📜

నమో తస్స భగవతో అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స

వినయపిటకే

మహావగ్గపాళి

౧. మహాఖన్ధకో

౧. బోధికథా

౧. [ఉదా. ౧ ఆదయో] తేన ¶ ¶ ¶ ¶ సమయేన బుద్ధో భగవా ఉరువేలాయం విహరతి నజ్జా నేరఞ్జరాయ తీరే బోధిరుక్ఖమూలే పఠమాభిసమ్బుద్ధో. అథ ఖో భగవా బోధిరుక్ఖమూలే సత్తాహం ఏకపల్లఙ్కేన నిసీది విముత్తిసుఖపటిసంవేదీ [విముత్తిసుఖం పటిసంవేదీ (క.)]. అథ ఖో భగవా రత్తియా పఠమం యామం పటిచ్చసముప్పాదం అనులోమపటిలోమం మనసాకాసి – ‘‘అవిజ్జాపచ్చయా సఙ్ఖారా, సఙ్ఖారపచ్చయా విఞ్ఞాణం, విఞ్ఞాణపచ్చయా నామరూపం, నామరూపపచ్చయా సళాయతనం, సళాయతనపచ్చయా ఫస్సో, ఫస్సపచ్చయా వేదనా, వేదనాపచ్చయా తణ్హా, తణ్హాపచ్చయా ఉపాదానం, ఉపాదానపచ్చయా భవో, భవపచ్చయా జాతి, జాతిపచ్చయా జరామరణం సోకపరిదేవదుక్ఖదోమనస్సుపాయాసా సమ్భవన్తి – ఏవమేతస్స ¶ కేవలస్స దుక్ఖక్ఖన్ధస్స సముదయో హోతి. ‘‘అవిజ్జాయత్వేవ అసేసవిరాగనిరోధా సఙ్ఖారనిరోధో, సఙ్ఖారనిరోధా విఞ్ఞాణనిరోధో, విఞ్ఞాణనిరోధా నామరూపనిరోధో, నామరూపనిరోధా సళాయతననిరోధో, సళాయతననిరోధా ఫస్సనిరోధో, ఫస్సనిరోధా వేదనానిరోధో, వేదనానిరోధా తణ్హానిరోధో, తణ్హానిరోధా ఉపాదాననిరోధో ¶ , ఉపాదాననిరోధా భవనిరోధో, భవనిరోధా జాతినిరోధో, జాతినిరోధా జరామరణం సోకపరిదేవదుక్ఖదోమనస్సుపాయాసా నిరుజ్ఝన్తి – ఏవమేతస్స కేవలస్స దుక్ఖక్ఖన్ధస్స నిరోధో ¶ హోతీ’’తి.

అథ ¶ ఖో భగవా ఏతమత్థం విదిత్వా తాయం వేలాయం ఇమం ఉదానం ఉదానేసి –

‘‘యదా హవే పాతుభవన్తి ధమ్మా;

ఆతాపినో ఝాయతో బ్రాహ్మణస్స;

అథస్స కఙ్ఖా వపయన్తి సబ్బా;

యతో పజానాతి సహేతుధమ్మ’’న్తి.

౨. [ఉదా. ౨] అథ ఖో భగవా రత్తియా మజ్ఝిమం యామం పటిచ్చసముప్పాదం అనులోమపటిలోమం మనసాకాసి – ‘‘అవిజ్జాపచ్చయా సఙ్ఖారా, సఙ్ఖారపచ్చయా విఞ్ఞాణం, విఞ్ఞాణపచ్చయా నామరూపం…పే… ¶ ఏవమేతస్స కేవలస్స దుక్ఖక్ఖన్ధస్స సముదయో హోతీ…పే… నిరోధో హోతీ’’తి.

అథ ఖో భగవా ఏతమత్థం విదిత్వా తాయం వేలాయం ఇమం ఉదానం ఉదానేసి –

‘‘యదా హవే పాతుభవన్తి ధమ్మా;

ఆతాపినో ఝాయతో బ్రాహ్మణస్స;

అథస్స కఙ్ఖా వపయన్తి సబ్బా;

యతో ఖయం పచ్చయానం అవేదీ’’తి.

౩. [ఉదా. ౩] అథ ఖో భగవా రత్తియా పచ్ఛిమం యామం పటిచ్చసముప్పాదం అనులోమపటిలోమం మనసాకాసి – ‘‘అవిజ్జాపచ్చయా సఙ్ఖారా, సఙ్ఖారపచ్చయా విఞ్ఞాణం, విఞ్ఞాణపచ్చయా నామరూపం…పే… ¶ ఏవమేతస్స కేవలస్స దుక్ఖక్ఖన్ధస్స సముదయో హోతి…పే… నిరోధో హోతీ’’తి.

అథ ¶ ఖో భగవా ఏతమత్థం విదిత్వా తాయం వేలాయం ఇమం ఉదానం ఉదానేసి –

‘‘యదా హవే పాతుభవన్తి ధమ్మా;

ఆతాపినో ఝాయతో బ్రాహ్మణస్స;

విధూపయం తిట్ఠతి మారసేనం;

సూరియోవ [సురియోవ (సీ. స్యా. కం.)] ఓభాసయమన్తలిక్ఖ’’న్తి.

బోధికథా నిట్ఠితా.

౨. అజపాలకథా

౪. [ఉదా. ౪] అథ ¶ ఖో భగవా సత్తాహస్స అచ్చయేన తమ్హా సమాధిమ్హా వుట్ఠహిత్వా బోధిరుక్ఖమూలా యేన అజపాలనిగ్రోధో తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా అజపాలనిగ్రోధమూలే సత్తాహం ఏకపల్లఙ్కేన నిసీది విముత్తిసుఖపటిసంవేదీ. అథ ఖో అఞ్ఞతరో హుంహుఙ్కజాతికో బ్రాహ్మణో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి. ఉపసఙ్కమిత్వా భగవతా సద్ధిం సమ్మోది. సమ్మోదనీయం కథం ¶ సారణీయం వీతిసారేత్వా ఏకమన్తం అట్ఠాసి. ఏకమన్తం ఠితో ఖో సో బ్రాహ్మణో భగవన్తం ¶ ఏతదవోచ – ‘‘కిత్తావతా ను ఖో, భో గోతమ, బ్రాహ్మణో హోతి, కతమే చ పన బ్రాహ్మణకరణా [బ్రాహ్మణకారకా (క.) బ్రాహ్మణకరాణా (?)] ధమ్మా’’తి? అథ ఖో భగవా ఏతమత్థం విదిత్వా తాయం వేలాయం ఇమం ఉదానం ఉదానేసి –

[నేత్తి. ౧౦౩] యో బ్రాహ్మణో బాహితపాపధమ్మో;

నిహుంహుఙ్కో నిక్కసావో యతత్తో;

వేదన్తగూ వుసితబ్రహ్మచరియో;

ధమ్మేన సో బ్రహ్మవాదం వదేయ్య;

యస్సుస్సదా నత్థి కుహిఞ్చి లోకే’’తి.

అజపాలకథా నిట్ఠితా.

౩. ముచలిన్దకథా

౫. [ఉదా. ౧౧] అథ ఖో భగవా సత్తాహస్స అచ్చయేన తమ్హా సమాధిమ్హా వుట్ఠహిత్వా అజపాలనిగ్రోధమూలా ¶ యేన ముచలిన్దో తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా ముచలిన్దమూలే సత్తాహం ఏకపల్లఙ్కేన నిసీది విముత్తిసుఖపటిసంవేదీ. తేన ఖో పన సమయేన మహా అకాలమేఘో ఉదపాది, సత్తాహవద్దలికా సీతవాతదుద్దినీ. అథ ఖో ముచలిన్దో నాగరాజా సకభవనా నిక్ఖమిత్వా భగవతో కాయం సత్తక్ఖత్తుం భోగేహి పరిక్ఖిపిత్వా ఉపరిముద్ధని ¶ మహన్తం ఫణం కరిత్వా అట్ఠాసి – ‘‘మా భగవన్తం సీతం, మా భగవన్తం ఉణ్హం, మా భగవన్తం డంసమకసవాతాతపసరీసపసమ్ఫస్సో’’తి […సిరిం సప… (సీ. స్యా. కం.)]. అథ ¶ ఖో ముచలిన్దో నాగరాజా సత్తాహస్స అచ్చయేన విద్ధం విగతవలాహకం దేవం విదిత్వా భగవతో కాయా భోగే వినివేఠేత్వా సకవణ్ణం పటిసంహరిత్వా మాణవకవణ్ణం అభినిమ్మినిత్వా భగవతో పురతో అట్ఠాసి పఞ్జలికో భగవన్తం నమస్సమానో. అథ ఖో భగవా ఏతమత్థం విదిత్వా తాయం వేలాయం ఇమం ఉదానం ఉదానేసి –

[కథా. ౩౩౮ కథావత్థుపాళియమ్పి]‘‘సుఖో వివేకో తుట్ఠస్స, సుతధమ్మస్స పస్సతో;

అబ్యాపజ్జం సుఖం లోకే, పాణభూతేసు సంయమో.

[కథా. ౩౩౮ కథావత్థుపాళియమ్పి]‘‘సుఖా విరాగతా లోకే, కామానం సమతిక్కమో;

అస్మిమానస్స యో వినయో, ఏతం వే పరమం సుఖ’’న్తి.

ముచలిన్దకథా నిట్ఠితా.

౪. రాజాయతనకథా

౬. అథ ఖో భగవా సత్తాహస్స అచ్చయేన తమ్హా సమాధిమ్హా వుట్ఠహిత్వా ముచలిన్దమూలా యేన రాజాయతనం తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా రాజాయతనమూలే సత్తాహం ఏకపల్లఙ్కేన నిసీది విముత్తిసుఖపటిసంవేదీ. తేన ఖో పన ¶ సమయేన తపుస్స [తపస్సు (సీ.)] భల్లికా వాణిజా ఉక్కలా తం దేసం అద్ధానమగ్గప్పటిపన్నా హోన్తి. అథ ఖో తపుస్సభల్లికానం వాణిజానం ¶ ఞాతిసాలోహితా దేవతా తపుస్సభల్లికే వాణిజే ఏతదవోచ – ‘‘అయం, మారిసా, భగవా రాజాయతనమూలే విహరతి పఠమాభిసమ్బుద్ధో; గచ్ఛథ తం భగవన్తం మన్థేన చ మధుపిణ్డికాయ చ పతిమానేథ; తం వో భవిస్సతి దీఘరత్తం హితాయ సుఖాయా’’తి. అథ ఖో తపుస్సభల్లికా వాణిజా మన్థఞ్చ మధుపిణ్డికఞ్చ ఆదాయ యేన భగవా తేనుపసఙ్కమింసు, ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం అట్ఠంసు. ఏకమన్తం ఠితా ఖో తపుస్సభల్లికా వాణిజా భగవన్తం ఏతదవోచుం – ‘‘పటిగ్గణ్హాతు నో, భన్తే, భగవా మన్థఞ్చ మధుపిణ్డికఞ్చ, యం అమ్హాకం అస్స దీఘరత్తం హితాయ ¶ సుఖాయా’’తి. అథ ఖో భగవతో ఏతదహోసి – ‘‘న ఖో తథాగతా హత్థేసు పటిగ్గణ్హన్తి. కిమ్హి ను ఖో అహం పటిగ్గణ్హేయ్యం మన్థఞ్చ మధుపిణ్డికఞ్చా’’తి? అథ ¶ ఖో చత్తారో మహారాజానో భగవతో చేతసా చేతోపరివితక్కమఞ్ఞాయ చతుద్దిసా చత్తారో సేలమయే పత్తే భగవతో ఉపనామేసుం – ‘‘ఇధ, భన్తే, భగవా పటిగ్గణ్హాతు మన్థఞ్చ మధుపిణ్డికఞ్చా’’తి. పటిగ్గహేసి భగవా పచ్చగ్ఘే సేలమయే పత్తే మన్థఞ్చ మధుపిణ్డికఞ్చ, పటిగ్గహేత్వా పరిభుఞ్జి. అథ ఖో తపుస్సభల్లికా వాణిజా భగవన్తం ఓనీతపత్తపాణిం విదిత్వా భగవతో పాదేసు సిరసా నిపతిత్వా భగవన్తం (ఓనీతపత్తపాణిం విదిత్వా భగవతో పాదేసు సిరసా నిపతిత్వా భగవన్తం) [( ) సీ. స్యా. పోత్థకేసు నత్థి] ఏతదవోచుం – ‘‘ఏతే మయం, భన్తే, భగవన్తం సరణం గచ్ఛామ ధమ్మఞ్చ, ఉపాసకే నో భగవా ధారేతు ¶ అజ్జతగ్గే పాణుపేతే సరణం గతే’’తి. తే చ లోకే పఠమం ఉపాసకా అహేసుం ద్వేవాచికా.

రాజాయతనకథా నిట్ఠితా.

౫. బ్రహ్మయాచనకథా

౭. [అయం బ్రహ్మయాచనకథా దీ. ని. ౨.౬౪ ఆదయో; మ. ని. ౧.౨౮౧ ఆదయో; మ. ని. ౨.౩౩౬ ఆదయో; సం. ని. ౧.౧౭౨ ఆదయో] అథ ఖో భగవా సత్తాహస్స అచ్చయేన తమ్హా సమాధిమ్హా వుట్ఠహిత్వా రాజాయతనమూలా యేన అజపాలనిగ్రోధో తేనుపసఙ్కమి. తత్ర సుదం భగవా అజపాలనిగ్రోధమూలే విహరతి. అథ ఖో భగవతో రహోగతస్స పటిసల్లీనస్స ఏవం చేతసో పరివితక్కో ఉదపాది – ‘‘అధిగతో ఖో మ్యాయం ధమ్మో గమ్భీరో దుద్దసో దురనుబోధో సన్తో పణీతో అతక్కావచరో నిపుణో పణ్డితవేదనీయో. ఆలయరామా ఖో పనాయం పజా ఆలయరతా ఆలయసమ్ముదితా. ఆలయరామాయ ఖో పన పజాయ ఆలయరతాయ ఆలయసమ్ముదితాయ దుద్దసం ఇదం ఠానం ¶ యదిదం ఇదప్పచ్చయతాపఅచ్చసముప్పాదో; ఇదమ్పి ఖో ఠానం సుదుద్దసం యదిదం సబ్బసఙ్ఖారసమథో సబ్బూపధిపటినిస్సగ్గో తణ్హాక్ఖయో విరాగో నిరోధో నిబ్బానం. అహఞ్చేవ ఖో పన ధమ్మం దేసేయ్యం, పరే చ మే న ఆజానేయ్యుం, సో మమస్స కిలమథో, సా మమస్స విహేసా’’తి. అపిస్సు భగవన్తం ఇమా అనచ్ఛరియా గాథాయో పటిభంసు పుబ్బే అస్సుతపుబ్బా –

‘‘కిచ్ఛేన ¶ మే అధిగతం, హలం దాని పకాసితుం;

రాగదోసపరేతేహి, నాయం ధమ్మో సుసమ్బుధో.

‘‘పటిసోతగామిం ¶ నిపుణం, గమ్భీరం దుద్దసం అణుం;

రాగరత్తా న దక్ఖన్తి, తమోఖన్ధేన ఆవుటా [ఆవటా (సీ.)]’’తి.

ఇతిహ ¶ భగవతో పటిసఞ్చిక్ఖతో అప్పోస్సుక్కతాయ చిత్తం నమతి, నో ధమ్మదేసనాయ.

౮. అథ ఖో బ్రహ్మునో సహమ్పతిస్స భగవతో చేతసా చేతోపరివితక్కమఞ్ఞాయ ఏతదహోసి – ‘‘నస్సతి వత భో లోకో, వినస్సతి వత భో లోకో, యత్ర హి నామ తథాగతస్స అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స అప్పోస్సుక్కతాయ చిత్తం నమతి [నమిస్సతి (?)], నో ధమ్మదేసనాయా’’తి. అథ ఖో బ్రహ్మా సహమ్పతి – సేయ్యథాపి నామ బలవా పురిసో సమిఞ్జితం వా బాహం పసారేయ్య, పసారితం వా బాహం సమిఞ్జేయ్య ఏవమేవ – బ్రహ్మలోకే అన్తరహితో భగవతో పురతో పాతురహోసి. అథ ఖో బ్రహ్మా సహమ్పతి ఏకంసం ఉత్తరాసఙ్గం కరిత్వా దక్ఖిణజాణుమణ్డలం పథవియం నిహన్త్వా యేన భగవా తేనఞ్జలిం పణామేత్వా భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘దేసేతు, భన్తే, భగవా ధమ్మం, దేసేతు సుగతో ధమ్మం. సన్తి సత్తా అప్పరజక్ఖజాతికా, అస్సవనతా ధమ్మస్స పరిహాయన్తి ¶ , భవిస్సన్తి ధమ్మస్స అఞ్ఞాతారో’’తి. ఇదమవోచ బ్రహ్మా సహమ్పతి, ఇదం వత్వాన అథాపరం ఏతదవోచ –

‘‘పాతురహోసి మగధేసు పుబ్బే;

ధమ్మో అసుద్ధో సమలేహి చిన్తితో;

అపాపురేతం [అవాపురేతం (సీ.)] అమతస్స ద్వారం;

సుణన్తు ధమ్మం విమలేనానుబుద్ధం.

‘‘సేలే యథా పబ్బతముద్ధనిట్ఠితో;

యథాపి పస్సే జనతం సమన్తతో;

తథూపమం ధమ్మమయం సుమేధ;

పాసాదమారుయ్హ సమన్తచక్ఖు;

సోకావతిణ్ణం ¶ జనతమపేతసోకో;

అవేక్ఖస్సు జాతిజరాభిభూతం.

‘‘ఉట్ఠేహి ¶ వీర విజితసఙ్గామ;

సత్థవాహ అణణ [అనణ (క.)] విచర లోకే;

దేసస్సు [దేసేతు (క.)] భగవా ధమ్మం;

అఞ్ఞాతారో భవిస్సన్తీ’’తి.

[[ ] సీ. స్యా. పోత్థకేసు నత్థి, మూలపణ్ణాసకేసు పాసరాసిసుత్థే బ్రహ్మయాచనా సకిం యేవ ఆగతా] [ ఏవం ¶ వుత్తే భగవా బ్రహ్మానం సహమ్పతిం ఏతదవోచ – ‘‘మయ్హమ్పి ఖో, బ్రహ్మే, ఏతదహోసి – ‘అధిగతో ఖో మ్యాయం ధమ్మో గమ్భీరో దుద్దసో దురనుబోధో సన్తో పణీతో అతక్కావచరో నిపుణో పణ్డితవేదనీయో. ఆలయరామా ఖో పనాయం పజా ఆలయరతా ఆలయసమ్ముదితా. ఆలయరామాయ ఖో పన పజాయ ఆలయరతాయ ఆలయసమ్ముదితాయ దుద్దసం ఇదం ఠానం యదిదం ఇదప్పచ్చయతాపటిచ్చసముప్పాదో; ఇదమ్పి ఖో ఠానం సుదుద్దసం యదిదం సబ్బసఙ్ఖారసమథో సబ్బూపధిపటినిస్సగ్గో తణ్హాక్ఖయో విరాగో నిరోధో నిబ్బానం. అహఞ్చేవ ఖో పన ధమ్మం దేసేయ్యం, పరే చ మే న ఆజానేయ్యుం, సో మమస్స కిలమథో, సా మమస్స విహేసా’తి. అపిస్సు మం, బ్రహ్మే, ఇమా అనచ్ఛరియా గాథాయో పటిభంసు పుబ్బే అస్సుతపుబ్బా –

‘కిచ్ఛేన మే అధిగతం, హలం దాని పకాసితుం;

రాగదోసపరేతేహి, నాయం ధమ్మో సుసమ్బుధో.

‘పటిసోతగామిం నిపుణం, గమ్భీరం దుద్దసం అణుం;

రాగరత్తా న దక్ఖన్తి, తమోఖన్ధేన ఆవుటా’తి.

ఇతిహ మే, బ్రహ్మే, పటిసఞ్చిక్ఖతో అప్పోస్సుక్కతాయ చిత్తం నమతి నో ధమ్మదేసనాయా’’తి.

దుతియమ్పి ఖో బ్రహ్మా సహమ్పతి భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘దేసేతు, భన్తే, భగవా ధమ్మం, దేసేతు సుగతో ధమ్మం; సన్తి సత్తా అప్పరజక్ఖజాతికా, అస్సవనతా ధమ్మస్స పరిహాయన్తి, భవిస్సన్తి ధమ్మస్స అఞ్ఞాతారో’’తి. ఇదమవోచ బ్రహ్మా సహమ్పతి, ఇదం వత్వాన అథాపరం ఏతదవోచ –

‘‘పాతురహోసి ¶ మగధేసు పుబ్బే;

ధమ్మో అసుద్ధో సమలేహి చిన్తితో;

అపాపురేతం అమతస్స ద్వారం;

సుణన్తు ధమ్మం విమలేనానుబుద్ధం.

‘‘సేలే యథా పబ్బతముద్ధనిట్ఠితో;

యథాపి పస్సే జనతం సమన్తతో;

తథూపమం ¶ ధమ్మమయం సుమేధ;

పాసాదమారుయ్హ సమన్తచక్ఖు;

సోకావతిణ్ణం జనతమపేతసోకో;

అవేక్ఖస్సు జాతిజరాభిభూతం.

‘‘ఉట్ఠేహి వీర విజితసఙ్గామ;

సత్థవాహ అణణ విచర లోకే;

దేసస్సు భగవా ధమ్మం;

అఞ్ఞాతారో భవిస్సన్తీ’’తి.

దుతియమ్పి ఖో భగవా బ్రహ్మానం సహమ్పతిం ఏతదవోచ – ‘‘మయ్హమ్పి ఖో, బ్రహ్మే, ఏతదహోసి – ‘అధిగతో ఖో మ్యాయం ధమ్మో గమ్భీరో దుద్దసో దురనుబోధో సన్తో పణీతో అతక్కావచరో నిపుణో పణ్డితవేదనీయో. ఆలయరామా ఖో పనాయం పజా ఆలయరతా ఆలయసమ్ముదితా. ఆలయరామాయ ఖో పన పజాయ ఆలయరతాయ ఆలయసమ్ముదితాయ దుద్దసం ఇదం ఠానం యదిదం ఇదప్పచ్చయతాపటిచ్చసముప్పాదో; ఇదమ్పి ఖో ఠానం సుదుద్దసం యదిదం సబ్బసఙ్ఖారసమథో సబ్బూపధిపటినిస్సగ్గో తణ్హాక్ఖయో విరాగో నిరోధో నిబ్బానం. అహఞ్చేవ ఖో పన ధమ్మం దేసేయ్యం, పరే చ మే న ఆజానేయ్యుం, సో మమస్స కిలమథో, సా మమస్స విహేసా’తి. అపిస్సు మం, బ్రహ్మే, ఇమా అనచ్ఛరియా గాథాయో పటిభంసు పుబ్బే అస్సుతపుబ్బా –

‘కిచ్ఛేన మే అధిగతం, హలం దాని పకాసితుం;

రాగదోసపరేతేహి, నాయం ధమ్మో సుసమ్బుధో.

‘పటిసోతగామిం నిపుణం, గమ్భీరం దుద్దసం అణుం;

రాగరత్తా న దక్ఖన్తి, తమోఖన్ధేన ఆవుటా’తి.

ఇతిహ ¶ మే, బ్రహ్మే, పటిసఞ్చిక్ఖతో అప్పోస్సుక్కతాయ చిత్తం నమతి, నో ధమ్మదేసనాయా’’తి.

తతియమ్పి ఖో బ్రహ్మా సహమ్పతి భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘దేసేతు, భన్తే, భగవా ధమ్మం, దేసేతు సుగతో ధమ్మం. సన్తి సత్తా అప్పరజక్ఖజాతికా, అస్సవనతా ధమ్మస్స పరిహాయన్తి, భవిస్సన్తి ¶ ధమ్మస్స అఞ్ఞాతారో’’తి. ఇదమవోచ బ్రహ్మా సహమ్పతి, ఇదం వత్వాన అథాపరం ఏతదవోచ –

‘‘పాతురహోసి మగధేసు పుబ్బే;

ధమ్మో అసుద్ధో సమలేహి చిన్తితో;

అపాపురేతం అమతస్స ద్వారం;

సుణన్తు ధమ్మం విమలేనానుబుద్ధం.

‘‘సేలే యథా పబ్బతముద్ధనిట్ఠితో;

యథాపి పస్సే జనతం సమన్తతో;

తథూపమం ధమ్మమయం సుమేధ;

పాసాదమారుయ్హ సమన్తచక్ఖు;

సోకావతిణ్ణం జనతమపేతసోకో;

అవేక్ఖస్సు జాతిజరాభిభూతం.

‘‘ఉట్ఠేహి వీర విజితసఙ్గామ;

సత్థవాహ అణణ విచర లోకే;

దేసస్సు భగవా ధమ్మం;

అఞ్ఞాతారో భవిస్సన్తీ’’తి.

౯. అథ ¶ ఖో భగవా బ్రహ్మునో చ అజ్ఝేసనం విదిత్వా సత్తేసు చ కారుఞ్ఞతం పటిచ్చ బుద్ధచక్ఖునా లోకం వోలోకేసి. అద్దసా ఖో భగవా బుద్ధచక్ఖునా లోకం వోలోకేన్తో సత్తే అప్పరజక్ఖే మహారజక్ఖే తిక్ఖిన్ద్రియే ముదిన్ద్రియే స్వాకారే ద్వాకారే సువిఞ్ఞాపయే దువిఞ్ఞాపయే, అప్పేకచ్చే పరలోకవజ్జభయదస్సావినే [దస్సావినో (సీ. స్యా. కం.)] విహరన్తే, అప్పేకచ్చే న పరలోకవజ్జభయదస్సావినే విహరన్తే. సేయ్యథాపి నామ ఉప్పలినియం వా పదుమినియం వా పుణ్డరీకినియం వా అప్పేకచ్చాని ఉప్పలాని వా పదుమాని వా పుణ్డరీకాని వా ఉదకే జాతాని ఉదకే సంవడ్ఢాని ఉదకానుగ్గతాని అన్తో నిముగ్గపోసీని ¶ , అప్పేకచ్చాని ఉప్పలాని వా పదుమాని వా పుణ్డరీకాని వా ఉదకే జాతాని ఉదకే సంవడ్ఢాని సమోదకం ఠితాని, అప్పేకచ్చాని ఉప్పలాని వా పదుమాని వా పుణ్డరీకాని వా ఉదకే జాతాని ఉదకే సంవడ్ఢాని ఉదకం అచ్చుగ్గమ్మ ఠితాని [తిట్ఠన్తి (సీ. స్యా.)] అనుపలిత్తాని ఉదకేన, ఏవమేవం భగవా బుద్ధచక్ఖునా లోకం వోలోకేన్తో అద్దస ¶ సత్తే అప్పరజక్ఖే మహారజక్ఖే తిక్ఖిన్ద్రియే ¶ ముదిన్ద్రియే స్వాకారే ద్వాకారే సువిఞ్ఞాపయే దువిఞ్ఞాపయే, అప్పేకచ్చే పరలోకవజ్జభయదస్సావినే విహరన్తే, అప్పేకచ్చే న పరలోకవజ్జభయదస్సావినే విహరన్తే; దిస్వాన ¶ బ్రహ్మానం సహమ్పతిం గాథాయ పచ్చభాసి –

‘‘అపారుతా తేసం అమతస్స ద్వారా;

యే సోతవన్తో పముఞ్చన్తు సద్ధం;

విహింససఞ్ఞీ పగుణం న భాసిం;

ధమ్మం పణీతం మనుజేసు బ్రహ్మే’’తి.

అథ ఖో బ్రహ్మా సహమ్పతి ‘‘కతావకాసో ఖోమ్హి భగవతా ధమ్మదేసనాయా’’తి భగవన్తం అభివాదేత్వా పదక్ఖిణం కత్వా తత్థేవన్తరధాయి.

బ్రహ్మయాచనకథా నిట్ఠితా.

౬. పఞ్చవగ్గియకథా

౧౦. [మ. ని. ౧.౨౮౪ ఆదయో; మ. ని. ౨.౩౩౯ ఆదయో] అథ ఖో భగవతో ఏతదహోసి – ‘‘కస్స ను ఖో అహం పఠమం ధమ్మం దేసేయ్యం? కో ఇమం ధమ్మం ఖిప్పమేవ ఆజానిస్సతీ’’తి? అథ ఖో భగవతో ఏతదహోసి – ‘‘అయం ఖో ఆళారో కాలామో పణ్డితో బ్యత్తో మేధావీ దీఘరత్తం అప్పరజక్ఖజాతికో; యంనూనాహం ఆళారస్స కాలామస్స పఠమం ధమ్మం దేసేయ్యం, సో ఇమం ధమ్మం ఖిప్పమేవ ఆజానిస్సతీ’’తి. అథ ఖో అన్తరహితా దేవతా భగవతో ఆరోచేసి – ‘‘సత్తాహకాలఙ్కతో, భన్తే, ఆళారో కాలామో’’తి. భగవతోపి ఖో ఞాణం ఉదపాది – ‘‘సత్తాహకాలఙ్కతో ఆళారో ¶ కాలామో’’తి. అథ ఖో భగవతో ¶ ఏతదహోసి – ‘‘మహాజానియో ఖో ఆళారో కాలామో; సచే హి సో ఇమం ధమ్మం సుణేయ్య, ఖిప్పమేవ ఆజానేయ్యా’’తి. అథ ఖో భగవతో ఏతదహోసి – ‘‘కస్స ను ఖో అహం పఠమం ధమ్మం దేసేయ్యం? కో ఇమం ధమ్మం ఖిప్పమేవ ఆజానిస్సతీ’’తి? అథ ఖో భగవతో ఏతదహోసి – ‘‘అయం ఖో ఉదకో [ఉద్దకో (సీ. స్యా.)] రామపుత్తో పణ్డితో బ్యత్తో మేధావీ దీఘరత్తం అప్పరజక్ఖజాతికో; యంనూనాహం ఉదకస్స రామపుత్తస్స పఠమం ధమ్మం దేసేయ్యం, సో ఇమం ధమ్మం ఖిప్పమేవ ఆజానిస్సతీ’’తి. అథ ఖో అన్తరహితా దేవతా భగవతో ఆరోచేసి – ‘‘అభిదోసకాలఙ్కతో, భన్తే, ఉదకో రామపుత్తో’’తి. భగవతోపి ఖో ఞాణం ఉదపాది – ‘‘అభిదోసకాలఙ్కతో ¶ ఉదకో రామపుత్తో’’తి. అథ ఖో భగవతో ఏతదహోసి – ‘‘మహాజానియో ఖో ఉదకో రామపుత్తో; సచే హి సో ఇమం ధమ్మం సుణేయ్య, ఖిప్పమేవ ఆజానేయ్యా’’తి

అథ ఖో భగవతో ఏతదహోసి – ‘‘కస్స ను ఖో అహం పఠమం ధమ్మం దేసేయ్యం? కో ఇమం ధమ్మం ¶ ఖిప్పమేవ ఆజానిస్సతీ’’తి? అథ ఖో భగవతో ఏతదహోసి – ‘‘బహుకారా ఖో మే పఞ్చవగ్గియా భిక్ఖూ, యే మం పధానపహితత్తం ఉపట్ఠహింసు; యంనూనాహం పఞ్చవగ్గియానం భిక్ఖూనం పఠమం ధమ్మం దేసేయ్య’’న్తి. అథ ఖో భగవతో ఏతదహోసి – ‘‘కహం ను ఖో ఏతరహి పఞ్చవగ్గియా భిక్ఖూ విహరన్తీ’’తి? అద్దసా ఖో భగవా దిబ్బేన చక్ఖునా విసుద్ధేన అతిక్కన్తమానుసకేన పఞ్చవగ్గియే భిక్ఖూ బారాణసియం విహరన్తే ¶ ఇసిపతనే మిగదాయే. అథ ఖో భగవా ఉరువేలాయం యథాభిరన్తం విహరిత్వా యేన బారాణసీ తేన చారికం పక్కామి.

౧౧. అద్దసా ఖో ఉపకో ఆజీవకో భగవన్తం అన్తరా చ గయం అన్తరా చ బోధిం అద్ధానమగ్గప్పటిపన్నం, దిస్వాన భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘విప్పసన్నాని ఖో తే, ఆవుసో, ఇన్ద్రియాని, పరిసుద్ధో ఛవివణ్ణో పరియోదాతో. కంసి త్వం, ఆవుసో, ఉద్దిస్స పబ్బజితో? కో వా తే సత్థా? కస్స వా త్వం ధమ్మం రోచేసీ’’తి? ఏవం వుత్తే భగవా ఉపకం ఆజీవకం గాథాహి అజ్ఝభాసి –

[ధ. ప. ౩౫౩; కథా. ౪౦౫] ‘‘సబ్బాభిభూ ¶ సబ్బవిదూహమస్మి,

సబ్బేసు ధమ్మేసు అనూపలిత్తో;

సబ్బఞ్జహో తణ్హాక్ఖయే విముత్తో,

సయం అభిఞ్ఞాయ కముద్దిసేయ్యం.

[మి. ప. ౪.౫.౧౧ మిలిన్దపఞ్హేపి; కథా. ౪౦౫] ‘‘న మే ఆచరియో అత్థి, సదిసో మే న విజ్జతి;

సదేవకస్మిం లోకస్మిం, నత్థి మే పటిపుగ్గలో.

[కథా. ౪౦౫ కథావత్థుపాళియమ్పి] ‘‘అహఞ్హి అరహా లోకే, అహం సత్థా అనుత్తరో;

ఏకోమ్హి సమ్మాసమ్బుద్ధో, సీతిభూతోస్మి నిబ్బుతో.

[కథా. ౪౦౫ కథావత్థుపాళియమ్పి]‘‘ధమ్మచక్కం పవత్తేతుం, గచ్ఛామి కాసినం పురం;

అన్ధీభూతస్మిం లోకస్మిం, ఆహఞ్ఛం [ఆహఞ్ఞిం (క.)] అమతదున్దుభి’’న్తి.

యథా ¶ ఖో త్వం, ఆవుసో, పటిజానాసి, అరహసి అనన్తజినోతి.

[కథా. ౪౦౫ కథావత్థుపాళియమ్పి] ‘‘మాదిసా వే జినా హోన్తి, యే పత్తా ఆసవక్ఖయం;

జితా ¶ మే పాపకా ధమ్మా, తస్మాహముపక [తస్మాహముపకా (సీ.)] జినో’’తి.

ఏవం వుత్తే ఉపకో ఆజీవకో హుపేయ్యపావుసోతి [హువేయ్యపావుసో (సీ.) హువేయ్యావుసో (స్యా.)] వత్వా సీసం ఓకమ్పేత్వా ఉమ్మగ్గం గహేత్వా పక్కామి.

౧౨. అథ ఖో భగవా అనుపుబ్బేన చారికం చరమానో యేన బారాణసీ ఇసిపతనం మిగదాయో, యేన పఞ్చవగ్గియా భిక్ఖూ తేనుపసఙ్కమి. అద్దసంసు ఖో పఞ్చవగ్గియా భిక్ఖూ భగవన్తం దూరతోవ ఆగచ్ఛన్తం; దిస్వాన అఞ్ఞమఞ్ఞం కతికం [ఇదం పదం కేసుచి నత్థి] సణ్ఠపేసుం – ‘‘అయం, ఆవుసో, సమణో గోతమో ఆగచ్ఛతి, బాహుల్లికో పధానవిబ్భన్తో ¶ ఆవత్తో బాహుల్లాయ. సో నేవ అభివాదేతబ్బో, న పచ్చుట్ఠాతబ్బో, నాస్స పత్తచీవరం పటిగ్గహేతబ్బం; అపి చ ఖో ఆసనం ఠపేతబ్బం, సచే సో ఆకఙ్ఖిస్సతి నిసీదిస్సతీ’’తి. యథా యథా ఖో భగవా పఞ్చవగ్గియే భిక్ఖూ ఉపసఙ్కమతి, తథా తథా [తథా తథా తే (సీ. స్యా.)] పఞ్చవగ్గియా భిక్ఖూ నాసక్ఖింసు సకాయ కతికాయ సణ్ఠాతుం ¶ . అసణ్ఠహన్తా భగవన్తం పచ్చుగ్గన్త్వా ఏకో భగవతో పత్తచీవరం పటిగ్గహేసి, ఏకో ఆసనం పఞ్ఞపేసి, ఏకో పాదోదకం, ఏకో పాదపీఠం, ఏకో పాదకఠలికం ఉపనిక్ఖిపి. నిసీది భగవా పఞ్ఞత్తే ఆసనే; నిసజ్జ ఖో భగవా పాదే పక్ఖాలేసి. అపిస్సు [అపి చ ఖో (పాసరాసిసుత్థ)] భగవన్తం నామేన చ ఆవుసోవాదేన చ సముదాచరన్తి. ఏవం వుత్తే భగవా పఞ్చవగ్గియే భిక్ఖూ ఏతదవోచ – ‘‘మా, భిక్ఖవే, తథాగతం నామేన చ ఆవుసోవాదేన చ ¶ సముదాచరథ [సముదాచరిత్థ (సీ. స్యా.)]. అరహం, భిక్ఖవే, తథాగతో సమ్మాసమ్బుద్ధో, ఓదహథ, భిక్ఖవే, సోతం, అమతమధిగతం, అహమనుసాసామి, అహం ధమ్మం దేసేమి. యథానుసిట్ఠం తథా పటిపజ్జమానా [యథానుసిట్ఠం పటిపజ్జమానా (స్యా.)] నచిరస్సేవ – యస్సత్థాయ కులపుత్తా సమ్మదేవ అగారస్మా అనగారియం పబ్బజన్తి తదనుత్తరం – బ్రహ్మచరియపరియోసానం దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరిస్సథా’’తి. ఏవం వుత్తే పఞ్చవగ్గియా భిక్ఖూ భగవన్తం ఏతదవోచుం – ‘‘తాయపి ఖో త్వం, ఆవుసో గోతమ, ఇరియాయ [చరియాయ (స్యా.)], తాయ పటిపదాయ, తాయ దుక్కరకారికాయ నేవజ్ఝగా ఉత్తరి మనుస్సధమ్మా [ఉత్తరిమనుస్సధమ్మం (స్యా. క.)] అలమరియఞాణదస్సనవిసేసం, కిం పన త్వం ఏతరహి, బాహుల్లికో పధానవిబ్భన్తో ఆవత్తో బాహుల్లాయ, అధిగమిస్ససి ఉత్తరి మనుస్సధమ్మా అలమరియఞాణదస్సనవిసేస’’న్తి? ఏవం వుత్తే భగవా పఞ్చవగ్గియే భిక్ఖూ ఏతదవోచ – ‘‘న, భిక్ఖవే, తథాగతో బాహుల్లికో, న పధానవిబ్భన్తో, న ఆవత్తో బాహుల్లాయ; అరహం, భిక్ఖవే, తథాగతో సమ్మాసమ్బుద్ధో. ఓదహథ, భిక్ఖవే, సోతం, అమతమధిగతం, అహమనుసాసామి ¶ , అహం ధమ్మం దేసేమి. యథానుసిట్ఠం తథా పటిపజ్జమానా నచిరస్సేవ – యస్సత్థాయ కులపుత్తా సమ్మదేవ అగారస్మా అనగారియం పబ్బజన్తి తదనుత్తరం ¶ – బ్రహ్మచరియపరియోసానం దిట్ఠేవధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరిస్సథా’’తి. దుతియమ్పి ఖో పఞ్చవగ్గియా భిక్ఖూ భగవన్తం ఏతదవోచుం…పే…. దుతియమ్పి ఖో భగవా పఞ్చవగ్గియే భిక్ఖూ ఏతదవోచ…పే…. తతియమ్పి ఖో పఞ్చవగ్గియా భిక్ఖూ భగవన్తం ఏతదవోచుం – ‘‘తాయపి ¶ ఖో త్వం, ఆవుసో గోతమ, ఇరియాయ, తాయ పటిపదాయ, తాయ దుక్కరకారికాయ నేవజ్ఝగా ఉత్తరి మనుస్సధమ్మా అలమరియఞాణదస్సనవిసేసం, కిం పన త్వం ఏతరహి, బాహుల్లికో పధానవిబ్భన్తో ¶ ఆవత్తో బాహుల్లాయ, అధిగమిస్ససి ఉత్తరి మనుస్సధమ్మా అలమరియఞాణదస్సనవిసేస’’న్తి? ఏవం వుత్తే భగవా పఞ్చవగ్గియే భిక్ఖూ ఏతదవోచ – ‘‘అభిజానాథ మే నో తుమ్హే, భిక్ఖవే, ఇతో పుబ్బే ఏవరూపం పభావితమేత’’న్తి [భాసితమేతన్తి (సీ. స్యా. క.) టీకాయో ఓలోకేతబ్బా]? ‘‘నోహేతం, భన్తే’’. అరహం, భిక్ఖవే, తథాగతో సమ్మాసమ్బుద్ధో, ఓదహథ, భిక్ఖవే, సోతం, అమతమధిగతం, అహమనుసాసామి, అహం ధమ్మం దేసేమి. యథానుసిట్ఠం తథా పటిపజ్జమానా నచిరస్సేవ – యస్సత్థాయ కులపుత్తా సమ్మదేవ అగారస్మా అనగారియం పబ్బజన్తి తదనుత్తరంబ్రహ్మచరియపరియోసానం దిట్ఠేవధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరిస్సథాతి. అసక్ఖి ఖో భగవా పఞ్చవగ్గియే భిక్ఖూ సఞ్ఞాపేతుం. అథ ఖో పఞ్చవగ్గియా భిక్ఖూ భగవన్తం సుస్సూసింసు, సోతం ఓదహింసు, అఞ్ఞా చిత్తం ఉపట్ఠాపేసుం.

౧౩. అథ ఖో భగవా పఞ్చవగ్గియే భిక్ఖూ ఆమన్తేసి –

‘‘[సం. ని. ౫.౧౦౮౧ ఆదయో] ద్వేమే, భిక్ఖవే ¶ , అన్తా పబ్బజితేన న సేవితబ్బా. కతమే ద్వే [ఇదం పదద్వయం సీ. స్యా. పోత్థకేసు నత్థి]? యో చాయం కామేసు కామసుఖల్లికానుయోగో హీనో గమ్మో పోథుజ్జనికో అనరియో అనత్థసంహితో, యో చాయం అత్తకిలమథానుయోగో దుక్ఖో అనరియో అనత్థసంహితో. ఏతే ఖో, భిక్ఖవే, ఉభో అన్తే అనుపగమ్మ, మజ్ఝిమా పటిపదా తథాగతేన అభిసమ్బుద్ధా, చక్ఖుకరణీ ఞాణకరణీ ఉపసమాయ అభిఞ్ఞాయ సమ్బోధాయ నిబ్బానాయ సంవత్తతి. కతమా చ సా, భిక్ఖవే, మజ్ఝిమా పటిపదా తథాగతేన అభిసమ్బుద్ధా, చక్ఖుకరణీ ఞాణకరణీ ఉపసమాయ అభిఞ్ఞాయ సమ్బోధాయ నిబ్బానాయ సంవత్తతి? అయమేవ అరియో అట్ఠఙ్గికో మగ్గో, సేయ్యథిదం – సమ్మాదిట్ఠి, సమ్మాసఙ్కప్పో, సమ్మావాచా, సమ్మాకమ్మన్తో, సమ్మాఆజీవో, సమ్మావాయామో, సమ్మాసతి, సమ్మాసమాధి. అయం ఖో సా, భిక్ఖవే, మజ్ఝిమా పటిపదా తథాగతేన అభిసమ్బుద్ధా, చక్ఖుకరణీ ఞాణకరణీ ఉపసమాయ అభిఞ్ఞాయ సమ్బోధాయ నిబ్బానాయ సంవత్తతి.

౧౪. ‘‘ఇదం ¶ ఖో పన, భిక్ఖవే, దుక్ఖం అరియసచ్చం. జాతిపి దుక్ఖా, జరాపి దుక్ఖా, బ్యాధిపి దుక్ఖో, మరణమ్పి దుక్ఖం, అప్పియేహి సమ్పయోగో ¶ దుక్ఖో, పియేహి విప్పయోగో దుక్ఖో, యమ్పిచ్ఛం న లభతి తమ్పి దుక్ఖం. సంఖిత్తేన, పఞ్చుపాదానక్ఖన్ధా ¶ [పఞ్చుపాదానఖన్ధాపి (క)] దుక్ఖా. ‘‘ఇదం ఖో పన, భిక్ఖవే, దుక్ఖసముదయం [ఏత్థ ‘‘ఇదం దుక్ఖం అరియసచ్చన్తి ఆదీసు దుక్ఖసముదయో దుక్ఖనిరోధోతి వత్తబ్బే దుక్ఖసముదయం దుక్ఖనిరోధన్తి లిఙ్గవిపల్లాసో తతో’’తి పటిసమ్భిదామగ్గట్ఠకథాయం వుత్తం. విసుద్ధిమగ్గటీకాయం పన ఉప్పాదో భయన్తిపాఠవణ్ణనాయం ‘‘సతిపి ద్విన్నం పదానం సమానాధికరణభావే లిఙ్గభేదో గహితో, యథా దుక్ఖసముదయో అరియసచ్చ’’న్తి వుత్తం. తేసు దుక్ఖసముదయో అరియసచ్చ’’న్తి సకలిఙ్గికపాఠో ‘‘దుక్ఖనిరోధగామినీ పటిపదా అరియసచ్చ’’న్తి పాళియా సమేతి.] అరియసచ్చం – యాయం తణ్హా పోనోబ్భవికా [పోనోభవికా (క.)] నన్దీరాగసహగతా [నన్దిరాగసహగతా (సీ. స్యా.)] తత్రతత్రాభినన్దినీ, సేయ్యథిదం – కామతణ్హా, భవతణ్హా, విభవతణ్హా.

‘‘ఇదం ఖో పన, భిక్ఖవే, దుక్ఖనిరోధం అరియసచ్చం – యో తస్సా యేవ తణ్హాయ అసేసవిరాగనిరోధో, చాగో, పటినిస్సగ్గో, ముత్తి, అనాలయో. ‘‘ఇదం ఖో పన, భిక్ఖవే, దుక్ఖనిరోధగామినీ పటిపదా అరియసచ్చం – అయమేవ అరియో అట్ఠఙ్గికో మగ్గో, సేయ్యథిదం – సమ్మాదిట్ఠి, సమ్మాసఙ్కప్పో, సమ్మావాచా, సమ్మాకమ్మన్తో, సమ్మాఆజీవో, సమ్మావాయామో, సమ్మాసతి, సమ్మాసమాధి.

౧౫. ‘‘ఇదం ¶ దుక్ఖం అరియసచ్చన్తి మే, భిక్ఖవే, పుబ్బే అననుస్సుతేసు ధమ్మేసు చక్ఖుం ఉదపాది, ఞాణం ఉదపాది, పఞ్ఞా ఉదపాది, విజ్జా ఉదపాది ¶ , ఆలోకో ఉదపాది. తం ఖో పనిదం దుక్ఖం అరియసచ్చం పరిఞ్ఞేయ్యన్తి మే, భిక్ఖవే, పుబ్బే అననుస్సుతేసు ధమ్మేసు చక్ఖుం ఉదపాది, ఞాణం ఉదపాది, పఞ్ఞా ఉదపాది, విజ్జా ఉదపాది, ఆలోకో ఉదపాది. తం ఖో పనిదం దుక్ఖం అరియసచ్చం పరిఞ్ఞాతన్తి మే, భిక్ఖవే, పుబ్బే అననుస్సుతేసు ధమ్మేసు చక్ఖుం ఉదపాది, ఞాణం ఉదపాది, పఞ్ఞా ఉదపాది, విజ్జా ఉదపాది, ఆలోకో ఉదపాది.

‘‘ఇదం దుక్ఖసముదయం అరియసచ్చన్తి మే, భిక్ఖవే, పుబ్బే అననుస్సుతేసు ధమ్మేసు చక్ఖుం ఉదపాది, ఞాణం ఉదపాది, పఞ్ఞా ఉదపాది, విజ్జా ఉదపాది, ఆలోకో ఉదపాది. తం ఖో పనిదం దుక్ఖసముదయం అరియసచ్చం పహాతబ్బన్తి మే, భిక్ఖవే, పుబ్బే అననుస్సుతేసు ధమ్మేసు చక్ఖుం ఉదపాది, ఞాణం ఉదపాది, పఞ్ఞా ఉదపాది, విజ్జా ఉదపాది, ఆలోకో ఉదపాది. తం ఖో పనిదం దుక్ఖసముదయం అరియసచ్చం పహీనన్తి మే, భిక్ఖవే, పుబ్బే అననుస్సుతేసు ధమ్మేసు చక్ఖుం ఉదపాది, ఞాణం ఉదపాది, పఞ్ఞా ఉదపాది, విజ్జా ఉదపాది, ఆలోకో ఉదపాది.

‘‘ఇదం దుక్ఖనిరోధం అరియసచ్చన్తి మే, భిక్ఖవే, పుబ్బే అననుస్సుతేసు ధమ్మేసు చక్ఖుం ఉదపాది, ఞాణం ఉదపాది, పఞ్ఞా ఉదపాది, విజ్జా ఉదపాది, ఆలోకో ¶ ఉదపాది. తం ఖో పనిదం దుక్ఖనిరోధం అరియసచ్చం సచ్ఛికాతబ్బన్తి మే, భిక్ఖవే, పుబ్బే అననుస్సుతేసు ధమ్మేసు చక్ఖుం ఉదపాది, ఞాణం ఉదపాది, పఞ్ఞా ఉదపాది, విజ్జా ఉదపాది, ఆలోకో ఉదపాది. తం ¶ ఖో పనిదం దుక్ఖనిరోధం అరియసచ్చం సచ్ఛికతన్తి మే, భిక్ఖవే, పుబ్బే అననుస్సుతేసు ధమ్మేసు చక్ఖుం ఉదపాది, ఞాణం ఉదపాది, పఞ్ఞా ఉదపాది, విజ్జా ఉదపాది, ఆలోకో ఉదపాది.

‘‘ఇదం దుక్ఖనిరోధగామినీ పటిపదా అరియసచ్చన్తి మే, భిక్ఖవే, పుబ్బే అననుస్సుతేసు ధమ్మేసు చక్ఖుం ఉదపాది, ఞాణం ఉదపాది, పఞ్ఞా ఉదపాది, విజ్జా ఉదపాది, ఆలోకో ఉదపాది. తం ఖో పనిదం దుక్ఖనిరోధగామినీ పటిపదా అరియసచ్చం భావేతబ్బన్తి మే, భిక్ఖవే, పుబ్బే అననుస్సుతేసు ధమ్మేసు చక్ఖుం ఉదపాది, ఞాణం ఉదపాది, పఞ్ఞా ఉదపాది, విజ్జా ఉదపాది, ఆలోకో ఉదపాది. తం ఖో పనిదం దుక్ఖనిరోధగామినీ పటిపదా అరియసచ్చం భావితన్తి మే, భిక్ఖవే, పుబ్బే అననుస్సుతేసు ధమ్మేసు చక్ఖుం ¶ ఉదపాది, ఞాణం ఉదపాది, పఞ్ఞా ఉదపాది, విజ్జా ఉదపాది, ఆలోకో ఉదపాది.

౧౬. ‘‘యావకీవఞ్చ మే, భిక్ఖవే, ఇమేసు చతూసు అరియసచ్చేసు ఏవం తిపరివట్టం ద్వాదసాకారం యథాభూతం ఞాణదస్సనం న సువిసుద్ధం అహోసి, నేవ తావాహం, భిక్ఖవే, సదేవకే లోకే సమారకే సబ్రహ్మకే సస్సమణబ్రాహ్మణియా పజాయ సదేవమనుస్సాయ అనుత్తరం సమ్మాసమ్బోధిం అభిసమ్బుద్ధోతి పచ్చఞ్ఞాసిం. యతో చ ఖో మే, భిక్ఖవే, ఇమేసు చతూసు అరియసచ్చేసు ఏవం తిపరివట్టం ద్వాదసాకారం యథాభూతం ఞాణదస్సనం సువిసుద్ధం అహోసి, అథాహం, భిక్ఖవే, సదేవకే లోకే సమారకే సబ్రహ్మకే సస్సమణబ్రాహ్మణియా పజాయ సదేవమనుస్సాయ అనుత్తరం సమ్మాసమ్బోధిం అభిసమ్బుద్ధోతి [అభిసమ్బుద్ధో (సీ. స్యా.)] పచ్చఞ్ఞాసిం. ఞాణఞ్చ పన మే దస్సనం ఉదపాది – అకుప్పా మే విముత్తి, అయమన్తిమా జాతి, నత్థి దాని పునబ్భవో’’తి. ఇదమవోచ భగవా అత్తమనా పఞ్చవగ్గియా భిక్ఖూ భగవతో భాసితం అభినన్దున్తి [ఇదమవోచ…పే… అభినన్దున్తివాక్యం సీ. స్యా. పోత్థకేసు నత్థి].

ఇమస్మిఞ్చ ¶ పన వేయ్యాకరణస్మిం భఞ్ఞమానే ఆయస్మతో కోణ్డఞ్ఞస్స విరజం వీతమలం ధమ్మచక్ఖుం ఉదపాది – ‘‘యం కిఞ్చి సముదయధమ్మం సబ్బం తం నిరోధధమ్మ’’న్తి.

౧౭. పవత్తితే ¶ చ పన భగవతా ధమ్మచక్కే, భుమ్మా దేవా సద్దమనుస్సావేసుం – ‘‘ఏతం భగవతా బారాణసియం ఇసిపతనే మిగదాయే ¶ అనుత్తరం ధమ్మచక్కం పవత్తితం, అప్పటివత్తియం సమణేన వా బ్రాహ్మణేన వా దేవేన వా మారేన వా బ్రహ్మునా వా కేనచి వా లోకస్మి’’న్తి. భుమ్మానం దేవానం సద్దం సుత్వా చాతుమహారాజికా దేవా సద్దమనుస్సావేసుం…పే… చాతుమహారాజికానం దేవానం సద్దం సుత్వా తావతింసా దేవా…పే… యామా దేవా…పే… తుసితా దేవా…పే… నిమ్మానరతీ ¶ దేవా…పే… పరనిమ్మితవసవత్తీ దేవా…పే… బ్రహ్మకాయికా దేవా సద్దమనుస్సావేసుం – ‘‘ఏతం భగవతా బారాణసియం ఇసిపతనే మిగదాయే అనుత్తరం ధమ్మచక్కం పవత్తితం అప్పటివత్తియం సమణేన వా బ్రాహ్మణేన వా దేవేన వా మారేన వా బ్రహ్మునా వా కేనచి వా లోకస్మి’’న్తి. ఇతిహ, తేన ఖణేన, తేన లయేన [తేన లయేనాతి పదద్వయం సీ. స్యా. పోత్థకేసు నత్థి] తేన ముహుత్తేన యావ బ్రహ్మలోకా సద్దో అబ్భుగ్గచ్ఛి. అయఞ్చ దససహస్సిలోకధాతు సంకమ్పి సమ్పకమ్పి సమ్పవేధి ¶ ; అప్పమాణో చ ఉళారో ఓభాసో లోకే పాతురహోసి, అతిక్కమ్మ దేవానం దేవానుభావం. అథ ఖో భగవా ఇమం ఉదానం ఉదానేసి – ‘‘అఞ్ఞాసి వత, భో కోణ్డఞ్ఞో, అఞ్ఞాసి వత భో కోణ్డఞ్ఞో’’తి. ఇతి హిదం ఆయస్మతో కోణ్డఞ్ఞస్స ‘అఞ్ఞాసికోణ్డఞ్ఞో’ త్వేవ నామం అహోసి.

౧౮. అథ ఖో ఆయస్మా అఞ్ఞాసికోణ్డఞ్ఞో దిట్ఠధమ్మో పత్తధమ్మో విదితధమ్మో పరియోగాళ్హధమ్మో తిణ్ణవిచికిచ్ఛో విగతకథంకథో వేసారజ్జప్పత్తో అపరప్పచ్చయో సత్థుసాసనే భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘లభేయ్యాహం, భన్తే, భగవతో సన్తికే పబ్బజ్జం, లభేయ్యం ఉపసమ్పద’’న్తి. ‘‘ఏహి భిక్ఖూ’’తి భగవా అవోచ – ‘‘స్వాక్ఖాతో ధమ్మో, చర బ్రహ్మచరియం సమ్మా దుక్ఖస్స అన్తకిరియాయా’’తి. సావ తస్స ఆయస్మతో ఉపసమ్పదా అహోసి.

౧౯. అథ ఖో భగవా తదవసేసే భిక్ఖూ ధమ్మియా కథాయ ఓవది అనుసాసి. అథ ఖో ఆయస్మతో చ వప్పస్స ఆయస్మతో చ భద్దియస్స భగవతా ధమ్మియా కథాయ ఓవదియమానానం అనుసాసియమానానం విరజం వీతమలం ధమ్మచక్ఖుం ఉదపాది – యం కిఞ్చి సముదయధమ్మం, సబ్బం తం నిరోధధమ్మన్తి.

తే ¶ దిట్ఠధమ్మా పత్తధమ్మా విదితధమ్మా పరియోగాళ్హధమ్మా తిణ్ణవిచికిచ్ఛా విగతకథంకథా వేసారజ్జప్పత్తా అపరప్పచ్చయా సత్థుసాసనే ¶ భగవన్తం ఏతదవోచుం – ‘‘లభేయ్యామ మయం, భన్తే, భగవతో సన్తికే పబ్బజ్జం, లభేయ్యామ ఉపసమ్పద’’న్తి. ‘‘ఏథ భిక్ఖవో’’తి భగవా అవోచ – ‘‘స్వాక్ఖాతో ధమ్మో, చరథ ¶ బ్రహ్మచరియం సమ్మా దుక్ఖస్స అన్తకిరియాయా’’తి. సావ తేసం ఆయస్మన్తానం ఉపసమ్పదా అహోసి.

అథ ఖో భగవా తదవసేసే భిక్ఖూ నీహారభత్తో ధమ్మియా కథాయ ఓవది అనుసాసి. యం తయో భిక్ఖూ పిణ్డాయ చరిత్వా ఆహరన్తి, తేన ఛబ్బగ్గో యాపేతి. అథ ఖో ఆయస్మతో చ మహానామస్స ఆయస్మతో చ అస్సజిస్స భగవతా ధమ్మియా కథాయ ఓవదియమానానం అనుసాసియమానానం విరజం వీతమలం ధమ్మచక్ఖుం ఉదపాది – యం కిఞ్చి సముదయధమ్మం, సబ్బం తం నిరోధధమ్మన్తి ¶ . తే దిట్ఠధమ్మా పత్తధమ్మా విదితధమ్మా పరియోగాళ్హధమ్మా తిణ్ణవిచికిచ్ఛా విగతకథంకథా వేసారజ్జప్పత్తా అపరప్పచ్చయా సత్థుసాసనే భగవన్తం ఏతదవోచుం – ‘‘లభేయ్యామ మయం, భన్తే, భగవతో సన్తికే పబ్బజ్జం, లభేయ్యామ ఉపసమ్పద’’న్తి. ‘‘ఏథ భిక్ఖవో’’తి భగవా అవోచ – ‘‘స్వాక్ఖాతో ధమ్మో, చరథ బ్రహ్మచరియం సమ్మా దుక్ఖస్స అన్తకిరియాయా’’తి. సావ తేసం ఆయస్మన్తానం ఉపసమ్పదా అహోసి.

౨౦. అథ ఖో భగవా పఞ్చవగ్గియే భిక్ఖూ ఆమన్తేసి –

[సం. ని. ౩.౫౯ ఆదయో] ‘‘రూపం, భిక్ఖవే, అనత్తా. రూపఞ్చ హిదం, భిక్ఖవే, అత్తా అభవిస్స, నయిదం రూపం ఆబాధాయ సంవత్తేయ్య, లబ్భేథ చ రూపే – ‘ఏవం మే రూపం ¶ హోతు, ఏవం మే రూపం మా అహోసీ’తి. యస్మా చ ఖో, భిక్ఖవే, రూపం అనత్తా, తస్మా రూపం ఆబాధాయ సంవత్తతి, న చ లబ్భతి రూపే – ‘ఏవం మే రూపం హోతు, ఏవం మే రూపం మా అహోసీ’తి. వేదనా, అనత్తా. వేదనా చ హిదం, భిక్ఖవే, అత్తా అభవిస్స, నయిదం వేదనా ఆబాధాయ సంవత్తేయ్య, లబ్భేథ చ వేదనాయ – ‘ఏవం మే వేదనా హోతు, ఏవం మే వేదనా మా అహోసీ’తి. యస్మా చ ఖో, భిక్ఖవే, వేదనా అనత్తా, తస్మా వేదనా ఆబాధాయ సంవత్తతి, న చ లబ్భతి వేదనాయ – ‘ఏవం మే వేదనా హోతు, ఏవం మే వేదనా మా అహోసీ’తి. సఞ్ఞా, అనత్తా. సఞ్ఞా చ హిదం, భిక్ఖవే, అత్తా అభవిస్స, నయిదం సఞ్ఞా ఆబాధాయ సంవత్తేయ్య, లబ్భేథ ¶ చ సఞ్ఞాయ – ‘ఏవం మే సఞ్ఞా హోతు, ఏవం మే సఞ్ఞా మా అహోసీ’తి. యస్మా చ ఖో, భిక్ఖవే, సఞ్ఞా అనత్తా, తస్మా సఞ్ఞా ఆబాధాయ సంవత్తతి, న చ లబ్భతి సఞ్ఞాయ – ‘ఏవం మే సఞ్ఞా హోతు, ఏవం మే సఞ్ఞా మా అహోసీ’తి. సఙ్ఖారా, అనత్తా. సఙ్ఖారా చ హిదం, భిక్ఖవే, అత్తా అభవిస్సంసు, నయిదం [నయిమే (క.)] సఙ్ఖారా ఆబాధాయ సంవత్తేయ్యుం, లబ్భేథ చ సఙ్ఖారేసు – ‘ఏవం మే సఙ్ఖారా హోన్తు, ఏవం మే సఙ్ఖారా మా అహేసు’న్తి. యస్మా చ ఖో, భిక్ఖవే, సఙ్ఖారా అనత్తా, తస్మా సఙ్ఖారా ఆబాధాయ సంవత్తన్తి, న చ లబ్భతి సఙ్ఖారేసు – ‘ఏవం మే సఙ్ఖారా హోన్తు, ఏవం మే సఙ్ఖారా మా అహేసు’న్తి. విఞ్ఞాణం, అనత్తా. విఞ్ఞాణఞ్చ హిదం ¶ , భిక్ఖవే, అత్తా అభవిస్స, నయిదం విఞ్ఞాణం ఆబాధాయ సంవత్తేయ్య ¶ , లబ్భేథ చ విఞ్ఞాణే – ‘ఏవం మే విఞ్ఞాణం హోతు, ఏవం మే విఞ్ఞాణం మా అహోసీ’తి. యస్మా చ ఖో, భిక్ఖవే, విఞ్ఞాణం అనత్తా, తస్మా విఞ్ఞాణం ఆబాధాయ సంవత్తతి, న చ లబ్భతి విఞ్ఞాణే – ‘ఏవం మే విఞ్ఞాణం హోతు, ఏవం మే విఞ్ఞాణం మా అహోసీ’తి.

౨౧. ‘‘తం కిం మఞ్ఞథ, భిక్ఖవే, రూపం నిచ్చం వా అనిచ్చం వాతి? అనిచ్చం, భన్తే ¶ . యం పనానిచ్చం దుక్ఖం వా తం సుఖం వాతి? దుక్ఖం, భన్తే. యం పనానిచ్చం దుక్ఖం విపరిణామధమ్మం, కల్లం ను తం సమనుపస్సితుం – ఏతం మమ, ఏసోహమస్మి, ఏసో మే అత్తాతి? నో హేతం, భన్తే. వేదనా నిచ్చా వా అనిచ్చా వాతి? అనిచ్చా, భన్తే. యం పనానిచ్చం దుక్ఖం వా తం సుఖం వాతి? దుక్ఖం, భన్తే. యం పనానిచ్చం దుక్ఖం విపరిణామధమ్మం, కల్లం ను తం సమనుపస్సితుం – ఏతం మమ, ఏసోహమస్మి, ఏసో మే అత్తాతి? నో హేతం, భన్తే. సఞ్ఞా నిచ్చా వా అనిచ్చా వాతి? అనిచ్చా, భన్తే. యం పనానిచ్చం దుక్ఖం వా తం సుఖం వాతి? దుక్ఖం, భన్తే. యం పనానిచ్చం దుక్ఖం విపరిణామధమ్మం, కల్లం ను తం సమనుపస్సితుం – ఏతం మమ, ఏసోహమస్మి, ఏసో మే అత్తాతి? నో హేతం, భన్తే. సఙ్ఖారా నిచ్చా వా అనిచ్చా వాతి? అనిచ్చా, భన్తే. యం పనానిచ్చం, దుక్ఖం వా తం సుఖం వాతి? దుక్ఖం, భన్తే. యం పనానిచ్చం దుక్ఖం ¶ విపరిణామధమ్మం, కల్లం ను తం సమనుపస్సితుం – ఏతం మమ, ఏసోహమస్మి, ఏసో మే అత్తాతి? నో హేతం, భన్తే. విఞ్ఞాణం నిచ్చం వా అనిచ్చం వాతి? అనిచ్చం, భన్తే. యం పనానిచ్చం, దుక్ఖం వా తం సుఖం వాతి? దుక్ఖం, భన్తే. యం పనానిచ్చం దుక్ఖం విపరిణామధమ్మం, కల్లం ను తం సమనుపస్సితుం – ఏతం మమ, ఏసోహమస్మి, ఏసో మే అత్తాతి? నో హేతం, భన్తే.

౨౨. ‘‘తస్మాతిహ ¶ , భిక్ఖవే, యం కిఞ్చి రూపం అతీతానాగతపచ్చుప్పన్నం అజ్ఝత్తం వా బహిద్ధా వా ఓళారికం వా సుఖుమం వా హీనం వా పణీతం వా యం దూరే [యం దూరే వా (స్యా.)] సన్తికే వా, సబ్బం రూపం – నేతం మమ, నేసోహమస్మి, న మేసో అత్తాతి – ఏవమేతం యథాభూతం సమ్మప్పఞ్ఞాయ దట్ఠబ్బం. యా కాచి వేదనా అతీతానాగతపచ్చుప్పన్నా అజ్ఝత్తం వా బహిద్ధా వా ఓళారికా వా సుఖుమా వా హీనా వా పణీతా వా యా దూరే సన్తికే వా, సబ్బా వేదనా – నేతం మమ, నేసోహమస్మి, న మేసో అత్తాతి – ఏవమేతం యథాభూతం సమ్మప్పఞ్ఞాయ దట్ఠబ్బం. యా కాచి సఞ్ఞా అతీతానాగతపచ్చుప్పన్నా అజ్ఝత్తం వా బహిద్ధా వా ఓళారికా వా సుఖుమా వా హీనా వా పణీతా వా యా దూరే సన్తికే వా, సబ్బా సఞ్ఞా – నేతం మమ, నేసోహమస్మి, న మేసో అత్తాతి – ఏవమేతం యథాభూతం సమ్మప్పఞ్ఞాయ దట్ఠబ్బం. యే కేచి సఙ్ఖారా అతీతానాగతపచ్చుప్పన్నా అజ్ఝత్తం వా బహిద్ధా వా ఓళారికా వా సుఖుమా వా హీనా ¶ వా పణీతా వా యే దూరే సన్తికే వా, సబ్బే సఙ్ఖారా – నేతం మమ, నేసోహమస్మి, న మేసో అత్తాతి – ఏవమేతం యథాభూతం సమ్మప్పఞ్ఞాయ దట్ఠబ్బం. యం కిఞ్చి విఞ్ఞాణం అతీతానాగతపచ్చుప్పన్నం అజ్ఝత్తం వా బహిద్ధా వా ఓళారికం వా సుఖుమం వా హీనం వా పణీతం వా యం దూరే సన్తికే వా, సబ్బం విఞ్ఞాణం – నేతం మమ, నేసోహమస్మి, న మేసో అత్తాతి – ఏవమేతం యథాభూతం సమ్మప్పఞ్ఞాయ దట్ఠబ్బం.

౨౩. ‘‘ఏవం ¶ పస్సం, భిక్ఖవే, సుతవా అరియసావకో రూపస్మిమ్పి నిబ్బిన్దతి, వేదనాయపి నిబ్బిన్దతి, సఞ్ఞాయపి నిబ్బిన్దతి, సఙ్ఖారేసుపి నిబ్బిన్దతి, విఞ్ఞాణస్మిమ్పి నిబ్బిన్దతి; నిబ్బిన్దం విరజ్జతి; విరాగా విముచ్చతి; విముత్తస్మిం విముత్తమితి ఞాణం హోతి, ‘ఖీణా జాతి, వుసితం బ్రహ్మచరియం, కతం కరణీయం, నాపరం ఇత్థత్తాయా’తి పజానాతీ’’తి.

౨౪. ఇదమవోచ భగవా. అత్తమనా పఞ్చవగ్గియా భిక్ఖూ భగవతో భాసితం అభినన్దున్తి [అభినన్దుం (స్యా.)]. ఇమస్మిఞ్చ పన వేయ్యాకరణస్మిం భఞ్ఞమానే పఞ్చవగ్గియానం భిక్ఖూనం అనుపాదాయ ఆసవేహి చిత్తాని విముచ్చింసు. తేన ఖో పన సమయేన ఛ లోకే అరహన్తో హోన్తి.

పఞ్చవగ్గియకథా నిట్ఠితా.

పఠమభాణవారో.

౭. పబ్బజ్జాకథా

౨౫. తేన ¶ ¶ ఖో పన సమయేన బారాణసియం యసో నామ కులపుత్తో సేట్ఠిపుత్తో సుఖుమాలో హోతి. తస్స తయో పాసాదా హోన్తి – ఏకో ¶ హేమన్తికో, ఏకో గిమ్హికో, ఏకో వస్సికో. సో వస్సికే పాసాదే చత్తారో మాసే [వస్సికే పాసాదే వస్సికే చత్తారో మాసే (సీ.)] నిప్పురిసేహి తూరియేహి పరిచారయమానో న హేట్ఠాపాసాదం ఓరోహతి. అథ ఖో యసస్స కులపుత్తస్స పఞ్చహి కామగుణేహి సమప్పితస్స సమఙ్గీభూతస్స పరిచారయమానస్స పటికచ్చేవ [పటిగచ్చేవ (సీ.)] నిద్దా ఓక్కమి, పరిజనస్సపి నిద్దా ఓక్కమి, సబ్బరత్తియో చ తేలపదీపో ఝాయతి. అథ ఖో యసో కులపుత్తో పటికచ్చేవ పబుజ్ఝిత్వా అద్దస సకం పరిజనం సుపన్తం – అఞ్ఞిస్సా కచ్ఛే వీణం, అఞ్ఞిస్సా కణ్ఠే ముదిఙ్గం, అఞ్ఞిస్సా కచ్ఛే ఆళమ్బరం, అఞ్ఞం వికేసికం, అఞ్ఞం విక్ఖేళికం, అఞ్ఞా విప్పలపన్తియో, హత్థప్పత్తం సుసానం మఞ్ఞే. దిస్వానస్స ఆదీనవో పాతురహోసి, నిబ్బిదాయ చిత్తం సణ్ఠాసి. అథ ఖో యసో కులపుత్తో ఉదానం ఉదానేసి – ‘‘ఉపద్దుతం వత భో, ఉపస్సట్ఠం వత భో’’తి.

అథ ఖో యసో కులపుత్తో సువణ్ణపాదుకాయో ఆరోహిత్వా యేన నివేసనద్వారం తేనుపసఙ్కమి. అమనుస్సా ద్వారం వివరింసు – మా యసస్స కులపుత్తస్స కోచి అన్తరాయమకాసి అగారస్మా అనగారియం పబ్బజ్జాయాతి ¶ . అథ ఖో యసో కులపుత్తో యేన నగరద్వారం తేనుపసఙ్కమి. అమనుస్సా ద్వారం ¶ వివరింసు – మా యసస్స కులపుత్తస్స కోచి అన్తరాయమకాసి అగారస్మా అనగారియం పబ్బజ్జాయాతి. అథ ఖో యసో కులపుత్తో యేన ఇసిపతనం మిగదాయో తేనుపసఙ్కమి.

౨౬. తేన ఖో పన సమయేన భగవా రత్తియా పచ్చూససమయం పచ్చుట్ఠాయ అజ్ఝోకాసే చఙ్కమతి. అద్దసా ఖో భగవా యసం కులపుత్తం దూరతోవ ఆగచ్ఛన్తం, దిస్వాన చఙ్కమా ఓరోహిత్వా పఞ్ఞత్తే ఆసనే నిసీది. అథ ఖో యసో కులపుత్తో భగవతో అవిదూరే ఉదానం ఉదానేసి – ‘‘ఉపద్దుతం వత భో, ఉపస్సట్ఠం వత భో’’తి. అథ ఖో భగవా యసం కులపుత్తం ఏతదవోచ – ‘‘ఇదం ఖో, యస, అనుపద్దుతం, ఇదం అనుపస్సట్ఠం. ఏహి యస, నిసీద, ధమ్మం తే దేసేస్సామీ’’తి. అథ ఖో యసో కులపుత్తో – ఇదం కిర అనుపద్దుతం ¶ , ఇదం అనుపస్సట్ఠన్తి హట్ఠో ఉదగ్గో సువణ్ణపాదుకాహి ఓరోహిత్వా యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నస్స ఖో యసస్స కులపుత్తస్స భగవా అనుపుబ్బిం కథం కథేసి, సేయ్యథిదం – దానకథం సీలకథం సగ్గకథం, కామానం ఆదీనవం ఓకారం సంకిలేసం, నేక్ఖమ్మే ఆనిసంసం పకాసేసి. యదా భగవా అఞ్ఞాసి ¶ యసం కులపుత్తం కల్లచిత్తం, ముదుచిత్తం, వినీవరణచిత్తం, ఉదగ్గచిత్తం, పసన్నచిత్తం, అథ యా బుద్ధానం సాముక్కంసికా ధమ్మదేసనా తం పకాసేసి – దుక్ఖం, సముదయం, నిరోధం, మగ్గం. సేయ్యథాపి ¶ నామ సుద్ధం వత్థం అపగతకాళకం సమ్మదేవ రజనం పటిగ్గణ్హేయ్య, ఏవమేవ యసస్స కులపుత్తస్స తస్మింయేవ ఆసనే విరజం వీతమలం ధమ్మచక్ఖుం ఉదపాది – యం కిఞ్చి సముదయధమ్మం, సబ్బం తం నిరోధధమ్మన్తి.

౨౭. అథ ఖో యసస్స కులపుత్తస్స మాతా పాసాదం అభిరుహిత్వా యసం కులపుత్తం అపస్సన్తీ యేన సేట్ఠి గహపతి తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా సేట్ఠిం గహపతిం ఏతదవోచ – ‘‘పుత్తో తే, గహపతి, యసో న దిస్సతీ’’తి. అథ ఖో సేట్ఠి గహపతి చతుద్దిసా అస్సదూతే ఉయ్యోజేత్వా సామంయేవ యేన ఇసిపతనం మిగదాయో తేనుపసఙ్కమి. అద్దసా ఖో సేట్ఠి గహపతి సువణ్ణపాదుకానం నిక్ఖేపం, దిస్వాన తంయేవ అనుగమాసి [అనుగమా (సీ. స్యా.)]. అద్దసా ఖో భగవా సేట్ఠిం గహపతిం దూరతోవ ఆగచ్ఛన్తం, దిస్వాన భగవతో ఏతదహోసి – ‘‘యంనూనాహం తథారూపం ఇద్ధాభిసఙ్ఖారం అభిసఙ్ఖరేయ్యం యథా సేట్ఠి గహపతి ఇధ నిసిన్నో ఇధ నిసిన్నం యసం కులపుత్తం న పస్సేయ్యా’’తి. అథ ఖో భగవా తథారూపం ఇద్ధాభిసఙ్ఖారం అభిసఙ్ఖరేసి. అథ ఖో సేట్ఠి గహపతి యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘అపి, భన్తే, భగవా యసం కులపుత్తం పస్సేయ్యా’’తి? తేన హి, గహపతి, నిసీద, అప్పేవ నామ ఇధ నిసిన్నో ఇధ నిసిన్నం యసం కులపుత్తం పస్సేయ్యాసీతి. అథ ఖో సేట్ఠి గహపతి – ఇధేవ కిరాహం నిసిన్నో ఇధ నిసిన్నం ¶ యసం కులపుత్తం ¶ పస్సిస్సామీతి హట్ఠో ఉదగ్గో భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నస్స ఖో సేట్ఠిస్స గహపతిస్స భగవా అనుపుబ్బిం కథం కథేసి, సేయ్యథిదం – దానకథం సీలకథం సగ్గకథం, కామానం ఆదీనవం ఓకారం సంకిలేసం, నేక్ఖమ్మే ఆనిసంసం ¶ పకాసేసి. యదా భగవా అఞ్ఞాసి సేట్ఠిం గహపతిం కల్లచిత్తం, ముదుచిత్తం, వినీవరణచిత్తం, ఉదగ్గచిత్తం, పసన్నచిత్తం, అథ యా బుద్ధానం సాముక్కంసికా ధమ్మదేసనా, తం పకాసేసి – దుక్ఖం, సముదయం, నిరోధం, మగ్గం. సేయ్యథాపి నామ సుద్ధం వత్థం అపగతకాళకం సమ్మదేవ రజనం పటిగ్గణ్హేయ్య ఏవమేవ సేట్ఠిస్స గహపతిస్స తస్మింయేవ ఆసనే విరజం వీతమలం ధమ్మచక్ఖుం ఉదపాది – యం కిఞ్చి సముదయధమ్మం, సబ్బం తం నిరోధధమ్మన్తి. అథ ఖో సేట్ఠి గహపతి దిట్ఠధమ్మో పత్తధమ్మో విదితధమ్మో పరియోగాళ్హధమ్మో తిణ్ణవిచికిచ్ఛో విగతకథంకథో వేసారజ్జప్పత్తో అపరప్పచ్చయో సత్థుసాసనే భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘అభిక్కన్తం, భన్తే, అభిక్కన్తం, భన్తే, సేయ్యథాపి, భన్తే, నిక్కుజ్జితం [నికుజ్జితం (క.)] వా ఉక్కుజ్జేయ్య, పటిచ్ఛన్నం వా వివరేయ్య, మూళ్హస్స వా మగ్గం ఆచిక్ఖేయ్య, అన్ధకారే వా తేలపజ్జోతం ధారేయ్య – చక్ఖుమన్తో రూపాని దక్ఖన్తీతి – ఏవమేవం భగవతా అనేకపరియాయేన ధమ్మో పకాసితో. ఏసాహం, భన్తే, భగవన్తం సరణం గచ్ఛామి, ధమ్మఞ్చ, భిక్ఖుసఙ్ఘఞ్చ. ఉపాసకం మం భగవా ధారేతు అజ్జతగ్గే పాణుపేతం సరణం గత’’న్తి ¶ . సోవ లోకే పఠమం ఉపాసకో అహోసి తేవాచికో ¶ .

౨౮. అథ ఖో యసస్స కులపుత్తస్స పితునో ధమ్మే దేసియమానే యథాదిట్ఠం యథావిదితం భూమిం పచ్చవేక్ఖన్తస్స అనుపాదాయ ఆసవేహి చిత్తం విముచ్చి. అథ ఖో భగవతో ఏతదహోసి – ‘‘యసస్స ఖో కులపుత్తస్స పితునో ధమ్మే దేసియమానే యథాదిట్ఠం యథావిదితం భూమిం పచ్చవేక్ఖన్తస్స అనుపాదాయ ఆసవేహి చిత్తం విముత్తం. అభబ్బో ఖో యసో కులపుత్తో హీనాయావత్తిత్వా కామే పరిభుఞ్జితుం, సేయ్యథాపి పుబ్బే అగారికభూతో; యంనూనాహం తం ఇద్ధాభిసఙ్ఖారం పటిప్పస్సమ్భేయ్య’’న్తి. అథ ఖో భగవా తం ఇద్ధాభిసఙ్ఖారం పటిప్పస్సమ్భేసి. అద్దసా ఖో సేట్ఠి గహపతి యసం కులపుత్తం నిసిన్నం, దిస్వాన యసం కులపుత్తం ఏతదవోచ – ‘‘మాతా తే తాత, యస, పరిదేవ [పరిదేవీ (క.)] సోకసమాపన్నా, దేహి మాతుయా జీవిత’’న్తి. అథ ఖో యసో కులపుత్తో భగవన్తం ఉల్లోకేసి. అథ ఖో భగవా సేట్ఠిం గహపతిం ఏతదవోచ – ‘‘తం కిం మఞ్ఞసి, గహపతి, యస్స సేక్ఖేన ఞాణేన సేక్ఖేన దస్సనేన ధమ్మో దిట్ఠో విదితో సేయ్యథాపి తయా? తస్స యథాదిట్ఠం యథావిదితం భూమిం పచ్చవేక్ఖన్తస్స అనుపాదాయ ¶ ఆసవేహి చిత్తం విముత్తం. భబ్బో ను ఖో సో, గహపతి, హీనాయావత్తిత్వా కామే పరిభుఞ్జితుం సేయ్యథాపి పుబ్బే అగారికభూతో’’తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’. ‘‘యసస్స ఖో, గహపతి, కులపుత్తస్స సేక్ఖేన ఞాణేన సేక్ఖేన దస్సనేన ¶ ధమ్మో దిట్ఠో విదితో సేయ్యథాపి తయా. తస్స యథాదిట్ఠం యథావిదితం భూమిం పచ్చవేక్ఖన్తస్స అనుపాదాయ ఆసవేహి ¶ చిత్తం విముత్తం. అభబ్బో ఖో, గహపతి, యసో కులపుత్తో హీనాయావత్తిత్వా కామే పరిభుఞ్జితుం సేయ్యథాపి పుబ్బే అగారికభూతో’’తి. ‘‘లాభా, భన్తే, యసస్స కులపుత్తస్స, సులద్ధం, భన్తే, యసస్స కులపుత్తస్స, యథా యసస్స కులపుత్తస్స అనుపాదాయ ఆసవేహి చిత్తం విముత్తం. అధివాసేతు మే, భన్తే, భగవా అజ్జతనాయ భత్తం యసేన కులపుత్తేన పచ్ఛాసమణేనా’’తి. అధివాసేసి భగవా తుణ్హీభావేన. అథ ఖో సేట్ఠి గహపతి భగవతో అధివాసనం విదిత్వా ఉట్ఠాయాసనా భగవన్తం అభివాదేత్వా పదక్ఖిణం కత్వా పక్కామి. అథ ఖో యసో కులపుత్తో అచిరపక్కన్తే సేట్ఠిమ్హి గహపతిమ్హి భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘లభేయ్యాహం, భన్తే, భగవతో సన్తికే పబ్బజ్జం, లభేయ్యం ఉపసమ్పద’’న్తి. ‘‘ఏహి భిక్ఖూ’’తి భగవా అవోచ – ‘‘స్వాక్ఖాతో ధమ్మో, చర బ్రహ్మచరియం సమ్మా దుక్ఖస్స అన్తకిరియాయా’’తి. సావ ¶ తస్స ఆయస్మతో ఉపసమ్పదా అహోసి. తేన ఖో పన సమయేన సత్త లోకే అరహన్తో హోన్తి.

యసస్స పబ్బజ్జా నిట్ఠితా.

౨౯. అథ ¶ ఖో భగవా పుబ్బణ్హసమయం నివాసేత్వా పత్తచీవరమాదాయ ఆయస్మతా యసేన పచ్ఛాసమణేన యేన సేట్ఠిస్స గహపతిస్స నివేసనం తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా పఞ్ఞత్తే ఆసనే నిసీది. అథ ఖో ఆయస్మతో యసస్స మాతా చ పురాణదుతియికా చ యేన భగవా తేనుపసఙ్కమింసు, ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీదింసు. తాసం భగవా అనుపుబ్బిం కథం కథేసి, సేయ్యథిదం – దానకథం సీలకథం సగ్గకథం, కామానం ఆదీనవం ఓకారం సంకిలేసం, నేక్ఖమ్మే ఆనిసంసం పకాసేసి. యదా తా భగవా అఞ్ఞాసి కల్లచిత్తా, ముదుచిత్తా, వినీవరణచిత్తా, ఉదగ్గచిత్తా, పసన్నచిత్తా, అథ యా బుద్ధానం సాముక్కంసికా ధమ్మదేసనా తం పకాసేసి – దుక్ఖం, సముదయం, నిరోధం, మగ్గం ¶ . సేయ్యథాపి నామ సుద్ధం వత్థం అపగతకాళకం సమ్మదేవ రజనం పటిగ్గణ్హేయ్య, ఏవమేవ తాసం తస్మింయేవ ఆసనే విరజం వీతమలం ధమ్మచక్ఖుం ఉదపాది – యం కిఞ్చి సముదయధమ్మం, సబ్బం తం నిరోధధమ్మన్తి. తా దిట్ఠధమ్మా పత్తధమ్మా విదితధమ్మా పరియోగాళ్హధమ్మా తిణ్ణవిచికిచ్ఛా విగతకథంకథా వేసారజ్జప్పత్తా అపరప్పచ్చయా సత్థుసాసనే భగవన్తం ఏతదవోచుం – ‘‘అభిక్కన్తం, భన్తే, అభిక్కన్తం, భన్తే…పే… ఏతా మయం, భన్తే, భగవన్తం ¶ సరణం గచ్ఛామ, ధమ్మఞ్చ, భిక్ఖుసఙ్ఘఞ్చ. ఉపాసికాయో నో భగవా ధారేతు అజ్జతగ్గే పాణుపేతా సరణం గతా’’తి. తా చ లోకే పఠమం ఉపాసికా అహేసుం తేవాచికా.

అథ ఖో ఆయస్మతో యసస్స మాతా చ పితా చ పురాణదుతియికా చ భగవన్తఞ్చ ఆయస్మన్తఞ్చ యసం పణీతేన ఖాదనీయేన భోజనీయేన సహత్థా సన్తప్పేత్వా సమ్పవారేత్వా, భగవన్తం ¶ భుత్తావిం ఓనీతపత్తపాణిం, ఏకమన్తం నిసీదింసు. అథ ఖో భగవా ఆయస్మతో యసస్స మాతరఞ్చ పితరఞ్చ పురాణదుతియికఞ్చ ధమ్మియా కథాయ సన్దస్సేత్వా సమాదపేత్వా సముత్తేజేత్వా సమ్పహంసేత్వా ఉట్ఠాయాసనా పక్కామి.

