📜
นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส
จูฬคนฺถวํสปาฬิ
๑. ปิฏกตฺตยปริจฺเฉโท
นมสฺเสตฺวาน สมฺพุทฺธํ, อคฺควํสวรํวรํ;
นตฺวาน ธมฺมํ พุทฺธชํ, สงฺฆฺจาปินิรงฺคณํ.
คนฺถวํสมฺปิ นิสฺสาย, คนฺถวํสํ ปกถิสฺสํ;
ติเปฏกสมาหารํ, สาธุนํ ชงฺฆทาสกํ.
วิมติโนทนมารมฺภํ, ตํ เม สุณาถ สาธโว;
สพฺพมฺปิ พุทฺธวจนํ, วิมุตฺติ จ สเหตุกํ.
โหติ เอกวิธํเยว, ติวิธํ ปิฏเกน จ;
ตฺจ สพฺพมฺปิ เกวลํ, ปฺจวิธํ นิกายโต.
องฺคโต จ นววิธํ, ธมฺมกฺขนฺธคณนโต;
จตุราสีติ สหสฺส, ธมฺมกฺขนฺธปเภทนนฺติ.
กถํ ปิฏกโต ปิฏกฺหิ ติวิธํ โหติ?
วินยปิฏกํ, อภิธมฺมปิฏกํ สุตฺตนฺตปิฏกนฺติ. ตตฺถ กตมํ วินย ปิฏกํ? ปาราชิกกณฺฑํ, ปาจิตฺติยกณฺฑํ, มหาวคฺคกณฺฑํ, จุลฺลวคฺคกณฺฑํ, ปริวารกณฺฑนฺติ. อิมานิ กณฺฑานิ วินยปิฏกํ นาม.
กตมํ อภิธมฺมปิฏกํ? ธมฺมสงฺคณี-ปกรณํ, วิภงฺค-ปกรณํ, ธาตุกถา-ปกรณํ, ปุคฺคลปฺตฺติ-ปกรณํ, กถาวตฺถุ-ปกรณํ, ยมก-ปกรณํ, ปฏฺาน-ปกรณนฺติ. อิมานิ สตฺต ปกรณานิ อภิธมฺมปิฏกํ นาม. กตมํ สุตฺตนฺตปิฏกํ? สีลกฺขนฺธวคฺคาทิกํ, อวเสสํ พุทฺธวจนํ สุตฺตนฺตปิฏกํ นาม.
กถํ นิกายโต? นิกายา ปฺจ วิธา โหนฺติ. ทีฆนิกาโย, มชฺฌิมนิกาโย, สํยุตฺตนิกาโย, องฺคุตฺตรนิกาโย, ขุทฺทกนิกาโยติ.
ตตฺถ กตโม ทีฆ-นิกาโย? สีลกฺขนฺธวคฺโค, มหาวคฺโค, ปาถิกวคฺโคติ, อิเม ตโย วคฺคา ทีฆนิกาโย นาม. อิเมสุ ตีสุ วคฺเคสุ, จตุตึส วคฺคานิ จ โหนฺติ. [จตุตึเสว สุตฺตนฺตา, สีลกฺขนฺธวคฺคาทิกา, ยสฺส ภวนฺติ โส เยว ทีฆนิกาย นาม โหติ.]
กตโม มชฺฌิมนิกาโย? มูลปณฺณาโส, มชฺฌิมปณฺณาโส, อุปริปณฺณาโสติ, อิเม ตโย ปณฺณาสา มชฺฌิมนิกาโย นาม. อิเมสุ ตีสุ ปณฺณาเสสุ ทฺเวปฺาสาธิก-สุตฺต-สตานิ โหนฺติ [ทิยฑฺฒสตสุตฺตนฺตา, ทฺวิ สุตฺตํ ยสฺส สนฺติโส, มชฺฌิมนิกาโย นาโม มูลปณฺณาสมาทิ โหติ.]
กตโม สํยุตฺตนิกาโย? สคาถาวคฺโค, นิทานวคฺโค, ขนฺธกวคฺโค, สฬายตนวคฺโค, มหาวคฺโคติ, อิเม ปฺจ วคฺคา สํยุตฺตนิกาโย นาม. อิเมสุ ปฺจสุ วคฺเคสุ ทฺวาสฏฺิสุตฺตสตฺตสตาธิกสตฺต-สุตฺตสหสฺสานิ โหนฺติ. [ทฺวาสฏฺิ-สตฺต-สตานิ, สตฺตสหสฺสกานิ จ.] สุตฺตานิ ยสฺส โหนฺติ โส, สคาถาทิกวคฺคโก, สํยุตฺตนิกาโย นาโม เวทิตพฺโพ จ วิฺูนาติ.
กตโม องฺคุตฺตรนิกาโย? เอกฺกนิปาโต, ทุกฺกนิปาโต, ติกฺกนิปาโต, จตุกฺกนิปาโต, ปฺจกนิปาโต, ฉกฺกนิปาโต, สตฺตกนิปาโต, อฏฺกนิปาโต, นวกนิปาโต, ทสกนิปาโต, เอกาทสนิปาโตติ, อิเม เอกาทส นิปาตา องฺคุตฺตรนิกาโย นาม. อิเมสุ เอกาทส นิปาเตสุ สตฺต-ปฺาส-ปฺจ-สตาธิกนว-สุตฺต-สหสฺสานิ โหนฺติ. [นวสุตฺตสหสฺสานิ, ปฺจสตมตฺตานิ จ, สตฺตปฺาสาธิกานิ, สุตฺตานิ ยสฺส โหนฺติ โส, องฺคุตฺตรนิกาโยติ, เอกฺกนิปาตกาทิโกติ.]
กตโม ขุทฺทกนิกาโย? ขุทฺทกปาโ, ธมฺมปทํ, อุทานํ, อิติวุตฺตกํ, สุตฺตนิปาโต, วิมานวตฺถุ, เปตวตฺถุ, เถรกถา, เถรีกถา, ชาตกํ, มหานิทฺเทโส, ปฏิสมฺภิทามคฺโค, อปทานํ, พุทฺธวํโส, จริยาปิฏกํ, วินยปิฏกํ, อภิธมฺมปิฏกนฺติ. อิเมสุ สตฺตรสสุ คนฺเถสุ อเนกานิ สุตฺต-สหสฺสานิ โหนฺติ. [อเนกานิ สุตฺต-สหสฺสานิ, นิทฺทิฏฺานิ มเหสินา, นิกาเย ปฺจเม อิเม, ขุทฺทเก อิติ วิสุเตติ.]
กถํ องฺคโต องฺคหิ นว วิธํ โหติ? สุตฺตํ, เคยฺยํ, เวยฺยากรณํ, คาถา, อุทานํ, อิติวุตฺตกํ, ชาตกํ, อพฺภุตธมฺมํ, เวทลฺลนฺติ, นวปฺปเภทํ โหติ. ตตฺถ อุภโต วิภงฺคนิทฺเทสขนฺธกปริวารา, สุตฺตนิปาเต, มงฺคลสุตฺต, รตนสุตฺต, ตุวฏฺฏกสุตฺตานิ. อฺมฺปิ สุตฺตนามกํ ตถาคตวจนํ, สุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํ. สพฺพํ สคาถกํ เคยฺยนฺติ เวทิตพฺพํ. วิเสสนสํยุตฺตเก สกโลปิ สคาถกวคฺโค, สกลํ อภิธมฺมปิฏกํ นิคาถกฺจ สุตฺตยฺจ อฺมฺปิ อฏฺหิ องฺเคหิ อสงฺคหิตํ พุทฺธวจนํ ตํ เวยฺยากรณนฺติ เวทิตพฺพํ. ธมฺมปทํ, เถรกถา, เถรีกถา, สุตฺตนิปาเต, โน สุตฺตนามิกา สุทฺธิกคาถา, คาถาติ เวทิตพฺพา. โสมนสฺส าณมยิกคาถา ปฏิก-สํยุตฺตา ทฺเว อสีติสุตฺตนฺตา อุทานนฺติ เวทิตพฺพา. วุตฺตฺเหตํ ภควตาติอาทินยปฺปวตฺตา ทสุตฺตรสตสุตฺตนฺตา, อิติวุตฺตกนฺติ เวทิตพฺพา. อปณฺณกชาตกาทีนิ ปฺาสาทิกานิ. ปฺจชาตกสตานิ, ชาตกนฺติ เวทิตพฺพํ. จตฺตาโร เม ภิกฺขเว อจฺฉริยา อภูตธมฺมา, อานนฺเทติอาทินยปฺปวตฺตา สพฺเพปิ อจฺฉริย อภูตธมฺมปฏิสํยุตฺตา สุตฺตนฺตา อภูตธมฺมนฺติ เวทิตพฺพา. จุลฺลเวทลฺล, มหาเวทลฺล, สมฺมาทิฏฺิ, สกฺกปฺห, สงฺขารภาชนิย, มหาปุณฺณมสุตฺตนฺตาทโย สพฺเพปิ เวทฺจ ตุฏฺิฺจ ลทฺธา [ปุจฺฉ] ลทฺธา ปุจฺฉิตสุตฺตนฺตา, เวทลฺลนฺติ เวทิตพฺพา. กตมานิ จตุราสีติ ธมฺมกฺขนฺธสหสฺสานิ ทุชานานิ, จตุราสีติ ธมฺมกฺขนฺธสหสฺสานิ สเจ วิตฺถาเรน กถิสฺสํ อติปปฺโจ ภวิสฺสติ. ตสฺมา นย วเสน กถิสฺสามิ. เอกํ วตฺถุ, เอโก ธมฺมกฺขนฺโธ, เอกํ นิทานํ เอโก ธมฺมกฺขนฺโธ, เอกํ ปฺหา ปุจฺฉนฺตํ เอโก ธมฺมกฺขนฺโธ, เอกํ ปฺหา วิสชฺชนํ เอโก ธมฺมกฺขนฺโธ, จตุราสีติ ธมฺมกฺขนฺธสหสฺสานิ เกน ภาสิตานิ, กตฺถ ภาสิตานิ, กทา ภาสิตานิ, กมารพฺภ ภาสิตานิ, กิมตฺถํ ภาสิตานิ, เกน ธาริตานิ, เกนาภตานิ, กิมตฺถํ ปริยาปุณิตพฺพานิ. ตตฺรายํ วิสชฺชนา, เกน ภาสิตานีติ? พุทฺธานุ พุทฺเธหิ ภาสิตานิ. กตฺถ ภาสิตานีติ? เทเวสุ จ มานุสฺเสสุ จ, ภาสิตานิ. กทา ภาสิตานีติ? ภควโต ธรมานกาเล เจว ปจฺฉิมกาเล จ ภาสิตานิ. กตมารพฺภ ภาสิตานีติ? ปฺจวคฺคิยาทิเก เวเนยฺย พนฺธเว อารพฺภ ภาสิตานีติ. กิมตฺถํ ภาสิตานีติ? ติวชฺชฺจ อวชฺชฺจ ตฺวา วชฺชํ ปหาย อวชฺเช ปฏิปตฺติตฺวา นิพฺพานปริยนฺเต. ทิฏฺ-ธมฺมิกสมฺปรายิกตฺเถ สมฺปาปุณิตุํ.
