📜

นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส

มหาวํสปาฬิ

ปถมปริจฺเฉท

มหิยงฺคณาคมนํ

.

นมสฺสิตฺวาน สมฺพุทฺธํ, สุสุทฺธํ สุทฺธวํสชํ;

มหาวํสํ ปวกฺขามิ, นานานูนาธิการิกํ.

.

โปราเณหิ กโต’เปโส, อติวิตฺถาริโต กฺวจิ;

อตีว กฺวจิ สํขิตฺโต, อเนกปุนรุตฺตโก.

.

วชฺชิตํ เตหิ โทเสหิ, สุขคฺคหณธารณํ;

ปสาทสํเวคกรํ, สุติโต จ อุปาคตํ.

.

ปสาทชนเก าเน, ตถา สํเวคการเก;

ชนยนฺโต ปสาทฺจ, สํเวคฺจ สุณาถ ตํ.

.

ทีปงฺกรฺหิ สมฺพุทฺธํ, ปสฺสิตฺวา โน ชิโน ปุรา;

โลกํ ทุกฺขา ปโมเจตุํ, โพธาย ปณิธึ อกา.

.

ตโต ตฺเจว สมฺพุทฺธํ, โกณฺฑฺํ มงฺคลํ มุนึ;

สุมนํ เรวตํ พุทฺธํ, โสภิตฺจ มหามุนึ.

.

อโนมทสฺสึ สมฺพุทฺธํ, ปทุมํ นารทํ ชินํ;

ปทุมุตฺตรสมฺพุทฺธํ, สุเมธฺจ ตถาคตํ.

.

สุชาตํ ปิยทสฺสิฺจ, อตฺถทสฺสิฺจ นายกํ;

ธมฺมทสฺสิฺจ สิทฺธตฺถํ, ติสฺสํ ผุสฺสชินํ ตถา.

.

วิปสฺสึ สิขีสมฺพุทฺธํ, สมฺพุทฺธํ เวสฺสภุํ วิภุํ;

กกุสนฺธฺจ สมฺพุทฺธํ, โกณาคมนเมว จ.

๑๐.

กสฺสปํ สุคตฺจ’เม, สมฺพุทฺเธ จตุวีสติ;

อาราเธตฺวา มหาวีโร, เตหิ โพธาย พฺยากโต.

๑๑.

ปุเรตฺวา ปารมี สพฺพา, ปตฺวา สมฺโพธิมุตฺตมํ;

อุตฺตโม โคตโม พุทฺโธ, สตฺเต ทุกฺขา ปโมจยิ.

๑๒.

มคเธสุ รุเวลายํ, โพธิมูเล มหามุนิ;

วิสาขปุณฺณมายํ โส, ปตฺโต สมฺโพธิมุตฺตมํ.

๑๓.

สตฺตาหานิ ตหึ สตฺต, โส วิมุตฺติสุขํ ปรํ;

วินฺทนฺตํ มธุรตฺตฺจ, ทสฺสยนฺโต วสี วสิ.

๑๔.

ตโต พาราณสึ คนฺตฺวา, ธมฺมจกฺกํ ปคตฺตยิ;

ตตฺถ วสฺส วสนฺโต’ว, สฏฺึ อรหตํ อกา.

๑๕.

เต ธมฺมเทสนตฺถาย, วิสฺสชฺเชตฺวาน ภิกฺขโว;

วิเนตฺวา จ ตโต ตึส-สหา เย ภทฺทวคฺคิเย.

๑๖.

สหสฺสชฏิเล นาโถ, วิเนตุํ กสฺสปาทิเก;

เหมนฺเต อุรุเวลายํ, วสิเต ปริปาจยํ.

๑๗.

อุรุเวลกสฺสปสฺส, มหายฺเ อุปฏฺิเต;

ตสฺส’ตฺตโน นาคมเน, อิจฺฉาจารํ วิชานิย.

๑๘.

อุตฺตรกุรุโต ภิกฺขํ, อาหริตฺวา ริมทฺทโน;

อโนตตฺตทเห ภุตฺวา, สายนฺหสมเย สยํ.

๑๙.

โพธิโต นวเม มาเส, ผุสฺสปุณฺณมิยํ ชิโน;

ลงฺกาทีปํ วิโสเธตุํ, ลงฺกาทีปมุปาคมิ.

๒๐.

สาสนุชฺโชตนํ านํ, ลํกา าตา ชิเนน หิ;

ยกฺขปุณฺณาย ลงฺกาย, ยกฺขา นิพฺพา สิยาติ จ.

๒๑.

าโตว ลงฺกามชฺฌมฺหิ, คงฺคาภีเร มโนรเม;

ติโยชนาย เต รมฺเม, เอกโยชนวิตฺถเต.

๒๒.

มหานาควนุยฺยาเน, ยกฺขสงฺคามภูมิยา;

ลงฺกาทีปฏฺยกฺขานํ, มหายกฺขสมาคโม.

๒๓.

อุปาคโต ตํ สุคโต, มหายกฺขสมาคมํ;

สมาคมสฺส มชฺฌมฺหิ, ตตฺถ เตสํ สิโรปริ.

๒๔.

มหิยงฺคณถูปสฺส, าเน เวหายสํ ชิโน;

วุฏฺิวาตนฺธกาเรสิ, เตสํ สํเวชนํ อกา.

๒๕.

เต ภยฏฺา’ภยํ ยกฺขา, อยาจุํ อภยํ ชินํ;

ชิโน อภยโท อาห, ยกฺเข เต’ติ ภยทฺทีเต.

๒๖.

ยกฺขา ภยํ โว ทุกฺขฺจ, หริสฺสามิ อิทํ อหํ;

ตุมฺเห นิสชฺชานํ เม, สมคฺคา เทถ โน อิธ.

๒๗.

อาหุ เต สุคตํ ยกฺขา, เทม มาริส เต อิธ;

สพฺเพปิ สกลํ ทีปํ, เทหิ โน อภยํ ตุวํ.

๒๘.

ภยํ สีตํ ตมํ เตสํ, หนฺตฺวา ตํ ทินฺนภูมิยํ;

จมฺมกฺขนฺธํ อตฺถริตฺวา, ตตฺถา’ สีโน ชิโน ตโต.

๒๙.

จมฺมกฺขณฺฑํ ปสาเรสิ, อาทิตฺตํ ตํ สมนฺตโต;

ฆมฺมาภิภูตา เต ภีตา, ิตา อนฺเต สมนฺตโต.

๓๐.

คิริทีปํ ตโต นาโถ, รมฺมํ เตสํ อิธา’นยิ;

เตสุ ตตฺถ ปวิฏฺเสุ, ยถาาเน เปสิ จ.

๓๑.

นาโถ ตํ สํขิปิ ธมฺมํ, ตทา เทวา สมาคมุํ;

ตสฺมึ สมาคเม เตสํ, สตฺถา ธมฺม มเทสยิ.

๓๒.

เนเกสํ ปาณโกฏีนํ, ธมฺมาภิสมโย อหุ;

สรเณสุ จ สีเลสุ, ิตา อาสุํ อสํขิยา.

๓๓.

โสตาปตฺติผลํ ปตฺวา, เสเล สุมนกูฏเก;

มหาสุมนเทวินฺโท, ปูชิยํ ยาจิ ปูชิยํ.

๓๔.

สิรํ ปรามสิตฺวาน, นีลามลสิโรรุโห;

ปาณิมตฺเตอทา เกเส, ตสฺส ปาณ หิโต ชิโน.

๓๕.

โส ตํ สุวณฺณจงฺโกฏ-วเรนาทาย สตฺถุโน;

นิสินฺนฏฺานรจิเต, นานารตนสฺจเย.

๓๖.

สพฺพโต สตฺตรตเน, เต เปตฺวา สิโรรุเห;

โส อินฺทนีลถูเปน, ปิทเหสิ นมสฺสิ จ.

๓๗.

ปรินิพฺพุตมฺหิ สมฺพุทฺเธ, จิตกโต จ อิทฺธิยา;

อาทาย ชินคีวฏฺึ, เถโร สรภูนามโก.

๓๘.

เถรสฺส สาริปุตฺตสฺส, สิสฺโส อานีย เจติเย;

ตสฺมึเยว เปตฺวาน, ภิกฺขูหิ ปริวาริโต.

๓๙.

ฉาทาเปตฺวา เมทวณฺณ-ปาสาเณหิ มหิทฺธิโก;

ถูปํ ทฺวาทสหตฺถุจฺจํ, การาเปตฺวาน ปกฺกมิ.

๔๐.

เทวานํปิยติสฺสสฺส, รฺโ ภาตุกุธารโก;

อุทฺธจูฬาภโย นาม, ทิสฺวา เจติย มพฺภุตํ.

๔๑.

ตํ ฉาทยิตฺวา กาเรสิ, ตึสหตฺถุจฺจ เจติยํ;

มทฺทนฺโต ทมิเฬ ราชา, ตตฺรฏฺโ ทุกฺขคามณิ.

๔๒.

อสีติหตฺถํ กาเรสิ, ตสฺส กฺชุกเจติยํ;

มหิยงฺคณถูโปย-เมโส เอวํ ปติฏฺิโต.

๔๓.

เอวํ ทีปมิมํกตฺวา, มนุสฺสารหมิสฺสโร;

อุรุเวลมคา ธีโร, อุรุวีร ปรกฺกโมติ.

มหิยงฺคณาคมนํ นิฏฺิตํ.

นาคทีปาคมน

๔๔.

มหาการุณิโก สตฺถา, สพฺพโลกหิเต รโต;

โพธิโต ปฺจเม วสฺเส, วสํ เชตวเน ชิโน.

๔๕.

มโหทรสฺส นาคสฺส, ตถา จูโฬทรสฺส จ;

มาตุลภาคิเนยฺยานํ, มณิปลฺลงฺกเหตุกํ.

๔๖.

ทิสฺวา สปาริสชฺชานํ, สงฺคามํ ปจฺจุปฏฺิตํ;

สมฺพุทฺโธ จิตฺตมาสสฺส, กาฬปกฺเข อุโปสเถ.

๔๗.

ปาโตเยว สมาทาย, ปวรํ ปตฺตจีวรํ;

อนุกมฺปาย นาคานํ, นาคทีปมุปาคมิ.

๔๘.

มหาทโร’ปิโส นาโค, ตทา ราชา อหิทฺธิโก;

สมุทฺเท นาคภวเน, ทสทฺธสตโยชเน.

๔๙.

กณิฏฺิกา ตสฺส กณฺหา, วฑฺฒมานมฺหิ ปพฺพเต;

นาคราชสฺส ทินฺนา’สิ, ตสฺส จูโฬทโร สุโต.

๕๐.

ตสฺส มาตา มหามาตุ, มณิปลฺลงฺกมุตฺตมํ;

ทตฺวา กาลกตา นาคี, มาตุเลน ตถา หิ โส.

๕๑.

อโหสิ ภาคิเนยฺยสฺส, สงฺคาโม ปจฺจุปฏฺิโต;

ปพฺพเตยฺยา’ปิ นาคา เต, อเหสุฺหิ มหิทฺธิกา.

๕๒.

สมิทฺธิสุมโน นาม, เทโว เชตวเน ิตํ;

ราชายตนมาทาย, อตฺตโน ภวนํ สุภํ.

๕๓.

พุทฺธานุมติยาเยว, ฉตฺตาการํ ชิโนปริ;

ธารยนฺโต อุปาคฺฉิ, านํ ตํ ปุพฺพวุฏฺกํ.

๕๔.

เทโว หิ โส นาคทีเป, มนุสฺโส’นนฺตเร ภเว;

อโหสิ ราชายตน-ิตาเน ส อทฺทส.

๕๕.

ปจฺเจกพุทฺธ ภุฺชนฺเต, ทิสฺวา จิตฺตํ ปสาทิย;

ปตฺตโสธนสาขาโย, เตสํ ปาทาสิ เตน โส.

๕๖.

นิพฺพตฺติตสฺมึ รุกฺขสฺมึ, เชตุยฺยาเน มโนรเม;

ทฺวารโกฏฺกปสฺสมฺหิ, ปจฺฉา พหิ อโหสิ โส.

๕๗.

เทวาติเทโว เทวสฺส, ตสฺส วุทฺธิฺจ ปสฺสิย;

อิทํ าน หิตตฺถฺจ, ตํ สรุกฺขํ อิธานยิ.

๕๘.

สงฺคามมชฺเฌ อากาเส, นิสินฺโน ตตฺถ นายโก;

ตมํ ตโมนุโท เตสํ, นาคานํ หึสนํ อกา.

๕๙.

อสฺสาเสนฺโต ภยฏฺเฏ เต, อาโลกํ ปวิทฺธํสยิ;

เต ทิสฺวา สุคตํ ตุฏฺา, ปาเท วนฺทึสุ สตฺถุโน.

๖๐.

เตสํ ธมฺมมเทเสสิ, สามคฺคิกรณํ ชิโน;

อุโภ’ปิ เต ปตีตา ตํ, ปลฺลงฺกํ มุนิโน อทุํ.

๖๑.

สตฺถา ภูมิคโต ตตฺถ, ปสีทิสฺวาน อาสเน;

เตหิ ทิพฺพนฺนปาเนหิ, นาคราเชหิ ตปฺปิโต.

๖๒.

เต ชลฏฺเ ตลฏฺเ จ, ภุชเค’สีติโกฏิโย;

สรเณสุ จ สีเลสุ, ปติฏฺาเปสิ นายโก.

๖๓.

มโหทรสฺส นาคสฺส, มาตุโล มณิอกฺขิโก;

กลฺยาณิยํ นาคราชา, ยุทฺธํ กาตุํ ตหึ คโต.

๖๔.

พุทฺธคามมฺหิ ปเม, สุตฺวา สทฺธมฺมเทสนํ;

ิโต สรณสีเลสุ, ตตฺถา’ยาจิ ตถาคตํ.

๖๕.

มหตี อนุกมฺปาโน, กตา นาถ ตยา อยํ;

ตวานาคมเน สพฺเพ, มยํ ภสฺมี ภวามเห.

๖๖.

อนุกมฺปา มหี ปิเต, วิสุํ โหตุ มโหทย;

ปุนราคมเนเนตฺถ, วาสภูมึ มมา มม.

๖๗.

อธิวาสยิตฺวา ภควา, ตุณฺหิภาเว นิธาคมํ;

ปติฏฺาเปสิ ตตฺเถว, ราชายตนเจติยํ.

๖๘.

ตฺจปิ ราชายตนํ, ปลฺลฺจงฺก มหารหํ;

อปฺเปสิ นาคราชูนํ, โลกนาโถ นมสฺสิตุํ.

๖๙.

ปริโภคเจติยํ มยฺหํ, นาคราชา นมสฺสถ;

ตํ ภวิสฺสติ โวตาตา, หิตาย จ สุขาย จ.

๗๐.

อิจฺเจวมาทึ สุคโต, นาคานํ อนุสาสนํ;

กตฺวา เชตวนํ เอว, คโต โลกานุกมฺปโกติ.

นาคทีปาคมนํ

กลฺยาณาคมนํ

๗๑.

ตโต โส ตติเย วสฺเส,

นาคินฺโท มณิอกฺขิโก;

อุปสงฺกมฺม สมฺพุทฺธํ,

สตสงฺฆํ นิมนฺตยิ.

๗๒.

โพธิโต อฏฺเม วสฺเส, วสํ เชตวเน ชิโน;

นาโถ ปฺจหิ ภิกฺขูนํ, สเตหิ ปริวาริโต.

๗๓.

ทุติเย ทิวเส ภตฺต-กาเล อาโรจิเต ชิโน;

รมฺเม เวสาขมาสมฺหิ, ปุณฺณมายํ มุนิสฺสโร.

๗๔.

ตตฺเถว ปารุปิตฺวาน, สงฺฆาฏึ ปตฺตมาทิย;

อาคา กลฺยาณิเทสํ ตํ, มณิอกฺขินิเวสนํ.

๗๕.

กลฺยาณิ เจติยาเน, กเต รตนมณฺฑเป;

มหารหมฺหิ ปลฺลงฺเก, สหสงฺเฆนุ’ปาวิสิ.

๗๖.

ทิพฺเพหิ ขชฺชโภชฺเชหิ, สคโณ สคณํ ชินํ;

นาคราชา ธมฺมราชํ, สนฺตปฺเปสิ สุมานโส.

๗๗.

ตตฺถ ธมฺมํ เทสยิตฺวา, สตฺถา โลนุกมฺปโก;

อุคฺคนฺตฺวา สุมเน กูเฏ, ปทํ ทสฺเสสิ นายโก.

๗๘.

ตสฺมึ ปพฺพตปาทมฺหิ, สหสงฺโฆ ยถาสุขํ;

ทิวา วิหารํ กตฺวาน, ทีฆวาปิ มุปาคมิ.

๗๙.

ตตฺถ เจติยานมฺหิ, สสงฺโฆว นิสีทิย;

สมาธึ อปฺปยี นาโถ, านาคารวปตฺติยา.

๘๐.

ตโต วุฏฺาย านมฺหา, านาาเนสุ โกวิโท;

มหาเมฆวนาราม-านมาค มหามุนิ.

๘๑.

มหาโพธิิตาเน, นิสีทิตฺวา สสาวโก;

สมาธึ อปฺปยี นาโถ, มหาถูปิเต ตถา.

๘๒.

ถูปารามมฺหิ ถูปสฺส, ิตาเน ตเถว จ;

สมาธิโต’ถ วุฏฺาย, สิลาเจติยานโค.

๘๓.

สหาคเต เทวคโณ, คณี สมนุสาสิย;

ตโต เชตวนํ พุทฺโธ, พุทฺธสพฺพตฺถโก อคา.

๘๔.

เอวํ ลงฺกาย นาโถ, หิตมมิตมตี อายตึ เปกฺขมาโน;

ตสฺมึ กาลมฺหิ ลํกาสุรภุชคคณาทีนมตฺถฺจ ปสฺสํ;

อาคา ติกฺขตฺตุเมตํ อติวิปุลทโย โลกทีโป สุทีปํ;

ทีโป เตนายมาสิ สุชนพหุมโน ธมฺมทีปาว ภาสีติ.

กลฺยาณาคมนํ

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ตถาคตาภิคมนํ นาม

ปโม ปริจฺเฉโท.

ทุติยปริจฺเฉท

มหาสมฺมตวํส

.

มหาสมฺมต ราชสฺส, วํสโช หิ มหามุนิ;

กปฺปสฺสาทิมฺหิ ราชา’สิ, มหาสมฺมตนามโก.

.

โรโช จ วรโรโช จ, ตถา กลฺยาณกา ทุเว;

อุโปสโถ จ มนฺธาตา, จรโก’ปจรา ทุเว.

.

เจตีโย มุจโล เจว, มหามูจลนามโก;

มุจลินฺโท สาคโร เจว, สาคโร เทว วนามโก.

.

ภรโต ภคีรโถ เจว, รุจิ จ สุรุจิ ปิจ;

ปตาโป มหาปตาโป, ปนาทา จ ตถา ทุเว.

.

สุทสฺสโน จ เนรุ จ, ตถา เอว ทุเว ทุเว;

ปจฺฉิมา จา’ติ ราชาโน, ตสฺส ปุตฺตปปุตฺตกา.

.

อสํขิยายุกา เอเต, อฏฺวีสติ ภูมิปา;

กุสาวตึ ราชคหํ, มิถิลฺจาปิ อาวสุํ.

.

ตโต สตฺจ ราชโน, ฉปฺปฺาส จ สฏฺิ จ;

จตุราสีติ สหสฺสานิ, ฉตฺตึสา จ ตโต ปเร.

.

ทฺวตฺตึส อฏฺวีสา จ, ทฺวาวีสติ ตโต ปเร;

อฏฺารส สตฺตรส, ปฺจทส จตุทฺทส.

.

นว สตฺต ทฺวาทส จ, ปฺจวีส ตโตปเร;

ปฺจวีสํ ทฺวาทส จ, ทฺวาทสฺจ นวา ปิจ.

๑๐.

จตุราสีติสหสฺสานิ, มขาเทวาทิกาปิ จ;

จตุราสีติสหสฺสานิ, กฬาราชนกาทโย.

๑๑.

โสฬส ยาว โอกฺกาตํ, ปปุตฺตา ราสิโต อิเม;

วิสุํ วิสุํ ปุเร รชฺชํ, กมโต อนุสาสิสุํ.

๑๒.

โอกฺกามุโข เชฏฺปุตฺโต, โอกฺกากสา’สิ ภูปติ;

นิปุโร จนฺทีมา จนฺทํ-มุโข จ สิวิ สฺชโย.

๑๓.

เวสฺสนฺตร มหาราชา, ชาลี จ สีหวาหโน;

สีหสฺสโร จ อิจฺเจเต, ตสฺส ปุตฺต ป ปุตฺตกา.

๑๔.

ทฺเวอสีติ สหสฺสานิ, สีหสฺสรสฺส ราชิโน;

ปุตฺต ป ปุตฺต ราชาโน, ชยเสโน ตทนฺติโม.

๑๕.

เอเต กปิลวตฺถุสฺมึ, สกฺยราชาติ วิสฺสุตา;

สีหหนุ มหาราชา, ชยเสนสฺส อตฺรโช.

๑๖.

ชยเสนสฺส ธีตา จ, นาเมนา’สิ ยโสธรา;

เทวทเย เทวทห-สกฺโก นามา’สิ ภูปติ.

๑๗.

อฺชโน จา’ถ กจฺจานา, อาสุํ ตสฺส สุตา ทุเว;

มเหสีจา’สิ กจฺจานา, รฺโ สีหหนุสฺส สา.

๑๘.

อาสี อฺชนสกฺกสฺส, มเหสี สา ยโสธรา;

อฺชนสฺส ทุเว ธีตา, มายา จาถ ปชาปติ.

๑๙.

ปุตฺตา ทุเว ทณฺฑปาณี, สุปฺปพุทฺโธ จ สากิโย;

ปฺจ ปุตฺตา ทุเว ธีตา, อาสุํ สีหหนุสฺสเร.

๒๐.

สุทฺโธทโน โธโตทโน, สกฺกสุกฺกมิโตทโน;

อมิตา ปมิตาจา’ติ, อิเม ปฺจ อิมา ทุเว.

๒๑.

สุปฺปพุทฺธสฺส สกฺกสฺส, มเหสี อมิตา อหุ;

ตสฺสา’สุํ ภทฺทกจฺจานา, เทวทตฺโต ทุเว สุตา.

๒๒.

มายา มหาปชาปติ เจว, สุทฺโธทน มเหสีโย;

สุทฺโธทน มหารฺโ, ปุตฺโต มายาย โส ชิโน.

๒๓.

มหา สมฺมตวํสมฺหิ, อสมฺภินฺเน มหามุนิ;

เอวํ ปวตฺเต สฺชาโต, สพฺพ ขตฺถิย มุทฺธนิ.

๒๔.

สิทฺธตฺถสฺส กุมารสฺส, โพธิสตฺตสฺส สา อหุ;

มเหสี ภทฺทกจฺจานา, ปุตฺโต ตสฺสา’สิ ราหุโล.

๒๕.

พิมฺพิสาโร จ สิทฺธตฺถ-กุมาโร จ สหายกา;

อุภินฺนํ ปิตโร จาปิ, สหายาเอว เต อหุํ.

๒๖.

โพธิสตฺโต พิมฺพิสารา, ปฺจวสฺสาธิโก อหุ;

เอกูนตึโส วยสา, โพธิสตฺโต’ภินิกฺขมิ.

๒๗.

ปทหิตฺวาน ฉพฺพสฺสํ, โพธึ ปตฺวา กเมน จ;

ปฺจตึโส ถ วยสา, พิมฺพิสารมุปาคมิ.

๒๘.

พิมฺพิสาโร ปนฺนรส-วสฺโส’ถ ปีตรํ สยํ;

อภิสิตฺโต มหาปฺโ, ปตฺโต รชฺชสฺส ตสฺส ตุ.

๒๙.

ปตฺเต โสฬสเม วสฺเส, สตฺถา ธมฺมมเทสยิ;

ทฺวาปฺาเสว วสฺสานิ, รชฺชํ กาเรสิ โส ปน.

๓๐.

รชฺเช สมา ปนฺนรส, ปุพฺเพ ชินสมาคมา;

สตฺตตึส สมา ตสฺส, ธรมาเน ตถาคเต.

๓๑.

พิมฺพิสารสุโต’ชาต-สตฺตุตํ ฆาตียา’มติ;

รชฺชํ ทฺวตฺตึสวสฺสานิ, มหามิตฺตทฺทุการยี.

๓๒.

อชาตสตฺตุโน วสฺเส, อฏฺเม มุนิ นิพฺพุโต;

ปจฺฉา โส การยี รชฺชํ, วสฺสานิ จตุวีสติ.

๓๓.

ตถาคโต สกลโลกคฺคตํ คโต;

อนิจฺจตาว สมวโส อุปาคโต;

อิติ’ธ โย ภยชนนึ อนิจฺจตํ,

อเวกฺขเต ส ภวติ ทุกฺขปารคูติ.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

มหาสมฺมตวํโส นาม

ทุติโย ปริจฺเฉโท.

ตติย ปริจฺเฉท

ปมธมฺมสํคีติ

.

ปฺจเนตฺโต ชิโน ปฺจ-จตฺตาลีสสมา’สโม;

ตฺวา สพฺพานิ กิจฺจานิ, กตฺวา โลกสฺส สพฺพถา.

.

กุสินารายยมก-สาลานมนฺตเร วเร;

เวสาขปุณฺณมายํ โส, ทีโป โลกสฺส นิพฺพุโต.

.

สงฺขฺยาปถมติกฺกนฺตา, ภิกฺขู ตตฺถ สมาคตา;

ขตฺติยา พฺราหฺมณา วสฺสา, สุทฺธา เทวา ตเถว จ.

.

สตฺตสตสหสฺสานิ, เตสุ ปาโมกฺขภิกฺขโว;

เถโร มหากสฺสโปว, สงฺฆตฺเถโร ตทา อหุ.

.

สตฺถุสรีรสารีร-ธาตุกิจฺจานิ การิย;

อิจฺฉนฺโต โส มหาเถโร, สตฺถุ ธมฺมจิรฏฺิตึ.

.

โลกนาเถ ทสพเล, สตฺตาหปรินิพฺพุเต;

ทุพฺภาสิตํ สุภทฺทสฺส, พุทฺธสฺส วจนํ สรํ.

.

สรํ จีวรทานฺจ, สมตฺเต ปนํ ตถา;

สทฺธมฺมปนตฺถาย, มุนินา’นุคฺคหํ กตํ.

.

กาตุํ สทฺธมฺมสํคีตึ, สมฺพุทฺธานมเต ยติ;

นวงฺคสาสนธเร, สพฺพงฺคสมุปาคเต.

.

ภิกฺขู ปฺจสเตเยว, มหาขีณาสเว วเร;

สมฺมนฺนิ เอเกนูเน ตุ, อานนฺทตฺเถรการณา.

๑๐.

ปุน อานนฺทตฺเถรา’ปิ, ภิกฺขูหิ อภิยาจิโต;

สมฺมนฺนิ กาตุํ สํคีตึ, สา น สกฺกา หิ ตํ วินา.

๑๑.

สาธุกีฬนสตฺตาหํ, สตฺตาหํ ธาตุภาชนํ;

อิจฺจทฺธมาสํ เขเปตฺวา, สพฺพโลกานุกมฺปกา.

๑๒.

วสฺสํ วสํ ราชคเห, กสฺสาม ธมฺมสงฺคหํ;

นาฺเหิ ตตฺต วตฺถพฺพ-มิติ กตฺวาน นิจฺฉยํ.

๑๓.

โสกาตุรํ ตตฺถ ตตฺถ, อสฺสาเสนฺโต มหาชนํ;

ชมฺพุทีปมฺหิ เต เถรา, วิจริตฺวาน จาริกํ.

๑๔.

อาสฬฺหิสุกฺกปกฺขมฺหิ, สุกฺกปกฺขิตตฺถิกา;

อุปาคมุํ ราชคหํ, สมฺปนฺนจตุปจฺจยํ.

๑๕.

ตตฺเถว วสฺสูปคตา, เต มหากสฺสปาทโย;

เถรา ถิรคุณูเปตา, สมฺพุทฺธมตโกวิทา.

๑๖.

วสฺสานํ ปมํ มาสํ, สพฺพเสนาสเนสุ’ปิ;

กาเรสุํ ปฏิสงฺขารํ, วตฺวานา’ชาตสตฺตุโน.

๑๗.

วิหารปฏิสงฺขาเร, นิฏฺิเต อหุ ภูปติ;

อิทานิ ธมฺมสํคีตึ, กริสฺสามิ มยํ อิติ.

๑๘.

กตฺตพฺพํ กินฺติปุฏฺสฺส, นิสชฺชานมาทิสุํ;

ราชา กตฺถาติ ปุจฺฉิตฺวา, วุตฺตานมฺหิ เตหิ โส.

๑๙.

สีฆํ เวภารเสลสฺส, ปสฺเส กาเรสิ มณฺฑปํ;

สตฺตปณฺณิคุหาทฺวาเร, รมฺมํ เทวสโภปมํ.

๒๐.

สพฺพถา มณฺฑยิตฺวา ตํ, อตฺถราเปสิ ตตฺถ โส;

ภิกฺขูนํ คณนาเยว, อนคฺฆตฺถรณานิ จ.

๒๑.

นิสฺสาย ทกฺขิณํ ภาคํ, อุตฺตรามุขมุตฺตมํ;

เถราสนํ สุปฺตฺตํ, อาสิ ตตฺถ มหารหํ.

๒๒.

ตสฺมึ มณฺฑปมชฺฌสฺมึ, ปุรตฺถมุขมุตฺตมํ;

ธมฺมาสนํ สุปฺตฺตํ, อโหสิ สุคตารหํ.

๒๓.

ราชา’โรจยิ เถรานํ, กมฺมํ โน นิฏฺิตํ อิติ;

เต เถรา เถรมานนฺท-มานนฺทกรมพฺรวุํ.

๒๔.

สฺเว สนฺนิปาโต อานนฺท, เสเขน คมนํ ตหึ;

น ยุตฺตนฺเต สทตฺเถ ตฺวํ, อปฺปมตฺโต ตโต ภว.

๒๕.

อิจฺเจวํ โจทิโต เถโร, กตฺวาน วีริยํ สมํ;

อิริยาปถโต มุตฺตํ, อรหตฺตมปาปุณิ.

๒๖.

วสฺสานํ ทุติเย มาเส, ทุติเย ทิวเส ปน;

รุจิเร มณฺฑเป ตสฺมึ, เถรา สนฺนิปตึสุ เต.

๒๗.

เปตฺวา’นนฺทตฺเถรสฺส, อนุจฺฉวิกมาสนํ;

อาสเนสุ นิสีทึสุ, อรหนฺโต ยถารหํ.

๒๘.

เถโร’รหตฺตปตฺตึ โส, าเปตุํ เตหิ นาคมา;

กุหึ อานนฺทตฺเถโร’ติ, วุจฺจมาเน ตุ เกหิจิ.

๒๙.

นิมฺมุชฺชิตฺวา ปถวิยา, คนฺตฺวา โชติปเถน วา;

นิสีทิ เถโร อานนฺโท, อตฺตโน ปิตาสเน.

๓๐.

อุปาลิเถโร วินเย, เสสธมฺเม อเสสเก;

อานนฺทตฺเถรมกรุํ, สพฺเพ เถรา ธุรนฺธเร.

๓๑.

มหาเถโร สกตฺตานํ, วินยํ ปุจฺฉิตุํ สยํ;

สมฺมนฺนุ’ปาลิเถโร จ, วิสฺสชฺเชตุํ ตเมว ตุ.

๓๒.

เถราสเน นิสีทิตฺวา, วินยํ ตมปุจฺฉิ โส;

ธมฺมาสเน นิสีทิตฺวา, วิสฺสชฺเชสิ ตเมว โส.

๓๓.

วินยฺูนมคฺเคน, วิสฺสชฺชิตกเมน เต;

สพฺเพ สชฺฌายมกรุํ, วินยํ นยโกวิทา.

๓๔.

อคฺคํ พหุสฺสุตาทีนํ, โกสารกฺขํ มเหสิโน;

สมฺมนฺนิตฺวาน อตฺตานํ, เถโร ธมฺมมปุจฺฉิ โส.

๓๕.

ตถา สมฺมนฺนิย’ตฺตานํ, ธมฺมาสนาคโต สยํ;

วิสฺสชฺเชสิ ตมานนฺท-ตฺเถโร ธมฺมมเสสโต.

๓๖.

เวเทหมุนินา เตน, วิสฺสชฺชิตกเมน เต;

สพฺเพ สชฺฌายมกรุํ, ธมฺมํ ธมฺมตฺถโกวิทา.

๓๗.

เอวํ สตฺตหิ มาเสหิ, ธมฺมสํคีติ นิฏฺิตา;

สพฺพโลกหิตตฺถาย, สพฺพโลกหิ เตหิ สา.

๓๘.

มหากสฺสปเถเรน, อิทํ สุคตสาสนํ;

ปฺจวสฺสสหสฺสานิ, สมตฺถํ วตฺตเน กตํ.

๓๙.

อตีว ชาตปาโมชฺชา, สนฺธารกชลนฺติกา;

สํคีติปริโยสาเน, ฉทฺธากมฺปิ มหามหี.

๔๐.

อจฺฉริยานิ จา’เหสุํ, โลเกเนกานิเนกธา;

เถเรเหว กตตฺตา จ, เถริยายํ ปรมฺปรา.

๔๑.

ปมํ สงฺคหํ กตฺวา, สพฺพโลกหิตํ พหุํ;

เต ยาวตายุกํ ตฺวา, เถรา สพฺเพปิ นิพฺพุตา.

๔๒.

เถรา’ปิ เต มติปทีปหตนฺธการา,

โลกนฺธการหนนมฺหิ มหาปทีปา;

นิพฺพาปิตา มรณโฆรมหานิเลน,

เตนาปิ ชีวิตมทํ มติมา ชเหยฺยาติ.

สุชนปฺปสาทํสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ปมธมฺมสํคีตินาม

ตติโย ปริจฺเฉโท.

จตุตฺถ ปริจฺเฉท

ทุติย สํคีติ

.

อชาตสตฺตุ ปุตฺโต ตํ, ฆาเตตฺวา’ทายิ ภทฺทโก;

รชฺชํ โสฬสวสฺสานิ, กาเรสิ มิตฺตทูภิโก.

.

อุทยภทฺท ปุตฺโต ตํ, ฆาเตตฺวา อนุรุทฺธโก;

อนุรุทฺธสฺส ปุตฺโต ตํ, ฆาเตตฺวา มุณฺฑนามโก.

.

มิตฺตทฺทุโน ทุมฺมติโน, เต’ปิ รชฺชมการยุํ;

เตสํ อุภินฺนํ รชฺเชสุ, อฏฺวสฺสาน’ติกฺกมุํ.

.

มุณฺฑสฺส ปุตฺโต ปิตรํ, ฆาเตตฺวา นาคทาสโก;

จตุวีสติวสฺสานิ, รชฺชํ กาเรสิ ปาปโก.

.

ปิตุฆาตกวํโส’ย, มีติกุทฺธา’ถ นาครา;

นาคทาสก ราชานํ, อปเนตฺวา สมาคตา.

.

สุสุนาโคติ ปฺาตํ, อมจฺจํ สาธุสมฺมตํ;

รชฺเช สมภิสิฺชึสุ, สพฺเพสํ หิตมานสา.

.

โส อฏฺารสวสฺสานิ, ราชา รชฺชมการยิ;

กาฬาโส โก ตสฺส ปุตฺโต, อฏฺวีสติ การยิ.

.

อตีเต ทสเม วสฺเส, กาฬาโสกสฺส ราชิโน;

สมฺพุทฺธปรินิพฺพานา, เอวํ วสฺสสตํ อหุ.

.

ตทา เวสาลิยา ภิกฺขู, อเนกา วชฺชิปุตฺตกา;

สิงฺคีโลณํ ทฺวงฺคุลฺจ, ตถา คามนฺตรมฺมิ จ.

๑๐.

อาวาสา’นุมตา’จิณฺณํ, อมถิตํ ชโลคิ จ;

นิสีทนํ อทสกํ, ชาตรูปาทิกํ อิติ.

๑๑.

ทสวตฺถูนิ ทีเปสุํ, กปฺปนฺตีติ อลชฺชีโน;

ตํ สุตฺวาน ยสตฺเถโร, เอวํ วชฺชีสุ จาริกํ.

๑๒.

ฉฬภิฺโ พลปฺปตฺโต, ยโส กากณฺฑกตฺรโช;

ตํ สเมตุํ สอุสฺสาโห, ตตฺถาคมิ’มหาวนํ.

๑๓.

เปตฺวา’โปสถคฺเค เต, กํสปาตึ สโหธกํ;

กหาปณาทึ สงฺฆสฺส, เทถ’นา’หุ อุปาสเก.

๑๔.

น กปฺปเต ตํ มา เทถ, อิติ เถโร สวารยิ;

ปฏิสารณียํ กมฺมํ, ยสตฺเถรสฺส เต กรุํ.

๑๕.

ยาจิตฺวา อนุทูตํ โส, สห เตน ปุรํ คโต;

อตฺตโน ธมฺมวาทิตฺตํ, สฺาเปตฺวา’ค สาคเร.

๑๖.

อนุทูตวโจ สุตฺวา, ตมุกฺขิปิตุมาคตา;

ปริกฺขิปิย อฏฺํสุ, สรํ เถรสฺส ภิกฺขโว.

๑๗.

เถโร อุคฺคมฺม นภสา, คนฺตฺวา โกสมฺพิยํ ตโต;

ปาเวยฺยกา วนฺติกานํ, ภิกฺขูนํ สนฺติกํ ลหุํ.

๑๘.

เวเสสิ ทูเตตุ สยํ, คนฺตฺวา’โห คงฺคปพฺพตํ;

อาห สมฺภูตตฺเถรสฺส, ตํ สพฺพํ สาณวาสิโน.

๑๙.

ปาเวยฺยกา สฏฺิเถรา, อสิตา’วนฺติกาปิ จ;

มหาขีณาสวา สพฺเพ, อโหคงฺคมฺหิ โอตรุํ.

๒๐.

ภิกฺขโว สนฺนิปติตา, สพฺเพ ตตฺถ ตโต ตโต;

อาสุํ นวุติสหสฺสานิ, มนฺเตตฺวา อขิลา’ปิ เต.

๒๑.

โสเรยฺย เรวตตฺเถรํ, พหุสฺสุต มนาสวํ;

ตํ กาลปมุขํ ตฺวา, ปสฺสิตุํ นิกฺขมึสุ ตํ.

๒๒.

เถโร ตมฺมนฺตนํ สุตฺวา, เวสาลึ คนฺตุเมว โส;

อิจฺฉนฺโต ผาสุคมนํ, ตโต นิกฺขมิ ตงฺขณํ.

๒๓.

ปาโต ปาโตว นิกฺขนฺต-ฏฺานํ เตน มหตฺตนา;

สายํ สายมุเปนฺตานํ, สหโชติยมทฺทสุํ.

๒๔.

ตตฺถ สมฺภูตตฺเถเรน, ยสตฺเถโร นิโยชิโต;

สทฺธมฺมสวนนฺเต ตํ, เรวตเถร มุตฺตมํ.

๒๕.

อุเปจฺจ ทสวตฺถูนิ, ปุจฺฉิ เถโร ปฏิกฺขิปิ;

สุตฺวา’ธิกรณํ ตฺจ, นิเสเธมาติ อพฺรวิ.

๒๖.

ปาปาปิ ปกฺขํ เปกฺขนฺตา, เรวตตฺเถร มุตฺตมํ;

สามณกํ ปริกฺขารํ, ปฏิยาทิย เต พหุํ.

๒๗.

สีฆํ นาวาย คนฺตฺวาน, สหชาติสมีปคา;

กโรนฺติ ภตฺตวิสฺสคฺคํ, ภตฺตกาเล อุปฏฺิเต.

๒๘.

สหชาตึ อาวสนฺโต, สาฬเถโร วิจินฺติยา;

ปาเวยฺยกา ธมฺมวาที, อิติ ปสฺสิ อนาสโว.

๒๙.

อุเปจฺจ ตํ มหาพฺรหฺมา, ธมฺเม นิฏฺาติ อพฺรวิ;

นิจฺจํ ธมฺเม ิตตฺตํ โส, อตฺตโน ตสฺส อพฺรวิ.

๓๐.

เต ปริกฺขารมาทาย, เรวตตฺเถรมทฺทสุํ;

เถโร น คณฺหิ ตปฺปกฺข-คาหี สิสฺสํ ปณามยี.

๓๑.

เวสาลึ เต ตโต คนฺตฺวา, ตโต ปุปฺผปุรํ คตา;

วทึสุ กาฬาโสกสฺส, นรินฺทสฺส อลชฺชีโน.

๓๒.

สตฺถุสฺส โน คนฺธกุฏึ, โคปยนฺโต มยํ ตหึ;

มหาวนวิหารสฺมึ, วสาม วชฺชีภูมิยํ.

๓๓.

คณฺหิสฺสาม วิหาร’นฺติ, คามวาสิกสิกฺขโว;

อาคจฺฉนฺติ มหาราช, มฏิเสธย เต อิติ.

๓๔.

ราชานํ ทุคฺคหิตํ เต, กตฺวา เวสาลิมาคมุํ;

เรวตตฺเถร มูลมฺหิ, สหชาติยเมตฺถ ตุ.

๓๕.

ภิกฺขู สตสหสฺสานิ, เอกาทส สมาคตา;

นวุติฺจ สหสฺสานิ, อหุ ตํ วตฺถุ สนฺติยา.

๓๖.

มูลฏฺเหิ วินา วตฺถุ-สมนํ เนว โรจยิ;

เถโร สพฺเพปิ ภิกฺขู เต, เวสาลิมาคมุํ ตโต.

๓๗.

ทุคฺคหิโตว โส ราชา, ตตฺถามจฺเจ อเปสยิ;

มูฬา เทวานุภาเวน, อฺตฺถ อคมึสุ เต.

๓๘.

เปเสตฺวา เต มหีปาโล, ตํ รตฺตึ สุปิเนนโส;

อปสฺสิ สกมตฺตานํ, ปกฺขิตฺตํ โลหกุมฺภิยํ.

๓๙.

อติภีโต อหุ ราชา, ตมสฺสา เสตุ มาคมา;

ภคินี นนฺทเถรี ตุ, อากาเสน อนาสวา.

๔๐.

ภาริยํ เต กตํ กมฺมํ, ธมฺมิเก’ยฺเย ขมาปย;

ปกฺโข เตสํ ภวิตฺวา ตฺวํ, กุรุ สาสนปคฺคหํ.

๔๑.

เอวํ กเต โสตฺถิ ตุยฺหํ, เหสฺสตีติ อปกฺกมิ;

ปสาเตเยว เวสาลึ, คนฺตุํ นิกฺขมิ ภูปติ.

๔๒.

คนฺตฺวา มหาวนํ ภิกฺขู-สงฺฆํ โส สนฺนิปาติย;

สุตฺวา อุภินฺนํ วาทฺจ, ธมฺมปกฺขฺจ โรจิย.

๔๓.

ขมาเปตฺวา ธมฺมิเก เต, ภิกฺขู สพฺเพ มหีปติ;

อตฺตโน ธมฺมปกฺขตฺตํ, วตฺวา ตุมฺเห ยถารุจิ.

๔๔.

สมฺปคฺคหํ สาสนสฺส, กโรถาติ จ ภาสิย;

ทตฺวา จ เตสํ อารกฺขํ, อคมาสิ สกํ ปุรํ.

๔๕.

นิจฺเฉตุํ ตานิ วตฺถูนิ, สงฺโฆ สนฺนิปตี ตทา;

อนคฺคานิ ตตฺถ ภสฺสานิ, สงฺฆมชฺเฌ อชายิสุํ.

๔๖.

ตโต โส เรวตตฺเถโร, สาเวตฺวา สงฺฆมชฺฌโค;

อุพฺภาหิกาย ตํ วตฺถุํ, สเมตุํ นิจฺฉยํ อกา.

๔๗.

ปาจินเกจ จตุโร, จตุโร ปาเวยฺยเกปิ จ;

อุพฺภาหิกาย สมฺมนฺนิ, ภิกฺขู ตํ วตฺถุ สนฺติยา.

๔๘.

สพฺพกามี จ สาฬฺโห จ, ขุชฺชโสภิตนามโก;

วาสภคามิโก จาติ, เถโร ปาจินกา อิเม.

๔๙.

เรวโต สาณสมฺภูโต,

ยโส กาโกณฺฑกตฺรโช;

สุมโน จาติ จตฺตาโร,

เถรา ปาเวยฺยกา อิเม.

๕๐.

สเมตุํ ตานิ วตฺถูนิ, อปฺปสทฺทํ อนากุลํ;

อคมุํ วาลุการามํ, อฏฺตฺเถรา อนาสวา.

๕๑.

ทหเรนา’ชิ เต เนตฺถ, ปฺตฺเต อาสเน สุเภ;

นิสีทึสุ มหาเถรา, มหามุนิ มตฺุโน.

๕๒.

เตสุ วตฺถูสุ เอเกกํ, กมโต เรวโต มหา;

เถโร เถรํ สพฺพกามึ, ปุจฺฉิ ปุจฺฉาสุ โกวิโท.

๕๓.

สพฺพกามี มหาเถโร, เตน ปุฏฺโ’ถ พฺยากริ;

สพฺพานิ ตานิ วตฺถูนิ, น กปฺปนฺตีติ สุตฺตโต.

๕๔.

นิหนิตฺวา’ธิกรณํ, ตํ เต ตตฺถ ยถากฺกมํ;

ตเถว สงฺฆมชฺเฌปิ, ปุจฺฉาวิสฺสชฺชนํ กรุํ.

๕๕.

นิคฺคหํ ปาปภิกฺขูนํ, ทสวตฺถุกทีปนํ;

เตสํ ทสสหสฺสานํ, มหาเถโร อกํสุ เต.

๕๖.

สพฺพกามี ปุถวิยา, สงฺฆตฺเถโร ตทา อหุ;

โส วีสํ วสฺสสติโก, ตทา’สิ อุปสมฺปทา.

๕๗.

สพฺพกามี จ สาฬฺโห จ,

เรวโต ขุชฺชโสภิโต;

ยโส กาโกณฺฑกสุโต,

สมฺภูโต สาณวาสิโก.

๕๘.

เถรา อานนฺทตฺเถรสฺส, เอเต สทฺธิวิหาริโน;

วาสภคามิโก เจว, สุมโน จ ทุเว ปน.

๕๙.

เถรา’นุรุทฺธตฺเถรสฺส, เอเต สทฺธิวิหาริโน;

อฏฺ เถรา’ปิ ธฺา เต, ทิฏฺปุพฺพา ตถาคตํ.

๖๐.

ภิกฺขู สตสหสฺสานิ, ทฺวาทสาสุํ สมาคตา;

สพฺเพสํ เรวตตฺเถโร, ภิกฺขูนํปมุโขตทา.

๖๑.

ตโต โส เรวตตฺเถโร, สทฺธมฺมฏฺิติยา จิรํ;

กาเรตุํ ธมฺมสํคีตึ, สพฺพภิกฺขุสมูหโต.

๖๒.

ปภินฺนตฺถาทิาณานํ, ปิฏกตฺตยธารินํ;

สตานิ สตฺตภิกฺขูนํ, อรหนฺตานมุจฺจินิ.

๖๓.

เต สพฺเพ วาลุการาเม, กาฬาโสเกน รกฺขิตา;

เรวตตฺเถรปาโมกฺขา, อกรุํ ธมฺมสงฺคหํ.

๖๔.

ปุพฺเพ กตํ ตถา เอว, ธมฺมํ ปจฺฉา จ ภาสิตํ;

อาทาย นิฏฺเปสุํ ตํ, เอตํ มาเสหิ อฏฺหิ.

๖๕.

เอวํ ทุติยสํคีตึ, กตฺวา เตปิ มหายสา;

เถรา โทสกฺขยํ ปตฺตา, ปตฺตากาเลน นิพฺพุตึ.

๖๖.

อิติ ปรมมตีนํ ปตฺติปตฺตพฺพกานํ,

ติภวหิตกรานํ โลกนาเถรสานํ;

สุมริยมรณํ ตํ สงฺขตา สารกตฺตํ,

ปริคณิยมเสสํ อปฺปมตฺโต ภเวยฺยาติ.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต

มหาวํเส ทุติยสํคีติ นาม

จตุตฺโถ ปริจฺเฉโท.

ปฺจม ปริจฺเฉท

ตติยธมฺมสํคีติ

.

ยา มหากสฺสปาทีหิ, มหาเถเรหิ อาทิโต;

กตา สทฺธมฺม สํคีติ, เถริยา’ติ ปวุจฺจติ.

.

เอโก’ว เถรวาโท โส, อาทิวสฺสสเต อหุ;

อฺาจริยวาทาตุ, ตโต โอรํ อชายิสุํ.

.

เตหิ สํคีติกาเรหิ, เถเรหิ ทุติเยหิ เต;

นิคฺคหิตา ปาปภิกฺขู, สพฺเพ ทสสหสฺสกา.

.

อกํสา’จริยวาทํ เต, มหาสํคีตินามกา;

ตโต โคกุลิกา ชาตา, เอกพฺโพหาริกาปิ จ.

.

โคกุลิเกหิ ปณฺณตฺติ-วาทา พาหุลิกาปิ จ;

เจติยวาทา เตสฺเวว, สมตาสงฺฆิกา ฉ เต.

.

ปุนาปิ เถรวาเทหิ, มหึสาสกภิกฺขโว;

วชฺชีปุตฺตกภิกฺขู จ, ทุเว ชาตา อิเม ขลุ.

.

ชาตา’ถ ธมฺมุตฺตริยา, ภทฺรยานิกภิกฺขโว;

ฉนฺนาคารา สมฺมิติยา, วชฺชีปุตฺติยภิกฺขูติ.

.

มหึสาสกภิกฺขูหิ, ภิกฺขู สพฺพตฺถ วาทิโน;

ธมฺมคุตฺติยภิกฺขู จ, ชาตา ขลุ อิเม ทุเว.

.

ชาตา สพฺพตฺถิวาทีหิ, กสฺสปิยา ตโต ปน;

ชาตา สงฺกนฺติกา ภิกฺขู, สุตฺตวาทา ตโต ปน.

๑๐.

เถรวาเทน สห เต, โหนฺติ ทฺวาทสิ’เมปิ จ;

ปุพฺเพ วุตฺตฉวาทา จ, อิติ อฏฺารสา ขิลา.

๑๑.

สตฺตรสาปิ ทุติเย, ชาตา วสสฺสเต อิติ;

อฺาจริยวาทา ตุ, ตโต โอรมชายิสุํ.

๑๒.

เหมตา ราชคิริยา, ตถา สิทฺธตฺถิกาปิ จ;

ปุพฺพเสลิยภิกฺขู จ, ตถา อปรเสลิยา.

๑๓.

วาชิริยา ฉ เอเตหิ, ชมฺพุทีปมฺหิ ภินฺนกา;

ธมฺมรุจิ จ สาคลิยา, ลํกาทีปมฺหิ ภินฺนกา.

อาจริยกุลวาทกถา นิฏฺิตา.

ธมฺมาโสกาภิเสก

๑๔.

กาฬาโสกสฺส ปุตฺตา ตุ, อเหสุํ ทสภาติกา;

พาวีสตึ เต วสฺสานิ, รชฺชํ สมนุสาสิสุํ.

๑๕.

นว นนฺทา ตโต อาสุํ, กเมเนว นราธิปา;

เต’ปิ พาวีสวสฺสานิ, รชฺชํ สมนุสาสิสุํ.

๑๖.

โมริยานํ ขตฺติยานํ, วํเส ชาตํ สิริธรํ;

จนฺทคุตฺโตติ ปฺาตํ, จาณกฺโก พฺราหฺมโณ ตโต.

๑๗.

นวมํ ธนนนฺทํ ตํ, ฆาเตตฺวา จณฺฑโกธสา;

สกเล ชมฺพุทีปสฺมึ, รชฺเช สมภิสิฺจี โส.

๑๘.

โส จตุวีสวสฺสานึ, ราชา รชฺชมการยิ;

ตสฺส ปุตฺโต พินฺทุสาโร, อฏฺวีสติ การยิ.

๑๙.

พินฺทุสารสุตา อาสุํ, สตํ เอโก จ วิสฺสุตา;

อโสโก อาสิ เตสํ ตุ, ปุฺเตโชพลิทฺธิโก.

๒๐.

เวมาติเก ภาตโร โส, หนฺตฺวา เอกูนกํ สตํ;

สกเล ชมฺพุทีปสฺมึ, เอกรชฺชมปาปุณิ.

๒๑.

ชินนิพฺพานโต ปจฺฉา, ปุเร ตสฺสาภิเสกโต;

สาฏฺารสํ วสฺสสต-ทฺวยเมวํ วิชานิย.

๒๒.

ปตฺวา จตูหิ วสฺเสหิ, เอกรชฺชํ มหายโส;

ปุเร ปาฏลิปุตฺตสฺมึ, อตฺตานมภิเสจยิ.

๒๓.

ตสฺสา’ภิเสเกน สมํ, อากาเส ภูมิยํ ตถา;

โยชเน โยชเน อาณา, นิจฺจํ ปวตฺติตา อหุ.

๒๔.

อโนตตฺโต ทกากาเช, อฏฺเนสุํ ทิเน ทิเน;

เทวา เทโว อกา เตหิ, สํวิภาคํ ชนสฺสจ.

๒๕.

นาคลตาทนฺตกฏฺํ, อาเนสุํ หิมวนฺตโต;

อเนเกสํ สหสฺสานํ, เทวา เอว ปโหนกํ.

๒๖.

อคทา’มลกฺเจว, ตถาคท หริตกํ;

ตโต’ว อมปกฺกฺจ, วณฺณคนฺธรสุตฺตมํ.

๒๗.

ปฺจวณฺณานิ วตฺถานิ, ตตฺถปุฺชนปฏฺฏกํ;

ปีตฺจ ทิพฺพปานฺจ, ฉทฺทนฺตทหโต มรุ.

๒๘.

มรนฺตา นคเร ตสฺมึ, มิคสูกรปกฺขิโน;

อาคนฺตฺวาน มหานสํ, สยเมว มรนฺติ จ.

๒๙.

คาโว ตตฺถ จราเปตฺวา, วชมาเนนฺติ ทีปิโน;

เขตฺต วตฺถุตฬากาทึ, ปาเลนฺติ มิคสูกรา.

๓๐.

สุมนํ ปุปฺผปฏกํ, อภุตฺตํ ทิพฺพมุปฺปลํ;

วิเลปนํ อฺชนฺจ, นาคานาคาวิมานโต.

๓๑.

สาลิวาหสหสฺสานิ, นวุตึ ตุ สุวา ปน;

ฉทฺทนฺตทหโตเยว, อาหรึสุ ทิเน ทิเน.

๓๒.

เต สาลินิตฺถุสกเณ, อขณฺเฑตฺวาน ตณฺฑุเล;

อกํสุ มูสิกา เตหิ, ภตฺตํ ราชกุเล อหุ.

๓๓.

อกํสุ สสฺสตํ ตสฺส, มธูนิ มธุมกฺขิกา;

ตถา กมฺมารสาลาสุ, อจฺฉากูฏานิ ปาตยุํ.

๓๔.

กรวิกา สกุณิกา, มนุฺมธุรสฺสรา;

อกํสุ ตสฺสา’คนฺตฺวาน, รฺโ มธุรวสฺสิตํ.

๓๕.

ราชา’ภิสิตฺโต โส’โสโก,

กุมารํ ติสฺสสวฺหยํ;

กณิฏฺํ สํโสทริยํ, อุปรชฺเช’ภิเสจยิ.

ธมฺมาโสกาภิเสโก นิฏฺิโต

นิคฺโรธสามเณร ทสฺสน

๓๖.

ปิตา สฏฺิสหสฺสานิ, พฺราหฺมเณ พฺรหฺมปกฺขิเก;

โภเชสิ โสปิ เตเยว, ตีณิ วสฺสานิ โภชยิ.

๓๗.

ทิสฺวา’นุปสมํ เตสํ, อโสโก ปริเวสเน;

วิเจยฺย ทานํ ทสฺสนฺติ, อมจฺเจ สนฺนิโยชิย.

๓๘.

อาณาปยิตฺวา มติมา, นานาปาสณฺฑิเก วิสุํ;

วีมํสิตฺวา นิสชฺชาย, โภชาเปตฺวา วิสชฺชยิ.

๓๙.

กาเล วาตายนคโต, สนฺตํ รจฺฉาคตํ ยตึ;

นิคฺโรธสามเณรํ โส, ทิสฺวา จิตฺตํ ปสาทยิ.

๔๐.

พินฺทุสารสฺส ปุตฺตานํ, สพฺเพสํ เชฏฺภาตุโน;

สุมนสฺส กุมารสฺส, ปุตฺโต โส หิ กุมารโก.

๔๑.

อโสโก ปิตรา ทินฺนํ, รชฺชมุชฺเชนิยฺหิ โส;

หิตฺวา’คโต ปุปฺผปุรํ, พินฺทุสาเร คิลานเก.

๔๒.

กตฺวา ปุรํ สกายตฺตํ, มเต ปิตริ ภาตรํ;

ฆาเตตฺวา เชฏฺกํ รชฺชํ, อคฺคเหสิ ปุเร วเร.

๔๓.

สุมนสฺส กุมารสฺส, เทวี ตนฺนามิกา ตโต;

คพฺภินี นิกฺขมิตฺวาน, ปาจินทฺวารโต พหิ.

๔๔.

จณฺฑาลคาม มคมา, ตตฺถ นิคฺโรธเทวตา;

ตมาลปิยนาเมน, มา ปตฺวา ฆรกํ อทา.

๔๕.

ตทเห’ว วรํ ปุตฺตํ, วิชายิตฺวา สุตสฺส สา;

นิคฺโรโธติ อกา นามํ, เทวตา นุคฺคหานุคา.

๔๖.

ทิสฺวา ตํ เชฏฺจณฺฑาโล, อตฺตโน สามินึ วิย;

มฺนฺโต ตํ อุปฏฺาสิ, สตฺตวสฺสานิ สาธุกํ.

๔๗.

ตํ มหาวรุโณ เถโร, ตทา ทิสฺวา กุมารกํ;

อุปนิสฺสย สมฺปนฺนํ, อรหา ปุจฺฉิ มาตรํ.

๔๘.

ปพฺพาเชสิ ขุรคฺเค โส, อรหตฺตมปาปุณิ;

ทสฺสนาโย’ป คจฺฉนฺโต, โส ตโต มาตุเทวิยา.

๔๙.

ทกฺขิเณน จ ทฺวาเรน, ปวิสิตฺวา ปุรุตฺตมํ;

ตํ คามคามิมคฺเคน, ยาติ ราชงฺคเณ ตทา.

๕๐.

สนฺตาย อิริยา ยสฺมึ, ปสีทิ สมหีปติ;

ปุพฺเพ’ว สนฺนิวาเสน, เปมํ ตสฺมึ อชายถ.

๕๑.

ปุพฺเพ กิร ตโย อาสุํ, ภาตโร มธุ วาณิชา;

เอโก มธุํ วิกฺกิณาติ, อาหรนฺติ มธุํ ทุเว.

๕๒.

เอโก ปจฺเจกสมฺพุทฺโธ, วณโรคาตุโร อหุ;

อฺโ ปจฺเจกสมฺพุทฺโธ, ตทตฺถํ มธุวตฺถิโก.

๕๓.

ปิณฺฑจาริกวตฺเตน, นครํ ปาวิสี ตทา;

ติตฺถํ ชลตฺถํ คจฺฉนฺติ, เอกา เจฏี ตมทฺทส.

๕๔.

ปุจฺฉิตฺวา มธุกามตฺตํ, ตฺวา หตฺเถน อาทิสิ;

เอโส มธฺวาปโณ ภนฺเต, ตตฺถ คจฺฉา’ติ อพฺรวิ.

๕๕.

ตตฺถ ปตฺตสฺส พุทฺธสฺส, วาณิโช โส ปสาทวา;

วิสฺสนฺทยนฺโต มุขโต, ปตฺตปุรํ มธุํ อทา.

๕๖.

ปุณฺณฺจ อุปฺปตนฺตฺจ, ปติตฺจ มหีตเล;

ทิสฺวา มธุํ ปสนฺโน โส, เอวํ ปณิทหี ตทา.

๕๗.

ชมฺพุทีเป เอกรชฺชํ, ทาเนนา’เนน โหตุ เม;

อากาเส โยชเน อาณา, ภูมิยํ โยชเนติ จ.

๕๘.

ภาตเร อาคเต อาห, เอทิสสฺส มธุํ อทํ;

อนุโมทถ ตุมฺเห ตํ, ตุมฺหากฺจ ยโต มธุ.

๕๙.

เชฏฺโ อาห อตุฏฺโ โส,

จณฺฑาโล นูน โสสิยํ;

นิวาเสนฺตีติ จณฺฑาลา,

กาสายานิ สทา อิติ.

๖๐.

มชฺโฌ ปจฺเจกพุทฺธํ ตํ, ขิปปารณฺณเว อิติ;

ปตฺติทานวโจ ตสฺส, สุตฺวา เต จานุโมทิสุํ.

๖๑.

อาปณา เทสิกํ ยาตุ, เทวิตฺตํ ตสฺส ปตฺถยิ;

อาทิสฺสมานสนฺธิ จ, รูปํ อติมโนรมํ.

๖๒.

อโสโก มธุโท’สนฺธิ-มิตฺตาเทวี ตุ เจฏิกา;

จณฺฑาลวาที นิคฺโรโธ, ติสฺโส โส ปารวาทิโก.

๖๓.

จณฺฑาลวาที จณฺฑาล-คาเม อาสิ ยโต ตุ โส;

ปตฺเถสิ โมกฺขํ โมกฺขฺจ, สตฺต วสฺโสว ปาปุณิ.

๖๔.

นิวิฏฺเปโม ตสฺมึ โส, ราชา’ติ ตุริโต ตโต;

ปกฺโกสาเปสิ ตํ โส ตุ, สนฺตวุตฺตี อุปาคมิ.

๖๕.

นิสิท ตาตา’นุรูเป, อาสเน ตา’ห ภูปติ;

อทิสฺวา ภิกฺขุมฺํ โส, สีหาสนมุปาคมิ.

๖๖.

ตสฺมึ ปลฺลงฺกมายาเต, ราชาอิติ วิจินฺตยิ;

อชฺชา’ยํ สามเณโร เม, ฆเร เหสฺสติ สามิโก.

๖๗.

อาลมฺพิตฺวา กรํ รฺโ, โส ปลฺลงฺเก สมารุหิ;

นิสีทิ ราชปลฺลงฺเก, เสตจฺฉตฺตสฺส เหฏฺโต.

๖๘.

ทิสฺวา ตถา นิสินฺนํ ตํ, อโสโก โส มหีปติ;

สมฺภาเวตฺวาน คุณโต, ตุฏฺโ’ตีว ตทา อหุ.

๖๙.

อตฺตโน ปฏิยตฺเตน, ขชฺชโภชฺเชน ตปฺปิย;

สมฺพุทฺธเทสิตํ ธมฺมํ, สามเณรมปุจฺฉิตํ.

๗๐.

ตสฺส’ปฺปมาทวคฺคํ โส, สามเณโร อภาสถ;

ตํ สุตฺวา ภูมิปาโล โส, ปสนฺโน ชินสาสเน.

๗๑.

อฏฺ เต นิจฺจภตฺตานิ, ทมฺมิ ตาตา’ติ อาห ตํ;

อุปชฺฌายสฺส เม ราช, ตานิ ทมฺมีติ อาห โส.

๗๒.

ปุน อฏฺสุ ทินฺเนสุ, ตาน’ทา จริยสฺส โส;

ปุน อฏฺสุ ทินฺเนสุ, ภิกฺขุสงฺฆสฺส ตาน’ทา.

๗๓.

ปุน อฏฺสุ ทินฺเนสุ, อธิวาเสสิ พุทฺธิมา;

ทฺวตฺตึสภิกฺขู อาทาย, ทุติยทิวเส คโต.

๗๔.

สหตฺถา ตปฺปิโต รฺา, ธมฺมํ เทสิย ภูปตึ;

สรเณสุ จ สีเลสุ, เปสิ สมหาชนํ.

นิคฺโรธสามเณรทสฺสนํ

สาสนปฺปเวส

๗๕.

ตโต ราชา ปสนฺโน โส, ทิคุเณน ทิเน ทิเน;

ภิกฺขู สฏฺิสหสฺสานิ, อนุปุพฺเพนุ’ปหิ.

๗๖.

ตตฺถิยานํ สหสฺสานิ, นิกฑฺฒิตฺวาน สฏฺิโส;

สฏฺิภิกฺขุสหสฺสานิ, ฆเร นิจฺจมโภชยิ.

๗๗.

สฏฺิภิกฺขุสหสฺสานิ, โภเชตุํ ตุริโต หิ โส;

ปฏิยาทาปยิตฺวาน, ขชฺชโภชฺชํ มหารหํ.

๗๘.

ภูสาเปตฺวาน นครํ, คนฺตฺวา สงฺฆํ นิมนฺติย;

ฆรํ เนตฺวาน โภเชตฺวา, ทตฺวา สามณกํ พหุํ.

๗๙.

สตฺถารา เทสิโต ธมฺโม, กิตฺตโกติ อปุจฺฉถ;

พฺยากาสิ โมคฺคลิปุตฺโต, ติสฺสตฺเถโร ตทสฺสตํ.

๘๐.

สุตฺวาน จตุราสีติ, ธมฺมกฺขนฺธา’ติ โส’พฺรวิ;

ปูเชมิ เต’หํ ปจฺเจกํ, วิหาเรนา’ติ ภูปติ.

๘๑.

ทตฺวา ตทา ฉนฺนวุติ-ธนโกฏึ มหีปติ;

ปุเรสุ จตุราสีติ-สหสฺเสสุ มหีตเล.

๘๒.

ตตฺถ ตตฺเถ’ว ราชูหิ, วิหาเร อารภาปยิ;

สยํ อโสการามํ ตุ, การาเปตุํ สมารภิ.

๘๓.

รตนตฺตยนิคฺโรธ-คิลานานนฺติ สาสเน;

ปจฺเจกํ สตสหสฺสํ, โส ทาเปสิ ทิเน ทิเน.

๘๔.

ธเนน พุทฺธทินฺเนน, ถูปปูชา อเนกธา;

อเนเกสุ วิหาเรสุ, อเนเก อกรุํ สทา.

๘๕.

ธเนน ธมฺมทินฺเนน, ปจฺจเย จตุโร วเร;

ธมฺมธรานํ ภิกฺขูนํ, อุปเนตุํ สทา นรา.

๘๖.

อโนตตฺโตทกาเชสุ, สงฺฆสฺส จตุโร อทา;

เต ปิฏกานํ เถรานํ, สฏฺิเย’กํ ทิเน ทิเน.

๘๗.

เอกํ อสนฺธิมิตฺตาย, เทวิยา ตุ อทาปยิ;

สยํ ปน ทุเวเยว, ปริภุฺชิ มหีปติ.

๘๘.

สฏฺิภิกฺขุสหสฺสานํ, ทนฺตกฏฺํ ทิเน ทิเน;

โสฬสิตฺถิสหสฺสานํ, อทา นาคลตาวฺหยํ.

๘๙.

อเถกทิวสํ ราชา, จตุสมฺพุทฺธทสฺสินํ;

กปฺปายุกํ มหากาฬํ, นาคราชํ มหิทฺธิกํ.

๙๐.

สุณิตฺวา ตมาเนตุํ, โสณฺฑสงฺขลิพนฺธนํ;

เปสยิตฺวา ตมาเนตฺวา, เสตจฺฉตฺตสฺส เหฏฺโต.

๙๑.

ปลฺลงฺกมฺหิ นิสีเทตฺวา, นานาปุปฺเผหิ ปูชิย;

โสฬสิตฺถิสหสฺเสหิ, ปริวาริย อพฺรวิ.

๙๒.

สทฺธมฺมจกฺกวตฺติสฺส, สมฺพุทฺธสฺส มเหสิโน;

รูปํ อนนฺตาณสฺส, ทสฺเสหิ มม โภ อิติ.

๙๓.

ทฺวตฺตึสลกฺขณูเปตํ, อสีติพฺยฺชนุชฺชลํ;

พฺยามปฺปภาปริกฺขิตฺตํ, เกตุมาลาหิ โสภิตํ.

๙๔.

นิมฺมาสิ นาคราชา โส, พุทฺธรูปํ มโนหรํ;

ตํ ทิสฺวา’ติ ปสาทสฺส, วิมฺหยสฺส จ ปูริโต.

๙๕.

เอเตน นิมฺมิตํ รูปํ, อีทิสํ กีทิสํ นุโข;

ตถาคตสฺส รูปนฺติ, อาสิ ปิตุนฺนตุนฺนโต.

๙๖.

อกฺขิปูชนฺติ สฺาตํ, ตํ สตฺตาหํ นิรนฺตรํ;

มหามหํ มหาราช, การาเปสิ มหิทฺธิโก.

๙๗.

เอวํ มหานุภาโว จ, สทฺโธ จาปิ มหีปติ;

เถโร จ โมคฺคลิปุตฺโต, ทิฏฺา ปุพฺเพ วสีหิ เต.

สาสนปฺปเวโส นิฏฺิโต.

โมคฺคลิปุตฺตติสฺสเถราทโย

๙๘.

ทุติเย สงฺคเห เถรา, เปกฺขนฺตา’นาคเตหิ เต;

สาสโนปทฺทวํ ตสฺส, รฺโ กาลมฺหิ อทฺทสุํ.

๙๙.

เปกฺขานฺตา สกเล โลเก, ตทุปทฺทวฆาตกํ;

ติสฺสพฺรหฺมานมทฺทกฺขุํ, อจิรฏฺายิ ชีวิตํ.

๑๐๐.

เตสํ สมุปสงฺกมฺม, อายาจึสุ มหาปตึ;

มนุสฺเสสุ’ปปชฺชิตฺวา, ตทุปทฺทวฆาตนํ.

๑๐๑.

อทา ปฏิฺํ เตสํ โส, สาสนุชฺโชตนตฺถิโก;

สิคฺควํ จณฺฑวชฺชิฺจ อโวจุํ ทหเร ยติ.

๑๐๒.

อฏฺารสาทิกา วสฺส-สตา อุปริ เหสฺสติ;

อุปทฺทโว สาสนสฺส, น สมฺโภสฺสาม ตํ มยํ.

๑๐๓.

อิมํ ตุมฺหา’ธิกรณํ, โนปคฺฉิตฺถ ภิกฺขโว;

ทณฺฑกมฺมารหา ตสฺมา, ทณฺฑกมฺมปทฺหิ โว.

๑๐๔.

สาสนุชฺโชตนตฺถาย, ติสฺสพฺรหฺมา มหาปติ;

โมคฺคลิพฺราหฺมณฆเร, ปฏิสนฺธึ คเหสฺสติ.

๑๐๕.

กาเล ตุมฺเหสุ เอโก ตํ, ปพฺพาเชตุ กุมารกํ;

เอโก ตํ พุทฺธวจนํ, อุคฺคณฺหาเปตุ สาธุกํ.

๑๐๖.

อหุ อุปาลิเถรสฺส,

เถโร สทฺธิวิหาริโก;

ทาสโก โสณโก ตสฺส,

ทฺเว เถรา โสณกสฺสิเม.

๑๐๗.

อหุ เวสาลิยํ ปุพฺเพ-ทาสโก นาม โสตฺถิโย;

ติสิสฺสสตเชฏฺโ โส, วสํ อาจริยนฺติเก.

๑๐๘.

ทฺวาทสวสฺสิโกเยว, เวทปารคโต จรํ;

สสิสฺโส วาลิการาเม, วสนฺตํ กตสงฺคหํ.

๑๐๙.

อุปาลิเถรํ ปสฺสิตฺวา, นิสีทิตฺวา ตทนฺติเก;

เวเทสุ คณฺิานานิ, ปุจฺฉิ โส ตานิ พฺยากริ.

๑๑๐.

สพฺพธมฺมานุปติโต, เอกธมฺโม หิ มาณว;

สพฺเพ ธมฺมา โอสรนฺติ, เอกธมฺโม หิ โก นุ โส.

๑๑๑.

อิจฺจาห นามํ สนฺธาย, เถโร มาณวโก ตุ โส;

นา’ฺาสิ ปุจฺฉิโต มนฺโต, พุทฺธมนฺโตติ ภาสิโต.

๑๑๒.

เทหีติ อาห โส อาห, เทม โน เวสธาริโน;

คุรุํ อาปุจฺฉิ มนฺตตฺถํ, มาตรํ ปิตรํ ตถา.

๑๑๓.

มาณวานํ สเตเห’ส, ตีหิ เถรสฺส สนฺติเก;

ปพฺพชิตฺวาน กาเลน, อุปสมฺปชฺชิ มาณโว.

๑๑๔.

ขีณาสวสหสฺสํ โส, ทาสกตฺเถรเชฏฺกํ;

อุปาลิเถโร วาเจสิ, สกลํ ปิฏกตฺตยํ.

๑๑๕.

คณนา วีติวตฺตา เต, เสสา’ริย ปุถุชฺชนา;

ปิฏกานุคฺคหิตานิ, เยหิ เถรสฺส สนฺติเก.

๑๑๖.

กาสีสุ โกสโล นาม, สตฺถวาหสุโต อหุ;

คิริพฺพชํ วณิชฺชาย, คโต มาตาปิตูหิ โส.

๑๑๗.

อคา เวฬุวนํ ปฺจ-ทสวโส กุมารโก;

มาณวํ ปฺจปฺาส, ปริวาริย ตํ คตา.

๑๑๘.

สคณํ ทาสกํ เถรํ, ตตฺถ ทิสฺวา ปสีทิย;

ปพฺพชฺชํ ยาจิ โส อาห, ตวา’ปุจฺฉ คุรุํ อิติ.

๑๑๙.

ภตฺตตฺตยมภุฺชิตฺวา, โสณโก โส กุมารโก;

มาตาปิตูหิ กาเรตฺวา, ปพฺพชฺชานุฺมาคโต.

๑๒๐.

สทฺธึ เตหิ กุมาเรหิ, ทาสกตฺเถรสนฺติเก;

ปพฺพชฺชํ อุปสมฺปชฺช, อุคฺคณฺหิ ปิฏกตฺตยํ.

๑๒๑.

ขีณาสวสหสฺสสฺส, เถรสิสฺส คณสฺส โส;

อโหสิ ปิฏกฺุสฺส, เชฏฺโก โสณโก ยติ.

๑๒๒.

อโหสิ สิคฺคโว นาม, ปุเร ปาฏลินามโก;

ปฺวา’มจฺจตนโย, อฏฺารสสโม ตุ โส.

๑๒๓.

ปาสาเทสุ วสํ ตีสุ, ฉฬฑฺฒอุตุสาธุสุ;

อมจฺจปุตฺตํ อาทาย, จณฺฑวชฺชึ สหายกํ.

๑๒๔.

ปุริสานํ ทสทฺเธหิ, สเตหิ ปริวาริโต;

คนฺตฺวาน กุกฺกุฏารามํ, โสณกตฺเถรมทฺทส.

๑๒๕.

สมาปตฺติสมาปนฺนํ, นิสินฺนํ สํวุตินฺทฺริยํ;

วนฺทิ เตนาลปนฺตํ ตํ, ตฺวา สงฺฆมปุจฺฉิตํ.

๑๒๖.

สมาปตฺติสมาปนฺนา, นาลปนฺตี’ติ อาหุ เต;

กถนฺนุ วุฏฺหนฺตีติ, วุตฺตา อาหํสุ ภิกฺขโว.

๑๒๗.

ปกฺโกสนาย สตฺถุสฺส, สงฺฆปกฺโกสนาย จ;

ยถา กาลปริจฺเฉทา, อายุกฺขยวเสน จ.

๑๒๘.

วุฏฺหนฺตีติ วตฺวาน, เตสํ ทิสฺโว’ปนิสฺสยํ;

ปาเหสุํ สงฺฆวจนํ, วุฏฺาย ส ตหึ อคา.

๑๒๙.

กุมาโร ปุจฺฉิ กึ ภนฺเต, นาลปิตฺถาติ อาห โส;

ภุฺชิมฺห ภุฺชิตพฺพนฺติ, อาห โภเชถ โน อปิ.

๑๓๐.

อาห อมฺหาทิเส ชาเห, สกฺกา โภชยิตุํ อิติ;

มาตาปิตุ อนุฺาย, โส กุมาโรถ สิคฺคโว.

๑๓๑.

จณฺฑวชฺชี จ เตปฺจ-สตานิ ปุริสาปิ จ;

ปพฺพชฺชิตฺโว’ปสมฺปชฺชุํ, โสณตฺเถรสฺส สนฺติเก.

๑๓๒.

อุปชฺฌายนฺติเกเยว, เต ทุเว ปิฏกตฺตยํ;

อุคฺคเหสุฺจ กาเลน, ฉฬภิฺํ ลภึสุ จ.

๑๓๓.

ตฺวา ติสฺส ปฏิสนฺธึ, ตโต ปภุติ สิคฺคโว;

เถโร โส สตฺตวสฺสานิ, ตํ ฆรํ อุปสงฺกมิ.

๑๓๔.

คจฺฉาติ วาจามตฺตมฺปิ, สตฺตวสฺสานิ นาลภิ;

อลตฺถ อฏฺเม วสฺเส, คจฺฉาติ วจนํ ตหึ.

๑๓๕.

ตํ นิกฺขมนฺตํ ปวิสนฺโต, ทิสฺวา โมคฺคลิพฺราหฺมโณ;

กิฺจิ ลทฺธํ ฆเร โนติ, ปุจฺฉิ อามาติ โส’พฺรวิ.

๑๓๖.

ฆรํ คนฺตฺวาน ปุจฺฉิตฺวา, ทุติเย ทิวเส ตโต;

มุสาวาเทน นิคฺคณฺหิ, เถรํ ฆรมุปาคตํ.

๑๓๗.

เถรสฺส วจนํ สุตฺวา, โส ปสนฺนมโน ทฺวิโช;

อตฺตโน ปกเตน’สฺส, นิจฺจํ ภิกฺขํ ปวตฺตยิ.

๑๓๘.

กเมน’สฺส ปสีทึสุ, สพฺเพ’ปิ ฆรมานุสา;

โภชาเปสิ ทิโช นิจฺจํ, นิสีทาปิย ตํ ฆเร.

๑๓๙.

เอวํ กเมน คจฺฉนฺโต, กาเล โสฬสวสฺสิโก;

อหุ ติสฺสกุมาโร โส, ติเวโททธิปารโค.

๑๔๐.

เถโร กถาสมุฏฺานํ, เหสฺสเต’ว ฆเร อิติ;

อาสนานิ น ทสฺเสสิ, เปตฺวา มาณวาสนํ.

๑๔๑.

พฺรหฺมโลกคตตฺตาว, สุจิกาโม อโหสิ โส;

ตสฺมา โส ตสฺส ปลฺลงฺโก, วาสยิตฺวา ลคียติ.

๑๔๒.

อฺาสนํ อปสฺสนฺโต, ิเต เถเร สสมฺภโม;

ตสฺส ตํ อาสนํ ตสฺส, ปฺเปสิ ฆเร ชโน.

๑๔๓.

ทิสฺวา ตตฺถ นิสินฺนํ ตํ, อาคมฺมา’จริยนฺติกา;

กุชฺฌิตฺวา มาณโว วาจํ, อมนาปํ อุทีรยิ.

๑๔๔.

เถโร มาณว กึ มนฺตํ, ชานาสีติ ตมพฺรวิ;

ตเมว ปุจฺฉํ เถรสฺส, ปจฺฉา โรเจสิ มาณโว.

๑๔๕.

ชานามีติ ปฏิฺาย, เถเร เถรํ อปุจฺฉิโส;

คณฺิานานิ เวเทสุ, ตสฺส เถโร’ถ พฺยากริ.

๑๔๖.

คหฏฺโเยว เถโร โส,

เวทปารคโต อหุ;

น พฺยากเรยฺย กึ ตสฺส,

ปภินฺนปฏิสมฺภิโท.

ยสฺส จิตฺตํ อุปฺปชฺชติ น นิรุชฺฌติ,

ตสฺส จิตฺตํ นิรุชฺฌิสฺสติ; น อุปฺปชฺชิสฺสติ,

ยสฺส วา ปน จิตฺตํ นิรุชฺฌิสติ น อุปฺปชฺชิสฺสติ;

ตสฺส จิตฺตํ อุปฺปชฺชติ, น นิรุชฺฌตีติ.

๑๔๗.

ตํ จิตฺตยมเก ปฺหํ, ปุจฺฉิ เถโร วิสารโท;

อนฺธกาโร วิย อหุ, ตสฺส โส ตมโวจ โส.

๑๔๘.

ภิกฺขุโก นาม มนฺโตติ, พุทฺธ มนฺโตติ โส พฺรวิ;

เทหีติ วุตฺเต โนเวส-ธาริโน ทมฺมิ ตํ อิติ.

๑๔๙.

มาตาปิตูหิ’นุฺาโต, มนฺตตฺถาย ส ปพฺพชฺชิ;

กมฺมฏฺานมทา เถโร, ปพฺพาเชตฺวา ยถารหํ.

๑๕๐.

ภาวนํ อนุยุฺชนฺโต, อจิเรน มหามตี;

โสตาผตฺติผลํ ปตฺโต, เถโร ตฺวาน ตํ ตถา.

๑๕๑.

เปเสสิ จณฺฑวชฺชิสฺส, เถรสฺสนฺติกมุคฺคหํ;

กาตุํ สุตฺตาภิธมฺมานํ, โสตตฺถา’กาตทุคฺคหํ.

๑๕๒.

ตโต โส ติสฺสทหโร, อารภิตฺวา วิปสฺสนํ;

ฉฬภิฺโ อหุ กาเล, เถรภาวฺจ ปาปุณิ.

๑๕๓.

อตีว ปากโฏ อาสิ, จนฺโท’ว สูริโย’วโส;

โลโก ตสฺส วโจ’มฺี, สมฺพุทฺธสฺส วโจปิย.

โมคฺคลิปุตฺตติสฺสเถโรทโย นิฏฺีโต.

๑๕๔.

เอกาหํ อุปราชา โส, อทกฺขิ มิควํ คโต;

กีฬมาเน มิเค’รฺเ, ทิสฺวา เอตํ วิจินฺตยิ.

๑๕๕.

มิคาปิ เอวํ กิฬนฺติ, อรฺเ ติณโคจรา;

น กิฬิสฺสนฺติ กึ ภิกฺขู, สุขาหารวิหาริโน.

๑๕๖.

อตฺตโน จินฺติตํ รฺโ, อาโรเจสิ ฆรํ คโต;

สฺาเปตุํ ตุ สตฺตาหํ, รชฺชํ ตสฺส อทาสิ โส.

๑๕๗.

อนุโภหิ อิเม รชฺชํ, สตฺตาหํ ตฺวํ กุมารก;

ตโต ตํ ฆาตยิสฺสามิ, อิจฺจ’โวจ มหีปติ.

๑๕๘.

อาหา’ติ ตมฺหิ สตฺตาเห,

ตฺวํ เกนา’สิ กิโส อิติ;

มรณสฺส ภเยนาติ,

วุตฺเต ราชา’ห ตํ ปุน.

๑๕๙.

สตฺตาหา’หํ มริสฺสํติ, ตฺวํ น กีฬิ อิเม กถํ;

กีฬิสฺสนฺติ ยติ ตาต, สทา มรณสฺิโน.

๑๖๐.

อิจฺเจวํ ภากรา วุตฺโต, สาสนสฺมึ ปสีทิ โส;

กาเลน มิควํ คนฺตฺวา, เถรมทกฺขิ สฺตํ.

๑๖๑.

นิสินฺนํ รุกฺขมูลสฺมึ, โส มหาธมฺมรกฺขิตํ;

สาลสาขาย นาเคน, พีชยนฺต มนาสวํ.

๑๖๒.

อยํ เถโร วิยา’หมฺปิ, ปพฺพชฺช ชิน สาสเน;

วิหริสฺสํ กทา รฺเ, อิติ จินฺตยิ ปฺวา.

๑๖๓.

เถโร ตสฺส ปสาทตฺถํ,

อุปติตฺวา วิหายสา;

คนฺตฺวา อโสการามสฺส,

โปกฺขรฺโ ชเล ิโต.

๑๖๔.

อากาเส ปยิตฺวาน, จีวรานิ วรานิ โส;

โอคาหิตฺวา โปกฺขรณี, คตฺตานิ ปริสิฺจถ.

๑๖๕.

ตํ อิทฺธึ อุปราชา โส, ทิสฺวา’ตีว ปสีทิย;

อชฺเชว ปพฺพชิสฺสํติ, พุทฺธึจา’กาสิ พุทฺธิมา.

๑๖๖.

อุปสงฺกมฺม ราชานํ, ปพฺพชฺชํ ยาจิ สาทโร;

นิวาเรตุมสกฺโกนฺโต, ตมาทาย มหีปติ.

๑๖๗.

มหตา ปริวาเรน, วิหารมคมา สยํ;

ปพฺพชิ โส มหาธมฺม-รกฺขิตตฺเถรสนฺติเก.

๑๖๘.

สทฺธึ เตน จตุสต-สหสฺสานิ นราปิ จ;

อนุปพฺพชิตานนฺตุ, คณนา จ น วชฺชติ.

๑๖๙.

ภาคิเนยฺโย นรินฺทสฺส, อคฺคิ พฺรหฺมาติ วิสฺสุโต;

อโหสิ รฺโ ธีตาย, สงฺฆมิตฺตาย สามิโก.

๑๗๐.

ตสฺสา ตสฺส สุโต จาปิ,

สุมโน นาม นามโส;

ยาจิตฺวา โส’ปิ ราชานํ,

อุปราเชน ปพฺพชิ.

๑๗๑.

อุปราชสฺส ปพฺพชฺชา, ตสฺสา’โสกสฺส ราชิโน;

จตุตฺเถ อาสิวสฺเสสา, มหาชนหิโตทยา.

๑๗๒.

ตตฺเถว อุปสมฺปนฺโน, สมฺปนฺนอุปนิสฺสโย;

ฆเฏนฺโต อุปราชา โส, ฉฬ’ภิฺโ’รหา อหุ.

๑๗๓.

วิหาเร เตสมารทฺเธ, สพฺเพ สพฺพปุเรสุปิ;

สาธุกํ ตีหิ วสฺเสหิ, นิฏฺาเปสุํ มโนรเม.

๑๗๔.

เถรสฺส อินฺทคุตฺตสฺส, กมฺมาทิฏฺายกสฺส ตุ;

อิทฺธิยา จา’สุ นิฏฺาสิ, อโสการามสวฺหโย.

๑๗๕.

ชเนน ปริภุตฺเตสุ, าเนสุ จ ตหึ ตหึ;

เจติยานิ อกาเรสิ, รมณียานิ ภูปติ.

๑๗๖.

ปุเรหิ จตุราสีติ-สหสฺเสหิ สมนฺตโต;

เลเข เอกาหมาเนสุํ, วิหารา นิฏฺิตา อิติ.

๑๗๗.

เลเข สุตฺวา มหาราชา, มหาเตชิทฺธิ วิกฺกโม;

กาตุกาโม สกึเยว, สพฺพาราม มหามหํ.

๑๗๘.

ปุเร เภรึ จราเปสิ, สตฺตเม ทิวเส อิโต;

สพฺพารามมโห โหตุ, สพฺพเทเสสุ เอกทา.

๑๗๙.

โยชเน โยชเน เทนฺตุ, มหาทานํ มหีตเล;

กโรนฺตุ คามารามานํ, มคฺคานฺจ วิภูสนํ.

๑๘๐.

วิหาเรสุ จ สพฺเพสุ, ภิกฺขุสงฺฆสฺส สพฺพถา;

มหาทานานิ วตฺเตนฺตุ, ยถากาลํ ยถาพลํ.

๑๘๑.

ทีปมาลา ปุมฺผมาลา-ลงฺกาเรหิ ตหึ ตหึ;

ตูริเยหิ จ สพฺเพหิ, อุปหารํ อเนกธา.

๑๘๒.

อุโปสถงฺคานา’ทาย, สพฺเพ ธมฺมํ สุณนฺตุ จ;

ปูชาวิเสเสน’เนเก จ, กโรนฺตุ ตทเหปิ จ.

๑๘๓.

สพฺเพ สพฺพตฺถ สพฺพถา, ยถาณตฺตาธิกาปิ จ;

ปูชา สมฺปฏิยาเทสุํ, เทวโลกมโนรมา.

๑๘๔.

ตสฺมึ ทิเน มหาราชา, สพฺพาลงฺการ ภูสิโต;

สโหโรโธ สหามจฺโจ, พโลฆ ปริวาริโต.

๑๘๕.

อคมาสิ สการามํ, ภินฺทนฺโต วิย เมทินึ;

สงฺฆมชฺฌมฺหิ อฏฺาสิ, วนฺทิตฺวา สงฺฆมุตฺตมํ.

๑๘๖.

ตสฺมึ สมาคเม อาสุํ, อสีติ ภิกฺขุโกฏิ โย;

อเหสุํ สตสหสฺสํ, เตสุ ขีณาสวา ยติ.

๑๘๗.

นวุติ ภิกฺขุสหสฺสานิ, อหู ภิกฺขุนิโย ตหึ;

ขิณาสวา ภิกฺขุนิโย, สหสฺสํ อาสุ ตาสุ ตุ.

๑๘๘.

โลกวิวรณํ นาม, ปาฏิหีรํ อกํสุ เต;

ขีณาสวา ปสาทตฺถํ, ธมฺมาโสกสฺส ราชิโน.

๑๘๙.

จณฺฑาโสโกติ ายิตฺถ, ปุพฺเพ ปาเปน กมฺมุนา;

ธมฺมาโสโกติ ายิตฺถ, ปจฺฉา ปุฺเน กมฺมุนา.

๑๙๐.

สมุทฺทปริยนฺตํ โส, ชมฺพุทีปํ สมนฺตโต;

ปสฺสิ สพฺเพ วิหาเร จ, นานาปูชา วิภูสิเต.

๑๙๑.

อตีว ตุฏฺโ เต ทิสฺวา, สงฺฆํ ปุจฺฉิ นิสีทิย;

กสฺส ภนฺเต ปริจฺจาโค, มหาสุคต สาสเน.

๑๙๒.

เถโร โส โมคฺคลิปุตฺโต, รฺโ ปฺหํ วิยากริ;

ธรมาเน’ปิ สุคเต, นตฺถิ จาคี ตยาสโม.

๑๙๓.

ตํ สุตฺวา วจนํ ภิยฺโย, ตุฏฺโ ราชา อปุจฺฉิ ตํ;

พุทฺธสาสน ทายาโท, โหติ โข มาทิโส อิติ.

๑๙๔.

เถโร ตุ ราชปุตฺตสฺส, มหินฺทสฺสู’ปนิสฺสยํ;

ตเถว ราชธีตาย, สงฺฆมิตฺตาย เปกฺขิย.

๑๙๕.

สาสนสฺสา’ภิ วุทฺธิฺจ, ตํ เหตุกม เวกฺขิย;

ปจฺจาภาสถ ราชานํ, โส สาสนธุรนฺธโร.

๑๙๖.

ตาทิโส’ปิ มหาจาคี, ทายาโท สาสนสฺส น;

ปจฺจยทายโก’จฺเจว, วุจฺจเต มนุชาธีป.

๑๙๗.

โย ตุ ปุตฺตํ ธีตรํ วา,

ปพฺพชฺชาเปติ สาสเน;

โส สาสนสฺส ทายาโท,

โหติ โน ทายโก อปิ.

๑๙๘.

อถ สาสน ทายาท-ภาวมิจฺฉํ มหีปติ;

มหินฺทํ สงฺฆมิตฺตฺจ, ิเต ตตฺร อปุจฺฉถ.

๑๙๙.

ปพฺพชิสฺสถ กึ ตาตา, ปพฺพชฺชา มหตี มตา;

ปิตุโน วจนํ สุตฺวา, ปิตรํ เต อภาสิสุํ.

๒๐๐.

อชฺเชว ปพฺพชิสฺสาม, สเจ ตฺวํ เทว อิจฺฉสิ;

อมฺหฺจ ลาโภ ตุมฺหฺจ, ปพฺพชฺชาย ภวิสฺสติ.

๒๐๑.

อุปราชสฺส ปพฺพชฺช-กาลโภ ปภุตีหิ โส;

สา จาปิ อคฺคิพฺรหฺมสฺส, ปพฺพชฺชา กตนิจฺฉยา.

๒๐๒.

อุปรชฺชํ มหีนฺทสฺส, ทาตุกาโม’ปิ ภูปติ;

ตโต’ปิ อธิกาสา’ติ, ปพฺพชฺชํเยว โรจยิ.

๒๐๓.

ปิยํ ปุตฺตํ มหินฺทฺจ, พุทฺธิรูปพโลทิตํ;

ปพฺพชฺชา เปสิ สมหํ, สงฺฆ มิตฺตฺจ ธีตรํ.

๒๐๔.

ตทา วีสติวสฺโส โส, มหินฺโท ราชนนฺทโน;

สงฺฆมิตฺตา ราชธีตา, อฏฺารสสมา ตทา.

๒๐๕.

ตทเหว อหุ ตสฺส, ปพฺพชฺชา อุปสมฺปทา;

ปพฺพชฺชา สิกฺขาทานฺจ, ตสฺสา จ ตทหุ อหุ.

๒๐๖.

อุปชฺฌาโย กุมารสฺส, อหุ โมคฺคลิสวฺหโย;

ปพฺพาเชสิ มหาเทว-ตฺเถโร มชฺฌนฺติโก ปน.

๒๐๗.

กมฺมวาจํ อกา ตสฺมึ, โส’ปสมฺปทมณฺฑเล;

อรหตฺตํ มหินฺโท โส, ปตฺโต สปฏิสมฺภิทํ.

๒๐๘.

สงฺฆมิตฺตา’หุ’ปชฺฌายา, ธมฺมปาลาติ วิสฺสุตา;

อาจริยา อายุปาลิ, กาเล สา’สิ อนาสวา.

๒๐๙.

อุโภ สาสนปชฺโชตา, ลํกาทีโปปการิโน;

ฉฏฺเ วสฺเส ปพฺพชึสุ, ธมฺมาโสกสฺส ราชิโน.

๒๑๐.

มหามหินฺโท วสฺเสหิ, ตีหิ ทีปปฺปสาทโก;

ปิฏกตฺตยํ มุคฺคณฺหิ, อุปชฺฌายสฺส สนฺติเก.

๒๑๑.

สา ภิกฺขุนี จนฺทเลขา, มหินฺโท ภิกฺขู สูริโย;

สมฺพุทฺธ สาสนากาสํ, เต สทา โสภยุํ ตทา.

๒๑๒.

วเน ปาฏลิปุตฺตมฺหา, วเน วนจโร จรํ;

กุนฺตกินฺนริยา สทฺธึ, สํวาสํ กปฺปยี กิร.

๒๑๓.

เตน สํวาสมนฺวาย,

สา ปุตฺเต ชนยี ทุเว;

ติสฺโส เชฏฺโ กณิฏฺโ ตุ,

สุมิตฺโต นาม นามโต.

๒๑๔.

มหาวรุณตฺเถรสฺส, กาเล ปพฺพชฺช สนฺติเก;

อรหตฺตํ ปาปุณึสุ, ฉฬภิฺํ คุณํ อุโภ.

๒๑๕.

ปาเท กีฏวิเสนา’สิ, ผุฏฺโ เชฏฺโ สเวทโน;

อาห ปุฏฺโ กณิฏฺเน, เภสชฺชํ ปสตํ ฆฏํ.

๒๑๖.

รฺโ นิเวทนํ เถโร, คิลานวตฺตโต’ปิ โส;

สปฺปิสตฺถฺจ จรณํ, ปจฺฉาภตฺตํ ปฏิกฺขิปิ.

๒๑๗.

ปิณฺฑาย เจ จรํ สปฺปึ, ลภเส ตฺวํ ตมาหร;

อิจฺฉาห ติสฺสเถโร โส, สุมิตฺตํ เถรมุตฺตมํ.

๒๑๘.

ปิณฺฑาย จรตา เตน, น ลทฺธํ ปสตํ ฆตํ;

สปฺปิกุมฺภสเตนาปิ, พฺยาธิชาโต อสาธิโย.

๒๑๙.

เตเนว พฺยาธินา เถโร, ปตฺโต อายุกฺขยนฺติกํ;

โอวทิตฺวาปฺปมาเทน, นิพฺพาตุํ มานสํ อกา.

๒๒๐.

อากาสมฺหิ นิสีทิตฺวา, เตโชธาตุวเสน โส;

ยถารุจิ อธิฏฺาย, สรีรํ ปรินิพฺพุโต.

๒๒๑.

ชาลาสรีรา นิกฺขมฺม, นิมฺมํสฉาริกํ ฑหิ;

เถรสฺส สกลํ กายํ, อฏฺิกานิตุโน ฑหิ.

๒๒๒.

สุตฺวา นิพฺพูติเมตสฺส, ติสฺสเถรสฺส ภูปติ;

อคมาสิ สการามํ, ชโนฆ ปริวาริโต.

๒๒๓.

หตฺติกฺขนฺธคโต ราชา, ตานฏฺิน’วโรปิย;

กาเรตฺวา ธาตุสกฺการํ, สงฺฆํ พฺยาธิมปุจฺฉิตํ.

๒๒๔.

ตํ สุตฺวา ชาตสํเวโค, ปุรทฺวาเรสุ การิย;

สุธาจิตา โปกฺขรณี, เภสชฺชานฺจ ปูริย.

๒๒๕.

ปาเปสิ ภิกฺขุสงฺฆสฺส, เภสชฺชานิ ทิเน ทิเน;

มา โหตุ ภิกฺขุสงฺฆสฺส, เภสชฺชํ ทุลฺลภํ อิติ.

๒๒๖.

สุมิตฺตเถโร นิพฺพายิ, จงฺกมนฺโต’ว จงฺกเม;

ปสีทิ สาสเน’ตีว, เตนาปิ จ มหาชโน.

๒๒๗.

กุนฺติปุตฺตา ทุเว เถรา,

เต โลกหิตการิโน;

นิพฺพายึสุ อโสกสฺส,

รฺโ วสฺสมฺหิ อฏฺเม.

๒๒๘.

ตโต ปภุติ สงฺฆสฺส, ลาโภ’ตีว มหา อหุ;

ปจฺฉา ปสนฺนา จ ชนา, ยสฺมา ลาภํ ปวตฺตยุํ.

๒๒๙.

ปหีนลาภสกฺการา, ติตฺถิยา ลาภการณา;

สยํ กาสายมาทาย, วสึสุ สห ภิกฺขูหิ.

๒๓๐.

ยถาสกฺจ เต วาทํ, พุทฺธวาโท’ติ ทีปยุํ;

ยถาสกฺจ กิริยา, อกรึสุ ยถารุจิ.

๒๓๑.

ตโต โมคฺคลิปุตฺโต โส,

เถโร ถิร คุโณทโย;

สาสนพฺพุทมุปฺปนฺนํ,

ทิสฺวา ตมติกกฺขลํ.

๒๓๒.

ตสฺโส’ปสมเน กาลํ, ทีฆทสฺสี อเวกฺขิย;

ทตฺวา มหินฺทเถรสฺส, มหาภิกฺขุคณํ สกํ.

๒๓๓.

อุทฺธํ คงฺคาย เอโก’ว, อโหคงฺคมฺหิ ปพฺพเต;

วิหาสิ สตฺตวสฺสานิ, วิเวก มนุพฺรูหยํ.

๒๓๔.

ติตฺถิยานํ พหุจตฺตา จ, ทุพฺพจฺจตฺตา จ ภิกฺขโว;

เตสํ กาตุํ น สกฺขึสุ, ธมฺเมน ปฏิเสธนํ.

๒๓๕.

เตเนว ชมฺพุทีปมฺหิ, สพฺพาราเมสุ ภิกฺขโว;

สตฺตวสฺสานิ นากํสุ, อุโปสถ ปวารณํ.

๒๓๖.

ตํ สุตฺวา มหาราชา, ธมฺมาโสโก มหายโส;

เอกํ อมจฺจํ เปเสสิ, อโสการาม มุตฺตมํ.

๒๓๗.

คนฺตฺวา’ธิกรณํ เอตํ, วุปสมฺม อุโปสถํ;

กาเรหิ ภิกฺขุสงฺเฆน, ปมา’ราเม ตุวํ อิติ.

๒๓๘.

คนฺตฺวาน สนฺนิปาเตตฺวา, ภิกฺขุสงฺฆํ สทุมฺมติ;

อุโปสถํ กโรถาติ, สาเวสิ ราชสาสนํ.

๒๓๙.

อุโปสถํ ติตฺติเยหิ, น กโรม มยํ อิติ;

อโว จ ภิกฺขุสงฺโฆ ตํ, อมจฺจํ มูฬฺหมานสํ.

๒๔๐.

โส’มจฺโจ กติปยานํ, เถรานํ ปฏิปาฏิยา;

อจฺฉินฺทิ อสินา สีสํ, กาเรมีติ อุโปสถํ.

๒๔๑.

ราชภาตา ติสฺสตฺเถโร, ตํ ทิสฺวา กิริยํ ลหุํ;

คนฺตฺวาน ตสฺส อาสนฺเน, สาสนมฺหิ นิสิทิ โส.

๒๔๒.

เถรํ ทิสฺวา อมจฺโจ โส, คนฺตฺวา รฺโ นิเวทยิ;

สพฺพํ ปวตฺตึ ตํ สุตฺวา, ชาตทาโห มหีปติ.

๒๔๓.

สีฆํ คนฺตฺวา ภิกฺขุสงฺฆํ, ปุจฺฉิ อุพฺพิคฺคมานโส;

เอวํ กเตน กมฺเมน, กสฺส ปาปํ สิยา อิติ.

๒๔๔.

เตสํ อปณฺฑิตา เกจิ, ปาปํ ตุยฺหนฺติ เกจิ ตุ;

อุภินฺนํจา’ติ อาหํสุ, นตฺถิ ตุยฺหนฺติ ปณฺฑิตา.

๒๔๕.

ตํ สุตฺวา’ห มหาราชา, สมตฺโถ อตฺถิ ภิกฺขุน;

วิมตึ เม วิโนเทตฺวา, กาตุํ สาสนปคฺคหํ.

๒๔๖.

อตฺถิ โมคฺคลิปุตฺโต โส,

ติสฺสตฺเถโร รเถสภ;

อิจฺฉาห สงฺโฆ ราชานํ,

ราช ตตฺถา’สิ สาทโร.

๒๔๗.

วิสุํ ภิกฺขุสหสฺเสน, จตุโร ปริวาริเต;

เถโร นรสหสฺเสน, อมจฺเจ จตุโร ตถา.

๒๔๘.

ตทเหเยว เปเสสิ, อตฺตโน วจเนน โส;

เถรํ อาเนตุ เม เตหิ, ตถา วุตฺเต สนาคมิ.

๒๔๙.

ตํ สุตฺวา ปุน อฏฺ’ตฺถ, เถเร’มจฺเจ จ เปสยิ;

วิสุํ สหสฺสปุริเส, ปุพฺเพ วิย สนาคมิ.

๒๕๐.

ราชา ปุจฺฉิ กถํ เถโร, อาคจฺเฉยฺย นุ โข อิติ;

ภิกฺขู อาหํสุ เถรสฺส, ตสฺส’คมนการณํ.

๒๕๑.

โหติ ภนฺเต อุปตฺถมฺโภ, กาตุํ สาสนปคฺคหํ;

อิติ วุตฺเต มหาราช, เถโร เอสฺสติ โส อิติ.

๒๕๒.

ปุนาปิ เถโร’มจฺเจ จ, ราชา โสฬส โสฬส;

วิสุํ สหสฺส ปุริเส, ตถา วตฺวาน เปสยิ.

๒๕๓.

เถโร มหลฺลตฺเต’ปิ, นาโรหิสฺสติ ยานกํ;

เถรํ คงฺคาย นาวาย, อาเนถา’ติ จ อพฺรวิ.

๒๕๔.

คนฺตฺวา เต ตํ ตถา’โวจุํ,

โส ตํ สุตฺวา’ว อุฏฺหิ;

นาวาย เถรํ อาเนสุํ,

ราชา ปจฺจุคฺคมี ตหึ.

๒๕๕.

ชาณุมตฺตํ ชลํ ราโช’คเหตฺวา ทกฺขิณํ กรํ;

นาวาย โอตรนฺตสฺส, เถรสฺสา’ทาสิ คารโว.

๒๕๖.

ทกฺขิณํ ทกฺขิเณยฺโย โส, กรํ รฺโ’นุกมฺปโก;

อาลมฺพิตฺวา’นุกมฺปาย, เถโร นาวาย โอตริ.

๒๕๗.

ราชา เถรํ นยิตฺวาน, อุยฺยานํ รติวฑฺฒนํ;

เถรสฺส ปาเท โธวิตฺวา, มกฺเขตฺวา จ นิสีทิย.

๒๕๘.

สมตฺถภาวํ เถรสฺส, วีมํสนฺโต มหีปติ;

ทฏฺุกาโม อหํ ภนฺเต, ปาฏิหีรนฺติ อพฺรวิ.

๒๕๙.

กนฺติ วุตฺเต มหีกมฺปํ, อาห ตํ ปุน ราหโส;

สกลาเย’ก เทสาย, กตรํ ทฏฺุมิจฺฉสิ.

๒๖๐.

โก ทุกฺกโรติ ปุจฺฉิตฺวา, เอก เทสาย กมฺปนํ;

ทุกฺกรนฺติ สุณิตฺวาน, ตํ ทุฏฺุกามตํ พฺรวี.

๒๖๑.

รถํ อสฺสํ มนุสฺสฺจ, ปาติฺโจทก ปูริตํ;

เถโร โยชน สีมาย, อนฺตรมฺหิ จตุทฺทิเส.

๒๖๒.

ปาเปตฺวา ตทฑฺเฒหิ, สห ตํ โยชนํ มหึ;

จาเลสิ อิทฺธิยา ตตฺร, นิสินฺนสฺส จ ทสฺสยิ.

๒๖๓.

เตนา’มจฺเจน ภิกฺขูนํ, มรเณน’ตฺตโนปิ จ;

ปาปสฺส’ตฺถิตฺต นตฺถิตฺตํ, เถรํ ปุจฺฉิ มหีปติ.

๒๖๔.

ปฏิจฺจ กมฺมํ นตฺถีติ, กิลิฏฺํ เจตนํ วินา;

เถโร โพเธสิ ราชานํ, วตฺวา ติตฺติรชาตกํ.

๒๖๕.

วสนฺโต ตตฺถ สตฺตาหํ, ราชุยฺยาเน มโนรเม;

สิกฺขาเปสิ มหีปาลํ, สมฺพุทฺธสมยํ สุภํ.

๒๖๖.

ตสฺมึเยว จ สตฺตา เห, ทุเว ยกฺเข มหีปติ;

เปเสตฺวา มหิยํ ภิกฺขู, อเสเส สนฺนิปาตยิ.

๒๖๗.

สตฺตเม ทิวเส คนฺตฺวา, สการามํ มโนรมํ;

กาเรสิ ภิกฺขุสงฺฆสฺส, สนฺนิปาตมเสสโต.

๒๖๘.

เถเรน สห เอกนฺเต, นิสินฺโน สาณิอนฺตเร;

เอเกกลทฺธิเก ภิกฺขุ, ปกฺโกสิตฺวาน สนฺติกํ.

๒๖๙.

กึวาที สุคโต ภนฺเต, อิติ ปุจฺฉิ มหีปติ;

เต สสฺสตาทิกํ ทิฏฺึ, พฺยากรึสุ ยถาสกํ.

๒๗๐.

เต มิจฺฉาทิฏฺิเก สพฺเพ, ราชา อุปฺปพฺพาชาปยี;

สพฺเพ สฏฺิสหสฺสานิ, อาสุํ อุปฺปพฺพชาปิตา.

๒๗๑.

อปุจฺฉิ ธมฺมิเก ภิกฺขู, กึวาที สุคโต อิติ;

วิภชฺชวาที ตาหํสุ, ตํ เถรํ ปุจฺฉิ ภูปติ.

๒๗๒.

วิภชฺชวาที สมฺพุทฺโธ,

โหติ ภนฺเต’ติ อาห โส;

เถโร’ อามา’ติ ตํ สุตฺวา,

ราชา ตุฏฺมโน ตทา.

๒๗๓.

สงฺโฆ ปิโสธิโต ยสฺมา,

ตสฺมา สงฺโฆ อุโปสถํ;

กโรตุ ภนฺเต อิจฺเจวํ,

วตฺวา เถรสฺส ภูปติ.

๒๗๔.

สงฺฆสฺส รกฺขํ ทตฺวาน, นครํ ปาวิสี สุภํ;

สงฺโฆ สมคฺโค หุตฺวาน, ตทา’กาสิ อุโปสถํ.

๒๗๕.

เถโร อเนก สงฺขมฺหา, ภิกฺขุสงฺฆา วิสารเท;

ฉฬภิฺเ เตปิฏเก, ปภินฺนปฏิสมฺภิเท.

๒๗๖.

ภิกฺขุสหสฺสํ อุจฺจินิ, กาตุํ สทฺธมฺมํ สงฺคหํ;

เตหิ อโสการามมฺหิ, อกา สทฺธมฺม สงฺคหํ.

๒๗๗.

มหากสฺสปตฺเถโร จ, ยสตฺเถโร จ การยุํ;

ยถา เต ธมฺม สํคีตึ, ติสฺสตฺเถโรปิ ตํ ตถา.

๒๗๘.

ตถาวตฺถุปฺปกรณํ, ปรวาทปฺปมทฺทนํ;

อภาสิ ติสฺสตฺเถโร จ, ตสฺมึ สํคีติ มณฺฑเล.

๒๗๙.

เอวํ ภิกฺขุสหสฺเสน, รกฺขาย’โสก ราชิโน;

อยํ นวหิ มาเสหิ, ธมฺม สํคีติ นิฏฺิตา.

๒๘๐.

รฺโ สตฺตรเส วสฺเส, ทฺวาสตฺตติสโม อิสิ;

มหาปวารณาย’โส, สํคีติ ตํ สมาปยิ.

๒๘๑.

สาธุการํ ททนฺตีว, สาสนฏฺิติ การณํ;

สํคีติ ปริโยสาเน, อกมฺมิตฺถ มหามหี.

๒๘๒.

หิตฺวา เสฏฺํ พฺรหฺมวิมานมฺปิ มนุฺํ;

เชคุจฺฉํ โส สาสนเหตุนรโลกํ;

อาคมฺมา’กา สาสนกิจฺจํ กตกิจฺโจ;

โกนาม’ฺโ สาสนกิจฺจมฺหิ ปมชฺเชติ.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ตติยธมฺมสํคีติ นาม

ปฺจโม ปริจฺเฉโท.

ฉฏฺปริจฺเฉท

วิชยาคมนํ

.

วงฺเคสุ วงฺคนคเร, วงฺคราชา อหุ ปุเร;

กาลิงฺครฺโ ธีตา’สิ, มเหสี ตสฺส ราชิโน.

.

โส ราชา เทวิยา ตสฺสา, เอกํ อลภิ ธีตรํ;

เนมิตฺตาพฺยากรุํ ตสฺสา, สํวาสํ มคราชินา.

.

อตีว รูปินึ อาสิ, อตีว กามคิทฺธินี;

เทเวน เทวิยา’จาปิ, ลชฺชายา’สิ ชคุจฺฉิตา.

.

เอกากินี สา นิกฺขมฺม, เสรีจารสุขตฺถินี;

สตฺเถน สห อฺาตา, อคา มคธคามินา.

.

ลาฬรฏฺเ อฏวิยา, สีโห สตฺถมภิทฺธวิ;

อฺตฺถ เสสา ธาวึสุ, สีหคตทิสนฺตุสา.

.

คณฺหิตฺวา โคจรํ สีโห, คจฺฉํ ทิสฺวา ตมา’รโต;

รตฺโต อุปาคลาเลนฺโต, ลงฺคุลํ ปตฺตกณฺณโก.

.

สา ตํ ทิสฺวา สริตฺวาน, เนมิตฺตวจนํ สุตํ;

อภีตา ตสฺส องฺคานิ, รฺชยนฺติ ปรามสิ.

.

ตสฺสา ผสฺเสนา’ติ รตฺโต, ปิฏฺึ อาโรปิยา’สุตํ;

สีโห สกํ คุหํ เนตฺวา, ตาย สํวาสมาจริ.

.

เตน สํวาสมนฺวาย, กาเลน ยมเก ทุเว;

ปุตฺตฺจ ธีตรฺจาติ, ราชธีตา ชเนสิ สา.

๑๐.

ปุตฺตสฺส หตฺถปาทา’สุํ, สีหาการา ตโต อกา;

นาเมน สีหพาหุํ ตํ, ธีตรํ สีหสีวลึ.

๑๑.

ปุตฺโต โสฬสวสฺโส โส, มาตรํ ปุจฺฉิ สํสยํ;

ตุวํ ปิตา จ โน อมฺม, กสฺมา วิสทิสา อิติ.

๑๒.

สา สพฺพมพฺรวี ตสฺส, กึนยามา’ติ โส’พฺรวิ;

คุหํ ถเกติตาโต เต, ปาสาเณนาติ สา’พฺรวิ.

๑๓.

มหาคุหาย ถกนํ, ขนฺเธนา’ทาย โส อกา;

เอกาเหเน’ว ปฺาส-โยชนานิ คตาคตํ.

๑๔.

โคจราย คเห สีเห, ทกฺขิณสฺมิฺหิ มาตรํ;

วาเม กณิฏฺึ กตฺวาน, ตโย สีฆํ อปกฺกมี.

๑๕.

นิวาเสตฺวาน สาขํ เต, ปจฺจนฺตํ คามมาคมุํ;

ตตฺถาสิ ราชิธีตาย, มาตุลสฺส สุโต ตทา.

๑๖.

เสนาปติ วงฺครฺโ, ิโต ปจฺจนฺต คามโก;

นิสินฺโนวฏมูลเลโส, กมฺมนฺตํ สํวิธายกํ.

๑๗.

ทิสฺวา เต ปุจฺฉิเต’โวจุํ, อฏวี วาสิโน มยํ;

อิติ โส ทาปยี เตสํ, วตฺถานิ ธชินี ปติ.

๑๘.

ตานา’เหสุํ อุฬารานิ, ภตฺตํ ปณฺเณสุ ทาปยิ;

โสวณฺณภาชนนา’สุํ, เตสํ ปุฺเน ตานิ จ.

๑๙.

เตน โส วิมฺหิโต ปุจฺฉิ, เก ตุมฺเหติ จมูปติ;

ตสฺส สา ชาติโคตฺตานิ, ราชธีตา นิเวทยิ.

๒๐.

ปิตุจฺฉา ธีตรํ ตํ โส, อาทาย ธชินี ปติ;

คนฺตฺวาน วงฺคนครํ, สํวาสํ ตาย กปฺปยิ.

๒๑.

สีโห สีฆํ คุหํ คนฺตฺวา, เต อทิสฺวา ตโย ชเน;

อฏฺฏิโต ปุตฺตโสเกน, น จ ขาทิ น จา’ปิวิ.

๒๒.

ทารเก เต คเวสนฺโต, อคา ปจฺจนฺตคามเก;

อุพฺพาสียติ โส โส’ว, ยํยํ คามมุเปติ โส.

๒๓.

ปจฺจนฺตวาสิโน คนฺตฺวา, รฺโ ตํ ปฏิเวทยุํ;

สีโห ปิเฬติ เต รฏฺํ, ตํ เทว ปฏิเสธย.

๒๔.

อลกํ นิเสธกํ ตสฺส, หตฺถิกฺขนฺธคตํ ปุเร;

อาเทตุ สีหทายีติ, สหสฺสํ โส ปจารยิ.

๒๕.

ตเถว ทฺเวสหสฺสานิ, ตีณิจา’ปิ นริสฺสโร;

ทฺวีสุ วาเรสุ วาเรสิ, มาตา สีหภุชํ หิตํ.

๒๖.

อคฺคหิ ตติเย วาเร, สีหพาหุ อปุจฺฉิย;

มาตรํ ติสหสฺสํ ตํ, ฆาเตตุํ ปิตรํ สกํ.

๒๗.

รฺโ กุมารํ ทสฺเสสุํ, ตํ ราชา อิธ มพฺรวิ;

คหิโต ยทิ สีโห เต, ทมฺมิ รฏฺํ ตเทว เต.

๒๘.

โส ตํ คนฺตฺวา คุหาทฺวารํ, สีหํ ทิสฺวาว อารกา;

เอนฺตํ ปุตฺตสิเนเหน, วิชฺฌิตุํ ตํ สรํ ขิปิ.

๒๙.

สโร นฬาตมาหจฺจ, เมตฺตจิตฺเตน ถสฺส ตุ;

กุมารปาทมูเล’ว, นิวตฺโต ปติ ภูมิยํ.

๓๐.

ตถา’สิ ยาว ตติยํ, ตโต กุชฺฌิมิคามิโป;

ตโต ขิตฺโต สโรตสฺส, กายํ นิพฺพิชฺช นิกฺขมิ.

๓๑.

สเกสรํ สีหสีสํ, อาทาย สปุรํ อคา;

มตสฺส วงฺคราชสฺส, สตฺตาหานิ ตทา อหุ.

๓๒.

รฺโ อปุตฺตกตฺตา จ, ปตีตา จสฺส กมฺมุนา;

สุตฺวา จ รฺโ นตฺตุตฺตํ, สฺชานิตฺวา จ มาตรํ.

๓๓.

อมจฺจา สนฺนิปติตา, อขิลา เอกมานสา;

สีหพาหุ กุมารสฺส, ราชา โหหีติ อพฺรวุํ.

๓๔.

โส รชฺชํ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา, ทตฺวา มาตุ ปติสฺส ตํ;

สีหสีวลิมาทาย, ชาตภูมึ คโต สยํ.

๓๕.

นครํ ตตฺถ มาเปสิ, อหุ สีหปุรนฺติ ตํ;

อรฺเ โยชนสเต, คาเม จาปิ นิเวสยิ.

๓๖.

ลาฬรฏฺเ ปุเร ตสฺมึ, สีหพาหุนราธิโป;

รชฺชํ กาเรสิ กตฺวาน, มเหสึ สีหสีวลึ.

๓๗.

มเหสี โสฬสกฺขตฺตุํ, ยมเก จ ทุเว ทุเว;

ปุตฺเต ชนยิ กาเลสา, วิชโย นาม เชฏฺโก.

๓๘.

สุมิตฺโต นาม ทุติโย, สพฺเพ ทฺวตฺตึส ปุตฺตกา;

กาเลน วิชยํ ราชา, อุปรชฺเช’ภิ เสจยิ.

๓๙.

วิชโย วิสมาจาโร, อาสิ ตมฺปริสาปิ จ;

สาหสานิ อเนกานิ, ทุสฺสหานิ กรึสุเต.

๔๐.

กุทฺโธ มหาชโน รฺโ, ตมตฺถํ ปฏิเวทยิ;

ราชา เต สฺเปตฺวาน, ปุตฺตํ โอวทิ สาธุกํ.

๔๑.

สพฺพํ ตเถว ทุติยํ, อโหสิ ตติยํ ปน;

กุทฺโธ มหาชโน อาห, ปุตฺตํ ฆาเตหิ เต อิติ.

๔๒.

ราชา’ถวิชยํ ตฺจ, ปริวารฺจ ตสฺส ตํ;

สตฺตสตานิ ปุริเส, กาเรตฺวา อทฺธมุณฺณเก.

๔๓.

นาวาย ปกฺขิปาเปตฺวา, วิสฺสชฺชาเปสิ สาคเร;

ตถา เตสํ ภริยาโย, ตเถว จ กุมารเก.

๔๔.

วิสุํ วิสุํ เต วิสฺสฏฺา, ปุริสิตฺถิกุมารกา;

วิสุํ วิสุํ ทีปกสฺมึ, โอกฺกมึสุ วสึสุ จ.

๔๕.

นคฺคทีโปติ ายิตฺถ, กุมาโรกฺกนฺตทีปโก;

ภริโยกฺกนฺตทีโป ตุ, มหินฺททีปโก อิติ.

๔๖.

สุปฺปารเก ปฏฺฏนมฺหิ, วิชโย ปน โอกฺกมิ;

ปริสา สาหเสเน’ตฺถ, ภีโต นาวํ ปุนา’รุหิ.

๔๗.

ลํกายํ วิชยสนามโก กุมาโร;

โอติณฺโณ ถิรมติ ตมฺพปณฺณิทีเป;

สาลานํ ยมกคุณานมนฺตรสฺมึ;

นิพฺพาตุํ สยิตทิเน ตถาคตสฺส.

สุชนปสาทสํเว คตฺถายกเต มหาวํเส

วิชยาคมนํนาม

ฉฏฺาปริจฺเฉโท.

สตฺตม ปริจฺเฉท

วิชยาภิเสโก

.

สพฺพโลกหีตํ กตฺวา, ปตฺวา สนฺติกรํ ปทํ;

ปรินิพฺพานมฺจมฺหิ, นิปนฺโน โลกนายโก.

.

เทวตาสนฺนิปาตมฺหิ, มหนฺตมฺหิ มหามุนิ;

สกฺก ตตฺรสมีปฏฺํ, อโวจ วทตํ วโร.

.

วิชโย ลาฬาวิสยา, สีหพาหุนรินฺทโช;

เอสลงฺกาธนุปตฺโต, สตฺตภจฺจสตานุโค.

.

ปติฏฺหิสฺสติ เทวินฺทํ, ลํกายํ มม สาสนํ;

ตสฺมา สปริวารํ ตํ, รกฺขลํกฺจ สาธุกํ.

.

ตถาคตสฺส เทวินฺโท, วโจ สุตฺวาว สาทโร;

เทวสฺสุปฺปลวณฺณสฺส, ลํการกฺขํ สมปฺปยิ.

.

สกฺเกน วุตฺตมตฺโตโส, ลงฺกามาคมฺมสชฺชุกํ;

ปริพฺพาชก เวเสน, รุกฺขมูล มูปวิสึ.

.

วิชยสมฺมุขา สพฺเพ,

ตํ อุปจฺจ อปุจฺฉิสุํ;

อยํ โภ โกนุ ทีโปตี,

ลํกาทีโปติ โส พฺรวิ.

.

น สนฺติ มนุชา เหตฺถ, น จ เหสฺสติ โว ภยํ;

อิติ วตฺวา กุณฺฑีกาย, เต ชเลน นิสิฺจิย.

.

สุตฺตฺจ เตสํ หตฺเถสุ, ลเคตฺวานภสา’คมา;

ทสฺเสสิ โสณิรูเปน, ปริวาริกยกฺขินี.

๑๐.

เอโก ตํ วาริยนฺโตปิ, ราชปุตฺเตน อนฺวคา;

คามมฺหิ วิชฺชมานมฺหิ, ภวนฺติ สุนขา อิติ.

๑๑.

ตสฺสา จ สามีนี ตตฺถ, กุเวณีนาม ยกฺขินี;

นิสีทิ รุกฺขมูลมฺหิ, กนฺตนฺติ ตาปสี วิย.

๑๒.

ทิสฺวาน โส โปกฺขรณี, นิสินฺนํ ตฺจ ตาปสึ;

ตตฺถ นฺหาตฺวา ปิวิตฺวา จ, อาทาย จ มุลาลิโย.

๑๓.

วาริฺจ โปกฺขเรเหว, วุฏฺาสิ สาตมพฺรวิ;

ภกฺโข’สิ มม ติฏฺาติ, อฏฺา พทฺโธ วโส นโร.

๑๔.

ปริตฺตสุตฺต เตเชน, ภกฺขิตุํ สา น สกฺกุณี;

ยาจิยนฺโตปิ ตํ สุตฺตํ, นา’ทายกฺขินิยา นโร.

๑๕.

ตํ คเหตฺวา สุรุงฺคายํ, รุทนฺตํ ยกฺขินี ขิปิ;

เอวํ เอเกกโส ตตฺถ, ขิปี สตฺตสตานิปิ.

๑๖.

อนายนฺเตสุ สพฺเพสุ, วิชโย ภยสํกิโต;

นนฺตปฺจายุโธ คนฺตฺวา, ทิสฺวา โปกฺขรณึ สุภํ.

๑๗.

อปสฺส มุตฺติณฺณปทํ, ปสฺสํ ตฺเจว ตาปสึ;

‘‘อิมาย ขลุ ภจฺจา เม, คหิตานุ’’ติ จินฺติย.

๑๘.

กึ น ปสฺสสิ ภจฺเจ เม,

โหติ ตฺวํ อิติ อาหตํ;

‘‘กึ ราชปุตฺต ภจฺเจหิ,

ปิว นหายา’’ติ อาหสา.

๑๙.

ยกฺขินี ตาว ชานาติ, มม ชาตินฺติ นิจฺฉิโต;

สงฺฆํ สนามํ สาเวตฺวา, ธนุํ สนฺธายุ’ ปาคโต.

๒๐.

ยกฺขึ อาทาย คีวาย, นารา จ วลเยน โส;

วามหตฺเถน เกเสสุ, คเหตฺวา ทกฺขิเณ น ตุ.

๒๑.

อุกฺขิปิตฺวา อสึอาห, ‘‘ภจฺเจ เม เทหิ ทาสิตํ;

มาเรมี’’ติ ภยฏฺฏาสา, ชีวิตํ ยาจิ ยกฺขินี.

๒๒.

ชีวิตํ เทหิ เม สามิ, รชฺชํ ทชฺชามิ เต อหํ;

กริสฺสมิ’ตฺติ กิจฺจฺจ, กิจฺจํ อฺํ ยถิจฺฉิตํ.

๒๓.

อทุพฺภาตฺถาย สปถํ, โส ตํ ยกฺขึ อการยิ;

‘‘อาเนหิ ภจฺเจ สีฆ’’นฺติ, วุตฺตมตฺตาว สา’นยิ.

๒๔.

‘‘อิเม ชาตา’’ติ วุตฺตาสา,

ตณฺฑุลาทึ วินิทฺทิสิ;

ภกฺขิตานํ วาณิชานํ,

นาวฏฺํ วิวิขํ พหุํ.

๒๕.

ภจฺจา เต สาธยิตฺวาน, ภตฺตานิ พฺยฺชนานิจ;

ราชา ปุตฺตํ โภชยิตฺวา, สพฺเพจาปิ อภุฺชิสุํ.

๒๖.

ทาปิตํ วิชเยน’คฺคํ, ยกฺขี ภุฺชิย ปีณิตา;

โสฬสวสฺสิกํ รูปํ, มาปยิตฺวา มโนหรํ.

๒๗.

ราชปุตฺต มุปคฺฉิ, สพฺพาภรณภูสิตา;

มาเปสิ รุกฺขมูลสฺมึ, สยนฺจ มหารหํ.

๒๘.

สาณิยา สุปริกฺขิตฺตํ, วิตานสมลงฺกตํ;

ตํ ทิสฺวา ราชตนโย, เปกฺขํ อตฺถมนาคตํ.

๒๙.

กตฺวาน ตายนาวายํ, นิปชฺช สยเน สุขํ;

สาณี ปริกฺขิปิตฺวาน, สพฺเพ ภจฺจา นิปชฺชิสุํ.

๓๐.

รตฺตึ ตูริยสทฺทฺจ, สุตฺวา คีตรวฺจ โส;

อปุจฺฉิ สหเสมานํ, กึ สทฺโท อิติ ยกฺขินึ.

๓๑.

รชฺชฺจ สามิโน เทยฺยํ, สพฺเพ ยกฺเข จ ฆาติย;

มนุสฺสา วาสกรณา, ยกฺขา มํ ฆาตยนฺติหิ.

๓๒.

อิติ จินฺติย ยกฺขี สา, อพฺรวิ ราชนนฺทนํ;

สีรีสวตฺถุนา เมตํ, สามิ ยกฺขปุรํ อิธ.

๓๓.

ตตฺถ เชฏฺสฺส ยกฺขสฺส, ลํกานครวาสินี;

กุมาริกา อิธา’นีตา, ตสฺสา มาตา จ อาคตา.

๓๔.

อาวาห มงฺคเล ตตฺถ, อิธาปิ อุสฺสเว มหา;

วตฺตเต ตตฺถ สทฺโทยํ, มหาเหส สมาคโม.

๓๕.

อชฺเชว ยกฺเข ฆาเตหิ,

น หิ สกฺขา อิโต ปรํ;

โส อาหา’ทิสฺส มาเนเต,

ฆาเตสฺสามิ กถํ อหํ.

๓๖.

ยตฺถ สทฺทํ กริสฺสาม, เตน สทฺเทน ฆาตย;

อายุธํ เม’นุภาเวน, เตสํ กาเย ปติสฺสติ.

๓๗.

ตสฺสา สุตฺวา ตถา กตฺวา, สพฺเพ ยกฺเข อฆาตยิ;

สยมฺปิ ลทฺธวิชโย, ยกฺขราช ปสาธนํ.

๓๘.

ปสาธเนหิ เสเสหิ, ตํตํ ภจฺจํ ปสาธยิ;

กติปหํ วสิตฺเว’ตฺถ, ตมฺพปณฺณิมุปาคมิ.

๓๙.

มาปยิตฺวา ตมฺปปณฺณิ-นครํ วิชโย ตหึ;

วสี ยกฺขินิยา สทฺธึ, อมจฺจ ปริวาริโต.

๔๐.

นาวาย ภูมิโมติณฺณา, วิชยปมุขา ตทา;

กิลนฺตา ปาณินาภูมึ, อาลมฺพิย นิสีทิสุํ.

๔๑.

ตมฺพภูมิรโชผุฏฺโ, ตมฺโพปาณิ ยโต อหุํ;

โส เทโสเจว ทีโป จ, เตน ตนฺนามโก อหุ.

๔๒.

สีหพาหุ นรินฺโท โส, สีหมาทินฺนวา อิติ;

สีหโฬ เตน สมฺพนฺธา, เอเต สพฺเพปิ สีหฬา.

๔๓.

ตตฺถ ตตฺถ จ คาเม เต, ตสฺสา’มจฺจา นิเวสยุํ;

อนุราธคามํ ตนฺนาโม, กทมฺพ นทียนฺติเก.

๔๔.

คมฺภีรนทียา ตีเร, อุปติสฺโส ปุโรหิโต;

อุปติสฺสคามํ มาเปสิ, อนุราธสฺส อุตฺตเร.

๔๕.

อฺเ ตโย อมจฺจา เต, มาปยึสุ วิสุํ วิสุํ;

อุชฺเชนึ อุรุเวลฺจ, วิชิตํ นครํ ตถา.

๔๖.

นิวาเสตฺวา ชนปทํ, สพฺเพ’มจฺจา สมจฺจตํ;

อโวจุํ ราชตนยา, สามิ รชฺเชภิเสจย.

๔๗.

อิติ วุตฺโต ราชปุตฺโต, น อิจฺฉิ อภิเสจนํ;

วินา ขตฺติยกฺาย, อภิเสกํ มเหสิยา.

๔๘.

อถามจฺจา สามิโน เห, อภิเสก กตา ทรา;

ทุกฺกเรสุปิ กิจฺเจสุ, ตทตฺถภิรุตา ติคา.

๔๙.

ปณฺณากาเร มหาสาเร, มณิมุตฺตาทิเก พหู;

คาหาปยิตฺวา ปาเหสุํ, ทกฺขิณํ มธุรํ ปุรํ.

๕๐.

ปณฺฑุราชสฺส ธีตตฺถํ, สามิโน สามิภตฺติโน;

อฺเสํ จาปิ ธีตตฺถํ, อมจฺจานํ ชนสฺส จ.

๕๑.

สีฆํ นาวาย คนฺตฺวาน, ทูตา เต มธุรํ ปุรํ;

ปณฺณากาเร จ เลขฺจ, ตสฺส รฺโ อทสฺสยุํ.

๕๒.

ตโต ราชาอมจฺเจหิ, มนฺตยิตฺวา สธีตรํ;

ปาเหตุกาโม’มจฺจานํ, อฺเสํ จาปิ ธีตโร.

๕๓.

ลทฺธา อูนสตํ กฺา, อถเภรึ จราปยิ;

ลํกาย ธีตุคมนํ, อิจฺฉมานา นรา อิธ.

๕๔.

นิวาสยิตฺวา ทิคุณํ, ฆรทฺวาเรสุ ธีตโร;

เปนฺตุ เตน ลิงฺเคน, อาทียิสฺสามิตา อิติ.

๕๕.

เอวํ ลทฺธา พหูกฺา, ตปฺปยิตฺวาน ตํ กุลํ;

สมฺปนฺนสพฺพาลงฺการํ, ธีตรํ สมฺปฏิจฺฉทํ.

๕๖.

สพฺพา ตา ลทฺธสกฺการา, กฺาโย จ ยถารหํ;

ราชารเห จ หตฺถสฺส-รถเปสฺสิย การเก.

๕๗.

อฏฺารสนฺนํ เสณีนํ, สหสฺสฺจ กุลานิ โส;

เลขํ ทตฺวาน เปเสสิ, วิชยสฺส ชิตา’ริโน.

๕๘.

สพฺโพโส’ตรี นาวาหิ, มหาติตฺเถ มหาชโน;

เตเนว ปฏฺฏนํ ตฺหิ, มหาติตฺถํติ วุจฺจติ.

๕๙.

วิชยสฺส สุโตธีตา, ตสฺสา ยกฺขินิยา อหุ;

ราชกฺาคมํ สุตฺวา, วิชโย อาห ยกฺขินึ.

๖๐.

‘‘คจฺฉ ทานิ ตุวํ โภติ, เปตฺวา ปุตฺตเก ทุเว;

มนุสฺสา อมนุสฺเสหิ, ภายินฺตีหิ สทา’’ อิติ.

๖๑.

สุตฺวา ตํ ยกฺขภยโต, ภีตํ ตํ อาห ยกฺขินึ;

มา จินฺตยิ สาหสฺเสน, ทาปยิสฺสามิ เต พลึ.

๖๒.

ปุนปฺปุนํ ตํ ยาจิตฺวา, อุโภ อาทาย ปุตฺตเก;

ภีตาปิ สา อคติยา, ลํกาปุรมุปาคมิ.

๖๓.

ปุตฺเต พิหิ นิสีเทตฺวา, สยํ ปาวิสิ ตํ ปุรํ;

สฺชานิตฺวาน ตํ ยกฺขึ, ภีตา โจรีติ สฺิโต.

๖๔.

สํขุภึสุ ปุเร ยกฺขา, เอโก สาหสิโก ปน;

เอกปาณิปฺปหาเรน, วิลยํ นยิ ยกฺขินึ.

๖๕.

ตสฺสาตุ มาตุโล ยกฺโข, นิกฺขมฺม นครา พหิ;

ทิสฺวา เต ทารเก ปุจฺฉิ, ตุมฺเห กสฺส สุตา อิติ.

๖๖.

กุเวณิยา’ติ สุตฺวา’ห, มาตา โว มาริตา อิธ;

ตุมฺเหปิ ทิสฺวา มาเรยฺยุํ, ปลายถ ลหุํ อิติ.

๖๗.

อาคุํ สุมนกูฏํ เต, ปลายิตฺวา ตโต ลหุํ;

วาสํ กปฺเปสิ เชฏฺโ โส, วุทฺโธ ตาย กณิฏฺิยา.

๖๘.

ปุตฺตธีตาหิ วฑฺฒิตฺวา, ราชานุฺาย เต วสุํ;

ตตฺเถว มลเย เอโส, ปุลินฺทานฺหิ สมฺภโว.

๖๙.

ปณฺฑุราชสฺส ทูตา เต, ปณฺณาการํ สมปฺปยุํ;

วิชยสฺส กุมารสฺส, ราชาธิการิกา จ ตา.

๗๐.

กตฺวา สกฺการสมฺมานํ, ทูตานํ วิชโย ปน;

อทา ยาถารหํ กฺา, อมจฺจานํ ชนสฺส จ.

๗๑.

ยถา วิธิ จ วิชยํ, สพฺเพ มจฺจาสมาคตา;

รชฺเชสมภิสิฺจึสุ, กรึสุจ มหาฉณํ.

๗๒.

ตโต โส วิชโย ราชา, ปณฺฑุราชสฺส ธีตรํ;

มหตา ปริหาเรน, มเหสิตฺเต’ภิเสจยิ.

๗๓.

ธนาน’ทา อมจฺจานํ, อทาสิ สสุรสฺสตุ;

อนุวสฺสํ สงฺขมุตฺตํ, สตสหสฺส ทฺวยารหํ.

๗๔.

หิตฺวา ปุพฺพาจริตํ วิสมํ สเมน;

ธมฺเมน ลํกมขิลํ อนุสาสมาโน;

โส ตมปณฺณินคเร วิชโย นรินฺโท;

รชฺชํ อการยิ สมา ขลุ อฏฺตึสา’ติ.

สุชนปสาทสํเว คตฺถาย กเต มหาวํเส

วิชยาภิเสโก นาม

สตฺตโม ปริจฺเฉโท.