౩౦. అస్సోసుం ఖో ఆయస్మతో యసస్స చత్తారో గిహిసహాయకా బారాణసియం సేట్ఠానుసేట్ఠీనం కులానం పుత్తా – విమలో, సుబాహు ¶ , పుణ్ణజి, గవమ్పతి – యసో కిర కులపుత్తో కేసమస్సుం ఓహారేత్వా కాసాయాని వత్థాని అచ్ఛాదేత్వా అగారస్మా అనగారియం పబ్బజితోతి. సుత్వాన నేసం ఏతదహోసి – ‘‘న హి నూన సో ఓరకో ధమ్మవినయో, న సా ఓరకా పబ్బజ్జా, యత్థ యసో కులపుత్తో కేసమస్సుం ఓహారేత్వా కాసాయాని వత్థాని అచ్ఛాదేత్వా అగారస్మా అనగారియం పబ్బజితో’’తి. తే [తే చత్తారో జనా (క.)] యేనాయస్మా యసో తేనుపసఙ్కమింసు, ఉపసఙ్కమిత్వా ఆయస్మన్తం యసం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం అట్ఠంసు. అథ ఖో ఆయస్మా యసో తే చత్తారో గిహిసహాయకే ఆదాయ యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా ¶ భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో ఆయస్మా యసో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘ఇమే మే, భన్తే, చత్తారో గిహిసహాయకా బారాణసియం సేట్ఠానుసేట్ఠీనం కులానం పుత్తా – విమలో, సుబాహు, పుణ్ణజి, గవమ్పతి. ఇమే [ఇమే చత్తారో (క.)] భగవా ఓవదతు అనుసాసతూ’’తి ¶ . తేసం భగవా అనుపుబ్బిం కథం కథేసి, సేయ్యథిదం – దానకథం సీలకథం సగ్గకథం కామానం ఆదీనవం ఓకారం సంకిలేసం నేక్ఖమ్మే ఆనిసంసం పకాసేసి, యదా తే భగవా అఞ్ఞాసి కల్లచిత్తే ముదుచిత్తే వినీవరణచిత్తే ఉదగ్గచిత్తే పసన్నచిత్తే, అథ యా బుద్ధానం సాముక్కంసికా ధమ్మదేసనా, తం పకాసేసి దుక్ఖం సముదయం నిరోధం మగ్గం, సేయ్యథాపి నామ సుద్ధం వత్థం అపగతకాళకం సమ్మదేవ రజనం పటిగ్గణ్హేయ్య, ఏవమేవ తేసం తస్మింయేవ ఆసనే విరజం వీతమలం ధమ్మచక్ఖుం ఉదపాది ‘‘యం కిఞ్చి సముదయధమ్మం, సబ్బం తం నిరోధధమ్మ’’న్తి. తే దిట్ఠధమ్మా పత్తధమ్మా విదితధమ్మా పరియోగాళ్హధమ్మా తిణ్ణవిచికిచ్ఛా విగతకథంకథా వేసారజ్జప్పత్తా అపరప్పచ్చయా సత్థుసాసనే భగవన్తం ఏతదవోచుం – ‘‘లభేయ్యామ మయం, భన్తే, భగవతో సన్తికే పబ్బజ్జం, లభేయ్యామ ఉపసమ్పద’’న్తి. ‘‘ఏథ భిక్ఖవో’’తి భగవా అవోచ – ‘‘స్వాక్ఖాతో ధమ్మో, చరథ బ్రహ్మచరియం సమ్మా దుక్ఖస్స అన్తకిరియాయా’’తి. సావ తేసం ఆయస్మన్తానం ఉపసమ్పదా అహోసి. అథ ఖో భగవా తే భిక్ఖూ ధమ్మియా కథాయ ఓవది అనుసాసి. తేసం భగవతా ధమ్మియా కథాయ ఓవదియమానానం అనుసాసియమానానం అనుపాదాయ ఆసవేహి ¶ చిత్తాని విముచ్చింసు. తేన ఖో పన సమయేన ఏకాదస లోకే అరహన్తో హోన్తి.

చతుగిహిసహాయకపబ్బజ్జా నిట్ఠితా.

౩౧. అస్సోసుం ¶ ¶ ఖో ఆయస్మతో యసస్స పఞ్ఞాసమత్తా గిహిసహాయకా జానపదా పుబ్బానుపుబ్బకానం కులానం పుత్తా – యసో కిర కులపుత్తో కేసమస్సుం ఓహారేత్వా కాసాయాని వత్థాని అచ్ఛాదేత్వా అగారస్మా అనగారియం పబ్బజితోతి. సుత్వాన నేసం ఏతదహోసి – ‘‘న హి నూన సో ఓరకో ధమ్మవినయో, న సా ఓరకా పబ్బజ్జా, యత్థ యసో కులపుత్తో కేసమస్సుం ఓహారేత్వా కాసాయాని వత్థాని అచ్ఛాదేత్వా అగారస్మా అనగారియం పబ్బజితో’’తి. తే యేనాయస్మా యసో తేనుపసఙ్కమింసు, ఉపసఙ్కమిత్వా ఆయస్మన్తం యసం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం అట్ఠంసు. అథ ఖో ఆయస్మా యసో తే పఞ్ఞాసమత్తే గిహిసహాయకే ఆదాయ యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా ¶ భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో ఆయస్మా యసో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘ఇమే మే, భన్తే, పఞ్ఞాసమత్తా గిహిసహాయకా జానపదా పుబ్బానుపుబ్బకానం కులానం పుత్తా. ఇమే భగవా ఓవదతు అనుసాసతూ’’తి. తేసం భగవా అనుపుబ్బిం కథం కథేసి, సేయ్యథిదం – దానకథం సీలకథం సగ్గకథం కామానం ఆదీనవం ఓకారం సంకిలేసం నేక్ఖమ్మే ఆనిసంసం పకాసేసి. యదా తే భగవా అఞ్ఞాసి కల్లచిత్తే ముదుచిత్తే వినీవరణచిత్తే ఉదగ్గచిత్తే పసన్నచిత్తే, అథ యా బుద్ధానం సాముక్కంసికా ¶ ధమ్మదేసనా, తం పకాసేసి దుక్ఖం సముదయం నిరోధం మగ్గం, సేయ్యథాపి నామ సుద్ధం వత్థం అపగతకాళకం సమ్మదేవ రజనం పటిగ్గణ్హేయ్య, ఏవమేవ తేసం తస్మింయేవ ఆసనే విరజం వీతమలం ధమ్మచక్ఖుం ఉదపాది యం కిఞ్చి సముదయధమ్మం, సబ్బం తం నిరోధధమ్మన్తి. తే దిట్ఠధమ్మా పత్తధమ్మా విదితధమ్మా పరియోగాళ్హధమ్మా తిణ్ణవిచికిచ్ఛా విగతకథంకథా వేసారజ్జప్పత్తా అపరప్పచ్చయా సత్థుసాసనే భగవన్తం ఏతదవోచుం – ‘‘లభేయ్యామ మయం, భన్తే, భగవతో సన్తికే పబ్బజ్జం, లభేయ్యామ ఉపసమ్పద’’న్తి. ‘‘ఏథ భిక్ఖవో’’తి భగవా అవోచ – ‘‘స్వాక్ఖాతో ధమ్మో, చరథ బ్రహ్మచరియం సమ్మా దుక్ఖస్స అన్తకిరియాయా’’తి. సావ తేసం ఆయస్మన్తానం ఉపసమ్పదా అహోసి. అథ ఖో భగవా తే భిక్ఖూ ధమ్మియా కథాయ ఓవది అనుసాసి. తేసం భగవతా ధమ్మియా కథాయ ఓవదియమానానం అనుసాసియమానానం అనుపాదాయ ఆసవేహి చిత్తాని విముచ్చింసు. తేన ఖో పన సమయేన ఏకసట్ఠి లోకే అరహన్తో హోన్తి.

పఞ్ఞాసగిహిసహాయకపబ్బజ్జా నిట్ఠితా.

నిట్ఠితా చ పబ్బజ్జాకథా.

౮. మారకథా

౩౨. అథ ఖో భగవా తే భిక్ఖూ ఆమన్తేసి [సం. ని. ౧.౧౪౧ మారసంయుత్తేపి] – ‘‘ముత్తాహం, భిక్ఖవే, సబ్బపాసేహి, యే ¶ దిబ్బా యే చ మానుసా. తుమ్హేపి, భిక్ఖవే ¶ , ముత్తా సబ్బపాసేహి, యే దిబ్బా యే చ మానుసా. చరథ, భిక్ఖవే, చారికం బహుజనహితాయ బహుజనసుఖాయ లోకానుకమ్పాయ అత్థాయ హితాయ సుఖాయ దేవమనుస్సానం. మా ఏకేన ద్వే అగమిత్థ. దేసేథ, భిక్ఖవే, ధమ్మం ఆదికల్యాణం మజ్ఝేకల్యాణం పరియోసానకల్యాణం సాత్థం ¶ సబ్యఞ్జనం కేవలపరిపుణ్ణం పరిసుద్ధం బ్రహ్మచరియం పకాసేథ. సన్తి సత్తా అప్పరజక్ఖజాతికా ¶ , అస్సవనతా ధమ్మస్స పరిహాయన్తి, భవిస్సన్తి ధమ్మస్స అఞ్ఞాతారో. అహమ్పి, భిక్ఖవే, యేన ఉరువేలా సేనానిగమో తేనుపసఙ్కమిస్సామి ధమ్మదేసనాయా’’తి.

౩౩. అథ ఖో మారో పాపిమా యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం గాథాయ అజ్ఝభాసి –

‘‘బద్ధోసి సబ్బపాసేహి, యే దిబ్బా యే చ మానుసా;

మహాబన్ధనబద్ధోసి, న మే సమణ మోక్ఖసీ’’తి.

‘‘ముత్తాహం [ముత్తోహం (సీ. స్యా.)] సబ్బపాసేహి, యే దిబ్బా యే చ మానుసా;

మహాబన్ధనముత్తోమ్హి, నిహతో త్వమసి అన్తకాతి.

[సం. ని. ౧.౧౫౧ మారసంయుత్తేపి] ‘‘అన్తలిక్ఖచరో పాసో, య్వాయం చరతి మానసో;

తేన తం బాధయిస్సామి, న మే సమణ మోక్ఖసీతి.

[సం. ని. ౧.౧౧౫౧ మారసంయుత్తేపి] ‘‘రూపా సద్దా రసా గన్ధా, ఫోట్ఠబ్బా చ మనోరమా;

ఏత్థ మే విగతో ఛన్దో, నిహతో త్వమసి అన్తకా’’తి.

అథ ఖో మారో పాపిమా – జానాతి మం భగవా, జానాతి మం సుగతోతి దుక్ఖీ దుమ్మనో

తత్థేవన్తరధాయీతి.

మారకథా నిట్ఠితా.

౯. పబ్బజ్జూపసమ్పదాకథా

౩౪. తేన ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ నానాదిసా నానాజనపదా పబ్బజ్జాపేక్ఖే చ ఉపసమ్పదాపేక్ఖే ¶ చ ఆనేన్తి – భగవా నే పబ్బాజేస్సతి ¶ ఉపసమ్పాదేస్సతీతి. తత్థ భిక్ఖూ చేవ కిలమన్తి పబ్బజ్జాపేక్ఖా చ ఉపసమ్పదాపేక్ఖా చ. అథ ఖో భగవతో రహోగతస్స పటిసల్లీనస్స ఏవం చేతసో పరివితక్కో ఉదపాది – ‘‘ఏతరహి ఖో భిక్ఖూ నానాదిసా నానాజనపదా పబ్బజ్జాపేక్ఖే చ ఉపసమ్పదాపేక్ఖే చ ఆనేన్తి – భగవా నే పబ్బాజేస్సతి ¶ ఉపసమ్పాదేస్సతీతి. తత్థ భిక్ఖూ చేవ కిలమన్తి పబ్బజ్జాపేక్ఖా చ ఉపసమ్పదాపేక్ఖా చ. యంనూనాహం భిక్ఖూనం అనుజానేయ్యం – తుమ్హేవ దాని, భిక్ఖవే, తాసు తాసు దిసాసు తేసు తేసు జనపదేసు పబ్బాజేథ ఉపసమ్పాదేథా’’తి. అథ ఖో భగవా సాయన్హసమయం పటిసల్లానా వుట్ఠితో ఏతస్మిం నిదానే ఏతస్మిం పకరణే ధమ్మిం కథం కత్వా భిక్ఖూ ¶ ఆమన్తేసి – ‘‘ఇధ మయ్హం, భిక్ఖవే, రహోగతస్స పటిసల్లీనస్స ఏవం చేతసో పరివితక్కో ఉదపాది – ‘ఏతరహి ఖో భిక్ఖూ నానాదిసా నానాజనపదా పబ్బజ్జాపేక్ఖే చ ఉపసమ్పదాపేక్ఖే చ ఆనేన్తి భగవా నే పబ్బాజేస్సతి ఉపసమ్పాదేస్సతీతి, తత్థ భిక్ఖూ చేవ కిలమన్తి పబ్బజ్జాపేక్ఖా చ ఉపసమ్పదాపేక్ఖా చ, యంనూనాహం భిక్ఖూనం అనుజానేయ్యం తుమ్హేవ దాని, భిక్ఖవే, తాసు తాసు దిసాసు తేసు తేసు జనపదేసు పబ్బాజేథ ఉపసమ్పాదేథా’’’తి, అనుజానామి, భిక్ఖవే, తుమ్హేవ దాని తాసు తాసు దిసాసు తేసు తేసు జనపదేసు పబ్బాజేథ ఉపసమ్పాదేథ. ఏవఞ్చ పన, భిక్ఖవే, పబ్బాజేతబ్బో ఉపసమ్పాదేతబ్బో –

పఠమం కేసమస్సుం ఓహారాపేత్వా ¶ [ఓహారేత్వా (క.)], కాసాయాని వత్థాని అచ్ఛాదాపేత్వా, ఏకంసం ఉత్తరాసఙ్గం కారాపేత్వా, భిక్ఖూనం పాదే వన్దాపేత్వా, ఉక్కుటికం నిసీదాపేత్వా, అఞ్జలిం పగ్గణ్హాపేత్వా, ఏవం వదేహీతి వత్తబ్బో – బుద్ధం సరణం గచ్ఛామి, ధమ్మం సరణం గచ్ఛామి, సఙ్ఘం సరణం గచ్ఛామి; దుతియమ్పి బుద్ధం సరణం గచ్ఛామి, దుతియమ్పి ధమ్మం సరణం గచ్ఛామి, దుతియమ్పి సఙ్ఘం సరణం గచ్ఛామి; తతియమ్పి బుద్ధం సరణం గచ్ఛామి, తతియమ్పి ధమ్మం సరణం గచ్ఛామి, తతియమ్పి సఙ్ఘం సరణం గచ్ఛామీ’’తి. ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఇమేహి తీహి సరణగమనేహి పబ్బజ్జం ఉపసమ్పద’’న్తి.

తీహి సరణగమనేహి ఉపసమ్పదాకథా నిట్ఠితా.

౧౦. దుతియమారకథా

౩౫. అథ ఖో భగవా వస్సంవుట్ఠో [వస్సంవుత్థో (సీ.)] భిక్ఖూ ఆమన్తేసి [సం. ని. ౧.౧౫౫] – ‘‘మయ్హం ఖో, భిక్ఖవే, యోనిసో మనసికారా యోనిసో సమ్మప్పధానా అనుత్తరా విముత్తి అనుప్పత్తా, అనుత్తరా విముత్తి సచ్ఛికతా ¶ . తుమ్హేపి, భిక్ఖవే, యోనిసో మనసికారా ¶ యోనిసో సమ్మప్పధానా అనుత్తరం విముత్తిం అనుపాపుణాథ, అనుత్తరం విముత్తిం సచ్ఛికరోథా’’తి. అథ ఖో మారో పాపిమా యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం గాథాయ అజ్ఝభాసి –

‘‘బద్ధోసి మారపాసేహి, యే దిబ్బా యే చ మానుసా;

మహాబన్ధనబద్ధోసి [మారబన్ధనబద్ధోసి (సీ. స్యా.)], న మే సమణ మోక్ఖసీ’’తి.

‘‘ముత్తాహం మారపాసేహి, యే దిబ్బా యే చ మానుసా;

మహాబన్ధనముత్తోమ్హి ¶ [మారబన్ధనముత్తోమ్హి (సీ. స్యా.)], నిహతో త్వమసి అన్తకా’’తి.

అథ ఖో మారో పాపిమా – జానాతి మం భగవా, జానాతి మం సుగతోతి దుక్ఖీ దుమ్మనో

తత్థేవన్తరధాయి.

దుతియమారకథా నిట్ఠితా.

౧౧. భద్దవగ్గియవత్థు

౩౬. అథ ¶ ఖో భగవా బారాణసియం యథాభిరన్తం విహరిత్వా యేన ఉరువేలా తేన చారికం పక్కామి. అథ ఖో భగవా మగ్గా ఓక్కమ్మ యేన అఞ్ఞతరో వనసణ్డో తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా తం వనసణ్డం అజ్ఝోగాహేత్వా అఞ్ఞతరస్మిం రుక్ఖమూలే నిసీది. తేన ఖో పన సమయేన తింసమత్తా భద్దవగ్గియా సహాయకా సపజాపతికా తస్మిం వనసణ్డే పరిచారేన్తి. ఏకస్స పజాపతి నాహోసి; తస్స అత్థాయ వేసీ ఆనీతా అహోసి. అథ ఖో సా వేసీ తేసు పమత్తేసు పరిచారేన్తేసు భణ్డం ఆదాయ పలాయిత్థ. అథ ఖో తే సహాయకా సహాయకస్స వేయ్యావచ్చం కరోన్తా, తం ఇత్థిం గవేసన్తా, తం వనసణ్డం ఆహిణ్డన్తా అద్దసంసు భగవన్తం అఞ్ఞతరస్మిం రుక్ఖమూలే నిసిన్నం. దిస్వాన యేన భగవా తేనుపసఙ్కమింసు, ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం ఏతదవోచుం – ‘‘అపి, భన్తే, భగవా ఏకం ఇత్థిం పస్సేయ్యా’’తి? ‘‘కిం పన వో, కుమారా, ఇత్థియా’’తి? ‘‘ఇధ మయం, భన్తే, తింసమత్తా భద్దవగ్గియా సహాయకా సపజాపతికా ఇమస్మిం వనసణ్డే పరిచారిమ్హా. ఏకస్స పజాపతి నాహోసి; తస్స అత్థాయ వేసీ ఆనీతా అహోసి. అథ ఖో సా, భన్తే ¶ , వేసీ అమ్హేసు పమత్తేసు పరిచారేన్తేసు భణ్డం ఆదాయ ¶ పలాయిత్థ. తే మయం, భన్తే, సహాయకా సహాయకస్స వేయ్యావచ్చం కరోన్తా, తం ఇత్థిం గవేసన్తా, ఇమం వనసణ్డం ఆహిణ్డామా’’తి. ‘‘తం కిం మఞ్ఞథ వో, కుమారా, కతమం ను ఖో తుమ్హాకం వరం ¶ – యం వా తుమ్హే ఇత్థిం గవేసేయ్యాథ, యం వా అత్తానం గవేసేయ్యాథా’’తి? ‘‘ఏతదేవ, భన్తే, అమ్హాకం వరం యం మయం అత్తానం గవేసేయ్యామా’’తి. ‘‘తేన హి వో, కుమారా, నిసీదథ, ధమ్మం వో దేసేస్సామీ’’తి. ‘‘ఏవం, భన్తే’’తి ఖో తే భద్దవగ్గియా సహాయకా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీదింసు. తేసం భగవా అనుపుబ్బిం కథం కథేసి, సేయ్యథిదం – దానకథం సీలకథం సగ్గకథం కామానం ఆదీనవం ఓకారం సంకిలేసం నేక్ఖమ్మే ఆనిసంసం పకాసేసి, యదా తే భగవా అఞ్ఞాసి కల్లచిత్తే ముదుచిత్తే వినీవరణచిత్తే ఉదగ్గచిత్తే పసన్నచిత్తే, అథ యా బుద్ధానం సాముక్కంసికా ధమ్మదేసనా, తం పకాసేసి దుక్ఖం సముదయం నిరోధం మగ్గం, సేయ్యథాపి నామ సుద్ధం వత్థం అపగతకాళకం సమ్మదేవ రజనం పటిగ్గణ్హేయ్య, ఏవమేవ తేసం తస్మింయేవ ఆసనే విరజం వీతమలం ధమ్మచక్ఖుం ఉదపాది ‘‘యం కిఞ్చి సముదయధమ్మం, సబ్బం తం నిరోధధమ్మ’’న్తి. తే దిట్ఠధమ్మా పత్తధమ్మా విదితధమ్మా పరియోగాళ్హధమ్మా తిణ్ణవిచికిచ్ఛా ¶ విగతకథంకథా వేసారజ్జప్పత్తా అపరప్పచ్చయా సత్థుసాసనే భగవన్తం ఏతదవోచుం – ‘‘లభేయ్యామ మయం, భన్తే, భగవతో సన్తికే పబ్బజ్జం, లభేయ్యామ ఉపసమ్పద’’న్తి. ‘‘ఏథ భిక్ఖవో’’తి భగవా అవోచ – ‘‘స్వాక్ఖాతో ధమ్మో, చరథ ¶ బ్రహ్మచరియం సమ్మా దుక్ఖస్స అన్తకిరియాయా’’తి. సావ తేసం ఆయస్మన్తానం ఉపసమ్పదా అహోసి.

భద్దవగ్గియసహాయకానం వత్థు నిట్ఠితం.

దుతియభాణవారో.

౧౨. ఉరువేలపాటిహారియకథా

౩౭. అథ ఖో భగవా అనుపుబ్బేన చారికం చరమానో యేన ఉరువేలా తదవసరి. తేన ఖో పన సమయేన ఉరువేలాయం తయో జటిలా పటివసన్తి – ఉరువేలకస్సపో, నదీకస్సపో, గయాకస్సపోతి. తేసు ఉరువేలకస్సపో ¶ జటిలో పఞ్చన్నం జటిలసతానం నాయకో హోతి, వినాయకో అగ్గో పముఖో పామోక్ఖో. నదీకస్సపో జటిలో తిణ్ణం జటిలసతానం నాయకో హోతి, వినాయకో అగ్గో పముఖో పామోక్ఖో. గయాకస్సపో జటిలో ద్విన్నం జటిలసతానం నాయకో హోతి, వినాయకో అగ్గో పముఖో పామోక్ఖో. అథ ఖో భగవా యేన ఉరువేలకస్సపస్స జటిలస్స అస్సమో తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా ఉరువేలకస్సపం జటిలం ఏతదవోచ – ‘‘సచే తే, కస్సప ¶ , అగరు, వసేయ్యామ ఏకరత్తం అగ్యాగారే’’తి? ‘‘న ఖో మే, మహాసమణ, గరు, చణ్డేత్థ నాగరాజా ఇద్ధిమా ఆసివిసో ¶ ఘోరవిసో, సో తం మా విహేఠేసీ’’తి. దుతియమ్పి ఖో భగవా ఉరువేలకస్సపం జటిలం ఏతదవోచ – ‘‘సచే తే, కస్సప, అగరు, వసేయ్యామ ఏకరత్తం అగ్యాగారే’’తి? ‘‘న ఖో మే, మహాసమణ, గరు, చణ్డేత్థ నాగరాజా ఇద్ధిమా ఆసివిసో ఘోరవిసో, సో తం మా విహేఠేసీ’’తి. తతియమ్పి ఖో భగవా ఉరువేలకస్సపం జటిలం ఏతదవోచ – ‘‘సచే తే, కస్సప, అగరు, వసేయ్యామ ఏకరత్తం అగ్యాగారే’’తి? ‘‘న ఖో మే, మహాసమణ, గరు, చణ్డేత్థ నాగరాజా ఇద్ధిమా ఆసివిసో ఘోరవిసో, సో తం మా విహేఠేసీ’’తి. ‘‘అప్పేవ మం న విహేఠేయ్య, ఇఙ్ఘ త్వం, కస్సప, అనుజానాహి అగ్యాగార’’న్తి. ‘‘విహర, మహాసమణ, యథాసుఖ’’న్తి. అథ ఖో భగవా అగ్యాగారం పవిసిత్వా తిణసన్థారకం పఞ్ఞపేత్వా నిసీది పల్లఙ్కం ఆభుజిత్వా ఉజుం కాయం పణిధాయ పరిముఖం సతిం ఉపట్ఠపేత్వా.

౩౮. అద్దసా ఖో సో నాగో భగవన్తం పవిట్ఠం, దిస్వాన దుమ్మనో [దుక్ఖీ దుమ్మనో (సీ. స్యా.)] పధూపాయి [పఖూపాసి (క.)]. అథ ఖో భగవతో ఏతదహోసి – ‘‘యంనూనాహం ఇమస్స నాగస్స అనుపహచ్చ ఛవిఞ్చ ¶ చమ్మఞ్చ మంసఞ్చ న్హారుఞ్చ అట్ఠిఞ్చ అట్ఠిమిఞ్జఞ్చ తేజసా తేజం పరియాదియేయ్య’’న్తి. అథ ఖో భగవా తథారూపం ఇద్ధాభిసఙ్ఖారం అభిసఙ్ఖరిత్వా పధూపాయి. అథ ఖో సో నాగో మక్ఖం అసహమానో పజ్జలి. భగవాపి తేజోధాతుం సమాపజ్జిత్వా పజ్జలి. ఉభిన్నం సజోతిభూతానం అగ్యాగారం ఆదిత్తం వియ హోతి సమ్పజ్జలితం సజోతిభూతం. అథ ఖో తే జటిలా అగ్యాగారం పరివారేత్వా ఏవమాహంసు – ‘‘అభిరూపో వత భో మహాసమణో నాగేన విహేఠియతీ’’తి. అథ ఖో భగవా తస్సా ¶ రత్తియా అచ్చయేన తస్స నాగస్స ¶ అనుపహచ్చ ఛవిఞ్చ చమ్మఞ్చ మంసఞ్చ న్హారుఞ్చ అట్ఠిఞ్చ అట్ఠిమిఞ్జఞ్చ తేజసా తేజం పరియాదియిత్వా పత్తే పక్ఖిపిత్వా ఉరువేలకస్సపస్స జటిలస్స దస్సేసి – ‘‘అయం తే, కస్సప, నాగో పరియాదిన్నో [పరియాదిణ్ణో (క.)] అస్స తేజసా తేజో’’తి. అథ ఖో ఉరువేలకస్సపస్స జటిలస్స ఏతదహోసి – ‘‘మహిద్ధికో ఖో మహాసమణో మహానుభావో, యత్ర హి నామ చణ్డస్స నాగరాజస్స ఇద్ధిమతో ఆసివిసస్స ఘోరవిసస్స తేజసా తేజం పరియాదియిస్సతి, నత్వేవ చ ఖో అరహా యథా అహ’’న్తి.

౩౯.

నేరఞ్జరాయం భగవా, ఉరువేలకస్సపం జటిలం అవోచ;

‘‘సచే తే కస్సప అగరు, విహరేము అజ్జణ్హో అగ్గిసాలమ్హీ’’తి [అగ్గిసరణమ్హీతి (సీ. స్యా.)].

‘‘న ఖో మే మహాసమణ గరు;

ఫాసుకామోవ తం నివారేమి;

చణ్డేత్థ నాగరాజా;

ఇద్ధిమా ఆసివిసో ఘోరవిసో;

సో ¶ తం మా విహేఠేసీ’’తి.

‘‘అప్పేవ మం న విహేఠేయ్య;

ఇఙ్ఘ త్వం కస్సప అనుజానాహి అగ్యాగార’’న్తి;

దిన్నన్తి నం విదిత్వా;

అభీతో [అసమ్భీతో (సీ.)] పావిసి భయమతీతో.

దిస్వా ఇసిం పవిట్ఠం, అహినాగో దుమ్మనో పధూపాయి;

సుమనమనసో అధిమనో [అవిమనో (కత్థచి), నవిమనో (స్యా.)], మనుస్సనాగోపి తత్థ పధూపాయి.

మక్ఖఞ్చ ¶ అసహమానో, అహినాగో పావకోవ పజ్జలి;

తేజోధాతుసు కుసలో, మనుస్సనాగోపి తత్థ పజ్జలి.

ఉభిన్నం సజోతిభూతానం;

అగ్యాగారం ఆదిత్తం హోతి సమ్పజ్జలితం సజోతిభూతం;

ఉదిచ్ఛరే జటిలా;

‘‘అభిరూపో వత భో మహాసమణో;

నాగేన విహేఠియతీ’’తి భణన్తి.

అథ ¶ తస్సా రత్తియా [అథ రత్తియా (సీ. స్యా.)] అచ్చయేన;

హతా నాగస్స అచ్చియో హోన్తి [అహినాగస్స అచ్చియో న హోన్తి (సీ. స్యా.)];

ఇద్ధిమతో పన ఠితా [ఇద్ధిమతో పనుట్ఠితా (సీ.)];

అనేకవణ్ణా అచ్చియో హోన్తి.

నీలా అథ లోహితికా;

మఞ్జిట్ఠా పీతకా ఫలికవణ్ణాయో;

అఙ్గీరసస్స కాయే;

అనేకవణ్ణా అచ్చియో హోన్తి.

పత్తమ్హి ¶ ఓదహిత్వా;

అహినాగం బ్రాహ్మణస్స దస్సేసి;

‘‘అయం తే కస్సప నాగో;

పరియాదిన్నో అస్స తేజసా తేజో’’తి.

అథ ఖో ఉరువేలకస్సపో జటిలో భగవతో ఇమినా ఇద్ధిపాటిహారియేన అభిప్పసన్నో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘ఇధేవ, మహాసమణ, విహర, అహం తే [తే ఉపట్ఠామి (ఇతిపి)] ధువభత్తేనా’’తి.

పఠమం పాటిహారియం.

౪౦. అథ ¶ ఖో భగవా ఉరువేలకస్సపస్స జటిలస్స అస్సమస్స అవిదూరే ¶ అఞ్ఞతరస్మిం వనసణ్డే విహాసి. అథ ఖో చత్తారో మహారాజానో అభిక్కన్తాయ రత్తియా అభిక్కన్తవణ్ణా కేవలకప్పం వనసణ్డం ఓభాసేత్వా యేన భగవా తేనుపసఙ్కమింసు, ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా చతుద్దిసా అట్ఠంసు సేయ్యథాపి మహన్తా అగ్గిక్ఖన్ధా. అథ ఖో ఉరువేలకస్సపో జటిలో తస్సా రత్తియా అచ్చయేన యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘కాలో, మహాసమణ, నిట్ఠితం భత్తం. కే ను ఖో తే, మహాసమణ, అభిక్కన్తాయ రత్తియా అభిక్కన్తవణ్ణా కేవలకప్పం వనసణ్డం ఓభాసేత్వా యేన త్వం తేనుపసఙ్కమింసు ¶ , ఉపసఙ్కమిత్వా తం అభివాదేత్వా చతుద్దిసా అట్ఠంసు ‘‘సేయ్యథాపి మహన్తా అగ్గిక్ఖన్ధా’’తి. ‘‘ఏతే ఖో, కస్సప, చత్తారో మహారాజానో యేనాహం తేనుపసఙ్కమింసు ధమ్మస్సవనాయా’’తి. అథ ఖో ఉరువేలకస్సపస్స జటిలస్స ఏతదహోసి – ‘‘మహిద్ధికో ఖో మహాసమణో మహానుభావో, యత్ర హి నామ చత్తారోపి మహారాజానో ఉపసఙ్కమిస్సన్తి ధమ్మస్సవనాయ, న త్వేవ చ ఖో అరహా యథా అహ’’న్తి. అథ ఖో భగవా ఉరువేలకస్సపస్స జటిలస్స భత్తం భుఞ్జిత్వా తస్మింయేవ వనసణ్డే విహాసి.

దుతియం పాటిహారియం.

౪౧. అథ ఖో సక్కో దేవానమిన్దో అభిక్కన్తాయ రత్తియా అభిక్కన్తవణ్ణో కేవలకప్పం వనసణ్డం ఓభాసేత్వా యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి ¶ , ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం అట్ఠాసి సేయ్యథాపి మహాఅగ్గిక్ఖన్ధో, పురిమాహి వణ్ణనిభాహి అభిక్కన్తతరో చ పణీతతరో చ. అథ ఖో ఉరువేలకస్సపో జటిలో తస్సా రత్తియా అచ్చయేన ¶ యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘కాలో, మహాసమణ, నిట్ఠితం భత్తం. కో ను ఖో సో, మహాసమణ, అభిక్కన్తాయ రత్తియా అభిక్కన్తవణ్ణో కేవలకప్పం వనసణ్డం ఓభాసేత్వా యేన త్వం తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం అట్ఠాసి సేయ్యథాపి మహాఅగ్గిక్ఖన్ధో, పురిమాహి వణ్ణనిభాహి అభిక్కన్తతరో చ పణీతతరో చా’’తి? ‘‘ఏసో ఖో, కస్సప, సక్కో దేవానమిన్దో యేనాహం తేనుపసఙ్కమి ధమ్మస్సవనాయా’’తి. అథ ఖో ఉరువేలకస్సపస్స జటిలస్స ఏతదహోసి – ‘‘మహిద్ధికో ఖో మహాసమణో మహానుభావో, యత్ర హి నామ సక్కోపి ¶ దేవానమిన్దో ఉపసఙ్కమిస్సతి ధమ్మస్సవనాయ, న త్వేవ చ ఖో అరహా యథా అహ’’న్తి. అథ ఖో భగవా ఉరువేలకస్సపస్స జటిలస్స భత్తం భుఞ్జిత్వా తస్మింయేవ వనసణ్డే విహాసి.

తతియం పాటిహారియం.

౪౨. అథ ¶ ఖో బ్రహ్మా సహమ్పతి అభిక్కన్తాయ రత్తియా అభిక్కన్తవణ్ణో కేవలకప్పం వనసణ్డం ఓభాసేత్వా యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం అట్ఠాసి సేయ్యథాపి మహాఅగ్గిక్ఖన్ధో, పురిమాహి వణ్ణనిభాహి అభిక్కన్తతరో చ ¶ పణీతతరో చ. అథ ఖో ఉరువేలకస్సపో జటిలో తస్సా రత్తియా అచ్చయేన యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘కాలో, మహాసమణ, నిట్ఠితం భత్తం. కో ను ఖో సో, మహాసమణ, అభిక్కన్తాయ రత్తియా అభిక్కన్తవణ్ణో కేవలకప్పం వనసణ్డం ఓభాసేత్వా యేన త్వం తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం అట్ఠాసి సేయ్యథాపి మహాఅగ్గిక్ఖన్ధో, పురిమాహి వణ్ణనిభాహి అభిక్కన్తతరో చ పణీతతరో చా’’తి? ‘‘ఏసో ఖో, కస్సప, బ్రహ్మా సహమ్పతి యేనాహం తేనుపసఙ్కమి ధమ్మస్సవనాయా’’తి. అథ ఖో ఉరువేలకస్సపస్స జటిలస్స ఏతదహోసి – ‘‘మహిద్ధికో ఖో మహాసమణో మహానుభావో, యత్ర హి నామ బ్రహ్మాపి సహమ్పతి ఉపసఙ్కమిస్సతి ధమ్మస్సవనాయ, న త్వేవ చ ఖో అరహా యథా అహ’’న్తి. అథ ఖో భగవా ఉరువేలకస్సపస్స జటిలస్స భత్తం భుఞ్జిత్వా తస్మింయేవ వనసణ్డే విహాసి.

చతుత్థం పాటిహారియం.

౪౩. తేన ఖో పన సమయేన ఉరువేలకస్సపస్స జటిలస్స మహాయఞ్ఞో పచ్చుపట్ఠితో హోతి, కేవలకప్పా చ అఙ్గమగధా పహూతం ఖాదనీయం భోజనీయం ఆదాయ అభిక్కమితుకామా హోన్తి ¶ . అథ ఖో ఉరువేలకస్సపస్స జటిలస్స ఏతదహోసి – ‘‘ఏతరహి ఖో మే మహాయఞ్ఞో పచ్చుపట్ఠితో, కేవలకప్పా చ అఙ్గమగధా పహూతం ఖాదనీయం భోజనీయం ఆదాయ అభిక్కమిస్సన్తి. సచే మహాసమణో మహాజనకాయే ఇద్ధిపాటిహారియం కరిస్సతి ¶ , మహాసమణస్స లాభసక్కారో అభివడ్ఢిస్సతి, మమ లాభసక్కారో పరిహాయిస్సతి. అహో నూన మహాసమణో స్వాతనాయ నాగచ్ఛేయ్యా’’తి. అథ ఖో భగవా ఉరువేలకస్సపస్స ¶ జటిలస్స చేతసా చేతోపరివితక్కమఞ్ఞాయ ఉత్తరకురుం గన్త్వా తతో పిణ్డపాతం ఆహరిత్వా అనోతత్తదహే పరిభుఞ్జిత్వా తత్థేవ దివావిహారం అకాసి. అథ ఖో ఉరువేలకస్సపో జటిలో తస్సా ¶ రత్తియా అచ్చయేన యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘కాలో, మహాసమణ, నిట్ఠితం భత్తం. కిం ను ఖో, మహాసమణ, హియ్యో నాగమాసి? అపి చ మయం తం సరామ – కిం ను ఖో మహాసమణో నాగచ్ఛతీతి? ఖాదనీయస్స చ భోజనీయస్స చ తే పటివీసో [పటివింసో (సీ.), పటివిసో (స్యా.)] ఠపితో’’తి. నను తే, కస్సప, ఏతదహోసి – ‘‘‘ఏతరహి ఖో మే మహాయఞ్ఞో పచ్చుపట్ఠితో, కేవలకప్పా చ అఙ్గమగధా పహూతం ఖాదనీయం భోజనీయం ఆదాయ అభిక్కమిస్సన్తి, సచే మహాసమణో మహాజనకాయే ఇద్ధిపాటిహారియం కరిస్సతి, మహాసమణస్స లాభసక్కారో అభివడ్ఢిస్సతి, మమ లాభసక్కారో పరిహాయిస్సతి, అహో నూన మహాసమణో స్వాతనాయ నాగచ్ఛేయ్యా’తి. సో ఖో అహం, కస్సప, తవ చేతసా చేతోపరివితక్కం అఞ్ఞాయ ఉత్తరకురుం గన్త్వా తతో పిణ్డపాతం ఆహరిత్వా అనోతత్తదహే పరిభుఞ్జిత్వా తత్థేవ దివావిహారం అకాసి’’న్తి. అథ ఖో ఉరువేలకస్సపస్స జటిలస్స ఏతదహోసి – ‘‘మహిద్ధికో ఖో మహాసమణో మహానుభావో, యత్ర హి నామ చేతసాపి చిత్తం పజానిస్సతి ¶ , న త్వేవ చ ఖో అరహా యథా అహ’’న్తి. అథ ఖో భగవా ఉరువేలకస్సపస్స జటిలస్స భత్తం భుఞ్జిత్వా తస్మింయేవ వనసణ్డే విహాసి.

పఞ్చమం పాటిహారియం.

౪౪. తేన ఖో పన సమయేన భగవతో పంసుకూలం ఉప్పన్నం హోతి. అథ ఖో భగవతో ఏతదహోసి – ‘‘కత్థ ను ఖో అహం పంసుకూలం ధోవేయ్య’’న్తి? అథ ఖో సక్కో దేవానమిన్దో భగవతో చేతసా చేతోపరివితక్కమఞ్ఞాయ పాణినా పోక్ఖరణిం ఖణిత్వా భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘ఇధ, భన్తే, భగవా పంసుకూలం ధోవతూ’’తి. అథ ఖో భగవతో ఏతదహోసి – ‘‘కిమ్హి ను ఖో అహం పంసుకూలం పరిమద్దేయ్య’’న్తి? అథ ఖో సక్కో దేవానమిన్దో భగవతో చేతసా చేతోపరివితక్కమఞ్ఞాయ మహతిం సిలం ఉపనిక్ఖిపి – ఇధ, భన్తే, భగవా పంసుకూలం పరిమద్దతూతి. అథ ఖో భగవతో ఏతదహోసి – ‘‘కిమ్హి ను ఖో అహం [అహం పంసుకూలం (క.)] ఆలమ్బిత్వా ¶ ఉత్తరేయ్య’’న్తి? అథ ఖో కకుధే అధివత్థా దేవతా భగవతో ¶ చేతసా చేతోపరివితక్కమఞ్ఞాయ సాఖం ఓనామేసి – ఇధ, భన్తే, భగవా ఆలమ్బిత్వా ¶ ఉత్తరతూతి. అథ ఖో భగవతో ఏతదహోసి – ‘‘కిమ్హి ను ఖో అహం పంసుకూలం విస్సజ్జేయ్య’’న్తి? అథ ఖో సక్కో దేవానమిన్దో భగవతో చేతసా చేతోపరివితక్కమఞ్ఞాయ మహతిం సిలం ఉపనిక్ఖిపి – ఇధ, భన్తే, భగవా పంసుకూలం విస్సజ్జేతూతి. అథ ఖో ఉరువేలకస్సపో జటిలో తస్సా రత్తియా అచ్చయేన యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘కాలో ¶ , మహాసమణ, నిట్ఠితం భత్తం. కిం ను ఖో, మహాసమణ, నాయం పుబ్బే ఇధ పోక్ఖరణీ, సాయం ఇధ పోక్ఖరణీ. నయిమా సిలా పుబ్బే ఉపనిక్ఖిత్తా. కేనిమా సిలా ఉపనిక్ఖిత్తా? నయిమస్స కకుధస్స పుబ్బే సాఖా ఓనతా, సాయం సాఖా ఓనతా’’తి. ఇధ మే, కస్సప, పంసుకూలం ఉప్పన్నం అహోసి. తస్స మయ్హం, కస్సప, ఏతదహోసి – ‘‘కత్థ ను ఖో అహం పంసుకూలం ధోవేయ్య’’న్తి? అథ ఖో, కస్సప, సక్కో దేవానమిన్దో మమ చేతసా చేతోపరివితక్కమఞ్ఞాయ పాణినా పోక్ఖరణిం ఖణిత్వా మం ఏతదవోచ – ‘‘ఇధ, భన్తే, భగవా పంసుకూలం ధోవతూ’’తి. సాయం కస్సప అమనుస్సేన పాణినా ఖణితా పోక్ఖరణీ. తస్స మయ్హం, కస్సప, ఏతదహోసి – ‘‘కిమ్హి ను ఖో అహం పంసుకూలం పరిమద్దేయ్య’’న్తి? అథ ఖో, కస్సప, సక్కో దేవానమిన్దో మమ చేతసా చేతోపరివితక్కమఞ్ఞాయ మహతిం సిలం ఉపనిక్ఖిపి – ‘‘ఇధ, భన్తే, భగవా పంసుకూలం పరిమద్దతూ’’తి. సాయం కస్సప అమనుస్సేన ఉపనిక్ఖిత్తా సిలా. తస్స మయ్హం, కస్సప, ఏతదహోసి – ‘‘కిమ్హి ను ఖో అహం ఆలమ్బిత్వా ఉత్తరేయ్య’’న్తి? అథ ఖో, కస్సప, కకుధే అధివత్థా దేవతా జ మమ చేతసా చేతోపరివితక్కమఞ్ఞాయ సాఖం ఓనామేసి – ‘‘ఇధ, భన్తే, భగవా ఆలమ్బిత్వా ఉత్తరతూ’’తి. స్వాయం ఆహరహత్థో కకుధో. తస్స మయ్హం, కస్సప, ఏతదహోసి – ‘‘కిమ్హి ను ఖో అహం పంసుకూలం విస్సజ్జేయ్య’’న్తి? అథ ఖో, కస్సప, సక్కో దేవానమిన్దో మమ చేతసా చేతోపరివితక్కమఞ్ఞాయ మహతిం సిలం ఉపనిక్ఖిపి – ‘‘ఇధ, భన్తే, భగవా పంసుకూలం విస్సజ్జేతూ’’తి ¶ . సాయం కస్సప అమనుస్సేన ఉపనిక్ఖిత్తా సిలాతి. అథ ఖో ఉరువేలకస్సపస్స జటిలస్స ఏతదహోసి – ‘‘మహిద్ధికో ఖో మహాసమణో మహానుభావో, యత్ర హి నామ సక్కోపి దేవానమిన్దో వేయ్యావచ్చం కరిస్సతి, న త్వేవ చ ఖో అరహా యథా అహ’’న్తి. అథ ఖో భగవా ఉరువేలకస్సపస్స జటిలస్స భత్తం భుఞ్జిత్వా తస్మింయేవ వనసణ్డే విహాసి.

అథ ¶ ఖో ఉరువేలకస్సపో జటిలో తస్సా రత్తియా అచ్చయేన యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా భగవతో ¶ కాలం ఆరోచేసి – ‘‘కాలో, మహాసమణ, నిట్ఠితం భత్త’’న్తి. ‘‘గచ్ఛ త్వం, కస్సప, ఆయామహ’’న్తి ఉరువేలకస్సపం జటిలం ఉయ్యోజేత్వా యాయ జమ్బుయా ¶ ‘జమ్బుదీపో’ పఞ్ఞాయతి, తతో ఫలం గహేత్వా పఠమతరం ఆగన్త్వా అగ్యాగారే నిసీది. అద్దసా ఖో ఉరువేలకస్సపో జటిలో భగవన్తం అగ్యాగారే నిసిన్నం, దిస్వాన భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘కతమేన త్వం, మహాసమణ, మగ్గేన ఆగతో? అహం తయా పఠమతరం పక్కన్తో, సో త్వం పఠమతరం ఆగన్త్వా అగ్యాగారే నిసిన్నో’’తి. ‘‘ఇధాహం, కస్సప, తం ఉయ్యోజేత్వా యాయ జమ్బుయా ‘జమ్బుదీపో’ పఞ్ఞాయతి, తతో ఫలం గహేత్వా పఠమతరం ఆగన్త్వా అగ్యాగారే నిసిన్నో. ఇదం ఖో, కస్సప, జమ్బుఫలం వణ్ణసమ్పన్నం గన్ధసమ్పన్నం రససమ్పన్నం. సచే ఆకఙ్ఖసి పరిభుఞ్జా’’తి. ‘‘అలం, మహాసమణ, త్వంయేవ తం అరహసి ¶ , త్వంయేవ తం [త్వంయేవేతం ఆహరసి, త్వంయేవేతం (సీ. స్యా.)] పరిభుఞ్జాహీ’’తి. అథ ఖో ఉరువేలకస్సపస్స జటిలస్స ఏతదహోసి – ‘‘మహిద్ధికో ఖో మహాసమణో మహానుభావో, యత్ర హి నామ మం పఠమతరం ఉయ్యోజేత్వా యాయ జమ్బుయా ‘జమ్బుదీపో’ పఞ్ఞాయతి, తతో ఫలం గహేత్వా పఠమతరం ఆగన్త్వా అగ్యాగారే నిసీదిస్సతి, న త్వేవ చ ఖో అరహా యథా అహ’’న్తి. అథ ఖో భగవా ఉరువేలకస్సపస్స జటిలస్స భత్తం భుఞ్జిత్వా తస్మింయేవ వనసణ్డే విహాసి.

౪౫. అథ ఖో ఉరువేలకస్సపో జటిలో తస్సా రత్తియా అచ్చయేన యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా భగవతో కాలం ఆరోచేసి – ‘‘కాలో, మహాసమణ, నిట్ఠితం భత్త’’న్తి. గచ్ఛ త్వం, కస్సప, ఆయామహన్తి ఉరువేలకస్సపం జటిలం ఉయ్యోజేత్వా యాయ జమ్బుయా ‘జమ్బుదీపో’ పఞ్ఞాయతి, తస్సా అవిదూరే అమ్బో…పే… తస్సా అవిదూరే ఆమలకీ…పే… తస్సా అవిదూరే హరీతకీ…పే… తావతింసం గన్త్వా పారిచ్ఛత్తకపుప్ఫం గహేత్వా పఠమతరం ఆగన్త్వా అగ్యాగారే నిసీది. అద్దసా ఖో ఉరువేలకస్సపో జటిలో భగవన్తం అగ్యాగారే నిసిన్నం, దిస్వాన భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘కతమేన త్వం, మహాసమణ, మగ్గేన ఆగతో? అహం తయా పఠమతరం పక్కన్తో, సో త్వం పఠమతరం ఆగన్త్వా అగ్యాగారే నిసిన్నో’’తి. ‘‘ఇధాహం ¶ , కస్సప, తం ఉయ్యోజేత్వా తావతింసం గన్త్వా పారిచ్ఛత్తకపుప్ఫం గహేత్వా పఠమతరం ఆగన్త్వా అగ్యాగారే నిసిన్నో. ఇదం ఖో, కస్సప, పారిచ్ఛత్తకపుప్ఫం ¶ వణ్ణసమ్పన్నం గన్ధసమ్పన్నం [సుగన్ధికం (క.)]. (సచే ఆకఙ్ఖసి గణ్హా’’తి. ‘‘అలం, మహాసమణ, త్వంయేవ తం అరహసి, త్వంయేవ తం గణ్హా’’తి) [( ) సీ. స్యా. పోత్థకేసు నత్థి]. ¶ అథ ఖో ఉరువేలకస్సపస్స జటిలస్స ఏతదహోసి – ‘‘మహిద్ధికో ఖో మహాసమణో మహానుభావో, యత్ర హి నామ మం పఠమతరం ఉయ్యోజేత్వా తావతింసం గన్త్వా పారిచ్ఛత్తకపుప్ఫం గహేత్వా పఠమతరం ఆగన్త్వా అగ్యాగారే నిసీదిస్సతి, న త్వేవ చ ఖో అరహా యథా అహ’’న్తి.

౪౬. తేన ఖో పన సమయేన తే జటిలా అగ్గిం పరిచరితుకామా న సక్కోన్తి కట్ఠాని ఫాలేతుం ¶ . అథ ఖో తేసం జటిలానం ఏతదహోసి – ‘‘నిస్సంసయం ఖో మహాసమణస్స ఇద్ధానుభావో, యథా మయం న సక్కోమ కట్ఠాని ఫాలేతు’’న్తి. అథ ఖో భగవా ఉరువేలకస్సపం జటిలం ఏతదవోచ – ‘‘ఫాలియన్తు, కస్సప, కట్ఠానీ’’తి. ‘‘ఫాలియన్తు, మహాసమణా’’తి. సకిదేవ పఞ్చ కట్ఠసతాని ఫాలియింసు. అథ ఖో ఉరువేలకస్సపస్స జటిలస్స ఏతదహోసి – ‘‘మహిద్ధికో ఖో మహాసమణో మహానుభావో, యత్ర హి నామ కట్ఠానిపి ఫాలియిస్సన్తి, న త్వేవ చ ఖో అరహా యథా అహ’’న్తి.

౪౭. తేన ఖో పన సమయేన తే జటిలా అగ్గిం పరిచరితుకామా న సక్కోన్తి అగ్గిం ఉజ్జలేతుం [జాలేతుం (సీ.), ఉజ్జలితుం (క.)]. అథ ఖో తేసం జటిలానం ఏతదహోసి – ‘‘నిస్సంసయం ఖో మహాసమణస్స ఇద్ధానుభావో, యథా మయం న సక్కోమ అగ్గిం ¶ ఉజ్జలేతు’’న్తి. అథ ఖో భగవా ఉరువేలకస్సపం జటిలం ఏతదవోచ – ‘‘ఉజ్జలియన్తు, కస్సప, అగ్గీ’’తి. ‘‘ఉజ్జలియన్తు, మహాసమణా’’తి. సకిదేవ పఞ్చ అగ్గిసతాని ఉజ్జలియింసు. అథ ఖో ఉరువేలకస్సపస్స జటిలస్స ఏతదహోసి – ‘‘మహిద్ధికో ఖో మహాసమణో మహానుభావో, యత్ర హి నామ అగ్గీపి ఉజ్జలియిస్సన్తి, న త్వేవ చ ఖో అరహా యథా అహ’’న్తి.

౪౮. తేన ఖో పన సమయేన తే జటిలా అగ్గిం పరిచరిత్వా న సక్కోన్తి అగ్గిం విజ్ఝాపేతుం. అథ ఖో తేసం జటిలానం ఏతదహోసి – ‘‘నిస్సంసయం ఖో మహాసమణస్స ఇద్ధానుభావో, యథా మయం న సక్కోమ అగ్గిం విజ్ఝాపేతు’’న్తి. అథ ఖో భగవా ఉరువేలకస్సపం జటిలం ఏతదవోచ ¶ – ‘‘విజ్ఝాయన్తు, కస్సప, అగ్గీ’’తి. ‘‘విజ్ఝాయన్తు, మహాసమణా’’తి. సకిదేవ పఞ్చ అగ్గిసతాని విజ్ఝాయింసు. అథ ఖో ఉరువేలకస్సపస్స జటిలస్స ఏతదహోసి – ‘‘మహిద్ధికో ఖో మహాసమణో మహానుభావో, యత్ర హి నామ అగ్గీపి విజ్ఝాయిస్సన్తి, న త్వేవ చ ఖో అరహా యథా అహ’’న్తి.

౪౯. తేన ఖో పన సమయేన తే జటిలా సీతాసు హేమన్తికాసు రత్తీసు అన్తరట్ఠకాసు హిమపాతసమయే నజ్జా నేరఞ్జరాయ ఉమ్ముజ్జన్తిపి, నిముజ్జన్తిపి, ఉమ్ముజ్జననిముజ్జనమ్పి కరోన్తి. అథ ఖో భగవా పఞ్చమత్తాని మన్దాముఖిసతాని అభినిమ్మిని, యత్థ తే జటిలా ఉత్తరిత్వా విసిబ్బేసుం ¶ . అథ ఖో తేసం జటిలానం ఏతదహోసి – ‘‘నిస్సంసయం ఖో ¶ మహాసమణస్స ఇద్ధానుభావో, యథయిమా మన్దాముఖియో నిమ్మితా’’తి. అథ ఖో ఉరువేలకస్సపస్స జటిలస్స ఏతదహోసి – ‘‘మహిద్ధికో ఖో మహాసమణో మహానుభావో, యత్ర హి నామ తావ బహూ మన్దాముఖియోపి అభినిమ్మినిస్సతి, న త్వేవ చ ఖో అరహా యథా అహ’’న్తి.

౫౦. తేన ¶ ఖో పన సమయేన మహా అకాలమేఘో పావస్సి, మహా ఉదకవాహకో సఞ్జాయి. యస్మిం పదేసే భగవా విహరతి, సో పదేసో ఉదకేన న ఓత్థటో [ఉదకేన ఓత్థటో (సీ. స్యా.)] హోతి. అథ ఖో భగవతో ఏతదహోసి – ‘‘యంనూనాహం సమన్తా ఉదకం ఉస్సారేత్వా మజ్ఝే రేణుహతాయ భూమియా చఙ్కమేయ్య’’న్తి. అథ ఖో భగవా సమన్తా ఉదకం ఉస్సారేత్వా మజ్ఝే రేణుహతాయ భూమియా చఙ్కమి. అథ ఖో ఉరువేలకస్సపో జటిలో – మాహేవ ఖో మహాసమణో ఉదకేన వూళ్హో అహోసీతి నావాయ సమ్బహులేహి జటిలేహి సద్ధిం యస్మిం పదేసే భగవా విహరతి తం పదేసం అగమాసి. అద్దసా ఖో ఉరువేలకస్సపో జటిలో భగవన్తం సమన్తా ఉదకం ఉస్సారేత్వా మజ్ఝే రేణుహతాయ భూమియా చఙ్కమన్తం, దిస్వాన భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘ఇదం ను త్వం, మహాసమణా’’తి? ‘‘అయమహమస్మి [ఆమ అహమస్మి (స్యా.)], కస్సపా’’తి భగవా వేహాసం అబ్భుగ్గన్త్వా నావాయ పచ్చుట్ఠాసి. అథ ఖో ఉరువేలకస్సపస్స జటిలస్స ఏతదహోసి – ‘‘మహిద్ధికో ఖో మహాసమణో మహానుభావో, యత్ర హి నామ ఉదకమ్పి న పవాహిస్సతి [నప్పసహిస్సతి (సీ.)], న ¶ త్వేవ చ ఖో అరహా యథా అహ’’న్తి.

౫౧. అథ ¶ ఖో భగవతో ఏతదహోసి – ‘‘చిరమ్పి ఖో ఇమస్స మోఘపురిసస్స ఏవం భవిస్సతి – ‘మహిద్ధికో ఖో మహాసమణో మహానుభావో, న త్వేవ చ ఖో అరహా యథా అహ’న్తి; యంనూనాహం ఇమం జటిలం సంవేజేయ్య’’న్తి. అథ ఖో భగవా ఉరువేలకస్సపం జటిలం ఏతదవోచ – ‘‘నేవ చ ఖో త్వం, కస్సప, అరహా, నాపి అరహత్తమగ్గసమాపన్నో. సాపి తే పటిపదా నత్థి, యాయ త్వం అరహా వా అస్ససి, అరహత్తమగ్గం వా సమాపన్నో’’తి. అథ ఖో ఉరువేలకస్సపో జటిలో భగవతో పాదేసు సిరసా నిపతిత్వా భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘లభేయ్యాహం, భన్తే, భగవతో సన్తికే పబ్బజ్జం, లభేయ్యం ఉపసమ్పద’’న్తి. త్వం ఖోసి, కస్సప, పఞ్చన్నం జటిలసతానం నాయకో వినాయకో అగ్గో పముఖో పామోక్ఖో. తేపి తావ అపలోకేహి, యథా తే మఞ్ఞిస్సన్తి తథా తే కరిస్సన్తీతి. అథ ఖో ఉరువేలకస్సపో జటిలో యేన తే జటిలా తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా తే జటిలే ఏతదవోచ – ‘‘ఇచ్ఛామహం ¶ , భో, మహాసమణే బ్రహ్మచరియం చరితుం, యథా భవన్తో మఞ్ఞన్తి తథా కరోన్తూ’’తి. ‘‘చిరపటికా మయం, భో, మహాసమణే అభిప్పసన్నా, సచే భవం, మహాసమణే బ్రహ్మచరియం చరిస్సతి, సబ్బేవ మయం మహాసమణే బ్రహ్మచరియం చరిస్సామా’’తి. అథ ఖో తే జటిలా కేసమిస్సం జటామిస్సం ఖారికాజమిస్సం అగ్గిహుతమిస్సం ఉదకే పవాహేత్వా యేన భగవా తేనుపసఙ్కమింసు, ఉపసఙ్కమిత్వా భగవతో పాదేసు సిరసా నిపతిత్వా భగవన్తం ఏతదవోచుం – ‘‘లభేయ్యామ ¶ మయం, భన్తే, భగవతో సన్తికే పబ్బజ్జం, లభేయ్యామ ఉపసమ్పద’’న్తి. ‘‘ఏథ భిక్ఖవో’’తి భగవా అవోచ – ‘‘స్వాక్ఖాతో ధమ్మో, చరథ బ్రహ్మచరియం సమ్మా దుక్ఖస్స అన్తకిరియాయా’’తి. సావ తేసం ఆయస్మన్తానం ఉపసమ్పదా అహోసి.

౫౨. అద్దసా ¶ ఖో నదీకస్సపో జటిలో కేసమిస్సం జటామిస్సం ఖారికాజమిస్సం అగ్గిహుతమిస్సం ఉదకే వుయ్హమానే, దిస్వానస్స ఏతదహోసి – ‘‘మాహేవ మే భాతునో ఉపసగ్గో అహోసీ’’తి. జటిలే పాహేసి – గచ్ఛథ మే భాతరం జానాథాతి. సామఞ్చ తీహి జటిలసతేహి సద్ధిం యేనాయస్మా ఉరువేలకస్సపో తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా ఆయస్మన్తం ఉరువేలకస్సపం ఏతదవోచ – ‘‘ఇదం ను ఖో, కస్సప, సేయ్యో’’తి? ‘‘ఆమావుసో, ఇదం సేయ్యో’’తి. అథ ఖో తే జటిలా కేసమిస్సం జటామిస్సం ఖారికాజమిస్సం అగ్గిహుతమిస్సం ఉదకే పవాహేత్వా యేన భగవా ¶ తేనుపసఙ్కమింసు, ఉపసఙ్కమిత్వా భగవతో పాదేసు సిరసా నిపతిత్వా భగవన్తం ఏతదవోచుం – ‘‘లభేయ్యామ మయం, భన్తే, భగవతో సన్తికే పబ్బజ్జం, లభేయ్యామ ఉపసమ్పద’’న్తి. ‘‘ఏథ భిక్ఖవో’’తి భగవా అవోచ – ‘‘స్వాక్ఖాతో ధమ్మో, చరథ బ్రహ్మచరియం సమ్మా దుక్ఖస్స అన్తకిరియాయా’’తి. సావ తేసం ఆయస్మన్తానం ఉపసమ్పదా అహోసి.

౫౩. అద్దసా ఖో గయాకస్సపో జటిలో కేసమిస్సం జటామిస్సం ఖారికాజమిస్సం అగ్గిహుతమిస్సం ఉదకే వుయ్హమానే, దిస్వానస్స ఏతదహోసి – ‘‘మాహేవ మే భాతూనం ఉపసగ్గో అహోసీ’’తి. జటిలే పాహేసి ¶ – గచ్ఛథ మే భాతరో జానాథాతి. సామఞ్చ ద్వీహి జటిలసతేహి సద్ధిం యేనాయస్మా ఉరువేలకస్సపో తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా ఆయస్మన్తం ఉరువేలకస్సపం ఏతదవోచ – ‘‘ఇదం ను ఖో, కస్సప, సేయ్యో’’తి? ‘‘ఆమావుసో, ఇదం సేయ్యో’’తి. అథ ఖో తే జటిలా కేసమిస్సం జటామిస్సం ఖారికాజమిస్సం అగ్గిహుతమిస్సం ఉదకే పవాహేత్వా యేన భగవా తేనుపసఙ్కమింసు, ఉపసఙ్కమిత్వా భగవతో పాదేసు ¶ సిరసా నిపతిత్వా భగవన్తం ఏతదవోచుం – ‘‘లభేయ్యామ మయం, భన్తే, భగవతో సన్తికే పబ్బజ్జం, లభేయ్యామ ఉపసమ్పద’’న్తి. ‘‘ఏథ భిక్ఖవో’’తి భగవా అవోచ – ‘‘స్వాక్ఖాతో ధమ్మో, చరథ బ్రహ్మచరియం సమ్మా దుక్ఖస్స అన్తకిరియాయా’’తి. సావ తేసం ఆయస్మన్తానం ఉపసమ్పదా అహోసి.

భగవతో అధిట్ఠానేన పఞ్చ కట్ఠసతాని న ఫాలియింసు, ఫాలియింసు; అగ్గీ న ఉజ్జలియింసు, ఉజ్జలియింసు; న విజ్ఝాయింసు, విజ్ఝాయింసు; పఞ్చమన్దాముఖిసతాని అభినిమ్మిని. ఏతేన నయేన అడ్ఢుడ్ఢపాటిహారియసహస్సాని హోన్తి.

౫౪. అథ ఖో భగవా ఉరువేలాయం యథాభిరన్తం విహరిత్వా యేన గయాసీసం తేన పక్కామి మహతా భిక్ఖుసఙ్ఘేన సద్ధిం భిక్ఖుసహస్సేన సబ్బేహేవ పురాణజటిలేహి. తత్ర సుదం భగవా గయాయం విహరతి గయాసీసే సద్ధిం భిక్ఖుసహస్సేన. తత్ర ఖో భగవా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి –

[సం. ని. ౪.౨౯] ‘‘సబ్బం ¶ ¶ , భిక్ఖవే, ఆదిత్తం. కిఞ్చ, భిక్ఖవే, సబ్బం ఆదిత్తం? చక్ఖు ¶ ఆదిత్తం, రూపా ఆదిత్తా, చక్ఖువిఞ్ఞాణం ఆదిత్తం, చక్ఖుసమ్ఫస్సో ఆదిత్తో, యమిదం చక్ఖుసమ్ఫస్సపచ్చయా ఉప్పజ్జతి వేదయితం సుఖం వా దుక్ఖం వా అదుక్ఖమసుఖం వా తమ్పి ఆదిత్తం. కేన ఆదిత్తం? రాగగ్గినా దోసగ్గినా మోహగ్గినా ఆదిత్తం, జాతియా జరాయ మరణేన సోకేహి పరిదేవేహి దుక్ఖేహి దోమనస్సేహి ఉపాయాసేహి ఆదిత్తన్తి వదామి. సోతం ఆదిత్తం, సద్దా ఆదిత్తా, సోతవిఞ్ఞాణం ఆదిత్తం, సోతసమ్ఫస్సో ఆదిత్తో, యమిదం సోతసమ్ఫస్సపచ్చయా ఉప్పజ్జతి వేదయితం సుఖం వా దుక్ఖం వా అదుక్ఖమసుఖం వా తమ్పి ఆదిత్తం. కేన ఆదిత్తం? రాగగ్గినా దోసగ్గినా మోహగ్గినా ఆదిత్తం, జాతియా జరాయ మరణేన సోకేహి పరిదేవేహి దుక్ఖేహి దోమనస్సేహి ఉపాయాసేహి ఆదిత్తన్తి వదామి. ఘానం ఆదిత్తం, గన్ధా ఆదిత్తా, ఘానవిఞ్ఞాణం ఆదిత్తం, ఘానసమ్ఫస్సో ఆదిత్తో, యమిదం ఘానసమ్ఫస్సపచ్చయా ఉప్పజ్జతి వేదయితం సుఖం వా దుక్ఖం వా అదుక్ఖమసుఖం వా తమ్పి ఆదిత్తం. కేన ఆదిత్తం? రాగగ్గినా దోసగ్గినా మోహగ్గినా ఆదిత్తం, జాతియా జరాయ మరణేన సోకేహి పరిదేవేహి దుక్ఖేహి దోమనస్సేహి ఉపాయాసేహి ఆదిత్తన్తి వదామి. జివ్హా ఆదిత్తా, రసా ఆదిత్తా, జివ్హావిఞ్ఞాణం ఆదిత్తం జివ్హాసమ్ఫస్సో ఆదిత్తో, యమిదం జివ్హాసమ్ఫస్సపచ్చయా ఉప్పజ్జతి వేదయితం సుఖం వా దుక్ఖం వా అదుక్ఖమసుఖం వా తమ్పి ఆదిత్తం. కేన ఆదిత్తం? రాగగ్గినా దోసగ్గినా మోహగ్గినా ఆదిత్తం, జాతియా జరాయ మరణేన సోకేహి పరిదేవేహి దుక్ఖేహి దోమనస్సేహి ఉపాయాసేహి ఆదిత్తన్తి వదామి. కాయో ఆదిత్తో, ఫోట్ఠబ్బా ఆదిత్తా, కాయవిఞ్ఞాణం ఆదిత్తం కాయసమ్ఫస్సో ఆదిత్తో, యమిదం కాయసమ్ఫస్సపచ్చయా ఉప్పజ్జతి వేదయితం సుఖం వా దుక్ఖం వా అదుక్ఖమసుఖం వా తమ్పి ఆదిత్తం. కేన ఆదిత్తం? రాగగ్గినా దోసగ్గినా మోహగ్గినా ఆదిత్తం, జాతియా జరాయ మరణేన సోకేహి పరిదేవేహి దుక్ఖేహి దోమనస్సేహి ఉపాయాసేహి ఆదిత్తన్తి వదామి. మనో ఆదిత్తో, ధమ్మా ఆదిత్తా, మనోవిఞ్ఞాణం ఆదిత్తం మనోసమ్ఫస్సో ఆదిత్తో, యమిదం మనోసమ్ఫస్సపచ్చయా ఉప్పజ్జతి వేదయితం సుఖం వా దుక్ఖం వా అదుక్ఖమసుఖం వా తమ్పి ఆదిత్తం. కేన ఆదిత్తం? రాగగ్గినా దోసగ్గినా మోహగ్గినా ఆదిత్తం, జాతియా జరాయ మరణేన సోకేహి పరిదేవేహి దుక్ఖేహి దోమనస్సేహి ఉపాయాసేహి ఆదిత్తన్తి వదామి.

‘‘ఏవం ¶ పస్సం, భిక్ఖవే, సుతవా అరియసావకో చక్ఖుస్మిమ్పి నిబ్బిన్దతి, రూపేసుపి నిబ్బిన్దతి, చక్ఖువిఞ్ఞాణేపి నిబ్బిన్దతి, చక్ఖుసమ్ఫస్సేపి నిబ్బిన్దతి, యమిదం చక్ఖుసమ్ఫస్సపచ్చయా ఉప్పజ్జతి వేదయితం సుఖం వా దుక్ఖం వా అదుక్ఖమసుఖం వా, తస్మిమ్పి నిబ్బిన్దతి. సోతస్మిమ్పి ¶ నిబ్బిన్దతి, సద్దేసుపి నిబ్బిన్దతి…పే… ఘానస్మిమ్పి నిబ్బిన్దతి ¶ ¶ , గన్ధేసుపి నిబ్బిన్దతి…పే… జివ్హాయపి నిబ్బిన్దతి, రసేసుపి నిబ్బిన్దతి…పే… కాయస్మిమ్పి నిబ్బిన్దతి, ఫోట్ఠబ్బేసుపి నిబ్బిన్దతి…పే… మనస్మిమ్పి నిబ్బిన్దతి, ధమ్మేసుపి నిబ్బిన్దతి, మనోవిఞ్ఞాణేపి నిబ్బిన్దతి, మనోసమ్ఫస్సేపి నిబ్బిన్దతి, యమిదం మనోసమ్ఫస్సపచ్చయా ఉప్పజ్జతి వేదయితం సుఖం వా దుక్ఖం వా అదుక్ఖమసుఖం వా తస్మిమ్పి నిబ్బిన్దతి, నిబ్బిన్దం విరజ్జతి, విరాగా విముచ్చతి, విముత్తస్మిం విముత్తమితి ఞాణం హోతి. ఖీణా జాతి, వుసితం బ్రహ్మచరియం, కతం కరణీయం, నాపరం ఇత్థత్తాయాతి పజానాతీ’’తి.

ఇమస్మిఞ్చ పన వేయ్యాకరణస్మిం భఞ్ఞమానే తస్స భిక్ఖుసహస్సస్స అనుపాదాయ ఆసవేహి చిత్తాని విముచ్చింసు.

ఆదిత్తపరియాయసుత్తం నిట్ఠితం.

ఉరువేలపాటిహారియం తతియభాణవారో నిట్ఠితో.

౧౩. బిమ్బిసారసమాగమకథా

౫౫. అథ ఖో భగవా గయాసీసే యథాభిరన్తం విహరిత్వా యేన రాజగహం తేన చారికం పక్కామి, మహతా భిక్ఖుసఙ్ఘేన సద్ధిం భిక్ఖుసహస్సేన సబ్బేహేవ పురాణజటిలేహి. అథ ఖో భగవా అనుపుబ్బేన చారికం చరమానో యేన రాజగహం తదవసరి. తత్ర సుదం భగవా రాజగహే విహరతి లట్ఠివనే [లట్ఠివనుయ్యానే (స్యా.)] సుప్పతిట్ఠే చేతియే. అస్సోసి ఖో రాజా మాగధో సేనియో బిమ్బిసారో – సమణో ఖలు ¶ భో గోతమో సక్యపుత్తో సక్యకులా పబ్బజితో రాజగహం అనుప్పత్తో రాజగహే విహరతి లట్ఠివనే సుప్పతిట్ఠే చేతియే. తం ఖో పన భగవన్తం [భవన్తం (క.)] గోతమం ఏవం కల్యాణో కిత్తిసద్దో అబ్భుగ్గతో – ఇతిపి సో భగవా అరహం సమ్మాసమ్బుద్ధో విజ్జాచరణసమ్పన్నో సుగతో లోకవిదూ అనుత్తరో పురిసదమ్మసారథి సత్థా దేవమనుస్సానం బుద్ధో భగవా [భగవాతి (క.)]. సో ఇమం లోకం సదేవకం సమారకం ¶ సబ్రహ్మకం సస్సమణబ్రాహ్మణిం పజం సదేవమనుస్సం సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా పవేదేతి. సో ధమ్మం దేసేతి ఆదికల్యాణం మజ్ఝేకల్యాణం పరియోసానకల్యాణం సాత్థం సబ్యఞ్జనం కేవలపరిపుణ్ణం పరిసుద్ధం బ్రహ్మచరియం పకాసేతి. సాధు ఖో పన తథారూపానం అరహతం దస్సనం హోతీతి.

అథ ఖో రాజా మాగధో సేనియో బిమ్బిసారో ద్వాదసనహుతేహి [ద్వాదసనియుతేహి (యోజనా)] మాగధికేహి బ్రాహ్మణగహపతికేహి ¶ పరివుతో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. తేపి ఖో ద్వాదసనహుతా మాగధికా బ్రాహ్మణగహపతికా ¶ అప్పేకచ్చే భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీదింసు, అప్పేకచ్చే భగవతా సద్ధిం సమ్మోదింసు, సమ్మోదనీయం కథం సారణీయం వీతిసారేత్వా ఏకమన్తం నిసీదింసు, అప్పేకచ్చే యేన భగవా తేనఞ్జలిం పణామేత్వా ఏకమన్తం నిసీదింసు, అప్పేకచ్చే భగవతో సన్తికే నామగోత్తం సావేత్వా ఏకమన్తం నిసీదింసు, అప్పేకచ్చే తుణ్హీభూతా ఏకమన్తం నిసీదింసు. అథ ఖో తేసం ద్వాదసనహుతానం [ద్వాదసనియుతానం (యోజనా)] మాగధికానం ¶ బ్రాహ్మణగహపతికానం ఏతదహోసి – ‘‘కిం ను ఖో మహాసమణో ఉరువేలకస్సపే బ్రహ్మచరియం చరతి, ఉదాహు ఉరువేలకస్సపో మహాసమణే బ్రహ్మచరియం చరతీ’’తి? అథ ఖో భగవా తేసం ద్వాదసనహుతానం మాగధికానం బ్రాహ్మణగహపతికానం చేతసా చేతోపరివితక్కమఞ్ఞాయ ఆయస్మన్తం ఉరువేలకస్సపం గాథాయ అజ్ఝభాసి –

‘‘కిమేవ దిస్వా ఉరువేలవాసి, పహాసి అగ్గిం కిసకోవదానో;

పుచ్ఛామి తం కస్సప, ఏతమత్థం కథం పహీనం తవ అగ్గిహుత్తన్తి.

‘‘రూపే చ సద్దే చ అథో రసే చ;

కామిత్థియో చాభివదన్తి యఞ్ఞా;

ఏతం మలన్తి ఉపధీసు ఞత్వా;

తస్మా న యిట్ఠే న హుతే అరఞ్జిన్తి.

‘‘ఏత్థేవ తే మనో న రమిత్థ (కస్సపాతి భగవా);

రూపేసు సద్దేసు అథో రసేసు;

అథ కో చరహి దేవమనుస్సలోకే;

రతో మనో కస్సప, బ్రూహి మేతన్తి.

‘‘దిస్వా ¶ ¶ పదం సన్తమనూపధీకం;

అకిఞ్చనం కామభవే అసత్తం;

అనఞ్ఞథాభావిమనఞ్ఞనేయ్యం;

తస్మా న యిట్ఠే న హుతే అరఞ్జి’’న్తి.

౫౬. అథ ఖో ఆయస్మా ఉరువేలకస్సపో ఉట్ఠాయాసనా ఏకంసం ఉత్తరాసఙ్గం కరిత్వా భగవతో ¶ పాదేసు సిరసా నిపతిత్వా భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘సత్థా మే, భన్తే, భగవా, సావకోహమస్మి; సత్థా మే, భన్తే, భగవా, సావకోహమస్మీ’’తి. అథ ఖో తేసం ద్వాదసనహుతానం మాగధికానం బ్రాహ్మణగహపతికానం ఏతదహోసి – ‘‘ఉరువేలకస్సపో మహాసమణే బ్రహ్మచరియం చరతీ’’తి. అథ ఖో భగవా తేసం ద్వాదసనహుతానం మాగధికానం బ్రాహ్మణగహపతికానం చేతసా ¶ చేతోపరివితక్కమఞ్ఞాయ అనుపుబ్బిం కథం కథేసి, సేయ్యథిదం – దానకథం సీలకథం సగ్గకథం కామానం ఆదీనవం ఓకారం సంకిలేసం నేక్ఖమ్మే ఆనిసంసం పకాసేసి. యదా తే భగవా అఞ్ఞాసి కల్లచిత్తే ముదుచిత్తే వినీవరణచిత్తే ఉదగ్గచిత్తే పసన్నచిత్తే, అథ యా బుద్ధానం సాముక్కంసికా ధమ్మదేసనా, తం పకాసేసి – దుక్ఖం, సముదయం, నిరోధం, మగ్గం. సేయ్యథాపి నామ సుద్ధం వత్థం అపగతకాళకం సమ్మదేవ రజనం పటిగ్గణ్హేయ్య, ఏవమేవ ఏకాదసనహుతానం మాగధికానం బ్రాహ్మణగహపతికానం బిమ్బిసారప్పముఖానం తస్మిం యేవ ఆసనే విరజం వీతమలం ధమ్మచక్ఖుం ఉదపాది – యం కిఞ్చి సముదయధమ్మం, సబ్బం తం నిరోధధమ్మన్తి. ఏకనహుతం ఉపాసకత్తం ¶ పటివేదేసి.

౫౭. అథ ఖో రాజా మాగధో సేనియో బిమ్బిసారో దిట్ఠధమ్మో పత్తధమ్మో విదితధమ్మో పరియోగాళ్హధమ్మో తిణ్ణవిచికిచ్ఛో విగతకథంకథో వేసారజ్జప్పత్తో అపరప్పచ్చయో సత్థుసాసనే భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘పుబ్బే మే, భన్తే, కుమారస్స సతో పఞ్చ అస్సాసకా అహేసుం, తే మే ఏతరహి సమిద్ధా. పుబ్బే మే, భన్తే, కుమారస్స సతో ఏతదహోసి – ‘అహో వత మం రజ్జే అభిసిఞ్చేయ్యు’న్తి, అయం ఖో మే, భన్తే, పఠమో అస్సాసకో అహోసి, సో మే ఏతరహి సమిద్ధో. ‘తస్స చ మే విజితం అరహం సమ్మాసమ్బుద్ధో ఓక్కమేయ్యా’తి, అయం ఖో మే, భన్తే, దుతియో అస్సాసకో అహోసి, సో మే ఏతరహి సమిద్ధో. ‘తఞ్చాహం భగవన్తం పయిరుపాసేయ్య’న్తి, అయం ఖో మే, భన్తే, తతియో ¶ అస్సాసకో అహోసి, సో మే ఏతరహి సమిద్ధో. ‘సో చ మే భగవా ధమ్మం దేసేయ్యా’తి, అయం ఖో మే, భన్తే, చతుత్థో అస్సాసకో అహోసి, సో మే ఏతరహి సమిద్ధో. ‘తస్స చాహం భగవతో ధమ్మం ఆజానేయ్య’న్తి, అయం ఖో మే, భన్తే, పఞ్చమో అస్సాసకో అహోసి, సో మే ఏతరహి సమిద్ధో. పుబ్బే మే, భన్తే, కుమారస్స సతో ఇమే పఞ్చ అస్సాసకా అహేసుం, తే మే ఏతరహి సమిద్ధా. అభిక్కన్తం, భన్తే, అభిక్కన్తం, భన్తే, సేయ్యథాపి, భన్తే, నిక్కుజ్జితం వా ఉక్కుజ్జేయ్య, పటిచ్ఛన్నం వా వివరేయ్య, మూళ్హస్స వా మగ్గం ఆచిక్ఖేయ్య, అన్ధకారే వా తేలపజ్జోతం ధారేయ్య చక్ఖుమన్తో ¶ రూపాని దక్ఖన్తీతి – ఏవమేవం భగవతా అనేకపరియాయేన ధమ్మో పకాసితో. ఏసాహం, భన్తే, భగవన్తం సరణం గచ్ఛామి, ధమ్మఞ్చ, భిక్ఖుసఙ్ఘఞ్చ. ఉపాసకం మం [మం భన్తే (క.)], భగవా ధారేతు అజ్జతగ్గే పాణుపేతం సరణం గతం, అధివాసేతు చ మే, భన్తే, భగవా ¶ , స్వాతనాయ భత్తం సద్ధిం భిక్ఖుసఙ్ఘేనా’’తి ¶ . అధివాసేసి భగవా తుణ్హీభావేన. అథ ఖో రాజా మాగధో సేనియో బిమ్బిసారో భగవతో అధివాసనం విదిత్వా ఉట్ఠాయాసనా భగవన్తం అభివాదేత్వా పదక్ఖిణం కత్వా పక్కామి. అథ ఖో రాజా మాగధో సేనియో బిమ్బిసారో తస్సా రత్తియా అచ్చయేన పణీతం ఖాదనీయం భోజనీయం పటియాదాపేత్వా భగవతో కాలం ఆరోచాపేసి – ‘‘కాలో, భన్తే, నిట్ఠితం భత్త’’న్తి.

౫౮. అథ ఖో భగవా పుబ్బణ్హసమయం నివాసేత్వా పత్తచీవరమాదాయ రాజగహం పావిసి మహతా భిక్ఖుసఙ్ఘేన సద్ధిం భిక్ఖుసహస్సేన సబ్బేహేవ పురాణజటిలేహి. తేన ఖో పన సమయేన సక్కో దేవానమిన్దో మాణవకవణ్ణం అభినిమ్మినిత్వా బుద్ధప్పముఖస్స భిక్ఖుసఙ్ఘస్స పురతో పురతో గచ్ఛతి ఇమా గాథాయో గాయమానో –

‘‘దన్తో దన్తేహి సహ పురాణజటిలేహి, విప్పముత్తో విప్పముత్తేహి;

సిఙ్గీనిక్ఖసవణ్ణో, రాజగహం పావిసి భగవా.

‘‘ముత్తో ¶ ముత్తేహి సహ పురాణజటిలేహి, విప్పముత్తో విప్పముత్తేహి;

సిఙ్గీనిక్ఖసవణ్ణో, రాజగహం పావిసి భగవా.

‘‘తిణ్ణో ¶ తిణ్ణేహి సహ పురాణజటిలేహి;

విప్పముత్తో విప్పముత్తేహి;

సిఙ్గీనిక్ఖసువణ్ణో;

రాజగహం పావిసి భగవా.

‘‘సన్తో సన్తేహి సహ పురాణజటిలేహి;

విప్పముత్తో విప్పముత్తేహి;

సిఙ్గీనిక్ఖసవణ్ణో;

రాజగహం పావిసి భగవా.

‘‘దసవాసో దసబలో, దసధమ్మవిదూ దసభి చుపేతో;

సో దససతపరివారో [పరివారకో (క.)] రాజగహం, పావిసి భగవా’’తి.

మనుస్సా ¶ సక్కం దేవానమిన్దం పస్సిత్వా ఏవమాహంసు – ‘‘అభిరూపో వతాయం మాణవకో, దస్సనీయో వతాయం మాణవకో, పాసాదికో వతాయం మాణవకో. కస్స ను ఖో అయం మాణవకో’’తి? ఏవం వుత్తే సక్కో దేవానమిన్దో తే మనుస్సే గాథాయ అజ్ఝభాసి –

‘‘యో ధీరో సబ్బధి దన్తో, సుద్ధో అప్పటిపుగ్గలో;

అరహం సుగతో లోకే, తస్సాహం పరిచారకో’’తి.

౫౯. అథ ఖో భగవా యేన రఞ్ఞో మాగధస్స సేనియస్స బిమ్బిసారస్స నివేసనం తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా పఞ్ఞత్తే ఆసనే ¶ నిసీది సద్ధిం భిక్ఖుసఙ్ఘేన. అథ ఖో రాజా మాగధో సేనియో బిమ్బిసారో బుద్ధప్పముఖం భిక్ఖుసఙ్ఘం పణీతేన ఖాదనీయేన భోజనీయేన సహత్థా సన్తప్పేత్వా సమ్పవారేత్వా భగవన్తం భుత్తావిం ఓనీతపత్తపాణిం ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నస్స ¶ ఖో రఞ్ఞో మాగధస్స సేనియస్స బిమ్బిసారస్స ఏతదహోసి [చూళవ. ౩౦౭] – ‘‘కత్థ ను ఖో భగవా విహరేయ్య? యం అస్స గామతో నేవ అవిదూరే న అచ్చాసన్నే, గమనాగమనసమ్పన్నం, అత్థికానం అత్థికానం మనుస్సానం అభిక్కమనీయం, దివా అప్పాకిణ్ణం [అప్పకిణ్ణం (సీ. స్యా.), అబ్భోకిణ్ణం (క.)], రత్తిం అప్పసద్దం అప్పనిగ్ఘోసం విజనవాతం, మనుస్సరాహస్సేయ్యకం, పటిసల్లానసారుప్ప’’న్తి. అథ ఖో రఞ్ఞో మాగధస్స సేనియస్స బిమ్బిసారస్స ఏతదహోసి – ‘‘ఇదం ఖో అమ్హాకం వేళువనం ఉయ్యానం గామతో నేవ అవిదూరే న అచ్చాసన్నే గమనాగమనసమ్పన్నం ¶ అత్థికానం అత్థికానం మనుస్సానం అభిక్కమనీయం దివా అప్పాకిణ్ణం రత్తిం అప్పసద్దం అప్పనిగ్ఘోసం విజనవాతం మనుస్సరాహస్సేయ్యకం పటిసల్లానసారుప్పం. యంనూనాహం వేళువనం ఉయ్యానం బుద్ధప్పముఖస్స భిక్ఖుసఙ్ఘస్స దదేయ్య’’న్తి. అథ ఖో రాజా మాగధో సేనియో బిమ్బిసారో సోవణ్ణమయం భిఙ్కారం గహేత్వా భగవతో ఓణోజేసి – ‘‘ఏతాహం, భన్తే, వేళువనం ఉయ్యానం బుద్ధప్పముఖస్స భిక్ఖుసఙ్ఘస్స దమ్మీ’’తి. పటిగ్గహేసి భగవా ఆరామం. అథ ¶ ఖో భగవా రాజానం మాగధం సేనియం బిమ్బిసారం ధమ్మియా కథాయ సన్దస్సేత్వా సమాదపేత్వా సముత్తేజేత్వా సమ్పహంసేత్వా ఉట్ఠాయాసనా పక్కామి. అథ ఖో భగవా ఏతస్మిం నిదానే ఏతస్మిం పకరణే ధమ్మిం కథం కత్వా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఆరామ’’న్తి.

బిమ్బిసారసమాగమకథా నిట్ఠితా.

౧౪. సారిపుత్తమోగ్గల్లానపబ్బజ్జాకథా

౬౦. తేన ¶ ఖో పన సమయేన సఞ్చయో [సఞ్జయో (సీ. స్యా.)] పరిబ్బాజకో రాజగహే పటివసతి మహతియా పరిబ్బాజకపరిసాయ సద్ధిం అడ్ఢతేయ్యేహి పరిబ్బాజకసతేహి. తేన ఖో పన సమయేన సారిపుత్తమోగ్గల్లానా సఞ్చయే పరిబ్బాజకే బ్రహ్మచరియం చరన్తి. తేహి కతికా కతా హోతి – యో పఠమం అమతం అధిగచ్ఛతి, సో ఇతరస్స ఆరోచేతూతి. అథ ఖో ఆయస్మా అస్సజి పుబ్బణ్హసమయం నివాసేత్వా పత్తచీవరమాదాయ రాజగహం పిణ్డాయ పావిసి పాసాదికేన అభిక్కన్తేన పటిక్కన్తేన ఆలోకితేన విలోకితేన సమిఞ్జితేన పసారితేన, ఓక్ఖిత్తచక్ఖు ఇరియాపథసమ్పన్నో. అద్దసా ఖో సారిపుత్తో పరిబ్బాజకో ఆయస్మన్తం అస్సజిం రాజగహే పిణ్డాయ చరన్తం పాసాదికేన అభిక్కన్తేన పటిక్కన్తేన ఆలోకితేన విలోకితేన సమిఞ్జితేన పసారితేన ఓక్ఖిత్తచక్ఖుం ఇరియాపథసమ్పన్నం. దిస్వానస్స ఏతదహోసి – ‘‘యే వత లోకే అరహన్తో వా అరహత్తమగ్గం వా సమాపన్నా, అయం తేసం భిక్ఖు అఞ్ఞతరో. యంనూనాహం ¶ ఇమం భిక్ఖుం ఉపసఙ్కమిత్వా ¶ పుచ్ఛేయ్యం – ‘కంసి త్వం, ఆవుసో, ఉద్దిస్స పబ్బజితో, కో వా తే సత్థా, కస్స వా త్వం ధమ్మం రోచేసీ’’’తి? అథ ¶ ఖో సారిపుత్తస్స పరిబ్బాజకస్స ఏతదహోసి – ‘‘అకాలో ఖో ఇమం భిక్ఖుం పుచ్ఛితుం, అన్తరఘరం పవిట్ఠో పిణ్డాయ చరతి. యంనూనాహం ఇమం భిక్ఖుం పిట్ఠితో పిట్ఠితో అనుబన్ధేయ్యం, అత్థికేహి ఉపఞ్ఞాతం మగ్గ’’న్తి. అథ ఖో ఆయస్మా అస్సజి రాజగహే పిణ్డాయ చరిత్వా పిణ్డపాతం ఆదాయ పటిక్కమి. అథ ఖో సారిపుత్తోపి పరిబ్బాజకో యేనాయస్మా అస్సజి తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా ఆయస్మతా అస్సజినా సద్ధిం సమ్మోది, సమ్మోదనీయం కథం సారణీయం వీతిసారేత్వా ఏకమన్తం అట్ఠాసి. ఏకమన్తం ఠితో ఖో సారిపుత్తో పరిబ్బాజకో ఆయస్మన్తం అస్సజిం ఏతదవోచ – ‘‘విప్పసన్నాని ఖో తే, ఆవుసో, ఇన్ద్రియాని, పరిసుద్ధో ఛవివణ్ణో పరియోదాతో. కంసి త్వం, ఆవుసో, ఉద్దిస్స పబ్బజితో, కో వా తే సత్థా, కస్స వా త్వం ధమ్మం రోచేసీ’’తి? ‘‘అత్థావుసో, మహాసమణో సక్యపుత్తో సక్యకులా పబ్బజితో, తాహం భగవన్తం ఉద్దిస్స పబ్బజితో, సో చ మే భగవా సత్థా, తస్స చాహం భగవతో ధమ్మం రోచేమీ’’తి. ‘‘కింవాదీ పనాయస్మతో సత్థా, కిమక్ఖాయీ’’తి? ‘‘అహం ఖో, ఆవుసో, నవో అచిరపబ్బజితో, అధునాగతో ఇమం ధమ్మవినయం, న తాహం సక్కోమి విత్థారేన ధమ్మం దేసేతుం, అపి చ తే సంఖిత్తేన అత్థం వక్ఖామీ’’తి. అథ ఖో సారిపుత్తో పరిబ్బాజకో ఆయస్మన్తం అస్సజిం ఏతదవోచ – ‘‘హోతు, ఆవుసో –

‘‘అప్పం ¶ వా బహుం వా భాసస్సు, అత్థంయేవ మే బ్రూహి;

అత్థేనేవ మే అత్థో, కిం కాహసి బ్యఞ్జనం బహు’’న్తి.