เกน ธาริตานีติ? อนุพุทฺเธหิ เจว สิสฺสานุสิสฺเสหิ จ ธาริตานิ. เกนา ภตานีติ? อาจริย ปรํปเรหิ อาภตานิ. กิมตฺถํ ปริยาปุณิตพฺพานีติ? วชฺชฺจ อวชฺชฺจ ตฺวา วชฺชํ ปหาย อวชฺเช ปฏิปตฺติตฺวา นิพฺพานปริยนฺเต ทิฏฺธมฺมิกสมฺปรายิกตฺเถ, สํปาปุณิตุํ, ยเทวํ ตาย นิพฺพานปริยนฺเต ทิฏฺธมฺมิกสมฺปรายิกตฺเถ สาธิกานิ โหนฺติ. เตว ตตฺถ เกหิ อปฺปมตฺเตน ปริยาปุณิตพฺพานิ ธาเรตพฺพานิ ธาเรตพฺพานิ วาเจตพฺพานิ สชฺฌายํ กาตพฺพานีติ [อิติ จุลฺลคนฺถวํเส ปิฏกตฺตย ทีปโก นาม ปโม ปริจฺเฉโท.]
๒. คนฺถการกาจริย-ปริจฺเฉโท
อาจริโย ปน อตฺถิ. โปราณาจริยา อตฺถิ, อฏฺกถาจริยา อตฺถิ, คนฺถการกาจริยา อตฺถิ, ติวิธนามิกาจริยา. กตเม โปราณาจริยา? ปมสงฺคายนายํ ปฺจสตา ขีณาสวา ปฺจนฺนํ นิกายานํ นามฺจ อตฺถฺจ อธิปฺปายฺจ ยทฺจ พฺยฺชน โสธนฺจ อวเสสํ กิจฺจํ กรึสุ. ทุติยสงฺคายนายํ สตฺตสตา ขีณาสวา เตสํเยว สทฺทตฺถาทิกํ กิจฺจํ ปุน กรึสุ. ตติยสงฺคายนายํ สหสฺสมตฺตา ขีณาสวา เตสํเยว สทฺทตฺถาทิกํ กิจฺจํ ปุน กรึสุ. อิจฺเจวํ ทฺเวสตาธิกา ทฺเวสหสฺส ขีณาสวา มหากจฺจายนํ เปตฺวา อวเสสา โปราณาจริยา นาม. เย โปราณาจริยา เตเยว อฏฺกถาจริยา นาม. กตเม คนฺถการกาจริยา? มหาอฏฺกถิกาเปภทอเนกาจริยา คนฺถการกาจริยา นาม. กตเม ติวิธ นามาจริยา มหากจฺจายโน ติวิธนามํ. กตเม คนฺถา มหากจฺจายเนน กตา? กจฺจายนคนฺโถ, มหานิรุตฺติคนฺโถ, จุลฺลนิรุตฺติคนฺโถ, ยมกคนฺโถ, เนตฺติคนฺโถ, เปฏโกปเทสคนฺโถติ, อิเม ฉ คนฺถา มหากจฺจายเนน กตา. กตเม อเนกาจริเยน กตา คนฺถา? มหาปจฺจริกาจริโย มหาปจฺจริยํ นาม คนฺถํ อกาสิ. มหากุรุนฺทิกาจริโย กุรุนฺทิ นาม คนฺถํ อกาสิ. อฺตโร อาจริโย มหาปจฺจริย คนฺถสฺส อฏฺกถํ อกาสิ. อฺตโร อาจริโย กุรุนฺทิ คนฺถสฺส อฏฺกถํ อกาสิ, มหาพุทฺธโฆสา นามจริโย วิสุทฺธิมคฺโค ทีฆนิกายสฺส สุมงฺคลวิลาสนิ นาม อฏฺกถา, มชฺฌิมนิกายสฺส ปปฺจสูทนี นาม อฏฺกถา, สํยุตฺตนิกายสฺส สารตฺถปฺปกาสินี นาม อฏฺกถา, องฺคุตฺตรนิกายสฺส มโนรถปูรณี นาม อฏฺกถา, ปฺจวินย คนฺถานํ สมนฺตปาสาทิกา นาม อฏฺกถา, สตฺตนฺนํ อภิธมฺมคนฺถานํ ปรมตฺถกถา นาม อฏฺกถา, ปาติโมกฺข สํขาตาย มาติกาย กงฺขาวิตรณีติ วิสุทฺธิ นาม อฏฺกถา, ธมฺมปทสฺส อฏฺกถา, ชาตกสฺส อฏฺกถา, ขุทฺทกปาสฺส อฏฺกถา, สุตฺตนิปาตสฺส อฏฺกถา, อปทานสฺส อฏฺกถาติ, อิเม เตรส คนฺเถ อกาสิ. พุทฺธทตฺโตนามาจริโย วินย วินิจฺฉโย, อุตฺตรวินิจฺฉโย, อภิธมฺมาวตาโร, พุทฺธวํสสฺส มธุรตฺถวิลาสินี นาม อฏฺกถาติ, อิเม จตฺตาโร คนฺเถ อกาสิ. อานนฺโทนามาจริยา สตฺตาภิธมฺมคนฺถฏฺกถาย มูฏีกํ นาม ฏีกํ อกาสิ. ธมฺมปาลาจริโย เนตฺติปฺปกรณฏฺกถา, อิติวุตฺตกฏฺกถา, อุทานฏฺกถา, จริยาปิฏกฏฺกถา, เถรกถฏฺกถา, เถรีกถฏฺกถา, วิมานวตฺถุสฺส วิมลวิลาสินิ นาม อฏฺกถา, เปตวตฺถุสฺส วิมลวิลาสินิ นาม อฏฺกถา, วิสุทฺธิมคฺคสฺส ปรมตฺถมฺชูสา นาม ฏีกา, ทีฆนิกายสฺส อฏฺกถาทีนํ จตุนฺนํ อฏฺกถานํ ลีนตฺถปฺปกาสนิ นาม ฏีกา, ชาตกฏฺกถาย ลีนตฺถปฺปกาสนิ นาม ฏีกา, เนตฺติปกรณฏฺกถาย ฏีกา, พุทฺธวํสฏฺกถาย ปรมตฺถทีปนี นาม ฏีกา, อภิธมฺมฏฺกถายฏีกา ลีนตฺถวณฺณนา นาม อนุฏีกาติ อิเม จุทฺทส มตฺเต คนฺเถ อกาสิ.
ทฺเว ปุพฺพาจริยานามา จริยานิรุตฺติ มฺชูสํ นาม จุลฺลนิรุตฺติ ฏีกฺจ มหานิรุตฺติ สงฺเขปฺจ อกํสุ. มหาวชิรพุทฺธินามาจริโย วินยคณฺินาม ปกรณํ อกาสิ. ทีปงฺกรสงฺขาโต วิมลพุทฺธิ นามาจริโย มุขมตฺตทีปนี นามกํ นฺยาสปฺปกรณํ อกาสิ. จุลฺลวชิรพุทฺธิ นามาจริโย อตฺถพฺยาขฺยานํ นาม ปกรณํ อกาสิ.
ทีปงฺกโร นามาจริโย รูปสิทฺธิ ปกรณํ, รูปสิทฺธิ ฏีกํ, สมฺปปฺจ สุตฺตฺเจติ ติวิธํ ปกรณํ อกาสิ. อานนฺทาจริยสฺส เชฏฺสิสฺโส ธมฺมปาโล นามาจริโย สจฺจสงฺเขปํ นาม ปกรณํ อกาสิ. กสฺสโป นามาจริโย โมหวิจฺเฉทนี, วิมติจฺเฉทนี, ทสพุทฺธวํโส, อนาคตวํโสติ, จตุวิธํ ปกรณํ อกาสิ.
