📜
นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส
สูรสฺสตีนีติ
ปโม ภาโค
ปณามคาถา
มุขมฺหา ¶ ภควนฺตสฺส,
สุคนฺธกมลา สุภา;
สฺชาตํ อุตฺตมํ วาณึ,
วนฺทามิ วิตฺตมานสา.
สมชฺฌิฏฺโ รจิสฺสามิ,
ทกฺเขน ราชมนฺตินา;
นาเมน สนฺเตน,
นีตึ โลกหิตาวหํ;
สาลงฺการํ โสปเทสํ,
นาเมนาหํ สฺวรสฺสตึ.
เปกฺขนฺตฺวิมํ นีตึ สนฺตา,
มฺชูสรุกฺขสนฺนิภํ;
นาโนปเทสสํปุณฺณํ,
สทตฺถกุสลา สทา.
สูรสฺสตีนีติ
กตฺุตา ¶ จ สจฺจฺจ,
โลกสารา หิ เต ทุเว;
โลกาปิ เตหิ ติฏฺนฺติ,
รฏฺํ อกํสุ อิสฺสรํ.
กากาจ ¶ ทุชฺชนา โลเก,
มลีภูตาว สพฺพทา;
อิฏฺํ คุณํ นาสยนฺติ,
เต เว โลกสฺส เวริโน.
มิคานํ ¶ สิงฺคาโล อนฺโต,
ปกฺขีนํ ปน วายโส.
อการณเวรี ¶ โหนฺติ,
มจฺฉานํ ธีวรา ยถา;
คุณีนํ สชฺชนานฺจ,
ทุชฺชนา นิจฺจเวริโน.
สิรึ ¶ โภนฺโต สุโปเสถ,
สิริ มูลา หิ สมฺปทา;
สิริย อิธ โชตนฺติ,
สิรี สา สพฺพสิทฺธิกา.
มุสา ¶ ตโมกรา โลเก,
สจฺจํ มีทิติการกํ;
มุสาตเมน ทุกฺขนฺติ,
สจฺจาภาย สุขนฺติเว.
สุวิชานํ ¶ สิงฺคาลานํ,
สกุณานฺจ วสฺสิตํ;
มนุสฺสวสฺสิตํ ราช,
ทุพฺพิชานตรํ ตโต.
กปฺปคฺคิสทิสา ¶ อิสฺสา,
ฌาเปติ สพฺพสมฺปทํ;
มุทิตา กปฺปเมโฆว,
โรเปติ สพฺพสมฺปทํ.
ยถา ¶ อสนฺถิรา ถมฺภา,
ถุสราสิมฺหิ อุสฺสิตา;
ตเถว กปิจิตฺตานํ,
กมฺมนฺตา จฺจลงฺคตา.
หลิทฺทิราคํ ¶ กปิจิตฺตํ;
ปุริสํ ราควิราคินํ,
เอทิสํ ตาต มาเสวิ;
นิมฺมนุสฺสมฺปิ เจ สิยา.
ปุปฺผจุมฺพิ ¶ จิตฺตปตฺตี,
สกวณฺเณน มชฺชิโต;
วิกฺกมี ปุปฺผโต ปุปฺผํ,
นสฺสาคารํ น สงฺคโม.
[ข]
กิปฺปิลิกา ทุพฺพณฺณาปิ,
สมคฺคาจ ปรกฺกมา;
มา โหถ ปุปฺผจุมฺพีว,
โหถ โว ปจิกา ยถา.
เย ¶ มรนฺติ กีฬนฺตา เต,
สฺวานา อฺโฺโมทิตา;
ทิสฺวาน ฉฏฺฏิตํ ภตฺตํ,
สีฆเวรี วิหึสเร.
ตเถเกปิ ¶ ชนา ทานิ,
สมคฺคา ฺโฺโมทิตา;
ธนเหตุ วิหึสนฺติ,
ธีรตฺถุ สีฆเวริกา.
วสนฺเต ¶ เหมนฺเต คิมฺเห;
เนว ตาลา วิเสสิโน;
ถิรจิตฺตา ชนา สนฺตา;
สุขทุกฺเขสุ นิจฺจลา.