అథ ¶ ఖో ఆయస్మా అస్సజి సారిపుత్తస్స పరిబ్బాజకస్స ఇమం ధమ్మపరియాయం అభాసి –

[అప. ౧.౧.౨౮౬ థేరాపదానేపి] ‘‘యే ధమ్మా హేతుప్పభవా, తేసం హేతుం తథాగతో ఆహ;

తేసఞ్చ యో నిరోధో, ఏవంవాదీ మహాసమణో’’తి.

అథ ఖో సారిపుత్తస్స పరిబ్బాజకస్స ఇమం ధమ్మపరియాయం సుత్వా విరజం వీతమలం ధమ్మచక్ఖుం ఉదపాది – ‘‘యం కిఞ్చి సముదయధమ్మం, సబ్బం తం నిరోధధమ్మ’’న్తి.

[అప. ౧.౧.౨౮౯ థేరాపదానేపి] ఏసేవ ¶ ధమ్మో యది తావదేవ, పచ్చబ్యత్థ పదమసోకం;

అదిట్ఠం అబ్భతీతం, బహుకేహి కప్పనహుతేహీతి.

౬౧. అథ ఖో సారిపుత్తో పరిబ్బాజకో యేన మోగ్గల్లానో పరిబ్బాజకో తేనుపసఙ్కమి. అద్దసా ఖో మోగ్గల్లానో పరిబ్బాజకో సారిపుత్తం పరిబ్బాజకం దూరతోవ ఆగచ్ఛన్తం, దిస్వాన సారిపుత్తం ¶ పరిబ్బాజకం ఏతదవోచ – ‘‘విప్పసన్నాని ఖో తే, ఆవుసో, ఇన్ద్రియాని, పరిసుద్ధో ఛవివణ్ణో పరియోదాతో. కచ్చి ను త్వం, ఆవుసో, అమతం అధిగతో’’తి? ‘‘ఆమావుసో, అమతం అధిగతో’’తి. ‘‘యథాకథం పన త్వం, ఆవుసో, అమతం అధిగతో’’తి? ‘‘ఇధాహం, ఆవుసో, అద్దసం అస్సజిం ¶ భిక్ఖుం రాజగహే పిణ్డాయ చరన్తం పాసాదికేన అభిక్కన్తేన పటిక్కన్తేన ఆలోకితేన విలోకితేన సమిఞ్జితేన పసారితేన ఓక్ఖిత్తచక్ఖుం ఇరియాపథసమ్పన్నం. దిస్వాన మే ఏతదహోసి – ‘యే వత లోకే అరహన్తో వా అరహత్తమగ్గం వా సమాపన్నా, అయం తేసం భిక్ఖు అఞ్ఞతరో. యంనూనాహం ఇమం భిక్ఖుం ఉపసఙ్కమిత్వా పుచ్ఛేయ్యం – కంసి త్వం, ఆవుసో ఉద్దిస్స పబ్బజితో, కో వా తే సత్థా, కస్స వా త్వం ధమ్మం రోచేసీ’’’తి. తస్స మయ్హం, ఆవుసో, ఏతదహోసి – ‘‘అకాలో ఖో ఇమం భిక్ఖుం పుచ్ఛితుం అన్తరఘరం పవిట్ఠో పిణ్డాయ చరతి, యంనూనాహం ఇమం భిక్ఖుం పిట్ఠితో పిట్ఠితో అనుబన్ధేయ్యం అత్థికేహి ఉపఞ్ఞాతం మగ్గ’’న్తి. అథ ఖో, ఆవుసో, అస్సజి భిక్ఖు రాజగహే పిణ్డాయ చరిత్వా పిణ్డపాతం ఆదాయ పటిక్కమి. అథ ఖ్వాహం, ఆవుసో, యేన అస్సజి భిక్ఖు తేనుపసఙ్కమిం, ఉపసఙ్కమిత్వా అస్సజినా భిక్ఖునా సద్ధిం సమ్మోదిం, సమ్మోదనీయం కథం సారణీయం వీతిసారేత్వా ఏకమన్తం అట్ఠాసిం. ఏకమన్తం ఠితో ఖో అహం, ఆవుసో, అస్సజిం భిక్ఖుం ఏతదవోచం – ‘‘విప్పసన్నాని ఖో తే, ఆవుసో, ఇన్ద్రియాని, పరిసుద్ధో ఛవివణ్ణో పరియోదాతో. ‘కంసి త్వం, ఆవుసో, ఉద్దిస్స పబ్బజితో, కో వా తే సత్థా, కస్స వా త్వం ధమ్మం రోచేసీ’’’తి? ‘అత్థావుసో, మహాసమణో సక్యపుత్తో సక్యకులా పబ్బజితో, తాహం భగవన్తం ఉద్దిస్స ¶ పబ్బజితో, సో చ మే భగవా సత్థా, తస్స చాహం భగవతో ధమ్మం రోచేమీ’తి. ‘కింవాదీ పనాయస్మతో సత్థా కిమక్ఖాయీ’తి ¶ . ‘అహం ఖో, ఆవుసో, నవో అచిరపబ్బజితో అధునాగతో ఇమం ధమ్మవినయం, న తాహం సక్కోమి విత్థారేన ధమ్మం దేసేతుం, అపి చ తే సంఖిత్తేన అత్థం వక్ఖామీ’’’తి ¶ . అథ ఖ్వాహం, ఆవుసో, అస్సజిం భిక్ఖుం ఏతదవోచం – ‘‘హోతు, ఆవుసో,

అప్పం వా బహుం వా భాసస్సు, అత్థంయేవ మే బ్రూహి;

అత్థేనేవ మే అత్థో, కిం కాహసి బ్యఞ్జనం బహు’’న్తి.

అథ ఖో, ఆవుసో, అస్సజి భిక్ఖు ఇమం ధమ్మపరియాయం అభాసి –

‘‘యే ధమ్మా హేతుప్పభవా, తేసం హేతుం తథాగతో ఆహ;

తేసఞ్చ యో నిరోధో, ఏవంవాదీ మహాసమణో’’తి.

అథ ఖో మోగ్గల్లానస్స పరిబ్బాజకస్స ఇమం ధమ్మపరియాయం ¶ సుత్వా విరజం వీతమలం ధమ్మచక్ఖుం ఉదపాది – యం కిఞ్చి సముదయధమ్మం, సబ్బం తం నిరోధధమ్మన్తి.

ఏసేవ ధమ్మో యది తావదేవ, పచ్చబ్యత్థ పదమసోకం;

అదిట్ఠం అబ్భతీతం, బహుకేహి కప్పనహుతేహీతి.

౬౨. అథ ఖో మోగ్గల్లానో పరిబ్బాజకో సారిపుత్తం పరిబ్బాజకం ఏతదవోచ ‘‘గచ్ఛామ మయం, ఆవుసో, భగవతో సన్తికే, సో నో భగవా సత్థా’’తి. ‘‘ఇమాని ఖో, ఆవుసో, అడ్ఢతేయ్యాని పరిబ్బాజకసతాని అమ్హే నిస్సాయ అమ్హే సమ్పస్సన్తా ఇధ విహరన్తి, తేపి తావ అపలోకేమ [అపలోకామ (క)]. యథా తే మఞ్ఞిస్సన్తి, తథా తే కరిస్సన్తీ’’తి. అథ ఖో సారిపుత్తమోగ్గల్లానా యేన తే పరిబ్బాజకా తేనుపసఙ్కమింసు, ఉపసఙ్కమిత్వా తే ¶ పరిబ్బాజకే ఏతదవోచుం – ‘‘గచ్ఛామ మయం, ఆవుసో, భగవతో సన్తికే, సో నో భగవా సత్థా’’తి. ‘‘మయం ఆయస్మన్తే నిస్సాయ ఆయస్మన్తే సమ్పస్సన్తా ఇధ విహరామ, సచే ఆయస్మన్తా మహాసమణే బ్రహ్మచరియం చరిస్సన్తి, సబ్బేవ మయం మహాసమణే బ్రహ్మచరియం చరిస్సామా’’తి. అథ ఖో సారిపుత్తమోగ్గల్లానా యేన సఞ్చయో పరిబ్బాజకో తేనుపసఙ్కమింసు, ఉపసఙ్కమిత్వా సఞ్చయం పరిబ్బాజకం ఏతదవోచుం – ‘‘గచ్ఛామ మయం, ఆవుసో, భగవతో సన్తికే, సో నో భగవా సత్థా’’తి. ‘‘అలం, ఆవుసో, మా ¶ అగమిత్థ, సబ్బేవ తయో ఇమం గణం పరిహరిస్సామా’’తి. దుతియమ్పి ఖో…పే… తతియమ్పి ఖో సారిపుత్తమోగ్గల్లానా ¶ సఞ్చయం పరిబ్బాజకం ఏతదవోచుం – ‘‘గచ్ఛామ మయం, ఆవుసో, భగవతో సన్తికే, సో నో భగవా సత్థా’’తి. ‘‘అలం, ఆవుసో, మా అగమిత్థ, సబ్బేవ తయో ఇమం గణం పరిహరిస్సామా’’తి. అథ ఖో సారిపుత్తమోగ్గల్లానా తాని అడ్ఢతేయ్యాని పరిబ్బాజకసతాని ఆదాయ యేన వేళువనం తేనుపసఙ్కమింసు. సఞ్చయస్స పన పరిబ్బాజకస్స తత్థేవ ఉణ్హం లోహితం ముఖతో ఉగ్గఞ్ఛి.

అద్దసా ఖో భగవా [భగవాతే (క)] సారిపుత్తమోగ్గల్లానే దూరతోవ ఆగచ్ఛన్తే, దిస్వాన భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘ఏతే, భిక్ఖవే, ద్వే సహాయకా ఆగచ్ఛన్తి, కోలితో ఉపతిస్సో చ. ఏతం మే సావకయుగం భవిస్సతి అగ్గం భద్దయుగ’’న్తి.

గమ్భీరే ¶ ఞాణవిసయే, అనుత్తరే ఉపధిసఙ్ఖయే;

విముత్తే అప్పత్తే వేళువనం, అథ నే సత్థా బ్యాకాసి.

ఏతే ద్వే సహాయకా, ఆగచ్ఛన్తి కోలితో ఉపతిస్సో చ;

ఏతం మే సావకయుగం, భవిస్సతి అగ్గం భద్దయుగన్తి.

అథ ఖో సారిపుత్తమోగ్గల్లానా యేన భగవా తేనుపసఙ్కమింసు ¶ , ఉపసఙ్కమిత్వా

భగవతో పాదేసు సిరసా నిపతిత్వా భగవన్తం ఏతదవోచుం – ‘‘లభేయ్యామ మయం, భన్తే, భగవతో సన్తికే పబ్బజ్జం, లభేయ్యామ ఉపసమ్పద’’న్తి. ‘‘ఏథ భిక్ఖవో’’తి భగవా అవోచ – ‘‘స్వాక్ఖాతో ధమ్మో, చరథ బ్రహ్మచరియం సమ్మా దుక్ఖస్స అన్తకిరియాయా’’తి. సావ తేసం ఆయస్మన్తానం ఉపసమ్పదా అహోసి.

అభిఞ్ఞాతానం పబ్బజ్జా

౬౩. తేన ఖో పన సమయేన అభిఞ్ఞాతా అభిఞ్ఞాతా మాగధికా కులపుత్తా భగవతి బ్రహ్మచరియం చరన్తి. మనుస్సా ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – అపుత్తకతాయ పటిపన్నో సమణో గోతమో, వేధబ్యాయ పటిపన్నో సమణో గోతమో, కులుపచ్ఛేదాయ పటిపన్నో సమణో గోతమో, ఇదాని అనేన జటిలసహస్సం పబ్బాజితం, ఇమాని చ అడ్ఢతేయ్యాని పరిబ్బాజకసతాని సఞ్చయాని [సఞ్జేయ్యాని (సీ.), సఞ్జయాని (స్యా.)] పబ్బాజితాని. ఇమే చ అభిఞ్ఞాతా అభిఞ్ఞాతా మాగధికా ¶ కులపుత్తా సమణే గోతమే బ్రహ్మచరియం చరన్తీతి. అపిస్సు భిక్ఖూ దిస్వా ఇమాయ గాథాయ చోదేన్తి –

‘‘ఆగతో ¶ ¶ ఖో మహాసమణో, మాగధానం గిరిబ్బజం;

సబ్బే సఞ్చయే నేత్వాన [సఞ్జేయ్యకే నేత్వా (సీ.)], కంసు దాని నయిస్సతీ’’తి.

అస్సోసుం ఖో భిక్ఖూ తేసం మనుస్సానం ఉజ్ఝాయన్తానం ఖియ్యన్తానం విపాచేన్తానం. అథ ఖో తే భిక్ఖూ భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం…పే… న, భిక్ఖవే, సో సద్దో చిరం భవిస్సతి, సత్తాహమేవ భవిస్సతి, సత్తాహస్స అచ్చయేన అన్తరధాయిస్సతి. తేన హి, భిక్ఖవే, యే తుమ్హే ఇమాయ గాథాయ చోదేన్తి –

‘‘ఆగతో ఖో మహాసమణో, మాగధానం గిరిబ్బజం;

సబ్బే సఞ్చయే నేత్వాన, కంసు దాని నయిస్సతీ’’తి.

తే తుమ్హే ఇమాయ గాథాయ పటిచోదేథ –

‘‘నయన్తి వే మహావీరా, సద్ధమ్మేన తథాగతా;

ధమ్మేన నయమానానం [నీయమానానం (క.)], కా ఉసూయా [ఉస్సుయా (క.)] విజానత’’న్తి.

తేన ఖో పన సమయేన మనుస్సా భిక్ఖూ దిస్వా ఇమాయ గాథాయ చోదేన్తి –

‘‘ఆగతో ఖో మహాసమణో, మాగధానం గిరిబ్బజం;

సబ్బే సఞ్చయే నేత్వాన, కంసు దాని నయిస్సతీ’’తి.

భిక్ఖూ తే మనుస్సే ఇమాయ గాథాయ పటిచోదేన్తి –

‘‘నయన్తి వే మహావీరా, సద్ధమ్మేన తథాగతా;

ధమ్మేన నయమానానం, కా ఉసూయా విజానత’’న్తి.

మనుస్సా ¶ ధమ్మేన కిర సమణా సక్యపుత్తియా నేన్తి ¶ నో అధమ్మేనాతి సత్తాహమేవ సో సద్దో అహోసి, సత్తాహస్స అచ్చయేన అన్తరధాయి.

సారిపుత్తమోగ్గల్లానపబ్బజ్జాకథా నిట్ఠితా.

చతుత్థభాణవారో నిట్ఠితో.

౧౫. ఉపజ్ఝాయవత్తకథా

౬౪. తేన ¶ ¶ ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ అనుపజ్ఝాయకా అనాచరియకా [ఇదం పదం సీ. స్యా. పోత్థకేసు నత్థి] అనోవదియమానా అననుసాసియమానా దున్నివత్థా దుప్పారుతా అనాకప్పసమ్పన్నా పిణ్డాయ చరన్తి; మనుస్సానం [తే మనుస్సానం (క.)] భుఞ్జమానానం ఉపరిభోజనేపి ఉత్తిట్ఠపత్తం ఉపనామేన్తి, ఉపరిఖాదనీయేపి ఉత్తిట్ఠపత్తం ఉపనామేన్తి, ఉపరిసాయనీయేపి ఉత్తిట్ఠపత్తం ఉపనామేన్తి, ఉపరిపానీయేపి ఉత్తిట్ఠపత్తం ఉపనామేన్తి; సామం సూపమ్పి ఓదనమ్పి విఞ్ఞాపేత్వా భుఞ్జన్తి; భత్తగ్గేపి ఉచ్చాసద్దా మహాసద్దా విహరన్తి. మనుస్సా ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – ‘‘కథఞ్హి నామ సమణా సక్యపుత్తియా దున్నివత్థా దుప్పారుతా అనాకప్పసమ్పన్నా పిణ్డాయ చరిస్సన్తి; మనుస్సానం భుఞ్జమానానం, ఉపరిభోజనేపి ఉత్తిట్ఠపత్తం ఉపనామేస్సన్తి, ఉపరిఖాదనీయేపి ఉత్తిట్ఠపత్తం ఉపనామేస్సన్తి, ఉపరిసాయనీయేపి ఉత్తిట్ఠపత్తం ఉపనామేస్సన్తి, ఉపరిపానీయేపి ఉత్తిట్ఠపత్తం ఉపనామేస్సన్తి; సామం సూపమ్పి ఓదనమ్పి విఞ్ఞాపేత్వా భుఞ్జిస్సన్తి; భత్తగ్గేపి ఉచ్చాసద్దా మహాసద్దా విహరిస్సన్తి సేయ్యథాపి బ్రాహ్మణా బ్రాహ్మణభోజనే’’తి.

అస్సోసుం ¶ ఖో భిక్ఖూ తేసం మనుస్సానం ఉజ్ఝాయన్తానం ఖియ్యన్తానం విపాచేన్తానం. యే తే భిక్ఖూ అప్పిచ్ఛా సన్తుట్ఠా లజ్జినో కుక్కుచ్చకా సిక్ఖాకామా, తే ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – ‘‘కథఞ్హి నామ భిక్ఖూ దున్నివత్థా దుప్పారుతా అనాకప్పసమ్పన్నా పిణ్డాయ చరిస్సన్తి; మనుస్సానం భుఞ్జమానానం, ఉపరిభోజనేపి ఉత్తిట్ఠపత్తం ఉపనామేస్సన్తి, ఉపరిఖాదనీయేపి ఉత్తిట్ఠపత్తం ఉపనామేస్సన్తి, ఉపరిసాయనీయేపి ఉత్తిట్ఠపత్తం ఉపనామేస్సన్తి, ఉపరిపానీయేపి ఉత్తిట్ఠపత్తం ఉపనామేస్సన్తి; సామం సూపమ్పి ఓదనమ్పి విఞ్ఞాపేత్వా భుఞ్జిస్సన్తి; భత్తగ్గేపి ఉచ్చాసద్దా మహాసద్దా విహరిస్సన్తీ’’తి. అథ ఖో తే భిక్ఖూ…పే… భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం.

అథ ఖో భగవా ఏతస్మిం నిదానే ఏతస్మిం పకరణే భిక్ఖుసఙ్ఘం సన్నిపాతాపేత్వా భిక్ఖూ పటిపుచ్ఛి – ‘‘సచ్చం కిర, భిక్ఖవే, భిక్ఖూ దున్నివత్థా దుప్పారుతా అనాకప్పసమ్పన్నా పిణ్డాయ చరన్తి, మనుస్సానం భుఞ్జమానానం ఉపరి ¶ భోజనేపి ఉత్తిట్ఠపత్తం ఉపనామేన్తి, ఉపరిఖాదనీయేపి ఉత్తిట్ఠపత్తం ఉపనామేన్తి, ఉపరిసాయనీయేపి ఉత్తిట్ఠపత్తం ఉపనామేన్తి, ఉపరిపానీయేపి ఉత్తిట్ఠపత్తం ¶ ఉపనామేన్తి, సామం సూపమ్పి ఓదనమ్పి విఞ్ఞాపేత్వా భుఞ్జన్తి, భత్తగ్గేపి ఉచ్చాసద్దా మహాసద్దా విహరన్తీ’’తి? ‘‘సచ్చం భగవా’’తి. విగరహి బుద్ధో ¶ భగవా – ‘‘అననుచ్ఛవికం, భిక్ఖవే, తేసం మోఘపురిసానం అననులోమికం అప్పతిరూపం అస్సామణకం అకప్పియం అకరణీయం. కథఞ్హి నామ ¶ తే, భిక్ఖవే, మోఘపురిసా దున్నివత్థా దుప్పారుతా అనాకప్పసమ్పన్నా పిణ్డాయ చరిస్సన్తి, మనుస్సానం భుఞ్జమానానం ఉపరిభోజనేపి ఉత్తిట్ఠపత్తం ఉపనామేస్సన్తి, ఉపరిఖాదనీయేపి ఉత్తిట్ఠపత్తం ఉపనామేస్సన్తి, ఉపరిసాయనీయేపి ఉత్తిట్ఠపత్తం ఉపనామేస్సన్తి, ఉపరిపానీయేపి ఉత్తిట్ఠపత్తం ఉపనామేస్సన్తి, సామం సూపమ్పి ఓదనమ్పి విఞ్ఞాపేత్వా భుఞ్జిస్సన్తి, భత్తగ్గేపి ఉచ్చాసద్దా మహాసద్దా విహరిస్సన్తి. నేతం, భిక్ఖవే, అప్పసన్నానం వా పసాదాయ, పసన్నానం వా భియ్యోభావాయ. అథ ఖ్వేతం, భిక్ఖవే, అప్పసన్నానఞ్చేవ అప్పసాదాయ, పసన్నానఞ్చ ఏకచ్చానం అఞ్ఞథత్తాయా’’తి. అథ ఖో భగవా తే భిక్ఖూ అనేకపరియాయేన విగరహిత్వా దుబ్భరతాయ దుప్పోసతాయ మహిచ్ఛతాయ అసన్తుట్ఠితాయ [అసన్తుట్ఠియా (సీ.), అసన్తుట్ఠతాయ (స్యా)] సఙ్గణికాయ కోసజ్జస్స అవణ్ణం భాసిత్వా అనేకపరియాయేన సుభరతాయ సుపోసతాయ అప్పిచ్ఛస్స సన్తుట్ఠస్స సల్లేఖస్స ధుతస్స పాసాదికస్స అపచయస్స వీరియారమ్భస్స [విరియారమ్భస్స (సీ. స్యా.)] వణ్ణం భాసిత్వా భిక్ఖూనం తదనుచ్ఛవికం తదనులోమికం ధమ్మిం కథం కత్వా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి –

౬౫. ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఉపజ్ఝాయం. ఉపజ్ఝాయో, భిక్ఖవే, సద్ధివిహారికమ్హి పుత్తచిత్తం ఉపట్ఠపేస్సతి ¶ , సద్ధివిహారికో ఉపజ్ఝాయమ్హి పితుచిత్తం ఉపట్ఠపేస్సతి. ఏవం తే అఞ్ఞమఞ్ఞం సగారవా సప్పతిస్సా సభాగవుత్తినో విహరన్తా ఇమస్మిం ధమ్మవినయే వుడ్ఢిం విరుళ్హిం వేపుల్లం ఆపజ్జిస్సన్తి. ఏవఞ్చ పన, భిక్ఖవే, ఉపజ్ఝాయో గహేతబ్బో – ఏకంసం ఉత్తరాసఙ్గం కరిత్వా పాదే వన్దిత్వా ఉక్కుటికం నిసీదిత్వా అఞ్జలిం పగ్గహేత్వా ఏవమస్స వచనీయో – ‘ఉపజ్ఝాయో మే, భన్తే, హోహి; ఉపజ్ఝాయో మే, భన్తే, హోహి; ఉపజ్ఝాయో మే, భన్తే, హోహీ’తి. సాహూతి వా లహూతి వా ఓపాయికన్తి వా పతిరూపన్తి వా పాసాదికేన సమ్పాదేహీతి వా కాయేన విఞ్ఞాపేతి, వాచాయ విఞ్ఞాపేతి, కాయేన వాచాయ [న వాచాయ (క.)] విఞ్ఞాపేతి, గహితో హోతి ఉపజ్ఝాయో; న కాయేన విఞ్ఞాపేతి, న వాచాయ విఞ్ఞాపేతి ¶ ¶ , న కాయేన వాచాయ విఞ్ఞాపేతి, న గహితో హోతి ఉపజ్ఝాయో.

౬౬. [చూళవ. ౩౭౬ ఆదయో]‘‘సద్ధివిహారికేన, భిక్ఖవే, ఉపజ్ఝాయమ్హి సమ్మా వత్తితబ్బం. తత్రాయం సమ్మావత్తనా –

‘‘కాలస్సేవ వుట్ఠాయ ఉపాహనా ఓముఞ్చిత్వా ఏకంసం ఉత్తరాసఙ్గం కరిత్వా దన్తకట్ఠం దాతబ్బం, ముఖోదకం దాతబ్బం, ఆసనం పఞ్ఞపేతబ్బం. సచే యాగు హోతి, భాజనం ధోవిత్వా యాగు ఉపనామేతబ్బా. యాగుం పీతస్స ఉదకం దత్వా భాజనం పటిగ్గహేత్వా నీచం కత్వా సాధుకం అప్పటిఘంసన్తేన ¶ ధోవిత్వా పటిసామేతబ్బం. ఉపజ్ఝాయమ్హి వుట్ఠితే ఆసనం ఉద్ధరితబ్బం. సచే సో దేసో ఉక్లాపో హోతి, సో దేసో సమ్మజ్జితబ్బో.

‘‘సచే ఉపజ్ఝాయో గామం పవిసితుకామో ¶ హోతి, నివాసనం దాతబ్బం, పటినివాసనం పటిగ్గహేతబ్బం, కాయబన్ధనం దాతబ్బం, సగుణం కత్వా సఙ్ఘాటియో దాతబ్బా, ధోవిత్వా పత్తో సోదకో [సఉదకో (క.)] దాతబ్బో. సచే ఉపజ్ఝాయో పచ్ఛాసమణం ఆకఙ్ఖతి, తిమణ్డలం పటిచ్ఛాదేన్తేన పరిమణ్డలం నివాసేత్వా కాయబన్ధనం బన్ధిత్వా సగుణం కత్వా సఙ్ఘాటియో పారుపిత్వా గణ్ఠికం పటిముఞ్చిత్వా ధోవిత్వా పత్తం గహేత్వా ఉపజ్ఝాయస్స పచ్ఛాసమణేన హోతబ్బం. నాతిదూరే గన్తబ్బం, నాచ్చాసన్నే గన్తబ్బం, పత్తపరియాపన్నం పటిగ్గహేతబ్బం. న ఉపజ్ఝాయస్స భణమానస్స అన్తరన్తరా కథా ఓపాతేతబ్బా. ఉపజ్ఝాయో ఆపత్తిసామన్తా భణమానో నివారేతబ్బో.

‘‘నివత్తన్తేన పఠమతరం ఆగన్త్వా ఆసనం పఞ్ఞపేతబ్బం, పాదోదకం పాదపీఠం పాదకథలికం ఉపనిక్ఖిపితబ్బం, పచ్చుగ్గన్త్వా పత్తచీవరం పటిగ్గహేతబ్బం, పటినివాసనం దాతబ్బం, నివాసనం పటిగ్గహేతబ్బం. సచే చీవరం సిన్నం హోతి, ముహుత్తం ఉణ్హే ఓతాపేతబ్బం, న చ ఉణ్హే చీవరం నిదహితబ్బం; చీవరం సఙ్ఘరితబ్బం, చీవరం సఙ్ఘరన్తేన చతురఙ్గులం కణ్ణం ఉస్సారేత్వా చీవరం సఙ్ఘరితబ్బం – మా మజ్ఝే భఙ్గో అహోసీతి. ఓభోగే కాయబన్ధనం కాతబ్బం.

‘‘సచే పిణ్డపాతో హోతి, ఉపజ్ఝాయో చ భుఞ్జితుకామో హోతి, ఉదకం దత్వా పిణ్డపాతో ఉపనామేతబ్బో. ఉపజ్ఝాయో పానీయేన పుచ్ఛితబ్బో ¶ . భుత్తావిస్స ఉదకం దత్వా పత్తం పటిగ్గహేత్వా నీచం కత్వా సాధుకం ¶ అప్పటిఘంసన్తేన ధోవిత్వా వోదకం కత్వా ముహుత్తం ఉణ్హే ఓతాపేతబ్బో, న చ ఉణ్హే పత్తో నిదహితబ్బో. పత్తచీవరం నిక్ఖిపితబ్బం. పత్తం నిక్ఖిపన్తేన ఏకేన హత్థేన పత్తం గహేత్వా ఏకేన హత్థేన హేట్ఠామఞ్చం వా హేట్ఠాపీఠం ¶ వా పరామసిత్వా పత్తో నిక్ఖిపితబ్బో. న చ అనన్తరహితాయ భూమియా పత్తో నిక్ఖిపితబ్బో. చీవరం నిక్ఖిపన్తేన ఏకేన హత్థేన చీవరం గహేత్వా ఏకేన హత్థేన చీవరవంసం వా చీవరరజ్జుం వా పమజ్జిత్వా పారతో అన్తం ఓరతో భోగం కత్వా చీవరం నిక్ఖిపితబ్బం. ఉపజ్ఝాయమ్హి వుట్ఠితే ఆసనం ఉద్ధరితబ్బం, పాదోదకం పాదపీఠం పాదకథలికం పటిసామేతబ్బం. సచే సో దేసో ఉక్లాపో హోతి, సో దేసో సమ్మజ్జితబ్బో.

‘‘సచే ఉపజ్ఝాయో నహాయితుకామో హోతి, నహానం పటియాదేతబ్బం. సచే సీతేన అత్థో హోతి, సీతం పటియాదేతబ్బం. సచే ఉణ్హేన అత్థో హోతి, ఉణ్హం పటియాదేతబ్బం.

‘‘సచే ¶ ఉపజ్ఝాయో జన్తాఘరం పవిసితుకామో హోతి, చుణ్ణం సన్నేతబ్బం, మత్తికా తేమేతబ్బా, జన్తాఘరపీఠం ఆదాయ ఉపజ్ఝాయస్స పిట్ఠితో పిట్ఠితో గన్త్వా జన్తాఘరపీఠం దత్వా చీవరం పటిగ్గహేత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బం, చుణ్ణం దాతబ్బం, మత్తికా దాతబ్బా. సచే ఉస్సహతి, జన్తాఘరం పవిసితబ్బం. జన్తాఘరం పవిసన్తేన మత్తికాయ ముఖం మక్ఖేత్వా పురతో చ పచ్ఛతో చ పటిచ్ఛాదేత్వా జన్తాఘరం పవిసితబ్బం. న థేరే భిక్ఖూ అనుపఖజ్జ నిసీదితబ్బం. న ¶ నవా భిక్ఖూ ఆసనేన పటిబాహితబ్బా. జన్తాఘరే ఉపజ్ఝాయస్స పరికమ్మం కాతబ్బం. జన్తాఘరా నిక్ఖమన్తేన జన్తాఘరపీఠం ఆదాయ పురతో చ పచ్ఛతో చ పటిచ్ఛాదేత్వా జన్తాఘరా నిక్ఖమితబ్బం.

‘‘ఉదకేపి ఉపజ్ఝాయస్స పరికమ్మం కాతబ్బం. నహాతేన పఠమతరం ఉత్తరిత్వా అత్తనో గత్తం వోదకం కత్వా నివాసేత్వా ఉపజ్ఝాయస్స గత్తతో ఉదకం పమజ్జితబ్బం, నివాసనం దాతబ్బం, సఙ్ఘాటి దాతబ్బా, జన్తాఘరపీఠం ఆదాయ పఠమతరం ఆగన్త్వా ఆసనం పఞ్ఞపేతబ్బం, పాదోదకం పాదపీఠం పాదకథలికం ఉపనిక్ఖిపితబ్బం, ఉపజ్ఝాయో పానీయేన పుచ్ఛితబ్బో. సచే ఉద్దిసాపేతుకామో హోతి, ఉద్దిసితబ్బో. సచే పరిపుచ్ఛితుకామో హోతి, పరిపుచ్ఛితబ్బో.

‘‘యస్మిం విహారే ఉపజ్ఝాయో విహరతి, సచే సో విహారో ఉక్లాపో హోతి, సచే ఉస్సహతి, సోధేతబ్బో. విహారం సోధేన్తేన పఠమం పత్తచీవరం ¶ నీహరిత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బం. నిసీదనపచ్చత్థరణం నీహరిత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బం. భిసిబిబ్బోహనం [భిసిబిమ్బోహనం (సీ. స్యా.)] నీహరిత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బం. మఞ్చో నీచం కత్వా సాధుకం అప్పటిఘంసన్తేన, అసఙ్ఘట్టేన్తేన కవాటపిట్ఠం, నీహరిత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బో. పీఠం నీచం కత్వా సాధుకం అప్పటిఘంసన్తేన ¶ , అసఙ్ఘట్టేన్తేన కవాటపిట్ఠం, నీహరిత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బం. మఞ్చపటిపాదకా నీహరిత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బా. ఖేళమల్లకో నీహరిత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బో. అపస్సేనఫలకం నీహరిత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బం. భూమత్థరణం యథాపఞ్ఞత్తం సల్లక్ఖేత్వా ¶ నీహరిత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బం. సచే విహారే సన్తానకం హోతి, ఉల్లోకా పఠమం ఓహారేతబ్బం, ఆలోకసన్ధికణ్ణభాగా పమజ్జితబ్బా. సచే గేరుకపరికమ్మకతా భిత్తి కణ్ణకితా హోతి, చోళకం తేమేత్వా పీళేత్వా పమజ్జితబ్బా. సచే కాళవణ్ణకతా భూమి కణ్ణకితా హోతి, చోళకం తేమేత్వా పీళేత్వా పమజ్జితబ్బా. సచే అకతా హోతి భూమి, ఉదకేన పరిప్ఫోసిత్వా సమ్మజ్జితబ్బా – మా విహారో రజేన ఉహఞ్ఞీతి. సఙ్కారం విచినిత్వా ఏకమన్తం ఛడ్డేతబ్బం.

‘‘భూమత్థరణం ఓతాపేత్వా సోధేత్వా పప్ఫోటేత్వా అతిహరిత్వా యథాపఞ్ఞత్తం పఞ్ఞపేతబ్బం. మఞ్చపటిపాదకా ¶ ఓతాపేత్వా పమజ్జిత్వా అతిహరిత్వా యథాఠానే ఠపేతబ్బా. మఞ్చో ఓతాపేత్వా సోధేత్వా పప్ఫోటేత్వా నీచం కత్వా సాధుకం అప్పటిఘంసన్తేన, అసఙ్ఘట్టేన్తేన కవాటపిట్ఠం, అతిహరిత్వా యథాపఞ్ఞత్తం పఞ్ఞపేతబ్బో. పీఠం ఓతాపేత్వా సోధేత్వా పప్ఫోటేత్వా నీచం కత్వా సాధుకం అప్పటిఘంసన్తేన, అసఙ్ఘట్టేన్తేన కవాటపిట్ఠం, అతిహరిత్వా యథాపఞ్ఞత్తం పఞ్ఞపేతబ్బం. భిసిబిబ్బోహనం ఓతాపేత్వా సోధేత్వా పప్ఫోటేత్వా అతిహరిత్వా యథాపఞ్ఞత్తం పఞ్ఞపేతబ్బం. నిసీదనపచ్చత్థరణం ఓతాపేత్వా సోధేత్వా పప్ఫోటేత్వా అతిహరిత్వా యథాపఞ్ఞత్తం పఞ్ఞపేతబ్బం. ఖేళమల్లకో ఓతాపేత్వా పమజ్జిత్వా అతిహరిత్వా యథాఠానే ఠపేతబ్బో. అపస్సేనఫలకం ఓతాపేత్వా పమజ్జిత్వా ¶ అతిహరిత్వా యథాఠానే ఠపేతబ్బం. పత్తచీవరం నిక్ఖిపితబ్బం. పత్తం నిక్ఖిపన్తేన ఏకేన హత్థేన పత్తం గహేత్వా ఏకేన హత్థేన హేట్ఠామఞ్చం వా హేట్ఠాపీఠం వా పరామసిత్వా పత్తో నిక్ఖిపితబ్బో. న చ అనన్తరహితాయ భూమియా పత్తో నిక్ఖిపితబ్బో. చీవరం నిక్ఖిపన్తేన ఏకేన హత్థేన చీవరం గహేత్వా ¶ ఏకేన హత్థేన చీవరవంసం వా చీవరరజ్జుం వా పమజ్జిత్వా పారతో అన్తం ఓరతో భోగం కత్వా చీవరం నిక్ఖిపితబ్బం.

‘‘సచే పురత్థిమా సరజా వాతా వాయన్తి, పురత్థిమా వాతపానా థకేతబ్బా. సచే పచ్ఛిమా సరజా వాతా వాయన్తి, పచ్ఛిమా వాతపానా థకేతబ్బా. సచే ఉత్తరా సరజా వాతా వాయన్తి, ఉత్తరా వాతపానా థకేతబ్బా. సచే దక్ఖిణా సరజా వాతా వాయన్తి, దక్ఖిణా వాతపానా ¶ థకేతబ్బా. సచే సీతకాలో హోతి, దివా వాతపానా వివరితబ్బా, రత్తిం థకేతబ్బా. సచే ఉణ్హకాలో హోతి, దివా వాతపానా థకేతబ్బా, రత్తిం వివరితబ్బా.

‘‘సచే పరివేణం ఉక్లాపం హోతి, పరివేణం సమ్మజ్జితబ్బం. సచే కోట్ఠకో ఉక్లాపో హోతి, కోట్ఠకో సమ్మజ్జితబ్బో. సచే ఉపట్ఠానసాలా ఉక్లాపా హోతి, ఉపట్ఠానసాలా సమ్మజ్జితబ్బా. సచే అగ్గిసాలా ఉక్లాపా హోతి, అగ్గిసాలా సమ్మజ్జితబ్బా. సచే వచ్చకుటి ఉక్లాపా హోతి, వచ్చకుటి సమ్మజ్జితబ్బా. సచే పానీయం న హోతి, పానీయం ఉపట్ఠాపేతబ్బం. సచే పరిభోజనీయం న హోతి, పరిభోజనీయం ఉపట్ఠాపేతబ్బం. సచే ఆచమనకుమ్భియా ఉదకం న హోతి, ఆచమనకుమ్భియా ¶ ఉదకం ఆసిఞ్చితబ్బం.

‘‘సచే ఉపజ్ఝాయస్స అనభిరతి ఉప్పన్నా హోతి, సద్ధివిహారికేన వూపకాసేతబ్బో, వూపకాసాపేతబ్బో, ధమ్మకథా వాస్స కాతబ్బా. సచే ఉపజ్ఝాయస్స కుక్కుచ్చం ఉప్పన్నం హోతి, సద్ధివిహారికేన వినోదేతబ్బం, వినోదాపేతబ్బం, ధమ్మకథా వాస్స కాతబ్బా. సచే ఉపజ్ఝాయస్స దిట్ఠిగతం ఉప్పన్నం హోతి, సద్ధివిహారికేన వివేచేతబ్బం, వివేచాపేతబ్బం, ధమ్మకథా వాస్స కాతబ్బా ¶ . సచే ఉపజ్ఝాయో గరుధమ్మం అజ్ఝాపన్నో హోతి పరివాసారహో, సద్ధివిహారికేన ఉస్సుక్కం కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో సఙ్ఘో ఉపజ్ఝాయస్స పరివాసం దదేయ్యాతి. సచే ఉపజ్ఝాయో మూలాయ పటికస్సనారహో హోతి, సద్ధివిహారికేన ఉస్సుక్కం కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో సఙ్ఘో ఉపజ్ఝాయం మూలాయ పటికస్సేయ్యాతి. సచే ఉపజ్ఝాయో మానత్తారహో హోతి, సద్ధివిహారికేన ఉస్సుక్కం కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో సఙ్ఘో ఉపజ్ఝాయస్స మానత్తం దదేయ్యాతి. సచే ఉపజ్ఝాయో అబ్భానారహో హోతి, సద్ధివిహారికేన ఉస్సుక్కం కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో సఙ్ఘో ఉపజ్ఝాయం అబ్భేయ్యాతి. సచే సఙ్ఘో ఉపజ్ఝాయస్స ¶ కమ్మం కత్తుకామో హోతి తజ్జనీయం వా నియస్సం [నియసం (క.)] వా పబ్బాజనీయం వా పటిసారణీయం వా ఉక్ఖేపనీయం వా, సద్ధివిహారికేన ఉస్సుక్కం కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో సఙ్ఘో ఉపజ్ఝాయస్స కమ్మం న కరేయ్య లహుకాయ వా పరిణామేయ్యాతి. కతం వా పనస్స హోతి సఙ్ఘేన కమ్మం తజ్జనీయం వా నియస్సం వా పబ్బాజనీయం వా పటిసారణీయం వా ఉక్ఖేపనీయం ¶ వా, సద్ధివిహారికేన ఉస్సుక్కం కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో ఉపజ్ఝాయో సమ్మా వత్తేయ్య, లోమం పాతేయ్య, నేత్థారం వత్తేయ్య, సఙ్ఘో తం కమ్మం పటిప్పస్సమ్భేయ్యాతి.

‘‘సచే ఉపజ్ఝాయస్స చీవరం ధోవితబ్బం హోతి, సద్ధివిహారికేన ధోవితబ్బం, ఉస్సుక్కం వా కాతబ్బం ¶ – కిన్తి ను ఖో ఉపజ్ఝాయస్స చీవరం ధోవియేథాతి. సచే ఉపజ్ఝాయస్స చీవరం కాతబ్బం హోతి, సద్ధివిహారికేన కాతబ్బం, ఉస్సుక్కం వా కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో ఉపజ్ఝాయస్స చీవరం కరియేథాతి. సచే ఉపజ్ఝాయస్స రజనం పచితబ్బం హోతి, సద్ధివిహారికేన పచితబ్బం, ఉస్సుక్కం వా కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో ఉపజ్ఝాయస్స రజనం పచియేథాతి. సచే ఉపజ్ఝాయస్స చీవరం రజితబ్బం [రజేతబ్బం (సీ. స్యా.)] హోతి, సద్ధివిహారికేన రజితబ్బం, ఉస్సుక్కం వా కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో ఉపజ్ఝాయస్స చీవరం రజియేథాతి. చీవరం రజన్తేన [రజేన్తేన (సీ. స్యా.)] సాధుకం సమ్పరివత్తకం సమ్పరివత్తకం రజితబ్బం, న చ అచ్ఛిన్నే థేవే పక్కమితబ్బం.

‘‘న ఉపజ్ఝాయం అనాపుచ్ఛా ఏకచ్చస్స పత్తో దాతబ్బో, న ఏకచ్చస్స పత్తో పటిగ్గహేతబ్బో; న ఏకచ్చస్స చీవరం దాతబ్బం, న ఏకచ్చస్స చీవరం పటిగ్గహేతబ్బం; న ఏకచ్చస్స పరిక్ఖారో దాతబ్బో, న ఏకచ్చస్స పరిక్ఖారో పటిగ్గహేతబ్బో; న ఏకచ్చస్స కేసా ఛేదేతబ్బా [ఛేత్తబ్బా (సీ.), ఛేదితబ్బా (క.)], న ఏకచ్చేన కేసా ఛేదాపేతబ్బా; న ఏకచ్చస్స పరికమ్మం కాతబ్బం, న ఏకచ్చేన పరికమ్మం కారాపేతబ్బం; న ఏకచ్చస్స వేయ్యావచ్చో [వేయ్యావచ్చం (కత్థచి)] కాతబ్బో ¶ , న ఏకచ్చేన వేయ్యావచ్చో కారాపేతబ్బో; న ఏకచ్చస్స పచ్ఛాసమణేన హోతబ్బం, న ఏకచ్చో పచ్ఛాసమణో ఆదాతబ్బో; న ఏకచ్చస్స పిణ్డపాతో నీహరితబ్బో, న ఏకచ్చేన పిణ్డపాతో నీహరాపేతబ్బో; న ¶ ఉపజ్ఝాయం అనాపుచ్ఛా ¶ గామో పవిసితబ్బో; న సుసానం గన్తబ్బం; న దిసా పక్కమితబ్బా. సచే ఉపజ్ఝాయో గిలానో హోతి, యావజీవం ఉపట్ఠాతబ్బో; వుట్ఠానమస్స ఆగమేతబ్బ’’న్తి.

ఉపజ్ఝాయవత్తం నిట్ఠితం.

౧౬. సద్ధివిహారికవత్తకథా

౬౭. [చూళవ. ౩౭౮ ఆదయో] ‘‘ఉపజ్ఝాయేన, భిక్ఖవే, సద్ధివిహారికమ్హి సమ్మా వత్తితబ్బం. తత్రాయం సమ్మావత్తనా –

‘‘ఉపజ్ఝాయేన, భిక్ఖవే, సద్ధివిహారికో సఙ్గహేతబ్బో అనుగ్గహేతబ్బో ఉద్దేసేన పరిపుచ్ఛాయ ఓవాదేన అనుసాసనియా. సచే ఉపజ్ఝాయస్స పత్తో హోతి, సద్ధివిహారికస్స పత్తో న హోతి, ఉపజ్ఝాయేన సద్ధివిహారికస్స పత్తో దాతబ్బో, ఉస్సుక్కం వా కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో సద్ధివిహారికస్స పత్తో ఉప్పజ్జియేథాతి. సచే ఉపజ్ఝాయస్స చీవరం హోతి, సద్ధివిహారికస్స చీవరం న హోతి, ఉపజ్ఝాయేన సద్ధివిహారికస్స చీవరం దాతబ్బం, ఉస్సుక్కం వా కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో సద్ధివిహారికస్స చీవరం ఉప్పజ్జియేథాతి. సచే ఉపజ్ఝాయస్స పరిక్ఖారో హోతి, సద్ధివిహారికస్స పరిక్ఖారో న హోతి, ఉపజ్ఝాయేన సద్ధివిహారికస్స పరిక్ఖారో ¶ దాతబ్బో, ఉస్సుక్కం వా కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో సద్ధివిహారికస్స పరిక్ఖారో ఉప్పజ్జియేథాతి.

‘‘సచే ¶ సద్ధివిహారికో గిలానో హోతి, కాలస్సేవ ఉట్ఠాయ దన్తకట్ఠం దాతబ్బం, ముఖోదకం దాతబ్బం, ఆసనం పఞ్ఞపేతబ్బం. సచే యాగు హోతి, భాజనం ధోవిత్వా యాగు ఉపనామేతబ్బా. యాగుం పీతస్స ఉదకం దత్వా భాజనం పటిగ్గహేత్వా నీచం కత్వా సాధుకం అప్పటిఘంసన్తేన ధోవిత్వా పటిసామేతబ్బం. సద్ధివిహారికమ్హి వుట్ఠితే ఆసనం ఉద్ధరితబ్బం. సచే సో దేసో ఉక్లాపో హోతి, సో దేసో సమ్మజ్జితబ్బో.

‘‘సచే సద్ధివిహారికో గామం పవిసితుకామో హోతి, నివాసనం దాతబ్బం, పటినివాసనం పటిగ్గహేతబ్బం, కాయబన్ధనం దాతబ్బం, సగుణం కత్వా సఙ్ఘాటియో దాతబ్బా, ధోవిత్వా పత్తో సోదకో దాతబ్బో. ఏత్తావతా నివత్తిస్సతీతి ఆసనం పఞ్ఞపేతబ్బం, పాదోదకం పాదపీఠం పాదకథలికం ¶ ఉపనిక్ఖిపితబ్బం, పచ్చుగ్గన్త్వా పత్తచీవరం పటిగ్గహేతబ్బం, పటినివాసనం దాతబ్బం, నివాసనం పటిగ్గహేతబ్బం ¶ . సచే చీవరం సిన్నం హోతి, ముహుత్తం ఉణ్హే ఓతాపేతబ్బం, న చ ఉణ్హే చీవరం నిదహితబ్బం; చీవరం సఙ్ఘరితబ్బం, చీవరం సఙ్ఘరన్తేన చతురఙ్గులం కణ్ణం ఉస్సారేత్వా చీవరం సఙ్ఘరితబ్బం – మా మజ్ఝే భఙ్గో అహోసీతి. ఓభోగే కాయబన్ధనం కాతబ్బం.

‘‘సచే పిణ్డపాతో హోతి, సద్ధివిహారికో చ భుఞ్జితుకామో హోతి, ఉదకం దత్వా పిణ్డపాతో ఉపనామేతబ్బో. సద్ధివిహారికో పానీయేన పుచ్ఛితబ్బో. భుత్తావిస్స ఉదకం దత్వా పత్తం పటిగ్గహేత్వా నీచం కత్వా సాధుకం అప్పటిఘంసన్తేన ధోవిత్వా వోదకం కత్వా ముహుత్తం ఉణ్హే ఓతాపేతబ్బో, న చ ఉణ్హే పత్తో నిదహితబ్బో. పత్తచీవరం ¶ నిక్ఖిపితబ్బం. పత్తం నిక్ఖిపన్తేన ఏకేన హత్థేన పత్తం గహేత్వా ఏకేన హత్థేన హేట్ఠామఞ్చం వా హేట్ఠాపీఠం వా పరామసిత్వా పత్తో నిక్ఖిపితబ్బో. న చ అనన్తరహితాయ భూమియా పత్తో నిక్ఖిపితబ్బో. చీవరం నిక్ఖిపన్తేన ఏకేన హత్థేన చీవరం గహేత్వా ఏకేన హత్థేన చీవరవంసం వా చీవరరజ్జుం వా పమజ్జిత్వా పారతో అన్తం ఓరతో భోగం కత్వా చీవరం నిక్ఖిపితబ్బం. సద్ధివిహారికమ్హి వుట్ఠితే ఆసనం ఉద్ధరితబ్బం, పాదోదకం పాదపీఠం పాదకథలికం పటిసామేతబ్బం. సచే సో దేసో ఉక్లాపో హోతి, సో దేసో సమ్మజ్జితబ్బో.

‘‘సచే సద్ధివిహారికో నహాయితుకామో హోతి, నహానం పటియాదేతబ్బం. సచే సీతేన అత్థో హోతి, సీతం పటియాదేతబ్బం. సచే ఉణ్హేన అత్థో హోతి, ఉణ్హం పటియాదేతబ్బం ¶ .

‘‘సచే సద్ధివిహారికో జన్తాఘరం పవిసితుకామో హోతి, చుణ్ణం సన్నేతబ్బం, మత్తికా తేమేతబ్బా, జన్తాఘరపీఠం ఆదాయ గన్త్వా జన్తాఘరపీఠం దత్వా చీవరం పటిగ్గహేత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బం, చుణ్ణం దాతబ్బం, మత్తికా దాతబ్బా. సచే ఉస్సహతి, జన్తాఘరం పవిసితబ్బం. జన్తాఘరం పవిసన్తేన మత్తికాయ ముఖం మక్ఖేత్వా పురతో చ పచ్ఛతో చ పటిచ్ఛాదేత్వా జన్తాఘరం పవిసితబ్బం. న థేరే భిక్ఖూ అనుపఖజ్జ నిసీదితబ్బం. న నవా భిక్ఖూ ఆసనేన పటిబాహితబ్బా. జన్తాఘరే సద్ధివిహారికస్స పరికమ్మం కాతబ్బం. జన్తాఘరా నిక్ఖమన్తేన జన్తాఘరపీఠం ఆదాయ పురతో చ పచ్ఛతో చ పటిచ్ఛాదేత్వా జన్తాఘరా నిక్ఖమితబ్బం.

‘‘ఉదకేపి ¶ సద్ధివిహారికస్స ¶ పరికమ్మం కాతబ్బం. నహాతేన పఠమతరం ఉత్తరిత్వా అత్తనో గత్తం వోదకం కత్వా నివాసేత్వా సద్ధివిహారికస్స గత్తతో ఉదకం పమజ్జితబ్బం, నివాసనం దాతబ్బం, సఙ్ఘాటి దాతబ్బా. జన్తాఘరపీఠం ఆదాయ పఠమతరం ఆగన్త్వా ఆసనం పఞ్ఞపేతబ్బం, పాదోదకం పాదపీఠం పాదకథలికం ఉపనిక్ఖిపితబ్బం. సద్ధివిహారికో పానీయేన పుచ్ఛితబ్బో.

‘‘యస్మిం ¶ విహారే సద్ధివిహారికో విహరతి, సచే సో విహారో ఉక్లాపో హోతి, సచే ఉస్సహతి, సోధేతబ్బో. విహారం సోధేన్తేన పఠమం పత్తచీవరం నీహరిత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బం; నిసీదనపచ్చత్థరణం నీహరిత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బం; భిసిబిబ్బోహనం నీహరిత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బం; మఞ్చో నీచం కత్వా సాధుకం అప్పటిఘంసన్తేన, అసఙ్ఘట్టేన్తేన కవాటపిట్ఠం, నీహరిత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బో; పీఠం నీచం కత్వా సాధుకం అప్పటిఘంసన్తేన అసఙ్ఘట్టేన్తేన కవాటపిట్ఠం నీహరిత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బం; మఞ్చపటిపాదకా నీహరిత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బా; ఖేళమల్లకో నీహరిత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బో; అపస్సేనఫలకం నీహరిత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బం; భూమత్థరణం యథాపఞ్ఞత్తం సల్లక్ఖేత్వా నీహరిత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బం. సచే విహారే సన్తానకం హోతి, ఉల్లోకా పఠమం ఓహారేతబ్బం, ఆలోకసన్ధికణ్ణభాగా పమజ్జితబ్బా. సచే గేరుకపరికమ్మకతా భిత్తి కణ్ణకితా హోతి, చోళకం తేమేత్వా పీళేత్వా పమజ్జితబ్బా. సచే కాళవణ్ణకతా భూమి కణ్ణకితా హోతి, చోళకం తేమేత్వా ¶ పీళేత్వా పమజ్జితబ్బా. సచే అకతా హోతి భూమి, ఉదకేన పరిప్ఫోసిత్వా సమ్మజ్జితబ్బా – మా విహారో రజేన ఉహఞ్ఞీతి. సఙ్కారం విచినిత్వా ఏకమన్తం ఛడ్డేతబ్బం.

‘‘భూమత్థరణం ఓతాపేత్వా సోధేత్వా పప్ఫోటేత్వా అతిహరిత్వా యథాపఞ్ఞత్తం పఞ్ఞపేతబ్బం. మఞ్చపటిపాదకా ఓతాపేత్వా పమజ్జిత్వా అతిహరిత్వా యథాఠానే ఠపేతబ్బా. మఞ్చో ఓతాపేత్వా సోధేత్వా పప్ఫోటేత్వా నీచం కత్వా సాధుకం అప్పటిఘంసన్తేన, అసఙ్ఘట్టేన్తేన కవాటపిట్ఠం, అతిహరిత్వా యథాపఞ్ఞత్తం పఞ్ఞపేతబ్బో. పీఠం ఓతాపేత్వా సోధేత్వా పప్ఫోటేత్వా నీచం కత్వా సాధుకం అప్పటిఘంసన్తేన, అసఙ్ఘట్టేన్తేన కవాటపిట్ఠం, అతిహరిత్వా యథాపఞ్ఞత్తం పఞ్ఞపేతబ్బం. భిసిబిబ్బోహనం ఓతాపేత్వా సోధేత్వా పప్ఫోటేత్వా అతిహరిత్వా యథాపఞ్ఞత్తం ¶ పఞ్ఞపేతబ్బం. నిసీదనపచ్చత్థరణం ఓతాపేత్వా సోధేత్వా పప్ఫోటేత్వా అతిహరిత్వా యథాపఞ్ఞత్తం పఞ్ఞపేతబ్బం. ఖేళమల్లకో ఓతాపేత్వా పమజ్జిత్వా అతిహరిత్వా యథాఠానే ఠపేతబ్బో. అపస్సేనఫలకం ఓతాపేత్వా పమజ్జిత్వా అతిహరిత్వా యథాఠానే ఠపేతబ్బం. పత్తచీవరం నిక్ఖిపితబ్బం. పత్తం నిక్ఖిపన్తేన ఏకేన హత్థేన పత్తం గహేత్వా ఏకేన హత్థేన హేట్ఠామఞ్చం వా హేట్ఠాపీఠం వా పరామసిత్వా పత్తో నిక్ఖిపితబ్బో. న చ అనన్తరహితాయ భూమియా పత్తో నిక్ఖిపితబ్బో. చీవరం నిక్ఖిపన్తేన ఏకేన హత్థేన చీవరం గహేత్వా ఏకేన హత్థేన చీవరవంసం వా చీవరరజ్జుం వా పమజ్జిత్వా పారతో ¶ అన్తం ఓరతో భోగం కత్వా చీవరం నిక్ఖిపితబ్బం.

‘‘సచే పురత్థిమా సరజా వాతా వాయన్తి, పురత్థిమా వాతపానా థకేతబ్బా. సచే పచ్ఛిమా సరజా వాతా వాయన్తి, పచ్ఛిమా వాతపానా థకేతబ్బా. సచే ఉత్తరా సరజా వాతా వాయన్తి, ఉత్తరా ¶ వాతపానా థకేతబ్బా. సచే దక్ఖిణా సరజా వాతా వాయన్తి, దక్ఖిణా వాతపానా థకేతబ్బా. సచే సీతకాలో హోతి, దివా వాతపానా వివరితబ్బా, రత్తిం థకేతబ్బా. సచే ఉణ్హకాలో హోతి, దివా వాతపానా థకేతబ్బా, రత్తిం వివరితబ్బా.

‘‘సచే పరివేణం ఉక్లాపం హోతి, పరివేణం సమ్మజ్జితబ్బం. సచే కోట్ఠకో ఉక్లాపో హోతి, కోట్ఠకో సమ్మజ్జితబ్బో. సచే ఉపట్ఠానసాలా ఉక్లాపా హోతి, ఉపట్ఠానసాలా సమ్మజ్జితబ్బా. సచే అగ్గిసాలా ఉక్లాపా హోతి, అగ్గిసాలా సమ్మజ్జితబ్బా. సచే వచ్చకుటి ఉక్లాపా హోతి, వచ్చకుటి సమ్మజ్జితబ్బా. సచే పానీయం న హోతి, పానీయం ఉపట్ఠాపేతబ్బం. సచే పరిభోజనీయం న హోతి, పరిభోజనీయం ఉపట్ఠాపేతబ్బం. సచే ఆచమనకుమ్భియా ఉదకం న హోతి, ఆచమనకుమ్భియా ఉదకం ఆసిఞ్చితబ్బం.

‘‘సచే సద్ధివిహారికస్స అనభిరతి ఉప్పన్నా హోతి, ఉపజ్ఝాయేన వూపకాసేతబ్బో, వూపకాసాపేతబ్బో, ధమ్మకథా వాస్స కాతబ్బా. సచే సద్ధివిహారికస్స కుక్కుచ్చం ఉప్పన్నం హోతి, ఉపజ్ఝాయేన వినోదేతబ్బం, వినోదాపేతబ్బం, ధమ్మకథా వాస్స కాతబ్బా ¶ . సచే సద్ధివిహారికస్స దిట్ఠిగతం ఉప్పన్నం హోతి, ఉపజ్ఝాయేన వివేచేతబ్బం, వివేచాపేతబ్బం, ధమ్మకథా వాస్స కాతబ్బా. సచే సద్ధివిహారికో గరుధమ్మం అజ్ఝాపన్నో హోతి పరివాసారహో, ఉపజ్ఝాయేన ఉస్సుక్కం కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో సఙ్ఘో ¶ సద్ధివిహారికస్స పరివాసం దదేయ్యాతి. సచే సద్ధివిహారికో మూలాయ పటికస్సనారహో హోతి, ఉపజ్ఝాయేన ఉస్సుక్కం కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో సఙ్ఘో సద్ధివిహారికం మూలాయ పటికస్సేయ్యాతి. సచే సద్ధివిహారికో మానత్తారహో హోతి, ఉపజ్ఝాయేన ఉస్సుక్కం కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో సఙ్ఘో సద్ధివిహారికస్స మానత్తం దదేయ్యాతి. సచే సద్ధివిహారికో ¶ అబ్భానారహో హోతి, ఉపజ్ఝాయేన ఉస్సుక్కం కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో సఙ్ఘో సద్ధివిహారికం అబ్భేయ్యాతి. సచే సఙ్ఘో సద్ధివిహారికస్స కమ్మం కత్తుకామో హోతి, తజ్జనీయం వా నియస్సం వా పబ్బాజనీయం వా పటిసారణీయం వా ఉక్ఖేపనీయం వా, ఉపజ్ఝాయేన ఉస్సుక్కం కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో సఙ్ఘో సద్ధివిహారికస్స కమ్మం న కరేయ్య, లహుకాయ వా పరిణామేయ్యాతి. కతం వా పనస్స హోతి సఙ్ఘేన కమ్మం, తజ్జనీయం వా నియస్సం వా పబ్బాజనీయం వా పటిసారణీయం వా ఉక్ఖేపనీయం వా, ఉపజ్ఝాయేన ఉస్సుక్కం కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో సద్ధివిహారికో సమ్మా వత్తేయ్య, లోమం పాతేయ్య, నేత్థారం వత్తేయ్య, సఙ్ఘో తం కమ్మం పటిప్పస్సమ్భేయ్యాతి.

‘‘సచే సద్ధివిహారికస్స చీవరం ధోవితబ్బం హోతి, ఉపజ్ఝాయేన ఆచిక్ఖితబ్బం ఏవం ధోవేయ్యాసీతి ¶ , ఉస్సుక్కం వా కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో సద్ధివిహారికస్స చీవరం ధోవియేథాతి. సచే సద్ధివిహారికస్స చీవరం కాతబ్బం ¶ హోతి, ఉపజ్ఝాయేన ఆచిక్ఖితబ్బం ఏవం కరేయ్యాసీతి, ఉస్సుక్కం వా కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో సద్ధివిహారికస్స చీవరం కరియేథాతి. సచే సద్ధివిహారికస్స రజనం పచితబ్బం హోతి, ఉపజ్ఝాయేన ఆచిక్ఖితబ్బం ఏవం పచేయ్యాసీతి, ఉస్సుక్కం వా కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో సద్ధివిహారికస్స రజనం పచియేథాతి. సచే సద్ధివిహారికస్స చీవరం రజితబ్బం హోతి, ఉపజ్ఝాయేన ఆచిక్ఖితబ్బం, ఏవం రజేయ్యాసీతి, ఉస్సుక్కం వా కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో సద్ధివిహారికస్స చీవరం రజియేథాతి. చీవరం రజన్తేన సాధుకం సమ్పరివత్తకం సమ్పరివత్తకం రజితబ్బం. న చ అచ్ఛిన్నే థేవే పక్కమితబ్బం. సచే సద్ధివిహారికో గిలానో హోతి, యావజీవం ఉపట్ఠాతబ్బో, వుట్ఠానమస్స ఆగమేతబ్బ’’న్తి.

సద్ధివిహారికవత్తం నిట్ఠితం.

౧౭. పణామితకథా

౬౮. తేన ¶ ఖో పన సమయేన సద్ధివిహారికా ఉపజ్ఝాయేసు న సమ్మా వత్తన్తి. యే తే భిక్ఖూ అప్పిచ్ఛా…పే… తే ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – ‘‘కథఞ్హి నామ సద్ధివిహారికా ఉపజ్ఝాయేసు న సమ్మా వత్తిస్సన్తీ’’తి. అథ ఖో తే భిక్ఖూ భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం…పే… సచ్చం కిర, భిక్ఖవే, సద్ధివిహారికా ఉపజ్ఝాయేసు న సమ్మా వత్తన్తీతి? సచ్చం భగవాతి. విగరహి బుద్ధో భగవా…పే… కథఞ్హి నామ, భిక్ఖవే, సద్ధివిహారికా ఉపజ్ఝాయేసు న సమ్మా వత్తిస్సన్తీతి…పే… విగరహిత్వా…పే… ధమ్మిం కథం కత్వా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘న, భిక్ఖవే, సద్ధివిహారికేన ¶ ఉపజ్ఝాయమ్హి న సమ్మా వత్తితబ్బం. యో న సమ్మా వత్తేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సా’’తి ¶ . నేవ సమ్మా వత్తన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, అసమ్మావత్తన్తం పణామేతుం. ఏవఞ్చ పన, భిక్ఖవే, పణామేతబ్బో – ‘‘పణామేమి త’’న్తి వా, ‘‘మాయిధ పటిక్కమీ’’తి వా, ‘‘నీహర తే పత్తచీవర’’న్తి వా, ‘‘నాహం తయా ఉపట్ఠాతబ్బో’’తి వా, కాయేన విఞ్ఞాపేతి, వాచాయ విఞ్ఞాపేతి, కాయేన వాచాయ విఞ్ఞాపేతి, పణామితో హోతి సద్ధివిహారికో; న కాయేన విఞ్ఞాపేతి, న వాచాయ విఞ్ఞాపేతి, న కాయేన వాచాయ విఞ్ఞాపేతి, న పణామితో హోతి సద్ధివిహారికోతి.

తేన ఖో పన సమయేన సద్ధివిహారికా పణామితా న ఖమాపేన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఖమాపేతున్తి. నేవ ఖమాపేన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం ¶ . న, భిక్ఖవే, పణామితేన న ఖమాపేతబ్బో. యో న ఖమాపేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

తేన ఖో పన సమయేన ఉపజ్ఝాయా ఖమాపియమానా న ఖమన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఖమితున్తి. నేవ ఖమన్తి. సద్ధివిహారికా పక్కమన్తిపి విబ్భమన్తిపి తిత్థియేసుపి సఙ్కమన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, ఖమాపియమానేన న ఖమితబ్బం. యో న ఖమేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

తేన ఖో పన సమయేన ఉపజ్ఝాయా సమ్మావత్తన్తం పణామేన్తి, అసమ్మావత్తన్తం న పణామేన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, సమ్మావత్తన్తో పణామేతబ్బో. యో పణామేయ్య ¶ , ఆపత్తి దుక్కటస్స ¶ . న చ, భిక్ఖవే, అసమ్మావత్తన్తో న పణామేతబ్బో. యో న పణామేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

‘‘పఞ్చహి, భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతో సద్ధివిహారికో పణామేతబ్బో. ఉపజ్ఝాయమ్హి నాధిమత్తం పేమం హోతి, నాధిమత్తో పసాదో హోతి, నాధిమత్తా హిరీ హోతి, నాధిమత్తో గారవో హోతి, నాధిమత్తా భావనా హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతో సద్ధివిహారికో పణామేతబ్బో.

‘‘పఞ్చహి, భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతో సద్ధివిహారికో న పణామేతబ్బో. ఉపజ్ఝాయమ్హి అధిమత్తం పేమం హోతి, అధిమత్తో పసాదో హోతి, అధిమత్తా హిరీ హోతి, అధిమత్తో గారవో హోతి, అధిమత్తా భావనా హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతో సద్ధివిహారికో న పణామేతబ్బో.

‘‘పఞ్చహి, భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతో సద్ధివిహారికో అలం పణామేతుం. ఉపజ్ఝాయమ్హి ¶ నాధిమత్తం పేమం హోతి, నాధిమత్తో పసాదో హోతి, నాధిమత్తా హిరీ హోతి, నాధిమత్తా గారవో హోతి, నాధిమత్తా భావనా హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతో సద్ధివిహారికో అలం పణామేతుం.

‘‘పఞ్చహి, భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతో సద్ధివిహారికో నాలం పణామేతుం. ఉపజ్ఝాయమ్హి అధిమత్తం ¶ పేమం హోతి, అధిమత్తో పసాదో హోతి, అధిమత్తా హిరీ హోతి, అధిమత్తో గారవో హోతి, అధిమత్తా భావనా హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతో సద్ధివిహారికో నాలం పణామేతుం.

‘‘పఞ్చహి ¶ , భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతం సద్ధివిహారికం అప్పణామేన్తో ఉపజ్ఝాయో సాతిసారో హోతి, పణామేన్తో అనతిసారో హోతి. ఉపజ్ఝాయమ్హి నాధిమత్తం పేమం హోతి, నాధిమత్తో పసాదో హోతి, నాధిమత్తా హిరీ హోతి, నాధిమత్తో గారవో హోతి, నాధిమత్తా భావనా హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతం ¶ సద్ధివిహారికం అప్పణామేన్తో ఉపజ్ఝాయో సాతిసారో హోతి, పణామేన్తో అనతిసారో హోతి.

‘‘పఞ్చహి, భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతం సద్ధివిహారికం పణామేన్తో ఉపజ్ఝాయో సాతిసారో హోతి, అప్పణామేన్తో అనతిసారో హోతి. ఉపజ్ఝాయమ్హి అధిమత్తం పేమం హోతి, అధిమత్తో పసాదో హోతి, అధిమత్తా హిరీ హోతి, అధిమత్తో గారవో హోతి, అధిమత్తా భావనా హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతం సద్ధివిహారికం పణామేన్తో ఉపజ్ఝాయో సాతిసారో హోతి, అప్పణామేన్తో అనతిసారో హోతీ’’తి.

౬౯. తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరో బ్రాహ్మణో భిక్ఖూ ఉపసఙ్కమిత్వా పబ్బజ్జం యాచి. తం భిక్ఖూ న ఇచ్ఛింసు పబ్బాజేతుం. సో భిక్ఖూసు పబ్బజ్జం అలభమానో కిసో అహోసి లూఖో దుబ్బణ్ణో ఉప్పణ్డుప్పణ్డుకజాతో ¶ ధమనిసన్థతగత్తో. అద్దసా ఖో భగవా తం బ్రాహ్మణం కిసం లూఖం దుబ్బణ్ణం ఉప్పణ్డుప్పణ్డుకజాతం ధమనిసన్థతగత్తం, దిస్వాన భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘కిం ను ఖో సో, భిక్ఖవే, బ్రాహ్మణో కిసో లూఖో దుబ్బణ్ణో ఉప్పణ్డుప్పణ్డుకజాతో ధమనిసన్థతగత్తో’’తి? ఏసో, భన్తే, బ్రాహ్మణో భిక్ఖూ ఉపసఙ్కమిత్వా పబ్బజ్జం యాచి. తం భిక్ఖూ న ఇచ్ఛింసు పబ్బాజేతుం. సో భిక్ఖూసు పబ్బజ్జం అలభమానో కిసో లూఖో దుబ్బణ్ణో ఉప్పణ్డుప్పణ్డుకజాతో ధమనిసన్థతగత్తోతి. అథ ఖో భగవా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘కో ను ఖో, భిక్ఖవే, తస్స బ్రాహ్మణస్స అధికారం సరసీ’’తి? ఏవం వుత్తే ఆయస్మా సారిపుత్తో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘అహం ఖో, భన్తే, తస్స బ్రాహ్మణస్స అధికారం సరామీ’’తి. ‘‘కిం పన త్వం, సారిపుత్త, తస్స బ్రాహ్మణస్స అధికారం సరసీ’’తి? ‘‘ఇధ మే, భన్తే, సో బ్రాహ్మణో రాజగహే పిణ్డాయ చరన్తస్స కటచ్ఛుభిక్ఖం దాపేసి. ఇమం ఖో అహం, భన్తే, తస్స బ్రాహ్మణస్స అధికారం ¶ సరామీ’’తి. ‘‘సాధు సాధు, సారిపుత్త, కతఞ్ఞునో హి, సారిపుత్త, సప్పురిసా కతవేదినో. తేన హి త్వం, సారిపుత్త, తం బ్రాహ్మణం పబ్బాజేహి ఉపసమ్పాదేహీ’’తి ¶ . ‘‘కథాహం, భన్తే ¶ , తం బ్రాహ్మణం పబ్బాజేమి ఉపసమ్పాదేమీ’’తి? అథ ఖో భగవా ఏతస్మిం నిదానే ఏతస్మిం పకరణే ధమ్మిం కథం కత్వా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – యా సా, భిక్ఖవే, మయా తీహి సరణగమనేహి ఉపసమ్పదా అనుఞ్ఞాతా, తం అజ్జతగ్గే పటిక్ఖిపామి. అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఞత్తిచతుత్థేన కమ్మేన ఉపసమ్పాదేతుం ¶ [ఉపసమ్పదం (సీ. స్యా.)]. ఏవఞ్చ పన, భిక్ఖవే, ఉపసమ్పాదేతబ్బో. బ్యత్తేన భిక్ఖునా పటిబలేన సఙ్ఘో ఞాపేతబ్బో –

౭౦. ‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో. అయం ఇత్థన్నామో ఇత్థన్నామస్స ఆయస్మతో ఉపసమ్పదాపేక్ఖో. యది సఙ్ఘస్స పత్తకల్లం, సఙ్ఘో ఇత్థన్నామం ఉపసమ్పాదేయ్య ఇత్థన్నామేన ఉపజ్ఝాయేన. ఏసా ఞత్తి.

‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో. అయం ఇత్థన్నామో ఇత్థన్నామస్స ఆయస్మతో ఉపసమ్పదాపేక్ఖో. సఙ్ఘో ఇత్థన్నామం ఉపసమ్పాదేతి ఇత్థన్నామేన ఉపజ్ఝాయేన. యస్సాయస్మతో ఖమతి ఇత్థన్నామస్స ఉపసమ్పదా ఇత్థన్నామేన ఉపజ్ఝాయేన, సో తుణ్హస్స; యస్స నక్ఖమతి, సో భాసేయ్య.

‘‘దుతియమ్పి ఏతమత్థం వదామి – సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో. అయం ఇత్థన్నామో ఇత్థన్నామస్స ఆయస్మతో ఉపసమ్పదాపేక్ఖో. సఙ్ఘో ఇత్థన్నామం ఉపసమ్పాదేతి ఇత్థన్నామేన ఉపజ్ఝాయేన. యస్సాయస్మతో ఖమతి ఇత్థన్నామస్స ఉపసమ్పదా ఇత్థన్నామేన ఉపజ్ఝాయేన, సో తుణ్హస్స; యస్స నక్ఖమతి, సో భాసేయ్య ¶ .

‘‘తతియమ్పి ఏతమత్థం వదామి – సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో. అయం ఇత్థన్నామో ఇత్థన్నామస్స ఆయస్మతో ఉపసమ్పదాపేక్ఖో. సఙ్ఘో ఇత్థన్నామం ఉపసమ్పాదేతి ఇత్థన్నామేన ఉపజ్ఝాయేన. యస్సాయస్మతో ఖమతి ఇత్థన్నామస్స ఉపసమ్పదా ఇత్థన్నామేన ఉపజ్ఝాయేన, సో తుణ్హస్స; యస్స నక్ఖమతి, సో భాసేయ్య.

‘‘ఉపసమ్పన్నో సఙ్ఘేన ఇత్థన్నామో ఇత్థన్నామేన ఉపజ్ఝాయేన. ఖమతి సఙ్ఘస్స, తస్మా తుణ్హీ, ఏవమేతం ధారయామీ’’తి.

౭౧. తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరో భిక్ఖు ఉపసమ్పన్నసమనన్తరా అనాచారం ఆచరతి. భిక్ఖూ ఏవమాహంసు – ‘‘మావుసో, ఏవరూపం అకాసి, నేతం కప్పతీ’’తి. సో ఏవమాహ – ‘‘నేవాహం ఆయస్మన్తే యాచిం ఉపసమ్పాదేథ మన్తి. కిస్స మం తుమ్హే అయాచితా ఉపసమ్పాదిత్థా’’తి? ¶ భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం ¶ . న, భిక్ఖవే, అయాచితేన ఉపసమ్పాదేతబ్బో ¶ . యో ఉపసమ్పాదేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్స. అనుజానామి, భిక్ఖవే, యాచితేన ఉపసమ్పాదేతుం. ఏవఞ్చ పన, భిక్ఖవే, యాచితబ్బో. తేన ఉపసమ్పదాపేక్ఖేన సఙ్ఘం ఉపసఙ్కమిత్వా ఏకంసం ఉత్తరాసఙ్గం కరిత్వా భిక్ఖూనం పాదే వన్దిత్వా ఉక్కుటికం నిసీదిత్వా అఞ్జలిం పగ్గహేత్వా ఏవమస్స వచనీయో – ‘‘సఙ్ఘం, భన్తే, ఉపసమ్పదం యాచామి, ఉల్లుమ్పతు మం, భన్తే, సఙ్ఘో అనుకమ్పం ఉపాదాయా’’తి. దుతియమ్పి యాచితబ్బో. తతియమ్పి యాచితబ్బో. బ్యత్తేన భిక్ఖునా పటిబలేన సఙ్ఘో ఞాపేతబ్బో –

౭౨. ‘‘సుణాతు మే, భన్తే ¶ , సఙ్ఘో. అయం ఇత్థన్నామో ఇత్థన్నామస్స ఆయస్మతో ఉపసమ్పదాపేక్ఖో. ఇత్థన్నామో సఙ్ఘం ఉపసమ్పదం యాచతి ఇత్థన్నామేన ఉపజ్ఝాయేన. యది సఙ్ఘస్స పత్తకల్లం, సఙ్ఘో ఇత్థన్నామం ఉపసమ్పాదేయ్య ఇత్థన్నామేన ఉపజ్ఝాయేన. ఏసా ఞత్తి.

‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో. అయం ఇత్థన్నామో ఇత్థన్నామస్స ఆయస్మతో ఉపసమ్పదాపేక్ఖో. ఇత్థన్నామో సఙ్ఘం ఉపసమ్పదం యాచతి ఇత్థన్నామేన ఉపజ్ఝాయేన. సఙ్ఘో ఇత్థన్నామం ఉపసమ్పాదేతి ఇత్థన్నామేన ఉపజ్ఝాయేన. యస్సాయస్మతో ఖమతి ఇత్థన్నామస్స ఉపసమ్పదా ఇత్థన్నామేన ఉపజ్ఝాయేన, సో తుణ్హస్స; యస్స నక్ఖమతి, సో భాసేయ్య.

‘‘దుతియమ్పి ఏతమత్థం వదామి…పే… తతియమ్పి ఏతమత్థం వదామి…పే….

‘‘ఉపసమ్పన్నో సఙ్ఘేన ఇత్థన్నామో ఇత్థన్నామేన ఉపజ్ఝాయేన. ఖమతి సఙ్ఘస్స, తస్మా తుణ్హీ, ఏవమేతం ధారయామీ’’తి.

౭౩. తేన ఖో పన సమయేన రాజగహే పణీతానం భత్తానం భత్తపటిపాటి అట్ఠితా [అధిట్ఠితా (క.)] హోతి. అథ ఖో అఞ్ఞతరస్స బ్రాహ్మణస్స ఏతదహోసి – ‘‘ఇమే ఖో సమణా సక్యపుత్తియా సుఖసీలా సుఖసమాచారా, సుభోజనాని భుఞ్జిత్వా నివాతేసు సయనేసు సయన్తి. యంనూనాహం సమణేసు సక్యపుత్తియేసు పబ్బజేయ్య’’న్తి. అథ ఖో సో బ్రాహ్మణో భిక్ఖూ ఉపసఙ్కమిత్వా పబ్బజ్జం యాచి. తం భిక్ఖూ పబ్బాజేసుం ఉపసమ్పాదేసుం. తస్మిం ¶ పబ్బజితే భత్తపటిపాటి ఖీయిత్థ. భిక్ఖూ ఏవమాహంసు – ‘‘ఏహి దాని, ఆవుసో, పిణ్డాయ చరిస్సామా’’తి. సో ఏవమాహ – ‘‘నాహం, ఆవుసో, ఏతంకారణా పబ్బజితో పిణ్డాయ చరిస్సామీతి. సచే మే దస్సథ భుఞ్జిస్సామి ¶ , నో చే మే దస్సథ విబ్భమిస్సామీ’’తి. ‘‘కిం పన త్వం, ఆవుసో, ఉదరస్స కారణా పబ్బజితో’’తి ¶ ¶ ? ‘‘ఏవమావుసో’’తి. యే తే భిక్ఖూ అప్పిచ్ఛా…పే… తే ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – కథఞ్హి నామ భిక్ఖు ఏవం స్వాక్ఖాతే ధమ్మవినయే ఉదరస్స కారణా పబ్బజిస్సతీతి. తే భిక్ఖూ భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం…పే… సచ్చం కిర త్వం, భిక్ఖు, ఉదరస్స కారణా పబ్బజితోతి? సచ్చం భగవాతి. విగరహి బుద్ధో భగవా…పే… ‘‘కథఞ్హి నామ త్వం, మోఘపురిస, ఏవం స్వాక్ఖాతే ధమ్మవినయే ఉదరస్స కారణా పబ్బజిస్ససి. నేతం, మోఘపురిస, అప్పసన్నానం వా పసాదాయ పసన్నానం వా భియ్యోభావాయ’’…పే… విగరహిత్వా…పే… ధమ్మిం కథం కత్వా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఉపసమ్పాదేన్తేన చత్తారో నిస్సయే ఆచిక్ఖితుం – పిణ్డియాలోపభోజనం నిస్సాయ పబ్బజ్జా, తత్థ తే యావజీవం ఉస్సాహో కరణీయో; అతిరేకలాభో – సఙ్ఘభత్తం, ఉద్దేసభత్తం, నిమన్తనం, సలాకభత్తం, పక్ఖికం, ఉపోసథికం, పాటిపదికం. పంసుకూలచీవరం నిస్సాయ పబ్బజ్జా, తత్థ తే యావజీవం ఉస్సాహో కరణీయో; అతిరేకలాభో – ఖోమం, కప్పాసికం, కోసేయ్యం, కమ్బలం, సాణం, భఙ్గం. రుక్ఖమూలసేనాసనం నిస్సాయ పబ్బజ్జా, తత్థ తే యావజీవం ఉస్సాహో కరణీయో; అతిరేకలాభో – విహారో ¶ , అడ్ఢయోగో, పాసాదో, హమ్మియం, గుహా. పూతిముత్తభేసజ్జం నిస్సాయ పబ్బజ్జా, తత్థ తే యావజీవం ఉస్సాహో కరణీయో; అతిరేకలాభో – సప్పి, నవనీతం, తేలం, మధు, ఫాణిత’’న్తి.

పణామితకథా నిట్ఠితా.

ఉపజ్ఝాయవత్తభాణవారో నిట్ఠితో పఞ్చమో.

పఞ్చమభాణవారో

౧౮. ఆచరియవత్తకథా

౭౪. తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరో మాణవకో భిక్ఖూ ఉపసఙ్కమిత్వా పబ్బజ్జం యాచి. తస్స భిక్ఖూ పటికచ్చేవ నిస్సయే ఆచిక్ఖింసు. సో ఏవమాహ – ‘‘సచే మే, భన్తే, పబ్బజితే నిస్సయే ఆచిక్ఖేయ్యాథ, అభిరమేయ్యామహం [అభిరమేయ్యఞ్చాహం (సీ.), అభిరమేయ్యం స్వాహం (క.)]. న దానాహం, భన్తే, పబ్బజిస్సామి; జేగుచ్ఛా మే నిస్సయా ¶ పటికూలా’’తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, పటికచ్చేవ నిస్సయా ఆచిక్ఖితబ్బా. యో ఆచిక్ఖేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్స. అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఉపసమ్పన్నసమనన్తరా నిస్సయే ఆచిక్ఖితున్తి.

తేన ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ దువగ్గేనపి తివగ్గేనపి గణేన ఉపసమ్పాదేన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ¶ ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, ఊనదసవగ్గేన గణేన ఉపసమ్పాదేతబ్బో. యో ఉపసమ్పాదేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్స. అనుజానామి, భిక్ఖవే, దసవగ్గేన వా అతిరేకదసవగ్గేన వా గణేన ఉపసమ్పాదేతున్తి ¶ .

౭౫. తేన ¶ ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ ఏకవస్సాపి దువస్సాపి సద్ధివిహారికం ఉపసమ్పాదేన్తి. ఆయస్మాపి ఉపసేనో వఙ్గన్తపుత్తో ఏకవస్సో సద్ధివిహారికం ఉపసమ్పాదేసి. సో వస్సంవుట్ఠో దువస్సో ఏకవస్సం సద్ధివిహారికం ఆదాయ యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఆచిణ్ణం ఖో పనేతం బుద్ధానం భగవన్తానం ఆగన్తుకేహి భిక్ఖూహి సద్ధిం పటిసమ్మోదితుం. అథ ఖో భగవా ఆయస్మన్తం ఉపసేనం వఙ్గన్తపుత్తం ఏతదవోచ – ‘‘కచ్చి, భిక్ఖు, ఖమనీయం, కచ్చి యాపనీయం, కచ్చి త్వం అప్పకిలమథేన అద్ధానం ఆగతో’’తి? ‘‘ఖమనీయం, భగవా, యాపనీయం, భగవా. అప్పకిలమథేన మయం, భన్తే, అద్ధానం ఆగతా’’తి. జానన్తాపి తథాగతా పుచ్ఛన్తి, జానన్తాపి న పుచ్ఛన్తి, కాలం విదిత్వా పుచ్ఛన్తి, కాలం విదిత్వా న పుచ్ఛన్తి; అత్థసంహితం తథాగతా పుచ్ఛన్తి; నో అనత్థసంహితం. అనత్థసంహితే సేతుఘాతో తథాగతానం. ద్వీహి ఆకారేహి బుద్ధా భగవన్తో భిక్ఖూ పటిపుచ్ఛన్తి – ధమ్మం వా దేసేస్సామ, సావకానం వా సిక్ఖాపదం పఞ్ఞపేస్సామాతి. అథ ఖో భగవా ఆయస్మన్తం ఉపసేనం వఙ్గన్తపుత్తం ఏతదవోచ – ‘‘కతివస్సోసి త్వం, భిక్ఖూ’’తి? ‘‘దువస్సోహం, భగవా’’తి. ‘‘అయం పన భిక్ఖు కతివస్సో’’తి? ‘‘ఏకవస్సో, భగవా’’తి. ‘‘కిం తాయం భిక్ఖు హోతీ’’తి? ‘‘సద్ధివిహారికో మే, భగవా’’తి. విగరహి బుద్ధో భగవా – ‘‘అననుచ్ఛవికం, మోఘపురిస, అననులోమికం అప్పతిరూపం అస్సామణకం అకప్పియం అకరణీయం. కథఞ్హి ¶ నామ త్వం, మోఘపురిస, అఞ్ఞేహి ఓవదియో అనుసాసియో అఞ్ఞం ఓవదితుం అనుసాసితుం మఞ్ఞిస్ససి. అతిలహుం ఖో త్వం, మోఘపురిస, బాహుల్లాయ ఆవత్తో, యదిదం గణబన్ధికం. నేతం, మోఘపురిస, అప్పసన్నానం వా పసాదాయ పసన్నానం ¶ వా భియ్యోభావాయ’’…పే… విగరహిత్వా…పే… ధమ్మిం కథం కత్వా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘న, భిక్ఖవే, ఊనదసవస్సేన ఉపసమ్పాదేతబ్బో. యో ఉపసమ్పాదేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్స. అనుజానామి, భిక్ఖవే, దసవస్సేన వా అతిరేకదసవస్సేన వా ఉపసమ్పాదేతు’’న్తి.

