📜
นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส
อภิธมฺมปิฏเก
ปฏฺานปาฬิ
(ตติโย ภาโค)
ธมฺมานุโลเม ทุกปฏฺานํ
๑. เหตุโคจฺฉกํ
๑. เหตุทุกํ
๑. ปฏิจฺจวาโร
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๑. วิภงฺควาโร
เหตุปจฺจโย
๑. เหตุํ ¶ ¶ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เหตุ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – อโลภํ ปฏิจฺจ อโทโส อโมโห, อโทสํ ปฏิจฺจ อโลโภ อโมโห, อโมหํ ปฏิจฺจ อโลโภ อโทโส, โลภํ ปฏิจฺจ ¶ โมโห, โมหํ ปฏิจฺจ โลโภ, โทสํ ปฏิจฺจ โมโห, โมหํ ปฏิจฺจ โทโส; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
เหตุํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ นเหตุ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – เหตุํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สมฺปยุตฺตกา ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๒)
เหตุํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เหตุ จ นเหตุ จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – อโลภํ ปฏิจฺจ อโทโส อโมโห สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ (จกฺกํ). โลภํ ปฏิจฺจ โมโห สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๓)
๒. นเหตุํ ¶ ธมฺมํ ¶ ปฏิจฺจ นเหตุ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – นเหตุํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ ปฏิจฺจ ทฺเว ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ขนฺเธ ปฏิจฺจ วตฺถุ, วตฺถุํ ปฏิจฺจ ขนฺธา; เอกํ มหาภูตํ…เป…. (๑)
นเหตุํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เหตุ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – นเหตู ขนฺเธ ปฏิจฺจ เหตู; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… วตฺถุํ ปฏิจฺจ เหตู. (๒)
นเหตุํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เหตุ จ นเหตุ จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – นเหตุํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา เหตุ จ จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ ปฏิจฺจ ทฺเว ขนฺธา เหตุ จ จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ วตฺถุํ ปฏิจฺจ เหตู สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา. (๓)
๓. เหตฺุจ นเหตฺุจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เหตุ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – อโลภฺจ สมฺปยุตฺตเก จ ขนฺเธ ปฏิจฺจ อโทโส อโมโห (จกฺกํ). โลภฺจ สมฺปยุตฺตเก จ ขนฺเธ ปฏิจฺจ โมโห, โทสฺจ สมฺปยุตฺตเก จ ขนฺเธ ปฏิจฺจ โมโห…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… อโลภฺจ วตฺถฺุจ ปฏิจฺจ อโทโส อโมโห…เป…. (๑)
เหตฺุจ ¶ นเหตฺุจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ นเหตุ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – นเหตุํ เอกํ ขนฺธฺจ เหตฺุจ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ จ เหตฺุจ ปฏิจฺจ ทฺเว ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ วตฺถฺุจ เหตฺุจ ปฏิจฺจ สมฺปยุตฺตกา ขนฺธา. (๒)
เหตฺุจ นเหตฺุจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เหตุ จ นเหตุ จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ ¶ เหตุปจฺจยา – นเหตุํ เอกํ ขนฺธฺจ อโลภฺจ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา อโทโส อโมโห จ จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ จ อโลภฺจ ปฏิจฺจ ทฺเว ขนฺธา อโทโส อโมโห จ จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ (จกฺกํ). นเหตุํ เอกํ ขนฺธฺจ โลภฺจ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา โมโห จ จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… วตฺถฺุจ อโลภฺจ ปฏิจฺจ อโทโส อโมโห สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา. (๓)
อารมฺมณปจฺจยาทิ
๔. เหตุํ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เหตุ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา (รูปํ ฉฑฺเฑตฺวา อรูเปเยว นว ปฺหา)… อธิปติปจฺจยา (ปฏิสนฺธิ นตฺถิ, ปริปุณฺณํ) เอกํ มหาภูตํ ปฏิจฺจ…เป… มหาภูเต ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ อุปาทารูปํ… (อิมํ นานํ) อนนฺตรปจฺจยา… สมนนฺตรปจฺจยา… สหชาตปจฺจยา (สพฺเพ มหาภูตา ยาว อสฺสตฺตา)… อฺมฺปจฺจยา… นิสฺสยปจฺจยา… อุปนิสฺสยปจฺจยา… ปุเรชาตปจฺจยา… อาเสวนปจฺจยา (ทฺวีสุปิ ปฏิสนฺธิ นตฺถิ)… กมฺมปจฺจยา… วิปากปจฺจยา (สํขิตฺตํ)… อวิคตปจฺจยา.
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
๕. เหตุยา นว, อารมฺมเณ นว (สพฺพตฺถ นว), อวิคเต นว (เอวํ คเณตพฺพํ).
อนุโลมํ.
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๑. วิภงฺควาโร
นเหตุปจฺจโย
๖. นเหตุํ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ นเหตุ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – อเหตุกํ นเหตุํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ ¶ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… อเหตุกปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ขนฺเธ ปฏิจฺจ วตฺถุ, วตฺถุํ ปฏิจฺจ ขนฺธา; เอกํ มหาภูตํ…เป… พาหิรํ… อาหารสมุฏฺานํ… อุตุสมุฏฺานํ… อสฺสตฺตานํ…เป….(๑)
นเหตุํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เหตุ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ ปฏิจฺจ วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห. (๒)
นอารมฺมณปจฺจยาทิ
๗. เหตุํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ นเหตุ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นอารมฺมณปจฺจยา – เหตุํ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
นเหตุํ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ นเหตุ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นอารมฺมณปจฺจยา – นเหตู ขนฺเธ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… สพฺเพ มหาภูตา…เป…. (๑)
เหตฺุจ นเหตฺุจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ นเหตุ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นอารมฺมณปจฺจยา – เหตฺุจ นเหตฺุจ ขนฺเธ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… นอธิปติปจฺจยา… (ปริปุณฺณํ) นอนนฺตรปจฺจยา… นสมนนฺตรปจฺจยา… นอฺมฺปจฺจยา… นอุปนิสฺสยปจฺจยา.
นปุเรชาตปจฺจโย
๘. เหตุํ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เหตุ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นปุเรชาตปจฺจยา – อรูเป อโลภํ ปฏิจฺจ อโทโส อโมโห (จกฺกํ). โลภํ ปฏิจฺจ โมโห, โมหํ ปฏิจฺจ โลโภ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
เหตุํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ นเหตุ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นปุเรชาตปจฺจยา – อรูเป เหตุํ ปฏิจฺจ สมฺปยุตฺตกา ขนฺธา, เหตุํ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ ¶ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๒)
เหตุํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เหตุ จ นเหตุ จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ นปุเรชาตปจฺจยา – อรูเป อโลภํ ปฏิจฺจ อโทโส อโมโห สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา (จกฺกํ). โลภํ ปฏิจฺจ โมโห สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา (จกฺกํ); ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๓)
๙. นเหตุํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ นเหตุ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นปุเรชาตปจฺจยา – อรูเป นเหตุํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… นเหตู ขนฺเธ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… เอกํ มหาภูตํ…เป…. (๑)
นเหตุํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เหตุ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นปุเรชาตปจฺจยา – อรูเป นเหตู ขนฺเธ ปฏิจฺจ เหตู; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๒)
นเหตุํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เหตุ จ นเหตุ จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ นปุเรชาตปจฺจยา – อรูเป นเหตุํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา เหตุ จ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๓)
๑๐. เหตฺุจ นเหตฺุจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เหตุ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นปุเรชาตปจฺจยา – อรูเป อโลภฺจ สมฺปยุตฺตเก จ ขนฺเธ ปฏิจฺจ อโทโส อโมโห ¶ (จกฺกํ). อรูเป โลภฺจ สมฺปยุตฺตเก จ ขนฺเธ ปฏิจฺจ โมโห (จกฺกํ); ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
เหตฺุจ ¶ นเหตฺุจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ นเหตุ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นปุเรชาตปจฺจยา – อรูเป นเหตุํ เอกํ ขนฺธฺจ เหตฺุจ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… นเหตู ขนฺเธ จ เหตฺุจ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, เหตฺุจ มหาภูเต จ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ ¶ ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๒)
เหตฺุจ นเหตฺุจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เหตุ จ นเหตุ จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ นปุเรชาตปจฺจยา – อรูเป นเหตุํ เอกํ ขนฺธฺจ อโลภฺจ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา อโทโส อโมโห จ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… (จกฺกํ). นเหตุํ เอกํ ขนฺธฺจ โลภฺจ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา โมโห จ (จกฺกํ); ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๓)
นปจฺฉาชาตปจฺจยาทิ
๑๑. เหตุํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เหตุ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นปจฺฉาชาตปจฺจยา… นอาเสวนปจฺจยา.
นกมฺมปจฺจยาทิ
๑๒. เหตุํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ นเหตุ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นกมฺมปจฺจยา – เหตุํ ปฏิจฺจ สมฺปยุตฺตกา เจตนา. (๑)
นเหตุํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ นเหตุ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นกมฺมปจฺจยา – นเหตู ขนฺเธ ปฏิจฺจ สมฺปยุตฺตกา เจตนา… พาหิรํ… อาหารสมุฏฺานํ… อุตุสมุฏฺานํ…เป…. (๑)
เหตฺุจ นเหตฺุจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ นเหตุ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นกมฺมปจฺจยา – เหตฺุจ สมฺปยุตฺตเก จ ขนฺเธ ปฏิจฺจ สมฺปยุตฺตกา เจตนา. (๑)
เหตุํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เหตุ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นวิปากปจฺจยา… นว.
นอาหารปจฺจยาทิ
๑๓. นเหตุํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ นเหตุ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นอาหารปจฺจยา – พาหิรํ… อุตุสมุฏฺานํ… อสฺสตฺตานํ…เป… นอินฺทฺริยปจฺจยา ¶ – พาหิรํ… อาหารสมุฏฺานํ ¶ … อุตุสมุฏฺานํ…เป… อสฺสตฺตานํ มหาภูเต ปฏิจฺจ รูปชีวิตินฺทฺริยํ, นฌานปจฺจยา – ปฺจวิฺาณํ ¶ …เป… พาหิรํ… อาหารสมุฏฺานํ… อุตุสมุฏฺานํ… อสฺสตฺตานํ…เป… นมคฺคปจฺจยา – อเหตุกํ นเหตุํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ…เป… พาหิรํ… อาหารสมุฏฺานํ… อุตุสมุฏฺานํ… อสฺสตฺตานํ…เป… นสมฺปยุตฺตปจฺจยา… นวิปฺปยุตฺตปจฺจยา… (นปุเรชาตสทิสํ, อรูปปฺหาเยว) โนนตฺถิปจฺจยา… โนวิคตปจฺจยา.
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๑๔. นเหตุยา ทฺเว, นอารมฺมเณ ตีณิ, นอธิปติยา นว, นอนนฺตเร ตีณิ, นสมนนฺตเร ตีณิ, นอฺมฺเ ตีณิ, นอุปนิสฺสเย ตีณิ, นปุเรชาเต นว, นปจฺฉาชาเต นว, นอาเสวเน นว, นกมฺเม ตีณิ, นวิปาเก นว, นอาหาเร เอกํ, นอินฺทฺริเย เอกํ, นฌาเน เอกํ, นมคฺเค เอกํ, นสมฺปยุตฺเต ตีณิ, นวิปฺปยุตฺเต นว, โนนตฺถิยา ตีณิ, โนวิคเต ตีณิ (เอวํ คเณตพฺพํ).
ปจฺจนียํ.
๓. ปจฺจยานุโลมปจฺจนียํ
เหตุทุกํ
๑๕. เหตุปจฺจยา นอารมฺมเณ ตีณิ, นอธิปติยา นว, นอนนฺตเร ตีณิ…เป… นอุปนิสฺสเย ตีณิ, นปุเรชาเต นว, นปจฺฉาชาเต นว, นอาเสวเน นว, นกมฺเม ตีณิ, นวิปาเก นว, นสมฺปยุตฺเต ตีณิ, นวิปฺปยุตฺเต ¶ นว, โนนตฺถิยา ตีณิ, โนวิคเต ตีณิ.
อนุโลมปจฺจนียํ.
๔. ปจฺจยปจฺจนียานุโลมํ
นเหตุทุกํ
๑๖. นเหตุปจฺจยา ¶ ¶ อารมฺมเณ ทฺเว, อนนฺตเร ทฺเว…เป… กมฺเม ทฺเว, วิปาเก เอกํ, อาหาเร ทฺเว, อินฺทฺริเย ทฺเว, ฌาเน ทฺเว, มคฺเค เอกํ, สมฺปยุตฺเต ทฺเว…เป… อวิคเต ทฺเว.
ปจฺจนียานุโลมํ.
๒-๖ สหชาต-ปจฺจย-นิสฺสย-สํสฏฺ-สมฺปยุตฺตวาโร
(สหชาตวาโรปิ ปจฺจยวาโรปิ นิสฺสยวาโรปิ ปฏิจฺจวารสทิสาเยว ปฺหา. มหาภูเตสุ นิฏฺิเตสุ ‘‘วตฺถุํ ปจฺจยา’’ติ กาตพฺพา. ปฺจายตนานิ อนุโลเมปิ ปจฺจนีเยปิ ยถา ลพฺภนฺติ ตถา กาตพฺพา. สํสฏฺวาโรปิ สมฺปยุตฺตวาโรปิ ปริปุณฺโณ. รูปํ นตฺถิ, อรูปเมว.)
๗. ปฺหาวาโร
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๑. วิภงฺควาโร
เหตุปจฺจโย
๑๗. เหตุ ธมฺโม เหตุสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – อโลโภ อโทสสฺส อโมหสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย (จกฺกํ). โลโภ โมหสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย, โทโส โมหสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
เหตุ ¶ ธมฺโม นเหตุสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – เหตู สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๒)
เหตุ ธมฺโม เหตุสฺส จ นเหตุสฺส จ ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย ¶ – อโลโภ อโทสสฺส อโมหสฺส สมฺปยุตฺตกานฺจ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย (จกฺกํ). โลโภ โมหสฺส…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๓)
อารมฺมณปจฺจโย
๑๘. เหตุ ¶ ธมฺโม เหตุสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – เหตุํ อารพฺภ เหตู อุปฺปชฺชนฺติ. (๑)
เหตุ ธมฺโม นเหตุสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – เหตุํ อารพฺภ นเหตู ขนฺธา อุปฺปชฺชนฺติ. (๒)
เหตุ ธมฺโม เหตุสฺส จ นเหตุสฺส จ ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – เหตุํ อารพฺภ เหตู จ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา อุปฺปชฺชนฺติ. (๓)
๑๙. นเหตุ ธมฺโม นเหตุสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – ทานํ ทตฺวา สีลํ…เป… อุโปสถกมฺมํ กตฺวา ตํ ปจฺจเวกฺขติ, ปุพฺเพ สุจิณฺณานิ ปจฺจเวกฺขติ. ฌานา วุฏฺหิตฺวา…เป… อริยา มคฺคา วุฏฺหิตฺวา มคฺคํ ปจฺจเวกฺขนฺติ, ผลํ…เป… นิพฺพานํ…เป… นิพฺพานํ โคตฺรภุสฺส, โวทานสฺส, มคฺคสฺส, ผลสฺส, อาวชฺชนาย อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย. อริยา นเหตู ปหีเน กิเลเส ปจฺจเวกฺขนฺติ, วิกฺขมฺภิเต กิเลเส ปจฺจเวกฺขนฺติ, ปุพฺเพ สมุทาจิณฺเณ กิเลเส ชานนฺติ, จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ, นเหตู ขนฺเธ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ; ทิพฺเพน จกฺขุนา รูปํ ปสฺสติ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา สทฺทํ สุณาติ, เจโตปริยาเณน นเหตุจิตฺตสมงฺคิสฺส จิตฺตํ ชานาติ. อากาสานฺจายตนํ [อากาสานฺจายตนกิริยํ (สฺยา.) เอวมุปริปิ ตีสุ าเนสุ] วิฺาณฺจายตนสฺส…เป… อากิฺจฺายตนํ ¶ เนวสฺานาสฺายตนสฺส…เป… รูปายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… โผฏฺพฺพายตนํ กายวิฺาณสฺส ¶ …เป… นเหตู ขนฺธา อิทฺธิวิธาณสฺส, เจโตปริยาณสฺส, ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติาณสฺส, ยถากมฺมูปคาณสฺส, อนาคตํสาณสฺส, อาวชฺชนาย อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
นเหตุ ธมฺโม เหตุสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – ทานํ ทตฺวา (ปมคมนํเยว, อาวชฺชนา นตฺถิ. รูปายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… โผฏฺพฺพายตนํ กายวิฺาณสฺสาติ อิทํ นตฺถิ). (๒)
นเหตุ ธมฺโม เหตุสฺส จ นเหตุสฺส จ ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – ทานํ ทตฺวา สีลํ…เป… อุโปสถกมฺมํ กตฺวา ตํ ปจฺจเวกฺขติ, ตํ ¶ อารพฺภ เหตู จ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา อุปฺปชฺชนฺติ (ตตฺถ ตตฺถ ิเตน อิมํ กาตพฺพํ ทุติยคมนสทิสํ). (๓)
๒๐. เหตุ จ นเหตุ จ ธมฺมา เหตุสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – เหตฺุจ สมฺปยุตฺตเก จ ขนฺเธ อารพฺภ เหตู อุปฺปชฺชนฺติ. (๑)
เหตุ จ นเหตุ จ ธมฺมา นเหตุสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – เหตฺุจ สมฺปยุตฺตเก จ ขนฺเธ อารพฺภ นเหตู ขนฺธา อุปฺปชฺชนฺติ. (๒)
เหตุ จ นเหตุ จ ธมฺมา เหตุสฺส จ นเหตุสฺส จ ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – เหตฺุจ สมฺปยุตฺตเก จ ขนฺเธ อารพฺภ เหตู จ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา อุปฺปชฺชนฺติ. (๓)
อธิปติปจฺจโย
๒๑. เหตุ ธมฺโม เหตุสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณาธิปติ, สหชาตาธิปติ. อารมฺมณาธิปติ – เหตุํ ครุํ กตฺวา เหตู ¶ อุปฺปชฺชนฺติ. สหชาตาธิปติ – เหตุ อธิปติ สมฺปยุตฺตกานํ เหตูนํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
เหตุ ธมฺโม นเหตุสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณาธิปติ, สหชาตาธิปติ ¶ . อารมฺมณาธิปติ – เหตุํ ครุํ กตฺวา นเหตู ขนฺธา อุปฺปชฺชนฺติ. สหชาตาธิปติ – เหตุ อธิปติ สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
เหตุ ธมฺโม เหตุสฺส จ นเหตุสฺส จ ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณาธิปติ, สหชาตาธิปติ. อารมฺมณาธิปติ – เหตุํ ครุํ กตฺวา เหตู จ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา อุปฺปชฺชนฺติ. สหชาตาธิปติ – เหตุ อธิปติ สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ เหตูนฺจ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๒๒. นเหตุ ธมฺโม นเหตุสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณาธิปติ, สหชาตาธิปติ. อารมฺมณาธิปติ – ทานํ ทตฺวา (วิตฺถาเรตพฺพํ ยาว. นเหตู ขนฺธา). สหชาตาธิปติ – นเหตุ อธิปติ สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
นเหตุ ¶ ธมฺโม เหตุสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณาธิปติ, สหชาตาธิปติ. อารมฺมณาธิปติ – ทานํ ทตฺวา (สํขิตฺตํ. ยาว วตฺถุ นเหตู จ ขนฺธา ตาว กาตพฺพํ). สหชาตาธิปติ นเหตุ อธิปติ สมฺปยุตฺตกานํ เหตูนํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
นเหตุ ธมฺโม เหตุสฺส จ นเหตุสฺส จ ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณาธิปติ, สหชาตาธิปติ ¶ . อารมฺมณาธิปติ – ทานํ ทตฺวา สีลํ…เป… อุโปสถกมฺมํ กตฺวา ตํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขติ, ตํ ครุํ กตฺวา นเหตู ขนฺธา จ เหตู จ อุปฺปชฺชนฺติ, ปุพฺเพ สุจิณฺณานิ (ยาว วตฺถุ นเหตู ขนฺธา, จ ตาว กาตพฺพํ). สหชาตาธิปติ – นเหตุ อธิปติ สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ เหตูนฺจ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๒๓. เหตุ จ นเหตุ จ ธมฺมา เหตุสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. อารมฺมณาธิปติ – เหตฺุจ สมฺปยุตฺตเก จ ขนฺเธ ครุํ กตฺวา เหตู อุปฺปชฺชนฺติ. (๑)
เหตุ ¶ จ นเหตุ จ ธมฺมา นเหตุสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. อารมฺมณาธิปติ – เหตฺุจ สมฺปยุตฺตเก จ ขนฺเธ ครุํ กตฺวา นเหตู ขนฺธา อุปฺปชฺชนฺติ. (๒)
เหตุ จ นเหตุ จ ธมฺมา เหตุสฺส จ นเหตุสฺส จ ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. อารมฺมณาธิปติ – เหตฺุจ สมฺปยุตฺตเก จ ขนฺเธ ครุํ กตฺวา เหตู จ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา อุปฺปชฺชนฺติ. (๓)
อนนฺตรปจฺจโย
๒๔. เหตุ ธมฺโม เหตุสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา เหตู ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ เหตูนํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
เหตุ ธมฺโม นเหตุสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา เหตู ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ นเหตูนํ ขนฺธานํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
เหตุ ธมฺโม เหตุสฺส จ นเหตุสฺส จ ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา เหตู ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ เหตูนํ สมฺปยุตฺตกานฺจ ขนฺธานํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๒๕. นเหตุ ¶ ธมฺโม ¶ นเหตุสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา นเหตู ขนฺธา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ นเหตูนํ ขนฺธานํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย; อนุโลมํ โคตฺรภุสฺส (สํขิตฺตํ) เนวสฺานาสฺายตนํ ผลสมาปตฺติยา อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
นเหตุ ธมฺโม เหตุสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย…เป…. (๒)
นเหตุ ธมฺโม เหตุสฺส จ นเหตุสฺส จ ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย (นเหตุมูลกํ ตีณิปิ เอกสทิสํ). (๓)
๒๖. เหตู จ นเหตู จ ธมฺมา เหตุสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา ¶ เหตู จ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ เหตูนํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
เหตู จ นเหตู จ ธมฺมา นเหตุสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา เหตู จ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ นเหตูนํ ขนฺธานํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
เหตู จ นเหตู จ ธมฺมา เหตุสฺส จ นเหตุสฺส จ ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา เหตู จ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ เหตูนํ สมฺปยุตฺตกานฺจ ขนฺธานํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
สมนนฺตรปจฺจยาทิ
๒๗. เหตุ ธมฺโม เหตุสฺส ธมฺมสฺส สมนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย (อนนฺตรสทิสํ.)… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อฺมฺปจฺจเยน ปจฺจโย (อิเม ทฺเวปิ ปฏิจฺจสทิสา. นิสฺสยปจฺจโย ปจฺจยวาเร นิสฺสยปจฺจยสทิโส.)
อุปนิสฺสยปจฺจโย
๒๘. เหตุ ธมฺโม เหตุสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณูปนิสฺสโย ¶ , อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – เหตู เหตูนํ อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
เหตุ ธมฺโม นเหตุสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณูปนิสฺสโย, อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – เหตู นเหตูนํ ขนฺธานํ อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
เหตุ ¶ ธมฺโม เหตุสฺส จ นเหตุสฺส จ ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณูปนิสฺสโย ¶ , อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – เหตู เหตูนํ สมฺปยุตฺตกานฺจ ขนฺธานํ อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๒๙. นเหตุ ธมฺโม นเหตุสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณูปนิสฺสโย, อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป… ปกตูปนิสฺสโย – สทฺธํ อุปนิสฺสาย ทานํ เทติ…เป… สมาปตฺตึ อุปฺปาเทติ…เป… ทิฏฺึ คณฺหาติ; สีลํ…เป… เสนาสนํ อุปนิสฺสาย ทานํ เทติ…เป… สงฺฆํ ภินฺทติ; สทฺธา…เป… เสนาสนํ สทฺธาย…เป… ผลสมาปตฺติยา อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
นเหตุ ธมฺโม เหตุสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณูปนิสฺสโย, อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป… ปกตูปนิสฺสโย – สทฺธํ…เป… เสนาสนํ อุปนิสฺสาย ทานํ เทติ…เป… สงฺฆํ ภินฺทติ; สทฺธา…เป… เสนาสนํ สทฺธาย…เป… ปตฺถนาย มคฺคสฺส ผลสมาปตฺติยา อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
นเหตุ ธมฺโม เหตุสฺส จ นเหตุสฺส จ ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณูปนิสฺสโย ¶ , อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป… ปกตูปนิสฺสโย (ทุติยอุปนิสฺสยสทิสํ). (๓)
๓๐. เหตู จ นเหตู จ ธมฺมา เหตุสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณูปนิสฺสโย, อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – เหตู จ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา เหตูนํ อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
เหตู จ นเหตู จ ธมฺมา นเหตุสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณูปนิสฺสโย, อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – เหตู จ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา นเหตูนํ ขนฺธานํ อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
เหตู จ นเหตู จ ธมฺมา เหตุสฺส จ นเหตุสฺส จ ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณูปนิสฺสโย, อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย ¶ …เป…. ปกตูปนิสฺสโย ¶ – เหตู จ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา เหตูนฺจ สมฺปยุตฺตกานฺจ ขนฺธานํ อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
ปุเรชาตปจฺจโย
๓๑. นเหตุ ธมฺโม นเหตุสฺส ธมฺมสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณปุเรชาตํ, วตฺถุปุเรชาตํ. อารมฺมณปุเรชาตํ – จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ; ทิพฺเพน จกฺขุนา รูปํ ปสฺสติ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา สทฺทํ สุณาติ, รูปายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… โผฏฺพฺพายตนํ กายวิฺาณสฺส…เป…. วตฺถุปุเรชาตํ – จกฺขายตนํ…เป… กายายตนํ…เป… ¶ วตฺถุ นเหตูนํ ขนฺธานํ ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
นเหตุ ธมฺโม เหตุสฺส ธมฺมสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณปุเรชาตํ, วตฺถุปุเรชาตํ. อารมฺมณปุเรชาตํ – จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ; ทิพฺเพน จกฺขุนา รูปํ ปสฺสติ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา สทฺทํ สุณาติ. วตฺถุปุเรชาตํ – วตฺถุ เหตูนํ ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
นเหตุ ธมฺโม เหตุสฺส จ นเหตุสฺส จ ธมฺมสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณปุเรชาตํ, วตฺถุปุเรชาตํ. อารมฺมณปุเรชาตํ – จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ. วตฺถุปุเรชาตํ – วตฺถุ เหตูนํ สมฺปยุตฺตกานฺจ ขนฺธานํ ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
ปจฺฉาชาตปจฺจยาทิ
๓๒. เหตุ ธมฺโม นเหตุสฺส ธมฺมสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – ปจฺฉาชาตา เหตู ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
นเหตุ ธมฺโม นเหตุสฺส ธมฺมสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – ปจฺฉาชาตา นเหตู ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
เหตู จ นเหตู จ ธมฺมา นเหตุสฺส ธมฺมสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – ปจฺฉาชาตา เหตู จ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
เหตุ ¶ ¶ ธมฺโม เหตุสฺส ธมฺมสฺส อาเสวนปจฺจเยน ปจฺจโย (อนนฺตรสทิสํ) ¶ .
กมฺมปจฺจโย
๓๓. นเหตุ ธมฺโม นเหตุสฺส ธมฺมสฺส กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตา, นานากฺขณิกา. สหชาตา – นเหตุ เจตนา สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. นานากฺขณิกา – นเหตุ เจตนา วิปากานํ ขนฺธานํ กฏตฺตา จ รูปานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
นเหตุ ธมฺโม เหตุสฺส ธมฺมสฺส กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตา, นานากฺขณิกา. สหชาตา – นเหตุ เจตนา สมฺปยุตฺตกานํ เหตูนํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. นานากฺขณิกา – นเหตุ เจตนา วิปากานํ เหตูนํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
นเหตุ ธมฺโม เหตุสฺส จ นเหตุสฺส จ ธมฺมสฺส กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตา, นานากฺขณิกา. สหชาตา – นเหตุ เจตนา สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ เหตูนํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. นานากฺขณิกา – นเหตุ เจตนา วิปากานํ ขนฺธานํ เหตูนํ กฏตฺตา จ รูปานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
วิปากปจฺจโย
๓๔. เหตุ ธมฺโม เหตุสฺส ธมฺมสฺส วิปากปจฺจเยน ปจฺจโย – วิปาโก อโลโภ อโทสสฺส อโมหสฺส วิปากปจฺจเยน ปจฺจโย (ปฏิจฺจวารสทิสํ. วิปากวิภงฺเค นว ปฺหา).
อาหารปจฺจโย
๓๕. นเหตุ ธมฺโม นเหตุสฺส ธมฺมสฺส อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย – นเหตู อาหารา สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… กพฬีกาโร อาหาโร อิมสฺส กายสฺส ¶ อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
นเหตุ ¶ ธมฺโม เหตุสฺส ธมฺมสฺส อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย – นเหตู อาหารา สมฺปยุตฺตกานํ เหตูนํ อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๒)
นเหตุ ¶ ธมฺโม เหตุสฺส จ นเหตุสฺส จ ธมฺมสฺส อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย – นเหตู อาหารา สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ เหตูนํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๓)
อินฺทฺริยปจฺจโย
๓๖. เหตุ ธมฺโม เหตุสฺส ธมฺมสฺส อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย…เป… (เหตุมูลเก ตีณิ).
นเหตุ ธมฺโม นเหตุสฺส ธมฺมสฺส อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย – นเหตู อินฺทฺริยา สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… จกฺขุนฺทฺริยํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… กายินฺทฺริยํ กายวิฺาณสฺส…เป… รูปชีวิตินฺทฺริยํ กฏตฺตารูปานํ อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย (เอวํ อินฺทฺริยปจฺจยา วิตฺถาเรตพฺพา. นว).
ฌานปจฺจยาทิ
๓๗. นเหตุ ธมฺโม นเหตุสฺส ธมฺมสฺส ฌานปจฺจเยน ปจฺจโย… ตีณิ.
เหตุ ธมฺโม เหตุสฺส ธมฺมสฺส มคฺคปจฺจเยน ปจฺจโย… สมฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. (อิเมสุ ทฺวีสุ นว.)
วิปฺปยุตฺตปจฺจโย
๓๘. เหตุ ธมฺโม นเหตุสฺส ธมฺมสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปจฺฉาชาตํ. สหชาตา – เหตู จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ เหตู กฏตฺตารูปานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. เหตู วตฺถุสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย ¶ . ปจฺฉาชาตา – เหตู ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
นเหตุ ¶ ธมฺโม นเหตุสฺส ธมฺมสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ, ปจฺฉาชาตํ. สหชาตา – นเหตู ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ นเหตู ขนฺธา กฏตฺตารูปานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. ขนฺธา วตฺถุสฺส…เป… วตฺถุ ขนฺธานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. ปุเรชาตํ – จกฺขายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… กายายตนํ กายวิฺาณสฺส, วตฺถุ นเหตูนํ ขนฺธานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย ¶ . ปจฺฉาชาตา – นเหตู ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
นเหตุ ธมฺโม เหตุสฺส ธมฺมสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ. สหชาตํ – ปฏิสนฺธิกฺขเณ วตฺถุ เหตูนํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. ปุเรชาตํ – วตฺถุ เหตูนํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
นเหตุ ธมฺโม เหตุสฺส จ นเหตุสฺส จ ธมฺมสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ. สหชาตํ – ปฏิสนฺธิกฺขเณ วตฺถุ เหตูนํ สมฺปยุตฺตกานฺจ ขนฺธานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. ปุเรชาตํ – วตฺถุ เหตูนํ สมฺปยุตฺตกานฺจ ขนฺธานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
เหตู จ นเหตู จ ธมฺมา นเหตุสฺส ธมฺมสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปจฺฉาชาตํ. สหชาตา – เหตู จ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ เหตู ¶ จ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา กฏตฺตารูปานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. ปจฺฉาชาตา – เหตู จ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อตฺถิปจฺจยาทิ
๓๙. เหตุ ธมฺโม เหตุสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – อโลโภ อโทสสฺส อโมหสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย (จกฺกํ). โลโภ โมหสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย (จกฺกํ); ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
เหตุ ธมฺโม นเหตุสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปจฺฉาชาตํ. สหชาตา ¶ – เหตู สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. ปจฺฉาชาตา – เหตู ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
เหตุ ธมฺโม เหตุสฺส จ นเหตุสฺส จ ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – อโลโภ อโทสสฺส อโมหสฺส สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย (จกฺกํ). โลโภ โมหสฺส สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย (จกฺกํ); ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๓)
๔๐. นเหตุ ¶ ธมฺโม นเหตุสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ, ปจฺฉาชาตํ, อาหารํ, อินฺทฺริยํ. สหชาโต – นเหตุ เอโก ขนฺโธ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย…เป… ทฺเว ขนฺธา…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ นเหตุ เอโก ขนฺโธ ¶ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ กฏตฺตา จ รูปานํ…เป… ขนฺธา วตฺถุสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; วตฺถุ ขนฺธานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; เอกํ มหาภูตํ…เป… พาหิรํ… อาหารสมุฏฺานํ… อุตุสมุฏฺานํ… อสฺสตฺตานํ…เป…. ปุเรชาตํ – จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ…เป… ทิพฺเพน จกฺขุนา รูปํ ปสฺสติ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา สทฺทํ สุณาติ, รูปายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… โผฏฺพฺพายตนํ กายวิฺาณสฺส, จกฺขายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… กายายตนํ กายวิฺาณสฺส, วตฺถุ นเหตูนํ ขนฺธานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. ปจฺฉาชาตา – นเหตู ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. กพฬีกาโร อาหาโร อิมสฺส กายสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. รูปชีวิตินฺทฺริยํ กฏตฺตารูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
นเหตุ ธมฺโม เหตุสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ. สหชาตา – นเหตู ขนฺธา สมฺปยุตฺตกานํ เหตูนํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… วตฺถุ เหตูนํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. ปุเรชาตํ – จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ; ทิพฺเพน จกฺขุนา รูปํ ปสฺสติ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา สทฺทํ สุณาติ; วตฺถุ เหตูนํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
นเหตุ ธมฺโม เหตุสฺส จ นเหตุสฺส จ ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ. สหชาโต – นเหตุ เอโก ขนฺโธ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ เหตูนํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ ¶ อตฺถิปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… วตฺถุ เหตูนํ สมฺปยุตฺตกานฺจ ขนฺธานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. ปุเรชาตํ – จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ; ทิพฺเพน จกฺขุนา รูปํ ปสฺสติ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา สทฺทํ สุณาติ; วตฺถุ เหตูนํ สมฺปยุตฺตกานฺจ ขนฺธานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๔๑. เหตุ จ นเหตุ จ ธมฺมา เหตุสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ. สหชาโต – อโลโภ จ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา อโทสสฺส อโมหสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย (จกฺกํ) ¶ . โลโภ จ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา โมหสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย (จกฺกํ); ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… อโลโภ จ วตฺถุ จ อโทสสฺส อโมหสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย (จกฺกํ). (๑)
เหตุ จ นเหตุ จ ธมฺมา นเหตุสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปจฺฉาชาตํ, อาหารํ, อินฺทฺริยํ. สหชาโต – นเหตุ เอโก ขนฺโธ จ เหตู จ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย…เป… ทฺเว ขนฺธา…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ เหตู จ วตฺถุ จ นเหตูนํ ขนฺธานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. สหชาตา – เหตู จ มหาภูตา จ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. ปจฺฉาชาตา – เหตู จ กพฬีกาโร อาหาโร จ อิมสฺส กายสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. ปจฺฉาชาตา – เหตู จ รูปชีวิตินฺทฺริยฺจ กฏตฺตารูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
เหตุ จ นเหตุ จ ธมฺมา เหตุสฺส ¶ จ นเหตุสฺส จ ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ. สหชาโต – นเหตุ เอโก ขนฺโธ จ อโลโภ จ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ อโทสสฺส อโมหสฺส จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย (จกฺกํ). นเหตุ เอโก ขนฺโธ จ โลโภ จ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ โมหสฺส จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย (จกฺกํ); ปฏิสนฺธิกฺขเณ นเหตุ เอโก ขนฺโธ จ อโลโภ จ (จกฺกํ). ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… อโลโภ จ วตฺถุ จ อโทสสฺส อโมหสฺส สมฺปยุตฺตกานฺจ ขนฺธานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย, โลโภ จ วตฺถุ จ โมหสฺส สมฺปยุตฺตกานฺจ ขนฺธานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย….
นตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย… วิคตปจฺจเยน ปจฺจโย… อวิคตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๔๒. เหตุยา ¶ ตีณิ, อารมฺมเณ นว, อธิปติยา นว, อนนฺตเร นว, สมนนฺตเร นว, สหชาเต นว, อฺมฺเ นว, นิสฺสเย นว, อุปนิสฺสเย นว, ปุเรชาเต ตีณิ, ปจฺฉาชาเต ตีณิ, อาเสวเน นว, กมฺเม ตีณิ, วิปาเก นว, อาหาเร ตีณิ, อินฺทฺริเย นว, ฌาเน ตีณิ, มคฺเค ¶ นว, สมฺปยุตฺเต นว, วิปฺปยุตฺเต ปฺจ, อตฺถิยา นว, นตฺถิยา นว, วิคเต นว, อวิคเต นว (เอวํ อนุมชฺชนฺเตน คเณตพฺพํ).
อนุโลมํ.
ปจฺจนียุทฺธาโร
๔๓. เหตุ ธมฺโม เหตุสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
เหตุ ธมฺโม นเหตุสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
เหตุ ธมฺโม เหตุสฺส จ นเหตุสฺส จ ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๔๔. นเหตุ ธมฺโม นเหตุสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย… อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย… อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
นเหตุ ¶ ธมฺโม เหตุสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
นเหตุ ธมฺโม เหตุสฺส จ นเหตุสฺส จ ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๔๕. เหตุ จ นเหตุ จ ธมฺมา เหตุสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
เหตุ จ นเหตุ จ ธมฺมา นเหตุสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
เหตุ ¶ ¶ จ นเหตุ จ ธมฺมา เหตุสฺส จ นเหตุสฺส จ ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
๔๖. นเหตุยา นว, นอารมฺมเณ นว…เป… โนอวิคเต นว (เอวํ คเณตพฺพํ).
ปจฺจนียํ.
๓. ปจฺจยานุโลมปจฺจนียํ
เหตุทุกํ
๔๗. เหตุปจฺจยา นอารมฺมเณ ตีณิ, นอธิปติยา ตีณิ, นอนนฺตเร ตีณิ, นสมนนฺตเร ¶ ตีณิ, นอฺมฺเ เอกํ, นอุปนิสฺสเย ตีณิ…เป… นมคฺเค ตีณิ, นสมฺปยุตฺเต เอกํ, นวิปฺปยุตฺเต ตีณิ, โนนตฺถิยา ตีณิ, โนวิคเต ตีณิ (เอวํ คเณตพฺพํ).
อนุโลมปจฺจนียํ.
๔. ปจฺจยปจฺจนียานุโลมํ
นเหตุทุกํ
๔๘. นเหตุปจฺจยา อารมฺมเณ นว, อธิปติยา นว, อนนฺตเร นว, สมนนฺตเร นว, สหชาเต ตีณิ, อฺมฺเ ตีณิ, นิสฺสเย ตีณิ, อุปนิสฺสเย นว, ปุเรชาเต ตีณิ, ปจฺฉาชาเต ตีณิ, อาเสวเน นว, กมฺเม ตีณิ, วิปาเก ตีณิ, อาหาเร ตีณิ, อินฺทฺริเย ตีณิ, ฌาเน ตีณิ, มคฺเค ตีณิ, สมฺปยุตฺเต ตีณิ, วิปฺปยุตฺเต ตีณิ, อตฺถิยา ตีณิ, นตฺถิยา นว, วิคเต นว, อวิคเต ตีณิ (เอวํ คเณตพฺพํ).
ปจฺจนียานุโลมํ.
เหตุทุกํ นิฏฺิตํ.
๒. สเหตุกทุกํ
๑. ปฏิจฺจวาโร
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๑. วิภงฺควาโร
เหตุปจฺจโย
๔๙. สเหตุกํ ¶ ¶ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – สเหตุกํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
สเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – สเหตุเก ขนฺเธ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๒)
สเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก จ อเหตุโก จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – สเหตุกํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๓)
๕๐. อเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ โมหํ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; เอกํ มหาภูตํ ปฏิจฺจ ตโย มหาภูตา…เป… มหาภูเต ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ กฏตฺตารูปํ อุปาทารูปํ. (๑)
อเหตุกํ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ โมหํ ปฏิจฺจ สมฺปยุตฺตกา ขนฺธา; ปฏิสนฺธิกฺขเณ วตฺถุํ ปฏิจฺจ สเหตุกา ขนฺธา. (๒)
อเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก จ อเหตุโก จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ โมหํ ปฏิจฺจ สมฺปยุตฺตกา ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ วตฺถุํ ปฏิจฺจ ¶ สเหตุกา ขนฺธา, มหาภูเต ปฏิจฺจ กฏตฺตารูปํ. (๓)
๕๑. สเหตุกฺจ อเหตุกฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ เอกํ ขนฺธฺจ โมหฺจ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ สเหตุกํ เอกํ ขนฺธฺจ วตฺถฺุจ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๑)
สเหตุกฺจ ¶ อเหตุกฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – สเหตุเก ขนฺเธ จ มหาภูเต จ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ จ โมหฺจ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๒)
สเหตุกฺจ อเหตุกฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก จ อเหตุโก จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ เอกํ ขนฺธฺจ โมหฺจ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ สเหตุกํ เอกํ ขนฺธฺจ วตฺถฺุจ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… สเหตุเก ขนฺเธ จ มหาภูเต จ ปฏิจฺจ กฏตฺตารูปํ. (๓)
อารมฺมณปจฺจโย
๕๒. สเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – สเหตุกํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
สเหตุกํ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ ปฏิจฺจ วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห. (๒)
สเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก จ อเหตุโก จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ อารมฺมณปจฺจยา ¶ – วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา โมโห จ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๓)
๕๓. อเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – อเหตุกํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ วตฺถุํ ปฏิจฺจ อเหตุกา ขนฺธา. (๑)
อเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ โมหํ ปฏิจฺจ สมฺปยุตฺตกา ขนฺธา; ปฏิสนฺธิกฺขเณ วตฺถุํ ปฏิจฺจ สเหตุกา ขนฺธา. (๒)
สเหตุกฺจ อเหตุกฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ เอกํ ขนฺธฺจ โมหฺจ ปฏิจฺจ ตโย ¶ ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ สเหตุกํ เอกํ ขนฺธฺจ วตฺถฺุจ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๑)
อธิปติปจฺจโย
๕๔. สเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อธิปติปจฺจยา – สเหตุกํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๑)
สเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อธิปติปจฺจยา – สเหตุเก ขนฺเธ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ. (๒)
สเหตุกํ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก จ อเหตุโก จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ อธิปติปจฺจยา – สเหตุกํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๓)
๕๕. อเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อธิปติปจฺจยา – เอกํ มหาภูตํ…เป… มหาภูเต ปฏิจฺจ ¶ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ อุปาทารูปํ. (๑)
สเหตุกฺจ อเหตุกฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อธิปติปจฺจยา – สเหตุเก ขนฺเธ จ มหาภูเต จ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ. (๑)
อนนฺตรปจฺจยาทิ
๕๖. สเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อนนฺตรปจฺจยา… สมนนฺตรปจฺจยา… สหชาตปจฺจยา – สเหตุกํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
สเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ สหชาตปจฺจยา – สเหตุเก ขนฺเธ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ ปฏิจฺจ วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๒)
สเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก จ อเหตุโก จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ สหชาตปจฺจยา – สเหตุกํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ, ทฺเว ขนฺเธ…เป… วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา โมโห จ จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๓)
๕๗. อเหตุกํ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ สหชาตปจฺจยา – อเหตุกํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ โมหํ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ขนฺเธ ¶ ปฏิจฺจ วตฺถุ, วตฺถุํ ปฏิจฺจ ขนฺธา; เอกํ มหาภูตํ…เป… พาหิรํ… อาหารสมุฏฺานํ… อุตุสมุฏฺานํ… อสฺสตฺตานํ ¶ เอกํ มหาภูตํ…เป…. (๑)
อเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ สหชาตปจฺจยา (อิเม ปฺจ ปฺหา เหตุสทิสา, นินฺนานํ). (๒)
อฺมฺปจฺจโย
๕๘. สเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อฺมฺปจฺจยา – สเหตุกํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
สเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อฺมฺปจฺจยา – วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ ปฏิจฺจ วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห; ปฏิสนฺธิกฺขเณ สเหตุเก ขนฺเธ ปฏิจฺจ วตฺถุ. (๒)
สเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก จ อเหตุโก จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ อฺมฺปจฺจยา – วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา โมโห จ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ สเหตุกํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา วตฺถุ จ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๓)
๕๙. อเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อฺมฺปจฺจยา – อเหตุกํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ อเหตุกํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา วตฺถุ จ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… (สํขิตฺตํ, ยาว อสฺสตฺตา). (๑)
อเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อฺมฺปจฺจยา – วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ โมหํ ปฏิจฺจ สมฺปยุตฺตกา ขนฺธา; ปฏิสนฺธิกฺขเณ วตฺถุํ ปฏิจฺจ สเหตุกา ขนฺธา. (๒)
สเหตุกฺจ ¶ อเหตุกฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ ¶ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อฺมฺปจฺจยา – วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ เอกํ ขนฺธฺจ โมหฺจ ปฏิจฺจ ¶ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ สเหตุกํ เอกํ ขนฺธฺจ วตฺถฺุจ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๑)
นิสฺสยปจฺจยาทิ
๖๐. สเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นิสฺสยปจฺจยา… อุปนิสฺสยปจฺจยา… ปุเรชาตปจฺจยา… อาเสวนปจฺจยา… กมฺมปจฺจยา… วิปากปจฺจยา… อาหารปจฺจยา… อินฺทฺริยปจฺจยา… ฌานปจฺจยา… มคฺคปจฺจยา… (ฌานมฺปิ มคฺคมฺปิ สหชาตปจฺจยสทิสา, พาหิรา มหาภูตา นตฺถิ ) สมฺปยุตฺตปจฺจยา… วิปฺปยุตฺตปจฺจยา… อตฺถิปจฺจยา… นตฺถิปจฺจยา… วิคตปจฺจยา… อวิคตปจฺจยา.
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๖๑. เหตุยา นว, อารมฺมเณ ฉ, อธิปติยา ปฺจ, อนนฺตเร ฉ, สมนนฺตเร ฉ, สหชาเต นว, อฺมฺเ ฉ, นิสฺสเย นว, อุปนิสฺสเย ฉ, ปุเรชาเต ฉ, อาเสวเน ฉ, กมฺเม นว, วิปาเก นว, อาหาเร นว, อินฺทฺริเย นว, ฌาเน นว, มคฺเค นว, สมฺปยุตฺเต ฉ, วิปฺปยุตฺเต นว, อตฺถิยา นว, นตฺถิยา ฉ, วิคเต ฉ, อวิคเต นว (เอวํ คเณตพฺพํ).
อนุโลมํ.
