📜
นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส
จตุรารกฺขทีปนี
กายปจฺจเวกฺขณา
ปณามปฏิา
จกฺกวาฬ ¶ นหุตา ค, เทวาลิ คณ จุมฺพิโต;
พุทฺธ ปาทมฺพุโช าตุ, สีเส ทยา ติคนฺธโช.
นนฺต ¶ จกฺกวาฬ พฺภุคฺค, คุณ สนฺนิจฺจิตํ ชินํ;
วนฺเท ตปฺปูชิตํ ธมฺมํ, ตชฺชํ สงฺฆฺจ นิมฺมลํ.
วกฺขามิ ¶ จตุรารกฺขํ, สมฺพุทฺธ วจน นฺวยํ;
อปฺปมาทาวหํ เอตํ, โสตฺตพฺพํ ภวภีรุหิ.
พุทฺธานุสฺสติ ¶ มรณา, ภุภา เมตฺตาจ ภาวนา;
อปฺปมาทาย อารกฺขา, จตสฺโส มานิตา สตํ.
พุทฺโธวาทํ ¶ สริตฺวาว, มจฺจุพฺพิคฺคา สุเขสิโน;
สีตา สีตตรํ ยนฺติ, สุภเมตฺตมฺพุสิ-ฏฺิตา.
มรณคฺคิ วารณมฺพุ, สมฺพุทฺธวจนํ ยิทํ;
พหู ตทคฺคิ สนฺตตฺตา, สีตาวาสุํ ตทมฺพุนา.
สทฺธํ ¶ พุทฺเธน เตเชตฺวา, มานํ มรณจินฺตยา;
อสุภาย หเน ราคํ, โทสํ เมตฺตาย ปฺวา.
๑. พุทฺธานุสฺสติ นิทฺเทส
อรหํ ¶ สมฺมาสมฺพุทฺโธ, วิชฺชกฺขิ จรณปฺปโท;
สุคโต สุคโท สตฺถา, สพฺพฺู ภควาทโม.
อารกตฺตาริหนฺตตฺตา ¶ , ปาปาการกโตรโห;
หต จกฺการโต ปูชา, รหตฺตา จารหํ นเม.
สมุตฺเต ¶ ชิย คิหีนํ, อนุปุพฺพิกโถ ชิโน;
อทาสิ ปรมํ ตุฏฺึ, สจฺจานิ ทสฺสยํ ทิวา.
ภิกฺขูนํ ¶ ปเม ยาเม, ปาเยสิ อมตาคทํ;
ชาติเขตฺตาค เทวานํ, กงฺขจฺเฉโท ส มชฺฌิเม;
อาโท ผลสุขํ เวทิ, มชฺเฌ เสยฺย มกา ชิโน;
เวเนยฺโย โลกนํ อนฺเต, ปจฺฉิเมปิ ติธา กเต.
เขทํ ¶ อคณยํ นาโถ, ปฺจ พุทฺธกตํ วหํ;
สตฺถสิทฺโธ ปรตฺถํว, พฺยาวโฏ สุมหาทโย.
จงฺกมิตฺวา นิสีทิตฺวา, รตฺตึทิวฺจ ฌายิตุํ;
สุปิตุํ มชฺฌยาเมว, พุทฺโธ ภิกฺขูน โมวทิ.
นาล ¶ มาลสิตุํ ตสฺส, มหาวีรสฺส สาสเน;
ปมาทาย มุนินฺทสฺส, กตฺู สาธุ สมฺมโต.
อนฺาตสฺส าตาย, อปตฺตสฺสจ ปตฺติยา;
อารเภตุํว โน ยุตฺโต, อปฺปมตฺโต รโหคโต.
อารพฺภถ ¶ นิกฺกมถ, ยฺุชถ พุทฺธสาสเน;
ธุนาถ มจฺจุโน เสนํ, นฬาคารํว กฺุชโร.
โย ¶ อิมสฺมึ ธมฺมวินเย, อปฺปมตฺโต วิหิสฺสติ;
ปหาย ชาติ สํสารํ, ทุกฺขสฺสนฺตํ กริสฺสติ;
อิติ ¶ อุยฺโยชนํ มฺหากํ, มุตฺตสฺส มุตฺติยา สรํ;
นยุตฺโตว ปมาทาย, มหาทยสฺส สตฺถุโน.
สุตฺเตน ทุพฺพิตกฺเกน, อกิจฺจ กรเณนวา;
โมฆ กาลกฺขโย มนฺโท, ทุกฺขสฺสนฺตํ กถํกเร.
อากาสํ ¶ จกฺกวาฬฺจ, สตฺตา พุทฺธคุณา ปิจ;
อนนฺตานาม จตฺตาโร, ปริจฺเฉโท นวิชฺชติ.
ยถาปิ นภ มากาสํ, องฺคุลรชฺชุยฏฺิภิ;
มิเนตุํ เนว สกฺโกติ, เอวํ เกนจิ ตคฺคุณํ.
๒. มรณสฺสตินิทฺเทส
มรณสฺสติ ¶ มิจฺฉนฺโต, ตาว พุทฺธวโจ สุณ;
อวิกฺขิตฺเตน จิตฺเตน, สมฺพุทฺธ วจนํ หิทํ.
อนิมิตฺต ¶ มนฺาตํ, มจฺจานํ อิธ ชีวิตํ;
กสิรฺจ ปริตฺตฺจ, ตฺจ ทุกฺเขน สํยุตํ.
น หิ โส ปกฺกโม อตฺถิ, เยน ชาตา นมิยฺยเร;
ชรมฺปิ ปตฺวา มรณํ, เอวํธมฺมา หิ ปาณิโน.
ผลาน ¶ มิว ปกฺกานํ, ปาโต ปตนโต ภยํ;
เอวํ ชาตาน มจฺจานํ, นิจฺจํ มรณ โต ภยํ.
ยถาปิ กุมฺภการสฺส, กตา มตฺติกภาชนา;
สพฺเพ เภทปริยนฺตา, เอวํ มจฺจาน ชีวิตํ.
ทหราจ ¶ มหนฺตาจ, เยพาลา เยจ ปณฺฑิตา;
สพฺเพ มจฺจุวสํ ยนฺติ, สพฺเพ มจฺจุปรายนา.
เตสํ มจฺจุปเรตานํ, คจฺฉตํ ปรโลกโต;
นปิตา ตายเต ปุตฺตํ, าติวาปน าตเก;
เปกฺขตฺเว ¶ าตีนํ, ปสฺส ลาลปฺปตํ ปุถุ;
เอกเมโกว มจฺจานํ, โค วชฺโฌวิย นิยฺยติ.
เอว มพฺภาหโต โลโก, มจฺจุนาจ ชรายจ;
ตสฺมา ธีรา นโสจนฺติ, วิทิตฺวา โลก ปริยายํ.
อฺเปิ ¶ ปสฺส คมเน, ยถา กมฺมุปเค นเร;
มจฺจุโน วสมาคมฺม, ผนฺทนฺเตวิธ ปาณิโน.
เยน เยนหิ มฺนฺติ,
ตโตตสฺส หิ อฺถา;
เอตาทิโส วินาภาโว,
ปสฺส โลกสฺส ปริยายนฺติ.
[สุลฺล สุตฺเต วุตฺตํ.]
ยถาปิ ¶ เสลา วิปุลา,
นภํ อาหจฺจ ปจฺจตา;
สมนฺตา อนุปริ เยยฺยุํ,
นิปฺโปเถนฺตา จตุทฺทิสา.
เอวํ ชราจ มจฺจุจ,
อธิวตฺตนฺติ ปาณิเน;
ขตฺติเยพฺราหฺมเณ เวสฺเส,
สุทฺเท จณฺฑาล ปกฺกุเส;
นกิฺจิ ปริวชฺเชติ,
สพฺพเมวา ภิมทฺทติ.
น ¶ ตตฺถ หตฺถิ นํ ภุมฺมิ, น รถานํ นปตฺติยา;
น จาปิ มนฺตยุทฺเธน, สกฺกา เชตุํ ธเนนวา.
ตสฺมาหิ ¶ ปณฺฑิโต โปโส,
สมฺปสฺสํ อตฺถ มตฺตโน;
พุทฺเธ ธมฺเม จ สงฺเฆจ,
ธีโร สทฺทํ นิเวสเย.
โย ธมฺมจารี กาเยน, วาจาย อุท เจตสา;
อิเธวนํ ปสํสนฺติ, ปจฺจสคฺเค ปโมทตีติ.
[ปพฺพตู มม สุตฺเต วุตฺตํ.]
ยถา ¶ วาริวโห ปูโร, วเห รุกฺเข ปกูลเช;
เอวํ ชรามรเณน, วุยฺหนฺเต สพฺพ ปาณิโน.
ทหราปิ หิ มิยฺยนฺติ,
นราจ อถนาริโย;
ตตฺถ โก วิสาเสโปโส,
ทหโร มฺหีติชีวิเต.
สาย ¶ เมเก นิทิสฺสนฺติ, ปาโต ทิฏฺา พหุชฺชนา;
ปาโต เอเก นทิสฺสนฺติ, สายํ ทิฏฺา พหุชฺชนา.
อชฺเชว กิจฺจํ อาตปฺปํ, โก ชฺา มรณํ สุเว;
นหิ โน สงฺกรํ เตน, มหาเสนน มจฺจุนาติ.
[ชาตเกสุวุตฺตํ.]
นตฺเถตฺถฺโ ¶ นุสาสนฺโต, สยํวตฺตาน โมวท;
ชิเนริตา นุสาเรน, ภิกฺขุ สํสาร ภีรุโก.
อหิวาปิ ¶ มํ ฑํเสยฺย, อฺเปิ วิสธาริโน;
อปิยาปิจ ฆาเตยฺยุํ, อุปฺปชฺเชยฺยุํ รุชาปิเม.
มจฺจุเสนา วุธาสงฺขฺยา, พาหิรชฺฌตฺตุ ปทฺทวา;
เตหายุ ปีฬิตํเฉชฺชํ, มริสฺส มชฺชวา สุเว.
อฬกฺกา ¶ หิ ควาทีหิ, โจราทีหิ อรีหิปิ;
อภิณฺห สนฺนิปาเตหิ, รุชา ฉนวุตีหิปิ.
พหูน มุปกาเรหิ, อนฺโนทกาทิเกหิปิ;
มริสฺสํ ปีฬิโต นิจฺจํ, นิรุชฺเฌยฺยายุ อชฺชวา.
พหฺวาวุเธ ¶ วิสชฺเชติ, นิลฺเลณํ มจฺจุนิทฺทโย;
วสนฺตํ ภวสงฺคาเม, นมุตฺโต โกจิ อาวุธา;
มหพฺพลา มหาปฺา, มหิทฺธิกา มหทฺธนา;
นมุตฺตา สมฺมาสมฺพุทฺโธ, สพฺพโลกาธิโป อปิ;
มยา ¶ สมา นวา วุทฺธา, ตทาวุเธหิ เต มตา;
ตถา หมฺปิ มริสฺสามิ, เลณํ ปฺุํว เม กตํ.
ปถพฺยาปาทโย ธาตฺถู,
อาหารา โภชนาทโย;
สีตุณฺห มุตุนาเมตํ,
โทสา ปิตฺตเสมฺหานิลา.
ธาตฺวาหารุ ¶ ตุโทสานํ, สมตฺเต วายุ ติฏฺติ;
วิสเม ตงฺขณฺเว, เฉชฺช มปฺปํ ปราธินํ.
ธาตฺวา หารุตุ โทสานํ, วิสมา สฺเวปฺยกลฺลโก;
อุสฺสาเห กลฺลกาเลว, กึกเรยฺยอกลฺลโก;
อุปฺปชฺเชยฺยุํ ¶ รุชา สฺเวปิ, อสาโต ทุกฺขมา ขรา;
ปุเรตรํว อารพฺเภ, มาปจฺฉา อนุตาปนํ.
สตฺตานํ ¶ นีจกมฺมานํ, สรโณปิ ภยงฺกโร;
นีจานีจํ นชานามิ, มรณาสนฺนตมฺปิจ.
กมฺม ปีฬิต สตฺตานํ, ตงฺขณมฺปิ ภยุพฺภโว;
มเรยฺย มชฺชวา สฺเววา, นยุตฺโตว ปมชฺชิตุํ.
ปฺุกฺขีณา ปชา ขิปฺปํ, อเหตุนาปิ นสฺสเย;
สุทฺธจิตฺโต มริสฺสามิ, น กิลิฏฺเน เจตสา.
อุปจฺเฉทาปิ ¶ เม สนฺติ, ภวาภวจิตา พหู;
เฉชฺชํ เตหายุ อชฺชาปิ, สาธฺวาสุมารเภ มตํ;
กมฺมา ปราธ สตฺตานํ, วินาเส ปจฺจุปฏฺิเต;
อนโย นยรูเปน, พุทฺธิมากมฺย ติฏฺติ.
มรณาสนฺน ¶ ตฺเว, จินฺเตยฺย ปฺวา สโต;
เอวํ จินฺตยนฺโต สนฺโต, นปาปํ กตฺตุ มุสฺสเห.
มรณาสนฺน ตฺเว, จินฺเตยฺย พุทฺธสาวโก;
เอวํ จินฺตยนฺโต สนฺโต, กทาจิปิ อนุณฺณโต.
อทฺธาค ¶ มรณํ ปฺโ, ปุเรตรํว จินฺตเย;
กเร กาตพฺพ กมฺมฺจ, เอวํ โส นานุโสจติ.
มรณาสนฺน สฺี โส, อปฺปมตฺโต วิจกฺขโณ;
ปตฺเตปิ มรเณ กาเล, น สมฺมุฬฺโห นโสกวา.
มรณา ¶ สนฺนสฺี โส, โสเธติ อตฺตโน มลํ;
นิมฺมเลน จุโต ภิกฺขุ, นตฺเววา ปาย คามิโก.
สติ อาสนฺน มรเณ,
ทูรสฺี ปมาท วา;
โย กโรติ อกาตพฺพํ,
ตทา โส อติโสจติ.
สติ ¶ อาสนฺนมรเณ, ทูรสฺี ปมาทวา;
อากิณฺโณ ปาปธมฺเมหิ, ปชฺฌายิ ทุมฺมโน ตทา.
สติ อาสนฺน มรเณ, ทุฏฺโ โทโสติ ถทฺธวา;
อภินนฺทติ สาเทติ, ตทาโส อติทุกฺขิโต.
สติ ¶ อาสนฺนมรเณ, ตุวฏํ น จิกิจฺฉติ;
สฺจิจฺจาปตฺติ มาปนฺโน, ตทา โส ปริเทวติ.
สติ อาสนฺน มรเณ, คิหีหิ นวเกหิจ;
สํสฏฺโ น นุโลเมหิ, สฺวติวสฺสุ มุโข ตทา.
สติ ¶ อาสนฺน มรเณ, กุหโก กุลทูสโก;
มิจฺฉาชีว สมาปนฺโน, ทุนฺนิมิตฺโตว โส จุโต.
สโสกี ¶ สหนนฺทีจ, ทุกฺเข ทุกฺโข สุเข สุโข;
คิหิกมฺเมสุ อุสฺสุกฺโก, ปสฺสํ คิชฺฌกูฏํ จุโต.
มริสฺสนฺติ อนาวชฺช, กิเลสาตุร ปีฬิโต;
กิมิขชฺชวโณ สาว, ภนฺโต กึ สุคตึ วเช.
มริสฺสนฺติ ¶ อนาวชฺช, ธุรทฺวยํ น ปูรติ;
คนฺถํ วิปสฺสนํ ตนฺที, การฺุโเยว โส จุโต.