มหานาโม นามาจริโย, สทฺธมฺมปกาสนี นาม ปฏิสมฺภิทามคฺคสฺส อฏฺกถํ อกาสิ. ทีปวํโส, ถูปวํโส, โพธิวํโส, จูลวํโส, มหาวํโส, ปฏิสมฺภิทามคฺคฏฺกถา คณฺิ เจติ อิเม ฉ คนฺถา มหานามาจริ วิสุํ วิสุํ กตา.
นโว มหานาโม นามาจริโย นวํ มหาวํส นาม ปกรณํ อกาสิ. อุปเสโน นามาจริโย สทฺธมฺมปชฺโชติกํ นาม มหานิทฺเทสสฺส อฏฺกถํ อกาสิ. โมคฺคลาโน นามาจริโย โมคฺคลานพฺยากรณํ นาม ปกรณํ อกาสิ. สงฺฆรกฺขิโต นามาจริโย, สุโพธาลงฺการํ นาม ปกรณํ อกาสิ. วุตฺโตทยกาโร นามาจริโย วุตฺโตทยํ นาม ปกรณํ อกาสิ. ธมฺมสิริ นามาจริโย ขุทฺทกสิกฺขํ นาม ปกรณํ อกาสิ. ปุราณขุทฺทสิกฺขาย ฏีกา, มูลสิกฺขา เจติ, อิเม ทฺเว คนฺถา ทฺเวหาจริเยหิ วิสุํ วิสุํ กตา.
อนุรุทฺโธ นามาจริโย ปรมตฺถวินิจฺฉยํ, นามรูปปริจฺเฉทํ, อภิธมฺมตฺถสงฺคหํ เจติ ติวิธํ ปกรณํ อกาสิ. เขโม นามาจริโย เขมํ นาม ปกรณํ อกาสิ. สาริปุตฺโต นามาจริโย วินยฏฺกถาย สารตฺถทีปนี นาม ฏีกํ; วินยสงฺคหปกรณํ, วินยสงฺคหสฺสฏีกํ; องฺคุตฺตรฏฺกถาย สารตฺถมฺชูสํ นาม นวํ ฏีกํ; ปฺจิกา ฏีกฺเจติ, อิเม ปฺจ คนฺเถ อกาสิ. พุทฺธนาโค นามาจริโย วินยตฺถมฺชูสํ นาม กงฺขาวิตรณียา ฏีกํ อกาสิ. นโว โมคฺคลาโน นามาจริโย อภิธานปฺปทีปิกํ นาม ปกรณํ อกาสิ. วาจิสฺสโร นามาจริโย มหาสามิ นาม สุโพธาลงฺการสฺส ฏีกา, วุตฺโตทย วิวรณํ, สุมงฺคลปฺปสาทนิ นาม ขุทฺทสิกฺขาย ฏีกา; สมฺพนฺธจินฺตา, สมฺพนฺธจินฺตาย ฏีกา; พาลาวตาโร, โมคฺคลานพฺยากรณสฺส ปฺจิกาย ฏีกา; โยควินิจฺฉโย, วินยวินิจฺฉยสฺส ฏีกา, อุตฺตรวินิจฺฉยสฺส ฏีกา, นามรูป-ปริจฺเฉทสฺส วิภาโค, สทฺทตฺถสฺส ปทรูปวิภาวนํ; เขมสฺส ปกรณสฺส ฏีกา, สีมาลงฺกาโร, มูลสิกฺขาย ฏีกา, รูปวิภาโค, ปจฺจยสงฺคโห, สจฺจสงฺเขปสฺส ฏีกา เจติ, อิเม อฏฺารส คนฺเถ อกาสิ.
สุมงฺคโล นามาจริโย อภิธมฺมาวตารสฺสฏีกํ, อภิธมฺมตฺถสงฺคหสฺสฏีกฺจ ทุวิธํ ปกรณํ อกาสิ. พุทฺธปิโย นามาจริโย สารตฺถสงฺคหํ นาม ปกรณํ อกาสิ. ธมฺมกิตฺติ นามาจริโย ทนฺตธาตุ ปกรณํ อกาสิ. เมธงฺกโร นามาจริโย ชินจริตํ นาม ปกรณํ อกาสิ. พุทฺธรกฺขิโต นามาจริโย ชินลงฺการํ, ชินลงฺการสฺส ฏีกฺจาติ ทุวิธํ ปกรณํ อกาสิ. อุปติสฺโส นามาจริโย อนาคตวํสสฺส อฏฺกถํ อกาสิ.
กงฺขาวิตรณียา ลีนตฺถปฺปกาสินิ, นิสนฺเทโห, ธมฺมานุสารณี, เยฺยาสนฺตติ, เยฺยาสนฺตติยา ฏีกา, สุมตาทาวตาโร, โลกปฺตฺติ ปกรณํ, ตถาคตุปฺปตฺติ ปกรณํ, นลาฏธาตุ วณฺณนา, สีหฬวตฺถุ, ธมฺมทีปโก, ปฏิปตฺติสงฺคโห, วิสุทฺธิมคฺคณฺิ, อภิธมฺมคณฺิ, เนตฺติปกรณคณฺิ, วิสุทฺธิมคฺคจุลฺลนวฏีกา, โสตพฺพมาลินี, ปสาทชนนี, โอกาสโลโก, สุโพธาลงฺการสฺส นว ฏีกา เจติ, อิเม วีสติ คนฺถา วีสตาจริเยหิ วิสุํ วิสุํ กตา.
สทฺธมฺมสิริ นามาจริโย สทฺทตฺถเภทจินฺตา นาม ปกรณํ อกาสิ. เทโว นามาจริโย สุมน กูฏวณฺณนํ นาม ปกรณํ อกาสิ. จุลฺลพุทฺธโฆโส นามาจริโย โสตตฺถกินิทานํ นาม ปกรณํ อกาสิ. รฏฺปาโล นามาจริโย มธุรสงฺคาหณีกิตฺติ นาม ปกรณํ อกาสิ. สุภูตจนฺโท นามาจริโย ลิงฺคตฺถวิวรณ-ปกรณํ อกาสิ. อคฺควํโส นามาจริโย สทฺทนีติ ปกรณํ นาม อกาสิ. วชิรพุทฺธิ นามาจริโย มหาฏีกํ นาม นฺยาสปกรณฏีกํ อกาสิ. คุณสาคโร นามาจริโย มุขมตฺตสารํ, มุขมตฺตสารสฺส ฏีกฺจ ทุวิธํ ปกรณํ อกาสิ. อภโย นามาจริโย สทฺทตฺถเภทจินฺตาย มหาฏีกํ อกาสิ. าณสาคโร นามาจริโย ลิงฺคตฺถวิวรณปฺปกาสนํ นาม ปกรณํ อกาสิ. อฺตโร อาจริโย คูฬตฺถฏีกํ, พาลปฺปโพธนฺจ ทุวิธํ ปกรณํ อกาสิ. อฺตโร อาจริโย สทฺทตฺถ-เภทจินฺตาย มชฺฌิมฏีกํ อกาสิ. อุตฺตโม นามาจริโย พาลาวตารฏีกํ, ลิงฺคตฺถวิวรณฏีกฺจ ทุวิธํ ปกรณํ อกาสิ. อฺตโร อาจริโย สทฺทตฺถเภทจินฺตาย นว-ฏีกํ อกาสิ. เอโก อมจฺโจ อภิธานปฺปทีปิกายฏีกํ, คณฺิปกรณสฺส ทณฺฑีปฺปกรณสฺส มาคธภูตํ ฏีกํ, โกลทฺธชนสฺส สกฏภาสาย กตฏีกฺจ ติวิธํ ปกรณํ อกาสิ. ธมฺมเสนาปติ นามาจริโย การิกํ, เอติมาสปิทีปนี, มโนหารฺจ ติวิธํ ปกรณํ อกาสิ. อฺตโร อาจริโย การิกาย ฏีกํ อกาสิ. อฺตโร อาจริโย เอติมาสปิทีปิกาย ฏีกํ อกาสิ.
อฺตโร อาจริโย สทฺทพินฺทุ นาม ปกรณํ อกาสิ. สทฺธมฺมคุรุ นามาจริโย สทฺทวุตฺติปฺปกาสกํ นาม ปกรณํ อกาสิ. สาริปุตฺโต นามาจริโย สทฺทวุตฺติปฺปกาสกสฺส ฏีกํ อกาสิ. อฺตโร อาจริโย กจฺจายนสารํ นาม ปกรณํ กจฺจายนสารสฺส ฏีกฺจ ทุวิธํ ปกรณํ อกาสิ. นโว เมธงฺกโร นามาจริโย โลกทีปกสารํ นาม ปกรณํ อกาสิ. อคฺคปณฺฑิโต นามาจริโย โลกุปฺปตฺติ นาม ปกรณํ อกาสิ. จีวโร นามาจริโย ชงฺฆทาสกสฺส ฏีกํ อกาสิ. มาติกตฺถทีปนี, อภิธมฺมตฺถสงฺคหวณฺณนา, สีมาลงฺการสฺสฏีกา, วินยสมุฏฺานทีปนี ฏีกา, คณฺิ สาโร, ปฏฺานคณนา นโย, สุตฺตนิทฺเทโส, ปาติโมกฺโข, เจติ, อิเม อฏฺ คนฺเถ สทฺธมฺมโชติปาลาจริโย อกาสิ. วิมลพุทฺธิ นามาจริโย อภิธมฺม-ปนฺนรสฏฺานํ นาม ปกรณํ อกาสิ. นโว วิมลพุทฺธิ นามาจริโย สทฺทสารตฺถชาลินี, สทฺทสารตฺถชาลินิยา ฏีกา, วุตฺโตทย ฏีกา, ปรมตฺถมฺชูสา นาม อภิธมฺมสงฺคหฏีกาย อนุฏีกา ทสคณฺิวณฺณนา, มาคธภูตาวิทคฺคมุขมณฺฑนฏีกา เจติ อิเม ฉ คนฺเถ อกาสิ. อฺตโร อาจริโย ปฺจปกรณฏีกาย นวานุฏีกํ อกาสิ. อริยวํโส นามาจริโย อภิธมฺมสงฺคห-ฏีกาย [ปรมตฺถ] มณิสารมฺชูสํ นาม นวานุฏีกํ อกาสิ. อภิธมฺมตฺถสงฺคหสฺส ฏีกา, เปฏโกปเทสสฺส ฏีกา, จตุภาณวารสฺส อฏฺกถา, มหาสารปกาสนี, มหาทีปนี, สารตฺถทีปนี คติ ปกรณํ, หตฺถสาโร, ภุมฺมสงฺคโห, ภุมฺมนิทฺเทโส, ทสวตฺถุกายวิรติฏีกา, โชตนา นิรุตฺติ, วิภตฺติกถา, กจฺจายนวิวรณา, สทฺธมฺมมาลินี, ปฺจคติ วณฺณนา, พาลจิตฺตปโพธนํ, ธมฺมจกฺกสุตฺตสฺส นวฏฺกถา, ทนฺตธาตุ ปกรณสฺส ฏีกา เจติ, อิเม วีสติ คนฺถา นานาจริเยหิ กตา, อฺานิ ปน ปกรณานิ อตฺถิ.