อฏฺม ปริจฺเฉท

ปณฺฑุวาสุเทวาภิเสโก

.

วิชโย โส มหาราชา, วสฺเส อนฺติมเก ิโต;

อิติ จินฺตยิ ‘‘วุทฺโธ’หํ, น จ วิชฺชติ เม สุโต.

.

กิจฺเฉน วาสิตํ รฏฺํ, นสฺเสยฺย มม อจฺจเย;

อาณาเปยฺยํ รชฺชเหตุ-สุมิตฺตํ ภาตรํ มม.

.

อถา’มจฺเจหิ มนฺเตตฺวา, เลขํ ตตฺถ วิสชฺชยิ;

เลขํ ทตฺวาน วิชโย, น จิเรน ทิวงฺคโต.

.

ตสฺมึ มเต อมจฺจา เต, เปกฺขนฺตา ขตฺติยาคมํ;

อุปติสฺสคาเม ตฺวาน, รฏฺํ สมุนุสาสิสุํ.

.

มเต วิชยราชมฺหิ, ขตฺติยาคมนา ปุรา;

เอกํ วสฺสํ อยํ ลํกา-ทีโป อาสิ อราชโก.

.

ตสฺมึ สีหปุเร ตสฺส, สีหพาหุสฺส ราชิโน;

อจฺจเยน สุมิตฺโต โส, ราชา ตสฺส สุโต อหุ.

.

ตสฺส ปุตฺตา ตโย อาสุํ, มทฺทราชสฺส ธีตุยา;

ทูตา สีหปุรํ คนฺตฺวา, รฺโ เลขํ อทํสุ เต.

.

เลขํ สุตฺวาน โส ราชา, ปุตฺเต อามนฺตยี ตโย;

อหํ มหลฺลโก ตาตา, เอโก ตุมฺเหสุ คจฺฉตุ.

.

ลํกํ เนกคุณํ กนฺตํ, มม ภาตุสฺส สนฺตกํ;

ตสฺส’จฺจ เยน ตตฺเถว, รชฺชํ กาเรตุ โสภนํ.

๑๐.

กณิฏฺโก ปณฺฑุวาสุ-เทโว ราชกุมารโก;

‘‘คมิสฺสามีติ จินฺเตตฺวา, ตฺวา โสตฺถิ คตมฺปิ จ.

๑๑.

ปิตรา สมนุฺาโต, ทฺวตฺตึสามจฺจ ทารเก;

อาทาย อารุหี นาวํ, ปริพฺพาชกลิงฺควา.

๑๒.

มหากนฺทรนชฺชา เต, มุขทฺวารมฺหิ โอตรํ;

เต ปริพฺพาชเก ทิสฺวา, ชโน สกฺกริ สาธุกํ.

๑๓.

ปุจฺฉิตฺวา นครํ เอตฺถ, อุปยนฺตํ กเมน เต;

อุปติสฺส คามํ สมฺปตฺตา, เทวตา ปริปาลิตา.

๑๔.

อมจฺจา’นุมโต’มจฺโจ, ปุจฺฉิ เนมิตฺตกา ตหึ;

ขตฺติยา’คมนํ ตสฺส, โส พฺยากาสิ ปรํปิ จ.

๑๕.

สตฺตเม ทีวเสเยว, อาคมิสฺสติ ขตฺติโย;

พุทฺธสาสน เมตสฺส, วํสโช’ว เปสฺสติ.

๑๖.

สตฺตเม ทิวเสเยว, เต ปริพฺพาชเก ตหึ;

ปตฺเต ทิสฺวาน ปุจฺฉิตฺวา, อมจฺจา เต วิชานิย.

๑๗.

ตํ ปณฺณุวาสุเทวํ เต, ลํการชฺเชน อปฺปยุํ;

มเหสิยา อภาวาโส, น ตาว อภิเสจยิ.

๑๘.

อมิโตทนสกฺกสฺส, ปณฺฑุสกฺโก สุโต อหุ;

ตฺวา วินาสํ สกฺยานํ, โส อาทาย สกํ ชนํ.

๑๙.

คนฺตฺวา อฺาปเทเสน, คงฺคาปารํ ตหึ ปุรํ;

มาเปตฺวา ตตฺถ กาเรสิ, รชฺชํ ตสฺส สุเต ลภิ.

๒๐.

ธีตา กณิฏฺิตา อาสิ, ภทฺทกจฺจาน นามิกา;

สพฺพลกฺขณสมฺปนฺนา, สุรูปา อภิปตฺถิตา.

๒๑.

ตทตฺถํ สตฺตราชาโน, ปณฺณากาเร มหารเห;

เปเสสุํ ราชิโน ตสฺส, ภีโต ราชูหิ โส ปน.

๒๒.

ตฺวาน โสตฺถิคมนํ, อภิเสกผลมฺปิ จ;

สหทฺวตฺตึส อิตฺถีหิ, นาวํ อาโรปิยา’สุตํ.

๒๓.

คงฺคาย ขิปิ คณฺหาตุ, ปหุ เม ธีตรํ อิติ;

คเหตุํ เต น สกฺขึสุ, นาวาสาปน สีฆคา.

๒๔.

ทุติเย ทิวเสเยว, โคณาคามก ปฏฺฏนํ;

ปตฺตาปพฺพชิตา การา, สพฺพา ตา ตตฺถ โอตรุํ.

๒๕.

ปุจฺฉิตฺวา นครํ เอตฺถ, ตา กเมโนปยนฺติโย;

อุปติสฺสคามํ สมฺปตฺตา, เทวตา ปริปาลิตา.

๒๖.

เนมิตฺตกสฺส วจนํ, สุตฺวา ตตฺถา’คตา ตุ ตา;

ทิสฺวา อมจฺโจ ปุจฺฉิตฺวา, ตฺวา รฺโ สมปฺปยิ.

๒๗.

ตํ ปณฺฑุวาสุเทวํ เต, อมจฺจา สุทฺธพุทฺธิโน;

รชฺเช สมภิสิฺจึสุ, ปุณฺณสพฺพมโนรถํ.

๒๘.

สุภทฺทกจฺจาน มโนมรูปินึ;

มเหสีภาเว อภิสิฺจิย’ตฺตโน;

สหคตา ตาย ปทาสิ อตฺตนา;

สหาคตานํ วสิ ภูมิโป สุขนฺตี.

สุชนปฺปสาท สํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ปณฺฑุวาสุเทวาภิเสโก นาม

อฏฺโม ปริจฺเฉโท.

นวม ปริจฺเฉท

อภยาภิเสโก

.

มเหสี ชนยี ปุตฺเต, ทส เอกฺจ ธีตรํ;

สพฺพเชฏฺโ’ภโย นาม, จิตฺตานาม กนิฏฺิกา.

.

ปสฺสิตฺวา ตํ วิยากํสุ, พฺราหฺมณา มนฺตปารคา;

‘‘รชฺชเหตุ สุโต อสฺสา, ฆาตยิสฺสติ มาตุเล’’.

.

ฆาเตสฺสามิ กนิฏฺินฺติ, นิจฺฉิเต ภาตรา’ภโย;

วาเรสิ กาเล วาเสสุํ, เคหํ ตํ เอกถุณิเก.

.

รฺโ จ สิริคพฺเภน, ตสฺส ทฺวารมการยุํ;

อนฺโต เปสุํ เอกฺจ, ทาสึ นรสตํ พหิ.

.

รูเปนุ’มฺมาทยี นเร, ทิฏฺมตฺตาว สายโต;

ตโต อุมฺมาทจิตฺตา’ติ, นามํ โสปปทํ ลภิ.

.

สุตฺวาน ลํกาคมนํ, ภทฺทกจฺจานเทวิยา;

มาตรา โจทิตา ปุตฺตา, เปตฺเว’กฺจ อาคมุํ.

.

ทิสฺวาน เต ปณฺฑุวาสุ-เทวํ ลงฺกินฺทมาคตา;

ทิสฺวาน ตํ กนิฏฺิฺจ, โรทิตฺวา สห ตาย จ.

.

รฺา สุกตสกฺการา, รฺโ’นุฺาย จาริกํ;

จรึสุ ลํกาทีปมฺหิ, นิวสุฺจ ยถารุจึ.

.

ราเมน วุสิตานํ, รามโคณนฺติ วุจฺจติ;

อุรุเวลา’นุราธานํ, นิวาสา จ ตถา ตถา.

๑๐.

ตถา วิชิตทีฆายุ-โรหณานํ นิวาสกา;

วิชิตคาโม ทีฆายุ-โรหณนฺติ จ วุจฺจติ.

๑๑.

กาเรสิ อนุราโธ โส, วาปึ ทกฺขิณโต ตโต;

การาเปตฺวา ราชเคหํ, ตตฺถ วาสมกปฺปยี.

๑๒.

มหาราชา ปณฺฑุวาสุ-เทโว ชฏฺสุตํ สกํ;

อภยํ อุปรชฺชมฺหิ, กาเล สมภิเสจยิ.

๑๓.

ทีฆายุสฺส กุมารสฺส, ตนโย ทีฆคามณิ;

สุตฺวา อุมฺมาทจิตฺตํ ตํ, ตสฺสํ ชาตกุตูหโล.

๑๔.

คเหตฺวา’ปติสฺส คามํ, ตํ อปสฺสิ มนุชาธิปํ;

อทา สโหปราเชน, ราชุปฏฺานมสฺสโส.

๑๕.

ควกฺขาภิมุขฏฺาเน, ตํ อุเปจฺจ ิตํ ตุสา;

ทิสฺวาน คามิณึ จิตฺตา, รตฺตจิตฺตา’ห ทาสิกํ.

๑๖.

‘‘โก เอโส’’ติ ตโต สุตฺวา,

มาตุลสฺส สุโตอิติ;

ทาสึ ตตฺถ นิโยเชสิ,

สทฺธึกตฺวาน โส ตโต.

๑๗.

ควกฺขมฺหิ ฑสาเปตฺวา, รตฺตึ กกฺกฏยนฺตกํ;

อารุยฺห ฉินฺทยิตฺวาน, กวาฏํ เตน ปาวิสิ.

๑๘.

ตาย สทฺธึ วสิตฺวาน, ปจฺจูเสเยว นิกฺขมิ;

เอวํ นิจฺจํ วสี ตตฺถ, ฉิทฺทาภาวา อปากโฏ.

๑๙.

สา เตน อคฺคหี คพฺภํ, คพฺเภ ปริณเต ตโต;

มาตุ อาโรจยี ทาสี, มาตา ปุจฺฉิย ธีตรํ.

๒๐.

รฺโ อาโรจยี ราชา, อมนฺเตตฺวา สุเต’พฺรหฺมา;

โปสิโยโส’ปิ อมฺเหหิ, เทว ตสฺเสว ตํ อิติ.

๒๑.

ปุตฺโต เจ มารยิสฺสาม, ต’นฺติ ตสฺส อทํสุ ตํ;

สา สูติกาลสมฺปตฺเต, สูติ เคหฺจ ปาวิสึ.

๒๒.

สงฺกิตฺวา โคปกํ จิตฺตํ, กาลเวลฺจ ทาสกํ;

ตสฺมึ กมฺเม นิสฺสายา’ติ, คามณิ ปริจารเก.

๒๓.

เต ปฏิฺํ อเทนฺเต เต, ราชปุตฺตา อฆาตยุํ;

ยกฺขา หุตฺวาน รกฺขึสุ, อุโภ คพฺเภ กุมารกํ.

๒๔.

อฺํ อุปวิชฺํ สา, สลฺลกฺขา เปสิ ทาสิยา;

จิตฺตา สา ชนยี ปุตฺตํ, สา อิตฺถิ ปน ธีตรํ.

๒๕.

จิตฺตํ สหสฺสํ ทาเปตฺวา, ตสฺสา ปุตฺตํ สกมฺปิ จ;

อาณาเปตฺวา ธีตรํ ตํ, นิปชฺชาเปสิ สนฺติเก.

๒๖.

ธีตา ลทฺธา’ติ สุตฺวาน, ตุฏฺา ราชสุตา อหุํ;

มาตา จ มาตุมาตา จ, อุโภ ปน กุมารกํ.

๒๗.

มาตามหสฺส นามฺจ, เชฏฺสฺส มาตุลสฺส จ;

เอกํ กตฺวา ตมกรุํ, ปณฺฑุกาภยนามกํ.

๒๘.

ลํกา ปาโล ปณฺฑุวาสุ-เทโว รชฺชมการยิ;

ตึส วสฺสมฺหิ ชาตมฺหิ, มโต โส ปณฺฑุกาภเย.

๒๙.

ตสฺมึ มตสฺมึ มนุชาธิปสฺมึ,

สพฺเพ สมาคมฺม นรินฺทปุตฺตา;

ตสฺสาภยสฺสาภยทสฺส ภาตุ,

ราชาภิเสกํ อกรุํ อุฬาราติ.

สุชนปฺปสาท สํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

อภยาภิเสโก นาม

นวโม ปริจฺเฉโท.

ทสม ปริจฺเฉท

ปณฺฑุกาภยาภิเสโก

.

อุมฺมาทจิตฺตายาณตฺตา, ทาสี อาทาย ทารกํ;

สมุคฺเค ปกฺขิปิตฺวาน, ทฺวารมณฺฑล เก อคา.

.

ราชปุตฺตา จ มิควํ, คตา ตุมฺพรกนฺทเร;

ทิสฺวา ทาสึ กุหึ ยาสิ, กึ เม กนฺติ จ ปุจฺฉิสุํ.

.

ทฺวารมณฺฑลกํ ยามิ, ธีตุเมคุฬปูวกํ;

อิจฺจาห โอโรเปหีติ, ราชปุตฺตํ กมพฺรวุํ.

.

จิตฺโต จ กาลเวโล จ, ตสฺสา’รกฺขาย นิคฺคตา;

มหนฺตํ สูกรเวสํ, ตํ ขณํเยว ทสฺสยุํ.

.

เต ตํ สมนุพนฺธึสุ, สาสมาทาย ตตฺร’คา;

ทารกฺจ สหสฺสฺจ, อายุตฺตสฺส อทารโห.

.

ตสฺมึเยว ทิเน ตสฺส, ภริยา ชนยี สุตํ;

ยมเก ชนยี ปุตฺเต, ภริยํ เม’ติ โปสิตํ.

.

โส สตฺตวสฺสิโก จา’สิ, ตํ วิชานิย มาตุลา;

คนฺตุํ สรสิ กีฬนฺเต, ทารเก จ ปโยชยุํ.

.

ชลฏฺํ รุกฺขสุสิรํ, ชลจฺฉาทิตฉิทฺทกํ;

นิมุชฺชมาโน ฉิทฺเทน, ปวิสิตฺวา จิรฏฺิโต.

.

ตโต ตเถว นิกฺขมฺม, กุมาเร เสสทารเก;

อุปจฺจ ปุจฺฉิยนฺโตปิ, วฺเจต’ฺวโจหิ โส.

๑๐.

มนุสฺเสหา’คเตเหโส, นิวาเสตฺวาน วตฺถกํ;

กุมาโร วาริโม คยฺห, สุสิรมฺหิ ิโต อหุ.

๑๑.

วตฺถกานิ คเณตฺวาน, มาเรตฺวา เสสทารเก;

คนฺตฺวา อาโรจยุํ สพฺเพ, ทารกา มาริตา อิติ.

๑๒.

คเตสุ เตสุ โส คนฺตฺวา, อายุตฺตกฆรํ สกํ;

วสํ อสฺสาสิโต เตน, อหู ทฺวาทสวสฺสิโก.

๑๓.

ปุน สุตฺวาน ชีวนฺตํ, กุมารํ ตสฺส มาตุลํ;

ตตฺถ โคปาลเก สพฺเพ, มาเรตุํ สนฺนิโยชยุํ.

๑๔.

ตสฺมึ อหนิ โคปาลา, ลทฺธา เอกํ จตุปฺปทํ;

อคฺคึ อาหริตุํ คามํ, เปเสตุํ ตํ กุมารกํ.

๑๕.

โส คนฺตฺวา ฆรมายุตฺต-ปุตฺตกํเยว เปสยิ;

ปาทา รุชนฺติ เม เตหิ, อคฺคึ โคปาลสนฺติกํ.

๑๖.

ตตฺถ องฺคาร มํสฺจ,

ขาทิสฺสสิ ตุวํ อิติ;

เน สิ โส ตํ วโจ สุตฺวา,

อคฺคึ โคปาลสนฺติกํ.

๑๗.

ตสฺมึ ขเณ เปสิตา เต, ปริกฺขิปิย มารยุํ;

สพฺเพ โคเป มารยิตฺวา, มาตุลานํ นิเวทยุํ.

๑๘.

ตโถ โสฬสวสฺสํ ตํ, วิชานึสุ จ มาตุลา;

มาตา สหสฺสฺจา’ทาสิ, ตสฺสา รกฺขฺจ อาทิสิ.

๑๙.

อายุตฺโต มาตุสนฺเทสํ, สพฺพํ ตสฺส นิเวทิย;

ทตฺวา ทาสํ สหสฺสฺจ, เปเสสิ ปณฺฑุลนฺติกํ.

๒๐.

ปณฺฑุลพฺราหฺมโณ นาม, โภควา เวทปารโค;

ทกฺขิณสฺมึ ทิสาภาเค, วสี ปณฺฑุลคามเก.

๒๑.

กุมาโร ตตฺถ คนฺตฺวาน, ปสฺสิ ปณฺฑุลพฺราหฺมณํ;

‘‘ตฺวํ ปณฺฑุกาภโย ตาต’’, อิติ ปุจฺฉิย พฺยากเต.

๒๒.

ตสฺส กตฺวาน สกฺการํ, อาห ราชา ภวิสฺสสิ;

สมสตฺตติวสฺสานิ, รชฺชํ ตฺวํ การยิสฺสสิ.

๒๓.

สิปฺปํ อุคฺคณฺห ตาตาติ, สิปฺปุคฺคหมการยี;

จนฺเทน ตสฺส ปุตฺเตน, ขิปฺปํ สิปฺปํ สมาปิตํ.

๒๔.

อทา สตสหสฺสํ โส, โยธสงฺคหการณา;

โยเธสุ สงฺคหิเตสุ, เตน ปฺจสเตสุ โส.

๒๕.

สิยุํ ยาย คยิตานิ, ปณฺณานิ กนกานิ ตํ;

มเหสึ กุรุจนฺทฺจ, มม ปุตฺตํ ปุโรหิตํ.

๒๖.

อิภิ วตฺวา ธนํ ทตฺวา, สโยธํ นิหริ ตโต;

โส นามํ สาวยิตฺวาน, ตโต นิกฺขมฺม ปุฺวา.

๒๗.

ลทฺธพโล นครเก, กาสปพฺพต สนฺติเก;

สตฺตสตานิ ปุริเส, สพฺเพสํ โภชนานิ จ.

๒๘.

ตโต นรสหสฺเสน, ทฺวิสเตน กุมารโก;

คิริกณฺฑ ปพฺพตํ นาม, อคมา ปริวาริโต.

๒๙.

คิริกณฺฑสิโว นาม, ปณฺฑุกาภย มาตุโล;

ตํ ปณฺฑุวาสุเทเวน, ทินฺนํ ภุฺชติ เทสกํ.

๓๐.

โส กริสสตํ ปกฺกํ, ตทา ลาเวติ ขตฺติโย;

ตสฺส ธีตา รูปวตี, ปาลี นามา’สิ ขตฺติยา.

๓๑.

สา มหาปริวาเรน, ยานมารุยฺห โสภนํ;

ปิตุภตฺตํ คาหยิตฺวา, ลาวกานฺจ คจฺฉติ.

๓๒.

กุมารสฺส มนุสฺสานํ, ทิสฺวา ตตฺถ กุมาริกํ;

อาโรเจสุํ กุมารสฺส, กุมาโร สหสา’คโต.

๓๓.

ทฺเวธา ตํ ปริสํ กตฺวา, สตํ ยานมเปสยิ;

ตทนฺติกํ สปริสา, กตฺถ ยาสีติ ปุจฺฉิตํ.

๓๔.

ตาย วุตฺเตตุ สพฺพสฺมึ, ตสฺสํสารตฺต มานโส;

อตฺตโน สํวิภาคตฺถํ, ภนฺเตนา’ยาจิ ขตฺติโย.

๓๕.

สาสโมรุยฺห ยานมฺหา, อทา โสวณฺณปาติยา;

ภตฺตํ นิคฺโรธ มูลสฺมึ, ราชปุตฺตสฺส ขตฺติยา.

๓๖.

คณฺหิ นิคฺโรธปณฺณานิ, โภเชตุํ เสสเก ชเน;

โสวณฺณภาชนานา’สุํ, ตานิ ปณฺณานิ ตํ ขเณ.

๓๗.

ตานิ ทิสฺวา ราชปุตฺโต, สริตฺวา ทิชภาสิตํ;

มเหสิภาว โยคฺคาเม, กฺาลทฺธาติ ตุสฺสิโส.

๓๘.

สพฺเพ โภชาปยี เตสา, ตํ น ขียิตฺถ โภชนํ;

เอกสฺส ปฏิวิโส’ว, คหิโต ตตฺถ ทิสฺสถ.

๓๙.

เอวํ ปุฺคุณูเปตา, สุกุมารี กุมาริกา;

สุวณฺณปาลิ นาเมน, ตโตปฺปภุต อาสิ สา.

๔๐.

ตํ กุมาร คเหตฺวาน, ยานมารุยฺห ขตฺติโย;

มหพฺพล ปริพฺยูฬฺโห, อนุสํณี อปกฺกมิ.

๔๑.

ตํ สุตฺวาน ปิตา ตสฺสา, นเร สพฺเพ อเปสยิ;

เต คนฺตฺวา กลหํ กตฺวา, ตชฺชิตา เตหิ อาคมุํ.

๔๒.

กลหนครํ นาม, คาโม ตตฺถ กเต อหุ;

ตํ สุตฺวา ภาตโร ตสฺสา, ปฺจยุทฺธายุ’ปาคมุํ.

๔๓.

สพฺเพ เต ปณฺฑุลสุโต, จนฺโทเยว อฆาตยิ;

โลหิต วาหขณฺโฑติ, เตสํ ยุทฺธมหี อหุ.

๔๔.

มหตา พล กาธยน,

ตโต โส ปณฺฑุกาภโย;

คงฺคาย ปาริเม ติเร,

โทฬปพฺพตกํ อคา.

๔๕.

ตตฺถ จตฺตาริ วสฺสานิ, วสิ ตํ ตตฺถ มาตุลา;

สุตฺวา เปตฺวา ราชานํ, ตํ ยุทฺธตฺถมุปาคมุํ.

๔๖.

ขนฺธาวารํ นิเวเสตฺวา, ธูมรกฺขาค สนฺติเก;

ภาคิเนยฺเยน ยุชฺฌึสุ, ภาคิเนยฺโย ตุ มาตุเล.

๔๗.

อนุพนฺธี โอรคงฺคํ, มลาเปตฺวา นิวตฺติย;

เตสฺจ ขนฺธาวารมฺหิ, ทุเว วสฺสานิ โส วสี.

๔๘.

คนฺตฺโว’ปติสฺสคามํ เต, ตมตฺถํ ราชิโน’พฺรวุํ;

ราชาเลขํ กุมารสฺส, สรหสฺสํ สปาหิณิ.

๔๙.

‘‘ปุฺชสฺสุ ปารคงฺคํ ตฺวํ, มา’คา โอรํตโต’’อิติ;

ตํ สุตฺวา ตสฺส กุชฺชึสุ, ภาตโร นว ราชิโน.

๕๐.

อุปตฺถมฺโภ ตฺวเมวา’สิ, จิรํ ตสฺส อิทานิ ตุ;

รฏฺํ ททาสิ ตสฺมา ตฺวํ, มาเรสฺสามา’ติ อพฺรวุํ.

๕๑.

โส เตสํ รชฺชมปฺเปสิ, เต ติสฺสํ นาม ภาตรํ;

สพฺเพว สหิตา’กํสุ, รชฺชสฺส ปรินายกํ.

๕๒.

เอโส วีสติวสฺสานิ, อภโย’ภย ทายโก;

ตตฺโถ’ปติสฺสคามมฺหิ, ราชา รชฺชมการยิ.

๕๓.

วสนฺติ ธูมรกฺขาเค, สเร ตุมฺพริยงฺคเณ;

จรเต วฬวา รุปา, ยกฺขี เจติยนามิกา.

๕๔.

เอโก ทิสฺวาน เสนงฺคํ, อุตฺตปาทํ มโนรมํ;

อาโรเจสิ กุมารสฺส, วฬเว’ตฺตี’ทิสี อิติ.

๕๕.

กุมาโร รสฺมิมาทาย, คเหตุํ ตํ อุปาคมิ;

ปจฺฉโต อคตํ ทิสฺวา, ภีตา เตเชน ตสฺสสา.

๕๖.

ธาวิ’นนฺตรธายิตฺวา, ธาวนฺติ มนุพนฺธิโส;

ธาวมานา สรํ หํ สา, สตฺตกฺขตฺตุํ ปริกฺขิปิ.

๕๗.

โอตริตฺวา มหาคงฺคํ, อุตฺตริตฺวา ตโต ปน;

ธุมรกฺขํ ปพฺพตํ ตํ, สตฺตกฺขตฺตุํ ปริกฺขิปิ.

๕๘.

ตํ สรํ ปุน ติกฺขตฺตุํ, ปริกฺขิปิ ตโต ปุน;

คงฺคํ กจฺฉกติตฺเถน, สโมตริ ตหึ ตุ โส.

๕๙.

คเหสิตํ วาลธิสฺมึ, ตาลปตฺตฺจ โตยคํ;

ตสฺส ปุฺานุภาเวน, โส อโหสิ มหา อสิ.

๖๐.

อุจฺจาเรสิ อสึ ทชฺชํ, ‘‘มาโรมี’’ติ ตมาห สา;

รชฺชํ คเหตฺวา เต ทชฺชํ, สามิ มามํ อมารยิ.

๖๑.

คีวาย ตํ คเหตฺวา โส, วิชฺฌิตฺวา อสิโกฏิยา;

นาสาย รชฺชุยา พนฺธิ, สา อโหสิ วสานุคา.

๖๒.

คนฺตฺวา ตํ ธุมรกฺขํ โส, ตมารุยฺห มหพฺพโล;

ตตฺถ จตฺตาริ วสฺสานิ, ธูมรกฺขน เค วสิ.

๖๓.

ตโต นิกฺขมฺม สพโล, อาคมฺมา’ริฏฺปพฺพตํ;

สุทฺธิกาลมเปกฺขนฺโต, ตตฺถ สตฺตสมาวสิ.

๖๔.

ทฺเว มาตุเล เปตฺวาน, ตสฺส เสสฏฺมาตุลา;

ยุทฺธสชฺชา อริฏฺํ ตํ, อุปสงฺกมฺม ปพฺพตํ.

๖๕.

ขนฺธาวารํ นครเก, นิเวเสตฺวา จมูปตึ;

ทตฺวา ปริกฺขิปาเปสุํ, สมนฺตา’ริฏฺปพฺพตํ.

๖๖.

ยกฺขินิยา มนฺตยิตฺวา, ตสฺสา วจนยุตฺติยา;

ทตฺวา ราชปริกฺขารํ, ปณฺณาการา ยุวานิ จ.

๖๗.

‘‘คณฺหาถ สพฺพาเน’ตานิ, ขมาเปสฺสามิ โว อหํ’’;

อิติ วตฺวาน เปเสสิ, กุมาโร ปุรโต พลํ.

๖๘.

คณฺหิสฺสามิ ปวิฏฺนฺติ, วิสฺสฏฺเสุ ตุ เตสุ โส;

อารุยฺห ยกฺขวฬวํ, มหาพลปุรกฺขโต.

๖๙.

ยุทฺธาย ปาวิสิ ยกฺขี, มหาราว มราปิสา;

อนฺโต พหิพลฺจสฺส, อุกฺกุฏฺึ มหตึ อกา.

๗๐.

กุมารปุริสา สพฺเพ, ปรเสนา นเร พหู;

ฆาเตตฺวา มาตุเล จ’ตฺถ, สีสราสึ อกํสุ เต.

๗๑.

เสนาปติ ปาลยิตฺวา, คุมฺพฏฺานํ สปาวิสิ;

เสนาปติ คุมฺพโก’ติ, เตน เอส ปวุจฺจติ.

๗๒.

อุปริฏฺมาตุลสิรํ, สีสราสึ สปสฺสิย;

ลาพุราสี’ว อิจฺฉาห, เตนา’สิ ลาพุคามโก.

๗๓.

เอวํ วิชิตสงฺคาโม, ตโต โส ปณฺฑุกาภโย;

อยฺยกสฺสา’นุราธสฺส, วสนานมาคมิ.

๗๔.

อตฺตโน ราชเคหํ โส, ตสฺส ทตฺวาน อยฺยโก;

อฺตฺถวาสํ กปฺเปสิ, โส ตุ ตสฺมึ ฆเร วสิ.

๗๕.

ปุจฺฉาเปตฺวาน เนมิตฺตํ, วตฺถุวิชฺชา’วิทุํ ตถา;

นครํ ปวรํ ตสฺมึ, คาเมเยว อมาปยิ.

๗๖.

นิวาสตฺตา’นุราธานํ, อนุราธปุรํ อหุ;

นกฺขตฺเตนา’นุราเธน, ปติฏฺาปิต ตาย จ.

๗๗.

อาณาเปตฺวา มาตุลานํ, ฉตฺตํ ชาตสฺสเร อิธ;

โธวาเปตฺวา ธารยิตฺวา, ตํ สเรเยว วารินา.

๗๘.

อตฺตโน อภิเสกํ โส, กาเรสิ ปณฺฑุกาภโย;

สุวณฺณปาลึ เทวึ ตํ, มเหสิตฺเต ภิเสจยิ.

๗๙.

อทา จนฺทกุมารสฺส, โปโรหิจฺจํ ยถาวิธิ;

านนฺตรานิ เสสานํ, ภจฺจานฺจ ยถารหํ.

๘๐.

มาตุยา อุปการตฺตา, อตฺตโน จ มหีปตึ;

อฆาตยิตฺวา เชฏฺํ ตํ, มาตุลํ อภยํ ปน.

๘๑.

รตฺติรชฺชํ อทา ตสฺส, อหุ นครคุตฺติโก;

ตทุปาทาย นคเร, อหู นครคุตฺติโก.

๘๒.

สสฺสุรํ ตํ อฆาเตตฺวา, คิริกณฺฑสิวมฺปิ จ;

คิริกณฺณเทสํ ตสฺเส’ว, มาตุลสฺส อทาสิ โส.

๘๓.

สรํ ตฺจ ขณาเปตฺวา, การาเปสิ พหู ทกํ;

ชเย ชลสฺส คาเหน, ชยวาปีติ อหุตํ.

๘๔.

กาลเวลํ นิวาเสสิ, ยกฺขํปุร ปุรตฺถิเม;

ยกฺขํ ตุ จิตฺตราชํ ตํ, เหฏฺโ อภยวาปิยา.

๘๕.

ปุพฺโพปการึ ทาสึ ตํ, นิพฺพตฺตํ ยกฺขโยนิยา;

ปุรสฺส ทกฺขิณทฺวาเร, โส กตฺู นิวาสยิ.

๘๖.

อนฺโต นรินฺทวตฺถุสฺส, วฬวามุขยกฺขินึ;

นิวาเสสิ พลึ เตสํ, อฺเสฺจานุวสฺสกํ.

๘๗.

ทาเปสิ ฉณกาเล ตุ, จิตฺตราเชน โส สห;

สมาสเน นิสีทิตฺวา, ทิพฺพมานุสนาฏกํ.

๘๘.

กาเรนฺโต’ภิรมิ ราชา, รติขิฑฺฑา สมปฺปิโต;

ทฺวารคาเม จ จตุโร, ภยวาปิฺจ การยิ.

๘๙.

มหาสุสานฆาตนํ, ปจฺฉิมราชินึ ตถา;

เวสฺสวณสฺส นิคฺโรธํ, พฺยาธิเทวสฺส ตาลกํ.

๙๐.

โยนสภาค วตฺถุฺจ, มเหชฺชฆรเมว จ;

เอตานิ ปจฺฉิมทฺวาร-ทิสาภาเค นิเวสยิ.

๙๑.

ปฺจสตานิ จณฺฑาล-ปุริเส ปุรโสธเก;

ทุเวสตานิ จณฺฑาล-ปุริเส วจฺจโสธเก.

๙๒.

ทิยฑฺฒสตจณฺฑาเล, มตนีหารเก’ปิ จ;

สุสาน โคปจณฺฑาเล, ตตฺตเกเยว อาทิสิ.

๙๓.

เตสํ คามํ นิเวเสสิ, สุสานา ปจฺฉิมุตฺตเร;

ยถา วิหิตกมฺมานิ, ตานิ นิจฺจํ อกํสุเต.

๙๔.

ตสฺส จณฺฑาลคามสฺส, ปุพฺพุตฺตรทิสาย ตุ;

นีจสุสานกํ นาม, จณฺฑาลานมการยิ.

๙๕.

ตสฺสุตฺตเร สุสานสฺส, ปาสาณปพฺพตนฺตเร;

อาวาสปาลิฌาธานํ, ตทา อาสิ นิเวสิตา.

๙๖.

ตทุตฺตเร ทิสาภาเค, ยาว คามณิ วาปิยา;

ตาปสานํ อเนเกสํ, อสฺสโม อาสิ การิโต.

๙๗.

ตสฺเสว จ สุสานสฺส, ปุรตฺถิมทิสาย ตุ;

โชติยสฺส นิคณฺสฺส, ฆรํ กาเรสิ ภูปติ.

๙๘.

ตสฺมึเยว เทสสฺมึ, นิคณฺโ คิรินามโก;

นานาปาสณฺฑกา เจว, วสึสุ สมณา พหู.

๙๙.

ตตฺเถว จ เทวกุลํ, อกาเรสิ มหีปติ;

กุภณฺฑสฺส นิคณฺสฺส, ตํนามกมโหสิตํ.

๑๐๐.

ตโต ตุ ปจฺฉิเม ภาเค, ฌาธปาลิปุรตฺถิเม;

มิจฺฉาทิฏฺิกุลานํ ตุ, วสี ปฺจสตํ ตหึ.

๑๐๑.

ปรํ โชติยเคหมฺหา, โอรํ คามณิ วาปิยา;

โส ปริพฺพาชการามํ, การาเปสิ ตเถว จ.

๑๐๒.

อาชีวกานํ เคหฺจ, พฺราหฺมณวฏฺฏเมว จ;

สิวิกา โสตฺถิสาลา จ, อกาเรสิ ตหึ ตหึ.

๑๐๓.

ทสวสฺสาภิเสโก โส, คามสีมา นิเวสยิ;

ลํกาทีปมฺหิ สกเล, ลํกินฺโท ปณฺฑุกาภโย.

๑๐๔.

โส กาลเวลจิตฺเตหิ, ทิสฺสมาเนหิ ภูปติ;

สหา’นุ โภสิ สมฺปตึ, ยกฺขภูตสหาย วา.

๑๐๕.

ปณฺฑุกาภยรฺโ จ, อภยสฺส จ อนฺตเร;

ราชสุฺานิ วสฺสานิ, อเหสุํ ทสสตฺต จ.

๑๐๖.

โส ปณฺฑุกาภยมหีปติ สตฺตตึส–

วสฺโส’ธิคมฺม ธิติมา ธรณี ปติตฺตํ;

รมฺเม อนุนมนุราธปุเร สมิทฺเธ;

วสฺสานิ อการยิ รชฺชเมตฺถาติ.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ปณฺฑุกาภยาภิเสโกนาม

ทสโม ปริจฺเฉโท.

เอกาทสม ปริจฺเฉท

เทวานํปิยติสฺสาภิเสโก

.

ตสฺสจฺจเย ตสฺส สุโต, มุฏสิโว’ติ วิสฺสุโต;

สุวณฺณปาลิยา ปุตฺโต, ปตฺโต รชฺชมนากุลํ.

.

มหาเมฆวนุยฺยานํ, นามนุคคุโณทิตํ;

ผลปุปฺผตรุเปตํ, โส ราชา การยิ สุภํ.

.

อุยฺยานานคฺคหเณ, มหาเมโฆ อกาลโช;

ปาวสฺสิเตน อุยฺยานํ, มหาเมฆวนํ อหุ.

.

สฏฺิวสฺสานิ มุฏสิโว, ราชา ราชฺชมการยิ;

อนุราเธ ปุรวเร, ลํกา ภุวทเน สุเภ.

.

ตสฺส ปุตฺตา ทสา’เหสุํ, อฺมฺหิเตสิโน;

ทุเว ธีตา จา’นุกุลา, กุลานุจฺฉวิกา อหู.

.

เทวานํ ปิยติสฺโสติ, วิสฺสุโต ทุติโย สุโต;

เตสุ ภาตูสุ สพฺเพสุ, ปุฺาปฺาธิโก อหุ.

.

เทวานํ ปิยติสฺโส โส, ราชา’สิ ปิตุอจฺจเย;

ตสฺสา’ภิเสเกน สมํ, พหูน’จฺฉริยาน’หุํ.

.

ลํกาทีปมฺหิ สกเล, นิธโย รตนานิ จ;

อนฺโติตานิ อุคฺคนฺตฺวา, ปถวีตลมารุหุํ.

.

ลํกาทีปสมีปมฺหิ, ภินฺนนาวาคตานิ จ;

ตตฺรชาตานิ จ ถลํ, รตนานิ สมารุหุํ.

๑๐.

ฉาตปพฺพตปาทมฺหิ, ติสฺโส จ เวฬุยฏฺิโย;

ชาตารถปโตเทน, สมานา ปริมาณโต.

๑๑.

ตาสุ เอกาลตายฏฺิ, รชตา’ภา ตหึ ลตา;

สุวณฺณาวณฺณารุจิรา, ทิสฺสนฺเตตา มโนรมา.

๑๒.

เอกา กุสุมา ยฏฺีตุ, กุสุมานิ ตหึ ปน;

นานานิ นานาวณฺณานิ, ทิสฺสนฺเต’ติ ผุฏานิ จ.

๑๓.

เอกาสกุณยฏฺิตุ, ตหึ ปกฺขิมิคา พหู;

นานา จ นานาวณฺณา จ, สชีวา วิย ทิสฺสเร.

๑๔.

ภยคชรถามลกา, วลยงฺคุลิเวกา;

กกุธผลาปากติกา, อิจฺเจตา อฏฺชาติโย.

๑๕.

มุตฺตาสมุทา อุคฺคนฺตฺวา, ตีเร วฏฺฏิ วิย ิตา;

เทวานํ ปิยติสฺสสฺส, สพฺพํ ปุฺวิชมฺภิตํ.

๑๖.

อินฺทนีลํ เวฬุริยํ, โลหิตงฺกมณิธิ’เม;

รชตานิ ปเน’ตานิ, มุตฺตา ตา ตาวยฏฺิโย.

๑๗.

สตฺตหพฺภนฺตเรเยว, รฺโ สนฺติกมาหรุํ;

ตานิ ทิสฺวา ปตีโต โส, ราชา อิติ วิจินฺตยิ.

๑๘.

รตนานิ อนคฺฆานิ, ธมฺมาโสโก อิมานิเม;

สหาโย’รหเตนา’ฺโ, ตสฺส ทสฺสํ อิมาน’โต.

๑๙.

เทวานํ ปิยติสฺโส จ, ธมฺมาโสโก จ เต อิเม;

ทฺเว อทิฏฺสหายาหิ, จิรปฺปภุติ ภูปติ.

๒๐.

ภาคิเนยฺยํ มหาริฏฺํ, อมจฺจํ ปมุขํ ตโต;

ทิชํ อมจฺจํ คณตํ, ราชา เต จตุโร ชเน.

๒๑.

ทูโต กตฺวาน ปาเหสิ, พโลฆปริวาริเต;

คาหา เปตฺวา อนคฺฆานิ, รตนานิ อิมานิ โส.

๒๒.

มณิชาตี จ ติสฺโส ตา, ติสฺโส จ รถยฏฺิโย;

สงฺขฺจ ทกฺขิณาวตฺตํ, มุตฺตา ชาตี จ อฏฺ ตา.

๒๓.

อารุยฺห ชมฺพุโกลมฺหิ, นาวํ สตฺตทิเนน เต;

สุเขน ติตฺถํ ลทฺธาน, สตฺตาเหน ตโต ปุน.

๒๔.

ปาฏลิปุตฺตํ คนฺตฺวาน, ธมฺมาโสกสฺส ราชิโน;

อทํสุ ปณฺณากาเรเต, ทิสฺวา ตานิ ปสีทิ โส.

๒๕.

รตนานิ’ทิสาเนตฺถ, นตฺถิ เม อิติ จินฺติย;

อทา เสนาปติฏฺานํ, ตุฏฺโ’ริฏฺสฺส ภูปติ.

๒๖.

โปโรหิจฺจพฺราหฺมณสฺส, ทณฺฑนายตํ ปน;

อทาสิ ตสฺสา’มจฺจสฺส, เสฏฺิตฺตํ คณกสฺส ตุ.

๒๗.

เตสํ อนปฺปเก โภเค, ทตฺวา วาสฆรานิ จ;

มหามจฺเจหิ มนฺเตนฺโต, ปสฺสิตฺวา ปฏิปาภตํ.

๒๘.

วาลพีชนี มุณฺหิสํ, ขคฺคํ ฉตฺตฺจ ปาทุกํ;

โมฬึ วตํ สปามงฺคํ, ภิงฺการํ หริจนฺทนํ.

๒๙.

อโธวิมํ วตฺถโกฏึ, มหคฺฆํ หตฺถปุฺฉนึ;

นาคา’หฏํ อฺชนฺจ, อรุณาภฺจ มตฺติกํ.

๓๐.

อโนตตฺโตทกฺเจว, คงฺคาสลิลเมว จ;

สงฺขฺจ นนฺทิยาวฏฺฏํ, วฑฺฒมานํ กุมาริกํ.

๓๑.

เหมโภชนกณฺฑฺจ, สิวิกฺจ มหารหํ;

หรีฏกํ อามลกํ, มหคฺฆํ อมโตสธํ.

๓๒.

สุกาหฏานํ สาลีนํ, สฏฺิวาหสตานิ จ;

อภิเสโก ปกรณํ, ปริวารวิเสสิตํ.

๓๓.

ทตฺวา กาเล ภหายสฺส, ปณฺณากาเร นริสฺสโร;

ทูเต ปาเหสิสทฺธมฺม-ปณฺณาการมิมมฺปิจ.

๓๔.

อหํ พุทฺธฺจ ธมฺมฺจ, สงฺฆฺจ สรณํ คโต;

อุปาสกตฺตํ เทเสสึ, สกฺยปุตฺตสฺส สาสเน.

๓๕.

ตฺวมฺปิมานิ รตนานิ, อุตฺตมานิ นรุตฺตม;

จิตฺตํ ปสาทยิตฺวาน, สทฺธาย สรณํ วช.

๓๖.

‘‘กโรถ เม สหายสฺส, อภิเสกํ ปุโน’’ อิติ;

วตฺวา สหยา’มจฺเจเต, สกฺกริตฺวา จ เปสยิ.

๓๗.

ปฺจมาเส วสิตฺวาน, เต มจฺจา’ติวสกฺกตา;

เวสาขสุกฺขปกฺขาทิ-ทิเน ทูตา วินิคฺคตา.

๓๘.

ตามลิตฺติยมารุยฺห, นาวํ เตชมฺพุโกลเก;

โอรุยฺห กูปํ ปสฺสึสุ, ปตฺวา ทฺวาทสิยํ อิธ.

๓๙.

อทํสุ ปณฺณากาเร เต, ทูตา ลํกาทีปสฺสเต;

เตสํ มหนฺตํ สกฺการํ, ลํกาปติ อการยิ.

๔๐.

เต มคฺคสิรมาสสฺส, อาทิจนฺโททเยชิเน;

อภิสิตฺตฺจ ลํกินฺทํ, อมจฺจา สามิภตฺติโน.

๔๑.

ธมฺมาโสกสฺส วจนํ, วตฺวา สามิ หิเตรตา;

ปุโนปิ อภิสิฺจึสุ, ลํกาหิตสุเขรตํ.

๔๒.

เวสาเข นรปติ ปุณฺณมายเมวํ;

เทวานํ ปิยวจโน ปคูฬนาโม;

ลํกายํ ปวีตตปีติ อุสฺสวายํ;

อตฺตานํ ชนสุขโท’ภิเสจยี โสติ.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

เทวานํปิยติสฺสาภิเสโกนาม

เอกาทสโม ปริจฺเฉโท.

ทฺวาทสม ปริจฺเฉท

นานาเทสปสาโท

.

เถโร โมคฺคลิปุตฺโต โส, ชินสาสน โชตโก;

นิฏฺาเปตฺวาน สํคีตึ, เปกฺขมาโน อนาคตํ.

.

สาสนสฺส ปติฏฺานํ, ปจฺจนฺเตสุ อเวกฺขิย;

เปเสสิ กตฺติเก มาเส, เตเต เถเร ตหึ ตหึ.

.

เถรํ กสฺมีรคนฺธารํ, มชฺฌนฺติกมเปสยิ;

อเปสยี มหาเทว-ตฺเถรํ มหิสมณฺฑลํ.

.

วนวาสึ อเปสยิ, เถรํ รกฺขิตนามกํ;

ตถา’ปรนฺตกํ โยน-ธมฺมรกฺขิตนามกํ.

.

มหารฏฺํ มหาธมฺม-รกฺขิตตฺเถร นามกํ;

มหารกฺขิต เถรํ ตํ, โยน โลกมเปสยิ.

.

เปเสสิ มชฺฌิมํ เถรํ, หิมวนฺตปเทสกํ;

สุวณฺณภูมึ เถเร ทฺเว, โสณมุตฺตร เมว จ.

.

มหามหินฺทตฺเถรํ ตํ, เถร อิฏฺฏิยมุตฺติยํ;

สมฺพลํ ภทฺทสาลฺจ, สเก สทฺธิวิหาริเก.

.

ลํกาทีเป มนุฺมฺหิ, มนุฺํ ชินสาสนํ;

ปติฏฺาเปถ ตุมฺเห’ติ, ปฺจ เถเร อเปสยิ.

.

ตทา กสฺมีรคนฺธาเร, ปกฺกํ สสฺสํ มหิทฺธิโก;

อรวาโล นาคราชา, วสฺสํ กรกสฺิตํ.

๑๐.

วสฺสา เปตฺวา สมุทฺทสฺมึ, สพฺพํ ขิปติทารุโณ;

ตตฺร มชฺฌนฺติกตฺเถโร, ขิปฺปํ คนฺตฺวา วิหายสา.

๑๑.

อรวาลทเหวาริ-ปิฏฺเ จงฺกมนาทิเก;

อกาสิ ทิสฺวา ตํนาคา, รุฏฺารฺโ นิเวทยุํ.

๑๒.

นาคราชา’ถรุฏฺโ โส, วิวิธา ภิสิกา’กริ;

วาตา มหนฺตา วายนฺติ, เมโฆ คชฺชติ วสฺสติ.

๑๓.

ผลนฺตฺย’สนิโย วิชฺชุ, นิจฺฉรนฺติ ตโต ตโต;

มหิรุหา ปพฺพตานํ, กูฏานิ ปปตนฺติ จ.

๑๔.

วิรูปรูปา นาคา จ, ภึสาเปนฺติ สมนฺตโต;

สยํ ธุปายติ ชลติ, อกฺโกสนฺโต อเนกธา.

๑๕.

สพฺพํ ตํ อิทฺธิยา เถโร, ปฏิพาหิย ภึสนํ;

อโวจ นาคราชํ ตํ, ทสฺเสนฺโต พลมุตฺตมํ.

๑๖.

สเทว โกปิ เจ โลโก, อาคนฺตฺวา ตาสเยยฺย มํ;

น เม ปฏิพโล อสฺส, ชเนตุํ ภยเภรวํ.

๑๗.

สเจ’ปิ ตฺวํ มหึ สพฺพํ, สสมุทฺทํ สปพฺพตํ;

อุกฺขิปิตฺวา มหานาค, ขิเปยฺยาสิ มโม’ปริ.

๑๘.

เนว เม สกฺกุเณยฺยาสิ, ชเนตุํ ภยเภรวํ;

อฺทตฺถุ ตเว‘ว’สฺส, วิฆาโต อุรคาธิป.

๑๙.

ตํสุตฺวา นิมฺมทสฺส’สฺส, เถโร ธมฺมมเทสยิ;

ตโต สรณสีเลสุ, นาคราชา ปติฏฺหิ.

๒๐.

ตเถว จตุราสีติ-สหสฺสานิ ภุชงฺคมา;

หิมวนฺเตว คนฺธพฺพา, ยกฺขา กุมฺภณฺฑกา พหู.

๒๑.

ปณฺฑโก นาม ยกฺโข ตุ, สทฺธึหาริต ยกฺขิยา;

ปฺจสเตหิ ปุตฺเตหิ, ผลํ ปาปุณิ อาทิกํ.

๒๒.

‘‘มา’’ทานิ โกธํ ชนิยิตฺถ, อิโต อุทฺธํ ยถาปุเร;

สสฆาตฺจ มา’กตฺถ, สุขกามาหิ ปาณิโน.

๒๓.

กโรถ เมตฺตํ สตฺเตสุ, วสนฺตุ มนุชา สุขํ;

อิติ เตนา’นุสิฏฺา เต, ตเถว ปฏิปชฺชิสุํ.

๒๔.

ตโต รตนปลฺลงฺเก, เถรํ โส อุรคาธิโป;

นิสีทาปิย อฏฺาสิ, พีชมาโน ตทนฺติเก.

๒๕.

ตทา กสฺมีรคนฺธาร-วาสิโน มนุชา’คตา;

นาคราชสฺส ปูชตฺถํ, มนฺตฺวา เถรํ มหิทฺธิกํ.

๒๖.

เถรเมวา’ภิ วาเทตฺวา, เอกมนฺตํ นิสีทิสุํ;

เตสํ ธมฺมมเทเสสิ, เถโร อาสิวิโสปมํ.

๒๗.

อสีติยา สหสฺสานํ, ธมฺมาภิสมโย อหุ;

สตสหสฺส ปุริสา, ปพฺพชุํ เถรสนฺติเก.

๒๘.

ตโตปฺปภุปติ กสฺมิร-คนฺธารํ เต อิทานิปิ;

อาสุํ กาสาว ปชฺโชตา, วตฺถุตฺตยปรายนา.

๒๙.

คนฺตฺวา มหาเทวตฺเถโร, เทสํ มหิสมณฺฑลํ;

สุตฺตนฺตํ เทวทูตํ โส, กเถสิ ชนมชฺฌโค.

๓๐.

จตฺตาลีส สหสฺสานิ, ธมฺมจกฺขุํ วิโสธยุํ;

จตฺตาลีส สหสฺสานิ, ปพฺพชึสุ ตทนฺติเก.

๓๑.

คนฺตฺวา’ถ รกฺขิตตฺเถโร, วนวาสึ นเภ ิโต;

สํยุตฺตมนมตคฺคํ, กเถสิ ชนมชฺฌโค.

๓๒.

สฏฺิ นรสหสฺสานํ, ธมฺมาภิสมโย อหุ;

สตฺตตึส สหสฺสานิ, ปพฺพชึสุ ตทนฺติเก.

๓๓.

วิหารานํ ปฺจสตํ, ตสฺมึเทเส ปติฏฺหิ;

ปติฏฺาเปสิ ตตฺเถวํ, เถโร โส ชินสาสนํ.

๓๔.

คนฺตฺวา’ปรนฺตกํ เถโร, โยนโก ธมฺมรกฺขิโต;

อคฺคิกฺขนฺโธปมํ สุตฺตํ, กเถตฺวา ชนมชฺฌโค.

๓๕.

สตฺตตึส สหสฺสานิ, ปาเณ ตตฺถ สมาคเต;

ธมฺมามตมปาเยสิ, ธมฺมา ธมฺเมสุ โกวิโท.

๓๖.

ปุริสานฺจ สหสฺสฺจ, อิตฺถิโย จ ตโต’ธิกา;

ขตฺติยานํ กุลาเยว, นิกฺขมิตฺวาน ปพฺพชุํ.

๓๗.

มหารฏฺมิสี คนฺตฺวา, โส มหาธมฺมรกฺขิโต;

มหานารทกสฺสปวฺหํ, ชาตกํ กถยี ตหึ.

๓๘.

มคฺคผลํ ปาปุณึสุ, จตุราสีติ สหสฺสกา;

เตรสนฺตุ สหสฺสานิ, ปพฺพชึสุ ตทนฺติเก.

๓๙.

คนฺตฺวาน โยนวิสยํ, โส มหาธมฺมรกฺขิโต อิสิ;

กาฬการาม สุตฺตนฺตํ, กเถสิ ชนมชฺฌโค.

๔๐.

ปาณสต สหสฺสานิ, สหสฺสานิ จ สตฺตติ;

มคฺคผลํ ปาปุณึสุ, ทส สหสฺสานิ ปพฺพชุํ.

๔๑.

คนฺตฺวา จตูหิ เถเรหิ, เทเสสิ มชฺฌิโม อิสิ;

หิมวนฺตปเทสสฺมึ, ธมฺมจกฺกปวตฺตนํ.

๔๒.

มคฺคผลปาปุณึสุ, อสีติปาณ โกฏิโย;

วิสุํ เต ปฺจรฏฺานิ, ปฺจเถรา ปสาทยุํ.

๔๓.

ปุริสสตสหสฺสานิ, เอเกกสฺเสว สนฺติเก;

ปพฺพชึสุ ปสาเทน, สมฺมาสมฺพุทฺธ สาสเน.

๔๔.

สทฺธึ อุตฺตรเถเรน, โสณตฺเถโร มหิทฺธิโก;

สุวณฺณภูมึ อคมา, ตสฺมึ ตุ สมเย ปน.

๔๕.

ชาเต ชาเต ราชเคเห, ทารเก รุทฺทรกฺขสี;

สมุทฺทโต นิกฺขมิตฺวา, ภกฺขิตฺวา ปน คจฺฉติ.

๔๖.

ตสฺมึ ขเณ ราชเคเห,

ชาโต โหติ กุมารโก;

เถเร มนุสฺสา ปสฺสิตฺวา,

รกฺขสานํ สหายกา.

๔๗.

อิติ จินฺติย มาเรตุํ, สา ยุวา อุปสงฺกมุํ;

‘‘กิเมตนฺติ’’จ ปุจฺฉิตฺวา, เถรํ เต เอว มาหุเต.

๔๘.

สมณา มยํ หิมวนฺตา, น รกฺขสิ สหายกา;

รกฺขสี สา สปริสา, นิกฺขนฺตา โหติ สาครา.

๔๙.

ตํ ทิสฺวาน มหาราวํ, วิรวึสุ มหาชนา;

ทิคุเณ รกฺขเส เถโร, มาปยิตฺวา ภยานเก.

๕๐.

ตํ รกฺขสึ สปริสํ, ปริกฺขิปิ สมนฺตโต;

อิทํ อิเมหิ อุทฺธนฺติ, มนฺตฺวา ภีตา ปลายิสา.

๕๑.

ตสฺส เทสสฺส อารกฺขํ, เปตฺวาน สมนฺตโต;

ตสฺมึ สมาคเม เถโร, พฺรหฺมชาลมเทสยิ.

๕๒.

สรเณสุ จ สีเลสุ, อฏฺํสุ พหโว ชนา;

สฏฺิยา ตุ สหสฺสานํ, ธมฺมาภิสมโย อหุ.

๕๓.

อฑฺฒุฑฺฒานิ สหสฺสานิ, ปพฺพชุํ กุลทารกา;

ปพฺพชึสุ ทิยฑฺฒนฺตุ, สหสฺสํ กุลธีตโร.

๕๔.

ตโตปฺปภุติ สฺชาเต, ราชเคเห กุมารเก;

นามํ กรึสุ ราชาโน, โสณุตฺตร สนามเก.

๕๕.

มหาชนสฺสาปิ ชินสฺส กฑฺฒนํ;

วิหาย ปตฺตํ อมตํ สุขมฺปิเต;

กรึสุ โลกสฺส หิตํ ตหึ ตหึ;

ภเวยฺย โย โลกหิเต ปมาทวาติ.

สุชนปฺปสาท สํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

นานาเทสปสาโท นาม ทฺวาทสโม ปริจฺเฉโท.

เตรสม ปริจฺเฉท

มหินฺทาคมโน

.

มหามหินฺทตฺเถโร โส, ตทา ทฺวาทสวสฺสิโก;

อุปชฺฌาเยน อาณตฺโต, สงฺเฆน จ มหามตี.

.

ลํกาทีปํ ปสาเทตุํ,

กาลํ เปกฺขํ วิจินฺตยี;

‘‘วุฑฺโฒ มุฏสิโว ราชา,

ราชา โหตุ สุโต’’ อิติ.

.

ตทนฺตเร าติคณํ, ทฏฺุํ กตฺวาน มานสํ;

อุปชฺฌายฺจ สงฺฆฺจ, วนฺทิตฺวา ปุจฺฉ ภูปตึ.

.

อาทาย จตุโร เถเร, สงฺฆมิตฺตาย อตฺรชํ;

สุมนํ สามเณรฺจ, ฉฬาภิฺํ มหิทฺธิกํ.

.

าตีนํ สงฺคหํ กาตุํ, อคมา ทกฺขิณาคิรึ;

ตโต ตตฺถ จรนฺตสฺส, ฉมฺมาสา สมติกฺกมุํ.

.

กเมน เวทิสคิรึ, นครํ มาตุเทวิยา;

สมฺปตฺวา มตรํ ปสฺสิ, เทวี ทิสฺวา ปิยํ สุตํ.

.

โภชยิตฺวา สปริสํ, อตฺตนาเยว การิตํ;

วิหารํ เจติยคิรึ, เถรํ อาโรปยี สุภํ.

.

อวนฺติรฏฺํ ภุฺชนฺโต, ปิตรา ทินฺนมตฺตโน;

โส อโสก กุมาโร หิ, อุชฺเชนีคมนา ปุรา.

.

เวทิเส นคเร วาสํ, อุปคนฺตฺวา ตหึ สุภํ;

เทวินฺนาม ลภิตฺวาน, กุมารึ เสฏฺิธีตรํ.

๑๐.

สํวาสํ ตาย กปฺเปสิ, คพฺภํ คณฺหิย เตน สา;

อุชฺเชนิยํ กุมารํ ตํ, มหินฺทํ ชนยี สุภํ.

๑๑.

วสฺสทฺวยมติกฺกมฺม, สงฺฆมิตฺตฺจ ธีตรํ;

ตสฺมึ กาเล วสติ สา, เวทิเส นคเร ตหึ.

๑๒.

เถโร ตตฺถ นิสีทิตฺวา, กาลฺู อิติ จินฺตยิ;

ปิตรา เม สมาณตฺตํ, อภิเสก มหุสฺสวํ.

๑๓.

เทวานํปิยติสฺโส โส, มหาราชา’นุโภตุ จ;

วตฺถุตฺตยคุเณ จาปิ, สุตฺวา ชานาตุ ทูหโต.

๑๔.

อาโรหตุ มิสฺสนคํ, เชฏฺมาสสฺสุ’โปสเถ;

ตทเหว คมิสฺสาม, ลํกาทีปวรํ มยํ.

๑๕.

มหินฺโท อุปสงฺกมฺม, มหินฺทตฺเถร มุตฺตมํ;

ยาหิ ลํกํ ปสาเทตุํ, สมฺพุทฺเธนา’สิ พฺยากโต.

๑๖.

มยมฺปิ ตตฺถุปตฺถมฺภา, ภวิสฺสามา’ติ อพฺรวิ;

เทวิยา ภคินี ธีตุ-ปุตฺโต ภณฺฑุก นามโก.

๑๗.

เถเรน เทวิยา ธมฺมํ, สุตฺวา เทสิตเมว ตุ;

อนาคามิผลํ ปตฺวา, วสิ เถรสฺส สนฺติเก.

๑๘.

ตตฺถ มาสํ วสิตฺวาน, เชฏฺมาสสฺสุ’ โปสเถ;

เถโร จตูหิ เถเรหิ, สุมเนนา’ถ ภณฺฑุนา.

๑๙.

สทฺธึ เตน คหฏฺเน, น รโต าติเหตุนา;

ตสฺมา วิหารา อากาสํ, อุคฺคนฺตฺวา โส มหิทฺธิโก.

๒๐.

ขเณเนว อิธาคมฺม, รมฺเม มิสฺสก ปพฺพเต;

อฏฺาสิ วิลุกูฏมฺหิ, รุจิรมฺพตฺถเล วเร.

๒๑.

ลํกาปสาท คุเณน วิยากโต โส;

ลํกาหิตาย มุนินา สยิเตน อนฺเต;

ลํกาย สตฺถุสทิโส หิตเหตุ ตสฺสา;

ลํกามรูหิ มหิโต’ภินิสีทิ ตตฺตาติ.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

มหินฺทาคมโน นาม

เตรสโม ปริจฺเฉโท.

จุทฺทสม ปริจฺเฉท

นครปฺปเวสโน

.

เทวานํปิยติสฺโส โส, ราชา สลิลกีฬิตํ;

ทตฺวา นครวาสีนํ, มิควํ กีฬิตุํ อคา.

.

จตฺตาลีสสหสฺเสหิ, นเรหิ ปริวาริโต;

ธาวนฺโต ปทสาเยว, อคมา มิสฺสกํ นคํ.

.

เถเร ทสฺเสตุมิจฺฉนฺโต, เทโว ตสฺมึ มหีธเร;

คุมฺภํภกฺขยมาโน’ว, อฏฺา โคกณฺณรูปวา.

.

ราชา ทิสฺวา ‘‘ปมตฺตํ ตํ, น ยุตฺตํ วิชฺฌิตุํ’’ อิติ;

ชิยา สทฺทมกาธาปิ, โคกณฺโณ ปพฺพตนฺตรํ.

.

ราชา’นุธาวิ โสธึ, เถรานํ สนฺติกํ คโต;

เถเร ทิฏฺเ นรินฺเทน, สยมนฺตรธายิโส.

.

เถโร ‘‘พหูสุ ทิฏฺเสุ, อติภายิสฺสตี’’ ติโส;

อตฺตานเมว ทสฺเสสิ, ปสฺสิตฺวา ตํ มหีปตึ.

.

ภีโต อฏฺาสิ ตํ เถโร, ‘‘เอหิ ติสฺสาติ อพฺรวิ;

ติสฺสา’ติ วจเนเนว, ราชา ยกฺโข’’ติ จินฺตยี.

.

สมณา มยํ มหาราช, ธมฺมราชสฺส สาวกา;

ตเมว อนุกมฺปาย, ชมฺพุทีปา อิธาคตา.

.

อิจฺจาห เถโร ตํ สุตฺวา, ราชา วีตภโย อหุ;

สริตฺวา สขีสนฺเทสํ, ‘‘สมาณา’’ อิติ นิจฺฉิโต.

๑๐.

ธนุํ สรฺจ นิกฺขิปฺป, อุปสงฺกมฺม ตํ อิสึ;

สมฺโมทมาโน เถเรน, โส นิสีทิ ตทนฺติเก.

๑๑.

ตทา ตสฺส มนุสฺสา เต, อาคมฺม ปริวารยุํ;

ตทา เสเส ฉ ทสฺเสสิ, มหาเถโร สหาคเต.

๑๒.

เต ทิสฺวา อพฺรวี ราชา, ‘‘กทา’’ เม อาคตา อิติ;

‘‘มยา สทฺธึ’’ติ เถเรน, วุตฺเต ปุจฺฉิ อิทํ ปุน.

๑๓.

‘‘สนฺติ อีทิสกา อฺเ, ชมฺพุทีเป ยตี’’ อิติ;

อาห ‘‘กาสาวปชฺโช โต, ชมฺพุทีโป ตหึ ปน.

๑๔.

เตวิชฺชา อิทฺธิปฺปตฺตา จ, เจโตปริยโกวิทา;

‘‘ทิพฺพโสตา’รหนฺโต จ, พหู พุทฺธสฺส สาวกา’’.

๑๕.

ปุจฺฉิ ‘‘เกนาคตตฺถา’’ติ, น ถเลน น วารินา;

อาคตมฺหา’’ติ วุตฺเต โส, วิชานิ นภสาคมํ.

๑๖.

วีมํสํโส มหาปฺโ, กณฺหํ ปฺหมปุจฺฉิตํ;

ปุฏฺโ ปุฏฺโ วิยากาสิ, ตํตํ ปฺหํ มหีปติ.

๑๗.

รุกฺโขยํ ราชกินฺนาโม, อฺโ นาม อยํ ตรุ;

อิมํ มุฺจิย อตฺถ’มฺโพ, สนฺติ อมฺพตรู พหุํ.

๑๘.

อิมฺจ อมฺพํ เตจ’มฺเพ, มุฺจิยตฺถิ มหีรุหา;

สนฺติ ภนฺเต พหุ รุกฺขา, อนมฺพาปน เต ตรุ.

๑๙.

อฺเ อมฺเพ อนมฺเพ จ, มุฺจิย’ตฺถิ มหีรุหา;

อยํ ภนฺเต อมฺพรุกฺโข, ปณฺฑิโต’สิ นริสฺสร.

๒๐.

สนฺติ เต าตกา ราช, สนฺติ ภนฺเต พหุชฺชนา;

สนฺติ อฺาตกา ราช, สนฺติ เต าติโต พหู.

๒๑.

าตเก เต จ อฺเ จ, มุฺจิย’ฺโปิ อตฺถิ นุ;

‘‘ภนฺเต’’ หเมว สาธุ ตฺวํ, ปณฺฑิโต’สิ นริสฺสร.

๒๒.

ปณฺฑิโต’ติ วิทิตฺวาน, จูฬหตฺถิปโทปมํ;

สุตฺตนฺตํ เทสยี เถโร, มหีปสฺส มหามตี.

๒๓.

เทสนาปริโยสาเน, สทฺธึ เตหิ นเรหิ โส;

จตฺตาลีสสหสฺเสหิ, สรเณสุ ปติฏฺหิ.

๒๔.

ภตฺตา’ภีหารํ สายนฺเห, รฺโ อภิหรุํ ตทา;

‘‘น ภุฺชิสฺส’’นฺติ ทานิ เม, อิติ ชนมฺมิ ภูปติ.

๒๕.

ปุจฺฉิตุํเยว ยุตฺตนฺติ, ภตฺเตนา’ปุจฺฉิเต อิสิ;

น ภุฺชาม อิทานี’ติ, วุตฺเต กาลฺจ ปุจฺฉิโส.

๒๖.

กาลํ วุตฺเต’พฺรวิ เอวํ, ‘‘คจฺฉาม นครํ’’อิติ;

ตุวํ คจฺฉ มหาราช, วสิสฺสาม มยํ อิธ.

๒๗.

เอวํ สติ กุมาโร’ยํ, อมฺเหหิ สห คจฺฉตุ;

อยฺหิ อาคตผโล, ราช วิฺาตสาสโน.

๒๘.

อเปกฺขมาโน ปพฺพชฺชํ, วสต’มฺหากมนฺติเก;

อิทานิ ปพฺพเชสฺสาม, อิมํ ตฺวํ คจฺฉ ภูมิป.

๒๙.

ปาโต รถํ เปสยิสฺสํ, ตุมฺเห ตตฺถ ิตา ปุรํ;

ยาถา’ติ เถเร วนฺทิตฺวา, ภณฺฑุํเนตฺว’ก มนฺตกํ.

๓๐.

ปุจฺฉิ เถราธิการํโส, รฺโ สพฺพมภาสิ โส;

เถรํ ตฺวา’ติ ตุฏฺโโส, ‘‘ลาภา เม’’อิติ จินฺตยิ.

๓๑.

ภณฺฑุสฺส คีหิภาเวน, คตาสงฺโก นริสฺสโร;

อฺาสิ นรภาวํ โส, ‘‘ปพฺพาเชม อิมํ’’ อิติ.

๓๒.

เถโร ตํ คามสีมายํ, ตสฺมึเยว ขเณ อกา;

ภณฺฑุกสฺส กุมารสฺส, ปพฺพชฺชมุปสมฺปทํ.

๓๓.

ตสฺมึเยว ขเณ โส จ, อรหตฺตมปาปุณิ;

สุมนํ สามเณรํ ตํ, เถโร อามนฺตยี ตโต.

๓๔.

ธมฺมสวนกาลํ ตฺวํ, โฆเสหี’’ติ อปุจฺฉิโส;

สาเวนฺโต กิตฺตกํ านํ, ภนฺเต โฆเสม’หํ อิติ.

๓๕.

‘‘สกลํ ตมฺพปณฺณี’’ติ, วุตฺเต เถเรน อิทฺธิยา;

สาเวนฺโต สกลํ ลํกํ, ธมฺมกาลมโฆสยี.

๓๖.

ราชา นาคจตุตฺเตโส, โสณฺณิปสฺเส นิสีทิย;

ภุฺชนฺโต ตํ รวํ สุตฺวา, เถรนฺติก มเปสยิ.

๓๗.

‘‘อุปทฺทโว นุ อตฺถี’’ติ, อาห นตฺถิ อุทฺทโว;

โสตุํ สมฺพุทฺธวจนํ, กาโล โฆสาปิโต อิติ.

๓๘.

สามเณร รวํ สุตฺวา, ภุมฺมาเทวา อโฆสยุํ;

อนุกฺกเมน โส สทฺโท, พฺรหฺมโลกํ สมารุหิ.

๓๙.

เตน โฆเสน เทวานํ, สนฺนิปาโต มหา อหุ;

สมจิตฺตสุตฺตํ เทเสสิ, เถโร ตสฺมึ สมาคเม.

๔๐.

อสํขิยานํ เทวานํ, ธมฺมาภิสมโย อหุ;

พหู นาคา สุปณฺณา จ, สรเณสุ ปติฏฺยุํ.

๔๑.

ยเถทํ สาริปุตฺตสฺส, สุตฺตํ เถรสฺส ภาสโต;

ตถา มหินฺทตฺเถรสฺส, อหุ เทวสมาคโม.

๔๒.

ราชา ปภา เต ปาเหสิ, รถํ สารถิ โส คโต;

‘‘อาโรหถ รถํ ยาม, นครํ’’ อิติ เต’พฺรวิ.

๔๓.

นา’โรหาม รถํ คจฺฉ, คจฺฉาม ตว ปจฺฉโต;

อิติ วตฺวาน เปเสตฺวา, สารถึ สุมโนรถํ.

๔๔.

เวหาสมพฺภุคนฺตฺวา, เต นครสฺส ปุรตฺถโต;

ปมตฺถูปฏฺานมฺหิ, โอตรึสุ มหิทฺธิกา.

๔๕.

เถเรหิ ปโมติณฺณ-านมฺหิ กตเจติยํ;

อชฺชาปิ วุจฺจเต เตน, เอวํ ปมเจติยํ.

๔๖.

รฺา เถรคุณํ สุตฺวา, สพฺพา อนฺเตปุริตฺถิโย;

เถรทสฺสนมิจฺฉึสุ, ยสฺมา ตสฺมามหีปติ.

๔๗.

อนฺโต’ว ราชวตฺถุสฺส, รมฺมํ กาเรสิ มณฺฑปํ;

เสเตหิ วตฺถปุปฺเผหิ, ฉาทิตํ สมลงฺกตํ.

๔๘.

อุจฺจเสยฺยาวิรมณํ, สุตตฺตา เถรสนฺติเก;

กงฺขี ‘‘อุจฺจาสเน เถโร, นิสีทิเทยฺยนุโนติ จ.

๔๙.

ตทนฺตเร สารถิ โส, เถเร ทิสฺวา ตหึ ิเต;

จีวรํ ปารุปนฺเต เต, อติวิมฺหิต มานโส.

๕๐.

คนฺตฺวา รฺโ นิเวเทสิ, สุตฺวา สพฺพํ มหีมติ;

‘‘นิสชฺชํ น กริสฺสนฺติ, ปีเกสู’’ติ นิจฺฉิโต.

๕๑.

‘‘สุสาธุ ภุมฺมตฺถรณํ, ปฺาเปถา’’ติ ภาสิย;

คนฺตฺวา ปฏิปถํ เถเร, สกฺกจฺจํ อภิวาทิย.

๕๒.

มหามหินฺทตฺเถรสฺส, หตฺถโต ปตฺตมาทิย;

สกฺการปูชาวิธินา, ปุรํ เถรํ ปเวสยิ.

๕๓.

ทิสฺวา อาสนปฺตฺตึ, เนมิตฺตา พฺยากรุํ อิติ;

‘‘คหิตา ปถวี’เมหิ, ทีเป เหสฺสนฺติ อิสฺสรา.

๕๔.

นรินฺโท ปูชยนฺโต เต, เถเร อนฺเตปุรํ นยิ;

ตตฺถ เต ทุสฺสปีเสุํ, นิสีทึสุ ยถารหํ.

๕๕.

เต ยาคุขชฺชโภชฺเชหิ, สยํ ราชา อตปฺปยิ;

นิฏฺิเต ภตฺตกิจฺจมฺหิ, สยํ อุปนิสีทิย.

๕๖.

กนิฏฺสฺโสปราชสฺส, มหานาคสฺส ชายิกํ;

วสนฺตึ ราชเคเห’ว, ปกฺโกสา เปสิจา’นุลํ.

๕๗.

อาคมฺม อนุลาเทวี, ปฺจ อิตฺถิสเตหิ สา;

เถเรวนฺทิย ปูเชตฺวา, เอกมนฺตมุปาวิสิ.

๕๘.

เปตวตฺถุํ วิมานฺจ, สจฺจสํยุตฺตเมว จ;

เทเสสิ เถโร ตา อิตฺถี, ปมํ ผลมชฺฌคุํ.

๕๙.

หิยฺโย ทิฏฺมนุสฺเสหิ, สุตฺวา เถรคุเณ พหู;

เถรทสฺสนมิจฺฉนฺตา, สมาคนฺตฺวาน นาครา.

๖๐.

ราชทฺวาเร มหาสทฺทํ, อกรุํ ตํ มหีปติ;

สุตฺวา ปุจฺฉิย ชานิตฺวา, อาห เตสํ หิตตฺถิโก.

๖๑.

สพฺเพสํ อิธ สมฺพาโธ, สาลามงฺคลหตฺถิโน;

โสเธถ ตตฺถ ทกฺขนฺติ, เถเร’เม นาครา’อิติ.

๖๒.

โสเธตฺวา หตฺถิสาลํ ตํ, วิตานาทีหิ สชฺชุกํ;

อลงฺกริตฺวา สยเน, ปฺเปสุํ ยถารหํ.

๖๓.

สเถโร ตตฺถ คนฺตฺวาน, มหาเถโร นิสีทิย;

โส เทวทูตสุตฺตนฺตํ, กเถสี กถิโก มหา.

๖๔.

ตํ สุตฺวาน ปสีทึสุ, นครา เต สมาคตา;

เตสุ ปาณสหสฺสํตุ, ปมํ ผลมชฺฌคา.

๖๕.

ลํกาทีเป โส สตฺถุกปฺโป อกปฺโป;

ลํกาธิฏฺาเน ทฺวีสุ าเนสุ เถโร;

ธมฺมํ ภาสิตฺวา ทีปภาสาย เอวํ;

สทฺธมฺโม ตารํ การยี ทีปทีโปติ.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

นครปฺปเวสโน นาม

จุทฺทสโม ปริจฺเฉโท.

ปฺจทสม ปริจฺเฉท

มหาวิหาร ปฏิคฺคหโก

.

หตฺถิสาลาปิ สมฺพาธา, อิติ ตตฺถ สมาคตา;

เต นนฺทนวเน รมฺเม, ทกฺขิณทฺวารโต พหิ.

.

ราชุยฺยาเน ฆนจฺฉาเย, สีตเล นีลสทฺทเล;

ปฺาเปสุํ อาสนานิ, เถรานํ สาทรา นรา.

.

นิกฺขมฺม ทกฺขิณทฺวารา, เถโร ตตฺถ นิสีทิ จ;

มหากุลีนา จา’คมฺม, อิตฺถิโย พหุกา ตหึ.

.

เถรํ อุปนิสีทึสุ, อุยฺยานํ ปูรยนฺติโย;

พาลปณฺฑิตสุตฺตนฺตํ, ตาสํ เถโร อเทสยิ.

.

สหสฺสํ อิตฺถิโย ตาสุ, ปมํ ผลมชฺฌคุํ;

เอวํ ตตฺเถว อุยฺยาเน, สายณฺหสมโย อหุ.

.

ตโต เถรา นิกฺขมึสุ, ‘‘ยาม ตํ ปพฺพตํ’’ อิติ;

รฺโ ปฏินิเวเทสุํ, สีฆํ ราชา อุปาคมิ.

.

อุปาคมฺมา’พฺรวี เถรํ, ‘‘สายํ ทูโร จ ปพฺพโต;

อิเธว นนฺทนุยฺยาเน, นิวาโส ผาสุโก อิติ.

.

ปุรสฺส อจฺจาสนฺนตฺตา, ‘‘อสารุปฺป’’นฺติ ภาสิเต;

‘‘มหาเมฆวนุยฺยานํ, นาติทูราติ สนฺติเก.

.

รมฺมํ ฉายูทกูเปตํ, นิวาโส ตตฺถ โรจตุ;

นิวตฺติตพฺพํ ภนฺเต’’นฺติ, เถโร ตตฺถ นิวตฺตยิ.

๑๐.

ตสฺมึ นิวตฺตานมฺหิ, กทมฺพนทิยนฺติเก;

นิวตฺตเจติยํ นาม, กตํ วุจฺจติ เจติยํ.

๑๑.

ตํ นนฺทนา ทกฺขิเณน, นยํ เถรํ รเถสโภ;

มหาเมฆวนุยฺยานํ, ปาจินทฺวารกํ นยิ.

๑๒.

ตตฺถ ราชฆเร รมฺเม, มฺจปีานิ สาธุกํ;

สาธูติ สนฺถราเปตฺวา, ‘‘วสเต’ตฺต สุขํ’’ อิติ.

๑๓.

ราชา เถเร’ภิวาเทตฺวา, อมจฺจปริวาริโต;

ปุรํ ปาวิสิ เถรา ตุ, ตํ รตฺตึ ตตฺถ เต วสุํ.

๑๔.

ปภาเตเยว ปุปฺผานิ, คาเหตฺวา ธรณีปติ;

เถเร อุปจฺจ วนฺทิตฺวา, ปูเชตฺวา กุสุเมหิ จ.

๑๕.

ปุจฺฉิ กจฺจิ สุขํ วุฏฺํ, อุยฺยานํ ผาสุกํ อิติ;

สุขํ วุตฺถํ มหาราช, อุยฺยานํ ยติ ผาสุกํ.

๑๖.

อาราโม กปฺปเต ภนฺเต, สงฺฆสฺสา’’ติ อปุจฺฉิ โส;

‘‘กปฺปเต’’อิติ วตฺวาน, กปฺปากปฺเปสุ โกวิโท.

๑๗.

เถโร เวฬุวนาราม, ปฏิคฺคหณมพฺรวิ;

ตํ สุตฺวา อภิหฏฺโ โส, ตุฏฺหฏฺโ มหาชโน.

๑๘.

เถรานํ วนฺทนตฺถาย, เทวี ตุ อนุลาคตา;

สทฺธึ ปฺจสติตฺถีหิ, ทุติยํ ผลมชฺฌคา.

๑๙.

สา ปฺจสตา เทวี, อนุลา’ห มหีปติ;

‘‘ปพฺพชิสฺสาม เทวา’’ติ, ราชา เถรมโวจ โส.

๒๐.

ปพฺพาเชถ อิมาโย’’ติ, เถโร อาห มหีปตึ;

‘‘น กปฺปติ มหาราช, ปพฺพาเชตุํ ถิโย หิโน.

๒๑.

อตฺถิ ปาฏลิปุตฺตสฺมึ, ภิกฺขุนี เม กนิฏฺิกา;

สงฺฆมิตฺตาติ นาเมน, วิสฺสุตา สา พหุสฺสุตา.

๒๒.

นรินฺทสมณินฺทสฺส, มหาโพธิทุมินฺทโต;

ทกฺขิณํ สาขมาทาย, ตถา ภิกฺขุนิโย วรา.

๒๓.

อาคจฺฉตู’ติ เปเสหิ, รฺโ โน ปิตุ สนฺติกํ;

ปพฺพาเชสฺสติ สา เถรี, อาคตา อิตฺถิโย อิมา.

๒๔.

‘‘สาธุ’’ติ วตฺวา คณฺหิตฺวา, ราชา ภิงฺการมุตฺตมํ;

‘‘มหาเมฆวนุยฺยานํ, ทมฺมิ สงฺฆสฺสิ’มํ อิติ.

๒๕.

มหินฺทเถรสฺส กเร, ทกฺขิโณทกมา’กิรี;

มหิยา ปติเต โตเย, อกมฺปิตฺถ มหา มหี.

๒๖.

‘‘ตสฺมา กมฺปติ ภูมี’’ติ, ภูมิปาโล อปุจฺฉิ ตํ;

ปติฏฺิตตฺตา ทีปมฺหิ, สาสนสฺสา’ติ โส พฺรวิ.

๒๗.

เถรสฺส อุปนาเมสิ, ชาติปุปฺผานิ ชาติมา;

เถโร ราชฆรํ คนฺตฺวา, ตสฺส ทกฺขิณโต ิโต.

๒๘.

รุกฺขมฺหิ ปิจุเล อฏฺ, ปุปฺผมุฏฺี สโมกิรี;

ตตฺถาปิ ปุถวี กมฺปิ, ปุฏฺโ ตสฺสา’ห การณํ.

๒๙.

อโหสิ ติณฺณํ พุทฺธานํ, กาเล’ปิ อิธ มาลโก;

นรินฺทสงฺฆกมฺมตฺถํ, ภวิสฺสติ อิทานิปิ.

๓๐.

ราชเคหา อุตฺตรโต, จารุโปกฺขรณึ อคา;

ตตฺตกา เนว ปุปฺผานิ, เถโร ตตฺถาปิ โอกิริ.

๓๑.

ตตฺถา’ปิ ปุถุวี กมฺปิ, ปุฏฺโ ตสฺสา’ห การณํ;

‘‘ชนฺตฆร โปกฺขรณี, อยํ เหสฺสติ ภูมิป’’.

๓๒.

ตสฺเสว ราชเคหสฺส, คนฺตฺวาน ทฺวารโกฏฺกํ;

ตตฺตเกเห’ว ปุปฺเผหิ, ตํ านํ ปูชยี อิสิ.

๓๓.

ตตฺถาปิ ปุถุวีกมฺปิ, หฏฺโลโม อตีวโส;

ราชา ตํ การณํ ปุจฺฉิ, เถโร ตสฺสา’ห การณํ.

๓๔.

อิมมฺหิ กปฺเป พุทฺธานํ, ติณฺณนฺนํ โพธิรุกฺขโต;

อาเนตฺวา ทกฺขิณาสาขา, โรปิตา อิธ ภูมิป.

๓๕.

ตถาคตสฺส อมฺหากํ, โพธิสาขาปิ ทกฺขิณา;

อิมสฺมึเยว านมฺหิ, ปติฏฺิสฺสติ ภูมิป.

๓๖.

ตโต’คมา มหาเถโร, มหามุจลมาลกํ;

ตตฺตกาเนว ปุปฺผานิ, ตสฺมึ าเน สโมกิริ.

๓๗.

ตถาปิ ปุถวี กมฺปิ, ปุฏฺโ ตสฺสา’ห การณํ;

สงฺฆสฺสุ โปสถา คารํ, อิธ เหสฺสติ ภูมิป.

๓๘.

ปฺหมฺพมาลกฏฺานํ, ตโต’คมา มหีปติ;

สุปกฺกํ อมฺพปกฺกฺจ, วณฺณคนฺธรสุตฺตมํ.

๓๙.

มหนฺตํ อุปนาเมสิ, รฺโ อุยฺยานปาลโก;

ตํ เถรสฺสุปนาเมสิ, ราชา อติมโนรมํ.

๔๐.

เถโร นิสีทนาการํ, ทสฺเสสิ ชนตา หิโต;

อตฺถราเปสิ ตตฺเถว, ราชา อตฺถรณํ วรํ.

๔๑.

อทา ตตฺถ นิสินฺนสฺส, เถรสฺสมฺพํ มหีปติ;

เถโร ตํ ปริภุฺชิตฺวา, โรปนตฺถาย ราชิโน.

๔๒.

อมฺพฏฺิกํ อทา ราชา, ตํ สยํ ตตฺถ โรปยิ;

หตฺเถ ตสฺโสปริเถโร, โธวิ ตสฺส วิรุฬฺหิยา.

๔๓.

ตํ ขณํเยว พีชมฺหา, ตมฺหา นิกฺขมฺม องฺกุโร;

กเมนา’ติ มหารุกฺโข, ปตฺตปกฺกธโร อหุ.

๔๔.

ตํ ปาฏิหาริยํ ทิสฺวา, ปริสา สา สราชิกา;

นมสฺสมานา อฏฺาสิ, เถเร หตฺถตนุรุหา.

๔๕.

เถโร ตทา ปุปฺผมุฏฺิ, อฏฺ ตตฺถ สโมกิริ;

ตถาปิ ปุถวีกมฺปิ, ปุฏฺโ ตสฺสา’ห การณํ.

๔๖.

สงฺฆสฺสปฺปนฺนลาภานํ, อเนเกสํ นราธิป;

สงฺคมฺมภาชนานํ, อิทํ านํ ภวิสฺสติ.

๔๗.

ตโต คนฺตฺวา จตุสฺสาล-านํ ตตฺถ สโมกิริ;

ตตฺตกาเนว ปุปฺผานิ, กมฺปิ ตตฺถาปิ เมทินี.

๔๘.

ตํ กมฺปการณํ ปุจฺฉิ, ราชา เถโร วิยากริ;

ติณฺณนฺนํ ปุพฺพพุทฺธานํ, ราชุยฺยาน ปฏิคฺคเห.

๔๙.

ทาน วตฺถุนา’หฏานิ, ทีปวาสีหิ สพฺพโต;

อิธ เปตฺวา โภเชสุํ, สสงฺเฆ สุคเต ตโย.

๕๐.

อิทานิ ปน เอตฺเถว, จตุสฺสาลา ภวิสฺสติ;

สงฺฆสฺส อิธ ภตฺตคฺคํ, ภวิสฺสติ นราธิป.

๕๑.

มหถูปิตานํ, านาานวิทูตโต;

อคมาสิ มหาเถโร, มหินฺโท ทีปทีปโน.

๕๒.

ตทา อนฺโตปริกฺเขเป, ราชุยฺยานสฺส ขุทฺทิกา;

กกุธวฺหา อหุ วาปี, ตสฺโส’ปริ ชลนฺติเก.

๕๓.

ถูปารหํ ถลานํ, อหุ เถเร ตหึ คเต;

รฺโ จมฺปกปุปฺผานํ, ปุฏกาน’ฏฺ อาหรุํ.

๕๔.

ตานิ จมฺปกปุปฺผานิ, ราชา เถรสฺสุ’ปานยิ;

เถโร จมฺปกปุปฺเผหิ, เตหิ ปูเชสิ ตํ ผลํ.

๕๕.

ตตฺถาปิ ปุถวี กมฺปิ, ราชา ตํ กมฺปการณํ;

ปุจฺฉิ เถโร’นุ ปุพฺเพน, อาหตํ กมฺปการณํ.

๕๖.

อิทํ านํ มหาราช, จตุพุทฺธ นิเสวิตํ;

ถูปารหํ หิตตฺถาย, สุขตฺถาย จ ปาณินํ.

๕๗.

อิมมฺหิ กปฺเป ปมํ, กกุสนฺโธ ชิโน อหุ;

สพฺพ ธมฺมวิทู สตฺถา, สพฺพโลกานุกมฺปโก.

๕๘.

มหาติตฺถวฺหยํ อาสิ, มหาเมฆวนํ อิทํ;

นครํ อภยํ นาม, ปุรตฺถิมทิสาย’หุ.

๕๙.

กทมฺพ นทิยา ปาเร, ตตฺถ ราชา’ภโย อหุ;

โอชทีโปติ นาเมน, อยํ ทีโป ตทาอหุ.

๖๐.

รกฺขเสหิ ชนสฺเส’ตฺถ, โรโค ปชฺชรโก อหุ;

กกุสนฺโธ ทสพโล, ทิสฺวาน ตทุปทฺทวํ.

๖๑.

ตํ คนฺตฺวา สตฺตวินยํ, ปวตฺตึ สาสนสฺส จ;

กาตุํ อิมสฺมึ ทีปสฺมึ, กรุณา พลโจทิโต.

๖๒.

จตฺตาลีสสหสฺเสหิ, ตาทีหิ ปริวาริโต;

นภสา’คมฺม อฏฺาสิ, เทวกูฏมฺหิ ปพฺพเต.

๖๓.

สมฺพุทฺธสฺสา’นุภาเวน, โรโค ปชฺชรโก อิธ;

อุปสนฺโต มหาราช, ทีปมฺหิ สกเล ตทา.

๖๔.

กตฺถ ิโต อธิฏฺาสิ, นริสฺสร มุนิสฺสโร;

สพฺเพ มํ อชฺช ปสฺสนฺตุ, โอชทีปมฺหิ มานุสา.

๖๕.

อาคนฺตุกามา สพฺเพว, มนุสฺสา มม สนฺติกํ;

อาคจฺฉนฺตุ อกิจฺเฉน, ขิปฺปฺจาปิ มหามุนิ.

๖๖.

โอภาสยนฺตํ มุนินฺทํ ตํ, โอภาสนฺตฺจ ปพฺพตํ;

ราชา จ นาครา เจว, ทิสฺวา ขิปฺปํ อุปาคมุํ.

๖๗.

เทวตา พลิทานตฺถํ, มนุสฺสา จ ตหึ คตา;

เทวตา อิติ มฺึสุ, สสงฺฆํ โลกนายกํ.

๖๘.

ราชา โส มุนิราชํ ตํ, อติหฏฺโ’ภิ วาทิย;

นิมนฺตยิตฺวา ภตฺเตน, อาเนตฺวา ปุรสนฺติ กํ.

๖๙.

สสงฺฆสฺส มุนินฺทสฺส, นิสชฺชารหมุตฺตมํ;

รมณียมิทํ าน-มสมฺพาธนฺติ จินฺติย.

๗๐.

การิเต มณฺฑเป รมฺเม, ปลฺลงฺเกสุ วเร สุตํ;

นิสีทาเปสิ สมฺพุทฺธํ, สสงฺฆํ อิธ ภูปติ.

๗๑.

นิสินฺนมฺปิ จ ปสฺสนฺตา, สสงฺฆํ โลกนายกํ;

ทีเป มนุสฺสา อาเนสุํ, ปณฺณากาเร สมนฺตโต.

๗๒.

อตฺตโน ขชฺชโภชฺเชหิ, เตหิ เตหา’ภเตหิ จ;

สนฺตปฺเปสิ สสงฺฆํ ตํ, ราชา โส โลกนายกํ.

๗๓.

อิเธว ปจฺฉาภตฺตํ ตํ, นิสินฺนสฺส ชินสฺส โส;

มหา ติตฺถกมุยฺยานํ, ราชา’ทา ทกฺขิณํ วรํ.

๗๔.

อกาลปุปฺผา ลงฺกาเร, มหาติตฺถวเน ตทา;

ปฏิคฺคหิเต พุทฺเธน, อกมฺปิตฺถ มหามหี.

๗๕.

เอตฺเถว โส นิสีทิตฺวา, ธมฺมํ เทเสสิ นายโก;

จตฺตาลีส สหสฺสานิ, ปตฺตา มคฺคผลํ นรา.

๗๖.

ทิวาวิหารํ กตฺวาน, มหาติตฺถวเน ชิโน;

สายณฺหสมเย คนฺตฺวา, โพธิานารหํ มหิ.

๗๗.

นิสินฺโน ตตฺถ อปฺเปตฺวา, สมาธึ วุฏฺิโต ตโต;

อิติ จินฺตยิ สมฺพุทฺโธ, หิตตฺถํ ทีปวาสินํ.

๗๘.

อาทาย ทกฺขิณํ สาขํ, โพธิโต เม สิรีสโต;

อาคจฺฉตุ รูปนนฺทา, ภิกฺขุนี สหภิกฺขุนี.

๗๙.

ตสฺส ตํ จิตฺตมฺาย, สา เถรี ตทนนฺตรํ;

คเหตฺวา ตตฺถ ราชานํ, อุปสงฺกมฺม ตํ ตรุํ.

๘๐.

เลขํ ทกฺขิณสาขาย, ทาเปตฺวาน มหิทฺธิกา;

มโนสิลาย ฉินฺนํ ตํ, ิตํ เหมกฏาหเก.

๘๑.

อิทฺธิยา โพธิมาทาย, สปฺจสต ภิกฺขุนี;

อิธา’เนตฺวา มหาราช, เทวตา ปริวาริตา.

๘๒.

สสุวณฺณ กฏาหํ ตํ, สมฺพุทฺเธน ปสาริเต;

เปสิ ทกฺขิเณ หตฺเถ, ตํ คเหตฺวา ตถาคโต.

๘๓.

ปติฏฺาเปตุํ ปาทาสิ, โพธึ รฺโ’ภยสฺส ตํ;

มหาติตฺถมฺหิ อุยฺยาเน, ปติฏฺาเปสิ ภูปติ.

๘๔.

ตโต คนฺตฺวาน สมฺพุทฺโธ,

อิโต อุตฺตรโต ปน;

สิรีสมาลเก รมฺเม,

นิสีทิตฺวา ตถาคโต.

๘๕.

ชนสฺส ธมฺมํ เทเสสิ, ธมฺมาภิสมโย ตหึ;

วีสติยา สหสฺสานํ, ปาณานํ อาสิ ภูมิป.

๘๖.

ตโตปิ อุตฺตรํ คนฺตฺวา, ถูปรามมหึ ชิโน;

นิสินฺโน ตตฺถ อปฺเปตฺวา, สมาธึ วุฏฺิโต ตโต.

๘๗.

ธมฺมํ เทเสสิ สมฺพุทฺโธ, ปริสาย ตหึปน;

ทสปาณ สหสฺสานิ, ปตฺตมคฺคผลาน’หุํ.

๘๘.

อตฺตโน ธมฺมกรณํ, มนุสฺสานํ นมสฺสิตุํ;

ทตฺวา สปริวารํ ตํ, เปตฺวา อิธ ภิกฺขุนึ.

๘๙.

สห ภิกฺขุสหสฺเสน, มหาเทวฺจ สาวกํ;

เปตฺวา อิธ สมฺพุทฺโธ, ตโต ปาจินโต ปน.

๙๐.

ิโต รตนมาลมฺหิ, ชนํ สมนุสาสิย;

สสงฺโฆ นภมุคฺคนฺตฺวา, ชมฺพุทีปํ ชิโน อคา.

๙๑.

อิมมฺหิ กปฺเป ทุติยํ, โกณาคมน นายโก;

อหุ สพฺพวิทู สตฺถา, สพฺพโลกานุกมฺปโก.

๙๒.

มหานามวฺหยํ อาสิ, มหาเมฆวนํ อิทํ;

วฑฺฒมานปุรํ นาม, ทกฺขิณาย ทิสาย’หุ.

๙๓.

สมิทฺโธ นาม นาเมน, ตตฺถ ราชา ตทา อหุ;

นาเมน วรทีโป’ติ, อยํ ทีโป ตทา อหุ.

๙๔.

ทุพฺพุฏฺุปทฺทโว เอตฺถ, วรทีเป ตทา อหุ;

ชิโน สโกณาคมโน, ทิสฺวาน ตทุปทฺทวํ.

๙๕.

ตํ หุตฺวา สตฺตวินยํ, ปวตฺตึ สาสนสฺส จ;

กาตุํ อิมสฺมึ ทีปสฺมีํ, กรุณา พลโจทิโต.

๙๖.

ตึส ภิกฺขุสหสฺเสหิ, ตาทีหิ ปริวาริโต;

นภสา’คมฺม อฏฺาสิ, นเภ สุมนกูฏเก.

๙๗.

สมฺพุทฺธสฺสา’นุภาเวน, ทุพฺพุฏฺิ สา ขยํ คตา;

สาสนานฺตรธานตฺตา, สุวุฏฺิ จ ตทาอหุ.

๙๘.

ตตฺต ิโต อธิฏฺาสิ, นริสฺสรมุนิสฺสโร;

สพฺเพว อชฺช ปสฺสนฺตุ, วรทีปมฺหิ มานุสา.

๙๙.

อาคนฺตุกามา สพฺเพว, มนุสฺสา มม สนฺติกํ;

อาคจฺฉนฺตุ อกิจฺเฉน, ขิปฺปฺจา’ติ มหามุนิ.

๑๐๐.

มหาสตฺตํ มุนินฺทํ ตํ, โอภาสนฺตฺจ ปพฺพตํ;

ราชา จ นาครา เจว, ทิสฺวา ขิปฺปมุปาคมุํ.

๑๐๑.

เทวตาพลิทานตฺถํ, มนุสฺสา จ ตหึ คตา;

เทวตา อิติ มฺึสุ, สสงฺฆํ โลกนายกํ.

๑๐๒.

ราชา โส มุนิราชํ ตํ, อติหฏฺโ’ภิวาทิย;

นิมนฺตยิตฺวา ภตฺเตน, อาเนตฺวา ปุรสนฺติกํ.

๑๐๓.

สสงฺฆสฺส มุนินฺทสฺส, นิสชฺชารห มุตฺตมํ;

รมณียมิทํ านํ, อสมฺพาธนฺติ จินฺติย.

๑๐๔.

การิเต มณฺฑเป รมฺเม, ปลฺลงฺเกสุ วเรสุ ตํ;

นิสีทาปยิ สมฺพุทฺธํ, สสงฺฆํ อิธ ภูปติ.

๑๐๕.

นิสินฺนมฺปิ’ธ ปสฺสนฺตา, สสงฺฆํ โลกนายกํ;

ทีเป มนุสฺสา อาเนสุํ, ปณฺณากาเร สมนฺตโต.

๑๐๖.

อตฺตโน ขชฺชโภชฺเชหิ,

เตหิ เตหา’ภ เตหิ จ;

สนฺตปฺเปสิ สสงฺฆํ ตํ,

ราชา โส โลก นายกํ.

๑๐๗.

อิเธว ปจฺฉาภตฺตํ ตํ, นิสินฺนสฺส ชินสฺส โส;

มหานามกมุยฺยานํ, ราชา’ทา ทกฺขิณํ วรํ.

๑๐๘.

อกาลปุปฺผาลงฺกาเร, มหานามวเน ตทา;

ปฏิคฺคหิเต พุทฺเธน, อกมฺปิตฺถ มหามหี.

๑๐๙.

เอตฺเถว โส นิสีทิตฺวา, ธมฺมํ เทเสสิ นายโก;

ตทา ตึส สหสฺสานิ, ปตฺตา มคฺคผลํ นรา.

๑๑๐.

ทิวาวิหารํ กตฺวาน, มหานามวเน ชิโน;

สายณฺหสมเย คนฺตฺวา, ปุพฺพโธธิิตํ มหึ.

๑๑๑.

นิสินฺโน ตตฺถ อปฺเปตฺวา, สมาธึ วุฏฺิโต ตโต;

อิติ จินฺเตสิ สมฺพุทฺโธ, หิตตฺถํ ทีปวาสินํ.

๑๑๒.

อาทาย ทกฺขิณํ สาขํ, มโมทุมฺพรโพธิโต;

อายาตุ กนกทตฺตา, ภิกฺขุนี สหภิกฺขุนี.

๑๑๓.

ตสฺส ตํ จิตฺตมฺาย, สา เถรี ตทนนฺตรํ;

คเหตฺวา ตตฺถ ราชานํ, อุปสงฺกมฺม ตํ ตรุํ.

๑๑๔.

เลขํ ทกฺขิณสาขาย, ทาเปตฺวาน มหิทฺธิกา;

มโนสิลาย ฉินฺนํ ตํ, ิตํ เหมกฏาหเก.

๑๑๕.

อิทฺธิยา โพธิมาทาย, สปฺจสหภิกฺขุนี;

อิธาคนฺตฺวา มหาราช, เทวตาปริวาริตา.

๑๑๖.

สสุวณฺณกฏาหํ ตํ, สมฺพุทฺเธน ปสาริเต;

เปสิ ทกฺขิเณ หตฺเถ, ตํ คเหตฺวา ตถาคโต.

๑๑๗.

ปติฏฺาเปตุํ รฺโ’ทา, สมิทฺธสฺส สตํ ตหึ;

มหานามมฺหิ อุยฺยาเน, ปติฏฺาเปสิ ภูปติ.

๑๑๘.

ตโต คนฺตฺวาน สมฺพุทฺโธ, สิรีสมาลกุตฺตเร;

ชนสฺส ธมฺมํ เทเสสิ, นิสินฺโน นาคมาลเก.

๑๑๙.

ตํ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา, ธมฺมาภิสมโย ตหึ;

วีสติยา สหสฺสานํ, ปาณานํ อาสิ ภูมิป.

๑๒๐.

ปุพฺพพุทฺธนิสินฺนํ ตํ, านํ คนฺตฺวา ปุรุตฺตรํ;

นิสินฺโน ตตฺถ อปฺเปตฺวา, สมาธึ วุฏฺิโต ตโต.

๑๒๑.

ธมฺมํ เทเสสิ สมฺพุทฺโธ, ปริสาย ตหึ ปน;

ทสปาณสหสฺสานิ, ปตฺตา มคฺคผลํ อหุํ.

๑๒๒.

กายพนฺธนธาตุํ โส, มนุสฺเสหิ นมสฺสิตุํ;

ทตฺวา สปริวารํ ตํ, เปตฺวา อิธ ภิกฺขุนึ.

๑๒๓.

สห ภิกฺขุสหสฺเสน, มหาสุมฺมฺจ สาวกํ;

เปตฺวา อิธ สมฺพุทฺโธ, โอรํ รตนมาลโต.

๑๒๔.

เปตฺวา สุทสฺสเน มาเล, ชนํ สมนุสาสิย;

สสงฺโฆ นภมุคฺคมฺม, ชมฺพุทีปํ ชิโน อคา.

๑๒๕.

อิมมฺหิ กปฺเป ตติยํ, กสฺสโป โคตฺตโต ชิโน;

อหุ สพฺพวิทู สตฺถา, สพฺพโลกานุกมฺปโก.

๑๒๖.

มหาเมฆวนํ อาสิ, มหาสาครนามกํ;

วิสาลํ นาม นครํ, ปจฺฉิมาย ทิสาย’หุ.

๑๒๗.

ชยนฺโต นาม นาเมน, ตตฺถ ราชา ตทา อหุ;

นาเมน มณฺฑทีโปติ, อยํ ทีโป ตทา อหุ.

๑๒๘.

ตทา ชยนฺตรฺโ จ, รฺโ กนิฏฺภาตุ จ;

ยุทฺธํ อุปฏฺิตํ อาสิ, ภึสนํ สตฺตหึสนํ.

๑๒๙.

กสฺสโป โส ทสพโล, เตน ยุทฺเธน ปาณินํ;

มหนฺตํ พฺยสนํ ทิสฺวา, มหาการุณิโก มุนิ.

๑๓๐.

ตํ หนฺตฺวา สตฺตวินยํ, ปวตฺตึ สาสนสฺส จ;

กาตุํ อิมสฺมึ ทีปสฺมึ, กรุณาพลโจทิโต.

๑๓๑.

วีสติยา สหสฺเสหิ, ตาทีหิ ปริวาริโต;

นภสา’คมฺม อฏฺาสิ, สุภกูฏมฺหิ ปพฺพเต.

๑๓๒.

ตตฺริโต อธิฏฺาสิ, นริสฺสร มุนิสฺสโร;

‘‘สพฺเพ มํ อชฺช ปสฺสนฺตุ, มณฺฑทีปมฺหิ มานุสา.

๑๓๓.

อาคนฺตุกามา สพฺเพว, มานุสา มม สนฺติกํ;

อาคจฺฉนฺตุ อกิจฺเฉน, ขิปฺปฺจา’ติ มหามุนิ.

๑๓๔.

โอภาสนฺตํ มุนินฺทํ ตํ, โอภาสนฺตฺจ ปพฺพกํ;

ราชา จ นาครา เจว, ทิสฺวา ขิปฺปํ อุปาคมุํ.

๑๓๕.

อตฺตโน อตฺตโน ปตฺต-วิชยาย ชนา พหู;

เทวตา พลิทานตฺถํ, ตํ ปพฺพตมุปาคตา.

๑๓๖.

เทวตา อิติ มฺึสุ, สสงฺฆํ โลกนายกํ;

ราชา จ โส กุมาโร จ, ยุทฺธมุชฺฌึสุ วิมฺหิตา.

๑๓๗.

ราชา โส มุนิราชํ ตํ, อติหฏฺโ’ภิวาทิย;

นิมนฺตยิตฺวา ภตฺเตน, อาเนตฺวา ปุรสนฺติกํ.

๑๓๘.

สสงฺฆสฺส มุนินฺทสฺส, นิสชฺชารหมุตฺตมํ;

รมณียมิทํ าน-มสมฺพาธนฺติ จินฺติย.

๑๓๙.

การิเต มณฺฑเป รมฺเม, ปลฺลงฺเกสุ วเรสุ ตํ;

นิสีทาเปสิ สมฺพุทฺธํ, สสงฺฆํ อิธ ภูปติ.

๑๔๐.

นิสินฺนมฺปิธ ปสฺสนฺตา, สสงฺฆํ โลกนายกํ;

ทีเป มนุสฺสา อาเนสุํ, ปณฺณากาเร สมนฺตโต.

๑๔๑.

อตฺตโน ขชฺชโภชฺเชหิ, เตหิ เตหา’ภเตหิ จ;

สสนฺตปฺเปสิ สสงฺฆํ ตํ, ราชา โส โลกนายกํ.

๑๔๒.

อิเธ’ว ปจฺฉาภตฺตํ ตํ, นิสินฺนสฺส ชินสฺส โส;

มหาสาครมุยฺยานํ, ราชา’ทา ทกฺขิณํ วรํ.

๑๔๓.

อกาลปุปฺผลงฺกาเร, มหาสาครกานเน;

ปฏิคฺคหิเต พุทฺเธน, อกมฺปิตฺถ มหามหี.

๑๔๔.

เอตฺเถว โส นิสีทิตฺวา, ธมฺมํ เทเสสิ นายโก;

ตทา วีสํ สหสฺสานิ, โสตาปตฺติผลํ นรา.

๑๔๕.

ทิวา วิหารํ กตฺวาน, มหาสาครกานเน;

สายนฺเห สุคโต คนฺตฺวา, ปุพฺพโพธิฏฺิตํ มหึ.

๑๔๖.

นิสินฺโน ตตฺถ อปฺเปตฺวา, สมาธึ วุฏฺิโต ตโต;

อิติ จินฺเตสิ สมฺพุทฺโธ, หิตตฺถํ ทีปวาสินํ.

๑๔๗.

อาทาย ทกฺขิณํ สาขํ, มม นิคฺโรธโพธิโต;

สุธมฺมา ภิกฺขุนี เอตุ, อิทานิ สหภิกฺขุนี.

๑๔๘.

ตสฺส ตํ จิตฺตมฺาย, สา เถรี ตทนนฺตรํ;

คเหตฺวา ตตฺถ ราชานํ, อุปสงฺกมฺม ตํ ตรุํ.

๑๔๙.

เลขํ ทกฺขิณสาขาย, ทาเปตฺวาน มหิทฺธิกา;

มโนสิลาย ฉินฺนํ ตํ, ิตํ เหมกฏายเก.

๑๕๐.

อิทฺธิยา โพธิมาทาย, สปฺจสตภิกฺขุนี;

อิธาเนตฺวา มหาราช, เทวตาปริวาริตา.

๑๕๑.

สสุวณฺณกฏาหํ ตํ, สมฺพุทฺเธน ปสาริเต;

เปสิ ทกฺขิเณ หตฺเถ, ตํ คเหตฺวา ตถาคโต.

๑๕๒.

ปติฏฺาเปตุํ รฺโ’ทา, ชยนฺตสฺส สตํ ตหึ;

มหาสาครมุยฺยาเน, ปติฏฺาเปสิ ภูปติ.

๑๕๓.

ตโต คนฺตฺวาน สมฺพุทฺโธ, นาคมาฬกอุตฺตเร;

ธนสฺส ธมฺมํ เทเสสิ, นิสินฺโน’โสกมาฬเก.

๑๕๔.

ตํ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา, ธมฺมาภิสมโย ตหึ;

อหุ ปาณสหสฺสานํ, จตุนฺนํ มนุชาธิป.

๑๕๕.

ปุพฺพพุทฺธนิสิตํ ตํ, านํ คนฺตฺวา ปุนุตฺตรํ;

นิสินฺโน ตตฺถ อปฺเปตฺวา, สมาธึ วุฏฺิโต ตโต.

๑๕๖.

ธมฺมํ เทเสสิ สมฺพุทฺโธ, ปริสาย ตหึ ปน;

ทสปาณสหสฺสานิ, ปตฺตมคฺคผลาน’หุํ.

๑๕๗.

ชลสาฏิกธาตุํ โส, มนสฺเสหิ นมสฺสิตุํ;

ทตฺวา สปริวารํ ตํ; เปตฺวา อิธ ภิกฺขุนี.

๑๕๘.

สห ภิกฺขุสหสฺเสน, สพฺพนนฺทิฺจ สาวกํ;

เปตฺวา นทีโต โอรํ, โส สุทสฺสนมาฬโต.

๑๕๙.

โสมนสฺเส มาฬกสฺมึ, ชนํ สมนุสาสิย;

สงฺเฆน นภมุคฺคนฺตฺวา, ชมฺพุทีปํ ชิโน อคา.

๑๖๐.

อหุ อิมสฺมึ กปฺปสฺมึ, จตุตฺถํ โคตโม ชิโน;

สพฺพธมฺมวิทู สตฺถา, สพฺพโลกานุกมฺปโก.

๑๖๑.

ปมํ โส อิธาคนฺตฺวา, ยกฺขนิทฺธมนํ อกา;

ทุติยํ ปุนราคมฺม, นาคานํ ทมนํ อกา.

๑๖๒.

กลฺยาณิยํ มณิอกฺขิ นาเคนา’ภินิมนฺติโต;

ตติยํ ปุนราคมฺม, สสงฺโฆ ตตฺถ ภุฺชิย.

๑๖๓.

ปุพฺพโพธิิตานํ, ถูปานมิทมฺปิ จ;

ปริโภคธาตุานฺจ, นิสชฺชาโย’ปภุฺชิย.

๑๖๔.

ปุพฺพพุทฺธิตฏฺานา, โอรํ คนฺตฺวา มหามุนิ;

ลํกาทีเป โลกทีโป, มนุสฺสาภาวโต ตทา.

๑๖๕.

ทีปฏฺํ เทวสงฺฆฺจ, นาเค สมนุสาสิย;

สสงฺโฆ นภมุคฺคนฺตฺวา, ชมฺพุทีปํ ชิโน อคา.

๑๖๖.

เอวํ านมิทํ ราช, จตุพุทฺธนิเสวิตํ;

ตสฺมึ าเน มหาราช, ถูโป เหสฺสติ’นาคเต.

๑๖๗.

พุทฺธสารีรธาตูนํ, โทณธาตุนิธานวา;

วีสํหตฺถสตํ อุจฺโจ, เหมมาลี’ติ วิสฺสุโต.

๑๖๘.

อหเมว กาเรสฺสามิ, อิจฺฉาห ปุถวิสฺสโร;

อิธ อฺานิ กิจฺจานิ, พหูนิ ตว ภูมิป.

๑๖๙.

ตานิ กาเรหิ นตฺตาเต, กาเรสฺสติ อิมํ ปน;

มหานาคสฺส เต ภาตุ, อุปราชสฺส อตฺรโช.

๑๗๐.

โส ยฏฺาลยติสฺโสติ, ราชา เหสฺสต’นาคเต;

ราชา โคฏฺาภโย นาม, ตสฺส ปุตฺโต ภวิสฺสติ.

๑๗๑.

ตสฺส ปุตฺโต กากวณฺณ-ติสฺโส นาม ภวิสฺสติ;

ตสฺส รฺโ สุโต ราช, มหาราชา ภวิสฺสติ.

๑๗๒.

ทุฏฺคามณิสทฺเทน, ปากโฏ’ภยนามโก;

กาเรสฺสตี’ธ ถูปํ โส, มหา เตชิทฺธิวิกฺกโม.

๑๗๓.

อิจฺจาห เถโร เถรสฺส, วจเน เน’ตฺถ ภูปติ;

อุสฺสาเปสิ สิลาถมฺภํ, ตํ ปวตฺตึ ลิขาปิย.

๑๗๔.

รมฺมํ มหาเมฆวนํ, ติสฺสารามํ มหามหี;

มหามหินฺทเถโร โส, ปฏิคฺคยฺห มหิทฺธิโก.

๑๗๕.

อกมฺโป กมฺปยิตฺวาน, มหึ าเนสุ อฏฺสุ;

ปิณฺฑาย ปวิสิตฺวาน, นครํ สาครูปมํ.

๑๗๖.

รฺโ ฆเร ภตฺตกิจฺจํ, กตฺวา นิกฺขมฺม มนฺทิรํ;

นิสชฺช นนฺทนวเน, อคฺคิกฺขนฺโธปมํ ตหึ.

๑๗๗.

สุตฺตํ ชนสฺส เทเสตฺวา, สหสฺสํ มานุเส ตหึ;

ปาปยิตฺวา มคฺคผลํ, มหาเมฆวเน วสิ.

๑๗๘.

ตติเย ทิวเส เถโร, ราชเคหมฺหิ ภุฺชิย;

นิสชฺช นนฺทนวเน, เทสิยา’สิวิโสปมํ.

๑๗๙.

ปาปยิตฺวา’ภิสมยํ, สหสฺสปุริเส ตโต;

ติสฺสารามํ อคา เถโร, ราชา จ สุตเทสโน.

๑๘๐.

เถรํ อุปนิสีทิตฺวา, โส ปุจฺฉิ ชินสาสนํ;

ปติฏฺิตนฺนุ ภนฺเต’ติ, น ตาว มนุชา’ธิป.

๑๘๑.

อุโปสถาทิกมฺมตฺถํ, ชินา’ณาย ชนาธิป;

สีมาย อิธ พทฺธาย, ปติฏฺิสฺสติ สาสนํ.

๑๘๒.

อิจฺจ’พฺรวิ มหาเถโร, ตํ ราชา อิทมพฺรวิ;

สมฺพุทฺธา’ณาย อนฺโตหํ, วสฺสิสฺสามิ ชุตินฺธร.

๑๘๓.

ตสฺมา กตฺวา ปุรํ อนฺโต-สีมํ พนฺธถ สชฺชุกํ;

อิจฺจา’พฺรวิ มหาราชา, เถโร ตํ อิธมพฺรวิ.

๑๘๔.

เอวํ สติ ตุวํเยว, ปชาน ปุถวิสฺสร;

สีมาย คมนฏฺานํ, พนฺธิสฺสาม มยํ หิตํ.

๑๘๕.

‘‘สาธู’’ติ วตฺวา ภูมินฺโท, เทวินฺโท วิย นนฺทนา;

มหาเมฆวนารมฺมา, ปาวิสิ มนฺทิรํ สกํ.

๑๘๖.

จตุตฺเถ ทิวเส เถโร, รฺโ เคหมฺหิ ภุฺชิย;

นิสชฺช นนฺทนวเน, เทเสส’นมนคฺคิยํ.

๑๘๗.

ปาเยตฺวา’มตปานํ โส, สหสฺสปุริเส ตหึ;

มหาเมฆวนารามํ, มหาเถโร อุปาคมิ.

๑๘๘.

ปาโต เภรึ จราเปตฺวา, มณฺฑยิตฺวา ปุรํ วรํ;

วิหารคามิมคฺคฺจ, วิหารฺจ สมนฺตโต.

๑๘๙.

รเถสโภ รถฏฺโ โส, สพฺพาลงฺการภูสิโต;

สหามจฺโจ สโหโรโธ, สโยคฺคพลวาหโน.

๑๙๐.

มหตา ปริวาเรน, สการามมุปาคมิ;

ตตฺถ เถเร อุปคนฺตฺวา, วนฺทิตฺวา วนฺทนารเห.

๑๙๑.

สห เถเรหิ คนฺตฺวาน, นทิโย’ปริติตฺถกํ;

ตโต กสนฺโต อคมิ, เหมนงฺคลมาทิย.

๑๙๒.

มหาปทุโม กุฺชโร จ, อุโภ นาคา สุมงฺคลา;

สุวณฺณนงฺคเล ยุตฺตา, ปเม กุนฺตมาฬเก.

๑๙๓.

จตุรงฺคมหา เสโน, สห เถเรหิ ขตฺติโย;

คเหตฺวา นงฺคลํ สีตํ, ทสฺสยิตฺวา อรินฺทโม.

๑๙๔.

สมลงฺกตํ ปุณฺณฆฏํ, นานาราคํ ธชํ สุภํ;

ปาตึ จนฺทนจุณฺณฺจ, โสณฺณรชต ทณฺฑกํ.

๑๙๕.

อาทาสํ ปุปฺผภริตํ, สมุคฺคํ กุสุมคฺฆิยํ;

โตรณกทลีฉตฺตาทึ, คหิติตฺถิ ปริวาริโต.

๑๙๖.

นานาตุริย สงฺฆุฏฺโ, พโลฆ ปริวาริโต;

ถุติมงฺคลคีเตหิ, ปูรยนฺโต จตุทฺทิสํ.

๑๙๗.

สาธุการ นินาเทติ, เจลุกฺเขปสเตหิ จ;

มหตา ฉณปุชาย, กสนฺโต ภูมิโป อคา.

๑๙๘.

วิหารฺจ ปุรฺเจว, กุรุมาโน ปทกฺขิณํ;

สีมาย คมนานํ, นทึ ปตฺวา สมาปยิ.

๑๙๙.

เกนเกน นิมิตฺเตน, สีมา เอตฺถ คตาติ เจ;

เอวํ สีมาคตานํ, อิจฺฉมานา นิโพธถ.

๒๐๐.

นชฺชาปาสาณติตฺถมฺหิ, ปาสาเณ กุฑฺฑวาฏกํ;

ตโต กุมฺพลวาฏํ ตํ, มหานิปํ ตโต อคา.

๒๐๑.

ตโต กุกุธปาฬิงฺโค, มหาองฺคณโค ตโต;

ตโต ขุชฺชมธุลฺจ, มรุตฺตโปกฺขรณึตโต.

๒๐๒.

วิชยาราม อุยฺยาเน, อุตฺตรทฺวารโกฏฺ โค;

คชกุมฺภก ปาสาณํ, ถุสวฏฺิก มชฺฌโค.

๒๐๓.

อภเย พลากปาสาณํ, มหาสุสาน มชฺฌโค;

ทีฆปาสาณกํ คนฺตฺวา, กมฺมารเทว คามโต.

๒๐๔.

นิคฺโรธ มงฺคณํ คนฺตฺวา, หิยคลฺลสมีปเก;

ทิยาวสพฺราหฺมณสฺส, เทโวกํ ปุพฺพทกฺขิณํ.

๒๐๕.

ตโต เตลุมปาลิงฺโค,

ตโต ตาลจตุกฺกโค;

อสฺสมณฺฑลวาเมน,

ทฺเว กทมฺพา อชายิสุํ.

๒๐๖.

ตโต มรุมฺพติตฺตงฺโค, ตโต อุทฺธํ นิทึ อคา;

ปม เจติย ปาจิเน, ทฺเว กทมฺพา อชายิสุํ.

๒๐๗.

เสนินฺทคุตฺตรชฺชมฺหิ, ทมิฬา ทกสุทฺธิกา;

นทึ ทูรนฺติ พนฺธิตฺวา, นคราสนฺนมกํสุ ตํ.

๒๐๘.

ชีว มานกทมฺพฺจ, อนฺโตสีมคตํ อหุ;

มตก ทมฺพตีเรน, สีมาอุทฺทกทมฺพคา.

๒๐๙.

สีหสินา นติตฺเถน, อุคฺคนฺตฺวา ตีรโต วชํ;

ปาสาณติตฺถํ คนฺตฺวาน, นิมิตฺตํ ฆฏฺฏยิ อิสิ.

๒๑๐.

นิมิตฺเตตุ ปเน’ตสฺมึ, ฆฏฺฏิเต เทวมานุสา;

สาธุการํ ปวตฺเตสุํ, สาสนํ สุปฺปติฏฺิตํ.

๒๑๑.

รฺโ ทินฺนาย สีตาย, นิมิตฺเต ปริกิตฺตยิ;

ทฺวตฺตึสมาฬกตฺถฺจ, ถูปารามตฺถเมว จ.

๒๑๒.

นิมิตฺเต กิตฺตยิตฺวาน, มหาเถโร มหามติ;

สีมนฺตรนิมิตฺเต จ, กิตฺตยิตฺวา ยถาวิธึ.

๒๑๓.

อพนฺธี สพฺพา สีมาโย, ตสฺมึเยว ทิเนวสี;

มหามหี อกมฺปิตฺถ, สีมาพนฺเธ สมาปิเต.

๒๑๔.

ปฺจเม ทิวเส เถโร, รฺโ เคหมฺหิ ภุฺชิย;

นิสชฺช นนฺทนวเน, สุตฺตนฺตํ ขชฺชนียกํ.

๒๑๕.

มหาชนสฺส เทเสตฺวา, สหสฺสํ มานุเส ตหึ;

ปาเยตฺวา อมตํ ปานํ, มหาเมฆวเน วสี.

๒๑๖.

ฉฏฺเปิ ทิวเส เถโร, รฺโเคหมฺหิ ภุฺชิย;

นิสชฺช นนฺทนวเน, สุตฺต โคมย ปิณฺฑิกํ.

๒๑๗.

เทสยิตฺวา เทสนฺู, มหสฺสํเยว มานุเส;

ปาปยิตฺวา’ภิสมยํ, มหา เมฆวเน วสี.

๒๑๘.

สตฺตเมปิ ทิเน เถโร, ราชเคหมฺหิ ภุฺชิย;

นิสชฺช นนฺทนวเน, ธมฺมจกฺกปฺปวตฺตนํ.

๒๑๙.

สุตฺตนฺตํ เทสยิตฺวาน, สหสฺสํเยว มานุเส;

ปาปยิตฺวา’ภิสมยํ, มหา เมฆวเน วสิ.

๒๒๐.

เอวฺหิ อฏฺ นวม-สหสฺสานิ ชุตินฺธโร;

การยิตฺวา’ภิสมยํ, ทิวเสเหว สตฺตติ.

๒๒๑.

ตํ มหานนฺทนวนํ, วุจฺจเต เตน ตาทินา;

สาสนโชติตฏฺาน-มีติ โชติวนํ อิติ.

๒๒๒.

ติสฺสรามมฺหิ กาเรสิ,

ราชา เถรสฺส อาทิโต;

ปาสาทํ สีฆมุกฺกาย,

สุกฺขา เปตฺวาน มตฺติกา.

๒๒๓.

ปาสาโท กาฬกาภาโส,

อาสิ โส เตน ตํ ตหึ;

กาฬปาสาท ปริเวณ-มีติ สงฺขมุปาคตํ.

๒๒๔.

ตโต มหาโพธิฆรํ, โลหปาสาท เมว จ;

สลากคฺคฺจ กาเรสิ, ภตฺตสาลฺจ สาธุกํ.

๒๒๕.

พหูนิ ปริเวณานิ, สาธุ โปกฺขรณีปิ จ;

รตฺติาน ทิวาาน-ปภุตีนิ จ การยิ.

๒๒๖.

ตสฺส นหานปาปสฺส, นฺหานโปกฺขรณีตเฏ;

สุนหาตปริเวณนฺติ, ปริเวณํ ปวุจฺจติ.

๒๒๗.

ตสฺส จงฺกมิตาเน, ทีป ทีปสฺส สาธุโน;

วุจฺจเต ปริเวณํ ตํ, ทีฆจงฺกมนํ อิติ.

๒๒๘.

อคฺคผลสมาปตฺตึ, สมาปชฺช ยหึ ตุโส;

ผลคฺค ปริเวณนฺติ, เอตํ เตน ปวุจฺจติ.

๒๒๙.

อปสฺสิย อปสฺเสนํ, เถโร ตตฺถ นิสีทิโส;

เถรา ปสฺสย ปริเวณํ, เอตํ เตน ปวุจฺจติ.

๒๓๐.

พหู มรุคณา ยตฺถ, อุปาสึสุ อุปจฺจตํ;

เตเนว ตํ มรุคณ-ปริเวณนฺติ วุจฺจติ.

๒๓๑.

เสนาปติตสฺส รฺโ, เถรสฺส ทีฆสนฺทโก;

กาเรสิ จูฬปาสาทํ, มหาถมฺเภหิ อฏฺหิ.

๒๓๒.

ทีฆสนฺท เสนาปติ-ปริเวณนฺติ ตํ ตหึ;

วุจฺจเต ปริเวณํ ตํ, ปมุขํ ปมุขากรํ.

๒๓๓.

เทวานํปิยวจโน’ปคุฬนาโม,

ลํกายํ ปมมิมํ มหาวิหารํ;

ราชา โส สุมติมหามหินฺทเถรํ,

อาคมฺมา มลมติเมตฺถการยิตฺถาติ.

สุชนปฺปสาท สํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

มหาวิหารปฏิคฺคหโก นาม

ปนฺนรสโม ปริจฺเฉโท.

โสฬสม ปริจฺเฉท

เจติยปพฺพตวิหาร ปฏิคฺคหโก

.

ปุเร จริตฺวา ปิณฺฑาย, กริตฺวา ชนสงฺคหํ;

ราชเคหมฺหิ ภุฺชนฺโต, กาเรนฺโต ราชสงฺคหํ.

.

ฉพฺพสทิวเส เถโร, มหาเมฆวเน วสี;

อาสฬฺหสุกฺกปกฺขสฺส, เตรเส ทิวเส ปน.

.

ราชเคหมฺหิ ภุฺชิตฺวา, มหารฺโ มหามติ;

มหา’ปฺปมาทสุตฺตนฺตํ, เทสยิตฺวา ตโต จ โส.

.

วิหารกรณํ อิจฺฉํ, ตตฺถ เจติยปพฺพเต;

นิกฺขมฺม ปุริมทฺวารา, อคา เจติยปพฺพตํ.

.

เถรํ ตตฺถ คตํ สุตฺวา, รถํ อารุยฺห ภูปติ;

เทวิโย ทฺเว จ อาทาย, เถรสฺสานุปทํ อกา.

.

เถรา นาคจตุกฺกมฺหิ, นหาตฺวา รหเท ตหึ;

ปพฺพตาโรหณตฺถาย, อฏฺํสุ ปฏิปาฏิยา.

.

ราชา รถา ตโท’รุยฺห, สพฺเพ เถเร’ภิวาทยิ;

อุณฺเห กิลนฺเต กึราช, อาคโตสี’ติ อหุเต.

.

ตุมฺหากํ คมนาสงฺกี, อาคโตมฺหี’ติ ภาสิเต;

อิเธว วสฺสํ วสิตุํ, อาคตมฺหา’ติ ภาสิย.

.

ตสฺสูปนายิกํ เถโร, ขนฺธกํ ขนฺธโกวิโท;

กเถสิ รฺโ ตํ สุตฺวา, ภาคิเนยฺโย จ ราชิโน.

๑๐.

มหาริฏฺโ มหามจฺโจ, ปฺจปฺาสภาตุหิ;

สทฺธึ เชฏฺกนิฏฺเหิ, ราชานมภิโต ิโต.

๑๑.

ยาจิตฺวา ตทหุ เจว, ปพฺพชุํ เถรสนฺติเก;

ปตฺตารหตฺตํ สพฺเพปิ, เต ขุรคฺเค มหามตี.

๑๒.

กนฺตกเจติยาเน, ปริโต ตทเหว โส;

กมฺมานิ อารภาเปตฺวา, เลณานิ อฏฺสฏฺิโย.

๑๓.

อคมาสิ ปุรํ ราชา, เถรา ตตฺเถว เต วสุํ;

กาเล ปิณฺฑาย นครํ, ปวิสนฺตา’นุกมฺปกา.

๑๔.

นิฏฺิเต เลณกมฺมมฺหิ, อาสฬฺหิปุณฺณมาสิยํ;

คนฺตฺวา อทาสิ เถรานํ, ราชา วิหารทกฺขิณํ.

๑๕.

ทฺวตฺตึสมาฬกานฺจ, วิหารสฺส จ ตสฺส โข;

สีมํ สีมาติโค เถโร, พนฺธิตฺวา ตทเหว โส.

๑๖.

เตสํ ปพฺพชฺชาเปกฺขานํ, อกาสิ อุปสมฺปทํ;

สพฺเพสํ สพฺพปมํ, พทฺเธ ตุมฺพรุมาฬเก.

๑๗.

เอเต ทฺวาสฏฺิ อรหนฺโต, สพฺเพ เจติยปพฺพเต;

ตตฺถ วสฺสํ อุปคนฺตฺวา, อกํสุ ราชสงฺคหํ.

๑๘.

เทวมนุสฺสคณคณิตํ ตํ,

ตฺจ คณํ คุณวิตฺถตกิตฺตึ;

ยานมุปจฺจ จ มานยมานา,

ปุฺจยํ วิปุลํ อกรึสูติ.

สุชนปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

เจติยปพฺพตวิหารปฏิคฺคหโก นาม

โสฬสโม ปริจฺเฉโท.

สตฺตรสม ปริจฺเฉท

ธาตุอาคมโน

.

วุตฺถวสฺโส ปวาเรตฺวา, กตฺติกปุณฺณมาสิยํ;

อโวเจ’ทํ มหาราชํ, มหาเถโร มหามติ.

.

จิรทิฏฺโ หิ สมฺพุทฺโธ, สตฺถา โน มนุชาธิป;

อนาถวาสํ อวสิมฺห, นตฺถิ โน ปูชิยํ อิธ.

.

‘‘ภาสิตฺถ นนุ ภนฺเตเม, สมฺพุทฺโธ นิพฺพุโต’’ อิติ;

อาห ธาตูสุ ทิฏฺเสุ, ทิฏฺโ โหติ ชิโน’’ อิติ.

.

วิทิโต โว อธิปฺปาโย, ถูปสฺส การเณ มยา;

กาเรสฺสามิ อหํ ถูปํ, ตุมฺเห ชานาถ ธาตุโย.

.

มนฺเตหิ สุมเนนาติ, เถโร ราชานมพฺรวิ;

ราชา’ห สามเณรํ ตํ, กุโต ลจฺฉาม ธาตุโย.

.

วิภูสยิตฺวา นครํ, มคฺคฺจ มนุชาธิป;

อุโปสถี สปริโส, หตฺถึ อารุยฺห มงฺคลํ.

.

เสตจฺฉตฺตํ ธารยนฺโต, ตาลาวจรสํหิโต;

มหานาควนุยฺยานํ, สายนฺหสมเย วช.

.

ธาตุเภทฺุโน ราช, ธาตุโย ตตฺถ ลจฺฉสิ;

อิจฺฉาห สามเณโร โส, สุมโน ตํ สุมานสํ.

.

เถโร’ถ ราชกุลโต, คนฺตฺวา เจติยปพฺพตํ;

อามนฺติย สามเณรํ, สุมนํ สุมโน คตึ.

๑๐.

เอหิ ตฺวํ ภทฺร สุมน, คนฺตฺวา ปุปฺผปุรํ วรํ;

อยฺยกํ เต มหาราชํ, เอวํ โน วจนํ วท.

๑๑.

สหาโย เต มหาราช, มหาราชา มรุปฺปิโย;

ปสนฺโน พุทฺธสมเย, ถูปํ กาเรตุมิจฺฉติ.

๑๒.

มุนิโน ธาตุโย เทหิ, ปตฺตํ ภุตฺตฺจ สตฺถุนา;

สรีรธาตุโย สนฺติ, พหโว หิ ตวนฺติเก.

๑๓.

ปตฺตปูรา คเหตฺวา ตา, คนฺตฺวา เทวปุรํ วรํ;

สกฺกํ เทวานมินฺทํ ตํ, เอวํ โน วจนํ วท.

๑๔.

ติโลกทกฺขิเณยฺยสฺส, ทาาธาตุ จ ทกฺขิณา;

ตวนฺติกมฺหิ เทวินฺท, ทกฺขิณกฺขกธาตุ จ.

๑๕.

ทาํ ตฺวเมว ปูเชหิ, อกฺขกํ เทหิ สตฺถุโน;

ลํกาทีปสฺส กิจฺเจสุ, มาปมชฺช สุราธิป.

๑๖.

‘‘เอวํ ภนฺเต’’ติ วตฺวา โส, สามเณโร มหิทฺธิโก;

ตงฺขณํเยว อคมา, ธมฺมาโสกสฺส สนฺติกํ.

๑๗.

สาลมูลมฺหิ ปิตํ, มหาโพธึ ตหึ สุตํ;

กตฺติกจฺฉณปูชาหิ, ปูชิยํ ตฺจ อทฺทส.

๑๘.

เถรสฺส วจนํ วตฺวา, ราชโต ลทฺธธาตุโย;

ปตฺตปูรํ คเหตฺวาน, หิมวนฺตมุปาคมิ.

๑๙.

หิมวนฺเต เปตฺวาน, สธาตุํ ปตฺตมุตฺตมํ;

เทวินฺทสนฺติกํ คนฺตฺวา, เถรสฺส วจนํ ภณิ.

๒๐.

จูฬามณิ เจติยมฺหา, คเหตฺวา ทกฺขิณกฺขกํ;

สามเณรสฺส ปาทาสิ, สกฺโก เทวานมิสฺสโร.

๒๑.

ตํ ธาตุํ ธาตุปตฺตฺจ, อาทาย สุมโน ตโต;

อาคมฺม เจติยคิรึ, เถรสฺส’ทาสิ ตํ ยติ.

๒๒.

มหานาควนุยฺยานํ, วุตฺเตนา วิธินา’คมา;

สายนฺหาสมเย ราชา, ราชเสนา ปุรกฺขโต.

๒๓.

เปสิ ธาตุโย สพฺพา, เถโร ตตฺเถว ปพฺพเต;

มิสฺสกํ ปพฺพตํ ตสฺมา, อาหุ เจติย ปพฺพตํ.

๒๔.

เปตฺวา ธาตุปตฺตํ ตํ, เถโร เจติยปพฺพเต;

คเหตฺวา อกฺขกํ ธาตุํ, สงฺเกตํ สคโณ’คมา.

๒๕.

สจายํ มุนิโน ธาตุ, ฉตฺตํ นมตุ เม สยํ;

ชณฺณุเกหิ กรีธาตุ, ธาตุจงฺโกฏโก อยํ.

๒๖.

สิรสฺมึ เม ปติฏฺาตุ, อาคมฺม สห ธาตุโก;

อิติ ราชา วิจินฺเตสิ, จินฺติตํ ตํ ตถา อหุ.

๒๗.

อมเตนา’ภิสิตฺโตว, อหุ หฏฺโ’ติ ภูปติ;

สีสโต ตํ คเหตฺวาน, หตฺถิกฺขนฺเธ เปสิตํ.

๒๘.

หฏฺโ หตฺตี กุฺจนาทํ, อกา กมฺปิตฺถ เมทินี;

ตโต นาโค นิวตฺติตฺวา, สเถร พลวาหโน.

๒๙.

ปุรตฺถิเมน ทฺวาเรน, ปวิสิตฺวา ปุรํ สุภํ;

ทกฺขิเณน จ ทฺวาเรน, นิกฺขมิตฺวา ตโต ปุน.

๓๐.

ถูปาราเม เจติยสฺส, านโต ปจฺฉโต กตํ;

ปโมชวตฺถุํ คนฺตฺวาน, โพธิาเน นิวตฺติย.

๓๑.

ปุรตฺถาวทโน อา, ถูปานํ ตทา หิตํ;

กทมฺพปุปฺผอาทาริ-วลฺลีหิ จิตกํ อหุ.

๓๒.

มนุสฺสเทโว เทเวหิ, ตํ านํ รกฺขิตํ สุจึ;

โสธาเปตฺวา ภูสยิตฺวา, ตงฺขณํเยว สาธุกํ.

๓๓.

ธาตุํ โอโรปนตฺถาย, อารภี หตฺถิกฺขนฺธโต;

นาโค น อิจฺฉิตํ ราชา, เถรํ ปุจฺฉิตฺถ ตํ มนํ.

๓๔.

อตฺตโน ขนฺธสมเก, าเน ปนมิจฺฉติ;

ธาตุโอโรปนํ เตน, น อิฏฺมี’ติ โส พฺรวิ.

๓๕.

อาณาเปตฺวา ขณํเยว,

สุกฺขาโต’ภยวาปิโต;

สุกฺขกทฺทม ขณฺเฑหิ,

จิตา เปตฺวาน ตํ สมํ.

๓๖.

อลงฺกริตฺวาน พหุธา, ราชา ตํ านมุตฺตมํ;

โอโรเปตฺวา หตฺถิกฺขนฺธา, ธาตุํ ตตฺถ เปสิตํ.

๓๗.

ธาตารกฺขํ สํวิธาย, เปตฺวา ตตฺถ หตฺถินํ;

ธาตุถูปสฺส กรเณ, ราชา ตุริตมานโส.

๓๘.