มริสฺสนฺติ อนาวชฺช, กิเลสานํ วสานุโค;
สมฺพุทฺธา-ณํ วีติกฺกนฺโต, การฺุโ นตฺถิ ตสฺสโม.
มริสฺสนฺติ ¶ อนาวชฺชํ, ธนเมสี อธมฺมโต;
ปฺุเ จินฺตาปิ นุปฺปชฺชิ, นิรยํ โส มนํ คโต.
มเรยฺยนฺติ อนาวชฺชํ, ธนํ จินิ อธมฺมโต;
จิตํ จิตํ อิเหเวตํ, ตสฺมึคิทฺโธ ส เปตฺติโก.
อตฺถา ¶ เคเห นิวตฺตนฺเต, สุสาเน มิตฺตพนฺธวา;
สุกตํ ทุกฺกตํ กมฺมํ, คจฺฉนฺต มนุคจฺฉติ.
มเรยฺยนฺติ อนาวชฺชํ, อิหตฺถํ วา นุยฺุชติ;
สมฺปราย มนเปกฺโข, สุชุํ วา ปายคามิโก.
มเรยฺยนฺติ ¶ สมาวชฺช, ธมฺมโต ธน เมสติ;
ปฺุการี สุลทฺเธน, มรเณปิ ส โมทติ.
ปฺจสีล สทารกฺโข, ยถาพลฺจ ทายโก;
กาเล อุโปสถาวาโส, โส นิจฺจํ สุคตึ วชฺเช.
โธวาปตฺติมลํ ¶ ขิปฺปํ, มจฺจุ อทฺธา คมิสฺสติ;
มิจฺฉาวิตกฺก มุจฺฉิชฺช, กร กาตพฺพภาวนํ.
อติกฺกนฺตา พหู รตฺโย, เขเปตฺวา มม ชีวิตํ;
มนฺทายุนา ปมาเทน, ยุตฺโต วิหริตุํ กถํ.
หาสนฺตํ ¶ นนฺทิ มตฺตานํ, มจฺจุสนฺธีหิ ตจฺฉเย;
กุจฺฉิ เมยฺยจุโต อชฺช, โก หาสนนฺทิตพฺพโก.
มจฺจุเสนาวุธา สงฺขฺยา, มรณาภิมุโข อหํ;
อจฺจายิตพฺพ กาโล ยํ, อิกฺขิตพฺพ มุทิกฺขตุ.
ปุเรมรามิ ¶ ทฏฺพฺพํ,
ทกฺเขยฺยํ มจฺจุ เอสฺสติ;
อจฺจายิตพฺพ กาโล ยํ,
โนกาโส หาสตุฏฺิยา.
อากิณฺณมจฺจุเสนานํ ¶ , อชฺช สฺเววา วินาสินํ;
อทฺธา ปหาย คามีนํ, กึ ปมาท วิหารินา.
ขณมตฺโตว ปจฺจกฺโข, อชฺช สฺเววา อติสฺสติ;
สมฺปราโย อติทีโฆ, ปรมฺปโร อนนฺติโก.
ขณมตฺโตว ¶ ปจฺจกฺโข, มจฺจุนา ตํ ชหิสฺสติ;
ปหาย คมนีเย-สฺมึ, มหุสฺสาโห นิรตฺถโก.
สมฺปราโย อติทีโฆ, อปาเถยฺเย สุทุตฺตโร;
มหุสฺสาเหน กาตพฺโพ, ตทตฺโถ ทีฆทสฺสินา.
สทฺธา ¶ พนฺธตุ ปาเถยฺยํ, ตเทสนํ อิเหว หิ;
ภวนฺตเร นลพฺเภยฺย, อปาเถยฺย ติทุกฺขิโต.
สํสาร ตรณตฺถาย, มโหลุมฺปานิ พนฺธถ;
ภาวนา ทาน สีเลหิ, ติวิตฺติณฺโณ ภวณฺณโว.
ภฺุชํ ¶ ภฺุชํ ชนํ กาเม,
กาลากาลา-พุโธนฺตโก;
กนฺเตกนฺเตติ มํสาโส,
ปิวํปิวํว กํ มิคํ.
กาเม กาเมสนาเยยฺย,
กาโลกาโล มเตฏฺิยา;
ปูเร ปูเรตพฺพํ ธมฺมํ,
อทฺธา อทฺธาน สํสรํ.
มเรยฺยนฺติ ¶ อนุพฺพิคฺโค, ปาปกํ กตฺตุมุสฺสเห;
กเรยฺย หาสนนฺทิฺจ, จาปลฺลฺจ ปมาท วา.
มเรยฺยมิติ ¶ สํวิคฺโค, เลณเมว คเวสติ;
น หาสิ เนวนนฺทีจ, น จาปลฺโล กทาจิปิ.
อจฺจุฏฺิต รุชคฺคีหิ, อจฺจายาเส ภยานเก;
โนสเธ มรณาสนฺเน, กตปฺุํว สาต-ทํ.
าติสงฺฆา ¶ วิโยเชนฺตา, มรณนฺต ภุสาตุรา;
สพฺพํ ปหาย คนฺตาปิ, นนฺทิตพฺพานิ ปฺุิโน.
ปสฺสนฺตา สุนิมิตฺตานิ, ปากฏานิ สกมฺมุนา;
สุขนฺติ มรเณ กาเล, นุโมทนฺตา กตานิจ.
สาต-ทาตานิ ¶ ปฺุานิ, เอวํ มหพฺภเย อปิ;
สุคตึ ลหุเนตานิ, กาตพฺพานิ ปุเรตรํ.
เทวทูเต ¶ ปกาเสตฺวา, ยมปุฏฺโ สยํกตํ;
ปฺุํ สรติ เจ สตฺโต, ตเทว สุคตึ วเช.
ปาป ¶ กฑฺฒมฺปิ นิรเย, มนํ ทุกฺขคตํ ปชํ;
ทุกฺขา โมเจติ ยํปฺุํ, สทา กาตพฺพเมว ตํ.
ปหายกํว ปฺฺุหิ, ปหาตพฺพํว ปาปกํ;
ตํ ปทีปนฺธการํว, ทฺวยํ โอตฺวา ขุกํ วิย.
าติสงฺฆา ¶ วิโยเชนฺตา, มรณนฺต ภุสาตุรา;
สพฺพํ ปหาย คนฺตาโร, ภยานกานิ ปาปิโน.
ปสฺสนฺตา ทุนฺนิมิตฺตานิ, ปากฏานิ สกมฺมุนา;
มรเณ อติทุกฺขนฺติ, นุตาเปนฺตา กตานิจ.
ปฏิปีฬานิ ¶ ปาปานิ, เอวํ มหพฺภเย สติ;
ทุคฺคตึ ลหุเนตานิ, ยุตฺโตว ปริวชฺชิตุํ.
เทวทูเต ¶ ปกาเสตฺวา, ยมราเชน ปุจฺฉิโต;
ปมาทสฺสนฺติ จิกฺขนฺโต, มหคฺคิมฺหิ ตุรํ ปติ.
ปฺุํ อกริวา มาวา, ยมราชินฺท ปุจฺฉิโต;
ปมาทสฺสนฺติ จิกฺขนฺโต, มหาทุกฺขํ ตุรํ คมิ.
ปาปํ ¶ อกริวา มาวา, ปุจฺฉิโต ยมสามินา;
ปมาทสฺสนฺติ จิกฺขนฺโต, ตตฺตํ คุฬํ ตุรํ คิลิ.
ชาตมตฺตา ติชิณฺณาจ, อาตุราจ มตา วุธา;
เทวทูเต อิเม ปฺจ, ทิสฺวา สํวิคฺคตํ วเช.
โจทิตา ¶ เทวทูเตหิ, เย ปมชฺชนฺติ มานวา;
เต ทีฆรตฺตํ โสจนฺติ, หิน กายู ปคานรา.
ธุรทฺวย ¶ มนารพฺภ, คิหิกมฺมาทิเก รโต;
กถํ คิชฺฌกูฏํ เสสํ, เปตาวาสํ อติสฺสติ.
ปริยตฺติ มสิกฺขนฺโต,
นารทฺโธ ปฏิปตฺติยํ;
อลโส ทุพฺพิตกฺโก โส,
กึ ตํเสลํ อติสฺสติ.
โมจนตฺถาย ¶ ปพฺพชฺช, สํกิลิฏฺา ปมาทิโน;
สุคตฺยาปิจ เต ภฏฺา, อติทูราว มุตฺติโต.
สีทนฺเตว ¶ ชเล ขิตฺตา, สิลา มหาว ขุทฺทกา;
ปตนฺติ ขุทฺทเกนาปิ, อปายํ ปาป กมฺมุนา.
ปตนฺตา ขุทฺทเกเนว, พหูหิ ปุน ปีฬิตา;
โมกฺโขกาสํ นวินฺทนฺติ, ปาปํ ขุทฺทมฺปิ นาจเร.
เชคุจฺฉิตฺถูทราคมฺม ¶ , ปุนาปิ ตตฺถ นิจฺจคู;
ทุกฺขาติ ทุกฺข สํกิณฺโณ, หฏฺุํ ตุฏฺุํ นสกฺกุเณ.
อติพฺยาปิคุโณ ¶ ปฺุโ,
มหายโส สิรินฺธโร;
กุจฺฉิยํ เรตสิ วาโส,
อตีว ลชฺชิตพฺพโก.
มจฺจุทุกฺขํ ขณํเยว, อติทุกฺขํ ตทุตฺตริ;
มาตุคามุทเร สนฺธิ, ปติฏฺานํ ภยานกํ.
มจฺจุทุกฺขํ ¶ ขณํเยว, อติทุกฺขํ จิรตฺตนํ;
อาม ปกฺกนฺตเร สนฺธิ, ปติฏฺานํ ภยานกํ.
ทุคฺคตฺยําตุ ตํทุกฺขํ, สุณ อุจฺจกุเลอปิ;
กุจฺฉิยํ อติสมฺพาเธ, ชลาพุมฺหิ ชิคุจฺฉิเต.
มิฬฺห เสมฺหาทิ สํกิณฺเณ, อติ ทุคฺคนฺธ วาสิเต;
คูถกูเป กิมีวิย, ตเมชา มูลกมฺมโต.
ปรมาณุกาโย าติ, ทุกฺขี เนรยิโก วิย;
ธุวาตุโร สุขามิสฺโส, อาม ปกฺกาสยนฺตเร;
เวทนฏฺโฏว สํวฑฺโฒ, อจิตฺโตวิย นิจฺจโล;
ทสมาสนฺตเร กจฺเจ, พหู มรนฺติ ปาณิโน.
ปริปกฺโก ¶ ปมฺุโฉ โส,
อติสมฺพาธ โยนิโต;
มลากิณฺเณน คตฺเตน,
อจฺจายาโส วิชายติ.
เอวํ ¶ มจฺจฺุจ สนฺธิฺจ, วิชายนฺจ เภรวํ;
ปสฺสํ นิพฺพินฺทนฺโต สนฺโต, วิรชฺเชยฺย ภวนฺทุเก.
เอวํ มจฺจฺุจ สนฺทิฺจ, อนุสฺสร มภิณฺหโส;
ราชเสฏฺิ ภวาทิมฺปิ, นอิจฺเฉยฺย ตทนฺวิตํ.
ภเว ¶ ทุกฺข มจินฺเตตฺวา, ภวาสาย ปวตฺติตํ;
ปฺุํ ปุนปฺปุนํ เทติ, สนฺธึ น นิพฺพุตึ วรํ.
ภเว ทุกฺขํ วิภายิตฺวา, นิพฺพินฺเทน ปวตฺติตํ;
ปฺุํ ภว มติกฺกมฺม, นิพฺพานํ เทติ นิพฺพุตึ.
ภเว ¶ ทุกฺขํ สริตฺวาน, มจฺจุสนฺธิ สยาทิกํ;
ติภเวสุ วิรชฺเชยฺยา, ทิตฺต เคเหว สามิโก.
สนฺโต ปฺุานิ กโรนฺโต, สนฺธิทุกฺข มนุสฺสรํ;
นิพฺพินฺท ยุตฺต จิตฺเตน, วชฺเชยฺย ภวสาต โต.
ปฺุ ¶ นิพฺพตฺต าเนปิ, เชคุจฺเฉ สนฺธิสมฺภโว;
ภว สาต วสา ตสฺมา, ธีโร ตํ ลคฺคนํ จเช.
๓. อสุภภาวนา นิทฺเทส
สิริมํ ¶ คณิกํ ทิสฺวา, ทเมตุํ รตฺตเจตสํ;
ทสฺเสตฺวา มตสารีรํ, ตสฺสา ชิโน อิทํ พฺรวิ.
จรํวา ¶ ยทิวา ติฏฺํ, นิสินฺโน อุทวา สยํ;
สมฺเฉติ ปสาเรติ, เอสา กายสฺส อิฺชนา.
อฏฺิ นฺหารูหิ สํยุตฺโต, ตจ มํสาว เลปโน;
ฉวิยา กาโย ปฏิจฺฉนฺโน, ยถาภูตํ นทิสฺสติ.
อนฺตปูโร ¶ ทรปูโร, ยกน เปฬสฺส วตฺถิโน;
หทยสฺส ปปฺผาสสฺส, วกฺกสฺส ปิหกสฺสจ.
สิงฺฆานิกาย เขฬสฺส, เสทสฺสจ เมทสฺสจ;
โลหิตสฺส ลสิกาย, ปิตฺตสฺสจ วสายจ.
อถสฺส ¶ นวหิ โสเตหิ, อสุจิ สวติ สพฺพทา;
อกฺขิมฺหา อกฺขิคูถโก, กณฺณมฺหา กณฺณคูถโก.
สิงฺฆานิกาจ นาสโต, มุขโต วมติ เอกทา;
ปิตฺตํ เสมฺหฺจ วมติ, กายมฺหา เสทชลฺลิกา.
อถสฺส ¶ สุสิรํ สีสํ,
มตฺถลุงฺคสฺส ปูริตํ;
สุภโต นํ มฺติ พาโล,
อวิชฺชาย ปุรกฺขโต.
ยทาจ โส มโต เสติ,
อุทฺธุมาโต วินีลโก;
อปวิทฺโธ สุสานสฺมึ,
อนเปกฺขา โหนฺติ าตโย.
ขาทนฺติ ¶ นํ สุวานาจ, สิงฺคาลกาจ กิมิโย;
กากา คิชฺฌาจ ขาทนฺติ, เยจฺเ สนฺติ ปาณกา.
สุตฺวาน ¶ พุทฺธวจนํ, ภิกฺขุ ปฺาณวา อิธ;
โสโข นํ ปริชานาติ, ยถาภูตฺหิ ปสฺสติ.
ยถาอิทํ ตถาเอตํ, ยถาเอตํ ตถาอิทํ;
อชฺฌตฺตฺจ พหิทฺธาจ, กาเย ฉนฺทํ วิราชเย.
ฉนฺท ¶ ราค วิรตฺโต โส, ภิกฺขุ ปฺาณวา อิธ;
อชฺฌคา อมตํ สนฺตึ, นิพฺพานํ ปท มจฺจุตํ.
ทฺวิปาทโก ยํ อสุจิ, ทุคฺคนฺโธ ปริหารติ;
นานากุณป ปริปูโร, วิสฺสวนฺโต ตโตตโต.
เอตาทิเสน ¶ กาเยน, โย มฺเ อุนฺนเมตเว;
ปรํวา อวชาเนยฺย, กิมฺตฺร อทสฺสนาติ;
กาย วิจฺฉนฺทนียสุตฺตํ, วิชยสุตฺตนฺติปิ วตฺตพฺพํ.
