📜

นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส

ธมฺมนีติ

.

วนฺทิตฺวา รตนํ เสฏฺํ, นิสฺสาย ปุพฺพเก ครุํ;

นิติธมฺมํปวกฺขามิ, สพฺพโลกสุขาวหํ.

.

อาจริโยจสิปฺปฺจ, ปฺาสุตํกถาธนํ;

เทโสจนิสฺสโยมิตฺตํ, ทุชฺชโนสุชโนพลํ.

.

อิตฺถีปุตฺโตจทาโสจ, ฆราวาโสกตากโต;

าตพฺโพจอลงฺกาโร, ราชธมฺโมปเสวโก;

ทุกาทิมิสฺสโกเจว, ปกิณฺณโกติมาติกา.

.

กินฺเตหิปาทสุสฺสสา, เยสํนตฺถิครูนิห;

เยตปฺปาทรโชกิณฺณา, เตวสาธูวิเวกิโน.

.

วินาครูปเทสนฺตํ, พาโลลงฺกตฺตุมิจฺฉติ;

สมฺปาปุเณนวิฺูหิ, หสภาวํกถํนุโส.

.

อุฏฺานาอุปฏฺานาจ, สุสฺสุสาปริจาริกา;

สกฺกจฺจํสิปฺปุคฺคหณํ, ครุํอาราธเยพุโธ.

.

อุปชฺฌาจริยานฺจ, มาตาปิตูนเมวจ;

สกฺกจฺจํโยนุปฏฺาติ, สุโตปิตสฺสตาทิโส.

.

อุปชฺฌาจริยานฺจ, มาตาปิตูนเมวจ;

สกฺกจฺจํโยอุปฏฺาติ, สุโตปิตสฺสตาทิโส;

.

สมฺมาอุปปริกฺขิตฺวา;

อกฺขเรสุปเทสุจ;

โจรฆาโตสิสฺโสสิยา,

ครุโจรฏฺฏการโก.

๑๐.

ปณฺฑิโตสุตสมฺปนฺโน, ยตฺถอตฺถีติ เจสุโต;

มหุสฺสาเหนตํานํ, คนฺตพฺพํวสุเตสินา.

๑๑.

สุขํรุกฺขสฺสฉายาว, ตโตาติมาตาปิตุ;

ตโตอาจริโยรฺโ, ตโตชินสฺสสาสนํ.

๑๒.

ปาสาณฉตฺตํครุกํ, ตโตเทวานจิกฺขนํ;

ตโตวุฑฺฒานโมวาโท, ตโตชินสฺสสาสนํ.

๑๓.

ตุลํสลฺลหุกํโลเก, ตโตจปลชาติโก;

ตโตวุฑฺฒานโนวาโท, ยติธมฺเมปมาทโก.

๑๔.

สุติสมฺมุติสงฺขฺยาจ, โยคานิติวิเสสกา;

คนฺธพฺพาคณิกาเจว, ธนุเพทาจปูรณา.

๑๕.

ติกิจฺฉาอิติหาสาจ, โชติมายาจฉนฺทติ;

เกตุมนฺตาจสทฺทาจ, สิปฺปาฏฺารสกาอิเม.

๑๖.

อลสสฺสกุโตสิปฺปํ, อสิปฺปสฺสกุโตธนํ;

อธนสฺสกุโตมิตฺตํ, อมิตฺตสฺสกุโตสุขํ;

อสุขสฺสกุโตปุฺํ, อปุฺสฺสกุโตนิพฺพานํ.

๑๗.

สิปฺปํสมํธนํนตฺถิ, สิปฺปํโจรานคณฺหนฺติ;

อิธโลเกสิปฺปํมิตฺตํ, ปรโลเกสุขาวหํ.

๑๘.

โพธปุตฺรสทาวิตฺยํ, มาเขทาจริยํครุํ;

สเทเสปูชิโตราชา, พุโธสพฺพตฺถปูชิโต.

๑๙.

โพธปุตฺรกิมาลสฺเส, อโพโธภารวาหโก;

โพธโกปูชิโต โลเก, โพธปุตฺรทิเนทิเน.

๒๐.

รูปโยพฺพนฺนสมฺปนฺนา, วิสาลกุลสมฺภวา;

วิตฺยาหีนานโสภนฺติ, นิคนฺธาอิวกึสุกา.

๒๑.

มาตาสตฺรุรุปิตาจ, พาลกาเลนสิกฺขิต;

น โสภติสภามชฺเฌ, หํสมชฺเฌพโกยถา.

๒๒.

คุโณเสฏฺงฺคตํยาติ, นอุจฺเจสยเนวเส;

ปาสาทสีขเรวาโส, กาโกกึครุโฬสิยา.

๒๓.

สพฺพสุตมธิยเต, หีนมุกฺกฏฺมชฺฌิเม;

สพฺพสฺสอตฺถํชาเนยฺย, นจสพฺพํปโยชเย.

๒๔.

นโลเกโสภเตมุฬฺโห,

เกวลตฺตปสํสโก;

อปิสมฺปิหิโตกูเป,

กตวิชฺโชปกาสิโต.

๒๕.

มทนฺตทมนํสตฺถํ, ขลานํกุรุเตมทํ;

จกฺขุสงฺขารกํเตชํ, อุลูกานมิวนฺธกํ.

๒๖.

โภชนํเมถุนํนิทฺทา,

คเวโปเสจวิชฺชติ;

วิชฺชาวิเสโสโปสสฺส,

ตํหีโนโคสโมภเว.

๒๗.

โยสิสฺโสสิปฺปโลเภน, พหุํพหุํวคณฺหาติ;

มุโควสุปินํปสฺสํ, นสกฺกากถิตุํ ปรํ.

๒๘.

สุสฺสุสาสุตวฑฺฒนา, ปฺายวฑฺฒนํสุตํ;

ปฺายอตฺถํชานนฺติ, าโตอตฺโถสุขาวโห.

๒๙.

อนาคตํภยํทิสฺวา, ทูรโตปริวชฺชเย;

อาคตฺจภยํทิสฺวา, อภิโตโหติปณฺฑิโต.

๓๐.

โลภํโกธํมทํมานํ, ตนฺทึอิสฺสํปมตฺตกํ;

โสณฺฑํนิทฺทาลุกํมกฺขํ, มจฺเฉรฺจชเหพุโธ.

๓๑.

สทฺธาหิริจโอตฺตปฺปํ, พาหุสจฺจํวิรํสติ;

ปฺาจสตฺตธมฺเมหิ, สมฺปนฺโนปณฺฑิโตมโต.

๓๒.

ทิฏฺเธมฺเมจโยอตฺโถ,

โยจตฺโถสมฺปรายิโก;

อตฺถาภิสมยาธีโร,

ปณฺฑิโตติปวุจฺจติ.

๓๓.

สภาวสทิสํวากฺยํ, สภาวสทิสํปิยํ;

สภาวสทิสํโกธํ, โยชานาติสปณฺฑิโต.

๓๔.

ภูปาโลปณฺฑิโตนิจฺจํ, เนวตุลฺโยกุทาจนํ;

สเทเสปูชิโตราชา, พุโธสพฺพตฺถปูชิโต.

๓๕.

ปณฺฑิตสฺสปสํสาย, ทณฺโฑพาเลนทิยฺยเต;

ปณฺฑิโตปณฺฑิเตเนว, วณฺณิโตวสุวณฺณิโต.

๓๖.

อตฺตนายทิเอเกน, วินิเถนมหาชนา;

วินยํยนฺติสพฺเพปิ, โกธํนาเสยฺยปณฺฑิโต.

๓๗.

สรีรสฺสคุณานฺจ, ทูรมจฺจนฺตมนฺตรํ;

สรีรํขณวิทฺธํสิ, คุณาตุกปฺปายิโน.

๓๘.

อตฺถํมหนฺตมาปชฺชํ, วิชฺชํสมฺปตฺติเมวจ;

วิจเรยฺยามานถทฺโธ, ปณฺฑิโตโสปวุจฺจติ.

๓๙.

นาลพฺภมติปตฺเถนฺติ, นฏฺมฺปินจโสจเร;

วิปฺปตฺยฺจนมุยฺหนฺติ, เยนราเตวปณฺฑิตา.

๔๐.

คณฺิาเนเอกปเท, นาติมฺเยฺยปณฺฑิโต;

กิมกฺโกเวฬุปพฺภาโร, ติมหาทีปภานุโท.

๔๑.

คุณโทเสสุเนเกน, อตฺถิโกจิวิวชฺชิโต;

สุขุมาลปทุมสฺส, นฬํภวติกกฺขฬํ.

๔๒.

สุมหนฺตานิสตฺถานิ, ธารยนฺตาพหุสฺสุตา;

เฉทาโยสํสยานนฺตุ, กฺลิสฺสนฺติโลภโมหิตา.

๔๓.

โทสํปิสคุเณทิสฺวา, คุณวาทีวทนฺติน;

นโลโกวิชฺชมานมฺปิจนฺเทปสฺสติลฺชนํ.

๔๔.

สกึปิวิฺูธีเรน, กโรติสหสงฺคมํ;

อตฺตตฺถฺจปรตฺถฺจ, นิพฺพานนฺตํสุขํลเภ.

๔๕.

นทีตีเรฏฺิเตกูเป, อรณิตาลวณฺฑเก;

นวทาปาทินตฺถีติ, นมุเขวจนํตถา.

๔๖.

ปณฺฑิโตอปุฏฺโเภรี, ปชฺชุนฺโนโหติปุจฺฉิโต;

พาโลปุฏฺโอปุฏฺโปิ, พหุํวิกตฺถเตสทา.

๔๗.

คุณสมฺปนฺนลงฺกาโร, สพฺพสตฺตหิตาวโห;

ปรตฺตตฺถํนจเรยฺย, กุโตโสปณฺฑิโตภเว.

๔๘.

สปรตฺถํจเรธีโร, อสกฺโกนฺโตสกํจเร;

ตมฺปิเจวอสกฺโกนฺโต, ปาปาตฺตานํวิโยชเย.

๔๙.

สพฺพํสุณาติโสเตน, สพฺพํปสฺสติจกฺขุนา;

นจทิฏฺํสุตํธีโร, สพฺพิจฺฉิตุมรหติ.

๕๐.

จกฺขุมาสฺสยถาอนฺโธ, โสตวาพธิโรยถา;

ปฺาวาปิยถามุโค, พลวาทุพฺพโลริว;

อถอตฺเถสมุปฺปนฺเน, สเยยฺยมตสายิตํ.

๕๑.

อติชาตํมนุชาตํ, ปุตฺตมิจฺฉนฺติปณฺฑิตา;

อวชาตํนอิจฺฉนฺติ, โยโหติกุลฉินฺนโก.

๕๒.

ตโยวปณฺฑิตาสตฺเถ, อหเมวาติวาทิจ;

อหมปิติวาทีจ, นาหนฺติจอิเมตโย;

๕๓.

นสาสภายตฺถนสนฺติสนฺโต,

นเตสนฺโตเยนวทนฺติธมฺมํ;

ราคฺจโทสฺจปหายโมหํ,

ธมฺมํภณนฺตาวภวนฺติสนฺโต.