พหู มนุสฺเส โยเชตฺวา, อิตฺถิกากรเณ ลหุํ;

ธาตุกิจฺจํ วิจินฺเตนฺโต, สามจฺโจ ปาวิสี ปุรํ.

๓๙.

มหามหินฺทตฺเถโร ตุ, มหา เมฆวนํ สุภํ;

สคโณ อภิคนฺตฺวาน, ตตฺถ วาสมกปฺปยิ.

๔๐.

รตฺตึ นาโค’นุปริยาติ, ตํ านํ โส สธาตุ กํ;

โพธิานมฺหิ สาลาย, ทิวาาติ สธาตุโก.

๔๑.

วตฺถุสฺส ตสฺโส’ปริโต, ถูปํ เถรมตานุ โค;

ชงฺฆามตฺตํ จิตาเปตฺวา, กติปาเหน ภูปติ.

๔๒.

ตตฺถ ธาตุปติฏฺานํ, โฆสาเปตฺวา อุปาคมิ;

ตโต ตโต สมนฺโต จ, สมาคมิ มหาชโน.

๔๓.

ตสฺมึ สมาคเม ธาตุ, หตฺถิกฺขนฺธา นคาคฺคตา;

สตฺตตาลปฺปมาณมฺหิ, ทิสฺสนฺติ นภสิฏฺิตา.

๔๔.

วิมฺหาปยนฺติ ชนตํ, ยมกํ ปาฏิหาริยํ;

กณฺณมฺพมูเล พุทฺโธ’ว, อกริ โลมหํสนํ.

๔๕.

ตโต นิกฺขนฺตชาลาหิ, ชลธาราหิ จา’สกึ;

อยํ โอภาสิตา’สิตฺตา, สพฺพาลํกามหี มหุ.

๔๖.

ปรินิพฺพานมฺจมฺหิ, นิปนฺเนน ชิเนน หิ;

กตํ มหาอธิฏฺาน-ปฺจกํ ปฺจจกฺขุนา.

๔๗.

คยฺหมานา มหาโพธิ สาขาโสเกน ทกฺขิณา;

ฉิชฺชิตฺวาน สยํเยว, ปติฏฺาตุ กฏาหเก.

๔๘.

ปติฏฺหิตฺวา สา สาขา, ฉพฺพณฺณรสฺมิโย สุภา;

รฺชยนฺตี ทิสา สพฺพา, ผลปตฺเตหิ มุจฺจตุ.

๔๙.

สสุวณฺณกฏาหา สา, อุคฺคนฺตฺวาน มโนรมา;

อทิสฺสมานา สตฺตาหํ, หิมคพฺภมฺหิ ติฏฺตุ.

๕๐.

ถูปาราเม ปติฏฺนฺตํ, มม ทกฺขิณอกฺขกํ;

กโรตุ นภมุคฺคนฺตฺวา, ยมยํ ปาฏิหาริยํ.

๕๑.

ลงฺกา ลงฺการภูตมฺหิ, เหมมาลิกเจติเย;

ปติฏฺหนฺติโย ธาตุ, โทณมตฺตา ปมาณโต.

๕๒.

พุทฺธเวสธรา หุตฺวา, อุคฺคนฺตฺวา นภสิฏฺิตา;

ปติฏฺํ ตุ กริตฺวาน, ยมกํ ปาฏิหาริยํ.

๕๓.

อธิฏฺานานิ ปฺเจ’ว, อธิฏฺาสิ ตถาคโต;

อกาสิ ตสฺมา สา ธาตุ, ตทา ตํ ปาฏิหาริยํ.

๕๔.

อากาสา โอตริตฺวา สา, อฏฺาภูปสฺส มุทฺธนิ;

อตีวหฏฺโ ตํ ราชา, ปติฏฺาเปสิ เจติเย.

๕๕.

ปติฏฺิตาย ตสฺสา จ, ธาตุยา เจติเย ตทา;

อหุ มหาภูมิจาโล, อพฺภุโต โลมหํสโน.

๕๖.

เอวํ อจินฺติยา พุทฺธา, พุทฺธธมฺมา อจินฺติยา;

อจินฺติเย ปสนฺนานํ, วิปาโก โหติ อจินฺติโย.

๕๗.

ตํ ปาฏิหาริยํ ทิสฺวา, ปสีทึสุ ชเน ชนา;

มตฺตาภโย ราชปุตฺโต, กนิฏฺโ ราชิโน ปน.

๕๘.

มุนิสฺสเร ปสีทิตฺวา, ยาจิตฺวาน นริสฺสรํ;

ปุริสานํ สหสฺเสน, สห ปพฺพชิสาสเน.

๕๙.

เจตาริคามโต จาปิ, ทฺวารมณฺฑลโตปิ จ;

วิหีรพีชโต จาปิ, ตถา คลฺลกปิฏฺิโต.

๖๐.

ตโถ’ปติสฺสคามา จ, ปฺจ ปฺจ สตานิ จ;

ปพฺพชุํ ทารกา หฏฺา, ชาตสทฺธา ตถาคเต.

๖๑.

เอวํ ปุรา พาหิรา จ, สพฺเพ ปพฺพชิตา ตทา;

ตึส ภิกฺขุสหสฺสานิ, อเหสุํ ชินสาสเน.

๖๒.

ถูปาราเม ถูปวรํ, นิฏฺาเปตฺวา มหีปติ;

รตนาทีหิ’เนเกหิ, สทา ปูชมการยิ.

๖๓.

ราโชโรธา ขตฺติยา จ, อมจฺจา นาครา ตถา;

สพฺเพ ชนปทา เจว, ปุชา’กํสุ วิสุํ วิสุํ.

๖๔.

ถูปปุพฺพงฺคมํ ราชา, วิหารํ ตตฺถ การยิ;

ถูปาราโมติ เตเน’ส, วิหาโร วิสฺสุโต อหุ.

๖๕.

สกธาตุสรีรเกน เจ’วํ,

ปรินิพฺพานคโตปิ โลกนาโถ;

ชนกายหิตํ สุขฺจ สมฺมา,

พหุธา’กาสิ ิเต ชิเน กถาวกาติ.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ธาตุอคมโน นาม

สตฺตรสโม ปริจฺเฉโท.

อฏฺารสม ปริจฺเฉท

มหาโพธิคฺคหโณ

.

มหาโพธิฺจ เถริฺจ, อาณาเปตุํ มหีปติ;

เถเรน วุตฺตวจนํ, สรมาโน สเก ฆเร.

.

อนฺโตวสฺเส’ก ทิวสํ, นิสินฺโน เถรสนฺติเก;

สหา’มจฺเจหิ มนฺเตตฺวา, ภาคิเนยฺยํ สยํ สกํ.

.

อริฏฺนามกา’มจฺจํ, ตสฺมึ กมฺเม นิโยชิตุํ;

มนฺตฺวา อามนฺตยิตฺวาน, อิทํ วจนมพฺรวิ.

.

ตา สกฺขิสฺสสิ…, ธมฺมาโสกสฺส สนฺติกา;

มหาโพธึ สงฺฆมิตฺตํ, เถรึ อานยิตุํ อิธ.

.

สกฺขิสฺสามิ อหํ เทว, อาเนตุํ ตํ ทุเว ตโต;

อิธา’คโต ปพฺพชิตุํ, สเจ ลจฺฉามิ มานท.

.

เอวํ โหตูติ วตฺวาน, ราชา ตํ ตตฺถ เปสยิ;

โส เถรสฺส จ รฺโ จ, สาสนํ คยฺห วนฺทิย.

.

อสฺสยุชสุกฺกปกฺเข, นิกฺขนฺโต ทุติเย’หนิ;

สานุยุตฺโต ชมฺพุโกเล, นาวมารุยฺห ปฏฺฏเน.

.

มโหทมึ กริตฺวาน, เถราธิฏฺานโยคโต;

นิกฺขนฺตทิวเสเยว, รมฺมํ ปุปฺผปุรํ อคา.

.

ตทา ตุ อนุลาเทวี, ปฺจกฺาสเตหิ จ;

อนฺเตปุริกอิตฺถีนํ, สทฺธึ ปฺจสเตหิ จ.

๑๐.

ทสสีลํ สมาทาย, กาสาย วสนา สุจิ;

ปพฺพชฺชาเปกฺขิ นิเสขา, เปกฺขนฺติ เถริยา’คมํ.

๑๑.

นครสฺเส’กเทสมฺหิ, รมฺเม ภิกฺขุนุปสฺสเย;

การาปิเต นรินฺเทน, วาสํ กปฺเปสิ สุพฺพตา.

๑๒.

อุปาสิกาหิ ตาเห’ส, วุตฺโต ภิกฺขุนุปสฺสโย;

อุปาสิกา วิหาโรติ, เตน ลํกาย วิสฺสุโต.

๑๓.

ภาคิเนยฺโย มหา’ริฏฺโ, ธมฺมาโสกสฺส ราชิโน;

อปฺเปตฺวา ราชสนฺเทสํ, เถรสนฺเทส’มพฺรวิ.

๑๔.

ภาตุชยา สหายสฺส, รฺโ เต ราชกุฺชร;

อากงฺขมานา ปพฺพชฺชํ, นิจฺจํ วสติ สฺตา.

๑๕.

สงฺฆมิตฺตํ ภิกฺขุนึ ตํ, ปพฺพาเชตุํ วิสชฺชย;

ตาย สทฺธึ มหาโพธิ-ทกฺขิณสาขเมว จ.

๑๖.

เถริยา จ ตเมวตฺถํ, อพฺรวิ เถรภาสิตํ;

คนฺตฺวา ปิตุสมีปํ สา, เถรี เถรมตํ พฺรวี.

๑๗.

อาห ราชา ตุวํ อมฺม, อปสฺสนฺโต กถํ อหํ;

โสกํ วิโนทยิสฺสามิ, ปุตฺตนตฺตวิโยคชํ.

๑๘.

อาห สา เม มหาราช, ภาตุโน วจนํ ครุ;

ปพฺพาชนียา จ พหู, คนฺตพฺพํ ตตฺถ เตน เม.

๑๙.

‘‘สตฺถฆาตมนารหา, มหาโพธิมหีรุหา;

กถนฺนุ สาขํ คณิสฺสํ’’, อิติ ราชา วิจินฺตยี.

๒๐.

อมจฺจสฺส มหาเทว-นามกสฺส มเตน โส;

ภิกฺขุสงฺฆํ นิมนฺเตตฺวา, โภเชตฺวา ปุจฺฉิ ภูปตึ.

๒๑.

ภนฺเต ลํกํ มหาโพธิ, เปเสตพฺพา นุ โข อิติ;

เถโร โมคฺคลิปุตฺโต โส, เปเสตพฺพาติ ภาสิย.

๒๒.

กตํ มหาอธิฏฺาน-ปฺจกํ ปฺจจกฺขุนา;

อาภาสิ รฺโ ตํ สุตฺวา, ตุสฺสิตฺวา ธรณีปติ.

๒๓.

สตฺตโยชนิกํ มคฺคํ, โส มหาโพธิคามินํ;

โสธาเปตฺวาน สกฺกจฺจํ, ภูสาเปติ อเนกธา.

๒๔.

สุวณฺณํ นีหราเปสิ, กฏาหกรณาย จ;

วิสฺสกมฺโม จ อาคนฺตฺวา, สตุลาธารรูปวา.

๒๕.

‘‘กฏาหํ กึ ปมาณํ นุ, กโรมี’ติ อปุจฺฉิตํ;

‘‘ตฺวา ปมาณํ ตฺวํเยว, กโรหิ’’ อิติ ภาสิย.

๒๖.

สุวณฺณา คเหตฺวาน, หตฺเถน ปริมชฺชิย;

กฏาหํ ตงฺขณํเยว, นิมฺมินิตฺวาน ปกฺกมิ.

๒๗.

นวหตฺถปริกฺเขปํ, ปฺจหตฺถํ คภีรโต;

ติหตฺถวิกฺขมฺภยุตํ, อฏฺงฺคุลฆนํ สุภํ.

๒๘.

ยุวสฺส หตฺถิโน โสณฺฑ-ปมาณมุขวฏฺฏิกํ;

คาหา เปตฺวาน ตํ ราชา, พาลสุรสมปฺปกํ.

๒๙.

สตฺตโยชนทีฆาย, วิตฺถตายติ โยชนํ;

เสนาย จตุรงฺคินฺยา, มหาภิกฺขุคเณน จ.

๓๐.

อุปคมฺม มหาโพธึ, นานาลงฺการภูสิตํ;

นานารตนจิตฺตํ ตํ, วิวิธทฺธชมาลินึ.

๓๑.

นานากุสุมสํกิณฺณํ, นานาตุริยโฆสิตํ;

เสนาย ปริวาเรตฺวา, ปริกฺขิปิย สาณิยา.

๓๒.

มหาเถรสหสฺเสน, ปมุเขน มหาคเณ;

รฺํ ปตฺตาภิเสกานํ, สหสฺเสนา’ธิเกน จ.

๓๓.

อตฺตานํ ปริวาเรตฺวา, มหาโพธิฺจ สาธุกํ;

โอโลเกสิ มหาโพธึ, ปคฺคเหตฺวาน อฺชลึ.

๓๔.

ตสฺสา ทกฺขิณสาขาย, จตุหตฺถปมาณกํ;

านํ ขนฺธฺจ วชฺเชตฺวา, สาขา อนฺตรธายิสุํ.

๓๕.

ตํ ปาฏิหาริยํ ทิสฺวา, ปตีโต ปุถวีปติ;

‘‘ปูเชม’หํ มหาโพธึ, รชฺเชนา’หิ อุทีริย.

๓๖.

อภิสิฺจิ มหาโพธีํ, มหารชฺเช มหีปติ;

ปุปฺผาทีหิ มหาโพธึ, ปูเชตฺวาน ปทกฺขิณํ.

๓๗.

กตฺวา อฏฺสุ าเนสุ, วนฺทิตฺวาน กตฺชลี;

สุวณฺณขจิเต ปีเ, นานารตนมณฺฑิเต.

๓๘.

สฺวาโรเห ยาว สาอุจฺเจ, ตํ สุวณฺณกฏาหกํ;

ปาเปตฺวาน อารุยฺห, คเหตุํ สาขมุตฺตมํ.

๓๙.

อาทิยิตฺวาน โสวณฺณ ตุลิกาย มโนสิลํ;

เลขํ ทตฺวาน สาขาย, สจฺจกฺริยมกา อิติ.

๔๐.

‘‘ลํกาทีปํ ยทิ อิโต, คนฺตพฺพํ อุรุโพธิยา;

นิพฺเพมติโก พุทฺธสฺส, สาสนมฺหิ สเจ อหํ.

๔๑.

สยํเยว มหาโพธิ-สาขายํ ทกฺขิณา สุภา;

ฉิชฺชิตฺวาน ปติฏฺาตุ, อิธ เหมกฏาหเก.

๔๒.

เลขาเน มหาโพธิ, ฉิชฺชิตฺวา สยเมว สา;

คนฺธกทฺทมปูรสฺส, กฏาหสฺโส’ปริฏฺิตา.

๔๓.

มูลเลขาย อุปริ, ติยงฺคุลติยงฺคุเล;

ททํ มโนสิลา เลขา, ปริกฺขิปิ นริสฺสโร.

๔๔.

อาทิยา ถูลมูลานิ, ขุทฺทกานิ’ตราหิ ตุ;

นิกฺขมิตฺวา ทส ทส, ชาลีภูตา นิโอตรุํ.

๔๕.

ตํ ปาฏิหาริยํ ทิสฺวา, ราชา’ตีว ปโมทิโต;

ตตฺเถวา’กาสิ อุกฺกุฏฺึ, สมนฺตา ปริสาปิ จ.

๔๖.

ภิกฺขุสงฺโฆ สาธุการํ, ตุฏฺจิตฺโต ปโมทยิ;

เจลุกฺเขปสหสฺสานิ, ปวตฺตึสุ สมนฺตโต.

๔๗.

เอวํ สเตน มูลานํ, ตตฺถ สา คนฺธกทฺทเม;

ปติฏฺาสิ มหาโพธิ, ปสาเทนฺตี มหาชนํ.

๔๘.

ตสฺสา ขนฺโธ ทสหตฺโถ, ปฺจสาขา มโนรมา;

จตุหตฺถา จตุหตฺถา, ทสฑฺฒผลมณฺฑิตา.

๔๙.

สหสฺสนฺตุ ปสาขานํ, สาขานํ ตาสมาสิ จ;

เอวํ อาสิ มหาโพธิ, มโนหรสิริธรา.

๕๐.

กฏาหมฺหิ มหาโพธิ-ปติฏฺิตกฺขเณ มหี;

อกมฺปิ ปาฏิหีรานิ, อเหสุํ วิวิธานิ จ.

๕๑.

สยํ นาเทหิ ตูริยานํ, เทเวสุ มานุเสสุ จ;

สาธุการนินาเทติ, เทวพฺรหฺมคณสฺส จ.

๕๒.

เมฆานํ มิคปกฺขินํ, ยกฺขาทีนํ รเวหิ จ;

รเวหิจมหีกมฺเป, เอกโกลาหลํ อหุ.

๕๓.

โพธิยา ผลปตฺเตหิ, ฉพฺพณฺณรสฺมิโย สุภา;

นิกฺขมิตฺวา จกฺกวาฬํ, สกลา โสภยึสุ จ.

๕๔.

สกฏาหา มหาโพธิ, อุคฺคนฺตฺวาน ตโต นภํ;

อฏฺาสิ หิมคพฺภมฺหิ, สตฺตาหานิ อทสฺสนา.

๕๕.

ราชา โอรุยฺห ปีมฺหา, ตํ สตฺตาหํ ตหึ วสํ;

นิจฺจํ มหาโพธิปูชํ, อกาสิ จ อเนกธา.

๕๖.

อตีเต ตมฺหิ สตฺตาเห, สพฺเพ หิมวลาวกา;

ปวิสึสุ มหาโพธึ, สพฺพากา รํสิโยปิ จ.

๕๗.

สุทฺเธนกทิสิสฺสิตฺถ, สากฏาเห ปตฺติฏฺิตา;

มหาชนสฺส สพฺพสฺส, มหาโพธิ มโนรมา.

๕๘.

ปวตฺตมฺหิ มหาโพธิ, วิวิเธ ปาฏิหาริเย;

วิมฺหาปยนฺติ ชนตํ, ปถวีตลโมรุหิ.

๕๙.

ปาฏิหิเรหิ’เนเกหิ, เตหิ โส ปีณิโต ปุน;

มหาราชา มหาโพธึ, มหารชฺเชน ปูชยิ.

๖๐.

มหาโพธึ มหารชฺเช-นาภิสิฺจิย ปูชยํ;

นานาปูชาหิ สตฺตาหํ, ปุน ตตฺเถว โส วสิ.

๖๑.

อสฺสยุชสุกฺกปกฺเข, ปนฺนรสอุโปสเถ;

อคฺคเหสิ มหาโพธึ, ทฺวิสตฺตาหมจฺจเย ตโต.

๖๒.

อสฺสยุชกาฬปกฺเข, จตุทฺทสอุโปสเถ;

รเถ สุเภ เปตฺวาน, มหาโพธึ รเถสโภ.

๖๓.

ปูเชนฺโต ตํ ทินํเยว, อุปเนตฺวา สกํ ปุรํ;

อลงฺกริตฺวา พหุธา, กาเรตฺวา มณฺฑปํ สุภํ.

๖๔.

กตฺติกสุกฺกปกฺขสฺส, ทิเน ปาฏิปเท ตหึ;

มหาโพธึ มหาสาล-มูเล ปาจินเต สุเภ.

๖๕.

ปาเปตฺวาน กาเรสิ, ปูชา’เนกา ทิเน ทิเน;

คาหโต สตฺตรสเม, วิวเส ตุ นวงฺกิรา.

๖๖.

สกึ เยวอชายึสุ, ตสฺสา’เนกนราธิโป;

ตุฏฺจิตฺโต มหาโพธึ, ปุน รชฺเชน ปูชยิ.

๖๗.

มหารชฺเช’ภิ สิฺจิตฺวา, มหาโพธึ มหิสฺสโร;

กาเรสิ จ มหาโพธิ-ปูชา นานปฺปการกํ.

๖๘.

อิติ กุสุมปุเร สเรสรํสา,

พหุวิธจารุธชากุลาวิสาลา;

สุรุจิรปวโรรุ โพธิปูชา,

มรุนรจิตฺตวิกาสินี อโหสีติ.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

มหาโพธิคฺคหโณ นาม

อฏฺารสโม ปริจฺเฉโท.

เอกูนวีสติม ปริจฺเฉท

โพธิ อาคมโน

.

มหาโพธิรกฺขณตฺถํ, อฏฺารส รเถ สโภ;

เทวกุลานิ ทตฺวาน, อฏฺามจฺจา กุลานิ จ.

.

อฏฺ พฺราหฺมณกุลานิ, อฏฺ วสฺสกุลานิ จ;

โคปกานํ ตรจฺฉานํ, กุลิงฺคานํ กุลานิ จ.

.

ตเถว เปสการานํ, กุมฺภการานเมว จ;

สพฺเพ สฺจาปิ เสนีนํ, นาคยกฺขานเมว จ.

.

เหมสชฺชุฆเฏเจว, ทตฺวา อฏฺฏฺ มานโท;

อาโรเปตฺวา มหาโพธึ, นาวํ คงฺคาย ภูสิตํ.

.

สงฺฆมิตฺต มหาเถรี, สเห กทส ภิกฺขุนึ;

ตเถวา’โรปยิตฺวาน, อริฏฺปมุเขปิ จ.

.

นครา นิกฺขมิตฺวาน, วิฺชาฏวิมติจฺจโส;

ตามลิตฺถึ อนุปฺปตฺโต, สตฺตาเหเน’ว ภูปติ.

.

อจฺจุฬา ราหิ ปูชายิ, เทวานาคานราปิ จ;

มหาโพธึ ปูชยนฺตา, สตฺตาเหน’วุปาคมุํ.

.

มหาสมุทฺทตีรมฺหิ, มหาโพธึ มหีปติ;

ปาเปตฺวาน ปูเชสิ, มหารชฺเชน โส ปุน.

.

มหาโพธึ มหารชฺเช, อภิสิฺจียกามโท;

อคฺคสิร สุกฺกปกฺเข, ทิเน ปาฏิปเท ตโต.

๑๐.

อุจฺจาเรตุํ มหาโพธึ, เตหิเยว’ฏฺ อฏฺหิ;

สาลมูลมฺหิ ทินฺเนหิ, ธาตุคฺคตกุเลหิ โส.

๑๑.

อุกฺขิปิตฺวา มหาโพธึ, คลมตฺตํ ชลํ ตหึ;

โอคาเหตฺวา สนาวาย, ปติฏฺาปยิ สาธุกํ.

๑๒.

นาวํ อาโรปยิตฺวา ตํ, มหาเถรึ สเถริกํ;

มหาริฏฺํ มหามจฺจํ, อิทํ วจนมพฺรวิ.

๑๓.

‘‘อหํ รชฺเชน ติกฺขตฺตุํ, มหาโพธิมปูชยึ;

เอว เมวา’ภิ ปูเชตุ, ราชา รชฺเชน เม สขา’’.

๑๔.

อิทํ วตฺวา มหาราชา, ตีเร ปฺชลิโก ิโต;

คจฺฉมานํ มหาโพธึ, ปสฺสํ อสฺสูนิวตฺตยิ.

๑๕.

มหาโพธิ วิโยเคน,

ธมฺมา โสโก สโสกวา;

กนฺนิตฺวา ปริเทวิตฺวา,

อคมาสิ สกํ ปุรํ.

๑๖.

มหาโพธิ สมารุฬฺหา, นาวาปกฺขนฺธี โตยธึ;

สมนฺตา โยชเน วิจี, สนฺนิสีทิ มหณฺณเว.

๑๗.

ปุปฺผึสุ ปฺจวณฺณานิ, ปทุมานิ สมนฺตโต;

อนฺตลิกฺเข ปวชฺชึสุ, อเนก ตูริยานิ จ.

๑๘.

เทวตาหิ อเนกาหิ, ปูชา’เนกา ปวตฺติตา;

คเหตุฺจ มหาโพธิ, นาคา’กาสุํ วิกุพฺพนํ.

๑๙.

สงฺฆมิตฺตา มหาเถริ, อภิฺาพลปารคา;

สุปณฺณรูปา หุตฺวาน, เต ตาเสสิ มโหรเค.

๒๐.

เต ตาสิตา มหาเถรึ, ยาจิตฺวาน มโหรคา;

นยิตฺวาน มหาเพมธึ, ภุชงฺคภวนํ ตโต.

๒๑.

สตฺตาหํ นาครชฺเชน, ปูชาหิ วิวิธาหิ จ;

ปูชยิตฺวาน อาเนตฺวา, นาวายํ ปยึสุ เต.

๒๒.

ตทเหว มหาโพธิ, ชมฺพุโกลมิธคมา;

เทวานํปิยติสฺโส ตุ, ราชา โลกหิเต รโต.

๒๓.

สุมนา สามเณรมฺหา, ปุพฺเพ สุตตทาคโม;

มคฺคสิราทิทินโฆ, ปภุติ วจสาทโร.

๒๔.

อุตฺตรทฺวารโต ยาว, ชมฺพุโกลํ มหาปถํ;

วิภูสยิตฺวา สกลํ, มหาโพธิคตาสโย.

๒๕.

สมุทฺทาสนสาลาย, าเน ตฺวา มหณฺณเว;

อาคจฺฉนฺตํ มหาโพธึ, มหาเถริทฺธิยา’ทฺทส.

๒๖.

ตสฺมึาเน กตา สาลา, ปกา เสตุํ ตมพฺภุตํ;

สมุทฺทาสนสาลาติ, นาเมนา‘สิ’ธ ปากฏา.

๒๗.

มหาเถรานุภาเวน, สทฺธึ เถเรหิ เตหิ จ;

ตทเหว’คมา ราชา, ชมฺพุโกลํ ส เสนโก.

๒๘.

มหาโพธา คเมปีติ-เวเคนุ’นฺโน อุทานยํ;

คลปฺปมาณํ สลิลํ, วิคาเหตฺวา สุวิคฺคโห.

๒๙.

มหาโพธึ โสฬสหิ, กุเลหิ สห มุทฺธนา;

อาทาโย’โรปยิตฺวาน, เวลายํ มณฺฑเป สุเภ.

๓๐.

ปยิตฺวาน ลํกินฺโท, ลํการชฺเชน ปูชยิ;

โสฬสนฺนํ สมปฺเปตฺวา, กุลานํ รชฺชมตฺตโน.

๓๑.

สยํ โทวาริกาเน, ตฺวาน ทิวเส ตโย;

ตตฺเถว ปูชํ กาเรสิ, วิวิธํ มนุชาธิโป.

๓๒.

มหาโพธึ ทสมิยํ, อาโรเปตฺวา รเถสุเภ;

อานยนฺโต มนุสฺสินฺโท, ทุมินฺทํ ตํ ปาปยิ.

๓๓.

ปาจินสฺส วิหารสฺส, าเน านวิจกฺขโณ;

ปาตราสํ ปวตฺเตสิ, สสงฺฆสฺส ชนสฺส โส.

๓๔.

มหามหินฺทเถเร’ตฺถ, กตํ ทสพเลน ตํ;

กเถสิ นาคทมนํ, รฺโ ตสฺส อเสสโต.

๓๕.

เถรสฺส สุตฺวา กาเรตฺวา, สฺาณานิ ตหึ ตหึ;

ปริภุตฺเตสุ าเนสุ, นิสชฺชาทีหิ สตฺถุนา.

๓๖.

ติวกฺกสฺส พฺราหฺมณสฺส, คามทฺวาเร จ ภูปติ;

ปาเปตฺวา มหาโพธึ, าเนสุ เตสุ เตสุ จ.

๓๗.

สุทฺธวาลุก สนฺถาเร, นานาปุปฺผสมากุเล;

ปคฺคหิตธเช มคฺเค, ปุปฺผคฺฆิกวิภูสิเต.

๓๘.

มหาโพธึ ปูชยนฺโต, รตฺตินฺทิว มตนฺทิโต;

อานยิตฺวา จุทฺทสิยํ, อนุราธ ปุรนฺติกํ.

๓๙.

วฑฺฒมานกจฺฉายาย, ปุรํ สาธุ วิภูสิตํ;

อุตฺตเรน จ ทฺวาเรน, ปูชยนฺโต ปเวสิย.

๔๐.

ทกฺขิเณน จ ทฺวาเรน, นิกฺขมิตฺวา ปเวสิย;

มหา เมฆวนารามํ, จตุพุทฺธนิเสวิตํ.

๔๑.

สุมนสฺเสว วจสา, ปเทสํ สาธุสงฺขตํ;

ปุพฺพโพธิิตฏฺานํ, อุปเนตฺวา มโนรมํ.

๔๒.

กุเลหิ โส โสฬสหิ, ราชา ลงฺการธาริหิ;

โอโรเปตฺวา มหาโพธึ, ปติฏฺา เปตุ โมสฺสชฺชิ.

๔๓.

หตฺถโต มุตฺตมตฺตสา, อสีติรตนํ นภํ;

อุคฺคนฺตฺวาน ิตา มุฺจิ, ฉพฺพณฺณา รสฺมิโย สุภา.

๔๔.

ทีเป ปตฺถริยา’หจฺจ, พฺรหฺมโลกํ ิตา อหุ;

สูริยตฺถงฺคมนายาว, รสฺมิโย ตา มโนรมา.

๔๕.

ปุริสา ทสสหสฺสานิ, ปสนฺนา ปาฏิหาริเย;

วิปสฺสิตฺวานา’รหตฺถํ, ปตฺวาน อิธ ปพฺพชุํ.

๔๖.

โอโรหิตฺวา มหาโพธิ, สูริยตฺถงฺคเม ตโต;

โรหิณิยา ปติฏฺาสิ, มหิยํ กมฺปิ เมทินี.

๔๗.

มูลานิ ตานิ อุคฺคนฺตฺวา, กฏาหมุขวฏฺฏิโต;

วินนฺธนฺตา กฏาหํ ตํ, โอตรึสุ มหีตลํ.

๔๘.

ปติฏฺิตํ มหาโพธึ, ชนา สพฺเพ สมคตา;

คนฺธมาลาทิ ปูชาหิ, ปูชยึสุ สมนฺตโต.

๔๙.

มหาเมโฆ ปวสฺสิตฺถ, หิมคพฺภา สมนฺตโต;

มหาโพธึ ฉาทยึสุ, สีตลานิ ฆนานิ จ.

๕๐.

สตฺตาหานิ มหาโพธึ, ตหึเยว อทสฺสนา;

หิมคพฺเภ สนฺนิสีทิ, ปสาทชนนี ชเน.

๕๑.

สตฺตาหา ติกฺกเม เมฆา, สพฺเพ อปคมึสุ เต;

มหาโพธิ จ ทิสฺสิตฺถ, ฉพฺพณฺณา รํสิโยปิ จ.

๕๒.

มหามหินฺทตฺเถโรจ, สงฺฆมิตฺตา จ ภิกฺขุนี;

ตตฺถา’คฺฉุํสปริสา, ราชา สปริโสปิ จ.

๕๓.

ขตฺติยา กาชรคฺคาเม, จนฺทนคฺคาม ขตฺติยา;

ติวกฺก พฺราหฺมโณ เจว, ทีปวาสี ชนาปิ จ.

๕๔.

เทวานุภาเวนา’คฺฉุํ, มหาโพธิ มหุสฺสุกฺกา;

มหาสมาคเม ตสฺมึ, ปาฏิหาริยวิมฺหิเต.

๕๕.

ปกฺกํ ปาจินสาขาย, เปกฺขตํ ปกฺก’มกฺขตํ;

เถโร ปตนฺตมาทาย, โรเปตุํ ราชิโน อทา.

๕๖.

ปํสูนํ คนฺธมิสฺสานํ, ปุณฺเณ โสณฺณ กฏาหเก;

มหาสนสฺส าเน ตํ, ปิตํ โรป’ยิสฺสโร.

๕๗.

เปกฺขตํเยว สพฺเพสํ, อุคฺคนฺตฺวา อฏฺ องฺกุรา;

ชายึสุ โพธิตรุณา, อฏฺํสุ จตุหตฺถกา.

๕๘.

ราชา เต โพธิตรุเณ, ทิสฺวา วิมฺหิตมานโส;

เสตจฺฉตฺเตน ปูเชสิ, อภิเสกมทาสิ จ.

๕๙.

ปติฏฺาเปสิ อฏฺนฺนํ, ชมฺพุโกลมฺหิ ปฏฺฏเน;

มหาโพธิ ิต าเน, นาวาโย โรหเน ตทา.

๖๐.

ติวกฺกพฺราหฺมณคาเม, ถูปาราเม ตเถว จ;

อิสฺสรสมณาราเม, ปเม เจติยงฺคเณ.

๖๑.

เจติย ปพฺพตา ราเม, ตถา กาชรคามเก;

จนฺทนคามเก จาติ, เอเกกํ โพธิลฏฺิกํ.

๖๒.

เสสา จตุปกฺกชาตา, ทฺวตฺตึส โพธิลฏฺิโย;

สมนฺตา โยชนาเน, วิหาเรสุ ตหึ ตหึ.

๖๓.

ทีปาวาสี ชนสฺเสว, หิตตฺถาย ปติฏฺิเต;

มหาโพธิ ทุมินฺทมฺหิ, สมฺมาสมฺพุทฺธ เตชสา.

๖๔.

อนุลาสาส ปริสา, สงฺฆมิตฺตาย เถริยา;

สนฺติเก ปพฺพชิตฺวาน, อรหตฺตมปาปุณิ.

๖๕.

อริฏฺโ โส ปฺจสต-ปริวาโร จ ขตฺติโย;

เถรนฺติเก ปพฺพชิตฺวา, อรหตฺตมปาปุณิ.

๖๖.

ยานิ เสฏฺิกุลาน’ฏฺ-มหาโพธิมิธาหรุํ;

โพธาหรกุลานีติ, ตานิ เตน ปวุจฺจเร.

๖๗.

อุปาสิกา วิหาโรติ, าเต ภิกฺขุนุปสฺสเย;

สสงฺฆา สงฺฆมิตฺตา สา, มหาเถรี ตหึ วสิ.

๖๘.

อคารตฺตยปาโมกฺเข, อคาเร ตตฺถ การยิ;

ทฺวาทส เตสุ เอกสฺมึ, มหาคาเร ปาปยิ.

๖๙.

มหาโพธิสเมตาย, นาวาย กูปยฏฺิกํ;

เอกสฺมึ ปิย เมกสฺมึ, อริตฺตํ เตหิ เตวิทุํ.

๗๐.

ชาเต อฺนิกาเยปิ, อคารา ทฺวาทสาปิ เต;

หตฺถาฬก ภิกฺขุนีหิ, วฬฺชยึสุ สพฺพทา.

๗๑.

รฺโ มงฺคลหตฺถิ โส, วิจรนฺโต ยถาสุขํ;

ปุรสฺส เอกปสฺสมฺหิ, กนฺทรนฺตมฺหิ สีตเล.

๗๒.

กทมฺพปุปฺผคุมฺพนฺเต, อฏฺาสิ โคจรํ จรํ;

หตฺถึ ตตฺถรตํ ตฺวา, อกํสุ ตตฺถ อาฬฺหกํ.

๗๓.

อเถก ทิวสํ หตฺถี, นคณฺหิ กพฬานิ โส;

ทีปปฺปสาทกํ เถรํ, ราชา โส ปุจฺฉิตํ มตํ.

๗๔.

กทมฺพปุปฺผคุมฺพสฺมึ, ถูปสฺส กรณํ กรี;

อิจฺฉตีติ มหาเถโร, มหาราชสฺส อพฺรวิ.

๗๕.

สธาตุกํ ตตฺถ ถูปํ, ถูปสฺส ฆรเมว จ;

ขิปฺปํ ราชา อกาเรสิ, นิจฺจํ ชนหิเตรโต.

๗๖.

สงฺฆมิตฺตา มหาเถรี, สุฺาคาราภิลาสินี;

อากิณฺณตฺตา วิหารสฺส, วุสฺสมานสฺส ตสฺส สา.

๗๗.

วุทฺธตฺถินี สาสนสฺส, ภิกฺขุนีนํ หิตาย จ;

ภิกฺขุนุปสฺสยํ อฺํ, อิจฺฉมานา วิจกฺขณา.

๗๘.

คนฺตฺวา เจติยเคหํ ตํ, ปวิเวกสุขํ ภุสํ;

ทิวาวิหารํ กปฺเปสิ, วิหารกุสลา’มลา.

๗๙.

เถริยา วนฺทนตฺถาย, ราชา ภิกฺขุนุปสฺสยํ;

คนฺตฺวา ตตฺถ คตํ สุตฺวา, คนฺตฺวาน ตตฺถ วนฺทิย.

๘๐.

สมฺโมทิตฺวา ตาย สทฺธึ, ตตฺถาคมนการณํ;

ตสฺสา ตฺวา อธิปฺปายํ, อธิปฺปาย วิทู วิทู.

๘๑.

สมนฺตา ถูปเคหสฺส, รมฺมํ ภิกฺขุนุปสฺสยํ;

เทวานํปิยติสฺโส โส, มหาราชา อการยิ.

๘๒.

หตฺถาฬฺหกสมีปมฺหิ, กโต ภิกฺขุนุปสฺสโย;

หตฺถาฬฺหกวิหาโรติ, วิสฺสุโต อาสิ เตน โส.

๘๓.

สุมิตฺตา สงฺฆมิตฺตา สา, มหาเถรี มหามตี;

ตสฺมิฺหิ วาสํ กปฺเปสิ, รมฺเม ภิกฺขุนุปสฺสเย.

๘๔.

เอวํ ลํกา โลกหิตํ สาสนวุทฺธึ;

สํโสเธนฺโต เอส มหาโพธิ ทุมินฺโท;

ลํกาทีเป รมฺเม มหาเมฆวนสฺมึ,

อฏฺา สีฆํ กาลมเนกพฺภูตยุตฺโตติ.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

โพธิอาคมโน นาม

เอกูนวีสติโม ปริจฺเฉโท.

วีสติม ปริจฺเฉท

เถรปรินิพฺพานํ

.

อฏฺารสมฺหิ วสฺสมฺหิ, ธมฺมาโสกสฺส ราชิโน;

มหาเมฆวนาราเม, มหาโพธิ ปติฏฺติ.

.

ตโต ทฺวาทสเม วสฺเส, มเหสี ตสฺส ราชิโน;

ปิยา อสนฺธีมิตฺตา สา, มตา สมฺพุทฺธมามกา.

.

ตโต จตุตฺเถ วสฺสมฺหิ, ธมฺมาโสโก มหีปติ;

ติสฺสรกฺข มเหสิตฺเต, เปสิ วิสมาสยํ.

.

ตโต ตุ ตติเย วสฺเส, สาพาลา รูปมานินี;

‘‘มยาปิ จ อยํ ราชา, มหาโพธึ ม มายติ’’.

.

อิติ โกธวสํ คนฺตฺวา, อตฺตโน’นตฺถ การิกา;

มณฺฑุกณฺฏกโยเคน, มหาโพธิ มฆา ตยิ.

.

ตโต จ ตุตฺเถวสฺสมฺหิ, ธมฺมา โสโก มหายโส;

อนิจฺจ ตาว สํปตฺโต, สตฺตตึสสมา อิเม.

.

เทวานํ ปิยติสฺโส ตุ, ราชา ธมฺมคุเณ รโต;

มหาวิหาเร นวกมฺมํ, ตถา เจติยปพฺพเต.

.

ถูปาราเม นวกมฺมํ, นิฏฺาเปตฺวา ยถารหํ;

ทีปปฺปสาทกํ เถรํ, ปุจฺฉิ ปุจฺฉิตโกวิทํ.

.

การาเปสฺสมหํ ภนฺเต, วิหาเรสุ พหู อิธ;

ปติฏฺาเปตุํ ถูเปสุ, กถํ ลจฺฉาม ธาตุโย.

๑๐.

สมฺพุทฺธปตฺตํ ปูเรตฺวา, สุมเนนา’หฏา อิธ;

เจติยปพฺพเต ราช, ปิตา อตฺถิ ธาตุโย.

๑๑.

หตฺถิกฺขนฺเธ เปตฺวา ตา, ธาตุโย อิธ อาหร;

อิติ วุตฺโต สเถเรน, ตถา อาหริ ธาตุโย.

๑๒.

วิหาเร การยิตฺวาน, าเน โยชนโยชเน;

ธาตุโย ตตฺถ ถูเปสุ, นิธาเปสิ ยถารหํ.

๑๓.

สมฺพุทฺธภุตฺตปตฺตํ ตุ, ราชวตฺถุฆเร สุเภ;

ปยิตฺวาน ปูเชสิ, นานาปูชาหิ สพฺพทา.

๑๔.

ปฺจสเตหิ’สฺสเรติ, มหาเถรสฺส สนฺติเก;

ปพฺพชฺชวสิตาเน, อิสฺสรสมณโก อหุ.

๑๕.

ปฺจสเตหิ วสฺเสหิ, มหาเถรสฺส สนฺติเก;

ปพฺพชฺชวสิตาเน, ตถา วสฺสคิริ อหุ.

๑๖.

ยา ยา มหามหินฺเทน, เถเรน วสิตา คุหา;

สปพฺพตวิหาเรสุ, สา มหินฺทคุหา อหุ.

๑๗.

มหาวิหารํ ปมํ, ทุติยํ เจติยวฺหยํ;

ถูปารามํ ตุ ตติยํ, ถูปปุพฺพงฺคมํ สุภํ.

๑๘.

จตุตฺถํ ตุ มหาโพธิ-ปติฏฺาปนเมว จ;

ถูปานียภูตสฺส, ปฺจมํ ปน สาธุกํ.

๑๙.

มหาเจติยานมฺหิ, สิลาถูปสฺส จารุโน;

สมฺพุทฺธคีวาธาตุสฺส, ปติฏฺาปนเมว จ.

๒๐.

อิสฺสรสมณํ ฉฏฺํ, ติสฺสวาปินฺตุสตฺตมํ;

อฏฺมํ ปมํ ถูปํ, นวมํ วสฺสคิริวฺหยํ.

๒๑.

อุปาสิกาวฺหยํ รมฺมํ, ตถา หตฺถาฬฺหกวฺหยํ;

ภิกฺขุนุปสฺสเก ทฺเว’เม, ภิกฺขุนี ผาสุการณา.

๒๒.

หตฺถาฬฺหเก โอสริตฺวา, ภิกฺขุนีนํ อุปสฺสเย;

คนฺตฺวาน ภิกฺขุสงฺเฆน, ภตฺตคฺคหณการณา.

๒๓.

หตฺตสาลํ สูปหารํ, มหาปาฬิกนามกํ;

สพฺพุปกรณูเปตํ, สมฺปตฺตปริจาริกํ.

๒๔.

ตถา ภิกฺขุสหสฺสสฺส, สปริกฺขารมุตฺตมํ;

ปวารณาย ทานฺจ, อนุวสฺสกเมว จ.

๒๕.

นาคทีเป ชมฺพุโกล-วิหารํ ต มฺหิปฏฺฏเน;

ติสฺสมหาวิหารฺจ, ปาจีนาราม เมว จ.

๒๖.

อิติ เอตานิ กมฺมานิ, ลํกาชนหิตตฺถิโก;

เทวานํปิยติสฺโส โส, ลํกินฺโท ปุฺปฺวา.

๒๗.

ปเมเยว วสฺสมฺหิ, การาเปสิ คุณปฺปิโย;

ยาว ชีวนฺตุเนกานิ, ปุฺกมฺมานิ อาจินิ.

๒๘.

อยํ ทีโป อหุ ิโต, วิชิเต ตสฺส ราชิโน;

วสฺสานิ จตฺตาลีสํ โส, ราชา รชฺชมการยิ.

๒๙.

ตสฺส’จฺจ เย ตํ กนิฏฺโ, อุตฺติโย อิติ วิสฺสุโต;

ราชปุตฺโต อปุตฺตํ ตํ, รชฺชํ กาเรสิ สาธุกํ.

๓๐.

มหามหินฺทตฺเถโร ตุ, ชินสาสนมุตฺตมํ;

ปริยตฺตึ ปฏิปตฺตึ, ปฏิเวธฺจ สาธุกํ.

๓๑.

ลํกาทีปมฺหิ ทีเปตฺวา, ลํกาทีโป มหาคณิ;

ลํกายโส สตฺถุ กปฺโป, กตฺวา ลํกาหิตํ พหุํ.

๓๒.

ตสฺส อุตฺติยราชสฺส, ชยวสฺสมฺหิ อฏฺเม;

อนฺโตวสฺสํ สฏฺิวสฺโส, เจติยปพฺพเต วสํ.

๓๓.

อสฺสยุชสฺส มาสสฺส, สุกฺกปกฺขเม ทิเน;

ปรินิพฺพายิเต เนตํ, ทินํ ตนฺนามกํ อหุ.

๓๔.

[นิพฺพุตสฺส มหินฺทสฺส, อฏฺมิยํ ทิเน ปน,

เตน ตํ ทิวสํ นาม, อฏฺมิยาติ สมฺมตํ.]

๓๕.

ตํ สุตฺวา อุตฺติโย ราชา, โสกสลฺลสมปฺปิโต;

คนฺตฺวาน เถรํ วนฺทิตฺวา กนฺทิตฺวา พหุธา พหุํ.

๓๖.

อาสิตฺตคนฺธเตลาย, พหุํ โสวณฺณโทณิยา;

เถรเทภํ ขิปาเปตฺวา, ตํ โทณึ สาธุผุสฺสิตํ.

๓๗.

โสวณฺณกูฏาคารมฺหิ, ปาเปตฺวา อลงฺกเต;

กูฏาคารํ คาหยิตฺวา, กาเรนฺโต สาธุกีฬิตํ.

๓๘.

มหตา จ ชโนเฆน, อาคเตนตโต ตโต;

มหตา จ พโลเฆน, กาเรนฺโต ปูชนาวิธึ.

๓๙.

อลงฺกเตน มคฺเคน, พหุธา’ลงฺกตํ ปุรํ;

อานยิตฺวาน นคเร, จาเรตฺวา ราชวีถิโย.

๔๐.

มหาวิหารํ อาเนตฺวา, เอตฺถ ปฺหมฺพมาฬเก;

กุฏาคารํ ปาเปตฺวา, สตฺตาหํ โส มหีปติ.

๔๑.

โตรณทฺธชปุปฺเผหิ, คนฺธปุณฺณฆเฏหิ จ;

วิหารฺจ สมนฺตา จ, มณฺฑิหํ โยชนตฺตยํ.

๔๒.

อหุ ราชานุภาเวน, ทีปนฺตุ สกลํ ปน;

อานุภาเวน เทวานํ, ตเถวา’ลงฺกตํ อหุ.

๔๓.

นานาปูชํ การยิตฺวา, สตฺตาหํ โส มหีปติ;

ปุรตฺถิมทิสาภาเค, เถรานํ พทฺธมาฬเก.

๔๔.

กาเรตฺวา คนฺธจิตกํ, มหาถูปํ ปทกฺขิณํ;

กโรนฺโต ตตฺถ เนตฺวา ตํ, กูฏาคารํ มโนรมํ.

๔๕.

จิตกมฺหิ ปาเปตฺวา, สกฺการํ อนฺติมํ อกา;

เจติยฺเจตฺถ กาเรสิ, คาหา เปตฺวาน ธาตุโย.

๔๖.

อุปฑฺฒธาตุํ คาเหตฺวา, เจติเย ปพฺพเตปิ จ;

สพฺเพสุ จ วิหาเรสุ, ถูเป กาเรสิ ขตฺติโย.

๔๗.

อิสิโน เทหนิกฺเขป-กตานฺหิ ตสฺส ตํ;

วุจฺจเต พหุมาเนน, อิสิภูมงฺคนํ อิติ.

๔๘.

ตโต ปภุตฺย’ริยานํ, สมนฺตา โยชนตฺตเย;

สรีรํ อาหริตฺวาน, ตมฺหิ เทสมฺหิ ฑยฺหติ.

๔๙.

สงฺฆมิตฺตา มหาเถรี, มหา’ภิฺา มหามตี;

กตฺวา สาสนกิจฺจานิ, ตถา โลกหิตํ พหุํ.

๕๐.

เอกูนสฏฺิวสฺสา สา, อุตฺติยสฺเส’ว ราชิโน;

วสฺสมฺหิ นวเม เขเม, หตฺถาฬฺหกอุปสฺสเย.

๕๑.

วสนฺตี ปรินิพฺพายี, ราชา ตสฺสาปิ การยิ;

เถรสฺส วิย สตฺตาหํ, ปูชาสกฺการ มุตฺตมํ.

๕๒.

สพฺพา อลงฺกตา ลํกา, เถรสฺส วิย อาสิ จ;

กูฏาคารคตํ เถริ-เทหํ สตฺตทินจฺจเย.

๕๓.

นิกฺขาเมตฺวาน นครํ, ถูปราม ปุรตฺถโต;

จิตฺตสาลา สมีปมฺหิ, มหาโพธิป ทสฺสเย.

๕๔.

เถริยา วุฏฺานมฺหิ, อคฺคิกิจฺจ มการยิ;

ถูปฺจ ตตฺถ กาเรสิ, อุตฺติโย โส มหีปติ.

๕๕.

ปฺจาปิ เต มหาเถรา, เถราริฏฺาทโยปิ จ;

ตถา’เนก สหสฺสานิ, ภิกฺขุ ขีณาสวาปิ จ.

๕๖.

สงฺฆมิตฺตา ปภุติโย, ตา จ ทฺวาทสเถริโย;

ขีณาสวา ภิกฺขุนิโย, สหสฺสานิ พหูนิ จ.

๕๗.

พหุสฺสุตา มหาปฺา, วินยาทิชานาคมํ;

โชตยิตฺวาน กาเลน, ปยาตา’นิจฺจตาวสํ.

๕๘.

ทสวสฺสานิ โส ราชา, รชฺชํ กาเรสิ อุตฺติโย;

เอวํ อนิจฺจตา เอสา, สพฺพโลกวินาสินี.

๕๙.

ตํ เอตํ อติสาหสํ อติพลํ น วาริยํ นโร;

ชานนฺโตปิ อนิจฺจตํ ภวคเต นิพฺพินฺทเตเนว จ;

นิพฺพินฺโท วิรตึ รตึ น กุรุเต ปาเปหิ ปุฺเหิ จ;

ตสฺเส’สาอติโมหชาลพลตาชานมฺปิ สมฺมุยฺหตีติ.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

เถรปรินิพฺพานํ นาม

วีสติโม ปริจฺเฉโท.

เอกวีสติม ปริจฺเฉท

วฺจ ราชโก

.

อุตฺติยสฺส กนิฏฺโ ตุ, มหาสิโว ตทจฺจเย;

ทส วสฺสานิ กาเรสิ, รชฺชํ สุชน เสวโก.

.

ภทฺทสาลมฺหิ โส เถเร, ปสีทิตฺวา มโนรมํ;

กาเรสิ ปุริมายนฺตุ, วิหารํ นครงฺคณํ.

.

มหาสิวกนิฏฺโ ตุ, สุรติสฺโส ตทจฺจเย;

ทสวสฺสานิ กาเรสิ, รชฺชํ ปุฺเสุ สาทโร.

.

ทกฺขิณาย ทิสายํ โส, วิหารํ นครํ คณํ;

ปุริมาย หตฺถิกฺขนฺธฺจ, โคกณฺณคิริเมว จ.

.

วงฺคุตฺตเร ปพฺพตมฺหิ, ปาจิน ปพฺพตวฺหยํ;

รเหณกสมีปมฺหิ, ตถา โกฬมฺพกาฬกํ.

.

อริฏฺปาเท มํ คุลกํ, ปุริมาย’จฺฉ คลฺลกํ;

คิริเนลปนายกณฺฑํ, นครสฺสุตฺถราย ตุ.

.

ปฺจสตา เนว มาทิ-วิหาเร ปุถวี ปติ;

คงฺคาย โอรปารฺหิ, ลํกาทีเป ตหึ ตหึ.

.

ปุเร รชฺชา จ รชฺเช จ, สฏฺีวสฺสานิ สาธุกํ;

กาเรสิ รมฺเม ธมฺเมน, รตนตฺตย คารโว.

.

สุวณฺณปิณฺฑติสฺโสติ, นามํ รชฺชา ตสฺสา อหุ;

สุรติสฺโสติ นามนฺตุ, ตสฺสา’ปุรชฺชปตฺติยา.

๑๐.

อสฺสนาวิกปุตฺตา ทฺเว, ทมิฬา เสนคุตฺติกา;

สุรติสฺสมหีปาลํ, ตํ คเหตฺวา มหพฺพลา.

๑๑.

ทุเว วีสติวสฺสานิ, รชฺชํ ธมฺเมน การยุํ;

เต คเหตฺวา อเสโล ตุ, มุฏสิวสฺส อตฺรโช.

๑๒.

โสทริยานํ ภาตูนํ, นวโม ภตุโก ตโต;

อนุราธปุเร รชฺชํ, ทสวสฺสานิ การยิ.

๑๓.

โจฬรฏฺา อิธ คมฺม, รชฺชตฺถํ อุชุชาติโก;

เอฬาโร นาม ทมิโฬ, คเหตฺวา’เสลภูปตึ.

๑๔.

วสฺสานิ จตฺตารีสฺจ, จตฺตาริ จ อการยิ;

รชฺชํ โวหารสมเย, มชฺฌตฺโต มิตฺตสตฺตุสุ.

๑๕.

สยนสฺส สิโรปสฺเส, ฆณฺฏํ สุทีฆโยตฺตกํ;

ลมฺพาเปสิ วีราเวตุํ, อิจฺฉนฺเตหิ วินิจฺฉยํ.

๑๖.

เอโก ปุตฺโต จ ธีตา จ, อเหสุํ ตสฺส ราชิโน;

รเถน ติสฺสวาปึ โส, คจฺฉนฺโต ภูมิปาลโช.

๑๗.

ตรุณํ วจฺฉกํ มคฺเค, นิปนฺนํ สหเธนุกํ;

คีวํ อกฺกมฺมจกฺเกน, อสฺจิจฺจ อฆาตยิ.

๑๘.

คนฺตฺวาน เธนุฆณฺฏํ ตํ, ฆฏฺเฏสิ ฆฏฺฏิตาสยา;

ราชา เตเนว จกฺเกน, สีสํ ปุตฺตสฺส เฉทยิ.

๑๙.

ทิชโปตํ ตาลรุกฺเข, เอโก สปฺโป อภกฺขยิ;

ตมฺโปตมาตา สกุณี, คนฺตฺวา ฆณฺฏมฆฏฺฏยิ.

๒๐.

อาณาเปตฺวาน ตํ ราชา, กุจฺฉึ ตสฺส วิทาฬิย;

โปตํ ตํ นีหราเปตฺวา, ตาเล สปฺปมสปฺปยิ.

๒๑.

รตนคฺคสฺส รตน-ตฺตยสฺส คุณสารตํ;

อชานนฺโตปิ โส ราชา, จาริตฺตมนุปาลยํ.

๒๒.

เจติยทพฺพตํ คนฺตฺวา, ภิกฺขุสงฺฆํ ปวาริย;

อาคจฺฉนฺโต รถคโต, รถสฺส ยุคโกฏิยา.

๒๓.

อกาสิ ชินถูปสฺส,

เอกเทสสฺส ภฺชนํ;

อมจฺจา ‘‘เทว ถูโปโน,

ตยา ภินฺโน’ติ อาหุ ตํ.

๒๔.

อสฺจิจฺจ กเต‘เป’ส, ราชา โอรุยฺห สนฺทนา;

‘‘จกฺเกน มม สีสมฺปิ, ฉินฺทถา’ติ ปเถสยิ.

๒๕.

‘‘ปรหึสํ มหาราช, สตฺถา โน เนว อิจฺฉติ;

ถูปํ ปากติกํ กตฺวา, ขมาเปหี’’ติ อาหุ ตํ.

๒๖.

เต เปตุํ ปฺจทส, ปาสาเณ ปติเต ตหึ;

กหาปณ สหสฺสานิ, อทา ปฺจทเส วโส.

๒๗.

อกา มหลฺลิกา วีหึ, โส เสตุํ อาตเป ขิปิ;

เทโว อกาเล วสฺสิตฺวา, ตสฺสา วิหึ อเตมยิ.

๒๘.

วีหึ คเหตฺวา คนฺตฺวา สา, ฆณฺฏํ ตํ สมฆฏฺฏยิ;

อกาลวสฺสํ สุตฺวา ตํ, วิสฺสชฺเชตฺวา ตมตฺติกํ.

๒๙.

ราชา ธมฺมมฺหิ วตฺตนฺโต, ‘‘กาเล วสฺสํ ลเภ’’อิติ;

ตสฺสา วินิจฺฉยตฺถาย, อุปวาสํ นิปชฺชิ โส.

๓๐.

พลิคฺคาหี เทวปุตฺโต, รฺโ เตเชน โอตฺถโฏ;

คนฺตฺวา จาตุมหาราช-สนฺติกํ ตํ นิเวทยิ.

๓๑.

เต ตมาทาย คนฺตฺวาน, สกฺกสฺส ปฏิเวทยุํ;

สกฺโก ปชฺชุนฺนมาหุย, กาเล วสฺสํ อุปาทิยิ.

๓๒.

พลิคฺคาหี เทวปุตฺโต, ราชิโน ตํ นิเวทยิ;

ตโตปฺปภุติ ตํ รชฺเช, ทิวา เทโว น วสฺสถ.

๓๓.

รตฺตึ เทโว’นุ สตฺตาหํ, วสฺสิยามมฺหิ มชฺฌิเม;

ปุณฺณาน’เหสุํ สพฺพตฺถ, ขุทฺทกา วาฏกานิปิ.

๓๔.

อคติคมนโทโส มุตฺตมตฺเตน เอโส,

อนุปหต กุทิฏฺิปีทิสึ ปาปุณี’ทฺธึ;

อคติคมนโทสํ สุทฺธทิฏฺิสมาโน,

กถมิธหิ มนุสฺโส พุทฺธิมา โน ชเหยฺยาติ.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ปฺจราชโก นาม

เอกวีสติโม ปริจฺเฉโท.

พาวีสติม ปริจฺเฉท

คามณิกุมาร สุติ

.

เอฬารํ ฆาตยิตฺวาน, ราชา’หุ ทุฏฺคามณิ;

ตทตฺถ ทีปนตฺถาย, อนุปุพฺพกถา อยํ.

.

เทวานํ ปิยติสฺสสฺส, รฺโ ทุติยภาติโก;

อุปราชา มหานาโค, นามานุ ภาตุโน ปิโย.

.

รฺโ เทวี สปุตฺตสฺส, พาลา รชฺชาภิกามินิ;

อุปราชวธตฺถาย, ชาตจิตฺตา นิรนฺตรํ.

.

วาปึ ตรจฺฉนามํ สา, การาเปนฺตสฺส ปาหิณิ;

อมฺพํ วิเสน โยเชตฺวา, เปตฺวา อมฺพมตฺถเก.

.

ตสฺสา ปุตฺโต สหคโต, อุปราเชน พาลโก;

ภาชเน วิวเฏเยว, ตํ อมฺพํ ขาทิยา’มริ.

.

อุปราชา ตโตเยว, สทาร พล วาหโน;

รกฺขิหุํ สกมตฺตานํ, โรหณา’ภิมุโข อคา.

.

ยฏฺาลย วิหารสฺมึ, มเหสี ตสฺส คพฺภินี;

ปุตฺตํ ชเนสิ โส ตสฺส, ภาตุ นาม มการยิ.

.

ตโต คนฺตฺวา โรหณํ โส,

อิสฺสโร โรหเณ’ขิโล;

มหา ภาโค มหา คาเม,

รชฺชํ กาเรสิ ขตฺติโย.

.

กาเรสิ โส นาคมหา-วิหารํ สกนามกํ;

อุทฺธกนฺทรกาที จ, ปิหาเร การยี พหู.

๑๐.

ยฏฺาลย กติสฺโส โส, ตสฺส ปุตฺโต ตทจฺจเย;

หตฺเถว รชฺชํ กาเรสิ, ตสฺส ปุตฺโต’ภโย ตถา.

๑๑.

โคฏฺาภยสุโต กาก-วณฺณติสฺโสติ วิสฺสุโห;

ตทจฺจเย ตตฺถ รชฺชํ, โส อกาเรสิ ขตฺติโย.

๑๒.

วิหารเทวิ นามา’สิ, มเหสี ตสฺส ราชิโน;

สทฺธสฺส สทฺธาสมฺปนฺนา, ธีตา กลฺยาณิ ราชิโน.

๑๓.

กลฺยาณิยํ นรินฺโท หิ, ติสฺโส นามาสิ ขตฺติโย;

เทวิสฺโคชนิต-โก โปตสฺส กนิฏฺโก.

๑๔.

ภีโต ตโต ปลายิตฺวา, อยฺยอุตฺติย นามโก;

อฺตฺถ วสิ โส เทโส, เตน ตํ นามโก อหุ.

๑๕.

ทตฺวา รหสฺสเลขํ โส, ภิกฺขุเวสธรํ นรํ;

ปาเหสิ เทวิยา คนฺตฺวา, ราชทฺวาเร ิโต ตุโส.

๑๖.

ราช เคเห อรหตา, ภุฺชมาเนน สพฺพทา;

อฺายมาโน เถเรน, รฺโ ฆรมุปาคมิ.

๑๗.

เถเรน สทฺธึ ภุฺชิตฺวา, รฺโ สห วินิคฺคเม;

ปาเตสิ ภูมิยํ เลขํ, เปกฺขมานาย เทวิยา.

๑๘.

สทฺเทน เตน ราชานํ, นิวตฺติตฺวา วิโลกยํ;

ตฺวาน เลขสนฺเทสํ, กุทฺโธ เถรสฺส ทุมฺมติ.

๑๙.

เถรํ ตํ ปุริสํ ตฺจ, มาราเปตฺวาน โกธสา;

สมุทฺทสฺมึ ขิปาเปสิ, กุชฺฌิตฺวา เตน เทวตา.

๒๐.

สมุทฺเทโน’ตฺถรา เปสุํ, ตํ เทสํ โสตุภูปติ;

อตฺตโน ธีตรํ ยุทฺธํ, เทวึ นาม สุรุปินึ.

๒๑.

ลิขิตฺวา ราชธีตาติ, โสวณฺณกฺขลิยา ลหุํ;

นิสีทาปิย ตตฺเถว, สมุทฺทสฺมึ วิสฺสชฺชยิ.

๒๒.

โอกฺกนฺตํ ตํ ตโต ลํเก-กากวณฺโณ มหีปติ;

อภิเสจยิ เตนา’สิ, วิหาโรปปทวฺหยา.

๒๓.

ติสฺส มหาวิหารฺจ, ตถา จิตฺตลปพฺพตํ;

คมิตฺถวาลึ กุฏาลึ, วิหาเร เอวมาทิเก.

๒๔.

กาเรตฺวา สุปสนฺเนน, มนสารตนตฺตเย;

อุปฏฺหิ ตทา สงฺฆํ, ปจฺจเยหิ จตูหิ โส.

๒๕.

โกฏิปพฺพต นามมฺหิ, วิหาเร สีลวตฺติมา;

ตทา อหุ สามเณโร, นานาปุฺกโร สทา.

๒๖.

สุเขนาโรหณตฺถาย, อกาส เจติยงฺคเณ;

เปสิ ตีณิ ปาสาเณ, ปาสาณ ผลกานิ โส.

๒๗.

อทา ปานีย ทานฺจ, วตฺตํ สงฺฆสฺส จา’กริ;

สทา กิลนฺตกายสฺส, ตสฺสา’โพโธ มหา อหุ.

๒๘.

สิวิกาย กมาเนตฺวา, ภิกฺขโว กตเวทิโน;

สิลาปสฺสย ปริเวเณ, ติสฺสาราเม อุปฏฺหุํ.

๒๙.

สทา วิหารเทวีสา, ราชเคเห สุสงฺขเต;

ปุเรภตฺตํ มหาทานํ, ทตฺวา สงฺฆสฺส สฺตา.

๓๐.

ปจฺฉาภตฺตํ คนฺธมาลํ, เภสชฺชวสนานิ จ;

คาหยิตฺวา คตา’รามํ, สกฺกโรติ ยถารหํ.

๓๑.

ตทา ตเถว กตฺวา สา, สงฺฆตฺเถรสฺส สนฺติเก;

นิสีทิ ธมฺมํ เทเสนฺโต, เถโร ตํ อิธ มพฺรวิ.

๓๒.

‘‘มหาสมฺปตฺติ ตุมฺเหหิ, ลทฺธา’ยํ ปุฺกมฺมุนา;

อปฺปมาโท’ว กาตพฺโพ, ปุฺกมฺเม อิทานิปิ’’.

๓๓.

เอวํ วุตฺเต ตุ สา อาห, ‘‘กึ สมฺปตฺติ อยํ อิธ;

เยสํ โน ทารกา นตฺถิ, วฺฌาสมฺปตฺติ เตน โน’’.

๓๔.

ฉฬภิฺโ มหาเถโร, ปุตฺตลาภมเวกฺขิย;

‘‘คิลานํ สามเณรํ ตํ, ปสฺสเทวี’’ติ อพฺรวิ.

๓๕.

สา คนฺตฺวา’สนฺน มรณํ, สามเณรมโวจ ตํ;

‘‘ปตฺเถหิ มม ปุตฺตตฺตํ, สมฺปตฺตี มหตี หิ โน’’.

๓๖.

อิจฺฉตีติ ตฺวาน, ตทตฺถํ มหตึ สุภํ;

ปุปฺผปูชํ การยิตฺวา, ปุน ยาจิ สุเมธสา.

๓๗.

เอวมฺป’นิจฺฉมานสฺส, อตฺถายุ’ปายโกวิทา;

นานา เภสชฺช วตฺถานิ, สงฺเฆ ทตฺวา’ถ ยาจิตํ.

๓๘.

ปตฺเถสิ โส ราชกุลํ, สา ตํ านํ อเนกธา;

อลงฺกริตฺวา วนฺทิตฺวา, ยานมารุยฺห ปกฺกมิ.

๓๙.

ตโต จุโต สามเณโร, คจฺฉมานาย เทวิยา;

ตสฺสา กุจฺฉิมฺหิ นิพฺพตฺติ, ตํ ชานิย นิวตฺติสา.

๔๐.

รฺโ ตํ สาสนํ ทตฺวา, รฺา สห ปุนา’คมา;

สรีรกิจฺจํ กาเรตฺวา, สามเณรสฺสุ’โภปิเต.

๔๑.

ตสฺมึเยว ปริเวเณ, วสนฺตา สนฺตมานสา;

มหาทานํ ปวตฺเตสุํ, ภิกฺขุสงฺฆสฺส สพฺพทา.

๔๒.

ตสฺเส’วํ โทหโฬ อาหิ, มหา ปุฺาย มาตุยา;

‘‘อุสภมตฺตํ มธุคณฺฑํ, กตฺวา อุสฺสีสเก สยํ.

๔๓.

วาเมตเรน ปสฺเสน, นิปนฺนาสยเน สุเภ;

ทฺวาทสนฺนํ สหสฺสานํ, ภิกฺขูนํ ทินฺนเสสกํ.

๔๔.

มธุํ ภุฺชิตุกามา’สิ, อถ เอฬาร ราชิโน;

โยธาน มคฺคโยธสฺส, สีสจฺฉินฺนาสิเทวนํ.

๔๕.

ตสฺเสว สีเส ตฺวาน, ปาตุฺเจว อกามยิ;

อนุราธ ปุรสฺเสว, อุปฺปลกฺเขตฺตโต ปน.

๔๖.

อานีตุปฺปลมาลฺจ, อมิลา ตํ ปิลนฺธิตุํ;

ตํ เทวี ราชิโน อาห, เนมิตฺเต ปุจฺฉิ ภูปติ.

๔๗.

ตํ สุตฺวา อาหุ เนมิตฺตา, ‘‘เทวิปุตฺโต นิฆาติย;

ทมิเฬ กตฺเว’กรชฺชํ, สาสนํ โชตยิสฺสติ’’.

๔๘.

เอทิสํ มธุคณฺฑํ โส, ทสฺเสติ ตสฺส อีทิสึ;

สมฺปตฺตึ เทติ ราชา’’ติ, โฆสาเปสิ มหีปติ.

๔๙.

โคฏฺสมุทฺทเวลนฺเต, มธุปุณฺณํ นิกุชฺชิตํ;

นาวํ ตฺวาน อาจิกฺขิ, รฺโ ชนปเท นโร.

๕๐.

ราชา เทวึ ตหึ เนตฺวา, มณฺฑปมฺหิ สุสงฺขเต;

ยถิจฺฉิถํ ตาย มธุํ, ปริโภคมการยิ.

๕๑.

อิตเร โทหเฬ ตสฺสา, สมฺปาเทตุํ มหีปติ;

เวฬุสุมน นามํ ตํ, โยธํ ตตฺถ นิโยชยิ.

๕๒.

โส’นุราธปุรํ คนฺตฺวา, รฺโ มงฺคลวาชิโน;

โคปเกน อกา เมตฺตึ, ตสฺส กิจฺจฺจ สพฺพทา.

๕๓.

ตสฺส วิสฺสตฺถ ตํ ตฺวา, ปาโตว อุปฺปลาน’สึ;

กทมฺพนทิยา ตีเร, เปตฺวาน อสงฺกิโต.

๕๔.

อสฺสํ เนตฺวา ตมารุยฺห, คณฺหิตฺวาน อุปฺปลาน’สึ;

นิเวทยิตฺวาน อตฺตานํ, อสฺสเวเคน ปกฺกมิ.

๕๕.

สุตฺวา ราชา คเหตุํ ตํ, มหา โยธานเปสยิ;

ทุติยํ สมฺมถํ อสฺสํ, อารุยฺห โสนุธาปิตํ.

๕๖.

โส คุมฺพนิสฺสิโต อสฺส-ปิฏฺเเยว นิสีทิย;

เอนฺตสฺส ปิฏฺิโต ตสฺส, อุพฺพยฺหา’สึ ปสารยิ.

๕๗.

อสฺสเวเคนยนฺตสฺส, สีสํ ฉิชฺช อุโภหเย;

สีสฺจา’ทาย สายํ โส, มหาคามมุปาคมิ.

๕๘.

โทหเฬ เต จ สา เทวี, ปริภุฺชิ ยถารุจิ;

ราชา โยธสฺส สกฺการํ, การาเปสิ ยถารหํ.

๕๙.

สา เทวี สมเย ธฺํ, ชนยี ปุตฺตมุตฺตมํ;

มหาราชกุเล ตสฺมึ, อานนฺโท จ มหา อหุ.

๖๐.

ตสฺส ปุฺานุภาเวน, ตทเหว อุปาคมุํ;

นานารตนสมฺปุณฺณา, สตฺตนาวา ตโต ตโต.

๖๑.

ตสฺเสว ปุฺเตเชน, ฉทฺทนฺตกุลโต กรี;

หตฺถิจฺฉาปํ อาหริตฺวา, เปตฺวา อิธ ปกฺกมิ.

๖๒.

ตํ ติตฺถสรตีรมฺหิ, ทิสฺวา คุมฺพนฺตเร ิตํ;

กณฺฑุลวฺโห พาลิสิโก, รฺโ อาจิกฺขิ ตาวเท.

๖๓.

เปเสตฺวา’จริเย ราชา, ตมาณาปิย โปสยิ;

กณฺฑุโล อิติ ายิตฺถ, ทิฏฺตฺตา กณฺฑุเลน โส.

๖๔.

‘‘สุวณฺณภาชนาทีนํ, ปุณฺณา นาวา อิธาคตา’’;

อิติ รฺโ นิเวทสุํ, ราชา ตานา’หราปยิ.

๖๕.

ปุตฺตสฺส นามกรเณ, มงฺคลมฺหิ มหีปติ;

ทฺวาทส สหสฺสสงฺขํ, ภิกฺขุสงฺฆํ นิมนฺติย.

๖๖.

เอวํ จินฺเตสิ ‘‘ยทิเม, ปุตฺโต ลํกาตเล’ขิเล;

รชฺชํ คเหตฺวา สมฺพุทฺธ-สาสนํ โชตยิสฺสติ.

๖๗.

อฏฺุตฺตรสหสฺสฺจ, ภิกฺขโว ปวิสนฺตุ จ;

สพฺเพ เต อุทฺธปตฺตฺจ, จีวรํ ปารปนฺตุ จ.

๖๘.

ปมํ ทกฺขิณํ ปาทํ, อุมฺมารนฺโต เปนฺตุ จ;

เอกจฺฉตฺตยุตํ ธมฺม-กรณํ นีหรนฺตุ จ.

๖๙.

โคตโม นาม เถโร จ, ปติคฺคณฺหาตุ ปุตฺตกํ;

โส จ สรณสิกฺขา โย, เทตุ’’ สพฺพํ ตถา อหุ.

๗๐.

สพฺพํ นิมิตฺตํ ทิสฺวาน, ตุฏฺจิตฺโต มหีปติ;

ทตฺวา สงฺฆสฺส ปายาสํ, นามํ ปุตฺตสฺส การยิ.

๗๑.

มหาคาเม นายกตฺตํ, ปิตุนามฺจ เอกโต;

อุโภ กตฺวาน เอกชฺฌํ, คามณิอภโย อิติ.

๗๒.

มหาคามํ ปวิสิตฺวา, นวเม ทิวเส ตโต;

สงฺคมํ เทวิยา กาสิ, เตน คพฺภมคณฺหิ สา.

๗๓.

กาเล ชาตํ สุตํ ราชา, ติสฺสนามํ อการยิ;

มหตา ปริหาเรน, อุภโต วฑฺฒึสุ ทารกา.

๗๔.

สิตฺถปฺปเวสมงฺคล-กาเล ทฺวินฺนมฺปิ สาทโร;

ภิกฺขุสตานํ ปฺจนํ, ทาปยิตฺวาน ปายสํ.

๗๕.

เตหิ อุปฑฺเฒ ภุตฺตมฺหิ, คเหตฺวา โถกโถกกํ;

โสวณฺณสรเกเน’สํ, เทวิยา สห ภูปติ.

๗๖.

‘‘สมฺพุทฺธสาสนํ ตุมฺเห, ยทิ ฉฑฺเฑถ ปุตฺตกา;

มา ชีรตุ กุจฺฉิคตํ, อิทํ โว’’ติ อปาปยิ.

๗๗.

วิฺาย ภาสิตตฺถํ เต, อุโภ ราชกุมารกา;

ปายาสํ ตํ อภุฺชึสุ, ตุฏฺจิตฺตา’มตํ วิย.

๗๘.

ทส ทฺวาทสวสฺเสสุ, เตสุ วีมํสนตฺถิโก;

ตเถว ภิกฺขู โภเชตฺวา, เตสํ อุจฺฉิฏฺโมทนํ.

๗๙.

คาหยิตฺวา ตฏฺฏเกน, ปาเปตฺวา ตทนฺติเก;

ติภาคํ การยิตฺวาน, อิธ มาห มหีปติ.

๘๐.

‘‘กุลเทวตานํ โน ตาตา, ภิกฺขูนํ วิมุขา มยํ;

น เหสฺสามา’’ติ จินฺเตตฺวา, ภาคํ ภุฺชถิ’มนฺติ จ.

๘๑.

‘‘ทฺเว ภาตโร มยํ นิจฺจํ, อฺมฺมทูภกา;

ภวิสฺสามา’’ติ จินฺเตตฺวา, ภาคํ ภุฺชิถิ’มนฺติ จ.

๘๒.

อมตํ วิย ภุฺชึสุ, เต ทฺเว ภาเค อุโภปิ จ;

‘‘น ยุชฺฌิสฺสาม ทมิเฬหิ’’, อิติ ภุฺชถิ’มํ อิติ.

๘๓.

เอวํ วุตฺเตตุ ติสฺโส โส, ปาณินา ขิปิ โภชนํ;

คามณิภตฺตปิณฺฑํ ตุ, ขิปิตฺวา สยนํ คโต.

๘๔.

สํกุจิตฺวา หตฺถปาทํ, นิปชฺชิ สเยน สยํ;

เทวี คนฺตฺวา โตสยนฺตี, คามณึ เอตทพฺรวิ.

๘๕.

ปสาริตงฺโค สยเน, กึ นเสสิ สุขํ สุต;

‘‘คงฺคาปารมฺหิ ทมีฬา, อิโต โคฏฺมโหทธิ.

๘๖.

กถํ ปสาริตงฺโค’หํ, นิปชฺชามี’ติ โส พฺรวิ;

สุตฺวาน ตสฺสาธิปฺปายํ, ตุณฺหี อาสิ มหีปติ.

๘๗.

โส กเมนา’ภิวฑฺฒนฺโต, อหุ โสฬสวสฺสิโก;

ปุฺวา ยสวา ธีมา, เตโช พลปรกฺกโม.

๘๘.

จลาจลายํ คติยฺหิ ปาณิโน,

อุเปนฺติ ปุฺเน ยถารุจึ คตึ;

อิตีติ มนฺเตตฺวา สตตํ มหาทโร,

ภเวยฺย ปุฺปจยมฺหิ พุทฺธิมาติ.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

คามณิกุมารสูติ นาม

พาวีสติโม ปริจฺเฉโท.

เตวีสติม ปริจฺเฉท

โยธลาโภ

.

พลลกฺขณรูเปติ,

เตโชชวคุเณหิ จ;

อคฺโค หุตฺวา มหากาโย,

โส จ กณฺฑูลวารโณ.

.

นนฺทีมิตฺโต สุรนิมิโล, มหาโสโณ โคฏฺยิมฺพโร;

เถรปุตฺตาภโย ภรโณ, เวฬุสุมโน ตเถว จ.

.

ขฺชเทโว ผุสฺสเทโว, ลภิยฺย วสโภปิ จ;

เอเต ทส มหาโยธา, ตสฺสา’เหสุํ มหพฺพลา.

.

อหุ เอฬารราชสฺส, มิตฺโต นาม จมูปติ;

ตสฺส กมฺมนฺตคามมฺหิ, ปาจีนขณฺฑราชิยา.

.

จิตฺตปพฺพตสามนฺตา, อหุ ภคินิยา สุโต;

โกโสหิตวตฺถคุยฺโห, มาตุลสฺเสว นามโต.

.

ทูรมฺปิ ปริสปฺปนฺตํ, ทหรํ ตํ กุมารกํ;

อาพชฺฌ นนฺทิยา กฏฺยํ, นิสทมฺหิ อพนฺธิสุ.

.

นิสทํ กฑฺฒโต ตสฺส, ภูมิยํ ปริสปฺปโต;

อุมฺมาราติกฺกเม นนฺทิ, สา ฉชฺชติ ยโต ตโต.

.

นนฺทิมิตฺโตติ ายิตฺถ, ทสนาคพโล อหุ;

วุทฺโธ นครมาคมฺม, โส อุปฏฺาสิ มาตุลํ.

.

ถูปาทีสุ อสกฺการํ, กโรนฺโต ทมิเฬ ตทา;

อูรุํ อกฺกมฺมปาเทน, หตฺเถน อิตรํ ตุโส.

๑๐.

คเหตฺวา สมฺปทาเลตฺวา, พหิกฺขปตึ ถามวา;

เทวา อนฺตรธาเปนฺติ, เตน ขิตฺตํ กเฬวรํ.

๑๑.

ทมิฬานํ ขยํ ทิสฺวา, รฺโ อาโรจยึ สุตํ;

‘‘สโหฏฺฏํ คณฺหเถตํ’’ติ, วุตฺตํ กาตุํ น สกฺขิสุํ.

๑๒.

จินฺเตสิ นนฺทิมิตฺโต โส, ‘‘เอวมฺปิ กรโต มม;

ชนกฺขโย เกวลฺหิ, นตฺถิ สาสนโชตนํ.

๑๓.

โรหเณ ขตฺติยา สนฺติ, ปสนฺนํ รตนตฺตเย;

ตตฺถ กตฺวา ราชเสวํ, คณฺหิตฺวา ทมิเฬ’ขิเล.

๑๔.

รชฺชํ ทตฺวา ขตฺติยานํ, โชเตสฺสํ พุทฺธสาสนํ’’;

อิติ คนฺตฺวา คามณิสฺส, ตํ กุมารสฺส สาวยิ.

๑๕.

มาตุยา มนฺตยิตฺวา โส, สกฺการํ ตสฺส การยิ;

สกฺกโต นนฺทิมิตฺโต โส, โยโธ วสิ ตทนฺติเก.

๑๖.

กากวณฺโณ ติสฺสราชา, วาเรตุํ ทมิฬิสทา;

มหาคงฺคาย ติตฺเถสุ, รกฺขํ สพฺเพสุ การยิ.

๑๗.

อหุ ทีฆาภโย นาม, รฺโ’ฺ ภริยา สุโต;

กจฺฉกติตฺเถ คงฺคาย, เตน รกฺขมการยิ.

๑๘.

โส รกฺขากรณตฺถาย, สมนฺตา โยชนทฺวเย;

มหากุลมฺหา เอเกกํ, ปุตฺตํ อาณาปยิ ตหึ.

๑๙.

โกฏฺิวาเล ชนปเท, คาเม ขณฺฑกวิฏฺิเก;

สตฺตปุตฺโต กุลปติ, สงฺโฆ นามา’สิ อิสฺสโร.

๒๐.

ตสฺสาปิ ธูตํ ปาเหสิ, ราชปุตฺโต สุตตฺถิโก;

สตฺตโม นิมิโล นาม, ทสหตฺถิพโล สุโต.

๒๑.

ตสฺส อกมฺมสีลตฺตา, ขียนฺตา ฉปิ ภาตโร;

โรจยุํ ตสฺส คมนํ, น ตุ มาตา ปิตา ปน.

๒๒.

กุชฺฌิตฺวา เสสภาตูนํ, ปาโตเยว ติโยชนํ;

คนฺตฺวา สุรคฺคเมเยว, ราชปุตฺตํ อปสฺสิโส.

๒๓.

โส ตํ วิมํสนตฺถาย, ทูเร กิจฺเจ นิโยชยิ;

เจติย ปพฺพตา สนฺเน, ทฺวาร มณฺฑลคามเก.

๒๔.

พฺราหฺมโณ กุณฺฑโล นาม, วิชฺช เต เม สหายโก;

สมุทฺทปาเร ภณฺฑานิ, ตสฺส วิชฺชนฺติ สนฺติเก.

๒๕.

คนฺตฺวา ตํ เตน ทินฺนานิ, ภณฺฑกานิ อิธา’หร;

อิติ วตฺวาน โภเชตฺวา, เลขํ ทตฺวา วิสฺสชฺชยิ.

๒๖.

ตโต นว โยชนฺหิ, อนุราธปุรํ อิทํ;

ปุพฺพณฺเหเยว คนฺตฺวาน, โส ตํ พฺราหฺมณ มทฺทส.

๒๗.

‘‘นฺหตฺวา วาปิยํ ตาต, เอหี’’ติ อาห พฺราหฺมโณ;

อิธา’นาคต ปุพฺพตฺตา, นฺหตฺวาน ติสฺสวาปิยํ.

๒๘.

มหาโพธิฺจ ปูเชตฺวา, ถูปาราเม จ เจติยํ;

นครํ ปวิสิตฺวาน, ปสฺสิตฺวา สกลํ ปุรํ.

๒๙.

อาปณา คนฺธมาทาย, อุตฺตร ทฺวารโต ตโต;

นิกฺขมฺมุปฺปล เขตฺตมฺหา, คเหตฺวา อุปฺปลานิ จ.

๓๐.

อุปาคมิ พฺราหฺมณํ ตํ, ปุฏฺโ เตนา’ห โส คตึ;

สุตฺวา โส พฺราหฺมโณ ตสฺส, ปุพฺพาคมมิธาคมํ.

๓๑.

วิมฺหิโต จินฺตยี เอวํ, ‘‘ปุริสา ชานีโย อยํ;

สเจ ชาเนยฺย เอฬาโร, อิมํ หตฺเถ กริสฺสติ.

๓๒.

ตสฺมา’ยํ ทมิฬา’สนฺเน, วาเสตุํ เนว อรหติ;

ราชปุตฺตสฺส ปิตุโน, สนฺติเก วาสมรหติ’’.

๓๓.

เอว เมวํ ลิขิตฺวาน, เลขํ ตสฺส สมปฺปยิ;

ปุณฺณวฑฺฒน วตฺถานิ, ปณฺณากาเร พหูปิ จ.

๓๔.

ทตฺวา ตํ โภชยิตฺวา จ, เปเสสี สขิสนฺติกํ;

โส วฑฺฒมานจฺฉายายํ, คตฺวา ราชสุตนฺติ กํ.

๓๕.

เลขฺจ ปณฺณากาเร จ, ราชปุตฺตสฺส อปฺปยิ;

ตุฏฺโ อาห ‘‘สหสฺเสน, ปสาเทถ อิม’’นฺติ โส.

๓๖.

อิสฺสํ กรึสุ ตสฺส’ฺเ, ราชปุตฺตสฺส เสวกา;

โส ตํ ทสสหสฺเสน, ปสาทาเปสิ ทารกํ.

๓๗.

ตสฺส เกสํ ลิขาเปตฺวา, คงฺคาเยว นหาปิย;

ปุณฺณวฑฺฒน วตฺถยุคํ, คนฺธมาลฺจ สุนฺทรํ;

อจฺฉาเทตฺวา วิลิมฺเปตฺวา, มณฺฑยิตฺวา สุรูปกํ.

๓๘.

สีสํ ทุกูลปฏฺเฏน, เวยิตฺวา อุปานยุํ;

อตฺตโน ปริหาเรน, ภตฺตํ ตสฺส อทาปยิ.

๓๙.

อตฺตโน ทสสหสฺส-อคฺฆนสยนํ สุภํ;

สยนตฺถํ อทาเปสิ, ตสฺส โยธสฺส ขตฺติโย.

๔๐.

โส สพฺพํ เอกโต กตฺวา, เนตฺวา มาตาปิตนฺติกํ;

มาตุยา ทสสหสฺสํ, สยนํ ปิตุโน อทา.

๔๑.

ตํเยว รตฺตึ อาคนฺตฺวา, รกฺขาเน อทฺทสฺสยิ;

ปภาเต ราชปุตฺโต ตํ, สุตฺวา ตุฏฺมโน อหุ.

๔๒.

ทตฺวา ปริจฺฉทํ ตสฺส, ปริวารชนํ ตถา;

ทตฺวา ทสสหสฺสานี, เปเสสิ ปิตุสนฺติกํ.

๔๓.

โยโธ ทสสหสฺสานิ, เนตฺวา มาตาปิตนฺติกํ;

เตสํ ทตฺวา กากวณฺณ-ติสฺโส ราชา มุปาคมิ.

๔๔.

โส คามณิกุมารสฺส, ตมปฺเปสิ มหีปติ;

สกฺกโต สุรนิมิโล, โยโธ วสิ ตทนฺติเก.

๔๕.

กุฏุมฺพริกณฺณิกายํ,

หุนฺทรีวาปิ คามเก;

ติสสฺส อฏฺโม ปุตฺโต,

อโหสิ โสณ นามโก.

๔๖.

สตฺตวสฺสิกกาเลปิ, ตาลคจฺเฉ อลุฺจิ โส;

ทส วสฺสิกกาลมฺหิ, ตาเล ลุฺจิมหพฺพโล.

๔๗.

กาเล น โส มหาโสโณ,

ทส หตฺถิ พโล อหุ;

ราชา ตํ ตาทิสํ สุตฺวา,

คเหตฺวา ปิตุสนฺติกา.

๔๘.

คามณิสฺส กุมารสฺส, อทาสิ โปสนตฺถิโก;

เตน โส ลทฺธสกฺกาโร, โยโธ วสิ ตทนฺติเก.

๔๙.

คิรินาเม ชนปเท, คาเม นิจฺเฉลวิฏฺิเก;

ทสหตฺถิพโล อาสิ, มหานาคสฺส อตฺรโช.

๕๐.

ลกุณฺฏกสรีรตฺตา, อหุ โคฏฺก นามโก;

กโรนฺติ เกฬิปริหาสํ, ตสฺส เชฏฺา ฉ ภาตโร.

๕๑.

เต คนฺตฺวา มาสเขตฺตตฺถํ, โกฏฺฏยิตฺวา มหาวนํ;

ตสฺส ภาคํ เปตฺวาน, คนฺตฺวา ตสฺส นิเวทยุํ.

๕๒.

โส คนฺตฺวา ตํ ขณํเยว, รุกฺเข อิมฺพรสฺิเต;

ลุฺจิตฺวาน สมํ กตฺวา, ภูมึ คนฺตฺวา นิเวทยิ.

๕๓.

คนฺตฺวาน ภาตโร ตสฺส, ทิสฺวา กมฺมนฺต มพฺภุตํ;

ตสฺส กมฺมํ กิตฺตยนฺตา, อาคจฺฉึสุ ตทนฺติกํ.

๕๔.

ตทุปาทาย โส อาสิ, โคฏฺยิมฺพรนามโก;

ตเถว ราชา ปาเหสิ, ตมฺพิ คามณิสนฺติกํ.

๕๕.

โกฏิปพฺพตสามนฺตา, กิตฺติคามมฺหิ อิสฺสโร;

โรหโณ นาม คหปติ, ชาตํ ปุตฺตกมตฺตโน.

๕๖.

สมาน นามํ กาเรสิ, โคฏฺกาหยราชิโน;

ทารโก โส พลี อาสิ, ทสทฺวาทสวสฺสิโก.

๕๗.

อสกฺกุเณยฺยปาสาเณ, อุทฺธตฺตุํ จตุปฺจหิ;

กีฬมาโน ขิปิ ตทา, โส กีฬาคุฬเก วิย.

๕๘.

ตสฺส โสฬสวสฺสสฺส, ปิตา คทมการยิ;

อฏฺตึสงฺคุลวฏฺฏํ, โสฬสหตฺถทีฆกํ.

๕๙.

กาลานํ นาฬิเกรานํ,

ขนฺเธ อาหจฺจ ตาย โส;

เต ปาตยิตฺวา เตเนว,

โย โธ โส ปากโฏ อหุ.

๖๐.

ตเถว ราชา ปาเหสิ, ตมฺปิ คามณิสนฺติเก;

อุปฏฺาโก มหาสุมฺม-เถรสฺสา’สิ ปิตา ปน.

๖๑.

โส มหาสุมฺมเถรสฺส, ธมฺมํ สุตฺวา กุฏุมฺพิโก;

โสตาปตฺติผลํ ปตฺโต, วิหาเร โกฬปพฺพเต.

๖๒.

โสตุ สฺชาตสํเวโค, อาโรเจตฺวาน ราชิโน;

ทตฺวา กุฏุมฺพํ ปุตฺตสฺส, ปพฺพชิ เถรสนฺติเก.

๖๓.

ภาวนํ อนุยุฺชิตฺวา, อรหตฺตมปาปุณิ;

ปุตฺโต เตน’สฺส ปฺายิ, เถรปุตฺตาภโย อิติ.

๖๔.

กปฺปกนฺทรคามมฺหิ, กุมารสฺส สุโต อหุ;

ภรโณ นาม โส กาเล, ทสทฺวาทสวสฺสิเก.

๖๕.

ทารเกหิ วนํ คนฺตฺวา’-นุพนฺธิตฺวา สเส พหู;

ปาเทน ปหริตฺวาน, ทฺวิขณฺฑํ ภูมิยํ ขิปิ.

๖๖.

คามิเกหิ วนํ คนฺตฺวา, โสฬสวสฺสิโก ปน;

ตเถว ปาเตสิ ลหุํ, มิค โคกณฺณสูกเร.

๖๗.

ภรโณ โส มหาโยโธ,

เตเนว ปากโฏ อหุ;

ตเถว ราชา วาเสสิ,

ตมฺปิ คามณิสนฺติเก.

๖๘.

คิริคาเม ชนปเท, กุฏุมฺพิยงฺคณคามเก;

กุฏุมฺปิวสโภ นาม, อโหสิ ตตฺถ สมฺมโต.

๖๙.

เวโฬ ชนปโท ตสฺส, สุมโน คิริโภชโก;

สหายสฺส สุเต ชาเต, ปณฺณาการปุรสฺสรา.

๗๐.

คนฺตฺวา อุโภ สกํ นามํ, ทารกสฺส อการยุํ;

ตํ วุทฺธํ อตฺตโน เคเห, วาเสสิ สิริโภชโก.

๗๑.

ตสฺเส’โก สินฺธโว โปสํ, กฺจินา โรหิตุํ อทา;

ทิสฺวา ตุ เวฬุสุมนํ, อยํ อโรหโก มม.

๗๒.

อนุรูโป’ติ จินฺเตตฺวา,

ปหฏฺโ เหสิตํ อกา;

ตํ ตฺวา โภชโก ‘‘อสฺสํ,

อาโรหา’’ติ ตมาหโส.

๗๓.

โส อสฺสํ อารุหิตฺวา ตํ, สีฆํ ธาวยิ มณฺฑเล;

มณฺฑเล สกเล อสฺโส, เอกาพทฺโธ อทิสฺสิ โส.

๗๔.

นิสีทิ ธาวโต จ’สฺส, วสฺสหาโร’ว ปิฏฺิยํ;

โมเจติปิ อุตฺตริยํ, พนฺธติปิ อนาทโร.

๗๕.

ตํ ทิสฺวา ปริสา สพฺพา, อุกฺกุฏฺึ สมฺปวตฺตยิ;

ทตฺวา ทสสหสฺสานิ, ตสฺส โส คิริโภชโก.

๗๖.

ราชานุจฺฉวิโก’ยํติ, หฏฺโ รฺโ อทาสิ ตํ;

ราชา ตํ เวฬุสุมนํ, อตฺตโนเยว สนฺติเก.

๗๗.

กาเรตฺวา ตสฺส สกฺการํ, วาเสสิ พหุมานยํ;

นกุลนครกณฺณิกายํ, คาเม มหินฺท โทณิเก.

๗๘.

อภยสฺส’นฺติเม ปุตฺโต, เทโวนามา’สิ ถามวา;

อีสกํ ปน ขฺชตฺตา, ขฺชเทโวติ ตํ วิทุํ.

๗๙.

มิคมํ คามวาสีหิ, สห คนฺตฺวาน โส ตทา;

มหิเส อนุพนฺธิตฺวา, มหนฺเต อุฏฺิตุฏฺิเต.

๘๐.

หตฺเถน ปาเท คณฺหิตฺวา, ภเมตฺวา สีสมตฺถเก;

อสุมฺห ภูมึ จุณฺเณติ, เตสํ อฏฺีนิ มาณโว.

๘๑.

ตํ ปวตฺตึ สุณิตฺวาว, ขฺชเทวํ มหีปติ;

วาเสสิ อาหราเปตฺวา, คามณิสฺเส’ว สนฺติเก.

๘๒.

จิตฺตลปพฺพตา’สนฺเน, คาเม กปิฏฺนามเก;

อุปฺปลสฺส สุโต อาสิ, ผุสฺสเทโวติ นามโก.

๘๓.

คนฺตฺวา สห กุมาเรหิ, วิหารํ โส กุมารโก;

โพธิยา ปูชิตํ สงฺขํ, อาทาย ธมิถามสา.

๘๔.

อสนีปาตสทฺโทว, สทฺโท ตสฺส มหา อหุ;

อุมฺมตฺตา วิย อาสุํ เต, ภีตา สพฺเพปิ ทารกา.

๘๕.

เตน โส อาสิ อุมฺมาท-ผุสฺส เทโวติ ปากโฏ;

ธนุสิปฺปํ อกาเรสิ, ตสฺส วํสาคตํ ปิตา.

๘๖.

สทฺทเวธิ วิชฺชุเวธี, วาลเวธี จ โส อหุ;

วาลุกาปุณฺณสกฏํ, พทฺธธมฺมสตํ ตถา.

๘๗.

อสโน ทุมฺพรมยํ, อฏฺโสฬสองฺคุลํ;

ตถา อโย โลหมยํ, ปฏฺฏํทิ จตุรงฺคลิ.

๘๘.

นิพฺเพธยติกณฺเณน, กณฺโฑ เตน วิสชฺชิโต;

ถเล อฏฺุสภํ ยาติ, ชเล ตุ อุสภํ ปน.

๘๙.

ตํ สุณิตฺวา มหาราชา, ปวตฺตึ ปิตุสนฺติกา;

ตมฺปิ อาณาปยิตฺวาน, คามณิมฺหิ อวาสยิ.

๙๐.

ตุลาธารนคาสนฺเน, วิหารวาปิ คามเก;

มตฺตกุฏุมฺพิสฺส สุโต, อหุ วสภนามโก.

๙๑.

ตํ สุชาตสรีรตฺตา, ลภิย วสภํ วิทุํ;

โส วีสติวสฺสุทฺเทสมฺหิ, มหากายพโล อหุ.

๙๒.

อาทาย โส กติปโย, ปุริเสเยว อารภิ;

เขตฺตตฺถิโก มหาวาปึ, กโรนฺโต ตํ มหพฺพโล.

๙๓.

ทสหิ ทฺวาทสหิ วา, วหิตพฺเพ ธุเรหิปิ;

วหนฺโต ปํสุปิณฺเฑ โส, ลหุํ วาปึ สมาปยิ.

๙๔.

เตน โส ปากโฏ อาสิ, ตมฺปิ อาทาย ภูมิโป;

ทตฺวา ตํ ตสฺส สกฺการํ, คามณิสฺส อทาสิ ตํ.

๙๕.

วสโภทกวาโรติ, กํ เขตฺตํ ปากฏํ อหุ;

เอวํ ลภิยาวสโภ, วสิ คามณิสนฺติเก.

๙๖.

มหาโยธานเมเตสํ, ทสนฺนมฺปิ มหิปติ;

ปุตฺตสฺส สกฺการสมํ, สกฺการํ การยิ ตทา.

๙๗.

อามนฺเตตฺวา มหาโยเธ, ทสาปิ จ ทิสมฺปติ;

‘‘โยเธ ทสทเส’เกโก, เอสถา’ติ อุทาหริ.

๙๘.

เต ตเถวา’นยุํ โยเธ, เตสมฺปาห มหีปติ;

ตสฺส โยธสหสฺสาปิ, ตเถว ปริเยสิตุํ.

๙๙.

ตถา เตปา’นยุํ โยเธ, เตสมฺปาหํ มหีปติ;

ปุนโยธสหสฺสสฺส, ตเถว ปริเยสิตุํ.

๑๐๐.

ตถา เตปา’นยุํ โยเธ, สพฺเพ สมฺปิณฺฑิตา ตุ เต;

เอกาทสสหสฺสานิ, โยธาสตํ ตถา ทส.

๑๐๑.

สพฺเพ เต ลทฺธสกฺการา, ภูมิปาเลน สพฺพทา;

คามณึ ราชปุตฺตํ ตํ, วสึสุ ปริวาริย.

๑๐๒.

อิติ สุจริตชาตพฺภุตํ,

สุณิย นโร มติมา สุขตฺติโก;

อกุสลปถโต ปรมฺมุโข,

กุสลปเถ’ภิรเมยฺย สพฺพทาติ.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

โยธลาโภ นาม

เตวีสติโม ปริจฺเฉโท.

จตุวีสติม ปริจฺเฉท

ทฺเวภาติกยุทฺธํ

.

หตฺถสฺส ถรุกมฺมสฺส, กุสโล กตุปาสโน;

โส คามณิราชสุโต, มหาคาเม วสี ตทา.

.

ราชา ราชสุตํ ติสฺสํ, ทีฆวาปิมฺหิ วาสยิ;

อารกฺขิตุํ ชนปทํ, สมฺปนฺน พลวาหนํ.

.

กุมาโร คามณิกาเล, สมฺปสฺสนฺโต พลํ สกํ;

‘‘ยุชฺฌิสฺสํ ทมิเฬหี’’ติ, ปิตุรฺโ กถาปยี.

.

ราชา ตํ อนุรกฺขนฺโต, ‘‘โอรคงฺคํ อลํ’’ อิติ;

วาเรสิ ยาวตติยํ, โส ตเถว กถาปยี.

.

ปิตา เม ปุริโส โหนฺโต, เน’วํ วกฺขติ เตนิ’ทํ;

ปิลนฺธตูติ เปเสสิ, อิตฺถาลงฺการมสฺส โส.

.

ราชา’ห ตสฺส กุชฺฌิตฺวา, ‘‘กโรถ เหมสงฺขลึ;

ตาย ตํ พนฺธยิสฺสามิ, นา’ฺถา รกฺขิโย หิ โส.

.

ปลายิตฺวาน มลยํ, กุชฺฌิตฺวา ปิตุโน อคา;

ทุฏฺตฺตาเยว ปิตริ, อาหุ ตํ ทุฏฺคามณิ.

.

ราชา’ถ อารภี กาตุํ, มหามงฺคลเจติยํ;

นิฏฺิเต เจติเย สงฺฆํ, สนฺนิปาตยิ ภูปติ.

.

ทฺวาทสา’สุํ สหสฺสานิ, ภิกฺขู จิตฺตลปพฺพตา;

ตโต ตโต ทฺวาทเสว, สหสฺสานิ สมาคมุํ.

๑๐.

กตฺวาน เจติยมหํ, ราชา สงฺฆสฺส สมฺมุขา;

สพฺเพ โยเธ สมาเนตฺวา, กาเรสิ สปถํ ตทา.

๑๑.

‘‘ปุตฺตานํ กลหฏฺานํ, น คจฺฉิสฺสาม โน’’อิติ;

อกํสุ สปถํ สพฺเพ, ตํ ยุทฺธํ เตน นาคมุํ.

๑๒.

จตุสฏฺิ วิหาเร โส, การาเปตฺวา มหีปติ;

ตตฺตกาเนว วสฺสานิ, ตฺวา มริตหึ ตทา.

๑๓.

รฺโ สรีรํ คาเหตฺวา, ฉนฺนยาเนน ราชินิ;

เนตฺวา ติสฺส มหารามํ, ตํ สงฺฆสฺส นิเวทยิ.

๑๔.

สุตฺวา ติสฺสกุมาโร ตํ, อาคนฺตฺวา ทีฆวาปิโต;

สรีรกิจฺจํ กาเรตฺวา, สกฺกจฺจํ ปิตุโน สยํ.

๑๕.

มาตรํ กณฺฑุลํ หตฺถึ, อาทิยิตฺวา มหพฺพโล;

ภาตุภยา ทีฆวาปึ, อคมาสิ ลหุํ ตโต.

๑๖.

ตํ ปวตฺตึ นิเวเทตุํ, ทุฏฺคามณิ สนฺติกํ;

เลขํ ทตฺวา วิสชฺเชสุํ, สจฺเจมจฺจา สมาคตา.

๑๗.

โส คุตฺตหาลมาคนฺตฺวา, ตตฺถ จาเร วิสชฺชิย;

มหาคามมุปคนฺตฺวา, สยํ รชฺเช’ภิเสจยิ.

๑๘.

มาตตฺถํ กณฺฑูลตฺถฺจ, ภาตุเลขํ วิสชฺชยิ;

อลทฺธา ยาวตติยํ, ยุทฺธาย สมุปาคมิ.

๑๙.

อหุ ทฺวินฺนํ มหายุทฺธํ, จูฬงฺคณิยปิฏฺิยํ;

ตตฺถ เนกสหสฺสานิ, ปตึสุ ราชิโน นรา.

๒๐.

ราชา จ ติสฺสามจฺโจ จ, วฬวาทีฆุตุนิกา;

ตโยเยว ปลายึสุ, กุมาโร อนุพนฺธิเต.

๒๑.

อุภินฺนมนฺตเร ภิกฺขู, มนฺตยึสุ มหีธรํ;

ตํ ทิสฺวา ‘‘ภิกฺขุสงฺฆสฺส, กมฺมํ’’ อิติ นิวตฺติ โส.

๒๒.

กปฺปกนฺทรนชฺชาโส, ชวมาลิติตฺถมาคโต;

ราชา’ห ติสฺสมจฺจํ ตํ, ‘‘ฉาตชฺฌตฺตา มยํ’’อิติ.

๒๓.

สุวณฺณสรเก ขิตฺต-ภตฺตํ นีหริตสฺส โส;

สงฺเฆ ทตฺวา ภุฺชนโต, กาเรตฺวา จตุภาคกํ.

๒๔.

‘‘โฆเสหิ กาล’’มิจฺจา’ห,

ติสฺโส กาลมโฆสยิ;

สุณิตฺวา ทิพฺพโสเตน,

รฺโ สกฺขาย ทายโก.

๒๕.

เถโร ปิยงฺคุ ทีปฏฺโ, เถรํ ตตฺถ นิโยชยิ;

ติสฺสํ กุฏุมฺพิกสุตํ, โส ตตฺถ นภสา’คมา.

๒๖.

ตสฺส ติสฺโส กราปตฺต-อาทายา’ทาสิ ราชิโน;

สงฺฆสฺส ภาคํ สมฺภาคํ, ราชา ปตฺเต ขิปาปยิ.

๒๗.

สมฺภาคํ ขิปิ ติสฺโส จ, สมฺภาคํ วฬวาปิ จ;

น อิจฺฉิตสฺสาภาคฺจ, ติสฺโส ปตฺตมฺหิ ปกฺขิปิ.

๒๘.

ภตฺตสฺส ปุณฺณปตฺตํ ตํ, อทาเถรสฺส ภูปติ;

อทา โคตมเถรสฺส, โส คนฺตฺวา นภสา ลหุํ.

๒๙.

ภิกฺขูนํ ภุฺชมานานํ, ทตฺวา อาโลปภาคโส;

ปฺจสตานํ โส เถโร, ลทฺเธหิ ตุ ตทนฺติกา.

๓๐.

ภาเคหิ ปตฺตํ ปูเรตฺวา, อากาเส ขิปิ ราชิโน;

ทิสฺวา’ คตํ คเหตฺวา ตํ, ติสฺโส โภชิสิ ภูปตึ.

๓๑.

ภุฺชิตฺวาน สยฺชาปิ, วฬวฺจ อโภชยิ;

สตฺตาหํ จุมฺพฏํ กตฺวา, ราชา ปตฺตํ วิสชฺชยิ.

๓๒.

คนฺตฺวาน โส มหาคามํ, สมาทาย พลํ ปุน;

สฏฺิสหสฺสํ ยุทฺธาย, คนฺตฺวา ยุชฺฌิ สภาตรา.

๓๓.

ราชา วฬวมารุยฺห, ติสฺโส กณฺฑูล หตฺถินํ;

ทฺเว ภาตโร สมาคฺฉุํ, ยุชฺฌมานา รเณ ตทา.

๓๔.

ราชา กรึ กริตฺว’นฺโต, วฬวามณฺฑลํ อกา;

ตถาปิ ฉิทฺทํ โน ทิสฺวา, ลงฺฆา เปตุํ มตึอกา.

๓๕.

วฬวํ ลงฺฆยิตฺวาน, หตฺถินํ ภาติโก’ปริ;

โตมรํ ขิปิ จมฺมํว, ยถา ฉิชฺชติ ปิฏฺิยํ.

๓๖.

อเนกานิ สหสฺสานิ, กุมารสฺส นราตหึ;

ปตึสุ ยุทฺเธ ยุชฺฌนฺตา, ภิชฺช เจว มหพฺพลํ.

๓๗.

‘‘อาโรหกสฺส เวกลฺลา, อิตฺถี มํ ลงฺฆยี’’อิติ;

กุทฺโธกรี ตํ จาเลนฺโต, รุกฺขเมก มุปาคมิ.

๓๘.

กุมาโร อารุหี รุกฺขํ, หตฺถี สามิมุปาคมิ;

ตมารุยฺห ปลายนฺตํ, กุมาโร มนุพนฺธิ โส.

๓๙.

ปวิสิตฺวา วิหารํ โส, มหาเถร ฆรํคโต;

นิปชฺชเหฏฺา มฺจสฺส, กุมาโร ภาตุโนภยา.

๔๐.

ปสารยิ มหาเถโร, จีวรํ ตตฺถ มฺจเก;

ราชา อนุปทํ คนฺตฺวา, ‘‘กุหึ ติสฺโส’’ติ ปุจฺฉถ.

๔๑.

‘‘มฺเจ ตตฺถ มหาราช’’, อิติ เถโร อโวจ ตํ;

เหฏฺา มฺเจติ ชานิตฺวา, ตโต นิกฺขมฺม ภูปติ.

๔๒.

สมนฺตโต วิหารสฺส, รกฺขํ การยิ ตํ ปน;

ปฺจกมฺหิ นิปชฺเชตฺวา, ทตฺวา อุปริ จีวรํ.

๔๓.

มฺจปาเทสุ คณฺหิตฺวา, จตฺตาโร ทหรา ยตี;

มตภิกฺขุนิยาเมน, กุมารํ พหิ นีหรุํ.

๔๔.

นียมานนฺตุ ตํ ตฺวา, อิธ มาห มหีปติ;

‘‘ติสฺส ตฺวํ กุลเทวตานํ, สีเส หุตฺวาน นิยฺยาสิ.

๔๕.

พลกฺกาเรน คหณํ, กุลเทเวหิ นตฺถิ เม;

คุณํ ตฺวํ กุลเทวานํ, สเรยฺยาสิ กทาจิปิ’’.

๔๖.

ตโตเยว มหาคามํ, อคมาสิ มหีปติ;

อาณาเปสิ จ ตตฺเถว, มาตรํ มาตุคารโว.

๔๗.

[วสฺสานิ อฏฺสฏฺึโส, อฏฺา ธมฺมฏฺมานโส;

อฏฺสฏฺิวิหาเร จ, การาเปสิ มหีปติ.]

๔๘.

นิกฺขามิโต โส ภิกฺขูหิ, ติสฺโสราช สุโต ปน;

ทีฆวาปึ ตโตเยว, อคม’ฺตโร วิย.

๔๙.

กุมาโร โคธคตฺตสฺส, ติสฺสเถรสฺส อาห โส;

‘‘สาปราโธ อหํ ภนฺเต, ขมาเปสฺสามิ ภาตรํ.

๕๐.

เวยฺยาวจฺจกรา การํ, ติสฺสํ ปฺจสตานิ จ;

ภิกฺขุนมาทิยิตฺวา โส, เถโร ราช มุปาคมิ.

๕๑.

ราชปุตฺตํ เปตฺวาน, เถโร โสปาน มตฺถเก;

สสงฺโฆ ปาวิสิ สทฺโธ, นิสีทาวิย ภูมิโป.

๕๒.

อุปานยี ยาคุอาทึ, เถโร ปตฺตํ วิเธสิโส;

‘‘กินฺติ วุตฺโต’พฺรวิ ติสฺสํ, อาทาย อคตา’’อิติ.

๕๓.

‘‘กุหึ โจโร’’ติ วุตฺโต จ, ิตานํ นิเวทยิ;

วิหารเทวี คนฺตฺวาน, ฉาทิยาสิ ปุตฺตก.

๕๔.

ราชา’ห เถรํ ‘‘าโต โว,

ทาสภาโว อิทานิ โน;

สามเณรํ เปสเยถ,

ตุมฺเห เม สตฺตวสฺสิกํ.

๕๕.

ชนกฺขยํ วินาเยว, กลโห น ภเวยฺย โน;

ราชา สงฺฆสฺส โทเสโส, ภํเฆ ทณฺฑํ กริสฺสติ.

๕๖.

เหสฺสตา’คตกิจฺจา โว,

ยาคาทึ คณฺหาถาติ โส;

ทตฺวา ตํ ภิกฺขุสงฺฆสฺส,

ปกฺโกสิตฺวาน ภาตรํ.

๕๗.

ตตฺเถว สงฺฆมชฺฌมฺหิ, นิสินฺโน ภาตรา สห;

ภุฺชิตฺวา เอกโตเยว, ภิกฺขุ สงฺฆํ วิสชฺชยิ.

๕๘.

สสฺสกมฺมานิ กาเรตุํ, ติสฺสํ ตตฺเถว ปาหิณิ;

สยมฺปิ เภรึ จาเรตฺวา, สสฺสกมฺมานิ การยิ.

๕๙.

อิติ เวรมเนกวิกปฺปจิตํ,

สมยนฺติ พหุํ อปิ สปฺปุริสํ;

อิติ จินฺติย โกหิ นโร มติมา,

น ภเวยฺย ปเรสุ สุสนฺต มโนติ.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ทฺเวภาติกยุทฺธํ นาม

จตุวีสติโม ปริจฺเฉโท.

ปฺจวีสติม ปริจฺเฉท

ทุฏฺคามณิ วิชโย

.

ทุฏฺคามณิราชา’ถ, กตฺวาน ชนสงฺคหํ;

กุนฺเต ธาตุํ นิธาเปตฺวา, สโยคฺคพลวาหโน.

.

คนฺตฺวา ติสฺสมหารามํ, วนฺทิตฺวา สงฺฆมพฺรวิ;

‘‘ปารคงฺคํ คมิสฺสามิ, โชเตตุํ สาสนํ อหํ.

.

สกฺกาตุํ ภิกฺขโว เทถ, อมฺเหหิ สหคามิโน;

มงฺคลฺเจว รกฺขา จ, ภิกฺขูนํ ทสฺสนํ หิโน.

.

อทาสิ ทณฺฑกมฺมตฺถํ, สงฺโฆ ปฺจสตํ ยตี;

ภิกฺขุสงฺฆตมาทาย, ตโต นิกฺขมฺม ภูปติ.

.

โสธาเปตฺวาน มลเย, อิธาคมนมฺชสํ;

กณฺฑุลํ หตฺถิมารุยฺห, โยเธหิ ปริวาริโต.

.

มหตา พลกาเยน, ยุทฺธาย อภินิกฺขมิ;

มหาคาเมน สมฺพทฺธา, เสนาคา’คุตฺตหาลกํ.

.

มหิยงฺคณมาคมฺม, ฉตฺตํ ทมิฬมคฺคหี;

ฆาเตตฺวา ทมิเฬ ตตฺถ, อาคนฺตฺวา อมฺพติตฺถกํ.

.

คงฺคา ปริขาสมฺปนฺนํ, ติตฺถมฺพทมิฬํ ปน;

ยุชฺฌํ จตูหิ มา เสหิ, กตหตฺถํ มหพฺพลํ.

.

มาตรํ ทสฺสยิตฺวาน, เตน เลเสน อคฺคหิ;

ตโตโอรุยฺห ทมิเฬ, สตฺตราเช มหพฺพเล.

๑๐.

เอกาเหเนว คณฺหิตฺวา, เขมํ กตฺวา มหพฺพโล;

พลสฺสา’ทา ธนํ เตน, เขมาราโมติ วุจฺจติ.

๑๑.

มหาโกฏฺนฺตเร โสพฺเภ, โทโณ ควรมคฺคหี;

หาลโกเล อิสฺสริยํ, นาฬิโสพฺภมฺหิ นาฬิกํ.

๑๒.

ทีฆาภยคลฺลกมฺหิ, คณฺหิ ทีฆาภยมฺปิ จ;

กจฺฉิปิฏฺเ กปิสีสํ, จตุมาเสน อคฺคหิ.

๑๓.

โกฏนคเร โกฏฺจ, ตโต หาลวหาณกํ;

วหิฏฺเ วหิฏฺทมิฬํ, คามณิมฺหิ จ คามณึ.

๑๔.

กุมฺภคามมฺหิ กุมฺภฺจ, นนฺทิคามมฺหิ นนฺทิกํ;

คณฺหิ ขาณุํ ขาณุคาเม, ทฺเว ตุ ตมฺพุณฺณเม ปน.

๑๕.

มาตุลํ ภาคิเนยฺยฺจ, ตมฺพอุณฺณมนามเก;

ชมฺพุจคฺคหี โสโส จ, คาโม’หุ ตํ ตทวฺหโย.

๑๖.

‘‘อชานิตฺวา สกํเสนํ, ฆาเตนฺติ สชนา’’ อิติ;

สุตฺวาน สจฺจกิริยํ, อกรี ตตฺถ ภูปติ.

๑๗.

รชฺชสุขาย วายาโม, นายํ มม กทาจิปิ;

สมฺพุทฺธ สาสนสฺเสว, ปนาย อยํ มม.

๑๘.

เตน สจฺเจน เมเสนา-กาโยปคตภณฺฑิกํ;

ชาลวณฺณํว โหตูติ, ตํ ตเถวตทา อหุ.

๑๙.

คงฺคาตีรมฺหิ ทมิฬา, สพฺเพ ฆาติตเสสกา;

วิชิตํ นครํ นาม, สรณตฺถาย ปาวิสุํ.

๒๐.

ผาสุเก องฺคณาเน, ขนฺธาวารํ นิเวสยิ;

ตํ ขนฺธาวาร… ีติ, นาเมนา’โหสิ ปากฏํ.

๒๑.

วิชิตนครคาหตฺถํ, วีมํสนฺโต นราธิโป;

ทิสฺวา’ยนฺตํ นนฺทิมิตฺตํ, วิสชฺชาเปสิ กณฺฑุลํ.

๒๒.

คณฺหิตุํ อาคตํ หตฺถึ, นนฺทีมิตฺโต กเรหิตํ;

อุโภ ทนฺเต ปีฬยิตฺวา, อุกฺกุฏิกํ นิสีทยิ.

๒๓.

หตฺถินา นนฺทิมิตฺโต ตุ, ยสฺมา ยตฺถ อยุชฺฌิ โส;

ตสฺมา ตตฺถ ตโต คาโม, หตฺถิโปโรติ วุจฺจติ.

๒๔.

วีมํสิตฺวา อุโภ ราชา, วิชิตํ นครํ อคา;

โยธานํ ทกฺขิณทฺวาเร, สงฺคาโม อาสิ ภึสโน.

๒๕.

ปุรตฺถิมมฺหิ ทฺวารมฺหิ, โส เวฬุสุมโน ปน;

อเนก สงฺเข ทมิเฬ, อสฺสารุฬฺเห อฆาตยิ.

๒๖.

ทฺวารํ ถเกสุํ ทมิฬา, ราชา โยเธ วิสชฺชยิ;

กณฺณุโล นนฺทิมิตฺโต จ, สุรนิมิโล จ ทกฺขิเณ.

๒๗.

มหาโสโณ จ โคฏฺโ จ,

เถร ปุตฺโต จ เต ตโย;

ทฺวาเรสุ ตีสุ กมฺมานิ,

อิตเรสุ ตทา กรุํ.

๒๘.

นครํ ตํ ติปริขํ, อุจฺจปาการ โคปิตํ;

อโยกมฺมกตทฺวารํ, อรีหิ ทุปฺปธํสิยํ.

๒๙.

ชาณูหิ ตฺวา ทาาหิ, ภินฺทิตฺวาน สิลายุธา;

อิฏฺกา เจว หตฺถิ โส, อโยทฺวารมุปาคมิ.

๓๐.

โคปุรฏฺา ตุ ทมิฬา, ขิปึสุ วิวิธา’ยุเธ;

ปกฺกํ อโยคุฬฺเจว, กถิกฺจ สิเลสิกํ.

๓๑.

ปิฏฺึ ขิตฺเต สิเลสมฺหิ, ธูปายนฺเต’ถ กณฺฑุโล;

เวทนฏฺโฏ’ทกานํ, คนฺตฺวาน ตตฺถ โอคหี.

๓๒.

น อิทํ สุราปาณํ เต, อโยทฺวาร วิฆาฏนํ;

คจฺฉ ทฺวารํ วิฆาเฏหิ, อิจฺจาหโคฏฺยิมฺพโร.

๓๓.

โส มานํ ชนยิตฺวาน, โกฺจํ กตฺวา คชุตฺตโม;

อุทกา อุฏฺหิตฺวาน, ถเล อฏฺาสิ ทปฺปวา.

๓๔.

หตฺถิวชฺเช วิโยเชตฺวา, สิเลสํ โอสธํ อกา;

ราชา อารุยฺห หตฺถึ ตํ, กุมฺเภ ผุสิยปาณินา.

๓๕.

‘‘ลํกาทีปมฺหิ สกเล, รชฺชํ เต ตาต กณฺฑุล;

ทมฺมี’’ติ ตํ โตสยิตฺวา, โภเชตฺวา วรโภชนํ.

๓๖.

เวยิตฺวา สาฏเกน, การยิตฺวา สุวมฺมิตํ;

สตฺตคุณํ มาหิสจมฺมํ, พนฺเธตฺวา จมฺมปิฏฺิยํ.

๓๗.

ตสฺโส’ ปริเตลจมฺมํ, ทาเปตฺวา ตํ วิสชฺชยิ;

อสนีวิย คชฺชนฺโต, โส คเหตฺวา’ปทฺทเว สห.

๓๘.

ปทรํ วิชฺฌิ ทาาหิ, อุมฺมารํ ปทสา’หนิ;

สทฺธารพาหํ ตํ ทฺวารํ, ภูมิยํ สรวํ ปติ.

๓๙.

โคปุเร ทพฺพสมฺภารํ, ปตนฺตํ หตฺติปิฏฺิยํ;

พาหาหิ ปริหริตฺวาน, นนฺทีมิตฺโต ปวฏฺฏยิ.

๔๐.

ทิสฺวาน ตสฺส กิริยํ, กณฺฑุโล ตุฏฺมานโส;

ทาาปีนเวรํ ตํ, ฉฑฺเฒสิ ปมํ กตํ.

๔๑.

อตฺถโน ปิฏฺิโตเยว, ปเวสตฺถาย กณฺฑุโล;

นิวตฺติตฺวาน โอโลกิ, โยธํ ตตฺถ คชุตฺตโม.

๔๒.

‘‘หตฺถินากตมคฺเคน, นปฺปเวกฺขามหํ’’อิติ;

นนฺทีมิตฺโต วิจินฺเตตฺวา, ปาการํ หนิ พาหุนา.

๔๓.

โส อฏฺารสหตฺถุจฺโจ, ปติอฏฺุสโภ กิร;

โอโลกิ สุรนิมลํ, อนิจฺฉํ โสปิ ตํ ปถํ.

๔๔.

ลงฺฆยิตฺวาน ปาการํ,

นครพฺภนฺตเร ปติ;

ภินฺทิตฺวา ทฺวารเมเกกํ,

โคฏฺโ โสโณว ปาวิสิ.

๔๕.

หตฺตี คเหตฺวา รถจกฺกํ, มิตฺโต สกฏปฺชรํ;

นาฬิเกรตรุํ โคฏฺโ, นิมฺมโล ขคฺคมุตฺตมํ.

๔๖.

ตาลรุกฺขํ มหาโสโณ, เถรปุตฺโต มหาคทํ;

วิสุํ วิสุํ วีถิคตา, ทมิเฬ ตตฺถ จุณฺณยุํ.

๔๗.

วิชิตํ นครํ เภตฺวา, จตุมาเสน ขตฺติโย;

ตโถ คิริลกํ คนฺตฺวา, คิริยํ ทมิฬํ หนิ.

๔๘.

คนฺตฺวา มเหลนครํ, ติมหาปริขํ ตโต;

กทมฺพ ปุปฺผวลฺลีหิ, สมนฺตา ปริวาริตํ.

๔๙.

เอกทฺวารํ ทุปฺปเวสํ, จตุมาเส วสํ ตหึ;

คณฺหิ มเหลราชานํ, มนฺตยุทฺเธน ภูมิโป.

๕๐.

ตโต’นุราธนครํ, อาคจฺฉนฺโต มหีปติ;

ขนฺธาวารํ นิเวเสสิ, ปริโตกาสปพฺพตํ.

๕๑.

มาสมฺหิ เชฏฺมูลมฺหิ, ตฬากํ ตตฺถ การิย;

ชลํ กีฬิ ตหึ คาโม, โปโสนนครวฺหโย.

๕๒.

ตํ ยุทฺธายาคตํ สุตฺวา, ราชานํ ทุฏฺคามณึ;

อมจฺเจ สนฺนิปาเตตฺวา, เอฬาโร อาห ภูมิโป.

๕๓.

‘‘โส ราชา จ สยํโยโธ,

โยธา จสฺส มหูกิร;

อมจฺโจ กินฺนุ กาตพฺพํ,

กินฺติ มฺนฺติ โน อิเม.

๕๔.

ทีฆชตฺตุปฺปภุตโย, โยธา เอฬารราชิโน;

‘‘สุเว ยุทฺธํ กริสฺสามิ’’, อิติ เต นิจฺฉยํ กรุํ.

๕๕.

ทุฏฺคามณิราชาปิ, มนฺเตตฺวา มาตุยา สห;

ตสฺสา มเตน กาเรสิ, ทฺวตฺตึส พลโกฏฺเก.

๕๖.

ราชจฺฉตฺตธเร ตตฺถ, เปสิ ราชรูปเก;

อพฺภนฺตเร โกฏฺเก ตุ, สยํ อฏฺาสิ ภูปติ.

๕๗.

เอฬารราชา สนฺนทฺโธ, มหาปพฺพต หตฺถินํ;

อารุยฺห อคมา ตตฺถ, สโยคฺค พลวาหโน.

๕๘.

สงฺคาเม วตฺตมานมฺหิ, ทีฆชตฺตุ มหพฺพโล;

อาทาย ขคฺคผลกํ, ยุชฺฌมาโน ภยานโก.

๕๙.

หตฺเถ อฏฺรสุ’คฺคนฺตฺวา, นภํ ตํ ราชรูปกํ;

ฉินฺทิตฺวา อสินา ภินฺทิ, ปมํ พลโกฏฺกํ.

๖๐.

เอวํ เสเสปิ ภินฺทิตฺวา, มลโกฏฺเ มหพฺพโล;

ิตํ คามณิราเชน, พลโกฏฺมุปาคมิ.

๖๑.

โยโธ โส สุรนิมโล, คจฺฉนฺตํ ราชิโน’ปริ;

สาเวตฺวา อตฺตโน นามํ, ตมกฺโกสิ มหพฺพโล.

๖๒.

อิตโร ‘‘ตํ วธิสฺส’’นฺติ, กุทฺโธ อากาสมุคฺคมิ;

อิตโร โอตรนฺตสฺส, ผลกํ อุปนามยิ.

๖๓.

‘‘ฉินฺทา เมตํ สผลกํ’’, อิติ จินฺติย โส ปน;

ผลกํ หนิ ขคฺเคน, ตํ มุฺจิยิ’ ตโรสยิ.

๖๔.

กปฺเปนฺโต มุตฺตผลกํ, ทีฆชตฺตุ ตหึ ปติ;

อุฏฺาย สูรนิมิโล, ปติตํ สตฺติยา’หนิ.

๖๕.

สงฺขํ ธมิ ผุสฺสเทโว, เสนา ภิชฺชิตฺถ ทามิฬิ;

เอฬโรปิ นิวตฺติตฺถ, ฆาเตสุํ ทมิเฬ พหู.

๖๖.

ตตฺถ วาปิ ชลํ อาสิ, หตานํ โลหิตา วิลํ;

ตสฺมา กุลตฺถวา ปีติ, นามโต วิสฺสุตํ อหุ.

๖๗.

จราเปตฺวา ตหึ เภรึ, ทุฏฺคามณิ ภูปติ;

‘‘น หนิสฺสตุ เอฬารํ, มํมุฺจิย ปโร’’อิติ.

๖๘.

สนฺนทฺโธ สยมารุยฺห, สนฺนทฺธํ กณฺฑุลํ กรึ;

เอฬารํ อนุพนฺธนฺโต, ทกฺขิณทฺวารมาคมิ.

๖๙.

ปุรทกฺขิณทฺวารมฺหิ, อุโภ ยุชฺฌึสุ ภูมิปา;

โตมรํ ขิปิ เอฬาโร, คามณิ ตมวฺจยิ.

๗๐.

วิชฺฌาเปสิ จ ทนฺเตหิ, ตํ หตฺถึ สกหตฺถินา;

โตมรํ ขิปิ เอฬารํ, สหตฺถิ ตตฺถ โส ปติ.

๗๑.

ตโต วิชิตสงฺคาโม, สโยคฺคพลวาหโน;

ลํกํ เอกาตปตฺตํ โส, กตฺวาน ปาวิสิ ปุรํ.

๗๒.

ปุรมฺหิ เภรึ จาเรตฺวา, สมนฺตา โยชเน ชเน;

สนฺนิปาติย กาเรสิ, ปูชํ เอฬารราชิโน.

๗๓.

ตํ เทหปติตาเน, กูฏาคาเรน ฌาปยิ;

เจติยํ ตตฺถ กาเรสิ, ปริหารมทาสิ จ.

๗๔.

อชฺชาปิ ลํกาปติโน, ตํ ปเทสสมีปคา;

เตเนว ปริหาเรน, น วาทาเปนฺติ ตูริยํ.

๗๕.

เอวํ ทฺวตฺตึส ทมิฬ, ราชาโน ทุฏฺคามณิ;

คณฺหิตฺวา เอกจฺฉตฺเตน, ลํการชฺชมกาสิ โส.

๗๖.

วิชิเต นคเร ภินฺเน, โยโธ โส ทีฆชตฺตุโก;

เอฬารสฺส นิเวเทตฺวา, ภาคิเนยฺยสฺส โยธตํ.

๗๗.

ตสฺส หลฺลุก นามสฺส, ภาคิเนยฺยสฺส อตฺตโน;

เปสยี จาคมตฺถาย, ตสฺส สุตฺวาน หลฺลุโก.

๗๘.

เอฬารทฑฺฒทิวสา, สตฺตเม ทิวเส อิธ;

ปุริสานํ สหสฺเสหิ, สฏฺิยา สห โอตริ.

๗๙.

โอติณฺโณ โส สุณิตฺวาปิ, ปตนํ ตสฺส ราชิโน;

‘‘ยุชฺฌิสฺสามี’’ติ ลชฺชาย, มหาติตฺถํ อิธาคมา.

๘๐.

ขนฺธาวารํ นิเวเสสิ, คาเม โกฬมฺพหาลเก;

ราชา ตสฺสา’คมํ สุตฺวา, ยุทฺธาย อภินิกฺขมิ.

๘๑.

ยุทฺธสนฺนห สนฺนทฺโธ, หตฺถิมารุยฺห กณฺฑุลํ;

หตฺถสฺส รถโย เธหิ, ปนฺตีหิ จ อนุนโก.

๘๒.

อุมฺมาทผุสฺโส เทโว โส, ทีเป อคฺคธนุคฺคโห;

ทสฑฺฒายุธสนทฺโธ, เสสโยธา จ อนฺวคุํ.

๘๓.

ปวตฺเต ตุมูเล ยุทฺเธ, สนฺนทฺโธ ภลฺลุโก ตหึ;

ราชาภิมุข มายาสิ, นาคราชา ตุ กณฺฑุโล.

๘๔.

ตํ เวคมนฺทิภาวตฺถํ, ปจฺโจสกฺกิ สนึ สนึ;

เสนาปิ สทฺธึ เตเนว, ปจฺโจสกฺกิ สนึ สนึ.

๘๕.

ราชาห ‘‘ปุพฺเพ ยุทฺเธสุ, อฏฺวีสติยา อยํ;

น ปจฺโจสกฺกิ กึ เอตํ, ผุสฺสเทวา’’ติ อาห โส.

๘๖.

ชโย โน ปรโม เทว, ชยภูมิ มยํ คโช;

ปจฺโจสกฺกติ เปกฺขนฺโต, ชยานมฺหิ สฺสติ.

๘๗.

นาโค’ถ ปจฺโจสกฺกิตฺวา, ผุสฺสเทวสฺส ปสฺสโต;

มหาวิหารสีมนฺเต, อฏฺาสิ สุปฺปติฏฺิโต.

๘๘.

ตตฺรฏฺิโต นาคราชา, ภลฺลุโก ทมิโฬ ตหึ;

ราชาภิมุขมาคนฺตฺวา, อุปฺปณฺเฑสิ มหีปติ.

๘๙.

มุขํ ปิธาย ขคฺเคน, ราชา อกฺโกสิ ตํ ปน;

‘‘รฺโ มุขมฺหิ ปาเตมิ’’, อิติ กณฺฑฺจ โส ขิปิ.

๙๐.

อาหจฺจ โส ขคฺคตลํ, กณฺโฑ ปปติ ภูมิยํ;

‘‘มุเข วิทฺโธ’’ติ สฺาย, อุกฺกฏฺึ ภลฺลุโก อกา.

๙๑.

รฺโ ปจฺฉา นิสินฺโน โภ, ผุสฺสเทโว มหพฺพโล;

กณฺฑ ขิปิมุเข ตสฺส, ฆฏฺเฏนฺโต ราชกุณฺฑลํ.

๙๒.

ราชานํ ปาทโต กตฺวา, ปตมานสฺส ตสฺส ตุ;

ขิปิตฺวา อปรํ กณฺฑํ, วิชฺฌิตฺวา ตสฺส ชณฺฑุกํ.

๙๓.

ราชานํ สีสโต กตฺวา, ปาเตสี ลหุหตฺถโก;

ภลฺลุเก ปติเต ตสฺมึ, ชยนาโท ปวตฺตถ.

๙๔.

ผุสฺสเทโว ตหึเยว, าเปตุํ โทส มตฺตโน;

กณฺฑวลฺลึ สกํ เฉตฺวา, ปสตํ โลหิตํ สยํ.

๙๕.

รธฺา ทสฺเสสิ ตํ ทิสฺวา, ราชา ตํ ปุจฺฉิ‘‘กึ’’อิติ;

ราช ทณฺโฑ กโต เมติ, โส อโวจ มหีปติ.

๙๖.

โกโธ โทโสติ วุตฺโตว,

อาห กุณฺฑล ฆฏฺฏนํ;

อโทสํ โทสมฺาย,

กิเมตํ กริ ภาติก.

๙๗.

อิติ วตฺวา มหาราชา, กตฺุ อิธ มาห จ;

‘‘กณฺฑานุจฺฉวิโก ตุยฺหํ, สกฺกาโร เหสฺสเต มหา.

๙๘.

ฆาเตตฺวา ทมิเฬ สพฺเพ, ราชา ลทฺธชโย กโต;

ปาสาท ตลมารุยฺห, สีหาสนคโต ตหึ.

๙๙.

นาฏกามจฺจ มชฺฌมฺหิ, ผุสฺสเทวสฺส ตํ สรํ;

อาณาเปตฺวา ปาเปตฺวา, ปุํเขน อุชุกํ ตเล.

๑๐๐.

กหาปเณหิ กณฺฑํ ตํ, อาสิตฺเต’ยุ ปรูปริ;

ฉาทาเปตฺวา ทาเปสิ, ผุสฺสเทวสฺส ตํ ขเณ.

๑๐๑.

นรินฺทปาสาทตเล, นรินฺโทถ อลงฺกเต;

สุคนฺธทีปุชฺชลิเต, นานาคนฺธสมายุเต.

๑๐๒.

นาฏก ชนโยเคน, อจฺฉราหิ จ ภูสิเต;

อนคฺฆตฺถรณตฺถิณฺเณ, มุทุเก สยเน สุเภ.

๑๐๓.

สยิโต สิริสมฺปตฺตึ, มหตึ อปิเปกฺขิย;

กตํ อกฺโขภิณิฆาตํ, สรนฺโต น สุขํ ลภิ.

๑๐๔.

ยิยงฺคุทีเป อรหนฺโต, ตฺวา ตํ ตสฺสตกฺกิตํ;

อฏฺา’รหนฺเต ปาเหสุํ, ตมสฺสาเสตุมิสฺสรํ.

๑๐๕.

อาคมฺม เต มชฺฌายาเม, ราช ทฺวารมฺหิ โอตรุํ;

นิเวทิ ตพฺภาคมนา, ปาสาท ตเลมารุหุํ.

๑๐๖.

วนฺทิตฺวา เต มหาราช, นิสีทาปิย อาสเน;

กตฺวา วิวิธสกฺการํ, ปุจฺฉิ อาคตการณํ.

๑๐๗.

ปิยงฺคุทีเป สงฺเฆน, เปสิตํ มนุชาธิป;

ตมสฺสา สยิตุํ อมฺเห, อิติ ราชา ปุนา’หเต.

๑๐๘.

‘‘กถํ นุ ภนฺเต อสฺสาโส, มม เหสฺสติ เยน เม;

อกฺโขภิณิมหาเสน, ฆาโต การาปิโต’’อิติ.

๑๐๙.

‘‘สคฺคมคฺคนฺตราโย จ, นตฺถิ เต เตน กมฺมุนา;

ทียฑฺฒมนุชา เจ’ตฺถ, ฆาติตา มนุชาธิป.

๑๑๐.

สรเณสุ ิโต เอโก, ปฺจสีเลปิ จา’ปโร;

มิจฺฉาทิฏฺิ จ ทุสฺสีโล, เสสา ปสุสมามตา.

๑๑๑.

โชตยิสฺสสิ เจว ตฺวํ, พหุธา พุทฺธสาสนํ;

มโนวิเลขํ ตสฺมา ตฺวํ, วิโนทย นริสฺสร.

๑๑๒.

อิติ วุตฺโต มหาราชา, เตหิ อสฺสาสมาคโต;

วนฺทิตฺวา เต วิสชฺเชตฺวา, สยิโต ปุน จินฺตยิ.

๑๑๓.

วินา สงฺเฆน อาหารํ, มาภุฺเชถ กทาจิปิ’’;

อิติ มาตาปิตา’หาเร, สปึสุ ทหเร’ วโน.

๑๑๔.

อทตฺวา ภิกฺขุสงฺฆสฺส, ภุตฺตํ อตฺถิ นุโข อิติ;

อทฺทส ปาตราสมฺหิ, เอกํ มริจวฏฺฏิกํ.