౭౬. తేన ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ – దసవస్సమ్హా దసవస్సమ్హాతి – బాలా అబ్యత్తా ఉపసమ్పాదేన్తి. దిస్సన్తి ఉపజ్ఝాయా బాలా, సద్ధివిహారికా పణ్డితా. దిస్సన్తి ఉపజ్ఝాయా అబ్యత్తా, సద్ధివిహారికా బ్యత్తా. దిస్సన్తి ఉపజ్ఝాయా అప్పస్సుతా, సద్ధివిహారికా బహుస్సుతా. దిస్సన్తి ఉపజ్ఝాయా దుప్పఞ్ఞా, సద్ధివిహారికా ¶ పఞ్ఞవన్తో. అఞ్ఞతరోపి అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బో ¶ ఉపజ్ఝాయేన సహధమ్మికం వుచ్చమానో ఉపజ్ఝాయస్స వాదం ఆరోపేత్వా తంయేవ తిత్థాయతనం సఙ్కమి. యే తే భిక్ఖూ అప్పిచ్ఛా…పే… తే ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – కథఞ్హి నామ భిక్ఖూ – దసవస్సమ్హా దసవస్సమ్హాతి – బాలా అబ్యత్తా ఉపసమ్పాదేస్సన్తి. దిస్సన్తి ఉపజ్ఝాయా బాలా సద్ధివిహారికా పణ్డితా, దిస్సన్తి ఉపజ్ఝాయా అబ్యత్తా ¶ సద్ధివిహారికా బ్యత్తా, దిస్సన్తి ఉపజ్ఝాయా అప్పస్సుతా సద్ధివిహారికా బహుస్సుతా, దిస్సన్తి ఉపజ్ఝాయా దుప్పఞ్ఞా, సద్ధివిహారికా పఞ్ఞవన్తోతి. అథ ఖో తే భిక్ఖూ భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. ‘‘సచ్చం కిర, భిక్ఖవే, భిక్ఖూ – దసవస్సమ్హా దసవస్సమ్హాతి – బాలా అబ్యత్తా ఉపసమ్పాదేన్తి. దిస్సన్తి ఉపజ్ఝాయా బాలా, సద్ధివిహారికా పణ్డితా, దిస్సన్తి ఉపజ్ఝాయా అబ్యత్తా సద్ధివిహారికా బ్యత్తా, దిస్సన్తి ఉపజ్ఝాయా అప్పస్సుతా, సద్ధివిహారికా బహుస్సుతా, దిస్సన్తి ఉపజ్ఝాయా దుప్పఞ్ఞా, సద్ధివిహారికా పఞ్ఞవన్తో’’తి? ‘‘సచ్చం, భగవా’’తి. విగరహి బుద్ధో భగవా…పే… కథఞ్హి నామ తే, భిక్ఖవే, మోఘపురిసా – దసవస్సమ్హా దసవస్సమ్హాతి – బాలా అబ్యత్తా ఉపసమ్పాదేస్సన్తి. దిస్సన్తి ఉపజ్ఝాయా బాలా, సద్ధివిహారికా పణ్డితా, దిస్సన్తి ఉపజ్ఝాయా అబ్యత్తా సద్ధివిహారికా బ్యత్తా, దిస్సన్తి ఉపజ్ఝాయా అప్పస్సుతా, సద్ధివిహారికా బహుస్సుతా, దిస్సన్తి ఉపజ్ఝాయా దుప్పఞ్ఞా, సద్ధివిహారికా పఞ్ఞవన్తో. నేతం, భిక్ఖవే, అప్పసన్నానం వా పసాదాయ…పే… విగరహిత్వా…పే… ధమ్మిం కథం కత్వా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘న, భిక్ఖవే, బాలేన అబ్యత్తేన ఉపసమ్పాదేతబ్బో. యో ఉపసమ్పాదేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్స. అనుజానామి, భిక్ఖవే, బ్యత్తేన భిక్ఖునా పటిబలేన దసవస్సేన వా అతిరేకదసవస్సేన వా ఉపసమ్పాదేతు’’న్తి.

౭౭. తేన ¶ ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ ఉపజ్ఝాయేసు పక్కన్తేసుపి విబ్భన్తేసుపి ¶ కాలఙ్కతేసుపి పక్ఖసఙ్కన్తేసుపి అనాచరియకా అనోవదియమానా అననుసాసియమానా దున్నివత్థా దుప్పారుతా అనాకప్పసమ్పన్నా పిణ్డాయ చరన్తి, మనుస్సానం భుఞ్జమానానం ఉపరిభోజనేపి ఉత్తిట్ఠపత్తం ఉపనామేన్తి, ఉపరిఖాదనీయేపి – ఉపరిసాయనీయేపి – ఉపరిపానీయేపి ఉత్తిట్ఠపత్తం ఉపనామేన్తి; సామం సూపమ్పి ఓదనమ్పి విఞ్ఞాపేత్వా భుఞ్జన్తి; భత్తగ్గేపి ఉచ్చాసద్దా మహాసద్దా విహరన్తి. మనుస్సా ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – ‘‘కథఞ్హి నామ సమణా సక్యపుత్తియా దున్నివత్థా దుప్పారుతా అనాకప్పసమ్పన్నా పిణ్డాయ చరిస్సన్తి; మనుస్సానం భుఞ్జమానానం ఉపరిభోజనేపి ఉత్తిట్ఠపత్తం ఉపనామేస్సన్తి, ఉపరిఖాదనీయేపి – ఉపరిసాయనీయేపి – ఉపరిపానీయేపి ఉత్తిట్ఠపత్తం ఉపనామేస్సన్తి; సామం సూపమ్పి ఓదనమ్పి విఞ్ఞాపేత్వా భుఞ్జిస్సన్తి; భత్తగ్గేపి ఉచ్చాసద్దా మహాసద్దా విహరిస్సన్తి, సేయ్యథాపి బ్రాహ్మణా బ్రాహ్మణభోజనే’’తి. అస్సోసుం ఖో భిక్ఖూ తేసం మనుస్సానం ఉజ్ఝాయన్తానం ఖియ్యన్తానం విపాచేన్తానం ¶ …పే… అథ ఖో తే భిక్ఖూ భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. సచ్చం కిర, భిక్ఖవే…పే… సచ్చం, భగవాతి…పే… విగరహిత్వా ¶ ధమ్మిం కథం కత్వా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి –

‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఆచరియం. ఆచరియో, భిక్ఖవే, అన్తేవాసికమ్హి పుత్తచిత్తం ఉపట్ఠాపేస్సతి, అన్తేవాసికో ఆచరియమ్హి పితుచిత్తం ఉపట్ఠాపేస్సతి. ఏవం తే అఞ్ఞమఞ్ఞం సగారవా సప్పతిస్సా సభాగవుత్తినో విహరన్తా ఇమస్మిం ధమ్మవినయే వుద్ధిం విరుళ్హిం వేపుల్లం ఆపజ్జిస్సన్తి. అనుజానామి, భిక్ఖవే, దసవస్సం నిస్సాయ వత్థుం, దసవస్సేన నిస్సయం దాతుం. ఏవఞ్చ పన, భిక్ఖవే, ఆచరియో గహేతబ్బో. ఏకంసం ఉత్తరాసఙ్గం కరిత్వా పాదే వన్దిత్వా ఉక్కుటికం నిసీదిత్వా అఞ్జలిం పగ్గహేత్వా ఏవమస్స వచనీయో – ‘ఆచరియో మే, భన్తే, హోహి, ఆయస్మతో నిస్సాయ వచ్ఛామి; ఆచరియో మే, భన్తే, హోహి, ఆయస్మతో నిస్సాయ వచ్ఛామి; ఆచరియో మే, భన్తే, హోహి, ఆయస్మతో ¶ నిస్సాయ వచ్ఛామీ’తి. ‘సాహూతి’ వా ‘లహూతి’ వా ‘ఓపాయిక’న్తి వా ‘పతిరూప’న్తి వా ‘పాసాదికేన సమ్పాదేహీ’తి వా కాయేన విఞ్ఞాపేతి, వాచాయ విఞ్ఞాపేతి, కాయేన వాచాయ విఞ్ఞాపేతి, గహితో హోతి ఆచరియో; న కాయేన విఞ్ఞాపేతి, న వాచాయ విఞ్ఞాపేతి, న కాయేన వాచాయ విఞ్ఞాపేతి, న గహితో హోతి ఆచరియో.

౭౮. [చూళవ. ౩౮౦ ఆదయో] ‘‘అన్తేవాసికేన ¶ , భిక్ఖవే, ఆచరియమ్హి సమ్మా వత్తితబ్బం. తత్రాయం సమ్మావత్తనా –

‘‘కాలస్సేవ ఉట్ఠాయ ఉపాహనం ఓముఞ్చిత్వా ఏకంసం ఉత్తరాసఙ్గం కరిత్వా దన్తకట్ఠం దాతబ్బం, ముఖోదకం దాతబ్బం, ఆసనం పఞ్ఞపేతబ్బం. సచే యాగు హోతి, భాజనం ధోవిత్వా యాగు ఉపనామేతబ్బా ¶ . యాగుం పీతస్స ఉదకం దత్వా భాజనం పటిగ్గహేత్వా నీచం కత్వా సాధుకం అప్పటిఘంసన్తేన ధోవిత్వా పటిసామేతబ్బం. ఆచరియమ్హి వుట్ఠితే ఆసనం ఉద్ధరితబ్బం. సచే సో దేసో ఉక్లాపో హోతి, సో దేసో సమ్మజ్జితబ్బో.

‘‘సచే ఆచరియో గామం పవిసితుకామో హోతి, నివాసనం దాతబ్బం, పటినివాసనం పటిగ్గహేతబ్బం, కాయబన్ధనం దాతబ్బం, సగుణం కత్వా సఙ్ఘాటియో దాతబ్బా, ధోవిత్వా పత్తో సోదకో దాతబ్బో. సచే ఆచరియో పచ్ఛాసమణం ఆకఙ్ఖతి, తిమణ్డలం పటిచ్ఛాదేన్తేన పరిమణ్డలం నివాసేత్వా కాయబన్ధనం బన్ధిత్వా సగుణం కత్వా సఙ్ఘాటియో పారుపిత్వా గణ్ఠికం పటిముఞ్చిత్వా ధోవిత్వా ¶ పత్తం గహేత్వా ఆచరియస్స పచ్ఛాసమణేన హోతబ్బం. నాతిదూరే గన్తబ్బం, నాచ్చాసన్నే గన్తబ్బం, పత్తపరియాపన్నం పటిగ్గహేతబ్బం. న ఆచరియస్స భణమానస్స అన్తరన్తరా కథా ఓపాతేతబ్బా. ఆచరియో ఆపత్తిసామన్తా భణమానో నివారేతబ్బో.

‘‘నివత్తన్తేన పఠమతరం ఆగన్త్వా ఆసనం పఞ్ఞపేతబ్బం, పాదోదకం పాదపీఠం పాదకథలికం ఉపనిక్ఖిపితబ్బం, పచ్చుగ్గన్త్వా పత్తచీవరం పటిగ్గహేతబ్బం, పటినివాసనం దాతబ్బం, నివాసనం పటిగ్గహేతబ్బం. సచే చీవరం సిన్నం హోతి, ముహుత్తం ఉణ్హే ఓతాపేతబ్బం, న చ ఉణ్హే చీవరం నిదహితబ్బం. చీవరం సఙ్ఘరితబ్బం. చీవరం సఙ్ఘరన్తేన చతురఙ్గులం కణ్ణం ఉస్సారేత్వా చీవరం సఙ్ఘరితబ్బం – మా మజ్ఝే భఙ్గో అహోసీతి. ఓభోగే కాయబన్ధనం కాతబ్బం.

‘‘సచే పిణ్డపాతో హోతి ¶ , ఆచరియో చ భుఞ్జితుకామో హోతి, ఉదకం దత్వా పిణ్డపాతో ఉపనామేతబ్బో. ఆచరియో పానీయేన పుచ్ఛితబ్బో. భుత్తావిస్స ఉదకం దత్వా పత్తం పటిగ్గహేత్వా నీచం కత్వా సాధుకం అప్పటిఘంసన్తేన ధోవిత్వా వోదకం కత్వా ముహుత్తం ఉణ్హే ఓతాపేతబ్బో, న చ ఉణ్హే పత్తో నిదహితబ్బో. పత్తచీవరం నిక్ఖిపితబ్బం. పత్తం నిక్ఖిపన్తేన ఏకేన హత్థేన పత్తం గహేత్వా ఏకేన హత్థేన హేట్ఠామఞ్చం వా హేట్ఠాపీఠం వా పరామసిత్వా పత్తో నిక్ఖిపితబ్బో. న చ అనన్తరహితాయ భూమియా పత్తో ¶ నిక్ఖిపితబ్బో. చీవరం నిక్ఖిపన్తేన ఏకేన హత్థేన చీవరం గహేత్వా ఏకేన హత్థేన చీవరవంసం వా చీవరరజ్జుం వా పమజ్జిత్వా పారతో అన్తం ఓరతో భోగం కత్వా చీవరం నిక్ఖిపితబ్బం. ఆచరియమ్హి వుట్ఠితే ఆసనం ఉద్ధరితబ్బం, పాదోదకం పాదపీఠం పాదకథలికం పటిసామేతబ్బం. సచే సో దేసో ఉక్లాపో హోతి, సో దేసో సమ్మజ్జితబ్బో.

‘‘సచే ఆచరియో నహాయితుకామో హోతి, నహానం పటియాదేతబ్బం. సచే సీతేన అత్థో హోతి, సీతం పటియాదేతబ్బం. సచే ఉణ్హేన అత్థో హోతి, ఉణ్హం పటియాదేతబ్బం.

‘‘సచే ఆచరియో జన్తాఘరం పవిసితుకామో హోతి, చుణ్ణం సన్నేతబ్బం, మత్తికా తేమేతబ్బా, జన్తాఘరపీఠం ఆదాయ ఆచరియస్స పిట్ఠితో పిట్ఠితో గన్త్వా జన్తాఘరపీఠం దత్వా చీవరం పటిగ్గహేత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బం, చుణ్ణం దాతబ్బం, మత్తికా దాతబ్బా. సచే ఉస్సహతి, జన్తాఘరం పవిసితబ్బం. జన్తాఘరం పవిసన్తేన ¶ మత్తికాయ ముఖం మక్ఖేత్వా పురతో చ పచ్ఛతో చ పటిచ్ఛాదేత్వా జన్తాఘరం పవిసితబ్బం. న థేరే భిక్ఖూ అనుపఖజ్జ నిసీదితబ్బం. న నవా భిక్ఖూ ఆసనేన పటిబాహితబ్బా. జన్తాఘరే ఆచరియస్స పరికమ్మం కాతబ్బం. జన్తాఘరా నిక్ఖమన్తేన ¶ జన్తాఘరపీఠం ఆదాయ పురతో చ పచ్ఛతో చ పటిచ్ఛాదేత్వా జన్తాఘరా నిక్ఖమితబ్బం.

‘‘ఉదకేపి ఆచరియస్స పరికమ్మం కాతబ్బం. నహాతేన పఠమతరం ఉత్తరిత్వా అత్తనో గత్తం వోదకం కత్వా నివాసేత్వా ఆచరియస్స గత్తతో ఉదకం పమజ్జితబ్బం, నివాసనం దాతబ్బం, సఙ్ఘాటి దాతబ్బా, జన్తాఘరపీఠం ఆదాయ పఠమతరం ఆగన్త్వా ఆసనం పఞ్ఞపేతబ్బం, పాదోదకం పాదపీఠం పాదకథలికం ఉపనిక్ఖిపితబ్బం. ఆచరియో పానీయేన పుచ్ఛితబ్బో. సచే ఉద్దిసాపేతుకామో హోతి, ఉద్దిసాపేతబ్బో. సచే పరిపుచ్ఛితుకామో హోతి, పరిపుచ్ఛితబ్బో.

‘‘యస్మిం విహారే ఆచరియో విహరతి, సచే సో విహారో ఉక్లాపో హోతి, సచే ఉస్సహతి, సోధేతబ్బో. విహారం సోధేన్తేన పఠమం పత్తచీవరం నీహరిత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బం; నిసీదనపచ్చత్థరణం నీహరిత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బం; భిసిబిబ్బోహనం నీహరిత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బం; మఞ్చో నీచం కత్వా సాధుకం అప్పటిఘంసన్తేన, అసఙ్ఘట్టేన్తేన కవాటపిట్ఠం, నీహరిత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బో; పీఠం నీచం కత్వా సాధుకం అప్పటిఘంసన్తేన, అసఙ్ఘట్టేన్తేన ¶ కవాటపిట్ఠం, నీహరిత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బం; మఞ్చపటిపాదకా నీహరిత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బా; ఖేళమల్లకో నీహరిత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బో ¶ ; అపస్సేనఫలకం నీహరిత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బం; భూమత్థరణం యథాపఞ్ఞత్తం సల్లక్ఖేత్వా నీహరిత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బం. సచే విహారే సన్తానకం హోతి, ఉల్లోకా పఠమం ఓహారేతబ్బం, ఆలోకసన్ధికణ్ణభాగా పమజ్జితబ్బా. సచే గేరుకపరికమ్మకతా భిత్తి కణ్ణకితా హోతి, చోళకం తేమేత్వా పీళేత్వా పమజ్జితబ్బా. సచే కాళవణ్ణకతా భూమి కణ్ణకితా హోతి, చోళకం తేమేత్వా పీళేత్వా పమజ్జితబ్బా. సచే అకతా హోతి భూమి, ఉదకేన పరిప్ఫోసిత్వా సమ్మజ్జితబ్బా – మా విహారో రజేన ఉహఞ్ఞీతి. సఙ్కారం విచినిత్వా ఏకమన్తం ఛడ్డేతబ్బం.

‘‘భూమత్థరణం ఓతాపేత్వా సోధేత్వా పప్ఫోటేత్వా అతిహరిత్వా యథాపఞ్ఞత్తం పఞ్ఞపేతబ్బం. మఞ్చపటిపాదకా ఓతాపేత్వా పమజ్జిత్వా అతిహరిత్వా యథాఠానే ఠపేతబ్బా. మఞ్చో ఓతాపేత్వా సోధేత్వా పప్ఫోటేత్వా నీచం కత్వా సాధుకం అప్పటిఘంసన్తేన, అసఙ్ఘట్టేన్తేన కవాటపిట్ఠం, అతిహరిత్వా యథాపఞ్ఞత్తం పఞ్ఞపేతబ్బో. పీఠం ఓతాపేత్వా సోధేత్వా పప్ఫోటేత్వా నీచం కత్వా సాధుకం అప్పటిఘంసన్తేన, అసఙ్ఘట్టేన్తేన కవాటపిట్ఠం, అతిహరిత్వా యథాపఞ్ఞత్తం పఞ్ఞపేతబ్బం. భిసిబిబ్బోహనం ఓతాపేత్వా సోధేత్వా పప్ఫోటేత్వా అతిహరిత్వా యథాపఞ్ఞత్తం పఞ్ఞపేతబ్బం. నిసీదనపచ్చత్థరణం ఓతాపేత్వా సోధేత్వా పప్ఫోటేత్వా అతిహరిత్వా యథాపఞ్ఞత్తం పఞ్ఞపేతబ్బం. ఖేళమల్లకో ¶ ఓతాపేత్వా పమజ్జిత్వా అతిహరిత్వా యథాఠానే ఠపేతబ్బో ¶ . అపస్సేనఫలకం ఓతాపేత్వా పమజ్జిత్వా అతిహరిత్వా యథాఠానే ఠపేతబ్బం. పత్తచీవరం నిక్ఖిపితబ్బం. పత్తం నిక్ఖిపన్తేన ఏకేన హత్థేన పత్తం గహేత్వా ఏకేన హత్థేన హేట్ఠామఞ్చం వా హేట్ఠాపీఠం వా పరామసిత్వా పత్తో నిక్ఖిపితబ్బో. న చ అనన్తరహితాయ భూమియా పత్తో నిక్ఖిపితబ్బో. చీవరం నిక్ఖిపన్తేన ఏకేన హత్థేన చీవరం గహేత్వా ఏకేన హత్థేన చీవరవంసం వా చీవరరజ్జుం వా పమజ్జిత్వా పారతో అన్తం ఓరతో భోగం కత్వా చీవరం నిక్ఖిపితబ్బం.

‘‘సచే పురత్థిమా సరజా వాతా వాయన్తి, పురత్థిమా వాతపానా థకేతబ్బా. సచే పచ్ఛిమా సరజా వాతా వాయన్తి, పచ్ఛిమా వాతపానా థకేతబ్బా. సచే ఉత్తరా సరజా వాతా వాయన్తి, ఉత్తరా వాతపానా థకేతబ్బా ¶ . సచే దక్ఖిణా సరజా వాతా వాయన్తి, దక్ఖిణా వాతపానా థకేతబ్బా. సచే సీతకాలో హోతి, దివా వాతపానా వివరితబ్బా, రత్తిం థకేతబ్బా. సచే ఉణ్హకాలో హోతి, దివా వాతపానా థకేతబ్బా, రత్తిం వివరితబ్బా.

‘‘సచే పరివేణం ఉక్లాపం హోతి, పరివేణం సమ్మజ్జితబ్బం. సచే కోట్ఠకో ఉక్లాపో హోతి, కోట్ఠకో సమ్మజ్జితబ్బో. సచే ఉపట్ఠానసాలా ఉక్లాపా హోతి, ఉపట్ఠానసాలా సమ్మజ్జితబ్బా. సచే అగ్గిసాలా ఉక్లాపా హోతి, అగ్గిసాలా సమ్మజ్జితబ్బా. సచే వచ్చకుటి ఉక్లాపా హోతి, వచ్చకుటి సమ్మజ్జితబ్బా. సచే పానీయం న హోతి, పానీయం ఉపట్ఠాపేతబ్బం. సచే పరిభోజనీయం న హోతి, పరిభోజనీయం ఉపట్ఠాపేతబ్బం ¶ . సచే ఆచమనకుమ్భియం ఉదకం న హోతి, ఆచమనకుమ్భియా ఉదకం ఆసిఞ్చితబ్బం.

‘‘సచే ఆచరియస్స అనభిరతి ఉప్పన్నా హోతి, అన్తేవాసికేన వూపకాసేతబ్బో, వూపకాసాపేతబ్బో, ధమ్మకథా వాస్స కాతబ్బా. సచే ఆచరియస్స కుక్కుచ్చం ఉప్పన్నం హోతి, అన్తేవాసికేన వినోదేతబ్బం, వినోదాపేతబ్బం, ధమ్మకథా వాస్స కాతబ్బా. సచే ఆచరియస్స దిట్ఠిగతం ఉప్పన్నం హోతి, అన్తేవాసికేన వివేచేతబ్బం, వివేచాపేతబ్బం, ధమ్మకథా వాస్స కాతబ్బా. సచే ఆచరియో గరుధమ్మం అజ్ఝాపన్నో హోతి పరివాసారహో, అన్తేవాసికేన ఉస్సుక్కం కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో సఙ్ఘో ఆచరియస్స పరివాసం దదేయ్యాతి. సచే ఆచరియో మూలాయ పటికస్సనారహో హోతి, అన్తేవాసికేన ఉస్సుక్కం కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో సఙ్ఘో ఆచరియం మూలాయ పటికస్సేయ్యాతి. సచే ఆచరియో మానత్తారహో హోతి, అన్తేవాసికేన ఉస్సుక్కం కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో సఙ్ఘో ఆచరియస్స మానత్తం దదేయ్యాతి. సచే ఆచరియో అబ్భానారహో హోతి, అన్తేవాసికేన ఉస్సుక్కం కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో సఙ్ఘో ఆచరియం అబ్భేయ్యాతి ¶ . సచే సఙ్ఘో ఆచరియస్స కమ్మం కత్తుకామో హోతి, తజ్జనీయం వా నియస్సం వా పబ్బాజనీయం వా పటిసారణీయం వా ఉక్ఖేపనీయం వా, అన్తేవాసికేన ఉస్సుక్కం కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో సఙ్ఘో ఆచరియస్స కమ్మం న కరేయ్య, లహుకాయ వా పరిణామేయ్యాతి. కతం వా పనస్స హోతి సఙ్ఘేన కమ్మం, తజ్జనీయం వా నియస్సం వా పబ్బాజనీయం వా పటిసారణీయం ¶ ¶ వా ఉక్ఖేపనీయం వా, అన్తేవాసికేన ఉస్సుక్కం కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో ఆచరియో సమ్మా వత్తేయ్య, లోమం పాతేయ్య, నేత్థారం వత్తేయ్య, సఙ్ఘో తం కమ్మం పటిప్పస్సమ్భేయ్యాతి.

‘‘సచే ఆచరియస్స చీవరం ధోవితబ్బం హోతి, అన్తేవాసికేన ధోవితబ్బం, ఉస్సుక్కం వా కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో ఆచరియస్స చీవరం ధోవియేథాతి. సచే ఆచరియస్స చీవరం కాతబ్బం హోతి, అన్తేవాసికేన కాతబ్బం, ఉస్సుక్కం వా కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో ఆచరియస్స చీవరం కరియేథాతి. సచే ఆచరియస్స రజనం పచితబ్బం హోతి, అన్తేవాసికేన పచితబ్బం, ఉస్సుక్కం వా కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో ఆచరియస్స రజనం పచియేథాతి. సచే ఆచరియస్స చీవరం రజితబ్బం హోతి, అన్తేవాసికేన రజితబ్బం, ఉస్సుక్కం వా కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో ఆచరియస్స చీవరం రజియేథాతి. చీవరం రజన్తేన సాధుకం సమ్పరివత్తకం సమ్పరివత్తకం రజితబ్బం, న చ అచ్ఛిన్నే థేవే పక్కమితబ్బం.

‘‘న ఆచరియం అనాపుచ్ఛా ఏకచ్చస్స పత్తో దాతబ్బో, న ఏకచ్చస్స పత్తో పటిగ్గహేతబ్బో; న ఏకచ్చస్స చీవరం దాతబ్బం; న ఏకచ్చస్స చీవరం పటిగ్గహేతబ్బం; న ఏకచ్చస్స పరిక్ఖారో దాతబ్బో; న ఏకచ్చస్స పరిక్ఖారో పటిగ్గహేతబ్బో; న ఏకచ్చస్స కేసా ఛేదేతబ్బా; న ఏకచ్చేన కేసా ఛేదాపేతబ్బా; న ఏకచ్చస్స పరికమ్మం కాతబ్బం; న ఏకచ్చేన పరికమ్మం కారాపేతబ్బం; న ఏకచ్చస్స వేయ్యావచ్చో కాతబ్బో; న ఏకచ్చేన వేయ్యావచ్చో కారాపేతబ్బో; న ఏకచ్చస్స పచ్ఛాసమణేన ¶ హోతబ్బం; న ఏకచ్చో పచ్ఛాసమణో ఆదాతబ్బో; న ఏకచ్చస్స పిణ్డపాతో నీహరితబ్బో; న ఏకచ్చేన పిణ్డపాతో నీహరాపేతబ్బో. న ఆచరియం అనాపుచ్ఛా గామో పవిసితబ్బో, న సుసానం గన్తబ్బం, న దిసా పక్కమితబ్బా. సచే ఆచరియో గిలానో హోతి, యావజీవం ఉపట్ఠాతబ్బో, వుట్ఠానమస్స ఆగమేతబ్బ’’న్తి.

ఆచరియవత్తం నిట్ఠితం.

౧౯. అన్తేవాసికవత్తకథా

౭౯. [చూళవ. ౩౮౧-౩౮౨] ‘‘ఆచరియేన ¶ , భిక్ఖవే, అన్తేవాసికమ్హి సమ్మా వత్తితబ్బం. తత్రాయం సమ్మావత్తనా –

‘‘ఆచరియేన ¶ , భిక్ఖవే, అన్తేవాసికో సఙ్గహేతబ్బో అనుగ్గహేతబ్బో ఉద్దేసేన పరిపుచ్ఛాయ ఓవాదేన అనుసాసనియా. సచే ఆచరియస్స పత్తో హోతి, అన్తేవాసికస్స పత్తో న హోతి, ఆచరియేన అన్తేవాసికస్స పత్తో దాతబ్బో, ఉస్సుక్కం వా కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో అన్తేవాసికస్స పత్తో ఉప్పజ్జియేథాతి. సచే ఆచరియస్స చీవరం హోతి, అన్తేవాసికస్స చీవరం న హోతి, ఆచరియేన అన్తేవాసికస్స చీవరం దాతబ్బం, ఉస్సుక్కం వా కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో అన్తేవాసికస్స చీవరం ఉప్పజ్జియేథాతి. సచే ఆచరియస్స పరిక్ఖారో హోతి, అన్తేవాసికస్స పరిక్ఖారో న హోతి, ఆచరియేన అన్తేవాసికస్స పరిక్ఖారో దాతబ్బో, ఉస్సుక్కం వా కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో అన్తేవాసికస్స పరిక్ఖారో ఉప్పజ్జియేథాతి.

‘‘సచే అన్తేవాసికో గిలానో హోతి, కాలస్సేవ ఉట్ఠాయ దన్తకట్ఠం దాతబ్బం, ముఖోదకం దాతబ్బం, ఆసనం పఞ్ఞపేతబ్బం. సచే యాగు హోతి, భాజనం ¶ ధోవిత్వా యాగు ఉపనామేతబ్బా. యాగుం పీతస్స ఉదకం దత్వా భాజనం పటిగ్గహేత్వా నీచం కత్వా సాధుకం అప్పటిఘంసన్తేన ధోవిత్వా పటిసామేతబ్బం. అన్తేవాసికమ్హి వుట్ఠితే ఆసనం ఉద్ధరితబ్బం. సచే సో దేసో ఉక్లాపో హోతి, సో దేసో సమ్మజ్జితబ్బో.

‘‘సచే అన్తేవాసికో గామం పవిసితుకామో హోతి, నివాసనం దాతబ్బం, పటినివాసనం పటిగ్గహేతబ్బం, కాయబన్ధనం దాతబ్బం, సగుణం కత్వా సఙ్ఘాటియో దాతబ్బా, ధోవిత్వా పత్తో సోదకో దాతబ్బో.

‘‘ఏత్తావతా నివత్తిస్సతీతి ఆసనం పఞ్ఞపేతబ్బం, పాదోదకం పాదపీఠం పాదకథలికం ఉపనిక్ఖిపితబ్బం, పచ్చుగ్గన్త్వా పత్తచీవరం పటిగ్గహేతబ్బం, పటినివాసనం దాతబ్బం, నివాసనం పటిగ్గహేతబ్బం. సచే చీవరం సిన్నం హోతి, ముహుత్తం ఉణ్హే ఓతాపేతబ్బం, న చ ఉణ్హే చీవరం నిదహితబ్బం. చీవరం సఙ్ఘరితబ్బం. చీవరం సఙ్ఘరన్తేన చతురఙ్గులం కణ్ణం ఉస్సారేత్వా చీవరం సఙ్ఘరితబ్బం – మా మజ్ఝే భఙ్గో అహోసీతి. ఓభోగే కాయబన్ధనం కాతబ్బం.

‘‘సచే ¶ పిణ్డపాతో హోతి, అన్తేవాసికో చ భుఞ్జితుకామో హోతి, ఉదకం దత్వా పిణ్డపాతో ఉపనామేతబ్బో. అన్తేవాసికో పానీయేన పుచ్ఛితబ్బో. భుత్తావిస్స ఉదకం దత్వా పత్తం పటిగ్గహేత్వా నీచం కత్వా సాధుకం అప్పటిఘంసన్తేన ధోవిత్వా వోదకం కత్వా ముహుత్తం ఉణ్హే ¶ ఓతాపేతబ్బో, న చ ఉణ్హే పత్తో నిదహితబ్బో. పత్తచీవరం నిక్ఖిపితబ్బం. పత్తం నిక్ఖిపన్తేన ఏకేన హత్థేన పత్తం గహేత్వా ఏకేన హత్థేన హేట్ఠామఞ్చం వా హేట్ఠాపీఠం వా పరామసిత్వా ¶ పత్తో నిక్ఖిపితబ్బో. న చ అనన్తరహితాయ భూమియా పత్తో నిక్ఖిపితబ్బో. చీవరం నిక్ఖిపన్తేన ఏకేన హత్థేన చీవరం గహేత్వా ఏకేన హత్థేన చీవరవంసం వా చీవరరజ్జుం వా పమజ్జిత్వా పారతో అన్తం ఓరతో భోగం కత్వా చీవరం నిక్ఖిపితబ్బం. అన్తేవాసికమ్హి వుట్ఠితే ఆసనం ఉద్ధరితబ్బం, పాదోదకం పాదపీఠం పాదకథలికం పటిసామేతబ్బం. సచే సో దేసో ఉక్లాపో హోతి, సో దేసో సమ్మజ్జితబ్బో.

‘‘సచే అన్తేవాసికో నహాయితుకామో హోతి, నహానం పటియాదేతబ్బం. సచే సీతేన అత్థో హోతి, సీతం పటియాదేతబ్బం. సచే ఉణ్హేన అత్థో హోతి, ఉణ్హం పటియాదేతబ్బం.

‘‘సచే అన్తేవాసికో జన్తాఘరం పవిసితుకామో హోతి, చుణ్ణం సన్నేతబ్బం, మత్తికా తేమేతబ్బా, జన్తాఘరపీఠం ఆదాయ గన్త్వా జన్తాఘరపీఠం దత్వా చీవరం పటిగ్గహేత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బం, చుణ్ణం దాతబ్బం, మత్తికా దాతబ్బా. సచే ఉస్సహతి, జన్తాఘరం పవిసితబ్బం. జన్తాఘరం పవిసన్తేన మత్తికాయ ముఖం మక్ఖేత్వా పురతో చ పచ్ఛతో చ పటిచ్ఛాదేత్వా జన్తాఘరం పవిసితబ్బం. న చ థేరే భిక్ఖూ అనుపఖజ్జ నిసీదితబ్బం, న నవా భిక్ఖూ ఆసనేన పటిబాహితబ్బా. జన్తాఘరే అన్తేవాసికస్స పరికమ్మం కాతబ్బం. జన్తాఘరా నిక్ఖమన్తేన జన్తాఘరపీఠం ఆదాయ పురతో చ పచ్ఛతో చ పటిచ్ఛాదేత్వా జన్తాఘరా నిక్ఖమితబ్బం.

‘‘ఉదకేపి అన్తేవాసికస్స పరికమ్మం కాతబ్బం. నహాతేన పఠమతరం ఉత్తరిత్వా అత్తనో గత్తం వోదకం కత్వా నివాసేత్వా అన్తేవాసికస్స ¶ గత్తతో ఉదకం పమజ్జితబ్బం, నివాసనం దాతబ్బం, సఙ్ఘాటి దాతబ్బా, జన్తాఘరపీఠం ఆదాయ పఠమతరం ఆగన్త్వా ఆసనం పఞ్ఞపేతబ్బం, పాదోదకం పాదపీఠం పాదకథలికం ఉపనిక్ఖిపితబ్బం. అన్తేవాసికో పానీయేన పుచ్ఛితబ్బో.

‘‘యస్మిం విహారే అన్తేవాసికో విహరతి, సచే సో విహారో ఉక్లాపో హోతి, సచే ఉస్సహతి, సోధేతబ్బో. విహారం సోధేన్తేన పఠమం పత్తచీవరం నీహరిత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బం; నిసీదనపచ్చత్థరణం నీహరిత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బం; భిసిబిబ్బోహనం నీహరిత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బం ¶ ; ¶ మఞ్చో నీచం కత్వా సాధుకం అప్పటిఘంసన్తేన, అసఙ్ఘట్టేన్తేన కవాటపిట్ఠం, నీహరిత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బో; పీఠం నీచం కత్వా సాధుకం అప్పటిఘంసన్తేన, అసఙ్ఘట్టేన్తేన కవాటపిట్ఠం, నీహరిత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బం; మఞ్చపటిపాదకా నీహరిత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బా; ఖేళమల్లకో నీహరిత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బో; అపస్సేనఫలకం నీహరిత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బం; భూమత్థరణం యథాపఞ్ఞత్తం సల్లక్ఖేత్వా నీహరిత్వా ఏకమన్తం నిక్ఖిపితబ్బం. సచే విహారే సన్తానకం హోతి, ఉల్లోకా పఠమం ఓతారేతబ్బం, ఆలోకసన్ధికణ్ణభాగా పమజ్జితబ్బా. సచే గేరుకపరికమ్మకతా భిత్తి కణ్ణకితా హోతి, చోళకం తేమేత్వా పీళేత్వా పమజ్జితబ్బా. సచే కాళవణ్ణకతా భూమి కణ్ణకితా హోతి, చోళకం తేమేత్వా పీళేత్వా పమజ్జితబ్బా. సచే అకతా హోతి భూమి, ఉదకేన పరిప్ఫోసిత్వా సమ్మజ్జితబ్బా – మా విహారో రజేన ¶ ఉహఞ్ఞీతి. సఙ్కారం విచినిత్వా ఏకమన్తం ఛడ్డేతబ్బం.

‘‘భూమత్థరణం ఓతాపేత్వా సోధేత్వా పప్ఫోటేత్వా అతిహరిత్వా యథాపఞ్ఞత్తం పఞ్ఞపేతబ్బం. మఞ్చపటిపాదకా ఓతాపేత్వా పమజ్జిత్వా అతిహరిత్వా యథాఠానే ఠపేతబ్బా. మఞ్చో ఓతాపేత్వా సోధేత్వా పప్ఫోటేత్వా నీచం కత్వా సాధుకం అప్పటిఘంసన్తేన, అసఙ్ఘట్టేన్తేన కవాటపిట్ఠం, అతిహరిత్వా యథాపఞ్ఞత్తం పఞ్ఞపేతబ్బో. పీఠం ఓతాపేత్వా సోధేత్వా పప్ఫోటేత్వా నీచం కత్వా సాధుకం అప్పటిఘంసన్తేన, అసఙ్ఘట్టేన్తేన కవాటపిట్ఠం, అతిహరిత్వా యథాపఞ్ఞత్తం పఞ్ఞపేతబ్బం. భిసిబిబ్బోహనం ఓతాపేత్వా సోధేత్వా పప్ఫోటేత్వా అతిహరిత్వా యథాపఞ్ఞత్తం పఞ్ఞపేతబ్బం. నిసీదనపచ్చత్థరణం ఓతాపేత్వా సోధేత్వా పప్ఫోటేత్వా అతిహరిత్వా యథాపఞ్ఞత్తం పఞ్ఞపేతబ్బం. ఖేళమల్లకో ఓతాపేత్వా పమజ్జిత్వా అతిహరిత్వా యథాఠానే ఠపేతబ్బో. అపస్సేనఫలకం ఓతాపేత్వా పమజ్జిత్వా అతిహరిత్వా యథాఠానే ఠపేతబ్బం. పత్తచీవరం నిక్ఖిపితబ్బం. పత్తం నిక్ఖిపన్తేన ఏకేన హత్థేన పత్తం గహేత్వా ఏకేన హత్థేన హేట్ఠామఞ్చం వా హేట్ఠాపీఠం వా పరామసిత్వా పత్తో నిక్ఖిపితబ్బో. న చ అనన్తరహితాయ భూమియా పత్తో నిక్ఖిపితబ్బో. చీవరం నిక్ఖిపన్తేన ఏకేన హత్థేన చీవరం గహేత్వా ఏకేన హత్థేన చీవరవంసం వా చీవరరజ్జుం వా పమజ్జిత్వా పారతో అన్తం ఓరతో భోగం కత్వా చీవరం నిక్ఖిపితబ్బం.

‘‘సచే ¶ పురత్థిమా సరజా వాతా వాయన్తి, పురత్థిమా వాతపానా ¶ థకేతబ్బా. సచే పచ్ఛిమా సరజా వాతా వాయన్తి, పచ్ఛిమా వాతపానా థకేతబ్బా. సచే ఉత్తరా సరజా వాతా వాయన్తి, ఉత్తరా వాతపానా థకేతబ్బా. సచే దక్ఖిణా సరజా వాతా వాయన్తి, దక్ఖిణా వాతపానా థకేతబ్బా. సచే సీతకాలో హోతి, దివా వాతపానా వివరితబ్బా, రత్తిం థకేతబ్బా. సచే ఉణ్హకాలో హోతి, దివా వాతపానా థకేతబ్బా, రత్తిం వివరితబ్బా.

‘‘సచే ¶ పరివేణం ఉక్లాపం హోతి, పరివేణం సమ్మజ్జితబ్బం. సచే కోట్ఠకో ఉక్లాపో హోతి, కోట్ఠకో సమ్మజ్జితబ్బో. సచే ఉపట్ఠానసాలా ఉక్లాపా హోతి, ఉపట్ఠానసాలా సమ్మజ్జితబ్బా. సచే అగ్గిసాలా ఉక్లాపా హోతి, అగ్గిసాలా సమ్మజ్జితబ్బా. సచే వచ్చకుటి ఉక్లాపా హోతి, వచ్చకుటి సమ్మజ్జితబ్బా. సచే పానీయం న హోతి, పానీయం ఉపట్ఠాపేతబ్బం. సచే పరిభోజనీయం న హోతి, పరిభోజనీయం ఉపట్ఠాపేతబ్బం. సచే ఆచమనకుమ్భియా ఉదకం న హోతి, ఆచమనకుమ్భియా ఉదకం ఆసిఞ్చితబ్బం.

‘‘సచే అన్తేవాసికస్స అనభిరతి ఉప్పన్నా హోతి, ఆచరియేన వూపకాసేతబ్బో, వూపకాసాపేతబ్బో, ధమ్మకథా వాస్స కాతబ్బా. సచే అన్తేవాసికస్స కుక్కుచ్చం ఉప్పన్నం హోతి, ఆచరియేన వినోదేతబ్బం, వినోదాపేతబ్బం, ధమ్మకథా వాస్స కాతబ్బా. సచే అన్తేవాసికస్స దిట్ఠిగతం ఉప్పన్నం హోతి, ఆచరియేన వివేచేతబ్బం, వివేచాపేతబ్బం, ధమ్మకథా వాస్స కాతబ్బా. సచే అన్తేవాసికో గరుధమ్మం అజ్ఝాపన్నో హోతి పరివాసారహో, ఆచరియేన ఉస్సుక్కం ¶ కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో సఙ్ఘో, అన్తేవాసికస్స పరివాసం దదేయ్యాతి. సచే అన్తేవాసికో మూలాయ పటికస్సనారహో హోతి, ఆచరియేన ఉస్సుక్కం కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో సఙ్ఘో అన్తేవాసికం మూలాయ పటికస్సేయ్యాతి. సచే అన్తేవాసికో మానత్తారహో హోతి, ఆచరియేన ఉస్సుక్కం కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో సఙ్ఘో అన్తేవాసికస్స మానత్తం దదేయ్యాతి. సచే అన్తేవాసికో అబ్భానారహో హోతి, ఆచరియేన ఉస్సుక్కం కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో సఙ్ఘో అన్తేవాసికం అబ్భేయ్యాతి. సచే సఙ్ఘో అన్తేవాసికస్స కమ్మం కత్తుకామో హోతి, తజ్జనీయం వా నియస్సం వా పబ్బాజనీయం వా పటిసారణీయం వా ఉక్ఖేపనీయం ¶ వా, ఆచరియేన ఉస్సుక్కం కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో సఙ్ఘో అన్తేవాసికస్స కమ్మం న కరేయ్య, లహుకాయ వా పరిణామేయ్యాతి. కతం వా పనస్స హోతి సఙ్ఘేన కమ్మం, తజ్జనీయం వా నియస్సం వా పబ్బాజనీయం వా పటిసారణీయం వా ఉక్ఖేపనీయం వా, ఆచరియేన ఉస్సుక్కం కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో అన్తేవాసికో సమ్మా వత్తేయ్య, లోమం పాతేయ్య, నేత్థారం వత్తేయ్య, సఙ్ఘో తం కమ్మం పటిప్పస్సమ్భేయ్యాతి.

‘‘సచే అన్తేవాసికస్స చీవరం ధోవితబ్బం హోతి, ఆచరియేన ఆచిక్ఖితబ్బం – ‘ఏవం ధోవేయ్యాసీ’తి, ఉస్సుక్కం వా కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో అన్తేవాసికస్స చీవరం ధోవియేథాతి. సచే అన్తేవాసికస్స చీవరం కాతబ్బం హోతి, ఆచరియేన ఆచిక్ఖితబ్బం – ‘ఏవం కరేయ్యాసీ’తి, ఉస్సుక్కం వా కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో అన్తేవాసికస్స చీవరం కరియేథాతి. సచే ¶ అన్తేవాసికస్స రజనం పచితబ్బం హోతి, ఆచరియేన ఆచిక్ఖితబ్బం – ‘ఏవం పచేయ్యాసీ’తి, ఉస్సుక్కం వా కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో అన్తేవాసికస్స రజనం పచియేథాతి. సచే ¶ అన్తేవాసికస్స చీవరం రజితబ్బం హోతి, ఆచరియేన ఆచిక్ఖితబ్బం – ‘ఏవం రజేయ్యాసీ’తి, ఉస్సుక్కం వా కాతబ్బం – కిన్తి ను ఖో అన్తేవాసికస్స చీవరం రజియేథాతి. చీవరం రజన్తేన సాధుకం సమ్పరివత్తకం సమ్పరివత్తకం రజితబ్బం, న చ అచ్ఛిన్నే థేవే పక్కమితబ్బం. సచే అన్తేవాసికో గిలానో హోతి, యావజీవం ఉపట్ఠాతబ్బో, వుట్ఠానమస్స ఆగమేతబ్బ’’న్తి.

అన్తేవాసికవత్తం నిట్ఠితం.

ఛట్ఠభాణవారో.

౨౦. పణామనా ఖమాపనా

౮౦. తేన ఖో పన సమయేన అన్తేవాసికా ఆచరియేసు న సమ్మా వత్తన్తి…పే… భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం…పే… న, భిక్ఖవే, అన్తేవాసికేన ఆచరియమ్హి న సమ్మా వత్తితబ్బం. యో న సమ్మా వత్తేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి. నేవ సమ్మా వత్తన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం…పే… అనుజానామి, భిక్ఖవే, అసమ్మావత్తన్తం పణామేతుం. ఏవఞ్చ పన, భిక్ఖవే, పణామేతబ్బో – పణామేమి తన్తి వా, మాయిధ పటిక్కమీతి ¶ వా, నీహర తే పత్తచీవరన్తి వా, నాహం తయా ఉపట్ఠాతబ్బోతి వా. కాయేన విఞ్ఞాపేతి, వాచాయ విఞ్ఞాపేతి, కాయేన వాచాయ విఞ్ఞాపేతి, పణామితో హోతి అన్తేవాసికో; న కాయేన విఞ్ఞాపేతి, న వాచాయ విఞ్ఞాపేతి, న కాయేన వాచాయ విఞ్ఞాపేతి, న పణామితో హోతి అన్తేవాసికోతి.

తేన ఖో పన సమయేన ¶ అన్తేవాసికా పణామితా న ఖమాపేన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఖమాపేతున్తి. నేవ ఖమాపేన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, పణామితేన న ఖమాపేతబ్బో. యో న ఖమాపేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

తేన ఖో పన సమయేన ఆచరియా ఖమాపియమానా న ఖమన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఖమితున్తి. నేవ ఖమన్తి. అన్తేవాసికా పక్కమన్తిపి విబ్భమన్తిపి తిత్థియేసుపి సఙ్కమన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, ఖమాపియమానేన న ఖమితబ్బం. యో న ఖమేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

తేన ¶ ఖో పన సమయేన ఆచరియా సమ్మావత్తన్తం పణామేన్తి, అసమ్మావత్తన్తం న పణామేన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, సమ్మావత్తన్తో పణామేతబ్బో. యో పణామేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్స. న చ, భిక్ఖవే, అసమ్మావత్తన్తో న పణామేతబ్బో. యో న పణామేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్స.

౮౧. ‘‘పఞ్చహి, భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతో అన్తేవాసికో పణామేతబ్బో. ఆచరియమ్హి నాధిమత్తం పేమం హోతి, నాధిమత్తో పసాదో హోతి, నాధిమత్తా హిరీ హోతి, నాధిమత్తో గారవో హోతి, నాధిమత్తా భావనా హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతో అన్తేవాసికో పణామేతబ్బో.

‘‘పఞ్చహి, భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతో అన్తేవాసికో న పణామేతబ్బో. ఆచరియమ్హి అధిమత్తం పేమం హోతి, అధిమత్తో పసాదో హోతి, అధిమత్తా ¶ హిరీ హోతి, అధిమత్తో గారవో హోతి, అధిమత్తా భావనా హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతో అన్తేవాసికో న పణామేతబ్బో.

‘‘పఞ్చహి ¶ , భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతో అన్తేవాసికో అలం పణామేతుం. ఆచరియమ్హి నాధిమత్తం పేమం హోతి, నాధిమత్తో పసాదో హోతి, నాధిమత్తా హిరీ హోతి, నాధిమత్తో గారవో హోతి, నాధిమత్తా భావనా హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతో అన్తేవాసికో అలం పణామేతుం.

‘‘పఞ్చహి, భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతో అన్తేవాసికో నాలం పణామేతుం. ఆచరియమ్హి అధిమత్తం పేమం హోతి, అధిమత్తో పసాదో హోతి, అధిమత్తా హిరీ హోతి, అధిమత్తో గారవో హోతి, అధిమత్తా భావనా హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతో అన్తేవాసికో నాలం పణామేతుం.

‘‘పఞ్చహి, భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతం అన్తేవాసికం అప్పణామేన్తో ఆచరియో సాతిసారో హోతి, పణామేన్తో అనతిసారో హోతి. ఆచరియమ్హి నాధిమత్తం పేమం హోతి, నాధిమత్తో పసాదో హోతి, నాధిమత్తా హిరీ హోతి, నాధిమత్తో గారవో హోతి, నాధిమత్తా భావనా హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతం అన్తేవాసికం అప్పణామేన్తో ఆచరియో సాతిసారో హోతి, పణామేన్తో అనతిసారో హోతి.

‘‘పఞ్చహి ¶ , భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతం అన్తేవాసికం పణామేన్తో ఆచరియో సాతిసారో హోతి, అప్పణామేన్తో అనతిసారో హోతి. ఆచరియమ్హి అధిమత్తం పేమం హోతి, అధిమత్తో పసాదో హోతి, అధిమత్తా ¶ హిరీ హోతి, అధిమత్తో గారవో హోతి, అధిమత్తా భావనా హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతం అన్తేవాసికం పణామేన్తో ఆచరియో సాతిసారో హోతి, అప్పణామేన్తో అనతిసారో హోతీ’’తి.

పణామనా ఖమాపనా నిట్ఠితా.

౨౧. బాలఅబ్యత్తవత్థు

౮౨. తేన ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ, దసవస్సమ్హా దసవస్సమ్హాతి, బాలా అబ్యత్తా నిస్సయం దేన్తి. దిస్సన్తి ఆచరియా బాలా, అన్తేవాసికా పణ్డితా ¶ . దిస్సన్తి ఆచరియా అబ్యత్తా, అన్తేవాసికా బ్యత్తా. దిస్సన్తి ఆచరియా అప్పస్సుతా, అన్తేవాసికా బహుస్సుతా. దిస్సన్తి ఆచరియా దుప్పఞ్ఞా, అన్తేవాసికా పఞ్ఞవన్తో. యే తే భిక్ఖూ అప్పిచ్ఛా…పే… ¶ తే ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – ‘‘కథఞ్హి నామ భిక్ఖూ, దసవస్సమ్హా దసవస్సమ్హాతి, బాలా అబ్యత్తా నిస్సయం దస్సన్తి. దిస్సన్తి ఆచరియా బాలా అన్తేవాసికా పణ్డితా, దిస్సన్తి ఆచరియా అబ్యత్తా అన్తేవాసికా బ్యత్తా, దిస్సన్తి ఆచరియా అప్పస్సుతా అన్తేవాసికా బహుస్సుతా, దిస్సన్తి ఆచరియా దుప్పఞ్ఞా అన్తేవాసికా పఞ్ఞవన్తో’’తి. అథ ఖో తే భిక్ఖూ భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం…పే… సచ్చం కిర, భిక్ఖవే, భిక్ఖూ, దసవస్సమ్హా దసవస్సమ్హాతి, బాలా అబ్యత్తా నిస్సయం దేన్తి…పే… సచ్చం, భగవాతి. విగరహి బుద్ధో భగవా…పే… విగరహిత్వా…పే… ధమ్మిం కథం కత్వా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘న, భిక్ఖవే, బాలేన అబ్యత్తేన నిస్సయో దాతబ్బో. యో దదేయ్య, ఆపత్తి ¶ దుక్కటస్స. అనుజానామి, భిక్ఖవే, బ్యత్తేన భిక్ఖునా పటిబలేన దసవస్సేన వా అతిరేకదసవస్సేన వా నిస్సయం దాతు’’న్తి.

బాలఅబ్యత్తవత్థు నిట్ఠితం.

౨౨. నిస్సయపటిప్పస్సద్ధికథా

౮౩. తేన ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ ఆచరియుపజ్ఝాయేసు పక్కన్తేసుపి విబ్భన్తేసుపి కాలఙ్కతేసుపి ¶ పక్ఖసఙ్కన్తేసుపి నిస్సయపటిప్పస్సద్ధియో న జానన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం.

‘‘పఞ్చిమా, భిక్ఖవే, నిస్సయపటిప్పస్సద్ధియో ఉపజ్ఝాయమ్హా – ఉపజ్ఝాయో పక్కన్తో వా హోతి, విబ్భన్తో వా, కాలఙ్కతో వా, పక్ఖసఙ్కన్తో వా, ఆణత్తియేవ పఞ్చమీ. ఇమా ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చ నిస్సయపటిప్పస్సద్ధియో ఉపజ్ఝాయమ్హా.

‘‘ఛయిమా, భిక్ఖవే, నిస్సయపటిప్పస్సద్ధియో ఆచరియమ్హా – ఆచరియో పక్కన్తో వా హోతి, విబ్భన్తో వా, కాలఙ్కతో వా, పక్ఖసఙ్కన్తో వా, ఆణత్తియేవ పఞ్చమీ, ఉపజ్ఝాయేన వా సమోధానగతో హోతి. ఇమా ఖో, భిక్ఖవే, ఛ నిస్సయపటిప్పస్సద్ధియో ఆచరియమ్హా’’.

నిస్సపటిప్పస్సద్ధికథా నిట్ఠితా.

౨౩. ఉపసమ్పాదేతబ్బపఞ్చకం

౮౪. ‘‘పఞ్చహి ¶ , భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న ఉపసమ్పాదేతబ్బం, న నిస్సయో దాతబ్బో, న సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో. న అసేక్ఖేన [న అసేఖేన (క.)] సీలక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, న అసేక్ఖేన సమాధిక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, న అసేక్ఖేన పఞ్ఞాక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, న అసేక్ఖేన విముత్తిక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, న అసేక్ఖేన విముత్తిఞాణదస్సనక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి ¶ సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న ఉపసమ్పాదేతబ్బం, న నిస్సయో దాతబ్బో, న సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో.

‘‘పఞ్చహి, భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా ఉపసమ్పాదేతబ్బం, నిస్సయో దాతబ్బో, సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో. అసేక్ఖేన సీలక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, అసేక్ఖేన సమాధిక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, అసేక్ఖేన పఞ్ఞాక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, అసేక్ఖేన విముత్తిక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, అసేక్ఖేన విముత్తిఞాణదస్సనక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా ¶ ఉపసమ్పాదేతబ్బం, నిస్సయో దాతబ్బో, సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో.

‘‘అపరేహిపి, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న ఉపసమ్పాదేతబ్బం, న నిస్సయో ¶ దాతబ్బో, న సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో. అత్తనా న అసేక్ఖేన సీలక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, న పరం అసేక్ఖే సీలక్ఖన్ధే సమాదపేతా; అత్తనా న అసేక్ఖేన సమాధిక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, న పరం అసేక్ఖే సమాధిక్ఖన్ధే సమాదపేతా; అత్తనా న అసేక్ఖేన పఞ్ఞాక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, న పరం అసేక్ఖే పఞ్ఞాక్ఖన్ధే సమాదపేతా; అత్తనా న అసేక్ఖేన విముత్తిక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, న పరం అసేక్ఖే విముత్తిక్ఖన్ధే సమాదపేతా; అత్తనా న అసేక్ఖేన విముత్తిఞాణదస్సనక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, న పరం అసేక్ఖే విముత్తిఞాణదస్సనక్ఖన్ధే సమాదపేతా – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న ఉపసమ్పాదేతబ్బం, న ¶ నిస్సయో దాతబ్బో, న సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో.

‘‘పఞ్చహి ¶ , భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా ఉపసమ్పాదేతబ్బం, నిస్సయో దాతబ్బో, సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో. అత్తనా అసేక్ఖేన సీలక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, పరం అసేక్ఖే సీలక్ఖన్ధే సమాదపేతా; అత్తనా అసేక్ఖేన సమాధిక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, పరం అసేక్ఖే సమాధిక్ఖన్ధే సమాదపేతా; అత్తనా అసేక్ఖేన పఞ్ఞాక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, పరం అసేక్ఖే పఞ్ఞాక్ఖన్ధే సమాదపేతా; అత్తనా అసేక్ఖేన విముత్తిక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, పరం అసేక్ఖే విముత్తిక్ఖన్ధే సమాదపేతా; అత్తనా అసేక్ఖేన విముత్తిఞాణదస్సనక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, పరం అసేక్ఖే విముత్తిఞాణదస్సనక్ఖన్ధే సమాదపేతా – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా ఉపసమ్పాదేతబ్బం, నిస్సయో దాతబ్బో, సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో.

‘‘అపరేహిపి, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న ఉపసమ్పాదేతబ్బం, న నిస్సయో దాతబ్బో, న సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో. అస్సద్ధో హోతి, అహిరికో హోతి, అనోత్తప్పీ హోతి, కుసీతో హోతి, ముట్ఠస్సతి హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న ఉపసమ్పాదేతబ్బం, న నిస్సయో దాతబ్బో, న సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో.

‘‘పఞ్చహి, భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా ఉపసమ్పాదేతబ్బం, నిస్సయో దాతబ్బో ¶ , సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో. సద్ధో హోతి, హిరిమా హోతి, ఓత్తప్పీ హోతి, ఆరద్ధవీరియో హోతి, ఉపట్ఠితస్సతి హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా ఉపసమ్పాదేతబ్బం, నిస్సయో దాతబ్బో, సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో.

‘‘అపరేహిపి ¶ , భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న ఉపసమ్పాదేతబ్బం, న నిస్సయో దాతబ్బో, న సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో. అధిసీలే సీలవిపన్నో హోతి, అజ్ఝాచారే ఆచారవిపన్నో హోతి, అతిదిట్ఠియా దిట్ఠివిపన్నో హోతి, అప్పస్సుతో హోతి, దుప్పఞ్ఞో హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న ఉపసమ్పాదేతబ్బం, న నిస్సయో దాతబ్బో, న సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో.

‘‘పఞ్చహి ¶ , భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా ఉపసమ్పాదేతబ్బం ¶ , నిస్సయో దాతబ్బో, సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో. న అధిసీలే సీలవిపన్నో హోతి, న అజ్ఝాచారే ఆచారవిపన్నో హోతి, న అతిదిట్ఠియా దిట్ఠివిపన్నో హోతి, బహుస్సుతో హోతి, పఞ్ఞవా హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా ఉపసమ్పాదేతబ్బం, నిస్సయో దాతబ్బో, సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో.

‘‘అపరేహిపి, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న ఉపసమ్పాదేతబ్బం, న నిస్సయో దాతబ్బో, న సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో. న పటిబలో హోతి అన్తేవాసిం వా సద్ధివిహారిం వా ¶ గిలానం ఉపట్ఠాతుం వా ఉపట్ఠాపేతుం వా, అనభిరతం [అనభిరతిం (స్యా.), ఉప్పన్నం అనభిరతిం (క.)] వూపకాసేతుం వా వూపకాసాపేతుం వా, ఉప్పన్నం కుక్కుచ్చం ధమ్మతో వినోదేతుం [వినోదేతుం వా వినోదాపేతుం వా (సబ్బత్థ, విమతివినోదనీ టీకా ఓలోకేతబ్బా)] ఆపత్తిం న జానాతి, ఆపత్తియా వుట్ఠానం న జానాతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న ఉపసమ్పాదేతబ్బం, న నిస్సయో దాతబ్బో, న సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో.

‘‘పఞ్చహి, భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా ఉపసమ్పాదేతబ్బం, నిస్సయో దాతబ్బో, సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో. పటిబలో హోతి అన్తేవాసిం వా సద్ధివిహారిం వా గిలానం ఉపట్ఠాతుం వా ఉపట్ఠాపేతుం వా, అనభిరతం వూపకాసేతుం వా వూపకాసాపేతుం వా, ఉప్పన్నం కుక్కుచ్చం ధమ్మతో వినోదేతుం ఆపత్తిం జానాతి, ఆపత్తియా వుట్ఠానం జానాతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా ఉపసమ్పాదేతబ్బం, నిస్సయో దాతబ్బో, సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో.

‘‘అపరేహిపి, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న ఉపసమ్పాదేతబ్బం, న నిస్సయో దాతబ్బో, న సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో. న పటిబలో హోతి అన్తేవాసిం వా సద్ధివిహారిం వా అభిసమాచారికాయ సిక్ఖాయ సిక్ఖాపేతుం, ఆదిబ్రహ్మచరియకాయ సిక్ఖాయ వినేతుం, అభిధమ్మే వినేతుం, అభివినయే వినేతుం, ఉప్పన్నం దిట్ఠిగతం ధమ్మతో వివేచేతుం – ఇమేహి ఖో ¶ , భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న ఉపసమ్పాదేతబ్బం, న ¶ నిస్సయో దాతబ్బో, న సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో.

‘‘పఞ్చహి ¶ , భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా ఉపసమ్పాదేతబ్బం, నిస్సయో దాతబ్బో, సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో. పటిబలో హోతి అన్తేవాసిం వా సద్ధివిహారిం వా అభిసమాచారికాయ సిక్ఖాయ సిక్ఖాపేతుం, ఆదిబ్రహ్మచరియకాయ సిక్ఖాయ వినేతుం, అభిధమ్మే వినేతుం, అభివినయే వినేతుం, ఉప్పన్నం దిట్ఠిగతం ధమ్మతో ¶ వివేచేతుం – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా ఉపసమ్పాదేతబ్బం, నిస్సయో దాతబ్బో, సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో.

‘‘అపరేహిపి, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న ఉపసమ్పాదేతబ్బం, న నిస్సయో దాతబ్బో, న సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో. ఆపత్తిం న జానాతి, అనాపత్తిం న జానాతి, లహుకం ఆపత్తిం న జానాతి, గరుకం ఆపత్తిం న జానాతి, ఉభయాని ఖో పనస్స పాతిమోక్ఖాని విత్థారేన న స్వాగతాని హోన్తి న సువిభత్తాని న సుప్పవత్తీని న సువినిచ్ఛితాని సుత్తసో అనుబ్యఞ్జనసో – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న ఉపసమ్పాదేతబ్బం, న నిస్సయో దాతబ్బో, న సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో.

‘‘పఞ్చహి, భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా ఉపసమ్పాదేతబ్బం, నిస్సయో దాతబ్బో, సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో. ఆపత్తిం జానాతి, అనాపత్తిం జానాతి, లహుకం ఆపత్తిం జానాతి, గరుకం ఆపత్తిం జానాతి, ఉభయాని ఖో పనస్స పాతిమోక్ఖాని విత్థారేన స్వాగతాని హోన్తి సువిభత్తాని సుప్పవత్తీని సువినిచ్ఛితాని సుత్తసో అనుబ్యఞ్జనసో ¶ – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా ఉపసమ్పాదేతబ్బం, నిస్సయో దాతబ్బో, సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో.

‘‘అపరేహిపి, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న ఉపసమ్పాదేతబ్బం, న నిస్సయో దాతబ్బో, న సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో. ఆపత్తిం న జానాతి, అనాపత్తిం న జానాతి, లహుకం ఆపత్తిం న జానాతి, గరుకం ఆపత్తిం న జానాతి, ఊనదసవస్సో హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న ఉపసమ్పాదేతబ్బం, న నిస్సయో దాతబ్బో, న సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో.

‘‘పఞ్చహి ¶ , భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా ఉపసమ్పాదేతబ్బం, నిస్సయో దాతబ్బో, సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో. ఆపత్తిం జానాతి, అనాపత్తిం ¶ జానాతి, లహుకం ఆపత్తిం జానాతి, గరుకం ఆపత్తిం జానాతి, దసవస్సో వా హోతి అతిరేకదసవస్సో వా – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా ఉపసమ్పాదేతబ్బం, నిస్సయో దాతబ్బో, సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో’’తి.

ఉపసమ్పాదేతబ్బపఞ్చకం నిట్ఠితం.

౨౪. ఉపసమ్పాదేతబ్బఛక్కం

౮౫. ‘‘ఛహి, భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న ఉపసమ్పాదేతబ్బం, న నిస్సయో దాతబ్బో, న సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో ¶ . న అసేక్ఖేన సీలక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, న అసేక్ఖేన సమాధిక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, న అసేక్ఖేన పఞ్ఞాక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, న అసేక్ఖేన విముత్తిక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, న అసేక్ఖేన విముత్తిఞాణదస్సనక్ఖన్ధేన ¶ సమన్నాగతో హోతి, ఊనదసవస్సో హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, ఛహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న ఉపసమ్పాదేతబ్బం, న నిస్సయో దాతబ్బో, న సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో.

‘‘ఛహి, భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా ఉపసమ్పాదేతబ్బం, నిస్సయో దాతబ్బో, సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో. అసేక్ఖేన సీలక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, అసేక్ఖేన సమాధిక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, అసేక్ఖేన పఞ్ఞాక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, అసేక్ఖేన విముత్తిక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, అసేక్ఖేన విముత్తిఞాణదస్సనక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, దసవస్సో వా హోతి అతిరేకదసవస్సో వా – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, ఛహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా ఉపసమ్పాదేతబ్బం, నిస్సయో దాతబ్బో, సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో.

‘‘అపరేహిపి, భిక్ఖవే, ఛహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న ఉపసమ్పాదేతబ్బం, న నిస్సయో దాతబ్బో, న సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో. అత్తనా న అసేక్ఖేన సీలక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, న పరం అసేక్ఖే సీలక్ఖన్ధే సమాదపేతా; అత్తనా న అసేక్ఖేన సమాధిక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో ¶ హోతి, న పరం అసేక్ఖే సమాధిక్ఖన్ధే సమాదపేతా; అత్తనా ¶ న అసేక్ఖేన పఞ్ఞాక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, న పరం అసేక్ఖే పఞ్ఞాక్ఖన్ధే సమాదపేతా; అత్తనా న అసేక్ఖేన విముత్తిక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, న పరం అసేక్ఖే విముత్తిక్ఖన్ధే సమాదపేతా; అత్తనా న అసేక్ఖేన విముత్తిఞాణదస్సనక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, న పరం అసేక్ఖే విముత్తిఞాణదస్సనక్ఖన్ధే ¶ సమాదపేతా; ఊనదసవస్సో హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, ఛహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న ఉపసమ్పాదేతబ్బం, న నిస్సయో దాతబ్బో, న సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో.

‘‘ఛహి, భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా ఉపసమ్పాదేతబ్బం, నిస్సయో దాతబ్బో, సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో. అత్తనా అసేక్ఖేన సీలక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, పరం అసేక్ఖే సీలక్ఖన్ధే సమాదపేతా అత్తనా అసేక్ఖేన సమాధిక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, పరం అసేక్ఖే సమాధిక్ఖన్ధే సమాదపేతా. అత్తనా అసేక్ఖేన పఞ్ఞాక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, పరం అసేక్ఖే పఞ్ఞాక్ఖన్ధే సమాదపేతా. అత్తనా అసేక్ఖేన విముత్తిక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, పరం అసేక్ఖే విముత్తిక్ఖన్ధే సమాదపేతా. అత్తనా అసేక్ఖేన విముత్తిఞాణదస్సనక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, పరం అసేక్ఖే విముత్తిఞాణదస్సనక్ఖన్ధే సమాదపేతా; దసవస్సో వా హోతి అతిరేకదసవస్సో వా – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, ఛహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా ఉపసమ్పాదేతబ్బం, నిస్సయో దాతబ్బో, సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో.

‘‘అపరేహిపి, భిక్ఖవే, ఛహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న ఉపసమ్పాదేతబ్బం, న నిస్సయో దాతబ్బో, న సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో. అస్సద్ధో హోతి, అహిరికో హోతి, అనోత్తప్పీ హోతి, కుసీతో హోతి, ముట్ఠస్సతి హోతి, ఊనదసవస్సో హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, ఛహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న ఉపసమ్పాదేతబ్బం, న నిస్సయో దాతబ్బో, న సామణేరో ¶ ఉపట్ఠాపేతబ్బో.

‘‘ఛహి, భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా ఉపసమ్పాదేతబ్బం ¶ , నిస్సయో దాతబ్బో, సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో. సద్ధో హోతి, హిరిమా హోతి, ఓత్తప్పీ హోతి, ఆరద్ధవీరియో హోతి, ఉపట్ఠితస్సతి హోతి, దసవస్సో వా హోతి అతిరేకదసవస్సో వా – ఇమేహి ¶ ఖో, భిక్ఖవే, ఛహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా ఉపసమ్పాదేతబ్బం, నిస్సయో దాతబ్బో, సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో.

‘‘అపరేహిపి, భిక్ఖవే, ఛహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న ఉపసమ్పాదేతబ్బం, న నిస్సయో దాతబ్బో, న సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో. అధిసీలే సీలవిపన్నో హోతి, అజ్ఝాచారే ఆచారవిపన్నో హోతి, అతిదిట్ఠియా దిట్ఠివిపన్నో హోతి, అప్పస్సుతో హోతి, దుప్పఞ్ఞో హోతి, ఊనదసవస్సో ¶ హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, ఛహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న ఉపసమ్పాదేతబ్బం, న నిస్సయో దాతబ్బో, న సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో.

‘‘ఛహి, భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా ఉపసమ్పాదేతబ్బం, నిస్సయో దాతబ్బో, సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో. న అధిసీలే సీలవిపన్నో హోతి, న అజ్ఝాచారే ఆచారవిపన్నో హోతి, న అతిదిట్ఠియా దిట్ఠివిపన్నో హోతి, బహుస్సుతో హోతి, పఞ్ఞవా హోతి, దసవస్సో వా హోతి అతిరేకదసవస్సో వా – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, ఛహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా ఉపసమ్పాదేతబ్బం, నిస్సయో దాతబ్బో, సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో.

‘‘అపరేహిపి, భిక్ఖవే, ఛహఙ్గేహి సమన్నాగతేన ¶ భిక్ఖునా న ఉపసమ్పాదేతబ్బం, న నిస్సయో దాతబ్బో, న సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో. న పటిబలో హోతి అన్తేవాసిం వా సద్ధివిహారిం వా గిలానం ఉపట్ఠాతుం వా ఉపట్ఠాపేతుం వా, అనభిరతం వూపకాసేతుం వా వూపకాసాపేతుం వా, ఉప్పన్నం కుక్కుచ్చం ధమ్మతో వినోదేతుం, ఆపత్తిం న జానాతి, ఆపత్తియా వుట్ఠానం న జానాతి, ఊనదసవస్సో హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, ఛహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న ఉపసమ్పాదేతబ్బం, న నిస్సయో దాతబ్బో, న సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో.

‘‘ఛహి, భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా ఉపసమ్పాదేతబ్బం, నిస్సయో దాతబ్బో, సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో. పటిబలో హోతి అన్తేవాసిం వా సద్ధివిహారిం వా గిలానం ఉపట్ఠాతుం వా ఉపట్ఠాపేతుం వా, అనభిరతం వూపకాసేతుం వా వూపకాసాపేతుం వా, ఉప్పన్నం కుక్కుచ్చం ధమ్మతో వినోదేతుం, ఆపత్తిం జానాతి, ఆపత్తియా వుట్ఠానం జానాతి, దసవస్సో ¶ వా హోతి అతిరేకదసవస్సో వా – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, ఛహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా ఉపసమ్పాదేతబ్బం, నిస్సయో దాతబ్బో, సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో.

‘‘అపరేహిపి ¶ , భిక్ఖవే, ఛహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న ఉపసమ్పాదేతబ్బం, న నిస్సయో దాతబ్బో, న సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో. న పటిబలో హోతి అన్తేవాసిం వా సద్ధివిహారిం వా అభిసమాచారికాయ సిక్ఖాయ సిక్ఖాపేతుం, ఆదిబ్రహ్మచరియకాయ సిక్ఖాయ వినేతుం, అభిధమ్మే వినేతుం ¶ , అభివినయే వినేతుం, ఉప్పన్నం దిట్ఠిగతం ధమ్మతో వివేచేతుం, ఊనదసవస్సో హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, ఛహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న ఉపసమ్పాదేతబ్బం, న నిస్సయో దాతబ్బో, న సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో.

‘‘ఛహి ¶ , భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా ఉపసమ్పాదేతబ్బం, నిస్సయో దాతబ్బో, సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో. పటిబలో హోతి అన్తేవాసిం వా సద్ధివిహారిం వా అభిసమాచారికాయ సిక్ఖాయ సిక్ఖాపేతుం ఆదిబ్రహ్మచరియకాయ సిక్ఖాయ వినేతుం, అభిధమ్మే వినేతుం, అభివినయే వినేతుం, ఉప్పన్నం దిట్ఠిగతం ధమ్మతో వివేచేతుం, దసవస్సో వా హోతి అతిరేకదసవస్సో వా – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, ఛహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా ఉపసమ్పాదేతబ్బం, నిస్సయో దాతబ్బో, సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో.

‘‘అపరేహిపి, భిక్ఖవే, ఛహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న ఉపసమ్పాదేతబ్బం, న నిస్సయో దాతబ్బో, న సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో. ఆపత్తిం న జానాతి, అనాపత్తిం న జానాతి, లహుకం ఆపత్తిం న జానాతి, గరుకం ఆపత్తిం న జానాతి, ఉభయాని ఖో పనస్స పాతిమోక్ఖాని విత్థారేన న స్వాగతాని హోన్తి న సువిభత్తాని న సుప్పవత్తీని న సువినిచ్ఛితాని సుత్తసో అనుబ్యఞ్జనసో, ఊనదసవస్సో హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, ఛహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న ఉపసమ్పాదేతబ్బం, న నిస్సయో దాతబ్బో, న సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో.

‘‘ఛహి, భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా ఉపసమ్పాదేతబ్బం, నిస్సయో దాతబ్బో ¶ , సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో. ఆపత్తిం జానాతి ¶ , అనాపత్తిం జానాతి, లహుకం ఆపత్తిం జానాతి, గరుకం ఆపత్తిం జానాతి, ఉభయాని ఖో పనస్స పాతిమోక్ఖాని విత్థారేన స్వాగతాని హోన్తి సువిభత్తాని సుప్పవత్తీని సువినిచ్ఛితాని సుత్తసో అనుబ్యఞ్జనసో, దసవస్సో వా హోతి అతిరేకదసవస్సో వా – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, ఛహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా ఉపసమ్పాదేతబ్బం, నిస్సయో దాతబ్బో, సామణేరో ఉపట్ఠాపేతబ్బో’’తి.

ఉపసమ్పాదేతబ్బఛక్కం నిట్ఠితం.

౨౫. అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బకథా

౮౬. తేన ¶ ఖో పన సమయేన యో సో అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బో [యో సో పసురపరిబ్బాజకో అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బో (క.)] పజ్ఝాయేన సహధమ్మికం వుచ్చమానో ఉపజ్ఝాయస్స వాదం ఆరోపేత్వా తంయేవ తిత్థాయతనం సఙ్కమి. సో పున పచ్చాగన్త్వా భిక్ఖూ ఉపసమ్పదం యాచి. భిక్ఖూ భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. యో సో, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బో ఉపజ్ఝాయేన సహధమ్మికం వుచ్చమానో ఉపజ్ఝాయస్స వాదం ఆరోపేత్వా తంయేవ తిత్థాయతనం ¶ సఙ్కన్తో, సో ఆగతో న ఉపసమ్పాదేతబ్బో. యో సో, భిక్ఖవే, అఞ్ఞోపి అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బో ఇమస్మిం ధమ్మవినయే ఆకఙ్ఖతి పబ్బజ్జం, ఆకఙ్ఖతి ఉపసమ్పదం, తస్స చత్తారో మాసే పరివాసో దాతబ్బో. ఏవఞ్చ పన, భిక్ఖవే, దాతబ్బో – పఠమం కేసమస్సుం ఓహారాపేత్వా కాసాయాని వత్థాని అచ్ఛాదాపేత్వా ఏకంసం ఉత్తరాసఙ్గం కారాపేత్వా భిక్ఖూనం పాదే వన్దాపేత్వా ¶ ఉక్కుటికం నిసీదాపేత్వా అఞ్జలిం పగ్గణ్హాపేత్వా ఏవం వదేహీతి వత్తబ్బో – ‘‘బుద్ధం సరణం గచ్ఛామి, ధమ్మం సరణం గచ్ఛామి, సఙ్ఘం సరణం గచ్ఛామి; దుతియమ్పి బుద్ధం సరణం గచ్ఛామి, దుతియమ్పి ధమ్మం సరణం గచ్ఛామి, దుతియమ్పి సఙ్ఘం సరణం గచ్ఛామి; తతియమ్పి బుద్ధం సరణం గచ్ఛామి, తతియమ్పి ధమ్మం సరణం గచ్ఛామి, తతియమ్పి సఙ్ఘం సరణం గచ్ఛామీ’’తి.

తేన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బేన సఙ్ఘం ఉపసఙ్కమిత్వా ఏకంసం ఉత్తరాసఙ్గం కరిత్వా భిక్ఖూనం పాదే వన్దిత్వా ఉక్కుటికం నిసీదిత్వా అఞ్జలిం పగ్గహేత్వా ఏవమస్స వచనీయో – ‘‘అహం, భన్తే, అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బో ఇమస్మిం ¶ ధమ్మవినయే ఆకఙ్ఖామి ఉపసమ్పదం. సోహం, భన్తే, సఙ్ఘం చత్తారో మాసే పరివాసం యాచామీ’’తి. దుతియమ్పి యాచితబ్బో. తతియమ్పి యాచితబ్బో. బ్యత్తేన భిక్ఖునా పటిబలేన సఙ్ఘో ఞాపేతబ్బో –

‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో. అయం ఇత్థన్నామో అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బో ఇమస్మిం ధమ్మవినయే ఆకఙ్ఖతి ఉపసమ్పదం. సో సఙ్ఘం చత్తారో మాసే పరివాసం యాచతి. యది సఙ్ఘస్స పత్తకల్లం సఙ్ఘో ఇత్థన్నామస్స అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బస్స చత్తారో మాసే పరివాసం దదేయ్య. ఏసా ఞత్తి.

‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో. అయం ఇత్థన్నామో అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బో ఇమస్మిం ధమ్మవినయే ఆకఙ్ఖతి ఉపసమ్పదం. సో సఙ్ఘం చత్తారో మాసే పరివాసం యాచతి. సఙ్ఘో ఇత్థన్నామస్స అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బస్స చత్తారో మాసే పరివాసం దేతి. యస్సాయస్మతో ఖమతి ఇత్థన్నామస్స అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బస్స ¶ చత్తారో మాసే పరివాసస్స దానం, సో తుణ్హస్స; యస్స నక్ఖమతి, సో భాసేయ్య.

‘‘దిన్నో సఙ్ఘేన ఇత్థన్నామస్స అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బస్స చత్తారో మాసే పరివాసో. ఖమతి ¶ సఙ్ఘస్స, తస్మా తుణ్హీ, ఏవమేతం ధారయామీ’’తి.

౮౭. ‘‘ఏవం ఖో, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బో ఆరాధకో హోతి, ఏవం అనారాధకో. కథఞ్చ, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బో అనారాధకో హోతి? ఇధ, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బో అతికాలేన ¶ గామం పవిసతి, అతిదివా పటిక్కమతి. ఏవమ్పి, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బో అనారాధకో హోతి.

‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బో వేసియాగోచరో వా హోతి, విధవాగోచరో వా హోతి, థుల్లకుమారికాగోచరో వా హోతి, పణ్డకగోచరో వా హోతి, భిక్ఖునిగోచరో వా హోతి. ఏవమ్పి, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బో అనారాధకో హోతి.

‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బో యాని తాని సబ్రహ్మచారీనం ఉచ్చావచాని కరణీయాని, తత్థ న దక్ఖో హోతి, న అనలసో, న తత్రుపాయాయ వీమంసాయ సమన్నాగతో, న అలం కాతుం, న అలం సంవిధాతుం. ఏవమ్పి, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బో అనారాధకో హోతి.

‘‘పున ¶ చపరం, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బో న తిబ్బచ్ఛన్దో హోతి ఉద్దేసే, పరిపుచ్ఛాయ, అధిసీలే, అధిచిత్తే, అధిపఞ్ఞాయ. ఏవమ్పి, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బో అనారాధకో హోతి.

‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బో యస్స తిత్థాయతనా సఙ్కన్తో హోతి, తస్స సత్థునో తస్స దిట్ఠియా తస్స ఖన్తియా తస్స రుచియా తస్స ఆదాయస్స ¶ అవణ్ణే భఞ్ఞమానే కుపితో హోతి అనత్తమనో అనభిరద్ధో, బుద్ధస్స వా ధమ్మస్స వా సఙ్ఘస్స వా అవణ్ణే భఞ్ఞమానే అత్తమనో హోతి ఉదగ్గో అభిరద్ధో. యస్స వా పన తిత్థాయతనా సఙ్కన్తో హోతి, తస్స సత్థునో తస్స దిట్ఠియా తస్స ఖన్తియా తస్స రుచియా తస్స ఆదాయస్స వణ్ణే భఞ్ఞమానే అత్తమనో హోతి ఉదగ్గో అభిరద్ధో, బుద్ధస్స వా ధమ్మస్స వా సఙ్ఘస్స వా వణ్ణే భఞ్ఞమానే కుపితో హోతి అనత్తమనో అనభిరద్ధో. ఇదం, భిక్ఖవే, సఙ్ఘాతనికం అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బస్స అనారాధనీయస్మిం. ఏవమ్పి ఖో, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బో అనారాధకో హోతి. ఏవం అనారాధకో ఖో, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బో ఆగతో న ఉపసమ్పాదేతబ్బో.

‘‘కథఞ్చ, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బో ఆరాధకో హోతి? ఇధ, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బో నాతికాలేన గామం పవిసతి నాతిదివా పటిక్కమతి. ఏవమ్పి, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బో ఆరాధకో హోతి.

‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బో న వేసియాగోచరో హోతి, న విధవాగోచరో హోతి, న థుల్లకుమారికాగోచరో హోతి, న పణ్డకగోచరో హోతి, న భిక్ఖునిగోచరో హోతి. ఏవమ్పి, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బో ¶ ఆరాధకో హోతి.

‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బో యాని తాని సబ్రహ్మచారీనం ఉచ్చావచాని కరణీయాని, తత్థ దక్ఖో హోతి, అనలసో, తత్రుపాయాయ వీమంసాయ సమన్నాగతో, అలం కాతుం, అలం సంవిధాతుం. ఏవమ్పి, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బో ఆరాధకో హోతి.

‘‘పున ¶ చపరం, భిక్ఖవే ¶ , అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బో తిబ్బచ్ఛన్దో హోతి ఉద్దేసే, పరిపుచ్ఛాయ, అధిసీలే, అధిచిత్తే, అధిపఞ్ఞాయ. ఏవమ్పి, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బో ఆరాధకో హోతి.

‘‘పున ¶ చపరం, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బో యస్స తిత్థాయతనా సఙ్కన్తో హోతి, తస్స సత్థునో తస్స దిట్ఠియా తస్స ఖన్తియా తస్స రుచియా తస్స ఆదాయస్స అవణ్ణే భఞ్ఞమానే అత్తమనో హోతి ఉదగ్గో అభిరద్ధో, బుద్ధస్స వా ధమ్మస్స వా సఙ్ఘస్స వా అవణ్ణే భఞ్ఞమానే కుపితో హోతి అనత్తమనో అనభిరద్ధో. యస్స వా పన తిత్థాయతనా సఙ్కన్తో హోతి, తస్స సత్థునో తస్స దిట్ఠియా తస్స ఖన్తియా తస్స రుచియా తస్స ఆదాయస్స వణ్ణే భఞ్ఞమానే కుపితో హోతి అనత్తమనో అనభిరద్ధో, బుద్ధస్స వా ధమ్మస్స వా సఙ్ఘస్స వా వణ్ణే భఞ్ఞమానే అత్తమనో హోతి ఉదగ్గో అభిరద్ధో. ఇదం, భిక్ఖవే, సఙ్ఘాతనికం అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బస్స ఆరాధనీయస్మిం. ఏవమ్పి ఖో, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బో ఆరాధకో హోతి. ఏవం ఆరాధకో ఖో, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బో ఆగతో ఉపసమ్పాదేతబ్బో.

‘‘సచే, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బో నగ్గో ఆగచ్ఛతి, ఉపజ్ఝాయమూలకం చీవరం పరియేసితబ్బం. సచే అచ్ఛిన్నకేసో ఆగచ్ఛతి, సఙ్ఘో అపలోకేతబ్బో భణ్డుకమ్మాయ. యే తే, భిక్ఖవే, అగ్గికా జటిలకా, తే ఆగతా ఉపసమ్పాదేతబ్బా, న తేసం పరివాసో దాతబ్బో. తం కిస్స హేతు? కమ్మవాదినో ఏతే, భిక్ఖవే, కిరియవాదినో. సచే, భిక్ఖవే, జాతియా సాకియో అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బో ఆగచ్ఛతి ¶ , సో ఆగతో ఉపసమ్పాదేతబ్బో, న తస్స పరివాసో దాతబ్బో. ఇమాహం, భిక్ఖవే, ఞాతీనం ఆవేణికం పరిహారం దమ్మీ’’తి.

అఞ్ఞతిత్థియపుబ్బకథా నిట్ఠితా.

సత్తమభాణవారో.

౨౬. పఞ్చాబాధవత్థు

౮౮. తేన ¶ ఖో పన సమయేన మగధేసు పఞ్చ ఆబాధా ఉస్సన్నా హోన్తి – కుట్ఠం, గణ్డో, కిలాసో, సోసో, అపమారో. మనుస్సా పఞ్చహి ఆబాధేహి ఫుట్ఠా జీవకం కోమారభచ్చం ఉపసఙ్కమిత్వా ఏవం వదన్తి – ‘‘సాధు నో, ఆచరియ, తికిచ్ఛాహీ’’తి. ‘‘అహం ఖ్వయ్యో, బహుకిచ్చో బహుకరణీయో; రాజా చ మే మాగధో సేనియో ¶ బిమ్బిసారో ఉపట్ఠాతబ్బో ¶ ఇత్థాగారఞ్చ బుద్ధప్పముఖో చ భిక్ఖుసఙ్ఘో; నాహం సక్కోమి తికిచ్ఛితు’’న్తి. ‘‘సబ్బం సాపతేయ్యఞ్చ తే, ఆచరియ, హోతు; మయఞ్చ తే దాసా; సాధు, నో, ఆచరియ, తికిచ్ఛాహీ’’తి. ‘‘అహం ఖ్వయ్యో, బహుకిచ్చో బహుకరణీయో రాజా చ మే మాగధో సేనియో బిమ్బిసారో ఉపట్ఠాతబ్బో ఇత్థాగారఞ్చ బుద్ధప్పముఖో చ భిక్ఖుసఙ్ఘో; నాహం సక్కోమి తికిచ్ఛితు’’న్తి. అథ ఖో తేసం మనుస్సానం ఏతదహోసి – ‘‘ఇమే ఖో సమణా సక్యపుత్తియా సుఖసీలా సుఖసమాచారా, సుభోజనాని భుఞ్జిత్వా నివాతేసు సయనేసు సయన్తి. యంనూన మయం సమణేసు సక్యపుత్తియేసు పబ్బజేయ్యామ. తత్థ భిక్ఖూ చేవ ఉపట్ఠహిస్సన్తి, జీవకో చ కోమారభచ్చో తికిచ్ఛిస్సతీ’’తి ¶ . అథ ఖో తే మనుస్సా భిక్ఖూ ఉపసఙ్కమిత్వా పబ్బజ్జం యాచింసు. తే భిక్ఖూ పబ్బాజేసుం, ఉపసమ్పాదేసుం. తే భిక్ఖూ చేవ ఉపట్ఠహింసు జీవకో చ కోమారభచ్చో తికిచ్ఛి. తేన ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ బహూ గిలానే భిక్ఖూ ఉపట్ఠహన్తా యాచనబహులా విఞ్ఞత్తిబహులా విహరన్తి – గిలానభత్తం దేథ, గిలానుపట్ఠాకభత్తం దేథ, గిలానభేసజ్జం దేథాతి. జీవకోపి కోమారభచ్చో బహూ గిలానే భిక్ఖూ తికిచ్ఛన్తో అఞ్ఞతరం రాజకిచ్చం పరిహాపేసి.