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๑. วิภงฺควาโร
นเหตุปจฺจโย
๖๒. สเหตุกํ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ ปฏิจฺจ วิจิกิจฺฉาสหคโต ¶ อุทฺธจฺจสหคโต โมโห. (๑)
อเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – อเหตุกํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑) (สพฺพํ ยาว อสฺสตฺตา ตาว กาตพฺพํ.)
นอารมฺมณปจฺจยาทิ
๖๓. สเหตุกํ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นอารมฺมณปจฺจยา – สเหตุเก ขนฺเธ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
อเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นอารมฺมณปจฺจยา – อเหตุเก ขนฺเธ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ โมหํ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ขนฺเธ ปฏิจฺจ วตฺถุ; เอกํ มหาภูตํ…เป… อสฺสตฺตานํ เอกํ…เป…. (๑)
สเหตุกฺจ อเหตุกฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นอารมฺมณปจฺจยา – สเหตุเก ขนฺเธ จ มหาภูเต จ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ จ โมหฺจ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
สเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นอธิปติปจฺจยา… (อนุโลมสหชาตสทิสา) ¶ นอนนฺตรปจฺจยา… นสมนนฺตรปจฺจยา… นอฺมฺปจฺจยา… นอุปนิสฺสยปจฺจยา… นปุเรชาตปจฺจยา – อรูเป สเหตุกํ เอกํ ขนฺธํ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
๖๔. สเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นปุเรชาตปจฺจยา – อรูเป วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ ปฏิจฺจ วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห, สเหตุเก ขนฺเธ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๒)
สเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก จ อเหตุโก จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ นปุเรชาตปจฺจยา – อรูเป วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา โมโห จ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๓)
อเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ ¶ นปุเรชาตปจฺจยา – อรูเป อเหตุกํ เอกํ ขนฺธํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… อเหตุเก ขนฺเธ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ โมหํ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… (ยาว อสฺสตฺตา ตาว วิตฺถาโร). (๑)
อเหตุกํ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นปุเรชาตปจฺจยา – อรูเป วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ โมหํ ปฏิจฺจ สมฺปยุตฺตกา ขนฺธา; ปฏิสนฺธิกฺขเณ วตฺถุํ ปฏิจฺจ สเหตุกา ขนฺธา. (๒)
อเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก จ อเหตุโก จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ นปุเรชาตปจฺจยา – ปฏิสนฺธิกฺขเณ วตฺถุํ ปฏิจฺจ สเหตุกา ขนฺธา, มหาภูเต ปฏิจฺจ กฏตฺตารูปํ. (๓)
๖๕. สเหตุกฺจ อเหตุกฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นปุเรชาตปจฺจยา – อรูเป วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ เอกํ ขนฺธฺจ โมหฺจ ปฏิจฺจ ตโย ¶ ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ สเหตุกํ เอกํ ขนฺธฺจ วตฺถฺุจ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ¶ ขนฺเธ…เป…. (๑)
สเหตุกฺจ อเหตุกฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นปุเรชาตปจฺจยา – สเหตุเก ขนฺเธ จ มหาภูเต จ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ จ โมหฺจ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๒)
สเหตุกฺจ อเหตุกฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก จ อเหตุโก จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ นปุเรชาตปจฺจยา – ปฏิสนฺธิกฺขเณ สเหตุกํ เอกํ ขนฺธฺจ วตฺถฺุจ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… สเหตุเก ขนฺเธ จ มหาภูเต จ ปฏิจฺจ กฏตฺตารูปํ. (๓)
นปจฺฉาชาตปจฺจยาทิ
๖๖. สเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นปจฺฉาชาตปจฺจยา… นอาเสวนปจฺจยา… นกมฺมปจฺจยา – สเหตุเก ขนฺเธ ปฏิจฺจ สเหตุกา เจตนา. (๑)
อเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นกมฺมปจฺจยา – อเหตุเก ขนฺเธ ปฏิจฺจ อเหตุกา เจตนา… พาหิรํ… อาหารสมุฏฺานํ… อุตุสมุฏฺานํ…เป…. (๑)
อเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นกมฺมปจฺจยา – วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ โมหํ ปฏิจฺจ สมฺปยุตฺตกา เจตนา. (๒)
สเหตุกฺจ ¶ อเหตุกฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นกมฺมปจฺจยา – วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ จ โมหฺจ ปฏิจฺจ สมฺปยุตฺตกา เจตนา… นวิปากปจฺจยา (ปฏิสนฺธิ นตฺถิ).
นอาหารปจฺจยาทิ
๖๗. อเหตุกํ ¶ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นอาหารปจฺจยา… นอินฺทฺริยปจฺจยา… นฌานปจฺจยา… นมคฺคปจฺจยา… นสมฺปยุตฺตปจฺจยา.
นวิปฺปยุตฺตปจฺจยาทิ
๖๘. สเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นวิปฺปยุตฺตปจฺจยา – อรูเป สเหตุกํ เอกํ ขนฺธํ…เป…. (๑)
สเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นวิปฺปยุตฺตปจฺจยา – อรูเป วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ ปฏิจฺจ วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห. (๒)
สเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก จ อเหตุโก จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ นวิปฺปยุตฺตปจฺจยา – อรูเป วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา โมโห จ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๓)
อเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นวิปฺปยุตฺตปจฺจยา – อรูเป อเหตุกํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา, ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๑)
อเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นวิปฺปยุตฺตปจฺจยา – อรูเป วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ โมหํ ปฏิจฺจ สมฺปยุตฺตกา ขนฺธา. (๒)
สเหตุกฺจ อเหตุกฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นวิปฺปยุตฺตปจฺจยา – อรูเป วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ เอกํ ขนฺธฺจ โมหฺจ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… โนนตฺถิปจฺจยา… โนวิคตปจฺจยา. (๑)
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๖๙. นเหตุยา ¶ ทฺเว, นอารมฺมเณ ตีณิ, นอธิปติยา นว, นอนนฺตเร ¶ ตีณิ, นสมนนฺตเร ตีณิ, นอฺมฺเ ตีณิ, นอุปนิสฺสเย ตีณิ ¶ , นปุเรชาเต นว, นปจฺฉาชาเต นว, นอาเสวเน นว, นกมฺเม จตฺตาริ, นวิปาเก นว, นอาหาเร เอกํ, นอินฺทฺริเย เอกํ, นฌาเน เอกํ, นมคฺเค เอกํ, นสมฺปยุตฺเต ตีณิ, นวิปฺปยุตฺเต ฉ, โนนตฺถิยา ตีณิ, โนวิคเต ตีณิ (เอวํ คเณตพฺพํ).
ปจฺจนียํ.
๓. ปจฺจยานุโลมปจฺจนียํ
เหตุทุกํ
๗๐. เหตุปจฺจยา นอารมฺมเณ ตีณิ, นอธิปติยา นว, นอนนฺตเร ตีณิ, นสมนนฺตเร ตีณิ, นอฺมฺเ ตีณิ, นอุปนิสฺสเย ตีณิ, นปุเรชาเต นว, นปจฺฉาชาเต นว, นอาเสวเน นว, นกมฺเม ตีณิ, นวิปาเก นว, นสมฺปยุตฺเต ตีณิ, นวิปฺปยุตฺเต ตีณิ, โนนตฺถิยา ตีณิ, โนวิคเต ตีณิ (เอวํ คเณตพฺพํ).
อนุโลมปจฺจนียํ.
๔. ปจฺจยปจฺจนียานุโลมํ
นเหตุทุกํ
๗๑. นเหตุปจฺจยา ¶ อารมฺมเณ ทฺเว, อนนฺตเร ทฺเว, สมนนฺตเร ทฺเว (สพฺพตฺถ ทฺเว), วิปาเก เอกํ, อาหาเร ทฺเว, อินฺทฺริเย ทฺเว, ฌาเน ทฺเว, มคฺเค เอกํ, สมฺปยุตฺเต ทฺเว…เป… อวิคเต ทฺเว (เอวํ คเณตพฺพํ).
ปจฺจนียานุโลมํ.
๒. สหชาตวาโร
(สหชาตวาโร ปฏิจฺจวารสทิโส.)
๓. ปจฺจยวาโร
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๑. วิภงฺควาโร
เหตุปจฺจโย
๗๒. สเหตุกํ ¶ ธมฺมํ ปจฺจยา สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา (สเหตุกมูลกํ ปฏิจฺจวารสทิสํ).
อเหตุกํ ธมฺมํ ปจฺจยา อเหตุโก ¶ ธมฺโม…เป… (ปฏิจฺจวารสทิสํเยว). (๑)
อเหตุกํ ¶ ธมฺมํ ปจฺจยา สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – วตฺถุํ ปจฺจยา สเหตุกา ขนฺธา, วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ โมหํ ปจฺจยา สมฺปยุตฺตกา ขนฺธา; ปฏิสนฺธิกฺขเณ วตฺถุํ ปจฺจยา สเหตุกา ขนฺธา. (๒)
อเหตุกํ ธมฺมํ ปจฺจยา สเหตุโก จ อเหตุโก จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – วตฺถุํ ปจฺจยา สเหตุกา ขนฺธา, มหาภูเต ปจฺจยา จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ โมหํ ปจฺจยา สมฺปยุตฺตกา ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ วตฺถุํ…เป…. (๓)
๗๓. สเหตุกฺจ อเหตุกฺจ ธมฺมํ ปจฺจยา สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – สเหตุกํ เอกํ ขนฺธฺจ วตฺถฺุจ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ เอกํ ขนฺธฺจ โมหฺจ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
สเหตุกฺจ อเหตุกฺจ ธมฺมํ ปจฺจยา อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – สเหตุเก ขนฺเธ จ มหาภูเต จ ปจฺจยา จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ จ โมหฺจ ปจฺจยา จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๒)
สเหตุกฺจ อเหตุกฺจ ธมฺมํ ปจฺจยา สเหตุโก จ อเหตุโก จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – สเหตุกํ เอกํ ขนฺธฺจ วตฺถฺุจ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… สเหตุเก ขนฺเธ จ มหาภูเต จ ปจฺจยา จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ เอกํ ขนฺธฺจ โมหฺจ ¶ ปจฺจยา ตโย ¶ ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ สเหตุกํ เอกํ ขนฺธฺจ วตฺถฺุจ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… สเหตุเก ขนฺเธ จ มหาภูเต จ ปจฺจยา กฏตฺตารูปํ. (๓)
อารมฺมณปจฺจโย
๗๔. สเหตุกํ ¶ ธมฺมํ ปจฺจยา สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – สเหตุกํ เอกํ ขนฺธํ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
สเหตุกํ ธมฺมํ ปจฺจยา อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ ปจฺจยา วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห. (๒)
สเหตุกํ ธมฺมํ ปจฺจยา สเหตุโก จ อเหตุโก จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ อารมฺมณปจฺจยา – วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ เอกํ ขนฺธํ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา โมโห จ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๓)
๗๕. อเหตุกํ ธมฺมํ ปจฺจยา อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – อเหตุกํ เอกํ ขนฺธํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ วตฺถุํ ปจฺจยา ขนฺธา, จกฺขายตนํ ปจฺจยา จกฺขุวิฺาณํ…เป… กายายตนํ ปจฺจยา กายวิฺาณํ, วตฺถุํ ปจฺจยา อเหตุกา ขนฺธา. (๑)
อเหตุกํ ธมฺมํ ปจฺจยา สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – วตฺถุํ ปจฺจยา สเหตุกา ขนฺธา, วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ โมหํ ปจฺจยา สมฺปยุตฺตกา ขนฺธา; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๒)
อเหตุกํ ธมฺมํ ปจฺจยา สเหตุโก จ อเหตุโก จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ อารมฺมณปจฺจยา – วตฺถุํ ปจฺจยา วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ขนฺธา โมโห จ. (๓)
๗๖. สเหตุกฺจ อเหตุกฺจ ธมฺมํ ¶ ปจฺจยา สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – สเหตุกํ เอกํ ขนฺธฺจ วตฺถฺุจ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา…เป… วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ เอกํ ขนฺธฺจ โมหฺจ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
สเหตุกฺจ ¶ ¶ อเหตุกฺจ ธมฺมํ ปจฺจยา อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ จ วตฺถฺุจ ปจฺจยา วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห. (๒)
สเหตุกฺจ อเหตุกฺจ ธมฺมํ ปจฺจยา สเหตุโก จ อเหตุโก จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ อารมฺมณปจฺจยา – วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ เอกํ ขนฺธฺจ วตฺถฺุจ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา โมโห จ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๓)
อธิปติปจฺจโย
๗๗. สเหตุกํ ธมฺมํ ปจฺจยา สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อธิปติปจฺจยา (อธิปติยา นว ปฺหา ปวตฺเตเยว).
อนนฺตรปจฺจยาทิ
๗๘. สเหตุกํ ธมฺมํ ปจฺจยา สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อนนฺตรปจฺจยา… สมนนฺตรปจฺจยา… สหชาตปจฺจยา… ตีณิ (ปฏิจฺจวารสทิสา).
อเหตุกํ ธมฺมํ ปจฺจยา อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ สหชาตปจฺจยา – อเหตุกํ เอกํ ขนฺธํ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… (ยาว อสฺสตฺตา), จกฺขายตนํ ปจฺจยา จกฺขุวิฺาณํ…เป… กายายตนํ ปจฺจยา กายวิฺาณํ, วตฺถุํ ปจฺจยา อเหตุกา ขนฺธา. (๑)
อเหตุกํ ¶ ธมฺมํ ปจฺจยา สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ สหชาตปจฺจยา – วตฺถุํ ปจฺจยา สเหตุกา ขนฺธา, วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ โมหํ ปจฺจยา สมฺปยุตฺตกา ขนฺธา; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๒)
อเหตุกํ ธมฺมํ ปจฺจยา สเหตุโก จ อเหตุโก จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ สหชาตปจฺจยา – วตฺถุํ ปจฺจยา สเหตุกา ขนฺธา, มหาภูเต ปจฺจยา จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ ¶ โมหํ ปจฺจยา สมฺปยุตฺตกา ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ วตฺถุํ…เป…. (๓)
๗๙. สเหตุกฺจ ¶ อเหตุกฺจ ธมฺมํ ปจฺจยา สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ สหชาตปจฺจยา – สเหตุกํ เอกํ ขนฺธฺจ วตฺถฺุจ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ เอกํ ขนฺธฺจ โมหฺจ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
สเหตุกฺจ อเหตุกฺจ ธมฺมํ ปจฺจยา อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ สหชาตปจฺจยา – สเหตุเก ขนฺเธ จ มหาภูเต จ ปจฺจยา จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ จ โมหฺจ ปจฺจยา จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ จ วตฺถฺุจ ปจฺจยา วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห. (๒)
สเหตุกฺจ อเหตุกฺจ ธมฺมํ ปจฺจยา สเหตุโก จ อเหตุโก จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ สหชาตปจฺจยา – สเหตุกํ เอกํ ขนฺธฺจ วตฺถฺุจ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… สเหตุเก ขนฺเธ จ มหาภูเต จ ปจฺจยา จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ เอกํ ขนฺธฺจ ¶ วตฺถฺุจ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… สเหตุเก ขนฺเธ จ มหาภูเต จ ปจฺจยา จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ. วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ เอกํ ขนฺธฺจ โมหฺจ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ เอกํ ขนฺธฺจ วตฺถฺุจ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา โมโห จ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ สเหตุกํ เอกํ ขนฺธฺจ วตฺถฺุจ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… สเหตุเก ขนฺเธ จ มหาภูเต จ ปจฺจยา กฏตฺตารูปํ. (๓)
อฺมฺปจฺจยาทิ
๘๐. สเหตุกํ ธมฺมํ ปจฺจยา สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อฺมฺปจฺจยา…เป… อวิคตปจฺจยา.
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
๘๑. เหตุยา ¶ นว, อารมฺมเณ นว, อธิปติยา นว (สพฺพตฺถ นว), อวิคเต นว (เอวํ คเณตพฺพํ).
อนุโลมํ.
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๑. วิภงฺควาโร
นเหตุปจฺจโย
๘๒. สเหตุกํ ¶ ธมฺมํ ปจฺจยา อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ ปจฺจยา วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห. (๑)
อเหตุกํ ธมฺมํ ปจฺจยา อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – อเหตุกํ เอกํ ขนฺธํ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… (ยาว อสฺสตฺตา), จกฺขายตนํ ปจฺจยา จกฺขุวิฺาณํ…เป… กายายตนํ ปจฺจยา กายวิฺาณํ, วตฺถุํ ปจฺจยา อเหตุกา ขนฺธา โมโห จ. (๑)
สเหตุกฺจ อเหตุกฺจ ธมฺมํ ปจฺจยา อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ จ วตฺถฺุจ ¶ ปจฺจยา วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห (สํขิตฺตํ). (๑)
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๘๓. นเหตุยา ¶ ตีณิ, นอารมฺมเณ ตีณิ, นอธิปติยา นว, นอนนฺตเร ตีณิ, นสมนนฺตเร ตีณิ, นอฺมฺเ ตีณิ, นนิสฺสเย ตีณิ, นอุปนิสฺสเย ตีณิ, นปุเรชาเต นว, นปจฺฉาชาเต นว, นอาเสวเน นว, นกมฺเม จตฺตาริ, นวิปาเก นว, นอาหาเร เอกํ, นอินฺทฺริเย เอกํ, นฌาเน เอกํ, นมคฺเค เอกํ, นสมฺปยุตฺเต ตีณิ, นวิปฺปยุตฺเต ฉ, โนนตฺถิยา ตีณิ, โนวิคเต ตีณิ (เอวํ คเณตพฺพํ).
ปจฺจนียํ.
๓. ปจฺจยานุโลมปจฺจนียํ
เหตุทุกํ
๘๔. เหตุปจฺจยา นอารมฺมเณ ตีณิ, นอธิปติยา นว, นอนนฺตเร ตีณิ, นสมนนฺตเร ตีณิ, นอฺมฺเ ตีณิ, นอุปนิสฺสเย ตีณิ, นปุเรชาเต ¶ นว, นปจฺฉาชาเต นว, นอาเสวเน นว, นกมฺเม ตีณิ, นวิปาเก นว, นสมฺปยุตฺเต ตีณิ, นวิปฺปยุตฺเต ตีณิ, โนนตฺถิยา ตีณิ, โนวิคเต ตีณิ (เอวํ คเณตพฺพํ).
อนุโลมปจฺจนียํ.
๔. ปจฺจยปจฺจนียานุโลมํ
นเหตุทุกํ
๘๕. นเหตุปจฺจยา ¶ อารมฺมเณ ตีณิ, อนนฺตเร ตีณิ…เป… มคฺเค ตีณิ, สมฺปยุตฺเต ตีณิ…เป… อวิคเต ตีณิ (เอวํ คเณตพฺพํ).
ปจฺจนียานุโลมํ.
๔. นิสฺสยวาโร
(นิสฺสยวาโร ปจฺจยวารสทิโส.)
๕. สํสฏฺวาโร
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๑. วิภงฺควาโร
เหตุปจฺจโย
๘๖. สเหตุกํ ¶ ธมฺมํ สํสฏฺโ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – สเหตุกํ เอกํ ขนฺธํ สํสฏฺา ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
อเหตุกํ ธมฺมํ สํสฏฺโ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ โมหํ สํสฏฺา วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ขนฺธา. (๑)
สเหตุกฺจ อเหตุกฺจ ธมฺมํ สํสฏฺโ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ เอกํ ขนฺธฺจ โมหฺจ สํสฏฺา ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๑)
อารมฺมณปจฺจโย
๘๗. สเหตุกํ ¶ ¶ ธมฺมํ สํสฏฺโ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – สเหตุกํ เอกํ ขนฺธํ สํสฏฺา ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
สเหตุกํ ธมฺมํ สํสฏฺโ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ สํสฏฺโ วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห. (๒)
สเหตุกํ ธมฺมํ สํสฏฺโ สเหตุโก จ อเหตุโก จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ อารมฺมณปจฺจยา – วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ เอกํ ขนฺธํ สํสฏฺา ตโย ขนฺธา โมโห จ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๓)
๘๘. อเหตุกํ ธมฺมํ สํสฏฺโ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – อเหตุกํ เอกํ ขนฺธํ สํสฏฺา ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
อเหตุกํ ธมฺมํ สํสฏฺโ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ โมหํ สํสฏฺา วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ขนฺธา. (๒)
สเหตุกฺจ อเหตุกฺจ ธมฺมํ สํสฏฺโ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – วิจิกิจฺฉาสหคตํ ¶ อุทฺธจฺจสหคตํ เอกํ ขนฺธฺจ โมหฺจ สํสฏฺา ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๑)
อธิปติปจฺจโย
๘๙. สเหตุกํ ธมฺมํ สํสฏฺโ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อธิปติปจฺจยา – สเหตุกํ เอกํ ขนฺธํ สํสฏฺา ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๑)
อนนฺตรปจฺจยาทิ
๙๐. สเหตุกํ ¶ ธมฺมํ สํสฏฺโ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อนนฺตรปจฺจยา… สมนนฺตรปจฺจยา… สหชาตปจฺจยา…เป… วิปากปจฺจยา – วิปากํ สเหตุกํ เอกํ ขนฺธํ สํสฏฺา ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป….
อเหตุกํ ¶ ธมฺมํ สํสฏฺโ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ วิปากปจฺจยา – วิปากํ อเหตุกํ เอกํ ขนฺธํ สํสฏฺา ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ฌานปจฺจยา…เป… อวิคตปจฺจยา.
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๙๑. เหตุยา ตีณิ, อารมฺมเณ ฉ, อธิปติยา เอกํ, อนนฺตเร ฉ, สมนนฺตเร ฉ, สหชาเต ฉ, อฺมฺเ ฉ, นิสฺสเย ฉ, อุปนิสฺสเย ฉ, ปุเรชาเต ฉ…เป… วิปาเก ทฺเว, อาหาเร ฉ, อินฺทฺริเย ฉ, ฌาเน ฉ, มคฺเค ปฺจ…เป… อวิคเต ฉ (เอวํ คเณตพฺพํ).
อนุโลมํ.
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๑. วิภงฺควาโร
นเหตุปจฺจโย
๙๒. สเหตุกํ ¶ ¶ ธมฺมํ สํสฏฺโ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ สํสฏฺโ วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห. (๑)
อเหตุกํ ธมฺมํ สํสฏฺโ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – อเหตุกํ เอกํ ขนฺธํ สํสฏฺา ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… (สํขิตฺตํ). (๑)
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๙๓. นเหตุยา ทฺเว, นอธิปติยา ฉ, นปุเรชาเต ฉ, นปจฺฉาชาเต ฉ, นอาเสวเน ฉ, นกมฺเม จตฺตาริ, นวิปาเก ฉ, นฌาเน เอกํ, นมคฺเค เอกํ, นวิปฺปยุตฺเต ฉ (เอวํ คเณตพฺพํ).
ปจฺจนียํ.
๓. ปจฺจยานุโลมปจฺจนียํ
เหตุทุกํ
๙๔. เหตุปจฺจยา ¶ นอธิปติยา ตีณิ, นปุเรชาเต ตีณิ, นปจฺฉาชาเต ตีณิ, นอาเสวเน ตีณิ, นกมฺเม ตีณิ, นวิปาเก ตีณิ, นวิปฺปยุตฺเต ตีณิ.
อนุโลมปจฺจนียํ.
๔. ปจฺจยปจฺจนียานุโลมํ
นเหตุทุกํ
๙๕. นเหตุปจฺจยา ¶ อารมฺมเณ ทฺเว, อนนฺตเร ทฺเว…เป… กมฺเม ทฺเว, วิปาเก เอกํ, อาหาเร ทฺเว…เป… มคฺเค เอกํ…เป… อวิคเต ทฺเว (เอวํ คเณตพฺพํ).
ปจฺจนียานุโลมํ.
๖. สมฺปยุตฺตวาโร
(สมฺปยุตฺตวาโร สํสฏฺวารสทิโส.)
๗. ปฺหาวาโร
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๑. วิภงฺควาโร
เหตุปจฺจโย
๙๖. สเหตุโก ธมฺโม สเหตุกสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย ¶ – สเหตุกา เหตู สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
สเหตุโก ธมฺโม อเหตุกสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – สเหตุกา เหตู จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๒)
สเหตุโก ¶ ¶ ธมฺโม สเหตุกสฺส จ อเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – สเหตุกา เหตู สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๓)
๙๗. อเหตุโก ธมฺโม อเหตุกสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อเหตุโก ธมฺโม สเหตุกสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อเหตุโก ธมฺโม สเหตุกสฺส จ อเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
อารมฺมณปจฺจโย
๙๘. สเหตุโก ธมฺโม สเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – ทานํ ทตฺวา สีลํ…เป… อุโปสถกมฺมํ กตฺวา ตํ ปจฺจเวกฺขติ, ปุพฺเพ สุจิณฺณานิ ปจฺจเวกฺขติ, ฌานา วุฏฺหิตฺวา ฌานํ ปจฺจเวกฺขติ. อริยา มคฺคา วุฏฺหิตฺวา มคฺคํ ปจฺจเวกฺขนฺติ, ผลํ ปจฺจเวกฺขนฺติ. ปหีเน กิเลเส…เป… วิกฺขมฺภิเต กิเลเส…เป… ปุพฺเพ…เป… สเหตุเก ¶ ขนฺเธ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ; กุสลากุสเล นิรุทฺเธ สเหตุโก วิปาโก ตทารมฺมณตา อุปฺปชฺชติ; เจโตปริยาเณน สเหตุกจิตฺตสมงฺคิสฺส จิตฺตํ ชานนฺติ. อากาสานฺจายตนํ วิฺาณฺจายตนสฺส…เป… อากิฺจฺายตนํ เนวสฺานาสฺายตนสฺส…เป… สเหตุกา ขนฺธา อิทฺธิวิธาณสฺส, เจโตปริยาณสฺส, ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติาณสฺส, ยถากมฺมูปคาณสฺส, อนาคตํสาณสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย; สเหตุเก ขนฺเธ อารพฺภ สเหตุกา ขนฺธา อุปฺปชฺชนฺติ. (๑)
สเหตุโก ธมฺโม อเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – สเหตุเก ขนฺเธ อนิจฺจโต ¶ …เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ, กุสลากุสเล นิรุทฺเธ อเหตุโก วิปาโก ตทารมฺมณตา อุปฺปชฺชติ, สเหตุเก ขนฺเธ อารพฺภ อเหตุกา ขนฺธา จ โมโห จ อุปฺปชฺชนฺติ. (๒)
สเหตุโก ¶ ธมฺโม สเหตุกสฺส จ อเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – สเหตุเก ขนฺเธ อารพฺภ วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ขนฺธา จ โมโห จ อุปฺปชฺชนฺติ. (๓)
๙๙. อเหตุโก ธมฺโม อเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – นิพฺพานํ อาวชฺชนาย อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย; จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ… อเหตุเก ขนฺเธ จ โมหฺจ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ; กุสลากุสเล นิรุทฺเธ อเหตุโก วิปาโก ตทารมฺมณตา อุปฺปชฺชติ; รูปายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… โผฏฺพฺพายตนํ กายวิฺาณสฺส…เป… อเหตุเก ขนฺเธ จ โมหฺจ อารพฺภ อเหตุกา ขนฺธา จ โมโห จ อุปฺปชฺชนฺติ ¶ . (๑)
อเหตุโก ธมฺโม สเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – อริยา นิพฺพานํ ปจฺจเวกฺขนฺติ; นิพฺพานํ โคตฺรภุสฺส, โวทานสฺส, มคฺคสฺส, ผลสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย. อริยา อเหตุเก ปหีเน กิเลเส ปจฺจเวกฺขนฺติ, วิกฺขมฺภิเต กิเลเส…เป… ปุพฺเพ…เป… จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ…เป… อเหตุเก ขนฺเธ จ โมหฺจ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ; กุสลากุสเล นิรุทฺเธ สเหตุโก วิปาโก ตทารมฺมณตา อุปฺปชฺชติ; ทิพฺเพน จกฺขุนา รูปํ ปสฺสติ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา สทฺทํ สุณาติ, เจโตปริยาเณน อเหตุกจิตฺตสมงฺคิสฺส จิตฺตํ ชานนฺติ; อเหตุกา ขนฺธา อิทฺธิวิธาณสฺส, เจโตปริยาณสฺส, ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติาณสฺส, อนาคตํสาณสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย; อเหตุเก ขนฺเธ จ โมหฺจ อารพฺภ สเหตุกา ขนฺธา อุปฺปชฺชนฺติ. (๒)
อเหตุโก ธมฺโม สเหตุกสฺส จ อเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – จกฺขุํ อารพฺภ วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ขนฺธา จ โมโห จ อุปฺปชฺชนฺติ; โสตํ ¶ …เป… วตฺถุํ… อเหตุเก ขนฺเธ จ โมหฺจ อารพฺภ วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ขนฺธา จ โมโห จ อุปฺปชฺชนฺติ. (๓)
๑๐๐. สเหตุโก จ อเหตุโก จ ธมฺมา สเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ จ โมหฺจ อารพฺภ สเหตุกา ขนฺธา อุปฺปชฺชนฺติ. (๑)
สเหตุโก ¶ จ อเหตุโก จ ธมฺมา อเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ จ โมหฺจ อารพฺภ อเหตุกา ขนฺธา ¶ จ โมโห จ อุปฺปชฺชนฺติ. (๒)
สเหตุโก จ อเหตุโก จ ธมฺมา สเหตุกสฺส จ อเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ จ โมหฺจ อารพฺภ วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ขนฺธา จ โมโห จ อุปฺปชฺชนฺติ. (๓)
อธิปติปจฺจโย
๑๐๑. สเหตุโก ธมฺโม สเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณาธิปติ, สหชาตาธิปติ. อารมฺมณาธิปติ – ทานํ ทตฺวา สีลํ…เป… อุโปสถกมฺมํ กตฺวา ตํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขติ, ฌานา…เป… อริยา มคฺคา วุฏฺหิตฺวา มคฺคํ ครุํ กตฺวา…เป… ผลํ…เป… สเหตุเก ขนฺเธ ครุํ กตฺวา อสฺสาเทติ อภินนฺทติ; ตํ ครุํ กตฺวา ราโค อุปฺปชฺชติ, ทิฏฺิ อุปฺปชฺชติ. สหชาตาธิปติ – สเหตุกาธิปติ สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
สเหตุโก ธมฺโม อเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. สหชาตาธิปติ – สเหตุกาธิปติ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
สเหตุโก ธมฺโม สเหตุกสฺส จ อเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. สหชาตาธิปติ ¶ – สเหตุกาธิปติ สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
อเหตุโก ธมฺโม สเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. อารมฺมณาธิปติ – อริยา นิพฺพานํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขนฺติ; นิพฺพานํ โคตฺรภุสฺส, โวทานสฺส, มคฺคสฺส, ผลสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย; จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ… อเหตุเก ขนฺเธ ครุํ กตฺวา อสฺสาเทติ อภินนฺทติ; ตํ ¶ ครุํ กตฺวา ราโค อุปฺปชฺชติ, ทิฏฺิ อุปฺปชฺชติ. (๑)
อนนฺตรปจฺจโย
๑๐๒. สเหตุโก ¶ ธมฺโม สเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา สเหตุกา ขนฺธา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ สเหตุกานํ ขนฺธานํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย; อนุโลมํ โคตฺรภุสฺส… อนุโลมํ โวทานสฺส… โคตฺรภุ มคฺคสฺส… โวทานํ มคฺคสฺส… มคฺโค ผลสฺส… ผลํ ผลสฺส… อนุโลมํ ผลสมาปตฺติยา… นิโรธา วุฏฺหนฺตสฺส เนวสฺานาสฺายตนํ ผลสมาปตฺติยา อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
สเหตุโก ธมฺโม อเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ขนฺธา ปจฺฉิมสฺส ปจฺฉิมสฺส วิจิกิจฺฉาสหคตสฺส อุทฺธจฺจสหคตสฺส โมหสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย; สเหตุกํ จุติจิตฺตํ อเหตุกสฺส อุปปตฺติจิตฺตสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย; สเหตุกํ ภวงฺคํ อาวชฺชนาย อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย; สเหตุกํ ภวงฺคํ อเหตุกสฺส ภวงฺคสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย; สเหตุกา ขนฺธา อเหตุกสฺส วุฏฺานสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
สเหตุโก ธมฺโม สเหตุกสฺส จ อเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ขนฺธา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ วิจิกิจฺฉาสหคตานํ อุทฺธจฺจสหคตานํ ขนฺธานํ โมหสฺส จ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๑๐๓. อเหตุโก ธมฺโม อเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริโม ปุริโม ¶ วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห ปจฺฉิมสฺส ¶ ปจฺฉิมสฺส วิจิกิจฺฉาสหคตสฺส อุทฺธจฺจสหคตสฺส โมหสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย; ปุริมา ปุริมา อเหตุกา ขนฺธา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ อเหตุกานํ ขนฺธานํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย; อาวชฺชนา ปฺจนฺนํ วิฺาณานํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อเหตุโก ธมฺโม สเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริโม ปุริโม วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ วิจิกิจฺฉาสหคตานํ อุทฺธจฺจสหคตานํ ขนฺธานํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย ¶ ; อเหตุกํ จุติจิตฺตํ สเหตุกสฺส อุปปตฺติจิตฺตสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย; อเหตุกํ ภวงฺคํ สเหตุกสฺส ภวงฺคสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย; อาวชฺชนา สเหตุกานํ ขนฺธานํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย; อเหตุกา ขนฺธา สเหตุกสฺส วุฏฺานสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อเหตุโก ธมฺโม สเหตุกสฺส จ อเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริโม ปุริโม วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ วิจิกิจฺฉาสหคตานํ อุทฺธจฺจสหคตานํ ขนฺธานํ โมหสฺส จ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย; อาวชฺชนา วิจิกิจฺฉาสหคตานํ อุทฺธจฺจสหคตานํ ขนฺธานํ โมหสฺส จ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๑๐๔. สเหตุโก จ อเหตุโก จ ธมฺมา สเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ขนฺธา จ โมโห จ ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ วิจิกิจฺฉาสหคตานํ อุทฺธจฺจสหคตานํ ขนฺธานํ อนนฺตรปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย. (๑)
สเหตุโก จ อเหตุโก จ ธมฺมา อเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ขนฺธา จ โมโห จ ปจฺฉิมสฺส ปจฺฉิมสฺส วิจิกิจฺฉาสหคตสฺส อุทฺธจฺจสหคตสฺส โมหสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย; วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ขนฺธา จ โมโห จ อเหตุกสฺส วุฏฺานสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
สเหตุโก ¶ จ อเหตุโก จ ธมฺมา สเหตุกสฺส จ อเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ขนฺธา จ โมโห จ ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ วิจิกิจฺฉาสหคตานํ อุทฺธจฺจสหคตานํ ขนฺธานํ โมหสฺส จ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
สหชาตปจฺจยาทิ
๑๐๕. สเหตุโก ธมฺโม สเหตุกสฺส ธมฺมสฺส สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย (ปฏิจฺจวาเร สหชาตสทิสํ, อิห ฆฏนา นตฺถิ)… อฺมฺปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย (ปฏิจฺจวารสทิสํ)… นิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย (ปฏิจฺจวาเร นิสฺสยปจฺจยสทิสํ, อิห ฆฏนา นตฺถิ).
อุปนิสฺสยปจฺจโย
๑๐๖. สเหตุโก ธมฺโม สเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณูปนิสฺสโย, อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – สเหตุกา ขนฺธา สเหตุกานํ ขนฺธานํ อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
สเหตุโก ธมฺโม อเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – สเหตุกา ขนฺธา อเหตุกานํ ¶ ขนฺธานํ โมหสฺส จ อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
สเหตุโก ธมฺโม สเหตุกสฺส จ อเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – สเหตุกา ขนฺธา วิจิกิจฺฉาสหคตานํ อุทฺธจฺจสหคตานํ ขนฺธานํ โมหสฺส จ อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๑๐๗. อเหตุโก ธมฺโม อเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – กายิกํ สุขํ กายิกสฺส สุขสฺส, กายิกสฺส ทุกฺขสฺส, โมหสฺส จ อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย; กายิกํ ทุกฺขํ… อุตุ… โภชนํ… เสนาสนํ กายิกสฺส สุขสฺส, กายิกสฺส ทุกฺขสฺส, โมหสฺส จ อุปนิสฺสยปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย; โมโห กายิกสฺส สุขสฺส, กายิกสฺส ทุกฺขสฺส, โมหสฺส จ อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย; กายิกํ สุขํ… กายิกํ ทุกฺขํ… อุตุ… โภชนํ, เสนาสนํ, โมโห จ กายิกสฺส สุขสฺส, กายิกสฺส ทุกฺขสฺส, โมหสฺส จ อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อเหตุโก ธมฺโม สเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณูปนิสฺสโย, อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – กายิกํ สุขํ อุปนิสฺสาย ทานํ เทติ…เป… สงฺฆํ ภินฺทติ; กายิกํ ทุกฺขํ… อุตุํ… โภชนํ… เสนาสนํ… โมหํ อุปนิสฺสาย ¶ ทานํ เทติ…เป… สงฺฆํ ภินฺทติ; กายิกํ สุขํ…เป… โมโห จ สทฺธาย…เป… ปฺาย ราคสฺส…เป… ปตฺถนาย มคฺคสฺส ผลสมาปตฺติยา อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อเหตุโก ธมฺโม สเหตุกสฺส จ อเหตุกสฺส ¶ จ ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – กายิกํ สุขํ โมโห จ วิจิกิจฺฉาสหคตานํ อุทฺธจฺจสหคตานํ ขนฺธานํ โมหสฺส จ อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๑๐๘. สเหตุโก จ อเหตุโก จ ธมฺมา สเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ขนฺธา จ โมโห จ สเหตุกานํ ขนฺธานํ อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
สเหตุโก จ อเหตุโก จ ธมฺมา อเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ขนฺธา จ โมโห จ อเหตุกานํ ขนฺธานํ โมหสฺส จ อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
สเหตุโก จ อเหตุโก จ ธมฺมา สเหตุกสฺส จ อเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – วิจิกิจฺฉาสหคตา ¶ อุทฺธจฺจสหคตา ขนฺธา จ โมโห จ วิจิกิจฺฉาสหคตานํ อุทฺธจฺจสหคตานํ ขนฺธานํ โมหสฺส จ อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
ปุเรชาตปจฺจโย
๑๐๙. อเหตุโก ธมฺโม อเหตุกสฺส ธมฺมสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณปุเรชาตํ, วตฺถุปุเรชาตํ. อารมฺมณปุเรชาตํ – จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ, กุสลากุสเล นิรุทฺเธ อเหตุโก วิปาโก ตทารมฺมณตา อุปฺปชฺชติ; รูปายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส ¶ …เป… โผฏฺพฺพายตนํ กายวิฺาณสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย ¶ . วตฺถุปุเรชาตํ – จกฺขายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… กายายตนํ กายวิฺาณสฺส… ปุเรชาตํ วตฺถุ อเหตุกานํ ขนฺธานํ โมหสฺส จ ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อเหตุโก ธมฺโม สเหตุกสฺส ธมฺมสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณปุเรชาตํ, วตฺถุปุเรชาตํ. อารมฺมณปุเรชาตํ – จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ; กุสลากุสเล นิรุทฺเธ สเหตุโก วิปาโก ตทารมฺมณตา อุปฺปชฺชติ; ทิพฺเพน จกฺขุนา รูปํ ปสฺสติ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา สทฺทํ สุณาติ. วตฺถุปุเรชาตํ – วตฺถุ สเหตุกานํ ขนฺธานํ ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อเหตุโก ธมฺโม สเหตุกสฺส จ อเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณปุเรชาตํ, วตฺถุปุเรชาตํ. อารมฺมณปุเรชาตํ – จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ อารพฺภ วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ขนฺธา จ โมโห จ อุปฺปชฺชนฺติ. วตฺถุปุเรชาตํ – วตฺถุ วิจิกิจฺฉาสหคตานํ อุทฺธจฺจสหคตานํ ขนฺธานํ โมหสฺส จ ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
ปจฺฉาชาตปจฺจยาทิ
๑๑๐. สเหตุโก ธมฺโม อเหตุกสฺส ธมฺมสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – ปจฺฉาชาตา สเหตุกา ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อเหตุโก ¶ ธมฺโม อเหตุกสฺส ธมฺมสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – ปจฺฉาชาตา อเหตุกา ขนฺธา จ โมโห จ ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
สเหตุโก ¶ จ อเหตุโก จ ธมฺมา อเหตุกสฺส ธมฺมสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – ปจฺฉาชาตา วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ขนฺธา จ โมโห จ ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
สเหตุโก ธมฺโม สเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อาเสวนปจฺจเยน ปจฺจโย (อนนฺตรสทิสํ. อาวชฺชนมฺปิ ภวงฺคมฺปิ นตฺถิ, อาเสวนปจฺจเย วชฺเชตพฺพา นวปิ ).
กมฺมปจฺจโย
๑๑๑. สเหตุโก ¶ ธมฺโม สเหตุกสฺส ธมฺมสฺส กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตา, นานากฺขณิกา. สหชาตา – สเหตุกา เจตนา สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. นานากฺขณิกา – สเหตุกา เจตนา วิปากานํ สเหตุกานํ ขนฺธานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
สเหตุโก ธมฺโม อเหตุกสฺส ธมฺมสฺส กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตา, นานากฺขณิกา. สหชาตา – สเหตุกา เจตนา จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. นานากฺขณิกา – สเหตุกา เจตนา วิปากานํ อเหตุกานํ ขนฺธานํ กฏตฺตา จ รูปานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
สเหตุโก ธมฺโม สเหตุกสฺส จ อเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตา, นานากฺขณิกา. สหชาตา – สเหตุกา เจตนา สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. นานากฺขณิกา – สเหตุกา เจตนา วิปากานํ สเหตุกานํ ขนฺธานํ กฏตฺตา จ รูปานํ กมฺมปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย. (๓)
อเหตุโก ธมฺโม อเหตุกสฺส ธมฺมสฺส กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย – อเหตุกา เจตนา สมฺปยุตฺตกานํ ¶ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
วิปากปจฺจโย
๑๑๒. สเหตุโก ธมฺโม สเหตุกสฺส ธมฺมสฺส วิปากปจฺจเยน ปจฺจโย – วิปาโก สเหตุโก เอโก ขนฺโธ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ…เป… ทฺเว ขนฺธา…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
สเหตุโก ธมฺโม อเหตุกสฺส ธมฺมสฺส วิปากปจฺจเยน ปจฺจโย – วิปากา สเหตุกา ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ วิปากปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๒)
สเหตุโก ธมฺโม สเหตุกสฺส จ อเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส วิปากปจฺจเยน ปจฺจโย – วิปาโก สเหตุโก เอโก ขนฺโธ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ…เป… ทฺเว ขนฺธา…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๓)
อเหตุโก ¶ ธมฺโม อเหตุกสฺส ธมฺมสฺส วิปากปจฺจเยน ปจฺจโย – วิปาโก อเหตุโก เอโก ขนฺโธ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ…เป… ทฺเว ขนฺธา…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ขนฺธา วตฺถุสฺส วิปากปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อาหารปจฺจโย
๑๑๓. สเหตุโก ธมฺโม สเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย… ตีณิ.
อเหตุโก ธมฺโม อเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย – อเหตุกา อาหารา สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… กพฬีกาโร อาหาโร อิมสฺส กายสฺส อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อินฺทฺริยปจฺจยาทิ
๑๑๔. สเหตุโก ¶ ¶ ธมฺโม สเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย… ตีณิ.
อเหตุโก ธมฺโม อเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย – อเหตุกา อินฺทฺริยา สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… จกฺขุนฺทฺริยํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… กายินฺทฺริยํ กายวิฺาณสฺส อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย; รูปชีวิตินฺทฺริยํ กฏตฺตารูปานํ อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
สเหตุโก ธมฺโม สเหตุกสฺส ธมฺมสฺส ฌานปจฺจเยน ปจฺจโย… ตีณิ.
อเหตุโก ธมฺโม อเหตุกสฺส ธมฺมสฺส ฌานปจฺจเยน ปจฺจโย – อเหตุกานิ ฌานงฺคานิ สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
สเหตุโก ธมฺโม สเหตุกสฺส ธมฺมสฺส มคฺคปจฺจเยน ปจฺจโย… ตีณิ.
สเหตุโก ธมฺโม สเหตุกสฺส ธมฺมสฺส สมฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย (ปฏิจฺจวาเร สมฺปยุตฺตสทิสา ฉ ปฺหา).
