📜
นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส
วินยปิฏเก
ปริวารปาฬิ
๑. ภิกฺขุวิภงฺโค
โสฬสมหาวาโร
๑. กตฺถปฺตฺติวาโร
๑. ปาราชิกกณฺฑํ
๑. ยํ ¶ ¶ ¶ ¶ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน ปมํ ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ, กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ? อตฺถิ ตตฺถ ปฺตฺติ, อนุปฺตฺติ, อนุปฺปนฺนปฺตฺติ? สพฺพตฺถปฺตฺติ, ปเทสปฺตฺติ? สาธารณปฺตฺติ, อสาธารณปฺตฺติ? เอกโตปฺตฺติ, อุภโตปฺตฺติ? ปฺจนฺนํ ปาติโมกฺขุทฺเทสานํ กตฺโถคธํ กตฺถ ปริยาปนฺนํ? กตเมน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉติ? จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กตมา วิปตฺติ? สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ¶ กตโม อาปตฺติกฺขนฺโธ? ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ? จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ? โก ตตฺถ วินโย, โก ตตฺถ อภิวินโย? กึ ตตฺถ ปาติโมกฺขํ, กึ ตตฺถ อธิปาติโมกฺขํ? กา วิปตฺติ? กา สมฺปตฺติ? กา ปฏิปตฺติ? กติ อตฺถวเส ปฏิจฺจ ภควตา ปมํ ปาราชิกํ ปฺตฺตํ? เก สิกฺขนฺติ? เก สิกฺขิตสิกฺขา? กตฺถ ิตํ? เก ธาเรนฺติ? กสฺส วจนํ? เกนาภตนฺติ?
๒. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน ปมํ ¶ ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? เวสาลิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สุทินฺนํ กลนฺทปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สุทินฺโน กลนฺทปุตฺโต ปุราณทุติยิกาย เมถุนํ ¶ ธมฺมํ ปฏิเสวิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. อตฺถิ ตตฺถ ปฺตฺติ, อนุปฺตฺติ, อนุปฺปนฺนปฺตฺตีติ? เอกา ปฺตฺติ, ทฺเว อนุปฺตฺติโย. อนุปฺปนฺนปฺตฺติ ¶ ตสฺมึ นตฺถิ. สพฺพตฺถปฺตฺติ, ปเทสปฺตฺตีติ? สพฺพตฺถปฺตฺติ. สาธารณปฺตฺติ, อสาธารณปฺตฺตีติ? สาธารณปฺตฺติ. เอกโตปฺตฺติ, อุภโตปฺตฺตีติ? อุภโตปฺตฺติ. ปฺจนฺนํ ปาติโมกฺขุทฺเทสานํ กตฺโถคธํ กตฺถ ปริยาปนฺนนฺติ? นิทาโนคธํ, นิทานปริยาปนฺนํ. กตเมน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉตีติ? ทุติเยน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉติ. จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กตมา วิปตฺตีติ? สีลวิปตฺติ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กตโม อาปตฺติกฺขนฺโธติ? ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺโธ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาตีติ? เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต. จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณนฺติ? อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมตีติ? ทฺวีหิ สมเถหิ สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ. โก ตตฺถ วินโย, โก ตตฺถ อภิวินโยติ? ปฺตฺติ วินโย, วิภตฺติ อภิวินโย. กึ ตตฺถ ปาติโมกฺขํ, กึ ตตฺถ อธิปาติโมกฺขนฺติ? ปฺตฺติ ปาติโมกฺขํ, วิภตฺติ อธิปาติโมกฺขํ. กา วิปตฺตีติ? อสํวโร วิปตฺติ. กา ¶ สมฺปตฺตีติ? สํวโร สมฺปตฺติ. กา ปฏิปตฺตีติ? น เอวรูปํ กริสฺสามีติ ยาวชีวํ อาปาณโกฏิกํ สมาทาย สิกฺขติ สิกฺขาปเทสุ. [อ. นิ. ๑๐.๓๑] กติ อตฺถวเส ปฏิจฺจ ภควตา ปมํ ปาราชิกํ ปฺตฺตนฺติ? ทส อตฺถวเส ปฏิจฺจ ภควตา ปมํ ปาราชิกํ ปฺตฺตํ – สงฺฆสุฏฺุตาย, สงฺฆผาสุตาย, ทุมฺมงฺกูนํ ปุคฺคลานํ นิคฺคหาย, เปสลานํ ภิกฺขูนํ ผาสุวิหาราย, ทิฏฺธมฺมิกานํ อาสวานํ สํวราย, สมฺปรายิกานํ อาสวานํ ปฏิฆาตาย, อปฺปสนฺนานํ ปสาทาย, ปสนฺนานํ ภิยฺโยภาวาย, สทฺธมฺมฏฺิติยา, วินยานุคฺคหาย. เก สิกฺขนฺตีติ? เสกฺขา จ ปุถุชฺชนกลฺยาณกา จ สิกฺขนฺติ. เก สิกฺขิตสิกฺขาติ? อรหนฺโต สิกฺขิตสิกฺขา ¶ . กตฺถ ิตนฺติ? สิกฺขากาเมสุ ิตํ. เก ธาเรนฺตีติ? เยสํ วตฺตติ เต ธาเรนฺติ. กสฺส วจนนฺติ? ภควโต วจนํ อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส. เกนาภตนฺติ? ปรมฺปราภตํ –
อุปาลิ ทาสโก เจว, โสณโก สิคฺคโว ตถา;
โมคฺคลิปุตฺเตน [โมคฺคลีปุตฺเตน (สฺยา.)] ปฺจมา, เอเต ชมฺพุสิริวฺหเย [ชมฺพุสริวฺหเย (สารตฺถ)].
ตโต ¶ มหินฺโท อิฏฺฏิโย [อิฏฺิโย (สี.)], อุตฺติโย สมฺพโล [อุฏฺฏิโย สมฺปโล (อิติปิ)] ตถา;
ภทฺทนาโม จ ปณฺฑิโต.
เอเต ¶ นาคา มหาปฺา, ชมฺพุทีปา อิธาคตา;
วินยํ เต วาจยึสุ, ปิฏกํ ตมฺพปณฺณิยา.
นิกาเย ¶ ปฺจ วาเจสุํ, สตฺต เจว ปกรเณ;
ตโต อริฏฺโ เมธาวี, ติสฺสทตฺโต จ ปณฺฑิโต.
วิสารโท กาฬสุมโน, เถโร จ ทีฆนามโก;
ทีฆสุมโน จ ปณฺฑิโต.
ปุนเทว [ปุนเรว (สฺยา.)] กาฬสุมโน, นาคตฺเถโร จ พุทฺธรกฺขิโต;
ติสฺสตฺเถโร จ เมธาวี, เทวตฺเถโร [เรวตฺเถโร (อิติปิ)] จ ปณฺฑิโต.
ปุนเทว ¶ สุมโน เมธาวี, วินเย จ วิสารโท;
พหุสฺสุโต จูฬนาโค, คโชว ทุปฺปธํสิโย.
ธมฺมปาลิตนาโม จ, โรหเณ [โรหโณ (สี.)] สาธุปูชิโต;
ตสฺส สิสฺโส มหาปฺโ เขมนาโม ติเปฏโก.
ทีเป ตารกราชาว ปฺาย อติโรจถ;
อุปติสฺโส จ เมธาวี, ผุสฺสเทโว มหากถี.
ปุนเทว สุมโน เมธาวี, ปุปฺผนาโม พหุสฺสุโต;
มหากถี มหาสิโว, ปิฏเก สพฺพตฺถ โกวิโท.
ปุนเทว อุปาลิ เมธาวี, วินเย จ วิสารโท;
มหานาโค มหาปฺโ, สทฺธมฺมวํสโกวิโท.
ปุนเทว อภโย เมธาวี, ปิฏเก สพฺพตฺถ โกวิโท;
ติสฺสตฺเถโร จ เมธาวี, วินเย จ วิสารโท.
ตสฺส สิสฺโส มหาปฺโ, ปุปฺผนาโม พหุสฺสุโต;
สาสนํ ¶ อนุรกฺขนฺโต, ชมฺพุทีเป ปติฏฺิโต.
จูฬาภโย จ เมธาวี, วินเย จ วิสารโท;
ติสฺสตฺเถโร จ เมธาวี, สทฺธมฺมวํสโกวิโท.
จูฬเทโว [ผุสฺสเทโว (สี.)] จ เมธาวี, วินเย จ วิสารโท;
สิวตฺเถโร จ เมธาวี, วินเย สพฺพตฺถ โกวิโท.
เอเต ¶ นาคา มหาปฺา, วินยฺู มคฺคโกวิทา;
วินยํ ทีเป ปกาเสสุํ, ปิฏกํ ตมฺพปณฺณิยาติ.
๔. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน ทุติยํ ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ราชคเห ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ธนิยํ กุมฺภการปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ธนิโย กุมฺภการปุตฺโต รฺโ ทารูนิ อทินฺนํ อาทิยิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาตีติ? ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ ¶ , น วาจโต; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
๕. ตติยํ ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? เวสาลิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ¶ ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู อฺมฺํ ชีวิตา โวโรเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ ¶ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาตีติ? ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
๖. จตุตฺถํ ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? เวสาลิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? วคฺคุมุทาตีริเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? วคฺคุมุทาตีริยา ภิกฺขู คิหีนํ อฺมฺสฺส อุตฺตริมนุสฺสธมฺมสฺส วณฺณํ ภาสึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาตีติ? ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
จตฺตาโร ปาราชิกา นิฏฺิตา.
ตสฺสุทฺทานํ –
เมถุนาทินฺนาทานฺจ ¶ , มนุสฺสวิคฺคหุตฺตริ;
ปาราชิกานิ จตฺตาริ, เฉชฺชวตฺถู อสํสยาติ.
๒. สงฺฆาทิเสสกณฺฑํ
๗. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน อุปกฺกมิตฺวา อสุจึ โมเจนฺตสฺส สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโต? กํ อารพฺภ? กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ? อตฺถิ ตตฺถ ปฺตฺติ, อนุปฺตฺติ ¶ , อนุปฺปนฺนปฺตฺติ? สพฺพตฺถปฺตฺติ, ปเทสปฺตฺติ? สาธารณปฺตฺติ, อสาธารณปฺตฺติ? เอกโตปฺตฺติ, อุภโตปฺตฺติ? ปฺจนฺนํ ปาติโมกฺขุทฺเทสานํ กตฺโถคธํ กตฺถ ปริยาปนฺนํ? กตเมน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉติ? จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กตมา วิปตฺติ? สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กตโม อาปตฺติกฺขนฺโธ? ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ? จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ? โก ตตฺถ วินโย, โก ตตฺถ อภิวินโย? กึ ตตฺถ ปาติโมกฺขํ, กึ ตตฺถ อธิปาติโมกฺขํ ¶ ? กา วิปตฺติ, กา สมฺปตฺติ, กา ปฏิปตฺติ? กติ อตฺถวเส ปฏิจฺจ ภควตา อุปกฺกมิตฺวา อสุจึ โมเจนฺตสฺส สงฺฆาทิเสโส ปฺตฺโต? เก สิกฺขนฺติ, เก สิกฺขิตสิกฺขา? กตฺถ ิตํ? เก ธาเรนฺติ? กสฺส วจนํ? เกนาภตนฺติ?
๘. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน อุปกฺกมิตฺวา อสุจึ โมเจนฺตสฺส สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ เสยฺยสกํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา เสยฺยสโก หตฺเถน อุปกฺกมิตฺวา อสุจึ โมเจสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. อตฺถิ ตตฺถ ปฺตฺติ, อนุปฺตฺติ, อนุปฺปนฺนปฺตฺตีติ? เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. อนุปฺปนฺนปฺตฺติ ตสฺมึ นตฺถิ. สพฺพตฺถ ปฺตฺติ, ปเทสปฺตฺตีติ? สพฺพตฺถปฺตฺติ. สาธารณปฺตฺติ, อสาธารณปฺตฺตีติ ¶ ? อสาธารณปฺตฺติ. เอกโตปฺตฺติ, อุภโตปฺตฺตีติ? เอกโตปฺตฺติ. ปฺจนฺนํ ปาติโมกฺขุทฺเทสานํ กตฺโถคธํ กตฺถ ปริยาปนฺนนฺติ? นิทาโนคธํ นิทานปริยาปนฺนํ. กตเมน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉตีติ? ตติเย ¶ อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉติ ¶ . จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กตมา วิปตฺตีติ? สีลวิปตฺติ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กตโม อาปตฺติกฺขนฺโธติ? สงฺฆาทิเสโส อาปตฺติกฺขนฺโธ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาตีติ? เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต. จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณนฺติ? อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมตีติ? ทฺวีหิ สมเถหิ สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ. โก ตตฺถ วินโย, โก ตตฺถ อภิวินโยติ? ปฺตฺติ วินโย, วิภตฺติ อภิวินโย. กึ ตตฺถ ปาติโมกฺขํ, กึ ตตฺถ อธิปาติโมกฺขนฺติ? ปฺตฺติ ปาติโมกฺขํ, วิภตฺติ อธิปาติโมกฺขํ. กา วิปตฺตีติ? อสํวโร วิปตฺติ. กา สมฺปตฺตีติ? สํวโร สมฺปตฺติ. กา ปฏิปตฺตีติ? น เอวรูปํ กริสฺสามีติ ยาวชีวํ อาปาณโกฏิกํ สมาทาย สิกฺขติ สิกฺขาปเทสุ. [อ. นิ. ๑๐.๓๑] กติ อตฺถวเส ปฏิจฺจ ภควตา อุปกฺกมิตฺวา อสุจึ โมเจนฺตสฺส สงฺฆาทิเสโส ปฺตฺโตติ? ทส อตฺถวเส ปฏิจฺจ ภควตา อุปกฺกมิตฺวา อสุจึ โมเจนฺตสฺส สงฺฆาทิเสโส ปฺตฺโต – สงฺฆสุฏฺุตาย, สงฺฆผาสุตาย, ทุมฺมงฺกูนํ ปุคฺคลานํ นิคฺคหาย, เปสลานํ ภิกฺขูนํ ผาสุวิหาราย, ทิฏฺธมฺมิกานํ อาสวานํ สํวราย, สมฺปรายิกานํ อาสวานํ ¶ ปฏิฆาตาย, อปฺปสนฺนานํ ปสาทาย, ปสนฺนานํ ภิยฺโยภาวาย, สทฺธมฺมฏฺิติยา, วินยานุคฺคหาย. เก สิกฺขนฺตีติ? เสกฺขา จ ปุถุชฺชนกลฺยาณกา จ สิกฺขนฺติ. เก สิกฺขิตสิกฺขาติ? อรหนฺโต สิกฺขิตสิกฺขา. กตฺถ ิตนฺติ? สิกฺขากาเมสุ ิตํ. เก ธาเรนฺตีติ? เยสํ วตฺตติ ¶ , เต ธาเรนฺติ. กสฺส วจนนฺติ? ภควโต วจนํ อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส. เกนาภตนฺติ? ปรมฺปราภตํ –
อุปาลิ ทาสโก เจว, โสณโก สิคฺคโว ตถา;
โมคฺคลิปุตฺเตน ปฺจมา, เอเต ชมฺพุสิริวฺหเย.
ตโต มหินฺโท อิฏฺฏิโย, อุตฺติโย สมฺพโล ตถา;
ภทฺทนาโม จ ปณฺฑิโต.
เอเต นาคา มหาปฺา, ชมฺพุทีปา อิธาคตา;
วินยํ เต วาจยึสุ, ปิฏกํ ตมฺพปณฺณิยา.
นิกาเย ปฺจ วาเจสุํ, สตฺต เจว ปกรเณ;
ตโต อริฏฺโ เมธาวี, ติสฺสทตฺโต จ ปณฺฑิโต.
วิสารโท ¶ กาฬสุมโน, เถโร จ ทีฆนามโก;
ทีฆสุมโน จ ปณฺฑิโต.
ปุนเทว กาฬสุมโน, นาคตฺเถโร จ พุทฺธรกฺขิโต;
ติสฺสตฺเถโร จ เมธาวี, เทวตฺเถโร จ ปณฺฑิโต.
ปุนเทว สุมโน เมธาวี, วินเย จ วิสารโท;
พหุสฺสุโต จูฬนาโค, คโชว ทุปฺปธํสิโย.
ธมฺมปาลิตนาโม จ, โรหเณ สาธุปูชิโต;
ตสฺส สิสฺโส มหาปฺโ, เขมนาโม ติเปฏโก.
ทีเป ตารกราชาว, ปฺาย อติโรจถ;
อุปติสฺโส จ เมธาวี, ผุสฺสเทโว มหากถี.
ปุนเทว ¶ สุมโน เมธาวี, ปุปฺผนาโม พหุสฺสุโต;
มหากถี มหาสิโว, ปิฏเก สพฺพตฺถ โกวิโท.
ปุนเทว อุปาลิ เมธาวี, วินเย จ วิสารโท;
มหานาโค มหาปฺโ, สทฺธมฺมวํสโกวิโท.
ปุนเทว อภโย เมธาวี, ปิฏเก สพฺพตฺถ โกวิโท;
ติสฺสตฺเถโร จ เมธาวี, วินเย จ วิสารโท.
ตสฺส สิสฺโส มหาปฺโ, ปุปฺผนาโม พหุสฺสุโต;
สาสนํ อนุรกฺขนฺโต, ชมฺพุทีเป ปติฏฺิโต.
จูฬาภโย จ เมธาวี, วินเย จ วิสารโท;
ติสฺสตฺเถโร จ เมธาวี, สทฺธมฺมวํสโกวิโท.
จูฬเทโว จ เมธาวี, วินเย จ วิสารโท;
สิวตฺเถโร จ เมธาวี, วินเย สพฺพตฺถ โกวิโท.
เอเต นาคา มหาปฺา, วินยฺู มคฺคโกวิโท;
วินยํ ทีเป ปกาเสสุํ, ปิฏกํ ตมฺพปณฺณิยาติ.
๙. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน มาตุคาเมน สทฺธึ กายสํสคฺคํ สมาปชฺชนฺตสฺส สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุทายึ อารพฺภ ¶ . กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุทายี มาตุคาเมน ¶ สทฺธึ กายสํสคฺคํ สมาปชฺชิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
๑๐. มาตุคามํ ทุฏฺุลฺลาหิ วาจาหิ โอภาสนฺตสฺส สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุทายึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา ¶ อุทายี มาตุคามํ ทุฏฺุลฺลาหิ วาจาหิ โอภาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
๑๑. มาตุคามสฺส สนฺติเก อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ ภาสนฺตสฺส สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุทายึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา ¶ อุทายี มาตุคามสฺส สนฺติเก อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ อภาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
๑๒. สฺจริตฺตํ สมาปชฺชนฺตสฺส สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุทายึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุทายี สฺจริตฺตํ สมาปชฺชิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต สมุฏฺาติ, น วาจโต น จิตฺตโต; สิยา วาจโต สมุฏฺาติ, น กายโต น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺาติ, น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต ¶ ; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
๑๓. สฺาจิกา ¶ กุฏึ การาเปนฺตสฺส สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? อาฬวิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อาฬวเก ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อาฬวกา ภิกฺขู สฺาจิกาย กุฏิโย การาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๑๔. มหลฺลกํ วิหารํ การาเปนฺตสฺส สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? โกสมฺพิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ ฉนฺนํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา ฉนฺโน วิหารวตฺถุํ โสเธนฺโต อฺตรํ เจติยรุกฺขํ เฉทาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๑๕. ภิกฺขุํ ¶ อมูลเกน ปาราชิเกน ธมฺเมน อนุทฺธํเสนฺตสฺส สงฺฆาทิเสโส ¶ กตฺถ ปฺตฺโตติ? ราชคเห ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? เมตฺติยภูมชเก ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? เมตฺติยภูมชกา ภิกฺขู อายสฺมนฺตํ ทพฺพํ มลฺลปุตฺตํ อมูลเกน ปาราชิเกน ธมฺเมน อนุทฺธํเสสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๑๖. ภิกฺขุํ อฺภาคิยสฺส อธิกรณสฺส กิฺจิ เทสํ เลสมตฺตํ อุปาทาย ปาราชิเกน ธมฺเมน อนุทฺธํเสนฺตสฺส สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? ราชคเห ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? เมตฺติยภูมชเก ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? เมตฺติยภูมชกา ภิกฺขู อายสฺมนฺตํ ทพฺพํ มลฺลปุตฺตํ อฺภาคิยสฺส อธิกรณสฺส กิฺจิ เทสํ เลสมตฺตํ อุปาทาย ปาราชิเกน ธมฺเมน อนุทฺธํเสสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๑๗. สงฺฆเภทกสฺส ภิกฺขุโน ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺตสฺส สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? ราชคเห ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? เทวทตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? เทวทตฺโต สมคฺคสฺส สงฺฆสฺส เภทาย ปรกฺกมิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
๑๘. เภทานุวตฺตกานํ ¶ ภิกฺขูนํ ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺตานํ สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? ราชคเห ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู เทวทตฺตสฺส สงฺฆเภทาย ปรกฺกมนฺตสฺส ¶ อนุวตฺตกา อเหสุํ วคฺควาทกา, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
๑๙. ทุพฺพจสฺส ภิกฺขุโน ยาวตติยํ สมนุภาสนา ¶ น ปฏินิสฺสชฺชนฺตสฺส สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? โกสมฺพิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ ฉนฺนํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา ฉนฺโน ภิกฺขูหิ สหธมฺมิกํ วุจฺจมาโน อตฺตานํ อวจนียํ อกาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
๒๐. กุลทูสกสฺส ¶ ภิกฺขุโน ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺตสฺส สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อสฺสชิปุนพฺพสุเก ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อสฺสชิปุนพฺพสุกา ภิกฺขู สงฺเฆน ปพฺพาชนียกมฺมกตา ภิกฺขู ฉนฺทคามิตา โทสคามิตา โมหคามิตา ภยคามิตา ปาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
เตรส สงฺฆาทิเสสา นิฏฺิตา.
ตสฺสุทฺทานํ –
วิสฺสฏฺิ ¶ กายสํสคฺคํ, ทุฏฺุลฺลํ อตฺตกามฺจ;
สฺจริตฺตํ กุฏี เจว, วิหาโร จ อมูลกํ.
กิฺจิเทสฺจ เภโท จ, ตสฺเสว [ตเถว (ก.)] อนุวตฺตกา;
ทุพฺพจํ กุลทูสฺจ, สงฺฆาทิเสสา เตรสาติ.
๓. อนิยตกณฺฑํ
๒๑. ยํ ¶ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน ปโม อนึยโต กตฺถ ปฺตฺโต? กํ อารพฺภ? กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ? อตฺถิ ตตฺถ ปฺตฺติ, อนุปฺตฺติ, อนุปฺปนฺนปฺตฺติ, สพฺพตฺถปฺตฺติ ปเทสปฺตฺติ, สาธารณปฺตฺติ อสาธารณปฺตฺติ, เอกโตปฺตฺติ อุภโตปฺตฺติ, ปฺจนฺนํ ปาติโมกฺขุทฺเทสานํ กตฺโถคธํ กตฺถ ปริยาปนฺนํ, กตเมน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉติ, จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กตมา วิปตฺติ, สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กตโม อาปตฺติกฺขนฺโธ, ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ, จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ, สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ, โก ตตฺถ วินโย, โก ตตฺถ อภิวินโย, กึ ตตฺถ ปาติโมกฺขํ, กึ ตตฺถ อธิปาติโมกฺขํ, กา วิปตฺติ, กา สมฺปตฺติ, กา ปฏิปตฺติ, กติ อตฺถวเส ปฏิจฺจ ภควตา ปโม อนิยโต ปฺตฺโต, เก ¶ สิกฺขนฺติ, เก สิกฺขิตสิกฺขา, กตฺถ ิตํ, เก ธาเรนฺติ, กสฺส วจนํ เกนาภตนฺติ.
๒๒. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน ปโม อนิยโต กตฺถ ¶ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุทายึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุทายี มาตุคาเมน สทฺธึ เอโก เอกาย รโห ปฏิจฺฉนฺเน อาสเน อลงฺกมฺมนิเย นิสชฺชํ กปฺเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. อตฺถิ ตตฺถ ปฺตฺติ, อนุปฺตฺติ, อนุปฺปนฺนปฺตฺตีติ? เอกา ปฺตฺติ. อนุปฺตฺติ อนุปฺปนฺนปฺตฺติ ตสฺมึ นตฺถิ. สพฺพตฺถปฺตฺติ, ปเทสปฺตฺตีติ? สพฺพตฺถปฺตฺติ. สาธารณปฺตฺติ, อสาธารณปฺตฺตีติ? อสาธารณปฺตฺติ. เอกโตปฺตฺติ, อุภโตปฺตฺตีติ? เอกโตปฺตฺติ. ปฺจนฺนํ ปาติโมกฺขุทฺเทสานํ กตฺโถคธํ กตฺถ ปริยาปนฺนนฺติ? นิทาโนคธํ นิทานปริยาปนฺนํ. กตเมน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉตีติ? จตุตฺเถน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉติ. จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กตมา วิปตฺตีติ? สิยา สีลวิปตฺติ สิยา อาจารวิปตฺติ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กตโม อาปตฺติกฺขนฺโธติ? สิยา ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺโธ สิยา สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺโธ สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺโธ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาตีติ? เอเก ¶ สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ ¶ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต. จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณนฺติ? อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมตีติ? ตีหิ สมเถหิ สมฺมติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ. โก ตตฺถ วินโย, โก ตตฺถ อภิวินโยติ? ปฺตฺติ วินโย, วิภตฺติ อภิวินโย. กึ ตตฺถ ปาติโมกฺขํ, กึ ตตฺถ อธิปาติโมกฺขนฺติ? ปฺตฺติ ปาติโมกฺขํ, วิภตฺติ อธิปาติโมกฺขํ. กา วิปตฺตีติ? อสํวโร วิปตฺติ. กา สมฺปตฺตีติ? สํวโร สมฺปตฺติ. กา ปฏิปตฺตีติ? น เอวรูปํ กริสฺสามีติ ยาวชีวํ อาปาณโกฏิกํ สมาทาย สิกฺขติ สิกฺขาปเทสุ. [อ. นิ. ๑๐.๓๑] กติ อตฺถวเส ปฏิจฺจ ภควตา ปโม อนิยโต ปฺตฺโตติ ¶ ? ทส อตฺถวเส ปฏิจฺจ ภควตา ปโม อนิยโต ปฺตฺโต – สงฺฆสุฏฺุตาย, สงฺฆผาสุตาย, ทุมฺมงฺกูนํ ปุคฺคลานํ นิคฺคหาย, เปสลานํ ภิกฺขูนํ ผาสุวิหาราย, ทิฏฺธมฺมิกานํ อาสวานํ สํวราย, สมฺปรายิกานํ อาสวานํ ปฏิฆาตาย, อปฺปสนฺนานํ ปสาทาย, ปสนฺนานํ ภิยฺโยภาวาย, สทฺธมฺมฏฺิติยา, วินยานุคฺคหาย. เก สิกฺขนฺตีติ? เสกฺขา จ ปุถุชฺชนกลฺยาณกา จ สิกฺขนฺติ. เก สิกฺขิตสิกฺขาติ? อรหนฺโต สิกฺขิตสิกฺขา. กตฺถ ิตนฺติ? สิกฺขากาเมสุ ิตํ. เก ธาเรนฺตีติ? เยสํ วตฺตติ เต ธาเรนฺติ. กสฺส วจนนฺติ? ภควโต วจนํ อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส. เกนาภตนฺติ? ปรมฺปราภตํ –
อุปาลิ ¶ ทาสโก เจว, โสณโก สิคฺคโว ตถา;
โมคฺคลิปุตฺเตน ปฺจมา, เอเต ชมฺพุสิริวฺหเย.
ตโต ¶ มหินฺโท อิฏฺฏิโย, อุตฺติโย สมฺพโล ตถา;
ภทฺทนาโม จ ปณฺฑิโต.
เอเต นาคา มหาปฺา, ชมฺพุทีปา อิธาคตา;
วินยํ เต วาจยึสุ, ปิฏกํ ตมฺพปณฺณิยา.
นิกาเย ปฺจ วาเจสุํ, สตฺต เจว ปกรเณ;
ตโต อริฏฺโ เมธาวี, ติสฺสทตฺโต จ ปณฺฑิโต.
วิสารโท กาฬสุมโน, เถโร จ ทีฆนามโก;
ทีฆสุมโน จ ปณฺฑิโต.
ปุนเทว ¶ กาฬสุมโน, นาคตฺเถโร จ พุทฺธรกฺขิโต;
ติสฺสตฺเถโร จ เมธาวี, เทวตฺเถโร จ ปณฺฑิโต.
ปุนเทว สุมโน เมธาวี, วินเย จ วิสารโท;
พหุสฺสุโต จูฬนาโค, คโชว ทุปฺปธํสิโย.
ธมฺมปาลิตนาโม จ, โรหเณ สาธุปูชิโต;
ตสฺส สิสฺโส มหาปฺโ, เขมนาโม ติเปฏโก.
ทีเป ตารกราชาว ปฺาย อติโรจถ;
อุปติสฺโส จ เมธาวี, ผุสฺสเทโว มหากถี.
ปุนเทว สุมโน เมธาวี, ปุปฺผนาโม พหุสฺสุโต;
มหากถี มหาสิโว, ปิฏเก สพฺพตฺถ โกวิโท.
ปุนเทว อุปาลิ เมธาวี, วินเย จ วิสารโท;
มหานาโค มหาปฺโ, สทฺธมฺมวํสโกวิโท.
ปุนเทว ¶ อภโย เมธาวี, ปิฏเก สพฺพตฺถ โกวิโท;
ติสฺสตฺเถโร จ เมธาวี, วินเย จ วิสารโท.
ตสฺส สิสฺโส มหาปฺโ, ปุปฺผนาโม พหุสฺสุโต;
สาสนํ อนุรกฺขนฺโต, ชมฺพุทีเป ปติฏฺิโต.
จูฬาภโย จ เมธาวี, วินเย จ วิสารโท;
ติสฺสตฺเถโร จ เมธาวี, สทฺธมฺมวํสโกวิโท.
จูฬเทโว จ เมธาวี, วินเย จ วิสารโท;
สิวตฺเถโร จ เมธาวี, วินเย สพฺพตฺถ โกวิโท.
เอเต นาคา มหาปฺา, วินยฺู มคฺคโกวิทา;
วินยํ ทีเป ปกาเสสุํ, ปิฏกํ ตมฺพปณฺณิยาติ.
๒๓. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน ทุติโย อนิยโต กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุทายึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุทายี มาตุคาเมน สทฺธึ เอโก เอกาย รโห นิสชฺชํ กปฺเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. อตฺถิ ตตฺถ ปฺตฺติ, อนุปฺตฺติ อนุปฺปนฺนปฺตฺตีติ? เอกา ปฺตฺติ. อนุปฺตฺติ ¶ อนุปฺปนฺนปฺตฺติ ตสฺมึ นตฺถิ. สพฺพตฺถปฺตฺติ, ปเทสปฺตฺตีติ? สพฺพตฺถปฺตฺติ. สาธารณปฺตฺติ อสาธารณปฺตฺตีติ? อสาธารณปฺตฺติ. เอกโตปฺตฺติ อุภโตปฺตฺตีติ? เอกโตปฺตฺติ. ปฺจนฺนํ ปาติโมกฺขุทฺเทสานํ กตฺโถคธํ กตฺถ ปริยาปนฺนนฺติ? นิทาโนคธํ นิทานปริยาปนฺนํ. กตเมน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉตีติ? จตุตฺเถน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉติ. จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กตมา วิปตฺตีติ? สิยา สีลวิปตฺติ, สิยา อาจารวิปตฺติ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กตโม อาปตฺติกฺขนฺโธติ? สิยา ¶ สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺโธ, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺโธ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาตีติ? ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ. จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณนฺติ? อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมตีติ? ตีหิ สมเถหิ สมฺมติ – สิยา ¶ สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ…เป….
ทฺเว อนิยตา นิฏฺิตา.
ตสฺสุทฺทานํ –
อลงฺกมฺมนิยฺเจว, ตเถว จ น เหว โข;
อนิยตา สุปฺตฺตา, พุทฺธเสฏฺเน ตาทินาติ.
๔. นิสฺสคฺคิยกณฺฑํ
๑. กถินวคฺโค
๒๔. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน อติเรกจีวรํ ทสาหํ อติกฺกาเมนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? เวสาลิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อติเรกจีวรํ ธาเรสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ ¶ สมุฏฺาติ ¶ – สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺาติ, น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
๒๕. เอกรตฺตํ ติจีวเรน วิปฺปวสนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู ภิกฺขูนํ หตฺเถ จีวรํ นิกฺขิปิตฺวา สนฺตรุตฺตเรน ชนปทจาริกํ ปกฺกมึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺาติ, น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
๒๖. อกาลจีวรํ ปฏิคฺคเหตฺวา มาสํ อติกฺกาเมนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู อกาลจีวรํ ปฏิคฺคเหตฺวา มาสํ อติกฺกาเมสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ ¶ , เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺาติ, น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
๒๗. อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา ปุราณจีวรํ โธวาเปนฺตสฺส ¶ นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุทายึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา ¶ อุทายี อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา ปุราณจีวรํ โธวาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๒๘. อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา หตฺถโต จีวรํ ปฏิคฺคณฺหนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ราชคเห ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุทายึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุทายี อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา หตฺถโต จีวรํ ปฏิคฺคเหสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๒๙. อฺาตกํ ¶ คหปตึ วา คหปตานึ วา จีวรํ วิฺาเปนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุปนนฺทํ สกฺยปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต อฺาตกํ เสฏฺิปุตฺตํ จีวรํ วิฺาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๓๐. อฺาตกํ คหปตึ วา คหปตานึ วา ตตุตฺตริ จีวรํ วิฺาเปนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู น มตฺตํ ชานิตฺวา พหุํ จีวรํ ¶ วิฺาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๓๑. ปุพฺเพ อปฺปวาริตสฺส อฺาตกํ คหปติกํ อุปสงฺกมิตฺวา จีวเร วิกปฺปํ อาปชฺชนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุปนนฺทํ สกฺยปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุปนนฺโท ¶ สกฺยปุตฺโต ปุพฺเพ อปฺปวาริโต อฺาตกํ คหปติกํ อุปสงฺกมิตฺวา จีวเร วิกปฺปํ อาปชฺชิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๓๒. ปุพฺเพ อปฺปวาริตสฺส อฺาตเก คหปติเก อุปสงฺกมิตฺวา จีวเร วิกปฺปํ อาปชฺชนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุปนนฺทํ สกฺยปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต ปุพฺเพ อปฺปวาริโต อฺาตเก คหปติเก อุปสงฺกมิตฺวา จีวเร วิกปฺปํ อาปชฺชิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๓๓. อติเรกติกฺขตฺตุํ โจทนาย อติเรกฉกฺขตฺตุํ าเนน จีวรํ อภินิปฺผาเทนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ¶ ¶ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุปนนฺทํ สกฺยปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต อุปาสเกน – ‘‘อชฺชณฺโห, ภนฺเต, อาคเมหี’’ติ ¶ วุจฺจมาโน นาคเมสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
กถินวคฺโค ปโม.
๒. โกสิยวคฺโค
๓๔. โกสิยมิสฺสกํ สนฺถตํ การาเปนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? อาฬวิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู โกสิยการเก อุปสงฺกมิตฺวา เอวมาหํสุ ‘‘พหู, อาวุโส, โกสการเก ปจถ. อมฺหากมฺปิ ทสฺสถ. มยมฺปิ อิจฺฉาม โกสิยมิสฺสกํ สนฺถตํ กาตุ’’นฺติ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๓๕. สุทฺธกาฬกานํ เอฬกโลมานํ สนฺถตํ การาเปนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? เวสาลิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ ¶ ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู สุทฺธกาฬกานํ เอฬกโลมานํ สนฺถตํ การาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๓๖. อนาทิยิตฺวา ¶ ตุลํ โอทาตานํ ตุลํ โคจริยานํ นวํ สนฺถตํ การาเปนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู โถกฺเว โอทาตํ อนฺเต [โอทาตานํ อนฺเต อนฺเต (สี.), โอทาตานํ อนฺเต (สฺยา.)] อาทิยิตฺวา ตเถว สุทฺธกาฬกานํ เอฬกโลมานํ สนฺถตํ การาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๓๗. อนุวสฺสํ สนฺถตํ การาเปนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู อนุวสฺสํ สนฺถตํ การาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ ¶ . เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๓๘. อนาทิยิตฺวา ปุราณสนฺถตสฺส สามนฺตา สุคตวิทตฺถึ นวํ นิสีทนสนฺถตํ การาเปนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ ¶ . กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู สนฺถตานิ อุชฺฌิตฺวา อารฺิกงฺคํ ปิณฺฑปาติกงฺคํ ปํสุกูลิกงฺคํ สมาทิยึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๓๙. เอฬกโลมานิ ปฏิคฺคเหตฺวา ติโยชนํ อติกฺกาเมนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตโร ภิกฺขุ เอฬกโลมานิ ปฏิคฺคเหตฺวา ติโยชนํ อติกฺกาเมสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ ¶ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต สมุฏฺาติ, น วาจโต น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
๔๐. อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา เอฬกโลมานิ โธวาเปนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สกฺเกสุ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อฺาติกาหิ ภิกฺขุนีหิ เอฬกโลมานิ โธวาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๔๑. รูปิยํ ปฏิคฺคณฺหนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ราชคเห ปฺตฺตํ ¶ . กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุปนนฺทํ ¶ สกฺยปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต รูปิยํ ปฏิคฺคเหสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๔๒. นานปฺปการกํ รูปิยสํโวหารํ สมาปชฺชนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู ¶ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู นานปฺปการกํ รูปิยสํโวหารํ สมาปชฺชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๔๓. นานปฺปการกํ กยวิกฺกยํ สมาปชฺชนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุปนนฺทํ สกฺยปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต ปริพฺพาชเกน สทฺธึ กยวิกฺกยํ สมาปชฺชิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
โกสิยวคฺโค ทุติโย.
๓. ปตฺตวคฺโค
๔๔. อติเรกปตฺตํ ¶ ทสาหํ อติกฺกาเมนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อติเรกปตฺตํ ธาเรสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺาติ, น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
๔๕. อูนปฺจพนฺธเนน ปตฺเตน อฺํ นวํ ปตฺตํ เจตาเปนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สกฺเกสุ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อปฺปมตฺตเกนปิ ภินฺเนน อปฺปมตฺตเกนปิ ขณฺเฑน วิลิขิตมตฺเตนปิ พหู ปตฺเต วิฺาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๔๖. เภสชฺชานิ ¶ ปฏิคฺคเหตฺวา สตฺตาหํ อติกฺกาเมนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู ¶ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู เภสชฺชานิ ปฏิคฺคเหตฺวา สตฺตาหํ อติกฺกาเมสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ กถินเก…เป….
๔๗. อติเรกมาเส ¶ ¶ เสเส คิมฺหาเน วสฺสิกสาฏิกจีวรํ ปริเยสนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อติเรกมาเส เสเส คิมฺหาเน วสฺสิกสาฏิกจีวรํ ปริเยสึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๔๘. ภิกฺขุสฺส สามํ จีวรํ ทตฺวา กุปิเตน อนตฺตมเนน อจฺฉินฺทนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุปนนฺทํ สกฺยปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต ภิกฺขุสฺส สามํ จีวรํ ทตฺวา กุปิโต อนตฺตมโน อจฺฉินฺทิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๔๙. สามํ สุตฺตํ วิฺาเปตฺวา ตนฺตวาเยหิ จีวรํ วายาเปนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ราชคเห ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู สามํ สุตฺตํ วิฺาเปตฺวา ตนฺตวาเยหิ จีวรํ วายาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๕๐. ปุพฺเพ อปฺปวาริตสฺส อฺาตกสฺส คหปติกสฺส ตนฺตวาเย อุปสงฺกมิตฺวา ¶ จีวเร วิกปฺปํ อาปชฺชนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุปนนฺทํ สกฺยปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต ปุพฺเพ อปฺปวาริโต อฺาตกสฺส คหปติกสฺส ตนฺตวาเย อุปสงฺกมิตฺวา จีวเร วิกปฺปํ อาปชฺชิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๕๑. อจฺเจกจีวรํ ¶ ปฏิคฺคเหตฺวา จีวรกาลสมยํ อติกฺกาเมนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู อจฺเจกจีวรํ ปฏิคฺคเหตฺวา จีวรกาลสมยํ อติกฺกาเมสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ กถินเก…เป….
๕๒. ติณฺณํ ¶ จีวรานํ อฺตรํ จีวรํ อนฺตรฆเร นิกฺขิปิตฺวา อติเรกฉารตฺตํ วิปฺปวสนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู ติณฺณํ จีวรานํ อฺตรํ จีวรํ อนฺตรฆเร นิกฺขิปิตฺวา อติเรกฉารตฺตํ วิปฺปวสึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ¶ ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ กถินเก…เป….
๕๓. ชานํ ¶ สงฺฆิกํ ลาภํ ปริณตํ อตฺตโน ปริณาเมนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ชานํ สงฺฆิกํ ลาภํ ปริณตํ อตฺตโน ปริณาเมสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
ปตฺตวคฺโค ตติโย.
ตึส นิสฺสคฺคิยา ปาจิตฺติยา นิฏฺิตา.
ตสฺสุทฺทานํ –
ทเสกรตฺติมาโส จ, โธวนฺจ ปฏิคฺคโห;
อฺาตํ ตฺจ [อฺาตกฺจ (ก.)] อุทฺทิสฺส, อุภินฺนํ ทูตเกน จ.
โกสิยา สุทฺธทฺเวภาคา, ฉพฺพสฺสานิ นิสีทนํ;
ทฺเว จ โลมานิ อุคฺคณฺเห, อุโภ นานปฺปการกา.
ทฺเว จ ปตฺตานิ เภสชฺชํ, วสฺสิกา ทานปฺจมํ;
สามํ วายาปนจฺเจโก, สาสงฺกํ สงฺฆิเกน จาติ.
๕. ปาจิตฺติยกณฺฑํ
๑. มุสาวาทวคฺโค
๕๔. ยํ ¶ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน สมฺปชานมุสาวาเท ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ ¶ ? หตฺถกํ สกฺยปุตฺตํ อารพฺภ ¶ . กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา หตฺถโก สกฺยปุตฺโต ติตฺถิเยหิ สทฺธึ สลฺลปนฺโต อวชานิตฺวา ปฏิชานิ, ปฏิชานิตฺวา อวชานิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
๕๕. โอมสวาเท ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู เปสเลหิ ภิกฺขูหิ สทฺธึ ภณฺฑนฺตา [ภณฺเฑนฺตา (ก.)] เปสเล ภิกฺขู โอมสึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๕๖. ภิกฺขุเปสฺุเ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ภิกฺขูนํ ภณฺฑนชาตานํ กลหชาตานํ วิวาทาปนฺนานํ เปสฺุํ อุปสํหรึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๕๗. อนุปสมฺปนฺนํ ปทโส ธมฺมํ วาเจนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู ¶ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อุปาสเก ปทโส ธมฺมํ วาเจสุํ ¶ , ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา วาจโต สมุฏฺาติ, น กายโต น จิตฺตโต; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต…เป….
๕๘. อนุปสมฺปนฺเนน อุตฺตริทิรตฺตติรตฺตํ สหเสยฺยํ กปฺเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? อาฬวิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู อนุปสมฺปนฺเนน สหเสยฺยํ กปฺเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ ¶ , เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ ¶ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต สมุฏฺาติ, น วาจโต น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
๕๙. มาตุคาเมน สหเสยฺยํ กปฺเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อนุรุทฺธํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อนุรุทฺโธ มาตุคาเมน สหเสยฺยํ กปฺเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ เอฬกโลมเก…เป….
๖๐. มาตุคามสฺส อุตฺตริฉปฺปฺจวาจาหิ ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ ¶ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุทายึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุทายี มาตุคามสฺส ธมฺมํ เทเสสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, ทฺเว อนุปฺตฺติโย. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ ปทโสธมฺเม…เป….
๖๑. อนุปสมฺปนฺนสฺส อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ ภูตํ อาโรเจนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? เวสาลิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? วคฺคุมุทาตีริเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? วคฺคุมุทาตีริยา ภิกฺขู คิหีนํ อฺมฺสฺส อุตฺตริมนุสฺสธมฺมสฺส วณฺณํ ภาสึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต สมุฏฺาติ, น วาจโต น จิตฺตโต; สิยา วาจโต สมุฏฺาติ, น กายโต น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺาติ, น จิตฺตโต…เป….
๖๒. ภิกฺขุสฺส ทุฏฺุลฺลาปตฺตึ อนุปสมฺปนฺนสฺส อาโรเจนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ภิกฺขุสฺส ทุฏฺุลฺลาปตฺตึ อนุปสมฺปนฺนสฺส อาโรเจสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๖๓. ปถวึ ¶ ขณนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? อาฬวิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อาฬวเก ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อาฬวกา ¶ ภิกฺขู ปถวึ ขณึสุ ¶ , ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
มุสาวาทวคฺโค ปโม.
๒. ภูตคามวคฺโค
๖๔. ภูตคามปาตพฺยตา ¶ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? อาฬวิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อาฬวเก ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อาฬวกา ภิกฺขู รุกฺขํ ฉินฺทึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๖๕. อฺวาทเก วิเหสเก ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? โกสมฺพิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ ฉนฺนํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา ฉนฺโน สงฺฆมชฺเฌ อาปตฺติยา อนุยฺุชิยมาโน อฺเนฺํ ปฏิจริ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ¶ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๖๖. อุชฺฌาปนเก ขิยฺยนเก ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ราชคเห ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? เมตฺติยภูมชเก ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? เมตฺติยภูมชกา ภิกฺขู อายสฺมนฺตํ ทพฺพํ มลฺลปุตฺตํ ภิกฺขู อุชฺฌาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๖๗. สงฺฆิกํ มฺจํ วา ปีํ วา ภิสึ วา โกจฺฉํ วา อชฺโฌกาเส สนฺถริตฺวา อนุทฺธริตฺวา อนาปุจฺฉา ปกฺกมนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู สงฺฆิกํ เสนาสนํ อชฺโฌกาเส สนฺถริตฺวา อนุทฺธริตฺวา อนาปุจฺฉา ปกฺกมึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ กถินเก…เป….
๖๘. สงฺฆิเก ¶ วิหาเร เสยฺยํ สนฺถริตฺวา อนุทฺธริตฺวา อนาปุจฺฉา ปกฺกมนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สตฺตรสวคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สตฺตรสวคฺคิยา ภิกฺขู สงฺฆิเก วิหาเร เสยฺยํ สนฺถริตฺวา อนุทฺธริตฺวา ¶ อนาปุจฺฉา ปกฺกมึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ ¶ . ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ กถินเก…เป….
๖๙. สงฺฆิเก วิหาเร ชานํ ปุพฺพุปคตํ ภิกฺขุํ อนุปขชฺช เสยฺยํ กปฺเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู เถเร ภิกฺขู อนุปขชฺช เสยฺยํ กปฺเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
๗๐. ภิกฺขุํ กุปิเตน อนตฺตมเนน สงฺฆิกา วิหารา นิกฺกฑฺฒนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู กุปิตา อนตฺตมนา ภิกฺขู สงฺฆิกา วิหารา นิกฺกฑฺฒึสุ ¶ , ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๗๑. สงฺฆิเก วิหาเร อุปริเวหาสกุฏิยา อาหจฺจปาทกํ มฺจํ วา ปีํ วา อภินิสีทนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตโร ภิกฺขุ สงฺฆิเก วิหาเร อุปริเวหาสกุฏิยา อาหจฺจปาทกํ มฺจํ สหสา อภินิสีทิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ¶ ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต สมุฏฺาติ, น วาจโต น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
๗๒. ทฺวตฺติปริยาเย อธิฏฺหิตฺวา ตตุตฺตริ อธิฏฺหนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? โกสมฺพิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ ฉนฺนํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา ฉนฺโน กตปริโยสิตํ วิหารํ ปุนปฺปุนํ ฉาทาเปสิ, ปุนปฺปุนํ ลิมฺปาเปสิ, อติภาริโก วิหาโร ปริปติ ¶ , ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๗๓. ชานํ สปฺปาณกํ อุทกํ ติณํ วา มตฺติกํ วา สิฺจนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? อาฬวิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อาฬวเก ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ ¶ ? อาฬวกา ภิกฺขู ชานํ สปฺปาณกํ อุทกํ ติณมฺปิ มตฺติกมฺปิ สิฺจึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
ภูตคามวคฺโค ทุติโย.
๓. โอวาทวคฺโค
๗๔. อสมฺมเตน ¶ ภิกฺขุนิโย โอวทนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อสมฺมตา ภิกฺขุนิโย โอวทึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. อตฺถิ ตตฺถ ปฺตฺติ, อนุปฺตฺติ, อนุปฺปนฺนปฺตฺตีติ? เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. อนุปฺปนฺนปฺตฺติ ตสฺมึ นตฺถิ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา วาจโต สมุฏฺาติ, น กายโต น จิตฺตโต; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต…เป….
๗๕. อตฺถงฺคเต สูริเย ภิกฺขุนิโย โอวทนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ จูฬปนฺถกํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา จูฬปนฺถโก อตฺถงฺคเต สูริเย ภิกฺขุนิโย โอวทิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ ปทโสธมฺเม…เป….
๗๖. ภิกฺขุนุปสฺสยํ อุปสงฺกมิตฺวา ภิกฺขุนิโย โอวทนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สกฺเกสุ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู ¶ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ภิกฺขุนุปสฺสยํ ¶ อุปสงฺกมิตฺวา ภิกฺขุนิโย โอวทึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ กถินเก…เป….
๗๗. ‘‘อามิสเหตุ ¶ ภิกฺขู ภิกฺขุนิโย โอวทนฺตี’’ติ ภณนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ‘‘อามิสเหตุ ภิกฺขู ภิกฺขุนิโย โอวทนฺตี’’ติ ภณึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๗๘. อฺาติกาย ¶ ภิกฺขุนิยา จีวรํ เทนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตโร ภิกฺขุ อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา จีวรํ อทาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๗๙. อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา จีวรํ สิพฺเพนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุทายึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุทายี อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา จีวรํ สิพฺเพสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ ¶ …เป….