౮౯. అఞ్ఞతరోపి పురిసో పఞ్చహి ఆబాధేహి ఫుట్ఠో జీవకం కోమారభచ్చం ఉపసఙ్కమిత్వా ఏతదవోచ – ‘‘సాధు మం, ఆచరియ, తికిచ్ఛాహీ’’తి. ‘‘అహం ఖ్వయ్యో, బహుకిచ్చో, బహుకరణీయో, రాజా చ మే మాగధో సేనియో బిమ్బిసారో ఉపట్ఠాతబ్బో ఇత్థాగారఞ్చ బుద్ధప్పముఖో చ భిక్ఖుసఙ్ఘో; నాహం సక్కోమి తికిచ్ఛితు’’న్తి. ‘‘సబ్బం సాపతేయ్యఞ్చ తే, ఆచరియ, హోతు, అహఞ్చ తే దాసో; సాధు మం, ఆచరియ, తికిచ్ఛాహీ’’తి. ‘‘అహం ఖ్వయ్యో, బహుకిచ్చో బహుకరణీయో, రాజా చ మే మాగధో సేనియో బిమ్బిసారో ఉపట్ఠాతబ్బో ఇత్థాగారఞ్చ బుద్ధప్పముఖో చ భిక్ఖుసఙ్ఘో, నాహం సక్కోమి తికిచ్ఛితు’’న్తి. అథ ఖో తస్స పురిసస్స ఏతదహోసి – ‘‘ఇమే ఖో సమణా సక్యపుత్తియా సుఖసీలా సుఖసమాచారా, సుభోజనాని భుఞ్జిత్వా నివాతేసు సయనేసు సయన్తి. యంనూనాహం సమణేసు సక్యపుత్తియేసు పబ్బజేయ్యం. తత్థ భిక్ఖూ చేవ ఉపట్ఠహిస్సన్తి, జీవకో చ కోమారభచ్చో తికిచ్ఛిస్సతి. సోమ్హి [సోహం (బహూసు, విమతివినోదనీటీకా ఓలోకేతబ్బా)] అరోగో విబ్భమిస్సామీ’’తి ¶ . అథ ఖో సో ¶ పురిసో భిక్ఖు ఉపసఙ్కమిత్వా ¶ పబ్బజ్జం యాచి. తం భిక్ఖూ పబ్బాజేసుం, ఉపసమ్పాదేసుం. తం భిక్ఖూ చేవ ఉపట్ఠహింసు, జీవకో చ కోమారభచ్చో తికిచ్ఛి. సో అరోగో విబ్భమి. అద్దసా ఖో జీవకో ¶ కోమారభచ్చో తం పురిసం విబ్భన్తం, దిస్వాన తం పురిసం ఏతదవోచ – ‘‘నను త్వం, అయ్యో, భిక్ఖూసు పబ్బజితో అహోసీ’’తి? ‘‘ఏవం, ఆచరియా’’తి. ‘‘కిస్స పన త్వం, అయ్యో, ఏవరూపమకాసీ’’తి? అథ ఖో సో పురిసో జీవకస్స కోమారభచ్చస్స ఏతమత్థం ఆరోచేసి. జీవకో కోమారభచ్చో ఉజ్ఝాయతి ఖియ్యతి విపాచేతి – ‘‘కథఞ్హి నామ భదన్తా [భద్దన్తా (క.)] పఞ్చహి ఆబాధేహి ఫుట్ఠం పబ్బాజేస్సన్తీ’’తి. అథ ఖో జీవకో కోమారభచ్చో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో జీవకో కోమారభచ్చో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘సాధు, భన్తే, అయ్యా పఞ్చహి ఆబాధేహి ఫుట్ఠం న పబ్బాజేయ్యు’’న్తి. అథ ఖో భగవా జీవకం కోమారభచ్చం ధమ్మియా కథాయ సన్దస్సేసి సమాదపేసి సముత్తేజేసి సమ్పహంసేసి. అథ ఖో జీవకో కోమారభచ్చో భగవతా ధమ్మియా కథాయ సన్దస్సితో సమాదపితో సముత్తేజితో సమ్పహంసితో ఉట్ఠాయాసనా భగవన్తం అభివాదేత్వా పదక్ఖిణం కత్వా పక్కామి. అథ ఖో భగవా ఏతస్మిం నిదానే ఏతస్మిం పకరణే ధమ్మిం కథం కత్వా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘న, భిక్ఖవే, పఞ్చహి ఆబాధేహి ఫుట్ఠో పబ్బాజేతబ్బో. యో పబ్బాజేయ్య, ఆపత్తి ¶ దుక్కటస్సా’’తి.

పఞ్చాబాధవత్థు నిట్ఠితం.

౨౭. రాజభటవత్థు

౯౦. తేన ఖో పన సమయేన రఞ్ఞో మాగధస్స సేనియస్స బిమ్బిసారస్స పచ్చన్తో కుపితో హోతి. అథ ఖో రాజా మాగధో సేనియో బిమ్బిసారో సేనానాయకే మహామత్తే ఆణాపేసి – ‘‘గచ్ఛథ, భణే, పచ్చన్తం ఉచ్చినథా’’తి. ‘‘ఏవం, దేవా’’తి ఖో సేనానాయకా మహామత్తా రఞ్ఞో మాగధస్స సేనియస్స బిమ్బిసారస్స పచ్చస్సోసుం. అథ ఖో అభిఞ్ఞాతానం అభిఞ్ఞాతానం యోధానం ఏతదహోసి – ‘‘మయం ఖో యుద్ధాభినన్దినో గచ్ఛన్తా పాపఞ్చ కరోమ, బహుఞ్చ అపుఞ్ఞం పసవామ. కేన ను ఖో మయం ఉపాయేన పాపా చ విరమేయ్యామ కల్యాణఞ్చ కరేయ్యామా’’తి? అథ ఖో తేసం యోధానం ఏతదహోసి – ‘‘ఇమే ఖో ¶ సమణా సక్యపుత్తియా ధమ్మచారినో సమచారినో బ్రహ్మచారినో సచ్చవాదినో సీలవన్తో కల్యాణధమ్మా. సచే ఖో మయం సమణేసు సక్యపుత్తియేసు పబ్బజేయ్యామ, ఏవం మయం పాపా చ విరమేయ్యామ కల్యాణఞ్చ కరేయ్యామా’’తి. అథ ఖో తే యోధా భిక్ఖూ ఉపసఙ్కమిత్వా పబ్బజ్జం యాచింసు. తే భిక్ఖూ పబ్బాజేసుం, ఉపసమ్పాదేసుం. సేనానాయకా మహామత్తా రాజభటే ¶ పుచ్ఛింసు – ‘‘కిం ను ¶ ఖో, భణే, ఇత్థన్నామో చ ఇత్థన్నామో చ యోధా న దిస్సన్తీ’’తి? ‘‘ఇత్థన్నామో చ ఇత్థన్నామో చ, సామి, యోధా భిక్ఖూసు పబ్బజితా’’తి. సేనానాయకా మహామత్తా ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – ‘‘కథఞ్హి నామ సమణా సక్యపుత్తియా రాజభటం పబ్బాజేస్సన్తీ’’తి. సేనానాయకా మహామత్తా రఞ్ఞో ¶ మాగధస్స సేనియస్స బిమ్బిసారస్స ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అథ ఖో రాజా మాగధో సేనియో బిమ్బిసారో వోహారికే మహామత్తే పుచ్ఛి – ‘‘యో, భణే, రాజభటం పబ్బాజేతి, కిం సో పసవతీ’’తి? ‘‘ఉపజ్ఝాయస్స, దేవ, సీసం ఛేతబ్బం, అనుస్సావకస్స [అనుసావకస్స (క.)] జివ్హా ఉద్ధరితబ్బా, గణస్స ఉపడ్ఢఫాసుకా భఞ్జితబ్బా’’తి. అథ ఖో రాజా మాగధో సేనియో బిమ్బిసారో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో రాజా మాగధో సేనియో బిమ్బిసారో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘సన్తి, భన్తే, రాజానో అస్సద్ధా అప్పసన్నా. తే అప్పమత్తకేనపి భిక్ఖూ విహేఠేయ్యుం. సాధు, భన్తే, అయ్యా రాజభటం న పబ్బాజేయ్యు’’న్తి. అథ ఖో భగవా రాజానం మాగధం సేనియం బిమ్బిసారం ధమ్మియా కథాయ సన్దస్సేసి సమాదపేసి సముత్తేజేసి సమ్పహంసేసి. అథ ఖో రాజా మాగధో సేనియో బిమ్బిసారో భగవతా ధమ్మియా కథాయ సన్దస్సితో సమాదపితో సముత్తేజితో సమ్పహంసితో ఉట్ఠాయాసనా భగవన్తం అభివాదేత్వా పదక్ఖిణం కత్వా పక్కామి. అథ ఖో భగవా ఏతస్మిం నిదానే ఏతస్మిం పకరణే ధమ్మిం కథం కత్వా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘న, భిక్ఖవే, రాజభటో పబ్బాజేతబ్బో. యో పబ్బాజేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సా’’తి.

రాజభటవత్థు నిట్ఠితం.

౨౮. అఙ్గులిమాలచోరవత్థు

౯౧. తేన ఖో పన సమయేన చోరో అఙ్గులిమాలో భిక్ఖూసు పబ్బజితో హోతి. మనుస్సా పస్సిత్వా ఉబ్బిజ్జన్తిపి, ఉత్తసన్తిపి, పలాయన్తిపి ¶ , అఞ్ఞేనపి గచ్ఛన్తి, అఞ్ఞేనపి ముఖం కరోన్తి, ద్వారమ్పి థకేన్తి. మనుస్సా ఉజ్ఝాయన్తి ¶ ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – ‘‘కథఞ్హి నామ సమణా సక్యపుత్తియా ధజబన్ధం చోరం పబ్బాజేస్సన్తీ’’తి. అస్సోసుం ఖో భిక్ఖూ తేసం మనుస్సానం ఉజ్ఝాయన్తానం ఖియ్యన్తానం విపాచేన్తానం. అథ ఖో తే భిక్ఖూ భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం…పే… న, భిక్ఖవే, ధజబన్ధో చోరో పబ్బాజేతబ్బో. యో పబ్బాజేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

అఙ్గులిమాలచోరవత్థు నిట్ఠితం.

౨౯. కారభేదకచోరవత్థు

౯౨. తేన ¶ ఖో పన సమయేన రఞ్ఞా మాగధేన సేనియేన బిమ్బిసారేన ¶ అనుఞ్ఞాతం హోతి – ‘‘యే సమణేసు సక్యపుత్తియేసు పబ్బజన్తి, న తే లబ్భా కిఞ్చి కాతుం; స్వాక్ఖాతో ధమ్మో, చరన్తు బ్రహ్మచరియం సమ్మా దుక్ఖస్స అన్తకిరియాయా’’తి. తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరో పురిసో చోరికం కత్వా కారాయ బద్ధో హోతి. సో కారం భిన్దిత్వా పలాయిత్వా భిక్ఖూసు పబ్బజితో హోతి. మనుస్సా పస్సిత్వా ఏవమాహంసు – ‘‘అయం సో కారభేదకో చోరో. హన్ద, నం నేమా’’తి. ఏకచ్చే ఏవమాహంసు – ‘‘మాయ్యో, ఏవం అవచుత్థ. అనుఞ్ఞాతం రఞ్ఞా మాగధేన సేనియేన బిమ్బిసారేన – ‘‘యే సమణేసు సక్యపుత్తియేసు పబ్బజన్తి, న తే లబ్భా కిఞ్చి కాతుం; స్వాక్ఖాతో ధమ్మో, చరన్తు బ్రహ్మచరియం సమ్మా దుక్ఖస్స అన్తకిరియాయా’’తి. మనుస్సా ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – ‘‘అభయూవరా ఇమే సమణా సక్యపుత్తియా, నయిమే ¶ లబ్భా కిఞ్చి కాతుం. కథఞ్హి నామ సమణా సక్యపుత్తియా కారభేదకం చోరం పబ్బాజేస్సన్తీ’’తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, కారభేదకో చోరో పబ్బాజేతబ్బో. యో పబ్బాజేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

కారభేదకచోరవత్థు నిట్ఠితం.

౩౦. లిఖితకచోరవత్థు

౯౩. తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరో పురిసో చోరికం కత్వా పలాయిత్వా భిక్ఖూసు పబ్బజితో హోతి. సో చ రఞ్ఞో అన్తేపురే లిఖితో హోతి – యత్థ పస్సతి, తత్థ హన్తబ్బోతి. మనుస్సా పస్సిత్వా ఏవమాహంసు – ‘‘అయం సో లిఖితకో చోరో. హన్ద, నం హనామా’’తి. ఏకచ్చే ఏవమాహంసు – ‘‘మాయ్యో, ఏవం అవచుత్థ. అనుఞ్ఞాతం రఞ్ఞా మాగధేన సేనియేన బిమ్బిసారేన ‘‘యే సమణేసు సక్యపుత్తియేసు పబ్బజన్తి, న తే లబ్భా కిఞ్చి కాతుం, స్వాక్ఖాతో ధమ్మో, చరన్తు బ్రహ్మచరియం సమ్మా దుక్ఖస్స అన్తకిరియాయా’’తి. మనుస్సా ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – ‘‘అభయూవరా ¶ ఇమే సమణా సక్యపుత్తియా, నయిమే లబ్భా కిఞ్చి కాతుం. కథఞ్హి నామ సమణా సక్యపుత్తియా లిఖితకం చోరం పబ్బాజేస్సన్తీ’’తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, లిఖితకో చోరో పబ్బాజేతబ్బో. యో పబ్బాజేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

లిఖితకచోరవత్థు నిట్ఠితం.

౩౧. కసాహతవత్థు

౯౪. తేన ¶ ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరో పురిసో కసాహతో కతదణ్డకమ్మో భిక్ఖూసు పబ్బజితో హోతి. మనుస్సా ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – ‘‘కథఞ్హి నామ సమణా సక్యపుత్తియా కసాహతం కతదణ్డకమ్మం పబ్బాజేస్సన్తీ’’తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న ¶ , భిక్ఖవే, కసాహతో కతదణ్డకమ్మో పబ్బాజేతబ్బో. యో పబ్బాజేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

కసాహతవత్థు నిట్ఠితం.

౩౨. లక్ఖణాహతవత్థు

౯౫. తేన ¶ ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరో పురిసో లక్ఖణాహతో కతదణ్డకమ్మో భిక్ఖూసు పబ్బజితో హోతి. మనుస్సా ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – ‘‘కథఞ్హి నామ సమణా సక్యపుత్తియా లక్ఖణాహతం కతదణ్డకమ్మం పబ్బాజేస్సన్తీ’’తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, లక్ఖణాహతో కతదణ్డకమ్మో పబ్బాజేతబ్బో. యో పబ్బాజేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

లక్ఖణాహతవత్థు నిట్ఠితం.

౩౩. ఇణాయికవత్థు

౯౬. తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరో పురిసో ఇణాయికో పలాయిత్వా భిక్ఖూసు పబ్బజితో హోతి. ధనియా పస్సిత్వా ఏవమాహంసు – ‘‘అయం సో అమ్హాకం ఇణాయికో. హన్ద, నం నేమా’’తి. ఏకచ్చే ఏవమాహంసు – ‘‘మాయ్యో, ఏవం అవచుత్థ. అనుఞ్ఞాతం రఞ్ఞా మాగధేన సేనియేన బిమ్బిసారేన – ‘‘యే సమణేసు సక్యపుత్తియేసు పబ్బజన్తి, న తే లబ్భా కిఞ్చి కాతుం; స్వాక్ఖాతో ధమ్మో, చరన్తు బ్రహ్మచరియం సమ్మా దుక్ఖస్స అన్తకిరియాయా’’తి. మనుస్సా ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – ‘‘అభయూవరా ఇమే సమణా సక్యపుత్తియా. నయిమే లబ్భా కిఞ్చి కాతుం. కథఞ్హి నామ సమణా సక్యపుత్తియా ఇణాయికం పబ్బాజేస్సన్తీ’’తి. భగవతో ఏతమత్థం ¶ ఆరోచేసుం ¶ . న, భిక్ఖవే, ఇణాయికో పబ్బాజేతబ్బో. యో పబ్బాజేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

ఇణాయికవత్థు నిట్ఠితం.

౩౪. దాసవత్థు

౯౭. తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరో దాసో పలాయిత్వా భిక్ఖూసు ¶ పబ్బజితో హోతి. అయ్యకా [అయ్యికా (క.), అయిరకా (సీ.)] పస్సిత్వా ఏవమాహంసు – ‘‘అయం సో అమ్హాకం దాసో. హన్ద, నం నేమా’’తి. ఏకచ్చే ఏవమాహంసు – ‘‘మాయ్యో, ఏవం అవచుత్థ, అనుఞ్ఞాతం రఞ్ఞా మాగధేన సేనియేన బిమ్బిసారేన ‘‘యే సమణేసు సక్యపుత్తియేసు పబ్బజన్తి, న తే లబ్భా కిఞ్చి కాతుం, స్వాక్ఖాతో ధమ్మో, చరన్తు బ్రహ్మచరియం సమ్మా దుక్ఖస్స అన్తకిరియాయా’’తి. మనుస్సా ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – ‘‘అభయూవరా ఇమే సమణా సక్యపుత్తియా, నయిమే లబ్భా కిఞ్చి కాతుం. కథఞ్హి నామ సమణా సక్యపుత్తియా దాసం పబ్బాజేస్సన్తీ’’తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, దాసో పబ్బాజేతబ్బో. యో పబ్బాజేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

దాసవత్థు నిట్ఠితం.

౩౫. కమ్మారభణ్డువత్థు

౯౮. తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరో కమ్మారభణ్డు మాతాపితూహి సద్ధిం భణ్డిత్వా ఆరామం గన్త్వా భిక్ఖూసు పబ్బజితో హోతి. అథ ఖో తస్స కమ్మారభణ్డుస్స మాతాపితరో తం కమ్మారభణ్డుం విచినన్తా ఆరామం గన్త్వా భిక్ఖూ పుచ్ఛింసు – ‘‘అపి, భన్తే, ఏవరూపం దారకం పస్సేయ్యాథా’’తి? భిక్ఖూ అజానంయేవ ఆహంసు – ‘‘న జానామా’’తి, అపస్సంయేవ ఆహంసు – ‘‘న పస్సామా’’తి. అథ ఖో తస్స కమ్మారభణ్డుస్స మాతాపితరో తం కమ్మారభణ్డుం విచినన్తా ¶ భిక్ఖూసు పబ్బజితం దిస్వా ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – ‘‘అలజ్జినో ఇమే సమణా సక్యపుత్తియా, దుస్సీలా ముసావాదినో. జానంయేవ ఆహంసు – ‘న జానామా’తి, పస్సంయేవ ఆహంసు – ‘న పస్సామా’తి. అయం దారకో భిక్ఖూసు ¶ పబ్బజితో’’తి. అస్సోసుం ఖో భిక్ఖూ తస్స కమ్మారభణ్డుస్స మాతాపితూనం ఉజ్ఝాయన్తానం ఖియ్యన్తానం విపాచేన్తానం. అథ ఖో తే భిక్ఖూ ¶ భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, సఙ్ఘం అపలోకేతుం భణ్డుకమ్మాయాతి.

కమ్మారభణ్డువత్థు నిట్ఠితం.

౩౬. ఉపాలిదారకవత్థు

౯౯. [ఇదం వత్థు పాచి. ౪౦౨ ఆదయో] తేన ¶ ఖో పన సమయేన రాజగహే సత్తరసవగ్గియా దారకా సహాయకా హోన్తి. ఉపాలిదారకో తేసం పామోక్ఖో హోతి. అథ ఖో ఉపాలిస్స మాతాపితూనం ఏతదహోసి – ‘‘కేన ను ఖో ఉపాయేన ఉపాలి అమ్హాకం అచ్చయేన సుఖఞ్చ జీవేయ్య, న చ కిలమేయ్యా’’తి? అథ ఖో ఉపాలిస్స మాతాపితూనం ఏతదహోసి – ‘‘సచే ఖో ఉపాలి లేఖం సిక్ఖేయ్య, ఏవం ఖో ఉపాలి అమ్హాకం అచ్చయేన సుఖఞ్చ జీవేయ్య, న చ కిలమేయ్యా’’తి. అథ ఖో ఉపాలిస్స మాతాపితూనం ఏతదహోసి – ‘‘సచే ఖో ఉపాలి లేఖం సిక్ఖిస్సతి, అఙ్గులియో దుక్ఖా భవిస్సన్తి. సచే ఖో ఉపాలి గణనం సిక్ఖేయ్య, ఏవం ఖో ఉపాలి అమ్హాకం అచ్చయేన సుఖఞ్చ జీవేయ్య, న చ కిలమేయ్యా’’తి. అథ ఖో ఉపాలిస్స మాతాపితూనం ఏతదహోసి – ‘‘సచే ఖో ఉపాలి గణనం సిక్ఖిస్సతి, ఉరస్స దుక్ఖో భవిస్సతి. సచే ఖో ఉపాలి రూపం సిక్ఖేయ్య, ఏవం ఖో ఉపాలి అమ్హాకం అచ్చయేన సుఖఞ్చ జీవేయ్య, న చ కిలమేయ్యా’’తి. అథ ఖో ఉపాలిస్స మాతాపితూనం ఏతదహోసి – ‘‘సచే ఖో ఉపాలి రూపం సిక్ఖిస్సతి, అక్ఖీని దుక్ఖా భవిస్సన్తి. ఇమే ఖో సమణా సక్యపుత్తియా సుఖసీలా సుఖసమాచారా, సుభోజనాని భుఞ్జిత్వా నివాతేసు సయనేసు సయన్తి ¶ . సచే ఖో ఉపాలి సమణేసు సక్యపుత్తియేసు పబ్బజేయ్య, ఏవం ఖో ఉపాలి అమ్హాకం అచ్చయేన సుఖఞ్చ జీవేయ్య, న చ కిలమేయ్యా’’తి.

అస్సోసి ఖో ఉపాలిదారకో మాతాపితూనం ఇమం కథాసల్లాపం. అథ ఖో ఉపాలిదారకో యేన తే దారకా తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా తే దారకే ఏతదవోచ – ‘‘ఏథ మయం, అయ్యా, సమణేసు సక్యపుత్తియేసు పబ్బజిస్సామా’’తి. ‘‘సచే ఖో త్వం, అయ్య, పబ్బజిస్ససి, ఏవం మయమ్పి పబ్బజిస్సామా’’తి. అథ ఖో తే దారకా ఏకమేకస్స మాతాపితరో ఉపసఙ్కమిత్వా ఏతదవోచుం – ‘‘అనుజానాథ మం అగారస్మా అనాగారియం పబ్బజ్జాయా’’తి. అథ ఖో తేసం దారకానం ¶ మాతాపితరో – ‘‘సబ్బేపిమే దారకా సమానచ్ఛన్దా కల్యాణాధిప్పాయా’’తి – అనుజానింసు. తే భిక్ఖూ ఉపసఙ్కమిత్వా పబ్బజ్జం యాచింసు. తే భిక్ఖూ పబ్బాజేసుం ఉపసమ్పాదేసుం ¶ . తే రత్తియా పచ్చూససమయం పచ్చుట్ఠాయ రోదన్తి – ‘‘యాగుం దేథ, భత్తం దేథ, ఖాదనీయం దేథా’’తి. భిక్ఖూ ఏవమాహంసు – ‘‘ఆగమేథ, ఆవుసో, యావ రత్తి విభాయతి. సచే యాగు భవిస్సతి ¶ పివిస్సథ, సచే భత్తం భవిస్సతి భుఞ్జిస్సథ, సచే ఖాదనీయం భవిస్సతి ఖాదిస్సథ; నో చే భవిస్సతి యాగు వా భత్తం వా ఖాదనీయం వా, పిణ్డాయ చరిత్వా భుఞ్జిస్సథా’’తి. ఏవమ్పి ఖో తే భిక్ఖూ భిక్ఖూహి వుచ్చమానా రోదన్తియేవ ‘‘యాగుం దేథ, భత్తం దేథ, ఖాదనీయం దేథా’’తి; సేనాసనం ఉహదన్తిపి ఉమ్మిహన్తిపి.

అస్సోసి ఖో భగవా రత్తియా పచ్చూససమయం ¶ పచ్చుట్ఠాయ దారకసద్దం. సుత్వాన ఆయస్మన్తం ఆనన్దం ఆమన్తేసి – ‘‘కిం ను ఖో సో, ఆనన్ద, దారకసద్దో’’తి? అథ ఖో ఆయస్మా ఆనన్దో భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసి…పే… ‘‘సచ్చం కిర, భిక్ఖవే, భిక్ఖూ జానం ఊనవీసతివస్సం పుగ్గలం ఉపసమ్పాదేన్తీ’’తి? ‘‘సచ్చం, భగవా’’తి. విగరహి బుద్ధో భగవా…పే… ‘‘కథఞ్హి నామ తే, భిక్ఖవే, మోఘపురిసా జానం ఊనవీసతివస్సం పుగ్గలం ఉపసమ్పాదేస్సన్తి. ఊనవీసతివస్సో, భిక్ఖవే, పుగ్గలో అక్ఖమో హోతి సీతస్స ఉణ్హస్స జిఘచ్ఛాయ పిపాసాయ డంసమకసవాతాతపసరీసపసమ్ఫస్సానం దురుత్తానం దురాగతానం వచనపథానం ఉప్పన్నానం సారీరికానం వేదనానం దుక్ఖానం తిబ్బానం ఖరానం కటుకానం అసాతానం అమనాపానం పాణహరానం అనధివాసకజాతికో హోతి. వీసతివస్సోవ ఖో, భిక్ఖవే, పుగ్గలో ఖమో హోతి సీతస్స ఉణ్హస్స జిఘచ్ఛాయ పిపాసాయ డంసమకసవాతాతపసరీసపసమ్ఫస్సానం దురుత్తానం దురాగతానం వచనపథానం, ఉప్పన్నానం సారీరికానం వేదనానం దుక్ఖానం తిబ్బానం ఖరానం కటుకానం అసాతానం అమనాపానం పాణహరానం అధివాసకజాతికో హోతి. నేతం, భిక్ఖవే, అప్పసన్నానం వా పసాదాయ, పసన్నానం వా భియ్యోభావాయ…పే… విగరహిత్వా…పే… ధమ్మిం కథం కత్వా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘న, భిక్ఖవే, జానం ఊనవీసతివస్సో పుగ్గలో ఉపసమ్పాదేతబ్బో. యో ఉపసమ్పాదేయ్య, యథాధమ్మో కారేతబ్బో’’తి.

ఉపాలిదారకవత్థు నిట్ఠితం.

౩౭. అహివాతకరోగవత్థు

౧౦౦. తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరం కులం అహివాతకరోగేన కాలఙ్కతం హోతి. తస్స పితాపుత్తకా సేసా హోన్తి. తే భిక్ఖూసు పబ్బజిత్వా ¶ ఏకతోవ పిణ్డాయ చరన్తి. అథ ఖో సో దారకో పితునో భిక్ఖాయ దిన్నాయ ఉపధావిత్వా ఏతదవోచ – ‘‘మయ్హమ్పి, తాత, దేహి; మయ్హమ్పి ¶ , తాత, దేహీ’’తి. మనుస్సా ఉజ్ఝాయన్తి ¶ ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – ‘‘అబ్రహ్మచారినో ఇమే సమణా సక్యపుత్తియా. అయమ్పి దారకో భిక్ఖునియా జాతో’’తి. అస్సోసుం ఖో భిక్ఖూ తేసం మనుస్సానం ఉజ్ఝాయన్తానం ¶ ఖియ్యన్తానం విపాచేన్తానం. అథ ఖో తే భిక్ఖూ భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, ఊనపన్నరసవస్సో దారకో పబ్బాజేతబ్బో. యో పబ్బాజేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

తేన ఖో పన సమయేన ఆయస్మతో ఆనన్దస్స ఉపట్ఠాకకులం సద్ధం పసన్నం అహివాతకరోగేన కాలఙ్కతం హోతి, ద్వే చ దారకా సేసా హోన్తి. తే పోరాణకేన ఆచిణ్ణకప్పేన భిక్ఖూ పస్సిత్వా ఉపధావన్తి. భిక్ఖూ అపసాదేన్తి. తే భిక్ఖూహి అపసాదియమానా రోదన్తి. అథ ఖో ఆయస్మతో ఆనన్దస్స ఏతదహోసి – ‘‘భగవతా పఞ్ఞత్తం ‘న ఊనపన్నరసవస్సో దారకో పబ్బాజేతబ్బో’తి. ఇమే చ దారకా ఊనపన్నరసవస్సా. కేన ను ఖో ఉపాయేన ఇమే దారకా న వినస్సేయ్యు’’న్తి? అథ ఖో ఆయస్మా ఆనన్దో భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసి. ఉస్సహన్తి పన తే, ఆనన్ద, దారకా కాకే ఉడ్డాపేతున్తి? ఉస్సహన్తి, భగవాతి. అథ ఖో భగవా ఏతస్మిం నిదానే ఏతస్మిం పకరణే ధమ్మిం కథం కత్వా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఊనపన్నరసవస్సం దారకం కాకుడ్డేపకం పబ్బాజేతు’’న్తి.

అహివాతకరోగవత్థు నిట్ఠితం.

౩౮. కణ్టకవత్థు

౧౦౧. తేన ¶ ఖో పన సమయేన ఆయస్మతో ఉపనన్దస్స సక్యపుత్తస్స ద్వే సామణేరా హోన్తి – కణ్టకో చ మహకో చ. తే అఞ్ఞమఞ్ఞం దూసేసుం. భిక్ఖూ ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – ‘‘కథఞ్హి నామ సామణేరా ఏవరూపం అనాచారం ఆచరిస్సన్తీ’’తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, ఏకేన ద్వే సామణేరా ఉపట్ఠాపేతబ్బా. యో ఉపట్ఠాపేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

కణ్టకవత్థు నిట్ఠితం.

౩౯. ఆహున్దరికవత్థు

౧౦౨. తేన ¶ ఖో పన సమయేన భగవా తత్థేవ రాజగహే వస్సం వసి, తత్థ హేమన్తం, తత్థ గిమ్హం. మనుస్సా ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – ‘‘ఆహున్దరికా సమణానం సక్యపుత్తియానం దిసా అన్ధకారా, న ఇమేసం దిసా పక్ఖాయన్తీ’’తి. అస్సోసుం ఖో భిక్ఖూ తేసం మనుస్సానం ఉజ్ఝాయన్తానం ఖియ్యన్తానం విపాచేన్తానం. అథ ఖో తే భిక్ఖూ భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అథ ఖో భగవా ఆయస్మన్తం ఆనన్దం ఆమన్తేసి ¶ – ‘‘గచ్ఛానన్ద, అవాపురణం [అపాపురణం (క.)] ఆదాయ ¶ అనుపరివేణియం భిక్ఖూనం ఆరోచేహి – ‘‘ఇచ్ఛతావుసో భగవా దక్ఖిణాగిరిం చారికం పక్కమితుం. యస్సాయస్మతో అత్థో, సో ఆగచ్ఛతూ’’తి. ఏవం, భన్తే, తి ఖో ఆయస్మా ఆనన్దో భగవతో పటిస్సుణిత్వా అవాపురణం ఆదాయ అనుపరివేణియం భిక్ఖూనం ఆరోచేసి – ‘ఇచ్ఛతావుసో భగవా దక్ఖిణాగిరిం చారికం పక్కమితుం. యస్సాయస్మతో అత్థో, సో ఆగచ్ఛతూ’’’తి. భిక్ఖూ ఏవమాహంసు – ‘‘భగవతా, ఆవుసో ఆనన్ద, పఞ్ఞత్తం దసవస్సాని నిస్సాయ వత్థుం, దసవస్సేన ¶ నిస్సయం దాతుం. తత్థ చ నో గన్తబ్బం భవిస్సతి, నిస్సయో చ గహేతబ్బో భవిస్సతి, ఇత్తరో చ వాసో భవిస్సతి, పున చ పచ్చాగన్తబ్బం భవిస్సతి, పున చ నిస్సయో గహేతబ్బో భవిస్సతి. సచే అమ్హాకం ఆచరియుపజ్ఝాయా గమిస్సన్తి, మయమ్పి గమిస్సామ; నో చే అమ్హాకం ఆచరియుపజ్ఝాయా గమిస్సన్తి, మయమ్పి న గమిస్సామ. లహుచిత్తకతా నో, ఆవుసో ఆనన్ద, పఞ్ఞాయిస్సతీ’’తి. అథ ఖో భగవా ఓగణేన భిక్ఖుసఙ్ఘేన దక్ఖిణాగిరిం చారికం పక్కామి.

ఆహున్దరికవత్థు నిట్ఠితం.

౪౦. నిస్సయముచ్చనకకథా

౧౦౩. అథ ఖో భగవా దక్ఖిణాగిరిస్మిం యథాభిరన్తం విహరిత్వా పునదేవ రాజగహం పచ్చాగచ్ఛి. అథ ఖో భగవా ఆయస్మన్తం ఆనన్దం ఆమన్తేసి – ‘‘కిం ను ఖో, ఆనన్ద, తథాగతో ఓగణేన భిక్ఖుసఙ్ఘేన దక్ఖిణాగిరిం చారికం పక్కన్తో’’తి? అథ ఖో ఆయస్మా ఆనన్దో భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసి. అథ ఖో భగవా ఏతస్మిం నిదానే ఏతస్మిం పకరణే ధమ్మిం కథం కత్వా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, బ్యత్తేన భిక్ఖునా పటిబలేన పఞ్చవస్సాని నిస్సాయ వత్థుం, అబ్యత్తేన యావజీవం.

‘‘పఞ్చహి ¶ , భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న అనిస్సితేన వత్థబ్బం. న అసేక్ఖేన సీలక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి న అసేక్ఖేన సమాధిక్ఖన్ధేన, న అసేక్ఖేన పఞ్ఞాక్ఖన్ధేన న అసేక్ఖేన విముత్తిక్ఖన్ధేన న అసేక్ఖేన విముత్తిఞాణదస్సనక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో ¶ హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న అనిస్సితేన వత్థబ్బం.

‘‘పఞ్చహి ¶ , భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా అనిస్సితేన వత్థబ్బం. అసేక్ఖేన సీలక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి అసేక్ఖేన సమాధిక్ఖన్ధేన. అసేక్ఖేన పఞ్ఞాక్ఖన్ధేన… అసేక్ఖేన విముత్తిక్ఖన్ధేన… అసేక్ఖేన విముత్తిఞాణదస్సనక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా అనిస్సితేన వత్థబ్బం.

‘‘అపరేహిపి, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న అనిస్సితేన వత్థబ్బం. అస్సద్ధో హోతి, అహిరికో హోతి, అనోత్తప్పీ హోతి, కుసీతో హోతి, ముట్ఠస్సతి హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న అనిస్సితేన వత్థబ్బం.

‘‘పఞ్చహి, భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా అనిస్సితేన వత్థబ్బం. సద్ధో హోతి ¶ , హిరిమా హోతి, ఓత్తప్పీ హోతి, ఆరద్ధవీరియో హోతి, ఉపట్ఠితస్సతి హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా అనిస్సితేన వత్థబ్బం.

‘‘అపరేహిపి, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న అనిస్సితేన వత్థబ్బం. అధిసీలే సీలవిపన్నో హోతి, అజ్ఝాచారే ఆచారవిపన్నో హోతి, అతిదిట్ఠియా దిట్ఠివిపన్నో హోతి, అప్పస్సుతో హోతి, దుప్పఞ్ఞో హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న అనిస్సితేన వత్థబ్బం.

‘‘పఞ్చహి, భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా ¶ అనిస్సితేన వత్థబ్బం. న అధిసీలే సీలవిపన్నో హోతి, న అజ్ఝాచారే ఆచారవిపన్నో హోతి, న అతిదిట్ఠియా దిట్ఠివిపన్నో హోతి, బహుస్సుతో హోతి, పఞ్ఞవా హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా అనిస్సితేన వత్థబ్బం.

‘‘అపరేహిపి ¶ , భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న అనిస్సితేన వత్థబ్బం. ఆపత్తిం న జానాతి, అనాపత్తిం న జానాతి, లహుకం ఆపత్తిం న జానాతి, గరుకం ఆపత్తిం న జానాతి, ఉభయాని ఖో పనస్స పాతిమోక్ఖాని విత్థారేన న స్వాగతాని హోన్తి న సువిభత్తాని న సుప్పవత్తీని న సువినిచ్ఛితాని సుత్తసో అనుబ్యఞ్జనసో – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న అనిస్సితేన వత్థబ్బం.

‘‘పఞ్చహి ¶ , భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా అనిస్సితేన వత్థబ్బం. ఆపత్తిం జానాతి, అనాపత్తిం జానాతి, లహుకం ఆపత్తిం జానాతి, గరుకం ఆపత్తిం జానాతి, ఉభయాని ఖో పనస్స పాతిమోక్ఖాని విత్థారేన స్వాగతాని హోన్తి సువిభత్తాని సుప్పవత్తీని సువినిచ్ఛితాని సుత్తసో అనుబ్యఞ్జనసో – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా అనిస్సితేన వత్థబ్బం.

‘‘అపరేహిపి, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న అనిస్సితేన వత్థబ్బం. ఆపత్తిం న జానాతి, అనాపత్తిం న జానాతి, లహుకం ఆపత్తిం న జానాతి, గరుకం ఆపత్తిం న జానాతి, ఊనపఞ్చవస్సో హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న అనిస్సితేన వత్థబ్బం.

‘‘పఞ్చహి ¶ , భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా అనిస్సితేన వత్థబ్బం. ఆపత్తిం జానాతి, అనాపత్తిం జానాతి, లహుకం ఆపత్తిం జానాతి, గరుకం ఆపత్తిం జానాతి, పఞ్చవస్సో వా హోతి అతిరేక పఞ్చవస్సో వా – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా అనిస్సితేన వత్థబ్బం.

నిస్సయముచ్చనకకథా నిట్ఠితా.

పఞ్చకదసవారో నిట్ఠితో.

౧౦౪. ‘‘ఛహి, భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న అనిస్సితేన వత్థబ్బం. న అసేక్ఖేన సీలక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, న అసేక్ఖేన సమాధిక్ఖన్ధేన, న అసేక్ఖేన పఞ్ఞాక్ఖన్ధేన, న అసేక్ఖేన విముత్తిక్ఖన్ధేన, న అసేక్ఖేన విముత్తిఞాణదస్సనక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో ¶ హోతి, ఊనపఞ్చవస్సో హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, ఛహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న అనిస్సితేన వత్థబ్బం.

‘‘ఛహి, భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా అనిస్సితేన వత్థబ్బం. అసేక్ఖేన సీలక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, అసేక్ఖేన సమాధిక్ఖన్ధేన, అసేక్ఖేన పఞ్ఞాక్ఖన్ధేన, అసేక్ఖేన విముత్తిక్ఖన్ధేన, అసేక్ఖేన విముత్తిఞాణదస్సనక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో హోతి, పఞ్చవస్సో వా హోతి అతిరేకపఞ్చవస్సో వా – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, ఛహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా అనిస్సితేన వత్థబ్బం.

‘‘అపరేహిపి ¶ , భిక్ఖవే, ఛహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న అనిస్సితేన వత్థబ్బం. అస్సద్ధో హోతి, అహిరికో హోతి, అనోత్తప్పీ హోతి, కుసీతో ¶ హోతి, ముట్ఠస్సతి హోతి, ఊనపఞ్చవస్సో హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, ఛహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న అనిస్సితేన వత్థబ్బం.

‘‘ఛహి, భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా అనిస్సితేన వత్థబ్బం. సద్ధో హోతి, హిరిమా హోతి, ఓత్తప్పీ హోతి, ఆరద్ధవీరియో హోతి, ఉపట్ఠితస్సతి హోతి, పఞ్చవస్సో వా హోతి అతిరేకపఞ్చవస్సో వా – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, ఛహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా అనిస్సితేన వత్థబ్బం.

‘‘అపరేహిపి, భిక్ఖవే, ఛహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న అనిస్సితేన వత్థబ్బం. అధిసీలే సీలవిపన్నో హోతి, అజ్ఝాచారే ఆచారవిపన్నో హోతి, అతిదిట్ఠియా దిట్ఠివిపన్నో హోతి, అప్పస్సుతో హోతి, దుప్పఞ్ఞో హోతి, ఊనపఞ్చవస్సో హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, ఛహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న అనిస్సితేన వత్థబ్బం.

‘‘ఛహి, భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా అనిస్సితేన వత్థబ్బం. న అధిసీలే సీలవిపన్నో హోతి, న అజ్ఝాచారే ఆచారవిపన్నో హోతి, న అతిదిట్ఠియా దిట్ఠివిపన్నో హోతి, బహుస్సుతో హోతి, పఞ్ఞవా హోతి, పఞ్చవస్సో వా హోతి అతిరేకపఞ్చవస్సో వా – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, ఛహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా అనిస్సితేన వత్థబ్బం.

‘‘అపరేహిపి, భిక్ఖవే, ఛహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న అనిస్సితేన వత్థబ్బం. ఆపత్తిం ¶ న జానాతి, అనాపత్తిం న జానాతి, లహుకం ఆపత్తిం న జానాతి, గరుకం ఆపత్తిం న జానాతి, ఉభయాని ఖో పనస్స పాతిమోక్ఖాని విత్థారేన న స్వాగతాని ¶ హోన్తి న సువిభత్తాని న సుప్పవత్తీని న సువినిచ్ఛితాని సుత్తసో అనుబ్యఞ్జనసో, ఊనపఞ్చవస్సో హోతి – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, ఛహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా న అనిస్సితేన వత్థబ్బం.

‘‘ఛహి, భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా అనిస్సితేన వత్థబ్బం. ఆపత్తిం జానాతి, అనాపత్తిం జానాతి, లహుకం ఆపత్తిం జానాతి, గరుకం ఆపత్తిం జానాతి, ఉభయాని ఖో పనస్స పాతిమోక్ఖాని విత్థారేన స్వాగతాని హోన్తి సువిభత్తాని సుప్పవత్తీని సువినిచ్ఛితాని సుత్తసో ¶ అనుబ్యఞ్జనసో, పఞ్చవస్సో వా హోతి అతిరేకపఞ్చవస్సో వా – ఇమేహి ఖో, భిక్ఖవే, ఛహఙ్గేహి సమన్నాగతేన భిక్ఖునా అనిస్సితేన వత్థబ్బ’’న్తి.

అభయూవరభాణవారో నిట్ఠితో అట్ఠమో.

అట్ఠమభాణవారో.

౪౧. రాహులవత్థు

౧౦౫. అథ ¶ ఖో భగవా రాజగహే యథాభిరన్తం విహరిత్వా యేన కపిలవత్థు తేన చారికం పక్కామి. అనుపుబ్బేన చారికం చరమానో యేన కపిలవత్థు తదవసరి. తత్ర సుదం భగవా సక్కేసు విహరతి కపిలవత్థుస్మిం నిగ్రోధారామే. అథ ఖో భగవా పుబ్బణ్హసమయం నివాసేత్వా పత్తచీవరమాదాయ యేన సుద్ధోదనస్స సక్కస్స నివేసనం తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా పఞ్ఞత్తే ఆసనే నిసీది. అథ ఖో రాహులమాతా దేవీ రాహులం కుమారం ఏతదవోచ – ‘‘ఏసో తే, రాహుల, పితా. గచ్ఛస్సు [గచ్ఛస్స (స్యా.)], దాయజ్జం యాచాహీ’’తి. అథ ఖో రాహులో కుమారో యేన ¶ భగవా తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా భగవతో పురతో, అట్ఠాసి – ‘‘సుఖా తే, సమణ, ఛాయా’’తి. అథ ఖో భగవా ఉట్ఠాయాసనా పక్కామి. అథ ఖో రాహులో కుమారో భగవన్తం పిట్ఠితో పిట్ఠితో అనుబన్ధి – ‘‘దాయజ్జం మే, సమణ, దేహి; దాయజ్జం మే, సమణ, దేహీ’’తి. అథ ఖో భగవా ఆయస్మన్తం సారిపుత్తం ఆమన్తేసి – ‘‘తేన హి త్వం, సారిపుత్త, రాహులం కుమారం పబ్బాజేహీ’’తి. ‘‘కథాహం, భన్తే, రాహులం కుమారం పబ్బాజేమీ’’తి? అథ ఖో భగవా ఏతస్మిం నిదానే ఏతస్మిం పకరణే ధమ్మిం కథం కత్వా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, తీహి సరణగమనేహి సామణేరపబ్బజ్జం. ఏవఞ్చ పన, భిక్ఖవే, పబ్బాజేతబ్బో – పఠమం కేసమస్సుం ఓహారాపేత్వా కాసాయాని వత్థాని అచ్ఛాదాపేత్వా ఏకంసం ఉత్తరాసఙ్గం కారాపేత్వా భిక్ఖూనం పాదే వన్దాపేత్వా ¶ ఉక్కుటికం నిసీదాపేత్వా అఞ్జలిం పగ్గణ్హాపేత్వా ఏవం వదేహీతి వత్తబ్బో – బుద్ధం సరణం గచ్ఛామి, ధమ్మం సరణం గచ్ఛామి, సఙ్ఘం సరణం గచ్ఛామి; దుతియమ్పి బుద్ధం సరణం గచ్ఛామి, దుతియమ్పి ధమ్మం సరణం గచ్ఛామి, దుతియమ్పి సఙ్ఘం సరణం గచ్ఛామి; తతియమ్పి బుద్ధం సరణం గచ్ఛామి, తతియమ్పి ¶ ధమ్మం సరణం గచ్ఛామి, తతియమ్పి సఙ్ఘం సరణం గచ్ఛామీతి. అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఇమేహి తీహి సరణగమనేహి సామణేరపబ్బజ్జ’’న్తి. అథ ఖో ఆయస్మా సారిపుత్తో రాహులం కుమారం పబ్బాజేసి.

అథ ఖో సుద్ధోదనో సక్కో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం ¶ అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో సుద్ధోదనో సక్కో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘ఏకాహం, భన్తే, భగవన్తం వరం యాచామీ’’తి. ‘‘అతిక్కన్తవరా ఖో, గోతమ, తథాగతా’’తి. ‘‘యఞ్చ, భన్తే, కప్పతి, యఞ్చ అనవజ్జ’’న్తి. ‘‘వదేహి, గోతమా’’తి. ‘‘భగవతి మే, భన్తే, పబ్బజితే అనప్పకం దుక్ఖం అహోసి, తథా నన్దే, అధిమత్తం రాహులే. పుత్తపేమం ¶ , భన్తే, ఛవిం ఛిన్దతి, ఛవిం ఛేత్వా చమ్మం ఛిన్దతి, చమ్మం ఛేత్వా మంసం ఛిన్దతి, మంసం ఛేత్వా న్హారుం ఛిన్దతి, న్హారుం ఛేత్వా అట్ఠిం ఛిన్దతి, అట్ఠిం ఛేత్వా అట్ఠిమిఞ్జం ఆహచ్చ తిట్ఠతి. సాధు, భన్తే, అయ్యా అననుఞ్ఞాతం మాతాపితూహి పుత్తం న పబ్బాజేయ్యు’’న్తి. అథ ఖో భగవా సుద్ధోదనం సక్కం ధమ్మియా కథాయ సన్దస్సేసి సమాదపేసి సముత్తేజేసి సమ్పహంసేసి. అథ ఖో సుద్ధోదనో సక్కో భగవతా ధమ్మియా కథాయ సన్దస్సితో సమాదపితో సముత్తేజితో సమ్పహంసితో ఉట్ఠాయాసనా భగవన్తం అభివాదేత్వా పదక్ఖిణం కత్వా పక్కామి. అథ ఖో భగవా ఏతస్మిం నిదానే ఏతస్మిం పకరణే ధమ్మిం కథం కత్వా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘న, భిక్ఖవే, అననుఞ్ఞాతో మాతాపితూహి పుత్తో పబ్బాజేతబ్బో. యో పబ్బాజేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సా’’తి.

అథ ఖో భగవా కపిలవత్థుస్మిం యథాభిరన్తం విహరిత్వా యేన సావత్థి తేన చారికం పక్కామి. అనుపుబ్బేన చారికం చరమానో యేన సావత్థి తదవసరి. తత్ర సుదం భగవా సావత్థియం విహరతి జేతవనే అనాథపిణ్డికస్స ఆరామే. తేన ¶ ఖో పన సమయేన ఆయస్మతో సారిపుత్తస్స ఉపట్ఠాకకులం ఆయస్మతో సారిపుత్తస్స సన్తికే దారకం పాహేసి – ‘‘ఇమం దారకం థేరో పబ్బాజేతూ’’తి. అథ ఖో ఆయస్మతో సారిపుత్తస్స ఏతదహోసి – ‘‘భగవతా పఞ్ఞత్తం ‘న ఏకేన ద్వే సామణేరా ఉపట్ఠాపేతబ్బా’తి. అయఞ్చ మే రాహులో సామణేరో. కథం ను ఖో మయా పటిపజ్జితబ్బ’’న్తి? భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసి. అనుజానామి, భిక్ఖవే, బ్యత్తేన భిక్ఖునా ¶ పటిబలేన ఏకేన ద్వే సామణేరే ఉపట్ఠాపేతుం, యావతకే ¶ వా పన ఉస్సహతి ఓవదితుం అనుసాసితుం తావతకే ఉపట్ఠాపేతున్తి.

రాహులవత్థు నిట్ఠితం.

౪౨. సిక్ఖాపదకథా

౧౦౬. అథ ఖో సామణేరానం ఏతదహోసి – ‘‘కతి ను ఖో అమ్హాకం సిక్ఖాపదాని, కత్థ చ అమ్హేహి సిక్ఖితబ్బ’’న్తి? భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం…పే… అనుజానామి, భిక్ఖవే, సామణేరానం దస సిక్ఖాపదాని, తేసు చ సామణేరేహి సిక్ఖితుం – పాణాతిపాతా వేరమణీ [వేరమణి, వేరమణిం (క.)], అదిన్నాదానా వేరమణీ, అబ్రహ్మచరియా వేరమణీ, ముసావాదా వేరమణీ, సురామేరయమజ్జపమాదట్ఠానా వేరమణీ, వికాలభోజనా వేరమణీ, నచ్చగీతవాదితవిసూకదస్సనా వేరమణీ, మాలాగన్ధవిలేపనధారణమణ్డనవిభూసనట్ఠానా వేరమణీ ¶ , ఉచ్చాసయనమహాసయనా వేరమణీ, జాతరూపరజతపటిగ్గహణా వేరమణీ. అనుజానామి, భిక్ఖవే, సామణేరానం ఇమాని దస సిక్ఖాపదాని, ఇమేసు చ సామణేరేహి సిక్ఖితున్తి.

సిక్ఖాపదకథా నిట్ఠితా.

౪౩. దణ్డకమ్మవత్థు

౧౦౭. తేన ఖో పన సమయేన సామణేరా భిక్ఖూసు అగారవా అప్పతిస్సా ¶ అసభాగవుత్తికా విహరన్తి. భిక్ఖూ ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – ‘‘కథఞ్హి నామ సామణేరా భిక్ఖూసు అగారవా అప్పతిస్సా అసభాగవుత్తికా విహరిస్సన్తీ’’తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం…పే… అనుజానామి, భిక్ఖవే, పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతస్స సామణేరస్స దణ్డకమ్మం కాతుం. భిక్ఖూనం అలాభాయ పరిసక్కతి, భిక్ఖూనం అనత్థాయ పరిసక్కతి, భిక్ఖూనం అవాసాయ పరిసక్కతి, భిక్ఖూ అక్కోసతి పరిభాసతి, భిక్ఖూ భిక్ఖూహి భేదేతి – అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఇమేహి పఞ్చహఙ్గేహి సమన్నాగతస్స సామణేరస్స దణ్డకమ్మం కాతున్తి.

అథ ¶ ఖో భిక్ఖూనం ఏతదహోసి – ‘‘కిం ను ఖో దణ్డకమ్మం కాతబ్బ’’న్తి? భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఆవరణం కాతున్తి.

తేన ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ సామణేరానం సబ్బం సఙ్ఘారామం ఆవరణం కరోన్తి. సామణేరా ఆరామం పవిసితుం అలభమానా పక్కమన్తిపి ¶ , విబ్భమన్తిపి, తిత్థియేసుపి సఙ్కమన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, సబ్బో సఙ్ఘారామో ఆవరణం కాతబ్బో. యో కరేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్స. అనుజానామి, భిక్ఖవే, యత్థ వా వసతి, యత్థ వా పటిక్కమతి, తత్థ ఆవరణం కాతున్తి.

తేన ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ సామణేరానం ముఖద్వారికం ఆహారం ఆవరణం కరోన్తి. మనుస్సా యాగుపానమ్పి సఙ్ఘభత్తమ్పి కరోన్తా సామణేరే ఏవం వదేన్తి – ‘‘ఏథ, భన్తే, యాగుం పివథ; ఏథ, భన్తే, భత్తం భుఞ్జథా’’తి. సామణేరా ఏవం ¶ వదేన్తి – ‘‘నావుసో, లబ్భా. భిక్ఖూహి ఆవరణం కత’’న్తి. మనుస్సా ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – ‘‘కథఞ్హి నామ భదన్తా సామణేరానం ముఖద్వారికం ఆహారం ఆవరణం కరిస్సన్తీ’’తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, ముఖద్వారికో ఆహారో ఆవరణం కాతబ్బో. యో కరేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

దణ్డకమ్మవత్థు నిట్ఠితం.

౪౪. అనాపుచ్ఛావరణవత్థు

౧౦౮. తేన ఖో పన సమయేన ఛబ్బగ్గియా భిక్ఖూ ఉపజ్ఝాయే ¶ అనాపుచ్ఛా సామణేరానం ఆవరణం కరోన్తి. ఉపజ్ఝాయా గవేసన్తి – కథం [కహం (క.)] ను ఖో అమ్హాకం సామణేరా న దిస్సన్తీతి. భిక్ఖూ ఏవమాహంసు – ‘‘ఛబ్బగ్గియేహి, ఆవుసో, భిక్ఖూహి ఆవరణం కత’’న్తి. ఉపజ్ఝాయా ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – ‘‘కథఞ్హి నామ ఛబ్బగ్గియా భిక్ఖూ అమ్హే అనాపుచ్ఛా అమ్హాకం సామణేరానం ఆవరణం కరిస్సన్తీ’’తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, ఉపజ్ఝాయే అనాపుచ్ఛా ఆవరణం కాతబ్బం. యో కరేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

అనాపుచ్ఛావరణవత్థు నిట్ఠితం.

౪౫. అపలాళనవత్థు

తేన ఖో పన సమయేన ఛబ్బగ్గియా భిక్ఖూ థేరానం భిక్ఖూనం సామణేరే అపలాళేన్తి. థేరా సామం దన్తకట్ఠమ్పి ముఖోదకమ్పి గణ్హన్తా కిలమన్తి ¶ . భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, అఞ్ఞస్స పరిసా అపలాళేతబ్బా. యో అపలాళేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సా ¶ తి.

అపలాళనవత్థు నిట్ఠితం.

౪౬. కణ్టకసామణేరవత్థు

తేన ఖో పన సమయేన ఆయస్మతో ఉపనన్దస్స సక్యపుత్తస్స కణ్టకో ¶ నామ సామణేరో కణ్టకిం నామ భిక్ఖునిం దూసేసి. భిక్ఖూ ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – ‘‘కథఞ్హి నామ సామణేరో ఏవరూపం అనాచారం ఆచరిస్సతీ’’తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, దసహఙ్గేహి సమన్నాగతం సామణేరం నాసేతుం. పాణాతిపాతీ హోతి, అదిన్నాదాయీ హోతి, అబ్రహ్మచారీ హోతి, ముసావాదీ హోతి, మజ్జపాయీ హోతి, బుద్ధస్స అవణ్ణం భాసతి, ధమ్మస్స అవణ్ణం భాసతి, సఙ్ఘస్స అవణ్ణం భాసతి, మిచ్ఛాదిట్ఠికో హోతి, భిక్ఖునిదూసకో హోతి – అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఇమేహి దసహఙ్గేహి సమన్నాగతం సామణేరం నాసేతున్తి.

౪౭. పణ్డకవత్థు

౧౦౯. తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరో పణ్డకో భిక్ఖూసు పబ్బజితో హోతి. సో దహరే దహరే భిక్ఖూ ఉపసఙ్కమిత్వా ఏవం వదేతి – ‘‘ఏథ, మం ఆయస్మన్తో దూసేథా’’తి. భిక్ఖూ అపసాదేన్తి – ‘‘నస్స, పణ్డక, వినస్స, పణ్డక, కో తయా అత్థో’’తి. సో భిక్ఖూహి అపసాదితో మహన్తే మహన్తే మోళిగల్లే సామణేరే ఉపసఙ్కమిత్వా ఏవం వదేతి – ‘‘ఏథ, మం ఆవుసో దూసేథా’’తి. సామణేరా అపసాదేన్తి – ‘‘నస్స, పణ్డక, వినస్స, పణ్డక, కో తయా అత్థో’’తి. సో సామణేరేహి అపసాదితో హత్థిభణ్డే అస్సభణ్డే ఉపసఙ్కమిత్వా ఏవం వదేతి – ‘‘ఏథ, మం, ఆవుసో ¶ , దూసేథా’’తి. హత్థిభణ్డా అస్సభణ్డా దూసేసుం. తే ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – ‘‘పణ్డకా ¶ ఇమే సమణా సక్యపుత్తియా. యేపి ఇమేసం న పణ్డకా, తేపి ఇమే పణ్డకే దూసేన్తి. ఏవం ఇమే సబ్బేవ అబ్రహ్మచారినో’’తి. అస్సోసుం ఖో భిక్ఖూ తేసం హత్థిభణ్డానం ¶ అస్సభణ్డానం ఉజ్ఝాయన్తానం ఖియ్యన్తానం విపాచేన్తానం. అథ ఖో తే భిక్ఖూ భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. పణ్డకో, భిక్ఖవే, అనుపసమ్పన్నో న ఉపసమ్పాదేతబ్బో, ఉపసమ్పన్నో నాసేతబ్బోతి.

౪౮. థేయ్యసంవాసకవత్థు

౧౧౦. తేన ¶ ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరో పురాణకులపుత్తో ఖీణకోలఞ్ఞో సుఖుమాలో హోతి. అథ ఖో తస్స పురాణకులపుత్తస్స ఖీణకోలఞ్ఞస్స ఏతదహోసి – ‘‘అహం ఖో సుఖుమాలో, న పటిబలో అనధిగతం వా భోగం అధిగన్తుం, అధిగతం వా భోగం ఫాతిం కాతుం. కేన ను ఖో అహం ఉపాయేన సుఖఞ్చ జీవేయ్యం, న చ కిలమేయ్య’’న్తి? అథ ఖో తస్స పురాణకులపుత్తస్స ఖీణకోలఞ్ఞస్స ఏతదహోసి – ‘‘ఇమే ఖో సమణా సక్యపుత్తియా సుఖసీలా సుఖసమాచారా, సుభోజనాని భుఞ్జిత్వా నివాతేసు సయనేసు సయన్తి. యంనూనాహం సామం పత్తచీవరం పటియాదేత్వా కేసమస్సుం ఓహారేత్వా కాసాయాని వత్థాని అచ్ఛాదేత్వా ఆరామం గన్త్వా భిక్ఖూహి సద్ధిం సంవసేయ్య’’న్తి. అథ ఖో సో పురాణకులపుత్తో ఖీణకోలఞ్ఞో సామం పత్తచీవరం పటియాదేత్వా కేసమస్సుం ఓహారేత్వా కాసాయాని వత్థాని అచ్ఛాదేత్వా ఆరామం గన్త్వా భిక్ఖూ అభివాదేతి. భిక్ఖూ ఏవమాహంసు – ‘‘కతివస్సోసి త్వం, ఆవుసో’’తి? కిం ఏతం, ఆవుసో, కతివస్సో నామాతి? కో పన తే, ఆవుసో, ఉపజ్ఝాయోతి? కిం ఏతం ¶ , ఆవుసో, ఉపజ్ఝాయో నామాతి? భిక్ఖూ ఆయస్మన్తం ఉపాలిం ఏతదవోచుం – ‘‘ఇఙ్ఘావుసో ఉపాలి, ఇమం పబ్బజితం అనుయుఞ్జాహీ’’తి. అథ ఖో సో పురాణకులపుత్తో ఖీణకోలఞ్ఞో ఆయస్మతా ఉపాలినా అనుయుఞ్జియమానో ఏతమత్థం ఆరోచేసి. ఆయస్మా ఉపాలి భిక్ఖూనం ఏతమత్థం ఆరోచేసి. భిక్ఖూ భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. థేయ్యసంవాసకో, భిక్ఖవే, అనుపసమ్పన్నో న ఉపసమ్పాదేతబ్బో, ఉపసమ్పన్నో నాసేతబ్బోతి. తిత్థియపక్కన్తకో, భిక్ఖవే, అనుపసమ్పన్నో న ఉపసమ్పాదేతబ్బో, ఉపసమ్పన్నో నాసేతబ్బోతి.

౪౯. తిరచ్ఛానగతవత్థు

౧౧౧. తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరో నాగో నాగయోనియా అట్టీయతి ¶ హరాయతి జిగుచ్ఛతి. అథ ఖో తస్స నాగస్స ఏతదహోసి – ‘‘కేన ను ఖో అహం ఉపాయేన నాగయోనియా చ పరిముచ్చేయ్యం ఖిప్పఞ్చ మనుస్సత్తం పటిలభేయ్య’’న్తి. అథ ఖో తస్స నాగస్స ఏతదహోసి – ‘‘ఇమే ఖో సమణా సక్యపుత్తియా ధమ్మచారినో సమచారినో బ్రహ్మచారినో సచ్చవాదినో ¶ సీలవన్తో ¶ కల్యాణధమ్మా. సచే ఖో అహం సమణేసు సక్యపుత్తియేసు పబ్బజేయ్యం, ఏవాహం నాగయోనియా చ పరిముచ్చేయ్యం, ఖిప్పఞ్చ మనుస్సత్తం పటిలభేయ్య’’న్తి. అథ ఖో సో నాగో మాణవకవణ్ణేన భిక్ఖూ ఉపసఙ్కమిత్వా పబ్బజ్జం యాచి. తం భిక్ఖూ పబ్బాజేసుం, ఉపసమ్పాదేసుం. తేన ఖో పన సమయేన సో నాగో అఞ్ఞతరేన భిక్ఖునా సద్ధిం పచ్చన్తిమే విహారే పటివసతి. అథ ఖో సో భిక్ఖు రత్తియా పచ్చూససమయం పచ్చుట్ఠాయ అజ్ఝోకాసే చఙ్కమతి. అథ ఖో సో ¶ నాగో తస్స భిక్ఖునో నిక్ఖన్తే విస్సట్ఠో నిద్దం ఓక్కమి. సబ్బో విహారో అహినా పుణ్ణో, వాతపానేహి భోగా నిక్ఖన్తా హోన్తి. అథ ఖో సో భిక్ఖు విహారం పవిసిస్సామీతి కవాటం పణామేన్తో అద్దస సబ్బం విహారం అహినా పుణ్ణం, వాతపానేహి భోగే నిక్ఖన్తే, దిస్వాన భీతో విస్సరమకాసి. భిక్ఖూ ఉపధావిత్వా తం భిక్ఖుం ఏతదవోచుం – ‘‘కిస్స త్వం, ఆవుసో, విస్సరమకాసీ’’తి? ‘‘అయం, ఆవుసో, సబ్బో విహారో అహినా పుణ్ణో, వాతపానేహి భోగా నిక్ఖన్తా’’తి. అథ ఖో సో నాగో తేన సద్దేన పటిబుజ్ఝిత్వా సకే ఆసనే నిసీది. భిక్ఖూ ఏవమాహంసు – ‘‘కోసి త్వం, ఆవుసో’’తి? ‘‘అహం, భన్తే, నాగో’’తి. ‘‘కిస్స పన త్వం, ఆవుసో, ఏవరూపం అకాసీ’’తి? అథ ఖో సో నాగో భిక్ఖూనం ఏతమత్థం ఆరోచేసి. భిక్ఖూ భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అథ ఖో భగవా ఏతస్మిం నిదానే ఏతస్మిం పకరణే భిక్ఖుసఙ్ఘం సన్నిపాతాపేత్వా తం నాగం ఏతదవోచ – ‘‘తుమ్హే ఖోత్థ నాగా అవిరుళ్హిధమ్మా ఇమస్మిం ధమ్మవినయే. గచ్ఛ త్వం, నాగ, తత్థేవ చాతుద్దసే పన్నరసే అట్ఠమియా చ పక్ఖస్స ఉపోసథం ఉపవస, ఏవం త్వం నాగయోనియా చ పరిముచ్చిస్ససి, ఖిప్పఞ్చ మనుస్సత్తం పటిలభిస్ససీ’’తి. అథ ఖో సో నాగో అవిరుళ్హిధమ్మో కిరాహం ఇమస్మిం ధమ్మవినయేతి దుక్ఖీ దుమ్మనో అస్సూని పవత్తయమానో విస్సరం కత్వా పక్కామి. అథ ఖో భగవా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘ద్వేమే, భిక్ఖవే, పచ్చయా నాగస్స సభావపాతుకమ్మాయ. యదా చ సజాతియా మేథునం ధమ్మం ¶ పటిసేవతి, యదా చ విస్సట్ఠో నిద్దం ఓక్కమతి – ఇమే ఖో, భిక్ఖవే, ద్వే పచ్చయా నాగస్స సభావపాతుకమ్మాయ ¶ . తిరచ్ఛానగతో, భిక్ఖవే, అనుపసమ్పన్నో న ఉపసమ్పాదేతబ్బో, ఉపసమ్పన్నో నాసేతబ్బో’’తి.

౫౦. మాతుఘాతకవత్థు

౧౧౨. తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరో మాణవకో మాతరం జీవితా వోరోపేసి. సో తేన పాపకేన కమ్మేన అట్టీయతి హరాయతి జిగుచ్ఛతి ¶ . అథ ఖో తస్స మాణవకస్స ఏతదహోసి – ‘‘కేన ను ఖో అహం ఉపాయేన ఇమస్స పాపకస్స కమ్మస్స నిక్ఖన్తిం కరేయ్య’’న్తి? అథ ఖో తస్స మాణవకస్స ఏతదహోసి – ‘‘ఇమే ఖో సమణా సక్యపుత్తియా ధమ్మచారినో ¶ సమచారినో బ్రహ్మచారినో సచ్చవాదినో సీలవన్తో కల్యాణధమ్మా. సచే ఖో అహం సమణేసు సక్యపుత్తియేసు పబ్బజేయ్యం, ఏవాహం ఇమస్స పాపకస్స కమ్మస్స నిక్ఖన్తిం కరేయ్య’’న్తి. అథ ఖో సో మాణవకో భిక్ఖూ ఉపసఙ్కమిత్వా పబ్బజ్జం యాచి. భిక్ఖూ ఆయస్మన్తం ఉపాలిం ఏతదవోచుం – ‘‘పుబ్బేపి ఖో, ఆవుసో ఉపాలి, నాగో మాణవకవణ్ణేన భిక్ఖూసు పబ్బజితో. ఇఙ్ఘావుసో ఉపాలి, ఇమం మాణవకం అనుయుఞ్జాహీ’’తి. అథ ఖో సో మాణవకో ఆయస్మతా ఉపాలినా అనుయుఞ్జీయమానో ఏతమత్థం ఆరోచేసి. ఆయస్మా ఉపాలి భిక్ఖూనం ఏతమత్థం ఆరోచేసి. భిక్ఖూ భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం…పే… మాతుఘాతకో, భిక్ఖవే, అనుపసమ్పన్నో న ఉపసమ్పాదేతబ్బో, ఉపసమ్పన్నో నాసేతబ్బోతి.

౫౧. పితుఘాతకవత్థు

౧౧౩. తేన ¶ ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరో మాణవకో పితరం జీవితా వోరోపేసి. సో తేన పాపకేన కమ్మేన అట్టీయతి హరాయతి జిగుచ్ఛతి. అథ ఖో తస్స మాణవకస్స ఏతదహోసి ‘‘కేన ను ఖో అహం ఉపాయేన ఇమస్స పాపకస్స కమ్మస్స నిక్ఖన్తిం కరేయ్య’’న్తి. అథ ఖో తస్స మాణవకస్స ఏతదహోసి ‘‘ఇమే ఖో సమణా సక్యపుత్తియా ధమ్మచారినో సమచారినో బ్రహ్మచారినో సచ్చవాదినో సీలవన్తో కల్యాణధమ్మా, సచే ఖో అహం సమణేసు సక్యపుత్తియేసు పబ్బజేయ్యం, ఏవాహం ఇమస్స పాపకస్స కమ్మస్స నిక్ఖన్తిం కరేయ్య’’న్తి. అథ ఖో సో మాణవకో భిక్ఖూ ఉపసఙ్కమిత్వా పబ్బజ్జం యాచి. భిక్ఖూ ఆయస్మన్తం ఉపాలిం ఏతదవోచుం – ‘‘పుబ్బేపి ఖో, ఆవుసో ఉపాలి, నాగో మాణవకవణ్ణేన భిక్ఖూసు పబ్బజితో, ఇఙ్ఘావుసో, ఉపాలి, ఇమం మాణవకం అనుయుఞ్జాహీ’’తి. అథ ఖో సో మాణవకో ఆయస్మతా ఉపాలినా అనుయుఞ్జీయమానో ఏతమత్థం ఆరోచేసి. ఆయస్మా ఉపాలి భిక్ఖూనం ఏతమత్థం ఆరోచేసి. భిక్ఖూ భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. పితుఘాతకో, భిక్ఖవే, అనుపసమ్పన్నో న ఉపసమ్పాదేతబ్బో, ఉపసమ్పన్నో నాసేతబ్బోతి.

౫౨. అరహన్తఘాతకవత్థు

౧౧౪. తేన ¶ ఖో పన సమయేన సమ్బహులా భిక్ఖూ సాకేతా సావత్థిం అద్ధానమగ్గప్పటిపన్నా హోన్తి. అన్తరామగ్గే చోరా నిక్ఖమిత్వా ఏకచ్చే భిక్ఖూ అచ్ఛిన్దింసు, ఏకచ్చే భిక్ఖూ హనింసు. సావత్థియా రాజభటా నిక్ఖమిత్వా ఏకచ్చే చోరే అగ్గహేసుం, ఏకచ్చే ¶ చోరా పలాయింసు. యే తే పలాయింసు తే భిక్ఖూసు పబ్బజింసు, యే తే గహితా తే వధాయ ఓనియ్యన్తి ¶ . అద్దసంసు ఖో తే పలాయిత్వా పబ్బజితా తే చోరే వధాయ ఓనియ్యమానే, దిస్వాన ఏవమాహంసు – ‘‘సాధు ఖో మయం పలాయిమ్హా, సచా చ [సచే చ, సచజ్జ (అట్ఠకథాయం పాఠన్తరా)] మయం గయ్హేయ్యామ [గణ్హేయ్యామ (క.)], మయమ్పి ఏవమేవ హఞ్ఞేయ్యామా’’తి ¶ . భిక్ఖూ ఏవమాహంసు – ‘‘కిం పన తుమ్హే, ఆవుసో, అకత్థా’’తి? అథ ఖో తే పబ్బజితా భిక్ఖూనం ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. భిక్ఖూ భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అరహన్తో ఏతే, భిక్ఖవే, భిక్ఖూ. అరహన్తఘాతకో, భిక్ఖవే, అనుపసమ్పన్నో న ఉపసమ్పాదేతబ్బో, ఉపసమ్పన్నో నాసేతబ్బోతి.

౫౩. భిక్ఖునీదూసకవత్థు

౧౧౫. తేన ఖో పన సమయేన సమ్బహులా భిక్ఖునియో సాకేతా సావత్థిం అద్ధానమగ్గప్పటిపన్నా హోన్తి. అన్తరామగ్గే చోరా నిక్ఖమిత్వా ఏకచ్చా భిక్ఖునియో అచ్ఛిన్దింసు, ఏకచ్చా భిక్ఖునియో దూసేసుం. సావత్థియా రాజభటా నిక్ఖమిత్వా ఏకచ్చే చోరే అగ్గహేసుం, ఏకచ్చే చోరా పలాయింసు. యే తే పలాయింసు, తే భిక్ఖూసు పబ్బజింసు. యే తే గహితా, తే వధాయ ఓనియ్యన్తి. అద్దసంసు ఖో తే పలాయిత్వా పబ్బజితా తే చోరే వధాయ ఓనియ్యమానే, దిస్వాన ఏవమాహంసు ‘‘సాధు ఖో మయం పలాయిమ్హా, సచా చ మయం గయ్హేయ్యామ, మయమ్పి ఏవమేవ హఞ్ఞేయ్యామా’’తి. భిక్ఖూ ఏవమాహంసు ‘‘కిం పన తుమ్హే, ఆవుసో, అకత్థా’’తి. అథ ఖో తే పబ్బజితా భిక్ఖూనం ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. భిక్ఖూ భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. భిక్ఖునిదూసకో, భిక్ఖవే ¶ , అనుపసమ్పన్నో న ఉపసమ్పాదేతబ్బో, ఉపసమ్పన్నో నాసేతబ్బోతి. సఙ్ఘభేదకో, భిక్ఖవే, అనుపసమ్పన్నో న ఉపసమ్పాదేతబ్బో, ఉపసమ్పన్నో నాసేతబ్బోతి. లోహితుప్పాదకో, భిక్ఖవే, అనుపసమ్పన్నో న ఉపసమ్పాదేతబ్బో, ఉపసమ్పన్నో నాసేతబ్బోతి.

౫౪. ఉభతోబ్యఞ్జనకవత్థు

౧౧౬. తేన ¶ ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరో ఉభతోబ్యఞ్జనకో భిక్ఖూసు పబ్బజితో హోతి. సో కరోతిపి కారాపేతిపి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. ఉభతోబ్యఞ్జనకో, భిక్ఖవే, అనుపసమ్పన్నో న ఉపసమ్పాదేతబ్బో, ఉపసమ్పన్నో నాసేతబ్బోతి.

౫౫. అనుపజ్ఝాయకాదివత్థూని

౧౧౭. తేన ¶ ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ అనుపజ్ఝాయకం ఉపసమ్పాదేన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, అనుపజ్ఝాయకో ఉపసమ్పాదేతబ్బో. యో ఉపసమ్పాదేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

తేన ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ సఙ్ఘేన ఉపజ్ఝాయేన ఉపసమ్పాదేన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, సఙ్ఘేన ఉపజ్ఝాయేన ఉపసమ్పాదేతబ్బో. యో ఉపసమ్పాదేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

తేన ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ గణేన ఉపజ్ఝాయేన ఉపసమ్పాదేన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, గణేన ఉపజ్ఝాయేన ఉపసమ్పాదేతబ్బో. యో ఉపసమ్పాదేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

తేన ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ పణ్డకుపజ్ఝాయేన ఉపసమ్పాదేన్తి…పే… థేయ్యసంవాసకుపజ్ఝాయేన ఉపసమ్పాదేన్తి…పే… తిత్థియపక్కన్తకుపజ్ఝాయేన ఉపసమ్పాదేన్తి …పే… తిరచ్ఛానగతుపజ్ఝాయేన ¶ ¶ ఉపసమ్పాదేన్తి…పే… మాతుఘాతకుపజ్ఝాయేన ఉపసమ్పాదేన్తి…పే… పితుఘాతకుపజ్ఝాయేన ఉపసమ్పాదేన్తి…పే… అరహన్తఘాతకుపజ్ఝాయేన ఉపసమ్పాదేన్తి…పే… భిక్ఖునిదూసకుపజ్ఝాయేన ఉపసమ్పాదేన్తి…పే… సఙ్ఘభేదకుపజ్ఝాయేన ఉపసమ్పాదేన్తి…పే… లోహితుప్పాదకుపజ్ఝాయేన ఉపసమ్పాదేన్తి…పే… ఉభతోబ్యఞ్జనకుపజ్ఝాయేన ఉపసమ్పాదేన్తి భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, పణ్డకుపజ్ఝాయేన ఉపసమ్పాదేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, థేయ్యసంవాసకుపజ్ఝాయేన ఉపసమ్పాదేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, తిత్థియపక్కన్తకుపజ్ఝాయేన ఉపసమ్పాదేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, తిరచ్ఛానగతుపజ్ఝాయేన ఉపసమ్పాదేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, మాతుఘాతకుపజ్ఝాయేన ఉపసమ్పాదేతబ్బో …పే… న, భిక్ఖవే, పితుఘాతకుపజ్ఝాయేన ఉపసమ్పాదేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, అరహన్తఘాతకుపజ్ఝాయేన ఉపసమ్పాదేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, భిక్ఖునిదూసకుపజ్ఝాయేన ఉపసమ్పాదేతబ్బో ¶ …పే… న, భిక్ఖవే, సఙ్ఘభేదకుపజ్ఝాయేన ఉపసమ్పాదేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, లోహితుప్పాదకుపజ్ఝాయేన ఉపసమ్పాదేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, ఉభతోబ్యఞ్జనకుపజ్ఝాయేన ఉపసమ్పాదేతబ్బో. యో ఉపసమ్పాదేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

౫౬. అపత్తకాదివత్థు

౧౧౮. తేన ¶ ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ అపత్తకం ఉపసమ్పాదేన్తి. హత్థేసు పిణ్డాయ చరన్తి. మనుస్సా ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – సేయ్యథాపి తిత్థియాతి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, అపత్తకో ఉపసమ్పాదేతబ్బో. యో ఉపసమ్పాదేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

తేన ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ అచీవరకం ఉపసమ్పాదేన్తి ¶ . నగ్గా పిణ్డాయ చరన్తి. మనుస్సా ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – సేయ్యథాపి తిత్థియాతి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, అచీవరకో ఉపసమ్పాదేతబ్బో. యో ఉపసమ్పాదేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

తేన ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ అపత్తచీవరకం ఉపసమ్పాదేన్తి. నగ్గా హత్థేసు పిణ్డాయ చరన్తి. మనుస్సా ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – సేయ్యథాపి తిత్థియాతి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, అపత్తచీవరకో ఉపసమ్పాదేతబ్బో. యో ఉపసమ్పాదేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

తేన ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ యాచితకేన పత్తేన ఉపసమ్పాదేన్తి. ఉపసమ్పన్నే పత్తం పటిహరన్తి. హత్థేసు పిణ్డాయ చరన్తి. మనుస్సా ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – సేయ్యథాపి తిత్థియాతి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, యాచితకేన పత్తేన ఉపసమ్పాదేతబ్బో. యో ఉపసమ్పాదేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

తేన ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ యాచితకేన చీవరేన ఉపసమ్పాదేన్తి. ఉపసమ్పన్నే చీవరం పటిహరన్తి. నగ్గా పిణ్డాయ చరన్తి. మనుస్సా ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – సేయ్యథాపి తిత్థియాతి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, యాచితకేన చీవరేన ఉపసమ్పాదేతబ్బో. యో ఉపసమ్పాదేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

తేన ¶ ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ యాచితకేన పత్తచీవరేన ఉపసమ్పాదేన్తి. ఉపసమ్పన్నే పత్తచీవరం ¶ పటిహరన్తి. నగ్గా హత్థేసు ¶ పిణ్డాయ చరన్తి. మనుస్సా ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి ¶ – సేయ్యథాపి తిత్థియాతి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, యాచితకేన పత్తచీవరేన ఉపసమ్పాదేతబ్బో. యో ఉపసమ్పాదేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

నఉపసమ్పాదేతబ్బేకవీసతివారో నిట్ఠితో.

౫౭. నపబ్బాజేతబ్బద్వత్తింసవారో

౧౧౯. తేన ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ హత్థచ్ఛిన్నం పబ్బాజేన్తి…పే… పాదచ్ఛిన్నం పబ్బాజేన్తి…పే… హత్థపాదచ్ఛిన్నం పబ్బాజేన్తి…పే… కణ్ణచ్ఛిన్నం పబ్బాజేన్తి…పే… నాసచ్ఛిన్నం పబ్బాజేన్తి…పే… కణ్ణనాసచ్ఛిన్నం పబ్బాజేన్తి…పే… అఙ్గులిచ్ఛిన్నం పబ్బాజేన్తి…పే… అళచ్ఛిన్నం పబ్బాజేన్తి…పే… కణ్డరచ్ఛిన్నం పబ్బాజేన్తి…పే… ఫణహత్థకం పబ్బాజేన్తి…పే… ఖుజ్జం పబ్బాజేన్తి…పే… వామనం పబ్బాజేన్తి…పే… గలగణ్డిం పబ్బాజేన్తి…పే… లక్ఖణాహతం పబ్బాజేన్తి…పే… కసాహతం పబ్బాజేన్తి…పే… లిఖితకం పబ్బాజేన్తి…పే… సీపదిం పబ్బాజేన్తి…పే… పాపరోగిం పబ్బాజేన్తి…పే… పరిసదూసకం పబ్బాజేన్తి…పే… కాణం పబ్బాజేన్తి…పే… కుణిం పబ్బాజేన్తి…పే… ఖఞ్జం పబ్బాజేన్తి…పే… పక్ఖహతం పబ్బాజేన్తి…పే… ఛిన్నిరియాపథం పబ్బాజేన్తి…పే… జరాదుబ్బలం పబ్బాజేన్తి…పే… అన్ధం పబ్బాజేన్తి…పే… మూగం పబ్బాజేన్తి…పే… బధిరం పబ్బాజేన్తి…పే… అన్ధమూగం పబ్బాజేన్తి…పే… అన్ధబధిరం పబ్బాజేన్తి…పే… మూగబధిరం పబ్బాజేన్తి…పే… అన్ధమూగబధిరం పబ్బాజేన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం…పే… న, భిక్ఖవే, హత్థచ్ఛిన్నో ¶ పబ్బాజేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, పాదచ్ఛిన్నో పబ్బాజేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, హత్థపాదచ్ఛిన్నో పబ్బాజేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, కణ్ణచ్ఛిన్నో పబ్బాజేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, నాసచ్ఛిన్నో పబ్బాజేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, కణ్ణనాసచ్ఛిన్నో పబ్బాజేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, అఙ్గులిచ్ఛిన్నో పబ్బాజేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, అళచ్ఛిన్నో పబ్బాజేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, కణ్డరచ్ఛిన్నో పబ్బాజేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, ఫణహత్థకో పబ్బాజేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, ఖుజ్జో పబ్బాజేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, వామనో పబ్బాజేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, గలగణ్డీ పబ్బాజేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, లక్ఖణాహతో ¶ పబ్బాజేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, కసాహతో పబ్బాజేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, లిఖితకో పబ్బాజేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, సీపదీ పబ్బాజేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, పాపరోగీ పబ్బాజేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, పరిసదూసకో పబ్బాజేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, కాణో పబ్బాజేతబ్బో…పే… న ¶ , భిక్ఖవే, కుణీ పబ్బాజేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, ఖఞ్జో పబ్బాజేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, పక్ఖహతో పబ్బాజేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, ఛిన్నిరియాపథో పబ్బాజేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, జరాదుబ్బలో పబ్బాజేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, అన్ధో పబ్బాజేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, మూగో పబ్బాజేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, బధిరో పబ్బాజేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, అన్ధమూగో పబ్బాజేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, అన్ధబధిరో పబ్బాజేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, మూగబధిరో పబ్బాజేతబ్బో…పే… న, భిక్ఖవే, అన్ధమూగబధిరో పబ్బాజేతబ్బో. యో పబ్బాజేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

నపబ్బాజేతబ్బద్వత్తింసవారో నిట్ఠితో.

దాయజ్జభాణవారో నిట్ఠితో నవమో.

౫౮. అలజ్జీనిస్సయవత్థూని

౧౨౦. తేన ఖో పన సమయేన ఛబ్బగ్గియా భిక్ఖూ అలజ్జీనం నిస్సయం ¶ దేన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, అలజ్జీనం నిస్సయో దాతబ్బో. యో దదేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

తేన ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ అలజ్జీనం నిస్సాయ వసన్తి. తేపి నచిరస్సేవ అలజ్జినో హోన్తి పాపకాభిక్ఖూ. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, అలజ్జీనం నిస్సాయ వత్థబ్బం. యో వసేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

అథ ఖో భిక్ఖూనం ఏతదహోసి – ‘‘భగవతా పఞ్ఞత్తం ‘న అలజ్జీనం నిస్సయో దాతబ్బో, న అలజ్జీనం నిస్సాయ వత్థబ్బ’న్తి. కథం ను ఖో మయం జానేయ్యామ లజ్జిం వా అలజ్జిం వా’’తి? భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, చతూహపఞ్చాహం ఆగమేతుం యావ భిక్ఖుసభాగతం జానామీతి.

౫౯. గమికాదినిస్సయవత్థూని

౧౨౧. తేన ¶ ¶ ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరో భిక్ఖు కోసలేసు జనపదే అద్ధానమగ్గప్పటిపన్నో హోతి. అథ ఖో తస్స భిక్ఖునో ఏతదహోసి – ‘‘భగవతా పఞ్ఞత్తం ‘న అనిస్సితేన ¶ వత్థబ్బ’న్తి. అహఞ్చమ్హి నిస్సయకరణీయో అద్ధానమగ్గప్పటిపన్నో, కథం ను ఖో మయా పటిపజ్జితబ్బ’’న్తి? భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, అద్ధానమగ్గప్పటిపన్నేన భిక్ఖునా నిస్సయం అలభమానేన అనిస్సితేన వత్థున్తి.

తేన ఖో పన సమయేన ద్వే భిక్ఖూ కోసలేసు జనపదే అద్ధానమగ్గప్పటిపన్నా హోన్తి. తే అఞ్ఞతరం ఆవాసం ఉపగచ్ఛింసు. తత్థ ఏకో భిక్ఖు గిలానో హోతి. అథ ఖో తస్స గిలానస్స భిక్ఖునో ఏతదహోసి ¶ – ‘‘భగవతా పఞ్ఞత్తం ‘న అనిస్సితేన వత్థబ్బ’న్తి. అహఞ్చమ్హి నిస్సయకరణీయో గిలానో, కథం ను ఖో మయా పటిపజ్జితబ్బ’’న్తి? భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, గిలానేన భిక్ఖునా నిస్సయం అలభమానేన అనిస్సితేన వత్థున్తి.

అథ ఖో తస్స గిలానుపట్ఠాకస్స భిక్ఖునో ఏతదహోసి – ‘‘భగవతా పఞ్ఞత్తం ‘న అనిస్సితేన వత్థబ్బ’న్తి. అహఞ్చమ్హి నిస్సయకరణీయో, అయఞ్చ భిక్ఖు గిలానో, కథం ను ఖో మయా పటిపజ్జితబ్బ’’న్తి? భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, గిలానుపట్ఠాకేన భిక్ఖునా నిస్సయం అలభమానేన యాచియమానేన అనిస్సితేన వత్థున్తి.

తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరో భిక్ఖు అరఞ్ఞే విహరతి. తస్స చ తస్మిం సేనాసనే ఫాసు హోతి. అథ ఖో తస్స భిక్ఖునో ఏతదహోసి – ‘‘భగవతా పఞ్ఞత్తం ‘న అనిస్సితేన వత్థబ్బ’న్తి. అహఞ్చమ్హి నిస్సయకరణీయో అరఞ్ఞే విహరామి, మయ్హఞ్చ ఇమస్మిం సేనాసనే ఫాసు హోతి, కథం ను ఖో మయా పటిపజ్జితబ్బ’’న్తి? భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఆరఞ్ఞికేన భిక్ఖునా ఫాసువిహారం సల్లక్ఖేన్తేన నిస్సయం అలభమానేన అనిస్సితేన వత్థుం – యదా పతిరూపో నిస్సయదాయకో ఆగచ్ఛిస్సతి, తదా తస్స నిస్సాయ వసిస్సామీతి.