วิปฺปยุตฺตปจฺจโย
๑๑๕. สเหตุโก ¶ ธมฺโม อเหตุกสฺส ธมฺมสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปจฺฉาชาตํ. สหชาตา – สเหตุกา ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ สเหตุกา ขนฺธา กฏตฺตารูปานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. ปจฺฉาชาตา – สเหตุกา ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย. (๑)
อเหตุโก ธมฺโม อเหตุกสฺส ธมฺมสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ, ปจฺฉาชาตํ. สหชาตา – อเหตุกา ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ อเหตุกา ขนฺธา กฏตฺตารูปานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย; ขนฺธา วตฺถุสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย; วตฺถุ ขนฺธานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. ปุเรชาตํ – จกฺขายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… กายายตนํ กายวิฺาณสฺส… วตฺถุ อเหตุกานํ ขนฺธานํ โมหสฺส จ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. ปจฺฉาชาตา – อเหตุกา ขนฺธา จ โมโห จ ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อเหตุโก ธมฺโม สเหตุกสฺส ธมฺมสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ. สหชาตํ – ปฏิสนฺธิกฺขเณ วตฺถุ สเหตุกานํ ขนฺธานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. ปุเรชาตํ – วตฺถุ สเหตุกานํ ขนฺธานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อเหตุโก ธมฺโม สเหตุกสฺส จ อเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. ปุเรชาตํ – วตฺถุ วิจิกิจฺฉาสหคตานํ อุทฺธจฺจสหคตานํ ขนฺธานํ โมหสฺส จ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
สเหตุโก จ อเหตุโก จ ธมฺมา อเหตุกสฺส ธมฺมสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปจฺฉาชาตํ. สหชาตา – วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ขนฺธา จ โมโห จ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. ปจฺฉาชาตา – วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ขนฺธา จ โมโห ¶ จ ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อตฺถิปจฺจโย
๑๑๖. สเหตุโก ¶ ธมฺโม สเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สเหตุโก เอโก ขนฺโธ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ…เป… ทฺเว ขนฺธา…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
สเหตุโก ธมฺโม อเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปจฺฉาชาตํ. สหชาตา – สเหตุกา ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ขนฺธา โมหสฺส จ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. ปจฺฉาชาตา – สเหตุกา ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
สเหตุโก ¶ ธมฺโม สเหตุกสฺส จ อเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สเหตุโก เอโก ขนฺโธ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต เอโก ขนฺโธ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ โมหสฺส จ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย…เป… ทฺเว ขนฺธา…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ สเหตุโก…เป…. (๓)
๑๑๗. อเหตุโก ธมฺโม อเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ, ปจฺฉาชาตํ, อาหารํ, อินฺทฺริยํ. สหชาโต – อเหตุโก เอโก ขนฺโธ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย…เป… ทฺเว ขนฺธา…เป… วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… (ยาว อสฺสตฺตา กาตพฺพํ). ปุเรชาตํ – จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ ¶ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ, กุสลากุสเล นิรุทฺเธ อเหตุโก วิปาโก ตทารมฺมณตา อุปฺปชฺชติ; รูปายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… โผฏฺพฺพายตนํ กายวิฺาณสฺส…เป… จกฺขายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… กายายตนํ กายวิฺาณสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; วตฺถุ อเหตุกานํ ขนฺธานํ โมหสฺส จ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. ปจฺฉาชาตา – อเหตุกา ขนฺธา จ โมโห จ ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; กพฬีกาโร อาหาโร ¶ อิมสฺส กายสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; รูปชีวิตินฺทฺริยํ กฏตฺตารูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อเหตุโก ธมฺโม สเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ. สหชาโต – วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ วตฺถุ สเหตุกานํ ขนฺธานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. ปุเรชาตํ – จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ; กุสลากุสเล นิรุทฺเธ สเหตุโก วิปาโก ตทารมฺมณตา อุปฺปชฺชติ; ทิพฺเพน จกฺขุนา รูปํ ปสฺสติ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา สทฺทํ สุณาติ, วตฺถุ สเหตุกานํ ขนฺธานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อเหตุโก ธมฺโม สเหตุกสฺส จ อเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ. สหชาโต – วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ ¶ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. ปุเรชาตํ – จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ อารพฺภ วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ขนฺธา ¶ จ โมโห จ อุปฺปชฺชนฺติ, วตฺถุ วิจิกิจฺฉาสหคตานํ อุทฺธจฺจสหคตานํ ขนฺธานํ โมหสฺส จ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๑๑๘. สเหตุโก จ อเหตุโก จ ธมฺมา สเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ. สหชาโต – วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต เอโก ขนฺโธ จ โมโห จ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย…เป… ทฺเว ขนฺธา จ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ สเหตุโก เอโก ขนฺโธ จ วตฺถุ จ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย…เป… ทฺเว ขนฺธา จ…เป…. สหชาโต – สเหตุโก เอโก ขนฺโธ จ วตฺถุ จ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย…เป… ทฺเว ขนฺธา จ…เป…. (๑)
สเหตุโก จ อเหตุโก จ ธมฺมา อเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ, ปจฺฉาชาตํ, อาหารํ, อินฺทฺริยํ. สหชาตา – สเหตุกา ขนฺธา จ มหาภูตา จ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ขนฺธา จ โมโห จ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ สเหตุกา ขนฺธา จ มหาภูตา จ กฏตฺตารูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย. สหชาตา – วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ขนฺธา จ วตฺถุ จ โมหสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. ปจฺฉาชาตา – วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ขนฺธา จ โมโห จ ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. ปจฺฉาชาตา – สเหตุกา ขนฺธา จ กพฬีกาโร อาหาโร จ อิมสฺส กายสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. ปจฺฉาชาตา – สเหตุกา ¶ ขนฺธา จ รูปชีวิตินฺทฺริยฺจ กฏตฺตารูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
สเหตุโก จ อเหตุโก จ ธมฺมา สเหตุกสฺส จ อเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ. สหชาโต – วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต เอโก ขนฺโธ จ โมโห จ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย…เป…. สหชาโต – วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต เอโก ขนฺโธ จ วตฺถุ จ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ โมหสฺส จ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย…เป… ทฺเว ขนฺธา จ…เป…. (๓)
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๑๑๙. เหตุยา ¶ ฉ, อารมฺมเณ นว, อธิปติยา จตฺตาริ, อนนฺตเร นว, สมนนฺตเร นว, สหชาเต นว, อฺมฺเ ฉ, นิสฺสเย นว, อุปนิสฺสเย นว, ปุเรชาเต ตีณิ, ปจฺฉาชาเต ตีณิ, อาเสวเน นว, กมฺเม จตฺตาริ, วิปาเก จตฺตาริ, อาหาเร จตฺตาริ, อินฺทฺริเย จตฺตาริ, ฌาเน จตฺตาริ, มคฺเค ตีณิ, สมฺปยุตฺเต ฉ, วิปฺปยุตฺเต ปฺจ, อตฺถิยา นว, นตฺถิยา นว, วิคเต นว, อวิคเต นว (เอวํ คเณตพฺพํ).
อนุโลมํ.
ปจฺจนียุทฺธาโร
๑๒๐. สเหตุโก ธมฺโม สเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
สเหตุโก ¶ ธมฺโม อเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย… ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
สเหตุโก ธมฺโม สเหตุกสฺส จ อเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๑๒๑. อเหตุโก ธมฺโม อเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย… อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อเหตุโก ธมฺโม สเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อเหตุโก ธมฺโม สเหตุกสฺส จ อเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๑๒๒. สเหตุโก จ อเหตุโก จ ธมฺมา สเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
สเหตุโก จ อเหตุโก จ ธมฺมา อเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
สเหตุโก จ อเหตุโก จ ธมฺมา สเหตุกสฺส จ อเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
๑๒๓. นเหตุยา ¶ ¶ นว…เป… (สพฺพตฺถ นว) โนอวิคเต นว (เอวํ คเณตพฺพํ).
ปจฺจนียํ.
๓. ปจฺจยานุโลมปจฺจนียํ
เหตุทุกํ
๑๒๔. เหตุปจฺจยา นอารมฺมเณ ฉ, นอธิปติยา ฉ, นอนนฺตเร ฉ, นสมนนฺตเร ฉ, นอฺมฺเ ทฺเว, นอุปนิสฺสเย ฉ…เป… นมคฺเค ฉ, นสมฺปยุตฺเต ทฺเว, นวิปฺปยุตฺเต ทฺเว, โนนตฺถิยา ฉ, โนวิคเต ฉ (เอวํ คเณตพฺพํ).
อนุโลมปจฺจนียํ.
๔. ปจฺจยปจฺจนียานุโลมํ
นเหตุทุกํ
๑๒๕. นเหตุปจฺจยา อารมฺมเณ นว, อธิปติยา จตฺตาริ, อนนฺตเร นว, สมนนฺตเร นว, สหชาเต นว, อฺมฺเ ฉ, นิสฺสเย นว, อุปนิสฺสเย นว, ปุเรชาเต ตีณิ, ปจฺฉาชาเต ตีณิ, อาเสวเน นว, กมฺเม จตฺตาริ, วิปาเก จตฺตาริ, อาหาเร จตฺตาริ, อินฺทฺริเย จตฺตาริ, ฌาเน จตฺตาริ, มคฺเค ตีณิ, สมฺปยุตฺเต ฉ, วิปฺปยุตฺเต ปฺจ, อตฺถิยา นว, นตฺถิยา นว, วิคเต นว, อวิคเต นว (เอวํ คเณตพฺพํ).
ปจฺจนียานุโลมํ.
สเหตุกทุกํ นิฏฺิตํ.
๓. เหตุสมฺปยุตฺตทุกํ
๑. ปฏิจฺจวาโร
เหตุปจฺจโย
๑๒๖. เหตุสมฺปยุตฺตํ ¶ ¶ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เหตุสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – เหตุสมฺปยุตฺตํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
เหตุสมฺปยุตฺตํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เหตุวิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – เหตุสมฺปยุตฺเต ขนฺเธ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๒)
(อิมินา การเณน วิตฺถาเรตพฺพํ ยถา สเหตุกทุกํ นินฺนานากรณํ.)
เหตุสมฺปยุตฺตทุกํ นิฏฺิตํ.
๔. เหตุสเหตุกทุกํ
๑. ปฏิจฺจวาโร
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๑. วิภงฺควาโร
เหตุปจฺจโย
๑๒๗. เหตฺุเจว ¶ สเหตุกฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เหตุ เจว สเหตุโก จ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – อโลภํ ปฏิจฺจ อโทโส อโมโห (จกฺกํ). โลภํ ปฏิจฺจ โมโห (จกฺกํ); ปฏิสนฺธิกฺขเณ อโลภํ ปฏิจฺจ อโทโส อโมโห (จกฺกํ). (๑)
เหตฺุเจว สเหตุกฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก เจว น จ เหตุ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – เหตุํ ปฏิจฺจ สมฺปยุตฺตกา ขนฺธา; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๒)
เหตฺุเจว สเหตุกฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เหตุ เจว สเหตุโก ¶ จ สเหตุโก เจว น จ เหตุ จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – อโลภํ ปฏิจฺจ อโทโส อโมโห สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา (จกฺกํ). โลภํ ปฏิจฺจ โมโห สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา (จกฺกํ); ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๓)
๑๒๘. สเหตุกฺเจว ¶ น จ เหตุํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก เจว น จ เหตุ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ ¶ เหตุปจฺจยา – สเหตุกฺเจว น จ เหตุํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป….(๑)
สเหตุกฺเจว น จ เหตุํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เหตุ เจว สเหตุโก จ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – สเหตุเก เจว น จ เหตู ขนฺเธ ปฏิจฺจ เหตู; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๒)
สเหตุกฺเจว น จ เหตุํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เหตุ เจว สเหตุโก จ สเหตุโก เจว น จ เหตุ จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – สเหตุกฺเจว น จ เหตุํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา เหตุ จ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๓)
๑๒๙. เหตฺุเจว สเหตุกฺจ สเหตุกฺเจว น จ เหตฺุจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เหตุ เจว สเหตุโก จ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – อโลภฺจ สมฺปยุตฺตเก จ ขนฺเธ ปฏิจฺจ อโทโส อโมโห (จกฺกํ). โลภฺจ สมฺปยุตฺตเก จ ขนฺเธ ปฏิจฺจ โมโห (จกฺกํ); ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
เหตฺุเจว สเหตุกฺจ สเหตุกฺเจว น จ เหตฺุจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก เจว น จ เหตุ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – สเหตุกฺเจว น จ เหตุํ เอกํ ขนฺธฺจ เหตฺุจ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๒)
เหตฺุเจว สเหตุกฺจ สเหตุกฺเจว น จ เหตฺุจ ธมฺมํ ¶ ปฏิจฺจ เหตุ เจว สเหตุโก จ สเหตุโก เจว น จ เหตุ จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – สเหตุกฺเจว น จ เหตุํ เอกํ ขนฺธฺจ อโลภฺจ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา อโทโส อโมโห จ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๓)
(สํขิตฺตํ. เอวํ วิตฺถาเรตพฺพํ.)
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๑๓๐. เหตุยา นว, อารมฺมเณ นว, อธิปติยา นว, อนนฺตเร นว…เป… (สพฺพตฺถ นว), อวิคเต นว (เอวํ คเณตพฺพํ).
อนุโลมํ.
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๑. วิภงฺควาโร
นอธิปติปจฺจยาทิ
๑๓๑. เหตฺุเจว ¶ ¶ สเหตุกฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เหตุ เจว สเหตุโก จ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นอธิปติปจฺจยา – อโลภํ ปฏิจฺจ อโทโส อโมโห (จกฺกํ); ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… (ปริปุณฺณํ นว), นปุเรชาเต นว, นปจฺฉาชาเต นว, นอาเสวเน นว.
นกมฺมปจฺจยาทิ
๑๓๒. เหตฺุเจว สเหตุกฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก เจว น จ เหตุ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นกมฺมปจฺจยา – เหตุํ ปฏิจฺจ สมฺปยุตฺตกา เจตนา. (๑)
สเหตุกฺเจว น จ เหตุํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก เจว น จ เหตุ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นกมฺมปจฺจยา – สเหตุเก เจว น จ เหตู ขนฺเธ ปฏิจฺจ สมฺปยุตฺตกา เจตนา; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป….
เหตฺุเจว สเหตุกฺจ สเหตุกฺเจว น จ เหตฺุจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สเหตุโก เจว น จ เหตุ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นกมฺมปจฺจยา – เหตฺุจ สมฺปยุตฺตเก จ ขนฺเธ ปฏิจฺจ สมฺปยุตฺตกา เจตนา… นวิปากปจฺจยา… นวิปฺปยุตฺตปจฺจยา.
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๑๓๓. นอธิปติยา ¶ นว, นปุเรชาเต นว, นปจฺฉาชาเต นว, นอาเสวเน นว, นกมฺเม ตีณิ, นวิปาเก นว, นวิปฺปยุตฺเต นว (เอวํ คเณตพฺพํ).
ปจฺจนียํ.
๓. ปจฺจยานุโลมปจฺจนียํ
เหตุทุกํ
๑๓๔. เหตุปจฺจยา ¶ ¶ นอธิปติยา นว, นปุเรชาเต นว, นปจฺฉาชาเต นว, นอาเสวเน นว, นกมฺเม ตีณิ, นวิปาเก นว, นวิปฺปยุตฺเต นว (เอวํ คเณตพฺพํ).
อนุโลมปจฺจนียํ.
๔. ปจฺจยปจฺจนียานุโลมํ
นอธิปติทุกํ
๑๓๕. นอธิปติปจฺจยา เหตุยา นว, อารมฺมเณ นว, อนนฺตเร นว…เป… อวิคเต นว (เอวํ คเณตพฺพํ).
ปจฺจนียานุโลมํ.
๒-๖. สหชาต-ปจฺจย-นิสฺสย-สํสฏฺ-สมฺปยุตฺตวาโร
(สหชาตวาโรปิ ปจฺจยวาโรปิ นิสฺสยวาโรปิ สํสฏฺวาโรปิ สมฺปยุตฺตวาโรปิ ปฏิจฺจวารสทิสา.)
๗. ปฺหาวาโร
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๑. วิภงฺควาโร
เหตุปจฺจโย
๑๓๖. เหตุ ¶ เจว สเหตุโก จ ธมฺโม เหตุสฺส เจว สเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – อโลโภ อโทสสฺส อโมหสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย (ยถา ปฏิจฺจวารสทิสํ). (๑)
เหตุ เจว สเหตุโก จ ธมฺโม สเหตุกสฺส เจว น จ เหตุสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – เหตู สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๒)
เหตุ ¶ เจว สเหตุโก จ ธมฺโม เหตุสฺส เจว สเหตุกสฺส จ สเหตุกสฺส เจว น จ เหตุสฺส จ ธมฺมสฺส ¶ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – อโลโภ อโทสสฺส อโมหสฺส สมฺปยุตฺตกานฺจ ขนฺธานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย (วิตฺถาเรตพฺพํ). (๓)
อารมฺมณปจฺจโย
๑๓๗. เหตุ เจว สเหตุโก จ ธมฺโม เหตุสฺส เจว สเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – เหตุํ อารพฺภ เหตู อุปฺปชฺชนฺติ. (๑)
เหตุ เจว สเหตุโก จ ธมฺโม สเหตุกสฺส เจว น จ เหตุสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – เหตุํ อารพฺภ สเหตุกา เจว น จ เหตู ขนฺธา อุปฺปชฺชนฺติ. (๒)
เหตุ เจว สเหตุโก จ ธมฺโม เหตุสฺส เจว สเหตุกสฺส จ สเหตุกสฺส เจว น จ เหตุสฺส ¶ จ ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – เหตุํ อารพฺภ เหตู จ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา อุปฺปชฺชนฺติ. (๓)
สเหตุโก เจว น จ เหตุ ธมฺโม สเหตุกสฺส เจว น จ เหตุสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – ทานํ ทตฺวา สีลํ…เป… อุโปสถกมฺมํ กตฺวา ตํ ปจฺจเวกฺขติ, ปุพฺเพ สุจิณฺณานิ ปจฺจเวกฺขติ. ฌานา วุฏฺหิตฺวา…เป… อริยา มคฺคา วุฏฺหิตฺวา มคฺคํ ปจฺจเวกฺขนฺติ, ผลํ ปจฺจเวกฺขนฺติ. ปหีเน กิเลเส…เป… วิกฺขมฺภิเต กิเลเส ปจฺจเวกฺขนฺติ, ปุพฺเพ สมุทาจิณฺเณ กิเลเส ชานนฺติ. สเหตุเก เจว น จ เหตู ขนฺเธ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ. เจโตปริยาเณน สเหตุกา เจว น จ เหตุจิตฺตสมงฺคิสฺส จิตฺตํ ชานาติ; อากาสานฺจายตนํ วิฺาณฺจายตนสฺส…เป… อากิฺจฺายตนํ เนวสฺานาสฺายตนสฺส…เป… สเหตุกา เจว น จ เหตู ขนฺธา อิทฺธิวิธาณสฺส, เจโตปริยาณสฺส, ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติาณสฺส, ยถากมฺมูปคาณสฺส ¶ , อนาคตํสาณสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
สเหตุโก เจว น จ เหตุ ธมฺโม เหตุสฺส เจว สเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – ทานํ ทตฺวา… (ยถา ปมคมนํ เอวํ นินฺนานํ). (๒)
สเหตุโก ¶ เจว น จ เหตุ ธมฺโม เหตุสฺส เจว สเหตุกสฺส จ สเหตุกสฺส เจว น จ เหตุสฺส จ ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – ทานํ ทตฺวา… (ยถา ปมคมนํ เอวํ นินฺนานํ). (๓)
๑๓๘. เหตุ เจว สเหตุโก จ สเหตุโก เจว น จ เหตุ จ ธมฺมา เหตุสฺส เจว สเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – เหตฺุจ สมฺปยุตฺตเก จ ขนฺเธ อารพฺภ เหตู อุปฺปชฺชนฺติ. (๑)
เหตุ เจว สเหตุโก จ สเหตุโก เจว น จ เหตุ จ ธมฺมา สเหตุกสฺส เจว น จ เหตุสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – เหตฺุจ สมฺปยุตฺตเก จ ขนฺเธ อารพฺภ สเหตุกา เจว น จ เหตู ขนฺธา อุปฺปชฺชนฺติ. (๒)
เหตุ ¶ เจว สเหตุโก จ สเหตุโก เจว น จ เหตุ จ ธมฺมา เหตุสฺส เจว สเหตุกสฺส จ สเหตุกสฺส เจว น จ เหตุสฺส จ ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – เหตฺุจ สมฺปยุตฺตเก จ ขนฺเธ อารพฺภ เหตู จ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา อุปฺปชฺชนฺติ. (๓)
อธิปติปจฺจโย
๑๓๙. เหตุ เจว สเหตุโก จ ธมฺโม เหตุสฺส เจว สเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณาธิปติ, สหชาตาธิปติ. อารมฺมณาธิปติ – เหตุํ ครุํ กตฺวา เหตู อุปฺปชฺชนฺติ. สหชาตาธิปติ – เหตุ เจว สเหตุกาธิปติ สมฺปยุตฺตกานํ เหตูนํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
เหตุ เจว สเหตุโก จ ธมฺโม สเหตุกสฺส เจว น จ เหตุสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณาธิปติ, สหชาตาธิปติ. อารมฺมณาธิปติ – เหตุํ ครุํ กตฺวา สเหตุกา เจว น จ เหตู ขนฺธา อุปฺปชฺชนฺติ. สหชาตาธิปติ – เหตุ เจว สเหตุกาธิปติ สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
เหตุ เจว สเหตุโก จ ธมฺโม เหตุสฺส เจว สเหตุกสฺส จ สเหตุกสฺส เจว น จ เหตุสฺส จ ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย – อารมฺมณาธิปติ, สหชาตาธิปติ. อารมฺมณาธิปติ – เหตุํ ครุํ กตฺวา ¶ เหตู จ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา อุปฺปชฺชนฺติ. สหชาตาธิปติ – เหตุ เจว สเหตุกาธิปติ สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ เหตูนฺจ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๑๔๐. สเหตุโก เจว น จ เหตุ ธมฺโม สเหตุกสฺส เจว น จ เหตุสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณาธิปติ, สหชาตาธิปติ. อารมฺมณาธิปติ – ทานํ ทตฺวา สีลํ…เป… อุโปสถกมฺมํ กตฺวา ตํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขติ, ปุพฺเพ สุจิณฺณานิ…เป… ฌานา วุฏฺหิตฺวา ฌานํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขติ, อริยา มคฺคา วุฏฺหิตฺวา มคฺคํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขนฺติ, ผลํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขนฺติ, สเหตุเก เจว น จ เหตู ขนฺเธ ครุํ กตฺวา อสฺสาเทติ อภินนฺทติ; ตํ ครุํ กตฺวา ราโค อุปฺปชฺชติ, ทิฏฺิ ¶ อุปฺปชฺชติ. สหชาตาธิปติ – สเหตุโก เจว น จ เหตุ อธิปติ สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
สเหตุโก เจว น จ เหตุ ธมฺโม เหตุสฺส เจว สเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณาธิปติ, สหชาตาธิปติ. อารมฺมณาธิปติ – ทานํ ทตฺวา… (ปมคมนํเยว). สหชาตาธิปติ – สเหตุโก เจว น ¶ จ เหตุ อธิปติ สมฺปยุตฺตกานํ เหตูนํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
สเหตุโก เจว น จ เหตุ ธมฺโม เหตุสฺส เจว สเหตุกสฺส จ สเหตุกสฺส เจว น จ เหตุสฺส จ ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณาธิปติ, สหชาตาธิปติ. อารมฺมณาธิปติ – ทานํ ทตฺวา… (ปมคมนํเยว). สหชาตาธิปติ – สเหตุโก เจว น จ เหตุ อธิปติ สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ เหตูนฺจ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๑๔๑. เหตุ เจว สเหตุโก จ สเหตุโก เจว น จ เหตุ จ ธมฺมา เหตุสฺส เจว สเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. อารมฺมณาธิปติ – เหตู จ สมฺปยุตฺตเก จ ขนฺเธ ครุํ กตฺวา เหตู อุปฺปชฺชนฺติ. (๑)
เหตุ เจว สเหตุโก จ สเหตุโก เจว น จ เหตุ จ ธมฺมา สเหตุกสฺส เจว น จ เหตุสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. อารมฺมณาธิปติ ¶ – เหตฺุจ สมฺปยุตฺตเก จ ขนฺเธ ครุํ กตฺวา สเหตุกา เจว น จ เหตู ขนฺธา อุปฺปชฺชนฺติ. (๒)
เหตุ เจว สเหตุโก จ สเหตุโก เจว น จ เหตุ จ ธมฺมา เหตุสฺส เจว สเหตุกสฺส จ สเหตุกสฺส เจว น จ เหตุสฺส จ ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. อารมฺมณาธิปติ – เหตฺุจ สมฺปยุตฺตเก จ ขนฺเธ ครุํ กตฺวา เหตู จ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา อุปฺปชฺชนฺติ. (๓)
อนนฺตรปจฺจโย
๑๔๒. เหตุ เจว สเหตุโก จ ธมฺโม เหตุสฺส เจว สเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา เหตู ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ เหตูนํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
เหตุ เจว สเหตุโก จ ธมฺโม สเหตุกสฺส เจว น จ เหตุสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา ¶ เหตู ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ สเหตุกานฺเจว น จ เหตูนํ ขนฺธานํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
เหตุ เจว สเหตุโก จ ธมฺโม เหตุสฺส เจว สเหตุกสฺส จ สเหตุกสฺส เจว น จ เหตุสฺส จ ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา เหตู ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ เหตูนํ สมฺปยุตฺตกานฺจ ขนฺธานํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๑๔๓. สเหตุโก เจว น จ เหตุ ธมฺโม สเหตุกสฺส เจว น จ เหตุสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา สเหตุกา เจว น จ เหตู ขนฺธา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ สเหตุกานฺเจว น จ เหตูนํ ขนฺธานํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย; อนุโลมํ โคตฺรภุสฺส… อนุโลมํ โวทานสฺส…เป… นิโรธา วุฏฺหนฺตสฺส, เนวสฺานาสฺายตนํ ผลสมาปตฺติยา อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
สเหตุโก เจว น จ เหตุ ธมฺโม เหตุสฺส เจว สเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา สเหตุกา เจว น จ เหตู ขนฺธา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ เหตูนํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย; อนุโลมํ โคตฺรภุสฺส… (สํขิตฺตํ). (๒)
สเหตุโก ¶ เจว น จ เหตุ ธมฺโม เหตุสฺส เจว สเหตุกสฺส จ สเหตุกสฺส เจว น จ เหตุสฺส จ ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา สเหตุกา เจว น จ เหตู ขนฺธา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ เหตูนํ สมฺปยุตฺตกานฺจ ขนฺธานํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย; อนุโลมํ โคตฺรภุสฺส…เป…. (๓)
(สเหตุโก เจว น จ เหตุมูลกํ ตีณิปิ เอกสทิสา.)
๑๔๔. เหตุ ¶ เจว สเหตุโก จ สเหตุโก เจว น จ เหตุ จ ธมฺมา เหตุสฺส เจว สเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย ¶ – ปุริมา ปุริมา เหตู จ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ เหตูนํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
เหตุ เจว สเหตุโก จ สเหตุโก เจว น จ เหตุ จ ธมฺมา สเหตุกสฺส เจว น จ เหตุสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา เหตู จ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ สเหตุกานฺเจว น จ เหตูนํ ขนฺธานํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย.(๒)
เหตุ เจว สเหตุโก จ สเหตุโก เจว น จ เหตุ จ ธมฺมา เหตุสฺส เจว สเหตุกสฺส จ สเหตุกสฺส เจว น จ เหตุสฺส จ ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา เหตู จ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ เหตูนํ สมฺปยุตฺตกานฺจ ขนฺธานํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
สหชาตปจฺจยาทิ
๑๔๕. เหตุ เจว สเหตุโก จ ธมฺโม เหตุสฺส เจว สเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อฺมฺปจฺจเยน ปจฺจโย… นิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย (ตีณิปิ ปจฺจยา ปฏิจฺจวาเร เหตุสทิสา).
อุปนิสฺสยปจฺจโย
๑๔๖. เหตุ เจว สเหตุโก จ ธมฺโม เหตุสฺส เจว สเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณูปนิสฺสโย, อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – เหตู เหตูนํ อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (มูลํ กาตพฺพํ) เหตู สเหตุกานฺเจว ¶ น จ เหตูนํ ขนฺธานํ อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (มูลํ กาตพฺพํ) เหตู เหตูนํ สมฺปยุตฺตกานฺจ ขนฺธานํ อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย (อิเมสํ ทฺวินฺนมฺปิ ปฺหานํ มูลานิ ปุจฺฉิตพฺพานิ).
สเหตุโก เจว น จ เหตุ ธมฺโม สเหตุกสฺส เจว น จ เหตุสฺส จ ธมฺมสฺส ¶ อุปนิสฺสยปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย – อารมฺมณูปนิสฺสโย, อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – สทฺธํ อุปนิสฺสาย ทานํ เทติ…เป… สมาปตฺตึ อุปฺปาเทติ, มานํ ชปฺเปติ, ทิฏฺึ คณฺหาติ, สีลํ…เป… ปตฺถนํ อุปนิสฺสาย ทานํ เทติ…เป… สงฺฆํ ภินฺทติ; สทฺธา…เป… ปตฺถนา สทฺธาย…เป… ปตฺถนาย มคฺคสฺส ผลสมาปตฺติยา อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
(สเหตุโก เจว น จ เหตุมูลเก อิมินากาเรน วิตฺถาเรตพฺพา อวเสสา ทฺเว ปฺหา.)
เหตุ เจว สเหตุโก จ สเหตุโก เจว น จ เหตุ จ ธมฺมา เหตุสฺส เจว สเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณูปนิสฺสโย, อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – เหตู จ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา เหตูนํ อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (ทฺเว มูลานิ ปุจฺฉิตพฺพานิ) เหตู จ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา สเหตุกานฺเจว น จ เหตูนํ ขนฺธานํ อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (มูลํ ปุจฺฉิตพฺพํ) เหตู จ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา เหตูนํ สมฺปยุตฺตกานฺจ ขนฺธานํ อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อาเสวนปจฺจโย
๑๔๗. เหตุ เจว สเหตุโก จ ธมฺโม เหตุสฺส เจว สเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส อาเสวนปจฺจเยน ปจฺจโย (อนนฺตรสทิสํ).
กมฺมปจฺจโย
๑๔๘. สเหตุโก เจว น จ เหตุ ธมฺโม สเหตุกสฺส เจว น จ เหตุสฺส ธมฺมสฺส กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตา, นานากฺขณิกา. สหชาตา – สเหตุกา เจว น จ เหตู เจตนา สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. นานากฺขณิกา ¶ – สเหตุกา เจว น จ เหตู เจตนา วิปากานํ ¶ สเหตุกานฺเจว น จ เหตูนํ ขนฺธานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
สเหตุโก เจว น จ เหตุ ธมฺโม เหตุสฺส เจว สเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย ¶ – สหชาตา, นานากฺขณิกา. สหชาตา – สเหตุกา เจว น จ เหตู เจตนา สมฺปยุตฺตกานํ เหตูนํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. นานากฺขณิกา – สเหตุกา เจว น จ เหตู เจตนา วิปากานํ เหตูนํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
สเหตุโก เจว น จ เหตุ ธมฺโม เหตุสฺส เจว สเหตุกสฺส จ สเหตุกสฺส เจว น จ เหตุสฺส จ ธมฺมสฺส กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตา, นานากฺขณิกา. สหชาตา – สเหตุกา เจว น จ เหตู เจตนา สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ เหตูนฺจ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. นานากฺขณิกา – สเหตุกา เจว น จ เหตู เจตนา วิปากานํ ขนฺธานํ เหตูนฺจ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
วิปากปจฺจโย
๑๔๙. เหตุ เจว สเหตุโก จ ธมฺโม เหตุสฺส เจว สเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส วิปากปจฺจเยน ปจฺจโย – วิปาโก อโลโภ อโทสสฺส อโมหสฺส จ วิปากปจฺจเยน ปจฺจโย (จกฺกํ); ปฏิสนฺธิกฺขเณ อโลโภ (ยถา เหตุปจฺจยา เอวํ วิตฺถาเรตพฺพํ, นวปิ วิปากนฺติ นิยาเมตพฺพํ).
อาหารปจฺจยาทิ
๑๕๐. สเหตุโก เจว น จ เหตุ ธมฺโม สเหตุกสฺส เจว น จ เหตุสฺส ธมฺมสฺส อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย… ตีณิ.
เหตุ เจว สเหตุโก จ ธมฺโม เหตุสฺส เจว สเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย (อินฺทฺริยนฺติ นิยาเมตพฺพํ, นวปิ ปริปุณฺณํ).
สเหตุโก เจว น จ เหตุ ธมฺโม สเหตุกสฺส เจว น จ เหตุสฺส ธมฺมสฺส ¶ ฌานปจฺจเยน ปจฺจโย… ตีณิ.
เหตุ ¶ เจว สเหตุโก จ ธมฺโม เหตุสฺส เจว สเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส มคฺคปจฺจเยน ปจฺจโย ¶ … สมฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย… อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย… นตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย… วิคตปจฺจเยน ปจฺจโย… อวิคตปจฺจเยน ปจฺจโย.
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๑๕๑. เหตุยา ตีณิ, อารมฺมเณ นว, อธิปติยา นว, อนนฺตเร นว, สมนนฺตเร นว, สหชาเต นว, อฺมฺเ นว, นิสฺสเย นว, อุปนิสฺสเย นว, อาเสวเน นว, กมฺเม ตีณิ, วิปาเก นว, อาหาเร ตีณิ, อินฺทฺริเย นว, ฌาเน ตีณิ, มคฺเค นว, สมฺปยุตฺเต นว, อตฺถิยา นว, นตฺถิยา นว, วิคเต นว, อวิคเต นว (เอวํ คเณตพฺพํ).
อนุโลมํ.
ปจฺจนียุทฺธาโร
๑๕๒. เหตุ เจว สเหตุโก จ ธมฺโม เหตุสฺส เจว สเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
เหตุ เจว สเหตุโก จ ธมฺโม สเหตุกสฺส เจว น จ เหตุสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
เหตุ เจว สเหตุโก จ ธมฺโม เหตุสฺส เจว สเหตุกสฺส จ สเหตุกสฺส เจว น จ เหตุสฺส จ ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๑๕๓. สเหตุโก เจว น จ เหตุ ธมฺโม สเหตุกสฺส ¶ เจว น จ เหตุสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
สเหตุโก ¶ ¶ เจว น จ เหตุ ธมฺโม เหตุสฺส เจว สเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
สเหตุโก เจว น จ เหตุ ธมฺโม เหตุสฺส เจว สเหตุกสฺส จ สเหตุกสฺส เจว น จ เหตุสฺส จ ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๑๕๔. เหตุ เจว สเหตุโก จ สเหตุโก เจว น จ เหตุ จ ธมฺมา เหตุสฺส เจว สเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
เหตุ เจว สเหตุโก จ สเหตุโก เจว น จ เหตุ จ ธมฺมา สเหตุกสฺส เจว น จ เหตุสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
เหตุ เจว สเหตุโก จ สเหตุโก เจว น จ เหตุ จ ธมฺมา เหตุสฺส เจว สเหตุกสฺส จ สเหตุกสฺส เจว น จ เหตุสฺส จ ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
๑๕๕. นเหตุยา นว (สํขิตฺตํ. สพฺพตฺถ นว, เอวํ คเณตพฺพํ).
ปจฺจนียํ.
๓. ปจฺจยานุโลมปจฺจนียํ
เหตุทุกํ
๑๕๖. เหตุปจฺจยา ¶ นอารมฺมเณ ตีณิ, นอธิปติยา ตีณิ, นอนนฺตเร ¶ ตีณิ, นสมนนฺตเร ตีณิ, นอุปนิสฺสเย ตีณิ (สํขิตฺตํ. สพฺพตฺถ ตีณิ) ¶ , นมคฺเค ตีณิ, โนนตฺถิยา ตีณิ, โนวิคเต ตีณิ (เอวํ คเณตพฺพํ).
อนุโลมปจฺจนียํ
๔. ปจฺจยปจฺจนียานุโลมํ
นเหตุทุกํ
๑๕๗. นเหตุปจฺจยา อารมฺมเณ นว, อธิปติยา นว, อนนฺตเร นว, สมนนฺตเร นว, สหชาเต ตีณิ, อฺมฺเ ตีณิ, นิสฺสเย ตีณิ, อุปนิสฺสเย นว, อาเสวเน นว, กมฺเม ตีณิ, วิปาเก ตีณิ, อาหาเร ตีณิ, อินฺทฺริเย ตีณิ, ฌาเน ตีณิ, มคฺเค ตีณิ, สมฺปยุตฺเต ตีณิ, อตฺถิยา ตีณิ, นตฺถิยา นว, วิคเต นว, อวิคเต ตีณิ (เอวํ คเณตพฺพํ).
ปจฺจนียานุโลมํ.
เหตุสเหตุกทุกํ นิฏฺิตํ.
๕. เหตุเหตุสมฺปยุตฺตทุกํ
๑. ปฏิจฺจวาโร
๑๕๘. เหตฺุเจว ¶ เหตุสมฺปยุตฺตฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เหตุ เจว เหตุสมฺปยุตฺโต จ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – อโลภํ ปฏิจฺจ อโทโส อโมโห (จกฺกํ). โลภํ ปฏิจฺจ โมโห (จกฺกํ); ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… (ยถา เหตุสเหตุกทุกํ เอวํ วิตฺถาเรตพฺพํ, นินฺนานากรณํ).
เหตุเหตุสมฺปยุตฺตทุกํ นิฏฺิตํ.
๖. นเหตุสเหตุกทุกํ
๑. ปฏิจฺจวาโร
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๑. วิภงฺควาโร
เหตุปจฺจโย
๑๕๙. นเหตุํ ¶ ¶ ¶ สเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ นเหตุ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – นเหตุํ สเหตุกํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
นเหตุํ สเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ นเหตุ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – นเหตู สเหตุเก ขนฺเธ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๒)
นเหตุํ สเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ นเหตุ สเหตุโก จ นเหตุ อเหตุโก จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – นเหตุํ สเหตุกํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๓)
๑๖๐. นเหตุํ อเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ นเหตุ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา ¶ …เป… เอกํ มหาภูตํ ปฏิจฺจ…เป… มหาภูเต ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ กฏตฺตารูปํ อุปาทารูปํ. (๑)
นเหตุํ อเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ นเหตุ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – ปฏิสนฺธิกฺขเณ วตฺถุํ ปฏิจฺจ นเหตู สเหตุกา ขนฺธา. (๒)
นเหตุํ อเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ นเหตุ สเหตุโก จ นเหตุ อเหตุโก จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – ปฏิสนฺธิกฺขเณ วตฺถุํ ปฏิจฺจ นเหตู สเหตุกา ขนฺธา, มหาภูเต ปฏิจฺจ กฏตฺตารูปํ. (๓)
๑๖๑. นเหตุํ สเหตุกฺจ นเหตุํ อเหตุกฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ นเหตุ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – ปฏิสนฺธิกฺขเณ นเหตุํ สเหตุกํ เอกํ ขนฺธฺจ ¶ วตฺถฺุจ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ จ…เป…. (๑)
นเหตุํ สเหตุกฺจ นเหตุํ อเหตุกฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ นเหตุ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – นเหตู สเหตุเก ขนฺเธ จ มหาภูเต จ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๒)
นเหตุํ ¶ สเหตุกฺจ นเหตุํ อเหตุกฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ นเหตุ สเหตุโก จ นเหตุ อเหตุโก จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – ปฏิสนฺธิกฺขเณ นเหตุํ สเหตุกํ เอกํ ขนฺธฺจ วตฺถฺุจ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… นเหตู สเหตุเก ขนฺเธ จ มหาภูเต จ ปฏิจฺจ กฏตฺตารูปํ. (๓)
อารมฺมณปจฺจโย
๑๖๒. นเหตุํ สเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ นเหตุ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – นเหตุํ สเหตุกํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
นเหตุํ ¶ อเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ นเหตุ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – นเหตุํ อเหตุกํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๒)
นเหตุํ อเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ นเหตุ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – ปฏิสนฺธิกฺขเณ วตฺถุํ ปฏิจฺจ นเหตู สเหตุกา ขนฺธา. (๓)
นเหตุํ สเหตุกฺจ นเหตุํ อเหตุกฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ นเหตุ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – ปฏิสนฺธิกฺขเณ นเหตุํ สเหตุกํ เอกํ ขนฺธฺจ วตฺถฺุจ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… (สํขิตฺตํ. เอวํ วิภชิตพฺพํ).
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๑๖๓. เหตุยา นว, อารมฺมเณ จตฺตาริ, อธิปติยา ปฺจ, อนนฺตเร ¶ จตฺตาริ, สมนนฺตเร จตฺตาริ, สหชาเต นว, อฺมฺเ ฉ, นิสฺสเย นว, อุปนิสฺสเย จตฺตาริ, ปุเรชาเต ทฺเว, อาเสวเน ทฺเว, กมฺเม นว, วิปาเก นว, อาหาเร นว (สํขิตฺตํ. สพฺพตฺถ นว), สมฺปยุตฺเต จตฺตาริ, วิปฺปยุตฺเต นว, อตฺถิยา นว, นตฺถิยา จตฺตาริ, วิคเต จตฺตาริ, อวิคเต นว (เอวํ คเณตพฺพํ).
อนุโลมํ.
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๑. วิภงฺควาโร
นเหตุปจฺจโย
๑๖๔. นเหตุํ ¶ อเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ นเหตุ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา ¶ – นเหตุํ อเหตุกํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ (ยาว อสฺสตฺตา โมโห นตฺถิ). (๑)
นอารมฺมณปจฺจโย
๑๖๕. นเหตุํ สเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ นเหตุ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นอารมฺมณปจฺจยา – นเหตู สเหตุเก ขนฺเธ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
นเหตุํ อเหตุกํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ นเหตุ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นอารมฺมณปจฺจยา – นเหตู อเหตุเก ขนฺเธ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… (ยาว อสฺสตฺตา). (๑)
นเหตุํ สเหตุกฺจ นเหตุํ อเหตุกฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ นเหตุ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นอารมฺมณปจฺจยา – นเหตู สเหตุเก ขนฺเธ จ มหาภูเต จ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… (สํขิตฺตํ).
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๑๖๖. นเหตุยา เอกํ, นอารมฺมเณ ตีณิ, นอธิปติยา นว, นอนนฺตเร ¶ ตีณิ, นสมนนฺตเร ตีณิ, นอฺมฺเ ตีณิ, นอุปนิสฺสเย ตีณิ, นปุเรชาเต นว, นปจฺฉาชาเต นว, นอาเสวเน นว, นกมฺเม ทฺเว, นวิปาเก ปฺจ, นอาหาเร เอกํ, นอินฺทฺริเย เอกํ, นฌาเน เอกํ, นมคฺเค เอกํ, นสมฺปยุตฺเต ตีณิ, นวิปฺปยุตฺเต ทฺเว, โนนตฺถิยา ตีณิ, โนวิคเต ตีณิ (เอวํ คเณตพฺพํ).
ปจฺจนียํ.
๓. ปจฺจยานุโลมปจฺจนียํ
เหตุทุกํ
๑๖๗. เหตุปจฺจยา ¶ ¶ นอารมฺมเณ ตีณิ, นอธิปติยา นว, นอนนฺตเร นว, นสมนนฺตเร นว, นอฺมฺเ นว, นอุปนิสฺสเย ตีณิ, นปุเรชาเต นว, นปจฺฉาชาเต นว, นอาเสวเน นว, นกมฺเม เอกํ, นวิปาเก ปฺจ, นสมฺปยุตฺเต ตีณิ, นวิปฺปยุตฺเต เอกํ, โนนตฺถิยา ตีณิ, โนวิคเต ตีณิ (เอวํ คเณตพฺพํ).
อนุโลมปจฺจนียํ.
๔. ปจฺจยปจฺจนียานุโลมํ
นเหตุทุกํ
๑๖๘. นเหตุปจฺจยา อารมฺมเณ เอกํ…เป… อาหาเร เอกํ…เป… ฌาเน เอกํ, สมฺปยุตฺเต เอกํ, วิปฺปยุตฺเต เอกํ…เป… วิคเต เอกํ, อวิคเต เอกํ (เอวํ คเณตพฺพํ).
ปจฺจนียานุโลมํ.
๒. สหชาตวาโร
(สหชาตวาเรปิ เอวํ คเณตพฺพํ.)
๓. ปจฺจยวาโร
๑-๔. ปจฺจยานุโลมาทิ
๑๖๙. นเหตุํ ¶ สเหตุกํ ธมฺมํ ปจฺจยา นเหตุ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา… ตีณิ.
นเหตุํ อเหตุกํ ธมฺมํ ปจฺจยา นเหตุ ¶ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – เอกํ มหาภูตํ ปจฺจยา ตโย มหาภูตา, มหาภูเต ปจฺจยา จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, กฏตฺตารูปํ, อุปาทารูปํ. (๑)
นเหตุํ ¶ อเหตุกํ ธมฺมํ ปจฺจยา นเหตุ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – วตฺถุํ ปจฺจยา นเหตู สเหตุกา ขนฺธา; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… (๒)
นเหตุํ อเหตุกํ ธมฺมํ ปจฺจยา นเหตุ สเหตุโก จ นเหตุ อเหตุโก จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – วตฺถุํ ปจฺจยา นเหตู สเหตุกา ขนฺธา, มหาภูเต ปจฺจยา จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…(๓)
นเหตุํ สเหตุกฺจ นเหตุํ อเหตุกฺจ ธมฺมํ ปจฺจยา นเหตุ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา (ฆฏนา ตีณิ, ปวตฺติปฏิสนฺธิ ปริปุณฺณํ. สํขิตฺตํ).
๑๗๐. เหตุยา นว, อารมฺมเณ จตฺตาริ…เป… อฺมฺเ ฉ…เป… ปุเรชาเต อาเสวเน จตฺตาริ…เป… อวิคเต นว (เอวํ คเณตพฺพํ).
อนุโลมํ.
๑๗๑. นเหตุยา เอกํ, นอารมฺมเณ ตีณิ…เป… โนวิคเต ตีณิ.
ปจฺจนียํ.
๔. นิสฺสยวาโร
(นิสฺสยวาโร ปจฺจยวารสทิโส.)
๕. สํสฏฺวาโร
๑-๔. ปจฺจยานุโลมาทิ
๑๗๒. นเหตุํ ¶ สเหตุกํ ธมฺมํ สํสฏฺโ นเหตุ สเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – นเหตุํ สเหตุกํ เอกํ ขนฺธํ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป….
๑๗๓. เหตุยา ¶ เอกํ, อารมฺมเณ ทฺเว, อธิปติยา เอกํ, อนนฺตเร ทฺเว (สพฺพตฺถ ทฺเว), มคฺเค เอกํ…เป… อวิคเต ทฺเว.
อนุโลมํ.
๑๗๔. นเหตุํ ¶ อเหตุกํ ธมฺมํ สํสฏฺโ นเหตุ อเหตุโก ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – นเหตุํ อเหตุกํ เอกํ ขนฺธํ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป….
๑๗๕. นเหตุยา เอกํ, นอธิปติยา ทฺเว, นปุเรชาเต ทฺเว, นปจฺฉาชาเต ทฺเว, นอาเสวเน ทฺเว, นกมฺเม ทฺเว, นวิปาเก ทฺเว, นฌาเน เอกํ, นมคฺเค เอกํ, นวิปฺปยุตฺเต ทฺเว.
ปจฺจนียํ.
(เอวํ อวเสสาปิ ทฺเว คณนา คเณตพฺพา.)