๕๔.

พาเลจุมฺมตฺตเกภูเป, คุรุมาตาปิตูสฺวปิ;

สงฺเฆเชเจภาตริ, นโทสากริยาพุธา.

๕๕.

อตฺตนามโนตาปฺจ, ฆเรทุจฺจริตานิจ;

วฺจนฺจอวมานํ, มติมานปกาสเย.

๕๖.

ปรทารํชเนตฺตึว, เลฑฺฑุํวปรสนฺตกํ;

อตฺตาวสพฺพสตฺตานํ, โยปสฺสติสปณฺฑิโต.

๕๗.

สเนมิตฺตํกลุเสนธมฺมํ,

ปโรปตาเปนสมิทฺธิภาวํ;

สุเขนวิชฺชํผรุเสนนารึ,

อิจฺฉนฺติเยเตนเจวปณฺฑิตา.

๕๘.

นิปุเณสุหเมเสยฺย, วิจินิตฺวาสุตตฺถิโก;

สตฺตํหุกฺขลิยํปกฺกํ, ภาชเนปิตถาภเว.

๕๙.

วสุํคณฺหนฺติทูรฏฺา, ปพฺพเตรตโนจิเต;

นมิลกฺขาสมีปฏฺา, เอวํพาลาพหุสฺสุเต.

๖๐.

หิรฺเนมิคานํว, สุสีเลนอสีลิโน;

อธมฺมิกสฺสธเมน, พาลานมฺปิสุเตนกึ.

๖๑.

อปฺปสฺสุตายํปุริโส, พลิพทฺโธวชีวติ;

มํสานิตสฺสวฑฺฒนฺติ, ปฺาตสฺสนวฑฺฒติ.

๖๒.

อปฺปสฺสุโตสุตํอปฺปํ, พหุมฺติมานิโก;

สินฺธูทกํอปสฺสนฺโต, กูเปโสยํวมณฺฑุโก.

๖๓.

ตทมินาปิชานาถ, โสพฺเภสุปตีเรสุจ;

สณนฺตายนฺติกุโสพฺภา, ตุณฺหียนฺติมโหทธี.

๖๔.

สุภาสิตํอุตฺตมมาหุสนฺโต,

ธมฺมํภเณนาธมฺมํ, ตํทุติยํ;

ปิยํภเณนาปิยํตํตติยํ,

สจฺจํภเณนาลิกํตํจตุตฺถํ.

๖๕.

สีหเมทาสุวณฺเณว, นจติฏฺนฺติรจเต;

ปณฺฑิตานํกถาวากฺยํ นจติฏฺติทุชฺชเน.

๖๖.

มหาเตโชปิเตโชยํ, มตฺติกํนมุทุํกเร;

อาโปปาเปติมุทุกํ, สาธุวาจาจกกฺขฬํ;

๖๗.

มุทุนาวริปุํเชติ, มุทุนาเชติทารุณํ;

นาสิทฺธิมุทุนากิฺจิ, ยโตโตมุทุนาชเย.

๖๘.

จนฺทนํ สีตลํ โลเก, ตโต จนฺทํว สีตลํ;

จนฺทน จนฺท สีตมฺหา, สาธุวากฺยํ สุภาสิตํ.

๖๙.

สีตวาโจ พหุมิตฺโต, ผรุโสตุ อมิตฺตโก;

อุปมํ เอตฺถ าตพฺพา, จนฺทสูริยราชุนํ.

๗๐.

ปตฺตกลฺโลทิตํอปฺปํ, วากฺยํสุภาสิตํภเว;

ขุทฺทิตสฺสกทนฺนมฺปิ, ภุตฺตํสาทุรโสภเว.

๗๑.

สตฺถกาปิพหุวาจา, นาทราพหุภาณิโน;

โสปการมฺปฺยุทาสีนํ, นนุทิฏฺํนทีชลํ.

๗๒.

นาติเวลํปภาเสยฺย, นตุณฺหิสพฺพทาสิยา;

อวิกิณฺณํมิตํวากฺยํ, ปตฺตกาเลอุทีรเย.

๗๓.

อิจฺฉิตพฺเพสุกมฺเมสุ, วาจายกุสลํมูลํ;

วาจายกุสเลนฏฺเ, อิจฺฉิตพฺพํนสิชฺฌติ.

๗๔.

หตฺถปาทาสิโรปิฏฺิ, กุจฺฉิปฺจอิเมชนา;

มุขเมวูปเสวนฺติ, สทาวอนุสาสิตา.

๗๕.

สทฺธาธนํสีลธนํ, หิริโอตฺตปฺปิยํธนํ;

สุตธนฺจจาโคจ, ปฺาเวสตฺตมํธนํ.

๗๖.

อิตฺถีนฺจธนํรูปํ, ปุริสานํธนํกุลํ;

อุรคานํธนํวิสํ, ภูปาลานํธนํพลํ;

ภิกฺขูนฺจธนํสีลํ, พฺรหฺมณานํธนํวิชฺชา.

๗๗.

นรูปํนจปฺาณํ, นจกุลฺจสมฺภโว;

กาลวิปฺปตฺติสมฺปตฺเต, ธนเมววิเสสกํ.

๗๘.

ธนหีนํจเชมิตฺตา, ปุตฺตทาราสโหทรา;

ธนวนฺตํวเสวนฺติ, ธนํโลเกมหาสขา.

๗๙.

สตฺตาสทูปเสวนฺติ, โสทกํวาปิอาทิกํ;

สโภคํสธนฺเจว, ตุจฺฉาเตเจชหนฺติเต.

๘๐.

อตฺตนาวกตาลกฺขี, อลกฺขีอตฺตนากตา;

นหิลกฺขึอลกฺขิฺจ, อฺโอฺสฺสการิโต.

๘๑.

ธนวาโชติโยราชา, นทีเวชฺโชตถาอิเม;

ปฺจยตฺถนวิชฺชนฺติ, นตตฺถทิวสํวเส.

๘๒.

ยตฺถเทเสนสมาโน, นปีตินจพนฺธโว;

นจวิชฺชาคโมโกจิ, นตตฺถทิวสํวเส.

๘๓.

อมานนายตฺถสิยา, สนฺตานํอวมานนํ;

หีนสมานนาวาปิ, นตตฺถทิวสํวเส.

๘๔.

เทสโมสชฺชคจฺฉนฺติ, สีหาสปฺปุริสาคชา;

ตตฺเตวนิธนํยนฺติ, กากากาปุริสามิคา.

๘๕.

ยตฺถาลโสจทกฺโขจ, สูโรภิรุสมปูชา;

นสนฺโตตตฺถวสนฺติ, อวิเสสกเรนโก.

๘๖.

จลตฺเยเกนปาเทน, ติฏฺตฺเยเกนปณฺฑิโต;

นาสมิกฺขฺยปรํานํ, ปุพฺพมายตนํจเช.

๘๗.

านภฏฺานโสภนฺเต, ทนฺตาเกสานขานรา;

อิติวิฺายมติมา, สานํนลหุํจเช.

๘๘.

คุโณสพฺพฺุตุลฺโยปิ, สีทตฺเยโกอนิสฺสโย;

อนคฺฆํรตนํมณิ, เหมํนิสฺสายโสภเต.

๘๙.

นเสเวผรุสํสามึ, ตํปิเสเวนมจฺฉรึ;

ตโตนิคฺคณฺหิกํสามึ, เนวาปคฺคณฺหิกํตโต.

๙๐.

ปโรกฺเขคุณหนฺตารํ, ปจฺจกฺเขปิยภาณินํ;

ตาทิสํโนปเสเวยฺย, วิสกุมฺภํปโลภิตํ.

๙๑.

ปิฏฺิโตกฺกํนิเสเวยฺย, นิเสเวอคฺคิกุจฺฉินา;

สามีนํสพฺพกาเยน, ปรโลกํอมุฬฺหโก.

๙๒.

นเสเวกตปาปมฺหิ, น เสวาลิกวาทเน;

นเสเวอตฺตทตฺถมฺหิ, นเสเวอติสนฺตเก.

๙๓.

มหนฺตํนิสฺสยํกตฺวา, ขุทฺทโกปิมหาภเว;

เหมปพฺพตํนิสฺสาย, เหมปกฺขีภวนฺติเต.

๙๔.

อสหาโยสมตฺโตปิ, เตชสีกึกริสฺสติ;

นิวาตสณฺิโตอคฺคิ, สยเมวูปสมฺมติ.

๙๕.

รุกฺขาสุภูมินิสฺสาย, ปุปฺผผลํปวฑฺฒติ;

สปฺปูริสูปนิสฺสาย, มหาปุฺํปวฑฺฒติ.

๙๖.

อนลโสอจณฺฑิกฺโก, อสฏฺโสุจิสจฺจวา;

อลุทฺโธอตฺถกาโมจ, ตมุตฺตํอุตฺตโมนโร.

๙๗.

อหิเตปฏิเสโธจ, หิเตสุจนิโยชโก;

พฺยสเนจาปริจฺจาโค, สงฺเขปํมิตฺตลกฺขณํ.

๙๘.

อาตุเรพฺยสเนสเจ, ทุพฺภิกฺเขปรวิคฺคเห;

ราชทฺวาเรสุสาเนจ, สงฺเขปํมิตฺตลกฺขิณํ.

๙๙.

หิเตสโนสุมิตฺโตจ, วิฺูจทุลฺลโภชโน;

ยโถสธฺจสาทุฺจ, โรคหารีจสชฺชโน.

๑๐๐.

โยธุวานิปริจชฺช, อธุวาโนปเสวติ;

ธุวานิตสฺสนสฺสนฺติ, อธุเวสุกถาวกา.

๑๐๑.

ลุทฺธมตฺเถนคณฺเหยฺย, ถทฺธมฺชถิกมฺมุนา;

ฉนฺทานุวตฺติยามุฬฺหํ, ยถาภูเตนปณฺฑิตํ.

๑๐๒.

สจฺจาภิกฺขณสํสคฺคา, อสโมสรเณนจ;

เอเตนมิตฺตาชิรนฺติ, อกาเลยาจเนนจ.

๑๐๓.

ตสฺมานาภิกฺขณํคจฺเฉ, นจคจฺเฉจิราจิรํ;

กาเลนยาจํยาเจยฺย, เอวํมิตฺตานชียเร.

๑๐๔.

เยนมิตฺเตนสํสคฺคา, โยคกฺเขโมวิหียติ;

ปุพฺเพวชฺฌภวํตสฺส, รกฺเขยฺยคฺคึวปณฺฑิโต.

๑๐๕.

เยนมิตฺเตนสํสคฺคา, โยคกฺเขโมปวฑฺฒติ;

กเรยฺยตฺตสมํวุตฺตึ, สพฺพกิจฺเจสุปณฺฑิโต.

๑๐๖.

ปพฺเพปพฺเพกเมนุจฺฉุ, วิเสสรสวาคฺคโต;

ตถาสุเมตฺติโกสาธุ, วิปริตฺโตวทุชฺชโน.

๑๐๗.