౬౦. గోత్తేన అనుస్సావనానుజాననా

౧౨౨. తేన ¶ ఖో పన సమయేన ఆయస్మతో మహాకస్సపస్స ఉపసమ్పదాపేక్ఖో హోతి. అథ ఖో ఆయస్మా మహాకస్సపో ఆయస్మతో ఆనన్దస్స సన్తికే దూతం పాహేసి – ఆగచ్ఛతు ఆనన్దో ఇమం అనుస్సావేస్సతూతి ¶ [అనుస్సావేస్సతీతి (స్యా.)]. ఆయస్మా ఆనన్దో ఏవమాహ – ‘‘నాహం ఉస్సహామి థేరస్స నామం ¶ గహేతుం, గరు మే థేరో’’తి ¶ . భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, గోత్తేనపి అనుస్సావేతున్తి.

౬౧. ద్వేఉపసమ్పదాపేక్ఖాదివత్థు

౧౨౩. తేన ఖో పన సమయేన ఆయస్మతో మహాకస్సపస్స ద్వే ఉపసమ్పదాపేక్ఖా హోన్తి. తే వివదన్తి – అహం పఠమం ఉపసమ్పజ్జిస్సామి, అహం పఠమం ఉపసమ్పజ్జిస్సామీతి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, ద్వే ఏకానుస్సావనే కాతున్తి.

తేన ఖో పన సమయేన సమ్బహులానం థేరానం ఉపసమ్పదాపేక్ఖా హోన్తి. తే వివదన్తి – అహం పఠమం ఉపసమ్పజ్జిస్సామి, అహం పఠమం ఉపసమ్పజ్జిస్సామీతి. థేరా ఏవమాహంసు – ‘‘హన్ద, మయం, ఆవుసో, సబ్బేవ ఏకానుస్సావనే కరోమా’’తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, ద్వే తయో ఏకానుస్సావనే కాతుం, తఞ్చ ఖో ఏకేన ఉపజ్ఝాయేన, న త్వేవ నానుపజ్ఝాయేనాతి.

౬౨. గబ్భవీసూపసమ్పదానుజాననా

౧౨౪. తేన ఖో పన సమయేన ఆయస్మా కుమారకస్సపో గబ్భవీసో ఉపసమ్పన్నో అహోసి. అథ ఖో ఆయస్మతో కుమారకస్సపస్స ఏతదహోసి – ‘‘భగవతా పఞ్ఞత్తం ‘న ఊనవీసతివస్సో పుగ్గలో ఉపసమ్పాదేతబ్బో’తి. అహఞ్చమ్హి గబ్భవీసో ఉపసమ్పన్నో. ఉపసమ్పన్నో ను ఖోమ్హి, నను ఖో ఉపసమ్పన్నో’’తి? భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. యం, భిక్ఖవే, మాతుకుచ్ఛిస్మిం పఠమం చిత్తం ఉప్పన్నం, పఠమం విఞ్ఞాణం పాతుభూతం ¶ , తదుపాదాయ సావస్స జాతి. అనుజానామి, భిక్ఖవే, గబ్భవీసం ఉపసమ్పాదేతున్తి.

౬౩. ఉపసమ్పదావిధి

౧౨౫. తేన ¶ ఖో పన సమయేన ఉపసమ్పన్నా దిస్సన్తి కుట్ఠికాపి గణ్డికాపి కిలాసికాపి సోసికాపి అపమారికాపి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఉపసమ్పాదేన్తేన తేరస [తస్స (క.)] అన్తరాయికే ధమ్మే పుచ్ఛితుం. ఏవఞ్చ పన, భిక్ఖవే, పుచ్ఛితబ్బో – ‘‘సన్తి తే ఏవరూపా ఆబాధా – కుట్ఠం, గణ్డో, కిలాసో, సోసో, అపమారో? మనుస్సోసి ¶ ? పురిసోసి? భుజిస్సోసి? అణణోసి? నసి రాజభటో? అనుఞ్ఞాతోసి మాతాపితూహి? పరిపుణ్ణవీసతివస్సోసి? పరిపుణ్ణం తే పత్తచీవరం? కింనామోసి? కోనామో తే ఉపజ్ఝాయో’’తి?

తేన ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ అననుసిట్ఠే ఉపసమ్పదాపేక్ఖే అన్తరాయికే ధమ్మే పుచ్ఛన్తి. ఉపసమ్పదాపేక్ఖా విత్థాయన్తి, మఙ్కూ హోన్తి, న సక్కోన్తి విస్సజ్జేతుం. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, పఠమం అనుసాసిత్వా పచ్ఛా అన్తరాయికే ¶ ధమ్మే పుచ్ఛితున్తి.

తత్థేవ సఙ్ఘమజ్ఝే అనుసాసన్తి. ఉపసమ్పదాపేక్ఖా తథేవ విత్థాయన్తి, మఙ్కూ హోన్తి, న సక్కోన్తి విస్సజ్జేతుం. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఏకమన్తం అనుసాసిత్వా సఙ్ఘమజ్ఝే అన్తరాయికే ధమ్మే పుచ్ఛితుం. ఏవఞ్చ పన, భిక్ఖవే, అనుసాసితబ్బో –

౧౨౬. పఠమం ఉపజ్ఝం గాహాపేతబ్బో. ఉపజ్ఝం గాహాపేత్వా ¶ పత్తచీవరం ఆచిక్ఖితబ్బం – అయం తే పత్తో, అయం సఙ్ఘాటి, అయం ఉత్తరాసఙ్గో, అయం అన్తరవాసకో. గచ్ఛ, అముమ్హి ఓకాసే తిట్ఠాహీతి.

బాలా అబ్యత్తా అనుసాసన్తి. దురనుసిట్ఠా ఉపసమ్పదాపేక్ఖా విత్థాయన్తి, మఙ్కూ హోన్తి, న సక్కోన్తి విస్సజ్జేతుం. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, బాలేన అబ్యత్తేన అనుసాసితబ్బో. యో అనుసాసేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్స. అనుజానామి, భిక్ఖవే, బ్యత్తేన భిక్ఖునా పటిబలేన అనుసాసితున్తి.

అసమ్మతా అనుసాసన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, అసమ్మతేన అనుసాసితబ్బో. యో అనుసాసేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్స. అనుజానామి ¶ , భిక్ఖవే, సమ్మతేన అనుసాసితుం. ఏవఞ్చ పన, భిక్ఖవే, సమ్మన్నితబ్బో [సమ్మనితబ్బో (క.)] – అత్తనా వా [అత్తనావ (స్యా.)] అత్తానం సమ్మన్నితబ్బం, పరేన వా పరో సమ్మన్నితబ్బో.

కథఞ్చ ¶ అత్తనావ అత్తానం సమ్మన్నితబ్బం? బ్యత్తేన భిక్ఖునా పటిబలేన సఙ్ఘో ఞాపేతబ్బో – ‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో. ఇత్థన్నామో ఇత్థన్నామస్స ఆయస్మతో ఉపసమ్పదాపేక్ఖో. యది సఙ్ఘస్స పత్తకల్లం, అహం ఇత్థన్నామం అనుసాసేయ్య’’న్తి. ఏవం అత్తనావ అత్తానం సమ్మన్నితబ్బం.

కథఞ్చ పన పరేన పరో సమ్మన్నితబ్బో? బ్యత్తేన భిక్ఖునా పటిబలేన సఙ్ఘో ఞాపేతబ్బో – ‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో. ఇత్థన్నామో ఇత్థన్నామస్స ఆయస్మతో ఉపసమ్పదాపేక్ఖో. యది సఙ్ఘస్స పత్తకల్లం, ఇత్థన్నామో ఇత్థన్నామం అనుసాసేయ్యా’’తి ¶ . ఏవం పరేన పరో సమ్మన్నితబ్బో.

తేన సమ్మతేన భిక్ఖునా ఉపసమ్పదాపేక్ఖో ఉపసఙ్కమిత్వా ఏవమస్స వచనీయో – ‘‘సుణసి, ఇత్థన్నామ, అయం తే సచ్చకాలో భూతకాలో. యం జాతం తం సఙ్ఘమజ్ఝే పుచ్ఛన్తే సన్తం అత్థీతి వత్తబ్బం, అసన్తం నత్థీ’’తి వత్తబ్బం. మా ఖో విత్థాయి, మా ఖో మఙ్కు అహోసి. ఏవం తం పుచ్ఛిస్సన్తి – ‘‘సన్తి తే ఏవరూపా ఆబాధా – కుట్ఠం, గణ్డో, కిలాసో, సోసో, అపమారో? మనుస్సోసి? పురిసోసి? భుజిస్సోసి? అణణోసి? నసి రాజభటో? అనుఞ్ఞాతోసి మాతాపితూహి? పరిపుణ్ణవీసతివస్సోసి? పరిపుణ్ణం తే పత్తచీవరం? కింనామోసి? కోనామో తే ఉపజ్ఝాయో’’తి?

ఏకతో ఆగచ్ఛన్తి. న, భిక్ఖవే, ఏకతో ఆగన్తబ్బం. అనుసాసకేన పఠమతరం ఆగన్త్వా సఙ్ఘో ఞాపేతబ్బో – ‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో. ఇత్థన్నామో ఇత్థన్నామస్స ఆయస్మతో ఉపసమ్పదాపేక్ఖో ¶ . అనుసిట్ఠో సో మయా. యది సఙ్ఘస్స పత్తకల్లం, ఇత్థన్నామో ఆగచ్ఛేయ్యా’’తి. ఆగచ్ఛాహీతి వత్తబ్బో.

ఏకంసం ఉత్తరాసఙ్గం కారాపేత్వా భిక్ఖూనం పాదే వన్దాపేత్వా ఉక్కుటికం నిసీదాపేత్వా అఞ్జలిం పగ్గణ్హాపేత్వా ఉపసమ్పదం యాచాపేతబ్బో – ‘‘సఙ్ఘం, భన్తే, ఉపసమ్పదం యాచామి. ఉల్లుమ్పతు మం, భన్తే, సఙ్ఘో అనుకమ్పం ఉపాదాయ. దుతియమ్పి, భన్తే, సఙ్ఘం ఉపసమ్పదం యాచామి. ఉల్లుమ్పతు మం, భన్తే, సఙ్ఘో అనుకమ్పం ¶ ఉపాదాయ. తతియమ్పి, భన్తే, సఙ్ఘం ఉపసమ్పదం యాచామి. ఉల్లుమ్పతు మం ¶ , భన్తే, సఙ్ఘో అనుకమ్పం ఉపాదాయా’’తి. బ్యత్తేన భిక్ఖునా పటిబలేన సఙ్ఘో ఞాపేతబ్బో –

‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో. అయం ఇత్థన్నామో ఇత్థన్నామస్స ఆయస్మతో ఉపసమ్పదాపేక్ఖో. యది ¶ సఙ్ఘస్స పత్తకల్లం, అహం ఇత్థన్నామం అన్తరాయికే ధమ్మే పుచ్ఛేయ్య’’న్తి? సుణసి, ఇత్థన్నామ, అయం తే సచ్చకాలో భూతకాలో. యం జాతం తం పుచ్ఛామి. సన్తం అత్థీతి వత్తబ్బం, అసన్తం నత్థీతి వత్తబ్బం. సన్తి తే ఏవరూపా ఆబాధా – కుట్ఠం గణ్డో కిలేసో సోసో అపమారో, మనుస్సోసి, పురిసోసి, భుజిస్సోసి, అణణోసి, నసి రాజభటో, అనుఞ్ఞాతోసి మాతాపితూహి, పరిపుణ్ణవీసతివస్సోసి, పరిపుణ్ణం తే పత్తచీవరం, కింనామోసి, కోనామో తే ఉపజ్ఝాయోతి? బ్యత్తేన భిక్ఖునా పటిబలేన సఙ్ఘో ఞాపేతబ్బో –

౧౨౭. ‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో. అయం ఇత్థన్నామో ఇత్థన్నామస్స ఆయస్మతో ఉపసమ్పదాపేక్ఖో, పరిసుద్ధో అన్తరాయికేహి ధమ్మేహి, పరిపుణ్ణస్స పత్తచీవరం. ఇత్థన్నామో సఙ్ఘం ఉపసమ్పదం యాచతి ఇత్థన్నామేన ఉపజ్ఝాయేన. యది సఙ్ఘస్స పత్తకల్లం, సఙ్ఘో ఇత్థన్నామం ఉపసమ్పాదేయ్య ఇత్థన్నామేన ఉపజ్ఝాయేన. ఏసా ఞత్తి.

‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో. అయం ఇత్థన్నామో ఇత్థన్నామస్స ఆయస్మతో ఉపసమ్పదాపేక్ఖో, పరిసుద్ధో అన్తరాయికేహి ధమ్మేహి, పరిపుణ్ణస్స పత్తచీవరం. ఇత్థన్నామో సఙ్ఘం ఉపసమ్పదం యాచతి ఇత్థన్నామేన ఉపజ్ఝాయేన. సఙ్ఘో ఇత్థన్నామం ఉపసమ్పాదేతి ఇత్థన్నామేన ఉపజ్ఝాయేన ¶ . యస్సాయస్మతో ఖమతి ఇత్థన్నామస్స ఉపసమ్పదా ఇత్థన్నామేన ఉపజ్ఝాయేన, సో తుణ్హస్స; యస్స నక్ఖమతి, సో భాసేయ్య.

‘‘దుతియమ్పి ఏతమత్థం వదామి – సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో. అయం ఇత్థన్నామో ఇత్థన్నామస్స ఆయస్మతో ఉపసమ్పదాపేక్ఖో, పరిసుద్ధో అన్తరాయికేహి ధమ్మేహి, పరిపుణ్ణస్స పత్తచీవరం. ఇత్థన్నామో సఙ్ఘం ఉపసమ్పదం యాచతి ఇత్థన్నామేన ఉపజ్ఝాయేన. సఙ్ఘో ఇత్థన్నామం ఉపసమ్పాదేతి ఇత్థన్నామేన ఉపజ్ఝాయేన. యస్సాయస్మతో ఖమతి ఇత్థన్నామస్స ఉపసమ్పదా ఇత్థన్నామేన ఉపజ్ఝాయేన, సో తుణ్హస్స; యస్స నక్ఖమతి, సో భాసేయ్య.

‘‘తతియమ్పి ¶ ఏతమత్థం వదామి – సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో. అయం ఇత్థన్నామో ఇత్థన్నామస్స ఆయస్మతో ఉపసమ్పదాపేక్ఖో, పరిసుద్ధో అన్తరాయికేహి ధమ్మేహి, పరిపుణ్ణస్స పత్తచీవరం. ఇత్థన్నామో సఙ్ఘం ఉపసమ్పదం యాచతి ఇత్థన్నామేన ఉపజ్ఝాయేన. సఙ్ఘో ఇత్థన్నామం ఉపసమ్పాదేతి ఇత్థన్నామేన ఉపజ్ఝాయేన. యస్సాయస్మతో ఖమతి ఇత్థన్నామస్స ఉపసమ్పదా ఇత్థన్నామేన ఉపజ్ఝాయేన, సో తుణ్హస్స; యస్స నక్ఖమతి, సో భాసేయ్య.

‘‘ఉపసమ్పన్నో ¶ సఙ్ఘేన ఇత్థన్నామో ఇత్థన్నామేన ఉపజ్ఝాయేన. ఖమతి సఙ్ఘస్స, తస్మా తుణ్హీ, ఏవమేతం ధారయామీ’’తి.

ఉపసమ్పదాకమ్మం నిట్ఠితం.

౬౪. చత్తారో నిస్సయా

౧౨౮. తావదేవ ఛాయా మేతబ్బా, ఉతుప్పమాణం ఆచిక్ఖితబ్బం, దివసభాగో ¶ ఆచిక్ఖితబ్బో, సఙ్గీతి ఆచిక్ఖితబ్బా ¶ , చత్తారో నిస్సయా ఆచిక్ఖితబ్బా [ఆచిక్ఖితబ్బా, చత్తారి అకరణీయాని ఆచిక్ఖితబ్బాని. (క.)] –

‘‘పిణ్డియాలోపభోజనం నిస్సాయ పబ్బజ్జా. తత్థ తే యావజీవం ఉస్సాహో కరణీయో. అతిరేకలాభో – సఙ్ఘభత్తం, ఉద్దేసభత్తం, నిమన్తనం, సలాకభత్తం, పక్ఖికం, ఉపోసథికం, పాటిపదికం.

‘‘పంసుకూలచీవరం నిస్సాయ పబ్బజ్జా. తత్థ తే యావజీవం ఉస్సాహో కరణీయో. అతిరేకలాభో – ఖోమం, కప్పాసికం, కోసేయ్యం, కమ్బలం, సాణం, భఙ్గం.

‘‘రుక్ఖమూలసేనాసనం నిస్సాయ పబ్బజ్జా. తత్థ తే యావజీవం ఉస్సాహో కరణీయో. అతిరేకలాభో – విహారో, అడ్ఢయోగో, పాసాదో, హమ్మియం, గుహా.

‘‘పూతిముత్తభేసజ్జం నిస్సాయ పబ్బజ్జా. తత్థ తే యావజీవం ఉస్సాహో కరణీయో. అతిరేకలాభో – సప్పి, నవనీతం, తేలం, మధు, ఫాణిత’’న్తి.

చత్తారో నిస్సయా నిట్ఠితా.

౬౫. చత్తారి అకరణీయాని

౧౨౯. తేన ¶ ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ అఞ్ఞతరం భిక్ఖుం ఉపసమ్పాదేత్వా ఏకకం ఓహాయ పక్కమింసు. సో పచ్ఛా ఏకకోవ ఆగచ్ఛన్తో అన్తరామగ్గే పురాణదుతియికాయ సమాగఞ్ఛి. సా ఏవమాహ – ‘‘కిందాని పబ్బజితోసీ’’తి? ‘‘ఆమ, పబ్బజితోమ్హీ’’తి. ‘‘దుల్లభో ఖో పబ్బజితానం మేథునో ధమ్మో; ఏహి, మేథునం ధమ్మం పటిసేవా’’తి. సో తస్సా మేథునం ధమ్మం ¶ పటిసేవిత్వా చిరేన అగమాసి. భిక్ఖూ ఏవమాహంసు – ‘‘కిస్స త్వం, ఆవుసో, ఏవం చిరం అకాసీ’’తి? అథ ఖో సో భిక్ఖు భిక్ఖూనం ఏతమత్థం ఆరోచేసి. భిక్ఖూ భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం ¶ . అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఉపసమ్పాదేత్వా దుతియం దాతుం, చత్తారి చ అకరణీయాని ఆచిక్ఖితుం –

‘‘ఉపసమ్పన్నేన భిక్ఖునా మేథునో ధమ్మో న పటిసేవితబ్బో, అన్తమసో తిరచ్ఛానగతాయపి. యో భిక్ఖు మేథునం ధమ్మం పటిసేవతి, అస్సమణో హోతి అసక్యపుత్తియో. సేయ్యథాపి నామ పురిసో సీసచ్ఛిన్నో అభబ్బో తేన సరీరబన్ధనేన జీవితుం, ఏవమేవ భిక్ఖు మేథునం ధమ్మం పటిసేవిత్వా అస్సమణో హోతి అసక్యపుత్తియో. తం తే యావజీవం అకరణీయం.

‘‘ఉపసమ్పన్నేన భిక్ఖునా అదిన్నం థేయ్యసఙ్ఖాతం న ఆదాతబ్బం, అన్తమసో తిణసలాకం ఉపాదాయ. యో భిక్ఖు పాదం వా పాదారహం వా అతిరేకపాదం వా అదిన్నం థేయ్యసఙ్ఖాతం ఆదియతి, అస్సమణో హోతి అసక్యపుత్తియో. సేయ్యథాపి నామ పణ్డుపలాసో బన్ధనా పముత్తో అభబ్బో హరితత్థాయ, ఏవమేవ భిక్ఖు పాదం వా పాదారహం వా అతిరేకపాదం వా అదిన్నం థేయ్యసఙ్ఖాతం ఆదియిత్వా అస్సమణో హోతి అసక్యపుత్తియో. తం తే యావజీవం ¶ అకరణీయం.

‘‘ఉపసమ్పన్నేన భిక్ఖునా సఞ్చిచ్చ పాణో జీవితా న వోరోపేతబ్బో, అన్తమసో కున్థకిపిల్లికం ఉపాదాయ. యో భిక్ఖు సఞ్చిచ్చ మనుస్సవిగ్గహం జీవితా వోరోపేతి, అన్తమసో గబ్భపాతనం ఉపాదాయ, అస్సమణో హోతి అసక్యపుత్తియో. సేయ్యథాపి నామ పుథుసిలా ద్వేధా భిన్నా అప్పటిసన్ధికా హోతి, ఏవమేవ భిక్ఖు సఞ్చిచ్చ మనుస్సవిగ్గహం జీవితా వోరోపేత్వా అస్సమణో హోతి అసక్యపుత్తియో ¶ . తం తే యావజీవం అకరణీయం.

‘‘ఉపసమ్పన్నేన ¶ భిక్ఖునా ఉత్తరిమనుస్సధమ్మో న ఉల్లపితబ్బో, అన్తమసో ‘సుఞ్ఞాగారే అభిరమామీ’తి. యో భిక్ఖు పాపిచ్ఛో ఇచ్ఛాపకతో అసన్తం అభూతం ఉత్తరిమనుస్సధమ్మం ఉల్లపతి ఝానం వా విమోక్ఖం వా సమాధిం వా సమాపత్తిం వా మగ్గం వా ఫలం వా, అస్సమణో హోతి అసక్యపుత్తియో. సేయ్యథాపి నామ తాలో మత్థకచ్ఛిన్నో అభబ్బో పున విరుళ్హియా, ఏవమేవ భిక్ఖు పాపిచ్ఛో ఇచ్ఛాపకతో అసన్తం అభూతం ఉత్తరిమనుస్సధమ్మం ఉల్లపిత్వా అస్సమణో హోతి అసక్యపుత్తియో. తం తే యావజీవం అకరణీయ’’న్తి.

చత్తారి అకరణీయాని నిట్ఠితాని.

౬౬. ఆపత్తియా అదస్సనే ఉక్ఖిత్తకవత్థూని

౧౩౦. తేన ¶ ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరో భిక్ఖు ఆపత్తియా అదస్సనే ఉక్ఖిత్తకో విబ్భమి. సో పున పచ్చాగన్త్వా భిక్ఖూ ఉపసమ్పదం యాచి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ఆపత్తియా అదస్సనే ఉక్ఖిత్తకో విబ్భమతి. సో పున పచ్చాగన్త్వా భిక్ఖూ ఉపసమ్పదం యాచతి. సో ఏవమస్స వచనీయో – ‘‘పస్సిస్ససి తం ఆపత్తి’’న్తి? సచాహం పస్సిస్సామీతి, పబ్బాజేతబ్బో. సచాహం న పస్సిస్సామీతి, న పబ్బాజేతబ్బో. పబ్బాజేత్వా వత్తబ్బో – ‘‘పస్సిస్ససి తం ఆపత్తి’’న్తి? సచాహం పస్సిస్సామీతి, ఉపసమ్పాదేతబ్బో. సచాహం న పస్సిస్సామీతి, న ఉపసమ్పాదేతబ్బో. ఉపసమ్పాదేత్వా వత్తబ్బో – ‘‘పస్సిస్ససి తం ఆపత్తి’’న్తి? సచాహం పస్సిస్సామీతి ¶ , ఓసారేతబ్బో. సచాహం న పస్సిస్సామీతి, న ఓసారేతబ్బో. ఓసారేత్వా వత్తబ్బో – ‘‘పస్ససి [పస్సాహి (సీ.)] తం ఆపత్తి’’న్తి? సచే పస్సతి, ఇచ్చేతం కుసలం. నో చే పస్సతి, లబ్భమానాయ సామగ్గియా పున ఉక్ఖిపితబ్బో. అలబ్భమానాయ సామగ్గియా అనాపత్తి సమ్భోగే సంవాసే.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ఆపత్తియా అప్పటికమ్మే ఉక్ఖిత్తకో విబ్భమతి. సో పున పచ్చాగన్త్వా భిక్ఖూ ఉపసమ్పదం యాచతి. సో ఏవమస్స వచనీయో – ‘‘పటికరిస్ససి తం ఆపత్తి’’న్తి? సచాహం పటికరిస్సామీతి, పబ్బాజేతబ్బో ¶ . సచాహం న పటికరిస్సామీతి, న పబ్బాజేతబ్బో. పబ్బాజేత్వా వత్తబ్బో – ‘‘పటికరిస్ససి ¶ తం ఆపత్తి’’న్తి? సచాహం పటికరిస్సామీతి, ఉపసమ్పాదేతబ్బో. సచాహం న పటికరిస్సామీతి, న ఉపసమ్పాదేతబ్బో. ఉపసమ్పాదేత్వా వత్తబ్బో – ‘‘పటికరిస్ససి తం ఆపత్తి’’న్తి? సచాహం పటికరిస్సామీతి, ఓసారేతబ్బో. సచాహం న పటికరిస్సామీతి, న ఓసారేతబ్బో. ఓసారేత్వా వత్తబ్బో – ‘‘పటికరోహి తం ఆపత్తి’’న్తి. సచే పటికరోతి, ఇచ్చేతం కుసలం. నో చే పటికరోతి లబ్భమానాయ సామగ్గియా పున ఉక్ఖిపితబ్బో. అలబ్భమానాయ సామగ్గియా అనాపత్తి సమ్భోగే సంవాసే.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖు పాపికాయ దిట్ఠియా అప్పటినిస్సగ్గే ఉక్ఖిత్తకో విబ్భమతి. సో పున పచ్చాగన్త్వా భిక్ఖూ ఉపసమ్పదం యాచతి. సో ఏవమస్స వచనీయో – ‘‘పటినిస్సజ్జిస్ససి తం పాపికం దిట్ఠి’’న్తి? సచాహం పటినిస్సజ్జిస్సామీతి, పబ్బాజేతబ్బో. సచాహం న పటినిస్సజ్జిస్సామీతి, న పబ్బాజేతబ్బో. పబ్బాజేత్వా వత్తబ్బో – ‘‘పటినిస్సజ్జిస్ససి ¶ తం ¶ పాపికం దిట్ఠి’’న్తి? సచాహం పటినిస్సజ్జిస్సామీతి, ఉపసమ్పాదేతబ్బో. సచాహం న పటినిస్సజ్జిస్సామీతి, న ఉపసమ్పాదేతబ్బో. ఉపసమ్పాదేత్వా వత్తబ్బో – ‘‘పటినిస్సజ్జిస్ససి తం పాపికం దిట్ఠి’’న్తి? సచాహం పటినిస్సజ్జిస్సామీతి, ఓసారేతబ్బో. సచాహం న పటినిస్సజ్జిస్సామీతి, న ఓసారేతబ్బో. ఓసారేత్వా వత్తబ్బో – ‘‘పటినిస్సజ్జేహి తం పాపికం దిట్ఠి’’న్తి. సచే పటినిస్సజ్జతి, ఇచ్చేతం కుసలం. నో చే పటినిస్సజ్జతి, లబ్భమానాయ సామగ్గియా పున ఉక్ఖిపితబ్బో. అలబ్భమానాయ సామగ్గియా అనాపత్తి సమ్భోగే సంవాసేతి.

మహాఖన్ధకో పఠమో.

౬౭. తస్సుద్దానం

౧౩౧.

వినయమ్హి మహత్థేసు, పేసలానం సుఖావహే;

నిగ్గహానఞ్చ పాపిచ్ఛే, లజ్జీనం పగ్గహేసు చ.

సాసనాధారణే చేవ, సబ్బఞ్ఞుజినగోచరే;

అనఞ్ఞవిసయే ఖేమే, సుపఞ్ఞత్తే అసంసయే.

ఖన్ధకే వినయే చేవ, పరివారే చ మాతికే;

యథాత్థకారీ కుసలో, పటిపజ్జతి యోనిసో.

యో ¶ గవం న విజానాతి, న సో రక్ఖతి గోగణం;

ఏవం ¶ సీలం అజానన్తో, కిం సో రక్ఖేయ్య సంవరం.

పముట్ఠమ్హి చ సుత్తన్తే, అభిధమ్మే చ తావదే;

వినయే ¶ అవినట్ఠమ్హి, పున తిట్ఠతి సాసనం.

తస్మా సఙ్గాహణాహేతుం [సఙ్గాహనాహేతుం (క.)], ఉద్దానం అనుపుబ్బసో;

పవక్ఖామి యథాఞాయం, సుణాథ మమ భాసతో.

వత్థు ¶ నిదానం ఆపత్తి, నయా పేయ్యాలమేవ చ;

దుక్కరం తం అసేసేతుం, నయతో తం విజానథాతి.

బోధి రాజాయతనఞ్చ, అజపాలో సహమ్పతి;

బ్రహ్మా ఆళారో ఉదకో, భిక్ఖు చ ఉపకో ఇసి.

కోణ్డఞ్ఞో వప్పో భద్దియో, మహానామో చ అస్సజి;

యసో చత్తారో పఞ్ఞాస, సబ్బే పేసేసి సో దిసా.

వత్థు మారేహి తింసా చ, ఉరువేలం తయో జటీ;

అగ్యాగారం మహారాజా, సక్కో బ్రహ్మా చ కేవలా.

పంసుకూలం పోక్ఖరణీ, సిలా చ కకుధో సిలా;

జమ్బు ¶ అమ్బో చ ఆమలో, పారిపుప్ఫఞ్చ ఆహరి.

ఫాలియన్తు ఉజ్జలన్తు, విజ్ఝాయన్తు చ కస్సప;

నిముజ్జన్తి ముఖీ మేఘో, గయా లట్ఠి చ మాగధో.

ఉపతిస్సో కోలితో చ, అభిఞ్ఞాతా చ పబ్బజుం;

దున్నివత్థా పణామనా, కిసో లూఖో చ బ్రాహ్మణో.

అనాచారం ఆచరతి, ఉదరం మాణవో గణో;

వస్సం బాలేహి పక్కన్తో, దస వస్సాని నిస్సయో.

న వత్తన్తి పణామేతుం, బాలా పస్సద్ధి పఞ్చ ఛ;

యో సో అఞ్ఞో చ నగ్గో చ, అచ్ఛిన్నజటిలసాకియో.

మగధేసు పఞ్చాబాధా, ఏకో రాజా [భటో చోరో (స్యా.)] చ అఙ్గులి;

మాగధో చ అనుఞ్ఞాసి, కారా లిఖి కసాహతో.

లక్ఖణా ¶ ¶ ఇణా దాసో చ, భణ్డుకో ఉపాలి అహి;

సద్ధం కులం కణ్టకో చ, ఆహున్దరికమేవ చ.

వత్థుమ్హి దారకో సిక్ఖా, విహరన్తి చ కిం ను ఖో;

సబ్బం ముఖం ఉపజ్ఝాయే, అపలాళన కణ్టకో.

పణ్డకో థేయ్యపక్కన్తో, అహి చ మాతరీ పితా;

అరహన్తభిక్ఖునీభేదా, రుహిరేన చ బ్యఞ్జనం.

అనుపజ్ఝాయసఙ్ఘేన, గణపణ్డకపత్తకో;

అచీవరం ¶ తదుభయం, యాచితేనపి యే తయో.

హత్థా పాదా హత్థపాదా, కణ్ణా నాసా తదూభయం;

అఙ్గులిఅళకణ్డరం, ఫణం ఖుజ్జఞ్చ వామనం.

గలగణ్డీ లక్ఖణా చేవ, కసా లిఖితసీపదీ;

పాపపరిసదూసీ చ, కాణం కుణి తథేవ చ.

ఖఞ్జం ¶ పక్ఖహతఞ్చేవ, సచ్ఛిన్నఇరియాపథం;

జరాన్ధమూగబధిరం, అన్ధమూగఞ్చ యం తహిం.

అన్ధబధిరం యం వుత్తం, మూగబధిరమేవ చ;

అన్ధమూగబధిరఞ్చ, అలజ్జీనఞ్చ నిస్సయం.

వత్థబ్బఞ్చ తథాద్ధానం, యాచమానేన లక్ఖణా [పేక్ఖనా (సబ్బత్థ)];

ఆగచ్ఛతు వివదన్తి, ఏకుపజ్ఝాయేన కస్సపో.

దిస్సన్తి ఉపసమ్పన్నా, ఆబాధేహి చ పీళితా;

అననుసిట్ఠా విత్థేన్తి, తత్థేవ అనుసాసనా.

సఙ్ఘేపి ¶ చ అథో బాలా, అసమ్మతా చ ఏకతో;

ఉల్లుమ్పతుపసమ్పదా, నిస్సయో ఏకకో తయోతి.

ఇమమ్హి ఖన్ధకే వత్థూని ఏకసతఞ్చ ద్వాసత్తతి.

మహాఖన్ధకో నిట్ఠితో.

౨. ఉపోసథక్ఖన్ధకో

౬౮. సన్నిపాతానుజాననా

౧౩౨. తేన ¶ ¶ ¶ ¶ సమయేన బుద్ధో భగవా రాజగహే విహరతి గిజ్ఝకూటే పబ్బతే. తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతిత్థియా పరిబ్బాజకా చాతుద్దసే పన్నరసే అట్ఠమియా చ పక్ఖస్స సన్నిపతిత్వా ధమ్మం భాసన్తి. తే మనుస్సా ఉపసఙ్కమన్తి ధమ్మస్సవనాయ. తే లభన్తి అఞ్ఞతిత్థియేసు పరిబ్బాజకేసు పేమం, లభన్తి పసాదం, లభన్తి అఞ్ఞతిత్థియా పరిబ్బాజకా పక్ఖం. అథ ఖో రఞ్ఞో మాగధస్స సేనియస్స బిమ్బిసారస్స రహోగతస్స పటిసల్లీనస్స ఏవం చేతసో పరివితక్కో ఉదపాది – ‘‘ఏతరహి ఖో అఞ్ఞతిత్థియా పరిబ్బాజకా చాతుద్దసే పన్నరసే అట్ఠమియా చ పక్ఖస్స సన్నిపతిత్వా ధమ్మం భాసన్తి. తే మనుస్సా ఉపసఙ్కమన్తి ధమ్మస్సవనాయ. తే లభన్తి అఞ్ఞతిత్థియేసు పరిబ్బాజకేసు పేమం, లభన్తి పసాదం, లభన్తి అఞ్ఞతిత్థియా పరిబ్బాజకా పక్ఖం. యంనూన అయ్యాపి చాతుద్దసే పన్నరసే అట్ఠమియా చ పక్ఖస్స సన్నిపతేయ్యు’’న్తి. అథ ఖో రాజా మాగధో సేనియో బిమ్బిసారో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో రాజా మాగధో సేనియో బిమ్బిసారో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘ఇధ మయ్హం, భన్తే, రహోగతస్స పటిసల్లీనస్స ఏవం చేతసో పరివితక్కో ఉదపాది ‘ఏతరహి ఖో అఞ్ఞతిత్థియా పరిబ్బాజకా చాతుద్దసే పన్నరసే అట్ఠమియా చ పక్ఖస్స సన్నిపతిత్వా ధమ్మం భాసన్తి. తే మనుస్సా ¶ ఉపసఙ్కమన్తి ధమ్మస్సవనాయ. తే లభన్తి అఞ్ఞతిత్థియేసు పరిబ్బాజకేసు పేమం, లభన్తి పసాదం, లభన్తి అఞ్ఞతిత్థియా పరిబ్బాజకా పక్ఖం. యంనూన అయ్యాపి చాతుద్దసే పన్నరసే అట్ఠమియా చ పక్ఖస్స సన్నిపతేయ్యు’న్తి. సాధు, భన్తే, అయ్యాపి చాతుద్దసే పన్నరసే అట్ఠమియా చ పక్ఖస్స సన్నిపతేయ్యు’’న్తి. అథ ఖో భగవా రాజానం మాగధం సేనియం బిమ్బిసారం ధమ్మియా కథాయ సన్దస్సేసి సమాదపేసి సముత్తేజేసి సమ్పహంసేసి. అథ ఖో రాజా మాగధో సేనియో బిమ్బిసారో భగవతా ధమ్మియా కథాయ సన్దస్సితో సమాదపితో సముత్తేజితో సమ్పహంసితో ఉట్ఠాయాసనా భగవన్తం ¶ అభివాదేత్వా ¶ పదక్ఖిణం కత్వా పక్కామి. అథ ఖో భగవా ఏతస్మిం నిదానే ఏతస్మిం పకరణే ధమ్మిం కథం కత్వా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి ¶ – ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, చాతుద్దసే పన్నరసే అట్ఠమియా చ పక్ఖస్స సన్నిపతితు’’న్తి.

తేన ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ – భగవతా అనుఞ్ఞాతా చాతుద్దసే పన్నరసే అట్ఠమియా చ పక్ఖస్స సన్నిపతితున్తి – చాతుద్దసే పన్నరసే అట్ఠమియా చ పక్ఖస్స సన్నిపతిత్వా తుణ్హీ నిసీదన్తి. తే మనుస్సా ఉపసఙ్కమన్తి ధమ్మస్సవనాయ. తే ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – ‘‘కథఞ్హి నామ సమణా సక్యపుత్తియా చాతుద్దసే పన్నరసే అట్ఠమియా చ పక్ఖస్స సన్నిపతిత్వా తుణ్హీ నిసీదిస్సన్తి, సేయ్యథాపి మూగసూకరా. నను నామ సన్నిపతితేహి ధమ్మో భాసితబ్బో’’తి. అస్సోసుం ఖో భిక్ఖూ తేసం మనుస్సానం ఉజ్ఝాయన్తానం ఖియ్యన్తానం ¶ విపాచేన్తానం. అథ ఖో తే భిక్ఖూ భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం…పే… అథ ఖో భగవా ఏతస్మిం నిదానే ఏతస్మిం పకరణే ధమ్మిం కథం కత్వా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, చాతుద్దసే పన్నరసే అట్ఠమియా చ పక్ఖస్స సన్నిపతిత్వా ధమ్మం భాసితు’’న్తి.

౬౯. పాతిమోక్ఖుద్దేసానుజాననా

౧౩౩. అథ ఖో భగవతో రహోగతస్స పటిసల్లీనస్స ఏవం చేతసో పరివితక్కో ఉదపాది – ‘‘యంనూనాహం యాని మయా భిక్ఖూనం పఞ్ఞత్తాని సిక్ఖాపదాని, తాని నేసం పాతిమోక్ఖుద్దేసం అనుజానేయ్యం. సో నేసం భవిస్సతి ఉపోసథకమ్మ’’న్తి. అథ ఖో భగవా సాయన్హసమయం పటిసల్లానా వుట్ఠితో ఏతస్మిం నిదానే ఏతస్మిం పకరణే ధమ్మిం కథం కత్వా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ఇధ మయ్హం, భిక్ఖవే, రహోగతస్స పటిసల్లీనస్స ఏవం చేతసో పరివితక్కో ఉదపాది ‘యంనూనాహం యాని మయా భిక్ఖూనం పఞ్ఞత్తాని సిక్ఖాపదాని, తాని నేసం పాతిమోక్ఖుద్దేసం అనుజానేయ్యం. సో నేసం భవిస్సతి ఉపోసథకమ్మ’న్తి. అనుజానామి, భిక్ఖవే, పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితుం. ఏవఞ్చ పన, భిక్ఖవే, ఉద్దిసితబ్బం. బ్యత్తేన భిక్ఖునా పటిబలేన సఙ్ఘో ఞాపేతబ్బో –

౧౩౪. ‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో. యది సఙ్ఘస్స ¶ పత్తకల్లం, సఙ్ఘో ఉపోసథం కరేయ్య, పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసేయ్య. కిం సఙ్ఘస్స పుబ్బకిచ్చం? పారిసుద్ధిం ఆయస్మన్తో ఆరోచేథ ¶ . పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసిస్సామి. తం సబ్బేవ సన్తా సాధుకం సుణోమ మనసి కరోమ. యస్స సియా ఆపత్తి ¶ , సో ఆవికరేయ్య. అసన్తియా ఆపత్తియా తుణ్హీ భవితబ్బం. తుణ్హీభావేన ఖో పనాయస్మన్తే ¶ పరిసుద్ధాతి వేదిస్సామి. యథా ఖో పన పచ్చేకపుట్ఠస్స వేయ్యాకరణం హోతి, ఏవమేవం [ఏవమేవ (క)] ఏవరూపాయ పరిసాయ యావతతియం అనుస్సావితం హోతి. యో పన భిక్ఖు యావతతియం అనుస్సావియమానే సరమానో సన్తిం ఆపత్తిం నావికరేయ్య, సమ్పజానముసావాదస్స హోతి. సమ్పజానముసావాదో ఖో పనాయస్మన్తో అన్తరాయికో ధమ్మో వుత్తో భగవతా. తస్మా, సరమానేన భిక్ఖునా ఆపన్నేన విసుద్ధాపేక్ఖేన సన్తీ ఆపత్తి ఆవికాతబ్బా; ఆవికతా హిస్స ఫాసు హోతీ’’తి.

౧౩౫. పాతిమోక్ఖన్తి ఆదిమేతం ముఖమేతం పముఖమేతం కుసలానం ధమ్మానం. తేన వుచ్చతి పాతిమోక్ఖన్తి. ఆయస్మన్తోతి పియవచనమేతం గరువచనమేతం సగారవసప్పతిస్సాధివచనమేతం ఆయస్మన్తోతి. ఉద్దిసిస్సామీతి ఆచిక్ఖిస్సామి దేసేస్సామి పఞ్ఞపేస్సామి పట్ఠపేస్సామి వివరిస్సామి విభజిస్సామి ¶ ఉత్తానిం కరిస్సామి [ఉత్తానీ కరిస్సామి (సీ. స్యా.)] పకాసేస్సామి. తన్తి పాతిమోక్ఖం వుచ్చతి. సబ్బేవ సన్తాతి యావతికా తస్సా పరిసాయ థేరా చ నవా చ మజ్ఝిమా చ, ఏతే వుచ్చన్తి సబ్బేవ సన్తాతి. సాధుకం సుణోమాతి అట్ఠిం కత్వా మనసి కత్వా సబ్బచేతసా [సబ్బం చేతసా (స్యా. క.)] సమన్నాహరామ. మనసి కరోమాతి ఏకగ్గచిత్తా అవిక్ఖిత్తచిత్తా అవిసాహటచిత్తా నిసామేమ. యస్స సియా ఆపత్తీతి థేరస్స వా నవస్స వా మజ్ఝిమస్స వా, పఞ్చన్నం వా ఆపత్తిక్ఖన్ధానం అఞ్ఞతరా ఆపత్తి, సత్తన్నం వా ఆపత్తిక్ఖన్ధానం అఞ్ఞతరా ఆపత్తి. సో ఆవికరేయ్యాతి సో దేసేయ్య, సో వివరేయ్య, సో ఉత్తానిం కరేయ్య, సో పకాసేయ్య సఙ్ఘమజ్ఝే వా గణమజ్ఝే వా ఏకపుగ్గలే వా. అసన్తీ నామ ఆపత్తి అనజ్ఝాపన్నా వా హోతి, ఆపజ్జిత్వా వా వుట్ఠితా. తుణ్హీ భవితబ్బన్తి అధివాసేతబ్బం న బ్యాహరితబ్బం. పరిసుద్ధాతి వేదిస్సామీతి జానిస్సామి ధారేస్సామి. యథా ఖో పన పచ్చేకపుట్ఠస్స వేయ్యాకరణం హోతీతి యథా ఏకేన ఏకో పుట్ఠో బ్యాకరేయ్య, ఏవమేవ తస్సా పరిసాయ జానితబ్బం మం పుచ్ఛతీతి. ఏవరూపా నామ పరిసా ¶ భిక్ఖుపరిసా వుచ్చతి. యావతతియం అనుస్సావితం హోతీతి సకిమ్పి అనుస్సావితం హోతి, దుతియమ్పి అనుస్సావితం హోతి, తతియమ్పి అనుస్సావితం ¶ హోతి. సరమానోతి జానమానో సఞ్జానమానో. సన్తీ నామ ఆపత్తి అజ్ఝాపన్నా వా హోతి, ఆపజ్జిత్వా వా అవుట్ఠితా. నావికరేయ్యాతి న దేసేయ్య, న వివరేయ్య, న ఉత్తానిం కరేయ్య, న పకాసేయ్య సఙ్ఘమజ్ఝే ¶ వా గణమజ్ఝే వా ఏకపుగ్గలే వా. సమ్పజానముసావాదస్స హోతీతి. సమ్పజానముసావాదే కిం హోతి? దుక్కటం హోతి. అన్తరాయికో ధమ్మో వుత్తో భగవతాతి. కిస్స అన్తరాయికో? పఠమస్స ఝానస్స అధిగమాయ అన్తరాయికో, దుతియస్స ఝానస్స అధిగమాయ అన్తరాయికో, తతియస్స ఝానస్స అధిగమాయ అన్తరాయికో, చతుత్థస్స ఝానస్స అధిగమాయ అన్తరాయికో, ఝానానం విమోక్ఖానం సమాధీనం సమాపత్తీనం నేక్ఖమ్మానం నిస్సరణానం పవివేకానం కుసలానం ధమ్మానం అధిగమాయ ¶ అన్తరాయికో. తస్మాతి తఙ్కారణా. సరమానేనాతి జానమానేన సఞ్జానమానేన. విసుద్ధాపేక్ఖేనాతి వుట్ఠాతుకామేన విసుజ్ఝితుకామేన. సన్తీ నామ ఆపత్తి అజ్ఝాపన్నా వా హోతి, ఆపజ్జిత్వా వా అవుట్ఠితా. ఆవికాతబ్బాతి ఆవికాతబ్బా సఙ్ఘమజ్ఝే వా గణమజ్ఝే వా ఏకపుగ్గలే వా. ఆవికతా హిస్స ఫాసు హోతీతి. కిస్స ఫాసు హోతి? పఠమస్స ఝానస్స అధిగమాయ ఫాసు హోతి, దుతియస్స ఝానస్స అధిగమాయ ఫాసు హోతి, తతియస్స ఝానస్స ¶ అధిగమాయ ఫాసు హోతి, చతుత్థస్స ఝానస్స అధిగమాయ ఫాసు హోతి, ఝానానం విమోక్ఖానం సమాధీనం సమాపత్తీనం నేక్ఖమ్మానం నిస్సరణానం పవివేకానం కుసలానం ధమ్మానం అధిగమాయ ఫాసు హోతీతి.

౧౩౬. తేన ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ – భగవతా పాతిమోక్ఖుద్దేసో అనుఞ్ఞాతోతి – దేవసికం పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, దేవసికం పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితబ్బం. యో ఉద్దిసేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్స. అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఉపోసథే పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితున్తి.

తేన ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ – భగవతా ఉపోసథే పాతిమోక్ఖుద్దేసో అనుఞ్ఞాతోతి – పక్ఖస్స తిక్ఖత్తుం పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి, చాతుద్దసే పన్నరసే అట్ఠమియా చ పక్ఖస్స. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, పక్ఖస్స తిక్ఖత్తుం పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితబ్బం. యో ఉద్దిసేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్స. అనుజానామి, భిక్ఖవే, సకిం పక్ఖస్స చాతుద్దసే వా పన్నరసే వా పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితున్తి.

తేన ¶ ఖో పన సమయేన ఛబ్బగ్గియా భిక్ఖూ యథాపరిసాయ పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి సకాయ సకాయ పరిసాయ. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, యథాపరిసాయ ¶ పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితబ్బం సకాయ సకాయ పరిసాయ. యో ఉద్దిసేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్స. అనుజానామి, భిక్ఖవే, సమగ్గానం ఉపోసథకమ్మన్తి.

అథ ఖో భిక్ఖూనం ఏతదహోసి – ‘‘భగవతా పఞ్ఞత్తం ‘సమగ్గానం ఉపోసథకమ్మ’న్తి. కిత్తావతా ¶ ను ఖో సామగ్గీ హోతి, యావతా ఏకావాసో, ఉదాహు సబ్బా పథవీ’’తి? భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఏత్తావతా సామగ్గీ యావతా ఏకావాసోతి.

౭౦. మహాకప్పినవత్థు

౧౩౭. తేన ¶ ఖో పన సమయేన ఆయస్మా మహాకప్పినో రాజగహే విహరతి మద్దకుచ్ఛిమ్హి మిగదాయే. అథ ఖో ఆయస్మతో మహాకప్పినస్స రహోగతస్స పటిసల్లీనస్స ఏవం చేతసో పరివితక్కో ఉదపాది – ‘‘గచ్ఛేయ్యం వాహం ఉపోసథం న వా గచ్ఛేయ్యం, గచ్ఛేయ్యం వాహం సఙ్ఘకమ్మం న వా గచ్ఛేయ్యం, అథ ఖ్వాహం విసుద్ధో పరమాయ విసుద్ధియా’’తి? అథ ఖో భగవా ఆయస్మతో మహాకప్పినస్స చేతసా చేతోపరివితక్కమఞ్ఞాయ – సేయ్యథాపి నామ బలవా పురిసో సమిఞ్జితం వా బాహం పసారేయ్య, పసారితం వా బాహం సమిఞ్జేయ్య, ఏవమేవ – గిజ్ఝకూటే పబ్బతే అన్తరహితో మద్దకుచ్ఛిమ్హి మిగదాయే ఆయస్మతో మహాకప్పినస్స సమ్ముఖే పాతురహోసి. నిసీది భగవా పఞ్ఞత్తే ఆసనే. ఆయస్మాపి ఖో మహాకప్పినో భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నం ఖో ఆయస్మన్తం మహాకప్పినం భగవా ఏతదవోచ – ‘‘నను తే, కప్పిన, రహోగతస్స పటిసల్లీనస్స ఏవం చేతసో పరివితక్కో ఉదపాది – గచ్ఛేయ్యం వాహం ఉపోసథం న వా గచ్ఛేయ్యం, గచ్ఛేయ్యం వాహం సఙ్ఘకమ్మం న వా గచ్ఛేయ్యం, అథ ఖ్వాహం విసుద్ధో పరమాయ విసుద్ధియా’’తి? ‘‘ఏవం, భన్తే’’. ‘‘తుమ్హే చే బ్రాహ్మణా ఉపోసథం న సక్కరిస్సథ న ¶ గరుకరిస్సథ [న గరుం కరిస్సథ (క.)] న మానేస్సథ న పూజేస్సథ, అథ కో చరహి ఉపోసథం సక్కరిస్సతి గరుకరిస్సతి మానేస్సతి పూజేస్సతి? గచ్ఛ త్వం, బ్రాహ్మణ, ఉపోసథం, మా నో అగమాసి. గచ్ఛ త్వం సఙ్ఘకమ్మం, మా నో అగమాసీ’’తి. ‘‘ఏవం, భన్తే’’తి ఖో ఆయస్మా మహాకప్పినో ¶ భగవతో పచ్చస్సోసి. అథ ఖో భగవా ఆయస్మన్తం మహాకప్పినం ధమ్మియా కథాయ సన్దస్సేత్వా సమాదపేత్వా సముత్తేజేత్వా సమ్పహంసేత్వా – సేయ్యథాపి నామ బలవా పురిసో సమిఞ్జితం వా బాహం పసారేయ్య, పసారితం వా బాహం సమిఞ్జేయ్య, ఏవమేవ – మద్దకుచ్ఛిమ్హి మిగదాయే ఆయస్మతో మహాకప్పినస్స సమ్ముఖే అన్తరహితో గిజ్ఝకూటే పబ్బతే పాతురహోసి.

౭౧. సీమానుజాననా

౧౩౮. అథ ¶ ఖో భిక్ఖూనం ఏతదహోసి – ‘‘భగవతా పఞ్ఞత్తం ‘ఏత్తావతా సామగ్గీ యావతా ఏకావాసో’తి, కిత్తావతా ను ఖో ఏకావాసో హోతీ’’తి? భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, సీమం సమ్మన్నితుం. ఏవఞ్చ పన, భిక్ఖవే, సమ్మన్నితబ్బా – పఠమం నిమిత్తా కిత్తేతబ్బా – పబ్బతనిమిత్తం, పాసాణనిమిత్తం, వననిమిత్తం, రుక్ఖనిమిత్తం, మగ్గనిమిత్తం, వమ్మికనిమిత్తం, నదీనిమిత్తం, ఉదకనిమిత్తం. నిమిత్తే కిత్తేత్వా బ్యత్తేన భిక్ఖునా పటిబలేన సఙ్ఘో ఞాపేతబ్బో –

౧౩౯. ‘‘సుణాతు ¶ మే, భన్తే, సఙ్ఘో ¶ . యావతా సమన్తా నిమిత్తా కిత్తితా. యది సఙ్ఘస్స పత్తకల్లం, సఙ్ఘో ఏతేహి నిమిత్తేహి సీమం సమ్మన్నేయ్య సమానసంవాసం ఏకుపోసథం [ఏకూపోసథం (క.)]. ఏసా ఞత్తి.

‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో. యావతా సమన్తా నిమిత్తా కిత్తితా. సఙ్ఘో ఏతేహి నిమిత్తేహి సీమం సమ్మన్నతి సమానసంవాసం ఏకుపోసథం. యస్సాయస్మతో ఖమతి ఏతేహి నిమిత్తేహి సీమాయ సమ్ముతి [సమ్మతి (స్యా.)] సమానసంవాసాయ ఏకుపోసథాయ, సో తుణ్హస్స; యస్స నక్ఖమతి, సో భాసేయ్య. సమ్మతా సీమా సఙ్ఘేన ఏతేహి నిమిత్తేహి సమానసంవాసా ఏకుపోసథా. ఖమతి సఙ్ఘస్స, తస్మా తుణ్హీ, ఏవమేతం ధారయామీ’’తి.

౧౪౦. తేన ఖో పన సమయేన ఛబ్బగ్గియా భిక్ఖూ – భగవతా సీమాసమ్ముతి అనుఞ్ఞాతాతి – అతిమహతియో సీమాయో సమ్మన్నన్తి, చతుయోజనికాపి పఞ్చయోజనికాపి ఛయోజనికాపి. భిక్ఖూ ఉపోసథం ఆగచ్ఛన్తా ఉద్దిస్సమానేపి పాతిమోక్ఖే ఆగచ్ఛన్తి, ఉద్దిట్ఠమత్తేపి ఆగచ్ఛన్తి, అన్తరాపి ¶ పరివసన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, అతిమహతీ సీమా సమ్మన్నితబ్బా, చతుయోజనికా వా పఞ్చయోజనికా వా ఛయోజనికా వా. యో సమ్మన్నేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్స. అనుజానామి, భిక్ఖవే, తియోజనపరమం సీమం సమ్మన్నితున్తి.

తేన ఖో పన సమయేన ఛబ్బగ్గియా భిక్ఖూ నదీపారసీమం [నదీపారం సీమం (సీ. స్యా.)] సమ్మన్నన్తి. ఉపోసథం ఆగచ్ఛన్తా భిక్ఖూపి వుయ్హన్తి, పత్తాపి వుయ్హన్తి ¶ , చీవరానిపి వుయ్హన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, నదీపారసీమా సమ్మన్నితబ్బా. యో సమ్మన్నేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్స. అనుజానామి, భిక్ఖవే, యత్థస్స ధువనావా వా ధువసేతు వా, ఏవరూపం నదీపారసీమం సమ్మన్నితున్తి.

౭౨. ఉపోసథాగారకథా

౧౪౧. తేన ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ అనుపరివేణియం పాతిమోక్ఖం ¶ ఉద్దిసన్తి అసఙ్కేతేన. ఆగన్తుకా భిక్ఖూ న జానన్తి – ‘‘కత్థ వా అజ్జుపోసథో కరీయిస్సతీ’’తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, అనుపరివేణియం పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితబ్బం అసఙ్కేతేన. యో ఉద్దిసేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్స. అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఉపోసథాగారం సమ్మన్నిత్వా ఉపోసథం కాతుం, యం సఙ్ఘో ఆకఙ్ఖతి విహారం వా అడ్ఢయోగం వా పాసాదం వా హమ్మియం వా ¶ గుహం వా. ఏవఞ్చ పన, భిక్ఖవే, సమ్మన్నితబ్బం. బ్యత్తేన భిక్ఖునా పటిబలేన సఙ్ఘో ఞాపేతబ్బో –

‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో. యది సఙ్ఘస్స పత్తకల్లం, సఙ్ఘో ఇత్థన్నామం విహారం ఉపోసథాగారం సమ్మన్నేయ్య. ఏసా ఞత్తి.

‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో. సఙ్ఘో ఇత్థన్నామం విహారం ఉపోసథాగారం సమ్మన్నతి. యస్సాయస్మతో ఖమతి ఇత్థన్నామస్స విహారస్స ఉపోసథాగారస్స సమ్ముతి, సో తుణ్హస్స; యస్స నక్ఖమతి, సో భాసేయ్య. సమ్మతో సఙ్ఘేన ఇత్థన్నామో విహారో ఉపోసథాగారం. ఖమతి సఙ్ఘస్స, తస్మా తుణ్హీ, ఏవమేతం ధారయామీ’’తి.

తేన ¶ ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే ద్వే ఉపోసథాగారాని సమ్మతాని హోన్తి. భిక్ఖూ ఉభయత్థ సన్నిపతన్తి – ‘‘ఇధ ఉపోసథో కరీయిస్సతి, ఇధ ఉపోసథో కరీయిస్సతీ’’తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం ¶ . న, భిక్ఖవే, ఏకస్మిం ఆవాసే ద్వే ఉపోసథాగారాని సమ్మన్నితబ్బాని. యో సమ్మన్నేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్స. అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఏకం సమూహనిత్వా [సముహనిత్వా (క.)] ఏకత్థ ఉపోసథం కాతుం. ఏవఞ్చ పన, భిక్ఖవే, సమూహన్తబ్బం. బ్యత్తేన భిక్ఖునా పటిబలేన సఙ్ఘో ఞాపేతబ్బో –

‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో. యది సఙ్ఘస్స పత్తకల్లం, సఙ్ఘో ఇత్థన్నామం ఉపోసథాగారం సమూహనేయ్య [సముహనేయ్య (క.)]. ఏసా ఞత్తి.

‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో. సఙ్ఘో ఇత్థన్నామం ఉపోసథాగారం సమూహనతి. యస్సాయస్మతో ఖమతి ఇత్థన్నామస్స ఉపోసథాగారస్స సముగ్ఘాతో, సో తుణ్హస్స; యస్స నక్ఖమతి, సో భాసేయ్య. సమూహతం సఙ్ఘేన ఇత్థన్నామం ఉపోసథాగారం. ఖమతి సఙ్ఘస్స, తస్మా తుణ్హీ, ఏవమేతం ధారయామీ’’తి.

౭౩. ఉపోసథప్పముఖానుజాననా

౧౪౨. తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే అతిఖుద్దకం ఉపోసథాగారం సమ్మతం హోతి, తదహుపోసథే మహాభిక్ఖుసఙ్ఘో సన్నిపతితో హోతి. భిక్ఖూ అసమ్మతాయ భూమియా నిసిన్నా పాతిమోక్ఖం ¶ అస్సోసుం. అథ ఖో తేసం భిక్ఖూనం ఏతదహోసి ‘‘భగవతా పఞ్ఞత్తం ‘ఉపోసథాగారం సమ్మన్నిత్వా ¶ ఉపోసథో కాతబ్బో’తి, మయఞ్చమ్హా అసమ్మతాయ భూమియా నిసిన్నో పాతిమోక్ఖం అస్సుమ్హా, కతో ను ఖో అమ్హాకం ఉపోసథో, అకతో ¶ ను ఖో’’తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. సమ్మతాయ వా, భిక్ఖవే, భూమియా నిసిన్నా అసమ్మతాయ వా యతో పాతిమోక్ఖం సుణాతి, కతోవస్స ఉపోసథో. తేన హి, భిక్ఖవే, సఙ్ఘో యావ మహన్తం ఉపోసథప్పముఖం [ఉపోసథముఖం (స్యా.)] ఆకఙ్ఖతి, తావ మహన్తం ఉపోసథప్పముఖం సమ్మన్నతు. ఏవఞ్చ పన, భిక్ఖవే, సమ్మన్నితబ్బం. పఠమం నిమిత్తా కిత్తేతబ్బా. నిమిత్తే కిత్తేత్వా బ్యత్తేన భిక్ఖునా పటిబలేన సఙ్ఘో ఞాపేతబ్బో –

‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో. యావతా సమన్తా నిమిత్తా కిత్తితా. యది సఙ్ఘస్స పత్తకల్లం, సఙ్ఘో ఏతేహి నిమిత్తేహి ఉపోసథప్పముఖం సమ్మన్నేయ్య. ఏసా ఞత్తి.

‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో. యావతా సమన్తా నిమిత్తా కిత్తితా. సఙ్ఘో ఏతేహి నిమిత్తేహి ఉపోసథప్పముఖం సమ్మన్నతి. యస్సాయస్మతో ¶ ఖమతి ఏతేహి నిమిత్తేహి ఉపోసథప్పముఖస్స సమ్ముతి, సో తుణ్హస్స; యస్స నక్ఖమతి, సో భాసేయ్య. సమ్మతం సఙ్ఘేన ఏతేహి నిమిత్తేహి ఉపోసథప్పముఖం. ఖమతి సఙ్ఘస్స, తస్మా తుణ్హీ, ఏవమేతం ధారయామీ’’తి.

తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే నవకా భిక్ఖూ పఠమతరం సన్నిపతిత్వా – ‘‘న తావ థేరా ఆగచ్ఛన్తీ’’తి – పక్కమింసు. ఉపోసథో వికాలే అహోసి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, తదహుపోసథే థేరేహి భిక్ఖూహి పఠమతరం సన్నిపతితున్తి.

తేన ¶ ఖో పన సమయేన రాజగహే సమ్బహులా ఆవాసా సమానసీమా హోన్తి. తత్థ భిక్ఖూ వివదన్తి – ‘‘అమ్హాకం ఆవాసే ఉపోసథో కరీయతు, అమ్హాకం ఆవాసే ఉపోసథో కరీయతూ’’తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. ఇధ పన, భిక్ఖవే, సమ్బహులా ఆవాసా సమానసీమా హోన్తి. తత్థ భిక్ఖూ వివదన్తి – ‘‘అమ్హాకం ఆవాసే ఉపోసథో కరీయతు, అమ్హాకం ఆవాసే ఉపోసథో కరీయతూ’’తి. తేహి, భిక్ఖవే, భిక్ఖూహి సబ్బేహేవ ఏకజ్ఝం సన్నిపతిత్వా ఉపోసథో కాతబ్బో. యత్థ వా పన థేరో భిక్ఖు విహరతి, తత్థ సన్నిపతిత్వా ఉపోసథో కాతబ్బో, న త్వేవ వగ్గేన సఙ్ఘేన ఉపోసథో కాతబ్బో. యో కరేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

౭౪. అవిప్పవాససీమానుజాననా

౧౪౩. తేన ¶ ¶ ఖో పన సమయేన ఆయస్మా మహాకస్సపో అన్ధకవిన్దా రాజగహం ఉపోసథం ఆగచ్ఛన్తో అన్తరామగ్గే నదిం తరన్తో మనం వూళ్హో అహోసి, చీవరానిస్స [తేన చీవరానిస్స (క.)] అల్లాని. భిక్ఖూ ఆయస్మన్తం మహాకస్సపం ఏతదవోచుం – ‘‘కిస్స తే, ఆవుసో, చీవరాని అల్లానీ’’తి? ‘‘ఇధాహం, ఆవుసో, అన్ధకవిన్దా రాజగహం ఉపోసథం ఆగచ్ఛన్తో అన్తరామగ్గే నదిం తరన్తో మనమ్హి వూళ్హో. తేన మే చీవరాని అల్లానీ’’తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. యా సా, భిక్ఖవే, సఙ్ఘేన సీమా సమ్మతా సమానసంవాసా ఏకుపోసథా, సఙ్ఘో తం సీమం తిచీవరేన అవిప్పవాసం సమ్మన్నతు. ఏవఞ్చ పన, భిక్ఖవే, సమ్మన్నితబ్బా. బ్యత్తేన ¶ భిక్ఖునా పటిబలేన సఙ్ఘో ఞాపేతబ్బో –

‘‘సుణాతు ¶ మే, భన్తే, సఙ్ఘో. యా సా సఙ్ఘేన సీమా సమ్మతా సమానసంవాసా ఏకుపోసథా, యది సఙ్ఘస్స పత్తకల్లం సఙ్ఘో తం సీమం తిచీవరేన అవిప్పవాసం సమ్మన్నేయ్య. ఏసా ఞత్తి.

‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో. యా సా సఙ్ఘేన సీమా సమ్మతా సమానసంవాసా ఏకుపోసథా, సఙ్ఘో తం సీమం తిచీవరేన అవిప్పవాసం సమ్మన్నతి. యస్సాయస్మతో ఖమతి ఏతిస్సా సీమాయ తిచీవరేన అవిప్పవాసాయ [అవిప్పవాసస్స (స్యా.)] సమ్ముతి, సో తుణ్హస్స; యస్స నక్ఖమతి, సో భాసేయ్య. సమ్మతా సా సీమా సఙ్ఘేన తిచీవరేన అవిప్పవాసా [అవిప్పవాసో (స్యా.)]. ఖమతి సఙ్ఘస్స, తస్మా తుణ్హీ, ఏవమేతం ధారయామీ’’తి.

తేన ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ భగవతా తిచీవరేన అవిప్పవాససమ్ముతి అనుఞ్ఞాతాతి అన్తరఘరే చీవరాని నిక్ఖిపన్తి. తాని చీవరాని నస్సన్తిపి డయ్హన్తిపి ఉన్దూరేహిపి ఖజ్జన్తి. భిక్ఖూ దుచ్చోళా హోన్తి లూఖచీవరా. భిక్ఖూ ఏవమాహంసు – ‘‘కిస్స తుమ్హే, ఆవుసో, దుచ్చోళా లూఖచీవరా’’తి? ‘‘ఇధ మయం, ఆవుసో, భగవతా తిచీవరేన అవిప్పవాససమ్ముతి అనుఞ్ఞాతాతి అన్తరఘరే చీవరాని నిక్ఖిపిమ్హా ¶ . తాని చీవరాని నట్ఠానిపి దడ్ఢానిపి, ఉన్దూరేహిపి ఖాయితాని, తేన మయం దుచ్చోళా లూఖచీవరా’’తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. యా సా, భిక్ఖవే, సఙ్ఘేన సీమా సమ్మతా సమానసంవాసా ఏకుపోసథా, సఙ్ఘో తం సీమం తిచీవరేన అవిప్పవాసం సమ్మన్నతు, ఠపేత్వా గామఞ్చ గామూపచారఞ్చ. ఏవఞ్చ పన, భిక్ఖవే, సమ్మన్నితబ్బా. బ్యత్తేన భిక్ఖునా పటిబలేన సఙ్ఘో ఞాపేతబ్బో –

౧౪౪. ‘‘సుణాతు ¶ మే, భన్తే, సఙ్ఘో. యా సా సఙ్ఘేన సీమా సమ్మతా సమానసంవాసా ఏకుపోసథా యది సఙ్ఘస్స పత్తకల్లం, సఙ్ఘో తం సీమం తిచీవరేన అవిప్పవాసం సమ్మన్నేయ్య, ఠపేత్వా గామఞ్చ ¶ గామూపచారఞ్చ. ఏసా ఞత్తి.

‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో. యా సా సఙ్ఘేన సీమా సమ్మతా సమానసంవాసా ఏకుపోసథా, సఙ్ఘో తం సీమం తిచీవరేన అవిప్పవాసం సమ్మన్నతి, ఠపేత్వా గామఞ్చ గామూపచారఞ్చ. యస్సాయస్మతో ఖమతి ఏతిస్సా సీమాయ తిచీవరేన అవిప్పవాసాయ [అవిప్పవాసస్స (స్యా.)] సమ్ముతి, ఠపేత్వా గామఞ్చ గామూపచారఞ్చ, సో తుణ్హస్స; యస్స నక్ఖమతి, సో భాసేయ్య. సమ్మతా సా ¶ సీమా సఙ్ఘేన తిచీవరేన అవిప్పవాసా [అవిప్పవాసో (స్యా.)], ఠపేత్వా గామఞ్చ గామూపచారఞ్చ. ఖమతి సఙ్ఘస్స, తస్మా తుణ్హీ, ఏవమేతం ధారయామీ’’తి.

౭౫. సీమాసమూహనన

‘‘సీమం, భిక్ఖవే, సమ్మన్నన్తేన పఠమం సమానసంవాససీమా [సమానసంవాసా సీమా (స్యా.)] సమ్మన్నితబ్బా ¶ , పచ్ఛా తిచీవరేన అవిప్పవాసో సమ్మన్నితబ్బో. సీమం, భిక్ఖవే, సమూహనన్తేన పఠమం తిచీవరేన అవిప్పవాసో సమూహన్తబ్బో, పచ్ఛా సమానసంవాససీమా సమూహన్తబ్బా. ఏవఞ్చ పన, భిక్ఖవే, తిచీవరేన అవిప్పవాసో సమూహన్తబ్బో. బ్యత్తేన భిక్ఖునా పటిబలేన సఙ్ఘో ఞాపేతబ్బో –

౧౪౫. ‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో. యో సో సఙ్ఘేన తిచీవరేన అవిప్పవాసో సమ్మతో, యది సఙ్ఘస్స పత్తకల్లం, సఙ్ఘో తం తిచీవరేన అవిప్పవాసం సమూహనేయ్య. ఏసా ఞత్తి.

‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో. యో సో సఙ్ఘేన తిచీవరేన అవిప్పవాసో సమ్మతో, సఙ్ఘో తం తిచీవరేన అవిప్పవాసం సమూహనతి. యస్సాయస్మతో ఖమతి ఏతస్స తిచీవరేన అవిప్పవాసస్స సముగ్ఘాతో, సో తుణ్హస్స; యస్స నక్ఖమతి, సో భాసేయ్య. సమూహతో సో సఙ్ఘేన తిచీవరేన అవిప్పవాసో. ఖమతి సఙ్ఘస్స, తస్మా తుణ్హీ, ఏవమేతం ధారయామీ’’తి.

ఏవఞ్చ పన, భిక్ఖవే, సీమా [సమానసంవాసా సీమా (స్యా.)]. బ్యత్తేన భిక్ఖునా పటిబలేన సఙ్ఘో ఞాపేతబ్బో –

౧౪౬. ‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో. యా సా సఙ్ఘేన సీమా సమ్మతా సమానసంవాసా ఏకుపోసథా ¶ , యది సఙ్ఘస్స పత్తకల్లం, సఙ్ఘో తం సీమం సమూహనేయ్య సమానసంవాసం ఏకుపోసథం. ఏసా ఞత్తి.

‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో. యా సా సఙ్ఘేన సీమా సమ్మతా సమానసంవాసా ఏకుపోసథా, సఙ్ఘో తం ¶ సీమం సమూహనతి సమానసంవాసం ఏకుపోసథం. యస్సాయస్మతో ఖమతి ఏతిస్సా సీమాయ సమానసంవాసాయ ఏకుపోసథాయ సముగ్ఘాతో, సో తుణ్హస్స; యస్స నక్ఖమతి, సో భాసేయ్య. సమూహతా సా సీమా సఙ్ఘేన సమానసంవాసా ఏకుపోసథా. ఖమతి సఙ్ఘస్స, తస్మా తుణ్హీ, ఏవమేతం ధారయామీ’’తి.

౭౬. గామసీమాది

౧౪౭. అసమ్మతాయ ¶ , భిక్ఖవే, సీమాయ అట్ఠపితాయ, యం గామం వా నిగమం వా ఉపనిస్సాయ విహరతి, యా తస్స వా గామస్స గామసీమా, నిగమస్స ¶ వా నిగమసీమా, అయం తత్థ సమానసంవాసా ¶ ఏకుపోసథా. అగామకే చే, భిక్ఖవే, అరఞ్ఞే సమన్తా సత్తబ్భన్తరా, అయం తత్థ సమానసంవాసా ఏకుపోసథా. సబ్బా, భిక్ఖవే, నదీ అసీమా; సబ్బో సముద్దో అసీమో; సబ్బో జాతస్సరో అసీమో. నదియా వా, భిక్ఖవే, సముద్దే వా జాతస్సరే వా యం మజ్ఝిమస్స పురిసస్స సమన్తా ఉదకుక్ఖేపా, అయం తత్థ సమానసంవాసా ఏకుపోసథాతి.

౧౪౮. తేన ఖో పన సమయేన ఛబ్బగ్గియా భిక్ఖూ సీమాయ సీమం సమ్భిన్దన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. యేసం, భిక్ఖవే, సీమా పఠమం సమ్మతా తేసం తం కమ్మం ధమ్మికం అకుప్పం ఠానారహం. యేసం, భిక్ఖవే, సీమా పచ్ఛా సమ్మతా తేసం తం కమ్మం అధమ్మికం కుప్పం అట్ఠానారహం. న, భిక్ఖవే, సీమాయ సీమా సమ్భిన్దితబ్బా. యో సమ్భిన్దేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

తేన ఖో పన సమయేన ఛబ్బగ్గియా భిక్ఖూ సీమాయ సీమం అజ్ఝోత్థరన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. యేసం, భిక్ఖవే, సీమా పఠమం సమ్మతా తేసం తం కమ్మం ధమ్మికం అకుప్పం ఠానారహం. యేసం, భిక్ఖవే, సీమా పచ్ఛా సమ్మతా తేసం తం కమ్మం అధమ్మికం కుప్పం అట్ఠానారహం. న, భిక్ఖవే, సీమాయ సీమా అజ్ఝోత్థరితబ్బా. యో అజ్ఝోత్థరేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి. అనుజానామి, భిక్ఖవే, సీమం సమ్మన్నన్తేన సీమన్తరికం ఠపేత్వా సీమం సమ్మన్నితున్తి.

౭౭. ఉపోసథభేదాది

౧౪౯. అథ ¶ ఖో భిక్ఖూనం ఏతదహోసి – ‘‘కతి ను ఖో ఉపోసథా’’తి? భగవతో ¶ ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. ద్వేమే, భిక్ఖవే, ఉపోసథా – చాతుద్దసికో చ పన్నరసికో చ. ఇమే ఖో, భిక్ఖవే, ద్వే ఉపోసథాతి.

అథ ఖో భిక్ఖూనం ఏతదహోసి – ‘‘కతి ను ఖో ఉపోసథకమ్మానీ’’తి? భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. చత్తారిమాని, భిక్ఖవే, ఉపోసథకమ్మాని ¶ – అధమ్మేన వగ్గం ఉపోసథకమ్మం, అధమ్మేన సమగ్గం ఉపోసథకమ్మం, ధమ్మేన వగ్గం ఉపోసథకమ్మం, ధమ్మేన సమగ్గం ఉపోసథకమ్మన్తి. తత్ర, భిక్ఖవే, యదిదం అధమ్మేన వగ్గం ఉపోసథకమ్మం, న, భిక్ఖవే, ఏవరూపం ఉపోసథకమ్మం, కాతబ్బం. న చ మయా ఏవరూపం ఉపోసథకమ్మం అనుఞ్ఞాతం. తత్ర, భిక్ఖవే, యదిదం అధమ్మేన సమగ్గం ఉపోసథకమ్మం, న, భిక్ఖవే, ఏవరూపం ¶ ఉపోసథకమ్మం కాతబ్బం. న చ మయా ఏవరూపం ఉపోసథకమ్మం అనుఞ్ఞాతం. తత్ర, భిక్ఖవే, యదిదం ధమ్మేన వగ్గం ఉపోసథకమ్మం, న, భిక్ఖవే, ఏవరూపం ఉపోసథకమ్మం కాతబ్బం. న చ మయా ఏవరూపం ఉపోసథకమ్మం అనుఞ్ఞాతం. తత్ర, భిక్ఖవే, యదిదం ధమ్మేన సమగ్గం ఉపోసథకమ్మం, ఏవరూపం, భిక్ఖవే, ఉపోసథకమ్మం కాతబ్బం, ఏవరూపఞ్చ మయా ఉపోసథకమ్మం అనుఞ్ఞాతం. తస్మాతిహ, భిక్ఖవే, ఏవరూపం ఉపోసథకమ్మం కరిస్సామ యదిదం ధమ్మేన సమగ్గన్తి – ఏవఞ్హి వో, భిక్ఖవే, సిక్ఖితబ్బన్తి.

౭౮. సంఖిత్తేన పాతిమోక్ఖుద్దేసాది

౧౫౦. అథ ఖో భిక్ఖూనం ఏతదహోసి – ‘‘కతి ను ఖో పాతిమోక్ఖుద్దేసా’’తి? భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. పఞ్చిమే, భిక్ఖవే, పాతిమోక్ఖుద్దేసా – నిదానం ఉద్దిసిత్వా అవసేసం సుతేన సావేతబ్బం. అయం ¶ పఠమో పాతిమోక్ఖుద్దేసో. నిదానం ఉద్దిసిత్వా చత్తారి పారాజికాని ఉద్దిసిత్వా అవసేసం సుతేన సావేతబ్బం. అయం దుతియో పాతిమోక్ఖుద్దేసో. నిదానం ఉద్దిసిత్వా చత్తారి పారాజికాని ఉద్దిసిత్వా తేరస సఙ్ఘాదిసేసే ఉద్దిసిత్వా అవసేసం సుతేన సావేతబ్బం. అయం తతియో పాతిమోక్ఖుద్దేసో. నిదానం ఉద్దిసిత్వా చత్తారి పారాజికాని ఉద్దిసిత్వా తేరస సఙ్ఘాదిసేసే ఉద్దిసిత్వా ద్వే అనియతే ఉద్దిసిత్వా అవసేసం సుతేన సావేతబ్బం. అయం చతుత్థో పాతిమోక్ఖుద్దేసో. విత్థారేనేవ పఞ్చమో. ఇమే ఖో, భిక్ఖవే, పఞ్చ పాతిమోక్ఖుద్దేసాతి.

తేన ¶ ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ – భగవతా సంఖిత్తేన పాతిమోక్ఖుద్దేసో అనుఞ్ఞాతోతి – సబ్బకాలం సంఖిత్తేన పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, సంఖిత్తేన పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితబ్బం. యో ఉద్దిసేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

తేన ¶ ఖో పన సమయేన కోసలేసు జనపదే అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సవరభయం [సంచరభయం (స్యా.)] అహోసి. భిక్ఖూ నాసక్ఖింసు విత్థారేన పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితుం. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, సతి అన్తరాయే సంఖిత్తేన పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితున్తి.

తేన ఖో పన సమయేన ఛబ్బగ్గియా భిక్ఖూ ¶ అసతిపి అన్తరాయే సంఖిత్తేన పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, అసతి అన్తరాయే సంఖిత్తేన పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితబ్బం. యో ఉద్దిసేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్స. అనుజానామి, భిక్ఖవే, సతి అన్తరాయే సంఖిత్తేన పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితుం. తత్రిమే అన్తరాయా – రాజన్తరాయో, చోరన్తరాయో, అగ్యన్తరాయో, ఉదకన్తరాయో, మనుస్సన్తరాయో, అమనుస్సన్తరాయో ¶ , వాళన్తరాయో, సరీసపన్తరాయో, జీవితన్తరాయో, బ్రహ్మచరియన్తరాయోతి. అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఏవరూపేసు అన్తరాయేసు సంఖిత్తేన పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితుం, అసతి అన్తరాయే విత్థారేనాతి.

తేన ఖో పన సమయేన ఛబ్బగ్గియా భిక్ఖూ సఙ్ఘమజ్ఝే అనజ్ఝిట్ఠా ధమ్మం భాసన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, సఙ్ఘమజ్ఝే అనజ్ఝిట్ఠేన ధమ్మో భాసితబ్బో. యో భాసేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్స. అనుజానామి, భిక్ఖవే, థేరేన భిక్ఖునా సామం వా ధమ్మం భాసితుం పరం వా అజ్ఝేసితున్తి.

౭౯. వినయపుచ్ఛనకథా

౧౫౧. తేన ఖో పన సమయేన ఛబ్బగ్గియా భిక్ఖూ సఙ్ఘమజ్ఝే అసమ్మతా వినయం పుచ్ఛన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, సఙ్ఘమజ్ఝే అసమ్మతేన వినయో పుచ్ఛితబ్బో. యో పుచ్ఛేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్స. అనుజానామి, భిక్ఖవే, సఙ్ఘమజ్ఝే సమ్మతేన వినయం పుచ్ఛితుం. ఏవఞ్చ పన, భిక్ఖవే, సమ్మన్నితబ్బో – అత్తనా వా [అత్తనావ (స్యా.)] అత్తానం సమ్మన్నితబ్బం, పరేన వా పరో సమ్మన్నితబ్బో. కథఞ్చ ¶ అత్తనావ అత్తానం సమ్మన్నితబ్బం? బ్యత్తేన భిక్ఖునా పటిబలేన సఙ్ఘో ఞాపేతబ్బో –

‘‘సుణాతు ¶ ¶ మే, భన్తే, సఙ్ఘో. యది సఙ్ఘస్స పత్తకల్లం, అహం ఇత్థన్నామం వినయం పుచ్ఛేయ్య’’న్తి. ఏవం అత్తనావ అత్తానం సమ్మన్నితబ్బం.

కథఞ్చ పరేన పరో సమ్మన్నితబ్బో? బ్యత్తేన భిక్ఖునా పటిబలేన సఙ్ఘో ఞాపేతబ్బో –

‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో. యది సఙ్ఘస్స పత్తకల్లం, ఇత్థన్నామో ఇత్థన్నామం వినయం పుచ్ఛేయ్యా’’తి. ఏవం పరేన పరో సమ్మన్నితబ్బోతి.

తేన ఖో పన సమయేన పేసలా భిక్ఖూ సఙ్ఘమజ్ఝే సమ్మతా వినయం పుచ్ఛన్తి. ఛబ్బగ్గియా భిక్ఖూ లభన్తి ఆఘాతం, లభన్తి అప్పచ్చయం, వధేన తజ్జేన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, సఙ్ఘమజ్ఝే సమ్మతేనపి పరిసం ఓలోకేత్వా పుగ్గలం తులయిత్వా వినయం పుచ్ఛితున్తి.

౮౦. వినయవిస్సజ్జనకథా

౧౫౨. తేన ఖో పన సమయేన ఛబ్బగ్గియా భిక్ఖూ సఙ్ఘమజ్ఝే అసమ్మతా వినయం విస్సజ్జేన్తి [విస్సజ్జన్తి (క.)]. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, సఙ్ఘమజ్ఝే అసమ్మతేన వినయో విస్సజ్జేతబ్బో. యో విస్సజ్జేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్స. అనుజానామి, భిక్ఖవే, సఙ్ఘమజ్ఝే సమ్మతేన వినయం విస్సజ్జేతుం. ఏవఞ్చ పన, భిక్ఖవే, సమ్మన్నితబ్బం. అత్తనా వా [అత్తనావ (స్యా.)] అత్తానం సమ్మన్నితబ్బం, పరేన వా పరో సమ్మన్నితబ్బో. కథఞ్చ ¶ అత్తనావ అత్తానం సమ్మన్నితబ్బం? బ్యత్తేన భిక్ఖునా పటిబలేన సఙ్ఘో ఞాపేతబ్బో –

‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో. యది సఙ్ఘస్స పత్తకల్లం, అహం ¶ ఇత్థన్నామేన వినయం పుట్ఠో విస్సజ్జేయ్య’’న్తి. ఏవం అత్తనావ అత్తానం సమ్మన్నితబ్బం.

కథఞ్చ పరేన పరో సమ్మన్నితబ్బో? బ్యత్తేన భిక్ఖునా పటిబలేన సఙ్ఘో ఞాపేతబ్బో –

‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో. యది సఙ్ఘస్స పత్తకల్లం, ఇత్థన్నామో ఇత్థన్నామేన వినయం పుట్ఠో విస్సజ్జేయ్యా’’తి. ఏవం పరేన పరో సమ్మన్నితబ్బోతి.

తేన ¶ ¶ ఖో పన సమయేన పేసలా భిక్ఖూ సఙ్ఘమజ్ఝే సమ్మతా వినయం విస్సజ్జేన్తి. ఛబ్బగ్గియా భిక్ఖూ లభన్తి ఆఘాతం, లభన్తి అప్పచ్చయం, వధేన తజ్జేన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, సఙ్ఘమజ్ఝే సమ్మతేనపి పరిసం ఓలోకేత్వా పుగ్గలం తులయిత్వా వినయం విస్సజ్జేతున్తి.

౮౧. చోదనాకథా

౧౫౩. తేన ఖో పన సమయేన ఛబ్బగ్గియా భిక్ఖూ అనోకాసకతం భిక్ఖుం ఆపత్తియా చోదేన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, అనోకాసకతో భిక్ఖు ఆపత్తియా చోదేతబ్బో. యో చోదేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్స. అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఓకాసం కారాపేత్వా ఆపత్తియా చోదేతుం – కరోతు ఆయస్మా ఓకాసం, అహం తం వత్తుకామోతి.

తేన ఖో పన సమయేన పేసలా భిక్ఖూ ఛబ్బగ్గియే భిక్ఖూ ఓకాసం కారాపేత్వా ఆపత్తియా చోదేన్తి. ఛబ్బగ్గియా భిక్ఖూ లభన్తి ఆఘాతం, లభన్తి అప్పచ్చయం, వధేన తజ్జేన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, కతేపి ఓకాసే పుగ్గలం తులయిత్వా ఆపత్తియా చోదేతున్తి.

తేన ఖో పన సమయేన ఛబ్బగ్గియా ¶ భిక్ఖూ – పురమ్హాకం పేసలా భిక్ఖూ ఓకాసం కారాపేన్తీతి – పటికచ్చేవ సుద్ధానం భిక్ఖూనం అనాపత్తికానం అవత్థుస్మిం అకారణే ఓకాసం కారాపేన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, సుద్ధానం భిక్ఖూనం అనాపత్తికానం అవత్థుస్మిం అకారణే ఓకాసో కారాపేతబ్బో. యో కారాపేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్స. అనుజానామి, భిక్ఖవే, పుగ్గలం తులయిత్వా ఓకాసం కాతు [కారాపేతుం (స్యా.)] న్తి.

౮౨. అధమ్మకమ్మపటిక్కోసనాది

౧౫౪. తేన ఖో పన సమయేన ఛబ్బగ్గియా భిక్ఖూ సఙ్ఘమజ్ఝే అధమ్మకమ్మం కరోన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, అధమ్మకమ్మం కాతబ్బం. యో కరేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి. కరోన్తియేవ అధమ్మకమ్మం. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం ¶ . అనుజానామి, భిక్ఖవే, అధమ్మకమ్మే కయిరమానే పటిక్కోసితున్తి.

తేన ¶ ¶ ఖో పన సమయేన పేసలా భిక్ఖూ ఛబ్బగ్గియేహి భిక్ఖూహి అధమ్మకమ్మే కయిరమానే పటిక్కోసన్తి. ఛబ్బగ్గియా భిక్ఖూ లభన్తి ఆఘాతం, లభన్తి అప్పచ్చయం, వధేన తజ్జేన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, దిట్ఠిమ్పి ఆవికాతున్తి. తేసంయేవ సన్తికే దిట్ఠిం ఆవికరోన్తి. ఛబ్బగ్గియా భిక్ఖూ లభన్తి ఆఘాతం, లభన్తి అప్పచ్చయం, వధేన తజ్జేన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, చతూహి పఞ్చహి పటిక్కోసితుం, ద్వీహి తీహి దిట్ఠిం ఆవికాతుం, ఏకేన అధిట్ఠాతుం – ‘న మేతం ఖమతీ’తి.

తేన ఖో పన సమయేన ఛబ్బగ్గియా భిక్ఖూ సఙ్ఘమజ్ఝే పాతిమోక్ఖం ¶ ఉద్దిసమానా సఞ్చిచ్చ న సావేన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, పాతిమోక్ఖుద్దేసకేన సఞ్చిచ్చ న సావేతబ్బం. యో న సావేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

తేన ఖో పన సమయేన ఆయస్మా ఉదాయీ సఙ్ఘస్స పాతిమోక్ఖుద్దేసకో హోతి కాకస్సరకో. అథ ఖో ఆయస్మతో ఉదాయిస్స ఏతదహోసి – ‘‘భగవతా పఞ్ఞత్తం ‘పాతిమోక్ఖుద్దేసకేన సావేతబ్బ’న్తి, అహఞ్చమ్హి కాకస్సరకో, కథం ను ఖో మయా పటిపజ్జితబ్బ’’న్తి? భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, పాతిమోక్ఖుద్దేసకేన వాయమితుం – ‘కథం సావేయ్య’న్తి. వాయమన్తస్స అనాపత్తీతి.