กตมานิ สทฺธมฺโม ปายโน, พาลปฺปโพธนปกรณสฺส ฏีกา จ, ชินาลงฺการปกรณสฺส นวฏีกา จ, ลิงฺคตฺถวิวรณํ, ลิงฺควินิจฺฉโย; ปาติโมกฺขวิวรณํ, ปรมตฺถกถาวิวรณํ, สมนฺตปาสาทิกา วิวรณํ, จตุภาณวารฏฺกถา วิวรณํ, อภิธมฺมตฺถสงฺคหวิวรณํ, สจฺจสงฺเขปวิวรณํ, สทฺทตฺถเภทจินฺตาวิวรณํ, สทฺทวุตฺติวิวรณํ, กจฺจายนสารวิวรณํ, อภิธมฺมตฺถสงฺคหสฺส ฏีกา วิวรณํ, มหาเวสฺสนฺตราชาตกสฺส วิวรณํ, สกฺกาภิมตํ, มหาเวสฺสนฺตรชาตกสฺส นวฏฺกถา, ปม สํโพธิ, โลกเนตฺติ จ, พุทฺธโฆสาจริยนิทานํ มิลินฺทปฺหา วณฺณนา, จตุรา รกฺขา, จตุรกฺขาย อฏฺกถา, สทฺทวุตฺติปกรณสฺส นวฏีกา, อิจฺเจวํ ปฺจวีสติ ปมาณานิ ปกรณานิ ลงฺโก ทีปาทีสุฏฺาเนสุ ปณฺฑิเตหิ กตานิ อเหสุํ, สมฺพุทฺเธคาถา จ, นรเทว นาม คาถา จ, ทาตเว จีรตฺติ คาถา จ, วีสติ โอวาทคาถา จ, ทานสตฺตริ, สีลสตฺตริ, สปฺปาทานวณฺณนา, อนนฺตพุทฺธวนฺทนคาถา จ, อฏฺวีสติ พุทฺธวนฺทนคาถา จ, อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนวนฺทนคาถา จ, อสีติมหาสาวกวนฺทนคาถา จ, นวหารคุณวณฺณนา จาติ, อิเม พุทฺธปณาม-คาถาทิกา คาถา โย ปณฺฑิเตหิ ลงฺกาทีปาทิสุฏฺาเนสุ กตา อเหสุํ [อิติ จุลฺลคนฺถวํเส คนฺถการกาจริย ทีปโก นาม ทุติโย ปริจฺเฉโท]
๓. อาจริยานํ สฺชาตฏฺานปริจฺเฉโท
อาจริเยสุ จ อตฺถิ ชมฺพุทีปิกาจริยา อตฺถิ, ลงฺกาทีปิกาจริยา. กตเม ชมฺพุทีปิกาจริยา? กตเม ลงฺกาทีปิกาจริยา? มหากจฺจายโน ชมฺพุทีปิกาจริโย โส หิ อวนฺติรฏฺเ อุชฺเชนี นคเร จนฺทปชฺโชตสฺส นาม รฺโ ปุโรหิโต หุตฺวา กามานํ อาทีนวํ ทิสฺวา, ฆราวาสํ ปหาย สตฺถุสาสเน ปพฺพชฺชิตฺวา เหฏฺา วุตฺตปฺปกาเร คนฺเถ อกาสิ. มหาอฏฺกถาจริโย ชมฺพุทีปิโก, มหาปจฺจริกาจริโย, มหากุรุนฺทิกาจริโย, อฺตโร อาจริยา ทฺเวติ อิเม จ ภูวาจริยา. ลงฺกาทีปิกาจริยา นาม เต กิร พุทฺธโฆสาจริยสฺส ปูเร ภูตาจริเย กาเล อเหสุํ. มหาพุทฺธโฆสาจริโย ชมฺพุทีปิโก. โส กิร มคธรฏฺเ โฆสกคาเม รฺโ ปุโรหิตสฺส เกสิ นาม พฺราหฺมณสฺส ปุตฺโต, สตฺถุสาสเน ปพฺพชฺชิตฺวา ลงฺกาทีปํ คโต เหฏฺา วุตฺตปฺปกาเร คนฺเถ อกาสิ.
พุทฺธทตฺตาจริโย, อานนฺทาจริโย, ธมฺมปาลาจริโย, ทฺเว พุพฺพาจริโย, มหาวชิร-พุทฺธาจริโย, จุลฺลวชิร-พุทฺธาจริโย, วิมลพุทฺธสงฺขาโต ทีปงฺกราจริโย, จุลฺลทีปงฺกราจริโย, จุลฺลธมฺมปาลาจริโย, กสฺสปาจริโยติ อิเม เอกาทสจริยา ชมฺพุทีปิกา เหฏฺา วุตฺตปกาเร คนฺเถ อกํสุ. มหานามาจริโย, อฺตราจริยา, จุลฺลมหานามาจริโย, อุปเสนาจริโย, โมคฺคลานาจริโย, สงฺฆรกฺขิตาจริโย, วุตฺโตทยการาจริโย, ธมฺมสิราจริโย, อฺตรา ทฺวาจริยา, อนุรุทฺธาจริโย, เขมาจริโย, สาริปุตฺตาจริโย, พุทฺธนาคาจริโย, จุลฺลโมคฺคลานาจริโย, วาจิสฺสวาจริโย, สุมงฺคลาจริโย, พุทฺธปิยาจริโย, ธมฺมกิตฺติ อาจริโย เมธงฺกราจริโย, พุทฺธรกฺขิตาจริโย, อุปติสฺสา จริโย, อฺตรา วีสตาจริยา, สทฺธมฺมสิราจริโย, เทวาจริโย, จุลฺลพุทฺธโฆสาจริโย, สาริปุตฺตาจริโย, รฏฺปาลาจริโยติ อิเม ทฺเว ปฺาสาจริยา ลงฺกาทีปิกาจริยา นาม. สุภูตจนฺทาจริโย, อคฺควํสาจริโย, นโว วชิรพุทฺธาจริโย, คุณสาคราจริโย, อภยาจริโย, าณสาคราจริโย, อฺตรา ทฺวาจริยา, อุตฺตมาจริโย, อฺตโร อาจริโย, อฺตโร มหามจฺโจ, ธมฺมเสนาปตาจริโย, อฺตรา ตโย อาจริยา, สทฺธมฺมคุรุ อาจริโย, สาริปุตฺตาจริโย, อฺตโร เอกา อาจริโย, เมธงฺกราจริโย, อคฺคปณฺฑิตาจริโย, จีวราจริโย, สทฺธมฺมโชติปาลาจริโย, วิมลพุทฺธาจริโยติ อิเม เตวีสติ อาจริยา ชมฺพุทีปิกา เหฏฺา วุตฺตปฺปกาเร คนฺเถ ปุกฺกาม สงฺขาเต อริมทฺทน นคเร อกํสุ.
นโววิมลพุทฺธาจริโย ชมฺพุทีปิโก เหฏฺา วุตฺตปฺปกาเร คนฺเถ ปํยนคเร อกาสิ. อฺตราจริโย อริยวํสาจริโยติ อิเม ทฺวาจริยา ชมฺพุทีปิกา เหฏฺา วุตฺตปฺปกาเร คนฺเถ อติ [นวิ] ปุเร อกํสุ, อฺตรา วีสตาจริยา ชมฺพุทีปิกา เหฏฺา วุตฺตปฺปกาเร คนฺเถ กิฺจิ ปุราทิฆเร อกํสุ.
[อิติ จุลฺลคนฺถวํเส อาจริยานํ สฺชาตฏฺาน ทีปโก นาม ตติโย ปริจฺเฉโท.]