๖. สมฺปยุตฺตวาโร
(สมฺปยุตฺตวาโร สํสฏฺวารสทิโส)
๗. ปฺหาวาโร
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๑. วิภงฺควาโร
อารมฺมณปจฺจโย
๑๗๖. นเหตุ ¶ สเหตุโก ธมฺโม นเหตุสเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – ทานํ ทตฺวา สีลํ…เป… อุโปสถกมฺมํ กตฺวา ตํ ปจฺจเวกฺขติ, ปุพฺเพ สุจิณฺณานิ ปจฺจเวกฺขติ; ฌานํ…เป… อริยา มคฺคา วุฏฺหิตฺวา มคฺคํ ปจฺจเวกฺขนฺติ, ผลํ ปจฺจเวกฺขนฺติ; ปหีเน กิเลเส…เป… วิกฺขมฺภิเต กิเลเส…เป… ปุพฺเพ…เป… นเหตู สเหตุเก ขนฺเธ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ; กุสลากุสเล นิรุทฺเธ นเหตุ สเหตุโก วิปาโก ตทารมฺมณตา อุปฺปชฺชติ; เจโตปริยาเณน นเหตุสเหตุกจิตฺตสมงฺคิสฺส ¶ จิตฺตํ ชานาติ, อากาสานฺจายตนํ…เป… อากิฺจฺายตนํ…เป… นเหตู สเหตุกา ขนฺธา อิทฺธิวิธาณสฺส, เจโตปริยาณสฺส, ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติาณสฺส, ยถากมฺมูปคาณสฺส, อนาคตํสาณสฺส, อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย; นเหตู สเหตุเก ขนฺเธ อารพฺภ นเหตู สเหตุกา ขนฺธา อุปฺปชฺชนฺติ. (๑)
นเหตุ สเหตุโก ธมฺโม นเหตุอเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – นเหตู สเหตุเก ขนฺเธ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ ¶ อุปฺปชฺชติ, กุสลากุสเล นิรุทฺเธ นเหตุ อเหตุโก วิปาโก ตทารมฺมณตา อุปฺปชฺชติ, นเหตู สเหตุเก ขนฺเธ อารพฺภ นเหตู อเหตุกา ขนฺธา อุปฺปชฺชนฺติ. (๒)
๑๗๗. นเหตุ ¶ อเหตุโก ธมฺโม นเหตุอเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – นิพฺพานํ อาวชฺชนาย อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย; จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ… นเหตู อเหตุเก ขนฺเธ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ; กุสลากุสเล นิรุทฺเธ นเหตุ อเหตุโก วิปาโก ตทารมฺมณตา อุปฺปชฺชติ. รูปายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… โผฏฺพฺพายตนํ กายวิฺาณสฺส…เป… นเหตู อเหตุเก ขนฺเธ อารพฺภ นเหตู อเหตุกา ขนฺธา อุปฺปชฺชนฺติ. (๑)
นเหตุ อเหตุโก ธมฺโม นเหตุสเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – อริยา นิพฺพานํ ปจฺจเวกฺขนฺติ; นิพฺพานํ โคตฺรภุสฺส, โวทานสฺส, มคฺคสฺส, ผลสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย; จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ… นเหตู อเหตุเก ขนฺเธ อนิจฺจโต ¶ …เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ; กุสลากุสเล นิรุทฺเธ นเหตุ สเหตุโก วิปาโก ตทารมฺมณตา อุปฺปชฺชติ; ทิพฺเพน จกฺขุนา รูปํ ปสฺสติ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา สทฺทํ สุณาติ. เจโตปริยาเณน นเหตุอเหตุกจิตฺตสมงฺคิสฺส จิตฺตํ ชานาติ. นเหตู อเหตุกา ขนฺธา อิทฺธิวิธาณสฺส, เจโตปริยาณสฺส, ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติาณสฺส, อนาคตํสาณสฺส, อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย; นเหตู อเหตุเก ขนฺเธ อารพฺภ นเหตู สเหตุกา ขนฺธา อุปฺปชฺชนฺติ. (๒)
อธิปติปจฺจโย
๑๗๘. นเหตุ สเหตุโก ธมฺโม นเหตุสเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณาธิปติ, สหชาตาธิปติ. อารมฺมณาธิปติ – ทานํ ทตฺวา สีลํ สมาทิยิตฺวา อุโปสถกมฺมํ กตฺวา ตํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขติ, ปุพฺเพ สุจิณฺณานิ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขติ, ฌานํ…เป… อริยา มคฺคา วุฏฺหิตฺวา มคฺคํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขนฺติ, ผลํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขนฺติ. นเหตู สเหตุเก ขนฺเธ ครุํ กตฺวา อสฺสาเทติ อภินนฺทติ, ตํ ครุํ กตฺวา ราโค อุปฺปชฺชติ, ทิฏฺิ อุปฺปชฺชติ. สหชาตาธิปติ – นเหตุสเหตุกาธิปติ ¶ สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
นเหตุ สเหตุโก ธมฺโม นเหตุอเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. สหชาตาธิปติ – นเหตุ สเหตุกาธิปติ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
นเหตุ ¶ สเหตุโก ธมฺโม นเหตุสเหตุกสฺส จ นเหตุอเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. สหชาตาธิปติ – นเหตุ สเหตุกาธิปติ สมฺปยุตฺตกานํ ¶ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
นเหตุ อเหตุโก ธมฺโม นเหตุสเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. อารมฺมณาธิปติ – อริยา นิพฺพานํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขนฺติ; นิพฺพานํ โคตฺรภุสฺส, โวทานสฺส, มคฺคสฺส, ผลสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย; จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ… นเหตู อเหตุเก ขนฺเธ ครุํ กตฺวา อสฺสาเทติ อภินนฺทติ, ตํ ครุํ กตฺวา ราโค อุปฺปชฺชติ, ทิฏฺิ อุปฺปชฺชติ. (๑)
อนนฺตรปจฺจโย
๑๗๙. นเหตุ สเหตุโก ธมฺโม นเหตุสเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา นเหตู สเหตุกา ขนฺธา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ นเหตุสเหตุกานํ ขนฺธานํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย; อนุโลมํ โคตฺรภุสฺส…เป… เนวสฺานาสฺายตนํ ผลสมาปตฺติยา อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
นเหตุ สเหตุโก ธมฺโม นเหตุอเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – นเหตุ สเหตุกํ จุติจิตฺตํ นเหตุอเหตุกสฺส อุปปตฺติจิตฺตสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย; นเหตุ สเหตุกํ ภวงฺคํ อาวชฺชนาย, นเหตุ สเหตุกํ ภวงฺคํ นเหตุอเหตุกสฺส ภวงฺคสฺส, นเหตู สเหตุกา ขนฺธา นเหตุอเหตุกสฺส วุฏฺานสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
นเหตุ อเหตุโก ธมฺโม นเหตุอเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา นเหตู อเหตุกา ขนฺธา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ ¶ นเหตุอเหตุกานํ ขนฺธานํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย; อาวชฺชนา ปฺจนฺนํ วิฺาณานํ อนนฺตรปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย. (๑)
นเหตุ อเหตุโก ธมฺโม นเหตุสเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – นเหตุ อเหตุกํ จุติจิตฺตํ นเหตุสเหตุกสฺส อุปปตฺติจิตฺตสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย; อาวชฺชนา นเหตุสเหตุกานํ ¶ ขนฺธานํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย; นเหตู อเหตุกา ขนฺธา นเหตุสเหตุกสฺส วุฏฺานสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
สมนนฺตรปจฺจยาทิ
๑๘๐. นเหตุ สเหตุโก ธมฺโม นเหตุสเหตุกสฺส ธมฺมสฺส สมนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย (อิห ฆฏนา นตฺถิ, สตฺต ปฺหา)… อฺมฺปจฺจเยน ปจฺจโย (ฉ ปฺหา)… นิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย (ปวตฺติปฏิสนฺธิ สตฺต ปฺหา, อิห ฆฏนา นตฺถิ).
อุปนิสฺสยปจฺจโย
๑๘๑. นเหตุ สเหตุโก ธมฺโม นเหตุสเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณูปนิสฺสโย, อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – สทฺธํ อุปนิสฺสาย ทานํ เทติ…เป… มานํ ชปฺเปติ, ทิฏฺึ คณฺหาติ; สีลํ…เป… ปตฺถนํ อุปนิสฺสาย ทานํ เทติ…เป… สงฺฆํ ภินฺทติ; สทฺธา…เป… ปตฺถนา สทฺธาย…เป… ปตฺถนาย มคฺคสฺส ผลสมาปตฺติยา อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
นเหตุ สเหตุโก ธมฺโม นเหตุอเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – สทฺธา กายิกสฺส สุขสฺส, กายิกสฺส ทุกฺขสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย; สีลํ…เป… ปตฺถนา กายิกสฺส สุขสฺส, กายิกสฺส ¶ ทุกฺขสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย; สทฺธา…เป… ปตฺถนา กายิกสฺส สุขสฺส, กายิกสฺส ทุกฺขสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
๑๘๒. นเหตุ อเหตุโก ธมฺโม นเหตุอเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – กายิกํ สุขํ กายิกสฺส สุขสฺส, กายิกสฺส ทุกฺขสฺส ¶ อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย; กายิกํ ทุกฺขํ… อุตุ… โภชนํ… เสนาสนํ กายิกสฺส สุขสฺส, กายิกสฺส ทุกฺขสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย; กายิกํ สุขํ… กายิกํ ทุกฺขํ… อุตุ… โภชนํ… เสนาสนํ กายิกสฺส สุขสฺส, กายิกสฺส ทุกฺขสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
นเหตุ ¶ อเหตุโก ธมฺโม นเหตุสเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณูปนิสฺสโย, อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – กายิกํ สุขํ อุปนิสฺสาย ทานํ เทติ…เป… สงฺฆํ ภินฺทติ; กายิกํ ทุกฺขํ… อุตุํ… โภชนํ… เสนาสนํ อุปนิสฺสาย ทานํ เทติ…เป… สงฺฆํ ภินฺทติ; กายิกํ สุขํ …เป… เสนาสนํ สทฺธาย…เป… ปตฺถนาย มคฺคสฺส ผลสมาปตฺติยา อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
ปุเรชาตปจฺจโย
๑๘๓. นเหตุ อเหตุโก ธมฺโม นเหตุอเหตุกสฺส ธมฺมสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณปุเรชาตํ, วตฺถุปุเรชาตํ. อารมฺมณปุเรชาตํ – จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ; กุสลากุสเล นิรุทฺเธ นเหตุ อเหตุโก วิปาโก ตทารมฺมณตา อุปฺปชฺชติ; รูปายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย…เป… โผฏฺพฺพายตนํ กายวิฺาณสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย. วตฺถุปุเรชาตํ – จกฺขายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… กายายตนํ กายวิฺาณสฺส… วตฺถุ นเหตุอเหตุกานํ ขนฺธานํ ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
นเหตุ อเหตุโก ธมฺโม นเหตุสเหตุกสฺส ธมฺมสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณปุเรชาตํ, วตฺถุปุเรชาตํ. อารมฺมณปุเรชาตํ – จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ, กุสลากุสเล นิรุทฺเธ นเหตุ สเหตุโก วิปาโก ตทารมฺมณตา อุปฺปชฺชติ; ทิพฺเพน จกฺขุนา รูปํ ปสฺสติ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา สทฺทํ สุณาติ. วตฺถุปุเรชาตํ – วตฺถุ นเหตุสเหตุกานํ ขนฺธานํ ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
ปจฺฉาชาตปจฺจโย
๑๘๔. นเหตุ ¶ สเหตุโก ธมฺโม นเหตุอเหตุกสฺส ธมฺมสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – ปจฺฉาชาตา นเหตู สเหตุกา ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
นเหตุ ¶ อเหตุโก ธมฺโม นเหตุอเหตุกสฺส ธมฺมสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – ปจฺฉาชาตา นเหตู อเหตุกา ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อาเสวนปจฺจโย
๑๘๕. นเหตุ สเหตุโก ธมฺโม นเหตุสเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อาเสวนปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา นเหตู สเหตุกา ขนฺธา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ นเหตุสเหตุกานํ ขนฺธานํ อาเสวนปจฺจเยน ปจฺจโย… อนุโลมํ โคตฺรภุสฺส… อนุโลมํ โวทานสฺส… โคตฺรภุ มคฺคสฺส… โวทานํ มคฺคสฺส อาเสวนปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
นเหตุ อเหตุโก ธมฺโม นเหตุอเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อาเสวนปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ¶ ปุริมา นเหตู อเหตุกา ขนฺธา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ นเหตุอเหตุกานํ ขนฺธานํ อาเสวนปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
กมฺมปจฺจโย
๑๘๖. นเหตุ สเหตุโก ธมฺโม นเหตุสเหตุกสฺส ธมฺมสฺส กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตา, นานากฺขณิกา. สหชาตา – นเหตุ สเหตุกา เจตนา สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. นานากฺขณิกา – นเหตุ สเหตุกา เจตนา วิปากานํ นเหตุสเหตุกานํ ขนฺธานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
นเหตุ สเหตุโก ธมฺโม นเหตุอเหตุกสฺส ธมฺมสฺส กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตา, นานากฺขณิกา. สหชาตา – นเหตุ สเหตุกา เจตนา จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. นานากฺขณิกา – นเหตุ สเหตุกา เจตนา วิปากานํ นเหตุอเหตุกานํ ขนฺธานํ กฏตฺตา จ รูปานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
นเหตุ ¶ สเหตุโก ธมฺโม นเหตุสเหตุกสฺส จ นเหตุอเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตา, นานากฺขณิกา. สหชาตา – นเหตุ สเหตุกา เจตนา สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. นานากฺขณิกา ¶ – นเหตุ สเหตุกา เจตนา วิปากานํ นเหตุสเหตุกานํ ขนฺธานํ กฏตฺตา จ รูปานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
นเหตุ อเหตุโก ธมฺโม นเหตุอเหตุกสฺส ธมฺมสฺส กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. สหชาตา – นเหตุ อเหตุกา เจตนา สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ นเหตุ อเหตุกา เจตนา สมฺปยุตฺตกานํ ¶ ขนฺธานํ กฏตฺตา จ รูปานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
วิปากปจฺจโย
๑๘๗. นเหตุ สเหตุโก ธมฺโม นเหตุสเหตุกสฺส ธมฺมสฺส วิปากปจฺจเยน ปจฺจโย… ตีณิ.
นเหตุ อเหตุโก ธมฺโม นเหตุอเหตุกสฺส ธมฺมสฺส วิปากปจฺจเยน ปจฺจโย… เอกํ.
อาหารปจฺจโย
๑๘๘. นเหตุ สเหตุโก ธมฺโม นเหตุสเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย… ตีณิ.
นเหตุ อเหตุโก ธมฺโม นเหตุอเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย – นเหตุ อเหตุกา อาหารา สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… กพฬีกาโร อาหาโร อิมสฺส กายสฺส อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อินฺทฺริยปจฺจโย
๑๘๙. นเหตุ สเหตุโก ธมฺโม นเหตุสเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย… ตีณิ.
นเหตุ ¶ อเหตุโก ธมฺโม นเหตุอเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย – นเหตุ อเหตุกา ¶ อินฺทฺริยา สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… รูปชีวิตินฺทฺริยํ กฏตฺตารูปานํ อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย.
ฌานปจฺจยาทิ
๑๙๐. นเหตุ สเหตุโก ธมฺโม นเหตุสเหตุกสฺส ธมฺมสฺส ฌานปจฺจเยน ปจฺจโย…เป… (จตฺตาริปิ กาตพฺพานิ), มคฺคปจฺจเยน ปจฺจโย… ตีณิ.
สมฺปยุตฺตปจฺจโย
๑๙๑. นเหตุ สเหตุโก ธมฺโม นเหตุสเหตุกสฺส ธมฺมสฺส สมฺปยุตฺตปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย – นเหตุ สเหตุโก เอโก ขนฺโธ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
นเหตุ อเหตุโก ธมฺโม นเหตุอเหตุกสฺส ธมฺมสฺส สมฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย – นเหตุ อเหตุโก เอโก ขนฺโธ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๒)
วิปฺปยุตฺตปจฺจโย
๑๙๒. นเหตุ สเหตุโก ธมฺโม นเหตุอเหตุกสฺส ธมฺมสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปจฺฉาชาตํ. สหชาตา – นเหตู สเหตุกา ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. ปจฺฉาชาตา – นเหตู สเหตุกา ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
นเหตุ อเหตุโก ธมฺโม นเหตุอเหตุกสฺส ธมฺมสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ, ปจฺฉาชาตํ. สหชาตา – นเหตู อเหตุกา ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ขนฺธา วตฺถุสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย; วตฺถุ ขนฺธานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. ปุเรชาตํ – จกฺขายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… กายายตนํ กายวิฺาณสฺส…เป… วตฺถุ นเหตุสเหตุกานํ ขนฺธานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย ¶ . ปจฺฉาชาตา – นเหตู อเหตุกา ¶ ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
นเหตุ อเหตุโก ธมฺโม นเหตุสเหตุกสฺส ธมฺมสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ. สหชาตํ – ปฏิสนฺธิกฺขเณ วตฺถุ นเหตุสเหตุกานํ ขนฺธานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. ปุเรชาตํ ¶ – วตฺถุ นเหตุสเหตุกานํ ขนฺธานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อตฺถิปจฺจโย
๑๙๓. นเหตุ สเหตุโก ธมฺโม นเหตุสเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – นเหตุ สเหตุโก เอโก ขนฺโธ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
นเหตุ สเหตุโก ธมฺโม นเหตุอเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปจฺฉาชาตํ…เป…. (๒)
นเหตุ สเหตุโก ธมฺโม นเหตุสเหตุกสฺส จ นเหตุอเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – นเหตุ สเหตุโก เอโก ขนฺโธ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๓)
นเหตุ อเหตุโก ธมฺโม นเหตุอเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ, ปจฺฉาชาตํ, อาหารํ, อินฺทฺริยํ. สหชาโต – นเหตุ อเหตุโก เอโก ขนฺโธ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย…เป… (ยาว อสฺสตฺตา). ปุเรชาตํ – จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ; กุสลากุสเล นิรุทฺเธ นเหตุ อเหตุโก วิปาโก ตทารมฺมณตา อุปฺปชฺชติ; รูปายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… โผฏฺพฺพายตนํ กายวิฺาณสฺส…เป… จกฺขายตนํ…เป… กายายตนํ…เป… วตฺถุ นเหตุอเหตุกานํ ขนฺธานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. ปจฺฉาชาตา – นเหตู อเหตุกา ขนฺธา ปุเรชาตสฺส…เป… กพฬีกาโร อาหาโร อิมสฺส กายสฺส…เป… รูปชีวิตินฺทฺริยํ กฏตฺตารูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
นเหตุ ¶ อเหตุโก ธมฺโม นเหตุสเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ. สหชาตํ – ปฏิสนฺธิกฺขเณ วตฺถุ ¶ ¶ นเหตุสเหตุกานํ ขนฺธานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. ปุเรชาตํ – จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ, กุสลากุสเล นิรุทฺเธ นเหตุ สเหตุโก วิปาโก ตทารมฺมณตา อุปฺปชฺชติ; ทิพฺเพน จกฺขุนา รูปํ ปสฺสติ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา สทฺทํ สุณาติ. วตฺถุปุเรชาตํ – วตฺถุ นเหตุสเหตุกานํ ขนฺธานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
๑๙๔. นเหตุ สเหตุโก จ นเหตุ อเหตุโก จ ธมฺมา นเหตุสเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ. สหชาโต – นเหตุ สเหตุโก เอโก ขนฺโธ จ วตฺถุ จ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… นเหตุ สเหตุโก เอโก ขนฺโธ จ วตฺถุ จ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ…เป…. (๑)
นเหตุ สเหตุโก จ นเหตุ อเหตุโก จ ธมฺมา นเหตุอเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปจฺฉาชาตํ, อาหารํ, อินฺทฺริยํ. สหชาตา – นเหตู สเหตุกา ขนฺธา จ มหาภูตา จ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. ปจฺฉาชาตา – นเหตู สเหตุกา ขนฺธา จ กพฬีกาโร อาหาโร จ อิมสฺส กายสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. ปจฺฉาชาตา – นเหตู สเหตุกา ขนฺธา จ รูปชีวิตินฺทฺริยฺจ กฏตฺตารูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย…เป…. (๒)
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๑๙๕. อารมฺมเณ จตฺตาริ, อธิปติยา จตฺตาริ, อนนฺตเร จตฺตาริ, สมนนฺตเร จตฺตาริ, สหชาเต สตฺต, อฺมฺเ ฉ, นิสฺสเย สตฺต, อุปนิสฺสเย จตฺตาริ, ปุเรชาเต ทฺเว, ปจฺฉาชาเต ทฺเว, อาเสวเน ทฺเว, กมฺเม จตฺตาริ, วิปาเก จตฺตาริ, อาหาเร จตฺตาริ, อินฺทฺริเย จตฺตาริ, ฌาเน จตฺตาริ ¶ , มคฺเค ตีณิ, สมฺปยุตฺเต ทฺเว, วิปฺปยุตฺเต ตีณิ, อตฺถิยา สตฺต, นตฺถิยา จตฺตาริ, วิคเต ¶ จตฺตาริ, อวิคเต สตฺต (เอวํ คเณตพฺพํ)
อนุโลมํ.
ปจฺจนียุทฺธาโร
๑๙๖. นเหตุ ¶ สเหตุโก ธมฺโม นเหตุสเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
นเหตุ สเหตุโก ธมฺโม นเหตุอเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
นเหตุ สเหตุโก ธมฺโม นเหตุสเหตุกสฺส จ นเหตุอเหตุกสฺส จ ธมฺมสฺส สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๑๙๗. นเหตุ อเหตุโก ธมฺโม นเหตุอเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย ¶ … อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย… อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
นเหตุ อเหตุโก ธมฺโม นเหตุสเหตุกสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
๑๙๘. นเหตุ สเหตุโก จ นเหตุ อเหตุโก จ ธมฺมา นเหตุสเหตุกสฺส ธมฺมสฺส สหชาตํ… ปุเรชาตํ. (๑)
นเหตุ ¶ สเหตุโก จ นเหตุ อเหตุโก จ ธมฺมา นเหตุอเหตุกสฺส ธมฺมสฺส สหชาตํ… ปจฺฉาชาตํ… อาหารํ… อินฺทฺริยํ. (๒)
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๑๙๙. นเหตุยา สตฺต, นอารมฺมเณ สตฺต (สํขิตฺตํ. สพฺพตฺถ สตฺต), นสหชาเต ฉ, นอฺมฺเ ฉ, นนิสฺสเย ฉ (สพฺพตฺถ สตฺต), นสมฺปยุตฺเต ¶ ฉ, นวิปฺปยุตฺเต ปฺจ, โนอตฺถิยา ปฺจ, โนนตฺถิยา สตฺต, โนวิคเต สตฺต, โนอวิคเต ปฺจ (เอวํ คเณตพฺพํ).
ปจฺจนียํ.
๓. ปจฺจยานุโลมปจฺจนียํ
อารมฺมณทุกํ
๒๐๐. อารมฺมณปจฺจยา นเหตุยา จตฺตาริ, นอธิปติยา จตฺตาริ, นอนนฺตเร จตฺตาริ (สพฺพตฺถ จตฺตาริ), โนนตฺถิยา จตฺตาริ, โนวิคเต จตฺตาริ, โนอวิคเต จตฺตาริ (เอวํ คเณตพฺพํ).
อนุโลมปจฺจนียํ.
๔. ปจฺจยปจฺจนียานุโลมํ
นเหตุทุกํ
๒๐๑. นเหตุปจฺจยา ¶ อารมฺมเณ จตฺตาริ, อาธิปติยา จตฺตาริ…เป… อวิคเต สตฺต.
ปจฺจนียานุโลมํ.
นเหตุสเหตุกทุกํ นิฏฺิตํ.
เหตุโคจฺฉกํ นิฏฺิตํ.
๒. จูฬนฺตรทุกํ
๗. สปฺปจฺจยทุกํ
๑. ปฏิจฺจวาโร
๑-๔. ปจฺจยานุโลมาทิ
๑. สปฺปจฺจยํ ¶ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สปฺปจฺจโย ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – สปฺปจฺจยํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ ¶ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ขนฺเธ ปฏิจฺจ วตฺถุ, วตฺถุํ ปฏิจฺจ ขนฺธา, เอกํ มหาภูตํ…เป… มหาภูเต ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ กฏตฺตารูปํ อุปาทารูปํ.
สปฺปจฺจยํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สปฺปจฺจโย ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา…เป… อวิคตปจฺจยา.
๒. เหตุยา เอกํ, อารมฺมเณ เอกํ…เป… อวิคเต เอกํ.
อนุโลมํ.
๓. สปฺปจฺจยํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สปฺปจฺจโย ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – อเหตุกํ สปฺปจฺจยํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ, ทฺเว ขนฺเธ…เป… อเหตุกปฏิสนฺธิกฺขเณ ¶ …เป… (ยาว อสฺสตฺตา) วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ ปฏิจฺจ วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห (สํขิตฺตํ).
๔. นเหตุยา เอกํ, นอารมฺมเณ เอกํ, นอธิปติยา เอกํ…เป… โนวิคเต เอกํ.
ปจฺจนียํ.
๕. เหตุปจฺจยา นอารมฺมเณ เอกํ, นอธิปติยา เอกํ…เป… โนวิคเต เอกํ.
อนุโลมปจฺจนียํ.
๖. นเหตุปจฺจยา ¶ อารมฺมเณ เอกํ อนนฺตเร เอกํ…เป… อวิคเต เอกํ.
ปจฺจนียานุโลมํ.
๒. สหชาตวาโร
(สหชาตวาโร ปฏิจฺจวารสทิโส.)
๓. ปจฺจยวาโร
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๑. วิภงฺควาโร
๗. สปฺปจฺจยํ ¶ ธมฺมํ ปจฺจยา สปฺปจฺจโย ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – สปฺปจฺจยํ เอกํ ¶ ขนฺธํ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ขนฺเธ ปจฺจยา วตฺถุ, วตฺถุํ ปจฺจยา ขนฺธา, เอกํ มหาภูตํ…เป… วตฺถุํ ปจฺจยา สปฺปจฺจยา ขนฺธา.
สปฺปจฺจยํ ธมฺมํ ปจฺจยา สปฺปจฺจโย ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา (สํขิตฺตํ).
๔-๖. นิสฺสย-สํสฏฺ-สมฺปยุตฺตวาโร
(เอวํ ปจฺจยวาโรปิ นิสฺสยวาโรปิ สํสฏฺวาโรปิ สมฺปยุตฺตวาโรปิ วิตฺถาเรตพฺโพ, สพฺพตฺถ เอกาเยว ปฺหา.)
๗. ปฺหาวาโร
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๑. วิภงฺควาโร
เหตุปจฺจโย
๘. สปฺปจฺจโย ธมฺโม สปฺปจฺจยสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – สปฺปจฺจยา เหตู สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป….
อารมฺมณปจฺจโย
๙. สปฺปจฺจโย ธมฺโม สปฺปจฺจยสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – ทานํ ทตฺวา, สีลํ สมาทิยิตฺวา, อุโปสถกมฺมํ กตฺวา ตํ ¶ ปจฺจเวกฺขติ, ปุพฺเพ สุจิณฺณานิ…เป… ฌานา วุฏฺหิตฺวา…เป… อริยา มคฺคา วุฏฺหิตฺวา มคฺคํ ปจฺจเวกฺขนฺติ, ผลํ ปจฺจเวกฺขนฺติ; ปหีเน กิเลเส…เป… วิกฺขมฺภิเต กิเลเส…เป… ปุพฺเพ สมุทาจิณฺเณ กิเลเส ชานนฺติ, จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ… สปฺปจฺจเย ขนฺเธ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ; ทิพฺเพน จกฺขุนา ¶ รูปํ ปสฺสติ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา สทฺทํ สุณาติ. เจโตปริยาเณน สปฺปจฺจยจิตฺตสมงฺคิสฺส ¶ จิตฺตํ ชานาติ, อากาสานฺจายตนํ วิฺาณฺจายตนสฺส…เป… อากิฺจฺายตนํ เนวสฺานาสฺายตนสฺส…เป… รูปายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… โผฏฺพฺพายตนํ กายวิฺาณสฺส…เป… สปฺปจฺจยา ขนฺธา อิทฺธิวิธาณสฺส, เจโตปริยาณสฺส, ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติาณสฺส, ยถากมฺมูปคาณสฺส, อนาคตํสาณสฺส, อาวชฺชนาย อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อปฺปจฺจโย ธมฺโม สปฺปจฺจยสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – อริยา นิพฺพานํ ปจฺจเวกฺขนฺติ; นิพฺพานํ โคตฺรภุสฺส, โวทานสฺส, มคฺคสฺส, ผลสฺส, อาวชฺชนาย อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อธิปติปจฺจโย
๑๐. สปฺปจฺจโย ธมฺโม สปฺปจฺจยสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณาธิปติ, สหชาตาธิปติ. อารมฺมณาธิปติ – ทานํ ทตฺวา สีลํ…เป… อุโปสถกมฺมํ กตฺวา ตํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขติ, ปุพฺเพ…เป… ฌานา…เป… อริยา มคฺคา วุฏฺหิตฺวา มคฺคํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขนฺติ, ผลํ ครุํ กตฺวา…เป… จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ… สปฺปจฺจเย ขนฺเธ ครุํ ¶ กตฺวา อสฺสาเทติ อภินนฺทติ; ตํ ครุํ กตฺวา ราโค อุปฺปชฺชติ, ทิฏฺิ อุปฺปชฺชติ. สหชาตาธิปติ – สปฺปจฺจยาธิปติ สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อปฺปจฺจโย ธมฺโม สปฺปจฺจยสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. อารมฺมณาธิปติ – อริยา นิพฺพานํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขนฺติ; นิพฺพานํ โคตฺรภุสฺส, โวทานสฺส, มคฺคสฺส, ผลสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อนนฺตรปจฺจยาทิ
๑๑. สปฺปจฺจโย ธมฺโม สปฺปจฺจยสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย…เป… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย…เป… (ทฺเว ปฺหา อุปนิสฺสยมูลํ) ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย…เป… อวิคตปจฺจเยน ปจฺจโย (สพฺพตฺถ เอกาเยว ปฺหา).
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๑๒. เหตุยา ¶ เอกํ, อารมฺมเณ ทฺเว, อธิปติยา ทฺเว, อนนฺตเร เอกํ, สมนนฺตเร เอกํ, สหชาเต เอกํ, อฺมฺเ เอกํ, นิสฺสเย เอกํ, อุปนิสฺสเย ทฺเว, ปุเรชาเต เอกํ (สพฺพตฺถ เอกํ), อวิคเต เอกํ (เอวํ คเณตพฺพํ).
อนุโลมํ.
ปจฺจนียุทฺธาโร
๑๓. สปฺปจฺจโย ธมฺโม สปฺปจฺจยสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย… อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย… อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อปฺปจฺจโย ธมฺโม สปฺปจฺจยสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
๑๔. นเหตุยา ¶ ทฺเว, นอารมฺมเณ เอกํ, นอธิปติยา ทฺเว, นอนนฺตเร ทฺเว, นสมนนฺตเร ทฺเว…เป… นอุปนิสฺสเย ทฺเว, นปุเรชาเต ทฺเว…เป… โนวิคเต ทฺเว, โนอวิคเต ทฺเว (เอวํ คเณตพฺพํ).
ปจฺจนียํ.
๓. ปจฺจยานุโลมปจฺจนียํ
เหตุทุกํ
๑๕. เหตุปจฺจยา นอารมฺมเณ เอกํ, นอธิปติยา เอกํ, นอนนฺตเร เอกํ, นสมนนฺตเร เอกํ, นอฺมฺเ เอกํ, นอุปนิสฺสเย เอกํ…เป… นสมฺปยุตฺเต เอกํ, นวิปฺปยุตฺเต เอกํ, โนนตฺถิยา เอกํ, โนวิคเต เอกํ (เอวํ คเณตพฺพํ).
อนุโลมปจฺจนียํ.
๔. ปจฺจยปจฺจนียานุโลมํ
นเหตุทุกํ
๑๖. นเหตุปจฺจยา ¶ อารมฺมเณ ทฺเว, อธิปติยา ทฺเว, อนนฺตเร เอกํ…เป… อุปนิสฺสเย ทฺเว, ปุเรชาเต เอกํ…เป… อวิคเต เอกํ (เอวํ คเณตพฺพํ).
ปจฺจนียานุโลมํ.
สปฺปจฺจยทุกํ นิฏฺิตํ.
๘. สงฺขตทุกํ
๑. ปฏิจฺจวาโร
เหตุปจฺจโย
๑๗. สงฺขตํ ¶ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สงฺขโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – สงฺขตํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ขนฺเธ ปฏิจฺจ วตฺถุ, วตฺถุํ ปฏิจฺจ ขนฺธา; เอกํ มหาภูตํ…เป… มหาภูเต ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ กฏตฺตารูปํ อุปาทารูปํ.
(อิมํ ทุกํ ยถา สปฺปจฺจยทุกํ, เอวํ คเณตพฺพํ, นินฺนานากรณํ.)
สงฺขตทุกํ นิฏฺิตํ.
๙. สนิทสฺสนทุกํ
๑. ปฏิจฺจวาโร
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๑. วิภงฺควาโร
เหตุปจฺจโย
๑๘. อนิทสฺสนํ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อนิทสฺสโน ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – อนิทสฺสนํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา อนิทสฺสนํ จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ อนิทสฺสนํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา อนิทสฺสนํ กฏตฺตา จ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ขนฺเธ ปฏิจฺจ วตฺถุ, วตฺถุํ ปฏิจฺจ ขนฺธา; เอกํ มหาภูตํ…เป… มหาภูเต ปฏิจฺจ อนิทสฺสนํ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ กฏตฺตารูปํ อุปาทารูปํ. (๑)
อนิทสฺสนํ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สนิทสฺสโน ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – อนิทสฺสเน ขนฺเธ ปฏิจฺจ สนิทสฺสนํ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ ¶ ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… มหาภูเต ปฏิจฺจ สนิทสฺสนํ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ กฏตฺตารูปํ อุปาทารูปํ. (๒)
อนิทสฺสนํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สนิทสฺสโน จ อนิทสฺสโน จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – อนิทสฺสนํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา สนิทสฺสนฺจ อนิทสฺสนฺจ จิตฺตสมุฏฺานฺจ ¶ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… มหาภูเต ปฏิจฺจ สนิทสฺสนฺจ อนิทสฺสนฺจ จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ กฏตฺตารูปํ อุปาทารูปํ. (๓)
อารมฺมณปจฺจโย
๑๙. อนิทสฺสนํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อนิทสฺสโน ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – อนิทสฺสนํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… วตฺถุํ ปฏิจฺจ ขนฺธา. (๑)
อธิปติปจฺจโย
๒๐. อนิทสฺสนํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อนิทสฺสโน ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อธิปติปจฺจยา – อนิทสฺสนํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา อนิทสฺสนํ จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… เอกํ มหาภูตํ ปฏิจฺจ ตโย มหาภูตา…เป… ทฺเว มหาภูเต…เป… มหาภูเต ปฏิจฺจ อนิทสฺสนํ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ อุปาทารูปํ. (๑)
อนิทสฺสนํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สนิทสฺสโน ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อธิปติปจฺจยา – อนิทสฺสเน ขนฺเธ ปฏิจฺจ สนิทสฺสนํ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, มหาภูเต ปฏิจฺจ สนิทสฺสนํ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ. (๒)
อนิทสฺสนํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สนิทสฺสโน จ อนิทสฺสโน จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ อธิปติปจฺจยา – อนิทสฺสนํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา สนิทสฺสนฺจ อนิทสฺสนฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… มหาภูเต ปฏิจฺจ สนิทสฺสนฺจ ¶ อนิทสฺสนฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ อุปาทารูปํ. (๓) (สํขิตฺตํ, สพฺเพ กาตพฺพา.)
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๒๑. เหตุยา ¶ ¶ ตีณิ, อารมฺมเณ เอกํ, อธิปติยา ตีณิ, อนนฺตเร เอกํ, สมนนฺตเร เอกํ, สหชาเต ตีณิ, อฺมฺเ เอกํ, นิสฺสเย ตีณิ, อุปนิสฺสเย เอกํ, ปุเรชาเต เอกํ, อาเสวเน เอกํ, กมฺเม ตีณิ, วิปาเก ตีณิ (สพฺพตฺถ ตีณิ), มคฺเค ตีณิ, สมฺปยุตฺเต เอกํ, วิปฺปยุตฺเต ตีณิ, อตฺถิยา ตีณิ, นตฺถิยา เอกํ, วิคเต เอกํ, อวิคเต ตีณิ (เอวํ คเณตพฺพํ).
อนุโลมํ.
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๑. วิภงฺควาโร
นเหตุปจฺจโย
๒๒. อนิทสฺสนํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อนิทสฺสโน ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – อเหตุกํ อนิทสฺสนํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา อนิทสฺสนํ จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… อเหตุกปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ขนฺเธ ปฏิจฺจ วตฺถุ, วตฺถุํ ปฏิจฺจ ขนฺธา; เอกํ มหาภูตํ…เป… มหาภูเต ปฏิจฺจ อนิทสฺสนํ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ กฏตฺตารูปํ อุปาทารูปํ… พาหิรํ… อาหารสมุฏฺานํ… อุตุสมุฏฺานํ… อสฺสตฺตานํ…เป… วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ ปฏิจฺจ วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห. (๑)
อนิทสฺสนํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สนิทสฺสโน ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – อเหตุเก อนิทสฺสเน ขนฺเธ ปฏิจฺจ สนิทสฺสนํ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… มหาภูเต ¶ ปฏิจฺจ ¶ สนิทสฺสนํ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ กฏตฺตารูปํ อุปาทารูปํ… พาหิเร… อาหารสมุฏฺาเน… อุตุสมุฏฺาเน… อสฺสตฺตานํ มหาภูเต ปฏิจฺจ สนิทสฺสนํ กฏตฺตารูปํ อุปาทารูปํ. (๒)
อนิทสฺสนํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สนิทสฺสโน จ อนิทสฺสโน จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ นเหตุปจฺจยา – อเหตุกํ อนิทสฺสนํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา สนิทสฺสนฺจ ¶ อนิทสฺสนฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… มหาภูเต ปฏิจฺจ…เป… พาหิเร… อาหารสมุฏฺาเน… อุตุสมุฏฺาเน… อสฺสตฺตานํ มหาภูเต ปฏิจฺจ สนิทสฺสนฺจ อนิทสฺสนฺจ กฏตฺตารูปํ, อุปาทารูปํ. (๓) (เอวํ สพฺเพ กาตพฺพา.)
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๒๓. นเหตุยา ตีณิ, นอารมฺมเณ ตีณิ, นอธิปติยา ตีณิ, นอนนฺตเร ตีณิ, นสมนนฺตเร ตีณิ, นอฺมฺเ ตีณิ, นอุปนิสฺสเย ตีณิ, นปุเรชาเต ตีณิ, นปจฺฉาชาเต ตีณิ, นอาเสวเน ตีณิ, นกมฺเม ตีณิ, นวิปาเก ตีณิ, นอาหาเร ตีณิ, นอินฺทฺริเย ตีณิ, นฌาเน ตีณิ, นมคฺเค ตีณิ, นสมฺปยุตฺเต ตีณิ, นวิปฺปยุตฺเต ตีณิ, โนนตฺถิยา ตีณิ, โนวิคเต ตีณิ (เอวํ คเณตพฺพํ).
ปจฺจนียํ.
๓. ปจฺจยานุโลมปจฺจนียํ
เหตุทุกํ
๒๔. เหตุปจฺจยา นอารมฺมเณ ตีณิ, นอธิปติยา ตีณิ (สพฺพตฺถ ตีณิ), นกมฺเม เอกํ ¶ , นวิปาเก ตีณิ, นสมฺปยุตฺเต ตีณิ, นวิปฺปยุตฺเต เอกํ, โนนตฺถิยา ตีณิ, โนวิคเต ตีณิ.
อนุโลมปจฺจนียํ.
๔. ปจฺจยปจฺจนียานุโลมํ
นเหตุทุกํ
๒๕. นเหตุปจฺจยา ¶ อารมฺมเณ เอกํ, อนนฺตเร เอกํ, สมนนฺตเร เอกํ, สหชาเต ตีณิ, อฺมฺเ เอกํ, นิสฺสเย ตีณิ, อุปนิสฺสเย เอกํ ¶ , ปุเรชาเต เอกํ, อาเสวเน เอกํ, กมฺเม ตีณิ…เป… ฌาเน ตีณิ, มคฺเค เอกํ, สมฺปยุตฺเต เอกํ, วิปฺปยุตฺเต ตีณิ, อตฺถิยา ตีณิ, นตฺถิยา เอกํ, วิคเต เอกํ, อวิคเต ตีณิ.
ปจฺจนียานุโลมํ.
๒. สหชาตวาโร
(สหชาตวาโรปิ ปฏิจฺจวารสทิโส.)
๓. ปจฺจยวาโร
๑. ปจฺจยานุโลมํ
เหตุปจฺจโย
๒๖. อนิทสฺสนํ ธมฺมํ ปจฺจยา อนิทสฺสโน ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – อนิทสฺสนํ ¶ เอกํ ขนฺธํ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา อนิทสฺสนํ จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ขนฺเธ ปจฺจยา วตฺถุ, วตฺถุํ ปจฺจยา ขนฺธา; เอกํ มหาภูตํ ปจฺจยา…เป… มหาภูเต ปจฺจยา อนิทสฺสนํ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ กฏตฺตารูปํ อุปาทารูปํ, วตฺถุํ ปจฺจยา อนิทสฺสนา ขนฺธา (อิตเรปิ ทฺเว ปฺหา กาตพฺพา).
อารมฺมณปจฺจโย
๒๗. อนิทสฺสนํ ธมฺมํ ปจฺจยา อนิทสฺสโน ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – อนิทสฺสนํ เอกํ ขนฺธํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… วตฺถุํ ปจฺจยา ขนฺธา, จกฺขายตนํ ปจฺจยา จกฺขุวิฺาณํ…เป… กายายตนํ ปจฺจยา กายวิฺาณํ, วตฺถุํ ปจฺจยา อนิทสฺสนา ขนฺธา (สํขิตฺตํ).
๒๘. เหตุยา ตีณิ, อารมฺมเณ เอกํ, อธิปติยา ตีณิ…เป… อวิคเต ¶ ตีณิ.
อนุโลมํ.
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
นเหตุปจฺจโย
๒๙. อนิทสฺสนํ ¶ ธมฺมํ ปจฺจยา อนิทสฺสโน ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – อเหตุกํ อนิทสฺสนํ เอกํ ขนฺธํ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา อนิทสฺสนํ จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… อเหตุกปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… (ยาว อสฺสตฺตา) จกฺขายตนํ ปจฺจยา จกฺขุวิฺาณํ…เป… กายายตนํ ปจฺจยา กายวิฺาณํ, วตฺถุํ ปจฺจยา อเหตุกา อนิทสฺสนา ขนฺธา, วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ จ วตฺถฺุจ ปจฺจยา วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห (อิตเรปิ ทฺเว กาตพฺพา. สํขิตฺตํ).
๓๐. นเหตุยา ตีณิ, นอารมฺมเณ ตีณิ…เป… โนวิคเต ตีณิ.
ปจฺจนียํ.
๓. ปจฺจยานุโลมปจฺจนียํ
๓๑. เหตุปจฺจยา ¶ นอารมฺมเณ ตีณิ…เป… นกมฺเม เอกํ…เป… นวิปฺปยุตฺเต เอกํ, โนนตฺถิยา ตีณิ, โนวิคเต ตีณิ.
อนุโลมปจฺจนียํ.
๔. ปจฺจยปจฺจนียานุโลมํ
๓๒. นเหตุปจฺจยา อารมฺมเณ เอกํ…เป… มคฺเค เอกํ…เป… อวิคเต ตีณิ.
ปจฺจนียานุโลมํ.
๔. นิสฺสยวาโร
(นิสฺสยวาโรปิ เอวํ กาตพฺโพ.)
๕. สํสฏฺวาโร
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๓๓. อนิทสฺสนํ ธมฺมํ สํสฏฺโ อนิทสฺสโน ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา ¶ – อนิทสฺสนํ เอกํ ขนฺธํ สํสฏฺา ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป….
อนิทสฺสนํ ¶ ¶ ธมฺมํ สํสฏฺโ อนิทสฺสโน ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา (เอวํ สพฺพํ สปฺปจฺจยคณนาหิ สทฺธึ กาตพฺพํ).
๖. สมฺปยุตฺตวาโร
(สมฺปยุตฺตวาโรปิ สํสฏฺวารสทิโส).
๗. ปฺหาวาโร
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๑. วิภงฺควาโร
เหตุปจฺจโย
๓๔. อนิทสฺสโน ธมฺโม อนิทสฺสนสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – อนิทสฺสนา เหตู สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ อนิทสฺสนานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
อนิทสฺสโน ธมฺโม สนิทสฺสนสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – อนิทสฺสนา เหตู สนิทสฺสนานํ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๒)
อนิทสฺสโน ธมฺโม สนิทสฺสนสฺส จ อนิทสฺสนสฺส จ ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – อนิทสฺสนา เหตู สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ สนิทสฺสนานฺจ อนิทสฺสนานฺจ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๓)
อารมฺมณปจฺจโย
๓๕. สนิทสฺสโน ¶ ธมฺโม อนิทสฺสนสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – สนิทสฺสนํ รูปํ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ; ทิพฺเพน จกฺขุนา รูปํ ปสฺสติ, รูปายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย; สนิทสฺสนา ขนฺธา อิทฺธิวิธาณสฺส, ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติาณสฺส, อนาคตํสาณสฺส, อาวชฺชนาย อารมฺมณปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย. (๑)
อนิทสฺสโน ธมฺโม อนิทสฺสนสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – ทานํ ทตฺวา สีลํ…เป… อุโปสถกมฺมํ กตฺวา ตํ ปจฺจเวกฺขติ, ปุพฺเพ สุจิณฺณานิ ปจฺจเวกฺขติ, ฌานา วุฏฺหิตฺวา…เป… อริยา มคฺคา วุฏฺหิตฺวา มคฺคํ ปจฺจเวกฺขนฺติ, ผลํ ¶ ปจฺจเวกฺขนฺติ, นิพฺพานํ ปจฺจเวกฺขนฺติ; นิพฺพานํ โคตฺรภุสฺส, โวทานสฺส, มคฺคสฺส, ผลสฺส, อาวชฺชนาย อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย; อริยา ปหีเน กิเลเส ปจฺจเวกฺขนฺติ, วิกฺขมฺภิเต กิเลเส…เป… ปุพฺเพ…เป… จกฺขุํ…เป… กายํ… สทฺเท…เป… วตฺถุํ อนิทสฺสเน ขนฺเธ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ; ทิพฺพาย โสตธาตุยา สทฺทํ สุณาติ, เจโตปริยาเณน อนิทสฺสนจิตฺตสมงฺคิสฺส จิตฺตํ ชานาติ, อากาสานฺจายตนํ วิฺาณฺจายตนสฺส…เป… อากิฺจฺายตนํ เนวสฺานาสฺายตนสฺส…เป… สทฺทายตนํ โสตวิฺาณสฺส…เป… โผฏฺพฺพายตนํ กายวิฺาณสฺส…เป… อนิทสฺสนา ขนฺธา อิทฺธิวิธาณสฺส, เจโตปริยาณสฺส, ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติาณสฺส, ยถากมฺมูปคาณสฺส, อนาคตํสาณสฺส, อาวชฺชนาย อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อธิปติปจฺจโย
๓๖. สนิทสฺสโน ธมฺโม อนิทสฺสนสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. อารมฺมณาธิปติ – สนิทสฺสนํ รูปํ ครุํ กตฺวา อสฺสาเทติ อภินนฺทติ, ตํ ครุํ กตฺวา ราโค อุปฺปชฺชติ, ทิฏฺิ อุปฺปชฺชติ. (๑)
อนิทสฺสโน ธมฺโม อนิทสฺสนสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย ¶ – อารมฺมณาธิปติ, สหชาตาธิปติ. อารมฺมณาธิปติ – ทานํ ทตฺวา สีลํ…เป… อุโปสถกมฺมํ กตฺวา ¶ ตํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขติ, ปุพฺเพ สุจิณฺณานิ…เป… ฌานา วุฏฺหิตฺวา…เป… อริยา มคฺคา วุฏฺหิตฺวา มคฺคํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขนฺติ, ผลํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขนฺติ, นิพฺพานํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขนฺติ; นิพฺพานํ โคตฺรภุสฺส, โวทานสฺส, มคฺคสฺส, ผลสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย; จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ อนิทสฺสเน ขนฺเธ ครุํ กตฺวา อสฺสาเทติ อภินนฺทติ, ตํ ครุํ กตฺวา ราโค อุปฺปชฺชติ, ทิฏฺิ อุปฺปชฺชติ. สหชาตาธิปติ – อนิทสฺสนาธิปติ สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ อนิทสฺสนานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อนิทสฺสโน ธมฺโม สนิทสฺสนสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. สหชาตาธิปติ – อนิทสฺสนาธิปติ สนิทสฺสนานํ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อนิทสฺสโน ธมฺโม สนิทสฺสนสฺส จ อนิทสฺสนสฺส จ ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. สหชาตาธิปติ – อนิทสฺสนาธิปติ สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ ¶ สนิทสฺสนานฺจ อนิทสฺสนานฺจ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
อนนฺตรปจฺจโย
๓๗. อนิทสฺสโน ธมฺโม อนิทสฺสนสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา อนิทสฺสนา ขนฺธา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ อนิทสฺสนานํ ขนฺธานํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย; อนุโลมํ โคตฺรภุสฺส…เป… โคตฺรภุ มคฺคสฺส…เป… เนวสฺานาสฺายตนํ ผลสมาปตฺติยา อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
สมนนฺตรปจฺจยาทิ
๓๘. อนิทสฺสโน ¶ ธมฺโม อนิทสฺสนสฺส ธมฺมสฺส สมนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… ตีณิ… อฺมฺปจฺจเยน ปจฺจโย… เอกํ… นิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… ตีณิ.
