📜

นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส

วินยปิฏเก

ปริวารปาฬิ

๑. ภิกฺขุวิภงฺโค

โสฬสมหาวาโร

๑. กตฺถปฺตฺติวาโร

๑. ปาราชิกกณฺฑํ

. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน ปมํ ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ, กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ? อตฺถิ ตตฺถ ปฺตฺติ, อนุปฺตฺติ, อนุปฺปนฺนปฺตฺติ? สพฺพตฺถปฺตฺติ, ปเทสปฺตฺติ? สาธารณปฺตฺติ, อสาธารณปฺตฺติ? เอกโตปฺตฺติ, อุภโตปฺตฺติ? ปฺจนฺนํ ปาติโมกฺขุทฺเทสานํ กตฺโถคธํ กตฺถ ปริยาปนฺนํ? กตเมน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉติ? จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กตมา วิปตฺติ? สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กตโม อาปตฺติกฺขนฺโธ? ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ? จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ? โก ตตฺถ วินโย, โก ตตฺถ อภิวินโย? กึ ตตฺถ ปาติโมกฺขํ, กึ ตตฺถ อธิปาติโมกฺขํ? กา วิปตฺติ? กา สมฺปตฺติ? กา ปฏิปตฺติ? กติ อตฺถวเส ปฏิจฺจ ภควตา ปมํ ปาราชิกํ ปฺตฺตํ? เก สิกฺขนฺติ? เก สิกฺขิตสิกฺขา? กตฺถ ิตํ? เก ธาเรนฺติ? กสฺส วจนํ? เกนาภตนฺติ?

. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน ปมํ ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? เวสาลิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สุทินฺนํ กลนฺทปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สุทินฺโน กลนฺทปุตฺโต ปุราณทุติยิกาย เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. อตฺถิ ตตฺถ ปฺตฺติ, อนุปฺตฺติ, อนุปฺปนฺนปฺตฺตีติ? เอกา ปฺตฺติ, ทฺเว อนุปฺตฺติโย. อนุปฺปนฺนปฺตฺติ ตสฺมึ นตฺถิ. สพฺพตฺถปฺตฺติ, ปเทสปฺตฺตีติ? สพฺพตฺถปฺตฺติ. สาธารณปฺตฺติ, อสาธารณปฺตฺตีติ? สาธารณปฺตฺติ. เอกโตปฺตฺติ, อุภโตปฺตฺตีติ? อุภโตปฺตฺติ. ปฺจนฺนํ ปาติโมกฺขุทฺเทสานํ กตฺโถคธํ กตฺถ ปริยาปนฺนนฺติ? นิทาโนคธํ, นิทานปริยาปนฺนํ. กตเมน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉตีติ? ทุติเยน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉติ. จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กตมา วิปตฺตีติ? สีลวิปตฺติ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กตโม อาปตฺติกฺขนฺโธติ? ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺโธ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาตีติ? เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต. จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณนฺติ? อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมตีติ? ทฺวีหิ สมเถหิ สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ. โก ตตฺถ วินโย, โก ตตฺถ อภิวินโยติ? ปฺตฺติ วินโย, วิภตฺติ อภิวินโย. กึ ตตฺถ ปาติโมกฺขํ, กึ ตตฺถ อธิปาติโมกฺขนฺติ? ปฺตฺติ ปาติโมกฺขํ, วิภตฺติ อธิปาติโมกฺขํ. กา วิปตฺตีติ? อสํวโร วิปตฺติ. กา สมฺปตฺตีติ? สํวโร สมฺปตฺติ. กา ปฏิปตฺตีติ? น เอวรูปํ กริสฺสามีติ ยาวชีวํ อาปาณโกฏิกํ สมาทาย สิกฺขติ สิกฺขาปเทสุ. [อ. นิ. ๑๐.๓๑] กติ อตฺถวเส ปฏิจฺจ ภควตา ปมํ ปาราชิกํ ปฺตฺตนฺติ? ทส อตฺถวเส ปฏิจฺจ ภควตา ปมํ ปาราชิกํ ปฺตฺตํ – สงฺฆสุฏฺุตาย, สงฺฆผาสุตาย, ทุมฺมงฺกูนํ ปุคฺคลานํ นิคฺคหาย, เปสลานํ ภิกฺขูนํ ผาสุวิหาราย, ทิฏฺธมฺมิกานํ อาสวานํ สํวราย, สมฺปรายิกานํ อาสวานํ ปฏิฆาตาย, อปฺปสนฺนานํ ปสาทาย, ปสนฺนานํ ภิยฺโยภาวาย, สทฺธมฺมฏฺิติยา, วินยานุคฺคหาย. เก สิกฺขนฺตีติ? เสกฺขา จ ปุถุชฺชนกลฺยาณกา จ สิกฺขนฺติ. เก สิกฺขิตสิกฺขาติ? อรหนฺโต สิกฺขิตสิกฺขา. กตฺถ ิตนฺติ? สิกฺขากาเมสุ ิตํ. เก ธาเรนฺตีติ? เยสํ วตฺตติ เต ธาเรนฺติ. กสฺส วจนนฺติ? ภควโต วจนํ อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส. เกนาภตนฺติ? ปรมฺปราภตํ –

.

อุปาลิ ทาสโก เจว, โสณโก สิคฺคโว ตถา;

โมคฺคลิปุตฺเตน [โมคฺคลีปุตฺเตน (สฺยา.)] ปฺจมา, เอเต ชมฺพุสิริวฺหเย [ชมฺพุสริวฺหเย (สารตฺถ)].

ตโต มหินฺโท อิฏฺฏิโย [อิฏฺิโย (สี.)], อุตฺติโย สมฺพโล [อุฏฺฏิโย สมฺปโล (อิติปิ)] ตถา;

ภทฺทนาโม จ ปณฺฑิโต.

เอเต นาคา มหาปฺา, ชมฺพุทีปา อิธาคตา;

วินยํ เต วาจยึสุ, ปิฏกํ ตมฺพปณฺณิยา.

นิกาเย ปฺจ วาเจสุํ, สตฺต เจว ปกรเณ;

ตโต อริฏฺโ เมธาวี, ติสฺสทตฺโต จ ปณฺฑิโต.

วิสารโท กาฬสุมโน, เถโร จ ทีฆนามโก;

ทีฆสุมโน จ ปณฺฑิโต.

ปุนเทว [ปุนเรว (สฺยา.)] กาฬสุมโน, นาคตฺเถโร จ พุทฺธรกฺขิโต;

ติสฺสตฺเถโร จ เมธาวี, เทวตฺเถโร [เรวตฺเถโร (อิติปิ)] จ ปณฺฑิโต.

ปุนเทว สุมโน เมธาวี, วินเย จ วิสารโท;

พหุสฺสุโต จูฬนาโค, คโชว ทุปฺปธํสิโย.

ธมฺมปาลิตนาโม จ, โรหเณ [โรหโณ (สี.)] สาธุปูชิโต;

ตสฺส สิสฺโส มหาปฺโ เขมนาโม ติเปฏโก.

ทีเป ตารกราชาว ปฺาย อติโรจถ;

อุปติสฺโส จ เมธาวี, ผุสฺสเทโว มหากถี.

ปุนเทว สุมโน เมธาวี, ปุปฺผนาโม พหุสฺสุโต;

มหากถี มหาสิโว, ปิฏเก สพฺพตฺถ โกวิโท.

ปุนเทว อุปาลิ เมธาวี, วินเย จ วิสารโท;

มหานาโค มหาปฺโ, สทฺธมฺมวํสโกวิโท.

ปุนเทว อภโย เมธาวี, ปิฏเก สพฺพตฺถ โกวิโท;

ติสฺสตฺเถโร จ เมธาวี, วินเย จ วิสารโท.

ตสฺส สิสฺโส มหาปฺโ, ปุปฺผนาโม พหุสฺสุโต;

สาสนํ อนุรกฺขนฺโต, ชมฺพุทีเป ปติฏฺิโต.

จูฬาภโย จ เมธาวี, วินเย จ วิสารโท;

ติสฺสตฺเถโร จ เมธาวี, สทฺธมฺมวํสโกวิโท.

จูฬเทโว [ผุสฺสเทโว (สี.)] จ เมธาวี, วินเย จ วิสารโท;

สิวตฺเถโร จ เมธาวี, วินเย สพฺพตฺถ โกวิโท.

เอเต นาคา มหาปฺา, วินยฺู มคฺคโกวิทา;

วินยํ ทีเป ปกาเสสุํ, ปิฏกํ ตมฺพปณฺณิยาติ.

. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน ทุติยํ ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ราชคเห ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ธนิยํ กุมฺภการปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ธนิโย กุมฺภการปุตฺโต รฺโ ทารูนิ อทินฺนํ อาทิยิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาตีติ? ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

. ตติยํ ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? เวสาลิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู อฺมฺํ ชีวิตา โวโรเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาตีติ? ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

. จตุตฺถํ ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? เวสาลิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? วคฺคุมุทาตีริเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? วคฺคุมุทาตีริยา ภิกฺขู คิหีนํ อฺมฺสฺส อุตฺตริมนุสฺสธมฺมสฺส วณฺณํ ภาสึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาตีติ? ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

จตฺตาโร ปาราชิกา นิฏฺิตา.

ตสฺสุทฺทานํ –

เมถุนาทินฺนาทานฺจ, มนุสฺสวิคฺคหุตฺตริ;

ปาราชิกานิ จตฺตาริ, เฉชฺชวตฺถู อสํสยาติ.

๒. สงฺฆาทิเสสกณฺฑํ

. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน อุปกฺกมิตฺวา อสุจึ โมเจนฺตสฺส สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโต? กํ อารพฺภ? กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ? อตฺถิ ตตฺถ ปฺตฺติ, อนุปฺตฺติ, อนุปฺปนฺนปฺตฺติ? สพฺพตฺถปฺตฺติ, ปเทสปฺตฺติ? สาธารณปฺตฺติ, อสาธารณปฺตฺติ? เอกโตปฺตฺติ, อุภโตปฺตฺติ? ปฺจนฺนํ ปาติโมกฺขุทฺเทสานํ กตฺโถคธํ กตฺถ ปริยาปนฺนํ? กตเมน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉติ? จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กตมา วิปตฺติ? สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กตโม อาปตฺติกฺขนฺโธ? ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ? จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ? โก ตตฺถ วินโย, โก ตตฺถ อภิวินโย? กึ ตตฺถ ปาติโมกฺขํ, กึ ตตฺถ อธิปาติโมกฺขํ? กา วิปตฺติ, กา สมฺปตฺติ, กา ปฏิปตฺติ? กติ อตฺถวเส ปฏิจฺจ ภควตา อุปกฺกมิตฺวา อสุจึ โมเจนฺตสฺส สงฺฆาทิเสโส ปฺตฺโต? เก สิกฺขนฺติ, เก สิกฺขิตสิกฺขา? กตฺถ ิตํ? เก ธาเรนฺติ? กสฺส วจนํ? เกนาภตนฺติ?

. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน อุปกฺกมิตฺวา อสุจึ โมเจนฺตสฺส สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ เสยฺยสกํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา เสยฺยสโก หตฺเถน อุปกฺกมิตฺวา อสุจึ โมเจสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. อตฺถิ ตตฺถ ปฺตฺติ, อนุปฺตฺติ, อนุปฺปนฺนปฺตฺตีติ? เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. อนุปฺปนฺนปฺตฺติ ตสฺมึ นตฺถิ. สพฺพตฺถ ปฺตฺติ, ปเทสปฺตฺตีติ? สพฺพตฺถปฺตฺติ. สาธารณปฺตฺติ, อสาธารณปฺตฺตีติ? อสาธารณปฺตฺติ. เอกโตปฺตฺติ, อุภโตปฺตฺตีติ? เอกโตปฺตฺติ. ปฺจนฺนํ ปาติโมกฺขุทฺเทสานํ กตฺโถคธํ กตฺถ ปริยาปนฺนนฺติ? นิทาโนคธํ นิทานปริยาปนฺนํ. กตเมน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉตีติ? ตติเย อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉติ. จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กตมา วิปตฺตีติ? สีลวิปตฺติ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กตโม อาปตฺติกฺขนฺโธติ? สงฺฆาทิเสโส อาปตฺติกฺขนฺโธ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาตีติ? เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต. จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณนฺติ? อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมตีติ? ทฺวีหิ สมเถหิ สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ. โก ตตฺถ วินโย, โก ตตฺถ อภิวินโยติ? ปฺตฺติ วินโย, วิภตฺติ อภิวินโย. กึ ตตฺถ ปาติโมกฺขํ, กึ ตตฺถ อธิปาติโมกฺขนฺติ? ปฺตฺติ ปาติโมกฺขํ, วิภตฺติ อธิปาติโมกฺขํ. กา วิปตฺตีติ? อสํวโร วิปตฺติ. กา สมฺปตฺตีติ? สํวโร สมฺปตฺติ. กา ปฏิปตฺตีติ? น เอวรูปํ กริสฺสามีติ ยาวชีวํ อาปาณโกฏิกํ สมาทาย สิกฺขติ สิกฺขาปเทสุ. [อ. นิ. ๑๐.๓๑] กติ อตฺถวเส ปฏิจฺจ ภควตา อุปกฺกมิตฺวา อสุจึ โมเจนฺตสฺส สงฺฆาทิเสโส ปฺตฺโตติ? ทส อตฺถวเส ปฏิจฺจ ภควตา อุปกฺกมิตฺวา อสุจึ โมเจนฺตสฺส สงฺฆาทิเสโส ปฺตฺโต – สงฺฆสุฏฺุตาย, สงฺฆผาสุตาย, ทุมฺมงฺกูนํ ปุคฺคลานํ นิคฺคหาย, เปสลานํ ภิกฺขูนํ ผาสุวิหาราย, ทิฏฺธมฺมิกานํ อาสวานํ สํวราย, สมฺปรายิกานํ อาสวานํ ปฏิฆาตาย, อปฺปสนฺนานํ ปสาทาย, ปสนฺนานํ ภิยฺโยภาวาย, สทฺธมฺมฏฺิติยา, วินยานุคฺคหาย. เก สิกฺขนฺตีติ? เสกฺขา จ ปุถุชฺชนกลฺยาณกา จ สิกฺขนฺติ. เก สิกฺขิตสิกฺขาติ? อรหนฺโต สิกฺขิตสิกฺขา. กตฺถ ิตนฺติ? สิกฺขากาเมสุ ิตํ. เก ธาเรนฺตีติ? เยสํ วตฺตติ, เต ธาเรนฺติ. กสฺส วจนนฺติ? ภควโต วจนํ อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส. เกนาภตนฺติ? ปรมฺปราภตํ –

อุปาลิ ทาสโก เจว, โสณโก สิคฺคโว ตถา;

โมคฺคลิปุตฺเตน ปฺจมา, เอเต ชมฺพุสิริวฺหเย.

ตโต มหินฺโท อิฏฺฏิโย, อุตฺติโย สมฺพโล ตถา;

ภทฺทนาโม จ ปณฺฑิโต.

เอเต นาคา มหาปฺา, ชมฺพุทีปา อิธาคตา;

วินยํ เต วาจยึสุ, ปิฏกํ ตมฺพปณฺณิยา.

นิกาเย ปฺจ วาเจสุํ, สตฺต เจว ปกรเณ;

ตโต อริฏฺโ เมธาวี, ติสฺสทตฺโต จ ปณฺฑิโต.

วิสารโท กาฬสุมโน, เถโร จ ทีฆนามโก;

ทีฆสุมโน จ ปณฺฑิโต.

ปุนเทว กาฬสุมโน, นาคตฺเถโร จ พุทฺธรกฺขิโต;

ติสฺสตฺเถโร จ เมธาวี, เทวตฺเถโร จ ปณฺฑิโต.

ปุนเทว สุมโน เมธาวี, วินเย จ วิสารโท;

พหุสฺสุโต จูฬนาโค, คโชว ทุปฺปธํสิโย.

ธมฺมปาลิตนาโม จ, โรหเณ สาธุปูชิโต;

ตสฺส สิสฺโส มหาปฺโ, เขมนาโม ติเปฏโก.

ทีเป ตารกราชาว, ปฺาย อติโรจถ;

อุปติสฺโส จ เมธาวี, ผุสฺสเทโว มหากถี.

ปุนเทว สุมโน เมธาวี, ปุปฺผนาโม พหุสฺสุโต;

มหากถี มหาสิโว, ปิฏเก สพฺพตฺถ โกวิโท.

ปุนเทว อุปาลิ เมธาวี, วินเย จ วิสารโท;

มหานาโค มหาปฺโ, สทฺธมฺมวํสโกวิโท.

ปุนเทว อภโย เมธาวี, ปิฏเก สพฺพตฺถ โกวิโท;

ติสฺสตฺเถโร จ เมธาวี, วินเย จ วิสารโท.

ตสฺส สิสฺโส มหาปฺโ, ปุปฺผนาโม พหุสฺสุโต;

สาสนํ อนุรกฺขนฺโต, ชมฺพุทีเป ปติฏฺิโต.

จูฬาภโย จ เมธาวี, วินเย จ วิสารโท;

ติสฺสตฺเถโร จ เมธาวี, สทฺธมฺมวํสโกวิโท.

จูฬเทโว จ เมธาวี, วินเย จ วิสารโท;

สิวตฺเถโร จ เมธาวี, วินเย สพฺพตฺถ โกวิโท.

เอเต นาคา มหาปฺา, วินยฺู มคฺคโกวิโท;

วินยํ ทีเป ปกาเสสุํ, ปิฏกํ ตมฺพปณฺณิยาติ.

. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน มาตุคาเมน สทฺธึ กายสํสคฺคํ สมาปชฺชนฺตสฺส สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุทายึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุทายี มาตุคาเมน สทฺธึ กายสํสคฺคํ สมาปชฺชิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

๑๐. มาตุคามํ ทุฏฺุลฺลาหิ วาจาหิ โอภาสนฺตสฺส สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุทายึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุทายี มาตุคามํ ทุฏฺุลฺลาหิ วาจาหิ โอภาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

๑๑. มาตุคามสฺส สนฺติเก อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ ภาสนฺตสฺส สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุทายึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุทายี มาตุคามสฺส สนฺติเก อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ อภาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

๑๒. สฺจริตฺตํ สมาปชฺชนฺตสฺส สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุทายึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุทายี สฺจริตฺตํ สมาปชฺชิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต สมุฏฺาติ, น วาจโต น จิตฺตโต; สิยา วาจโต สมุฏฺาติ, น กายโต น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺาติ, น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

๑๓. สฺาจิกา กุฏึ การาเปนฺตสฺส สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? อาฬวิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อาฬวเก ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อาฬวกา ภิกฺขู สฺาจิกาย กุฏิโย การาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๑๔. มหลฺลกํ วิหารํ การาเปนฺตสฺส สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? โกสมฺพิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ ฉนฺนํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา ฉนฺโน วิหารวตฺถุํ โสเธนฺโต อฺตรํ เจติยรุกฺขํ เฉทาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๑๕. ภิกฺขุํ อมูลเกน ปาราชิเกน ธมฺเมน อนุทฺธํเสนฺตสฺส สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? ราชคเห ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? เมตฺติยภูมชเก ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? เมตฺติยภูมชกา ภิกฺขู อายสฺมนฺตํ ทพฺพํ มลฺลปุตฺตํ อมูลเกน ปาราชิเกน ธมฺเมน อนุทฺธํเสสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๑๖. ภิกฺขุํ อฺภาคิยสฺส อธิกรณสฺส กิฺจิ เทสํ เลสมตฺตํ อุปาทาย ปาราชิเกน ธมฺเมน อนุทฺธํเสนฺตสฺส สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? ราชคเห ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? เมตฺติยภูมชเก ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? เมตฺติยภูมชกา ภิกฺขู อายสฺมนฺตํ ทพฺพํ มลฺลปุตฺตํ อฺภาคิยสฺส อธิกรณสฺส กิฺจิ เทสํ เลสมตฺตํ อุปาทาย ปาราชิเกน ธมฺเมน อนุทฺธํเสสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๑๗. สงฺฆเภทกสฺส ภิกฺขุโน ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺตสฺส สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? ราชคเห ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? เทวทตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? เทวทตฺโต สมคฺคสฺส สงฺฆสฺส เภทาย ปรกฺกมิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

๑๘. เภทานุวตฺตกานํ ภิกฺขูนํ ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺตานํ สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? ราชคเห ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู เทวทตฺตสฺส สงฺฆเภทาย ปรกฺกมนฺตสฺส อนุวตฺตกา อเหสุํ วคฺควาทกา, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

๑๙. ทุพฺพจสฺส ภิกฺขุโน ยาวตติยํ สมนุภาสนา น ปฏินิสฺสชฺชนฺตสฺส สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? โกสมฺพิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ ฉนฺนํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา ฉนฺโน ภิกฺขูหิ สหธมฺมิกํ วุจฺจมาโน อตฺตานํ อวจนียํ อกาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

๒๐. กุลทูสกสฺส ภิกฺขุโน ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺตสฺส สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อสฺสชิปุนพฺพสุเก ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อสฺสชิปุนพฺพสุกา ภิกฺขู สงฺเฆน ปพฺพาชนียกมฺมกตา ภิกฺขู ฉนฺทคามิตา โทสคามิตา โมหคามิตา ภยคามิตา ปาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

เตรส สงฺฆาทิเสสา นิฏฺิตา.

ตสฺสุทฺทานํ –

วิสฺสฏฺิ กายสํสคฺคํ, ทุฏฺุลฺลํ อตฺตกามฺจ;

สฺจริตฺตํ กุฏี เจว, วิหาโร จ อมูลกํ.

กิฺจิเทสฺจ เภโท จ, ตสฺเสว [ตเถว (ก.)] อนุวตฺตกา;

ทุพฺพจํ กุลทูสฺจ, สงฺฆาทิเสสา เตรสาติ.

๓. อนิยตกณฺฑํ

๒๑. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน ปโม อนึยโต กตฺถ ปฺตฺโต? กํ อารพฺภ? กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ? อตฺถิ ตตฺถ ปฺตฺติ, อนุปฺตฺติ, อนุปฺปนฺนปฺตฺติ, สพฺพตฺถปฺตฺติ ปเทสปฺตฺติ, สาธารณปฺตฺติ อสาธารณปฺตฺติ, เอกโตปฺตฺติ อุภโตปฺตฺติ, ปฺจนฺนํ ปาติโมกฺขุทฺเทสานํ กตฺโถคธํ กตฺถ ปริยาปนฺนํ, กตเมน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉติ, จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กตมา วิปตฺติ, สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กตโม อาปตฺติกฺขนฺโธ, ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ, จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ, สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ, โก ตตฺถ วินโย, โก ตตฺถ อภิวินโย, กึ ตตฺถ ปาติโมกฺขํ, กึ ตตฺถ อธิปาติโมกฺขํ, กา วิปตฺติ, กา สมฺปตฺติ, กา ปฏิปตฺติ, กติ อตฺถวเส ปฏิจฺจ ภควตา ปโม อนิยโต ปฺตฺโต, เก สิกฺขนฺติ, เก สิกฺขิตสิกฺขา, กตฺถ ิตํ, เก ธาเรนฺติ, กสฺส วจนํ เกนาภตนฺติ.

๒๒. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน ปโม อนิยโต กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุทายึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุทายี มาตุคาเมน สทฺธึ เอโก เอกาย รโห ปฏิจฺฉนฺเน อาสเน อลงฺกมฺมนิเย นิสชฺชํ กปฺเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. อตฺถิ ตตฺถ ปฺตฺติ, อนุปฺตฺติ, อนุปฺปนฺนปฺตฺตีติ? เอกา ปฺตฺติ. อนุปฺตฺติ อนุปฺปนฺนปฺตฺติ ตสฺมึ นตฺถิ. สพฺพตฺถปฺตฺติ, ปเทสปฺตฺตีติ? สพฺพตฺถปฺตฺติ. สาธารณปฺตฺติ, อสาธารณปฺตฺตีติ? อสาธารณปฺตฺติ. เอกโตปฺตฺติ, อุภโตปฺตฺตีติ? เอกโตปฺตฺติ. ปฺจนฺนํ ปาติโมกฺขุทฺเทสานํ กตฺโถคธํ กตฺถ ปริยาปนฺนนฺติ? นิทาโนคธํ นิทานปริยาปนฺนํ. กตเมน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉตีติ? จตุตฺเถน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉติ. จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กตมา วิปตฺตีติ? สิยา สีลวิปตฺติ สิยา อาจารวิปตฺติ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กตโม อาปตฺติกฺขนฺโธติ? สิยา ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺโธ สิยา สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺโธ สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺโธ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาตีติ? เอเก สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต. จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณนฺติ? อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมตีติ? ตีหิ สมเถหิ สมฺมติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ. โก ตตฺถ วินโย, โก ตตฺถ อภิวินโยติ? ปฺตฺติ วินโย, วิภตฺติ อภิวินโย. กึ ตตฺถ ปาติโมกฺขํ, กึ ตตฺถ อธิปาติโมกฺขนฺติ? ปฺตฺติ ปาติโมกฺขํ, วิภตฺติ อธิปาติโมกฺขํ. กา วิปตฺตีติ? อสํวโร วิปตฺติ. กา สมฺปตฺตีติ? สํวโร สมฺปตฺติ. กา ปฏิปตฺตีติ? น เอวรูปํ กริสฺสามีติ ยาวชีวํ อาปาณโกฏิกํ สมาทาย สิกฺขติ สิกฺขาปเทสุ. [อ. นิ. ๑๐.๓๑] กติ อตฺถวเส ปฏิจฺจ ภควตา ปโม อนิยโต ปฺตฺโตติ? ทส อตฺถวเส ปฏิจฺจ ภควตา ปโม อนิยโต ปฺตฺโต – สงฺฆสุฏฺุตาย, สงฺฆผาสุตาย, ทุมฺมงฺกูนํ ปุคฺคลานํ นิคฺคหาย, เปสลานํ ภิกฺขูนํ ผาสุวิหาราย, ทิฏฺธมฺมิกานํ อาสวานํ สํวราย, สมฺปรายิกานํ อาสวานํ ปฏิฆาตาย, อปฺปสนฺนานํ ปสาทาย, ปสนฺนานํ ภิยฺโยภาวาย, สทฺธมฺมฏฺิติยา, วินยานุคฺคหาย. เก สิกฺขนฺตีติ? เสกฺขา จ ปุถุชฺชนกลฺยาณกา จ สิกฺขนฺติ. เก สิกฺขิตสิกฺขาติ? อรหนฺโต สิกฺขิตสิกฺขา. กตฺถ ิตนฺติ? สิกฺขากาเมสุ ิตํ. เก ธาเรนฺตีติ? เยสํ วตฺตติ เต ธาเรนฺติ. กสฺส วจนนฺติ? ภควโต วจนํ อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส. เกนาภตนฺติ? ปรมฺปราภตํ –

อุปาลิ ทาสโก เจว, โสณโก สิคฺคโว ตถา;

โมคฺคลิปุตฺเตน ปฺจมา, เอเต ชมฺพุสิริวฺหเย.

ตโต มหินฺโท อิฏฺฏิโย, อุตฺติโย สมฺพโล ตถา;

ภทฺทนาโม จ ปณฺฑิโต.

เอเต นาคา มหาปฺา, ชมฺพุทีปา อิธาคตา;

วินยํ เต วาจยึสุ, ปิฏกํ ตมฺพปณฺณิยา.

นิกาเย ปฺจ วาเจสุํ, สตฺต เจว ปกรเณ;

ตโต อริฏฺโ เมธาวี, ติสฺสทตฺโต จ ปณฺฑิโต.

วิสารโท กาฬสุมโน, เถโร จ ทีฆนามโก;

ทีฆสุมโน จ ปณฺฑิโต.

ปุนเทว กาฬสุมโน, นาคตฺเถโร จ พุทฺธรกฺขิโต;

ติสฺสตฺเถโร จ เมธาวี, เทวตฺเถโร จ ปณฺฑิโต.

ปุนเทว สุมโน เมธาวี, วินเย จ วิสารโท;

พหุสฺสุโต จูฬนาโค, คโชว ทุปฺปธํสิโย.

ธมฺมปาลิตนาโม จ, โรหเณ สาธุปูชิโต;

ตสฺส สิสฺโส มหาปฺโ, เขมนาโม ติเปฏโก.

ทีเป ตารกราชาว ปฺาย อติโรจถ;

อุปติสฺโส จ เมธาวี, ผุสฺสเทโว มหากถี.

ปุนเทว สุมโน เมธาวี, ปุปฺผนาโม พหุสฺสุโต;

มหากถี มหาสิโว, ปิฏเก สพฺพตฺถ โกวิโท.

ปุนเทว อุปาลิ เมธาวี, วินเย จ วิสารโท;

มหานาโค มหาปฺโ, สทฺธมฺมวํสโกวิโท.

ปุนเทว อภโย เมธาวี, ปิฏเก สพฺพตฺถ โกวิโท;

ติสฺสตฺเถโร จ เมธาวี, วินเย จ วิสารโท.

ตสฺส สิสฺโส มหาปฺโ, ปุปฺผนาโม พหุสฺสุโต;

สาสนํ อนุรกฺขนฺโต, ชมฺพุทีเป ปติฏฺิโต.

จูฬาภโย จ เมธาวี, วินเย จ วิสารโท;

ติสฺสตฺเถโร จ เมธาวี, สทฺธมฺมวํสโกวิโท.

จูฬเทโว จ เมธาวี, วินเย จ วิสารโท;

สิวตฺเถโร จ เมธาวี, วินเย สพฺพตฺถ โกวิโท.

เอเต นาคา มหาปฺา, วินยฺู มคฺคโกวิทา;

วินยํ ทีเป ปกาเสสุํ, ปิฏกํ ตมฺพปณฺณิยาติ.

๒๓. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน ทุติโย อนิยโต กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุทายึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุทายี มาตุคาเมน สทฺธึ เอโก เอกาย รโห นิสชฺชํ กปฺเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. อตฺถิ ตตฺถ ปฺตฺติ, อนุปฺตฺติ อนุปฺปนฺนปฺตฺตีติ? เอกา ปฺตฺติ. อนุปฺตฺติ อนุปฺปนฺนปฺตฺติ ตสฺมึ นตฺถิ. สพฺพตฺถปฺตฺติ, ปเทสปฺตฺตีติ? สพฺพตฺถปฺตฺติ. สาธารณปฺตฺติ อสาธารณปฺตฺตีติ? อสาธารณปฺตฺติ. เอกโตปฺตฺติ อุภโตปฺตฺตีติ? เอกโตปฺตฺติ. ปฺจนฺนํ ปาติโมกฺขุทฺเทสานํ กตฺโถคธํ กตฺถ ปริยาปนฺนนฺติ? นิทาโนคธํ นิทานปริยาปนฺนํ. กตเมน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉตีติ? จตุตฺเถน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉติ. จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กตมา วิปตฺตีติ? สิยา สีลวิปตฺติ, สิยา อาจารวิปตฺติ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กตโม อาปตฺติกฺขนฺโธติ? สิยา สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺโธ, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺโธ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาตีติ? ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ. จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณนฺติ? อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมตีติ? ตีหิ สมเถหิ สมฺมติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ…เป….

ทฺเว อนิยตา นิฏฺิตา.

ตสฺสุทฺทานํ –

อลงฺกมฺมนิยฺเจว, ตเถว จ น เหว โข;

อนิยตา สุปฺตฺตา, พุทฺธเสฏฺเน ตาทินาติ.