๔. อายายกาจริย-ปริจฺเฉโท
คนฺถา ปน สิยา อายาจเนน อาจริเยหิ กตา, สิยา อนายาจเนน อาจริเยหิ กตา. กตเม คนฺถา อายาจเนน, กตเม อนายาจเนน กตา? มหากจฺจายน คนฺโถ, มหาอฏฺกถา คนฺโถ, มหาปจฺจริย คนฺโถ, มหากุรุนฺทิ คนฺโถ, มหาปจฺจริยคนฺถสฺส อฏฺกถา คนฺโถ, มหากุรุนฺทิ คนฺถสฺส อฏฺกถา คนฺโถติ. อิเมหิ ฉ คนฺเถหิ อตฺตโน มติยา สาสนุคฺคหนตฺถาย สทฺธมฺมิติยา กตา.
ก. พุทฺธโฆสาจริย-คนฺถทีปนา
พุทฺธโฆสาจริย คนฺเถสุ ปน วิสุทฺธิมคฺโค, สงฺฆปาเลน นาม สงฺฆเถเรน อายาจิเตน พุทฺธโฆสาจริเยน กโต. ทีฆนิกายสฺส อฏฺกถา คนฺโถ ทาา นาเมน สงฺฆเถเรน อายาจิเตน พุทฺธโฆสาจริเยน กโต. มชฺฌิมนิกายสฺส อฏฺกถา คนฺโถ พุทฺธมิตฺตนาเมน เถเรน อายาจิเตน พุทฺธโฆสาจริเยน กโต. สํยุตฺตนิกายสฺส อฏฺกถา คนฺโถ โชติปาเลน นาม เถเรน อายาจิเตน พุทฺธโฆสาจริเยน กโต. องฺคุตฺตรนิกายสฺส อฏฺกถา คนฺโถ ภทฺทนฺตา นาม เถเรน สหอาชีวเกน อุปาสเกน จ อายาจิเตน พุทฺธโฆสาจริเยน กโต. สมนฺตปาสาทิกา นาม อฏฺกถา คนฺโถ พุทฺธสิริ นาเมน เถเรน อายาจิเตน พุทฺธโฆสาจริเยน กโต. สตฺตนฺนํ อภิธมฺม-คนฺถานํ อฏฺกถา คนฺโถ จุลฺลพุทฺธโฆเสน ภิกฺขุนา อายาจิเตน พุทฺธโฆสาจริเยน กโต. ธมฺมปทสฺสอฏฺกถา คนฺโถ กุมารกสฺสปนาเมน เถเรน อายาจิเตน พุทฺธโฆสาจริเยน กโต. ชาตกสฺสอฏฺกถา คนฺโถ อตฺถทสฺสี, พุทฺธมิตฺต, พุทฺธปิยเทว สงฺขาเตหิ ตีหิ เถเรหิ อายาจิเตน พุทฺธโฆสาจริเยน กโต. ขุทฺทกปาสฺส อฏฺกถา คนฺโถ, สุตฺตนิปาตสฺส อฏฺกถา คนฺโถ อตฺตโน มติยา พุทฺธโฆสาจริเยน กโต. อปทานสฺส อฏฺกถา คนฺโถ ปฺจนิกาย วิฺูหิ ปฺจหิ เถเรหิ อายาจิเตน พุทฺธโฆสาจริเยน กโต.
พุทฺธโฆสาจริย-คนฺถทีปนา นิฏฺิตา.
ข. พุทฺธทตฺตาจริย-คนฺถทีปนา
พุทฺธตฺตาจริย คนฺเถสุ ปน วินย-วินิจฺฉยคนฺโถ อตฺตโน สิสฺเสน พุทฺธสีเหน นาม เถเรน อายาจิเตน พุทฺธตฺตาจริยา กโต. อุตฺตร-วินิจฺฉยคนฺโถ สงฺฆปาเลน นาเมน เถเรน อายาจิเตน พุทฺธทตฺตาจริเยน กโต. อภิธมฺมาวตาโร นาม คนฺโถ อตฺตโน สิสฺเสน สุมติ เถเรน อายาจิเตน พุทฺธทตฺตาจริเยน กโต. พุทฺธวํสสฺส อฏฺกถา คนฺโถ เตเนว พุทฺธสีหนาม เถเรน อายาจิเตน พุทฺธทตฺตาจริเยน กโต.
พุทฺธทตฺตาจริย-คนฺถทีปนา นิฏฺิตา.
อภิธมฺมกถาย มูลฏีกา นาม ฏีกา คนฺโถ พุทฺธมิตฺตา นาม เถเรน อายาจิเตน อานนฺทาจริเยน กโต.
ค. ธมฺมปาลาจริเยน-คนฺถทีปนา
เนตฺติปกรณสฺส อฏฺกถา คนฺโถ ธมฺมรกฺขิต นาม เถเรน อายาจิเตน ธมฺมปาลาจริเยน กโต. อิติวุตฺตกอฏฺกถา คนฺโถ, อุทานอฏฺกถา คนฺโถ, จริยาปิฏกอฏฺกถา คนฺโถ, เถรกถาอฏฺกถา คนฺโถ, เถริกถาอฏฺกถา คนฺโถ, วิมานวตฺถุอฏฺกถา คนฺโถ, เปตวตฺถุอฏฺกถา คนฺโถ, อิเม สตฺต คนฺถา อตฺตโน มติยา ธมฺมปาลาจริเยน กโต. วิสุทฺธิมคฺคฏีกา คนฺโถ ทาา นาเมน นาม เถเรน อายาจิเตน ธมฺมปาลาจริเยน กโต, ทีฆนิกาย-อฏฺกถาทีนํ จตุนฺนํ อฏฺกถานํ ฏีกา คนฺโถ, อภิธมฺมฏฺกถาย อนุฏีกา คนฺโถ, เนตฺติปกรณฏฺกถาย ฏีกา คนฺโถ, พุทฺธวํสฏฺกถาย ฏีกา คนฺโถ, ชาตกฏฺกถาย ฏีกา คนฺโถ เจติ อิเม ปฺจ คนฺถา อตฺตโน มติยา ธมฺมปาลาจริเยน กโต.
ธมฺมปาลาจริย-คนฺถทีปนา นิฏฺิตา.
นิรุตฺติมฺชูสา นาม จุลฺลนิรุตฺติฏีกา คนฺโถ, มหานิรุตฺติสงฺเขโป นาม คนฺโถ จ อตฺตโน มติยา ปุพฺพาจริเยหิ วึสุ กโต.
ปฺจ วินยปกรณานํ วินยคณฺิ นาม คนฺโถ อตฺตโน มติยา มหาวชิรพุทฺธาจริเยน กโต. นฺยาสสงฺขาโต มุขมตฺตทีปนี นาม คนฺโถ อตฺตโน มติยา วิมลพุทฺธิ อาจริเยน กโต. อตฺถพฺยกฺขฺยาโน นาม คนฺโถ อตฺตโน มติยา จุลฺลวชิรพุทฺธาจริเยน กโต. รูปสิทฺธิ ตสฺส จ คนฺถสฺส ฏีกา คนฺโถ สพฺพ ปฺจสุตฺตฺจ อตฺตโน มติยา ทีปงฺกราจริเยน กโต. สจฺจสงฺเขโป นาม คนฺโถ อตฺตโน มติยา จุลฺลธมฺมปาลาจริเยน กโต. โมหจฺเฉทนี คนฺโถ, วิมติจฺเฉทนี คนฺโถ, ทส พุทฺธวํโส, อนาคตวํโส จ. อตฺตโน มติยา กสฺสปาจริเยน กโต. ปฏิสมฺภิทามคฺคสฺส อฏฺกถา คนฺโถ มหานาเมน อุปาสเกน อายาจิเตน มหานามาจริเยน กโต. ทีปวํโส, ถูปวํโส, โพธิวํโส, จุลฺลวํโส, โปราณวํโส, มหาวํโส จาติ อิเม ฉ คนฺถา อตฺตโน มติยา มหานามาจริเยหิ วิสุํ กตา. นโว มหาวํสคนฺโถ อตฺตโน มติยา จุลฺลมหานามาจริเยน กโต. สทฺธมฺมปชฺโชติกา นาม มหานิทฺเทสสฺส อฏฺกถา คนฺโถ เทเวน เถเรน อายาจิเตน อุปเสนาจริเยน กโต. โมคฺคลานพฺยากรณคนฺเถ อตฺตโน มติยา โมคฺคลานาจริเยน กโต. สุโพธาลงฺการ นาม คนฺโถ อตฺตโน มติยา สงฺฆรกฺขิตาจริเยน กโต. วุตฺโตทย คนฺโถ อตฺตโน มติยา วุตฺโตทยการาจริเยน กโต. ขุทฺทสิกฺขา นาม คนฺโถ อตฺตโน มติยา ธมฺมสิราจริเยน กโต. โปราณขุทฺทสิกฺขา ฏีกา จ มูลสิกฺขา จาติ, อิเม ทฺเว คนฺเถ อตฺตโน มติยา อฺตเรหิ ทฺวิหาจริเยหิ วึสุ กตา.