อุปนิสฺสยปจฺจโย
๓๙. สนิทสฺสโน ¶ ธมฺโม อนิทสฺสนสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – วณฺณสมฺปทํ ปตฺถยมาโน ทานํ…เป… สีลํ…เป… อุโปสถกมฺมํ กโรติ, วณฺณสมฺปทา สทฺธาย…เป… ปตฺถนาย… กายิกสฺส สุขสฺส, กายิกสฺส ทุกฺขสฺส, มคฺคสฺส, ผลสมาปตฺติยา อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อนิทสฺสโน ธมฺโม อนิทสฺสนสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณูปนิสฺสโย, อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – สทฺธํ อุปนิสฺสาย ทานํ เทติ…เป… สมาปตฺตึ อุปฺปาเทติ, มานํ ชปฺเปติ, ทิฏฺึ คณฺหาติ; สีลํ…เป… เสนาสนํ อุปนิสฺสาย ทานํ เทติ…เป… สงฺฆํ ภินฺทติ; สทฺธา…เป… เสนาสนํ สทฺธาย…เป… ผลสมาปตฺติยา อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
ปุเรชาตปจฺจโย
๔๐. สนิทสฺสโน ธมฺโม อนิทสฺสนสฺส ธมฺมสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – สนิทสฺสนํ รูปํ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ; ทิพฺเพน จกฺขุนา ¶ รูปํ ปสฺสติ, รูปายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อนิทสฺสโน ธมฺโม อนิทสฺสนสฺส ธมฺมสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณปุเรชาตํ, วตฺถุปุเรชาตํ. อารมฺมณปุเรชาตํ – จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ ¶ อุปฺปชฺชติ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา สทฺทํ สุณาติ, สทฺทายตนํ โสตวิฺาณสฺส…เป… โผฏฺพฺพายตนํ กายวิฺาณสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. วตฺถุปุเรชาตํ – จกฺขายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… กายายตนํ กายวิฺาณสฺส…เป… วตฺถุ อนิทสฺสนานํ ขนฺธานํ ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
สนิทสฺสโน จ อนิทสฺสโน จ ธมฺมา อนิทสฺสนสฺส ธมฺมสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณปุเรชาตํ, วตฺถุปุเรชาตํ. รูปายตนฺจ วตฺถุ จ อนิทสฺสนานํ ขนฺธานํ ปุเรชาตปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย; รูปายตนฺจ จกฺขายตนฺจ จกฺขุวิฺาณสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
ปจฺฉาชาตปจฺจโย
๔๑. อนิทสฺสโน ธมฺโม อนิทสฺสนสฺส ธมฺมสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – ปจฺฉาชาตา อนิทสฺสนา ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส อนิทสฺสนสฺส กายสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อนิทสฺสโน ธมฺโม สนิทสฺสนสฺส ธมฺมสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – ปจฺฉาชาตา อนิทสฺสนา ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส สนิทสฺสนสฺส กายสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อนิทสฺสโน ธมฺโม สนิทสฺสนสฺส จ อนิทสฺสนสฺส จ ธมฺมสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – ปจฺฉาชาตา อนิทสฺสนา ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส สนิทสฺสนสฺส จ อนิทสฺสนสฺส จ กายสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
อาเสวนปจฺจโย
๔๒. อนิทสฺสโน ธมฺโม อนิทสฺสนสฺส ธมฺมสฺส อาเสวนปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา อนิทสฺสนา ขนฺธา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ อนิทสฺสนานํ ขนฺธานํ…เป… อนุโลมํ โคตฺรภุสฺส… อนุโลมํ โวทานสฺส… โคตฺรภุ มคฺคสฺส… โวทานํ มคฺคสฺส อาเสวนปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
กมฺมปจฺจโย
๔๓. อนิทสฺสโน ¶ ¶ ธมฺโม อนิทสฺสนสฺส ธมฺมสฺส กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตา, นานากฺขณิกา. สหชาตา – อนิทสฺสนา เจตนา สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ อนิทสฺสนานฺจ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. นานากฺขณิกา – อนิทสฺสนา ¶ เจตนา วิปากานํ ขนฺธานํ อนิทสฺสนานฺจ กฏตฺตารูปานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อนิทสฺสโน ธมฺโม สนิทสฺสนสฺส ธมฺมสฺส กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตา, นานากฺขณิกา (วิตฺถาเรตพฺพํ). (๒)
อนิทสฺสโน ธมฺโม สนิทสฺสนสฺส จ อนิทสฺสนสฺส จ ธมฺมสฺส กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตา, นานากฺขณิกา (วิตฺถาเรตพฺพํ). (๓)
วิปากปจฺจยาทิ
๔๔. อนิทสฺสโน ธมฺโม อนิทสฺสนสฺส ธมฺมสฺส วิปากปจฺจเยน ปจฺจโย… ตีณิ… อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย… ตีณิ (ตีสุปิ กพฬีกาโร อาหาโร กาตพฺโพ)… อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย… ตีณิ (ตีสุปิ รูปชีวิตินฺทฺริยํ)… ฌานปจฺจเยน ปจฺจโย… ตีณิ… มคฺคปจฺจเยน ปจฺจโย… ตีณิ… สมฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย… เอกํ.
วิปฺปยุตฺตปจฺจโย
๔๕. อนิทสฺสโน ธมฺโม อนิทสฺสนสฺส ธมฺมสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ, ปจฺฉาชาตํ. สหชาตา – อนิทสฺสนา ขนฺธา อนิทสฺสนานํ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ อนิทสฺสนา ขนฺธา อนิทสฺสนานํ กฏตฺตารูปานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย; ขนฺธา วตฺถุสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย, วตฺถุ ขนฺธานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย ¶ . ปุเรชาตํ – จกฺขายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… กายายตนํ กายวิฺาณสฺส…เป… วตฺถุ อนิทสฺสนานํ ขนฺธานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. ปจฺฉาชาตา – อนิทสฺสนา ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส อนิทสฺสนสฺส กายสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อนิทสฺสโน ธมฺโม สนิทสฺสนสฺส ธมฺมสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปจฺฉาชาตํ. สหชาตา – อนิทสฺสนา ขนฺธา สนิทสฺสนานํ จิตฺตสมุฏฺานานํ ¶ รูปานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. ปจฺฉาชาตา – อนิทสฺสนา ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส สนิทสฺสนสฺส กายสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อนิทสฺสโน ธมฺโม สนิทสฺสนสฺส จ อนิทสฺสนสฺส จ ธมฺมสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปจฺฉาชาตํ. สหชาตา – อนิทสฺสนา ขนฺธา สนิทสฺสนานฺจ อนิทสฺสนานฺจ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. ปจฺฉาชาตา – อนิทสฺสนา ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส สนิทสฺสนสฺส จ อนิทสฺสนสฺส จ กายสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
อตฺถิปจฺจยาทิ
๔๖. สนิทสฺสโน ธมฺโม อนิทสฺสนสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สนิทสฺสนํ รูปํ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ, ทิพฺเพน จกฺขุนา รูปํ ปสฺสติ, รูปายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อนิทสฺสโน ธมฺโม อนิทสฺสนสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ, ปจฺฉาชาตํ, อาหารํ, อินฺทฺริยํ. สหชาโต – อนิทสฺสโน ¶ เอโก ขนฺโธ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ อนิทสฺสนานฺจ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… (สํขิตฺตํ. ยาว อสฺสตฺตา). ปุเรชาตํ – จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา สทฺทํ สุณาติ, สทฺทายตนํ โสตวิฺาณสฺส…เป… โผฏฺพฺพายตนํ กายวิฺาณสฺส…เป… จกฺขายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… กายายตนํ กายวิฺาณสฺส…เป… วตฺถุ อนิทสฺสนานํ ขนฺธานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. ปจฺฉาชาตา – อนิทสฺสนา ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส อนิทสฺสนสฺส กายสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; กพฬีกาโร อาหาโร อิมสฺส อนิทสฺสนสฺส กายสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; รูปชีวิตินฺทฺริยํ อนิทสฺสนานํ กฏตฺตารูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อนิทสฺสโน ธมฺโม สนิทสฺสนสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปจฺฉาชาตํ, อาหารํ, อินฺทฺริยํ. สหชาตา – อนิทสฺสนา ขนฺธา สนิทสฺสนานํ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ ¶ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… มหาภูตา สนิทสฺสนานํ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ กฏตฺตารูปานํ ¶ อุปาทารูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย…เป… พาหิรา… อาหารสมุฏฺานา… อุตุสมุฏฺานา… อสฺสตฺตานํ มหาภูตา สนิทสฺสนานํ กฏตฺตารูปานํ, อุปาทารูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. ปจฺฉาชาตา – อนิทสฺสนา ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส สนิทสฺสนสฺส กายสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; กพฬีกาโร อาหาโร อิมสฺส สนิทสฺสนสฺส กายสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; รูปชีวิตินฺทฺริยํ สนิทสฺสนานํ ¶ กฏตฺตารูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อนิทสฺสโน ธมฺโม สนิทสฺสนสฺส จ อนิทสฺสนสฺส จ ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปจฺฉาชาตํ, อาหารํ, อินฺทฺริยํ. สหชาโต – อนิทสฺสโน เอโก ขนฺโธ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ สนิทสฺสนานฺจ อนิทสฺสนานฺจ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย…เป… ทฺเว ขนฺธา…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… มหาภูตา สนิทสฺสนานฺจ อนิทสฺสนานฺจ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ, กฏตฺตารูปานํ, อุปาทารูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; พาหิรา… อาหารสมุฏฺานา… อุตุสมุฏฺานา… อสฺสตฺตานํ มหาภูตา สนิทสฺสนานฺจ อนิทสฺสนานฺจ กฏตฺตารูปานํ อุปาทารูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๔๗. สนิทสฺสโน จ อนิทสฺสโน จ ธมฺมา อนิทสฺสนสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. ปุเรชาตํ – รูปายตนฺจ วตฺถุ จ อนิทสฺสนานํ ขนฺธานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; รูปายตนฺจ จกฺขายตนฺจ จกฺขุวิฺาณสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย.
นตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย… วิคตปจฺจเยน ปจฺจโย… อวิคตปจฺจเยน ปจฺจโย.
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๔๘. เหตุยา ตีณิ, อารมฺมเณ ทฺเว, อธิปติยา จตฺตาริ, อนนฺตเร เอกํ, สมนนฺตเร เอกํ ¶ , สหชาเต ตีณิ, อฺมฺเ เอกํ, นิสฺสเย ตีณิ, อุปนิสฺสเย ทฺเว, ปุเรชาเต ตีณิ, ปจฺฉาชาเต ตีณิ, อาเสวเน เอกํ, กมฺเม ตีณิ, วิปาเก ตีณิ, อาหาเร ตีณิ, อินฺทฺริเย ¶ ตีณิ, ฌาเน ตีณิ, มคฺเค ตีณิ, สมฺปยุตฺเต ¶ เอกํ, วิปฺปยุตฺเต ตีณิ, อตฺถิยา ปฺจ, นตฺถิยา เอกํ, วิคเต เอกํ, อวิคเต ปฺจ (เอวํ คเณตพฺพํ).
อนุโลมํ.
ปจฺจนียุทฺธาโร
๔๙. สนิทสฺสโน ธมฺโม อนิทสฺสนสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อนิทสฺสโน ธมฺโม อนิทสฺสนสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย… อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย… อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อนิทสฺสโน ธมฺโม สนิทสฺสนสฺส ธมฺมสฺส สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย… อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย… อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อนิทสฺสโน ธมฺโม สนิทสฺสนสฺส จ อนิทสฺสนสฺส จ ธมฺมสฺส สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย… อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย… อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
สนิทสฺสโน จ อนิทสฺสโน จ ธมฺมา อนิทสฺสนสฺส ธมฺมสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๕๐. นเหตุยา ¶ ปฺจ, นอารมฺมเณ จตฺตาริ, นอธิปติยา ปฺจ, นอนนฺตเร ปฺจ, นสมนนฺตเร ปฺจ, นสหชาเต ปฺจ, นอฺมฺเ ปฺจ, นนิสฺสเย จตฺตาริ, นอุปนิสฺสเย ปฺจ, นปุเรชาเต ¶ จตฺตาริ, นปจฺฉาชาเต ปฺจ (สพฺพตฺถ ปฺจ), นสมฺปยุตฺเต ปฺจ, นวิปฺปยุตฺเต จตฺตาริ, โนอตฺถิยา จตฺตาริ, โนนตฺถิยา ปฺจ, โนวิคเต ปฺจ, โนอวิคเต จตฺตาริ.
ปจฺจนียํ.
๓. ปจฺจยานุโลมปจฺจนียํ
เหตุทุกํ
๕๑. เหตุปจฺจยา ¶ นอารมฺมเณ ตีณิ, นอธิปติยา ตีณิ, นอนนฺตเร ตีณิ, นสมนนฺตเร ตีณิ, นอฺมฺเ ตีณิ, นอุปนิสฺสเย ตีณิ…เป… นสมฺปยุตฺเต ตีณิ, นวิปฺปยุตฺเต เอกํ, โนนตฺถิยา ตีณิ, โนวิคเต ตีณิ.
อนุโลมปจฺจนียํ.
๔. ปจฺจยปจฺจนียานุโลมํ
นเหตุทุกํ
๕๒. นเหตุปจฺจยา ¶ อารมฺมเณ ทฺเว, อธิปติยา จตฺตาริ, อนนฺตเร เอกํ, สมนนฺตเร เอกํ, สหชาเต ตีณิ, อฺมฺเ เอกํ, นิสฺสเย ตีณิ, อุปนิสฺสเย ทฺเว, ปุเรชาเต ตีณิ, ปจฺฉาชาเต ตีณิ, อาเสวเน เอกํ, กมฺเม ตีณิ…เป… มคฺเค ตีณิ, สมฺปยุตฺเต เอกํ, วิปฺปยุตฺเต ตีณิ, อตฺถิยา ปฺจ, นตฺถิยา เอกํ, วิคเต เอกํ, อวิคเต ปฺจ.
ปจฺจนียานุโลมํ.
สนิทสฺสนทุกํ นิฏฺิตํ.
๑๐. สปฺปฏิฆทุกํ
๑. ปฏิจฺจวาโร
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๑. วิภงฺควาโร
เหตุปจฺจโย
๕๓. สปฺปฏิฆํ ¶ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สปฺปฏิโฆ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – สปฺปฏิฆํ เอกํ มหาภูตํ ปฏิจฺจ ทฺเว มหาภูตา, ทฺเว มหาภูเต ปฏิจฺจ เอกํ มหาภูตํ ¶ , สปฺปฏิเฆ มหาภูเต ปฏิจฺจ สปฺปฏิฆํ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, กฏตฺตารูปํ, อุปาทารูปํ, โผฏฺพฺพายตนํ ปฏิจฺจ จกฺขายตนํ…เป… รสายตนํ. (๑)
สปฺปฏิฆํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อปฺปฏิโฆ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – สปฺปฏิเฆ มหาภูเต ปฏิจฺจ อาโปธาตุ, สปฺปฏิเฆ มหาภูเต ปฏิจฺจ อปฺปฏิฆํ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, กฏตฺตารูปํ, อุปาทารูปํ, โผฏฺพฺพายตนํ ปฏิจฺจ อาโปธาตุ อิตฺถินฺทฺริยํ…เป… กพฬีกาโร อาหาโร. (๒)
สปฺปฏิฆํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สปฺปฏิโฆ จ อปฺปฏิโฆ จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – สปฺปฏิฆํ เอกํ มหาภูตํ ปฏิจฺจ ทฺเว มหาภูตา อาโปธาตุ จ, ทฺเว มหาภูเต…เป… สปฺปฏิเฆ มหาภูเต ปฏิจฺจ สปฺปฏิฆฺจ อปฺปฏิฆฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, กฏตฺตารูปํ, อุปาทารูปํ, โผฏฺพฺพายตนํ ¶ ปฏิจฺจ จกฺขายตนํ…เป… รสายตนํ อาโปธาตุ อิตฺถินฺทฺริยํ…เป… กพฬีกาโร อาหาโร. (๓)
๕๔. อปฺปฏิฆํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อปฺปฏิโฆ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – อปฺปฏิฆํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา อปฺปฏิฆํ จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ขนฺเธ ปฏิจฺจ วตฺถุ, วตฺถุํ ปฏิจฺจ ขนฺธา ¶ , อาโปธาตุํ ปฏิจฺจ อปฺปฏิฆํ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, กฏตฺตารูปํ, อุปาทารูปํ, อาโปธาตุํ ปฏิจฺจ อิตฺถินฺทฺริยํ…เป… กพฬีกาโร อาหาโร. (๑)
อปฺปฏิฆํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สปฺปฏิโฆ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – อปฺปฏิเฆ ขนฺเธ ปฏิจฺจ สปฺปฏิฆํ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… อาโปธาตุํ ปฏิจฺจ สปฺปฏิฆา มหาภูตา, อาโปธาตุํ ปฏิจฺจ สปฺปฏิฆํ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, กฏตฺตารูปํ, อุปาทารูปํ, อาโปธาตุํ ปฏิจฺจ จกฺขายตนํ…เป… โผฏฺพฺพายตนํ. (๒)
อปฺปฏิฆํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สปฺปฏิโฆ จ อปฺปฏิโฆ จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – อปฺปฏิฆํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา สปฺปฏิฆฺจ อปฺปฏิฆฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… อาโปธาตุํ ปฏิจฺจ สปฺปฏิฆฺจ อปฺปฏิฆฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, กฏตฺตารูปํ, อุปาทารูปํ, อาโปธาตุํ ปฏิจฺจ จกฺขายตนํ…เป… โผฏฺพฺพายตนํ, อิตฺถินฺทฺริยํ…เป… กพฬีกาโร อาหาโร. (๓)
๕๕. สปฺปฏิฆฺจ ¶ อปฺปฏิฆฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สปฺปฏิโฆ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – อปฺปฏิเฆ ขนฺเธ จ มหาภูเต จ ปฏิจฺจ สปฺปฏิฆํ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… สปฺปฏิฆํ เอกํ มหาภูตฺจ อาโปธาตฺุจ ปฏิจฺจ ทฺเว มหาภูตา…เป… สปฺปฏิเฆ มหาภูเต จ อาโปธาตฺุจ ปฏิจฺจ สปฺปฏิฆํ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, กฏตฺตารูปํ, อุปาทารูปํ, โผฏฺพฺพายตนฺจ อาโปธาตฺุจ ปฏิจฺจ จกฺขายตนํ…เป…. (๑)
สปฺปฏิฆฺจ อปฺปฏิฆฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อปฺปฏิโฆ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – อปฺปฏิเฆ ขนฺเธ จ มหาภูเต ¶ จ ปฏิจฺจ อปฺปฏิฆํ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ อปฺปฏิเฆ ¶ ขนฺเธ จ มหาภูเต จ ปฏิจฺจ อปฺปฏิฆํ กฏตฺตารูปํ, โผฏฺพฺพายตนฺจ อาโปธาตฺุจ ปฏิจฺจ อปฺปฏิฆํ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, กฏตฺตารูปํ, อุปาทารูปํ, โผฏฺพฺพายตนฺจ อาโปธาตฺุจ ปฏิจฺจ อิตฺถินฺทฺริยํ…เป… กพฬีกาโร อาหาโร. (๒)
สปฺปฏิฆฺจ อปฺปฏิฆฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สปฺปฏิโฆ จ อปฺปฏิโฆ จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – อปฺปฏิเฆ ขนฺเธ จ มหาภูเต จ ปฏิจฺจ สปฺปฏิฆฺจ อปฺปฏิฆฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… อปฺปฏิเฆ ขนฺเธ จ มหาภูเต จ ปฏิจฺจ สปฺปฏิฆฺจ อปฺปฏิฆฺจ กฏตฺตารูปํ, โผฏฺพฺพายตนฺจ อาโปธาตฺุจ ปฏิจฺจ สปฺปฏิฆฺจ อปฺปฏิฆฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, กฏตฺตารูปํ, อุปาทารูปํ, โผฏฺพฺพายตนฺจ อาโปธาตฺุจ ปฏิจฺจ จกฺขายตนํ…เป… รสายตนํ, อิตฺถินฺทฺริยํ…เป… กพฬีกาโร อาหาโร. (๓)
อารมฺมณปจฺจโย
๕๖. อปฺปฏิฆํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อปฺปฏิโฆ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – อปฺปฏิฆํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… วตฺถุํ ปฏิจฺจ ขนฺธา.
อธิปติปจฺจยาทิ
๕๗. สปฺปฏิฆํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อปฺปฏิโฆ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อธิปติปจฺจยา (ปฏิสนฺธิ วชฺเชตพฺพา, กฏตฺตารูปา จ)… อนนฺตรปจฺจยา… สมนนฺตรปจฺจยา… สหชาตปจฺจยา (สพฺเพ มหาภูตา กาตพฺพา)… อฺมฺปจฺจยา – สปฺปฏิฆํ เอกํ มหาภูตํ ปฏิจฺจ ทฺเว มหาภูตา, ทฺเว มหาภูเต…เป…. (๑)
สปฺปฏิฆํ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ ¶ อปฺปฏิโฆ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อฺมฺปจฺจยา – สปฺปฏิเฆ มหาภูเต ปฏิจฺจ อาโปธาตุ…เป…. (๒)
สปฺปฏิฆํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สปฺปฏิโฆ จ อปฺปฏิโฆ จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ อฺมฺปจฺจยา ¶ – สปฺปฏิฆํ เอกํ มหาภูตํ ปฏิจฺจ ทฺเว มหาภูตา อาโปธาตุ จ, ทฺเว มหาภูเต…เป…. (๓)
๕๘. อปฺปฏิฆํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อปฺปฏิโฆ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อฺมฺปจฺจยา – อปฺปฏิฆํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ขนฺเธ ปฏิจฺจ วตฺถุ, วตฺถุํ ปฏิจฺจ ขนฺธา. (๑)
อปฺปฏิฆํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สปฺปฏิโฆ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อฺมฺปจฺจยา – อาโปธาตุํ ปฏิจฺจ สปฺปฏิฆา มหาภูตา (อิเม อชฺฌตฺติกพาหิรา มหาภูตา กาตพฺพา). (๒)
สปฺปฏิฆฺจ อปฺปฏิฆฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สปฺปฏิโฆ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อฺมฺปจฺจยา – สปฺปฏิฆํ เอกํ มหาภูตฺจ อาโปธาตฺุจ ปฏิจฺจ ทฺเว มหาภูตา…เป… นิสฺสยปจฺจยา…เป… อวิคตปจฺจยา.
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๕๙. เหตุยา นว, อารมฺมเณ เอกํ, อธิปติยา นว, อนนฺตเร เอกํ, สมนนฺตเร เอกํ, สหชาเต นว, อฺมฺเ ฉ, นิสฺสเย นว, อุปนิสฺสเย เอกํ, ปุเรชาเต เอกํ, อาเสวเน เอกํ, กมฺเม นว, วิปาเก นว, อาหาเร นว, อินฺทฺริเย นว, ฌาเน นว, มคฺเค นว, สมฺปยุตฺเต เอกํ, วิปฺปยุตฺเต นว, อตฺถิยา นว, นตฺถิยา เอกํ, วิคเต เอกํ, อวิคเต นว.
อนุโลมํ.
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๑. วิภงฺควาโร
นเหตุปจฺจโย
๖๐. สปฺปฏิฆํ ¶ ¶ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สปฺปฏิโฆ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา… ตีณิ.
อปฺปฏิฆํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อปฺปฏิโฆ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – อเหตุกํ อปฺปฏิฆํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา อปฺปฏิฆํ จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… อเหตุกปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ขนฺเธ ปฏิจฺจ วตฺถุ, วตฺถุํ ปฏิจฺจ ขนฺธา, อาโปธาตุํ ปฏิจฺจ อปฺปฏิฆํ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, กฏตฺตารูปํ, อุปาทารูปํ, อาโปธาตุํ ปฏิจฺจ อิตฺถินฺทฺริยํ…เป… กพฬีกาโร อาหาโร… พาหิรํ… อาหารสมุฏฺานํ… อุตุสมุฏฺานํ… อสฺสตฺตานํ… อาโปธาตุํ ปฏิจฺจ อปฺปฏิฆํ กฏตฺตารูปํ อุปาทารูปํ; วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ ปฏิจฺจ วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห. (๑)
(อปฺปฏิฆมูลกํ อิตเรปิ ทฺเว ปฺหา กาตพฺพา. ฆฏเนปิ ตีณิ ปฺหา กาตพฺพา. อชฺฌตฺติกา พาหิรา มหาภูตา สพฺเพ ชานิตฺวา กาตพฺพา.)
นอารมฺมณปจฺจยาทิ
๖๑. สปฺปฏิฆํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สปฺปฏิโฆ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นอารมฺมณปจฺจยา (สพฺพํ สํขิตฺตํ)… โนวิคตปจฺจยา.
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๖๒. นเหตุยา นว, นอารมฺมเณ นว, นอธิปติยา นว, นอนนฺตเร นว, นสมนนฺตเร นว, นอฺมฺเ นว, นอุปนิสฺสเย นว, นปุเรชาเต นว, นปจฺฉาชาเต นว, นอาเสวเน ¶ นว, นกมฺเม นว, นวิปาเก นว, นอาหาเร นว, นอินฺทฺริเย นว, นฌาเน นว, นมคฺเค นว, นสมฺปยุตฺเต นว, นวิปฺปยุตฺเต ¶ นว, โนนตฺถิยา นว, โนวิคเต นว.
ปจฺจนียํ.
๓. ปจฺจยานุโลมปจฺจนียํ
เหตุทุกํ
๖๓. เหตุปจฺจยา ¶ นอารมฺมเณ นว, นอธิปติยา นว, นอนนฺตเร นว, นสมนนฺตเร นว, นอฺมฺเ นว, นอุปนิสฺสเย นว, นปุเรชาเต นว, นปจฺฉาชาเต นว, นอาเสวเน นว, นกมฺเม เอกํ, นวิปาเก นว, นสมฺปยุตฺเต นว, นวิปฺปยุตฺเต เอกํ, โนนตฺถิยา นว, โนวิคเต นว.
อนุโลมปจฺจนียํ.
๔. ปจฺจยปจฺจนียานุโลมํ
นเหตุทุกํ
๖๔. นเหตุปจฺจยา อารมฺมเณ เอกํ, อนนฺตเร เอกํ, สมนนฺตเร เอกํ, สหชาเต นว, อฺมฺเ ฉ, นิสฺสเย นว, อุปนิสฺสเย เอกํ, ปุเรชาเต เอกํ, อาเสวเน เอกํ, กมฺเม นว…เป… มคฺเค เอกํ, สมฺปยุตฺเต เอกํ, วิปฺปยุตฺเต นว, อตฺถิยา นว, นตฺถิยา เอกํ, วิคเต เอกํ, อวิคเต นว.
ปจฺจนียานุโลมํ.
๒. สหชาตวาโร
(สหชาตวาโรปิ ¶ ปฏิจฺจวารสทิโส.)
๓. ปจฺจยวาโร
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๑. วิภงฺควาโร
เหตุปจฺจโย
๖๕. สปฺปฏิฆํ ธมฺมํ ปจฺจยา สปฺปฏิโฆ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา… ตีณิ.
อปฺปฏิฆํ ¶ ธมฺมํ ปจฺจยา อปฺปฏิโฆ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – อปฺปฏิฆํ เอกํ ขนฺธํ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา อปฺปฏิฆํ จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ ¶ …เป… อาโปธาตุํ ปจฺจยา อปฺปฏิฆํ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, กฏตฺตารูปํ, อุปาทารูปํ, อาโปธาตุํ ปจฺจยา อิตฺถินฺทฺริยํ…เป… กพฬีกาโร อาหาโร, วตฺถุํ ปจฺจยา อปฺปฏิฆา ขนฺธา. (๑)
(อวเสสา ปฺจ ปฺหา ปฏิจฺจวารสทิสา.)
อารมฺมณปจฺจยาทิ
๖๖. สปฺปฏิฆํ ธมฺมํ ปจฺจยา อปฺปฏิโฆ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – จกฺขายตนํ ปจฺจยา จกฺขุวิฺาณํ…เป… กายายตนํ ปจฺจยา กายวิฺาณํ. (๑)
อปฺปฏิฆํ ธมฺมํ ปจฺจยา อปฺปฏิโฆ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – อปฺปฏิฆํ เอกํ ขนฺธํ ¶ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… วตฺถุํ ปจฺจยา อปฺปฏิฆา ขนฺธา. (๑)
สปฺปฏิฆฺจ อปฺปฏิฆฺจ ธมฺมํ ปจฺจยา อปฺปฏิโฆ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – จกฺขุวิฺาณสหคตํ เอกํ ขนฺธฺจ จกฺขายตนฺจ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา…เป… กายวิฺาณสหคตํ เอกํ ขนฺธฺจ กายายตนฺจ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา…เป… อธิปติปจฺจยา… (สํขิตฺตํ) อวิคตปจฺจยา.
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๖๗. เหตุยา นว, อารมฺมเณ ตีณิ, อธิปติยา นว, อนนฺตเร ตีณิ, สมนนฺตเร ตีณิ, สหชาเต นว, อฺมฺเ ฉ, นิสฺสเย นว, อุปนิสฺสเย ตีณิ, ปุเรชาเต ตีณิ, อาเสวเน เอกํ, กมฺเม นว…เป… อวิคเต นว (เอวํ ปจฺจนียคณนาปิ กาตพฺพา).
๔. นิสฺสยวาโร
(นิสฺสยวาโรปิ ปจฺจยวารสทิโส.)
๕. สํสฏฺวาโร
(สํสฏฺวาเรปิ สพฺพตฺถ เอกํ, สํขิตฺตํ ¶ . อวิคตปจฺจยา, เอกาเยว ปฺหา. ทฺเวปิ วารา กาตพฺพา.)
๗. ปฺหาวาโร
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๑. วิภงฺควาโร
เหตุปจฺจโย
๖๘. อปฺปฏิโฆ ¶ ¶ ธมฺโม อปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – อปฺปฏิฆา เหตู สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ อปฺปฏิฆานฺจ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
อปฺปฏิโฆ ธมฺโม สปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – อปฺปฏิฆา เหตู สปฺปฏิฆานํ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๒)
อปฺปฏิโฆ ธมฺโม สปฺปฏิฆสฺส จ อปฺปฏิฆสฺส จ ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – อปฺปฏิฆา เหตู สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ สปฺปฏิฆานฺจ อปฺปฏิฆานฺจ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๓)
อารมฺมณปจฺจโย
๖๙. สปฺปฏิโฆ ธมฺโม อปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – จกฺขุํ…เป… โผฏฺพฺเพ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ; ทิพฺเพน จกฺขุนา รูปํ ปสฺสติ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา สทฺทํ สุณาติ. รูปายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… โผฏฺพฺพายตนํ กายวิฺาณสฺส…เป… สปฺปฏิฆา ขนฺธา อิทฺธิวิธาณสฺส, ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติาณสฺส, อนาคตํสาณสฺส, อาวชฺชนาย อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อปฺปฏิโฆ ธมฺโม อปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – ทานํ…เป… สีลํ…เป… อุโปสถกมฺมํ กตฺวา ตํ ¶ ปจฺจเวกฺขติ, ปุพฺเพ สุจิณฺณานิ ปจฺจเวกฺขติ, ฌานา วุฏฺหิตฺวา ¶ ฌานํ ปจฺจเวกฺขติ, อริยา มคฺคา วุฏฺหิตฺวา มคฺคํ ปจฺจเวกฺขนฺติ, ผลํ ปจฺจเวกฺขนฺติ, นิพฺพานํ ปจฺจเวกฺขนฺติ; นิพฺพานํ โคตฺรภุสฺส, โวทานสฺส, มคฺคสฺส, ผลสฺส, อาวชฺชนาย อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย; อริยา ปหีเน กิเลเส ปจฺจเวกฺขนฺติ, วิกฺขมฺภิเต กิเลเส ปจฺจเวกฺขนฺติ, ปุพฺเพ สมุทาจิณฺเณ กิเลเส ชานนฺติ; วตฺถุํ…เป… อิตฺถินฺทฺริยํ… ปุริสินฺทฺริยํ… ชีวิตินฺทฺริยํ… อาโปธาตุํ, กพฬีการํ อาหารํ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ; เจโตปริยาเณน อปฺปฏิฆจิตฺตสมงฺคิสฺส จิตฺตํ ชานาติ, อากาสานฺจายตนํ ¶ วิฺาณฺจายตนสฺส…เป… อากิฺจฺายตนํ เนวสฺานาสฺายตนสฺส…เป… อปฺปฏิฆา ขนฺธา อิทฺธิวิธาณสฺส, เจโตปริยาณสฺส, ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติาณสฺส ยถากมฺมูปคาณสฺส, อนาคตํสาณสฺส, อาวชฺชนาย อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อธิปติปจฺจโย
๗๐. สปฺปฏิโฆ ธมฺโม อปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. อารมฺมณาธิปติ – จกฺขุํ…เป… โผฏฺพฺเพ ครุํ กตฺวา อสฺสาเทติ อภินนฺทติ, ตํ ครุํ กตฺวา ราโค อุปฺปชฺชติ, ทิฏฺิ อุปฺปชฺชติ. (๑)
อปฺปฏิโฆ ธมฺโม อปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณาธิปติ, สหชาตาธิปติ. อารมฺมณาธิปติ – ทานํ…เป… สีลํ…เป… อุโปสถกมฺมํ กตฺวา ตํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขติ, ปุพฺเพ สุจิณฺณานิ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขติ, ฌานา วุฏฺหิตฺวา ฌานํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขติ, อริยา มคฺคา วุฏฺหิตฺวา มคฺคํ ¶ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขนฺติ, ผลํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขนฺติ, นิพฺพานํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขนฺติ; นิพฺพานํ โคตฺรภุสฺส, โวทานสฺส, มคฺคสฺส, ผลสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย; วตฺถุํ…เป… อิตฺถินฺทฺริยํ… ปุริสินฺทฺริยํ… ชีวิตินฺทฺริยํ… อาโปธาตุํ, กพฬีการํ อาหารํ ครุํ กตฺวา อสฺสาเทติ อภินนฺทติ, ตํ ครุํ กตฺวา ราโค อุปฺปชฺชติ, ทิฏฺิ อุปฺปชฺชติ. สหชาตาธิปติ – อปฺปฏิฆาธิปติ สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ อปฺปฏิฆานฺจ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อปฺปฏิโฆ ¶ ธมฺโม สปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. สหชาตาธิปติ – อปฺปฏิฆาธิปติ สปฺปฏิฆานํ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อปฺปฏิโฆ ธมฺโม สปฺปฏิฆสฺส จ อปฺปฏิฆสฺส จ ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. สหชาตาธิปติ – อปฺปฏิฆาธิปติ สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ สปฺปฏิฆานฺจ อปฺปฏิฆานฺจ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
อนนฺตรปจฺจโย
๗๑. อปฺปฏิโฆ ธมฺโม อปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา อปฺปฏิฆา ขนฺธา…เป… ผลสมาปตฺติยา อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย.
สมนนฺตรปจฺจโย
๗๒. อปฺปฏิโฆ ¶ ธมฺโม อปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส สมนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย…เป….
สหชาตปจฺจยาทิ
๗๓. สปฺปฏิโฆ ธมฺโม สปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… นว… อฺมฺปจฺจเยน ปจฺจโย… ฉ… นิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… นว.
อุปนิสฺสยปจฺจโย
๗๔. สปฺปฏิโฆ ¶ ธมฺโม อปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – อุตุํ, เสนาสนํ อุปนิสฺสาย ทานํ เทติ…เป… สงฺฆํ ภินฺทติ; อุตุ, เสนาสนํ สทฺธาย…เป… ผลสมาปตฺติยา อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อปฺปฏิโฆ ธมฺโม อปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณูปนิสฺสโย ¶ , อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – สทฺธํ อุปนิสฺสาย ทานํ เทติ…เป… ทิฏฺึ คณฺหาติ; สีลํ…เป… กายิกํ สุขํ, กายิกํ ทุกฺขํ, โภชนํ อุปนิสฺสาย ทานํ เทติ…เป… สงฺฆํ ภินฺทติ; สทฺธา…เป… โภชนํ สทฺธาย…เป… ผลสมาปตฺติยา อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
ปุเรชาตปจฺจโย
๗๕. สปฺปฏิโฆ ธมฺโม อปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณปุเรชาตํ, วตฺถุปุเรชาตํ. อารมฺมณปุเรชาตํ – จกฺขุํ…เป… โผฏฺพฺเพ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ; ทิพฺเพน จกฺขุนา รูปํ ปสฺสติ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา สทฺทํ สุณาติ, รูปายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… โผฏฺพฺพายตนํ กายวิฺาณสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. วตฺถุปุเรชาตํ – จกฺขายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… กายายตนํ กายวิฺาณสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อปฺปฏิโฆ ธมฺโม อปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณปุเรชาตํ, วตฺถุปุเรชาตํ. อารมฺมณปุเรชาตํ – วตฺถุํ…เป… อิตฺถินฺทฺริยํ, ปุริสินฺทฺริยํ ¶ , ชีวิตินฺทฺริยํ, อาโปธาตุํ, กพฬีการํ อาหารํ อนิจฺจโต ¶ …เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ. วตฺถุปุเรชาตํ – วตฺถุ อปฺปฏิฆานํ ขนฺธานํ ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
สปฺปฏิโฆ จ อปฺปฏิโฆ จ ธมฺมา อปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณปุเรชาตํ, วตฺถุปุเรชาตํ. จกฺขายตนฺจ วตฺถุ จ…เป… โผฏฺพฺพายตนฺจ วตฺถุ จ อปฺปฏิฆานํ ขนฺธานํ ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
ปจฺฉาชาตปจฺจโย
๗๖. อปฺปฏิโฆ ธมฺโม อปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – ปจฺฉาชาตา อปฺปฏิฆา ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส อปฺปฏิฆสฺส กายสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (มูลํ กาตพฺพํ) ปจฺฉาชาตา อปฺปฏิฆา ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส สปฺปฏิฆสฺส กายสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (มูลํ กาตพฺพํ) ปจฺฉาชาตา อปฺปฏิฆา ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส ¶ สปฺปฏิฆสฺส จ อปฺปฏิฆสฺส จ กายสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย (ทฺวินฺนมฺปิ มูลา กาตพฺพา). (๓)
อาเสวนปจฺจโย
๗๗. อปฺปฏิโฆ ธมฺโม อปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส อาเสวนปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา อปฺปฏิฆา ขนฺธา…เป… โวทานํ มคฺคสฺส อาเสวนปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
กมฺมปจฺจโย
๗๘. อปฺปฏิโฆ ธมฺโม อปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตา, นานากฺขณิกา. สหชาตา – อปฺปฏิฆา เจตนา สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ อปฺปฏิฆานฺจ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. นานากฺขณิกา – อปฺปฏิฆา เจตนา วิปากานํ ขนฺธานํ ¶ อปฺปฏิฆานฺจ กฏตฺตารูปานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อปฺปฏิโฆ ธมฺโม สปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตา, นานากฺขณิกา. สหชาตา – อปฺปฏิฆา เจตนา สปฺปฏิฆานํ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. นานากฺขณิกา – อปฺปฏิฆา เจตนา สปฺปฏิฆานํ กฏตฺตารูปานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อปฺปฏิโฆ ¶ ธมฺโม สปฺปฏิฆสฺส จ อปฺปฏิฆสฺส จ ธมฺมสฺส กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตา, นานากฺขณิกา. สหชาตา – อปฺปฏิฆา เจตนา สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ สปฺปฏิฆานฺจ อปฺปฏิฆานฺจ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. นานากฺขณิกา – อปฺปฏิฆา เจตนา วิปากานํ ขนฺธานํ สปฺปฏิฆานฺจ อปฺปฏิฆานฺจ กฏตฺตารูปานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
วิปากปจฺจโย
๗๙. อปฺปฏิโฆ ¶ ธมฺโม อปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส วิปากปจฺจเยน ปจฺจโย – วิปาโก อปฺปฏิโฆ…เป… ตีณิ.
อาหารปจฺจโย
๘๐. อปฺปฏิโฆ ธมฺโม อปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย – อปฺปฏิฆา อาหารา สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ อปฺปฏิฆานฺจ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… กพฬีกาโร อาหาโร อิมสฺส อปฺปฏิฆสฺส กายสฺส อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย (อวเสสา ทฺเวปิ ปฺหา กาตพฺพา, ปฏิสนฺธิ กพฬีกาโร อาหาโร ทฺวีสุปิ กาตพฺโพ อคฺเค). (๓)
อินฺทฺริยปจฺจยาทิ
๘๑. สปฺปฏิโฆ ธมฺโม อปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย – จกฺขุนฺทฺริยํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… กายินฺทฺริยํ กายวิฺาณสฺส อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อปฺปฏิโฆ ธมฺโม อปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย… ตีณิ (ตีสุปิ ชีวิตินฺทฺริยํ อคฺเค กาตพฺพํ) ¶ . (๓)
สปฺปฏิโฆ จ อปฺปฏิโฆ จ ธมฺมา อปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย – จกฺขุนฺทฺริยฺจ จกฺขุวิฺาณฺจ จกฺขุวิฺาณสหคตานํ ขนฺธานํ อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย…เป… กายินฺทฺริยฺจ กายวิฺาณฺจ กายวิฺาณสหคตานํ ขนฺธานํ อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย… ฌานปจฺจเยน ปจฺจโย… ตีณิ… มคฺคปจฺจเยน ปจฺจโย… ตีณิ… สมฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย… เอกํ.
วิปฺปยุตฺตปจฺจโย
๘๒. สปฺปฏิโฆ ¶ ¶ ธมฺโม อปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. ปุเรชาตํ – จกฺขายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… กายายตนํ กายวิฺาณสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อปฺปฏิโฆ ธมฺโม อปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ, ปจฺฉาชาตํ. สหชาตา – อปฺปฏิฆา ขนฺธา อปฺปฏิฆานํ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ขนฺธา วตฺถุสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย, วตฺถุ ขนฺธานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. ปุเรชาตํ – วตฺถุ อปฺปฏิฆานํ ขนฺธานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. ปจฺฉาชาตา – อปฺปฏิฆา ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส อปฺปฏิฆสฺส กายสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อปฺปฏิโฆ ธมฺโม สปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปจฺฉาชาตํ. สหชาตา – อปฺปฏิฆา ขนฺธา สปฺปฏิฆานํ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. ปจฺฉาชาตา – อปฺปฏิฆา ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส สปฺปฏิฆสฺส กายสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อปฺปฏิโฆ ธมฺโม สปฺปฏิฆสฺส จ อปฺปฏิฆสฺส จ ธมฺมสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปจฺฉาชาตํ. สหชาตา – อปฺปฏิฆา ขนฺธา สปฺปฏิฆานฺจ อปฺปฏิฆานฺจ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ ¶ …เป…. ปจฺฉาชาตา – อปฺปฏิฆา ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส สปฺปฏิฆสฺส จ อปฺปฏิฆสฺส จ กายสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
อตฺถิปจฺจโย
๘๓. สปฺปฏิโฆ ธมฺโม สปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย… เอกํ (ปฏิจฺจสทิสา ปมปฺหา). (๑)
สปฺปฏิโฆ ¶ ธมฺโม อปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย สหชาตํ, ปุเรชาตํ. สหชาตา – สปฺปฏิฆา มหาภูตา อาโปธาตุยา อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย, สปฺปฏิฆา มหาภูตา อปฺปฏิฆานํ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ กฏตฺตารูปานํ อุปาทารูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; โผฏฺพฺพายตนํ อิตฺถินฺทฺริยสฺส…เป… กพฬีการสฺส อาหารสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย ¶ ; พาหิรํ… อาหารสมุฏฺานํ… อุตุสมุฏฺานํ… อสฺสตฺตานํ…เป…. ปุเรชาตํ – จกฺขุํ…เป… โผฏฺพฺเพ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ; ทิพฺเพน จกฺขุนา รูปํ ปสฺสติ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา สทฺทํ สุณาติ, รูปายตนฺจ จกฺขายตนฺจ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… โผฏฺพฺพายตนฺจ กายายตนฺจ กายวิฺาณสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย ¶ . (๒)
สปฺปฏิโฆ ธมฺโม สปฺปฏิฆสฺส จ อปฺปฏิฆสฺส จ ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สปฺปฏิฆํ เอกํ มหาภูตํ ทฺวินฺนํ มหาภูตานํ อาโปธาตุยา จ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย…เป… (ปฏิจฺจสทิสํ ยาว อสฺสตฺตา). (๓)
๘๔. อปฺปฏิโฆ ธมฺโม อปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ, ปจฺฉาชาตํ, อาหารํ, อินฺทฺริยํ. สหชาโต – อปฺปฏิโฆ เอโก ขนฺโธ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ…เป… (ยาว อสฺสตฺตา). ปุเรชาตํ – วตฺถุํ…เป… อิตฺถินฺทฺริยํ… ปุริสินฺทฺริยํ… ชีวิตินฺทฺริยํ… อาโปธาตุํ… กพฬีการํ อาหารํ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ; วตฺถุ อปฺปฏิฆานํ ขนฺธานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. ปจฺฉาชาตา – อปฺปฏิฆา ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส อปฺปฏิฆสฺส กายสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; กพฬีกาโร อาหาโร อิมสฺส อปฺปฏิฆสฺส กายสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; รูปชีวิตินฺทฺริยํ อปฺปฏิฆานํ กฏตฺตารูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อปฺปฏิโฆ ธมฺโม สปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปจฺฉาชาตํ, อาหารํ, อินฺทฺริยํ. สหชาตา – อปฺปฏิฆา ขนฺธา สปฺปฏิฆานํ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… อาโปธาตุ สปฺปฏิฆานํ มหาภูตานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; อาโปธาตุ สปฺปฏิฆานํ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ กฏตฺตารูปานํ อุปาทารูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; อาโปธาตุ จกฺขายตนสฺส…เป… โผฏฺพฺพายตนสฺส อตฺถิปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย; พาหิรํ, อาหารสมุฏฺานํ, อุตุสมุฏฺานํ, อสฺสตฺตานํ…เป…. ปจฺฉาชาตา – อปฺปฏิฆา ¶ ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส สปฺปฏิฆสฺส กายสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; กพฬีกาโร อาหาโร อิมสฺส สปฺปฏิฆสฺส กายสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; รูปชีวิตินฺทฺริยํ สปฺปฏิฆานํ กฏตฺตารูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อปฺปฏิโฆ ธมฺโม สปฺปฏิฆสฺส จ อปฺปฏิฆสฺส จ ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปจฺฉาชาตํ, อาหารํ, อินฺทฺริยํ. สหชาโต – อปฺปฏิโฆ ¶ เอโก ขนฺโธ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ สปฺปฏิฆานฺจ อปฺปฏิฆานฺจ…เป… (ปฏิจฺจสทิสํ ยาว อสฺสตฺตา). ปจฺฉาชาตา – อปฺปฏิฆา ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส สปฺปฏิฆสฺส จ อปฺปฏิฆสฺส จ กายสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; กพฬีกาโร อาหาโร อิมสฺส สปฺปฏิฆสฺส จ อปฺปฏิฆสฺส จ กายสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; รูปชีวิตินฺทฺริยํ สปฺปฏิฆานฺจ อปฺปฏิฆานฺจ กฏตฺตารูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๘๕. สปฺปฏิโฆ จ อปฺปฏิโฆ จ ธมฺมา สปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย (ปฏิจฺจสทิสํ ยาว อสฺสตฺตา). (๑)
สปฺปฏิโฆ จ อปฺปฏิโฆ จ ธมฺมา อปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ. สหชาตา – อปฺปฏิฆา ขนฺธา จ มหาภูตา จ อปฺปฏิฆานํ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ…เป… (ปฏิจฺจสทิสํ ยาว อสฺสตฺตา). สหชาโต – จกฺขุวิฺาณสหคโต เอโก ขนฺโธ จ จกฺขายตนฺจ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ…เป… ทฺเว ขนฺธา จ…เป… กายวิฺาณสหคโต เอโก ขนฺโธ จ กายายตนฺจ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย…เป… ทฺเว ¶ ขนฺธา จ…เป…. (๒)
สปฺปฏิโฆ จ อปฺปฏิโฆ จ ธมฺมา สปฺปฏิฆสฺส จ อปฺปฏิฆสฺส จ ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย (ปฏิจฺจสทิสํ). (๓)
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๘๖. เหตุยา ¶ ตีณิ, อารมฺมเณ ทฺเว, อธิปติยา จตฺตาริ, อนนฺตเร เอกํ, สมนนฺตเร เอกํ, สหชาเต นว, อฺมฺเ ฉ, นิสฺสเย นว, อุปนิสฺสเย ทฺเว, ปุเรชาเต ตีณิ, ปจฺฉาชาเต ตีณิ, อาเสวเน เอกํ, กมฺเม ตีณิ, วิปาเก ตีณิ, อาหาเร ตีณิ, อินฺทฺริเย ปฺจ, ฌาเน ตีณิ, มคฺเค ตีณิ, สมฺปยุตฺเต เอกํ, วิปฺปยุตฺเต จตฺตาริ, อตฺถิยา นว, นตฺถิยา เอกํ, วิคเต เอกํ, อวิคเต นว (เอวํ คเณตพฺพํ).