๔. นิสฺสคฺคิยกณฺฑํ

๑. กถินวคฺโค

๒๔. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน อติเรกจีวรํ ทสาหํ อติกฺกาเมนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? เวสาลิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อติเรกจีวรํ ธาเรสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺาติ, น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

๒๕. เอกรตฺตํ ติจีวเรน วิปฺปวสนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู ภิกฺขูนํ หตฺเถ จีวรํ นิกฺขิปิตฺวา สนฺตรุตฺตเรน ชนปทจาริกํ ปกฺกมึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺาติ, น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

๒๖. อกาลจีวรํ ปฏิคฺคเหตฺวา มาสํ อติกฺกาเมนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู อกาลจีวรํ ปฏิคฺคเหตฺวา มาสํ อติกฺกาเมสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺาติ, น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

๒๗. อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา ปุราณจีวรํ โธวาเปนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุทายึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุทายี อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา ปุราณจีวรํ โธวาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๒๘. อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา หตฺถโต จีวรํ ปฏิคฺคณฺหนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ราชคเห ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุทายึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุทายี อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา หตฺถโต จีวรํ ปฏิคฺคเหสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๒๙. อฺาตกํ คหปตึ วา คหปตานึ วา จีวรํ วิฺาเปนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุปนนฺทํ สกฺยปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต อฺาตกํ เสฏฺิปุตฺตํ จีวรํ วิฺาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๓๐. อฺาตกํ คหปตึ วา คหปตานึ วา ตตุตฺตริ จีวรํ วิฺาเปนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู น มตฺตํ ชานิตฺวา พหุํ จีวรํ วิฺาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๓๑. ปุพฺเพ อปฺปวาริตสฺส อฺาตกํ คหปติกํ อุปสงฺกมิตฺวา จีวเร วิกปฺปํ อาปชฺชนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุปนนฺทํ สกฺยปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต ปุพฺเพ อปฺปวาริโต อฺาตกํ คหปติกํ อุปสงฺกมิตฺวา จีวเร วิกปฺปํ อาปชฺชิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๓๒. ปุพฺเพ อปฺปวาริตสฺส อฺาตเก คหปติเก อุปสงฺกมิตฺวา จีวเร วิกปฺปํ อาปชฺชนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุปนนฺทํ สกฺยปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต ปุพฺเพ อปฺปวาริโต อฺาตเก คหปติเก อุปสงฺกมิตฺวา จีวเร วิกปฺปํ อาปชฺชิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๓๓. อติเรกติกฺขตฺตุํ โจทนาย อติเรกฉกฺขตฺตุํ าเนน จีวรํ อภินิปฺผาเทนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุปนนฺทํ สกฺยปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต อุปาสเกน – ‘‘อชฺชณฺโห, ภนฺเต, อาคเมหี’’ติ วุจฺจมาโน นาคเมสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

กถินวคฺโค ปโม.

๒. โกสิยวคฺโค

๓๔. โกสิยมิสฺสกํ สนฺถตํ การาเปนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? อาฬวิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู โกสิยการเก อุปสงฺกมิตฺวา เอวมาหํสุ ‘‘พหู, อาวุโส, โกสการเก ปจถ. อมฺหากมฺปิ ทสฺสถ. มยมฺปิ อิจฺฉาม โกสิยมิสฺสกํ สนฺถตํ กาตุ’’นฺติ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๓๕. สุทฺธกาฬกานํ เอฬกโลมานํ สนฺถตํ การาเปนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? เวสาลิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู สุทฺธกาฬกานํ เอฬกโลมานํ สนฺถตํ การาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๓๖. อนาทิยิตฺวา ตุลํ โอทาตานํ ตุลํ โคจริยานํ นวํ สนฺถตํ การาเปนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู โถกฺเว โอทาตํ อนฺเต [โอทาตานํ อนฺเต อนฺเต (สี.), โอทาตานํ อนฺเต (สฺยา.)] อาทิยิตฺวา ตเถว สุทฺธกาฬกานํ เอฬกโลมานํ สนฺถตํ การาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๓๗. อนุวสฺสํ สนฺถตํ การาเปนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู อนุวสฺสํ สนฺถตํ การาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๓๘. อนาทิยิตฺวา ปุราณสนฺถตสฺส สามนฺตา สุคตวิทตฺถึ นวํ นิสีทนสนฺถตํ การาเปนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู สนฺถตานิ อุชฺฌิตฺวา อารฺิกงฺคํ ปิณฺฑปาติกงฺคํ ปํสุกูลิกงฺคํ สมาทิยึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๓๙. เอฬกโลมานิ ปฏิคฺคเหตฺวา ติโยชนํ อติกฺกาเมนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตโร ภิกฺขุ เอฬกโลมานิ ปฏิคฺคเหตฺวา ติโยชนํ อติกฺกาเมสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต สมุฏฺาติ, น วาจโต น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

๔๐. อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา เอฬกโลมานิ โธวาเปนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สกฺเกสุ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อฺาติกาหิ ภิกฺขุนีหิ เอฬกโลมานิ โธวาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๔๑. รูปิยํ ปฏิคฺคณฺหนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ราชคเห ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุปนนฺทํ สกฺยปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต รูปิยํ ปฏิคฺคเหสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๔๒. นานปฺปการกํ รูปิยสํโวหารํ สมาปชฺชนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู นานปฺปการกํ รูปิยสํโวหารํ สมาปชฺชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๔๓. นานปฺปการกํ กยวิกฺกยํ สมาปชฺชนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุปนนฺทํ สกฺยปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต ปริพฺพาชเกน สทฺธึ กยวิกฺกยํ สมาปชฺชิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

โกสิยวคฺโค ทุติโย.

๓. ปตฺตวคฺโค

๔๔. อติเรกปตฺตํ ทสาหํ อติกฺกาเมนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อติเรกปตฺตํ ธาเรสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺาติ, น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

๔๕. อูนปฺจพนฺธเนน ปตฺเตน อฺํ นวํ ปตฺตํ เจตาเปนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สกฺเกสุ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อปฺปมตฺตเกนปิ ภินฺเนน อปฺปมตฺตเกนปิ ขณฺเฑน วิลิขิตมตฺเตนปิ พหู ปตฺเต วิฺาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๔๖. เภสชฺชานิ ปฏิคฺคเหตฺวา สตฺตาหํ อติกฺกาเมนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู เภสชฺชานิ ปฏิคฺคเหตฺวา สตฺตาหํ อติกฺกาเมสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ กถินเก…เป….

๔๗. อติเรกมาเส เสเส คิมฺหาเน วสฺสิกสาฏิกจีวรํ ปริเยสนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อติเรกมาเส เสเส คิมฺหาเน วสฺสิกสาฏิกจีวรํ ปริเยสึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๔๘. ภิกฺขุสฺส สามํ จีวรํ ทตฺวา กุปิเตน อนตฺตมเนน อจฺฉินฺทนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุปนนฺทํ สกฺยปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต ภิกฺขุสฺส สามํ จีวรํ ทตฺวา กุปิโต อนตฺตมโน อจฺฉินฺทิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๔๙. สามํ สุตฺตํ วิฺาเปตฺวา ตนฺตวาเยหิ จีวรํ วายาเปนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ราชคเห ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู สามํ สุตฺตํ วิฺาเปตฺวา ตนฺตวาเยหิ จีวรํ วายาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๕๐. ปุพฺเพ อปฺปวาริตสฺส อฺาตกสฺส คหปติกสฺส ตนฺตวาเย อุปสงฺกมิตฺวา จีวเร วิกปฺปํ อาปชฺชนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุปนนฺทํ สกฺยปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต ปุพฺเพ อปฺปวาริโต อฺาตกสฺส คหปติกสฺส ตนฺตวาเย อุปสงฺกมิตฺวา จีวเร วิกปฺปํ อาปชฺชิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๕๑. อจฺเจกจีวรํ ปฏิคฺคเหตฺวา จีวรกาลสมยํ อติกฺกาเมนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู อจฺเจกจีวรํ ปฏิคฺคเหตฺวา จีวรกาลสมยํ อติกฺกาเมสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ กถินเก…เป….

๕๒. ติณฺณํ จีวรานํ อฺตรํ จีวรํ อนฺตรฆเร นิกฺขิปิตฺวา อติเรกฉารตฺตํ วิปฺปวสนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู ติณฺณํ จีวรานํ อฺตรํ จีวรํ อนฺตรฆเร นิกฺขิปิตฺวา อติเรกฉารตฺตํ วิปฺปวสึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ กถินเก…เป….

๕๓. ชานํ สงฺฆิกํ ลาภํ ปริณตํ อตฺตโน ปริณาเมนฺตสฺส นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ชานํ สงฺฆิกํ ลาภํ ปริณตํ อตฺตโน ปริณาเมสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

ปตฺตวคฺโค ตติโย.

ตึส นิสฺสคฺคิยา ปาจิตฺติยา นิฏฺิตา.

ตสฺสุทฺทานํ –

ทเสกรตฺติมาโส จ, โธวนฺจ ปฏิคฺคโห;

อฺาตํ ตฺจ [อฺาตกฺจ (ก.)] อุทฺทิสฺส, อุภินฺนํ ทูตเกน จ.

โกสิยา สุทฺธทฺเวภาคา, ฉพฺพสฺสานิ นิสีทนํ;

ทฺเว จ โลมานิ อุคฺคณฺเห, อุโภ นานปฺปการกา.

ทฺเว จ ปตฺตานิ เภสชฺชํ, วสฺสิกา ทานปฺจมํ;

สามํ วายาปนจฺเจโก, สาสงฺกํ สงฺฆิเกน จาติ.

๕. ปาจิตฺติยกณฺฑํ

๑. มุสาวาทวคฺโค

๕๔. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน สมฺปชานมุสาวาเท ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? หตฺถกํ สกฺยปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา หตฺถโก สกฺยปุตฺโต ติตฺถิเยหิ สทฺธึ สลฺลปนฺโต อวชานิตฺวา ปฏิชานิ, ปฏิชานิตฺวา อวชานิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

๕๕. โอมสวาเท ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู เปสเลหิ ภิกฺขูหิ สทฺธึ ภณฺฑนฺตา [ภณฺเฑนฺตา (ก.)] เปสเล ภิกฺขู โอมสึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๕๖. ภิกฺขุเปสุฺเ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ภิกฺขูนํ ภณฺฑนชาตานํ กลหชาตานํ วิวาทาปนฺนานํ เปสุฺํ อุปสํหรึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๕๗. อนุปสมฺปนฺนํ ปทโส ธมฺมํ วาเจนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อุปาสเก ปทโส ธมฺมํ วาเจสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา วาจโต สมุฏฺาติ, น กายโต น จิตฺตโต; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต…เป….

๕๘. อนุปสมฺปนฺเนน อุตฺตริทิรตฺตติรตฺตํ สหเสยฺยํ กปฺเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? อาฬวิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู อนุปสมฺปนฺเนน สหเสยฺยํ กปฺเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต สมุฏฺาติ, น วาจโต น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

๕๙. มาตุคาเมน สหเสยฺยํ กปฺเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อนุรุทฺธํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อนุรุทฺโธ มาตุคาเมน สหเสยฺยํ กปฺเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ เอฬกโลมเก…เป….

๖๐. มาตุคามสฺส อุตฺตริฉปฺปฺจวาจาหิ ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุทายึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุทายี มาตุคามสฺส ธมฺมํ เทเสสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, ทฺเว อนุปฺตฺติโย. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ ปทโสธมฺเม…เป….

๖๑. อนุปสมฺปนฺนสฺส อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ ภูตํ อาโรเจนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? เวสาลิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? วคฺคุมุทาตีริเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? วคฺคุมุทาตีริยา ภิกฺขู คิหีนํ อฺมฺสฺส อุตฺตริมนุสฺสธมฺมสฺส วณฺณํ ภาสึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต สมุฏฺาติ, น วาจโต น จิตฺตโต; สิยา วาจโต สมุฏฺาติ, น กายโต น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺาติ, น จิตฺตโต…เป….

๖๒. ภิกฺขุสฺส ทุฏฺุลฺลาปตฺตึ อนุปสมฺปนฺนสฺส อาโรเจนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ภิกฺขุสฺส ทุฏฺุลฺลาปตฺตึ อนุปสมฺปนฺนสฺส อาโรเจสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๖๓. ปถวึ ขณนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? อาฬวิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อาฬวเก ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อาฬวกา ภิกฺขู ปถวึ ขณึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

มุสาวาทวคฺโค ปโม.

๒. ภูตคามวคฺโค

๖๔. ภูตคามปาตพฺยตา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? อาฬวิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อาฬวเก ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อาฬวกา ภิกฺขู รุกฺขํ ฉินฺทึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๖๕. อฺวาทเก วิเหสเก ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? โกสมฺพิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ ฉนฺนํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา ฉนฺโน สงฺฆมชฺเฌ อาปตฺติยา อนุยุฺชิยมาโน อฺเนฺํ ปฏิจริ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๖๖. อุชฺฌาปนเก ขิยฺยนเก ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ราชคเห ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? เมตฺติยภูมชเก ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? เมตฺติยภูมชกา ภิกฺขู อายสฺมนฺตํ ทพฺพํ มลฺลปุตฺตํ ภิกฺขู อุชฺฌาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๖๗. สงฺฆิกํ มฺจํ วา ปีํ วา ภิสึ วา โกจฺฉํ วา อชฺโฌกาเส สนฺถริตฺวา อนุทฺธริตฺวา อนาปุจฺฉา ปกฺกมนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู สงฺฆิกํ เสนาสนํ อชฺโฌกาเส สนฺถริตฺวา อนุทฺธริตฺวา อนาปุจฺฉา ปกฺกมึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ กถินเก…เป….

๖๘. สงฺฆิเก วิหาเร เสยฺยํ สนฺถริตฺวา อนุทฺธริตฺวา อนาปุจฺฉา ปกฺกมนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สตฺตรสวคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สตฺตรสวคฺคิยา ภิกฺขู สงฺฆิเก วิหาเร เสยฺยํ สนฺถริตฺวา อนุทฺธริตฺวา อนาปุจฺฉา ปกฺกมึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ กถินเก…เป….

๖๙. สงฺฆิเก วิหาเร ชานํ ปุพฺพุปคตํ ภิกฺขุํ อนุปขชฺช เสยฺยํ กปฺเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู เถเร ภิกฺขู อนุปขชฺช เสยฺยํ กปฺเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

๗๐. ภิกฺขุํ กุปิเตน อนตฺตมเนน สงฺฆิกา วิหารา นิกฺกฑฺฒนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู กุปิตา อนตฺตมนา ภิกฺขู สงฺฆิกา วิหารา นิกฺกฑฺฒึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๗๑. สงฺฆิเก วิหาเร อุปริเวหาสกุฏิยา อาหจฺจปาทกํ มฺจํ วา ปีํ วา อภินิสีทนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตโร ภิกฺขุ สงฺฆิเก วิหาเร อุปริเวหาสกุฏิยา อาหจฺจปาทกํ มฺจํ สหสา อภินิสีทิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต สมุฏฺาติ, น วาจโต น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

๗๒. ทฺวตฺติปริยาเย อธิฏฺหิตฺวา ตตุตฺตริ อธิฏฺหนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? โกสมฺพิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ ฉนฺนํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา ฉนฺโน กตปริโยสิตํ วิหารํ ปุนปฺปุนํ ฉาทาเปสิ, ปุนปฺปุนํ ลิมฺปาเปสิ, อติภาริโก วิหาโร ปริปติ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๗๓. ชานํ สปฺปาณกํ อุทกํ ติณํ วา มตฺติกํ วา สิฺจนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? อาฬวิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อาฬวเก ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อาฬวกา ภิกฺขู ชานํ สปฺปาณกํ อุทกํ ติณมฺปิ มตฺติกมฺปิ สิฺจึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

ภูตคามวคฺโค ทุติโย.

๓. โอวาทวคฺโค

๗๔. อสมฺมเตน ภิกฺขุนิโย โอวทนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อสมฺมตา ภิกฺขุนิโย โอวทึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. อตฺถิ ตตฺถ ปฺตฺติ, อนุปฺตฺติ, อนุปฺปนฺนปฺตฺตีติ? เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. อนุปฺปนฺนปฺตฺติ ตสฺมึ นตฺถิ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา วาจโต สมุฏฺาติ, น กายโต น จิตฺตโต; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต…เป….

๗๕. อตฺถงฺคเต สูริเย ภิกฺขุนิโย โอวทนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ จูฬปนฺถกํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา จูฬปนฺถโก อตฺถงฺคเต สูริเย ภิกฺขุนิโย โอวทิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ ปทโสธมฺเม…เป….

๗๖. ภิกฺขุนุปสฺสยํ อุปสงฺกมิตฺวา ภิกฺขุนิโย โอวทนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สกฺเกสุ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ภิกฺขุนุปสฺสยํ อุปสงฺกมิตฺวา ภิกฺขุนิโย โอวทึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ กถินเก…เป….

๗๗. ‘‘อามิสเหตุ ภิกฺขู ภิกฺขุนิโย โอวทนฺตี’’ติ ภณนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ‘‘อามิสเหตุ ภิกฺขู ภิกฺขุนิโย โอวทนฺตี’’ติ ภณึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๗๘. อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา จีวรํ เทนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตโร ภิกฺขุ อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา จีวรํ อทาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๗๙. อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา จีวรํ สิพฺเพนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุทายึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุทายี อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา จีวรํ สิพฺเพสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ …เป….

๘๐. ภิกฺขุนิยา สทฺธึ สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺชนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ภิกฺขุนีหิ สทฺธึ สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต สมุฏฺาติ, น วาจโต น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺาติ, น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

๘๑. ภิกฺขุนิยา สทฺธึ สํวิธาย เอกํ นาวํ อภิรุหนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ภิกฺขุนีหิ สทฺธึ สํวิธาย เอกํ นาวํ อภิรุหึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๘๒. ชานํ ภิกฺขุนิปริปาจิตํ ปิณฺฑปาตํ ภุฺชนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ราชคเห ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? เทวทตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? เทวทตฺโต ชานํ ภิกฺขุนิปริปาจิตํ ปิณฺฑปาตํ ภุฺชิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

๘๓. ภิกฺขุนิยา สทฺธึ เอโก เอกาย รโห นิสชฺชํ กปฺเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุทายึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุทายี ภิกฺขุนิยา สทฺธึ เอโก เอกาย รโห นิสชฺชํ กปฺเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

โอวาทวคฺโค ตติโย.

๔. โภชนวคฺโค

๘๔. ตตุตฺตริ อาวสถปิณฺฑํ ภุฺชนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อนุวสิตฺวา อนุวสิตฺวา อาวสถปิณฺฑํ ภุฺชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ เอฬกโลมเก…เป….

๘๕. คณโภชเน ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ราชคเห ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? เทวทตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? เทวทตฺโต สปริโส กุเลสุ วิฺาเปตฺวา วิฺาเปตฺวา ภุฺชิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, สตฺต อนุปฺตฺติโย. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ เอฬกโลมเก…เป….

๘๖. ปรมฺปรโภชเน ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? เวสาลิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู อฺตฺร นิมนฺติตา อฺตฺร ภุฺชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, จตสฺโส อนุปฺตฺติโย. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ กถินเก…เป….

๘๗. ทฺวตฺติปตฺตปูเร ปูเว ปฏิคฺคเหตฺวา ตตุตฺตริ ปฏิคฺคณฺหนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู น มตฺตํ ชานิตฺวา ปฏิคฺคเหสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๘๘. ภุตฺตาวินา ปวาริเตน อนติริตฺตํ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา ภุฺชนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู ภุตฺตาวี ปวาริตา อฺตฺร ภุฺชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ กถินเก…เป….

๘๙. ภิกฺขุํ ภุตฺตาวึ ปวาริตํ อนติริตฺเตน ขาทนีเยน วา โภชนีเยน วา อภิหฏฺุํ ปวาเรนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตโร ภิกฺขุ ภิกฺขุํ ภุตฺตาวึ ปวาริตํ อนติริตฺเตน โภชนีเยน อภิหฏฺุํ ปวาเรสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๙๐. วิกาเล ขาทนียํ วา โภชนียํ วา ภุฺชนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ราชคเห ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สตฺตรสวคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สตฺตรสวคฺคิยา ภิกฺขู วิกาเล โภชนํ ภุฺชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ เอฬกโลมเก…เป….

๙๑. สนฺนิธิการกํ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา ภุฺชนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ เพลฏฺสีสํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา เพลฏฺสีโส สนฺนิธิการกํ โภชนํ ภุฺชิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ เอฬกโลมเก…เป….

๙๒. ปณีตโภชนานิ อตฺตโน อตฺถาย วิฺาเปตฺวา ภุฺชนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ปณีตโภชนานิ อตฺตโน อตฺถาย วิฺาเปตฺวา ภุฺชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๙๓. อทินฺนํ มุขทฺวารํ อาหารํ อาหรนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? เวสาลิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตโร ภิกฺขุ อทินฺนํ มุขทฺวารํ อาหารํ อาหริ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ เอฬกโลมเก…เป….

โภชนวคฺโค จตุตฺโถ.

๕. อเจลกวคฺโค

๙๔. อเจลกสฺส วา ปริพฺพาชกสฺส วา ปริพฺพาชิกาย วา สหตฺถา ขาทนียํ วา โภชนียํ วา เทนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? เวสาลิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อานนฺโท อฺตริสฺสา ปริพฺพาชิกาย เอกํ มฺมาโน ทฺเว ปูเว อทาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ เอฬกโลมเก…เป….

๙๕. ภิกฺขุํ ‘‘เอหาวุโส, คามํ วา นิคมํ วา ปิณฺฑาย ปวิสิสฺสามา’’ติ ตสฺส ทาเปตฺวา วา อทาเปตฺวา วา อุยฺโยเชนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุปนนฺทํ สกฺยปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต ภิกฺขุํ ‘‘เอหาวุโส, คามํ ปิณฺฑาย ปวิสิสฺสามา’’ติ, ตสฺส อทาเปตฺวา อุยฺโยเชสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๙๖. สโภชเน กุเล อนุปขชฺช นิสชฺชํ กปฺเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุปนนฺทํ สกฺยปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต สโภชเน กุเล อนุปขชฺช นิสชฺชํ กปฺเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

๙๗. มาตุคาเมน สทฺธึ รโห ปฏิจฺฉนฺเน อาสเน นิสชฺชํ กปฺเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุปนนฺทํ สกฺยปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต มาตุคาเมน สทฺธึ รโห ปฏิจฺฉนฺเน อาสเน นิสชฺชํ กปฺเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

๙๘. มาตุคาเมน สทฺธึ เอโก เอกาย รโห นิสชฺชํ กปฺเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุปนนฺทํ สกฺยปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต มาตุคาเมน สทฺธึ เอโก เอกาย รโห นิสชฺชํ กปฺเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

๙๙. นิมนฺติเตน สภตฺเตน สนฺตํ ภิกฺขุํ อนาปุจฺฉา ปุเรภตฺตํ ปจฺฉาภตฺตํ กุเลสุ จาริตฺตํ อาปชฺชนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ราชคเห ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุปนนฺทํ สกฺยปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต นิมนฺติโต สภตฺโต สมาโน ปุเรภตฺตํ ปจฺฉาภตฺตํ กุเลสุ จาริตฺตํ อาปชฺชิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, จตสฺโส อนุปฺตฺติโย. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ กถินเก…เป….

๑๐๐. ตตุตฺตริ เภสชฺชํ วิฺาเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สกฺเกสุ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู มหานาเมน สกฺเกน ‘‘อชฺชณฺโห, ภนฺเต, อาคเมถา’’ติ วุจฺจมานา นาคเมสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๑๐๑. อุยฺยุตฺตํ เสนํ ทสฺสนาย คจฺฉนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อุยฺยุตฺตํ เสนํ ทสฺสนาย อคมํสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ เอฬกโลมเก…เป….

๑๐๒. อติเรกติรตฺตํ เสนาย วสนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อติเรกติรตฺตํ เสนาย วสึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ เอฬกโลมเก…เป….

๑๐๓. อุยฺโยธิกํ คจฺฉนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อุยฺโยธิกํ อคมํสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ เอฬกโลมเก…เป….

อเจลกวคฺโค ปฺจโม.

๖. สุราปานวคฺโค

๑๐๔. สุราเมรยปาเน ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? โกสมฺพิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ สาคตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา สาคโต มชฺชํ ปิวิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต สมุฏฺาติ, น วาจโต น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

๑๐๕. องฺคุลิปโตทเก ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ภิกฺขุํ องฺคุลิปโตทเกน หาเสสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

๑๐๖. อุทเก หสธมฺเม [หสฺสธมฺเม (สี. สฺยา.)] ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สตฺตรสวคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สตฺตรสวคฺคิยา ภิกฺขู อจิรวติยา นทิยา อุทเก กีฬึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

๑๐๗. อนาทริเย ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? โกสมฺพิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ ฉนฺนํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา ฉนฺโน อนาทริยํ อกาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๑๐๘. ภิกฺขุํ ภึสาเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ภิกฺขุํ ภึสาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๑๐๙. โชตึ สมาทหิตฺวา วิสิพฺเพนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ภคฺเคสุ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู โชตึ สมาทหิตฺวา วิสิพฺเพสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, ทฺเว อนุปฺตฺติโย. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๑๑๐. โอเรนทฺธมาสํ นหายนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ราชคเห ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู ราชานมฺปิ ปสฺสิตฺวา น มตฺตํ ชานิตฺวา นหายึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, ฉ อนุปฺตฺติโย. สพฺพตฺถปฺตฺติ, ปเทสปฺตฺตีติ? ปเทสปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ เอฬกโลมเก…เป….

๑๑๑. อนาทิยิตฺวา ติณฺณํ ทุพฺพณฺณกรณานํ อฺตรํ ทุพฺพณฺณกรณํ นวํ จีวรํ ปริภุฺชนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู อตฺตโน จีวรํ น สฺชานึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ เอฬกโลมเก…เป….

๑๑๒. ภิกฺขุสฺส วา ภิกฺขุนิยา วา สิกฺขมานาย วา สามเณรสฺส วา สามเณริยา วา สามํ จีวรํ วิกปฺเปตฺวา อปฺปจฺจุทฺธารณํ ปริภุฺชนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุปนนฺทํ สกฺยปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต ภิกฺขุสฺส สามํ จีวรํ วิกปฺเปตฺวา อปฺปจฺจุทฺธารณํ ปริภุฺชิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ กถินเก…เป….

๑๑๓. ภิกฺขุสฺส ปตฺตํ วา จีวรํ วา นิสีทนํ วา สูจิฆรํ วา กายพนฺธนํ วา อปนิเธนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ภิกฺขูนํ ปตฺตมฺปิ จีวรมฺปิ อปนิเธสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

สุราเมรยวคฺโค ฉฏฺโ.

๗. สปฺปาณกวคฺโค

๑๑๔. สฺจิจฺจ ปาณํ ชีวิตา โวโรเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุทายึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุทายี สฺจิจฺจ ปาณํ ชีวิตา โวโรเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๑๑๕. ชานํ สปฺปาณกํ อุทกํ ปริภุฺชนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ชานํ สปฺปาณกํ อุทกํ ปริภุฺชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๑๑๖. ชานํ ยถาธมฺมํ นิหตาธิกรณํ ปุน กมฺมาย อุกฺโกเฏนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ชานํ ยถาธมฺมํ นิหตาธิกรณํ ปุน กมฺมาย อุกฺโกเฏสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๑๑๗. ภิกฺขุสฺส ชานํ ทุฏฺุลฺลํ อาปตฺตึ ปฏิจฺฉาเทนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตโร ภิกฺขุ ภิกฺขุสฺส ชานํ ทุฏฺุลฺลํ อาปตฺตึ ปฏิจฺฉาเทสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

๑๑๘. ชานํ อูนวีสติวสฺสํ ปุคฺคลํ อุปสมฺปาเทนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ราชคเห ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู ชานํ อูนวีสติวสฺสํ ปุคฺคลํ อุปสมฺปาเทสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๑๑๙. ชานํ เถยฺยสตฺเถน สทฺธึ สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺชนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตโร ภิกฺขุ ชานํ เถยฺยสตฺเถน สทฺธึ สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺชิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

๑๒๐. มาตุคาเมน สทฺธึ สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺชนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตโร ภิกฺขุ มาตุคาเมน สทฺธึ สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺชิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๑๒๑. ปาปิกาย ทิฏฺิยา ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อริฏฺํ ภิกฺขุํ คทฺธพาธิปุพฺพํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อริฏฺโ ภิกฺขุ คทฺธพาธิปุพฺโพ ปาปิกาย ทิฏฺิยา ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ. กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

๑๒๒. ชานํ ตถาวาทินา ภิกฺขุนา [อริฏฺเน ภิกฺขุนา (ก.)] อกฏานุธมฺเมน ตํ ทิฏฺึ อปฺปฏินิสฺสฏฺเน สทฺธึ สมฺภุฺชนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ชานํ ตถาวาทินา อริฏฺเน ภิกฺขุนา อกฏานุธมฺเมน ตํ ทิฏฺึ อปฺปฏินิสฺสฏฺเน สทฺธึ สมฺภุฺชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๑๒๓. ชานํ ตถานาสิตํ สมณุทฺเทสํ อุปลาเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ชานํ ตถานาสิตํ กณฺฏกํ สมณุทฺเทสํ อุปลาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

สปฺปาณกวคฺโค สตฺตโม.