เตเนวมุนินาวุตฺตํ, ธมฺมาเยเกจิโลกิยา;

ตตาโลกุตฺตราเจว, ธมฺมานิพฺพานคามิโน.

๑๐๘.

กลฺยาณมิตฺตมาคมฺม, สพฺเพเตโหนฺติปาณินํ;

ตสฺมากลฺยาณมิตฺเตสุ, กาตพฺพํหิสทาทรํ.

๑๐๙.

โยหเวกตฺูกตเวทิธีโร,

กลฺยาณมิตฺเตทฬฺหภตฺติจโหติ;

ทุกฺขิตสฺสสกฺกจฺจํกโรติกิจฺจํ,

ตพฺภาวํสปฺปุริสํวทนฺติโลเก.

๑๑๐.

หิตกาโรปโรพนฺธุ, พนฺธูปิอหิโตปโร;

อหิโตเทหโชพฺยาธิ, หิตมารฺโมสธํ.

๑๑๑.

ปทุมํวมุขยสฺส, วาจาจนฺทนสีตลํ;

มธุติฏฺติชิวฺหคฺเค, หทเยสุหลาหลํ;

ตาทิสํโนปเสเวยฺย, ตํมิตฺตํปริวชฺชเย.

๑๑๒.

กตฺวานกุสลํกมฺมํ, กตฺวาน, กุสลํปุเร;

สุขิตํทุกฺขิตํโหนฺตํ, โสพาโลโยนปสฺสติ.

๑๑๓.

กาลกฺเขเปนหาเปติ, ทานสีลาทิกํชโฬ;

อถิรํปิถิรํมฺเ, อตฺตานํสสฺสตีสมํ.

๑๑๔.

พาโลธปาปกํกตฺวา, นตํฉฏฺฏิตุมุสฺสเห;

กึพฺยคฺฆอาทิคจฺฉนฺโต, ปทํมกฺเขตุมุสฺสเห.

๑๑๕.

นิทฺธโนปิจกาเมติ, ทุพฺพโลเวริกํกโร;

มนฺทสตฺโถวิวาทตฺถี, ติวิธํมุฬฺหลกฺขณํ.

๑๑๖.

อนวฺหายํคมยนฺโต, อปุจฺฉาพหุภาสโก;

อตฺตคฺคุณํปสํสนฺติ, ติวิธํหีนลกฺขณํ.

๑๑๗.

ยถาจุฏฺฏมฺปราปกฺกา, พหิรตฺตกเมวจ;

อนฺโตกิมิลปูรโณ, เอวํทุชฺชนธมฺมตา.

๑๑๘.

ยทูนกํสณติตํ, ยํปูรํสนฺตเมวตํ;

อฑฺฒกุมฺภุปโมพาโล, ยํปูรกุมฺโภวปณฺฑิโต.

๑๑๙.

พุเธหิสาสมาโนปิ, ขโลพหุตเกตโว;

ฆํสิยมาโนปงฺคาโร, นิลมตฺตํนิคจฺฉติ.

๑๒๐.

มุฬฺหสิสฺโสปเทเสน, กุนารีภรเณนจ;

ขลสตฺตูหิสํโยคา, ปณฺฑิโตปฺยวสีทติ.

๑๒๑.

จารุตาปรทาราย, ธนํโลกตปตฺติยา;

ปสุตํสาธุนาสาย, ขเลขลตราคุณา.

๑๒๒.

อิโตหาสตรํโลเก, กิฺจิตสฺสนวิชฺชติ;

ทุชฺชโนติจยํอาห, สุชนํทุชฺชโนสยํ.

๑๒๓.

นวินาปรวาเทน, รมนฺติทุชฺชนาขลุ;

นสาสพฺพรเสภุตฺวา, วินาสุทฺเธนตุสฺสติ.

๑๒๔.

ตปฺปเตยาติสมฺพนฺธํ, ทฺรวํภวตฺยวนตํ;

มุทุทุชฺชนจิตฺตํน กึโลเหนปมียเต.

๑๒๕.

ตสฺมาทุชฺชนสํสคฺคํ, อาสิวีสมิโวรคํ;

อารกาปริวชฺเชยฺย, ภูตกาโมวิจกฺขโณ.

๑๒๖.

ทุชฺชเนนหิสํสคฺคํ, สตฺตุตาปินยุชฺชติ;

ตตฺโตวฑยฺหตฺยงฺคาโร, สนฺโตกาฬายตํกโร;

๑๒๗.

ทุชฺชโนวชฺชนีโยว, วิชฺชายาลงฺกโตปิเจ;

มณินาลงฺกโตสนฺโต, สพฺโพกึนุภยํกโร.

๑๒๘.

อคฺคิโนทหโตทายํ, สขาภวติมาลุโต;

โสเอวทีปํนาเสติ, ขเลนตฺเถวมิตฺตตา.

๑๒๙.

สพฺโพทุฏฺโขโลทุฏฺโ, สพฺพาทุฏฺตโรขโล;

มนฺโตสเธหิโสสพฺโพ, ขโลเกนุปสมฺมติ.

๑๓๐.

หทยฏฺเนสุเตน, ขโลเนวสุสีลวา;

มธุนาโกฏรฏฺเน, นิมฺโพกึมธุโรภเว.

๑๓๑.

อสตํสมฺปโยเคน, สนฺโตปิอสนฺโตภเว;

มคฺโคกจวรยุตฺโต, อุชุมฺปิอสาธุภเว.

๑๓๒.

ปุติมจฺฉํกุสคฺเคน, โยนโรอุปนยฺหติ;

กุสาปิปุตึวายนฺติ, เอวํพาลุปเสวนา.

๑๓๓.

พาลํนปสฺเสนสุเณ, นจพาเสนสํวเส;

พาเลนาลาปสลฺลาปํ, นกเรนจโรจเย.

๑๓๔.

อนยํเนติทุมฺเมโธ, อธุรายนิยุฺชติ;

ทุนฺนโยเสยฺยโสโหติ, สมฺมาวุตฺโตปิกุปฺปติ;

วินยํโสนชานาติ, สาธุเสนอทสฺสนํ.

๑๓๕.

ยาวชีวํปิเจพาโล, ปณฺฑิตํปยิรูปาสิ;

นโสธมฺมํวิชานาติ, ทพฺพิสูปรสํยถา.

๑๓๖.

ผลํเวกทลึหนฺติ, หนฺติเวฬุนฬํผลํ;

สกฺกาโรกาปุริสํหนฺติ, คพฺโภอสฺสตรึยถา.

๑๓๗.

สุนโขสุนขํทิสฺวา, ทนฺตํทสฺเสติหึสิตุํ;

ทุชฺชโนทุชฺชนํทิสฺวา, โรสยํหึสมิจฺฉติ.

๑๓๘.

มณฺฑูโกปินุกฺโกสีโห, สุกโรปินุกฺโกทีปิ;

พิลาโรสทิโสพฺยคฺโฆ, ทุปฺปฺโปินปฺวา.

๑๓๙.

มณฺฑูโกปิสีโหวิย,

กาโกคณฺเหปิฺเปิฺเ;

พาโลจปณฺฑิโตวิย,

ธีโรปุจฺเฉวเยวเย.

๑๔๐.

กาโกทุฏฺโสกุเณสุ, ฆเรทุฏฺโจมูสิโก;

วานโรจวเนทุฏฺโ, มนุสฺเสสุจพฺรหฺมโณ.

๑๔๑.

ติณานิภูมิโจทกํ, จตุตฺถํวากฺยสุฏฺุตํ;

เอตานิหิสตํเคเห, โนฉิชฺชนฺเตกทาจิปิ.

๑๔๒.

อมฺพุํปิวนฺติโนนชฺโช, รุกฺขาขาทนฺติโนผลํ;

เมโฆกทาจิโนสสฺสํ, ปรตฺถายสตํธนํ.

๑๔๓.

คุณากุพฺพนฺติทูตตฺตํ, ทูเรปิวสตํสตํ;

เกฏเกคนฺธมาฆาย, คจฺฉนฺติภมราสยํ.

๑๔๔.

อากิณฺโณปิอสพฺภีธ, อสํสฏฺโวภทฺทโก;

พหุนาสนฺนชาเตน, คจฺเฉ นอุมฺมตฺตเกน.

๑๔๕.

ปาปมิตฺเตวิวชฺเชตฺวา, ภเชยฺยุตฺตมปุคฺคลํ;

โอวาเทจสฺสติฏฺเยฺย, ปตฺถนฺโตอจลํสุขํ.

๑๔๖.

ยถาจปนสาปกฺกา, พหิสณฺฑกเมวจ;

อนฺโตอมตปูรโณ, เอวํ สุชนธมฺมตา.

๑๔๗.

ตคฺครฺชปลาเสน, โยนโรอุปนยฺหติ;

ปตฺตาปิคนฺธํวายนฺติ, เอวํธีรุปเสวนา.

๑๔๘.

ธีรํปสฺเสสุเณธีรํ, ธีเรนสหสํวเส;

ธีเรนาลาปสลฺลาปํ, ตํกเรตฺจโรจเย.

๑๔๙.

นยํนยติ เมธาวี, อธุรายนยุชฺชติ;

สุนโยเสยฺยโสโหติ, สมฺมาวุตฺโตนกุปฺปติ;

วินยํโสปชานาติ, สาธุเตนสมาคโม.

๑๕๐.

อปฺปเกนปิเจวิฺู, ปณฺฑิตํปยิรูปาสิ;

ขิปฺปํธมฺมํวิชานาติ, ชิวฺหาสูปรสํยถา.

๑๕๑.

พาหุพลฺจอมจฺจํ, โภคํอภิชจฺจํพลํ;

อิเมหิจตุพเลหิ, ปฺาเวเสตํพลํ.

๑๕๒.

พลํปกฺขีนมากาโส, มจฺฉานํอุทกํพลํ;

ทุพฺพลสฺสพลํราชา, กุมารานํรุทํพลํ.

๑๕๓.

พลํจนฺโทพลํสูโร, พลํสมณพฺรหฺมณา;

พลํเวลํสมุทฺทสฺส, พลํติพลมิตฺถิยา.

๑๕๔.

สปาทานํพลํสีโห, ตโตปุฬุวโกพลํ;

ตโตกิปฺปิลิโกนโร, ราชาสพฺเพสมนฺตโต.

๑๕๕.

คติมิคานํปวนํ, อากาโสปกฺขินํคติ;

วิราโคคติธมฺมานํ, นิพฺพานารหตํคติ.

๑๕๖.

จเรยฺยกุลชํปฺโ, วิรูปมวิกฺกํ;

หีนายปิสุรูปาย, วิวาหสทิสํกเร.

๑๕๗.

สามามิคกฺขีสุเกสี, ตนุมชฺฌิมทนฺตวา;

ทสฺสนียามุขวณฺณา, คมฺภีรนาภิวาจกา;

สุสีลาวายมติจ, หีนกุลํปิวาหเย.

๑๕๘.

สุตฺโตมาตาวโภเชสิ, ภรเณสุจธาติโย;

กมฺเมสุสกปนฺติ จ, กตกมฺเมสุธาตินํ.

