📜
นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส
จาณกฺยนีติปาฬิ
นานาสตฺโถ ¶ ทฺธตํ วกฺเข,
ราช นีติ สมุจฺจยํ;
สพฺพ พีช มิทํ สตฺถํ,
จาณกฺยํ สารสงฺคหํ.
มูลสุตฺตํ ปวกฺขามิ,
จาณกฺเยน ยโถทิตํ;
ยสฺส วิฺาน มตฺเตน,
มูฬฺโห ภวติ ปณฺฑิโต.
วิทุตฺตํ ¶ นรปจฺจฺจ,
เนวตุลฺยํ กุทาจนํ;
สเทเส ปุชฺชเต ราชา,
วิทู สพฺพตฺถ ปุชฺชเต.
ปณฺฑิเต ¶ จ คุณา สพฺเพ,
มูฬฺเห โทสา หิ เกวลํ;
ตสฺมา มูฬฺหสหสฺเสสุ,
ปฺโ เอโก วิสิสฺยเต.
มาตริว ¶ ปรทาเรสุ,
ปรทพฺเพสุ เลฏฺฏุว;
อตฺตนิว สพฺพภูเตสุ,
โย ปสฺสติ สปณฺฑิโต.
กึกุเลน วิสาเลน,
คุณหีโน ตุ โยนโร;
อกุลิโนปิ สตฺถฺโ,
เทวตาหิปิ ปุชฺชเต.
รูปโยพฺพนสมฺปนฺนา ¶ ,
วิสาลกุลสมฺภวา;
วิชฺชาหีนา นโสภนฺเต,
นิคฺคนฺธา อิว กึสุกา.
ตารานํ ¶ ภูสณํ จนฺโท,
นารีนํ ภูสณํ ปติ;
ปุถพฺยา ภูสณํ ราชา,
วิชฺชา สพฺพสฺส ภูสณํ.
มาตา สตฺตุ ปิตา เวรี,
เยน พาโล นปาฏฺิโต;
น โสภเต สภามชฺเฌ,
หํสมชฺเฌ พโกยถา.
วรเมโก ¶ คุณี ปุตฺโต,
น จ มูฬฺหสเตหิปิ;
เอโก จนฺโท ตโม หนฺติ,
น จ ตารคเณหิปิ.
ลาลเย ¶ ปฺจวสฺสานิ,
ทสวสฺสานิ ตาลเย;
ปตฺเต ตุ โสฬเส วสฺเส,
ปุตฺตํ มิตฺตํว อาจเร.
ลาลเน ¶ พหโว โทสา,
ตาลเน พหโว คุณา;
ตสฺมา ปุตฺตฺจ สิสฺสฺจ,
ตาลเย น ตุ ลาลเย.
เอเกนาปิ ¶ สุวกฺเขน,
ปุปฺผิเตน สุคนฺธินา;
วาสิตสฺส วนํ สพฺพํ,
สุปุตฺเตน กุลํยถา.
เอกสฺสาปิ ¶ กุวกฺขสฺส,
โกฏรฏฺเน อคฺคินา;
ทยฺหเต หิ วนํ สพฺพํ,
กุปุตฺเตน กุลํ ยถา.
ทูรโต โสภเต มูฬฺโห,
ลมฺพมาน ปฏาวุโต;
ตาวฺจ โสภเต มูฬฺโห,
ยาว กิฺจิ นภาสเต.
วิสโต ¶ อมตํ คายฺหํ,
อเมชฺฌาอปิ กฺจนํ;
นีจโต อุตฺตมา วิชฺชา,
ถีรตฺนํ ทุกฺกุลาอปิ.
อุสฺสเว ¶ พฺยสเนเจว,
ทุพฺภิกฺเข สตฺตุวิคฺคเห;
ราชทฺวาเร สุสาเนจ,
โย ติฏฺติ สพนฺธโว.
ปโรกฺเข กิจฺจหนฺตารํ,
ปจฺจกฺเข ปิยวาทินํ;
วชฺชเย ตาทิสํ มิตฺตํ,
วิสกุมฺภํ ปโยมุขํ.