๘๐. ภิกฺขุนิยา สทฺธึ สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺชนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ภิกฺขุนีหิ สทฺธึ สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต สมุฏฺาติ, น วาจโต น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺาติ, น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
๘๑. ภิกฺขุนิยา สทฺธึ สํวิธาย เอกํ นาวํ อภิรุหนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ภิกฺขุนีหิ สทฺธึ สํวิธาย เอกํ นาวํ อภิรุหึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๘๒. ชานํ ¶ ภิกฺขุนิปริปาจิตํ ปิณฺฑปาตํ ภฺุชนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ราชคเห ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? เทวทตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? เทวทตฺโต ชานํ ภิกฺขุนิปริปาจิตํ ¶ ปิณฺฑปาตํ ภฺุชิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
๘๓. ภิกฺขุนิยา ¶ ¶ สทฺธึ เอโก เอกาย รโห นิสชฺชํ กปฺเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุทายึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุทายี ภิกฺขุนิยา สทฺธึ เอโก เอกาย รโห นิสชฺชํ กปฺเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
โอวาทวคฺโค ตติโย.
๔. โภชนวคฺโค
๘๔. ตตุตฺตริ อาวสถปิณฺฑํ ภฺุชนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู ¶ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อนุวสิตฺวา อนุวสิตฺวา อาวสถปิณฺฑํ ภฺุชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ เอฬกโลมเก…เป….
๘๕. คณโภชเน ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ราชคเห ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? เทวทตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? เทวทตฺโต สปริโส กุเลสุ วิฺาเปตฺวา วิฺาเปตฺวา ภฺุชิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, สตฺต อนุปฺตฺติโย. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ เอฬกโลมเก…เป….
๘๖. ปรมฺปรโภชเน ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? เวสาลิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู ¶ อฺตฺร นิมนฺติตา อฺตฺร ภฺุชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, จตสฺโส อนุปฺตฺติโย. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ กถินเก…เป….
๘๗. ทฺวตฺติปตฺตปูเร ปูเว ปฏิคฺคเหตฺวา ตตุตฺตริ ปฏิคฺคณฺหนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู น มตฺตํ ชานิตฺวา ปฏิคฺคเหสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ¶ ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๘๘. ภุตฺตาวินา ¶ ปวาริเตน อนติริตฺตํ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา ภฺุชนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู ภุตฺตาวี ปวาริตา อฺตฺร ภฺุชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ กถินเก…เป….
๘๙. ภิกฺขุํ ภุตฺตาวึ ปวาริตํ อนติริตฺเตน ขาทนีเยน วา โภชนีเยน วา อภิหฏฺุํ ปวาเรนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตโร ภิกฺขุ ภิกฺขุํ ภุตฺตาวึ ปวาริตํ อนติริตฺเตน โภชนีเยน อภิหฏฺุํ ปวาเรสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๙๐. วิกาเล ¶ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา ภฺุชนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ราชคเห ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สตฺตรสวคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สตฺตรสวคฺคิยา ภิกฺขู วิกาเล โภชนํ ภฺุชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ เอฬกโลมเก…เป….
๙๑. สนฺนิธิการกํ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา ภฺุชนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ เพลฏฺสีสํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา เพลฏฺสีโส สนฺนิธิการกํ โภชนํ ¶ ภฺุชิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ เอฬกโลมเก…เป….
๙๒. ปณีตโภชนานิ อตฺตโน อตฺถาย วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ปณีตโภชนานิ อตฺตโน อตฺถาย วิฺาเปตฺวา ภฺุชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๙๓. อทินฺนํ มุขทฺวารํ อาหารํ อาหรนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? เวสาลิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตโร ภิกฺขุ ¶ อทินฺนํ มุขทฺวารํ ¶ อาหารํ อาหริ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ เอฬกโลมเก…เป….
โภชนวคฺโค จตุตฺโถ.
๕. อเจลกวคฺโค
๙๔. อเจลกสฺส วา ปริพฺพาชกสฺส วา ปริพฺพาชิกาย วา สหตฺถา ขาทนียํ วา โภชนียํ วา เทนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? เวสาลิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อานนฺโท อฺตริสฺสา ปริพฺพาชิกาย เอกํ มฺมาโน ทฺเว ปูเว อทาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ เอฬกโลมเก…เป….
๙๕. ภิกฺขุํ ‘‘เอหาวุโส, คามํ วา นิคมํ วา ปิณฺฑาย ปวิสิสฺสามา’’ติ ตสฺส ทาเปตฺวา วา อทาเปตฺวา วา อุยฺโยเชนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุปนนฺทํ สกฺยปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ ¶ ? อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต ภิกฺขุํ ‘‘เอหาวุโส, คามํ ปิณฺฑาย ปวิสิสฺสามา’’ติ, ตสฺส อทาเปตฺวา อุยฺโยเชสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๙๖. สโภชเน ¶ กุเล อนุปขชฺช นิสชฺชํ กปฺเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุปนนฺทํ สกฺยปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต สโภชเน กุเล อนุปขชฺช นิสชฺชํ กปฺเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ ¶ . ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
๙๗. มาตุคาเมน สทฺธึ รโห ปฏิจฺฉนฺเน อาสเน นิสชฺชํ กปฺเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุปนนฺทํ สกฺยปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต มาตุคาเมน สทฺธึ รโห ปฏิจฺฉนฺเน อาสเน นิสชฺชํ กปฺเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
๙๘. มาตุคาเมน ¶ สทฺธึ เอโก เอกาย รโห นิสชฺชํ กปฺเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุปนนฺทํ สกฺยปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต มาตุคาเมน สทฺธึ เอโก เอกาย รโห นิสชฺชํ กปฺเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
๙๙. นิมนฺติเตน สภตฺเตน สนฺตํ ภิกฺขุํ อนาปุจฺฉา ปุเรภตฺตํ ปจฺฉาภตฺตํ กุเลสุ จาริตฺตํ อาปชฺชนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ราชคเห ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุปนนฺทํ สกฺยปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต นิมนฺติโต สภตฺโต สมาโน ปุเรภตฺตํ ปจฺฉาภตฺตํ กุเลสุ จาริตฺตํ อาปชฺชิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, จตสฺโส อนุปฺตฺติโย. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ กถินเก…เป….
๑๐๐. ตตุตฺตริ เภสชฺชํ วิฺาเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สกฺเกสุ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู มหานาเมน สกฺเกน ‘‘อชฺชณฺโห, ภนฺเต, อาคเมถา’’ติ ¶ วุจฺจมานา นาคเมสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๑๐๑. อุยฺยุตฺตํ เสนํ ทสฺสนาย คจฺฉนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ ¶ ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อุยฺยุตฺตํ เสนํ ทสฺสนาย อคมํสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ เอฬกโลมเก…เป….
๑๐๒. อติเรกติรตฺตํ เสนาย วสนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อติเรกติรตฺตํ เสนาย วสึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ เอฬกโลมเก…เป….
๑๐๓. อุยฺโยธิกํ คจฺฉนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ ¶ . กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อุยฺโยธิกํ ¶ อคมํสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ เอฬกโลมเก…เป….
อเจลกวคฺโค ปฺจโม.
๖. สุราปานวคฺโค
๑๐๔. สุราเมรยปาเน ¶ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? โกสมฺพิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ สาคตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา สาคโต มชฺชํ ปิวิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต สมุฏฺาติ, น วาจโต น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
๑๐๕. องฺคุลิปโตทเก ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ¶ ภิกฺขู ภิกฺขุํ องฺคุลิปโตทเกน หาเสสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
๑๐๖. อุทเก หสธมฺเม [หสฺสธมฺเม (สี. สฺยา.)] ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สตฺตรสวคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สตฺตรสวคฺคิยา ภิกฺขู อจิรวติยา นทิยา อุทเก กีฬึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต ¶ จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
๑๐๗. อนาทริเย ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? โกสมฺพิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ ฉนฺนํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา ฉนฺโน อนาทริยํ อกาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๑๐๘. ภิกฺขุํ ภึสาเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ภิกฺขุํ ภึสาเปสุํ ¶ , ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๑๐๙. โชตึ สมาทหิตฺวา วิสิพฺเพนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ภคฺเคสุ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู โชตึ สมาทหิตฺวา วิสิพฺเพสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, ทฺเว อนุปฺตฺติโย. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๑๑๐. โอเรนทฺธมาสํ นหายนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ราชคเห ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู ราชานมฺปิ ปสฺสิตฺวา น ¶ มตฺตํ ชานิตฺวา นหายึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, ฉ อนุปฺตฺติโย. สพฺพตฺถปฺตฺติ, ปเทสปฺตฺตีติ? ปเทสปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ เอฬกโลมเก…เป….
๑๑๑. อนาทิยิตฺวา ¶ ¶ ติณฺณํ ทุพฺพณฺณกรณานํ อฺตรํ ทุพฺพณฺณกรณํ นวํ จีวรํ ปริภฺุชนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู อตฺตโน จีวรํ น สฺชานึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ เอฬกโลมเก…เป….
๑๑๒. ภิกฺขุสฺส วา ภิกฺขุนิยา วา สิกฺขมานาย วา สามเณรสฺส วา สามเณริยา วา สามํ จีวรํ วิกปฺเปตฺวา อปฺปจฺจุทฺธารณํ ปริภฺุชนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุปนนฺทํ สกฺยปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต ภิกฺขุสฺส สามํ จีวรํ วิกปฺเปตฺวา อปฺปจฺจุทฺธารณํ ปริภฺุชิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ กถินเก…เป….
๑๑๓. ภิกฺขุสฺส ปตฺตํ วา จีวรํ วา นิสีทนํ วา สูจิฆรํ วา กายพนฺธนํ วา อปนิเธนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ¶ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ภิกฺขูนํ ปตฺตมฺปิ จีวรมฺปิ อปนิเธสุํ ¶ , ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
สุราเมรยวคฺโค ฉฏฺโ.
๗. สปฺปาณกวคฺโค
๑๑๔. สฺจิจฺจ ปาณํ ชีวิตา โวโรเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุทายึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุทายี สฺจิจฺจ ปาณํ ชีวิตา โวโรเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๑๑๕. ชานํ สปฺปาณกํ อุทกํ ปริภฺุชนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ ¶ ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ชานํ สปฺปาณกํ ¶ อุทกํ ปริภฺุชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๑๑๖. ชานํ ยถาธมฺมํ นิหตาธิกรณํ ปุน กมฺมาย อุกฺโกเฏนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ชานํ ยถาธมฺมํ นิหตาธิกรณํ ปุน กมฺมาย อุกฺโกเฏสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๑๑๗. ภิกฺขุสฺส ชานํ ทุฏฺุลฺลํ อาปตฺตึ ปฏิจฺฉาเทนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุํ ¶ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตโร ภิกฺขุ ภิกฺขุสฺส ชานํ ทุฏฺุลฺลํ อาปตฺตึ ปฏิจฺฉาเทสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
๑๑๘. ชานํ อูนวีสติวสฺสํ ปุคฺคลํ อุปสมฺปาเทนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ราชคเห ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ¶ ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู ชานํ อูนวีสติวสฺสํ ปุคฺคลํ อุปสมฺปาเทสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๑๑๙. ชานํ ¶ เถยฺยสตฺเถน สทฺธึ สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺชนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตโร ภิกฺขุ ชานํ เถยฺยสตฺเถน สทฺธึ สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺชิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
๑๒๐. มาตุคาเมน สทฺธึ สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺชนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุํ อารพฺภ. กิสฺมึ ¶ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตโร ภิกฺขุ มาตุคาเมน สทฺธึ สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺชิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๑๒๑. ปาปิกาย ทิฏฺิยา ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อริฏฺํ ภิกฺขุํ คทฺธพาธิปุพฺพํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อริฏฺโ ภิกฺขุ คทฺธพาธิปุพฺโพ ปาปิกาย ทิฏฺิยา ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ. กายโต จ วาจโต ¶ จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
๑๒๒. ชานํ ตถาวาทินา ภิกฺขุนา [อริฏฺเน ภิกฺขุนา (ก.)] อกฏานุธมฺเมน ตํ ทิฏฺึ อปฺปฏินิสฺสฏฺเน สทฺธึ สมฺภฺุชนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ชานํ ตถาวาทินา อริฏฺเน ภิกฺขุนา อกฏานุธมฺเมน ตํ ทิฏฺึ อปฺปฏินิสฺสฏฺเน สทฺธึ สมฺภฺุชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๑๒๓. ชานํ ตถานาสิตํ สมณุทฺเทสํ อุปลาเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ¶ ภิกฺขู ชานํ ตถานาสิตํ กณฺฏกํ ¶ สมณุทฺเทสํ อุปลาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
สปฺปาณกวคฺโค สตฺตโม.
๘. สหธมฺมิกวคฺโค
๑๒๔. ภิกฺขูหิ ¶ สหธมฺมิกํ วุจฺจมาเนน ‘‘น ตาวาหํ, อาวุโส, เอตสฺมึ สิกฺขาปเท สิกฺขิสฺสามิ ยาว น อฺํ ภิกฺขุํ พฺยตฺตํ วินยธรํ ปริปุจฺฉิสฺสามี’’ติ ¶ ภณนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? โกสมฺพิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ ฉนฺนํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา ฉนฺโน ภิกฺขูหิ สหธมฺมิกํ วุจฺจมาโน ‘‘น ตาวาหํ, อาวุโส, เอตสฺมึ สิกฺขาปเท สิกฺขิสฺสามิ ยาว น อฺํ ภิกฺขุํ พฺยตฺตํ วินยธรํ ปริปุจฺฉิสฺสามี’’ติ ภณิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๑๒๕. วินยํ วิวณฺเณนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู วินยํ วิวณฺเณสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๑๒๖. โมหนเก ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู โมเหสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๑๒๗. ภิกฺขุสฺส กุปิเตน อนตฺตมเนน ปหารํ เทนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ¶ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู กุปิตา อนตฺตมนา ภิกฺขูนํ ปหารํ อทํสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
๑๒๘. ภิกฺขุสฺส กุปิเตน อนตฺตมเนน ตลสตฺติกํ อุคฺคิรนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ ¶ ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู กุปิตา อนตฺตมนา ภิกฺขูนํ ตลสตฺติกํ อุคฺคิรึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
๑๒๙. ภิกฺขุํ อมูลเกน สงฺฆาทิเสเสน อนุทฺธํเสนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ ¶ . กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ภิกฺขุํ อมูลเกน สงฺฆาทิเสเสน อนุทฺธํเสสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๑๓๐. ภิกฺขุสฺส สฺจิจฺจ กุกฺกุจฺจํ อุปทหนฺตสฺส [อุปฺปาเทนฺตสฺส (สฺยา.)] ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ¶ ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ภิกฺขูนํ สฺจิจฺจ กุกฺกุจฺจํ อุปทหึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๑๓๑. ภิกฺขูนํ ภณฺฑนชาตานํ กลหชาตานํ วิวาทาปนฺนานํ ¶ อุปสฺสุตึ [อุปสฺสุติ (?)] ติฏฺนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ภิกฺขูนํ ภณฺฑนชาตานํ กลหชาตานํ วิวาทาปนฺนานํ อุปสฺสุตึ ติฏฺหึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
๑๓๒. ธมฺมิกานํ กมฺมานํ ฉนฺทํ ทตฺวา ปจฺฉา ขียนธมฺมํ [ขิยฺยธมฺมํ (ก.)] อาปชฺชนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ธมฺมิกานํ กมฺมานํ ฉนฺทํ ทตฺวา ปจฺฉา ขียนธมฺมํ อาปชฺชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๑๓๓. สงฺเฆ วินิจฺฉยกถาย วตฺตมานาย ฉนฺทํ อทตฺวา อุฏฺายาสนา ปกฺกมนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ ¶ . กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุํ อารพฺภ ¶ . กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตโร ภิกฺขุ สงฺเฆ วินิจฺฉยกถาย วตฺตมานาย ฉนฺทํ อทตฺวา อุฏฺายาสนา ปกฺกามิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
๑๓๔. สมคฺเค ¶ สงฺเฆน จีวรํ ทตฺวา ปจฺฉา ขียนธมฺมํ อาปชฺชนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ราชคเห ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู สมคฺเคน สงฺเฆน จีวรํ ทตฺวา ปจฺฉา ขียนธมฺมํ อาปชฺชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๑๓๕. ชานํ สงฺฆิกํ ลาภํ ปริณตํ ปุคฺคลสฺส ปริณาเมนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ชานํ สงฺฆิกํ ลาภํ ปริณตํ ปุคฺคลสฺส ปริณาเมสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
สหธมฺมิกวคฺโค อฏฺโม.
๙. ราชวคฺโค
๑๓๖. ปุพฺเพ ¶ อปฺปฏิสํวิทิเตน รฺโ อนฺเตปุรํ ปวิสนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อานนฺโท ปุพฺเพ อปฺปฏิสํวิทิโต รฺโ อนฺเตปุรํ ปาวิสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ กถินเก…เป….
๑๓๗. รตนํ อุคฺคณฺหนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ ¶ . กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตโร ภิกฺขุ รตนํ อุคฺคเหสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, ทฺเว อนุปฺตฺติโย. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๑๓๘. สนฺตํ ภิกฺขุํ อนาปุจฺฉา วิกาเล คามํ ปวิสนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ ¶ ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู วิกาเล คามํ ปวิสึสุ, ตสฺมึ ¶ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, ติสฺโส อนุปฺตฺติโย. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ กถินเก…เป….
๑๓๙. อฏฺิมยํ ¶ วา ทนฺตมยํ วา วิสาณมยํ วา สูจิฆรํ การาเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สกฺเกสุ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู น มตฺตํ ชานิตฺวา พหู สูจิฆเร วิฺาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๑๔๐. ปมาณาติกฺกนฺตํ มฺจํ วา ปีํ วา การาเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุปนนฺทํ สกฺยปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต อุจฺเจ มฺเจ สยิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๑๔๑. มฺจํ วา ปีํ วา ตูโลนทฺธํ การาเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู มฺจํ วา ปีํ วา ตูโลนทฺธํ การาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๑๔๒. ปมาณาติกฺกนฺตํ ¶ นิสีทนํ การาเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อปฺปมาณิกานิ นิสีทนานิ ธาเรสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๑๔๓. ปมาณาติกฺกนฺตํ กณฺฑุปฺปฏิจฺฉาทึ การาเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อปฺปมาณิกาโย กณฺฑุปฺปฏิจฺฉาทิโย ธาเรสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๑๔๔. ปมาณาติกฺกนฺตํ ¶ วสฺสิกสาฏิกํ การาเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ ¶ . กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อปฺปมาณิกาโย วสฺสิกสาฏิกาโย ธาเรสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๑๔๕. สุคตจีวรปฺปมาณํ ¶ จีวรํ การาเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ นนฺทํ ¶ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา นนฺโท สุคตจีวรปฺปมาณํ จีวรํ ธาเรสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
ราชวคฺโค นวโม.
ทฺเวนวุติ ปาจิตฺติยา นิฏฺิตา.
ขุทฺทกํ สมตฺตํ.
ตสฺสุทฺทานํ –
มุสา โอมสเปสฺุํ, ปทเสยฺยา จ อิตฺถิยา;
อฺตฺร วิฺุนา ภูตา [เทสนาโรจนา เจว (สี. สฺยา.)], ทุฏฺุลฺลาปตฺติ ขณนา.
ภูตํ อฺาย อุชฺฌายิ [ภูตฺวาทอุชฺฌายิ (สี.)], มฺโจ เสยฺโย จ วุจฺจติ;
ปุพฺเพ นิกฺกฑฺฒนาหจฺจ, ทฺวารํ สปฺปาณเกน จ.
อสมฺมตา อตฺถงฺคเต, อุปสฺสยามิเสน จ;
ทเท สิพฺเพ วิธาเนน, นาวา ภฺุเชยฺย เอกโต.
ปิณฺฑํ คณํ ปรํ ปูวํ, ปวาริโต ปวาริตํ;
วิกาลํ สนฺนิธิ ขีรํ, ทนฺตโปเนน เต ทส.
อเจลกํ อุยฺโยขชฺช [อเจลกานุปขชฺช (ก.)], ปฏิจฺฉนฺนํ รเหน จ;
นิมนฺติโต ปจฺจเยหิ, เสนาวสนุยฺโยธิกํ.
สุรา ¶ องฺคุลิ หาโส จ, อนาทริยฺจ ภึสนํ;
โชติ นหาน ทุพฺพณฺณํ, สามํ อปนิเธน จ.
สฺจิจฺจุทกกมฺมา ¶ จ, ทุฏฺุลฺลํ อูนวีสติ;
เถยฺยอิตฺถิอวเทสํ [อริฏฺกํ (วิภงฺเค)], สํวาเส นาสิเตน จ.
สหธมฺมิกวิเลขา, โมโห ปหาเรนุคฺคิเร;
อมูลกฺจ สฺจิจฺจ, โสสฺสามิ ขิยฺยปกฺกเม.
สงฺเฆน จีวรํ ทตฺวา, ปริณาเมยฺย ปุคฺคเล;
รฺฺจ รตนํ สนฺตํ, สูจิ มฺโจ จ ตูลิกา;
นิสีทนํ กณฺฑุจฺฉาทิ, วสฺสิกา สุคเตน จาติ.
เตสํ วคฺคานํ อุทฺทานํ –
มุสา ภูตา จ โอวาโท, โภชนาเจลเกน จ;
สุรา สปฺปาณกา ธมฺโม, ราชวคฺเคน เต นวาติ.
๖. ปาฏิเทสนียกณฺฑํ
๑๔๖. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา อนฺตรฆรํ ปวิฏฺาย หตฺถโต ขาทนียํ วา โภชนียํ วา สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ภฺุชนฺตสฺส ปาฏิเทสนียํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ¶ ภิกฺขุํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตโร ภิกฺขุ อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา อนฺตรฆรํ ปวิฏฺาย หตฺถโต อามิสํ ปฏิคฺคเหสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ ¶ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต สมุฏฺาติ, น วาจโต น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
๑๔๗. ภิกฺขุนิยา โวสาสนฺติยา น นิวาเรตฺวา ภฺุชนฺตสฺส ปาฏิเทสนียํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ราชคเห ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ภิกฺขุนิโย โวสาสนฺติโย น นิวาเรสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ¶ ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺาติ, น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
๑๔๘. เสกฺขสมฺมเตสุ ¶ กุเลสุ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ภฺุชนฺตสฺส ปาฏิเทสนียํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู น มตฺตํ ชานิตฺวา ปฏิคฺคเหสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, ทฺเว อนุปฺตฺติโย. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต สมุฏฺาติ, น วาจโต น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ จิตฺตโต ¶ จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
๑๔๙. อารฺเกสุ เสนาสเนสุ ปุพฺเพ อปฺปฏิสํวิทิตํ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา อชฺฌาราเม สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ภฺุชนฺตสฺส ปาฏิเทสนียํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สกฺเกสุ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ. สมฺพหุลา ภิกฺขู อาราเม โจเร ปฏิวสนฺเต นาโรเจสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺาติ, น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
จตฺตาโร ปาฏิเทสนียา นิฏฺิตา.
ตสฺสุทฺทานํ –
อฺาติกาย โวสาสํ, เสกฺขอารฺเกน จ;
ปาฏิเทสนียา จตฺตาโร, สมฺพุทฺเธน ปกาสิตาติ.
๗. เสขิยกณฺฑํ
๑. ปริมณฺฑลวคฺโค
๑๕๐. ยํ ¶ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน อนาทริยํ ปฏิจฺจ ปุรโต วา ปจฺฉโต วา โอลมฺเพนฺเตน นิวาเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ปุรโตปิ ปจฺฉโตปิ โอลมฺเพนฺตา นิวาเสสุํ, ตสฺมึ ¶ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ¶ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ ปุรโต วา ปจฺฉโต วา โอลมฺเพนฺเตน ปารุปนฺตสฺส ทุกฺกฏํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ปุรโตปิ ปจฺฉโตปิ โอลมฺเพนฺตา ปารุปึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ กายํ วิวริตฺวา อนฺตรฆเร คจฺฉนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ¶ ปฏิจฺจ กายํ วิวริตฺวา อนฺตรฆเร นิสีทนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ หตฺถํ วา ปาทํ วา กีฬาเปนฺเตน อนฺตรฆเร คจฺฉนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… ¶ เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ หตฺถํ วา ปาทํ วา กีฬาเปนฺเตน อนฺตรฆเร นิสีทนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ¶ …เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ ตหํ ตหํ โอโลเกนฺเตน อนฺตรฆเร คจฺฉนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ ตหํ ตหํ โอโลเกนฺเตน อนฺตรฆเร นิสีทนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุกฺขิตฺตกาย อนฺตรฆเร คจฺฉนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ¶ ปฏิจฺจ อุกฺขิตฺตกาย อนฺตรฆเร นิสีทนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน ¶ สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
ปริมณฺฑลวคฺโค ปโม.
๒. อุชฺชคฺฆิกวคฺโค
๑๕๑. อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุชฺชคฺฆิกาย อนฺตรฆเร คจฺฉนฺตสฺส ทุกฺกฏํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู มหาหสิตํ หสนฺตา อนฺตรฆเร คจฺฉึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุชฺชคฺฆิกาย อนฺตรฆเร นิสีทนฺตสฺส ทุกฺกฏํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ¶ ภิกฺขู มหาหสิตํ หสนฺตา อนฺตรฆเร นิสีทึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุจฺจาสทฺทํ มหาสทฺทํ กโรนฺเตน อนฺตรฆเร คจฺฉนฺตสฺส ทุกฺกฏํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อุจฺจาสทฺทํ มหาสทฺทํ กโรนฺตา อนฺตรฆเร คจฺฉึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุจฺจาสทฺทํ มหาสทฺทํ กโรนฺเตน อนฺตรฆเร ¶ นิสีทนฺตสฺส ทุกฺกฏํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อุจฺจาสทฺทํ มหาสทฺทํ กโรนฺตา อนฺตรฆเร นิสีทึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ ¶ . ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ กายปฺปจาลกํ อนฺตรฆเร คจฺฉนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ กายปฺปจาลกํ อนฺตรฆเร นิสีทนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ พาหุปฺปจาลกํ อนฺตรฆเร คจฺฉนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ พาหุปฺปจาลกํ อนฺตรฆเร นิสีทนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ ¶ . เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ สีสปฺปจาลกํ อนฺตรฆเร คจฺฉนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ สีสปฺปจาลกํ อนฺตรฆเร นิสีทนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ ¶ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อุชฺชคฺฆิกวคฺโค ทุติโย.
๓. ขมฺภกตวคฺโค
๑๕๒. อนาทริยํ ปฏิจฺจ ขมฺภกเตน อนฺตรฆเร คจฺฉนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ. กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ¶ ปฏิจฺจ ขมฺภกเตน อนฺตรฆเร นิสีทนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ โอคุณฺิเตน อนฺตรฆเร คจฺฉนฺตสฺส ทุกฺกฏํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ¶ ภิกฺขู สสีสํ ปารุปิตฺวา อนฺตรฆเร คจฺฉึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ โอคุณฺิเตน อนฺตรฆเร นิสีทนฺตสฺส ทุกฺกฏํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู สสีสํ ปารุปิตฺวา อนฺตรฆเร นิสีทึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุกฺกุฏิกาย อนฺตรฆเร คจฺฉนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ ปลฺลตฺถิกาย [ปลฺลตฺติกาย (ก.)] อนฺตรฆเร นิสีทนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ ¶ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ¶ ปฏิจฺจ อสกฺกจฺจํ ปิณฺฑปาตํ ปฏิคฺคณฺหนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ ตหํ ตหํ โอโลเกนฺเตน ปิณฺฑปาตํ ปฏิคฺคณฺหนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ สูปฺเว พหุํ ปฏิคฺคณฺหนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ¶ ปฏิจฺจ ถูปีกตํ ปิณฺฑปาตํ ปฏิคฺคณฺหนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
ขมฺภกตวคฺโค ตติโย.
๔. ปิณฺฑปาตวคฺโค
๑๕๓. อนาทริยํ ¶ ปฏิจฺจ อสกฺกจฺจํ ปิณฺฑปาตํ ภฺุชนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ ตหํ ตหํ โอโลเกนฺเตน ปิณฺฑปาตํ ภฺุชนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ¶ ปฏิจฺจ ตหํ ตหํ โอมสิตฺวา ปิณฺฑปาตํ ภฺุชนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ สูปฺเว พหุํ ภฺุชนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ ถูปกโต โอมทฺทิตฺวา ปิณฺฑปาตํ ภฺุชนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ สูปํ วา พฺยฺชนํ วา โอทเนน ปฏิจฺฉาเทนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ สูปํ วา โอทนํ วา อคิลาโน อตฺตโน อตฺถาย วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺตสฺส ทุกฺกฏํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู สูปมฺปิ โอทนมฺปิ อตฺตโน อตฺถาย วิฺาเปตฺวา ภฺุชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ¶ ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
อนาทริยํ ¶ ¶ ปฏิจฺจ อุชฺฌานสฺินา ปเรสํ ปตฺตํ โอโลเกนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ มหนฺตํ กพฬํ กโรนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ ทีฆํ อาโลปํ กโรนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
ปิณฺฑปาตวคฺโค จตุตฺโถ.
๕. กพฬวคฺโค
๑๕๔. อนาทริยํ ปฏิจฺจ อนาหเฏ กพเฬ มุขทฺวารํ วิวรนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ ภฺุชมาเนน สพฺพํ หตฺถํ มุเข ปกฺขิปนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ สกพเฬน มุเขน พฺยาหรนฺตสฺส ทุกฺกฏํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ ¶ . กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู สกพเฬน มุเขน พฺยาหรึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
อนาทริยํ ¶ ปฏิจฺจ ปิณฺฑุกฺเขปกํ ภฺุชนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ¶ ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ¶ ปฏิจฺจ กพฬาวจฺเฉทกํ ภฺุชนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ อวคณฺฑการกํ ภฺุชนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ หตฺถนิทฺธุนกํ ภฺุชนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ สิตฺถาวการกํ ภฺุชนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ ชิวฺหานิจฺฉารกํ ภฺุชนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ จปุจปุการกํ ภฺุชนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
กพฬวคฺโค ปฺจโม.
๖. สุรุสุรุวคฺโค
๑๕๕. อนาทริยํ ¶ ปฏิจฺจ สุรุสุรุการกํ ภฺุชนฺตสฺส ทุกฺกฏํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? โกสมฺพิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู สุรุสุรุการกํ ขีรํ ปิวึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ ¶ . เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ หตฺถนิลฺเลหกํ ภฺุชนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ¶ ปฏิจฺจ ปตฺตนิลฺเลหกํ ภฺุชนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ โอฏฺนิลฺเลหกํ ภฺุชนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ สามิเสน หตฺเถน ปานียถาลกํ ปฏิคฺคณฺหนฺตสฺส ทุกฺกฏํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ภคฺเคสุ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู สามิเสน หตฺเถน ปานียถาลกํ ปฏิคฺคเหสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน ¶ สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ สสิตฺถกํ ปตฺตโธวนํ อนฺตรฆเร ฉฑฺเฑนฺตสฺส ทุกฺกฏํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ภคฺเคสุ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู สสิตฺถกํ ปตฺตโธวนํ อนฺตรฆเร ฉฑฺเฑสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ ฉตฺตปาณิสฺส ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ฉตฺตปาณิสฺส ธมฺมํ เทเสสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต…เป….
อนาทริยํ ¶ ปฏิจฺจ ทณฺฑปาณิสฺส ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต…เป….
อนาทริยํ ¶ ปฏิจฺจ สตฺถปาณิสฺส ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ, เอกา ¶ อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ อาวุธปาณิสฺส ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต…เป….
สุรุสุรุวคฺโค ฉฏฺโ.
๗. ปาทุกวคฺโค
๑๕๖. อนาทริยํ ปฏิจฺจ ปาทุการุฬฺหสฺส ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุปาหนารุฬฺหสฺส ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ ยานคตสฺส ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ ¶ , น กายโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ สยนคตสฺส ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ ปลฺลตฺถิกาย นิสินฺนสฺส ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเน ¶ สมุฏฺาติ – วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต…เป….
อนาทริยํ ¶ ปฏิจฺจ เวิตสีสสฺส ¶ ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ โอคุณฺิตสีสสฺส ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ ฉมายํ นิสีทิตฺวา อาสเน นิสินฺนสฺส ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ ¶ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ นีเจ อาสเน นิสีทิตฺวา อุจฺเจ อาสเน นิสินฺนสฺส ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ ิเตน นิสินฺนสฺส ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ ปจฺฉโต คจฺฉนฺเตน ปุรโต คจฺฉนฺตสฺส ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุปฺปเถน คจฺฉนฺเตน ปเถน คจฺฉนฺตสฺส ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ ิเตน อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา กโรนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ ¶ , เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเน ¶ สมุฏฺาติ – กายโต ¶ จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ หริเต อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อุทเก อุจฺจารมฺปิ ปสฺสาวมฺปิ เขฬมฺปิ อกํสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
ปาทุกวคฺโค สตฺตโม.
ปฺจสตฺตติ เสขิยา นิฏฺิตา.
ตสฺสุทฺทานํ –
ปริมณฺฑลํ ปฏิจฺฉนฺนํ, สุสํวุโตกฺขิตฺตจกฺขุ;
อุกฺขิตฺโตชฺชคฺฆิกา สทฺโท, ตโย เจว ปจาลนา.
ขมฺภํ โอคุณฺิโต เจวุกฺกุฏิปลฺลตฺถิกาย จ;
สกฺกจฺจํ ¶ ปตฺตสฺี จ, สมสูปํ สมติตฺติกํ [สมติตฺถิกํ (ก.)].
สกฺกจฺจํ ปตฺตสฺี จ, สปทานํ สมสูปกํ;
ถูปกโต ปฏิจฺฉนฺนํ, วิฺตฺตุชฺฌานสฺินา.
น มหนฺตํ มณฺฑลํ ทฺวารํ, สพฺพํ หตฺถํ น พฺยาหเร;
อุกฺเขโป เฉทนา คณฺโฑ, ธุนํ สิตฺถาวการกํ.
ชิวฺหานิจฺฉารกฺเจว ¶ , จปุจปุ สุรุสุรุ;
หตฺโถ ¶ ปตฺโต จ โอฏฺโ จ, สามิสํ สิตฺถเกน จ.
ฉตฺตปาณิสฺส ¶ สทฺธมฺมํ, น เทเสนฺติ ตถาคตา;
เอวเมว ทณฺฑปาณิสฺส, สตฺถอาวุธปาณินํ.
ปาทุกา อุปาหนา เจว, ยานเสยฺยาคตสฺส จ;
ปลฺลตฺถิกา นิสินฺนสฺส, เวิโตคุณฺิตสฺส จ.
ฉมา นีจาสเน าเน, ปจฺฉโต อุปฺปเถน จ;
ิตเกน น กาตพฺพํ, หริเต อุทกมฺหิ จาติ.
เตสํ วคฺคานมุทฺทานํ –
ปริมณฺฑลอุชฺชคฺฆิ, ขมฺภํ ปิณฺฑํ ตเถว จ;
กพฬา สุรุสุรุ จ, ปาทุเกน จ สตฺตมาติ.
มหาวิภงฺเค กตฺถปฺตฺติวาโร นิฏฺิโต.
๒. กตาปตฺติวาโร
๑. ปาราชิกกณฺฑํ
๑๕๗. เมถุนํ ¶ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺโต กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อกฺขายิเต สรีเร เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; เยภุยฺเยน ขายิเต ¶ สรีเร เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; วฏฺฏกเต [วิวฏกเต (สฺยา.)] มุเข อจฺฉุปนฺตํ องฺคชาตํ ปเวเสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส – เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺโต อิมา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
๑๕๘. อทินฺนํ อาทิยนฺโต กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อทินฺนํ อาทิยนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปฺจมาสกํ วา อติเรกปฺจมาสกํ วา อคฺฆนกํ อทินฺนํ เถยฺยสงฺขาตํ อาทิยติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; อติเรกมาสกํ วา อูนปฺจมาสกํ วา อคฺฆนกํ อทินฺนํ เถยฺยสงฺขาตํ อาทิยติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; มาสกํ วา อูนมาสกํ วา อคฺฆนกํ อทินฺนํ เถยฺยสงฺขาตํ อาทิยติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส – อทินฺนํ อาทิยนฺโต อิมา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
๑๕๙. สฺจิจฺจ ¶ มนุสฺสวิคฺคหํ ชีวิตา โวโรเปนฺโต กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? สฺจิจฺจ มนุสฺสวิคฺคหํ ชีวิตา โวโรเปนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. มนุสฺสํ โอทิสฺส โอปาตํ ขณติ ‘‘ปปติตฺวา มริสฺสตี’’ติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ปปติเต ทุกฺขา เวทนา อุปฺปชฺชติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; มรติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส – สฺจิจฺจ มนุสฺสวิคฺคหํ ชีวิตา โวโรเปนฺโต อิมา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
๑๖๐. อสนฺตํ อภูตํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ อุลฺลปนฺโต กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อสนฺตํ ¶ อภูตํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ อุลฺลปนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปาปิจฺโฉ อิจฺฉาปกโต อสนฺตํ อภูตํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ อุลฺลปติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; ‘‘โย เต วิหาเร ¶ วสติ, โส ภิกฺขุ อรหา’’ติ ภณติ, ปฏิวิชานนฺตสฺส อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; น ปฏิวิชานนฺตสฺส อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส – อสนฺตํ อภูตํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ อุลฺลปนฺโต อิมา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
จตฺตาโร ปาราชิกา นิฏฺิตา.
๒. สงฺฆาทิเสสกณฺฑํ
๑๖๑. อุปกฺกมิตฺวา อสุจึ โมเจนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เจเตติ อุปกฺกมติ ¶ มุจฺจติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; เจเตติ อุปกฺกมติ น มุจฺจติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ปโยเค ทุกฺกฏํ.
มาตุคาเมน สทฺธึ กายสํสคฺคํ สมาปชฺชนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. กาเยน กายํ อามสติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; กาเยน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; กายปฏิพทฺเธน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
มาตุคามํ ทุฏฺุลฺลาหิ วาจาหิ โอภาเสนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วจฺจมคฺคํ ปสฺสาวมคฺคํ อาทิสฺส วณฺณมฺปิ ภณติ, อวณฺณมฺปิ ภณติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; วจฺจมคฺคํ ปสฺสาวมคฺคํ เปตฺวา อธกฺขกํ อุพฺภชาณุมณฺฑลํ อาทิสฺส วณฺณมฺปิ ภณติ อวณฺณมฺปิ ภณติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; กายปฏิพทฺธํ อาทิสฺส วณฺณมฺปิ ภณติ อวณฺณมฺปิ ภณติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
อตฺตกามปาริจริยา ¶ วณฺณํ ภาสนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ ¶ . มาตุคามสฺส สนฺติเก อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ ภาสติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; ปณฺฑกสฺส สนฺติเก อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ ภาสติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ติรจฺฉานคตสฺส สนฺติเก อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ ภาสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
สฺจริตฺตํ สมาปชฺชนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปฏิคฺคณฺหาติ วีมํสติ ปจฺจาหรติ ¶ , อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; ปฏิคฺคณฺหาติ วีมํสติ น ปจฺจาหรติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ปฏิคฺคณฺหาติ น วีมํสติ น ปจฺจาหรติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
สฺาจิกาย กุฏึ การาเปนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. การาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; เอกํ ปิณฺฑํ อนาคเต, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ตสฺมึ ปิณฺเฑ อาคเต, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.
มหลฺลกํ วิหารํ การาเปนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. การาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; เอกํ ปิณฺฑํ อนาคเต, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ตสฺมึ ปิณฺเฑ อาคเต, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.
ภิกฺขุํ อมูลเกน ปาราชิเกน ธมฺเมน อนุทฺธํเสนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อโนกาสํ การาเปตฺวา จาวนาธิปฺปาโย วเทติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสเสน ทุกฺกฏสฺส; โอกาสํ การาเปตฺวา อกฺโกสาธิปฺปาโย วเทติ, อาปตฺติ โอมสวาทสฺส.
ภิกฺขุํ อฺภาคิยสฺส อธิกรณสฺส กิฺจิ เทสํ เลสมตฺตํ อุปาทาย ปาราชิเกน ธมฺเมน อนุทฺธํเสนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ ¶ . อโนกาสํ การาเปตฺวา จาวนาธิปฺปาโย วเทติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสเสน ทุกฺกฏสฺส; โอกาสํ การาเปตฺวา อกฺโกสาธิปฺปาโย วเทติ, อาปตฺติ โอมสวาทสฺส.
สงฺฆเภทโก ภิกฺขุ ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.
เภทกานุวตฺตกา ¶ ภิกฺขู ยาวตติยํ สมนุภาสนาย [สมนุภาสิยมานา (สฺยา.)] น ปฏินิสฺสชฺชนฺตา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชนฺติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ¶ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.
ทุพฺพโจ ภิกฺขุ ยาวตติยํ สมนุภาสนาย [สมนุภาสิยมาโน (สฺยา.)] น ปฏินิสฺสชฺชนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ ¶ . ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.
กุลทูสโก ภิกฺขุ ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.
เตรส สงฺฆาทิเสสา นิฏฺิตา.
๓. นิสฺสคฺคิยกณฺฑํ
๑. กถินวคฺโค
๑๖๒. อติเรกจีวรํ ¶ ทสาหํ อติกฺกาเมนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
เอกรตฺตํ ติจีวเรน วิปฺปวสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
อกาลจีวรํ ปฏิคฺคเหตฺวา มาสํ อติกฺกาเมนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา ปุราณจีวรํ โธวาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. โธวาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; โธวาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา หตฺถโต จีวรํ ปฏิคฺคณฺหนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. คณฺหาติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; คหิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
อฺาตกํ ¶ คหปตึ วา คหปตานึ วา จีวรํ วิฺาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วิฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วิฺาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
อฺาตกํ ¶ คหปตึ วา คหปตานึ วา ตตุตฺตริ จีวรํ วิฺาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วิฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วิฺาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
ปุพฺเพ อปฺปวาริโต อฺาตกํ คหปติกํ อุปสงฺกมิตฺวา จีวเร วิกปฺปํ อาปชฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วิกปฺปํ อาปชฺชติ ¶ , ปโยเค ทุกฺกฏํ; วิกปฺปํ อาปนฺเน นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
ปุพฺเพ อปฺปวาริโต อฺาตเก คหปติเก อุปสงฺกมิตฺวา จีวเร วิกปฺปํ อาปชฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วิกปฺปํ อาปชฺชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วิกปฺปํ อาปนฺเน นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
อติเรกติกฺขตฺตุํ โจทนาย อติเรกฉกฺขตฺตุํ าเนน จีวรํ อภินิปฺผาเทนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อภินิปฺผาเทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อภินิปฺผาทิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
กถินวคฺโค ปโม.
๒. โกสิยวคฺโค
๑๖๓. โกสิยมิสฺสกํ สนฺถตํ การาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. การาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; การาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
สุทฺธกาฬกานํ เอฬกโลมานํ สนฺถตํ การาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. การาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; การาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
อนาทิยิตฺวา ¶ ตุลํ โอทาตานํ ตุลํ โคจริยานํ นวํ สนฺถตํ การาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. การาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; การาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
อนุวสฺสํ สนฺถตํ การาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. การาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; การาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
อนาทิยิตฺวา ¶ ¶ ปุราณสนฺถตสฺส สามนฺตา สุคตวิทตฺถึ นวํ นิสีทนสนฺถตํ การาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. การาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; การาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
เอฬกโลมานิ ¶ ปฏิคฺคเหตฺวา ติโยชนํ อติกฺกาเมนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปมํ ปาทํ ติโยชนํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ทุติยํ ปาทํ อติกฺกาเมติ, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา เอฬกโลมานิ โธวาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. โธวาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; โธวาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
รูปิยํ ปฏิคฺคณฺหนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. คณฺหาติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; คหิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
นานปฺปการกํ รูปิยสํโวหารํ สมาปชฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. สมาปชฺชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; สมาปนฺเน นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
นานปฺปการกํ กยวิกฺกยํ สมาปชฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. สมาปชฺชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; สมาปนฺเน นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
โกสิยวคฺโค ทุติโย.
๓. ปตฺตวคฺโค
๑๖๔. อติเรกปตฺตํ ทสาหํ อติกฺกาเมนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
อูนปฺจพนฺธเนน ¶ ปตฺเตน อฺํ นวํ ปตฺตํ เจตาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เจตาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; เจตาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
เภสชฺชานิ ปฏิคฺคเหตฺวา สตฺตาหํ อติกฺกาเมนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
อติเรกมาเส ¶ เสเส คิมฺหาเน วสฺสิกสาฏิกจีวรํ ปริเยสนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปริเยสติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปริยิฏฺเ นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
ภิกฺขุสฺส สามํ จีวรํ ทตฺวา กุปิโต อนตฺตมโน อจฺฉินฺทนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อจฺฉินฺทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อจฺฉินฺเน นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
สามํ ¶ สุตฺตํ วิฺาเปตฺวา ตนฺตวาเยหิ จีวรํ วายาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วายาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วายาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
ปุพฺเพ อปฺปวาริโต อฺาตกสฺส คหปติกสฺส ตนฺตวาเย อุปสงฺกมิตฺวา จีวเร วิกปฺปํ อาปชฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วิกปฺปํ อาปชฺชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วิกปฺปํ อาปนฺเน นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
อจฺเจกจีวรํ ¶ ปฏิคฺคเหตฺวา จีวรกาลสมยํ อติกฺกาเมนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
ติณฺณํ ¶ จีวรานํ อฺตรํ จีวรํ อนฺตรฆเร นิกฺขิปิตฺวา อติเรกฉารตฺตํ วิปฺปวสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
ชานํ สงฺฆิกํ ลาภํ ปริณตํ อตฺตโน ปริณาเมนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปริณาเมติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปริณามิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
ปตฺตวคฺโค ตติโย.
ตึส นิสฺสคฺคิยา ปาจิตฺติยา นิฏฺิตา.
๔. ปาจิตฺติยกณฺฑํ
๑. มุสาวาทวคฺโค
๑๖๕. สมฺปชานมุสาวาทํ ภาสนฺโต กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? สมฺปชานมุสาวาทํ ภาสนฺโต ปฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปาปิจฺโฉ อิจฺฉาปกโต อสนฺตํ อภูตํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ ¶ อุลฺลปติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; ภิกฺขุํ อมูลเกน ปาราชิเกน ธมฺเมน อนุทฺธํเสติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; ‘‘โย เต วิหาเร วสติ, โส ภิกฺขุ อรหา’’ติ ภณติ, ปฏิวิชานนฺตสฺส อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; น ปฏิวิชานนฺตสฺส อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; สมฺปชานมุสาวาเท ปาจิตฺติยํ – สมฺปชานมุสาวาทํ ภาสนฺโต อิมา ปฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
โอมสนฺโต ¶ ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อุปสมฺปนฺนํ โอมสติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส; อนุปสมฺปนฺนํ โอมสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
เปสฺุํ อุปสํหรนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อุปสมฺปนฺนสฺส ¶ เปสฺุํ อุปสํหรติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส; อนุปสมฺปนฺนสฺส เปสฺุํ อุปสํหรติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
อนุปสมฺปนฺนํ ปทโส ธมฺมํ วาเจนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วาเจติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปเท ปเท อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อนุปสมฺปนฺเนน อุตฺตริทิรตฺตติรตฺตํ สหเสยฺยํ กปฺเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. นิปชฺชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; นิปนฺเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
มาตุคาเมน สหเสยฺยํ กปฺเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. นิปชฺชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; นิปนฺเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
มาตุคามสฺส อุตฺตริฉปฺปฺจวาจาหิ ธมฺมํ เทเสนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เทเสติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปเท ปเท อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อนุปสมฺปนฺนสฺส อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ ภูตํ อาโรเจนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อาโรเจติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อาโรจิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ภิกฺขุสฺส ทุฏฺุลฺลํ อาปตฺตึ อนุปสมฺปนฺนสฺส อาโรเจนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อาโรเจติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อาโรจิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ปถวึ ¶ ¶ ขณนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ขณติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปหาเร ปหาเร อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
มุสาวาทวคฺโค ปโม.
๒. ภูตคามวคฺโค
๑๖๖. ภูตคามํ ¶ ปาเตนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปาเตติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปหาเร ปหาเร อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อฺเนฺํ ¶ ปฏิจรนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อนาโรปิเต อฺวาทเก อฺเนฺํ ปฏิจรติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อาโรปิเต อฺวาทเก อฺเนฺํ ปฏิจรติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ภิกฺขุํ อุชฺฌาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อุชฺฌาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อุชฺฌาปิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
สงฺฆิกํ มฺจํ วา ปีํ วา ภิสึ วา โกจฺฉํ วา อชฺโฌกาเส สนฺถริตฺวา อนุทฺธริตฺวา อนาปุจฺฉา ปกฺกมนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปมํ ปาทํ เลฑฺฑุปาตํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ทุติยํ ปาทํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
สงฺฆิเก วิหาเร เสยฺยํ สนฺถริตฺวา อนุทฺธริตฺวา อนาปุจฺฉา ปกฺกมนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปมํ ปาทํ ปริกฺเขปํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ทุติยํ ปาทํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
สงฺฆิเก วิหาเร ชานํ ปุพฺพุปคตํ ภิกฺขุํ อนุปขชฺช เสยฺยํ ¶ กปฺเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. นิปชฺชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; นิปนฺเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ภิกฺขุํ กุปิโต อนตฺตมโน สงฺฆิกา วิหารา นิกฺกฑฺเฒนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. นิกฺกฑฺฒติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; นิกฺกฑฺฒิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
สงฺฆิเก ¶ วิหาเร อุปริเวหาสกุฏิยา อาหจฺจปาทกํ มฺจํ วา ปีํ วา อภินิสีทนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อภินิสีทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อภินิสินฺเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ทฺวตฺติปริยาเย อธิฏฺหิตฺวา ตตุตฺตริ อธิฏฺหนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อธิฏฺเติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อธิฏฺิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ชานํ สปฺปาณกํ อุทกํ ติณํ วา มตฺติกํ วา สิฺจนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. สิฺจติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; สิฺจิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ภูตคามวคฺโค ทุติโย.
๓. โอวาทวคฺโค
๑๖๗. อสมฺมโต ¶ ภิกฺขุนิโย โอวทนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. โอวทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; โอวทิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อตฺถงฺคเต สูริเย ภิกฺขุนิโย โอวทนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. โอวทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; โอวทิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ภิกฺขุนุปสฺสยํ ¶ อุปสงฺกมิตฺวา ภิกฺขุนิโย โอวทนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. โอวทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; โอวทิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
‘‘อามิสเหตุ ภิกฺขู ภิกฺขุนิโย โอวทนฺตี’’ติ ภณนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภณติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ภณิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา จีวรํ เทนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ทินฺเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อฺาติกา ¶ ภิกฺขุนิยา จีวรํ สิพฺเพนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. สิพฺเพติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อาราปเถ อาราปเถ อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ภิกฺขุนิยา ¶ สทฺธึ สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปฏิปชฺชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปฏิปนฺเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ภิกฺขุนิยา สทฺธึ สํวิธาย เอกํ นาวํ อภิรุหนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อภิรุหติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อภิรุฬฺเห อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ชานํ ภิกฺขุนิปริปาจิตํ ปิณฺฑปาตํ ภฺุชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ‘‘ภฺุชิสฺสามี’’ติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ภิกฺขุนิยา ¶ สทฺธึ เอโก เอกาย รโห นิสชฺชํ กปฺเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. นิสีทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; นิสินฺเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
โอวาทวคฺโค ตติโย.