อนุโลมํ.
๒. ปจฺจนียุทฺธาโร
๘๗. สปฺปฏิโฆ ¶ ธมฺโม สปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
สปฺปฏิโฆ ธมฺโม อปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย, สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
สปฺปฏิโฆ ธมฺโม สปฺปฏิฆสฺส จ อปฺปฏิฆสฺส จ ธมฺมสฺส สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๘๘. อปฺปฏิโฆ ธมฺโม อปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย… อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย… อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อปฺปฏิโฆ ¶ ธมฺโม สปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย ¶ … ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย… อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย… อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อปฺปฏิโฆ ธมฺโม สปฺปฏิฆสฺส จ อปฺปฏิฆสฺส จ ธมฺมสฺส สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย… อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย… อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๘๙. สปฺปฏิโฆ จ อปฺปฏิโฆ จ ธมฺมา สปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
สปฺปฏิโฆ จ อปฺปฏิโฆ จ ธมฺมา อปฺปฏิฆสฺส ธมฺมสฺส สหชาตํ, ปุเรชาตํ. (๒)
สปฺปฏิโฆ จ อปฺปฏิโฆ จ ธมฺมา สปฺปฏิฆสฺส จ อปฺปฏิฆสฺส จ ธมฺมสฺส สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๙๐. นเหตุยา ¶ นว…เป… นอนนฺตเร นว, นสมนนฺตเร นว, นสหชาเต จตฺตาริ, นอฺมฺเ นว, นนิสฺสเย จตฺตาริ, นอุปนิสฺสเย นว, นปุเรชาเต นว…เป… นสมฺปยุตฺเต นว, นวิปฺปยุตฺเต นว, โนอตฺถิยา จตฺตาริ, โนนตฺถิยา นว, โนวิคเต นว, โนอวิคเต จตฺตาริ.
ปจฺจนียํ.
๓. ปจฺจยานุโลมปจฺจนียํ
เหตุทุกํ
๙๑. เหตุปจฺจยา ¶ นอารมฺมเณ ตีณิ…เป… นอนนฺตเร ตีณิ, นอฺมฺเ ตีณิ, นอุปนิสฺสเย ตีณิ…เป… นสมฺปยุตฺเต ตีณิ, นวิปฺปยุตฺเต เอกํ, โนนตฺถิยา ตีณิ, โนวิคเต ตีณิ.
อนุโลมปจฺจนียํ.
๔. ปจฺจยปจฺจนียานุโลมํ
นเหตุทุกํ
๙๒. นเหตุปจฺจยา ¶ อารมฺมเณ ทฺเว, อธิปติยา จตฺตาริ (อนุโลมมาติกา คเณตพฺพา), อวิคเต นว.
ปจฺจนียานุโลมํ.
สปฺปฏิฆทุกํ นิฏฺิตํ.
๑๑. รูปีทุกํ
๑. ปฏิจฺจวาโร
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๑. วิภงฺควาโร
เหตุปจฺจโย
๙๓. รูปึ ¶ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ รูปี ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – เอกํ มหาภูตํ ปฏิจฺจ ตโย มหาภูตา…เป… ทฺเว มหาภูเต…เป… มหาภูเต ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ กฏตฺตารูปํ อุปาทารูปํ. (๑)
รูปึ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อรูปี ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – ปฏิสนฺธิกฺขเณ วตฺถุํ ปฏิจฺจ อรูปิโน ขนฺธา. (๒)
รูปึ ธมฺมํ ปฏิจฺจ รูปี จ อรูปี จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – ปฏิสนฺธิกฺขเณ วตฺถุํ ปฏิจฺจ อรูปิโน ขนฺธา, มหาภูเต ปฏิจฺจ กฏตฺตารูปํ. (๓)
๙๔. อรูปึ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อรูปี ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – อรูปึ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
อรูปึ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ รูปี ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – อรูปิโน ขนฺเธ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๒)
อรูปึ ธมฺมํ ปฏิจฺจ รูปี จ อรูปี จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – อรูปึ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๓)
๙๕. รูปิฺจ อรูปิฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ รูปี ธมฺโม ¶ อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – อรูปิโน ขนฺเธ จ มหาภูเต จ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
รูปิฺจ อรูปิฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อรูปี ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – ปฏิสนฺธิกฺขเณ อรูปึ เอกํ ขนฺธฺจ วตฺถฺุจ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๒)
รูปิฺจ อรูปิฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ รูปี จ อรูปี จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – ปฏิสนฺธิกฺขเณ อรูปึ เอกํ ขนฺธฺจ วตฺถฺุจ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… อรูปิโน ขนฺเธ จ มหาภูเต จ ปฏิจฺจ กฏตฺตารูปํ (สํขิตฺตํ). (๓)
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๙๖. เหตุยา ¶ นว, อารมฺมเณ ตีณิ, อธิปติยา ปฺจ, อนนฺตเร ตีณิ, สมนนฺตเร ตีณิ, สหชาเต นว, อฺมฺเ ฉ, นิสฺสเย นว, อุปนิสฺสเย ตีณิ, ปุเรชาเต เอกํ, อาเสวเน เอกํ, กมฺเม นว, วิปาเก นว, อาหาเร นว, อินฺทฺริเย นว, ฌาเน นว, มคฺเค นว, สมฺปยุตฺเต ตีณิ, วิปฺปยุตฺเต นว, อตฺถิยา นว, นตฺถิยา ตีณิ, วิคเต ตีณิ, อวิคเต นว.
อนุโลมํ.
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๑. วิภงฺควาโร
นเหตุปจฺจโย
๙๗. รูปึ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ รูปี ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา… ตีณิ.
อรูปึ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อรูปี ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – อเหตุกํ อรูปึ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… อเหตุกปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ ปฏิจฺจ วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห (นเหตุปจฺจยา นว ปฺหา, อเหตุกนฺติ ¶ นิยาเมตพฺพํ).
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๙๘. นเหตุยา นว, นอารมฺมเณ ตีณิ, นอธิปติยา นว, นอนนฺตเร ตีณิ, นสมนนฺตเร ตีณิ, นอฺมฺเ ตีณิ, นอุปนิสฺสเย ตีณิ, นปุเรชาเต นว, นปจฺฉาชาเต นว, นอาเสวเน นว, นกมฺเม ทฺเว, นวิปาเก ปฺจ, นอาหาเร เอกํ, นอินฺทฺริเย เอกํ, นฌาเน ทฺเว, นมคฺเค นว, นสมฺปยุตฺเต ตีณิ, นวิปฺปยุตฺเต ทฺเว, โนนตฺถิยา ตีณิ, โนวิคเต ตีณิ.
ปจฺจนียํ.
๓. ปจฺจยานุโลมปจฺจนียํ
เหตุทุกํ
๙๙. เหตุปจฺจยา ¶ ¶ นอารมฺมเณ ตีณิ, นอธิปติยา นว, นอนนฺตเร ตีณิ, นสมนนฺตเร ตีณิ, นอฺมฺเ ตีณิ, นอุปนิสฺสเย ตีณิ, นปุเรชาเต นว, นปจฺฉาชาเต นว, นอาเสวเน นว, นกมฺเม เอกํ, นวิปาเก ปฺจ, นสมฺปยุตฺเต ตีณิ, นวิปฺปยุตฺเต เอกํ, โนนตฺถิยา ตีณิ, โนวิคเต ตีณิ.
อนุโลมปจฺจนียํ.
๔. ปจฺจยปจฺจนียานุโลมํ
นเหตุทุกํ
๑๐๐. นเหตุปจฺจยา อารมฺมเณ ตีณิ, อนนฺตเร ตีณิ, สมนนฺตเร ตีณิ, สหชาเต นว, อฺมฺเ ฉ, นิสฺสเย นว, อุปนิสฺสเย ตีณิ, ปุเรชาเต เอกํ, อาเสวเน เอกํ, กมฺเม นว, วิปาเก นว, อาหาเร นว, อินฺทฺริเย นว, ฌาเน นว, มคฺเค เอกํ, สมฺปยุตฺเต ตีณิ, วิปฺปยุตฺเต นว, อตฺถิยา นว, นตฺถิยา ตีณิ, วิคเต ตีณิ, อวิคเต นว.
ปจฺจนียานุโลมํ.
๒. สหชาตวาโร
(สหชาตวาโรปิ ปฏิจฺจวารสทิโส).
๓. ปจฺจยวาโร
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๑. วิภงฺควาโร
เหตุปจฺจโย
๑๐๑. รูปึ ¶ ¶ ธมฺมํ ปจฺจยา รูปี ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – เอกํ มหาภูตํ…เป… (ปฏิจฺจสทิสํ). (๑)
รูปึ ¶ ธมฺมํ ปจฺจยา อรูปี ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – วตฺถุํ ปจฺจยา อรูปิโน ขนฺธา; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๒)
รูปึ ธมฺมํ ปจฺจยา รูปี จ อรูปี จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – วตฺถุํ ปจฺจยา อรูปิโน ขนฺธา, มหาภูเต ปจฺจยา จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… (เอวํ อวเสสา ปฺหา, ปวตฺติปฏิสนฺธิ วิภชิตพฺพา). (๓)
อารมฺมณปจฺจโย
๑๐๒. รูปึ ธมฺมํ ปจฺจยา อรูปี ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – จกฺขายตนํ ปจฺจยา จกฺขุวิฺาณํ…เป… กายายตนํ ปจฺจยา กายวิฺาณํ, วตฺถุํ ปจฺจยา อรูปิโน ขนฺธา; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
อรูปึ ธมฺมํ ปจฺจยา อรูปี ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – อรูปึ เอกํ ขนฺธํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๒)
รูปิฺจ อรูปิฺจ ธมฺมํ ปจฺจยา อรูปี ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – จกฺขุวิฺาณสหคตํ เอกํ ขนฺธฺจ จกฺขายตนฺจ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ ¶ …เป… กายวิฺาณสหคตํ…เป… อรูปึ เอกํ ขนฺธฺจ วตฺถฺุจ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… (สํขิตฺตํ). (๓)
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๑๐๓. เหตุยา นว, อารมฺมเณ ตีณิ, อธิปติยา นว, อนนฺตเร ตีณิ, สมนนฺตเร ตีณิ, สหชาเต นว, อฺมฺเ ฉ, นิสฺสเย ¶ นว, อุปนิสฺสเย ตีณิ, ปุเรชาเต ตีณิ, อาเสวเน ตีณิ, กมฺเม นว…เป… มคฺเค นว, สมฺปยุตฺเต ตีณิ, วิปฺปยุตฺเต นว, อตฺถิยา นว, นตฺถิยา ตีณิ, วิคเต ตีณิ, อวิคเต นว.
อนุโลมํ.
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๑. วิภงฺควาโร
นเหตุปจฺจโย
๑๐๔. รูปึ ¶ ธมฺมํ ปจฺจยา รูปี ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – เอกํ มหาภูตํ…เป… อสฺสตฺตานํ เอกํ มหาภูตํ…เป…. (๑)
รูปึ ธมฺมํ ปจฺจยา อรูปี ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – จกฺขายตนํ ปจฺจยา จกฺขุวิฺาณํ…เป… กายายตนํ ปจฺจยา กายวิฺาณํ, วตฺถุํ ปจฺจยา อเหตุกา อรูปิโน ¶ ขนฺธา; อเหตุกปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… วตฺถุํ ปจฺจยา วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห. (๒)
รูปึ ธมฺมํ ปจฺจยา รูปี จ อรูปี จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ นเหตุปจฺจยา (ปวตฺติปฏิสนฺธิ กาตพฺพา). (๓)
๑๐๕. อรูปึ ธมฺมํ ปจฺจยา อรูปี ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – อเหตุกํ อรูปึ เอกํ ขนฺธํ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ ปจฺจยา วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห. (๑)
อรูปึ ธมฺมํ ปจฺจยา รูปี ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – อเหตุเก อรูปิโน ขนฺเธ ปจฺจยา จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๒)
อรูปึ ธมฺมํ ปจฺจยา รูปี จ อรูปี จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ นเหตุปจฺจยา – อเหตุกํ อรูปึ เอกํ ขนฺธํ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๓)
๑๐๖. รูปิฺจ อรูปิฺจ ธมฺมํ ปจฺจยา รูปี ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – อเหตุเก อรูปิโน ขนฺเธ ¶ จ มหาภูเต จ ปจฺจยา จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
รูปิฺจ อรูปิฺจ ธมฺมํ ปจฺจยา อรูปี ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – จกฺขุวิฺาณสหคตํ เอกํ ขนฺธฺจ จกฺขายตนฺจ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… กายวิฺาณสหคตํ…เป… อรูปึ เอกํ ขนฺธฺจ วตฺถฺุจ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ จ วตฺถฺุจ ปจฺจยา วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห. (๒)
รูปิฺจ ¶ อรูปิฺจ ธมฺมํ ปจฺจยา รูปี จ อรูปี จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ นเหตุปจฺจยา ¶ – อเหตุกํ อรูปึ เอกํ ขนฺธฺจ วตฺถฺุจ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… อรูปิโน ขนฺเธ จ มหาภูเต จ ปจฺจยา จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๓)
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๑๐๗. นเหตุยา นว, นอารมฺมเณ ตีณิ, นอธิปติยา นว, นอนนฺตเร ตีณิ, นสมนนฺตเร ตีณิ, นอฺมฺเ ตีณิ, นอุปนิสฺสเย ตีณิ, นปุเรชาเต นว, นปจฺฉาชาเต นว, นอาเสวเน นว, นกมฺเม จตฺตาริ, นวิปาเก นว, นอาหาเร เอกํ, นอินฺทฺริเย เอกํ, นฌาเน จตฺตาริ, นมคฺเค นว, นสมฺปยุตฺเต ตีณิ, นวิปฺปยุตฺเต ทฺเว, โนนตฺถิยา ตีณิ, โนวิคเต ตีณิ.
ปจฺจนียํ.
๓. ปจฺจยานุโลมปจฺจนียํ
เหตุทุกํ
๑๐๘. เหตุปจฺจยา นอารมฺมเณ ตีณิ (สํขิตฺตํ, สพฺเพ กาตพฺพา), นกมฺเม ตีณิ, นวิปาเก นว, นสมฺปยุตฺเต ตีณิ, นวิปฺปยุตฺเต ¶ เอกํ, โนนตฺถิยา ตีณิ, โนวิคเต ตีณิ.
อนุโลมปจฺจนียํ.
๔. ปจฺจยปจฺจนียานุโลมํ
นเหตุทุกํ
๑๐๙. นเหตุปจฺจยา ¶ อารมฺมเณ ตีณิ (สพฺเพ กาตพฺพา)…เป… ฌาเน นว, มคฺเค ตีณิ…เป… อวิคเต นว.
ปจฺจนียานุโลมํ.
๔. นิสฺสยวาโร
(นิสฺสยวาโรปิ ปจฺจยวารสทิโส).
๕. สํสฏฺวาโร
๑-๔. ปจฺจยานุโลมาทิ
๑๑๐. อรูปึ ¶ ธมฺมํ สํสฏฺโ อรูปี ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – อรูปึ เอกํ ขนฺธํ สํสฏฺา ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป….
เหตุยา เอกํ…เป… อวิคเต เอกํ. (เอวํ ปจฺจนียาทีนิ คณนาปิ สมฺปยุตฺตวาเรปิ สพฺเพ กาตพฺพา. เอโกเยว ปฺโห).
๑๑. รูปีทุกํ
๗. ปฺหาวาโร
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๑. วิภงฺควาโร
เหตุปจฺจโย
๑๑๑. อรูปี ¶ ธมฺโม อรูปิสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – อรูปี เหตู สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
อรูปี ธมฺโม รูปิสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – อรูปี เหตู จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๒)
อรูปี ธมฺโม รูปิสฺส จ อรูปิสฺส จ ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – อรูปี เหตู สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ ¶ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๓)
อารมฺมณปจฺจโย
๑๑๒. รูปี ธมฺโม อรูปิสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ… อิตฺถินฺทฺริยํ… ปุริสินฺทฺริยํ… ชีวิตินฺทฺริยํ… อาโปธาตุํ… กพฬีการํ อาหารํ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ, ทิพฺเพน จกฺขุนา รูปํ ปสฺสติ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา สทฺทํ สุณาติ. รูปายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย…เป… โผฏฺพฺพายตนํ กายวิฺาณสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย; รูปิโน ขนฺธา อิทฺธิวิธาณสฺส, ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติาณสฺส ¶ , อนาคตํสาณสฺส, อาวชฺชนาย อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
๑๑๓. อรูปี ¶ ธมฺโม อรูปิสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – ทานํ…เป… สีลํ…เป… อุโปสถกมฺมํ กตฺวา ตํ ปจฺจเวกฺขติ, ปุพฺเพ สุจิณฺณานิ ปจฺจเวกฺขติ, ฌานา…เป… อริยา มคฺคา วุฏฺหิตฺวา มคฺคํ ปจฺจเวกฺขนฺติ, ผลํ ปจฺจเวกฺขนฺติ, นิพฺพานํ ปจฺจเวกฺขนฺติ; นิพฺพานํ โคตฺรภุสฺส, โวทานสฺส, มคฺคสฺส, ผลสฺส, อาวชฺชนาย อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย; อริยา ปหีเน กิเลเส…เป… วิกฺขมฺภิเต กิเลเส…เป… ปุพฺเพ…เป… อรูปิโน ขนฺเธ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ, เจโตปริยาเณน อรูปิจิตฺตสมงฺคิสฺส จิตฺตํ ชานาติ, อากาสานฺจายตนํ…เป… เนวสฺานาสฺายตนสฺส…เป… อรูปิโน ขนฺธา อิทฺธิวิธาณสฺส, เจโตปริยาณสฺส, ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติาณสฺส, ยถากมฺมูปคาณสฺส, อนาคตํสาณสฺส, อาวชฺชนาย อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อธิปติปจฺจโย
๑๑๔. รูปี ¶ ธมฺโม อรูปิสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. อารมฺมณาธิปติ – จกฺขุํ…เป… กพฬีการํ อาหารํ ครุํ กตฺวา อสฺสาเทติ อภินนฺทติ, ตํ ครุํ กตฺวา ราโค อุปฺปชฺชติ, ทิฏฺิ อุปฺปชฺชติ. (๑)
อรูปี ธมฺโม อรูปิสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณาธิปติ, สหชาตาธิปติ. อารมฺมณาธิปติ – ทานํ…เป… (สํขิตฺตํ) นิพฺพานํ มคฺคสฺส, ผลสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย; อรูปิโน ขนฺเธ ครุํ กตฺวา อสฺสาเทติ…เป… ราโค อุปฺปชฺชติ, ทิฏฺิ อุปฺปชฺชติ. สหชาตาธิปติ – อรูปี อธิปติ สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อรูปี ธมฺโม รูปิสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. สหชาตาธิปติ – อรูปี อธิปติ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อรูปี ¶ ธมฺโม รูปิสฺส จ อรูปิสฺส จ ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. สหชาตาธิปติ – อรูปี อธิปติ สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
อนนฺตรปจฺจยาทิ
๑๑๕. อรูปี ¶ ธมฺโม อรูปิสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา อรูปิโน ขนฺธา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ อรูปีนํ ขนฺธานํ…เป… ผลสมาปตฺติยา อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย, สมนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย.
(สหชาตปจฺจเย สตฺต, อิห ฆฏนา นตฺถิ. อฺมฺปจฺจเย ฉ, นิสฺสยปจฺจเย สตฺต ปฺหา, อิห ฆฏนา นตฺถิ).
อุปนิสฺสยปจฺจโย
๑๑๖. รูปี ¶ ธมฺโม อรูปิสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – อุตุํ… โภชนํ… เสนาสนํ อุปนิสฺสาย ทานํ เทติ…เป… สงฺฆํ ภินฺทติ, อุตุ… โภชนํ… เสนาสนํ สทฺธาย…เป… ผลสมาปตฺติยา อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อรูปี ธมฺโม อรูปิสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณูปนิสฺสโย, อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – สทฺธํ อุปนิสฺสาย ทานํ เทติ, สีลํ…เป… กายิกํ ทุกฺขํ อุปนิสฺสาย ทานํ เทติ…เป… สงฺฆํ ภินฺทติ, สทฺธา…เป… กายิกํ ทุกฺขํ… สทฺธาย…เป… ผลสมาปตฺติยา อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
ปุเรชาตปจฺจโย
๑๑๗. รูปี ธมฺโม อรูปิสฺส ธมฺมสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณปุเรชาตํ, วตฺถุปุเรชาตํ. อารมฺมณปุเรชาตํ – จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ…เป… กพฬีการํ อาหารํ อนิจฺจโต ¶ …เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ. ทิพฺเพน จกฺขุนา รูปํ ปสฺสติ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา สทฺทํ สุณาติ. รูปายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… โผฏฺพฺพายตนํ กายวิฺาณสฺส…เป…. วตฺถุปุเรชาตํ – จกฺขายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… กายายตนํ กายวิฺาณสฺส…เป… วตฺถุ อรูปีนํ ขนฺธานํ ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
ปจฺฉาชาตปจฺจโย
๑๑๘. อรูปี ¶ ธมฺโม รูปิสฺส ธมฺมสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – ปจฺฉาชาตา อรูปิโน ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อาเสวนปจฺจโย
๑๑๙. อรูปี ¶ ธมฺโม อรูปิสฺส ธมฺมสฺส อาเสวนปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา อรูปิโน ขนฺธา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ อรูปีนํ ขนฺธานํ อาเสวนปจฺจเยน ปจฺจโย.
กมฺมปจฺจโย
๑๒๐. อรูปี ธมฺโม อรูปิสฺส ธมฺมสฺส กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตา, นานากฺขณิกา. สหชาตา – อรูปี เจตนา สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. นานากฺขณิกา – อรูปี เจตนา วิปากานํ ขนฺธานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อรูปี ธมฺโม รูปิสฺส ธมฺมสฺส กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตา, นานากฺขณิกา. สหชาตา – อรูปี เจตนา จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. นานากฺขณิกา – อรูปี เจตนา กฏตฺตารูปานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อรูปี ธมฺโม รูปิสฺส จ อรูปิสฺส จ ธมฺมสฺส กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตา, นานากฺขณิกา. สหชาตา – อรูปี เจตนา สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ กมฺมปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. นานากฺขณิกา – อรูปี เจตนา วิปากานํ ขนฺธานํ กฏตฺตา จ รูปานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
วิปากาหารปจฺจยา
๑๒๑. อรูปี ธมฺโม อรูปิสฺส ธมฺมสฺส วิปากปจฺจเยน ปจฺจโย… ตีณิ.
รูปี ธมฺโม รูปิสฺส ธมฺมสฺส อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย – กพฬีกาโร อาหาโร อิมสฺส กายสฺส อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อรูปี ธมฺโม อรูปิสฺส ธมฺมสฺส อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย… ตีณิ.
อินฺทฺริยปจฺจโย
๑๒๒. รูปี ¶ ธมฺโม รูปิสฺส ธมฺมสฺส อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย – รูปชีวิตินฺทฺริยํ ¶ กฏตฺตารูปานํ อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
รูปี ธมฺโม อรูปิสฺส ธมฺมสฺส อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย – จกฺขุนฺทฺริยํ…เป… กายินฺทฺริยํ กายวิฺาณสฺส อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อรูปี ธมฺโม อรูปิสฺส ธมฺมสฺส อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย… ตีณิ.
รูปี จ อรูปี จ ธมฺมา อรูปิสฺส ธมฺมสฺส อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย – จกฺขุนฺทฺริยฺจ จกฺขุวิฺาณฺจ จกฺขุวิฺาณสหคตานํ ขนฺธานํ อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย…เป… กายินฺทฺริยฺจ…เป….
ฌานปจฺจยาทิ
๑๒๓. อรูปี ¶ ธมฺโม อรูปิสฺส ธมฺมสฺส ฌานปจฺจเยน ปจฺจโย… ตีณิ… มคฺคปจฺจเยน ปจฺจโย… ตีณิ… สมฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย… เอกํ.
วิปฺปยุตฺตปจฺจโย
๑๒๔. รูปี ธมฺโม อรูปิสฺส ธมฺมสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ. สหชาตํ – ปฏิสนฺธิกฺขเณ วตฺถุ อรูปีนํ ขนฺธานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. ปุเรชาตํ – จกฺขายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… กายายตนํ กายวิฺาณสฺส…เป… วตฺถุ อรูปีนํ ขนฺธานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อรูปี ธมฺโม รูปิสฺส ธมฺมสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปจฺฉาชาตํ. สหชาตา – อรูปิโน ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ อรูปิโน ขนฺธา กฏตฺตารูปานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย; อรูปิโน ขนฺธา วตฺถุสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. ปจฺฉาชาตา – อรูปิโน ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อตฺถิปจฺจยาทิ
๑๒๕. รูปี ¶ ¶ ธมฺโม รูปิสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, อาหารํ, อินฺทฺริยํ. สหชาตํ – เอกํ มหาภูตํ…เป… (ยาว อสฺสตฺตา), กพฬีกาโร อาหาโร อิมสฺส กายสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; รูปชีวิตินฺทฺริยํ กฏตฺตารูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
รูปี ธมฺโม อรูปิสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ. สหชาตํ – ปฏิสนฺธิกฺขเณ วตฺถุ อรูปีนํ ขนฺธานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. ปุเรชาตํ – จกฺขุํ…เป… กพฬีการํ อาหารํ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ; ทิพฺเพน จกฺขุนา รูปํ ปสฺสติ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา สทฺทํ สุณาติ. รูปายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… โผฏฺพฺพายตนํ กายวิฺาณสฺส…เป… จกฺขายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส ¶ …เป… กายายตนํ กายวิฺาณสฺส…เป… วตฺถุ อรูปีนํ ขนฺธานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
๑๒๖. อรูปี ธมฺโม อรูปิสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – อรูปี เอโก ขนฺโธ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ…เป… ทฺเว ขนฺธา…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
อรูปี ธมฺโม รูปิสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปจฺฉาชาตํ. สหชาตา – อรูปิโน ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ปจฺฉาชาตา – อรูปิโน ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อรูปี ธมฺโม รูปิสฺส จ อรูปิสฺส จ ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – อรูปี เอโก ขนฺโธ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย…เป… ทฺเว ขนฺธา…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๓)
๑๒๗. รูปี จ อรูปี จ ธมฺมา รูปิสฺส ธมฺมสฺส ¶ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปจฺฉาชาตํ, อาหารํ, อินฺทฺริยํ. สหชาตา – อรูปี ขนฺธา จ มหาภูตา จ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. ปจฺฉาชาตา – อรูปิโน ขนฺธา จ กพฬีกาโร อาหาโร จ อิมสฺส กายสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. ปจฺฉาชาตา – อรูปิโน ขนฺธา จ รูปชีวิตินฺทฺริยฺจ กฏตฺตารูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
รูปี ¶ จ อรูปี จ ธมฺมา อรูปิสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ. สหชาโต – จกฺขุวิฺาณสหคโต เอโก ขนฺโธ จ จกฺขายตนฺจ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย…เป… ทฺเว ขนฺธา จ…เป… กายวิฺาณสหคโต…เป… อรูปี เอโก ขนฺโธ จ วตฺถุ จ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย…เป… ทฺเว ขนฺธา จ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ อรูปี เอโก ขนฺโธ จ วตฺถุ จ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ…เป… ทฺเว ขนฺธา จ…เป…. (๒)
นตฺถิปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย… วิคตปจฺจเยน ปจฺจโย… อวิคตปจฺจเยน ปจฺจโย.
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๑๒๘. เหตุยา ตีณิ, อารมฺมเณ ทฺเว, อธิปติยา จตฺตาริ, อนนฺตเร เอกํ, สมนนฺตเร เอกํ, สหชาเต สตฺต, อฺมฺเ ฉ, นิสฺสเย สตฺต, อุปนิสฺสเย ทฺเว, ปุเรชาเต เอกํ, ปจฺฉาชาเต เอกํ อาเสวเน เอกํ, กมฺเม ตีณิ, วิปาเก ตีณิ, อาหาเร จตฺตาริ, อินฺทฺริเย ฉ, ฌาเน ตีณิ, มคฺเค ตีณิ, สมฺปยุตฺเต เอกํ, วิปฺปยุตฺเต ทฺเว, อตฺถิยา สตฺต, นตฺถิยา เอกํ ¶ , วิคเต เอกํ, อวิคเต สตฺต.
อนุโลมํ.
ปจฺจนียุทฺธาโร
๑๒๙. รูปี ธมฺโม รูปิสฺส ธมฺมสฺส สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย… อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
รูปี ธมฺโม อรูปิสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อรูปี ธมฺโม อรูปิสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อรูปี ¶ ¶ ธมฺโม รูปิสฺส ธมฺมสฺส สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อรูปี ธมฺโม รูปิสฺส จ อรูปิสฺส จ ธมฺมสฺส สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
รูปี จ อรูปี จ ธมฺมา รูปิสฺส ธมฺมสฺส สหชาตํ, ปจฺฉาชาตํ, อาหารํ, อินฺทฺริยํ. (๑)
รูปี จ อรูปี จ ธมฺมา อรูปิสฺส ธมฺมสฺส สหชาตํ, ปุเรชาตํ. (๒)
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๑๓๐. นเหตุยา สตฺต, นอารมฺมเณ สตฺต, นอธิปติยา สตฺต, นอนนฺตเร สตฺต, นสมนนฺตเร สตฺต, นสหชาเต ฉ, นอฺมฺเ ฉ, นนิสฺสเย ฉ, นอุปนิสฺสเย สตฺต, นปุเรชาเต สตฺต ¶ …เป… นมคฺเค สตฺต, นสมฺปยุตฺเต ฉ, นวิปฺปยุตฺเต ปฺจ, โนอตฺถิยา จตฺตาริ, โนนตฺถิยา สตฺต, โนวิคเต สตฺต, โนอวิคเต จตฺตาริ.
ปจฺจนียํ.
๓. ปจฺจยานุโลมปจฺจนียํ
เหตุทุกํ
๑๓๑. เหตุปจฺจยา นอารมฺมเณ ตีณิ, นอธิปติยา ตีณิ, นอนนฺตเร ตีณิ, นสมนนฺตเร ¶ ตีณิ, นอฺมฺเ เอกํ, นอุปนิสฺสเย ตีณิ (สพฺพตฺถ ตีณิ), นสมฺปยุตฺเต เอกํ, นวิปฺปยุตฺเต เอกํ, โนนตฺถิยา ตีณิ, โนวิคเต ตีณิ.
อนุโลมปจฺจนียํ.
๔. ปจฺจยปจฺจนียานุโลมํ
นเหตุทุกํ
๑๓๒. นเหตุปจฺจยา ¶ อารมฺมเณ ทฺเว, อธิปติยา จตฺตาริ (อนุโลมมาติกา กาตพฺพา), อวิคเต สตฺต.
ปจฺจนียานุโลมํ.
รูปีทุกํ นิฏฺิตํ.
๑๒. โลกิยทุกํ
๑. ปฏิจฺจวาโร
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๑. วิภงฺควาโร
เหตุปจฺจโย
๑๓๓. โลกิยํ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ โลกิโย ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – โลกิยํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ขนฺเธ ปฏิจฺจ วตฺถุ, วตฺถุํ ปฏิจฺจ ขนฺธา, เอกํ มหาภูตํ…เป… มหาภูเต ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ ¶ รูปํ, กฏตฺตารูปํ, อุปาทารูปํ. (๑)
๑๓๔. โลกุตฺตรํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ โลกุตฺตโร ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – โลกุตฺตรํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๑)
โลกุตฺตรํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ โลกิโย ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – โลกุตฺตเร ขนฺเธ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ. (๒)
โลกุตฺตรํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ โลกิโย จ โลกุตฺตโร จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – โลกุตฺตรํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๓)
โลกิยฺจ โลกุตฺตรฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ โลกิโย ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – โลกุตฺตเร ขนฺเธ จ มหาภูเต จ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ (สํขิตฺตํ). (๑)
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๑๓๕. เหตุยา ¶ ¶ ปฺจ, อารมฺมเณ ทฺเว, อธิปติยา ปฺจ, อนนฺตเร ทฺเว, สมนนฺตเร ทฺเว, สหชาเต ปฺจ, อฺมฺเ ทฺเว, นิสฺสเย ปฺจ, อุปนิสฺสเย ทฺเว, ปุเรชาเต ทฺเว, อาเสวเน ทฺเว, กมฺเม ปฺจ, วิปาเก ปฺจ, อาหาเร ปฺจ, อินฺทฺริเย ปฺจ, ฌาเน ปฺจ, มคฺเค ปฺจ, สมฺปยุตฺเต ทฺเว, วิปฺปยุตฺเต ปฺจ, อตฺถิยา ปฺจ, นตฺถิยา ทฺเว, วิคเต ทฺเว, อวิคเต ปฺจ.
อนุโลมํ.
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๑. วิภงฺควาโร
นเหตุปจฺจโย
๑๓๖. โลกิยํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ โลกิโย ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – อเหตุกํ โลกิยํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ ¶ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… อเหตุกปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… (ยาว อสฺสตฺตา) วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ ปฏิจฺจ วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห (สํขิตฺตํ).
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๑๓๗. นเหตุยา ¶ เอกํ, นอารมฺมเณ ตีณิ, นอธิปติยา ทฺเว, นอนนฺตเร ตีณิ, นสมนนฺตเร ตีณิ, นอฺมฺเ ตีณิ, นอุปนิสฺสเย ตีณิ, นปุเรชาเต จตฺตาริ, นปจฺฉาชาเต ปฺจ, นอาเสวเน ปฺจ (นอาเสวนมูลเก โลกุตฺตเร สุทฺธเก วิปาโกติ นิยาเมตพฺพํ, อวเสสา ปกติกาเยว), นกมฺเม ทฺเว, นวิปาเก ปฺจ, นอาหาเร เอกํ, นอินฺทฺริเย เอกํ, นฌาเน เอกํ, นมคฺเค เอกํ, นสมฺปยุตฺเต ตีณิ, นวิปฺปยุตฺเต ทฺเว, โนนตฺถิยา ตีณิ, โนวิคเต ตีณิ.
ปจฺจนียํ.
๓. ปจฺจยานุโลมปจฺจนียํ
เหตุทุกํ
๑๓๘. เหตุปจฺจยา ¶ นอารมฺมเณ ตีณิ, นอธิปติยา ทฺเว (นอนนฺตรปทาที ปจฺจนียสทิสา)…เป… นวิปาเก ปฺจ, นสมฺปยุตฺเต ตีณิ, นวิปฺปยุตฺเต ทฺเว, โนนตฺถิยา ตีณิ, โนวิคเต ตีณิ.
อนุโลมปจฺจนียํ.
๔. ปจฺจยปจฺจนียานุโลมํ
นเหตุทุกํ
๑๓๙. นเหตุปจฺจยา ¶ อารมฺมเณ เอกํ, อนนฺตเร เอกํ…เป… อวิคเต เอกํ.
ปจฺจนียานุโลมํ.
๒. สหชาตวาโร
(สหชาตวาโร ปฏิจฺจวารสทิโส).
๓. ปจฺจยวาโร
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๑. วิภงฺควาโร
เหตุปจฺจโย
๑๔๐. โลกิยํ ¶ ธมฺมํ ปจฺจยา โลกิโย ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – โลกิยํ เอกํ ขนฺธํ ปจฺจยา…เป… เอกํ มหาภูตํ…เป… มหาภูเต ปจฺจยา จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, กฏตฺตารูปํ, อุปาทารูปํ, วตฺถุํ ปจฺจยา โลกิยา ขนฺธา. (๑)
โลกิยํ ธมฺมํ ปจฺจยา โลกุตฺตโร ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – วตฺถุํ ปจฺจยา โลกุตฺตรา ขนฺธา. (๒)
โลกิยํ ¶ ¶ ธมฺมํ ปจฺจยา โลกิโย จ โลกุตฺตโร จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – วตฺถุํ ปจฺจยา โลกุตฺตรา ขนฺธา, มหาภูเต ปจฺจยา จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ. (๓)
๑๔๑. โลกุตฺตรํ ธมฺมํ ปจฺจยา โลกุตฺตโร ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา… ตีณิ.
โลกิยฺจ โลกุตฺตรฺจ ธมฺมํ ปจฺจยา โลกิโย ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – โลกุตฺตเร ขนฺเธ จ มหาภูเต จ ปจฺจยา จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ. (๑)
โลกิยฺจ โลกุตฺตรฺจ ธมฺมํ ปจฺจยา โลกุตฺตโร ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – โลกุตฺตรํ เอกํ ขนฺธฺจ วตฺถฺุจ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๒)
โลกิยฺจ โลกุตฺตรฺจ ธมฺมํ ปจฺจยา โลกิโย จ โลกุตฺตโร จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – โลกุตฺตรํ เอกํ ขนฺธฺจ วตฺถฺุจ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… โลกุตฺตเร ขนฺเธ จ มหาภูเต จ ปจฺจยา จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ (สํขิตฺตํ). (๓)
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๑๔๒. เหตุยา นว, อารมฺมเณ จตฺตาริ, อธิปติยา นว, อนนฺตเร ¶ จตฺตาริ, สมนนฺตเร จตฺตาริ, สหชาเต นว, อฺมฺเ จตฺตาริ, นิสฺสเย นว, อุปนิสฺสเย จตฺตาริ, ปุเรชาเต จตฺตาริ, อาเสวเน จตฺตาริ, กมฺเม นว, วิปาเก นว…เป… มคฺเค นว, สมฺปยุตฺเต จตฺตาริ, วิปฺปยุตฺเต นว, อตฺถิยา นว, นตฺถิยา จตฺตาริ, วิคเต จตฺตาริ, อวิคเต นว.
อนุโลมํ.
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๑. วิภงฺควาโร
นเหตุปจฺจโย
๑๔๓. โลกิยํ ¶ ¶ ธมฺมํ ปจฺจยา โลกิโย ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – อเหตุกํ โลกิยํ เอกํ ขนฺธํ…เป… (ยาว อสฺสตฺตา) จกฺขายตนํ ปจฺจยา จกฺขุวิฺาณํ…เป… กายายตนํ ปจฺจยา กายวิฺาณํ, วตฺถุํ ปจฺจยา อเหตุกา โลกิยา ขนฺธา, วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ จ วตฺถฺุจ ปจฺจยา วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห (สํขิตฺตํ).
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๑๔๔. นเหตุยา เอกํ, นอารมฺมเณ ตีณิ, นอธิปติยา จตฺตาริ, นอนนฺตเร ตีณิ…เป… นอุปนิสฺสเย ตีณิ, นปุเรชาเต จตฺตาริ, นปจฺฉาชาเต นว, นอาเสวเน นว (โลกุตฺตเร อรูเป วิปากนฺติ นิยาเมตพฺพํ), นกมฺเม จตฺตาริ, นวิปาเก นว, นอาหาเร เอกํ, นอินฺทฺริเย เอกํ, นฌาเน เอกํ, นมคฺเค เอกํ, นสมฺปยุตฺเต ตีณิ, นวิปฺปยุตฺเต ทฺเว, โนนตฺถิยา ตีณิ, โนวิคเต ตีณิ.
ปจฺจนียํ.
๓. ปจฺจยานุโลมปจฺจนียํ
เหตุทุกํ
๑๔๕. เหตุปจฺจยา ¶ ¶ นอารมฺมเณ ตีณิ, นอธิปติยา จตฺตาริ, นอนนฺตเร ตีณิ (นสมนนฺตรปทาที ปจฺจนียสทิสา), นวิปาเก นว, นสมฺปยุตฺเต ตีณิ, นวิปฺปยุตฺเต ทฺเว, โนนตฺถิยา ตีณิ, โนวิคเต ตีณิ.
อนุโลมปจฺจนียํ.
๔. ปจฺจยปจฺจนียานุโลมํ
นเหตุทุกํ
๑๔๖. นเหตุปจฺจยา ¶ อารมฺมเณ เอกํ, อนนฺตเร เอกํ…เป… อวิคเต เอกํ.
ปจฺจนียานุโลมํ.
๔. นิสฺสยวาโร
(นิสฺสยวาโร ปจฺจยวารสทิโส).
๕. สํสฏฺวาโร
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๑. วิภงฺควาโร
เหตุปจฺจโย
๑๔๗. โลกิยํ ¶ ธมฺมํ สํสฏฺโ โลกิโย ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – โลกิยํ เอกํ ขนฺธํ สํสฏฺา ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
โลกุตฺตรํ ธมฺมํ สํสฏฺโ โลกุตฺตโร ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – โลกุตฺตรํ เอกํ ขนฺธํ สํสฏฺา ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๑)
(สํสฏฺวาโร เอวํ วิตฺถาเรตพฺโพ, สห คณนาหิ ทฺเว ปฺหา).
๖. สมฺปยุตฺตวาโร
(สมฺปยุตฺตวาโร สํสฏฺวารสทิโส).
๗. ปฺหาวาโร
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๑. วิภงฺควาโร
เหตุปจฺจโย
๑๔๘. โลกิโย ธมฺโม โลกิยสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – โลกิยา เหตู สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
โลกุตฺตโร ¶ ¶ ธมฺโม โลกุตฺตรสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย… ตีณิ.
อารมฺมณปจฺจโย
๑๔๙. โลกิโย ¶ ธมฺโม โลกิยสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – ทานํ…เป… สีลํ…เป… อุโปสถกมฺมํ กตฺวา ตํ ปจฺจเวกฺขติ, ปุพฺเพ สุจิณฺณานิ ปจฺจเวกฺขติ, ฌานา…เป… อริยา โคตฺรภุํ ปจฺจเวกฺขนฺติ, โวทานํ ปจฺจเวกฺขนฺติ, ปหีเน กิเลเส ปจฺจเวกฺขนฺติ, วิกฺขมฺภิเต กิเลเส…เป… ปุพฺเพ สมุทาจิณฺเณ กิเลเส ชานนฺติ; จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ โลกิเย ขนฺเธ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ; ทิพฺเพน จกฺขุนา รูปํ ปสฺสติ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา สทฺทํ สุณาติ. เจโตปริยาเณน โลกิยจิตฺตสมงฺคิสฺส จิตฺตํ ชานาติ, อากาสานฺจายตนํ วิฺาณฺจายตนสฺส…เป… อากิฺจฺายตนํ เนวสฺานาสฺายตนสฺส…เป… รูปายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… โผฏฺพฺพายตนํ กายวิฺาณสฺส, โลกิยา ขนฺธา อิทฺธิวิธาณสฺส, เจโตปริยาณสฺส, ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติาณสฺส, ยถากมฺมูปคาณสฺส, อนาคตํสาณสฺส, อาวชฺชนาย อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
๑๕๐. โลกุตฺตโร ธมฺโม โลกุตฺตรสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – นิพฺพานํ มคฺคสฺส, ผลสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
โลกุตฺตโร ธมฺโม โลกิยสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – อริยา มคฺคา วุฏฺหิตฺวา มคฺคํ ปจฺจเวกฺขนฺติ, ผลํ ปจฺจเวกฺขนฺติ, นิพฺพานํ ปจฺจเวกฺขนฺติ; นิพฺพานํ โคตฺรภุสฺส, โวทานสฺส, อาวชฺชนาย อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย; อริยา เจโตปริยาเณน โลกุตฺตรจิตฺตสมงฺคิสฺส จิตฺตํ ชานนฺติ, โลกุตฺตรา ขนฺธา เจโตปริยาณสฺส, ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติาณสฺส ¶ , อนาคตํสาณสฺส, อาวชฺชนาย อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อธิปติปจฺจโย
๑๕๑. โลกิโย ธมฺโม โลกิยสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณาธิปติ, สหชาตาธิปติ. อารมฺมณาธิปติ – ทานํ ทตฺวา สีลํ…เป… อุโปสถกมฺมํ ¶ …เป… ปุพฺเพ…เป… ฌานา…เป… เสกฺขา โคตฺรภุํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขนฺติ, โวทานํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขนฺติ; จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ ¶ โลกิเย ขนฺเธ ครุํ กตฺวา อสฺสาเทติ อภินนฺทติ, ตํ ครุํ กตฺวา ราโค อุปฺปชฺชติ, ทิฏฺิ อุปฺปชฺชติ. สหชาตาธิปติ – โลกิยาธิปติ สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
๑๕๒. โลกุตฺตโร ธมฺโม โลกุตฺตรสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณาธิปติ, สหชาตาธิปติ. อารมฺมณาธิปติ – นิพฺพานํ มคฺคสฺส, ผลสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. สหชาตาธิปติ – โลกุตฺตราธิปติ สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
โลกุตฺตโร ธมฺโม โลกิยสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณาธิปติ, สหชาตาธิปติ. อารมฺมณาธิปติ – อริยา มคฺคา วุฏฺหิตฺวา มคฺคํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขนฺติ, ผลํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขนฺติ, นิพฺพานํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขนฺติ; นิพฺพานํ โคตฺรภุสฺส, โวทานสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. สหชาตาธิปติ – โลกุตฺตราธิปติ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
โลกุตฺตโร ธมฺโม โลกิยสฺส จ โลกุตฺตรสฺส จ ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. สหชาตาธิปติ ¶ – โลกุตฺตราธิปติ สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
อนนฺตรปจฺจโย
๑๕๓. โลกิโย ธมฺโม โลกิยสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา โลกิยา ขนฺธา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ โลกิยานํ ขนฺธานํ…เป… อนุโลมํ โคตฺรภุสฺส… อนุโลมํ โวทานสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
โลกิโย ธมฺโม โลกุตฺตรสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – โคตฺรภุ มคฺคสฺส… โวทานํ ¶ มคฺคสฺส… อนุโลมํ ผลสมาปตฺติยา… นิโรธา วุฏฺหนฺตสฺส เนวสฺานาสฺายตนํ ผลสมาปตฺติยา อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
๑๕๔. โลกุตฺตโร ธมฺโม โลกุตฺตรสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา โลกุตฺตรา ขนฺธา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ โลกุตฺตรานํ ขนฺธานํ ¶ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย; มคฺโค ผลสฺส, ผลํ ผลสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
โลกุตฺตโร ธมฺโม โลกิยสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ผลํ วุฏฺานสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
สมนนฺตรปจฺจยาทิ
๑๕๕. โลกิโย ธมฺโม โลกิยสฺส ธมฺมสฺส สมนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย (ปฺจ ปฺหา, ฆฏนา นตฺถิ) อฺมฺปจฺจเยน ปจฺจโย… ทฺเว… นิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย.