๑๕๙.

ธมฺเมสุปติฏฺานิจฺจํ, สยเนสุจวณฺณิภา;

กุเลสุภาตรํวาจี, ยานารีเสฏฺสมฺมตา.

๑๖๐.

โยนํภรติสพฺพทา, นิจฺจํอาตาปิอุสฺสุโก;

สพฺพกามหรํโปสํ, ภตฺตารํนาติมฺติ.

๑๖๑.

นจาปิสฺวตฺถิภตฺตารํ, อิจฺฉาจาเรนโรสเย;

ภตฺตุจครุโนสพฺเพ, ปติปูเชติปณฺฑิตา.

๑๖๒.

อุฏฺาหิกาอนลสฺสา, สงฺคาหิกาปริชเน;

ภตฺตุมนาปํจรติ, สมฺภตมนุรกฺขติ.

๑๖๓.

เอวํวตฺตติยานารี, ภตฺตุฉนฺทวสานุคา;

มนาปานามเตเทวา, ยตฺถสาอุปปชฺชติ.

๑๖๔.

อิตฺถิเยกจฺจิโยวาปิ, เสยฺยาวุตฺตาวมุนินา;

ภณฺฑานํอุตฺตมาอิตฺถี, อคฺคุปฏฺายิกาติปิ.

๑๖๕.

มาตราธีตราวาปิ, ภคินิยาวิจกฺขโณ;

นวิวิตฺตาสเนมนฺเต, นารีมายาวินีนนุ.

๑๖๖.

วิชฺชุตานฺจโลลตฺตํ, สตฺถานฺจาติติกฺขณํ;

สิงฺฆตํวายุเตชานํ, อนุกุพฺพนฺตินาริโย.

๑๖๗.

ทิคุโณถีนมาหาโร,

พุทฺธิจาปิจตุคฺคุโณ;

ฉคุโณโหติวายาโม,

กาโมตฺวฏฺคุโณภเว.

๑๖๘.

เอกเมกายอิตฺถิยา, อฏฺอฏฺปติโนสิยุํ;

สูโรจปลวนฺโตจ, สพฺพกามรสาหรา;

กเรยฺยนวเมฉนฺทํ, อุนฺนตฺตาหินปูรติ.

๑๖๙.

วิวาทสีลีอุสฺสุยา, ปสฺสนฺตตณฺหิกาคตา;

อมิตาภุฺชนานิทฺทา, สตํปุตฺตํปิตํชเห.

๑๗๐.

ลปนฺตีสทฺธิมฺเน, ปสฺสนฺตฺํสวิพฺภมา;

จิตฺตกํจินฺตยนฺตฺํ, นารีนํนามโกปิโย.

๑๗๑.

คณฺเหยฺยวาตํชาเลน, สาครเมกปาณินา;

โอสิฺเจยฺยจตาเฬน, สเกนชนเยรวํ;

ปมาทาสุวิสชฺเชยฺย, อิตฺถิเยสาวธมฺมตา.

๑๗๒.

ชิวฺหาสหสฺสิโกโยหิ, ชีเววสฺสสตํนโร;

เตนนิกมฺมุนาวุตฺโต, ถิโทโสกึขยํคโต.

๑๗๓.

ปฺจานานิสมฺปสฺสํ, ปุตฺตมิจฺฉนฺติปณฺฑิตา;

ภโตวาโนภริสฺสติ, กิจฺจํวาโนกริสฺสติ.

๑๗๔.

กุลวํโสจิรํติฏฺเ, ทายชฺชํปติปชฺชติ;

อถวาปนเปตานํ, ทกฺขิณานุปทสฺสติ.

๑๗๕.

อติชาตมนุชาตํ, ปุตฺตมิจฺฉนฺติปณฺฑิตา;

อวชาตํนอิจฺฉนฺติ, โยโหติกุลฉินฺนโก.

๑๗๖.

เอกูทรสมุปฺปนฺนา, นภวนฺติสมสฺสมา;

นานาวณฺณานานาจรา, ยถาพทรกณฺฑกา.

๑๗๗.

อทมฺเมพหโวโทเส, ทมฺเมตุพหโวคุเณ;

ตสฺมาปุตฺตฺจสิสฺสฺจ, ทมฺมกาเลวทมฺมเย.

๑๗๘.

โอวาเทยฺยานุสาเสยฺย,

อสปฺปายานิวารเย;

ทนฺโตหิโยปิโยโหติ,

อทนฺโตโหติอปฺปิโย.

๑๗๙.

ปุตฺตํวาภาตรํทุฏฺํ, อนุสาเสยฺยโนชเห;

กึนุเฉชฺชํหตฺถปาทํ, ลิตฺตอสุจินาสิยา.

๑๘๐.

อนฺโตชาโตธนกฺกิโต, ทาสพฺโยปคโตสยํ;

ทาสากรมรานิโต, อิจฺเจวํจตุธาสิยุํ.

๑๘๑.

ทาสาปฺเจวโจรยฺย, สขาตตฺตสทิสา;

ตถาวิฺูหิวิฺเยฺย, มิตฺตาทาราจพนฺธวา.

๑๘๒.

ทุฏฺทาเรนอมิตฺยา, ทาโสจุตฺตรวาจโก;

สสปฺเปจฆเรวาโส, มจฺจุเมวนสํสโย.

๑๘๓.

ยสํลาภํปตฺถยนฺตํ, นรํวชฺชนฺติทูรโต;

ตสฺมาอนเปกฺขิตฺวาน, ตํมคฺคํมคฺคเยพุโธ.

๑๘๔.

ขลํสาลํปสุํเขตฺตํ, คนฺตาจสฺสอภิกฺขณํ;

มิตํธฺํนิธาเปยฺย, มิตฺจปาจเยฆเร.

๑๘๕.

อฺชนานํขยํทิสฺวา, วมฺมิกานฺจสฺจยํ;

มธูนฺจสมาหารํ, ปณฺฑิโตฆรมาวเส.

๑๘๖.

สยํอายํวยํชฺา, สยํชฺากตากตํ;

นิคฺคณฺเหนิคฺคณฺหารหํ, ปคฺคณฺเหปคฺคณฺหารหํ.

๑๘๗.

เอกยาโมนราธิปฺโป,

ทฺวิยาโมปณฺฑิโตนโร;

ตโยยาโมฆราวาโสจ,

จตุยาโมจทุคฺคโต.

๑๘๘.

โยจพนฺธุหิเตยุตฺโต,

โสปิตาโยจโปสโก;

ตํมิตฺตํยตฺถวิสาโส,

ภริยายตฺถนิพฺพุติ.

๑๘๙.

สทฺธาเปเมสุสนฺเตสุ, นคเณมาสกํสตํ;

สทฺธาเปเมอสนฺเตสุ, มาสกํปิสตํคเณ.

๑๙๐.

ยาจโกอปิโยโหติ, ยาจํอททมปฺปิยํ;

ตสฺมาเสฏฺนโรโลเก, ธนํสิปฺปํปริคฺคเห.

๑๙๑.

สพฺพทาปิธนํรกฺเข, ทารํรกฺเขธนํปิจ;

ทารํธนฺจอตฺตานํ, รกฺขาเยวสทาภเว.

๑๙๒.

นสาธารณทารสฺส, นภุฺเชสาทุเมกโก;

นเสเวโลกายติกํ, เนตํปฺายวฑฺฒนํ.

๑๙๓.

สีลวาวตฺตสมฺปนฺโน, อปฺปมตฺโตวิจกฺขโณ;

นิวาตวุตฺติอถทฺโธ, สูรโตสขิโลมุทุ.

๑๙๔.

สงฺคเหตาวมิตฺตานํ, สํวิภาคีวิชานวา;

ตปฺเปยฺยอนฺนปาเนน, สทาสมณพฺรหฺมณา.

๑๙๕.

ธมฺมกาโมสุตทฺธโร, ภเวยฺยปริปุจฺฉาโก;

สกฺกจฺจํปยิรูปาเส, สีลวนฺเตพหุสฺสุเต.

๑๙๖.

ปุพฺพสิโรสิเมธาวี, ทีฆายุทกฺขิณํสิโร;

ปจฺฉิโมจิตฺตสนฺโตสิ, มรณํอุตฺตโรภเว.

๑๙๗.

อายุมาปาจินํมูขํ, ธนวาทกฺขิณํภเว;

ปจฺฉิมํยสสีภุฺเช, โนภุฺเชอุตฺตรํมุขํ;

๑๙๘.

ภุตฺวานิสีทนํถูลํ, ติฏฺนฺโตพลวฑฺฒโน;

อายุมาจงฺกโมสิยา, ธาวนฺโตโรควชฺชิโต.

๑๙๙.

โยจสิตฺจอุณฺหฺจ, ติณาภิยฺโยนมฺติ;

กรํปุริสกิจฺจานิ, โสสุขานวิหายติ.

๒๐๐.

วิสมฺหามตมาเทยฺย, อสุทฺธมฺหาปิกฺจนํ;

นีจมฺหาปฺยุตฺตโมวิชฺชํ, รตนถึปิทุกฺกุลา.

๒๐๑.

คุยฺหมตฺถมสมฺพุทฺธํ, สมฺโพธยติโยนโร;

มนฺตเภทภยาตสฺส, ทาสภูโตติติกฺขติ.

๒๐๒.

อฺาตวาสวสตา, ชาตเวทสเมนปิ;

ขมิตพฺพํสปฺเน, อปิทาสสฺสตชฺชิตํ.

๒๐๓.

ธนธฺปโยเคสุ, ตถาวิชฺชาคเมสุจ;

ทูเตจพฺยาหาเรสุ, จตฺโตลชฺชํสทาภเว.

๒๐๔.

นหิโกจิกเตกิจฺเจ, กตฺตารํสมเปกฺขเต;

ตสฺมาสพฺพานิกมฺมานิ, สาวเสสานิการเย.

๒๐๕.

อุปการํหิเตเนว, สตฺตุนาสตฺตุมุทฺธเร;

ปาทลคฺคํกรฏฺเน, กณฺฑเกเนวกณฺฑกํ.

๒๐๖.

นเมนมนฺตสฺสภเชภชนฺตํ,

กิจฺจานิกุพฺพสฺสกเรยฺยกิจฺจํ;

นานตฺถกามสฺสกเรยฺยอตฺถํ,

อสมฺภชนฺตํปินสมฺภเชยฺย.

๒๐๗.

วเชจชนฺติสิเนหากิริยา,

อเปมจิตฺเตน นสมฺภเชยฺย;

ทิโชวทุมํขิณผลํตฺวา,

อฺํอเปกฺเขยฺยมหาหิโลโก.

๒๐๘.

จเชเอกํกุลสฺสตฺถํ, คามสฺสตฺถํกุลํจเช,

คามํชนปทสฺสตฺถํ, อตฺตตฺถํปถวึจเช.

๒๐๙.

ธนํจเชองฺคํวรสฺสเหตุ,

องฺคํจเชชีวิตํรกฺขมาโน;

ธนํองฺคํชีวิตฺจาปิสพฺพํ,

จเชนโรธมฺมมนุสฺสรนฺโต.