๘. สหธมฺมิกวคฺโค

๑๒๔. ภิกฺขูหิ สหธมฺมิกํ วุจฺจมาเนน ‘‘น ตาวาหํ, อาวุโส, เอตสฺมึ สิกฺขาปเท สิกฺขิสฺสามิ ยาว น อฺํ ภิกฺขุํ พฺยตฺตํ วินยธรํ ปริปุจฺฉิสฺสามี’’ติ ภณนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? โกสมฺพิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ ฉนฺนํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา ฉนฺโน ภิกฺขูหิ สหธมฺมิกํ วุจฺจมาโน ‘‘น ตาวาหํ, อาวุโส, เอตสฺมึ สิกฺขาปเท สิกฺขิสฺสามิ ยาว น อฺํ ภิกฺขุํ พฺยตฺตํ วินยธรํ ปริปุจฺฉิสฺสามี’’ติ ภณิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๑๒๕. วินยํ วิวณฺเณนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู วินยํ วิวณฺเณสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๑๒๖. โมหนเก ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู โมเหสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๑๒๗. ภิกฺขุสฺส กุปิเตน อนตฺตมเนน ปหารํ เทนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู กุปิตา อนตฺตมนา ภิกฺขูนํ ปหารํ อทํสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

๑๒๘. ภิกฺขุสฺส กุปิเตน อนตฺตมเนน ตลสตฺติกํ อุคฺคิรนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู กุปิตา อนตฺตมนา ภิกฺขูนํ ตลสตฺติกํ อุคฺคิรึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

๑๒๙. ภิกฺขุํ อมูลเกน สงฺฆาทิเสเสน อนุทฺธํเสนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ภิกฺขุํ อมูลเกน สงฺฆาทิเสเสน อนุทฺธํเสสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๑๓๐. ภิกฺขุสฺส สฺจิจฺจ กุกฺกุจฺจํ อุปทหนฺตสฺส [อุปฺปาเทนฺตสฺส (สฺยา.)] ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ภิกฺขูนํ สฺจิจฺจ กุกฺกุจฺจํ อุปทหึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๑๓๑. ภิกฺขูนํ ภณฺฑนชาตานํ กลหชาตานํ วิวาทาปนฺนานํ อุปสฺสุตึ [อุปสฺสุติ (?)] ติฏฺนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ภิกฺขูนํ ภณฺฑนชาตานํ กลหชาตานํ วิวาทาปนฺนานํ อุปสฺสุตึ ติฏฺหึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

๑๓๒. ธมฺมิกานํ กมฺมานํ ฉนฺทํ ทตฺวา ปจฺฉา ขียนธมฺมํ [ขิยฺยธมฺมํ (ก.)] อาปชฺชนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ธมฺมิกานํ กมฺมานํ ฉนฺทํ ทตฺวา ปจฺฉา ขียนธมฺมํ อาปชฺชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๑๓๓. สงฺเฆ วินิจฺฉยกถาย วตฺตมานาย ฉนฺทํ อทตฺวา อุฏฺายาสนา ปกฺกมนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตโร ภิกฺขุ สงฺเฆ วินิจฺฉยกถาย วตฺตมานาย ฉนฺทํ อทตฺวา อุฏฺายาสนา ปกฺกามิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

๑๓๔. สมคฺเค สงฺเฆน จีวรํ ทตฺวา ปจฺฉา ขียนธมฺมํ อาปชฺชนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ราชคเห ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู สมคฺเคน สงฺเฆน จีวรํ ทตฺวา ปจฺฉา ขียนธมฺมํ อาปชฺชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๑๓๕. ชานํ สงฺฆิกํ ลาภํ ปริณตํ ปุคฺคลสฺส ปริณาเมนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ชานํ สงฺฆิกํ ลาภํ ปริณตํ ปุคฺคลสฺส ปริณาเมสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

สหธมฺมิกวคฺโค อฏฺโม.

๙. ราชวคฺโค

๑๓๖. ปุพฺเพ อปฺปฏิสํวิทิเตน รฺโ อนฺเตปุรํ ปวิสนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อานนฺโท ปุพฺเพ อปฺปฏิสํวิทิโต รฺโ อนฺเตปุรํ ปาวิสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ กถินเก…เป….

๑๓๗. รตนํ อุคฺคณฺหนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตโร ภิกฺขุ รตนํ อุคฺคเหสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, ทฺเว อนุปฺตฺติโย. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๑๓๘. สนฺตํ ภิกฺขุํ อนาปุจฺฉา วิกาเล คามํ ปวิสนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู วิกาเล คามํ ปวิสึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, ติสฺโส อนุปฺตฺติโย. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ กถินเก…เป….

๑๓๙. อฏฺิมยํ วา ทนฺตมยํ วา วิสาณมยํ วา สูจิฆรํ การาเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สกฺเกสุ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู น มตฺตํ ชานิตฺวา พหู สูจิฆเร วิฺาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๑๔๐. ปมาณาติกฺกนฺตํ มฺจํ วา ปีํ วา การาเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุปนนฺทํ สกฺยปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต อุจฺเจ มฺเจ สยิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๑๔๑. มฺจํ วา ปีํ วา ตูโลนทฺธํ การาเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู มฺจํ วา ปีํ วา ตูโลนทฺธํ การาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๑๔๒. ปมาณาติกฺกนฺตํ นิสีทนํ การาเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อปฺปมาณิกานิ นิสีทนานิ ธาเรสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๑๔๓. ปมาณาติกฺกนฺตํ กณฺฑุปฺปฏิจฺฉาทึ การาเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อปฺปมาณิกาโย กณฺฑุปฺปฏิจฺฉาทิโย ธาเรสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๑๔๔. ปมาณาติกฺกนฺตํ วสฺสิกสาฏิกํ การาเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อปฺปมาณิกาโย วสฺสิกสาฏิกาโย ธาเรสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๑๔๕. สุคตจีวรปฺปมาณํ จีวรํ การาเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ นนฺทํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา นนฺโท สุคตจีวรปฺปมาณํ จีวรํ ธาเรสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

ราชวคฺโค นวโม.

ทฺเวนวุติ ปาจิตฺติยา นิฏฺิตา.

ขุทฺทกํ สมตฺตํ.

ตสฺสุทฺทานํ –

มุสา โอมสเปสุฺํ, ปทเสยฺยา จ อิตฺถิยา;

อฺตฺร วิฺุนา ภูตา [เทสนาโรจนา เจว (สี. สฺยา.)], ทุฏฺุลฺลาปตฺติ ขณนา.

ภูตํ อฺาย อุชฺฌายิ [ภูตฺวาทอุชฺฌายิ (สี.)], มฺโจ เสยฺโย จ วุจฺจติ;

ปุพฺเพ นิกฺกฑฺฒนาหจฺจ, ทฺวารํ สปฺปาณเกน จ.

อสมฺมตา อตฺถงฺคเต, อุปสฺสยามิเสน จ;

ทเท สิพฺเพ วิธาเนน, นาวา ภุฺเชยฺย เอกโต.

ปิณฺฑํ คณํ ปรํ ปูวํ, ปวาริโต ปวาริตํ;

วิกาลํ สนฺนิธิ ขีรํ, ทนฺตโปเนน เต ทส.

อเจลกํ อุยฺโยขชฺช [อเจลกานุปขชฺช (ก.)], ปฏิจฺฉนฺนํ รเหน จ;

นิมนฺติโต ปจฺจเยหิ, เสนาวสนุยฺโยธิกํ.

สุรา องฺคุลิ หาโส จ, อนาทริยฺจ ภึสนํ;

โชติ นหาน ทุพฺพณฺณํ, สามํ อปนิเธน จ.

สฺจิจฺจุทกกมฺมา จ, ทุฏฺุลฺลํ อูนวีสติ;

เถยฺยอิตฺถิอวเทสํ [อริฏฺกํ (วิภงฺเค)], สํวาเส นาสิเตน จ.

สหธมฺมิกวิเลขา, โมโห ปหาเรนุคฺคิเร;

อมูลกฺจ สฺจิจฺจ, โสสฺสามิ ขิยฺยปกฺกเม.

สงฺเฆน จีวรํ ทตฺวา, ปริณาเมยฺย ปุคฺคเล;

รฺฺจ รตนํ สนฺตํ, สูจิ มฺโจ จ ตูลิกา;

นิสีทนํ กณฺฑุจฺฉาทิ, วสฺสิกา สุคเตน จาติ.

เตสํ วคฺคานํ อุทฺทานํ –

มุสา ภูตา จ โอวาโท, โภชนาเจลเกน จ;

สุรา สปฺปาณกา ธมฺโม, ราชวคฺเคน เต นวาติ.

๖. ปาฏิเทสนียกณฺฑํ

๑๔๖. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา อนฺตรฆรํ ปวิฏฺาย หตฺถโต ขาทนียํ วา โภชนียํ วา สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ภุฺชนฺตสฺส ปาฏิเทสนียํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตโร ภิกฺขุ อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา อนฺตรฆรํ ปวิฏฺาย หตฺถโต อามิสํ ปฏิคฺคเหสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต สมุฏฺาติ, น วาจโต น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

๑๔๗. ภิกฺขุนิยา โวสาสนฺติยา น นิวาเรตฺวา ภุฺชนฺตสฺส ปาฏิเทสนียํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ราชคเห ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ภิกฺขุนิโย โวสาสนฺติโย น นิวาเรสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺาติ, น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

๑๔๘. เสกฺขสมฺมเตสุ กุเลสุ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ภุฺชนฺตสฺส ปาฏิเทสนียํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู น มตฺตํ ชานิตฺวา ปฏิคฺคเหสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, ทฺเว อนุปฺตฺติโย. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต สมุฏฺาติ, น วาจโต น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

๑๔๙. อารฺเกสุ เสนาสเนสุ ปุพฺเพ อปฺปฏิสํวิทิตํ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา อชฺฌาราเม สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ภุฺชนฺตสฺส ปาฏิเทสนียํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สกฺเกสุ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ. สมฺพหุลา ภิกฺขู อาราเม โจเร ปฏิวสนฺเต นาโรเจสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺาติ, น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

จตฺตาโร ปาฏิเทสนียา นิฏฺิตา.

ตสฺสุทฺทานํ –

อฺาติกาย โวสาสํ, เสกฺขอารฺเกน จ;

ปาฏิเทสนียา จตฺตาโร, สมฺพุทฺเธน ปกาสิตาติ.

๗. เสขิยกณฺฑํ

๑. ปริมณฺฑลวคฺโค

๑๕๐. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน อนาทริยํ ปฏิจฺจ ปุรโต วา ปจฺฉโต วา โอลมฺเพนฺเตน นิวาเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ปุรโตปิ ปจฺฉโตปิ โอลมฺเพนฺตา นิวาเสสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ ปุรโต วา ปจฺฉโต วา โอลมฺเพนฺเตน ปารุปนฺตสฺส ทุกฺกฏํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ปุรโตปิ ปจฺฉโตปิ โอลมฺเพนฺตา ปารุปึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ กายํ วิวริตฺวา อนฺตรฆเร คจฺฉนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ กายํ วิวริตฺวา อนฺตรฆเร นิสีทนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ หตฺถํ วา ปาทํ วา กีฬาเปนฺเตน อนฺตรฆเร คจฺฉนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ หตฺถํ วา ปาทํ วา กีฬาเปนฺเตน อนฺตรฆเร นิสีทนฺตสฺส ทุกฺกฏํ …เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ ตหํ ตหํ โอโลเกนฺเตน อนฺตรฆเร คจฺฉนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ ตหํ ตหํ โอโลเกนฺเตน อนฺตรฆเร นิสีทนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุกฺขิตฺตกาย อนฺตรฆเร คจฺฉนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุกฺขิตฺตกาย อนฺตรฆเร นิสีทนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

ปริมณฺฑลวคฺโค ปโม.

๒. อุชฺชคฺฆิกวคฺโค

๑๕๑. อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุชฺชคฺฆิกาย อนฺตรฆเร คจฺฉนฺตสฺส ทุกฺกฏํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู มหาหสิตํ หสนฺตา อนฺตรฆเร คจฺฉึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุชฺชคฺฆิกาย อนฺตรฆเร นิสีทนฺตสฺส ทุกฺกฏํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู มหาหสิตํ หสนฺตา อนฺตรฆเร นิสีทึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุจฺจาสทฺทํ มหาสทฺทํ กโรนฺเตน อนฺตรฆเร คจฺฉนฺตสฺส ทุกฺกฏํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อุจฺจาสทฺทํ มหาสทฺทํ กโรนฺตา อนฺตรฆเร คจฺฉึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุจฺจาสทฺทํ มหาสทฺทํ กโรนฺเตน อนฺตรฆเร นิสีทนฺตสฺส ทุกฺกฏํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อุจฺจาสทฺทํ มหาสทฺทํ กโรนฺตา อนฺตรฆเร นิสีทึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ กายปฺปจาลกํ อนฺตรฆเร คจฺฉนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ กายปฺปจาลกํ อนฺตรฆเร นิสีทนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ พาหุปฺปจาลกํ อนฺตรฆเร คจฺฉนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ พาหุปฺปจาลกํ อนฺตรฆเร นิสีทนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ สีสปฺปจาลกํ อนฺตรฆเร คจฺฉนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ สีสปฺปจาลกํ อนฺตรฆเร นิสีทนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อุชฺชคฺฆิกวคฺโค ทุติโย.

๓. ขมฺภกตวคฺโค

๑๕๒. อนาทริยํ ปฏิจฺจ ขมฺภกเตน อนฺตรฆเร คจฺฉนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ. กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ ขมฺภกเตน อนฺตรฆเร นิสีทนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ โอคุณฺิเตน อนฺตรฆเร คจฺฉนฺตสฺส ทุกฺกฏํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู สสีสํ ปารุปิตฺวา อนฺตรฆเร คจฺฉึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ โอคุณฺิเตน อนฺตรฆเร นิสีทนฺตสฺส ทุกฺกฏํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู สสีสํ ปารุปิตฺวา อนฺตรฆเร นิสีทึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุกฺกุฏิกาย อนฺตรฆเร คจฺฉนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ ปลฺลตฺถิกาย [ปลฺลตฺติกาย (ก.)] อนฺตรฆเร นิสีทนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ อสกฺกจฺจํ ปิณฺฑปาตํ ปฏิคฺคณฺหนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ ตหํ ตหํ โอโลเกนฺเตน ปิณฺฑปาตํ ปฏิคฺคณฺหนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ สูปฺเว พหุํ ปฏิคฺคณฺหนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ ถูปีกตํ ปิณฺฑปาตํ ปฏิคฺคณฺหนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

ขมฺภกตวคฺโค ตติโย.

๔. ปิณฺฑปาตวคฺโค

๑๕๓. อนาทริยํ ปฏิจฺจ อสกฺกจฺจํ ปิณฺฑปาตํ ภุฺชนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ ตหํ ตหํ โอโลเกนฺเตน ปิณฺฑปาตํ ภุฺชนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ ตหํ ตหํ โอมสิตฺวา ปิณฺฑปาตํ ภุฺชนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ สูปฺเว พหุํ ภุฺชนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ ถูปกโต โอมทฺทิตฺวา ปิณฺฑปาตํ ภุฺชนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ สูปํ วา พฺยฺชนํ วา โอทเนน ปฏิจฺฉาเทนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ สูปํ วา โอทนํ วา อคิลาโน อตฺตโน อตฺถาย วิฺาเปตฺวา ภุฺชนฺตสฺส ทุกฺกฏํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู สูปมฺปิ โอทนมฺปิ อตฺตโน อตฺถาย วิฺาเปตฺวา ภุฺชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุชฺฌานสฺินา ปเรสํ ปตฺตํ โอโลเกนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ มหนฺตํ กพฬํ กโรนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ ทีฆํ อาโลปํ กโรนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

ปิณฺฑปาตวคฺโค จตุตฺโถ.

๕. กพฬวคฺโค

๑๕๔. อนาทริยํ ปฏิจฺจ อนาหเฏ กพเฬ มุขทฺวารํ วิวรนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ ภุฺชมาเนน สพฺพํ หตฺถํ มุเข ปกฺขิปนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ สกพเฬน มุเขน พฺยาหรนฺตสฺส ทุกฺกฏํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู สกพเฬน มุเขน พฺยาหรึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ ปิณฺฑุกฺเขปกํ ภุฺชนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ กพฬาวจฺเฉทกํ ภุฺชนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ อวคณฺฑการกํ ภุฺชนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ หตฺถนิทฺธุนกํ ภุฺชนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ สิตฺถาวการกํ ภุฺชนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ ชิวฺหานิจฺฉารกํ ภุฺชนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ จปุจปุการกํ ภุฺชนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

กพฬวคฺโค ปฺจโม.

๖. สุรุสุรุวคฺโค

๑๕๕. อนาทริยํ ปฏิจฺจ สุรุสุรุการกํ ภุฺชนฺตสฺส ทุกฺกฏํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? โกสมฺพิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู สุรุสุรุการกํ ขีรํ ปิวึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ หตฺถนิลฺเลหกํ ภุฺชนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ ปตฺตนิลฺเลหกํ ภุฺชนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ โอฏฺนิลฺเลหกํ ภุฺชนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ. เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ สามิเสน หตฺเถน ปานียถาลกํ ปฏิคฺคณฺหนฺตสฺส ทุกฺกฏํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ภคฺเคสุ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู สามิเสน หตฺเถน ปานียถาลกํ ปฏิคฺคเหสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ สสิตฺถกํ ปตฺตโธวนํ อนฺตรฆเร ฉฑฺเฑนฺตสฺส ทุกฺกฏํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ภคฺเคสุ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู สสิตฺถกํ ปตฺตโธวนํ อนฺตรฆเร ฉฑฺเฑสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ ฉตฺตปาณิสฺส ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ฉตฺตปาณิสฺส ธมฺมํ เทเสสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ ทณฺฑปาณิสฺส ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ สตฺถปาณิสฺส ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ อาวุธปาณิสฺส ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต…เป….

สุรุสุรุวคฺโค ฉฏฺโ.

๗. ปาทุกวคฺโค

๑๕๖. อนาทริยํ ปฏิจฺจ ปาทุการุฬฺหสฺส ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุปาหนารุฬฺหสฺส ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ ยานคตสฺส ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ สยนคตสฺส ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ ปลฺลตฺถิกาย นิสินฺนสฺส ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเน สมุฏฺาติ – วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ เวิตสีสสฺส ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ โอคุณฺิตสีสสฺส ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ ฉมายํ นิสีทิตฺวา อาสเน นิสินฺนสฺส ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ นีเจ อาสเน นิสีทิตฺวา อุจฺเจ อาสเน นิสินฺนสฺส ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ ิเตน นิสินฺนสฺส ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ ปจฺฉโต คจฺฉนฺเตน ปุรโต คจฺฉนฺตสฺส ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุปฺปเถน คจฺฉนฺเตน ปเถน คจฺฉนฺตสฺส ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ ิเตน อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา กโรนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ หริเต อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรนฺตสฺส ทุกฺกฏํ…เป… กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อุทเก อุจฺจารมฺปิ ปสฺสาวมฺปิ เขฬมฺปิ อกํสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

ปาทุกวคฺโค สตฺตโม.

ปฺจสตฺตติ เสขิยา นิฏฺิตา.

ตสฺสุทฺทานํ –

ปริมณฺฑลํ ปฏิจฺฉนฺนํ, สุสํวุโตกฺขิตฺตจกฺขุ;

อุกฺขิตฺโตชฺชคฺฆิกา สทฺโท, ตโย เจว ปจาลนา.

ขมฺภํ โอคุณฺิโต เจวุกฺกุฏิปลฺลตฺถิกาย จ;

สกฺกจฺจํ ปตฺตสฺี จ, สมสูปํ สมติตฺติกํ [สมติตฺถิกํ (ก.)].

สกฺกจฺจํ ปตฺตสฺี จ, สปทานํ สมสูปกํ;

ถูปกโต ปฏิจฺฉนฺนํ, วิฺตฺตุชฺฌานสฺินา.

น มหนฺตํ มณฺฑลํ ทฺวารํ, สพฺพํ หตฺถํ น พฺยาหเร;

อุกฺเขโป เฉทนา คณฺโฑ, ธุนํ สิตฺถาวการกํ.

ชิวฺหานิจฺฉารกฺเจว, จปุจปุ สุรุสุรุ;

หตฺโถ ปตฺโต จ โอฏฺโ จ, สามิสํ สิตฺถเกน จ.

ฉตฺตปาณิสฺส สทฺธมฺมํ, น เทเสนฺติ ตถาคตา;

เอวเมว ทณฺฑปาณิสฺส, สตฺถอาวุธปาณินํ.

ปาทุกา อุปาหนา เจว, ยานเสยฺยาคตสฺส จ;

ปลฺลตฺถิกา นิสินฺนสฺส, เวิโตคุณฺิตสฺส จ.

ฉมา นีจาสเน าเน, ปจฺฉโต อุปฺปเถน จ;

ิตเกน น กาตพฺพํ, หริเต อุทกมฺหิ จาติ.

เตสํ วคฺคานมุทฺทานํ –

ปริมณฺฑลอุชฺชคฺฆิ, ขมฺภํ ปิณฺฑํ ตเถว จ;

กพฬา สุรุสุรุ จ, ปาทุเกน จ สตฺตมาติ.

มหาวิภงฺเค กตฺถปฺตฺติวาโร นิฏฺิโต.

๒. กตาปตฺติวาโร

๑. ปาราชิกกณฺฑํ

๑๕๗. เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺโต กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อกฺขายิเต สรีเร เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; เยภุยฺเยน ขายิเต สรีเร เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; วฏฺฏกเต [วิวฏกเต (สฺยา.)] มุเข อจฺฉุปนฺตํ องฺคชาตํ ปเวเสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส – เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺโต อิมา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

๑๕๘. อทินฺนํ อาทิยนฺโต กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อทินฺนํ อาทิยนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปฺจมาสกํ วา อติเรกปฺจมาสกํ วา อคฺฆนกํ อทินฺนํ เถยฺยสงฺขาตํ อาทิยติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; อติเรกมาสกํ วา อูนปฺจมาสกํ วา อคฺฆนกํ อทินฺนํ เถยฺยสงฺขาตํ อาทิยติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; มาสกํ วา อูนมาสกํ วา อคฺฆนกํ อทินฺนํ เถยฺยสงฺขาตํ อาทิยติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส – อทินฺนํ อาทิยนฺโต อิมา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

๑๕๙. สฺจิจฺจ มนุสฺสวิคฺคหํ ชีวิตา โวโรเปนฺโต กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? สฺจิจฺจ มนุสฺสวิคฺคหํ ชีวิตา โวโรเปนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. มนุสฺสํ โอทิสฺส โอปาตํ ขณติ ‘‘ปปติตฺวา มริสฺสตี’’ติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ปปติเต ทุกฺขา เวทนา อุปฺปชฺชติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; มรติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส – สฺจิจฺจ มนุสฺสวิคฺคหํ ชีวิตา โวโรเปนฺโต อิมา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

๑๖๐. อสนฺตํ อภูตํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ อุลฺลปนฺโต กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อสนฺตํ อภูตํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ อุลฺลปนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปาปิจฺโฉ อิจฺฉาปกโต อสนฺตํ อภูตํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ อุลฺลปติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; ‘‘โย เต วิหาเร วสติ, โส ภิกฺขุ อรหา’’ติ ภณติ, ปฏิวิชานนฺตสฺส อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; น ปฏิวิชานนฺตสฺส อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส – อสนฺตํ อภูตํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ อุลฺลปนฺโต อิมา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

จตฺตาโร ปาราชิกา นิฏฺิตา.

๒. สงฺฆาทิเสสกณฺฑํ

๑๖๑. อุปกฺกมิตฺวา อสุจึ โมเจนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เจเตติ อุปกฺกมติ มุจฺจติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; เจเตติ อุปกฺกมติ น มุจฺจติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ปโยเค ทุกฺกฏํ.

มาตุคาเมน สทฺธึ กายสํสคฺคํ สมาปชฺชนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. กาเยน กายํ อามสติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; กาเยน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; กายปฏิพทฺเธน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.

มาตุคามํ ทุฏฺุลฺลาหิ วาจาหิ โอภาเสนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วจฺจมคฺคํ ปสฺสาวมคฺคํ อาทิสฺส วณฺณมฺปิ ภณติ, อวณฺณมฺปิ ภณติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; วจฺจมคฺคํ ปสฺสาวมคฺคํ เปตฺวา อธกฺขกํ อุพฺภชาณุมณฺฑลํ อาทิสฺส วณฺณมฺปิ ภณติ อวณฺณมฺปิ ภณติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; กายปฏิพทฺธํ อาทิสฺส วณฺณมฺปิ ภณติ อวณฺณมฺปิ ภณติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.

อตฺตกามปาริจริยา วณฺณํ ภาสนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. มาตุคามสฺส สนฺติเก อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ ภาสติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; ปณฺฑกสฺส สนฺติเก อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ ภาสติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ติรจฺฉานคตสฺส สนฺติเก อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ ภาสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.

สฺจริตฺตํ สมาปชฺชนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปฏิคฺคณฺหาติ วีมํสติ ปจฺจาหรติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; ปฏิคฺคณฺหาติ วีมํสติ น ปจฺจาหรติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ปฏิคฺคณฺหาติ น วีมํสติ น ปจฺจาหรติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.

สฺาจิกาย กุฏึ การาเปนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. การาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; เอกํ ปิณฺฑํ อนาคเต, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ตสฺมึ ปิณฺเฑ อาคเต, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.

มหลฺลกํ วิหารํ การาเปนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. การาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; เอกํ ปิณฺฑํ อนาคเต, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ตสฺมึ ปิณฺเฑ อาคเต, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.

ภิกฺขุํ อมูลเกน ปาราชิเกน ธมฺเมน อนุทฺธํเสนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อโนกาสํ การาเปตฺวา จาวนาธิปฺปาโย วเทติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสเสน ทุกฺกฏสฺส; โอกาสํ การาเปตฺวา อกฺโกสาธิปฺปาโย วเทติ, อาปตฺติ โอมสวาทสฺส.

ภิกฺขุํ อฺภาคิยสฺส อธิกรณสฺส กิฺจิ เทสํ เลสมตฺตํ อุปาทาย ปาราชิเกน ธมฺเมน อนุทฺธํเสนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อโนกาสํ การาเปตฺวา จาวนาธิปฺปาโย วเทติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสเสน ทุกฺกฏสฺส; โอกาสํ การาเปตฺวา อกฺโกสาธิปฺปาโย วเทติ, อาปตฺติ โอมสวาทสฺส.

สงฺฆเภทโก ภิกฺขุ ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.

เภทกานุวตฺตกา ภิกฺขู ยาวตติยํ สมนุภาสนาย [สมนุภาสิยมานา (สฺยา.)] น ปฏินิสฺสชฺชนฺตา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชนฺติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.

ทุพฺพโจ ภิกฺขุ ยาวตติยํ สมนุภาสนาย [สมนุภาสิยมาโน (สฺยา.)] น ปฏินิสฺสชฺชนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.

กุลทูสโก ภิกฺขุ ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.

เตรส สงฺฆาทิเสสา นิฏฺิตา.

๓. นิสฺสคฺคิยกณฺฑํ

๑. กถินวคฺโค

๑๖๒. อติเรกจีวรํ ทสาหํ อติกฺกาเมนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

เอกรตฺตํ ติจีวเรน วิปฺปวสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

อกาลจีวรํ ปฏิคฺคเหตฺวา มาสํ อติกฺกาเมนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา ปุราณจีวรํ โธวาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. โธวาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; โธวาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา หตฺถโต จีวรํ ปฏิคฺคณฺหนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. คณฺหาติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; คหิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

อฺาตกํ คหปตึ วา คหปตานึ วา จีวรํ วิฺาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วิฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วิฺาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

อฺาตกํ คหปตึ วา คหปตานึ วา ตตุตฺตริ จีวรํ วิฺาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วิฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วิฺาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

ปุพฺเพ อปฺปวาริโต อฺาตกํ คหปติกํ อุปสงฺกมิตฺวา จีวเร วิกปฺปํ อาปชฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วิกปฺปํ อาปชฺชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วิกปฺปํ อาปนฺเน นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

ปุพฺเพ อปฺปวาริโต อฺาตเก คหปติเก อุปสงฺกมิตฺวา จีวเร วิกปฺปํ อาปชฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วิกปฺปํ อาปชฺชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วิกปฺปํ อาปนฺเน นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

อติเรกติกฺขตฺตุํ โจทนาย อติเรกฉกฺขตฺตุํ าเนน จีวรํ อภินิปฺผาเทนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อภินิปฺผาเทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อภินิปฺผาทิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

กถินวคฺโค ปโม.

๒. โกสิยวคฺโค

๑๖๓. โกสิยมิสฺสกํ สนฺถตํ การาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. การาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; การาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

สุทฺธกาฬกานํ เอฬกโลมานํ สนฺถตํ การาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. การาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; การาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

อนาทิยิตฺวา ตุลํ โอทาตานํ ตุลํ โคจริยานํ นวํ สนฺถตํ การาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. การาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; การาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

อนุวสฺสํ สนฺถตํ การาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. การาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; การาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

อนาทิยิตฺวา ปุราณสนฺถตสฺส สามนฺตา สุคตวิทตฺถึ นวํ นิสีทนสนฺถตํ การาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. การาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; การาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

เอฬกโลมานิ ปฏิคฺคเหตฺวา ติโยชนํ อติกฺกาเมนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปมํ ปาทํ ติโยชนํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ทุติยํ ปาทํ อติกฺกาเมติ, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา เอฬกโลมานิ โธวาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. โธวาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; โธวาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

รูปิยํ ปฏิคฺคณฺหนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. คณฺหาติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; คหิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

นานปฺปการกํ รูปิยสํโวหารํ สมาปชฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. สมาปชฺชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; สมาปนฺเน นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

นานปฺปการกํ กยวิกฺกยํ สมาปชฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. สมาปชฺชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; สมาปนฺเน นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

โกสิยวคฺโค ทุติโย.

๓. ปตฺตวคฺโค

๑๖๔. อติเรกปตฺตํ ทสาหํ อติกฺกาเมนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

อูนปฺจพนฺธเนน ปตฺเตน อฺํ นวํ ปตฺตํ เจตาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เจตาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; เจตาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

เภสชฺชานิ ปฏิคฺคเหตฺวา สตฺตาหํ อติกฺกาเมนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

อติเรกมาเส เสเส คิมฺหาเน วสฺสิกสาฏิกจีวรํ ปริเยสนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปริเยสติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปริยิฏฺเ นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

ภิกฺขุสฺส สามํ จีวรํ ทตฺวา กุปิโต อนตฺตมโน อจฺฉินฺทนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อจฺฉินฺทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อจฺฉินฺเน นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

สามํ สุตฺตํ วิฺาเปตฺวา ตนฺตวาเยหิ จีวรํ วายาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วายาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วายาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

ปุพฺเพ อปฺปวาริโต อฺาตกสฺส คหปติกสฺส ตนฺตวาเย อุปสงฺกมิตฺวา จีวเร วิกปฺปํ อาปชฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วิกปฺปํ อาปชฺชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วิกปฺปํ อาปนฺเน นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

อจฺเจกจีวรํ ปฏิคฺคเหตฺวา จีวรกาลสมยํ อติกฺกาเมนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

ติณฺณํ จีวรานํ อฺตรํ จีวรํ อนฺตรฆเร นิกฺขิปิตฺวา อติเรกฉารตฺตํ วิปฺปวสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

ชานํ สงฺฆิกํ ลาภํ ปริณตํ อตฺตโน ปริณาเมนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปริณาเมติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปริณามิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

ปตฺตวคฺโค ตติโย.

ตึส นิสฺสคฺคิยา ปาจิตฺติยา นิฏฺิตา.

๔. ปาจิตฺติยกณฺฑํ

๑. มุสาวาทวคฺโค

๑๖๕. สมฺปชานมุสาวาทํ ภาสนฺโต กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? สมฺปชานมุสาวาทํ ภาสนฺโต ปฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปาปิจฺโฉ อิจฺฉาปกโต อสนฺตํ อภูตํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ อุลฺลปติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; ภิกฺขุํ อมูลเกน ปาราชิเกน ธมฺเมน อนุทฺธํเสติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; ‘‘โย เต วิหาเร วสติ, โส ภิกฺขุ อรหา’’ติ ภณติ, ปฏิวิชานนฺตสฺส อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; น ปฏิวิชานนฺตสฺส อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; สมฺปชานมุสาวาเท ปาจิตฺติยํ – สมฺปชานมุสาวาทํ ภาสนฺโต อิมา ปฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

โอมสนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อุปสมฺปนฺนํ โอมสติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส; อนุปสมฺปนฺนํ โอมสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.

เปสุฺํ อุปสํหรนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อุปสมฺปนฺนสฺส เปสุฺํ อุปสํหรติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส; อนุปสมฺปนฺนสฺส เปสุฺํ อุปสํหรติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.