อุปนิสฺสยปจฺจโย
๑๕๖. โลกิโย ธมฺโม โลกิยสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณูปนิสฺสโย, อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – โลกิยํ สทฺธํ อุปนิสฺสาย ทานํ เทติ…เป… วิปสฺสนํ ¶ อุปฺปาเทติ, อภิฺํ อุปฺปาเทติ, สมาปตฺตึ อุปฺปาเทติ, มานํ ชปฺเปติ, ทิฏฺึ คณฺหาติ; โลกิยํ สีลํ…เป… เสนาสนํ อุปนิสฺสาย ทานํ เทติ…เป… สงฺฆํ ภินฺทติ; โลกิยา สทฺธา…เป… เสนาสนํ โลกิยาย สทฺธาย…เป… กายิกสฺส ทุกฺขสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย; กุสลากุสลํ กมฺมํ วิปากสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
โลกิโย ธมฺโม โลกุตฺตรส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – ปมสฺส มคฺคสฺส ปริกมฺมํ ปมสฺส มคฺคสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย…เป… จตุตฺถสฺส มคฺคสฺส ปริกมฺมํ จตุตฺถสฺส มคฺคสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
๑๕๗. โลกุตฺตโร ธมฺโม โลกุตฺตรสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณูปนิสฺสโย, อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – ปโม มคฺโค ทุติยสฺส มคฺคสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย…เป… ตติโย มคฺโค จตุตฺถสฺส มคฺคสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
โลกุตฺตโร ¶ ธมฺโม โลกิยสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณูปนิสฺสโย, อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – อริยา มคฺคํ อุปนิสฺสาย อนุปฺปนฺนํ สมาปตฺตึ อุปฺปาเทนฺติ, อุปฺปนฺนํ สมาปชฺชนฺติ, สงฺขาเร อนิจฺจโต ทุกฺขโต อนตฺตโต วิปสฺสนฺติ, อริยานํ มคฺโค…เป… านาานโกสลฺลสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย; ผลสมาปตฺติ กายิกสฺส สุขสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
ปุเรชาตปจฺจโย
๑๕๘. โลกิโย ¶ ธมฺโม โลกิยสฺส ธมฺมสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณปุเรชาตํ, วตฺถุปุเรชาตํ. อารมฺมณปุเรชาตํ – จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ อนิจฺจโต ทุกฺขโต อนตฺตโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ; ทิพฺเพน จกฺขุนา รูปํ ปสฺสติ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา สทฺทํ สุณาติ. รูปายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… โผฏฺพฺพายตนํ กายวิฺาณสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. วตฺถุปุเรชาตํ – จกฺขายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… กายายตนํ กายวิฺาณสฺส…เป… วตฺถุ โลกิยานํ ขนฺธานํ ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
โลกิโย ธมฺโม โลกุตฺตรสฺส ธมฺมสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. วตฺถุปุเรชาตํ – วตฺถุ โลกุตฺตรานํ ขนฺธานํ ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
ปจฺฉาชาตปจฺจโย
๑๕๙. โลกิโย ¶ ธมฺโม โลกิยสฺส ธมฺมสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – ปจฺฉาชาตา โลกิยา ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
โลกุตฺตโร ธมฺโม โลกิยสฺส ธมฺมสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – ปจฺฉาชาตา โลกุตฺตรา ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อาเสวนปจฺจโย
๑๖๐. โลกิโย ¶ ¶ ธมฺโม โลกิยสฺส ธมฺมสฺส อาเสวนปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา โลกิยา ขนฺธา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ โลกิยานํ ขนฺธานํ อาเสวนปจฺจเยน ปจฺจโย; อนุโลมํ โคตฺรภุสฺส… อนุโลมํ โวทานสฺส อาเสวนปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
โลกิโย ธมฺโม โลกุตฺตรสฺส ธมฺมสฺส อาเสวนปจฺจเยน ปจฺจโย – โคตฺรภุ มคฺคสฺส… โวทานํ มคฺคสฺส อาเสวนปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
กมฺมปจฺจโย
๑๖๑. โลกิโย ธมฺโม โลกิยสฺส ธมฺมสฺส กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตา, นานากฺขณิกา. สหชาตา – โลกิยา เจตนา สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. นานากฺขณิกา – โลกิยา เจตนา วิปากานํ ขนฺธานํ กฏตฺตา จ รูปานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
โลกุตฺตโร ธมฺโม โลกุตฺตรสฺส ธมฺมสฺส กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตา, นานากฺขณิกา. สหชาตา – โลกุตฺตรา เจตนา สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. นานากฺขณิกา – โลกุตฺตรา เจตนา วิปากานํ ขนฺธานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
โลกุตฺตโร ¶ ธมฺโม โลกิยสฺส ธมฺมสฺส กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย – โลกุตฺตรา เจตนา จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
โลกุตฺตโร ธมฺโม โลกิยสฺส จ โลกุตฺตรสฺส จ ธมฺมสฺส กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย – โลกุตฺตรา เจตนา สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
วิปากปจฺจโย
๑๖๒. โลกิโย ธมฺโม โลกิยสฺส ธมฺมสฺส วิปากปจฺจเยน ปจฺจโย – วิปาโก โลกิโย เอโก ขนฺโธ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ วิปากปจฺจเยน ปจฺจโย…เป… ทฺเว ขนฺธา…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
โลกุตฺตโร ¶ ธมฺโม โลกุตฺตรสฺส ธมฺมสฺส วิปากปจฺจเยน ปจฺจโย… ตีณิ.
อาหารปจฺจโย
๑๖๓. โลกิโย ธมฺโม โลกิยสฺส ธมฺมสฺส อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย – โลกิยา อาหารา สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ ¶ รูปานํ อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… กพฬีกาโร อาหาโร อิมสฺส กายสฺส อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
โลกุตฺตโร ธมฺโม โลกุตฺตรสฺส ธมฺมสฺส อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย… ตีณิ.
อินฺทฺริยปจฺจโย
๑๖๔. โลกิโย ธมฺโม โลกิยสฺส ธมฺมสฺส อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย (ปฏิสนฺธิ กาตพฺพา); จกฺขุนฺทฺริยํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… กายินฺทฺริยํ กายวิฺาณสฺส อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย; รูปชีวิตินฺทฺริยํ กฏตฺตารูปานํ อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
โลกุตฺตโร ธมฺโม โลกุตฺตรสฺส ธมฺมสฺส อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย… ตีณิ.
ฌานปจฺจยาทิ
๑๖๕. โลกิโย ¶ ธมฺโม โลกิยสฺส ธมฺมสฺส ฌานปจฺจเยน ปจฺจโย… เอกํ, โลกุตฺตโร ธมฺโม…เป… ตีณิ… มคฺคปจฺจเยน ปจฺจโย, โลกิเย เอกํ, โลกุตฺตเร ตีณิ.
โลกิโย ธมฺโม โลกิยสฺส ธมฺมสฺส สมฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย… เอกํ, โลกุตฺตโร ธมฺโม…เป… เอกํ.
วิปฺปยุตฺตปจฺจโย
๑๖๖. โลกิโย ธมฺโม โลกิยสฺส ธมฺมสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ, ปจฺฉาชาตํ. สหชาตา – โลกิยา ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ขนฺธา วตฺถุสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย; วตฺถุ ขนฺธานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. ปุเรชาตํ – จกฺขายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… กายายตนํ ¶ กายวิฺาณสฺส…เป… วตฺถุ โลกิยานํ ขนฺธานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. ปจฺฉาชาตา – โลกิยา ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
โลกิโย ¶ ธมฺโม โลกุตฺตรสฺส ธมฺมสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. ปุเรชาตํ – วตฺถุ โลกุตฺตรานํ ขนฺธานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
โลกุตฺตโร ธมฺโม โลกิยสฺส ธมฺมสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปจฺฉาชาตํ. สหชาตา – โลกุตฺตรา ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. ปจฺฉาชาตา – โลกุตฺตรา ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อตฺถิปจฺจยาทิ
๑๖๗. โลกิโย ธมฺโม โลกิยสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ, ปจฺฉาชาตํ, อาหารํ, อินฺทฺริยํ. สหชาโต – โลกิโย เอโก ขนฺโธ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ…เป… (ยาว อสฺสตฺตา). ปุเรชาตํ – จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ ¶ …เป… (ปุเรชาตสทิสํ). วตฺถุ โลกิยานํ ขนฺธานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. ปจฺฉาชาตา – โลกิยา ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; กพฬีกาโร อาหาโร อิมสฺส กายสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; รูปชีวิตินฺทฺริยํ กฏตฺตารูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
โลกิโย ธมฺโม โลกุตฺตรสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. ปุเรชาตํ – วตฺถุ โลกุตฺตรานํ ขนฺธานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
๑๖๘. โลกุตฺตโร ธมฺโม โลกุตฺตรสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – โลกุตฺตโร เอโก ขนฺโธ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย…เป… ทฺเว ขนฺธา…เป…. (๑)
โลกุตฺตโร ธมฺโม โลกิยสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปจฺฉาชาตํ. สหชาตา ¶ – โลกุตฺตรา ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. ปจฺฉาชาตา – โลกุตฺตรา ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
โลกุตฺตโร ¶ ธมฺโม โลกิยสฺส จ โลกุตฺตรสฺส จ ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – โลกุตฺตโร เอโก ขนฺโธ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย…เป… ทฺเว ขนฺธา…เป…. (๓)
๑๖๙. โลกิโย จ โลกุตฺตโร จ ธมฺมา โลกิยสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปจฺฉาชาตํ, อาหารํ, อินฺทฺริยํ. สหชาตา – โลกุตฺตรา ขนฺธา จ มหาภูตา จ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. ปจฺฉาชาตา – โลกุตฺตรา ขนฺธา จ กพฬีกาโร อาหาโร จ อิมสฺส กายสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. ปจฺฉาชาตา – โลกุตฺตรา ขนฺธา จ รูปชีวิตินฺทฺริยฺจ กฏตฺตารูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
โลกิโย จ โลกุตฺตโร จ ธมฺมา โลกุตฺตรสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ. สหชาโต – โลกุตฺตโร เอโก ขนฺโธ จ วตฺถุ จ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย…เป… ทฺเว ขนฺธา จ…เป…. (๒)
นตฺถิปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย… วิคตปจฺจเยน ปจฺจโย… อวิคตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๑๗๐. เหตุยา จตฺตาริ, อารมฺมเณ ตีณิ, อธิปติยา จตฺตาริ, อนนฺตเร จตฺตาริ, สมนนฺตเร จตฺตาริ, สหชาเต ปฺจ, อฺมฺเ ทฺเว, นิสฺสเย สตฺต, อุปนิสฺสเย จตฺตาริ, ปุเรชาเต ทฺเว, ปจฺฉาชาเต ¶ ทฺเว, อาเสวเน ทฺเว, กมฺเม จตฺตาริ, วิปาเก จตฺตาริ, อาหาเร จตฺตาริ, อินฺทฺริเย จตฺตาริ, ฌาเน จตฺตาริ, มคฺเค จตฺตาริ, สมฺปยุตฺเต ทฺเว, วิปฺปยุตฺเต ตีณิ, อตฺถิยา สตฺต, นตฺถิยา จตฺตาริ, วิคเต จตฺตาริ, อวิคเต สตฺต.
อนุโลมํ.
ปจฺจนียุทฺธาโร
๑๗๑. โลกิโย ธมฺโม โลกิยสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… ปุเรชาตปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย… ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย… อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย… อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
โลกิโย ธมฺโม โลกุตฺตรสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
๑๗๒. โลกุตฺตโร ธมฺโม โลกุตฺตรสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
โลกุตฺตโร ¶ ธมฺโม โลกิยสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
โลกุตฺตโร ธมฺโม โลกิยสฺส จ โลกุตฺตรสฺส จ ธมฺมสฺส สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
โลกิโย จ โลกุตฺตโร จ ธมฺมา โลกิยสฺส ธมฺมสฺส สหชาตํ… ปจฺฉาชาตํ… อาหารํ… อินฺทฺริยํ. (๑)
โลกิโย จ โลกุตฺตโร จ ธมฺมา โลกุตฺตรสฺส ธมฺมสฺส ¶ สหชาตํ… ปุเรชาตํ. (๒)
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๑๗๓. นเหตุยา สตฺต…เป… นสมนนฺตเร สตฺต, นสหชาเต ปฺจ, นอฺมฺเ ปฺจ, นนิสฺสเย ปฺจ, นอุปนิสฺสเย สตฺต, นปุเรชาเต ฉ, นปจฺฉาชาเต สตฺต…เป… นมคฺเค สตฺต, นสมฺปยุตฺเต ปฺจ, นวิปฺปยุตฺเต จตฺตาริ, โนอตฺถิยา จตฺตาริ, โนนตฺถิยา สตฺต, โนวิคเต สตฺต, โนอวิคเต จตฺตาริ.
ปจฺจนียํ.
๓. ปจฺจยานุโลมปจฺจนียํ
เหตุทุกํ
๑๗๔. เหตุปจฺจยา ¶ นอารมฺมเณ จตฺตาริ…เป… นสมนนฺตเร จตฺตาริ, นอฺมฺเ ทฺเว ¶ , นอุปนิสฺสเย จตฺตาริ…เป… นมคฺเค จตฺตาริ, นสมฺปยุตฺเต ทฺเว, นวิปฺปยุตฺเต ทฺเว, โนนตฺถิยา จตฺตาริ, โนวิคเต จตฺตาริ.
อนุโลมปจฺจนียํ.
๔. ปจฺจยปจฺจนียานุโลมํ
นเหตุทุกํ
๑๗๕. นเหตุปจฺจยา อารมฺมเณ ตีณิ, อธิปติยา จตฺตาริ (อนุโลมมาติกา กาตพฺพา), อวิคเต สตฺต.
ปจฺจนียานุโลมํ.
โลกิยทุกํ นิฏฺิตํ.
๑๓. เกนจิวิฺเยฺยทุกํ
๑. ปฏิจฺจวาโร
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๑. วิภงฺควาโร
เหตุปจฺจโย
๑๗๖. เกนจิ ¶ ¶ วิฺเยฺยํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เกนจิ วิฺเยฺโย ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – เกนจิ วิฺเยฺยํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ขนฺเธ ปฏิจฺจ วตฺถุ, วตฺถุํ ปฏิจฺจ ขนฺธา, เอกํ มหาภูตํ ปฏิจฺจ ตโย มหาภูตา…เป… มหาภูเต ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ กฏตฺตารูปํ อุปาทารูปํ. (๑)
เกนจิ วิฺเยฺยํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เกนจิ นวิฺเยฺโย ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – เกนจิ วิฺเยฺยํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ เกนจิ นวิฺเยฺยา ตโย ¶ ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ขนฺเธ ปฏิจฺจ วตฺถุ, วตฺถุํ ปฏิจฺจ ขนฺธา, เอกํ มหาภูตํ…เป… มหาภูเต ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ กฏตฺตารูปํ อุปาทารูปํ. (๒)
เกนจิ วิฺเยฺยํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เกนจิ วิฺเยฺโย จ เกนจิ นวิฺเยฺโย จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ ¶ เหตุปจฺจยา – เกนจิ วิฺเยฺยํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ เกนจิ วิฺเยฺยา จ เกนจิ นวิฺเยฺยา จ ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ขนฺเธ ปฏิจฺจ วตฺถุ, วตฺถุํ ปฏิจฺจ ขนฺธา, เอกํ มหาภูตํ…เป… มหาภูเต ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ กฏตฺตารูปํ อุปาทารูปํ. (๓)
๑๗๗. เกนจิ นวิฺเยฺยํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เกนจิ นวิฺเยฺโย ธมฺโม ¶ อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – เกนจิ นวิฺเยฺยํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ เกนจิ นวิฺเยฺยา ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ขนฺเธ ปฏิจฺจ วตฺถุ, วตฺถุํ ปฏิจฺจ ขนฺธา, เอกํ มหาภูตํ…เป… มหาภูเต ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ กฏตฺตารูปํ อุปาทารูปํ. (๑)
เกนจิ นวิฺเยฺยํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เกนจิ วิฺเยฺโย ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – เกนจิ นวิฺเยฺยํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ เกนจิ วิฺเยฺยา ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ขนฺเธ ปฏิจฺจ วตฺถุ, วตฺถุํ ปฏิจฺจ ขนฺธา, เอกํ มหาภูตํ…เป… มหาภูเต ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ กฏตฺตารูปํ อุปาทารูปํ. (๒)
เกนจิ นวิฺเยฺยํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เกนจิ วิฺเยฺโย จ เกนจิ นวิฺเยฺโย จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – เกนจิ นวิฺเยฺยํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ เกนจิ วิฺเยฺยา จ เกนจิ นวิฺเยฺยา จ ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ขนฺเธ ปฏิจฺจ วตฺถุ, วตฺถุํ ปฏิจฺจ ขนฺธา, เอกํ มหาภูตํ…เป… มหาภูเต ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ กฏตฺตารูปํ อุปาทารูปํ. (๓)
๑๗๘. เกนจิ วิฺเยฺยฺจ เกนจิ นวิฺเยฺยฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เกนจิ วิฺเยฺโย ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – เกนจิ วิฺเยฺยฺจ เกนจิ นวิฺเยฺยฺจ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ เกนจิ วิฺเยฺยา ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ขนฺเธ ปฏิจฺจ วตฺถุ, วตฺถุํ ปฏิจฺจ ขนฺธา ¶ , เอกํ มหาภูตํ ¶ …เป… มหาภูเต ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ กฏตฺตารูปํ อุปาทารูปํ. (๑)
เกนจิ ¶ วิฺเยฺยฺจ เกนจิ นวิฺเยฺยฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เกนจิ นวิฺเยฺโย ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – เกนจิ วิฺเยฺยฺจ เกนจิ นวิฺเยฺยฺจ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ เกนจิ นวิฺเยฺยา ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ขนฺเธ ปฏิจฺจ วตฺถุ, วตฺถุํ ปฏิจฺจ ขนฺธา, เอกํ มหาภูตํ…เป… มหาภูเต ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ กฏตฺตารูปํ อุปาทารูปํ. (๒)
เกนจิ วิฺเยฺยฺจ เกนจิ นวิฺเยฺยฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เกนจิ วิฺเยฺโย จ เกนจิ นวิฺเยฺโย จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – เกนจิ วิฺเยฺยฺจ เกนจิ นวิฺเยฺยฺจ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ เกนจิ วิฺเยฺยา จ เกนจิ นวิฺเยฺยา จ ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ขนฺเธ ปฏิจฺจ วตฺถุ, วตฺถุํ ปฏิจฺจ ขนฺธา, เอกํ มหาภูตํ…เป… มหาภูเต ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ กฏตฺตารูปํ อุปาทารูปํ (สํขิตฺตํ). (๓)
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
๑๗๙. เหตุยา นว, อารมฺมเณ นว…เป… อวิคเต นว.
อนุโลมํ.
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
๑๘๐. นเหตุยา นว, นอารมฺมเณ นว…เป… โนวิคเต นว (เอวํ จตฺตาริปิ คณนา ปริปุณฺณา).
๒-๖. สหชาต-ปจฺจย-นิสฺสย-สํสฏฺ-สมฺปยุตฺตวาโร
(สหชาตวาโรปิ ¶ ปจฺจยวาโรปิ นิสฺสยวาโรปิ สํสฏฺวาโรปิ สมฺปยุตฺตวาโรปิ เอวํ วิตฺถาเรตพฺพา ¶ . ปจฺจยวาเร วตฺถุ จ ปฺจายตนานิ จ ทสฺเสตพฺพานิ. ยถา ยถา ลพฺภติ ตํ ตํ กาตพฺพํ).
๗. ปฺหาวาโร
๑-๔. ปจฺจยานุโลมาทิ
๑๘๑. เกนจิ ¶ วิฺเยฺโย ธมฺโม เกนจิ วิฺเยฺยสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – เกนจิ วิฺเยฺยา เหตู สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… (สํขิตฺตํ).
เหตุยา นว, อารมฺมเณ นว…เป… อวิคเต นว.
อนุโลมํ.
นเหตุยา นว…เป… โนวิคเต นว (เอวํ จตฺตาริปิ คณนา ปริปุณฺณา).
ปจฺจนียํ.
เกนจิวิฺเยฺยทุกํ นิฏฺิตํ.
จูฬนฺตรทุกํ นิฏฺิตํ.
๓. อาสวโคจฺฉกํ
๑๔. อาสวทุกํ
๑. ปฏิจฺจวาโร
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๑. วิภงฺควาโร
เหตุปจฺจโย
๑. อาสวํ ¶ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสโว ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – กามาสวํ ปฏิจฺจ ทิฏฺาสโว อวิชฺชาสโว, ทิฏฺาสวํ ปฏิจฺจ ¶ กามาสโว อวิชฺชาสโว, อวิชฺชาสวํ ปฏิจฺจ กามาสโว ทิฏฺาสโว, ภวาสวํ ปฏิจฺจ อวิชฺชาสโว, ทิฏฺาสวํ ปฏิจฺจ อวิชฺชาสโว (เอเกกมฺปิ จกฺกํ กาตพฺพํ). (๑)
อาสวํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ โนอาสโว ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – อาสวํ ปฏิจฺจ อาสวสมฺปยุตฺตกา ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ. (๒)
อาสวํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสโว จ โนอาสโว จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – กามาสวํ ปฏิจฺจ ทิฏฺาสโว อวิชฺชาสโว สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ (จกฺกํ). (๓)
๒. โนอาสวํ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ โนอาสโว ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – โนอาสวํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ขนฺเธ ปฏิจฺจ วตฺถุ, วตฺถุํ ปฏิจฺจ ขนฺธา, เอกํ มหาภูตํ…เป… มหาภูเต ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ กฏตฺตารูปํ อุปาทารูปํ. (๑)
โนอาสวํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสโว ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – โนอาสเว ขนฺเธ ปฏิจฺจ อาสวา. (๒)
โนอาสวํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสโว จ โนอาสโว จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – โนอาสวํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา อาสวา จ จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๓)
๓. อาสวฺจ โนอาสวฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสโว ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – กามาสวฺจ สมฺปยุตฺตเก จ ขนฺเธ ปฏิจฺจ ทิฏฺาสโว อวิชฺชาสโว (จกฺกํ พนฺธิตพฺพํ). (๑)
อาสวฺจ ¶ โนอาสวฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ โนอาสโว ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – โนอาสวํ เอกํ ขนฺธฺจ ¶ อาสเว จ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๒)
อาสวฺจ โนอาสวฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสโว จ โนอาสโว จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – โนอาสวํ เอกํ ขนฺธฺจ กามาสวฺจ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา ทิฏฺาสโว อวิชฺชาสโว จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ จ…เป… (จกฺกํ. สํขิตฺตํ). (๓)
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
๔. เหตุยา นว, อารมฺมเณ นว (สพฺพตฺถ นว), วิปาเก เอกํ, อาหาเร นว…เป… อวิคเต นว.
อนุโลมํ.
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๑. วิภงฺควาโร
นเหตุปจฺจโย
๕. โนอาสวํ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ โนอาสโว ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – อเหตุกํ โนอาสวํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… อเหตุกปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ขนฺเธ ปฏิจฺจ วตฺถุ, วตฺถุํ ปฏิจฺจ ขนฺธา, เอกํ มหาภูตํ…เป… (ยาว อสฺสตฺตา). (๑)
โนอาสวํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสโว ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ ปฏิจฺจ วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห. (๒)
นอารมฺมณปจฺจโย
๖. อาสวํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ โนอาสโว ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นอารมฺมณปจฺจยา – อาสเว ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ. (๑)
โนอาสวํ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ โนอาสโว ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นอารมฺมณปจฺจยา – โนอาสเว ขนฺเธ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ขนฺเธ ปฏิจฺจ วตฺถุ, เอกํ มหาภูตํ…เป… (ยาว อสฺสตฺตา) ¶ . (๑)
อาสวฺจ โนอาสวฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ โนอาสโว ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นอารมฺมณปจฺจยา – อาสเว จ สมฺปยุตฺตเก จ ขนฺเธ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ (สํขิตฺตํ). (๑)
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๗. นเหตุยา ¶ ทฺเว, นอารมฺมเณ ตีณิ, นอธิปติยา นว, นอนนฺตเร ตีณิ, นสมนนฺตเร ตีณิ, นอฺมฺเ ตีณิ, นอุปนิสฺสเย ตีณิ, นปุเรชาเต นว, นปจฺฉาชาเต นว, นอาเสวเน นว, นกมฺเม ตีณิ, นวิปาเก นว, นอาหาเร เอกํ, นอินฺทฺริเย เอกํ, นฌาเน เอกํ, นมคฺเค เอกํ, นสมฺปยุตฺเต ตีณิ, นวิปฺปยุตฺเต นว, โนนตฺถิยา ตีณิ, โนวิคเต ตีณิ.
ปจฺจนียํ.
๓. ปจฺจยานุโลมปจฺจนียํ
เหตุทุกํ
๘. เหตุปจฺจยา นอารมฺมเณ ตีณิ, นอธิปติยา นว, นอนนฺตเร ตีณิ, นสมนนฺตเร ตีณิ, นอฺมฺเ ตีณิ, นอุปนิสฺสเย ตีณิ, นปุเรชาเต นว, นปจฺฉาชาเต นว, นอาเสวเน นว, นกมฺเม ตีณิ, นวิปาเก นว, นสมฺปยุตฺเต ตีณิ, นวิปฺปยุตฺเต นว, โนนตฺถิยา ตีณิ, โนวิคเต ตีณิ.
อนุโลมปจฺจนียํ.
๔. ปจฺจยปจฺจนียานุโลมํ
นเหตุทุกํ
๙. นเหตุปจฺจยา ¶ ¶ อารมฺมเณ ทฺเว, อนนฺตเร ทฺเว…เป… วิปาเก เอกํ…เป… มคฺเค เอกํ…เป… อวิคเต ทฺเว.
ปจฺจนียานุโลมํ.
๒. สหชาตวาโร
(สหชาตวาโร ปฏิจฺจวารสทิโส.)
๓. ปจฺจยวาโร
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๑. วิภงฺควาโร
เหตุปจฺจโย
๑๐. อาสวํ ¶ ธมฺมํ ปจฺจยา อาสโว ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา (อาสวมูลกํ ตีณิ, ปฏิจฺจสทิสา).
โนอาสวํ ธมฺมํ ปจฺจยา โนอาสโว ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – โนอาสวํ เอกํ ขนฺธํ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ขนฺเธ ปจฺจยา วตฺถุ, วตฺถุํ ปจฺจยา ขนฺธา, มหาภูเต ปจฺจยา จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ กฏตฺตารูปํ อุปาทารูปํ, วตฺถุํ ปจฺจยา โนอาสวา ขนฺธา. (๑)
โนอาสวํ ¶ ธมฺมํ ปจฺจยา อาสโว ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – โนอาสเว ขนฺเธ ปจฺจยา อาสวา, วตฺถุํ ปจฺจยา อาสวา. (๒)
โนอาสวํ ธมฺมํ ปจฺจยา อาสโว จ โนอาสโว จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – โนอาสวํ เอกํ ขนฺธํ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา อาสวา จ จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… วตฺถุํ ปจฺจยา อาสวา สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา. (๓)
๑๑. อาสวฺจ โนอาสวฺจ ธมฺมํ ปจฺจยา อาสโว ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – กามาสวฺจ สมฺปยุตฺตเก จ ขนฺเธ ปจฺจยา ทิฏฺาสโว อวิชฺชาสโว ¶ (จกฺกํ). กามาสวฺจ วตฺถฺุจ ปจฺจยา ทิฏฺาสโว อวิชฺชาสโว (จกฺกํ). (๑)
อาสวฺจ โนอาสวฺจ ธมฺมํ ปจฺจยา โนอาสโว ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – โนอาสวํ เอกํ ขนฺธฺจ อาสเว จ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… อาสวฺจ วตฺถฺุจ ปจฺจยา ¶ โนอาสวา ขนฺธา. (๒)
อาสวฺจ โนอาสวฺจ ธมฺมํ ปจฺจยา อาสโว จ โนอาสโว จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – โนอาสวํ เอกํ ขนฺธฺจ กามาสวฺจ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา ทิฏฺาสโว อวิชฺชาสโว จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… (จกฺกํ). กามาสวฺจ วตฺถฺุจ ปจฺจยา ทิฏฺาสโว อวิชฺชาสโว สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา (จกฺกํ. สํขิตฺตํ). (๓)
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
๑๒. เหตุยา นว, อารมฺมเณ นว, อธิปติยา นว…เป… วิปาเก เอกํ…เป… อวิคเต นว.
อนุโลมํ.
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๑. วิภงฺควาโร
นเหตุปจฺจโย
๑๓. โนอาสวํ ¶ ธมฺมํ ปจฺจยา โนอาสโว ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – อเหตุกํ โนอาสวํ เอกํ ขนฺธํ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… อเหตุกปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… (ยาว อสฺสตฺตา) จกฺขายตนํ ปจฺจยา จกฺขุวิฺาณํ…เป… กายายตนํ ปจฺจยา กายวิฺาณํ… วตฺถุํ ปจฺจยา อเหตุกา โนอาสวา ขนฺธา. (๑)
โนอาสวํ ธมฺมํ ปจฺจยา อาสโว ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ จ วตฺถฺุจ ปจฺจยา วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห. (๒)
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
๑๔. นเหตุยา ¶ ทฺเว, นอารมฺมเณ ตีณิ, นอธิปติยา นว…เป… นกมฺเม ตีณิ…เป… นวิปฺปยุตฺเต นว, โนนตฺถิยา ตีณิ, โนวิคเต ตีณิ (เอวํ สพฺเพ คณนา คเณตพฺพา).
๔. นิสฺสยวาโร
(นิสฺสยวาโร ปจฺจยวารสทิโส.)
๕. สํสฏฺวาโร
๑-๔. ปจฺจยานุโลมาทิ
๑๕. อาสวํ ¶ ¶ ธมฺมํ สํสฏฺโ อาสโว ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – กามาสวํ สํสฏฺโ ทิฏฺาสโว อวิชฺชาสโว (จกฺกํ. สํขิตฺตํ).
เหตุยา นว, อารมฺมเณ นว (สพฺพตฺถ นว), วิปาเก เอกํ…เป… อวิคเต นว.
นเหตุยา ทฺเว, นอธิปติยา นว, นปุเรชาเต นว, นปจฺฉาชาเต นว, นอาเสวเน นว, นกมฺเม ตีณิ, นวิปาเก นว, นฌาเน เอกํ, นมคฺเค เอกํ, นวิปฺปยุตฺเต นว.
๖. สมฺปยุตฺตวาโร
(คณนาปิ สมฺปยุตฺตวาโรปิ สํสฏฺวารสทิโส.)
๗. ปฺหาวาโร
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๑. วิภงฺควาโร
เหตุปจฺจโย
๑๖. อาสโว ธมฺโม อาสวสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – กามาสโว ทิฏฺาสวสฺส อวิชฺชาสวสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย; ภวาสโว อวิชฺชาสวสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย (จกฺกํ). (๑)
อาสโว ¶ ธมฺโม โนอาสวสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – อาสวา เหตู สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อาสโว ¶ ธมฺโม อาสวสฺส จ โนอาสวสฺส จ ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – กามาสโว ทิฏฺาสวสฺส อวิชฺชาสวสฺส สมฺปยุตฺตกานฺจ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย ¶ . (๓)
๑๗. โนอาสโว ธมฺโม โนอาสวสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – โนอาสวา เหตู สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
โนอาสโว ธมฺโม อาสวสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – โนอาสวา เหตู สมฺปยุตฺตกานํ อาสวานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
โนอาสโว ธมฺโม อาสวสฺส จ โนอาสวสฺส จ ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – โนอาสวา เหตู สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ อาสวานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
อาสโว จ โนอาสโว จ ธมฺมา โนอาสวสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – อาสวา จ โนอาสวา จ เหตู สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อารมฺมณปจฺจโย
๑๘. อาสโว ธมฺโม อาสวสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – อาสเว อารพฺภ อาสวา อุปฺปชฺชนฺติ. (๑)
อาสโว ¶ ธมฺโม โนอาสวสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – อาสเว อารพฺภ โนอาสวา ขนฺธา อุปฺปชฺชนฺติ. (๒)
อาสโว ธมฺโม อาสวสฺส จ โนอาสวสฺส จ ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – อาสเว อารพฺภ อาสวา จ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา อุปฺปชฺชนฺติ. (๓)
๑๙. โนอาสโว ธมฺโม โนอาสวสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – ทานํ…เป… สีลํ…เป… อุโปสถกมฺมํ…เป… ปุพฺเพ…เป… ฌานา…เป… อริยา มคฺคา วุฏฺหิตฺวา มคฺคํ ปจฺจเวกฺขนฺติ, ผลํ ปจฺจเวกฺขนฺติ, นิพฺพานํ ปจฺจเวกฺขนฺติ; นิพฺพานํ ¶ โคตฺรภุสฺส, โวทานสฺส, มคฺคสฺส, ผลสฺส, อาวชฺชนาย อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย; อริยา โนอาสเว ปหีเน กิเลเส…เป… วิกฺขมฺภิเต ¶ กิเลเส…เป… ปุพฺเพ สมุทาจิณฺเณ กิเลเส ชานนฺติ, จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ โนอาสเว ขนฺเธ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ; ทิพฺเพน จกฺขุนา รูปํ ปสฺสติ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา สทฺทํ สุณาติ, เจโตปริยาเณน โนอาสวจิตฺตสมงฺคิสฺส จิตฺตํ ชานาติ, อากาสานฺจายตนํ วิฺาณฺจายตนสฺส…เป… อากิฺจฺายตนํ เนวสฺานาสฺายตนสฺส…เป… รูปายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… โผฏฺพฺพายตนํ กายวิฺาณสฺส…เป… โนอาสวา ขนฺธา อิทฺธิวิธาณสฺส, เจโตปริยาณสฺส, ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติาณสฺส, ยถากมฺมูปคาณสฺส, อนาคตํสาณสฺส, อาวชฺชนาย อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
โนอาสโว ธมฺโม อาสวสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – ทานํ ทตฺวา…เป… ตํ อสฺสาเทติ อภินนฺทติ, ตํ อารพฺภ อาสวา อุปฺปชฺชนฺติ, สีลํ…เป… อุโปสถกมฺมํ…เป… ปุพฺเพ…เป… ฌานา…เป… จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ โนอาสเว ขนฺเธ อสฺสาเทติ อภินนฺทติ, ตํ อารพฺภ อาสวา อุปฺปชฺชนฺติ. (๒)
โนอาสโว ธมฺโม อาสวสฺส จ โนอาสวสฺส จ ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – ทานํ ทตฺวา…เป… (ทุติยคมนํ) โนอาสเว ขนฺเธ อสฺสาเทติ อภินนฺทติ, ตํ อารพฺภ อาสวา จ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา อุปฺปชฺชนฺติ. (๓)
๒๐. อาสโว ¶ จ โนอาสโว จ ธมฺมา อาสวสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – อาสเว จ สมฺปยุตฺตเก จ ขนฺเธ อารพฺภ อาสวา อุปฺปชฺชนฺติ. (๑)
อาสโว จ โนอาสโว จ ธมฺมา โนอาสวสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – อาสเว จ สมฺปยุตฺตเก จ ขนฺเธ อารพฺภ โนอาสวา ขนฺธา อุปฺปชฺชนฺติ ¶ . (๒)
อาสโว จ โนอาสโว จ ธมฺมา อาสวสฺส จ โนอาสวสฺส จ ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – อาสเว จ สมฺปยุตฺตเก จ ขนฺเธ อารพฺภ อาสวา จ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา อุปฺปชฺชนฺติ. (๓)
อธิปติปจฺจโย
๒๑. อาสโว ¶ ธมฺโม อาสวสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. อารมฺมณาธิปติ – อาสเว ครุํ กตฺวา อาสวา อุปฺปชฺชนฺติ (ตีณิ อารมฺมณสทิสา, ครุการมฺมณา กาตพฺพา).
โนอาสโว ธมฺโม โนอาสวสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณาธิปติ, สหชาตาธิปติ. อารมฺมณาธิปติ – ทานํ…เป… สีลํ…เป… อุโปสถกมฺมํ…เป… ปุพฺเพ…เป… ฌานา…เป… อริยา มคฺคา…เป… ผลํ…เป… นิพฺพานํ ครุํ…เป… นิพฺพานํ โคตฺรภุสฺส, โวทานสฺส, มคฺคสฺส, ผลสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย; จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ โนอาสเว ขนฺเธ ครุํ กตฺวา อสฺสาเทติ อภินนฺทติ, ตํ ครุํ กตฺวา ราโค อุปฺปชฺชติ, ทิฏฺิ อุปฺปชฺชติ. สหชาตาธิปติ – โนอาสวา อธิปติ สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
โนอาสโว ธมฺโม อาสวสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณาธิปติ, สหชาตาธิปติ. อารมฺมณาธิปติ – ทานํ…เป… โนอาสเว ขนฺเธ ครุํ กตฺวา อสฺสาเทติ อภินนฺทติ, ตํ ครุํ กตฺวา อาสวา ¶ อุปฺปชฺชนฺติ. สหชาตาธิปติ – โนอาสวา อธิปติ สมฺปยุตฺตกานํ อาสวานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
โนอาสโว ¶ ธมฺโม อาสวสฺส จ โนอาสวสฺส จ ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณาธิปติ, สหชาตาธิปติ. อารมฺมณาธิปติ – ทานํ…เป… โนอาสเว ขนฺเธ ครุํ กตฺวา อสฺสาเทติ อภินนฺทติ, ตํ ครุํ กตฺวา ราโค อุปฺปชฺชติ, ทิฏฺิ อุปฺปชฺชติ. สหชาตาธิปติ – โนอาสวา อธิปติ สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ อาสวานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
อาสโว จ โนอาสโว จ ธมฺมา อาสวสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. อารมฺมณาธิปติ – อาสเว จ สมฺปยุตฺตเก จ ขนฺเธ ครุํ กตฺวา อสฺสาเทติ…เป… อาสวา อุปฺปชฺชนฺติ (ตีณิ, ครุการมฺมณา).
อนนฺตรปจฺจโย
๒๒. อาสโว ¶ ธมฺโม อาสวสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา อาสวา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ อาสวานํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อาสโว ธมฺโม โนอาสวสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา อาสวา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ โนอาสวานํ ขนฺธานํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย; อาสวา วุฏฺานสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อาสโว ธมฺโม อาสวสฺส จ โนอาสวสฺส จ ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา อาสวา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ อาสวานํ สมฺปยุตฺตกานฺจ ขนฺธานํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๒๓. โนอาสโว ธมฺโม โนอาสวสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา โนอาสวา ขนฺธา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ โนอาสวานํ ขนฺธานํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย; อนุโลมํ โคตฺรภุสฺส…เป… ผลสมาปตฺติยา อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
โนอาสโว ธมฺโม อาสวสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา โนอาสวา ¶ ขนฺธา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ อาสวานํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย; อาวชฺชนา อาสวานํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
โนอาสโว ธมฺโม อาสวสฺส จ โนอาสวสฺส จ ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา โนอาสวา ขนฺธา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ อาสวานํ สมฺปยุตฺตกานฺจ ขนฺธานํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๒๔. อาสโว จ โนอาสโว จ ธมฺมา อาสวสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย… ตีณิ.
สมนนฺตรปจฺจยาทิ
๒๕. อาสโว ธมฺโม อาสวสฺส ธมฺมสฺส สมนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… นว… อฺมฺปจฺจเยน ปจฺจโย… นว… นิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… นว (วตฺถุ จ ทสฺเสตพฺพํ).
อุปนิสฺสยปจฺจโย
๒๖. อาสโว ¶ ธมฺโม อาสวสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณูปนิสฺสโย, อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – อาสวา อาสวานํ อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย (ตีณิ).
๒๗. โนอาสโว ธมฺโม โนอาสวสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณูปนิสฺสโย, อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – สทฺธํ อุปนิสฺสาย ทานํ เทติ…เป… สมาปตฺตึ อุปฺปาเทติ, มานํ ชปฺเปติ, ทิฏฺึ คณฺหาติ; สีลํ…เป… เสนาสนํ อุปนิสฺสาย ¶ ทานํ เทติ…เป… สงฺฆํ ภินฺทติ; สทฺธา…เป… เสนาสนํ สทฺธาย…เป… ผลสมาปตฺติยา อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
โนอาสโว ธมฺโม อาสวสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณูปนิสฺสโย, อนนฺตรูปนิสฺสโย ¶ , ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – สทฺธํ อุปนิสฺสาย มานํ ชปฺเปติ, ทิฏฺึ คณฺหาติ; สีลํ…เป… สงฺฆํ ภินฺทติ, สทฺธา…เป… เสนาสนํ ราคสฺส…เป… ปตฺถนาย อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
โนอาสโว ธมฺโม อาสวสฺส จ โนอาสวสฺส จ ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณูปนิสฺสโย, อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – สทฺธํ อุปนิสฺสาย มานํ ชปฺเปติ, ทิฏฺึ คณฺหาติ; สีลํ…เป… เสนาสนํ อุปนิสฺสาย…เป… ปาณํ หนติ…เป… สงฺฆํ ภินฺทติ, สทฺธา…เป… เสนาสนํ ราคสฺส…เป… ปตฺถนาย อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
อาสโว จ โนอาสโว จ ธมฺมา อาสวสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณูปนิสฺสโย, อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย… ตีณิ.
ปุเรชาตปจฺจโย
๒๘. โนอาสโว ธมฺโม โนอาสวสฺส ธมฺมสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณปุเรชาตํ, วตฺถุปุเรชาตํ. อารมฺมณปุเรชาตํ – จกฺขุํ ¶ …เป… วตฺถุํ (เอวํ วิตฺถาเรตพฺพํ), โผฏฺพฺพายตนํ กายวิฺาณสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. วตฺถุปุเรชาตํ – จกฺขายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… กายายตนํ กายวิฺาณสฺส, วตฺถุ โนอาสวานํ ¶ ขนฺธานํ ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
โนอาสโว ธมฺโม อาสวสฺส ธมฺมสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณปุเรชาตํ, วตฺถุปุเรชาตํ. อารมฺมณปุเรชาตํ – จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ อสฺสาเทติ อภินนฺทติ, ตํ อารพฺภ อาสวา อุปฺปชฺชนฺติ. วตฺถุปุเรชาตํ – วตฺถุ อาสวานํ ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
โนอาสโว ธมฺโม อาสวสฺส จ โนอาสวสฺส จ ธมฺมสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณปุเรชาตํ, วตฺถุปุเรชาตํ. อารมฺมณปุเรชาตํ – จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ อสฺสาเทติ อภินนฺทติ ¶ , ตํ อารพฺภ อาสวา จ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา อุปฺปชฺชนฺติ. วตฺถุปุเรชาตํ – วตฺถุ อาสวานฺจ อาสวสมฺปยุตฺตกานฺจ ขนฺธานํ ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
ปจฺฉาชาตปจฺจโย
๒๙. อาสโว ธมฺโม โนอาสวสฺส ธมฺมสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – ปจฺฉาชาตา อาสวา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
โนอาสโว ธมฺโม โนอาสวสฺส ธมฺมสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – ปจฺฉาชาตา โนอาสวา ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อาสโว จ โนอาสโว จ ธมฺมา โนอาสวสฺส ธมฺมสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – ปจฺฉาชาตา อาสวา จ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อาเสวนปจฺจโย
๓๐. อาสโว ธมฺโม อาสวสฺส ธมฺมสฺส อาเสวนปจฺจเยน ปจฺจโย… นว.
กมฺมปจฺจโย
๓๑. โนอาสโว ¶ ¶ ธมฺโม โนอาสวสฺส ธมฺมสฺส กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตา, นานากฺขณิกา. สหชาตา – โนอาสวา เจตนา สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. นานากฺขณิกา – โนอาสวา เจตนา วิปากานํ ขนฺธานํ กฏตฺตา จ รูปานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
โนอาสโว ธมฺโม อาสวสฺส ธมฺมสฺส กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย – โนอาสวา เจตนา สมฺปยุตฺตกานํ อาสวานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
โนอาสโว ¶ ธมฺโม อาสวสฺส จ โนอาสวสฺส จ ธมฺมสฺส กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย – โนอาสวา เจตนา สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ อาสวานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
วิปากาหารปจฺจยา
๓๒. โนอาสโว ธมฺโม โนอาสวสฺส ธมฺมสฺส วิปากปจฺจเยน ปจฺจโย… เอกํ, อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย – โนอาสวา อาหารา สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… กพฬีกาโร อาหาโร อิมสฺส กายสฺส อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
โนอาสโว ธมฺโม อาสวสฺส ธมฺมสฺส อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย – โนอาสวา อาหารา สมฺปยุตฺตกานํ อาสวานํ อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
โนอาสโว ธมฺโม อาสวสฺส จ โนอาสวสฺส จ ธมฺมสฺส อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย – โนอาสวา อาหารา สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ ¶ อาสวานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
อินฺทฺริยปจฺจยาทิ
๓๓. โนอาสโว ธมฺโม โนอาสวสฺส ธมฺมสฺส อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย – โนอาสวา อินฺทฺริยา สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ ¶ อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… จกฺขุนฺทฺริยํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… กายินฺทฺริยํ กายวิฺาณสฺส…เป… รูปชีวิตินฺทฺริยํ กฏตฺตารูปานํ อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย… ตีณิ… ฌานปจฺจเยน ปจฺจโย… ตีณิ… มคฺคปจฺจเยน ปจฺจโย… นว… สมฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย… นว.