ร-อกฺขโร ¶ สิยาคฺคิมฺหิ, โรว อคฺคิว อาคโต;
ตสฺมา ราโคติ วตฺตพฺโพ, ตณฺหาว นิจฺจตาปิกา.
อภิณฺหเมว ราคคฺคิ, ทยฺหเต สุภสฺินํ;
กิมิขชฺชวโณ สาว, ทุกฺขี ราคี ส สพฺพทา.
ทุกฺขี ¶ ปิย มลทฺธาน, ลทฺธาปฺย ปริปุณฺณโต;
นตฺถิ ราคคฺคิขนฺธสฺส, ปิยินฺเธน หิ ปุณฺณตา.
นตฺถิ ¶ ราคสโม อคฺคิ,
อิติ วุตฺตํ มเหสินา;
เตน ราคคฺคินา ทฑฺโฒ,
สพฺโพ โลโก ติทุกฺขิโต.
เอกสฺส ปิวิตํ ขีรํ, จตู ทธิ ชลา พหุ;
ราคเหตุ ภเว สนฺธิ, ฏฺานํ อนมตคฺคิกํ.
จตูทมิ ¶ ชลา ภิยฺโย, สีสจฺเฉทน โลหิตํ;
ราคเหตุ ภเว มจฺจ, ภยํ อนมตคฺคิกํ.
เอกสฺส รุทโต อสฺสุ, จตู ทธิ ชลา พหุ;
ทุกฺขํ อนมตคฺคํว, ตํเหตุ ปริเทวนํ.
ตตฺตาโย ¶ คุฬ คิลิต, วธคฺคิ ทยฺหนา ทิกํ;
อสงฺขฺเยยฺยํ มหาทุกฺขํ, ตํเหตุ นิรเย ลภิ.
เอก ทฺวิตฺติ จตุ ปฺจ, พุทฺธุปฺปาเทปฺย โมจิตํ;
ขุปฺปิปาสิต นิชฺฌามํ, ลภิ ตํเหตุ เปตฺติกํ.
ติรจฺฉาเน ¶ อสูเรจ, ทุกฺขํ นานาวิธํ ลภิ;
นมตคฺคิก สํสาเร, สพฺพนฺตํ ราคเหตุกํ.
เอกสฺเสเกน กปฺเปน, ปุคฺคลสฺสฏฺิ สฺจโย;
สเจ สํหาริโต อสฺส, เวปุลฺล ปพฺพตาธิโก.
เอก กปฺเป อิทํ ทุกฺขํ, นาทิกปฺเปสุ กากถา;
ราโค นนุ มหาเวรี, พาโล ชโน ต มิจฺฉติ.
ราคสุทฺธิ ¶ อโสโกจ, นิทฺทุกฺโข ายปตฺติจ;
นิพฺพานํ ปฺจ ปจฺจกฺขา, อสุภาย ผลา มตา.
อสุภคฺคหณํ ¶ ฌายี, มิตา สินฺทฺริย สํวโร;
โสมิตฺย มุกฺกฏฺาวาจา, ฉฬิเม ราค สุทฺธิยา.
นิจฺจุคฺคราค โรคีนํ, อสุภา วาตุโลสธา;
ราคยกฺขาภิ คยฺหานํ, อสุภา มนฺต มุตฺตรํ.
สชีวกาจ ¶ นิชฺชีวา, อสุภา ทุวิธา มตา;
สชีวา เกสโลมาทิ, ทเสวิเม อชีวกา.
อุทฺธุมาตก ¶ วีนีลํ, วิปุพฺพกํ วิฉิทฺทกํ;
วิกฺขายิตก วิกฺขิตฺตํ, หติวิกฺขิตฺต โลหิตํ.
ปุฬุว ฏฺิก มิจฺเจสุ, ลทฺธา อฺตรํ สโต;
รตน วานปสฺเสยฺย, ยถา เจตสิ ปากฏํ.
มตํ ¶ ขชฺชํ ส มํสฺจ, นิโลหิตํ นิมํสกํ;
วิกฺขิตฺตํ เสต ปฺุชฏฺึ, นวธา ปุติมิกฺขเย.
มจฺจุโต ¶ ปริมุจฺจามิ, ปฏิวตฺติ ยิมา ยิติ;
ปโยชน สมาวชฺช, โมทิตพฺพํ ชิคุจฺฉเก.
สชีวเก ชิคุจฺฉตฺถํ, นิชฺชีวา สุภ มีริตํ;
ตถูปโม อยํกาโย, เอวเมว ภวิสฺสติ.
เอวํธมฺโม ¶ อยํกาโย, เอวํภาวี นติกฺกโม;
อิจฺจุป สํหเร ทิสฺวา, เอกทฺวิห มตาทิกํ.
ยถา ¶ อิทํ ตถาเอตํ, ยถาเอตํ ตถา อิทํ;
เชคุจฺฉํ ปฏิกูลฺยฺจ, กาเย อิจฺจุป สํหเร.
อุทฺธุมาต วินีลาทิ,
ปฏิกูลฺโย ชิคุจฺฉิโต;
ตเถวายมฺปิ เม กาโย,
วิเสโส นายุ-สายุว.
อุทฺธุมาต ¶ วินีลาโท, โสภณํ นตฺถิ กิฺจิปิ;
อิมสฺมึปิ เม กาเย, คเวสนฺโตปิ สพฺพโส.
ปฏิกูลวสา ธาตุ, วสาจ ทฺวิปฺปการโต;
ปจฺจเวกฺเขยฺยิมํ กายํ, อิจฺฉํ วิราค มตฺตนิ.
วณฺณ ¶ สณฺาน คนฺเธหิ, อาสโย กาสโตปิจ;
เชคุจฺฉ ปฏิกูลฺยาจ, เกสา น ตุฏฺมานิตา.
อิติ เกเสสุ อิกฺเขยฺย,
โลมา ทีสุปฺยยํ นโย;
ทฺวตฺตึเสวฺหิ โกฏฺาเส,
ปจฺจเวกฺเข วิสุํวิสุํ.
กายโต ¶ พหินิกฺขนฺตํ, ปฏิกูลฺยํ ชิคุจฺฉิตํ;
อนิกฺขนฺตมฺปิ เชคุจฺฉํ, ปฏิกูลฺยํว ตสฺสมํ.
สงฺขตมฺปิ ยถา วจฺจํ, มนฺุตํ น ปาปุเณ;
อุปกฺกม สหสฺเสหิ, เอวํ เกสาทิกมฺปิจ.
สภาว ¶ ปฏิกูลฺยํว, เอกมฺปิ วจฺจ ปฺุชกํ;
นนุ เชคุจฺฉิตา ภิยฺโย, ทฺวตฺตึส วจฺจปฺุชกา.
ปจฺเจกมฺปิ ¶ ปฏิกูลฺยํ, เกสาทิกํ สภาวโต;
เกสาทิทฺวตฺตึส ปฺุโช, ภิยฺโย เชคุจฺฉิโต นนุ.
ปฺุชิเตสฺเวว กนฺเตสุ, กนฺโตโหติ ส ปฺุชโก;
ปฺุชิเตสุ อกนฺเตส, อกนฺโตว ส ปฺุชโก.
ปจฺเจกํ ¶ วินิภุตฺเตส, เกส โลม นขาทิสุ;
นตฺถิ ตฺา กุมารีวา, มุขหตฺถาทิกานิวา.
สมฺปิณฺฑิ เตสุ เตสฺเวว,
กุโต ตา ตานิ อาคตา;
ปฺตฺติ มตฺต เมเวสา,
ชิคุจฺฉฺา น กาจิปิ.
สนฺตํ ¶ จินฺเตยฺย นาสนฺตํ, สนฺต จินฺตยโต สุขํ;
อสนฺตํ ปริกปฺเปนฺโต, นานาทุกฺเขหิ ตปฺปติ.
นาวชฺช สนฺตเชคุจฺฉํ, สฺํ อสติ กาตุน;
สุภา อิตฺถีติ คารคฺคิ, อุปฺปชฺชิ สุภสฺิโน.
อสนฺตํว ¶ อภูตํว, ปสฺเส ราคคฺคิโชติยา;
ตาย สนฺตฺจ ภูตฺจ, น ปสฺสติ กทาจิปิ.
เอกสฺส ¶ ปิวิตํ ขีรํ, สีสจฺเฉทน โลหิตํ;
รุทโต อสฺสุ ตํเหตุ, จตูทธิ ชลา พหุ.
อายติมฺปิ อตีเตว, สํสรนฺตสฺส เหสฺสติ;
ราคํ หนฺตุ มนีโหเจ, ขีรํ อสฺสุจ โลหิตํ.
สุภสฺาย ¶ โส วฑฺโฒ,
ตทภาเว ส นสฺสติ;
ถิรํ หนฺตุํ น ตํสฺํ,
สกฺกา สิถิล วีริโย.
อุสฺโสฬฺหิ ¶ วีริโย หุตฺวา, พฺรูเหยฺยาสุภ ภาวนํ;
สุภสฺาปฺป หานาย, ปริจฺจชฺชาปิ ชีวิตํ.
อฺกิจฺจ มุเปกฺขาย, พฺรูเหยฺยาสุภ ภาวนํ;
มนฺทิ หุตฺเวห ราคคฺคิ, นิพฺพายิสฺสติ อายตึ.
กิจฺจํ เม อิทเมเวติ, พฺรูเหยฺยาสุภ ภาวนํ;
ทานิ มนฺทคฺคิ หุตฺวาน, ปาโมชฺชํ เว ลภิสฺสติ.
กาเย ¶ ทฏฺพฺพ เชคุจฺฉํ, อปสฺสนฺโต ปมาทวา;
อลทฺธา กิฺจิ ปาโมชฺชํ, ปพฺพชฺชมฺปิ น โมทติ.
ปุเร มรามิ กาเย สฺมึ, ปสฺสา มิ ปสฺสิตพฺพกํ;
อิจฺจา รทฺโธ วีตึลทฺธา, ปพฺพชฺชํ อติโมทติ.
กาเย ¶ ทฏฺพฺพ เชคุจฺฉํ, อปสฺสนฺโต ปมาท วา;
โมฆํว ทุลฺลภาตีโต, มหาชานียตํ คโต.
สนฺตํ ภูตฺจ เชคุจฺฉํ, ราคคฺคินา อปสฺสิยํ;
ปฺาปทีปโชเตน, สมิกฺเขยฺย อภิณฺหโส.
สนฺตํ ¶ ภูตฺจ กาเย สฺมึ, ทฏฺุกาโม สทาสโต;
ปฺาปทีปเกเนว, ทกฺเข น ราคีสีขินา.
เชคุจฺฉิเตน กาเยน, นิกฺขนฺเตน ชิคุจฺฉโต;
อชฺช สฺเววา วินฏฺเน, นาล มุนฺนมิตุํ สโต.
กีทิสํ ¶ มํ ตุวํ มฺิ, อหํ สพฺพ เชคุจฺฉโก;
เชคุจฺฉโตจ นิกฺขนฺโต, อิจฺเจว วตฺตุ มรหติ.
กาเย เชคุจฺฉสฺํว, กเร สพฺพิริยา ปเถ;
ตสฺมึ ตุฏฺพฺพกํ นตฺถิ, ปิยายิตํ มมายิตํ.
สุภาย ¶ นว มตฺตานํ, อสุภา ปริปาจเย;
สนฺโต ปกฺกสฺส สํสาโร, นนฺโต นวสฺส ราคิโน.
กาเย อสุภ สฺาย, ปริปกฺก สภาวิโน;
อาลมฺเพสุ อจาปลฺลา, ถิรา สมฺพุทฺธ สาสเน.
อนฺโต ¶ โคจริกา ปกฺกา, พหิ โคจริกา นวา;
ปกฺกา นาสาย อุจฺจา เต, นีจาเยว นวา สิโน.
นวานวา ¶ สุภาโภคี, นีจานีจา ภิคามิโน;
ปกฺกา ปกฺกาว ธีฌายี, สนฺตาสนฺตา วิราคิโน.
สกฺกา สกฺกา น ทสฺเสตุํ, สุภํสุภํ สตํสตํ;
ธีราธีราค มุชฺฌนฺติ, กาเย กาเย กฺริเยกฺริเย.
สกฺกา ¶ สกฺกาปิ ตํ กาตุํ, สุภํสุภํ น ธีมยํ;
สนฺโตสนฺโตชิคุจฺฉฺู, น วานวา สุเภสโก.
ทุกายํ ¶ สุติ จินฺเตตฺวา, มมายนฺตา มหาตปา;
ตปํ นิพฺพายิตุํ อิจฺฉํ, ทุกายํ ทุติ จินฺตเย.
ยฺวาสุภํ สุภโต มฺิ, โกนุพาโลตทุตฺตริ;
อนฺโธ อุมฺมตฺตโกวา โส, นตฺตานํ มฺเต ตถา.
สริตพฺพก ¶ เมเวตํ, กาเย เชคุจฺฉ ปฺุชตํ;
มนฺทราโค มโนสีตํ, ลเภยฺย ตมนุสฺสนํ.
คิหิภาเว อปาเยจ, ราคยกฺขนฺธ นินฺนิตา;
มํปิ เนสฺสติ โสยกฺโข, สาเทมิเจ ตทาคตํ.
อภิณฺห ¶ คาหินํ ราค, ยกฺขํ อนนฺต ทุกฺข ทํ;
อสุภา ตุล มนฺเตน, วาเรหิ ตํ ส ภายติ.
ราคยกฺโข พหุมาโย, สทฺธาเมตฺตา ทิเวสวา;
ราคมฺปิ กุสลํ มฺิ, ชโน เตเนว วฺจิโต.
อาตุรํ ¶ อสุจึ ปุตึ, ปสฺส นนฺเท สมุสฺสยํ;
อุคฺฆรนฺตํ ปคฺฆรนฺตํ, พาลานํ อภิปตฺถิตํ.
สุภโต นํ มฺติ พาโล, อวิชฺชาย ปุรกฺขโต;
อิจฺจาห ภควา นินฺทิ, พาโลติ สุภสฺินํ.
นฺหารุฏฺิ ¶ ตจ มํสานิ, สรํ สตํ น นินฺทิโต;
พุทฺธนินฺทาย โมเจตุํ, ตานารพฺภ อนุสฺสเร.
มฺิตฺวา อตฺตโน พาลฺยํ, อสุเภ สุภทสฺสิโน;
วายาเมยฺย อพาลาย, กายํ อสุภโต สรํ.
อตฺตานํ ¶ ครหิตฺวาน, พาลํ วิปริทสฺสินํ;
สุภสฺํ ปหินฺเนยฺย, กเรยฺยาสุภ สฺิตํ.
วิส เภสชฺชรุกฺขฏฺโ, อหิ ฑํเสยฺยโสสโต;
ยถา ตสฺเสว ปณฺณาทึ, ขาเทตฺวา วิส มุชฺชเห.
เอวํ ราโค สมุปฺปชฺเช, กาเย คนฺธาทิ วาสิเต;
อนฺโต ตสฺเสว เชคุจฺฉํ, จินฺเตตฺวา ราค มุชฺชเห.
ชิคุจฺฉิเตน ¶ กาเยน, อปสฺสนฺโต ชิคุจฺฉตํ;
อุนฺนเมติ อวฺาติ, อวิชฺชาย ปุรกฺขโต.
อายตึ ¶ มคฺคลาภาย, พีชํ กเรยฺย ภาวนํ;
พีชา ภาเว กุโต มคฺโค, มคฺคพีชา หิ ภาวนา.
มคฺคพีโช อปาเยปิ, นิมฺมุคฺโค สมเย คเต;
อุมฺมุชฺชิตฺวาว พุทฺธานํ, มคฺคํ ลเภยฺย สนฺติเก.