తేన ఖో పన సమయేన దేవదత్తో సగహట్ఠాయ పరిసాయ పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసతి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, సగహట్ఠాయ పరిసాయ పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితబ్బం. యో ఉద్దిసేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

తేన ఖో పన సమయేన ఛబ్బగ్గియా భిక్ఖూ సఙ్ఘమజ్ఝే అనజ్ఝిట్ఠా పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, సఙ్ఘమజ్ఝే అనజ్ఝిట్ఠేన పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితబ్బం. యో ఉద్దిసేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్స. అనుజానామి, భిక్ఖవే, థేరాధికం [థేరాధేయ్యం (అట్ఠకథాయం పాఠన్తరం)] పాతిమోక్ఖన్తి.

అఞ్ఞతిత్థియభాణవారో నిట్ఠితో పఠమో [ఏకాదసమో (క.)].

౮౩. పాతిమోక్ఖుద్దేసకఅజ్ఝేసనాది

౧౫౫. అథ ¶ ¶ ¶ ఖో భగవా రాజగహే యథాభిరన్తం విహరిత్వా యేన చోదనావత్థు తేన చారికం పక్కామి. అనుపుబ్బేన చారికం చరమానో యేన చోదనావత్థు తదవసరి. తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే సమ్బహులా భిక్ఖూ విహరన్తి ¶ . తత్థ థేరో భిక్ఖు బాలో హోతి అబ్యత్తో. సో న జానాతి ఉపోసథం వా ఉపోసథకమ్మం వా, పాతిమోక్ఖం వా పాతిమోక్ఖుద్దేసం వా. అథ ఖో తేసం భిక్ఖూనం ఏతదహోసి – ‘‘భగవతా పఞ్ఞత్తం ‘థేరాధికం పాతిమోక్ఖ’న్తి, అయఞ్చ అమ్హాకం థేరో బాలో అబ్యత్తో, న జానాతి ఉపోసథం వా ఉపోసథకమ్మం వా, పాతిమోక్ఖం వా పాతిమోక్ఖుద్దేసం వా. కథం ను ఖో అమ్హేహి పటిపజ్జితబ్బ’’న్తి? భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, యో తత్థ భిక్ఖు బ్యత్తో పటిబలో తస్సాధేయ్యం పాతిమోక్ఖన్తి.

తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా భిక్ఖూ విహరన్తి బాలా అబ్యత్తా. తే న జానన్తి ఉపోసథం వా ఉపోసథకమ్మం వా, పాతిమోక్ఖం వా పాతిమోక్ఖుద్దేసం వా. తే థేరం అజ్ఝేసింసు – ‘‘ఉద్దిసతు, భన్తే, థేరో పాతిమోక్ఖ’’న్తి. సో ఏవమాహ – ‘‘న మే, ఆవుసో, వత్తతీ’’తి. దుతియం థేరం అజ్ఝేసింసు – ‘‘ఉద్దిసతు, భన్తే, థేరో పాతిమోక్ఖ’’న్తి. సోపి ఏవమాహ – ‘‘న మే, ఆవుసో, వత్తతీ’’తి. తతియం థేరం అజ్ఝేసింసు – ‘‘ఉద్దిసతు ¶ , భన్తే, థేరో పాతిమోక్ఖ’’న్తి. సోపి ఏవమాహ – ‘‘న మే, ఆవుసో, వత్తతీ’’తి. ఏతేనేవ ఉపాయేన యావ సఙ్ఘనవకం అజ్ఝేసింసు – ‘‘ఉద్దిసతు ఆయస్మా పాతిమోక్ఖ’’న్తి. సోపి ఏవమాహ – ‘‘న మే, భన్తే, వత్తతీ’’తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా భిక్ఖూ విహరన్తి బాలా అబ్యత్తా. తే న జానన్తి ఉపోసథం వా ఉపోసథకమ్మం వా, పాతిమోక్ఖం వా పాతిమోక్ఖుద్దేసం వా. తే థేరం అజ్ఝేసన్తి – ‘‘ఉద్దిసతు, భన్తే, థేరో పాతిమోక్ఖ’’న్తి. సో ఏవం వదేతి – ‘‘న మే, ఆవుసో, వత్తతీ’’తి. దుతియం థేరం అజ్ఝేసన్తి – ‘‘ఉద్దిసతు, భన్తే, థేరో పాతిమోక్ఖ’’న్తి. సోపి ఏవం వదేతి – ‘‘న మే, ఆవుసో, వత్తతీ’’తి. తతియం ¶ థేరం అజ్ఝేసన్తి – ‘‘ఉద్దిసతు, భన్తే, థేరో పాతిమోక్ఖ’’న్తి. సోపి ఏవం వదేతి – ‘‘న మే, ఆవుసో, వత్తతీ’’తి. ఏతేనేవ ఉపాయేన యావ సఙ్ఘనవకం అజ్ఝేసన్తి – ‘‘ఉద్దిసతు ఆయస్మా పాతిమోక్ఖ’’న్తి. సోపి ఏవం వదేతి – ‘‘న మే, భన్తే, వత్తతీ’’తి. తేహి, భిక్ఖవే, భిక్ఖూహి ¶ ఏకో భిక్ఖు సామన్తా ఆవాసా సజ్జుకం పాహేతబ్బో – గచ్ఛావుసో, సంఖిత్తేన వా విత్థారేన వా పాతిమోక్ఖం పరియాపుణిత్వాన ఆగచ్ఛాహీతి.

అథ ఖో భిక్ఖూనం ఏతదహోసి – ‘‘కేన ను ఖో పాహేతబ్బో’’తి? భగవతో ¶ ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, థేరేన భిక్ఖునా నవం భిక్ఖుం ఆణాపేతున్తి. థేరేన ఆణత్తా నవా భిక్ఖూ న గచ్ఛన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, థేరేన ¶ ఆణత్తేన అగిలానేన న గన్తబ్బం. యో న గచ్ఛేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

౮౪. పక్ఖగణనాదిఉగ్గహణానుజాననా

౧౫౬. అథ ఖో భగవా చోదనావత్థుస్మిం యథాభిరన్తం విహరిత్వా పునదేవ రాజగహం పచ్చాగఞ్ఛి.

తేన ఖో పన సమయేన మనుస్సా భిక్ఖూ పిణ్డాయ చరన్తే పుచ్ఛన్తి – ‘‘కతిమీ, భన్తే, పక్ఖస్సా’’తి? భిక్ఖూ ఏవమాహంసు – ‘‘న ఖో మయం, ఆవుసో, జానామా’’తి. మనుస్సా ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – ‘‘పక్ఖగణనమత్తమమ్పిమే సమణా సక్యపుత్తియా న జానన్తి, కిం పనిమే అఞ్ఞం కిఞ్చి కల్యాణం జానిస్సన్తీ’’తి? భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, పక్ఖగణనం ఉగ్గహేతున్తి. అథ ఖో భిక్ఖూనం ఏతదహోసి – ‘‘కేన ను ఖో పక్ఖగణనా ఉగ్గహేతబ్బా’’తి? భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, సబ్బేహేవ పక్ఖగణనం ఉగ్గహేతున్తి.

౧౫౭. తేన ఖో పన సమయేన మనుస్సా భిక్ఖూ పిణ్డాయ చరన్తే పుచ్ఛన్తి – ‘‘కీవతికా, భన్తే, భిక్ఖూ’’తి? భిక్ఖూ ఏవమాహంసు – ‘‘న ఖో మయం, ఆవుసో, జానామా’’తి. మనుస్సా ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – ‘‘అఞ్ఞమఞ్ఞమ్పిమే సమణా సక్యపుత్తియా న జానన్తి, కిం పనిమే అఞ్ఞం కిఞ్చి ¶ కల్యాణం జానిస్సన్తీ’’తి? భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, భిక్ఖూ గణేతున్తి.

అథ ¶ ఖో భిక్ఖూనం ఏతదహోసి – ‘‘కదా ను ఖో భిక్ఖూ గణేతబ్బా’’తి? భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, తదహుపోసథే నామగ్గేన [నామమత్తేన (స్యా.), గణమగ్గేన (క.)] గణేతుం, సలాకం వా గాహేతున్తి.

౧౫౮. తేన ¶ ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ అజానన్తా అజ్జుపోసథోతి దూరం గామం పిణ్డాయ చరన్తి. తే ఉద్దిస్సమానేపి పాతిమోక్ఖే ఆగచ్ఛన్తి, ఉద్దిట్ఠమత్తేపి ఆగచ్ఛన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఆరోచేతుం ‘అజ్జుపోసథో’తి.

అథ ఖో భిక్ఖూనం ఏతదహోసి – ‘‘కేన ను ఖో ఆరోచేతబ్బో’’తి? భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, థేరేన భిక్ఖునా కాలవతో ఆరోచేతున్తి.

తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరో థేరో కాలవతో నస్సరతి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, భత్తకాలేపి ఆరోచేతున్తి.

భత్తకాలేపి నస్సరతి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, యం కాలం సరతి, తం కాలం ఆరోచేతున్తి.

౮౫. పుబ్బకరణానుజాననా

౧౫౯. తేన ¶ ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే ఉపోసథాగారం ఉక్లాపం హోతి. ఆగన్తుకా భిక్ఖూ ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – ‘‘కథఞ్హి ¶ నామ ఆవాసికా భిక్ఖూ ఉపోసథాగారం న సమ్మజ్జిస్సన్తీ’’తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఉపోసథాగారం సమ్మజ్జితున్తి.

అథ ఖో భిక్ఖూనం ఏతదహోసి – ‘‘కేన ను ఖో ఉపోసథాగారం సమ్మజ్జితబ్బ’’న్తి? భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, థేరేన భిక్ఖునా నవం భిక్ఖుం ఆణాపేతున్తి.

థేరేన ఆణత్తా నవా భిక్ఖూ న సమ్మజ్జన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, థేరేన ఆణత్తేన అగిలానేన న సమ్మజ్జితబ్బం. యో న సమ్మజ్జేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

౧౬౦. తేన ¶ ఖో పన సమయేన ఉపోసథాగారే ఆసనం అపఞ్ఞత్తం హోతి. భిక్ఖూ ఛమాయం ¶ నిసీదన్తి, గత్తానిపి చీవరానిపి పంసుకితాని హోన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఉపోసథాగారే ఆసనం పఞ్ఞపేతున్తి.

అథ ఖో భిక్ఖూనం ఏతదహోసి – ‘‘కేన ను ఖో ఉపోసథాగారే ఆసనం పఞ్ఞపేతబ్బ’’న్తి? భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, థేరేన భిక్ఖునా నవం భిక్ఖుం ఆణాపేతున్తి.

థేరేన ఆణత్తా నవా భిక్ఖూ న పఞ్ఞపేన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, థేరేన ఆణత్తేన అగిలానేన న పఞ్ఞపేతబ్బం. యో న పఞ్ఞపేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

౧౬౧. తేన ఖో పన సమయేన ఉపోసథాగారే పదీపో న హోతి. భిక్ఖూ అన్ధకారే కాయమ్పి చీవరమ్పి అక్కమన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఉపోసథాగారే పదీపం ¶ కాతున్తి.

అథ ఖో భిక్ఖూనం ఏతదహోసి – ‘‘కేన ను ఖో ఉపోసథాగారే పదీపో కాతబ్బో’’తి? భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, థేరేన భిక్ఖునా నవం భిక్ఖుం ఆణాపేతున్తి.

థేరేన ఆణత్తా నవా భిక్ఖూ న పదీపేన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, థేరేన ఆణత్తేన అగిలానేన న పదీపేతబ్బో. యో న పదీపేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

౧౬౨. తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే ఆవాసికా భిక్ఖూ నేవ పానీయం ఉపట్ఠాపేన్తి, న పరిభోజనీయం ఉపట్ఠాపేన్తి. ఆగన్తుకా భిక్ఖూ ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – ‘‘కథఞ్హి నామ ఆవాసికా భిక్ఖూ నేవ పానీయం ఉపట్ఠాపేస్సన్తి, న పరిభోజనీయం ఉపట్ఠాపేస్సన్తీ’’తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే ¶ , పానీయం పరిభోజనీయం ఉపట్ఠాపేతున్తి.

అథ ఖో భిక్ఖూనం ఏతదహోసి – ‘‘కేన ను ఖో పానీయం పరిభోజనీయం ఉపట్ఠాపేతబ్బ’’న్తి ¶ ? భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, థేరేన భిక్ఖునా నవం భిక్ఖుం ఆణాపేతున్తి.

థేరేన ¶ ఆణత్తా నవా భిక్ఖూ న ఉపట్ఠాపేన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, థేరేన ఆణత్తేన అగిలానేన న ఉపట్ఠాపేతబ్బం. యో న ఉపట్ఠాపేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

౮౬. దిసంగమికాదివత్థు

౧౬౩. తేన ఖో పన సమయేన సమ్బహులా భిక్ఖూ బాలా అబ్యత్తా దిసంగమికా ¶ ఆచరియుపజ్ఝాయే న ఆపుచ్ఛింసు [న ఆపుచ్ఛింసు (క.)]. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, సమ్బహులా భిక్ఖూ బాలా అబ్యత్తా దిసంగమికా ఆచరియుపజ్ఝాయే న ఆపుచ్ఛన్తి [న ఆపుచ్ఛన్తి (క.)]. తే [తేహి (క.)], భిక్ఖవే, ఆచరియుపజ్ఝాయేహి పుచ్ఛితబ్బా – ‘‘కహం గమిస్సథ, కేన సద్ధిం గమిస్సథా’’తి? తే చే, భిక్ఖవే, బాలా అబ్యత్తా అఞ్ఞే బాలే అబ్యత్తే అపదిసేయ్యుం, న, భిక్ఖవే, ఆచరియుపజ్ఝాయేహి అనుజానితబ్బా. అనుజానేయ్యుం చే, ఆపత్తి దుక్కటస్స. తే చ, భిక్ఖవే, బాలా అబ్యత్తా అననుఞ్ఞాతా ఆచరియుపజ్ఝాయేహి గచ్ఛేయ్యుం చే, ఆపత్తి దుక్కటస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే సమ్బహులా భిక్ఖూ విహరన్తి బాలా అబ్యత్తా. తే న జానన్తి ఉపోసథం వా ఉపోసథకమ్మం వా, పాతిమోక్ఖం వా పాతిమోక్ఖుద్దేసం వా. తత్థ అఞ్ఞో భిక్ఖు ఆగచ్ఛతి బహుస్సుతో ఆగతాగమో ధమ్మధరో వినయధరో మాతికాధరో పణ్డితో బ్యత్తో మేధావీ లజ్జీ కుక్కుచ్చకో సిక్ఖాకామో. తేహి, భిక్ఖవే, భిక్ఖూహి సో భిక్ఖు సఙ్గహేతబ్బో అనుగ్గహేతబ్బో ఉపలాపేతబ్బో ఉపట్ఠాపేతబ్బో చుణ్ణేన మత్తికాయ దన్తకట్ఠేన ముఖోదకేన. నో చే సఙ్గణ్హేయ్యుం అనుగ్గణ్హేయ్యుం ఉపలాపేయ్యుం ఉపట్ఠాపేయ్యుం చుణ్ణేన మత్తికాయ దన్తకట్ఠేన ముఖోదకేన, ఆపత్తి దుక్కటస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా భిక్ఖూ ¶ విహరన్తి బాలా అబ్యత్తా. తే న జానన్తి ఉపోసథం వా ఉపోసథకమ్మం వా, పాతిమోక్ఖం వా పాతిమోక్ఖుద్దేసం వా. తేహి, భిక్ఖవే, భిక్ఖూహి ఏకో భిక్ఖు సామన్తా ఆవాసా సజ్జుకం పాహేతబ్బో ¶ – ‘‘గచ్ఛావుసో, సంఖిత్తేన వా విత్థారేన వా పాతిమోక్ఖం పరియాపుణిత్వా ఆగచ్ఛా’’తి. ఏవఞ్చేతం లభేథ, ఇచ్చేతం కుసలం. నో చే లభేథ, తేహి, భిక్ఖవే, భిక్ఖూహి ¶ సబ్బేహేవ యత్థ జానన్తి ఉపోసథం వా ఉపోసథకమ్మం వా పాతిమోక్ఖం వా పాతిమోక్ఖుద్దేసం వా, సో ఆవాసో గన్తబ్బో ¶ . నో చే గచ్ఛేయ్యుం, ఆపత్తి దుక్కటస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే సమ్బహులా భిక్ఖూ వస్సం వసన్తి బాలా అబ్యత్తా. తే న జానన్తి ఉపోసథం వా ఉపోసథకమ్మం వా పాతిమోక్ఖం వా పాతిమోక్ఖుద్దేసం వా. తేహి, భిక్ఖవే, భిక్ఖూహి ఏకో భిక్ఖు సామన్తా ఆవాసా సజ్జుకం పాహేతబ్బో – ‘‘గచ్ఛావుసో, సంఖిత్తేన వా విత్థారేన వా పాతిమోక్ఖం పరియాపుణిత్వా ఆగచ్ఛా’’తి. ఏవఞ్చేతం లభేథ, ఇచ్చేతం కుసలం. నో చే లభేథ, ఏకో భిక్ఖు సత్తాహకాలికం పాహేతబ్బో – ‘‘గచ్ఛావుసో, సంఖిత్తేన వా విత్థారేన వా పాతిమోక్ఖం పరియాపుణిత్వా ఆగచ్ఛా’’తి. ఏవఞ్చేతం లభేథ, ఇచ్చేతం కుసలం. నో చే లభేథ, న, భిక్ఖవే, తేహి భిక్ఖూహి తస్మిం ఆవాసే వస్సం వసితబ్బం. వసేయ్యుం చే, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

౮౭. పారిసుద్ధిదానకథా

౧౬౪. అథ ఖో భగవా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘సన్నిపతథ, భిక్ఖవే, సఙ్ఘో ఉపోసథం కరిస్సతీ’’తి. ఏవం వుత్తే అఞ్ఞతరో భిక్ఖు భగవన్తం ఏతదవోచ ¶ – ‘‘అత్థి, భన్తే, భిక్ఖు గిలానో, సో అనాగతో’’తి. అనుజానామి, భిక్ఖవే, గిలానేన భిక్ఖునా పారిసుద్ధిం దాతుం. ఏవఞ్చ పన, భిక్ఖవే, దాతబ్బా – తేన గిలానేన భిక్ఖునా ఏకం భిక్ఖుం ఉపసఙ్కమిత్వా ఏకంసం ఉత్తరాసఙ్గం కరిత్వా ఉక్కుటికం నిసీదిత్వా అఞ్జలిం పగ్గహేత్వా ఏవమస్స వచనీయో – ‘‘పారిసుద్ధిం దమ్మి, పారిసుద్ధిం మే హర, పారిసుద్ధిం మే ఆరోచేహీ’’తి. కాయేన విఞ్ఞాపేతి, వాచాయ విఞ్ఞాపేతి, కాయేన వాచాయ విఞ్ఞాపేతి, దిన్నా హోతి పారిసుద్ధి. న కాయేన విఞ్ఞాపేతి, న వాచాయ విఞ్ఞాపేతి, న కాయేన వాచాయ విఞ్ఞాపేతి, న దిన్నా హోతి పారిసుద్ధి. ఏవఞ్చేతం లభేథ, ఇచ్చేతం కుసలం. నో చే లభేథ, సో, భిక్ఖవే, గిలానో భిక్ఖు మఞ్చేన వా పీఠేన వా సఙ్ఘమజ్ఝే ఆనేత్వా ఉపోసథో కాతబ్బో. సచే, భిక్ఖవే, గిలానుపట్ఠాకానం భిక్ఖూనం ఏవం హోతి – ‘‘సచే ఖో మయం గిలానం ఠానా చావేస్సామ, ఆబాధో వా అభివడ్ఢిస్సతి కాలంకిరియా వా భవిస్సతీ’’తి, న, భిక్ఖవే, గిలానో భిక్ఖు ఠానా చావేతబ్బో. సఙ్ఘేన తత్థ గన్త్వా ఉపోసథో ¶ కాతబ్బో. న త్వేవ వగ్గేన సఙ్ఘేన ఉపోసథో కాతబ్బో. కరేయ్య చే, ఆపత్తి దుక్కటస్స.

పారిసుద్ధిహారకో ¶ చే, భిక్ఖవే, దిన్నాయ పారిసుద్ధియా తత్థేవ పక్కమతి, అఞ్ఞస్స దాతబ్బా పారిసుద్ధి. పారిసుద్ధిహారకో చే, భిక్ఖవే, దిన్నాయ పారిసుద్ధియా తత్థేవ విబ్భమతి,…పే… కాలం కరోతి – సామణేరో పటిజానాతి ¶ – సిక్ఖం పచ్చక్ఖాతకో పటిజానాతి – అన్తిమవత్థుం అజ్ఝాపన్నకో ¶ పటిజానాతి – ఉమ్మత్తకో పటిజానాతి – ఖిత్తచిత్తో పటిజానాతి – వేదనాట్టో పటిజానాతి – ఆపత్తియా అదస్సనే ఉక్ఖిత్తకో పటిజానాతి – ఆపత్తియా అప్పటికమ్మే ఉక్ఖిత్తకో పటిజానాతి – పాపికాయ దిట్ఠియా అప్పటినిస్సగ్గే ఉక్ఖిత్తకో పటిజానాతి – పణ్డకో పటిజానాతి – థేయ్యసంవాసకో పటిజానాతి – తిత్థియపక్కన్తకో పటిజానాతి – తిరచ్ఛానగతో పటిజానాతి – మాతుఘాతకో పటిజానాతి – పితుఘాతకో పటిజానాతి – అరహన్తఘాతకో పటిజానాతి – భిక్ఖునిదూసకో పటిజానాతి – సఙ్ఘభేదకో పటిజానాతి – లోహితుప్పాదకో పటిజానాతి – ఉభతోబ్యఞ్జనకో పటిజానాతి, అఞ్ఞస్స దాతబ్బా పారిసుద్ధి.

పారిసుద్ధిహారకో చే, భిక్ఖవే, దిన్నాయ పారిసుద్ధియా అన్తరామగ్గే పక్కమతి, అనాహటా హోతి పారిసుద్ధి. పారిసుద్ధిహారకో చే, భిక్ఖవే, దిన్నాయ పారిసుద్ధియా అన్తరామగ్గే విబ్భమతి,…పే… ఉభతోబ్యఞ్జనకో పటిజానాతి, అనాహటా హోతి పారిసుద్ధి.

పారిసుద్ధిహారకో చే, భిక్ఖవే, దిన్నాయ పారిసుద్ధియా సఙ్ఘప్పత్తో పక్కమతి, ఆహటా హోతి పారిసుద్ధి. పారిసుద్ధిహారకో చే, భిక్ఖవే, దిన్నాయ పారిసుద్ధియా సఙ్ఘప్పత్తో విబ్భమతి,…పే… ఉభతోబ్యఞ్జనకో పటిజానాతి, ఆహటా హోతి పారిసుద్ధి.

పారిసుద్ధిహారకో చే, భిక్ఖవే, దిన్నాయ పారిసుద్ధియా సఙ్ఘప్పత్తో సుత్తో న ఆరోచేతి, పమత్తో న ఆరోచేతి, సమాపన్నో న ఆరోచేతి, ఆహటా హోతి పారిసుద్ధి. పారిసుద్ధిహారకస్స అనాపత్తి.

పారిసుద్ధిహారకో చే, భిక్ఖవే ¶ , దిన్నాయ పారిసుద్ధియా సఙ్ఘప్పత్తో సఞ్చిచ్చ న ఆరోచేతి, ఆహటా హోతి పారిసుద్ధి. పారిసుద్ధిహారకస్స ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

౮౮. ఛన్దదానకథా

౧౬౫. అథ ¶ ఖో భగవా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘సన్నిపతథ, భిక్ఖవే, సఙ్ఘో కమ్మం కరిస్సతీ’’తి ¶ . ఏవం వుత్తే అఞ్ఞతరో భిక్ఖు భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘అత్థి, భన్తే, భిక్ఖు గిలానో, సో అనాగతో’’తి. అనుజానామి, భిక్ఖవే, గిలానేన భిక్ఖునా ఛన్దం దాతుం. ఏవఞ్చ పన, భిక్ఖవే, దాతబ్బో. తేన గిలానేన భిక్ఖునా ఏకం భిక్ఖుం ఉపసఙ్కమిత్వా ఏకంసం ఉత్తరాసఙ్గం కరిత్వా ఉక్కుటికం నిసీదిత్వా అఞ్జలిం పగ్గహేత్వా ఏవమస్స వచనీయో – ‘‘ఛన్దం దమ్మి, ఛన్దం మే హర, ఛన్దం మే ఆరోచేహీ’’తి. కాయేన విఞ్ఞాపేతి, వాచాయ విఞ్ఞాపేతి, కాయేన వాచాయ విఞ్ఞాపేతి, దిన్నో హోతి ఛన్దో. న కాయేన విఞ్ఞాపేతి, న వాచాయ విఞ్ఞాపేతి, న కాయేన వాచాయ విఞ్ఞాపేతి, న దిన్నో హోతి ఛన్దో. ఏవఞ్చేతం లభేథ, ఇచ్చేతం కుసలం. నో చే లభేథ, సో, భిక్ఖవే ¶ , గిలానో భిక్ఖు మఞ్చేన వా పీఠేన వా సఙ్ఘమజ్ఝే ఆనేత్వా కమ్మం కాతబ్బం. సచే, భిక్ఖవే, గిలానుపట్ఠాకానం భిక్ఖూనం ఏవం హోతి – ‘‘సచే ఖో మయం గిలానం ఠానా చావేస్సామ, ఆబాధో వా అభివడ్ఢిస్సతి కాలంకిరియా వా భవిస్సతీ’’తి, న, భిక్ఖవే, గిలానో భిక్ఖు ఠానా చావేతబ్బో. సఙ్ఘేన తత్థ గన్త్వా కమ్మం కాతబ్బం. న త్వేవ వగ్గేన సఙ్ఘేన కమ్మం కాతబ్బం. కరేయ్య చే, ఆపత్తి దుక్కటస్స.

ఛన్దహారకో ¶ చే, భిక్ఖవే, దిన్నే ఛన్దే తత్థేవ పక్కమతి, అఞ్ఞస్స దాతబ్బో ఛన్దో. ఛన్దహారకో చే, భిక్ఖవే, దిన్నే ఛన్దే తత్థేవ విబ్భమతి…పే… కాలంకరోతి – సామణేరో పటిజానాతి – సిక్ఖం పచ్చక్ఖాతకో పటిజానాతి – అన్తిమవత్థుం అజ్ఝాపన్నకో పటిజానాతి – ఉమ్మత్తకో పటిజానాతి – ఖిత్తచిత్తో పటిజానాతి – వేదనాట్టో పటిజానాతి – ఆపత్తియా అదస్సనే ఉక్ఖిత్తకో పటిజానాతి – ఆపత్తియా అప్పటికమ్మే ఉక్ఖిత్తకో పటిజానాతి – పాపికాయ దిట్ఠియా అప్పటినిస్సగ్గే ఉక్ఖిత్తకో పటిజానాతి – పణ్డకో పటిజానాతి – థేయ్యసంవాసకో పటిజానాతి – తిత్థియపక్కన్తకో పటిజానాతి – తిరచ్ఛానగతో పటిజానాతి – మాతుఘాతకో పటిజానాతి – పితుఘాతకో పటిజానాతి – అరహన్తఘాతకో పటిజానాతి – భిక్ఖునిదూసకో పటిజానాతి – సఙ్ఘభేదకో పటిజానాతి – లోహితుప్పాదకో పటిజానాతి – ఉభతోబ్యఞ్జనకో పటిజానాతి, అఞ్ఞస్స దాతబ్బో ఛన్దో.

ఛన్దహారకో ¶ చే, భిక్ఖవే, దిన్నే ఛన్దే అన్తరామగ్గే పక్కమతి, అనాహటో హోతి ఛన్దో. ఛన్దహారకో చే, భిక్ఖవే, దిన్నే ఛన్దే అన్తరామగ్గే విబ్భమతి…పే… ఉభతోబ్యఞ్జనకో పటిజానాతి, అనాహటో హోతి ఛన్దో.

ఛన్దహారకో చే, భిక్ఖవే, దిన్నే ఛన్దే సఙ్ఘప్పత్తో పక్కమతి, ఆహటో హోతి ఛన్దో. ఛన్దహారకో ¶ చే, భిక్ఖవే, దిన్నే ఛన్దే సఙ్ఘప్పత్తో విబ్భమతి…పే… ఉభతోబ్యఞ్జనకో పటిజానాతి, ఆహటో హోతి ఛన్దో.

ఛన్దహారకో చే, భిక్ఖవే, దిన్నే ¶ ఛన్దే సఙ్ఘప్పత్తో సుత్తో న ఆరోచేతి, పమత్తో న ఆరోచేతి, సమాపన్నో న ఆరోచేతి, ఆహటో హోతి ఛన్దో. ఛన్దహారకస్స అనాపత్తి.

ఛన్దహారకో చే, భిక్ఖవే, దిన్నే ఛన్దే సఙ్ఘప్పత్తో సఞ్చిచ్చ న ఆరోచేతి, ఆహటో హోతి ఛన్దో. ఛన్దహారకస్స ఆపత్తి దుక్కటస్స. అనుజానామి, భిక్ఖవే, తదహుపోసథే పారిసుద్ధిం దేన్తేన ఛన్దమ్పి దాతుం, సన్తి సఙ్ఘస్స కరణీయన్తి.

౮౯. ఞాతకాదిగ్గహణకథా

౧౬౬. తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరం భిక్ఖుం తదహుపోసథే ఞాతకా గణ్హింసుం. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖుం తదహుపోసథే ఞాతకా గణ్హన్తి. తే ఞాతకా భిక్ఖూహి ఏవమస్సు వచనీయా – ‘‘ఇఙ్ఘ, తుమ్హే ఆయస్మన్తో ఇమం భిక్ఖుం ముహుత్తం ముఞ్చథ, యావాయం భిక్ఖు ఉపోసథం కరోతీ’’తి. ఏవఞ్చేతం లభేథ, ఇచ్చేతం కుసలం. నో చే లభేథ, తే ఞాతకా భిక్ఖూహి ఏవమస్సు వచనీయా – ‘‘ఇఙ్ఘ, తుమ్హే ఆయస్మన్తో ముహుత్తం ఏకమన్తం హోథ, యావాయం భిక్ఖు పారిసుద్ధిం దేతీ’’తి. ఏవఞ్చేతం లభేథ, ఇచ్చేతం కుసలం. నో చే లభేథ, తే ఞాతకా భిక్ఖూహి ఏవమస్సు వచనీయా – ‘‘ఇఙ్ఘ, తుమ్హే ఆయస్మన్తో ఇమం భిక్ఖుం ముహుత్తం నిస్సీమం నేథ, యావ సఙ్ఘో ఉపోసథం కరోతీ’’తి. ఏవఞ్చేతం లభేథ, ఇచ్చేతం కుసలం. నో చే లభేథ, న త్వేవ వగ్గేన సఙ్ఘేన ఉపోసథో కాతబ్బో. కరేయ్య చే, ఆపత్తి దుక్కటస్స.

ఇధ ¶ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖుం తదహుపోసథే రాజానో గణ్హన్తి,…పే… చోరా గణ్హన్తి – ధుత్తా ¶ గణ్హన్తి – భిక్ఖుపచ్చత్థికా గణ్హన్తి, తే భిక్ఖుపచ్చత్థికా భిక్ఖూహి ఏవమస్సు వచనీయా – ‘‘ఇఙ్ఘ, తుమ్హే ఆయస్మన్తో ఇమం భిక్ఖుం ముహుత్తం ముఞ్చథ, యావాయం భిక్ఖు ఉపోసథం కరోతీ’’తి. ఏవఞ్చేతం లభేథ, ఇచ్చేతం కుసలం. నో చే లభేథ, తే భిక్ఖుపచ్చత్థికా భిక్ఖూహి ఏవమస్సు వచనీయా – ‘‘ఇఙ్ఘ, తుమ్హే ఆయస్మన్తో ముహుత్తం ఏకమన్తం హోథ, యావాయం భిక్ఖు పారిసుద్ధిం దేతీ’’తి. ఏవఞ్చేతం లభేథ, ఇచ్చేతం కుసలం. నో చే లభేథ, తే భిక్ఖుపచ్చత్థికా ¶ భిక్ఖూహి ఏవమస్సు వచనీయా – ‘‘ఇఙ్ఘ, తుమ్హే ఆయస్మన్తో ఇమం భిక్ఖుం ముహుత్తం నిస్సీమం నేథ, యావ సఙ్ఘో ఉపోసథం కరోతీ’’తి. ఏవఞ్చేతం లభేథ, ఇచ్చేతం కుసలం. నో చే లభేథ, న త్వేవ వగ్గేన సఙ్ఘేన ఉపోసథో కాతబ్బో. కరేయ్య చే, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

౯౦. ఉమ్మత్తకసమ్ముతి

౧౬౭. అథ ¶ ఖో భగవా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘సన్నిపతథ, భిక్ఖవే, అత్థి సఙ్ఘస్స కరణీయ’’న్తి. ఏవం వుత్తే అఞ్ఞతరో భిక్ఖు భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘అత్థి, భన్తే, గగ్గో నామ భిక్ఖు ఉమ్మత్తకో, సో అనాగతో’’తి.

‘‘ద్వేమే, భిక్ఖవే, ఉమ్మత్తకా – అత్థి, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ఉమ్మత్తకో సరతిపి ఉపోసథం నపి సరతి, సరతిపి సఙ్ఘకమ్మం నపి సరతి, అత్థి నేవ సరతి; ఆగచ్ఛతిపి ఉపోసథం నపి ఆగచ్ఛతి, ఆగచ్ఛతిపి సఙ్ఘకమ్మం నపి ఆగచ్ఛతి, అత్థి నేవ ఆగచ్ఛతి. తత్ర, భిక్ఖవే, య్వాయం ఉమ్మత్తకో సరతిపి ఉపోసథం నపి సరతి, సరతిపి సఙ్ఘకమ్మం నపి సరతి, ఆగచ్ఛతిపి ఉపోసథం నపి ఆగచ్ఛతి, ఆగచ్ఛతిపి సఙ్ఘకమ్మం ¶ నపి ఆగచ్ఛతి, అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఏవరూపస్స ఉమ్మత్తకస్స ఉమ్మత్తకసమ్ముత్తిం దాతుం. ఏవఞ్చ పన, భిక్ఖవే, దాతబ్బా. బ్యత్తేన భిక్ఖునా పటిబలేన సఙ్ఘో ఞాపేతబ్బో –

‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో. గగ్గో భిక్ఖు ఉమ్మత్తకో – సరతిపి ఉపోసథం నపి సరతి, సరతిపి సఙ్ఘకమ్మం నపి సరతి, ఆగచ్ఛతిపి ఉపోసథం నపి ఆగచ్ఛతి, ఆగచ్ఛతిపి సఙ్ఘకమ్మం నపి ఆగచ్ఛతి. యది సఙ్ఘస్స పత్తకల్లం, సఙ్ఘో గగ్గస్స భిక్ఖునో ఉమ్మత్తకస్స ఉమ్మత్తకసమ్ముతిం ¶ దదేయ్య. సరేయ్య వా గగ్గో భిక్ఖు ఉపోసథం న వా సరేయ్య, సరేయ్య వా సఙ్ఘకమ్మం న వా సరేయ్య, ఆగచ్ఛేయ్య వా ఉపోసథం న వా ఆగచ్ఛేయ్య, ఆగచ్ఛేయ్య వా సఙ్ఘకమ్మం న వా ఆగచ్ఛేయ్య, సఙ్ఘో సహ వా గగ్గేన వినా వా గగ్గేన ఉపోసథం కరేయ్య, సఙ్ఘకమ్మం కరేయ్య. ఏసా ఞత్తి.

‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో. గగ్గో భిక్ఖు ఉమ్మత్తకో – సరతిపి ఉపోసథం నపి సరతి, సరతిపి సఙ్ఘకమ్మం నపి సరతి, ఆగచ్ఛతిపి ఉపోసథం నపి ఆగచ్ఛతి, ఆగచ్ఛతిపి సఙ్ఘకమ్మం నపి ఆగచ్ఛతి. సఙ్ఘో గగ్గస్స భిక్ఖునో ఉమ్మత్తకస్స ఉమ్మత్తకసమ్ముతిం ¶ దేతి. సరేయ్య వా గగ్గో భిక్ఖు ఉపోసథం న వా సరేయ్య, సరేయ్య వా సఙ్ఘకమ్మం న వా సరేయ్యం, ఆగచ్ఛేయ్య వా ఉపోసథం న వా ఆగచ్ఛేయ్య, ఆగచ్ఛేయ్య వా సఙ్ఘకమ్మం న వా ఆగచ్ఛేయ్య, సఙ్ఘో సహ వా గగ్గేన, వినా వా గగ్గేన ఉపోసథం కరిస్సతి, సఙ్ఘకమ్మం కరిస్సతి. యస్సాయస్మతో ఖమతి గగ్గస్స భిక్ఖునో ¶ ఉమ్మత్తకస్స ఉమ్మత్తకసమ్ముతియా దానం – సరేయ్య వా గగ్గో భిక్ఖు ఉపోసథం న వా సరేయ్య, సరేయ్య వా సఙ్ఘకమ్మం న వా సరేయ్య, ఆగచ్ఛేయ్య వా ఉపోసథం న వా ఆగచ్ఛేయ్య, ఆగచ్ఛేయ్య వా సఙ్ఘకమ్మం న వా ఆగచ్ఛేయ్య, సఙ్ఘో సహ వా గగ్గేన, వినా వా గగ్గేన ఉపోసథం కరిస్సతి, సఙ్ఘకమ్మం కరిస్సతి, సో తుణ్హస్స; యస్స నక్ఖమతి, సో భాసేయ్య.

‘‘దిన్నా సఙ్ఘేన గగ్గస్స భిక్ఖునో ఉమ్మత్తకస్స ఉమ్మత్తకసమ్ముతి. సరేయ్య వా గగ్గో భిక్ఖు ఉపోసథం న వా సరేయ్య, సరేయ్య వా సఙ్ఘకమ్మం న వా సరేయ్య, ఆగచ్ఛేయ్య వా ఉపోసథం న వా ఆగచ్ఛేయ్య, ఆగచ్ఛేయ్య వా సఙ్ఘకమ్మం న వా ఆగచ్ఛేయ్య, సఙ్ఘో సహ వా గగ్గేన వినా వా గగ్గేన ఉపోసథం కరిస్సతి, సఙ్ఘకమ్మం కరిస్సతి. ఖమతి సఙ్ఘస్స, తస్మా తుణ్హీ, ఏవమేతం ధారయామీ’’తి.

౯౧. సఙ్ఘుపోసథాదిప్పభేదం

౧౬౮. తేన ¶ ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే చత్తారో భిక్ఖూ విహరన్తి. అథ ఖో తేసం భిక్ఖూనం ఏతదహోసి – ‘‘భగవతా పఞ్ఞత్తం ‘ఉపోసథో కాతబ్బో’తి, మయఞ్చమ్హా చత్తారో జనా, కథం ను ఖో అమ్హేహి ఉపోసథో కాతబ్బో’’తి? భగవతో ఏతమత్థం ¶ ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, చతున్నం పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితున్తి.

తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే తయో భిక్ఖూ విహరన్తి. అథ ఖో తేసం భిక్ఖూనం ఏతదహోసి – ‘‘భగవతా అనుఞ్ఞాతం చతున్నం పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితుం, మయఞ్చమ్హా తయో ¶ జనా, కథం ను ఖో అమ్హేహి ఉపోసథో కాతబ్బో’’తి? భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, తిణ్ణం పారిసుద్ధిఉపోసథం కాతుం. ఏవఞ్చ పన, భిక్ఖవే, కాతబ్బో. బ్యత్తేన భిక్ఖునా పటిబలేన తే భిక్ఖూ ఞాపేతబ్బా –

‘‘సుణన్తు మే ఆయస్మన్తా. అజ్జుపోసథో పన్నరసో. యదాయస్మన్తానం పత్తకల్లం, మయం అఞ్ఞమఞ్ఞం పారిసుద్ధిఉపోసథం కరేయ్యామా’’తి.

థేరేన ¶ భిక్ఖునా ఏకంసం ఉత్తరాసఙ్గం కరిత్వా ఉక్కుటికం నిసీదిత్వా అఞ్జలిం పగ్గహేత్వా తే భిక్ఖూ ఏవమస్సు వచనీయా – ‘‘పరిసుద్ధో అహం, ఆవుసో; పరిసుద్ధోతి మం ధారేథ. పరిసుద్ధో అహం, ఆవుసో; పరిసుద్ధోతి మం ధారేథ. పరిసుద్ధో అహం, ఆవుసో; పరిసుద్ధోతి మం ధారేథా’’తి.

నవకేన భిక్ఖునా ఏకంసం ఉత్తరాసఙ్గం కరిత్వా ఉక్కుటికం నిసీదిత్వా అఞ్జలిం పగ్గహేత్వా తే భిక్ఖూ ఏవమస్సు వచనీయా – ‘‘పరిసుద్ధో అహం, భన్తే; పరిసుద్ధోతి మం ధారేథ. పరిసుద్ధో అహం, భన్తే; పరిసుద్ధోతి మం ధారేథ. పరిసుద్ధో అహం, భన్తే; పరిసుద్ధోతి మం ధారేథా’’తి.

తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే ద్వే భిక్ఖూ విహరన్తి. అథ ఖో తేసం భిక్ఖూనం ఏతదహోసి – ‘‘భగవతా అనుఞ్ఞాతం చతున్నం పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితుం, తిణ్ణన్నం పారిసుద్ధిఉపోసథం కాతుం. మయఞ్చమ్హా ద్వే జనా. కథం ను ఖో అమ్హేహి ఉపోసథో కాతబ్బో’’తి? భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, ద్విన్నం పారిసుద్ధిఉపోసథం కాతుం ¶ . ఏవఞ్చ పన, భిక్ఖవే, కాతబ్బో. థేరేన భిక్ఖునా ఏకంసం ఉత్తరాసఙ్గం కరిత్వా ఉక్కుటికం నిసీదిత్వా అఞ్జలిం పగ్గహేత్వా నవో భిక్ఖు ఏవమస్స వచనీయో – ‘‘పరిసుద్ధో అహం, ఆవుసో; పరిసుద్ధోతి మం ధారేహి. పరిసుద్ధో అహం, ఆవుసో; పరిసుద్ధోతి ¶ మం ధారేహి. పరిసుద్ధో అహం, ఆవుసో; పరిసుద్ధోతి మం ధారేహీ’’తి.

నవకేన ¶ భిక్ఖునా ఏకంసం ఉత్తరాసఙ్గం కరిత్వా ఉక్కుటికం నిసీదిత్వా అఞ్జలిం పగ్గహేత్వా థేరో భిక్ఖు ఏవమస్స వచనీయో – ‘‘పరిసుద్ధో అహం, భన్తే; పరిసుద్ధోతి మం ధారేథ. పరిసుద్ధో అహం, భన్తే; పరిసుద్ధోతి మం ధారేథ. పరిసుద్ధో అహం, భన్తే; పరిసుద్ధోతి మం ధారేథా’’తి.

తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే ఏకో భిక్ఖు విహరతి. అథ ఖో తస్స భిక్ఖునో ఏతదహోసి – ‘‘భగవతా అనుఞ్ఞాతం చతున్నం పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితుం, తిణ్ణన్నం పారిసుద్ధిఉపోసథం కాతుం, ద్విన్నం పారిసుద్ధిఉపోసథం కాతుం. అహఞ్చమ్హి ఏకకో. కథం ను ఖో మయా ఉపోసథో కాతబ్బో’’తి? భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే ఏకో భిక్ఖు విహరతి. తేన, భిక్ఖవే, భిక్ఖునా యత్థ భిక్ఖూ పటిక్కమన్తి ఉపట్ఠానసాలాయ వా, మణ్డపే వా, రుక్ఖమూలే వా, సో దేసో సమ్మజ్జిత్వా ¶ పానీయం పరిభోజనీయం ఉపట్ఠాపేత్వా ఆసనం ¶ పఞ్ఞపేత్వా పదీపం కత్వా నిసీదితబ్బం. సచే అఞ్ఞే భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి, తేహి సద్ధిం ఉపోసథో కాతబ్బో. నో చే ఆగచ్ఛన్తి, అజ్జ మే ఉపోసథోతి అధిట్ఠాతబ్బో. నో చే అధిట్ఠహేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్స.

తత్ర, భిక్ఖవే, యత్థ చత్తారో భిక్ఖూ విహరన్తి, న ఏకస్స పారిసుద్ధిం ఆహరిత్వా తీహి పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితబ్బం. ఉద్దిసేయ్యుం చే, ఆపత్తి దుక్కటస్స. తత్ర, భిక్ఖవే, యత్థ తయో భిక్ఖూ విహరన్తి, న ఏకస్స పారిసుద్ధిం ఆహరిత్వా ద్వీహి పారిసుద్ధిఉపోసథో కాతబ్బో. కరేయ్యుం చే, ఆపత్తి దుక్కటస్స. తత్ర, భిక్ఖవే, యత్థ ద్వే భిక్ఖూ విహరన్తి, న ఏకస్స పారిసుద్ధిం ఆహరిత్వా ఏకేన అధిట్ఠాతబ్బో. అధిట్ఠహేయ్య చే, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

౯౨. ఆపత్తిపటికమ్మవిధి

౧౬౯. తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరో భిక్ఖు తదహుపోసథే ఆపత్తిం ఆపన్నో హోతి. అథ ఖో తస్స భిక్ఖునో ఏతదహోసి – ‘‘భగవతా పఞ్ఞత్తం ‘న సాపత్తికేన ఉపోసథో కాతబ్బో’తి. అహఞ్చమ్హి ఆపత్తిం ఆపన్నో. కథం ను ఖో మయా పటిపజ్జితబ్బ’’న్తి? భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. ఇధ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖు తదహుపోసథే ఆపత్తిం ఆపన్నో హోతి. తేన, భిక్ఖవే, భిక్ఖునా ఏకం భిక్ఖుం ఉపసఙ్కమిత్వా ఏకంసం ఉత్తరాసఙ్గం కరిత్వా ఉక్కుటికం నిసీదిత్వా ¶ అఞ్జలిం పగ్గహేత్వా ¶ ఏవమస్స వచనీయో – ‘‘అహం, ఆవుసో, ఇత్థన్నామం ఆపత్తిం ఆపన్నో, తం పటిదేసేమీ’’తి. తేన వత్తబ్బో – ‘‘పస్ససీ’’తి. ‘‘ఆమ ¶ పస్సామీ’’తి. ‘‘ఆయతిం సంవరేయ్యాసీ’’తి.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖు తదహుపోసథే ఆపత్తియా వేమతికో హోతి. తేన, భిక్ఖవే, భిక్ఖునా ఏకం భిక్ఖుం ఉపసఙ్కమిత్వా ఏకంసం ఉత్తరాసఙ్గం కరిత్వా ఉక్కుటికం నిసీదిత్వా అఞ్జలిం పగ్గహేత్వా ఏవమస్స వచనీయో – ‘‘అహం, ఆవుసో, ఇత్థన్నామాయ ఆపత్తియా వేమతికో; యదా నిబ్బేమతికో భవిస్సామి, తదా తం ఆపత్తిం పటికరిస్సామీ’’తి వత్వా ఉపోసథో కాతబ్బో, పాతిమోక్ఖం సోతబ్బం, న త్వేవ తప్పచ్చయా ఉపోసథస్స అన్తరాయో కాతబ్బోతి.

తేన ఖో పన సమయేన ఛబ్బగ్గియా భిక్ఖూ సభాగం ఆపత్తిం దేసేన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, సభాగా ఆపత్తి దేసేతబ్బా. యో దేసేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

తేన ¶ ఖో పన సమయేన ఛబ్బగ్గియా భిక్ఖూ సభాగం ఆపత్తిం పటిగ్గణ్హన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, సభాగా ఆపత్తి పటిగ్గహేతబ్బా. యో పటిగ్గణ్హేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

౯౩. ఆపత్తిఆవికరణవిధి

౧౭౦. తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరో భిక్ఖు పాతిమోక్ఖే ఉద్దిస్సమానే ఆపత్తిం సరతి. అథ ఖో తస్స భిక్ఖునో ఏతదహోసి – ‘‘భగవతా పఞ్ఞత్తం ‘న సాపత్తికేన ఉపోసథో కాతబ్బో’తి. అహఞ్చమ్హి ఆపత్తిం ఆపన్నో. కథం ను ఖో మయా పటిపజ్జితబ్బ’’న్తి? భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖు పాతిమోక్ఖే ఉద్దిస్సమానే ¶ ఆపత్తిం సరతి. తేన, భిక్ఖవే, భిక్ఖునా సామన్తో భిక్ఖు ఏవమస్స వచనీయో – ‘‘అహం, ఆవుసో, ఇత్థన్నామం ఆపత్తిం ఆపన్నో. ఇతో వుట్ఠహిత్వా తం ఆపత్తిం పటికరిస్సామీ’’తి వత్వా ఉపోసథో కాతబ్బో, పాతిమోక్ఖం సోతబ్బం, న త్వేవ తప్పచ్చయా ఉపోసథస్స అన్తరాయో కాతబ్బో.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖు పాతిమోక్ఖే ఉద్దిస్సమానే ఆపత్తియా వేమతికో హోతి. తేన, భిక్ఖవే, భిక్ఖునా సామన్తో భిక్ఖు ఏవమస్స వచనీయో ¶ – ‘‘అహం, ఆవుసో, ఇత్థన్నామాయ ఆపత్తియా వేమతికో. యదా నిబ్బేమతికో భవిస్సామి, తదా తం ఆపత్తిం పటికరిస్సామీ’’తి వత్వా ఉపోసథో కాతబ్బో, పాతిమోక్ఖం సోతబ్బం; న త్వేవ తప్పచ్చయా ఉపోసథస్స అన్తరాయో కాతబ్బోతి.

౯౪. సభాగాపత్తిపటికమ్మవిధి

౧౭౧. తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సబ్బో సఙ్ఘో సభాగం ఆపత్తిం ఆపన్నో హోతి. అథ ఖో తేసం భిక్ఖూనం ఏతదహోసి – ‘‘భగవతా పఞ్ఞత్తం ‘న సభాగా ఆపత్తి దేసేతబ్బా, న సభాగా ఆపత్తి పటిగ్గహేతబ్బా’తి ¶ . అయఞ్చ సబ్బో సఙ్ఘో సభాగం ఆపత్తిం ఆపన్నో. కథం ను ఖో అమ్హేహి పటిపజ్జితబ్బ’’న్తి? భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం.

ఇధ ¶ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సబ్బో సఙ్ఘో సభాగం ఆపత్తిం ఆపన్నో హోతి. తేహి, భిక్ఖవే, భిక్ఖూహి ఏకో భిక్ఖు సామన్తా ఆవాసా సజ్జుకం పాహేతబ్బో – గచ్ఛావుసో, తం ఆపత్తిం పటికరిత్వా ¶ ఆగచ్ఛ; మయం తే సన్తికే ఆపత్తిం పటికరిస్సామాతి. ఏవఞ్చేతం లభేథ, ఇచ్చేతం కుసలం. నో చే లభేథ, బ్యత్తేన భిక్ఖునా పటిబలేన సఙ్ఘో ఞాపేతబ్బో –

‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో. అయం సబ్బో సఙ్ఘో సభాగం ఆపత్తిం ఆపన్నో. యదా అఞ్ఞం భిక్ఖుం సుద్ధం అనాపత్తికం పస్సిస్సతి, తదా తస్స సన్తికే తం ఆపత్తిం పటికరిస్సతీ’’తి వత్వా ఉపోసథో కాతబ్బో, పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితబ్బం, న త్వేవ తప్పచ్చయా ఉపోసథస్స అన్తరాయో కాతబ్బో.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సబ్బో సఙ్ఘో సభాగాయ ఆపత్తియా వేమతికో హోతి. బ్యత్తేన భిక్ఖునా పటిబలేన సఙ్ఘో ఞాపేతబ్బో –

‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో. అయం సబ్బో సఙ్ఘో సభాగాయ ఆపత్తియా వేమతికో. యదా నిబ్బేమతికో భవిస్సతి, తదా తం ఆపత్తిం పటికరిస్సతీ’’తి వత్వా ఉపోసథో కాతబ్బో, పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితబ్బం; న త్వేవ తప్పచ్చయా ఉపోసథస్స అన్తరాయో కాతబ్బో.

ఇధ ¶ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే వస్సూపగతో సఙ్ఘో సభాగం ఆపత్తిం ఆపన్నో హోతి. తేహి, భిక్ఖవే, భిక్ఖూహి ఏకో భిక్ఖు సామన్తా ఆవాసా సజ్జుకం పాహేతబ్బో – గచ్ఛావుసో, తం ఆపత్తిం పటికరిత్వా ఆగచ్ఛ; మయం తే సన్తికే తం ఆపత్తిం పటికరిస్సామాతి. ఏవఞ్చేతం లభేథ, ఇచ్చేతం కుసలం. నో చే లభేథ, ఏకో భిక్ఖు సత్తాహకాలికం పాహేతబ్బో – గచ్ఛావుసో, తం ఆపత్తిం పటికరిత్వా ఆగచ్ఛ; మయం తే సన్తికే తం ¶ ఆపత్తిం పటికరిస్సామాతి.

తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే సబ్బో సఙ్ఘో సభాగం ఆపత్తిం ఆపన్నో హోతి. సో న జానాతి తస్సా ఆపత్తియా నామగోత్తం. తత్థ అఞ్ఞో భిక్ఖు ఆగచ్ఛతి బహుస్సుతో ఆగతాగమో ధమ్మధరో వినయధరో మాతికాధరో పణ్డితో బ్యత్తో మేధావీ లజ్జీ కుక్కుచ్చకో సిక్ఖాకామో. తమేనం అఞ్ఞతరో భిక్ఖు యేన సో భిక్ఖు తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా తం భిక్ఖుం ఏతదవోచ – ‘‘యో ను ఖో, ఆవుసో, ఏవఞ్చేవఞ్చ కరోతి, కిం నామ ¶ సో ఆపత్తిం ఆపజ్జతీ’’తి? సో ఏవమాహ – ‘‘యో ఖో, ఆవుసో, ఏవఞ్చేవఞ్చ కరోతి, ఇమం నామ సో ఆపత్తిం ఆపజ్జతి. ఇమం నామ త్వం, ఆవుసో, ఆపత్తిం ఆపన్నో; పటికరోహి తం ఆపత్తి’’న్తి. సో ఏవమాహ – ‘‘న ఖో అహం, ఆవుసో, ఏకోవ ఇమం ఆపత్తిం ఆపన్నో; అయం సబ్బో ¶ సఙ్ఘో ఇమం ఆపత్తిం ఆపన్నో’’తి. సో ఏవమాహ – ‘‘కిం తే, ఆవుసో, కరిస్సతి పరో ఆపన్నో వా అనాపన్నో వా. ఇఙ్ఘ, త్వం, ఆవుసో, సకాయ ఆపత్తియా వుట్ఠాహీ’’తి. అథ ఖో సో భిక్ఖు తస్స భిక్ఖునో వచనేన తం ఆపత్తిం పటికరిత్వా యేన తే భిక్ఖూ తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా తే భిక్ఖూ ఏతదవోచ – ‘‘యో కిర, ఆవుసో, ఏవఞ్చేవఞ్చ కరోతి, ఇమం నామ సో ఆపత్తిం ఆపజ్జతి. ఇమం నామ తుమ్హే, ఆవుసో, ఆపత్తిం ఆపన్నా; పటికరోథ తం ఆపత్తి’’న్తి. అథ ఖో తే భిక్ఖూ న ఇచ్ఛింసు తస్స భిక్ఖునో వచనేన ¶ తం ఆపత్తిం పటికాతుం. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే సబ్బో సఙ్ఘో సభాగం ఆపత్తిం ఆపన్నో హోతి. సో న జానాతి తస్సా ఆపత్తియా నామగోత్తం. తత్థ అఞ్ఞో భిక్ఖు ఆగచ్ఛతి బహుస్సుతో ఆగతాగమో ధమ్మధరో ¶ వినయధరో మాతికాధరో పణ్డితో బ్యత్తో మేధావీ లజ్జీ కుక్కుచ్చకో సిక్ఖాకామో. తమేనం అఞ్ఞతరో భిక్ఖు యేన సో భిక్ఖు తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా తం భిక్ఖుం ఏవం వదేతి – ‘‘యో ను ఖో, ఆవుసో, ఏవఞ్చేవఞ్చ కరోతి, కిం నామ సో ఆపత్తిం ఆపజ్జతీ’’తి? సో ఏవం వదేతి – ‘‘యో ఖో, ఆవుసో, ఏవఞ్చేవఞ్చ కరోతి, ఇమం నామ సో ఆపత్తిం ఆపజ్జతి. ఇమం నామ త్వం, ఆవుసో, ఆపత్తిం ఆపన్నో; పటికరోహి తం ఆపత్తి’’న్తి. సో ఏవం వదేతి – ‘‘న ఖో అహం, ఆవుసో, ఏకోవ ఇమం ఆపత్తిం ఆపన్నో. అయం సబ్బో సఙ్ఘో ఇమం ఆపత్తిం ఆపన్నో’’తి. సో ఏవం వదేతి – ‘‘కిం తే, ఆవుసో, కరిస్సతి పరో ఆపన్నో వా అనాపన్నో వా. ఇఙ్ఘ, త్వం, ఆవుసో, సకాయ ఆపత్తియా వుట్ఠాహీ’’తి. సో చే, భిక్ఖవే, భిక్ఖు తస్స భిక్ఖునో వచనేన తం ఆపత్తిం పటికరిత్వా యేన తే భిక్ఖూ తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా తే భిక్ఖూ ఏవం వదేతి – ‘‘యో కిర, ఆవుసో, ఏవఞ్చేవఞ్చ కరోతి ఇమం నామ సో ఆపత్తిం ఆపజ్జతి, ఇమం నామ తుమ్హే ఆవుసో ఆపత్తిం ఆపన్నా, పటికరోథ తం ఆపత్తి’’న్తి. తే చే, భిక్ఖవే, భిక్ఖూ తస్స భిక్ఖునో వచనేన తం ఆపత్తిం ¶ పటికరేయ్యుం, ఇచ్చేతం కుసలం. నో చే పటికరేయ్యుం, న తే, భిక్ఖవే, భిక్ఖూ తేన భిక్ఖునా అకామా వచనీయాతి.

చోదనావత్థుభాణవారో నిట్ఠితో దుతియో.

౯౫. అనాపత్తిపన్నరసకం

౧౭౨. తేన ¶ ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతింసు చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే న జానింసు ‘‘అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతా’’తి ¶ . తే ధమ్మసఞ్ఞినో వినయసఞ్ఞినో వగ్గా సమగ్గసఞ్ఞినో ఉపోసథం అకంసు, పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసింసు. తేహి ఉద్దిస్సమానే పాతిమోక్ఖే, అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛింసు బహుతరా. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే న జానన్తి ‘‘అత్థఞ్ఞే ¶ ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతా’’తి. తే ధమ్మసఞ్ఞినో వినయసఞ్ఞినో వగ్గా సమగ్గసఞ్ఞినో ఉపోసథం కరోన్తి, పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిస్సమానే పాతిమోక్ఖే, అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి బహుతరా. తేహి, భిక్ఖవే, భిక్ఖూహి పున పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితబ్బం. ఉద్దేసకానం అనాపత్తి.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే న జానన్తి ‘‘అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతా’’తి. తే ధమ్మసఞ్ఞినో వినయసఞ్ఞినో ¶ వగ్గా సమగ్గసఞ్ఞినో ఉపోసథం కరోన్తి, పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిస్సమానే పాతిమోక్ఖే, అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి సమసమా. ఉద్దిట్ఠం సుఉద్దిట్ఠం, అవసేసం సోతబ్బం. ఉద్దేసకానం అనాపత్తి.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే న జానన్తి అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతాతి, తే ధమ్మసఞ్ఞినో వినయసఞ్ఞినో వగ్గా సమగ్గసఞ్ఞినో ఉపోసథం కరోన్తి పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిస్సమానే పాతిమోక్ఖే, అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి థోకతరా. ఉద్దిట్ఠం సుఉద్దిట్ఠం, అవసేసం సోతబ్బం. ఉద్దేసకానం అనాపత్తి.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే న జానన్తి అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతాతి, తే ధమ్మసఞ్ఞినో వినయసఞ్ఞినో వగ్గా సమగ్గసఞ్ఞినో ఉపోసథం కరోన్తి పాతిమోక్ఖం ¶ ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిట్ఠమత్తే పాతిమోక్ఖే, అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి బహుతరా. తేహి, భిక్ఖవే, భిక్ఖూహి పున పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితబ్బం. ఉద్దేసకానం అనాపత్తి.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే న జానన్తి అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతాతి, తే ధమ్మసఞ్ఞినో ¶ వినయసఞ్ఞినో వగ్గా సమగ్గసఞ్ఞినో ఉపోసథం కరోన్తి పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ¶ ఉద్దిట్ఠమత్తే పాతిమోక్ఖే, అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి సమసమా. ఉద్దిట్ఠం సుఉద్దిట్ఠం, తేసం సన్తికే పారిసుద్ధి ఆరోచేతబ్బా. ఉద్దేసకానం అనాపత్తి.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే న జానన్తి అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతాతి, తే ధమ్మసఞ్ఞినో వినయసఞ్ఞినో వగ్గా సమగ్గసఞ్ఞినో ఉపోసథం కరోన్తి పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిట్ఠమత్తే పాతిమోక్ఖే, అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి థోకతరా. ఉద్దిట్ఠం సుఉద్దిట్ఠం, తేసం సన్తికే పారిసుద్ధి ఆరోచేతబ్బా. ఉద్దేసకానం అనాపత్తి.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే న జానన్తి అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతాతి, తే ధమ్మసఞ్ఞినో వినయసఞ్ఞినో వగ్గా సమగ్గసఞ్ఞినో ఉపోసథం కరోన్తి పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిట్ఠమత్తే పాతిమోక్ఖే, అవుట్ఠితాయ ¶ పరిసాయ, అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి బహుతరా. తేహి, భిక్ఖవే, భిక్ఖూహి పున పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితబ్బం. ఉద్దేసకానం అనాపత్తి.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా ¶ . తే న జానన్తి అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతాతి, తే ధమ్మసఞ్ఞినో వినయసఞ్ఞినో వగ్గా సమగ్గసఞ్ఞినో ఉపోసథం కరోన్తి పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిట్ఠమత్తే పాతిమోక్ఖే, అవుట్ఠితాయ పరిసాయ, అథఞ్ఞే ఆవాసికా ¶ భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి సమసమా. ఉద్దిట్ఠం సుఉద్దిట్ఠం, తేసం సన్తికే పారిసుద్ధి ఆరోచేతబ్బా. ఉద్దేసకానం అనాపత్తి.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే న జానన్తి అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతాతి, తే ధమ్మసఞ్ఞినో వినయసఞ్ఞినో వగ్గా సమగ్గాసఞ్ఞినో ఉపోసథం కరోన్తి పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిట్ఠమత్తే పాతిమోక్ఖే, అవుట్ఠితాయ పరిసాయ, అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి థోకతరా. ఉద్దిట్ఠం సుఉద్దిట్ఠం, తేసం సన్తికే పారిసుద్ధి ఆరోచేతబ్బా. ఉద్దేసకానం అనాపత్తి.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే న జానన్తి అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతాతి, తే ధమ్మసఞ్ఞినో వినయసఞ్ఞినో వగ్గా సమగ్గసఞ్ఞినో ఉపోసథం కరోన్తి పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిట్ఠమత్తే పాతిమోక్ఖే, ఏకచ్చాయ వుట్ఠితాయ పరిసాయ, అథఞ్ఞే ఆవాసికా ¶ భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి బహుతరా. తేహి, భిక్ఖవే, భిక్ఖూహి పున పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితబ్బం. ఉద్దేసకానం అనాపత్తి.

ఇధ ¶ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే న జానన్తి అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతాతి, తే ధమ్మసఞ్ఞినో వినయసఞ్ఞినో వగ్గా సమగ్గసఞ్ఞినో ఉపోసథం కరోన్తి పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిట్ఠమత్తే పాతిమోక్ఖే, ఏకచ్చాయ వుట్ఠితాయ పరిసాయ, అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి సమసమా. ఉద్దిట్ఠం సుఉద్దిట్ఠం, తేసం సన్తికే పారిసుద్ధి ఆరోచేతబ్బా. ఉద్దేసకానం అనాపత్తి.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే న జానన్తి అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతాతి, తే ధమ్మసఞ్ఞినో వినయసఞ్ఞినో వగ్గా సమగ్గసఞ్ఞినో ఉపోసథం కరోన్తి పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిట్ఠమత్తే పాతిమోక్ఖే, ఏకచ్చాయ వుట్ఠితాయ పరిసాయ, అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి థోకతరా. ఉద్దిట్ఠం సుఉద్దిట్ఠం, తేసం సన్తికే పారిసుద్ధి ఆరోచేతబ్బా. ఉద్దేసకానం అనాపత్తి.

ఇధ ¶ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే న జానన్తి అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతాతి, తే ధమ్మసఞ్ఞినో వినయసఞ్ఞినో వగ్గా సమగ్గసఞ్ఞినో ఉపోసథం కరోన్తి పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిట్ఠమత్తే పాతిమోక్ఖే, సబ్బాయ వుట్ఠితాయ పరిసాయ, అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి బహుతరా. తేహి, భిక్ఖవే, భిక్ఖూహి పున పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితబ్బం. ఉద్దేసకానం అనాపత్తి.

ఇధ ¶ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే న జానన్తి అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతాతి, తే ధమ్మసఞ్ఞినో వినయసఞ్ఞినో వగ్గా సమగ్గసఞ్ఞినో ఉపోసథం కరోన్తి పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిట్ఠమత్తే పాతిమోక్ఖే, సబ్బాయ వుట్ఠితాయ పరిసాయ, అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి సమసమా. ఉద్దిట్ఠం సుఉద్దిట్ఠం, తేసం సన్తికే పారిసుద్ధి ఆరోచేతబ్బా. ఉద్దేసకానం అనాపత్తి.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే న జానన్తి అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతాతి, తే ధమ్మసఞ్ఞినో వినయసఞ్ఞినో వగ్గా సమగ్గసఞ్ఞినో ఉపోసథం కరోన్తి పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిట్ఠమత్తే పాతిమోక్ఖే, సబ్బాయ వుట్ఠితాయ పరిసాయ, అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి థోకతరా. ఉద్దిట్ఠం సుఉద్దిట్ఠం, తేసం సన్తికే పారిసుద్ధి ఆరోచేతబ్బా. ఉద్దేసకానం అనాపత్తి.

అనాపత్తిపన్నరసకం నిట్ఠితం.

౯౬. వగ్గావగ్గసఞ్ఞీపన్నరసకం

౧౭౩. ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే జానన్తి ‘‘అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతా’’తి. తే ధమ్మసఞ్ఞినో వినయసఞ్ఞినో వగ్గా వగ్గసఞ్ఞినో ఉపోసథం కరోన్తి ¶ , పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిస్సమానే పాతిమోక్ఖే, అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి ¶ బహుతరా. తేహి, భిక్ఖవే, భిక్ఖూహి పున పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితబ్బం. ఉద్దేసకానం ఆపత్తి దుక్కటస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే జానన్తి అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతాతి, తే ధమ్మసఞ్ఞినో వినయసఞ్ఞినో వగ్గా సమగ్గసఞ్ఞినో ఉపోసథం కరోన్తి పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిస్సమానే పాతిమోక్ఖే, అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి సమసమా ¶ . ఉద్దిట్ఠం సుఉద్దిట్ఠం, అవసేసం సోతబ్బం. ఉద్దేసకానం ఆపత్తి దుక్కటస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే జానన్తి అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతాతి తే ధమ్మసఞ్ఞినో వినయసఞ్ఞినో వగ్గా వగ్గసఞ్ఞినో ఉపోసథం కరోన్తి పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిస్సమానే పాతిమోక్ఖే, అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి థోకతరా. ఉద్దిట్ఠం సుఉద్దిట్ఠం, అవసేసం సోతబ్బం. ఉద్దేసకానం ఆపత్తి దుక్కటస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే జానన్తి ‘‘అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతా’’తి. తే ధమ్మసఞ్ఞినో వినయసఞ్ఞినో వగ్గా వగ్గసఞ్ఞినో ఉపోసథం కరోన్తి, పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిట్ఠమత్తే పాతిమోక్ఖే…పే… అవుట్ఠితాయ ¶ పరిసాయ…పే… ఏకచ్చాయ వుట్ఠితాయ పరిసాయ…పే… సబ్బాయ వుట్ఠితాయ ¶ పరిసాయ అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి బహుతరా…పే… సమసమా…పే… థోకతరా. ఉద్దిట్ఠం సుఉద్దిట్ఠం, తేసం సన్తికే పారిసుద్ధి ఆరోచేతబ్బా. ఉద్దేసకానం ఆపత్తి దుక్కటస్స.

వగ్గావగ్గసఞ్ఞిపన్నరసకం నిట్ఠితం.

౯౭. వేమతికపన్నరసకం

౧౭౪. ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే జానన్తి ‘‘అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతా’’తి. తే, కప్పతి ను ఖో అమ్హాకం ఉపోసథో కాతుం న ను ఖో కప్పతీతి, వేమతికా ¶ ఉపోసథం కరోన్తి, పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిస్సమానే పాతిమోక్ఖే, అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి బహుతరా. తేహి, భిక్ఖవే, భిక్ఖూహి పున పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితబ్బం. ఉద్దేసకానం ఆపత్తి దుక్కటస్స.

ఇధ ¶ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే జానన్తి ‘‘అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతా’’తి, తే ‘‘కప్పతి ను ఖో అమ్హాకం ఉపోసథో కాతుం, న ను ఖో కప్పతీ’’తి, వేమతికా ఉపోసథం కరోన్తి, పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిస్సమానే పాతిమోక్ఖే, అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి సమసమా. ఉద్దిట్ఠం సుఉద్దిట్ఠం, అవసేసం సోతబ్బం. ఉద్దేసకానం ఆపత్తి దుక్కటస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే జానన్తి అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ¶ అనాగతాతి, తే కప్పతి ను ఖో అమ్హాకం ఉపోసథో కాతుం, న ను ఖో కప్పతీతి, వేమతికా ఉపోసథం కరోన్తి, పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిస్సమానే పాతిమోక్ఖే అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి థోకతరా. ఉద్దిట్ఠం సుఉద్దిట్ఠం, అవసేసం సోతబ్బం. ఉద్దేసకానం ఆపత్తి దుక్కటస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే జానన్తి ‘‘అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతా’’తి. తే, ‘‘కప్పతి ను ఖో అమ్హాకం ఉపోసథో కాతుం న ను ఖో కప్పతీ’’తి, వేమతికా ఉపోసథం కరోన్తి, పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిట్ఠమత్తే పాతిమోక్ఖే,…పే… అవుట్ఠితాయ పరిసాయ…పే… ఏకచ్చాయ వుట్ఠితాయ పరిసాయ…పే… సబ్బాయ వుట్ఠితాయ పరిసాయ, అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి బహుతరా…పే… సమసమా…పే… థోకతరా. ఉద్దిట్ఠం సుఉద్దిట్ఠం, తేసం సన్తికే పారిసుద్ధి ఆరోచేతబ్బా. ఉద్దేసకానం ఆపత్తి దుక్కటస్స.

వేమతికపన్నరసకం నిట్ఠితం.

౯౮. కుక్కుచ్చపకతపన్నరసకం

౧౭౫. ఇధ ¶ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే జానన్తి ‘‘అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతా’’తి. తే ‘‘కప్పతేవ అమ్హాకం ¶ ఉపోసథో కాతుం నామ్హాకం న కప్పతీ’’తి, కుక్కుచ్చపకతా ఉపోసథం కరోన్తి, పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిస్సమానే పాతిమోక్ఖే, అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి బహుతరా. తేహి, భిక్ఖవే, భిక్ఖూహి పున పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితబ్బం. ఉద్దేసకానం ఆపత్తి దుక్కటస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే జానన్తి ‘‘అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతా’’తి. తే ‘‘కప్పతేవ అమ్హాకం ఉపోసథో కాతుం నామ్హాకం న కప్పతీ’’తి, కుక్కుచ్చపకతా ఉపోసథం కరోన్తి, పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిస్సమానే పాతిమోక్ఖే, అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి సమసమా. ఉద్దిట్ఠం సుఉద్దిట్ఠం, అవసేసం సోతబ్బం. ఉద్దేసకానం ఆపత్తి దుక్కటస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే జానన్తి ‘‘అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతా’’తి. తే ‘‘కప్పతేవ అమ్హాకం ఉపోసథో కాతుం, నామ్హాకం న కప్పతీ’’తి, కుక్కుచ్చపకతా ఉపోసథం కరోన్తి, పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిస్సమానే పాతిమోక్ఖే, అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి థోకతరా. ఉద్దిట్ఠం సుఉద్దిట్ఠం, అవసేసం సోతబ్బం. ఉద్దేసకానం ఆపత్తి దుక్కటస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే ¶ , అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే జానన్తి ‘‘అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతా’’తి. తే ‘‘కప్పతేవ అమ్హాకం ఉపోసథో కాతుం నామ్హాకం న కప్పతీ’’తి, కుక్కుచ్చపకతా ఉపోసథం కరోన్తి, పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిట్ఠమత్తే పాతిమోక్ఖే,…పే… అవుట్ఠితాయ పరిసాయ…పే… ఏకచ్చాయ వుట్ఠితాయ పరిసాయ…పే… సబ్బాయ వుట్ఠితాయ పరిసాయ, అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి బహుతరా…పే… సమసమా ¶ …పే… థోకతరా. ఉద్దిట్ఠం సుఉద్దిట్ఠం, తేసం సన్తికే పారిసుద్ధి ఆరోచేతబ్బా. ఉద్దేసకానం ఆపత్తి దుక్కటస్స.

కుక్కుచ్చపకతపన్నరసకం నిట్ఠితం.

౯౯. భేదపురేక్ఖారపన్నరసకం

౧౭౬. ఇధ ¶ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే జానన్తి ‘‘అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతా’’తి. తే ‘‘నస్సన్తేతే, వినస్సన్తేతే, కో తేహి అత్థో’’తి – భేదపురేక్ఖారా ఉపోసథం కరోన్తి, పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిస్సమానే పాతిమోక్ఖే, అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి బహుతరా. తేహి ¶ , భిక్ఖవే, భిక్ఖూహి పున పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితబ్బం. ఉద్దేసకానం ఆపత్తి థుల్లచ్చయస్స ¶ .

ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే జానన్తి ‘‘అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతా’’తి. తే ‘‘నస్సన్తేతే, వినస్సన్తేతే, కో తేహి అత్థో’’తి – భేదపురేక్ఖారా ఉపోసథం కరోన్తి, పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిస్సమానే పాతిమోక్ఖే, అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి సమసమా. ఉద్దిట్ఠం సుఉద్దిట్ఠం, అవసేసం సోతబ్బం. ఉద్దేసకానం ఆపత్తి థుల్లచ్చయస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే జానన్తి ‘‘అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతా’’తి. తే ‘‘నస్సన్తేతే, వినస్సన్తేతే, కో తేహి అత్థో’’తి – భేదపురేక్ఖారా ఉపోసథం కరోన్తి, పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిస్సమానే పాతిమోక్ఖే, అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి థోకతరా. ఉద్దిట్ఠం సుఉద్దిట్ఠం, అవసేసం సోతబ్బం. ఉద్దేసకానం ఆపత్తి థుల్లచ్చయస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే జానన్తి ‘‘అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతా’’తి ¶ . తే ‘‘నస్సన్తేతే, వినస్సన్తేతే, కో తేహి అత్థో’’తి – భేదపురేక్ఖారా ఉపోసథం కరోన్తి, పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిట్ఠమత్తే పాతిమోక్ఖే అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి బహుతరా. తేహి, భిక్ఖవే, భిక్ఖూహి పున పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితబ్బం. ఉద్దేసకానం ఆపత్తి థుల్లచ్చయస్స.

ఇధ ¶ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే జానన్తి ‘‘అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతా’’తి తే ‘‘నస్సన్తేతే, వినస్సన్తేతే, కో తేహి అత్థో’’తి భేదపురేక్ఖారా ఉపోసథం కరోన్తి, పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిట్ఠమత్తే పాతిమోక్ఖే అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి సమసమా. ఉద్దిట్ఠం సుఉద్దిట్ఠం, తేసం సన్తికే పారిసుద్ధి ఆరోచేతబ్బా. ఉద్దేసకానం ఆపత్తి థుల్లచ్చయస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే జానన్తి ‘‘అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతా’’తి. తే ‘‘నస్సన్తేతే, వినస్సన్తేతే, కో తేహి అత్థో’’తి – భేదపురేక్ఖారా ఉపోసథం కరోన్తి, పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిట్ఠమత్తే పాతిమోక్ఖే అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి థోకతరా. ఉద్దిట్ఠం సుఉద్దిట్ఠం, తేసం సన్తికే పారిసుద్ధి ఆరోచేతబ్బా. ఉద్దేసకానం ఆపత్తి థుల్లచ్చయస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే జానన్తి ‘‘అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతా’’తి. తే ‘‘నస్సన్తేతే, వినస్సన్తేతే, కో తేహి అత్థో’’తి – భేదపురేక్ఖారా ఉపోసథం కరోన్తి, పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిట్ఠమత్తే పాతిమోక్ఖే, అవుట్ఠితాయ పరిసాయ, అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి బహుతరా. తేహి, భిక్ఖవే, భిక్ఖూహి పున పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితబ్బం. ఉద్దేసకానం ఆపత్తి థుల్లచ్చయస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే జానన్తి ‘‘అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతా’’తి. తే ‘‘నస్సన్తేతే, వినస్సన్తేతే, కో తేహి అత్థో’’తి – భేదపురేక్ఖారా ఉపోసథం కరోన్తి, పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిట్ఠమత్తే పాతిమోక్ఖే, అవుట్ఠితాయ పరిసాయ, అథఞ్ఞే ¶ ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి సమసమా. ఉద్దిట్ఠం సుఉద్దిట్ఠం, తేసం సన్తికే పారిసుద్ధి ఆరోచేతబ్బా. ఉద్దేసకానం ఆపత్తి థుల్లచ్చయస్స.

ఇధ ¶ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే జానన్తి ‘‘అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతా’’తి. తే ‘‘నస్సన్తేతే, వినస్సన్తేతే, కో తేహి అత్థో’’తి – భేదపురేక్ఖారా ఉపోసథం కరోన్తి, పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిట్ఠమత్తే పాతిమోక్ఖే, అవుట్ఠితాయ పరిసాయ, అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి థోకతరా. ఉద్దిట్ఠం సుఉద్దిట్ఠం, తేసం సన్తికే పారిసుద్ధి ఆరోచేతబ్బా. ఉద్దేసకానం ఆపత్తి థుల్లచ్చయస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే జానన్తి ‘‘అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతా’’తి. తే ‘‘నస్సన్తేతే, వినస్సన్తేతే, కో తేహి అత్థో’’తి – భేదపురేక్ఖారా ఉపోసథం కరోన్తి, పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిట్ఠమత్తే పాతిమోక్ఖే, ఏకచ్చాయ వుట్ఠితాయ పరిసాయ, అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి బహుతరా. తేహి, భిక్ఖవే, భిక్ఖూహి పున పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితబ్బం. ఉద్దేసకానం ఆపత్తి థుల్లచ్చయస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే జానన్తి ‘‘అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతా’’తి. తే ‘‘నస్సన్తేతే, వినస్సన్తేతే, కో తేహి అత్థో’’తి – భేదపురేక్ఖారా ఉపోసథం కరోన్తి, పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిట్ఠమత్తే పాతిమోక్ఖే, ఏకచ్చాయ వుట్ఠితాయ పరిసాయ, అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి సమసమా. ఉద్దిట్ఠం సుఉద్దిట్ఠం, తేసం సన్తికే పారిసుద్ధి ఆరోచేతబ్బా. ఉద్దేసకానం ఆపత్తి థుల్లచ్చయస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే జానన్తి ‘‘అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతా’’తి. తే ‘‘నస్సన్తేతే, వినస్సన్తేతే, కో తేహి అత్థో’’తి – భేదపురేక్ఖారా ఉపోసథం కరోన్తి, పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిట్ఠమత్తే పాతిమోక్ఖే, ఏకచ్చాయ వుట్ఠితాయ పరిసాయ, అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి థోకతరా. ఉద్దిట్ఠం ¶ సుఉద్దిట్ఠం, తేసం సన్తికే పారిసుద్ధి ఆరోచేతబ్బా. ఉద్దేసకానం ఆపత్తి థుల్లచ్చయస్స.

ఇధ ¶ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే జానన్తి ‘‘అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతా’’తి. తే ‘‘నస్సన్తేతే, వినస్సన్తేతే, కో తేహి అత్థో’’తి – భేదపురేక్ఖారా ఉపోసథం కరోన్తి, పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిట్ఠమత్తే పాతిమోక్ఖే, సబ్బాయ వుట్ఠితాయ పరిసాయ, అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి బహుతరా. తేహి, భిక్ఖవే, భిక్ఖూహి పున పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితబ్బం. ఉద్దేసకానం ఆపత్తి థుల్లచ్చయస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే జానన్తి ‘‘అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతా’’తి. తే ‘‘నస్సన్తేతే, వినస్సన్తేతే, కో తేహి అత్థో’’తి – భేదపురేక్ఖారా ఉపోసథం కరోన్తి, పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిట్ఠమత్తే పాతిమోక్ఖే, సబ్బాయ వుట్ఠితాయ పరిసాయ, అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి సమసమా. ఉద్దిట్ఠం సుఉద్దిట్ఠం, తేసం సన్తికే పారిసుద్ధి ఆరోచేతబ్బా. ఉద్దేసకానం ఆపత్తి థుల్లచ్చయస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే జానన్తి ‘‘అత్థఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అనాగతా’’తి. తే ‘‘నస్సన్తేతే, వినస్సన్తేతే, కో తేహి అత్థో’’తి – భేదపురేక్ఖారా ఉపోసథం కరోన్తి, పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసన్తి. తేహి ఉద్దిట్ఠమత్తే పాతిమోక్ఖే, సబ్బాయ వుట్ఠితాయ పరిసాయ, అథఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి థోకతరా. ఉద్దిట్ఠం సుఉద్దిట్ఠం, తేసం సన్తికే పారిసుద్ధి ఆరోచేతబ్బా. ఉద్దేసకానం ఆపత్తి థుల్లచ్చయస్స.

భేదపురేక్ఖారపన్నరసకం నిట్ఠితం.

పఞ్చవీసతికా నిట్ఠితా.

౧౦౦. సీమోక్కన్తికపేయ్యాలం

౧౭౭. ఇధ ¶ పన, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే తదహుపోసథే సమ్బహులా ఆవాసికా భిక్ఖూ సన్నిపతన్తి చత్తారో వా అతిరేకా వా. తే న జానన్తి ‘‘అఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అన్తోసీమం ఓక్కమన్తీ’’తి ¶ …పే… తే న జానన్తి ‘‘అఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అన్తోసీమం ఓక్కన్తా’’తి…పే… తే న పస్సన్తి అఞ్ఞే ఆవాసికే భిక్ఖూ అన్తోసీమం ఓక్కమన్తే ¶ …పే… తే న పస్సన్తి అఞ్ఞే ఆవాసికే భిక్ఖూ అన్తోసీమం ఓక్కన్తే…పే… తే న సుణన్తి ‘‘అఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అన్తోసీమం ఓక్కమన్తీ’’తి…పే… తే న సుణన్తి ‘‘అఞ్ఞే ఆవాసికా భిక్ఖూ అన్తోసీమం ఓక్కన్తా’’తి…పే….

ఆవాసికేన ఆవాసికా ఏకసతపఞ్చసత్తతి తికనయతో, ఆవాసికేన ఆగన్తుకా, ఆగన్తుకేన ఆవాసికా, ఆగన్తుకేన ఆగన్తుకా పేయ్యాలముఖేన సత్త తికసతాని హోన్తి.

౧౭౮. ఇధ పన, భిక్ఖవే, ఆవాసికానం భిక్ఖూనం చాతుద్దసో హోతి, ఆగన్తుకానం పన్నరసో. సచే ఆవాసికా బహుతరా హోన్తి, ఆగన్తుకేహి ఆవాసికానం అనువత్తితబ్బం. సచే సమసమా హోన్తి, ఆగన్తుకేహి ఆవాసికానం అనువత్తితబ్బం. సచే ఆగన్తుకా బహుతరా హోన్తి, ఆవాసికేహి ఆగన్తుకానం అనువత్తితబ్బం.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, ఆవాసికానం భిక్ఖూనం పన్నరసో హోతి, ఆగన్తుకానం చాతుద్దసో. సచే ఆవాసికా బహుతరా హోన్తి, ఆగన్తుకేహి ఆవాసికానం అనువత్తితబ్బం. సచే సమసమా హోన్తి, ఆగన్తుకేహి ఆవాసికానం అనువత్తితబ్బం. సచే ఆగన్తుకా బహుతరా హోన్తి, ఆవాసికేహి ఆగన్తుకానం అనువత్తితబ్బం.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, ఆవాసికానం భిక్ఖూనం పాటిపదో హోతి, ఆగన్తుకానం పన్నరసో. సచే ఆవాసికా బహుతరా హోన్తి, ఆవాసికేహి ¶ ఆగన్తుకానం నాకామా దాతబ్బా సామగ్గీ. ఆగన్తుకేహి నిస్సీమం గన్త్వా ఉపోసథో కాతబ్బో. సచే సమసమా హోన్తి, ఆవాసికేహి ఆగన్తుకానం నాకామా దాతబ్బా సామగ్గీ. ఆగన్తుకేహి నిస్సీమం ¶ గన్త్వా ఉపోసథో కాతబ్బో. సచే ఆగన్తుకా బహుతరా హోన్తి, ఆవాసికేహి ఆగన్తుకానం సామగ్గీ వా దాతబ్బా నిస్సీమం వా గన్తబ్బం.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, ఆవాసికానం భిక్ఖూనం పన్నరసో హోతి, ఆగన్తుకానం ¶

పాటిపదో. సచే ఆవాసికా బహుతరా హోన్తి, ఆగన్తుకేహి ఆవాసికానం సామగ్గీ వా దాతబ్బా నిస్సీమం ¶ వా గన్తబ్బం. సచే సమసమా హోన్తి, ఆగన్తుకేహి ఆవాసికానం సామగ్గీ వా దాతబ్బా నిస్సీమం వా గన్తబ్బం. సచే ఆగన్తుకా బహుతరా హోన్తి, ఆగన్తుకేహి ఆవాసికానం నాకామా దాతబ్బా సామగ్గీ. ఆవాసికేహి నిస్సీమం గన్త్వా ఉపోసథో కాతబ్బో.

సీమోక్కన్తికపేయ్యాలం నిట్ఠితం.