วิปฺปยุตฺตปจฺจโย
๓๔. อาสโว ¶ ธมฺโม โนอาสวสฺส ธมฺมสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปจฺฉาชาตํ. สหชาตา – อาสวา จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. ปจฺฉาชาตา – อาสวา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
๓๕. โนอาสโว ธมฺโม โนอาสวสฺส ธมฺมสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ, ปจฺฉาชาตํ. สหชาตา – โนอาสวา ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ขนฺธา วตฺถุสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย, วตฺถุ ขนฺธานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. ปุเรชาตํ – จกฺขายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… กายายตนํ กายวิฺาณสฺส…เป… วตฺถุ โนอาสวานํ ขนฺธานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. ปจฺฉาชาตา – โนอาสวา ขนฺธา ปุเรชาตสฺส ¶ อิมสฺส กายสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
โนอาสโว ธมฺโม อาสวสฺส ธมฺมสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. ปุเรชาตํ – วตฺถุ อาสวานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
โนอาสโว ธมฺโม อาสวสฺส จ โนอาสวสฺส จ ธมฺมสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. ปุเรชาตํ – วตฺถุ อาสวานํ สมฺปยุตฺตกานฺจ ขนฺธานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๓๖. อาสโว จ โนอาสโว จ ธมฺมา โนอาสวสฺส ธมฺมสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปจฺฉาชาตํ. สหชาตา – อาสวา จ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. ปจฺฉาชาตา – อาสวา จ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อตฺถิปจฺจโย
๓๗. อาสโว ¶ ธมฺโม อาสวสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – กามาสโว ทิฏฺาสวสฺส อวิชฺชาสวสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย (จกฺกํ). (๑)
อาสโว ¶ ธมฺโม โนอาสวสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปจฺฉาชาตํ. สหชาตา – อาสวา สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. ปจฺฉาชาตา – อาสวา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อาสโว ธมฺโม อาสวสฺส จ โนอาสวสฺส จ ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – กามาสโว ทิฏฺาสวสฺส อวิชฺชาสวสฺส สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย (จกฺกํ). (๓)
๓๘. โนอาสโว ธมฺโม โนอาสวสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ, ปจฺฉาชาตํ, อาหารํ, อินฺทฺริยํ. สหชาโต – โนอาสโว เอโก ขนฺโธ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ…เป… (ยาว อสฺสตฺตา). ปุเรชาตํ – จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ อนิจฺจโต…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ; ทิพฺเพน จกฺขุนา รูปํ ปสฺสติ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา สทฺทํ สุณาติ. รูปายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… โผฏฺพฺพายตนํ กายวิฺาณสฺส…เป… จกฺขายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… กายายตนํ กายวิฺาณสฺส…เป… วตฺถุ โนอาสวานํ ขนฺธานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. ปจฺฉาชาตา – โนอาสวา ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; กพฬีกาโร อาหาโร อิมสฺส กายสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; รูปชีวิตินฺทฺริยํ กฏตฺตารูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
โนอาสโว ธมฺโม อาสวสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ. สหชาตา – โนอาสวา ขนฺธา อาสวานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. ปุเรชาตํ – จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ อสฺสาเทติ อภินนฺทติ, ตํ อารพฺภ อาสวา อุปฺปชฺชนฺติ, วตฺถุ อาสวานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
โนอาสโว ¶ ธมฺโม อาสวสฺส จ โนอาสวสฺส จ ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ. สหชาโต – โนอาสโว เอโก ขนฺโธ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ อาสวานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย…เป… ทฺเว ขนฺธา…เป… (จกฺกํ). (๓)
๓๙. อาสโว จ โนอาสโว จ ธมฺมา อาสวสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย – สหชาตํ ¶ , ปุเรชาตํ. สหชาโต – กามาสโว จ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา ทิฏฺาสวสฺส อวิชฺชาสวสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย (จกฺกํ). กามาสโว จ วตฺถุ จ ทิฏฺาสวสฺส อวิชฺชาสวสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย (จกฺกํ). (๑)
อาสโว จ โนอาสโว จ ธมฺมา โนอาสวสฺส ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ, ปจฺฉาชาตํ, อาหารํ, อินฺทฺริยํ. สหชาโต – โนอาสโว เอโก ขนฺโธ จ อาสวา จ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. สหชาตา – อาสวา มหาภูตา จ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย; อาสวา จ วตฺถุ จ โนอาสวานํ ขนฺธานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. ปจฺฉาชาตา – อาสวา จ กพฬีกาโร อาหาโร จ อิมสฺส กายสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. ปจฺฉาชาตา – อาสวา จ รูปชีวิตินฺทฺริยฺจ กฏตฺตารูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อาสโว จ โนอาสโว จ ธมฺมา อาสวสฺส จ โนอาสวสฺส จ ธมฺมสฺส อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย – สหชาตํ, ปุเรชาตํ. สหชาโต – โนอาสโว เอโก ขนฺโธ จ กามาสโว จ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ ทิฏฺาสวสฺส อวิชฺชาสวสฺส จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย…เป… ทฺเว ขนฺธา จ…เป… (จกฺกํ). สหชาโต – กามาสโว จ วตฺถุ จ ทิฏฺาสวสฺส อวิชฺชาสวสฺส สมฺปยุตฺตกานฺจ ขนฺธานํ อตฺถิปจฺจเยน ปจฺจโย (จกฺกํ). (๓)
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๔๐. เหตุยา ¶ สตฺต, อารมฺมเณ นว, อธิปติยา นว, อนนฺตเร นว, สมนนฺตเร นว, สหชาเต นว, อฺมฺเ นว, นิสฺสเย นว, อุปนิสฺสเย ¶ นว, ปุเรชาเต ตีณิ, ปจฺฉาชาเต ตีณิ, อาเสวเน นว, กมฺเม ตีณิ, วิปาเก เอกํ, อาหาเร ตีณิ…เป… มคฺเค นว, สมฺปยุตฺเต นว, วิปฺปยุตฺเต ปฺจ, อตฺถิยา นว, นตฺถิยา นว, วิคเต นว, อวิคเต นว.
อนุโลมํ.
ปจฺจนียุทฺธาโร
๔๑. อาสโว ¶ ธมฺโม อาสวสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อาสโว ธมฺโม โนอาสวสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อาสโว ธมฺโม อาสวสฺส จ โนอาสวสฺส จ ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๔๒. โนอาสโว ธมฺโม โนอาสวสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… กมฺมปจฺจเยน ปจฺจโย… อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย… อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
โนอาสโว ธมฺโม อาสวสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… ปุเรชาตปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย. (๒)
โนอาสโว ธมฺโม อาสวสฺส จ โนอาสวสฺส จ ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๔๓. อาสโว จ โนอาสโว จ ธมฺมา อาสวสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อาสโว ¶ จ โนอาสโว จ ธมฺมา โนอาสวสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อาสโว ¶ จ โนอาสโว จ ธมฺมา อาสวสฺส จ โนอาสวสฺส จ ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
๔๔. นเหตุยา นว, นอารมฺมเณ นว, นอธิปติยา นว (สพฺพตฺถ นว), โนอวิคเต นว.
ปจฺจนียํ.
๓. ปจฺจยานุโลมปจฺจนียํ
เหตุทุกํ
๔๕. เหตุปจฺจยา นอารมฺมเณ สตฺต, นอธิปติยา สตฺต, นอนนฺตเร สตฺต, นสมนนฺตเร สตฺต, นอฺมฺเ ตีณิ, นอุปนิสฺสเย สตฺต (สพฺพตฺถ สตฺต), นมคฺเค สตฺต, นสมฺปยุตฺเต ตีณิ, นวิปฺปยุตฺเต สตฺต, โนนตฺถิยา สตฺต, โนวิคเต สตฺต.
อนุโลมปจฺจนียํ.
๔. ปจฺจยปจฺจนียานุโลมํ
นเหตุทุกํ
๔๖. นเหตุปจฺจยา ¶ อารมฺมเณ นว, อธิปติยา นว (อนุโลมปทา ปริปุณฺณา), อวิคเต นว.
ปจฺจนียานุโลมํ.
อาสวทุกํ นิฏฺิตํ.
๑๕. สาสวทุกํ
๑. ปฏิจฺจวาโร
เหตุปจฺจโย
๔๗. สาสวํ ¶ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สาสโว ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – สาสวํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ขนฺเธ ปฏิจฺจ วตฺถุ, วตฺถุํ ปฏิจฺจ ขนฺธา, เอกํ มหาภูตํ…เป… มหาภูเต ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ กฏตฺตารูปํ อุปาทารูปํ. (๑)
อนาสวํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อนาสโว ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – อนาสวํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๑)
อนาสวํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สาสโว ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – อนาสเว ขนฺเธ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ. (๒)
อนาสวํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สาสโว จ อนาสโว จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – อนาสวํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๓)
สาสวฺจ อนาสวฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ สาสโว ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – อนาสเว ขนฺเธ จ มหาภูเต จ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ. (๑)
(ยถา ¶ จูฬนฺตรทุเก โลกิยทุกํ เอวํ กาตพฺพํ นินฺนานากรณํ.)
สาสวทุกํ นิฏฺิตํ.
๑๖. อาสวสมฺปยุตฺตทุกํ
๑. ปฏิจฺจวาโร
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๑. วิภงฺควาโร
เหตุปจฺจโย
๔๘. อาสวสมฺปยุตฺตํ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสวสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – อาสวสมฺปยุตฺตํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๑)
อาสวสมฺปยุตฺตํ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – อาสวสมฺปยุตฺเต ขนฺเธ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, โทมนสฺสสหคเต ขนฺเธ ปฏิจฺจ โมโห จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ. (๒)
อาสวสมฺปยุตฺตํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสวสมฺปยุตฺโต จ อาสววิปฺปยุตฺโต จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – อาสวสมฺปยุตฺตํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… โทมนสฺสสหคตํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา โมโห จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๓)
๔๙. อาสววิปฺปยุตฺตํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – อาสววิปฺปยุตฺตํ ¶ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… โทมนสฺสสหคตํ วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ โมหํ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ขนฺเธ ปฏิจฺจ วตฺถุ, วตฺถุํ ปฏิจฺจ ขนฺธา, เอกํ มหาภูตํ ปฏิจฺจ ตโย มหาภูตา, ตโย ¶ มหาภูเต ปฏิจฺจ เอกํ มหาภูตํ, ทฺเว มหาภูเต ปฏิจฺจ ทฺเว มหาภูตา, มหาภูเต ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ กฏตฺตารูปํ อุปาทารูปํ. (๑)
อาสววิปฺปยุตฺตํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสวสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – โทมนสฺสสหคตํ วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ โมหํ ปฏิจฺจ สมฺปยุตฺตกา ขนฺธา. (๒)
อาสววิปฺปยุตฺตํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสวสมฺปยุตฺโต จ อาสววิปฺปยุตฺโต จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – โทมนสฺสสหคตํ วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ โมหํ ปฏิจฺจ สมฺปยุตฺตกา ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ. (๓)
๕๐. อาสวสมฺปยุตฺตฺจ อาสววิปฺปยุตฺตฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสวสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – โทมนสฺสสหคตํ วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ เอกํ ขนฺธฺจ โมหฺจ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๑)
อาสวสมฺปยุตฺตฺจ อาสววิปฺปยุตฺตฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – อาสวสมฺปยุตฺเต ขนฺเธ จ มหาภูเต จ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, โทมนสฺสสหคเต วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ จ โมหฺจ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ. (๒)
อาสวสมฺปยุตฺตฺจ ¶ อาสววิปฺปยุตฺตฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสวสมฺปยุตฺโต จ อาสววิปฺปยุตฺโต จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – โทมนสฺสสหคตํ วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ เอกํ ขนฺธฺจ โมหฺจ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ, ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๓)
อารมฺมณปจฺจโย
๕๑. อาสวสมฺปยุตฺตํ ¶ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสวสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – อาสวสมฺปยุตฺตํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๑)
อาสวสมฺปยุตฺตํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – โทมนสฺสสหคเต วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ ปฏิจฺจ โมโห. (๒)
อาสวสมฺปยุตฺตํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสวสมฺปยุตฺโต จ อาสววิปฺปยุตฺโต จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ อารมฺมณปจฺจยา – โทมนสฺสสหคตํ วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา โมโห จ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๓)
๕๒. อาสววิปฺปยุตฺตํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – อาสววิปฺปยุตฺตํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… วตฺถุํ ปฏิจฺจ ขนฺธา. (๑) อาสววิปฺปยุตฺตํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสวสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – โทมนสฺสสหคตํ วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ โมหํ ปฏิจฺจ สมฺปยุตฺตกา ขนฺธา. (๒)
อาสวสมฺปยุตฺตฺจ อาสววิปฺปยุตฺตฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสวสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – โทมนสฺสสหคตํ วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ เอกํ ขนฺธฺจ โมหฺจ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๑)
อธิปติปจฺจโย
๕๓. อาสวสมฺปยุตฺตํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสวสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อธิปติปจฺจยา… ตีณิ.
อาสววิปฺปยุตฺตํ ¶ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสววิปฺปยุตฺโต ¶ ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อธิปติปจฺจยา – อาสววิปฺปยุตฺตํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… โทมนสฺสสหคตํ โมหํ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, เอกํ มหาภูตํ…เป… มหาภูเต ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ อุปาทารูปํ. (๑)
อาสววิปฺปยุตฺตํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสวสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อธิปติปจฺจยา – โทมนสฺสสหคตํ โมหํ ปฏิจฺจ สมฺปยุตฺตกา ขนฺธา. (๒)
อาสววิปฺปยุตฺตํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสวสมฺปยุตฺโต จ อาสววิปฺปยุตฺโต จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ อธิปติปจฺจยา – โทมนสฺสสหคตํ โมหํ ปฏิจฺจ สมฺปยุตฺตกา ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ. (๓)
๕๔. อาสวสมฺปยุตฺตฺจ อาสววิปฺปยุตฺตฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสวสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อธิปติปจฺจยา – โทมนสฺสสหคตํ เอกํ ขนฺธฺจ โมหฺจ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๑)
อาสวสมฺปยุตฺตฺจ อาสววิปฺปยุตฺตฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อธิปติปจฺจยา – อาสวสมฺปยุตฺเต ขนฺเธ จ มหาภูเต จ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, โทมนสฺสสหคเต ขนฺเธ จ โมหฺจ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ. (๒)
อาสวสมฺปยุตฺตฺจ อาสววิปฺปยุตฺตฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสวสมฺปยุตฺโต จ อาสววิปฺปยุตฺโต จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ อธิปติปจฺจยา – โทมนสฺสสหคตํ เอกํ ขนฺธฺจ โมหฺจ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๓)
(เอวํ สพฺเพ ปจฺจยา วิตฺถาเรตพฺพา. สํขิตฺตํ.)
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๕๕. เหตุยา ¶ ¶ นว, อารมฺมเณ ฉ, อธิปติยา นว, อนนฺตเร ฉ, สมนนฺตเร ฉ, สหชาเต นว, อฺมฺเ ฉ, นิสฺสเย นว, อุปนิสฺสเย ฉ, ปุเรชาเต ฉ, อาเสวเน ฉ, กมฺเม นว, วิปาเก เอกํ ¶ , อาหาเร นว, อินฺทฺริเย นว, ฌาเน นว, มคฺเค นว, สมฺปยุตฺเต ฉ, วิปฺปยุตฺเต นว, อตฺถิยา นว, นตฺถิยา ฉ, วิคเต ฉ, อวิคเต นว.
อนุโลมํ.
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๑. วิภงฺควาโร
นเหตุปจฺจโย
๕๖. อาสวสมฺปยุตฺตํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ ปฏิจฺจ วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห. (๑)
อาสววิปฺปยุตฺตํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – อเหตุกํ อาสววิปฺปยุตฺตํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… อเหตุกปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… (ยาว อาสฺสตฺตา). (๑)
นอารมฺมณปจฺจโย
๕๗. อาสวสมฺปยุตฺตํ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นอารมฺมณปจฺจยา – อาสวสมฺปยุตฺเต ขนฺเธ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ. (๑)
อาสววิปฺปยุตฺตํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นอารมฺมณปจฺจยา – อาสววิปฺปยุตฺเต ขนฺเธ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, โทมนสฺสสหคตํ วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ โมหํ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ขนฺเธ ¶ ปฏิจฺจ วตฺถุ, เอกํ มหาภูตํ…เป… (ยาว อสฺสตฺตา). (๑)
อาสวสมฺปยุตฺตฺจ อาสววิปฺปยุตฺตฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นอารมฺมณปจฺจยา – อาสวสมฺปยุตฺเต ขนฺเธ จ มหาภูเต จ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, โทมนสฺสสหคเต วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ จ โมหฺจ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ. (๑)
นอธิปติปจฺจโย
๕๘. อาสวสมฺปยุตฺตํ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสวสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นอธิปติปจฺจยา (สํขิตฺตํ).
นปุเรชาตปจฺจยาทิ
๕๙. อาสวสมฺปยุตฺตํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสวสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นปุเรชาตปจฺจยา – อรูเป อาสวสมฺปยุตฺตํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๑)
อาสวสมฺปยุตฺตํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นปุเรชาตปจฺจยา – อรูเป วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ ปฏิจฺจ วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห, อาสวสมฺปยุตฺเต ขนฺเธ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ. (๒)
อาสวสมฺปยุตฺตํ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสวสมฺปยุตฺโต จ อาสววิปฺปยุตฺโต จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ นปุเรชาตปจฺจยา – อรูเป วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา โมโห จ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๓)
๖๐. อาสววิปฺปยุตฺตํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นปุเรชาตปจฺจยา – อรูเป อาสววิปฺปยุตฺตํ เอกํ ขนฺธํ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… อาสววิปฺปยุตฺเต ¶ ขนฺเธ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, โทมนสฺสสหคตํ วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ โมหํ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… (ยาว อสฺสตฺตา). (๑)
อาสววิปฺปยุตฺตํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสวสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นปุเรชาตปจฺจยา – อรูเป วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ โมหํ ปฏิจฺจ สมฺปยุตฺตกา ขนฺธา. (๒)
๖๑. อาสวสมฺปยุตฺตฺจ อาสววิปฺปยุตฺตฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสวสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นปุเรชาตปจฺจยา – อรูเป วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ เอกํ ขนฺธฺจ โมหฺจ ปฏิจฺจ ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ จ…เป…. (๑)
อาสวสมฺปยุตฺตฺจ อาสววิปฺปยุตฺตฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นปุเรชาตปจฺจยา – อาสวสมฺปยุตฺเต ขนฺเธ จ มหาภูเต จ ¶ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, โทมนสฺสสหคเต วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ จ โมหฺจ ปฏิจฺจ จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ. (๒)
(นปจฺฉาชาตปจฺจยา นว, นอาเสวนปจฺจยา นว.)
นกมฺมปจฺจยาทิ
๖๒. อาสวสมฺปยุตฺตํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสวสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นกมฺมปจฺจยา – อาสวสมฺปยุตฺเต ขนฺเธ ปฏิจฺจ สมฺปยุตฺตกา เจตนา. (๑)
อาสววิปฺปยุตฺตํ ¶ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นกมฺมปจฺจยา – อาสววิปฺปยุตฺเต ขนฺเธ ปฏิจฺจ วิปฺปยุตฺตกา เจตนา. (๑)
อาสววิปฺปยุตฺตํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสวสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นกมฺมปจฺจยา – โทมนสฺสสหคตํ วิจิกิจฺฉาสหคตํ ¶ อุทฺธจฺจสหคตํ โมหํ ปฏิจฺจ สมฺปยุตฺตกา เจตนา. (๒)
อาสวสมฺปยุตฺตฺจ อาสววิปฺปยุตฺตฺจ ธมฺมํ ปฏิจฺจ อาสวสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นกมฺมปจฺจยา – โทมนสฺสสหคเต วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ จ โมหฺจ ปฏิจฺจ สมฺปยุตฺตกา เจตนา… นวิปากปจฺจยา… นอาหารปจฺจยา… นอินฺทฺริยปจฺจยา… นฌานปจฺจยา… นมคฺคปจฺจยา… นสมฺปยุตฺตปจฺจยา… นวิปฺปยุตฺตปจฺจยา… โนนตฺถิปจฺจยา… โนวิคตปจฺจยา.
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๖๓. นเหตุยา ทฺเว, นอารมฺมเณ ตีณิ, นอธิปติยา นว, นอนนฺตเร ตีณิ, นสมนนฺตเร ตีณิ, นอฺมฺเ ตีณิ, นอุปนิสฺสเย ตีณิ, นปุเรชาเต สตฺต, นปจฺฉาชาเต นว, นอาเสวเน นว, นกมฺเม จตฺตาริ, นวิปาเก นว, นอาหาเร เอกํ, นอินฺทฺริเย เอกํ, นฌาเน เอกํ, นมคฺเค เอกํ, นสมฺปยุตฺเต ตีณิ, นวิปฺปยุตฺเต ฉ, โนนตฺถิยา ตีณิ, โนวิคเต ตีณิ.
ปจฺจนียํ.
๓. ปจฺจยานุโลมปจฺจนียํ
เหตุทุกํ
๖๔. เหตุปจฺจยา ¶ ¶ นอารมฺมเณ ตีณิ…เป… นปุเรชาเต ฉ…เป… นวิปาเก นว…เป… นสมฺปยุตฺเต ตีณิ, นวิปฺปยุตฺเต จตฺตาริ, โนนตฺถิยา ตีณิ, โนวิคเต ตีณิ.
อนุโลมปจฺจนียํ.
๔. ปจฺจยปจฺจนียานุโลมํ
นเหตุทุกํ
๖๕. นเหตุปจฺจยา อารมฺมเณ ทฺเว, อนนฺตเร ทฺเว, สมนนฺตเร ทฺเว…เป… กมฺเม ทฺเว, วิปาเก เอกํ, อาหาเร ทฺเว…เป… มคฺเค เอกํ ¶ , สมฺปยุตฺเต ทฺเว, วิปฺปยุตฺเต ทฺเว…เป… อวิคเต ทฺเว.
๒. สหชาตวาโร
(สหชาตวาโร ปฏิจฺจวารสทิโส.)
๓. ปจฺจยวาโร
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๑. วิภงฺควาโร
เหตุปจฺจโย
๖๖. อาสวสมฺปยุตฺตํ ¶ ธมฺมํ ปจฺจยา อาสวสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา… ตีณิ (ปฏิจฺจวารสทิโส).
อาสววิปฺปยุตฺตํ ธมฺมํ ปจฺจยา อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – อาสววิปฺปยุตฺตํ เอกํ ขนฺธํ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… โทมนสฺสสหคตํ วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ โมหํ ปจฺจยา จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… ขนฺเธ ปจฺจยา วตฺถุ, วตฺถุํ ปจฺจยา ขนฺธา, เอกํ มหาภูตํ…เป… มหาภูเต ปจฺจยา จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ ¶ , กฏตฺตารูปํ, อุปาทารูปํ. วตฺถุํ ปจฺจยา อาสววิปฺปยุตฺตา ขนฺธา, วตฺถุํ ปจฺจยา โทมนสฺสสหคโต โมโห. (๑)
อาสววิปฺปยุตฺตํ ธมฺมํ ปจฺจยา อาสวสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – วตฺถุํ ปจฺจยา อาสวสมฺปยุตฺตกา ขนฺธา, โทมนสฺสสหคตํ วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ โมหํ ปจฺจยา สมฺปยุตฺตกา ขนฺธา. (๒)
อาสววิปฺปยุตฺตํ ธมฺมํ ปจฺจยา อาสวสมฺปยุตฺโต จ อาสววิปฺปยุตฺโต จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – วตฺถุํ ปจฺจยา อาสวสมฺปยุตฺตกา ขนฺธา, มหาภูเต ปจฺจยา จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ ¶ , โทมนสฺสสหคตํ วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ โมหํ ปจฺจยา สมฺปยุตฺตกา ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ, วตฺถุํ ปจฺจยา โทมนสฺสสหคตา ขนฺธา จ โมโห จ. (๓)
๖๗. อาสวสมฺปยุตฺตฺจ อาสววิปฺปยุตฺตฺจ ธมฺมํ ปจฺจยา อาสวสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – อาสวสมฺปยุตฺตํ เอกํ ขนฺธฺจ วตฺถฺุจ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ¶ ขนฺเธ จ…เป… โทมนสฺสสหคตํ วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ เอกํ ขนฺธฺจ โมหฺจ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ จ…เป…. (๑)
อาสวสมฺปยุตฺตฺจ อาสววิปฺปยุตฺตฺจ ธมฺมํ ปจฺจยา อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – อาสวสมฺปยุตฺเต ขนฺเธ จ มหาภูเต จ ปจฺจยา จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, โทมนสฺสสหคเต วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ จ โมหฺจ ปจฺจยา จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, โทมนสฺสสหคเต ขนฺเธ จ วตฺถฺุจ ปจฺจยา โทมนสฺสสหคโต โมโห. (๒)
อาสวสมฺปยุตฺตฺจ อาสววิปฺปยุตฺตฺจ ธมฺมํ ปจฺจยา อาสวสมฺปยุตฺโต จ อาสววิปฺปยุตฺโต จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – อาสวสมฺปยุตฺตํ เอกํ ขนฺธฺจ วตฺถฺุจ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… อาสวสมฺปยุตฺเต ขนฺเธ จ มหาภูเต จ ปจฺจยา จิตฺตสมุฏฺานํ รูปํ, โทมนสฺสสหคตํ วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ เอกํ ขนฺธฺจ โมหฺจ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… โทมนสฺสสหคตํ เอกํ ขนฺธฺจ วตฺถฺุจ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา โมโห ¶ จ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๓)
อารมฺมณปจฺจยาทิ
๖๘. อาสวสมฺปยุตฺตํ ¶ ธมฺมํ ปจฺจยา อาสวสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา… ตีณิ (ปฏิจฺจวารสทิสา).
อาสววิปฺปยุตฺตํ ธมฺมํ ปจฺจยา อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – อาสววิปฺปยุตฺตํ เอกํ ขนฺธํ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… วตฺถุํ ปจฺจยา ขนฺธา, จกฺขายตนํ ปจฺจยา จกฺขุวิฺาณํ…เป… กายายตนํ ปจฺจยา กายวิฺาณํ, วตฺถุํ ปจฺจยา อาสววิปฺปยุตฺตา ขนฺธา, วตฺถุํ ปจฺจยา โทมนสฺสสหคโต วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห. (๑)
อาสววิปฺปยุตฺตํ ธมฺมํ ปจฺจยา อาสวสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – วตฺถุํ ¶ ปจฺจยา อาสวสมฺปยุตฺตกา ขนฺธา, โทมนสฺสสหคตํ วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ โมหํ ปจฺจยา สมฺปยุตฺตกา ขนฺธา. (๒)
อาสววิปฺปยุตฺตํ ธมฺมํ ปจฺจยา อาสวสมฺปยุตฺโต จ อาสววิปฺปยุตฺโต จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ อารมฺมณปจฺจยา – วตฺถุํ ปจฺจยา โทมนสฺสสหคตา วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ขนฺธา โมโห จ. (๓)
๖๙. อาสวสมฺปยุตฺตฺจ อาสววิปฺปยุตฺตฺจ ธมฺมํ ปจฺจยา อาสวสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – อาสวสมฺปยุตฺตํ เอกํ ขนฺธฺจ วตฺถฺุจ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป…. (๑)
อาสวสมฺปยุตฺตฺจ อาสววิปฺปยุตฺตฺจ ธมฺมํ ปจฺจยา อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ ¶ อารมฺมณปจฺจยา – โทมนสฺสสหคเต วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ จ วตฺถฺุจ ปจฺจยา โทมนสฺสสหคโต วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห. (๒)
อาสวสมฺปยุตฺตฺจ อาสววิปฺปยุตฺตฺจ ธมฺมํ ปจฺจยา อาสวสมฺปยุตฺโต จ อาสววิปฺปยุตฺโต จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ อารมฺมณปจฺจยา – โทมนสฺสสหคตํ วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ เอกํ ขนฺธฺจ วตฺถฺุจ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา โมโห จ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… อธิปติปจฺจยา… อนนฺตรปจฺจยา…เป… อวิคตปจฺจยา. (๓)
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
๗๐. เหตุยา ¶ นว, อารมฺมเณ นว (สพฺพตฺถ นว), กมฺเม นว, วิปาเก เอกํ…เป… อวิคเต นว.
อนุโลมํ.
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๑. วิภงฺควาโร
นเหตุปจฺจโย
๗๑. อาสวสมฺปยุตฺตํ ¶ ธมฺมํ ปจฺจยา อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ ปจฺจยา วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห. (๑)
อาสววิปฺปยุตฺตํ ธมฺมํ ปจฺจยา อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – อเหตุกํ อาสววิปฺปยุตฺตํ เอกํ ขนฺธํ ปจฺจยา ตโย ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺานฺจ รูปํ…เป… ทฺเว ขนฺเธ…เป… อเหตุกปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป… (ยาว อสฺสตฺตา) จกฺขายตนํ ปจฺจยา จกฺขุวิฺาณํ…เป… กายายตนํ ปจฺจยา กายวิฺาณํ, วตฺถุํ ปจฺจยา อเหตุกา อาสววิปฺปยุตฺตา ขนฺธา, วตฺถุํ ปจฺจยา วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห. (๑)
อาสวสมฺปยุตฺตฺจ ¶ อาสววิปฺปยุตฺตฺจ ธมฺมํ ปจฺจยา อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ จ วตฺถฺุจ ปจฺจยา วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห. (๑) (สํขิตฺตํ.)
๒. ปจฺจยปจฺจนียํ
๒. สงฺขฺยาวาโร
สุทฺธํ
๗๒. นเหตุยา ตีณิ, นอารมฺมเณ ตีณิ, นอธิปติยา นว, นอนนฺตเร ตีณิ, นสมนนฺตเร ตีณิ, นอฺมฺเ ตีณิ, นอุปนิสฺสเย ตีณิ, นปุเรชาเต สตฺต, นปจฺฉาชาเต นว, นอาเสวเน นว, นกมฺเม จตฺตาริ ¶ , นวิปาเก นว, นอาหาเร เอกํ, นอินฺทฺริเย เอกํ, นฌาเน ¶ เอกํ, นมคฺเค เอกํ, นสมฺปยุตฺเต ตีณิ, นวิปฺปยุตฺเต ฉ, โนนตฺถิยา ตีณิ, โนวิคเต ตีณิ (เอวํ อิตเรปิ ทฺเว คณนา กาตพฺพา).
๔. นิสฺสยวาโร
(นิสฺสยวาโรปิ ปจฺจยวารสทิโส.)
๕. สํสฏฺวาโร
๑-๔. ปจฺจยานุโลมาทิ
๗๓. อาสวสมฺปยุตฺตํ ธมฺมํ สํสฏฺโ อาสวสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา (สํขิตฺตํ).
เหตุยา ฉ, อารมฺมเณ ฉ, อธิปติยา ฉ (สพฺพตฺถ ฉ), วิปาเก เอกํ…เป… อวิคเต ฉ.
อาสวสมฺปยุตฺตํ ธมฺมํ สํสฏฺโ อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ สํสฏฺโ ¶ วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห. (๑)
อาสววิปฺปยุตฺตํ ธมฺมํ สํสฏฺโ อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา…เป….
นเหตุยา ทฺเว, นอธิปติยา ฉ, นปุเรชาเต ฉ, นปจฺฉาชาเต ฉ, นอาเสวเน ฉ, นกมฺเม จตฺตาริ, นวิปาเก ฉ, นฌาเน เอกํ, นมคฺเค เอกํ, นวิปฺปยุตฺเต ฉ (เอวํ อิตเรปิ ทฺเว คณนา กาตพฺพา).
๖. สมฺปยุตฺตวาโร
(สมฺปยุตฺตวาโรปิ สํสฏฺวารสทิโส.)
๗. ปฺหาวาโร
๑. ปจฺจยานุโลมํ
๑. วิภงฺควาโร
เหตุปจฺจโย
๗๔. อาสวสมฺปยุตฺโต ¶ ธมฺโม อาสวสมฺปยุตฺตสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – อาสวสมฺปยุตฺตา เหตู สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อาสวสมฺปยุตฺโต ¶ ธมฺโม อาสววิปฺปยุตฺตสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – อาสวสมฺปยุตฺตา เหตู จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย; โทโส โมหสฺส จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อาสวสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อาสวสมฺปยุตฺตสฺส จ อาสววิปฺปยุตฺตสฺส จ ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – อาสวสมฺปยุตฺตา เหตู สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย; โทโส สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ โมหสฺส จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๗๕. อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อาสววิปฺปยุตฺตสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – อาสววิปฺปยุตฺตา ¶ เหตู สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย; โทมนสฺสสหคโต วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป…. (๑)
อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อาสวสมฺปยุตฺตสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – โทมนสฺสสหคโต วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อาสววิปฺปยุตฺโต ¶ ธมฺโม อาสวสมฺปยุตฺตสฺส จ อาสววิปฺปยุตฺตสฺส จ ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – โทมนสฺสสหคโต วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๗๖. อาสวสมฺปยุตฺโต จ อาสววิปฺปยุตฺโต จ ธมฺมา อาสวสมฺปยุตฺตสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – โทโส จ โมโห จ อาสวสมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อาสวสมฺปยุตฺโต จ อาสววิปฺปยุตฺโต จ ธมฺมา อาสววิปฺปยุตฺตสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – โทโส จ โมโห จ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อาสวสมฺปยุตฺโต จ อาสววิปฺปยุตฺโต จ ธมฺมา อาสวสมฺปยุตฺตสฺส จ อาสววิปฺปยุตฺตสฺส จ ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย – โทโส จ โมโห ¶ จ สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
อารมฺมณปจฺจโย
๗๗. อาสวสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อาสวสมฺปยุตฺตสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย – อาสวสมฺปยุตฺเต ขนฺเธ อารพฺภ อาสวสมฺปยุตฺตกา ขนฺธา อุปฺปชฺชนฺติ. (๑)
อาสวสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อาสววิปฺปยุตฺตสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – อาสวสมฺปยุตฺเต ขนฺเธ อารพฺภ อาสววิปฺปยุตฺตา ขนฺธา จ โมโห จ อุปฺปชฺชนฺติ. (๒)
อาสวสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อาสวสมฺปยุตฺตสฺส จ อาสววิปฺปยุตฺตสฺส จ ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – อาสวสมฺปยุตฺเต ขนฺเธ อารพฺภ โทมนสฺสสหคตา วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ขนฺธา จ โมโห จ อุปฺปชฺชนฺติ. (๓)
๗๘. อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อาสววิปฺปยุตฺตสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – ทานํ ¶ ทตฺวา สีลํ…เป… อุโปสถกมฺมํ กตฺวา ตํ ปจฺจเวกฺขติ; ปุพฺเพ สุจิณฺณานิ…เป… ฌานา…เป… อริยา มคฺคํ…เป… ผลํ…เป… นิพฺพานํ…เป… นิพฺพานํ โคตฺรภุสฺส, โวทานสฺส, มคฺคสฺส, ผลสฺส, อาวชฺชนาย อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย; อริยา อาสววิปฺปยุตฺเต ปหีเน กิเลเส ปจฺจเวกฺขนฺติ; วิกฺขมฺภิเต…เป… ปุพฺเพ…เป… จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ อาสววิปฺปยุตฺเต ขนฺเธ อนิจฺจโต ทุกฺขโต อนตฺตโต วิปสฺสติ. (อิธ อสฺสาทนา นตฺถิ) ทิพฺเพน จกฺขุนา รูปํ ปสฺสติ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา สทฺทํ สุณาติ. เจโตปริยาเณน อาสววิปฺปยุตฺตจิตฺตสมงฺคิสฺส จิตฺตํ ชานาติ, อากาสานฺจายตนํ วิฺาณฺจายตนสฺส…เป… อากิฺจฺายตนํ เนวสฺานาสฺายตนสฺส…เป… รูปายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… โผฏฺพฺพายตนํ กายวิฺาณสฺส…เป… อาสววิปฺปยุตฺตา ¶ ขนฺธา อิทฺธิวิธาณสฺส, เจโตปริยาณสฺส, ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติาณสฺส, ยถากมฺมูปคาณสฺส, อนาคตํสาณสฺส, อาวชฺชนาย โมหสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อาสววิปฺปยุตฺโต ¶ ธมฺโม อาสวสมฺปยุตฺตสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – ทานํ ทตฺวา สีลํ…เป… อุโปสถกมฺมํ กตฺวา ตํ อสฺสาเทติ อภินนฺทติ, ตํ อารพฺภ ราโค อุปฺปชฺชติ, ทิฏฺิ…เป… วิจิกิจฺฉา…เป… อุทฺธจฺจํ…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ; ปุพฺเพ สุจิณฺณานิ…เป… ฌานา วุฏฺหิตฺวา ฌานํ…เป… จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ อาสววิปฺปยุตฺเต ขนฺเธ อสฺสาเทติ อภินนฺทติ, ตํ อารพฺภ ราโค…เป… ทิฏฺิ… โทมนสฺสํ… วิจิกิจฺฉา… อุทฺธจฺจํ อุปฺปชฺชติ. (๒)
อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อาสวสมฺปยุตฺตสฺส จ อาสววิปฺปยุตฺตสฺส จ ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ อาสววิปฺปยุตฺเต ขนฺเธ อารพฺภ โทมนสฺสสหคตา วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ขนฺธา จ โมโห จ อุปฺปชฺชนฺติ. (๓)
๗๙. อาสวสมฺปยุตฺโต จ อาสววิปฺปยุตฺโต จ ธมฺมา อาสวสมฺปยุตฺตสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – โทมนสฺสสหคเต วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ จ โมหฺจ อารพฺภ อาสวสมฺปยุตฺตา ขนฺธา อุปฺปชฺชนฺติ. (๑)
อาสวสมฺปยุตฺโต จ อาสววิปฺปยุตฺโต จ ธมฺมา อาสววิปฺปยุตฺตสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย – โทมนสฺสสหคเต วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ จ โมหฺจ อารพฺภ อาสววิปฺปยุตฺตา ขนฺธา จ โมโห ¶ จ อุปฺปชฺชนฺติ. (๒)
อาสวสมฺปยุตฺโต จ อาสววิปฺปยุตฺโต จ ธมฺมา อาสวสมฺปยุตฺตสฺส จ อาสววิปฺปยุตฺตสฺส จ ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย – โทมนสฺสสหคเต วิจิกิจฺฉาสหคเต อุทฺธจฺจสหคเต ขนฺเธ จ โมหฺจ อารพฺภ โทมนสฺสสหคตา วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ขนฺธา จ โมโห จ อุปฺปชฺชนฺติ. (๓)
อธิปติปจฺจโย
๘๐. อาสวสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อาสวสมฺปยุตฺตสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณาธิปติ, สหชาตาธิปติ. อารมฺมณาธิปติ – อาสวสมฺปยุตฺเต ขนฺเธ ครุํ กตฺวา อาสวสมฺปยุตฺตกา ขนฺธา อุปฺปชฺชนฺติ. สหชาตาธิปติ – อาสวสมฺปยุตฺตาธิปติ สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อาสวสมฺปยุตฺโต ¶ ธมฺโม อาสววิปฺปยุตฺตสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. สหชาตาธิปติ – อาสวสมฺปยุตฺตาธิปติ จิตฺตสมุฏฺานานํ รูปานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย; โทมนสฺสสหคตาธิปติ โมหสฺส จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อาสวสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อาสวสมฺปยุตฺตสฺส จ อาสววิปฺปยุตฺตสฺส จ ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. สหชาตาธิปติ – อาสวสมฺปยุตฺตาธิปติ สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย; โทมนสฺสสหคตาธิปติ สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ โมหสฺส จ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๘๑. อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อาสววิปฺปยุตฺตสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย ¶ – อารมฺมณาธิปติ, สหชาตาธิปติ. อารมฺมณาธิปติ – ทานํ ทตฺวา, สีลํ…เป… อุโปสถกมฺมํ กตฺวา ตํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขติ; ปุพฺเพ สุจิณฺณานิ…เป… ฌานา…เป… อริยา มคฺคา วุฏฺหิตฺวา มคฺคํ…เป… ผลํ…เป… นิพฺพานํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขนฺติ; นิพฺพานํ ¶ โคตฺรภุสฺส, โวทานสฺส, มคฺคสฺส, ผลสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. สหชาตาธิปติ – อาสววิปฺปยุตฺตาธิปติ สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺานานฺจ รูปานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อาสวสมฺปยุตฺตสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย. อารมฺมณาธิปติ – ทานํ ทตฺวา สีลํ…เป… อุโปสถกมฺมํ กตฺวา ตํ ครุํ กตฺวา อสฺสาเทติ อภินนฺทติ, ตํ ครุํ กตฺวา ราโค อุปฺปชฺชติ, ทิฏฺิ อุปฺปชฺชติ, ปุพฺเพ สุจิณฺณานิ…เป… ฌานา…เป… จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ อาสววิปฺปยุตฺเต ขนฺเธ ครุํ กตฺวา อสฺสาเทติ อภินนฺทติ, ตํ ครุํ กตฺวา ราโค อุปฺปชฺชติ, ทิฏฺิ อุปฺปชฺชติ. (๒)
อนนฺตรปจฺจโย
๘๒. อาสวสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อาสวสมฺปยุตฺตสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา อาสวสมฺปยุตฺตกา ขนฺธา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ อาสวสมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อาสวสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อาสววิปฺปยุตฺตสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา โทมนสฺสสหคตา วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ¶ ขนฺธา ปจฺฉิมสฺส ปจฺฉิมสฺส โทมนสฺสสหคตสฺส วิจิกิจฺฉาสหคตสฺส อุทฺธจฺจสหคตสฺส โมหสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ¶ ปจฺจโย; อาสวสมฺปยุตฺตา ขนฺธา วุฏฺานสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อาสวสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อาสวสมฺปยุตฺตสฺส จ อาสววิปฺปยุตฺตสฺส จ ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา โทมนสฺสสหคตา วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ขนฺธา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ โทมนสฺสสหคตานํ วิจิกิจฺฉาสหคตานํ อุทฺธจฺจสหคตานํ ขนฺธานํ โมหสฺส จ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๘๓. อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อาสววิปฺปยุตฺตสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริโม ปุริโม โทมนสฺสสหคโต วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห ปจฺฉิมสฺส ปจฺฉิมสฺส ¶ โทมนสฺสสหคตสฺส วิจิกิจฺฉาสหคตสฺส อุทฺธจฺจสหคตสฺส โมหสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย; ปุริมา ปุริมา อาสววิปฺปยุตฺตา ขนฺธา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ อาสววิปฺปยุตฺตานํ ขนฺธานํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย; อนุโลมํ โคตฺรภุสฺส…เป… ผลสมาปตฺติยา อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อาสวสมฺปยุตฺตสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริโม ปุริโม โทมนสฺสสหคโต วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ โทมนสฺสสหคตานํ วิจิกิจฺฉาสหคตานํ อุทฺธจฺจสหคตานํ ขนฺธานํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย; อาวชฺชนา อาสวสมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อาสวสมฺปยุตฺตสฺส จ อาสววิปฺปยุตฺตสฺส จ ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริโม ปุริโม โทมนสฺสสหคโต ¶ วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโห ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ โทมนสฺสสหคตานํ วิจิกิจฺฉาสหคตานํ อุทฺธจฺจสหคตานํ ขนฺธานํ โมหสฺส จ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย; อาวชฺชนา โทมนสฺสสหคตานํ วิจิกิจฺฉาสหคตานํ อุทฺธจฺจสหคตานํ ขนฺธานํ โมหสฺส จ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๘๔. อาสวสมฺปยุตฺโต ¶ จ อาสววิปฺปยุตฺโต จ ธมฺมา อาสวสมฺปยุตฺตสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา โทมนสฺสสหคตา วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ขนฺธา จ โมโห จ ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ โทมนสฺสสหคตานํ วิจิกิจฺฉาสหคตานํ อุทฺธจฺจสหคตานํ ขนฺธานํ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อาสวสมฺปยุตฺโต จ อาสววิปฺปยุตฺโต จ ธมฺมา อาสววิปฺปยุตฺตสฺส ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา โทมนสฺสสหคตา วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ขนฺธา จ โมโห จ ปจฺฉิมสฺส ปจฺฉิมสฺส โทมนสฺสสหคตสฺส วิจิกิจฺฉาสหคตสฺส อุทฺธจฺจสหคตสฺส โมหสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย; โทมนสฺสสหคตา วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ขนฺธา จ โมโห จ วุฏฺานสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อาสวสมฺปยุตฺโต ¶ จ อาสววิปฺปยุตฺโต จ ธมฺมา อาสวสมฺปยุตฺตสฺส จ อาสววิปฺปยุตฺตสฺส จ ธมฺมสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย – ปุริมา ปุริมา โทมนสฺสสหคตา วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ขนฺธา จ โมโห จ ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ โทมนสฺสสหคตานํ วิจิกิจฺฉาสหคตานํ อุทฺธจฺจสหคตานํ ¶ ขนฺธานํ โมหสฺส จ อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
สมนนฺตรปจฺจยาทิ
๘๕. อาสวสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อาสวสมฺปยุตฺตสฺส ธมฺมสฺส สมนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย… สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย… นว… อฺมฺปจฺจเยน ปจฺจโย… ฉ… นิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย… นว.
อุปนิสฺสยปจฺจโย
๘๖. อาสวสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อาสวสมฺปยุตฺตสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณูปนิสฺสโย, อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – อาสวสมฺปยุตฺตา ขนฺธา อาสวสมฺปยุตฺตานํ ขนฺธานํ อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อาสวสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อาสววิปฺปยุตฺตสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย ¶ – อาสวสมฺปยุตฺตา ขนฺธา อาสววิปฺปยุตฺตานํ ขนฺธานํ โมหสฺส จ อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อาสวสมฺปยุตฺโต ธมฺโม อาสวสมฺปยุตฺตสฺส จ อาสววิปฺปยุตฺตสฺส จ ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – อาสวสมฺปยุตฺตกา ขนฺธา โทมนสฺสสหคตานํ วิจิกิจฺฉาสหคตานํ อุทฺธจฺจสหคตานํ ขนฺธานํ โมหสฺส จ อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๘๗. อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อาสววิปฺปยุตฺตสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณูปนิสฺสโย, อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – สทฺธํ อุปนิสฺสาย ¶ ทานํ เทติ…เป… สีลํ…เป… ปฺํ… กายิกํ สุขํ…เป… เสนาสนํ… โมหํ อุปนิสฺสาย ทานํ เทติ…เป… สมาปตฺตึ ¶ อุปฺปาเทติ; สทฺธา…เป… ปฺา… กายิกํ สุขํ… กายิกํ ทุกฺขํ… โมโห จ สทฺธาย…เป… โมหสฺส จ อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อาสวสมฺปยุตฺตสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณูปนิสฺสโย, อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – สทฺธํ อุปนิสฺสาย มานํ ชปฺเปติ, ทิฏฺึ คณฺหาติ; สีลํ…เป… ปฺํ… กายิกํ สุขํ… กายิกํ ทุกฺขํ… อุตุํ… โภชนํ… เสนาสนํ… โมหํ อุปนิสฺสาย ปาณํ หนติ…เป… สงฺฆํ ภินฺทติ; สทฺธา…เป… โมโห จ ราคสฺส…เป… ปตฺถนาย อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อาสวสมฺปยุตฺตสฺส จ อาสววิปฺปยุตฺตสฺส จ ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – สทฺธา… สีลํ…เป… โมโห โทมนสฺสสหคตานํ วิจิกิจฺฉาสหคตานํ อุทฺธจฺจสหคตานํ ขนฺธานํ โมหสฺส จ อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๓)
๘๘. อาสวสมฺปยุตฺโต จ อาสววิปฺปยุตฺโต จ ธมฺมา อาสวสมฺปยุตฺตสฺส ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย ¶ …เป…. ปกตูปนิสฺสโย – โทมนสฺสสหคตา วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ขนฺธา จ โมโห จ อาสวสมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (ปุจฺฉิตพฺพํ มูลํ) โทมนสฺสสหคตา วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ขนฺธา จ โมโห จ อาสวสมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อาสวสมฺปยุตฺโต ¶ จ อาสววิปฺปยุตฺโต จ ธมฺมา อาสวสมฺปยุตฺตสฺส จ อาสววิปฺปยุตฺตสฺส จ ธมฺมสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย – อนนฺตรูปนิสฺสโย, ปกตูปนิสฺสโย…เป…. ปกตูปนิสฺสโย – โทมนสฺสสหคตา วิจิกิจฺฉาสหคตา อุทฺธจฺจสหคตา ¶ ขนฺธา จ โมโห จ โทมนสฺสสหคตานํ วิจิกิจฺฉาสหคตานํ อุทฺธจฺจสหคตานํ ขนฺธานํ โมหสฺส จ อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. (๒)
ปุเรชาตปจฺจโย
๘๙. อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อาสววิปฺปยุตฺตสฺส ธมฺมสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณปุเรชาตํ, วตฺถุปุเรชาตํ. อารมฺมณปุเรชาตํ – จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ อนิจฺจโต ทุกฺขโต อนตฺตโต วิปสฺสติ; ทิพฺเพน จกฺขุนา รูปํ ปสฺสติ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา สทฺทํ สุณาติ. รูปายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… โผฏฺพฺพายตนํ กายวิฺาณสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. วตฺถุปุเรชาตํ – จกฺขายตนํ จกฺขุวิฺาณสฺส…เป… กายายตนํ กายวิฺาณสฺส…เป… วตฺถุ อาสววิปฺปยุตฺตานํ ขนฺธานํ โมหสฺส จ ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย. (๑)
อาสววิปฺปยุตฺโต ธมฺโม อาสวสมฺปยุตฺตสฺส ธมฺมสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย – อารมฺมณปุเรชาตํ, วตฺถุปุเรชาตํ. อารมฺมณปุเรชาตํ – จกฺขุํ…เป… วตฺถุํ อสฺสาเทติ อภินนฺทติ, ตํ อารพฺภ ราโค อุปฺปชฺชติ…เป… โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติ. วตฺถุปุเรชาตํ – วต