อชีชสฺส ¶ ตุ สํสาโร, ทีโฆเยว อนนฺติโก;
ตสฺมาหิ ภาวนาพีชํ, กเรยฺย โมจนตฺถิโก.
อภิณฺห ปีฬิตํ ราคํ, อสุภาย นิวารเย;
มนฺทีหุตฺวา ปหีเยยฺย, ราโค อสุภ ภีรุโก.
มาเชคุจฺฉํ ¶ มมาเยถ, สาว เชคุจฺฉมามโก;
อนนฺต ทุกฺข มาปาทิ, เชคุจฺฉิต มมายนา.
มํสลคฺโค ตจจฺฉนฺโน,
นฺหารุพนฺโธ ฏฺิปฺุชโก;
โมเหติ ฉวิยา โลกํ,
มหาทุกฺโข ส โมหิโต.
นฺหารุฏฺิ ¶ ตจ มํเสหิ, ราควฑฺฒกิ สงฺขเต;
เคเห โรคา ปุตี ปาปา, วสนฺติ กุจฺฉิตา สทา.
ลุงฺคนฺตา วีส ภูธาตู, ปิตฺตาที ทฺวาทสมฺพุว;
ตาปํ ชิรํ ทหํ ปกฺกํ, จตุรคฺคิ ฉวายุกา.
อโธทฺธํ กุจฺฉิ โกฏฺาสา,
องฺคจารีจ ปาณกา;
ธาตุโยเยว กาเยสฺมึ,
ทฺวิตาลีส อนฺกา.
ยถา ¶ พหิ ตถา อชฺฌตฺตํ, ธาตู ภฺวาปา นลานิลา;
นเม นาหํ นอตฺตาติ, สํมเสยฺย ปุนปฺปุนนฺติ.
๔. เมตฺตาภาวนานิทฺเทส
เมตฺตา ¶ ภาวน มิจฺฉมฺปิ, สุณ พุทฺธวโจ ยิทํ;
โทส นิคฺคหณตฺถาย, โทโส เมตฺตายเวริหิ.
อกฺโกจฺฉิมํ อวธิมํ, อชินิมํ อหาสิเม;
เยจ ตํ อุปนยฺหนฺติ, เวรํ เตสํ นสมฺมติ.
อกฺโกจฺฉิมํ ¶ อวธิมํ, อชินิมํ อหาสิเม;
เยจตํ นุปนยฺหนฺติ, เวรํ เตสํ อุปสมฺมติ.
นหิเวเรน เวรานิ, สมฺมนฺติธ กุทาจน;
อเวเรนจ สมฺมนฺติ, เอสธมฺโม สนนฺตโน.
ปเรจ ¶ นวิชานนฺติ, มย เมตฺถ ยมามเส;
เยจ ตตฺถ วิชานนฺติ, ตโต สมฺมนฺติ เมธคา.
กุทฺโธ อตฺถํ นชานาติ, กุทฺโธ ธมฺมํ นปสฺสติ;
สทา อนฺธตมํ โหติ, ยํโกโธ สหเตนรํ.
อุภินฺน ¶ มตฺถํ จรติ, อตฺตโนจ ปรสฺสจ;
ปรํ สํกุปฺปิตํ ตฺวา, โย สโต อุปสมฺมติ.
ตสฺเสว เตน ปาปิยฺโย, โย กุทฺธํ ปฏิกุชฺฌติ;
กุทฺธํ อปฏิกุชฺฌนฺโต, สงฺคามํ เชติ ทุชฺชยํ.
ขนฺตี ¶ ปรมํ ตโป ติติกฺขา,
นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา;
นหิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี,
นสมโณ โหติ ปรํ วิเหยนฺโต.
อโกเธน ชิเน โกธํ, อสาธุํ สาธุนา ชิเน;
ชิเน กทริยํ ทาเนน, สจฺเจนา ลิกวาทินํ.
โย ¶ เว อุปฺปติตํ โกธํ, รถํ ภนฺตํว วารเย;
ต มหํ สารถี พฺรูมิ, รสฺมิคฺคาโห อิตโรชโน.
ปุริสสฺส ¶ หิ ชาตสฺส, กุธารี ชายเต มุเข;
ยาย ฉินฺทติ อตฺตานํ, พาโล ทุพฺภาสิตํภณํ.
เสโล ยถา เอกคฺฆโน, วาเตน นสมีรติ;
เอวํ นินฺทา ปสํสาสุ, นสมิฺชนฺติ ปณฺฑิตา.
สมานภาคํ ¶ กฺรุพฺเพถ, คาเม อกฺกุฏฺ วนฺทิตํ;
มโนปโทสํ รกฺเขยฺย, สนฺโต อนุณฺณโต สิยา.
นปโร ปรํ นิกุปฺเปถ, นาติมฺเถ กตฺถจิ นกิฺจิ;
พฺยาโรสนา ปฏิฆสฺา, นฺมฺสฺส ทุกฺข มิจฺเฉยฺย.
มาตา ¶ ยถา นิยํ ปุตฺต,
มายุสา เอกปุตฺต มนุรกฺเข;
เอวมฺปิ สพฺพ ภูเตสุ,
มานสํ ภาวเย อปริมาณํ.
สุตฺวาน ทุสิโต พหุํ วาจํ,
สมณานํวา ปุถุชนานํ;
ผรุเสน หิ น ปฏิวชฺชา,
น หิ สนฺโต ปฏิเสนึ กโรนฺติ.
สจฺจํ ¶ ภเณ นกุชฺเฌยฺย, ทชฺชา อปฺปมฺปิ ยาจิโต;
เอเตหิ ตีหิ าเนหิ, คจฺเฉ เทวาน สนฺติเก.
น ปเรสํ วิโลมานิ, น ปเรสํ กตากตํ;
อตฺตโนว อเวกฺเขยฺย, กตานิ อกตานิจ.
สุ ¶ ทสํ วชฺชมฺเสํ, อตฺตโน ปน ทุทฺทสํ;
ปเรสฺหิ โส วชฺชานิ, โอผุนาติ ยถา ภุสํ;
อตฺตโน ปน ฉาเทติ, กลึว กิตวา สฏฺโ.
นิธีนํว ¶ ปวตฺตานํ, ยํ ปสฺเส วชฺชทสฺสินํ;
นิคฺคยฺหวาทึ เมธาวึ, ตาทิสํ ปณฺฑิตํ ภเช.
ตาทิสํ ภชมานสฺส,
เสยฺโยโหติ นปาปิโย;
อิติ วุตฺตํ มุนินฺเทน,
ติโลกคฺเคน สตฺถุนา.
เมตฺตา ¶ คนฺเธน วาเสนฺโต,
โทสํ ทูเรกเร พุโธ;
ทูราสนฺเนสุ สพฺเพสุ,
อตฺตโน เวริเกสุปิ.
หเน โทสู ปนาหานิ, อนตฺถ การกานิ หิ;
เตสฺว สนฺเตสุ สพฺเพสุ, เมตฺตาโหติ สุนิมฺมลา.
สตํ ¶ ทุชฺชน วากฺเยหิ, นมโน ยาติ วิกฺริยํ;
นหิตาปยิตุํ สกฺกา, คงฺคานทึ ติณุกฺกยา.
นหิ นินฺทา ปสํสาหิ, สตํ มโนวิการตา;
น กทาจิปิ กมฺเปยฺย, วาเตหิ เสลปพฺพโต.
นทิยํ ¶ ขุทฺทกา นาวา, วิจีหิ อุนฺนโตนตา;
มหานาวา นกมฺปนฺติ, มหนฺตีหิ วิจีหิปิ.
โลเก ปสํส นินฺทาหิ, ทุชฺชโนวุนฺนโตนโต;
สนฺโตปฺโ นจลติ, มหานินฺทา ถุตีหิปิ.
เสโลเสโล ¶ นิเลเหว,
วณฺณาวณฺณา อสสฺสตา;
ลาภาลาภา สุขาทุกฺขา,
ยสายสา นกมฺปติ.
ขมาธคฺค กเรตสฺส, ทุชฺชโน กึ กริสฺสติ;
อติเณ ปติโต อคฺคิ, สยเมว ปสมฺภติ.
สยเมว ¶ สกตฺตานํ, มจฺจุพฺภเยน ตจฺฉตุ;
มาฺเ ตจฺฉตุ โทเสน, กิมตฺถํ อฺตจฺฉนํ.
มาฺเ ตจฺฉ ตุโทเสน, นเสยฺโย อฺตจฺฉนํ;
มาฺโ ตํ อหิพฺยคฺเฆว, โทมนสฺเสน ภายตุ.
นิสฺสาย ¶ ครุกาตพฺพํ, พหูนํ ปาปโมจนํ;
อจาปลฺเลน สนฺเตน, ครุกาตพฺพตํ วเช.
นิสฺสาย ครุกาตพฺพํ, พหูนํ ปฺุวฑฺฒนํ;
ครุกาตพฺพตํ คจฺเฉ, ธีติยา สีล คุตฺติยา.
สนฺตํ ¶ หิ สีลวํ ธีตึ, หิโรตฺตปฺเปน ภายติ;
ทุชฺชนํ โทมนสฺเสน, อหิพฺยคฺเฆว ภายติ.
นผรุสาย วาจาย, อฺเ ทเมยฺย ปณฺฑิโต;
อตฺตานํว ทเมตฺวาน, อฺเ สณฺเหน โอวเท.
จิตฺเต ¶ สณฺเห อสณฺหาปิ, นวาจาผรุสา ภเว;
ตสฺมา โอวา ทนาทีสุ, รกฺเขยฺย ถทฺธจิตฺตโต.
อตฺตาน โมวทตฺถาย, สิกฺเขยฺย พุทฺธภาสิตํ;
ปรมฺปิ อนุกมฺปาย, อิจฺฉนฺโต อนุสาสเย.
อฺํ นนิคฺคเห กิฺจิ, สุเตน ปฏิปตฺติยา;
อตฺตนิคฺคหณํ เสยฺโย, นุนฺนเมยฺย ชิโนรโส.
นาวีกเรยฺย ¶ โทสํวา, โลภํ มานํ สกํมลํ;
มาฺเ มฺนฺตุ ตํ ทิสฺวา, จิรปฺปพฺพ ชิโต นุติ.
กกเจน ตฺตเฉเทนฺเต, เวริเกปินโทสเย;
อิจฺโจวาทํ มุนินฺทสฺส, สมฺปฏิจฺฉ ชิโนรโส.
เวรี ¶ อจฺจุปนาหีปิ, รูเปว ทุกฺขการโก;
น ตฺว ตพฺพิสเย นาเม, ทุกฺขํ มากริ เจตสิ.
เวรี ติพนฺธ เวโรปิ, อิเหว ทุกฺขการโก;
ภวนฺตรํ นอนฺเวติ, สกมฺมุนา คโต หิโส.
โทโสตุ ¶ อิห ปีเฬตฺวา,
ทุกฺขาวโห ภเวภเว;
มหานตฺถ กรํ โทสํ,
กสฺมา วฑฺเฒติ เจตสิ.
เมตฺตาสีตมฺพุเสเกน, ชิโนวาท มนุสฺสรํ;
มหา นตฺถ กรํ โทสํ, นิพฺพายตุ ส เจตสิ.
ฉทฺทนฺโต ¶ ลุทฺทกํ ปาปํ, ภูริทตฺโตหิ ตุณฺฑิกํ;
ธมฺมปาโล ขมิ ตาตํ, กปินฺโท กนฺทโร ปตํ.
อสงฺขฺเยยฺย ตฺตภาเวสุ, ปรวชฺชํ ติติกฺขโต;
นาถสฺส ปารมึ ขนฺตึ, สรํ ธีโร ติติกฺขตุ.
สาสเน ¶ จิรวาเสน, เอวํ นิทฺโทสกา อิติ;
ตุวํ ปฏิจฺจ มฺนฺตุ, สาสเน สปฺปโยชนํ.
สาสเน จิร วาสาปิ, มาทิสาว อิเม อิติ;
ตมาคมฺม นมฺนฺตุ, สาสเน นิปฺปโยชนํ.
ทฺเว อุเสตีติ โทโส โส, สปรํ ทยฺหเต ทฺวยํ;
ปหาตพฺโพ ส สพฺเพสุ, ปรตฺถ สตฺถ มิจฺฉตา.
ปรทินฺเนหิ ¶ โนอายุ, ติฏฺเต นาตฺตโน วสา;
ปรวชฺชํ ขเมตพฺพํ, นสาธุ อฺวิโรธิโต.
เชคุจฺฉ ¶ กฺโกส นินฺทานิ, พาโล คณฺหาติ อกฺขโม;
ขมนฺโตตุ นคณฺหาติ, ชานํ เชคุจฺฉิตานิติ.
ปรทินฺนานิ วจฺจานิ, ปาภตนฺติ นโกจิปิ;
คณฺเหยฺเยวํ ทุรุตฺตานิ, อคณฺหนฺโต ขเม สโต.
นทิ ¶ กลฺโลล วิจิโย, ตีรํ ปตฺวา สมนฺติธ;
สพฺเพ อุปฺปติตา โทสา, ขนฺติปตฺวา สมนฺติ เต.
โทสุมฺมตฺตก วาจาย, นุมฺมตฺโต กึกริสฺสติ;
ภเว ยฺยุมฺมตฺตโก โสว, ตาทิสํ วจนํ ภณํ.
โกธโน อกฺขโม อฺ, ทุฏฺสฺี ภยาลุโก;
คามมชฺเฌ อฬกฺโกว, ตถา มาโหหิ ตํ ชห.
เมตฺตาลุโก ¶ ขมาสีโล,
สพฺพฏฺาเนสุนิพฺภโย;
ปรตฺถ สตฺถ มิจฺฉนฺโต,
ขนฺติ เมตฺตฺจ ภาวเย.
ปรกฺโกสานิ นินฺทานิ, ตํว ปจฺเจนฺติ นาฺคู;
ขิตฺตํปํสุว วาตุทฺธํ, ครุกํ กึ ขมายเต.
อกฺโกสนฺโตจ ¶ นินฺทีจ, ปีฬิโต สก กมฺมุนา;
อิธ เปจฺจจ นีเจยฺโย, นํนยํ คณฺหิ อกฺขโม.
อกฺโกโส ¶ มํ นอาคจฺฉิ,
ตสฺเสวา นตฺถการโก;
อิติ ตฺวาว สปฺปฺโ,
อกฺโกสํ น ครุํ กเร.
วิการาปตฺติ มิจฺฉนฺโต, เวรี พหุ มุปกฺกมิ;
มามิตฺตวส มนฺเวหิ, นิพฺพิกาโร ตุวํภว.
เมตฺตมฺพุนา สทฺโทโสจ, ปรโทโสจ สมฺมติ;
เมตฺตาเสเกน สพฺเพสุ, สพฺพโตคฺคึ นิปารเย.
สโทส ¶ ปรโทสคฺคึ, สพฺพโต ทิสโต ฏฺิตํ;
เมตฺตา โตเยน วาเรยฺย, สิยา นิพฺพุติ สพฺพธิ.
นคเม อตฺตโน อคฺคึ, ปรคฺคึวาปิ นาคเม;
เมตฺตมฺพุนาว นิพฺพาตุ, สปรคฺคิ ทฺวยํ ภุสํ.
คุณี ¶ คุณี นนฺทินฺทาย, ปสํสาย คุณี คุณี;
นินฺทํนินฺทํ นกุปฺเปยฺย, นสาทิเย ถุตึ ถุตึ.
คุณํ นินฺทาย นาเสตุํ, นสกฺกา โกจิ กุสฺสโก;
วฑฺเฒตุํวา ปสํสาย, ครุํกเร น ตํทฺวยํ.