๑๑๕.

สงฺฆสฺส อฏฺเปตฺวาว ปริภุตฺตํ สตึ วินา;

ตทตฺถํ ทณฺฑกมฺมํ เม, กตฺตพฺพนฺติ จ จินฺตยิ.

๑๑๖.

เอเต เตเนกโกฏิ อิธ มนุชคเณ ฆาติเต จินฺตยิตฺวา,

กามานํ เหตุ เอตํ มนสิ จ กยิรา สาธุ อาทีนวํ ตํ;

สพฺเพสํ ฆาตนึ ตํ มนสิ จ กยิรา’ นิจฺจตํ สาธุ สาธุ,

เอวํ ทุกฺขา ปโมกฺขํ สุภคติ มหวา ปาปุเณยฺยา’จีเรนาติ.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ทุฏฺคามณิวิชโย นาม

ปฺจวีสติโม ปริจฺเฉโท.

ฉพฺพีสติม ปริจฺเฉท

มริจวฏฺฏิกวิหารมโห

.

เอกจฺฉตฺตํ กริตฺวาน, ลํการชฺชํ มหายโส;

นานนฺตรํ สํวิทหิ, โยธานํ โส ยถารหํ.

.

เถรปุตฺตาภโย โยโธ, ทิยฺยมานํ น อิจฺฉิตํ;

ปุจฺฉิโตว กิมตฺถนฺติ, ยุทฺธมตฺถีติ อพฺรวิ.

.

เอกรชฺเช กเต ยุทฺธํ, กินามตฺตีติ ปุจฺฉิโต;

ยุทฺธํ กิเลส โจเรหิ, กริสฺสามิ สุทุชฺชยํ.

.

อิจฺเจว มาห ตํ ราชา, ปุนปฺปุนํ นิเสธยิ;

ปุนปฺปุนํ โสยาจิตฺวา, รฺโนุฺาย ปพฺพชิ.

.

ปพฺพชิตฺวา จ กาเลน, อรหตฺตมปาปุณิ;

ปฺจขีณาสวสต-ปริวาเอรา อโหสิ จ.

.

ฉตฺตมงฺคล สตฺตาเห, คเต คตภโย’ ภโย;

ราชา กตา ภิเสโกว, มหตา วิภเวน โส.

.

ติสฺสวาปิ’มคา กีฬ-วิธินา สมลงฺก ตํ;

กีฬิตุํ อภิสิตฺตานํ, จาริตฺตฺจา นุรกฺขิตุํ.

.

รฺโ ปริจฺฉทํ สพฺพํ, อุปายนสตานิ จ;

มริจวฏฺฏิวิหารสฺส, านมฺหิ ปยึสุ จ.

.

ตตฺเถว ถูปานมฺหิ, สธาตุํ กุนฺตมุตฺตมํ;

เปสุํ กุนฺตธรกา, อุชุกํ ราชมานุสา.

๑๐.

สโหโรโธ มหาราชา, กีฬิตฺวา สลิเล ทิวา;

สายมาหํ คมิสฺสาม, กุนฺตํ วฑฺเฒถ โภ’’อิติ.

๑๑.

จาเลตุํ ตํ น สกฺขึสุ, กุนฺตํ ราชาธิการิกา;

คนฺธามาลาหิ ปูเชสุํ, ราชเสนาสมาคตา.

๑๒.

ราชา มหนฺตํ อจฺเฉรํ, ทิสฺวา ตํ หฏฺมานโส;

วิธาย ตตฺถ อารกฺขํ, ปวิสิตฺวา ปุรํ ตโต.

๑๓.

กุนฺตํ ปริกฺขิปาเปตฺวา, เจติยํ ตตฺถ การยิ;

ถูปํ ปริกฺขิปาเปตฺวา, วิหารฺจ อการยิ.

๑๔.

ตีหิ วสฺเสหิ นิาสิ, วิหาโร โส นริสฺสโร;

สงฺฆํ สสนฺนิปาเตสิ, วิหรมหาการณา.

๑๕.

ภิกฺขุนํ สตสหสฺสานิ, ตทา ภิกฺขุนิโย ปน;

นวุติ จ สหสฺสานิ, อภวึสุ สมาคตา.

๑๖.

ตสฺมึ สมาคเม สงฺฆํ, อิทมาก มหีปติ;

‘‘สงฺฆํ ภนฺเต วิสริตฺวา, ภุฺชึ มริจวฏฺฏิกํ.

๑๗.

หสฺเส’ตํ ทณฺฑกมฺมํ เม, ภวตูติ อการยิ;

สเจติยํ มริจวฏฺฏิ-วิหารํ สุมโนหรํ.

๑๘.

ปติคฺคณฺหาตุ ตํ สงฺโฆ, อิติ โส ทกฺขิโณทกํ;

ปาติตฺวา ภิกฺขุสงฺฆสฺส, วิหารํ สุมโน อทา.

๑๙.

วิหาเร ตํ สมนฺตาปิ, มหนฺตํ มณฺฑปํ สุภํ;

กาเรตฺวา ตตฺถ สงฺฆสฺส, มหาทานํ ปวตฺตยิ.

๒๐.

ปาเท ปติฏฺาเปตฺวาปิ,

ชเล อภยวาปิยา;

กโต โส มณฺฑโป อาสิ,

เสโส กาเส กถาวกา.

๒๑.

สตฺตาหํ อนฺนปานาทึ, ทตฺวาน มนุชาธิโป;

อทา สามณกํ สพฺพํ, ปริกฺขารํ มหารหํ.

๒๒.

อหุ สตสหสฺสคฺโฆ, ปริกฺขาโร ส อาทิโก;

อนฺเต สหสฺสคฺฆนโก, สพฺพ สงฺโฆ จ ตํลภิ.

๒๓.

ยุทฺเธ ทาเน จ สูเรน, สูรินา รตนตฺตเย;

ปสนฺนามลจิตฺเตน, สาสนุโชต นตฺถินา.

๒๔.

รฺา กตฺุนา เตน, ถูปการาปนาทิโต;

วิหาร มหนนฺตานิ, ปูเชตุํ รตนตฺตยํ.

๒๕.

ปริจฺจตฺตธนาเน’ตฺถ, อนคฺฆานิ วิมุฺจิย;

เสสานิ โหนฺติ เอกาย, อูนวีสติโกฏิโย.

๒๖.

โตคา ทสทฺธวิธ โทสวิทูสิตาปิ,

ปฺาวิเสส สหิเตหิ ชเนหิ ปตฺตา;

โหนฺเตว ปฺจคุณโยค คหิตสารํ,

อิจฺจสฺส สารคหเณ มติมายเตยฺยาติ.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

มริจวฏฺฏิกวิหารมโหนาม

ฉพฺพีสติโม ปริจฺเฉโท.

สตฺตวีสติม ปริจฺเฉท

โลหปาสาทมโห

.

ตโต ราชา วิจินฺเตสิ, วิสฺสุตํ สุสฺสุตํ สุตํ;

มหาปฺโ สทา ปุฺโ, ปฺาย กตนิจฺฉโย.

.

‘‘ทีปปฺปสาทโก เถโร, ราชิโน อยฺยกสฺส เม;

เอวํ กิราหนตฺตา เต, ทุฏฺคามณิภูปติ.

.

มหาปุฺโ มหาถูปํ, โสณฺณมาลึ มโนรมํ;

วีสํหตฺถสตํ อุจฺจํ, กาเรสฺสติ อนาคเต.

.

ปุโน อุโปสถาคารํ, นานารตนมณฺฑิตํ;

นวภูมํ กริตฺวาน, โลหปาสาท เมว จ.

.

อิติ จินฺติย ภูมินฺโท, ลิขิตฺเววํ ปาปิตํ;

เปกฺขาเปนฺโต ราชเคเห, ิตํ เอว กรณฺฑเก.

.

โสวณฺณปฏฺฏํ ลทฺธาน, เลขํ ตตฺถ อวาจยิ;

‘‘จตฺตาลีสสตํ วสฺสํ, อติกฺกมฺม อนาคเต.

.

กากวณฺณสุโต ทุฏฺ-คามณิมนุชาธิโป;

อิทฺจิทฺจ เอวฺจ, กาเรสฺสตี’’ติ วาจิตํ.

.

สุตฺวา หฏฺโ อุทาเนตฺวา, อปฺโปฏฺเสิ มหีปติ;

ตโต ปาโต’ว คนฺตฺวาน, มหาเมฆวนํ สุภํ.

.

สนฺนิปาตํ การยิตฺวา, ภิกฺขุสงฺฆสฺส อพฺรวิ;

‘‘วิมานตุลฺยํ ปาสาทํ, การยิสฺสามิ โว อหํ.

๑๐.

ทิพฺพํ วิมานํ เปเสตฺวา, ตทา เลขํ อทาถ เม’’;

ภิกฺขุสงฺโฆ วิสชฺเชสิ, อฏฺ ขีณาสเว ตหึ.

๑๑.

กสฺสปมุนิโน กาเล, อโสโก นาม พฺราหฺมโณ;

อฏฺ สลากภตฺตานิ, สงฺฆสฺส ปริณามิย.

๑๒.

ภรณึ นาม ทาสึ โส, ‘‘นิจฺจํ เทหี’’ติ อพฺรวิ;

ทตฺวา สา ตานิ สกฺกจฺจํ, ยาวชีวํ ตโต จุตา.

๑๓.

อากาสฏฺวิมานมฺหิ, นิพฺพตฺติรุจิเร สุเภ;

อจฺฉรานํ สหสฺเสน, สทา’สิ ปริวาริตา.

๑๔.

ตสฺสา รตนปาสาโท, ทฺวาทสโยชนุคฺคโต;

โยชนานํ ปริกฺเขโป, จตฺตาลีสฺจ อฏฺ จ.

๑๕.

กูฏาคารสหสฺเสน, มณฺฑิโต นวภูมิโก;

สหสฺสคพฺภสมฺปนฺโน, ราชมาโน จตุมฺมุโข.

๑๖.

สหสฺสสงฺขสํวุตฺติ, สีหปฺชร เนตฺตวา;

สกิงฺกณิกชาลาย, สชฺชิโต เวทิกาย จ.

๑๗.

อมฺพลฏฺิกปาสาโท, ตสฺส มชฺเฌ ิโต อหุ;

สนฺตมโต ทิสฺสมาโน, ปคฺคหิตธชากุโล.

๑๘.

ตาวตึสฺจ คจฺฉนฺตา, ทิสฺวา เถรํ ตเมว เต;

หิงฺคุเลน ตทา เลขํ, เลขยิตฺวา ปเฏ ตโต.

๑๙.

นิวตฺติตฺวาน อาคนฺตฺวา, ปฏํ สงฺฆสฺส ทสฺสยุํ;

สงฺโฆ ปฏํ คเหตฺวา ตํ, ปาเหสิ ราชสนฺติกํ.

๒๐.

ตํ ทิสฺวา สุมโน ราชา, อาคมฺมาราม มุตฺตมํ;

อาเลขตุลฺยํ กาเรสิ, โลหปาสาท มุตฺตมํ.

๒๑.

กมฺมารมฺภนกาเลว, จตุทฺวารมฺหิ โภควา;

อฏฺสตสหสฺสานิ, หิรฺานิ ปาปยิ.

๒๒.

ปุฏสหสฺส วตฺถานิ, ทฺวาเร ทฺวาเร ปาปยิ;

คุฬ เตลสกฺขรมธุ-ปุรา จาเนก จาฏิโย.

๒๓.

‘‘อมูลกกมฺม เมตฺถ, น กาตพฺพ’’นฺติ ภาสิย;

อคฺฆาเปตฺวา กตํ กมฺมํ, เตสํ มูลมทาปยิ.

๒๔.

หตฺถสตํ หตฺถสตํ, อาสิ เอเกก ปสฺสโต;

อุจฺจโต ตตฺตโกเยว, ปาสาโท หิ จตุมฺมุโข.

๒๕.

ตสฺมึ ปาสาท เสฏฺสฺมึ, อเหสุํ นวภูมิโย;

เอเกกิสฺสา ภูมิยา จ, กูฏาคารสตานิ จ.

๒๖.

กูฏาคารานิ สพฺพานิ, สชฺฌุนา ขจิตา น’ยุํ;

ปวาลเวทิกา เตสํ, นานารตน ภูสิตา.

๒๗.

นานารตน จิตฺตานิ, ตาสํ ปทุมกานิ จ;

สชฺฌกึกิณิกาปนฺติ-ปริกฺขิตฺตาว ตา อหุ.

๒๘.

สหสฺสํ ตตฺถ ปาสาโท, คพฺภา อาสุํ สุสงฺขตา;

นานารตน ขจิตา, สีหปฺชรเนตฺตวา.

๒๙.

นาริวาหนยานนฺตุ, สุตฺวา เวสฺสวณสฺส โส;

ตทา การมกาเรสิ, มชฺเฌ รตนมณฺฑปํ.

๓๐.

สีหพฺยคฺฆาทิรูเปหิ, เทวตา รูปเกหิ จ;

อหุ รตนมโยเห’ส, ถมฺเภหิ จ วิภูสิโต.

๓๑.

มุตฺตาชาลปริกฺเขโป, มณฺฑปนฺเต สมนฺตโต;

ปวาลเวทิกา เจตฺถ, ปุพฺเพ วุตฺตวิธา อหุ.

๓๒.

สตฺตรตน จิตฺตสฺส, เวมชฺเฌ มณฺฑปสฺส ตุ;

รุจิโร ทนฺตปลฺลงฺโก, รมฺโม ผลิกสนฺถโร.

๓๓.

ทนฺตมยาปสฺสเย’ตฺถ, สุวณฺณมย สูริโย;

สชฺฌุมเย จนฺทิมา จ, ตารา จ มุตฺตกา มยา.

๓๔.

นานารตน ปทุมานิ, ตตฺถ ตตฺถ ยถารหํ;

ชาตกานิ จ ตตฺเถว, อาสุํ โสณฺณลตนฺตเร.

๓๕.

มหคฺฆปจฺจตฺถรเณ, ปลฺลงฺเก’ติ มโนรเม;

มโนหรา’สิฏฺปิตา, รุจิรํ ทนฺตพีชนี.

๓๖.

ปวาลปาทุกา ตตฺถ, ผลิกมฺหิ ปติฏฺิตา;

เสตจฺฉตฺตํ สชฺฌุทณฺฑํ, ปลฺลงฺโก’ปริโสภถ.

๓๗.

สตฺตรตน มยาเนตฺถ, อฏฺมงฺคลิกานิ จ;

จตุปฺปทานํ ปนฺตี จ, มณิมุตฺตนฺตรา อหุํ.

๓๘.

รชตานฺจ ฆณฺฏานํ, ปนฺตี ภตฺตนฺตลมฺพิตา;

ปาสาทฉตฺตปลฺลงฺก-มณฺฑปา’สุํ อนคฺฆิกา.

๓๙.

มหคฺฆ ปฺปาเปสิ, มฺจปีํ ยถารหํ;

ตเถว ภูมตฺถรณํ, กมฺพลฺจ มหารหํ.

๔๐.

อาจาม กุมฺภิโสวณฺณา, อุลุงฺโก จ อหุ ตหึ;

ปาสาท ปริโภเคสุ, เสเสสุ จ กถา’ วกา.

๔๑.

จารุปาการ ปริวาโร,

โส จตุทฺวารโกฏฺโก;

ปาสาโท’ลงฺกโต โสภิ,

ตาวตึส สภา วิย.

๔๒.

ตมฺพ โลหิฏฺกาเห’โส,

ปาสาโท ฉาทิโต อหุ;

โลห ปาสาท โวหาโร,

เตน ตสฺส อชายถ.

๔๓.

นฏฺิเต โลหปาสาเท, โส สงฺฆํ สนฺนิปาตยิ;

ราชา สงฺโฆ สนฺนิปติ, มริจวฏฺฏิมเห วิย.

๔๔.

ปุถุชฺชนา’ว อฏฺํสุ, ภิกฺขู ปมภูมิยํ;

เตปิฏกา ทุติยาย, โสตาปนฺนาทโย ปน.

๔๕.

เอเก เกเยว อฏฺํสุ, ตติยาทีสุ ภูมิสุ;

อรหนฺโต จ อฏฺํสุ, อุทฺธํ จตูสุ ภูมิสุ.

๔๖.

สงฺฆสฺส ทตฺวา ปาสาทํ, ทกฺขิณมฺพุปุรสฺสรํ;

ราชา’ทตฺถ มหาทานํ, สตฺตาหํ ปุพฺพกํ ปิย.

๔๗.

ปาสาท มหจตฺตานิ, มหาจาเคน ราชินา;

อนคฺฆานิ เปตฺวาน, อเหสุํ ตึสโกฏิโย.

๔๘.

นิสฺสาเร ธนนิจเย วิเสสสารํ,

เย ทานํ ปริคณยนฺติ สาธุปฺา;

เต ทานํ วิปุลมเปต จิตฺตสงฺคา,

สตฺตานํ หิตปรมา ททนฺติ เอวํติ.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

โลกหปาสาทมโห นาม

สตฺตวีสติโม ปริจฺเฉโท.

อฏฺวีสติม ปริจฺเฉท

มหา ถูปสาธน ลาโภ

.

ตโต สตสหสฺสํ โส, วิสฺสชฺเชตฺวา มหีปติ;

การาเปสิ มหาโพธิ-ปูชํ สุฬารมุตฺตมํ.

.

ตโต ปุรํ ปวิสินฺโต, ถูปาเน นิเวสิตํ;

ปสฺสิตฺวาน สีลายูปํ, สริตฺวา ปุพฺพกํ สุตึ.

.

‘‘กาเรสฺสามิ มหาถูปํ’’, อิติ หฏฺโ มหาตลํ;

อารุยฺห รตฺตึ ภุฺชิตฺวา, สยิโต อิติ จินฺตยิ.

.

‘‘ทมิเฬ มทฺทมาเนน, โลโก’ยํ ปีฬิโต มยา;

น สกฺกา พลิมุทฺธตฺตุํ, ตํ วชฺชิย พลึ อหํ.

.

การยนฺโต มหาถูปํ, กตํ ธมฺเมน อิฏฺิกา;

อุปฺปาเทสฺสามิ ‘‘อิจฺเจวํ, จินฺตยนฺตสฺส จินฺติตํ.

.

ฉตฺตมฺหิ เทวตาชานี, ตโต โกลาหลํ อหุ;

เทเวสุ ตฺวา ตํ สกฺโก, วิสฺสกมฺมาน มพฺรวิ.

.

‘‘อิฏฺกตฺตํ เจติยสฺส, ราชา จินฺเตสิ คามณิ;

คนฺตฺวา ปุรา โยชนมฺหิ, คมฺภีร นที ยนฺติเก.

.

มาเปหิ อิฏฺิกา ตตฺตํ’, อิติ สกฺเก น ภาสิโต;

วิสฺสกมฺโม อิธาคมฺม, มาเปสิ ตตฺถ อิฏฺิกา.

.

ปภาเต ลุทฺทโก ตตฺถ, สุนเขหิ วนํ อคา;

โวธารูเปน ทสฺเสสิ, ลุทฺทกํ ภุมฺมเทวตา.

๑๐.

ลุทฺทโก ตํ’นุพนฺธนฺโต, คนฺตฺวา ทิสฺวาน อิฏฺกา;

อนฺตรหิตาย โคธาย, อิติ จิธนฺตสิ โส ตหึ.

๑๑.

‘‘กาเรตุ กาโม กิร โน, มหาถูปํ มหีปติ;

อุปายนมิทํ ตสฺสํ’, อิติ คนฺตฺวา นิเวทยิ.

๑๒.

ตสฺส ตํ วจนํ สุตฺวา, ปิยํ ชนหิ ตปฺปิโย;

ราชา กาเรสิ สกฺการํ, มหนฺตํ ตุฏฺมานโส.

๑๓.

ปุราปุพฺพุตฺตเร เทเส, โยชนตฺตย มตฺถเก;

อาจาร วิฏฺิคามมฺหิ, โสฬสกรีเส กเล.

๑๔.

โสวณฺณ พีชานุ’ฏฺึสุ, วิวิธานิ ปมาณโต;

วิทตฺถุกฺกฏฺ มาณานิ, องฺคุลิมาณา นิเหโต.

๑๕.

สุวณฺณ ปุณฺณํ ตํ ภูมึ, ทิสฺวา สงฺคามวาสิกา;

สุวณฺณ ปาหึ อาทาย, คนฺตฺวา รฺโ นิเวทยุํ.

๑๖.

ปุราปาจิน ปสฺสมฺหิ, สตฺต โยชน มตฺถเก;

คงฺคาปาเร ตมฺพปิฏฺเ, ตมฺพโลหํ สมุฏฺหิ.

๑๗.

ตงฺคามิกา ตมฺพโลห-พีชมาทาย ปาติยา;

ราชาน มุปสงฺกมฺม, ตมตฺถฺจ นิเวทยุํ.

๑๘.

ปุพฺพทกฺขิณเทสมฺหิ, ปุรโต จตุโยชเน;

สุมน วาปิ คามมฺหิ, อุฏฺหึสุ มณีพหู.

๑๙.

อุปล กุรุวินฺเทหิ, มิสฺสกาเนว คามิกา;

อาทาย ปาติยาเอว, คนฺตฺวา รฺโ นิเวทยุํ.

๒๐.

ปุรโต ทกฺขิเณ ปสฺเส, อฏฺโยชนมตฺถเก;

อมฺพฏฺ โกลเลณมฺหิ, รชตํ อุปปชฺชถ.

๒๑.

นคเร วาณิโช เอโก, อาทาย สกเฏ พหู;

มลยา สิงฺคีเวราทึ, อาเนตุํ มลยํ คโต.

๒๒.

เลณสฺส อวิทูรมฺหิ, สกฏานิฏฺ ปาปิย;

ปโตทาทารุนิจฺฉนฺโต, อารุฬฺโห ตํ มหีธรํ.

๒๓.

จาฏิปฺปมาณ ตํ ตตฺถ, ปกฺกภาเรน นามิ ตํ;

ทิสฺวา ปน สลฏฺิฺจ, ปาสาณฏฺฺจ ตํ ผลํ.

๒๔.

วณฺเฏ ตํ วาสิยา เฉตฺวา, ทสฺสาม’คฺคนฺติ จินฺติย;

กาลํ โฆเสสิ สทฺธาย, จตฺตาโร’นาสวาคมุํ.

๒๕.

หฏฺโ โส เต’ภิวาเทตฺวา, นิสีทาปิย สาทโร;

วาสิยา วณฺฏสามนฺตา, ตจํ เฉตฺวา อปสฺสยํ.

๒๖.

มุฺชิตฺวา’วาฏ ปุณฺณํ ตํ, ยูสํ ปตฺเตหี อาทิย;

จตฺตาโร ยูส ปูเรเต, ปตฺเต เตสมทาสิโส.

๒๗.

เต ตํ คเหตฺวา ปกฺกามุํ,

กาลํ โฆเสสิ โส ปุน;

อฺเ ขิณาสวา เถรา,

จตฺตาโร ตตฺถ อาคมุํ.

๒๘.

เตสํ ปตฺเต คเหตฺวา โส, ปตฺตามิฺชหิ ปูริย;

อทาสิ เตสํ ปกฺกามุํ, ตโย เอโก นปกฺกมิ.

๒๙.

รชตํ ตสฺส ทสฺเสตุํ, โอโรหิตฺวา ตโต หิ โส;

นิสชฺช เลณาสนฺนมฺหิ, ตามิฺชา ปริภุฺชถ.

๓๐.

เสสามิฺชา วาณิโช’ปิ, ภุฺชิตฺวา ยาวทตฺถกํ;

ภณฺฑิกาย คเหตฺวาน, เสสเถรปทานุโค.

๓๑.

อฺชสา อิมินา ตฺวมฺปิ, คจฺฉ ทานี อุปาสก;

คนฺตฺวาน เถรํ ปสฺสิตฺวา, เวยฺยาวจฺจ มหาสิ จ.

๓๒.

เถโร จ เลณทฺวาเรน, ตสฺส มคฺค อมาปยิ;

เถรํ วนฺทิย โส เตน, คจฺฉนฺโต เลณมทฺทส.

๓๓.

เลณ ทฺวารมฺหิ ตฺวาน, ปสฺสิตฺวา รชตมฺปิ โส;

วาสิยา อาหนิตฺวาน, รชตติ วิชานิย.

๓๔.

คเหตฺเวกํ สชฺฌุปิณฺฑํ, คนฺตฺวาน สกฏนฺติกํ;

สกฏานิ ปาเปตฺวา, สชฺฌุปิณฺฑํ ตมาทิย.

๓๕.

ลหุํ อนุราธ ปุรํ, อาคมฺม วรวาณิโช;

ทสฺเสตฺวา รชตํ รฺโ, ตมตฺถมฺปิ นิเวทยิ.

๓๖.

ปุรโต ปจฺฉิเม ปสฺเส, ปฺจโยชน มตฺถเก;

อุรุเวลปฏฺฏเน มุตฺตา, มหามลก มตฺติโย.

๓๗.

ปวาลนฺตริกา สทฺธึ, สมุทฺทาถลโมกฺกมุํ;

เกวฏฺฏา ตา สเมกฺขิตฺวา, ราสึ กตฺวาน เอกโต.

๓๘.

ปาติยา อานยิตฺวาน, มุตฺตา สห ปวาลกา;

ราชาน มุปสงฺกมฺม, ตมตฺถมฺปิ นิเวทยุํ.

๓๙.

ปุรโต อุตฺตเร ปสฺเส, สตฺต โยชน มตฺถเก;

เปฬิวาปิก คามสฺส, วาปิปกฺขนฺตกนฺทเร.

๔๐.

ชายึสุ วาลุกาปิฏฺเ, จตฺตาโร อุตฺตมา มณี;

นีสท โปตปฺปมาณา, อุมฺมาปุปฺผนิภาสุภา.

๔๑.

เต ทิสฺวา สุนโข ลุทฺโท, อคนฺตฺวา ราชสนฺติกํ;

‘‘เอวรูปา มณีทิฏฺโ, มยา’’อิติ นิเวทยิ.

๔๒.

อิฏฺกาทีนิ เอตานิ มหาปุฺโ มหามติ;

มหาถูปตฺถมุปฺปนฺนา-น’สฺโสสิ ตทเหว โส.

๔๓.

ยถานุรูปํ สกฺการํ, เตสํ กตฺวา สุมานโต;

เอเต วา รกฺขเก กตฺวา, สพฺพานิ อาหราปยิ.

๔๔.

เขทมฺปิ กายชมสยฺหมจินฺตยิตฺวา,

ปุฺํ ปสนฺนมนโส ปจิต หิ เอวํ;

สาเธติ สาธน สตานิ สุขา กรานิ,

ตสฺมา ปสนฺนมนโส’ว กเรยฺย ปุฺนฺติ.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

มหาถูปสาธนลาโภ นาม

อฏฺวีสติโม ปริจฺเฉโท.

เอกูนตึสติม ปริจฺเฉท

ถูปารมฺโภ

.

เอวํ สมตฺเต สมฺภาเร, เวสาขปุณฺณมาสียํ;

ปตฺเต วิสาขนกฺขตฺเต, มหาถูปตฺถมารภิ.

.

หาเรตฺวาน ตหึ ถูปํ, ถูปานมขาณยิ;

สตฺถหตฺโถ มหีปาโล, ถิรี กาตุํ มเนกธา.

.

โยเธหิ อาหราเปตฺวา, คุฬปาสาณเก ตหึ;

กูเฏหิ อาหนาเปตฺวา, ปาสาเณ จุณฺณิเต อถ.

.

จมฺมวนทฺธ ปาเทหิ, มหาหตฺถีหิ มทฺทยิ;

ภูมิยา ถิรีภาวตฺถํ, อตฺถานตฺถวิจกฺขโณ.

.

อากาส คงฺคาปติต-ฏฺาเน สตตตินฺตเก;

มตฺติกา สุขุมา ตตฺถ, สมนฺตา ตึ สโยชเน.

.

นวนีต มตฺติกา’เตสา, สุขุมตฺตา ปปุจฺจติ;

ขีณาสวา สามเณรา, มตฺติกา อาหรุํ ตโต.

.

มตฺติกา อตฺถราเปสิ, ตตฺถ ปาสาณโกฏฺฏิเม;

อิฏฺกา อตฺถราเปสิ, มตฺติโก ปริอิสฺสโร.

.

ตสฺโส ปริขรสุธํ, กุรุวินฺทํ ตโตปริ;

ตสฺโส ปริอโยชาลํ, มรุมฺพนฺตุ ตโตปรํ.

.

อาหฏํ สามเณเรหิ, หิมวนฺตา สุคนฺธกํ;

สนฺถราเปสิ ภูมินฺโท, ผฬิกนฺตุ ตโตปริ.

๑๐.

สีลาโย สนฺถราเปสิจฺฉ ผฬิกสนฺถโร ปริ;

สพฺพตฺถ มตฺติกากิจฺเจ, นวนีตวฺหยา อหุ.

๑๑.

นิยฺยาเสน กปิฏฺสฺส, สนฺนิเตน รโสทเก;

อฏฺงฺคุลํ พหลเอตา, โลหปฏฺฏํ สีโลปริ.

๑๒.

มโนสิลายติลเต-ลสนฺนิตาย ตโต ปริ;

สตฺตงฺคุลํ สชฺชุปฏฺฏํ, สนฺถเรสิ รเถสโภ.

๑๓.

มหาถูป ปติฏฺาน-าเน เอวํ มหีปติ;

กาเรตฺวา ปริกมฺมานิ, วิปฺปสนฺเนน เจตสา.

๑๔.

อาสฬฺหี สุกฺกปกฺขสฺส, ทิวสมฺหิ จตุทฺทเส;

กาเรตฺวา ภิกฺขุสงฺฆสฺส, สนฺนิปาตมิทํ วทิ.

๑๕.

มหาเจติย มตฺถาย, ภทนฺตามงฺคลิฏฺกํ;

ปติฏฺาเปสฺสํ สฺเว เอตฺถ, สพฺโพ สงฺโฆ สเมตุโน.

๑๖.

พุทฺธ ปูชา ปโยเคน, มหาชนหีตตฺถิโก;

‘‘มหาชโน’ โปสถิโก, คนฺธมาลาทิคณฺหิย.

๑๗.

มหาถูป ปติฏฺาน-านํ ยาตุ สุเว’’อิติ;

เจติย าน ภูสาย, อมจฺเจ จ นิโยชยิ.

๑๘.

อาณาปิตา นรินฺเทน, มุนิโน ปิยคารวา;

อเนเกหิ ปกาเรหิ, เต ตํ านมลงฺกรุํ.

๑๙.

นครํ สกลฺเจว, มคฺคฺเจว อิธาคตํ;

อเนเกหิ ปกาเรหิ, อลงฺการยิ ภูปติ.

๒๐.

ปภาเต จ จตุทฺวาเร, นครสฺส ปาปยิ;

นหาปิเต นหาปเก จ, อปฺปเก จ พหูตถา.

๒๑.

วตฺถานิ คนฺธมาลา จ, อนฺนานิ มธุรานิ จ;

มหาชนตฺถํ ภูมินฺโท, มหาชนหิเต รโต.

๒๒.

ปฏิยตฺตานิ เอตานิ, สาทิยิตฺวา ยถารุจิ;

โปราชานปทาเจว ถูปานมุปาคมุํ.

๒๓.

สุมณฺฑิเตหิ เนเกหิ, านนฺตร วิธานโต;

อารกฺขิโต อมจฺเจหิ, ยถาานํ มหีปติ.

๒๔.

สุมณฺฑิตาหิ เนกาหิ, เทวกฺูปมาหิ จ;

นาฏกีหิ ปริพฺพุฬฺโห, สุมณฺฑิต ปสฺสาธิโต.

๒๕.

จตฺตาลีส สหสฺเสหิ, นเรหิ ปริวาริโต;

นานา ตูริย สงฺฆุฏฺโ, เทวราช วิลาสวา.

๒๖.

มหาถูป ปติฏฺานํ, านาาน วิจกฺขโณ;

อปรณฺเห อุปาคฺฉิ, นนฺทยนฺโต มหาชนํ.

๒๗.

อฏฺุตฺตรสหสฺสํ โส, สาฏกานิฏฺปาปิย;

ปุฏพทฺธานิ มชฺฌมฺหิ, จตุปสฺเส ตโต ปน.

๒๘.

วตฺถานิ ราสีํกาเรสิ, อเนกานิ มหีปติ;

มธุสปฺปิ คุฬาทีหิ จ, มงฺคลตฺถํ ปาปยิ.

๒๙.

นานาเทเสหิปา’คฺฉุํ, พหโว ภิกฺขโว อิธ;

อิธ ทีปฏฺสงฺฆสฺส, กา กถาว อิธาคเม.

๓๐.

เถโร’ สีติ สหสฺสานิ, ภิกฺขู อาทาย อาคมา;

ราชคหสฺส สามนฺตา, อินฺทคุตฺโต มหาคณี.

๓๑.

สหสฺสานิ’สิปตนา, ภิกฺขูนํ ทฺวาทสา’ทิย;

ธมฺมเสโน มหาเถโร, เจติยานมาคมา.

๓๒.

สฏฺิภิกฺขุสหสฺสานิ, อาทาย อิธมาคมา;

ปียทสฺสี มหาเถโร, เชตาราม วิหารโต.

๓๓.

เวสาลี มหาวนโต, เถโรรุ พุทฺธรกฺขิโต;

อฏฺารส สหสฺสานิ, ภิกฺขู อาทาย อาคมา.

๓๔.

โกสมฺพี โฆสิตารามา, เถโรรุ ธมฺมรกฺขิโต;

ตึสภิกฺขุสหสฺสานิ, อาทาย อิธ อาคมา.

๓๕.

อาทายุชฺเชนียํ เถโร, ทกฺขิณ คิริโต ยติ;

จตฺตารีส สหสฺสานิ, อโครุ สงฺฆรกฺขิโต.

๓๖.

ภิกฺขูนํ สตสหสฺสํ, สฏฺสหสฺสานิ จา’ทิย;

ปุปฺผปุเร’โสกรามา, เถโร มิตฺติณฺณ นามโก.

๓๗.

ทุเว สตสหสฺสานิ, สหสฺสานิ อสีติ จ;

ภิกฺขู คเหตฺวานุ’ตฺติณฺโณ, เถโร กสฺมิรมณฺฑลา.

๓๘.

จตฺตารีสต สหสฺสานิ, สหสฺสานิ จ สฏฺิ จ;

ภิกฺขู ปลฺลวโภคมฺหา, มหาเทโว มหามตี.

๓๙.

โยนนครา’ลสนฺทาโส, โยน มหาธมฺมรกฺขิโต;

เถโร ตึส สหสฺสานิ, ภิกฺขู อาทาย อาคมา.

๔๐.

วฺฌาฏวิวตฺตนิยา, เสนาสนา ตุ อุตฺตโร;

เถโร สฏฺิสหสฺสานิ, ภิกฺขู อาทาย อาคมา.

๔๑.

จิตฺตคุตฺโต มหาเถโร, โพธิมณฺฑวิหารโต;

ตึส ภิกฺขุสหสฺสานิ, อาทิยิตฺวา อิธาคมา.

๔๒.

จนฺทคุตฺโต มหาเถโร, วนวาสปเทสโต;

อาคาสีติ สหสฺสานิ, อาทิยิตฺวา ยตี อิธ.

๔๓.

สูริยคุตฺโตมหาเถโร, เกลาสมฺหา วิหารโต;

ฉนฺนวุติ สหสฺสานิ, ภิกฺขูอาทาย อาคมา.

๔๔.

ภิกฺขูนํ ทีปวาสินํ, อาคตานฺจ สพฺพโส;

คณนาย ปริจฺเฉโท, โปราเณหิ น ภาสิโต.

๔๕.

สมาคตานํ สพฺเพสํ, ภิกฺขุนํ ตํ สมาคเม;

วุตฺตา ขีณาสวาเยว, เต ฉนฺนวุติโกฏิโย.

๔๖.

เต มหาเจติยานํ, ปริวาเรตฺวา ยถารหํ;

มชฺเฌ เปตฺวา โอกาสํ, รฺโ อฏฺํสุ ภิกฺขโว.

๔๗.

ปวิสิตฺวา ตหึ ราชา, ภิกฺขุสงฺฆํ ตถา ิตํ;

ทิสฺวา ปสนฺนจิตฺเตน, วนฺทิตฺวา หฏฺมานโส.

๔๘.

คนฺธมาลาหิ ปูเชตฺวา, กตฺวาน ติปทกฺขิณํ;

มชฺเฌ ปุณฺณฆฏานํ, ปวิสิตฺวา สมงฺคลํ.

๔๙.

สุวณฺณขีเล ปฏิมุกฺกํ, ปริพฺภมนทณฺฑกํ;

ราชเตน กตํ สุทฺธํ, สุทฺธปีติ พโลทโย.

๕๐.

คาหยิตฺวา อมจฺเจน, มณฺฑิเตน สุชาตินา;

อภิมงฺคลภูเตน, ภูตภูติปรายโณ.

๕๑.

มหนฺตํ เจติยาวฏฺฏํ, กาเรตุํ กตนิจฺฉโย;

ภมาปยิตุ มารทฺโธ, ปริกมฺมิต ภูมิยํ.

๕๒.

สิทฺธตฺโถ นาม นาเมน, มหาเถโร มหิทฺธิโก;

ตถากโรนฺตํ ราชานํ, ทีฆทสฺสี นิวารยิ.

๕๓.

‘‘เอวํ มหนฺตํ ถูปฺจ, อยํ ราชา’รภิสฺสติ;

ถูเป อนิฏฺิเตเยว, มรณํ อสฺส เหสฺสติ.

๕๔.

ภวิสฺสติ มหนฺโต จ, ถูโปทุปฺปฏิสงฺขโร;

อิติ โส นาคตํ ปสฺสํ, มหนฺตตฺตํ นิวารยิ.

๕๕.

สงฺฆสฺส จ อนุฺาย, เถโร สมฺภาวนายจ;

มหนฺตํ กตฺตุกาโม’ปิ, คณฺหิตฺวา เถรภาสิตํ.

๕๖.

เถรสฺส อุปเทเสน, ตสฺส ราชา อการยิ;

มชฺฌิมํ เจติยาวฏฺฏํ, ปติฏฺาเปตุมิฏฺิกา.

๕๗.

โสวณฺณรชเต เจว, ฆเฏ มชฺเฌฏฺปาปยิ;

อฏฺฏฺ อฏฺิตุสฺสาโห, ปริวาริย เต ปน.

๕๘.

อฏฺุตฺตรสหสฺสฺจ, ปาเปสิ นเว ฆเฏ;

อฏฺุตฺตเร อฏฺุตฺตเร, วตฺถานํ ตุ สเต ปน.

๕๙.

อิฏฺิกาปวรา อฏฺ, ปาเปสิ วิสุํ วิสุํ;

สมฺมเตน อมจฺเจน, ภูสิเตน อเนกธา.

๖๐.

ตโต เอกํ คาหยิตฺวา, นานามงฺคลสงฺขเต;

ปุริตฺถิมทิสาภาเค, ปมํ มงฺคลิตฺถิกํ.

๖๑.

ปติฏฺาเปสิ สกฺกจฺจํ, มนุฺเ คนฺธกทฺทเม;

ชาติสุมน ปุปฺเผสุ, ปูชิเตสุ ตหึ ปน.

๖๒.

อโหสิ ปุถวีกมฺโป, เสสา สตฺตาปิ สตฺตหิ;

ปตฺติฏฺาเปส’ มจฺเจหิ, มงฺคลานิ จ การยิ.

๖๓.

เอวํ อสาฬฺหมาสสฺส, สุกฺกปกฺเข’ภิสมฺมเต;

อุโปสเถ ปนฺนรเส, ปติฏฺาเปสิ อิฏฺิกา.

๖๔.

จตุทฺทิสํ ิเต ตตฺถ, มหาเถเร อนาสเว;

วนฺทิตฺวา ปูชยิตฺวา จ, สุปฺปติโต กเมน โส.

๖๕.

ปุพฺพุตฺตรํ ทิสํ คนฺตฺวา, ปิยทสฺสึ อนาสวํ;

วนฺทิตฺวาน มหาเถรํ, อฏฺาสิ ตสฺส สนฺติเก.

๖๖.

มงฺคลํ ตตฺถ วฑฺเฒนฺโต, ตสฺส ธมฺมมภาสิโส;

เถรสฺส เทสนา ตสฺส, ชนสฺสา’โหสิ สาตฺถิกา.

๖๗.

จตฺตาลีสสหสฺสานํ, ธมฺมาภิสมโย อหุ;

จตฺตาลีสสหสฺสานํ, โสตาปตฺติผลํ อหุ.

๖๘.

สหสฺสํ สกทาคามิ, อนาคามิ จ ตตฺตกา;

สหสฺสํเยว อรหนฺโต, ตตฺถ’เหสุํ คิหีชนา.

๖๙.

อฏฺารสสหสฺสานิ, ภิกฺขูภิกฺขุนิโย ปน;

จุทฺทเสว สหสฺสานิ, อรหตฺเต ปติฏฺยุํ.

๗๐.

เอวมฺปปสนฺนมติมา รตนตฺตยมฺหิ,

จาคามิมุตฺตมนสาชนตาหิ เตน;

โลกตฺถสิทฺธิ ปรมา ภวตีติ ตฺวา,

สทฺธาทิเนกคุณโยค รตึ กเรยฺยาติ.

สุชนปฺปสาทสํ เวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ถูปารมฺโภ นาม

เอกูนตึสติโม ปริจฺเฉโท.

ตึสติม ปริจฺเฉท

ธาตุคพฺภรจโน

.

วนฺทิตฺวาน มหาราชา, สพฺพํ สงฺฆํ นิมนฺตยิ;

‘‘ยาวเจติยนิฏฺานา, ภิกฺขํ คณฺหถ เม’’อิติ.

.

สงฺโฆ ตํ นาธิวาเสสิ, อนุปุพฺเพน โส ปน;

ยาวนฺโต ยาว สตฺตาหํ, สตฺตาหมธิวาสนํ.

.

อลตฺโถ’ปฑฺฒภิกฺขูหิ, เต ลทฺธา สุมโน’ว โส;

อฏฺารสสุ าเนสุ, ถูปานสมนฺตโต.

.

มณฺฑเป การยิตฺวาน, มหาทานํ ปวตฺตยิ;

สตฺถาหํ ตตฺถ สงฺฆสฺส, ตโต สงฺฆํ วิสฺสชฺชยิ.

.

ตโต เภรึ จราเปตฺวา, อิฏฺกา วฑฺฒกี ลหุํ;

สนฺนิปาเตสิ เต อาสุํ, ปฺจมตฺตสตานิ หิ.

.

กถํ กริสฺสสิ เน’โก, ปุจฺฉิโต อาห ภูปติ;

‘‘เปสฺสิยานํ สตํ ลทฺธา, ปํสูนํ สกฏํ อหํ.

.

เขปยิสฺสามิ เอกฺกา’หํ, ตํ ราชา ปฏิพาหยิ;

ตโต อุปฑฺฒุปฑฺฒฺจ, ปํสู ทฺเว อมฺมณานิ จ.

.

อาหํสุ ราชา ปฏิพาหิ, จตุโร เตปิ วฑฺฒกี;

อเถโก ปณฺฑิโต พฺยตฺโต, วฑฺฒกี อาห ภูปตึ.

.

‘‘อุทุกฺขเล โกฏฺฏยิตฺวา, อหํ สุปฺเปหิ วฏฺฏิตํ;

ปึสาปยิตฺวา นิสเท, เอตํ ปํสูนมมฺมณํ.

๑๐.

อิติ วุตฺโต อนุฺาสิ, ติณาทิเนตฺถโน สิยุํ;

เจติยมฺหีติ ภูมินฺโท, อินฺทตุลฺยปรกฺกโม.

๑๑.

‘‘กํ สณฺานํ เจติยํ ตํ, กริสฺสสิ ตุวํ อิติ;

ปุจฺฉิตํ ตํขณํเยว, วิสฺสกมฺโม ตมาวิสิ.

๑๒.

โสวณฺณปาตึ โต ยสฺส, ปุราเปตฺวาว วฑฺฒกี;

ปาณินา วาริมาทาย, วาริปิฏฺิยมาหนี.

๑๓.

ผลิก โลลสทิสํ, มหาผุพฺพุฬมุฏฺหิ;

อาหี’ทิสํ กริสฺสติ, ตุสฺสิตฺวาน’สฺส ภูปติ.

๑๔.

สหสฺสคฺฆํ วตฺถยุคํ, ตถา’ลงฺการ ปาทุกา;

กหาปนานิ ทฺวาทส-สหสฺสานิ จ ทาปปิ.

๑๕.

‘‘อิฏฺกา อาหาราเปสฺสํ, อปีเฬนฺโต กถํ นเร’’;

อิติ ราชา วิจินฺเตสิ, รตฺตึตฺวาน ตํ มรู.

๑๖.

เจติยสฺส จตุทฺธาเร, อาหริตฺวาน อิฏฺกา;

รตฺตึ รตฺตึ ปยึสุ, เอเกกาหปโหนกา.

๑๗.

ตํ สุตฺวา สุมโนราชา, เจติเย กมฺมมารภิ;

อมูลเมตฺถ กมฺมฺจ, น กาตพฺพนฺติ าปยิ.

๑๘.

เอเกกสฺมึ ทุวารสฺมึ, ปาเปสิ กหาปเณ;

โสฬสสตสหสฺสานิ, วตฺถานิสุ พหูนิ จ.

๑๙.

วิวิธฺจ อลงฺการํ, ขชฺชํโภชฺชํ สปานกํ;

คนฺธมาลาคุฬาทิจ, มุขวาสกปฺจกํ.

๒๐.

‘‘ยถารุจิตํ คณฺหนฺตุ, กมฺมํ กตฺวา ยถารุจึ;

เต ตเถว อเปกฺขิตฺวา, อทํสุ ราชกมฺมิกา.

๒๑.

ถูปกมฺมสหายตฺตํ, เอโก ภิกฺขุนิกามยํ;

มตฺติกาปิณฺฑมาทาย, อตฺตนา อภิสงฺขตํ.

๒๒.

คนฺตฺวาน เจติยฏฺานํ, วฑฺเฒตฺวา ราชกมฺมิเก;

อทาสิ ตํ วฑฺฒกิสฺส, คณฺหนฺโตเยว ชานิโส.

๒๓.

ตสฺสา การํ วิทิตฺวาน, ตตฺถาโหสิ กุตูหลํ;

กเมน ราชา สุตฺวาน, อาคโต ปุจฺฉิ วฑฺฒกี.

๒๔.

เทว เอเกน หตฺเถน, ปุปฺผานา’ทาย ภิกฺขโว;

เอเกน มตฺติกาปิณฺฑํ, เทนฺติ มยฺหํ อหํ ปน.

๒๕.

อยํ อาคนฺตุโก ภิกฺขุ, อยํ เนวาสิโก อิติ;

ชานามิเนวา’ติ วโจ, สุตฺวา ราชาสมปฺปยิ.

๒๖.

เอโกพลตฺถํ ทสฺเสตุํ, มตฺติกา ทายกํ ยตึ;

โส พลตสฺส ทสฺเสสิ, โส ตํ รฺโ นิเวทยิ.

๒๗.

ชาติมกุลกุมฺเภโส, มหาโพธงฺคเณ ตโย;

ปาเปตฺวา พลตฺเถน, ราชา ทาเปสิ ภิกฺขุโน.

๒๘.

อชานิตฺวา ปูชยิตฺวา, ิตสฺเส’ตสฺส ภิกฺขุโน;

พลตฺโถ ตํ นิเวเทสิ, ตทา ตํ ชานิ โส ยติ.

๒๙.

เกลิวาเต ชนปเท, ปิยงฺคลฺลนิวาสิโก;

เถโร เจติยกมฺมสฺมึ, สหายตฺตํ นิกามยํ.

๓๐.

ตสฺสิตฺถิกาวฑฺฒกิสฺส, าตโก อิธ อาคโต;

ตสฺสิฏฺิกา สมตฺเตน, าโต กตฺวาน อิฏฺกํ.

๓๑.

กมฺมิเยวฑฺฒยิตฺวาน, วฑฺฒกิสฺส อทาสิตํ;

โส ตํ ตตฺถ นิโยเชสิ, โกลาหลมโหสิ จ.

๓๒.

ราชา สุตฺวาว’ ตํ อาห, ‘‘าตุํ สกฺกา ตมิฏฺิกํ’’;

ชานนฺโตปิ น สกฺกาติ, ราชานํ อาห วฑฺฒกี.

๓๓.

‘‘ชานาสิ ตํ ตฺวํ เถรํติ’’,

วุตฺโต อามา’’ติ ภาสิโต;

ตํ าปนตฺถํ อปฺเปสิ,

พลตฺถํ ตสฺส ตูปติ.

๓๔.

พลตฺโถ เตน ตํ ตฺวา, ราชานุฺายุปาคโต;

กฏฺหาลปริเวเณ, เถรํ ปสฺสิย มนฺติย.

๓๕.

เถรสฺส มคมนาหฺจ, คติานฺจ ชานิย;

‘‘ตุมฺเหหิ สห คจฺฉามิ, สกํ คามํ’’นฺติ ภาสิย.

๓๖.

รฺโ สพฺพํ นิเวเทสิ, ราชา ตสฺส อทาปยิ;

วตฺถยุคํ สหสฺสคฺฆํ, มหคฺฆํ รตฺตกมฺพลํ.

๓๗.

สามณเก ปริกฺขาเร, พหุเก สกฺขรมฺปิ จ;

สุคนฺธ เตลนาฬิฺจ, ทาเปตฺวา อนุสาสิตํ.

๓๘.

เถเรน สห คนฺตฺวา โส, ทิสฺสนฺเต ปิยคลฺลเก;

เถรํ สีตาย ฉายาย, โสทกาย นิสีทิย.

๓๙.

สกฺขรปาณกํ ทตฺวา, ปาเท เตเลน มกฺขิย;

อุปาหนานิ โยเชตฺวา, ปริกฺขาเร อุปานยิ.

๔๐.

กุลูปคสฺส เถรสฺส, คหิตา เม อิเม มยา;

วตฺถยุคํตุ ปุตฺตสฺส, สพฺเพ ตานิ ททามิ โว.

๔๑.

อิติ วตฺวาน ทตฺวา เต, คเหตฺวา คจฺฉโต ปน;

วนฺทิตฺวา ราชวจสา, รฺโ สนฺเทสมาห โส.

๔๒.

มหาถูเป กยิรมาเน, สติยากมฺมการกา;

อเนกสงฺขาหิ ชนา, ปสนฺนา สุคตึ คตา.

๔๓.

จิตฺตปฺปสาทมตฺเตน, สุคเต คติอุตฺตมา;

ลพฺภตีติ วิทิตฺวาน, ถูปปูชํ กเร พุโธ.

๔๔.

เอตฺเถว ภติยา กมฺมํ, กริตฺวา อิตฺถิโย ทุเว;

ตาวตึสมฺหิ นิพฺพตฺตา, มหาถูปมฺหิ นิฏฺิเต.

๔๕.

อาวชฺชิตฺวา ปุพฺพกมฺมํ, ทิฏฺกมฺมผลา อุโภ;

คนฺธมาลา’ทิยิตฺวาน, ถูปํ ปูเชตุมาคตา.

๔๖.

คนฺธมาลาหิ ปูเชตฺวา, เจติยํ อภิวนฺทิสุํ;

ตสฺมึ ขเณ ภาติวงฺก-วาสี เถโร มหาสิโว.

๔๗.

รตฺติภาเค มหาถูปํ, วนฺทิสฺสามีติ อาคโต;

ตาทิสฺวาน มหาสตฺต-ปณฺณิรุกฺขม ปสฺสิโต.

๔๘.

อทสฺสยิตฺวา อตฺตานํ, ปสฺสํ สมฺปตฺติมพฺภุตํ;

ตฺวา ตาสํ วนฺทนาย, ปริโยสาเน อปุจฺฉิตํ.

๔๙.

‘‘ภาสเต สกโล ทีโป,

เทโหภาเสน โว อิธ;

กินฺนุกมฺมํ กริตฺวาน,

เทวโลกํ อิโต คตา.

๕๐.

มหาถูเป กตํ กมฺมํ, ตสฺส อาหํสุ เทวตา;

เอวํ ตถาคเต เหว, ปสาโท หิ มหปฺผโล.

๕๑.

ปุปฺผธานตฺตยํ ถูเป, อิฏฺิกาหิ จิตํ จิตํ;

สมํ ปถวิยา กตฺวา, อิทฺธิมนฺโต’ว สีทยุํ.

๕๒.

นว วาเร จิตํ สพฺพํ, เอวํ โอสีทยึสุ เต;

อถ ราชา ภิกฺขุสงฺฆ-สนฺนิปาต มการยิ.

๕๓.

ตตฺถาสีติสหสฺสานิ, สนฺนิปาตมฺหิ ภิกฺขโว;

ราชา สงฺฆมุปาคมฺม, ปูเชตฺวา อภิวนฺทิย.

๕๔.

อิฏฺโกสิทเนเหตุํ, ปุจฺฉิ สงฺโฆ วิยากริ;

‘‘โน สีทนตฺถํ ถูปสฺส, อิทฺธิมนฺเตหิ ภิกฺขูหิ.

๕๕.

กตํ เอตํ มหาราช, น อิทานิ กริสฺสเต;

อฺถตฺตมกตฺวา ตํ, มหาถูปํ สมาปย.

๕๖.

ตํ สุตฺวา สุมโน ราชา, ถูปกมฺมมการยิ;

ปุปฺผาธาเนสุ ทสสุ, อิฏฺิกา ทสโกฏิโย.

๕๗.

ภิกฺขุสงฺโฆ สามเณเร, อุตฺตรํ สุมนมฺปิ จ;

‘‘เจภิย ธาตุคพฺภตฺถํ, ปาสาเณ เมฆวณฺณเก.

๕๘.

อาหรถา’’ติ โยเชสิ, เต คนฺตฺวา อุตฺตรํ กุรุํ;

อสีติ รตนายาม, วิตฺถาเร รวิภาสุเร.

๕๙.

อฏฺงฺคุลานิ พหเล, คณฺิปุปฺผนิเภ สุเภ;

ฉเมฆวณฺณปาสาเณ, อาหรึสุ ขเณตโต.

๖๐.

ปุปฺผธานสฺส อุปริ, มชฺเฌ เอกํ นิปาติย;

จตุปสฺสมฺหิ จตุโร, มฺชูสํ วิย โยชิย.

๖๑.

เอกํ ปิธานกตฺถาย, ทิสาภาเค ปุรตฺถิเม;

อทสฺสนํ กริตฺวา เต, ปยึสุ มหิทฺธิกา.

๖๒.

มชฺฌมฺหิ ธาตุคพฺภสฺส, ตสฺส ราชา อการยิ;

รตนมยํ โพธิรุกฺขํ, สพฺพาการมโนรมํ.

๖๓.

อฏฺารส รตนิโก, ขนฺโธ สาขาสฺส ปฺจ จ;

ปวาลมยมูโล โส, อินฺทนีเล ปติฏฺิโต.

๖๔.

สุสุทฺธรชตกฺขนฺโธ, มณิปตฺเตหิ โสภิโต;

เหมมยปณฺฑุปตฺต, ผโล ปวาฬองฺกุโร.

๖๕.

อถ มงฺคลิกา ตสฺส, ขนฺเธ ปุปฺผลตาปิ จ;

จตุปฺปทานํ ปนฺตีธ, หํสปนฺติ จ โสภนา.

๖๖.

อุทฺธํ จารุวิตานนฺเต, มุตฺตา กึ กิณิชาลกา;

สุวณฺณ ฆณฺฏาปนฺตีธ, ทามานิ จ ตหึ ตหึ.

๖๗.

วิตาน จตุโกณมฺหิ, มุตฺตาทามกลาปโก;

นวสต สหสฺสคฺโฆ, เอเก โก อสิลมฺพิโต.

๖๘.

รวิจนฺทตาร รูปานิ, นานาปทุมกานิ จ;

รตเนหิ กตาเนว, ธิตาเน อปฺปิตาน’ยุํ.

๖๙.

อฏฺุตฺตรสหสฺสานิ, วตฺตานิ วิวิธานิ จ;

มหคฺฆนานารงฺคานิ, วิตาเน ลมฺพิตาน’ยุํ.

๗๐.

โพธึ ปริกฺขิปิตฺวาน, นานารตนเวทิกา;

มหามลก มุตฺตาหิ, สนฺถาเรตุ ตทนฺตเร.

๗๑.

นานารตน ปุปฺผานํ, จตุคนฺธูทกสฺส จ;

ปุณฺณา ปุณฺณฆฏปนฺติ, โพธิมูเล กตาน’ยุํ.

๗๒.

โพธิ ปาจิน ปฺตฺเต, ปลฺลงฺเกโกฏิอคฺฆเก;

โสวณฺณ พุทฺธปฏิมํ, นิสีทาเปสิ ภาสุรํ.

๗๓.

สรีราวยวาตสฺสา, ปฏิมาย ยถารหํ;

นานาวณฺเณหิ รตเนหิ, กตา สุรุจิรา อหุํ.

๗๔.

มหาพฺรหฺมา ิโต ตตฺถ, ราชตจฺฉตฺต ธารโก;

วิชยุตฺตรสงฺเขน, สกฺโก จ อภิเสกโท.

๗๕.

วิณาหตฺโถ ปฺจสิโข, กาฬนาโค สนาฏิโก;

สหสฺสหตฺโถ มาโร จ, สหตฺตีสห กึกโร.

๗๖.

ปาจินปลฺลงฺกนิภา, ตีสุ เสสทิสาสุ จ;

โกฏิโกฏิธนคฺฆา จ, ปลฺลงฺกา อตฺถตา อหุํ.

๗๗.

โพธึ อุสฺสิสเก กตฺวา, นานารตนมณฺฑิตํ;

โกฏิ ธนคฺฆกํเยว, ปฺตฺตํ สยนํ อหุ.

๗๘.

สตฺตสตฺตาห าเนสุ, ตตฺถ ตตฺถ ยถารหํ;

อธิกาเร อกาเรสิ, พฺรหฺมยาจนเมว จ.

๗๙.

ธมฺมจกฺกปฺปวตฺตฺจ, ยสปพฺพชนมฺปิ จ;

ภทฺทวคฺคิย ปพฺพชฺชํ, ชฏิลานํ ทมนมฺปิ จ.

๘๐.

พิมฺพิสาราคมฺจาปิ, ราชเคหปฺปเวสนํ;

เวฬุวนสฺสคหนํ, อสีติสาวเก ตถา.

๘๑.

กปิล วตฺถุคมนํ, ตถา รตน จงฺกมํ;

ราหุลานนฺทปพฺพชฺชํ, คหณํ เชตวนสฺส จ.

๘๒.

อมฺพมูเล ปาฏิหีรํ, ตาวตึสมฺหิ เทสนํ;

เทโวโรหณปาฏิหีรํ, เถรปฺหสมาคมํ.

๘๓.

มหาสมย สุตฺตนฺตํ, ราหุโลวาทเมวจ;

มหามงฺคลสุตฺตฺจ, ธนปาลสมาคมํ.

๘๔.

อาฬวกงฺคุลิมาล, อปลาลทมนมฺปิ จ;

ปารายนกสมิตึ, อายุโวสฺสชฺชนํ ตถา.

๘๕.

สูกรมทฺทวคฺคาหํ, สิงฺคีวณฺณยุคสฺส จ;

ปสนฺโนทกปานฺจ, ปรินิพฺพาน เมว จ.

๘๖.

เทวมนุสฺส ปริเทวํ, เถเรน ปาทวนฺทนํ;

ทหนํ อคฺคินิพฺพานํ, ตตฺถ สกฺการ เมว จ.

๘๗.

ธาตุวิตงฺค โทเณน, ปสาทชนกานิ จ;

เยภุยฺเยน อกาเรสิ, ชาตกานิ สุชาติมา.

๘๘.

เวสฺสนฺตร ชาตกนฺตุ, วิตฺถาเรน อการยิ;

กุสินาปุรโต ยาว, โพธิมนฺติ ตเถว จ.

๘๙.

จตุทฺทิสํ เต จตฺตาโร, มหาราชา ิตา อหุํ;

เตตฺตึสเทว ปุตฺตา จ, พาตฺตึส จ กุมาริโย.

๙๐.

ยกฺขเสนาปติอฏฺ, วีสติ จ ตโต ปริ;

อฺชลีปคฺคหาเทวา, ปุปฺผปุณฺณฆฏา ตโต.

๙๑.

นจฺจกา เทวตาเจว, ตูริยวาทก เทวตา;

อาทาสคาหกา เทวา, ปุปฺผสาขา ธรา ตถา.

๙๒.

ปทุมาทิคาหกา เทวา, อฺเ เทวา จ เนกธา;

รตนคฺฆิย ปนฺติ จ, ธมฺมจกฺกาน เมว จ.

๙๓.

ขคฺคธราเทวปนฺติ, เทวาปาติธรา ตถา;

เตสํ สีเส ปฺจหตฺถา, คนฺธเตลสฺส ปูริตา.

๙๔.

ทุกูลวฏฺฏิกา ปนฺติ, สทาปฺชลิตา อหุ;

ผลิกคฺฆิเย จตุกฺกณฺเณ, เอเกโก จ มหามณิ.

๙๕.

สุวณฺณมณิ มุตฺตานํ, ราสิโย วชิรสฺส จ;

จตุกฺกณฺเณสุ จตฺตาโร, กถา’เหสุํ ปภสฺสรา.

๙๖.

เมทวณฺณกปาสาณ, ภิตฺติยํเยว อุชฺชลา;

วิชฺชาตา อปฺปิตา อาสุํ, ธาตุคพฺเภวิภูสิตา.

๙๗.

รูปกาเนตฺตสพฺพานิ, ธาตุคพฺเภ มโนรเม;

ฆนโกฏฺฏิ มเหมสฺส, การาเปสิ มหีปติ.

๙๘.

กมฺมาธิฏฺายโก เอตฺถ, สพฺพํ สํวิทหิ อิมํ;

อินฺทคุตฺโต มหาเถโร, ฉฬภิฺโ มหามตี.

๙๙.

สพฺพํ ราชิทฺธิยา เอตํ, เทวตานฺจ อิทฺธิยา;

อิทฺธิยา อริยานฺจ, อสมฺพาธํ ปติฏฺิตํ.

๑๐๐.

นิฏฺนฺตํ สุคตฺจ ปูชิยตมํ โลกุตฺตมํ นิตฺตมํ;

ธาตุ ตสฺส วิจุณฺณิตํ ชนหิตํ อาสึสตา ปูชิย;

ปุฺํ ตํ สมมิจฺจ’เจจฺจ มติมา สทฺธาคุณลงฺกโต;

ติฏฺนฺตํ สุคตํ วิย’สฺส มุนิโน ธาตุ จ สมฺพูชเย.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ธาตุคพฺภรจโน นาม

ตึสติโม ปริจฺเฉโท.

เอกตึสติม ปริจฺเฉท

ธาตุนิธานํ

.

ธาตุคพฺภมฺหิ กมฺมานิ, นิฏฺาเปตฺวา อรินฺทโม;

สนฺนิปาตํ การยิตฺวา, สงฺฆสฺส อิธมพฺรวิ.

.

ธาตุคพฺภมฺหิ กมฺมานิ, มยา นิฏฺาปิ ตานิ หิ;

สุเว ธาตุํ นิเธสฺสามิ, ภนฺเต ชานาถ ธาตุโย’’.

.

อิทํ วตฺวา มหาราชา, นครํ ปาวิสี ตโต;

ธาตุ อาหรกํ ภิกฺขุํ, ภิกฺขุสงฺโฆ วิจินฺติย.

.

โสณุตฺตรํ นามยตึ, ปูชาปริเวณวาสิ กํ;

ธาตาหรณ กมฺมมฺหิ, ฉฬภิฺํ นิโยชยิ.

.

จาริกํ จรมานมฺหิ, นาเถ โลกหิตายหิ;

นนฺทุตฺตโร’ติ นาเมน, คงฺคาตีรมฺหิ มาณโว.

.

นิมนฺเตตฺวา’ภิสมฺพุทฺธํ, สห สงฺฆํ อโภชยิ;

สตฺถาปโยคปฏฺาเน, สสงฺโฆนาวมารุหิ.

.

ตตฺถ ภทฺทชิเถโร ตุ, ฉฬภิฺโ มหิทฺธิโก;

ชลปกฺขลิตฏฺานํ, ทิสฺวา ภิกฺขู อิทํ วที.

.

‘‘มหา ปนาทภูเตน, มยา วุตฺโต สุวณฺณโย;

ปาสาโท ปติโต เอตฺถ, ปฺจวีสติโยชโก.

.

ตํ ปาปุณิตฺวา คงฺคาย, ชลํ ปกฺขิลิ ตํ อิธ;

ภิกฺขู อสทฺทหนฺตา ตํ, สตฺถุโน ตํ นิเวทยุํ.

๑๐.

สตฺถา’ห ‘‘กงฺขํ ภิกฺขุนํ, วิโนเทหี’’ติโสตโต;

าเปตุํ พฺรหฺมโลเก’ปิ, วสวตฺติสมตฺถ ตํ.

๑๑.

อิทฺธิยา นภมุคฺคนฺตฺวา, สตฺตตาลสเม ิโต;

ทูสฺสถูปํ พฺรหฺมโลเก, เปตฺวา วฑฺฒิเต กเร.

๑๒.

อิธา’เนตฺวา ทสฺสยิตฺวา, ชนสฺส ปุน ตํ ตหึ;

ปยิตฺวา ยถาาเน, อิทฺธิยา คงฺคามาคโต.

๑๓.

ปาทงฺคุฏฺเน ปาสาทํ, คเหตฺวา ถุปิกายโส;

อุสฺสาเปตฺวาน ทสฺเสตฺวา, ชนสฺส ขิปิ ตํ ตหึ.

๑๔.

นนฺทุตฺตโร มาณวโก, ทิสฺวา ตํ ปาฏิหาริยํ;

ปรายตฺตมหํ ธาตุํ, ปหุอานยิตุํ สิยํ.

๑๕.

อิติ ปตฺถยิ เตเนตํ, สงฺโฆ โสณุตฺตรํ ยตึ;

ตสฺมึ กมฺเม นิโยเชสิ, โสฬสวสฺสิกํ อปิ.

๑๖.

‘‘อาหรามิ กุโต ธาตุํ’’, อิติ สงฺฆมปุจฺฉิโส;

กเถสิ สงฺโฆ เถรสฺส, ตสฺส ตา ธาตุโย อิติ.

๑๗.

‘‘ปรินิพฺพาน มฺจมฺหิ, นิปนฺโน โลก นายโก;

ธาตูหิปิโลกหิ ตํ, กาตุํ เทวินฺท มพฺรุวิ.

๑๘.

เทวินฺท’ฏฺสุ โทเณสุ, มม สาริรธาถุสุ;

เอกํ โทณํ รามคาเม, โกฬิเยหิ จ สกฺกตํ.

๑๙.

นาคโลกํ ตโต นิตํ, ตโต นาเคหิ สกฺกตํ;

ลํกาทิเป มหาถูเป, นิธานาย ภวิสฺสติ.

๒๐.

มหากสฺสปตฺเถโรปิ, ทีฆทสฺสี มหายติ;

ธมฺมาโสก นรินฺเทน, ธาตุวิตฺถารการโก.

๒๑.

ราชคหสฺส สามนฺเต, รฺา อชาตสตฺตุนา;

การาเปนฺโต มหาธาตุํ, นิธานํ สาธุ สงฺขตํ.

๒๒.

สตฺต โทณานิ ธาตูนํ, อาหริตฺวาน การยิ;

รามคามมฺหิ โทณนฺตุ, สตฺตุจิตฺตฺุน’คฺคหิ.

๒๓.

มหาธาตุนิธานํ ตํ, ธมฺมาโสโกปิ ภูปติ;

ปสฺสิตฺวา อฏฺมํ โทณํ, อาณาเปตุํมกึ อกา.

๒๔.

มหาถูเป นิธานตฺถํ, วิหิตํ ตํ ชิเนนิ’ติ;

ธมฺมาโสกํ นิวาเรสุํ, ตตฺถ ขิณาสวายติ.

๒๕.

รามคามมฺหิ ถูโปตุ, คงฺคาตีเร กโต ตโต;

ภิชฺชิคงฺคาย โอเฆน, โสตุ ธาตุ กรณฺฑโก.

๒๖.

สมุทฺทํ ปวิสิตฺวาน, ทฺวิธา ภินฺเน ชเล ตหึ;

นานารตนปิฏฺมฺหิ, อฏฺารสฺมึ สมากุโล.

๒๗.

นาคา ทิสฺวา กรณฺฑํ ตํ, กาฬนาคสฺส ราชิโน;

มฺเชริกนาคภวนํ, อุปคมฺม นิเวทยุํ.

๒๘.

ทสโกฏิสหสฺเสหิ, คนฺตฺวา นาเคหิ โส ตหึ;

ธาตู ตา อภิปูเชนฺโต, เนตฺวาน ภวนํ สกํ.

๒๙.

สพฺพรตนมยํ ถูปํ, ตสฺโสปริฆรํ ตถา;

มาเปตฺวา สห นาเคหิ, สทา ปูเชสิ สาทโร.

๓๐.

อารกฺขามหตี ตตฺถ, คนฺตฺวา ธาตุอิธานย;

สุเว ธาตุนิธานฺหิ, ภูมิปาโล กริสฺสติ’’.

๓๑.

อิจฺเจวํ สงฺฆวจนํ, สุตฺวา สาธูติ โส ปน;

ปตฺตพฺพกาลํ เปกฺขนฺโต, ปริเวณ มคาสกํ.

๓๒.

ภวิสฺสติ สุเว ธาตุ, นิธานนฺติ มหีปติ;

จาเรสิ นคเร เภรึ, สพฺพ กิจฺจํ วิธาย ตํ.

๓๓.

นครํ สกลฺเจว, อิธาคามิฺจ อฺชสํ;

อลงฺการยิ สกฺกจฺจํ, นคเร จ วิภูสยิ.

๓๔.

สกฺโก เทวานมินฺโท จ, ลํกาทีปมเสสกํ;

อามนฺเตตฺวา วิสฺสกมฺมํ, อลงฺการยิเนกธา.

๓๕.

นครสฺส จตุทฺวาเร, วตฺตภตฺตํหิ เนกธา;

มหาชโนปโภคตฺถํ, ปาเปสิ นราธิโป.

๓๖.

อุโปสเถ ปนฺนรเส, อปรนฺเห สุมานโส;

ปณฺฑิโต ราชกิจฺเจสุ, สพฺพาลงฺการ มณฺฑิโต.

๓๗.

สพฺพาหิ นาฏกตฺถีหิ, โยเธหิ สายุเธหิ จ;

มหตา จ พโลเฆน, หตฺถิวา ชิรเถหิ จ.

๓๘.

นานาวิธวิภูเสหิ, สพฺพโต ปริวาริโต;

อารุยฺห สุรถํ อฏฺา, สุเสต จ สุสินฺธวํ.

๓๙.

ภูสิตํ กณฺฑูลํ หตฺถึ, กาเรตฺวา ปุรโตสุภํ;

สุวณฺณจงฺโคฏธโร, โสตจฺฉตฺตสฺส เหฏฺาโต.

๔๐.

อฏฺุตฺตร สหสฺสานิ, นาครนาริโย สุภา;

สุปุณฺณฆฏภูสาโย, ตํ รฏฺํ ปริวารยุํ.

๔๑.

นานาปุปฺผสมุคฺคานิ, ตเถว ทณฺฑทีปิกา;

ตตฺตกา ตตฺตกา เอว, ธารยิตฺวาน อิตฺถิโย.

๔๒.

อฏฺุตฺตร สหสฺสานิ, ทารกา สมลงฺกตา;

คเหตฺวา ปริวาเรสุํ, นานาวณฺณธเช สุเภ.

๔๓.

นานาตูริยโฆเสหิ, อเนเกหิ ตหึ ตหึ;

หตฺถสรถสทฺเทหิ, ภิชฺชนฺเต วิย ภูตเล.

๔๔.

ยนฺโต มหาเมฆวนํ, สิริยา โส มหายโส;

ยนฺเต’ว นนฺทนวนํ, เทวราชา อโสภถ.

๔๕.

รฺโ นิคฺคมนารมฺเภ, มหาตูริย รวํปุเร;

ปริเวเณ นิสินฺโน’ว, สุตฺวา โสณุตฺตโร ยติ.

๔๖.

นิมุชฺชิตฺวา ปุถุวิยา, คนฺตฺวาน นาคมนฺทิรํ;

นาคราชสฺส ปุรโต, ตตฺถ ปาตูรหุลหุํ.

๔๗.

วุฏฺาย อภิวาเทตฺวา, ปลฺลงฺเก ตํ นิเวสีล;

สกฺกริตฺวาน นาคินฺโท, ปุจฺฉิ อาคต เทสกํ.

๔๘.

ตสฺมึ วุตฺเต อโถปุจฺฉิ, เถราคมนการณํ;

ปตฺวา’ธิการํ สพฺพํ โส, สงฺฆ สนฺเทส มพฺรุวิ.

๔๙.

มหาถูเป นิธานตฺถํ, พุทฺเธน วิหิตา อิธ;

ตว หตฺถคตา ธาตุ, เทหิตา กิร เม ตุวํ.

๕๐.

ตํ สุตฺวา นาคราชาโส, อตีว โทมนสฺสิ โต;

‘‘ปหู อยฺหิ สมโณ, พลกฺกาเรน คณฺหิตุํ.

๕๑.

ตสฺมา อฺตฺถ เนตพฺพา, ธาตุโย’’อิติ จินฺติย;

ตตฺถ ิตํ ภาคิเนยฺยํ, อากาเรน นิเวทยิ.

๕๒.

นาเมน วาสุลทตฺโต, ชานิตฺวา ตสฺส อิงฺคิตํ;

คนฺตฺวา ตํ เจติยฆรํ, คิลิตฺวาน กรณฺฑกํ.

๕๓.

สิเนรุปาทํ คนฺตฺวาน, กุณฺฑลาวฏฺฏโกสยิ;

ติโยชนสตํ ทีโฆ, โภโคโยชนวฏฺฏวา.

๕๔.

อเนกานิ สหสฺสานิ, มาเปตฺวาน ผณานิ จ;

ธูปายติ ปชฺชลติ, สยิตฺวา โส มหิทฺธิโก.

๕๕.

อเนกานิ สหสฺสานิ, อตฺตนา สทิเส อหิ;

มาปยิตฺวา สยาเปสิ, สมนฺตา ปริวาริเต.

๕๖.

พหู เทวา จ นาคา จ, โอสรึสุ ตหึ ตทา;

‘‘ยุทฺธํ อุภินฺนํ นาคานํ, ปสิสฺสาม มยํ’’อิติ.

๕๗.

มาตุโล ภาคิเนยฺเยน, หฏาตา ธาตุโย อิติ;

ตฺวา’นห เถรํ ตํ, ธาตุนตฺถิ เม สนฺติเก อิติ.

๕๘.

อาทิโตปฺปภุติเถโร, ตาสํ ธาตูนมาคมํ;

วตฺวาน นาคราชํ ตํ, ‘‘เทหิ ธาตู’’ติ อพฺรุวิ.

๕๙.

อฺถา สฺาเปตุํ ตํ, เถรํ โส อุรคาธิโป;

อาทาย เจติย ฆรํ, คนฺตฺวา ตํ ตสฺส วณฺณยิ.

๖๐.

อเนกธา อเนเกหิ, รตเนหิ สุสงฺขตํ;

เจติยํ เจติยฆรํ, ปสฺส ภิกฺขุ สุนิมฺมิตํ.

๖๑.

ลํกาทีปมฺหิ สกเล, สพฺพานิ รตนานิปิ;

โสปานนฺเต ปาฏิกมฺปิ, นาคฺฆนฺต’ฺเสุ กา กถา.

๖๒.

มหาสกฺการานมฺหา, อปฺปสกฺการาน กํ;

ธาตูนํ นยนํ นาม, นยุตฺตํ ภิกฺขุโว อิทํ.

๖๓.

‘‘สจฺจาภิสมโย นาม, ตุมฺหากํ หีน วิชฺชติ;

สจฺจาภิสมยานํ, เนตุํ ยุตฺตฺหิ ธาตุโย’’.

๖๔.

‘‘สํสาร ทุกฺข โมกฺขาย, อุปฺปชฺชนฺติ ตถาคตา;

พุทฺธสฺสายมธิปฺปาโย, เตนเนสฺสาม ธาตุโย.

๖๕.

ธาตุนิธานํ อชฺเช’ว, โส หิ ราชา กริสฺสติ;

ตสฺมา ปปฺจมกริตฺวา, ลหุํ เม เทหิ ธาตุโย’’.

๖๖.

นาโคอาหสเจ ภนฺเต, ตุวํ ปสฺสสิ ธาตุโย;

คเหตฺวา ยาหิ ตํ เถโร, ติกฺขตฺตุํ ตํ ภณาปิย.

๖๗.

สุขุมํ กรํ มาปยิตฺวา, เถโร ตตฺริโต’วโส;

ภาคิเนยฺยสฺส วทเน, หตฺถํ ปกฺขิปฺป ตาวเท.

๖๘.

ธาตุกรณฺฑํ อาทาย, ‘‘ติฏฺ นาคา’’ติ ภาสิย;

นิมุชฺชิตฺวา ปถวิยํ, ปริเวณมฺหิ อุฏฺหิ.

๖๙.

นาคราชา คโต ภิกฺขุ, อมฺเหหิ วฺจิโต’’อิติ;

ธาตุ อานยนตฺถาย, ภาคิเนยฺยสฺส ปาหิณิ.

๗๐.

ภาคิเนยฺโย’ถ กุจฺฉิมฺหิ, อปสฺสิตฺวา กรณฺฑกํ;

ปริเทวมาโน อาคนฺตฺวา, มาตุลสฺส นิเวทยิ.

๗๑.

ตทา โส นาคราชาปิ, ‘‘วฺจิตมฺห มยํ’’อิติ;

ปริเทวิ นาคา สพฺเพปิ, ปริเทวึสุ ปีฬิตา.

๗๒.

ภิกฺขุ นาคสฺส วิชเย, ตุฏฺา เทวา สมาคตา;

ธาตุโย ปูชยนฺตาตา, เตเนว สห อาคมุํ.

๗๓.

ปริเทวมานา อาคนฺตฺวา, นาคา สงฺฆสฺส สนฺติเก;

พหุธา ปริเทวึสุ, ธาตาหรณ ทุกฺขิตา.

๗๔.

เตสํ สงฺโฆ’นุกมฺปาย, โถกํ ธาตุมทาปยิ;

เต เตน ตุฏฺา คนฺตฺวาน, ปูชา ภณฺฑานิ อาหรุํ.

๗๕.

สกฺโก รตนปลฺลงฺกํ, โสณฺณจงฺโกฏเมว จ;

อาทาย สห เทเวหิ, ตํ านํ สมุปาคโต.

๗๖.

เถรสฺส อุคฺคตาเน, การิเต วิสฺสกมฺมุนา;

ปติฏฺเปตฺวา ปลฺลงฺกํ, สุเภ รตนมณฺฑเป.

๗๗.

มาตุกรณฺฑมาทาย, ตสฺส เถรสฺส หตฺถโต;

จงฺโกฏเก เปตฺวาน, ปลฺลงฺเก ปวเรปิ.

๗๘.

พฺรหฺมา ฉตฺตมธาเรสิ, สนฺตุสฺสิโต วาฬพีชนึ;

มณิตาลวณฺฏํ สุยาโม, สกฺโก สงฺขํ ตุโสทกํ.

๗๙.

จตฺตาโร ตุ มหาราชา, อฏฺํสุ ขคฺคปาณิโน;

สมุคฺคหตฺถา เตตฺตึส, เทวปุตฺตา มหิทฺธิกา.

๘๐.

ปาริจฺฉตฺตก ปุปฺเผหิ, ปูชยนฺตา ตหึิตา;

กุมาริโยตุ ทฺวตฺตึส, ทณฺฑทีปธรา ิตา.

๘๑.

ปลาเปตฺวา ทุฏฺยกฺเข, ยกฺขเสนาปติ ปน;

อฏฺวีสติ อฏฺํสุ, อารกฺขํ กุรุมานกา.

๘๒.

วีณํ วาทยมาโน’ว, อฏฺา ปฺจสิโข ตหึ;

รงฺคภูมึ มาปยิตฺวา, ติมฺปรุตุริย โฆสวา.

๘๓.

อเนกเทวปุตฺตา จ, สาธุคีตปฺปโยชกา;

มหากาโฬ นาคราชา, ถุยมาโน อเนกธา.

๘๔.

ทิพฺพตูริยานิ วชฺชนฺติ, ทิพฺพสํคีติ วตฺตติ;

ทิพฺพคนฺธาทิวสฺสานิ, วสฺสเปนฺติ จ เทวตา.

๘๕.

โส อินฺทคุตฺตเถโรตุ, มารสฺส ปฏิพาหนํ;

จกฺกวาฬสมํ กตฺวา, โลหจฺฉตฺตมมาปยิ.

๘๖.

มาตูนํ ปุรโต เจว, ตตฺถ ตตฺถ จ ปฺจสุ;

าเนสุ คณสชฺฌายํ, กรึสฺว ขิลภิกฺขโว.

๘๗.

ตตฺถา’คมา มหาราชา, ปหฏฺโ ทุฏฺคามณิ;

สีเสนา’ทาย อานีเต, จงฺโกฏมฺหิ สุวณฺณเย.

๘๘.

เปตฺวา ธาตุ จงฺโกฏํ, ปติฏฺาปิย อาสเน;

ธาตุํ ปูชีย วนฺทิตฺวา, ิโต ปฺจลีโก ตหึ.

๘๙.

ทิพฺพจฺฉตฺตาทิกาเนตฺถ, ทิพฺพคนฺธาทิกานิ จ;

ปสฺสิตฺวา ทิพฺพตูริยาทิ-สทฺเท สุตฺวา จ ขตฺติโย.

๙๐.

อปสฺสิตฺวา พฺรหฺมเทโว, ตุฏฺโ อจฺฉริยพฺภุโต;

ธาตุฉตฺเตน ปูเชสิ, ลํการชฺเช’ภิสิฺจิ จ.

๙๑.

‘‘ทิพฺพจฺฉตฺตํ มานุสฺจ, วิมุตฺติจฺฉตฺตเมว จ;

อิติ ติจฺฉิตฺตธาริสฺส, โลกนาถสฺส สตฺถุโน.

๙๒.

ติกฺขตฺตุเมว เม รชฺชํ, ทมฺมี’ติ หฏฺมานโส;

ติกฺขตฺตุเมว ธาตูนํ, ลํการชฺชมทาสิโส.

๙๓.

ปูชยนฺโต ธาตุโยตา, เทเวหิ มานุเสหิ จ;

สห จงฺโกฏเกเหว, สีเสนาทาย ขตฺติโย.

๙๔.

ภิกฺขุสงฺฆ ปริพฺยุฬฺโห, กตฺวา ถูปํ ปทกฺขิณํ;

ปาจินโต อาหริตฺวา, ธาตุคพฺภมฺหิ โอตริ.

๙๕.

อรหนฺโต ฉนฺนวุติ-โกฏิโย ถูปมุตฺตมํ;

สมนฺตา ปริวาเรตฺวา, อฏฺํสุ กตปฺชลี.

๙๖.

โอตริตฺวา ธาตุคพฺภํ, มหคฺเฆ สยเนสุเภ;

เปสฺสามิติ จินฺเตนฺเต, ปีติปุณฺณนริสฺสเร.

๙๗.

สธาตุ ธาตุจงฺโกโฏ, อุคฺคนฺตฺวา ตสฺส สีสโต;

สตฺตตาลปฺปมาณมฺหิ, อากาสมฺหิ ิโต ตโต.

๙๘.

สยํ กรณฺโฑ วิวริ, อุคฺคนฺตฺวา ธาตุโย ตโต;

พุทฺธเวสํ คเหตฺวาน, ลกฺขเณพฺยฺชนุชฺชลํ.

๙๙.

คณฺฑมฺพมูเล พุทฺโธ’ว, ยมกํ ปาฏิหาริยํ;

อกํสุ ธรมาเนน, สุคเตน อธิฏฺิตํ.

๑๐๐.

ตํ ปาฏิหาริยํ ทิสฺวา, ปสนฺเนกคฺคมานสา;

เทวามนุสฺสา อรหตฺตํ, ปตฺตา ทฺวาทส โกฏิโย.

๑๐๑.

เสสา ผลตฺตยํ ปตฺตา, อตีตา คณนาปถํ;

หิตฺวา’ถ พุทฺธเวสํ ตา, กรณฺฑมฺหิ ปติฏฺยุํ.

๑๐๒.

ตโต โอรุยฺห จงฺโกโฏ, รฺโ สีเส ปติฏฺหิ;

สหินฺทคุตฺตเถเรน, นาฏกีหิ จ โส ปน.

๑๐๓.

ธาตุคพฺภํปริหรํ, ปตฺวาน สยนํ สุภํ;

จงฺโกฏํ รตนปลฺลงฺเก, ปยิตฺวา ชุตินฺธโร.

๑๐๔.

โธวิตฺวาน ปุโนหตฺเถ, คนฺธวาสิต วารินา;

จตุชฺชาติยคนฺเธน, อุพฺพเตตฺวา สคารโว.

๑๐๕.

กรณฺฑํ วิวริตฺวาน, ตาคเหตฺวาน ธาตุโย;

อิติ จินฺตยิ ภูมินฺโท, มหาชนหิตตฺถิโก.

๑๐๖.

อนากุลํ เกหิจิปิ, ยทิ เหสฺสนฺติ ธาตุโย;

ชนสฺส สรณํ หุตฺวา, ยทิ สฺสนฺติ ธาตุโย.

๑๐๗.

สตฺถุนิปนฺนากาเรน, ปรินิพฺพานมฺจเก;

นิปชฺชนฺตุ สุปฺตฺเต, สยนมฺหิ มหารเห.

๑๐๘.

อิติ จินฺติย โส ธาตู, เปสิ สยนุตฺตเม;

ตทา การา ธาตุโย จ, สหึสุ สยนุตฺตเม.

๑๐๙.

อาสฬฺหีสุกฺกปกฺขสฺส, ปนฺนรสอุโปสเถ;

อุตฺตราสฬฺหนกฺขตฺเต, เอวํ ธาตุปติฏฺิตา.

๑๑๐.

สห ธาตุปติฏฺานา, อกฺขมฺปิตฺถ มหามหี;

ปาฏิหีรานิเนกานิ, ปวตฺตึสุ อเนกธา.

๑๑๑.

ราชา ปสนฺโนธาตุตา, เสตจฺฉตฺเตน ปูชยิ;

ลํกาย รชฺชํ สกลํ, สตฺตาหานิ อทาสิ จ.

๑๑๒.

กาเย จ สพฺพาลงฺการํ, ธาตุคพฺภมฺหิ ปูชยิ;

ตถานาฏกิโย’มจฺฉา, ปริสา เทวตาปิ จ.

๑๑๓.

วตฺถคุฬฆตาทีนิ, ทตฺวา สงฺฆสฺส ภูปติ;

ภิกฺขูหิ คณสชฺฌายํ, กาเรตฺวา’ขิลรตฺติยํ.

๑๑๔.

ปุนาหนิ ปุเรเภรึ, จาเรสิ ‘‘สกลา ชนา;

วินฺทนฺตุ ธาตุสตฺตาหํ, อิมํ’’ติ ชนตาหิโต.

๑๑๕.

อินฺทคุตฺโต มหาเถโร, อทิฏฺาสิ มหิทฺธิโก;

‘‘ธาตุ วนฺทิตุกามาเย, ลํกาทีปมฺหิ มานุสา.

๑๑๖.

ตงฺขณํเยว อาคนฺตฺวา, วนฺทิตฺวา ธาตุโย อิธ;

ยถา สกํ ฆรํ ยนฺตุ’’, ตํ ยถาธิฏฺิตํ อหุ.

๑๑๗.

โส มหาภิกฺขุสงฺฆสฺส, มหาราชา มหายโส;

มหาทานํ ปวตฺเตตฺวา, ตํ สตฺตาหํ นิรนฺตรํ.

๑๑๘.

อาจิกฺขิธาตุคพฺภมฺหิ, กิจฺจํ นิาปิตํ มยา;

ธาตุคพฺภปิธานํตุ, สงฺโฆ ชานิตุมรหติ.

๑๑๙.

สงฺโฆ เต ทฺเว สามเณเร, ตสฺมึ กมฺเม นิโยชยิ;

ปิทหึสุ ธาตุคพฺภํ, ปาสาเณนา’หเฏน เต.

๑๒๐.

‘‘มาเลตฺถ มา มิลายนฺตุ, คนฺธาสุสฺสนฺตุมา อิเม;

มา นิพฺพายนฺตุ ทีปาว, มา กิฺจาปิ วิวชฺชตุ.

๑๒๑.

เมทวณฺณ ฉ ปาสาณา, สนฺธิยนฺตุนิรนฺตรา’’;

อิติ ฆีณาสวา เอตฺถ, สพฺพเมตํ อธิฏฺยุํ.

๑๒๒.

อาณาเปสิ มหาราชา, ‘‘ยถาสตฺตึ มหาชโน;

ธาตุนิธานกาเน’ตฺถ, กโรตู’’ติ หิตตฺถิโก.

๑๒๓.

มหาธาตุนิธานสฺส, ปิฏฺิมฺหิ จ มหาชโน;

อกา สหสฺส ธาตุนํ, นิธานานิ ยถาพลํ.

๑๒๔.

ปิทหาปิยตํ สพฺพํ, ราชาถูปํ สมาปยิ;

จตุรสฺส จ ยฺเจตฺถ, เจติยมฺหิ สมาปยิ.

๑๒๕.

ปุฺานิ เอวมมลานิ สยฺจสนฺโต,

กุพฺพนฺติ สพฺพวิภวุตฺตมปตฺติ เหตุ;

กาเรนฺติ จาปิหิ’ขิลา ปริสุทฺธจิตฺตา,

นานาวิเสสชานตา ปริวารเหตู’’ติ.

สุชนปฺปสาท สํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ธาตุนิธานํ นาม

เอกตึสติโม ปริจฺเฉโท.

ทฺวตฺตึสติม ปริจฺเฉท

ตุสิตปุรคมนํ

.

อนิฏฺิเต ฉตฺตกมฺเม, สุธากมฺเม จ เจติเย;

มารณนฺติกโรเคน, ราชา อาสิ คิลานโก.

.

ติสฺสํ ปกฺโกสยิตฺวา โส, กนิฏฺํ ทีฆวาปิโต;

‘‘ถูเป อนิฏฺิตํ กมฺมํ, นิฏฺาเปหีติ อพฺรวิ.

.

ภาตุโน ทุพฺพลตฺตาโส, ตุนฺนวาเยหิ การิย;

กฺจุกํ สุทฺธวตฺเถหิ, เตน ฉาทิย เจติยํ.

.

จิตฺตกาเรหิ กาเรสิ, เวทิกํ ตตฺถ สาธุกํ;

ปนฺติปุณฺณฆฏานฺจ, ปฺจงฺคุลกปนฺติกํ.

.

ฉตฺตากาเรหิ กาเรสิ, ฉตฺตํ เวฬุมยํ ตถา;

ขรปตฺตมเย จนฺท-สูริเย มุทฺธเวทิยํ.

.

ลาขากุงฺกุมเกเห’ตํ, จิตฺตยิตฺวา สุจิตฺติตํ;

รฺโ นิเวทยิ’’ถูเป, กตฺตพฺพํ นิฏฺิตํ’’อิติ.

.

สิวิกาย นิปชฺชิตฺวา, อิธาคนฺตฺวา มหีปติ;

ปทกฺขิณํ กริตฺวาน, สิวิกาเย’ว เจติยํ.

.

วนฺทิตฺวา ทกฺขิณทฺวาเร, สยเน ภูมิสนฺถเต;

สยิตฺวา ทกฺขิณปสฺเสน, โส มหาถูป มุตฺตมํ.

.

สยิตฺวา วามปสฺเสส, โลหปาสาท มุตฺตมํ;

ปสฺสนฺโต สุมโน อาสิ, ภิกฺขุสงฺฆปุเรกฺขโต.

๑๐.

คิลานปุจฺฉนตฺถาย, อาคตาหิ ตโต ตโต;

ฉนฺนวุติโกฏิโย ภิกฺขู, ตสฺมึ อาสุํ สมาคเม.

๑๑.

คณสชฺฌายมกรุํ, วคฺคพนฺเธน ภิกฺขโว;

เถรปุตฺตาภยํ เถรํ, ตตฺถา’ทิสฺวา มหีปติ.

๑๒.

อฏฺวีส มหายุทฺธํ, ยุชฺฌนฺโต อปราชยํ;

โย โส น ปจฺจุทาวตฺโต, มหาโยโธ วสี มม.

๑๓.

มจฺจุยุทฺธมฺหิ สมฺปตฺเต, ทิสฺวา มฺเ ปราชยํ;

อิทานิ โส มํ โน เปติ, เถโร เถรปุตฺตภโย.

๑๔.

อิติ จินฺตยิ โสเถโร, ชานิตฺวา ตสฺส จินฺติตํ;

กรินฺทนทิยา สิเส, วสํ ปฺชลิปพฺพเต.

๑๕.

ปฺจขีณาสวสต-ปริวาเรน อิทฺธิยา;

นภสาคมฺม ราชานํ, อฏฺาสิ ปริวาริย.

๑๖.

ราชา ทิสฺวา ปสนฺโน ตํ, ปุรโต จ นิสีทิย;

ตุมฺเห ทสมหาโยเธ, คณฺหิตฺวาน ปุเร อหํ.

๑๗.

ยุชฺฌึ อิทานิ เอโก’ว, มจฺจุนา ยุทฺธมารภึ;

มจฺจุสตฺตุํ ปราเชตุํ, น สกฺโกมี’’ติ อาห จ.

๑๘.

อาห เถโร ‘‘มหาราช-มา ภายิ มนุชาธิป;

กิเลสสตฺตุํ อชิตฺวา, อเชยฺโย มจฺจุสตฺตุโก.

๑๙.

สพฺพมฺปิ สงฺขารคตํ, อวสฺสํเยว ภิชฺชติ;

‘‘อนิจฺจา สพฺพสงฺขารา’’, อิติ วุตฺตํหิ สตฺถุนา.

๒๐.

ลชฺชา สารชฺชรหิตา, พุทฺเธเป’ติ อนิจฺจตา;

ตสฺมา อนิจฺจา สงฺขารา, ทุกฺขา’นตฺตาติ จินฺตย.

๒๑.

ทุติเย อตฺตาภาเวปิ, ธมฺมจฺฉนฺโท มหาหิเต;

อุปฏฺิเต เทวโลเก, หิตฺวา ทิพฺพํ สุขํ ตุวํ.

๒๒.

อิธาคมฺม พหุํ ปุฺํ, อกาสิ จ อเนกธา;

กรณมฺเปกรชฺชสฺส, สาสนุชฺโชตนายเต.

๒๓.

มหาปุฺกตํ ปุฺํ, ยาวชฺชทิวสา ตยา;

สพฺพํนุสฺสรเมวํ เต, สุขํ สชฺชุ ภวิสฺสติ.

๒๔.

เถรสฺสวจนํ สุตฺวา, ราชา อตฺตมโน อหุ;

‘‘อวสฺสโย มจฺจุยุทฺเธปิ, ตฺวํ เม สี’’ติ อภาสิตํ.

๒๕.

ตทา จ อาหราเปตฺวา, ปหฏฺโ ปุฺ โปตฺถกํ;

วาเจตุํ เลขกํ อาห, โส ตํ วาเจสิ โปตฺถกํ.

๒๖.

เอกูนสตวิหารา, มหาราเชน การิตา;

เอกูนวีสโกฏีหิ, วิหาโร มริจ วฏฺฏิ จ.

๒๗.

อุตฺตโม โลหปาสาโท,

ตึสโกฏีหิ การิโต;

มหาถูเป อนคฺฆานิ,

การิตา จตุวีสติ.

๒๘.

มหาถูปมฺหิ เสสานิ, การิตานิ สุพุทฺธินา;

โกฏิสหสฺสํ อคฺฆนฺติ, มหาราชา’’ติ วาจยิ.

๒๙.

‘‘โกฏฺนามมฺหิ มลเย, อกฺขกฺขายิก ฉาตเก;

กุณฺฑลานิ มหคฺฆานิ, ทุเว ทตฺวาน คณฺหิย.

๓๐.

ขีณาสวานํ ปฺจนฺนํ, มหาเถราน มุตฺตโม;

ทินฺโน ปสนฺนจิตฺเตน, กงฺคุอมฺพิลปิณฺฑโก.

๓๑.

จูฬงฺคนิย ยุทฺธมฺหิ, ปราชิตฺวา ปลายตา;

กาลํ โฆสาปยิตฺวาน, อาคตสฺส วิหายสา.

๓๒.

ขีณาสวสฺส ยติโน, อตฺตานมนเปกฺขิย;

ทินฺนํ สรกภตฺต’นฺติ, วุตฺเต อาห มหีปติ.

๓๓.

วิหารมหสตฺตาเห, ปาสาทสฺส มเหตถา;

ถูปารมฺเภ ตุ สตฺตาเห, ตถา ธาตุนิธานเก.

๓๔.

จาตุทฺทิสสฺส อุภโต, สงฺฆสฺส อุภโต มยา;

มหารหํ มหาทานํ, อวิเสสํ ปวตฺติตํ.

๓๕.

มหาเวสาขปูชา จ, จตุวีสติ การยิ;

ทีเป สงฺฆสฺส ติกฺขตฺตุํ, ติจีวรมทาปยิ.

๓๖.

สตฺตสตฺต ทินาเนว, ทีเป รชฺชมหํ อิมํ;

ปฺจกฺขตฺตุํ สาสนมฺหิ, อทาสึ หฏฺมานโส.

๓๗.

สตตํ ทฺวาทสาเน, สปฺปินา สุทฺธวฏฺฏิยา;

ทีปสหสฺสํ ชาเลสึ, ปูเชนฺโต สุคตํ อหํ.

๓๘.

นิจฺจํ อฏฺารสาเน, วชฺเชหิ วิหิตํ อหํ;

คิลาน ภตฺตเภสชฺชํ, คิลานานมทาปยึ.

๓๙.

จตุตฺตาลีสานมฺหิ, สงฺขตํ มธุปายสํ;

ตตฺตเกสฺเวว าเนสุ, เตลุลฺโลปกเมว จ.

๔๐.

ฆเต ปกฺเก มหาชาล, ปูเว านมฺหิ ตตฺตเก;

ตเถว สห ภตฺเตหิ, นิจฺจ เอมว อทาปยึ.

๔๑.

อุโปสเถสุ ทิวเสสุ, มาเส มาเส จ อฏฺสุ;

ลํกาทีเป วิหาเรสุ, ทีป เตลมทาปยึ.

๔๒.

ธมฺมทานํ มหนฺตนฺติ, สุตฺวา อมิสทานโต;

โลห ปาสาทโต เหฏฺา, สงฺฆมชฺฌมฺหิ อาสเน.

๔๓.

‘‘โอสาเรสฺสามิ สงฺฆสฺส, มงฺคลสุตฺต’’มิจฺจหํ;

นิสินฺโน โอสารยิตุํ, นาสกฺขึ สงฺฆคารวา.

๔๔.

ตโตปฺปภุติ ลํกาย, วิหาเรสุ ตหึ ตหึ;

ธมฺมกถํ กถาเปสึ, สกฺกริตฺวาน เทสเก.

๔๕.

ธมฺมกถิก สฺเสกสฺส, สปฺปิผาณิตสกฺขรํ;

นาฬึ นาฬิมทาเปสึ, ทาเปสึ จตุรงฺคุลํ.

๔๖.

มุฏฺิกํ ยฏฺิมธุกํ, ทาเปสึ สาฏกทฺวยํ;

สพฺพํปิสฺสริเย ทานํ, นเม หาเสสิ มานสํ.

๔๗.

ชีวิตํ อนเปกฺขิตฺวา, ทุคฺคเตน สตา มยา;

ทินฺน ทาน ทฺวยํเยว, ตํ เม หาเสสิ มานสํ.

๔๘.

ตํ สุตฺวา อภโย เถโร, ตํ ทานทฺวยเมว โส;

รฺโ จิตฺตปฺปสาทตฺถํ, สํ วณฺเณสิ อเนกธา.

๔๙.

เตสุ ปฺจสุ เถเรสุ, กงฺคุอมฺพิลคาหโก;

มลิย เทว มหาเถโร, สุมนกูฏมฺหิ ปพฺพเต.

๕๐.

นวนฺนํ ภิกฺขุสตานํ, ทตฺวา ตํ ปริภุฺชิ โส;

ปถวีจาลโก ธมฺม, สุตฺตเถโร ตุ ตํ ปน.

๕๑.

กลฺยาณิกวิหารมฺหิ, ภิกฺขูนํ สํวิภาชิย;

ทสทฺธส ตสงฺขานํ, ปริโภค มกาสยํ.

๕๒.

ตลงฺคร วาสิโก ธมฺม, ทินฺนตฺเถโร ปิยงฺคุเก;

ทีเป ทสสหสฺสานํ, ทตฺวาน ปริภุฺชิตํ.

๕๓.

มงฺคณวาสิโก ขุทฺท, ติสฺสตฺเถโร มหิทฺธิโก;

เกลาเส สฏฺิสหสฺสานํ, ทตฺวาน ปริภุฺชิ ตํ.

๕๔.

มหาพฺยคฺโฆ จ เถโร ตํ, อุกฺกนครวิหารเก;

ทตฺวา สตานํ สตฺตานํ, ปริโภคมกาสยํ.

๕๕.

สรกภตฺตคาหี ตุ, เถโร ปิยงฺคุทีปเก;

ทฺวาทส ภิกฺขุสหสฺสานํ, ทตฺวาน ปริภุฺชิตํ.

๕๖.

อิติ วตฺวา’ภยตฺเถโร, รฺโ หาเสสิ มานสํ;

ราชา จิตฺตํ ปสาเทตฺวา, ตํ เถรํ อิธ มพฺรุวิ.

๕๗.

‘‘จตุวีสติวสฺสานิ, สงฺฆสฺส อุปการโก;

อห เมวํ โหตุ กาโย’ปิ, สงฺฆสฺส อุปการโก.

๕๘.

มหาถูป ทสฺสนาเน, สงฺฆสฺส กมฺมมาฬเก;

สรีรํ สงฺฆทาสสฺส, ตุมฺเห ฌาเปถ เม’’อิติ.

๕๙.

กนิฏฺํ อาห ‘‘โภ ติสฺส, มหาถูเป อนิฏฺิตํ;

นิฏฺาเปหิ ตุวํ สพฺพํ, กมฺมํ สกฺกจฺจ สาธุกํ.

๖๐.

สายํ ปาโต จ ปุปฺผานิ, มหาถูปมฺหิ ปูชย;

ติกฺขตฺตุํ อุปหารฺจ, มหาถูปสฺส การย.

๖๑.

ปฏิยาทิตฺจ ยํ วตฺตํ, มยา สุคต สาสเน;

สพฺพํ อปริหาเปตฺวา, ตาต วตฺตย ตํ ตุวํ.

๖๒.

สงฺฆสฺส ตาต กิจฺเจสุ, มา ปมชฺชิตฺถ สพฺพทา’’;

อิตํ ตํ อนุสาสิตฺวา, ตุณฺหี อาสิ มหีปติ.

๖๓.

ตงฺขณํ คณสชฺฌายํ, ภิกฺขุสงฺโฆ อกาสิ จ;

เทวตา ฉ รเถ เจว, ฉหิ เทเวหิ อานยุํ.

๖๔.

ยาจุํ วิสุํ วิสุํ เทวา, ราชานํ เต รเถ ิตา;

‘‘อมฺหากํ เทวโลกํ ตฺวํ, เอหิ ราชมโนรมํ’’.

๖๕.

ราชา เตสํ วโจ สุตฺวา, ‘‘ยาว ธมฺมํ สุโณมหํ;

อธิวาเสถ ตาวา’’ติ, หตฺถากาเรน วารยิ.

๖๖.

วาเรติ คณสชฺฌาย, มีภิ มนฺตฺวาน ภิกฺขโว;

สชฺฌายํ ปยุํ ราชา, ปุจฺฉิตํ านการณํ.

๖๗.

‘‘อาคเมถา’’ติ สฺาย, ทินฺนตฺตา’ติ วทึสุ เต;

ราชา ‘‘เนตํ ตถา ภนฺเต’’, อิติ วตฺวาน ตํ วทิ.

๖๘.

ตํ สุตฺวาน ชนา เกจิ, ‘‘ภีโต มจฺจุภยา อยํ;

ลาลปฺปตี’’ติ มฺึสุ, เตสํ กงฺขาวิโนทนํ.

๖๙.

กาเรตุํ อภยตฺเถโร, ราชานํ เอวมาห โส;

‘‘ชานาเปตุํ กถํ สกฺกา, อานีตา เต รถา’’อิติ.

๗๐.

ปุปฺผทานํ ขิปาเปสิ, ราช นภสิ ปณฺฑิโต;

ตานิ ลคฺคานิ ลมฺพึสุ, รถีสาสุ วิสุํ วิสุํ.

๗๑.

อากาเส ลมฺพมานานิ, ตานิ ทิสฺวา มหาชโน;

กงฺขํ ปฏิวิโนเทสิ, ราชา เถรมภาสิตํ.

๗๒.

‘‘กตโม เทวโลโก หิ,

รมฺโม ภนฺเต’’ติ โส พฺรุวิ;

‘‘ตุสินานํ ปุรํ ราช,

รมฺมํ’’อิติ สตํ มตํ.

๗๓.

พุทฺธภาวาย สมยํ, โอโลเกนฺโต มหาทโย;

เมตฺเตยฺโย โพธิสตฺโต หิ, วสเต ตุสิเต ปุเร.

๗๔.

เถรสฺส วจนํ สุตฺวา, มหาราชา มหามตี;

โอโลเกนฺโต มหาถูปํ, นิปนฺโนว นิมีลยิ.

๗๕.

จวิตฺวา ตํขณํเยว, ตุสิตา อหเฏ รเถ;

นิพฺพตฺติตฺวา ิโตเยว, ทิพฺพเทโห อทิสฺสถ.

๗๖.

กตสฺส ปุฺกมฺมสฺส, ผลํ ทสฺเสตุมตฺตโน;

มหาชนสฺส ทสฺเสนฺโต, อตฺตานํ สมลงฺกตํ.

๗๗.

รถฏฺโเยว ติกฺขตฺตุํ, มหาถูปํ ปทกฺขิณํ;

กตฺวาน ถูปํ สงฺฆฺจ, วนฺทิตฺวา ตุสิตํ อคา.

๗๘.

นาฏกิโย อิธาคนฺตฺวา, มกุฏํ ยตฺถ โมจยุํ;

‘‘มกุฏมุตฺตสาลา’’ติ, เอตฺถ สาลา กตา อหุ.

๗๙.

จิตเก ปิเต รฺเ, สรีรมฺหิ มหาชโน;

ยตฺถารวิ ‘‘ราววฏฺฏิ-สาลา’’นาม ตหึ อหุ.

๘๐.

รฺโ สรีรํ ฌาเปสุํ, ยสฺมึ นิสฺสีมมาฬเก;

โส เอว มาฬโก เอตฺถ, วุจฺจเต ‘‘ราช มาฬโก’’.

๘๑.

ทุฏฺคามณิราชา โส, ราชา นามารโห มหา;

เมตฺเตยฺยสฺส ภควโต, เหสฺสติ อคฺคสาวโก.

๘๒.

รฺโ ปิตา ปิตา ตสฺส,

มาตา มาตา ภวิสฺสติ;

สทฺธาติสฺโส กนิฏฺโ ตุ,

ทุติโย เหสฺสติ สาวโก.

๘๓.

สาลิราชกุมาโร โย,

ตสฺส รฺโ สุโต ตุโส;

เมตฺเตยฺยสฺส ภควโต,

ปุตฺโตเยว ภวิสฺสติ.

๘๔.

เอวํ โย กุสลปโร กโรติ ปุฺํ,

ฉาเทนฺโต อนิยตปาปกํ พหุมฺปิ;

โส สคฺคํ สกเล รมิ โว ปยาติ ตสฺมา,

สปฺปฺโ ส ตตรโต ภเวยฺย ปุฺเติ.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ตุสิตปุรคมนํ นาม

ทฺวตฺตึสติโม ปริจฺเฉโท

เตตฺตึสติม ปริจฺเฉท

ทสราชโก

.

ทุฏฺคามณิรฺโ ตุ, รชฺเชิตา ชนา อหู;

สาลิราชกุมาโรติ, หสฺสาสิ วิสฺสุโต สุโต.

.

อตีว ธฺโ โส อาสิ, ปุฺกมฺมรโต สทา;

อตีว จารุรุปาย, สตฺโต จณฺฑาลิยา อหุ.

.

อโสกมาลาเทวึตํ, สมฺพนฺธํ ปุพฺพชาติยา;

รูเปนา’ติ ปิยายนฺโต, โส รชฺชํ เนวกามยิ.

.

ทุฏฺคามณิภาตา’โส, สทฺธาติสฺโส ตทจฺฉเย;

รชฺชํ กาเรสฺสา’ภิสิตฺโต, อฏฺารสฺส สมา’สโม.

.

ฉกฺกกมฺมํ สุธากมฺมํ, หตฺถิปาการเมว จ;

มหาถูปสฺส กาเรสิ, โส สทฺธากตนามโก.

.

ทีเปน โลหปาสาโท, อุฑฺฑิยฺหิตฺถ สุสงฺขโต;

กาเรสิ โลหปาสาทํ, ปุน โส สตฺตภูมกํ.

.

นวุติสตสหสฺสคฺโฆ, ปาสาโท อาสิ โส ตทา;

ทกฺขิณคีริวิหารํ, กลฺลกเลณ เมว จ.

.

กุฬุมฺพาลวิหารฺจ, ตถาเปตฺตงฺค วาลิกํ;

เวลงฺควฏฺฏิกฺเจว, ทุพฺพลวาปิติสฺสตํ.

.

ทุรติสฺสกวาปิฺจ, ตถามาตุวิหารกํ;

กาเรสิ อาทีฆวาปึ, วิหารํโยชน โยชเน.

๑๐.

ทีฆวาปิวิหารฺจ, กาเรสิ สหเจติยํ;

นานารตนกจฺฉนฺนํ, ตตฺถ กาเรสิ เจติเย.

๑๑.

สนฺธิยํ สนฺธิยํ ตตฺถ, รถจกฺกปฺปมาณกํ;

โสวณฺณมาลํ กาเรตฺวา, ลคฺคาเปสิ มโนรมํ.

๑๒.

จตุราสีติสหสฺสานํ, ธมฺมกฺขนฺธานมิสฺสโร;

จตุราสีติสหสฺสานิ, ปูชาจาปิ อการยิ.

๑๓.

เอวํ ปุฺานิ กตฺวา โส, อเนกานิ มหีปติ;

กายสฺสเภทา เทเวสุ, ตุสิเตสุ’ปปชฺชถ.

๑๔.

สทฺธาติสฺสปการาเช, วสนฺเต ทีฆวาปิยํ;

ลชฺชีติสฺโส เชฏฺสุโต, คิริกุมฺภิมนามกํ.

๑๕.

วิหารํ การยิ รมฺมํ, ตํกนิฏฺสุโต ปน;

ถุลฺลตฺถโน อกาเรสิ, วิหารํ กนฺทรวฺหยํ.

๑๖.

ปิตรา ถุลฺลตฺถนโก, ภาตุสนฺติกมายตา;

สเหวา’ห วิหารสฺส, สงฺฆโภคตฺถมตฺตโน.

๑๗.

สทฺธาติสฺเสอุปรเต, สพฺเพ’มจฺจา สมาคตา;

ถูปาราเม ภิกฺขุสงฺฆํ, สกลํ สนฺนิปาติย.

๑๘.

สงฺฆานุฺายรฏฺสฺส, รกฺขณตฺถํ กุมารกํ;

อภิสิฺจุํ ถุลฺลตฺถนํ, ตํ สุตฺวา ลชฺชีติสฺสโต.

๑๙.

อิธาคนฺตฺวา คเหตฺวา ตํ, สยํ รชฺชมการยิ;

มาสฺเจว ทสาหฺจ, ราชา ถุลฺลตฺถโน ปน.

๒๐.

ติสฺโสสมํ ลชฺชีติสฺโส, สงฺโฆ หุตฺวา อนาทโร;

‘‘น ชานึสุ ยถาวุฑฺฒํ’’ มีติ ตํ ปริภาสยิ.

๒๑.

ปจฺฉา สงฺฆํ ขมาเปตฺวา, ทณฺฑกมฺมตฺถมิสฺสโร;

ตีณิ สตสหสฺสานิ, ทตฺวาน อุรุเจติเย.

๒๒.

สิลามยานิ กาเรสิ, ปุปฺผยานานิ ตีณิโส;

อโถ สตสหสฺเสน, จิตาเปสิ จ อนฺตรา.

๒๓.

มหาถูปถูปารามานํ, ภูมึภูมิสฺสโร สมํ;

ถูปาราเม จ ถูปสฺส, สิลากฺจุก มุตฺตมํ.

๒๔.

ถูปารามสฺส ปุรโต, สิลาถูปกเมว จ;

ลชฺชีกาสนสาลฺจ, ภิกฺขุสงฺฆสฺส การยิ.

๒๕.

กฺจุกํ กณฺฏเก ถูเป, การาเปสิ สิลามยํ;

ทตฺวาน สตสหสฺสํ, วิหาเร เจติยวฺหเย.

๒๖.

คิริกุมฺภิลนามสฺส, วิหารสฺส มหมฺหิ โส;

สฏฺิภิกฺขุสหสฺสานํ, ติจีวรมทาปยิ.

๒๗.

อริฏฺวิหารํ กาเรสิ, ตถากนฺทรหินกํ;

คามิกานฺจ ภิกฺขูนํ, เภสชฺชานิ อทาปยิ.

๒๘.

กิมิจฺฉกํ ตณฺฑุลฺจ, ภิกฺขุนีนมทาปยิ;

สมานว’มาสฺจ, รชฺชํ โส การยี อิธ.

๒๙.

มเต ลชฺชิกติสฺสมฺหิ, กนิฏฺโ ตสฺส การยิ;

รชฺชํ ฉเฬว วสฺสานิ, ขลฺลาฏนาคนามโก.

๓๐.

โลหปาสาทปริวาเร, ปาสาเท’ติ มโนรเม;

โลหปาสาทโสภตฺถํ, เอโส ทฺวตฺตึสการยิ.

๓๑.

มหาถูปสฺส ปริโต, จารุโน เหมมาลิโน;

วาลิกงฺคณมริยาทํ, ปาการฺจ อการยิ.

๓๒.

โสวกุรุนฺทปาสกํ, วิหารฺจ อการยิ;

ปุฺกมฺมานิจฺานิ, การาเปสิ มหีปติ.

๓๓.

ตํ มหารตฺตโตนาม, เสนาปติ มหีปตึ;

ขลฺลาฏนาคราชานํ, นคเรเยว อคฺคหิ.

๓๔.

ตสฺส รฺโ กนิฏฺโตุ, วฏฺฏคามณินามโก;

ตํ ทุฏฺเสนาปติกํ, หนฺตฺวา รชฺชมการยิ.

๓๕.

ขลฺลาฏนาครฺโโส, ปุตฺตกํ สกภาตุโน;

มหาจูลิกนามานํ, ปุตฺตาเน เปสิ จ.

๓๖.

ตมฺมาตรํ นุฬาเทวึ, มเหสิฺจ อกาสิโส;

ปีติาเน ิตตา’สฺส, ปีติราชาติ อพฺรวุํ.

๓๗.

เอวํ รชฺเช’ภิสิตฺตสฺส, ตสฺส มาสมฺหิ ปฺจเม;

โรหเณ นกุลนคเร, เอโก พฺราหฺมณเจฏโต.

๓๘.

ติโย นาม พฺราหฺมณสฺส, วโจ สุตฺวา อปณฺฑิโต;

โจโร อสุ มหาตสฺส, ปริวาโร อโหสิ จ.

๓๙.

สคณาสตฺตทมิฬา, มหาติตฺถมฺหิ โอตรุํ;

ตทา พฺราหฺมณติโย จ, เต สตฺตทมิฬาปิจ.

๔๐.

ฉกฺกตฺถาย วิสชฺเชสุํ, เลขํ ภูปติสนฺติกํ;

ราชา พฺราหฺมณติยสฺส, เลขํ เปเสสิ นีติมา.

๔๑.

‘‘รชฺชํ ตว อิทาเนว, คณฺห ตฺวํ ทมิเฬ’’ อิติ;

สาธูติ โส ทมิเฬหิ, ยุชฺฌิ คณฺหึสุ เต ตุ ตํ.

๔๒.

ตโต เต ทมิฬา ยุทฺธํ, รฺา สห ปวตฺตยุํ;

โกฬมฺพาลกสามนฺตา, ยุทฺเธ ราชา ปราชิโต.

๔๓.

ติตฺถารามทุวาเรน, รถารุฬฺโห ปลายติ;

ปณฺฑุกาภยราเชน, ติตฺถาราโมหิ การิโต;

วาสิโต จ ตทา อาสิ, เอกวีสติ ราชุสู.

๔๔.

ตํ ทิสฺวา ปลายนฺตํ, นิคณฺโคิรินามโก;

‘‘ปลายติ มหากาฬ-สีหโฬ’’ติ ภุสํ รวิ.

๔๕.

ตํ สุตฺวาน มหาราชา, ‘‘สิทฺเธ มม มโนรเถ;

วิหารํ เอตฺถ กาเรสฺสํ’’, อิจฺเจวํ จินฺตยี ตทา.

๔๖.

สคพฺภํ อนุลาเทวึ, อคฺคหี รกฺขิยา อิติ;

มหาจูฬ มหานาค-กุมาเรจาปี รกฺขิเย.

๔๗.

รถสฺส ลหุภาวตฺถํ, ฑตฺวา จูฬามณึสุภํ;

โอตาเรสิ โสมเทวึ, ตสฺส’นุฺาย ภูปติ.

๔๘.

ยุทฺธายคมเนเยว, ปุตฺตเก ทฺเว จ เทวิโย;

คาหยิตฺวาน นิกฺขนฺโต, สงฺกิโต โส ปราชเย.

๔๙.

อสกฺกุณิตฺวา คาเหตุํ, ปตฺตํ ภุตฺตํ ชิเนน ตํ;

ปลายิตฺวา เวสฺสคีริ-วเน อภินิยิยิโส.

๕๐.

กุตฺถิกฺกุลมหาติสฺส-เถโร ทิสฺวา ตหํ ตุ ตํ;

ภตฺตํ ปาทา อนามฏฺํ, ปิณฺฑทานํ วิวชฺชิย.

๕๑.

อถ เกตกิปตฺตมฺหิ, ลิขิตฺวา หฏฺมานโส;

สงฺฆโภคํ วิหารสฺส, ตสฺส ปาทามหีปติ.

๕๒.

ตโต คนฺตฺวา สิลาโสพฺภ-กณฺฑกมฺหิ วสี ตโต;

คนฺตฺวาน มาตุเวลงฺเค, สาลคลสมีปโค.

๕๓.

ตตฺถทฺทส ทิฏฺปุพฺพํ, เถรํ เถโร มหีปตึ;

อุปฏฺากสฺส อปฺเปสิ, ตนสิวสฺส สาธุกํ.

๕๔.

ตสฺส โส ตนสิวสฺส, รฏฺิกสฺส’นฺติเก ตหึ;

ราชา จุทฺทสวสฺสานิ, วสี เตน อุปฏฺิโต.

๕๕.

สตฺตสุ ทมีเฬสฺเว’โก, โสมาเทวึ มทาวหํ;

ราครตฺโต คเหตฺวาน, ปรตีรมคาลหุํ.

๕๖.

เอโกปตฺตํ ทสพลสฺส, อนุราธปุเร ิตํ;

อาทาย เตน สนฺตุฏฺโ, ปรตีรมคาลหุํ.

๕๗.

ปุฬหตฺโถ ตุ ทมิโฬ, ตีณิวสฺสานิ การยิ;

รชฺชํ เสนาปตึ กตฺวา, ทมิฬํ พาหิยวฺหยํ.

๕๘.

ปุฬหตฺถํ คเหตฺวา ตํ, ทูเร วสฺสานิ พาหีโย;

รชฺชํ กาเรสิ ตสฺสา’สิ, ปณยมาโร จมูปติ.

๕๙.

พาหียํ ตํ คเหตฺวาน, ราชา’สิ ปณยมารโก;

สตฺตวสฺสานิ ตสฺสา’สิ, ปิฬยมาโร จมูปติ.

๖๐.

ปณยมารํ คเหตฺวา โส, ราชาสิ ปีฬยมารโก;

สตฺตมาสานิ ตสฺสาสิ, ทาิโย ตุ จมูปติ.

๖๑.

ปีฬยมารํ คเหตฺวา โส, ทาิโย ทมิโฬ ปน;

รชฺชํ’นุราธนคเร, ทุเว วสฺสานิ การยิ.

๖๒.

เอวํ ทมิฬราชูนํ, เตสํ ปฺจนฺนเมวหิ;

โหนฺติ จุทฺทสวสฺสานี, สตฺตมาสา จ อุตฺตรึ.

๖๓.

คตาย ตุ นิวาสตฺถํ, มลเย’นุลเทวิยา;

ภริยากนสิวสฺส, ปาทาปหริ ปจฺฉิยํ.

๖๔.

กุชฺฌิตฺวา โรทมานาสา, ราชานํ อุปสกิมิ;

ตํ สุตฺวา ตนสิโวโส, มนุมาทาย นิกฺขมิ.

๖๕.

เทวิยา วจนํ สุตฺวา, ตสฺส อาคมนา ปุรา;

ทฺวิปุตฺตํ เทวิมาทาย, ตโต ราชา’ปิ นิกฺขมิ.

๖๖.

ธนุํ สนฺธาย อายนฺตํ, สีวํ วิชฺฌิ มหาสีโว;

ราชา นามํ ภาวยิตฺวา, อกาสิ ชินสงฺคหํ.

๖๗.

อลตฺถ อฏฺามจฺเจจ, มหนฺเต โยธสมฺมเต;

ปริวาโร มหาอาสี, ปริหาโร จ ราชิโน.

๖๘.

กุมฺภีลกมหาติสฺส-เถร ทิสฺวา มหายโส;

อจฺฉคลฺลวิหารมฺหิ, พุทฺธปูชมการยิ.

๖๙.

วตฺถุํ โสเธตุมารุฬฺโห, อกาสเจติยงฺคณํ;

กวิสีเส อมจฺจมฺหิ, โอโรหนฺโตมหีปติ.

๗๐.

อาโรหนฺโต สเทวิโก, ทิสฺวา มคฺเค นิสินฺนกํ;

‘‘น นิปนฺโน’’ติ กุชฺฌิตฺวา, กวิสีสํ อฆาตยิ.

๗๑.

เสสา สตฺตอมจฺจาวิ, นิพฺพินฺนา เตน ราชินา;

ตสฺส’นฺติกา ปลายิตฺวา, ปกฺกมนฺตา ยถารุจิ.

๗๒.

มคฺเค วิลุตฺตา โจเรหิ, วิหารํ หมฺพุคลฺลกํ;

ปวิสิตฺวาน อทฺทกฺขุํ, ติสฺสตฺเถรํ พหุสฺสุตํ.

๗๓.

จตุเนกายิโก เถโร, ยถาลทฺธานิ ทาปยิ;

วตฺถผาณิตเตลานิ, ตณฺฑุลา ปาหุณา ตถา.

๗๔.

อสฺสตฺถกาเล เถโร โส,

‘‘กุหึยาตา’’ติ ปุจฺฉิเต;

อตฺตานํ อาวีกตฺวา เต,

ตํ ปวตฺตึ นิเวทยุํ.

๗๕.

‘‘กาเรตุํ เกหิ สกฺกา นุ, ชินสาสนปคฺคหํ;

ทมิเฬหิ วา’ถ รฺา, อิติ ปุฏฺา ตุ เต ปน.

๗๖.

‘‘รฺโ สกฺกา’’ติ อาหํสุ, สฺาเปตฺวาน เต อิติ;

อุโภ ติสฺส มหาติสฺส-เถรา อาทาย เต ตโต.

๗๗.

ราชิโน สนฺติกํ เนตฺวา, อฺมฺํ ขมาปยุํ;

ราชา จ เต อมจฺจา จ, เถโร เอว มยาจยุํ.

๗๘.

สิทฺเธ กมฺเม เปสิเตโน, คนฺตพฺพํ สนฺติกํ อิติ;

เถรา ทตฺวา ปฏิฺํ เต, ยถาานมคฺฉิสุํ.

๗๙.

อนุราธปุรํ ราชา, อาคนฺตฺวาน มหายโส;

ทาิกํ ทมิฬํ หนฺตฺวา, สยํ รชฺชมการยิ.

๘๐.

ตโต นิคณฺารามํ ตํ, วิทฺธํเสตฺวา มหีปติ;

วิหารํ การยิ ตตฺถ, ทฺวาทส ปริเวณกํ.

๘๑.

มหาวิหารปฏฺานา, ทฺวีสุ วสฺสส เตสุ จ;

สตฺตรสสุ วสฺเสสุ, ทสมาสา’มิเกสุ จ.

๘๒.

ตถา ทิเนสุ ทสสุ, อติกฺกนฺเตสุ สาทโร;

อภยคิริ วิหารํโส, ปติฏฺาเปสิ ภูปติ.

๘๓.

อกฺโกสิยิตฺวา เต เถเร, เตสุ ปุพฺพุปการิโน;

ตํ มหาติสฺส เถรสฺส, วิหารํ มานโท อทา.

๘๔.

คิริสฺส ยสฺมา คาราเม, ราชา กาเรสิ โสภโย;

ตสฺมา’ภย คิริตฺเวว, วิหาโร นามโก อหุ.

๘๕.

อาณาเปตฺวา โสมาเทวึ,

ยถา าเน เปสิโส;

ตสฺสาตนฺนามกํ กตฺวา,

โสมาราม มการยิ.

๘๖.

รถา โอโรปิตา สา หิ, ตสฺมึาเน วรงฺคนา;

กทฺทมฺพปุปฺผ คุมฺพมฺหิ, นิลินา ตตฺถ อทฺทส.

๘๗.

มุตฺตยนฺตํ สามเณรํ, มคฺคํ หตฺเถน ฉาทิย;

ราชา ตสฺส วโจ สุตฺวา, วิหารํ ตตฺถ การยิ.

๘๘.

มหาถูปสฺสุตฺตรโต,

เจติยํ อุจฺจวตฺถุกํ;

สิลา โสภกณฺฑกํ นาม,

ราชา โสเยว การยิ.

๘๙.

เตสุ สตฺตสุ โยเธสุ, อุตฺติโย นาม การยิ;

นครมฺหา ทกฺขิณโต, วิหารํ ทกฺขิณวฺหยํ.

๙๐.

ตตฺเตว มูลโวกาส, วีหารํ มูลนามโก;

อมจฺโจ การยี เตน, โสปิ ตํนามโก อหุ.

๙๑.

กาเรสิ สาลิยารามํ, อมจฺโจ สาลิยวฺหโย;

กาเรสิ ปพฺพตารามํ, อมจฺโจ ปพฺพตวฺหโย.

๙๒.

อุตฺตรติสฺสรามนฺตุ, ติสฺสามจฺโจ อการยิ;

วิหาเร นิฏฺิเต รมฺเม, ติสฺสเถร มุปจฺจเต.

๙๓.

‘‘ตุมฺหากํ ปฏิสนฺถาร, วเสน’มฺเหหิ การิเต;

วิหาเร เทม ตุมฺหากํ, อิติ วตฺวา อทํสุ จ.

๙๔.

เถโร สพฺพตฺถวาเสสิ, เต เต ภิกฺขู ยถา รหํ;

อมจฺจา’ทํสุ สงฺฆสฺส, วิวิเธ สมณารเห.

๙๕.

ราชา สกวิหารมฺหิ, วสนฺเต สมุปฏฺหิ;

ปจฺจเยหิ อนุเนหิ, เตน เต พหโว อหุํ.

๙๖.

เถรํ กุเลหี สํสฏฺํ, มหาติสฺโสติ วิสฺสุตํ;

กุลสํสฏฺ โทเสน, สงฺโฆ ตํ นีหริ อิโต.

๙๗.

ตสฺส สิสฺโส พหลมสฺสุ-

ติสฺสตฺเถโรติ ปิสฺสุโต;

กุทฺโธ’ภยคิรึ คนฺตฺวา,

วสิ ปกฺขํ วหํ ตหึ.

๙๘.

ตโตปฺปภุติ เต ภิกฺขู, มหาวิหารนาคมุํ;

เอวํ เต’ภยคิริกา, นิคฺคตา เถรวาทโต.

๙๙.

ปภินฺนา’ภยคิริเกหิ, ทกฺขิณวิหาริกายติ;

เอวํ เต เถรวาทีหิ, ปภินฺนา ภิกฺขโว ทฺวิธา.

๑๐๐.

มหา อภยภิกฺขู เต, วฑฺเฒตุํ ทีปวาสิโน;

วฏฺฏคามณิภูมินฺโท, ปตฺตึ นาม อทาสิ โส.

๑๐๑.

วิหารปริเวณานิ, ฆฏาพทฺเธ อการยิ;

‘‘ปฏิสงฺขรณํ เอวํ, เหสฺสตีติ วิจินฺติย.

๑๐๒.

ปิฏกตฺตยปาฬิฺจ, ตสฺส อฏฺกถมฺปิ จ;

มุขปาเน อาเนสุํ, ปุพฺเพ ภิกฺขู มหามติ.

๑๐๓.

หานึ ทิสฺวาน สตฺตานํ, ตทา ภิกฺขู สมาคตา;

จิรฏฺิตตฺถํ ธมฺมสฺส, โปตฺถเกสุ ลิขาปยุํ.

๑๐๔.

วฏฺฏคามณิ อภโย, ราชา รชฺชมการยิ;

อิติ ทฺวาทสวสฺสานิ, ปฺจมาเสสุ อาทิโต.

๑๐๕.

อิตี ปรหิต มตฺตโน หิตฺจ,

ปฏิลภิยิสฺสริยํ กโรติ ปฺโ;

วิปุลมปิ กุพุทฺธิลทฺธโภวํ,

อุภยหิตํ น กโรติ โภคลุทฺโธ’ติ.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ทสราชโก นาม

เตตฺตึสติโม ปริจฺเฉโท.

จตุตฺตึสติม ปริจฺเฉท

เอกาทสราชทีปโน

.

ตทจฺจเย มหาจูลี-มหาติสฺโส อการยิ;

รชฺชํ จุทฺทสวสฺสานิ, ธมฺเมน จ สเมน จ.

.

สหตฺเถน กตํ ทานํ, โส สุตฺวาน มหปฺผลํ;

ปเมเยว วสฺสมฺหิ, คนฺตฺวา อฺาตเวสวา.

.

กตฺวาน สาลิลวนํ, ลทฺธาย ภติยา ตโต;

ปิณฺฑปาตํ มหาสุมฺม-เถรสฺสา’ทา มหีปติ.

.

โสณฺณคิริมฺหิ ปุน โส, ตีณิวสฺสานิ ขตฺติโย;

คุฬยนฺตมฺหิ กตฺวาน, ภตึลทฺธา คุเฬ ตโต.

.

เต คุเฬ อาหราเปตฺวา, ปุรํ อาคมฺม ภูปติ;

ภิกฺขุสงฺฆสฺส ปาทาสิ, มหาทานํ มหีปติ.

.

ตึสภิกฺขุสหสฺสสฺส, อทา อจฺฉาทนานิ จ;

ทฺวาทสนฺนํ สหสฺสานํ, ภิกฺขูนีนํ ตเถว จ.

.

การยิตฺวา มหีปาโล, วิหารํ สุปฺปติฏฺิตํ;

สฏฺิภิกฺขุ สหสฺสสฺส, ติจีวรมทาปยิ.

.

ตึส สหสฺส สงฺขานํ, ภิกฺขุนีนฺจ ทาปยิ;

มณฺฑวาปิ วิหารํ โส, ตถา อภยคลฺลกํ.

.

วงฺคุปฏฺฏงฺคคลฺลฺจ, ทีฆพาหุกคลฺลกํ;

วาลคาม วิหารฺจ, ราชา โสเยว การยิ.

๑๐.

เอวํ สทฺธาย โส ราชา, กตฺวา ปุฺานิเนกธา;

จตุทฺทสนฺนํ วสฺสานํ, อจฺจเยน ทิวํ อคา.

๑๑.

วฏฺฏคามณิโน ปุตฺโต, โจรนาโคติ วิสฺสุโต;

มหาจูฬิสฺสรชฺชมฺหิ, โจโร หุตฺวา จริตทา.

๑๒.

มหาจูเฬ อุปรเต, รชฺชํ การยิ อาคโต;

อตฺตโน โจรกาเล โส, นิวาสํ เยสุนาลภิ.

๑๓.

อฏฺรสวิหาเร เต, วิทฺธํสาเปสิ ทุมฺมติ;

รชฺชํ ทฺวาทสวสฺสานิ, โจรนาโค อการยิ.

๑๔.

โลกนฺตริก นิรยํ, ปาโปโสอุปปชฺชถ;

ตทจฺจเย มหาจูฬฺหิ-รฺโ ปุตฺโต อการยิ.

๑๕.

รชฺชํ ตีเณว วสฺสานิ, ราชาติสฺโส’ติ วิสฺสุโต;

โจรนาคสฺส เทวีตุ, วีสมํ วีสมานุลา.

๑๖.

วีสํ ทตฺวาน มาเรสิ, พลตฺเถรตฺตมานสา;

ตสฺมึเยวพลตฺเถสา, อนุลารตฺตมานสา.

๑๗.

ติสฺสํ วีเสนฆาเตตฺวา, ตสฺส รชฺชมทาสิสา;

สีโว นาม พลตฺโถโส, เชฏฺโทวาริโก ตหึ.

๑๘.

กตฺวา มเหสึ อนุลํ, วสฺสํ มาสทฺวยา’จิกํ;

รชฺชํ กาเรสิ นคเร, วฏุเก ทมิเฬ’นุลา.

๑๙.

รตฺตา วีเสน ตํ หนฺตฺวา, วฏุเก รชฺชมปฺปยิ;

วฏุโก ทมิโฬ โส หิ, ปุเร นครวฑฺฒกี.

๒๐.

มเหสึ อนุลํ กตฺวา, วสฺสํ มาสทฺวยาธิกํ;

รชฺชํ กาเรสิ นคเร, อนุลา ตตฺถ อาคตํ.

๒๑.

ปสฺสิตฺวา ทารุภติกํ, ตสฺมึ สารตฺตมานสา;

หนฺตฺวา วิเสน วฏุกํ, ตสฺส รชฺชํ สมปฺปยิ.

๒๒.

ทารุภติกติสฺโส โส, มเหสึ กริยานุลํ;

เอกมาสาธิกํ วสฺสํ, ปุเร รชฺชมการยิ.

๒๓.

กาเรสิ โส โปกฺขรณึ, มหาเมฆวเน ลหุํ;

นิลีเย นาม ทมิเฬ, สา ปุโรหิตพฺราหฺมเณ.

๒๔.

ราเคน รตฺตา อนุลา, เตน สํวาสกามินี;

ทารุภติกติสฺสํตํ, วีสํ ทตฺวาน ฆาติย.

๒๕.

นิลียสฺส อทา รชฺชํ, โสปิ นิลียพฺราหฺมโณ;

ตํ มเหสึ กริตฺวาน, นิจฺจํ ตาย อุปฏฺิโต.

๒๖.

รชฺชํ กาเรสิ ฉมฺมาสํ, อนุราธปุเร อิธ;

ทฺวตฺตึสาย พลตฺเถหิ, วตฺถุกามา ยถารุจึ.

๒๗.

วีเสน ตํ ฆาตยิตฺวา, นิลียํ ขตฺติยานุลา;

รชฺชํ สา อนุลาเทวี, จตุมาสมการยิ.

๒๘.

มหาจูฬิกราชสฺส, ปุตฺโต ทุติยโก ปน;

กูฏกณฺณติสฺโส นาม, ภีโต โส’นุลเทวิยา.

๒๙.

ปลายิตฺวา ปพฺพชิตฺวา, กาเล ปตฺตพโล อิธ;

อาคนฺตฺวา ฆาตยิตฺวา, ตํ อนุลํ ทุฏฺมานสํ.

๓๐.

รชฺชํ กาเรสิ ทฺวาวีสํ, วสฺสานิ มนุชาธิโป;

มหาอุโปสถาคารํ, อกา เจติยปพฺพเต.

๓๑.

ฆรสฺส ตสฺส ปุรโต, สิลาถูปมการยิ;

โพธึ โรเปสิ ตตฺเถว, โสว เจติเยปพฺพเต.

๓๒.

เปลคามวิหารฺจ, อนฺตรคงฺคาย การยิ;

ตตฺเถว วณฺณกํ นาม, มหามาติกเมว จ.

๓๓.