๔. โภชนวคฺโค
๑๖๘. ตตุตฺตริ ¶ อาวสถปิณฺฑํ ภฺุชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภฺุชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
คณโภชนํ ภฺุชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภฺุชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ปรมฺปรโภชนํ ภฺุชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภฺุชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ทฺวตฺติปตฺตปูเร ปูเว ปฏิคฺคเหตฺวา ตตุตฺตริ ปฏิคฺคณฺหนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. คณฺหาติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; คหิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ภุตฺตาวี ปวาริโต อนติริตฺตํ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา ภฺุชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ ¶ . ภฺุชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ภิกฺขุํ ภุตฺตาวึ ปวาริตํ อนติริตฺเตน ขาทนีเยน วา โภชนีเยน ¶ วา อภิหฏฺุํ ปวาเรนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตสฺส วจเนน ขาทิสฺสามิ ภฺุชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; โภชนปริโยสาเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
วิกาเล ขาทนียํ วา โภชนียํ วา ภฺุชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ขาทิสฺสามิ ภฺุชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
สนฺนิธิการกํ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา ภฺุชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ขาทิสฺสามิ ภฺุชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ปณีตโภชนานิ อตฺตโน อตฺถาย วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภฺุชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อทินฺนํ ¶ มุขทฺวารํ อาหารํ อาหรนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภฺุชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
โภชนวคฺโค จตุตฺโถ.
๕. อเจลกวคฺโค
๑๖๙. อเจลกสฺส, วา ปริพฺพาชกสฺส วา ปริพฺพาชิกาย วา สหตฺถา ขาทนียํ ¶ วา โภชนียํ วา เทนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ทินฺเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ภิกฺขุํ – ‘‘เอหาวุโส, คามํ วา นิคมํ วา ปิณฺฑาย ปวิสิสฺสามา’’ติ ¶ ตสฺส ทาเปตฺวา วา ¶ อทาเปตฺวา วา อุยฺโยเชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อุยฺโยเชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อุยฺโยชิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
สโภชเน กุเล อนุปขชฺช นิสชฺชํ กปฺเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. นิสีทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; นิสินฺเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
มาตุคาเมน สทฺธึ รโห ปฏิจฺฉนฺเน อาสเน นิสชฺชํ กปฺเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. นิสีทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; นิสินฺเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
มาตุคาเมน สทฺธึ เอโก เอกาย รโห นิสชฺชํ กปฺเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. นิสีทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; นิสินฺเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
นิมนฺติโต สภตฺโต สมาโน ปุเรภตฺตํ ปจฺฉาภตฺตํ กุเลสุ จาริตฺตํ อาปชฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปมํ ปาทํ อุมฺมารํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ทุติยํ ปาทํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ตตุตฺตริ เภสชฺชํ วิฺาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วิฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วิฺาปิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อุยฺยุตฺตํ ¶ เสนํ ทสฺสนาย คจฺฉนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ ¶ . คจฺฉติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ยตฺถ ิโต ปสฺสติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อติเรกติรตฺตํ เสนาย วสนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วสติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วสิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อุยฺโยธิกํ คจฺฉนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. คจฺฉติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ยตฺถ ิโต ปสฺสติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อเจลกวคฺโค ปฺจโม.
๖. สุราเมรยวคฺโค
๑๗๐. มชฺชํ ¶ ปิวนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ‘‘ปิวิสฺสามี’’ติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ภิกฺขุํ องฺคุลิปโตทเกน หาเสนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. หาเสติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; หสิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อุทเก กีฬนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เหฏฺาโคปฺผเก อุทเก กีฬติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อุปริโคปฺผเก กีฬติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อนาทริยํ กโรนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. กโรติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; กเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ภิกฺขุํ ภึสาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภึสาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ภึสาปิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
โชตึ สมาทหิตฺวา วิสิพฺเพนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. สมาทหติ ¶ , ปโยเค ทุกฺกฏํ; สมาทหิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
โอเรนทฺธมาสํ นหายนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. นหายติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; นหานปริโยสาเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อนาทิยิตฺวา ¶ ติณฺณํ ทุพฺพณฺณกรณานํ อฺตรํ ทุพฺพณฺณกรณํ นวํ จีวรํ ปริภฺุชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปริภฺุชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปริภุตฺเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ภิกฺขุสฺส ¶ วา ภิกฺขุนิยา วา สิกฺขมานาย วา สามเณรสฺส วา สามเณริยา วา สามํ จีวรํ วิกปฺเปตฺวา อปฺปจฺจุทฺธารณํ ปริภฺุชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปริภฺุชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปริภุตฺเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ภิกฺขุสฺส ¶ ปตฺตํ วา จีวรํ วา นิสีทนํ วา สูจิฆรํ วา กายพนฺธนํ วา อปนิเธนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อปนิเธติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อปนิธิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
สุราเมรยวคฺโค ฉฏฺโ.
๗. สปฺปาณกวคฺโค
๑๗๑. สฺจิจฺจ ปาณํ ชีวิตา โวโรเปนฺโต กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? สฺจิจฺจ ปาณํ ชีวิตา โวโรเปนฺโต จตสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อโนทิสฺส โอปาตํ ขณติ – ‘‘โย โกจิ ปปติตฺวา มริสฺสตี’’ติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; มนุสฺโส ตสฺมึ ปปติตฺวา มรติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; ยกฺโข วา เปโต วา ติรจฺฉานคตมนุสฺสวิคฺคโห วา ตสฺมึ ¶ ปปติตฺวา มรติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ติรจฺฉานคโต ตสฺมึ ปปติตฺวา มรติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส – สฺจิจฺจ ปาณํ ชีวิตา โวโรเปนฺโต อิมา จตสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
ชานํ สปฺปาณกํ อุทกํ ปริภฺุชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปริภฺุชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปริภุตฺเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ชานํ ยถาธมฺมํ นิหตาธิกรณํ ปุนกมฺมาย อุกฺโกเฏนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อุกฺโกเฏติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อุกฺโกฏิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ภิกฺขุสฺส ชานํ ทุฏฺุลฺลํ อาปตฺตึ ปฏิจฺฉาเทนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ปาจิตฺติยํ.
ชานํ อูนวีสติวสฺสํ ปุคฺคลํ อุปสมฺปาเทนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อุปสมฺปาเทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อุปสมฺปาทิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ชานํ ¶ เถยฺยสตฺเถน สทฺธึ สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปฏิปชฺชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปฏิปนฺเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
มาตุคาเมน สทฺธึ สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปฏิปชฺชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปฏิปนฺเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ปาปิกาย ¶ ทิฏฺิยา ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺโต ¶ ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ชานํ ตถาวาทินา ภิกฺขุนา อกฏานุธมฺเมน ตํ ทิฏฺึ อปฺปฏินิสฺสฏฺเน สทฺธึ สมฺภฺุชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. สมฺภฺุชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; สมฺภุตฺเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ชานํ ¶ ตถานาสิตํ สมณุทฺเทสํ อุปลาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อุปลาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อุปลาปิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
สปฺปาณกวคฺโค สตฺตโม.
๘. สหธมฺมิกวคฺโค
๑๗๒. ภิกฺขูหิ สหธมฺมิกํ วุจฺจมาโน – ‘‘น ตาวาหํ, อาวุโส, เอตสฺมึ สิกฺขาปเท สิกฺขิสฺสามิ ยาว น อฺํ ภิกฺขุํ พฺยตฺตํ วินยธรํ ปริปุจฺฉิสฺสามี’’ติ ภณนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภณติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ภณิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
วินยํ วิวณฺเณนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วิวณฺเณติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วิวณฺณิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
โมเหนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อนาโรปิเต โมเห โมเหติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อาโรปิเต โมเห โมเหติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ภิกฺขุสฺส ¶ กุปิโต อนตฺตมโน ปหารํ เทนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปหรติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปหเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส ¶ .
ภิกฺขุสฺส กุปิโต อนตฺตมโน ตลสตฺติกํ อุคฺคิรนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อุคฺคิรติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อุคฺคิริเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ภิกฺขุํ ¶ อมูลเกน สงฺฆาทิเสเสน อนุทฺธํเสนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อนุทฺธํเสติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อนุทฺธํสิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ภิกฺขุสฺส สฺจิจฺจ กุกฺกุจฺจํ อุปทหนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อุปทหติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อุปทหิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ภิกฺขูนํ ภณฺฑนชาตานํ กลหชาตานํ วิวาทาปนฺนานํ อุปสฺสุตึ ติฏฺนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ‘‘โสสฺสามี’’ติ คจฺฉติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ยตฺถ ิโต สุณาติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ธมฺมิกานํ กมฺมานํ ฉนฺทํ ทตฺวา ปจฺฉา ขียนธมฺมํ อาปชฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ขิยฺยติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ขิยฺยิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
สงฺเฆ วินิจฺฉยกถาย วตฺตมานาย ฉนฺทํ อทตฺวา อุฏฺายาสนา ปกฺกมนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปริสาย หตฺถปาสํ วิชหนฺตสฺส อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; วิชหิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
สมคฺเคน ¶ สงฺเฆน จีวรํ ทตฺวา ปจฺฉา ขียนธมฺมํ อาปชฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ขิยฺยติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ขิยฺยิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ชานํ สงฺฆิกํ ลาภํ ปริณตํ ปุคฺคลสฺส ปริณาเมนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปริณาเมติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปริณามิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
สหธมฺมิกวคฺโค อฏฺโม.
๙. ราชวคฺโค
๑๗๓. ปุพฺเพ ¶ อปฺปฏิสํวิทิโต รฺโ อนฺเตปุรํ ปวิสนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปมํ ปาทํ อุมฺมารํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ทุติยํ ปาทํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
รตนํ ¶ ¶ อุคฺคณฺหนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. คณฺหาติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; คหิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
สนฺตํ ภิกฺขุํ อนาปุจฺฉา วิกาเล คามํ ปวิสนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปมํ ปาทํ ปริกฺเขปํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ทุติยํ ปาทํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อฏฺิมยํ วา ทนฺตมยํ วา วิสาณมยํ วา สูจิฆรํ การาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. การาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; การาปิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ปมาณาติกฺกนฺตํ มฺจํ วา ปีํ วา การาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. การาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; การาปิเต ¶ อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
มฺจํ วา ปีํ วา ตูโลนทฺธํ การาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. การาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; การาปิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ปมาณาติกฺกนฺตํ นิสีทนํ การาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. การาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; การาปิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ปมาณาติกฺกนฺตํ กณฺฑุปฺปฏิจฺฉาทึ การาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. การาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; การาปิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ปมาณาติกฺกนฺตํ วสฺสิกสาฏิกํ การาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. การาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; การาปิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
จีวรํ การาเปนฺโต กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? สุคตจีวรปฺปมาณํ จีวรํ การาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. การาเปติ ¶ , ปโยเค ทุกฺกฏํ; การาปิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส – สุคตจีวรปฺปมาณํ จีวรํ การาเปนฺโต อิมา ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
ราชวคฺโค นวโม. ขุทฺทกา นิฏฺิตา.
๕. ปาฏิเทสนียกณฺฑํ
๑๗๔. อฺาติกาย ¶ ¶ ภิกฺขุนิยา อนฺตรฆรํ ปวิฏฺาย หตฺถโต ขาทนียํ วา โภชนียํ วา สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ภฺุชนฺโต กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา อนฺตรฆรํ ปวิฏฺาย หตฺถโต ขาทนียํ วา โภชนียํ วา สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ภฺุชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภฺุชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส – อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา อนฺตรฆรํ ปวิฏฺาย หตฺถโต ขาทนียํ วา โภชนียํ วา สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ภฺุชนฺโต อิมา ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
ภิกฺขุนิยา โวสาสนฺติยา น นิวาเรตฺวา ภฺุชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภฺุชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส.
เสกฺขสมฺมเตสุ กุเลสุ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ภฺุชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภฺุชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส.
อารฺเกสุ เสนาสเนสุ ปุพฺเพ อปฺปฏิสํวิทิตํ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา อชฺฌาราเม สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ภฺุชนฺโต กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อารฺเกสุ เสนาสเนสุ ปุพฺเพ อปฺปฏิสํวิทิตํ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา อชฺฌาราเม สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ¶ ภฺุชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ ¶ . ภฺุชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร ¶ อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส – อารฺเกสุ เสนาสเนสุ ปุพฺเพ อปฺปฏิสํวิทิตํ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา อชฺฌาราเม สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ภฺุชนฺโต อิมา ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
จตฺตาโร ปาฏิเทสนียา นิฏฺิตา.
๖. เสขิยกณฺฑํ
๑. ปริมณฺฑลวคฺโค
๑๗๕. อนาทริยํ ¶ ปฏิจฺจ ปุรโต วา ปจฺฉโต วา โอลมฺเพนฺโต นิวาเสนฺโต กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อนาทริยํ ปฏิจฺจ ปุรโต วา ปจฺฉโต วา โอลมฺเพนฺโต นิวาเสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ – อนาทริยํ ปฏิจฺจ ปุรโต วา ปจฺฉโต วา โอลมฺเพนฺโต นิวาเสนฺโต อิมํ เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ.
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ปุรโต วา ปจฺฉโต วา โอลมฺเพนฺโต ปารุปนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ กายํ วิวริตฺวา อนฺตรฆเร คจฺฉนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ กายํ วิวริตฺวา อนฺตรฆเร นิสีทนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ หตฺถํ วา ปาทํ วา กีฬาเปนฺโต อนฺตรฆเร คจฺฉนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ¶ ปฏิจฺจ หตฺถํ วา ปาทํ วา กีฬาเปนฺโต อนฺตรฆเร นิสีทนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ตหํ ตหํ โอโลเกนฺโต อนฺตรฆเร คจฺฉนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ตหํ ตหํ โอโลเกนฺโต อนฺตรฆเร นิสีทนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ¶ ¶ ปฏิจฺจ อุกฺขิตฺตกาย อนฺตรฆเร คจฺฉนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุกฺขิตฺตกาย อนฺตรฆเร นิสีทนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
ปริมณฺฑลวคฺโค ปโม.
๒. อุชฺชคฺฆิกวคฺโค
๑๗๖. …อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุชฺชคฺฆิกาย อนฺตรฆเร คจฺฉนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุชฺชคฺฆิกาย อนฺตรฆเร นิสีทนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุจฺจาสทฺทํ มหาสทฺทํ กโรนฺโต อนฺตรฆเร คจฺฉนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุจฺจาสทฺทํ มหาสทฺทํ กโรนฺโต อนฺตรฆเร นิสีทนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ กายปฺปจาลกํ อนฺตรฆเร คจฺฉนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ กายปฺปจาลกํ อนฺตรฆเร นิสีทนฺโต เอกํ ¶ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ พาหุปฺปจาลกํ อนฺตรฆเร คจฺฉนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ¶ ปฏิจฺจ พาหุปฺปจาลกํ อนฺตรฆเร นิสีทนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ สีสปฺปจาลกํ อนฺตรฆเร คจฺฉนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ สีสปฺปจาลกํ อนฺตรฆเร นิสีทนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
อุชฺชคฺฆิกวคฺโค ทุติโย.
๓. ขมฺภกตวคฺโค
๑๗๗. …อนาทริยํ ¶ ปฏิจฺจ ขมฺภกโต อนฺตรฆเร คจฺฉนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ขมฺภกโต อนฺตรฆเร นิสีทนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ โอคุณฺิโต อนฺตรฆเร คจฺฉนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ โอคุณฺิโต อนฺตรฆเร นิสีทนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ¶ ปฏิจฺจ อุกฺกุฏิกาย อนฺตรฆเร คจฺฉนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ปลฺลตฺถิกาย อนฺตรฆเร นิสีทนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ¶ ปฏิจฺจ อสกฺกจฺจํ ปิณฺฑปาตํ ปฏิคฺคณฺหนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ¶ ปฏิจฺจ ตหํ ตหํ โอโลเกนฺโต ปิณฺฑปาตํ ปฏิคฺคณฺหนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ สูปฺเว พหุํ ปฏิคฺคณฺหนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ถูปีกตํ ปิณฺฑปาตํ ปฏิคฺคณฺหนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
ขมฺภกตวคฺโค ตติโย.
๔. ปิณฺฑปาตวคฺโค
๑๗๘. …อนาทริยํ ปฏิจฺจ อสกฺกจฺจํ ปิณฺฑปาตํ ภฺุชนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ¶ ปฏิจฺจ ตหํ ตหํ โอโลเกนฺโต ปิณฺฑปาตํ ภฺุชนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ตหํ ตหํ โอมสิตฺวา ปิณฺฑปาตํ ภฺุชนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ สูปฺเว พหุํ ภฺุชนฺโต เอกํ อาปตฺตึ ¶ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ถูปกโต โอมทฺทิตฺวา ปิณฺฑปาตํ ภฺุชนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ สูปํ วา พฺยฺชนํ วา โอทเนน ปฏิจฺฉาเทนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ¶ ปฏิจฺจ สูปํ วา โอทนํ วา อคิลาโน อตฺตโน อตฺถาย วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุชฺฌานสฺี ปเรสํ ปตฺตํ โอโลเกนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ มหนฺตํ กพฬํ กโรนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ทีฆํ อาโลปํ กโรนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
ปิณฺฑปาตวคฺโค จตุตฺโถ.
๕. กพฬวคฺโค
๑๗๙. …อนาทริยํ ปฏิจฺจ อนาหเฏ กพเฬ มุขทฺวารํ วิวรนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ภฺุชมาโน สพฺพํ หตฺถํ มุเข ปกฺขิปนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ สกพเฬน มุเขน พฺยาหรนฺโต เอกํ อาปตฺตึ ¶ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ¶ ปฏิจฺจ ปิณฺฑุกฺเขปกํ ภฺุชนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ กพฬาวจฺเฉทกํ ภฺุชนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ อวคณฺฑการกํ ภฺุชนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ หตฺถนิทฺธุนกํ ภฺุชนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ สิตฺถาวการกํ ภฺุชนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ¶ ปฏิจฺจ ชิวฺหานิจฺฉารกํ ภฺุชนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ จปุจปุการกํ ภฺุชนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
กพฬวคฺโค ปฺจโม.
๖. สุรุสุรุวคฺโค
๑๘๐. …อนาทริยํ ปฏิจฺจ สุรุสุรุการกํ ภฺุชนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ หตฺถนิลฺเลหกํ ภฺุชนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ¶ ปฏิจฺจ ปตฺตนิลฺเลหกํ ภฺุชนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ โอฏฺนิลฺเลหกํ ภฺุชนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ¶ ปฏิจฺจ สามิเสน หตฺเถน ปานียถาลกํ ปฏิคฺคณฺหนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ¶ ปฏิจฺจ สสิตฺถกํ ปตฺตโธวนํ อนฺตรฆเร ฉฑฺเฑนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ฉตฺตปาณิสฺส ธมฺมํ เทเสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ทณฺฑปาณิสฺส ธมฺมํ เทเสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ สตฺถปาณิสฺส ธมฺมํ เทเสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ อาวุธปาณิสฺส ธมฺมํ เทเสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
สุรุสุรุวคฺโค ฉฏฺโ.
๗. ปาทุกวคฺโค
๑๘๑. …อนาทริยํ ¶ ปฏิจฺจ ปาทุการุฬฺหสฺส ธมฺมํ เทเสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุปาหนารุฬฺหสฺส ธมฺมํ เทเสนฺโต เอกํ ¶ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ยานคตสฺส ธมฺมํ เทเสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ สยนคตสฺส ธมฺมํ เทเสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ปลฺลตฺถิกาย นิสินฺนสฺส ธมฺมํ เทเสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ เวิตสีสสฺส ธมฺมํ เทเสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ โอคุณฺิตสีสสฺส ธมฺมํ เทเสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ¶ ปฏิจฺจ ฉมายํ นิสีทิตฺวา อาสเน นิสินฺนสฺส ธมฺมํ เทเสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ นีเจ อาสเน นิสีทิตฺวา อุจฺเจ อาสเน นิสินฺนสฺส ธมฺมํ เทเสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ิโต นิสินฺนสฺส ธมฺมํ เทเสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ปจฺฉโต คจฺฉนฺโต ปุรโต คจฺฉนฺตสฺส ธมฺมํ เทเสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ¶ ปฏิจฺจ อุปฺปเถน คจฺฉนฺโต ปเถน คจฺฉนฺตสฺส ธมฺมํ ¶ เทเสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ิโต อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา กโรนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
…อนาทริยํ ปฏิจฺจ หริเต อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรนฺโต กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ – อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรนฺโต อิมํ เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ.
ปาทุกวคฺโค สตฺตโม.
เสขิยา นิฏฺิตา.
กตาปตฺติวาโร นิฏฺิโต ทุติโย.
๓. วิปตฺติวาโร
๑๘๒. เมถุนํ ¶ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺตสฺส อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ? เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺตสฺส อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ, สิยา อาจารวิปตฺตึ…เป….
อนาทริยํ ¶ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรนฺตสฺส อาปตฺติ จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชติ? อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ ¶ วา กโรนฺตสฺส อาปตฺติ จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ เอกํ วิปตฺตึ ภชติ – อาจารวิปตฺตึ.
วิปตฺติวาโร นิฏฺิโต ตติโย.
๔. สงฺคหิตวาโร
๑๘๓. เมถุนํ ¶ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺตสฺส อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา? เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺตสฺส อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ตีหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน…เป….
อนาทริยํ ¶ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรนฺตสฺส อาปตฺติ สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา? อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรนฺตสฺส อาปตฺติ สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ เอเกน อาปตฺติกฺขนฺเธน สงฺคหิตา – ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน.
สงฺคหิตวาโร นิฏฺิโต จตุตฺโถ.
๕. สมุฏฺานวาโร
๑๘๔. เมถุนํ ¶ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺตสฺส อาปตฺติโย ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ [สมุฏฺหนฺติ (สี. สฺยา.)]? เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺตสฺส อาปตฺติโย ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ¶ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรนฺตสฺส อาปตฺติ ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ ¶ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ? อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรนฺตสฺส อาปตฺติ ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต.
สมุฏฺานวาโร นิฏฺิโต ปฺจโม.
๖. อธิกรณวาโร
๑๘๕. เมถุนํ ¶ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺตสฺส อาปตฺติโย จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺตสฺส อาปตฺติโย จตุนฺนํ อธิกรณานํ อาปตฺตาธิกรณํ…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรนฺตสฺส อาปตฺติ จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรนฺตสฺส อาปตฺติ จตุนฺนํ อธิกรณานํ อาปตฺตาธิกรณํ.
อธิกรณวาโร นิฏฺิโต ฉฏฺโ.
๗. สมถวาโร
๑๘๖. เมถุนํ ¶ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺตสฺส อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺตสฺส อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรนฺตสฺส อาปตฺติ สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ? อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ ¶ วา กโรนฺตสฺส อาปตฺติ สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.
สมถวาโร นิฏฺิโต สตฺตโม.
๘. สมุจฺจยวาโร
๑๘๗. เมถุนํ ¶ ¶ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺโต กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อกฺขายิเต สรีเร เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; เยภุยฺเยน ขายิเต สรีเร เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; วฏฺฏกเต มุเข อจฺฉุปนฺตํ ¶ องฺคชาตํ ปเวเสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส – เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺโต อิมา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ, สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา, ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ, จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ, สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ, สิยา อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ตีหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ, น วาจโต. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ ¶ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรนฺโต กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ – อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรนฺโต อิมํ เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ.
สา ¶ อาปตฺติ จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชติ, สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา, ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ, จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ, สตฺตนฺนํ, สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ? สา อาปตฺติ จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ เอกํ วิปตฺตึ ภชติ – อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ เอเกน อาปตฺติกฺขนฺเธน สงฺคหิตา – ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ ¶ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.
สมุจฺจยวาโร นิฏฺิโต อฏฺโม.
อิเม อฏฺ วารา สชฺฌายมคฺเคน ลิขิตา.
ตสฺสุทฺทานํ –
กตฺถปฺตฺติ ¶ กติ จ, วิปตฺติสงฺคเหน จ;
สมุฏฺานาธิกรณา สมโถ, สมุจฺจเยน จาติ.
๑. กตฺถปฺตฺติวาโร
๑. ปาราชิกกณฺฑํ
๑๘๘. ยํ ¶ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนปจฺจยา ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ, กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ…เป… เกนาภตนฺติ?
ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนปจฺจยา ปาราชิกํ ¶ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? เวสาลิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สุทินฺนํ กลนฺทปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สุทินฺโน กลนฺทปุตฺโต ปุราณทุติยิกาย เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. อตฺถิ ตตฺถ ปฺตฺติ, อนุปฺตฺติ, อนุปฺปนฺนปฺตฺตีติ? เอกา ปฺตฺติ, ทฺเว อนุปฺตฺติโย. อนุปฺปนฺนปฺตฺติ ตสฺมึ นตฺถิ. สพฺพตฺถ ปฺตฺติ, ปเทสปฺตฺตีติ? สพฺพตฺถปฺตฺติ. สาธารณปฺตฺติ, อสาธารณปฺตฺตีติ? สาธารณปฺตฺติ. เอกโตปฺตฺติ, อุภโตปฺตฺตีติ? อุภโตปฺตฺติ. ปฺจนฺนํ ปาติโมกฺขุทฺเทสานํ กตฺโถคธํ กตฺถ ปริยาปนฺนนฺติ? นิทาโนคธํ นิทานปริยาปนฺนํ. กตเมน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉตีติ? ทุติเยน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉติ. จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กตมา วิปตฺตีติ? สีลวิปตฺติ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กตโม ¶ อาปตฺติกฺขนฺโธติ? ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺโธ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาตีติ? เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต ¶ จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป… เกนาภตนฺติ? ปรมฺปราภตํ –
อุปาลิ ทาสโก เจว, โสณโก สิคฺคโว ตถา;
โมคฺคลิปุตฺเตน ปฺจมา, เอเต ชมฺพุสิริวฺหเย. …เป…;
เอเต ¶ นาคา มหาปฺา, วินยฺู มคฺคโกวิทา;
วินยํ ทีเป ปกาเสสุํ, ปิฏกํ ตมฺพปณฺณิยาติ.
๑๘๙. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน อทินฺนํ อาทิยนปจฺจยา ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ราชคเห ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ธนิยํ กุมฺภการปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ธนิโย กุมฺภการปุตฺโต รฺโ ทารูนิ อทินฺนํ อาทิยิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
๑๙๐. สฺจิจฺจ มนุสฺสวิคฺคหํ ชีวิตา โวโรปนปจฺจยา ปาราชิกํ ¶ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? เวสาลิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู อฺมฺํ ชีวิตา โวโรเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
๑๙๑. อสนฺตํ อภูตํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ อุลฺลปนปจฺจยา ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? เวสาลิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? วคฺคุมุทาตีริเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? วคฺคุมุทาตีริยา ภิกฺขู คิหีนํ อฺมฺสฺส อุตฺตริมนุสฺสธมฺมสฺส วณฺณํ ภาสึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
จตฺตาโร ปาราชิกา นิฏฺิตา.
๒. สงฺฆาทิเสสกณฺฑาทิ
๑๙๒. ยํ ¶ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน อุปกฺกมิตฺวา อสุจึ โมจนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโต, กํ อารพฺภ, กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ…เป… เกนาภตนฺติ?
ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน อุปกฺกมิตฺวา อสุจึ โมจนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ¶ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ เสยฺยสกํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา เสยฺยสโก อุปกฺกมิตฺวา อสุจึ โมเจสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. อตฺถิ ตตฺถ ปฺตฺติ, อนุปฺตฺติ, อนุปฺปนฺนปฺตฺตีติ? เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. อนุปฺปนฺนปฺตฺติ ตสฺมึ นตฺถิ. สพฺพตฺถปฺตฺติ, ปเทสปฺตฺตีติ? สพฺพตฺถปฺตฺติ. สาธารณปฺตฺติ, อสาธารณปฺตฺตีติ? อสาธารณปฺตฺติ. เอกโตปฺตฺติ, อุภโตปฺตฺตีติ? เอกโตปฺตฺติ. ปฺจนฺนํ ปาติโมกฺขุทฺเทสานํ กตฺโถคธํ กตฺถ ปริยาปนฺนนฺติ? นิทาโนคธํ นิทานปริยาปนฺนํ. กตเมน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉตีติ? ตติเยน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉติ. จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กตมา วิปตฺตีติ? สีลวิปตฺติ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กตโม อาปตฺติกฺขนฺโธติ? สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺโธ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาตีติ? เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป… เกนาภตนฺติ? ปรมฺปราภตํ –
อุปาลิ ทาสโก เจว, โสณโก สิคฺคโว ตถา;
โมคฺคลิปุตฺเตน ปฺจมา, เอเต ชมฺพุสิริวฺหเย. …เป…;
เอเต นาคา มหาปฺา, วินยฺู มคฺคโกวิทา;
วินยํ ¶ ทีเป ปกาเสสุํ, ปิฏกํ ตมฺพปณฺณิยาติ.
มาตุคาเมน สทฺธึ กายสํสคฺคํ สมาปชฺชนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุทายึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุทายี มาตุคาเมน สทฺธึ กายสํสคฺคํ สมาปชฺชิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
มาตุคามํ ¶ ทุฏฺุลฺลาหิ วาจาหิ โอภาสนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ¶ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุทายึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุทายี มาตุคามํ ทุฏฺุลฺลาหิ วาจาหิ โอภาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
มาตุคามสฺส สนฺติเก อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ ภาสนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุทายึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุทายี มาตุคามสฺส สนฺติเก อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ ภาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ ¶ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
สฺจริตฺตํ สมาปชฺชนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุทายึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุทายี สฺจริตฺตํ สมาปชฺชิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต สมุฏฺาติ, น วาจโต น จิตฺตโต; สิยา วาจโต สมุฏฺาติ, น กายโต น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺาติ, น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
สฺาจิกาย กุฏึ การาปนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ ¶ ? อาฬวิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อาฬวเก ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อาฬวกา ภิกฺขู สฺาจิกาย กุฏิโย การาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
มหลฺลกํ ¶ วิหารํ การาปนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? โกสมฺพิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ ฉนฺนํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา ฉนฺโน วิหารวตฺถุํ โสเธนฺโต อฺตรํ เจติยรุกฺขํ เฉทาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ¶ ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
ภิกฺขุํ ¶ อมูลเกน ปาราชิเกน ธมฺเมน อนุทฺธํสนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? ราชคเห ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? เมตฺติยภูมชเก ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? เมตฺติยภูมชกา ภิกฺขู อายสฺมนฺตํ ทพฺพํ มลฺลปุตฺตํ อมูลเกน ปาราชิเกน ธมฺเมน อนุทฺธํเสสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
ภิกฺขุํ อฺภาคิยสฺส อธิกรณสฺส กิฺจิเทสํ เลสมตฺตํ อุปาทาย ปาราชิเกน ธมฺเมน อนุทฺธํสนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? ราชคเห ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? เมตฺติยภูมชเก ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? เมตฺติยภูมชกา ภิกฺขู อายสฺมนฺตํ ทพฺพํ มลฺลปุตฺตํ อฺภาคิยสฺส อธิกรณสฺส กิฺจิ เทสํ เลสมตฺตํ อุปาทาย ปาราชิเกน ธมฺเมน อนุทฺธํเสสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
สงฺฆเภทกสฺส ภิกฺขุโน ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? ราชคเห ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? เทวทตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? เทวทตฺโต สมคฺคสฺส สงฺฆสฺส เภทาย ปรกฺกมิ, ตสฺมึ ¶ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
เภทกานุวตฺตกานํ ภิกฺขูนํ ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? ราชคเห ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู เทวทตฺตสฺส สงฺฆเภทาย ปรกฺกมนฺตสฺส อนุวตฺตกา อเหสุํ วคฺควาทกา, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเก ¶ สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
ทุพฺพจสฺส ภิกฺขุโน ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? โกสมฺพิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ ฉนฺนํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา ฉนฺโน ภิกฺขูหิ สหธมฺมิกํ วุจฺจมาโน อตฺตานํ อวจนียํ อกาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
กุลทูสกสฺส ¶ ภิกฺขุโน ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อสฺสชิปุนพฺพสุเก ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ ¶ วตฺถุสฺมินฺติ? อสฺสชิปุนพฺพสุกา ภิกฺขู สงฺเฆน ปพฺพาชนียกมฺมกตา ภิกฺขู ฉนฺทคามิตา โทสคามิตา โมหคามิตา ภยคามิตา ปาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กรณปจฺจยา ทุกฺกฏํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อุทเก อุจฺจารมฺปิ ปสฺสาวมฺปิ เขฬมฺปิ อกํสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
กตฺถปฺตฺติวาโร นิฏฺิโต ปโม.
๒. กตาปตฺติวาโร
๑. ปาราชิกกณฺฑํ
๑๙๓. เมถุนํ ¶ ธมฺมํ ปฏิเสวนปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ ¶ ? เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนปจฺจยา จตสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ – อกฺขายิเต สรีเร เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; เยภุยฺเยน ขายิเต สรีเร เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส ¶ ; วฏฺฏกเต มุเข อจฺฉุปนฺตํ องฺคชาตํ ปเวเสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ชตุมฏฺเก ปาจิตฺติยํ – เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนปจฺจยา อิมา ¶ จตสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
อทินฺนํ อาทิยนปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อทินฺนํ อาทิยนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปฺจมาสกํ วา อติเรกปฺจมาสกํ วา อคฺฆนกํ อทินฺนํ เถยฺยสงฺขาตํ อาทิยติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; อติเรกมาสกํ วา อูนปฺจมาสกํ วา อคฺฆนกํ อทินฺนํ เถยฺยสงฺขาตํ อาทิยติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; มาสกํ วา อูนมาสกํ วา อคฺฆนกํ อทินฺนํ เถยฺยสงฺขาตํ อาทิยติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส – อทินฺนํ อาทิยนปจฺจยา อิมา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
สฺจิจฺจ มนุสฺสวิคฺคหํ ชีวิตา โวโรปนปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? สฺจิจฺจ มนุสฺสวิคฺคหํ ชีวิตา โวโรปนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. มนุสฺสํ โอทิสฺส โอปาตํ ขณติ ‘‘ปปติตฺวา มริสฺสตี’’ติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ปปติเต ทุกฺขา เวทนา อุปฺปชฺชติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; มรติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส – สฺจิจฺจ มนุสฺสวิคฺคหํ ชีวิตา โวโรปนปจฺจยา อิมา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
อสนฺตํ อภูตํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ อุลฺลปนปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อสนฺตํ ¶ อภูตํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ อุลฺลปนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ – ปาปิจฺโฉ อิจฺฉาปกโต อสนฺตํ อภูตํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ อุลฺลปติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส, ‘‘โย ¶ เต วิหาเร วสติ โส ภิกฺขุ อรหา’’ติ ภณติ, ปฏิวิชานนฺตสฺส อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; น ปฏิวิชานนฺตสฺส อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส – อสนฺตํ อภูตํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ อุลฺลปนปจฺจยา อิมา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
จตฺตาโร ปาราชิกา นิฏฺิตา.
๒. สงฺฆาทิเสสกณฺฑาทิ
๑๙๔. อุปกฺกมิตฺวา อสุจึ โมจนปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อุปกฺกมิตฺวา อสุจิโมจนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ – เจเตติ อุปกฺกมติ มุจฺจติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; เจเตติ ¶ อุปกฺกมติ น มุจฺจติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ปโยเค ทุกฺกฏํ – อุปกฺกมิตฺวา อสุจิโมจนปจฺจยา อิมา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
กายสํสคฺคํ สมาปชฺชนปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? กายสํสคฺคํ สมาปชฺชนปจฺจยา ปฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ – อวสฺสุตา ภิกฺขุนี อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส อธกฺขกํ อุพฺภชาณุมณฺฑลํ คหณํ สาทิยติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; ภิกฺขุ กาเยน กายํ อามสติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; กาเยน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; กายปฏิพทฺเธน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; องฺคุลิปโตทเก ปาจิตฺติยํ – กายสํสคฺคํ สมาปชฺชนปจฺจยา อิมา ปฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
มาตุคามํ ทุฏฺุลฺลาหิ วาจาหิ โอภาสนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ – วจฺจมคฺคํ ปสฺสาวมคฺคํ อาทิสฺส วณฺณมฺปิ ภณติ อวณฺณมฺปิ ภณติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; วจฺจมคฺคํ ปสฺสาวมคฺคํ เปตฺวา อธกฺขกํ อุพฺภชาณุมณฺฑลํ อาทิสฺส วณฺณมฺปิ ภณติ ¶ อวณฺณมฺปิ ภณติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; กายปฏิพทฺธํ อาทิสฺส วณฺณมฺปิ ภณติ อวณฺณมฺปิ ภณติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ ภาสนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ – มาตุคามสฺส สนฺติเก อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ ภาสติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; ปณฺฑกสฺส ¶ สนฺติเก อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ ภาสติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ติรจฺฉานคตสฺส สนฺติเก อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ ภาสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
สฺจริตฺตํ สมาปชฺชนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ – ปฏิคฺคณฺหาติ วีมํสติ ปจฺจาหรติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; ปฏิคฺคณฺหาติ วีมํสติ น ปจฺจาหรติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ปฏิคฺคณฺหาติ น วีมํสติ น ปจฺจาหรติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
สฺาจิกาย กุฏึ การาปนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ – การาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; เอกํ ปิณฺฑํ [เอกปิณฺเฑ (สฺยา.)] อนาคเต อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ตสฺมึ ปิณฺเฑ อาคเต อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.
มหลฺลกํ ¶ วิหารํ การาปนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ – การาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; เอกํ ปิณฺฑํ อนาคเต, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ตสฺมึ ปิณฺเฑ อาคเต อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.
ภิกฺขุํ อมูลเกน ปาราชิเกน ธมฺเมน อนุทฺธํสนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ – อโนกาสํ การาเปตฺวา จาวนาธิปฺปาโย ¶ วเทติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสเสน ทุกฺกฏสฺส; โอกาสํ การาเปตฺวา อกฺโกสาธิปฺปาโย วเทติ, อาปตฺติ โอมสวาทสฺส.
ภิกฺขุํ อฺภาคิยสฺส อธิกรณสฺส กิฺจิ เทสํ เลสมตฺตํ อุปาทาย ปาราชิเกน ธมฺเมน อนุทฺธํสนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ – อโนกาสํ การาเปตฺวา จาวนาธิปฺปาโย วเทติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสเสน ทุกฺกฏสฺส; โอกาสํ การาเปตฺวา อกฺโกสาธิปฺปาโย วเทติ, อาปตฺติ โอมสวาทสฺส.
สงฺฆเภทโก ภิกฺขุ ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ – ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.
เภทกานุวตฺตกา ภิกฺขู ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย ¶ อาปชฺชติ – ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.
ทุพฺพโจ ภิกฺขุ ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ – ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.
กุลทูสโก ภิกฺขุ ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ – ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา ¶ กรณปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ ¶ วา เขฬํ วา กรณปจฺจยา เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ – อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กรณปจฺจยา อิมํ เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ.
กตาปตฺติวาโร นิฏฺิโต ทุติโย.
๓. วิปตฺติวาโร
๑๙๕. เมถุนํ ¶ ธมฺมํ ปฏิเสวนปจฺจยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ? เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนปจฺจยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ สิยา อาจารวิปตฺตึ…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กรณปจฺจยา อาปตฺติ จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชติ? อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กรณปจฺจยา อาปตฺติ จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ เอกํ วิปตฺตึ ภชติ – อาจารวิปตฺตึ.
วิปตฺติวาโร นิฏฺิโต ตติโย.
๔. สงฺคหิตวาโร
๑๙๖. เมถุนํ ¶ ธมฺมํ ปฏิเสวนปจฺจยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา? เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนปจฺจยา ¶ อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ จตูหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กรณปจฺจยา อาปตฺติ สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา? อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กรณปจฺจยา อาปตฺติ สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ เอเกน อาปตฺติกฺขนฺเธน สงฺคหิตา – ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน.
สงฺคหิตวาโร นิฏฺิโต จตุตฺโถ.
๕. สมุฏฺานวาโร
๑๙๗. เมถุนํ ¶ ¶ ธมฺมํ ปฏิเสวนปจฺจยา อาปตฺติโย ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ? เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนปจฺจยา อาปตฺติโย ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ, น วาจโต…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กรณปจฺจยา อาปตฺติ ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ? อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กรณปจฺจยา อาปตฺติ ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
สมุฏฺานวาโร นิฏฺิโต ปฺจโม.
๖. อธิกรณวาโร
๑๙๘. เมถุนํ ¶ ¶ ธมฺมํ ปฏิเสวนปจฺจยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนปจฺจยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ อธิกรณานํ อาปตฺตาธิกรณํ…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กรณปจฺจยา อาปตฺติ จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กรณปจฺจยา อาปตฺติ จตุนฺนํ อธิกรณานํ อาปตฺตาธิกรณํ.
อธิกรณวาโร นิฏฺิโต ฉฏฺโ.
๗. สมถวาโร
๑๙๙. เมถุนํ ¶ ธมฺมํ ปฏิเสวนปจฺจยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนปจฺจยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ; สิยา สมฺมุขาวินเยน ติณวตฺถารเกน จ…เป….
อนาทริยํ ¶ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กรณปจฺจยา อาปตฺติ สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ? อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กรณปจฺจยา อาปตฺติ สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จาติ.
สมถวาโร นิฏฺิโต สตฺตโม.
๘. สมุจฺจยวาโร
๒๐๐. เมถุนํ ¶ ¶ ธมฺมํ ปฏิเสวนปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนปจฺจยา จตสฺโส อาปตฺติโย ¶ อาปชฺชติ. อกฺขายิเต สรีเร เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; เยภุยฺเยน ขายิเต สรีเร เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; วฏฺฏกเต มุเข อจฺฉุปนฺตํ องฺคชาตํ ปเวเสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ชตุมฏฺเก ปาจิตฺติยํ – เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนปจฺจยา อิมา จตสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ? สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา? ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ? จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ สิยา อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ จตูหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ, น วาจโต. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ, ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ, ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ…เป….
อนาทริยํ ปฏิจฺจ ¶ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กรณปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กรณปจฺจยา เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ – อนาทริยํ ปฏิจฺจ ¶ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กรณปจฺจยา อิมํ เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. สา อาปตฺติ จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชติ? สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา? ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ? จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ ¶ อธิกรณํ? สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ? สา อาปตฺติ จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ เอกํ วิปตฺตึ ภชติ – อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ เอเกน อาปตฺติกฺขนฺเธน สงฺคหิตา – ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จาติ.
สมุจฺจยวาโร นิฏฺิโต อฏฺโม.
อฏฺปจฺจยวารา นิฏฺิตา.
มหาวิภงฺเค โสฬสมหาวารา นิฏฺิตา.
ภิกฺขุวิภงฺคมหาวาโร นิฏฺิโต.
ภิกฺขุนีวิภงฺโค
๑. กตฺถปฺตฺติวาโร
๑. ปาราชิกกณฺฑํ
๒๐๑. ยํ ¶ ¶ ¶ ¶ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน ภิกฺขุนีนํ ปฺจมํ ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตํ? กํ อารพฺภ? กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ? อตฺถิ ตตฺถ ปฺตฺติ, อนุปฺตฺติ, อนุปฺปนฺนปฺตฺติ? สพฺพตฺถปฺตฺติ, ปเทสปฺตฺติ? สาธารณปฺตฺติ, อสาธารณปฺตฺติ? เอกโตปฺตฺติ, อุภโตปฺตฺติ? จตุนฺนํ ปาติโมกฺขุทฺเทสานํ กตฺโถคธํ กตฺถ ปริยาปนฺนํ? กตเมน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉติ? จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กตมา วิปตฺติ? สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กตโม อาปตฺติกฺขนฺโธ? ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ? จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ? โก ตตฺถ วินโย? โก ตตฺถ อภิวินโย? กึ ตตฺถ ปาติโมกฺขํ? กึ ตตฺถ อธิปาติโมกฺขํ? กา วิปตฺติ? กา สมฺปตฺติ? กา ปฏิปตฺติ? กติ อตฺถวเส ปฏิจฺจ ภควตา ภิกฺขุนีนํ ปฺจมํ ปาราชิกํ ปฺตฺตํ? กา สิกฺขนฺติ? กา สิกฺขิตสิกฺขา? กตฺถ ิตํ? กา ธาเรนฺติ? กสฺส วจนํ? เกนาภตนฺติ?
๒๐๒. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน ภิกฺขุนีนํ ปฺจมํ ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สุนฺทรีนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ ¶ วตฺถุสฺมินฺติ? สุนฺทรีนนฺทา ภิกฺขุนี อวสฺสุตา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. อตฺถิ ตตฺถ ปฺตฺติ อนุปฺตฺติ อนุปฺปนฺนปฺตฺตีติ? เอกา ปฺตฺติ. อนุปฺตฺติ อนุปฺปนฺนปฺตฺติ ตสฺมึ นตฺถิ. สพฺพตฺถปฺตฺติ ¶ , ปเทสปฺตฺตีติ? สพฺพตฺถปฺตฺติ. สาธารณปฺตฺติ, อสาธารณปฺตฺตีติ? อสาธารณปฺตฺติ. เอกโตปฺตฺติ, อุภโตปฺตฺตีติ? เอกโตปฺตฺติ. จตุนฺนํ ปาติโมกฺขุทฺเทสานํ กตฺโถคธํ กตฺถ ปริยาปนฺนนฺติ? นิทาโนคธํ นิทานปริยาปนฺนํ. กตเมน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉตีติ? ทุติเยน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉติ. จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กตมา วิปตฺตีติ? สีลวิปตฺติ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กตโม อาปตฺติกฺขนฺโธติ? ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺโธ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาตีติ? เอเกน สมุฏฺาเน ¶ สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต. จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณนฺติ? อาปตฺตาธิกรณํ? สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมตีติ? ทฺวีหิ สมเถหิ สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ. โก ตตฺถ วินโย, โก ตตฺถ อภิวินโยติ? ปฺตฺติ วินโย, วิภตฺติ อภิวินโย. กึ ตตฺถ ปาติโมกฺขํ, กึ ตตฺถ อธิปาติโมกฺขนฺติ? ปฺตฺติ ปาติโมกฺขํ, วิภตฺติ อธิปาติโมกฺขํ. กา วิปตฺตีติ? อสํวโร วิปตฺติ. กา สมฺปตฺตีติ ¶ ? สํวโร สมฺปตฺติ. กา ปฏิปตฺตีติ? น เอวรูปํ กริสฺสามีติ ยาวชีวํ อาปาณโกฏิกํ สมาทาย สิกฺขติ สิกฺขาปเทสุ. [อ. นิ. ๑๐.๓๑] กติ อตฺถวเส ปฏิจฺจ ภควตา ภิกฺขุนีนํ ปฺจมํ ปาราชิกํ ปฺตฺตนฺติ? ทส อตฺถวเส ปฏิจฺจ ภควตา ภิกฺขุนีนํ ปฺจมํ ปาราชิกํ ปฺตฺตํ – สงฺฆสุฏฺุตาย, สงฺฆผาสุตาย, ทุมฺมงฺกูนํ ภิกฺขุนีนํ นิคฺคหาย, เปสลานํ ภิกฺขุนีนํ ผาสุวิหาราย, ทิฏฺธมฺมิกานํ อาสวานํ สํวราย, สมฺปรายิกานํ อาสวานํ ปฏิฆาตาย, อปฺปสนฺนานํ ปสาทาย, ปสนฺนานํ ภิยฺโยภาวาย, สทฺธมฺมฏฺิติยา, วินยานุคฺคหาย. กา สิกฺขนฺตีติ? เสกฺขา จ ปุถุชฺชนกลฺยาณิกา จ สิกฺขนฺติ. กา สิกฺขิตสิกฺขาติ? อรหนฺติโย [อรหนฺตา (ก.)] สิกฺขิตสิกฺขา. กตฺถ ิตนฺติ? สิกฺขากามาสุ ิตํ. กา ธาเรนฺตีติ? ยาสํ วตฺตติ ตา ธาเรนฺติ. กสฺส วจนนฺติ? ภควโต วจนํ อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส. เกนาภตนฺติ? ปรมฺปราภตํ –
อุปาลิ ทาสโก เจว, โสณโก สิคฺคโว ตถา;
โมคฺคลิปุตฺเตน ปฺจมา, เอเต ชมฺพุสิริวฺหเย.
ตโต มหินฺโท อิฏฺฏิโย, อุตฺติโย สมฺพโล ตถา;
ภทฺทนาโม จ ปณฺฑิโต.
เอเต ¶ นาคา มหาปฺา, ชมฺพุทีปา อิธาคตา;
วินยํ เต วาจยึสุ, ปิฏกํ ตมฺพปณฺณิยา.
นิกาเย ปฺจ วาเจสุํ, สตฺต เจว ปกรเณ;
ตโต อริฏฺโ เมธาวี, ติสฺสทตฺโต จ ปณฺฑิโต.
วิสารโท กาฬสุมโน, เถโร จ ทีฆนามโก;
ทีฆสุมโน จ ปณฺฑิโต.
ปุนเทว ¶ กาฬสุมโน, นาคตฺเถโร จ พุทฺธรกฺขิโต;
ติสฺสตฺเถโร จ เมธาวี, เทวตฺเถโร จ ปณฺฑิโต.
ปุนเทว สุมโน เมธาวี, วินเย จ วิสารโท;
พหุสฺสุโต จูฬนาโค, คโชว ทุปฺปธํสิโย.
ธมฺมปาลิตนาโม จ, โรหเณ สาธุปูชิโต;
ตสฺส สิสฺโส มหาปฺโ, เขมนาโม ติเปฏโก.
ทีเป ตารกราชาว ปฺาย อติโรจถ;
อุปติสฺโส จ เมธาวี, ผุสฺสเทโว มหากถี.
ปุนเทว สุมโน เมธาวี, ปุปฺผนาโม พหุสฺสุโต;
มหากถี มหาสิโว, ปิฏเก สพฺพตฺถ โกวิโท.
ปุนเทว อุปาลิ เมธาวี, วินเย จ วิสารโท;
มหานาโค มหาปฺโ, สทฺธมฺมวํสโกวิโท.
ปุนเทว อภโย เมธาวี, ปิฏเก สพฺพตฺถ โกวิโท;
ติสฺสตฺเถโร จ เมธาวี, วินเย จ วิสารโท.
ตสฺส ¶ สิสฺโส มหาปฺโ, ปุปฺผนาโม พหุสฺสุโต;
สาสนํ อนุรกฺขนฺโต, ชมฺพุทีเป ปติฏฺิโต.