โทสพฺภา ¶ มล สฺฉนฺโน, เมตฺตาจนฺโท น โรจติ;
ตํมุตฺตสฺส ตุ เอตสฺส, อติสฺสย ปภาวโต.
สุ สุตฺต พุทฺธ สุปินา, ทฺเวปิยา คุตฺติ นากฺกโม;
สมาธิ สุมุขา มุฬฺหา, พฺรหฺมา ตฺเยกา ทส คฺคุณา.
สีตํ ¶ กโรตุ เมตฺตาย, จกฺขุํ ลาเภตุ ปฺาย;
มากาสินิปฺปเภ จฺเ, จนฺโท โหหิ คเตคเต.
ทูราสนฺเนสุ ¶ สพฺเพสุ, เมตฺตํ เปเสตุ ปาภตํ;
ธมฺมํ เทเสตุ ปตฺตานํ, จนฺโท โหหิ คเตคเต.
สมฺปตฺตานํ มลํ โธว, สีตํกเร สทาทโย;
อุจฺจนีเจ นวิเสเส, ชลสฺสโม คเตคเต.
อสอสฺสเตสุ ¶ ผุฏฺเสุ, โลกธมฺเมสุ อฏฺสุ;
ปติฏฺโ นิพฺพิกาโร ตฺวํ, ปถวีสทิโส ภว.
นากาสิ กลหํ สิลา, สทา เกนจิ นิจฺจลา;
เมตฺตายนฺโต ขมายนฺโต, มหาสิลํ คุรุํกเร.
สิลาว ¶ สีลวา โหตุ, ทุรุตฺตานิ ติติกฺขตุ;
ปจฺจุตฺเต โทสสํวฑฺโฒ, อนุตฺโตว ปสมฺภติ.
สพฺเพ อหํว อิจฺฉนฺติ, สตฺตา สุขนฺติ าตุน;
ภาเวยฺย กมโต เมตฺตํ, ปิย มชฺฌตฺต เวริเก.
สพฺเพ ¶ ตสนฺติ ทณฺฑสฺส, สพฺเพ ภายนฺติ มจฺจุโน;
อตฺตานํ อุปมํ กตฺวา, นหเนยฺย นฆาตเย.
สุข กามานิ ภูตานิ,
โยทณฺเฑน วิหึสติ;
อตฺตโน สุข เมสาโน,
เปจฺจ โส นลเภสุขํ.
อเวรา ¶ พฺยาปชฺชา นีโฆ, สุขี จสฺสํ อหํว เม;
หิตกามา ตถา อสฺสุ, มชฺฌตฺตา เวริโนปิจ.
มาตโร ¶ ภาตโร าตี, ทายโก ปาสกาปิจ;
สุขีโหนฺตูติ ภาเวยฺย, จเช เตสุจ ลคฺคนํ.
โทโส เมตฺตาย ทูราริ, ตณฺหา อาสนฺน เวริกา;
ตณฺหํ ปิเยสุ วาเรยฺย, โทสํ เวรีสุ เมตฺติโก.
เอกุทฺเทเส ¶ กกมฺมาจ, สิสฺสา อาจริยา สุขี;
โหนฺตุ สพฺรหฺมจารีจ, เตจ ฺโฺ หิตาวหา.
ราชาโนจ อมจฺจาจ, คาเม อิสฺสริยา สุขี;
ภวนฺตุ เทวตาโยจ, เตหิ สุรกฺขิโต สุโข.
มยํ ¶ เยน สุคุตฺตาว,
สุขิตา รฏฺวาสิโน;
สุขี กลฺล ตฺถุ โสราชา,
เตชวนฺโต จิรายุโก.
รฏฺ ¶ ปิณฺเฑน ชีวาม, รฏฺวาสี สุขนฺตุติ;
ภาเวยฺเยวํ อโมฆํว, รฏฺปิณฺฑํ สุภฺุชติ.
อาปายิกา พหู สนฺติ, มาตาปิตาทิ ปุพฺพกา;
เตจฺเจ สุขีนีฆา, สฺสฺว พฺยาปชฺชา อเวริโน.
สตฺตา ¶ ภูตาจ ปาณาจ, ปุคฺคลา อตฺตภาวิกา;
ถี ปู ริยา นริยาจ, เทวานรา นิปาติกา.
อเวรา โหนฺตุ พฺยาปชฺชา, อนีฆาจ สุขี อิเม;
อตฺตานํ ปริหารนฺตุ, จตุธา อิติ ภาวเย.
ปุรตฺถิมาย ¶ ทิสาย, สพฺเพสตฺตา อเวริโน;
อพฺยาปชฺชา สุขีนีฆา, โหนฺตูติ ตาว ภาวเย.
ปุรตฺถิมาย ทิสาย, สพฺเพปาณาติอาทินา;
ทฺวาทสกฺขตฺตุํ ภาเวยฺย, เสสาสุปิ อยํนโย.
จตุทฺทิสา ¶ นุทิสา โธ, อุทฺธํ สตฺตาจ ปาณิโน;
ภูตาจ ปุคฺคลา อตฺต, ภาวี สพฺเพ ถิ ปูริสา.
อริยา อริยา เทวา, นราจ วินิปาติกา;
อเวรา พฺยาปชฺชา นีฆา, สุขตฺตาจ ภวนฺตุ เต.
จตุทฺทิสา ¶ นุทิสา โธ, อุทฺธนฺติ ทสเกทิสิ;
ทฺวาทเส เต ปริจฺฉิชฺช, ภาเวยฺย ปุคฺคเล พุโธ.
เมตฺตา ¶ วสฺเสน เตเมตุ, ปชฺชุนฺโตวิย สพฺพธิ;
มากิฺจิ ปริวชฺเชหิ, เอวํ เมตฺตา สุภาวิตา.
ปฺจา โนธิ สตฺโตธิสา, สิยุํ ทฺวาทสปุคฺคลา;
นฺตุ จตูเหสุ ภาเวตฺวา, อฏฺตาลีสกา สิยุํ.
ทสเกทิสิ ¶ ตาเมตฺตา, จตุสฺสต อสีติโย;
อฏฺตาลีสาหิ ปฺจ, สตา ฏฺวีส สาธิกา.
ทุกฺขิเต ¶ กรุณํ พฺรูเห, มุทิตํ สุขิเต ชเน;
เมตฺตาเจว อุเปกฺขาจ, อุโภ อุโภสุ ภาวิตา.
พฺรหฺมวาสีติ วตฺตพฺโพ, เตสฺวฺตร วาสิโต;
คนฺธภูเตสุ โส โลเก, พฺรหฺมาวิย วิโรจติ.
อปฺปมาทาวห ปกิณฺณกนิทฺเทส
สํวิชฺชนฺติ ¶ ธ โลกสฺมึ,
พหู ชีวิตกปฺปนา;
คเหตฺวา ปตฺต มฺุโฉ โย,
ชีวิกานํ ส ลามโก.
สุกุลาจ ตทุปคา, กามโภคา นเปกฺขิโน;
น ภยฏฺฏา น อิณฏฺฏา, เนว อาชีว การณา.
นาลํว ¶ คิหินา พฺรหฺม, จริยาย อขณฺฑิตํ;
ฆราวาโส ติสมฺพาโธ, ปพฺพชฺชาว นิราลยา.
ภวปงฺกา ¶ ปมุจฺจาม, ติวิตฺติณฺณา ภยานกา;
ปฏิปตฺติ ยิมายาติ, กตฺวา ตทุปคา อิเม.
อุตฺติฏฺเ นปฺปมชฺเชยฺย, ธมฺมํ จริตํ สุจเร;
ธมฺมจารี สุขํเสติ, อสฺมึโลเก ปรมฺหิจ.
สฺวาคตา ¶ วต เตภิกฺขู, ปตฺตา สมฺพุทฺธปุตฺต ตํ;
คิหิ พนฺธน ปุจฺฉิชฺช, สุขิตา สาสเน รตา.
กตปฺุ วิเสสาว, เอเต สุลทฺธ ทุลฺลภา;
ฉฏฺเฏตฺวาปิ มหารชฺชํ, เนทิสํ ลทฺธ มฺทา.
สฺวาคตา ¶ สุคตี โหนฺตุ, มาทุคฺคตี ปมาทิโน;
ทุสฺสีลา เจ คมิสฺสนฺติ, อปายํ ติภยานกํ.
คิหิโภคา ¶ ปรีหินฺโน, สามฺตฺตฺจ ทูภโต;
ปริธํสมาโน ปกิเรติ, ฉวาลาตํว นสฺสติ.
กุโส ยถา ทุคฺคหิโต, หตฺถเมวา นุกนฺตติ;
สามฺํ ทุปฺปรามฏฺํ, นิรยา ยุป กฑฺฒติ.
ยํกิฺจิ ¶ สิถิลํ กมฺมํ, สํกิลิฏฺฺจ ยํกตํ;
สงฺกสฺสรํ พฺรหฺมจริยํ, นตํโหติ มหปฺผลํ.
กริยาเจ กริยา เวนํ, ทฬฺหเมนํ ปรกฺกเม;
สิถิโลหิ ปริพฺพโช, ภิยฺโย อากิรเต รชํ.
อิติ ¶ วุตฺตํ มุนินฺเทน, นุสฺสรํ อนิ วตฺติโต;
สทา อลิน จิตฺเตน, จเรยฺย พุทฺธสาวโก.
ราคํ อสุภจินฺตาย, โทสํ เมตฺตาย วารเย;
มรเณน ธชํมานํ, สมฺพุทฺเธ ติกฺข สทฺธิโก.
อสุภา กามวิตกฺกํ, เมตฺตา พฺยาปาท ตกฺกิตํ;
วิหึสํ กรุณาเยว, นิวาเรยฺย สทาสโต.
พุทฺธาณตฺติ ¶ สทาตีโต, มิจฺฉาวิตกฺก ปีฬิโต;
ปาปธมฺเมหิ สํกิณฺโณ, โสนิจฺจาปาย คามิโก.
โธวิตฺวา ปตฺติมลานิ, ปุนาติกฺกม สํวุโต;
มิจฺฉาวิตกฺก สฺเฉที, ทูโร อปาย คามิโต.
ขีณาสวตฺต ¶ พุทฺธตฺตํ, นิยฺยานิก นฺตรา ยิกํ;
สีหนาทํ จตุฏฺาเน, เวสารชฺโช ชิโน นทิ.
สีลํ ¶ นิยฺยานิกํ นาม, อาปตฺติ อนฺตรายิกํ;
อนฺตราย มนาปชฺช, นิยฺยาเนว ปติฏฺตุ.
นิยฺยานิกาจ ¶ อสุภา, สุภสฺา นฺตรายิกา;
อนฺตราย มนาปชฺช, นิยฺยาเนว ปติฏฺตุ.
นานาปตฺติ ¶ ปกิณฺโณปิ, ปาราชิกา วเสสโก;
โส มิตฺยตฺต ปณีธีหิ, ลชฺชีเยว วิโสธโก.
อลชฺชีกมฺม กิณฺโณปิ,
สํเวเชตฺวา สุมิตฺติโก;
ลชฺชีเยว วิโสเธนฺโต,
มตโกว อโสธโก.
โย ¶ ปุพฺเพว ปมชฺชิตฺวา, ปจฺฉาโส นปฺปมชฺชติ;
โสมํ โลกํ ปภาเสติ, อพฺภามุตฺโตวจนฺทิมา.
ธุรํกตฺวา ¶ ธิปตโย, โย ปฺุเสุ ปรกฺกเม;
ตสฺส นิยฺยานิกํ กมฺมํ, กึนามกํ นสิชฺฌเต.
ปจฺจเต ¶ มุนิโน ภตฺตํ, โถกํโถกํ ฆเรฆเร;
ปิณฺฑิกาเยว ชีวนฺตุ, มาปชฺชนฺตุ อเนสนํ.
โธเวยฺยา ปตฺติมคานิ, วุฏฺาน เทสนมฺพุหิ;
สํวริสฺสนฺติ จิตฺเตน, สีลํ โธตสฺส นิมฺมลํ.
พุทฺธาณาติกฺกมาปตฺติ ¶ , นิคฺคเห ราคโทสเก;
นตฺถิ สฺจิจฺจ อาปตฺติ, ลชีว โส ปวุจฺจติ.
วาณิชฺช กสิกาทีหิ, นาหาเรฏฺิ ธสาสเน;
ธุร ทฺวยํว กิจฺจํ ตํ, นาฺกิจฺเจหิ หาปเย.
นิคฺคณฺเหยฺย ¶ สกํจิตฺตํ, กิฏฺาทึ วิย ทุปฺปสุํ;
สติมา สมฺปชาโนจ, จเร สพฺพิริยาปเถ.
ยถา ¶ ถมฺเภ นิพนฺเธยฺย, วจฺฉํ ทมํ นโร อิธ;
พนฺเธยฺเยวํ สกํจิตฺตํ, สติยา รมฺมเณ ทฬฺหํ.
อธิสีลาธิจิตฺตานํ, อธิปฺาย สิกฺขนํ;
ภิกฺขุ กิจฺจตฺตยํ เอตํ, กโรนฺโตว สุภิกฺขุโก.
ปฺจาฏฺ ¶ ทส สีลานิ, นาธิสีลํ ตทุตฺตริ;
ปาติโมกฺขํ อธิสีลํ, ปพฺพตา ธิก เมรุว.
ปาติโมกฺขํ ¶ วิโสเธนฺโต, อปฺเปว ชีวิตํ ชเห;
ปฺตฺตํ โลกนาเถน, นภินฺเท สีลสํวรํ.
สีเลนา ติกฺกมํ ถุลฺลํ, ปริยุฏฺํ สมาธินา;
ปฺายา นุสยํ สณฺหํ, กิเลสํ ภิกฺขุ ภินฺทติ.
สาสนสฺสาทิ ¶ สีลํว, มชฺเฌ ตสฺส สมาธิว;
ปฺาว ปริโยสานํ, กลฺยาณาว อิเมตโย.
มหาปฺุเ ¶ ิตํ สีลํ, สมาธิ อปฺปนา คตํ;
จตุมคฺค ยุตา ปฺา, เอตํ สิกฺขตฺตยํ มตํ.
สีลนลกฺขณํ สีลํ, ทุสฺสีลฺย ธํสนํ รสํ;
หิโรตฺตปฺป ปทฏฺานํ, สุจิ ปจฺจุปฏฺานกํ.
สสีลคุตฺติ ¶ นาโถจ, ทุนฺนิคโห วิสารโท;
ธมฺมฏฺีตีติ ปฺเจเต, คุณา เวนยิเก มตา.
อาทิ ¶ กลฺราณ สํเวที, สีลมตฺตฏฺ ภิกฺขโว;
อุทฺธํ กลฺยาณ ลาภาย, อลิโน อนิวตฺติโก.
โธวิตฺวา ปตฺติมลานิ, วุฏฺาน เทสน มฺพุหิ;
สุทฺธสีเล ิโตเยว, เอวํ จินฺเตยฺย ปฺวา.
สมฺปุทฺโธรส ¶ ปุตฺตาว, พุทฺธุโรชา นุสฺสาวนา;
สมฺภูตา ปิตุ ทายาทา, ปุตฺตานาม สภาวโต.
ขีรํ ปิตฺวาว ชีวนฺติ, ชาตาปิ อิธ ปุตฺตกา;
ปริยตฺติ ชินกฺขีรํ, ปิตฺวาว ชินปุตฺตกา.
ทาโยจ ¶ นาม พุทฺธสฺส, ธมฺมามิส วสาทฺวิธา;
มคฺคาณา ทโย ธมฺโม, จตฺตาโร ปจฺจยามิสา.