อนุปสมฺปนฺนํ ปทโส ธมฺมํ วาเจนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วาเจติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปเท ปเท อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

อนุปสมฺปนฺเนน อุตฺตริทิรตฺตติรตฺตํ สหเสยฺยํ กปฺเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. นิปชฺชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; นิปนฺเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

มาตุคาเมน สหเสยฺยํ กปฺเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. นิปชฺชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; นิปนฺเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

มาตุคามสฺส อุตฺตริฉปฺปฺจวาจาหิ ธมฺมํ เทเสนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เทเสติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปเท ปเท อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

อนุปสมฺปนฺนสฺส อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ ภูตํ อาโรเจนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อาโรเจติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อาโรจิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ภิกฺขุสฺส ทุฏฺุลฺลํ อาปตฺตึ อนุปสมฺปนฺนสฺส อาโรเจนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อาโรเจติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อาโรจิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ปถวึ ขณนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ขณติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปหาเร ปหาเร อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

มุสาวาทวคฺโค ปโม.

๒. ภูตคามวคฺโค

๑๖๖. ภูตคามํ ปาเตนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปาเตติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปหาเร ปหาเร อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

อฺเนฺํ ปฏิจรนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อนาโรปิเต อฺวาทเก อฺเนฺํ ปฏิจรติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อาโรปิเต อฺวาทเก อฺเนฺํ ปฏิจรติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ภิกฺขุํ อุชฺฌาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อุชฺฌาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อุชฺฌาปิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

สงฺฆิกํ มฺจํ วา ปีํ วา ภิสึ วา โกจฺฉํ วา อชฺโฌกาเส สนฺถริตฺวา อนุทฺธริตฺวา อนาปุจฺฉา ปกฺกมนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปมํ ปาทํ เลฑฺฑุปาตํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ทุติยํ ปาทํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

สงฺฆิเก วิหาเร เสยฺยํ สนฺถริตฺวา อนุทฺธริตฺวา อนาปุจฺฉา ปกฺกมนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปมํ ปาทํ ปริกฺเขปํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ทุติยํ ปาทํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

สงฺฆิเก วิหาเร ชานํ ปุพฺพุปคตํ ภิกฺขุํ อนุปขชฺช เสยฺยํ กปฺเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. นิปชฺชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; นิปนฺเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ภิกฺขุํ กุปิโต อนตฺตมโน สงฺฆิกา วิหารา นิกฺกฑฺเฒนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. นิกฺกฑฺฒติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; นิกฺกฑฺฒิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

สงฺฆิเก วิหาเร อุปริเวหาสกุฏิยา อาหจฺจปาทกํ มฺจํ วา ปีํ วา อภินิสีทนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อภินิสีทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อภินิสินฺเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ทฺวตฺติปริยาเย อธิฏฺหิตฺวา ตตุตฺตริ อธิฏฺหนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อธิฏฺเติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อธิฏฺิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ชานํ สปฺปาณกํ อุทกํ ติณํ วา มตฺติกํ วา สิฺจนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. สิฺจติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; สิฺจิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ภูตคามวคฺโค ทุติโย.

๓. โอวาทวคฺโค

๑๖๗. อสมฺมโต ภิกฺขุนิโย โอวทนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. โอวทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; โอวทิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

อตฺถงฺคเต สูริเย ภิกฺขุนิโย โอวทนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. โอวทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; โอวทิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ภิกฺขุนุปสฺสยํ อุปสงฺกมิตฺวา ภิกฺขุนิโย โอวทนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. โอวทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; โอวทิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

‘‘อามิสเหตุ ภิกฺขู ภิกฺขุนิโย โอวทนฺตี’’ติ ภณนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภณติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ภณิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา จีวรํ เทนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ทินฺเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

อฺาติกา ภิกฺขุนิยา จีวรํ สิพฺเพนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. สิพฺเพติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อาราปเถ อาราปเถ อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ภิกฺขุนิยา สทฺธึ สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปฏิปชฺชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปฏิปนฺเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ภิกฺขุนิยา สทฺธึ สํวิธาย เอกํ นาวํ อภิรุหนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อภิรุหติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อภิรุฬฺเห อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ชานํ ภิกฺขุนิปริปาจิตํ ปิณฺฑปาตํ ภุฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ‘‘ภุฺชิสฺสามี’’ติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ภิกฺขุนิยา สทฺธึ เอโก เอกาย รโห นิสชฺชํ กปฺเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. นิสีทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; นิสินฺเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

โอวาทวคฺโค ตติโย.

๔. โภชนวคฺโค

๑๖๘. ตตุตฺตริ อาวสถปิณฺฑํ ภุฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภุฺชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

คณโภชนํ ภุฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภุฺชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ปรมฺปรโภชนํ ภุฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภุฺชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ทฺวตฺติปตฺตปูเร ปูเว ปฏิคฺคเหตฺวา ตตุตฺตริ ปฏิคฺคณฺหนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. คณฺหาติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; คหิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ภุตฺตาวี ปวาริโต อนติริตฺตํ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา ภุฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภุฺชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ภิกฺขุํ ภุตฺตาวึ ปวาริตํ อนติริตฺเตน ขาทนีเยน วา โภชนีเยน วา อภิหฏฺุํ ปวาเรนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตสฺส วจเนน ขาทิสฺสามิ ภุฺชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; โภชนปริโยสาเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

วิกาเล ขาทนียํ วา โภชนียํ วา ภุฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ขาทิสฺสามิ ภุฺชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

สนฺนิธิการกํ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา ภุฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ขาทิสฺสามิ ภุฺชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ปณีตโภชนานิ อตฺตโน อตฺถาย วิฺาเปตฺวา ภุฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภุฺชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

อทินฺนํ มุขทฺวารํ อาหารํ อาหรนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภุฺชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

โภชนวคฺโค จตุตฺโถ.

๕. อเจลกวคฺโค

๑๖๙. อเจลกสฺส, วา ปริพฺพาชกสฺส วา ปริพฺพาชิกาย วา สหตฺถา ขาทนียํ วา โภชนียํ วา เทนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ทินฺเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ภิกฺขุํ – ‘‘เอหาวุโส, คามํ วา นิคมํ วา ปิณฺฑาย ปวิสิสฺสามา’’ติ ตสฺส ทาเปตฺวา วา อทาเปตฺวา วา อุยฺโยเชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อุยฺโยเชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อุยฺโยชิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

สโภชเน กุเล อนุปขชฺช นิสชฺชํ กปฺเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. นิสีทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; นิสินฺเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

มาตุคาเมน สทฺธึ รโห ปฏิจฺฉนฺเน อาสเน นิสชฺชํ กปฺเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. นิสีทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; นิสินฺเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

มาตุคาเมน สทฺธึ เอโก เอกาย รโห นิสชฺชํ กปฺเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. นิสีทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; นิสินฺเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

นิมนฺติโต สภตฺโต สมาโน ปุเรภตฺตํ ปจฺฉาภตฺตํ กุเลสุ จาริตฺตํ อาปชฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปมํ ปาทํ อุมฺมารํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ทุติยํ ปาทํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ตตุตฺตริ เภสชฺชํ วิฺาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วิฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วิฺาปิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

อุยฺยุตฺตํ เสนํ ทสฺสนาย คจฺฉนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. คจฺฉติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ยตฺถ ิโต ปสฺสติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

อติเรกติรตฺตํ เสนาย วสนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วสติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วสิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

อุยฺโยธิกํ คจฺฉนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. คจฺฉติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ยตฺถ ิโต ปสฺสติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

อเจลกวคฺโค ปฺจโม.

๖. สุราเมรยวคฺโค

๑๗๐. มชฺชํ ปิวนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ‘‘ปิวิสฺสามี’’ติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ภิกฺขุํ องฺคุลิปโตทเกน หาเสนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. หาเสติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; หสิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

อุทเก กีฬนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เหฏฺาโคปฺผเก อุทเก กีฬติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อุปริโคปฺผเก กีฬติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

อนาทริยํ กโรนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. กโรติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; กเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ภิกฺขุํ ภึสาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภึสาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ภึสาปิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

โชตึ สมาทหิตฺวา วิสิพฺเพนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. สมาทหติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; สมาทหิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

โอเรนทฺธมาสํ นหายนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. นหายติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; นหานปริโยสาเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

อนาทิยิตฺวา ติณฺณํ ทุพฺพณฺณกรณานํ อฺตรํ ทุพฺพณฺณกรณํ นวํ จีวรํ ปริภุฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปริภุฺชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปริภุตฺเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ภิกฺขุสฺส วา ภิกฺขุนิยา วา สิกฺขมานาย วา สามเณรสฺส วา สามเณริยา วา สามํ จีวรํ วิกปฺเปตฺวา อปฺปจฺจุทฺธารณํ ปริภุฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปริภุฺชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปริภุตฺเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ภิกฺขุสฺส ปตฺตํ วา จีวรํ วา นิสีทนํ วา สูจิฆรํ วา กายพนฺธนํ วา อปนิเธนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อปนิเธติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อปนิธิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

สุราเมรยวคฺโค ฉฏฺโ.

๗. สปฺปาณกวคฺโค

๑๗๑. สฺจิจฺจ ปาณํ ชีวิตา โวโรเปนฺโต กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? สฺจิจฺจ ปาณํ ชีวิตา โวโรเปนฺโต จตสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อโนทิสฺส โอปาตํ ขณติ – ‘‘โย โกจิ ปปติตฺวา มริสฺสตี’’ติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; มนุสฺโส ตสฺมึ ปปติตฺวา มรติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; ยกฺโข วา เปโต วา ติรจฺฉานคตมนุสฺสวิคฺคโห วา ตสฺมึ ปปติตฺวา มรติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ติรจฺฉานคโต ตสฺมึ ปปติตฺวา มรติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส – สฺจิจฺจ ปาณํ ชีวิตา โวโรเปนฺโต อิมา จตสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

ชานํ สปฺปาณกํ อุทกํ ปริภุฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปริภุฺชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปริภุตฺเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ชานํ ยถาธมฺมํ นิหตาธิกรณํ ปุนกมฺมาย อุกฺโกเฏนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อุกฺโกเฏติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อุกฺโกฏิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ภิกฺขุสฺส ชานํ ทุฏฺุลฺลํ อาปตฺตึ ปฏิจฺฉาเทนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ปาจิตฺติยํ.

ชานํ อูนวีสติวสฺสํ ปุคฺคลํ อุปสมฺปาเทนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อุปสมฺปาเทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อุปสมฺปาทิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ชานํ เถยฺยสตฺเถน สทฺธึ สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปฏิปชฺชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปฏิปนฺเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

มาตุคาเมน สทฺธึ สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปฏิปชฺชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปฏิปนฺเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ปาปิกาย ทิฏฺิยา ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ชานํ ตถาวาทินา ภิกฺขุนา อกฏานุธมฺเมน ตํ ทิฏฺึ อปฺปฏินิสฺสฏฺเน สทฺธึ สมฺภุฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. สมฺภุฺชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; สมฺภุตฺเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ชานํ ตถานาสิตํ สมณุทฺเทสํ อุปลาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อุปลาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อุปลาปิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

สปฺปาณกวคฺโค สตฺตโม.

๘. สหธมฺมิกวคฺโค

๑๗๒. ภิกฺขูหิ สหธมฺมิกํ วุจฺจมาโน – ‘‘น ตาวาหํ, อาวุโส, เอตสฺมึ สิกฺขาปเท สิกฺขิสฺสามิ ยาว น อฺํ ภิกฺขุํ พฺยตฺตํ วินยธรํ ปริปุจฺฉิสฺสามี’’ติ ภณนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภณติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ภณิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

วินยํ วิวณฺเณนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วิวณฺเณติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วิวณฺณิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

โมเหนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อนาโรปิเต โมเห โมเหติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อาโรปิเต โมเห โมเหติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ภิกฺขุสฺส กุปิโต อนตฺตมโน ปหารํ เทนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปหรติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปหเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ภิกฺขุสฺส กุปิโต อนตฺตมโน ตลสตฺติกํ อุคฺคิรนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อุคฺคิรติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อุคฺคิริเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ภิกฺขุํ อมูลเกน สงฺฆาทิเสเสน อนุทฺธํเสนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อนุทฺธํเสติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อนุทฺธํสิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ภิกฺขุสฺส สฺจิจฺจ กุกฺกุจฺจํ อุปทหนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อุปทหติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อุปทหิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ภิกฺขูนํ ภณฺฑนชาตานํ กลหชาตานํ วิวาทาปนฺนานํ อุปสฺสุตึ ติฏฺนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ‘‘โสสฺสามี’’ติ คจฺฉติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ยตฺถ ิโต สุณาติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ธมฺมิกานํ กมฺมานํ ฉนฺทํ ทตฺวา ปจฺฉา ขียนธมฺมํ อาปชฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ขิยฺยติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ขิยฺยิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

สงฺเฆ วินิจฺฉยกถาย วตฺตมานาย ฉนฺทํ อทตฺวา อุฏฺายาสนา ปกฺกมนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปริสาย หตฺถปาสํ วิชหนฺตสฺส อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; วิชหิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

สมคฺเคน สงฺเฆน จีวรํ ทตฺวา ปจฺฉา ขียนธมฺมํ อาปชฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ขิยฺยติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ขิยฺยิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ชานํ สงฺฆิกํ ลาภํ ปริณตํ ปุคฺคลสฺส ปริณาเมนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปริณาเมติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปริณามิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

สหธมฺมิกวคฺโค อฏฺโม.

๙. ราชวคฺโค

๑๗๓. ปุพฺเพ อปฺปฏิสํวิทิโต รฺโ อนฺเตปุรํ ปวิสนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปมํ ปาทํ อุมฺมารํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ทุติยํ ปาทํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

รตนํ อุคฺคณฺหนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. คณฺหาติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; คหิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

สนฺตํ ภิกฺขุํ อนาปุจฺฉา วิกาเล คามํ ปวิสนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปมํ ปาทํ ปริกฺเขปํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ทุติยํ ปาทํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

อฏฺิมยํ วา ทนฺตมยํ วา วิสาณมยํ วา สูจิฆรํ การาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. การาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; การาปิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ปมาณาติกฺกนฺตํ มฺจํ วา ปีํ วา การาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. การาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; การาปิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

มฺจํ วา ปีํ วา ตูโลนทฺธํ การาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. การาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; การาปิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ปมาณาติกฺกนฺตํ นิสีทนํ การาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. การาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; การาปิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ปมาณาติกฺกนฺตํ กณฺฑุปฺปฏิจฺฉาทึ การาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. การาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; การาปิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ปมาณาติกฺกนฺตํ วสฺสิกสาฏิกํ การาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. การาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; การาปิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

จีวรํ การาเปนฺโต กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? สุคตจีวรปฺปมาณํ จีวรํ การาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. การาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; การาปิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส – สุคตจีวรปฺปมาณํ จีวรํ การาเปนฺโต อิมา ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

ราชวคฺโค นวโม. ขุทฺทกา นิฏฺิตา.

๕. ปาฏิเทสนียกณฺฑํ

๑๗๔. อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา อนฺตรฆรํ ปวิฏฺาย หตฺถโต ขาทนียํ วา โภชนียํ วา สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ภุฺชนฺโต กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา อนฺตรฆรํ ปวิฏฺาย หตฺถโต ขาทนียํ วา โภชนียํ วา สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ภุฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภุฺชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส – อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา อนฺตรฆรํ ปวิฏฺาย หตฺถโต ขาทนียํ วา โภชนียํ วา สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ภุฺชนฺโต อิมา ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

ภิกฺขุนิยา โวสาสนฺติยา น นิวาเรตฺวา ภุฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภุฺชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส.

เสกฺขสมฺมเตสุ กุเลสุ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ภุฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภุฺชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส.

อารฺเกสุ เสนาสเนสุ ปุพฺเพ อปฺปฏิสํวิทิตํ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา อชฺฌาราเม สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ภุฺชนฺโต กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อารฺเกสุ เสนาสเนสุ ปุพฺเพ อปฺปฏิสํวิทิตํ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา อชฺฌาราเม สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ภุฺชนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภุฺชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส – อารฺเกสุ เสนาสเนสุ ปุพฺเพ อปฺปฏิสํวิทิตํ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา อชฺฌาราเม สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ภุฺชนฺโต อิมา ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

จตฺตาโร ปาฏิเทสนียา นิฏฺิตา.

๖. เสขิยกณฺฑํ

๑. ปริมณฺฑลวคฺโค

๑๗๕. อนาทริยํ ปฏิจฺจ ปุรโต วา ปจฺฉโต วา โอลมฺเพนฺโต นิวาเสนฺโต กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อนาทริยํ ปฏิจฺจ ปุรโต วา ปจฺฉโต วา โอลมฺเพนฺโต นิวาเสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ – อนาทริยํ ปฏิจฺจ ปุรโต วา ปจฺฉโต วา โอลมฺเพนฺโต นิวาเสนฺโต อิมํ เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ.

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ปุรโต วา ปจฺฉโต วา โอลมฺเพนฺโต ปารุปนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ กายํ วิวริตฺวา อนฺตรฆเร คจฺฉนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ กายํ วิวริตฺวา อนฺตรฆเร นิสีทนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ หตฺถํ วา ปาทํ วา กีฬาเปนฺโต อนฺตรฆเร คจฺฉนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ หตฺถํ วา ปาทํ วา กีฬาเปนฺโต อนฺตรฆเร นิสีทนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ตหํ ตหํ โอโลเกนฺโต อนฺตรฆเร คจฺฉนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ตหํ ตหํ โอโลเกนฺโต อนฺตรฆเร นิสีทนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุกฺขิตฺตกาย อนฺตรฆเร คจฺฉนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุกฺขิตฺตกาย อนฺตรฆเร นิสีทนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

ปริมณฺฑลวคฺโค ปโม.

๒. อุชฺชคฺฆิกวคฺโค

๑๗๖. …อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุชฺชคฺฆิกาย อนฺตรฆเร คจฺฉนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุชฺชคฺฆิกาย อนฺตรฆเร นิสีทนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุจฺจาสทฺทํ มหาสทฺทํ กโรนฺโต อนฺตรฆเร คจฺฉนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุจฺจาสทฺทํ มหาสทฺทํ กโรนฺโต อนฺตรฆเร นิสีทนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ กายปฺปจาลกํ อนฺตรฆเร คจฺฉนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ กายปฺปจาลกํ อนฺตรฆเร นิสีทนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ พาหุปฺปจาลกํ อนฺตรฆเร คจฺฉนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ พาหุปฺปจาลกํ อนฺตรฆเร นิสีทนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ สีสปฺปจาลกํ อนฺตรฆเร คจฺฉนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ สีสปฺปจาลกํ อนฺตรฆเร นิสีทนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

อุชฺชคฺฆิกวคฺโค ทุติโย.

๓. ขมฺภกตวคฺโค

๑๗๗. …อนาทริยํ ปฏิจฺจ ขมฺภกโต อนฺตรฆเร คจฺฉนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ขมฺภกโต อนฺตรฆเร นิสีทนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ โอคุณฺิโต อนฺตรฆเร คจฺฉนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ โอคุณฺิโต อนฺตรฆเร นิสีทนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุกฺกุฏิกาย อนฺตรฆเร คจฺฉนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ปลฺลตฺถิกาย อนฺตรฆเร นิสีทนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ อสกฺกจฺจํ ปิณฺฑปาตํ ปฏิคฺคณฺหนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ตหํ ตหํ โอโลเกนฺโต ปิณฺฑปาตํ ปฏิคฺคณฺหนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ สูปฺเว พหุํ ปฏิคฺคณฺหนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ถูปีกตํ ปิณฺฑปาตํ ปฏิคฺคณฺหนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

ขมฺภกตวคฺโค ตติโย.

๔. ปิณฺฑปาตวคฺโค

๑๗๘. …อนาทริยํ ปฏิจฺจ อสกฺกจฺจํ ปิณฺฑปาตํ ภุฺชนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ตหํ ตหํ โอโลเกนฺโต ปิณฺฑปาตํ ภุฺชนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ตหํ ตหํ โอมสิตฺวา ปิณฺฑปาตํ ภุฺชนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ สูปฺเว พหุํ ภุฺชนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ถูปกโต โอมทฺทิตฺวา ปิณฺฑปาตํ ภุฺชนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ สูปํ วา พฺยฺชนํ วา โอทเนน ปฏิจฺฉาเทนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ สูปํ วา โอทนํ วา อคิลาโน อตฺตโน อตฺถาย วิฺาเปตฺวา ภุฺชนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุชฺฌานสฺี ปเรสํ ปตฺตํ โอโลเกนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ มหนฺตํ กพฬํ กโรนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ทีฆํ อาโลปํ กโรนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

ปิณฺฑปาตวคฺโค จตุตฺโถ.

๕. กพฬวคฺโค

๑๗๙. …อนาทริยํ ปฏิจฺจ อนาหเฏ กพเฬ มุขทฺวารํ วิวรนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ภุฺชมาโน สพฺพํ หตฺถํ มุเข ปกฺขิปนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ สกพเฬน มุเขน พฺยาหรนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ปิณฺฑุกฺเขปกํ ภุฺชนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ กพฬาวจฺเฉทกํ ภุฺชนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ อวคณฺฑการกํ ภุฺชนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ หตฺถนิทฺธุนกํ ภุฺชนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ สิตฺถาวการกํ ภุฺชนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ชิวฺหานิจฺฉารกํ ภุฺชนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ จปุจปุการกํ ภุฺชนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

กพฬวคฺโค ปฺจโม.

๖. สุรุสุรุวคฺโค

๑๘๐. …อนาทริยํ ปฏิจฺจ สุรุสุรุการกํ ภุฺชนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ หตฺถนิลฺเลหกํ ภุฺชนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ปตฺตนิลฺเลหกํ ภุฺชนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ โอฏฺนิลฺเลหกํ ภุฺชนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ สามิเสน หตฺเถน ปานียถาลกํ ปฏิคฺคณฺหนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ สสิตฺถกํ ปตฺตโธวนํ อนฺตรฆเร ฉฑฺเฑนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ฉตฺตปาณิสฺส ธมฺมํ เทเสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ทณฺฑปาณิสฺส ธมฺมํ เทเสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ สตฺถปาณิสฺส ธมฺมํ เทเสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ อาวุธปาณิสฺส ธมฺมํ เทเสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

สุรุสุรุวคฺโค ฉฏฺโ.

๗. ปาทุกวคฺโค

๑๘๑. …อนาทริยํ ปฏิจฺจ ปาทุการุฬฺหสฺส ธมฺมํ เทเสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุปาหนารุฬฺหสฺส ธมฺมํ เทเสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ยานคตสฺส ธมฺมํ เทเสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ สยนคตสฺส ธมฺมํ เทเสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ปลฺลตฺถิกาย นิสินฺนสฺส ธมฺมํ เทเสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ เวิตสีสสฺส ธมฺมํ เทเสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ โอคุณฺิตสีสสฺส ธมฺมํ เทเสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ฉมายํ นิสีทิตฺวา อาสเน นิสินฺนสฺส ธมฺมํ เทเสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ นีเจ อาสเน นิสีทิตฺวา อุจฺเจ อาสเน นิสินฺนสฺส ธมฺมํ เทเสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ิโต นิสินฺนสฺส ธมฺมํ เทเสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ปจฺฉโต คจฺฉนฺโต ปุรโต คจฺฉนฺตสฺส ธมฺมํ เทเสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุปฺปเถน คจฺฉนฺโต ปเถน คจฺฉนฺตสฺส ธมฺมํ เทเสนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ ิโต อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา กโรนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

…อนาทริยํ ปฏิจฺจ หริเต อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรนฺโต กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ – อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรนฺโต อิมํ เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ.

ปาทุกวคฺโค สตฺตโม.

เสขิยา นิฏฺิตา.

กตาปตฺติวาโร นิฏฺิโต ทุติโย.

๓. วิปตฺติวาโร

๑๘๒. เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺตสฺส อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ? เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺตสฺส อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ, สิยา อาจารวิปตฺตึ…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรนฺตสฺส อาปตฺติ จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชติ? อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรนฺตสฺส อาปตฺติ จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ เอกํ วิปตฺตึ ภชติ – อาจารวิปตฺตึ.

วิปตฺติวาโร นิฏฺิโต ตติโย.

๔. สงฺคหิตวาโร

๑๘๓. เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺตสฺส อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา? เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺตสฺส อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ตีหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรนฺตสฺส อาปตฺติ สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา? อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรนฺตสฺส อาปตฺติ สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ เอเกน อาปตฺติกฺขนฺเธน สงฺคหิตา – ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน.

สงฺคหิตวาโร นิฏฺิโต จตุตฺโถ.

๕. สมุฏฺานวาโร

๑๘๔. เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺตสฺส อาปตฺติโย ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ [สมุฏฺหนฺติ (สี. สฺยา.)]? เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺตสฺส อาปตฺติโย ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรนฺตสฺส อาปตฺติ ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ? อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรนฺตสฺส อาปตฺติ ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต.

สมุฏฺานวาโร นิฏฺิโต ปฺจโม.

๖. อธิกรณวาโร

๑๘๕. เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺตสฺส อาปตฺติโย จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺตสฺส อาปตฺติโย จตุนฺนํ อธิกรณานํ อาปตฺตาธิกรณํ…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรนฺตสฺส อาปตฺติ จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรนฺตสฺส อาปตฺติ จตุนฺนํ อธิกรณานํ อาปตฺตาธิกรณํ.

อธิกรณวาโร นิฏฺิโต ฉฏฺโ.

๗. สมถวาโร

๑๘๖. เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺตสฺส อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺตสฺส อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรนฺตสฺส อาปตฺติ สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ? อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรนฺตสฺส อาปตฺติ สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.

สมถวาโร นิฏฺิโต สตฺตโม.

๘. สมุจฺจยวาโร

๑๘๗. เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺโต กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อกฺขายิเต สรีเร เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; เยภุยฺเยน ขายิเต สรีเร เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; วฏฺฏกเต มุเข อจฺฉุปนฺตํ องฺคชาตํ ปเวเสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส – เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺโต อิมา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ, สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา, ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ, จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ, สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ, สิยา อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ตีหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ, น วาจโต. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรนฺโต กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรนฺโต เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ – อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กโรนฺโต อิมํ เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ.

สา อาปตฺติ จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชติ, สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา, ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ, จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ, สตฺตนฺนํ, สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ? สา อาปตฺติ จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ เอกํ วิปตฺตึ ภชติ – อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ เอเกน อาปตฺติกฺขนฺเธน สงฺคหิตา – ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.

สมุจฺจยวาโร นิฏฺิโต อฏฺโม.

อิเม อฏฺ วารา สชฺฌายมคฺเคน ลิขิตา.

ตสฺสุทฺทานํ –

กตฺถปฺตฺติ กติ จ, วิปตฺติสงฺคเหน จ;

สมุฏฺานาธิกรณา สมโถ, สมุจฺจเยน จาติ.

๑. กตฺถปฺตฺติวาโร

๑. ปาราชิกกณฺฑํ

๑๘๘. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนปจฺจยา ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตํ, กํ อารพฺภ, กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ…เป… เกนาภตนฺติ?

ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนปจฺจยา ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? เวสาลิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สุทินฺนํ กลนฺทปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สุทินฺโน กลนฺทปุตฺโต ปุราณทุติยิกาย เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. อตฺถิ ตตฺถ ปฺตฺติ, อนุปฺตฺติ, อนุปฺปนฺนปฺตฺตีติ? เอกา ปฺตฺติ, ทฺเว อนุปฺตฺติโย. อนุปฺปนฺนปฺตฺติ ตสฺมึ นตฺถิ. สพฺพตฺถ ปฺตฺติ, ปเทสปฺตฺตีติ? สพฺพตฺถปฺตฺติ. สาธารณปฺตฺติ, อสาธารณปฺตฺตีติ? สาธารณปฺตฺติ. เอกโตปฺตฺติ, อุภโตปฺตฺตีติ? อุภโตปฺตฺติ. ปฺจนฺนํ ปาติโมกฺขุทฺเทสานํ กตฺโถคธํ กตฺถ ปริยาปนฺนนฺติ? นิทาโนคธํ นิทานปริยาปนฺนํ. กตเมน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉตีติ? ทุติเยน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉติ. จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กตมา วิปตฺตีติ? สีลวิปตฺติ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กตโม อาปตฺติกฺขนฺโธติ? ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺโธ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาตีติ? เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป… เกนาภตนฺติ? ปรมฺปราภตํ –

อุปาลิ ทาสโก เจว, โสณโก สิคฺคโว ตถา;

โมคฺคลิปุตฺเตน ปฺจมา, เอเต ชมฺพุสิริวฺหเย. …เป…;

เอเต นาคา มหาปฺา, วินยฺู มคฺคโกวิทา;

วินยํ ทีเป ปกาเสสุํ, ปิฏกํ ตมฺพปณฺณิยาติ.

๑๘๙. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน อทินฺนํ อาทิยนปจฺจยา ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ราชคเห ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ธนิยํ กุมฺภการปุตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ธนิโย กุมฺภการปุตฺโต รฺโ ทารูนิ อทินฺนํ อาทิยิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

๑๙๐. สฺจิจฺจ มนุสฺสวิคฺคหํ ชีวิตา โวโรปนปจฺจยา ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? เวสาลิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู อฺมฺํ ชีวิตา โวโรเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

๑๙๑. อสนฺตํ อภูตํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ อุลฺลปนปจฺจยา ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? เวสาลิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? วคฺคุมุทาตีริเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? วคฺคุมุทาตีริยา ภิกฺขู คิหีนํ อฺมฺสฺส อุตฺตริมนุสฺสธมฺมสฺส วณฺณํ ภาสึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

จตฺตาโร ปาราชิกา นิฏฺิตา.

๒. สงฺฆาทิเสสกณฺฑาทิ

๑๙๒. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน อุปกฺกมิตฺวา อสุจึ โมจนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโต, กํ อารพฺภ, กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ…เป… เกนาภตนฺติ?

ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน อุปกฺกมิตฺวา อสุจึ โมจนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ เสยฺยสกํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา เสยฺยสโก อุปกฺกมิตฺวา อสุจึ โมเจสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. อตฺถิ ตตฺถ ปฺตฺติ, อนุปฺตฺติ, อนุปฺปนฺนปฺตฺตีติ? เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. อนุปฺปนฺนปฺตฺติ ตสฺมึ นตฺถิ. สพฺพตฺถปฺตฺติ, ปเทสปฺตฺตีติ? สพฺพตฺถปฺตฺติ. สาธารณปฺตฺติ, อสาธารณปฺตฺตีติ? อสาธารณปฺตฺติ. เอกโตปฺตฺติ, อุภโตปฺตฺตีติ? เอกโตปฺตฺติ. ปฺจนฺนํ ปาติโมกฺขุทฺเทสานํ กตฺโถคธํ กตฺถ ปริยาปนฺนนฺติ? นิทาโนคธํ นิทานปริยาปนฺนํ. กตเมน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉตีติ? ตติเยน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉติ. จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กตมา วิปตฺตีติ? สีลวิปตฺติ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กตโม อาปตฺติกฺขนฺโธติ? สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺโธ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาตีติ? เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป… เกนาภตนฺติ? ปรมฺปราภตํ –

อุปาลิ ทาสโก เจว, โสณโก สิคฺคโว ตถา;

โมคฺคลิปุตฺเตน ปฺจมา, เอเต ชมฺพุสิริวฺหเย. …เป…;

เอเต นาคา มหาปฺา, วินยฺู มคฺคโกวิทา;

วินยํ ทีเป ปกาเสสุํ, ปิฏกํ ตมฺพปณฺณิยาติ.