จูฬาภโย จ เมธาวี, วินเย จ วิสารโท;
ติสฺสตฺเถโร จ เมธาวี, สทฺธมฺมวํสโกวิโท.
จูฬเทโว จ เมธาวี, วินเย จ วิสารโท;
สิวตฺเถโร จ เมธาวี, วินเย สพฺพตฺถ โกวิโท.
เอเต นาคา มหาปฺา, วินยฺู มคฺคโกวิทา;
วินยํ ¶ ทีเป ปกาเสสุํ, ปิฏกํ ตมฺพปณฺณิยาติ.
๒๐๓. ยํ ¶ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน ภิกฺขุนีนํ ฉฏฺํ ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ชานํ ปาราชิกํ ธมฺมํ อชฺฌาปนฺนํ ภิกฺขุนึ เนวตฺตนา ปฏิโจเทสิ ¶ คณสฺส อาโรเจสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
๒๐๔. ภิกฺขุนีนํ สตฺตมํ ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี สมคฺเคน สงฺเฆน อุกฺขิตฺตํ อริฏฺํ ภิกฺขุํ คทฺธพาธิปุพฺพํ อนุวตฺติ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….
๒๐๕. ภิกฺขุนีนํ อฏฺมํ ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อฏฺมํ วตฺถุํ ปริปูเรสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….
อฏฺ ปาราชิกา นิฏฺิตา.
ตสฺสุทฺทานํ –
เมถุนาทินฺนาทานฺจ ¶ ¶ , มนุสฺสวิคฺคหุตฺตริ;
กายสํสคฺคํ ฉาเทติ, อุกฺขิตฺตา อฏฺ วตฺถุกา;
ปฺาเปสิ มหาวีโร, เฉชฺชวตฺถู อสํสยาติ.
๒. สงฺฆาทิเสสกณฺฑํ
๒๐๖. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน อุสฺสยวาทิกาย ภิกฺขุนิยา อฑฺฑํ กโรนฺติยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโต? กํ อารพฺภ? กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ…เป… เกนาภตนฺติ?
๒๐๗. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน อุสฺสยวาทิกาย ภิกฺขุนิยา อฑฺฑํ กโรนฺติยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อุสฺสยวาทิกา วิหริ, ตสฺมึ ¶ วตฺถุสฺมึ. อตฺถิ ตตฺถ ปฺตฺติ, อนุปฺตฺติ, อนุปฺปนฺนปฺตฺตีติ? เอกา ปฺตฺติ. อนุปฺตฺติ อนุปฺปนฺนปฺตฺติ ตสฺมึ นตฺถิ. สพฺพตฺถปฺตฺติ, ปเทสปฺตฺตีติ? สพฺพตฺถปฺตฺติ. สาธารณปฺตฺติ, อสาธารณปฺตฺตีติ? อสาธารณปฺตฺติ. เอกโตปฺตฺติ, อุภโตปฺตฺตีติ? เอกโตปฺตฺติ. จตุนฺนํ ปาติโมกฺขุทฺเทสานํ กตฺโถคธํ กตฺถ ปริยาปนฺนนฺติ? นิทาโนคธํ นิทานปริยาปนฺนํ ¶ . กตเมน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉตีติ? ตติเยน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉติ. จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กตมา วิปตฺตีติ? สีลวิปตฺติ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กตโม อาปตฺติกฺขนฺโธติ? สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺโธ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาตีติ? ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺาติ, น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต ¶ จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป… เกนาภตนฺติ? ปรมฺปราภตํ –
อุปาลิ ทาสโก เจว, โสณโก สิคฺคโว ตถา;
โมคฺคลิปุตฺเตน ปฺจมา, เอเต ชมฺพุสิริวฺหเย. …เป…;
เอเต นาคา มหาปฺา, วินยฺู มคฺคโกวิทา;
วินยํ ทีเป ปกาเสสุํ, ปิฏกํ ตมฺพปณฺณิยาติ.
๒๐๘. โจรึ ¶ วุฏฺาเปนฺติยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี โจรึ วุฏฺาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
๒๐๙. เอกาย คามนฺตรํ คจฺฉนฺติยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตรา ภิกฺขุนี เอกา คามนฺตรํ คจฺฉิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, ติสฺโส อนุปฺตฺติโย. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ ¶ – ปมปาราชิเก…เป….
๒๑๐. สมคฺเคน สงฺเฆน อุกฺขิตฺตํ ภิกฺขุนึ ธมฺเมน วินเยน สตฺถุสาสเนน อนปโลเกตฺวา การกสงฺฆํ อนฺาย คณสฺส ฉนฺทํ ¶ โอสาเรนฺติยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี สมคฺเคน สงฺเฆน อุกฺขิตฺตํ ภิกฺขุนึ ธมฺเมน วินเยน สตฺถุสาสเนน อนปโลเกตฺวา การกสงฺฆํ อนฺาย คณสฺส ฉนฺทํ โอสาเรสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….
๒๑๑. อวสฺสุตาย ภิกฺขุนิยา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส หตฺถโต ขาทนียํ วา โภชนียํ วา สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ภฺุชนฺติยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? สุนฺทรีนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สุนฺทรีนนฺทา ภิกฺขุนี อวสฺสุตา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส หตฺถโต อามิสํ ปฏิคฺคเหสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ปมปาราชิเก…เป….
๒๑๒. ‘‘กึ เต, อยฺเย, เอโส ปุริสปุคฺคโล กริสฺสติ อวสฺสุโต วา อนวสฺสุโต วา, ยโต ตฺวํ อนวสฺสุตา! อิงฺฆ, อยฺเย, ยํ เต เอโส ปุริสปุคฺคโล เทติ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา, ตํ ตฺวํ ¶ สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ขาท วา ภฺุช วา’’ติ อุยฺโยเชนฺติยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อรพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตรา ¶ ภิกฺขุนี –‘‘กึ เต, อยฺเย, เอโส ปุริสปุคฺคโล กริสฺสติ อวสฺสุโต วา อนวสฺสุโต วา, ยโต ตฺวํ อนวสฺสุตา! อิงฺฆ, อยฺเย, ยํ เต เอโส ปุริสปุคฺคโล เทติ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา, ตํ ตฺวํ สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ขาท วา ภฺุช วา’’ติ อุยฺโยเชสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
๒๑๓. กุปิตาย อนตฺตมนาย ภิกฺขุนิยา ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺติยา ¶ สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? จณฺฑกาฬึ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? จณฺฑกาฬี ภิกฺขุนี กุปิตา อนตฺตมนา เอวํ อวจ – ‘‘พุทฺธํ ปจฺจาจิกฺขามิ, ธมฺมํ ปจฺจาจิกฺขามิ, สงฺฆํ ปจฺจาจิกฺขามิ, สิกฺขํ ปจฺจาจิกฺขามี’’ติ, ตสฺมึ ¶ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….
๒๑๔. กิสฺมิฺจิเทว อธิกรเณ ปจฺจากตาย ภิกฺขุนิยา ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺติยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? จณฺฑกาฬึ ¶ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? จณฺฑกาฬี ภิกฺขุนี กิสฺมิฺจิเทว อธิกรเณ ปจฺจากตา กุปิตา อนตฺตมนา เอวํ อวจ – ‘‘ฉนฺทคามินิโย จ ภิกฺขุนิโย, โทสคามินิโย จ ภิกฺขุนิโย, โมหคามินิโย จ ภิกฺขุนิโย, ภยคามินิโย จ ภิกฺขุนิโย’’ติ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….
๒๑๕. สํสฏฺานํ ภิกฺขุนีนํ ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺตีนํ สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย สํสฏฺา วิหรึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….
๒๑๖. ‘‘สํสฏฺาว, อยฺเย, ตุมฺเห วิหรถ. มา ตุมฺเห นานา วิหริตฺถา’’ติ อุยฺโยเชนฺติยา ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺติยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี – ‘‘สํสฏฺาว อยฺเย, ตุมฺเห วิหรถ, มา ตุมฺเห นานา วิหริตฺถา’’ติ อุยฺโยเชสิ, ตสฺมึ ¶ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….
ทส สงฺฆาทิเสสา นิฏฺิตา.
ตสฺสุทฺทานํ –
อุสฺสยโจริ ¶ คามนฺตํ, อุกฺขิตฺตํ ขาทเนน จ;
กึ เต กุปิตา กิสฺมิฺจิ, สํสฏฺา ายเต ทสาติ.
๓. นิสฺสคฺคิยกณฺฑํ
๒๑๗. ยํ ¶ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน ปตฺตสนฺนิจยํ กโรนฺติยา นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย ปตฺตสนฺนิจยํ อกํสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – กถินเก…เป….
อกาลจีวรํ ‘‘กาลจีวร’’นฺติ อธิฏฺหิตฺวา ภาชาเปนฺติยา นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ¶ อกาลจีวรํ ‘‘กาลจีวร’’นฺติ อธิฏฺหิตฺวา ภาชาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
ภิกฺขุนิยา สทฺธึ จีวรํ ปริวตฺเตตฺวา อจฺฉินฺทนฺติยา นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ภิกฺขุนิยา สทฺธึ จีวรํ ปริวตฺเตตฺวา อจฺฉินฺทิ, ตสฺมึ ¶ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
อฺํ วิฺาเปตฺวา อฺํ วิฺาเปนฺติยา นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ¶ ภิกฺขุนี อฺํ วิฺาเปตฺวา อฺํ วิฺาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
อฺํ เจตาเปตฺวา อฺํ เจตาเปนฺติยา นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อฺํ เจตาเปตฺวา อฺํ เจตาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน สงฺฆิเกน อฺํ เจตาเปนฺติยา นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถํ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ ¶ ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน สงฺฆิเกน อฺํ เจตาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ ¶ สมุฏฺาติ…เป….
อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน สงฺฆิเกน สฺาจิเกน อฺํ เจตาเปนฺติยา นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน สงฺฆิเกน สฺาจิเกน อฺํ เจตาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน มหาชนิเกน อฺํ เจตาเปนฺติยา นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน ¶ อฺุทฺทิสิเกน มหาชนิเกน อฺํ เจตาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน มหาชนิเกน สฺาจิเกน อฺํ เจตาเปนฺติยา นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน มหาชนิเกน สฺาจิเกน ¶ อฺํ เจตาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน ปุคฺคลิเกน สฺาจิเกน อฺํ เจตาเปนฺติยา นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน ปุคฺคลิเกน สฺาจิเกน อฺํ เจตาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
อติเรกจตุกฺกํสปรมํ ¶ ครุปาวุรณํ เจตาเปนฺติยา นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ราชานํ กมฺพลํ วิฺาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
อติเรกอฑฺฒเตยฺยกํสปรมํ ลหุปาวุรณํ เจตาเปนฺติยา ¶ นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ราชานํ โขมํ วิฺาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ ¶ …เป….
ทฺวาทส นิสฺสคฺคิยา ปาจิตฺติยา นิฏฺิตา.
ตสฺสุทฺทานํ –
ปตฺตํ อกาลํ กาลฺจ, ปริวตฺเต จ วิฺาเป;
เจตาเปตฺวา อฺทตฺถิ, สงฺฆิกฺจ มหาชนิกํ;
สฺาจิกา ปุคฺคลิกา, จตุกฺกํสฑฺฒเตยฺยกาติ.
๔. ปาจิตฺติยกณฺฑํ
๑. ลสุณวคฺโค
๒๑๘. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน ลสุณํ ขาทนฺติยา ปาจิตฺติยํ ¶ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี น มตฺตํ ชานิตฺวา ลสุณํ หราเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ เอฬกโลมเก…เป….
สมฺพาเธ โลมํ สํหราเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย สมฺพาเธ โลมํ สํหราเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
ตลฆาตเก ¶ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ทฺเว ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ ¶ ? ทฺเว ภิกฺขุนิโย ตลฆาตกํ อกํสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ปมปาราชิเก…เป….
ชตุมฏฺเก ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตรา ภิกฺขุนี ชตุมฏฺกํ อาทิยิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ปมปาราชิเก…เป….
อติเรกทฺวงฺคุลปพฺพปรมํ อุทกสุทฺธิกํ อาทิยนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สกฺเกสุ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตรา ภิกฺขุนี อติคมฺภีรํ อุทกสุทฺธิกํ อาทิยิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ปมปาราชิเก…เป….
ภิกฺขุสฺส ภฺุชนฺตสฺส ปานีเยน วา วิธูปเนน วา อุปติฏฺนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตรา ภิกฺขุนี ภิกฺขุสฺส ภฺุชนฺตสฺส ปานีเยน จ วิธูปเนน จ อุปติฏฺิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….
อามกธฺํ ¶ ¶ ¶ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อามกธฺํ วิฺาเปตฺวา ภฺุชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา สงฺการํ วา วิฆาสํ วา ติโรกุฏฺเฏ [ติโรกุฑฺเฑ (สี. สฺยา.)] ฉฑฺเฑนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตรา ภิกฺขุนี อุจฺจารํ [อุจฺจารมฺปิ ปสฺสาวมฺปิ สงฺการมฺปิ วิฆาสมฺปิ (ก.)] ติโรกุฏฺเฏ ฉฑฺเฑสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
อุจฺจารํ ¶ วา ปสฺสาวํ วา สงฺการํ วา วิฆาสํ วา หริเต ฉฑฺเฑนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อุจฺจารมฺปิ ปสฺสาวมฺปิ สงฺการมฺปิ วิฆาสมฺปิ หริเต ฉฑฺเฑสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
นจฺจํ วา คีตํ วา วาทิตํ วา ทสฺสนาย คจฺฉนฺติยา ปาจิตฺติยํ ¶ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ราชคเห ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย นจฺจมฺปิ คีตมฺปิ วาทิตมฺปิ ทสฺสนาย อคมํสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….
ลสุณวคฺโค ปโม.
๒. รตฺตนฺธการวคฺโค
๒๑๙. รตฺตนฺธกาเร อปฺปทีเป ปุริเสน สทฺธึ เอเกเนกาย สนฺติฏฺนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตรา ภิกฺขุนี รตฺตนฺธกาเร อปฺปทีเป ปุริเสน สทฺธึ เอเกเนกา สนฺติฏฺิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เถยฺยสตฺถเก…เป….
ปฏิจฺฉนฺเน ¶ โอกาเส ปุริเสน สทฺธึ เอเกเนกาย สนฺติฏฺนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตรา ภิกฺขุนี ปฏิจฺฉนฺเน โอกาเส ปุริเสน สทฺธึ เอเกเนกา สนฺติฏฺิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เถยฺยสตฺถเก…เป….
อชฺโฌกาเส ปุริเสน สทฺธึ เอเกเนกาย สนฺติฏฺนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ ¶ ? อฺตรํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตรา ภิกฺขุนี อชฺโฌกาเส ปุริเสน สทฺธึ เอเกเนกา สนฺติฏฺิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เถยฺยสตฺถเก…เป….
รถิกา ¶ วา [รถิยาย วา (ก.)] พฺยูเห วา สิงฺฆาฏเก วา ปุริเสน สทฺธึ เอเกเนกาย สนฺติฏฺนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี รถิกายปิ พฺยูเหปิ สิงฺฆาฏเกปิ ปุริเสน สทฺธึ เอเกเนกา สนฺติฏฺิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เถยฺยสตฺถเก…เป….
ปุเรภตฺตํ กุลานิ อุปสงฺกมิตฺวา อาสเน นิสีทิตฺวา สามิเก อนาปุจฺฉา ปกฺกมนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ ¶ . กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตรา ภิกฺขุนี ปุเรภตฺตํ กุลานิ อุปสงฺกมิตฺวา อาสเน นิสีทิตฺวา สามิเก อนาปุจฺฉา ปกฺกามิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – กถินเก…เป….
ปจฺฉาภตฺตํ กุลานิ อุปสงฺกมิตฺวา สามิเก อนาปุจฺฉา อาสเน อภินิสีทนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ ¶ . กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ปจฺฉาภตฺตํ กุลานิ อุปสงฺกมิตฺวา สามิเก อนาปุจฺฉา อาสเน อภินิสีทิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – กถินเก…เป….
วิกาเล กุลานิ อุปสงฺกมิตฺวา สามิเก อนาปุจฺฉา เสยฺยํ สนฺถริตฺวา วา สนฺถราเปตฺวา วา ¶ อภินิสีทนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย วิกาเล กุลานิ อุปสงฺกมิตฺวา สามิเก อนาปุจฺฉา เสยฺยํ สนฺถริตฺวา อภินิสีทึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – กถินเก…เป….
ทุคฺคหิเตน ทูปธาริเตน ปรํ อุชฺฌาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตรา ภิกฺขุนี ทุคฺคหิเตน ทูปธาริเตน ปรํ อุชฺฌาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
อตฺตานํ ¶ วา ปรํ วา นิรเยน วา พฺรหฺมจริเยน วา อภิสปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ ¶ อารพฺภาติ? จณฺฑกาฬึ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? จณฺฑกาฬี ภิกฺขุนี อตฺตานมฺปิ ปรมฺปิ นิรเยนปิ พฺรหฺมจริเยนปิ อภิสปิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
อตฺตานํ วธิตฺวา วธิตฺวา โรทนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? จณฺฑกาฬึ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? จณฺฑกาฬี ภิกฺขุนี อตฺตานํ วธิตฺวา วธิตฺวา โรทิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….
รตฺตนฺธการวคฺโค ทุติโย.
๓. นหานวคฺโค
๒๒๐. นคฺคาย นหายนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย นคฺคา นหายึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….
ปมาณาติกฺกนฺตํ อุทกสาฏิกํ การาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ ¶ . กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อปฺปมาณิกาโย อุทกสาฏิกาโย ธาเรสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ¶ ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
ภิกฺขุนิยา ¶ จีวรํ วิสิพฺเพตฺวา วา วิสิพฺพาเปตฺวา วา เนว สิพฺเพนฺติยา น สิพฺพาปนาย อุสฺสุกฺกํ กโรนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ภิกฺขุนิยา จีวรํ วิสิพฺพาเปตฺวา เนว สิพฺเพสิ น สิพฺพาปนาย อุสฺสุกฺกํ อกาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….
ปฺจาหิกํ ¶ สงฺฆาฏิจารํ อติกฺกาเมนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย ภิกฺขุนีนํ หตฺเถ จีวรํ นิกฺขิปิตฺวา สนฺตรุตฺตเรน ชนปทจาริกํ ปกฺกมึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ กถินเก…เป….
จีวรสงฺกมนียํ ธาเรนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตรา ภิกฺขุนี อฺตราย ภิกฺขุนิยา จีวรํ อนาปุจฺฉา ปารุปิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – กถินเก…เป….
คณสฺส ¶ จีวรลาภํ อนฺตรายํ กโรนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี คณสฺส จีวรลาภํ อนฺตรายํ อกาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
ธมฺมิกํ จีวรวิภงฺคํ ปฏิพาหนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ. สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ธมฺมิกํ ¶ จีวรวิภงฺคํ ปฏิพาหิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
อคาริกสฺส วา ปริพฺพาชกสฺส วา ปริพฺพาชิกาย วา สมณจีวรํ เทนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อคาริกสฺส สมณจีวรํ อทาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
ทุพฺพลจีวรปจฺจาสาย จีวรกาลสมยํ อติกฺกาเมนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ¶ ภิกฺขุนี ทุพฺพลจีวรปจฺจาสาย จีวรกาลสมยํ อติกฺกาเมสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
ธมฺมิกํ ¶ กถินุทฺธารํ ปฏิพาหนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ ¶ . กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ธมฺมิกํ กถินุทฺธารํ ปฏิพาหิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
นหานวคฺโค ตติโย.
๔. ตุวฏฺฏวคฺโค
๒๒๑. ทฺวินฺนํ ภิกฺขุนีนํ เอกมฺเจ ตุวฏฺเฏนฺตีนํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย ¶ ทฺเว เอกมฺเจ ตุวฏฺเฏสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….
ทฺวินฺนํ ภิกฺขุนีนํ เอกตฺถรณปาวุรเณ ตุวฏฺเฏนฺตีนํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย ทฺเว เอกตฺถรณปาวุรณา ตุวฏฺเฏสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ ¶ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….
ภิกฺขุนิยา สฺจิจฺจ อผาสุํ กโรนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ภิกฺขุนิยา สฺจิจฺจ อผาสุํ อกาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
ทุกฺขิตํ สหชีวินึ เนว อุปฏฺเนฺติยา น อุปฏฺาปนาย อุสฺสุกฺกํ กโรนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ทุกฺขิตํ สหชีวินึ เนว อุปฏฺเสิ น อุปฏฺาปนาย อุสฺสุกฺกํ อกาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….
ภิกฺขุนิยา ¶ อุปสฺสยํ ทตฺวา กุปิตาย อนตฺตมนาย นิกฺกฑฺฒนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ภิกฺขุนิยา อุปสฺสยํ ทตฺวา กุปิตา อนตฺตมนา นิกฺกฑฺฒิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
สํสฏฺาย ภิกฺขุนิยา ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺติยา ¶ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? จณฺฑกาฬึ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? จณฺฑกาฬี ภิกฺขุนี สํสฏฺา วิหริ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….
อนฺโตรฏฺเ สาสงฺกสมฺมเต สปฺปฏิภเย อสตฺถิกาย จาริกํ จรนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ¶ ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อนฺโตรฏฺเ สาสงฺกสมฺมเต สปฺปฏิภเย อสตฺถิกาโย จาริกํ จรึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….
ติโรรฏฺเ ¶ สาสงฺกสมฺมเต สปฺปฏิภเย อสตฺถิกาย จาริกํ จรนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย ติโรรฏฺเ สาสงฺกสมฺมเต สปฺปฏิภเย อสตฺถิกาโย จาริกํ จรึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….
อนฺโตวสฺสํ จาริกํ จรนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ราชคเห ¶ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อนฺโตวสฺสํ จาริกํ จรึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….
วสฺสํวุฏฺาย [วสฺสํวุตฺถาย (สี. สฺยา.)] ภิกฺขุนิยา จาริกํ น ปกฺกมนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ราชคเห ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ ¶ . กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย วสฺสํวุฏฺา จาริกํ น ปกฺกมึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ปมปาราชิเก…เป….
ตุวฏฺฏวคฺโค จตุตฺโถ.
๕. จิตฺตาคารวคฺโค
๒๒๒. ราชาคารํ วา จิตฺตาคารํ วา อารามํ วา อุยฺยานํ วา โปกฺขรณึ วา ทสฺสนาย คจฺฉนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย ราชาคารมฺปิ จิตฺตาคารมฺปิ ทสฺสนาย อคมํสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….
อาสนฺทึ วา ปลฺลงฺกํ วา ปริภฺุชนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ¶ ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อาสนฺทิมฺปิ ปลฺลงฺกมฺปิ ปริภฺุชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….
สุตฺตํ ¶ กนฺตนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย สุตฺตํ กนฺตึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….
คิหิเวยฺยาวจฺจํ กโรนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย คิหิเวยฺยาวจฺจํ อกํสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….
ภิกฺขุนิยา ‘‘เอหายฺเย อิมํ อธิกรณํ วูปสเมหี’’ติ วุจฺจมานาย ‘‘สาธู’’ติ ปฏิสฺสุณิตฺวา เนว วูปสเมนฺติยา น วูปสมาย อุสฺสุกฺกํ กโรนฺติยา ¶ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ¶ ภิกฺขุนี ภิกฺขุนิยา – ‘‘เอหายฺเย, อิมํ อธิกรณํ วูปสเมหี’’ติ วุจฺจมานา ‘‘สาธู’’ติ ปฏิสฺสุณิตฺวา เนว วูปสเมสิ ¶ น วูปสมาย อุสฺสุกฺกํ อกาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….
อคาริกสฺส วา ปริพฺพาชกสฺส วา ปริพฺพาชิกาย วา สหตฺถา ขาทนียํ วา โภชนียํ วา เทนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อคาริกสฺส สหตฺถา ขาทนียมฺปิ โภชนียมฺปิ อทาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….
อาวสถจีวรํ อนิสฺสชฺชิตฺวา ปริภฺุชนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อาวสถจีวรํ อนิสฺสชฺชิตฺวา ปริภฺุชิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – กถินเก…เป….
อาวสถํ อนิสฺสชฺชิตฺวา จาริกํ ปกฺกมนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ¶ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อาวสถํ อนิสฺสชฺชิตฺวา จาริกํ ปกฺกามิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ ¶ – กถินเก…เป….
ติรจฺฉานวิชฺชํ ปริยาปุณนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย ติรจฺฉานวิชฺชํ ปริยาปุณึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – ปทโสธมฺเม…เป….
ติรจฺฉานวิชฺชํ วาเจนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ. ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย ¶ ติรจฺฉานวิชฺชํ วาเจสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – ปทโสธมฺเม…เป….
จิตฺตาคารวคฺโค ปฺจโม.
๖. อารามวคฺโค
๒๒๓. ชานํ สภิกฺขุกํ อารามํ อนาปุจฺฉา ปวิสนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารามํ อนาปุจฺฉา ปวิสึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, ทฺเว อนุปฺตฺติโย. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….
ภิกฺขุํ อกฺโกสนฺติยา ปริภาสนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? เวสาลิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย ¶ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อายสฺมนฺตํ อุปาลึ อกฺโกสึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
จณฺฑีกตาย คณํ ปริภาสนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ¶ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี จณฺฑีกตาย ¶ คณํ ปริภาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
นิมนฺติตาย วา ปวาริตาย วา ขาทนียํ วา โภชนียํ วา อฺตฺร ภฺุชนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย ภุตฺตาวินิโย ปวาริตา อฺตฺร ภฺุชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
กุลํ มจฺฉรายนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตรา ภิกฺขุนี กุลํ มจฺฉรายิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
อภิกฺขุเก ¶ อาวาเส วสฺสํ วสนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ ¶ ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อภิกฺขุเก อาวาเส วสฺสํ วสึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….
วสฺสํวุฏฺาย ภิกฺขุนิยา อุภโตสงฺเฆ ตีหิ าเนหิ น ปวาเรนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย วสฺสํวุฏฺา ภิกฺขุสงฺฆํ [ภิกฺขุนิสํเฆ (ก.)] น ปวาเรสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….
โอวาทาย วา สํวาสาย วา น คจฺฉนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สกฺเกสุ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย โอวาทํ น คจฺฉึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ปมปาราชิเก…เป….
อุโปสถมฺปิ น ปุจฺฉนฺติยา โอวาทมฺปิ น ยาจนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ¶ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อุโปสถมฺปิ น ปุจฺฉึสุ โอวาทมฺปิ น ยาจึสุ, ตสฺมึ ¶ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….
ปสาเข ชาตํ คณฺฑํ วา รุธิตํ [รุหิตํ (สี. สฺยา.)] วา อนปโลเกตฺวา สงฺฆํ วา คณํ วา ปุริเสน สทฺธึ เอเกเนกาย เภทาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตรา ภิกฺขุนี ปสาเข ชาตํ คณฺฑํ ปุริเสน สทฺธึ เอเกเนกา เภทาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – กถินเก…เป….
อารามวคฺโค ฉฏฺโ.
๗. คพฺภินีวคฺโค
๒๒๔. คพฺภินึ ¶ วุฏฺาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ ¶ . กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย คพฺภินึ วุฏฺาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
ปายนฺตึ วุฏฺาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย ปายนฺตึ วุฏฺาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
ทฺเว ¶ วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ อสิกฺขิตสิกฺขํ สิกฺขมานํ วุฏฺาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ ¶ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ อสิกฺขิตสิกฺขํ สิกฺขมานํ วุฏฺาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ สิกฺขิตสิกฺขํ สิกฺขมานํ สงฺเฆน อสมฺมตํ วุฏฺาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ สิกฺขิตสิกฺขํ สิกฺขมานํ สงฺเฆน อสมฺมตํ วุฏฺาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
อูนทฺวาทสวสฺสํ คิหิคตํ วุฏฺาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อูนทฺวาทสวสฺสํ คิหิคตํ วุฏฺาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
ปริปุณฺณทฺวาทสวสฺสํ คิหิคตํ ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ อสิกฺขิตสิกฺขํ ¶ วุฏฺาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย ปริปุณฺณทฺวาทสวสฺสํ คิหิคตํ ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ อสิกฺขิตสิกฺขํ วุฏฺาเปสุํ ¶ , ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
ปริปุณฺณทฺวาทสวสฺสํ คิหิคตํ ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ สิกฺขิตสิกฺขํ สงฺเฆน อสมฺมตํ วุฏฺาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย ปริปุณฺณทฺวาทสวสฺสํ คิหิคตํ ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ สิกฺขิตสิกฺขํ สงฺเฆน อสมฺมตํ วุฏฺาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
สหชีวินึ วุฏฺาเปตฺวา ทฺเว วสฺสานิ เนว อนุคฺคณฺหนฺติยา น อนุคฺคณฺหาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี สหชีวินึ วุฏฺาเปตฺวา ทฺเว วสฺสานิ เนว อนุคฺคเหสิ น อนุคฺคณฺหาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….
วุฏฺาปิตํ ¶ ปวตฺตินึ ทฺเว วสฺสานิ นานุพนฺธนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ¶ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย วุฏฺาปิตํ ปวตฺตินึ ทฺเว วสฺสานิ นานุพนฺธึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ปมปาราชิเก…เป….
สหชีวินึ วุฏฺาเปตฺวา เนว วูปกาเสนฺติยา น วูปกาสาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี สหชีวินึ วุฏฺาเปตฺวา เนว วูปกาเสสิ น วูปกาสาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….
คพฺภินิวคฺโค สตฺตโม.
๘. กุมารีภูตวคฺโค
๒๒๕. อูนวีสติวสฺสํ กุมาริภูตํ วุฏฺาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ ¶ . กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อูนวีสติวสฺสํ กุมาริภูตํ วุฏฺาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
ปริปุณฺณวีสติวสฺสํ กุมาริภูตํ ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ อสิกฺขิตสิกฺขํ วุฏฺาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ¶ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย ปริปุณฺณวีสติวสฺสํ กุมาริภูตํ ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ อสิกฺขิตสิกฺขํ วุฏฺาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
ปริปุณฺณวีสติวสฺสํ ¶ กุมาริภูตํ ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ สิกฺขิตสิกฺขํ สงฺเฆน อสมฺมตํ วุฏฺาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย ปริปุณฺณวีสติวสฺสํ กุมาริภูตํ ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ สิกฺขิตสิกฺขํ สงฺเฆน อสมฺมตํ วุฏฺาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
อูนทฺวาทสวสฺสาย ¶ วุฏฺาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อูนทฺวาทสวสฺสา วุฏฺาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
ปริปุณฺณทฺวาทสวสฺสาย สงฺเฆน อสมฺมตาย วุฏฺาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ¶ ภิกฺขุนิโย ปริปุณฺณทฺวาทสวสฺสา สงฺเฆน อสมฺมตา วุฏฺาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – ทุติยปาราชิเก…เป….
‘‘อลํ ตาว เต, อยฺเย, วุฏฺาปิเตนา’’ติ วุจฺจมานาย ‘‘สาธู’’ติ ปฏิสฺสุณิตฺวา ปจฺฉา ขียนธมฺมํ อาปชฺชนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? จณฺฑกาฬึ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? จณฺฑกาฬี ภิกฺขุนี ‘‘อลํ ตาว เต, อยฺเย, วุฏฺาปิเตนา’’ติ วุจฺจมานา ¶ ‘‘สาธู’’ติ ปฏิสฺสุณิตฺวา ปจฺฉา ขียนธมฺมํ อาปชฺชิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
สิกฺขมานํ – ‘‘สเจ เม ตฺวํ, อยฺเย, จีวรํ ทสฺสสิ, เอวาหํ ตํ วุฏฺาเปสฺสามี’’ติ วตฺวา เนว วุฏฺาเปนฺติยา น วุฏฺาปนาย อุสฺสุกฺกํ กโรนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี สิกฺขมานํ – ‘‘สเจ เม ตฺวํ, อยฺเย, จีวรํ ทสฺสสิ, เอวาหํ ตํ วุฏฺาเปสฺสามี’’ติ วตฺวา เนว วุฏฺาเปสิ น วุฏฺาปนาย อุสฺสุกฺกํ อกาสิ ¶ , ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….
สิกฺขมานํ – ‘‘สเจ มํ ตฺวํ, อยฺเย, ทฺเว วสฺสานิ อนุพนฺธิสฺสสิ, เอวาหํ ตํ วุฏฺาเปสฺสามี’’ติ วตฺวา เนว วุฏฺาเปนฺติยา น วุฏฺาปนาย อุสฺสุกฺกํ ¶ กโรนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี สิกฺขมานํ – ‘‘สเจ มํ ตฺวํ, อยฺเย, ทฺเว วสฺสานิ อนุพนฺธิสฺสสิ, เอวาหํ ตํ วุฏฺาเปสฺสามี’’ติ วตฺวา เนว วุฏฺาเปสิ น วุฏฺาปนาย อุสฺสุกฺกํ อกาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….
ปุริสสํสฏฺํ กุมารกสํสฏฺํ จณฺฑึ โสกาวาสํ สิกฺขมานํ วุฏฺาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ปุริสสํสฏฺํ กุมารกสํสฏฺํ จณฺฑึ โสกาวาสํ สิกฺขมานํ วุฏฺาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
มาตาปิตูหิ วา สามิเกน วา อนนฺุาตํ สิกฺขมานํ วุฏฺาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี มาตาปิตูหิปิ สามิเกนาปิ อนนฺุาตํ สิกฺขมานํ วุฏฺาเปสิ ¶ , ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา วาจโต สมุฏฺาติ, น กายโต น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต ¶ จ สมุฏฺาติ, น จิตฺตโต; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น ¶ กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
ปาริวาสิกฉนฺททาเนน สิกฺขมานํ วุฏฺาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ราชคเห ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ปาริวาสิกฉนฺททาเนน สิกฺขมานํ วุฏฺาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
อนุวสฺสํ วุฏฺาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อนุวสฺสํ วุฏฺาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
เอกํ วสฺสํ ทฺเว วุฏฺาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย เอกํ ¶ วสฺสํ ทฺเว วุฏฺาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
กุมารีภูตวคฺโค อฏฺโม.
๙. ฉตฺตุปาหนวคฺโค
๒๒๖. ฉตฺตุปาหนํ ธาเรนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ¶ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย ฉตฺตุปาหนํ ธาเรสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….
ยาเนน ยายนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย ยาเนน ยายึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….
สงฺฆาณึ ¶ ธาเรนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตรา ภิกฺขุนี สงฺฆาณึ ธาเรสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….
อิตฺถาลงฺการํ ธาเรนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อิตฺถาลงฺการํ ธาเรสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ¶ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….
คนฺธวณฺณเกน นหายนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย คนฺธวณฺณเกน นหายึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….
วาสิตเกน ¶ ปิฺาเกน นหายนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย วาสิตเกน ปิฺาเกน นหายึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….
ภิกฺขุนิยา อุมฺมทฺทาเปนฺติยา ปริมทฺทาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย ภิกฺขุนิยา อุมฺมทฺทาเปสุํ ปริมทฺทาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….
สิกฺขมานา ¶ อุมฺมทฺทาเปนฺติยา ปริมทฺทาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ¶ ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย สิกฺขมานาย อุมฺมทฺทาเปสุํ ปริมทฺทาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….
สามเณริยา อุมฺมทฺทาเปนฺติยา ปริมทฺทาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ ¶ . กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย สามเณริยา อุมฺมทฺทาเปสุํ ปริมทฺทาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….
คิหินิยา อุมฺมทฺทาเปนฺติยา ปริมทฺทาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย คิหินิยา อุมฺมทฺทาเปสุํ ปริมทฺทาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….
ภิกฺขุสฺส ปุรโต อนาปุจฺฉา อาสเน นิสีทนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย ภิกฺขุสฺส ปุรโต อนาปุจฺฉา อาสเน นิสีทึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ ¶ . เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – กถินเก…เป….
อโนกาสกตํ ¶ ภิกฺขุํ ปฺหํ ปุจฺฉนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อโนกาสกตํ ภิกฺขุํ ปฺหํ ปุจฺฉึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – ปทโสธมฺเม…เป….
อสงฺกจฺจิกาย [อสงฺกจฺฉิกาย (สฺยา.)] คามํ ปวิสนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตรา ภิกฺขุนี อสงฺกจฺจิกา คามํ ปาวิสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต สมุฏฺาติ, น วาจโต น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….
ฉตฺตุปาหนวคฺโค นวโม.
นววคฺคขุทฺทกา นิฏฺิตา.
ตสฺสุทฺทานํ –
ลสุณํ ¶ สํหเร โลมํ, ตลมฏฺฺจ สุทฺธิกํ;
ภฺุชนฺตามกธฺานํ, ทฺเว วิฆาเสน ทสฺสนา.
อนฺธกาเร ¶ ปฏิจฺฉนฺเน, อชฺโฌกาเส รถิกาย จ;
ปุเร ปจฺฉา วิกาเล จ, ทุคฺคหิ นิรเย วธิ.
นคฺโคทกา วิสิพฺเพตฺวา, ปฺจาหิกํ สงฺกมนียํ;
คณํ วิภงฺคสมณํ, ทุพฺพลํ กถิเนน จ.
เอกมฺจตฺถรเณน, สฺจิจฺจ สหชีวินี;
ทตฺวา สํสฏฺอนฺโต จ, ติโรวสฺสํ น ปกฺกเม.
ราชา อาสนฺทิ สุตฺตฺจ, คิหิ วูปสเมน จ;
ทเท จีวราวสถํ, ปริยาปุณฺจ วาจเย.
อารามกฺโกสจณฺฑี ¶ จ, ภฺุเชยฺย กุลมจฺฉรี;
วาเส ปวารโณวาทํ, ทฺเว ธมฺมา ปสาเขน จ.
คพฺภี ปายนฺตี ฉ ธมฺเม, อสมฺมตูนทฺวาทส;
ปริปุณฺณฺจ ¶ สงฺเฆน, สห วุฏฺา ฉ ปฺจ จ.
กุมารี ทฺเว จ สงฺเฆน, ทฺวาทส สมฺมเตน จ;
อลํ สเจ จ ทฺเววสฺสํ, สํสฏฺา สามิเกน จ.
ปาริวาสิกานุวสฺสํ, ทุเว วุฏฺาปเนน จ;
ฉตฺตยาเนน สงฺฆาณิ, อิตฺถาลงฺการวณฺณเก.
ปิฺากภิกฺขุนี เจว, สิกฺขา จ สามเณริกา;
คิหิ ภิกฺขุสฺส ปุรโต, อโนกาสํ สงฺกจฺจิกาติ.
เตสํ วคฺคานํ อุทฺทานํ –
ลสุณนฺธการา นฺหานา, ตุวฏฺฏา จิตฺตคารกา;
อารามํ ¶ คพฺภินี เจว, กุมารี ฉตฺตุปาหนาติ.
๕. ปาฏิเทสนียกณฺฑํ
๒๒๗. สปฺปึ ¶ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺติยา ปาฏิเทสนียํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย สปฺปึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
เตลํ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺติยา ปาฏิเทสนียํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย เตลํ วิฺาเปตฺวา ภฺุชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
มธุํ ¶ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺติยา ปาฏิเทสนียํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย มธุํ วิฺาเปตฺวา ภฺุชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
ผาณิตํ ¶ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺติยา ปาฏิเทสนียํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย ผาณิตํ วิฺาเปตฺวา ภฺุชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
มจฺฉํ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺติยา ปาฏิเทสนียํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย มจฺฉํ วิฺาเปตฺวา ภฺุชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
มํสํ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺติยา ปาฏิเทสนียํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย. มํสํ วิฺาเปตฺวา ภฺุชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
ขีรํ ¶ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺติยา ปาฏิเทสนียํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย ¶ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย ขีรํ วิฺาเปตฺวา ภฺุชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺติยา ปาฏิเทสนียํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต สมุฏฺาติ, น วาจโต น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺาติ, น จิตฺตโต; สิยา ¶ กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
อฏฺ ปาฏิเทสนียา นิฏฺิตา.
ตสฺสุทฺทานํ –
สปฺปึ เตลํ มธฺุเจว, ผาณิตํ มจฺฉเมว จ;
มํสํ ขีรํ ทธิฺจาปิ, วิฺาเปตฺวาน ภิกฺขุนี;
ปาฏิเทสนียา อฏฺ, สยํ พุทฺเธน เทสิตาติ.
เย สิกฺขาปทา ภิกฺขุวิภงฺเค วิตฺถาริตา เต สํขิตฺตา
ภิกฺขุนิวิภงฺเค.
กตฺถปฺตฺติวาโร นิฏฺิโต ปโม.
๒. กตาปตฺติวาโร
๑. ปาราชิกกณฺฑํ
๒๒๘. อวสฺสุตา ¶ ¶ ภิกฺขุนี อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยนฺตี กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อวสฺสุตา ภิกฺขุนี อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยนฺตี ¶ ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ ¶ . อธกฺขกํ อุพฺภชาณุมณฺฑลํ คหณํ สาทิยติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; อุพฺภกฺขกํ อโธชาณุมณฺฑลํ คหณํ สาทิยติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; กายปฏิพทฺธํ คหณํ สาทิยติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส – อวสฺสุตา ภิกฺขุนี อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยนฺตี อิมา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
วชฺชปฺปฏิจฺฉาทิกา ภิกฺขุนี วชฺชํ ปฏิจฺฉาเทนฺตี กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? วชฺชปฺปฏิจฺฉาทิกา ภิกฺขุนี วชฺชํ ปฏิจฺฉาเทนฺตี ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ชานํ ปาราชิกํ ธมฺมํ ปฏิจฺฉาเทติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; เวมติกา ปฏิจฺฉาเทติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; อาจารวิปตฺตึ ปฏิจฺฉาเทติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส – วชฺชปฺปฏิจฺฉาทิกา ภิกฺขุนี วชฺชํ ปฏิจฺฉาเทนฺตี อิมา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
อุกฺขิตฺตานุวตฺติกา ภิกฺขุนี ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺตี กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อุกฺขิตฺตานุวตฺติกา ภิกฺขุนี ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺตี ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน ¶ อาปตฺติ ปาราชิกสฺส – อุกฺขิตฺตานุวตฺติกา ภิกฺขุนี ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺตี อิมา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
อฏฺมํ วตฺถุํ ปริปูเรนฺตี กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อฏฺมํ วตฺถุํ ปริปูเรนฺตี ติสฺโส อาปตฺติโย ¶ อาปชฺชติ. ปุริเสน – ‘‘อิตฺถนฺนามํ โอกาสํ [อิตฺถนฺนามํ คหนํ (สี.), อิตฺถนฺนามํ คพฺภํ (สฺยา.)] อาคจฺฉา’’ติ วุตฺตา คจฺฉติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ปุริสสฺส หตฺถปาสํ โอกฺกนฺตมตฺเต อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; อฏฺมํ วตฺถุํ ปริปูเรติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส – อฏฺมํ วตฺถุํ ปริปูเรนฺตี อิมา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
ปาราชิกา นิฏฺิตา.
๒. สงฺฆาทิเสสกณฺฑํ
๒๒๙. อุสฺสยวาทิกา ภิกฺขุนี อฑฺฑํ กโรนฺตี ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เอกสฺส อาโรเจติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ทุติยสฺส อาโรเจติ, ¶ อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; อฑฺฑปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.
โจรึ วุฏฺาเปนฺตี ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.
เอกา คามนฺตรํ คจฺฉนฺตี ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. คจฺฉติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ปมํ ปาทํ ปริกฺเขปํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ทุติยํ ปาทํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส ¶ .
สมคฺเคน สงฺเฆน อุกฺขิตฺตํ ภิกฺขุนึ ธมฺเมน วินเยน สตฺถุสาสเนน อนปโลเกตฺวา การกสงฺฆํ อนฺาย คณสฺส ฉนฺทํ โอสาเรนฺตี ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.
อวสฺสุตา ภิกฺขุนี อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส หตฺถโต ขาทนียํ วา โภชนียํ วา สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ภฺุชนฺตี ¶ ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ‘‘ขาทิสฺสามิ ภฺุชิสฺสามี’’ติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; อุทกทนฺตโปนํ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
‘‘กึ เต, อยฺเย, เอโส ปุริสปุคฺคโล กริสฺสติ อวสฺสุโต วา อนวสฺสุโต วา, ยโต ตฺวํ ¶ อนวสฺสุตา! อิงฺฆ, อยฺเย, ยํ เต เอโส ปุริสปุคฺคโล เทติ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา, ตํ ตฺวํ สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ขาท วา ภฺุช วา’’ติ อุยฺโยเชนฺตี ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตสฺสา วจเนน ขาทิสฺสามิ ภฺุชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; โภชนปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.
กุปิตา ภิกฺขุนี ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺตี ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา ¶ ; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.
กิสฺมิฺจิเทว อธิกรเณ ปจฺจากตา ภิกฺขุนี ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺตี ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ¶ ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.
สํสฏฺา ภิกฺขุนิโย ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺติโย ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชนฺติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.
‘‘สํสฏฺาว, อยฺเย, ตุมฺเห วิหรถ. มา ตุมฺเห นานา วิหริตฺถา’’ติ อุยฺโยเชนฺตี ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺตี ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.
สงฺฆาทิเสสา นิฏฺิตา.
๓. นิสฺสคฺคิยกณฺฑํ
๒๓๐. ปตฺตสนฺนิจยํ กโรนฺตี เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
อกาลจีวรํ ‘‘กาลจีวร’’นฺติ อธิฏฺหิตฺวา ภาชาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภาชาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ภาชาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
ภิกฺขุนิยา ¶ สทฺธึ จีวรํ ปริวตฺเตตฺวา อจฺฉินฺทนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย ¶ อาปชฺชติ. อจฺฉินฺทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อจฺฉินฺเน นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
อฺํ วิฺาเปตฺวา อฺํ วิฺาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วิฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วิฺาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
อฺํ เจตาเปตฺวา อฺํ เจตาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เจตาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; เจตาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน สงฺฆิเกน อฺํ เจตาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เจตาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; เจตาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
อฺทตฺถิเก ¶ ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน สงฺฆิเกน สํยาจิเกน อฺํ เจตาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เจตาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; เจตาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน มหาชนิเกน อฺํ เจตาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เจตาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; เจตาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน มหาชนิเกน สํยาจิเกน อฺํ เจตาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เจตาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; เจตาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
อฺทตฺถิเกน ¶ ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเก ¶ ปุคฺคลิเกน สํยาจิเกน อฺํ เจตาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เจตาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; เจตาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
อติเรกจตุกฺกํสปรมํ ครุปาวุรณํ เจตาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เจตาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; เจตาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
อติเรกอฑฺฒเตยฺยกํสปรมํ ลหุปาวุรณํ เจตาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เจตาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; เจตาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
นิสฺสคฺคิยา ปาจิตฺติยา นิฏฺิตา.
๔. ปาจิตฺติยกณฺฑํ
๑. ลสุณวคฺโค
๒๓๑. ลสุณํ ¶ ขาทนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ขาทิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
สมฺพาเธ โลมํ สํหราเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. สํหราเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; สํหราปิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ตลฆาตกํ ¶ กโรนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. กโรติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; กเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ชตุมฏฺกํ อาทิยนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อาทิยติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ, อาทินฺเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อติเรกทฺวงฺคุลปพฺพปรมํ อุทกสุทฺธิกํ อาทิยนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย ¶ อาปชฺชติ. อาทิยติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อาทินฺเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ภิกฺขุสฺส ภฺุชนฺตสฺส ปานีเยน วา วิธูปเนน วา อุปติฏฺนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. หตฺถปาเส ติฏฺติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส; หตฺถปาสํ วิชหิตฺวา ติฏฺติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
อามกธฺํ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภฺุชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา สงฺการํ วา วิฆาสํ วา ติโรกุฏฺเฏ วา ติโรปากาเร วา ฉฑฺเฑนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ฉฑฺเฑติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ฉฑฺฑิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา สงฺการํ วา วิฆาสํ วา หริเต ฉฑฺเฑนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ฉฑฺเฑติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ฉฑฺฑิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
นจฺจํ ¶ วา คีตํ วา วาทิตํ วา ทสฺสนาย คจฺฉนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. คจฺฉติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ยตฺถ ิตา ปสฺสติ วา สุณาติ วา, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ลสุณวคฺโค ปโม.
๒. รตฺตนฺธการวคฺโค
๒๓๒. รตฺตนฺธกาเร อปฺปทีเป ปุริเสน สทฺธึ เอเกเนกา สนฺติฏฺนฺตี ¶ ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. หตฺถปาเส ติฏฺติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส; หตฺถปาสํ วิชหิตฺวา ติฏฺติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
ปฏิจฺฉนฺเน ¶ โอกาเส ปุริเสน สทฺธึ เอเกเนกา สนฺติฏฺนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. หตฺถปาเส ติฏฺติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส; หตฺถปาสํ วิชหิตฺวา ติฏฺติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
อชฺโฌกาเส ¶ ปุริเสน สทฺธึ เอเกเนกา สนฺติฏฺนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. หตฺถปาเส ติฏฺติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส; หตฺถปาสํ วิชหิตฺวา ติฏฺติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
รถิกาย วา พฺยูเห วา สิงฺฆาฏเก วา ปุริเสน สทฺธึ เอเกเนกา สนฺติฏฺนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. หตฺถปาเส ติฏฺติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส; หตฺถปาสํ วิชหิตฺวา ติฏฺติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
ปุเรภตฺตํ กุลานิ อุปสงฺกมิตฺวา อาสเน นิสีทิตฺวา สามิเก อนาปุจฺฉา ปกฺกมนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปมํ ปาทํ อโนวสฺสกํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ทุติยํ ปาทํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ปจฺฉาภตฺตํ กุลานิ อุปสงฺกมิตฺวา สามิเก อนาปุจฺฉา อาสเน นิสีทนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. นิสีทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; นิสินฺเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
วิกาเล ¶ กุลานิ อุปสงฺกมิตฺวา สามิเก อนาปุจฺฉา เสยฺยํ สนฺถริตฺวา วา สนฺถราเปตฺวา วา อภินิสีทนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อภินิสีทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อภินิสินฺเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ทุคฺคหิเตน ¶ ทูปธาริเตน ปรํ อุชฺฌาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อุชฺฌาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อุชฺฌาปิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อตฺตานํ วา ปรํ วา นิรเยน วา พฺรหฺมจริเยน วา อภิสปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อภิสปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อภิสปิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อตฺตานํ วธิตฺวา วธิตฺวา โรทนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วธติ โรทติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส; วธติ น โรทติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
รตฺตนฺธการวคฺโค ทุติโย.