สกึ ¶ ทุฏฺฺจ มิตฺตํ โย,
ปุน สนฺธาตุ มิจฺฉติ;
สมจฺจุ มุปคณฺหาติ,
คพฺภ มสฺสตรี ยถา.
น ¶ วิสฺสเส อวิสฺสตฺถํ,
มิตฺตฺจาปิ น วิสฺสเส;
กทาจิ กุปิตํ มิตฺตํ,
สพฺพโทสํ ปกาสเย.
ชานิยา ¶ เปสเน ภจฺเจ,
พนฺธเว พฺยสนาคเม;
มิตฺตฺจา ปทิกาเลจ,
ภริยฺจ วิภวกฺขเย.
อุปการคฺคหิเตน,
สตฺตุนาสตฺตุมุทฺธเร;
ปาทลคฺคํ กรฏฺเน,
กณฺฏเกเนว กณฺฏกํ.
น ¶ มิตฺตํ โกจิ กสฺสจิ,
น โกจิ ริปุ กสฺสจิ;
การเณน หิ ายติ,
มิตฺตานิ จ ริปู ตถา.
ทุชฺชโน ¶ ปิยวาที จ,
เนตํ วิสฺสาสการณํ;
มธุ ติฏฺติ ชิวฺหคฺเค,
หทเย ตุ หลาหลํ.
ทุชฺชโน ปริหนฺตพฺโพ,
วิชฺชายา ลงฺกโตปิ สํ;
มณินา ภูสิโต สปฺโป,
กิเม โส นภยํ กโร.
สปฺโป ¶ กูโร ขโล กูโร,
สปฺปา กูรตโร ขโล;
มนฺโต สธิวโส สปฺโป,
ขโล เกน นิวายฺยเต.
นขีนฺจ ¶ นทีนฺจ,
สิงฺคีนํ สตฺถปาณินํ;
วิสฺสาโส เนวกาตพฺโพ,
ถีสุ ราชกุเลสุ จ.
หตฺถี ¶ หตฺถสหสฺเสน,
สตหตฺเถน วาชิโน;
สิงฺคิโน ทสหตฺเถน,
านจาเคน ทุชฺชโน.
อาปทตฺถํ ¶ ธนํ รกฺเข,
ทารํ รกฺเข ธเนหิปิ;
อตฺตานํ สตตํ รกฺเข,
ทาเรหิปิ ธเนหิปิ.
ปรทารํ ปรทพฺพํ,
ปริวาทํ ปรสฺส จ;
ปริหาสํ คุรุฏฺาเน,
จาปลฺยฺจ วิวชฺชเย.
จเช ¶ เอกํ กุลสฺสตฺเถ,
คามสฺสตฺเถ กุลํ จเช;
คาม ชนปทสฺสตฺเถ,
อตฺตตฺเถ ปถวึ จเช.
จลตฺเยเกน ¶ ปาเทน,
ติฏฺ ตฺเยเกน พุทฺธิมา;
นาสมิกฺขฺย ปรํ านํ,
ปุพฺพมายตนํ จเช.
ลุทฺธ มตฺเถน คณฺเหยฺย,
ถทฺธ มฺชลี กมฺมุนา;
มูฬฺหํ ฉนฺโท นุวตฺเตน,
ตถา ตเถน ปณฺฑิตํ.
อตฺถนาสํ ¶ มโนตาปํ,
เคเห ทุจฺจริตานิ จ;
วฺจนฺจ ปมาณฺจ,
มติมา น ปกาสเย.
ธนธฺปฺปโยเคสุ ¶ ,
ตถา วิชฺชาคเมสุ จ;
อาหาเร พฺยวหาเร จ,
จตฺตลชฺโช สทา ภเว.
ธนิโน โสตฺถิโย ราชา,
นที เวชฺโช ตุ ปฺจโม;
ปฺจ ยตฺร นวิชฺชนฺเต,
ตตฺร วาสํ นการเย.