มาตุคาเมน สทฺธึ กายสํสคฺคํ สมาปชฺชนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุทายึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุทายี มาตุคาเมน สทฺธึ กายสํสคฺคํ สมาปชฺชิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

มาตุคามํ ทุฏฺุลฺลาหิ วาจาหิ โอภาสนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุทายึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุทายี มาตุคามํ ทุฏฺุลฺลาหิ วาจาหิ โอภาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

มาตุคามสฺส สนฺติเก อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ ภาสนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุทายึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุทายี มาตุคามสฺส สนฺติเก อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ ภาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

สฺจริตฺตํ สมาปชฺชนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ อุทายึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา อุทายี สฺจริตฺตํ สมาปชฺชิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต สมุฏฺาติ, น วาจโต น จิตฺตโต; สิยา วาจโต สมุฏฺาติ, น กายโต น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺาติ, น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

สฺาจิกาย กุฏึ การาปนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? อาฬวิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อาฬวเก ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อาฬวกา ภิกฺขู สฺาจิกาย กุฏิโย การาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

มหลฺลกํ วิหารํ การาปนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? โกสมฺพิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ ฉนฺนํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา ฉนฺโน วิหารวตฺถุํ โสเธนฺโต อฺตรํ เจติยรุกฺขํ เฉทาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

ภิกฺขุํ อมูลเกน ปาราชิเกน ธมฺเมน อนุทฺธํสนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? ราชคเห ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? เมตฺติยภูมชเก ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? เมตฺติยภูมชกา ภิกฺขู อายสฺมนฺตํ ทพฺพํ มลฺลปุตฺตํ อมูลเกน ปาราชิเกน ธมฺเมน อนุทฺธํเสสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

ภิกฺขุํ อฺภาคิยสฺส อธิกรณสฺส กิฺจิเทสํ เลสมตฺตํ อุปาทาย ปาราชิเกน ธมฺเมน อนุทฺธํสนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? ราชคเห ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? เมตฺติยภูมชเก ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? เมตฺติยภูมชกา ภิกฺขู อายสฺมนฺตํ ทพฺพํ มลฺลปุตฺตํ อฺภาคิยสฺส อธิกรณสฺส กิฺจิ เทสํ เลสมตฺตํ อุปาทาย ปาราชิเกน ธมฺเมน อนุทฺธํเสสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

สงฺฆเภทกสฺส ภิกฺขุโน ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? ราชคเห ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? เทวทตฺตํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? เทวทตฺโต สมคฺคสฺส สงฺฆสฺส เภทาย ปรกฺกมิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

เภทกานุวตฺตกานํ ภิกฺขูนํ ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? ราชคเห ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขู เทวทตฺตสฺส สงฺฆเภทาย ปรกฺกมนฺตสฺส อนุวตฺตกา อเหสุํ วคฺควาทกา, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเก สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

ทุพฺพจสฺส ภิกฺขุโน ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? โกสมฺพิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อายสฺมนฺตํ ฉนฺนํ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อายสฺมา ฉนฺโน ภิกฺขูหิ สหธมฺมิกํ วุจฺจมาโน อตฺตานํ อวจนียํ อกาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

กุลทูสกสฺส ภิกฺขุโน ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อสฺสชิปุนพฺพสุเก ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อสฺสชิปุนพฺพสุกา ภิกฺขู สงฺเฆน ปพฺพาชนียกมฺมกตา ภิกฺขู ฉนฺทคามิตา โทสคามิตา โมหคามิตา ภยคามิตา ปาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กรณปจฺจยา ทุกฺกฏํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อุทเก อุจฺจารมฺปิ ปสฺสาวมฺปิ เขฬมฺปิ อกํสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

กตฺถปฺตฺติวาโร นิฏฺิโต ปโม.

๒. กตาปตฺติวาโร

๑. ปาราชิกกณฺฑํ

๑๙๓. เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนปจฺจยา จตสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ – อกฺขายิเต สรีเร เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; เยภุยฺเยน ขายิเต สรีเร เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; วฏฺฏกเต มุเข อจฺฉุปนฺตํ องฺคชาตํ ปเวเสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ชตุมฏฺเก ปาจิตฺติยํ – เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนปจฺจยา อิมา จตสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

อทินฺนํ อาทิยนปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อทินฺนํ อาทิยนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปฺจมาสกํ วา อติเรกปฺจมาสกํ วา อคฺฆนกํ อทินฺนํ เถยฺยสงฺขาตํ อาทิยติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; อติเรกมาสกํ วา อูนปฺจมาสกํ วา อคฺฆนกํ อทินฺนํ เถยฺยสงฺขาตํ อาทิยติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; มาสกํ วา อูนมาสกํ วา อคฺฆนกํ อทินฺนํ เถยฺยสงฺขาตํ อาทิยติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส – อทินฺนํ อาทิยนปจฺจยา อิมา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

สฺจิจฺจ มนุสฺสวิคฺคหํ ชีวิตา โวโรปนปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? สฺจิจฺจ มนุสฺสวิคฺคหํ ชีวิตา โวโรปนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. มนุสฺสํ โอทิสฺส โอปาตํ ขณติ ‘‘ปปติตฺวา มริสฺสตี’’ติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ปปติเต ทุกฺขา เวทนา อุปฺปชฺชติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; มรติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส – สฺจิจฺจ มนุสฺสวิคฺคหํ ชีวิตา โวโรปนปจฺจยา อิมา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

อสนฺตํ อภูตํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ อุลฺลปนปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อสนฺตํ อภูตํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ อุลฺลปนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ – ปาปิจฺโฉ อิจฺฉาปกโต อสนฺตํ อภูตํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ อุลฺลปติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส, ‘‘โย เต วิหาเร วสติ โส ภิกฺขุ อรหา’’ติ ภณติ, ปฏิวิชานนฺตสฺส อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; น ปฏิวิชานนฺตสฺส อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส – อสนฺตํ อภูตํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ อุลฺลปนปจฺจยา อิมา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

จตฺตาโร ปาราชิกา นิฏฺิตา.

๒. สงฺฆาทิเสสกณฺฑาทิ

๑๙๔. อุปกฺกมิตฺวา อสุจึ โมจนปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อุปกฺกมิตฺวา อสุจิโมจนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ – เจเตติ อุปกฺกมติ มุจฺจติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; เจเตติ อุปกฺกมติ น มุจฺจติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ปโยเค ทุกฺกฏํ – อุปกฺกมิตฺวา อสุจิโมจนปจฺจยา อิมา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

กายสํสคฺคํ สมาปชฺชนปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? กายสํสคฺคํ สมาปชฺชนปจฺจยา ปฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ – อวสฺสุตา ภิกฺขุนี อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส อธกฺขกํ อุพฺภชาณุมณฺฑลํ คหณํ สาทิยติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; ภิกฺขุ กาเยน กายํ อามสติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; กาเยน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; กายปฏิพทฺเธน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; องฺคุลิปโตทเก ปาจิตฺติยํ – กายสํสคฺคํ สมาปชฺชนปจฺจยา อิมา ปฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

มาตุคามํ ทุฏฺุลฺลาหิ วาจาหิ โอภาสนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ – วจฺจมคฺคํ ปสฺสาวมคฺคํ อาทิสฺส วณฺณมฺปิ ภณติ อวณฺณมฺปิ ภณติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; วจฺจมคฺคํ ปสฺสาวมคฺคํ เปตฺวา อธกฺขกํ อุพฺภชาณุมณฺฑลํ อาทิสฺส วณฺณมฺปิ ภณติ อวณฺณมฺปิ ภณติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; กายปฏิพทฺธํ อาทิสฺส วณฺณมฺปิ ภณติ อวณฺณมฺปิ ภณติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.

อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ ภาสนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ – มาตุคามสฺส สนฺติเก อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ ภาสติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; ปณฺฑกสฺส สนฺติเก อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ ภาสติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ติรจฺฉานคตสฺส สนฺติเก อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ ภาสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.

สฺจริตฺตํ สมาปชฺชนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ – ปฏิคฺคณฺหาติ วีมํสติ ปจฺจาหรติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; ปฏิคฺคณฺหาติ วีมํสติ น ปจฺจาหรติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ปฏิคฺคณฺหาติ น วีมํสติ น ปจฺจาหรติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.

สฺาจิกาย กุฏึ การาปนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ – การาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; เอกํ ปิณฺฑํ [เอกปิณฺเฑ (สฺยา.)] อนาคเต อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ตสฺมึ ปิณฺเฑ อาคเต อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.

มหลฺลกํ วิหารํ การาปนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ – การาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; เอกํ ปิณฺฑํ อนาคเต, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ตสฺมึ ปิณฺเฑ อาคเต อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.

ภิกฺขุํ อมูลเกน ปาราชิเกน ธมฺเมน อนุทฺธํสนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ – อโนกาสํ การาเปตฺวา จาวนาธิปฺปาโย วเทติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสเสน ทุกฺกฏสฺส; โอกาสํ การาเปตฺวา อกฺโกสาธิปฺปาโย วเทติ, อาปตฺติ โอมสวาทสฺส.

ภิกฺขุํ อฺภาคิยสฺส อธิกรณสฺส กิฺจิ เทสํ เลสมตฺตํ อุปาทาย ปาราชิเกน ธมฺเมน อนุทฺธํสนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ – อโนกาสํ การาเปตฺวา จาวนาธิปฺปาโย วเทติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสเสน ทุกฺกฏสฺส; โอกาสํ การาเปตฺวา อกฺโกสาธิปฺปาโย วเทติ, อาปตฺติ โอมสวาทสฺส.

สงฺฆเภทโก ภิกฺขุ ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ – ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.

เภทกานุวตฺตกา ภิกฺขู ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ – ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.

ทุพฺพโจ ภิกฺขุ ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ – ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.

กุลทูสโก ภิกฺขุ ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ – ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กรณปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กรณปจฺจยา เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ – อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กรณปจฺจยา อิมํ เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ.

กตาปตฺติวาโร นิฏฺิโต ทุติโย.

๓. วิปตฺติวาโร

๑๙๕. เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนปจฺจยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ? เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนปจฺจยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ สิยา อาจารวิปตฺตึ…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กรณปจฺจยา อาปตฺติ จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชติ? อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กรณปจฺจยา อาปตฺติ จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ เอกํ วิปตฺตึ ภชติ – อาจารวิปตฺตึ.

วิปตฺติวาโร นิฏฺิโต ตติโย.

๔. สงฺคหิตวาโร

๑๙๖. เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนปจฺจยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา? เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนปจฺจยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ จตูหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กรณปจฺจยา อาปตฺติ สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา? อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กรณปจฺจยา อาปตฺติ สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ เอเกน อาปตฺติกฺขนฺเธน สงฺคหิตา – ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน.

สงฺคหิตวาโร นิฏฺิโต จตุตฺโถ.

๕. สมุฏฺานวาโร

๑๙๗. เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนปจฺจยา อาปตฺติโย ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ? เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนปจฺจยา อาปตฺติโย ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ, น วาจโต…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กรณปจฺจยา อาปตฺติ ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ? อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กรณปจฺจยา อาปตฺติ ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

สมุฏฺานวาโร นิฏฺิโต ปฺจโม.

๖. อธิกรณวาโร

๑๙๘. เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนปจฺจยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนปจฺจยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ อธิกรณานํ อาปตฺตาธิกรณํ…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กรณปจฺจยา อาปตฺติ จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กรณปจฺจยา อาปตฺติ จตุนฺนํ อธิกรณานํ อาปตฺตาธิกรณํ.

อธิกรณวาโร นิฏฺิโต ฉฏฺโ.

๗. สมถวาโร

๑๙๙. เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนปจฺจยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนปจฺจยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ; สิยา สมฺมุขาวินเยน ติณวตฺถารเกน จ…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กรณปจฺจยา อาปตฺติ สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ? อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กรณปจฺจยา อาปตฺติ สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จาติ.

สมถวาโร นิฏฺิโต สตฺตโม.

๘. สมุจฺจยวาโร

๒๐๐. เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนปจฺจยา จตสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อกฺขายิเต สรีเร เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; เยภุยฺเยน ขายิเต สรีเร เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; วฏฺฏกเต มุเข อจฺฉุปนฺตํ องฺคชาตํ ปเวเสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ชตุมฏฺเก ปาจิตฺติยํ – เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนปจฺจยา อิมา จตสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ? สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา? ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ? จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ สิยา อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ จตูหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ, น วาจโต. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ, ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ, ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ…เป….

อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กรณปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กรณปจฺจยา เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ทุกฺกฏํ – อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กรณปจฺจยา อิมํ เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. สา อาปตฺติ จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชติ? สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา? ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ? จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ? สา อาปตฺติ จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ เอกํ วิปตฺตึ ภชติ – อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ เอเกน อาปตฺติกฺขนฺเธน สงฺคหิตา – ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จาติ.

สมุจฺจยวาโร นิฏฺิโต อฏฺโม.

อฏฺปจฺจยวารา นิฏฺิตา.

มหาวิภงฺเค โสฬสมหาวารา นิฏฺิตา.

ภิกฺขุวิภงฺคมหาวาโร นิฏฺิโต.

ภิกฺขุนีวิภงฺโค

๑. กตฺถปฺตฺติวาโร

๑. ปาราชิกกณฺฑํ

๒๐๑. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน ภิกฺขุนีนํ ปฺจมํ ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตํ? กํ อารพฺภ? กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ? อตฺถิ ตตฺถ ปฺตฺติ, อนุปฺตฺติ, อนุปฺปนฺนปฺตฺติ? สพฺพตฺถปฺตฺติ, ปเทสปฺตฺติ? สาธารณปฺตฺติ, อสาธารณปฺตฺติ? เอกโตปฺตฺติ, อุภโตปฺตฺติ? จตุนฺนํ ปาติโมกฺขุทฺเทสานํ กตฺโถคธํ กตฺถ ปริยาปนฺนํ? กตเมน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉติ? จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กตมา วิปตฺติ? สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กตโม อาปตฺติกฺขนฺโธ? ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ? จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ? โก ตตฺถ วินโย? โก ตตฺถ อภิวินโย? กึ ตตฺถ ปาติโมกฺขํ? กึ ตตฺถ อธิปาติโมกฺขํ? กา วิปตฺติ? กา สมฺปตฺติ? กา ปฏิปตฺติ? กติ อตฺถวเส ปฏิจฺจ ภควตา ภิกฺขุนีนํ ปฺจมํ ปาราชิกํ ปฺตฺตํ? กา สิกฺขนฺติ? กา สิกฺขิตสิกฺขา? กตฺถ ิตํ? กา ธาเรนฺติ? กสฺส วจนํ? เกนาภตนฺติ?

๒๐๒. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน ภิกฺขุนีนํ ปฺจมํ ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สุนฺทรีนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สุนฺทรีนนฺทา ภิกฺขุนี อวสฺสุตา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. อตฺถิ ตตฺถ ปฺตฺติ อนุปฺตฺติ อนุปฺปนฺนปฺตฺตีติ? เอกา ปฺตฺติ. อนุปฺตฺติ อนุปฺปนฺนปฺตฺติ ตสฺมึ นตฺถิ. สพฺพตฺถปฺตฺติ, ปเทสปฺตฺตีติ? สพฺพตฺถปฺตฺติ. สาธารณปฺตฺติ, อสาธารณปฺตฺตีติ? อสาธารณปฺตฺติ. เอกโตปฺตฺติ, อุภโตปฺตฺตีติ? เอกโตปฺตฺติ. จตุนฺนํ ปาติโมกฺขุทฺเทสานํ กตฺโถคธํ กตฺถ ปริยาปนฺนนฺติ? นิทาโนคธํ นิทานปริยาปนฺนํ. กตเมน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉตีติ? ทุติเยน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉติ. จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กตมา วิปตฺตีติ? สีลวิปตฺติ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กตโม อาปตฺติกฺขนฺโธติ? ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺโธ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาตีติ? เอเกน สมุฏฺาเน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต. จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณนฺติ? อาปตฺตาธิกรณํ? สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมตีติ? ทฺวีหิ สมเถหิ สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ. โก ตตฺถ วินโย, โก ตตฺถ อภิวินโยติ? ปฺตฺติ วินโย, วิภตฺติ อภิวินโย. กึ ตตฺถ ปาติโมกฺขํ, กึ ตตฺถ อธิปาติโมกฺขนฺติ? ปฺตฺติ ปาติโมกฺขํ, วิภตฺติ อธิปาติโมกฺขํ. กา วิปตฺตีติ? อสํวโร วิปตฺติ. กา สมฺปตฺตีติ? สํวโร สมฺปตฺติ. กา ปฏิปตฺตีติ? น เอวรูปํ กริสฺสามีติ ยาวชีวํ อาปาณโกฏิกํ สมาทาย สิกฺขติ สิกฺขาปเทสุ. [อ. นิ. ๑๐.๓๑] กติ อตฺถวเส ปฏิจฺจ ภควตา ภิกฺขุนีนํ ปฺจมํ ปาราชิกํ ปฺตฺตนฺติ? ทส อตฺถวเส ปฏิจฺจ ภควตา ภิกฺขุนีนํ ปฺจมํ ปาราชิกํ ปฺตฺตํ – สงฺฆสุฏฺุตาย, สงฺฆผาสุตาย, ทุมฺมงฺกูนํ ภิกฺขุนีนํ นิคฺคหาย, เปสลานํ ภิกฺขุนีนํ ผาสุวิหาราย, ทิฏฺธมฺมิกานํ อาสวานํ สํวราย, สมฺปรายิกานํ อาสวานํ ปฏิฆาตาย, อปฺปสนฺนานํ ปสาทาย, ปสนฺนานํ ภิยฺโยภาวาย, สทฺธมฺมฏฺิติยา, วินยานุคฺคหาย. กา สิกฺขนฺตีติ? เสกฺขา จ ปุถุชฺชนกลฺยาณิกา จ สิกฺขนฺติ. กา สิกฺขิตสิกฺขาติ? อรหนฺติโย [อรหนฺตา (ก.)] สิกฺขิตสิกฺขา. กตฺถ ิตนฺติ? สิกฺขากามาสุ ิตํ. กา ธาเรนฺตีติ? ยาสํ วตฺตติ ตา ธาเรนฺติ. กสฺส วจนนฺติ? ภควโต วจนํ อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส. เกนาภตนฺติ? ปรมฺปราภตํ –

อุปาลิ ทาสโก เจว, โสณโก สิคฺคโว ตถา;

โมคฺคลิปุตฺเตน ปฺจมา, เอเต ชมฺพุสิริวฺหเย.

ตโต มหินฺโท อิฏฺฏิโย, อุตฺติโย สมฺพโล ตถา;

ภทฺทนาโม จ ปณฺฑิโต.

เอเต นาคา มหาปฺา, ชมฺพุทีปา อิธาคตา;

วินยํ เต วาจยึสุ, ปิฏกํ ตมฺพปณฺณิยา.

นิกาเย ปฺจ วาเจสุํ, สตฺต เจว ปกรเณ;

ตโต อริฏฺโ เมธาวี, ติสฺสทตฺโต จ ปณฺฑิโต.

วิสารโท กาฬสุมโน, เถโร จ ทีฆนามโก;

ทีฆสุมโน จ ปณฺฑิโต.

ปุนเทว กาฬสุมโน, นาคตฺเถโร จ พุทฺธรกฺขิโต;

ติสฺสตฺเถโร จ เมธาวี, เทวตฺเถโร จ ปณฺฑิโต.

ปุนเทว สุมโน เมธาวี, วินเย จ วิสารโท;

พหุสฺสุโต จูฬนาโค, คโชว ทุปฺปธํสิโย.

ธมฺมปาลิตนาโม จ, โรหเณ สาธุปูชิโต;

ตสฺส สิสฺโส มหาปฺโ, เขมนาโม ติเปฏโก.

ทีเป ตารกราชาว ปฺาย อติโรจถ;

อุปติสฺโส จ เมธาวี, ผุสฺสเทโว มหากถี.

ปุนเทว สุมโน เมธาวี, ปุปฺผนาโม พหุสฺสุโต;

มหากถี มหาสิโว, ปิฏเก สพฺพตฺถ โกวิโท.

ปุนเทว อุปาลิ เมธาวี, วินเย จ วิสารโท;

มหานาโค มหาปฺโ, สทฺธมฺมวํสโกวิโท.

ปุนเทว อภโย เมธาวี, ปิฏเก สพฺพตฺถ โกวิโท;

ติสฺสตฺเถโร จ เมธาวี, วินเย จ วิสารโท.

ตสฺส สิสฺโส มหาปฺโ, ปุปฺผนาโม พหุสฺสุโต;

สาสนํ อนุรกฺขนฺโต, ชมฺพุทีเป ปติฏฺิโต.

จูฬาภโย จ เมธาวี, วินเย จ วิสารโท;

ติสฺสตฺเถโร จ เมธาวี, สทฺธมฺมวํสโกวิโท.

จูฬเทโว จ เมธาวี, วินเย จ วิสารโท;

สิวตฺเถโร จ เมธาวี, วินเย สพฺพตฺถ โกวิโท.

เอเต นาคา มหาปฺา, วินยฺู มคฺคโกวิทา;

วินยํ ทีเป ปกาเสสุํ, ปิฏกํ ตมฺพปณฺณิยาติ.

๒๐๓. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน ภิกฺขุนีนํ ฉฏฺํ ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ชานํ ปาราชิกํ ธมฺมํ อชฺฌาปนฺนํ ภิกฺขุนึ เนวตฺตนา ปฏิโจเทสิ คณสฺส อาโรเจสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

๒๐๔. ภิกฺขุนีนํ สตฺตมํ ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี สมคฺเคน สงฺเฆน อุกฺขิตฺตํ อริฏฺํ ภิกฺขุํ คทฺธพาธิปุพฺพํ อนุวตฺติ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….

๒๐๕. ภิกฺขุนีนํ อฏฺมํ ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อฏฺมํ วตฺถุํ ปริปูเรสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….

อฏฺ ปาราชิกา นิฏฺิตา.

ตสฺสุทฺทานํ –

เมถุนาทินฺนาทานฺจ, มนุสฺสวิคฺคหุตฺตริ;

กายสํสคฺคํ ฉาเทติ, อุกฺขิตฺตา อฏฺ วตฺถุกา;

ปฺาเปสิ มหาวีโร, เฉชฺชวตฺถู อสํสยาติ.

๒. สงฺฆาทิเสสกณฺฑํ

๒๐๖. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน อุสฺสยวาทิกาย ภิกฺขุนิยา อฑฺฑํ กโรนฺติยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโต? กํ อารพฺภ? กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ…เป… เกนาภตนฺติ?

๒๐๗. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน อุสฺสยวาทิกาย ภิกฺขุนิยา อฑฺฑํ กโรนฺติยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อุสฺสยวาทิกา วิหริ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. อตฺถิ ตตฺถ ปฺตฺติ, อนุปฺตฺติ, อนุปฺปนฺนปฺตฺตีติ? เอกา ปฺตฺติ. อนุปฺตฺติ อนุปฺปนฺนปฺตฺติ ตสฺมึ นตฺถิ. สพฺพตฺถปฺตฺติ, ปเทสปฺตฺตีติ? สพฺพตฺถปฺตฺติ. สาธารณปฺตฺติ, อสาธารณปฺตฺตีติ? อสาธารณปฺตฺติ. เอกโตปฺตฺติ, อุภโตปฺตฺตีติ? เอกโตปฺตฺติ. จตุนฺนํ ปาติโมกฺขุทฺเทสานํ กตฺโถคธํ กตฺถ ปริยาปนฺนนฺติ? นิทาโนคธํ นิทานปริยาปนฺนํ. กตเมน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉตีติ? ตติเยน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉติ. จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กตมา วิปตฺตีติ? สีลวิปตฺติ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กตโม อาปตฺติกฺขนฺโธติ? สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺโธ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาตีติ? ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺาติ, น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป… เกนาภตนฺติ? ปรมฺปราภตํ –

อุปาลิ ทาสโก เจว, โสณโก สิคฺคโว ตถา;

โมคฺคลิปุตฺเตน ปฺจมา, เอเต ชมฺพุสิริวฺหเย. …เป…;

เอเต นาคา มหาปฺา, วินยฺู มคฺคโกวิทา;

วินยํ ทีเป ปกาเสสุํ, ปิฏกํ ตมฺพปณฺณิยาติ.

๒๐๘. โจรึ วุฏฺาเปนฺติยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี โจรึ วุฏฺาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

๒๐๙. เอกาย คามนฺตรํ คจฺฉนฺติยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตรา ภิกฺขุนี เอกา คามนฺตรํ คจฺฉิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, ติสฺโส อนุปฺตฺติโย. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ปมปาราชิเก…เป….

๒๑๐. สมคฺเคน สงฺเฆน อุกฺขิตฺตํ ภิกฺขุนึ ธมฺเมน วินเยน สตฺถุสาสเนน อนปโลเกตฺวา การกสงฺฆํ อนฺาย คณสฺส ฉนฺทํ โอสาเรนฺติยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี สมคฺเคน สงฺเฆน อุกฺขิตฺตํ ภิกฺขุนึ ธมฺเมน วินเยน สตฺถุสาสเนน อนปโลเกตฺวา การกสงฺฆํ อนฺาย คณสฺส ฉนฺทํ โอสาเรสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….

๒๑๑. อวสฺสุตาย ภิกฺขุนิยา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส หตฺถโต ขาทนียํ วา โภชนียํ วา สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ภุฺชนฺติยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? สุนฺทรีนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สุนฺทรีนนฺทา ภิกฺขุนี อวสฺสุตา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส หตฺถโต อามิสํ ปฏิคฺคเหสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ปมปาราชิเก…เป….

๒๑๒. ‘‘กึ เต, อยฺเย, เอโส ปุริสปุคฺคโล กริสฺสติ อวสฺสุโต วา อนวสฺสุโต วา, ยโต ตฺวํ อนวสฺสุตา! อิงฺฆ, อยฺเย, ยํ เต เอโส ปุริสปุคฺคโล เทติ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา, ตํ ตฺวํ สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ขาท วา ภุฺช วา’’ติ อุยฺโยเชนฺติยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อรพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตรา ภิกฺขุนี –‘‘กึ เต, อยฺเย, เอโส ปุริสปุคฺคโล กริสฺสติ อวสฺสุโต วา อนวสฺสุโต วา, ยโต ตฺวํ อนวสฺสุตา! อิงฺฆ, อยฺเย, ยํ เต เอโส ปุริสปุคฺคโล เทติ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา, ตํ ตฺวํ สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ขาท วา ภุฺช วา’’ติ อุยฺโยเชสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

๒๑๓. กุปิตาย อนตฺตมนาย ภิกฺขุนิยา ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺติยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? จณฺฑกาฬึ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? จณฺฑกาฬี ภิกฺขุนี กุปิตา อนตฺตมนา เอวํ อวจ – ‘‘พุทฺธํ ปจฺจาจิกฺขามิ, ธมฺมํ ปจฺจาจิกฺขามิ, สงฺฆํ ปจฺจาจิกฺขามิ, สิกฺขํ ปจฺจาจิกฺขามี’’ติ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….

๒๑๔. กิสฺมิฺจิเทว อธิกรเณ ปจฺจากตาย ภิกฺขุนิยา ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺติยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? จณฺฑกาฬึ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? จณฺฑกาฬี ภิกฺขุนี กิสฺมิฺจิเทว อธิกรเณ ปจฺจากตา กุปิตา อนตฺตมนา เอวํ อวจ – ‘‘ฉนฺทคามินิโย จ ภิกฺขุนิโย, โทสคามินิโย จ ภิกฺขุนิโย, โมหคามินิโย จ ภิกฺขุนิโย, ภยคามินิโย จ ภิกฺขุนิโย’’ติ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….

๒๑๕. สํสฏฺานํ ภิกฺขุนีนํ ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺตีนํ สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย สํสฏฺา วิหรึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….

๒๑๖. ‘‘สํสฏฺาว, อยฺเย, ตุมฺเห วิหรถ. มา ตุมฺเห นานา วิหริตฺถา’’ติ อุยฺโยเชนฺติยา ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺติยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี – ‘‘สํสฏฺาว อยฺเย, ตุมฺเห วิหรถ, มา ตุมฺเห นานา วิหริตฺถา’’ติ อุยฺโยเชสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….

ทส สงฺฆาทิเสสา นิฏฺิตา.

ตสฺสุทฺทานํ –

อุสฺสยโจริ คามนฺตํ, อุกฺขิตฺตํ ขาทเนน จ;

กึ เต กุปิตา กิสฺมิฺจิ, สํสฏฺา ายเต ทสาติ.

๓. นิสฺสคฺคิยกณฺฑํ

๒๑๗. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน ปตฺตสนฺนิจยํ กโรนฺติยา นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย ปตฺตสนฺนิจยํ อกํสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – กถินเก…เป….

อกาลจีวรํ ‘‘กาลจีวร’’นฺติ อธิฏฺหิตฺวา ภาชาเปนฺติยา นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อกาลจีวรํ ‘‘กาลจีวร’’นฺติ อธิฏฺหิตฺวา ภาชาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

ภิกฺขุนิยา สทฺธึ จีวรํ ปริวตฺเตตฺวา อจฺฉินฺทนฺติยา นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ภิกฺขุนิยา สทฺธึ จีวรํ ปริวตฺเตตฺวา อจฺฉินฺทิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

อฺํ วิฺาเปตฺวา อฺํ วิฺาเปนฺติยา นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อฺํ วิฺาเปตฺวา อฺํ วิฺาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

อฺํ เจตาเปตฺวา อฺํ เจตาเปนฺติยา นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อฺํ เจตาเปตฺวา อฺํ เจตาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน สงฺฆิเกน อฺํ เจตาเปนฺติยา นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถํ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน สงฺฆิเกน อฺํ เจตาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน สงฺฆิเกน สฺาจิเกน อฺํ เจตาเปนฺติยา นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน สงฺฆิเกน สฺาจิเกน อฺํ เจตาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน มหาชนิเกน อฺํ เจตาเปนฺติยา นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน มหาชนิเกน อฺํ เจตาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน มหาชนิเกน สฺาจิเกน อฺํ เจตาเปนฺติยา นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน มหาชนิเกน สฺาจิเกน อฺํ เจตาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน ปุคฺคลิเกน สฺาจิเกน อฺํ เจตาเปนฺติยา นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน ปุคฺคลิเกน สฺาจิเกน อฺํ เจตาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

อติเรกจตุกฺกํสปรมํ ครุปาวุรณํ เจตาเปนฺติยา นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ราชานํ กมฺพลํ วิฺาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

อติเรกอฑฺฒเตยฺยกํสปรมํ ลหุปาวุรณํ เจตาเปนฺติยา นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ราชานํ โขมํ วิฺาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ …เป….

ทฺวาทส นิสฺสคฺคิยา ปาจิตฺติยา นิฏฺิตา.