ยถา ¶ ปวฏฺฏมานมฺหิ,
สุฏฺุ ติฏฺติ เคณฺุเก;
อปฺปวฏฺเฏ ภูมฺยํ เสติ,
ตเถว เคณฺุโก ชโน.
อคฺฆาเปตุํ ¶ นสกฺโกนฺติ,
กาลฺหิ กาลิกา ชนา;
วชิราทิฺจ สกฺโกนฺติ,
เตน กาโล อนคฺฆิโก.
อสโน ¶ หิ ทีฆทฺธาโน,
สารสาโร สุคนฺธิโก;
นิคฺคนฺโธ ตฺเวว นิสฺสาโร,
ทีฆทฺธาโนปิ สิมฺพลี.
[ข]
ตเถเวเก ¶ ชนา โลเก,
ทีฆทฺธานา สุสารกา;
นิสฺสารา เกจิ เผคฺคูว,
ทีฆทฺธานาปิ โคยถา.
อุปกาโร ¶ จาปกาโร,
ยสฺมึ คจฺฉติ นฏฺตํ;
ปาสาณหทยสฺสสฺส,
ชีวตีตฺยา ภิธามุธา.
ปสาโท นิปฺผโล ยสฺส,
โกโปจาปิ นิรตฺถโก;
น ตํ สงฺคนฺตุ มิจฺเฉยฺย,
ถีปุมาว นปุํสกํ.
อุปจาโร ¶ หิ กาตพฺโพ,
น ยาว โสหทํ ภเว;
อุปจาโร สุมิตฺตมฺหิ,
มายา จ โหติ โกฏิลํ.
กเมน ¶ อคฺคโต อุจฺฉุ,
รโส สาทุตโร ยถา;
ตเถว สุมิตฺโต โลเก,
ทุมฺมิตฺโต ปน เนทิโส.
โสการาติ ¶ ปริตฺตาณํ,
วิสฺสาสปีติภาชนํ;
รตนาภิรตนํ อิจฺเฉ,
สุมิตฺตํ อกฺขรตฺตยํ.
ทมฺปตีนํ ¶ สุมิตฺตานํ,
มุขํ อฺโฺทปฺปณํ,
สุเข สุขํ ทุกฺเข ทุกฺขํ,
ปฏิจฺฉาเยว ทปฺปเณ.
กถํ ¶ นุ ตาสํ หทยํ,
สุขราวต อิตฺถิโย;
ยาสามิเก ทุกฺขิตมฺหิ,
สุขมิจฺฉนฺติ อตฺตโน.
นิวาตฺจ ¶ ปุเร กตฺวา,
มานํ กตฺวาน ปจฺฉโต;
สกตฺถํ ธารเย ธีโร,
อตฺถภฺโช หิ มุฬฺหตา.
ปุเรจารํ ¶ สตึ กตฺวา,
สทฺธํ กเรยฺย ปจฺฉโต;
ตุรํ น สทฺทเห ธีโร,
สีฆสทฺโธ หิ มนฺทโก.
วเน ๐.๐๐๙๙ พหูนิ กฏฺานิ;
ทุลฺลภํ รตฺตจนฺทนํ;
ตถา ชนา พหู โลเก;
ปุมา ชฺโ สุทุลฺลโภ.
ติณกฏฺปลาเสหิ ¶ ;
สุกฺเขหิ ทยฺหเต วนํ;
เอตาทีหิ อสาเรหิ;
โลโก ชเนหิ ทยฺหเต.
อนฺโตวสฺเส ¶ ติมาสมฺหิ,
ปฺุกมฺเมน โมทิตา;
สุขํ วสึสุ โปราณา,
พุทฺธสาสนมามกา.
มิคมเทน ¶ เอเกน,
ตํ วนํ สุรภิคนฺธิกํ;
ตถา ชเนน ตํ รฏฺํ,
คุณินา หิ สิรีมตา.
สรีรํ ¶ ขณวิทฺธํสี,
กปฺปนฺตฏฺายิโน คุณา.
ขรานํ ¶ สีหพฺยคฺฆานํ,
สงฺคโม โน หิสพฺพทา;
ตเถว พฺยคฺฆจิตฺตานํ,
สชาติกา ขโยนตา.
สก ¶ สาธุปิ โน สาธู,
โย เจฺ ทุฏฺการโก;
พหูนํ สาธู ปาเยน,
ส เว สาธูติ วุจฺจเต.