๓. นหานวคฺโค
๒๓๓. นคฺคา ¶ นหายนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. นหายติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; นหานปริโยสาเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ปมาณาติกฺกนฺตํ อุทกสาฏิกํ การาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. การาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; การาปิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ภิกฺขุนิยา จีวรํ วิสิพฺเพตฺวา วา วิสิพฺพาเปตฺวา วา เนว ¶ สิพฺเพนฺตี น สิพฺพาปนาย อุสฺสุกฺกํ กโรนฺตี เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ปาจิตฺติยํ.
ปฺจาหิกํ สงฺฆาฏิจารํ อติกฺกาเมนฺตี เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ปาจิตฺติยํ. จีวรสงฺกมนียํ ธาเรนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ธาเรติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ธาริเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
คณสฺส จีวรลาภํ อนฺตรายํ กโรนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. กโรติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; กเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ธมฺมิกํ ¶ จีวรวิภงฺคํ ปฏิพาหนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปฏิพาหติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปฏิพาหิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อคาริกสฺส วา ปริพฺพาชกสฺส วา ปริพฺพาชิกาย วา สมณจีวรํ เทนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ทินฺเน, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ทุพฺพลจีวรปจฺจาสา ¶ จีวรกาลสมยํ อติกฺกาเมนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อติกฺกาเมติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อติกฺกามิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ธมฺมิกํ กถินุทฺธารํ ปฏิพาหนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปฏิพาหติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปฏิพาหิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
นหานวคฺโค ตติโย.
๔. ตุวฏฺฏวคฺโค
๒๓๔. ทฺเว ¶ ¶ ภิกฺขุนิโย เอกมฺเจ ตุวฏฺเฏนฺติโย ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชนฺติ. นิปชฺชนฺติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; นิปนฺเน, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ทฺเว ภิกฺขุนิโย เอกตฺถรณปาวุรณา ตุวฏฺเฏนฺติโย ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชนฺติ. นิปชฺชนฺติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; นิปนฺเน, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ภิกฺขุนิยา สฺจิจฺจ อผาสุํ กโรนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. กโรติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; กเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ทุกฺขิตํ สหชีวินึ เนว อุปฏฺเนฺตี น อุปฏฺาปนาย อุสฺสุกฺกํ กโรนฺตี เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ปาจิตฺติยํ.
ภิกฺขุนิยา อุปสฺสยํ ทตฺวา กุปิตา อนตฺตมนา นิกฺกฑฺฒนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. นิกฺกฑฺฒติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; นิกฺกฑฺฒิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
สํสฏฺา ¶ ภิกฺขุนี ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อนฺโตรฏฺเ สาสงฺกสมฺมเต สปฺปฏิภเย อสตฺถิกา จาริกํ จรนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปฏิปชฺชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปฏิปนฺเน, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ติโรรฏฺเ ¶ สาสงฺกสมฺมเต สปฺปฏิภเย อสตฺถิกา จาริกํ จรนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปฏิปชฺชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปฏิปนฺเน, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อนฺโตวสฺสํ จาริกํ จรนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปฏิปชฺชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปฏิปนฺเน, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
วสฺสํวุฏฺา ภิกฺขุนี จาริกํ น ปกฺกมนฺตี เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ปาจิตฺติยํ.
ตุวฏฺฏวคฺโค จตุตฺโถ.
๕. จิตฺตาคารวคฺโค
๒๓๕. ราชาคารํ ¶ วา จิตฺตาคารํ วา อารามํ วา อุยฺยานํ วา โปกฺขรณึ วา ทสฺสนาย คจฺฉนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. คจฺฉติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ยตฺถ ิตา ปสฺสติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อาสนฺทึ วา ปลฺลงฺกํ วา ปริภฺุชนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปริภฺุชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปริภุตฺเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
สุตฺตํ กนฺตนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. กนฺตติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อุชฺชวุชฺชเว, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
คิหิเวยฺยาวจฺจํ กโรนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. กโรติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; กเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ภิกฺขุนิยา ¶ ¶ – ‘‘เอหายฺเย อิมํ อธิกรณํ วูปสเมหี’’ติ วุจฺจมานา – ‘‘สาธู’’ติ ¶ ปฏิสฺสุณิตฺวา เนว วูปสเมนฺตี น วูปสมาย อุสฺสุกฺกํ กโรนฺตี เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ปาจิตฺติยํ.
อคาริกสฺส วา ปริพฺพาชกสฺส วา ปริพฺพาชิกาย วา สหตฺถา ขาทนียํ วา โภชนียํ วา เทนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ทินฺเน, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อาวสถจีวรํ อนิสฺสชฺชิตฺวา ปริภฺุชนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปริภฺุชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปริภุตฺเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อาวสถํ อนิสฺสชฺชิตฺวา จาริกํ ปกฺกมนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปมํ ปาทํ ปริกฺเขปํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ทุติยํ ปาทํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ติรจฺฉานวิชฺชํ ปริยาปุณนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปริยาปุณาติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปเท ปเท อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ติรจฺฉานวิชฺชํ วาเจนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วาเจติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปเท ปเท อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
จิตฺตาคารวคฺโค ปฺจโม.
๖. อารามวคฺโค
๒๓๖. ชานํ ¶ สภิกฺขุกํ อารามํ อนาปุจฺฉา ปวิสนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย ¶ อาปชฺชติ. ปมํ ปาทํ ปริกฺเขปํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ทุติยํ ปาทํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ภิกฺขุํ อกฺโกสนฺตี ปริภาสนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อกฺโกสติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อกฺโกสิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
จณฺฑีกตา ¶ คณํ ปริภาสนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปริภาสติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปริภาสิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
นิมนฺติตา วา ปวาริตา วา ขาทนียํ วา โภชนียํ วา ภฺุชนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ‘‘ขาทิสฺสามิ ภฺุชิสฺสามี’’ติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
กุลํ มจฺฉรายนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. มจฺฉรายติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; มจฺฉริเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อภิกฺขุเก อาวาเส วสฺสํ วสนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ‘‘วสฺสํ วสิสฺสามี’’ติ เสนาสนํ ปฺเปติ ปานียํ ปริโภชนียํ อุปฏฺเปติ ปริเวณํ สมฺมชฺชติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; สห อรุณุคฺคมนา อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
วสฺสํวุฏฺา ภิกฺขุนี อุภโตสงฺเฆ ตีหิ าเนหิ น ปวาเรนฺตี เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ปาจิตฺติยํ.
โอวาทาย วา สํวาสาย วา น คจฺฉนฺตี เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ปาจิตฺติยํ.
อุโปสถมฺปิ ¶ น ปุจฺฉนฺตี โอวาทมฺปิ น ยาจนฺตี เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ปาจิตฺติยํ.
ปสาเข ชาตํ คณฺฑํ วา รุธิตํ วา อนปโลเกตฺวา สงฺฆํ วา คณํ วา ปุริเสน สทฺธึ เอเกเนกา เภทาเปนฺตี ทฺเว ¶ อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เภทาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ภินฺเน, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อารามวคฺโค ฉฏฺโ.
๗. คพฺภินีวคฺโค
๒๓๗. คพฺภินึ ¶ วุฏฺาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วุฏฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วุฏฺาปิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ปายนฺตึ ¶ วุฏฺาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วุฏฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วุฏฺาปิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ อสิกฺขิตสิกฺขํ สิกฺขมานํ วุฏฺาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วุฏฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วุฏฺาปิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ สิกฺขิตสิกฺขํ สิกฺขมานํ สงฺเฆน อสมฺมตํ วุฏฺาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วุฏฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วุฏฺาปิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อูนทฺวาทสวสฺสํ คิหิคตํ วุฏฺาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วุฏฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วุฏฺาปิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ปริปุณฺณทฺวาทสวสฺสํ คิหิคตํ ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ ¶ อสิกฺขิตสิกฺขํ วุฏฺาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วุฏฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วุฏฺาปิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ปริปุณฺณทฺวาทสวสฺสํ คิหิคตํ ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ สิกฺขิตสิกฺขํ สงฺเฆน อสมฺมตํ วุฏฺาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วุฏฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วุฏฺาปิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
สหชีวินึ วุฏฺาเปตฺวา ทฺเว วสฺสานิ เนว อนุคฺคณฺหนฺตี นานุคฺคณฺหาเปนฺตี เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ปาจิตฺติยํ.
วุฏฺาปิตํ ปวตฺตินึ ทฺเว วสฺสานิ นานุพนฺธนฺตี เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ปาจิตฺติยํ.
สหชีวินึ วุฏฺาเปตฺวา เนว วูปกาเสนฺตี น วูปกาสาเปนฺตี เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ปาจิตฺติยํ.
คพฺภินีวคฺโค สตฺตโม.
๘. กุมารีภูตวคฺโค
๒๓๘. อูนวีสติวสฺสํ ¶ ¶ กุมาริภูตํ วุฏฺาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วุฏฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วุฏฺาปิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ปริปุณฺณวีสติวสฺสํ กุมาริภูตํ ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ อสิกฺขิตสิกฺขํ วุฏฺาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วุฏฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วุฏฺาปิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ปริปุณฺณวีสติวสฺสํ กุมาริภูตํ ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ สิกฺขิตสิกฺขํ สงฺเฆน อสมฺมตํ วุฏฺาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ ¶ . วุฏฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วุฏฺาปิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อูนทฺวาทสวสฺสา วุฏฺาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วุฏฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วุฏฺาปิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ปริปุณฺณทฺวาทสวสฺสา สงฺเฆน อสมฺมตา วุฏฺาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วุฏฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วุฏฺาปิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
‘‘อลํ ตาว เต, อยฺเย, วุฏฺาปิเตนา’’ติ วุจฺจมานา ‘‘สาธู’’ติ ปฏิสฺสุณิตฺวา ปจฺฉา ขียนธมฺมํ อาปชฺชนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ขิยฺยติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ขิยฺยิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
สิกฺขมานํ – ‘‘สเจ เม ตฺวํ, อยฺเย, จีวรํ ทสฺสสิ, เอวาหํ ตํ วุฏฺาเปสฺสามี’’ติ วตฺวา เนว วุฏฺาเปนฺตี น วุฏฺาปนาย อุสฺสุกฺกํ กโรนฺตี เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ปาจิตฺติยํ.
สิกฺขมานํ ¶ – ‘‘สเจ มํ ตฺวํ, อยฺเย, ทฺเว วสฺสานิ อนุพนฺธิสฺสสิ, เอวาหํ ตํ วุฏฺาเปสฺสามี’’ติ วตฺวา เนว วุฏฺาเปนฺตี น วุฏฺาปนาย อุสฺสุกฺกํ กโรนฺตี เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ปาจิตฺติยํ.
ปุริสสํสฏฺํ ¶ กุมารกสํสฏฺํ จณฺฑึ โสกาวาสํ สิกฺขมานํ วุฏฺาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วุฏฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วุฏฺาปิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
มาตาปิตูหิ วา สามิเกน วา อนนฺุาตํ สิกฺขมานํ วุฏฺาเปนฺตี ¶ ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วุฏฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วุฏฺาปิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ปาริวาสิกฉนฺททาเน ¶ สิกฺขมานํ วุฏฺาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วุฏฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วุฏฺาปิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อนุวสฺสํ วุฏฺาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วุฏฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วุฏฺาปิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
เอกํ วสฺสํ ทฺเว วุฏฺาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วุฏฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วุฏฺาปิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
กุมารีภูตวคฺโค อฏฺโม.
๙. ฉตฺตุปาหนวคฺโค
๒๓๙. ฉตฺตุปาหนํ ธาเรนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ธาเรติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ธาริเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ยาเนน ยายนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ยายติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ยายิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
สงฺฆาณึ ธาเรนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ธาเรติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ธาริเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อิตฺถาลงฺการํ ธาเรนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ธาเรติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ธาริเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
คนฺธวณฺณเกน ¶ นหายนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. นหายติ ¶ , ปโยเค ทุกฺกฏํ; นหานปริโยสาเน, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
วาสิตเกน ปิฺาเกน นหายนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. นหายติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; นหานปริโยสาเน, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ภิกฺขุนิยา อุมฺมทฺทาเปนฺตี ปริมทฺทาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อุมฺมทฺทาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อุมฺมทฺทิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
สิกฺขมานาย อุมฺมทฺทาเปนฺตี ปริมทฺทาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อุมฺมทฺทาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อุมฺมทฺทิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
สามเณริยา ¶ อุมฺมทฺทาเปนฺตี ปริมทฺทาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อุมฺมทฺทาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อุมฺมทฺทิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
คิหินิยา อุมฺมทฺทาเปนฺตี ปริมทฺทาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อุมฺมทฺทาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อุมฺมทฺทิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ภิกฺขุสฺส ปุรโต อนาปุจฺฉา อาสเน นิสีทนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. นิสีทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; นิสินฺเน, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อโนกาสกตํ ภิกฺขุํ ปฺหํ ปุจฺฉนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปุจฺฉติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปุจฺฉิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อสงฺกจฺจิกา คามํ ปวิสนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปมํ ¶ ปาทํ ปริกฺเขปํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ทุติยํ ปาทํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ฉตฺตุปาหนวคฺโค นวโม.
ขุทฺทกํ นิฏฺิตํ.
๕. ปาฏิเทสนียกณฺฑํ
๒๔๐. สปฺปึ ¶ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภฺุชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส.
เตลํ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภฺุชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส.
มธุํ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภฺุชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส.
ผาณิตํ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภฺุชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส.
มจฺฉํ ¶ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภฺุชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส.
มํสํ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภฺุชิสฺสามีติ ¶ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส.
ขีรํ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภฺุชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส.
ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภฺุชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส.
อฏฺ ปาฏิเทสนียา นิฏฺิตา.
กตาปตฺติวาโร นิฏฺิโต ทุติโย.
๓. วิปตฺติวาโร
๒๔๑. อวสฺสุตา ¶ ¶ ภิกฺขุนิยา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยนฺติยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ? อวสฺสุตาย ภิกฺขุนิยา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยนฺติยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ, สิยา อาจารวิปตฺตึ…เป….
ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺติยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ? ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺติยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ เอกํ วิปตฺตึ ภชนฺติ – อาจารวิปตฺตึ.
วิปตฺติวาโร นิฏฺิโต ตติโย.
๔. สงฺคหวาโร
๒๔๒. อวสฺสุตา ¶ ¶ ภิกฺขุนิยา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ ¶ สาทิยนฺติยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา? อวสฺสุตาย ภิกฺขุนิยา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยนฺติยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ตีหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน…เป….
ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺติยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา? ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺติยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ทฺวีหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาฏิเทสนียาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน.
สงฺคหวาโร นิฏฺิโต จตุตฺโถ.
๕. สมุฏฺานวาโร
๒๔๓. อวสฺสุตาย ¶ ภิกฺขุนิยา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยนฺติยา อาปตฺติโย ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ? อวสฺสุตาย ภิกฺขุนิยา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยนฺติยา อาปตฺติโย ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ, น วาจโต…เป….
ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺติยา อาปตฺติโย ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ? ทธึ วิฺาเปตฺวา ¶ ภฺุชนฺติยา อาปตฺติโย ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ – สิยา กายโต สมุฏฺนฺติ, น วาจโต น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺนฺติ, น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ, น วาจโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ.
สมุฏฺานวาโร นิฏฺิโต ปฺจโม.
๖. อธิกรณวาโร
๒๔๔. อวสฺสุตา ¶ ¶ ภิกฺขุนิยา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยนฺติยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? อวสฺสุตาย ภิกฺขุนิยา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยนฺติยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ อธิกรณานํ – อาปตฺตาธิกรณํ…เป….
ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺติยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺติยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ อธิกรณานํ – อาปตฺตาธิกรณํ.
อธิกรณวาโร นิฏฺิโต ฉฏฺโ.
๗. สมถวาโร
๒๔๕. อวสฺสุตาย ¶ ภิกฺขุนิยา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยนฺติยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? อวสฺสุตาย ภิกฺขุนิยา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยนฺติยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ…เป….
ทธึ ¶ ¶ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺติยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺติยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.
สมถวาโร นิฏฺิโต สตฺตโม.
๘. สมุจฺจยวาโร
๒๔๖. อวสฺสุตา ¶ ภิกฺขุนี อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยนฺตี กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อวสฺสุตา ภิกฺขุนี อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส ¶ กายสํสคฺคํ สาทิยนฺตี ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อธกฺขกํ อุพฺภชาณุมณฺฑลํ คหณํ สาทิยติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; อุพฺภกฺขกํ อโธชาณุมณฺฑลํ คหณํ สาทิยติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; กายปฏิพทฺธํ คหณํ สาทิยติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส – อวสฺสุตา ภิกฺขุนี อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยนฺตี อิมา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
ตา ¶ อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ? สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา? ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ? จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ, สิยา อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ตีหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ¶ ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ, น วาจโต. จตุนฺนํ อธิกรณานํ อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ…เป….
ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺตี กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภฺุชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส – ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺตี อิมา ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ? สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา? ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ? จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ เอกํ วิปตฺตึ ภชนฺติ – อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ทฺวีหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาฏิเทสนียาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ – สิยา กายโต สมุฏฺนฺติ น วาจโต น จิตฺตโต, สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺนฺติ น จิตฺตโต, สิยา ¶ กายโต ¶ จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ น วาจโต, สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ. จตุนฺนํ อธิกรณานํ – อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.
สมุจฺจยวาโร นิฏฺิโต อฏฺโม.
๑. กตฺถปฺตฺติวาโร
๑. ปาราชิกกณฺฑํ
๒๔๗. ยํ ¶ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน กายสํสคฺคํ สาทิยนปจฺจยา ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตํ? กํ อารพฺภ? กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ…เป… เกนาภตนฺติ?
ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน กายสํสคฺคํ สาทิยนปจฺจยา ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สุนฺทรีนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สุนฺทรีนนฺทา ภิกฺขุนี อวสฺสุตา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. อตฺถิ ตตฺถ ปฺตฺติ, อนุปฺตฺติ, อนุปฺปนฺนปฺตฺตีติ? เอกา ปฺตฺติ. อนุปฺตฺติ อนุปฺปนฺนปฺตฺติ ตสฺมึ นตฺถิ. สพฺพตฺถปฺตฺติ, ปเทสปฺตฺตีติ? สพฺพตฺถปฺตฺติ. สาธารณปฺตฺติ, อสาธารณปฺตฺตีติ? อสาธารณปฺตฺติ. เอกโตปฺตฺติ, อุภโตปฺตฺตีติ? เอกโตปฺตฺติ. จตุนฺนํ ปาติโมกฺขุทฺเทสานํ กตฺโถคธํ กตฺถ ปริยาปนฺนนฺติ? นิทาโนคธํ นิทานปริยาปนฺนํ? กตเมน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉตีติ? ทุติเยน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉติ. จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กตมา วิปตฺตีติ? สีลวิปตฺติ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กตโม อาปตฺติกฺขนฺโธติ ¶ ? ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺโธ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาตีติ? เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป… เกนาภตนฺติ? ปรมฺปราภตํ –
อุปาลิ ¶ ทาสโก เจว, โสณโก สิคฺคโว ตถา;
โมคฺคลิปุตฺเตน ปฺจมา, เอเต ชมฺพุสิริวฺหเย. …เป…;
เอเต ¶ นาคา มหาปฺา, วินยฺู มคฺคโกวิทา;
วินยํ ทีเป ปกาเสสุํ, ปิฏกํ ตมฺพปณฺณิยาติ.
วชฺชปฺปฏิจฺฉาทนปจฺจยา ¶ ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ชานํ ปาราชิกํ ธมฺมํ อชฺฌาปนฺนํ ภิกฺขุนึ เนวตฺตนา ปฏิโจเทสิ น คณสฺส อาโรเจสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….
ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี สมคฺเคน สงฺเฆน อุกฺขิตฺตํ อริฏฺํ ภิกฺขุํ คทฺธพาธิปุพฺพํ อนุวตฺติ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….
อฏฺมํ วตฺถุํ ปริปูรณปจฺจยา ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อฏฺมํ วตฺถุํ ปริปูเรสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ¶ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….
ปาราชิกา นิฏฺิตา.
๒. สงฺฆาทิเสสกณฺฑาทิ
๒๔๘. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน อุสฺสยวาทิกาย ภิกฺขุนิยา อฑฺฑํ กรณปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโต? กํ อารพฺภ? กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ…เป… เกนาภตนฺติ?
ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน อุสฺสยวาทิกาย ภิกฺขุนิยา อฑฺฑํ กรณปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ ¶ ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ ¶ ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อุสฺสยวาทิกา วิหริ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. อตฺถิ ตตฺถ ปฺตฺติ, อนุปฺตฺติ, อนุปฺปนฺนปฺตฺตีติ? เอกา ปฺตฺติ. อนุปฺตฺติ อนุปฺปนฺนปฺตฺติ ตสฺมึ นตฺถิ. สพฺพตฺถปฺตฺติ, ปเทสปฺตฺตีติ? สพฺพตฺถปฺตฺติ. สาธารณปฺตฺติ, อสาธารณปฺตฺตีติ? อสาธารณปฺตฺติ. เอกโตปฺตฺติ, อุภโตปฺตฺตีติ? เอกโตปฺตฺติ. จตุนฺนํ ปาติโมกฺขุทฺเทสานํ กตฺโถคธํ กตฺถ ปริยาปนฺนนฺติ? นิทาโนคธํ นิทานปริยาปนฺนํ. กตเมน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉตีติ? ตติเยน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉติ. จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กตมา วิปตฺตีติ? สีลวิปตฺติ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กตโม อาปตฺติกฺขนฺโธติ? สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺโธ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาตีติ? ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺาติ, น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป… เกนาภตนฺติ? ปรมฺปราภตํ –
อุปาลิ ทาสโก เจว, โสณโก สิคฺคโว ตถา;
โมคฺคลิปุตฺเตน ปฺจมา, เอเต ชมฺพุสิริวฺหเย. …เป…;
เอเต นาคา มหาปฺา, วินยฺู มคฺคโกวิทา;
วินยํ ทีเป ปกาเสสุํ, ปิฏกํ ตมฺพปณฺณิยาติ.
โจรึ ¶ วุฏฺาปนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี โจรึ วุฏฺาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….
เอกา คามนฺตรํ คมนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตรา ภิกฺขุนี เอกา คามนฺตรํ คจฺฉิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, ติสฺโส อนุปฺตฺติโย. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ปมปาราชิเก…เป….
สมคฺเคน ¶ สงฺเฆน อุกฺขิตฺตํ ภิกฺขุนึ ธมฺเมน วินเยน สตฺถุสาสเนน อนปโลเกตฺวา การกสงฺฆํ ¶ อนฺาย คณสฺส ฉนฺทํ โอสารณปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี สมคฺเคน สงฺเฆน อุกฺขิตฺตํ ภิกฺขุนึ ¶ ธมฺเมน วินเยน สตฺถุสาสเนน อนปโลเกตฺวา การกสงฺฆํ อนฺาย คณสฺส ฉนฺทํ โอสาเรสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….
อวสฺสุตาย ภิกฺขุนิยา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส หตฺถโต ขาทนียํ วา โภชนียํ วา สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ภฺุชนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? สุนฺทรีนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สุนฺทรีนนฺทา ภิกฺขุนี อวสฺสุตา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส หตฺถโต อามิสํ ปฏิคฺคเหสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ปมปาราชิเก…เป….
‘‘กึ เต, อยฺเย, เอโส ปุริสปุคฺคโล กริสฺสติ อวสฺสุโต วา อนวสฺสุโต วา, ยโต ตฺวํ อนวสฺสุตา! อิงฺฆ, อยฺเย, ยํ เต เอโส ปุริสปุคฺคโล เทติ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา ตํ ตฺวํ สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ขาท วา ภฺุช วา’’ติ อุยฺโยชนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตรา ภิกฺขุนี – ‘‘กึ เต, อยฺเย, เอโส ปุริสปุคฺคโล กริสฺสติ อวสฺสุโต วา อนวสฺสุโต วา, ยโต ตฺวํ อนวสฺสุตา! อิงฺฆ, อยฺเย, ยํ เต เอโส ปุริสปุคฺคโล เทติ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา ตํ ตฺวํ สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ขาท วา ภฺุช วา’’ติ อุยฺโยเชสิ, ตสฺมึ ¶ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….
กุปิตาย อนตฺตมนาย ภิกฺขุนิยา ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? จณฺฑกาฬึ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? จณฺฑกาฬี ภิกฺขุนี กุปิตา อนตฺตมนา เอวํ อวจ – ‘‘พุทฺธํ ปจฺจาจิกฺขามิ, ธมฺมํ ปจฺจาจิกฺขามิ, สงฺฆํ ปจฺจาจิกฺขามิ, สิกฺขํ ปจฺจาจิกฺขามี’’ติ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ ¶ . เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….
กิสฺมิฺจิเทว ¶ อธิกรเณ ปจฺจากตาย ภิกฺขุนิยา ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? จณฺฑกาฬึ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? จณฺฑกาฬี ภิกฺขุนี กิสฺมิฺจิเทว อธิกรเณ ปจฺจากตา กุปิตา อนตฺตมนา เอวํ อวจ – ‘‘ฉนฺทคามินิโย จ ภิกฺขุนิโย, โทสคามินิโย จ ภิกฺขุนิโย, โมหคามินิโย จ ภิกฺขุนิโย, ภยคามินิโย จ ภิกฺขุนิโย’’ติ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….
สํสฏฺานํ ภิกฺขุนีนํ ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา ¶ สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย สํสฏฺา วิหรึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….
‘‘สํสฏฺา ¶ , อยฺเย, ตุมฺเห วิหรถ. มา ตุมฺเห นานา วิหริตฺถา’’ติ อุยฺโยเชนฺติยา ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี – ‘‘สํสฏฺาว อยฺเย, ตุมฺเห วิหรถ. มา ตมฺเห นานา วิหริตฺถา’’ติ อุยฺโยเชสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….
ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนปจฺจยา ปาฏิเทสนียํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป… ¶ .
กตฺถปฺตฺติวาโร นิฏฺิโต ปโม.
๒. กตาปตฺติวาโร
๑. ปาราชิกกณฺฑํ
๒๔๙. กายสํสคฺคํ ¶ ¶ สาทิยนปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? กายสํสคฺคํ สาทิยนปจฺจยา ปฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อวสฺสุตา ภิกฺขุนี อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส อธกฺขกํ อุพฺภชาณุมณฺฑลํ คหณํ สาทิยติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; ภิกฺขุ กาเยน กายํ อามสติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; กาเยน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; กายปฏิพทฺเธน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; องฺคุลิปโตทเก ปาจิตฺติยํ – กายสํสคฺคํ สาทิยนปจฺจยา อิมา ปฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
วชฺชปฺปฏิจฺฉาทนปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? วชฺชปฺปฏิจฺฉาทนปจฺจยา จตสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภิกฺขุนี ชานํ ปาราชิกํ ธมฺมํ [ธมฺมํ อชฺฌาปนฺนํ (สฺยา.)] ปฏิจฺฉาเทติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; เวมติกา ปฏิจฺฉาเทติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ภิกฺขุ สงฺฆาทิเสสํ ปฏิจฺฉาเทติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส; อาจารวิปตฺตึ ปฏิจฺฉาเทติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส – วชฺชปฺปฏิจฺฉาทนปจฺจยา อิมา จตสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา ปฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อุกฺขิตฺตานุวตฺติกา ภิกฺขุนี ยาวตติยํ ¶ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชติ, ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; เภทกานุวตฺติกา ภิกฺขุนี ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; ปาปิกาย ทิฏฺิยา ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส ¶ – ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา อิมา ปฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
อฏฺมํ วตฺถุํ ปริปูรณปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อฏฺมํ วตฺถุํ ปริปูรณปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปุริเสน – ‘‘อิตฺถนฺนามํ โอกาสํ อาคจฺฉา’’ติ วุตฺตา คจฺฉติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ปุริสสฺส ¶ หตฺถปาสํ โอกฺกนฺตมตฺเต อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; อฏฺมํ วตฺถุํ ปริปูเรติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส – อฏฺมํ วตฺถุํ ปริปูรณปจฺจยา อิมา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
ปาราชิกา นิฏฺิตา.
๒. สงฺฆาทิเสสกณฺฑาทิ
๒๕๐. อุสฺสยวาทิกา ภิกฺขุนี อฑฺฑํ กรณปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เอกสฺส อาโรเจติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ทุติยสฺส อาโรเจติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; อฑฺฑปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.
โจรึ วุฏฺาปนปจฺจยา ¶ ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน ¶ อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.
เอกา คามนฺตรํ คมนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. คจฺฉติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ปมํ ปาทํ ปริกฺเขปํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ทุติยํ ปาทํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.
สมคฺเคน สงฺเฆน อุกฺขิตฺตํ ภิกฺขุนึ ธมฺเมน วินเยน สตฺถุสาสเนน อนปโลเกตฺวา การกสงฺฆํ อนฺาย คณสฺส ฉนฺทํ โอสารณปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.
อวสฺสุตา ภิกฺขุนี อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส หตฺถโต ขาทนียํ วา โภชนียํ วา สหตฺถา ¶ ปฏิคฺคเหตฺวา ภฺุชนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ‘‘ขาทิสฺสามิ ภฺุชิสฺสามี’’ติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; อุทกทนฺตโปนํ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
‘‘กึ เต, อยฺเย, เอโส ปุริสปุคฺคโล กริสฺสติ อวสฺสุโต วา อนวสฺสุโต วา, ยโต ตฺวํ อนวสฺสุตา! อิงฺฆ, อยฺเย, ยํ เต เอโส ปุริสปุคฺคโล ¶ เทติ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา ตํ ตฺวํ สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ขาท วา ภฺุช วา’’ติ, อุยฺโยชนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตสฺสา วจเนน ขาทิสฺสามิ ภฺุชิสฺสามีติ ¶ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; โภชนปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.
กุปิตา ภิกฺขุนี ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.
กิสฺมิฺจิเทว อธิกรเณ ปจฺจากตา ภิกฺขุนี ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.
สํสฏฺา ภิกฺขุนี ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.
‘‘สํสฏฺาว, อยฺเย, ตุมฺเห วิหรถ, มา ตุมฺเห นานา วิหริตฺถา’’ติ อุยฺโยเชนฺตี ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.
ทส สงฺฆาทิเสสา นิฏฺิตา…เป….
(ยถา เหฏฺา ตถา วิตฺถาเรตพฺพา ปจฺจยเมว นานากรณํ)
ทธึ ¶ ¶ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนปจฺจยา ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภฺุชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส – ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนปจฺจยา อิมา ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
กตาปตฺติวาโร นิฏฺิโต ทุติโย.
๓. วิปตฺติวาโร
๒๕๑. กายสํสคฺคํ ¶ ¶ สาทิยนปจฺจยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ? กายสํสคฺคํ สาทิยนปจฺจยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ, สิยา อาจารวิปตฺตึ…เป… ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนปจฺจยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ? ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนปจฺจยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ เอกํ วิปตฺตึ ภชนฺติ – อาจารวิปตฺตึ.
วิปตฺติวาโร นิฏฺิโต ตติโย.
๔. สงฺคหวาโร
๒๕๒. กายสํสคฺคํ ¶ สาทิยนปจฺจยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ¶ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา? กายสํสคฺคํ สาทิยนปจฺจยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ปฺจหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน…เป….
ทธึ วิฺาเปตฺวา ¶ ภฺุชนปจฺจยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา? ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนปจฺจยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ทฺวีหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาฏิเทสนียาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน.
สงฺคหวาโร นิฏฺิโต จตุตฺโถ.
๕. สมุฏฺานวาโร
๒๕๓. กายสํสคฺคํ ¶ สาทิยนปจฺจยา อาปตฺติโย ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ? กายสํสคฺคํ สาทิยนปจฺจยา อาปตฺติโย ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ, น วาจโต…เป….
ทธึ ¶ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนปจฺจยา อาปตฺติโย ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ? ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนปจฺจยา อาปตฺติโย ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ – สิยา กายโต สมุฏฺนฺติ, น วาจโต น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺนฺติ, น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ, น วาจโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ.
สมุฏฺานวาโร นิฏฺิโต ปฺจโม.
๖. อธิกรณวาโร
๒๕๔. กายสํสคฺคํ ¶ สาทิยนปจฺจยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? กายสํสคฺคํ สาทิยนปจฺจยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ ¶ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ…เป….
ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนปจฺจยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนปจฺจยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ อธิกรณานํ – อาปตฺตาธิกรณํ.
อธิกรณวาโร นิฏฺิโต ฉฏฺโ.
๗. สมถวาโร
๒๕๕. กายสํสคฺคํ ¶ สาทิยนปจฺจยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? กายสํสคฺคํ สาทิยนปจฺจยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ…เป….
ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนปจฺจยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนปจฺจยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.
สมถวาโร นิฏฺิโต สตฺตโม.
๘. สมุจฺจยวาโร
๒๕๖. กายสํสคฺคํ ¶ ¶ สาทิยนปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? กายสํสคฺคํ สาทิยนปจฺจยา ปฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อวสฺสุตา ภิกฺขุนี อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส อธกฺขกํ อุพฺภชาณุมณฺฑลํ คหณํ สาทิยติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; ภิกฺขุ กาเยน กายํ อามสติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; กาเยน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส ¶ ; กายปฏิพทฺเธน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; องฺคุลิปโตทเก ปาจิตฺติยํ – กายสํสคฺคํ สาทิยนปจฺจยา อิมา ปฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
ตา ¶ อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ? สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา? ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ? จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ, สิยา อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ปฺจหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ, น วาจโต. จตุนฺนํ อธิกรณานํ อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ…เป….
ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนปจฺจยา ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภฺุชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร ¶ อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส – ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนปจฺจยา อิมา ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ? สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา? ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ? จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ ¶ ? สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ เอกํ วิปตฺตึ ภชนฺติ – อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ทฺวีหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาฏิเทสนียาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ – สิยา กายโต สมุฏฺนฺติ, น วาจโต น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺนฺติ, น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ น วาจโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จาติ.
สมุจฺจยวาโร นิฏฺิโต อฏฺโม. [อิมสฺสานนฺตรํ โปราณสีหฬโปตฺถเก เอวมฺปิ§ทิสฺสติ –§‘‘เตสมุทฺทานํ –§กติวาโร จ วิปตฺติวาโร จ, สงฺคหวาโร จ สมุฏฺานวาโร. อธิกรณวาโร จ สมถวาโร จ, สมุจฺจยวาโร จ อิเม สตฺต วารา. อาทิโต ปฺตฺติวาเรน สห อฏฺวาราติ’’อิติ.]
อฏฺ ปจฺจยวารา นิฏฺิตา.
ภิกฺขุนีวิภงฺเค โสฬส มหาวารา นิฏฺิตา.
สมุฏฺานสีสสงฺเขโป
สมุฏฺานสฺสุทฺทานํ
อนิจฺจา ¶ ¶ ¶ ¶ สพฺเพ สงฺขารา, ทุกฺขานตฺตา จ สงฺขตา;
นิพฺพานฺเจว ปฺตฺติ, อนตฺตา อิติ นิจฺฉยา.
พุทฺธจนฺเท อนุปฺปนฺเน, พุทฺธาทิจฺเจ อนุคฺคเต;
เตสํ สภาคธมฺมานํ, นามมตฺตํ น นายติ.
ทุกฺกรํ วิวิธํ กตฺวา, ปูรยิตฺวาน ปารมี;
อุปฺปชฺชนฺติ มหาวีรา, จกฺขุภูตา สพฺรหฺมเก.
เต เทสยนฺติ สทฺธมฺมํ, ทุกฺขหานึ สุขาวหํ;
องฺคีรโส สกฺยมุนิ, สพฺพภูตานุกมฺปโก.
สพฺพสตฺตุตฺตโม สีโห, ปิฏเก ตีณิ เทสยิ;
สุตฺตนฺตมภิธมฺมฺจ, วินยฺจ มหาคุณํ.
เอวํ นียติ สทฺธมฺโม, วินโย ยทิ ติฏฺติ;
อุภโต จ วิภงฺคานิ, ขนฺธกา ยา จ มาติกา.
มาลา สุตฺตคุเณเนว, ปริวาเรน คนฺถิตา;
ตสฺเสว ปริวารสฺส, สมุฏฺานํ นิยโต กตํ.
สมฺเภทํ ¶ นิทานํ จฺํ, สุตฺเต ทิสฺสนฺติ อุปริ;
ตสฺมา สิกฺเข ปริวารํ, ธมฺมกาโม สุเปสโลติ.
เตรสสมุฏฺานํ
วิภงฺเค ทฺวีสุ ปฺตฺตํ, อุทฺทิสนฺติ อุโปสเถ;
ปวกฺขามิ สมุฏฺานํ, ยถาายํ สุณาถ เม.
ปาราชิกํ ¶ ยํ ปมํ, ทุติยฺจ ตโต ปรํ;
สฺจริตฺตานุภาสนฺจ, อติเรกฺจ จีวรํ.
โลมานิ ปทโสธมฺโม, ภูตํ สํวิธาเนน จ;
เถยฺยเทสนโจรี จ, อนนฺุาตาย เตรส.
เตรเสเต สมุฏฺาน นยา, วิฺูหิ จินฺติตา.
เอเกกสฺมึ สมุฏฺาเน, สทิสา อิธ ทิสฺสเร.
๑. ปมปาราชิกสมุฏฺานํ
เมถุนํ ¶ สุกฺกสํสคฺโค, อนิยตา ปมิกา;
ปุพฺพูปปริปาจิตา, รโห ภิกฺขุนิยา สห.
สโภชเน รโห ทฺเว จ, องฺคุลิ อุทเก หสํ;
ปหาเร ¶ อุคฺคิเร เจว, เตปฺาสา จ เสขิยา.
อธกฺขคามาวสฺสุตา, ตลมฏฺฺจ สุทฺธิกา;
วสฺสํวุฏฺา จ โอวาทํ, นานุพนฺเธ ปวตฺตินึ.
ฉสตฺตติ อิเม สิกฺขา, กายมานสิกา กตา;
สพฺเพ เอกสมุฏฺานา, ปมํ ปาราชิกํ ยถา.
ปมปาราชิกสมุฏฺานํ นิฏฺิตํ.
๒. ทุติยปาราชิกสมุฏฺานํ
อทินฺนํ ¶ วิคฺคหุตฺตริ, ทุฏฺุลฺลา อตฺตกามินํ;
อมูลา อฺภาคิยา, อนิยตา ทุติยิกา.
อจฺฉินฺเท ปริณามเน, มุสา โอมสเปสุณา;
ทุฏฺุลฺลา ปถวีขเณ, ภูตํ อฺาย อุชฺฌาเป.
นิกฺกฑฺฒนํ ¶ สิฺจนฺจ, อามิสเหตุ ภุตฺตาวี;
เอหิ อนาทริ ภึสา, อปนิเธ จ ชีวิตํ.
ชานํ สปฺปาณกํ กมฺมํ, อูนสํวาสนาสนา;
สหธมฺมิกวิเลขา, โมโห อมูลเกน จ.
กุกฺกุจฺจํ ธมฺมิกํ จีวรํ, ทตฺวา [กุกฺกุจฺจํ ธมฺมิกํ จีวรํ (สี.), กุกฺกุจฺจํ ธมฺมิกํ ทตฺวา (สฺยา.)] ปริณาเมยฺย ปุคฺคเล;
กึ เต อกาลํ อจฺฉินฺเท, ทุคฺคหี นิรเยน จ.
คณํ วิภงฺคํ ทุพฺพลํ, กถินาผาสุปสฺสยํ;
อกฺโกสจณฺฑี มจฺฉรี, คพฺภินี จ ปายนฺติยา.
ทฺเววสฺสํ ¶ สิกฺขา สงฺเฆน, ตโย เจว คิหีคตา;
กุมาริภูตา ติสฺโส จ, อูนทฺวาทสสมฺมตา.
อลํ ตาว โสกาวาสํ, ฉนฺทา อนุวสฺสา จ ทฺเว;
สิกฺขาปทา สตฺตติเม, สมุฏฺานา ติกา กตา.
กายจิตฺเตน น วาจา, วาจาจิตฺตํ น กายิกํ;
ตีหิ ทฺวาเรหิ ชายนฺติ, ปาราชิกํ ทุติยํ ยถา.
ทุติยปาราชิกสมุฏฺานํ นิฏฺิตํ.
๓. สฺจริตฺตสมุฏฺานํ
สฺจรี ¶ กุฏิ วิหาโร, โธวนฺจ ปฏิคฺคโห;
วิฺตฺตุตฺตริ อภิหฏฺุํ, อุภินฺนํ ทูตเกน จ.
โกสิยา สุทฺธทฺเวภาคา, ฉพฺพสฺสานิ นิสีทนํ;
ริฺจนฺติ รูปิกา เจว, อุโภ นานปฺปการกา.
อูนพนฺธนวสฺสิกา, สุตฺตํ วิกปฺปเนน จ;
ทฺวารทานสิพฺพานิ ¶ [ทฺวารทานสิพฺพินี (สี. สฺยา.)] จ, ปูวปจฺจยโชติ จ.
รตนํ สูจิ มฺโจ จ, ตูลํ นิสีทนกณฺฑุ จ;
วสฺสิกา จ สุคเตน, วิฺตฺติ อฺํ เจตาปนา.
ทฺเว สงฺฆิกา มหาชนิกา, ทฺเว ปุคฺคลลหุกา ครุ;
ทฺเว วิฆาสา สาฏิกา จ, สมณจีวเรน จ.
สมปฺาสิเม ธมฺมา, ฉหิ าเนหิ ชายเร;
กายโต น วาจาจิตฺตา, วาจโต น กายมนา.
กายวาจา น จ จิตฺตา [น จิตฺตโต (สี. สฺยา.)], กายจิตฺตา น วาจิกา [น วาจโต (สี. สฺยา.)];
วาจาจิตฺตา ¶ น กาเยน, ตีหิ ทฺวาเรหิ [ตีหิ าเนหิ (สฺยา.)] ชายเร.
ฉสมุฏฺานิกา เอเต, สฺจริตฺเตน สาทิสา.
สฺจริตฺตสมุฏฺานํ นิฏฺิตํ.
๔. สมนุภาสนาสมุฏฺานํ
เภทานุวตฺตทุพฺพจ ¶ ¶ , ทูสทุฏฺุลฺลทิฏฺิ จ;
ฉนฺทํ อุชฺชคฺฆิกา ทฺเว จ, ทฺเว จ สทฺทา น พฺยาหเร.
ฉมา นีจาสเน านํ, ปจฺฉโต อุปฺปเถน จ;
วชฺชานุวตฺติคหณา, โอสาเร ปจฺจาจิกฺขนา.
กิสฺมึ สํสฏฺา ทฺเว วธิ, วิสิพฺเพ ทุกฺขิตาย จ;
ปุน สํสฏฺา น วูปสเม, อารามฺจ ปวารณา.
อนฺวทฺธํ [อนฺวทฺธมาสํ (สี. สฺยา.)] สห ชีวินึ, ทฺเว จีวรํ อนุพนฺธนา;
สตฺตตึส ¶ อิเม ธมฺมา, กายวาจาย จิตฺตโต.
สพฺเพ เอกสมุฏฺานา, สมนุภาสนา ยถา.
สมนุภาสนาสมุฏฺานํ นิฏฺิตํ.
๕. กถินสมุฏฺานํ
อุพฺภตํ กถินํ ตีณิ, ปมํ ปตฺตเภสชฺชํ;
อจฺเจกํ จาปิ สาสงฺกํ, ปกฺกมนฺเตน วา ทุเว.
อุปสฺสยํ ปรมฺปรา, อนติริตฺตํ นิมนฺตนา;
วิกปฺปํ รฺโ วิกาเล, โวสาสารฺเกน จ.
อุสฺสยาสนฺนิจยฺจ, ปุเร ปจฺฉา วิกาเล จ;
ปฺจาหิกา สงฺกมนี, ทฺเวปิ อาวสเถน จ.
ปสาเข ¶ อาสเน เจว, ตึส เอกูนกา อิเม;
กายวาจา น จ จิตฺตา [น จิตฺตโต (สฺยา.)], ตีหิ ทฺวาเรหิ ชายเร.
ทฺวิสมุฏฺานิกา สพฺเพ, กถิเนน สหาสมา.
กถินสมุฏฺานํ นิฏฺิตํ.
๖. เอฬกโลมสมุฏฺานํ
เอฬกโลมา ¶ ทฺเว เสยฺยา, อาหจฺจ ปิณฺฑโภชนํ;
คณวิกาลสนฺนิธิ, ทนฺตโปเนน เจลกา.
อุยฺยุตฺตํ เสนํ [อุยฺยุตฺตํ วเส (สฺยา.)] อุยฺโยธิ, สุรา โอเรน นฺหายนา;
ทุพฺพณฺเณ ทฺเว เทสนิกา, ลสุณุปติฏฺเ นจฺจนา.
นฺหานมตฺถรณํ เสยฺยา, อนฺโตรฏฺเ ตถา พหิ;
อนฺโตวสฺสํ ¶ จิตฺตาคารํ, อาสนฺทิ สุตฺตกนฺตนา.
เวยฺยาวจฺจํ สหตฺถา จ, อภิกฺขุกาวาเสน จ;
ฉตฺตํ ยานฺจ สงฺฆาณึ, อลงฺการํ คนฺธวาสิตํ.
ภิกฺขุนี สิกฺขมานา จ, สามเณรี คิหินิยา;
อสํกจฺจิกา อาปตฺติ, จตฺตารีสา จตุตฺตริ.
กาเยน น วาจาจิตฺเตน, กายจิตฺเตน น วาจโต;
ทฺวิสมุฏฺานิกา สพฺเพ, สมา เอฬกโลมิกาติ.
เอฬกโลมสมุฏฺานํ นิฏฺิตํ.
๗. ปทโสธมฺมสมุฏฺานํ
ปทฺตฺร ¶ อสมฺมตา, ตถา อตฺถงฺคเตน จ;
ติรจฺฉานวิชฺชา ¶ ทฺเว วุตฺตา, อโนกาโส [อโนกาเส (สี. สฺยา.)] จ ปุจฺฉนา.
สตฺต สิกฺขาปทา เอเต, วาจา น กายจิตฺตโต [กายจิตฺตกา (ก.)];
วาจาจิตฺเตน ชายนฺติ, น ตุ กาเยน ชายเร.
ทฺวิสมุฏฺานิกา สพฺเพ, ปทโสธมฺมสทิสา.
ปทโสธมฺมสมุฏฺานํ นิฏฺิตํ.
๘. อทฺธานสมุฏฺานํ
อทฺธานนาวํ ¶ ปณีตํ, มาตุคาเมน สํหเร;
ธฺํ นิมนฺติตา เจว, อฏฺ จ ปาฏิเทสนี.
สิกฺขา ปนฺนรส เอเต, กายา น วาจา น มนา;
กายวาจาหิ ชายนฺติ, น เต จิตฺเตน ชายเร.
กายจิตฺเตน ชายนฺติ, น เต ชายนฺติ วาจโต;
กายวาจาหิ จิตฺเตน, สมุฏฺานา จตุพฺพิธา.
ปฺตฺตา ¶ พุทฺธาเณน, อทฺธาเนน สหา สมา [สมานยา (สฺยา.)].
อทฺธานสมุฏฺานํ นิฏฺิตํ.
๙. เถยฺยสตฺถสมุฏฺานํ
เถยฺยสตฺถํ ¶ อุปสฺสุติ, สูปวิฺาปเนน จ;
รตฺติฉนฺนฺจ โอกาสํ, เอเต พฺยูเหน สตฺตมา.
กายจิตฺเตน ชายนฺติ, น เต ชายนฺติ วาจโต;
ตีหิ ทฺวาเรหิ ชายนฺติ, ทฺวิสมุฏฺานิกา อิเม.
เถยฺยสตฺถสมุฏฺานา, เทสิตาทิจฺจพนฺธุนา.
เถยฺยสตฺถสมุฏฺานํ นิฏฺิตํ.
๑๐. ธมฺมเทสนาสมุฏฺานํ
ฉตฺตปาณิสฺส สทฺธมฺมํ, น เทเสนฺติ ตถาคตา;
เอวเมว [ตเถว (สี. สฺยา.)] ทณฺฑปาณิสฺส, สตฺถอาวุธปาณินํ.
ปาทุกุปาหนา ยานํ, เสยฺยปลฺลตฺถิกาย จ;
เวิโตคุณฺิโต เจว, เอกาทสมนูนกา.
วาจาจิตฺเตน ชายนฺติ, น เต ชายนฺติ กายโต;
สพฺเพ เอกสมุฏฺานา, สมกา ธมฺมเทสเน.
ธมฺมเทสนาสมุฏฺานํ นิฏฺิตํ.
๑๑. ภูตาโรจนสมุฏฺานํ
ภูตํ ¶ กาเยน ชายติ, น วาจา น จ จิตฺตโต;
วาจโต จ สมุฏฺาติ, น กายา น จ จิตฺตโต.
กายวาจาย ¶ ชายติ, น ตุ ชายติ จิตฺตโต;
ภูตาโรจนกา ¶ นาม, ตีหิ าเนหิ ชายติ.
ภูตาโรจนสมุฏฺานํ นิฏฺิตํ.
๑๒. โจริวุฏฺาปนสมุฏฺานํ
โจรี วาจาย จิตฺเตน, น ตํ ชายติ กายโต;
ชายติ ตีหิ ทฺวาเรหิ, โจริวุฏฺาปนํ อิทํ;
อกตํ ทฺวิสมุฏฺานํ, ธมฺมราเชน ภาสิตํ [ปิตํ (สฺยา.)].
โจริวุฏฺาปนสมุฏฺานํ นิฏฺิตํ.
๑๓. อนนฺุาตสมุฏฺานํ
อนนฺุาตํ วาจาย, น กายา น จ จิตฺตโต;
ชายติ กายวาจาย, น ตํ ชายติ จิตฺตโต.
ชายติ วาจาจิตฺเตน, น ตํ ชายติ กายโต;
ชายติ ¶ ตีหิ ทฺวาเรหิ, อกตํ จตุานิกํ.
อนนฺุาตสมุฏฺานํ นิฏฺิตํ.
สมุฏฺานฺหิ สงฺเขปํ, ทส ตีณิ สุเทสิตํ;
อสมฺโมหกรํ านํ, เนตฺติธมฺมานุโลมิกํ;
ธารยนฺโต อิมํ วิฺู, สมุฏฺาเน น มุยฺหตีติ.
สมุฏฺานสีสสงฺเขโป นิฏฺิโต.
อนฺตรเปยฺยาลํ
กติปุจฺฉาวาโร
๒๗๑. กติ ¶ ¶ ¶ ¶ อาปตฺติโย? กติ อาปตฺติกฺขนฺธา? กติ วินีตวตฺถูนิ? กติ อคารวา? กติ คารวา? กติ วินีตวตฺถูนิ? กติ วิปตฺติโย? กติ อาปตฺติสมุฏฺานา? กติ วิวาทมูลานิ? กติ อนุวาทมูลานิ? กติ สารณียา ธมฺมา? กติ เภทกรวตฺถูนิ? กติ อธิกรณานิ? กติ สมถา?