๒๑๐.

อหาคจฺฉนฺติหายนฺตา, สตฺตานมิหชีวิตํ;

ตสฺมาหิมาปมตฺตตํ, คจฺฉนฺตุชินสาสเน.

๒๑๑.

เอเตสิยฺโยสมายนฺติ, สนฺติเตสํนชีรติ;

โยอธิปฺปนฺนํสหติ, โยจชานาติเทสนํ.

๒๑๒.

อคฺคิอาโปอิตฺถีมุฬฺโห, สปฺโปราชกุลานิจ;

ปยตโนวคนฺตพฺโพ, มจฺจุปาณหรานิติ.

๒๑๓.

สตฺถํสุนิจฺฉิตมปีติวิจินฺตนียํ,

สาราธิโตปฺยวนิโปปริสงฺกนีโย;

หตฺถงฺคตาปิยุวตีปริรกฺขนียา,

สตฺถาวนีปยุวตีสุกุโตวสีตํ.

๒๑๔.

อุสฺสาโหริปุวมิตฺตํ, อลโสมิตฺตํวริปุ,

วิสํวิยามตํวิชฺชา, ปมาโทอมตํวิสํ.

๒๑๕.

วเหอมิตฺตํขนฺเธน, ยาวกาเลอนาคเต;

ตเมวอาคเตกาเล, ภินฺเทกุมฺภํวสิลายํ.

๒๑๖.

สิงฺคึปฺาสหตฺเถน, สเตนวาหนํจเช;

หตฺถีนนฺตุสหสฺเสน, เทสจชฺเชนทุชฺชนํ.

๒๑๗.

ปจฺจกฺเขครโวสํเส, ปโรกฺเขมิตฺตพนฺธเว;

กมฺมนฺเตจทาสภจฺเจ, ปุตฺตทาเรสํเสมเต.

๒๑๘.

สิเนสิปฺปํสิเนธนํ, สิเนปพฺพตมารุเห;

สิเนกาโมจโกโธจ, อิเมปฺจสิเนสิเน.

๒๑๙.

สตํจกฺขุสตํกณฺณา, นายกสฺสสุโตสทา;

ตถาปิอนฺธพธิโร, เอสานายกธมฺมตา.

๒๒๐.

พหูนํอปฺปสารานํ, สามคฺคิยาติทุชฺชโย;

ติเณนวฏฺฏเตรชฺชุ, เตนนาโคปิพนฺธเต.

๒๒๑.

อุปฺปชฺชเตสเจโกโธ, อาวชฺเชกกจูปมํ;

อุปฺปชฺชเตรเสตณฺหา, ปุตฺตมํสูปมํสเร.

๒๒๒.

ทานํสิเนหเภสชฺชํ, มจฺเฉรํโทสโนสธํ;

ทานํยสสฺสิเภสชฺชํ, มจฺเฉรํกปฺปโนสธํ.

๒๒๓.

ธนมิจฺเฉวณิชฺเชยฺย, สิปฺปมิจฺเฉพหุสฺสุเต;

ปุตฺตมิจฺเฉนาริกฺเ, ราชามจฺจํอิจฺฉาคเต.

๒๒๔.

มหนฺตํวฏฺฏรุกฺขาทึ, ขุทฺทพีชํพหุปฺผลํ;

สกฺขึกตฺวาอุทิกฺเขยฺย, ปุฺปาปํกโรนโร.

๒๒๕.

ครุกาตพฺพโปเสสุ, นีจวุตฺตึกโรติโย;

นีจตฺตํโสปหนฺตฺวาน, อุตฺตมตฺเถปติฏฺติ.

๒๒๖.

อุตฺตมํปณิปาเตน, สูรํเภเทนวิชเย;

หีนมปฺปปทาเนน, วิกฺกเมนสมํชเย.

๒๒๗.

นตฺตโทสํปเรชฺา, ชฺาโทสํปรสฺสตุ;

กุมฺโมคุยฺหาอิวงฺคานิ, ปรภาวฺจลกฺขเย.

๒๒๘.

อุสฺสูรเสยฺยํอาลสฺยํ, จณฺฑิกฺกํทีฆสุตฺติยํ;

เอกสฺสทฺธานคมนํ, ปรทารุปเสวนํ;

เอตํพฺรหฺมณสฺเสวสฺสุ, อนตฺถายภวิสฺสติ.

๒๒๙.

สุราโยโควิกาโลจ, สมชฺชานฆรงฺคโต;

ขิฑฺฑธุตฺโตปาปมิตฺโต, อลโสโสอิเมชนา;

มหาโภคาวินสฺสนฺติ, หีนภาวสฺสิทํผลํ.

๒๓๐.

อติสีตํอติอุณฺหํ, อติสายมิทํอหุ;

อิติวิสฺสฏฺกมฺมนฺเต, ขณาอจฺจนฺติมาณเว.

๒๓๑.

ปรนาสนโตนฏฺโ, ปุเรวปรนาสโก;

สิงฺฆํวอานสํยาติ, ติโณปาสาทฌาปโก.

๒๓๒.

นวิสาเสอมิตฺตสฺส, มิตฺตฺจาปินวิสาเส;

กทาจิกุปฺปิโตมิตฺโต, สพฺพโทสปกาสโก.

๒๓๓.

กุเทสฺจกุมิตฺตฺจ, กุสมฺพนฺธํกุพนฺธวํ;

กุทารฺจกุราชานํ, ทูรโตปริวชฺชเย.

๒๓๔.

กกฺกโฏอสีโสยาติ, สพฺพาปโทวคจฺฉติ;

อถนีกุกฺกุฏีปุตฺตา, ปุริเสนาวมฺเร.

๒๓๕.

หีนปุตฺโตราชามจฺโจ, พาลปุตฺโตปิปณฺฑิโต;

อธนสฺสปุตฺโตเสฏฺิ, ปุริเสนาวมฺเร.

๒๓๖.

เยนมิจฺฉติสมฺพนฺธํ, เตนตีณินการเย;

วิวาทมตฺถสมฺพนฺธํ, ปโรกฺเขทารทสฺสนํ.

๒๓๗.

อิณเสโสอคฺคิเสโส,

สตฺรุเสโสตเถวจ;

ปุนปฺปุนมฺปิวฑฺฒนฺติ,

ตสฺมาเสสํนการเย.

๒๓๘.

กุลชาโตกุลปุตฺโต, กุลวํสสุรกฺขิโต;

อตฺตนาทุกฺขปตฺโตปิ, หีนกมฺมํนการเย.

๒๓๙.

สมิทฺโธธนธฺเน, นกฏฺโทติณคฺคิหิ;

สพฺพโตทุคฺคโตนฏฺโ, ตสฺมานทุกฺกฏํกเร.

๒๔๐.

นคณสฺสคฺคโถคจฺเฉ, สิทฺเธกมฺเมสมํผลํ;

กมฺมวิปฺปตฺติเจโหติ, ผรุสํตสฺสภาสเย.

๒๔๑.

พาลกฺโกเปตธูโมจ, วุฑฺฒิตฺถิปลฺลโลทกํ;

อายุกฺขยกรํนิจฺจํ, รตฺโตจทธิโภชนํ.

๒๔๒.

อิตฺถีนํทุชฺชนานฺจ, วิสาโสโนปปชฺชเต;

วิเสสิคิมฺหินทิยํ, โรเคราชกุลมฺหิจ.

๒๔๓.

อยุตฺตกมฺมารภนํวิโรโธ,

สงฺฆสฺสยุทฺธฺจมหาพเลหิ;

วิสาสกมฺมํปมทาสุนิจฺจํ,

ทฺวารานิมจฺจุสฺสวทนฺติวิทฺวา.

๒๔๔.

ถิโยเสเวยฺยนจฺจนฺตํ, สาทุภุฺเชยฺยนาหิตํ;

ปูชเยมานเยวุฑฺเฒ, ครุํมายายโนภเช.

๒๔๕.

วินาสตฺถํนคจฺเฉยฺย, สูโรสงฺคามภูมิยํ;

ปณฺฑิตฺวทฺธคูวาณิชฺโช, วิเทสคมโนตถา.

๒๔๖.

เทหีติวจนทฺวารา, เทหฏฺาปฺจเทวตา;

สชฺชนิยฺยนฺติธิกิตฺติ, มติหีริสิรีปิจ.

๒๔๗.

นตฺถีติวจนํทุกฺขํ, เทหีติวจนํตถา;

วากฺยนตฺถีติเทหีติ, มาภเวยฺยภวาภเว.

๒๔๘.

ยตฺถโวสํนชานนฺติ, ชาติยาวินเยนวา;

นตตฺถมานํกิริยา, ชเนวสมฺาตเก.

๒๔๙.

มาตาหีนสฺสทุพฺภาสา, ปิตาหีนสฺสทุกฺริยา;

อุโภมาตาปิตาหีนา, ทุพฺภาสาจทุกฺกิริยา.

๒๕๐.

มาตาเสฏฺสฺสสุภาสา,

ปิตาเสฏฺสฺสสุกิริยา;

อุโภมาตาปิตาเสฏฺา,

สุภาสาจสุกิริยา.

๒๕๑.

อติทีโฆมหามุฬฺโห, มชฺฌิโมจวิจกฺขโณ;

วาสุเทวํปุเรกฺขิตฺวา, สพฺเพวามนกาสา.

๒๕๒.

อาจาโรกุลมกฺขาติ, เทสมกฺขติภาสิตํ;

สมฺภโวเปมมกฺขาติ, เทหมกฺขาติโภชนํ.

๒๕๓.

ชลปฺปมาณํกุมุทนาฬํ,

กุลปฺปมาณํกรณกมฺมํ;

ปฺาปมาณํกถิตวากฺยํ,

ภูมิปฺปมาณํภชฺชลติณํ.

๒๕๔.

ชเวนภทฺรํชานนฺติ, วเหนจพลิพทฺธํ;

ทุเหนเธนุชานนฺติ, ภาสมาเนนปณฺฑิตํ.

๒๕๕.

ชาเนยฺยเปสเนภจฺจํ พนฺธวํปิภยาคเม,

พฺยสเนจตถามิตฺตํ, ทารฺจวิภวกฺขเย.

๒๕๖.

วินาสตฺถํนชานนฺติ, กาลํสพฺเพปิโชติกา;

กุกฺกุฏาปนชานนฺติ, ตโตรุกฺขาตโตภฺวาปา.

๒๕๗.

ปถวีภูสนํเมรุ, รตฺติยาภูสนํสสี;

ชนานํภูสนํราชา, เสนานํภูสนํคโช.

๒๕๘.

สีลตาโสภเตรูปํ,

จาริตาโสภเตกุลํ;

สปุปฺผาโสภเตรฺํ,

สคชาโสภเตพลํ.

๒๕๙.

โกกิลานํสทฺทํรูปํ, นารีรูปํปติพฺพตํ;

วิชฺชารูปํอรูปานํ, ขมารูปํตปสฺสินํ.

๒๖๐.

กิสาโสภาตปสฺสีจ,

ถูลาโสภาจตุปฺปทา;

วิชฺชาโสภามนุสฺสาจ,

อิตฺถีโสภาจสามิกา.