ยสฺมึเทเส ¶ น สมฺมานํ,
น ปีติ นจ พนฺธวา;
น จ วิชฺชาคโม โกจิ,
ตํเทสํ ปริวชฺชเย.
มนสา ¶ จินฺติตํ กมฺมํ,
วจสา นปกาสเย;
อฺลกฺขิต การิยสฺส,
ยโต สิทฺธิ นชายเต.
กุเทสฺจ ¶ กุวุตฺติฺจ,
กุภริยํ กุนทึ ตถา;
กุทพฺพฺจ กุโภชฺชฺจ,
วชฺชเย ตุ วิจกฺขโณ.
อิณเสโสคฺคิ เสโส จ,
พฺยาธิเสโส ตเถว จ;
ปุน จ วฑฺฒเต ยสฺมา,
ตสฺมา เสสํ นการเย.
จินฺตา ¶ ชโร มนุสฺสานํ,
วตฺถานํ อาตโป ชโร;
อโสภคฺยํ ชโร ถีนํ,
อสฺสานํ เมถุนํ ชโร.
อตฺถิ ¶ ปุตฺโต วเส ยสฺส,
ภจฺโจ ภริยา ตเถว จ;
อภาเว ปฺยติสนฺโตโส,
สคฺคฏฺโ โส มหีตเล.
ทุฏฺา ภริยา สํ มิตฺตํ,
ภจฺโจ จุตฺตรทายโก;
ส สปฺเปจ คเห วาโส,
มจฺจุเรว นสํสโย.
มาตา ¶ ยสฺส เคเห นตฺถิ,
ภริยาจา ปิยวาทินี;
อรฺํ เตน คนฺตพฺพํ,
ยถา รฺํ ตถาคหํ.
อิณกตฺตา ¶ ปิตา สตฺตุ,
มาตา จ พฺยภิจารินี;
ภริยา รูปวตี สตฺตุ,
ปุตฺโต สตฺตุ อปณฺฑิโต.
โกกิลานํ ¶ สโร รูปํ,
นารี รูปํ ปติพฺพตา;
วิชฺชา รูปํ กุรูปานํ,
ขมา รูปํ ตปสฺสินํ.
อวิชฺชํ ชีวนํ สฺุํ,
ทิสา สฺุา อพนฺธวา;
ปุตฺตหีนํ คหํ สฺุํ,
สพฺพสฺุา ทลิทฺทตา.
อทาตา ¶ วํสโทเสน,
กมฺมโทสา ทลิทฺทตา;
อุมฺมาทา มาตุโทเสน,
ปิตุโทเสน มูฬฺหตา.
คุรุ ¶ อคฺคิ ทฺวิชาทีนํ,
วณฺณานํ พฺราหฺมโณ คุรุ;
ปติ เรโก คุรุตฺถีนํ,
สพฺพสฺสาภฺยาคโต คุรุ.
อติทพฺเพ ¶ หตา ลงฺกา,
อติมาเน จ โกรวา;
อติทาเน พลีพทฺโธ,
สพฺพมจฺจนฺต คหิตํ.
วตฺถหีโน ¶ ตฺวลงฺกาโร,
ฆตหีนฺจ โภชนํ;
ถนหีนา จ ยานารี,
วิชฺชาหีนฺจ ชีวนํ.
โภชฺชํ โภชนสตฺติ จ,
รติสตฺติ วรา ถิโย;
วิภโว ทานสตฺติ จ,
นาปฺปสฺส ตปโส ผลํ.
ปุตฺตปฺปโยชนา ¶ ทารา,
ปุตฺโต ปิณฺฑปฺปโยชโน;
หิตปฺปโยชนํ มิตฺตํ,
ธนํ สพฺพปฺปโยชนํ.
ทุลฺลภํ ¶ ปากติกํ วากฺยํ,
ทุลฺลโภ เขมกโร สุโต;
ทุลฺลภา สทิสี ชายา,
ทุลฺลโภ สชโน ปิโย.
เสเลเสเล ¶ นมาณิกฺกํ,
มุตฺติกํ น คเชคเช;
สาธโว น หิ สพฺพตฺร,
จนฺทนํ น วเนวเน.