౧౦౧. లిఙ్గాదిదస్సనం

౧౭౯. ఇధ పన, భిక్ఖవే, ఆగన్తుకా భిక్ఖూ పస్సన్తి ఆవాసికానం భిక్ఖూనం ఆవాసికాకారం, ఆవాసికలిఙ్గం, ఆవాసికనిమిత్తం, ఆవాసికుద్దేసం, సుపఞ్ఞత్తం మఞ్చపీఠం, భిసిబిబ్బోహనం, పానీయం పరిభోజనీయం సూపట్ఠితం, పరివేణం సుసమ్మట్ఠం; పస్సిత్వా వేమతికా హోన్తి – ‘‘అత్థి ను ఖో ఆవాసికా భిక్ఖూ నత్థి ను ఖో’’తి. తే వేమతికా న విచినన్తి; అవిచినిత్వా ఉపోసథం కరోన్తి. ఆపత్తి దుక్కటస్స. తే వేమతికా విచినన్తి; విచినిత్వా న పస్సన్తి; అపస్సిత్వా ఉపోసథం కరోన్తి. అనాపత్తి. తే వేమతికా విచినన్తి; విచినిత్వా పస్సన్తి; పస్సిత్వా ఏకతో ¶ ఉపోసథం కరోన్తి. అనాపత్తి. తే వేమతికా విచినన్తి; విచినిత్వా పస్సన్తి; పస్సిత్వా పాటేక్కం ఉపోసథం కరోన్తి. ఆపత్తి దుక్కటస్స. తే వేమతికా విచినన్తి; విచినిత్వా పస్సన్తి; పస్సిత్వా – ‘‘నస్సన్తేతే, వినస్సన్తేతే, కో తేహి అత్థో’’తి – భేదపురేక్ఖారా ఉపోసథం కరోన్తి. ఆపత్తి థుల్లచ్చయస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, ఆగన్తుకా భిక్ఖూ సుణన్తి ఆవాసికానం భిక్ఖూనం ఆవాసికాకారం, ఆవాసికలిఙ్గం, ఆవాసికనిమిత్తం, ఆవాసికుద్దేసం, చఙ్కమన్తానం పదసద్దం, సజ్ఝాయసద్దం, ఉక్కాసితసద్దం, ఖిపితసద్దం; సుత్వా వేమతికా హోన్తి – ‘‘అత్థి ను ఖో ఆవాసికా భిక్ఖూ నత్థి ను ఖో’’తి. తే వేమతికా న విచినన్తి; అవిచినిత్వా ఉపోసథం కరోన్తి. ఆపత్తి దుక్కటస్స. తే వేమతికా విచినన్తి; విచినిత్వా న పస్సన్తి; అపస్సిత్వా ఉపోసథం ¶ కరోన్తి. అనాపత్తి. తే వేమతికా విచినన్తి; విచినిత్వా పస్సన్తి; పస్సిత్వా ఏకతో ఉపోసథం కరోన్తి. అనాపత్తి. తే వేమతికా విచినన్తి; విచినిత్వా పస్సన్తి; పస్సిత్వా పాటేక్కం ఉపోసథం కరోన్తి. ఆపత్తి దుక్కటస్స. తే వేమతికా విచినన్తి; విచినిత్వా పస్సన్తి; పస్సిత్వా – ‘‘నస్సన్తేతే, వినస్సన్తేతే, కో తేహి అత్థో’’తి – భేదపురేక్ఖారా ఉపోసథం కరోన్తి. ఆపత్తి థుల్లచ్చయస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, ఆవాసికా భిక్ఖూ పస్సన్తి ఆగన్తుకానం భిక్ఖూనం ఆగన్తుకాకారం, ఆగన్తుకలిఙ్గం, ఆగన్తుకనిమిత్తం, ఆగన్తుకుద్దేసం, అఞ్ఞాతకం పత్తం, అఞ్ఞాతకం ¶ చీవరం, అఞ్ఞాతకం నిసీదనం, పాదానం ధోతం, ఉదకనిస్సేకం; పస్సిత్వా ¶ వేమతికా హోన్తి – ‘‘అత్థి ను ఖో ఆగన్తుకా భిక్ఖూ నత్థి ను ఖో’’తి. తే వేమతికా న విచినన్తి; అవిచినిత్వా ఉపోసథం కరోన్తి. ఆపత్తి దుక్కటస్స. తే వేమతికా విచినన్తి; విచినిత్వా న పస్సన్తి; అపస్సిత్వా ఉపోసథం కరోన్తి. అనాపత్తి. తే వేమతికా విచినన్తి; విచినిత్వా పస్సన్తి; పస్సిత్వా ఏకతో ఉపోసథం కరోన్తి. అనాపత్తి. తే వేమతికా విచినన్తి; విచినిత్వా పస్సన్తి; పస్సిత్వా పాటేక్కం ఉపోసథం కరోన్తి. ఆపత్తి దుక్కటస్స. తే వేమతికా విచినన్తి; విచినిత్వా పస్సన్తి; పస్సిత్వా – ‘‘నస్సన్తేతే, వినస్సన్తేతే, కో తేహి అత్థో’’తి – భేదపురేక్ఖారా ఉపోసథం కరోన్తి. ఆపత్తి థుల్లచ్చయస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, ఆవాసికా భిక్ఖూ సుణన్తి ఆగన్తుకానం భిక్ఖూనం ఆగన్తుకాకారం, ఆగన్తుకలిఙ్గం, ఆగన్తుకనిమిత్తం, ఆగన్తుకుద్దేసం, ఆగచ్ఛన్తానం పదసద్దం, ఉపాహనపప్ఫోటనసద్దం, ఉక్కాసితసద్దం, ఖిపితసద్దం; సుత్వా వేమతికా హోన్తి – ‘‘అత్థి ను ఖో ఆగన్తుకా భిక్ఖూ నత్థి ను ఖో’’తి. తే వేమతికా న విచినన్తి; అవిచినిత్వా ఉపోసథం కరోన్తి. ఆపత్తి దుక్కటస్స. తే వేమతికా విచినన్తి; విచినిత్వా న పస్సన్తి; అపస్సిత్వా ఉపోసథం కరోన్తి. అనాపత్తి. తే వేమతికా విచినన్తి; విచినిత్వా పస్సన్తి; పస్సిత్వా ఏకతో ఉపోసథం కరోన్తి. అనాపత్తి. తే వేమతికా విచినన్తి; విచినిత్వా పస్సన్తి; పస్సిత్వా పాటేక్కం ఉపోసథం కరోన్తి. ఆపత్తి దుక్కటస్స. తే వేమతికా విచినన్తి; విచినిత్వా పస్సన్తి; పస్సిత్వా – ‘‘నస్సన్తేతే, వినస్సన్తేతే ¶ , కో తేహి అత్థో’’తి – భేదపురేక్ఖారా ఉపోసథం కరోన్తి. ఆపత్తి థుల్లచ్చయస్స ¶ .

లిఙ్గాదిదస్సనం నిట్ఠితం.

౧౦౨. నానాసంవాసకాదీహి ఉపోసథకరణం

౧౮౦. ఇధ ¶ పన, భిక్ఖవే, ఆగన్తుకా భిక్ఖూ పస్సన్తి ఆవాసికే భిక్ఖూ నానాసంవాసకే. తే సమానసంవాసకదిట్ఠిం పటిలభన్తి; సమానసంవాసకదిట్ఠిం పటిలభిత్వా న పుచ్ఛన్తి; అపుచ్ఛిత్వా ఏకతో ఉపోసథం కరోన్తి. అనాపత్తి. తే పుచ్ఛన్తి; పుచ్ఛిత్వా నాభివితరన్తి; అనభివితరిత్వా ఏకతో ఉపోసథం కరోన్తి. ఆపత్తి దుక్కటస్స. తే పుచ్ఛన్తి; పుచ్ఛిత్వా నాభివితరన్తి; అనభివితరిత్వా పాటేక్కం ఉపోసథం కరోన్తి. అనాపత్తి.

ఇధ ¶ పన, భిక్ఖవే, ఆగన్తుకా భిక్ఖూ పస్సన్తి ఆవాసికే భిక్ఖూ సమానసంవాసకే. తే నానాసంవాసకదిట్ఠిం పటిలభన్తి; నానాసంవాసకదిట్ఠిం పటిలభిత్వా న పుచ్ఛన్తి; అపుచ్ఛిత్వా ఏకతో ఉపోసథం కరోన్తి. ఆపత్తి దుక్కటస్స. తే పుచ్ఛన్తి; పుచ్ఛిత్వా అభివితరన్తి; అభివితరిత్వా పాటేక్కం ఉపోసథం కరోన్తి. ఆపత్తి దుక్కటస్స. తే పుచ్ఛన్తి; పుచ్ఛిత్వా అభివితరన్తి; అభివితరిత్వా ఏకతో ఉపోసథం కరోన్తి. అనాపత్తి.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, ఆవాసికా భిక్ఖూ పస్సన్తి ఆగన్తుకే భిక్ఖూ నానాసంవాసకే. తే సమానసంవాసకదిట్ఠిం పటిలభన్తి; సమానసంవాసకదిట్ఠిం పటిలభిత్వా న పుచ్ఛన్తి; అపుచ్ఛిత్వా ఏకతో ఉపోసథం కరోన్తి. అనాపత్తి. తే పుచ్ఛన్తి; పుచ్ఛిత్వా నాభివితరన్తి; అనభివితరిత్వా ఏకతో ఉపోసథం కరోన్తి. ఆపత్తి దుక్కటస్స. తే పుచ్ఛన్తి; పుచ్ఛిత్వా నాభివితరన్తి ¶ ; అనభివితరిత్వా పాటేక్కం ఉపోసథం కరోన్తి. అనాపత్తి.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, ఆవాసికా భిక్ఖూ పస్సన్తి ఆగన్తుకే భిక్ఖూ సమానసంవాసకే. తే నానాసంవాసకదిట్ఠిం పటిలభన్తి; నానాసంవాసకదిట్ఠిం పటిలభిత్వా న పుచ్ఛన్తి; అపుచ్ఛిత్వా ఏకతో ఉపోసథం కరోన్తి. ఆపత్తి దుక్కటస్స. తే పుచ్ఛన్తి; పుచ్ఛిత్వా అభివితరన్తి; అభివితరిత్వా పాటేక్కం ఉపోసథం కరోన్తి. ఆపత్తి దుక్కటస్స. తే పుచ్ఛన్తి; పుచ్ఛిత్వా అభివితరన్తి; అభివితరిత్వా ఏకతో ఉపోసథం కరోన్తి. అనాపత్తి.

నానాసంవాసకాదీహి ఉపోసథకరణం నిట్ఠితం.

౧౦౩. నగన్తబ్బవారో

౧౮౧. న, భిక్ఖవే, తదహుపోసథే సభిక్ఖుకా ఆవాసా అభిక్ఖుకో ఆవాసో గన్తబ్బో, అఞ్ఞత్ర సఙ్ఘేన అఞ్ఞత్ర అన్తరాయా. న, భిక్ఖవే ¶ , తదహుపోసథే సభిక్ఖుకా ఆవాసా అభిక్ఖుకో అనావాసో గన్తబ్బో, అఞ్ఞత్ర సఙ్ఘేన అఞ్ఞత్ర అన్తరాయా. న, భిక్ఖవే, తదహుపోసథే సభిక్ఖుకా ఆవాసా అభిక్ఖుకో ఆవాసో వా అనావాసో వా గన్తబ్బో, అఞ్ఞత్ర సఙ్ఘేన అఞ్ఞత్ర అన్తరాయా.

న ¶ , భిక్ఖవే, తదహుపోసథే సభిక్ఖుకా అనావాసా అభిక్ఖుకో ఆవాసో గన్తబ్బో, అఞ్ఞత్ర సఙ్ఘేన అఞ్ఞత్ర అన్తరాయా. న, భిక్ఖవే, తదహుపోసథే సభిక్ఖుకా అనావాసా అభిక్ఖుకో అనావాసో గన్తబ్బో, అఞ్ఞత్ర సఙ్ఘేన అఞ్ఞత్ర అన్తరాయా. న, భిక్ఖవే, తదహుపోసథే సభిక్ఖుకా అనావాసా అభిక్ఖుకో ఆవాసో వా అనావాసో వా గన్తబ్బో, అఞ్ఞత్ర సఙ్ఘేన అఞ్ఞత్ర అన్తరాయా.

న, భిక్ఖవే, తదహుపోసథే సభిక్ఖుకా ఆవాసా వా అనావాసా వా అభిక్ఖుకో ఆవాసో గన్తబ్బో, అఞ్ఞత్ర సఙ్ఘేన అఞ్ఞత్ర అన్తరాయా. న, భిక్ఖవే ¶ , తదహుపోసథే సభిక్ఖుకా ఆవాసా వా అనావాసా వా అభిక్ఖుకో అనావాసో గన్తబ్బో, అఞ్ఞత్ర సఙ్ఘేన అఞ్ఞత్ర అన్తరాయా. న, భిక్ఖవే, తదహుపోసథే సభిక్ఖుకా ఆవాసా వా అనావాసా వా అభిక్ఖుకో ఆవాసో వా అనావాసో వా గన్తబ్బో, అఞ్ఞత్ర సఙ్ఘేన అఞ్ఞత్ర అన్తరాయా.

న, భిక్ఖవే, తదహుపోసథే ¶ సభిక్ఖుకా ఆవాసా సభిక్ఖుకో ఆవాసో గన్తబ్బో, యత్థస్సు భిక్ఖూ నానాసంవాసకా, అఞ్ఞత్ర సఙ్ఘేన అఞ్ఞత్ర అన్తరాయా. న, భిక్ఖవే, తదహుపోసథే సభిక్ఖుకా ఆవాసా సభిక్ఖుకో అనావాసో గన్తబ్బో, యత్థస్సు భిక్ఖూ నానాసంవాసకా, అఞ్ఞత్ర సఙ్ఘేన అఞ్ఞత్ర అన్తరాయా. న, భిక్ఖవే, తదహుపోసథే సభిక్ఖుకా ఆవాసా సభిక్ఖుకో ఆవాసో వా అనావాసో వా గన్తబ్బో, యత్థస్సు భిక్ఖూ నానాసంవాసకా, అఞ్ఞత్ర సఙ్ఘేన అఞ్ఞత్ర అన్తరాయా.

న, భిక్ఖవే, తదహుపోసథే సభిక్ఖుకా అనావాసా సభిక్ఖుకో ఆవాసో గన్తబ్బో, యత్థస్సు భిక్ఖూ నానాసంవాసకా, అఞ్ఞత్ర సఙ్ఘేన అఞ్ఞత్ర అన్తరాయా. న, భిక్ఖవే, తదహుపోసథే సభిక్ఖుకా అనావాసా సభిక్ఖుకో అనావాసో గన్తబ్బో, యత్థస్సు భిక్ఖూ నానాసంవాసకా, అఞ్ఞత్ర సఙ్ఘేన అఞ్ఞత్ర అన్తరాయా. న, భిక్ఖవే, తదహుపోసథే ¶ సభిక్ఖుకా అనావాసా సభిక్ఖుకో ఆవాసో వా అనావాసో వా గన్తబ్బో, యత్థస్సు భిక్ఖూ నానాసంవాసకా, అఞ్ఞత్ర సఙ్ఘేన అఞ్ఞత్ర అన్తరాయా.

న, భిక్ఖవే, తదహుపోసథే సభిక్ఖుకా ఆవాసా వా అనావాసా వా సభిక్ఖుకో ఆవాసో గన్తబ్బో, యత్థస్సు భిక్ఖూ నానాసంవాసకా, అఞ్ఞత్ర సఙ్ఘేన అఞ్ఞత్ర అన్తరాయా. న, భిక్ఖవే, తదహుపోసథే సభిక్ఖుకా ఆవాసా వా అనావాసా వా సభిక్ఖుకో అనావాసో గన్తబ్బో, యత్థస్సు భిక్ఖూ నానాసంవాసకా, అఞ్ఞత్ర సఙ్ఘేన అఞ్ఞత్ర అన్తరాయా. న, భిక్ఖవే, తదహుపోసథే ¶ సభిక్ఖుకా ఆవాసా వా అనావాసా వా సభిక్ఖుకో ఆవాసో వా అనావాసో వా గన్తబ్బో, యత్థస్సు భిక్ఖూ నానాసంవాసకా, అఞ్ఞత్ర సఙ్ఘేన అఞ్ఞత్ర అన్తరాయా.

నగన్తబ్బవారో నిట్ఠితో.

౧౦౪. గన్తబ్బవారో

౧౮౨. గన్తబ్బో, భిక్ఖవే, తదహుపోసథే సభిక్ఖుకా ఆవాసా సభిక్ఖుకో ఆవాసో, యత్థస్సు భిక్ఖూ సమానసంవాసకా, యం జఞ్ఞా – ‘‘సక్కోమి అజ్జేవ గన్తు’’న్తి. గన్తబ్బో, భిక్ఖవే, తదహుపోసథే సభిక్ఖుకా ఆవాసా సభిక్ఖుకో అనావాసో…పే… సభిక్ఖుకో ఆవాసో వా అనావాసో వా, యత్థస్సు భిక్ఖూ సమానసంవాసకా, యం జఞ్ఞా – ‘‘సక్కోమి అజ్జేవ గన్తు’’న్తి.

గన్తబ్బో, భిక్ఖవే, తదహుపోసథే సభిక్ఖుకా అనావాసా సభిక్ఖుకో ¶ ఆవాసో…పే… సభిక్ఖుకో అనావాసో…పే… సభిక్ఖుకో ఆవాసో వా అనావాసో వా, యత్థస్సు భిక్ఖూ సమానసంవాసకా, యం జఞ్ఞా – ‘‘సక్కోమి అజ్జేవ గన్తు’’న్తి.

గన్తబ్బో, భిక్ఖవే, తదహుపోసథే సభిక్ఖుకా ఆవాసా వా అనావాసా వా సభిక్ఖుకో ఆవాసో…పే… సభిక్ఖుకో అనావాసో…పే… సభిక్ఖుకో ఆవాసో వా అనావాసో వా, యత్థస్సు భిక్ఖూ సమానసంవాసకా, యం జఞ్ఞా – ‘‘సక్కోమి అజ్జేవ గన్తు’’న్తి.

గన్తబ్బవారో నిట్ఠితో.

౧౦౫. వజ్జనీయపుగ్గలసన్దస్సనా

౧౮౩. న, భిక్ఖవే, భిక్ఖునియా నిసిన్నపరిసాయ పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితబ్బం. యో ఉద్దిసేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్స. న సిక్ఖమానాయ…పే… న సామణేరస్స ¶ …పే… న సామణేరియా…పే… న సిక్ఖాపచ్చక్ఖాతకస్స…పే… న అన్తిమవత్థుం అజ్ఝాపన్నకస్స నిసిన్నపరిసాయ పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితబ్బం. యో ఉద్దిసేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్స.

న ¶ ఆపత్తియా అదస్సనే ఉక్ఖిత్తకస్స నిసిన్నపరిసాయ పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితబ్బం. యో ఉద్దిసేయ్య, యథాధమ్మో కారేతబ్బో. న ఆపత్తియా అప్పటికమ్మే ఉక్ఖిత్తకస్స నిసిన్నపరిసాయ…పే… న పాపికాయ దిట్ఠియా అప్పటినిస్సగ్గే ఉక్ఖిత్తకస్స నిసిన్నపరిసాయ పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితబ్బం. యో ఉద్దిసేయ్య, యథాధమ్మో కారేతబ్బో.

న పణ్డకస్స నిసిన్నపరిసాయ పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితబ్బం. యో ఉద్దిసేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్స. న థేయ్యసంవాసకస్స…పే… ¶ న తిత్థియపక్కన్తకస్స…పే… న తిరచ్ఛానగతస్స…పే… ¶ న మాతుఘాతకస్స…పే… న పితుఘాతకస్స…పే… న అరహన్తఘాతకస్స…పే… న భిక్ఖునిదూసకస్స…పే… న సఙ్ఘభేదకస్స…పే… న లోహితుప్పాదకస్స…పే… న ఉభతోబ్యఞ్జనకస్స నిసిన్నపరిసాయ పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితబ్బం. యో ఉద్దిసేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్స.

న, భిక్ఖవే, పారివాసికపారిసుద్ధిదానేన ఉపోసథో కాతబ్బో, అఞ్ఞత్ర అవుట్ఠితాయ పరిసాయ. న చ, భిక్ఖవే, అనుపోసథే ఉపోసథో కాతబ్బో, అఞ్ఞత్ర సఙ్ఘసామగ్గియాతి.

వజ్జనీయపుగ్గలసన్దస్సనా నిట్ఠితా.

తతియభాణవారో నిట్ఠితో.

ఉపోసథక్ఖన్ధకో దుతియో.

౧౦౬. తస్సుద్దానం

తిత్థియా బిమ్బిసారో చ, సన్నిపతితుం తుణ్హికా;

ధమ్మం రహో పాతిమోక్ఖం, దేవసికం తదా సకిం.

యథాపరిసా సమగ్గం, సామగ్గీ మద్దకుచ్ఛి చ;

సీమా మహతీ నదియా, అను ద్వే ఖుద్దకాని చ.

నవా ¶ రాజగహే చేవ, సీమా అవిప్పవాసనా;

సమ్మన్నే [సమ్మనే (క.)] పఠమం సీమం, పచ్ఛా సీమం సమూహనే.

అసమ్మతా ¶ గామసీమా, నదియా సముద్దే సరే;

ఉదకుక్ఖేపో భిన్దన్తి, తథేవజ్ఝోత్థరన్తి చ.

కతి ¶ కమ్మాని ఉద్దేసో, సవరా అసతీపి చ;

ధమ్మం వినయం తజ్జేన్తి, పున వినయతజ్జనా.

చోదనా కతే ఓకాసే, అధమ్మప్పటిక్కోసనా;

చతుపఞ్చపరా ఆవి, సఞ్చిచ్చ చేపి వాయమే.

సగహట్ఠా అనజ్ఝిట్ఠా, చోదనమ్హి న జానతి;

సమ్బహులా న జానన్తి, సజ్జుకం న చ గచ్ఛరే.

కతిమీ కీవతికా దూరే, ఆరోచేతుఞ్చ నస్సరి;

ఉక్లాపం ఆసనం దీపో, దిసా అఞ్ఞో బహుస్సుతో.

సజ్జుకం [సజ్జువస్సరుపోసథో (క.)] వస్సుపోసథో, సుద్ధికమ్మఞ్చ ఞాతకా;

గగ్గో చతుతయో ద్వేకో, ఆపత్తిసభాగా సరి.

సబ్బో సఙ్ఘో వేమతికో, న జానన్తి బహుస్సుతో;

బహూ సమసమా థోకా, పరిసా అవుట్ఠితాయ చ.

ఏకచ్చా వుట్ఠితా సబ్బా, జానన్తి చ వేమతికా;

కప్పతేవాతి కుక్కుచ్చా, జానం పస్సం సుణన్తి చ.

ఆవాసికేన ఆగన్తు, చాతుపన్నరసో పున;

పాటిపదో పన్నరసో, లిఙ్గసంవాసకా ఉభో.

పారివాసానుపోసథో ¶ , అఞ్ఞత్ర సఙ్ఘసామగ్గియా;

ఏతే విభత్తా ఉద్దానా, వత్థువిభూతకారణాతి.

ఇమస్మిం ఖన్ధకే వత్థూని ఛఅసీతి.

ఉపోసథక్ఖన్ధకో నిట్ఠితో.

౩. వస్సూపనాయికక్ఖన్ధకో

౧౦౭. వస్సూపనాయికానుజాననా

౧౮౪. తేన ¶ ¶ ¶ ¶ సమయేన బుద్ధో భగవా రాజగహే విహరతి వేళువనే కలన్దకనివాపే. తేన ఖో పన సమయేన భగవతా భిక్ఖూనం వస్సావాసో అపఞ్ఞత్తో హోతి. తేఇధ భిక్ఖూ హేమన్తమ్పి గిమ్హమ్పి వస్సమ్పి చారికం చరన్తి. మనుస్సా ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – ‘‘కథఞ్హి నామ సమణా సక్యపుత్తియా హేమన్తమ్పి గిమ్హమ్పి వస్సమ్పి చారికం చరిస్సన్తి, హరితాని తిణాని సమ్మద్దన్తా, ఏకిన్ద్రియం జీవం విహేఠేన్తా, బహూ ఖుద్దకే పాణే సఙ్ఘాతం ఆపాదేన్తా. ఇమే హి నామ అఞ్ఞతిత్థియా దురక్ఖాతధమ్మా వస్సావాసం అల్లీయిస్సన్తి సఙ్కసాయిస్సన్తి. ఇమే హి నామ సకున్తకా రుక్ఖగ్గేసు కులావకాని కరిత్వా వస్సావాసం అల్లీయిస్సన్తి సఙ్కసాయిస్సన్తి [సఙ్కాసయిస్సన్తి (సీ. స్యా.)]. ఇమే పన సమణా సక్యపుత్తియా హేమన్తమ్పి గిమ్హమ్పి వస్సమ్పి చారికం చరన్తి, హరితాని తిణాని సమ్మద్దన్తా, ఏకిన్ద్రియం జీవం విహేఠేన్తా, బహూ ఖుద్దకే పాణే సఙ్ఘాతం ఆపాదేన్తా’’తి. అస్సోసుం ఖో భిక్ఖూ తేసం మనుస్సానం ఉజ్ఝాయన్తానం ఖియ్యన్తానం విపాచేన్తానం. అథ ఖో తే భిక్ఖూ భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అథ ఖో భగవా ఏతస్మిం నిదానే ఏతస్మిం పకరణే ధమ్మిం కథం కత్వా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, వస్సం ఉపగన్తు’’న్తి. అథ ఖో భిక్ఖూనం ఏతదహోసి – ‘‘కదా ను ఖో వస్సం ఉపగన్తబ్బ’’న్తి? భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, వస్సానే వస్సం ఉపగన్తున్తి.

అథ ¶ ఖో భిక్ఖూనం ఏతదహోసి – ‘‘కతి ను ఖో వస్సూపనాయికా’’తి? భగవతో ఏతమత్థం

ఆరోచేసుం. ద్వేమా, భిక్ఖవే, వస్సూపనాయికా – పురిమికా, పచ్ఛిమికా. అపరజ్జుగతాయ ఆసాళ్హియా పురిమికా ఉపగన్తబ్బా, మాసగతాయ ఆసాళ్హియా పచ్ఛిమికా ఉపగన్తబ్బా – ఇమా ఖో, భిక్ఖవే, ద్వే వస్సూపనాయికాతి.

వస్సూపనాయికానుజాననా నిట్ఠితా.

౧౦౮. వస్సానే చారికాపటిక్ఖేపాది

౧౮౫. తేన ¶ ¶ ఖో పన సమయేన ఛబ్బగ్గియా భిక్ఖూ వస్సం ఉపగన్త్వా అన్తరావస్సం చారికం చరన్తి. మనుస్సా తథేవ ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – ‘‘కథఞ్హి ¶ నామ సమణా సక్యపుత్తియా హేమన్తమ్పి గిమ్హమ్పి వస్సమ్పి చారికం చరిస్సన్తి, హరితాని తిణాని సమ్మద్దన్తా, ఏకిన్ద్రియం జీవం విహేఠేన్తా, బహూ ఖుద్దకే పాణే సఙ్ఘాతం ఆపాదేన్తా. ఇమే హి నామ అఞ్ఞతిత్థియా దురక్ఖాతధమ్మా వస్సావాసం అల్లీయిస్సన్తి సఙ్కసాయిస్సన్తి. ఇమే హి నామ సకున్తకా రుక్ఖగ్గేసు కులావకాని కరిత్వా వస్సావాసం అల్లీయిస్సన్తి సఙ్కసాయిస్సన్తి. ఇమే పన సమణా సక్యపుత్తియా హేమన్తమ్పి గిమ్హమ్పి వస్సమ్పి చారికం చరన్తి, హరితాని తిణాని సమ్మద్దన్తా, ఏకిన్ద్రియం జీవం విహేఠేన్తా, బహూ ఖుద్దకే పాణే సఙ్ఘాతం ఆపాదేన్తా’’తి. అస్సోసుం ఖో భిక్ఖూ తేసం మనుస్సానం ఉజ్ఝాయన్తానం ఖియ్యన్తానం విపాచేన్తానం. యే తే భిక్ఖూ అప్పిచ్ఛా…పే… తే ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – ‘‘కథఞ్హి నామ ఛబ్బగ్గియా భిక్ఖూ ¶ వస్సం ఉపగన్త్వా అన్తరావస్సం చారికం చరిస్సన్తీ’’తి? అథ ఖో తే భిక్ఖూ భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అథ ఖో భగవా ఏతస్మిం నిదానే ఏతస్మిం పకరణే ధమ్మిం కథం కత్వా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘న, భిక్ఖవే, వస్సం ఉపగన్త్వా పురిమం వా తేమాసం పచ్ఛిమం వా తేమాసం అవసిత్వా చారికా పక్కమితబ్బా. యో పక్కమేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సా’’తి.

౧౮౬. తేన ఖో పన సమయేన ఛబ్బగ్గియా భిక్ఖూ న ఇచ్ఛన్తి వస్సం ఉపగన్తుం. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, వస్సం న ఉపగన్తబ్బం. యో న ఉపగచ్ఛేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

తేన ఖో పన సమయేన ఛబ్బగ్గియా భిక్ఖూ తదహు వస్సూపనాయికాయ వస్సం అనుపగన్తుకామా సఞ్చిచ్చ ఆవాసం అతిక్కమన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, తదహు వస్సూపనాయికాయ వస్సం అనుపగన్తుకామేన సఞ్చిచ్చ ఆవాసో అతిక్కమితబ్బో. యో అతిక్కమేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

తేన ఖో పన సమయేన రాజా మాగధో సేనియో బిమ్బిసారో వస్సం ఉక్కడ్ఢితుకామో

భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పాహేసి – యది పనాయ్యా ఆగమే జుణ్హే వస్సం ఉపగచ్ఛేయ్యున్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, రాజూనం అనువత్తితున్తి.

వస్సానే చారికాపటిక్ఖేపాది నిట్ఠితా.

౧౦౯. సత్తాహకరణీయానుజాననా

౧౮౭. అథ ¶ ¶ ఖో భగవా రాజగహే యథాభిరన్తం విహరిత్వా యేన సావత్థి తేన చారికం పక్కామి. అనుపుబ్బేన చారికం చరమానో యేన సావత్థి ¶ ¶ తదవసరి. తత్ర సుదం భగవా సావత్థియం విహరతి జేతవనే అనాథపిణ్డికస్స ఆరామే. తేన ఖో పన సమయేన కోసలేసు జనపదే ఉదేనేన ఉపాసకేన సఙ్ఘం ఉద్దిస్స విహారో కారాపితో హోతి. సో భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పాహేసి – ‘‘ఆగచ్ఛన్తు భదన్తా, ఇచ్ఛామి దానఞ్చ దాతుం, ధమ్మఞ్చ సోతుం, భిక్ఖూ చ పస్సితు’’న్తి. భిక్ఖూ ఏవమాహంసు – ‘‘భగవతా, ఆవుసో, పఞ్ఞత్తం ‘న వస్సం ఉపగన్త్వా పురిమం వా తేమాసం పచ్ఛిమం వా తేమాసం అవసిత్వా చారికా పక్కమితబ్బా’తి. ఆగమేతు ఉదేనో ఉపాసకో, యావ భిక్ఖూ వస్సం వసన్తి. వస్సంవుట్ఠా ఆగమిస్సన్తి. సచే పనస్స అచ్చాయికం కరణీయం, తత్థేవ ఆవాసికానం భిక్ఖూనం సన్తికే విహారం పతిట్ఠాపేతూ’’తి. ఉదేనో ఉపాసకో ఉజ్ఝాయతి ఖియ్యతి విపాచేతి – ‘‘కథఞ్హి నామ భదన్తా మయా పహితే న ఆగచ్ఛిస్సన్తి. అహఞ్హి దాయకో కారకో సఙ్ఘుపట్ఠాకో’’తి. అస్సోసుం ఖో భిక్ఖూ ఉదేనస్స ఉపాసకస్స ఉజ్ఝాయన్తస్స ఖియ్యన్తస్స విపాచేన్తస్స. అథ ఖో తే భిక్ఖూ భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అథ ఖో భగవా ఏతస్మిం నిదానే ఏతస్మిం పకరణే ధమ్మిం కథం కత్వా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, సత్తన్నం సత్తాహకరణీయేన పహితే గన్తుం, న త్వేవ అప్పహితే. భిక్ఖుస్స, భిక్ఖునియా, సిక్ఖమానాయ, సామణేరస్స, సామణేరియా, ఉపాసకస్స, ఉపాసికాయ – అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఇమేసం సత్తన్నం సత్తాహకరణీయేన పహితే గన్తుం, న త్వేవ అప్పహితే. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో’’.

౧౮౮. ఇధ పన, భిక్ఖవే, ఉపాసకేన ¶ సఙ్ఘం ఉద్దిస్స విహారో కారాపితో హోతి. సో చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘ఆగచ్ఛన్తు భదన్తా, ఇచ్ఛామి దానఞ్చ దాతుం, ధమ్మఞ్చ సోతుం, భిక్ఖూ చ పస్సితు’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, పహితే, న త్వేవ అప్పహితే. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, ఉపాసకేన సఙ్ఘం ఉద్దిస్స అడ్ఢయోగో కారాపితో హోతి…పే… పాసాదో కారాపితో హోతి… హమ్మియం కారాపితం హోతి… గుహా కారాపితా హోతి… పరివేణం కారాపితం హోతి… కోట్ఠకో కారాపితో హోతి… ఉపట్ఠానసాలా కారాపితా హోతి… అగ్గిసాలా కారాపితా హోతి… కప్పియకుటి కారాపితా హోతి… వచ్చకుటి కారాపితా హోతి… చఙ్కమో కారాపితో హోతి ¶ … చఙ్కమనసాలా కారాపితా హోతి… ఉదపానో కారాపితో హోతి ¶ … ఉదపానసాలా కారాపితా హోతి… జన్తాఘరం కారాపితం ¶ హోతి… జన్తాఘరసాలా కారాపితా హోతి… పోక్ఖరణీ కారాపితా హోతి… మణ్డపో కారాపితో హోతి… ఆరామో కారాపితో హోతి… ఆరామవత్థు కారాపితం హోతి. సో చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘ఆగచ్ఛన్తు భదన్తా, ఇచ్ఛామి దానఞ్చ దాతుం, ధమ్మఞ్చ సోతుం, భిక్ఖూ చ పస్సితు’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, పహితే, న త్వేవ అప్పహితే. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, ఉపాసకేన సమ్బహులే భిక్ఖూ ఉద్దిస్స…పే… ఏకం భిక్ఖుం ఉద్దిస్స విహారో కారాపితో హోతి… అడ్ఢయోగో కారాపితో హోతి… పాసాదో కారాపితో హోతి ¶ … హమ్మియం కారాపితం హోతి… గుహా కారాపితా హోతి… పరివేణం కారాపితం హోతి… కోట్ఠకో కారాపితో హోతి… ఉపట్ఠానసాలా కారాపితా హోతి… అగ్గిసాలా కారాపితా హోతి… కప్పియకుటి కారాపితా హోతి… వచ్చకుటి కారాపితా హోతి… చఙ్కమో కారాపితో హోతి… చఙ్కమనసాలా కారాపితా హోతి… ఉదపానో కారాపితో హోతి… ఉదపానసాలా కారాపితా హోతి… జన్తాఘరం కారాపితం హోతి… జన్తాఘరసాలా కారాపితా హోతి… పోక్ఖరణీ కారాపితా హోతి… మణ్డపో కారాపితో హోతి… ఆరామో కారాపితో హోతి… ఆరామవత్థు కారాపితం హోతి. సో చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘ఆగచ్ఛన్తు భదన్తా, ఇచ్ఛామి దానఞ్చ దాతుం, ధమ్మఞ్చ సోతుం, భిక్ఖూ చ పస్సితు’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, పహితే, న త్వేవ అప్పహితే. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, ఉపాసకేన భిక్ఖునిసఙ్ఘం ఉద్దిస్స…పే… సమ్బహులా భిక్ఖునియో ఉద్దిస్స…పే… ఏకం భిక్ఖునిం ఉద్దిస్స…పే… సమ్బహులా సిక్ఖమానాయో ఉద్దిస్స…పే… ఏకం సిక్ఖమానం ఉద్దిస్స…పే… సమ్బహులే సామణేరే ఉద్దిస్స…పే… ఏకం సామణేరం ఉద్దిస్స…పే… సమ్బహులా సామణేరియో ఉద్దిస్స…పే… ఏకం సామణేరిం ఉద్దిస్స విహారో కారాపితో హోతి…పే… అడ్ఢయోగో కారాపితో హోతి… పాసాదో కారాపితో హోతి… హమ్మియం ¶ కారాపితం హోతి… గుహా కారాపితా హోతి… పరివేణం కారాపితం హోతి… కోట్ఠకో కారాపితో హోతి… ఉపట్ఠానసాలా కారాపితా హోతి… అగ్గిసాలా కారాపితా హోతి ¶ … కప్పియకుటి కారాపితా హోతి… చఙ్కమో కారాపితో హోతి… చఙ్కమనసాలా కారాపితా హోతి… ఉదపానో కారాపితో హోతి… ఉదపానసాలా కారాపితా హోతి… పోక్ఖరణీ కారాపితా హోతి… మణ్డపో కారాపితో హోతి… ఆరామో కారాపితో హోతి… ఆరామవత్థు కారాపితం హోతి. సో చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘ఆగచ్ఛన్తు భదన్తా, ఇచ్ఛామి దానఞ్చ దాతుం ¶ , ధమ్మఞ్చ సోతుం, భిక్ఖూ చ పస్సితు’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, పహితే, న త్వేవ అప్పహితే. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

౧౮౯. ఇధ పన, భిక్ఖవే, ఉపాసకేన అత్తనో అత్థాయ నివేసనం కారాపితం హోతి…పే… సయనిఘరం కారాపితం హోతి… ఉదోసితో కారాపితో హోతి… అట్టో కారాపితో హోతి… మాళో కారాపితో హోతి… ఆపణో కారాపితో హోతి… ఆపణసాలా కారాపితా హోతి… పాసాదో కారాపితో హోతి… హమ్మియం కారాపితం హోతి… గుహా కారాపితా హోతి… పరివేణం కారాపితం హోతి… కోట్ఠకో కారాపితో హోతి… ఉపట్ఠానసాలా కారాపితా హోతి… అగ్గిసాలా కారాపితా హోతి… రసవతీ కారాపితా హోతి… చఙ్కమో కారాపితో హోతి… చఙ్కమనసాలా కారాపితా హోతి… ఉదపానో కారాపితో హోతి… ఉదపానసాలా కారాపితా హోతి… పోక్ఖరణీ కారాపితా హోతి… మణ్డపో కారాపితో హోతి… ఆరామో కారాపితో హోతి ¶ … ఆరామవత్థు కారాపితం హోతి… పుత్తస్స వా వారేయ్యం హోతి… ధీతుయా వా వారేయ్యం హోతి… గిలానో వా హోతి… అభిఞ్ఞాతం వా సుత్తన్తం భణతి. సో చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘ఆగచ్ఛన్తు భదన్తా, ఇమం సుత్తన్తం పరియాపుణిస్సన్తి, పురాయం సుత్తన్తో ¶ న పలుజ్జతీ’తి. అఞ్ఞతరం వా పనస్స కిచ్చం హోతి – కరణీయం వా, సో చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘ఆగచ్ఛన్తు భదన్తా, ఇచ్ఛామి దానఞ్చ దాతుం, ధమ్మఞ్చ సోతుం, భిక్ఖూ చ పస్సితు’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, పహితే, న త్వేవ అప్పహితే. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

౧౯౦. ఇధ ¶ పన, భిక్ఖవే, ఉపాసికాయ సఙ్ఘం ఉద్దిస్స విహారో కారాపితో హోతి. సా చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘ఆగచ్ఛన్తు అయ్యా, ఇచ్ఛామి దానఞ్చ దాతుం, ధమ్మఞ్చ సోతుం, భిక్ఖూ చ పస్సితు’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, పహితే, న త్వేవ అప్పహితే. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, ఉపాసికాయ సఙ్ఘం ఉద్దిస్స అడ్ఢయోగో కారాపితో హోతి…పే… పాసాదో కారాపితో హోతి… హమ్మియం కారాపితం హోతి… గుహా కారాపితా హోతి… పరివేణం కారాపితం హోతి… కోట్ఠకో కారాపితో హోతి… ఉపట్ఠానసాలా కారాపితా హోతి… అగ్గిసాలా కారాపితా హోతి… కప్పియకుటి కారాపితా హోతి… వచ్చకుటి కారాపితా హోతి… చఙ్కమో కారాపితో హోతి… చఙ్కమనసాలా కారాపితా హోతి… ఉదపానో కారాపితో హోతి… ఉదపానసాలా ¶ కారాపితా హోతి… జన్తాఘరం కారాపితం హోతి… జన్తాఘరసాలా కారాపితా ¶ హోతి… పోక్ఖరణీ కారాపితా హోతి… మణ్డపో కారాపితో హోతి… ఆరామో కారాపితో హోతి… ఆరామవత్థు కారాపితం హోతి. సా చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘ఆగచ్ఛన్తు అయ్యా, ఇచ్ఛామి దానఞ్చ దాతుం, ధమ్మఞ్చ సోతుం, భిక్ఖూ చ పస్సితు’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, పహితే, న త్వేవ అప్పహితే. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, ఉపాసికాయ సమ్బహులే భిక్ఖూ ఉద్దిస్స…పే… ఏకం భిక్ఖుం ఉద్దిస్స…పే… భిక్ఖునిసఙ్ఘం ఉద్దిస్స…పే… సమ్బహులా భిక్ఖునియో ఉద్దిస్స…పే… ఏకం భిక్ఖునిం ఉద్దిస్స…పే… సమ్బహులా సిక్ఖమానాయో ఉద్దిస్స…పే… ఏకం సిక్ఖమానం ఉద్దిస్స…పే… సమ్బహులే సామణేరే ఉద్దిస్స…పే… ఏకం సామణేరం ఉద్దిస్స…పే… సమ్బహులా సామణేరియో ఉద్దిస్స…పే… ఏకం సామణేరిం ఉద్దిస్స…పే….

౧౯౧. ఇధ పన, భిక్ఖవే, ఉపాసికాయ అత్తనో అత్థాయ నివేసనం కారాపితం హోతి…పే… సయనిఘరం కారాపితం హోతి… ఉదోసితో కారాపితో హోతి… అట్టో కారాపితో హోతి… మాళో కారాపితో హోతి… ఆపణో కారాపితో హోతి… ఆపణసాలా కారాపితా హోతి… పాసాదో కారాపితో హోతి… హమ్మియం ¶ కారాపితం హోతి… గుహా కారాపితా హోతి… పరివేణం కారాపితం హోతి… కోట్ఠకో కారాపితో హోతి… ఉపట్ఠానసాలా కారాపితా హోతి… అగ్గిసాలా కారాపితా హోతి… రసవతీ కారాపితా హోతి… చఙ్కమో కారాపితో హోతి… చఙ్కమనసాలా కారాపితా హోతి… ఉదపానో కారాపితో హోతి ¶ … ఉదపానసాలా కారాపితా హోతి… పోక్ఖరణీ కారాపితా హోతి… మణ్డపో కారాపితో హోతి… ఆరామో కారాపితో హోతి… ఆరామవత్థు కారాపితం హోతి… పుత్తస్స వా వారేయ్యం హోతి… ధీతుయా వా వారేయ్యం హోతి… గిలానా వా హోతి… అభిఞ్ఞాతం వా సుత్తన్తం భణతి. సా చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘ఆగచ్ఛన్తు అయ్యా, ఇమం సుత్తన్తం పరియాపుణిస్సన్తి, పురాయం సుత్తన్తో పలుజ్జతీ’’తి. అఞ్ఞతరం వా పనస్సా కిచ్చం హోతి కరణీయం వా, సా చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘ఆగచ్ఛన్తు అయ్యా, ఇచ్ఛామి దానఞ్చ దాతుం, ధమ్మఞ్చ సోతుం, భిక్ఖూ చ పస్సితు’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, పహితే, న త్వేవ అప్పహితే. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

౧౯౨. ఇధ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖునా సఙ్ఘం ఉద్దిస్స…పే… భిక్ఖునియా సఙ్ఘం ఉద్దిస్స… సిక్ఖమానాయ సఙ్ఘం ఉద్దిస్స… సామణేరేన సఙ్ఘం ఉద్దిస్స… సామణేరియా సఙ్ఘం ఉద్దిస్స ¶ … సమ్బహులే భిక్ఖూ ఉద్దిస్స… ఏకం భిక్ఖుం ఉద్దిస్స… భిక్ఖునిసఙ్ఘం ఉద్దిస్స… సమ్బహులా భిక్ఖునియో ఉద్దిస్స… ఏకం భిక్ఖునిం ఉద్దిస్స… సమ్బహులా సిక్ఖమానాయో ఉద్దిస్స… ఏకం సిక్ఖమానం ఉద్దిస్స… సమ్బహులే సామణేరే ఉద్దిస్స… ఏకం సామణేరం ఉద్దిస్స… సమ్బహులా ¶ సామణేరియో ఉద్దిస్స… ఏకం సామణేరిం ఉద్దిస్స… అత్తనో అత్థాయ విహారో కారాపితో హోతి…పే… అడ్ఢయోగో కారాపితో హోతి… పాసాదో కారాపితో హోతి… హమ్మియం కారాపితం హోతి… గుహా కారాపితా హోతి… పరివేణం కారాపితం హోతి ¶ … కోట్ఠకో కారాపితో హోతి… ఉపట్ఠానసాలా కారాపితా హోతి… అగ్గిసాలా కారాపితా హోతి… కప్పియకుటి కారాపితా హోతి… చఙ్కమో కారాపితో హోతి… చఙ్కమనసాలా కారాపితా హోతి… ఉదపానో కారాపితో హోతి… ఉదపానసాలా కారాపితా హోతి… పోక్ఖరణీ కారాపితా హోతి… మణ్డపో కారాపితో హోతి… ఆరామో కారాపితో హోతి… ఆరామవత్థు కారాపితం హోతి. సా చే భిక్ఖూనం ¶ సన్తికే దూతం పహిణేయ్య… ‘‘ఆగచ్ఛన్తు అయ్యా, ఇచ్ఛామి దానఞ్చ దాతుం, ధమ్మఞ్చ సోతుం, భిక్ఖూ చ పస్సితు’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, పహితే, న త్వేవ అప్పహితే. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బోతి.

సత్తాహకరణీయానుజానతా నిట్ఠితా.

౧౧౦. పఞ్చన్నం అప్పహితేపి అనుజాననా

౧౯౩. తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరో భిక్ఖు గిలానో హోతి. సో భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పాహేసి – ‘‘అహఞ్హి గిలానో, ఆగచ్ఛన్తు భిక్ఖూ, ఇచ్ఛామి భిక్ఖూనం ఆగత’’న్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, పఞ్చన్నం సత్తాహకరణీయేన అప్పహితేపి గన్తుం, పగేవ పహితే. భిక్ఖుస్స, భిక్ఖునియా, సిక్ఖమానాయ, సామణేరస్స, సామణేరియా – అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఇమేసం పఞ్చన్నం సత్తాహకరణీయేన అప్పహితేపి గన్తుం, పగేవ పహితే. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖు గిలానో హోతి. సో చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘అహఞ్హి గిలానో, ఆగచ్ఛన్తు భిక్ఖూ, ఇచ్ఛామి భిక్ఖూనం ఆగత’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, అప్పహితేపి, పగేవ ¶ పహితే – ‘‘గిలానభత్తం వా పరియేసిస్సామి, గిలానుపట్ఠాకభత్తం వా పరియేసిస్సామి, గిలానభేసజ్జం వా పరియేసిస్సామి, పుచ్ఛిస్సామి వా, ఉపట్ఠహిస్సామి వా’’తి. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

ఇధ ¶ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖుస్స అనభిరతి ఉప్పన్నా హోతి. సో చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘అనభిరతి మే ఉప్పన్నా, ఆగచ్ఛన్తు భిక్ఖూ, ఇచ్ఛామి భిక్ఖూనం ఆగత’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, అప్పహితేపి, పగేవ పహితే – ‘‘అనభిరతం వూపకాసేస్సామి వా, వూపకాసాపేస్సామి వా, ధమ్మకథం వాస్స కరిస్సామీ’’తి. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖుస్స కుక్కుచ్చం ఉప్పన్నం హోతి. సో చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘కుక్కుచ్చం మే ఉప్పన్నం, ఆగచ్ఛన్తు భిక్ఖూ, ఇచ్ఛామి భిక్ఖూనం ఆగత’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, అప్పహితేపి, పగేవ పహితే – ‘‘కుక్కుచ్చం వినోదేస్సామి వా, వినోదాపేస్సామి వా, ధమ్మకథం వాస్స కరిస్సామీ’’తి. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

ఇధ ¶ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖుస్స దిట్ఠిగతం ఉప్పన్నం హోతి. సో చే భిక్ఖూనం ¶ సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘దిట్ఠిగతం మే ఉప్పన్నం, ఆగచ్ఛన్తు భిక్ఖూ, ఇచ్ఛామి భిక్ఖూనం ఆగత’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, అప్పహితేపి, పగేవ పహితే – ‘‘దిట్ఠిగతం వివేచేస్సామి వా, వివేచాపేస్సామి వా, ధమ్మకథం వాస్స కరిస్సామీ’’తి. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖు గరుధమ్మం అజ్ఝాపన్నో హోతి పరివాసారహో. సో ¶ చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘అహఞ్హి గరుధమ్మం అజ్ఝాపన్నో పరివాసారహో, ఆగచ్ఛన్తు భిక్ఖూ, ఇచ్ఛామి భిక్ఖూనం ఆగత’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, అప్పహితేపి, పగేవ పహితే – ‘‘పరివాసదానం ఉస్సుక్కం కరిస్సామి వా, అనుస్సావేస్సామి వా, గణపూరకో వా భవిస్సామీ’’తి. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖు మూలాయ పటికస్సనారహో హోతి. సో చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘అహఞ్హి మూలాయ పటికస్సనారహో, ఆగచ్ఛన్తు భిక్ఖూ, ఇచ్ఛామి భిక్ఖూనం ఆగత’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, అప్పహితేపి, పగేవ పహితే – ‘‘మూలాయ పటికస్సనం ఉస్సుక్కం కరిస్సామి వా, అనుస్సావేస్సామి వా, గణపూరకో వా భవిస్సామీ’’తి. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖు మానత్తారహో హోతి. సో చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘అహఞ్హి మానత్తారహో, ఆగచ్ఛన్తు భిక్ఖూ, ఇచ్ఛామి భిక్ఖూనం ఆగత’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, అప్పహితేపి, పగేవ పహితే – ‘‘మానత్తదానం ఉస్సుక్కం కరిస్సామి వా, అనుస్సావేస్సామి వా, గణపూరకో వా భవిస్సామీ’’తి. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖు అబ్భానారహో హోతి. సో చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య ¶ – ‘‘అహఞ్హి అబ్భానారహో, ఆగచ్ఛన్తు భిక్ఖూ, ఇచ్ఛామి భిక్ఖూనం ఆగత’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, అప్పహితేపి, పగేవ పహితే – ‘‘అబ్భానం ఉస్సుక్కం కరిస్సామి వా, అనుస్సావేస్సామి ¶ వా, గణపూరకో వా భవిస్సామీ’’తి. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

ఇధ ¶ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖుస్స సఙ్ఘో కమ్మం కత్తుకామో హోతి తజ్జనీయం వా, నియస్సం వా, పబ్బాజనీయం వా, పటిసారణీయం వా, ఉక్ఖేపనీయం వా. సో చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘సఙ్ఘో మే కమ్మం కత్తుకామో, ఆగచ్ఛన్తు భిక్ఖూ, ఇచ్ఛామి భిక్ఖూనం ఆగత’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, అప్పహితేపి, పగేవ పహితే – ‘‘కిన్తి ను ¶ ఖో సఙ్ఘో కమ్మం న కరేయ్య, లహుకాయ వా పరిణామేయ్యా’’తి. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

కతం వా పనస్స హోతి సఙ్ఘేన కమ్మం తజ్జనీయం వా నియస్సం వా పబ్బాజనీయం వా పటిసారణీయం వా ఉక్ఖేపనీయం వా. సో చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య ‘‘సఙ్ఘో మే కమ్మం అకాసి, ఆగచ్ఛన్తు భిక్ఖూ, ఇచ్ఛామి భిక్ఖూనం ఆగత’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, అప్పహితేపి, పగేవ పహితే – ‘‘కిన్తి ను ఖో సమ్మా వత్తేయ్య, లోమం పాతేయ్య, నేత్థారం వత్తేయ్య, సఙ్ఘో తం కమ్మం పటిప్పస్సమ్భేయ్యా’’తి. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

౧౯౪. ఇధ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖునీ గిలానా హోతి. సా చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘అహఞ్హి గిలానా, ఆగచ్ఛన్తు అయ్యా, ఇచ్ఛామి అయ్యానం ఆగత’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, అప్పహితేపి, పగేవ పహితే – ‘‘గిలానభత్తం వా పరియేసిస్సామి, గిలానుపట్ఠాకభత్తం వా పరియేసిస్సామి, గిలానభేసజ్జం వా ¶ పరియేసిస్సామి, పుచ్ఛిస్సామి వా, ఉపట్ఠహిస్సామి వా’’తి. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

ఇధ ¶ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖునియా అనభిరతి ఉప్పన్నా హోతి. సా చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘అనభిరతి మే ఉప్పన్నా, ఆగచ్ఛన్తు అయ్యా, ఇచ్ఛామి అయ్యానం ఆగత’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, అప్పహితేపి, పగేవ పహితే – ‘‘అనభిరతం వూపకాసేస్సామి వా, వూపకాసాపేస్సామి వా, ధమ్మకథం వాస్సా కరిస్సామీ’’తి. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖునియా కుక్కుచ్చం ఉప్పన్నం హోతి. సా చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘కుక్కుచ్చం మే ఉప్పన్నం, ఆగచ్ఛన్తు అయ్యా, ఇచ్ఛామి అయ్యానం ఆగత’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, అప్పహితేపి, పగేవ ¶ పహితే – ‘‘కుక్కుచ్చం వినోదేస్సామి వా, వినోదాపేస్సామి వా, ధమ్మకథం వాస్సా కరిస్సామీ’’తి. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖునియా దిట్ఠిగతం ఉప్పన్నం హోతి. సా చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘దిట్ఠిగతం మే ఉప్పన్నం, ఆగచ్ఛన్తు అయ్యా, ఇచ్ఛామి అయ్యానం ఆగత’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, అప్పహితేపి, పగేవ పహితే – ‘‘దిట్ఠిగతం వివేచేస్సామి వా, వివేచాపేస్సామి వా, ధమ్మకథం వాస్సా కరిస్సామీ’’తి. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖునీ గరుధమ్మం అజ్ఝాపన్నా హోతి మానత్తారహా. సా చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘అహఞ్హి గరుధమ్మం ¶ అజ్ఝాపన్నా మానత్తారహా ¶ , ఆగచ్ఛన్తు అయ్యా, ఇచ్ఛామి అయ్యానం ఆగత’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, అప్పహితేపి, పగేవ పహితే – ‘‘మానత్తదానం ఉస్సుక్కం కరిస్సామీ’’తి. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖునీ మూలాయ పటికస్సనారహా హోతి. సా చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘అహఞ్హి మూలాయ పటికస్సనారహా, ఆగచ్ఛన్తు అయ్యా, ఇచ్ఛామి అయ్యానం ఆగత’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, అప్పహితేపి, పగేవ పహితే – ‘‘మూలాయ పటికస్సనం ఉస్సుక్కం కరిస్సామీ’’తి. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖునీ అబ్భానారహా హోతి. సా చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘అహఞ్హి అబ్భానారహా, ఆగచ్ఛన్తు అయ్యా, ఇచ్ఛామి అయ్యానం ఆగత’’న్తి, గన్తబ్బం ¶ , భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, అప్పహితేపి, పగేవ పహితే – ‘‘అబ్భానం ఉస్సుక్కం కరిస్సామీ’’తి. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖునియా సఙ్ఘో కమ్మం కత్తుకామో హోతి – తజ్జనీయం వా, నియస్సం వా, పబ్బాజనీయం వా, పటిసారణీయం వా, ఉక్ఖేపనీయం వా. సా చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘సఙ్ఘో మే కమ్మం కత్తుకామో, ఆగచ్ఛన్తు అయ్యా, ఇచ్ఛామి అయ్యానం ఆగత’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, అప్పహితేపి, పగేవ పహితే – ‘‘కిన్తి ను ఖో సఙ్ఘో కమ్మం న కరేయ్య, లహుకాయ వా పరిణామేయ్యా’’తి. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

కతం ¶ వా పనస్సా హోతి సఙ్ఘేన కమ్మం – తజ్జనీయం వా ¶ , నియస్సం వా, పబ్బాజనీయం వా, పటిసారణీయం వా, ఉక్ఖేపనీయం వా. సా చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘సఙ్ఘో మే కమ్మం అకాసి, ఆగచ్ఛన్తు అయ్యా, ఇచ్ఛామి అయ్యానం ఆగత’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, అప్పహితేపి, పగేవ పహితే – ‘‘కిన్తి ను ఖో సమ్మా వత్తేయ్య, లోమం పాతేయ్య, నేత్థారం వత్తేయ్య, సఙ్ఘో తం కమ్మం పటిప్పస్సమ్భేయ్యా’’తి. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

౧౯౫. ఇధ పన, భిక్ఖవే, సిక్ఖమానా గిలానా హోతి. సా చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘అహఞ్హి గిలానా, ఆగచ్ఛన్తు అయ్యా, ఇచ్ఛామి అయ్యానం ఆగత’’న్తి – గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, అప్పహితేపి, పగేవ పహితే – ‘‘గిలానభత్తం వా పరియేసిస్సామి, గిలానుపట్ఠాకభత్తం వా పరియేసిస్సామి, గిలానభేసజ్జం వా పరియేసిస్సామి, పుచ్ఛిస్సామి వా, ఉపట్ఠహిస్సామి వా’’తి. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, సిక్ఖమానాయ ¶ అనభిరతి ఉప్పన్నా హోతి…పే… సిక్ఖమానాయ కుక్కుచ్చం ఉప్పన్నం హోతి… సిక్ఖమానాయ దిట్ఠిగతం ఉప్పన్నం హోతి… సిక్ఖమానాయ సిక్ఖా కుపితా హోతి. సా చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘సిక్ఖా మే కుపితా, ఆగచ్ఛన్తు అయ్యా, ఇచ్ఛామి అయ్యానం ఆగత’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, అప్పహితేపి, పగేవ పహితే – ‘‘సిక్ఖాసమాదానం ఉస్సుక్కం కరిస్సామీ’’తి. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, సిక్ఖమానా ఉపసమ్పజ్జితుకామా హోతి. సా చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘అహఞ్హి ఉపసమ్పజ్జితుకామా, ఆగచ్ఛన్తు అయ్యా ¶ , ఇచ్ఛామి అయ్యానం ¶ ఆగత’’న్తి గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, అప్పహితేపి, పగేవ పహితే – ఉపసమ్పదం ఉస్సుక్కం కరిస్సామి వా, అనుస్సావేస్సామి వా, గణపూరకో వా భవిస్సామీతి. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

౧౯౬. ఇధ పన, భిక్ఖవే, సామణేరో గిలానో హోతి. సో చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘అహఞ్హి గిలానో, ఆగచ్ఛన్తు భిక్ఖూ ¶ , ఇచ్ఛామి భిక్ఖూనం ఆగత’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, అప్పహితేపి, పగేవ పహితే – ‘‘గిలానభత్తం వా పరియేసిస్సామి, గిలానుపట్ఠాకభత్తం వా పరియేసిస్సామి, గిలానభేసజ్జం వా పరియేసిస్సామి, పుచ్ఛిస్సామి వా, ఉపట్ఠహిస్సామి వా’’తి. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, సామణేరస్స అనభిరతి ఉప్పన్నా హోతి…పే… సామణేరస్స కుక్కుచ్చం ఉప్పన్నం హోతి… సామణేరస్స దిట్ఠిగతం ఉప్పన్నం హోతి… సామణేరో వస్సం పుచ్ఛితుకామో హోతి. సో చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘అహఞ్హి వస్సం పుచ్ఛితుకామో, ఆగచ్ఛన్తు భిక్ఖూ, ఇచ్ఛామి భిక్ఖూనం ఆగత’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, అప్పహితేపి, పగేవ పహితే – ‘‘పుచ్ఛిస్సామి వా, ఆచిక్ఖిస్సామి వా’’తి. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, సామణేరో ఉపసమ్పజ్జితుకామో హోతి. సో చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘అహఞ్హి ఉపసమ్పజ్జితుకామో, ఆగచ్ఛన్తు భిక్ఖూ, ఇచ్ఛామి భిక్ఖూనం ఆగత’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, అప్పహితేపి, పగేవ పహితే – ‘‘ఉపసమ్పదం ఉస్సుక్కం కరిస్సామి వా, అనుస్సావేస్సామి ¶ వా, గణపూరకో వా భవిస్సామీ’’తి. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

౧౯౭. ఇధ పన, భిక్ఖవే, సామణేరీ గిలానా హోతి. సా చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘అహఞ్హి గిలానా, ఆగచ్ఛన్తు అయ్యా, ఇచ్ఛామి అయ్యానం ఆగత’’న్తి ¶ , గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, అప్పహితేపి, పగేవ పహితే – ‘‘గిలానభత్తం వా పరియేసిస్సామి, గిలానుపట్ఠాకభత్తం వా పరియేసిస్సామి, గిలానభేసజ్జం వా పరియేసిస్సామి, పుచ్ఛిస్సామి వా, ఉపట్ఠహిస్సామి వా’’తి. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, సామణేరియా అనభిరతి ఉప్పన్నా హోతి…పే… సామణేరియా కుక్కుచ్చం ¶ ఉప్పన్నం హోతి… సామణేరియా దిట్ఠిగతం ఉప్పన్నం హోతి… సామణేరీ వస్సం పుచ్ఛితుకామా హోతి. సా చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘అహఞ్హి వస్సం పుచ్ఛితుకామా, ఆగచ్ఛన్తు అయ్యా, ఇచ్ఛామి అయ్యానం ఆగత’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, అప్పహితేపి, పగేవ పహితే – ‘‘పుచ్ఛిస్సామి వా, ఆచిక్ఖిస్సామి వా’’తి. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

ఇధ ¶ పన, భిక్ఖవే, సామణేరీ సిక్ఖం సమాదియితుకామా హోతి. సా చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘అహఞ్హి సిక్ఖం సమాదియితుకామా, ఆగచ్ఛన్తు అయ్యా, ఇచ్ఛామి అయ్యానం ఆగత’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, అప్పహితేపి, పగేవ పహితే – ‘‘సిక్ఖాసమాదానం ఉస్సుక్కం కరిస్సామీ’’తి. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బోతి.

పఞ్చన్నం అప్పహితేపి అనుజాననా నిట్ఠితా.

౧౧౧. సత్తన్నం అప్పహితేపి అనుజాననా

౧౯౮. తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరస్స భిక్ఖునో మాతా గిలానా హోతి. సా పుత్తస్స సన్తికే దూతం పాహేసి – ‘‘అహఞ్హి గిలానా, ఆగచ్ఛతు మే పుత్తో, ఇచ్ఛామి పుత్తస్స ఆగత’’న్తి. అథ ఖో తస్స భిక్ఖునో ఏతదహోసి – ‘‘భగవతా పఞ్ఞత్తం సత్తన్నం సత్తాహకరణీయేన పహితే గన్తుం, న త్వేవ అప్పహితే; పఞ్చన్నం సత్తాహకరణీయేన అప్పహితేపి గన్తుం, పగేవ పహితేతి. అయఞ్చ మే మాతా గిలానా, సా చ అనుపాసికా, కథం ¶ ను ఖో మయా పటిపజ్జితబ్బ’’న్తి? భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, సత్తన్నం సత్తాహకరణీయేన అప్పహితేపి గన్తుం, పగేవ పహితే. భిక్ఖుస్స, భిక్ఖునియా, సిక్ఖమానాయ, సామణేరస్స, సామణేరియా, మాతుయా చ పితుస్స చ – అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఇమేసం సత్తన్నం సత్తాహకరణీయేన అప్పహితేపి గన్తుం, పగేవ పహితే. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖుస్స మాతా గిలానా హోతి. సా చే పుత్తస్స సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘అహఞ్హి గిలానా, ఆగచ్ఛతు మే పుత్తో, ఇచ్ఛామి పుత్తస్స ఆగత’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, అప్పహితేపి, పగేవ పహితే – ‘‘గిలానభత్తం వా పరియేసిస్సామి, గిలానుపట్ఠాకభత్తం వా పరియేసిస్సామి, గిలానభేసజ్జం వా పరియేసిస్సామి, పుచ్ఛిస్సామి వా, ఉపట్ఠహిస్సామి వా’’తి. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

ఇధ ¶ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖుస్స ¶ పితా గిలానో హోతి. సో చే పుత్తస్స సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘అహఞ్హి గిలానో, ఆగచ్ఛతు మే పుత్తో, ఇచ్ఛామి పుత్తస్స ఆగత’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, అప్పహితేపి, పగేవ పహితే – ‘‘గిలానభత్తం వా పరియేసిస్సామి, గిలానుపట్ఠాకభత్తం వా పరియేసిస్సామి, గిలానభేసజ్జం వా పరియేసిస్సామి, పుచ్ఛిస్సామి వా, ఉపట్ఠహిస్సామి వా’’తి. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

సత్తన్నం అప్పహితేపి అనుజాననా నిట్ఠితా.

౧౧౨. పహితేయేవ అనుజాననా

౧౯౯. ఇధ ¶ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖుస్స భాతా గిలానో హోతి. సో చే భాతునో సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘అహఞ్హి గిలానో, ఆగచ్ఛతు మే భాతా, ఇచ్ఛామి భాతునో ఆగత’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే ¶ , సత్తాహకరణీయేన, పహితే, న త్వేవ అప్పహితే. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖుస్స భగినీ గిలానా హోతి. సా చే భాతునో సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘అహఞ్హి గిలానా, ఆగచ్ఛతు మే భాతా, ఇచ్ఛామి భాతునో ఆగత’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, పహితే, న త్వేవ అప్పహితే. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖుస్స ఞాతకో గిలానో హోతి. సో చే భిక్ఖుస్స సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘అహఞ్హి గిలానో, ఆగచ్ఛతు భదన్తో, ఇచ్ఛామి భదన్తస్స ఆగత’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, పహితే, న త్వేవ అప్పహితే. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖుగతికో గిలానో హోతి. సో చే భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పహిణేయ్య – ‘‘అహఞ్హి గిలానో, ఆగచ్ఛన్తు భదన్తా, ఇచ్ఛామి భదన్తానం ఆగత’’న్తి, గన్తబ్బం, భిక్ఖవే, సత్తాహకరణీయేన, పహితే, న త్వేవ అప్పహితే. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బో.

తేన ¶ ఖో పన సమయేన సఙ్ఘస్స విహారో ఉన్ద్రియతి. అఞ్ఞతరేన ఉపాసకేన అరఞ్ఞే భణ్డం ఛేదాపితం హోతి. సో భిక్ఖూనం సన్తికే దూతం పాహేసి – ‘‘సచే భదన్తా తం భణ్డం ఆవహాపేయ్యుం, దజ్జాహం తం భణ్డ’’న్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, సఙ్ఘకరణీయేన గన్తుం. సత్తాహం సన్నివత్తో కాతబ్బోతి.

పహితేయేవ అనుజాననా నిట్ఠితా.

వస్సావాసభాణవారో నిట్ఠితో.

౧౧౩. అన్తరాయే అనాపత్తివస్సచ్ఛేదవారో

౨౦౦. తేన ¶ ఖో పన సమయేన కోసలేసు జనపదే అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే వస్సూపగతా భిక్ఖూ వాళేహి ఉబ్బాళ్హా హోన్తి. గణ్హింసుపి పరిపాతింసుపి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం.

ఇధ ¶ పన, భిక్ఖవే, వస్సూపగతా భిక్ఖూ వాళేహి ఉబ్బాళ్హా హోన్తి. గణ్హన్తిపి పరిపాతేన్తిపి. ఏసేవ అన్తరాయోతి పక్కమితబ్బం. అనాపత్తి వస్సచ్ఛేదస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, వస్సూపగతా భిక్ఖూ సరీసపేహి ఉబ్బాళ్హా హోన్తి. డంసన్తిపి పరిపాతేన్తిపి. ఏసేవ అన్తరాయోతి పక్కమితబ్బం. అనాపత్తి వస్సచ్ఛేదస్స ¶ .

ఇధ పన, భిక్ఖవే, వస్సూపగతా భిక్ఖూ చోరేహి ఉబ్బాళ్హా హోన్తి. విలుమ్పన్తిపి ఆకోటేన్తిపి. ఏసేవ అన్తరాయోతి పక్కమితబ్బం. అనాపత్తి వస్సచ్ఛేదస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, వస్సూపగతా భిక్ఖూ పిసాచేహి ఉబ్బాళ్హా హోన్తి. ఆవిసన్తిపి హనన్తిపి [ఓజమ్పి హరన్తి (సీ.), హరన్తిపి (స్యా.)]. ఏసేవ అన్తరాయోతి పక్కమితబ్బం. అనాపత్తి వస్సచ్ఛేదస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, వస్సూపగతానం భిక్ఖూనం గామో అగ్గినా దడ్ఢో హోతి. భిక్ఖూ పిణ్డకేన కిలమన్తి. ఏసేవ అన్తరాయోతి పక్కమితబ్బం. అనాపత్తి వస్సచ్ఛేదస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, వస్సూపగతానం భిక్ఖూనం సేనాసనం అగ్గినా దడ్ఢం హోతి. భిక్ఖూ సేనాసనేన కిలమన్తి. ఏసేవ అన్తరాయోతి పక్కమితబ్బం. అనాపత్తి వస్సచ్ఛేదస్స.

ఇధ ¶ పన, భిక్ఖవే, వస్సూపగతానం భిక్ఖూనం గామో ఉదకేన ¶ వూళ్హో హోతి. భిక్ఖూ పిణ్డకేన కిలమన్తి. ఏసేవ అన్తరాయోతి పక్కమితబ్బం. అనాపత్తి వస్సచ్ఛేదస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, వస్సూపగతానం భిక్ఖూనం సేనాసనం ఉదకేన వూళ్హం హోతి. భిక్ఖూ సేనాసనేన కిలమన్తి. ఏసేవ అన్తరాయోతి పక్కమితబ్బం. అనాపత్తి వస్సచ్ఛేదస్సాతి.

౨౦౧. తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే వస్సూపగతానం భిక్ఖూనం గామో చోరేహి వుట్ఠాసి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, యేన గామో తేన గన్తున్తి.

గామో ¶ ద్వేధా భిజ్జిత్థ. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, యేన బహుతరా తేన గన్తున్తి.

బహుతరా అస్సద్ధా హోన్తి అప్పసన్నా. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, యేన సద్ధా పసన్నా తేన గన్తున్తి.

తేన ఖో పన సమయేన కోసలేసు జనపదే అఞ్ఞతరస్మిం ఆవాసే వస్సూపగతా భిక్ఖూ న లభింసు లూఖస్స వా పణీతస్స వా భోజనస్స యావదత్థం పారిపూరిం. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, వస్సూపగతా భిక్ఖూ న లభన్తి లూఖస్స వా పణీతస్స వా భోజనస్స యావదత్థం పారిపూరిం. ఏసేవ అన్తరాయోతి పక్కమితబ్బం. అనాపత్తి వస్సచ్ఛేదస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, వస్సూపగతా భిక్ఖూ లభన్తి లూఖస్స వా పణీతస్స వా భోజనస్స యావదత్థం పారిపూరిం, న లభన్తి సప్పాయాని భోజనాని. ఏసేవ అన్తరాయోతి పక్కమితబ్బం. అనాపత్తి ¶ వస్సచ్ఛేదస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, వస్సూపగతా భిక్ఖూ లభన్తి లూఖస్స వా పణీతస్స వా భోజనస్స యావదత్థం పారిపూరిం, లభన్తి సప్పాయాని భోజనాని ¶ , న లభన్తి సప్పాయాని భేసజ్జాని. ఏసేవ అన్తరాయోతి పక్కమితబ్బం. అనాపత్తి వస్సచ్ఛేదస్స.

ఇధ ¶ పన, భిక్ఖవే, వస్సూపగతా భిక్ఖూ లభన్తి లూఖస్స వా పణీతస్స వా భోజనస్స యావదత్థం పారిపూరిం, లభన్తి సప్పాయాని భోజనాని, లభన్తి సప్పాయాని భేసజ్జాని, న లభన్తి పతిరూపం ఉపట్ఠాకం. ఏసేవ అన్తరాయోతి పక్కమితబ్బం. అనాపత్తి వస్సచ్ఛేదస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, వస్సూపగతం భిక్ఖుం ఇత్థీ నిమన్తేతి – ‘‘ఏహి, భన్తే, హిరఞ్ఞం వా తే దేమి, సువణ్ణం వా తే దేమి, ఖేత్తం వా తే దేమి, వత్థుం వా తే దేమి, గావుం వా తే దేమి, గావిం వా తే దేమి, దాసం వా తే దేమి, దాసిం వా తే దేమి, ధీతరం వా తే దేమి భరియత్థాయ, అహం వా తే భరియా హోమి, అఞ్ఞం వా తే భరియం ఆనేమీ’’తి. తత్ర చే భిక్ఖునో ఏవం హోతి, ‘లహుపరివత్తం ఖో చిత్తం వుత్తం భగవతా, సియాపి మే బ్రహ్మచరియస్స అన్తరాయో’తి, పక్కమితబ్బం. అనాపత్తి వస్సచ్ఛేదస్స.

ఇధ ¶ పన, భిక్ఖవే, వస్సూపగతం భిక్ఖుం వేసీ నిమన్తేతి…పే… థుల్లకుమారీ నిమన్తేతి… పణ్డకో నిమన్తేతి… ఞాతకా నిమన్తేన్తి… రాజానో నిమన్తేన్తి… చోరా నిమన్తేన్తి… ధుత్తా నిమన్తేన్తి – ‘‘ఏహి, భన్తే, హిరఞ్ఞం వా తే దేమ, సువణ్ణం వా తే దేమ, ఖేత్తం వా తే దేమ, వత్థుం వా తే దేమ ¶ , గావుం వా తే దేమ, గావిం వా తే దేమ, దాసం వా తే దేమ, దాసిం వా తే దేమ, ధీతరం వా తే దేమ భరియత్థాయ, అఞ్ఞం వా తే భరియం ఆనేమా’’తి. తత్ర చే భిక్ఖునో ఏవం హోతి, ‘లహుపరివత్తం ఖో చిత్తం వుత్తం భగవతా, సియాపి మే బ్రహ్మచరియస్స అన్తరాయో’తి, పక్కమితబ్బం. అనాపత్తి వస్సచ్ఛేదస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, వస్సూపగతో భిక్ఖు అస్సామికం నిధిం పస్సతి. తత్ర చే భిక్ఖునో ఏవం హోతి, ‘లహుపరివత్తం ఖో చిత్తం వుత్తం భగవతా, సియాపి మే బ్రహ్మచరియస్స అన్తరాయో’తి, పక్కమితబ్బం. అనాపత్తి వస్సచ్ఛేదస్స.

అన్తరాయే అనాపత్తివస్సచ్ఛేదవారో నిట్ఠితో.

౧౧౪. సఙ్ఘభేదే అనాపత్తివస్సచ్ఛేదవారో

౨౦౨. ఇధ పన, భిక్ఖవే, వస్సూపగతో భిక్ఖు పస్సతి సమ్బహులే భిక్ఖూ సఙ్ఘభేదాయ పరక్కమన్తే. తత్ర చే భిక్ఖునో ఏవం హోతి, ‘గరుకో ఖో సఙ్ఘభేదో వుత్తో భగవతా; మా మయి సమ్ముఖీభూతే సఙ్ఘో భిజ్జీ’తి, పక్కమితబ్బం. అనాపత్తి వస్సచ్ఛేదస్స.

ఇధ ¶ పన, భిక్ఖవే, వస్సూపగతో భిక్ఖు సుణాతి – ‘‘అసుకస్మిం కిర ఆవాసే సమ్బహులా భిక్ఖూ సఙ్ఘభేదాయ పరక్కమన్తీ’’తి. తత్ర చే భిక్ఖునో ఏవం హోతి, ‘గరుకో ఖో సఙ్ఘభేదో వుత్తో భగవతా; మా మయి సమ్ముఖీభూతే సఙ్ఘో భిజ్జీ’తి, పక్కమితబ్బం. అనాపత్తి వస్సచ్ఛేదస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, వస్సూపగతో భిక్ఖు సుణాతి – ‘‘అసుకస్మిం కిర ఆవాసే సమ్బహులా భిక్ఖూ సఙ్ఘభేదాయ పరక్కమన్తీ’’తి. తత్ర చే భిక్ఖునో ఏవం హోతి – ‘‘తే ఖో మే భిక్ఖూ మిత్తా. త్యాహం వక్ఖామి ‘గరుకో ఖో, ఆవుసో, సఙ్ఘభేదో వుత్తో భగవతా; మాయస్మన్తానం సఙ్ఘభేదో రుచ్చిత్థా’తి. కరిస్సన్తి ¶ మే వచనం, సుస్సూసిస్సన్తి, సోతం ఓదహిస్సన్తీ’’తి, పక్కమితబ్బం. అనాపత్తి వస్సచ్ఛేదస్స.

ఇధ ¶ పన, భిక్ఖవే, వస్సూపగతో భిక్ఖు సుణాతి – ‘‘అసుకస్మిం కిర ఆవాసే సమ్బహులా భిక్ఖూ సఙ్ఘభేదాయ ¶ పరక్కమన్తీ’’తి. తత్ర చే భిక్ఖునో ఏవం హోతి – ‘‘తే ఖో మే భిక్ఖూ న మిత్తా; అపి చ యే తేసం మిత్తా, తే మే మిత్తా. త్యాహం వక్ఖామి. తే వుత్తా తే వక్ఖన్తి ‘గరుకో ఖో, ఆవుసో, సఙ్ఘభేదో వుత్తో భగవతా; మాయస్మన్తానం సఙ్ఘభేదో రుచ్చిత్థా’తి. కరిస్సన్తి తేసం వచనం, సుస్సూసిస్సన్తి, సోతం ఓదహిస్సన్తీ’’తి, పక్కమితబ్బం. అనాపత్తి వస్సచ్ఛేదస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, వస్సూపగతో భిక్ఖు సుణాతి – ‘‘అసుకస్మిం కిర ఆవాసే సమ్బహులేహి భిక్ఖూహి సఙ్ఘో భిన్నో’’తి. తత్ర చే భిక్ఖునో ఏవం హోతి – ‘‘తే ఖో మే భిక్ఖూ మిత్తా. త్యాహం వక్ఖామి ‘గరుకో ఖో, ఆవుసో, సఙ్ఘభేదో వుత్తో భగవతా; మాయస్మన్తానం సఙ్ఘభేదో రుచ్చిత్థా’తి. కరిస్సన్తి మే వచనం, సుస్సూసిస్సన్తి, సోతం ఓదహిస్సన్తీ’’తి, పక్కమితబ్బం. అనాపత్తి వస్సచ్ఛేదస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, వస్సూపగతో భిక్ఖు సుణాతి – ‘‘అసుకస్మిం కిర ఆవాసే సమ్బహులేహి భిక్ఖూహి సఙ్ఘో భిన్నో’’తి. తత్ర చే భిక్ఖునో ఏవం హోతి – ‘‘తే ఖో మే భిక్ఖూ న మిత్తా; అపి చ, యే తేసం మిత్తా తే మే మిత్తా. త్యాహం వక్ఖామి. తే వుత్తా తే వక్ఖన్తి ‘గరుకో ఖో, ఆవుసో, సఙ్ఘభేదో వుత్తో భగవతా; మాయస్మన్తానం సఙ్ఘభేదో రుచ్చిత్థా’తి. కరిస్సన్తి తేసం వచనం, సుస్సూసిస్సన్తి ¶ , సోతం ఓదహిస్సన్తీ’’తి, పక్కమితబ్బం. అనాపత్తి వస్సచ్ఛేదస్స.

ఇధ ¶ పన, భిక్ఖవే, వస్సూపగతో భిక్ఖు ¶ సుణాతి – ‘‘అముకస్మిం కిర ఆవాసే సమ్బహులా భిక్ఖునియో సఙ్ఘభేదాయ పరక్కమన్తీ’’తి. తత్ర చే భిక్ఖునో ఏవం హోతి – ‘‘తా ఖో మే భిక్ఖునియో మిత్తా. తాహం వక్ఖామి ‘గరుకో ఖో, భగినియో, సఙ్ఘభేదో వుత్తో భగవతా; మా భగినీనం సఙ్ఘభేదో రుచ్చిత్థా’తి. కరిస్సన్తి మే వచనం, సుస్సూసిస్సన్తి, సోతం ఓదహిస్సన్తీ’’తి, పక్కమితబ్బం. అనాపత్తి వస్సచ్ఛేదస్స.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, వస్సూపగతో భిక్ఖు సుణాతి – ‘‘అముకస్మిం కిర ఆవాసే సమ్బహులా భిక్ఖునియో సఙ్ఘభేదాయ పరక్కమన్తీ’’తి. తత్ర చే భిక్ఖునో ఏవం హోతి – ‘‘తా ఖో మే భిక్ఖునియో న మిత్తా. అపి చ, యా తాసం మిత్తా, తా మే మిత్తా. తాహం వక్ఖామి. తా వుత్తా తా వక్ఖన్తి ‘గరుకో ¶ ఖో, భగినియో, సఙ్ఘభేదో వుత్తో భగవతా. మా భగినీనం సఙ్ఘభేదో రుచ్చిత్థా’తి. కరిస్సన్తి తాసం వచనం, సుస్సూసిస్సన్తి, సోతం ఓదహిస్సన్తీ’’తి, పక్కమితబ్బం. అనాపత్తి వస్సచ్ఛేదస్సతి.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, వస్సూపగతో భిక్ఖు సుణాతి – ‘‘అముకస్మిం కిర ఆవాసే సమ్బహులాహి భిక్ఖునీహి సఙ్ఘో భిన్నో’’తి. తత్ర చే భిక్ఖునో ఏవం హోతి – ‘‘తా ఖో మే భిక్ఖునియో మిత్తా. తాహం వక్ఖామి ‘గరుకో ఖో, భగినియో, సఙ్ఘభేదో వుత్తో భగవతా. మా భగినీనం సఙ్ఘభేదో రుచ్చిత్థా’తి. కరిస్సన్తి మే వచనం, సుస్సూసిస్సన్తి, సోతం ఓదహిస్సన్తీ’’తి, పక్కమితబ్బం. అనాపత్తి వస్సచ్ఛేదస్సతి.

ఇధ పన, భిక్ఖవే, వస్సూపగతో భిక్ఖు సుణాతి – ‘‘అముకస్మిం కిర ఆవాసే సమ్బహులాహి భిక్ఖునీహి సఙ్ఘో భిన్నో’’తి. తత్ర చే భిక్ఖునో ఏవం హోతి – ‘‘తా ఖో మే భిక్ఖునియో న మిత్తా. అపి చ, యా తాసం మిత్తా తా మే మిత్తా. తాహం వక్ఖామి. తా వుత్తా తా వక్ఖన్తి ‘గరుకో ఖో, భగినియో [అయ్యాయో (సీ.)], సఙ్ఘభేదో వుత్తో భగవతా; మా భగినీనం [అయ్యానం (సీ.)] సఙ్ఘభేదో రుచ్చిత్థా’తి. కరిస్సన్తి తాసం వచనం, సుస్సూసిస్సన్తి, సోతం ఓదహిస్సన్తీ’’తి, పక్కమితబ్బం. అనాపత్తి వస్సచ్ఛేదస్సాతి.

సఙ్ఘభేదే అనాపత్తివస్సచ్ఛేదవారో నిట్ఠితో.

౧౧౫. వజాదీసు వస్సూపగమనం

౨౦౩. తేన ¶ ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరో భిక్ఖు వజే వస్సం ఉపగన్తుకామో ¶ హోతి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, వజే వస్సం ఉపగన్తున్తి. వజో వుట్ఠాసి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, యేన వజో తేన గన్తున్తి.

తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరో భిక్ఖు ఉపకట్ఠాయ వస్సూపనాయికాయ సత్థేన గన్తుకామో హోతి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, సత్థే వస్సం ఉపగన్తున్తి.

తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరో భిక్ఖు ఉపకట్ఠాయ వస్సూపనాయికాయ నావాయ గన్తుకామో హోతి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. అనుజానామి, భిక్ఖవే, నావాయ వస్సం ఉపగన్తున్తి.

వజాదీసు వస్సూపగమనం నిట్ఠితం.

౧౧౬. వస్సం అనుపగన్తబ్బట్ఠానాని

౨౦౪. తేన ¶ ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ రుక్ఖసుసిరే వస్సం ఉపగచ్ఛన్తి. మనుస్సా ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – ‘‘సేయ్యథాపి పిసాచిల్లికా’’తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, రుక్ఖసుసిరే ¶ వస్సం ఉపగన్తబ్బం. యో ఉపగచ్ఛేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

తేన ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ రుక్ఖవిటభియా వస్సం ఉపగచ్ఛన్తి. మనుస్సా ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – ‘‘సేయ్యథాపి మిగలుద్దకా’’తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, రుక్ఖవిటభియా వస్సం ఉపగన్తబ్బం. యో ఉపగచ్ఛేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

తేన ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ అజ్ఝోకాసే వస్సం ఉపగచ్ఛన్తి. దేవే వస్సన్తే రుక్ఖమూలమ్పి ¶ నిబ్బకోసమ్పి ఉపధావన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, అజ్ఝోకాసే వస్సం ఉపగన్తబ్బం. యో ఉపగచ్ఛేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

తేన ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ అసేనాసనికా వస్సం ఉపగచ్ఛన్తి. సీతేనపి కిలమన్తి, ఉణ్హేనపి కిలమన్తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, అసేనాసనికేన వస్సం ఉపగన్తబ్బం. యో ఉపగచ్ఛేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

తేన ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ ఛవకుటికాయ వస్సం ఉపగచ్ఛన్తి. మనుస్సా ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – ‘‘సేయ్యథాపి ఛవడాహకా’’తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, ఛవకుటికాయ వస్సం ఉపగన్తబ్బం. యో ఉపగచ్ఛేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

తేన ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ ఛత్తే వస్సం ఉపగచ్ఛన్తి. మనుస్సా ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – ‘‘సేయ్యథాపి గోపాలకా’’తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, ఛత్తే వస్సం ఉపగన్తబ్బం. యో ఉపగచ్ఛేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

తేన ¶ ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ ¶ చాటియా వస్సం ఉపగచ్ఛన్తి. మనుస్సా ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – ‘‘సేయ్యథాపి తిత్థియా’’తి. భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. న, భిక్ఖవే, చాటియా వస్సం ఉపగన్తబ్బం. యో ఉపగచ్ఛేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి.

వస్సం అనుపగన్తబ్బట్ఠానాని నిట్ఠితా.

౧౧౭. అధమ్మికకతికా

౨౦౫. తేన ¶ ఖో పన సమయేన సావత్థియా సఙ్ఘేన ఏవరూపా కతికా కతా హోతి – అన్తరావస్సం న పబ్బాజేతబ్బన్తి. విసాఖాయ మిగారమాతుయా నత్తా భిక్ఖూ ఉపసఙ్కమిత్వా పబ్బజ్జం యాచి. భిక్ఖూ ఏవమాహంసు – ‘‘సఙ్ఘేన ఖో, ఆవుసో, ఏవరూపా కతికా కతా ‘అన్తరావస్సం న పబ్బాజేతబ్బ’న్తి. ఆగమేహి, ఆవుసో, యావ భిక్ఖూ వస్సం వసన్తి. వస్సంవుట్ఠా పబ్బాజేస్సన్తీ’’తి. అథ ఖో తే భిక్ఖూ వస్సంవుట్ఠా విసాఖాయ మిగారమాతుయా నత్తారం ఏతదవోచుం – ‘‘ఏహి, దాని, ఆవుసో, పబ్బజాహీ’’తి. సో ఏవమాహ – ‘‘