๒๖๑.

รตฺติหีโนนจนฺทโร, อูมิหีโนนสาคโร;

หํสหีโนนสํผุลฺโล, อิตฺถิหีโนนปุริโส.

๒๖๒.

วตฺถหีนํนลงฺการํ, ปติหีนานนาริกา;

สิปฺปหีโนนปุริโส, เธนุหีนํนโภชนํ.

๒๖๓.

ทีปเกทีปโกจนฺโท, นาริเกทีปโกปติ;

ติโลเกทีปโกธมฺโม, สุปุตฺโตกุลทีปโก.

๒๖๔.

อปุตฺตกํฆรํสุฺํ, เทสํสุฺํอราชิกํ;

อปฺสฺสมุขํสุฺํ, สพฺพสุฺํทลิทฺทกํ.

๒๖๕.

โสตํสุเตเนวนกุณฺฑเลน,

ทาเนนปาณีนตุกงฺกเณน;

อาภาติกาโยปุริสุตฺตมสฺส,

ปโรปกาเรนนจนฺทเนน.

๒๖๖.

ทานํสีลํปริจฺจาคํ, อชฺชวํมทฺทวํตปํ;

อโกธํอวิหึสฺจ, ขนฺตีจอวิโรธนํ;

ทเสเตธมฺเมราชาโน, อปฺปมตฺเตนธาเรยฺยุํ.

๒๖๗.

ทานํอตฺถจริยาปิย, วาจาอตฺตสมํปิจ;

สงฺคหาจตุโรอิเม, มุนินฺเทนปกาสิตา.

๒๖๘.

วเนมิคานลภนฺติ, มตาภยานิทฺทสุขํ;

ราชาโนปินลภนฺติ, อุตฺตรถามภีตโต;

สํสารภยภิเตน, นรมนฺติเยปณฺฑิตา.

๒๖๙.

ขมาชาคริยุฏฺานํ, สํวิภาโคทยิกฺขนา;

นายกสฺสคุณาเอเต, อิจฺฉิตพฺพาหิตตฺถิโน.

๒๗๐.

ปริภูโตมุทุโหติ, อติติกฺขฺจเวรวา;

เอตฺจอุภยํตฺวา, อนุมชฺฌํสมาจเร.

๒๗๑.

เนกนฺตมุทุนาสกฺกา, เอกนฺตติขิเณนวา;

มหตฺเตฏฺปิตุอตฺตํ, ตสฺมาอุภยมาจเร.

๒๗๒.

กสฺสโกวาณิโชมจฺโจ, สมโณสุตสีลวา;

เตสุวิปุลชาเตสุ, รฏฺํปิวิปุลํสิยา.

๒๗๓.

เตสุทุพฺพลชาเตสุ, รฏฺํปิทุพฺพลํสิยา;

สรฏฺํวิปุลํตสฺมา, ธาเรยฺยรฏฺภารวา.

๒๗๔.

มหารุกฺขสฺสผลิโน, อามํฉินฺทติโยผลํ;

รสฺจสฺสนชานาติ, พีชฺจสฺสวินสฺสติ.

๒๗๕.

มหารุกฺขูปมํรฏฺํ, อธมฺเมนปสาสติ;

รสฺจสฺสนชานาติ, รฏฺฺจาปิวินสฺสติ.

๒๗๖.

มหารุกฺขสฺสผลิโน, ปกฺกํฉินฺทติโยผลํ;

รสฺจสฺสวิชานาติ, พีชฺจสฺสนนสฺสติ.

๒๗๗.

มหารุกฺขูปมํรฏฺํ, ธมฺเมน โยปสาสติ;

รสฺจสฺสวิชานาติ, รฏฺฺจาปินนสฺสติ.

๒๗๘.

โยจราชาชนปทํ, อธมฺเมนปสาสติ;

สพฺโพสธีหิโสราชา, วิรุทฺโธโหติขตฺติโย.

๒๗๙.

ตเถวเนคเมหึสํ, เยยุตฺตากยวิกฺกเย;

โอชาทานพลิกาเร, สโกเสนวิรุชฺฌติ.

๒๘๐.

ปหารวรเขตฺตฺู, สงฺคาเมกตนิสฺสเม;

อุสฺสิเตหึสยํราชา, สพเลนวิรุชฺฌติ.

๒๘๑.

ตเถวอิสโยหึสํ, สํยเมพฺรหฺมจาริโย;

อธมฺมจาริขตฺติโย, สสคฺเคนวิรุชฺฌติ.

๒๘๒.

สยํกตานปเรน, มหานชฺโชชุวงฺกตา;

อิสฺสเรนตถารฺา, สรฏฺเอธิปจฺจตฺตา.

๒๘๓.

ปุตฺโตปาปํกโตมาตา,

สิสฺโสปาปํกโตครุ;

นาคเรหิกโตราชา,

ราชาปาปํปุโรหิโต.

๒๘๔.

ปุฺาปุฺํกโรนฺเตสุ, ฉภาโคเอกเทสกํ;

ราชาลภติสพฺเพหิ, ตสฺมาปาปานิวารเย;

ปุฺเมวปวฑฺเฒนฺโต, ชนกายํปสาสเย.

๒๘๕.

พาลสฺสชีวิตํอปฺปํ, ปณฺฑิตสฺสพหุตรํ;

ชนกายสฺสราชาว, ราชธมฺโมวราชุนํ.

๒๘๖.

อนายกาวินสฺสนฺติ, นสฺสนฺติพหุนายกา;

ถินายกาวินสฺสนฺติ, นสฺสนฺติสุสุนายกา.

๒๘๗.

กจฺฉปีนฺจมจฺฉีนํ, กุกฺกุฏีนฺจเธนุนํ;

ปุตฺตโปโสยถาโหติ, ตถามจฺเจสุราชุนํ.

๒๘๘.

นหิราชกุลํปตฺโต, อฺาโตลภเตยสํ;

นาสูโรนาติทุมฺเมโธ, นปมตฺโตกุทาจนํ.

๒๘๙.

ยทาสีลฺจปฺฺจ, โสเจยฺยฺจาธิคจฺฉติ;

อถวิสาสิโตตมฺหิ, คุยฺหฺจสฺสนรกฺขติ.

๒๙๐.

ทิวาวายทิวารตฺตึ, ราชกิจฺเจสุปณฺฑิโต;

อชฺฌิฏฺโนวิกปฺเปยฺย, สราชวสตึวเส.

๒๙๑.

นรฺาสมกํวตฺถํ, นมาลํนวิเลปนํ;

อากปฺปํสรกุตฺตึวา, นรฺาสทิสมาจเร.

๒๙๒.

กิเฬราชาอมจฺเจหิ, ภริยาปริวาริโต;

นามจฺโจราชภริยา, ภาวํกุพฺเพถปณฺฑิโต.

๒๙๓.

อนุทฺธโตอจปโล, นิปโกสํวุตินฺทฺริโย;

มโนปณิธิสมฺปนฺโน, สราชวสตึวเส.

๒๙๔.

นาสฺสภริยากิเฬยฺย, นมนฺเตยฺยรโหคโต;

นาสฺสโกเสธนํคณฺเห, สราชวสตึวเส.

๒๙๕.

นิทฺทํพหุํมฺเยฺย, นมทายสุรํปิเว;

นาสทาเยมิเคหฺเ, สราชวสตึวเส.

๒๙๖.

นาสฺสปิฏฺํนปลฺลงฺกํ, นโกจฺฉํนนาวํรถํ;

สมฺมโตมฺหีติอารุฬฺเห, สราชวสตึวเส.

๒๙๗.

นาติทูเรภเชรฺโ, นจฺจาสนฺเนวิจกฺขโณ;

สมุขาจสฺสติฏฺเยฺย, สนฺตสนฺโตสภตฺตุโน.

๒๙๘.

นเมราชาสขาโหติ ๖, นราชาโหติเมถุโน;

ขิปฺปํกุชฺฌนฺติราชาโน, สุเลนกฺขิวฆฏฺฏิตํ.

๒๙๙.

นปูชิโตมฺมาโน, เมธาวีปณฺฑิโตนโร;

ผรุสํปติมนฺเตยฺย, ราชานํปริสํคตํ.

๓๐๐.

ลทฺธทฺวาโรลเภทฺวารํ, เนวราชูสุวีสเย;

อคฺคึวสํยโตติฏฺเ, สราชวสตึวเส.

๓๐๑.

ปุตฺตํวาภาตรํวาปิ, สมฺปคฺคณฺหาติขตฺติโย;

คาเมหินิคเมหิวา, รฏฺเหิชนปเทหิ;

ตุณฺหิภูโตวุทิกฺเขยฺย, นภเณเฉกปาปกํ.

๓๐๒.

หตฺถาโรเหอนิกฏฺเ, รถิเกปตฺติการเก;

เตสํกมฺมาวธาเนน, ราชาวฑฺเฒติเวตฺตนํ;

นเตสํอนฺตราคจฺเฉ, สราชวสตึวเส.

๓๐๓.

จาโปวูนูทโรจสฺส, วํโสวาปิปกมฺปยฺเย;

ปฏิโลมํนวตฺเตยฺย, สราชวสตึวเส.

๓๐๔.

จาโปวูนูทโรจสฺส, มจฺโฉวสฺสอชิวฺหโก;

อภาสํนิปโกสูโร, สราชวสตึวเส.

๓๐๕.

นพาฬฺหํอิตฺถึคจฺเฉยฺย, สมฺปสฺสํ เตชสงฺขยํ;

กาสํสาสํถทฺธาพลํ, ขีณเมโธนิคจฺฉติ.

๓๐๖.

นาติเวลํปภาเสยฺย, นตุณฺหิสพฺพทาสิยา;

อวิติณฺณํมิตํวาจํ, ปตฺถกาเลอุทีรเย.

๓๐๗.

อโกธโนอสงฺฆฏฺโฏ,

สจฺโจสณฺโหอเปสุโณ;

สมฺผํคิรํนภาเสยฺย,

สราชวสตึวเส.

๓๐๘.

มาตาปิตุภโรอสฺส, กุเลเชฏฺาปจายิโก;

หิริโอตฺตปฺปสมฺปนฺโน, สราชวสตึวเส.

๓๐๙.

วินิโตสิปฺปวาทนฺโต, ยตตฺโตนิยโตมุทุ;

อปฺปมตฺโตสุจิทกฺโข, สราชวสตึวเส.

๓๑๐.

นิวาตวุตฺติวุฑฺเฒสุ, สปฺปติสฺโสสคารโว;

สูรโตสุขสํวาโส, สราชวสตึวเส.

๓๑๑.

อารกาปริวชฺเชยฺย, สฺิตุํปหิตํชนํ;

ภตฺตารเมวุทิกฺเขยฺย, นจอฺสฺสราชิโน.

๓๑๒.

สมเณพฺรหฺมเณจาปิ, สีลวนฺเตพหุสฺสุเต;

สกฺกจฺจํปยิรูปาเส, อนฺนปาเนนตปฺปยฺเย;

อาสชฺชปฺเหปุจฺเฉยฺย, อากงฺขํวุฑฺฒิมตฺตโน.