พหูทเก ¶ สมุทฺเทปิ,
ชลํ นตฺเถว ปาตเว;
ขุทฺทเก ขตกูปมฺหิ,
สาทุํ อตฺถิ พหุํ ทกํ.
มา ¶ สีฆํ วิวเรยฺยาถ,
นินฺทิตฺุจ ปสํสิตุํ;
มุขฺหิ โว กถาทฺวารํ,
นิรุนฺเธยฺยาถ สพฺพทา.
มา ¶ สีฆํ วิวเรยฺยาถ,
จกฺขุํ โว ทสฺสิตุํ ปิยํ;
สณิกฺหิ ปิยลาภํ,
ธนลาภํ ตุรํ กเร.
อนารมฺโภ ¶ หิ กมฺมานํ,
ปมํ พุทฺธิลกฺขณํ;
นิฏฺงฺคตํ อารทฺธสฺส,
ทุติยํ พุทฺธิลกฺขณํ.
อสเมกฺขิตกมฺมนฺตํ ¶ ,
ตุริตาภินิปาตินํ;
สานิ กมฺมานิ ตปฺเปนฺติ,
อุณฺหํ วชฺโฌหฏํ มุเข.
อผลานิ ¶ ทุรนฺตานิ,
ชนตา นินฺทิตานิ จ;
อสกฺยานิ จ กมฺมานิ,
นารเภถ วิจกฺขโณ.
อติวิโรธภีตานํ ¶ ,
สงฺกิตานํ ปเท ปเท;
ปรปฺปวาทตาสานํ,
ทูรโต ยนฺติ สมฺปทา.
สทฺทมตฺตํ ¶ น เภตพฺพํ,
โลโก สทฺทสฺส โคจโร;
โย จ สทฺทปริตฺตาโส,
วเน ภนฺตมิโค หิ โส.
ทฺวินฺนํ ¶ ตณฺฑุลถูสานํ,
วิเสโส สุฏฺุ ขายติ;
รนฺธิโตปิ สินิทฺโธ โน,
ถุโส วิรสผารุโส;
ตณฺฑุลํ สินิทฺธํ รสํ,
เอวํ โลเกปิ ายเต.
เอรณฺฑํ ¶ นิสฺสิตา วลฺลิ,
รุหเต กึ ยถาพลํ;
มหาสาลํ สุนิสฺสาย,
รุหเต พฺรหตํ คตา.
เมตฺตา ¶ หิ สีมสมฺเภทา,
ปกฺขปาต วิฆาติกา;
ปกฺขปาเตน ทุกฺขนฺติ,
นิปฺปกฺโข วสเต สุขํ.
นรา ¶ ปฺา จ ลงฺการา,
ยถาาเน นิยุชฺชเร;
โน หิ จูฬามณิ ปาเท,
ปาทุกา จ สิโรปริ.
อุกฺกุฏฺเ ¶ สูร มิจฺฉนฺติ;
มนฺตีสุ อกุตูหลํ;
วิยฺจ อนฺนปานมฺหิ;
อตฺเถ ชาเต จ ปณฺฑิตํ.
ปมาโท ¶ หิ ตโม โลเก,
กาโล โจโร ภยานโก;
กายเคหํ พหุฉิทฺทํ,
กาลโจรสฺส โจริตํ.
จฺจโล ¶ กาลทาโส หิ,
ธีติมา กาลอิสฺสโร;
กาลิสฺสโร รฏฺิสฺสรํ,
อติวตฺตติ สพฺพโส.
วิลุปฺปนฺติ ¶ ๘ ธนํ เอเก,
กาลเมเก อเนกฺขกา;
เตสุ กาลวิโลปาว,
ภยานกา ติกกฺขฬา.
รฺา ¶ รฏฺหิตํ กตฺตา,
รฺโ หิตํ ชเนหิ เว;
เทสฺโส อตฺตหิตํ ทสฺสี,
คารยฺโห กินฺนุ การโก.
อตฺตทตฺถํ ¶ ปรตฺเถน;
พหุนาปิ น หาปเย.
ยสฺส อุปกาโร ทินฺโน,
อุปการํ ทเท ปุน;
ตโต ปการํ นิจฺเฉยฺย,
กตฺู ทุลฺลโภ อิธ.