ตสฺสุทฺทานํ –

ปตฺตํ อกาลํ กาลฺจ, ปริวตฺเต จ วิฺาเป;

เจตาเปตฺวา อฺทตฺถิ, สงฺฆิกฺจ มหาชนิกํ;

สฺาจิกา ปุคฺคลิกา, จตุกฺกํสฑฺฒเตยฺยกาติ.

๔. ปาจิตฺติยกณฺฑํ

๑. ลสุณวคฺโค

๒๑๘. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน ลสุณํ ขาทนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี น มตฺตํ ชานิตฺวา ลสุณํ หราเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ เอฬกโลมเก…เป….

สมฺพาเธ โลมํ สํหราเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย สมฺพาเธ โลมํ สํหราเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

ตลฆาตเก ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ทฺเว ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ทฺเว ภิกฺขุนิโย ตลฆาตกํ อกํสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ปมปาราชิเก…เป….

ชตุมฏฺเก ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตรา ภิกฺขุนี ชตุมฏฺกํ อาทิยิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ปมปาราชิเก…เป….

อติเรกทฺวงฺคุลปพฺพปรมํ อุทกสุทฺธิกํ อาทิยนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สกฺเกสุ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตรา ภิกฺขุนี อติคมฺภีรํ อุทกสุทฺธิกํ อาทิยิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ปมปาราชิเก…เป….

ภิกฺขุสฺส ภุฺชนฺตสฺส ปานีเยน วา วิธูปเนน วา อุปติฏฺนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตรา ภิกฺขุนี ภิกฺขุสฺส ภุฺชนฺตสฺส ปานีเยน จ วิธูปเนน จ อุปติฏฺิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….

อามกธฺํ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อามกธฺํ วิฺาเปตฺวา ภุฺชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา สงฺการํ วา วิฆาสํ วา ติโรกุฏฺเฏ [ติโรกุฑฺเฑ (สี. สฺยา.)] ฉฑฺเฑนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตรา ภิกฺขุนี อุจฺจารํ [อุจฺจารมฺปิ ปสฺสาวมฺปิ สงฺการมฺปิ วิฆาสมฺปิ (ก.)] ติโรกุฏฺเฏ ฉฑฺเฑสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา สงฺการํ วา วิฆาสํ วา หริเต ฉฑฺเฑนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อุจฺจารมฺปิ ปสฺสาวมฺปิ สงฺการมฺปิ วิฆาสมฺปิ หริเต ฉฑฺเฑสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

นจฺจํ วา คีตํ วา วาทิตํ วา ทสฺสนาย คจฺฉนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ราชคเห ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย นจฺจมฺปิ คีตมฺปิ วาทิตมฺปิ ทสฺสนาย อคมํสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….

ลสุณวคฺโค ปโม.

๒. รตฺตนฺธการวคฺโค

๒๑๙. รตฺตนฺธกาเร อปฺปทีเป ปุริเสน สทฺธึ เอเกเนกาย สนฺติฏฺนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตรา ภิกฺขุนี รตฺตนฺธกาเร อปฺปทีเป ปุริเสน สทฺธึ เอเกเนกา สนฺติฏฺิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เถยฺยสตฺถเก…เป….

ปฏิจฺฉนฺเน โอกาเส ปุริเสน สทฺธึ เอเกเนกาย สนฺติฏฺนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตรา ภิกฺขุนี ปฏิจฺฉนฺเน โอกาเส ปุริเสน สทฺธึ เอเกเนกา สนฺติฏฺิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เถยฺยสตฺถเก…เป….

อชฺโฌกาเส ปุริเสน สทฺธึ เอเกเนกาย สนฺติฏฺนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตรา ภิกฺขุนี อชฺโฌกาเส ปุริเสน สทฺธึ เอเกเนกา สนฺติฏฺิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เถยฺยสตฺถเก…เป….

รถิกา วา [รถิยาย วา (ก.)] พฺยูเห วา สิงฺฆาฏเก วา ปุริเสน สทฺธึ เอเกเนกาย สนฺติฏฺนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี รถิกายปิ พฺยูเหปิ สิงฺฆาฏเกปิ ปุริเสน สทฺธึ เอเกเนกา สนฺติฏฺิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เถยฺยสตฺถเก…เป….

ปุเรภตฺตํ กุลานิ อุปสงฺกมิตฺวา อาสเน นิสีทิตฺวา สามิเก อนาปุจฺฉา ปกฺกมนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตรา ภิกฺขุนี ปุเรภตฺตํ กุลานิ อุปสงฺกมิตฺวา อาสเน นิสีทิตฺวา สามิเก อนาปุจฺฉา ปกฺกามิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – กถินเก…เป….

ปจฺฉาภตฺตํ กุลานิ อุปสงฺกมิตฺวา สามิเก อนาปุจฺฉา อาสเน อภินิสีทนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ปจฺฉาภตฺตํ กุลานิ อุปสงฺกมิตฺวา สามิเก อนาปุจฺฉา อาสเน อภินิสีทิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – กถินเก…เป….

วิกาเล กุลานิ อุปสงฺกมิตฺวา สามิเก อนาปุจฺฉา เสยฺยํ สนฺถริตฺวา วา สนฺถราเปตฺวา วา อภินิสีทนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย วิกาเล กุลานิ อุปสงฺกมิตฺวา สามิเก อนาปุจฺฉา เสยฺยํ สนฺถริตฺวา อภินิสีทึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – กถินเก…เป….

ทุคฺคหิเตน ทูปธาริเตน ปรํ อุชฺฌาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตรา ภิกฺขุนี ทุคฺคหิเตน ทูปธาริเตน ปรํ อุชฺฌาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

อตฺตานํ วา ปรํ วา นิรเยน วา พฺรหฺมจริเยน วา อภิสปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? จณฺฑกาฬึ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? จณฺฑกาฬี ภิกฺขุนี อตฺตานมฺปิ ปรมฺปิ นิรเยนปิ พฺรหฺมจริเยนปิ อภิสปิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

อตฺตานํ วธิตฺวา วธิตฺวา โรทนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? จณฺฑกาฬึ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? จณฺฑกาฬี ภิกฺขุนี อตฺตานํ วธิตฺวา วธิตฺวา โรทิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….

รตฺตนฺธการวคฺโค ทุติโย.

๓. นหานวคฺโค

๒๒๐. นคฺคาย นหายนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย นคฺคา นหายึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….

ปมาณาติกฺกนฺตํ อุทกสาฏิกํ การาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อปฺปมาณิกาโย อุทกสาฏิกาโย ธาเรสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

ภิกฺขุนิยา จีวรํ วิสิพฺเพตฺวา วา วิสิพฺพาเปตฺวา วา เนว สิพฺเพนฺติยา น สิพฺพาปนาย อุสฺสุกฺกํ กโรนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ภิกฺขุนิยา จีวรํ วิสิพฺพาเปตฺวา เนว สิพฺเพสิ น สิพฺพาปนาย อุสฺสุกฺกํ อกาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….

ปฺจาหิกํ สงฺฆาฏิจารํ อติกฺกาเมนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย ภิกฺขุนีนํ หตฺเถ จีวรํ นิกฺขิปิตฺวา สนฺตรุตฺตเรน ชนปทจาริกํ ปกฺกมึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ กถินเก…เป….

จีวรสงฺกมนียํ ธาเรนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตรา ภิกฺขุนี อฺตราย ภิกฺขุนิยา จีวรํ อนาปุจฺฉา ปารุปิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – กถินเก…เป….

คณสฺส จีวรลาภํ อนฺตรายํ กโรนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี คณสฺส จีวรลาภํ อนฺตรายํ อกาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

ธมฺมิกํ จีวรวิภงฺคํ ปฏิพาหนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ. สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ธมฺมิกํ จีวรวิภงฺคํ ปฏิพาหิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

อคาริกสฺส วา ปริพฺพาชกสฺส วา ปริพฺพาชิกาย วา สมณจีวรํ เทนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อคาริกสฺส สมณจีวรํ อทาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

ทุพฺพลจีวรปจฺจาสาย จีวรกาลสมยํ อติกฺกาเมนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ทุพฺพลจีวรปจฺจาสาย จีวรกาลสมยํ อติกฺกาเมสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

ธมฺมิกํ กถินุทฺธารํ ปฏิพาหนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ธมฺมิกํ กถินุทฺธารํ ปฏิพาหิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

นหานวคฺโค ตติโย.

๔. ตุวฏฺฏวคฺโค

๒๒๑. ทฺวินฺนํ ภิกฺขุนีนํ เอกมฺเจ ตุวฏฺเฏนฺตีนํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย ทฺเว เอกมฺเจ ตุวฏฺเฏสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….

ทฺวินฺนํ ภิกฺขุนีนํ เอกตฺถรณปาวุรเณ ตุวฏฺเฏนฺตีนํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย ทฺเว เอกตฺถรณปาวุรณา ตุวฏฺเฏสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….

ภิกฺขุนิยา สฺจิจฺจ อผาสุํ กโรนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ภิกฺขุนิยา สฺจิจฺจ อผาสุํ อกาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

ทุกฺขิตํ สหชีวินึ เนว อุปฏฺเนฺติยา น อุปฏฺาปนาย อุสฺสุกฺกํ กโรนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ทุกฺขิตํ สหชีวินึ เนว อุปฏฺเสิ น อุปฏฺาปนาย อุสฺสุกฺกํ อกาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….

ภิกฺขุนิยา อุปสฺสยํ ทตฺวา กุปิตาย อนตฺตมนาย นิกฺกฑฺฒนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ภิกฺขุนิยา อุปสฺสยํ ทตฺวา กุปิตา อนตฺตมนา นิกฺกฑฺฒิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

สํสฏฺาย ภิกฺขุนิยา ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? จณฺฑกาฬึ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? จณฺฑกาฬี ภิกฺขุนี สํสฏฺา วิหริ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….

อนฺโตรฏฺเ สาสงฺกสมฺมเต สปฺปฏิภเย อสตฺถิกาย จาริกํ จรนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อนฺโตรฏฺเ สาสงฺกสมฺมเต สปฺปฏิภเย อสตฺถิกาโย จาริกํ จรึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….

ติโรรฏฺเ สาสงฺกสมฺมเต สปฺปฏิภเย อสตฺถิกาย จาริกํ จรนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย ติโรรฏฺเ สาสงฺกสมฺมเต สปฺปฏิภเย อสตฺถิกาโย จาริกํ จรึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….

อนฺโตวสฺสํ จาริกํ จรนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ราชคเห ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อนฺโตวสฺสํ จาริกํ จรึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….

วสฺสํวุฏฺาย [วสฺสํวุตฺถาย (สี. สฺยา.)] ภิกฺขุนิยา จาริกํ น ปกฺกมนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ราชคเห ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย วสฺสํวุฏฺา จาริกํ น ปกฺกมึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ปมปาราชิเก…เป….

ตุวฏฺฏวคฺโค จตุตฺโถ.

๕. จิตฺตาคารวคฺโค

๒๒๒. ราชาคารํ วา จิตฺตาคารํ วา อารามํ วา อุยฺยานํ วา โปกฺขรณึ วา ทสฺสนาย คจฺฉนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย ราชาคารมฺปิ จิตฺตาคารมฺปิ ทสฺสนาย อคมํสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….

อาสนฺทึ วา ปลฺลงฺกํ วา ปริภุฺชนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อาสนฺทิมฺปิ ปลฺลงฺกมฺปิ ปริภุฺชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….

สุตฺตํ กนฺตนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย สุตฺตํ กนฺตึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….

คิหิเวยฺยาวจฺจํ กโรนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย คิหิเวยฺยาวจฺจํ อกํสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….

ภิกฺขุนิยา ‘‘เอหายฺเย อิมํ อธิกรณํ วูปสเมหี’’ติ วุจฺจมานาย ‘‘สาธู’’ติ ปฏิสฺสุณิตฺวา เนว วูปสเมนฺติยา น วูปสมาย อุสฺสุกฺกํ กโรนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ภิกฺขุนิยา – ‘‘เอหายฺเย, อิมํ อธิกรณํ วูปสเมหี’’ติ วุจฺจมานา ‘‘สาธู’’ติ ปฏิสฺสุณิตฺวา เนว วูปสเมสิ น วูปสมาย อุสฺสุกฺกํ อกาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….

อคาริกสฺส วา ปริพฺพาชกสฺส วา ปริพฺพาชิกาย วา สหตฺถา ขาทนียํ วา โภชนียํ วา เทนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อคาริกสฺส สหตฺถา ขาทนียมฺปิ โภชนียมฺปิ อทาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….

อาวสถจีวรํ อนิสฺสชฺชิตฺวา ปริภุฺชนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อาวสถจีวรํ อนิสฺสชฺชิตฺวา ปริภุฺชิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – กถินเก…เป….

อาวสถํ อนิสฺสชฺชิตฺวา จาริกํ ปกฺกมนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อาวสถํ อนิสฺสชฺชิตฺวา จาริกํ ปกฺกามิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – กถินเก…เป….

ติรจฺฉานวิชฺชํ ปริยาปุณนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย ติรจฺฉานวิชฺชํ ปริยาปุณึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – ปทโสธมฺเม…เป….

ติรจฺฉานวิชฺชํ วาเจนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ. ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย ติรจฺฉานวิชฺชํ วาเจสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – ปทโสธมฺเม…เป….

จิตฺตาคารวคฺโค ปฺจโม.

๖. อารามวคฺโค

๒๒๓. ชานํ สภิกฺขุกํ อารามํ อนาปุจฺฉา ปวิสนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารามํ อนาปุจฺฉา ปวิสึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, ทฺเว อนุปฺตฺติโย. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….

ภิกฺขุํ อกฺโกสนฺติยา ปริภาสนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? เวสาลิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อายสฺมนฺตํ อุปาลึ อกฺโกสึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

จณฺฑีกตาย คณํ ปริภาสนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี จณฺฑีกตาย คณํ ปริภาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

นิมนฺติตาย วา ปวาริตาย วา ขาทนียํ วา โภชนียํ วา อฺตฺร ภุฺชนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย ภุตฺตาวินิโย ปวาริตา อฺตฺร ภุฺชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

กุลํ มจฺฉรายนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตรา ภิกฺขุนี กุลํ มจฺฉรายิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

อภิกฺขุเก อาวาเส วสฺสํ วสนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อภิกฺขุเก อาวาเส วสฺสํ วสึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….

วสฺสํวุฏฺาย ภิกฺขุนิยา อุภโตสงฺเฆ ตีหิ าเนหิ น ปวาเรนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย วสฺสํวุฏฺา ภิกฺขุสงฺฆํ [ภิกฺขุนิสํเฆ (ก.)] น ปวาเรสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….

โอวาทาย วา สํวาสาย วา น คจฺฉนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สกฺเกสุ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย โอวาทํ น คจฺฉึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ปมปาราชิเก…เป….

อุโปสถมฺปิ น ปุจฺฉนฺติยา โอวาทมฺปิ น ยาจนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อุโปสถมฺปิ น ปุจฺฉึสุ โอวาทมฺปิ น ยาจึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….

ปสาเข ชาตํ คณฺฑํ วา รุธิตํ [รุหิตํ (สี. สฺยา.)] วา อนปโลเกตฺวา สงฺฆํ วา คณํ วา ปุริเสน สทฺธึ เอเกเนกาย เภทาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตรา ภิกฺขุนี ปสาเข ชาตํ คณฺฑํ ปุริเสน สทฺธึ เอเกเนกา เภทาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – กถินเก…เป….

อารามวคฺโค ฉฏฺโ.

๗. คพฺภินีวคฺโค

๒๒๔. คพฺภินึ วุฏฺาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย คพฺภินึ วุฏฺาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

ปายนฺตึ วุฏฺาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย ปายนฺตึ วุฏฺาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ อสิกฺขิตสิกฺขํ สิกฺขมานํ วุฏฺาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ อสิกฺขิตสิกฺขํ สิกฺขมานํ วุฏฺาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ สิกฺขิตสิกฺขํ สิกฺขมานํ สงฺเฆน อสมฺมตํ วุฏฺาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ สิกฺขิตสิกฺขํ สิกฺขมานํ สงฺเฆน อสมฺมตํ วุฏฺาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

อูนทฺวาทสวสฺสํ คิหิคตํ วุฏฺาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อูนทฺวาทสวสฺสํ คิหิคตํ วุฏฺาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

ปริปุณฺณทฺวาทสวสฺสํ คิหิคตํ ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ อสิกฺขิตสิกฺขํ วุฏฺาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย ปริปุณฺณทฺวาทสวสฺสํ คิหิคตํ ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ อสิกฺขิตสิกฺขํ วุฏฺาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

ปริปุณฺณทฺวาทสวสฺสํ คิหิคตํ ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ สิกฺขิตสิกฺขํ สงฺเฆน อสมฺมตํ วุฏฺาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย ปริปุณฺณทฺวาทสวสฺสํ คิหิคตํ ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ สิกฺขิตสิกฺขํ สงฺเฆน อสมฺมตํ วุฏฺาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

สหชีวินึ วุฏฺาเปตฺวา ทฺเว วสฺสานิ เนว อนุคฺคณฺหนฺติยา น อนุคฺคณฺหาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี สหชีวินึ วุฏฺาเปตฺวา ทฺเว วสฺสานิ เนว อนุคฺคเหสิ น อนุคฺคณฺหาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….

วุฏฺาปิตํ ปวตฺตินึ ทฺเว วสฺสานิ นานุพนฺธนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย วุฏฺาปิตํ ปวตฺตินึ ทฺเว วสฺสานิ นานุพนฺธึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ปมปาราชิเก…เป….

สหชีวินึ วุฏฺาเปตฺวา เนว วูปกาเสนฺติยา น วูปกาสาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี สหชีวินึ วุฏฺาเปตฺวา เนว วูปกาเสสิ น วูปกาสาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….

คพฺภินิวคฺโค สตฺตโม.

๘. กุมารีภูตวคฺโค

๒๒๕. อูนวีสติวสฺสํ กุมาริภูตํ วุฏฺาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อูนวีสติวสฺสํ กุมาริภูตํ วุฏฺาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

ปริปุณฺณวีสติวสฺสํ กุมาริภูตํ ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ อสิกฺขิตสิกฺขํ วุฏฺาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย ปริปุณฺณวีสติวสฺสํ กุมาริภูตํ ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ อสิกฺขิตสิกฺขํ วุฏฺาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

ปริปุณฺณวีสติวสฺสํ กุมาริภูตํ ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ สิกฺขิตสิกฺขํ สงฺเฆน อสมฺมตํ วุฏฺาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย ปริปุณฺณวีสติวสฺสํ กุมาริภูตํ ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ สิกฺขิตสิกฺขํ สงฺเฆน อสมฺมตํ วุฏฺาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

อูนทฺวาทสวสฺสาย วุฏฺาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อูนทฺวาทสวสฺสา วุฏฺาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

ปริปุณฺณทฺวาทสวสฺสาย สงฺเฆน อสมฺมตาย วุฏฺาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย ปริปุณฺณทฺวาทสวสฺสา สงฺเฆน อสมฺมตา วุฏฺาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – ทุติยปาราชิเก…เป….

‘‘อลํ ตาว เต, อยฺเย, วุฏฺาปิเตนา’’ติ วุจฺจมานาย ‘‘สาธู’’ติ ปฏิสฺสุณิตฺวา ปจฺฉา ขียนธมฺมํ อาปชฺชนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? จณฺฑกาฬึ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? จณฺฑกาฬี ภิกฺขุนี ‘‘อลํ ตาว เต, อยฺเย, วุฏฺาปิเตนา’’ติ วุจฺจมานา ‘‘สาธู’’ติ ปฏิสฺสุณิตฺวา ปจฺฉา ขียนธมฺมํ อาปชฺชิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

สิกฺขมานํ – ‘‘สเจ เม ตฺวํ, อยฺเย, จีวรํ ทสฺสสิ, เอวาหํ ตํ วุฏฺาเปสฺสามี’’ติ วตฺวา เนว วุฏฺาเปนฺติยา น วุฏฺาปนาย อุสฺสุกฺกํ กโรนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี สิกฺขมานํ – ‘‘สเจ เม ตฺวํ, อยฺเย, จีวรํ ทสฺสสิ, เอวาหํ ตํ วุฏฺาเปสฺสามี’’ติ วตฺวา เนว วุฏฺาเปสิ น วุฏฺาปนาย อุสฺสุกฺกํ อกาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….

สิกฺขมานํ – ‘‘สเจ มํ ตฺวํ, อยฺเย, ทฺเว วสฺสานิ อนุพนฺธิสฺสสิ, เอวาหํ ตํ วุฏฺาเปสฺสามี’’ติ วตฺวา เนว วุฏฺาเปนฺติยา น วุฏฺาปนาย อุสฺสุกฺกํ กโรนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี สิกฺขมานํ – ‘‘สเจ มํ ตฺวํ, อยฺเย, ทฺเว วสฺสานิ อนุพนฺธิสฺสสิ, เอวาหํ ตํ วุฏฺาเปสฺสามี’’ติ วตฺวา เนว วุฏฺาเปสิ น วุฏฺาปนาย อุสฺสุกฺกํ อกาสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….

ปุริสสํสฏฺํ กุมารกสํสฏฺํ จณฺฑึ โสกาวาสํ สิกฺขมานํ วุฏฺาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ปุริสสํสฏฺํ กุมารกสํสฏฺํ จณฺฑึ โสกาวาสํ สิกฺขมานํ วุฏฺาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

มาตาปิตูหิ วา สามิเกน วา อนนุฺาตํ สิกฺขมานํ วุฏฺาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี มาตาปิตูหิปิ สามิเกนาปิ อนนุฺาตํ สิกฺขมานํ วุฏฺาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา วาจโต สมุฏฺาติ, น กายโต น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺาติ, น จิตฺตโต; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

ปาริวาสิกฉนฺททาเนน สิกฺขมานํ วุฏฺาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? ราชคเห ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ปาริวาสิกฉนฺททาเนน สิกฺขมานํ วุฏฺาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

อนุวสฺสํ วุฏฺาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อนุวสฺสํ วุฏฺาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

เอกํ วสฺสํ ทฺเว วุฏฺาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย เอกํ วสฺสํ ทฺเว วุฏฺาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

กุมารีภูตวคฺโค อฏฺโม.

๙. ฉตฺตุปาหนวคฺโค

๒๒๖. ฉตฺตุปาหนํ ธาเรนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย ฉตฺตุปาหนํ ธาเรสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….

ยาเนน ยายนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย ยาเนน ยายึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….

สงฺฆาณึ ธาเรนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตรา ภิกฺขุนี สงฺฆาณึ ธาเรสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….

อิตฺถาลงฺการํ ธาเรนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อิตฺถาลงฺการํ ธาเรสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….

คนฺธวณฺณเกน นหายนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย คนฺธวณฺณเกน นหายึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….

วาสิตเกน ปิฺาเกน นหายนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย วาสิตเกน ปิฺาเกน นหายึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….

ภิกฺขุนิยา อุมฺมทฺทาเปนฺติยา ปริมทฺทาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย ภิกฺขุนิยา อุมฺมทฺทาเปสุํ ปริมทฺทาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….

สิกฺขมานา อุมฺมทฺทาเปนฺติยา ปริมทฺทาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย สิกฺขมานาย อุมฺมทฺทาเปสุํ ปริมทฺทาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….

สามเณริยา อุมฺมทฺทาเปนฺติยา ปริมทฺทาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย สามเณริยา อุมฺมทฺทาเปสุํ ปริมทฺทาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….

คิหินิยา อุมฺมทฺทาเปนฺติยา ปริมทฺทาเปนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย คิหินิยา อุมฺมทฺทาเปสุํ ปริมทฺทาเปสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – เอฬกโลมเก…เป….

ภิกฺขุสฺส ปุรโต อนาปุจฺฉา อาสเน นิสีทนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย ภิกฺขุสฺส ปุรโต อนาปุจฺฉา อาสเน นิสีทึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – กถินเก…เป….

อโนกาสกตํ ภิกฺขุํ ปฺหํ ปุจฺฉนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อโนกาสกตํ ภิกฺขุํ ปฺหํ ปุจฺฉึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – ปทโสธมฺเม…เป….

อสงฺกจฺจิกาย [อสงฺกจฺฉิกาย (สฺยา.)] คามํ ปวิสนฺติยา ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตรา ภิกฺขุนี อสงฺกจฺจิกา คามํ ปาวิสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต สมุฏฺาติ, น วาจโต น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป….

ฉตฺตุปาหนวคฺโค นวโม.

นววคฺคขุทฺทกา นิฏฺิตา.

ตสฺสุทฺทานํ –

ลสุณํ สํหเร โลมํ, ตลมฏฺฺจ สุทฺธิกํ;

ภุฺชนฺตามกธฺานํ, ทฺเว วิฆาเสน ทสฺสนา.

อนฺธกาเร ปฏิจฺฉนฺเน, อชฺโฌกาเส รถิกาย จ;

ปุเร ปจฺฉา วิกาเล จ, ทุคฺคหิ นิรเย วธิ.

นคฺโคทกา วิสิพฺเพตฺวา, ปฺจาหิกํ สงฺกมนียํ;

คณํ วิภงฺคสมณํ, ทุพฺพลํ กถิเนน จ.

เอกมฺจตฺถรเณน, สฺจิจฺจ สหชีวินี;

ทตฺวา สํสฏฺอนฺโต จ, ติโรวสฺสํ น ปกฺกเม.

ราชา อาสนฺทิ สุตฺตฺจ, คิหิ วูปสเมน จ;

ทเท จีวราวสถํ, ปริยาปุณฺจ วาจเย.

อารามกฺโกสจณฺฑี จ, ภุฺเชยฺย กุลมจฺฉรี;

วาเส ปวารโณวาทํ, ทฺเว ธมฺมา ปสาเขน จ.

คพฺภี ปายนฺตี ฉ ธมฺเม, อสมฺมตูนทฺวาทส;

ปริปุณฺณฺจ สงฺเฆน, สห วุฏฺา ฉ ปฺจ จ.

กุมารี ทฺเว จ สงฺเฆน, ทฺวาทส สมฺมเตน จ;

อลํ สเจ จ ทฺเววสฺสํ, สํสฏฺา สามิเกน จ.

ปาริวาสิกานุวสฺสํ, ทุเว วุฏฺาปเนน จ;

ฉตฺตยาเนน สงฺฆาณิ, อิตฺถาลงฺการวณฺณเก.

ปิฺากภิกฺขุนี เจว, สิกฺขา จ สามเณริกา;

คิหิ ภิกฺขุสฺส ปุรโต, อโนกาสํ สงฺกจฺจิกาติ.

เตสํ วคฺคานํ อุทฺทานํ –

ลสุณนฺธการา นฺหานา, ตุวฏฺฏา จิตฺตคารกา;

อารามํ คพฺภินี เจว, กุมารี ฉตฺตุปาหนาติ.

๕. ปาฏิเทสนียกณฺฑํ

๒๒๗. สปฺปึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนฺติยา ปาฏิเทสนียํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย สปฺปึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

เตลํ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนฺติยา ปาฏิเทสนียํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย เตลํ วิฺาเปตฺวา ภุฺชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

มธุํ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนฺติยา ปาฏิเทสนียํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย มธุํ วิฺาเปตฺวา ภุฺชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

ผาณิตํ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนฺติยา ปาฏิเทสนียํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย ผาณิตํ วิฺาเปตฺวา ภุฺชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

มจฺฉํ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนฺติยา ปาฏิเทสนียํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย มจฺฉํ วิฺาเปตฺวา ภุฺชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

มํสํ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนฺติยา ปาฏิเทสนียํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย. มํสํ วิฺาเปตฺวา ภุฺชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

ขีรํ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนฺติยา ปาฏิเทสนียํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย ขีรํ วิฺาเปตฺวา ภุฺชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

ทธึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนฺติยา ปาฏิเทสนียํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย ทธึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต สมุฏฺาติ, น วาจโต น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺาติ, น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

อฏฺ ปาฏิเทสนียา นิฏฺิตา.

ตสฺสุทฺทานํ –

สปฺปึ เตลํ มธุฺเจว, ผาณิตํ มจฺฉเมว จ;

มํสํ ขีรํ ทธิฺจาปิ, วิฺาเปตฺวาน ภิกฺขุนี;

ปาฏิเทสนียา อฏฺ, สยํ พุทฺเธน เทสิตาติ.

เย สิกฺขาปทา ภิกฺขุวิภงฺเค วิตฺถาริตา เต สํขิตฺตา

ภิกฺขุนิวิภงฺเค.

กตฺถปฺตฺติวาโร นิฏฺิโต ปโม.

๒. กตาปตฺติวาโร

๑. ปาราชิกกณฺฑํ

๒๒๘. อวสฺสุตา ภิกฺขุนี อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยนฺตี กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อวสฺสุตา ภิกฺขุนี อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยนฺตี ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อธกฺขกํ อุพฺภชาณุมณฺฑลํ คหณํ สาทิยติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; อุพฺภกฺขกํ อโธชาณุมณฺฑลํ คหณํ สาทิยติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; กายปฏิพทฺธํ คหณํ สาทิยติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส – อวสฺสุตา ภิกฺขุนี อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยนฺตี อิมา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

วชฺชปฺปฏิจฺฉาทิกา ภิกฺขุนี วชฺชํ ปฏิจฺฉาเทนฺตี กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? วชฺชปฺปฏิจฺฉาทิกา ภิกฺขุนี วชฺชํ ปฏิจฺฉาเทนฺตี ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ชานํ ปาราชิกํ ธมฺมํ ปฏิจฺฉาเทติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; เวมติกา ปฏิจฺฉาเทติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; อาจารวิปตฺตึ ปฏิจฺฉาเทติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส – วชฺชปฺปฏิจฺฉาทิกา ภิกฺขุนี วชฺชํ ปฏิจฺฉาเทนฺตี อิมา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

อุกฺขิตฺตานุวตฺติกา ภิกฺขุนี ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺตี กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อุกฺขิตฺตานุวตฺติกา ภิกฺขุนี ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺตี ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ ปาราชิกสฺส – อุกฺขิตฺตานุวตฺติกา ภิกฺขุนี ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺตี อิมา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

อฏฺมํ วตฺถุํ ปริปูเรนฺตี กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อฏฺมํ วตฺถุํ ปริปูเรนฺตี ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปุริเสน – ‘‘อิตฺถนฺนามํ โอกาสํ [อิตฺถนฺนามํ คหนํ (สี.), อิตฺถนฺนามํ คพฺภํ (สฺยา.)] อาคจฺฉา’’ติ วุตฺตา คจฺฉติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ปุริสสฺส หตฺถปาสํ โอกฺกนฺตมตฺเต อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; อฏฺมํ วตฺถุํ ปริปูเรติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส – อฏฺมํ วตฺถุํ ปริปูเรนฺตี อิมา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

ปาราชิกา นิฏฺิตา.

๒. สงฺฆาทิเสสกณฺฑํ

๒๒๙. อุสฺสยวาทิกา ภิกฺขุนี อฑฺฑํ กโรนฺตี ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เอกสฺส อาโรเจติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ทุติยสฺส อาโรเจติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; อฑฺฑปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.

โจรึ วุฏฺาเปนฺตี ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.

เอกา คามนฺตรํ คจฺฉนฺตี ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. คจฺฉติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ปมํ ปาทํ ปริกฺเขปํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ทุติยํ ปาทํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.