จิร มามิส ทายาทา, ราชปูชาทิ คาหิโน;
ทายา มิสฺสคฺคหํ นิจฺฉิ, สทฺธมฺม ครุโก ชิโน.
ลกฺข ¶ กปฺป จตุสฺสงฺขฺย, กาลํ วิจิต นิจฺจิตํ;
ธมฺมทายํ นวินฺทมฺหา, พุทฺธปุตฺตาปิ เยมยํ.
พุทฺธวาริต ทายาทา, สทฺธมฺมทาย พาหิรา;
ปุตฺตาปิ สตฺถุทาสาภา, ภุตฺตมตฺตา หิ ทาสกา.
ภทฺทนฺต ¶ ราหุลสฺเสว, ทายํ โนปิ อทา ชิโน;
นาทิยิมฺหา ปมาทาย, ตํ ทายํ กุสลนฺตกํ.
ธมฺมทายาทา เมภิกฺขเว ตุมฺเหภวถ,
มาอามิส ทายาทา;
อิติ วุตฺตํ มุนินฺเทน,
สาวเกสุ ทยาวตา.
อิมาย ¶ พุทฺธวาจาย, พุทฺธสนฺตก ตํ สเร;
ทฺวินฺนํ อามิสอ ทายาท, ภาวสฺสจ นิวารณํ.
รชฺเช จณฺฑาลปุตฺตาว, สทฺธมฺมจกฺก วตฺติโน;
ปุตฺตา โหนฺตาปิ ทาเยสฺมึ, นิราสา ติว นินฺทิตา.
มิจฺฉาชีว ¶ สมาปนฺนา, อจฺจาสา ปจฺจยามิเส;
มหาชานีย สมฺปตฺตา, โมฆกตฺวา ติทุลฺลภํ.
คิหิกาเม ¶ ปหายาโค, ปรวนฺโตสุ ลคฺคิโต;
คงฺคาติณฺโณ ตฬากมฺหิ, นิมุคฺโควา ตินินฺทิโต.
จีวเร ¶ ปิณฺฑปาเตจ, ปจฺจเย สยนาสเน;
เอเตสุ ตณฺห มากาสิ, มาโลกํ ปุนราคมิ.
อิติวุตฺตา นุสาเรน, ปจฺจเวกฺขณ สุทฺธิยา;
อามิเสสุ หเน อาสํ, ปุตฺตมํสุ ปมํ สรํ.
เสยฺโย ¶ อโยคุโฬ ภุตฺโต,
ตตฺโต อคฺคิสิขูปโม;
ยฺเจ ภฺุเชยฺย ทุสฺสีโล,
รฏฺปิณฺฑํ อสฺโต.
อิติวุตฺตํ ¶ นุจินฺเตนฺโต, วชฺเช ทุสฺสีล ภาวโต;
สีเล ิโตว ภฺุเชยฺย, มาทิตฺต คุฬกํ คิลิ.
อนฺนาน มโถ ปานานํ,
ขาทนียาน มโถปิ วตฺถานํ;
ลทฺธาน สนฺนิธึ กริยา,
นจ ปริตฺตเส ตานิ อลภมาโน.
อฺาหิ ¶ ลาภุปนิสา, อฺา นิพฺพาน คามินี;
สกฺการํ นาภินนฺเทยฺย, วิเวก มนุพฺรูหเย.
อกตฺวา ¶ อามิเส อาสํ,
สทฺธมฺเมเยว อาสิโก;
อปฺปมตฺโต สมารทฺโธ,
ธมฺมทายํ ลภิสฺสติ.
ปริยตฺตึ วินา เสยฺยํ, นลภนฺติ พุธาอปิ;
เสยฺยตฺถิโกว สิกฺเขยฺย, เนว ปูชาทิ การณา.
ภวนิสฺสรณตฺถํว ¶ , สิกฺเข นา ลคฺคทูปโม;
ตถูปมาย สิกฺขนฺโต, อปาเยสุ ปติสฺสติ.
สิกฺขิเตน อมานตฺถํ, นสาธุ มานถทฺธิโก;
มุทุภาวาย สิกฺขิตฺวา, ทเมนฺโต มุทุโก ภเว.
ราคํ ¶ โทสํ ธชํมานํ, สิกฺขนฺโตปิ วิวชฺชเย;
ทหราปิ หิ มิยฺยนฺติ, นตฺถิ วสฺสคฺคโต มตํ.
สทฺธํติกฺเขยฺย พุทฺเธน, ราคํ อสุภ จินฺตยา;
มรเณน ธชํมานํ, โทสํ เมตฺตาย วารเย.
เอเตหิ ¶ จตุรกฺเขหิ, คนฺถํ สิกฺเขยฺย สํ วุโต;
สิกฺขนฺตสฺเสหิ รกฺเขหิ, นโกจิ สํกิเลสิโก.
พุทฺธวาจมฺปิ ¶ สชฺฌาย, เอเตปิ มนสีกร;
วุตฺโต ธมฺมวิหารีติ, เอทิโส สาสเน วโร.
ครูน มุปเทเสน,
จตุรกฺโข สุสีลวา;
อปฺปสฺสุโตปิ ปาสํโส,
ภิยฺโยเยว พหุสฺสุโต.
สาตํ ¶ เสวกฺขเณวปฺปํ, ตํเหตฺวา นนฺตาทุกฺขนฺติ;
ธีโร อาสํ หเน กาเม, ขุรธารมธูปเม.
โยธ กาเม สุขํมฺิ,
น โส ทุกฺขา วิมุจฺจติ;
มาตาหิ พฺยคฺฆ มนฺเวนฺโต,
วโฉ มุตฺโต กถํภยา.
ติรจฺฉา ¶ เปต ลทฺธพฺเพ, นาสํ กามสุเข กเร;
ภายิตพฺพ สุขํ ตฺหิ, ตสฺมึ ลคฺคา มหาตปา.
ลทฺธา กามสุขํ พาลา, ปโมทนฺติ นปณฺฑิตา;
ปสุปกฺขีภิ ลทฺธพฺพํ, อนนฺตทุกฺข การณํ.
ลทฺธา ¶ ธมฺมรตึวิฺู, โมทนฺติ น อปณฺฑิตา;
อโนม สตฺต ปริโภคํ, ภคนิสฺสรณาวหํ.
หีนกมฺมํ ¶ ปฏิจฺฉนฺนํ, กามสฺสาทํ นปตฺถเย;
ธมฺเม ปีติฺจ ปาโมชฺชํ, ปตฺเถยฺย สาธุสมฺปโต.
ปริคฺคณฺหนฺติ เยกาเม, หึ สนฺติเต ตทตฺถิกา;
ปริจฺจตฺตํ น หึ สนฺติ, มุตฺตํ วณฺเณนฺติ สาธโว.
นิจฺจุปกฺกมฺม ¶ ปุฏฺโปิ, กาโย เวรีวสา นุโค;
อจิรํเยว ภูสายี, ยุตฺโตว ต มุเปกฺขิตุํ.
รกฺขิโตปิ อคุตฺโตว, กาโย ภยมุเข ิโต;
ตสฺมา กาย มุเปกฺขิตฺวา, จเรธมฺม มฉมฺภิโต.
ปุฏฺโ ¶ ปุฏฺโปิ ยํกาโย, ภุวิ โรคาสยีสยี;
กตํกตํ มุธาโต น, ตทตฺถํ ทุจฺจเร จเร.
ปาปํ ¶ กโรติ โยพาโล,
ปุฏฺุํ กายํ ติทุพฺภรํ;
ภูมฺยํ กายํ เปตฺวาน,
อนาโถ โส อปายิโก.
เวรีวสา นุคํ กายํ,
พาโล โปเสติ ทุจฺจโร;
โปเสนฺโต นิรเย ปกฺโก,
กาโย ภูมฺยํ วิการคู.
ปาปํ ¶ มากร กายตฺถํ, กาโย เวรี วสานุโค;
ภูมฺยํ เสสฺสติ เวการี, ปาปิโก นิรยํ คโต.
อมยฺหํ มยฺหสฺาย,
กายํ โรควสานุคํ;
โปสํ ปตฺโต มหาชานึ,
โนกาโส ธมฺม มิกฺขิตุํ.
กายาเปกฺขาย ¶ โนกาโส,
ธมฺมํ ทฏฺุํ รโหคโต;
อุเปกฺขาเยว โอกาโส,
ทุกฺขิตา มฺห อเปกฺขยา.
จิตฺต ¶ สํโสธกา ปกฺกา, กายสํโสธกา นวา;
โสเธ จิตฺตํว ปกฺกตฺถํ, นกายํ ภวภีรุโก.
จิตฺตสงฺขรณํ ¶ สาธุ, ตํ สงฺขตํ ปภสฺสรํ;
นสาธุ กายสงฺขาโร, สงฺขโตปฺยสุโภว โส.
สภาว มลินํ กายํ, นิมฺมลาย กถํ กเร;
อาคนฺตุมลินํ จิตฺตํ, สกฺกา กาตุํ สุนิมฺมลํ.
อาธิพฺยาธิ ¶ ปโรตาย, อชฺชสฺเววา วินาสินา;
โกหินาม สรีราย, ธมฺมาเปตํ สมาจเร.
สภาวเชคุจฺฉํ กายํ, โสเภตุํเนวสกฺกุเณ;
จิตฺตํ วา ลงฺกตํ โสภํ, สีลาทิ คนฺธวาสิตํ.
สเจ ¶ ภายถ ทุกฺขสฺส, สเจ โว ทุกฺข มปฺปิยํ;
มากตฺถ ปาปกํ กมฺมํ, อาวิวา ยทิวา รโห.
กิเลสา คนฺตุมลํจิตฺตํ, ปภสฺสร สภาวิกํ;
ตทาคนฺตุมลํ โธว, จิตฺตํ โธเต ปภสฺสรํ.
กิเลสา ¶ คนฺตุมลํจิตฺตํ, อุปกฺกเมน โสธเย;
สุวิสุทฺธ มนาเยว, อุตฺตรึสุ ภวณฺณวา.
กาเย มลมุเปกฺขาย, จิตฺเต มลํว โธวตุ;
จิตฺเต หิ นิมฺมเลสนฺโต, ปูติกาโยปิ ปูชิโต.
กายโรคํ ¶ ติติกฺขาย, จิตฺตโรคํ จิกิจฺฉตุ;
สุขิโต กายโรคีปิ, จิตฺเต นิรามเย สติ.
กายโรเค พหู เวชฺชา, พุทฺธุตฺติว มโนคเท;
อิธาปิ กายิโก สนฺโต, อนนฺตาว มโนรุชา.
สีสทฑฺฒ ¶ มุเปกฺขาย, นิพฺพาตุ ราคปาวกํ;
ขิปฺปํ อสุภ สฺาย, นิจฺจทฑฺฒํ ภเวภเว.
สุภาย อุฏฺิตํ ราคํ, อสุภาย นิวารเย;
โสราโค สาทิตํ ชนฺตุํ, จตฺวาปายํ นยิสฺสติ.
ปณฺฑิตานํ ¶ มลํ มาโน, โสตฺตุกฺกํเสน ปากโฏ;
มาโข อตฺตาน มุกฺกํเส, มาวิภาเว สกํมลํ.
คุณํ ปฏิจฺจ คุณีนํ, อหํมาโน สมุฏฺเห;
มรณํ อนุจินฺตาย, ธชํมานํ นิปาตย.
เอโก ¶ กายวิเวเกสี, กตฺวา กิเลสนิคฺคหํ;
วเส จิตฺตวิเวเกสี, อุโภ ปธิ วิเวกาทา.
อทิฏฺเ อสุเต าเน, วเสยฺย โมจนตฺถิโก;
อสฺสาทํหิ นิวาเรตุํ, ทิฏฺเ สุเต ติทุกฺกรํ.
อทิฏฺเ ¶ อสุเต รฺเ, วเสยฺยิ นฺทฺริยโคปโก;
วาเรตุํ วิสยากิณฺเณ, จกฺขุโสตํ ติทุกฺกรํ.
ราคํ อสติ อุปฺปนฺนํ, สนฺตาภุเชน วารเย;
พาหิเร ราค มุปฺปนฺนํ, อนฺโต อสุภจินฺตยา.
ราคํ ¶ ฉินฺทาติ พุทฺธาณํ, สรํ ภิกฺขุ รโหคโต;
ปสฺสํ กาเยธ เชคุจฺฉํ, ลเภยฺยา สิฏฺโมจนํ.
กายํ อสุภโตปสฺส, กลฺลกาเลว ทสฺสนํ;
โมฆํ กาลํ นขีเยยฺย, ภเวยฺยุํสฺเวปิอาตุรา.
กายํ ¶ เชคุจฺฉโตปสฺส, พาลฺยนฺโต ปจฺจเวกฺขิย;
อาโท กิฺจิ ชิคุจฺฉาย, ชิคุจฺเฉยฺยายตึ ภุสํ.
กายาทินว มิกฺเขยฺย, ทานิ กิฺจิปิ ทสฺสนํ;
อายตึ มคฺคลาภาย, ภเวยฺย อุปนิสฺส โย.
อิตฺถีน ¶ มงฺคมงฺคานิ, นปสฺเสยฺย นจินฺตเย;
ตทาสา อุภโต ภฏฺา, สุคตฺยา สาสนาปิจ.
อิตฺถิรูป สรากฑฺฒา, ภฏฺา พหูว สาสนา;
อิหาปิ ทุกฺขิตา หุตฺวา, เต เปจฺจ อติทุกฺขิโน.
ปุํมโน ¶ ปริยาทาย, อิตฺถิรูปสรา ิตา;
ตสฺสม มฺ เมกมฺปิ, นวิชฺชเตว สพฺพธิ.
สลฺลเป ¶ อสิหตฺเถน, ปิสาเจนาปิ สลฺลเป;
อาสเท อาสิวิเสปิ, อคฺคิกฺขนฺเธปิ อาสเท;
นตฺเวว มาตุคาเมน, เอเกกาย สุเปสโล.
กามํ อสุภจินฺตาย, พฺยาปาทํ สฺเนหเจตสา;
วิหึสํ กรุณาเยหิ, วิตกฺกคฺคี ตโยสเม.
อสเมต ¶ วิตกฺกคฺคี, ถุสราสิมฺหิ ขาณุว;
อถิรา สาสเน ตาปี, เตปจฺฉาอติตาปิโน.
อสุภา ¶ ปคเม โลกา, ตํ เมตฺตายุปสงฺกเม;
สุภาวิตาหิ เอตาหิ, ชเหโลเก ปิยาปิยํ.
คตฏฺิตาโท อุปฺปนฺเน, วิตกฺกคฺคี ตโย สเม;
อาตาปี ปหิตตฺโตติ, เอวํภูโต ปวุจฺจติ.
วิวาทปฺปตฺโต ¶ ทุตีโย, เกเนโก วิวทิสฺสติ;
ตสฺสเต สคฺคกามสฺส, เอกตฺต มุปโรจิตํ.
สินิหปฺปตฺโต ทุตีโย, กเมกา สินิหิสฺสติ;
ตสฺสเต โมกฺขกามสฺส, เอกตฺต มุปโรจิตํ.
ปุรโต ¶ ปจฺฉโตวาปิ, อปโร เจ นวิชฺชติ;
ตสฺเสว ผาสุ ภวติ, เอกสฺส วสโต วเน.
สุขฺจ กาม มยิกํ, ทุกฺขฺจ ปวิเวกิกํ;
ปวิเวกํ ทุกฺขํ เสยฺโย, ยฺเจ กามมยํ สุขํ.
โยจ ¶ วสฺสสตํ ชีเว, อปสฺสํ อุทยพฺพยํ;
เอกาหํ ชีวิตํ เสยฺโย, ปสฺสโต อุทยพฺพยํ.