๓๑๓.

ทินฺนปุพฺพํนหาเปยฺย, ทานํสมณพฺรหฺมเณ;

นจกิฺจินิวาเรยฺย, ทานกาเลวณิพฺพเก.

๓๑๔.

ปฺาวาวุฑฺฒิสมฺปนฺโน, วิธานวิธิโกวิโท;

กาลฺูสมยฺูจ, สราชวสตึวเส.

๓๑๕.

อุฏฺาตากมฺมเจเรสุ, อปฺปมตฺโตวิจกฺขโณ;

สุสํวิหิตกมฺมนฺโต, สราชวสตึวเส.

๓๑๖.

ขลํสาลํปสุํเขตฺตํ, คนฺตาจสฺสอภิกฺขณํ;

มิตํธฺํนิธาเปยฺย, มิตฺจปาจเยฆเร.

๓๑๗.

ปุตฺตํวาภาตรํวาปิ, สีเลสุอสมาหิตํ;

อนงฺควาหิเตพาลา, ยถาเปตาตเถวเต;

โจฬฺจเนสํปิณฺฑฺจ, อาสนฺจปทาปเร.

๓๑๘.

ทาเสกมฺมกเรโปเส, สีเลสุสุสมาหิเต;

ทกฺเขอุฏฺานสมฺปนฺเน, อธิปจฺจมฺหิาปเย.

๓๑๙.

สีลวาจอโลโภจ, อนุรุตฺโตจราชิโน;

อาวีรโหหิโตจสฺส, สราชวสตึวเส.

๓๒๐.

ฉนฺทฺูราชิโนอสฺส, จิตฺตฏฺโจสฺสราชิโน;

อสงฺกุสกวุตฺติสฺส, สราชวสตึวเส.

๓๒๑.

อุจฺฉาทเนนฺหาปเนจ, โธเตปาเทอโทสิรํ;

อาหโตปินกุปฺเปยฺย, สราชวสตึวเส.

๓๒๒.

กุมฺภิฺหิปฺชลึกฺริยา, จาตฺจาปิปทกฺขิณํ;

กิเมวสพฺพกามานํ, นทาทํธีรมุตฺตมํ.

๓๒๓.

โยเทติสยนํวตฺถํ, ยานํอาวสตํฆรํ;

ปชฺชุนฺโนริวภูตานํ, โภเคหิอภิวสฺสติ.

๓๒๔.

ทฺเววิเมกณฺฑกาติกฺขา, สรีรปริโสสิตา;

กาเมตินิทฺธโนโยจ, โยจกุปฺปตฺยนิสฺสโร.

๓๒๕.

อธนสฺสรสํขาทา, อพลสฺสหตาหตา;

อปฺสฺสกถาวากฺยา, ติวิธํหีนลกฺขณํ.

๓๒๖.

ปถพฺยามธุราตีณิ, อุจฺฉุนารีสุภาสิตํ;

อุจฺฉุนารีสุตปฺปนฺติ, นตปฺปนฺติสุภาสิตํ.

๓๒๗.

ปถพฺยาตีณิรตนานิ, สงฺคหานิมหีตเล;

สิปฺปํธฺฺจมิตฺตฺจ, ภวนฺติรตนาอิเม.

๓๒๘.

กลฺยาณมิตฺตํกนฺตารํ, ยุทฺธํสภายภาสิตุํ;

อสตฺถาคนฺตุมิจฺฉนฺติ, มุฬฺหาเตจตุโรชนา.

๓๒๙.

ชีวนฺโตปิมตาปฺจ, พฺยาเสนปริกิตฺติตา;

ทุกฺขิโตพฺยาธิโตปกฺโข, อิณวานิตฺยเสวโก.

๓๓๐.

จกฺขุทฺวาราทิกํฉกฺกํ, สํวุโตสปฺโนโร;

ฉพฺพิโธโหติสีเลน, อสีเลนาปิฉพฺพิโธ.

๓๓๑.

นิทฺทาลุโกปมาโทจ, สุขิโตโรควาลโส;

นิจฺฉนฺโทจกมฺมาราโม, สตฺเตเตสตฺถวชฺชิตา.

๓๓๒.

กุลโชปฺวาฉนฺโท, หิโรตฺตปฺโปสุตทฺธโร;

อตฺถกาโมสุรกฺโขจ, อฏฺเเตสตฺถยุชฺชิตา.

๓๓๓.

กุลเสฏฺโสปฺโจ, วุฑฺฒิสูโรจสีลวา;

พหุสฺสุโตวุฏฺาโนจ, มีโรสุคติคามิโก;

นเวเตสุชนาเสฏฺา, ปาปาตฺตานํนิวารเย.

๓๓๔.

พุทฺโธปจฺเจกพุทฺโธจ, อรหาอคฺคสาวโก;

มาตาปิตาครุสตฺถา, ทายโกธมฺมเทสโก;

ปณฺฑิเตหิอิเมทส, น ทุพฺภนฺตีติชานิยา.

๓๓๕.

ธมฺมตฺถกามโมกฺขานํ, ปาโณสํสิทฺธิการณํ;

ตํนิฆาโตกึนิหโต, รกฺขิโตกึนรกฺขติ.

๓๓๖.

สถํทีฆายุโกสพฺพ, สตฺตานํสุขการณํ;

อสถํปนสพฺเพสํ, ทุกฺขเหตุนสํสโย.

๓๓๗.

ยนฺตคโตอุจฺฉุรสํ, นชหาติคโชตถา;

สงฺคาเมสุคโตลิฬํ, สุสฺสุเตนาปิจนฺทนํ.

๓๓๘.

สารคนฺธํนชหาติ, ทุกฺขปตฺโตปิปณฺฑิโต;

นชหาติสตํธมฺมํ, สุขกาเลกถาวกา.

๓๓๙.

อตฺตาพนฺธุมนุสฺสานํ, ริปุอตฺตาวชนฺตุนํ;

อตฺตาวนิยโตาติ, อตฺตาวนิยโตริปุ.

๓๔๐.

อตฺตานํปริจฺจาเคน, ยํนิสฺสิตานุรกฺขนํ;

กโรนฺติสชฺชนาเยว, นตํนิติมาตามตํ.

๓๔๑.

สตฺถกพฺพวิจาเรน, กาโลคจฺฉติธีมตํ;

พฺยสเนนอสาธูนํ, นิทฺทายกลเหนวา.

๓๔๒.

ภมราปุปฺผมิจฺฉนฺติ, ปุติมิจฺฉนฺติมกฺขิกา;

สุชานาคุณมิจฺฉนฺติ, โทสมิจฺฉนฺติทุชฺชนา.

๓๔๓.

นมนฺติผลิโนรุกฺขา, นมเตวพุธาชนา;

สุกฺขกฏฺฺจมุฬฺโหจ, เนวนมนฺติภิชฺชเต.

๓๔๔.

สเจสนฺโตวิวาทติ, ขิปฺปสนฺธิยเรปุน;

พาโลปตฺตาวภิชฺชนฺติ, นเตสมตมาคมุํ.

๓๔๕.

อปฺปมฺปิสาธูนํธนํ, กูปาวาริวนิสฺสโย;

พหุกํปิอสาธูนํ, นจวาริวอณฺณเว.

๓๔๖.

โสกานสหสฺสานิ, ภยานสตานิจ;

ทิวเสทิวเสมุฬฺหํ, อาวีสนฺตินปณฺฑิตํ.

๓๔๗.

ทุฏฺจิตฺโตปนาหิสฺส, โกโธปาสาณเลขิโต;

กุจฺฉิตพฺโพสุชนสฺส, ชเลเลขาจิรฏฺิตา.

๓๔๘.

นิทุลุโกอสนฺตุฏฺโ, อกตฺูจภิรุโก;

สกฺโกนฺตินสมาจารํ, สิกฺขิตุํเตกทาจิปิ.

๓๔๙.

สาธุตฺตํสุชนสมาคมาขลานํ,

สาธูนํนขลสมาคมาขลตฺตํ;

อาโมทํกุสุมภวํทธาติภูมิ,

ภูคนฺธํนจกุสุมานิธารยนฺติ.

๓๕๐.

คุณมทฺธิสมํมกฺเข, ปเรนกลเหสติ;

อทฺธิสมํปกาเสนฺตํ, อนุมตฺตํปิโทสกํ.

๓๕๑.

โทสํปรสฺสปสฺสนฺติ, อตฺตโทสํนปสฺสติ;

ติลมตฺตํปรโทสํ, นาฬิเกรํนปสฺสติ.

๓๕๒.

โกโธอตฺถํนชานาติ, โกโธธมฺมํนปสฺสติ;

อนฺธตมํตทาโหติ, ยํโกโธสหเตนรํ.

๓๕๓.

โกโธอพฺภนฺตเรชาโต, ธุวํนาเสติโกธนํ;

วตฺถาลงฺการปุณฺณายํ, มฺชุสายํสิขียถา.

๓๕๔.

ราโคนามมโนสลฺลํ, คุณวรตฺตโจรโก;

ราหุวิชฺชาสสงฺกิสฺส, ตโปธนหุตาสโน.

๓๕๕.

นติตฺติราชาธเนน, ปณฺฑิโตปิสุภาสิเต;

จกฺขูปิปิยทสฺสเน, สาคโรปิมหาชเล.

๓๕๖.

อสนฺตุฏฺโยตินฏฺโ, สนฺตุฏฺโปิมหีปติ;

สสชฺชาคณิกานฏฺา, นิลชฺชาสุกุลคตา.

๓๕๗.

ภูปาณฺณวคฺคิถีสิปฺปี, อภิชฺฌาลุจปุคฺคโล;

เอเตสํมหิจฺฉนฺตานํ, มหิจฺฉตาอนิจฺฉิตา.

๓๕๘.

อาโรคฺยํปรมํลาภํ, สนฺตุฏฺีปรมํธนํ;

วิสาโสปรมําติ, นิพฺพานํปรมํสุขํ.

๓๕๙.

ทุคฺคตํคจฺฉโภลาภ, ลาโภลาเภนปูรติ;

ถเลปวุฏฺปชฺชุนฺน, อาโปอาเปนปูรติ.

๓๖๐.

โพธยนฺตินยาจนฺติ, เทหีติปจฺฉิมาชนา;

ปสฺสวตฺถุํอทานสฺส, มาภวตูติอีทิโส.

๓๖๑.

เสเลเสเลนมาณิกํ, คเชคเชนมุตฺติกํ;

วเนวเนนจนฺทนํ, าเนาเนนปณฺฑิตํ.

๓๖๒.

สเตสุชายเตสูโร, สหสฺเสสุจปณฺฑิโต;

วากฺยํสตสหสฺเสสุ, จาโคภวติวานวา.

๓๖๓.

ชิเนนอาคตํสูรํ, ธนฺจเคหมาคตํ;

ชิณฺณอนฺนํปสํเสยฺย, ทารฺจคตโยพฺพนํ.

๓๖๔.