ปรมตฺถวินิจฺฉยํ นาม คนฺโถ สงฺฆรกฺขิเตน เถเรน อายาจิเตน อนุรุทฺธาจริเยน กโต. นามรูป-ปริจฺเฉโท นาม คนฺโถ อตฺตโน มติยา อนุรุทฺธาจริเยน กโต. อภิธมฺมตฺถสงฺคหํ นาม คนฺโถ นมฺม นาเมน อุปาสเกน อายาจิเตน อนุรุทฺธาจริเยน กโต. เขโม นาม คนฺโถ อตฺตโน มติยา เขมาจริเยน กโต. สารตฺถทีปนี นาม วินยฏฺกถาย ฏีกา คนฺโถ, วินยสงฺคหํ, วินยสงฺคหสฺส ฏีกา คนฺโถ, องฺคุตฺตรฏฺกถาย นโว ฏีกา คนฺโถติ อิเม จตฺตาโร คนฺถา ปรกฺกมพาหุ นาเมน ลงฺกาทีปิสฺสเรน รฺา อายาจิเตน สาริปุตฺตาจริเยน กโต. สกฏสทฺทสตฺถสฺส ปฺจิกาย ฏีกา คนฺโถ อตฺตโน มติยา สาริปุตฺตาจริเยน กโต. กงฺขาวิตรณิยา วินยตฺถมฺชูสา นาม ฏีกา คนฺโถ สุเมธา นามเถเรน อายาจิเตน พุทฺธนาคาจริเยน กโต. อภิธานปฺปทีปิโก นาม คนฺโถ อตฺตโน มติยา จูลโมคฺคลานาจริเยน กโต. สุโพธาลงฺการสฺส มหาสามิ นาม ฏีกา, วุตฺโตทย วิวรณฺจาติ อิเม ทฺเว คนฺถา อตฺตโน มติยา วาจิสฺสเรน กตา. ขุทฺทสิกฺขาย สุมงฺคลปฺปสาทนิ นาม นโว ฏีกา คนฺโถ สุมงฺคเลน อายาจิเตน นวาจิสฺสเรน กโต. สมฺพนฺธจินฺตาฏีกา พาลาวตาโร, โมคฺคลานพฺยากรณสฺส ฏีกา จาติ อิเม ตโย คนฺถา, สุมงฺคล, พุทฺธมิตฺต, มหากสฺสป สงฺขาเตหิ ตีหิ เถเรหิ จ, ธมฺมกิตฺติ นาม อุปาสเกน, วานิชฺชา ภาตุ อุปาสเกน จ อายาจิเตน วาจิสฺสเรน กโต. นามรูปปริจฺเฉทสฺส วิภาโค, สทฺทตฺถสฺส ปทรูป-วิภาวนํ, เขมปกรณสฺส ฏีกา, สีมาลงฺกาโร, มูลสิกฺขาย ฏีกา, รูปวิภาโค, ปจฺจยสงฺคโห จาติ อิเม สตฺต คนฺถา อตฺตโน มติยา วาจิสฺสเรน กตา. สจฺจสงฺเขปสฺส ฏีกา คนฺโถ สาริปุตฺต-นาเมน เถเรน อายาจิเตน วาจิสฺสเรน กโต. อภิธมฺมาวตารสฺส ฏีกา, อภิธมฺมตฺถสงฺคหสฺส ฏีกา จาติ อิเม ทฺเว คนฺถา อตฺตโน มติยา สุมงฺคลาจริเยน กตา. สารตฺถสงฺคหํ นาม คนฺโถ อตฺตโน มติยา พุทฺธปฺปิเยน กโต ทนฺตธาตุวณฺณนา นาม ปกรณํ
ลงฺกาทีปิสฺสรสฺส รฺโ เสนาปตินา อายาจิเตน ธมฺมกิตฺตินามาจริเยน กตํ. ชินจริตํ นาม ปกรณํ อตฺตโน มติยา เมธงฺกราจริเยน กตํ. ชินาลงฺกาโร, ชินาลงฺการสฺส ฏีกา อตฺตโน มติยา พุทฺธรกฺขิตาจริเยน กโต. อมตธรสฺส นาม อนาคตวํสสฺส อตฺตโน มติยา อฏฺกถา อุปติสฺสาจริเยน กตา. กงฺขาวิตรณียา ลีนตฺถปกาสินี, นิสนฺเทโห, ธมฺมานุสารณี, เยฺยา-สนฺตติ, เยฺยา-สนฺตติยา ฏีกา, สุมตาวตาโร, โลกปฺตฺติ ปกรณํ, ตถาคตุปฺปตฺติ ปกรณํ, นลาฏธาตุวณฺณนา, สีหฬวตฺถุ, ธมฺมทีปโก ปฏิปตฺติ สงฺคโห, วิสุทฺธิมคฺคสฺส คณฺิ, อภิธมฺมคณฺิ, เนตฺติปกรณคณฺิ, วิสุทฺธิมคฺคจูล-นวฏีกา, โสตพฺพมาลินี, ปสาทชนนี, โอกสฺสโลโก, สุโพธาลงฺการสฺส นว ฏีกา เจติ, อิเม วีสติ คนฺถา อตฺตโน มติยา วีสตาจริเยหิ วึสุ วึสุ กตา.
สทฺทตฺถ เภทจินฺตา นาม ปกรณํ อตฺตโน มติยา สทฺธมฺมสิรินามาจริเยน กตํ. สุมน-กูฏวณฺณนํ นาม ปกรณํ, ราหุลา นาม เถเรน อายาจิเตน วาจิสฺสเรนเทวเถเรน กตํ. โสตตฺถ กึ มหานิทานํ นาม ปกรณํ อตฺตโน มติยา จุลฺลพุทฺธโฆสาจริเยน กตํ. มธุรสงฺคาหนิ นาม ปกรณํ อตฺตโน มติยา รฏฺปาลาจริเยน กตํ. ลิงฺคตฺถวิวรณํ นาม ปกรณํ อตฺตโน มติยา สุภูตจนฺทาจริเยน กตํ. สทฺทนีติปกรณํ อตฺตโน มติยา อคฺควํสาจริเยน กตํ. นฺยาสปกรณสฺส มหาฏีกา นาม ฏีกา อตฺตโน มติยา วชิรพุทฺธาจริเยน กตา. มุขมตฺตสาโร อตฺตโน มติยา คุณสาคราจริเยน กโต. มุขมตฺตสารสฺส ฏีกา สุตสมฺปนฺน นาเมน ธมฺมราชิโน คุรุนา สงฺฆเถเรน อายาจิเตน คุณสาคราจริเยน กตา. สทฺทตฺถเภทจินฺตาย มหาฏีกา อตฺตโน มติยา อภยาจริเยน กตา. ลิงฺคตฺถวิวรณปฺปกาสกํ นาม ปกรณํ อตฺตโน มติยา าณสาคราจริเยน กตํ. คุฬฺหตฺถสฺส ฏีกา พาลปฺปโพธนฺจ ทุวิธํ ปกรณํ อตฺตโน มติยา อฺตราจริเยน กตํ. สทฺทตฺถเภทจินฺตาย มชฺฌิมฏีกา อตฺตโน มติยา อฺตราจริเยน กตา. พาลาวตารสฺส ฏีกา, ลิงฺคตฺถวิวรณา ฏีกา จ อตฺตโน มติยา อุตฺตมาจริเยน กตา. สทฺทตฺถเภทจินฺตาย นว ฏีกา อตฺตโน มติยา อฺตราจริเยน กตา. อภิธานปฺปทีปิกาย ฏีกา ทณฺฑีปกรณสฺส มคฆ-ภูตา ฏีกา จาติ ทุวิธา ฏีกาโย อตฺตโน มติ, สีหสูร นาม รฺโ เอเกน อมจฺเจน กตา. โกลทฺธชนสฺสฏีกา ปาสาทิเกน นาม เถเรน อายาจิเตน เตเนว มหามจฺเจน กตา. การิกํ นาม ปกรณํ าณคมฺภีรนาเมน ภิกฺขุนา อายาจิเตน ธมฺมเสนาปตาจริเยน กตํ. เอติมาสมิทีปนี [วา เอติมาสมิทีปิกา] นาม ปกรณํ มโนหารฺจ อตฺตโน มติยา เตเนว ธมฺมเสนาปตาจริเยน กตํ. การิกาย ฏีกา อตฺตโน มติยา อฺตราจริเยน กตา. เอติมาสมิทีปิกาย ฏีกา อตฺตโน มติยา อฺตราจริเยน กตา.
สทฺทพินฺทุปกรณํ อตฺตโน มติยา ธมฺมราชสฺส คุรุนา อฺตราจริเยน กตํ. สทฺทวุตฺติปฺปกาสกํ นาม ปกรณํ อฺตเรน ภิกฺขุนา อายาจิเตน สทฺธมฺมคุรุ นามาจริเยน กตํ. สทฺทวุตฺติปฺปกาสกสฺส ฏีกา อตฺตโน มติยา สาริปุตฺตาจริเยน กตา.
กจฺจายน สาโร จ กจฺจายนสารสฺส ฏีกา จาติ ทุวิธํ ปกรณํ อตฺตโน มติยา อฺตราจริเยน กตํ. โลกทีปกสารํ นาม ปกรณํ อตฺตโน มติยา นเวนเมธงฺกราจริเยน กตํ. โลกุปฺปตฺติปกรณํ อตฺตโน มติยา อคฺคปณฺฑิตาจริเยน กตํ. ชงฺฆทาสกสฺส ฏีกา ภูตา มคธฏีกา อตฺตโน มติยา จีวราจริเยน กตา. มาติกตฺถทีปนี, อภิธมฺมตฺถสงฺคหวณฺณนา, สีมาลงฺการสฺสฏีกา, คณฺิสาโร, ปฏฺานคณนานโย จาติ อิเม ปฺจ ปกรณานิ อตฺตโน มติยา สทฺธมฺมโชติปาลาจริเยน กตานิ. สงฺเขปวณฺณนา ปรกฺกมพาหุ-นาเมน ชมฺพุทีปิสฺสเรน รฺโ อายาจิเต เตเนว สทฺธมฺมโชติปาลาจริเยน กตา. กจฺจายนสฺส สุตฺตนิทฺเทโส อตฺตโน สิสฺเสน ธมฺมจารินา เถเรน อายาจิเตน สทฺธมฺมโชติปาลาจริเยน กโต. วินยสมุฏฺานทีปนี นาม ปกรณํ, อตฺตโน คุรุนา สงฺฆเถเรน อายาจิเตน สทฺธมฺม-โชติปาลาจริเยน กตํ.