ปฺจ อาปตฺติโย. ปฺจ อาปตฺติกฺขนฺธา. ปฺจ วินีตวตฺถูนิ. สตฺต อาปตฺติโย. สตฺต อาปตฺติกฺขนฺธา. สตฺต วินีตวตฺถูนิ. ฉ อคารวา. ฉ คารวา. ฉ วินีตวตฺถูนิ. จตสฺโส วิปตฺติโย. ฉ อาปตฺติสมุฏฺานา. ฉ วิวาทมูลานิ. ฉ อนุวาทมูลานิ. ฉ สารณียา ธมฺมา. อฏฺารส เภทกรวตฺถูนิ. จตฺตาริ อธิกรณานิ. สตฺต สมถา.
ตตฺถ กตมา ปฺจ อาปตฺติโย? ปาราชิกาปตฺติ, สงฺฆาทิเสสาปตฺติ, ปาจิตฺติยาปตฺติ, ปาฏิเทสนียาปตฺติ, ทุกฺกฏาปตฺติ – อิมา ปฺจ อาปตฺติโย.
ตตฺถ กตเม ปฺจ อาปตฺติกฺขนฺธา? ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺโธ, สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺโธ, ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺโธ, ปาฏิเทสนียาปตฺติกฺขนฺโธ, ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺโธ – อิเม ปฺจ อาปตฺติกฺขนฺธา.
ตตฺถ ¶ กตมานิ ปฺจ วินีตวตฺถูนิ? ปฺจหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ อารติ วิรติ ปฏิวิรติ เวรมณี อกิริยา อกรณํ อนชฺฌาปตฺติ เวลาอนติกฺกโม เสตุฆาโต – อิมานิ ปฺจ วินีตวตฺถูนิ.
ตตฺถ ¶ กตมา สตฺต อาปตฺติโย? ปาราชิกาปตฺติ, สงฺฆาทิเสสาปตฺติ, ถุลฺลจฺจยาปตฺติ, ปาจิตฺติยาปตฺติ, ปาฏิเทสนียาปตฺติ, ทุกฺกฏาปตฺติ, ทุพฺภาสิตาปตฺติ – อิมา สตฺต อาปตฺติโย.
ตตฺถ กตเม สตฺต อาปตฺติกฺขนฺธา? ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺโธ, สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺโธ, ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺโธ, ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺโธ, ปาฏิเทสนียาปตฺติกฺขนฺโธ, ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺโธ, ทุพฺภาสิตาปตฺติกฺขนฺโธ – อิเม สตฺต อาปตฺติกฺขนฺธา.
ตตฺถ ¶ กตมานิ สตฺต วินีตวตฺถูนิ? สตฺตหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ อารติ วิรติ ปฏิวิรติ เวรมณี อกิริยา อกรณํ อนชฺฌาปตฺติ เวลาอนติกฺกโม เสตุฆาโต – อิมานิ สตฺต วินีตวตฺถูนิ.
ตตฺถ ¶ กตเม ฉ อคารวา? พุทฺเธ อคารโว, ธมฺเม อคารโว, สงฺเฆ อคารโว, สิกฺขาย อคารโว, อปฺปมาเท อคารโว, ปฏิสนฺธาเร อคารโว – อิเม ฉ อคารวา.
ตตฺถ กตเม ฉ คารวา? พุทฺเธ คารโว, ธมฺเม คารโว, สงฺเฆ คารโว, สิกฺขาย คารโว, อปฺปมาเท คารโว, ปฏิสนฺธาเร คารโว – อิเม ฉ คารวา.
ตตฺถ กตมานิ ฉ วินีตวตฺถูนิ? ฉหิ อคารเวหิ อารติ วิรติ ปฏิวิรติ ¶ เวรมณี อกิริยา อกรณํ อนชฺฌาปตฺติ เวลาอนติกฺกโม เสตุฆาโต – อิมานิ ฉ วินีตวตฺถูนิ.
ตตฺถ กตมา จตสฺโส วิปตฺติโย? สีลวิปตฺติ, อาจารวิปตฺติ, ทิฏฺิวิปตฺติ, อาชีววิปตฺติ – อิมา จตสฺโส วิปตฺติโย.
ตตฺถ กตเม ฉ อาปตฺติสมุฏฺานา? อตฺถาปตฺติ กายโต สมุฏฺาติ, น วาจโต น จิตฺตโต; อตฺถาปตฺติ วาจโต สมุฏฺาติ, น กายโต น จิตฺตโต; อตฺถาปตฺติ กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺาติ, น จิตฺตโต; อตฺถาปตฺติ กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต; อตฺถาปตฺติ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต; อตฺถาปตฺติ กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ – อิเม ฉ อาปตฺติสมุฏฺานา.
๒๗๒. ตตฺถ ¶ [จูฬว. ๒๑๖; อ. นิ. ๖.๓๖; ม. นิ. ๓.๔๔; ที. นิ. ๓.๓๒๕] กตมานิ ฉ วิวาทมูลานิ? อิธ ภิกฺขุ โกธโน โหติ อุปนาหี. โย โส ภิกฺขุ โกธโน โหติ อุปนาหี โส สตฺถริปิ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, ธมฺเมปิ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, สงฺเฆปิ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, สิกฺขายปิ น ปริปูรการี โหติ. โย โส ภิกฺขุ สตฺถริ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, ธมฺเม…เป… สงฺเฆ…เป… สิกฺขาย น ปริปูรการี, โส สงฺเฆ วิวาทํ ชเนติ. โย โหติ วิวาโท พหุชนาหิตาย พหุชนาสุขาย พหุโน ชนสฺส อนตฺถาย อหิตาย ทุกฺขาย เทวมนุสฺสานํ. เอวรูปํ เจ ตุมฺเห วิวาทมูลํ อชฺฌตฺตํ วา ¶ พหิทฺธา วา สมนุปสฺเสยฺยาถ ตตฺร ตุมฺเห ¶ ตสฺเสว ปาปกสฺส วิวาทมูลสฺส ปหานาย วายเมยฺยาถ. เอวรูปํ เจ ตุมฺเห วิวาทมูลํ อชฺฌตฺตํ วา พหิทฺธา วา น สมนุปสฺเสยฺยาถ ตตฺร ตุมฺเห ตสฺเสว ปาปกสฺส วิวาทมูลสฺส อายตึ อนวสฺสวาย ปฏิปชฺเชยฺยาถ. เอวเมตสฺส ปาปกสฺส วิวาทมูลสฺส ปหานํ โหติ. เอวเมตสฺส ปาปกสฺส วิวาทมูลสฺส อายตึ อนวสฺสโว โหติ.
[จูฬว. ๒๑๖] ปุน จปรํ ภิกฺขุ มกฺขี โหติ ปฬาสี…เป… อิสฺสุกี โหติ มจฺฉรี, สโ โหติ มายาวี, ปาปิจฺโฉ โหติ มิจฺฉาทิฏฺิ, สนฺทิฏฺิปรามาสี โหติ อาธานคฺคาหี ทุปฺปฏินิสฺสคฺคี. โย โส ภิกฺขุ สนฺทิฏฺิปรามาสี โหติ อาธานคฺคาหี ทุปฺปฏินิสฺสคฺคี โส สตฺถริปิ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, ธมฺเมปิ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, สงฺเฆปิ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, สิกฺขายปิ น ปริปูรการี โหติ. โย โส ภิกฺขุ สตฺถริ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส ธมฺเม…เป… สงฺเฆ…เป… สิกฺขาย น ปริปูรการี, โส สงฺเฆ วิวาทํ ชเนติ. โย โส โหติ วิวาโท พหุชนาหิตาย พหุชนาสุขาย พหุโน ชนสฺส อนตฺถาย อหิตาย ทุกฺขาย เทวมนุสฺสานํ. เอวรูปํ เจ ตุมฺเห วิวาทมูลํ อชฺฌตฺตํ วา พหิทฺธา วา สมนุปสฺเสยฺยาถ ตตฺร ตุมฺเห ตสฺเสว ปาปกสฺส วิวาทมูลสฺส ¶ ปหานาย วายเมยฺยาถ. เอวรูปํ เจ ตุมฺเห วิวาทมูลํ อชฺฌตฺตํ วา พหิทฺธา วา น สมนุปสฺเสยฺยาถ ตตฺร ตุมฺเห ตสฺเสว ปาปกสฺส วิวาทมูลสฺส อายตึ อนวสฺสวาย ปฏิปชฺเชยฺยาถ. เอวเมตสฺส ปาปกสฺส วิวาทมูลสฺส ปหานํ โหติ. เอวเมตสฺส ปาปกสฺส วิวาทมูลสฺส อายตึ อนวสฺสโว โหติ. อิมานิ ฉ วิวาทมูลานิ.
๒๗๓. [จูฬว. ๒๑๗] ตตฺถ กตมานิ ฉ อนุวาทมูลานิ? อิธ ภิกฺขุ โกธโน โหติ อุปนาหี. โย โส ภิกฺขุ โกธโน โหติ อุปนาหี โส สตฺถริปิ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, ธมฺเมปิ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, สงฺเฆปิ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, สิกฺขายปิ น ปริปูรการี โหติ. โย โส ภิกฺขุ สตฺถริ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส ธมฺเม…เป… สงฺเฆ ¶ …เป… สิกฺขาย น ปริปูรการี โส สงฺเฆ อนุวาทํ ชเนติ. โย โหติ อนุวาโท พหุชนาหิตาย พหุชนาสุขาย พหุโน ชนสฺส อนตฺถาย อหิตาย ทุกฺขาย เทวมนุสฺสานํ. เอวรูปํ ¶ เจ ตุมฺเห อนุวาทมูลํ อชฺฌตฺตํ วา พหิทฺธา วา สมนุปสฺเสยฺยาถ ตตฺร ตุมฺเห ตสฺเสว ปาปกสฺส อนุวาทมูลสฺส ปหานาย วายเมยฺยาถ. เอวรูปํ เจ ตุมฺเห อนุวาทมูลํ อชฺฌตฺตํ วา พหิทฺธา วา น สมนุปสฺเสยฺยาถ ตตฺร ตุมฺเห ตสฺเสว ปาปกสฺส อนุวาทมูลสฺส อายตึ อนวสฺสวาย ปฏิปชฺเชยฺยาถ. เอวเมตสฺส ปาปกสฺส อนุวาทมูลสฺส ปหานํ โหติ. เอวเมตสฺส ปาปกสฺส อนุวาทมูลสฺส อายตึ อนวสฺสโว โหติ.
ปุน จปรํ ภิกฺขุ มกฺขี โหติ ปลาสี…เป… อิสฺสุกี โหติ มจฺฉรี, สโ โหติ มายาวี, ปาปิจฺโฉ โหติ มิจฺฉาทิฏฺิ, สนฺทิฏฺิปรามาสี ¶ โหติ อาธานคฺคาหี ทุปฺปฏินิสฺสคฺคี. โย โส ภิกฺขุ สนฺทิฏฺิปรามาสี โหติ อาธานคฺคาหี ทุปฺปฏินิสฺสคฺคี โส สตฺถริปิ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, ธมฺเมปิ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, สงฺเฆปิ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, สิกฺขายปิ น ปริปูรการี โหติ. โย ภิกฺขุ สตฺถริ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส ธมฺเม…เป… สงฺเฆ…เป… สิกฺขาย น ปริปูรการี โส สงฺเฆ อนุวาทํ ชเนติ. โย โหติ อนุวาโท พหุชนาหิตาย พหุชนาสุขาย พหุโน ชนสฺส อนตฺถาย อหิตาย ทุกฺขาย เทวมนุสฺสานํ. เอวรูปํ เจ ตุมฺเห อนุวาทมูลํ อชฺฌตฺตํ วา พหิทฺธา วา สมนุปสฺเสยฺยาถ ตตฺร ตุมฺเห ตสฺเสว ปาปกสฺส อนุวาทมูลสฺส ปหานาย วายเมยฺยาถ. เอวรูปํ เจ ตุมฺเห อนุวาทมูลํ อชฺฌตฺตํ วา พหิทฺธา วา น สมนุปสฺเสยฺยาถ ตตฺร ตุมฺเห ตสฺเสว ปาปกสฺส อนุวาทมูลสฺส อายตึ อนวสฺสวาย ปฏิปชฺเชยฺยาถ. เอวเมตสฺส ปาปกสฺส อนุวาทมูลสฺส ปหานํ โหติ. เอวเมตสฺส ปาปกสฺส อนุวาทมูลสฺส อายตึ อนวสฺสโว โหติ. อิมานิ ฉ อนุวาทมูลานิ.
๒๗๔. [ที. นิ. ๓.๓๒๔; อ. นิ. ๖.๑๑] ตตฺถ กตเม ฉ สารณียา ธมฺมา? อิธ ภิกฺขุโน เมตฺตํ กายกมฺมํ ปจฺจุปฏฺิตํ โหติ สพฺรหฺมจารีสุ อาวิ เจว รโห จ. อยมฺปิ ธมฺโม สารณีโย ปิยกรโณ ครุกรโณ สงฺคหาย อวิวาทาย สามคฺคิยา เอกีภาวาย สํวตฺตติ.
ปุน จปรํ ภิกฺขุโน เมตฺตํ ¶ วจีกมฺมํ ปจฺจุปฏฺิตํ โหติ สพฺรหฺมจารีสุ อาวิ เจว รโห จ. อยมฺปิ ธมฺโม สารณีโย ปิยกรโณ ครุกรโณ สงฺคหาย อวิวาทาย สามคฺคิยา เอกีภาวาย สํวตฺตติ.
ปุน ¶ ¶ จปรํ ภิกฺขุโน เมตฺตํ มโนกมฺมํ ปจฺจุปฏฺิตํ โหติ สพฺรหฺมจารีสุ อาวิ เจว รโห จ. อยมฺปิ ธมฺโม สารณีโย ปิยกรโณ ครุกรโณ สงฺคหาย อวิวาทาย สามคฺคิยา เอกีภาวาย สํวตฺตติ.
ปุน จปรํ ภิกฺขุ เย เต ลาภา ธมฺมิกา ธมฺมลทฺธา อนฺตมโส ปตฺตปริยาปนฺนมตฺตมฺปิ ตถารูเปหิ ลาเภหิ อปฺปฏิวิภตฺตโภคี โหติ สีลวนฺเตหิ สพฺรหฺมจารีหิ สาธารณโภคี. อยมฺปิ ธมฺโม สารณีโย ปิยกรโณ ครุกรโณ สงฺคหาย อวิวาทาย สามคฺคิยา เอกีภาวาย สํวตฺตติ.
ปุน จปรํ ภิกฺขุ ยานิ ตานิ สีลานิ อขณฺฑานิ อจฺฉิทฺทานิ อสพลานิ อกมฺมาสานิ ภุชิสฺสานิ วิฺุปสตฺถานิ อปรามฏฺานิ สมาธิสํวตฺตนิกานิ ¶ , ตถารูเปสุ สีเลสุ สีลสามฺคโต วิหรติ สพฺรหฺมจารีหิ อาวิ เจว รโห จ. อยมฺปิ ธมฺโม สารณีโย ปิยกรโณ ครุกรโณ สงฺคหาย อวิวาทาย สามคฺคิยา เอกีภาวาย สํวตฺตติ.
ปุน จปรํ ภิกฺขุ ยายํ ทิฏฺิ อริยา นิยฺยานิกา นิยฺยาติ ตกฺกรสฺส สมฺมา ทุกฺขกฺขยาย ตถารูปาย ทิฏฺิยา ทิฏฺิสามฺคโต วิหรติ สพฺรหฺมจารีหิ อาวิ เจว รโห จ. อยมฺปิ ธมฺโม สารณีโย ปิยกรโณ ครุกรโณ สงฺคหาย อวิวาทาย สามคฺคิยา เอกีภาวาย สํวตฺตติ. อิเม ฉ สารณียา ธมฺมา.
๒๗๕. ตตฺถ ¶ กตมานิ อฏฺารส เภทกรวตฺถูนิ? อิธ ภิกฺขุ อธมฺมํ ‘‘ธมฺโม’’ติ ทีเปติ, ธมฺมํ ‘‘อธมฺโม’’ติ ทีเปติ, อวินยํ ‘‘วินโย’’ติ ทีเปติ, วินยํ ‘‘อวินโย’’ติ ทีเปติ, อภาสิตํ อลปิตํ ตถาคเตน ‘‘ภาสิตํ ลปิตํ ตถาคเตนา’’ติ ทีเปติ, ภาสิตํ ลปิตํ ตถาคเตน ‘‘อภาสิตํ อลปิตํ ตถาคเตนา’’ติ ทีเปติ, อนาจิณฺณํ ตถาคเตน ‘‘อาจิณฺณํ ตถาคเตนา’’ติ ทีเปติ, อาจิณฺณํ ตถาคเตน ‘‘อนาจิณฺณํ ตถาคเตนา’’ติ ทีเปติ, อปฺตฺตํ ตถาคเตน ‘‘ปฺตฺตํ ตถาคเตนา’’ติ ทีเปติ, ปฺตฺตํ ตถาคเตน ‘‘อปฺตฺตํ ตถาคเตนา’’ติ ทีเปติ, อาปตฺตึ ‘‘อนาปตฺตี’’ติ ทีเปติ, อนาปตฺตึ ‘‘อาปตฺตี’’ติ ทีเปติ, ลหุกํ อาปตฺตึ ‘‘ครุกา อาปตฺตี’’ติ ทีเปติ, ครุกํ อาปตฺตึ ‘‘ลหุกา อาปตฺตี’’ติ ทีเปติ, สาวเสสํ อาปตฺตึ ‘‘อนวเสสา อาปตฺตี’’ติ ¶ ทีเปติ, อนวเสสํ อาปตฺตึ ‘‘สาวเสสา อาปตฺตี’’ติ ¶ ทีเปติ, ทุฏฺุลฺลํ อาปตฺตึ ‘‘อทุฏฺุลฺลา อาปตฺตี’’ติ ทีเปติ, อทุฏฺุลฺลํ อาปตฺตึ ‘‘ทุฏฺุลฺลา อาปตฺตี’’ติ ทีเปติ. อิมานิ อฏฺารส เภทกรวตฺถูนิ.
[จูฬว. ๒๑๕; ปริ. ๓๔๐] ตตฺถ กตมานิ จตฺตาริ อธิกรณานิ? วิวาทาธิกรณํ, อนุวาทาธิกรณํ, อาปตฺตาธิกรณํ, กิจฺจาธิกรณํ – อิมานิ จตฺตาริ อธิกรณานิ.
ตตฺถ กตเม สตฺต สมถา? สมฺมุขาวินโย, สติวินโย, อมูฬฺหวินโย, ปฏิฺาตกรณํ, เยภุยฺยสิกา, ตสฺสปาปิยสิกา, ติณวตฺถารโก ¶ – อิเม สตฺต สมถา.
กติปุจฺฉาวาโร นิฏฺิโต.
ตสฺสุทฺทานํ –
อาปตฺติ อาปตฺติกฺขนฺธา, วินีตา สตฺตธา ปุน;
วินีตาคารวา เจว, คารวา มูลเมว จ.
ปุน วินีตา วิปตฺติ, สมุฏฺานา วิวาทนา;
อนุวาทา สารณียํ, เภทาธิกรเณน จ.
สตฺเตว สมถา วุตฺตา, ปทา สตฺตรสา อิเมติ.
๑. ฉอาปตฺติสมุฏฺานวาโร
๒๗๖. ปเมน ¶ อาปตฺติสมุฏฺาเนน ปาราชิกํ อาปชฺเชยฺยาติ? น หีติ วตฺตพฺพํ. สงฺฆาทิเสสํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ถุลฺลจฺจยํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ปาจิตฺติยํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ปาฏิเทสนียํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ทุกฺกฏํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ทุพฺภาสิตํ อาปชฺเชยฺยาติ? น หีติ วตฺตพฺพํ.
ทุติเยน อาปตฺติสมุฏฺาเนน ปาราชิกํ อาปชฺเชยฺยาติ? น หีติ วตฺตพฺพํ. สงฺฆาทิเสสํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ถุลฺลจฺจยํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ปาจิตฺติยํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ปาฏิเทสนียํ อาปชฺเชยฺยาติ? น หีติ วตฺตพฺพํ. ทุกฺกฏํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ทุพฺภาสิตํ อาปชฺเชยฺยาติ? น หีติ วตฺตพฺพํ.
ตติเยน ¶ ¶ อาปตฺติสมุฏฺาเนน ปาราชิกํ อาปชฺเชยฺยาติ? น หีติ วตฺตพฺพํ. สงฺฆาทิเสสํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ถุลฺลจฺจยํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ปาจิตฺติยํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ปาฏิเทสนียํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ทุกฺกฏํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ทุพฺภาสิตํ อาปชฺเชยฺยาติ? น หีติ วตฺตพฺพํ.
จตุตฺเถ ¶ ¶ อาปตฺติสมุฏฺาเนน ปาราชิกํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. สงฺฆาทิเสสํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ถุลฺลจฺจยํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ปาจิตฺติยํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ปาฏิเทสนียํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ทุกฺกฏํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ทุพฺภาสิตํ อาปชฺเชยฺยาติ? น หีติ วตฺตพฺพํ.
ปฺจเมน อาปตฺติสมุฏฺาเนน ปาราชิกํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. สงฺฆาทิเสสํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ถุลฺลจฺจยํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ปาจิตฺติยํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ปาฏิเทสนียํ อาปชฺเชยฺยาติ? น หีติ วตฺตพฺพํ. ทุกฺกฏํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ทุพฺภาสิตํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ.
ฉฏฺเน อาปตฺติสมุฏฺาเนน ปาราชิกํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. สงฺฆาทิเสสํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ถุลฺลจฺจยํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ปาจิตฺติยํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ปาฏิเทสนียํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ทุกฺกฏํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ทุพฺภาสิตํ อาปชฺเชยฺยาติ? น หีติ วตฺตพฺพํ.
ฉอาปตฺติสมุฏฺานวาโร นิฏฺิโต ปโม.
๒. กตาปตฺติวาโร
๒๗๗. ปเมน อาปตฺติสมุฏฺาเนน กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? ปเมน ¶ อาปตฺติสมุฏฺาเนน ปฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภิกฺขุ กปฺปิยสฺี สฺาจิกาย กุฏึ กโรติ อเทสิตวตฺถุกํ ปมาณาติกฺกนฺตํ สารมฺภํ อปริกฺกมนํ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; เอกํ ปิณฺฑํ อนาคเต อาปตฺติ ¶ ถุลฺลจฺจยสฺส; ตสฺมึ ปิณฺเฑ อาคเต อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; ภิกฺขุ กปฺปิยสฺี วิกาเล โภชนํ ภฺุชติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส; ภิกฺขุ กปฺปิยสฺี อฺาติกาย ¶ ภิกฺขุนิยา อนฺตรฆรํ ปวิฏฺาย หตฺถโต ขาทนียํ วา โภชนียํ วา สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ภฺุชติ, อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส – ปเมน อาปตฺติสมุฏฺาเนน อิมา ปฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ? สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา? ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ? จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ, สิยา อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ปฺจหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาฏิเทสนียาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ – กายโต สมุฏฺนฺติ, น วาจโต น จิตฺตโต. จตุนฺนํ อธิกรณานํ อาปตฺตาธิกรณํ ¶ . สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.
๒๗๘. ทุติเยน อาปตฺติสมุฏฺาเนน กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? ทุติเยน อาปตฺติสมุฏฺาเนน จตสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ – ภิกฺขุ กปฺปิยสฺี สมาทิสติ ¶ – ‘‘กุฏึ เม กโรถา’’ติ. ตสฺส กุฏึ กโรนฺติ อเทสิตวตฺถุกํ ปมาณาติกฺกนฺตํ สารมฺภํ อปริกฺกมนํ. ปโยเค ทุกฺกฏํ; เอกํ ปิณฺฑํ อนาคเต อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ตสฺมึ ปิณฺเฑ อาคเต อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส. ภิกฺขุ กปฺปิยสฺี อนุปสมฺปนฺนํ ปทโส ธมฺมํ วาเจติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส – ทุติเยน อาปตฺติสมุฏฺาเนน อิมา จตสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ…เป… สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ, สิยา อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ¶ จตูหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ – วาจโต สมุฏฺนฺติ, น กายโต น จิตฺตโต. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน ¶ จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.
๒๗๙. ตติเยน ¶ อาปตฺติสมุฏฺาเนน กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? ตติเยน อาปตฺติสมุฏฺาเนน ปฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภิกฺขุ กปฺปิยสฺี สํวิทหิตฺวา กุฏึ กโรติ อเทสิตวตฺถุกํ ปมาณาติกฺกนฺตํ สารมฺภํ อปริกฺกมนํ. ปโยเค ทุกฺกฏํ; เอกํ ปิณฺฑํ อนาคเต อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ตสฺมึ ปิณฺเฑ อาคเต อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส. ภิกฺขุ กปฺปิยสฺี ปณีตโภชนานิ อตฺตโน อตฺถาย วิฺาเปตฺวา ภฺุชติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. ภิกฺขุ กปฺปิยสฺี ภิกฺขุนิยา โวสาสนฺติยา น นิวาเรตฺวา ภฺุชติ, อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส – ตติเยน อาปตฺติสมุฏฺาเนน อิมา ปฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ…เป… สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ, สิยา อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ปฺจหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาฏิเทสนียาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ – กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺนฺติ, น จิตฺตโต. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ ¶ . สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.
๒๘๐. จตุตฺเถน อาปตฺติสมุฏฺาเนน กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? จตุตฺเถน อาปตฺติสมุฏฺาเนน ฉ อาปตฺติโย อาปชฺชติ – ภิกฺขุ เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; ภิกฺขุ อกปฺปิยสฺี สฺาจิกาย กุฏึ กโรติ ¶ อเทสิตวตฺถุกํ ปมาณาติกฺกนฺตํ สารมฺภํ อปริกฺกมนํ, ปโยเค ¶ ทุกฺกฏํ; เอกํ ปิณฺฑํ อนาคเต อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ตสฺมึ ปิณฺเฑ อาคเต อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส. ภิกฺขุ อกปฺปิยสฺี วิกาเล โภชนํ ภฺุชติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. ภิกฺขุ อกปฺปิยสฺี อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา อนฺตรฆรํ ปวิฏฺาย หตฺถโต ขาทนียํ วา โภชนียํ วา สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ภฺุชติ, อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส. จตุตฺเถน อาปตฺติสมุฏฺาเนน อิมา ฉ อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ…เป… สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ ¶ , สิยา อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ฉหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาฏิเทสนียาปตฺติกฺขนฺเธน ¶ , สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ, น วาจโต. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.
๒๘๑. ปฺจเมน อาปตฺติสมุฏฺาเนน กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? ปฺจเมน อาปตฺติสมุฏฺาเนน ฉ อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภิกฺขุ ปาปิจฺโฉ อิจฺฉาปกโต อสนฺตํ อภูตํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ อุลฺลปติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; ภิกฺขุ อกปฺปิยสฺี สมาทิสติ – ‘‘กุฏึ เม กโรถา’’ติ. ตสฺส กุฏึ กโรนฺติ อเทสิตวตฺถุกํ ปมาณาติกฺกนฺตํ สารมฺภํ อปริกฺกมนํ. ปโยเค ทุกฺกฏํ; เอกํ ปิณฺฑํ อนาคเต อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ตสฺมึ ปิณฺเฑ อาคเต อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส. ภิกฺขุ อกปฺปิยสฺี อนุปสมฺปนฺนํ ปทโส ธมฺมํ วาเจติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. น ขุํเสตุกาโม น วมฺเภตุกาโม น มงฺกุกตฺตุกาโม ทวกมฺยตา หีเนน หีนํ วเทติ, อาปตฺติ ทุพฺภาสิตสฺส – ปฺจเมน อาปตฺติสมุฏฺาเนน อิมา ฉ อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ…เป… สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ¶ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ, สิยา อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ฉหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ ¶ สงฺคหิตา – สิยา ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุพฺภาสิตาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ – วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ, น กายโต. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.
๒๘๒. ฉฏฺเน อาปตฺติสมุฏฺาเนน กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? ฉฏฺเน อาปตฺติสมุฏฺาเนน ฉ อาปตฺติโย อาปชฺชติ – ภิกฺขุ สํวิทหิตฺวา ภณฺฑํ อวหรติ, อาปตฺติ ¶ ปาราชิกสฺส ¶ ; ภิกฺขุ อกปฺปิยสฺี สํวิทหิตฺวา กุฏึ กโรติ อเทสิตวตฺถุกํ ปมาณาติกฺกนฺตํ สารมฺภํ อปริกฺกมนํ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; เอกํ ปิณฺฑํ อนาคเต อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ตสฺมึ ปิณฺเฑ อาคเต, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส. ภิกฺขุ อกปฺปิยสฺี ปณีตโภชนานิ อตฺตโน อตฺถาย วิฺาเปตฺวา ภฺุชติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. ภิกฺขุ อกปฺปิยสฺี ภิกฺขุนิยา โวสาสนฺติยา น นิวาเรตฺวา ภฺุชติ, อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส – ฉฏฺเน อาปตฺติสมุฏฺาเนน อิมา ฉ อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ? สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา ¶ ? ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ อาปตฺติสมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ? จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ, สิยา อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ฉหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาฏิเทสนียาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ ¶ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จาติ.
ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ
กตาปตฺติวาโร นิฏฺิโต ทุติโย.
๓. อาปตฺติสมุฏฺานคาถา
สมุฏฺานา กายิกา อนนฺตทสฺสินา;
อกฺขาตา โลกหิเตน วิเวกทสฺสินา;
อาปตฺติโย เตน สมุฏฺิตา กติ;
ปุจฺฉามิ ตํ พฺรูหิ วิภงฺคโกวิท.
สมุฏฺานา ¶ กายิกา อนนฺตทสฺสินา;
อกฺขาตา โลกหิเตน วิเวกทสฺสินา;
อาปตฺติโย เตน สมุฏฺิตา ปฺจ;
เอตํ ¶ เต อกฺขามิ วิภงฺคโกวิท.
สมุฏฺานา วาจสิกา อนนฺตทสฺสินา;
อกฺขาตา โลกหิเตน วิเวกทสฺสินา;
อาปตฺติโย เตน สมุฏฺิตา กติ;
ปุจฺฉามิ ตํ พฺรูหิ วิภงฺคโกวิท.
สมุฏฺานา วาจสิกา อนนฺตทสฺสินา;
อกฺขาตา โลกหิเตน วิเวกทสฺสินา;
อาปตฺติโย เตน สมุฏฺิตา จตสฺโส;
เอตํ เต อกฺขามิ วิภงฺคโกวิท.
สมุฏฺานา กายิกา วาจสิกา อนนฺตทสฺสินา;
อกฺขาตา โลกหิเตน วิเวกทสฺสินา;
อาปตฺติโย เตน สมุฏฺิตา กติ;
ปุจฺฉามิ ¶ ตํ พฺรูหิ วิภงฺคโกวิท.
สมุฏฺานา ¶ กายิกา วาจสิกา อนนฺตทสฺสินา;
อกฺขาตา โลกหิเตน วิเวกทสฺสินา;
อาปตฺติโย เตน สมุฏฺิตา ปฺจ;
เอตํ เต อกฺขามิ วิภงฺคโกวิท.
สมุฏฺานา กายิกา มานสิกา อนนฺตทสฺสินา;
อกฺขาตา โลกหิเตน วิเวกทสฺสินา;
อาปตฺติโย เตน สมุฏฺิตา กติ;
ปุจฺฉามิ ตํ พฺรูหิ วิภงฺคโกวิท.
สมุฏฺานา ¶ กายิกา มานสิกา อนนฺตทสฺสินา;
อกฺขาตา โลกหิเตน วิเวกทสฺสินา;
อาปตฺติโย เตน สมุฏฺิตา ฉ;
เอตํ เต อกฺขามิ วิภงฺคโกวิท.
สมุฏฺานา วาจสิกา มานสิกา อนนฺตทสฺสินา;
อกฺขาตา โลกหิเตน วิเวกทสฺสินา;
อาปตฺติโย เตน สมุฏฺิตา กติ;
ปุจฺฉามิ ตํ พฺรูหิ วิภงฺคโกวิท.
สมุฏฺานา วาจสิกา มานสิกา อนนฺตทสฺสินา;
อกฺขาตา โลกหิเตน วิเวกทสฺสินา;
อาปตฺติโย เตน สมุฏฺิตา ฉ;
เอตํ เต อกฺขามิ วิภงฺคโกวิท.
สมุฏฺานา กายิกา วาจสิกา มานสิกา อนนฺตทสฺสินา;
อกฺขาตา โลกหิเตน วิเวกทสฺสินา;
อาปตฺติโย เตน สมุฏฺิตา กติ;
ปุจฺฉามิ ตํ พฺรูหิ วิภงฺคโกวิท.
สมุฏฺานา ¶ กายิกา วาจสิกา มานสิกา อนนฺตทสฺสินา;
อกฺขาตา โลกหิเตน วิเวกทสฺสินา;
อาปตฺติโย เตน สมุฏฺิตา ฉ;
เอตํ ¶ เต อกฺขามิ วิภงฺคโกวิทาติ.
อาปตฺติสมุฏฺานคาถา นิฏฺิตา ตติยา.
๔. วิปตฺติปจฺจยวาโร
๒๘๔. สีลวิปตฺติปจฺจยา ¶ กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? สีลวิปตฺติปจฺจยา จตสฺโส ¶ อาปตฺติโย อาปชฺชติ – ภิกฺขุนี ชานํ ปาราชิกํ ธมฺมํ ปฏิจฺฉาเทติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; เวมติกา ปฏิจฺฉาเทติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ภิกฺขุ สงฺฆาทิเสสํ ปฏิจฺฉาเทติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส; อตฺตโน ทุฏฺุลฺลํ อาปตฺตึ ปฏิจฺฉาเทติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส – สีลวิปตฺติปจฺจยา อิมา จตสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ…เป… สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ, สิยา อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ จตูหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.
๒๘๕. อาจารวิปตฺติปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อาจารวิปตฺติปจฺจยา ¶ เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. อาจารวิปตฺตึ ปฏิจฺฉาเทติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส – อาจารวิปตฺติปจฺจยา อิมํ เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ.
สา อาปตฺติ จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชติ …เป… สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ? สา อาปตฺติ จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ เอกํ วิปตฺตึ ภชติ – อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ เอเกน อาปตฺติกฺขนฺเธน สงฺคหิตา – ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ. จตุนฺนํ อธิกรณานํ อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.
๒๘๖. ทิฏฺิวิปตฺติปจฺจยา ¶ กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? ทิฏฺิวิปตฺติปจฺจยา ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปาปิกาย ทิฏฺิยา ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชติ, ตฺติยา ทุกฺกฏํ [ตฺติยา ทุกฺกฏํ, ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ทุกฺกฏา (สฺยา. ก.)]; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส – ทิฏฺิวิปตฺติปจฺจยา อิมา ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
ตา ¶ อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ…เป… สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ เอกํ วิปตฺตึ ภชนฺติ – อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ทฺวีหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา ¶ – สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน ¶ , สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.
๒๘๗. อาชีววิปตฺติปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อาชีววิปตฺติปจฺจยา ฉ อาปตฺติโย อาปชฺชติ – อาชีวเหตุ อาชีวการณา ปาปิจฺโฉ อิจฺฉาปกโต อสนฺตํ อภูตํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ อุลฺลปติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; อาชีวเหตุ อาชีวการณา สฺจริตฺตํ สมาปชฺชติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; อาชีวเหตุ อาชีวการณา ‘‘โย เต วิหาเร วสติ, โส ภิกฺขุ อรหา’’ติ ภณติ, ปฏิวิชานนฺตสฺส อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; อาชีวเหตุ อาชีวการณา ภิกฺขุ ปณีตโภชนานิ อตฺตโน อตฺถาย วิฺาเปตฺวา ภฺุชติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส; อาชีวเหตุ อาชีวการณา ภิกฺขุนี ปณีตโภชนานิ อตฺตโน อตฺถาย วิฺาเปตฺวา ภฺุชติ, อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส; อาชีวเหตุ อาชีวการณา สูปํ วา โอทนํ วา อคิลาโน อตฺตโน อตฺถาย วิฺาเปตฺวา ภฺุชติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส – อาชีววิปตฺติปจฺจยา อิมา ฉ อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ…เป… สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ. ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว ¶ วิปตฺติโย ¶ ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ, สิยา อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ฉหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาฏิเทสนียาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ – สิยา กายโต สมุฏฺนฺติ, น วาจโต น จิตฺตโต; สิยา วาจโต สมุฏฺนฺติ, น กายโต น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺนฺติ, น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ, น วาจโต; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ ¶ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.
วิปตฺติปจฺจยวาโร นิฏฺิโต จตุตฺโถ.
๕. อธิกรณปจฺจยวาโร
๒๘๘. วิวาทาธิกรณปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? วิวาทาธิกรณปจฺจยา ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ – อุปสมฺปนฺนํ โอมสติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส; อนุปสมฺปนฺนํ โอมสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส – วิวาทาธิกรณปจฺจยา อิมา ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ ¶ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ…เป… สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ เอกํ วิปตฺตึ ภชนฺติ – อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ทฺวีหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ – สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ, น วาจโต; ¶ สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต ¶ จ สมุฏฺนฺติ. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.
๒๘๙. อนุวาทาธิกรณปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อนุวาทาธิกรณปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภิกฺขุํ อมูลเกน ปาราชิเกน ธมฺเมน อนุทฺธํเสติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; อมูลเกน สงฺฆาทิเสเสน อนุทฺธํเสติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส; อมูลิกาย อาจารวิปตฺติยา อนุทฺธํเสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส – อนุวาทาธิกรณปจฺจยา อิมา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ…เป… สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ, สิยา อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ตีหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน ¶ ¶ . ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ – สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ, น วาจโต; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.
๒๙๐. อาปตฺตาธิกรณปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อาปตฺตาธิกรณปจฺจยา จตสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภิกฺขุนี ชานํ ปาราชิกํ ธมฺมํ ปฏิจฺฉาเทติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; เวมติกา ปฏิจฺฉาเทติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ภิกฺขุ สงฺฆาทิเสสํ ปฏิจฺฉาเทติ; อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส; อาจารวิปตฺตึ ปฏิจฺฉาเทติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส – อาปตฺตาธิกรณปจฺจยา อิมา จตสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ…เป… สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ, สิยา อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ ¶ อาปตฺติกฺขนฺธานํ จตูหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน ¶ สมุฏฺนฺติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.
๒๙๑. กิจฺจาธิกรณปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? กิจฺจาธิกรณปจฺจยา ปฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อุกฺขิตฺตานุวตฺติกา ภิกฺขุนี ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชติ, ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ ปาราชิกสฺส. เภทกานุวตฺตกา ภิกฺขู ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; ปาปิกาย ทิฏฺิยา ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส ¶ – กิจฺจาธิกรณปจฺจยา อิมา ปฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ…เป… สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ ¶ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ, สิยา อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ปฺจหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ ¶ . จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.
เปตฺวา สตฺต อาปตฺติโย สตฺต อาปตฺติกฺขนฺเธ, อวเสสา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ? สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา? ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ? จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? เปตฺวา สตฺต อาปตฺติโย สตฺต ¶ อาปตฺติกฺขนฺเธ อวเสสา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ น กตมํ วิปตฺตึ ภชนฺติ? สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ น กตเมน อาปตฺติกฺขนฺเธน สงฺคหิตา. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ น กตเมน อาปตฺติสมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ. จตุนฺนํ อธิกรณานํ น กตมํ อธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ น กตเมน สมเถน สมฺมนฺติ. ตํ กิสฺส เหตุ? เปตฺวา สตฺต อาปตฺติโย สตฺต อาปตฺติกฺขนฺเธ, นตฺถฺา อาปตฺติโยติ.
อธิกรณปจฺจยวาโร นิฏฺิโต ปฺจโม.
อนฺตรเปยฺยาลํ [อนนฺตรเปยฺยาลํ (สี. สฺยา.)] นิฏฺิตํ.
ตสฺสุทฺทานํ –
กติปุจฺฉา สมุฏฺานา, กตาปตฺติ ตเถว จ;
สมุฏฺานา วิปตฺติ จ, ตถาธิกรเณน จาติ.
สมถเภโท
๖. อธิกรณปริยายวาโร
๒๙๒. วิวาทาธิกรณสฺส ¶ ¶ ¶ – กึ ปุพฺพงฺคมํ? กติ านานิ? กติ วตฺถูนิ? กติ ภูมิโย? กติ เหตู? กติ มูลานิ? กติหากาเรหิ วิวทติ? วิวาทาธิกรณํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ?
อนุวาทาธิกรณสฺส – กึ ปุพฺพงฺคมํ? กติ านานิ? กติ วตฺถูนิ? กติ ภูมิโย? กติ เหตู? กติ มูลานิ? กติหากาเรหิ อนุวทติ? อนุวาทาธิกรณํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ?
อาปตฺตาธิกรณสฺส – กึ ปุพฺพงฺคมํ? กติ านานิ? กติ วตฺถูนิ? กติ ภูมิโย? กติ เหตู? กติ มูลานิ? กติหากาเรหิ อาปตฺตึ อาปชฺชติ? อาปตฺตาธิกรณํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ?
กิจฺจาธิกรณสฺส – กึ ปุพฺพงฺคมํ? กติ านานิ? กติ วตฺถูนิ? กติ ภูมิโย? กติ เหตู? กติ มูลานิ? กติหากาเรหิ กิจฺจํ ชายติ? กิจฺจาธิกรณํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ?
๒๙๓. วิวาทาธิกรณสฺส ¶ กึ ปุพฺพงฺคมนฺติ? โลโภ ปุพฺพงฺคโม, โทโส ปุพฺพงฺคโม, โมโห ปุพฺพงฺคโม, อโลโภ ปุพฺพงฺคโม, อโทโส ปุพฺพงฺคโม, อโมโห ปุพฺพงฺคโม. กติ านานีติ? อฏฺารส เภทกรวตฺถูนิ านานิ. กติ วตฺถูนีติ? อฏฺารส เภทกรวตฺถูนิ. กติ ภูมิโยติ? อฏฺารส เภทกรวตฺถูนิ ภูมิโย. กติ เหตูติ? นว เหตู – ตโย กุสลเหตู ¶ , ตโย อกุสลเหตู, ตโย อพฺยากตเหตู. กติ มูลานีติ? ทฺวาทส มูลานิ. กติหากาเรหิ วิวทตีติ? ทฺวีหากาเรหิ วิวทติ – ธมฺมทิฏฺิ วา อธมฺมทิฏฺิ วา. [จูฬว. ๒๒๘] วิวาทาธิกรณํ กติหิ สมเถหิ สมฺมตีติ? วิวาทาธิกรณํ ¶ ทฺวีหิ สมเถหิ สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย จ.
๒๙๔. อนุวาทาธิกรณสฺส กึ ปุพฺพงฺคมนฺติ? โลโภ ปุพฺพงฺคโม, โทโส ปุพฺพงฺคโม, โมโห ปุพฺพงฺคโม, อโลโภ ปุพฺพงฺคโม, อโทโส ปุพฺพงฺคโม, อโมโห ปุพฺพงฺคโม. กติ านานีติ? จตสฺโส วิปตฺติโย ¶ านานิ. กติ วตฺถูนีติ? จตสฺโส วิปตฺติโย วตฺถูนิ. กติ ภูมิโยติ? จตสฺโส วิปตฺติโย ภูมิโย. กติ เหตูติ? นว เหตู – ตโย กุสลเหตู, ตโย อกุสลเหตู, ตโย อพฺยากตเหตู. กติ มูลานีติ? จุทฺทส มูลานิ. กติหากาเรหิ อนุวทตีติ? ทฺวีหากาเรหิ อนุวทติ – วตฺถุโต วา อาปตฺติโต วา. [จูฬว. ๒๓๖] อนุวาทาธิกรณํ กติหิ สมเถหิ สมฺมตีติ? อนุวาทาธิกรณํ จตูหิ สมเถหิ สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ.
๒๙๕. อาปตฺตาธิกรณสฺส กึ ปุพฺพงฺคมนฺติ? โลโภ ปุพฺพงฺคโม, โทโส ปุพฺพงฺคโม, โมโห ปุพฺพงฺคโม, อโลโภ ปุพฺพงฺคโม, อโทโส ปุพฺพงฺคโม, อโมโห ปุพฺพงฺคโม. กติ านานีติ? สตฺต อาปตฺติกฺขนฺธา านานิ. กติ วตฺถูนีติ? สตฺต อาปตฺติกฺขนฺธา วตฺถูนิ. กติ ภูมิโยติ? สตฺต อาปตฺติกฺขนฺธา ภูมิโย. กติ เหตูติ? ฉ เหตู [กติ เหตูติ นว เหตู, ตโย กุสลเหตู (สี. สฺยา.)] – ตโย อกุสลเหตู, ตโย อพฺยากตเหตู. กติ มูลานีติ? ฉ อาปตฺติสมุฏฺานานิ มูลานิ ¶ . กติหากาเรหิ อาปตฺตึ อาปชฺชตีติ? ฉหากาเรหิ อาปตฺตึ อาปชฺชติ – อลชฺชิตา, อฺาณตา, กุกฺกุจฺจปกตตา, อกปฺปิเย กปฺปิยสฺิตา, กปฺปิเย อกปฺปิยสฺิตา, สติสมฺโมสา. [จูฬว. ๒๓๙] อาปตฺตาธิกรณํ กติหิ สมเถหิ สมฺมตีติ? อาปตฺตาธิกรณํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.
๒๙๖. กิจฺจาธิกรณสฺส กึ ปุพฺพงฺคมนฺติ? โลโภ ปุพฺพงฺคโม, โทโส ปุพฺพงฺคโม, โมโห ปุพฺพงฺคโม, อโลโภ ปุพฺพงฺคโม, อโทโส ปุพฺพงฺคโม, อโมโห ปุพฺพงฺคโม. กติ านานีติ? จตฺตาริ กมฺมานิ านานิ. กติ วตฺถูนีติ? จตฺตาริ กมฺมานิ วตฺถูนิ. กติ ภูมิโยติ? จตฺตาริ กมฺมานิ ภูมิโย. กติ เหตูติ? นว เหตู – ตโย กุสลเหตู, ตโย อกุสลเหตู, ตโย อพฺยากตเหตู. กติ มูลานีติ? เอกํ มูลํ – สงฺโฆ. กติหากาเรหิ กิจฺจํ ชายตีติ ¶ ? ทฺวีหากาเรหิ กิจฺจํ ชายติ – ตฺติโต วา อปโลกนโต วา. [จูฬว. ๒๔๒] กิจฺจาธิกรณํ ¶ กติหิ สมเถหิ สมฺมตีติ? กิจฺจาธิกรณํ เอเกน สมเถน สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน.
กติ ¶ สมถา? สตฺต สมถา. สมฺมุขาวินโย, สติวินโย, อมูฬฺหวินโย, ปฏิฺาตกรณํ, เยภุยฺยสิกา, ตสฺสปาปิยสิกา, ติณวตฺถารโก – อิเม สตฺต สมถา.
สิยา อิเม สตฺต สมถา ทส สมถา โหนฺติ, ทส สมถา สตฺต สมถา โหนฺติ วตฺถุวเสน ปริยาเยน สิยาติ.
กถฺจ สิยา? วิวาทาธิกรณสฺส ทฺเว สมถา ¶ , อนุวาทาธิกรณสฺส จตฺตาโร สมถา, อาปตฺตาธิกรณสฺส ตโย สมถา, กิจฺจาธิกรณสฺส เอโก สมโถ. เอวํ อิเม สตฺต สมถา ทส สมถา โหนฺติ, ทส สมถา สตฺต สมถา โหนฺติ วตฺถุวเสน ปริยาเยน.
ปริยายวาโร นิฏฺิโต ฉฏฺโ.
๗. สาธารณวาโร
๒๙๗. กติ สมถา วิวาทาธิกรณสฺส สาธารณา? กติ สมถา วิวาทาธิกรณสฺส อสาธารณา? กติ สมถา อนุวาทาธิกรณสฺส สาธารณา? กติ สมถา อนุวาทาธิกรณสฺส อสาธารณา? กติ สมถา อาปตฺตาธิกรณสฺส สาธารณา? กติ สมถา อาปตฺตาธิกรณสฺส อสาธารณา? กติ สมถา กิจฺจาธิกรณสฺส สาธารณา? กติ สมถา กิจฺจาธิกรณสฺส อสาธารณา?
ทฺเว สมถา วิวาทาธิกรณสฺส สาธารณา – สมฺมุขาวินโย, เยภุยฺยสิกา. ปฺจ สมถา วิวาทาธิกรณสฺส อสาธารณา – สติวินโย, อมูฬฺหวินโย, ปฏิฺาตกรณํ, ตสฺสปาปิยสิกา, ติณวตฺถารโก.
จตฺตาโร สมถา อนุวาทาธิกรณสฺส สาธารณา – สมฺมุขาวินโย; สติวินโย, อมูฬฺหวินโย, ตสฺสปาปิยสิกา. ตโย สมถา อนุวาทาธิกรณสฺส อสาธารณา – เยภุยฺยสิกา, ปฏิฺาตกรณํ, ติณวตฺถารโก.
ตโย ¶ ¶ สมถา อาปตฺตาธิกรณสฺส สาธารณา – สมฺมุขาวินโย, ปฏิฺาตกรณํ, ติณวตฺถารโก. จตฺตาโร สมถา อาปตฺตาธิกรณสฺส อสาธารณา – เยภุยฺยสิกา, สติวินโย, อมูฬฺหวินโย, ตสฺสปาปิยสิกา ¶ .
เอโก สมโถ กิจฺจาธิกรณสฺส สาธารโณ – สมฺมุขาวินโย. ฉ สมถา กิจฺจาธิกรณสฺส อสาธารณา – เยภุยฺยสิกา, สติวินโย, อมูฬฺหวินโย, ปฏิฺาตกรณํ, ตสฺสปาปิยสิกา, ติณวตฺถารโก.
สาธารณวาโร นิฏฺิโต สตฺตโม.
๘. ตพฺภาคิยวาโร
๒๙๘. กติ สมถา วิวาทาธิกรณสฺส ตพฺภาคิยา? กติ สมถา วิวาทาธิกรณสฺส อฺภาคิยา? กติ สมถา อนุวาทาธิกรณสฺส ตพฺภาคิยา? กติ สมถา อนุวาทาธิกรณสฺส อฺภาคิยา? กติ สมถา อาปตฺตาธิกรณสฺส ตพฺภาคิยา? กติ สมถา อาปตฺตาธิกรณสฺส อฺภาคิยา? กติ สมถา กิจฺจาธิกรณสฺส ตพฺภาคิยา? กติ สมถา กิจฺจาธิกรณสฺส อฺภาคิยา?
ทฺเว ¶ สมถา วิวาทาธิกรณสฺส ตพฺภาคิยา – สมฺมุขาวินโย, เยภุยฺยสิกา. ปฺจ สมถา วิวาทาธิกรณสฺส อฺภาคิยา – สติวินโย, อมูฬฺหวินโย, ปฏิฺาตกรณํ, ตสฺสปาปิยสิกา, ติณวตฺถารโก.