สมคฺเคน สงฺเฆน อุกฺขิตฺตํ ภิกฺขุนึ ธมฺเมน วินเยน สตฺถุสาสเนน อนปโลเกตฺวา การกสงฺฆํ อนฺาย คณสฺส ฉนฺทํ โอสาเรนฺตี ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.

อวสฺสุตา ภิกฺขุนี อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส หตฺถโต ขาทนียํ วา โภชนียํ วา สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ภุฺชนฺตี ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ‘‘ขาทิสฺสามิ ภุฺชิสฺสามี’’ติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; อุทกทนฺตโปนํ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.

‘‘กึ เต, อยฺเย, เอโส ปุริสปุคฺคโล กริสฺสติ อวสฺสุโต วา อนวสฺสุโต วา, ยโต ตฺวํ อนวสฺสุตา! อิงฺฆ, อยฺเย, ยํ เต เอโส ปุริสปุคฺคโล เทติ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา, ตํ ตฺวํ สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ขาท วา ภุฺช วา’’ติ อุยฺโยเชนฺตี ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตสฺสา วจเนน ขาทิสฺสามิ ภุฺชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; โภชนปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.

กุปิตา ภิกฺขุนี ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺตี ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.

กิสฺมิฺจิเทว อธิกรเณ ปจฺจากตา ภิกฺขุนี ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺตี ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.

สํสฏฺา ภิกฺขุนิโย ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺติโย ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชนฺติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.

‘‘สํสฏฺาว, อยฺเย, ตุมฺเห วิหรถ. มา ตุมฺเห นานา วิหริตฺถา’’ติ อุยฺโยเชนฺตี ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺตี ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.

สงฺฆาทิเสสา นิฏฺิตา.

๓. นิสฺสคฺคิยกณฺฑํ

๒๓๐. ปตฺตสนฺนิจยํ กโรนฺตี เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

อกาลจีวรํ ‘‘กาลจีวร’’นฺติ อธิฏฺหิตฺวา ภาชาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภาชาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ภาชาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

ภิกฺขุนิยา สทฺธึ จีวรํ ปริวตฺเตตฺวา อจฺฉินฺทนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อจฺฉินฺทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อจฺฉินฺเน นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

อฺํ วิฺาเปตฺวา อฺํ วิฺาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วิฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วิฺาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

อฺํ เจตาเปตฺวา อฺํ เจตาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เจตาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; เจตาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน สงฺฆิเกน อฺํ เจตาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เจตาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; เจตาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

อฺทตฺถิเก ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน สงฺฆิเกน สํยาจิเกน อฺํ เจตาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เจตาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; เจตาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน มหาชนิเกน อฺํ เจตาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เจตาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; เจตาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน มหาชนิเกน สํยาจิเกน อฺํ เจตาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เจตาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; เจตาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเก ปุคฺคลิเกน สํยาจิเกน อฺํ เจตาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เจตาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; เจตาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

อติเรกจตุกฺกํสปรมํ ครุปาวุรณํ เจตาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เจตาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; เจตาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

อติเรกอฑฺฒเตยฺยกํสปรมํ ลหุปาวุรณํ เจตาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เจตาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; เจตาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.

นิสฺสคฺคิยา ปาจิตฺติยา นิฏฺิตา.

๔. ปาจิตฺติยกณฺฑํ

๑. ลสุณวคฺโค

๒๓๑. ลสุณํ ขาทนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ขาทิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

สมฺพาเธ โลมํ สํหราเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. สํหราเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; สํหราปิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ตลฆาตกํ กโรนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. กโรติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; กเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ชตุมฏฺกํ อาทิยนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อาทิยติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ, อาทินฺเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

อติเรกทฺวงฺคุลปพฺพปรมํ อุทกสุทฺธิกํ อาทิยนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อาทิยติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อาทินฺเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ภิกฺขุสฺส ภุฺชนฺตสฺส ปานีเยน วา วิธูปเนน วา อุปติฏฺนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. หตฺถปาเส ติฏฺติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส; หตฺถปาสํ วิชหิตฺวา ติฏฺติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.

อามกธฺํ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภุฺชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา สงฺการํ วา วิฆาสํ วา ติโรกุฏฺเฏ วา ติโรปากาเร วา ฉฑฺเฑนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ฉฑฺเฑติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ฉฑฺฑิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา สงฺการํ วา วิฆาสํ วา หริเต ฉฑฺเฑนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ฉฑฺเฑติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ฉฑฺฑิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

นจฺจํ วา คีตํ วา วาทิตํ วา ทสฺสนาย คจฺฉนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. คจฺฉติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ยตฺถ ิตา ปสฺสติ วา สุณาติ วา, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ลสุณวคฺโค ปโม.

๒. รตฺตนฺธการวคฺโค

๒๓๒. รตฺตนฺธกาเร อปฺปทีเป ปุริเสน สทฺธึ เอเกเนกา สนฺติฏฺนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. หตฺถปาเส ติฏฺติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส; หตฺถปาสํ วิชหิตฺวา ติฏฺติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.

ปฏิจฺฉนฺเน โอกาเส ปุริเสน สทฺธึ เอเกเนกา สนฺติฏฺนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. หตฺถปาเส ติฏฺติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส; หตฺถปาสํ วิชหิตฺวา ติฏฺติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.

อชฺโฌกาเส ปุริเสน สทฺธึ เอเกเนกา สนฺติฏฺนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. หตฺถปาเส ติฏฺติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส; หตฺถปาสํ วิชหิตฺวา ติฏฺติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.

รถิกาย วา พฺยูเห วา สิงฺฆาฏเก วา ปุริเสน สทฺธึ เอเกเนกา สนฺติฏฺนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. หตฺถปาเส ติฏฺติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส; หตฺถปาสํ วิชหิตฺวา ติฏฺติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.

ปุเรภตฺตํ กุลานิ อุปสงฺกมิตฺวา อาสเน นิสีทิตฺวา สามิเก อนาปุจฺฉา ปกฺกมนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปมํ ปาทํ อโนวสฺสกํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ทุติยํ ปาทํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ปจฺฉาภตฺตํ กุลานิ อุปสงฺกมิตฺวา สามิเก อนาปุจฺฉา อาสเน นิสีทนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. นิสีทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; นิสินฺเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

วิกาเล กุลานิ อุปสงฺกมิตฺวา สามิเก อนาปุจฺฉา เสยฺยํ สนฺถริตฺวา วา สนฺถราเปตฺวา วา อภินิสีทนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อภินิสีทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อภินิสินฺเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ทุคฺคหิเตน ทูปธาริเตน ปรํ อุชฺฌาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อุชฺฌาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อุชฺฌาปิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

อตฺตานํ วา ปรํ วา นิรเยน วา พฺรหฺมจริเยน วา อภิสปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อภิสปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อภิสปิเต อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

อตฺตานํ วธิตฺวา วธิตฺวา โรทนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วธติ โรทติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส; วธติ น โรทติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.

รตฺตนฺธการวคฺโค ทุติโย.

๓. นหานวคฺโค

๒๓๓. นคฺคา นหายนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. นหายติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; นหานปริโยสาเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ปมาณาติกฺกนฺตํ อุทกสาฏิกํ การาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. การาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; การาปิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ภิกฺขุนิยา จีวรํ วิสิพฺเพตฺวา วา วิสิพฺพาเปตฺวา วา เนว สิพฺเพนฺตี น สิพฺพาปนาย อุสฺสุกฺกํ กโรนฺตี เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ปาจิตฺติยํ.

ปฺจาหิกํ สงฺฆาฏิจารํ อติกฺกาเมนฺตี เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ปาจิตฺติยํ. จีวรสงฺกมนียํ ธาเรนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ธาเรติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ธาริเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

คณสฺส จีวรลาภํ อนฺตรายํ กโรนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. กโรติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; กเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ธมฺมิกํ จีวรวิภงฺคํ ปฏิพาหนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปฏิพาหติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปฏิพาหิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

อคาริกสฺส วา ปริพฺพาชกสฺส วา ปริพฺพาชิกาย วา สมณจีวรํ เทนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ทินฺเน, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ทุพฺพลจีวรปจฺจาสา จีวรกาลสมยํ อติกฺกาเมนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อติกฺกาเมติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อติกฺกามิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ธมฺมิกํ กถินุทฺธารํ ปฏิพาหนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปฏิพาหติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปฏิพาหิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

นหานวคฺโค ตติโย.

๔. ตุวฏฺฏวคฺโค

๒๓๔. ทฺเว ภิกฺขุนิโย เอกมฺเจ ตุวฏฺเฏนฺติโย ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชนฺติ. นิปชฺชนฺติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; นิปนฺเน, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ทฺเว ภิกฺขุนิโย เอกตฺถรณปาวุรณา ตุวฏฺเฏนฺติโย ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชนฺติ. นิปชฺชนฺติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; นิปนฺเน, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ภิกฺขุนิยา สฺจิจฺจ อผาสุํ กโรนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. กโรติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; กเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ทุกฺขิตํ สหชีวินึ เนว อุปฏฺเนฺตี น อุปฏฺาปนาย อุสฺสุกฺกํ กโรนฺตี เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ปาจิตฺติยํ.

ภิกฺขุนิยา อุปสฺสยํ ทตฺวา กุปิตา อนตฺตมนา นิกฺกฑฺฒนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. นิกฺกฑฺฒติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; นิกฺกฑฺฒิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

สํสฏฺา ภิกฺขุนี ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

อนฺโตรฏฺเ สาสงฺกสมฺมเต สปฺปฏิภเย อสตฺถิกา จาริกํ จรนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปฏิปชฺชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปฏิปนฺเน, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ติโรรฏฺเ สาสงฺกสมฺมเต สปฺปฏิภเย อสตฺถิกา จาริกํ จรนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปฏิปชฺชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปฏิปนฺเน, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

อนฺโตวสฺสํ จาริกํ จรนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปฏิปชฺชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปฏิปนฺเน, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

วสฺสํวุฏฺา ภิกฺขุนี จาริกํ น ปกฺกมนฺตี เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ปาจิตฺติยํ.

ตุวฏฺฏวคฺโค จตุตฺโถ.

๕. จิตฺตาคารวคฺโค

๒๓๕. ราชาคารํ วา จิตฺตาคารํ วา อารามํ วา อุยฺยานํ วา โปกฺขรณึ วา ทสฺสนาย คจฺฉนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. คจฺฉติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ยตฺถ ิตา ปสฺสติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

อาสนฺทึ วา ปลฺลงฺกํ วา ปริภุฺชนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปริภุฺชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปริภุตฺเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

สุตฺตํ กนฺตนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. กนฺตติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อุชฺชวุชฺชเว, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

คิหิเวยฺยาวจฺจํ กโรนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. กโรติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; กเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ภิกฺขุนิยา – ‘‘เอหายฺเย อิมํ อธิกรณํ วูปสเมหี’’ติ วุจฺจมานา – ‘‘สาธู’’ติ ปฏิสฺสุณิตฺวา เนว วูปสเมนฺตี น วูปสมาย อุสฺสุกฺกํ กโรนฺตี เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ปาจิตฺติยํ.

อคาริกสฺส วา ปริพฺพาชกสฺส วา ปริพฺพาชิกาย วา สหตฺถา ขาทนียํ วา โภชนียํ วา เทนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ทินฺเน, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

อาวสถจีวรํ อนิสฺสชฺชิตฺวา ปริภุฺชนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปริภุฺชติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปริภุตฺเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

อาวสถํ อนิสฺสชฺชิตฺวา จาริกํ ปกฺกมนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปมํ ปาทํ ปริกฺเขปํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ทุติยํ ปาทํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ติรจฺฉานวิชฺชํ ปริยาปุณนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปริยาปุณาติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปเท ปเท อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ติรจฺฉานวิชฺชํ วาเจนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วาเจติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปเท ปเท อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

จิตฺตาคารวคฺโค ปฺจโม.

๖. อารามวคฺโค

๒๓๖. ชานํ สภิกฺขุกํ อารามํ อนาปุจฺฉา ปวิสนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปมํ ปาทํ ปริกฺเขปํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ทุติยํ ปาทํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ภิกฺขุํ อกฺโกสนฺตี ปริภาสนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อกฺโกสติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อกฺโกสิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

จณฺฑีกตา คณํ ปริภาสนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปริภาสติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปริภาสิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

นิมนฺติตา วา ปวาริตา วา ขาทนียํ วา โภชนียํ วา ภุฺชนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ‘‘ขาทิสฺสามิ ภุฺชิสฺสามี’’ติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

กุลํ มจฺฉรายนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. มจฺฉรายติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; มจฺฉริเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

อภิกฺขุเก อาวาเส วสฺสํ วสนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ‘‘วสฺสํ วสิสฺสามี’’ติ เสนาสนํ ปฺเปติ ปานียํ ปริโภชนียํ อุปฏฺเปติ ปริเวณํ สมฺมชฺชติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; สห อรุณุคฺคมนา อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

วสฺสํวุฏฺา ภิกฺขุนี อุภโตสงฺเฆ ตีหิ าเนหิ น ปวาเรนฺตี เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ปาจิตฺติยํ.

โอวาทาย วา สํวาสาย วา น คจฺฉนฺตี เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ปาจิตฺติยํ.

อุโปสถมฺปิ น ปุจฺฉนฺตี โอวาทมฺปิ น ยาจนฺตี เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ปาจิตฺติยํ.

ปสาเข ชาตํ คณฺฑํ วา รุธิตํ วา อนปโลเกตฺวา สงฺฆํ วา คณํ วา ปุริเสน สทฺธึ เอเกเนกา เภทาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เภทาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ภินฺเน, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

อารามวคฺโค ฉฏฺโ.

๗. คพฺภินีวคฺโค

๒๓๗. คพฺภินึ วุฏฺาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วุฏฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วุฏฺาปิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ปายนฺตึ วุฏฺาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วุฏฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วุฏฺาปิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ อสิกฺขิตสิกฺขํ สิกฺขมานํ วุฏฺาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วุฏฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วุฏฺาปิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ สิกฺขิตสิกฺขํ สิกฺขมานํ สงฺเฆน อสมฺมตํ วุฏฺาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วุฏฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วุฏฺาปิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

อูนทฺวาทสวสฺสํ คิหิคตํ วุฏฺาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วุฏฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วุฏฺาปิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ปริปุณฺณทฺวาทสวสฺสํ คิหิคตํ ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ อสิกฺขิตสิกฺขํ วุฏฺาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วุฏฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วุฏฺาปิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ปริปุณฺณทฺวาทสวสฺสํ คิหิคตํ ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ สิกฺขิตสิกฺขํ สงฺเฆน อสมฺมตํ วุฏฺาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วุฏฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วุฏฺาปิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

สหชีวินึ วุฏฺาเปตฺวา ทฺเว วสฺสานิ เนว อนุคฺคณฺหนฺตี นานุคฺคณฺหาเปนฺตี เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ปาจิตฺติยํ.

วุฏฺาปิตํ ปวตฺตินึ ทฺเว วสฺสานิ นานุพนฺธนฺตี เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ปาจิตฺติยํ.

สหชีวินึ วุฏฺาเปตฺวา เนว วูปกาเสนฺตี น วูปกาสาเปนฺตี เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ปาจิตฺติยํ.

คพฺภินีวคฺโค สตฺตโม.

๘. กุมารีภูตวคฺโค

๒๓๘. อูนวีสติวสฺสํ กุมาริภูตํ วุฏฺาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วุฏฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วุฏฺาปิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ปริปุณฺณวีสติวสฺสํ กุมาริภูตํ ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ อสิกฺขิตสิกฺขํ วุฏฺาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วุฏฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วุฏฺาปิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ปริปุณฺณวีสติวสฺสํ กุมาริภูตํ ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ สิกฺขิตสิกฺขํ สงฺเฆน อสมฺมตํ วุฏฺาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วุฏฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วุฏฺาปิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

อูนทฺวาทสวสฺสา วุฏฺาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วุฏฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วุฏฺาปิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ปริปุณฺณทฺวาทสวสฺสา สงฺเฆน อสมฺมตา วุฏฺาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วุฏฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วุฏฺาปิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

‘‘อลํ ตาว เต, อยฺเย, วุฏฺาปิเตนา’’ติ วุจฺจมานา ‘‘สาธู’’ติ ปฏิสฺสุณิตฺวา ปจฺฉา ขียนธมฺมํ อาปชฺชนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ขิยฺยติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ขิยฺยิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

สิกฺขมานํ – ‘‘สเจ เม ตฺวํ, อยฺเย, จีวรํ ทสฺสสิ, เอวาหํ ตํ วุฏฺาเปสฺสามี’’ติ วตฺวา เนว วุฏฺาเปนฺตี น วุฏฺาปนาย อุสฺสุกฺกํ กโรนฺตี เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ปาจิตฺติยํ.

สิกฺขมานํ – ‘‘สเจ มํ ตฺวํ, อยฺเย, ทฺเว วสฺสานิ อนุพนฺธิสฺสสิ, เอวาหํ ตํ วุฏฺาเปสฺสามี’’ติ วตฺวา เนว วุฏฺาเปนฺตี น วุฏฺาปนาย อุสฺสุกฺกํ กโรนฺตี เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ปาจิตฺติยํ.

ปุริสสํสฏฺํ กุมารกสํสฏฺํ จณฺฑึ โสกาวาสํ สิกฺขมานํ วุฏฺาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วุฏฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วุฏฺาปิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

มาตาปิตูหิ วา สามิเกน วา อนนุฺาตํ สิกฺขมานํ วุฏฺาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วุฏฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วุฏฺาปิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ปาริวาสิกฉนฺททาเน สิกฺขมานํ วุฏฺาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วุฏฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วุฏฺาปิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

อนุวสฺสํ วุฏฺาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วุฏฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วุฏฺาปิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

เอกํ วสฺสํ ทฺเว วุฏฺาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. วุฏฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วุฏฺาปิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

กุมารีภูตวคฺโค อฏฺโม.

๙. ฉตฺตุปาหนวคฺโค

๒๓๙. ฉตฺตุปาหนํ ธาเรนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ธาเรติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ธาริเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ยาเนน ยายนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ยายติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ยายิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

สงฺฆาณึ ธาเรนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ธาเรติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ธาริเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

อิตฺถาลงฺการํ ธาเรนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ธาเรติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ธาริเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

คนฺธวณฺณเกน นหายนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. นหายติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; นหานปริโยสาเน, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

วาสิตเกน ปิฺาเกน นหายนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. นหายติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; นหานปริโยสาเน, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ภิกฺขุนิยา อุมฺมทฺทาเปนฺตี ปริมทฺทาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อุมฺมทฺทาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อุมฺมทฺทิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

สิกฺขมานาย อุมฺมทฺทาเปนฺตี ปริมทฺทาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อุมฺมทฺทาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อุมฺมทฺทิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

สามเณริยา อุมฺมทฺทาเปนฺตี ปริมทฺทาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อุมฺมทฺทาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อุมฺมทฺทิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

คิหินิยา อุมฺมทฺทาเปนฺตี ปริมทฺทาเปนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อุมฺมทฺทาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; อุมฺมทฺทิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ภิกฺขุสฺส ปุรโต อนาปุจฺฉา อาสเน นิสีทนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. นิสีทติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; นิสินฺเน, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

อโนกาสกตํ ภิกฺขุํ ปฺหํ ปุจฺฉนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปุจฺฉติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; ปุจฺฉิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

อสงฺกจฺจิกา คามํ ปวิสนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปมํ ปาทํ ปริกฺเขปํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ทุติยํ ปาทํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.

ฉตฺตุปาหนวคฺโค นวโม.

ขุทฺทกํ นิฏฺิตํ.

๕. ปาฏิเทสนียกณฺฑํ

๒๔๐. สปฺปึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภุฺชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส.

เตลํ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภุฺชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส.

มธุํ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภุฺชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส.

ผาณิตํ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภุฺชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส.

มจฺฉํ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภุฺชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส.

มํสํ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภุฺชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส.

ขีรํ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภุฺชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส.

ทธึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภุฺชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส.

อฏฺ ปาฏิเทสนียา นิฏฺิตา.

กตาปตฺติวาโร นิฏฺิโต ทุติโย.

๓. วิปตฺติวาโร

๒๔๑. อวสฺสุตา ภิกฺขุนิยา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยนฺติยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ? อวสฺสุตาย ภิกฺขุนิยา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยนฺติยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ, สิยา อาจารวิปตฺตึ…เป….

ทธึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนฺติยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ? ทธึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนฺติยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ เอกํ วิปตฺตึ ภชนฺติ – อาจารวิปตฺตึ.

วิปตฺติวาโร นิฏฺิโต ตติโย.

๔. สงฺคหวาโร

๒๔๒. อวสฺสุตา ภิกฺขุนิยา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยนฺติยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา? อวสฺสุตาย ภิกฺขุนิยา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยนฺติยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ตีหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน…เป….

ทธึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนฺติยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา? ทธึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนฺติยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ทฺวีหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาฏิเทสนียาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน.

สงฺคหวาโร นิฏฺิโต จตุตฺโถ.

๕. สมุฏฺานวาโร

๒๔๓. อวสฺสุตาย ภิกฺขุนิยา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยนฺติยา อาปตฺติโย ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ? อวสฺสุตาย ภิกฺขุนิยา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยนฺติยา อาปตฺติโย ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ, น วาจโต…เป….

ทธึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนฺติยา อาปตฺติโย ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ? ทธึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนฺติยา อาปตฺติโย ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ – สิยา กายโต สมุฏฺนฺติ, น วาจโต น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺนฺติ, น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ, น วาจโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ.

สมุฏฺานวาโร นิฏฺิโต ปฺจโม.

๖. อธิกรณวาโร

๒๔๔. อวสฺสุตา ภิกฺขุนิยา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยนฺติยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? อวสฺสุตาย ภิกฺขุนิยา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยนฺติยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ อธิกรณานํ – อาปตฺตาธิกรณํ…เป….

ทธึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนฺติยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? ทธึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนฺติยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ อธิกรณานํ – อาปตฺตาธิกรณํ.

อธิกรณวาโร นิฏฺิโต ฉฏฺโ.

๗. สมถวาโร

๒๔๕. อวสฺสุตาย ภิกฺขุนิยา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยนฺติยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? อวสฺสุตาย ภิกฺขุนิยา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยนฺติยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ…เป….

ทธึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนฺติยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ทธึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนฺติยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.

สมถวาโร นิฏฺิโต สตฺตโม.

๘. สมุจฺจยวาโร

๒๔๖. อวสฺสุตา ภิกฺขุนี อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยนฺตี กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อวสฺสุตา ภิกฺขุนี อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยนฺตี ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อธกฺขกํ อุพฺภชาณุมณฺฑลํ คหณํ สาทิยติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; อุพฺภกฺขกํ อโธชาณุมณฺฑลํ คหณํ สาทิยติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; กายปฏิพทฺธํ คหณํ สาทิยติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส – อวสฺสุตา ภิกฺขุนี อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยนฺตี อิมา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ? สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา? ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ? จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ, สิยา อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ตีหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ, น วาจโต. จตุนฺนํ อธิกรณานํ อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ…เป….

ทธึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนฺตี กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? ทธึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนฺตี ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภุฺชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส – ทธึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนฺตี อิมา ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ? สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา? ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ? จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ เอกํ วิปตฺตึ ภชนฺติ – อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ทฺวีหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาฏิเทสนียาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ – สิยา กายโต สมุฏฺนฺติ น วาจโต น จิตฺตโต, สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺนฺติ น จิตฺตโต, สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ น วาจโต, สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ. จตุนฺนํ อธิกรณานํ – อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.

สมุจฺจยวาโร นิฏฺิโต อฏฺโม.

๑. กตฺถปฺตฺติวาโร

๑. ปาราชิกกณฺฑํ

๒๔๗. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน กายสํสคฺคํ สาทิยนปจฺจยา ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตํ? กํ อารพฺภ? กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ…เป… เกนาภตนฺติ?

ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน กายสํสคฺคํ สาทิยนปจฺจยา ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? สุนฺทรีนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สุนฺทรีนนฺทา ภิกฺขุนี อวสฺสุตา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. อตฺถิ ตตฺถ ปฺตฺติ, อนุปฺตฺติ, อนุปฺปนฺนปฺตฺตีติ? เอกา ปฺตฺติ. อนุปฺตฺติ อนุปฺปนฺนปฺตฺติ ตสฺมึ นตฺถิ. สพฺพตฺถปฺตฺติ, ปเทสปฺตฺตีติ? สพฺพตฺถปฺตฺติ. สาธารณปฺตฺติ, อสาธารณปฺตฺตีติ? อสาธารณปฺตฺติ. เอกโตปฺตฺติ, อุภโตปฺตฺตีติ? เอกโตปฺตฺติ. จตุนฺนํ ปาติโมกฺขุทฺเทสานํ กตฺโถคธํ กตฺถ ปริยาปนฺนนฺติ? นิทาโนคธํ นิทานปริยาปนฺนํ? กตเมน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉตีติ? ทุติเยน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉติ. จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กตมา วิปตฺตีติ? สีลวิปตฺติ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กตโม อาปตฺติกฺขนฺโธติ? ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺโธ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาตีติ? เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต…เป… เกนาภตนฺติ? ปรมฺปราภตํ –

อุปาลิ ทาสโก เจว, โสณโก สิคฺคโว ตถา;

โมคฺคลิปุตฺเตน ปฺจมา, เอเต ชมฺพุสิริวฺหเย. …เป…;

เอเต นาคา มหาปฺา, วินยฺู มคฺคโกวิทา;

วินยํ ทีเป ปกาเสสุํ, ปิฏกํ ตมฺพปณฺณิยาติ.

วชฺชปฺปฏิจฺฉาทนปจฺจยา ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ชานํ ปาราชิกํ ธมฺมํ อชฺฌาปนฺนํ ภิกฺขุนึ เนวตฺตนา ปฏิโจเทสิ น คณสฺส อาโรเจสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….

ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี สมคฺเคน สงฺเฆน อุกฺขิตฺตํ อริฏฺํ ภิกฺขุํ คทฺธพาธิปุพฺพํ อนุวตฺติ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….

อฏฺมํ วตฺถุํ ปริปูรณปจฺจยา ปาราชิกํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อฏฺมํ วตฺถุํ ปริปูเรสุํ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….

ปาราชิกา นิฏฺิตา.

๒. สงฺฆาทิเสสกณฺฑาทิ

๒๔๘. ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน อุสฺสยวาทิกาย ภิกฺขุนิยา อฑฺฑํ กรณปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโต? กํ อารพฺภ? กิสฺมึ วตฺถุสฺมึ…เป… เกนาภตนฺติ?

ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน อุสฺสยวาทิกาย ภิกฺขุนิยา อฑฺฑํ กรณปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อุสฺสยวาทิกา วิหริ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. อตฺถิ ตตฺถ ปฺตฺติ, อนุปฺตฺติ, อนุปฺปนฺนปฺตฺตีติ? เอกา ปฺตฺติ. อนุปฺตฺติ อนุปฺปนฺนปฺตฺติ ตสฺมึ นตฺถิ. สพฺพตฺถปฺตฺติ, ปเทสปฺตฺตีติ? สพฺพตฺถปฺตฺติ. สาธารณปฺตฺติ, อสาธารณปฺตฺตีติ? อสาธารณปฺตฺติ. เอกโตปฺตฺติ, อุภโตปฺตฺตีติ? เอกโตปฺตฺติ. จตุนฺนํ ปาติโมกฺขุทฺเทสานํ กตฺโถคธํ กตฺถ ปริยาปนฺนนฺติ? นิทาโนคธํ นิทานปริยาปนฺนํ. กตเมน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉตีติ? ตติเยน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉติ. จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กตมา วิปตฺตีติ? สีลวิปตฺติ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กตโม อาปตฺติกฺขนฺโธติ? สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺโธ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาตีติ? ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺาติ, น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป… เกนาภตนฺติ? ปรมฺปราภตํ –

อุปาลิ ทาสโก เจว, โสณโก สิคฺคโว ตถา;

โมคฺคลิปุตฺเตน ปฺจมา, เอเต ชมฺพุสิริวฺหเย. …เป…;

เอเต นาคา มหาปฺา, วินยฺู มคฺคโกวิทา;

วินยํ ทีเป ปกาเสสุํ, ปิฏกํ ตมฺพปณฺณิยาติ.

โจรึ วุฏฺาปนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี โจรึ วุฏฺาเปสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ – สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ…เป….

เอกา คามนฺตรํ คมนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตรา ภิกฺขุนี เอกา คามนฺตรํ คจฺฉิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, ติสฺโส อนุปฺตฺติโย. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ปมปาราชิเก…เป….

สมคฺเคน สงฺเฆน อุกฺขิตฺตํ ภิกฺขุนึ ธมฺเมน วินเยน สตฺถุสาสเนน อนปโลเกตฺวา การกสงฺฆํ อนฺาย คณสฺส ฉนฺทํ โอสารณปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี สมคฺเคน สงฺเฆน อุกฺขิตฺตํ ภิกฺขุนึ ธมฺเมน วินเยน สตฺถุสาสเนน อนปโลเกตฺวา การกสงฺฆํ อนฺาย คณสฺส ฉนฺทํ โอสาเรสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….

อวสฺสุตาย ภิกฺขุนิยา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส หตฺถโต ขาทนียํ วา โภชนียํ วา สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ภุฺชนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? สุนฺทรีนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สุนฺทรีนนฺทา ภิกฺขุนี อวสฺสุตา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส หตฺถโต อามิสํ ปฏิคฺคเหสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ปมปาราชิเก…เป….

‘‘กึ เต, อยฺเย, เอโส ปุริสปุคฺคโล กริสฺสติ อวสฺสุโต วา อนวสฺสุโต วา, ยโต ตฺวํ อนวสฺสุตา! อิงฺฆ, อยฺเย, ยํ เต เอโส ปุริสปุคฺคโล เทติ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา ตํ ตฺวํ สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ขาท วา ภุฺช วา’’ติ อุยฺโยชนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? อฺตรํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? อฺตรา ภิกฺขุนี – ‘‘กึ เต, อยฺเย, เอโส ปุริสปุคฺคโล กริสฺสติ อวสฺสุโต วา อนวสฺสุโต วา, ยโต ตฺวํ อนวสฺสุตา! อิงฺฆ, อยฺเย, ยํ เต เอโส ปุริสปุคฺคโล เทติ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา ตํ ตฺวํ สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ขาท วา ภุฺช วา’’ติ อุยฺโยเชสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

กุปิตาย อนตฺตมนาย ภิกฺขุนิยา ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? จณฺฑกาฬึ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? จณฺฑกาฬี ภิกฺขุนี กุปิตา อนตฺตมนา เอวํ อวจ – ‘‘พุทฺธํ ปจฺจาจิกฺขามิ, ธมฺมํ ปจฺจาจิกฺขามิ, สงฺฆํ ปจฺจาจิกฺขามิ, สิกฺขํ ปจฺจาจิกฺขามี’’ติ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….