สจฺจํ ¶ กิเรว มาหํสุ,
นรา เอกจฺจิยา อิธ;
กฏฺํ นิปฺลวิตํ เสยฺโย,
นตฺเวเว กจฺจิโย นโร.
การุโก ¶ สกปฺาย,
มหคฺฆํ ทารุกํ กเร;
ตถา ชโนปิ อตฺตานํ,
มหคฺโฆ โลกมานิโต.
อปฺปคฺโฆ ¶ หิ อโย เหมํ,
มหคฺฆํ ฉินฺทเต ยถา;
นิคฺคุโณ สคุณํ โลเก,
อลกฺขีจ สิรึ ตถา.
สูรสฺสตีนีติ
ทุติโย ภาโค
ธนสฺส ¶ ทุพฺพิธํ กิจฺจํ,
ปาเปติ อุณฺณตํ ธนึ;
อธนึ โอณตํ โลเก,
สฺจิเน เตน ตํ ธนํ.
วฏฺฏเต ¶ สตตํ สีฆํ,
กาลจกฺกํ อวาริตํ;
เตน ฆฏี ทินํ มาโส,
วสฺโส ภวตฺย จีรโต.
สตฺตุนา ¶ น หิ สนฺเธยฺย,
เอกทา โส ภยํ กโร;
สุตตฺตมปิ ปานียํ,
สมยเต นุ ปาวกํ.
วิชหํ ¶ ปกตึ โย หิ,
วิกตึ ปุน คจฺฉติ;
สภาเวน อากาเรน,
วิปฺปลฺลาสํ ส คจฺฉติ;
สํสุมาร คตา โคธา,
ยถา ถี ปุมเวสิกา.
ปกฺขํ ¶ ลทฺธาน อุฑฺเฑนฺติ,
อุปจิกา หิ วมฺมิกา;
นิกฺขนฺตา มรณํ ยนฺติ,
อุปฺปตา นิปฺปตํ คตา.
สพฺพํปิยสฺส ¶ ทชฺเชยฺย,
นิสฺเสสํ ปิยมานสํ;
สทฺธาจิตฺตํ ตุ โน วิฺู,
สทฺธายิโก ปกฺขลิโต.
สกฺโกติ ¶ ลงฺฆิตุํ พฺยามํ,
มหุสฺสาเหน โย หิ โส;
ตทฑฺฒํ อนุสฺสาเหน,
โนสฺสาโห เตสุ โถมิโต;
มหุสฺสาโห ทุกฺโข โลเก,
อนุสฺสาโห สทา สุโข.
ทุกฺขมํ ¶ อกฺขมนฺโต โย,
ปิฏฺิการีจ ทุกฺกรํ,
กทา ลเภยฺย โส โลเก,
สุขมํ สุกรํ มุธา;
ปจฺจกฺขฺหิ โส กเรยฺย,
ทุกฺขมฺจาปิ ทุกฺกรํ.
อนคฺโฆ ¶ มนุสฺโส โลเก,
โตสนาโปสนาทินา;
เตน โส มหคฺฆํ กมฺมํ,
กเร โลกหิตายุตํ.
วาเตน ¶ นปฺปภิชฺชนฺติ,
นินฺนา เวฬู กสา นฬา;
ยถาวาตํ นคจฺฉนฺติ,
ตถา จเร ชเน กทา.
ปุรโต ¶ จ ปจฺฉโต เจ,
นิสฺสโย นตฺถิ ปสฺสโต;
อธิกํ วีริยํ โหติ,
อตฺตนาโถ ตทา ภเว.
ขณํ ¶ อาขุพิลํ สีโห,
ปาสาณสกลากุลํ;
ปปฺโปติ นขภงฺคํวา,
ผลํวา มูสิโก ภเว.
มคฺคมุฬฺหา ¶ ชนา อนฺธา,
อมคฺคา มคฺคสฺิโน;
ตเถว ทุปฺปฺา มุฬฺหา,
ตถตฺถํ นาว พุชฺฌเร.
ปิยรูปํ ¶ วีรรูปํ,
ทุวิธา รูปสมฺปทา,
นารึ อิจฺเฉ ปิยรูปึ,
ปุริสํ วีรรูปกํ.