อโสโจ ¶ นิทฺธโน ปฺโ,
อโสโจ ปณฺฑิตพนฺธโว;
อโสจา วิธวา นารี,
ปุตฺตนตฺต ปติฏฺิตา.
อวิชฺโช ปุริโส โสโจ,
โสจํ เมถุน มปฺปชํ;
นิราหารา ปชา โสจา,
โสจํ รชฺช มราชกํ.
กุเลหิ ¶ สห สมฺปกฺกํ,
ปณฺฑิเตหิ จ มิตฺตตํ;
าตีภิ จ สมํ เมลํ,
กุพฺพาโน นวินสฺสติ.
กฏฺา ¶ วุตฺติ ปราธินา,
กฏฺโ วาโส นิราสโย;
นิทฺธโน พฺยวสาโย จ,
สพฺพกฏฺา ทลิทฺทตา.
ตกฺกรสฺส กุโต ธมฺโม,
ทุชฺชนสฺส กุโต ขมา;
เวสิยา จ กุโต สฺเนโห,
กุโต สจฺจฺจ กามินํ.
เปสิตสฺส ¶ กุโต มานํ,
โกปนสฺส กุโต สุขํ;
ถีนํ กุโต สติตฺตฺจ,
กุโต เมตฺตี ขลสฺส จ.
ทุพฺพลสฺส ¶ พลํ ราชา,
พาลานํ โรทนํ พลํ;
พลํมูฬฺหสฺส โมนิตฺตํ,
โจรานํ อตถํ พลํ.
โย ¶ ธุวานิ ปริจฺจชฺช,
อธุวํ ปริเสวติ;
ธุวานิ ตสฺส นสฺสนฺติ,
อธุวํ นฏฺเมว จ.
สุกฺกํ มํสํ ถิโย วุทฺธา,
พาลกฺก ตรุณํ ทธิ;
ปภาเต เมถุนํ นิทฺทา,
สชฺชุ ปาณหรานิ ฉ;
สชฺชุ ¶ มํสํ นวนฺนฺจ,
พาลา ถี ขีรโภชนํ;
ฆตมุณฺโหทกฺเจว,
สชฺชุ ปาณกรานิ ฉ.
สีหาเทกํ ¶ พกาเทกํ,
ฉ สุนา ตีณิ คทฺรภา;
วายสา จตุ สิกฺเขถ,
จตฺตาริ กุกฺกุฏาทปิ.
ปภูตมปฺปกิจฺจํ ¶ วา,
โยนโร กตฺตุมิจฺฉติ;
สํยตเนน กตฺตพฺพํ,
สีหาเทกํ ปกิตฺติตํ.
สพฺพินฺทฺริยานิ สํยม,
พโกว ปติโต ชโน;
กาลเทโสปปนฺนานิ,
สพฺพกิจฺจานิ สาธเย.
พหฺวาสี ¶ สาปฺปสนฺตุฏฺโ,
สุนิทฺโท สีฆเจตโน;
ปภุภตฺโต จ สูโร จ,
าตพฺพา ฉ สุนา คุณา.
อวิสฺสามํ ¶ วเห ภารํ,
สีตุณฺหฺจ นวินฺทติ;
ส สนฺโตโส ตถา นิจฺจํ,
ตีณิ สิกฺเขถ คทฺรภา.
คุฬฺหเมถุนธมฺมฺจ,
กาเลกาเล จ สงฺคหํ;
อปฺปมาทมนาลสฺยํ,
จตุ สิกฺเขถ วายสา.
ยุทฺธฺจ ¶ ปาตรุฏฺานํ,
โภชนํ สห พนฺธุหิ;
ถิยํ อาปทคฺคตํ รกฺเข,
จตุ สิกฺเขถ กุกฺกุฏา.
โกติภาโร ¶ สมตฺถานํ,
กึทูรํ พฺยวสายินํ;
โก วิเทโส สวิชฺชานํ,
โก ปโร ปิยวาทินํ.