สตฺตปกรณานิ ปน เตน ปุกฺกามนคเร กตานิ. สงฺเขปวณฺณนาว ลงฺกาทีเป กตา. อภิธมฺม-ปนฺนรสฏฺานวณฺณานํ นาม ปกรณํ อตฺตโน มติยา นเวน-วิมลพุทฺธาจริเยน กตา. สทฺทสารตฺถชาลินี นาม ปกรณํ อตฺตโน มติยา นเวน-วิมลพุทฺธาจริเยน กตํ. สทฺทสารตฺถ-ชาลินิยา ฏีกา, ปํยนคเร รฺโ คุรุนา สงฺฆราเชน อายาจิเตน เตเนว นเวน วิมลพุทฺธาจริเยน กตา. วุตฺโตทยสฺส ฏีกา, อภิธมฺมสงฺคหสฺส ฏีกาย ปรมตฺถมฺชูสา นาม อนุฏีกา, ทสคณฺิวณฺณนํ นาม ปกรณํ, มคธภูตวิทคฺคมุขมณฺฑนิยาฏีกา จาติ อิมานิ จตฺตาริ ปกรณานิ อตฺตโน มติยา เตเนว นเวน วิมลพุทฺธาจริเยน กตานิ.
ปฺจปกรณฏีกาย นวานุฏีกา อตฺตโน มติยา อฺตโร จริเยน กตา. อภิธมฺมสงฺคหสฺส นวฏีกา อตฺตโน มติยา อฺตราจริเยน กตา. อภิธมฺมตฺถสงฺคหฏีกาย [มณิ] มฺชูสา [มณิสารมฺชูสา] นาม นวานุฏีกา อตฺตโน มติยา อริยวํสาจริเยน กตา.
เปฏโกปเทสสฺส ฏีกา อตฺตโน มติยา อุทุมฺพรินามาจริเยน ปุกฺกามนคเร กตา. จตุภาณวารสฺส อฏฺกถา, มหาสารปกาสินิ, มหาทีปนี, สารตฺถทีปนี, คติปกรณํ, หตฺถาสาโร, ภุมฺมสงฺคโห, ภุมฺมนิทฺเทโส, ทสวตฺถุกายวิรติฏีกา, โจทนานิรุตฺติ, วิภตฺติกถา, สทฺธมฺมมาลินิ, ปฺจคติวณฺณนา, พาลจิตฺต-ปโพธนํ, ธมฺมจกฺกสุตฺตสฺส นวฏฺกถา, ทนฺตธาตุ-ปกรณสฺส ฏีกา จ สทฺธมฺโมปายโน พาลปฺปโพธนฏีกา จ, ชินาลงฺการสฺส นวฏีกา จ, ลิงฺคตฺถ-วิวรณํ, ลิงฺคตฺถ-วินิจฺฉโย, ปาติโมกฺขวิวรณํ, ปรมตฺถกถาวิวรณํ, สมนฺตปาสาทิกวิวรณํ, จตุภาณวารฏฺกถา วิวรณํ, อภิธมฺมสงฺคหวิวรณํ, สจฺจสงฺเขปวิวรณํ, สทฺทตฺถเภทจินฺตาวิวรณํ, สทฺทวุตฺติวิวรณํ, กจฺจายนสารวิวรณํ, กจฺจายนวิวรณํ, อภิธมฺมสงฺคหสฺสฏีกาวิวรณํ, มหาเวสฺสนฺตรชาตกสฺส วิวรณํ, สกฺกาภิมตํ, มหาเวสฺสนฺตรชาตกสฺส นวฏฺกถา, ปม-สมฺโพธิ จ โลกเนตฺติ, พุทฺธโฆสาจริยนิทานํ, มิลินฺท-ปฺโห วณฺณนา, จตุรารกฺขา, จตุรารกฺขายอฏฺกถา, สทฺทวุตฺติปฺปกรณสฺส นวฏีกา จาติ อิมานิ, ติจตฺตาลีส ปกรณานิ อตฺตโน มติยา สาสนสฺส ชาติยา สทฺธมฺมสฺส ิติยา จ ลงฺกาทีปาทีสุ วึสุ วึสุ กตานิ.
สมฺพุทฺเธ คาถา จ…เป… นวหารคุณวณฺณนา จาติ อิเม พุทฺธปณามาทิกา คาถาโย. อตฺตโน อตฺตโน พุทฺธคุณปกาสนตฺถาย อตฺตโน จ ปเร จ อนนฺตปฺาปวตฺตนตฺถาย จ ปณฺฑิเตหิ ลงฺกาทีปาทีสุ วึสุ วึสุ กตา.
[อิติ จุลฺล-คนฺถวํเส อายาจกาจริยทีปโก นาม จตุตฺโถ ปริจฺเฉโท.]
๕. ปกิณฺณก-ปริจฺเฉโท
นามํ อาโรปนํ โปตฺถกํ คนฺถการสฺส จ. เลขํเลขาปนฺเจว, วทามิ ตทนนฺตรนฺติ. ตตฺถ จตุราสีติยา ธมฺมกฺขนฺธสหสฺสานิ ปิฏก, นิกายงฺค, วคฺค, นิปาตาทิกํ นามํ, เกนาโรปิตํ, กตฺถ อาโรปิตํ, กทา อาโรปิตํ, กิมตฺถํ อาโรปิตนฺติ? ตตฺรายํ ปิวิสชฺชนาเกน อาโรปิตนฺติ ปฺจสตขีณาสเวหิ อาโรปิตํ. เตหิ สพฺพพุทฺธวจนํ สงฺคายนฺติ, อิทํ ปิฏกํ, อยํ นิกาโย, อิทํ องฺคํ, อยํ วคฺโค, อยํ นิปาโตติ. เอวมาทิกํ นามํ อาโรเปนฺติ. กตฺถ อาโรปิตนฺติ? ราชคเห เวภารปพฺพตสฺส ปาเท ธมฺมมณฺฑปฺเป อาโรปิตํ. กทา อาโรปิตนฺติ? ภควโต ปรินิพฺพุเต ปมสงฺคายนกาเล อาโรปิตํ. กิมตฺถํ อาโรปิตนฺติ? ธมฺมกฺขนฺธานํ โวหารสุขตฺถาย สุขธารณตฺถาย จ อาโรปิตํ. สงฺคีติกาเล ปฺจสตา ขีณาสวา เตสฺจ ธมฺมกฺขนฺธานํ นาม วคฺคนิปาตโต. อิมสฺส ธมฺมกฺขนฺธสฺส อยํ นาโม โหตุ, อิมสฺส จ ปกรณสฺส อยํ นาโมติ, อพฺรวุํ สพฺพํ นามาทิกํ กิจฺจํ อกํสุ. เต ขีณาสวา, ยทิ นามาทิกํ กิจฺจํ อกตํ น สุปากตํ ตสฺมา โวหารสุขตฺถายนามาทิกํ กิจฺจํ กตํ อนาคเต ปนตฺถาย นามาทิกํ ปวตฺติตํ อสฺชาตนาโม น สุฏฺุ ปากโต สพฺพโส ภเวติ. ธมฺมกฺขนฺธานํ นาม ทีปนา นิฏฺิตา.
จตุราสีติ ธมฺมกฺขนฺธสหสฺสานิ เกน โปตฺถเก อาโรปิตานิ, กทา อาโรปิตานิ, กิมตฺถํ อาโรปิตานีติ. ตตฺรายํ วิสชฺชนา เกนาโรปิตานิติ? ขีณาสวมหานาเคหิ อาโรปิตานิ. กตฺถ อาโรปิตานีติ? ลงฺกาทีเป อาโรปิตานิ. กทา อาโรปิตานีติ? สทฺธาติสฺสสฺสราชิโน ปุตฺตสฺส วฏฺฏคามนิ ราชสฺส กาเล อาโรปิตานิ. กิมตฺถํ อาโรปิตานีติ? ธมฺมกฺขนฺธานํ อวิธํสนตฺถาย สทฺธมฺมฏฺิติยา จ อาโรปิตานิ.
ธรมาโน หิ ภควา, อมฺหากํ สุคโตธีโร;
นิกาเย ปฺจเทเสติ, ยาว นิพฺพานคมนา.
สพฺเพปิ เต ภิกฺขุ อาทิ, มนสา วจสาหาโร;
สพฺเพ จ วาจุคฺคตา โหนฺติ, มหาปฺาสติวรา.
นิพฺพูเต โลกนาถมฺหิ, ตโต วสฺสสตํ ภเว;
อริยานริยา จาปิ จ, สพฺเพ วาจุคฺคตา ธุวํ.
ตโต ปรํ อฏฺรสํ, ทฺวิสตํวสฺส คณนํ;
สพฺเพ ปุถุชฺชนา เจว, อริยา จ สพฺเพปิเต.
มนสาวจสาเยว, วาจุคฺคตาว สพฺพทา;
ทุฏฺคามณิรฺโ จ, กาเล วาจุคฺคตา ธุวํ.
อริยานริยาปิ จ, นิกาเย ธารณาสทา;
ตโต ปรมฺหิ ราชา จ, ตโต จุโต จ ตุสิเต.
อุปฺปชฺชิ เทว โลเก โส, เทเวหิ ปริวาริโต;
สทฺธา ติสฺโสติ นาเมน, ตสฺส กนิฏฺโก หิโต.