จตฺตาโร สมถา อนุวาทาธิกรณสฺส ตพฺภาคิยา – สมฺมุขาวินโย, สติวินโย, อมูฬฺหวินโย, ตสฺสปาปิยสิกา. ตโย สมถา อนุวาทาธิกรณสฺส อฺภาคิยา – เยภุยฺยสิกา, ปฏิฺาตกรณํ, ติณวตฺถารโก.
ตโย สมถา อาปตฺตาธิกรณสฺส ตพฺภาคิยา – สมฺมุขาวินโย, ปฏิฺาตกรณํ, ติณวตฺถารโก. จตฺตาโร สมถา อาปตฺตาธิกรณสฺส อฺภาคิยา – เยภุยฺยสิกา, สติวินโย, อมูฬฺหวินโย, ตสฺสปาปิยสิกา.
เอโก ¶ ¶ ¶ สมโถ กิจฺจาธิกรณสฺส ตพฺภาคิโย – สมฺมุขาวินโย. ฉ สมถา กิจฺจาธิกรณสฺส อฺภาคิยา – เยภุยฺยสิกา, สติวินโย, อมูฬฺหวินโย, ปฏิฺาตกรณํ, ตสฺสปาปิยสิกา, ติณวตฺถารโก.
ตพฺภาคิยวาโร นิฏฺิโต อฏฺโม.
๙. สมถา สมถสฺส สาธารณวาโร
๒๙๙. สมถา สมถสฺส สาธารณา, สมถา สมถสฺส อสาธารณา. สิยา สมถา สมถสฺส สาธารณา, สิยา สมถา สมถสฺส อสาธารณา.
กถํ สิยา สมถา สมถสฺส สาธารณา? กถํ สิยา สมถา สมถสฺส อสาธารณา? เยภุยฺยสิกา สมฺมุขาวินยสฺส สาธารณา, สติวินยสฺส อมูฬฺหวินยสฺส ปฏิฺาตกรณสฺส ตสฺสปาปิยสิกาย ติณวตฺถารกสฺส อสาธารณา.
สติวินโย สมฺมุขาวินยสฺส สาธารโณ, อมูฬฺหวินยสฺส ปฏิฺาตกรณสฺส ตสฺสปาปิยสิกาย ติณวตฺถารกสฺส เยภุยฺยสิกาย อสาธารโณ.
อมูฬฺหวินโย สมฺมุขาวินยสฺส สาธารโณ, ปฏิฺาตกรณสฺส ตสฺสปาปิยสิกาย ติณวตฺถารกสฺส เยภุยฺยสิกาย สติวินยสฺส อสาธารโณ.
ปฏิฺาตกรณํ สมฺมุขาวินยสฺส สาธารณํ, ตสฺสปาปิยสิกาย ติณวตฺถารกสฺส เยภุยฺยสิกาย สติวินยสฺส อมูฬฺหวินยสฺส อสาธารณํ.
ตสฺสปาปิยสิกา สมฺมุขาวินยสฺส สาธารณา, ติณวตฺถารกสฺส เยภุยฺยสิกาย สติวินยสฺส อมูฬฺหวินยสฺส ปฏิฺาตกรณสฺส อสาธารณา.
ติณวตฺถารโก สมฺมุขาวินยสฺส สาธารโณ, เยภุยฺยสิกาย สติวินยสฺส อมูฬฺหวินยสฺส ¶ ปฏิฺาตกรณสฺส ตสฺสปาปิยสิกาย อสาธารโณ ¶ . เอวํ ¶ สิยา สมถา สมถสฺส สาธารณา; เอวํ สิยา สมถา สมถสฺส อสาธารณา.
สมถา สมถสฺส สาธารณวาโร นิฏฺิโต นวโม.
๑๐. สมถา สมถสฺส ตพฺภาคิยวาโร
๓๐๐. สมถา สมถสฺส ตพฺภาคิยา, สมถา สมถสฺส อฺภาคิยา. สิยา สมถา สมถสฺส ตพฺภาคิยา, สิยา สมถา สมถสฺส อฺภาคิยา.
กถํ สิยา สมถา สมถสฺส ตพฺภาคิยา? กถํ สิยา สมถา สมถสฺส อฺภาคิยา? เยภุยฺยสิกา สมฺมุขาวินยสฺส ตพฺภาคิยา, สติวินยสฺส อมูฬฺหวินยสฺส ปฏิฺาตกรณสฺส ตสฺสปาปิยสิกาย ติณวตฺถารกสฺส อฺภาคิยา.
สติวินโย สมฺมุขาวินยสฺส ตพฺภาคิโย, อมูฬฺหวินยสฺส ปฏิฺาตกรณสฺส ตสฺสปาปิยสิกาย ติณวตฺถารกสฺส เยภุยฺยสิกาย อฺภาคิโย.
อมูฬฺหวินโย สมฺมุขาวินยสฺส ตพฺภาคิโย, ปฏิฺาตกรณสฺส ตสฺสปาปิยสิกาย ติณวตฺถารกสฺส เยภุยฺยสิกาย สติวินยสฺส อฺภาคิโย.
ปฏิฺาตกรณํ สมฺมุขาวินยสฺส ตพฺภาคิยํ, ตสฺสปาปิยสิกาย ติณวตฺถารกสฺส เยภุยฺยสิกาย สติวินยสฺส อมูฬฺหวินยสฺส อฺภาคิยํ.
ตสฺสปาปิยสิกา สมฺมุขาวินยสฺส ตพฺภาคิยา, ติณวตฺถารกสฺส เยภุยฺยสิกาย สติวินยสฺส อมูฬฺหวินยสฺส ปฏิฺาตกรณสฺส อฺภาคิยา.
ติณวตฺถารโก สมฺมุขาวินยสฺส ตพฺภาคิโย, เยภุยฺยสิกาย สติวินยสฺส อมูฬฺหวินยสฺส ปฏิฺาตกรณสฺส ตสฺสปาปิยสิกาย อฺภาคิโย. เอวํ สิยา สมถา สมถสฺส ตพฺภาคิยา, เอวํ สิยา ¶ สมถา สมถสฺส อฺภาคิยา.
สมถา สมถสฺส ตพฺภาคิยวาโร นิฏฺิโต ทสโม.
๑๑. สมถสมฺมุขาวินยวาโร
๓๐๑. สมโถ ¶ ¶ สมฺมุขาวินโย, สมฺมุขาวินโย สมโถ? สมโถ เยภุยฺยสิกา, เยภุยฺยสิกา สมโถ? สมโถ สติวินโย ¶ , สติวินโย สมโถ? สมโถ อมูฬฺหวินโย, อมูฬฺหวินโย สมโถ? สมโถ ปฏิฺาตกรณํ, ปฏิฺาตกรณํ สมโถ? สมโถ ตสฺสปาปิยสิกา, ตสฺสปาปิยสิกา สมโถ? สมโถ ติณวตฺถารโก, ติณวตฺถารโก สมโถ?
เยภุยฺยสิกา สติวินโย อมูฬฺหวินโย ปฏิฺาตกรณํ ตสฺสปาปิยสิกา ติณวตฺถารโก – อิเม สมถา สมถา, โน สมฺมุขาวินโย. สมฺมุขาวินโย สมโถ เจว สมฺมุขาวินโย จ.
สติวินโย อมูฬฺหวินโย ปฏิฺาตกรณํ ตสฺสปาปิยสิกา ติณวตฺถารโก สมฺมุขาวินโย – อิเม สมถา สมถา, โน เยภุยฺยสิกา. เยภุยฺยสิกา สมโถ เจว เยภุยฺยสิกา จ.
อมูฬฺหวินโย ปฏิฺาตกรณํ ตสฺสปาปิยสิกา ติณวตฺถารโก สมฺมุขาวินโย เยภุยฺยสิกา – อิเม สมถา สมถา, โน สติวินโย. สติวินโย สมโถ เจว สติวินโย จ.
ปฏิฺาตกรณํ ตสฺสปาปิยสิกา ติณวตฺถารโก สมฺมุขาวินโย เยภุยฺยสิกา สติวินโย – อิเม สมถา สมถา, โน อมูฬฺหวินโย. อมูฬฺหวินโย สมโถ เจว อมูฬฺหวินโย จ.
ตสฺสปาปิยสิกา ติณวตฺถารโก สมฺมุขาวินโย เยภุยฺยสิกา สติวินโย อมูฬฺหวินโย – อิเม สมถา สมถา, โน ปฏิฺาตกรณํ. ปฏิฺาตกรณํ ¶ สมโถ เจว ปฏิฺาตกรณฺจ.
ติณวตฺถารโก สมฺมุขาวินโย เยภุยฺยสิกา สติวินโย อมูฬฺหวินโย ปฏิฺาตกรณํ – อิเม สมถา สมถา, โน ตสฺสปาปิยสิกา. ตสฺสปาปิยสิกา สมโถ เจว ตสฺสปาปิยสิกา จ.
สมฺมุขาวินโย ¶ เยภุยฺยสิกา สติวินโย อมูฬฺหวินโย ปฏิฺาตกรณํ ตสฺสปาปิยสิกา – อิเม สมถา สมถา, โน ติณวตฺถารโก. ติณวตฺถารโก สมโถ เจว ติณวตฺถารโก จ.
สมถสมฺมุขาวินยวาโร นิฏฺิโต เอกาทสโม.
๑๒. วินยวาโร
๓๐๒. วินโย ¶ สมฺมุขาวินโย, สมฺมุขาวินโย วินโย? วินโย เยภุยฺยสิกา, เยภุยฺยสิกา วินโย? วินโย สติวินโย, สติวินโย วินโย? วินโย อมูฬฺหวินโย, อมูฬฺหวินโย วินโย? วินโย ปฏิฺาตกรณํ, ปฏิฺาตกรณํ วินโย? วินโย ตสฺสปาปิยสิกา, ตสฺสปาปิยสิกา วินโย? วินโย ติณวตฺถารโก, ติณวตฺถารโก วินโย?
วินโย สิยา สมฺมุขาวินโย สิยา น สมฺมุขาวินโย. สมฺมุขาวินโย วินโย เจว สมฺมุขาวินโย จ.
วินโย สิยา เยภุยฺยสิกา, สิยา น เยภุยฺยสิกา. เยภุยฺยสิกา วินโย เจว เยภุยฺยสิกา จ.
วินโย สิยา สติวินโย, สิยา น สติวินโย. สติวินโย วินโย เจว สติวินโย จ.
วินโย สิยา อมูฬฺหวินโย, สิยา น อมูฬฺหวินโย. อมูฬฺหวินโย วินโย เจว อมูฬฺหวินโย จ ¶ .
วินโย สิยา ปฏิฺาตกรณํ, สิยา น ปฏิฺาตกรณํ. ปฏิฺาตกรณํ วินโย เจว ปฏิฺาตกรณฺจ.
วินโย ¶ สิยา ตสฺสปาปิยสิกา, สิยา น ตสฺสปาปิยสิกา. ตสฺสปาปิยสิกา วินโย เจว ตสฺสปาปิยสิกา จ.
วินโย สิยา ติณวตฺถารโก, สิยา น ติณวตฺถารโก. ติณวตฺถารโก วินโย เจว ติณวตฺถารโก จ.
วินยวาโร นิฏฺิโต ทฺวาทสโม.
๑๓. กุสลวาโร
๓๐๓. สมฺมุขาวินโย กุสโล อกุสโล อพฺยากโต? เยภุยฺยสิกา กุสลา อกุสลา อพฺยากตา? สติวินโย กุสโล อกุสโล อพฺยากโต? อมูฬฺหวินโย กุสโล อกุสโล ¶ อพฺยากโต? ปฏิฺาตกรณํ กุสลํ อกุสลํ อพฺยากตํ? ตสฺสปาปิยสิกา กุสลา อกุสลา อพฺยากตา? ติณวตฺถารโก กุสโล อกุสโล อพฺยากโต?
สมฺมุขาวินโย สิยา กุสโล, สิยา อพฺยากโต. นตฺถิ สมฺมุขาวินโย อกุสโล.
เยภุยฺยสิกา สิยา กุสลา, สิยา อกุสลา, สิยา อพฺยากตา.
สติวินโย สิยา กุสโล, สิยา อกุสโล, สิยา อพฺยากโต.
อมูฬฺหวินโย สิยา กุสโล, สิยา อกุสโล, สิยา อพฺยากโต.
ปฏิฺาตกรณํ สิยา กุสลํ, สิยา อกุสลํ, สิยา อพฺยากตํ.
ตสฺสปาปิยสิกา สิยา กุสลา, สิยา อกุสลา สิยา อพฺยากตา.
ติณวตฺถารโก สิยา กุสโล, สิยา อกุสโล, สิยา อพฺยากโต.
วิวาทาธิกรณํ กุสลํ อกุสลํ อพฺยากตํ. อนุวาทาธิกรณํ กุสลํ อกุสลํ ¶ อพฺยากตํ. อาปตฺตาธิกรณํ กุสลํ อกุสลํ อพฺยากตํ. กิจฺจาธิกรณํ ¶ กุสลํ อกุสลํ อพฺยากตํ.
วิวาทาธิกรณํ ¶ สิยา กุสลํ, สิยา อกุสลํ, สิยา อพฺยากตํ.
อนุวาทาธิกรณํ สิยา กุสลํ, สิยา อกุสลํ, สิยา อพฺยากตํ.
อาปตฺตาธิกรณํ สิยา อกุสลํ, สิยา อพฺยากตํ. นตฺถิ อาปตฺตาธิกรณํ กุสลํ.
กิจฺจาธิกรณํ สิยา กุสลํ, สิยา อกุสลํ, สิยา อพฺยากตํ.
กุสลวาโร นิฏฺิโต เตรสโม.
๑๔. ยตฺถวาโร, ปุจฺฉาวาโร
๓๐๔. ยตฺถ ¶ เยภุยฺยสิกา ลพฺภติ, ตตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ; ยตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ, ตตฺถ เยภุยฺยสิกา ลพฺภติ. น ตตฺถ สติวินโย ลพฺภติ, น ตตฺถ อมูฬฺหวินโย ลพฺภติ, น ตตฺถ ปฏิฺาตกรณํ ลพฺภติ, น ตตฺถ ตสฺสปาปิยสิกา ลพฺภติ, น ตตฺถ ติณวตฺถารโก ลพฺภติ.
ยตฺถ สติวินโย ลพฺภติ, ตตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ; ยตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ, ตตฺถ สติวินโย ลพฺภติ. น ตตฺถ อมูฬฺหวินโย ลพฺภติ, น ตตฺถ ปฏิฺาตกรณํ ลพฺภติ, น ตตฺถ ตสฺสปาปิยสิกา ลพฺภติ, น ตตฺถ ติณวตฺถารโก ลพฺภติ, น ตตฺถ เยภุยฺยสิกา ลพฺภติ.
ยตฺถ อมูฬฺหวินโย ลพฺภติ, ตตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ; ยตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ, ตตฺถ อมูฬฺหวินโย ลพฺภติ. น ตตฺถ ปฏิฺาตกรณํ ลพฺภติ, น ตตฺถ ตสฺสปาปิยสิกา ลพฺภติ, น ตตฺถ ติณวตฺถารโก ลพฺภติ, น ตตฺถ เยภุยฺยสิกา ลพฺภติ, น ตตฺถ สติวินโย ลพฺภติ.
ยตฺถ ¶ ปฏิฺาตกรณํ ลพฺภติ, ตตฺถ สมฺมุขาวินโย ¶ ลพฺภติ; ยตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ, ตตฺถ ปฏิฺาตกรณํ ลพฺภติ. น ตตฺถ ตสฺสปาปิยสิกา ลพฺภติ, น ตตฺถ ติณวตฺถารโก ลพฺภติ, น ตตฺถ เยภุยฺยสิกา ลพฺภติ, น ตตฺถ สติวินโย ลพฺภติ, น ตตฺถ อมูฬฺหวินโย ลพฺภติ.
ยตฺถ ตสฺสปาปิยสิกา ลพฺภติ, ตตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ; ยตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ, ตตฺถ ตสฺสปาปิยสิกา ลพฺภติ. น ตตฺถ ติณวตฺถารโก ลพฺภติ, น ตตฺถ เยภุยฺยสิกา ลพฺภติ, น ตตฺถ สติวินโย ลพฺภติ, น ตตฺถ อมูฬฺหวินโย ลพฺภติ, น ตตฺถ ปฏิฺาตกรณํ ลพฺภติ.
ยตฺถ ติณวตฺถารโก ลพฺภติ, ตตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ; ยตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ, ตตฺถ ติณวตฺถารโก ลพฺภติ. น ตตฺถ เยภุยฺยสิกา ลพฺภติ, น ตตฺถ สติวินโย ลพฺภติ, น ตตฺถ อมูฬฺหวินโย ¶ ลพฺภติ, น ตตฺถ ปฏิฺาตกรณํ ลพฺภติ, น ตตฺถ ตสฺสปาปิยสิกา ลพฺภติ.
ยตฺถ เยภุยฺยสิกา ตตฺถ สมฺมุขาวินโย; ยตฺถ สมฺมุขาวินโย ตตฺถ เยภุยฺยสิกา. น ตตฺถ สติวินโย, น ตตฺถ อมูฬฺหวินโย, น ตตฺถ ปฏิฺาตกรณํ, น ตตฺถ ตสฺสปาปิยสิกา, น ตตฺถ ติณวตฺถารโก.
ยตฺถ สติวินโย ตตฺถ สมฺมุขาวินโย; ยตฺถ สมฺมุขาวินโย ตตฺถ สติวินโย. น ตตฺถ อมูฬฺหวินโย, น ตตฺถ ปฏิฺาตกรณํ, น ตตฺถ ตสฺสปาปิยสิกา, น ตตฺถ ติณวตฺถารโก, น ตตฺถ เยภุยฺยสิกา. สมฺมุขาวินยํ ¶ กาตุน มูลํ…เป….
ยตฺถ ติณวตฺถารโก ตตฺถ สมฺมุขาวินโย; ยตฺถ สมฺมุขาวินโย ตตฺถ ติณวตฺถารโก. น ตตฺถ เยภุยฺยสิกา, น ตตฺถ สติวินโย, น ตตฺถ อมูฬฺหวินโย, น ตตฺถ ปฏิฺาตกรณํ, น ตตฺถ ตสฺสปาปิยสิกา.
จกฺกเปยฺยาลํ.
ยตฺถวาโร นิฏฺิโต จุทฺทสโม.
๑๕. สมถวาโร, วิสฺสชฺชนาวาโร
๓๐๕. ยสฺมึ ¶ สมเย สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย จ อธิกรณํ วูปสมฺมติ, ยตฺถ เยภุยฺยสิกา ลพฺภติ ตตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ, ยตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ ตตฺถ เยภุยฺยสิกา ลพฺภติ. น ตตฺถ สติวินโย ลพฺภติ, น ตตฺถ อมูฬฺหวินโย ลพฺภติ, น ตตฺถ ปฏิฺาตกรณํ ลพฺภติ, น ตตฺถ ตสฺสปาปิยสิกา ลพฺภติ, น ตตฺถ ติณวตฺถารโก ลพฺภติ.
ยสฺมึ ¶ สมเย สมฺมุขาวินเยน จ สติวินเยน จ อธิกรณํ วูปสมฺมติ, ยตฺถ สติวินโย ลพฺภติ ตตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ, ยตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ ตตฺถ สติวินโย ลพฺภติ. น ตตฺถ อมูฬฺหวินโย ลพฺภติ, น ตตฺถ ปฏิฺาตกรณํ ลพฺภติ, น ตตฺถ ตสฺสปาปิยสิกา ¶ ลพฺภติ, น ตตฺถ ติณวตฺถารโก ลพฺภติ, น ตตฺถ เยภุยฺยสิกา ลพฺภติ.
ยสฺมึ สมเย สมฺมุขาวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ อธิกรณํ วูปสมฺมติ, ยตฺถ อมูฬฺหวินโย ลพฺภติ ตตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ, ยตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ ตตฺถ อมูฬฺหวินโย ลพฺภติ. น ตตฺถ ปฏิฺาตกรณํ ลพฺภติ, น ตตฺถ ตสฺสปาปิยสิกา ลพฺภติ, น ตตฺถ ¶ ติณวตฺถารโก ลพฺภติ, น ตตฺถ เยภุยฺยสิกา ลพฺภติ, น ตตฺถ สติวินโย ลพฺภติ.
ยสฺมึ สมเย สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ อธิกรณํ วูปสมฺมติ, ยตฺถ ปฏิฺาตกรณํ ลพฺภติ ตตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ, ยตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ ตตฺถ ปฏิฺาตกรณํ ลพฺภติ. น ตตฺถ ตสฺสปาปิยสิกา ลพฺภติ, น ตตฺถ ติณวตฺถารโก ลพฺภติ, น ตตฺถ เยภุยฺยสิกา ลพฺภติ, น ตตฺถ สติวินโย ลพฺภติ, น ตตฺถ อมูฬฺหวินโย ลพฺภติ.
ยสฺมึ สมเย สมฺมุขาวินเยน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ อธิกรณํ วูปสมฺมติ, ยตฺถ ตสฺสปาปิยสิกา ลพฺภติ ตตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ, ยตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ ตตฺถ ตสฺสปาปิยสิกา ลพฺภติ. น ตตฺถ ติณวตฺถารโก ลพฺภติ, น ตตฺถ เยภุยฺยสิกา ลพฺภติ, น ¶ ตตฺถ สติวินโย ลพฺภติ, น ตตฺถ อมูฬฺหวินโย ลพฺภติ, น ตตฺถ ปฏิฺาตกรณํ ลพฺภติ.
ยสฺมึ สมเย สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ อธิกรณํ วูปสมฺมติ, ยตฺถ ติณวตฺถารโก ลพฺภติ ตตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ, ยตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ ตตฺถ ติณวตฺถารโก ลพฺภติ. น ตตฺถ เยภุยฺยสิกา ลพฺภติ, น ตตฺถ สติวินโย ลพฺภติ, น ตตฺถ อมูฬฺหวินโย ลพฺภติ, น ตตฺถ ปฏิฺาตกรณํ ลพฺภติ, น ตตฺถ ตสฺสปาปิยสิกา ลพฺภติ.
สมถวาโร นิฏฺิโต ปนฺนรสโม.
๑๖. สํสฏฺวาโร
๓๐๖. อธิกรณนฺติ ¶ ¶ วา สมถาติ วา อิเม ธมฺมา สํสฏฺา อุทาหุ วิสํสฏฺา? ลพฺภา จ ปนิเมสํ ธมฺมานํ วินิพฺภุชิตฺวา วินิพฺภุชิตฺวา [วินิพฺภุชฺชิตฺวา วินิพฺภุชฺชิตฺวา (ก.), ฏีกายํ เอกปทเมว ทิสฺสติ] นานากรณํ ปฺาเปตุนฺติ?
อธิกรณนฺติ วา สมถาติ วา อิเม ธมฺมา วิสํสฏฺา, โน สํสฏฺา. ลพฺภา จ ปนิเมสํ ธมฺมานํ วินิพฺภุชิตฺวา วินิพฺภุชิตฺวา นานากรณํ ปฺาเปตุนฺติ. โส – ‘‘มา เหว’’นฺติสฺส วจนีโย. อธิกรณนฺติ วา สมถาติ วา อิเม ธมฺมา สํสฏฺา, โน วิสํสฏฺา. โน จ ลพฺภา [น จ ลพฺภา (ก.)] อิเมสํ ธมฺมานํ วินิพฺภุชิตฺวา วินิพฺภุชิตฺวา นานากรณํ ปฺาเปตุํ. ตํ กิสฺส เหตุ? นนุ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘จตฺตาริมานิ, ภิกฺขเว, อธิกรณานิ, สตฺต สมถา. อธิกรณา สมเถหิ สมฺมนฺติ, สมถา อธิกรเณหิ สมฺมนฺติ. เอวํ, อิเม ธมฺมา สํสฏฺา โน วิสํสฏฺา; โน จ ลพฺภา อิเมสํ ธมฺมานํ วินิพฺภุชิตฺวา วินิพฺภุชิตฺวา นานากรณํ ปฺาเปตุ’’นฺติ.
สํสฏฺวาโร นิฏฺิโต โสฬสโม.
๑๗. สมฺมติวาโร
๓๐๗. วิวาทาธิกรณํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ? อนุวาทาธิกรณํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ? อาปตฺตาธิกรณํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ? กิจฺจาธิกรณํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ?
[จูฬว. ๒๒๘, ๒๓๖ อาทโย] วิวาทาธิกรณํ ¶ ทฺวีหิ สมเถหิ สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย จ.
[จูฬว. ๒๒๘, ๒๓๖ อาทโย] อนุวาทาธิกรณํ จตูหิ สมเถหิ สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ.
[จูฬว. ๒๓๙, ๒๔๒ อาทโย] อาปตฺตาธิกรณํ ตีหิ สมเถหิ ¶ สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ ติณวตฺถารเกน จ.
[จูฬว. ๒๓๙, ๒๔๒ อาทโย] กิจฺจาธิกรณํ เอเกน สมเถน สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน.
วิวาทาธิกรณฺจ ¶ อนุวาทาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? วิวาทาธิกรณฺจ อนุวาทาธิกรณฺจ ปฺจหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ.
วิวาทาธิกรณฺจ ¶ อาปตฺตาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? วิวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ จตูหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย จ ปฏิฺาตกรเณน จ ติณวตฺถารเกน จ.
วิวาทาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? วิวาทาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ ทฺวีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย จ.
อนุวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? อนุวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ ฉหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ ติณวตฺถารเกน จ.
อนุวาทาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? อนุวาทาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ จตูหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ.
อาปตฺตาธิกรณฺจ ¶ กิจฺจาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? อาปตฺตาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน ¶ จ ปฏิฺาตกรเณน จ ติณวตฺถารเกน จ.
วิวาทาธิกรณฺจ อนุวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? วิวาทาธิกรณฺจ อนุวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ สตฺตหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ ติณวตฺถารเกน จ.
วิวาทาธิกรณฺจ อนุวาทาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? วิวาทาธิกรณฺจ อนุวาทาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ ปฺจหิ สมเถหิ ¶ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ.
อนุวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? อนุวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ ฉหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ ติณวตฺถารเกน จ.
วิวาทาธิกรณฺจ อนุวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? วิวาทาธิกรณฺจ อนุวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ สตฺตหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ ติณวตฺถารเกน จ.
สมฺมติวาโร นิฏฺิโต สตฺตรสโม.
๑๘. สมฺมนฺติ น สมฺมนฺติวาโร
๓๐๘. วิวาทาธิกรณํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ, กติหิ สมเถหิ น สมฺมติ? อนุวาทาธิกรณํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ, กติหิ สมเถหิ น สมฺมติ? อาปตฺตาธิกรณํ กติหิ ¶ สมเถหิ สมฺมติ, กติหิ สมเถหิ น สมฺมติ? กิจฺจาธิกรณํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ, กติหิ สมเถหิ น สมฺมติ?
วิวาทาธิกรณํ ทฺวีหิ สมเถหิ สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย ¶ จ. ปฺจหิ สมเถหิ น สมฺมติ – สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ ติณวตฺถารเกน จ.
อนุวาทาธิกรณํ จตูหิ สมเถหิ สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ. ตีหิ สมเถหิ น สมฺมติ – เยภุยฺยสิกาย จ ปฏิฺาตกรเณน จ ติณวตฺถารเกน จ.
[จูฬว. ๒๓๙] อาปตฺตาธิกรณํ ¶ ตีหิ สมเถหิ สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ ติณวตฺถารเกน จ. จตูหิ สมเถหิ น สมฺมติ – เยภุยฺยสิกาย จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ.
กิจฺจาธิกรณํ ¶ เอเกน สมเถน สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน. ฉหิ สมเถหิ น สมฺมติ – เยภุยฺยสิกาย จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ ติณวตฺถารเกน จ.
วิวาทาธิกรณฺจ อนุวาทาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? กติหิ สมเถหิ น สมฺมนฺติ? วิวาทาธิกรณฺจ อนุวาทาธิกรณฺจ ปฺจหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ. ทฺวีหิ สมเถหิ น สมฺมนฺติ – ปฏิฺาตกรเณน จ ติณวตฺถารเกน จ.
วิวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? กติหิ สมเถหิ น สมฺมนฺติ? วิวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ จตูหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย จ ปฏิฺาตกรเณน จ ¶ ติณวตฺถารเกน จ. ตีหิ สมเถหิ น สมฺมนฺติ – สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ.
วิวาทาธิกรณฺจ ¶ กิจฺจาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? กติหิ สมเถหิ น สมฺมนฺติ? วิวาทาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ ทฺวีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย จ. ปฺจหิ สมเถหิ น สมฺมนฺติ – สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ ติณวตฺถารเกน จ.
อนุวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? กติหิ สมเถหิ น สมฺมนฺติ? อนุวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ ฉหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ ติณวตฺถารเกน จ. เอเกน สมเถน น สมฺมนฺติ – เยภุยฺยสิกาย.
อนุวาทาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? กติหิ สมเถหิ น สมฺมนฺติ? อนุวาทาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ จตูหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ตสฺสปาปิยสิกา ¶ จ. ตีหิ สมเถหิ น สมฺมนฺติ – เยภุยฺยสิกาย จ ปฏิฺาตกรเณน จ ติณวตฺถารเกน จ.
อาปตฺตาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? กติหิ สมเถหิ น สมฺมนฺติ? อาปตฺตาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ ติณวตฺถารเกน จ ¶ . จตูหิ สมเถหิ น สมฺมนฺติ – เยภุยฺยสิกาย จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ.
วิวาทาธิกรณฺจ อนุวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? กติหิ สมเถหิ น สมฺมนฺติ? วิวาทาธิกรณฺจ อนุวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ สตฺตหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ ติณวตฺถารเกน จ.
วิวาทาธิกรณฺจ อนุวาทาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? กติหิ สมเถหิ น สมฺมนฺติ? วิวาทาธิกรณฺจ อนุวาทาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ ปฺจหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ. ทฺวีหิ สมเถหิ น สมฺมนฺติ – ปฏิฺาตกรเณน จ ติณวตฺถารเกน จ.
อนุวาทาธิกรณฺจ ¶ อาปตฺตาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? กติหิ สมเถหิ น สมฺมนฺติ? อนุวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ ฉหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ ติณวตฺถารเกน จ. เอเกน สมเถน น สมฺมนฺติ – เยภุยฺยสิกาย.
วิวาทาธิกรณฺจ อนุวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? กติหิ สมเถหิ น สมฺมนฺติ? วิวาทาธิกรณฺจ อนุวาทาธิกรณฺจ ¶ อาปตฺตาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ สตฺตหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ ติณวตฺถารเกน จ.
สมฺมนฺติ น สมฺมนฺติวาโร นิฏฺิโต อฏฺารสโม.
๑๙. สมถาธิกรณวาโร
๓๐๙. สมถา ¶ สมเถหิ สมฺมนฺติ? สมถา อธิกรเณหิ สมฺมนฺติ? อธิกรณา สมเถหิ สมฺมนฺติ? อธิกรณา อธิกรเณหิ สมฺมนฺติ?
สิยา ¶ สมถา สมเถหิ สมฺมนฺติ, สิยา สมถา สมเถหิ น สมฺมนฺติ. สิยา สมถา อธิกรเณหิ สมฺมนฺติ, สิยา สมถา อธิกรเณหิ น สมฺมนฺติ. สิยา อธิกรณา สมเถหิ สมฺมนฺติ, สิยา อธิกรณา สมเถหิ น สมฺมนฺติ. สิยา อธิกรณา อธิกรเณหิ สมฺมนฺติ, สิยา อธิกรณา อธิกรเณหิ น สมฺมนฺติ.
๓๑๐. กถํ สิยา สมถา สมเถหิ สมฺมนฺติ, กถํ สิยา สมถา สมเถหิ น สมฺมนฺติ? เยภุยฺยสิกา สมฺมุขาวินเยน สมฺมติ; สติวินเยน น สมฺมติ, อมูฬฺหวินเยน น สมฺมติ, ปฏิฺาตกรเณน น สมฺมติ, ตสฺสปาปิยสิกาย น สมฺมติ, ติณวตฺถารเกน น สมฺมติ.
สติวินโย สมฺมุขาวินเยน สมฺมติ; อมูฬฺหวินเยน น สมฺมติ, ปฏิฺาตกรเณน น ¶ สมฺมาติ, ตสฺสปาปิยสิกาย น สมฺมติ, ติณวตฺถารเกน น สมฺมติ, เยภุยฺยสิกาย น สมฺมติ.
อมูฬฺหวินโย สมฺมุขาวินเยน สมฺมติ; ปฏิฺาตกรเณน น สมฺมติ, ตสฺสปาปิยสิกาย ¶ น สมฺมติ, ติณวตฺถารเกน น สมฺมติ, เยภุยฺยสิกาย น สมฺมติ, สติวินเยน น สมฺมติ.
ปฏิฺาตกรณํ สมฺมุขาวินเยน สมฺมติ; ตสฺสปาปิยสิกาย น สมฺมติ, ติณวตฺถารเกน น สมฺมติ, เยภุยฺยสิกาย น สมฺมติ, สติวินเยน น สมฺมติ, อมูฬฺหวินเยน น สมฺมติ.
ตสฺสปาปิยสิกา สมฺมุขาวินเยน สมฺมติ; ติณวตฺถารเกน น สมฺมติ, เยภุยฺยสิกาย น สมฺมติ, สติวินเยน น สมฺมติ, อมูฬฺหวินเยน น สมฺมติ, ปฏิฺาตกรเณน น สมฺมติ.
ติณวตฺถารโก สมฺมุขาวินเยน สมฺมติ; เยภุยฺยสิกาย น สมฺมติ, สติวินเยน น สมฺมติ, อมูฬฺหวินเยน น สมฺมติ, ปฏิฺาตกรเณน น สมฺมติ, ตสฺสปาปิยสิกาย น สมฺมติ. เอวํ สิยา สมถา สมเถหิ สมฺมนฺติ. เอวํ สิยา สมถา สมเถหิ น สมฺมนฺติ.
๓๑๑. กถํ ¶ สิยา สมถา อธิกรเณหิ สมฺมนฺติ, กถํ สิยา สมถา อธิกรเณหิ น สมฺมนฺติ? สมฺมุขาวินโย วิวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อนุวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อาปตฺตาธิกรเณน น สมฺมติ; กิจฺจาธิกรเณน สมฺมติ.
เยภุยฺยสิกา วิวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อนุวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อาปตฺตาธิกรเณน น สมฺมติ; กิจฺจาธิกรเณน สมฺมติ.
สติวินโย วิวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อนุวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อาปตฺตาธิกรเณน น สมฺมติ; กิจฺจาธิกรเณน สมฺมติ.
อมูฬฺหวินโย ¶ ¶ วิวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อนุวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อาปตฺตาธิกรเณน น สมฺมติ; กิจฺจาธิกรเณน สมฺมติ.
ปฏิฺาตกรณํ วิวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อนุวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อาปตฺตาธิกรเณน น สมฺมติ; กิจฺจาธิกรเณน สมฺมติ.
ตสฺสปาปิยสิกา วิวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อนุวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อาปตฺตาธิกรเณน น สมฺมติ; กิจฺจาธิกรเณน สมฺมติ.
ติณวตฺถารโก วิวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อนุวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อาปตฺตาธิกรเณน น สมฺมติ; กิจฺจาธิกรเณน สมฺมติ. เอวํ สิยา สมถา อธิกรเณหิ สมฺมนฺติ. เอวํ สิยา สมถา อธิกรเณหิ น สมฺมนฺติ.
๓๑๒. กถํ สิยา อธิกรณา สมเถหิ สมฺมนฺติ, กถํ สิยา อธิกรณา สมเถหิ น สมฺมนฺติ? วิวาทาธิกรณํ สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย จ สมฺมติ; สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ ติณวตฺถารเกน จ น สมฺมติ.
อนุวาทาธิกรณํ สมฺมุขาวินเยน จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ สมฺมติ; เยภุยฺยสิกาย จ ปฏิฺาตกรเณน จ ติณวตฺถารเกน จ น สมฺมติ.
อาปตฺตาธิกรณํ สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ ติณวตฺถารเกน จ สมฺมติ; เยภุยฺยสิกาย จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ น สมฺมติ.
กิจฺจาธิกรณํ ¶ สมฺมุขาวินเยน สมฺมติ ¶ ; เยภุยฺยสิกาย จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ ตสฺสปาปิยสิกาย ¶ ติณวตฺถารเกน จ น สมฺมติ. เอวํ สิยา อธิกรณา สมเถหิ สมฺมนฺติ. เอวํ สิยา อธิกรณา สมเถหิ น สมฺมนฺติ.
๓๑๓. กถํ ¶ สิยา อธิกรณา อธิกรเณหิ สมฺมนฺติ? กถํ สิยา อธิกรณา อธิกรเณหิ น สมฺมนฺติ? วิวาทาธิกรณํ วิวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อนุวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อาปตฺตาธิกรเณน น สมฺมติ; กิจฺจาธิกรเณน สมฺมติ.
อนุวาทาธิกรณํ วิวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อนุวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อาปตฺตาธิกรเณน น สมฺมติ; กิจฺจาธิกรเณน สมฺมติ.
อาปตฺตาธิกรณํ วิวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อนุวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อาปตฺตาธิกรเณน น สมฺมติ; กิจฺจาธิกรเณน สมฺมติ.
กิจฺจาธิกรณํ วิวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อนุวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อาปตฺตาธิกรเณน น สมฺมติ; กิจฺจาธิกรเณน สมฺมติ. เอวํ สิยา อธิกรณา อธิกรเณหิ สมฺมนฺติ. เอวํ สิยา อธิกรณา อธิกรเณหิ น สมฺมนฺติ.
ฉาปิ สมถา จตฺตาโรปิ อธิกรณา สมฺมุขาวินเยน สมฺมนฺติ; สมฺมุขาวินโย น เกนจิ สมฺมติ.
สมถาธิกรณวาโร นิฏฺิโต เอกูนวีสติโม.
๒๐. สมุฏฺาปนวาโร
๓๑๔. วิวาทาธิกรณํ ¶ จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ สมุฏฺาเปติ? วิวาทาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ น กตมํ อธิกรณํ สมุฏฺาเปติ; อปิจ, วิวาทาธิกรณปจฺจยา จตฺตาโร อธิกรณา ชายนฺติ. ยถา กถํ วิย? [จูฬว. ๒๑๕; ปริ. ๓๔๘ อาทโย] อิธ ภิกฺขู วิวทนฺติ – ‘‘ธมฺโมติ วา, อธมฺโมติ วา, วินโยติ วา, อวินโยติ วา, อภาสิตํ อลปิตํ ตถาคเตนาติ วา, ภาสิตํ ลปิตํ ตถาคเตนาติ วา, อนาจิณฺณํ ตถาคเตนาติ วา, อาจิณฺณํ ตถาคเตนาติ ¶ วา, อปฺตฺตํ ตถาคเตนาติ วา, ปฺตฺตํ ตถาคเตนาติ วา, อาปตฺตีติ วา, อนาปตฺตีติ วา, ลหุกา อาปตฺตีติ วา, ครุกา อาปตฺตีติ วา, สาวเสสา อาปตฺตีติ วา, อนวเสสา อาปตฺตีติ วา, ทุฏฺุลฺลา อาปตฺตีติ วา อทุฏฺุลฺลา อาปตฺตีติ วา’’. ยํ ตตฺถ ภณฺฑนํ กลโห วิคฺคโห วิวาโท นานาวาโท อฺถาวาโท วิปจฺจตาย โวหาโร เมธกํ [เมธคํ (ก.)], อิทํ วุจฺจติ วิวาทาธิกรณํ. วิวาทาธิกรเณ สงฺโฆ วิวทติ. วิวาทาธิกรณํ ¶ วิวทมาโน อนุวทติ. อนุวาทาธิกรณํ อนุวทมาโน อาปตฺตึ อาปชฺชติ อาปตฺตาธิกรณํ. ตาย อาปตฺติยา สงฺโฆ กมฺมํ กโรติ กิจฺจาธิกรณํ. เอวํ วิวาทาธิกรณปจฺจยา จตฺตาโร อธิกรณา ชายนฺติ.
๓๑๕. อนุวาทาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ สมุฏฺาเปติ? อนุวาทาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ น กตมํ อธิกรณํ สมุฏฺาเปติ; อปิจ, อนุวาทาธิกรณปจฺจยา จตฺตาโร อธิกรณา ¶ ชายนฺติ. ยถา กถํ วิย? [จูฬว. ๒๑๕; ปริ. ๓๔๘ อาทโย] อิธ ภิกฺขู ภิกฺขุํ อนุวทนฺติ สีลวิปตฺติยา วา อาจารวิปตฺติยา วา ทิฏฺิวิปตฺติยา วา อาชีววิปตฺติยา วา. โย ตตฺถ อนุวาโท อนุวทนา อนุลฺลปนา อนุภณนา อนุสมฺปวงฺกตา อพฺภุสฺสหนตา อนุพลปฺปทานํ, อิทํ วุจฺจติ อนุวาทาธิกรณํ. อนุวาทาธิกรเณ สงฺโฆ วิวทติ. วิวาทาธิกรณํ วิวทมาโน อนุวทติ. อนุวาทาธิกรณํ อนุวทมาโน อาปตฺตึ อาปชฺชติ อาปตฺตาธิกรณํ. ตาย อาปตฺติยา สงฺโฆ กมฺมํ กโรติ กิจฺจาธิกรณํ. เอวํ อนุวาทาธิกรณปจฺจยา จตฺตาโร อธิกรณา ชายนฺติ.
๓๑๖. อาปตฺตาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ สมุฏฺาเปติ? อาปตฺตาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ น กตมํ อธิกรณํ สมุฏฺาเปติ; อปิจ, อาปตฺตาธิกรณปจฺจยา จตฺตาโร อธิกรณา ชายนฺติ. ยถา กถํ วิย? ปฺจปิ อาปตฺติกฺขนฺธา อาปตฺตาธิกรณํ, สตฺตปิ อาปตฺติกฺขนฺธา อาปตฺตาธิกรณํ, อิทํ วุจฺจติ อาปตฺตาธิกรณํ. อาปตฺตาธิกรเณ สงฺโฆ วิวทติ. วิวาทาธิกรณํ วิวทมาโน ¶ อนุวทติ. อนุวาทาธิกรณํ อนุวทมาโน อาปตฺตึ อาปชฺชติ อาปตฺตาธิกรณํ. ตาย ¶ อาปตฺติยา สงฺโฆ กมฺมํ กโรติ กิจฺจาธิกรณํ. เอวํ อาปตฺตาธิกรณปจฺจยา จตฺตาโร อธิกรณา ชายนฺติ.
๓๑๗. กิจฺจาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ สมุฏฺาเปติ ¶ ? กิจฺจาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ น กตมํ อธิกรณํ สมุฏฺาเปติ, อปิจ กิจฺจาธิกรณปจฺจยา จตฺตาโร อธิกรณา ชายนฺติ. ยถา กถํ วิย? ยา สงฺฆสฺส กิจฺจยตา กรณียตา อปโลกนกมฺมํ ตฺติกมฺมํ ตฺติทุติยกมฺมํ ตฺติจตุตฺถกมฺมํ, อิทํ วุจฺจติ กิจฺจาธิกรณํ. กิจฺจาธิกรเณ สงฺโฆ วิวทติ. วิวาทาธิกรณํ วิวทมาโน อนุวทติ. อนุวาทาธิกรณํ อนุวทมาโน อาปตฺตึ อาปชฺชติ อาปตฺตาธิกรณํ. ตาย อาปตฺติยา ¶ สงฺโฆ กมฺมํ กโรติ กิจฺจาธิกรณํ. เอวํ กิจฺจาธิกรณปจฺจยา จตฺตาโร อธิกรณา ชายนฺติ.
สมุฏฺาปนวาโร นิฏฺิโต วีสติโม.
๒๑. ภชติวาโร
๓๑๘. วิวาทาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ ภชติ? กตมํ อธิกรณํ อุปนิสฺสิตํ? กตมํ อธิกรณํ ปริยาปนฺนํ? กตเมน อธิกรเณน สงฺคหิตํ?
อนุวาทาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ ภชติ? กตมํ อธิกรณํ อุปนิสฺสิตํ? กตมํ อธิกรณํ ปริยาปนฺนํ? กตเมน อธิกรเณน สงฺคหิตํ?
อาปตฺตาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ ภชติ? กตมํ อธิกรณํ อุปนิสฺสิตํ? กตมํ อธิกรณํ ปริยาปนฺนํ? กตเมน อธิกรเณน สงฺคหิตํ?
กิจฺจาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ ภชติ? กตมํ อธิกรณํ อุปนิสฺสิตํ? กตมํ อธิกรณํ ปริยาปนฺนํ? กตเมน อธิกรเณน ¶ สงฺคหิตํ?
วิวาทาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ วิวาทาธิกรณํ ภชติ, วิวาทาธิกรณํ อุปนิสฺสิตํ, วิวาทาธิกรณํ ปริยาปนฺนํ, วิวาทาธิกรเณน สงฺคหิตํ.
อนุวาทาธิกรณํ ¶ จตุนฺนํ อธิกรณานํ อนุวาทาธิกรณํ ภชติ, อนุวาทาธิกรณํ อุปนิสฺสิตํ, อนุวาทาธิกรณํ ปริยาปนฺนํ, อนุวาทาธิกรเณน สงฺคหิตํ.
อาปตฺตาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ อาปตฺตาธิกรณํ ภชติ, อาปตฺตาธิกรณํ อุปนิสฺสิตํ, อาปตฺตาธิกรณํ ปริยาปนฺนํ, อาปตฺตาธิกรเณน สงฺคหิตํ.
กิจฺจาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ กิจฺจาธิกรณํ ภชติ, กิจฺจาธิกรณํ อุปนิสฺสิตํ, กิจฺจาธิกรณํ ปริยาปนฺนํ, กิจฺจาธิกรเณน สงฺคหิตํ.
๓๑๙. วิวาทาธิกรณํ ¶ สตฺตนฺนํ สมถานํ กติ สมเถ ภชติ, กติ สมเถ อุปนิสฺสิตํ, กติ สมเถ ปริยาปนฺนํ, กติหิ สมเถหิ สงฺคหิตํ, กติหิ สมเถหิ สมฺมติ?
อนุวาทาธิกรณํ สตฺตนฺนํ สมถานํ กติ สมเถ ภชติ, กติ สมเถ อุปนิสฺสิตํ, กติ สมเถ ปริยาปนฺนํ, กติหิ สมเถหิ สงฺคหิตํ, กติหิ สมเถหิ สมฺมติ?
อาปตฺตาธิกรณํ สตฺตนฺนํ สมถานํ กติ สมเถ ภชติ, กติ สมเถ อุปนิสฺสิตํ, กติ สมเถ ปริยาปนฺนํ, กติหิ สมเถหิ สงฺคหิตํ, กติหิ สมเถหิ สมฺมติ?
กิจฺจาธิกรณํ สตฺตนฺนํ สมถานํ กติ สมเถ ภชติ, กติ สมเถ อุปนิสฺสิตํ, กติ สมเถ ปริยาปนฺนํ, กติหิ สมเถหิ สงฺคหิตํ, กติหิ สมเถหิ สมฺมติ?
วิวาทาธิกรณํ สตฺตนฺนํ สมถานํ ทฺเว สมเถ ภชติ, ทฺเว สมเถ อุปนิสฺสิตํ, ทฺเว สมเถ ปริยาปนฺนํ, ทฺวีหิ สมเถหิ สงฺคหิตํ, ทฺวีหิ สมเถหิ สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย จ.
อนุวาทาธิกรณํ สตฺตนฺนํ สมถานํ จตฺตาโร สมเถ ภชติ, จตฺตาโร สมเถ อุปนิสฺสิตํ, จตฺตาโร สมเถ ปริยาปนฺนํ, จตูหิ สมเถหิ สงฺคหิตํ, จตูหิ สมเถหิ สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน จ สติวินเยน ¶ จ อมูฬฺหวินเยน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ.
อาปตฺตาธิกรณํ ¶ สตฺตนฺนํ สมถานํ ตโย สมเถ ภชติ, ตโย สมเถ อุปนิสฺสิตํ, ตโย สมเถ ปริยาปนฺนํ, ตีหิ สมเถหิ สงฺคหิตํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน ¶ ติณวตฺถารเกน จ.
กิจฺจาธิกรณํ สตฺตนฺนํ สมถานํ เอกํ สมถํ ภชติ, เอกํ สมถํ อุปนิสฺสิตํ, เอกํ สมถํ ปริยาปนฺนํ, เอเกน สมเถน สงฺคหิตํ, เอเกน สมเถน สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยนาติ.
ภชติวาโร นิฏฺิโต เอกวีสติโม.
สมถเภโท นิฏฺิโต.
ตสฺสุทฺทานํ –
อธิกรณํ ¶ ปริยายํ, สาธารณา จ ภาคิยา;
สมถา สาธารณิกา, สมถสฺส ตพฺภาคิยา.
สมถา สมฺมุขา เจว, วินเยน กุสเลน จ;
ยตฺถ สมถสํสฏฺา, สมฺมนฺติ น สมฺมนฺติ จ.
สมถาธิกรณฺเจว, สมุฏฺานํ ภชนฺติ จาติ.
ขนฺธกปุจฺฉาวาโร
อุปสมฺปทํ ¶ ¶ ¶ ¶ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;
อุปสมฺปทํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ ทฺเว อาปตฺติโย.
อุโปสถํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;
อุโปสถํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ ติสฺโส อาปตฺติโย.
วสฺสูปนายิกํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;
วสฺสูปนายิกํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ เอกา อาปตฺติ.
ปวารณํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;
ปวารณํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ ติสฺโส อาปตฺติโย.
จมฺมสฺุตฺตํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;
จมฺมสฺุตฺตํ ¶ ¶ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ ติสฺโส อาปตฺติโย.
เภสชฺชํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;
เภสชฺชํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ ติสฺโส อาปตฺติโย.
กถินกํ ¶ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;
กถินกํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ นตฺถิ ตตฺถ อาปตฺติ [น กตมา อาปตฺติโย (ก.)].
จีวรสฺุตฺตํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;
จีวรสฺุตฺตํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ ติสฺโส อาปตฺติโย.
จมฺเปยฺยกํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;
จมฺเปยฺยกํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ เอกา อาปตฺติ.
โกสมฺพกํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;
โกสมฺพกํ ¶ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ เอกา อาปตฺติ.
กมฺมกฺขนฺธกํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;
กมฺมกฺขนฺธกํ ¶ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ เอกา อาปตฺติ.
ปาริวาสิกํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;
ปาริวาสิกํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ เอกา อาปตฺติ.
สมุจฺจยํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;
สมุจฺจยํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ เอกา อาปตฺติ.
สมถํ ¶ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;
สมถํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ ทฺเว อาปตฺติโย.
ขุทฺทกวตฺถุกํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;
ขุทฺทกวตฺถุกํ ¶ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ ติสฺโส อาปตฺติโย.
เสนาสนํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;
เสนาสนํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ ติสฺโส อาปตฺติโย.
สงฺฆเภทํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;
สงฺฆเภทํ ¶ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ ทฺเว อาปตฺติโย.
สมาจารํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;
สมาจารํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ เอกา อาปตฺติ.
ปนํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;
ปนํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ เอกา อาปตฺติ.
ภิกฺขุนิกฺขนฺธกํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;
ภิกฺขุนิกฺขนฺธกํ ¶ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ ทฺเว อาปตฺติโย.
ปฺจสติกํ ¶ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;
ปฺจสติกํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ นตฺถิ ตตฺถ อาปตฺติ.
สตฺตสติกํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;
สตฺตสติกํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;
สมุกฺกฏฺปทานํ นตฺถิ ตตฺถ อาปตฺตีติ.
ขนฺธกปุจฺฉาวาโร นิฏฺิโต ปโม.
ตสฺสุทฺทานํ –
อุปสมฺปทูโปสโถ ¶ , วสฺสูปนายิกปวารณา;
จมฺมเภสชฺชกถินา, จีวรํ จมฺเปยฺยเกน จ.
โกสมฺพกฺขนฺธกํ กมฺมํ, ปาริวาสิสมุจฺจยา;
สมถขุทฺทกา เสนา, สงฺฆเภทํ สมาจาโร;
ปนํ ภิกฺขุนิกฺขนฺธํ, ปฺจสตฺตสเตน จาติ.
เอกุตฺตริกนโย
๑. เอกกวาโร
๓๒๑. อาปตฺติกรา ¶ ¶ ¶ ¶ ธมฺมา ชานิตพฺพา. อนาปตฺติกรา ธมฺมา ชานิตพฺพา. อาปตฺติ ชานิตพฺพา. อนาปตฺติ ชานิตพฺพา. ลหุกา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. ครุกา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. สาวเสสา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. อนวเสสา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. ทุฏฺุลฺลา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. อทุฏฺุลฺลา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. สปฺปฏิกมฺมา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. อปฺปฏิกมฺมา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. เทสนาคามินี อาปตฺติ ชานิตพฺพา. อเทสนาคามินี อาปตฺติ ชานิตพฺพา. อนฺตรายิกา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. อนนฺตรายิกา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. สาวชฺชปฺตฺติ อาปตฺติ ชานิตพฺพา. อนวชฺชปฺตฺติ อาปตฺติ ชานิตพฺพา. กิริยโต สมุฏฺิตา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. อกิริยโต สมุฏฺิตา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. กิริยากิริยโต สมุฏฺิตา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. ปุพฺพาปตฺติ ชานิตพฺพา. อปราปตฺติ ชานิตพฺพา. ปุพฺพาปตฺตีนํ อนฺตราปตฺติ ชานิตพฺพา. อปราปตฺตีนํ อนฺตราปตฺติ ชานิตพฺพา. เทสิตา คณนูปคา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. เทสิตา น คณนูปคา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. ปฺตฺติ ชานิตพฺพา. อนุปฺตฺติ ชานิตพฺพา. อนุปฺปนฺนปฺตฺติ ชานิตพฺพา. สพฺพตฺถปฺตฺติ ชานิตพฺพา. ปเทสปฺตฺติ ชานิตพฺพา. สาธารณปฺตฺติ ชานิตพฺพา ¶ . อสาธารณปฺตฺติ ชานิตพฺพา. เอกโตปฺตฺติ ชานิตพฺพา. อุภโตปฺตฺติ ชานิตพฺพา. ถุลฺลวชฺชา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. อถุลฺลวชฺชา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. คิหิปฏิสํยุตฺตา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. น คิหิปฏิสํยุตฺตา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. นิยตา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. อนิยตา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. อาทิกโร ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. อนาทิกโร ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. อธิจฺจาปตฺติโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. อภิณฺหาปตฺติโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. โจทโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. จุทิตโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. อธมฺมโจทโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. อธมฺมจุทิตโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. ธมฺมโจทโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. ธมฺมจุทิตโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ ¶ . นิยโต ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. อนิยโต ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. อภพฺพาปตฺติโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. ภพฺพาปตฺติโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. อุกฺขิตฺตโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. อนุกฺขิตฺตโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. นาสิตโก ปุคฺคโล ¶ ชานิตพฺโพ. อนาสิตโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. สมานสํวาสโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. อสมานสํวาสโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. ปนํ ชานิตพฺพนฺติ.
เอกกํ นิฏฺิตํ.
ตสฺสุทฺทานํ –
กรา อาปตฺติ ลหุกา, สาวเสสา จ ทุฏฺุลฺลา;
ปฏิกมฺมเทสนา ¶ จ, อนฺตรา วชฺชกิริยํ.
กิริยากิริยํ ปุพฺพา, อนฺตรา คณนูปคา;
ปฺตฺติ อนานุปฺปนฺน, สพฺพสาธารณา จ เอกโต [ปฺตฺตานุปฺปนฺนา สพฺพา, สาธารณา จ เอกโต (สฺยา.)].
ถุลฺลคิหินิยตา ¶ จ, อาทิ อธิจฺจโจทโก;
อธมฺมธมฺมนิยโต, อภพฺโพกฺขิตฺตนาสิตา;
สมานํ ปนฺเจว, อุทฺทานํ เอกเก อิทนฺติ.
๒. ทุกวาโร
๓๒๒. อตฺถาปตฺติ สฺา วิโมกฺขา, อตฺถาปตฺติ โน สฺาวิโมกฺขา. อตฺถาปตฺติ ลทฺธสมาปตฺติกสฺส, อตฺถาปตฺติ น ลทฺธสมาปตฺติกสฺส. อตฺถาปตฺติ สทฺธมฺมปฏิสฺุตฺตา, อตฺถาปตฺติ อสทฺธมฺมปฏิสฺุตฺตา. อตฺถาปตฺติ สปริกฺขารปฏิสฺุตฺตา, อตฺถาปตฺติ ปรปริกฺขารปฏิสฺุตฺตา. อตฺถาปตฺติ สปุคฺคลปฏิสฺุตฺตา, อตฺถาปตฺติ ปรปุคฺคลปฏิสฺุตฺตา. อตฺถิ สจฺจํ ภณนฺโต ครุกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ, มุสา ภณนฺโต ลหุกํ. อตฺถิ มุสา ภณนฺโต ครุกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ, สจฺจํ ภณนฺโต ลหุกํ. อตฺถาปตฺติ ภูมิคโต อาปชฺชติ, โน เวหาสคโต. อตฺถาปตฺติ เวหาสคโต อาปชฺชติ, โน ภูมิคโต. อตฺถาปตฺติ นิกฺขมนฺโต อาปชฺชติ, โน ปวิสนฺโต. อตฺถาปตฺติ ปวิสนฺโต อาปชฺชติ, โน นิกฺขมนฺโต. อตฺถาปตฺติ อาทิยนฺโต อาปชฺชติ, อตฺถาปตฺติ อนาทิยนฺโต ¶ อาปชฺชติ. อตฺถาปตฺติ ¶ สมาทิยนฺโต อาปชฺชติ ¶ , อตฺถาปตฺติ น สมาทิยนฺโต อาปชฺชติ. อตฺถาปตฺติ กโรนฺโต อาปชฺชติ, อตฺถาปตฺติ น กโรนฺโต อาปชฺชติ. อตฺถาปตฺติ เทนฺโต อาปชฺชติ, อตฺถาปตฺติ น เทนฺโต อาปชฺชติ. (อตฺถาปตฺติ เทเสนฺโต อาปชฺชติ, อตฺถาปตฺติ น เทเสนฺโต อาปชฺชติ.) [( ) (นตฺถิ กตฺถจิ)] อตฺถาปตฺติ ปฏิคฺคณฺหนฺโต อาปชฺชติ, อตฺถาปตฺติ น ปฏิคฺคณฺหนฺโต อาปชฺชติ. อตฺถาปตฺติ ปริโภเคน อาปชฺชติ, อตฺถาปตฺติ น ปริโภเคน อาปชฺชติ. อตฺถาปตฺติ รตฺตึ อาปชฺชติ, โน ทิวา. อตฺถาปตฺติ ทิวา อาปชฺชติ, โน รตฺตึ. อตฺถาปตฺติ อรุณุคฺเค อาปชฺชติ, อตฺถาปตฺติ น อรุณุคฺเค อาปชฺชติ. อตฺถาปตฺติ ฉินฺทนฺโต อาปชฺชติ, อตฺถาปตฺติ น ฉินฺทนฺโต อาปชฺชติ. อตฺถาปตฺติ ฉาเทนฺโต อาปชฺชติ, อตฺถาปตฺติ น ฉาเทนฺโต อาปชฺชติ. อตฺถาปตฺติ ธาเรนฺโต อาปชฺชติ, อตฺถาปตฺติ น ธาเรนฺโต อาปชฺชติ.
ทฺเว อุโปสถา – จาตุทฺทสิโก จ ปนฺนรสิโก จ. ทฺเว ปวารณา – จาตุทฺทสิกา จ ปนฺนรสิกา จ. ทฺเว กมฺมานิ – อปโลกนกมฺมํ, ตฺติกมฺมํ. อปรานิปิ ทฺเว กมฺมานิ – ตฺติทุติยกมฺมํ, ตฺติจตุตฺถกมฺมํ. ทฺเว กมฺมวตฺถูนิ – อปโลกนกมฺมสฺส วตฺถุ, ตฺติกมฺมสฺส วตฺถุ. อปรานิปิ ทฺเว กมฺมวตฺถูนิ – ตฺติทุติยกมฺมสฺส วตฺถุ, ตฺติจตุตฺถกมฺมสฺส วตฺถุ. ทฺเว กมฺมโทสา – อปโลกนกมฺมสฺส โทโส, ตฺติกมฺมสฺส โทโส. อปเรปิ ¶ ทฺเว กมฺมโทสา – ตฺติทุติยกมฺมสฺส โทโส, ตฺติจตุตฺถกมฺมสฺส โทโส. ทฺเว กมฺมสมฺปตฺติโย – อปโลกนกมฺมสฺส สมฺปตฺติ, ตฺติกมฺมสฺส สมฺปตฺติ. อปราปิ ทฺเว กมฺมสมฺปตฺติโย – ตฺติทุติยกมฺมสฺส สมฺปตฺติ, ตฺติจตุตฺถกมฺมสฺส สมฺปตฺติ. ทฺเว นานาสํวาสกภูมิโย – อตฺตนา วา อตฺตานํ นานาสํวาสกํ กโรติ, สมคฺโค วา นํ สงฺโฆ อุกฺขิปติ อทสฺสเน วา อปฺปฏิกมฺเม วา อปฺปฏินิสฺสคฺเค วา. ทฺเว สมานสํวาสกภูมิโย – อตฺตนา วา อตฺตานํ ¶ สมานสํวาสกํ กโรติ, สมคฺโค วา นํ สงฺโฆ อุกฺขิตฺตํ โอสาเรติ ทสฺสเน วา ปฏิกมฺเม วา ปฏินิสฺสคฺเค วา. ทฺเว ปาราชิกา – ภิกฺขูนฺจ ภิกฺขุนีนฺจ. ทฺเว สงฺฆาทิเสสา, ทฺเว ถุลฺลจฺจยา, ทฺเว ปาจิตฺติยา, ทฺเว ปาฏิเทสนียา, ทฺเว ทุกฺกฏา, ทฺเว ทุพฺภาสิตา – ภิกฺขูนฺจ ภิกฺขุนีนฺจ. สตฺต อาปตฺติโย, สตฺต อาปตฺติกฺขนฺธา. ทฺวีหากาเรหิ สงฺโฆ ภิชฺชติ – กมฺเมน วา สลากคฺคาเหน วา.
ทฺเว ¶ ปุคฺคลา น อุปสมฺปาเทตพฺพา – อทฺธานหีโน, องฺคหีโน. อปเรปิ ทฺเว ปุคฺคลา น อุปสมฺปาเทตพฺพา – วตฺถุวิปนฺโน, กรณทุกฺกฏโก. อปเรปิ ทฺเว ปุคฺคลา น อุปสมฺปาเทตพฺพา – อปริปูโร ปริปูโร โน จ ยาจติ. ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ นิสฺสาย น วตฺถพฺพํ – อลชฺชิสฺส จ พาลสฺส จ. ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ นิสฺสโย ¶ น ทาตพฺโพ – อลชฺชิสฺส จ ลชฺชิโน จ น ยาจติ. ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ นิสฺสโย ทาตพฺโพ – พาลสฺส จ ลชฺชิสฺส จ ยาจติ. ทฺเว ปุคฺคลา อภพฺพา อาปตฺตึ อาปชฺชิตุํ – พุทฺธา จ ปจฺเจกพุทฺธา จ. ทฺเว ปุคฺคลา ภพฺพา, อาปตฺตึ ¶ อาปชฺชิตุํ – ภิกฺขู จ ภิกฺขุนิโย จ. ทฺเว ปุคฺคลา อภพฺพา สฺจิจฺจ อาปตฺตึ อาปชฺชิตุํ – ภิกฺขู จ ภิกฺขุนิโย จ อริยปุคฺคลา. ทฺเว ปุคฺคลา ภพฺพา สฺจิจฺจ อาปตฺตึ อาปชฺชิตุํ – ภิกฺขู จ ภิกฺขุนิโย จ ปุถุชฺชนา. ทฺเว ปุคฺคลา อภพฺพา สฺจิจฺจ สาติสารํ วตฺถุํ อชฺฌาจริตุํ – ภิกฺขู จ ภิกฺขุนิโย จ อริยปุคฺคลา. ทฺเว ปุคฺคลา ภพฺพา สฺจิจฺจ สาติสารํ วตฺถุํ อชฺฌาจริตุํ – ภิกฺขู จ ภิกฺขุนิโย จ ปุถุชฺชนา.
ทฺเว ปฏิกฺโกสา – กาเยน วา ปฏิกฺโกสติ วาจาย วา ปฏิกฺโกสติ. ทฺเว นิสฺสารณา – อตฺถิ ปุคฺคโล อปฺปตฺโต นิสฺสารณํ ตํ เจ สงฺโฆ นิสฺสาเรติ เอกจฺโจ สุนิสฺสาริโต, เอกจฺโจ ทุนฺนิสฺสาริโต. ทฺเว โอสารณา – อตฺถิ ปุคฺคโล อปฺปตฺโต โอสารณํ ตํ เจ สงฺโฆ โอสาเรติ เอกจฺโจ โสสาริโต, เอกจฺโจ โทสาริโต. ทฺเว ปฏิฺา – กาเยน วา ปฏิชานาติ วาจาย วา ปฏิชานาติ. ทฺเว ปฏิคฺคหา – กาเยน วา ปฏิคฺคณฺหาติ กายปฏิพทฺเธน วา ปฏิคฺคณฺหาติ. ทฺเว ปฏิกฺเขปา – กาเยน วา ปฏิกฺขิปติ วาจาย วา ปฏิกฺขิปติ. ทฺเว ¶ อุปฆาติกา – สิกฺขูปฆาติกา จ โภคูปฆาติกา จ. ทฺเว โจทนา – กาเยน วา โจเทติ วาจาย วา โจเทติ. ทฺเว กถินสฺส ปลิโพธา – อาวาสปลิโพโธ จ จีวรปลิโพโธ จ. ทฺเว กถินสฺส อปลิโพธา – อาวาสอปลิโพโธ จ จีวรอปลิโพโธ จ. ทฺเว จีวรานิ – คหปติกฺจ ปํสุกูลฺจ. ทฺเว ปตฺตา – อโยปตฺโต มตฺติกาปตฺโต. ทฺเว มณฺฑลานิ – ติปุมยํ, สีสมยํ. ทฺเว ปตฺตสฺส อธิฏฺานา – กาเยน วา อธิฏฺเติ วาจาย วา อธิฏฺเติ. ทฺเว จีวรสฺส ¶ อธิฏฺานา – กาเยน วา อธิฏฺเติ วาจาย วา อธิฏฺเติ. ทฺเว วิกปฺปนา – สมฺมุขาวิกปฺปนา จ ปรมฺมุขาวิกปฺปนา จ. ทฺเว วินยา – ภิกฺขูนฺจ ภิกฺขุนีนฺจ. ทฺเว ¶ เวนยิกา – ปฺตฺตฺจ ปฺตฺตานุโลมฺจ. ทฺเว วินยสฺส สลฺเลขา – อกปฺปิเย เสตุฆาโต, กปฺปิเย มตฺตการิตา. ทฺวีหากาเรหิ อาปตฺตึ อาปชฺชติ – กาเยน วา อาปชฺชติ วาจาย วา อาปชฺชติ. ทฺวีหากาเรหิ อาปตฺติยา วุฏฺาติ – กาเยน วา วุฏฺาติ วาจาย วา วุฏฺาติ. ทฺเว ปริวาสา – ปฏิจฺฉนฺนปริวาโส, อปฺปฏิจฺฉนฺนปริวาโส. อปเรปิ ทฺเว ปริวาสา – สุทฺธนฺตปริวาโส สโมธานปริวาโส. ทฺเว มานตฺตา – ปฏิจฺฉนฺนมานตฺตํ, อปฺปฏิจฺฉนฺนมานตฺตํ. อปเรปิ ทฺเว มานตฺตา – ปกฺขมานตฺตํ, สโมธานมานตฺตํ. ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ รตฺติจฺเฉโท ¶ – ปาริวาสิกสฺส จ มานตฺตจาริกสฺส จ. ทฺเว อนาทริยานิ – ปุคฺคลานาทริยฺจ ธมฺมานาทริยฺจ. ทฺเว โลณานิ – ชาติมฺจ การิมฺจ [ชาติมยฺจ ขาริมยฺจ (สฺยา.)]. อปรานิปิ ทฺเว โลณานิ – สามุทฺทํ กาฬโลณํ. อปรานิปิ ทฺเว โลณานิ – สินฺธวํ, อุพฺภิทํ [อุพฺภิรํ (อิติปิ)]. อปรานิปิ ทฺเว โลณานิ – โรมกํ, ปกฺกาลกํ. ทฺเว ปริโภคา – อพฺภนฺตรปริโภโค จ พาหิรปริโภโค จ. ทฺเว อกฺโกสา – หีโน จ อกฺโกโส อุกฺกฏฺโ จ อกฺโกโส. ทฺวีหากาเรหิ เปสฺุํ โหติ – ปิยกมฺยสฺส วา เภทาธิปฺปายสฺส ¶ วา. ทฺวีหากาเรหิ คณโภชนํ ปสวติ – นิมนฺตนโต วา วิฺตฺติโต วา. ทฺเว วสฺสูปนายิกา – ปุริมิกา, ปจฺฉิมิกา. ทฺเว อธมฺมิกานิ ปาติโมกฺขฏฺปนานิ. ทฺเว ธมฺมิกานิ ปาติโมกฺขฏฺปนานิ.
[อ. นิ. ๒.๙๙ อาทโย] ทฺเว ปุคฺคลา พาลา – โย จ อนาคตํ ภารํ วหติ, โย จ อาคตํ ภารํ น วหติ. ทฺเว ปุคฺคลา ปณฺฑิตา – โย จ อนาคตํ ภารํ น วหติ, โย จ อาคตํ ภารํ วหติ. อปเรปิ ทฺเว ปุคฺคลา พาลา – โย จ อกปฺปิเย กปฺปิยสฺี, โย จ กปฺปิเย อกปฺปิยสฺี. ทฺเว ปุคฺคลา ปณฺฑิตา – โย จ อกปฺปิเย อกปฺปิยสฺี, โย จ กปฺปิเย กปฺปิยสฺี. อปเรปิ ทฺเว ปุคฺคลา พาลา – โย จ อนาปตฺติยา อาปตฺติสฺี, โย จ อาปตฺติยา อนาปตฺติสฺี. ทฺเว ปุคฺคลา ปณฺฑิตา – โย ¶ จ อาปตฺติยา อาปตฺติสฺี, โย จ อนาปตฺติยา อนาปตฺติสฺี. อปเรปิ ทฺเว ปุคฺคลา พาลา – โย จ อธมฺเม ธมฺมสฺี, โย จ ธมฺเม อธมฺมสฺี. ทฺเว ปุคฺคลา ปณฺฑิตา – โย จ อธมฺเม อธมฺมสฺี, โย จ ธมฺเม ธมฺมสฺี. อปเรปิ ทฺเว ปุคฺคลา พาลา – โย จ อวินเย วินยสฺี, โย ¶ จ วินเย อวินยสฺี. ทฺเว ปุคฺคลา ปณฺฑิตา – โย จ อวินเย อวินยสฺี, โย จ วินเย วินยสฺี.
[อ. นิ. ๒.๑๐๙] ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อาสวา วฑฺฒนฺติ – โย จ น กุกฺกุจฺจายิตพฺพํ กุกฺกุจฺจายติ, โย จ กุกฺกุจฺจายิตพฺพํ ¶ กุกฺกุจฺจายติ. ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อาสวา น วฑฺฒนฺติ – โย จ กุกฺกุจฺจายิตพฺพํ น กุกฺกุจฺจายติ, โย จ กุกฺกุจฺจายิตพฺพํ กุกฺกุจฺจายติ. อปเรสมฺปิ ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อาสวา วฑฺฒนฺติ – โย จ อกปฺปิเย กปฺปิยสฺี, โย จ กปฺปิเย อกปฺปิยสฺี. ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อาสวา น วฑฺฒนฺติ – โย จ อกปฺปิเย อกปฺปิยสฺี, โย จ กปฺปิเย กปฺปิยสฺี. อปเรสมฺปิ ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อาสวา วฑฺฒนฺติ – โย จ อนาปตฺติยา อาปตฺติสฺี, โย จ อาปตฺติยา อนาปตฺติสฺี. ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อาสวา น วฑฺฒนฺติ – โย จ อนาปตฺติยา อนาปตฺติสฺี, โย จ อาปตฺติยา อาปตฺติสฺี. อปเรสมฺปิ ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อาสวา วฑฺฒนฺติ – โย จ อธมฺเม ธมฺมสฺี, โย จ ธมฺเม อธมฺมสฺี. ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อาสวา น วฑฺฒนฺติ ¶ – โย จ อธมฺเม อธมฺมสฺี, โย จ ธมฺเม ธมฺมสฺี. อปเรสมฺปิ ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อาสวา วฑฺฒนฺติ – โย จ อวินเย วินยสฺี, โย จ วินเย อวินยสฺี. ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อาสวา น วฑฺฒนฺติ – โย จ อวินเย อวินยสฺี, โย จ วินเย วินยสฺี.
ทุกา นิฏฺิตา.
ตสฺสุทฺทานํ –
สฺา ¶ ลทฺธา จ สทฺธมฺมา, ปริกฺขารา จ ปุคฺคลา;
สจฺจํ ภูมิ นิกฺขมนฺโต, อาทิยนฺโต สมาทิยํ.
กโรนฺโต เทนฺโต คณฺหนฺโต, ปริโภเคน รตฺติ จ;
อรุณาฉินฺทํ ฉาเทนฺโต, ธาเรนฺโต จ อุโปสถา.
ปวารณา กมฺมาปรา, วตฺถุ อปรา โทสา จ;
อปรา ทฺเว จ สมฺปตฺติ, นานา สมานเมว จ.
ปาราชิสงฺฆถุลฺลจฺจย, ปาจิตฺติ ปาฏิเทสนา;
ทุกฺกฏา ทุพฺภาสิตา เจว, สตฺต อาปตฺติกฺขนฺธา จ.
ภิชฺชติ ¶ อุปสมฺปทา, ตเถว อปเร ทุเว;
น วตฺถพฺพํ น ทาตพฺพํ, อภพฺพาภพฺพเมว จ.
สฺจิจฺจ สาติสารา จ, ปฏิกฺโกสา นิสฺสารณา;
โอสารณา ¶ ปฏิฺา จ, ปฏิคฺคหา ปฏิกฺขิปา.
อุปฆาติ โจทนา จ, กถินา จ ทุเว ตถา;
จีวรา ปตฺตมณฺฑลา, อธิฏฺานา ตเถว ทฺเว.
วิกปฺปนา จ วินยา, เวนยิกา จ สลฺเลขา;
อาปชฺชติ จ วุฏฺาติ, ปริวาสาปเร ทุเว.
ทฺเว มานตฺตา อปเร จ, รตฺติจฺเฉโท อนาทริ;
ทฺเว โลณา ตโย อปเร, ปริโภคกฺโกเสน จ.
เปสฺุโ จ คณาวสฺส, ปนา ภารกปฺปิยํ;
อนาปตฺติ อธมฺมธมฺมา, วินเย อาสเว ตถาติ.
๓. ติกวาโร
๓๒๓. อตฺถาปตฺติ ¶ ติฏฺนฺเต ภควติ อาปชฺชติ, โน ปรินิพฺพุเต; อตฺถาปตฺติ ปรินิพฺพุเต ภควติ อาปชฺชติ, โน ติฏฺนฺเต; อตฺถาปตฺติ ¶ ติฏฺนฺเตปิ ภควติ อาปชฺชติ ปรินิพฺพุเตปิ. อตฺถาปตฺติ กาเล อาปชฺชติ, โน วิกาเล; อตฺถาปตฺติ วิกาเล อาปชฺชติ, โน กาเล; อตฺถาปตฺติ กาเล เจว อาปชฺชติ วิกาเล จ. อตฺถาปตฺติ รตฺตึ อาปชฺชติ, โน ทิวา; อตฺถาปตฺติ ทิวา อาปชฺชติ, โน รตฺตึ; อตฺถาปตฺติ รตฺติฺเจว อาปชฺชติ ทิวา จ. อตฺถาปตฺติ ทสวสฺโส อาปชฺชติ, โน อูนทสวสฺโส; อตฺถาปตฺติ อูนทสวสฺโส อาปชฺชติ, โน ¶ ทสวสฺโส; อตฺถาปตฺติ ทสวสฺโส เจว อาปชฺชติ อูนทสวสฺโส จ. อตฺถาปตฺติ ปฺจวสฺโส อาปชฺชติ, โน อูนปฺจวสฺโส; อตฺถาปตฺติ อูนปฺจวสฺโส อาปชฺชติ, โน ปฺจวสฺโส; อตฺถาปตฺติ ปฺจวสฺโส เจว อาปชฺชติ อูนปฺจวสฺโส จ. อตฺถาปตฺติ กุสลจิตฺโต อาปชฺชติ; อตฺถาปตฺติ อกุสลจิตฺโต อาปชฺชติ; อตฺถาปตฺติ อพฺยากตจิตฺโต อาปชฺชติ. อตฺถาปตฺติ สุขเวทนาสมงฺคี อาปชฺชติ; อตฺถาปตฺติ ทุกฺขเวทนาสมงฺคี อาปชฺชติ; อตฺถาปตฺติ อทุกฺขมสุขเวทนาสมงฺคี อาปชฺชติ. ตีณิ โจทนาวตฺถูนิ ¶ – ทิฏฺเน, สุเตน, ปริสงฺกาย. ตโย สลากคฺคาหา – คุฬฺหโก, วิวฏโก [วิวฏฺฏโก (ก.)], สกณฺณชปฺปโก. ตโย ปฏิกฺเขปา – มหิจฺฉตา, อสนฺตุฏฺิตา [อสนฺตุฏฺตา (สฺยา.)], อสลฺเลขตา. ตโย อนฺุาตา – อปฺปิจฺฉตา, สนฺตุฏฺิตา, สลฺเลขตา. อปเรปิ ตโย ปฏิกฺเขปา – มหิจฺฉตา, อสนฺตุฏฺิตา, อมตฺตฺุตา. ตโย อนฺุาตา – อปฺปิจฺฉตา, สนฺตุฏฺิตา, มตฺตฺุตา. ติสฺโส ปฺตฺติโย – ปฺตฺติ, อนุปฺตฺติ, อนุปฺปนฺนปฺตฺติ. อปราปิ ติสฺโส ปฺตฺติโย – สพฺพตฺถปฺตฺติ, ปเทสปฺตฺติ, สาธารณปฺตฺติ. อปราปิ ติสฺโส ปฺตฺติโย – อสาธารณปฺตฺติ, เอกโตปฺตฺติ, อุภโตปฺตฺติ.
อตฺถาปตฺติ พาโล อาปชฺชติ, โน ปณฺฑิโต; อตฺถาปตฺติ ปณฺฑิโต อาปชฺชติ, โน พาโล; อตฺถาปตฺติ พาโล เจว อาปชฺชติ ปณฺฑิโต ¶ จ. อตฺถาปตฺติ กาเฬ อาปชฺชติ, โน ชุณฺเห; อตฺถาปตฺติ ชุณฺเห อาปชฺชติ, โน กาเฬ; อตฺถาปตฺติ กาเฬ เจว อาปชฺชติ ชุณฺเห จ. อตฺถิ กาเฬ กปฺปติ, โน ชุณฺเห; อตฺถิ ชุณฺเห กปฺปติ, โน กาเฬ; อตฺถิ กาเฬ เจว กปฺปติ ชุณฺเห จ. อตฺถาปตฺติ เหมนฺเต อาปชฺชติ, โน คิมฺเห โน วสฺเส; อตฺถาปตฺติ คิมฺเห อาปชฺชติ, โน เหมนฺเต โน วสฺเส; อตฺถาปตฺติ วสฺเส อาปชฺชติ, โน เหมนฺเต โน คิมฺเห. อตฺถาปตฺติ สงฺโฆ อาปชฺชติ, น คโณ น ปุคฺคโล; อตฺถาปตฺติ คโณ อาปชฺชติ, น สงฺโฆ น ปุคฺคโล; อตฺถาปตฺติ ปุคฺคโล อาปชฺชติ, น สงฺโฆ น คโณ. อตฺถิ สงฺฆสฺส กปฺปติ, น คณสฺส ¶ น ปุคฺคลสฺส; อตฺถิ คณสฺส กปฺปติ, น สงฺฆสฺส น ปุคฺคลสฺส; อตฺถิ ปุคฺคลสฺส กปฺปติ, น สงฺฆสฺส น คณสฺส. ติสฺโส ฉาทนา วตฺถุํ ฉาเทติ, โน อาปตฺตึ; อาปตฺตึ ฉาเทติ, โน วตฺถุํ; วตฺถฺุเจว ฉาเทติ อาปตฺติฺจ. ติสฺโส ปฏิจฺฉาทิโย – ชนฺตาฆรปฏิจฺฉาทิ, อุทกปฏิจฺฉาทิ, วตฺถปฏิจฺฉาทิ. [อ. นิ. ๓.๑๓๒] ตีณิ ปฏิจฺฉนฺนานิ วหนฺติ, โน วิวฏานิ – มาตุคาโม ปฏิจฺฉนฺโน วหติ, โน วิวโฏ; พฺราหฺมณานํ มนฺตา ปฏิจฺฉนฺนา วหนฺติ, โน วิวฏา; มิจฺฉาทิฏฺิ ปฏิจฺฉนฺนา ¶ วหติ, โน วิวฏา. ตีณิ วิวฏานิ วิโรจนฺติ, โน ปฏิจฺฉนฺนานิ – จนฺทมณฺฑลํ วิวฏํ วิโรจติ, โน ปฏิจฺฉนฺนํ; สูริยมณฺฑลํ วิวฏํ วิโรจติ, โน ปฏิจฺฉนฺนํ; ตถาคตปฺปเวทิโต ¶ ธมฺมวินโย วิวโฏ วิโรจติ, โน ปฏิจฺฉนฺโน. ตโย เสนาสนคฺคาหา – ปุริมโก ¶ , ปจฺฉิมโก, อนฺตรามุตฺตโก. อตฺถาปตฺติ คิลาโน อาปชฺชติ, โน อคิลาโน; อตฺถาปตฺติ อคิลาโน อาปชฺชติ, โน คิลาโน; อตฺถาปตฺติ คิลาโน เจว อาปชฺชติ อคิลาโน จ.
ตีณิ อธมฺมิกานิ ปาติโมกฺขฏฺปนานิ. ตีณิ ธมฺมิกานิ ปาติโมกฺขฏฺปนานิ. ตโย ปริวาสา – ปฏิจฺฉนฺนปริวาโส, อปฺปฏิจฺฉนฺนปริวาโส, สุทฺธนฺตปริวาโส. ตโย มานตฺตา – ปฏิจฺฉนฺนมานตฺตํ, อปฺปฏิจฺฉนฺนมานตฺตํ, ปกฺขมานตฺตํ. ตโย ปาริวาสิกสฺส ภิกฺขุโน รตฺติจฺเฉทา – สหวาโส, วิปฺปวาโส, อนาโรจนา. อตฺถาปตฺติ อนฺโต อาปชฺชติ, โน พหิ; อตฺถาปตฺติ พหิ อาปชฺชติ, โน อนฺโต; อตฺถาปตฺติ อนฺโต เจว อาปชฺชติ พหิ จ. อตฺถาปตฺติ อนฺโตสีมาย อาปชฺชติ, โน พหิสีมาย; อตฺถาปตฺติ พหิสีมาย อาปชฺชติ, โน อนฺโตสีมาย; อตฺถาปตฺติ อนฺโตสีมาย เจว อาปชฺชติ พหิสีมาย จ. ตีหากาเรหิ อาปตฺตึ อาปชฺชติ – กาเยน อาปชฺชติ, วาจาย อาปชฺชติ, กาเยน วาจาย อาปชฺชติ. อปเรหิปิ ตีหากาเรหิ อาปตฺตึ อาปชฺชติ – สงฺฆมชฺเฌ, คณมชฺเฌ, ปุคฺคลสฺส สนฺติเก. ตีหากาเรหิ อาปตฺติยา วุฏฺาติ – กาเยน วุฏฺาติ, วาจาย วุฏฺาติ, กาเยน วาจาย วุฏฺาติ. อปเรหิปิ ตีหากาเรหิ ¶ อาปตฺติยา วุฏฺาติ – สงฺฆมชฺเฌ, คณมชฺเฌ, ปุคฺคลสฺส สนฺติเก. ตีณิ อธมฺมิกานิ อมูฬฺหวินยสฺส ทานานิ. ตีณิ ธมฺมิกานิ อมูฬฺหวินยสฺส ทานานิ.
[จูฬว. ๖] ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน อากงฺขมาโน สงฺโฆ ตชฺชนียกมฺมํ กเรยฺย – ภณฺฑนการโก โหติ กลหการโก วิวาทการโก ภสฺสการโก สงฺเฆ อธิกรณการโก, พาโล โหติ อพฺยตฺโต, อาปตฺติพหุโล อนปทาโน คิหิสํสฏฺโ วิหรติ อนนุโลมิเกหิ คิหิสํสคฺเคหิ. [จูฬว. ๑๕] ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน อากงฺขมาโน สงฺโฆ นิยสฺสกมฺมํ กเรยฺย – ภณฺฑนการโก ¶ โหติ…เป… สงฺเฆ อธิกรณการโก, พาโล โหติ อพฺยตฺโต, อาปตฺติพหุโล อนปทาโน คิหิสํสฏฺโ วิหรติ อนนุโลมิเกหิ คิหิสํสคฺเคหิ. [จูฬว. ๒๗] ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน อากงฺขมาโน สงฺโฆ ปพฺพาชนียกมฺมํ กเรยฺย – ภณฺฑนการโก โหติ…เป… สงฺเฆ อธิกรณการโก, พาโล โหติ อพฺยตฺโต, อาปตฺติพหุโล อนปทาโน กุลทูกโก โหติ ปาปสมาจาโร ปาปสมาจารา ทิสฺสนฺติ ¶ เจว สุยฺยนฺติ จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน อากงฺขมาโน สงฺโฆ ปฏิสารณียกมฺมํ กเรยฺย – ภณฺฑนการโก โหติ…เป… สงฺเฆ อธิกรณการโก, พาโล โหติ อพฺยตฺโต, อาปตฺติ พหุโล อนปทาโน คิหี อกฺโกสติ ปริภาสติ. [จูฬว. ๕๐] ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน อากงฺขมาโน สงฺโฆ อาปตฺติยา อทสฺสเน อุกฺเขปนียกมฺมํ กเรยฺย ¶ – ภณฺฑนการโก โหติ…เป… สงฺเฆ อธิกรณการโก, พาโล โหติ อพฺยตฺโต, อาปตฺติพหุโล อนปทาโน อาปตฺตึ อาปชฺชิตฺวา น อิจฺฉติ อาปตฺตึ ปสฺสิตุํ. [จูฬว. ๕๙] ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน ¶ อากงฺขมาโน สงฺโฆ อาปตฺติยา อปฺปฏิกมฺเม อุกฺเขปนียกมฺมํ กเรยฺย – ภณฺฑนการโก โหติ…เป… สงฺเฆ อธิกรณการโก, พาโล โหติ อพฺยตฺโต, อาปตฺติพหุโล อนปทาโน อาปตฺตึ อาปชฺชิตฺวา น อิจฺฉติ อาปตฺตึ ปฏิกาตุํ. [จูฬว. ๖๙] ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน อากงฺขมาโน สงฺโฆ ปาปิกาย ทิฏฺิยา อปฺปฏินิสฺสคฺเค อุกฺเขปนียกมฺมํ กเรยฺย – ภณฺฑนการโก โหติ…เป… สงฺเฆ อธิกรณการโก, พาโล โหติ อพฺยตฺโต, อาปตฺติพหุโล อนปทาโน น อิจฺฉติ ปาปิกํ ทิฏฺึ ปฏินิสฺสชฺชิตุํ.
ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน อากงฺขมาโน สงฺโฆ อาคาฬฺหาย เจเตยฺย – ภณฺฑนการโก โหติ กลหการโก วิวาทการโก ภสฺสการโก สงฺเฆ อธิกรณการโก, พาโล โหติ อพฺยตฺโต อาปตฺติพหุโล อนปทาโน, คิหิสํสฏฺโ วิหรติ อนนุโลมิเกหิ คิหิสํสคฺเคหิ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน กมฺมํ กาตพฺพํ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. อปเรหิปิ ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน กมฺมํ กาตพฺพํ – อธิสีเล สีลวิปนฺโน โหติ, อชฺฌาจาเร อาจารวิปนฺโน โหติ, อติทิฏฺิยา ทิฏฺิวิปนฺโน ¶ โหติ. อปเรหิปิ ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน กมฺมํ กาตพฺพํ – กายิเกน ทเวน สมนฺนาคโต โหติ, วาจสิเกน ทเวน สมนฺนาคโต โหติ, กายิกวาจสิเกน ทเวน สมนฺนาคโต โหติ. อปเรหิปิ ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน ¶ กมฺมํ กาตพฺพํ – กายิเกน อนาจาเรน สมนฺนาคโต โหติ, วาจสิเกน อนาจาเรน สมนฺนาคโต โหติ, กายิกวาจสิเกน อนาจาเรน สมนฺนาคโต โหติ. อปเรหิปิ ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน ¶ กมฺมํ กาตพฺพํ – กายิเกน อุปฆาติเกน สมนฺนาคโต โหติ, วาจสิเกน อุปฆาติเกน สมนฺนาคโต โหติ, กายิกวาจสิเกน อุปฆาติเกน สมนฺนาคโต โหติ. อปเรหิปิ ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน กมฺมํ กาตพฺพํ – กายิเกน มิจฺฉาชีเวน สมนฺนาคโต โหติ, วาจสิเกน มิจฺฉาชีเวน สมนฺนาคโต โหติ, กายิกวาจสิเกน มิจฺฉาชีเวน สมนฺนาคโต โหติ. อปเรหิปิ ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน กมฺมํ กาตพฺพํ – อาปตฺตึ อาปนฺโน กมฺมกโต อุปสมฺปาเทติ, นิสฺสยํ เทติ, สามเณรํ อุปฏฺาเปติ. อปเรหิปิ ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน กมฺมํ กาตพฺพํ – ยาย อาปตฺติยา สงฺเฆน กมฺมํ กตํ โหติ ตํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ, อฺํ วา ตาทิสิกํ, ตโต วา ปาปิฏฺตรํ. อปเรหิปิ ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน กมฺมํ กาตพฺพํ – พุทฺธสฺส อวณฺณํ ภาสติ, ธมฺมสฺส อวณฺณํ ภาสติ, สงฺฆสฺส อวณฺณํ ภาสติ.
ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน ¶ สงฺฆมชฺเฌ อุโปสถํ เปนฺตสฺส – ‘‘อลํ, ภิกฺขุ, มา ภณฺฑนํ มา กลหํ มา วิคฺคหํ มา วิวาท’’นฺติ โอมทฺทิตฺวา สงฺเฆน อุโปสโถ กาตพฺโพ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน สงฺฆมชฺเฌ ปวารณํ เปนฺตสฺส – ‘‘อลํ, ภิกฺขุ, มา ภณฺฑนํ มา กลหํ มา วิคฺคหํ มา วิวาท’’นฺติ โอมทฺทิตฺวา สงฺเฆน ปวาเรตพฺพํ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน น กาจิ สงฺฆสมฺมุติ ทาตพฺพา – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคเตน ภิกฺขุนา สงฺเฆ น โวหริตพฺพํ [สํโฆ น โวหริตพฺโพ (สฺยา.)] – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ น กิสฺมึ จิ ปจฺเจกฏฺาเน เปตพฺโพ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน ¶ นิสฺสาย น วตฺถพฺพํ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน นิสฺสโย น ทาตพฺโพ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน โอกาสกมฺมํ การาเปนฺตสฺส นาลํ โอกาสกมฺมํ กาตุํ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน สวจนียํ นาทาตพฺพํ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล ¶ จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน วินโย ¶ น ปุจฺฉิตพฺโพ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคเตน ภิกฺขุนา วินโย น ปุจฺฉิตพฺโพ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน วินโย น วิสฺสชฺเชตพฺโพ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคเตน ภิกฺขุนา วินโย น วิสฺสชฺเชตพฺโพ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต ¶ จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน อนุโยโค น ทาตพฺโพ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคเตน ภิกฺขุนา สทฺธึ วินโย น สากจฺฉิตพฺโพ [สากจฺฉาตพฺโพ (ก.)] – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคเตน ภิกฺขุนา น อุปสมฺปาเทตพฺพํ น นิสฺสโย ทาตพฺโพ น สามเณโร อุปฏฺาเปตพฺโพ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ.
ตโย อุโปสถา – จาตุทฺทสิโก, ปนฺนรสิโก, สามคฺคิอุโปสโถ. อปเรปิ ตโย อุโปสถา – สงฺเฆอุโปสโถ, คเณอุโปสโถ, ปุคฺคเลอุโปสโถ. อปเรปิ ตโย อุโปสถา – สุตฺตุทฺเทโสอุโปสโถ, ปาริสุทฺธิอุโปสโถ, อธิฏฺานุโปสโถ. ติสฺโส ปวารณา – จาตุทฺทสิกา, ปนฺนรสิกา, สามคฺคิปวารณา. อปราปิ ติสฺโส ปวารณา – สงฺเฆปวารณา, คเณปวารณา, ปุคฺคเลปวารณา. อปราปิ ติสฺโส ปวารณา – เตวาจิกาปวารณา ¶ , ทฺเววาจิกาปวารณา, สมานวสฺสิกาปวารณา.
ตโย อาปายิกา เนรยิกา – อิทมปฺปหาย, โย จ อพฺรหฺมจารี พฺรหฺมจาริปฏิฺโ, โย จ สุทฺธํ พฺรหฺมจารึ ปริสุทฺธพฺรหฺมจริยํ จรนฺตํ อมูลเกน อพฺรหฺมจริเยน อนุทฺธํเสติ, โย จายํ เอวํวาที เอวํทิฏฺิ [เอวํทิฏฺี (สี.)] – ‘‘นตฺถิ กาเมสุ โทโส’’ติ โส กาเมสุ ปาตพฺยตํ อาปชฺชติ. [อ. นิ. ๓.๗๐] ตีณิ อกุสลมูลานิ – โลโภ อกุสลมูลํ, โทโส อกุสลมูลํ, โมโห อกุสลมูลํ. [อ. นิ. ๓.๗๐] ตีณิ กุสลมูลานิ – อโลโภ กุสลมูลํ, อโทโส กุสลมูลํ, อโมโห กุสลมูลํ. ตีณิ ทุจฺจริตานิ – กายทุจฺจริตํ, วจีทุจฺจริตํ, มโนทุจฺจริตํ. ตีณิ สุจริตานิ – กายสุจริตํ, วจีสุจริตํ, มโนสุจริตํ. ตโย อตฺถวเส ปฏิจฺจ ภควตา กุเลสุ ติกโภชนํ ปฺตฺตํ – ทุมฺมงฺกูนํ ปุคฺคลานํ นิคฺคหาย, เปสลานํ ภิกฺขูนํ ¶ ผาสุวิหาราย, ‘‘มา ปาปิจฺฉา ปกฺขํ นิสฺสาย สงฺฆํ ภินฺเทยฺยุ’’นฺติ ¶ กุลานุทฺทยตาย จ. [จูฬว. ๓๕๐] ตีหิ อสทฺธมฺเมหิ อภิภูโต ปริยาทินฺนจิตฺโต เทวทตฺโต อาปายิโก เนรยิโก กปฺปฏฺโ อเตกิจฺโฉ ปาปิจฺฉตา ปาปมิตฺตตา โอรมตฺตเกน วิเสสาธิคเมน อนฺตรา โวสานํ อาปาทิ. ติสฺโส สมฺมุติโย – ทณฺฑสมฺมุติ, สิกฺกาสมฺมุติ, ทณฺฑสิกฺกาสมฺมุติ. ติสฺโส ปาทุกา ธุวฏฺานิกา อสงฺกมนียา – วจฺจปาทุกา, ปสฺสาวปาทุกา, อาจมนปาทุกา. ติสฺโส ปาทฆํสนิโย – สกฺขรํ, กถลา, สมุทฺทเผณโกติ.
ติกํ นิฏฺิตํ.
ตสฺสุทฺทานํ –
ติฏฺนฺเต ¶ กาเล รตฺติฺจ, ทส ปฺจ กุสเลน;
เวทนา โจทนา วตฺถุ, สลากา ทฺเว ปฏิกฺขิปา.
ปฺตฺติ ¶ อปเร ทฺเว จ, พาโล กาเฬ จ กปฺปติ;
เหมนฺเต สงฺโฆ สงฺฆสฺส, ฉาทนา จ ปฏิจฺฉาทิ.
ปฏิจฺฉนฺนา วิวฏา จ, เสนาสนคิลายนา;
ปาติโมกฺขํ ปริวาสํ, มานตฺตา ปาริวาสิกา.
อนฺโต อนฺโต จ สีมาย, อาปชฺชติ ปุนาปเร;
วุฏฺาติ อปเร เจว, อมูฬฺหวินยา ทุเว.
ตชฺชนียา นิยสฺสา จ, ปพฺพาชปฏิสารณี;
อทสฺสนา ปฏิกมฺเม, อนิสฺสคฺเค จ ทิฏฺิยา.
อาคาฬฺหกมฺมาธิสีเล, ทวานาจาร ฆาติกา;
อาชีวาปนฺนา ตาทิสิกา, อวณฺณุโปสเถน จ.
ปวารณา สมฺมุติ จ, โวหารปจฺเจเกน จ;
น วตฺถพฺพํ น ทาตพฺพํ, โอกาสํ น กเร ตถา.
น กเร สวจนียํ, น ปุจฺฉิตพฺพกา ทุเว;
น วิสฺสชฺเช ทุเว เจว, อนุโยคมฺปิ โน ทเท.
สากจฺฉา ¶ ¶ อุปสมฺปทา, นิสฺสยสามเณรา จ;
อุโปสถติกา ตีณิ, ปวารณติกา ตโย.
อาปายิกา อกุสลา, กุสลา จริตา ทุเว;
ติกโภชนสทฺธมฺเม, สมฺมุติ ปาทุเกน จ;
ปาทฆํสนิกา เจว, อุทฺทานํ ติกเก อิทนฺติ.
๔. จตุกฺกวาโร
๓๒๔. อตฺถาปตฺติ ¶ สกวาจาย อาปชฺชติ, ปรวาจาย วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ ปรวาจาย อาปชฺชติ, สกวาจาย วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ สกวาจาย อาปชฺชติ, สกวาจาย วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ ปรวาจาย อาปชฺชติ, ปรวาจาย วุฏฺาติ. อตฺถาปตฺติ กาเยน อาปชฺชติ, วาจาย วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ วาจาย อาปชฺชติ, กาเยน วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ กาเยน อาปชฺชติ, กาเยน วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ วาจาย อาปชฺชติ, วาจาย วุฏฺาติ. อตฺถาปตฺติ ปสุตฺโต อาปชฺชติ, ปฏิพุทฺโธ วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ ปฏิพุทฺโธ ¶ อาปชฺชติ, ปสุตฺโต วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ ปสุตฺโต อาปชฺชติ, ปสุตฺโต วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ ปฏิพุทฺโธ อาปชฺชติ, ปฏิพุทฺโธ วุฏฺาติ. อตฺถาปตฺติ อจิตฺตโก อาปชฺชติ, สจิตฺตโก วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ สจิตฺตโก อาปชฺชติ, อจิตฺตโก วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ อจิตฺตโก อาปชฺชติ, อจิตฺตโก วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ สจิตฺตโก อาปชฺชติ, สจิตฺตโก วุฏฺาติ. อตฺถาปตฺติ อาปชฺชนฺโต เทเสติ; เทเสนฺโต อาปชฺชติ; อตฺถาปตฺติ ¶ อาปชฺชนฺโต วุฏฺาติ; วุฏฺหนฺโต อาปชฺชติ. อตฺถาปตฺติ กมฺเมน อาปชฺชติ, อกมฺเมน วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ อกมฺเมน อาปชฺชติ, กมฺเมน วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ กมฺเมน อาปชฺชติ, กมฺเมน วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ อกมฺเมน อาปชฺชติ, อกมฺเมน วุฏฺาติ.
[อ. นิ. ๔.๒๕๐; ที. นิ. ๓.๓๑๓; วิภ. ๙๓๙] จตฺตาโร อนริยโวหารา – อทิฏฺเ ทิฏฺวาทิตา, อสฺสุเต สุตวาทิตา, อมุเต มุตวาทิตา, อวิฺาเต วิฺาตวาทิตา. จตฺตาโร อริยโวหารา – อทิฏฺเ อทิฏฺวาทิตา, อสฺสุเต อสฺสุตวาทิตา, อมุเต อมุตวาทิตา, อวิฺาเต อวิฺาตวาทิตา. อปเรปิ จตฺตาโร อนริยโวหารา – ทิฏฺเ อทิฏฺวาทิตา, สุเต อสฺสุตวาทิตา, มุเต อมุตวาทิตา, วิฺาเต อวิฺาตวาทิตา. จตฺตาโร ¶ อริยโวหารา – ทิฏฺเ ทิฏฺวาทิตา, สุเต สุตวาทิตา, มุเต มุตวาทิตา, วิฺาเต วิฺาตวาทิตา.
จตฺตาโร ปาราชิกา ภิกฺขูนํ ภิกฺขุนีหิ สาธารณา; จตฺตาโร ปาราชิกา ภิกฺขุนีนํ ภิกฺขูหิ อสาธารณา. จตฺตาโร ปริกฺขารา – อตฺถิ ปริกฺขาโร รกฺขิตพฺโพ โคเปตพฺโพ มมายิตพฺโพ ปริภฺุชิตพฺโพ; อตฺถิ ปริกฺขาโร รกฺขิตพฺโพ โคเปตพฺโพ มมายิตพฺโพ, น ปริภฺุชิ