ภยสฺส กถิโต ปนฺโถ,
อินฺทฺริยานมสํยโม;
ตชฺชโย สมฺปทามคฺโค,
เยนิฏฺํ เตน คมฺยเต.
น ¶ จ วิชฺชาสโม พนฺธุ,
น จ พฺยาธิสโม ริปุ;
นจาปจฺจสโม สฺเนโห,
น จ เทวา ปรํ พลํ.
สมุทฺทาวรณา ¶ ภูมิ,
ปาการาวรณํ คหํ;
นรินฺทาวรณา เทสา,
จาริตฺตาวรณา ถิโย.
ฆตกุมฺภสมา นารี,
ตตฺตงฺคาร สโม ปุมา;
ตสฺมา ฆตฺจ อคฺคิฺจ,
เนกตฺร ถปเย พุโธ.
อาหาโร ¶ ทฺวิคุโณ ถีนํ,
พุทฺธิ ตาสํ จตุคฺคุโณ;
ฉคุโณ พฺยวสาโย จ,
กาโมจฏฺคุโณ มโต.
ชิณฺณมนฺนํ ¶ ปสํเสยฺย,
ภริยํ คตโยพฺพนํ;
รณา ปจฺจาคตํ สูรํ,
สสฺสฺจ เคหมาคตํ.
อสนฺตุฏฺา ¶ ทฺวิชา นฏฺา,
สนฺตุฏฺาอิว ปาถิวา;
สลชฺชา คณิกา นฏฺา,
นิลฺลชฺชา จ กุลิตฺถิโย.
อวํสปติโต ราชา,
มูฬฺหปุตฺโต จ ปณฺฑิโต;
อธเนน ธนํ ปาปฺย,
ติณํว มฺเต ชนํ.
พฺรหฺมหาปิ ¶ นโร ปุชฺโช,
ยสฺสตฺถิ วิปุลํ ธนํ;
สสิโน ตุลฺยวํโสปิ,
นิทฺธโน ปริภูยเต.
โปตฺถกฏฺา ¶ ตุ ยาวิชฺชา,
ปรหตฺถคตํ ธนํ;
กิจฺจกาเล สมุปฺปนฺเน,
น สาวิชฺชา น ตทฺธนํ.
ปาทปานํ ภยํ วาตา,
ปทฺมานํ สิสิรา ภยํ;
ปพฺพตานํ วชีรมฺหา,
สาธูนํ ทุชฺชนา ภยํ.
ปฺเ ¶ นิยุชฺชมาเน ตุ,
สนฺติ รฺโ ตโยคุณา;
ยโส สคฺคนิวาโส จ,
วิปุโล จ ธนาคโม.
มูฬฺเห ¶ นิยุชฺชมาเนตุ,
ขตฺติยสฺสาคุณา ตโย;
อยโส จตฺถนาโส จ,
นรเก คมนํ ตถา.
พหูมูฬฺหสงฺฆาเตหิ,
อฺโฺปสุวุตฺติภิ;
ปจฺฉาทฺยนฺเต คุณา สพฺเพ,
เมเฆหิว ทิวากโร.
ยสฺส เขตฺตํ นทีตีเร,
ภริยาปิ ปรปฺปิยา;
ปุตฺตสฺส วินโย นตฺถิ,
มจฺจุเรว นสํสโย.
อสมฺภาพฺยํ ¶ นวตฺตพฺพํ,
ปจฺจกฺขมปิ ทิสฺสเต;
สิลา ตรติ ปานียํ,
คีตํ คายติ วานโร.
สุภิกฺขํ ¶ กสเก นิจฺจํ,
นิจฺจํ สุข มโรคิเก;
ภริยา ภตฺตุ ปิยา ยสฺส,
ตสฺส นิจฺโจสฺสวํ คหํ.
เหลสฺส กมฺมนาสาย,
พุทฺธินาสาย นิทฺธนํ;
ยาจนา มานนาสาย,
กุลนาสาย โภชนํ.