สฺุาคารํ ¶ ปวิฏฺสฺส, สนฺตจิตฺตสฺส ภิกฺขุโน;
อมานุสฺสี รติ โหติ, สมฺมาธมฺมํ วิปสฺสโต.
ยโตยโต ¶ สมฺมสติ, ขนฺธานํ อุทยพฺพยํ;
ลภติ ปีติปาโมชฺชํ, อมตํ ตํ วิชานตํ.
อิจฺจุตฺตํ ธมฺมปาโมชฺชํ, วิเวกชํ รสาธิกํ;
อิจฺฉนฺโต สีลวา ภิกฺขุ, อนิวตฺติต วีริโย.
วนา วาเส วสิตฺวาน, อปฺปิจฺฉาทิคุณาวโห;
ปลิ โพเธ สมุจฺฉิชฺช, ภาเวยฺเยวํรโหคโต.
กาเย ¶ เชคุจฺฉปฺุชานิ, รูปํ รุปฺปนภาวโต;
ตสฺสิตา เวทนา สฺา, สงฺขาราจ ตโตปเร.
วิฺาณฺจ อิเมปฺจ, ขนฺธา ราสตฺถโต มตา;
เตจานิจฺจ ทุกฺขา นตฺตา, อุปาทา วยธมฺมิโน.
เผณปิณฺฑู ¶ ปมํ รูปํ, เวทนา ปุปฺผุฬูปมา;
มรีจิกูปมา สฺา, สงฺขารา กทลูปมา.
มายูปมนฺติ วิฺาณํ, ทสฺสิเต สพฺพ ทสฺสินา;
อุปมาหิ สมสฺเส ยฺย, ปฺจกฺขนฺเธ อสารเก.
ยาว ¶ พฺยาติ นิมฺมิสฺสติ,
โกฏิลกฺขาตหึขเณ;
ขนฺธา ภิชฺชนฺติ หุตฺวาน,
อนิจฺจานาม เต ตโต.
ภย ปีฬิตโต ทุกฺขา, อนตฺตา อวิเธยฺยโต;
ขนฺธาว โหนฺติ ภิชฺชนฺติ, อฺโ โกจิ นลพฺภติ.
ขนฺธา ¶ นิจฺจา ขยฏฺเน, ภยฏฺเน ทุขาจเต;
อนตฺตา สารกฏฺเน, อิติ ปสฺเส ปุนปฺปุนํ.
ภาณูทเย กยํ เอนฺติ, เหมนฺเต ปติตุสฺสวา;
ราคา มานาจ สพฺเพวํ, สตฺยา นิจฺจานุปสฺสเน.
สีหนาทํ ¶ วเนสุตฺวา, สํเวเชนฺติ สโสตกา;
เวหปฺผลาปิ โลเกวํ, ชิเนริต ติลกฺขณํ.
เวทนาทีนิ ¶ นามานิ, นามรูปทฺวยํว เต;
ตณฺหาวิชฺชาจ กมฺมาทิ, นามรูปสฺส ปจฺจยา.
นามรูปํ ปริคฺคยฺห, ตโต ตสฺสจ ปจฺจยํ;
หุตฺวา อภาวโต นิจฺจา, อุทยพฺพย ปีฬนา.
ทุกฺขา อวสวตฺติตฺตา, อนตฺตาติติลกฺขณํ;
อาโรเปตฺวาว สงฺขาเร, สมฺมสนฺโต ปุนปฺปุนํ.
ปาปุเณยฺยา ¶ นุปุพฺเพน,
สพฺพสํโยชน กฺขยํ;
ตมฺปตฺโต อรหา ภิกฺขุ,
ภวติณฺโณ สุนิพฺพุโต.
นตุมฺหํ ¶ ภิกฺขเว รูปํ, ตํ ชเหถาติ วุตฺตโต;
เมเมตนฺติ อุปาทานํ, ปฺจกฺขนฺเธ วินาสเย.
ปุตฺตา มตฺถิ ธนา มตฺถิ, อิติ พาโล วิหฺติ;
อตฺตาปิ อตฺตโน นตฺถิ, กุโตปุตฺโตกุโตธนํ.
อิจฺจุตฺต มนุจินฺตาย, อตฺตาติ อตฺถิเมติวา;
สฺํ นาเสยฺย ขนฺธาว, อตฺถีติ อาภุเช พุโธ.
ขนฺธนาส ¶ มนาภุชฺช, มโต เม ปุตฺตโก อิติ;
โสจนฺติ ปริเทวนฺติ ปุตฺโตนตฺถิ นโสมโต.
ภิชฺชมาเนสุ ¶ ขนฺเธสุ, อตฺตสฺี อนตฺเตสุ;
นาทิกาล วิปริตา, มหาชานียตํ คตา.
ภิชฺชมาเนสุ ขนฺเธสุ, ลคฺคา รตฺตา มมายิตา;
นารีปุมาทิ สฺาย, วิปเรตา อนาทิเก.
นาทิกาล ¶ วิปริโต, อตฺตสฺี อนตฺตนิ;
ภิชฺชมาเนสุ ขนฺเธสุ, ชห ตฺตาติ มมายนํ.
อภิณฺหุปฺปตฺติยาเยว, ภิชฺชมาโน นฺยติ;
อนิจฺจลกฺขณํ ฉนฺนํ, ตํ จินฺเตยฺย สุปฺวา.
อสนฺเตเยว ¶ ลคฺคนฺตา, นมุจฺจนฺติ ภวตฺตยา;
นตฺถิ สนฺเตสุ ลคฺคนฺตา, รูปกฺขนฺธา ทิเก สฺวิธ.
ตณฺหา คิชฺฌติ เมตนฺติ, มาโน อหนฺติ มฺติ;
ทิฏฺิ คณฺหาติ อตฺตาติ, เอเต ปปฺจกา ตโย.
มเม ¶ ต มห มตฺตาติ, ปปฺจานํ วสานุโค;
คณฺหนฺโต ภว ปงฺกมฺหิ, นิมฺมุคฺโคว ภยานเก.
นเม นาหํ นอตฺตาติ, เอเตหิ วิวทํ กเร;
วิวทนฺตาว มุจฺจนฺติ, ภวปงฺกา ภยานกา.
นเม ¶ นาหํ นอตฺตาติ, ทฏฺพฺพนฺติ ชิเนริตํ;
ตเถว สพฺพทา มฺเ, มา ปปฺจ วสานุโค.
โลโก วิวทิ พุทฺเธน, นโลเกน กทาจิโส;
อนตฺตาติ ชินุทฺทิฏฺํ, โลโก อตฺตาติ มฺติ.
โม ¶ โลเกน สโม โหตุ,
ตสฺสโม กึตทุตฺตเร;
อนฺธิภูโต อยํโลโก,
สมฺพุทฺธสฺส วิโรธิโก.
สมฺพุทฺธสฺส วสํ นฺเวตุ, สนฺฌาทิ ภยตชฺชิโต;
ตพฺพสํเยว อนฺเวนฺโต, ภวติณฺโณ ภวิสฺสติ.
อนตฺตาติ ¶ คิรา สจฺจา, อตฺตาติ วจนํ มุสา;
มุสาย วิวเท โลโก, พุทฺเธน สจฺจ วาทินา.
ตุรงฺควชคามมฺหา, ปุริเม จมกฺย กานเน;
วสตา อคฺคธมฺเมน, เถเรน รจิโต อยํ.
อริมตฺเตยฺย พุทฺธสฺส,
ธมฺม สฺสุตกฺขเณ ภเว;
ขีณาสโว มหาปฺโ,
ปฺุเน เตน สาวโกติ.
กายปจฺจเวกฺขณา
นาทิกาล ¶ วิปริต, ชน ภูตตฺถ ทสฺสิโน;
ทาตุเม กนฺติกสฺสาทํ, สตฺถุ ปาโท ติมานิโต.
สีเส ¶ ปิลนฺทิยา โมที, สมฺพุทฺธ จรณ มฺพุชํ;
สาธุ ตุฏฺิกรํ พฺรูมิ, สุกาย ปจฺจเวกฺขณํ.
โยนิโส มนสีกตฺวา, นาทา วิรุทฺธ มฺิตํ;
สาธโว ต มุทิกฺขนฺตุ, มยาปิ มนฺทพุทฺธิโน.
อิจฺฉิตพฺพาน ¶ มายตฺตา, เตสฺจ จยภาวโต;
ตทากาเรน วตฺติตา, กาโย เชคุจฺฉ ปฺุชโก.
ปุนปฺปุนํว โอกฺกม, าณ มนฺโต ปเวสิย;
พาหิรํว อนาลมฺพ, อิกฺขณา ปจฺจเวกฺขณา.
มํสจฺฉนฺน ¶ ฏฺิรูเปว, มโนช วายุ จาลิเต;
นารี คตาติ ยาจินฺตา, เนว สาปจฺจเวกฺขณา.
สฺาทิฏฺิจ จิตฺตฺจ, วิปลฺลาสา อิเมตโย;
ต ทากาเรน วตฺตนฺติ, อวิชฺโช ตฺถริตา ภุสํ.
อาสา ¶ วิปริเต เยสํ,
วิปลฺลาสาติ เตมตา;
อาสา อาสิสนา วุตฺตา,
ตณฺหาเยว สภาวโต.
อสุเภว สุภมิติ, อนิจฺเจเอว นิจฺจโต;
ทุกฺเขเยว สุขํวาติ, อนตฺตนิว อตฺตโต.
สฺาณํ ทสฺสนํ จินฺตา,
ทฺวาทสา การโต ตโย;
ทิฏฺิสา จาทิ มคฺเคน,
เสสา เสเสหิ วชฺฌิตา.
ตณฺหา ¶ ตสฺสิ มเมตนฺติ, มาโน มฺิ อหนฺติจ;
ยสฺสิ ทิฏฺิจ อตฺตาติ, ปปฺจา นามิเม ตโย.
ปปฺจนฺติ สํสารํ, ตสฺมา ปปฺจนามกา;
ภวยนฺเต ปโยเชนฺตา, โมกฺขํ นาทํสุ เต จิรํ.
ภวปงฺเก นิ มุชฺชนฺตา, ปปฺจานํ วสานุคา;
จิรสฺสํ ทุกฺขิตา โหนฺติ, อารา นิพฺพานโต ติว.
นเม ¶ นาหํ นอตฺตาติ, เอเตหิ วิวทํ กเร;
ภณฺฑนฺตา วิวทนฺตา เต, นิพฺพานโต อทูริโน.
วิปลฺลาเส ปปฺเจจ, ทฺเวปิเอเต ปหาตเว;
โสปจฺจเวกฺขิตพฺเพ วํ, กาโย เชคุจฺฉปฺุชโก.
เกสา ¶ โลมา นขาทนฺตา,
ตณฺหายาปิจ โคจรา;
ตสฺมา เต ทฏฺุกาเมน,
ตณฺหา นิวาริตา สทา.
ลคฺคิกา ฉวิยํเยว, ตณฺหา พาหิรโคจรา;
ตสฺมา เอตฺถ ตโจวาห, สมฺพุทฺโธ น พหิจฺฉวึ.
เอสา ¶ ตจปริยนฺต, ปเทนาปิ นิวาริตา;
อโต ฉวิ มนาลมฺพ, ตจสีว มเนกเร.
ชิคุจฺฉิตานิ ฉาเทติ, อฏฺิ มํส ตจาทินิ;
าเณน ฉินฺทิ ตพฺพาจ, ตสฺมา ฉวีติ วุจฺจติ.
ฉวึ ¶ เฉตฺวา ตจํ ปสฺเส,
ตํ เฉตฺวา มํสกาทโย;
คพฺเภวตฺถูนิ ทีเปน,
ยถา ปฺาปทีปิโก.
เชคุจฺโฉ ฉวิยา กาโย,
อสุโภว สุภายเต;
นิจฺฉวา ตจมตฺเตน,
กถํ สุภายเต อยํ.
นฺหารุพนฺโธ ¶ ฏฺิสงฺฆาโต, มํสโลหิ ต ลิมฺปิโต;
ฉวิยาว วิโมเหติ, ตจจฺฉนฺโน อิมํ ปชํ.
วณฺณ สณฺาน โตเจว,
คนฺโธ กาสา สเยหิจ;
เชคุจฺฉา ปฏิกุลฺยาจ,
เกสานาม น เมปิยา.
เอเกกํ ¶ มนสีกตฺวา, นเย นิจฺเจว มาทินา;
ภาเวตพฺพา สมารมฺภ, ยถาปฺายเต ตถา.
ปูริตํ มตฺถลุงฺคสฺส, สีสฏฺิปิ ชิคุจฺฉิตํ;
มุข นาสกฺขิ กณฺณาทิ, ฉิทฺทา วฉิทฺท ทุทฺทสํ.
ปูติ ¶ วายุ วิจริต, กุจฺฉิฏฺนฺตานิ โลหิตํ;
ปิตฺตํ เสมฺหฺจ ปปฺผาสํ, หทยํ ยกนมฺปิ ธี.
อนฺน ปานํ มนฺุมฺปิ, เขฬ ตินฺต มโธปริ;
ทนฺเตหิ ปิสิตํ สฺวาน, วมถูว ชิคุจฺฉิตํ.
ยาวตายุ ¶ อโธเตวา, มาสเย คิลิตํ ิตํ;
กิมิกูล สมากิณฺเณ, ตหิเมวา สิตาสิตํ.
เอตํ อุทริยํ นาม, ตมฺหา ปกฺกาสยํ คตํ;
ทินจฺจเย กรีสนฺตํ, สา สยํ ตํทฺวยมฺปิ ธี.
ปกาเสตฺวา ¶ ปเวเสติ, อนฺนปานํ มหารหํ;
ปฏิจฺฉนฺโน นิหรติ, ตเมว นฺโต ิตํ ชโน.
ปเวเส ตํ ปริวโต,
นิหเรโก รโห ลิโน;
มนฺุํว ปวีสนฺเต,
นิกฺขมนฺเต ชิคุจฺฉิตํ.
เชคุจฺฉ ¶ ปฏิกุลฺยานิ, มํสนฺหารุ ตจฏฺินิ;
นปิยานิ น ตุฏฺานิ, เนวอิตฺถี นปูปิโส.
หตฺถ ปาท มุขาทีนิ,
นตฺถฺานิ ชิคุจฺฉิตา;
ตตฺถา กุมาริกา กฺา,
โมเหน อตฺถิสฺิตา.
ปจฺเจกํ ¶ วินิภุตฺเตส, เกส โลม นขาทิสุ;
นตฺถิกฺา กุมารีวา, สมฺปิณฺฑิเตสุ สา กุโต.
อากาโสเยว ¶ กายางฺขฺโย,
ตจาทิ ปริวาริโต;
ตถาสีสํ มุขํหตฺโถ,
ปาโทรุ กฏิอาทโย.
ถมฺภาทีสฺวิว เคโหติ,
ปิณฺฑิเต สฺเวสุ สมฺมุติ;
กาโยติ อิตฺถิโปโสติ,
สํมุฬฺโห ตายรชฺชติ.
สนฺตํ ¶ จินฺเตยฺย นาสนฺตํ, สนฺตํ จินฺตยโต สุขํ;
อสนฺตํ อนุจินฺเตนฺโต, นานาทุกฺเขหิ ตปฺปติ.
ชวตฺยา วิชฺชมาเนว, นาวิชฺชา วิชฺชมานเก;
ตสฺมาตํนามโก โมโห, ตณฺหาปิจ ตทนฺวิตา.
ปุํกาโยวาถีกาโยวา ¶ , มลาสุจิชิคุจฺฉิโต;
ตสฺสมํ นตฺถิคารยฺหํ, ยฺวามลมฺปิ มลํกเร.