อมฺพทุคฺคมหาวาปึ, ภโยลุปฺปลเมว จ;

สตฺตหตฺถุจฺจปาการํ, ปุรสฺส ปริขํ ตถา.

๓๔.

มหาวตฺถุมฺหิ อนุลํ, ฌาปยิตฺวา อสฺตํ;

อปนีย ตโต โถกํ, มหาวตฺถุมการยิ.

๓๕.

ปทุมสฺสรวนุยฺยานํ, นคเรเยว การยิ;

มตา’สฺส ทนฺเต โธวิตฺวา, ปพฺพชิ ชินสาสเน.

๓๖.

กุลสนฺตเก ฆรฏฺาเน, มาตุภิกฺขุนุปสฺสยํ;

กาเรสิ ทนฺตเคหนฺติ, วิสฺสโต อาสิ เตน โส.

๓๗.

ตทจฺจเย ตสฺส ปุตฺโต, นามโก ภาติกาภโย;

อฏฺวีสติวสฺสานิ, รชฺชํ กาเรสิ ขตฺติโย.

๓๘.

มหาทาฏฺิกราชสฺส, ภาติกตฺตามหีปติ;

ทีเป ‘‘ภาติกราชา’’ติ, ปากโฏ อาสิ ธมฺมิโก.

๓๙.

กาเรสิ โลหปาสาเท, ปฏิสงฺขารเมตฺถโส;

มหาถูเป เวทิกา ทฺเว, ถูปวฺเห’โปสถวฺหยํ.

๔๐.

อตฺตโน พลิมุชฺฌิตฺวา, นครสฺส สมนฺตโต;

โรปาเปตฺวา โยชนมฺหิ, สุมนาน’ชฺชุกานิ จ.

๔๑.

ปาทเวจิกโต ยาว, ธุรจฺฉตฺตานราธิโป;

จตุรงฺคลพหเลน, คนฺเธน อุรุเจติยํ.

๔๒.

ลิมฺปาเปตฺวาน ปุปฺผานิ, วณฺเฏหิ ตตฺถ สาธุกํ;

นิเวสิตฺวาน โกเรสิ, ถูปํ มาลาคุโลปมํ.

๔๓.

ปุนทฺวงฺคุลพหลาย, มโนสิลาย เจติยํ;

ลิมฺปาเปตฺวาน กาเรสิ, ตเถว กุสุมาจิตํ.

๔๔.

ปุน โสปานโต ยาว, ธุรจฺฉตฺตาว เจติยํ;

ปุปฺเผหิ โอกิราเปตฺวา, ฉาเทสิ ปุปฺผราสิโน.

๔๕.

อุฏฺาเปตฺวาน ยนฺเตหิ, ชลํ อภยวาปิโต;

ชเลหิ ถูปํ เสวนฺโต, พลปูชมการยิ.

๔๖.

สกฏสเตน มุตฺตานํ, สทฺธึ เตเลน สาธุกํ;

มทฺทาเปตฺวา สุธาปิณฺฑํ, สุธากมฺมมการยิ.

๔๗.

ปวาลชาลํ กาเรตฺวา, ตํ ขิปาปิย เจติเย;

โสวณฺณานิ ปทุมานิ, จกฺกมตฺตานิ สนฺธิสุ.

๔๘.

ลคฺคาเปตฺวา ตโต มุตฺตา-กลาเป ยาว เหฏฺิมา;

ปทุมา’ลมฺพยิตฺวาน, มหาถูปมปูชยิ.

๔๙.

คณสชฺฌายสทฺทํ โส, ธาตุคพฺภมฺหิตาทินิ;

สุตฺวา ‘‘อทิสฺวา ตํนา’หํ, วุฏฺหิสฺสนฺติ นิจฺฉิโต.

๕๐.

ปาจินาทิกมูลมฺหิ, อนาหาโร นิปชฺชถ;

เถรา ทฺวารํ มาปยิตฺวา, ธาตุคพฺภํ นยึสุ ตํ.

๕๑.

ธาตุคพฺภวิภูตึโส, สพฺพํ ทิสฺวา มหีปติ;

นิกฺขนฺโต ตาทิเสเหว, โปตฺถรูเปหิ ปูชยิ.

๕๒.

มธุคนฺเธหิ คนฺเธหิ, ฆเฏหิ สรเสหิ จ;

อฺชนหริตาเลหิ, ตถามโนสิลาหิ จ.

๕๓.

มโนสิลาสุ วสฺเสน, ภสฺสิตฺวา เจติยงฺคเณ;

ิตาสุ โคปฺผมตฺตาสุ, รจิเต ปุ’ปฺปเลหิ จ.

๕๔.

ถูปงฺคณมฺหิ สกเล, ปุริเต คนฺธกทฺทเม;

จิตฺตกิลฺชฉิทฺเทสุ, รจิเต ปุ’ปฺปเลหิ จ.

๕๕.

วารยิตฺวา วาริมคฺคํ, ตเถว ปุริเต ฆเฏ;

ทีปวฏฺฏิหิ เนกานิ, กตวฏฺฏิสิขาหิ จ.

๕๖.

มธุกเตลมฺหิ ตถา, ติลเตเล ตเถว จ;

ตเถว ปฏฺฏวฏฺฏีนํ, สุ พหูหิ สิขาหิ จ.

๕๗.

ยถาวุตฺเตหิ เอเตหิ, มหาถูปสฺส ขตฺติโย;

สตฺตกฺขตฺตุํ สตฺตกฺขตฺตุํ, ปูชา’กาสิ วิสุํ วิสุํ.

๕๘.

อนุวสฺสฺจ นิยตํ, สุธามงฺคลมุตฺตมํ;

โพธิสินานปูชา จ, ตเถว อุรุโพธิยา.

๕๙.

มหาเวสาข ปูชา จ, อุฬารา อฏฺวีสติ;

จตุราสีติ สหสฺสานิ, ปูชา จ อนุฬาริกา.

๖๐.

วิวิธํ นฏนจฺจฺจ, นานาตูริยวาทิตํ;

มหาถูเป มหาปูชํ, สทฺธานุนฺโน อการยิ.

๖๑.

ทิวสสฺส จ ติกฺขตฺตุํ, พุทฺธุปฺปฏฺานมาคมา;

ทฺวิกฺขตฺตุํ, ปุปฺผเภริฺจ, นิยตํ โส อการยิ.

๖๒.

นิยตฺจนทานฺจ, ปวารณาทานเมว จ;

เตลผาณิตวตฺถาทิ-ปริกฺขารํ สมณารหํ.

๖๓.

พหุํ ปาทาสิ สงฺฆสฺส, เจติยเขตฺตเมว จ;

เจติเย ปริกมฺมตฺถํ, อทาสิ ตตฺถ ขตฺติโย.

๖๔.

สทา ภิกฺขุสหสฺสสฺส, วิหาเร เจติยปพฺพเต;

สลากวตฺตภตฺตฺจ, โส ทาเปสิ จ ภูปติ.

๖๕.

จินฺตามณิมุเจลวฺเห, อุปฏฺานตฺตเย จ โส;

ตถา ปทุมฆเร ฉตฺต-ปาสาเท จ มโนรเม.

๖๖.

โภเชนฺโต ปฺจานมฺหิ, ภิกฺขูคนฺถธุเร ยุเต;

ปจฺจเยหิ อุปฏฺาสิ, สทา ธมฺเม สคารโว.

๖๗.

โปราณราชนิยาตํ, ยํกิฺจิ สาสนสฺสิตํ;

อกาสิ ปุฺกมฺมํโส, สพฺพํ ภาติกภูปติ.

๖๘.

ตสฺส ภาภกราชสฺส, อจฺจเย ตํ กนิฏฺโก;

มหาทาิมหานาค-นาโม รชฺชมการยิ.

๖๙.

ทฺวาทสํเยว วสฺสานิ, นานาปุฺปรายโน;

มหาถูปมฺหิ กิฺชกฺข- ปาสาเณ อตฺถราปยิ.

๗๐.

วาลิกามริยาทฺจ, กาเรสิ วิตฺถตงฺคณํ;

ทีเป สพฺพวิหาเรสุ, ธมฺมาสนมทาปยิ.

๗๑.

อมฺพตฺถล มหาถูปํ, การาเปสิ มหีปติ;

จ เยอนิฏฺมานมฺหิ, สริตฺวา มุนิโน คุณํ.

๗๒.

จชิตฺวาน สกํ ปาณํ, นิปชฺชิตฺวา สยํ ตหึ;

ปยิตฺวา จยํ ตสฺส, นิฏฺาเปตฺวาน เจติยํ.

๗๓.

จตุทฺวาเร ปาเปสิ, จตุโร รตนคฺฆิเก;

สุสิปฺปิเกหิ สุวิภตฺเต, นานารตนโชติเต.

๗๔.

เจติเย ปฏิโมเจตฺวา, นานารตนกฺจุกํ;

กฺจน พุพฺพุลฺเจตฺถ, มุตฺโตลมฺพฺจ ทาปยิ.

๗๕.

เจติย ปพฺพตาวฏฺเฏ, อลงฺกริย โยชนํ;

โยชาเปตฺวา จตุทฺวารํ, สมนฺตา จารุวีถิกํ.

๗๖.

วีถิยา อุภโต ปสฺเส, อาปณานิ ปสาริย;

ธชคฺฆิก โต รณานิ, มณฺฑยิตฺวา ตหึ ตหึ.

๗๗.

ทีปมาลา สมุชฺโชตํ, การยิตฺวา สมนฺตโต;

นฏนจฺจานิ คีตานิ, วาทิตานิ จ การยิ.

๗๘.

มคฺเค กทมฺพนทิโต, ยาวเจติย ปพฺพตา;

คนฺตุํ โธเตหิ ปาเทหิ, การยิ’ตฺถรณตฺถตํ.

๗๙.

สนจฺจคีตวาเทหิ, สมชฺชมกรุํ ตหึ;

นครสฺส จตุทฺวาเร, มหา ทานฺจ ทาปยิ.

๘๐.

อกาสิ สกเล ทีเป, ทีปมาลานิรนฺตรํ;

สลิเลปิ สมุทฺทสฺส, สมนฺตา โยชนนฺตเร.

๘๑.

เจติยสฺส มเหเตน, ปูชา สา การิตา สุภา;

คิริภณฺฑา มหาปูชา, อุฬารา วุจฺจเต อิธ.

๘๒.

สมาคตานํ ภิกฺขูนํ, ตสฺมึ ปูชา สมาคเม;

ทานํ อฏฺสุ าเนสุ, ปาเปตฺวา มหีปติ.

๘๓.

ตาฬยิตฺวาน ตตฺรฏฺา, อฏฺโสวณฺณเภริโย;

จตุวีสสหสฺสานํ, มหาทานํ ปวตฺตยิ.

๘๔.

ฉจีวรานิ ปาทาสิ, พนฺธโมกฺขฺจ การยิ;

จตุทฺวาเรนฺวาปิเตหิ, สทา กมฺมมการยิ.

๘๕.

ปุพฺพราชูหิ ปิตํ, ภาตรํ ปิตํ ตถา;

ปุฺกมฺมํ อหาเปตฺวา, สพฺพํ การยิภูปติ.

๘๖.

อตฺตานํ เทวึปุตฺเต ทฺเว, หตฺถึ อสฺสฺจ มงฺคลํ;

วาริยนฺโต’ปิ สงฺเฆน, สงฺฆสฺสา’ทาสิ ภูปติ.

๘๗.

ฉสต สหสฺสคฺฆกํ, ภิกฺขุสงฺฆสฺส โส อทา;

สตสหสฺสคฺฆนกํ, ภิกฺขูนีนํ คณสฺส ตุ.

๘๘.

ทตฺวาน กปฺปิยํ ภณฺฑํ, วิวิธํ วิธิโกวิโท;

อตฺตานฺจ’ว เสเส จ, สงฺฆโต อภินีหริ.

๘๙.

กาลายน กณฺณิกมฺหิ, มณินาค ปพฺพตวฺหยํ;

วิหารฺจ กฬวฺหยํ, กาเรสิ มนุชาธิโป.

๙๐.

กุพุ พนฺธนทีตีเร, สมุทฺทวิหารเมว จ;

หุวาวกณฺณิเก จูฬ, นคปพฺพตสวฺหยํ.

๙๑.

ปาสาณทีปกวฺหมฺหิ, วิหาเร การิเต สยํ;

ปานิยํ อุปนิตสฺส, สามเณรสฺส ขตฺติโย.

๙๒.

อุปจาเร ปสีทิตฺวา, สมนฺตา อฏฺโยชนํ;

สงฺฆโภคมทาตสฺส, วิหารสฺส มหีปติ.

๙๓.

มณฺฑวาปิ วิหาเร จ, สามเณรสฺส ขตฺติโย;

ตุฏฺโ วิหารํ ทาเปสิ, สงฺเฆ โภคํ ตเถว โส.

๙๔.

อิติ วิภวมนปฺปํ สาธุปฺา ลภิตฺวา,

วิคตมทปมาทาจตฺต กามปสงฺคา;

อกริยชนเขทํ ปุฺกมฺมาภิรามา,

วิปุลวิวิธปุฺํ สุปฺปนฺนากโรนฺตีติ.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

เอกาทสราชทีปโน นาม

จตุตฺตึสติโม ปริจฺเฉโท.

ปฺจตึสติมปริจฺเฉท

ทฺวาทสราชโก

.

อามณฺฑคามณฺยภโย, มหาทาิกอจฺจเย;

นววสฺสนฏฺมาเส, รชฺชํ กาเรสิ ตํ สุโต.

.

ฉตฺตาติ ฉตฺตํ กาเรสิ, มหาถูเป มโนรเม;

ตเถว ปาทเวทิฺจ, มุทฺธเวทิฺจ การยิ.

.

ตเถว โลหปาสาท, ถูปวฺเห โปสถวฺหเย;

กาเรสิ กุจฺฉิอาชิรํ, กุจฺฉิอาฬินฺทเมว จ.

.

อุภยตฺถาปิ กาเรสิ, จารุํ รตนปณฺฑปํ;

รชตเลณ วิหารฺจ, การาเปสิ นราธิเป.

.

มหาคาเมณฺฑวาปึโส, ปสฺเส การิย ทกฺขิเณ;

ทกฺขิณสฺส วิหารสฺส, อทาสิ ปุฺทกฺขิโณ.

.

มาฆาตํ สกเล ทีเป, กาเรสิ มนุชาธิโป;

วลฺลิผลานิ สพฺพานิ, โรปาเปตฺวา ตหึ ตหึ.

.

มํ สกุภณฺฑกํ นาม, อามณฺฑิย มหีปติ;

ปตฺตํ ปูราปยิตฺวาน, กาเรตฺวา วตฺถจุมฺพฏํ.

.

ทาเปสิ สพฺพสงฺฆสฺส, วิปฺปสนฺเนน เจตสา;

ปตฺเต ปูราปยิตฺวา โส, อามณฺฑ คามณิวิทู.

.

ตงฺกนิฏฺโกณิราชา-ติสฺโส ฆาติย ตาตรํ;

ตีณิ วสฺสานิ นคเร, รชฺชํ กาเรสิ ขตฺติโย.

๑๐.

อุโปสถฆรฏฺฏํ เอสา, นิจฺฉินิ เจกิยวฺหเย;

ราชาปราธกมฺมมฺหิ, ปุตฺเต สฏฺิตุ ภิกฺขโว.

๑๑.

สโหฑฺเฑ คาหยิตฺวาน, ราชา เจติย ปพฺพเต;

ขิปาเปสิ กณิรวฺเห, ปพฺภารมฺหิ อสีลเก.

๑๒.

กณิราชา อจฺจเยน, อามณฺฑคามณิ สุโต;

จูฬาภโย วสฺสเมกํ, รชฺชํ กาเรสิ ขตฺติโย.

๑๓.

โส โคณกนทีตีเร, ปุรปสฺสมฺหิ ทกฺขิเณ;

การาเปสิ มหีปาโล, วิหาเร จูฬคลฺลกํ.

๑๔.

จูฬาภยสฺส’จฺจ เยน, สีวลิ ตํ กนิฏฺิกา;

อามณฺฑธีตา จตุโร, มาเส รชฺชมการยิ.

๑๕.

อามณฺฑ ภาคิเนยฺยา ตุ, สีวลึ อปนียตํ;

อิฬนาโคติ นาเมน, ฉตฺตํ อุสฺสาปยิ ปุเร.

๑๖.

ติสฺสวาปึ คเต ตสฺมึ, อาทิวสฺเส นราธิเป;

ตํ หิตฺวา ปุรมาคฺฉุํ, พหโวลมฺพกณฺณกา.

๑๗.

ตหึ อทิสฺวา เต ราชา, กุทฺโธ เตหิ อการยิ;

มทฺทยํ วาปิยา ปสฺเส, มหาถูปฺชสํสยํ.

๑๘.

เตสํ วิจารเก กตฺวา, จณฺฑาเล จ ปาปยิ;

เตน กุทฺธาลมฺพกณฺณา, สพฺเพ หุตฺวาน เอกโต.

๑๙.

ราชานํ ตํ คเหตฺวาน, รุนฺธิตฺวาน สเก ฆเร;

สยํ รชฺชํ วิจาเรสุํ, รฺโ เทวี ตทา สกํ.

๒๐.

ปุตฺตํ จนฺทมุขสิวํ, มณฺฑยิตฺวา กุมารกํ;

ทตฺวาน หตฺเถ ธาตีนํ, มงฺคลหตฺถิ สนฺติเก.

๒๑.

เปเสสิ วตฺวา สนฺเทสํ, เนตฺวา ตํ ธาติโย ตหึ;

วทึสุ เทวิสนฺเทสํ, สพฺพํ มงฺคล หตฺถิโน.

๒๒.

‘‘อยํ เต สาธิโน ปุตฺโต,

สามิโก จารเก ิโต;

อริหิ ฆาตโต เสโส,

ตยา ฆาโต อิมสฺส ตุ.

๒๓.

ตฺวเมนํ กิร ฆาเตหิ, อิทํ เทวิวโจ’’อิติ;

วตฺวา ตุ สยาเปสุํ, ปาทมูลมฺหิ หตฺถิโน.

๒๔.

ทุกฺขิโต โส รุทิตฺวาน, นาโค เภตฺวาน อาฬกํ;

ปวิสิตฺวา มหาวตฺถุํ, ทฺวารํ ปาติย ถามสา.

๒๕.

รฺโ นิสินฺนงฺคณมฺหิ, อุคฺฆาเฏตฺวา กวาฏกํ;

นิสีทาปิย ตํ ขนฺเธ, มหาติตฺถมุปาคมิ.

๒๖.

นาวํ อาโร ปยิตฺวาน, ราชานํ ตตฺถ กุฺชโร;

ปจฺฉิโม ทธิตีเรน, สยํ มลย มารุหี.

๒๗.

ปรตีเร วสิตฺวา โส, ตีณิวสฺสานิ ขตฺติโย;

พลกายํ คเหตฺวาน, อาคา นาวาติ โรหณํ.

๒๘.

ติตฺเถ สกฺขรโสพฺภมฺหิ, โอตริตฺวาน ภูปติ;

อกาสิ โรหเณ ตตฺถ, มหนฺตํ พลสงฺคหํ.

๒๙.

รฺโ มงฺคลหตฺถิโส, ทกฺขิณํ มลยํ ตโต;

โรหณํเย’วุปาคฺฉิ, ตสฺส กมฺมานิ กาตเว.

๓๐.

มหาปทุมนามสฺส, ตตฺถ ชาตกภาณิโน;

ตุลาธารวฺหวาสิสฺส, มหาเถรสฺส สนฺติเก.

๓๑.

กปิชาตกํ สุตฺวาน, โพธิสตฺเต ปสาทวา;

นาคมหาวิหารํ โส, ชิยามุตฺตธนุสฺสตํ.

๓๒.

กตฺวา กาเรสิ ถูปฺจ, วฑฺฒาเปสิ ยถาิตํ;

ติสฺสวาปิฺจ กาเรสิ, ตถา ทุรวฺหวาปิกํ.

๓๓.

โส คเหตฺวา พลํ ราชา, ยุทฺธาย อภินิกฺขมิ;

ตํ สุตฺวา ลมฺพกณฺณา จ, ยุทฺธาย อภิสํยุตา.

๓๔.

ปปลฺลกฺขนฺธทฺวารมฺหิ, เขตฺเต หิงฺกรวาปิเก;

ยุทฺธํ อุภินฺนํ วตฺติตฺถ, อฺมฺวิเหสนํ.

๓๕.

นาวากิลนฺตเทหตฺตา, โปสา สีทนฺติ ราชิโน;

ราชา นามํ สาวยิตฺวา, สยํ ปาวิสิ เตน โส.

๓๖.

เตน ภีตาลมฺพกณฺณา, สยึสุ อุทเรน โส;

เตสํ สีสานิ ฉินฺทิตฺวา, รตนาภิสมํกริ.

๓๗.

ติกฺขตฺตุเมวนฺตุกเต, กรุณาย มหีปติ;

‘‘อมาเรตฺวา’ว คณฺหาถ, ชีวคฺคาห’นฺติ อพฺรุวิ.

๓๘.

ตโต วิชิตสงฺคาโม, ปุรํ อาคมฺม ภูปติ;

ฉตฺตํ อุสฺสาปยิตฺวาน ติสฺสวาปิ ฉณํ อคา.

๓๙.

ชลกีฬาย อุคฺคนฺตฺวา, สุมณฺฑิตปสาธิโต;

อตฺตโน สิริสมฺปตฺตึ, ทิสฺวา ตสฺสนฺตรายิเก.

๔๐.

ลมฺพกณฺเณ สริตฺวาน, กุทฺโธ โส โยชยีรเถ;

ยุคปรมฺปรา เตสํ, ปุรโต ปาวิสี ปุรํ.

๔๑.

มหาวตฺถุสฺส อุมฺมาเร, ตฺวา ราชาณเปสิ โส;

‘‘อิเมสํ สีสมุมฺมาเร, อสฺมึ ฉินฺทถ โภ’’อิติ.

๔๒.

โคณา เอเตรเถ ยุตฺตา, ตว โหนฺติ รเถสภ;

สิงฺคํขุรฺจ เอเตสํ, เฉทาปยต โภ’’อิติ.

๔๓.

มาตุยา อถ สฺตฺโต, สีสจฺเฉทํ นิวาริย;

นาสฺจ ปาทงฺคุฏฺฺจ, เตสํ ราชา อเฉทยิ.

๔๔.

หตฺถิวุตฺถํ ชนปทํ, อทา หตฺถิสฺส ขตฺติโย;

หตฺถิโภโค ชนปโท, อิติ เตนาสิ นามโต.

๔๕.

เอวํ อนุราธปุเร, อิฬานาโค มหีปติ;

ฉพฺพสฺสานิ อนุนานิ, รชฺชํ กาเรสิ ขตฺติโย.

๔๖.

อิฬนาคจฺจเย ตสฺส, ปุตฺโต จนฺทมุโขสิโว;

อฏฺวสฺสํ สตฺตมาสํ, ราชา รชฺชมการยิ.

๔๗.

มณิการคาเม วาปิ, การาเปตฺวา มหีปติ;

อิสฺสรสมณวฺหสฺส, วิหารสฺส อทาสิ โส.

๔๘.

ตสฺส รฺโ มเหสี จ, สงฺคาเม ปตฺติมตฺตโน;

ตสฺเสวา’ทา วิหารสฺส, ทมิฬเทวีติ วิสฺสุตา.

๔๙.

ตํ ติสฺสวาปี กีฬาย, หนฺตฺวา จนฺทมุขํ สิวํ;

ยสฬาลกติสฺโส’ติ, วิสฺสุโต ตงฺกนิฏฺโก.

๕๐.

อนุราธปุเร รมฺเม, ลงฺกาภุวทเน สุเภ;

สตฺตวสฺสานฏฺมาเส, ราชา รชฺชมการยิ.

๕๑.

โทวิริกสฺส ทตฺตสฺส, ปุตฺโถ โทวาริโก สยํ;

รฺโ สทิสรูเปน, อโหสิ สุภนามวา.

๕๒.

สุภํ พลตฺถํ ตํ ราชา, ราชภูสาย ภูสิย;

นิสิทาปิย ปลฺลงฺเก, หาสตฺถํ ยสฬาลโก.

๕๓.

สีสโจฬํ พลตฺถสฺส, สสีเส ปฏิมุฺจิย;

ยฏฺึ คเหตฺวา หตฺเถน, ทฺวารมูเล ิโต สยํ.

๕๔.

วนฺทนฺเตสุ อมจฺเจสุ, นิสินฺนํ อาสนมฺหิ ตํ;

ราชา หสติ เอวํ โส, กุรุเต อนฺตรนฺตรา.

๕๕.

‘‘พลตฺโถ เอกทิวสํ, ราชานํ หสมานกํ;

อยํ พลตฺโถ กสฺมา เม, สมฺมุขาหสตี’’ติ โส.

๕๖.

มาราปยิตฺวา ราชานํ, พลตฺโถ โส สุโภ อิธ;

รชฺชํ กาเรสิ ฉพฺพสฺสํ, สุภราชาติ วิสฺสุโต.

๕๗.

ทฺวิสุ มหาวิหาเรสุ, สุภราชา มโนรมํ;

ปริเวณปนฺตึ สุภ-นามกํเยว การยิ.

๕๘.

อุรุเวลสมีปมฺหิ, ตถา เวลฺลิวิหารกํ;

ปุรตฺถิเม เอกทฺวารํ, คงฺคนฺเต นนฺทิคามกํ.

๕๙.

ลมฺพกณฺณสุโต เอโก, อุตฺตรปสฺสวาสิโก;

เสนาปติมุปฏฺาสิ, วสโภ นาม มาตุลํ.

๖๐.

เหสฺสติ วสโภ นาม, ราชา’ติ สุติยาสทา;

ฆาเตติ ราชาทีปมฺหิ, สพฺเพ วสภนามเก.

๖๑.

‘‘รฺโ ทสฺสาม วสตํ, อิม’’นฺติ ภริยาย โส;

เสนาปติมนฺตยิตฺวา, ปาโต ราชกุลํ อคา.

๖๒.

คจฺฉโต เตน สหสา, ตมฺพุลํ จุณฺณวชฺชิตํ;

หตฺถมฺหิ วสภสฺสา’ทา, ตํ สาธุ ปริรกฺขิตุํ.

๖๓.

ราชเคหสฺส ทฺวารมฺหิ, ตมฺพุลํ จุณฺณวชฺชิตํ;

เสนาปติ อุทิกฺขิตฺวา, ตํ จุณฺณตฺถํ วิสชฺชยิ.

๖๔.

เสนาปติสฺส ภริยา, จุณฺณตฺถํ วสภํ คตํ;

วตฺวา รหสฺสํ ทตฺวา จ, สหสฺสํ ตํ ปลาปยิ.

๖๕.

มหาวิหารานํ โส, คนฺตฺวาน วสโภ ปน;

ตตฺถ เถเรหิ ขิรนฺน-วตฺเถหิ กตสงฺคโห.

๖๖.

ตโต ปรํ กุฏฺิโน จ, ราชภาวาย นิจฺฉิตํ;

สุตฺวาน วจนํหฏฺโ, ‘‘โจโร เหสฺส’’นฺติ นิจฺฉิโต.

๖๗.

ลทฺธสมตฺถปุริเส, คามฆาตํ ตโต ปรํ;

กโรนฺโต โรหณํ คนฺตฺวา, กปลฺลปุโวปเทสโต.

๖๘.

กเมน รฏฺํ กณฺหนฺโถ, สมฺปตฺตพลวาหโน;

โส ราชา ทฺวีหิ วสฺเสหิ, อาคมฺม ปุรสนฺติกํ.

๖๙.

สุภราชํ รเณ หนฺตฺวา, วสโภ โส มหพฺพโล;

อุสฺสาปยิ ปุเรภตฺตํ, มาตุโล’ปิ รเณ ปติ.

๗๐.

ตํ มาตุลสฺส สริรํ, ปุพฺพภูโตปการิกํ;

อกาสิ วสโภ ราชา, มเหสึ เมตฺตนามิกํ.

๗๑.

โสโหรปากํ ปุจฺฉิ, อายุปฺปมาณมตฺตโน;

‘‘อาห ทฺวาทสวสฺสานิ’’, รโหเยวสฺส โสปิ จ.

๗๒.

รหสฺสํ รกฺขณตฺถาย, สหสฺสํ ตสฺสา ทาปิย;

สงฺฆํ โส สนฺนิปาเตตฺวา, วนฺทิตฺวา ปุจฺฉิ ภูปติ.

๗๓.

‘‘สิยานุ ภนฺเต อายุสฺส, วฑฺฒนการณํ’’อิติ;

‘‘อตฺถี’’ติ สงฺโฆ อาจิกฺขิ, อนฺตรายวิโมจนํ.

๗๔.

ปริสฺสาวนทานฺจ, อาวาสทาน เมว จ;

คิลานวตฺตทานฺจ, ทาตพฺพํ มนุชาธิป.

๗๕.

‘‘กาตพฺพํ ชิณฺณกาวาส-ปฏิสงฺขรณํ ตถา;

ปฺจสีลสมาทานํ, กตฺวา ตํ สาธุรกฺขิยํ.

๗๖.

อุโปสถูปวาโส จ, กตฺตพฺโพ’ โปสเถ’’อิติ;

ราชา สาธูติ คนฺตฺวาน, ตถา สพฺพํ มกาสิ โส.

๗๗.

ติณฺณํ ติณฺณฺจ วสฺสานํ, อจฺจเยน มหีปติ;

ทีปมฺหิ สพฺพสงฺฆสฺส, ติจีวรมทาปยิ.

๗๘.

อนาคตานํ เถรานํ, เปสยิตฺวาน ทาปยิ;

ทฺวตฺตึสายหิ าเนสุ, ทาเปสิ มธุปายสํ.

๗๙.

จตุสฏฺิยา จ าเนสุ, มหาทานํตุ มิสฺสกํ;

สหสฺสวฏฺฏิ จตุสุ, าเนสุ จ ชลาปยิ.

๘๐.

เจติยปพฺพเต เจว, ถูปาราเม จ เจติเย;

มหาถูเป มหาโพธิ-ฆเร อิติ อิเมสุ หิ.

๘๑.

จิตฺตลกูเฏ กาเรสิ, ทสถูเป มโนรเม;

ทีเป’ขิลมฺหิ อาวาเส, ชิณฺเณ จ ปฏิสงฺขริ.

๘๒.

วลฺลิเยรวิหาเร จ, เถรสฺส โส ปสีทิย;

มหาวลฺลิโคตฺตํ นาม, วิหารฺจ อการยิ.

๘๓.

กาเรสิ อนุรารามํ, มหาคามสฺส สนฺติเก;

เหฬิคามฏฺกริส, สหสฺสํ ตสฺส ทาปยิ.

๘๔.

มุเจลวิหารํ กาเรตฺวา, โส ติสฺสวฑฺฒมานเก;

อาฬิสาโรทกภาคํ, วิหารสฺส อทาปยิ.

๘๕.

กลมฺพติตฺเถ ถูปมฺหิ, กาเรสิฏฺิกกฺจุกํ;

กาเรสุโปสถา คารํ, วฏฺฏิเตลตฺถ มสฺสตุ.

๘๖.

สหสฺสกรีสวาปึโส, การาเปตฺวา อทาสิ จ;

กาเรสุโปสถาคารํ, วิหาเร กุมฺภิคลฺลเก.

๘๗.

โสเย’วุ โปสถาคารํ, อิสฺสรสมณเก อิธ;

ถูปาราเมถูปฆรํ, การาเปสิ มหีปติ.

๘๘.

มหาวิหาเร ปริเวณ, ปนฺตึ ปจฺฉิมเปกฺขินึ;

กาเรสิ จ จตุสาลฺจ, ชิณฺณกํ ปฏิสงฺขริ.

๘๙.

จตุพุทฺธปฏิมารมฺมํ, ปฏิมานํฆรํตถา;

มหาโพธิงฺคเณ รมฺเม, ราชา โสเยว การยิ.

๙๐.

ตสฺส รฺโ มเหสี สา, วุตฺตนามา มโนรมํ;

ถูปํ ถูปฆรฺเจว, รมฺมํ ตเถว การยิ.

๙๑.

ถูปาราเม ถูปฆรํ, นิฏฺาเปตฺวา มหีปติ;

ตสฺส นิฏฺาปิตมเห, มหาทานมทาสิ จ.

๙๒.

ยุตฺตานํ พุทฺธวจเน, ภิกฺขูนํ ปจฺจยมฺปิ จ;

ภิกฺขูนํ ธมฺมกถิกานํ, สปฺปิผาณิตเมว จ.

๙๓.

นครสฺส จตุทฺวาเร, กปณวฏฺฏฺจ ทาปยิ;

คิลานานฺจ ภิกฺขูนํ, คิลานวฏฺฏเมว จ.

๙๔.

มเยตฺตึ ราชุปฺปลวาปึ, วหโกลมฺพคามกํ;

มหานิก วิตฺตวาปึ, มหาราโมตฺติ เมว จ.

๙๕.

เกหาลํ กาฬิวาปิฺจ, จมฺพุฏฺึ วาตมงฺคนํ;

อภิวฑฺฒมานกฺจ, อิจฺเจกาทส วาปิโย.

๙๖.

ทฺวาทส มาติกา เจว, สุภิกฺขตฺถมการยิ;

คุตฺตตฺถ ปุรปาการํ, เจว มุจฺจมการยิ.

๙๗.

โคปุรฺจ จตุทฺวาเร, มหาวตฺถุฺจ การยิ;

สรํ กาเรสิ อุยฺยาเน, หํเสตตฺถวิสชฺชยิ.

๙๘.

ปุเร พหู โปกฺขรณี, การาเปตฺวา ตหึ ตหึ;

อุมฺมคฺเคน ชลํ ตตฺถ, ปเวเสสิ มหีปติ.

๙๙.

เอวํ นานาวิธํ ปุฺํ, กตฺวา วสภภูปติ;

หตนฺตราโย โส หุตฺวา, ปุฺกมฺเม สทาทโร.

๑๐๐.

จตุตฺตาสีสวสฺสานิ, ปุเร รชฺชมการยิ;

จตุตฺตาลีสเวสาข, ปูชา โย จ อการยิ.

๑๐๑.

สุภราชา ธรนฺโต โส, อตฺตโน เอกธีตรํ;

วสเภน ภยาสํกี, อปฺเปสิ’ิก วฑฺฒกึ.

๑๐๒.

อตฺตโน กมฺพลฺเจว, ราชา ภณฺฑานิ จ’ปฺปยิ;

วสเภน หเต ตสฺมึ, ตมาทาสิฏฺวฑฺฒกี.

๑๐๓.

ธีติาเน เปตฺวาน, วฑฺเฒติ อตฺตโน ฆเร;

สกมฺมํ กรโต ตสฺส, ภตฺตํ อาหริ ทาริกา.

๑๐๔.

สา นิโรธสมาปนฺนํ, ตทมฺพปุปฺผ คุมฺพเก;

สตฺตเม ทิวเส ทิสฺวา, ภตฺตํ เมธาวีนี อทา.

๑๐๕.

ปุน ภตฺตํ รนฺธยิตฺวา, ปิตุโน ภตฺตมาหริ;

ปปฺจการณํ ปุฏฺา, ตมตฺถํ ปิตุโน วทิ.

๑๐๖.

ตุฏฺโ ปุนปฺปุนฺเจ’โส, ภตฺตํ เถรสฺส ทาปยิ;

วิสฺสตฺโถ’นาคตํ ทิสฺวา, เถโร อาห กุมาริกํ.

๑๐๗.

‘‘ตวอิสฺสริเยชาเต, อิมํ านํ กุมาริเก;

สเรยฺยาสี’ติ เถโร ตุ, ตทา จ ปรินิพฺพุโต.

๑๐๘.

สเก โส วสโภ ราชา, วยปฺปตฺตมฺหิ ปุตฺตเก;

วงฺกนาสิกติสฺสมฺหิ, กฺํตสฺสานุรูปิกํ.

๑๐๙.

คเวสาเปสิ ปุริสา, ตํ ทิสฺวาน กุมาริกํ;

อิฏฺกวฑฺฒกีคาเม, อิตฺถิลกฺขณ โกวิทา.

๑๑๐.

รฺโ นิเวทยุํ ราชา, ตมาณาเปตุมารภิ;

ตสฺสาห ราชธีตตฺตํ, อิฏฺกวฑฺฒกี ตทา.

๑๑๑.

สุภรฺโ ตุ ธีตตฺตํ, กมฺพลาทีหิ าปยิ;

ราชา ตุฏฺโ สุตสฺสา’ทา, ตํ สาธุ กตมงฺคลํ.

๑๑๒.

วสภสฺสจฺจเย ปุตฺโต, วงฺกนาสิก ติสฺสโก;

อนุราธปุเร รชฺชํ, ตีณิ วสฺสานิ การยิ.

๑๑๓.

โส โคณนทิยา ตีเร, มหามงฺคลนามกํ;

วิหารํ การยิ ราชา, วงฺกนาสิกติสฺสโก.

๑๑๔.

มหามตฺตา ตุ เทวี สา, สรนฺตี เถรภาสิตํ;

วิหารการณตฺถาย, อกาสิ ธนสฺจยํ.

๑๑๕.

วงฺกนาสิกติสฺสสฺส, อจฺจเย การยี สุโต;

รชฺชํ พาวีสวสฺสานิ, คชฺชพาหุกคามณิ.

๑๑๖.

สุตฺวา โส มาตุวจนํ, มาตุทตฺถาย การยิ;

กทมฺพปุปฺผานมฺหิ, ราชมาตุวิหารกํ.

๑๑๗.

มาตา สตสหสฺสํ สา, ภูมิอตฺโถย ปณฺฑิตา;

อทา มหาวิหารสฺส, วิหารฺจ อการ ยิ.

๑๑๘.

สยเมว อกาเรสิ, ตตฺถ ถูปํ สิลามยํ;

สงฺฆโภคฺจ ปาทาสิ, กิณิตฺวาน ตโต ตโต.

๑๑๙.

อภยุตฺตร มหาถูปํ, วฑฺฒาเปตฺวา จิตาปยิ;

จตุทฺวาเร จ ตตฺเถว, อาทิมุขมการยิ.

๑๒๐.

คามณิติสฺสวาปึ โส, การาเปตฺวา มหีปติ;

อภยคิริ วิหารสฺส, ปากวฏฺฏาย’ทาสิ จ.

๑๒๑.

มริจวฏฺฏิกถูปมฺหิ, กฺจุกฺจ อการยิ;

กิณิตฺวา สตสหสฺเสน, สงฺฆโภคมทาสิ จ.

๑๒๒.

กาเรสิ ปจฺฉิเม วสฺเส, วิหารํ รามกวฺหยํ;

มเหชสนสาลฺจ, นครมฺหิ อการยิ.

๑๒๓.

คชพาหุสฺสจฺจเยน, สสุโร ตสฺส ราชิโน;

รชฺชํ มหลฺลโก นาโค, ฉพฺพสฺสานิ อการยิ.

๑๒๔.

ปุรตฺถิเม เปชลกํ, ทกฺขิเณ โกฏิ ปพฺพตํ;

ปจฺฉิเม ทกปาสาเณ, นาคทีเป สาลิปพฺพตํ.

๑๒๕.

พีชคาเม ตนเวฬึ, โรหเณ ชนปเท ปน;

โตพฺพลนาคปพฺพตฺจ, อนฺโตฏฺเ คิริหาลิกํ.

๑๒๖.

เอเต สตฺต วิหาเร โส, มหลฺลนาคภูปติ;

ปริตฺเตนปิ กาเลน, การาเปสิ มหามตี.

๑๒๗.

เอวํ อสาเรหิ ธเนหิ สารํ,

ปุฺานิ กตฺวาน พหูนิ ปฺา;

อาเทนฺติ พาลา ปน กาม เหตุ,

พหูนิ ปาปานิ กโรนฺตา โมหา’ติ.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ทฺวาทส ราชโก นาม

ปฺจตึสติโม ปริจฺเฉโท.

ฉตฺตึสติม ปริจฺเฉท

ตโยทส ราชโก

.

มหลฺลนาคจฺจเยน, ปุตฺโต ภาติกติสฺสโก;

จตุวีสติวสฺสานิ, ลํการชฺชมการยิ.

.

มหาวิหาเร ปาการํ, การาเปสิ สมนฺตโต;

ควรติสฺสวิหารํ, โส การยิตฺวา มหีปติ.

.

มหาคามณิกํ วาปึ, วิหารสฺส’สฺส’ทาสิ จ;

วิหารฺจ อกาเรสิ, ภาติยติสฺส นามกํ.

.

กาเรสุโปสถาคารํ, ถูปาราเม มโนรเม;

รนฺธกณฺฑกวาปิฺจ, การาเปสิ มหีปติ.

.

สตฺเตสุ มุทุจิตฺโตโส, สงฺฆมฺหิ ติพฺพคารโว;

อุภโตสงฺเฆ มหีปาโล, มหาทานํ ปวตฺตยิ.

.

ภาติกติสฺสจฺจเยน, ตสฺส กนิฏฺติสฺสโก;

อฏฺวีสสมารชฺชํ, ลํกาทีเป อการยิ.

.

ภูตาราม มหานาค, เถรสฺมึ โส ปสีทิย;

กาเรสิ รตนปาสาทํ, อภยคิริมฺหิ สาธุกํ.

.

อภยคิริมฺหิ ปาการํ, มหาปริเวณเมว จ;

กาเรสิ มณิโสมวฺเห, มหาปริเวณเมว จ.

.

ตตฺเถว เจติยฆรํ, อมฺพตฺถเล ตเถว จ;

กาเรสิ ปฏิสงฺขารํ, นาคทีเป ฆเร ปน.

๑๐.

มหาวิหารสีมํโส, มทฺทิตฺวา ตตฺถ การยิ;

กุกฺกุฏคิริ ปริเวณ, ปนฺตึ สกฺกจฺจ ภูปติ.

๑๑.

มหาวิหาเร กาเรสิ, ทฺวาทส มนุชาธิโป;

มหาจตุรสฺสปาสาเท, ทสฺสเนยฺเยมโนรเม.

๑๒.

ทกฺขิณวิหาร ถูปมฺหิ, กฺจุกฺจ อการยิ;

ภตฺตสาลํ มหาเมฆ, วนาสิมฺจ มทฺทิย.

๑๓.

มหาวิหารปาการํ, ปสฺสโต อปนียโส;

มคฺคํ ทกฺขิณวิหาร, คามิฺจาปิ อการยิ.

๑๔.

ภูตาราม วิหารฺจ, รามโคณกเมว จ;

ตเถว นนฺทติสฺสสฺส, อารามฺจ อการยิ.

๑๕.

ปาจินโต อนุฬาติสฺส, ปพฺพตํ คงฺคราชิยํ;

นิเยลติสฺสารามฺจ, ปิฬ ปิฏฺิ วิหารกํ.

๑๖.

ราชมหาวิหารฺจ, กาเรสิ มนุชาธิโป;

โสเยว ตีสุ าเนสุ, กาเรสุ’โปสถาลยํ.

๑๗.

กลฺยาณีก วิหาเร จ, มณฺฑลคิริเก ตถา;

ทุพฺพลวาปิติสฺสวฺเห, วิหาเรสุ อิเมสุ หิ.

๑๘.

กนิฏฺติสฺสจฺจเยน, ตสฺส ปุตฺโต อการยิ;

รชฺชํ ทฺเวเยว วสฺสานิ, จูฬนาโคติ วิสฺสุโต.

๑๙.

จูฬนาคกนิฏฺโตุ, ราชาฆาติย ภาติกํ;

เอกวสฺสํ กุฑฺฑนาโค, รชฺชํ ลํกาย การยิ.

๒๐.

มหาเปฬฺจ วฑฺเฒสิ, เอกนาฬิกฉาตเก;

ภิกฺขุสตานํ ปฺจนฺนํ, อพฺโภจฺฉินฺนํ มหีปติ.

๒๑.

กุฑฺฑนาคสฺส รฺโ ตุ, เทวียา ภาตุโก ตทา;

เสนาปติ สิรินาโค, โจโร หุตฺวาน ราชิโน.

๒๒.

พลวาหน สมฺปนฺโน, อาคมฺม นครนฺติกํ;

ราชพเลน ยุชฺฌนฺโต, กุฑฺฑนาคํ มหีปตึ.

๒๓.

ปลาเปตฺวา ลทฺธชโย, อนุราธ ปุเร วเร;

ลํการชฺชมกาเรสิ, วสฺสาเนกูนวีสติ.

๒๔.

มหาถูปวเร ฉตฺตํ, การาเปตฺวาน ภูปติ;

สุวณฺณกมฺมํ กาเรสิ, ทสฺสเนยฺยํ มโนรมํ.

๒๕.

กาเรสิ โลหปาสาทํ, สํขิตฺตํ ปฺจภูมกํ;

มหาโพธิ จตุทฺวาเร, โสปานํ ปุนการยิ.

๒๖.

กาเรตฺวา ฉตฺตปาสาทํ, มเห ปูชมการยิ;

กุลมฺพณฺจ ทีปสฺมึ, วิสฺสชฺเชสิ ทยาปโร.

๒๗.

สิรินาคจฺจเย ตสฺส, ปุตฺโต ติสฺโส อการยิ;

รชฺชํ ทฺวาวีสวสฺสานิ, ธมฺมโวหาร โกวิโท.

๒๘.

เปสิ โส หิ โวหารํ, หึสา มุตฺตํ ยโตอิธ;

โวหารก ติสฺสราชา, อิติ นามํ ตโต อหุ.

๒๙.

กมฺพุคามกวาสิสฺส, เทวตฺเถรสฺส สนฺติเก;

ธมฺมํ สุตฺวา ปฏิกมฺมํ, ปฺจาวาเส อการยิ.

๓๐.

มหาติสฺสสฺส เถรสฺส, อนุรา รามวาสิโน;

ปสนฺโน มุเจลปฏฺฏเน, ทาน วฏฺฏมการยิ.

๓๑.

ติสฺสราช มณฺฑปฺจ, มหาวิหารทฺวเยปิ โส;

มหาโพธิฆเร ปาจิ, โลหรูปทฺธยมฺปิ จ.

๓๒.

สตฺตปณฺณิกปาสาทํ, กาเรตฺวา สุขวาสกํ;

มาเส มาเส สหสฺสํ โส, มหาวิหารสฺส ทาปยิ.

๓๓.

อภยคิริวิหาเร, ทกฺขิณมูลสวฺหเย;

มริจวฏฺฏิ วิหารมฺหิ, กุลาลิติสฺสสวฺหเย.

๓๔.

มหิยงฺคณ วิหารมฺหิ, มหาคามกสวฺหเย;

มหานาคติสฺสวฺหมฺหิ, ตถา กลฺยาณีกวฺหเย.

๓๕.

อิติ อฏฺสุ ถูเปสุ, ฉตฺตกมฺมมการยิ;

มูกนาคเสนาปติ, วิหาเร ทกฺขิเณ ตถา.

๓๖.

มริจ วฏฺฏิ วิหารมฺหิ, ปุตฺตภาควฺหเย ตถา;

อิสฺสรสมณวฺหมฺหิ, ติสฺสวฺเห นาคทีปเก.

๓๗.

อิติ ฉสุ วิหาเรสุ, ปาการฺจ อการยิ;

กาเรสุ’ โปสถาคารํ, อนุรารามสวฺหเย.

๓๘.

อริยวํสกถาาเน, ลํกาทีเปขิเลปิ จ;

ทาน วฏฺฏํ ปาเปสิ, สทฺธมฺเม คารเวน โส.

๓๙.

ติณี สตสหสฺสานิ, ทตฺวาน มนุชาธิโป;

อิณโต สยิเก ภิกฺขู, โมเจสิ สาสนปฺปิโย.

๔๐.

มหา เวสาข ปูชํ โส, กาเรตฺวา ทีปวาสินํ;

สพฺเพ สํเยว ภิกฺขูนํ, ติจีวรมทาปยิ.

๔๑.

เวตุลฺลวาทํ มทฺทิตฺวา, กาเรตฺวา ปาปนิคฺคหํ;

กปิเลน อมจฺเจน, สาสนํ โชตยีจ โส.

๔๒.

วิสฺสุโต’ภยนาโค’ติ, กนิฏฺโ ตสฺสราชิโน;

เทวิยา ตสฺส สํสฏฺโ, าโต ภีโต สภาตรา.

๔๓.

ปลายิตฺวา หลฺลติตฺถํ, คนฺตฺวาน สหเสวโก;

กุทฺโธ วิย มาตุลสฺส, หตฺถปาทฺจ เฉทยิ.

๔๔.

ราชิโน รฏฺเตทตฺถํ, เปตฺวาน อิเธว ตํ;

สุนโขปมํ ทสฺสยิตฺวา, คเหตฺวา’ติ สินิทฺธเก.

๔๕.

ตตฺเถว นาวํ อารุยฺห, ปรตีรมคาสยํ;

สุภโว มาตุโล ตุ, อุปคมฺม มหีปติ.

๔๖.

สุหโท วิย หุตฺวาน, ตสฺมึ รฏฺมภินฺทิโส;

อภโย ตํ ชานนตฺถํ, ทูตํ อิธ วิสชฺชยิ.

๔๗.

ตํ ทิสฺวา ปูครุกฺขํ โส, สมนฺตา กุนฺตนาฬิยา;

ปริพฺภมนฺโต มทฺทิตฺวา, กตฺวา ทุพฺพลมูลกํ.

๔๘.

พาหุนาเยว ปาเตตฺวา, ตชฺเชตฺวา ตํ ปลาปยิ;

ทูโต คนฺตฺวา อภยสฺส, ตํ ปวตฺตึ ปเวทยิ.

๔๙.

ตฺวา’ภโย ตํ ทมิเฬ, อาทาย พสุเก ตโต;

นครนฺติกมาคฺฉิ, ภาตรา สห ยุชฺฌิตุํ.

๕๐.

ตํ ตฺวาน ปลายิตฺวา, อสฺสมารุยฺหเทวิยา;

มลยํ อาคมา ราชา, ตํกนิฏฺโ’นุ พนฺธิย.

๕๑.

ราชานํ มลเย หนฺตฺวา, เทวีมาทาย อาคโต;

กาเรสิ นคเร รชฺชํ, อฏฺวสฺสานิ ภูปติ.

๕๒.

ปาสาณเวทึ กาเรสิ, มหาโพธิสมนฺตโต;

โลหปาสาทงฺคณมฺหิ, ราชา มณฺฑปเมว จ.

๕๓.

ทฺวิหิ สตสหสฺเสหิ, เนกวตฺถานิ ภาคิย;

ทีปมฺหิ ภิกฺขุสงฺฆสฺส, วตฺถทานมทาสิ โส.

๕๔.

อภยสฺส’จฺจเย ภาตุ, ตสฺสสฺส ตสฺส อตฺรโช;

ทฺเววสฺสานิ สิรินาโค, ลํการชฺช มการยิ.

๕๕.

ปฏิสงฺขริย ปาการํ, มหาโพธิสมนฺตโต;

มหาโพธิฆรสฺเสว, โสเยว วาลิกาตเล.

๕๖.

มูเจลรุกฺขปรโต, หํสวฏฺฏํ มโนรมํ;

มหนฺตํ มณฺฑปฺเจว, การาเปสิ มหีปติ.

๕๗.

วิชยกุมารโก นาม, สิรินาคสฺส อตฺรโช;

ปิตุโน อจฺจเย รชฺชํ, เอกวสฺสมการยิ.

๕๘.

ลมฺพกณฺณา ตโย อาสุํ, สหาตา มหิยงฺคเณ;

สงฺฆติสฺโส สงฺฆโพธิ, ตติโย โคฏฺกาภโย.

๕๙.

เต ติสฺสวาปิมริยาท-คโต อนฺโธ วิจกฺขโณ;

ราชุปฏฺานมายนฺเต, ปทสทฺเทน อพฺรวิ.

๖๐.

‘‘ปถวีสามิโน เอเต, ตโย วหติภู’อิติ;

ตํ สุตฺวา อภโย ปจฺฉา, ยนฺโต ปุจฺฉิ ปุนาหโส.

๖๑.

ตสฺส วํโส สฺสตีติ,

ปุน ปุจฺฉิตเมว โส;

‘‘ปจฺฉิมสฺสา’’ติ โส อาห,

ตํ สุตฺวา ทฺวีหิโสอคา.

๖๒.

เต ปุรํ ปวิสิตฺวาน, ตโย รฺโ’ติ วลฺลโภ;

ราชกิจฺจานิ สาเธนฺตา, วสนฺตา ราชสนฺติเก.

๖๓.

หนฺตฺวา วิชยราชานํ, ราชเคหมฺหิ เอกโต;

เสนาปตึสงฺฆติสฺสํ, ทุเวรชฺเช’ภิเสจยุํ.

๖๔.

เอวํ โส อภิสิตฺโตว, อนุราธปุรุตฺตเม;

รชฺชํ จตฺตาริ วสฺสานิ, สงฺฆติสฺโส อการยิ.

๖๕.

มหาถูปมฺหิ ฉตฺตฺจ, เหมกมฺมฺจ การยิ;

วิสุํ สตสหสฺสคฺเฆ, จตุโร จ มหามณิ.

๖๖.

มชฺเฌ จตุนฺนํ สูริยานํ, ปาเปสิ มหีปติ;

ถูปสฺส มุทฺธนิ ตถา-นคฺฆวชิรจุมฺพฏํ.

๖๗.

โส ฉตฺตมหปูชาย, สงฺฆสฺส มนุชาธิโป;

จตฺตาลีสสหสฺสสฺส, ฉ จีวรมทาปยิ.

๖๘.

ตํ มหาเทวเถเรน, ทามคลฺลก วาสิโน;

เทสิตํ ขนฺธเก สุตฺตํ, ยาคานิสํส ทีปนํ.

๖๙.

สุตฺวา ปสนฺโน สงฺฆสฺส, ยาคุทานมทาปยิ;

นครสฺส จตุทฺวาเร, สกฺกจฺจฺเจว สาธุ จ.

๗๐.

โส อนฺตรนฺตเร ราชา, ชมฺพุปกฺกานิ ขาทิตุํ;

สโหโรโธ สหามจฺโจ, อคาปาจิน ทีปกํ.

๗๑.

อุปทฺทุตํ’สฺส คมเน, มนุสฺสา ปาจิ วาสิโน;

วิสํ ผเลสุ โย เชสุํ, ราชโภชฺชาย ชมฺพุยา.

๗๒.

ขาทิตฺวา ชมฺพุปกฺกานิ, ตานิ ตตฺเถว โส มโต;

เสนาปติ สงฺฆธพาธีํ-ภโย รชฺเช’ภิเสจยิ.

๗๓.

ราชาสิริ สงฺฆ โพธิ, วิสฺสุโต ปฺจสีลวา;

อนุราธปุเร รชฺชํ, ทุเว วสฺสานิ การยิ.

๗๔.

มหาวิหาเร กาเรสิ, สลากคฺคํ มโนรมํ;

ตทาทีเป มนุสฺเสโส, ตฺวา ทุพฺพุฏฺุปทฺทุเต.

๗๕.

กรุณาย กมฺปิตมโน, มหาถูปงฺคเณ สยํ;

นิปชฺชิ ภูมิยํ ราชา, กตฺวาน อิติ นิจฺฉยํ.

๗๖.

‘‘ปวสฺสิตฺวาน เทเวน, ชเลนุปลาวิเต มยิ;

นเหว วุฏฺหิสฺสามิ, มรมาโนปหํ อิธ’’.

๗๗.

เอวํ นิปนฺเน ภูมินฺเท, เทโว ปาวสฺสิ ตาวเท;

ลํกาทีปมฺหิ สกเล, ปิณยนฺโต มหามหึ.

๗๘.

ตถาปิ นุฏฺหติโส, อปิลาปนโต ชเล;

อาวรึสุ ตโต’มจฺจา, ชลนิคฺคมนาฬิโย.

๗๙.

ตโต ชลมฺหิ ปิลวํ, ราชา วุฏฺาสิ ธมฺมิโก;

กรุณายนุทิ เอวํ, ทีเป ทุพฺพุฏฺิกาภยํ.

๘๐.

โจราตหึ ตหึ ชาตา, อิติ สุตฺวาน ภูปติ;

โจเร อาณาปยิตฺวาน, รหสฺเสน ปลาปีย.

๘๑.

อาณาเปตฺวา รหสฺเสน, มตานํ โส กเลวรํ;

อคฺคีหิ อุตฺตาเสตฺวาน, หนิตํ โจรุปทฺทวํ.

๘๒.

เอโก ยกฺโข อิธาคมฺม, รตฺตกฺโข อิติ วิสฺสุโต;

กโรติ รตฺตาน’กฺขีติ, มนุสฺสานํ ตหึ ตหึ.

๘๓.

อฺมฺมเปกฺขิตฺวา, ภายิตฺวา รตฺตเนตฺตตํ;

นรามรนฺติ เต ยกฺโข, โสภกฺเขสิ อสงฺกิโต.

๘๔.

ราชา อุปทฺทวํ เตสํ, สุตฺวา สนฺตตฺตมานโส;

เอโก’ปวาส คพฺภมฺหิ, หุตฺวา อฏฺงฺคุโปสถิ.

๘๕.

‘‘อปสฺสิตฺวาน ตํ ยกฺขํ, น จุฏฺามี’’ติ โส สยิ;

ตสฺส โส ธมฺมเตเชน, อคา ยกฺโข ตทนฺติกํ.

๘๖.

เตน ‘‘โกสี’’ติ ปุฏฺโ จ, โส ‘‘อห’’นฺติ ปเวทยิ;

‘‘กสฺมา ปชํ เม ภกฺเขสิ, มา ขาท’’อิติ โสพฺรวิ.

๘๗.

‘‘เอกสฺมึ เม ชนปเท, นเร เทหี’’ติ โสพฺรวิ;

‘‘น สกฺกา อิติ วุตฺเต โส, กเมเนกํติ อพฺรวิ.

๘๘.

‘‘อฺํ น สกฺกา ทาตุํ เม, มํ ขาท’’ อิติ โสพฺรวิ;

‘‘น สกฺกา’’อิติ ตํ ยาจิ, คาเม คาเม พลิฺจ โส.

๘๙.

สาธูติ วตฺวา ภูมินฺโท, ทิปมฺปิ สกเลปิ จ;

คามวเร นิเวเสตฺวา, พลึตสฺส อทาปยิ.

๙๐.

มหาสตฺเตน เตเนว, สพฺพภูตานุกมฺปินา;

มหาโรคภยํ ชาตํ, ทีปทีเปน นาสิตํ.

๙๑.

โส ภณฺฑาคาริโก รฺโ,

อมจฺโจ โคฏฺตาภโย;

เจโร หุตฺวา อุตฺตรโต,

นครํ สมุปาคมิ.

๙๒.

ปริสฺสาวนมาทาย, ราชา ทกฺขิณทฺวารโต;

ปรหึสมโรเจนฺโต, เอกโกว ปลายิ โส.

๙๓.

ปุฏภตฺตํ คเหตฺวาน, คจฺฉนฺโต ปุริโต ปถิ;

ภตฺตโภคายราชานํ, นิพนฺธิตฺถ ปุนปฺปุนํ.

๙๔.

ชลํ ปริสฺสาวยิตฺวา, ภุฺชิตฺวาน ทยาลุโก;

ตสฺเสวํ’นุคฺคหํ กาตุํ, อิทํ วจนมพฺรุวิ.

๙๕.

‘‘สงฺฆโพธิ อหํ ราชา, คเหตฺวา มมโภ สีรํ;

โคฏฺาภยสฺส ทสฺเสหิ, พหุํ ทสฺสติ เต ธนํ.

๙๖.

น อิจฺฉิโต ตถากาตุํ, ตสฺสตฺถาย มหีปติ;

นิสินฺโนเยว อมริ, โส สีสํ ตสฺส อาทิย.

๙๗.

โคฏฺาภยสฺส ทสฺเสสิ, โสตุ วิมฺหิตมานโส;

ทตฺวา ตสฺส ธนํ รฺโ, สกฺการํ สาธุการยิ.

๙๘.

เอวํ โคฏฺาภโย เอโส, เมฆวณฺณาภโย’ติ จ;

วิสฺสุโต เตรส สมา, ลํการชฺชมการยิ.

๙๙.

มหาวตฺถุํ การยิตฺวา, วตฺถุทฺวารมฺหิ มณฺฑปํ;

การยิตฺวา มณฺฑยิตฺวา, โส ภิกฺขุ ตตฺถ สงฺฆโต.

๑๐๐.

อฏฺุตฺตรสหสฺสานิ, นิสีเทตฺวา ทิเน ทิเน;

ยาคุขชฺชก โภชฺเชหิ, สาทูหิ วิวิเธหิ จ.

๑๐๑.

สจีวเรหิ กปฺเปตฺวา, มหาทานํ ปวตฺตยิ;

เอกวีสทินา เนวํ, นิพทฺธฺจสฺส การยิ.

๑๐๒.

มหาวิหาเร กาเรสิ, สิลามณฺฑป มุตฺตมํ;

โลหปาสาทถมฺเภ จ, ปริวตฺติย าปยิ.

๑๐๓.

มหาโพธิ สิลาเวทึ, อุตฺตรทฺวารโตรณํ;

ปติฏฺาเปสิ ถมฺเภ จ, จกุกณฺเณ สจกฺกเก.

๑๐๔.

ติสฺโส สีลาปฏิมาโย, ตีสุ ทฺวาเรสุ การยิ;

ปาเปสิ จ ปลฺลงฺกํ, ทกฺขิณมฺหิ สิลามยํ.

๑๐๕.

ปธานภูมึ กาเรสิ, มหาวิหารปจฺฉโต;

ทีปมฺหิ ชิณฺณกาวาสํ, สพฺพฺจ ปฏิสงฺขริ.

๑๐๖.

ถูปาราเม ถูปฆรํ, เถรมฺพตฺถลเก ตถา;

อาราเม มณิโสมวฺเห, ปฏิสงฺขารยิ จ โส.

๑๐๗.

ถูปาราเม มณิโสมา-ราเม มริจวฏฺฏเก;

ทกฺขิณวฺห วิหาเร จ, อุโปสถฆรานิ จ.

๑๐๘.

เมฆวณฺณาภยวฺหฺจ, นววิหารมการยิ;

วิหารมหปูชายํ, ปิณฺเฑตฺวา ทีปวาสีนํ.

๑๐๙.

ตึสภิกฺขุสหสฺสานํ, ฉจีวรมทาสิ จ;

มหาเวสาขปูชฺจ, ตทา เอวํ อการยิ.

๑๑๐.

อนุวสฺสฺจ สงฺฆสฺส, ฉจีวรมทามยิ;

ปาปกานํ นิคฺคเหน, โสเธนฺโต สาสนํ ตุ โส.

๑๑๑.

เวตุลฺลวาทิโน ภิกฺขู, อภยคิรินิวาสิโน;

คาหยิตฺวาสฏฺิมตฺเต, ชินสาสนกณฺฏเก.

๑๑๒.

กตฺวาน นิคฺคหํ เตสํ, ปรติเร ขิปาปยิ;

ตตฺถ ขิตฺตสฺส เถรสฺส, นิสฺสิโต ภิกฺขุโจฬิโก.

๑๑๓.

สงฺฆมิตฺโต’ตินาเมน, ภูติวิชฺชาทิโกวิโท;

มหาวิหาเร ภิกฺขุนํ, กุชฺฌิตฺวาน อิธคมา.

๑๑๔.

ถูปาราเม สนฺนิปาตํ, ปวิสิตฺวา อสฺโต;

สงฺฆปาลสฺส ปริเวณ, วาสิตฺเถรสฺส ตตฺถ โส.

๑๑๕.

โคฏฺาสยสฺส เถรสฺส, มาตุลสฺส’สฺส ราชิโน;

รฺโ นาเมนา‘‘ลปนฺโต, วจนํ ปฏิพาหิย.

๑๑๖.

รฺโ กุลูปโค อาสิ, ราชา ตสฺมึ ปสีทิย;

เชฏฺปุตฺตํ เชฏฺติสฺสํ, มหาเสนํ กนิฏฺกํ.

๑๑๗.

อปฺเปสิ ตสฺส ภิกฺขุสฺส, โส สงฺคณฺหิ ทุติยกํ;

อุปนนฺธิ ตสฺมึ ภิกฺขุสฺมึ, เชฏฺติสฺโส กุมารโก.

๑๑๘.

ปิตุโน อจฺจเย เชฏฺ, สิสฺโส ราชาอโหสิโส;

ปิตุ สารีร สกฺกาเร, นิคฺคนฺตุํ นิจฺฉมานเก.

๑๑๙.

ทุฏฺามจฺเจ นิคฺคเหตุํ, สยํ นิกฺขมฺม ภูปติ;

กนิฏฺํ ปุรโต กตฺวา, ปิตุกายํ อนนฺตรํ.

๑๒๐.

ตโต อมจฺเจ กตฺวาน, สยํ หุตฺวาน ปจฺฉโต;

กนิฏฺเ ปิตุกาเย จ, นิกฺขนฺเต ตทนนฺตรํ.

๑๒๑.

ทฺวารํ สํวรยิตฺวาน, ทุฏฺมจฺเจ นิฆาติย;

สูเล อปฺเปสิ ปิตุโน, จิตกายสมนฺตโต.

๑๒๒.

เตน’สฺส กมฺมุนา นามํ, กกฺขโลปปทํอหุ;

สงฺฆมิตฺโตตุ โส ภิกฺขุ, ภีโต ตสฺมึ นราธิปา.

๑๒๓.

ตสฺสาภิเสกสมกาลํ, มหาเสเนน มนฺติย;

ตสฺสาภิเสกํ เปกฺขนฺโต, ปรตีรํ คโต อิโต.

๑๒๔.

ปิตรา โส วิปฺปกตํ, โลหปาสาท มุตฺตมํ;

โกฏิธนํ อคฺฆนกํ, กาเรสิ สตฺตภูมกํ.

๑๒๕.

สฏฺิสตสหสฺสคฺฆํ, ปูชยิตฺวา มณึตหึ;

กาเรสิ เชฏฺติสฺโสตํ, มณิปาสาทนามกํ.

๑๒๖.

มณิ ทุเว มหคฺเฆ จ, มหาถูเป อปูชยิ;

มหาโพธิฆเร ตีณิ, โตรณานิ จ การยิ.

๑๒๗.

การยิตฺวา วิหารํ โส, ปาจินติสฺส ปพฺพตํ;

ปฺจวาเสสุ สงฺฆสฺส, อทาสิ ปุถุวี ปติ.

๑๒๘.

เทวานํปิยติสฺเสน, โส ปติฏฺาปิตํ ปุรา;

ถูปาราเม อุรุสิลา, ปฏิมํ จารุทสฺสนํ.

๑๒๙.

เนตฺวาน ถูปารามวฺหํ, เชฏฺติสฺโส มหีปหิ;

ปติฏฺาเปสิ อาราเม, ปาจินติสฺส ปพฺพเต.

๑๓๐.

กาฬมตฺติกวาปึโส, อทาเจติย ปพฺพเต;

วิหาร ปาสาท มหํ, มหาเวสาขเมว จ.

๑๓๑.

กตฺวา ตึส สหสฺสสฺส, สงฺฆสฺส’ทา ฉจีวรํ;

อาฬมฺพคามวาปึโส, เชฏฺติสฺโส อการยิ.

๑๓๒.

เอวํ โส วิวิธํ ปุฺํ, ปาสาทกรณาทิกํ;

กาเรนฺโต ทสวสฺสานิ, ราชา รชฺชมการยิ.

๑๓๓.

อิติ พหุวิธ ปุฺ เหตุ ภูตา,

นรปติตา พหุปาปเหตุ จาติ;

มธุรมิว วิเสนมิสฺสมนฺนํ,

สุชนมโน ภชเต น ตํ กทาปิ.

สุชนปฺปสาท สํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ตโยทสราชโกนาม

ฉตฺตึสติโม ปริจฺเฉโท.

สตฺตตึสติม ปริจฺเฉท

ปฺจราชโก

.

เชฏฺติสฺสจฺจเย ตสฺส, มหาเสโน กนิฏฺโก;

สตฺตวีสติวสฺสานิ, ราชา รชฺชมการยิ.

.

ตสฺส รชฺชาภิเสกํ ตํ,

กาเรตุํ ปรตีรโต;

โส สงฺฆมิตฺตตฺเถโร ตุ,

กาลํ ตฺวา อิธาคโต.

.

ตสฺสาภิเสกํ กาเรตฺวา, อฺํ กิจฺจฺจเนกธา;

มหาวิหาร วิทฺธํสํ, กาตุกาโม อสฺโต.

.

อวินยวาทิโน เอเต, มหาวิหารวาสิโน;

วินยวาที มยํ ราช, อิติ คาหิย ภูปภึ.

.

มหาวิหารวาสิสฺส, อาหารํ เทติ ภิกฺขุโน;

โย โส สตํ ทณฺฑิโย’ติ, รฺา ทณฺฑํ ปาปยิ.

.

อุปทฺทุตา เตหิ ภิกฺขู, มหาวิหารวาสิโน;

มหาวิหารํ ฉฑฺเฑตฺวา, มลยํ โรหณํ อคุํ.

.

เตน มหาวิหาโร’ยํ, นววสฺสานิ ฉฑฺฑิโต;

มหาวิหารวาสีหิ, ภิกฺขูหิ อาสิ สุฺโก.

.

‘‘โหติ อสฺสามิกํ วตฺถุ, ปุตุวิสามิโน’’อิติ;

ราชานํ สฺาเปตฺวา โส, เถโร ทุมฺมติ ทุมฺมตึ.

.

มหาวิหารํ นาเสตุํ, ลทฺธานุมติ ราชโต;

ตถา กาตุํ มนุสฺเส โส, โยเชสิ ทุฏฺมานโส.

๑๐.

สงฺฆมิตฺตสฺส เถรสฺส, เสวโก ราชวลฺลโภ;

โสณามจฺโจ ทารโณ จ, ภิกฺขโว จ อลชฺชิโน.

๑๑.

ภินฺทิตฺวา โลหปาสาทํ, สตฺตภูมก มุตฺตมํ;

ฆเร นานปฺปกาเร จ, อิโต’ภยคิรึ นยุํ.

๑๒.

มหาวิหารา นีเตหิ, ปาสาเทหิ พหูหิ จ;

อภยคิริวิหาโรยํ, พหุปาสาทโก อหุ.

๑๓.

สงฺฆมิตฺตํ ปาปมิตฺตํ, เถรํ โสณฺจ เสวกํ;

อาคมฺม สุพหุํ ปาปํ, อกาสิ โส มหีปติ.

๑๔.

มหาสิลาปฏิมํ โส, ปาจินติสฺสปพฺพตา;

อาเนตฺวา’ภยคิริมฺหิ, ปติฏฺาเปสิ ภูปติ.

๑๕.

ปฏิมาฆรํ โพธิฆรํ, ธาตุสาลํ มโนรมํ;

จตุสาลฺจ กาเรสี, สงฺขรี กุกฺกุฏวฺหยํ.

๑๖.

สงฺฆมิตฺเตน เถเรน, เตน ทารุณกมฺมุนา;

วิหาโร โส’ภยคิริ, ทสฺสเนยฺโย อหุ ตทา.

๑๗.

เมฆวณฺณาภโย นาม, รฺโ สพฺพตฺถ สาขโก;

สขา อมจฺโจ กุชฺฌิตฺวา, มหาวิหารนาสเน.

๑๘.

โจโร หุตฺวาน มลยํ, คนฺตฺวา ลทฺธมหพฺพโล;

ขนฺธาวารํ นิเวเสสิ, ทุรติสฺสกวาปิยํ.

๑๙.

ตตฺรา’คตํ ตํ สุตฺวา, สหายํ โส มหีปติ;

ยุทฺธาห ปจฺจุคฺคนฺตฺวาน, ขนฺธาวารํ นิเวสยิ.

๒๐.

สาธุํ ปานฺจ มํสฺจ, ลภิตฺวา มลยาคตํ;

‘‘น เสวิสฺสํ สหาเยน, วินา รฺา’’ติ จินฺติย.

๒๑.

อาทาย ตํ สยํเยว, รตฺตึ นิกฺขมฺม เอกโก;

รฺโ สนฺติกมาคมฺม, ตมตฺถํ ปฏิเวทยิ.

๒๒.

เตนา’ภตํ เตน สห, วิสฺสตฺโถ ปริภุฺชิย;

‘‘กสฺมา โจโร อหุ เม ตฺวํ, ‘‘อิติ ราชา อปุจฺฉิตํ.

๒๓.

‘‘ตยา มหาวิหารสฺส, นาสิตตฺตา’’ติ อพฺรุวิ;

‘‘วิหารํ วาสยิสฺสามิ, เขมเมตํ มมจฺจยํ.

๒๔.

อิจฺเฉว มพฺรวี ราชา, ราชานํ โส ขมาปยิ;

เตน สฺาปิโต ราชา, นครํเยว อาคมิ.

๒๕.

ราชานํ สฺเปตฺวา โส, เมฆวณฺณาภโย ปน;

รฺา สห น อาคฺฉิ, ทพฺพสมฺภารการณา.

๒๖.

วลภา ภริยา รฺโ, เอกํ เลขกธีติกา;

มหาวิหารนาสมฺหิ, ทุกฺขิตํ ตํ วินาสกํ.

๒๗.

เถรํ มาราปยิ กุทฺธา, สํคเหตฺวาน วฑฺฒกึ;

ถูปารามํ วินาเสตุํ, อาคตํ ทุฏฺมานสํ.

๒๘.

มาราเปตฺวา สงฺฆมิตฺต-ตฺเถรํ ทารุณการกํ;

โสณามจฺจทารณฺจ, ฆาตยึสุ อสฺกา.

๒๙.

อาเนตฺวา ทพฺพสมฺภารํ, เมฆวณฺณาภโย ตุ โส;

มหาวิหาเรเนกานิ, ปริเวณานิ การยิ.

๓๐.

อภเยนภโย ตสฺมึ, วูปสนฺเต ตุ ภิกฺขโว;

มหาวิหารํ วาเสสุํ, อาคนฺตฺวาน ตโต ตโต.

๓๑.

ราชา มหาโพธิฆเร, ปจฺฉิมาย ทิสาย ตุ;

กาเรตฺวา โลหรูปานิ, ปาเปสิ ทุเว ตุ โส.

๓๒.

ทกฺขิณารามวาสิมฺหิ, กุหเก ชิมฺหมานเส;

ปสีทิตฺวา ปาปมิตฺเต, ติสฺสตฺเถเร อสฺเต.

๓๓.

มหาวิหารสีมนฺเต, อุยฺยาเน โชตินามเก;

เชตวนวิหารํ โส, วารยนฺโตปิ การยิ.

๓๔.

ตโต สีมํ สมุคฺฆาตุํ, ภิกฺขุสงฺฆมยาจิโส;

อทาตุกามา ตํ ภิกฺขู, วิหารมฺหา อปกฺกมุํ.

๓๕.

อิธ สีมาสมุคฺฆาตํ, ปเรหิ กริยมานกํ;

โกเปตุํ ภิกฺขโว เกจิ, นิลียึสุ ตหึ ตหึ.

๓๖.

มหาวิหาโร นวมาเส, เอวํ ภิกฺขูหิ วชฺชิโต;

‘‘สมุคฺฆาตํ กริมฺหา’’ติ-ปเร ภิกฺขู อมฺิสุํ.

๓๗.

ตโต สีมาสมุคฺฆาเต, พฺยาปาเร ปรินิฏฺิเต;

มหาวิหารํ วาเสสุํ, อิธาคนฺตฺวาน ภิกฺขโว.

๓๘.

ตสฺส วิหารคาหิสฺส, ติสฺสตฺเถรสฺส โจทนา;

อนฺติมวตฺถุนา อาสิ, ภูตตฺถํ สงฺฆมชฺฌคา.

๓๙.

วินิจฺฉิย มหามจฺโจ, ตถา ธมฺมิกสมฺมโต;

อุปฺปพฺพาเชสิ ธมฺเมน, ตํ อนิจฺฉาย ราชิโน.

๔๐.

โสเยว ราชา กาเรสิ, วิหารํ มณิหีรกํ;

ตโย วิหาเร กาเรสิ, เทวาลยํ วินาสิย.

๔๑.

โคกณฺณํ เอรกาปิลฺลํ, กลนฺทพฺราหฺมณคามเก;

มิคคามวิหารฺจ, คงฺคเสนกปพฺพตํ.

๔๒.

ปจฺฉิมาย ทิสายาถ, ธาตุเสนฺจ ปพฺพตํ;

ราชา มหาวิหารฺจ, โกกวาตมฺหิ การยิ.

๔๓.

รูปารมฺมวิหารฺจ, จูฬวิฏฺฏฺจ การยิ;

อุตฺตราภยสวฺเห จ, ทุเว ภิกฺขูนุปสฺสเย.

๔๔.

กาลเวฬกยกฺขสฺส, าเน ถูปฺจ การยิ;

ทีปมฺหิ ชิณฺณกาวาเส, พหู จ ปฏิสงฺขริ.

๔๕.

สงฺฆตฺเถรสหสฺสสฺส, สหสฺสคฺฆมทาสิ โส;

เถรทานฺจ สพฺเพสํ, อนุวสฺสฺจ จีวรํ.

๔๖.

อนฺนปานาทิทานสฺส, ปริจฺเฉโท น วิชฺชติ;

สุภิกฺขตฺถาย กาเรสิ, โส’ว โสฬส วาปิโย.

๔๗.

มณิหีรมหาวาปึ, ชลฺลุรํ ขาณุนามกํ;

มหามณึ โกกวาตํ, โมรกปรกวาปิกํ.

๔๘.

กุพฺพาหกํ วาหกฺจ, รตฺตมาลกณฺฑกมฺปิ จ;

ติสฺสวฑฺฒมานกฺจ, เวฬงฺควิฏฺิกมฺปิ จ.

๔๙.

มหาคลฺลจีรวาปึ, มหาทารคลฺลกมฺปิ จ;

กาฬปาสาณวาปิฺจ, อิมา โสฬส วาปิโย.

๕๐.

คงฺคาย ปพฺพววฺหํโส, มหามาติฺจ การยิ;

เอวํ ปุฺมปุฺฺจ, สุพหุํ โส อุปาจินีติ.

๕๑.

อสาธุสงฺคเมเนวํ, ยาวชีวํ สุภาสุภํ;

กตฺวา คโต ยถากมฺมํ, โส มหาเสนภูปติ.

๕๒.

ตสฺมา อสาธุสํสคฺคํ, อารกา ปริวชฺชิย;

อหึ วา’สิ วิสํ ขิปฺปํ, กเรยฺย’ตฺถหิตํ พุโธ.

๕๓.

อหุ ราชา สิริเมฆ-วณฺโณ ตสฺส สุโต ตโต;

วนฺธาตา วิย โลกสฺส, สพฺพสมฺปตฺติทายโก.

๕๔.

มหาเสเนน ปาปานํ, วสเคน วินาสิเต;

มหาวิหาเร สพฺเพปิ, สนฺนิปาติย ภิกฺขโว.

๕๕.

อุปสงฺกมฺม วนฺทิตฺวา, นิสินฺโน ปุจฺฉิ สาทโร;

‘‘ปิตรา สงฺฆมิตฺตสฺส, สหาเยน วินาสิตํ.

๕๖.

กึ กิเมวา’’ติ อาหํสุ, ภิกฺขโว ตํ นริสฺสรํ;

‘‘สีมายุคฺฆาฏนํ กาตุํ, วายมิตฺวาปิ เต ปิตา.

๕๗.

นาสกฺขิ อนฺโตสีมายํ, ภิกฺขูนํ วิชฺชมานโต;

ภูมิคพฺภนิลีนาหิ, สตฺตาสุํ เอตฺถ ภิกฺขโว.

๕๘.

อมจฺโจ โสณามจฺโจ จ, สงฺฆมิตฺโต จ ปาปิโย;

ราชานํ สฺาเปตฺวาน, อปุฺํ เตน การยุํ.

๕๙.

ภินฺทิตฺวา โลหปาสาทํ, สตฺตภูมกมุตฺตมํ;

ฆเร นานปฺปกาเร จ, อิโต’ภยคิรึ นยุํ.

๖๐.

มาสเก จตุพุทฺเธหิ, นิวุตฺเถ เจติยงฺคเณ;

วปาเปสุฺจ ทุปฺปฺา, ปสฺส พาลสมาคมํ’’.

๖๑.

ตํ สุตฺวา ปิตุกมฺมํ โส, นิพฺพินฺโน พาลสงฺคเม;

ปิตรา นาสิตํ ตตฺถ, สพฺพํ ปากติกํ อกา.

๖๒.

โลหปาสาทมคโท’ว, กาสิ ปาสาทมุตฺตมํ;

รฺโ มหาปนาทสฺส, ทสฺเสนฺโต วิย ภูตเล.

๖๓.

ปริเวณานิ สพฺพานิ, นาสิตานิ นิเวสยิ;

โภเค อารามิกานฺจ, ยถาาเน เปสิ โส.

๖๔.

ปิตรา ปจฺจยานฺจ, ปจฺฉินฺนตฺตา วิพุทฺธินา;

ฉิทฺทาวาสํ ฆนาวาสํ, วิหารํ’กาสิ พุทฺธิมา.

๖๕.

การิเต ปิตรา โชติ วเนเจ’โส วิหารเก;

กมฺมํ วิปฺปกตํ สพฺพํ, นิฏฺาเปสิ นริสฺสโร.

๖๖.

เถรสฺสา’ถ มหินฺทสฺส, สมณินฺทสฺส สุนุโน;

สุตฺวาน มนุชินฺโท โส, ปวตฺตึ สพฺพมาทิโต.

๖๗.

ปสีทิตฺวา คุเณ ตสฺส, ราชา ทิปฺปปสาทเก;

‘‘อิสฺสโร วต ทีปสฺส, เถโร’’ อิติ วิจินฺติย.

๖๘.

ปฏิพิมฺพํ สุวณฺณสฺส, กตฺวา ตมฺมาณ นิสฺสิตํ;

ปุพฺพกตฺติกมาสสฺส, ปพฺพปกฺเข ตุ สตฺตเม.

๖๙.

ทิเน เนตฺวา เจติยมฺพ-ถเล เถรมฺพสฺิเต;

ตตฺรฏฺเม นิวาเสตฺวา, ตโต ตุ นวเม ปน.

๗๐.

มหาเสนํ คเหตฺวา โส, เทวเสนา สมูปมํ;

โอโรเธ นคเร เจว, เคหรกฺขณเก วินา.

๗๑.

ลํกาทีเป จ สกเล, สพฺเพ อาทาย ภิกฺขโว;

วิสฺสชฺเชตฺวา มนุสฺเส จ, นคเร จารกฏฺิเต.

๗๒.

ปฏฺเปตฺวา มหาทานํ, อยฺจาขิลปาณินํ;

ปูชํ สพฺโพปหาเรหิ, กโรนฺโต จ อนูปมํ.

๗๓.

ปจฺจุคฺคมนเมตสฺส, ทีปสตฺถุสฺส สตฺถุโน;

วรปุตฺตสฺส โส กตฺวา, เทวราชา’ว สตฺถุโน.

๗๔.

เจติยมฺพถลา ยาว, นครํ สาธุสชฺชยิ;

มคฺคํ เวสาลิโต ยาว, สาวตฺถินครํ ยถา.

๗๕.

วิสฺสชฺเชตฺวา ตหึ โภคํ, สพฺพํ เถรสฺส โส ปิตา;

ราชา โมคฺคลิปุตฺตสฺส, เถรสฺสา’คมเน วิย.

๗๖.

ทตฺวา ตตฺถ มหาทานํ, กปณทฺธิวนิพฺพเก;

ภิกฺขโวปิ จ โตเสตฺวา, ปจฺจเยหิ จตูหิ’ปิ.

๗๗.

เถรสฺสา’คมเน เอวํ, ปสฺสตูติ มหาชเน;

คเหตฺวา ตํมหนฺเตน, สกฺกาเรน มหายโส.

๗๘.

ตมฺหา โอรุยฺห โส มหา, สยํ หุตฺวา ปุเรจโร;

ภิกฺขโว จาปิ กตฺวาน, ปริวาเร สมนฺตโต.

๗๙.

เถรสฺส พิมฺพํ โสวณฺณํ, ขิรสาครมชฺฌโค;

สฺฌา ฆนปริกฺขิตฺโต, เหมเมรุ’ว โสภถ.

๘๐.

เวสาลินครํ สุตฺตํ, เทเสตุํ โลกนายโก;

อคมา เอวเมวาติ, ทสฺเสสิ จ มหาชนํ.

๘๑.

เอวํ กโรนฺโต สกฺการ-สมฺมานํ โส นราสโภ;

นครสฺส’สฺส ปาจิน-ทฺวารปสฺเส สยํกตํ.

๘๒.

อุปสงฺกมฺม สายณฺเห, วิหารํ โสตฺถิยา กรํ;

ตีหํ ตตฺถาปิ วาเสสิ, พิมฺพํ ตํ ชินสุนุโน.

๘๓.

นครํ สาธุสชฺเชตฺวา, ตโต ทฺวาทสเม ทิเน;

สตฺถุสฺสา’ทิปฺปเวสมฺหิ, ปุรํ ราชคหํ ยถา.

๘๔.

ปฏิมํ นีหริตฺวา ตํ, วิหารํ โสตฺถิยา กรํ;

นคเร สาครากาเร, วตฺตมาเน มหามเห.

๘๕.

มหาวิหารํ เนตฺวาน, เตมาสํ โพธิยงฺคเณ;

นิวาเสตฺวา ปเวเสตฺวา, เตเนว วิธินา ปุรํ.

๘๖.

ราชเคหสมีปมฺหิ, ปุพฺพทกฺขิณโกณเก;

ปฏิพิมฺพสฺส กาเรสิ, ตสฺส สาธุนิเวสนํ.

๘๗.

กาเรตฺวา อิทฺธิยาทีนํ, ปฏิมาโย วิสารโท;

เถเรน สห ตตฺเถ’ว, นิเวเสสิ มหาปติ.

๘๘.

อารกฺขํ ปฏฺเปตฺวา, ปูชาย จ ปริพฺพยํ;

อนุสํวจฺฉรํ กาตุํ, เอวเมว นิโยชยิ.

๘๙.

ตสฺสาณมนุรกฺขนฺตา, ราชา ตพฺพํสิกา อิธ;

ยาว’ชฺชปริรกฺขนฺติ, ตํ วิธึ น วินาสิย.

๙๐.

ปวารณาทิเน เนตฺวา, วิหารํ นครา ตโต;

กาตุํ เตรสิยํ ปูชํ, อนุวสฺสํ นิโยชยิ.

๙๑.

วิหาเร อภเย ติสฺส-วสเภ โพธิปาทเป;

สิลาเวทิฺจ กาเรสิ, ปาการฺจ มโนหรํ.

๙๒.

นวเม ตสฺส วสฺสมฺหิ, ทาาธาตุํ มเหสิโน;

พฺราหฺมณีกาจิ อาทิย, กาลิงฺคมฺหา อิธานยิ.

๙๓.

ทาาธาตุสฺส วํสมฺหิ, วุตฺเตน วิธสนํ;

คเหตฺวา พหุมาเนน, กตฺวา สมฺมา น มุตฺตมํ.

๙๔.

ปกฺขิปิตฺวา กรณฺฑมฺหิ, วิสุทฺธผลิกุมฺภวฺเห;

เทวานํปิยติสฺเสน, ราชวตฺถุมฺหิ การิเต.

๙๕.

ธมฺมจกฺกวฺหเย เคเห, วฑฺฒยิตฺถ มหีปติ;

ตโต ปฏฺาย ตํ เคหํ, ทาาธาตุฆรํ อหุ.

๙๖.

ราชา สตสหสฺสานํ, นวกํ ปุณฺณมานโส;

วิสฺสชฺเชตฺวา ตโต’กาสิ, ทาาธาตุ มหามหํ.

๙๗.

อนุสํวจฺฉรํ เนตฺวา, วิหารมภยุตฺตรํ;

ตสฺส ปูชาวิธึ กาตุ, เมว รูปํ นิโยชยิ.

๙๘.

อฏฺารส วิหาเร จ, การาเปสิ มหีปติ;

อนุกมฺปาย ปาณีนํ, วาปิโย จ ถิโรทิกา.

๙๙.

โพธิ ปูชาทิ ปุฺานิ, อปฺปเมยฺยานิ การิย;

อฏฺวีสติเม วสฺเส, คโภ โส ตสฺส ยา คติ.

๑๐๐.

กุมาโร เชฏฺติโส’ถ, ภาตา ตสฺส กนิฏฺโก;

ฉตฺตํ ลงฺเฆสิ สํกายํ, ทนฺตสิปฺปมฺหิ โกวิโท.

๑๐๑.

กตฺวา กมฺมานิ จตฺรานิ, ทุกฺกรานิ มหีปติ;

สิปฺปายตน เมตํ โส, ติกฺขาเปสิ พหูชเน.

๑๐๒.

อณตฺโต ปิตุนา’กาสิ, อิทฺธิหิ วิย นิมฺมิตํ;

โพธิสตฺต สรูปฺจ, รูปํ สาธุ มโนหรํ.

๑๐๓.

อปสยฺจ ปลฺลงฺกํ, ฉตฺตํ รตนมณฺฑปํ;

จิตฺรทนฺตมยํ กิฺจิ, ตสฺส กมฺมํ ตหึ ตหึ.

๑๐๔.

กตฺวา โส นววสฺสานิ, ลํกาทีปานุสาสนํ;

อเนกานิ จ ปุฺานิ, ยถากมฺมมุปาคมิ.

๑๐๕.

พุทฺธทาโส ตโต ตสฺส, ปุตฺโต อาสิ มหีปติ;

คุณานํ อากโร สพฺพ-รตนานํ’ว สาคโร.

๑๐๖.

สุขํ สพฺพปโยเคหิ, กโรนฺโต ทีปวาสินํ;

รกฺขมาลกมนฺทํ’ว, ปุรํ วสฺสวโณ ธนี.

๑๐๗.

ปฺา ปุฺคุณูเปโต, วิสุทฺธกรุณาลโย;

ตถา ทสหิ ราชูนํ, ธมฺเมหิ สมุคาคโต.

๑๐๘.

จตสฺโส อคติ หิตฺวา, การยนฺโต วินิจฺฉยํ;

ชนํ สงฺคหวตฺถูหิ, สงฺคเหสิ จตูหิปิ.

๑๐๙.

จริยํ โพธิสตฺตานํ, ทสฺเสนฺโต สกฺขิปาณินํ;

ปิตา’ว ปุตฺเต โส สตฺเต, อนุกมฺปิตฺถ ภูปติ.

๑๑๐.

ทฬิทฺเท ธนทาเนนา-กาสิ ปุณฺณมโนรเถ;

สุขิเต สพฺพโภคานํ, ชีวิตสฺส จ คุตฺติยา.

๑๑๑.

สาธโว สงฺคเหนา’ถ, นิคฺคเหน อสาธโว;

คิลาเน เวชฺชกมฺเมน, สงฺคเหสิ มหาปติ.

๑๑๒.

อเถก ทิวสํ ราชา, หตฺถิกฺขนฺธวรํ คโต;

ติสฺสวาปึ นหานตฺตํ, คจฺฉมาโน มหาปเถ.

๑๑๓.

อทฺทเส’กํ มหานาคํ, กุจฺฉิโรค สมปฺปิตํ;

ปุตฺตภาค วิหารสฺส, ปสฺเส วมฺมิกมตฺถเก.

๑๑๔.

อุตฺตาน มุทเร โรคํ, ทสฺเสตุํ คณฺฑสฺิตํ;

นิปนฺนํโส’ถ จินฺเตสิ, ตโต โรคีติ นิจฺฉยํ.

๑๑๕.

อโถ’รุยฺห มหานาคํ, มหานาค สมีปโค;

เอวมาห มหานาโค, มหานาคมนาควา.

๑๑๖.

‘‘การณํ เต มหานาค, าตมาคมเน มยา;

กุมฺเห ขลุ มหาเตชา, ขิปฺปํ กุปฺปิตสีลิโน.

๑๑๗.

ตสฺมา ผุสิตฺวา ตํ กมฺมํ, กาตุํ สกฺกา น เต มยา;

อผุสิตฺวาปิ โน สกฺกา, กินฺนุกาตพฺพเมตฺถี’ติ.

๑๑๘.

เอวํ ปุตฺเต ผณินฺโท โส, เกวลํ ผณมตฺตโน;

พิลสฺส’นฺโต ปเวเสตฺวา, นิปฺปชฺชิตฺถ สมาหิโต.

๑๑๙.

อเถ’น มุปสงฺกมฺม, อุจฺฉงฺคคตมตฺตโน

สตฺถํ คเหตฺวา ผาเลตฺวา, อุทรํ ตสฺส โภคิโน.

๑๒๐.

นีหริตฺวา ตโต โทสํ, กตฺวา เภสชฺช มุตฺตมํ;

สปฺปํ ตํ ตงฺขเณเนว, อกาสิ สุขิตํ ตทา.

๑๒๑.

อตฺตาน เมวํ โถเมสิ, ‘‘มหาการุฺตํ มม;

ติรจฺฉานาปิ ชานึสุ, สาธุ รชฺชนฺติ เม กตํ.

๑๒๒.

ทิสฺวา สุขิตมตฺตานํ, ปนฺนโคโส มหีปตึ;

ปูเชตุํ ตสฺส ปาทาสิ, มหคฺฆํ มณิมตฺตโน.

๑๒๓.

สิลามยาย สมฺพุทฺธ-ปฏิมาย อการยิ;

มิณึ ตํ นยนํ ราชา, วิหาเร อภยุตฺตเร.

๑๒๔.

เอโกปิ ภิกฺขุ ภิกฺขนฺโต, คามมฺหิ ถุสวิตฺถิเก;

สุกฺขํ ภิกฺขํ ลภิตฺวาน, ขีรภิกฺขาย สฺจรํ.

๑๒๕.

ขีรํ สปฺปาณกํ ลทฺธา, ปริภุฺชิตฺถ กุจฺฉิยํ;

ปาณกา พลโว หุตฺวา, อุทรํ ตสฺส ขาทิสุํ.

๑๒๖.

ตโต โส อุปสงฺกมฺม, ตํ นิเวเทสิ ราชิโน;

ราห ‘‘ชาโต สุโล’ยํ, กทา หาเรสิ กีทิสํ.

๑๒๗.

โส อาห’’ ถุสวิตฺถิมฺหิ, คาเม ขีเรน โภชเน;

ภุตฺเต’ติ ราชา อฺาสิ, ขีรํ สปฺปาณกํ’’อิติ.

๑๒๘.

ตเทว อสฺโส เอโกปิ, สิราเวธ ติกิจฺฉิโย;

ราชา ตสฺส สิราเวธํ, กตฺวา อาทาย โลหิตํ.

๑๒๙.

ปาเยตฺวา สมณํ อาห, มุหุตฺตํ วีตินามย;

‘‘อสฺสโลหิตมณ’’นฺติ, ตํ สุตฺวา สมโณวมิ.

๑๓๐.

ปาณกา โลหิเตเนว, นิกฺขมึภุ สุขี อหุ;

ภิกฺขุํ ราชา นิเวเทสิ, กุจฺฉิเมวํ ปนตฺตโน.

๑๓๑.

‘‘เอกสตฺถปหาเรน, ปาณกา สมโณ หโย;

กตา อโรคา สมฺมเม, เวชฺชกมฺม มโห’’อิติ.

๑๓๒.

ปิวนฺโต โตยเมโก หิ,

เทฑฺฑุภณฺฑํ มชานิย;

อชฺโฌหริตทา อาสิ,

ตโต ชาโต’ติ เทฑฺฑุโภ.

๑๓๓.

อนฺโต ตุ ทิตฺถตุณฺเฑน, เตน ทุกฺเขน ปีฬิโต;

ราชานํ มคมา ราชา, นิทานํ ตสฺส ปุจฺฉิย.

๑๓๓.

อนฺโต ตุ ทิตฺถตุณฺเฑน, เตน ทุกฺเขน ปีฬิโต;

ราชานํ มคมา ราชา, นิทานํ ตสฺส ปุจฺฉิย.

๑๓๔.

อเอนฺตา สปฺโป’ติ วิฺาย, สตฺตาหมุปวาสิย;

สุนฺหาตสุ วิลิตฺตฺจ, สยเน สาธุ สนฺถเต.

๑๓๕.

สยาเปสิ ตโต โส’ติ, นิทฺทาย มุขมตฺตโน;

วิวริตฺวา ตทา สุตฺโต, ตโต ตสฺส มุขนฺติเก.

๑๓๖.

มํสเปสึ ปาเปสิ, สรชฺชุํ ตสฺส นิคฺคโต;

คนฺเธน ตํ ฑํสิตฺวาน, อนฺโต วิสิตุมารภิ.

๑๓๗.

รชฺชุยา’ถ คเหตฺวาน, สมากฑฺฒิก ปาณิยํ;

อุทเก ปาตยิตฺวาน, อิทํ วจนมพฺรวิ.

๑๓๘.

‘‘เวชฺโช อโหสิ สมฺมาส-มฺพุทฺธสฺส กิร ชีวโก;

กมฺมํ วิชฺชติ โลกสฺส, กตํ กึเตน ทุกฺกรํ.

๑๓๙.

อีทิสํ กสิราโส’ปิ, กมฺมํ นตฺเถ’ตฺถ สํสโย;

สพฺพาทเรน กุพฺพนฺโต, อโห ปุฺโ ทโย มม.

๑๔๐.

ตถา เหลฺโลลิคามมฺหิ, จณฺฑาลิ มุฬฺหคพฺภินึ;

ชาตํ สตฺตสุ วาเรสุ, สคพฺภํ สุขิตํ อกา.

๑๔๑.

วาตโพเธน เอโก’ปิ, ภิกฺขุ อุฏฺาปิโต อหุ;

โคปานสี คเตตมฺหิ, ทุกฺขาโมเจสิ พุทฺธิมา.

๑๔๒.

ปิวนฺตสฺสาปิ มณฺฑูก, ชีพยุตฺตํ ชลํ ลหุํ;

นาสิกา พิลโต คนฺตฺวา, พีชมารุยฺห มตฺถกํ.

๑๔๓.

ภิชฺชิตฺวา อาสิ มณฺฑูโก, โส วุทฺโธ ตตฺถ คจฺฉติ;

เมฆสฺสา’คมเน เตน, โส’นิพฺพชฺชติ มาณโว.

๑๔๔.

ผาเลตฺวา มตฺถกํ ราชา, มณฺฑูกมปนีย โส;

กปาลานิ ฆเฏตฺวาน-กาสิ ปากติกํ ขเณ.

๑๔๕.

หิตตฺถํ ทีปาวาสินํ, คาเม คาเม มหีปติ;

กาเรตฺวา เวชฺชสาลาโย, วชฺเช ตตฺถ นิโยชยิ.

๑๔๖.

สพฺเพสํ วชฺชสตฺถานํ, กตฺวา สารตฺถสงฺคหํ;

เปสิ เวชฺเช ทีปสฺส, ติกิจฺฉตฺถมนาคเต;

โยเชสิ เวชฺช เมเกกํ, ราชา คาม ทฺวิปฺจเก.

๑๔๗.

อทา วิสทฺธ เขตฺตานํ, เวชฺชานมุปชีวนํ;

เวชฺเชหตฺถีนมสฺสานํ, พลสฺส จ นิโยชยิ.

๑๔๘.

ปิฏฺสปฺปินมนฺวานํ, สาลาโย จ ตหึ ตหึ;

กาเรสิ สห โภเคน, สาลาโย จ มหาปเถ.

๑๔๙.

นิจฺจมสฺโสสิ สทฺธมฺมํ, สกฺกตฺวา ธมฺมภาณเก;

ธมฺมภาณกวฏฺฏฺจ, ปฏฺเปสิ ตหึ ตหึ.

๑๕๐.

สาฏกนฺตรโต กตฺวา, สตฺถ วฏฺฏึ มหาทโย;

ทิฏฺเ ทิฏฺเ ปโมเจสิ, ทุกฺขมฺหา ทุกฺขิเต ชเน.

๑๕๑.

อเถก ทิวสํ ราชา, ราชาภรณ มณฺฑิโต;

สทฺธึ คจฺฉติ เสนาย, เทเวหิ วิย วาสโว.

๑๕๒.

ตํ ทิสฺวา สิริโสภคฺค-มคฺคํ ปตฺตํ มหี ปตึ;

ราชิทฺธิหิ วิราชนฺตํ, พทฺธเวโร ภวนฺตเร.

๑๕๓.

กุฏฺิ เอโก ปกุปฺปิตฺวา, หฏฺเนาหนิยา’วตึ;

โปเถนฺโต ตฺจ โปเถนฺโต, ภูมึ กตฺตรยฏฺิยา.

๑๕๔.

อกฺโกเสสิ อเนเกหิ, อกฺโกสวจเนหิ จ;

วิปฺปการํมิมํ ทิสฺวา, ทูรโต’ว มหีปติ.

๑๕๕.

‘‘นาหํ สรามิ สตฺตสฺส, กสฺสา’ปิ กตมปฺปิยํ;

ปุพฺพเวรี อยํ ชาตุ, นิพฺพาเปสฺสามิตํ’’ อิติ.

๑๕๖.

อณาเปสิ สมีปฏฺํ, ปุริสํ ‘‘คจฺฉ กุฏฺิโน;

อมุกสฺสา’ภิชานาหิ, จิตฺตาจาร’’นฺติ โส ตโต.

๑๕๗.

สหาโย วิย กุฏฺิสฺส, สมีปมฺหิ นิสีทิย;

‘‘รุฏฺโ กิมตฺถํ โภ ตฺว’’นฺติ, ปุจฺฉิ สพฺพมโวจ โส.

๑๕๘.

‘‘ทาโส เม พุทฺธทาโส’ยํ, ราชาหุ ปุฺกมฺมุนา;

อวมฺาย มํ มยฺหํ, ปรโต โต ยาติ หตฺถินา.

๑๕๙.

ชานาเปสฺสามิ อตฺตานํ, กติปาเหน โสยทิ;

หตฺถํ เม เอติ กาเรตฺวา, สพฺพํ ทาสาน นิคฺคหํ.

๑๖๐.

โน เจ หตฺถํ มมา’ยาติ, มาเรตฺวา คลโลหิตํ;

ปิวิสฺสามิ น สนฺเทโห, น จิเรเนว ปสฺสสิ’’.

๑๖๑.

โส คนฺตฺวา นรปาลสฺส, ปวตฺตึ ตํ นิเวทยิ;

‘‘ปุพฺพเวริ มมายนฺติ, นิจฺฉินิตฺวา มหามติ.

๑๖๒.

วิโน เทตุมุปาเยน, ปุตฺตํเวรนฺติ เวริโน;

‘‘สาธุ สงฺคณุตํ ตฺว’’นฺติ, ปุริสํ ตํ นิเยชยิ.

๑๖๓.

โส กุฏฺิมุปสงฺกมฺม, สหาโย ปิย อาหตํ;

‘‘ราชานํ ตํ วินาเสตุํ, เจเตตฺวา กาลเมตฺตกํ.

๑๖๔.

อลภนฺโต สหายํ เม, นาสกฺขิ ตสฺส ฆาตเน;

ลทฺธาตุมฺเห นยิสฺสามิ, มตฺถกํ เม มโนรถํ.

๑๖๕.

เอถ เคเห วสิตฺวา เม, โหถ เม อนุวตฺตกา;

อหเมว’สฺส นาเสมิ, กติปาเหน ชีวิตํ.

๑๖๖.

อิติ วตฺวาน ตํ กุฏฺํ, เนตฺวา โส ฆรมตฺตโน;

สุนฺหาต สุวิลิตฺตฺจ, นิวตฺถสุขุมมฺพรํ.

๑๖๗.

สุภุตฺตมธุราหารํ, โยพฺพนิตฺถิกถาทรํ;

สยาเปสิ มนุฺมฺหิ, สยเน สาธุ สนฺถเต.

๑๖๘.

เอเต เนว นิยาเมน, กติปาหํ นีวาสิย;

ตฺวา ตํ ชาตวิสฺสาสํ, สุขิตํ ปิณิตินฺทฺริยํ.

๑๖๙.

‘‘รฺโ ทินฺน’’นฺติ วตฺวาน, ขชฺชโภชฺชาทิกํ อทา;

ทฺวตฺติกฺขตฺตุํ นิเสเธตฺวา, เตน’ชฺฌิฏฺโ นมคฺคหิ.

๑๗๐.

ภูปาเลน กเมนา’สิ, วิสฺสตฺโถ’ติว ภูมิโป;

มโตติ สุตฺวา ตสฺสา-สิ หทยํ ผลิตํ ทฺวิธา.

๑๗๑.

เอวํ โรเค ติกิจฺเฉสิ, ราชา สารีรมานเส;

เปสิ เวชฺเช ทีปสฺส, ติกจฺฉตฺถ มนาคเต.

๑๗๒.

ปฺจวีสติหตฺเถน, ปาสาเท โนปโสภิตํ;

มหาวิหาเรโมรวฺห-ปริเวณมการยิ.

๑๗๓.

สมณํ โคฬปานุฺจ, อทา คามทฺวยํ ตหึ;

ธมฺมฆาสก ภิกฺขูนํ, โภเค กปฺปิยการเก.

๑๗๔.

วิหาเร ปริเวเณ จ, สมฺปนฺน จตุปจฺจเย;

วาปิโย ทานสาลาโย, ปฏิมาโยจ การยิ.

๑๗๕.

ตสฺเสว รฺโ รชฺชมฺหิ, มหาธมฺมกถียติ;

สุตฺตานิ ปริวตฺเตสิ, สีหฬายนิรุตฺติยา.

๑๗๖.

อภีติ ปุตฺตา ตสฺสา’สุํ, สูราวิรงฺครูปิโน;

อสีติยา สาวกานํ, นามกายิปทสฺสนา.

๑๗๗.

สาริปุตฺตาทินาเมหิ, ปุตฺเตหิ ปริวาริโต;

พุทฺธทาโส สสมฺพุทฺธ-ราชาวิย วิโรจถ.

๑๗๘.

เอวํ กตฺวา หิตํทีป-วีสีนํ ติทิวํ คโต;

วสฺเส เอกูนตึสมฺหิ, พุทฺธทาโส นราธิโป.

๑๗๙.

ตโต เชฏฺสุโต ตสฺส, อุปติสฺโส’สิ ภูปติ;

สพฺพราชคุโณเปโส, นิจฺจสีโล มหาทโย.

๑๘๐.

ทสาปุฺกฺริยาหิตฺวา, ทสปุฺกฺริยา’ทียิ;

ราชธมฺเมจ ปูเรสิ, ราชปารมิตา ทส.

๑๘๑.

คณฺหิ สงฺคหวตฺถูหิ, จถูหิ จ จตุทฺทิสํ;

มหาปาฬิมฺหิ ทาเปสิ, ราชาราชานุโภชนํ.

๑๘๒.

อุตฺตรมฺหิ ทิสาภาเค, เจติยมฺหา ตุ มงฺคลา;

ถูปฺจ ปฏิมาเคหํ, ปฏิมฺจา’ปิ การยิ.

๑๘๔.

กโรนฺโต ตฺจ โส ราชา, มาขิชฺชนฺตุ ชนา อิติ;

การาเปสิ กุมาเรหิ, ทาเปตฺวา คุฬกณฺฑุลํ.

๑๘๕.

ราชุปฺปลวฺหยํ คิชฺฌ-กูฏํ โปกฺขรปาสยํ;

วาลาหสฺสฺจ อมฺพุฏฺึ, โคณฺฑิโคมมฺหิ วาปิกํ.

๑๘๖.

วิหารํ ขณฺฑราชิฺจ, วาปิโย จ ถิโรทิกา;

อปฺปมาณานิ ปุฺานิ, การาเปสิ ตหึ ตหึ.

๑๘๗.

วสฺสามาเนปิ โส วสฺเส, สยเน สนฺนิสินฺนโก;

เกวลํ ปริณาเมสิ, รตฺตึ ‘‘เขโท ชนสฺสี’’ติ.

๑๘๘.

ตฺวา อมจฺโจ ตํ เนตฺวา, อุยฺยานํ ชาทยีฆรํ;

เอวํ ปฏิจฺจ อตฺตานํ, ทุกฺขํ นากาสิ ปาณินํ.

๑๘๙.

กาเล ตสฺสา’สี ทุกฺขิตฺต-โรคทุกฺเขหิ ปีฬิโต;

ทีโป ทีโป ปโมปาป-ตมโส โส สุมานโส.

๑๙๐.

ภิกฺขู ปุจฺฉิตฺถ’’กึภนฺเต, ทุพฺภิกฺขาทิภยทฺทิเต;

โลเก โลกหิตํ นตฺถิ, กตํ กิฺจิ มเหสีนา.

๑๙๑.

คหฺฆาโรหณสุตฺตสฺส, อุปฺปตฺตึตสฺส นิทฺทิสุํ;

สุตฺวา ตํ สพฺพโสวณฺณํ, พิมฺพํ สมฺพุทฺธธาตุโน.

๑๙๒.

กตฺวา สตฺถุสิลาปตฺตํ, โสทกํ ปาณิสมฺปุเฏ;

เปตฺวา ตสฺส เต รูป-มาโรเปตฺวา มหารถํ.

๑๙๓.

สยํ สีลํ สมาทาย, สมาเทตฺวา มหาชนํ;

มหาทานํ ปวตฺเตตฺวา, อภยํ ตมฺพปาณินํ.

๑๙๔.

อลงฺกตฺวา จ นครํ, เทวโลกมโนหรํ;

ทีปวาสีหิ สพฺเพหิ, ภิกฺขูหิ ปริวาริโต.

๑๙๕.

โอตริตฺถ มหาวีถึ, ภิกฺขู ตตฺถ สมาคตา;

ภณนฺตา รตนํ สุตฺตํ, สิฺจมานา ชลํ ตถา.

๑๙๖.

ราชเคหนฺติเก วีติ-มคฺเค ปาการสนฺติเก;

วิจรึสุ ติยามนฺเต, กุรุมานา ปทกฺขิณํ.

๑๙๗.

ภิชฺชมาเน’รุเณ วสฺสิ, มหาเมโฆ มหีตเล;

โรคาตุราจ สพฺเพปิ, สุขิตากํสุ อุสฺสวํ.

๑๙๘.

‘‘ยทา ทุพฺภิกฺขโรคาทิ-ภยํ ทีปมฺหิ เหสฺสติ;

เอวเมว กโรนฺตู’’ติ, นิโยเชสิ นราธิโป.

๑๙๙.

อารุฬฺโห เจติยํ กุนฺต-กิปิลฺลาทิมเวกฺขิย;

ปุจฺฉิตฺวา โมรปิฺเจน, ‘‘สณิกํ ยนฺตุวนํติ จ.

๒๐๐.

สงฺขํ โสทกมาทาย, จรตา’สนโธวเน;

ทกฺขิณปริโตณมฺหิ, กาเรตฺวา ราชเคหโต.

๒๐๑.

อุโปสถฆรํ พุทฺธ-ปฏิมาเคห เมว จ;

ปากาเรน ปริกฺขิตฺตํ, อุยฺยานฺจ มโนรมํ.

๒๐๒.

จาตุทฺทสึปฺจทสึ, ยา จ ปกฺขสฺส อฏฺมี;

ปาฏิหาริยปกฺขฺจ, อฏฺงฺคสมุปาคตํ.

๒๐๓.

อุโปสถํสมาทาย, สาปทานํ ตหํ วสี;

ยาวชีวฺจ โส ภุฺชิ, มหาปาฬิมฺหิ โภชนํ.

๒๐๔.

จรนฺโตจกลนฺทาน มุยฺยาเน ภตฺตมตฺตโน;

กตฺวา นิวาปํ ทาเปสิ, ตทชฺชาปิ จ วตฺตติ.

๒๐๕.

โจรํ วชฺชมุปนีตํ, ทิสฺวา สํวิคฺคมานโส;

ฉวํ สุสานํ อาเนตฺวา, ขิปิตฺวา โลหกุมฺภิยํ.

๒๐๖.

ทตฺวา ธมํ ปลาเปตฺวา, โจรํ รตฺติยมุคฺคเต;

สูริเย กุชฺฌิโต โจรํ-วิยฌาปยิ ตํ ฉวํ.

๒๐๗.

อกา ทีปมฺหิ สพฺเพสํ, เจติยานํ มหามหํ;

ถูปาราเม จ ถูปสฺส, เหมจุมฺพฏกฺจุกํ.

๒๐๘.

ทฺวาจตฺตาลีสวสฺสานิ, กตฺวา วฺจุํขณมฺปิโส;

กตฺวา ปุฺมุปาคฺฉิ, เทวราชสหพฺยตํ.

๒๐๙.

รฺโ ตสฺส กนิฏฺเน, มหานาเมน วลฺลภา;

เทวี สตฺถํ นิปาเตตฺวา, ตมานมฺหิ มารยิ.

๒๑๐.

ปพฺพชิตฺกา กนิฏฺโ โส, ชีวมานมฺหิ ภาตริ;

หเต ราชินิ ภีตาย, อาวตฺติตฺวา’สิ ภูปติ.

๒๑๑.

มเหสึอตฺตโน’กาสิ, มเหสึ ภาตุฆาตินึ;

คิลานสาลา กาเรสิ, มหาปาฬิฺจ วฑฺฒยิ.

๒๑๒.

โลหทฺวาร รลคฺคาม-โกฏิปสฺสวนวฺหเย;

ตโย วิหาเร กตฺวา’ทา, ภิกฺขูนมภยุตฺตเร.

๒๑๓.

วิหารํ การยิตฺวาน, ธุมรกฺขมฺหิ ปพฺพเต;

มเหสิยา นเยนา’ทา, ภิกฺขูนํ เถรวาทีนํ.

๒๑๔.

นวกมฺมฺจ ชิณฺเณสุ, วิหาเรสุ สการยิ;

ทานสีลรโต วตฺถุ-ปูชโก จ อหุ สทา.

๒๑๕.

โพธิมณฺฑสมีปมฺหิ, ชาโต พฺโรหฺมณมาณโว;

วิชฺชาสิปฺปกลาเวที, ตีสุ เวเทสุ ปารโค.

๒๑๖.

สมฺมาวิฺาตสมโย, สพฺพวาทวิสารโท;

วาทตฺถิ ชมฺพุทีปมฺหิ, อาหิณฺฑนฺโต ปวาทิโก.

๒๑๗.

วิหารเมกํ อาคมฺม, รตฺตึ ปาตฺชลํ มตํ;

ปริวตฺเตสิ สมฺปุณฺณ-ปทํ สุปริมณฺฑลํ.

๒๑๘.

ตตฺเถโก เรวโตนาม, มหาเถโร วิชานิย;

‘‘มหาปฺโ อยํ สตฺโถ, ทเมตุํ วฏฺฏตี’’ติ โส.

๒๑๙.

‘‘โก นุ คทฺรภราเวน, วิรวนฺโต’’ติ อพฺรวิ;

‘‘คทฺรภานํ รเว อตฺถํ, กึ ชานาสี’’ติ อาหตํ.

๒๒๐.

‘‘อหํ ชาเน’’ติ วุตฺโตโส, โอตาเรสิ สกํ มตํ;

วุตฺตํ วุตฺตํ วิยากาสิ, วิโรธมฺปิ จ ทสฺสยิ.

๒๒๑.

‘‘เตนหิ ตฺวํ สกวาท-โมตาเรหี’’ติ โจทิโต;

ปาฬิมาหา’ภิธมฺมสฺส, อตฺถมสฺส น โส’มิคา.

๒๒๒.

อาห กสฺเส’สมนฺโต’ติ, พุทฺธมนฺโต’ติ โสพฺรวิ;

‘‘เทหิ เม ต’’นฺติ วุตฺเตหิ, ‘‘คณฺหุ ปพฺพชฺชตํ’’อิติ.

๒๒๓.

มนฺตตฺถี ปพฺพชิตฺวาโส, อุคฺคณฺหิ ปิฏกตฺตยํ;

‘‘เอกายโน อยํ มคฺโค’’, อิติ ปจฺฉา ตมคฺคหิ.

๒๒๔.

พุทฺธสฺส วิย คมฺภีร-โฆสตฺตาตํ วิยากรุํ;

‘‘พุทฺธโฆโส’’ติ โฆโสหิ, พุทฺโธ วิย มหีตเล.

๒๒๕.

ตตฺถ าโณทยํ นาม, กตฺวา มกรณํ ตทา;

ธมฺมสงฺคณียา’กาสิ, กจฺฉํ โส อฏฺสาลินึ.

๒๒๖.

ปติตฺตฏฺกถฺเจว, การามารภิพุทฺธิมา;

ตํ ทิสฺวา เรวโต เถโร, อิทํ วจนมพฺรุวิ.

๒๒๗.

ปาฬิมตฺตอิธานิตํ, นตฺถิ อฏฺกถา อิธ;

ตถาจริยวาทา จ, ภินฺนรูปา น วิชฺชเร.

๒๒๘.

สีหฬาฏฺกถา สุทฺธา, มหินฺเทน มตีมตา;

สํคีติตฺตยมารุฬํ, สมฺมาสมฺพุทฺธเทสิตํ.

๒๒๙.

สาริปุตฺตาทิคีตฺจ, กถามคฺคํ สเมกฺขิย;

เอกา สีหฬภาสาย, สีหเฬสุ ปวตฺตติ.

๒๓๐.

ตํ ตตฺถ คนฺตฺวา สุตฺวา ตํ, มาคธานํ นิรุตฺติยา;

ปริวตฺเตสิ สา โหติ, สพฺพโลกหิตา วหา.

๒๓๑.

เอวํ วุตฺโต ปสนฺโน โส, นิกฺขมิตฺวา ตโตอิมํ;

ทีปมาคา อิมสฺเสว, รฺโกาเล มหามติ.

๒๓๒.

มหาวิหารํ สมฺปตฺโต, วิหารํ สพฺพสาธูนํ;

มหาปธานฆรํ คนฺตฺวา, สงฺฆปาลสฺส สนฺติกา.

๒๓๓.

สีหฬฏฺกถา สุทฺธา, เถรวาทฺจ สพฺพโส;

‘‘ธมฺมสามิสฺส เอโสว, อธิปฺปาโย’’ติ นิจฺฉิย.

๒๓๔.

ตตฺถ สงฺฆํ สมาเนตฺวา, ‘‘กาตุมฏฺกถามม;

โปตฺถเก เทถ สพฺเพ’’ติ, อาห วีมํสิตุํ สตํ.

๒๓๕.

สงฺโฆ คาถาทฺวยํ ตสฺสา-ทาสิ ‘‘สามตฺติยํ ตว;

เอตฺถ ทสฺเสหิ ตํ ทิสฺวา, สพฺเพ เทมา’’ติ โปตฺถเก.

๒๓๖.

ปิฏกตฺตยเมตฺเถว, สทฺธิมฏฺกถาย โส;

วิสุทฺธิมคฺค นามากา, สงฺคเหตฺวา สมาสโต.

๒๓๗.

ตโต สงฺฆํ สมุเหตฺวา, สมฺพุทฺธมตโกวิทํ;

มหาโพธิสมีปมฺหิ, โส ตํ วาเจตุมารภิ.

๒๓๘.

เทวตา ตสฺส เนปุฺํ, ปกาเสตุํ มหาชเน;

ฉาเทสุํ โปตฺถกํโส’ยิ, ทฺวตฺติกฺขตฺตุมฺปิ ตํ อกา.

๒๓๙.

วาเจตุํ ตติเย วาเร, โปตฺถเก สมุทาหเฏ;

โปตฺถกทฺวยมฺมฺปิ, สณฺาเปสุํ ตหึ มรู.

๒๔๐.

วาจยึสุ ตทาภิกฺขู, โปตฺถกตฺตย เมกโต;

คนฺถโต อตฺถโต จาปิ, ปุพฺพาปรวเสน วา.

๒๔๑.

เถรวาเทหิ ปาฬิหิ, ปเทหิ พฺยฺชเนหิ จ;

อฺตฺถตฺตมหูเนว, โปตฺถตฺถเกสุปิ ตีสุปิ.

๒๔๒.

อถ อุคฺโฆสยิ สงฺโฆ, ตุฏฺหฏฺโ ติเสสโต;

‘‘นิสฺสํสยา’ยํ เมตฺเตยฺโย’’, อิติ วตฺวา ปุนปฺปุนํ.

๒๔๓.

สทฺธิมฏฺกถายา’ทา, โปตฺถเก ปิฏกตฺตเย;

คนฺถกาเร วสนฺโต โส, วิหาเร ทุรสงฺกเร.

๒๔๔.

ปริวตฺเตสิ สพฺพาปิ, สีหฬฏฺกถา ตทา;

สพฺเพสํ มูลภาสาย, มาคธาย นิรุตฺติยา.

๒๔๕.

‘‘สตฺตานํ สพฺพภาสานํ, สา อโหสิ หิตาวหา;

เถริยา จริยาสพฺเพ, ปาฬึวิย ตมคฺคยฺหํ.

๒๔๖.

อถ กตฺตพฺพกิจฺเจสุ, คเหตุ ปรินิฏฺิตึ;

วนฺทิตุํ โส มหาโพธึ, ชมฺพุทีปมุปาคมิ.

๒๔๗.

สุตฺวา ทฺวาวีสวสฺสานิ, มหานาโม มหามหึ;

กตฺวา ปุฺานิ จิตฺรานิ, ยถา กมฺมมุคาคมิ.

๒๔๘.

สพฺเพ’เป เต ธรณีปตโย มจฺจุมจฺเจตุมนฺเต,

โน สกฺขึ สูปจิตสุขพลาสาธุ สมฺปนฺนโภโค;

เอวํ สพฺเพ นิธนวสคา โหนฺติ สตฺตา’ติ นิจฺจํ,

ราคํ สมฺมา วินยตุธเน ชีวิเต จาปิ ธีมา.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ปฺจราชโก นาม

สตฺตตึสติโม ปริจฺเฉโท.

อฏฺตึสติม ปริจฺเฉท

ทสราชโก

.

มหานาม สุโต อาสิ, ทมิฬี กุจฺฉิสมฺภโว;

โสตฺถิเสโน, ตถาสงฺโฆ-ธีตา จา’สิ มเหสิยา.

.

โสตฺถิเสโน ตทา รชฺชํ, ปตฺวา สงฺฆยนาสิโต;

ตสฺมึเยว ทิเน เภรึ, จราเปตฺวา ตทา ตุ สา.

.

อตฺตโน สามิกสฺสทา, ฉตฺตคฺคาหกชนฺตุโน;

ฉตฺตคฺคาหกวาปึ โส, กตฺวา สํวจฺฉเร มโต.

.

อถ มจฺโจ มหาปฺโ, สหาโย ตสฺส ตํ มตํ;

อนฺโตวตฺถุมฺหิ ฌาเปตฺวา, วีหิโจรํ มหาพลํ.

.

รชฺชโยคฺโคติ จินฺเตตฺวา, กตฺวา ตํ ภูปตึ รโห;

อนฺโตเยว นิวาเสตฺวา, ราชา โรคาตุโร อิติ.

.

ยสํ รชฺชํ วิจาเรสิ, ฉเณ ปตฺเต มหาชนา;

ราชา เจ อตฺถิ อมฺเหหิ, สทฺธึ เมตูติ โฆสยุํ.

.

ตํ สุตฺวา นรปาโล โส, สพฺพลงฺการมณฺฑิโต;

สมานํเต มหานาเค, เนสโยคฺคา มมา’ติโส.

.

ทาฏฺาธาตุฆราเน, สุวา นาคํ สมาทิสิ;

รฺโ อาณาติ วุตฺเต โส, อคา อารุยฺห ตํ ปุรํ.

.

กตฺวา ปทกฺขิณํ คนฺตฺวา, ปาจินทฺวารโต พหิ;

ปเม เจติยาเน, ธาตุนาคํ สมปฺปยิ.

๑๐.

มหาเจติตฺตเย หตฺถิ-ปากาเร’กาสิ โตรณํ;

มิตฺตเสโน พหุํ ปุฺํ, กตฺวา วสฺเสน โส จุโต.

๑๑.

มิตฺตเสนํ รเณ หนฺตฺวา, ทมิโฬ ปณฺฑุนามโก;

อาคโต ปรตีรมฺหา, ลงฺการชฺชมการยิ.

๑๒.

ชนา กุลีนา สพฺเพปิ, โรหณํ สมุปาคตา;

โอรคงฺคาย อิสฺเสรํ, ทมิฬา เอว กปฺปยุํ.

๑๓.

เย สุภสฺส พลฏฺสฺส, ภีตาโมริยวํสชา;

พลายิตฺวา นราวาสํ, กปฺปยึสุ ตหึ ตหึ.

๑๔.

เตสมฺตโม นนฺทิ-วาปิ คาเม กุฏิมฺพโก;

ธาตุเสนวฺหโย อาสิ, ทาานาโม จ ตํ สุโต.

๑๕.

คาเม อมฺพิลยาคุมฺหิ, วสํ ปุตฺเต ทุเว ลภิ;

ธาตุเสนํ สิลาติสฺส-โพธึจ สมฺปชาติเก.

๑๖.

มาตุโส ทริโย เตสํ, สทฺโธ ปพฺพชฺช วตฺตติ;

ทีฆสนฺทกตาวาเส, ธาตุเสนาปิ มาณโว.

๑๗.

สนฺติเก ตสฺส ปพฺพชฺช-รุกฺขมูลมฺหิ เอกทา;

สชฺฌายติ ปวิสฺสิตฺถ, เมโฆ นาโคตุปสฺสิย.

๑๘.

ปริกฺขิปิตฺวา โภเคหิ, ฉาทยิตฺวา ผเณน จ;

โปตฺถกฺจ กุมารฺจ, รกฺขิตํ ปสฺสิ มาตุโล.

๑๙.

สีเส อากิริ สงฺการํ, ตสฺส รุฏฺโ ปโรยติ;

ตสฺมึ จิตฺตํ น ทูเสสิ, ตมฺปิ ทิสฺวาน มาตุโล.

๒๐.

อุตฺตโม วต’ยํ สตฺโต, ราชา เหสฺสติ นิจฺฉยํ;

รกฺขิตพฺโพ’ติ อาทาย, ตํ วิหารมุปาคโต.

๒๑.

โคณิสาทิ วิหาเร’ยํ, กตฺตพฺโพ นีติมา อิติ;

สิกฺขาเปสิ กุมารํ ตํ, ปณฺฑุโก ตํ วิชานิย.

๒๒.

คณฺหเถตนฺติเปเสสิ, เสวเก ตสฺสารตฺติยํ;

ทิสฺวาน สุปินํ เถโร, นีหริตฺถ กุมารกํ.

๒๓.

ตสฺมึ นิกฺขนฺตมตฺตมฺหิ, เสวกํ ปริวาริย;

ปริเวเณ น ปสฺสึสุ, ตโต นิกฺขมฺม เต อุโภ.

๒๔.

ทกฺขิณสฺมึ ทิสาภาเค, โคณ นามํ มหานทึ;

ปตฺวา สมฺปุณฺณมฏฺํสุ, คนฺตุกามาปิ เวคสา.

๒๕.

ยถา นทิยํ วาเรติ, อมฺเห ตํ ตฺวมฺปิ วารย;

วาปึคเหตฺวา เอตฺเถ’ติ, วตฺวา เถโร ตทา นทึ.

๒๖.

โอตริตฺถกุมาเรน, สทฺธึ ทิสฺวาน เต อุโภ;

นาคราชา ตทา เอโก, ปิฏฺึ ปาทาสิ เตน โส.

๒๗.

อุตฺตริตฺวา กุมารํ ตํ, เนตฺวา ปจฺจนฺตมาวสํ;

ลทฺธา ขีโรทนํ สุตฺวา, เสสํ ปตฺเตน ตสฺส’ทา.

๒๘.

จิตฺตกาเรน เถรมฺหิ, ภตฺตํ ปกฺขิปฺป ภูมิยํ;

ภุฺชิ เถโรปิ ตํ ชานิ, ภุฺช เต ยํ มหึ อิติ.

๒๙.

ปณฺฑุราชาปิ กตฺวาน, รชฺชํ วสฺสมฺหิ ปฺจเม;

จุโต ปุตฺโต ปิปารินฺโท, ตติโย ตสฺส ภาตุโก.

๓๐.

กณิฏฺโ ขุทฺทปารินฺโท, กุพฺพํ รชฺชํ มหามหึ;

ธาตุเสนานุเค สพฺเพ, วิเหเสิ มหาชเน.

๓๑.

สงฺคเหตฺวา ชเน สาธุ-เสโน ยุชฺชิตฺถ ราชินา;

โส โสฬสหิ วสฺเสหิ, ปุฺปาปกโรมโต.

๓๒.

นิริตโร ตโต อาสิ, ราชามาสทฺวเยน ตํ;

ธาตุเสโน วินาเสสิ, เตน กตฺวา มหาหวํ.

๓๓.

หเต ตสฺมึ มหีปาเล, ทาิโย ทมิโฬ ตโต;

ราชา วสฺสตฺถ เย หุตฺวา, ธาตุเสนหโตตโต.

๓๔.

ปิฏฺิโย ทมิโฬ สตฺต-มาเสน นิธนํ คโต;

ธาตุเสเนน ยุชฺฌิตฺวา, วํโส ปจฺฉิชฺชิ ทามิโฬ.

๓๕.

อถา’สิ ราชาลงฺกายํ, ธาตุเสโน อิราธิโป;

ภาตรา สห ทีปมฺหิ, ทมิเฬ ทีปฆาตเก.

๓๖.

อุปาเยหิ อเนเกยิ, เอกวีสปฺปมาณเก;

ขนฺธวาเร นิเวเสตฺวา, กตฺวา ยุทฺธมเสสโต.

๓๗.

โสเธตฺวา เมทินึ สาธุ, กตฺวา จ สุขิตํชนํ;

สาสนฺจ ยถาาเน, เปสิ ปรนาสิตํ.

๓๘.

ทมิเฬ เย’นุวตฺตึสุ, กุลีนา กุลคามวา;

เต มํ วา สาสนํ วา โน, รกฺขึสู’ติ ปกุปฺปิย.

๓๙.

เตสํ คาเม คเหตฺวาน, คาเม สฺวากาสิรกฺขเก;

โรหณา’คมฺม เต สพฺเพ, กุลีนา ตมุปฏฺหุํ.

๔๐.

เตสํ สกฺการสมฺมานํ, ยถาโยคมกาสิ โส;

อมจฺเจ อตฺตโน ทุกฺข-สหาเยจา’ภิ โตสยิ.

๔๑.

พนฺธาเปตฺวา มหาคงฺคํ, เกทาเร’กา ถิโรทเก;

มหาปาฬมฺหิ ภิกฺขูนํ, สาลิภตฺตฺจ ทาปยิ.

๔๒.

ปงฺคุโรคา ตุรฏฺฏานํ, สาลาโยกาสิ พุทฺธิมา;

กาฬวาปึจ คณฺหิตฺวา, พนฺธิ โคณํ มหานทึ.

๔๓.

มหาวิหารํ กตฺวาน, ปนฺติยุตฺตมนากุลํ;

ตถา โพธิฆรฺเจว, ทสฺสเนยฺย มการยิ.

๔๔.

ภิกฺขโว ปริโตเสตฺวา, ปจฺจเยหิ จตูหิปิ;

ธมฺมาโสโก’ว โสกาสิ, สงฺคหํ ปิฏกตฺตเย.

๔๕.

อฏฺารสวิหาเร จ, เถริยาน มการยิ;

สมฺปนฺนโภเค ทีปมฺหิ, อฏฺารส จ วาปิโย.

๔๖.

กาฬวาปี วิหาโร จ, โกฏิปสฺสาวนามโก;

ทกฺขิณ คิรินาโม จ, วิหาโร วฑฺฒมานโก.

๔๗.

ปณฺณวลฺลกภูโต จ, ภลฺลาตกสนามโก;

ปาสาณสินฺเน เทสมฺหิ, ธาตุเสโน จ ปพฺพโต.

๔๘.

มํ คโน ถูปวิฏฺิ จ, ธาตุเสโนปิ อุตฺตเร;

ปาจิน กมฺพวิฏฺิ จ, ตถา อนฺตรเม คิริ.

๔๙.

อนฺตาฬิ ธาตุเสโน จ, กสฺสปิฏฺิก ปุพฺพโก;

โรหเณทายคาโม จ, สาลวาโณ วิภีสโน.

๕๐.

วิหาโร ภลฺลิวาโณ จ, อฏฺารสนรุตฺตโม;

ปาทูลกํ หมฺพลฏฺิ, มหาทตฺถาทิวาปิ โย.

๕๑.

ขุทฺทเก จ วิหาเรโส, อฏฺารสนรุตฺตโม;

วาปีโย จ ตถากตฺวา, เตสเมว ตุ ทาปยิ.

๕๒.

ปฺจวีสติ หตฺถฺจ, มยูรปริเวณกํ;

หริตฺวา’กาสิปาสาท-เมกวีสติ หตฺถกํ.

๕๓.

กุมารเสนสฺส’เปตฺวา, ปุพฺพโภคํ วิโสธยิ;

กาฬวาปิมฺมิภาคทฺธํ, เขตฺตานฺจ สตทฺวยํ.

๕๔.

โลห ปาสทเก ชิณฺเณ, นวกมฺมมการยิ;

มหาถูเปสุ ฉตฺตานิ, ตีสุ ชิณฺณานิ การยิ.

๕๕.

เทวานํปิยติสฺเสน, กตํ โพธิมหํ วิย;

สินฺหานปูชํ โพธิสฺส, วรโพธิสฺส การยิ.

๕๖.

ธาวนา โลภนาวาโย, ตตฺถ ปูเชสิ โสฬส;

อลงฺการํ มุนินฺทสฺส, อภิเสกฺจ การยิ.

๕๗.

มหาโพธิ ปติฏฺานา, โอรํ ลงฺกาย ภูมิปา;

ยาว ทฺวาทสมํ วสฺสํ, โพธิปูชมการยุํ.

๕๘.

มหามหินฺทตฺเถรสฺส, กาเรตฺวา ปฏิพิมฺพกํ;

เถรสฺสา’ลาหนํ เนตฺวา, กาตุํ ปูชํ มหารหํ.

๕๙.

ทตฺวา สหสฺสํ ทีเปตุํ, ทีปวํสํ สมาทิสิ;

ิตานํ ตตฺถ ภิกฺขูนํ, ทาตุฺจาณาปยิคุฬํ.

๖๐.

ภิกฺขุสฺส อตฺตโน สีเส, สงฺกาโรกิรณํ สรํ;

ลาภํ นาทาสิ วุตฺถสฺส, ปริเวณสฺส อตฺตโน.

๖๑.

ผาติกมฺมํ พหุํ’กาสิ, วิหาเร อภยุตฺตเร;

สิลาสตฺถุสฺส กาเรสิ, มนฺทิรฺจ สมณฺฑปํ.

๖๒.

พุทฺธ ทาสกเตเนตฺเต, นฏฺเ’นคฺฆมณิ ทฺวยํ;

อกาสิ เนตฺตํ สตฺถุสฺส, รํสิ จูฬามณึตถา.

๖๓.

มณิหิ ฆนนีเลหิ, เกสา วตฺตํ สุมุตฺตมํ;

เหมปฏฺฏํ ตเถวุณฺณ-โลมํ โสวณฺณ จีวรํ.

๖๔.

ปาทชาลํ สุวณฺณสฺส, ปทุมํ ทีปมุตฺตมํ;

นานาราคมฺพรํ ตตฺถ, ปูชยิตฺถ อสํขิยํ.

๖๕.

อกาสิ ปฏิมา เคเห, พหุมงฺคลเจติเย;

โพธิสตฺเต ตถา’กาสิ, กาฬเสลสฺส สตฺถุโน.

๖๖.

อุปสุมฺภวฺหยสฺสาปิ, โลกนาถสฺส การยิ;

รํสีจูฬามณิฺเจว, อภิเสกวฺหยสฺส จ.

๖๗.

พุทฺธพิมฺพสฺส กาเรสิ, ปุพฺเพ วุตฺตํ ปิฬนฺธนํ;

วามปสฺสมฺหิ โพธิสฺส, โพธิสตฺตฆรํ ตถา.

๖๘.

เมตฺเตยฺยสฺส จ กาเรสิ, สพฺพํ ราชปิฬนฺธนํ;

สมนฺตา โยชเน ตสฺส, ตทา รกฺขฺจ โยชยิ.

๖๙.

การาเปสิ วิหาเรสุ, ธาตุราชวฺหปนฺติโย;

ตถา สตสหสฺเสน, มหาโพธิฆรํ วรํ.

๗๐.

ถูปารมมฺหิ ถูปสฺส, ปูชํ ชิณฺณวิโสธนํ;

ทาา ธาตุฆเรจาปิ, ชิณฺณสฺส ปฏิสงฺขรํ.

๗๑.

ทาาธาตุกรุณฺฑฺจ, รํสิฺจ ฆนโกฏฺฏิมํ;

มหคฺฆมนิสํกิณฺณํ, สุวณฺณ ปทุมานิ จ.

๗๒.

ทาาธาตุมฺหิ ปูเชสิ, ปูชาจากา อสงฺขิยา;

จีวราทีนิ ทาเปสิ, ภิกฺขูนํ ทีปวาสินํ.

๗๓.