ตโต ลทฺธรฏฺโ โหติ, พุทฺธสาสนปาลโก.
ตทา กาเล ภิกฺขู อาสุํ, สพฺเพ วาจุคฺคตา สทา;
นิกาเย ปฺจเวเธว, ยาว รฺโ จ ธารณา;
ตโต จุโต โส ราชา จ, ตุสฺสีเต อุปปชฺชติ;
เทวโลเกฏฺิโต สนฺโต, ตทา วาจุคฺคตา ตโต.
ตสฺส ปุตฺตาปิ อเหสุํ, อเนกา วรชฺชํ คตา;
อนุกฺกเมน จุตเต, เทวโลกํ คตา ธุวํ;
ตทาปิเต สพฺเพ ภิกฺขู, วาจุคฺคตาว สพฺพทา;
นิกาเย ปฺจวิเธว, ธารณาวสติมตา.
ตโต ปรํ โปตฺถเกสุ, นิกายา ปฺจ ปิฏฺิตา;
ตทา อฏฺกถา ฏีกา, สพฺเพ คนฺถา โปตฺถเก คตา;
สพฺเพ โปตฺเถสุ เย คนฺถา, ปาฬิ อฏฺกถา ฏีกา;
สํฏฺิตาสํ ิตา โหนฺติ, สพฺเพปิ โน น สนฺติเต.
ตทา เต โปตฺถเกเยว, นิกายา ปิิตา ขิลา;
ตทา อฏฺกถาทีนิ, ภวนฺตีติ วทนฺติ จ.
ปริหาโร ปณฺฑิเตหิ วตฺตพฺโพว;
ลงฺกาทีปสฺส รฺโว, สทฺธา ติสฺสสฺส ราชิโน.
ปุตฺตโก ลงฺกาทีปสฺส, อิสฺสโร ธมฺมิโก วโร;
ตทา ขีณาสวา สพฺเพ, โอโลเกนฺติ อนคเต.
ขีณาสวา ปสฺสนฺติ เต, ทุปฺเว ปุถุชฺชเน;
สพฺเพปิ เต ภิกฺขู อาสุํ, พหุํตรา ปุถุชฺชนา;
น สกฺขิสฺสนฺติ เต ปฺจ, นิกาเย วาจุคฺคตํ อิติ;
โปตฺถเกสุ สพฺเพ ปฺจ, อาโรเปนฺติ ขีณาสวา.
สทฺธมฺมฏฺิติ จิรตฺตาย, ชนานํ ปฺุตฺถาย จ;
ตโต ปฏฺายเต สพฺเพ, นิกายา โหนฺติ โปตฺถเก;
อฏฺกถา ฏีกา สพฺเพ, เต โหนฺติ โปตฺถเกฏฺิตา.
ตโต ปฏฺายเต สพฺเพ, ภิกฺขุ อาทิ มหาคณา;
โปตฺถเกสุ ิเตเยว, สพฺเพ ปสฺสนฺติ สพฺพทา.
[โปตฺถเก อาโรปน ทีปกา นิฏฺิตา.]
โย โกจิ ปณฺฑิโต ธีโร, อฏฺกถาทิกํ คนฺถํ กโรติ วา การาเปติ วา, ตสฺส อนนฺตโก โหติ ปฺุสํจโย, อนนฺตโก โหติ ปฺุานิสํโส. จตุราสีติ เจติยสหสฺส กรณสทิโส, จตุราสีติ พุทฺธรูปสหสฺส กรณสทิโส, จตุราสีติ โพธิรุกฺขสหสฺสโรปนสทิโส, จตุราสีติ วิหารสหสฺส กรณสทิโส, โย จ พุทฺธวจนมฺชูสํ กโรติ วา การาเปติ วา, โย จ พุทฺธวจนํ มณฺฑนํ กโรติ วา การาเปติ วา, โย จ พุทฺธวจนํ เลขํ กโรติ วา การาเปติ วา, โย จ โปตฺถกํ วา, โย จ โปตฺถกมูลํ วา, เทติ วา ทาเปติ วา, โย จ เตลํ วา จุณฺณํ วา, ธฺํ วา โปตฺถกภฺชนตฺถาย ยํ กิฺจิ นิตฺถํ วา โปตฺถกฉิทฺเท อาวุนตฺถาย, ยํ กิฺจิ สุตฺตํ วา กฏฺผลกทฺวยํ วา โปตฺถกํ ปุฏนตฺถาย ยํ กิฺจิ วตฺถํ วา, โปตฺถก-พนฺธนตฺถาย, ยํ กิฺจิ โยตฺตํ วา โปตฺถกลาป ปูฏนตฺถาย ยํ กิฺจิ ถวิกํ เทติ วา ทาเปติ วา.
โย จ หริตาเลน วา มโนสิลาย วา, สุวณฺเณน วา รชเตน วา โปตฺถกมณฺฑนํ วา กฏฺผลกมณฺฑนํ วา กโรติ วา การาเปติ วา, ตสฺส อนนฺตโก โหติ ปฺุสํจโย, อนนฺตโก โหติ ปฺุานิสํโส. จตุราสีติ เจติยสหสฺส กรณสทิโส, จตุราสีติ วิหารสหสฺส กรณสทิโส.
ภเว นิพฺพตฺตมาโน โส, สีลคุณมุปาคตา;
มหา เตโช สทา โหติ, สีหนาโท วิสารโท.
อายุวณฺณพลุปฺเปโต, ธมฺมกาโม ภเว สทฺทา;
เทวมนุสฺสโลเกสุ, มเหสกฺโข อนามโย.
ภเว นิพฺพตฺตมาโน โส, ปฺวา สุสมาหิโต;
อธิปจฺจ ปริวาโร, สพฺพสุขาธิ คจฺฉติ.
สทฺโทหีริมา วทฺู, สํวิคฺค มานโส ภเว;
องฺคปจฺจงฺค สมฺปนฺโน, อาโรห ปริณาหวา.
สพฺเพ สตฺตาปิ โย โลเก, สพฺพตฺถ ปูชิตาภเว;
เทวมนุสฺส สฺจโร, มิตฺตสหาย ปาลิโต.
เทวมนุสฺส สมฺปตฺตึ, อนุโภติ ปุนปฺปุนํ;
อรหตฺต ผลํ ปตฺโต, นิพฺพานํ ปาปุณิสฺสติ.
ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส, อภิฺา ฉพฺพิเธ วเร;
วิโมกฺเข อฏฺเก เสฏฺเ, คมิสฺสติ อนาคเต.
ตสฺมาหิ ปณฺฑิโต โปโส, สํปสฺสํ หิต มตฺตโน;
กาเรยฺย สาม คนฺเถ จ, อฺเ จาปิ การาปเย.
โปตฺถเก จ ิเต คนฺเถ, ปาฬิ อฏฺกถาทิเก;
ธมฺมมฺชูสา คนฺเถ จ, เลขํ กเร การาปเย.
โปตฺถกํ โปตฺถกมูลฺจ, เตสํ จุลฺลถูสมฺปิ จ;
ปิโลติกาทิกํ สุตฺตํ, กฏฺผลทฺวยมฺหิ จ.
ธมฺมพนฺธนตฺถาย จ, ยํ กิฺจิ มหคฺฆํ วตฺถํ;
ธมฺมพนฺธนโยตฺตฺจ, ยํ กิฺจิ ถวิกมฺปิ จ.
ทเทยฺย ธมฺมเขตฺตมฺหิ, วิปฺปสฺสนฺเนน เจตสา;
อฺโ จาปิ ทชฺชาเปยฺย, มิตฺตสหายพนฺธเวติ.
คนฺถากรเลขเลขาปนานิสํส ทีปนา นิฏฺิตา.
[อิติ จูลคนฺถวํเส ปกิณฺณกทีปโก นาม ปฺจโม ปริจฺเฉโท.]
โสหํ หํสารฏฺ ชาโต, นนฺตปฺโติ วิสฺสุโต
สทฺธา สีล วีรปฺเปโต, ธมฺมรสํ คเวสโน.
โสหํ ตโต คนฺตฺวา จิมํ, ชิน นวํ ยํ ปูรํ;
สพฺพ ธมฺมํ วิจินนฺโต, วีสติ วสฺสมาคโต.
สพฺพ ธมฺมํ วิสฺเสชฺเชนฺโต, กิกาเร เนว ภิกฺขุโน;
ฉ วสฺสานํ คณํ ภิตฺวา, กามานํ อภิมทฺทนํ.
สนฺติ สภา จ นิพฺพานํ, คเวสิฺจ ปุนปฺปุนํ;
วสนฺโตหํ, วนารมฺมํ, ปิฏกตฺตย สงฺคหํ;
คนฺถวํสํ อิมํ ขุทฺทํ, อริยสงฺฆทาสกนฺติ.
อิติ ปาโมชฺชตฺถาย อรฺวาสินา, นนฺทปฺาจริเยน กโต จูฬคนฺถวํโส นิฏฺิโต.
ธมฺมวฏํสกนาเมน วิสุโต เถโร, ยํ ปกรณํ ลิกฺขิตํ ตํ ปริปุณฺณํ เตน ปฺุเน ตํ ปิฏกํ ปริสิปฺปํ ปรินิฏฺิตํ.
มเมว สิสฺสสมูหานฺจ ปริสิปฺปํ ปรินิฏฺิตํ. ตเว สิสฺสานู สิสฺสานิ จ, ปริสิปฺปํ ปรินิฏฺิตํ.
จูฬคนฺถวํโส นิฏฺิโต.