เสวิตพฺโพ ¶ มหาวกฺโข,
ผลจฺฉายา สมนฺวิโต;
ยทิ เทวา ผลํ นตฺถิ,
ฉายา เกน นิวารเย.
ปเม ¶ นชฺชิตา วิชฺชา,
ทุตีเย นชฺชิตํ ธนํ;
ตตีเย นชฺชิตํ ปฺุํ,
จตุตฺเถ กึกริสฺสติ.
นทีกูเลจ เย วกฺขา,
ปรหตฺถคตํ ธนํ;
กิจฺจํ ถีโคจรํ ยสฺส,
สพฺพํ ตํ วิผลํ ภเว.
กุเทสมาสชฺช ¶ กุโตตฺถสฺจโย,
กุปุตฺตมาสชฺช กุโต ชลฺชลี;
กุเคหินึ ปาปฺย คเห กุโต สุขํ,
กุสิสฺสมชฺฌาปยโต กุโต ยโส.
กูโปทกํ ¶ วฏจฺฉายา,
สามา ถีจิฏฺกาลยํ;
สีตกาเล ภเว อุณฺหํ,
คิมฺหกาเล จ สีตลํ.
วิสํ ¶ จงฺกมนํ รตฺตึ,
วิสํ รฺโนุกุลตา;
วิสํ ถีปิ อฺาสตฺตา,
วิสํ พฺยาธิ อเวกฺขิโต.
ทุรธีตา ¶ วิสํ วิชฺชา,
อชิณฺเณ โภชนํ วิสํ;
วิสํ โคฏฺี ทลิทฺทสฺส,
วุทฺธสฺส ตรุณี วิสํ.
ปโทเส ¶ นิหโต ปนฺโถ,
ปติตา นิหตา ถิโย;
อปฺปพีชํ หตํ เขตฺตํ,
ภจฺจโทสา หโต ปภู.
หตมโสตฺติยํ สทฺธํ,
หโต ยฺโ ตฺวทกฺขิโณ;
หตา รูปวตี วฺฌา,
หตํ เสนมนายกํ.
เวทเวทงฺค ¶ ตตฺตฺโ,
ชปโหมปรายโน;
อาสีวาทวโจยุตฺโต,
เอส ราชปุโรหิโต.
กุลสีลคุโณเปโต,
สพฺพธมฺมปรายโน;
ปวีโณ เปสนาทฺยกฺโข,
ธมฺมาทฺยกฺโข วิธียเต.
อยุพฺเพทกตาภฺยาโส,
สพฺเพสํ ปิยทสฺสโน;
อริยสีลคุโณเปโต,
เอส วชฺโช วิธียเต.
สกึทุตฺต ¶ คหิตตฺโถ,
ลหุหตฺโถ ชิตกฺขโร;
สพฺพสตฺถ สมาโลกี,
ปกฏฺโ นาม เลขโก.
สมตฺตนีติสตฺตฺโ,
วาหเน ปูชิตสฺสโม;
สูรวีรคุโณเปโต,
เสนาธฺยกฺโข วิธียเต.
สุจี ¶ วากฺยปฏุปฺปฺโ,
ปรจิตฺโตปลกฺขโก;
ธีโร ยถาตฺถ วาที จ,
เอส ทูโต วิธียเต.
ปุตฺตนตฺต คุโณเปโต,
สตฺถฺโ ปิฏฺปาจโก;
สูโร จ กถิโนเจว,
สูปกาโร ส อุจฺจเต.
อิงฺคิตา ¶ การตตฺตฺโ,
พลวา ปิยทสฺสโน;
อปฺปมาที สทา ทกฺโข,
ปติหาโร ส อุจฺจเต.
ยสฺส ¶ นตฺถิ สยํ ปฺา,
สตฺถํ ตสฺส กโรติ กึ;
โลจเนหิ วิหีนสฺส,
ทปฺปโณ กึกริสฺสติ.
กึกริสฺสนฺติ วตฺตาโร,
โสตํ ยตฺถ นวิชฺชเต;
นคฺคกปณเก เทเส,
รชโณ กึกริสฺสติ.