ปชฺชลนฺติ ¶ หิ ขชฺโชตา,
ปกฺขจาลนกมฺมุนา;
กุสิตา สุปิตา เนเต,
ตถา ชนาปิ กมฺมิกา.
กุมฺมสงฺโกจโมปมฺย ¶ ,
นิคฺคหมปิ สํขเม;
ปตฺตกาเล ตุ นีติฺโ,
กณฺหสปฺโปว อุฏฺเห.
ภกฺขเสสํ ¶ นขาทนฺติ,
สีหา อุนฺนตเจตสา;
ปรํปิ นปณาเมนฺติ,
วุทฺธิกามา ตถา จเร.
น ¶ ว วสฺโส สมุปฺปนฺโน,
ขีโณ ปุราณหายโน;
นววสฺเส นวา เมตฺตา,
ภาวิตพฺพา หิเตสินา.
สนฺตาปยนฺติ ¶ กมยาปฺยภุชํ น โรคา,
ทุมฺมนฺตินํ กมุปยนฺติ น นีติโทสา;
กํ สฺรี น มานยติ กํ น จ หนฺติ มจฺจุ,
กํ ถีกตา น วิสยา ปริปีฬยนฺติ.
(วสนฺตติลกาคาถา.)
(ก) พฺยามมตฺเตน ¶ ทณฺเฑน,
โยลุมฺพฺย อุทกํ มิเน;
อคมฺภีรํ คมฺภีรํวา,
อคาเธ มฺิ คมฺภีรํ.
(ข)
ตถา มนฺโท สฺาเณน,
อคาเธ มฺิ ปณฺฑิตํ;
สมาสมํ น ชานาติ,
พหฺวปฺปํ ติกฺขมนฺทตํ.
ทุฏฺกมฺเม ¶ สงฺคมนฺติ,
เฉกกมฺเม จ โน อิธ;
มจฺจุํ วหนฺติ สีเสน,
เต มุฬฺหา มุฬฺหสงฺคมา.
ทุวิโธ ¶ สงฺคโม โลเก,
อุชุโก กุฏิโล ภเว;
อุชุโกว ปสํเสยฺโย,
โนหฺยฺโ สาชสงฺคโม.
เต ¶ อิมินา อุปาเยน สมคฺคา สมฺโมทมานา มหา ภิตฺติปิฏฺิกาย วสนฺติ. (มโหสธชาตก อฏฺกถา)
ยูถิกา ¶ ปุปฺผเต โนหิ,
สิฺจิตาปิ ปุนปฺปุนํ;
ปุปฺผเต สมฺปตฺเต กาเล,
เอวํ ธาเรถ วีริยํ.
ธนุจฺจโย ¶ ธนกฺเขโป,
ทุวิธา หิ ธนากติ;
ธนุจฺจเย นโย อตฺถิ,
ธนกฺเขปมฺหิ โน อิธ.
อมาตา ¶ ปิตรสํ วฑฺฒํ,
ชูตการฺจ จฺจลํ;
นาลเปยฺย วิเสสฺู,
ยทิจฺเฉ สิทฺธิ มตฺตโน.
หลิทฺทิราคํ ¶ กปิจิตฺตํ,
ปุริสํ ราควิราคินํ;
เอทิสํ ตาต มาเสวิ,
นิมฺมนุสฺสํปิ เจ สิยา.
คุณา คุณฺูสุ คุณา ภวนฺติ,
เต นิคฺคุณํ ปตฺวา ภวนฺติ โทสา;
อาสาทฺยโตยา ปภวนฺติ นชฺโช,
สมุทฺรมาสชฺช ภวนฺตฺยเปยฺยา.
(อุปชาติคาถา)
สิลารูปํ ¶ นิมฺมินนฺติ,
โกฏฺเฏตฺวาน ปุนปฺปุนํ;
โกฏฺฏโกว ตถา พาลา,
สาธุํ โอวชฺช นิมฺมิตา.
จาณกฺยนีติลา คาถา
ลาลเน ¶ พหโว โทสา,
ตาฬเน พหโว คุณา;
ตสฺมา ปุตฺตฺจ สิสฺสฺจ,
ตาฬเย น จ ลาลเย.