นตฺถิ ¶ กายสโมเวรี,
มหานตฺถกโร จีรํ;
นตฺถิ กายสโม วฺโจ,
อสุโภว สุภายเต.
ถีปุํ สปรกาโยติ, ปสฺสติปิ นปสฺสติ;
เชคุจฺฉ ปฏิกุลฺโยติ, สมฺมา ปสฺสติ ปสฺสติ.
สุโภสุโภติ ¶ มฺนฺตา,
ธีติ ธีติ ชิเนริเต;
โลกาโลกา นธีเยสํ,
ภวา ภวา วจาริโน.
ภิยฺโยภิยฺโยว ราคคฺคิ,
สุโภสุโภติปสฺสโต;
มนฺโทมนฺโทว โสอคฺคิ,
ธีวธีววิปสฺสโต.
พหุสฺสุโตปิ ¶ พาโลว, อสุเภ สุภมฺโก;
อสุโภติ วิปสฺสนฺโต, อปฺปสฺสุโตปิปณฺฑิโต.
โยจ สิปฺปานิ ชาเนยฺย, สตานิ สหสฺสานิปิ;
กาเยกชานนํ เสยฺโย, ยฺเจ อฺ วิชานํนํ.
กายเมกมฺปิ ¶ นฺามิ, พุทฺธาลทฺธนโย อปิ;
สุตาจ ปณฺฑิตาตฺยมฺหา, ยุตฺโตเยวา ติลชฺชิตุํ.
สุภโตเยว มฺามิ, เอวํ ชิคุจฺฉิตมฺปินํ;
มฺจ เ ปณฺฑิโต ตฺยาหุ, อลเมวาติลชฺชิตุํ.
กาเย ¶ อสุภสฺํโย, นลภามิ กทาจิปิ;
สุลทฺธ สุคโต วาโท, สฺวารโหวาติลชฺชิตุํ.
กาเยน สํสรนฺโตปิ, ตทาการํ ยถาตถํ;
ภเวภเว อชานนฺโต, มมายิตฺวาว ตํ จชึ.
กาเยน ¶ สํสรนฺโตปิ, นฺา กาย ชิคุจฺจตํ;
นิจฺจุปาทา มมายนฺโต, ปิยายิตฺวาว ตํ จชึ.
กุภารํ สารสฺาย, ปิยายิตฺวาว หึสกํ;
อนนฺตทุกฺข มาปาทึ, วิปลฺลาโส ภเวภเว.
มหาชานีย ¶ ปตฺโตติ, สํเวเชตฺวา สกํมนํ;
ทิโรกต ชิโนวาโท, อนิวตฺติต วีริโย.
อทิฏฺปุพฺพ เมตสฺส, ตถาการํว ปสฺสตุ;
กิจฺจ มฺ มุเปกฺขาย, สํสาร ภย ภีรุโก.
ยฺหิกิจฺจํ ¶ อปวิฏฺํ, อกิจฺจํ ปน กยิรา;
อุนฺนฬานํ ปมตฺตานํ, เตสํ วฑฺฒนฺติ อาสวา.
เยสฺจ สุสมารทฺธา, นิจฺจํ กายคตา สติ;
อกิจฺจํ เต นเสวนฺติ, กิจฺเจ สาตต การิโน;
สตานํ สมฺปชานานํ, อตฺถํ คจฺฉนฺติ อาสวาติ.
โถเมนฺตา ¶ โสณฺณํ กาโยร,
มุขกฺขิ ตฺยาทินา อิมํ;
รตฺเต มุฏฺเ กโรนฺเตเต,
อฺเชเน สยํวิย.
กายโสภฺย ปกาเสตา,
วาจา เว มารเทสนา;
ตทโสภฺย ปกาเสตา,
วาจา สมฺมุทฺธ เทสนา.
อสุโภติ ¶ ชินุทฺทิฏฺํ, กายํ สุโภติ คาหิโน;
สํมุฬฺหาเต น มุจฺจนฺติ, ภวา พุทฺธ วิโรธิโน.
อสุโภติ ชินุทฺทิฏฺํ, กายํ ตเถว คาหิโน;
ปณฺฑิตา เตว มุจฺจนฺติ, ภวา พุทฺธมตานุคา.
โสเธนฺเตลงฺกโรนฺเตว ¶ , มลาสวนฺติกายโต;
อลํ กายวิโสเธน, พาโลว ตํ ครุํ กโร.
โคเปนฺเตว อโรคาย,
กาโย โรเคนสํวเส;
คายคุตฺตํ มุธาเยว,
จิตฺตคุตฺตํว สาตฺถกํ.
จนฺทนาทิ ¶ วิลิตฺโตปิ,
มุตฺโตมณิ วิภูสิโต;
ตํสภาโวว โสกาโย,
วิสฺสวนฺโต ตโตตโต.
ปติเตจ ¶ อปติเต,
วิเสโส นตฺถิ กิฺจิปิ;
กาโย เจมนฺุโ ตมฺหา,
ปติโตปิ ตถาสิยา.
กาโย มนุสฺสชาตีนํ, ติรจฺฉาน ตฺตภาวโต;
เชคุจฺฉิต ตโรโหติ, ทุพฺพิโสโธจ ทุพฺภโร.
ยถาชาเตน ¶ กาเยน, สกฺกา วิหริตุํ นจ;
ปจฺจหํ โสธนีโยจ, โธวน มชฺชนาทิภิ.
รตฺตํ ปาตุํ ฉวึ เฉตฺวา, สกฺกา ฑํสาทโยปินํ;
เฉตฺวา มํส ฏฺิกาทีนิ, ธีโร นาลมฺพิตุํ กถํ.
ลคฺคนฺติ ¶ ฉวิมตฺเต เย, มกฺขิกา เสทปา ยถา;
ถีปุํ มุขาทิ สฺาย, เต ปมุฬฺหา มหาตปา.
จารี อโคจเร กาเม, ลคฺคาเลเป กปีริว;
พหูหิ ปีฬิตา รีหิ, มรนฺติ อติทุกฺขิโน.
ราคารึ ¶ ทุชฺชยํ เชยฺยุํ, ชยภุมฺมาสุเภ จรา;
สีตานิสฺสิต ลฏุกี, เสนกํว มหพฺพลํ.
กายธิ ¶ คฺโคจโร เวโส,
ชยภูพุทฺธ ทุตฺติยา;
เอตฺเถว โคจรา โหนฺตุ,
มาโภ กาเม ชยตฺถิกา.
กายา ¶ สุภํ วิปสฺสนฺตุ, ทิพฺพ กฺขินาปฺย ปสฺสิยํ;
อายตึ มคฺคลาภาย, ตํ ทสฺสนํ ภวิสฺสติ.
ธีจกฺขุนาว ธิกฺกายํ, ปสฺเส น มํสจกฺขุนา;
อุมฺมิลิตฺวาว ธีจกฺขุํ, วิเวกฏฺโ อุทิกฺขตุ.
ปฺจงฺคานิ ¶ ยถา กุมฺโม, จกฺขาทีนิ นิคูหเย;
เวรี ลภตุ โมกาสํ, ปฺจทฺวารา อรกฺขิตา.
จกฺขุรูเปน ¶ สํวาสา, ราคปุตฺตํ วิชายติ;
มหานตฺถกโร โสจ, สํวาสํ เตน วารเย.
รูปาทีสุสฺชนฺตีติ, สตฺตา อิตฺถฺยาทิ สฺาย;
นตฺเวว ขนฺธสฺาย, ตํสฺิหิ วิราคิโน.
สกาเยปรกาเยจ ¶ ,
อาสํ ฉินฺเทยฺย ปณฺฑิโต;
อาสํ เฉตฺวา สุขํเสติ,
อาสาย ทุกฺขิตา ปชา.
ทสฺสเน สวเน กาย,
สํสคฺเค เมถุเนปิจ;
นิราโส สุขิโต โหติ,
อนิราโสติทุกฺขิโต.
พหีว ¶ โสธิตํ ยสฺส, น วนฺโต เชคุจฺฉ ปฺุชกํ;
ตํกายํ อสุตํชาน, ตนุราโค สิยาตฺตนิ.
กาเยวิราค มิจฺฉนฺโต, นุปสฺเสยฺย ตทนฺตรํ;
อนฺโตทสฺสี อตปฺปนฺโต, ลเภ สํสารโมจนํ.
สตฺตา ¶ สตฺตา พหิฏฺเวา, สารํสารํ มมายิโน;
สนฺโตสนฺโต วิปสฺสนฺโต, นวานวายตึภเว.
อลํ ¶ อลํ กตฺวา กายํ, มลามลาสวนฺติโต;
โสภํ โสภํ นเย านํ, มนํ มนํ ปฺยลํ กตํ.
สํสคฺคชาตสฺส ภวนฺติ สฺเนหา,
สฺเนหานฺวยํ ทุกฺข มิทํ ปโหติ;
อาทินวํ สฺเนหชํเปกฺข มาโน,
เอโก จเรขคฺค วิสาณ กปฺโป.
ขิฏฺฏา ¶ รติ โหติ สหาย มชฺเฌ,
ปุตฺเตสุจ วิปุลํ โหติ เปมํ;
ปิยวิปฺปโยคํ วิชิคุจฺฉมาโน,
เอโก จเร ขคฺควิสาณ กปฺโป.
วํโส ¶ วิสาโลยถา วิสตฺโต,
ปุตฺเตสุ ทาเรสุจ ยาอเปกฺขา;
วํสกฬิโรว อสชฺชมาโน,
เอโก จเร ขคฺควิสาณ กปฺโป.
กามํ ¶ กามย มานสฺส, ตสฺสเจตํ สมิชฺฌติ;
อทฺธา ปีติมโน โหติ, มจฺโจ ลทฺธา ยทิจฺฉติ.
ตสฺสเจ กามยานสฺส, ฉนฺทชาตสฺส ชนฺตุโน;
เตกามา ปริหายนฺติ, สลฺลวิทฺโธว รุปฺปติ.
โยกาเม ¶ ปริวชฺเชติ, สปฺปสฺเสว ปทา สิโร;
โสมํ วิสตฺติกํ โลเก, สโต สมติวตฺตติ.
เขตฺตํ วตฺถุํ ตฬากํวา, ควสฺสํ ทาสโปริสํ;
ถิโย พนฺธู ปุถุกาเม, โยนโร อนุคิชฺฌติ.
อพลา นํ พลียนฺติ, มทฺทนฺเตนํ ปริสฺสยา;
ตโตนํ ทุกฺขมนฺเวติ, นาวํ ภินฺน มิโวทกํ.
ตสฺมาชนฺตุ ¶ สทาสโต, กามานิ ปริวชฺชเย;
เต ปหาย ตเร โอฆํ, นาวํ สิตฺวาว ปารคู.
กามโต ¶ ชายเต โสโก,
กามโต ชายเต ภยํ;
กามโต วิปฺปมุตฺตสฺส,
นตฺถิ โสโก กุโต ภยํ.
สุภานุปสฺสึ ¶ วิหรนฺตํ, อินฺทฺริเยสุ อสํวุตํ;
โภชนมฺหิ อมตฺตฺุํ, กุสิตํ หีน วีริยํ;
ตํเว ปสหติ มาโร, วาโต รุกฺขํว ทุพฺพลํ.
อสุภานุปสฺสึ วิหรนฺตํ, อินฺทฺริเยสุ สุสํวุตํ;
โภชนมฺหิจ มตฺตฺุํ, สทฺธํ อารทฺธ วีริยํ;
ตํเว นปฺปสหติ มาโร, วาโต เสลํว ปพฺพตํ.
ยถา ¶ อคารํ ทุจฺฉนฺนํ, วุฏฺิ สมติ วิชฺฌติ;
เอวํ อภาวิตํ จิตฺตํ, ราโค สมติวิชฺฌติ.
ตเทวํ ¶ ปจฺจเวกฺขนฺติ, เย เต ราคคฺคิทุพฺพลา;
ปติฏฺํ สาสเน ลทฺธา, นุกฺกณฺา นลสา รตา.
พุทฺธาวาทํ ¶ ลภิตฺวาปิ, นาหํสกฺกา นโวมฺหิติ;
โทสํ ตณฺหํ อนาเสนฺโต, ปริปกฺโก กทาภเว;
ปฺุกมฺมํ อกโรนฺโต, ปรวชฺชํ อขมนฺโต.
กาย สงฺขาริกา ตณฺหา, นีจานีจกราจ สา;
จิตฺตสงฺขาริกา สทฺธา, อุจฺจา อุจฺจกราจ สา.
ทสฺสนีเย ¶ รตา ตณฺหา, สทฺธาสฺวาจารภตฺติกา;
วิกิณฺณจาริกา ตณฺหา, สทฺธา วิสทจารินี.
มโนกิเลสิกา ตณฺหา, สานุคานนฺต ทุกฺขทา;
จิตฺตปฺปสาทิกา สทฺธา, อตฺตานุค สุขาวหา.
ตณฺหา ¶ สทฺธาน มิจฺเจวํ, วิเสสํ ชาน ตตฺวโต;
ตฺวา ตณฺหํ วินาเสยฺย, สทฺธํภาเวยฺย เจตสิ.
อุจฺฉุกํ ยนฺตปตฺตมฺปิ, สฺจุณฺณิตมฺปิ จนฺทนํ;
มธุรํว สุคนฺธํว, เมตฺติว หึสิโตปิ สํ.
อตฺตจฺเฉทมฺปิ ¶ วาเสติ, สุคนฺเธนิว จนฺทนํ;
สนฺโต เมตฺตาสุคนฺเธน, อตฺตหึสมฺปิ วาสเย.
กทาจิปิ น ทุคฺคนฺธิ, สุกฺขํ จุณฺณมฺปิ จนฺทนํ;
ตเถว ทุกฺขปตฺโตปิ, น สนฺโต ปาปการโก.
ขเม ¶ วชฺชํ กเรยฺยตฺถํ, พุทฺธขนฺติ มนุสฺสรํ;
เมตฺตาตินฺเตน เวรีปิ, นุปนาโห สิยตฺตนิ.
นคจฺฉติ ต มกฺโกโส, มเมวา นตฺถการโก;
อิติ ตฺวาว สปฺปฺโ, เนว กฺโกเสยฺย กิฺจนํ.
อกฺโกโส ¶ มํ นอาคจฺเฉ,
ตสฺเสวา นตฺถการโก;
อิติ ตฺวา ติติกฺเขยฺย,
น ปจฺจกฺโกสนํ กเร.
อกฺโกสก นยํ คณฺหิ,
ปจฺจกฺโกโส น โส วโร;
พุโธ ตํ นานุคาเหยฺย,
มา โสว ปาปิโย ภเว.
ตณฺหาวิชฺชาจ ¶ มูลาทฺเว, สํสารวิสปาทเป;
สพฺภตฺติ สทฺธมฺมสฺสุตํ, ทฺเวเยว มธุรา ผลา.
โสเธ จิตฺต มุปกฺกมฺม, สุทฺธํ อุปกฺกเมน ตํ;
วเห สุขํ อสงฺเขยฺยํ, ทุกฺขํ อโสธิตํ มลิ.
โสธิตํ ¶ สุคตึเนติ, ทุคฺคตึว อโสธิตํ;
จิตฺตํ โสเธตุ มาลิมฺเป, ราคโทส มเลหิ ตํ.
โทเสชา นาสิตา เยน,
สาสเนวตฺถิ โสนโย;
นตฺถฺตฺถ ตมาทาย,
พุโธ นาเสตุ ตํทฺวยํ.
รนกุนวาสิ ¶ กตาวาเส, ทคุํเจตี ปุรตฺถิเม;
วสตา อคฺคธมฺเมน, เถเรน รจิโต อยนฺติ.