การาเปตฺวา วิหาเรสุ, นวกมฺมํ ตหึ ตหึ;

ปากาเร จ ฆเรตฺวา’กา, สุธากมฺมํ มโนหรํ.

๗๔.

มหาเจติตฺตเย กตฺวา, สุธากมฺมํ มหารหํ;

สุวณฺณฉตฺตํ กาเรสิ, ตถา วชิรจุมฺพฏํ.

๗๕.

มหาวิหาเร ปาเปน, มหาเสเนน นาสิเต;

วสิสุํ ธมฺมรุจิกา, ภิกฺขู เจติยปพฺพเต.

๗๖.

กตฺวา อมฺพตฺถลํ เถร-วาทานํ ทาตุ กามโก;

ยาจิโต เตหิ เตสํ’ว, อทาสิ ธรณี ปติ.

๗๗.

ทาตุ ปานนาวฺจ, กาเรตฺวา กํสโลหชํ;

ทานวฏฺฏํ ปวตฺเตสิ, อมฺพเณภิ ทฺวิปฺจหิ.

๗๘.

อนฺโต พหิ จ กาเรตฺวา, นครสฺส ชินาลเย;

ปฏิมาโย จ ปูเชสิ, ธมฺมาโสกสโม’สโม.

๗๙.

ตสฺส ปุฺานิ สพฺพานิ, วตฺถุ ปฏิปทํ นโร;

โก หิ นาม สมตฺโถติ, มุขมตฺตํ นิทสฺสิตํ.

๘๐.

ตสฺส ปุตฺตทุเว อาสุํ, กสฺสโป ภินฺนมาติโก;

สมานมาติโก เจว, โมคฺคลฺลาโน มหพฺพโล.

๘๑.

ตถา ปาณสมา เอกา, ทุหิตา จ มโนรมา;

ภาคิเนยฺยสฺส ปาทาสิ, เสนาปจฺจฺจ ตฺจ โส.

๘๒.

วินา โทเสน ตาเฬสิ, กสายูรุสุ โส’ปิตํ;

ราชา ทิสฺวาน ทุหิตุ-วตฺถํ โลหิตมกฺขิตํ.

๘๓.

ตฺวา ตํ มาตรํ ตสฺส, นคฺคํ ฌเปสิ กุชฺฌิย;

ตโตปฺปภุติโส พทฺธ-เวโร สงฺคมฺม กสฺสปํ.

๘๔.

รชฺเช เนตํ ปโลเภตฺวา, ภินฺทิตฺวา ปิตุอนฺตเร;

สงฺคเหตฺวา ชนํ ชว-คาหํ คาหาปยี ปตึ.

๘๕.

อุสฺสาเปสิ ตโต ฉตฺตํ, กสฺสโป ปิตุปกฺขิเย;

วินาเสตฺวา ชเน ลทฺธ-สพฺพปาปสหายโก.

๘๖.

โมคฺคลฺลาโน ตโต เตน,

กาตุกาโม มหาหวํ;

อลทฺธ พลตาย’คา,

ชมฺพุทีป พลตฺถิโก.

๘๗.

มหารชฺช วินาเสน, วิโยเคน จ สูนุโน;

พทฺธนาคารวาเสน, ทุกฺขิตมฺปิ ทุราธิปํ.

๘๘.

ทุกฺขาเปตุมปฺโโส, อาห กสฺสปราชกํ;

นิธิ ราชกุเลราช-คุตฺต เต ปิตรา อิติ.

๘๙.

เน’ติ คุตฺเต น ชานาสิ, จิตฺตเมตสฺส ภูมิป;

โมคฺคลฺลานสฺส กาเปติ, นิธึโสติ ตทพฺรูวิ.

๙๐.

สุตฺวา ตํ กุปิโต ทูเต, ปาเหสี ปิตุสนฺติกํ;

อาจิกฺขตุ นิธิาน-มิติ วตฺวา นราธโม.

๙๑.

มาเรตุ อมฺเห ปาปสฺส, ตสฺสุปาโย’ติ จินฺติย;

ตุณฺหี อโหสิ เต คนฺตฺวา, ราชกสฺส นิเวทยุํ.

๙๒.

ตโต’ตีว ปกุปฺปิตฺวา, เปสยิตฺถ ปุนปฺปุนํ;

สาธุ ทิสฺวา สหายมฺเม, นฺหตฺวาน กาฬวาปิยํ.

๙๓.

ปริสฺสามีติ จินฺเตตฺวา, อาห ทูเต สเจ มมํ;

กาฬวาปึสมาเปติ, สกฺกา าตุนฺติ เต คตา.

๙๔.

รฺโ อาหํสุ ราชาปิ, ตุฏฺหฏฺโ ธนตฺถิโก;

เปเสสิ ทูเต ทตฺวาน, รถํ ชิณฺเณน วาชินา.

๙๕.

เอวํ คจฺฉติ ภูปาเล, ปาเชนฺโต รถิโก รถํ;

ขาทนฺโต ลาชมสฺสาปิ, กิฺจิ มตฺตํ อทาสิ โส.

๙๖.

ตํ ขาทิตฺวา ปสีทิตฺวา, ตสฺมึ ปาณมทา ตทา;

โมคฺคลฺลานสฺส ตํ กาตุํ, สงฺคหํ ทฺวารนายกํ.

๙๗.

เอวํ สมฺปตฺติโย นาม, จลา วิชฺชุลฺลโตปมา;

ตสฺมา ตาสุ ปมชฺเชยฺย, โก หิ นาม สเจตโน.

๙๘.

ราชา เอตีติสุตฺวาน, เถโร โส ตสฺส โสห โท;

ลทฺธา มาโสทนํ มํสํ, สาณุณฺจ วรํ สรํ.

๙๙.

ราชา โรเจติ เอตนฺติ, โคปยิตฺวา อุปาวิสิ;

คนฺตฺวา ราชาปิ วนฺทิตฺวา, เอกมนฺตมุปาวิสี.

๑๐๐.

เอวํ นิสินฺนา สมฺปตฺต-รชฺชา วิย อุโภปิ เต;

อฺมฺา’ภิลาเปน, นิพฺพาเปสุํ มหาทรํ.

๑๐๑.

โภชยิตฺวาน ตํ เถโร, โอวทิตฺวา อเนกธา;

อปฺปมาเท นิโยเชสิ, ทสฺเสตฺวา โลกธมฺมตํ.

๑๐๒.

ตโต วาปี มุปคมฺม, โอคฺคยฺหิตฺวา ยถา สุขํ;

นฺหยิตฺวา ปิวิตฺวา จ, อาเหวํ ราชเสวเก.

๑๐๓.

เอตฺตกํ เม ธนํ โภ’ติ, สุตฺวา ตํ ราชเสวกา;

อาปริตฺวา ปุรํรฺโ, นิเวเทสุํ นิริสฺสโร.

๑๐๔.

ธนํ รกฺขติ ปุตฺตสฺส, ทีเป ภินฺทติ มานุเส;

ชีวนฺโต’ยํตี กุชฺฌิตฺวา, อาณาเปสิ จมูปตึ.

๑๐๕.

มาเรหิ ปิตรํ เมติ, ทิฏฺา ปิฏฺีติ เวริโน;

หฏฺตุฏฺโ ติรุฏฺโโส, สพฺพาลงฺกรมณฺฑิโต.

๑๐๖.

ราชานมุปสงฺกมฺม, ปุรโต จ’สฺส จงฺกมิ;

ราชาทิสฺวา จ จินฺเตสิ, ปาปิโย’ยํ มตํ มม.

๑๐๗.

กายํ วิย ทุกฺขาเปตฺวา, นรกํ เหตุ มิจฺฉติ;

โรสุปฺปาเทน ตสฺเสว, กึปุเรมิ มโนรถํ.

๑๐๘.

อิติ เมตฺตายมาโน ตํ, อาห เสนาปตึ ปติ;

โมคฺคลฺลาเน ตฺวยิเจว, เอกจิตฺโต อหํ อิติ.

๑๐๙.

หสํจาเลสิ สีสํโส, ทิสฺวา ตํ ชานิภูปติ;

‘‘นูน มาเรติ อชฺชา’’ติ, ตทา สาหสิโกปิ โส.

๑๑๐.

นคฺคํ กตฺวาน ราชานํ, สสงฺขลิก พนฺธนํ;

ปุรตฺถาภิมุขํ กตฺวา, อนฺโตพนฺธิย ภิตฺติยํ.

๑๑๑.

มตฺติกาย วิลิมฺเปสิ, เอวํ ทิสฺวาปิ ปณฺฑิโต;

โก หิ รชฺเชยฺย โภเคสุ, ชีวิเตปิ ยเสปิ วา.

๑๑๒.

ธาตุเสโน นรินฺโท โส, เอวํ ปุตฺตหโต คโต;

อฏฺารสหิ วสฺเสหิ, เทวราชสฺส สนฺติกํ.

๑๑๓.

กาฬวาปี มยํ ราชา, การาเปนฺโต สมาหิตํ;

ปสฺสิตฺวา ภิกฺขุเมตนฺตุ, วุฏฺาเปตุํ สมาธิโต.

๑๑๔.

อสกฺโกนฺโต ขิปาเปสิ, ปํสุํ ภิกฺขุสฺส มตฺถเก;

สนฺธิฏฺิโก วิปาโกยํ, ตสฺส กมฺมสฺส ทีปิโต.

๑๑๕.

ทสาปิเต ราชวรา สโภคา,

อุปาคมุํ มจฺจุมุขํ สโภวา;

อนิจฺจตํ โภควโต ธเน จ,

ทิสฺวา สปฺโ วิภวํ อิจฺเฉ.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ทสราชโก นาม

อฏฺตึสติเอมา ปริจฺเฉโท.

เอกูนจตฺตาลีสติม ปริจฺเฉท

ราชทฺวยทีปโน

.

ตโต กสฺสปนาโม โส, ปาปโก นรปาลโก;

อสฺส โค ปฺจสูทฺจ, เปสยิตฺวาน ภาติกํ.

.

มาราเปตุํ อสกฺโกนฺโต, ภีโต สีหคิรึ คโต;

ทุราโรหํ มนุสฺเสหิ, โสธาเปตฺวา สมนฺตโต.

.

ปากาเรน ปริกฺขิปฺป, สีหากาเรน การยิ;

ตตฺถ นิสฺเสณิ เคหานิ, เตน ตํ นามโก อหู.

.

สํหริตฺวา ธนํ ตตฺถ, นิทหิตฺวา สุโคปิตํ;

อตฺตโน นิหิตานํ โส, รกฺขํ ทตฺวา ตหึ ตหึ.

.

กตฺวา ราชฆรํ ตตฺถ, ทสฺสเนยฺยํ มโนรมํ;

ทุติยาลกมนฺทํว, กุเวโรว ตหึ วสิ.

.

มิคาโร นาม กาเรสิ, เสนาปติ สนามกํ;

ปริเวณํ ตถาเคห-มภิเสกชินิสฺส จ.

.

ตสฺสาภิเสกํ ยาจิตฺวา, สิลาสมฺพุทฺธโต’ธิรํ;

อลทฺธาสามิ โน รชฺเช, ชานิสฺสามีติ สณฺหิ.

.

หุตฺวา วิปฺปฏิสารี โส, อตฺตนา กตกมฺมนา;

มุจฺจิสฺสามิ กตํ นุ’ติ, ปุฺํ กาสิ อนปฺปกํ.

.

มหา วตฺถุนิ กาเรสิ, ทฺวาเรสุ นครสฺส โส;

อมฺพุยฺยาเน จ กาเรสิ, ทีเป โยชน โยชเน.

๑๐.

อิสฺสรสมณารามํ, กาเรตฺวา ปุพฺพวตฺถุโต;

อธิกํ โภคคาเม จ, อธิกํ ตสฺส ทาปยิ.

๑๑.

โพธิ อุปฺปลวณฺณา จ, ตสฺสาสุํ ธีตโร ทุเว;

วิหารสฺส’สฺส กาเรสิ, นามํ ตาสฺจ อตฺตโน.

๑๒.

เทนฺเต ตสฺมึ น อิจฺฉึสุ, สมณา เถรวาทิโน;

‘‘ปิตุฆาติสฺส กมฺม’’นฺติ, โลกคารยฺห ภีรุโน.

๑๓.

ทาตุกาโมส เตสํ’ว, สมฺพุทฺธ ปฏิมาย’ทา;

ภิกฺขเว อธิวาเสสุํ, โภโค โน สตฺถุโน อิติ.

๑๔.

กถา นิยฺยนฺติ อุยฺยาเน, สมีเป ปพฺพตสฺส โส;

การาเปสิ วิหารํ โส, เตสํ นาโม ตโต อหุ.

๑๕.

อทา ธมฺมรุจินํ ตํ, สมฺปตฺต จตุปจฺจยํ;

วิหารฺเจว อุยฺยานํ, ทิสาภาคมฺหิ อุตฺตเร.

๑๖.

ภตฺตํ สนีรปกฺกํ โส, ภุฺชิตฺวา ทินฺนมิตฺถิยา;

สปฺปิยุตฺตํ มนุฺเหิ, สูเปหิ อภิสงฺขตํ.

๑๗.

มนุฺมิทมยฺยานํ, ทสฺสเมวนฺติ ตาทิสํ;

ภตฺตํ ปาทาสิ ภิกฺขูนํ, สพฺเพสฺจ สจีวรํ.

๑๘.

อุโปสถมธิฏฺาสิ, อปฺปมฺฺจ ภาวยิ,

สมาทิยิ ธุตงฺเค จ, ลิขาเปสิ จ โปตฺถเก.

๑๙.

ปฏิมาทาน สาลาทึ, การาเปสิ อนปฺปกํ;

ภิโต โส ปรโลกมฺหา, โมคฺคลฺลานา จ วตฺตติ.

๒๐.

ตโต อฏฺารเส วสฺเส, โมคฺคลฺลาโน มหาภโฏ;

อาเทเสน นิคณฺานํ, ทฺวาทสคฺคสหาย วา.

๒๑.

ชมฺพุทีปา อิธาคมฺม, เทเส อมฺพฏฺโกลเก;

กุฬารี นาเม พนฺธิตฺถ, วิหาเร พลสฺจยํ.

๒๒.

ราชา สุตฺวา คเหตฺวา ตํ, ภฺชิสฺสามิติ นิกฺขมิ;

เนมิตฺเตหิ น สกฺกาติ, วทนฺเตปิ มหาพโล.

๒๓.

โมคฺคลฺลาโนปิ สนฺนทฺธ พโล สูรสหาย วา;

คจฺฉนฺโต สุรสงฺคามํ, เทโว วิย สุชมฺปติ.

๒๔.

อฺมฺํ อุปาคมฺม, ภินฺนเวลาว สาครา;

อารภึสุ มหายุทฺธํ, พลกายา อุโภปิ เต.

๒๕.

กสฺสโป ปุรโต ทิสฺวา, มหนฺตํ กทฺทมาสยํ;

คนฺตุมฺเน มคฺเคน, ปริวตฺเตสิ ทนฺตินํ.

๒๖.

ทิสฺวา ตํ สามิโกโน’ยํ, ปลายติ ภเณ อิติ;

พลกาโย ปภิชฺชิตฺถ, ‘‘ทิฏฺํ ปิ’’นฺติ โฆสยุํ.

๒๗.

โมคฺคลาน พลาราชา, เฉตฺวา นิกรเณน โส;

สีสํ อุกฺขิปิยา’กาสํ, ฉุริกํ โกสิยํ ขิปิ.

๒๘.

กตฺวา’ฬาหน กิจฺจํ โส, ตสฺส กมฺเม ปสีทิย;

สพฺพํโส ธนมาทาย, อาคฺฉิ นครํ วรํ.

๒๙.

ภิกฺขู สุตฺวา ปวตฺตึ ตํ, สุนิวตฺถา สุปารุตา;

สมฺมชฺชิตฺวา วิหารฺจ, อฏฺํสุ ปฏิปาฏิยา.

๓๐.

มหาเมฆวนํ ปตฺวา, เทวราชาว นนฺทนํ;

มหาเสน นิวตฺเตตฺวา, หตฺถิปาการโต พหิ.

๓๑.

อุปสงฺกมฺม วนฺทิตฺวา, สงฺเฆ ตสฺมึ ปสีทิย;

ฉตฺตตฺเตน สงฺฆํ ปูเชสิ, สงฺโฆ ตสฺเสว ตํ อทา.

๓๒.

ตํ านํ ฉตฺตวฑฺฒีติ, โวหรึสุ ตหึ กตํ;

ปริเวณมฺปิ ตํ นามํ, อโหสิ ปุรมาคโต.

๓๓.

วิหาเร ทฺเวปิ คนฺตฺวาน, สงฺฆํ ตตฺถา’ภิวนฺทิย;

ปาปุณิตฺวา มหารชฺชํ, โลกํ ธมฺเมน ปาลยิ.

๓๔.

กุทฺโธ นีหริ ทาํโส, ฆาตกํ ปิตุโน มม;

อนุวตฺติตฺวา มจฺจาติ, เตน รกฺขส นาม วา.

๓๕.

อติเรกสหสฺสํ โส, อมจฺจานํ วินาสยิ;

กณฺณนาสาทิ เฉเทสิ, ปพฺพาเชสิ ตถา พหู.

๓๖.

ตโต สุตฺวาน สทฺธมฺม-มุปสนฺโน สุมานโส;

มหาทานํ ปวตฺเตสิ, เมโฆ วิย มหีตเล.

๓๗.

ผุสฺสปุณฺณมียํ ทาน-มนุวสฺสํ ปวตฺตยิ;

ตโต ปฏฺาย ตํ ทานํ, ทีเป อชฺชาปิ วตฺตติ.

๓๘.

โสปิ สารถิโก ลาช-ทายโก ปิตุราชิโน;

อาเนตฺวา ปิตุสนฺเท สํ, โมคฺคลฺลานสฺส ทสฺสยิ.

๓๙.

ตํ ทิสฺวา ปริเทวิตฺวา, ปิตุโน เปม มตฺตนี;

วณฺเณตฺวา ตสฺส ปาทาสิ, ทฺวารนายกตํ วิภู.

๔๐.

เสนาปติ มิคาโรหิ, นิเวเทตฺวา ยถา วิธึ;

อภิเสก ชินสฺสา’กา, อภิเสกํ ยถารุจึ.

๔๑.

สีหา’จเล ทฬฺหนามํ, ทาา โกณฺฑฺกมฺปิ จ;

วิหารํ ธมฺมรุจินํ, สาคลินฺจ ทาปยิ.

๔๒.

ปพฺพตนฺตุ วิหารํโส, กตฺวา เถรสฺส ทาปยิ;

มหานามสนามสฺส, ทีฆสณฺฑ วิหารเก.

๔๓.

ราชินินามกฺเจว, กตฺวา ภิกฺขุนุปสฺสยํ;

อทา สาคลิกานํ โส, ภิกฺขุนีนํ มหามติ.

๔๔.

ลมฺพกณฺณกโคตฺโตปิ, ทาา ปภุติ นามโก;

กสฺสปสฺส อุปาเน, โกจิ นิพฺพินฺน มานโส.

๔๕.

คนฺตา เม เรลิยํ วคฺคํ,

วาสํ ตตฺเถว กปฺปยิ;

อโหสิ ปุตฺโต ตสฺเสโก,

สิลากา โลติ ปิสฺสุโต.

๔๖.

โสปิ กสฺสปโต ภีโต, าตเกน สห’ตฺตโน;

โมคฺคลฺลาเนน คนฺตฺวาน, ชมฺพุทีปตลํ อิโต.

๔๗.

โพธิปณฺฑวิหารมฺปิ, ปพฺพชฺชํ สมุปาคโต;

กโรนฺโต สงฺฆกิจฺจานิ, สาทโร โส สุเปสโล.

๔๘.

อมฺมํ สงฺฆสฺส ปาทาสิ, สงฺโฆ ตสฺมึ ปสีทิย;

อาห’มฺพ สามเณโร’ติ, เตน ตํ นามโก อหุ.

๔๙.

โส เกสธาตุวํสมฺหิ, วุตฺเตน วิธินา ตโต;

เกสธาตุํ ลภิตฺวาน, ตสฺส รชฺเช อิธา’นยิ.

๕๐.

ตสฺส กตฺวาน สกฺการํ, คเหตฺวา เกส ธาตุโย;

มหคฺเฆ นิทหิตฺวาน, กรณฺเฑ ผลิกุมฺภวฺเห.

๕๑.

ทีปงฺกรสฺส นาถสฺส, ปฏิมาย ฆเร วเร;

วฑฺเฒตฺวา ปริหาเรน, มหาปูชํ ปวตฺตยิ.

๕๒.

มาตุลํ ภริยฺจ’สฺส, กตฺวา โสวณฺณยํ ตหึ;

เปสิ ปฏิมาโย จ, อสฺส พิมฺพฺจ จารุกํ.

๕๓.

เกสธาตุกรณฺฑฺจ, ฉตฺตํ รตนมณฺฑปํ;

สาวกคฺคยุํคํ วาฬ-พีชนิฺจ สการยิ.

๕๔.

ปริหารฺจ ตสฺส’ทา, ราชา อธิกมตฺตโน;

สิลากาฬ มสิคฺคาหํ, กตฺวา รกฺขาย โยชยิ.

๕๕.

อสิคฺคาหสิลากาโฬ, อิติ เตนา’สิ วิสฺสุโต;

ภคินิฺจ’สฺส ปาทาสิ, สทฺธึ โภเคน ภูมิโป.

๕๖.

วุตฺโต’ยมติ สงฺเขโป, วิตฺถาโร ปน สพฺพโส;

เกสธาตุกวํสมฺหา, คเหตพฺโพ วิภาวินา.

๕๗.

พนฺธิตฺวา สาครา รกฺขํ, ทีปฺจ กาสินิพฺภยํ;

ธมฺมกมฺมน โสเธสิ, สธมฺมํ ชินสาสนํ.

๕๘.

เสนาปติส นามํ’กา, ปธานฆร มุตฺตโร;

กตฺวา’ฏฺารสเม วสฺเส, โส ปุฺานิ ขยํ คโต.

๕๙.

กสฺสปโต ชิโต อติพลิ ปุฺกฺขเย สงฺขเต;

เชตุํ โน วิสหิตฺถ มจฺจุมุปคํ โส เยวทาโสวิย;

ตสฺมา มจฺจุพลํ นิหจฺจ สุขิโน เหสฺสนฺติ เมธาวิโน;

นิพฺพานํ ปรมจฺจุตํ สิวปทํ ปตฺตพฺพมตฺตฺุนา.

สุชนปฺปสาท สํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ราชทฺวยทีปโน นาม

เอกูนจตฺตาลีสติโม ปริจฺเฉโท.

จตฺตาลีสติม ปริจฺเฉท

อฏฺราชโก

.

ตสฺสจฺจเย กุมาราทิ-ธาตุเสโนติ วิสฺสุโต;

อหุ ตสฺส สุโต ราชา, เทวรูโป มหาพโล.

.

การิเต ปิตรา’กาสิ, วิหาเร นวกมฺมกํ;

กาเรตฺวา ธมฺมสงฺคีตึ ปริโสเธติ สาสนํ.

.

สนฺตปฺเปสิ มหาสงฺฆํ, ปจฺจเยหิ จตูหิปิ;

กตฺวา ปุฺานิ’เนกานิ, นวเม หายเน’ติคา.

.

ติตฺติเสโน สุโต ตสฺส, ราชา หุตฺวา อเนกธา;

กตฺวา ปุฺานิ รชฺชํ ตํ, มาสมฺปิ นวเม ชหิ.

.

สิโว ตํ มาตุโล หนฺตฺวา, หุตฺวา ราชา อนปฺปกํ;

ปุฺํ กตฺโว’ปติสฺเสน, ปฺจวีส ทิเน หโต.

.

อุปติสฺโส ตโต อาสิ, ราชา หนฺตฺวาน สีวกํ;

โมคฺคลฺลานสฺส ภคินี, สามิโก ธชินีปติ.

.

ราชา านนฺตราทีหิ, กตฺวาน ชนสงฺคหํ;

สีลากาฬสฺส ปาทาสิ, สห โภ กนธีวรํ.

.

เอโก ปุตฺโต อหุ รฺโ, อุปติสฺสสฺส กสฺสโป;

สโสฬส สหาเยหิ, สูโร สูเปหิ สฺุโต.

.

เอก วุตฺติสหาเยหิ, ทานมาน มหาธโน;

ธมฺมฏฺโ วีริยาชีวิ, สาธุ เชฏฺปจายโก.

๑๐.

สิลา กาโฬตโต รชฺช-โลภวฺจิต มานโส;

ทกฺขิณํ มลยํ คนฺตฺวา, สงฺคณฺหิตฺวา มหา พลํ.

๑๑.

วิลุมฺปมาโน ปจฺจนฺติ, สมฺปตฺโต นครนฺติกํ;

ตํ สุตฺวา กสฺสโป เชฏฺโ, วรมารุยฺห กุฺชรํ.

๑๒.

อสฺสา เสตฺวาน ปิตรํ, สมาทาย สหายเก;

นิกฺขมฺม นครา คจฺฉิ, สิลากาลสฺส ทสฺสนํ.

๑๓.

เอวํ สตฺต’ฏฺ วาเรสุ, ปลาโต ลีนวุตฺติโก;

หตฺเถ กตฺวา อุปาเยน, เทเส ปาจิน ปจฺฉิเม.

๑๔.

ยุชฺฌิตุํ ปุน ปาจิน-ติสฺส ปพฺพตมาคมิ;

กสฺสโปปิ สหาเยหิ, สทฺธิมารุยฺห ทนฺตินํ.

๑๕.

ตตฺถ คนฺตฺวา ปลาเปตฺวา, โจรํ ปพฺพตมตฺถกํ;

อาโรเปสิ มหานาคํ, เตนา’สิ คิริกสฺสโป.

๑๖.

มานตฺถทฺโธ สิลากาโฬ, ภิยฺโย รฏฺํ ปภินฺทิย;

สพฺพํ หตฺถคตํ กตฺวา, อเชยฺย พลวาหโน.

๑๗.

อาคมฺม นครํ รุนฺธิ, สตฺถาหํ ราชเสวกา;

ยุชฺฌิตฺวา วิรลา อาสุํ, ตโต จินฺเตสิ กสฺสโป.

๑๘.

เอเต นครโรเธน, สพฺเพ ภิชฺชนฺติ ปาณิโน;

ปริหีนํ พลํ ราชา, อนฺธโก จ มหลฺลโก.

๑๙.

เมรุกนฺทรเก กตฺวา, มาตรํ ปิตรฺจ เม;

องฺคเหตฺวา พลํ ปจฺฉา, โจโร นิคฺคณฺหิ โย อิติ.

๒๐.

รตฺติยํ โส สหาเย จ, ราชสาธนเมวจ;

อาทาย ปิตโร เจว, มลยํ คนฺตุมารภิ.

๒๑.

ตทา มคฺคมชานนฺตา, สมฺมูฬา มคฺคเทสกา;

นครสฺส สมีเปว, สมฺภมึสุ อิโต ตโต.

๒๒.

สิลากาโฬ ปวตฺตึ ตํ, สุตฺวา สงฺคมฺม เวคสา;

ปริวาเรสิ สงฺคาโม, ตตฺถ ภึสนโก อหุ.

๒๓.

เทวาสุรรณากาเร, วตฺตมาเน มหาหเว;

ปติเตสุ สหาเยสุ, สีทมาเน มหาคเช.

๒๔.

หตฺถาโรหสฺส ทตฺวา, ฉินฺทิตฺวา สีสมตฺตโน;

ปุฺฉิตฺวา โลหิตํ กตฺวา, โกสิยํ อสิ ปุตฺติกํ.

๒๕.

หตฺถิกุมฺเภ อุโภ หตฺเถ, เปตฺวาน อวตฺถริ;

อุปติสฺโสปิ ตํ สุตฺวา, โสกสลฺลาหโต มริ.

๒๖.

เอวํ ทิยฑฺฒวสฺเสน, อุปติสฺเส ทิวํคเต;

ราชา’โหสิ สิลากาโฬ, ปุพฺพนาเมน เอกโต.

๒๗.

ตํ อมฺพสามเณราทิ-สิลากาโฬติ โวหรุํ;

ติตฺถํ เตรสวสฺสานิ, ทิปํ ธมฺเมน ปาลยิ.

๒๘.

มหาปาฬิมฺหิ ทาเปสิ, ปจฺจคฺฆํ ราชโภชนํ;

เวชฺชสาลาสุ โภเค จ, วฑฺเฒสิ ชนตาหิโต.

๒๙.

อนฺวหํ ปูชยิ โพธึ, ปฏิมาโย จ การยิ;

สพฺเพสํ ทีปวาสีนํ, ภิกฺขูนํ’ทา ติจีวรํ.

๓๐.

มาฆาตํ การยิทีเป, สพฺเพสํเยว ปาณินํ;

อานิตํ อตฺตนา เกส-ธาตุํ สมฺมา อปูชยิ.

๓๑.

รเหรทกวารฺจ, อทาสิ อภยุตฺตเร;

ปุรตฺถิมา เถรียานํ, วิหารกุนฺถนาม โส.

๓๒.

อาเนตฺวา อาสนํ ตตฺถ, เปสิ ทุมราชเก;

ยาวชีวํ ปวตฺเตสิ, ปุฺกมฺมมสงฺขิยํ.

๓๓.

โมคฺคลฺลาโน ตถา ทาา, ปภุติ โจ’ปติสฺสโก;

ปุตฺโต ตสฺสา’สุมคฺคสฺส, เทสํ ทตฺวา ปุรตฺถิมํ.

๓๔.

ทตฺวา านนฺตรฺจาทิ-ปาทสฺํ วิสชฺชยิ;

คนฺตฺวา ตตฺถ วสาหีติ, โสปิ คนฺตฺวา ตหึ วสิ.

๓๕.

านํ มลยราชคฺคํ, เทสํ ทตฺวาน ทกฺขิณํ;

รกฺขณตฺถํ สมุทฺทสฺส, มชฺฌิมํ ตุ นิโยชยิ.

๓๖.

อุปติสฺสํ ตุ วาเสสิ, สนฺติเกเยว อตฺตโน;

วิเสเสน มมายนฺโต, ยูนํ กลฺยานทสฺสนํ.

๓๗.

ตสฺส ทฺวาทสเม วสฺเส, อิโต กาสิ ปุรํ คโต;

ธมฺมาตุ มิธา’เนสิ, ตโต วาณิช มาณโว.

๓๘.

ราชา ทิสฺวา’สมตฺโถ โส, ธมฺมาธมฺมวิจารเณ;

เหมสฺาย ทีปมฺหิ, ปตนฺโต สลโภ วิย.

๓๙.

พุทฺธธมฺโมติ สฺาย, ตํ คเหตฺวาน สาธุกํ;

กตฺวา สกฺการสมฺมานํ, เคเห ราชฆรนฺติเก.

๔๐.

เปตฺวา อนุวสฺสํ ตุ, เนตฺวา เชตวนํ มหํ;

กาตุํ กาเรสิ จาริตฺตํ, หิตํ มนฺตฺวาน ปาณินํ.

๔๑.

เอวํ กตฺวา สิลากาโฬ, ปุฺกมฺมมนปฺปกํ;

ปตฺเต เตรสเม วสฺเส, ยถากมฺมมุปาคมิ.

๔๒.

ทาปฺปภุติโก รชฺชํ, คเหตฺวา ภาตรํสกํ;

อกฺกโมติ นิวาเรนฺตํ, มาราเปสิ วิพุทฺธิโก.

๔๓.

โมคฺคลฺลาโน’ถ ตํ สุตฺวา, อปฺปตฺตํ รชฺชมคฺคหิ;

อการเณ เม มาเรสิ, กณิฏฺํ ธมฺมวาทีนํ.

๔๔.

การาเปสฺสามหมฺปชฺช, รชฺชนฺติ ปริกุปฺปิย;

สมาทาย มหาเสนํ, อคาราเหร ปพฺพตํ.

๔๕.

ราชาปิ สุตฺวา สนฺนทฺธ-พลกาโย กรินฺทเก;

ปพฺพเต สิวิรํ พนฺธิ, โมคฺคลฺลาโน นิสมฺมตํ.

๔๖.

สาปราธาน เต เม วา, มนุสฺสา ทีปวาสิโน;

เอกสฺมิฺจ มเต รชฺช-มุภินฺนํเยว โนสิยา.

๔๗.

ตสฺมา อฺเน ยุชฺฌนฺตุ, อุโภเยว มยํ อิธ;

หตฺถิยุทฺธํ กโรมาติ, รฺโ เปเสสิ สาสนํ.

๔๘.

โสปิ สาธูติ วตฺวาน, พทฺธปฺจายุโธ คชํ;

อารุยฺห มุนิโน มาโร วิย โอตฺถริ ตาวเท.

๔๙.

โมคฺคลฺลาโนปิ สนฺนทฺโธ, อารุยฺห กรีนํ วรํ;

ตตฺถา’โค อฺมฺํ เต, ปาปุณึสุ มหาคชา.

๕๐.

สทฺโท สูยิตฺถ สงฺฆฏฺเฏ, อสนิราว สนฺนิโภ;

ทนฺตฆาเตน อุฏฺาสิ, ชาลา วิชฺชุลฺลตา วิย.

๕๑.

สฺฌาฆนสภาคา’สุํ, คชา โลหิตมกฺขิตา;

โมคฺคลฺลานคชาวิทฺโธ, รฺโโอสกฺกิ กุฺชโร.

๕๒.

ราชา อารภิ ตํ ทิสฺวา, ฉินฺทิตุํ สีสมตฺตโน;

โมคฺคลฺลาโน’ถ วนฺทนฺโต, ยาจิ’เม’วํ กิรีอิติ.

๕๓.

ยาจมาเนปิ โสมานํ, มาเนนฺโต ฉินฺทิกนฺธรํ;

ฉฑฺเฑสิ ฉหิ โส รชฺชํ, มาเสหิ ทิวเสหิ จ.

๕๔.

โมคฺคลฺลาโน ตโต ราชา, อาสิ ทีเป มหาพโล;

มาตุลฺจ ปฏิจฺเจมํ, จูลนาเมน โวหรุํ.

๕๕.

อาสาธารณกาเวยฺโย, วตฺถุตฺตย ปรายโณ;

ทานสํยม โสเจยฺโย, โสรจฺจาทิคุณาลโย.

๕๖.

ทาเนน ปิยวาจาย, อตฺถสฺส จริยาย จ;

สมานตฺตสฺสภาเวน, สงฺคเหสิ มหาชนํ.

๕๗.

ปิณฺฑปาตวิหาเรหิ, เภสชฺชจฺฉาทเนหิ จ;

ภิกฺขุสงฺฆฺหิ สงฺคณฺหิ, ธมฺมิกาย จ คุตฺติยา.

๕๘.

อติเรกาย ปูชาย, ปูเชตฺวา ธมฺมภาณเก;

ปิฏเก ตีณิ วาเจสิ, สทฺธิมฏฺกถาย โส.

๕๙.

กุมาเร อุปลาเลตฺวา, นิวาเปน ยถารุจึ;

สชฺฌาเปสิ สทา ธมฺมํ, ธมฺมทีโป มหามติ.

๖๐.

ธมฺมทีปฺจ โส กตฺวา, กุฺชรเสขเรนิ สา;

ธมฺมาวาสาเน วาเจสิ, ปุรมฺหิ ปุริสุตฺตโม.

๖๑.

พนฺธาเปสิ กทมฺพฺจ, นทึปพฺพตมชฺฌโต;

ปตฺตปสาณวาปิฺจ, ธนวาปึ คริตรํ.

๖๒.

คณฺหาเปสิ สทีฆายุ-เหตุ กมฺมนฺติ สาทโร;

ลิขาเปสิ จ สทฺธมฺมํ, วตฺถุปูชฺจ การยิ.

๖๓.

โลกํ โส อนุกมฺปิตฺวา, มาตาปุตฺตํว โอรสํ;

ทตฺวา ภุตฺวา ยถากามํ, วสฺเส วีสติเม มริ.

๖๔.

มเหสี ตสฺส ฆาเตตฺวา, วิสโยเคน าตเก;

ปุตฺตํ รชฺเช’ภิสิฺจิตฺวา, สยํ รชฺชํ วิจารยิ.

๖๕.

ตถาภิสิตฺโต โส กิตฺติ-สิริเมโฆ นราธิโป;

ติปุปตฺเตหิ ฉาเทสิ, ทุมินฺทธรมาทิโต.

๖๖.

กปณทฺธิวณิพฺพานํ, มหาทานํ ปวตฺตยิ;

มคฺคปาโล ตถากาโร, อหุ สพฺโพปโภคิโย.

๖๗.

มเหสี สา สทา อาสิ, ปธานา สพฺพกมฺมสุ;

รชฺชํ ตสฺสา’สิ เตเนว, เหฏฺุปริยวตฺติกํ.

๖๘.

ราชาปาทา มหามจฺจา’-เหสุํ ลฺจปรายนา;

ทุพฺพเล จ วิเหเสุํ, พลี ชานปทา นรา.

๖๙.

สิลากาฬสฺส กาลมฺหิ, คาเม สงฺคิลฺลนามเก;

ภยวสีวฺหโย โปโส, อหุ โมริยวํสโช.

๗๐.

อโหสิ ปุตฺโต สีวสฺส, อคฺคโพธิ สนามโก;

ภาคิเนยฺโยปิ ตสฺสาสิ, มหานาโคติ วิสฺสุโต.

๗๑.

ภาคิเนโย มหานาโค, อคฺคโพธิ จ สุนฺทโร;

อุฬารชฺฌาสยตฺตา โส, มหานาโค มหพฺพโล.

๗๒.

หิตฺวา กสฺสกกมฺมานิ, โจรกมฺมมกา วเน;

โคธํ ลทฺธาน เปเสสิ, มาตุลานิย สนฺติกํ.

๗๓.

โคธํ ทิสฺวา’วสา ตฺวา, ธฺปจฺฉิมเปสยิ;

กมฺมารสฺสา’ปิ เปเสสิ, สสํ โสปิ ตเถวกา.

๗๔.

พีชํ ภคินี มายาจิ, พีชคาหฺจ ตสฺส สา;

ทาสฺจ ตฺวา เปเสสิ, อนฺนปานาทินา รโห.

๗๕.

ตทา ทุพฺภิกฺขกาลมฺหิ, เอโก มนฺตธโร นโร;

ภิกฺขาลาภาย สทฺเธหิ, ภิกฺขุเวเสน ภิกฺขติ.

๗๖.

ตํ คามํ ปวิสิตฺวา โส, อลทฺธา กิฺจิ โภชนํ;

อภิภูโต ชิฆจฺฉาย, กมฺปมาโน นิคจฺฉติ.

๗๗.

ตํ ทิสฺวา กรุณายนฺโต, มหานาโค มหาทโย;

ปตฺตมาทาย คามนฺต-มาหิณฺฑิตฺวาปิ สพฺพโส.

๗๘.

ยาคุมตฺตมฺปิ นาลตฺถ, ตโต อุตฺตรสาฏกํ;

ทตฺวา อาหริ อาหารํ, โส ตํ ภุตฺวา ปสีทิย.

๗๙.

รชฺชารหมิมํ ทีเป, กริสฺสามีติ จินฺติย;

ตมาทาย ขเณนา’คา, โคกณฺณกมหณฺณวํ.

๘๐.

อถ ตตฺถ นิสีทิตฺวา, สฺชปนฺโต ยถาวิธึม;

มนฺโตนา’เนสิ นาคินฺทํ, ผุสฺสปุณฺณมรตฺติยํ.

๘๑.

มหานาคํ ผุสาหีติ, มหานาคํ นิโยชยิ;

โส ภีโต ปุริเม ยาเม, อาคตํ ตํ น สมฺภุสี.

๘๒.

ตถา มชฺฌิมยาเมปิ, ปจฺฉิเม ปน นงฺคเล;

คเหตฺวา ขิปิ ตีเหว, องฺคุลีหิ สตํ ฉุปิ.

๘๓.

โส ตํ พฺยากาสิ ตํ ทิตฺวา, สพลํ เม ปริสฺสมํ;

ตีหิ ราชูหิ ยุชฺฌิตฺวา, จตุตฺถํ ตฺวํ นิฆาติย.

๘๔.

วุฑฺโฒ ตีเณว วสฺสานิ, ราชา หุตฺวา น ชีวสิ;

ตถา เหสฺสนฺติ ราชาโน, ตโย เต วํสชา นรา.

๘๕.

คนฺตฺวา เสวสฺสุ ราชานํ, ปจฺฉา ปสฺสสิ เมขลํ;

อิติ วตฺวาน เปเสสิ, โสปิ คนฺตฺวา นริสฺสรํ.

๘๖.

ปสฺสิตฺวา ตมุปฏฺาสิ, ราชา โรหณกมฺมิกํ;

ตํ อกาสิ ตทุฏฺานํ, ภณฺฑมาหริ โส พหุํ.

๘๗.

ราชา ตสฺมึ ปสีทิตฺวา, อนฺธเสนาปติวฺหยํ;

ทตฺวา านนฺตรํ ตสฺส, คนฺตุํ ตตฺเถว โยชยิ.

๘๘.

ภยสีวสฺส ปุตฺตฺจ, ภาคิเนยฺยฺจ อตฺตโน;

อาทาย คนฺตฺวา ตํ เทสํ, ปริวตฺเตสิ สพฺพโส.

๘๙.

ปจฺเจกโภคํ กตฺวาน, โรหณํ ตตฺถ โส วสํ;

ทาปฺปภูตินา กาตุํ, ยุทฺธํคนฺตฺวา มหพฺพโล.

๙๐.

โมคฺคลฺลานภยา คนฺตฺวา, โรหณฺจ ตหึ วสี;

สุตฺวา กิตฺติสิรีเมฆวณฺณ-รฺโ รชฺเช สมฺชสํ.

๙๑.

รชฺชํ คเหตุํ กาโลติ, สีฆํ อาคมฺม โรหณา;

เอกูนวิเส ทิวเส, มารยิตฺวา มหีปตึ.

๙๒.

สยํ หุตฺวา มหีปาโล, เทสํ กตฺวา ยถา ปุเร;

ภาคิเนยฺยสฺส ปาเหสิ, ปณฺณมาคจฺฉตูติ โส.

๙๓.

อาคจฺฉนฺโต นิมิตฺเตน, นิวตฺติตฺวา มริตฺถ โส;

ตโต มาตุลปุตฺตํ’กา, อุปรชฺชํ กตฺุโก.

๙๔.

อาลวาลํ ทุมินฺทสฺส, กตฺวา เหมมยํ ฆรํ;

ฉาทาเปสิ มุนินฺทสฺส, ปฏิมาโย จ สนฺทหิ.

๙๕.

มหาเจติตฺตเย กาสิ, สุธากมฺมฺจ จุมฺพฏํ;

หตฺถิเวทิฺจ กาเรตฺวา, จิตฺตกมฺมมการยิ.

๙๖.

เปสการกคามํ โส, ชมฺเพลวฺหยมุตฺตเร;

มหาวิหาเรจาพนฺธิ, คามํ ตินฺติณิกวฺหยํ.

๙๗.

อุทฺธคามมฺหิ วสภ-คามํ เชตวนสฺส’ทา;

วตฺถทานํ นิกาเยสุ, ตีสุ เจว ปวตฺตยิ.

๙๘.

เขตฺตานํ หิสตํ ทตฺวา, วิหาเร เชตนามเก;

ยาคุํ ตตฺถ ปวตฺเตสิ, ภิกฺขูนํ สพฺพกาลิกํ.

๙๙.

สหสฺส ทูรติสฺสวฺหา, เขตฺตํ ทตฺวา ตปสฺสินํ;

มหาวิหารวาสีนํ, ยาคุํ นิจฺจํ ปวตฺตยิ.

๑๐๐.

จิรมาติกวารฺจ, ตตฺเถว’ทา คุเณ รโต;

มยูรปริเวเณ จ, นวกมฺมมการยิ.

๑๐๑.

กาสิขณฺเฑ มหาเทว-รตฺตกุรวนามเก;

วิหาเร อนุรารามํ, ชิณฺณฺจ ปฏิสงฺขรี.

๑๐๒.

กมํ โสวคฺคิกํ กตฺวา, เอวมาทึ นริสฺสโร;

อคมา ตีหิ วสฺเสหิ, เทวราชสหพฺยตํ.

๑๐๓.

อฏฺเเต กุฏฺจิตฺตา’ปริมิตวิภวา ราชราเชนรูปา;

ราชาโน ราชมานา นรกริตุรคาสูรเสนารเถหิ;

อนฺเต หิตฺวา’ขิลํ ตํ วิคตปริชนา’ฬาหนํ สงฺขตาสุํ;

สปฺปฺโ ตํ สรนฺโต ภวตุ ภวสุขํ วนฺตุกาโม หิเตสี.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

อฏฺราชโก นาม

จตฺตาลีสติโม ปริจฺเฉโท.

เอกจตฺตาลีสติม ปริจฺเฉท

ทฺวิราชโก

.

มหานาคนรินฺทสฺส, ภาคิเนยฺโย สุภาคิโย;

โส อคฺคโพธิราชาสิ, อคฺคโพธิคตาสโย.

.

เตเชน พาหุํ โสมฺเมน, จนฺทํ สมฺปุณฺณมณฺฑลํ;

สุเมรุมจลนฺเตน, คมฺภิเรน มโหทธึ.

.

วสุนฺธรา ปกมฺเปน, มารุตํ สมฺปวุตฺติยา;

พุทฺธิยามรมนฺตารํ, สุทฺธิยา สรทมฺพรํ.

.

กามโภเคน เทวินฺท, มตฺเถน จ นริสฺสรํ;

ธมฺเมน สุทฺธวาเสฏฺํ, วิกฺกเมน มิคาธิปํ.

.

ราชธมฺเมหิ รชฺเชหิ, จกฺกวตฺตินริสฺสรํ;

เวสฺสนฺตรฺจ ทาเนน, อนุคนฺตฺวา ชเน สุโต.

.

มาตุลํ อุปราชวฺเห, ภาตรํ ยุวราชเก;

ภาคิเนยฺยฺจ มลย-ราชาเน เปสิ โส.

.

านนฺตเร ยถาโยคํ-เสฏฺามจฺเจ เปสิ จ;

ชนํ สงฺคหวตฺถูหี, ราชธมฺเมหิ จคฺคหิ.

.

เทสํ สโยคฺคํ ปาทาสิ, ยุวราชสฺส ทกฺขิณํ;

วสํ ตตฺถ สิรีวฑฺฒ-มานวาปึ สคาหยิ.

.

กตฺวา คิริวิหารฺจ, สงฺฆิกํ ตสฺส ทาปยิ;

เขตฺตานํ ทฺวิสตํ สงฺฆ-โภคตฺถาย มหามติ.

๑๐.

อทา มลยราชสฺส, ทาานามํ สธีตรํ;

ปริเวณํ สีริสงฺฆ-โพธินามฺจ การยิ.

๑๑.

มหาสิวสฺส กาเรสิ, ปริเวณํ สนามกํ;

ปริวาโร’ปิ ตสฺสาสิ, เอวํ ปุฺปรายโน.

๑๒.

กตฺวา สาธุปจาเรน, โปราณํ สงฺคหํ วิธึ;

อนฺตรายํ วิโสเธตุํ, ชิณฺณฺจ ปฏิสงฺขริ.

๑๓.

กวโย ตสฺส รชฺชมฺหิ, สีหฬาย นิรุตฺติยา;

กาเวยฺเย พหุเก’กาสุํ, วิจิตฺรนยาสาลิโน.

๑๔.

วิหาเร ทกฺขิเณ กาสิ, ปาสาทํ สุมโนหรํ;

อกา นวหิ วสฺเสหิ, ทิเป กณฺฏกโสธนํ.

๑๕.

กุรุนฺทนามํ กาเรตฺวา, วิหารํ สพฺพสงฺฆิกํ;

วาปึ ตนฺนามกํ นาฬิ-เกรารามํ ติโยชนํ.

๑๖.

มหาสิววฺหเย เจว, สสฺสํ การยิตุํ อทา;

ลาภสกฺการสมฺมาน-มารามิกสตํ ตทา.

๑๗.

วิหารํ ตํ สมีปมฺหิ, กตฺวา อมฺพิลปสฺสวํ;

คามํ ตนฺนามกํ จาทา, เถริยานํ ตปสฺสีนํ.

๑๘.

อุตฺตรวลฺลิวิหารสฺส, รตนํ ทีฆวณฺณิตํ;

ทตฺวา คามํ ปติฏฺเสิ, สตฺถุพิมฺพํ สิลามยํ.

๑๙.

เกฬิวาเต จ กาเรสิ, สุมนํ นาม ปพฺพตํ;

มหาเตลวฏํโพธิ-ฆเร ปาสาณเวทิกํ.

๒๐.

กาเรตฺวา โลหปาสาทํ, ปาสาทมหเน อทา;

ฉตฺตึสานํ สหสฺสานํ, ภิกฺขูนํ โส ติจีวรํ.

๒๑.

คามํ ทตฺวา นิโยเชสิ, อารกฺขํ ธีตุ นามกํ;

หตฺถิกุจฺฉิวิหาเรปิ, ปาสาทํ กาสิ พุทฺธิมา.

๒๒.

ทาา สิวสฺส ตฺวาน, โอวาเท สาธุ ภิกฺขุโน;

สมาจรนฺโต ธมฺเมน, สกฺกจฺจํ ตมุปฏฺหิ.

๒๓.

มูคเสนาปตึ จากา, วิหารํ โส วิสาลกํ;

คามํ ลชฺชิกเมตสฺส, ทาส โภคาย’ทาสิ จ.

๒๔.

มหานาคสฺส ปุฺตฺถํ, รฺโ ตํนามกํ อกา;

มหาเถรสฺส ตฺจา’ทา, ราชา เตปิฏกสฺส โส.

๒๕.

อตฺตโน สทิสานฺจ, โยคีนํ วิคตาลโย;

ภิกฺขูนํ จตุสฏฺีนํ, วิหารํ ตํ ตทา อทา.

๒๖.

กตฺวา ตสฺเสว มหา-ปริเวณนิวาสิโน;

ภินฺโนรุทีปํ ทตฺวาน, วฏฺฏกาการปิฏฺิโต.

๒๗.

ทกฺขิณคีริทฬฺหวฺเห, มหานาเค จ ปพฺพเต;

กาฬวาปาทิเก จา’กา, วิหาเร โปสถาลเย.

๒๘.

วิหาเร อภเย’กาสิ, มหาโปกฺขรณึ ตถา;

เจติยปพฺพเต จากา, นาคโสณฺฑึ ถิโรทิกํ.

๒๙.

มหินฺทตฏวาวิฺจ, การาเปตฺวาน สาธุกํ;

เอติสฺสา มริยาทาย, เถรํ เนตุํ นิโยชยิ.

๓๐.

มหามหินฺท เถรมฺหิ, ตํานสมุปาคโต;

ตรจฺฉา เอว เนตุนฺติ, กติกฺเจว การยิ.

๓๑.

ฉตฺตํ โสณฺณฺจ กาเรสิ, นิกาเยสุปิ ตีสุ โส;

สตฺตาฏฺนว วาเรสุ, มหคฺฆรตเนหิ จ.

๓๒.

มหาตูเป จตุพฺพีส-ภารํ ฉตฺตํ สุวณฺณยํ;

ตตฺถ ตตฺถ จ ปูเชสิ, มหคฺฆํ รตนุตฺตมํ.

๓๓.

ทาาธาตุฆรํ กตฺวา, วิจิตฺรรตนุชฺชลํ;

กาสิ เหมกรณฺฑฺจ, โลหนาวฺจ ปาฬิยํ.

๓๔.

มณิเมขลนามฺจ, พนฺธาเปสิ สพนฺธนํ;

มหามาติฺจ คณฺเหสิ, มณิหีรกวาปิยํ.

๓๕.

ตทา เอโก มหาเถโร, โชติปาลกนามโก;

ปราเชสิ วิวาเทน, ทีเป เวตุลฺลวาทิโน.

๓๖.

ทาาปภุตินาโม’ถ, อาทิปาโท’ติลชฺชิโต;

หตฺถมุกฺขิปฺปิ ตํ หนฺตุํ, คณฺโฑ สฺชายิ ตํขเณ.

๓๗.

ราชา ตสฺมึ ปสีทิตฺวา, วิหาเรเยว วาสยิ;

มาเนน ตํ อนาคมฺม, ทาาปภูมโต กิร.

๓๘.

ทตฺวา มหาทิปาทตฺตํ, ภาคิเนยฺยคฺคโพธิโน;

รกฺขิตุํ ตํ นิโยเชสิ, เถรํ โสปิ ตมาจริ.

๓๙.

นีลเคหปริจฺเฉทํ, กตฺวา ตสฺเสว โส อทา;

กตฺเววํ พหุธา ปุฺํ, จตุตฺตึเส สเม มโต.

๔๐.

อคฺคโพธิ ตโต อาสิ, ราชา ปุพฺพสฺส ราชิโน;

มหลฺลกตฺตานํ ขุทฺท-นาเมน ปริทีปยุํ.

๔๑.

โส ทีปํ ปริปาเลสิ, ปุพฺพจาริตฺตโกวิโท;

อกาสิ จ มเหสึ โส, มาตุลธีตุมตฺตโน.

๔๒.

สงฺฆภทฺทํ อสิคฺคาหํ, กาสิ พนฺธุํ มเหสิยา;

ยถารหมทา เจว, านนฺตรมนาลโย.

๔๓.

กตฺวา เวฬุวนํ ราชา, สาคลีนํ นิโยชยี;

ชมฺพุรนฺตรคลฺลฺจ, กาสิ มาติกปิฏฺิกํ.

๔๔.

รฺโ ตสฺเส’ว รชฺชมฺหิ, กาลิงฺเคสุ มหีปติ;

สตฺตานํ มรณํ ยุทฺเธ, ทิสฺวา สํวิคฺคมานโส.

๔๕.

อิมํ ทีปมุปาคมฺม, ปพฺพชฺชา กตนิจฺฉโย;

โชติปาลมฺหิ ปพฺพชิ, ราชา สกฺกาสิ ตํ จิรํ.

๔๖.

ปธานานํ ตสฺส’กา, วิหาเร มตฺตปพฺพเต;

ตสฺสามจฺโจ มเหสี จ, ตเถวา’คมฺม ปพฺพชุํ.

๔๗.

รฺโ มเหสี สุตฺวาน, ตสฺส ปพฺพชฺชมุตฺตมํ;

สกฺกจฺจํ ตมุปฏฺาสิ, รตนวฺหฺจ การยิ.

๔๘.

อทา ราชา อมจฺจสฺส, ปาจีนกณฺฑราชิยํ;

เวตฺตวาสวิหารฺจ, โส’ทา สงฺฆสฺส ตํ ยติ.

๔๙.

ราชตฺเถเรมเต ราชา, โสจิตฺวา ปริเทวิย;

ปธานานํ กาเรสิ, จูฬคลฺลวิหารเก.

๕๐.

ปลํนครคฺเจว, ตสฺส านฺหิ การยิ;

เอวํ ตทตฺถํ ปุฺานิ, พหูนิ’ปิ มหีปติ.

๕๑.

โชติปาลิต เถรมฺหิ, ตูปารามมฺหิ เจติยํ;

วนฺทมาเน ปภิชฺชิตฺวา, ภาโค ตํ ปุรโต ปติ.

๕๒.

ปกฺโกสิตฺวาน ราชานํ, เถโร ทสฺเสสิ ทุกฺขิโต;

ราชา ทิสฺวาว สํวิคฺโค, กมฺมํ ปฏฺปิ ตํขเณ.

๕๓.

ทกฺขิณกฺขกธาตุํ โส, โลหปาสาทกุจฺฉิยํ;

สารกฺขํ ปยิตฺวาน, รตฺตินฺทิวมปูชยิ.

๕๔.

นวกมฺเม จิรายนฺเต, ถูปารามมฺหิ เทวตา;

สุปินํ ตสฺส ทสฺเสสุํ, รตฺติมารามิกา วิย.

๕๕.

สเจ ราชา ปปฺเจติ, กาตุํ ธาตุฆรํ มยํ;

ธาตุํ คเหตฺวา คจฺฉาม, ยตฺถตตฺถา’ติ ตํขเณ.

๕๖.

ราชา ปพุทฺโธ สํวิคฺโค, น จิเรเนว การยิ;

กมฺมํ ธาตุฆเรสพฺพํ, จิตฺตกมฺมาทิสฺุตฺตํ.

๕๗.

จตสฺโส ปฏิมาโย จ, ปลฺลงฺเก จ สิลามเย;

เหมจฺฉตฺตํ สิลาทนฺต-กมฺมํ เคหมฺหิ สพฺพโส.

๕๘.

มหามจฺจาทโย’กํสุ, กรณฺฑานํ สตํ นว;

เทวานํปิยติสฺสสฺส, กมฺมฺจ นิขิลํ นวํ.

๕๙.

สพฺพุสฺสาเหน กาเรตฺวา, มหาปูชํ ยถารหํ;

อาเนตฺวา โลหปาสาทา, ธาตุํ สพฺพาทเรน โส.

๖๐.

โชติปาลํ มหาเถรํ, สสงฺฆํ ปริวาริย;

ปริหาเรน วฑฺเฒสิ, ธาตุํ ธาตุกรณฺฑเก.

๖๑.

ธาตุเคหสฺส ปาทาสิ, ลงฺกาทีปํ สหตฺตนา;

ลาภคฺคาม-มทา ตสฺสา, รกฺขกานํ มเหสิยา.

๖๒.

นาคทีปมฺหิ เคหฺจ, ราชายตนธาตุยา;

อุณฺณโลมฆรฺเจว, ฉตฺตมามลเจติเย.

๖๓.

ตตฺถ คามํ วิหารสฺส, ยาคุทานาย’ทาสิ จ;

วิหารสฺส’ภยสฺสา’ทา, คามมงฺคณสาลกํ.

๖๔.

นามํ กตฺวาน โส’กาสิ, อตฺตโน จ มเหสิยา;

ทาคฺคโพธิมาวาสํ, วิหาเร อตยุตฺตเร.

๖๕.

เทวี กปาลนาคํ สา, วิหารํ สาธุการิย;

ตสฺเส’วาทา วิหารสฺส, สมฺปนฺนจตุปจฺจยํ.

๖๖.

เคหํ เชตวเน กาสิ, ราชา ราชตจุมฺพฏํ;

อุทปานํ มณาเปสิ, โสว โพธิฆรนฺติเก.

๖๗.

คงฺคาตฏํ วลาหสฺสํ, วาปึ คิริตฏฺจกา;

มหาปาฬึปิ วฑฺเฒสิ, ภตนาวฺจ การยิ.

๖๘.

ภิกฺขูนีนํ มเหสี จ, ภตฺตวํสํ สมาทิสิ;

เอวํ ปุฺานิ กตฺวา โส, ทิวํ’คา ทสเม สเม.

๖๙.

เอวํ ปุฺรตา นราธิปตโย สมฺปนฺนโภคา คมุํ;

มจฺจุสฺเสว วสํ ตโตหิ มติมา สมฺมา ภวสฺสีทิสํ;

ปสฺสนฺโต นิยมํ วิหาย วิธินา สพฺพํ ภเว สงฺคตึ;

นิพฺพานาภิมุโข จเรยฺย ธิติมา ปพฺพชฺชมชฺฌูปโค.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ทฺวิราชโก นาม

เอกจตฺตาลีสติโม ปริจฺเฉโท.

ทฺวิจตฺตาลีสติม ปริจฺเฉท

ฉ ราชโก

.

สงฺฆติสฺโส ตโต อาสิ, อสิคฺคาโห มหีปติ;

สาสนสฺส จ รฏฺสฺส, วุทฺธิกาโม นเย รโต.

.

านนฺตรํ ยถารหํ, ทตฺวา สงฺคณฺหิโส ชนํ;

ตทา ขุทฺทกราชสฺส, โมคฺคลฺลาโน จมูปติ.

.

วสนฺโต โรหเณ สุตฺวา, สงฺฆติสฺสสฺส ราชตํ;

ขนฺธวารํ สยุทฺธตฺถํ, มหาคลฺเล นิเวสยิ.

.

สงฺฆติสฺโส จ สุตฺวา ตํ, พลกายมเปสยิ;

ยุชฺฌิตุํ เตน ตชฺเชสิ, โมคฺคลฺลาโน มหพฺพโล.

.

ตโต หตฺถสฺสมาทาย, คนฺตฺวา รตฺติวิหารกํ;

พลํ โส สนฺนิปาเตนฺโต, วาสํ ตตฺเถว กปฺปยิ.

.

ราชา สุตฺวา ปุนา’คนฺตฺวา, กทลฺลาทีนิวาตเก;

ยุชฺฌิตฺวา ตํ ปลาเปตฺวา, เปเสตฺวา พลมตฺตโน.

.

สยํ ปุรมุปาคฺฉิ, โสปิ นฏฺํ สวาหินึ;

ปุน ปากติกํ กตฺวา, กเรเหรมุปาคมิ.

.

รฺโ เสนาปติ ปุตฺตํ, เปเสตฺวา โจรสนฺติกํ;

เยน เกนจิ เลเสน, สยํ ทุกฺขิว ทุมฺมโน.

.

อาตุโร วิย พาฬฺหํ โส, โหสิ มฺจปรายโน;

ราชา สุตฺวา ปวตฺติตํ, อุปสงฺกมฺม ตงฺขเณ.

๑๐.

มา ตฺวํ โสจิ กุมารสฺส, สมฺมาเนตฺวานุสาสิย;

หนฺท ตฺวํ นครํ รกฺข, นเต สกฺกา มยา สห.

๑๑.

ยุทฺธมณฺฑลมาคนฺตุํ, คิลานตฺตาติ โยชยิ;

อุพฺพาสิเต ชเน สพฺเพ, วิจฺฉินฺเน ราชโภชเน.

๑๒.

มหาปาฬิมฺหิ สมฺปกฺกํ, รฺโ โภชนมาหรุํ;

ราชา ทฺวิสฺวา’ติ นิพินฺโน, ยาว มนฺโท น เหสฺสติ.

๑๓.

เอกฺโก ปีติ วิจินฺเตตฺวา, ยุทฺธาย สมาสา’คมา;

สทฺธึ ปุตฺเตน อารุยฺห, หตฺถึสนฺนทฺธวาหโน.

๑๔.

โถเกเนว พเลนาคา, ปาจินติสฺสปพฺพตํ;

เอวํ อุภยโต จูฬ-สงฺคาเม ปจฺจุปฏฺิเต.

๑๕.

เสนาปติสมิตฺตทฺทุ, ยุทฺธมารภิ ปจฺฉโต;

ปุตฺโต ทิสฺวา นรินฺทสฺส, ฆาเตสฺสามิ อิมํ อิติ.

๑๖.

อาห ราชา นิวาเรสิ, มา เต รุจฺจิ พลํ อิทํ;

เนว สกฺกา’ธิวาเสตุํ, อติมนฺทํ หนิสฺสติ.

๑๗.

ทุวินฺนํ พลกายานํ, ราชามชฺฌคโต อหุ;

ตโต เสนา ทฺวิธา’โหสิ, โจรเสนาปตีปติ.

๑๘.

รฺโ นาโค มธุกวฺห รุกฺขจฺฉายํ สมาวิสิ;

ตทา ฉตฺตํ ปติตสฺส, สาขมาหจฺจ ภูมิยํ.

๑๙.

โจรสฺส เสนา ตํ ทิตฺวา, หริตฺวา สามิโน อทา;

โส ตํ อุสฺสาปยิฉตฺตํ, ตฺวาปพฺพตมุทฺธนิ.

๒๐.

ตทา ราชพลํ ราชา, นุนเมโสติ จินฺติย;

คนฺตฺวา ตํ ปริวาเรสิ, ราชา อาสิ ตเทกโก.

๒๑.

หตฺถิกฺขนฺธา ตโทรุยฺห-ปุตฺตํ’มจฺจฺจ โสหทํ;

อุปาวิสิ สมีปมฺหิ, เมรุมชฺชรกานนํ.

๒๒.

โมคฺคลฺลาโน ตโต ลทฺธ-ชโย วาหนมาทิย;

เสนาปตึจ มิตฺตทฺทุํ, ตสฺส ปุตฺตฺจ ปาปินํ.

๒๓.

อุปาคมฺม ปุรํ ราชา, อาสี ลงฺกา ตลาธิโป;

ตโต จินฺเตสิ ชีวนฺเต, สตฺตุมฺหิ น สุขํ อิติ.

๒๔.

โส สุตฺวา ปุพฺพราชสฺส, ปุตฺโต เอตฺถาติ กุชฺฌิย;

อาณาเปสิ จ ตสฺสา’สุ, หตฺถปาทานิ ฉินฺทิตุํ.

๒๕.

อุปกฺกมิ ตทา รฺา, อาณตฺโต ปุริโส ขเณ;

ฉินฺทิตุํ หตฺถปาทํ โส, กุมาโร โรทิ ทุมฺมโน.

๒๖.

ปูวขาทกหตฺถํ เม, ฉินฺเทยฺยํ เจ ตทา อหํ;

ขาทิสํ เตน ปูเวติ, หํ สุตฺวา ราชกมฺมิโก.

๒๗.

โรทิตฺวา ปริเทวิตฺวา, ราชาณาย ทุขทฺทิโต;

วามํ หตฺถฺจ ปาทฺจ, ตสฺส ฉินฺทิ นราธโม.

๒๘.

เชฏฺติสฺโส ปลายิตฺวา, รฺโ ปุตฺโต’ปโร อคา;

อฺโต มลยํ เทสํ, เมรุกนฺทรนามกํ.

๒๙.

ราชา’ถ สสุตา’มจฺโจ, คนฺตฺวา เวฬุวนํ รโห;

โจทิโต ตตฺถ ภิกฺขูหิ, กาสาวานิ สมาทิยิ.

๓๐.

ภิกฺขุเวสํ คเหตฺวาน, โรหณํ คนฺตุมานโส;

มณิหีรํ สมาคฺฉิ, ตตฺรา ราชเสวกา.

๓๑.

สฺชานิตฺวา ตโยเปเต, เตสํ ปาเทวรุชฺฌิย;

สาสนํ ตสฺส เปเสสุํ, ราชา สุตฺวา วิเสสโต.

๓๒.

ตุฏฺโ อาณาปยิ คนฺตฺวา, สีฆมาทาย เตชเน;

ตโต สีหคิรึเนตฺวา, ติสฺสงฺกํ นิรุปทฺทวํ.

๓๓.

สีสํ คณฺหถ ตตฺเถว, รฺโ จ ตนยสฺส จ;

อมจฺจํ ปน ชีวนฺต-มาเนยฺยาถ มม’นฺติกํ.

๓๔.

มนุสฺสา เอวมาณตฺตา, เต คเหตฺวา ตโยชเน;

เนตฺวา สีหคิรึกาตุํ, ยถาวุตฺตมุปกฺกมุํ.

๓๕.

ตโต ราชสุโต อาห, ปุริเส กมฺมการเก;

สีสํ เม ปมํ เฉตฺวา, เทถ มยฺหํ สุขํ อิติ.

๓๖.

ราชโปสา ตถา’กาสุํ, ปจฺฉาฉินฺทึสุ ราชิโน;

สีสํ ปสฺสถ พาลานํ, กมฺมํ กมฺมวิทูชนา.

๓๗.

เอวํ อนิจฺจา โภคาหิ, อธุวา อสยํวสี;

ตตฺถ ลคฺคา กถํ นิจฺจํ, สุขํ โภ น คเวสถ.

๓๘.

รฺโ สาสนมาหํสุ, อมจฺจสฺส หิเตสิโน;

ตํ สุตฺวาน หสิตฺวาน, อิทํ วจนมพฺรวิ.

๓๙.

ฉินฺนสีโส มยา ทิฏฺโ, มยิ ชีวติ สามิโก;

เปตฺวา หมฺปิ เสวามิ, อโห อฺฺหิ สามิกํ.

๔๐.

อิธ ตํ มารยิตฺวาน, ฉายํ ตสฺส หริสฺสถ;

อโห อฺาณกา ตุมฺเห, มฺเ อุมฺมตฺตกา อิติ.

๔๑.

อิติ วตฺวาน โส ปาเท, คเหตฺวา สามิโน สยิ;

ตสฺส เต หรโณปายํ, อปสฺสนฺตา ยถา ตถา.

๔๒.

ตสฺสาปิ สีสํ เฉตฺวาน, มจฺจา อาทาย ตีณิ’ปิ;

รฺโ ทสฺเสตุมาหจฺจ, ราชา ตุสิตฺถ นิพฺภโย.

๔๓.

ทุฏฺเสนา ปติสฺสา’ทา, ตโต มลยราชตํ;

อสิคฺคาหกานมฺหิ, ตสฺส ปุตฺตํ เปสิ จ.

๔๔.

ถูปตฺตยมฺปิ ฉาเทสิ, วตฺเถหิ อหเตหิ โส;

ตถา ลงฺกาตเล สพฺเพ, ถูเปกาสิ มหุสฺสวํ.

๔๕.

เกสธาตุฺจ นาถสฺส, ทาาธาตุํ ตเถว จ;

มหาโพธึ สสกฺกจฺจํ, มหาปูชาย สกฺกริ.

๔๖.

สพฺพํ เวสาขปูชาทึ, จาริตฺตํนุคตํ อกา;

ธมฺมกมฺเมน โสเธสิ, สพฺพํ สุคตสาสนํ.

๔๗.

ปิฏกานฺจ สชฺฌายํ, มหาปูชาย การยิ;

ลาภํ ทตฺวา ติเรเกน, ปูชยิตฺถ พหุสฺสุเต.

๔๘.

ภิกฺขูนํ ทีปวาสีนํ, สพฺเพสํ จีวรํ อคา;

อาวาเสสุ จ สพฺเพสุ, กถินํ อตฺถราปยิ.

๔๙.

ปฏิมาโย จ กาเรสิ, ชิณฺณฺจ ปฏิสงฺขริ;

โลณกฺเขตฺตฺจ ปาทาสิ, สงฺฆสฺส ติสตาธิกํ.

๕๐.

การปิฏฺิมฺหิ กาเรสิ, โมคฺคลฺลาน วิหารกํ;

วิหารา ปิฏฺิคามฺจ, สคามํ วฏคามกํ.

๕๑.

ตถา เจติยเคหฺจ’-กาสิ รกฺขวิหารเก;

วิหารํ นํ พหุนฺนํ โส, โภคคาเม พหู อทา.

๕๒.

เอวํ ปุฺานี โส’กาสิ, อปฺปเมยฺยานิ ภูมิโป;

สมฺปตฺตีนมนิจตฺตํ, สรนฺโต ปุพฺพราชิโน.

๕๓.

ตทา เกนจิ โทเสน, กุทฺโธมลยราชิโน;

สริตฺวา ปุพฺพราชสฺส, กตํ เตน วิรูปกํ.

๕๔.

อุปาเยน คเหตฺวาน, หตฺถปาทฺจ เฉทยิ;

ตํ สุตฺวา โส อสิคฺคาโห, สปุตฺโต โรหณํคโต.

๕๕.

วสนฺโต ตตฺถ โส กตฺวา, หตฺเถ ชนปทํ ลหุํ;

เชฏฺสิสฺสมุปคฺฉิ, นิลีนํ มลเย ิตํ.

๕๖.

สทฺธึ เตนสฆาเตนฺโต, รฏฺํ ชนปทํ ขเณ;

โทฬปพฺพตมาคมฺม, ขนฺธาวารํ นิเวสยิ.

๕๗.

ราชา สุตฺวาน ตํ สพฺพํ, สนฺนทฺธพลวาหโน;

ขนฺธาวารํ นิเวเสสิ, คนฺตฺวา ตสฺเสว สนฺติกํ.

๕๘.

ตทา ปชฺชรโรเคน, มนุสฺสาราชิโน พหู;

อุปทฺทุตา มตา อาสุํ, ตํ สุตฺวา โส อสิคฺคโห.

๕๙.

ยุทฺธมารภิเวเคน, รฺโ เสนาติทุพฺพลา;

ปภิชฺชิตฺวา ปลายิตฺถ, ราชาปจฺฉา ปลายิ โส.

๖๐.

ทิสฺวา เอกากินํ ยนฺตํ, สีหปพฺพตสนฺติเก;

อสิคฺคาโห มหาราชํ, มารยิตฺถ สปริสํ.

๖๑.

โอหีนํ ปจฺฉโต เชฏฺ-ติสฺสมฺปิ ปน มาริตุํ;

สาสนํ ตสฺส เปเสสิ, เอหิ ราชา ภวาหีติ.

๖๒.

โส ตฺตฺวา ปลายิตฺวา, นิวตฺโต มลยํ อคา;

กถฺหิ ลทฺธํ กิจฺเฉน, รชฺชํโส เทติ เม อิติ.

๖๓.

เอวํ โข ทลฺลนามํ โส, โมคฺคลฺลานํ นริสฺสรํ;

มาเรตฺวา ฉหิ วสฺเสหิ, สมฺปตฺตพลวาหโน.

๖๔.

อถา’คนฺตฺวา อสิคฺคาโห, อนุราธปุรํ วรํ;

ราชา หุตฺวา ปวตฺเตสิ, อาณาจกฺกํ มหีตเล.

๖๕.

ส สิลาเมฆวณฺณวฺโห, สงฺฆํ โพธิฺจ วนฺทิย;

ถูปตฺตยฺจ สกฺกาสิ, มหาปาฬิฺจ วฑฺฒยิ.

๖๖.

ปายาสํ’ทาสิ สงฺฆสฺส, สปฺปิผาณิตสงฺขตํ;

ฉาตเก อติกิจฺฉมฺหิ, ปริสฺสาวนเมว จ.

๖๗.

สพฺพทาเนน สงฺคณฺหี, กปณทฺธิวณิพฺพเก;

ปูวมูลธนํจา’ทา, กุมารานํ มหาทโย.

๖๘.

วิหาเร อภเย พุทฺธํ, ปูชยิตฺถ สีลามยํ;

ชิณฺณฺจ เคหํ ตสฺสา’กา, นานารตนจิตฺติกํ.

๖๙.

โกลวาปิฺจ ทตฺวาน, อารกฺขตฺถํ ชินสฺส โส;

ปูชํ สพฺโพปหาเรหิ, สพฺพกาลํ ปวตฺตยิ.

๗๐.

เอวํ ตสฺมึ มหีปาเล, วสนฺเต ปุฺภาชเน;

นายโก สิรินาควฺโห, เชฏฺติสฺสสฺส มาตุโล.

๗๑.

คนฺตฺวาน ปรตีรํ โส, อาทาย ทมิเฬ พหู;

อาคนฺตฺวา อุตฺตรํ เทสํ, คณฺหิตุํ ตมุปกฺกมิ.

๗๒.

ราชาปิ สุตฺวา ตํ คนฺตฺวา, ยุชฺฌิตฺวา ราชมิตฺตเก;

คาเม หนฺตฺวาน ตํ เตน, ทมิเฬ สทฺธิมาคเต.

๗๓.

หตเสเส คเหตฺวาน, กตฺวา ปริภวํ พหุํ;

อทาสิ ทาเส กตฺวาน, วิหาเรสุ ตหึ ตหึ.

๗๔.

เอวํสมฺปตฺตวิชเย, ปุรมาคมฺมภูมิเป;

สพฺพํ รฏฺํ วิโสเธตฺวา, วสนฺเต อกุโต ภเย.

๗๕.

ภิกฺขุโพธี สนาโม’ถ, วิหาเร อภยุตฺตเร;

ทุสฺสีเล พหุเล ทิสฺวา, ปพฺพชฺชาย นโวปิ โส.

๗๖.

ราชานมุปสงฺกมฺม, ธมฺมกมฺมมยาจถ;

ราชา เต เนว กาเรสิ, ธมฺมกมฺมํ วิหารเก.

๗๗.

ทุสฺสีลา นิหฏา เตน, สพฺเพ มนฺติย เอกโต;

รโห ตํ มารยิตฺวาน, ตํ กมฺมํ ปฏิพาหยฺยุํ.

๗๘.

ราชา สุตฺวา ตทา กุทฺโธ, สพฺเพคณฺหิย เอกโต;

อกา โปกฺขรณี ปาเล, ฉินฺนหตฺเถ สพนฺธเน.

๗๙.

อฺเ ตตฺถ สตํ ภิกฺขู, ชมฺพุทีเป ขิปาปยิ;

สรนฺโต ตสฺส อุสฺสาหํ, ปริโสเธสิ สาสนํ.

๘๐.

ภิกฺขู เถริยวาเท โส, กาตุํ เตหิ อุโปสถํ;

อาราเธตฺวา ปฏิกฺขิตฺโต, ปกุปฺปิตฺวา อนาทโร.

๘๑.

อกฺโกสิตฺวา จ ภาสิตฺวา, วาจาหิ ผรุสาหิ โส;

ภิกฺขู เต อกฺขมาเปตฺวา, ทกฺขิณํ เทสมชฺฌคา.

๘๒.

ตสฺส โส มหตา ผุฏฺโ, โรเคน มริสชฺชุกํ;

เอวํ นวหิ วสฺเสหิ, ปริจฺจชิ มหีตลํ.

๘๓.

ตสฺส ปุตฺโต ตโต อคฺค-โพธิ นาโม กุมารโก;

อาสิ ราชาสิริสงฺฆ-โพธินาเมน วิสุโต.

๘๔.

กณิฏฺํ ภาตรํ มาณํ, โอปรชฺเช’ภิสฺจิย;

ตสฺสา’ทา ทกฺขิณํ เทสํ, สโยคฺคพลวาหนํ.

๘๕.

ราชา โส ปุพฺพราชูนํ, ปวตฺตํ น วินาสิย;

รฏฺํ ธมฺเมน ปาเลสิ, สงฺฆฺจ พหุมานยิ.

๘๖.

เชฏฺติสฺโส’ถ ตํ สพฺพํ, สุณิตฺวา มลเย ิโต;

อริฏฺํ คิริมาคมฺม, สงฺคเหสิ มหาชนํ.

๘๗.

กตฺวา หตฺถคเต ปุพฺพ-ทกฺขิเณ สุสมานเส;

กเมน ปุรมาคนฺตุ-มารภิตฺถ มหาพโล.

๘๘.

ทาาสิว มมจฺจฺจ, คเหตุํ ปจฺฉิมํ ทิสํ;

เปสยิตฺวา สยํ คาเม, วสิตฺถ สิริปิฏฺิเก.

๘๙.

ราชา นิสมฺม ตํสพฺพํ, อุปราชํ วิสชฺชยิ;

สพลํ ปจฺฉิมํ เทสํ, โส คนฺตฺวา ตํ ปลาปยิ.

๙๐.

โปตกํว กุลาวมฺหิ, สกฺกา หนฺตุนฺติ ทารกํ;

มาเยตฺตํ อาคตํ ราชา, กุมารา’มจฺจ มคฺคหี.

๙๑.

เชฏฺติสฺสํปิ เอตํว, คณฺหิสฺสามีติ จินฺติย;

โถเกเนว พเลนาคา, นิราสงฺโกติวิกฺกโม.

๙๒.

เชฏฺสิสฺโสปิ ตํ สุตฺวา, สนฺนทฺธพลวาหโน;

สาคโร ภินฺนเวโลว, ราชเสนํ สโมตฺถริ.

๙๓.

ราชเสนา ปภิชฺชิตฺถ, ราชา อารุยฺห กุฺชรํ;

เอโก อฺาตเวเสน, ปลายิตฺวา ขเณน โส.

๙๔.

ฉฏฺเ มาสมฺหิ รชฺชมฺหา, นาวมารุยฺห สชฺชุกํ;

ชมฺพุทีปมคาหิตฺวา, ธนํ เทสฺจ าตเก.

๙๕.

เชฏฺติสฺโส ตโต หุตฺวา, ปุเร ราชายถา ปุเร;

สพฺพํ กิจฺจํ ปวตฺเตสิ, ปริปาเลสิ สาสนํ.

๙๖.

มหาทารคิรึ โส’ทา, วิหาเร อภยุตฺตเร;

มหาวิหารสฺสา’ทาสิ, มหาเมตฺตวฺหโพธิกํ.

๙๗.

โคณฺฑิคามฺจ ปาทาสิ, ราชา เชตวนสฺส โส;

มาตุลงฺคณกฺเจว, คามฺโจ ทุมฺพรงฺคณํ.

๙๘.

มหานาคสฺส ปาทาสิ, ปธานฆรกสฺส โส;

กสฺสปสฺส คิริสฺสาปิ, อาหารํ อมฺพิลาปิกํ.

๙๙.

คามํ กกฺขลวิตฺถิฺจ, อทาเวฬุวนสฺส โส;

คงฺคามาติ วิหารสฺส, เกเหตํ คามกํ อทา.

๑๐๐.

อนฺตราคงฺคสวฺหสฺส, จุลฺลมาติกคามกํ;

มเยตฺติกสฺสปาวาเส, สหนฺน นครํ อทา.

๑๐๑.

กาฬวาปิ วิหารสฺส, อุทวฺหํ คามมาทิสิ;

เอเต จฺเจ โส โภค-คาเมหิ ปริปูรยิ.

๑๐๒.

ชิณฺณํ สตสหสฺเสหิ, ตีหิ โส ปฏิสงฺขริ;

ภิกฺขูนํ ทีปวาสีนํ, ติจีวรมทาสิ จ.

๑๐๓.

ชมฺพุทีปคตสฺสา’สุํ, รฺโ โสทริยา นรา;

ตตฺถ ตตฺถ นิลีนา เต, เทสํ หนฺตุมุปกฺกมุํ.

๑๐๔.

สุตฺวา ตํ เชฏฺติสฺโส’ถ, กาฬวาปึอุปจฺจ โส;

ยุชฺฌนฺโต เตหิ ตตฺเถว, วาสํ’กาสิ สวาหโน.

๑๐๕.

ปรตีรํ คโต ราชา, คเหตฺวา ทมิฬํ พลํ;

กาฬวาปิมุปาคมฺม, กาตุํ ยุทฺธมุปกฺกมิ.

๑๐๖.

เชฏฺติสฺโสปิ สนฺนทฺธ พลกาโย ธนายุโธ;

ชมฺพุทีปํ คมาเปตฺวา, อมจฺจํ ทาสิวกํ.

๑๐๗.

วมฺมิตํ คชมารุยฺห, ยุชฺฌนฺโต อตฺตโน พลํ;

โอหียมานํ ทิสฺวาน, อารุฬฺหํ อตฺตนา สห.

๑๐๘.

มหามจฺจวโจ เวทํ, สนฺเทสํ เม มเหสิยา;

อาโรเจหิ ยถากามํ, ปจฺฉา ตว กริสฺสติ.

๑๐๙.

ปพฺพชิตฺวา มหาเทวี, สชฺฌายิตฺวา จ อาคมํ;

อภิธมฺมํ กเถตฺวาน, ปตฺตึ เทหีติ ราชิโน.

๑๑๐.

อิจฺเจตํ สาสนํ ทตฺวา, ทมิเฬ อาคตาคเต;

ยาว ยุทฺธํ นิหนฺตฺวาน, อายุมฺหิ ขยมาคเต.

๑๑๑.

เวฬุปฺปทมิฬํ นาม, ทิสฺวา ยุชฺฌิตุมาคตํ;

ตมฺพุลตฺถวิยํ หตฺเถ, รกฺขนฺโต ฉุริกํ ตทา.

๑๑๒.

ตโต นิกฺกรณึ สมฺมา, คเหตฺวา สีสมตฺตโน;

เฉตฺวา หตฺถิมฺหิ อปฺเปตฺวา, ฉุริกํ โกสิยํ ขิปิ.

๑๑๓.

อุคฺโฆสยิ มหาเสนา, มหามจฺโจปิ โส ตทา;

คนฺตฺวา’ภิโยคํ วตฺวาน, สีสจฺเฉทมฺหิ ราชิโน.

๑๑๔.

สนฺเทสํ เทวิยา วตฺวา, ตาย ปพฺพชฺชสาสเน;

สมาปิโต ภิธมฺมมฺหิ, สทฺธิมฏฺกถาย หิ.

๑๑๕.

ธมฺมาสนา สโมรุยฺห, นิสีทิย มหีตเล;

เอหิ รฺโ มหาการํ, ทสฺเสหี’ติ นิโยชิโต.

๑๑๖.

นิสชฺช ปุรโต ตสฺสา, ฉินฺทิตฺวา สีสมตฺตโน;

ขิปิตฺวา ฉุริกํ อาห, เอวํ เทโว มโต อิติ.

๑๑๗.

สา ตํ ทิสฺวา-ติโสเกน, ผาเลตฺวา หทยํ มตา;

เอวํ ปฺจหิ มาเสหิ, ราชา โส ติทิวํ คโต.

๑๑๘.

เอวํ วิชิตสงฺคาโม, สตฺตโว อภิมทฺทิย;

รชฺชํ ปากติกํ กตฺวา, วิหรนฺโต ปุเร วเร.

๑๑๙.

อุปราชสฺส นาเมน, การิตสฺส ปน’ตฺตนา;

มหลฺลราชา สวฺหสฺส, ปธานฆรกสฺส โส.

๑๒๐.

อทฺธา คามทฺวยํ ราชา, หงฺการํ สามุคามกํ;

เกเหลฺลราชภาคฺจ, สพฺเพปิ ปริจารเก.

๑๒๑.

ตถา เชตวนสฺส’ทา, มหามณิกคามกํ;

มเยตฺติกสฺสปาวาสํ, สาลคาเมน ปูชยิ.

๑๒๒.

อมฺพิลฺลปทรํ จา’ทา, เจติยสฺส คิริสฺส โส;

ปุลตฺถินคเร กาสิ, มหาปานาทิ ทีปกํ.

๑๒๓.

อมจฺจา ตสฺส มาเรสุํ, มาณวฺหํ ยุวราชกํ;

อนฺโตปุเร’ปรชฺฌิตฺวา, ทตฺวาปิ สมเมตฺติกํ.

๑๒๔.

ตโต กสฺสปนามํ โส, กณิฏฺํ สกภาตรํ;

ปาเลนฺโต สนฺตตึ ราชา, โอปรชฺเช’ภิเสจยิ.

๑๒๕.

มาณสฺส มรณํ สุตฺวา, คเหตฺวา ทมิเฬ ลหุํ;

ทาาสิโว สมาคฺฉิ, คามํ ตินฺติณี นามกํ.

๑๒๖.

ตสฺสาคมนมฺาม, นิกฺขมิตฺวา สวาหโน;

ยุชฺฌนฺโต ทฺวารเส วสฺเส, ชมฺพุทีปํ ปลาตวา.

๑๒๗.

ปหาย สพฺพํ คจฺฉนฺโต, สฺาณตฺถาย อตฺตโน;

เอกาวลึ คเหตฺวาว, เอกากี โส หิ นิกฺขมิ.

๑๒๘.

เอกาวลึ วินาเจว, ราชา หุตฺวา ยถาวิธึ;

อหุ ทาโปติสฺโสติ, วิสุโต ธรณี ตเล.

๑๒๙.

อิตโร ลทฺธโอกาโส, รชฺชมคฺคหิ ยุชฺฌิย;

อฺมฺํ ปลาเปสุํ, เอวํ เต อนฺตรนฺตรา.

๑๓๐.

เอวํ อุภินฺนํ ราชูนํ, สงฺคาเมนา’ภิปีฬิโต;

โลโก อุปทฺทุโต-สพฺโพ วิหีนธนธฺวา.

๑๓๑.

ทาโปติสฺโส นาเสสิ, สพฺพํ ปุพฺพกราชูนํ;

คณฺหี ตีสุ นิกาเยสุ, สารํ ธาตุฆเรสุ จ.

๑๓๒.

สุวณฺณปฏิมาโย โส, สุวณฺณํ คณฺหิ ภินฺทิย;

โสณฺณมาลาทิกํ สพฺพํ, ปูชาภณฺฑํ นิรากริ.

๑๓๓.

ถูปาราเม ตถาคณฺหิ, โสวณฺณํ ถุปิกํ ฆเร;

มหคฺฆรตนากิณฺณํ, ฉตฺตํ ภินฺทิตฺถ เจติเย.

๑๓๔.

มหาปาฬิมฺหิ นาวาโย, ทมิฬานํ สทาปยิ;

ราชเคหา นิฌาเปสุํ, สทฺธึ ธาตุฆเรน เต.

๑๓๕.

ปจฺฉา วิปฺปฏิสารี โส, เทเสตุํ, ปาปมตฺตโน;

กาเรสิ สห โภเคน, สากวตฺถุวิหารกํ.

๑๓๖.

ภาคิเนยฺโยปิ รตน-ทาโ อิติ ชเน สุโต;

มหาทีปาโท หุตฺวาน, สโภโค ตมุปฏฺหิ.

๑๓๗.

อคฺคโพธิมฺหิ สมฺปตฺเต, รชฺชํ ยุทฺธพเลน จ;

กสฺสโป ยุวราชา โส, เสนํ รกฺขิตุมตฺตโน.

๑๓๘.

ทุปฺปฺโ สหสา เภตฺวา, ถูปารามมฺหิ เจติยํ;

เทวานํปิยติสฺเสน, ขุทฺทราเชน เจว หิ.

๑๓๙.

ปุพฺพเกหิจ ราชูหิ, ปูชิตํธนสารกํ;

อคฺคเหสิ ทุนฺนิตีหิ, ปาปเกหิ ปุรกฺขโต.

๑๔๐.

ทกฺขิณสฺส วิหารสฺส, เจติยํ ปริภินฺทิย;

อคฺคเหสิ ธนํ สารํ, เอวมฺเปิ ภินฺทยิ.

๑๔๑.

เอวํ กโรนฺตํ ตํ ราชา, ทุนฺนิติกปุรกฺขตํ;

นาสกฺขิ กิร วาเรตุํ, อโห ปาปา นิวาริยา.

๑๔๒.

ตํ วาเรตุ มสกฺโกนฺโต, ถูปารามมฺหิ เจติยํ;

ภินฺนํ เตน สกาเรสิ, สหสฺเสน สมงฺคลํ.

๑๔๓.

ตทา ทาโปติสฺเสน, อคฺคโพธิ นริสฺสโร;

ชิโต โรหณเมวา’คา, สชฺเชตุํ พลวาหนํ.

๑๔๔.

ตตฺร ิโต โสฬสเม, วสฺเส พฺยาธิหโต มโต;

ตทา ตสฺส กณิฏฺโ โส, ยุวราชาปิ กสฺสโป.

๑๔๕.

ทาโปติสฺส ราชานํ, ชมฺพุทีปํ ปลาปิย;

เอกรชฺชมกาเทสํ, มกุฏนฺตุ น ธารยิ.

๑๔๖.

สาธูนํ สงฺคเมเน’ส, หุตฺวา วิปฺปฏิสารโก;

นาสํ ปาปสฺส กมฺมสฺส, กริสฺสามีติ จินฺติย.

๑๔๗.

ปุปฺผาราเม ผลาราเม, วาปิโย’ปิ จ การยิ;

มหาเจติตฺตยฺจาปิ, มหาปูชาหิ สกฺกริ.

๑๔๘.

ถูปารามฺจ ปูเชตฺวา, เอกํคามฺจ ตสฺสทา;

สพฺพาคมิยภิกฺขูหิ, ธมฺมํเทสาปยิตฺถ จ.

๑๔๙.

กตฺวา มริจวฏฺฏิมฺหิ, ปาสาทํ สุตฺถิรํ ตหึ;

วาสยิตฺถ มหาเถรํ, นาคสาล นิวาสิตํ.

๑๕๐.

ตตฺรฏฺํ ตมุปฏฺาย, ปจฺจเยติ จตูหิ’ปิ;

อภิธมฺมํ กถาเปสิ, สทฺธิมฏฺกถาย โส.

๑๕๑.

นาคสาลกมาวาสํ, กตฺวา ตสฺเสว’ทาสิ โส;

มหานิฏฺิลคามฺจ, ปจฺจยตฺถาย ตสฺส’ทา.

๑๕๒.

อถ ทาโถปติสฺโส โส, ชมฺพุทีปา อิธาคโต;

มหนฺตํ พลมาทาย, กโรนฺโต เตน อาหวํ.

๑๕๓.

กสฺสเปน สุสนฺนทฺธ-วาหเนน ตโต มริ;

ทฺวาทสาสุํ กิเรตสฺส, ราชภูตสฺส หายนา.

๑๕๔.

ตสฺส ทาโปติสฺสสฺส, ภาคิเนยฺโย สนามโก;

ชมฺพุทีปํ ปลายิตฺถ, ภีโต ตมฺหา มหารเณ.

๑๕๕.

เอวํ อนิจฺจา วต สพฺพโภคา,

สุทุลฺลภา เจว ขเณว โสภา;

ตสฺมาหิ เอเตสุ รตึ วิหาย,

ภเวยฺย ธมฺมาภิมุโข หิเตสี.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ฉ ราชโก นาม

ทฺวิจตฺตาลีสติโม ปริจฺเฉโท.

เตจตฺตาลีสติม ปริจฺเฉท

จตุราชโก

.

ตโต วิชิตสงฺคาโม, กสฺสโป ปุริตาสโย;

มหาปาฬิมฺหิ สงฺฆสฺส, สมิทฺธํ โภชนํ อกา.

.

นาคสาลา นิวาสึ โส, มหาธมฺมกถึ ยตึ;

มหาปูชาย ปูเชตฺวา, สทฺธมฺมํ เตน วาจยิ.

.

วสนฺตํ ภาตุอาวาเส, สมุทฺทิสฺส ลิขาปยิ;

กฏนฺธการวาสึ โส, ปาฬิ สพฺพํ สสงฺคหํ.

.

ชิณฺณํ สงฺขริกมฺมฺจ, นวํ กาเรสิ เจติเย;

สงฺฆโภคมเนกฺจ, ตตฺถ ตตฺถ ปวตฺตยิ.

.

นานามณิสมุชฺโชตํ, กาสิ จูฬมณิตฺตยํ;

สตํ ปณฺฑุปลาสานํ, วตฺถทาเนน ตปฺปยิ.

.

ตสฺสาสุํ พหโว ปุตฺตา, เชฏฺโ เตสฺจ มาณโก;

สพฺเพ เต น วยปฺปตฺตา, พาลาวิคตพุทฺธิโน.

.

ตโต โส พฺยาธินา ผุฏฺโ, อเตกิจฺเฉน เกนจิ;

ปุตฺตา เม พาลกา สพฺเพ, เน’เต รชฺชกฺขมา อิติ.

.

วสนฺตํ โรหเณ เทเส, ภาคิเนยฺยํ มหามตึ;

อาหุย สพฺพํ ปาทาสิ, รชฺชํ ปุตฺเตหิ อตฺตโน.

.

คนฺธมาลาทิปูชาหิ, ปูชยิตฺวาน เจติเย;

ภิกฺขุสงฺฆํ ขมาธปสิ, ทตฺวาน จตุปจฺจยํ.

๑๐.

เอวํ ธมฺมํ จริตฺวาน, มิตฺตามจฺจชเนสุ จ;

คโต นวหิ วสฺเสหิ, ยถากมฺมํ นราธิโป.

๑๑.

กตฺวา กตฺตพฺพกิจฺจํ โส, มาตุลสฺส สคารโว;

สงฺคหนฺโต ชนํ มาโณ, ทมิเฬ นีหราปยิ.

๑๒.

เอกโต ทมิฬา หุตฺวา, นิพฺพาเสม อิมํ อิติ;

ตสฺมึ ิเต พหิทฺธาว, อคฺคเหสุํ ปุรํ สยํ.

๑๓.

หตฺต ทาสฺส เปเสสิ, ชมฺพุทีปคตสฺส เต;

อาคนฺตุํตว กาโลติ, สาสนํ รชฺชคาหเณ.

๑๔.

มาโณ’ปิ สงฺฆํ เปเสสิ, สาสนํ ปิตุโรหณํ;

ปิตา สุตฺวาน ตํ อาคา, น จีเรเนว โรหณา.

๑๕.

อุเภ เต มนฺตยิตฺวาน, อกํสุ สนฺธิเลสกํ;

อุมิเฬหิ ตโต ชาตา, สพฺเพ เต สมวุตฺติโน.

๑๖.

ตโต โส ปิตรํ รชฺเช, อภิสิฺจิตฺถ มาณโก;

โส’ภิสิตฺโต นิกายานํ, สหสฺสานํ ตยํ อทา.

๑๗.

สงฺฆํ รฏฺฺจ สงฺคยฺห, สพฺพํ ราชกุลฏฺิตํ;

ภณฺฑํ เปเสสิ สตฺตูหิ, รกฺขณตฺถาย โรหณํ.

๑๘.

หตฺถทาโปิ สุตฺวาน, ทมิฬานํ ตุ สาสนํ;

ขเณนา’คา อิมํ ทีปํ, คเหตฺวา ทมิฬฺหํ พลํ.

๑๙.

ตทา เต ทมิฬา สพฺเพ, ปริภูตา อิธ ิตา;

อายนฺตเมว ตํ คนฺตฺวา, ปริวาเรสุ มฺชเส.

๒๐.

มาโณปิ สุตฺวา ตํ สพฺพํ, นายํ กาโลติ ยุชฺฌิตุํ;

เปเสตฺวา ปิตุราชานํ, สทฺธึ สาเรน โรหณํ.

๒๑.

ปุพฺพเทสํ สยํ คนฺตฺวา, สงฺคณฺหนฺโต ชนํ วสี;

ลทฺธา ทมิฬปกฺขํ โส, คเหตฺวา ราชกํ ปุรํ.

๒๒.

ทาโปติสฺโส ราชาติ, นามํ สาเวติ อตฺตโน;

มาตุลํ วิย ตํ โลโก, เตน นาเมน โวหริ.

๒๓.

ปิตุจฺฉปุตฺตมาเนตฺวา, อคฺคโพธิ สนามกํ;

เปตฺวา ยุวราชตฺเต, เทสฺจา’ทาสิ ทกฺขิณํ.

๒๔.

านนฺตรฺจ ปาทาสิ, นิสฺสิตานํ ยถารหํ;

สาสนสฺส จ โลกสฺส, สพฺพํ กตฺตพฺพมาจริ.

๒๕.

มหาปาฬิมฺหิ ทาเปสิ, สวตฺถํ ทธิภตฺตกํ;

ขีรํ ปายาสกฺเจว, ธมฺมํ สุณิ อุโปสถิ.

๒๖.

กาเรตฺวา สพฺพปูชาโย, เทสา เปตฺวาน เทสนํ;

เอวมาทีหิ ปุฺเหิ, อตฺตานํ’กาสิ ภทฺทกํ.

๒๗.

กสฺสปสฺส วิหารสฺส, ทตฺวาเสนวฺหคามกํ;

มหาคลฺลฺจ ปาทาสิ, ปธานฆรกสฺส โส.

๒๘.

ปริเวณสฺส โมรสฺส, อกาสิ สกคามกํ;

ถูปารามสฺส ปุณฺโณฬึ, ทตฺวา สกฺกาสิ เจติยํ.

๒๙.

กปฺปูรปริเวณํ โส, กาเรสิ อภยุตฺตเร;

วิหารํ ติปุถุลฺลวฺหํ, กตฺวา ตสฺเสว ทาปยิ.

๓๐.

ตสฺมึ กโรนฺเต วาเรสุํ, สีมายนฺโต’ติ ภิกฺขโว;

เถริยา เต กิพาเหตฺวา, พลํ ตเถว การยิ.

๓๑.

อถ เต เต เถริยา ภิกฺขู, ทุมฺมฺู ตตฺถ ราชินิ;

อสฺสทฺธํ ตํ วิทิตฺวาน, ปตฺตนิกฺกุชฺชนํ กรุํ.

๓๒.

วุตฺตฺหิ มุนินา เตน, อสฺสทฺโธ โย อุปาสโก;

อลาภาย จ ภิกฺขูนํ, เจเตต’กฺโกสติ จ เต.

๓๓.

ปตฺตนิกุชฺชนํ ตสฺส, กตฺตพฺพนฺติ ตโต หิ เต;

ตสฺส ตํ กมฺมมกรุํ, โลโก มฺิตฺถ อฺถา.

๓๔.

อาทายุ กุชฺชิตํ ปตฺตํ, จรนฺโต ภิกฺขุภิกฺขกํ;

นิกุชฺเชยฺย ฆรทฺวาเร, ตสฺสา’ติ กถิกํ กรุํ.

๓๕.

ตสฺมึ โส สมเย ผุฏฺโ, พฺยาธินา มหตามริ;

วสฺสมฺหิ นวเม ราชา, สมฺปตฺโต ชีวิตกฺขยํ.

๓๖.

ทปฺปุโลปิ ตโต ราชา, คโต โรหณกํ สกํ;

วาสํ กปฺเปสิ ตตฺเถว, กโรนฺโต ปุฺสฺจยํ.

๓๗.

อิโต ปฏฺาย วกฺขาม, ตสฺส วํสมนากุลํ;

วุจฺจมานมฺหิ เอตฺเถว, ตสฺมึ โหติ อสงฺกโร.

๓๘.

ชาโต โอกฺกากวํสมฺหิ, มหาติสฺโสติ วิสฺสุโต;

อาสิ เอโก มหาปุฺโ, สมากิณฺณคุณากโร.

๓๙.

ตสฺเส’กา ภริยา อาสิ, สงฺฆปิวาติ วีสฺสุตา;

ธฺปุฺคุณูเปตา, ธีตา โรหณสามิโน.

๔๐.

ตสฺสาปุตฺตา ตโย อาสุํ, ปโม อคฺคเพธิโก;

ทุติโย ทปฺปุโล นาม, ตติโย มณิอกฺขิโก.

๔๑.

เอกาว ธีตา ตสฺสาสิ, ราชนมคมา จ สา;

เชฏฺโ โรหณนามสฺส, เทสสฺสา’สิ สยํ วสี.

๔๒.

มหาปาฬึ ส กาเรสิ, มหาคาเม มหาธโน;

ทาคฺคโพธินามฺจ, ปริเวณํ ตหิ วํโส.

๔๓.

กาณคามมฺหิ กาณานํ, คิลานานฺจ สาลเก;

วิหาเร ปฏิมาวฺเห จ, มหนฺตํ ปฏิมาฆรํ.

๔๔.

ปติฏฺเปสิ กตฺวาน, พุทฺธตตฺถ สิลามยํ;

มหนฺตนามํ สปฺปฺโ, อิทฺธีหิ วิย นิมฺมิตํ.

๔๕.

สาลวาณฺจ กาเรสิ, วิหารํ อตฺตนามกํ,

ปริเวณวิหารฺจ, ตถา กาชรคามกํ.

๔๖.

นวกมฺมานิ กาเรตฺวา, ธมฺมสาลวิหารเก;

สยํ วจฺจกุฏี เอส, ตตฺถ โสเธสิ พุทฺธิมา.

๔๗.

อุจฺจิฏฺํ ภิกฺขุสงฺฆสฺส, โภชนํ ปริภุฺชิย;

มณฺฑคามฺจ สงฺฆสฺส, คามํ’ทาสิ มสาทวา.

๔๘.

ปุฺาเน’ตานิจฺานิ, กตฺวา ตสฺมึ ทิวงฺคเต;

อาสี ตสฺสา’นุโช ตตฺถ, สามิ ทปฺปุลนามโก.

๔๙.

อิสฺเสรํ ตตฺถ วตฺเตสิ, สมฺปมทฺทิย สตฺต โว;

มหาทานํ ปวตฺเตสิ, นิสฺสงฺกํ โรหณํ อคา.

๕๐.

ตสฺส ตุฏฺโ ชโน อาห, มหาสามีติ เอสโน;

ตโต ปฏฺาย ตํ โลโก-มหาสามีติ โวหริ.

๕๑.

สุตฺวาน ตํ สิลาทาโ, นรินฺโท สกธีตรํ;

ตสฺส ปาทาสิ สนฺตุฏฺโ, คุเณหิ พหุเกหิ จ.

๕๒.

ยุชราชตฺตมสฺสาทา, รชฺชโยคฺโคติ มานิตุํ;

มาณวมฺมาทโย ตสฺส, ปุตฺตา อาสุํ มหาสยา.

๕๓.

ปาสาณทิปวาสิสฺส, มหาเถรสฺส สนฺติเก;

ธมฺมํ สุตฺวา ปสีทิตฺวา, ตสฺมึ ตํ พหุมานิตุํ.

๕๔.

วิหารํ โรหเณ กตฺวา, ตสฺส ปาทาสิ โสปิ ตํ;

จาตุทฺทิสิยสงฺฆสฺส, ปริโภคาย วิสฺสชฺชิ.

๕๕.

อมฺพมาลา วิหาราทิ, วิหาเร การยิ พหู;

ขทิราลิวิหารฺจ, กตฺวา เทว มปูชยิ.

๕๖.

ปาสาทมนุรารามํ, มุตฺโตลมฺพํ สุชิณฺณกํ;

สีริวฑฺฒฺจ ปาสาทํ, ตถา ตกฺกมฺพิลํ ปรํ.

๕๗.

โสเธตฺวา ภิกฺขโว ตตฺถ, ทฺวตฺตึส ปริวาสยิ;

สพฺพปจฺจยทาเนน, สนฺตปฺเปตฺวา มหีมติ.

๕๘.

อทา เกวฏฺฏคมฺภีรํ, คามํ นาควิหารเก;

ตถา ราชวิหารสฺส, โคนฺนคามํ สมาทิยิ.

๕๙.

อทา ตีสวิหารสฺส, ตถากนฺติกปพฺพกํ;

จิตฺตลปพฺพตสฺสา’ทา, คามํ โส โคนฺนวิฏฺิกํ.

๖๐.

ทตฺวา ริยากรสฺเสส, คามํ โสมาลวตฺถุกํ;

อกาสิ ปฏิมาเคหํ, ตเถว สุมโนหรํ.

๖๑.

ตตฺรฏฺสฺส ชินสฺสา’กา, อุณฺณโลมํ มหคฺฆิยํ;

เหมปฏฺฏฺจ กาเรสิ, สพฺพํ ปูชาวิธึ ส’กา.

๖๒.

เจติเย ปริชิณฺเณ โส, สุธากมฺเมน รฺชยิ;

ติปฺจหตฺถํ กาเรสิ, เมตฺเตยฺยํ สุคตํ ปรํ.

๖๓.

เอวมาทินิ ปุฺานิ, อปฺปเมยฺยานิ โส วิภู;

อกาสิ จ สยํ สาธุ, ปริวาเรหี การยิ.

๖๔.

ปริวารา จ ตสฺสาสุํ, พหูปุฺกรา นรา;

วิหารา เนกกา อาสุํ, กตา เตหิ สปฺปจฺจยา.

๖๕.

กทาจิ มคฺคํ คจฺฉํ โส, อรฺมฺหิ อคามเก;

เสนํ สํวิทหิตฺวาน, วาสํ กปฺเปสิ รตฺติยํ.

๖๖.

สุนหาตวิลฺลิตฺโต โส, สุภุตฺโตสยเน สุเข;

นิปนฺเนสุ ฆเร รมฺเม, นิทฺทายิตุมุปกฺกมิ.

๖๗.

อลภนฺโต ตทา นิทฺทํ, กินฺนุ โข อิติ การณํ;

ปวตฺตึ อุปธาเรนฺโต, ทิวเส สพฺพมตฺตโน.

๖๘.

อทิสฺวา การณํ อนฺโต, อวสฺสํ พหิ เหสฺสติ;

อิติ จินฺติย โยเชสิ, มนุสฺเสตํ คเวสิตุํ.

๖๙.

เอวมาห จ นิสฺสงฺกํ, อยฺยกา มม รตฺติยํ;

เตเมนฺตา รุกฺขมูลสฺมึ, ิตา อาเนถ เต อิติ.

๗๐.

เตปิ คนฺตฺวา คเวสนฺตา, ทีปหตฺถา มหาชนา;

มหาคามา’คเต ภิกฺขู, รุกฺขมูลคเต ตทา.

๗๑.

เต คนฺตฺวา สาสนํ รฺโ, อาโรเจสุํ ปธาวิโส;

ทิสฺวา จ ภิกฺขุ สนฺตุฏฺโ, เนตฺวา วาสฆรํ สกํ.

๗๒.

นิจฺจทานาย ภิกฺขูนํ, ปิเต รตฺตจีวเร;

เตสํ ทตฺวาน ตินฺตานิ, จีวรานิ สมาทิย.

๗๓.

สุกฺขาปิย จ กตฺวาน, ปาทโธวนกาทิกํ;

นิสีทาปิย เต สพฺเพ, สยเน สาธุ สนฺถเต.

๗๔.

เภสชฺชํ ปฏิยาเทตฺวา, สยเมโว’ปนามิย;

ปจฺจูเสปิ จ กตฺวาน, กตฺตพฺพํ โภชนาทิกํ.

๗๕.

ทตฺวา กปฺปิย กาเร’ถ, วิสฺสชฺเชสิ ยถารุจึ;

เอวํ ปุฺรตสฺเสว, ตสฺสา’สิ ทิวสํ คตํ.

๗๖.

เอวํ ปุฺปเรตสฺมึ, วสมาเน นรุตฺตเม;

รฏฺํ ชนปทํ สพฺพํ, โยเชตฺวา ปุฺกมฺเมสุ.

๗๗.

มาโณ ปาจินเทสมฺหิ, วสนฺโต พลสงฺคหํ;

กตฺวาน ปิตุโน เสนํ, ธนํ เจวา หราปิย.

๗๘.

กาตุํ สงฺคามมาคฺฉิ, ติปุจุลฺลสคามกํ;

ทาโปติสฺโส ตํ สุตฺวา, ตมฺพลํคา มหาพโล.

๗๙.

ตตฺถา’กํสุ มหายุทฺธํ, อฺมฺํ สมาคตา;

โยธา ทาโ ปติสฺสสฺส, มาณํ สงฺคํว มารยุํ.

๘๐.

ตํ สุตฺวา ทปฺปุโล โสปิ, โสกสลฺลหโต มริ;

สตฺตาห มนุราธมฺหิ, วสํ รชฺชมการยิ.

๘๑.

โรหเณ ตีณิ วสฺสานิ, เอส รชฺชมการยิ;

ตสฺมา ตสฺส กถา อาสิ, โรหณมฺหิ อิธาปิ จ.

๘๒.

เอวํ ปเรมาริย อาหวมฺหิ,

กิจฺเฉน ลทฺธาว นเรน โภคา;

อาสุํ ขเณ วิชฺชุลโตป โภคา,

โก พุทฺธิมา เตสุ รตึ กเรยฺย.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

จตุราชโก นาม

เตจตฺตาลีสติโม ปริจฺเฉโท.

จตุจตฺตาลีสติม ปริจฺเฉท

ติราชโก

.

อจฺจเย หตฺถทาสฺส, อคฺคโพธิกุมารโก;

กณิฏฺโ ราชิโน อาสิ, สิริสงฺฆาทิ โพธิโก.

.

ธมฺมราชา อยํ อาสิ, สมฺมา ทสฺสนสฺุโต;

ตสฺมา โส ปุฺกมฺมานิ, อปฺปเมยฺยานิ วตฺตยิ.

.

นิกายตฺตยวาสีนํ, ภตฺตคฺคมวโลกยิ;

มหาปาฬิฺจ วฑฺเฒสิ, มาฆาตฺเจว การยิ.

.

านนฺตรฺจ ทาเปสิ, ยถารห มนาลโย;

สิปโคตฺตาทิโยคฺเคหิ, สํคเตหิ จ สํคหิ.

.

ยตฺถ กตฺถจิ ทิสฺวาปิ, ภิกฺขโว โส มหามติ;

สกฺกตฺวา โสภณาเปสิ, ปริตฺตํ สาสโนคธํ.

.

เถรํ โส อุปสงฺกมฺม, นาคสาลนิวาสินํ;

ทาาสิวํ มหาปฺํ, สีลวนฺตํ พหุสฺสุตํ.

.

สกฺกจฺจ นํ ตโต สุตฺวา, สมฺมาสมฺพุทฺธสาสนํ;

ธมฺเม’ตีวปสีทิตฺวา, สพฺพสนฺติกโร อิติ.

.

สุตฺวา เถริยวาทานํ, ปุพฺพาตีนมตฺตโน;

ปาปานํ ทุฏฺจิตฺตานํ, อปกาเร กเต พหู.

.

วิหาเร ปริเวเณ จ, ชิณฺเณปากติเก อกา;

โภคคาเม จ ทาเปสิ, ตตฺถ ตตฺถ พหูทเย.

๑๐.

วิจฺฉินฺนปจฺจเย จากา, ตทาตฺยํ กุริเต วิย;

ทาสเกปิ จ สงฺฆสฺส, ยถาาเน ปาปยิ.

๑๑.

ปธานฆร เมตสฺส, เถรสฺส’กาสนามกํ;

ปฏิคฺคเหตฺวา ตํ โส’ปิ, สงฺฆสฺสา’ทา มหามตี.

๑๒.

โภคคาเม จ ตสฺสา’ทา, ภรตฺตาลํ กิหิมฺพิลํ;

กตกฺจ ตุลาธารํ, อนฺธการกเมว จ.

๑๓.

อนฺธการํ อนฺตุเรฬึ, พาลวํ ทฺวารนายกํ;

มหานิกฑฺฒิกฺเจว, เปฬหาฬํ ตถาปรํ.

๑๔.

เอเต อฺเ จ โส ทตฺวา, โภคคาเม นริสฺสโร;

ทาสิ อารามิเก เจว, อตฺตโน กิร าตเก.

๑๕.

ตถา ทฺวินฺนํ นิกายานํ, วิหาเร มนฺทปจฺจเย;

ทิสฺวาปิ จ สุตฺวา วา, โภคคาเม พหู อทา.

๑๖.

พหุนา กินฺตุวุตฺเตน, นิกาเยสุ’ปิ ตีสุ’ปิ;

อทา คามสหสฺสํ โส, พหุปฺปาทํ นิรากุลํ.

๑๗.

อนุสฺสรนฺโต โส ติณฺณํ, รตนานํ คุเณ วเร;

เอกาวลึ คเหตฺวาน, อกฺขมาล มกา กิร.

๑๘.

เอวํ สพฺพปฺปโยเคหิ, โส’หุ ธมฺมปรายโน;

สพฺเพ ตมนุสิกฺขนฺตา, เหสุ ธมฺมกรา นรา.

๑๙.

ทมิโฬ โปตฺถกุฏฺโว, ตสฺส กมฺมกโร ตทา;

มาฏมฺพิยวฺหํ กาเรสิ, ปธานฆรมพฺภุตํ.

๒๐.

พูกกลฺเล อมฺพวาปึ, ตนฺตวายิกจาฏิกํ;

คามํ นิฏฺิลเวฏฺิฺจ, ตสฺสา’ทา โส สทา สกํ.

๒๑.

กปฺปูรปริเวเณ จ, กุรุนฺทปิลฺลเก ตถา;

มหาราชฆเร เจว, ปาสาเท โส’ว การยิ.

๒๒.

อฺตฺถา’ทา ตโย คาเม, วิหาเรสุ มหาธโน;

โปตฺถสาตวฺหโย ปฺโ, วิหาเร เชตนามเก.

๒๓.

เสนาปติราชนามํ, ปริเวณํ สมาปยิ;

มหากนฺโท จ ทมิโฬ, ปริเวณํ สนามกํ.

๒๔.

จุลฺลปนฺถํ ตถา เอโก, เสหาลอุปราชกํ;

อุปราชา สกาเรสิ, สงฺฆติสฺโส’ปิ ราชิโน.

๒๕.

อฺเสุ พหโว อาสุํ, วิหาเร เอวมาทิเก;

ภสฺส รฺโ’ นุวตฺตนฺตา, เอวํ ธมฺมีหิ ปาณิโน.

๒๖.

ปาปํ วาปิ หิ ปุฺํ วา,

ปธาโนยํ กโรติ โย;

โล โก ตํ ตํ กโรเตว,

ตํ วิชเนยฺย ปณฺฑิโต.

๒๗.

เชฏฺนามา มหาปุฺา, มเหสี ตสฺส ราชิโน;

เชฏฺารามฺจ กาเรสิ, ภิกฺขูนีนมุปสฺสยํ.

๒๘.

ตสฺสา’ทาสิ จ ทฺเว คาเม, ปกฺกปาสาณภูมิยํ;

ตมฺพุทฺธํ เภลคามฺจ, อารามิกสตํ ตถา.

๒๙.

อกา มลยราชาปิ, ธาตุเคหํ มหารหํ;

มณฺฑลคิริวิหารมฺหิ, เจติยสฺส มหาธโน.

๓๐.

โลหปาสาทเก โส’ว, ฉาเทสิ มชฺฌกูฏกํ;

โพธิติสฺสวิหารฺจ, โพธิตสฺโส มหายโส.

๓๑.

ทีเป มณฺฑลิกา สพฺเพ, ตตฺถ ตตฺถ ยถาพลํ;

วิหาเร ปริเวเณ จ, การยึสุ อนปฺปเก.

๓๒.

ตสฺส กาโล นรินฺทสฺส, ปุฺกมฺมมโย อิธ;

อติวิตฺถารภีเตน, สพฺพโส น วิจาริตํ.

๓๓.

ปุพฺพโกปิ กถามคฺโค, อากุโล วิย ภาติเม;

ยถาปธานํ กถิตํ, เหตูนํ อุปลกฺขณํ.

๓๔.

อถาปเรน กาเลน, ปุลตฺถินครํ คโต;

วาสํ ตตฺเถว กปฺเปสิ, กโรนฺโต ปุฺสฺจยํ.

๓๕.

อเตกิจฺฉิยโรเคน, สมฺผุฏฺโ กาลมตฺตโน;

มรณสฺส วิทิตฺวาน, ตมาหุยมหาชนํ.

๓๖.

โอวทิตฺวาน ธมฺเมน, มรณํ โส อุปาคมิ;

มหาชโน มเต ตสฺมึ, พาฬฺหโสโก ปโรทิย.

๓๗.

กตฺวา อาฬหเณ ตสฺส, กิจฺจํ สพฺพมเสสโต;

ตสฺสาฬาหณภสฺมมฺปิ, กตฺวา เภสชฺชมตฺตโน.

๓๘.

ราชา ภณฺฑฺจ ตํ สพฺพํ, สพฺพฺจ พลวาหนํ;

สมฺมา อาทาย โคเปตฺวา, นครํ สมุปาคมิ.

๓๙.

เอวํ โสฬสเม วสฺเส, ราชา อาสิ ทิวงฺคโต;

โปตฺถกุฏฺโปิ ทมิโฬ, รชฺชํ ตสฺส วิจารยิ.

๔๐.

อุปราชํ คเหตฺวาน, ทาาสิวํ ขิปาปยิ;

จารโก วิหิตุํ สมฺมา, รกฺขาวรณ มาทิสิ.

๔๑.

วินา รฺา น สกฺกาติ, เมทินึ ปริภุฺชิตุํ;

อาเนตฺวา ทตฺตนามกํ, ธนปิฏฺปฺปธานกํ.

๔๒.

อุปฺปนฺนํ ราชวํสมฺหิ, รชฺเช ตํ อภิสิฺจิย;

ตสฺส นามํ เปตฺวาน, สยํ สพฺพํ วิจารยิ.

๔๓.

ทนฺโต โส ธนปิฏฺิมฺหิ, วิหารํ สกนามกํ;

การยิตฺวาน ปุฺานิ, อฺานิปิ สมาจินิ.

๔๔.

สมกนฺตุ โส ตฺวา’ว, วสฺสทฺวย มหุมโต;

โปตฺถกุฏฺโ มเตตสฺมึ, ปุน อฺมฺปิ มาณวํ.

๔๕.

หตฺถทาํ สมาหูย, อุณฺหา นครสมฺภวํ;

ตมฺปิ รชฺเช ภิสิฺจิตฺวา, ยถา ปุพฺพํ สยํวสี.

๔๖.

กาฬทีฆาวิกํ กตฺวา, ปธานฆรกํ ตถา;

ปุฺมฺํ ฉมาเสหิ, โส’ปิ มจฺจุวสํ คโต.

๔๗.

เอวํ วิทิตฺวา พหุปทฺทวานิ;

ธนานิ ธฺานิ จ วาหนานิ;

วิหาย รชฺเชสุ รตึสปฺปฺา;

มนุฺปุฺาภิรตา ภเวยฺยุํ.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ติราชโก นาม

จตุจตฺตาลีสติโม ปริจฺเฉโท.

ปฺจจตฺตาลีสติม ปริจฺเฉท

.

รฺโ ตสฺสจฺจเย ราชา, มาณวมฺโม อโหสิ โส;

กึ โคตฺโต กสฺส ปุตฺโต จ, กถํ รชฺชมปาปุณิ.

.

มหาสมฺมตวํสมฺหิ, ชาโต ชาติคุณาวโห;

ปุตฺโต กสฺสปนามสฺส, ถูปารามสฺส เภทิโน.

.

ธีตา มลยราชสฺส, สงฺฆนามสฺส ราชิโน;

ตํ ลภิตฺวา วสํ เทเส, อุตฺตเร ลีนวุตฺติโก.

.

หตฺถทานรินฺเทน, ตสฺมึ อตฺเถว ธาริเต;

ชมฺพุทีปมุปาคมฺม, นรสีหํ มหีปติ.

.

คนฺตฺวา วตฺวา สกํ นามํ, เสวิตุํ ตมุปกฺกมิ;

อาราเธสิ จ สพฺเพหิ, ปโยเคหิ นราธีปํ.

.

วิทิตฺวา ตสฺส โสหชฺชํ, เนตฺวา ภริยมตฺตโน;

วาสํ ตตฺเถว กปฺเปสิ, เสวมาโน ทิวานิสํ.

.

โสปิ อาราธิโต เตน, กณฺฑุเวฏฺิ นรุตฺตโม;

สพฺพํ เนนฺโตว ตํ รชฺชํ, มหาโภคมทาปยิ.

.

เตน สํวาสมนฺวาย, ภริยา สงฺฆนามิกา;

จตสฺโส ธีตโร ปุตฺเต, จตฺตาโรปิ วิชายถ.

.

อเถกทิวสํ ราชา, หตฺถิกฺขนฺธวรํ คโต;

สฺจรนฺโต ยถากามํ, มาณวมฺเมน เอกโต.

๑๐.

นาฬิเกรํ ปิวิตฺวาน, ตตฺรฏฺโว ปิปาสิโต;

มาณวมฺมสฺส ปาทาสิ, มฺนฺโต อฺเมว ตํ.

๑๑.

โส ตํ คเหตฺวา จินฺเตสิ, สขํ เปส นราธิโป;

อุจฺฉิฏฺํ นาม กึ โหติ, สตฺตานํ ปรมตฺถโต.

๑๒.

ตสฺมา ยุตฺตํ มยาปาตุ-มีติ จินฺติย ตํ ปิวิ;

เอวํ โหนฺติ มหุสฺสาหา, เทตุกามาหิ พุทฺธิโน.

๑๓.

ราชาปิ ทิสฺวา ตํ ภีโต, ตสฺสปี ตาว เสสกํ;

สยํ ปิวิ ตถาโหติ, กมฺมํ ปุฺวตํ สทา.

๑๔.

เปสิ สกเวเสว, ตโต ปฏฺาย อตฺตโน;

โภชเน สยเน เจว, ปริหาเร จ วาหเน.

๑๕.

เอวํ เตสุ วสนฺเตสุ, ยุทฺธตฺถายมุปกฺกมิ;

วลฺลโภ นรสีเหน, นรสีโห วิจินฺตยิ.

๑๖.

อยํ โข มม เสวาย, รชฺชํ วํส คตํ สกํ;

ลภิสฺสามีติ เสเวติ, รตฺตึ ทิว มตนฺทิโต.

๑๗.

สเจ โสปิ มยา คนฺตฺวา, ยุชฺฌนฺโต มรณํ คโต;

ตกฺกิตํ ตสฺส มยฺหฺจ, สพฺพํ ตมผลํ ภเว.

๑๘.

เอวํ จินฺติยตํ ราชา, นิวตฺเตตฺวา สเก ปุเร;

สยํ วลฺลภราเชน, กาตุํ สงฺคามมารสิ.

๑๙.

มาณวมฺโมปิ จินฺเตสิ, สเจ’ยํ มยิ ชีวิติ;

ราชา มียติ ยุทฺธมฺหิ, กึ ผลํ มม ชีวิเต.

๒๐.

วิสฺสาโส ทุกฺกโต เตน, ภวิสฺสติ ตถาสติ;

สงฺคเหสิ กิมตฺถํ มํ, สมานตฺเตน อตฺตโน.

๒๑.

ตสฺมา ยุตฺตํ มยา คนฺตุํ, สหสงฺคาม มณฺฑลํ;

สุขฺหิ สทฺธึ เตเนตฺถ, ชีวิตํ มรณํปิ วา.

๒๒.

เอวํ จินฺติย สนฺนทฺธ-พโล หตฺถิวรํ คโต;

คนฺตฺวา ทสฺเสสิ อตฺตานํ, โส ตํ สงฺคาม มณฺฑเล.

๒๓.

นรสีโหว ตํ ทิสฺวา, หฏฺตุฏฺโ สมุคฺคิริ;

สโห สนฺถวเมตสฺมึ, กตฺตพฺพํ เม กตํ อิติ.

๒๔.

ตโต มานสฺส เสนา จ, เสนา เจวสฺสราชิโน;

เสนํ วลฺลภราชสฺส, วิทฺธํเสสิ สมาคตา.

๒๕.

มาณวมฺโมปิ ทสฺเสสิ, ตหึ สุรตฺตมตฺตโน;

ปรกฺกมนฺโต เทวานํ, รเณ นารายโณ วิย.

๒๖.

นรสีโตปิ สนฺตุฏฺโ, มาณวมฺมสฺส วิกฺกเม;

อาลิงฺคตฺวา สิเนเหน, ตฺวํ โข เม ชยโท อิติ.

๒๗.

อตฺตโน ปุรมาคมฺม, กตฺวา วิชยมงฺคลํ;

มาณวมฺมสฺส เสนาย, กตฺตพฺพํ สพฺพมาจริ.

๒๘.

อเถวํ จินฺตยิ ราชา, กตฺตพฺพํ เม สหายโก;

อตฺตนา’กาสิ สพฺพฺจ, อนโณ โส มมชฺชโต.

๒๙.

อิณํ มมาปิ โสเธมิ, กตฺวา กตฺตพฺพมตฺตนา;

กตฺตฺู กตเวทีหิ, ปุริสา’ตีวทุลฺลภา.

๓๐.

อมจฺเจ สนฺนิปาเตตฺวา, อิทํ วจนมพฺรวิ;

สหายสฺส มเมตสฺส, กมฺเม ตุมฺเหปิ สกฺขิโน.

๓๑.

มยาปิ ตสฺส กตฺตพฺพํ, กมฺมํ สาธุ สุขาวหํ;

อุปกาโร หิ สาธูนํ, ธมฺโม ปุพฺโพปการิโน.

๓๒.

เอวํ วุตฺเต อมจฺจา เต, ปจฺจาหํสุ มหีปติ;

ยํ ยมิจฺฉติ เทโวหิ, ตํ ตํ รุจฺจติ โน อิติ.

๓๓.

อถ โส มาณวมฺมสฺส, เสนํ ทตฺวา สวาหนํ;

สพฺโพปกรณฺเจว, สพฺพกมฺมกเรปิ จ.

๓๔.

คจฺฉาติ วตฺวา ตํ ยนฺตํ, สหเสนายเปกฺขิย;

ปริเทวิตฺถ ภูมินฺโท, วิปฺปวุตฺถํ’ว ปุตฺตกํ.

๓๕.

มาณวมฺโมปิ อารุยฺห, นาวาโย ชลธีตเฏ;

น จิเรเนว อาคมฺม, สมตฺติกฺกมฺม เวคสา.

๓๖.

สห เสนาย มทฺทนฺโถ, ลงฺกาทีปมุปวิสี;

ตํ สุตฺวาน ปลายิตฺถ, ราชา ทาโปติสฺสโก.

๓๗.

มาณวมฺโม ปุรํ คนฺตฺวา, อหุตฺวาว นราธิโป;

ปลาตมนุพนฺธิตฺถ, ปทานุปทมุคโต.

๓๘.

ตทา สา ทมิฬิ เสนา, อสฺโสสิ กิร สามิโก;

มหาโรคา’ภิภูโตติ, สุตฺวา ตํ สา อปกฺกมิ.

๓๙.

สุตฺวา ทาโปติสฺโส ตํ, สมาทาย มหาพลํ;

มาณวมฺมํ อุปาคมฺม, กาตุมารภิ สํยุธํ.

๔๐.

มาณวมฺโม จ จินฺเตสิ, สพฺพา เสนา คตา มม;

มเต มยิ สมิชฺเฌยฺย, เวริโน เม มโนรถํ.

๔๑.

ชมฺพุทีปํว ตสฺมา’หํ, คนฺตฺวา’ทาส พลํ ตโต;

ปุน รชฺชํ คเหสฺสํติ, ตสฺมา เอวมกาสิ โส.

๔๒.

คนฺตฺวา ปุน’ปิ ทิสฺวาน, สหายํ นรสีหกํ;

อาราธหนฺโต นิปุณํ, สกฺกจฺจํ ตมุปฏฺหิ.

๔๓.

ยาว ราชจตุกฺกํโส, มาณามฺโม ตหึ วสิ;

นรสีโห’ถ จินฺเตสิ, มานตฺถทฺโธ ยโสธโน.

๔๔.

รชฺชตฺถํ เม สหา โย มํ, เสวนฺโตเยว อทฺธโค;

วุทฺโธ เหสฺสติ ตํ ปสฺสํ, กถํ รชฺชํ กโรมหํ.

๔๕.

อิมสฺมึ ปน วารสฺมึ, เปสยิตฺวา พลํ มม;

รชฺชํ ตํ น คเหสฺสามิ, โก อตฺโถ ชีวิเตน เม.

๔๖.

เอวํ จินฺติย โส เสนํ, สนฺนิปาติย อตฺตโน;

สนฺนาเหตฺวา ยถา โยคํ, ทาเปตฺวาน ยถารุจึ.

๔๗.

สยเมว ตมาทาย, สมุทฺทตฏมาคโต;

นาวาโย จิตฺตรูปาโย, การยิตฺวา ถิรา พหู.

๔๘.

อมจฺเจ อาห ‘‘เอเตน, สทฺธึ คจฺฉถ โภ’’อิติ;

นาวํ อาโรหิตุํ สพฺเพ, น อิจฺฉึสุ ตทา ชนา.

๔๙.

ตทา สีโห วิจินฺเตตฺวา, สยํ หุตฺวา ติโรหิโต;

อตฺตโน ปริหารํ โส, ราชลกฺขณสมฺมตํ.

๕๐.

สพฺพํ ตสฺเสว ทตฺวาน, อลงฺการมฺปิ อตฺตโน;

อาโรเปตฺวาน ตํ นาวํ, คจฺฉ ตฺวาน สาคเร.

๕๑.

อิมํ เภรึจ วาเทหิ, โกฏฺนามนฺติ โยชยี;

โส’ปิ สพฺพํ ตถากาสิ, ราชาโน อคมา อิติ.

๕๒.

อารุหึสุ ชนา นาวํ, เอกํ กตฺวา นราธิปํ;

โส ตํ เสนงฺคมาทาย, มาโณ คนฺตุํ สมารภิ.

๕๓.

เกวโล’ปิ สมุทฺโท โส, อโหภิ นครูปโม;

อถ โส ปฏฺฏนํ ปตฺวา, โอตริตฺวา สวาหโน.

๕๔.

วิสฺสาเมตฺวา พลํ ตตฺถ, วสํ กติปเย ทิเน;

อุตฺตรํ เทสมาทาย, กตฺวา หตฺถคตํ ชนํ.

๕๕.

อกฺโขพฺภิย มหาเสโน, นครํ คนฺตุมารภิ;

โปตฺถกุฏฺโปิ ตํ สุตฺวา, ปจฺจุคฺคฺฉิ มหาพโล.

๕๖.

สํคจฺฉึสุ อุโภ เสนา, ภินฺนเวลา’ว สาครา;

มาณวมฺโม ตโต หตฺถิ-มารุยฺห คหิตายุโธ.

๕๗.

โปตฺถกุฏฺฺจ ราชานํ, ทฺเวธา กตฺวา ปลาปยิ;

หตฺถทาํ ปลายนฺตํ, ทิสฺวา ชนปทา นรา.

๕๘.

สีสมสฺส คเหตฺวาน, มาณวมฺมสฺส ทสฺสยุํ;

โปตฺถกุฏฺโปลายิตฺวา, เมรุกนฺทรมาคมิ.

๕๙.

ตโต ตํ สามิโก ทิสฺวา, สหาโย เม อยํจิรํ;

ตสฺมา น สกฺกา จฑฺเฑตุํ, อาปเท สรณาคตํ.

๖๐.

สามิโน จ สหายสฺส, นิทฺโทโสหํ กถํ ภเว;

อิติ จินฺติย ปูวํ โส, สวิสํ ขาทิยา’มริ.

๖๑.

กุฏฺโกปิ จ เตเนว, ขาทิตฺวา ปูวกํ มโต;

มาณวมฺมสฺส ตสฺเสวํ, ทีโป อาสิ อกณฺฏโก.

๖๒.

มาณวมฺโม ตโต ทีเป, ฉตฺตํ อุสฺสาปยิ ตทา;

วาเรนฺโต วิย เตเนว, ทุกฺขํ ทีเป ชนสฺส โส.

๖๓.

ปุฺกมฺมานิ โส’กาสิ, อนคฺฆานิ พหูนิ จ;

สมตฺโถ โกหิ ตํ สพฺพํ, วตฺตุํ ปฏิปทํ นโร.

๖๔.

กปฺปคามวฺหยฺเจว, ตถา เสปณฺณินามกํ;

ปธานรกฺเข จ สิรึ, สิรีสงฺฆาทิ โพธิเก.

๖๕.

ปาสาทํ โสว กาเรสิ, ปสาทาวหมุตฺตโม;

ฉาเทสิ โลหปาสาทํ, ถูปารามฆรํ ตถา.

๖๖.

ถูปาราเม จ ปาสาทํ กตฺวา’ทา ปํสุกูลินํ;

ชิณฺณกํ ปฏิสงฺขาสิ ฉตฺตํ เจติยมุทฺธนิ;

พหโว ชิณฺณกาวาเส ตตฺเถว ปฏิสงฺขริ.

[เอตฺถ มาณวมฺมสฺส รชฺชกถาย อูนตา ทิสฺสติ. อิโต ปฏฺาย อคฺคโพธิสฺส รชฺชปฏิพทฺธา กถา วิร ขายติ.]

ฉจตฺตาลีสติม ปริจฺเฉท

.

…วาสํ-กตฺวา สุลภปจฺจยํ;

ทาสิ ธมฺมรุจินํ โส, ราชินี ทีปกมฺปิ จ.

.

กาเรตฺวาน ปริจฺเฉทํ, มหาเนตฺตาทิ ปาทิกํ;

เตสเมว อทา โกฬุ-วาเต โส เทวติสฺสกํ.

.

วหตฺถเล จ โส กตฺวา, กทมฺพโคนนามกํ;

เทวปาฬิมฺหิ กตฺวาน, คีริวฺหนครํ ตถา.

.

กตฺวา อนฺตรโสพฺภมฺหิ, เทวนามํ วิหารกํ;

ราชมาติกมารามํ, กตฺวา’ทา ปํสุกูลินํ.

.

โคกณฺณกวิหาเร’กา, ปธานฆรเมว จ;

ชิณฺณเคหฺจ กาเรสิ, วฑฺฒมานกโพธิยา.

.

สงฺฆมิตฺตวฺหเย เจว, อฺตฺถ จ มหายโส;

ตตฺถ ตตฺถ วิหาเรสุ, นวกมฺมมการยิ.

.

ฉพฺพีสติ สหสฺสานิ, สุวณฺณานํ สมปฺปิย;

ชิณฺณานิ ปฏิสงฺขาสิ, ราชา เจติยปพฺพเต.

.

ตาลวตฺถุวิหารฺจ, กาเรตฺวา ปณฺณภตฺตกํ;

วิหารสฺส มหาเสน-นรินฺทวฺหสฺส ทาปยิ.

.

โคณฺฑิคามิกวาปิฺจ, ฉินฺนํ พนฺธิ ยถา ปุรา;

ทานภณฺฑฺจ โส สพฺพํ, สพฺเพสํ ทาสิ ปาณินํ.

๑๐.

อุโปสถํ อุปวสติ, สทฺธึ ทีปชเนหิ โส;

ธมฺมฺจ เตสํ เทเสติ, ทาตุํ โลกุตฺตรํ สุขํ.

๑๑.

กมฺมํ โสวคฺคิยํ ตสฺส, รชฺเช สพฺโพ สมาจริ;

ยํ กโรติ มหีปาโล, ตํ ตสฺส กุรุเต ชโน.

๑๒.

ตสฺมา ราชา มหาปฺโ, ธมฺมเมว สมาจเร;

โส นิวุตฺถนิวุตฺถมฺหิ, าเน โหติ มหายโส.

๑๓.

สมฺปตฺตปริวาโร จ, อนฺเต คจฺฉติ นิพฺพุตึ;

อตฺตตฺถฺจ ปรตฺถฺจ, ตสฺมา ปสฺเสยฺย พุทฺธิมา.

๑๔.

อตฺตนา ยทิ เอเกน, วินิเตน มหาชนา;

วินยํ ยนฺติ สพฺเพปิ, โกตํ นาเสยฺย ปณฺฑิโต.

๑๕.