อตีตสฺส ¶ หิ มิตฺตสฺส,
โย เจ โทสํ ปกาสเย;
โส หเว ปจฺจุปฺปนฺนสฺส,
โทสํ ภาเสติ ายติ.
ลตาวิย ¶ เสวกา เต,
เย นิสฺสยํ ปลมฺพเร;
นิสฺสยสฺส วินาเสน,
ภูมฺยํ เสนฺติ อนาถกา.
โทสสิงฺเคหิ ¶ วิชฺฌนฺโต,
มานขูเรหิ อกฺกมํ;
ภยํ กโรติ โลกมฺหิ,
โคว พาโล วิหึสโก.
อาโท ¶ อุปริ โลโกยํ,
อุชุเลขาย ติฏฺติ;
มุสาวาเตหิ ตํโลกํ,
นิปาเตสิ อนชฺชวํ.
สุฆฏํ ¶ กุมฺภกาเรน,
นารโห ปริภฺุชิตุํ;
ตถูปมาย เวกฺเขยฺย,
สกมฺมปรกมฺมนิ.
อนนฺตรํสี ¶ สูโรปิ,
นสกฺโกติ ฆนํ ตมํ;
วิชฺฌิตุํ รํสิยา โลเก,
ตถา มทนโมหิตา;
นสกฺโกนฺติ มทํ เภตฺวา,
ปฺาภาย ปภาสิตุํ.
เขทเวรํ ¶ ทลิทฺทมฺหิ,
โภคิมฺหิ โรคุปทฺทวํ;
เทสฺสเวรฺจ อาณิมฺหิ,
ปสฺเส โลกสฺส เวริตํ.
สํลทฺเธน ¶ สุโภเคน,
ชีวํ สุทฺธํ กเร นิชํ;
เสฏฺโ โส เตน ชีเวน,
เชคุจฺโฉ มลชีวิโก.
วชิร ¶ ปุปฺผราคานํ,
วิเสสํ โย นพุชฺฌติ;
กถฺหิ โส วิกฺกีเณยฺย,
กีเณยฺย วา ยถาตถํ.
กิปฺปีลิ ¶ โกปิ จินฺเตตฺวา,
ปพฺพตํ เภตฺตุ มุสฺสหํ;
อพลา ตนุมชฺฌตฺตา,
จินฺตา หสฺยาว สา มุธา.
ชาตมตฺตํ ¶ น โย สตฺตุํ,
โรคฺจูปสมํ นเย;
มหาพโลปิ เตเนว,
วุทฺธึปตฺวา ส หฺเต.
สชีวมํสภกฺเขหิ ¶ ,
สทาีหิ มุเขหิ โภ;
พิฬารพฺยคฺฆสีหานํ ¶ ,
นิหีนานิ อเนกธา;
ติกฺขานิ ขรวาทานิ,
มนุสฺสานํ มุขานิ เว.
วิลุปฺปนฺตา ¶ วิธาวนฺติ,
สชีววุตฺติกมฺมุนา;
ชนา เตน วิหฺนฺติ,
จรนฺติ ธมฺมเวมุขา.
สุลภํ ¶ โลกิยํ โลเก,
สาสนียํว ทุลฺลภํ;
ทุลฺลภํ ตํ วมฺนฺโต,
เอโส พาลตโม ภเว.
โย ¶ ปติตฺถ อคฺยาวาฏํ,
โมหา ตํ อุปการิตุํ;
อฺโโรหิ ตทา วาฏํ,
ทุตีโย มุฬฺหมุฬฺหโก.
พฺยคฺโฆ ¶ อาวุธวิทฺโธ หิ,
อกา ทุฏฺานิ นินฺนทํ;
ตเถว สาธุสตฺเถน,
วิทฺโธ พาโล ปกุปฺปิโต.
ปิวนฺติ ¶ โลหิตํ ฑํสา,
อนฺโต ตุณฺเฑน มกฺขิกา;
พหิทฺธา ปริวาเรนฺติ,
ชโน เตน ฑํสายเย.
อธนสฺส ¶ ขโณ อปฺโป,
สทฺธมฺโม อปฺปกาลิโน;
อปฺปโก เตน ยฺุเชยฺยุํ,
ขณํ พหุํ ลเภตเว.