โปตฺถเกสุจยํสิปฺปํ, ปรหตฺเถสุยํธนํ;

ยทาอิจฺเฉสมุปฺปนฺเน, นตํสิปฺปํนตํธนํ.

๓๖๕.

วาจาวุธาจราชาโน, สจฺจาวุธาจสมณา;

ธนาวุธาเสฏฺิโนจ, โคณาวุธาทลิทฺทกา.

๓๖๖.

อุกฺกฏฺเสูรมิจฺฉนฺติ, โกลาหเลสุภาสิตํ;

ปิยํอนฺนฺจปานฺจ, อตฺถกิจฺเจสุปณฺฑิตํ.

๓๖๗.

กปเณตารเยมิตฺตํ, ทุพฺภิกฺเขธฺํธารเย;

สภายํธารเยสิปฺปํ, สงฺคหานิมหีตเล.

๓๖๘.

ทุพฺภิกฺเขอนฺนทานฺจ, สุภิกฺเขจหิรฺทํ;

ภเยจภยธาตารํ, สพฺเพสํวรมํวรํ.

๓๖๙.

หํโสมชฺเฌนกากานํ, สีโหคุนฺนํนโสภเต;

คทฺรภานํนตุรงฺโค, พาลานฺจนปณฺฑิโต.

๓๗๐.

นโสราชาโยอเชยฺยํ, ชินาตินโสสขารํ;

โยอยุตฺเตนชินาติ, นสาภริยาปติโน;

วิโรธตินเตปุตฺตา, เยนภรนฺติ ชิณฺณ.

๓๗๑.

นตฺถิวิชฺชาสมํมิตฺตํ, นตฺถิพฺยาธิสโมริปุ;

นตฺถิอตฺตสมํเปมํ, นตฺถิกมฺมปรํพลํ.

๓๗๒.

อิตฺถิมิสฺโสกุโตสีลํ,

มํสภกฺโขกุโตทยํ;

สุราปาโนกุโตสจฺจํ,

มหาโกโธกุโตตปํ.

๓๗๓.

กฺวาติภาโรสมตฺถานํ, กึทูโรพฺยวหารินํ;

โกวิเทโสสวิชฺชานํ, โกปโรปิยวาทินํ.

๓๗๔.

ทุพฺภิกฺโขกสิโนนตฺถิ, สนฺตานํนตฺถิปาปโก;

มุคสฺสกลโหนตฺถิ, นตฺถิชาครโตภยํ.

๓๗๕.

พาลิตฺถีมกฺขิกาตุณฺฑิ, อิสีนฺจกมณฺฑลุ;

เสตมฺพุผลํตมฺพุลํ, โนชฺฌิฏฺมุปชายโต.

๓๗๖.

ปฺจรตฺยาสุคนฺธพฺพา, สตฺตรตฺยาธนุคฺคหา;

เอกมาสาสุภริยา, อฑฺฒมาสาสิสฺสามลา.

๓๗๗.

มลิตฺถิยาทุจฺจริตํ, มจฺเฉรํททโตมลํ;

มลาเวลามกาธมฺมา, อสฺมึโลเกปรมฺหิจ;

มลํมลตรํตโต, อวิชฺชาปรมํมลํ.

๓๗๘.

สุตสฺสรกฺขาสพฺพทาภิโยโค,

กุลสฺสวตฺถํปุริสสฺสวิชฺชา;

รฺโปมาโทปสโมธนสฺส,

อิตฺถีนนฺตุนตฺเถวชาตุรกฺขา.

๓๗๙.

สตฺตานํชรตาหนฺติ, ตณฺหาหนฺติสพฺพสุขํ;

สพฺพพลํจินฺตาหนฺติ, ทยาหนฺติสกํธนํ.

๓๘๐.

นีเจวาโสสิรึหนฺติ, หนฺติครุํจยาจโก;

ปสํสาสุคุณํหนฺติ, หนฺติจิตฺตํอสฺตา.

๓๘๑.

อสนํภยมนฺตานํ, มจฺจานํมรณํภยํ;

อุตฺตมานนฺตุสพฺเพสํ, อวมานํปรํภยํ.

๓๘๒.

สูริโยตปนํตโป, นสนฺติปริวาริตา;

จนฺทรํสีตลํชาตํ, ตารกาปริวาริตา;

อุปมาเอตฺถาตพฺพา, สูริยจนฺทราชุนํ.

๓๘๓.

อลโสมนฺทพุทฺธิจ, สุขิโตโรคปีฬิโต;

นิทฺทาโรมํสวฑฺฒโน, สุภกฺโขจวิลุทฺธโก.

๓๘๔.

ปมาโทชายเตมทา, ปมาทาชายเตขโย;

ขยาโทสาปวฑฺฒนฺติ, มทํกึนชเหพุโธ.

๓๘๕.

ยาทิสํวปฺปเตพีชํ, ตาทิสํผลํสมฺปตฺโต;

กลฺยาณการิกลฺยาณํ, ปาปการีจปาปกํ.

๓๘๖.

ปุฺาปาปผลํโยเจ, นสทฺทหติสจฺจโต;

โสเวสกานนํขิปฺปํ, อาทาสตลมานเย.

๓๘๗.

สมฺปรายิกตฺเถโย, นสทฺทหติเจปิโส;

อาวาเสสปฺปคามีนํ, โมกฺขเภกึนปสฺสติ.

๓๘๘.

สทฺธาหิริจโอตฺตปฺปํ, พาหุสจฺจํวิรํสติ;

ปฺาจสตฺตธมฺเมหิ, สมฺปนฺโนปณฺฑิโตมโต.

๓๘๙.

รวิมูลํสสีขนฺธํ, โสริองฺคาจปตฺติกํ;

พุทฺธํปุปฺผํครุพีชํ, ภรคุผลเมวจ.

๓๙๐.

โปตฺถกาทีนิเขตฺตํว, เลขานิยุคนงฺคลํ;

อกฺขรานิพีชํกตฺวา, จรนฺโตปณฺฑิโตภเว.

๓๙๑.

อกฺขรํเอกเมกฺจ, พุทฺธรูปํสมํสิยา;

ตสฺมาหิปณฺฑิโตโปโส, ลิเขยฺยปิฏกตฺตยํ.

๓๙๒.

ทุคฺคตึนาภิชาเยยฺย, ปิฏกตฺตยการโก;

พหุกฺขตฺตุํจกฺกวตฺติ, ราชาจตุทีปาธิโป.

๓๙๓.

ปเทสรชฺชํวิปุลํ, คณนาโตอสงฺขฺเยโย;

ฉกามาวจโรเทว, ราชาโหติพหุกฺขตฺตุํ.

๓๙๔.

ทานาทีนิจปุฺานิ, กโรนฺโตโพธิองฺกุโร;

ภวาสพฺพงฺคสมฺปนฺโน, ติโลกปูชิโตภเว.

๓๙๕.

อทฺเธมหทฺธเนผิเต, ชายเรกุลมุตฺตเม;

อุตฺตเมเนวสํวาโส, ปิฏกตฺตยวาจโก.

๓๙๖.

เอกกฺขรผเลนหิ, ปิฏกตฺตยการโก;

จตุราสีติสหสฺสํ, ลภนฺติปวรํสุขํ.

๓๙๗.

อปฺปเกนาปิเมธาวี, ปาภเตนวิจกฺขโณ;

สมุฏฺาเปติอตฺตานํ, อนุมคฺคิวสนฺธมํ.

๓๙๘.

ทุกฺขํปาปสฺสปุฺสฺส, สุขํมิสฺสสฺสมิสฺสกํ;

สพฺพํสทิสกํยาติ, าตพฺพํกมฺมุโนผลํ.

๓๙๙.

โจเทนฺโตจตุภาคาจ, กมฺมการาตโยภาคา;

สามิโนสมภาคาจ, เอกภาคานุโมทนา.

๔๐๐.

อนตฺตสฺสวากฺยาปรมํตุณฺหิ,

อสนฺตมิตฺตาปรมํเอกํ;

สุรูปทาราวรมนฺธา,

ทูเรกลาภาวรมสฺสสุกฺขํ.

๔๐๑.

หีนจชฺโชปิเจ โหติ, อุฏฺาตาธีติมานโร;

สีลอาจารสมฺปนฺโน, นิเสอคฺคิวภาสติ.

๔๐๒.

นจชฺชวสโลโหติ,

นจชฺชโหติพฺรหฺมโณ;

กมฺมุนาวสโลโหติ,

กมฺมุนาโหติพฺรหฺมโณ.

๔๐๓.

ปถวีเวฬุกํปตฺตํ, จกฺกวาฬํสุจิปฺผลํ;

สิเนรุวมฺมิกํขุทฺทํ, สมุทฺโทปาติตํยถา.

๔๐๔.

เอเกเนวจกปฺเปน, มาตุขีรํนสฺจยํ;

ตโตตุสมุทฺโทจาปิ, อติเรกตรํพหุํ.

๔๐๕.

พฺรหฺมาติมาตาปีตโร, ปุพฺพาจริยาวุจฺจเต;

อาหุเนยฺยาจปุตฺตานํ, ปชานมนุกมฺปกา.

๔๐๖.

ตสฺมาหิเนนมสฺเสยฺย, สกฺกเรยฺยจปณฺฑิโต;

อนฺเนนอโถปาเนน, วตฺเถนสยเนนจ.

๔๐๗.

อุจฺฉาทเนนนฺหาเปน, ปาทานํโธวเนนจ;

อุฏฺายปาทจริยา, อุปฏฺาเปยฺยปณฺฑิโต;

อิเธวนํปสํสนฺติ, ปจฺจสคฺเคปโมทติ.

๔๐๘.

เอกสฺเสเกนกปฺเปน, ปุคฺคลสฺสฏฺิสฺจโย;

สมํปพฺพตราสิมฺหิ, อิติวุตฺตํมเหสินา.

๔๐๙.

สพฺพทานํธมฺมทานํชินาติ;

สพฺพรสํธมฺมรโสชินาติ,

สพฺพรตึธมฺมรติชินาติ;

สพฺพทุกฺขํตณฺหกฺขโยชินาติ.

๔๑๐.

อปฺปมาทรตาโหถ, สจิตฺตมนุรกฺขถ;

ทุกฺขาอุทฺธรถตฺตานํ, ปงฺเกสนฺนํวกุฺชรํ.

๔๑๑.

จชทุชฺชนสํสคฺคํ, ภชสาธุสมาคมํ;

กรปุฺมโหรตฺตึ, สรนิจฺจมนิจฺจตํ.

๔๑๒.

อนิจฺจาวตสงฺขารา, อุปฺปาทวยธมฺมิโน;

อุปฺปชฺชิตฺวานิรุชฺฌนฺติ, เตสํวูปสโมสุโข.

๔๑๓.

นหิธมฺโมอธมฺโมจ, อุโภสมวิปากิโน;

อธมฺโมนิรยํเนติ, ธมฺโมปาเปติสุคฺคตึ.

๔๑๔.

สมสีสํสมปาทํ, อนฺตรฺจสมํสมํ;

อิทํมนสินิธาย, ลิเขยฺยปิฏกตฺตยนฺติ.