ปโยโค โย หิ สตฺตานํ, โลหทฺวย หิตาวโห;

โส เตน อกโต นตฺถิ, รตฺตนฺทิวมตนฺทินา.

๑๖.

อตฺตโน โส นิวตฺถานิ, วตฺถานิ สุขุมานิ จ;

ปํสูกูลิกภิกฺขูนํ, จีวรตฺถาย ทาปยิ.

๑๗.

อฏฺานวินิโยโคปิ, สงฺคโห วา วิรูปโก;

สาวชฺโช ปริโภโค วา, ตสฺส นาโหสิ สพฺพโส.

๑๘.

เย เย สตฺตา ยทา หารา, เตสํ ตํ ตํ สทาปยิ;

เย เยน สุขี โหนฺติ, เต เต เตน สุขาปยี.

๑๙.

เอวํ ปุฺานิ กตฺวาน, ฉพฺพสฺสานิ นราธิโป;

อคมา เทวราชสฺส, สนฺติกํ สนฺติยาวโห.

๒๐.

อถ ตสฺส นุโช ราชา, กสฺสโป โหติ ขตฺติโย;

สมตฺโถ รชฺชภารสฺส, วหิตุํ ปุพฺพวุตฺติโน.

๒๑.

ปิตา วิย นิยํ ปุตฺตํ, โส สงฺคณฺหิ มหาชนํ;

ทาเนน เปยฺยวชฺเชน, อตฺถสฺส จริยาย จ.

๒๒.

านนฺตรฺจ ทาเปสิ, ตสฺส ตสฺส ยถารหํ;

สยํ ภุฺชิตฺถ โภเคปิ, สพฺพทุกฺขวิวชฺชิโต.

๒๓.

คีหินฺเจว ภิกฺขูนํ, พฺรหฺมณานฺจ ขตฺติโย;

วตฺตาปยิ สกาวาเร, มาฆาตฺเจว การยิ.

๒๔.

มจฺฉติตฺเถ ทุเว เจว, อาวาสํ เหฬิคามกํ;

วณิชฺชคามมารามํ, กสฺสปาทีคิรึ ตถา.

๒๕.

ตถา อมฺพตนวฺหฺจ, ปธานฆร มุตฺตมํ; โภคคามฺจ…

[เอตฺถกสฺสปสฺส รชฺชปฏิพทฺธาย กถาย อูนตา ทิสฺสติ.]

๒๖.

เตสํ สพฺพกนิฏฺโปิ, มหินฺโท นาม ขตฺติโย;

สมฺปตฺตรชฺโช นาโหสิ, ราชา รชฺช ธุรนฺธโร.

๒๗.

ตสฺสปิ กิร นิลวฺโห, สหาโย จีรสตฺถุโต;

มโต ปุพฺเพว ตสฺมา, โส สรนฺโต ตํ น อิจฺฉิตํ.

๒๘.

อโหรชฺชมฺปิ ทีปมฺหิ, น มฺิตฺถ สุขาวหํ;

อภาเวน สหายสฺส, สหายา’ตีว ทุลฺลภา.

๒๙.

เตเนว วุตฺตํ มุนินา, ธมฺมา เยเกจิ โลกิยา;

ตถา โลกุตฺตรา เจว, ธมฺมา นิพฺพานคามิโน.

๓๐.

กลฺยาณมิตฺตํ อาคมฺม, สพฺเพ เต โหนฺติ ปาณินํ;

ตสฺมา กลฺยาณมิตฺเตสุ, กตฺตพฺโพ’ติ สทา ทโร.

๓๑.

อาทิปาโทว โส ตสฺมา, หุตฺวา รชฺชํ วิจารยิ;

ปาเลตุํเยว ทีปมฺหิ, ชิวนฺโต วิย ปาณิโน.

๓๒.

กสฺสปสฺส สภาตุสฺส, ปุตฺตํ โส อคฺคโพธิกํ;

เปตฺวา โอปรชฺชมฺหิ, ทตฺวา โภคมนปฺปกํ.

๓๓.

เทสํ ทตฺวาน ปาจินํ, วสิตุํ ตตฺถ เปสิย;

เทสํ ทกฺขิณมาทาสิ, ราช ปุตฺตสฺส อตฺตโน.

๓๔.

มหาปาฬิมฺหิ ทานฺจ, ทาเปสิ ทสวาหณํ;

สพฺเพ โภเค สเม’กาสิ, ยาจนานํ สห’ตฺตนา.

๓๕.

อทตฺวา ยาจกานํ โส, นุ กิฺจิ ปริภุฺชติ;

ภุตฺตํ วา สติยา เทติ, ทฺวิ คุณํ อตฺตภุตฺตโต.

๓๖.

สกนามํ สกาเรสิ, ภิกฺขุนี น มุปสฺสยํ;

ปาทานครคลฺลฺจ, อาราม มริยาทกํ.

๓๗.

มหินฺทตฏมารามํ, สมฺปตฺต จตุปจฺจยํ;

อฺมฺปิ พหุธา กาสิ, ปุฺํ ปุฺคุเณรโต.

๓๘.

ติณี วสฺสานิ กาเรตฺวา, รชฺชเมว มหามติ;

คเวสนฺโต สหายํ’ว, เทวโลกมุปาคมิ.

๓๙.

วสนฺโต ทกฺขิเณ เทเส, อคฺคโพธิ กุมารโก;

เกนาปิ กรณีเยน, นครํ อาคโต อหุ.

๔๐.

ตสฺมึ ตตฺถ วสนฺตมฺหิ, อาทิปาโท มหินฺทโก;

มโต อาสิ ตโต ตสฺส, รชฺชํ หตฺถคตํ อหุ.

๔๑.

โส ตํ หตฺถคตํ กตฺวา, สณฺเปตฺวาน สาสนํ;

ปาจิน เทสปติโน, อคฺคโพธิสฺส เปสยิ.

๔๒.

ส อาคนฺตฺวา อหุ ราชา, สิลาเมโฆติ สฺิโต;

โอปรชฺเช กุมารฺจ, อภิสิฺจิตฺถ ภูปติ.

๔๓.

โส ราชา นํ นิโยเชตฺวา, จินฺตา ภารํ วิมุฺจิย;

โภเค ภุฺชถ ตุมฺเหติ, สยํ รชฺชํ วิจารยิ.

๔๔.

ยถาโยคํ ชนสฺเสส-กาสิ นิคฺคหสํคเห;

เทเส อุพฺพินยํ สพฺพํ, มคฺคํ ปาเปสิ จกฺขุมา.

๔๕.

เอวํ เตสุ วสนฺเตสุ, โอตารํ ปาปกมฺมิโน;

น ลภนฺตา วิจินฺเตสุํ, ภินฺทิตพฺพา อิเม อิติ.

๔๖.

ราชานมุปสงฺกมฺม, อโวจุํ ปิสุนํ รโห;

ตุวํ ราชาสิ นาเมน, ราชา อฺโ สภาวโห.

๔๗.

อุปราชา อยํ รชฺชํ, คณฺหิสฺสติ มหาชนํ;

สงฺคยฺห น จิเรเนว, โหติ ราชา น สํสโย.

๔๘.

ตํ สุตฺวาน มหีปาโล, ปริภิชฺชิ กุมารเก;

กุมาโรปิ วิธิตฺวา ตํ, โจโร หุตฺวาน ราชินฺโท.

๔๙.

ปลายิตฺวา สกํ เทสํ, สงฺคณฺหิตฺวา ตหึ ชเน;

มหนฺตํ พลมาทาย, กาตุํ สงฺคาม มารภิ.

๕๐.

กทลฺยาทินิวาตมฺหิ, สงฺคาโม ภึสโน อหุ;

คโต ตตฺถ ปราชิตฺวา, กุมาโร มลยํ วโส.

๕๑.

ตโต ราชา กตฺู โส, อุปการํ สภาตุโน;

จินฺเตตฺวา รชฺชทานาทึ, ปริเทวิตฺถ ปากฏํ.

๕๒.

กุมาโรปิ จ ตํ สุตฺวา, อโหสิ มุทุจิตฺตโก;

เอวํ เต อฺมฺสฺส, สินิทฺธนฺตํ ปกาสยุํ.

๕๓.

ราชา คนฺตฺวา สยํเยว, มลยํ เอกโก วํโส;

กุมารํ ตํ สมาทาย, อาคมิตฺถ สกํ ปุรํ.

๕๔.

โหติ นิสฺสํสยํ [เอวํปิ จิตฺโต] อตีว โส;

วิวาหํ เตน กาเรสิ, ธีตรํ สงฺฆนามิกํ.

๕๕.

ตาย สทฺธึ วสนฺโต โส, วิสฺสตฺโถ เตน ราชินา;

ปหารํ ตาย ปาทาสิ, ทุฏฺโ โทสมฺหิ กิสฺมึจิ.

๕๖.

ปิตรํ สา อุปาคมฺม, กรุณํ โรทิตมฺปติ;

อการเณ มํ มาเรติ, ทินฺโน โว สามิโก อิติ.

๕๗.

โสปิ ตํ สุตมตฺเตว, ทุกฺกตํ วต เม อิติ;

ปพฺพาเชสิ ลหุํ คนฺตฺวา, ภิกฺขูนี น มุปสฺสยํ.

๕๘.

อคฺคโพธิสนาโมถ, ตสฺสา มาตุล ปุตฺตโก;

สุจิเรเนว กาเลน, ตสฺสํ สา รตฺตมานโส.

๕๙.

กาโล’ยนฺติ วิทิตฺวาน, ตมาทาย ปลายิตุํ;

อฺโต ตํ คเหตฺวาน, คโต เอโกว โรหณํ.

๖๐.

อคฺคโพธึ นรินฺโท โส, อคฺคโพธิ นมาทิย;

อคฺคโพธึ นิหนฺตุํ ตํ, โรหณํ ตมุปาวีสิ.

๖๑.

อคฺคโพธิ นิเสเธตฺวา, อคฺคโพธึ สภาตรํ;

อปเร ปพฺพเต หนฺตุ-มคฺคโพธึ สยํ คโต.

๖๒.

กสิณํ โรหณํ หตฺถ-คตํ กตฺวา มหา พโล;

ยุชฺฌิตฺวา เตน ตํ คณฺหิ, ภริยํ สงฺฆมตฺตโน.

๖๓.

ตโต ปฏฺาย สุขิตา, สมคฺคา เต ตโย ชนา;

วิสฺสฏฺา อฺมฺเสุ, วิหรึสุ ยถารุจึ.

๖๔.

วาปารนึ อการามํ, ตถา มาณคฺคโพธิกํ;

สภตฺตุทฺเทสโภคฺจ, วิหาเร อติยุตฺตเร.

๖๕.

หตฺถิ กุจฺฉิวิหาเร จ, วิหาเร ปุน ปิฏฺิเก;

มหาทีปริเวเณ จ, ปาสาเท วาหทีปเก.

๖๖.

ถูปารามมฺหิ เคหสฺส, ทฺวาเร จ ปริชิณฺณเก;

กาสิ ปากติกํ ตตฺถ, ถมฺเภ จ ปริวตฺตยิ.

๖๗.

เอวํ กตฺวาน ปุฺานิ, ปุฺานิ จ ยถาพลํ;

จตฺตาลีสติเม วสฺเส, ยถากมฺม มุปาคมิ.

๖๘.

อโถปราชา ราชา’สิ, อคฺคโพธิ สิรีธโร;

ตนโย โส มหินฺทสฺส, อาทิปาทสฺส ธีมโต.

๖๙.

สาสนมฺปิ จ โลกฺจ, สงฺคณิตฺถ ยถารหํ;

โอปรชฺเช’ภิสิฺจตฺถ, มหินฺทํ ปุตฺตมตฺตโน.

๗๐.

มหาโพธิสฺส กาเรสิ, ฆรํ ชิณฺณํ นวํ ถิรํ;

อาราเม ทฺเว จ กาเรสิ, กฬนฺทํ มลฺลวาตกํ.

๗๑.

ธมฺมกมฺเมหิ สกฺกจฺจํ, โสเธสิ ชินสาสนํ;

วินิจฺฉนนฺโต ธมฺเมน, ฉินฺทิ กูฏฏฺฏการเก.

๗๒.

เภสชฺชฺจ คิลานานํ, มงฺคลํ จาวมงฺคลํ;

ลงฺกาทีปมฺหิ สกเล, สยเมว วิจารยี.

๗๓.

สลากภตฺตํ ทาเปสิ, นิกายตฺตย วาสินํ;

โภชนํ ปํสุกูลีนํ, อตฺตโยคฺคํ มหารหํ.

๗๔.

เอวมาทีนิ กตฺวาน, ปุฺานิ สสยํ วสี;

จุโต’สิ ฉหิ วสฺเสหิ, ปุลตฺถินคเร วสํ.

๗๕.

ตโต ปุพฺเพว ตสฺสาสิ, ปุตฺโต โส ยุวราชโก;

มโต กิร ตโต รชฺชํ, อปุตฺตํ ตํ ตทา อหุ.

๗๖.

ปุตฺโต มหินฺโท นามา’สิ, สิลา เมฆสฺส ราชิโน;

รชฺชโยคฺโค มหาปุฺโ, โลกสงฺคณฺห นกฺขโม.

๗๗.

ตสฺส ชาตทิเนเยว, ราชา นกฺขตฺตปาเก;

ปุจฺฉิตฺวา รชฺชโยคฺโคติ, สุตฺวา เตหิ วิยากตํ.

๗๘.

ทตฺวา เตสํ ธนํ สาธุ, ปวตฺตึ ตํ นิคูหยิ;

อถ นํ โส วยปฺปตฺตํ, กตฺวา เสนาปตึสกํ.

๗๙.

รชฺชํ วสฺเสว กตฺวาน, สพฺพํ หตฺเถ สยํวสี;

โส ธมฺเมน วิจาเรสิ, ราช กิจฺจํ มหามติ.

๘๐.

มเตปิ ตสฺมึ ตสฺมา โส, อคฺคโพธาภิธานิโน;

เสนาปจฺจํ น คณฺหิตฺถ, นยฺู ตสฺส หตฺถโก.

๘๑.

ตทา เกนจิ คนฺตฺวา โส, กรณีเยน ราชิโน;

สมุทฺทตีเร วสติ, มหาติตฺถมฺหิ ปฏฺฏเน.

๘๒.

สุตฺวา โส จูฬปิตุโน, มรณํ เวคสา’คมา;

โจรา รชฺชํ คเหตฺวาน, นาเสยฺยุํ นครํ อิติ.

๘๓.

ตโต อุตฺตรเทสมฺหิ, มณฺฑลีกา สรฏฺิยา;

อจฺฉินฺทิตฺวาน ตํ เทสํ, ฉินฺนราชกรํ กรุํ.

๘๔.

โส ตํ สุตฺวา มหาเสโน, คนฺตฺวา อุตฺตรเทสกํ;

สพฺเพ นิมฺมถยิตฺวาน, มณฺฑลี เกสรฏฺิเย.

๘๕.

คนฺตฺวา รฺโ มตานํ, ทิสฺวา เทวึ ปโรทิย;

อสฺสาเสตฺวา ยถากาลํ, อิทํ วจนมพฺรวิ.

๘๖.

มาจินฺเตสิ มหาเทวี, มโต เม สามิโก อิติ;

รกฺขิสฺสามิ อหํ ทีปํ, ตุมฺเห รชฺชํ กริสฺสถ.

๘๗.

ตุณฺหิภูตา’ธิวาเสตฺวา, ปิยสา ปาปพุทฺธิกา;

รโห โยชยี ตํ หนฺตุํ, วตฺถุกามา ยถารุจึ.

๘๘.

เสนาปติ ตํ ตฺวาน, ตสฺสา’รกฺขํ วิธาย โส;

ตํ ปกฺขิเยหิ ยุชฺฌิตฺวา, ปลาเปสิ มหาชนํ.

๘๙.

ตโต เทวึ สพนฺเธตฺวา, ปกฺขิปิตฺวาน ยานเก;

อาทาย ตํ ปุรํ คนฺตฺวา, รชฺชํ คณฺหิ สสาธนํ.

๙๐.

อตฺถิ ทปฺปุฬ นาโม’ปิ,

สิลา เมฆสฺส ราชิโน;

ภาคิเนยฺโย มหาเสโน,

อาทิปาโท มหา ธโน.

๙๑.

โส เสนํ สนฺนิปาเตตฺวา, วสนฺโต กาฬวาปิยํ;

กาตุํ สงฺคาม มาคฺฉิ, สงฺคคามปฺปเทสกํ.

๙๒.

เสนาปติ ปวตฺตึ ตํ, สุตฺวา สมฺปนฺนวาหโน;

เทวิฺจ ตํ สมาทาย, อคมา ตตฺถ สชฺชุกํ.

๙๓.

เตสํ ตตฺถสิ สงฺคาโม, อุภินฺนํ โลมหํสโน;

อาทิปาโท ตทาเสนํ, โอหียนฺตํ สเมกฺขิย.

๙๔.

ปลายิตฺวา อารุหิตฺถ, อจฺฉเสลํ สวาหโน;

ปลาเปตฺวาน ตํ ตตฺถ, เสนาปติ สุขํ วสิ.

๙๕.

สุฺํติ นครํ สุตฺวา, มณฺฑลีกาปิ อุตฺตเร;

เทเส สพฺเพ สมาคมฺม, อคฺคเหสุํ ปุรํ ตทา.

๙๖.

โส หิ เต ปฏิพาเหสิ, สูโร ธีรปรกฺกโม;

อถาคมฺม ปุรํ รชฺชํ, วิจาเรสิ ยถานยํ.

๙๗.

ภิกฺขุสงฺฆสฺส โลกสฺส, มจฺฉานํ มิคปกฺขินํ;

าตีนํ พลกายสฺส, กตฺตพฺพํ สพฺพมาจริ.

๙๘.

ปจฺฉา อนุ พลปฺปตฺโต, ทปฺปุโล มลยํ คโต;

ภาคิเนยฺโย ทุเว เจว, ปกฺโกสิตฺวาน โรหณา.

๙๙.

รฏฺเ ชนปเท สพฺเพ, อาทาย พหุวาหโน;

รตฺติยํ ปุรมาคมฺม, สมุทฺโท วิย โอตฺถริ.

๑๐๐.

พลกาโย ปุรํ รุนฺธิ, อุคฺโฆเสนฺโต สมนฺตโต;

เหสิเตน ตุรงฺคานํ, โกฺจนาเท นทนฺตินํ.

๑๐๑.

ตาฬาวจร สทฺทานํ, กาหฬานํ รเวน จ;

คชฺชิเตน ภฏานฺจ, อากาสํ น ตทา ผลิ.

๑๐๒.

ตทา เสนาปติ ทิสฺวา, มหาเสนํ ปโมทิย;

อาโรเจสิ อวตฺตึ ตํ, พลกายสฺส อตฺตโน.

๑๐๓.

ราชปุตฺตา ตโย เอเต, มหนฺตํ พลมาทิย;

นครํ โน’ปรุนฺธึสุ, กินฺตุ กตฺตพฺพ เมตฺถ โว.

๑๐๔.

เอวํ วุตฺตา ตมาหํสุ, สูรา ตสฺส รณตฺถิโน;

เทวาเสวา ทิเนเยว, เสวกานํ น ชีวิตํ.

๑๐๕.

เอวํ ภูเต สเจ กาเล, โอหีนา ชีวิภตฺถิโน;

โปเสสิ สามิ กึ กาล-เมตฺตกํ โน ยถา สุขํ.

๑๐๖.

วุตฺเต เอวํ สอุสฺสาโห, พลํ สชฺชิย รตฺติยํ;

อุคฺคเต อรุเณ หตฺถิ-มารุยฺห กตกมฺมกํ.

๑๐๗.

ทฺวาเรเน’เกน นิกฺขมฺม, ปตนฺโต อสนี วิย;

สทฺธึ โย ธสหสฺเสหิ, สงฺคามํ กาสิ ทุสฺสหํ.

๑๐๘.

พลํ ตํ อาทิปาทสฺส, นิปฺโผเฏตฺวา ตโต ตโต;

สนฺนิปาติย เอกชฺฌํ, นิยตฺตึ สมฺปเวทยิ.

๑๐๙.

หตาวเสเส อาทาย, อาทิปาโทปิ ทปฺปุโฬ;

ปุพฺพณฺเหว ปราชิตฺวา, ปลายิตฺวา’ค โรหณํ.

๑๑๐.

ราชปุตฺเต ทุเว เจว, โรหณมฺหา ตทา คเต;

ชีวคฺคาหํ สคาเหตฺวา, เต อาทาย ปุรํ คโต.

๑๑๑.

เอวํ ปตฺตชโย สูโร, ทีเป ชาเต นิรากุเล;

ปาจินเทสํ สาเธตุํ, เปสยิตฺถ สวาหเน.

๑๑๒.

เตปิ คนฺตฺวาน เทสํ ตํ, อุตฺตรํ เทสเมว จ;

สาธยิตฺวา’จิเรเนว, สงฺคเหสุํ มหาพลํ.

๑๑๓.

ราชาปิ ตํ มหาเทวึ, ภริยํ กาสิ อตฺตโน;

ปริจฺจตฺตุฺจ มาเรตุํ, น สกฺกายนฺติ จินฺติย.

๑๑๔.

เตสํ สํวาสมนฺวาย, คพฺโภ อาสิ ปติฏฺิโต;

ปุตฺตํ วิชายิ สาธฺ-ปุฺลกฺขณสฺุตฺตํ.

๑๑๕.

รฺโ สา’ติปิยา อาสิ, ตโต ปฏฺาย โสปิ โข;

ปุตฺตสฺส ตสฺส ปาทาสิ, โอปรชฺชํ สโภคิยํ.

๑๑๖.

ิตา ปาจินเทสมฺหิ, อาทิปาทา นิสมฺมตํ;

วินา โส’ยนฺติ อมฺหากํ, อุโภ หุตฺวาน เอกโต.

๑๑๗.

ทฺวีสุ ปสฺเสสุ เสนฺจ, สมาทาย มหาธนํ;

สนฺธึภาตรมาหูย, กตฺวาโรหณ เทสโต.

๑๑๘.

คงฺคาตีรมฺหิ วาสํ เต, กปฺปยึสุ มหพฺพลา;

ราชา สพฺพํ นิสมฺเม’ตํ, มณฺฑลีเก ตหึ ตหึ.

๑๑๙.

อาราเธตฺวา คเหตฺวาน, ทุฏฺเ มาริย เกจน;

รกฺขํ ทตฺวาน นคเร, กตฺตพฺพํ สาธุโยชิย.

๑๒๐.

มหาเสนงฺคมาทาย, มเหสิฺจ ตมาทิย;

ขนฺธาวารํ นิเวเสติ, มหุมฺมารมฺหิ คามเก.

๑๒๑.

ตสฺสาคมนมฺาย, อาทิปาทาปิ เต ตโย;

โกวิฬารวฺหเย คาเม, มหายุทฺธํ ปวตฺตยุํ.

๑๒๒.

อถ ราชา มหาเสโน, สมุคฺฆาเตสิ ตํ พลํ;

ทปฺปุโฬ โส ปลายิตฺถ, อาทิ ปาทา ทุเว หตา.

๑๒๓.

ตตฺถาปิ ลทฺธวิชโย, ปุรมาคมฺมภูมิโป;

ราชกิจฺจํ วิจาเรสิ, มหาทานํ ปวตฺตยิ.

๑๒๔.

มหาโพธิ ทุมินฺทสฺส, มหาเจติตฺตยสฺส จ;

ธาตูนมฺปิ จ สกฺกจฺจํ, มหาปูชามการยี.

๑๒๕.

โรหณํ สมุปาคมฺม, ทปฺปุโฬ โส ตมาคโต;

พลํ สมฺปฏิปาเทสิ, ยุชฺฌิตุํ ปุน ราชินา.

๑๒๖.

ราชา โส ปุตฺตนตฺตานํ, เทสํ กาตุํ นิรากุลํ;

ถูปารามมฺหิ สพฺเพปิ, สนฺนิปาติย ภิกฺขโว.

๑๒๗.

อฺเปิ จ มหาปฺเ, ยุตฺตา ยุตฺติวิสารเท;

ราชธมฺเมสุ สพฺเพสุ, นิปุโณ นยโกวิโท.

๑๒๘.

อาโรเจตฺวา ปวตฺตึ ตํ, เตหิ สมฺมา ปกาสิโต;

จตุรงฺคมหาเสโน, สพฺพูปกรณานุโค.

๑๒๙.

ทีเป สพฺพตฺถ โยเชตฺวา, กตฺตพฺพํ นคเรปิ จ;

นิกฺขนฺโต น จิเรเนว, อคมา มารปพฺพตํ.

๑๓๐.

สมฺมทฺทิตฺวาน ตํ เทสํ, ขิปฺปํ ปพฺพตมารุหี;

ตํ ทิสฺวา โรหเณ สพฺเพ, ภีตา ตํ วสมาคมุํ.

๑๓๑.

ตโต สนฺธึ กริตฺวาน, ทปฺปุเฬน สทปฺปโก;

หตฺถี อสฺเส จ มณโย, คเหตฺวา ตสฺส หตฺถโต.

๑๓๒.

คาฬฺหคงฺคฺจ กตฺวาน, สีมํ โรหณโภคินํ;

โอรคงฺคํ สมาทาย, ราชโภคมการยิ.

๑๓๓.

ทีปเมวํ มหาเตโช, กตฺวา วิคตกณฺฏกํ;

เอกาตปตฺโต อาคมฺม, ปุรํ วสิ ยถาสุขํ.

๑๓๔.

ปริเวณํ สกาเรสิ, ราชา ทามวิหารกํ;

ตถา สนฺนิรติตฺถฺจ, ปุลตฺถินคเร วิภู.

๑๓๕.

มหาเลขฺจ กาเรสิ, ปริเวณมภยา จเล;

ตถา รตนปาสาทํ, ตเถว สุมโนหรํ.

๑๓๖.

อเนกภูมํ กาเรตฺวา, เวชยนฺตมิวาปรํ;

ตถา สตสหสฺเสหิ, ตีหิ เจว มหาธโน.

๑๓๗.

ชมฺโพนทตุวณฺณสฺส, สหสฺเสหิ จ สฏฺิหิ;

พิมฺพํ สตฺถุสฺส กาเรตฺวา, นคฺฆํ จูฬามณิยุตํ.

๑๓๘.

ปูชํ สพฺโพปหาเรน, กาเรตฺวาน มหารหํ;

ปาสาทมหเน สพฺพํ, รชฺชํ โอสฺสชฺชิ อตฺตโน.

๑๓๙.

โพธิสตฺตฺจ กาเรตฺวา, ราชานํ สุมโนหรํ;

สณฺปิตฺถสิลา เมเฆ, จารุํ ภิกฺขูนุปสฺสเย.

๑๔๐.

ถูปารามมฺหิ ถุปสฺส, กาสิ โสวณฺณกฺจุกํ;

ปฏฺฏํ กตฺวา วิจิตตฺถํ, รชตํ อนฺตรนฺตรา.

๑๔๑.

ตสฺมึเยว จ ปาสาทํ, ปริชิณฺณํ สการยิ;

อภิธมฺมํ กถาเปสิ, การาเปตฺวา มหามหํ.

๑๔๒.

มหาเถเรน สติมา, เหมสาลินิวาสินา;

ตตฺถ โปกฺขรณิฺจสฺส, ปริโภคาย การยิ.

๑๔๓.

ชิณฺเณ เทวกูเล กตฺวา, พหุเก ตตฺถ ตตฺถ โส;

เทวานํ ปฏิมาโย จ, การยิตฺถ มหารหา.

๑๔๔.

พฺราหฺมณานฺจ ทตฺวาน, ปจฺจคฺฆํ ราชโภชนํ;

ปาเยสิ ขีรํ โสวณฺณ-ตฏฺฏเกหิ สสกฺขรํ.

๑๔๕.

อุสเภ ปงฺคุลานฺจ, ชีวิกฺจ สทาปยี;

ทมิฬานนฺตุ ปาทาสิ, อสฺเส โคเณ อคณฺหตํ.

๑๔๖.

อนาถา เย สลชฺชา จ, เต จ สงฺคณฺหิ โส รโห;

อสํคหิโต ทีปมฺหิ, นตฺถิ เตน ยถารหํ.

๑๔๗.

ทาตพฺโพติ กถํ คุนฺน-มหาโร โส วิจินฺติย;

สสฺเส ขีรคเต’ทาสิ, เตสํ เขตฺตสหสฺสเก.

๑๔๘.

กาฬวาปิมฺหิ โส วาริ-สมฺปาตํ การยิ ถิรํ;

ปุฺเมวํ วิธํ ตสฺส, อปฺปเมยฺยํ พหุํ กิร.

๑๔๙.

ตสฺส ปุตฺโต ตทา อาสิ, ยุวราชา ทิวงฺคโต;

ชาโต เสนาปติ กาเล, อปโร อตฺถิ ทารโก.

๑๕๐.

ตํ ราชา ราชปุตฺเตหิ, ภีโต ราชารโห อิติ;

มาเรตุํ ตํ น สกฺโกนฺติ, วฑฺฒเปสิ ยถา ตถา.

๑๕๑.

อรีหิ นคเร รุทฺเธ, ปิตรํ โส กิเรกทา;

อุปสงฺกมฺม ยาจิตฺถ, สงฺคมาวจรํ คชํ.

๑๕๒.

โส ทาเปสิ มหานาคํ, โฆรํ มารกรูปมํ;

กตหตฺถํ พลฺเจว, สพฺพายุธ วิสารทํ.

๑๕๓.

กาโลยมีติ มนฺตฺวา โส, พนฺธิตฺวา ฉุริกํ ตทา;

กุฺชรํ วรมารุยฺห, นิกฺขมฺม นครา พหิ.

๑๕๔.

วิทฺธํเสตฺวา พลํ สพฺพํ, ทุชฺชยํ ชยมคฺคหี;

ราชา ทิสฺวา ปสนฺโน ตํ, เสนาปจฺจฺจ ตสฺส’ทา.

๑๕๕.

เอโสว กิร คนฺตฺวาน, สพโล เทสมุตฺตรํ;

ปลาเปสิ สเสนํ ตํ, อาทิปาทฺจ ทปฺปุลํ.

๑๕๖.

พทฺธเวโร ตโต’โหสิ, ทปฺปุโฬ ตมฺหิ สาธุกํ;

มหาอุมฺมารยุทฺธมฺหิ, ทิสฺวา ตมตีโกธวา.

๑๕๗.

สีฆํ เปเสสิ ตํ หนฺตุํ, หตฺถิมารุฬฺหมตฺตนา;

โอวิชฺฌิย ปลาเปสิ, ตเมส สกทนฺตีนา.

๑๕๘.

ทิสฺวา ตมติสนฺตุฏฺโ, อฺเสฺจ อภาวโต;

รชฺชโยเค อทา ตสฺส, อุปราชตฺตมตฺตโน.

๑๕๙.

เอวํ วีสติ วสฺสานิ, ทีปเมตํ สุภุฺชิย;

วิปากํ ปุฺกมฺมสฺส, ภุฺชิตุฺจ ทิวงฺคโต.

๑๖๐.

เอวํ อเนเกหิ นเยหิ ถทฺธา;

ชนสฺส ทุกฺเขหิ วิรูปเกหิ;

โภคา วินสฺสนฺติ ขเณ น สพฺเพ;

อโห ตหึเยว รมนฺติ พาลา.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ฉ ราชโก นาม

ฉจตฺตาลีสติโม ปริจฺเฉโท.

สตฺตจตฺตาลีสติม ปริจฺเฉท

ปฺจราชโก

.

อจฺจเย ปิตุโน ราชา, อุปราชา อโหสิ โส;

สมตฺโถ สกฺกุมิตฺตานํ, กาตุํ นิคฺคห สํคเห.

.

เสนา นามสิ สปฺปฺา, มเหสี ตสฺส ราชิโน;

ขุทฺทปุตฺตา ปียา’ตีว, รฺโ กลฺยาณทสฺสนา.

.

อทาสิ ยุวราชตฺตํ, เชฏฺปุตฺตสฺส อตฺตโน;

อาทิปาเท’ปเรกาสิ, ราชินีปิ จ ธีตโร.

.

ทตฺวา านนฺตรํ ราชา, เตสํ เตสํ ยถารหํ;

ชนํ สงฺคหวตฺถูหิ, สงฺคเหสิ จตูหิปิ.

.

อถ เกนาปิ โส คนฺตฺวา, เหตุนา มณิหีรกํ;

วสนฺโต กิร อสฺโสสิ, ปจฺจนฺโต กุปิโต อิติ.

.

ตโต เสนาปติฺเจว, เชฏฺปุตฺตฺจ อตฺตโน;

คนฺตฺวา สาเธถ ตํ เทส-มีติ เปเสสิ สชฺชุกํ.

.

เตสุ ตตฺโถปยาเตสุ, ปิสุนา เภทจินฺตกา;

วตฺวา ยํกิฺจิ ภินฺทึสุ, เต อุโภปิ นราธิเป.

.

ตโต ทฺเว เวริโน หุตฺวา, เทสํ คณฺหิตุมารภุํ;

ราชา สุตฺวา ขเณเนว, ทุรติสฺส มุปาคมิ.

.

เต อุโภ ตตฺถ ฆาเตตฺวา, เตสํ สพฺพํ สมาทิย;

หนฺตฺวา ตํ ปกฺขิเย สพฺเพ, ปุฬตฺถินครํ คมิ.

๑๐.

ตทา โรหณเทสมฺหิ, โภคาธิปติโน สุโต;

ทาาสิวาทิปาทสฺส, มหินฺโท นาม ขตฺติโย.

๑๑.

ปิตุโน โส’ปริชฺฌิตฺวา, รฺโ สนฺติกมาคมา;

ทิสฺวา ราชาปิ สนฺตุฏฺโ, ตํ สงฺคณฺหิ ยถารหํ.

๑๒.

เตน เมตฺตึ ถิรํ กาตุํ, ธีตรํ เทว นามิกํ;

ตสฺส ทตฺวาน ปาเหสิ, พลํ โรหณเมวโส.

๑๓.

โส คนฺตฺวา ราชเสนาย, มทฺทาเปตฺวาน โรหณํ;

ชมฺพุทีปํ ปลาเปตฺวา, ปิตรํ โรหณํ ลภิ.

๑๔.

มหาวิหาเร กาเรสิ, สลากคฺคํ ถิรํ สุภํ;

โขลกฺขิยมุนินฺทสฺส, ปริหาราย ทาปยิ.

๑๕.

มหานามวฺหยํ คามํ, ปูชยิตฺวา ยถาพลํ;

วฑฺฒมานทุมินฺทสฺส, ชิณฺณํ เคหฺจ การิย.

๑๖.

รุกฺขณตฺถาย ตสฺสา;ทา, โกฏฺาคามํ พหุทยํ;

นีลารามสฺส ปาทาสิ, กาฬุสฺสํ นาม คามกํ.

๑๗.

โลหรูปสฺส ปาทาสิ, อารามสฺส จ คามกํ;

ชิณฺณฺจ ปฏิสงฺขาสิ, ปฏิมาโย จ การยิ.

๑๘.

ปาสาเท เจติโย เจว, วิหาเร จ อนปฺปเก;

ปุฬตฺถินคเร’กาสิ, เวชฺชสาลํ มหาทโย.

๑๙.

ตถา ปณฺฑา วิยฺเจว, โภคคามสมายุตํ;

ปิฏฺสปฺปินมนฺธานํ, สาลาโย จ ตหึ ตหึ.

๒๐.

โปตฺถเกสุ ลิขาเปตฺวา, อฏฺเฏ สมฺมา วินิจฺฉิเต;

ราชเคเห ปาเปสิ, อุกฺโกฏนภเยน โส.

๒๑.

นาควฑฺฒนนามสฺส, โภคคาเม พหู อทา;

เลเข’ปุพฺเพ น วาเรตฺวา, ปาเลตฺวา ปุพฺพสาสนํ.

๒๒.

ปิตรา จ มหาทานํ, ปุฺมฺมฺปิ วา กตํ;

สพฺพํ ตมวินาเสตฺวา, นิจฺจํ โส รกฺขิ สาทโร.

๒๓.

มเหสี จ มหารฺโ, ปุฺานิ พหุการยิ;

กณฺฏกํ เจติยํ กาสิ, เทวี เจติยปพฺพเต.

๒๔.

กาเรตฺวา ชยเสนฺจ, ปพฺพตํ คามิกสฺสทา;

ภิกฺขุสงฺฆสฺส สา คามํ, มหุมฺมารฺจ ตสฺส ทา.

๒๕.

สิลาเมฆวฺหยํ กตฺวา, ภิกฺขุนีนมุปสฺสยํ;

สิลาเมฆวฺหเย ทาสิ, ภิกฺขุนีนฺจ ปจฺจเย.

๒๖.

คามาเย’สุํ ปุรากีตา, วิหาโร ตตฺถ สาธนํ;

ทตฺวา เต เม จยิตฺวาน, วิหารสฺเสว ทาปยิ.

๒๗.

ฉาทยิตฺวา มหารุกฺเข, สพฺเพ เจติยปพฺพเต;

นานาราเค ธเช เจว, ปฏากาโย จ ปูชยิ.

๒๘.

ปุพฺพารามกภาคมฺปิ, ปาสาทํ ปฏิสงฺขริ;

อุสฺสานวิฏฺึ ทุพฺโภคํ, สุโภคํ ตสฺส การยิ.

๒๙.

วิหารํ คิริภณฺฑฺจ, นฏฺํ ปากติกํ กริ;

โภคคาเม จ ทาเปสิ, ภิกฺขูนํ ตนฺนิวาสินํ.

๓๐.

อมฺพุยฺยานมฺหิ อาวาสํ, กตฺวา ทปฺปุฬปพฺพตํ;

ภิกฺขูนํ ติสตสฺสา’ทา, สมฺปนฺนจตุปจฺจยํ.

๓๑.

กาเรตฺวา นีลคลฺลฺจ, อารามํ โส มโนรมํ;

ทกวารํ พหุปฺปาทํ, ตสฺส ทาเปสิ การิย.

๓๒.

อริการิ วิหาเร จ, ปฏิสงฺขาสิ ชิณฺณกํ;

สลากคฺคฺจ ปาสาทํ, อปุพฺพํเยว การยิ.

๓๓.

วาหทีเป สกาเรสิ, เสนคฺคโพธิปพฺพตํ;

ธมฺมํ ตีสุ นิกาเยสุ, วาจยิตฺถ พหุสฺสุเต.

๓๔.

คณฺหาเปสิ จ ภิกฺขูนํ, อโยปตฺเตสุ คณฺิเก;

ปุฺนฺติ วุตฺตํ สพฺพํ โส, น กิฺจิ ปริวชฺชยิ.

๓๕.

กุลีนานมนาถานํ, อิตฺถีนํ’ทา ปิฬนฺธนํ;

โภชนํ โภชนตฺถีนํ, พหุ โส ทาสิ รตฺติยํ.

๓๖.

คุนฺนํ สสฺสานิ ปาทาสิ, กากาทีนฺจ ภตฺตกํ;

ตณฺฑุลฺจ กุมารานํ, มธุผาณิตสํยุตฺตํ.

๓๗.

เอวํ ปุฺานิ กตฺวาน, นรินฺโท โส สปาริโส;

ภุตฺวา ปฺจสุ วสฺเสสุ, เมทินึ สมฺปริจฺจชิ.

๓๘.

ตโต ตสฺส สุโต อาสิ, สีหฬานํ รเถสโต;

สพฺพรูปคุโณเปโต, มหินฺโท นาม ขตฺติโย.

๓๙.

โส ธมฺมิกสีลาเมโฆ, อิจฺจาสิ ธรณีตเล;

ธมฺมทีโป ธมฺมธโช, สุทฺธธมฺมปรายโน.

๔๐.

ปุพฺพเกหิ นรินฺเทหิ, กตํ ธมฺมปถานุคํ;

สพฺพํ กาสิ อหาเปตฺวา, อธมฺมํ ตุ วิวชฺชยิ.

๔๑.

ราชารตนปาสาเท, กาตุํ โส นวกมฺมกํ;

สพฺพกาเลสุ ทาเปสิ, เคฏฺุมฺพทกวารกํ.

๔๒.

ชิณฺณฺจ ปฏิสงฺขาสิ, ปุฺกมฺมมกาสิ จ;

รชฺชํ กตฺวาน จตูสุ, วสฺเสสุ นิธนํ คโต.

๔๓.

อคฺคโพธิ ตโต ราชา, ฉตฺตํ อุสฺสาปยิ ปุเร;

กาเรนฺโต สพฺพสตฺตานํ, หิตํ สุขมเสสโต.

๔๔.

ธาตุปูชํ สกาเรสิ, สตฺถุสพฺพคุณารหํ;

ปิตามหกตสฺสา’ปิ, สมฺพุทฺธสฺส มหามหํ.

๔๕.

อุทยคฺคาทิโพธิฺจ, ปริเวณํ สการยิ;

นามํ คเหตฺวา ปิตุโน, อตฺตโน จ นราธิโป.

๔๖.

สโภคํ ปริเวณฺจ, กตฺวา ตํ ภูตนามกํ;

สกาจริยกสฺสา’ทา, ภิกฺขูนํ ติสตสฺส จ.

๔๗.

ราชสาลาย ทาเปสิ, จูฬวาปิยคามกํ;

คามทฺวยฺจ ทาเปสิ, กาฬูลมลฺลวาตเก.

๔๘.

ปเวสํ วินิวาเรสิ, อุโปสถทิเนสุ โส;

มจฺฉมํสสุราทีนํ, อนฺโตนครมตฺตโน.

๔๙.

ภิกฺขู วา เจติเย วา โส, วนฺทิตฺวา นิกฺขมํ ตโต;

วาลุกา หา วินสฺสนฺตุ, อิติ ปาเทสุ โวธยี.

๕๐.

ยํ ยํ โสวคฺคิยํ กมฺมํ, กมฺมํ นิสฺสรณวหํ;

วตฺถุตฺตเย ปสนฺโน โส, กมฺมํ ตํ สพฺพมาจริ.

๕๑.

มาตุปฏฺานนิรโต, รตฺตินฺทิวมโหสิโส;

คนฺตฺวา ตสฺสา อุปฏฺานํ, ปาโตว กิร ภูปติ.

๕๒.

สีสํ เตเลน มกฺเขตฺวา, อุพฺพฏฺเฏตฺวาน ชลฺลิกํ;

นเข วิสุทฺเธ กตฺวาน, นหาเปตฺวาน สาทรํ.

๕๓.

อจฺฉาเทตฺวา นวํ วตฺถํ, สุขสมฺผสฺสมตฺตโน;

วตฺถํ ฉฑฺฑิตมาทาย, เปลฺเลตฺวา สยเมว ตํ.

๕๔.

ตสฺส โตเยน สิฺจิตฺวา, สีสํ สมกุฏํ สกํ;

คนฺธมาลาหิ ตํ สมฺมา, เจติยํ วิห ปูชิย.

๕๕.

นมสฺสิตฺวาน ติกฺขตฺตุํ, กตฺวา ตํ โส ปทกฺขิณํ;

ทาเปตฺวา ปริสาย’สฺสา, วตฺถาทีนิ ยถารุจึ.

๕๖.

สหตฺเถเนว โภเชตฺวา, โภชนํ ตํ มหารหํ;

ภุตฺถาวเสสํ ภุฺชิตฺวา, สมากิริยมตฺถเก.

๕๗.

โภเชตฺวา ปริสํ ตสฺสา, ราชโภชนมุตฺตมํ;

สชฺเชตฺวา วาสเคหฺจ, สุคนฺธปริวาสิตํ.

๕๘.

สหตฺถา ปฺเปตฺวาน, สยนํ ตตฺถ สาธุกํ;

ปาเท โธวิย มกฺเขตฺวา, คนฺธเตเลน สณฺหกํ.

๕๙.

สมฺพาเหนฺโต นิสีทิตฺวา, กตฺวา นิทฺทมุเปตกํ;

กตฺวา ปทกฺขิณํ มฺจํ, ติกฺขตฺตุํ สาธุวนฺทิย.

๖๐.

อารกฺขเก นิโยเชตฺวา, ทาเสกมฺมกเรปิ จ;

ตสฺสา ปิฏฺิมกตฺวาน, อปกฺกเมว ปิฏฺิโต.

๖๑.

ตฺวา อทสฺสเน าเน, ติกฺขตฺตุํ ปุน วนฺทิย;

สนฺตุฏฺโ เตน กมฺเมน, สรนฺโต ตํ ปุนปฺปุนํ.

๖๒.

เคหํ ยาติ สชีวนฺตํ, เอวเมว อุปฏฺหิ;

เอกทา ทาสวาเทน, วนฺทิตฺวา ทาสมตฺตโน.

๖๓.

เตนตฺตโน กถาเปสิ, ขมาเปตุํ สยํ วโจ;

อตฺตานํ ภิกฺขุสงฺฆสฺส, ทาปยิตฺวาน มาตรา.

๖๔.

ธนมตฺถคฺฆนํ ตฺวา, ภุชิสฺโส อาสิ พุทฺธิมา;

เอวํ ปุฺปโร หุตฺวา, กตฺวา ทีปสฺส สงฺคหํ.

๖๕.

เอกาทสหิ วสฺเสหิ, เทวโลกมุปาคมิ;

ตสฺสานุโช ทปฺปุโฬ’ถ, ราชา โหสิ ตทจฺจเย.

๖๖.

สพฺพํ ปุพฺพกราชูนํ, จริยํ โส สมาจริ;

ตทา มหินฺทนามสฺส, ปุตฺตาโรหณสามิโน.

๖๗.

ปิตรา นิหฏา’คฺฉุํ, ราชานํ มาตุลํ สกํ;

โส เต ทิสฺวา ปวตฺตึ ตํ, สุตฺวา ทตฺวา มหาพลํ.

๖๘.

ปาเหสิ ปิตรา ยุทฺธํ, กาตุํ พนฺธุ หิเต รเต;

มหินฺโทปิ ตถาภาวํ, วิทิตฺวา โรหณาธิโป.

๖๙.

ยุทฺธํ ปฏิปเทเยว, เตสํ’กาสิ มหาพโล;

เต อุโภปิ ปลายึสุ, ทตฺวา เสนาย นายกํ.

๗๐.

ปุนาคนฺตฺวา มหีปาลํ, เสวมานา อิธา’วสุํ;

ปิตาปิ เตน สนฺตุฏฺโ, อฺเน สกพนฺธุนา.

๗๑.

ยุชฺฌนฺโต มรณํ คฺฉิ, าติโสปิ มโต กิร;

ตทา’ทา ภาคิเนยฺยสฺส, ราชา กิตฺตคฺคโพธิโน.

๗๒.

สพฺพรูปคุโณเปตํ, ธิตรํ เทว นามิกํ;

โส ทปฺปุฬํ เปตฺวาน, เสวตฺถํ ตสฺส ราชิโน.

๗๓.

สยํ เสนงฺคมาทาย, โรหณํ สมุปาคมิ;

โรหณาธิปติ หุตฺวา, สพฺพาการสมปฺปิโต.

๗๔.

ปุตฺตธีตาหิ วฑฺเฒนฺโต, วาสํ ตตฺเถว กปฺปยิ;

ราชากาสิ ทุมินฺทสฺส, ฆรํ ชิณฺณํ นวํ ถิรํ.

๗๕.

โสวณฺณขจิตํ กมฺมํ, มงฺคเลน จ ตสฺส โส;

อตฺตโน ราชภาวสฺส, สตฺถุปารมิตาย จ.

๗๖.

สมฺมานุจฺฉวิกํ กตฺวา, มหาปูชํ ปวตฺตยิ;

ชิณฺณํ กาเรสิ ปาสาทํ, หตฺถิกุจฺฉิวิหารเก.

๗๗.

วาหทีปสฺส อารามํ, ลาวราวฺจ ปพฺพตํ;

วิหาเร เชตนาเม จ, กตฺวา โสวณฺณยํ มุนึ.

๗๘.

วฑฺเฒตฺวา โพธิเคหมฺหิ, ปูชํกาสิ อจินฺติยํ;

อนุสํวจฺฉรํ ทีเป, วตฺถทานํ ปวตฺตยิ.

๗๙.

มหาปาฬิฺจ วฑฺเฒสิ, ภตฺตคฺคมวโลกยี;

ตุลาภารฺจ ทาเปสิ, ชิณฺณฺจ ปฏิสงฺขริ.

๘๐.

จาริตฺตํ ปุพฺพราชูนํ, ปาเลสิ มนวชฺชิยํ;

ตสฺสา’สิ วชิโร นาม, เสนาปติ มหาปติ.

๘๑.

กจฺฉวาลํ สกาเรสิ, อารามํ ปํสุกูลินํ;

ถูปารามมฺหิ ถูปสฺส, ฆรํ ฉาเทสิ สาธุกํ.

๘๒.

อิฏฺกาหิ สุวณฺณาหิ, เหมทฺวาเร จ การยิ;

เอวํ โสฬสวสฺสานิ, กตฺวา รชฺชํ นราธิโป.

๘๓.

อคมา สพฺพสตฺตานํ, คนฺตพฺพํ เทสเมว โส;

ตสฺมึ ราชินิ สมฺปตฺเต, เทวโลกํ ตทา อหุ.

๘๔.

อคฺคโพธิสนาโม’ถ, อาณาเภรึ จราปยิ;

ปิตา ตสฺส สภาตุสฺส, ปุตฺตํ มหินฺทนามกํ.

๘๕.

รชฺชตฺถํ สกปุตฺตานํ, อาทิปาทํ น การยี;

อาทรํ โส สพนฺธูนํ, กนิฏฺานมฺปิ กาตเว.

๘๖.

อสหนฺโต ปลายิตฺถ, ปรตีรํ สมากุโล;

เต สมาคมนํ สุตฺวา, เปสยิตฺวา มหาพลํ.

๘๗.

กาเรตฺวา ยุทฺธเมเตหิ, สีสํ เตสํ สคณฺหยิ;

นิกาเยสุ วิจาเรตฺวา, กตฺตพฺพํ สพฺพเมว โส.

๘๘.

ทีเป’ปิ สกเล กาสิ, ปาปาจารนิวารณํ;

ภิกฺขู จูฬวิหาเรสุ, ยาคุํ คณฺหนฺติ สพฺพทา.

๘๙.

มหาวิหาเร ตํ สุตฺวา, ราชา นิพฺพินฺนมานโส;

กณฺปิฏฺิมหาคามํ ตถา ยาพาลคามกํ.

๙๐.

เตลคามํ พหุทฺจ, ทกวารํ ปทาปิย;

ยาคุํ คเหตุํ โยเชสิ, วิหาเรสุ’ปิ ภิกฺขโว.

๙๑.

ตโต ปฏฺาย ตํ ยาคุํ, สพฺเพ คณฺหึสุ สาทรา;

ทีเป เภรึจ ราเปตฺวา, สนฺนิปาติย ยาจเก.

๙๒.

สุวณฺณํ โสปทาเปสิ, ยถิจฺฉํ ทิวสตฺตยํ;

เอวมาทึ ส กตฺวาน, ปุฺวํ วสฺเสหิ ตีหิ จ.

๙๓.

วตฺถุตฺตยปสาทสฺส, ผลํ ปสฺสิตุมตฺตโน;

ราชา ทิพฺเพน ยาเนน, คจฺฉนฺโต วิย โส มริ.

๙๔.

เอวํ อนิจฺจา วต สพฺพเทหิโน;

สพฺพฺูโนเปว มุเปติ มจฺจุํ;

ปหาย ตสฺมา ภวราคชาตํ;

พุโธ สุพุทฺธิวิภเว ภเวยฺย.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ปฺจราชโก นาม

สตฺตจตฺตาลีสติโม ปริจฺเฉโท.

อฏฺจตฺตาลีสติม ปริจฺเฉท

เอกราชโก

.

ตโต ตสฺสา’นุโช เสโน, ฉตฺตํ อุสฺสาปยี ปุเร;

ปิยํ’ว ปุตฺตํ ปสฺสนฺโต, สตฺเต สพฺเพ มหาธโน.

.

จริยํ ปุพฺพราชูนํ, สมาจริ ยถาภตํ;

อปุพฺพมฺปิ จ วตฺเตสิ, จริยํ ธมฺมสํหิตํ.

.

ภิกฺขูนํ ภิกฺขูนีนฺจ, าตีนํ ทีปวาสินํ;

มจฺฉานํ มิคปกฺขีนํ, กตฺตพฺพํ ส สมาจริ.

.

มหินฺทํ ปรตีรํ โส, คตํ โยชิยมารยิ;

เอวํ โส สุวิโสเธสิ, รชฺชปจฺจตฺถิเก’ขิเล.

.

มหาทานํ ปวตฺเตสิ, ยาจกานํ ธเนสินํ;

ภิกฺขูนํ พฺราหฺมณานฺจ, มนุฺํ ราชโภชนํ.

.

อเหสุํ อนุชาตสฺส, มหินฺโท กสฺสโป ตถา;

อุทโยติ ตโย เตสุ, มหินฺโท ยุวราชโก.

.

หุตฺวา ตสฺสานุวตฺตนฺโต, สกฺกจฺจํ ตมุปฏฺหิ;

สงฺฆานามาสิ ราชสฺส, ภริยา ตสฺส ราชินี.

.

กีฬนตฺถํ สมุทฺทสฺส, คเต ราชินิ ปฏฺฏนํ;

อุทโย อาทิปาโทโส, โอหีโน นคเร ตทา.

.

นาลนามํ คเหตฺวาน, ธีตรํ มาณิลานิยา;

รกฺขิตํ ราชรกฺขาย, ปุฬตฺถินครํ อคา.

๑๐.

ราชา ตสฺมึ อกุชฺฌิตฺวา, สนฺธึ กตฺวา อกุปฺปิยํ;

มหาทีปาทํ เปเสตฺวา, โตสตฺวา ตํ อิธานยิ.

๑๑.

เอวํ สมคฺคา เต อาสุํ, ตโต ปฏฺาย ขตฺติยา;

รกฺขนฺตา สาสนํ โลกํ, วสึสุ สุสมาหิตา.

๑๒.

ตโต เกนจิ กาเลน, ปณฺฑุราชา มหาพโล;

ชมฺพุทีปา อิธา’คมฺม, ทีป คณฺหิตุมารภิ.

๑๓.

ราชา สุตฺวา มหาเสนํ, เปสุยิตฺถ ตทนฺติกํ;

อมจฺจานํ วิวาเทน, ถทฺโธตาโร นาราธิโป.

๑๔.

ปณฺฑุราชา วินาเสนฺโต, สพฺพํ ตํ เทสมุตฺตรํ;

ขนฺธาวารํ นิเวเสสิ, มหาตาลิตคามเก.

๑๕.

วสนฺตา ทมิฬา เอตฺถ, พหโว เย ตหึ ตหึ;

สพฺเพ ตํ ปกฺขิยาเหสุํ, ตโต โส พลวา อหุ.

๑๖.

ตตฺถ คนฺตา มหาเสนา, รฺโ ยุชฺฌิตุมารภิ;

หตฺถิกฺขนฺธคโต ปณฺฑุ-ราชาปิ สมุปาวิสิ.

๑๗.

อหุ ทมิฬเสนาสา, ปสฺสนฺติ สามิโน มุขํ;

สมฺปตฺตพลหุสฺสาหา, ตทตฺเถ จตฺตชีวิตา.

๑๘.

ทีปเสนา ตุ สามิน-มภาเวน นิรุสฺสุกฺกา;

ยุชฺฌนฺติ ปริภินฺทิตฺวา, ปลายิตฺถ ตโต ตโต.

๑๙.

โอตริตฺถมหาเสนา, ปณฺฑุราชาสฺส ตงฺขเณ;

มารเสนาว คจฺฉนฺติ, วิจุณฺเณนฺติ มหาชนํ.

๒๐.

ราชา เสนาย ภินฺนตฺตํ, สุกฺกา สพฺพํ สมาทิย;

หตฺถสารํ ปุรํ หิตฺวา, มลยาภิมุโข คโต.

๒๑.

ตโต หตฺถึ สมารุยฺห, ยุวราชา มหินฺทโก;

ยุชฺฌนฺโต สกเสนาย, ปลาตตฺตํ สเมกฺขิย.

๒๒.

เอเกนเม น สกฺกา เว, สพฺเพ เอเตหิ มาริตุํ;

เอเตสํ น จ นีจานํ, หตฺเถสุ มรณํ สุขํ.

๒๓.

ตสฺมา วรํ เม มรณํ, มยา เอเวติ จินฺติย;

หตฺถิกฺขนฺธคโตเยว, ฉินฺทิ โส สีสมตฺตโน.

๒๔.

ตํ ทิสฺวา พหโว สีเส, ตตฺถ ฉินฺทึสุ เสวกา;

ตํ ทิสฺวา ทมิฬี เสนา, หฏฺตุฏฺา ปโมทิสา.

๒๕.

เอตํ สพฺพํ สเมกฺขิตฺวา, อาทาปาโท สกสฺสโป;

ตุรงฺควรมารุยฺห, สุสนฺนทฺโธ มหายุโธ.

๒๖.

วิหารมุปสงฺกมฺม, อภยํ เอกโกว โส;

ตาทิสมฺปิ มหาเสนํ, โอคาเหตฺวา วิทารยิ.

๒๗.

สุปณฺโณ วิย คณฺหนฺโต, ภูชเคน สลิลาล เย;

โส ตํ สพฺพํ นิวตฺเตสิ, อตฺตานฺจ สุโคปยิ.

๒๘.

อสฺโส เอโกว ทิสฺสิตฺถ, ตุรงฺคาวลิสนฺนิโภ;

อตฺตโน โส ชนํ กฺจิ, อปสฺสนฺโต’นุคามินํ.

๒๙.

กึ เม เอเกน เวรินํ, ปูริเตน มโนรถํ;

กาลนฺตเรหํ ชีวนฺโต, ปูเรสฺสํ เม มโนรถํ.

๓๐.

ตสฺมา คนฺตุํว ยุตฺตนฺติ, นิมฺโผเฏตฺวา มหาพลํ;

นิพฺภโยว มหาโยโธ, โกณฺฑิวาตมุปาคมิ.

๓๑.

ปณฺฑุราชา มหาเสนา, อคฺคเหสิ ตโต ปุรํ;

สีสํ ตํ ยุวราชสฺส, ปณฺฑุราชสฺส ทสฺสยุํ.

๓๒.

โส ตํ ทิสฺวา จ ฌาเปตฺวา, ราชูนํ ปณฺฑุเทสินํ;

สพฺพมาฬาหเน กิจฺจํ, ตสฺส กาตุํ นิโยชยิ.

๓๓.

สพฺพํ สารํ หราเปสิ, ภณฺฑาคารมฺหิ ราชิโน;

อคฺคณฺหิตฺถ คเหตพฺพํ, วิหาเร นคเรปิ จ.

๓๔.

ปาสาเท รตเน สพฺเพ, โสวณฺณํสตฺถุพิมฺพกํ;

สิลามย มุนินฺทสฺส, จกฺขุภูก มณิทฺวยํ.

๓๕.

ตถา โสวณฺณปฏฺเฏ จ, ถูปารามมฺหิ เจติเย;

สุวณฺณ ปฏิมาโย จ, วิหาเรสุ ตหึ ตหึ.

๓๖.

สพฺพํ คเหตฺวา นิสฺสารํ, ลงฺกาทีป มกาสิ โส;

ฉฑฺฑยิตฺถ ปุรํ รมฺม, ยกฺขภกฺขิต รูปกํ.

๓๗.

ราชา’ปิ รกฺขํ ทตฺวาน, มหามคฺเค ตหึ ตหึ;

คงฺคาทฺวย มุเข วาสํ, กปฺเปสิ ปริสงฺกิโต.

๓๘.

ปณฺฑุราชา ตโต สทฺธึ, กาตุํ สีหฬสามินา;

อมจฺเจ ตตฺถ เปเสสิ, ทิสฺวา เต สีหลาธิโป.

๓๙.

สุณิตฺวา สาสนํ เตสํ, สพฺพํ ตํ สมฺปฏิจฺฉิย;

ทูตานํ การยิตฺวาน, ยถากาเมน สงฺคหํ.

๔๐.

หตฺถิทฺวยํ สทตฺวาน, สพฺพมาภรณมฺปิ จ;

ตสฺส เปเสสิ ทูเตโส, อตฺตโนปิ หิตาวเห.

๔๑.

ปณฺฑุราชา สิตํ สพฺพํ, ทิสฺวา สนฺตุฏฺมานโส;

นิยฺยาเตตฺวาน ทูตานํ, ตทเหว มหาปุรํ.

๔๒.

นิกฺขมิตฺวา ปุรา คนฺตฺวา, น จิเรเนว ปฏฺฏนํ;

ตตฺถ อารุยฺห นาวํ โส, สก เทส มุปาคมิ.

๔๓.

ตโต อาคมฺม นครํ, สีลาเมโฆ มหีปติ;

ยถาาเน เปตฺวาน, ทีปํ วสิ สมาหิโต.

๔๔.

ภาตรํ ทุติยํ กตฺวา, อุทยํ นาม ขตฺติยํ;

มหาทีปาทํ ตสฺสา’ทา, โสคตฺถํ ทกฺขิณํ ทิสํ.

๔๕.

โสปิ โข น จิเรเนว, กตฺวา ปุฺํ ยถารหํ;

โรเคเนเกน สมฺผุฏฺโ, ปวิฏฺโ มจฺจุโน มุขํ.

๔๖.

กสฺสโป อาทิปาโทปิ, ปุลตฺถินคเร วสํ;

โยเชตฺวา ปณฺฑุราเชน, อโหสิ กิร มาริโต.

๔๗.

ตทา กสฺสปนามสฺส, ปุตฺตา อาสุํ มหารหา;

อาทิปาทสฺส จตฺตาโร, ธฺลกฺขณ สฺุตา.

๔๘.

โย เสนํ สพฺพปโม, เสโน นาม กุมารโก;

สูโร วีโร มหุสฺสาโห, ราชภารกฺขโม สโม.

๔๙.

ราชา มหาทีปาทตฺตํ, ตสฺส ทตฺวา ยถาวิธึ;

โภคตฺถํ ทกฺขิณํ เทสํ, สวาหน มุปาทิสิ.

๕๐.

โรหณาธิปติสฺสา’สุํ, ปุตฺตา กิตฺตคฺคโพธิโต;

จตฺตาโร ธีตโร ติสฺโส, ทสฺสเนยฺยา มโนรมา.

๕๑.

ตทา เชฏฺสุตํ ตสฺส, มหินฺทํ นาม ขตฺติยํ;

ปิตุจฺฉา มารยิตฺวาน, เทสํ คณฺหิ สสาธนํ.

๕๒.

ภาตโร เต ตโย ตสฺมึ,

สํรุฏฺา ภาตุ ฆาตเน;

อาทาย ภคีนี ติสฺโส,

รฺโ สนฺติกมาคมุํ.

๕๓.

ราชาปิ ทิสฺวา เตตีว, มมายนฺโต ทยาลุโก;

สพฺเพ เทวกุมาเรว, สุขํ วฑฺเฒสิ เปมวา.

๕๔.

ตโต กสฺสปนามํ โส, เตสํ เชฏฺํ นริสฺสโร;

เทสํ ตํ คณฺห ยาหีติ, ทตฺวา พลมเปสยิ.

๕๕.

โส’ปิ คนฺตฺวาน ตํ หนฺตฺวา, โรหณํ กสิณมฺปิ ตํ;

กตฺวา หตฺถคตํ ตตฺถ, วสิตฺถ นิรุปทฺทโว.

๕๖.

อถ โส ภาตโร ทฺเว’ปิ, เสนฺจ อุทยํ ตถา;

ปกฺโกสิตฺวาน, ภาเชตฺวา, เทสํ เตหิ สหาวสิ.

๕๗.

ราชา ตา สาธุ วฑฺเฒตฺวา, วยปตฺตาสุ ตีสุ โส;

ราชกฺาสุ ธฺาสุ, เทวจฺฉรสู รูปิสุ.

๕๘.

เปตฺวา ราชินิ าเน, อุปราชสฺส ทาปยิ;

สงฺฆนามํ มหาโภคํ, ทตฺวา รชฺชสริกฺขกํ.

๕๙.

กณิฏฺโ อุปราชสฺส, มหินฺโท นาม ภาตุโก;

อตฺถิ สพฺพคุโณเปโต, สพฺพสตฺถวิสารโท.

๖๐.

ตสฺสา’ทาสิ ทุเว ราชา, ราชกฺา มโนหรา;

ติสฺสวฺหกิตฺต นามฺจ, ทตฺวา โภคํ ยถารุจึ.

๖๑.

เอวํ กโรนฺโต าตีนํ, สํคหํ โส ยถารหํ;

อาราเธนฺโต จ ทานาทิ-สงฺคเหหิ มหาชนํ.

๖๒.

ราชา ทสยิ ราชูนํ, ธมฺเมหิ สมุปาคโต;

สมาจรนฺโต ปุฺานิ, ปริภุฺชิตฺถ เมทินึ.

๖๓.

ปํสุกูลิก ภิกฺขูนํ, กตฺวา’ริฏฺมฺหิ ปพฺพเต;

มหาโภคํ อทารามํ, นิมฺมิตํ วิย อิทฺธิยา.

๖๔.

ปริหารฺจ ตสฺสทา, ราชารหมเสสโต;

อารามิเก จ พหโว, ทาเส กมฺมกเรปิ จ.

๖๕.

ปาสาทํ โสว กาเรสิ, วิหาเร เชตนามเก;

อเนกภูมึ ภูมินฺโท, พุทฺธภูมิคตาสโย.

๖๖.

วฑฺเฒตฺวา ตตฺถ กาเรตฺวา, สพฺพ โสวณฺณยํ ชินํ;

สณฺเปตฺวา มหาโภคํ, วสาเปสิ จ ภิกฺขโว.

๖๗.

มหาทิ ปริเวณมฺหิ, กาเรสิ สุมโนหรํ;

ปาสาท มคฺคิสนฺทํฑฺฒํ, ตสฺมึเยว วิหารเก.

๖๘.

กตฺวา วีรงฺกุรารามํ, วิหาเร อภยุตฺตเร;

มหาสงฺฆิก ภิกฺขูนํ, เถริยานฺจ ทาปยิ.

๖๙.

ปุพฺพารามฺจ กาเรสิ, สมฺปนฺน จตุปจฺจยํ;

สทฺธึ โส สงฺฆนามาย, เทวิยาปิ จ อตฺตโน.

๗๐.

มหาวิหาเรตาเยว, สทฺธึ กาเรสิ ภูมิโป;

อาวาสํ สงฺฆเสนวฺหํ, มหาโภคํ มหามติ.

๗๑.

กาเรตฺวา สพฺพโสวณฺณํ, เกสธาตุ กรณฺฑกํ;

มหาปูชํ ปวตฺเตสิ, รชฺชํ วิสฺสชฺชิ อุตฺตโม.

๗๒.

เจติยสฺส คีริสฺสาทา, กาณวาปึ พหุทยํ;

ภิกฺขูนํ ทิปวาสีนํ, ทาเปสิ จ ติจีวรํ.

๗๓.

ปุลตฺถิ นคเร กาสิ, วาปิโย ถุสวาปิยา;

เสนคฺคโพธิมาวาสํ, คามารามิก สฺุตํ.

๗๔.

ตสฺมึเยว จ กาเรสิ, มหาปาฬึ สุโภชนํ;

มหาปาฬิฺจ สพฺเพสํ, มหาเนตฺตมฺปิ ปพฺพเต.

๗๕.

เวชฺชสาลมฺปิ กาเรสิ, นครสฺส จ ปจฺฉิเม;

อนาถานํ ปวตฺเตสิ, ยาคุทานํ สขชฺชกํ.

๗๖.

ปํสุกูลิก ภิกฺขูนํ, ปจฺเจกฺจ มหานสํ;

กตฺวา ทาเปสิ สกฺกจฺจํ, นิจฺจํ โภชนมุตฺตโม.

๗๗.

หุตฺวา มหาทิปาโท’ยํ, กปฺปูร ปริเวณเก;

อุตฺตราฬฺเห จ กาเรสิ, ปริจฺเฉเท สนามเก.

๗๘.

ตุลาภารฺจ ปาทาสี, ติกฺขตฺตุํ โส มหาธเน;

ปุฺมฺมฺปิ โส’กาสิ, ราชา นานปฺปการกํ.

๗๙.

สงฺฆนามาปิ สา เทวี, อุตฺตรมฺหิ วิหารเก;

กตฺวา มหินฺทเสนวฺหา-วาสํ วาเสสิ ภิกฺขโว.

๘๐.

อารทฺโธ ทปฺปุลวฺหสฺส, กาเล ราชสฺส ธีมโภ;

มหาเทเวน โส อาสิ, รมฺโม ทปฺปุล ปพฺพโต.

๘๑.

ทารุกสฺสปนาเมน, ตถา กสฺสปราชิกํ;

อุโภปิ เต วิปฺปกเต, ราชา โส วสมาปยิ.

๘๒.

ภทฺโท เสนาปติ ตสฺส, ภทฺทเสนาปติ’วฺหยํ;

ปริเวณมฺปิ กาเรสิ, ทาสโภคสมายุตํ.

๘๓.

อุตฺตโร จ อมจฺโจ’กา, วิหาเร อภยุตฺตเร;

วาสมุตฺตรเสนวฺหํ, รมฺม มุตฺตรปจฺจยํ.

๘๔.

วชิโร นาม ตตฺเถวา-วาสํ วชิรเสนกํ;

กาสิ รกฺขสนาโมจา-วาสํ รกฺขสนามกํ.

๘๕.

ตโต วีสติ วสฺเสสุ, ปุลตฺถิ นคเร วสํ;

ปณฺฑุราชกตํ การํ, สรนฺโต สรทสฺสโน.

๘๖.

ททนฺโต วิย เสนสฺส, สูรสฺสาวสรฺจโส;

ปหาย ทีปํ ทีโป’ว, มหาวาต หโต คโต.

๘๗.

โภโค อนิจฺจา สห ชีวิเตน;

ปเคว เต พนฺธุชนา สหายา;

นราธีปํ ปสฺสถ เอกเมว;

สมาคตํ มจฺจุมุขํ สุโฆรํ.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

เอก ราชโก นาม

อฏฺจตฺตาลีสติโม ปริจฺเฉโท.

เอกูนปฺาสติม ปริจฺเฉท

ราชทฺวยทีปโน

.

เอวํ ตสฺมึ มเต ตสฺส, กาตพฺพํ สาธุการิย;

มหาทีปาโท เสนวฺโห, อาทาย พลวาหนํ.

.

อาคมฺม นครํ ราชา, อโหสิ ธรณี ตเล;

อาทิกปฺปมฺหิ ราชูนํ, ทสฺสนฺโต จริยํ ปิย.

.

สทฺโธ มหาธโน สูโร, มุตฺตจาคี นิราลโย;

ยาจโยโค มหาโภโค, สมฺปนฺนพลวาหโน.

.

กิตฺติยา’มลภูตาย, ตถา เตโช คุเณน จ;

สนฺนิปาตํว โส จนฺท-สูริยานํ นิทสฺสยิ.

.

อสงฺกิณฺณ คุณากิณฺโณ, สุวิจิณฺณ คุณาคุโณ;

นิตฺถิณฺณปาโป นิพฺพิณฺณ-สํสาโร สารทสฺสโน.

.

ภริยา ตสฺส ยา อาสิ, สงฺฆาตํ โส ภิเสจยิ;

มเหสีภาเว ทตฺวาน, ปริหารํ ยถาภตํ.

.

มหินฺทํ นาม สปฺปฺํ, กณิฏฺํ ภาตรํ สกํ;

ทตฺวา ทกฺขิณภาคํ โส, โอปรชฺเช’ภิเสจยิ.

.

อนฺเตปุเร’ปรชฺฌิตฺวา, โส รฺา อวธาริเต;

สปุตฺตทาโร วุฏฺาย, อฺาโต มลยํ อคา.

.

อุปฺปชฺชิตฺถ ตทา ปุตฺโต, รฺโ สงฺฆาย เทวิยา;

ทสฺเสนฺโต’ว ปนาทสฺส, กุมาร รูปมตฺตโน.

๑๐.

ราชา ตํ ชาตมตฺตํ’ว, ทิสฺวา สนฺถุฏฺมานุโส;

สิทฺธตฺถํ ลุมฺพินีชาตํ, ราชา สุทฺโธทโน วิย.

๑๑.

ธฺปุฺคุณูเปโต, เปตฺวา ทีปเมกกํ;

ชมฺพุทีเป’ปิ กสิเณ, รชฺชโยคฺโคติ เม สุโต.

๑๒.

นามทาน ทิเนเยว, ปริหาเรน สพฺพโส;

โอปรชฺเช ภิสิฺจิตฺวา, ทกฺขิณํ เทสมสฺส’ทา.

๑๓.

ยุวราชาปิ มลเย, วสนฺโต’ว มหีปตึ;

อาราเธตฺวา อุปาเยน, อนุฺโต สภาตรา.

๑๔.

นิกายตฺตย วา สีหิ, สทฺธึ ภิกฺขูหิ อาคโต;

ทิสฺวา ราชานเมตฺเถว, สนฺธีํ’กาสิ อกุปฺปิยํ.

๑๕.

ยา ตสฺส ยุวราชสฺส, ภริยา ติสฺสา นามิกา;

ราชินี สา วิชายิตฺถ, ธีตรํ สงฺฆนามิกํ.

๑๖.

กิตฺตินามา’ปรายา จ, ภริยา สาปิ โข ปน;

วิชายิ ปุตฺเต จตฺตาโร, ตถา เอกฺจ ธีตรํ.

๑๗.

ตทา ราชาปิ จินฺเตตฺวา, เอวํ สติ กณิฏฺโก;

นิสฺสงฺโก มยิ โหตีติ, สมฺมา มนฺตีหิ มนฺติย.

๑๘.

ธีตรํ ยุวราชสฺส, สุรูปึ รูปนามิกํ;

กสฺสปสฺส’ตฺต ปุตฺตสฺส, วิวาหํ การยิ พุโธ.

๑๙.

ทกฺขิณํ เทสมสฺเสว, กณิฏฺสฺส สทาปยิ;

ราชปุตฺตสฺส ปาทาปิ, ปจฺเจกํ โภคมตฺตโน.

๒๐.

รชฺชมฺหิ สพฺพํ ตสฺเสว, ปริโภคาย ทาปยิ;

เกวลนฺตุ วิจาเรสิ, ทีปํ ทีป หิตาวโห.

๒๑.

เตสํ สํวาสมนฺวาย, อุภินฺนํ ปุฺกมฺมินํ;

ธฺปุฺคุณูเปตา, วิชาตา ปุตฺตธีตโร.

๒๒.

กตฺวา สพฺโพปหาเรน, ทาาธาตุ มหามหํ;

อารุยฺห วรปาสาทํ, รตนวฺหํ มหีปติ.

๒๓.

ตทา โสวณฺณยสฺสาปิ, สมฺพุทฺธสฺส ปุรา ิตํ;

สุฺํ ปิฏฺํ สยํ ทิสฺวา, กสฺมา เอวนฺติ สํวทิ.

๒๔.

ตโต อมจฺจา อาหํสุ, นาชานาสิ มหีปติ;

มหาปิตุนรินฺทสฺส, กาเล ตว นริสฺสรํ.

๒๕.

ปณฺฑุราชา อิธาคมฺม, ทีปเมตํ วินาสิย;

สพฺพํ สารคตํ ทีเป, สมาทาย คโต อิติ.

๒๖.

ตํ สุตฺวา ลชฺชิโต ราชา, สยํ วิย ปราชิโต;

ตทเหว นิโยเชสิ, อมจฺเจ พลสงฺคเห.

๒๗.

ตทา’ว กิร อาคฺฉิ, ปณฺฑุราชกุมารโก;

ปริภูโต สราเชน, รชฺชตฺถํ กต นิจฺฉโย.

๒๘.

ราชา ทิสฺวา’ติ สนฺตุฏฺโ, กตฺตพฺพํ ตสฺส การิย;

มหาติตฺถ มุปาคมฺม, ปฏฺฏนํ เสมตฺรโส.

๒๙.

มหนฺตํ พลกายฺจ, ตสฺโสปกรณานิ จ;

อนุนํ ปฏิยาเทตฺวา, เทวเสนํว สชฺชิตํ.

๓๐.

ปณฺฑุราชกุมาเรน, สทฺธึ เสนาปติ สกํ;

คนฺตฺวา ตํ ปณฺฑุราชานํ, หนฺตฺวานิกมิโต ปุรา.

๓๑.

รตนํ สพฺพมาทาย, ทตฺวา รชฺชํ อิมสฺส จ;

น จิเรเนว เอหีตี, อุยฺโยเชสิ มหายโส.

๓๒.

โสปิ เอวํ กโรมีติ, ปฏิสฺสุตฺวา มหีปตึ;

วินฺทิตฺวา พลมาทาย, นามมารุยฺห ตํ ขเณ.

๓๓.

ปรตีรํ ตโต คนฺตฺวา, สํวุฬห พลวาหโน;

วินาสยนฺโต ปจฺจนฺตํ, วาเรสิ มธุรํ ปุรํ.

๓๔.

ทฺวารานิ ปิทหิตฺวาน, ปจฺฉินฺทิตฺถ คตาคตํ;

ตโต อคฺคึ ขิปาเปสิ, โคปุรฏฺฏาล โกฏฺเก.

๓๕.

เอวํ สีหฬเสนาย, ปวิฏฺาย สกํ ปุรํ;

สพฺพํ วิลุมฺปมานาย, เสนงฺคํ ฆาตยนฺติยา.

๓๖.

ปณฺฑุราชา นิสมฺเมตํ, สมาทาย สกํ พลํ;

เวคสา ตํ สมาคมฺม, ยุทฺธํ กาตุํ สมารภิ.

๓๗.

อสมฺปุณฺณ พลตฺตา โส, วิทฺโธ สลฺเลน ภูปติ;

หตฺถิกฺขนฺธคโตเยว, วิหาย ปุรมตฺตโน.

๓๘.

ปลายิตฺวา คตาเน, ชีวิตํ นิชเมสฺสชิ;

ภริยาว’สฺส เตนาสิ, สมฺปตฺตา ชีวิตกฺขยํ.

๓๙.

ตโต สีหฬเสนาสา, ปวิฏฺา นิพฺภยา ปุรํ;

ตตฺถ สพฺพํ วิลุมฺปิตฺถ, เทวา’สิรปุรํ ยถา.

๔๐.

เสนาปติ ตโต ราช-เคเห ภตฺตํ สเมกฺขิย;

ทีปานิตมิมมฺหา จ, ตตฺรฏฺฺจ มหารหํ.

๔๑.

สารํ สพฺพํสมาทาย, เทเส จ นคเร ิตํ;

กตฺวา อิสฺสริยํ ตตฺถ, วเสวตฺติย อตฺตโน.

๔๒.

ปณฺฑุราช กุมารํ ตุ, ตตฺถ รชฺเช’ภิ สิฺจิย;

กาเรตฺวา ปริหารฺจ, เทสํ ตสฺส สมปฺปิย.

๔๓.

ยถารุจึ คเหตฺวาน, หตฺถิอสฺเส นเร’ปิ จ;

ตตฺถ ตตฺถ ยถา กามํ, วสนฺโต อกุโต ภโย.

๔๔.

สมุทฺท ตฏมาคมฺม, ตฺวา ตตฺถ ยถาสุขํ;

กีฬนฺโต วิย นาวํ โส, สมารุยฺห วิสารโท.

๔๕.

มหาติตฺถ มุปาคมฺม, วนฺทิตฺวา ธรณี ปตึ;

ตํ สาสนํ นิเวเทตฺวา, สารํ ทสฺเสสิ อาหฏํ.

๔๖.

ราชา สาธูติ วตฺวาน, กาเรตฺวา ตสฺส สงฺคหํ;

สทฺธึ เสนาย อาคนฺตฺวา, ปกฏฺาย สกํ ปุรํ.

๔๗.

ชยปานํ ปิวิตฺวาน, กตฺวา วิชยมงฺคลํ;

มหาธาคํ ปวตฺเตตฺวา, ยาจกานํ ยถา รุจึ.

๔๘.

สพฺพํ ปากติกํ กาสิ, สารํ ทีเป นิราลโย;

โสวณฺณ ปฏิมาโย จ, ยถาาเน ปาปยิ.

๔๙.

สุฺํ รตนปาสาเท, ปิฏฺํ ปูเรสิ สตฺถุโน;

กาสิ รกฺขปิธาเนน, นิพฺภยํ ธรณีตลํ.

๕๐.

ตโต ปฏฺาย ทีปํโส, อรีนํ ทุปฺปธํสิยํ;

กตฺวา วฑฺเฒสิ โภเคหิ, อุตฺตราทิกุรุํ ปิย.

๕๑.

ขินฺนา ปุพฺพสฺส ราชสฺส, กาเล ทีปมฺหิ ปาณิโน;

นิพฺพุตา ตํ สมาคมฺม, ฆมฺมา วิย วลาหกา.

๕๒.

ตสฺส วีสติเม วสฺเส, วิหาเร อภยุตฺตเร;

นิกฺขมิตฺวา คตา เหสุํ, ปํสุกูลิก ภิกฺขโว.

๕๓.

ยุวราชา มหินฺโท โส, ธุมราชสฺส สตฺถุโน;

การาปยิ ฆรํ รมฺมํ, ทสฺสเนยฺยํ มโนรมํ.

๕๔.

โพธิเคหํ กโรนฺโต ตํ, ทิสฺวา วฑฺฒกีโน ตทา;

วํเสน สาขํ อาหจฺจ, ภิชฺชนฺตํ วรโพธิยา.

๕๕.

กินฺตุ กาตพฺพเมตฺถาติ, ยุวราชํ นิเวทยุํ;

โส ตํ ตํ มุปสํกมฺม, มหาปูชาย ปูชิย.

๕๖.

สเจ สตฺถา, หิตตฺถาย, สมฺภูโต สพฺพปาณินํ;

ลทฺธุํ ปุฺสฺส’นคฺฆสฺส, ฆรสฺส กรเณติ’ธ.

๕๗.

สาขา คจฺฉํ ตุ อุทฺธํว, กาตุํ สกฺกา ยถาฆรํ;

เอวมาราธยิตฺวาน, วนฺทิตฺวา สงฺฆรํ คโต.

๕๘.

ตทา สาขา ทุมินฺทสฺส, รตฺติยํ อุทฺธมุคฺคมิ;

ตโต กมฺมกรา สพฺพํ, อาโรเจสุํ สสามิโน.

๕๙.

ยุวราชา’ติ สนฺตุฏฺโ, ภาตุรฺโ นิเวทิย;

มหาปูชาย ปูเชสิ, วิสฺสชฺชิย พหุธนํ.

๖๐.

ตถา มหินฺทเสนวฺหํ, ปริเวณฺจ การิย;

สงฺฆสฺสา’ทา สโภคํ โส, ปุฺา ปุฺานิจาจีนิ.

๖๑.

อทา สปริสํ ภตฺตํ, วตฺถํ ฉตฺตมุปาหนํ;

ตถา คมิยภตฺตฺจ, นหานฺจ สภตฺตกํ.

๖๒.

เอวํ ขุทฺทานุ ขุทฺทานิ, กตฺวา ปุฺานิ โส วิภู;

รฺโ เตตฺตึสวสฺสมฺหิ, ยถากมฺมมุปาคมิ.

๖๓.

อถ ราชา มเตตสฺมึ, กณิฏฺมุทยํ สกํ;

ตสฺส าเน เปตฺวาน, สพฺพํ ตสฺเสว ตสฺสทา.

๖๔.

ตุลาภารสฺส ทาเนน, ทีนานาเถ สตปฺปยิ;

ธมฺมกมฺเมน โสเธสิ, นิกายตฺตยเมกโต.

๖๕.

โสณฺณถาลีสหสฺสํ โส, มุตฺตาหิ ปริปูริย;

เปตฺวา มณิเมเกกํ, ตสฺโสปริ มหารหํ.

๖๖.

พฺราหฺมณานํ สหสฺสสฺส, สุทฺเธ รตนภาชเน;

โภเชตฺวา ขีรปายาสํ, ทาเปตฺวา เหมสุตฺตกํ.

๖๗.

ตถา นเวหิ วตฺเถหิ, อจฺฉาเทตฺวา ยถารุจึ;

สนฺตปฺเปสิ มหนฺเตน, ปริหาเรน ปุฺวา.

๖๘.

ภิกฺขูนํ ทีปวาสีนํ, อทาสิ จ ติจีวรํ;

อทา สพฺพาสมิตฺถีนํ, วตฺถฺจ สุมโนหรํ.

๖๙.

กาเรตฺวา โลหปาสาทํ, เวชยนฺตสริกฺขกํ;

วฑฺเฒสิ ปฏิมํ ตตฺถ, สุวณฺณฆฏโกฏฺฏิมํ.

๗๐.

สุตฺวา อุโปสถาคาร-ภาวํ สพฺพ มเหสีนํ;

ตุจฺโฉ ยํ เนว โหตูติ, วาสํ สงฺฆสฺส ตํ อกา.

๗๑.

โภคคาเม จ ตสฺสทา, รกฺขเก จ นิโยชยิ;

ภิกฺขู ทฺวตฺตึสมตฺตาหิ, วสนฺตูติ นิยามยิ.

๗๒.

คงฺคาย มริยาทํ โส, กาเรสิ มณิเมขลํ;

โตยนิทฺธมนฺจากา, มณิหีรกวาปิยา.

๗๓.

กฏฺุนฺตนคเร เจว, กาณวาปึจ พนฺธยิ;

เวชฺชสาลฺจ กาเรสิ, เจติยมฺหิ คิริมฺหิ โส.

๗๔.

พุทฺธคามวิหารฺจ, วิหารํ มหิยงฺคณํ;

กูฏติสฺส วิหารฺจ, โภคคาเม น วฑฺฒยิ.

๗๕.

มณฺฑลสฺส คิริสฺสา’ทา, วิหารสฺส สคามเก;

อุตฺตราฬฺเห จ กาเรสิ, ปาสาทํ ปริเวณเก.

๗๖.

มหาเสนสฺส พุทฺธสฺส, คามํ ทตฺวาน รกฺขเก;

ทาสิ โสพฺภวิหาเร จ, กาเรสิ ปฏิมาฆรํ.

๗๗.

โพธิสตฺเต จ วฑฺเฒสิ, ปาสาเท มณิเมขเล;

สีลามยมุนินฺทสฺส, ชิณฺณเคหมฺปิ การยิ.

๗๘.

ราช ตํ โพธิสตฺตฺจ, สฆรํ ตตฺถ สนฺนหิ;

อาลวาลํ ทุมินฺทสฺส, คนฺธิตฺวา กา มหามหํ.

๗๙.

ลิขิตฺวา เหมปฏฺฏมฺหิ, สพฺพรตนสุตฺตกํ;

มหาปูชมกา ตสฺส, อภิธมฺมํ กถาปยิ.

๘๐.

อานนฺทปฏิมํ เนตฺวา, ปุรํ กตฺวา ปทกฺขิณํ;

ปริตฺตํ ภิกฺขุสงฺเฆน, ภณาเปตฺวา ยถาวิธึ.

๘๑.

ปริตฺโตทกเสเกน, ชนํ กตฺวา นิราตุรํ;

ราชา โรคภยํ เปวํ, นีหริตฺถ สเทสโต.

๘๒.

อภิเสกํ คเหตฺวาน, เหมวาลุก เจติเย;

อนุสํวจฺฉรํ กาตุํ, ตํ จาริตฺตํ ลิขาปยิ.

๘๓.

อทา มาสสฺส จตูสุ, อุโปสถทิเนสุ โส;

จตุนฺนฺจ สหสฺสานํ, วตฺถทานํ สภตฺตกํ.

๘๔.

เวสาขกีฬํ กีฬิตฺถ, สทฺธึ ทุคฺคตเกหิ โส;

อนฺนํ ปานฺจ วตฺถฺจ, เตสํ ทตฺวา ยถารุจึ.

๘๕.

ภิกฺขุสงฺฆสฺส ทีปมฺหิ, นิจฺจทานํ ปวตฺตยิ;

สนฺตปฺเปสิ จ ทาเนน, กปณทฺธิกวณิพฺพเก.

๘๖.

ตสฺส รฺโ มเหสี จ, สงฺฆนามา อการยิ;

ปพฺพตํ สงฺฆเสนวฺหํ, สโภคมภยุตฺตเร.

๘๗.

นีลจูฬามณิฺจากา, สิลามย มเหสิโน;

ปูชํ สพฺโพปหาเรหิ, กาสิ สตฺถุสฺส สพฺพทา.

๘๘.

ตสฺส เสนาปติจา’กา, เสนเสนาปติวฺหยํ;

ปริเวณํ มหาโภคํ, สูโร ตุฏฺกนามโก.

๘๙.

เอวํ สปริโส กตฺวา, สปุฺานิ มหายโส;

ปฺจตึสติเม วสฺเส, เทวโลกมุปาคมิ.

๙๐.

ตโต ตสฺสา’นุโช อาสิ, อุทโย นาม ขตฺติโย;

ราชา สพฺพปฺปโยเคหิ, หิเตสี ทีปวาสีนํ.

๙๑.

หุตฺวา โส สยํ ราชา, กณิฏฺํ สกภาตรํ;

มหาทีปาทานมฺหิ, ปิ กสฺสปนามกํ.

๙๒.

ราชา จินฺติย าตีนํ, กาตพฺโพ สงฺคโห อิติ;

เอวํ กสฺสปนามสฺส, ภาตุปุตฺตสฺส ธีตรํ.

๙๓.

ยุวราชสฺส ตสฺสา’กา, ภริยํ เสนนามิกํ;

ธาเรสิจ สยํ ราชา, อปรํ ติสฺสสวฺหยํ.

๙๔.

มหินฺทสฺสุปราชสฺส, ราชธีตาย กิตฺติยา;

ปุตฺโต กิตฺตคฺคโพธีติ, อาทิปาโท วิพุทฺธิโก.

๙๕.

โจโร หุตฺวา มหารฺโ, นิกฺขมิตฺวาน รตฺติยํ;

เอโก อฺาตเวเสน, สมุปาคมฺมโรหณํ.

๙๖.

ชนํ หตฺตคตํ กตฺวา, เทสํ สพฺพํ วินาสิย;

ฆาตาปยิตฺถ ตตฺรฏฺํ, โส ตํ มาตุลมตฺตโน.

๙๗.

ตํ สุตฺวา ธรณีปาโล, ตสฺมึ’ตีว ปกุปฺปิย;

อาเนตุํ ตมุปายํ โส, คเวสนฺโต ตถา ตถา.

๙๘.

ภาตุปุตฺตํ ตมาหุย, ยุวราชํ สกสฺสปํ;

อามนฺเตสิ มหาปุฺ, สหาโย โหติ เม อิติ.

๙๙.

กึ เม กตฺตพฺพ’มิจฺจาห, ปจฺจาห ธรณีปติ;

ปุตฺโต ตว มหินฺโท โส, วุทฺธิปฺปตฺโต มหาพโล.

๑๐๐.

ลาภี โรหณเทสสฺส, มาติโต ปิติโต’ปิ จ;

สูโร สพฺพสโห วีโร, กุสโล กตูปาสโน.

๑๐๑.

สงฺคามโยคฺโค มติมา, นิปุโณ นยโกวิโท;

ตํ เปเสตฺวา นยิสฺสาม, ปาปํ มาตุลฆาตกํ.

๑๐๒.

ตํ สุตฺวา วจนํ รฺโ, กสฺสโป ภาสิ สาทโร;

เทว เทเวน วุตฺโต’หํ, คจฺเฉยฺยํ กินฺตุ เม สุโต.

๑๐๓.

วํโส เม ปาลิโต โหติ, ปสาโท จ ตวาธิป;

ตสฺมา กาลมหาเปตฺวา, ยํ อิจฺฉสิ ตถา กุรุ.

๑๐๔.

สุตฺวา อตีวสนฺตุฏฺโ, นรินฺโท ตสฺส ตํ วโจ;

มหนฺถํ พลกายํ โส, สพฺพโส ปฏิยาทิย.

๑๐๕.

มหตา ปริหาเรน, มหินฺทํ ราชโปตกํ;

รกฺขิตุํ ตํ นิโยเชตฺวา, วชิรคฺคฺจ นายกํ.

๑๐๖.

ตุจฺฉํ วิย ปุรํ กตฺวา, สพฺพฺจ พลวาหนํ;

สพฺโพปกรณฺเจว, อนูนํ ตสฺส ทาปิย.

๑๐๗.

สยํ ตมนุคจฺฉนฺโต, ปทสา’ว นริสฺสโร;

อุยฺโยเชสิ มหาปุฺ, คจฺฉ รุกฺขาติ เมทินึ.

๑๐๘.

มหินฺโท โส มหินฺโท’ว, เทวเสนา ปุรกฺขโต;

คจฺฉนฺโต สุวีโรจิตฺถ, เทวาสุรมหาหวํ.

๑๐๙.

ตโต คนฺตฺวา น จิเรน, คุตฺตสาลมุปาคมิ;

ตโต ชานปทา สพฺเพ, มณฺฑลิกา จ รฏฺิยา.

๑๑๐.

เตน มาตุลฆาเตน, ปาปเกน อุปทฺทุตา;

คนฺตฺวา ตํ ปริวาเรสุํ, ลทฺโธ โน สามิโก อิติ.

๑๑๑.

ปตนฺโต โสปิ โข โจโร, ิโตว คิริมณฺฑเล;

สพฺพํ หตฺถคตํ กตฺวา, ราชภณฺฑํ มหคฺฆิยํ.

๑๑๒.

หตฺถี อสฺเสจ อาทาย, คนฺตฺวา มลยมารุหิ;

มหินฺทเสนา ฆาเตนฺตี, ตสฺส เสนํ ตหึ ตหึ.

๑๑๓.

ปทานุปทมสฺเส’ว, คจฺฉนฺติ หตฺถิอสฺสเก;

ทิสฺวา มลยปาทมฺหิ, คเหตฺวา เอตฺถ โส อิติ.

๑๑๔.

ตตฺถ ปาวิสิมทฺทนฺตี, สพฺพํ มลยกานนํ;

นทีโย ปลฺลเล เจว, กโรนฺติ มคฺคสาทิเส.

๑๑๕.

พาลโกว ชนํ ทิสฺวา, สพฺพํ รตนมตฺตโน;

โกธาภิภูโต ฉฑฺเฑสิ, นที โสพฺภตฏาทีสุ.

๑๑๖.

เอกโกว นิลียิตฺถ, วเน ปพฺพตกนฺทเร;

คเวสนฺโต ชโน ทิสฺวา, ตมคฺคหิ นราธมฺมํ.

๑๑๗.

ตมาทาย’ติ ตุฏฺโ โส, ชโน อาคมฺม สชฺชุกํ;

มหินฺทมุปทสฺเสสิ, นิสินฺนํ คุตฺตสาลเก.

๑๑๘.

โส ตํ ทิสฺวา หสิตฺวาน,

ภุตฺโต กึ โรหโณ’’อิติ;

นายกสฺส นิยฺยาเตตฺวา,

วชิรคฺคสฺส ราชิโน.

๑๑๙.

สยํ เสนํ สมาทาย, มหาคามมุปาคโต;

โรหณา ธิปติ หุตฺวา, กโรนฺโต โลกสงฺคหํ.

๑๒๐.

ชนํ ปากติกํ กตฺวา, พาลเกน วิพาธิตํ;

สาสนฺจ ยถาาเน, เปตฺวา เตน นาสิตํ.

๑๒๑.

ปุปฺผาราเม ผลาราเม, การยิตฺวา ตหึ ตหึ;

วาปิโย’ปิ จ คณฺหิตฺวา, พนฺธาเปตฺวา มหานทึ.

๑๒๒.

สพฺพตฺถ สุลภํ กตฺวา, สงฺฆสฺส จตุปจฺจยํ;

ทุฏฺเ จ ปฏิพาเหตฺวา, มณฺฑลีเก จ รฏฺิเย.

๑๒๓.

โจเร จ ปริโสเธตฺวา, กตฺวา วิคตกณฺฏกํ;

โตสยนฺโต’ขิลํ โลกํ, จาคโภคสมปฺปิโต.

๑๒๔.

อุปาสนิโย วิฺูหิ, เสวนีโย ธนตฺถีหิ;

กปฺปรุกฺขูปโม สพฺพ-ยาจกานํ หิตาวโห.

๑๒๕.

หิตฺวา ทุพฺพินยํ เทเส, ปุพฺพเกหิ ปวตฺติตํ;

สมาจรนฺโต ธมฺมฺจ, วาสํ ตตฺเถว กปฺปยิ.

๑๒๖.

อาทิปาทํ คเหตฺวาน, วชิรคฺโค วินายโก;

อนุราธมุปาคมฺม, ราชานมภิทสฺสยิ.

๑๒๗.

ราชาปิ ทิสฺวา ตํ กุทฺโธ, ขิปฺปํ ปกฺขิปฺป จารเก;

รกฺขาวรณมสฺสาทา, วิเหเสิ จ สพฺพาโส.

๑๒๘.

อทาสิ จ ตุลาภารํ, ติกฺขตฺตุํ โส มหายโส;

ถูปารามมฺหิ ถูปฺจ, เหมปฏฺเฏน ฉาทยิ.

๑๒๙.

กตฺวา ตตฺเถว ปาสาทํ, ภิกฺขุสงฺฆํ นิวาสิย;

วิหาเร นคเร เจว, ปฏิสงฺขาสิ ชิณฺณกํ.

๑๓๐.

กทมฺพนทียา’กาสิ, นิชฺฌรํ ถิรพนฺธนํ;

มริยาทํ ปวฑฺเฒสิ, วาปิยํ โส มเยตฺติยํ.

๑๓๑.

ตตฺถ นิทฺธมนํจา’กา, อนุวสฺสมฺปิ ภูมิโป;

จีวรตฺถํ สุวตฺถานิ, สุสณฺหานิ จ ทาปยิ.

๑๓๒.

ทุพฺภิกฺเข ทานสาลาโย, กาเรตฺวา สพฺพปาณินํ;

มหาทานํ ปวตฺเตสิ, มหาปาฬิฺจ วฑฺฒยิ.

๑๓๓.

ทธิภตฺตฺจ ทาเปสิ, นิกายตฺตยวาสินํ;

นิจฺจํ ทุคฺคตภตฺตฺจ, ยาคุฺเจว สขชฺชกํ.

๑๓๔.

เอวมาทีนิ ปุฺานิ, กตฺวา โสวคฺคิยานิ โส;

เอกาทสหิ วสฺเสหิ, คโต เทวสหพฺยตํ.

๑๓๕.

ตสฺเสกาทสวสฺเสสุ, วิสฺสฏฺํ โสณฺณเมว ตุ;

อหุ สตสหสฺสานํ, ตโย ทสหิ สมฺมิตํ.

๑๓๖.

สุทุชฺชยํ ปณฺฑุนราธิราช,

เมโกปโร โรหณมุคฺคทุคฺคํ;

กตฺวา’ปิ เอเต สวเส นรินฺทา,

สยํ วสํ มจฺจุมุปาคมึสุ.

สุชนปฺปสาท สํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ราชทฺวยทีปโน นาม

เอกูนปฺาสติโม ปริจฺเฉโท.

ปฺาสติม ปริจฺเฉท

ทฺวิราชโกนาม

.

ตโต รชฺเช ปติฏฺาย, กสฺสโป ทกฺขิณํ ทิสํ;

อทา กสฺสปนามสฺส, ยุวราชสฺส ธีมโต.

.

อคฺคาภิเสกํ ทาเปสิ, ยุวราชสฺส ธีตุยา;

ราชกฺาย ติสฺสาย, ภริยาเย’ว อตฺตโน.

.

ยาจกานฺจ สิปฺปีนํ, อาคตานํ ตโต ตโต;

ทานํ ทณฺฑิสฺสรํ นาม, สทา ทาเปสิ ภูปติ.

.

อาทิปาโท มหินฺโท โส,

วสนฺโต โรหเณ ตทา;

คเหตุํ ราชิโนรฏฺ-

มาทาย พลมาคโต.

.

ตํ สุตฺวา กุปิโต ราชา, พลํ เปเสสิ อตฺตโน;

ยุชฺฌิตฺวา ตํ ปราเชสิ, มหินฺโท โส มหาภโฏ.

.

ตโต ราชา นิวตฺเตตุํ, ปิตรํ ตสฺส เปสยิ;

กสฺสปํ ยุวราชํ ตํ, โส คนฺตฺวา ปุตฺตสนฺติกํ.

.

นานาธมฺมกโถเปตํ, วตฺวา ยุตฺติมเนกธา;

สงฺฆามโต นิวตฺเตตฺวา, ปุตฺตํ โส ปุนราคมิ.

.

อาทิปาโท ตุ โส ปจฺฉา, ฆาเตตฺวา มณฺฑลาธิเป;

กุทฺเธชนปเท ทิสฺวา, อคมาสิ ปุรนฺติกํ.

.

ภิกฺขุสงฺโฆ ตมาเนตฺวา, ทสฺเสสิ วสุธาธิปํ;

ทตฺวา โส ธีตรํ ตสฺสา, เปเสสิ ปุน โรหณํ.

๑๐.

นีหริตฺวาน ทุสฺสีเล, นิกายตฺตยวาสีสุ;

คาหาเปสิ นเว ภิกฺขู, อาวาเส ตตฺถ ตตฺถ โส.

๑๑.

ทฺวยาภิเสกชาเตน, อาทิปาเทน สุนุนา;

มหาวิหาเร โพธิมฺหิ, ปํสุํ วฑฺเฒสิ ปูชยํ.

๑๒.

อกาสิ จ นิกาเยสุ, ตีสุ พิมฺเพ สิลามเย;

โสวณฺณเย รํสิชาเล, ฉตฺตํ จูฬามณึ ตถา.

๑๓.

อภยคิริวิหารมฺหิ, ปาสาทํ สกนามกํ;

กตฺวา ตตฺถ นิวาเสตฺวา, ภิกฺขุ คามมทาปยิ.

๑๔.

มหิยงฺคณวิหารสฺมึ, คามํ โส เจติยสฺส’ทา;

สวตฺถํ ปฏิมาภตฺตํ, สพฺพภิกฺขูน ทาปยิ.

๑๕.

ถเล ชเล จ สตฺตานํ, อทาสิ อภยํ ตทา;

จาริตฺตปุพฺพราชูนํ, ปริปาเลสิ สพฺพทา.

๑๖.

ตสฺส เสนาปติ เสโน, อิลงฺโคราชวํสโช;

เถริยานํ อกา’วาสํ; ถูปารามสฺส ปจฺฉโต.

๑๗.

ธมฺมารุจิกภิกฺขูนํ, ธมฺมารามมการยิ;

ตถา สาคลิกานฺจ, กสฺสปเสนนามกํ.

๑๘.

หทยุณฺหาภิธานํ โส, กตฺวา เจติยปพฺพเต;

ปริเวณํ อทาธมฺม-รุจิกานฺจ ภิกฺขูนํ.

๑๙.

อารามิกานํ ภิกฺขูนํ, อาราเมสุ ตหึ ตหึ;

เอกเมกํ กุฏึ กตฺวา, ทาเปสิ จ จมูปติ.

๒๐.

รตฺตมาลคิริสฺมึ โส, กตฺวา รมฺมํ ตรํ สุภํ;

กุจึ อทา สาสนสฺส, สามิกานํ ตปสฺสินํ.

๒๑.

มหาวิหาเร กาเรตฺวา, ปวิเวณํ วรํ อทา;

ปํสุกูลิกภิกฺขูนํ, สมุทฺทคิรินามกํ.

๒๒.

วาสํ อรฺเ กาเรตฺวา, อตฺตโน วํสนามกํ;

มหาวิหาเร ภิกฺขูนํ, วเน นิวาสตํ อทา.

๒๓.

วิหาเรสู จ ชิณฺเณสุ, นวกมฺมมการยิ;

ทาเปสิ อคฺคลํ สพฺพ-ภิกฺขูนํ ชิณฺณจีวเร.

๒๔.

ติสฺสารามํ กริตฺวาน, ภิกฺขูนีนมุปสฺสยํ;

มริจวฏฺฏิมหาโพธิ, ปริหาเร นิเวสยิ.

๒๕.

อนุราธปุเร เจว, ปุลตฺถินคเรปิ จ;

อุปสคฺคโรคนาสาย, เวชฺชสาลาปิ การยิ.

๒๖.

อตฺตนา กตวาสนํ, โภคคาเม จ ทาปยิ;

ตถารามิกคาเม จ, ปฏิมาภรณฺจ โส.

๒๗.

เภสชฺชเคหํ กาเรสิ, นคเร ตตฺถ ตตฺถ โส;

ปํสุกูลิกภิกฺขูนํ, ภตฺตํ วตฺถฺจ ทาปยิ.

๒๘.

ขนฺธีกเต อโมเจสิ, ติรจฺฉานคเต พหู;

กปณานฺจ ทาเปสิ, มหาทานํ จมูปติ.

๒๙.

วิจิตฺตํ พฺยฺชนํ ภตฺตํ, ยาคุํ วิวิธขชฺชกํ;

กตฺวา สูกรรูปฺจ, คุฬํ ภิกฺขูนํ ทาปยิ.

๓๐.

เอวามาทีนิ ปุฺานิ, กตฺวา เสนาย นายโก;

เสโน กิตฺตินฺทุปาเทหิ, สพฺพา โอภาสยี ทิสา.

๓๑.

ตสฺเสว าตโก กตฺวา, นายโก รกฺขสวฺหโย;

สวารกมฺหิ คามมฺหิ, วิหารํ สุมโนหรํ.

๓๒.

มหาวิหารวาสีนํ, สารานํ ปฏิปตฺติยา;

ภิกฺขูนํ โส อทา สาธุ, เปตฺวา วตฺตมุตฺตมํ.

๓๓.

เสโน นาม มหาเลโข, มหาเลขกปพฺพตํ;

มหาวิหาเร กาเรสิ, ภิกฺขูนํ วาสมุตฺตมํ.

๓๔.

โจฬราชาภิธาโน, จ, อมจฺโจ ตสฺส ราชิโน;

ปริเวณํ อการมฺมํ, นฏฺํ ตํ สุปฺปติฏฺิตํ.

๓๕.

ราชา ตีสุ นิกาเยสุ, รูปกมฺมมโนรมํ;

มณฺฑปานิ วิจิตฺตานิ, เวชยนฺโต ปมานิ จ.

๓๖.

กาเรตฺวา ธาตุปูชาโย, กตฺวา ชนมโนหรา;

ยถา กมฺมํ คโต ตฺวา, วสฺสานิ ทสสตฺต จ.

๓๗.

ทฺวยาภิเสกสฺชาโต, ยุวราชาถ กสฺสโป;

อาสิ ลทฺธาภิเสโก โส, ลํการชฺเชกมาคเต.

๓๘.

สทฺโธ อาคตมคฺโคว, สาภิฺโ วิย ปฺวา;

วตฺตา โส มรมนฺติว, จาควา ธนโท วิย.

๓๙.

พหุสฺสุโต ธมฺมกถี, สพฺพสิปฺปวิสารโท;

ยุตฺตายุตฺตวิจาราย, นิปุโณ นยโกวิโท.

๔๐.

อจโล อินฺทลีโล’ว, ิโต สุคตสาสเน;

ปรปฺปวาทิวาเตหิ, สพฺเพหิ’ปิ อกมฺปิโย.

๔๑.

มายาสาเยฺยมานาทิ, ปาปานฺจ อโคจโร;

คุณานํ อากโร สพฺพ-รตนานํ วสาคโร.

๔๒.

ภูมิจนฺโท นรินฺโท โส, วํเส ชาตสฺส อตฺตโน;

ทปฺปุฬสฺสาทีปาทสฺส, ยุวราชปทํ อทา.

๔๓.

รชฺชํ ทสหิ ธมฺเมหิ, จตุสงฺคหวตฺถูหิ;

กโรนฺโต ปริปาเลสิ, โลกํ เนตฺตํว อตฺตโน.

๔๔.

โส เธตฺวา สาสนํ สพฺพํ, ธมฺมกมฺเมน สตฺถุโน;

คเหตฺวา นวเก ภิกฺขู, อกาสา’วาสปูรณํ.

๔๕.

ทุฏฺคามณิราเชน, กตํ มริจวฏฺฏิกํ;

นฏฺํ วิหารํ กาเรตฺวา, นานาอาวาส ภูสิตํ.

๔๖.

เถรวํสชภิกฺขูนํ, อทา กตฺวา มหามหํ;

เตสํ ปฺจสตานฺจ, โภคคาเม จ ทาปยิ.

๔๗.

ตตฺถ โส ตุสิเต รมฺเม, เทวสงฺฆปุรกฺขตํ;

เมตฺเตยฺยํ โลกนาถํ ตํ, เทเสนฺตํ ธมฺมมุตฺตมํ.

๔๘.

ทสฺเสนฺโต วิย โลกสฺส, วิหาเร สพฺพสชฺชิเต;

นิสินฺโน มณฺฑเป รมฺเม, นานารตนภูสิเต.

๔๙.

นคเรหิ จ สพฺเพหิ, ภิกฺขูหิ ปริวาริโต;

พุทฺธลิลาย ลํกินฺโท, อภิธมฺม มภาสยิ.

๕๐.

โสณฺณปฏฺเฏ ลิขาเปตฺวา-ภิธมฺมปิฏกํ ตทา;

ธมฺมสงฺคณิกํ โปตฺถํ, นานารตน ภูสิตํ.

๕๑.

กตฺวา นครมชฺฌมฺหิ, กาเรตฺวา เหมมุตฺตมํ;

ตํ ตตฺถ ปยิตฺวาน, ปริหารมทาปยิ.

๕๒.

สกฺกเสนาปติฏฺานํ, ทตฺวา ปุตฺตสฺส อตฺตโน;

ปริหาเร นิโยเชสิ, ตตฺถ ตํ ธมฺมโปตฺถเก.

๕๓.

อนุสํวจฺฉรํ ราชา, ปุรํ เทวปุรี วิย;

วิภูสิตาย เสนาย, สชฺเชตฺวา ปริวาริโต.

๕๔.

เทวราชาว โสภนฺโต, สพฺพาภรณภูสิโต;

หตฺถิขณฺเฑ นิสีทิตฺวา, จรนฺโต ปุรวีถิยํ.

๕๕.

มหตา ปริหาเรน, เนตฺวา ตํ ธมฺมสงฺคหํ;

อตฺตนา การิตํ รมฺมํ, วิหารํ สพฺพสชฺชิตํ.

๕๖.

ตตฺถ ธาตุคเต รมฺเม, นานารตนภูสิเต;

มณฺฑเป ธาตุปิสฺมึ, ปติฏฺาปิย ปูชยิ.

๕๗.

คนฺถากรปริเวณํ, มหาเมฆวเน อกา;

นคเร วชฺชสาลา จ, เตสํ คาเม จ ทาปยิ.

๕๘.

ภณฺฑิกปริเวณฺจ, สิลาเมฆฺจ ปพฺพตํ;

กตฺวา’ภยคิริสฺมึ โส, เตสํ คามมทาปยิ.

๕๙.

โชติวนวิหารสฺมึ, ราชา ลงฺกาย นายโก;

ภตฺตคฺคสฺส อทา คามํ, ตถา’ภยคิริมฺหิ จ.

๖๐.

ทกฺขิณคิรินามสฺส, วิหารสฺส จ ทาปยิ;

คามํ กตฺุภาเวน, ราชา ปรมธมฺมิโก.

๖๑.

สกฺกเสนาปติ รมฺมํ, ปริเวณํ สุมาปิย;

อทาสิ สหคาเมหิ, เถริยานํ สนามิกํ.

๖๒.

ภริยา วชิรา ตสฺส, เตสํเยว อทาปยิ;

ปริเวณํ กริตฺวาน, สคามํ สกนามกํ.

๖๓.

อุปสฺสยํ กริตฺวาน, สา เอว ปทลฺฉเน;

ภิกฺขูนีนํ อทา เถร-วํเส สพฺพตฺถ ปูชิเต.

๖๔.

สกฺกเสนาปติ มาตา, เทวา’รฺก ภิกฺขูนํ;

เถรวํสปฺปทีปานํ, อกา’วาสํ สนามกํ.

๖๕.

สา เอว ปฏิพิมฺพสฺส, สตฺถุ มริจวฏฺฏิยํ;

จูฬามณึ ปาทชลํ, อกา ฉตฺตฺจ จีวรํ.

๖๖.

ราชา ราชาลเยเยว, ราชวํสํ สนามกํ;

อกาสิ ปาฬิกํ นาม, ปาสาทํ สุมโน หรํ.

๖๗.

ปูเชสิ ราชินี นาม, ราชิโน ภริยา’ปรา;

ปฏฺฏกฺจุกปูชาย, เหมมาลิก เจติยํ.

๖๘.

ตสฺสา ปุตฺโตสิ สิทฺธตฺโถ, นาม อิสฺสริเย ิโต;

สุโต มลยราชาติ, รูเปน มกรทฺธโช.

๖๙.

ราชา ตสฺมึ มเต กตฺวา, สาลํ ภิกฺขุนมุตฺตมํ;

ทานวฏฺฏํ ปฏฺเปตฺวา, ตสฺส ปตฺติมทา ตทา.

๗๐.

เอวํ ธมฺเมน กาเรนฺเต, รชฺชํ ลงฺกาทีเป ตทา;

โจฬราเชน ยุชฺฌิตฺวา, ปณฺฑุราชา ปราชิโต.

๗๑.

ปณฺณาการานิ เนกานิ, พลํ สนฺธาย เปสยิ;

ราชาลํกิสฺสโร สทฺธึ, มนฺเตตฺวา สจิเวหิ โส.

๗๒.

สนฺนยฺห พลกายํ โส, สกฺกเสนาปตึ สกํ;

พลสฺส นายกํ กตฺวา, มหายิตฺถมุปาคมิ.

๗๓.

วิชยํ ปุพฺพราชูนํ, วตฺวา เวลาตเฏ ิโต;

อุสฺสาหํ ชนยิตฺวาน, นาวํ อาโรปยี พลํ.

๗๔.

พลกายํ สมาทาย, สกฺกเสนาปตึ ตทา;

สุเขน สาครํ ติณฺโณ, ปณฺฑุเทสมุปาคมิ.

๗๕.

ทิสฺวา พลฺจ ตฺเจว, ปณฺฑุราชา สุมานโส;

เอกจฺฉตฺตํ กริสฺสามิ, ชมฺพุทีปนฺติ อพฺรวิ.

๗๖.

พลทฺวยํ คเหตฺวาน, ราชา โส โจฬวํสชํ;

เชตุํ อสกฺกุณิตฺวาน ยุทฺธมุชฺฌิย นิกฺขมิ.

๗๗.

ยุชฺฌิสฺสามีติ คนฺตาน, สกฺกเสนาปตี ปุน;

นิสินฺโน อุปสคฺเคน, มโต ปาเปน ปณฺฑุโต.

๗๘.

ลํกิสฺสโร พลสฺสาปิ, เตน โรเคน นานสํ;

สุตฺวา ทยาลุภาเวน, เสนํ อาณาปยี ตโต.

๗๙.

สกฺก เสนาปติฏฺานํ, ตสฺส ปุตฺตสฺส’ทา ตทา;

วฑฺเฒสิ เตน ตํ ปุตฺตํ, กตฺวา เสนาย นายกํ.

๘๐.

นิกายตฺตยวาสีหิ, ปริตฺตํ นคเร ตทา;

กาเรตฺวา โรคทุพฺพุฏฺิ-ภยํ นาเสสิ ชนฺตุนํ.

๘๑.

สาสนสฺส จ โลกสฺส, สนฺตึ กตฺวา อเนกธา;

ราชา โส ทสเม วสฺเส, สุเขน ติทิวํ คโต.

๘๒.

ลํการชฺเชปิ ตฺวา กถิตติปิฏโก สพฺพวิชฺชาปทีโป,

วตฺตาวาที กวี โส สติธีติวิสโท เทสโก ภาวโก จ;

ปฺาสทฺธาทยา วา ปรหิตนิรโต โลกเวทีวทฺู;

ราชินฺโท กสฺสโป’ยํ วิย วิมลคุโณ โหตุโลโกปิ สพฺโพ.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ทฺวิราชโก นาม

ปฺาสติโม ปริจฺเฉโท.

เอกปฺาสติม ปริจฺเฉท

ปฺจราชโก นาม

.

ยุวราชา ตทา หุตฺวา, ราชา ทปฺปุฬนามโก;

เปสิ โอปรชฺชมฺหิ, อาทิปทํ สนามกํ.

.

มริจวฏฺฏิวิหารสฺส, คามํ ทตฺวา ตโต ปุเร;

จาริตฺตํ ปุพฺพราชูนํ, รกฺขิตฺวาน มหึ อิมํ.

.

อภุตฺวา ทีฆกาลฺหิ, ปุพฺพกมฺเมน อตฺตโน;

ราชา โส สตฺตเม มาเส, ปวิฏฺโ ปจฺจุโน มุขํ.

.

อุปราชา อหุราชา, ทปฺปุโฬ ตทนนฺตรํ;

อุทยสฺสาทิปาทสฺส, ยุวราชปทํ อทา.

.

ตทา โจฬภยา ปณฺฑุ-ราชํ ชนปทํ สกํ;

จชิตฺวา นาวมารุยฺห, มหาติตฺถมุปาคมิ.

.

อาณาเปตฺวาน ตํ ราชา, ทิสฺวา สนฺตุฏฺมานโส;

มหาโภคํ อทา ตสฺส, นิวาเสสิ ปุรา พหิ.

.

โจฬราเชน ยุชฺฌิตฺวา, คเหตฺวา ปฏฺฏนทฺวยํ;

ปณฺฑุราชสฺส ทมฺมีติ, สนฺนทฺเธ ลงฺกราชินิ.

.

เกนา’ปิ กรณีเยน, ขตฺติยา ทีปวาสิโน;

อกํสุ วิคฺคหํ โฆรํ, ปาปกมฺเมน ปณฺฑุโน.

.

ปณฺฑุราเช’ตฺถ วาเสน, กมฺมํ นตฺถีติ จินฺติย;

เปตฺวา มกุฏาทีนิ, คโต เกรฬสนฺติกํ.

๑๐.

วิคฺคเห นิฏฺิเต ราชา, มหาเมฆวเน ตทา;

มหาโพธิฆรสฺสา’ทา, คามํ นครสนฺติเก.

๑๑.

อาวาสํ รกฺขโก นาม, ตสฺส เสนาปตี อกา;

ถูปารามสมีปมฺหิ, อิฬงฺโค ราชนามกํ.

๑๒.

กตํ ตํ ปุพฺพราเชหิ, ราชา โส ปริปาลิย;

ปตฺโต ทฺวาทสมํ วสฺสํ, ยถากมฺมมุปาคมิ.

๑๓.

อุทโย ยุวราชา’สิ, ลํกาวาสีนมิสฺสโร;

เสนนามาทิปาทํ โส, โอปรชฺเช’ภิเสจยิ.

๑๔.

รฺโ ภีตา ตทามจฺจา, ปวิสึสุ ตโปวนํ;

ราโชปราชา คนฺตฺวาน, เตสํ สีสานิ เฉทยุํ.

๑๕.

เตน กมฺเมน นิพฺพินฺนา, ยตโย ตนฺนิวาสิโน;

หิตฺวา ชนปทํ รฺโ, ตทาคจฺฉึสุ โรหณํ.

๑๖.

ตทา ชานปทา เจว, นาครา จ พลานิ จ;

กุปิตา จณฺฑุวาเตน, สาคโร วิย กมฺปิโต.

๑๗.

รตนปาสาทมารุยฺห, วิหาเร อภยุตฺตเร;

สนฺตาเสตฺวาน ราชานํ, ทสฺเสตฺวาน วิภีสิกํ.

๑๘.

อุปตฺถมฺภกมจฺจานํ, วิคฺคหสฺส ตโปวเน;

ตทา สีสานิ ฉินฺทิตฺวา, กวาเตน นิปาตยุํ.

๑๙.

ตํ สุตฺวา ยุวราชา จ, อาทิปาโท จ ตํ สขา;

อุลฺลงฺฆิตฺวาน ปาการํ, สีฆํ คจฺฉึสุ โรหณํ.

๒๐.

พลกาโยนุพนฺธิตฺวา, ยาว กณฺหนทีตฏา;

อลาเภน จ นาวานํ, ติณฺณตฺตา เตสมาคมิ.

๒๑.

ราชปุตฺตาคตา ตตฺถ, วเน อภยเภทิโน;

ยตีนํ ปุรโต เตสํ, นิปชฺชิตฺวา อุเรน เต.

๒๒.

อลฺลวตฺถา’ลฺลเกสา จ, ปริเทวิตฺถ’เนกธา;

กนฺทีตฺวา โรทนํ กตฺวา, ขมาเปสุํ ตปสฺสิโน.

๒๓.

ขนฺติเมตฺตานุภาเวน, เตสํ สาสนสามินํ;

ปุฺโทโย อหุ เตสํ, อุภินฺนํ ทีปสามินํ.

๒๔.

ยุวราชพลฺเจว, นิกายตฺตยวาสิโน;

คมึสุ เตสมาเนตุํ, สนฺติภูเต มหาพเล.

๒๕.

ราชปุตฺตา อุโภ พฺยตฺตา, ปณฺฑิตา ปํสุกูลิโน;

ยาจิตฺวา เตสมาทาย, อคมํสุ สกํ ปุรํ.

๒๖.

ภิกฺขูนํ ปุรโต มคฺคํ, ราชาคนฺตา ขมาปยิ;

อาทาย เต วนํ เตสํ, เนตฺวา ราชฆรํ คโต.

๒๗.

ตโต ปฏฺาย จาริตฺถํ, ปาเลตฺวา ปุพฺพราชุนํ;

ราชา โส ตติเย วสฺเส, ยถากมฺมมุปาคมิ.

๒๘.

ลํกาภิเสกํ ปตฺวาน, เสโน โส มติมา ตโต;

อุทยํ อาทิปาทํ ตํ, ยุวราชํ อกา สขํ.

๒๙.

กหาปณสหสฺสํ โส, ทุคฺคตานํ อุโปสเถ;

โหตุ’โปสถิโก ทตฺวา, ยาวชีวํ นราธิโป.

๓๐.

ปฏิมา ภตฺตวตฺถานิ, ภิกฺขูนํ ธรณี ปติ;

อทา ทณฺฑิสฺสรํ ทานํ, ยาจกานฺจ สิปฺปีนํ.

๓๑.

าเน กตฺถจิ สิปฺปีนํ, ปาสาเทสุ มโนหเร;

กาเรตฺวา โภคคาเม จ, อทาเปสิ มหามติ.

๓๒.

กหาปณสหสฺสํ วา, ทตฺวา ปฺจสตานิ วา;

ลงฺกายํ ชิณฺณกาวาเส, นวกมฺมมการยี.

๓๓.

จตฺตาลีสสหสฺสานิ, อภยุตฺตรเจติเย;

สิลาปตฺถรณตฺถาย, ทาเปสิ จ มหีปติ.

๓๔.

มหาวาปีสุ ลํกายํ, ชิณฺณนิทฺธมเน อกา;

นวกมฺมฺจ มริยาทํ, ถิยํ ปาสาณปํสุนา.

๓๕.

อกา ราชฆเร รมฺมํ, มาลาเคหํ มหารหํ;

ปิตํ ปุนราชูหิ, ทานํ สมฺมาปวตฺตยิ.

๓๖.

กตํ มลยราเชน, อมจฺเจน’คฺค โพธินา;

ปริเวณํ นาคสาลํ, ทิสฺวา คาม มทา ตทา.

๓๗.

กตฺวา จตุวิหาเรสุ, รูปกมฺมานิ สาธุกํ;

มณฺฑปานิ จ รมฺมานิ, ธาตุปูชํ อกา สทา.

๓๘.

เอวมาทีนิ ปุฺานิ, อเนกานิ อเนกธา;

กตฺวา โส นวเม วสฺเส, ยถากมฺมมุปาคมิ.

๓๙.

ลํกาภิเสกํ ปตฺวาน, ยุวราโชทโย ตโต;

เสนนามาทิปาทํ โส, โอปรชฺเช’ภิ เสจยิ.

๔๐.

นิทฺทาลุ มชฺชโป อาสิ, ราชา ปาเปน ชนฺตุนํ;

โจโฬ ปมตฺตตํ ตสฺส, สุตฺวา สนฺตุฏฺมานโส.

๔๑.

ปณฺฑุเทสาติเสกํ โส, ปตฺตุกา เมตฺถ เปสยิ;

มกุฏาทีนมตฺถาย, ปิตานํว ปณฺฑุนา.

๔๒.

ตานิ นาทาสิ โส ราชา, เตน โจโฬ มหพฺพโล;

พลํ สนฺนยฺห เปเสสิ, พลกฺกาเรน คณฺหิตุํ.

๔๓.

ตทา เสนาปติ เอตฺถ, ปจฺจนฺเต กุปิเต คโต;

อาณาเปตฺวาน ตํ ราชา, ยุชฺฌนตฺถาย เปสยิ.

๔๔.

หโต เสนาปติ ตตฺถ, ยุชฺฌิ น รเณ มโต;

กกูฏาทีนิ อาทาย, ราชา โส โรหณํ อคา.

๔๕.

คนฺตฺวา โจฬพลํ ตตฺถ, อลภิตฺวา ปเวสนํ;

นิวตฺติตฺวา สกํ รฏฺํ, อคมาสิ อิธตา ภยา.

๔๖.

ตโต เสนาปติฏฺาเน, วิทุรคฺคํ ตุ นายกํ;

เปสิ ราชา ลํกินฺโท, เตชวนฺตํ มหามตึ.

๔๗.

ปจฺจนฺตํ โจฬราชสฺส, ฆาเตตฺวา โส จมูปติ;

อาณาเปสิ อิโต นีตํ, ทสฺเสตฺวาน วิภีสิตํ.

๔๘.

ตโต ทาเปสิ โส สพฺพ-ปริกฺขารํ มหารหํ;

ปํสุกูลิกภิกฺขูนํ, สพฺเพสํ ทีปวาสินํ.

๔๙.

มหาวิหาเร ลํกินฺโท, ปฏิพิมฺพสฺส สตฺถุโน;

ชลนฺตํ มณิรํสีหิ, อกา จูฬามณึ ตทา.

๕๐.

โอโรธา วิทุรา ตสฺส, ปาทชาเลน ปูชยิ;

มณีหิ ปชฺชลนฺเตหิ, ปฏิมํ ตํ สิลามยํ.

๕๑.

ฌาปิตํ โจฬราชสฺส, พเลน มณินามกํ;

ปาสาทํ กาตุมารทฺโธ, จุโต วสฺสมฺหิ อฏฺเม.

๕๒.

ปฺเจเต วสุธาธิปา วสุมหึ เอกาตปตฺตงฺกิตํ;

ภุตฺวา นิคฺคหสงฺคเหหิ สกลํ โลกํ วเส วตฺติย;

ยา ตา มจฺจุวสํ สปุตฺตวณิตา สามจฺจมิตฺตานุคา;

อิจฺเจวํ สตตํ สรนฺตุ สุชนา หาตุํ ปมาทํ มทํ.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ปฺจราชโก นาม

เอกปฺาสติโม ปริจฺเฉโท.

ทฺวิปฺาสติม ปริจฺเฉท

ติราชโกนาม

.

ตโต ลงฺกาภิเสกํ โส, ปตฺวา เสโน กมาคตํ;

มหินฺทสฺสาทิปาทสฺส, ยุวราชปทํ อทา.

.

ปฺโ มหากวี พฺยตฺโต, มชฺฌตฺโต มิตฺตสตฺตุสุ;

ยุตฺโต ทยาย เมตฺตาย, ราชา โส สพฺพทา อหุ.

.

กาลํ เทโว’นติกฺกมฺม, สมฺมา ธาราภิวสฺสติ;

รฏฺเ ตสฺมึ วสนฺตา’สุํ, สุขิตา นิพฺภยา สทา.

.

สุตฺตนฺตํ โลหปาสาเท, นิสินฺโน วณฺณยี ตทา;

นิกายตฺตยวาสีหิ, ราชา โส ปริวาริโต.

.

ทาธาตุกรณฺฑํ โส, นานารตนภูสิตํ;

อกา จตุวิหาเรสุ, ธาตุปูชา จ’เนกธา.

.

ปริเวณํ สิตฺถคามํ, กาเรตฺวา วุตฺถมตฺตนา;

โลกํ ปุตฺตํว ปาเลตฺวา, ติวสฺเสน ทิวงฺคโต.

.

ยุวราชา มหินฺโท โส, ราชาสิ ตทนนฺตรํ;

มหาปุฺโ มหาเตโช, มหาเสโน มหายโส.

.

เอกจฺฉตฺตํ อกา ลงฺกํ, ฆาเตตฺวา โจรุปทฺทวํ;

อกํสุ ตมุปฏฺานํ, นิจฺจมณฺฑลนายกํ.

.

วิชฺชมาเนปิ ลงฺกายํ, ขตฺติยานํ นราธิโป;

กาลิงฺคจกฺกวตฺติสฺส, วํเส ชาตํ กุมาริกํ.

๑๐.

อาณาเปตฺวาน ตํ อคฺค-มเหสึ อตฺตโน อกา;

ตสฺสา ปุตฺตา ทุเว ชาตา, ธีตา เอกา มโนรมา.

๑๑.

อาทิปาเท อกา ปุตฺเต, ธีตรํ โจปราชินึ;

อิติ สีหฬวํสฺจ, ปฏฺเปสิ สภูปติ.

๑๒.

พลกายํ อิมํ เทสํ, มทฺทนตฺถาย วลฺลโภ;

เปเสสิ นาคทีปํ โส, สุตฺวา ตํ ภูปติ อิธ.

๑๓.

พลํ ทตฺวาน เสนวฺห-ราชเสนาปตึ ตทา;

วลฺลภสฺส พเลเน’ส, ยุชฺฌิตุํ ตตฺถ เปสยิ.

๑๔.

คนฺตฺวา เสนาปตี ตตฺถ, พเลเน’ตสฺส ราชิโน;

ยุชฺฌิตฺวา ตํ วินาเสตฺวา, คณฺหิ โส ยุทฺธมณฺฑเล.

๑๕.

อสกฺเกนฺโต อิมํ เชตุํ, ราชา นํ วลฺลภาทโย;

ราชาโน มิตฺตสมฺพนฺธํ, ลํกินฺเทน อกํสุ เต.

๑๖.

อิจฺเฉวํ ราชิโน เตโช, ชมฺพุทีปมวตฺถริ;

ปตฺถริตฺวาน ลํกายํ, อุลฺลงฺฆิตฺวาน สาครํ.

๑๗.

สทฺธมฺมํ กถายนฺตานํ, กตฺวา สมฺมา น มุตฺตมํ;

ธมฺมํ สุตฺวาน โส ราชา, ปสนฺโน พุทฺธสาสเน.

๑๘.

ราชา โส สนฺนิปาเตตฺวา, ปํสุกูลิกภิกฺขโว;

ยาจิตฺวา อตฺตโน เคหํ, อาณาเปตฺวาน สาธุกํ.

๑๙.

อาสนํ ปฺเปตฺวาน, นิสีทาปิย โภชนํ;

ทาเปสิ วิปุลํ สุทฺธํ, สทา เอกทิเน วิย.

๒๐.

อเนกพฺยฺชนํ ราชา-รฺกานํ ตปสฺสินํ;

เปเสสิ โภชนํ สุทฺธํ, มหคฺฆํ วิปุลํ สทา.

๒๑.

เวชฺเชว เปสยิตฺวาน, วิลานานํ ตปสฺสินํ;

สนฺติกํ โส ทยาวาโส, ติกิจฺฉาเปสิ นิจฺจโส.

๒๒.

คุฬานิ ฆนปากานิ, ลสุณานํ รสานิ จ;

ตมฺพุลมุขวาสฺจ, ปจฺฉภตฺเต อทา สทา.

๒๓.

ปตฺเตสุ ปูรยิตฺวาน, ลสุณํ มริจมฺปิ จ;

ปิปฺผลิสงฺคีเวรานิ, คุฬานิ ติผลานิ จ.

๒๔.

ฆตํ เตลํ มธุฺจาย, ปาปุรตฺถรณานิ จ;

ปํสุกูลิกภิกฺขูนํ, ปจฺเจกํ สพฺพทา อทา.

๒๕.

จีวราทีนิ สพฺพานิ, ปริกฺขารานิ ภูปติ;

การาเปตฺวาน ทาเปสิ, ภิกฺขูนํ ปํสุกุลินํ.

๒๖.

ราชา มหาวิหารสฺมึ, เอเกกสฺส หิ ภิกฺขุโน;

ปจฺเจกํ นววตฺถานิ, จีวรตฺถาย ทาปยิ.

๒๗.

นิกายตฺตยวาสีนํ, ภิกฺขูนํ ลาภวาสินํ;

ตุลาภารมทา ทฺวีสุ, วาเรสุ สมหีปติ.

๒๘.

ราชา โส นาคเตโภคํ,

ราชาโน สงฺฆโภคโต;

น คณฺหนฺตูนิ ปาสาเณ,

ลิขาเปตฺวา นิธาปยิ.

๒๙.

กถาเปตฺวาน พุทฺธสฺส, สรณานิ คุเณนว;

อนาเถหิ จ เตสฺจ, ภตฺตวตฺถานิ ทาปยิ.

๓๐.

ทานสาลํ กริตฺวาน, หตฺถิสาลกภูมิยํ;

ยาจกานํ อทา ทานํ, เตสฺจ สยนาสนํ.

๓๑.

เวชฺชสาลาสุ สพฺพาสุ, เภสชฺชํ มฺจกฺจ โส;

โจรานํ พนฺธนาคาเร, นิจฺจํ ภตฺตานิ ทาปยิ.

๓๒.

วานรานํ วรหานํ, มิคานํ สุนขาน จ;

ภตฺตํ ปูวฺจ ทาเปสิ, ทยาวาโส ยถิจฺฉกํ.

๓๓.

ราชา จตุวิหาเรสุ, กตฺวา โส วีหิราสโย;

ยถิจฺฉิเตน คณฺหนฺตุ, อนาถา อิติ ทาปยิ.

๓๔.

นานาปูชาหิ ปูเชตฺวา, กตฺวา มงฺคลมุตฺตมํ;

กถาเปสิ จ ภิกฺขูหิ, พฺยตฺเตหิ วินยํ ตทา.

๓๕.

เถเรน ธมฺมมิตฺเตน-สิตฺถคามกวาสินา;

ปูชยิตฺวาน กาเรสิ, อภิธมฺมสฺส วณฺณนํ.

๓๖.

ทาานาคา’ภิธาเนน, เถเรนา’รฺวาสินา;

ลํกาลํการภูเตน, อภิธมฺมํ กถาปยิ.

๓๗.

ปฏฺฏกฺจุกปูชาหิ, เหมมาลิกเจติยํ;

นจฺจคีเตหิ คนฺเธหิ, ปุปฺเผหิ วิวิเธหิ จ.

๓๘.

ทีปมาลาหิ ธูเปหิ, ปูชยิตฺวาน’เนกธา;

ตสฺส วตฺถานิ ภาเชตฺวา, ภิกฺขูนํ ทาปยี สยํ.

๓๙.

สทา โส อตฺตโน รชฺเช, อุยฺยาเนสุ ตหึตหึ;

อาณาเปตฺวาน ปุปฺผานิ, ปูเชสิ รตนตฺตยํ.

๔๐.

ปาสาทํ จนฺทนํ นาม, กาตุํ มริจวฏฺฏิยํ;

อการมฺภฺจ ภิกฺขูนํ โภคคาเม จ ทาปยิ.

๔๑.

เกสธาตุํ นิธาเปตฺวา, กรณฺฑํ รตเนหิ โส;

การยิตฺวาน ปูเชสิ, เปตฺวา ตตฺถ ภูปติ.

๔๒.

โสณฺณรชตปฏฺเฏหิ, ถูปารามมฺหิ เจติยํ;

ฉาทาเปตฺวา ยถารชฺชํ, ปูชํ กาเรสิ ภูปติ.

๔๓.

ตสฺมึ ธาตุฆเร ราชา, โสณฺณทฺวารมการยิ;

ปชฺชลนฺตํ สิเนรุํว, รํสีหิ สูริยสฺส โส.

๔๔.

ฌาปิตํ โจฬราชสฺส, พเลน ปทลฺฉเน;

จตุนฺนํ เจติยานํ โส, รมนียํ ฆรํ อกา.

๔๕.

ฌาตํ นครมชฺฌมฺหิ, ทาาธาตุฆรํ อกา;

ธมฺมสงฺคณีเคหฺจ, มหาปาฬิฺจ ภูปติ.

๔๖.

ตมฺพูลมณฺฑปํ กตฺวา, ตตฺถ สุงฺกํ มหีปติ;

ภิกฺขูนํ เถรวํเส โส, เภสชฺชตฺถาย ทาปยิ.

๔๗.

อุปสฺสยํ กริตฺวาน, มหามงฺคลนามกํ;

เถรวํสมฺหิ ชาตานํ, ภิกฺขุนีนํ อทาปยิ.

๔๘.

มาตุโลทยราเชน, อารทฺธํ สาธุนา ตทา;

นิฏฺาเปสิ มหีปาโล, ปาสาทํ มณินามกํ.

๔๙.

ปริเวณานิ จตฺตาริ, ตสฺมึ เชตวเน ตทา;

การาปยึสุ จตฺตาโร, อมจฺจา ตสฺส ราชิโน.

๕๐.

รฺโ กิตฺติสมาเทวี, กิตฺตินามา มโนรมา;

ปริเวณํ อการามํ, ถูปารามสฺส ปจฺฉโต.

๕๑.

สา ตสฺมึ ปริเวเณ จ, อกา กปฺปาสคามเก;

จีวรเจติเย เจว, ติสฺโส โปกฺขรณี สุจิ.

๕๒.

ทฺวาทสรตนายามํ, ธชํ โสณฺณมยฺจ สา;

ปูเชสิ ปุฺสมฺภารํ, เหมมาลิก เจติเย.

๕๓.

คิหีนํ วชฺชสาลฺจ, ปุตฺโต ตสฺสา ปุเรอกา;

คุณวาสกฺกเสนานี, ภิกฺขูนฺจ ปุราพหิ.

๕๔.

ราชา จตุวิหาเรสุ, ทิพฺพปาสาทสนฺนิเภ;

มณฺฑเป การยิตฺวาน, ธาตุปูชา อเนกธา.

๕๕.

วสฺสเมกมติกฺกมฺม, การาเปตฺวา มหีปติ;

จาริตฺตํ ปุพฺพราชูนํ, ปริปาเลสิ สาธุกํ.

๕๖.

เอวมาทีนิ ปุฺานิ, อุฬารานิ อเนกธา;

กตฺวา โสฬสเม วสฺเส, ราชา โส ติทิวํ คโต.

๕๗.

ชาโต ปฏิจฺจ ตํ ราชํ, เสนา ทฺวาทสวสฺสิโก;

กาลิงฺคเทวิยา ปุตฺโต, ปตฺตรชฺโช ตทา อหุ.

๕๘.

อุทยสฺส กนิฏฺสฺส, ยุวราชปทํ อทา;

ปิตุ เสนาปติ เสโน, ตสฺส เสนาปติ อหุ.

๕๙.

ปจฺจนฺตํ พลมาทาย, คเต เสนาปติมฺหิ โส;

มาตรา สห วตฺตนฺตํ, กณิฏฺํ ตสฺส ภาตรํ.

๖๐.

มาราเปตฺวา มหามลฺลํ, อกา เสนาปตึ ตทา;

อมจฺจํ อุทยํ นาม, สกํ วจนการกํ.

๖๑.

ตํ สุตฺวา กุปิโต หุตฺวา, เสโน เสนาปติ ตทา;

พลมาทาย อาคฺฉิ, คณฺหิสฺสามีติ สตฺตโว.

๖๒.

สุตฺวาน ตํ มหีปาโล, กตวนฺตํ วาจมตฺตโน;

รกฺขามิ ตํ อมจฺจนฺติ, คโต นิกฺขมฺม โรหณํ.

๖๓.

ตสฺส มายา นิวตฺติตฺวา, ยุวราชฺจ ราชินึ;

อาทาย กุปิตา เตน อาณาเปสิ จมูปตึ.

๖๔.

ตาย โส สงฺคหีโตว, ทมิเฬ สนฺนิปาติย;

ทตฺวา ชนปทํ เตสํ, ปุฏตฺถินคเร วสี.

๖๕.

ยุชฺฌิตุํ เตน โส ราชา, พลํ เปเสสิ โรหณา;

เสนาปติ วินาเสสิ, สพฺพํ ตํ ราชิโน พลํ.

๖๖.

ทมิฬา เต ชนปทํ, ปีเฬตฺวา รกฺขสา วิย;

วิลุมฺปิตฺวาน คณฺหนฺติ, นรานํ สนฺตกํ ตทา.

๖๗.

ขิตฺตา มนุสฺสา คนฺตฺวาน, โรหณํ ราชสนฺติกํ;

นิเวเทสุํ ปวตฺตึ ตํ, มนฺเตตฺวา สจีเวหิ โส.

๖๘.

รกฺขิตุํ สาสนํ รฏฺํ, ตมฺปหาย จมูปตึ;

สนฺธึ กตฺวาน เสเนน, ปุฬตฺถินครํ อคา.

๖๙.

มเหสึ อตฺตชํ กตฺวา, ปาเลตุํ วํสมตฺตโน;

ปุตฺตํ อุปฺปาทยิตฺวาน, กสฺสปํ นาม อุตฺตมํ.

๗๐.

วสนฺเต ตตฺถ ลํกินฺเท, อหิตา วลฺลภา ชนา;

อลภนฺตา สุรํ ปาตุ-มาริยา ตสฺส สนฺติเก.

๗๑.

มชฺชปาเน คุณํ วตฺวา, ปาเยสุํ ตํ มหีปตึ;

ปิวิตฺวา มชฺชปานํ โส, มตฺตพฺยาโฬ อหุ ตทา.

๗๒.

อาหารานํ ขยํ ปตฺวา, จชิตฺวา ทุลฺลภํ ปทํ;

มโต โส ทสเม วสฺเส, ตรุโณเยว ภูปติ.

๗๓.

อิโต วิทิตฺวา ขลุปาปมิตฺต-

วิเธยฺยภาวํ ปริหานิ เหตุํ;

สุขตฺติโตเยว อิท วา หุรํ วา;

ชหนฺตุ เต โฆรวิสํ’ว พาลํ.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเสติ ราชโก นาม

ทฺวิปฺาสติโม ปริจฺเฉโท.

ติวฺาสติม ปจฺเฉท

ลํกาวิโลโปนาม

.

มหินฺโท ตํ กณิฏฺโ โส, ราชปุตฺโต ตทจฺจเย;

อุสฺสาปิย เสตจฺฉตฺต-มนุราธปุเร วเร.

.

เสน เสนานีนา’นีต เทสนฺตรชนา กุเล;

ตตฺถ วาสมกปฺเปสิ, กิจฺเฉน ทสวจฺฉเร.

.

อเปตนีติ มคฺคสฺส, มุทุภูตสฺส สพฺพโส;

อุปฺปาทภาคํ นาทํสุ, ตสฺส ชานปทา ตทา.

.

อจฺจนฺตํ ขีณจิตฺโต โส, วสฺสมฺหิ ทสเม วิภู;

วุตฺติทาเนน นาสกฺขิ, สงฺคเหตุํ สกํ พลํ.

.

อลทฺธ วุตฺติโน สพฺเพ, เกรฬา สหิตา ตโต;

น วุตฺติทานํ โน ยาว, โหติ มาตาว ภุฺชตุ.

.

อิติ ราชฆรทฺวาเร, สาหเสกรสา ภุสํ;

จาปหตา นิสีทึสุ, สนฺนทฺธฉุริกายุธา.

.

หตฺถสารํ สมาทาย, เต วิวฺจิย ภูปติ;

อุมฺมคฺคโต วินิคฺคมฺม, ตุริโต โรหณํ อคา.

.

สีทุปพฺพตคามมฺหิ, ขนฺธวารํ นิพนฺธิย;

ภาตุ ชายมฺม เหสิตฺเต, เปตฺวา โส ตหึ วสี.

.

น จิรสฺเสว ตสฺสาย, มตา ยสมหีปติ;

มเหสิตฺเต นิเวเสสิ, สกภาตุสฺส ธีตรํ.

๑๐.

เทวิยา ตาย สฺชาเต, สุเต กสฺสปนามเก;

อชฺฌาวุตฺตํ วิหายา’ถ, ขนฺธาวารํ มหีมติ.

๑๑.

การยิตฺวาน นครํ, กปฺปคลฺลกคามเก;

อธิปจฺจํ ปวตฺเตนฺโต, โรหเณ สุจิรํ วสี.

๑๒.

ตโต เสเสสุ าเนสุ, เกรฬา สีหฬา ตทา;

กณฺณาฏา จ ยถากาม-มาธิปจฺจํ ปวตฺตยุํ.

๑๓.

อถสฺส วาณิโช เอโก, ปรตีรํ อิธาคโต;

คนฺตฺวา ปวตฺตึ ลํกาย, โจฬรฺโ นิเวทยิ.

๑๔.

โสตํ สุณิตฺวา เปเสสิ, ลํกาคหณมานโส;

พลํ มหนฺตํ พลวา, ตํ ขิปฺปํ ลํกโมตริ.

๑๕.

ปฏฺาโย ติณฺณานมฺหา, วิเหเนฺตํ พหู ชเน;

อนุกฺกเมน ตํ โจฬ-พลํ โรหณมชฺฌคา.

๑๖.

ฉตฺตึเส ราชิโน วสฺเส, มเหสึ รตนานิ จ;

มกุฏฺจ กมายาตํ, สพฺพมาภรณํ ตถา.

๑๗.

อมูลิกฺจวชิร-วลยํ เทวทตฺติยํ;

อจฺเฉชฺชจฺฉุริกํ ฉินฺน-ปฏฺฏิกา ธาตุกฺจ เต.

๑๘.

ปวิฏฺํ วนทุคฺคมฺหิ, ภยาตฺจ มหีปตึ;

ชีวคฺคาหมคณฺหึสุ, สนฺธิเลสมฺปทสฺสิย.

๑๙.

มหีปาลํ ธนํ ตฺจ, สพฺพํ หตฺถคตํ ตโต;

เปสยึสุ ลหุํ โจฬ-มหีปาลสฺส สนฺติกํ.

๒๐.

นิกายตฺติตเย ธาตุ-คพฺเภ ลํกาตเล ขิเล;

มหารเห สุวณฺณาทิ-ปฏิพิมฺเพ จ’นปฺปเก.

๒๑.

ภินฺทิตฺวา สหสา สพฺเพ, วิหาเร จ ตหึ ตหึ;

ยโถ โชหาริโน ยกฺขา, ลงฺกายํ สารมคฺคหุํ.

๒๒.

เต โจฬา ราชรฏฺํ ตํ, ปุลตฺถิปุรนิสฺสิตา;

รกฺขปาสาณกณฺฑวฺห, านาวธิมภุฺชิสุํ.

๒๓.

ตํ กุมารกมาทาย, กสฺสปํ รฏฺวาสิโน;

วฑฺเฒนฺติ โจฬภยโต, โคปยนฺตา สุสาทรา.

๒๔.

โจฬราชา กุมารํ ตํ, สุตฺวา ทฺวาทสวสฺสิกํ;

คหณตฺถาย เปเสสิ, มหามจฺเจ มหาพเล.

๒๕.

อูนํ ปฺจสหสฺเสน, โยธลกฺขํ สมาทิย;

สพฺพํ เต โรหณํ เทสํ, สงฺโขเภสุ มิโต ตโต.

๒๖.

กิตฺตินาโม’ถ สจิโว, มกฺขกุทฺรูสวาสิโก;

มุทฺธนาโม ตถามจฺโจ, มารคลฺลกวาสิโก.

๒๗.

อุโภปิ เต มหาวีรา, ยุทฺโธปายวิจกฺขณา;

โจฬเสนํ วินาเสตุ-มจฺจนฺตกตนิจฺฉยา.

๒๘.

ปลุฏฺคิรินามมฺหิ, าเน ทุคฺเค นิเวสิย;

กตฺวา ฉมาสํ สงฺคามํ, หนึสุ ทมิเฬ พหูํ.

๒๙.

หตาวสิฏฺา โจฬาตา, รเณ ตสฺมึ ภยทฺทิตา;

ปลายิตฺวา ยถาปุพฺพํ, ปุลตฺติปุรมาวสุํ.

๓๐.

กุมาโร ชยิโต ทิสฺวา, อุโภ เต สจิเว ตทา;

หฏฺตุฏฺโ ‘‘วรํ ตาตา, คณฺหถา’’ติ ส จพฺรวี.

๓๑.

พุทฺโธ ปเวณิคามํ โส, วรํ ยาจิตฺถ กิตฺติโก;

สงฺฆิกํ คหิตํ ภาคํ, วิสฺสชฺเชตุํ วรํ วริ.

๓๒.

ราชปุตฺตวราลทฺธ-วรา’มจฺจวรา ตทา;

นิทฺทรา สาทรา วีรา, ปาเท วนฺทึสุ ตสฺส เต.

๓๓.

ราชา ทฺวาทสวสฺสานิ, วสิตฺวา โจฬมณฺฑเล;

อฏฺตาลีสวสฺสมฺหิ, มหินฺโท โส ทิวํคโต.

๓๔.

ปมาท โทสานคเตน เอวํ,

ลทฺธา’ปิ โภคานนถิรา ภวนฺติ;

อิจฺจปฺปมํทํ หิตมาสสาโน,

นิจฺจํ สุวิฺูสุสมา จเรยฺย.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ลํกาวิโลโป นาม

ติปฺาสติโม ปริจฺเฉโท.

จตุปฺาสติม ปริจฺเฉท

ฉ ราชโกนาม

.

กตฺวา วิกฺกมฺม พาหู’ติ, นาม ภูปาลสูนุโต;

ตสฺสาณาย ปวตฺตึสุ, สาทรํ สีหฬา ขิลา.

.

โส ราชา ทมิเฬ หนฺตุํ, ธนํ สฺจิย’เนกาธา;

สงฺคหํ เสวกานฺจ, กุรุมาโน ยโถจิตํ.

.

อลงฺการกิรีฏานิ, ฉตฺตสีหาสนานิ จ;

การยิตฺวา’ภิเสกตฺถํ, สจิเวหา’ภิยาจิโต.

.

น ยาว ราชรฏฺสฺส, คหณํ โหติ ตาว เม;

ฉตฺตุสฺสาปนกมฺเมน, กึ เตนา’ติ วิวาริย.

.

สตํ นรสหสฺสานํ, สงฺกเลตฺวา มหพฺพโล;

สงฺคามารพฺภ กาลมฺหิ, วาตโรคาภิปีฬิโต.

.

ยุชฺฌิตุํ สมโย เนติ, ทฺวาทเส วจฺฉเร ลหุํ;

อุเปจฺจ เทวนครํ, คฺฉิเทวสหพฺยตํ.

.

กิตฺตินาโม จ สจิโว, เสนาปจฺจมธิฏฺิโต;

รชฺชตฺถิโก ทินานฏฺ, นิชาณํ สมฺปวตฺตยิ.

.

ฆาเตตฺวา ตํ มหาลาน-กิตฺตินาโม มหพฺพโล;

ปตฺวา’ภิเสกํ ภุฺชนฺโต, เทสํ ตํ โรหณวฺหยํ.

.

สํวจฺฉรมฺหิ ตติเย, โจฬยุทฺเธ ปราชิโต;

สหตฺเถน สกํ สีสํ, ฉินฺทิตฺวา สหสา มริ.

๑๐.

ตทาปิเต กิรีฏาทิ-ธนสารํ สมาทิย;

เปเสสุํ ทมิฬา โจฬ-มหีปาลสฺส สนฺติกํ.

๑๑.

ภยา สรฏฺํ หิตฺวา’ถ, ทุฏฺเทเส วสํ ตทา;

เอโก วิกฺกมปณฺฑูติ, วิสฺสุโต ปตฺถิวตฺตโช.

๑๒.

วิฺาตลงฺกาวุตฺตนฺโต, เทสมาคมฺม โรหณํ;

กาฬติตฺเถ วสํ วสฺส-เมกํ รชฺชมการยิ.

๑๓.

รามนฺวยสมุพฺภูโต, ตทายุชฺฌ ปุราคโต;

ชคตี ปาลนาเมน, วิสฺสุโต ภูภุชตฺตโช.

๑๔.

รเณ วิกฺกมปณฺฑุตํ, ฆาตาเปตฺวา มหพฺพโล;

ตโต จตฺตาริ วสฺสานิ, รชฺชํ กาเรสิ โรหเณ.

๑๕.

ตมฺปิ โจฬารเณ หนฺตฺวา, มเหสึ ธีตรา สห;

วิตฺตสารฺจ สากลํ, โจฬรฏฺมเปสยุํ.

๑๖.

ราชา ปรกฺกโม นาม, ปณฺฑุราชสุโต ตโต;

อกา วสฺสทฺวยํ โจฬา, ฆาเตสุํ ตมฺปิ ยุชฺฌิย.

๑๗.

อิเม ภุสํ โลภพลาภิภูตา,

คตา อเสสา วิวสา วินาสํ;

อิจฺเจวมฺาย สทา สปฺโ,

ตณฺหกฺขเยเยว รตึ กเรยฺย.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ฉ ราชโก นาม

จตุปฺาสติโม ปริจฺเฉโท.

ปฺจปฺาสติม ปริจฺเฉท

โรหณาราติ วิชโยนาม

.

โลกนาโม จมูนาโถ, มกฺขกุทฺรูสวาสิโก;

สจฺจปฏิฺโ ธีติมา, โจฬทปฺปวิฆาตโน.

.

อภิภูย ชเน ปตฺวา, รชฺชํ โรหณมณฺฑเล;

วสี กาชรคามมฺหิ, จาริตฺตวิธิโกวิโท.

.

อหุ ตทา กิตฺตินาโม, ราชปุตฺโต มหพฺพโล;

ตสฺส วํสาทิสมฺปตฺตี, นุปุพฺเพน ปวุจฺจเต.

.

สุโต กสฺสปภูปสฺส, มาณนาเมน วิสฺสุโต;

อาทิปาโท อหุ ธีโร, สทาจารวิภูสิโต.

.

ตสฺสา’ถ เชฏฺโก ภาตา, มาณวมฺโม มหามติ;

โคกณฺณกสมีปฏฺ-นทีตีเร นิสีทิย.

.

กตมนฺตุปจาโร โส, ยถาวิธิมเสสโต;

อกฺขมาลํ คเหตฺวาน, มนฺตํ ชปฺปิตุมารภิ.

.

กุมาโร กิร ภตฺตคฺเค, ปาตุราสิ สวาหโน;

สิขณฺฑิ มุขตุณฺเฑน, พลิปฏฺฏํ วิขณฺฑิย.

.

สจฺฉิทฺทเก นาฬิเกร-กปาเล วิจฺจุโนทเก;

ลูเข ชลมปสฺสนฺโต, ชปนฺตสฺส มุขํคโต.

.

ตโต ภาวินึ สิทฺธิ, มเปกฺขํ นยนํ สกํ;

ตสฺโสปเนสิ, นิพฺภิชฺช, โสปิ ตํ สหสาปิจิ.

๑๐.

กุมาโร ตสฺส สนฺตุฏฺโ, กุมารสฺสาภิปตฺถิตํ;

วรํ ปทาย นภสา, ราชมาโน คโต ตโต.

๑๑.

ภินฺเนกนยนํ ทิสฺวา, สจิวาตํ ปโร ทิสุํ;

วรลาภํ ปกาเสตฺวา, สมสฺสาเสสิ โส ชเน.

๑๒.

ตโต โส สจิวาตสฺส, สนฺตุฏฺาราธยึสุ ตํ;

อนุราธปุรํ ปตฺวา, ภิเสโก การิโย อิติ.

๑๓.

อตฺโถ โก มมรชฺเชน, วิกลงฺคสฺส สมฺปติ;

ตโปกมฺมํ กริสฺสามิ, ปพฺพชฺชมุปคมฺมหํ.

๑๔.

กณิฏฺโ มาณนาโม จ, ลงฺการชฺชํ กมาคตํ;

ปาเลตุ อิติ โส รชฺชํ, สมฺปตฺตํ สมฺปฏิกฺขิปิ.

๑๕.

วิฺาตจิตฺตสฺจารา, สจิวา ตสฺส สพฺพถา;

วตฺตุเมตํ กณิฏฺสฺส, เปเสสุํ ปุริเส ตทา.

๑๖.

สุตฺวา ตํ สีฆมาคมฺม, ปสฺสิตฺวา สกภาตรํ;

ปติตฺวา ปาทมูลมฺหิ, พหุํ กนฺทิย โรทิย.

๑๗.

เชฏฺเน ภาตรา สทฺธิ-มนุราธปุรํ คโต;

มกุฏํ ตตฺถ ธาเรสิ, เชฏฺจิตฺตานุวตฺตโก.

๑๘.

ตโต’ภยคิรึ คนฺตฺวา, ปพฺพชฺชํ สกภาตุโน;

ยต โย ตตฺถ ยาจิตฺถ, พหุมานปุรสฺสรํ.

๑๙.

ตโต เต ยตโย ตสฺส, ปพฺพชฺชมุปสมฺปทํ;

อกํสุ วิกลงฺคสฺส, สิกฺขาปทนิราทรา.

๒๐.

ปริเวณมุตฺตโรฬ-มุฬารํ ตสฺส การิย;

กตฺวา ตํ ปริเวณสฺส, สามิกํ ธรณี ปติ.

๒๑.

ภิกฺขูนํ ฉสตํ ตตฺถ, วิธาย ตทธีนกํ;

ปริหาเร อทา ตสฺส, เปสฺสวคฺเค จ ปฺจ โส.

๒๒.

สมปฺเปสิ จ โส นานา-สิปฺปกมฺมวิจกฺขเณ;

ชเน จากา ตทายตฺเต, โส ทาาธาตุรกฺขิเย.

๒๓.

ตสฺเสวาทกรา’เหสุํ, ภิกฺขู’ภยคิริมฺหิ เต;

ราชา จ โลกํ ปาเลสิ, สมฺมา ตสฺสานุสิฏฺิยา.

๒๔.

ชนา ตพฺพํสชา เกจิ, ตํ รชฺชนิรเปกฺขกา;

นิวสึสุ ยถากามํ, มหาสามิ ปทํสิตา.

๒๕.

เอตสฺส มาณวมฺมสฺส, รฺโ ธมฺมนยฺุโน;

อคฺคโพธิกุมาราทิ-ปุตฺตนตฺตุกฺกมาคเต.

๒๖.

วํเส วิสุทฺเธ ชาตสฺส, ภูปาลนฺวยมุทฺธนิ;

สมาโสฬสกงฺกายํ, สมฺมา รชฺชานุสาสิโน.

๒๗.

มหีปสฺส มหินฺทสฺส, ทุเว มากุลธีตโร;

เทวลา โลกิกา จาติ, นามโต วิสฺสุตา สุภา.

๒๘.

เอตาสุ ทฺวีสุ ธีตาสุ, โลกิกา มาตุลตฺตชํ;

ปฏิจฺจ ราชตนยํ, สุภํ กสฺสปนามกํ.

๒๙.

สา โมคฺคลฺลาน โลกวฺเห, ปุตฺเต ทฺเว ลภิ โสภเน;

เตสุ เชฏฺสุโต โลก-สาสนาธารโกวิโท.

๓๐.

มหาสามีติ ปฺาโต, สงฺฆุปาสนปาลโย;

เนกสารคุณาวาโส, วาสํ กปฺเปสิ โรหเณ.

๓๑.

ทาโปติสฺส ราชสฺส, นตฺตา สุคตสาสเน;

ปพฺพชฺชูปคโต สทฺโธ, ธุตวา สีลสํวุโต.

๓๒.

ปหิตตฺโต วิจิตฺโตโส, ปนฺตเสนาสเน วสี;

คุณํ สพฺพตฺถ วณฺเณสุํ, ตสฺมึ เทวา ปสีทิย.

๓๓.

คุณํ สุณิตฺวา ลํกินฺโท, ตทา สพฺพตฺถ ปตฺถฏํ;

อุปสงฺกมฺม ตํ นตฺวา, กาตุมตฺตานุสาสนํ.

๓๔.

อาราธยมนิจฺฉนฺตํ, ยาจิตฺวาน ปุนปฺปุนํ;

อานีย วาสยิตฺวา ตํ, ปาสาเท สาธุการิเต.

๓๕.

ยติสฺสรสฺส วสโต, กตฺถ ราชาคุณปฺปิโย;

ตสฺสานุสิฏฺิมคฺคฏฺโ, โลกํ ธมฺเมน ปาลยิ.

๓๖.

อุทฺทิสฺสาราธนํ สมฺมา, ลํกินฺเทน กตํ ตทา;

เสลนฺตราภินิกฺขมฺม, ยตินฺโท โส ทยานุโค.

๓๗.

ยโต ภิกฺขู สมูเหตฺวา, วาสํ กปฺเปสิ ยตฺถ โส;

เสลนฺตรสมูโห’ติ, วิกฺขฺยาตึ โส ตโต คโต.

๓๘.

ตโต ปฏฺาย วาเสตฺวา, รตฺติยํ เทวปลฺลิยํ;

เทวตานุมตํ ภิกฺขุํ, มูลาเน เปนฺติ หิ.

๓๙.

มูลตฺตมาวสนฺตานํ, ยตีนมนุสาสนา;

ลํกิสฺสรา ปวตฺตนฺติ, ปาเลนฺตา โลกสาสนํ.

๔๐.

ตสฺส ทาโปติสฺสสฺส, วํสชํ ราชปุตฺตกํ;

โพธึ ปฏิจฺจ ตพฺพํสา, พุทฺธนามา กุมาริกา.

๔๑.

อลตฺถ โลกิตํ นาม, ธีตรํ วรลกฺขณํ;

กาเลน สา ปทินฺนา’สิ, โมคฺคลฺลานสฺส ธีมโต.

๔๒.

สา ตํ ปฏิจฺจ กิตฺติฺจ, มิตฺตํ นาม กุมาริกํ;

มหินฺทํ รกฺขิตํ จาปิ, ลติตฺถ จตุโร ปชา.

๔๓.

อหุ เชฏฺสุโต ธีโร, วีโร เตรสวสฺสิโก;

กตหตฺโถ วิเสเสน, ธนุสิปฺปมฺหิ โส ตโต.

๔๔.

กถํ ลงฺกํ คเหสฺสามิ, ทูเรตฺวา’ราติ กณฺฏกํ;

อิติ จินฺตาปโรคาเม, มูลสาลวฺหเย วสี.

๔๕.

เอโก มหาพโล วีโร, พุทฺธราโชติ วิสฺสุโต;

วิโลมวตฺตี หุตฺวาน, โลกเสนานิโน ตทา.

๔๖.

ปลาโต จุณฺณสาลวฺหํ, ขิปฺปํ ชนปทํ ตหึ;

กิตฺตาทิเก ชเน เนเก, วเส วตฺติย สพฺพถา.

๔๗.

สทฺธึ พนฺธูหิ สงฺคาม-สูเรหิ พหุเกหิ โส;

มลยาจลปาเทสุ, วสี ทุปฺปสโห ตทา.

๔๘.

ตสฺส’นฺติกมุปาคมฺม, สํวจฺฉริกนายโก;

สงฺโฆ นาม กุมารสฺส, สรูปํ สาธุวํ พฺรวิ.

๔๙.

มหาสามิสฺส ตนโย, เชฏฺโ กิตฺติ สนามโก;

ธฺลกฺขณสมฺปนฺโน, สมฺปนฺนมติวิกฺกโม.

๕๐.

ชมฺพุทีเปปิ ตํ รชฺชํ, กตฺตุเมกาตปตฺตกํ;

สมตฺโถติ วิจินฺเตปิ, ลงฺกาทีปมฺหิ กา กถา.

๕๑.

ตสฺส โส วจนํ สุตฺวา, เสวิตพฺโพ กุมารโก;

อิติ นิจฺฉิย เปเสสิ, กุมารสฺส’นฺติกํ ชเน.

๕๒.

สุณิตฺวา โส วโจ เตสํ, นิวตฺตนภยา วิภู;

อชานหํ ปิตุนฺนํ โส, วีโร ธนุสหายโก.

๕๓.

เคหา นิกฺขมฺม ปสฺสนฺโต, สุนิมิตฺตานิเนกธา;

อคาลหุํ สรีวคฺค-ปิฏฺิคามํ มหามติ.

๕๔.

ตหึ โส นิวสํ วีโร, เปสยิตฺวา สเสวเก;

วิปกฺขาธิฏฺิตํ เชสิ, โพธิวาลวฺหคามกํ.

๕๕.

ตโต’ภิมานี เสนานี, เสนํ โส ตตฺถ เปสยิ;

สา ปริกฺขิปตํ คามํ, สงฺคามาย สมารภี.

๕๖.

กุมาโร เตหิ ยุชฺฌนฺโต, สุภโฏ ปฏุวิกฺกโม;

ทิสาสุ วิกิรีสพฺเพ, ตุลํ จณฺโฑว มาฬุโต.

๕๗.

จุณฺณสาลํ ชนปทํ, คนฺตฺวา านวิทู ตทา;

ตหึ วสํ วเสกาสิ, สพฺพํ มลยมณฺฑลํ.

๕๘.

ตทาปิ เสนํ เสนินฺโท, เปเสตฺวา อสกึ สกํ;

อภิภูติมสกฺโกนฺโต, กาตุํ ทุมฺมนตํ คโต.

๕๙.

มกฺขกุทฺรุสวาสิสฺส, สจิปสฺสาถ กิตฺติโน;

สุโต มหพฺพโล เทว-มลฺโลติ วิทิโต ตทา.

๖๐.

สหิโต พนฺธุมิตฺเตหิ, พหู โรหณวาสิโน;

สมาทายา’ภิคนฺตฺวาน, กุมารํ ปสฺสิ สาทโร.

๖๑.

พนฺธิย ฉุริกํ เฉโก, โส ปนฺนรสวสฺสิโก;

อาทิปาทปทํ ตตฺถ, สมฺปาปุณิ มหายโส.

๖๒.

ตโต หิรฺมลย, มุปาคมฺม มหพฺพโล;

ตหึ เรมุณเสลมฺหิ, ขนฺธาวารํ นิพนฺธยิ.

๖๓.

ตตฺถาปิ เสนํ เปเสตฺวา, สงฺคาเมนฺโต จมูปติ;

อลทฺธวิชโย ฉนฺทํ, ปุนยุทฺเธ ชหิตโต.

๖๔.

โลกนาโม จมูนาโถ, โลกํ หิตฺวา สกํ ตทา;

อหุ วสฺสมฺหิ ฉฏฺเโส, ปรโลกปรายโน.

๖๕.

ตทา กสฺสปนาเมโก, เกสธาตุกนายโก;

ชเน’ภิภูยวตฺเตสิ, นีชาณํ โรหเณ ตทา.

๖๖.

สุตฺวา ตํ โจฬสามนฺโต, ปุฬตฺถินครา ตทา;

นิกฺขมฺม ยุทฺธสนทฺโธ, คนฺตฺวา กาชรคามกํ.

๖๗.

เกสาธาตุ ตโต ยุทฺเธ, ภินฺทิตฺวา ทมิฬํ พลํ;

รกฺขปาสาณสีมายํ, เปตฺวา รกฺขิเย ชเน.

๖๘.

ปฏิลทฺธชยุทฺทาโม, มหาเสนา ปุรกฺขโต;

ปุนราคมฺม ปาเวกฺขิ, วีโร กาชรคามกํ.

๖๙.

ตทาทิปาโท สุตฺวาน, สพฺพํ สุตฺถีรธาตุโก;

เกสธาตุํ นิฆาเตตุํ, พลํ สนฺนยฺหิ เวคสา.

๗๐.

ปวตฺตึ ตํ สุณิตฺวา โส, สาภิมาโน ภุสํตโต;

สมตฺตํ พลมาทาย, สิปฺปตฺถลกมาคมา.

๗๑.

ปฺจโยชนรฏฺาทิ-วาสิเกสุ พหูชเน;

สมาทาย สมาสนฺเน, ราชปุตฺเต สุทุชฺชเย.

๗๒.

วิรตฺตตฺจ โส ตฺวา, พหุนฺนํ รฏฺวาสินํ;

ทุกฺกรํ เอตฺถ ยุทฺธนฺติ, คโต โส ขทิรงฺคณึ.

๗๓.

มหาเสนาย ภูปาล สุโต โสฬสวสฺสีโก;

ขิปฺปํ วาเปกฺขิ โส วีต-ทโร กาชรคามกํ.

๗๔.

ฉมฺมาสมนุโภตฺวาน, โรหณํ รุฏฺมานโส;

เกสธาตุกนาโถปิ, สงฺคามตฺถาย ตตฺถคา.

๗๕.

ราชปุตฺตสฺส เสนา’ถ, วตฺเตนฺติ สมรํ ขรํ;

เกสธาตุกนาถสฺส, สีสํ คณฺหิ มหพฺพลา.

๗๖.

อาคมฺม สตฺตรสวยํ กุมาโร;

สพฺพตฺถ ปตฺถฏมหายสกิตฺติเตโช;

สุมาทิเนก วิธิโยควิเสสทกฺโข;

ขีณาริกณฺฏกมกา’ขิลโรหณํ ตํ.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

โรหณาราติวิชโย นาม

ปฺจปฺาสติโม ปริจฺเฉโท.

ฉปฺาสติม ปริจฺเฉท

อนุราธปุราภิคมโน

.

ยุวราชปเท ตสฺส, ิตสฺสา’ถ นยฺุโน;

อหู วิชยพาหูติ, นามํ สพฺพตฺถ ปากฏํ.

.

มหาฺโณ นิชาณาย, ตตฺถ เภรึ จราวิย;

เปนฺโต สจิเว’เนเก, ปติรูเป ปทนฺตเร.

.

โจฬานํ มทฺทนตฺถาย, ราชรฏฺาธิวาสินํ;

จตุโร จตุโรปาเย, โย ชยํ ตตฺถ โส วสี.

.

โจฬราชา สุณิตฺวา ตํ, ปุฬตฺถินคเร ิตํ;

เสนาปติม เปเสสิ, ทตฺวาน พลวาหนํ.

.

เสนินฺทํ กาชรคฺคาม-สมีปํ สมุปาคตํ;

ทุปฺปสยฺหํ วิทิตฺวาน, คิริทุคฺคมคา ตโต.

.

เสนินฺโท กาชรคฺคามํ, วิลุมฺปิตฺวาน เวคสา;

ตตฺถ วตฺถุมสกฺโกนฺโต, สเทสํ ปุน ราคมิ.

.

ตโต มหาทิปาโท’ปิ, อาคมฺม มลยา ลหุํ;

มหตา พลกาเยน, สิปฺปตฺถลกมาวสิ.

.

ราชา รามฺวิสเย, ราชิโน สนฺติกํ ชเน;

เปเสสิ พหุเกสารํ, ธนชาตฺจ’นปฺปกํ.

.

วิจิตฺตวตฺถกปฺปูร-จนฺทนาทีหิ วตฺถูหิ;

ปริปุณฺณา จ นาวาโย, เนกาติตฺเถ สโมสฏา.

๑๐.

ธนชา เตหิ เนเกหิ, กโรนฺโต ภฏสงฺคหํ;

ตโต ตมฺพลคามมฺหิ, นิวสิตฺถ มหพฺพโล.

๑๑.

อฺมฺวิรุทฺธตฺตา, ราชารฏฺาธิวาสิโน;

อุปคฺคมฺม ชนา สพฺเพ, กรํ โน เทนฺติ สพฺพโส.

๑๒.

วิปกฺขาโจฬราชสฺส, ภินฺทนฺตา’ณํ มทุทฺธตา;

อายุตฺตเก วิหึเสนฺโต, ยถากามํ จรนฺติ จ.

๑๓.

ตํ สุตฺวา โจฬภูปาโล, สมฺปโกปวสีกโต;

เสนํ มหนฺตึ ทตฺวาน, เปเสสิ สจิวํ นิชํ.

๑๔.

มหาติตฺเถ’วหิณฺโณ โส, ตตฺถ ตตฺถ พหูชเน;

ฆาเตนฺโต สวเส กตฺวา, ราชารฏฺาธิวาสิโน.

๑๕.

อนุกฺกเมน คนฺตฺวาน, ขราโณ โรหณํ ตทา;

อชฺโฌตฺถริ สเสโน ส, ภินฺโน เวโลวสาคโร.

๑๖.

รฺโ ปจฺจตฺถิกา หุตฺวา, รวิเทวจลวฺหยา;

อุโภ ทมิฬเสนินฺท-วสํ ยาตา มหพฺพลา.

๑๗.

มหาปกฺขพโลเปเต, เต ปสฺสิย จมูปติ;

โรหณํ สกลํ ขิปฺปํ, มฺิตฺถ สกหตฺถคํ.

๑๘.

เอกาทสมฺหิ โส วสฺเส, ราชา โจฬาภิภูติยา;

ปลุฏฺปพฺพเต ทุคฺคํ, ปวิธาย ตหึ วสี.

๑๙.

โจฬเสนา ตทาเสลํ, สมนฺตา สมฺปริกฺขิปิ;

ตตฺโถ’ภเยสํ เสนาน-มหู ภึสนกํ รณํ.

๒๐.

รฺโ ภฏา วินาเสตฺวา, สพฺพํ ตํ ทมิฬํ พลํ;

ปลายนฺตํ มหาโจฬ-สามนฺตฺจานุพนฺธิย.

๒๑.

คเหตฺวาน สิรํ ตสฺส, คามสฺมึ ตมฺพวิฏฺิเก

สทฺธึ วาหนยาเนหิ, สารภูตธเนหิ จ.

๒๒.

ตหึ ตํ สกลํ ภณฺฑํ, เนตฺวา รฺโ ปทสฺสิย;

ปุฬตฺถินครํ คนฺตุํ, กาโล อิติ สมพฺรวุํ.

๒๓.

มหีปาโลปิ ตํ สุตฺวา, สจิวานํ วโจ ตทา;

มหตา พลกาเยน, ปุลตฺถินครํ คโต.

๒๔.

ปวตฺติเมตํ สกลํ, สุตฺวา โจฬนริสฺสโร;

ติพฺพโกปวสํยาโต, ภูปาลคหณตฺถิโก.

๒๕.

สามํ ขิปฺปํ สมาคมฺม, วีโร สาครปฏฺฏนํ;

ภิยฺโยปิ มหตึ เสนํ, ลํกาทีปมเปสยี.

๒๖.

ตํ วิชานิย ภูมินฺโท, เสนินฺทํ เปสยี สกํ;

พลํ มหนฺตํ ทตฺวาน, โจฬเสนาย ยุชฺฌิตุํ.

๒๗.

คจฺฉมาโน จมูนาโถ, โส’นุราธปุรนฺติเก;

สทฺธึ ทมิฬเสนาย, วตฺเตสิ ตุมุลํ รณํ.

๒๘.

ปตึสุ ตสฺมึ สงฺคาเม, ภูปาลสฺส นรา พหู;

ภิยฺโยปิ ทมิฬายตฺตา, ชาตา ตํ รฏฺวาสิโน.

๒๙.

วิหาย ธรณีปาโล, ปุลตฺถินครํ ตทา;

วิลฺลิกาพาณกํ รฏฺํ, สมฺปาปุณิย เวคสา.

๓๐.

นิหจฺจามจฺจยุคลํ, ตํ รฏฺาธิฏฺิตํ ตทา;

ตหึ วาสมกปฺเปสิ, สภเฏ สนฺนิปาตยํ.

๓๑.

อตฺตานมนุพนฺธนฺตํ, สุตฺวา โจฬจมูปตึ;

คนฺตฺวา วาตคิรึ นาม, สมยฺู สิลุจฺจยํ.

๓๒.

อุปจฺจกาย เสลสฺส, ตตฺถ ทุคฺคํ นิเวสิย;

รณํ กโรนฺโต เตมาสํ, ทมิเฬ ปฏิพาหยิ.

๓๓.

เกสธาตุกนาถสฺส, มาริตสฺส ปุรารเณ;

ภาตา กณิฏฺโ สมฺปตฺต, มหาปกฺขพโล ตทา.

๓๔.

มารณํ สกภาตุสฺส, สรนฺโต รุฏฺมานโส;

สกลํ ปริวตฺเตสิ, คุตฺตหาลกมณฺฑลํ.

๓๕.

อโถ ลํกิสฺสโร ตตฺถ, ขิปฺปํ คนฺตฺวา มหพฺพโล;

าเน มจฺจุตฺถเล นาม, ขนฺธาวารํ นิพนฺธิย.

๓๖.

ขทิรงฺคณิทุคฺคมฺหา, ปลาเปตฺวาน ตํ รเณ;

านา กุพุลคลฺลา จ, ยุชฺฌนฺโต ตํ ปลาปยิ.

๓๗.

วิหาย ปุตฺตทาราทิ-สพฺพํ เนกธนํ พลํ;

ปลายมาโน โส รฏฺํ, โจฬายตฺต มคาลหุํ.

๓๘.

ตทา นริสฺสโร ตต, ตสฺส สพฺพํ สมาทิย;

คนฺตฺวา ตมฺพลคามมฺหิ, นวํ ทุคฺคํ นิเวสิย.

๓๙.

อนุกฺกเมน คนฺตฺวาน, มหานาคหุลวฺหเย;

ปุเรวสี สุสชฺเชนฺโต, พลํ โจเฬหิ ยุชฺฌิตุํ.

๔๐.

ตโต ราชา สมวฺหาย, สจีเว ทฺเว มหพฺพเล;

เปเสสิ ทิกฺขิณํ ปสฺสํ, วสํ เนตุํ ตหึ ชเน.

๔๑.

สมฺเปเสสิ มหามจฺจ-ยุคลํ กกฺขลํ วิภู;

โจฬทปฺปวินาสาย, ตโต เวลา มหาปเถ.

๔๒.

เปสิตา ทกฺขิณํ ปสฺสํ, อมจฺจา’เม มหพฺพลา;

มุหุนฺนรุคฺคมทุคฺคํ, พทฬตฺถลเมว จ.

๔๓.

วาปีนครทุคฺคฺจ, พุทฺธคามกเมว จ;

ติลคุลฺลํ มหาคลฺลํ, มณฺฑคลฺลกเมว จ.

๔๔.

อนุราธปุรฺจาติ, คเหตฺวาน กเมน เต;

วตฺเตนฺตา สวเส รฏฺํ, มหาติตฺถมุปาคตา.

๔๕.

เปสิตา สจิวาทฺเวตุ, ตโต เวลา มหาปเถ;

วิลุมฺปนฺตา ฉคามาทิ-ขนฺธาวาเร ตหึ ตหึ.

๔๖.

ปุลตฺถินคราสนฺนํ, กเมนา’คมฺม เปสยุํ;

ทูเต ราชนฺติกขิปฺป-มาคนฺตุํ วฏฺฏตีติห.

๔๗.

ทิสาสา ทฺวีสุ ยาเนหิ, สจิเวหิ ปวตฺติตํ;

วิกฺกมาติ สยํ สุตฺวา, กาลฺู โส มหีปหิ.

๔๘.

สีฆํ สนฺนยฺห เสนงฺคํ, สมคฺคํ วิทิโกวิโท;

อุมฺมูลนายโจฬานํ, ปุราตมฺหา’ภินิกฺขมิ.

๔๙.

คจฺฉํ คงฺคาย มหิย-งฺคณถูปนฺติเก วิภู;

เสนานิเวสํ กาเรตฺวา กฺจิกาลํ ตหึ วสี.

๕๐.

กเมนาคมฺม านฺู, ปุฬตฺถินครนฺติเก;

พนฺธาเปสิ มหาวีโร, ขนฺธาวารํ ถิรํ วรํ.

๕๑.

ตตฺถ ตตฺถ ิตา สูรา, โจฬา เย กกฺขลา’ขิลา;

ปุลตฺถินคเร ยุทฺธํ, กาตุํ สนฺนิปตึสุ เต.

๕๒.

นิกฺขมฺม นครา คนฺตฺวา, โจฬา พหิ มหารณํ;

กตฺวา ปราชิตา ภีตา, ปวิสฺส นครํ สกํ.

๕๓.

คุตฺตา เสสปุรทฺวารา, โคปุรฏฺฏาลนิสฺสิตา;

มหาหวํ พหุสฺสาหา, ปวตฺเตสุํ ภยาวหํ.

๕๔.

ทิยฑฺฒมาสํ ยุชฺฌนฺติ, นครํ ตมุปรุนฺธิย;

สาเธตุํ เนวสา’สกฺขิ, ภูปาลสฺส มหาจมู.

๕๕.

มหารฺโ มหาวีรา, มหาสูรา มหพฺพลา;

มหาภฏา มหามานา, รวิเทวจลาทโย.

๕๖.

อุลฺลงฺฆิตฺวาน ปาการํ, ปวิสฺส สหสา ปุรํ;

ขเณน ทมิเฬ สพฺเพ, มูลฆจฺจมฆาตยุํ.

๕๗.

เอวํ ลทฺธชโย ราชา, ตทา วิชยพาหุโส;

จราเปสิ นิชาณาย, เภรึ ภูริมติปุเร.

๕๘.

ตํ สุตฺวา สกเสนาย, วินาสํ โจฬภูปติ;

สีหฬา พลวนฺโตติ, ภิยฺโย เสนํ น ปาหิณิ.

๕๙.

วีโร อเสสนิหตุทฺธฏ โจฬเสฏฺโ;

วิฺู สุสาธุฏฺปิตาขิลราชรฏฺโ;

อิฏฺนฺนุราธปุรเสฏฺมตีว หฏฺโ;

วสฺสมฺหิ ปฺจทสเม คมิ ราชเสฏฺโ.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

อนุราธปุราภิคมโน นาม

ฉปฺปฺาสติโม ปริจฺเฉโท

สตฺตปฺาสติม ปริจฺเฉท

สํคหกรโณนาม

.

ลงฺการกฺขาย สจิเว, พลิโน โยธสมฺมเต;

ปฏิปาฏึ สมุทฺทิสฺส, สมนฺตา สนฺนิโยชยิ.

.

อภิเสกมงฺคลตฺถาย, ปาสาทาทิมเนกตํ;

กิจฺจํ สมฺปาทนียนฺติ, สจิวํ สนฺนิโยชิย.

.

วนฺทนีเย’ภิวนฺทนฺโต, ปเทเสเนกเกตหึ;

เนตฺวา มาสตฺตยํ คฺฉิ, ปุลตฺถินครํ ปุน.

.

วิสฺสุโต อาทิมลย-นาเมน พลนายโก;

อุชุปจฺจตฺถิโก หุตฺวา, มหีปาลสฺส สพฺพโส.

.

คงฺคา มตฺถยุ’ปาคฺฉิ, พลํ สพฺพํ สมาทิย;

อนฺทูติ วิสฺสุตํ มนฺท-ปฺโ คามํ ปุรนฺติเก.

.

ลํกิสฺสโร ตหึ คนฺตฺวา, อุทฺธริตฺวา ตมุทฺธตํ;

ปุลตฺถินครํ คฺฉิ, วเส วตฺติย ตํ พลํ.

.

ยุวราชปทํเยว, สิโต สนฺโต ลิขาปยิ;

โส สตฺตรสวสฺสานิ, สปฺปฺโ นรสตฺตโม.

.

ตโต’นุราธนคร-มภิคมฺม ยถาวิธึ;

อนุโภตฺวา วิธานฺู, อภิเสกมหุสฺสวํ.

.

อฏฺิโต ปาปธมฺเมสุ, สุฏฺิโต เสฏฺกมฺมนิ;

โส อฏฺารสมํ วสฺสํ, ลิขาปยิ สุสณฺิโต.

๑๐.

ตโต อาคมฺม นิวสิ, ปุลตฺถินคเร วเร;

โส สิรีสงฺฆโพธี’ติ, นามเธยฺเยน วิสฺสุโต.

๑๑.

อนุชํ โส วีรพาหุ-โมปรชฺเช นิเวสิย;

ทตฺวาน ทกฺขิณํ เทสํ, ตํ สงฺคณฺหิ ยถาวิธึ.

๑๒.

กณิฏฺสฺสาถ ภาตุสฺส, ชยพาหุสฺส ภูภุโช;

อาทิปาทปทํ ทตฺวา, รฏฺํ จา’ทาสิ โรหณํ.

๑๓.

านนฺตรานิ สพฺเพส-มมจฺจานํ ยถารหํ;

ทตฺวา รชฺเช ยถาายํ, กรํ โยเชสิ คณฺหิตุํ.

๑๔.

จิรสฺสํ ปริหีนํ โส, ทยาวาโส มหีปติ;

ปวตฺเตสิ ยถาธมฺมํ, ิตธมฺโม วินิจฺฉยํ.

๑๕.

เอวํ สมุทฺธฏาเนก, ริปุกณฺฏกสฺจเย;

นิจฺจํ รชฺชํ ปสาเสนฺเต, ลงฺกํสมฺมานริสฺสเร.

๑๖.

ฉตฺตคฺคาหกนาโถ จ, ธมฺมเคหกนายโก;

ตเถว เสฏฺินาโถ จ, อิจฺเจเต ภาตโร ตโย.

๑๗.

รฺโ วิโรธิตํ ยาตา, ผลาตา ชมฺปุทีปกํ;

ลงฺกํ วีสติเม วสฺเส, เอเกนูเน สโมตรุํ.

๑๘.

เต สพฺเพ โรหณํ รฏฺํ, สพฺพํ มลยมณฺฑลํ;

สพฺพํ ทกฺขิณปสฺสฺจ, สหสา ปริวตฺตยุํ.

๑๙.

นิปุโณ โรหณํ คนฺตฺวา, ตถา มลยมณฺฑลํ;

นิฆาเตนฺโต พหู ตตฺถ, ตตฺถ ปจฺจตฺถิเก ชเน.

๒๐.

สมฺมาวุปสเมตฺวา ตํ, เปตฺวา สจิเว ตหึ;

ทกฺขิโณ ทกฺขิณํ เทสํ, สยํ คนฺตฺวา มหพฺพโล.

๒๑.

เปเสตฺวา สมณีภาตุ-วํสชํ สจิวํ ตทา;

คาเหตฺวา สมเรโฆเร, วีโร เต สกเวริโน.

๒๒.

สมาโรปิยสูลมฺหิ, ลงฺกํ วิคตกณฺฏกํ;

กาเรตฺวาน นิราตงฺกํ, ปุลตฺถิปุรมาคมิ.

๒๓.

วสนฺตี โจฬวิสเย, ชคติปาลราชินี;

โจฬหตฺถา ปมุฺจิตฺวา, สทฺธึ ธีตุ กุมาริยา.

๒๔.

ลีลาวตฺยาภิธานาย, นาวามารุยฺห เวคสา;

ลํกาทีปมฺหิ โอติณฺณา, ปสฺสิ ลํกิสฺสรํ ตทา.

๒๕.

สุตฺวา วํสกฺกมํ ตสฺสา, โส ตฺวา สุทฺธวํสตํ;

ลีลาวตึ มหิสิตฺเต, อภิสิฺจิ นริสฺสโร.

๒๖.

สา ตํ ปฏิจฺจ ราชานํ, มเหสี ธีตรํ ลภิ;

นามํ ยโสธราติ’สฺสา, อกาสิ ธรณี ปติ.

๒๗.

เมรุกนฺทรรฏฺเน, สทฺธึ ราชา สธีตรํ;

วีรวมฺมสฺส ปาทาสิ, สา ลภิ ธีตโร ทุเว.

๒๘.

สมานนามิกา เชฏฺา, สา มาตา มหิยา อหุ;

สุคลา นามิกา อาสิ, ตาสุ ทฺวีสุ กณิฏฺิกา.

๒๙.

กาลิงฺคธรณีปาล-วํสชํ จารุทสฺสนํ;

ติโลกสุนฺทรํ นาม, สุกุมารํ กุมาริกํ.

๓๐.

กาลิงฺครฏฺโต ราชา, อาณาเปตฺวา จิรฏฺิตึ;

นิชวํสสฺส อิจฺฉนฺโต, มเหสิตฺเต’ภิ เสจยิ.

๓๑.

สุภทฺทา จ สุมิตฺตา จ, โลกนาถวฺหยาปิ จ;

รตนาวลี รูปวตี, อิติมา ปฺจ ธีตโร.

๓๒.

ปุตฺตํ วิกฺกมพาหุฺจ, สา ลภี ธฺลกฺขณํ;

สมฺปตฺตา สา ปชวุทฺธึ, หรนฺติ ราชิโน มตํ.

๓๓.

อิตฺถาคาเรสุ เสเสสุ, วีตา สมกุลงฺคนา;

คพฺโภ ชาตุมหีปาลํ, ตํ ปฏิจฺจ น สณฺหิ.

๓๔.

อเถกทิวสํ ราชา, อมจฺจคณมชฺฌโค;

ปิโลกิยิภา สพฺพา, ธีตโร ปฏิปาฏิยา.

๓๕.

ธีตุ นวมวเสสานํ, เปตฺวา รตนาวลึ;

ธฺลกฺขณสมฺปนฺน-ปุตฺตสฺสุปฺปตฺติสุจกํ.

๓๖.

ลกฺขณํ ลกฺขณฺู โส, อปสฺสํ เปมเจควา;

รตนาวลิมาหูย, ตสฺสา มุทฺธนิ จุมฺพิย.

๓๗.

เตโชคุเณหิ จาเคหิ, ธิยา สูรตฺตเนน จ;

ภูเต จ ภาวิโน เจว, สพฺเพ ภูเป’ติสายิโน.

๓๘.

นิจฺจํ ลงฺกํ นิราสงฺก-เมกจฺฉตฺตกเมว จ;

ปวิธาตุํ สมตฺถสฺส, สมฺมาสาสนตายิโน.

๓๙.

โสภนาเนกวตฺตสฺส, อิมิสฺสา กุจฺฉิเหสฺสติ;

ปุตฺตสฺสุปฺปตฺติานนฺติ, มุทุโต โส สมพฺรวิ.

๔๐.

ยาวนฺตสฺสาปิโขโจฬ-มหีปาลสฺส เนกโส;

กุลาภิมานี ราชา โส, อทตฺวาน กณียสึ.

๔๑.

อาณาเปตฺวา ปณฺฑุราชํ, วิสุทฺธตฺวยสมฺภวํ;

อนุชํ ราชินึ วสฺส, มิตฺตวฺหยมทาสิโส.

๔๒.

สามาณภรณํ กิตฺติ, สิรี เมฆาภิธานกํ;

สิริวลฺลภนามฺจ, ชเนสิ ตนเย ตโย.

๔๓.

สุภทฺท วีรพาหุสฺส, สุมิตฺตํ ชยพาหุโน;

มหตา ปริหาเรน, ปาทาสิ ธรณี ปติ.

๔๔.

อทาสิ มาณาภรเณ, ธีตรํ รตนาวลึ;

โลกนาถวฺหยํ กิตฺติ สิริเมฆสฺส’ทาสิโส.

๔๕.

รูปตฺยภิธานาย, ธีตุโย ปรตายหิ;

สรีริวลฺลภสาทา, สุคลวฺห กุมาริกํ.

๔๖.

มธุกณฺณวภีมราช, พลกฺการ สนามเก;

มเหสี พนฺธเวราช-ปุตฺเต สีหปุราคเต.

๔๗.

ปสฺสิตฺวาน ปหีปาโล, ตทา สฺชาตปีติโก;

เตสํ ปาทาสิ ปจฺเจกํ, วุตฺตึ โส อนุรูปกํ.

๔๘.

เต สพฺเพ ลทฺธสกฺการ สมฺมานาธรณีปตึ;

อาราธยนฺตา สสตํ, นิวสึสุ ยถารุจึ.

๔๙.

เอเตสํ ราชปุตฺตานํ, สุนฺทริวฺหํ กณิฏฺกํ;

อทา วิกฺกมพาหุสฺส, นิชวํสิตฏฺิโก.

๕๐.

ภิยฺโย วิกฺกมพาหุสฺส, ตโต ลีลาวตึ สตึ;

สห โภเคน ปาทาสิ, ตทา พนฺธุ หิเตรโต.

๕๑.

วิธาย เอวํ สชเน ชนินฺโท;

นิสฺเสสโต โภคสมปฺปิโต;

ทยาปโร าติชนาตมตฺถํ;

สมาจรี นีติปถานุรูปํ.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

สํคหกรโณ นาม

สตฺตปฺาสติโม ปริจฺเฉโท

อฏฺปฺาสติม ปริจฺเฉท

โลกสาสน สํคหกรโณ

.

วิจินิตฺวา กุลีเน โส, ชเน สพฺเพ สมาทิย;

สการกฺขาย โยเชสิ, ยถาจารํ มหีปติ.

.

อุจฺจํ ปุลตฺถินคเร, ปาการํ การยี ถิรํ;

เนกโคปุรสํยุตฺตํ, ยุธากมฺมสุรฺชิตํ.

.

สมนฺตายตวิตฺถิณฺณ-คมฺภีรปริขายุตํ;

อุจฺจปตฺถณฺฑิโลเปตํ, ทุปฺปธํสมราติหิ.

.

อุปสมฺปทกมฺมสฺส, คณปูรกภิกฺขูนํ;

อปฺปโหเนกภาเวน, สาสนิติมานโส.

.

อนุรุทฺธนรินฺทสฺส, สหายสฺสาถ สนฺติกํ;

รามฺวิสยํ ทูเต, เปเสตฺวา สหปาภเต.

.

ตโต อาณาปยิตฺวาน, ปิฏกตฺตยปารเค;

โส สีลาทิคุณาวาเส, ภิกฺขโว เถรสมฺมเต.

.

เต อุฬาราหิ ปูชาหิ, ปูชยิตฺวา นริสฺสโร;

ปพฺพชฺชา อุปสมฺปตฺติ, การยิตฺวา อเนกโส.

.

ปิฏกตฺตยฺจ พหุโส, กถาเปตฺวา สวณฺณนํ;

ลงฺกาโย’สกฺกมานํ โส, โชตยี ชินสาสนํ.

.

ปุตตฺถินครสฺสนฺโต, ปเทสสฺมึ ตหึ ตหึ;

วิหาเร การยิตฺวาน, พหุเก สุมโนหเร.

๑๐.

ภิกฺขโว ตตฺถ วาเสตฺวา, นิกายตฺตยวาสิโน;

ปจฺจเยหิ อุฬาเรหิ, สนฺตปฺเปสิ จตูหิปิ.

๑๑.

ผลิกตฺถมฺภกจารุ-ปาการปริขายุตํ;

ปฺจภูมกปาสาท-ปวเร โน’ปโสภิตํ.

๑๒.

สมสนฺตา วาสปนฺตีหิ, สุภาหิ สุวิราชิตํ;

นิรกิณฺณมสมฺพาธ วรภาสุร โคปุรํ.

๑๓.

วิหารํ การยิตฺวาน, วตฺถุตฺตยปรายโน;

นิกายตฺตยวาสิสฺส, ภิกฺขุสงฺฆสฺส’ทาสิโส.

๑๔.

สงฺฆสฺส ปากวฏฺฏตฺถํ, รฏฺํ ทตฺวา’ฬิสารกํ;

สกลํ สนฺนิวาสีหิ, เนตฺติเกหิ สเหว โส.

๑๕.

เนกสตานิภิกฺขูนํ, วาสยิตฺวาน ตตฺถ โส;

สตตํ สมฺปวตฺเตสิ, อุฬารํ จตุปจฺจยํ.

๑๖.

ทาฏฺาธาตุฆรํจารุ, การยิตฺวา มหารหํ;

ทาาธาตุสฺส นิจฺจํ โส, มหามหมการยิ.

๑๗.

คณสงฺคณิกา’เปโต, โปตฺถกํ ธมฺมสงฺคณึ;

ปริวตฺเตสิ โสปาโต, สุนฺทเร ธมฺมมนฺทิเร.

๑๘.

นจฺจาทิคนฺธมาลาทิ-เนกปูชมฺปวตฺติย;

สีเรน สทฺธาสมฺพนฺโธ, สมฺพุทฺธมภิวนฺทติ.

๑๙.

ชมฺพุทีปาคเต จาค, สูโร โส ภุวิริสูรโย;

ตปฺเปสิ ธนทาเนน, ทานิเยเนก โส วิภู.

๒๐.

สทฺธมฺมกถิกานํ โส, ปูชา กตฺวาน เนกโส;

เทสาเปสิจ สทฺธมฺมํ, สทาธมฺมคุเณ รโต.

๒๑.

ติกฺขตฺตุํ โส ตุลาภาร-ทานํ ทิเนสุ ทาปยิ;

อุโปสถํ โวปวสิ, สุวิสุทฺธมุโปสเถ.

๒๒.

อทา ทณฺฑิสฺสรํ ทาน-มนุสํวจฺฉรํ วิภู;

ปิฏกตฺตยํ ลิขาเปตฺวา, ภิกฺขุสงฺฆสฺส ทาปยิ.

๒๓.

มหคฺฆมณิมุตฺตาทิ-รตนานิ สเปสิย;

ชมฺพุทีเป มหาโพธึ-เนกกฺขตฺตุม ปูชยิ.

๒๔.

กณฺณาฏภูมิปาเลน, โจฬรฺา จ เปสิตา;

ทูตามหนฺตมาทาย, ปณฺณาการมิธาคตา.

๒๕.

อทฺทสํสุ มหีปาลํ, ตโต โส ตุฏฺมานโส;

เตสํ อุภินฺนํ ทูตานํ, กตฺตพฺพํ สาธุการิย.

๒๖.

เตสุ อาโท’ว กณฺณาฏ-ทูเตหิ สห เปสิย;

ทูเต สกีเย กณฺณาฏ-นิกฏํ สารปาภเต.

๒๗.

อตฺตโน วิสยํ ปตฺเต, โจโฬ สีหฬ ทูตเก;

สหสา กณฺณนาสาสุ, ปาปยึสุ วิรูปตํ.

๒๘.

สมฺปตฺตวิปฺปการาเก, อิธาคนฺตฺวาน ราชิโน;

กถยึสุ ตทา สพฺพํ, โจเฬน กตมตฺตนิ.

๒๙.

อุทฺทิปิตาภิมาโน โส, สกลามจฺจมชฺฌโค;

อวฺหาย ทมิเฬ ทูเต, อิติ โจฬสฺส สนฺทิสิ.

๓๐.

เสนํ วินา’ว เอกสฺมึ, ทีเป มชฺเฌ มหณฺณเว;

พาหาพลปริกฺขาวา, โหตุโน ทฺวนฺทยุทฺธโต.

๓๑.

พลํ สนฺนยฺห สกลํ, รชฺเช ตุยฺหํ มมา’ถ วา;

ตวา’ภิมต โทสมฺหิ, สงฺคาโม วา กรียตํ.

๓๒.

มยา วุตฺตกฺกเมเนว, วตฺตพฺโพ โว ชนาธิโป;

อิติ วตฺวาน เต ทูเต, อิตฺถลงฺการ มณฺฑิเต.

๓๓.

วิสฺสชฺชิย ลหุํโจฬ-มหีปาลสฺส สนฺติกํ;

ตโต เสนงฺคมาทาย, อนุราธ ปุรํ คมิ.

๓๔.

มตฺติกาวาฏติตฺเถ จ, มหาติตฺเถ จ เปสยี;

โจฬรฏฺํ’ว คนฺตฺวาน, ยุชฺฌิตุํ ทฺเว จมูปติ.

๓๕.

สชฺชนฺเตสุ จมูเปสุ, นาวาปาเถยฺยกานิ จ;

ยุทฺธตฺถาย พลํ โจฬ-รฏฺเปสนการณา.

๓๖.

ตทา ตึสติเม วสฺเส, เวฬกฺการสนามกา;

พลกายา ตหึคนฺตุ-มนิจฺฉนฺตา วิโรธิโน.

๓๗.

มาเรตฺวาน อุโภ เสนา-นาเถ มตฺตคชาวิย;

สมนฺตโต วิลุมฺปึสุ, ปุลตฺถิปุรมุทฺธตา.

๓๘.

ปุตฺเตหิ ตีหิ สหิตํ, ราชิโน จ กณียสึ;

คณิตฺวา สหสา ราช-ปาสาทํ จาปิ ฌาปยุํ.

๓๙.

ราชา นิกฺขมฺม ขิปฺปํ โส, คนฺตฺวา ทกฺขิณปสฺสกํ;

เสเล วาตคิริวฺหสฺมึ, สารํ ภณฺฑํ ปาปิย.

๔๐.

วีรพาหุปราเชน, สีหวิกฺกมสาลินา;

มหตา จ พโลเฆน, สมนฺตา ปริวาริโต.

๔๑.

ปุลตฺถิปุรมาคมฺม, วตฺเตนฺโต ทารุณํ รณํ;

ปลาเปสิ ขเณเนว, พลกาเย สมาคเต.

๔๒.

มาริตาน จมูปาน-มฏฺิสงฺฆาฏธิฏฺิตํ;

ปริกฺขิปิตฺวา จิตกํ, เวริภูเต พลาธิเป.

๔๓.

พนฺธยิตฺวาน ขาณุมฺหิ, ปจฺฉา พาหํ สุพนฺธนํ;

ปริโต วิปฺผุรนฺตีหิ, อคฺคิชาลาหิ ฌาปยิ.

๔๔.

ฆาเตตฺวา ตตฺถ มานีตํ, คามานิ ธรณีปติ;

อกาสิ ลงฺกาวสุธํ, สพฺพถา วีตกณฺฏกํ.

๔๕.

ยุชฺฌิตุํ สห โจเฬน, ราชา อตฺตกตาวธึ;

อนติกฺกมฺม โส ปฺจ-จตฺตาลีสมฺหิ วจฺฉเร.

๔๖.

สนฺนทฺธํ พลมาทาย, คนฺตฺวา สาครปฏฺฏนํ;

ตสฺสาภิคมนํ ปสฺสํ, กฺจิกาลํ ตหึ วสํ.

๔๗.

อนาคตตฺตา โจฬสฺส, ตสฺส ทูเต วิสฺสชฺชิย;

ปุนาคนฺตฺวา วสีราชา, ปุลตฺถินคเร จิรํ.

๔๘.

มหาเหฬิ สเรหรุ, มหาทตฺติกนามิกา;

กฏุนฺนรูปณฺฑวาปี, กลฺลคลฺลิก นามิกา.

๔๙.

เอรณฺเฑคลฺลวาปี จ, ทีฆวตฺถุกวาปิกา;

มณฺฑวาฏกวาปี, จ, กิตฺตคฺคโพธิปพฺพตา.

๕๐.

วลาหสฺส มหาทารุ, คลฺลกุมฺภีลโสพฺภกา;

ปตฺตปาสาณวาปี จ, วาปี จ กาณนามิกา.

๕๑.

เอตา จฺา จ โส ฉินฺน-มริยาทา วาปิโย พหู;

พนฺธาเปสิ สทาทีน-สตฺเต พทฺธ หิตาสโย.

๕๒.

ภูมินฺโท กนฺทรา-คงฺคา-นทีสุ จ ตหึ ตหึ;

สุภิกฺขํ การยี รฏฺํ, พนฺเธตฺวา’วรณานิ โส.

๕๓.

วิหารา’ภยจาริตฺต-เภทินึ มหิสํสก;

ปริหาเร สพฺพโสจฺฉิชฺช-คาหยิตฺวา คลมฺหิ ตํ.

๕๔.

ปุรมฺภา พหิ กาเรตฺวา, มหาสงฺฆํ ขมาปิย;

ปกาเสสิ จ โลกสฺส, สงฺฆคารวมตฺตโน.

๕๖.

มหาคาเม นิกายานํ, ติตเย โจฬนาสิเต;

ธาตุคพฺเภ จ พนฺเธสิ, ถูปารามทฺวเย’ปิ จ.

๕๗.

มาตุยา’ฬาหณาเน, ตเถว ปิตุโนปิ จ;

อกา ปฺจ มหาวาเส, ตถา พุทลวิฏฺิยํ.

๕๘.

ปณฺฑวาปี จ ปาีโน, รกฺขเจติยปพฺพโต;

ตเถว มณฺฑลคิริ-มธุตฺถลวิหารโก.

๕๙.

อุรุเวลวฺหโย เทว-นคเร จ วิหารโก;

มหิยงฺคณวิหาโร จ, สีตลคฺคามเลณกํ.

๖๐.

ชมฺพุโกลวิหาโร จ, ตเถว คิริกณฺฑโก;

กุรุนฺทิยวิหาโร จ, ชมฺพุโกลกเลณกํ.

๖๑.

ภลฺลาตกวิหาโร จ, ตเถว ปรคามโก;

กาสคลฺลวฺหโย จนฺท-คิริวฺหย วิหารโก.

๖๒.

เวลคามวิหาโร จ, มหาเสนวฺหคามโก;

วิหาโร จา’นุราธมฺหิ, ปุเร โพธิฆรํ ตถา.

๖๓.

อิจฺเจวมาทโยเนเก, วิหาเร จ พหู วิภู;

ปฏิสงฺขริชิณฺเณ โส, คาเม จา’ทา วิสุํ วิสุํ.

๖๔.

สมนฺตกูฏ เสลตฺถํ, มุนินฺทปทลฺชนํ;

ปณมตฺถาย คจฺฉนฺตา, มนุสฺสา ทุคฺคมฺชเส.

๖๕.

สพฺเพ มา กิลมนฺตู’ติ, ทานวฏฺฏาย ทาปยิ;

สาลิกฺเขตฺตาทิสมฺปนฺนํ, คิลีมลยนามกํ.

๖๖.

กทลีคามมคฺเค จ, หูวรฬฺชเส ตถา;

คาเม ทตฺวาน ปจฺเจกํ, สาลาโย จาปิ การยิ.

๖๗.

อนาคเต ตํ ภูปาลา, มา คณฺหนฺตู’ติ เลขิย;

อกฺขรานิ สิลาถมฺเภ, ปติฏฺาเปสิ ภูมิโป.

๖๘.

คามํ อนฺตรวิฏฺิฺจ, ตถา สงฺฆาฏคามกํ;

สิริมณฺฑคลารามฺจ, อทาโส ลาภวาสินํ.

๖๙.

วนชีวกภิกฺขูน-มทา โส จตุปจฺจเย;

พนฺธูนมฺปิ จ โส เตสํ, โภคคาเม ปทาปยิ.

๗๐.

ปาวารคฺคิกปลฺลานิ, วิวิเธ โอสเธปิ จ;

สีเต อุตุมฺหิ พหุโส, ภิกฺขุสงฺฆสฺส ทาปยิ.

๗๑.

อทา สพฺพปริกฺขาเร, ปริกฺขาเร ตถาตฺถ โส;

เนกวาเรสุ สกฺกจฺจํ, ภิกฺขุสงฺฆสฺส พุทฺธิมา.

๗๒.

สงฺฆสฺส ปากวฏฺฏตฺถํ, ภิกฺขูนํ ลาภวาสินํ;

เวยฺยาวจฺจกรานฺจ, ปูเชตุํ เจติยาทิกํ.

๗๓.

ปทินฺนา ปุพฺพราชูหิ, เย คามา โรหเณ พหู;

เตปิ สพฺเพ อนูเน โส, ยถาปุพฺพํ เปสิ จ.

๗๔.

อทาสิ ปิสปฺปีน-มุสเภ พลิโน พหิ;

ภตฺตํ จา’ทาสิ โส กาก โสณาทีนํ ทยาปโร.

๗๕.

อทาสิเนกตา เวยฺย-การกานํ มหากวี;

สทฺธึ ปเวณิคาเมหิ, วิตฺตชาตมนปฺปกํ.

๗๖.

ราชามจฺจาทิปุตฺตานํ, สิโลเก รจิเต สุณํ;

ยถานุรูปํ ปาทาสิ, ธนํ เตสํ กวิสฺสโร.

๗๗.

อนฺธานํ ปงฺคุลานฺจ, คาเม จา’ทา วิสุํ วิสุํ;

นานาเทวกุลานฺจ, ทินฺนํ ปุพฺพํ น หาปยิ.

๗๘.

ปตฺติ โว โส กุลิตฺถีน-มนาถานํ ยถารหํ;

วิธวานมทาคาเม, ภตฺตอจฺฉาทนานิ จ.

๗๙.

ราชา สีหฬกา เวยฺย-กรเณ โส มหาปติ;

อคฺโค สีหฬกาเวยฺย-การกานมโหสิ จ.

๘๐.

สุเภ พทฺธาทโร พทฺธ คุณวฺหย วิหารเก;

พนฺเธสิ อุปราชา โส, เจติยํ โจฬนาสิตํ.

๘๑.

มุตฺตจาคี ตโต ตสฺส, วิหารปวรสฺส โส;

ทตฺวา คามวเร นิจฺจํ, ปูชาโย สมฺปวตฺตยิ.

๘๒.

โสว ตสฺส วิหารสฺส, อุปจารวนนฺติเก;

พนฺธาเปสิ มหาวาปึ, ถีรีภูตมโหทกํ.

๘๓.

กปฺปูรมูลายตเน, รฺโ ธีตา ยโสธรา;

อกาเรสิ ถิรํ รมฺมํ, มหนฺตํ ปฏิมาฆรํ.

๘๔.

เสลนฺตรสมูหสฺมึ, ราชิโน ราชิโน สกา;

กาเรสิ จารุปาสาทํ, ปสาทาวหมุคฺคตํ.

๘๕.

ตทา เนเก จ สจิวา, ตสฺโส โรธชนาปิ จ;

สมาจินึสุ ปุฺานิ, อเนกานิ อเนกโส.

๘๖.

เอวํ สมนุสาสนฺเต, ลํกํ ลํกา นริสฺสเร;

อุปราชา วสํนีโต, วินีโต เฆรมจฺจุนา.

๘๗.

ตสฺส กตฺตพฺพกิจฺจานิ, สกลานิ สมาปิย;

ชยพาหุสฺโสปรชฺชํ, ภิกฺขูนํ มติยา อทา.

๘๘.

อถาทิปาทปทวึ, ทตฺวา วิกฺกมพาหุโน;

คชพาหู’ติ วิทิเต, ตสฺส ชาเต สุเต ตโต.

๘๙.

มหามจฺเจหิ มนฺเตตฺวา, ราชาปุตฺตหิตตฺถิโก;

โรหณํ กสิณํ ทตฺวา, ตหึ วาสาย เปสยิ.

๙๐.

ตโต โส ตตฺถ คนฺตฺวาน, มหานาคหุลํ ปุรํ;

ราชธานึ กริตฺวาน, ตตฺถ วาสมกปฺปยี.

๙๑.

เอวํ ปฺาสวสฺสานิ’ห วิชยภุโช วตฺตยิตฺวาน สมฺมา,

อาณาจกฺกํ ชนินฺโท ปฺยปคตขลนํ เอส ปฺจาธิกานิ;

วฑฺเฒตฺวา สาสนํ ตํ ขลทมิฬภโย ปทฺทุตฺจาปิโลกํ,

สคฺคํ โลกํ สปุฺปฺปภวมุรุผลํ ปสฺสิตุํ จา’รุ โรห.

สุชนปฺปสาท สํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

โลกสาสนสํคหกรโณ นาม

อฏฺปฺาสติโม ปริจฺเฉโท

เอกูนสฏฺิม ปริจฺเฉท

จตุราชจริย นิทฺเทโส

.

ตทารฺโ นุชามิตฺตา, ตสฺส ปุตฺตา ตโย’ปิ จ;

มหามจฺจา จยตโย, ตถา ยตนวาสิโน.

.

ตพฺเพเต อาทิปาทสฺส, โรหเณ วสโต สโต;

อนาโรจาปยิตฺวาน, ภูปาลมตสาสนํ.

.

สมฺภูยมนฺตยิตฺวาน, สมานจฺฉนฺทตํ คตา;

อทํสุ ยุวราชสฺส, ลงฺการชฺชาภิเสจนํ.

.

โอปรชฺเช นิเวเสสุํ, มานภรณนามกํ;

กุมารํ ปุพฺพจาริตฺต-มคฺคํ ลงฺฆิตฺถ เต’ขิลา.

.

ตโย’ถ ภาตโร สพฺเพ, เต มาณภรณาทโย;

ชยพาหุมหีปาล-สหิตา สหสา ตทา.

.

มุตฺตามณิปฺปภูติกํ, รตนํ สารสมฺมตํ;

สพฺพํ หตฺถคตํ กตฺวา, วาหนฺจ คชาทิกํ.

.

สกลํ พลมาทาย, ปุลตฺถินครา ตทา;

ขิปฺปํ ตํ วิกฺกมภุชํ, คณฺหิสามา’ติ นิกฺขมุํ.

.

สุตฺวา ปวตฺตึ สกลํ, อิมํ วิกฺกมพาหุโส;

ตา ตสฺสนฺติมสกฺการํ, วิธาตุํ หนฺทโน ลภึ.

.

อิทานิ ขิปฺปํ คนฺตฺวาน, ปุลตฺถินครํ ตหึ,

ตา ตสฺสาฬาหนฏฺาน ทสฺสเน เนว โส อหํ.

๑๐.

โสกภารํ วิโนเทสฺสํ, มม เจโต คตํ อิติ;

กตทฬฺห ววตฺถาโน, วินิคฺคมฺม ตโต ปุรา.

๑๑.

ปุลตฺถิปุรมาคจฺฉํ, อาทิปาโท’ติ สาสโส;

สตฺตฏฺสตสงฺเขน, พเลน ปริวาริโต.

๑๒.

อนฺตราลปเถเยว, คุตฺตหาลกมณฺฑเล;

คาเม ปน สมุกฺกวฺเห, ทิสฺวา เสนงฺคมาคตํ.

๑๓.

มหนฺตํ ยุทฺธสนฺนทฺธํ, เอกวีโร ภยาติโก;

ยุชฺฌิตฺวา เต ปลาเปสิ, ขเณเนว ทิโสทิสํ.

๑๔.

ตโย เต ภาตโร ตตฺถ, สมฺปตฺตาว ชยา ตโต;

อภิมานุทฺธตา ขิปฺปํ, อนฺนยฺห พลวาหนํ.

๑๕.

อาทิปาทกชมฺพูติ, วิสฺสุตมฺหิ ปเทสเก;

สงฺคาเมสุํ ปราเชสิ, ภิยฺโย ยุชฺฌิตฺถ โส ตโย.

๑๖.

ตติยํ กฏคามสฺมึ, กาฬวาปฺยํ จตุตฺถกํ;

ปฺจมํ อุทฺธฏทฺวาเร, ฉฏฺํโส ปงฺกเวลเก.

๑๗.

เตหิ ยุทฺธํ กริตฺวาน, คหีตวิชโย สทา;

ปุลตฺถิปุรมาคฺจิ, สหามจฺจ ปริชฺชโน.

๑๘.

สจินฺติตกฺกเมเนว, ปสฺสิตฺวาฬาหนํ ปิตุ;

วิทูริตมหาเสโก, ลทฺธสฺสาโส ปุเรวสํ.

๑๙.

ทุกฺเข สหาย ภูตาน-มตฺตโน โส ยถารหํ;

อมจฺจานมทา สพฺพ-โภเค านนฺตเร หิ โส.

๒๐.

ภฏานฺจาปิ สพฺเพสํ, สหายาตานมตฺตโน;

อนุรูปมทา วุตฺตึ, สรํ ทุกฺขสหายตํ.

๒๑.

มาณาภรณภูโปปิ, สทฺธึ เสเสหิ ภาตูหิ;

กริตฺวา โรหณํ ปสฺสํ, โรหณฺจ สหตฺถคํ.

๒๒.

ตโต กิตฺติสิรีเมเฆ, สทฺวาทสสหสฺสกํ;

รฏฺํ ทตฺวาน วสิตุํ, ตหึเยว สมาทิสิ.

๒๓.

อาณตฺโต ภาตรากิตฺติ-สิรีเมโฆ ชนาธิโป;

คนฺตฺวา วสิ ปุเรตตฺถ, มหานาคหุลวฺหเย.

๒๔.

สิรีวลฺลภนามสฺส, กุมารสฺสาปิ จาทิสิ;

เทสมฏฺสหสฺสวฺหํ, ทตฺวาน วสิตุํ ตหึ.

๒๕.

ตเถว โสปิ คนฺตฺวาน, อุทฺธนทฺวารนามกํ;

คามํ กตฺวา ราชทานึ, วสนฺโต อนุสาสิตํ.

๒๖.

สยฺจ สหเสนาย, คนฺตฺวา ทกฺขิณปสฺสกํ;

วีรพาหูติ ปฺาโต, ปุงฺขคามํ สมาวสิ.

๒๗.

มาตา จ ติณฺณํ ภาตูนํ, ชยพาหุ จ ภูมิโป;

นิวสึสุ ตทา กิตฺติ-สิริเมฆสฺส สนฺติเก.

๒๘.

ตโต สํวจฺฉเร’ตีเต, เต มาณภรณาทโย;

เตนตฺตนิ กตํ ยุทฺเธ, สพฺพํ วิกฺกมพาหุนา.

๒๙.

ทุราโรหํ มหนฺตํ ตํ, ปราชยตราภวํ;

อนุสฺสรนฺตพหุโส, อภิมานสมุนฺนตา.

๓๐.

มุทฺธาภิสิตฺตราชูน-เมกากีราชรฏฺกํ;

วินายมภิเสเกน, กถํ นามานุโภสฺสติ.

๓๑.

อิติ อิสฺสา ปรตฺตฺจ, ยาตา สงฺคยฺหสาวเก;

ภิยฺโย สมฺภูยสงฺคาม-กรณตฺถาย นิกฺขมุํ.

๓๒.

สุตฺวา ตมตฺถํ ทูเตหิ, โส วิกฺกมภุโชปิ จ;

อคา เตสํว วิสยํ, มหาเสนาปุรกฺขโต.

๓๓.

เทเส ทกฺขิณเก โพธิ-เสนปพฺพตคามเก;

ยุชฺฌิตฺวา เต ปราเชสิ, ตโย วิกฺกมพาหุโส.

๓๔.

ริปโว ทานิ เม สพฺเพ, อุมฺมูเลสฺสามหํ อิติ;

ปลายนฺเต นุพนฺธิตฺถ, ปทานุปทิกํ’ว เต.

๓๕.

เต จ ทุคฺคํ ปลายึสุ, ปฺจโยชนรฏฺเก;

ขิปฺปํ ปาเวกฺขิ กลฺยาณึ, โส’ปิ เต คหณตฺถิโก.

๓๖.

วีโร อริยเทสิโย, วีรเทโวติ ปากโฏ;

ปฬนฺทีปิสฺสโร เอโก, ภูสํ สหสิโก ตทา.

๓๗.

สทฺธึ สูเรหิ โยเธหิ, มหาติตฺถมฺหิ โอตริ;

กาตุํ หตฺถคหํ สกฺกา, ลํกาทีปนฺติ จินฺติย.

๓๘.

โส วิกฺกมภุโช สุตฺวา, ปวตฺตึ ภูภุโช ตทา;

ยาวตา นาตฺร ลํกายํ, ลทฺโธคาโห ภวิสฺสติ.

๓๙.

ตาว อุมฺมูลนีโยติ, กลฺยาณิมฺหา วินิคฺคโต;

มหาติตฺถมฺหิ มนฺนาร-นามกํ คามกํ คโต.

๔๐.

กตฺวาน วีรเทโว’ปิ, สงฺคามํ เตน ราชินา;

อนีกงฺคาทโย ราช-ปุตฺเต ทฺเว ภาตโรปิ จ.

๔๑.

เสนาธินายกฺเจว, กิตฺตินามปฺปกาสิตํ;

ฆาเตตฺวา สหสา วีร-สมฺมเต จ พหูชเน.

๔๒.

คาเหตฺวา ชีวคฺคาหํโส, รกฺขกฺจ จมูปตึ;

สพลํ ตํ ปราเชตฺวา, อนุพนฺธิ ปทาปทํ.

๔๓.

ปลายมาโน โส ภีโต, อาคนฺตฺวาน นิชํ ปุรํ;

หตฺถสารํ สมาทาย, โกฏฺสารํ คโต ลหุํ.

๔๔.

ปจฺฉโต ปจฺฉโต วีร-เทโว ตมนุพนฺธิย;

อาคนฺตฺวาน ปุเรวาสํ, กติปาหํ วิธายโส.

๔๕.

คณฺหิตุํ วิกฺกมภุชํ, ตตฺเถว ตุริตํ อคา;

เปสยิตฺวา สกํ โสปิ, มหนฺตํ สกลํ พลํ.

๔๖.

ยุชฺฌาเปตฺวาน ฆาเตตฺวา, คาเม อนฺตรวิฏฺิเก;

มหากทฺทมทุคฺคมฺหิ, วีรเทวํ มหพฺพโล.

๔๗.

อภิเสกํ วินาเยว, ปุลตฺถิ นคเร วสํ;

อกาสิ ราชรฏฺสฺส, ปสาสนวิธึ วิภู.

๔๘.

อปนียรเณ ฉนฺทํ, ภาตโรปิ ตโย ตโต;

อาวสึสุ ยถาปุพฺพํ, คนฺตฺวา รฏฺํ สกํ สกํ.

๔๙.

จตุโรปิ มหีปาลา, ยตมานา จิรํ ตหึ;

เอกจฺฉตฺตงฺกิตํ กาตุํ, เนว สกฺขึสุ สพฺพโส.

๕๐.

อนิสมฺมการิภาเวน, กุลีเน ปริหาปยุํ;

เปสุฺจ มหนฺตตฺเต, หีเน สาภิมเต ชเน.

๕๑.

วฑฺฒิตํเนกธา สมฺมา, รฺา วิชยพาหุนา;

สาสนฺจ ตถาโลกํ, หาปยึสุ สุพุทฺธิโน.

๕๒.

กุลีนานํ มนุสฺสาน-มภาเวปิ จ ตาทิเส;

โทเส วิตฺตํ ตทายตฺตํ, ปสยฺหาวหรึสุ จ.

๕๓.

ปีเฬตุํ สกลํ โลก-มุทฺธรนฺตาธิกํ พลึ;

อุจฺฉูว อุจฺฉุยนฺเตเต, ขีณโก สาธเนสิโน.

๕๔.

อุทฺธริตฺวาน พุทฺธาทิ-สนฺตเก โภคคามเก;

โส วิกฺกมภุโช ราชา, เสวเกสุ สมปฺปยี.

๕๕.

ปุลตฺถินคเร เนก-วิหาเร ธาตุมณฺฑิเต;

โสว เทสนฺตรียานํ, ภฏานํ วสิตุํ อทา.

๕๖.

สทฺเธหิ ปตฺตธาตุสฺส, ทาาธาตุวรสฺส จ;

ปูชนตฺถาย ทินฺนานิ, มณิมุตฺตาทิกานิ จ.

๕๗.

จนฺทนาครุกปฺปุรํ, สุวณฺณาทิมยา พหู;

ปฏิมาโย จ อจฺฉิชฺช, ยถากามํ วยํ นยี.

๕๘.

สาสนสฺส จ โลกสฺส, กฺริยมานมุปทฺทวํ;

ปสฺสนฺตา พหุโส ตสฺมึ, ตทา นิพฺพนฺนมานสา.

๕๙.

อฏฺมูลวิหาเรสุ, ยตโย ครุสมฺมตา;

ปํสุกูลิกภิกฺขู จ, โกฏฺาสทฺวยนิสฺสิตา.

๖๐.

เอวํ ติตฺถิยตุลฺยานํ, สาสโนปทฺทวํ พหุํ;

กโรนฺตานํ สกา สมฺภา-ปยาตํ ปวรํ อิติ.

๖๑.

ทาาธาตุวรํ ปตฺต-ธาตุมาทาย โรหณํ;

คนฺตฺวา วาสมกปฺเปสุํ, ผาสุาเน ตหึ ตหึ.

๖๒.

ตเถว ผาสุาเนสุ, วิปฺปกิณฺณา ตหึ ตหึ;

เต กุลีนา นิลีนา’ว, หุตฺวา วาสมกปฺปยุํ.

๖๓.

ปกฺขทฺวยมหีปาล-คยฺหาสีมา สุาปิตา;

สามนฺตา อฺมฺเหิ, กโรนฺโต พหุโส รณํ.

๖๔.

สุสมิทฺเธสุ เนเกสุ, คาเมสุ นิคเมสุ จ;

อคฺคึ เทนฺตา ตฬาเก จ, ฉินฺทนฺตา ชลปูริเต.

๖๕.

นาเสนฺตา สพฺพถา สพฺพ-มาติกาวรณานิ จ;

ฉินฺทนฺตา นาฬิเกราทิ, โส ปกาเร จ ภูรุเห.

๖๖.

ยถา โปราณกคฺคาม-านนฺติปิ น ายเต;

วินาเสสุํ ตถา รฏฺํ, อฺมฺวิโรธิโน.

๖๗.

เต จ ภูมิ ปตีคาม-วิโลปํ ปตฺถโมสนํ;

กาเรนฺตา นิชจาเรหิ, อาจรุํ โลกุปทฺทวํ.

๖๘.

กุลีนานํ มนุสฺสานํ, ทาสกมฺมกราปิ จ;

สสามิโน’ติ วตฺตนฺตา, นิสฺสงฺกา วีตภีติกา.

๖๙.

หุตฺวา ยุธียา ราชูนํ, อพฺภนฺตรปวตฺติโน;

พลวนฺตตรา ชาตา, ลทฺธานนฺตรา ตทา.

๗๐.

ชนา สมนฺตกูฏาทิ-เนกทุคฺคนิวาสิโน;

อเทนฺตา ภูมิปาลานํ, ปุพฺพปฏฺปิตํ กรํ.

๗๑.

ราชาณมคเณนฺตา เต, คตา ทามริกตฺตนํ;

สกํ สกํ’ว วิสย-มาวสึสุ สมุทฺธตา.

๗๒.

อนตฺเถ นิจิตา นาม, ปริวตฺตนฺติ สพฺพตา;

อิติ วตฺตพฺพ ตํเยว, ยาตํ ลงฺกาตลํ ตทา.

๗๓.

เอวํ คามกโภชกา วิย ภุสํเตโช วิหีนา สทา;

อจฺจนฺตํ พฺยสนาติ สตฺตหทยา ราชาภิมานุชฺฌิตา.

๗๔.

นิจฺจํ อตฺตปรตฺถสิทฺธิวิธุราสงฺคา วิหีนาสยา;

สพฺเพ เต วิหรึสุ ภูมิปตโย จาริตฺตมคฺคาติคา.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

จตุราชจริยนิทฺเทโส นาม

เอกูนสฏฺิโม ปริจฺเฉโท.

สฏฺิม ปริจฺเฉท

กุมาโรทโย

.

โรหเณ นิวสิตฺถา’ว, ชยพาหุมหีปติ;

มิตฺตาวฺหา ราชินี เจว, ตทา กาลมกํสุ เต.

.

สิรีวลฺลภชายา’ถ, ชเนสิ สุคลา ทุเว;

มาณภรณกํ ปุตฺตํ, ปุตฺตึ ลีลาวติมฺปิ จ.

.

มาณาภรณภูปาล-เทวี’ปิ รตนาวลี;

มิตฺตํ ปภาวติฺจาปิ, อลภี ธีตโร ทุเว.

.

ปสฺสนฺตสฺส อุโภ ตาโย, ธีตโร วีรพาหุโน;

ตทา มหาทิปาทสฺส, เอวํ อาสิ วิตกฺกิตํ.

.

โลกาภิสมฺมเต สพฺพ-ภูปาลนฺวยมุทฺธนิ;

วิสุทฺเธ โสมวํสมฺหิ, อภิชาตา มยํ ปน.

.

ปิหนียตราการา, สพฺพสตฺติสมุนฺนตา;

นานาวิชฺชาสุ นิปุณา, หตฺถิอสฺสาทิสุกฺขมา.

.

ตถา เปกากินา เว’เต, ตโย วิกฺกมพาหุนา;

ปราชยํ ปริภวํ, ปาปิตา พหุโส รเณ.

.

สูนุโน สุสมตฺถสฺส, วิโสเธตุ มิมํ มลํ;

น ทิสฺสเต ปาตุภาโว, อโห โน อปฺปปุฺตา.

.

ชนวาทกิลิฏฺเน, ราชตฺเตนาปิ กึ มม;

อิทานิ วิสยาสงฺคํ, หิตฺวา กลฺยาณกมฺมสุ.

๑๐.

อปฺปมตฺตสฺส สตตํ, เนตพฺพา วาสรา’อิติ;

นิยฺยาเตตฺวา อมจฺจานํ, สพฺพํ รชฺชวิจารณํ.

๑๑.

ตหึ สตฺต’ฏฺมาสฺหิ, วสํ รตฺติยเมกทา;

เทวราชฆเรเสยฺยํ, กปฺเปสิ สีลสํยโต.

๑๒.

ตโต ปจฺจูสกาลมฺหิ, เทวปุตฺตํ มหิทฺธิกํ;

วิจิตฺตวตฺถาภรณํ, คนฺธมาลาวิภูสิตํ.

๑๓.

อุฬารตรรูเปน, เทโหภาเสน อตฺตโน;

โอภาเสนฺตํ อเสสา’สา, สูริยฺจ น ภุคฺคตํ.

๑๔.

วทนฺตํ สุปิเน เอวํ, อทกฺขิ ทรณีปติ;

ปสีทสฺสุ มหาภาค, ปิโตภว มหิปติ.

๑๕.

ธฺลกฺขณสมฺปนฺโน, อิจฺฉิตตฺถสฺสสาธโก;

วินีโต โลกกุหร-พฺยาปิเตโช ปรกฺกโม.

๑๖.

อาณพลยโสกิตฺติ-ภาสุโร สคฺคุณากโร;

โลกสาสนสํวุทฺธิ-กโร ปุตฺตวโร ตว.

๑๗.

ลพฺภีสฺสเต มหาราช, น จิรสฺเสว สมฺปติ;

ปุตฺตทาราธิวุตฺถํ ตํ, ปุรํ ขิปฺปํ ปยาหีติ.

๑๘.

ปพุชฺฌิตฺวาน สฺชาต-ปีติเวโคถ รตฺติยา;

วิภาตาย ตโตโปงฺข-คามํ คฺฉินรุตฺตโม.

๑๙.

ยถา ทิฏฺปฺปการนฺตํ, กเถสิ สุปินํ สุภํ;

มเหสี ปมุขานํ โส, อมจฺจานํ มหีปติ.

๒๐.

สทฺธึ มเหสิยา ตตฺถ, ปตฺเถนฺโต ปุตฺตมุตฺตมํ;

จินฺโตนฺโต ทานสีลาทึ, สุภํ นานปฺปการกํ.

๒๑.

อเถกทิวสํกาเล, ปจฺจูเส สุปิเน ปน;

สพฺพลกฺขณสมฺปนฺนํ, สพฺพเสตํ มโนหรํ.

๒๒.

ทนฺตีโปตวรํ ทนฺตํ, กณฺเณ คณิยเปมโต;

ปวิสนฺตมิวตฺตานํ, เสยฺยาคพฺภํ มเหสิยา.

๒๓.

สมฺปสฺสิย ปพุชฺฌิตฺวา, อุฏฺาย สยนาวรา;

สฺชาตปีติปาโมชฺช-เวคปีณิตมานโส.

๒๔.

ตายํ เวลายเมทาสุ-เสยฺยาคพฺภํ มเหสิยา;

ปวิสฺสสุปินํ ตสฺสา, ยถาทิฏฺํ ปกาสยี.

๒๕.

อหมฺปิ ตาทิสํ หตฺถิ-โปตกํ สยนํ มม;

ปทกฺขิณํ กริตฺวาน, ิตํ โสณฺเฑ สมาทิย.

๒๖.

อากฑฺฒิตฺวาน สยนํ, สมาโรปิย เปมโต;

อาลิงฺคึ สุปินมฺหีติ, เทวี จาปิ ตมพฺรวี.

๒๗.

อุโภ เต อฺมฺสฺส, ทิฏฺเมวํ ปกาสิย;

อุฏฺาเปสุํ ปหฏฺาว, วีตนิทฺทารุณํ ตทา.

๒๘.

ตโต ปาโต อุปฏฺาตุ, มุปยาตํ ปุโรหิตํ;

เนมิตฺตเก จ ปุจฺฉึสุ, สุนิตฺวา เต ปโมทิตา.

๒๙.

น จิรสฺเสว ปุตฺตสฺส, ธฺลกฺขณสาลิโน;

อุปฺปตฺติยา อวสฺสํ’ว, ภวํตพฺพนฺติ กิตฺตยุํ.

๓๐.

ตํ สุณิตฺวา อมจฺจา จ, ตถา นครวาสิโน;

อวินฺทึสุ ชนินฺโท จ, สพฺเพปีติ มหุสฺสวํ.

๓๑.

ตโต ปฏฺาย โสตฺถานํ, ปตฺถยํ ปตฺถิโวภุสํ;

ภิกฺขุสงฺเฆน พหุโส, ภณาเปสิ ปริตฺตกํ.

๓๒.

มณิมุตฺตาทิกํ จิตฺตํ, มหคฺฆมนุวาสรํ;

ปริจฺจชิ ทานมุเข, ยาจกานมเนกโส.

๓๓.

ปุโรหิตาทิวิปฺเปหิ, เวทเวทงฺควิฺูหิ;

วตฺตาเปสิ จ โหมาทิ-วิธานํ โสตฺถิ สมฺมตํ.

๓๔.

สุวินฏฺเ วิหาเร จ, ธาตุคพฺเภ จ วาปิโย;

ชิณฺณา จ ปฏิสงฺขตฺตุํ, โยชยี ราชกปฺปิเก.

๓๕.

ทินํ นยนฺเต กลฺยาณ-กมฺเมเน’วํ นริสฺสเร;

น จิรํ สณฺหิ คพฺภ-วโร กุจฺฉิมฺหิ เทวิยา.

๓๖.

ตโตวคมฺม ตํ หฏฺ-ปหฏฺโ โส นริสฺสโร;

มหนฺตํ เทวิยา คพฺภ-ปริหารมทาปยิ.

๓๗.

ปริปกฺกคพฺภา เทวี, กเมน ชนยีสุกํ;

สมเย ภทฺทนกฺขตฺต-มุหุตฺเตนภิลกฺขิเต.

๓๘.

สุปฺปสนฺนา อเสสา จ, ทิสาโย ตํขเณ อหุ;

สมีรเณ จ วาสึสุ, สุคนฺธิมุทุสีตลา.

๓๙.

ทนฺตีนํ โกฺจนาเทน, หยานํ เหสิเตน จ;

ราชงฺคณํ ตทาชาตํ, มหาโกลาหลา กูลํ.

๔๐.

อจฺเฉราติสเย เอวํ, ปาตุภูเต อเนกธา;

ทิสฺวา ตํ วิมฺหยปฺปตฺโต, มาณภรณภูปติ.

๔๑.

สุตฺวา นิชสฺส ปุตฺตสฺส, ตทา สฺชาตสาสนํ;

อมเตนาภิสิตฺโตว, ปีติปุณฺณมโนรโถ.

๔๒.

โมจาเปตฺวา ตทา การา-ฆเร พทฺเธ พหูชเน;

ทานํ อุฬารํ สมณ-พฺราหฺมณานํ ปทาปยิ.

๔๓.

อมจฺจปมุขา จาปิ, ชนาปุรนิวาสิโน;

กทลีโตรณาทีหิ, ราชธานี มเนกธา.

๔๔.

อลงฺกริตฺวา สกลํ, สุมณฺฑิตปสาธิตา;

ฉณํ มหนฺตํ วตฺเตสุํ, กติปาหํ มโนรมํ.

๔๕.

เวเท วุตฺตวิธาเนน, ชาตกมฺมาทิกํ วิธึ;

สพฺพํ สมาปยิตฺวาน, กุมารสฺสา’วนีปติ.

๔๖.

ปุโรหิตาทโย วิปฺเป, ตโต ลกฺขณปาเก;

อาณาเปตฺวาน สกฺการ-สมฺมานวิธิปุพฺพกํ.

๔๗.

นิโยเชสิ กุมารสฺส, ลกฺขณานํ ปฏิคฺคเห;

สาธกํ สกลํ ตสฺส, ยตฺถปาทาทิลกฺขณํ.

๔๘.

อุปธาริย มหามจฺจ-คณมชฺฌคตสฺส เต;

ราชิโน เทวิยา จาปิ, ปกาเสสุํ ปโมทิตา.

๔๙.

ลงฺกาทีปํ เปตฺวาน, ชมฺพุทีปตลมฺปิ จ;

เอกจฺฉตฺตงฺกิตํ กตฺวา-นุโภตฺตุํ นิปุโณ อิติ.

๕๐.

เต สนฺตปฺปิย โภเคหิ, ภิยฺโย ปุจฺฉิตฺถ สาทรํ;

สนฺทิสฺสมานํ ยํกิฺจิ, อริฏฺํ อตฺถิ นตฺถี’ติ.

๕๑.

ทีฆายุโก กุมาโร’ยํ, กิฺจิ ปฺายเต วต;

ชนการิฏฺโยโค’ติ, เต มหีปติโน’พฺรวุํ.

๕๒.

ตสฺสาริชนสมฺมทฺทิ-ปตาปภุชโย คโต;

โส ปรกฺกมพาหู’ติ, อนฺวตฺถนามมคฺคหี.

๕๓.

กณฺณเว ธมหฺเจว, อนฺนุปาสนมงฺคลํ;

การาปิย วิธานฺู, ยถาวิธิมเสสโต.

๕๔.

รฺโ วิกฺกมพาหุสฺส, สปุตฺตุปฺปตฺติสาสนํ;

วตฺตุํ สทูเต เปเสสิ, ปุลตฺถินครํ ตทา.

๕๕.

เตหิโส ภาคิเนยฺยสฺส, มหาภาคตฺตนมฺปิ จ;

ชนการิฏฺโยคฺจ, สุตฺวา วิกฺกมพาหุโส.

๕๖.

ธฺํ วิชยราชาทิ-ราชมาลาย นายกํ;

มณึว ภาสุรํ มยฺหํ, ภาคิเนยฺยํ ชเนสิโส.

๕๗.

หานิ ยากาจิสตตํ, ยถา ตสฺส น เหสฺสติ;

ตถา มมนฺติเกเยว, กุมาโร เอตฺถ วฑฺฒตํ.

๕๘.

อลทฺธํ ลภิตุํ ลาภํ, ลทฺธฺจ ปริรกฺขิตุํ;

สพฺพถา น สมตฺโถยํ, ปุตฺโต คชพาหุ มม.

๕๙.

สูรภาวาทิยุตฺโต’ปิ, มหินฺทวฺหปโรสุโต;

นิหีโน มาตุโคตฺเตน, น รชฺชสฺส รโห มม.

๖๐.

ิตสฺส วิกฺกชาเตน, เนกโส สฺจิเตน เม;

รชฺชสฺส ภาคิเนยฺโย’ว, กามํ ภาคี ภวิสฺสติ.

๖๑.

อิติเปเสสิ ทูเต โส, อาเนตุํ ตํ กุมารกํ;

กุมารา ภรณํ ทตฺวา, เสสํ สารฺจุปายนํ.

๖๒.

สพฺพํ ทูตมุขา สุตฺวา, วีรพาหุ มหีปติ;

ตสฺเสตํ วจนํ ยุตฺตํ, วุตฺตํ เมหิต พุทฺธิยา.

๖๓.

ตถาปิ จ นิชาริฏฺ-ปฏิการตฺถมีทิสํ;

โอรสํ ปุตฺตรตนํ, เปเสตุํ นา’นุรูปกํ.

๖๔.

กิฺจ ตตฺถ กุมารมฺหิ, นีเต วิกฺกม พาหุโน;

ปกฺโข ลทฺธมหาวาห-พโล วิย หุตาสโน.

๖๕.

อจฺจุนฺนเตน มหตา, เตชสา สฺชลิสฺสติ;

หานิเรว วตมฺหากํ, มหตี เหสฺสเต ภุสํ.

๖๖.

อิติ หตฺเถ คตานํ โส, ทูตานํ ถนยํ สกํ;

อเปเสตฺวา วิสชฺเชสิ, ปสาทิย มเนน โส.

๖๗.

สปุตฺตทาเรหิ สมคฺควาสํ,

นราทินาโถ นิวสํ ตหึโส;

ติพฺเพน ผุฏฺโ มหตาคเทน,

รชฺเชน สทฺธึ วิชหิตฺถ เทสํ.

สุชนปฺปสาทสํเว คตฺถาย กเต มหาวํเส

กุมาโรทโย นาม

สฏฺิโม ปริจฺเฉโท.

เอกสฏฺิม ปริจฺเฉท

สงฺขตฺถลิปุราภิคมโน

.

สุตฺวา ทฺเว ภาตโร อฺเ, เชฏฺสฺโส ปรตึสทา;

ขิปฺปํ สรฏฺา อาคมฺม, กาเรสุํ อนฺติมํ วิธึ.

.

อถ กิตฺติสิริเมโฆ, รฏฺํ เชฏฺสฺส ภาตุโน;

อตฺตาธีนํ กริตฺวาน, อามนฺติย กณิฏฺกํ.

.

ทตฺวา รฏฺทฺวยํ อฺํ, วตฺถุํ ตตฺเถว อาทิสิ;

โส’ปิ เชฏฺสฺส ภาตุสฺส, วจนํ สมฺปฏิจฺฉิย.

.

สมาทาย กุมารฺจ, เทวิฺจ รตนาวลึ;

ธีตโร ทฺเว จ คนฺตาน, มหา นามหุลํ ปุรํ.

.

สมคฺคา นิวสํ ตตฺถ, กุมารสฺส สิขามหํ;

กาเรตฺวา ปริหาเรน, วฑฺเฒสิ มหตา สทา.

.

ตโต โส เทวิยา เชฏฺํ-ธีตรํ มิตฺตนามิกํ;

ทาตุกาโม สปุตฺตสฺส, สหามจฺเจหิ มนฺตยิ.

.

กาลิงฺคนฺวยสมฺภูตา, ปาเยนขลุ ภูมิปา;

สามิภาวํ คตา อสฺมึ, ลงฺกาทีปมฺหี ภูยโส.

.

กาลิงฺคโคตฺต สมฺภูต, คชพาหุสฺส ทาตเว;

คูฬรูเปน เทวี’ยํ, ยทิ เปเสยฺย ธีตรํ.

.

ภิยฺโย วิวาหสมฺพทฺโธ, พลวา โส ภวิสฺสติ;

มยฺหํ เอโส นิราลมฺโพ, ปุตฺโต เหหีติ สพฺพถา.

๑๐.

ตสฺมา เม สุนูโน เอสา, ทาตุํ ยุตฺตา กุมาริกา;

เอวํ สติ วตมฺหากํ, วฑฺฒิเย’ว สิยา ‘‘อิติ’’.

๑๑.

เทวีปิ สุตฺวา ตํ สพฺพ-มาทิจฺจนฺวย มณฺฑนา;

สพฺพถา ตมนิจฺฉนฺติ, อิทมาห มหีปตึ.

๑๒.

ฆาเตตฺวา สกเล ยกฺเข, กุมาโร วิชยวฺหโย;

ลํกาทีปมิมํ’กาสิ, มนุสฺสาวาสกํ สทา.

๑๓.

ตโต ปภุติ อมฺหากํ, ฆเฏสุํ วิชยนฺวยํ;

กาลิงฺควํสเชเหว, สมฺพนฺธํ กตฺว ปุพฺพกํ.

๑๔.

อฺภูปาล สมฺพนฺโธ, สุตปุพฺโพ ปินตฺถิโน;

โสมวํส สมุมฺภูเต, เปตฺวา ธรณิสฺสเร.

๑๕.

ตุยฺหํ ชาโตติ อมฺหากํ, สมฺพนฺโธ โส กถํ สิยา;

อริยนฺวย สมฺภูต, กุมาเรน สหามุนา.

๑๖.

เอวํ โส เทวิยา ตาย, เนกโส วารยนฺติยา;

ปสยฺหสก ปุตฺถสฺส, ตํ กุมาริมทาปยิ.

๑๗.

โส อเนกคุโณทาร- ภริยานุคโต ตโต;

รฺชยนฺโต ชเน สพฺเพ, ชนกสนฺติเก วสิ.

๑๘.

เอกวีสตึ วสฺสานิ, รชฺชํ วิกฺกม พาหุโส;

อนุโภตฺวา ยถากมฺมํ, กายเภทา คโต ปรํ.

๑๙.

ตโต คชภุโช ิตํ, สมฺปนฺนพลวาหนํ;

รชฺชํ หตฺถคตํ กตฺวา, ปุลตฺตินคเร วสี.

๒๐.

ตโต กิตฺติสิรีเมฆ, สิรีวลฺลภ ภูมิปา;

วุตฺตนฺต เมตํ วิฺาย, เอวํ สมนุจินฺตยุํ.

๒๑.

ตสฺส วิกฺกม พาหุสฺส, วุทฺธภาเวน เนกธา;

มูลรชฺชาธิปจฺจํ ตํ, อมฺมํ นินฺทากรํ น หิ.

๒๒.

ตทตฺถชสฺส พาลสฺส, มูลรชฺชํ ปสาสโน;

อุเปกฺขณํ ปนมฺหากํ, เนวานุจฺฉวิกํ วต.

๒๓.

เต โสยาว สรชฺชมฺหิ, พทฺธมูโล ภวิสฺสติ;

ปสยฺห ตาว ตํ รชฺชํ, วฏฺฏติ คณฺหิตุํ อิติ.

๒๔.

เวลกฺการ พลํ สพฺพํ, ภินฺทึสุ ธน ทานโต;

เปตฺวา เสวเก เกจิ, ตสฺสพฺภนฺตริเก ตทา.

๒๕.

คชพาหุ มหีปาเล, วิรตฺตา รฏฺวาสิโน;

อุภินฺนํ ราชูนํ ทูเต, เปสยุํ เนกโส ตโต.

๒๖.

รชฺชํ สาเธตฺวา ทสฺสาม, เอกีภูตา มยํ ปน;

อุปตฺถมฺภกภาโว’ว, กาตพฺโพ เกวลํ อิติ.

๒๗.

ตโต ทฺเว ภาตุกา เสนํ, สกํ สนฺนยฺห เวคสา;

อุภโต มุขโต ตสฺส, รฏฺมชฺฌมุปาคมุํ.

๒๘.

ปหิณึสุ จ เต ทูเต, ตโต คชโพหุวฺหโย;

ภูมิปาโล นิชามจฺเจ, สนฺนิปาติย มนฺตยิ.

๒๙.

เวฬกฺการพลํ สพฺพ-มุชุปจฺจตฺติกํ อหุ;

ราชาโน ทฺเว จ โน รฏฺํ, สงฺคามตฺถมุปาคตา.

๓๐.

ปมํ เตสุ ปกฺขสฺส, เอกสฺส พลิโน ภุสํ;

มุขภงฺเค กเต ขิปฺปํ, ตโต อฺเ สุสาธิยา.

๓๑.

อิติ นิจฺฉิย เสนงฺคํ, สพฺพมาทาย อตฺตโน;

สิริวลฺลภราชาภิ-มุขํ ยุทฺธา’ยุปาคมิ.

๓๒.

สิริวลฺลภราชาปิ, สงฺคาม มหิภึสนํ;

ปาโต ปฏฺาย สายนฺห-กาลํ ยาว ปวตฺตยํ.

๓๓.

อสกฺกุณนฺโต’ภิภวํ, วิธาตุํ ตสฺส กฺจิปิ;

ตโตว โส นิวตฺติตฺวา, สกํ รฏฺํ คโต ลหุํ.

๓๔.

คชพาหุสฺสโคกณฺณ-สจิเวน ปราชิโต;

อคา รฏฺํ สกํ กิตฺติ-สิริเมโฆ’ปิ ภูปติ.

๓๕.

คชพาหุนรินฺโทปิ, สงฺคาเม ตมฺหิ กิฺจิปิ;

ปริหานิมสมฺปตฺโต, ปุนา’คมฺม ปุรนฺติกํ.

๓๖.

พลนาเถ วินิคฺคยฺห, สาปราเธ พหู พลี;

รฏฺํ วูปสเมตฺวาน, ปาเวกฺขิ นครํ สกํ.

๓๗.

รฏฺเ สเก สเกเยว, ตโต ปภูติ ภูมิปา;

อฺโฺมิตฺเต สมฺพนฺธํ, วิธาย วิหรึสุ เต.

๓๘.

ตโต ปรกฺกมภุโช, ธรณี ปาลนนฺทโน;

เมธาวีเนกสิปฺเปสุ, สิกฺขมาโน สุสาธุกํ.

๓๙.

วิจารกฺขมปฺตฺตา, กิจฺจา กิจฺเจสุ เนกโส;

อจฺจุฬาราสยตฺตา จ, มหาภาคตฺตเนน จ.

๔๐.

อตฺตโน มาตุภคินี, สหวาส สุขมฺหิ จ;

อลคฺคมานโสเนก, พลากีฬารเสสุ จ.

๔๑.

สูรภาวาทิสํยุตฺตา, ราชปุตฺตา ตุ มาทิสา;

ปจฺจนฺเต อีทิเส เทเส, กถํ นาม วสิสฺสเร.

๔๒.

ชาตเทสฺจ เม ทานิ, ยุวราชปโภคิยํ;

คมิสฺสามีติ นิคฺคฺฉิ, ตมฺหา ปริชนตฺถิโต.

๔๓.

กเมน สนฺติกํ สงฺข-นายกตฺถลิสฺิโน;

คามสฺสาคา อหึ กิตฺติ-สิริเมโฆ นิสมฺม ตํ.

๔๔.

อภาวา รชฺช ทายาท-สมานสฺส’ตฺรชสฺส เม;

เอกากี’หนฺติ โย จิตฺต-สนฺตาโป สนฺตตํ คโต.

๔๕.

เชฏฺํว ภาตรํ มยฺหํ, ตํ เทหปฏิพิมฺพกํ;

ทฏฺุํ เม สตฺตตํ ปุฺํ, มหนฺตมุทิตํติจ.

๔๖.

ปามุชฺชเวควสโค, นครํ ตํ มโนหรํ;

อลงฺการา ปยิตฺวาน, โตรณาทีหิ เนกธา.

๔๗.

คนฺตฺวา ปฏิปถํเยว, พโลฆปริวาริโต;

นรินฺโท ติถินกฺขตฺต-วิเสเส สุภสมฺมเต.

๔๘.

อนฺสาธารณตํ, สมฺปตฺเตหิ คุเณหิ จ;

ลกฺขเณหิ จ สพฺเพหิ, กลฺยาเณยิ สุสํยุตํ.

๔๙.

ทิสฺวา กุมารํ สนฺตุฏฺโ, อาลิงฺคิตฺวาน เปมโต;

อุเร กตฺวาน จุมฺพิตฺวา, มตฺถกมฺหิ ปุนปฺปุนํ.

๕๐.

ชนสฺส พลโต ตสฺส, ปสฺสโต โลจเนหิ โส;

สนฺโตส อสฺสุธาราโย, วสฺสาเปนฺโต นิรนฺตรํ.

๕๑.

มนุฺเมก มารุยฺห, วาหนํ สห สูนุนา;

เภรินิ เทน ปูเรนฺโต, ทิสา ทส สมนฺตโต.

๕๒.

ปวิสิตฺวา ปุรํ ตตฺถ, อลงฺกาเร มโนรเม;

ทสฺสยนฺโต สปุตฺตสฺส, ปาวิสิ ราชมนฺทิรํ.

๕๓.

ลทฺธา ตโต กฺจุกี-สุปการ,

วคาทิเนเก ปริจารเก โส;

นานาคุณา ราธิตมานสสฺส,

วสีสกาเส ปิตุโน สุเขน.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

สงฺขตฺถลิปุราภิคมโน นาม

เอกสฏฺิโม ปริจฺเฉโท.

ทฺวิสฏฺิมปริจฺเฉท

ปรมณฺฑลาภิคมโน

.

อตฺตนาภิมตสฺสา’สุ, ชาตเทสสฺส ปตฺติยา;

สมฺปุณฺณมนสงฺกปฺโป, ทุสฺสงฺกปวิวชฺชิโต.

.

วชิรูปโมรุปฺา, พเลน คุรุสนฺติเก;

ลหุํ พหุฺจ คณฺหนฺโต, สิปฺปชาตมเนก กํ.

.

ชินาคเมสุ เนเกสุ, โกฏิลฺลา ทีสุ นีติสุ;

สทฺทสตฺเถ จ กาเวยฺเย, สนิฆณฺฑุก เกฏุเภ.

.

นจฺจคีเตสุ สตฺเถสุ, หตฺถิสิปฺปาทิเกสุ จ;

ธนุ ขคฺคาทิเนเกสุ, สตฺเถสุ จ วิเสสโต.

.

ปารปฺปตฺโต วินีตตฺโต, ปิตุ รฺโ สมาจริ;

อธิปฺปายานุกุลํ’ว, สทา ภตฺติปุรสฺสโร.

.

ตทา สทา ทราจาร-คุณาราธิตมานโส;

ปิเยน วิย มิตฺเตน, เตน สทฺธึ มหีปติ.

.

อุยฺยานชลกีฬาทิ-สุขํ นานปฺปการกํ;

อนุโภตฺวา สเทสสฺมึ, สฺจรนฺโต ตหึ ตหึ.

.

เอกทาสงฺขเสนาธิ-ปตินา ทฬฺหภตฺตินา;

สรฏฺสีมา รกฺขาย, โย ชิเตน พลียสา.

.

อชฺฌาวุตฺถสฺส จ พลตฺถ-ลินมสฺส จ สนฺติกํ;

คามสา’คฺฉิ สุตฺวาน, ตมตฺถํ ธชินีปติ.

๑๐.

คามํ ตํ สาธุกํ สชฺชุ, สชฺชาเปตฺวา สปุตฺตกํ;

ปจฺจุคฺคนฺตฺวา มหีปาลํ, ปณมิตฺวา ิโต ตทา.

๑๑.

ปิตา ปุตฺโต อุโภ ตสฺส, สมฺภาสิย ปิยํ วโจ;

เนกธา’ราธิตา เตน, ตํ คามํ สมุปาคคุํ.

๑๒.

ตหึ กติจิ ภูปาโล, วาสเร วีตินามิย;

เสนาปตึ สมาหูย, อิทํ วจนํ มพฺรวิ.

๑๓.

ปุตฺโต เม ทานิวยสิ, ิโต’ ปนยนารเห;

ตสฺโสปนยนํ กาตุํ, มโหปกรณํ ลหุํ.

๑๔.

สชฺเชตพฺพนฺติ ตํ สุตฺวา, โสปิ เสนาธินายโก;

สพฺพุปกรณํ ขิปฺปํ, มงฺคลตฺถํ สุสชฺชยิ.

๑๕.

สุคนฺธ ทีปปุปฺผาทิ-วตฺถูหิ ทิวสตฺตยํ;

ปุพฺพการํ กริตฺวาน, มหนฺตํ รตนตฺตเย.

๑๖.

เวทิกาจารทกฺเขหิ, ทฺวิเชหิ ปุถุวีปติ;

สมฺปภาวานุ รูปํว, มงฺคลํ ตํ สมาปิย.

๑๗.

ปรกฺกมกุมาเรน, เตน สทฺธึ สมารภิ;

วสนฺตกีฬํ มหตึ, สามจฺโจ กีฬิตุํ ตทา.

๑๘.

ราชา กิตฺติ สิรีเมโฆ-โรหเณ วสโต ตทา;

สิรีวลฺลภนามสฺส, สภาตุ มรณมฺปิ จ.

๑๙.

มาณภรณนามสฺส, รชฺชลาภฺจ เทวิยา;

มิตฺตาย ปฏิลาภฺจ, สิรีวลฺลภสูนุ โน.

๒๐.

โรหณาคตทูเตหิ, สุณิตฺวา สกภาตุโน;

กาลกฺริยาย สฺชาต-โสกเวคํ สุทุสฺสหํ.

๒๑.

มิตฺตายตนยุปฺปตฺติ ปวตฺตึ สวเณน ตํ;

วิเนยฺย วิรโต ตมฺหา, วสนฺตสมยุสฺสวา.

๒๒.

นิวตฺเตตฺวาน ตตฺเถว, เสนานึ สงฺขนามกํ;

ปุตฺเตน สห โส สงฺข-ตฺถลิ นามํ ปุรํ คมิ.

๒๓.

ปรกฺกมกุมาเรน, เตน สทฺธึ ตหึ สุขํ;

วสโต ตสฺส ภูปสฺส, วสฺสเมกมติกฺกมิ.

๒๔.

มาณาภรณภูปสฺส, เทวี จาปิ ปภาวตี;

ลภิตฺถ ทุติยา กิตฺติ-สิรี เมฆวฺหยํ สุตํ.

๒๕.

สุณิตฺวา ตฺจ โส อมฺหํ, วํโส ชาโต มหา’’อิติ;

อหุ กิตฺติสิรีเมโฆ, ตทา อตฺตมโน ภุสํ.

๒๖.

ลํกาทีโปปโภเคก-เหตุนา มหตา สตา;

อสาธารณภูเภน, โจทิโต ปุฺกมฺมุนา.

๒๗.

กุมาโร โส’ถ ปิตรา, ปิยมิตฺเต วิยตฺตนิ;

กริยมานํ สสฺเนหํ, มหนฺตํ โจ’ปลาลนํ.

๒๘.

สจิวานมเนเกสํ, ภยภตฺตี ปุรสฺสรํ;

กฺริยมานมุปฏฺานํ, น มฺนฺโต ติณายปิ.

๒๙.

ลํกาทีปมิมํ สพฺพ เมกจฺฉตฺโต ปโสภิตํ;

ขิปฺปํ กาเรตุกาโม โส, สยํ อิติ วิจินฺตยิ.

๓๐.

เกส อกฺขก คีวฏฺิ-ทาา ปตฺตาน เมว จ;

ปทเจตฺย มหาโพธิ-สาขานฺจาปิ สตฺถุโน.

๓๑.

จตุราสีติสหสฺสานํ, ธมฺมกฺขนฺธาน เมว จ;

สมฺมาสมฺพุทฺธกปฺปานํ, อาธารตฺตา จ นิจฺจโส.

๓๒.

อากรตฺตา จ เนเกสํ, มณิมุตฺตาทิวตฺถูนํ;

สมฺมโตปิ วิสิฏฺโติ, ทีโปนาติ มหา อยํ.

๓๓.

ตโย เม ปิตโร ภูปา, มาตุโลปิ จ สพฺพถา;

เอกจฺฉตฺเตน วตฺเตตุ, มสมตฺถา วิภชฺชิ’มํ.

๓๔.

ภุฺชนฺตา เอตฺตเกเนว, กตกิจฺจา มยํ อิติ;

มฺนฺตา วิคตจฺฉนฺทา’ภิเสกมฺหิ กุโลจิเต.

๓๕.

รฏฺเสเก สเกเยว, อิสฺเสรํ สมฺปวตฺตยุํ;

กสิกมฺมาทิกํ คาม-โภชกา วิย นิสฺสิตา.

๓๖.

เตสุ กิตฺติสิริ เมฆํ, เปตฺเตยฺยํ เม เปตฺว เต;

อคมํสุ ยถากมฺมํ, เสสา ภูปตโย ตโย.

๓๗.

มจฺจานํ ปรมํ อายุ, วเต’ทานิ ปริตฺตกํ;

พาลายุวาโน วุทฺธา จ, อิเม สตฺตา’นุปุพฺพโส.

๓๘.

ปาปุณิสฺสนฺติ มรณ-มีติ’ยํ นิยโมปิ จ;

น เหว อสฺมึ โลกสฺมึ, สํวิชฺชติ กทาจิปิ.

๓๙.

ตสฺมา สรีรเก อสฺมึ, ภงฺคุเร สารวชฺชิเต;

หีฬิเต สารทสฺสีหิ, อเปกฺขํ หิตฺวา สพฺพถา.

๔๐.

ปิหนิเย ยโสเทเห, จิรฏฺายิมฺหิ สพฺพทา;

อมฺหาทิเสหิ กตฺตพฺโพ, ราชปุตฺเตหิ อาทโร.

๔๑.

อุมฺมคฺคชาตกาทีสุ, จาริตฺตฺจาปิ ภูมิสุ;

วิหิตํ โพธิสตฺเตน, วีรภาวาทินิสฺสิตํ.

๔๒.

รามายณภารตาทิ-โลกิยาสุ กถาสุปิ;

รามสฺส วิกฺกมฺเจว, ตสฺส ราวณฆาติโน.

๔๓.

ทุโยธนาทิราชาโน, หนฺตฺวายุทฺเธ ปวตฺติตํ;

วิกฺกมาติ สยฺเจว, ปฺจนฺนํ ปณฺฑุสูนูนํ.

๔๔.

อิติหาสกถายฺจ, เทวาสุรรเณ ปุรา;

ทุสฺสนฺตาทิมหีเปหิ, กตฺจ จริตพฺภูตํ.

๔๕.

อุมฺมูลิตวโต ตสฺส, นนฺทวํสนริสฺสเร;

จารกฺกทฺวิชเสฏฺสฺส, สุตฺวา พุทฺธิพลมฺปิ จ.

๔๖.

สพฺพา เนตานิ โลกมฺหิ, ยาวชฺชทิวสา ภุวิ;

เตสํ อสนฺนิธาเนปิ, สุปฺปสิทฺธึ คตานิ หิ.

๔๗.

สุลทฺธํ ชีวิตํ เตสํ, อสาธารณมีทิสํ;

จริตาติสยํ กตฺตุํ, สมตฺถา โหนฺติ เย ภุวิ.

๔๘.

ชายิตฺวา ขตฺตวํสมฺหิ, ขตฺตวีรวโรธิตํ;

ยทิหํ น กริสฺสามิ, โมฆา เม ชาติ เหสฺสติ.

๔๙.

เตสมพฺภธิกา กาล-สมฺปทาเยว เกวลํ;

มยา เต อธิกา กินฺตุ, ปฺาทีหีติ จินฺติย.

๕๐.

ปิตุราชา จ เม’ทานิ, ปจฺฉิเม วยสิฏฺิโต;

ยทิทํ เปตฺติกํ รชฺชํ, มม หตฺถคตพฺภเว.

๕๑.

ราชลกฺขิว โส เปต-เจตโส เม ปมาทโต;

ยถิจฺฉิตฺเจ น ภเว, มหตี ชานิ เม ภุสํ.

๕๒.

เอตฺเถว นิวสนฺโต’หํ, จราปิย สเก วเร;

ปรมณฺฑลวุตฺตนฺตํ, ชาเนยฺยํ ยทิ ตตฺตโน.

๕๓.

รนฺธํ ปจฺจตฺถิกานนฺตุ, ปกาเสตุํ รถาตถํ;

อธิปฺปายานุรูปํ เม, สมตฺถา วา น วาจรา.

๕๔.

เย เกจิ’ธ ชนา สนฺติ, สพฺเพ เต มม สมฺมุขา;

พลียตฺตํ’ว สตฺตูนํ, กถยนฺติ อเนกโส.

๕๕.

ปจฺเจกรฏฺสามีหิ, ปิตุภูเปหิ ติหิปิ;

เอกีภูย กริตฺวาน, สตฺตกฺขตฺตุํ มหาหวํ.

๕๖.

สาเธตุํ ทุกฺกรํ รฏฺํ, ภวเต กากินา กถํ;

สิสุนา คณฺหิตุํ สกฺกา, ขุทฺทรชฺโช ปโภคินา.

๕๗.

สุกรํ มูลภูตสฺส, ตสฺส รชฺชสฺส สาธนํ;

อิติ ทุจฺจินฺตํตํ ตุยฺหํ, ทูเร ตพฺพมิทํ’’อิติ.

๕๘.

กณฺเณ ตตฺถสลากาโย, ปเวเสนฺตา’ว เนกโส;

มหนฺตตฺตํ กเถนฺเต’วํ, พหุธา ปรมณฺฑเล.

๕๙.

อชานนํ ยถาภูตํ, วทนฺตานํ กุพุทฺธินํ;

สพฺพเมตํ วโจ ชาตุ, สทฺธาตพฺพํ สิยา น หิ.

๖๐.

เลเสเนเกน คนฺตฺวาน, ขิปฺปํ’ว ปรมณฺฑลํ;

สรูปํ ตตฺถ อุสฺสามิ, อหเมเวติ จินฺตยิ.

๖๑.

ยทิ เม ปีตุภูปาโล, วิฺาเยตํ วิตกฺกิตํ;

อภิชาตสฺส ปุตฺตสฺส, วํสโชติกรสฺส เม.

๖๒.

คตสฺส สตฺถุ วิสย-มนตฺโถปิ สิยา อิติ;

อนุกมฺปาธิยา มยฺหํ, คมนํ วารยิสฺสติ.

๖๓.

มโนรถสฺส สํสิทฺธิ, สพฺพถา เมน เหสฺสติ;

ตสฺมา นิคุฬรูเปน, คมนํ ภทฺทกํ อิติ.

๖๔.

ลทฺธาน รตฺติยม เถกทินํ ขณฺู,

โส ตาทิสํ ขณมขีณตโรรูปาโย;

ชานาติ โน สกปิตาคมนํ ตถาตํ,

เคหา’ภินิกฺขมิตถา จตุโร กุมาโร.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ปรมณฺฑลาภิคมโน นาม

ทฺวิสฏฺิโม ปริจฺเฉโท.

ติสฏฺิม ปริจฺเฉท

เสนาปติวโธ

.

นิชายุธทุติยสฺส, นิกฺขมนฺตสฺส ตสฺส หิ;

ตํ ขณํ ปุรโต โก’ปิ, สงฺขสทฺโท สมุคฺคโต.

.

ตโต เนกนิมิตฺตฺู, กุมาโร ตํ สุณิ ตฺว โส;

นิปฺผชฺชิสฺสติ สงฺกปฺโป, ขิปฺปํ เยเวติ โมทวา.

.

ตตฺถ ตตฺถ นิยุตฺตานํ, รกฺขกานมชานตํ;

นิกฺขมิตฺวา ปุราวีต-ภโย สีหปรกฺกโม.

.

เวเคน มคฺคํ คนฺตฺวาน, ปฺจคาวุตมตฺตกํ;

พทลตฺถลคามสฺส, ปเทเสนาติ ทูรเก.

.

คาม เมกมุปาคฺจิ, ปิลึ วตฺถูติ สฺิตํ;

ชนานํ สนฺนิปาตาย, นิชานํ โส กตาวธิ.

.

นิชาคมนโต ปุพฺพํ, ปฏิมคฺเค นิสีทิตุํ;

ปฏิลทฺธนิโยคานํ, เยจิ เทวาคเต ตทา.

.

ตหึ ิเต โส ปสฺสิตฺวา, เอตฺตกา กินฺนุ อาคตา;

อิติ ปุจฺฉิ กุมาโรถ, เตปิ ตํ อิท มพฺรวุํ.

.

โลกปฺปวตฺตึ สกลํ, ชานนฺเตนาปิ สามินา;

กิเมว มุจฺจเต มจฺจุ-ภยํ เกสํ น วิชฺชติ.

.

พาลาตานุคโต สามิ, ิโต วยสิ อีทิเส;

อชฺชาปิ หิ มุเข ตุยฺหํ, ขีรคนฺโธ ปวายติ.

๑๐.

น เหวตฺถิ วิสุํ วิตฺต-ชาตํ สงฺคหิตํ ตว;

ตทฺา โจปกรณ-สามคฺคี เนว วิชฺชเต.

๑๑.

จิรมฺปริจิตตฺเตหิ, ทฬฺหํ สารุฬภตฺติหิ;

วินา’มฺเหหิ วิสุํ เกวา’นุคนฺตาโร ชนาตุวํ.

๑๒.

กิฺจาคตานมมฺหากํ, ปิตา ตุยฺหํ นริสฺสโร;

กาเรสฺสติ อิทํ นาม, สพฺพถา เนว ายเต.

๑๓.

อมฺหากมนฺตรามคฺเค, สงฺโข นาม จมูปติ;

มหพฺพโล มหาวีโร, รชฺชสีมํ ตมาวสํ.

๑๔.

ปจฺจตฺถิเต เปตฺวฺเ, เอเต กติปยา มยํ;

อฺมฺมฺหิ นิยต-มาสงฺกี หทยา ภุสํ.

๑๕.

อรุณุคฺคมเวลา จ, สมาสนฺนตราธุนา;

อิติ ภีตึ ปกาเสสุํ, ปจฺเจกํ หทยสฺสิตํ.

๑๖.

นิสมฺม เตสํ วจนํ, วิธาย มธุรํ สิตํ;

วีตสงฺโก กุมาโร โส, มุขาเน’สํ วิโลกิย.

๑๗.

จริตฺวาปิ มยา สทฺธิ-เมเต’โห กาลเมตฺตกํ;

น ชานึสุ มมํ สพฺเพ, เยสฺหิ ภยมิทิสํ.

๑๘.

อิติ วตฺวา ภยํ เตสํ, วิโนเทตุ มุปฏฺิตํ;

สีหนาทํ ตทา’กาสิ, มหนฺตํ สีหวิกฺกโม.

๑๙.

ติฏฺนฺตุ มานุสา สพฺเพ, มยิ หตฺถคตายุเธ;

สกฺโก เทวานมินฺโทปิ, กุปิโต กึ กริสฺสติ.

๒๐.

พาโลติ มํ จินฺตย ตํ, ชาตา โว กุมตีทิสี;

ปริกฺขียติ เต ชาณา, นวโย’ติ น กึ สุตํ.

๒๑.

อชฺเชว กาตุเมเกน, กมฺมุนา จินฺติเตน เม;

สเทสปร เทสฏฺา, ภยภตฺตี ยถามยิ.

๒๒.

กริสฺสนฺติ ยถา เวทํ, ภยํ ตุมฺเห ชหิสฺสถ;

ตถา รตฺติยเมตาย, วิภาตามย ขเณน เม.

๒๓.

อุนฺนเต ทสฺสยิสฺสามิ, พุทฺธิ สาหสวิกฺกเม;

อนุธาวติ มํ ตาต, เสเตหิ ยทิ โว ภยํ.

๒๔.

ปุรโต โหถ ตุมฺเหหิ, วตฺวา เต คหิตายุโธ;

สาหเสกรโส วีโร, ตมฺหา นิกฺขมฺม คามโต.

๒๕.

อุทยา’จลสีสฏฺํ, เชตุมาทิจฺจมณฺฑลํ;

อปรํ รวิ พิมฺพํว, ปจฺฉิมา สา มุโขทิตํ.

๒๖.

เตชสา ปสรนฺเตน, ชนานํ ปวิกาสยํ;

เนตมฺพุชวนํ ปาโต, พทลตฺถลิมาคมิ.

๒๗.

ชฆสงฺขสฺสเรนา’ถ, เสนา นาโถ ปพุชฺฌิย;

สฺชาตสมฺภโม ตฺวา, ราชปุตฺตมุปาคตํ.

๒๘.

สทฺธึ พเลน มหตา, ปธุคฺคมฺมกตาทโร;

ปณามมุจิตํ กตฺตุ-มานโต วสุธาตเล.

๒๙.

อมฺหากเมสชีวนฺโต, กึ นามตฺถํ กริสฺสติ;

มาเรตพฺโพ’ธุเนเวติ, ปสฺสนฺเต สมุขํ ภเฏ.

๓๐.

เนวา’ทิฏฺาปราธสฺส, มรณํ ปุริโส จิตํ;

วโธ วิโรเธ สกฺกา’ติ, อิงฺคิเตน นิวาริย.

๓๑.

เสนาปติสฺส โส หตฺถํ, คเหตฺวา สีหสนฺนิโภ;

ภาสนฺโต มธุรํ วาจํ, ตสฺเสวา’คฺฉิ มนฺทิรํ.

๓๒.

อถสฺส คมนํ รฺโ, ภวิตพฺพมชานตา;

สรูปํ ยาว ชานามิ, ตาวสฺเสเต สหาคตา.

๓๓.

ยถา น สหิตา โหนฺติ, เปตพฺพา วิสุํ วิสุํ;

กุมาโร’ว มมาคาเร, วสตู’ติ วิจินฺติย.

๓๔.

ตถา เสนาปติ กตฺวา, วฺเจตุํ ตํ มหามตึ;

ทสฺเสตฺวา’ติ ถีสกฺการํ, รฺโ ทูเต ส เปสยิ.

๓๕.

กุมาโร’ถ วิทิตฺวาน, เตน ตํ วฺจนํ กตํ;

กตฺตพฺพเมตฺถา’กตฺวาห, มุทาสีโน ภเว ยทิ.

๓๖.

อิจฺฉิตตฺถสฺส นิปฺผตฺติ, น เม ชาตุ ภวิสฺสติ;

อยํ ตาวา’ธุนาวสฺสํ, มาเรตพฺโพติ จินฺติย.

๓๗.

สหาคตํ ปโยเชตฺวา, ฆาตาปยิ จมูปตึ;

หโต เสนาธินาโถ’ติ, มหนฺตํ ขุภิตํ อหุ.

๓๘.

เสนานาถภโฏ เอโก, สุตฺวา เสนาปตึ หตํ;

มารณํ สามิโน มยฺหํ, กึ นิมิตฺตมีติ พฺรวิ.

๓๙.

เนตฺตึ สปาณี สหสา, กุมารํ ิตเมกกํ;

อภิทาวิ สสามิสฺส, ปริจตฺตตฺตชีวิโน.

๔๐.

กุมารสฺส มุขํ ทิสฺวา, เวธมาโน ภเยน โส;

ปุเร าตุมสกฺโกนฺโต, ปาทมูเล ตโต สยิ.

๔๑.

คณฺหเถ’ตนฺติวจนา-กุมารสฺส ปุเรตรํ;

ตสฺเสเวโก สหจโร, ภฏเมตํ วิฆาตยิ.

๔๒.

นิโยคํ เม วินา เตน, กตํ กมฺมํ น ยุชฺชติ;

อิติ ทณฺฑนเมตสฺส, การาเปสิยโถจิตํ.

๔๓.

อถ ตํ กาลยมฺภูต-สงฺโขภมติภึสนํ;

ภมุกฺขิปนมตฺเตน, ราชปุตฺโต สมํ นยิ.

๔๔.

วีโร ยโสธรธโน ธิติมา กุมาโร;

วีโรปการจตุโร วรกิตฺติสาโร;

เสนินฺทสฺจิตมนปฺปธนํ ภฏานํ;

สพฺพํ วิสชฺชยิ ยถารุจิยา คเหตุํ.

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

เสนาปติวโธ นาม

ติสฏฺิโม ปริจฺเฉโท.