กิสฺมิฺจิเทว อธิกรเณ ปจฺจากตาย ภิกฺขุนิยา ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? จณฺฑกาฬึ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? จณฺฑกาฬี ภิกฺขุนี กิสฺมิฺจิเทว อธิกรเณ ปจฺจากตา กุปิตา อนตฺตมนา เอวํ อวจ – ‘‘ฉนฺทคามินิโย จ ภิกฺขุนิโย, โทสคามินิโย จ ภิกฺขุนิโย, โมหคามินิโย จ ภิกฺขุนิโย, ภยคามินิโย จ ภิกฺขุนิโย’’ติ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….

สํสฏฺานํ ภิกฺขุนีนํ ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย สํสฏฺา วิหรึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….

‘‘สํสฏฺา, อยฺเย, ตุมฺเห วิหรถ. มา ตุมฺเห นานา วิหริตฺถา’’ติ อุยฺโยเชนฺติยา ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปฺตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺโต. กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี – ‘‘สํสฏฺาว อยฺเย, ตุมฺเห วิหรถ. มา ตมฺเห นานา วิหริตฺถา’’ติ อุยฺโยเชสิ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป….

ทธึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนปจฺจยา ปาฏิเทสนียํ กตฺถ ปฺตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปฺตฺตํ. กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ. กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย ทธึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชึสุ, ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ. เอกา ปฺตฺติ, เอกา อนุปฺตฺติ. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺาติ…เป….

กตฺถปฺตฺติวาโร นิฏฺิโต ปโม.

๒. กตาปตฺติวาโร

๑. ปาราชิกกณฺฑํ

๒๔๙. กายสํสคฺคํ สาทิยนปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? กายสํสคฺคํ สาทิยนปจฺจยา ปฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อวสฺสุตา ภิกฺขุนี อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส อธกฺขกํ อุพฺภชาณุมณฺฑลํ คหณํ สาทิยติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; ภิกฺขุ กาเยน กายํ อามสติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; กาเยน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; กายปฏิพทฺเธน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; องฺคุลิปโตทเก ปาจิตฺติยํ – กายสํสคฺคํ สาทิยนปจฺจยา อิมา ปฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

วชฺชปฺปฏิจฺฉาทนปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? วชฺชปฺปฏิจฺฉาทนปจฺจยา จตสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภิกฺขุนี ชานํ ปาราชิกํ ธมฺมํ [ธมฺมํ อชฺฌาปนฺนํ (สฺยา.)] ปฏิจฺฉาเทติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; เวมติกา ปฏิจฺฉาเทติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ภิกฺขุ สงฺฆาทิเสสํ ปฏิจฺฉาเทติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส; อาจารวิปตฺตึ ปฏิจฺฉาเทติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส – วชฺชปฺปฏิจฺฉาทนปจฺจยา อิมา จตสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา ปฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อุกฺขิตฺตานุวตฺติกา ภิกฺขุนี ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชติ, ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; เภทกานุวตฺติกา ภิกฺขุนี ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; ปาปิกาย ทิฏฺิยา ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส – ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา อิมา ปฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

อฏฺมํ วตฺถุํ ปริปูรณปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อฏฺมํ วตฺถุํ ปริปูรณปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปุริเสน – ‘‘อิตฺถนฺนามํ โอกาสํ อาคจฺฉา’’ติ วุตฺตา คจฺฉติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ปุริสสฺส หตฺถปาสํ โอกฺกนฺตมตฺเต อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; อฏฺมํ วตฺถุํ ปริปูเรติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส – อฏฺมํ วตฺถุํ ปริปูรณปจฺจยา อิมา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

ปาราชิกา นิฏฺิตา.

๒. สงฺฆาทิเสสกณฺฑาทิ

๒๕๐. อุสฺสยวาทิกา ภิกฺขุนี อฑฺฑํ กรณปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. เอกสฺส อาโรเจติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ทุติยสฺส อาโรเจติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; อฑฺฑปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.

โจรึ วุฏฺาปนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.

เอกา คามนฺตรํ คมนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. คจฺฉติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ปมํ ปาทํ ปริกฺเขปํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ทุติยํ ปาทํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.

สมคฺเคน สงฺเฆน อุกฺขิตฺตํ ภิกฺขุนึ ธมฺเมน วินเยน สตฺถุสาสเนน อนปโลเกตฺวา การกสงฺฆํ อนฺาย คณสฺส ฉนฺทํ โอสารณปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.

อวสฺสุตา ภิกฺขุนี อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส หตฺถโต ขาทนียํ วา โภชนียํ วา สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ภุฺชนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ‘‘ขาทิสฺสามิ ภุฺชิสฺสามี’’ติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; อุทกทนฺตโปนํ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.

‘‘กึ เต, อยฺเย, เอโส ปุริสปุคฺคโล กริสฺสติ อวสฺสุโต วา อนวสฺสุโต วา, ยโต ตฺวํ อนวสฺสุตา! อิงฺฆ, อยฺเย, ยํ เต เอโส ปุริสปุคฺคโล เทติ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา ตํ ตฺวํ สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ขาท วา ภุฺช วา’’ติ, อุยฺโยชนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตสฺสา วจเนน ขาทิสฺสามิ ภุฺชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; โภชนปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.

กุปิตา ภิกฺขุนี ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.

กิสฺมิฺจิเทว อธิกรเณ ปจฺจากตา ภิกฺขุนี ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.

สํสฏฺา ภิกฺขุนี ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.

‘‘สํสฏฺาว, อยฺเย, ตุมฺเห วิหรถ, มา ตุมฺเห นานา วิหริตฺถา’’ติ อุยฺโยเชนฺตี ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส.

ทส สงฺฆาทิเสสา นิฏฺิตา…เป….

(ยถา เหฏฺา ตถา วิตฺถาเรตพฺพา ปจฺจยเมว นานากรณํ)

ทธึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? ทธึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนปจฺจยา ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภุฺชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส – ทธึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนปจฺจยา อิมา ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

กตาปตฺติวาโร นิฏฺิโต ทุติโย.

๓. วิปตฺติวาโร

๒๕๑. กายสํสคฺคํ สาทิยนปจฺจยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ? กายสํสคฺคํ สาทิยนปจฺจยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ, สิยา อาจารวิปตฺตึ…เป… ทธึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนปจฺจยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ? ทธึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนปจฺจยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ เอกํ วิปตฺตึ ภชนฺติ – อาจารวิปตฺตึ.

วิปตฺติวาโร นิฏฺิโต ตติโย.

๔. สงฺคหวาโร

๒๕๒. กายสํสคฺคํ สาทิยนปจฺจยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา? กายสํสคฺคํ สาทิยนปจฺจยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ปฺจหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน…เป….

ทธึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนปจฺจยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา? ทธึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนปจฺจยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ทฺวีหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาฏิเทสนียาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน.

สงฺคหวาโร นิฏฺิโต จตุตฺโถ.

๕. สมุฏฺานวาโร

๒๕๓. กายสํสคฺคํ สาทิยนปจฺจยา อาปตฺติโย ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ? กายสํสคฺคํ สาทิยนปจฺจยา อาปตฺติโย ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ, น วาจโต…เป….

ทธึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนปจฺจยา อาปตฺติโย ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ? ทธึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนปจฺจยา อาปตฺติโย ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ – สิยา กายโต สมุฏฺนฺติ, น วาจโต น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺนฺติ, น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ, น วาจโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ.

สมุฏฺานวาโร นิฏฺิโต ปฺจโม.

๖. อธิกรณวาโร

๒๕๔. กายสํสคฺคํ สาทิยนปจฺจยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? กายสํสคฺคํ สาทิยนปจฺจยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ…เป….

ทธึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนปจฺจยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? ทธึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนปจฺจยา อาปตฺติโย จตุนฺนํ อธิกรณานํ – อาปตฺตาธิกรณํ.

อธิกรณวาโร นิฏฺิโต ฉฏฺโ.

๗. สมถวาโร

๒๕๕. กายสํสคฺคํ สาทิยนปจฺจยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? กายสํสคฺคํ สาทิยนปจฺจยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ…เป….

ทธึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนปจฺจยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ทธึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนปจฺจยา อาปตฺติโย สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.

สมถวาโร นิฏฺิโต สตฺตโม.

๘. สมุจฺจยวาโร

๒๕๖. กายสํสคฺคํ สาทิยนปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? กายสํสคฺคํ สาทิยนปจฺจยา ปฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อวสฺสุตา ภิกฺขุนี อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส อธกฺขกํ อุพฺภชาณุมณฺฑลํ คหณํ สาทิยติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; ภิกฺขุ กาเยน กายํ อามสติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; กาเยน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; กายปฏิพทฺเธน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; องฺคุลิปโตทเก ปาจิตฺติยํ – กายสํสคฺคํ สาทิยนปจฺจยา อิมา ปฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ? สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา? ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ? จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ, สิยา อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ปฺจหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ, น วาจโต. จตุนฺนํ อธิกรณานํ อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ…เป….

ทธึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? ทธึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนปจฺจยา ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภุฺชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส – ทธึ วิฺาเปตฺวา ภุฺชนปจฺจยา อิมา ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ? สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา? ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ? จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ เอกํ วิปตฺตึ ภชนฺติ – อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ทฺวีหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาฏิเทสนียาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ จตูหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ – สิยา กายโต สมุฏฺนฺติ, น วาจโต น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺนฺติ, น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ น วาจโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จาติ.

สมุจฺจยวาโร นิฏฺิโต อฏฺโม. [อิมสฺสานนฺตรํ โปราณสีหฬโปตฺถเก เอวมฺปิ§ทิสฺสติ –§‘‘เตสมุทฺทานํ –§กติวาโร จ วิปตฺติวาโร จ, สงฺคหวาโร จ สมุฏฺานวาโร. อธิกรณวาโร จ สมถวาโร จ, สมุจฺจยวาโร จ อิเม สตฺต วารา. อาทิโต ปฺตฺติวาเรน สห อฏฺวาราติ’’อิติ.]

อฏฺ ปจฺจยวารา นิฏฺิตา.

ภิกฺขุนีวิภงฺเค โสฬส มหาวารา นิฏฺิตา.

สมุฏฺานสีสสงฺเขโป

สมุฏฺานสฺสุทฺทานํ

๒๕๗.

อนิจฺจา สพฺเพ สงฺขารา, ทุกฺขานตฺตา จ สงฺขตา;

นิพฺพานฺเจว ปฺตฺติ, อนตฺตา อิติ นิจฺฉยา.

พุทฺธจนฺเท อนุปฺปนฺเน, พุทฺธาทิจฺเจ อนุคฺคเต;

เตสํ สภาคธมฺมานํ, นามมตฺตํ น นายติ.

ทุกฺกรํ วิวิธํ กตฺวา, ปูรยิตฺวาน ปารมี;

อุปฺปชฺชนฺติ มหาวีรา, จกฺขุภูตา สพฺรหฺมเก.

เต เทสยนฺติ สทฺธมฺมํ, ทุกฺขหานึ สุขาวหํ;

องฺคีรโส สกฺยมุนิ, สพฺพภูตานุกมฺปโก.

สพฺพสตฺตุตฺตโม สีโห, ปิฏเก ตีณิ เทสยิ;

สุตฺตนฺตมภิธมฺมฺจ, วินยฺจ มหาคุณํ.

เอวํ นียติ สทฺธมฺโม, วินโย ยทิ ติฏฺติ;

อุภโต จ วิภงฺคานิ, ขนฺธกา ยา จ มาติกา.

มาลา สุตฺตคุเณเนว, ปริวาเรน คนฺถิตา;

ตสฺเสว ปริวารสฺส, สมุฏฺานํ นิยโต กตํ.

สมฺเภทํ นิทานํ จฺํ, สุตฺเต ทิสฺสนฺติ อุปริ;

ตสฺมา สิกฺเข ปริวารํ, ธมฺมกาโม สุเปสโลติ.

เตรสสมุฏฺานํ

วิภงฺเค ทฺวีสุ ปฺตฺตํ, อุทฺทิสนฺติ อุโปสเถ;

ปวกฺขามิ สมุฏฺานํ, ยถาายํ สุณาถ เม.

ปาราชิกํ ยํ ปมํ, ทุติยฺจ ตโต ปรํ;

สฺจริตฺตานุภาสนฺจ, อติเรกฺจ จีวรํ.

โลมานิ ปทโสธมฺโม, ภูตํ สํวิธาเนน จ;

เถยฺยเทสนโจรี จ, อนนุฺาตาย เตรส.

เตรเสเต สมุฏฺาน นยา, วิฺูหิ จินฺติตา.

เอเกกสฺมึ สมุฏฺาเน, สทิสา อิธ ทิสฺสเร.

๑. ปมปาราชิกสมุฏฺานํ

๒๕๘.

เมถุนํ สุกฺกสํสคฺโค, อนิยตา ปมิกา;

ปุพฺพูปปริปาจิตา, รโห ภิกฺขุนิยา สห.

สโภชเน รโห ทฺเว จ, องฺคุลิ อุทเก หสํ;

ปหาเร อุคฺคิเร เจว, เตปฺาสา จ เสขิยา.

อธกฺขคามาวสฺสุตา, ตลมฏฺฺจ สุทฺธิกา;

วสฺสํวุฏฺา จ โอวาทํ, นานุพนฺเธ ปวตฺตินึ.

ฉสตฺตติ อิเม สิกฺขา, กายมานสิกา กตา;

สพฺเพ เอกสมุฏฺานา, ปมํ ปาราชิกํ ยถา.

ปมปาราชิกสมุฏฺานํ นิฏฺิตํ.

๒. ทุติยปาราชิกสมุฏฺานํ

๒๕๙.

อทินฺนํ วิคฺคหุตฺตริ, ทุฏฺุลฺลา อตฺตกามินํ;

อมูลา อฺภาคิยา, อนิยตา ทุติยิกา.

อจฺฉินฺเท ปริณามเน, มุสา โอมสเปสุณา;

ทุฏฺุลฺลา ปถวีขเณ, ภูตํ อฺาย อุชฺฌาเป.

นิกฺกฑฺฒนํ สิฺจนฺจ, อามิสเหตุ ภุตฺตาวี;

เอหิ อนาทริ ภึสา, อปนิเธ จ ชีวิตํ.

ชานํ สปฺปาณกํ กมฺมํ, อูนสํวาสนาสนา;

สหธมฺมิกวิเลขา, โมโห อมูลเกน จ.

กุกฺกุจฺจํ ธมฺมิกํ จีวรํ, ทตฺวา [กุกฺกุจฺจํ ธมฺมิกํ จีวรํ (สี.), กุกฺกุจฺจํ ธมฺมิกํ ทตฺวา (สฺยา.)] ปริณาเมยฺย ปุคฺคเล;

กึ เต อกาลํ อจฺฉินฺเท, ทุคฺคหี นิรเยน จ.

คณํ วิภงฺคํ ทุพฺพลํ, กถินาผาสุปสฺสยํ;

อกฺโกสจณฺฑี มจฺฉรี, คพฺภินี จ ปายนฺติยา.

ทฺเววสฺสํ สิกฺขา สงฺเฆน, ตโย เจว คิหีคตา;

กุมาริภูตา ติสฺโส จ, อูนทฺวาทสสมฺมตา.

อลํ ตาว โสกาวาสํ, ฉนฺทา อนุวสฺสา จ ทฺเว;

สิกฺขาปทา สตฺตติเม, สมุฏฺานา ติกา กตา.

กายจิตฺเตน น วาจา, วาจาจิตฺตํ น กายิกํ;

ตีหิ ทฺวาเรหิ ชายนฺติ, ปาราชิกํ ทุติยํ ยถา.

ทุติยปาราชิกสมุฏฺานํ นิฏฺิตํ.

๓. สฺจริตฺตสมุฏฺานํ

๒๖๐.

สฺจรี กุฏิ วิหาโร, โธวนฺจ ปฏิคฺคโห;

วิฺตฺตุตฺตริ อภิหฏฺุํ, อุภินฺนํ ทูตเกน จ.

โกสิยา สุทฺธทฺเวภาคา, ฉพฺพสฺสานิ นิสีทนํ;

ริฺจนฺติ รูปิกา เจว, อุโภ นานปฺปการกา.

อูนพนฺธนวสฺสิกา, สุตฺตํ วิกปฺปเนน จ;

ทฺวารทานสิพฺพานิ [ทฺวารทานสิพฺพินี (สี. สฺยา.)] จ, ปูวปจฺจยโชติ จ.

รตนํ สูจิ มฺโจ จ, ตูลํ นิสีทนกณฺฑุ จ;

วสฺสิกา จ สุคเตน, วิฺตฺติ อฺํ เจตาปนา.

ทฺเว สงฺฆิกา มหาชนิกา, ทฺเว ปุคฺคลลหุกา ครุ;

ทฺเว วิฆาสา สาฏิกา จ, สมณจีวเรน จ.

สมปฺาสิเม ธมฺมา, ฉหิ าเนหิ ชายเร;

กายโต น วาจาจิตฺตา, วาจโต น กายมนา.

กายวาจา น จ จิตฺตา [น จิตฺตโต (สี. สฺยา.)], กายจิตฺตา น วาจิกา [น วาจโต (สี. สฺยา.)];

วาจาจิตฺตา น กาเยน, ตีหิ ทฺวาเรหิ [ตีหิ าเนหิ (สฺยา.)] ชายเร.

ฉสมุฏฺานิกา เอเต, สฺจริตฺเตน สาทิสา.

สฺจริตฺตสมุฏฺานํ นิฏฺิตํ.

๔. สมนุภาสนาสมุฏฺานํ

๒๖๑.

เภทานุวตฺตทุพฺพจ, ทูสทุฏฺุลฺลทิฏฺิ จ;

ฉนฺทํ อุชฺชคฺฆิกา ทฺเว จ, ทฺเว จ สทฺทา น พฺยาหเร.

ฉมา นีจาสเน านํ, ปจฺฉโต อุปฺปเถน จ;

วชฺชานุวตฺติคหณา, โอสาเร ปจฺจาจิกฺขนา.

กิสฺมึ สํสฏฺา ทฺเว วธิ, วิสิพฺเพ ทุกฺขิตาย จ;

ปุน สํสฏฺา น วูปสเม, อารามฺจ ปวารณา.

อนฺวทฺธํ [อนฺวทฺธมาสํ (สี. สฺยา.)] สห ชีวินึ, ทฺเว จีวรํ อนุพนฺธนา;

สตฺตตึส อิเม ธมฺมา, กายวาจาย จิตฺตโต.

สพฺเพ เอกสมุฏฺานา, สมนุภาสนา ยถา.

สมนุภาสนาสมุฏฺานํ นิฏฺิตํ.

๕. กถินสมุฏฺานํ

๒๖๒.

อุพฺภตํ กถินํ ตีณิ, ปมํ ปตฺตเภสชฺชํ;

อจฺเจกํ จาปิ สาสงฺกํ, ปกฺกมนฺเตน วา ทุเว.

อุปสฺสยํ ปรมฺปรา, อนติริตฺตํ นิมนฺตนา;

วิกปฺปํ รฺโ วิกาเล, โวสาสารฺเกน จ.

อุสฺสยาสนฺนิจยฺจ, ปุเร ปจฺฉา วิกาเล จ;

ปฺจาหิกา สงฺกมนี, ทฺเวปิ อาวสเถน จ.

ปสาเข อาสเน เจว, ตึส เอกูนกา อิเม;

กายวาจา น จ จิตฺตา [น จิตฺตโต (สฺยา.)], ตีหิ ทฺวาเรหิ ชายเร.

ทฺวิสมุฏฺานิกา สพฺเพ, กถิเนน สหาสมา.

กถินสมุฏฺานํ นิฏฺิตํ.

๖. เอฬกโลมสมุฏฺานํ

๒๖๓.

เอฬกโลมา ทฺเว เสยฺยา, อาหจฺจ ปิณฺฑโภชนํ;

คณวิกาลสนฺนิธิ, ทนฺตโปเนน เจลกา.

อุยฺยุตฺตํ เสนํ [อุยฺยุตฺตํ วเส (สฺยา.)] อุยฺโยธิ, สุรา โอเรน นฺหายนา;

ทุพฺพณฺเณ ทฺเว เทสนิกา, ลสุณุปติฏฺเ นจฺจนา.

นฺหานมตฺถรณํ เสยฺยา, อนฺโตรฏฺเ ตถา พหิ;

อนฺโตวสฺสํ จิตฺตาคารํ, อาสนฺทิ สุตฺตกนฺตนา.

เวยฺยาวจฺจํ สหตฺถา จ, อภิกฺขุกาวาเสน จ;

ฉตฺตํ ยานฺจ สงฺฆาณึ, อลงฺการํ คนฺธวาสิตํ.

ภิกฺขุนี สิกฺขมานา จ, สามเณรี คิหินิยา;

อสํกจฺจิกา อาปตฺติ, จตฺตารีสา จตุตฺตริ.

กาเยน น วาจาจิตฺเตน, กายจิตฺเตน น วาจโต;

ทฺวิสมุฏฺานิกา สพฺเพ, สมา เอฬกโลมิกาติ.

เอฬกโลมสมุฏฺานํ นิฏฺิตํ.

๗. ปทโสธมฺมสมุฏฺานํ

๒๖๔.

ปทฺตฺร อสมฺมตา, ตถา อตฺถงฺคเตน จ;

ติรจฺฉานวิชฺชา ทฺเว วุตฺตา, อโนกาโส [อโนกาเส (สี. สฺยา.)] จ ปุจฺฉนา.

สตฺต สิกฺขาปทา เอเต, วาจา น กายจิตฺตโต [กายจิตฺตกา (ก.)];

วาจาจิตฺเตน ชายนฺติ, น ตุ กาเยน ชายเร.

ทฺวิสมุฏฺานิกา สพฺเพ, ปทโสธมฺมสทิสา.

ปทโสธมฺมสมุฏฺานํ นิฏฺิตํ.

๘. อทฺธานสมุฏฺานํ

๒๖๕.

อทฺธานนาวํ ปณีตํ, มาตุคาเมน สํหเร;

ธฺํ นิมนฺติตา เจว, อฏฺ จ ปาฏิเทสนี.

สิกฺขา ปนฺนรส เอเต, กายา น วาจา น มนา;

กายวาจาหิ ชายนฺติ, น เต จิตฺเตน ชายเร.

กายจิตฺเตน ชายนฺติ, น เต ชายนฺติ วาจโต;

กายวาจาหิ จิตฺเตน, สมุฏฺานา จตุพฺพิธา.

ปฺตฺตา พุทฺธาเณน, อทฺธาเนน สหา สมา [สมานยา (สฺยา.)].

อทฺธานสมุฏฺานํ นิฏฺิตํ.

๙. เถยฺยสตฺถสมุฏฺานํ

๒๖๖.

เถยฺยสตฺถํ อุปสฺสุติ, สูปวิฺาปเนน จ;

รตฺติฉนฺนฺจ โอกาสํ, เอเต พฺยูเหน สตฺตมา.

กายจิตฺเตน ชายนฺติ, น เต ชายนฺติ วาจโต;

ตีหิ ทฺวาเรหิ ชายนฺติ, ทฺวิสมุฏฺานิกา อิเม.

เถยฺยสตฺถสมุฏฺานา, เทสิตาทิจฺจพนฺธุนา.

เถยฺยสตฺถสมุฏฺานํ นิฏฺิตํ.

๑๐. ธมฺมเทสนาสมุฏฺานํ

๒๖๗.

ฉตฺตปาณิสฺส สทฺธมฺมํ, น เทเสนฺติ ตถาคตา;

เอวเมว [ตเถว (สี. สฺยา.)] ทณฺฑปาณิสฺส, สตฺถอาวุธปาณินํ.

ปาทุกุปาหนา ยานํ, เสยฺยปลฺลตฺถิกาย จ;

เวิโตคุณฺิโต เจว, เอกาทสมนูนกา.

วาจาจิตฺเตน ชายนฺติ, น เต ชายนฺติ กายโต;

สพฺเพ เอกสมุฏฺานา, สมกา ธมฺมเทสเน.

ธมฺมเทสนาสมุฏฺานํ นิฏฺิตํ.

๑๑. ภูตาโรจนสมุฏฺานํ

๒๖๘.

ภูตํ กาเยน ชายติ, น วาจา น จ จิตฺตโต;

วาจโต จ สมุฏฺาติ, น กายา น จ จิตฺตโต.

กายวาจาย ชายติ, น ตุ ชายติ จิตฺตโต;

ภูตาโรจนกา นาม, ตีหิ าเนหิ ชายติ.

ภูตาโรจนสมุฏฺานํ นิฏฺิตํ.

๑๒. โจริวุฏฺาปนสมุฏฺานํ

๒๖๙.

โจรี วาจาย จิตฺเตน, น ตํ ชายติ กายโต;

ชายติ ตีหิ ทฺวาเรหิ, โจริวุฏฺาปนํ อิทํ;

อกตํ ทฺวิสมุฏฺานํ, ธมฺมราเชน ภาสิตํ [ปิตํ (สฺยา.)].

โจริวุฏฺาปนสมุฏฺานํ นิฏฺิตํ.

๑๓. อนนุฺาตสมุฏฺานํ

๒๗๐.

อนนุฺาตํ วาจาย, น กายา น จ จิตฺตโต;

ชายติ กายวาจาย, น ตํ ชายติ จิตฺตโต.

ชายติ วาจาจิตฺเตน, น ตํ ชายติ กายโต;

ชายติ ตีหิ ทฺวาเรหิ, อกตํ จตุานิกํ.

อนนุฺาตสมุฏฺานํ นิฏฺิตํ.

สมุฏฺานฺหิ สงฺเขปํ, ทส ตีณิ สุเทสิตํ;

อสมฺโมหกรํ านํ, เนตฺติธมฺมานุโลมิกํ;

ธารยนฺโต อิมํ วิฺู, สมุฏฺาเน น มุยฺหตีติ.

สมุฏฺานสีสสงฺเขโป นิฏฺิโต.

อนฺตรเปยฺยาลํ

กติปุจฺฉาวาโร

๒๗๑. กติ อาปตฺติโย? กติ อาปตฺติกฺขนฺธา? กติ วินีตวตฺถูนิ? กติ อคารวา? กติ คารวา? กติ วินีตวตฺถูนิ? กติ วิปตฺติโย? กติ อาปตฺติสมุฏฺานา? กติ วิวาทมูลานิ? กติ อนุวาทมูลานิ? กติ สารณียา ธมฺมา? กติ เภทกรวตฺถูนิ? กติ อธิกรณานิ? กติ สมถา?

ปฺจ อาปตฺติโย. ปฺจ อาปตฺติกฺขนฺธา. ปฺจ วินีตวตฺถูนิ. สตฺต อาปตฺติโย. สตฺต อาปตฺติกฺขนฺธา. สตฺต วินีตวตฺถูนิ. ฉ อคารวา. ฉ คารวา. ฉ วินีตวตฺถูนิ. จตสฺโส วิปตฺติโย. ฉ อาปตฺติสมุฏฺานา. ฉ วิวาทมูลานิ. ฉ อนุวาทมูลานิ. ฉ สารณียา ธมฺมา. อฏฺารส เภทกรวตฺถูนิ. จตฺตาริ อธิกรณานิ. สตฺต สมถา.

ตตฺถ กตมา ปฺจ อาปตฺติโย? ปาราชิกาปตฺติ, สงฺฆาทิเสสาปตฺติ, ปาจิตฺติยาปตฺติ, ปาฏิเทสนียาปตฺติ, ทุกฺกฏาปตฺติ – อิมา ปฺจ อาปตฺติโย.

ตตฺถ กตเม ปฺจ อาปตฺติกฺขนฺธา? ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺโธ, สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺโธ, ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺโธ, ปาฏิเทสนียาปตฺติกฺขนฺโธ, ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺโธ – อิเม ปฺจ อาปตฺติกฺขนฺธา.

ตตฺถ กตมานิ ปฺจ วินีตวตฺถูนิ? ปฺจหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ อารติ วิรติ ปฏิวิรติ เวรมณี อกิริยา อกรณํ อนชฺฌาปตฺติ เวลาอนติกฺกโม เสตุฆาโต – อิมานิ ปฺจ วินีตวตฺถูนิ.

ตตฺถ กตมา สตฺต อาปตฺติโย? ปาราชิกาปตฺติ, สงฺฆาทิเสสาปตฺติ, ถุลฺลจฺจยาปตฺติ, ปาจิตฺติยาปตฺติ, ปาฏิเทสนียาปตฺติ, ทุกฺกฏาปตฺติ, ทุพฺภาสิตาปตฺติ – อิมา สตฺต อาปตฺติโย.

ตตฺถ กตเม สตฺต อาปตฺติกฺขนฺธา? ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺโธ, สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺโธ, ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺโธ, ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺโธ, ปาฏิเทสนียาปตฺติกฺขนฺโธ, ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺโธ, ทุพฺภาสิตาปตฺติกฺขนฺโธ – อิเม สตฺต อาปตฺติกฺขนฺธา.

ตตฺถ กตมานิ สตฺต วินีตวตฺถูนิ? สตฺตหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ อารติ วิรติ ปฏิวิรติ เวรมณี อกิริยา อกรณํ อนชฺฌาปตฺติ เวลาอนติกฺกโม เสตุฆาโต – อิมานิ สตฺต วินีตวตฺถูนิ.

ตตฺถ กตเม ฉ อคารวา? พุทฺเธ อคารโว, ธมฺเม อคารโว, สงฺเฆ อคารโว, สิกฺขาย อคารโว, อปฺปมาเท อคารโว, ปฏิสนฺธาเร อคารโว – อิเม ฉ อคารวา.

ตตฺถ กตเม ฉ คารวา? พุทฺเธ คารโว, ธมฺเม คารโว, สงฺเฆ คารโว, สิกฺขาย คารโว, อปฺปมาเท คารโว, ปฏิสนฺธาเร คารโว – อิเม ฉ คารวา.

ตตฺถ กตมานิ ฉ วินีตวตฺถูนิ? ฉหิ อคารเวหิ อารติ วิรติ ปฏิวิรติ เวรมณี อกิริยา อกรณํ อนชฺฌาปตฺติ เวลาอนติกฺกโม เสตุฆาโต – อิมานิ ฉ วินีตวตฺถูนิ.

ตตฺถ กตมา จตสฺโส วิปตฺติโย? สีลวิปตฺติ, อาจารวิปตฺติ, ทิฏฺิวิปตฺติ, อาชีววิปตฺติ – อิมา จตสฺโส วิปตฺติโย.

ตตฺถ กตเม ฉ อาปตฺติสมุฏฺานา? อตฺถาปตฺติ กายโต สมุฏฺาติ, น วาจโต น จิตฺตโต; อตฺถาปตฺติ วาจโต สมุฏฺาติ, น กายโต น จิตฺตโต; อตฺถาปตฺติ กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺาติ, น จิตฺตโต; อตฺถาปตฺติ กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น วาจโต; อตฺถาปตฺติ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ, น กายโต; อตฺถาปตฺติ กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ – อิเม ฉ อาปตฺติสมุฏฺานา.

๒๗๒. ตตฺถ [จูฬว. ๒๑๖; อ. นิ. ๖.๓๖; ม. นิ. ๓.๔๔; ที. นิ. ๓.๓๒๕] กตมานิ ฉ วิวาทมูลานิ? อิธ ภิกฺขุ โกธโน โหติ อุปนาหี. โย โส ภิกฺขุ โกธโน โหติ อุปนาหี โส สตฺถริปิ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, ธมฺเมปิ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, สงฺเฆปิ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, สิกฺขายปิ น ปริปูรการี โหติ. โย โส ภิกฺขุ สตฺถริ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, ธมฺเม…เป… สงฺเฆ…เป… สิกฺขาย น ปริปูรการี, โส สงฺเฆ วิวาทํ ชเนติ. โย โหติ วิวาโท พหุชนาหิตาย พหุชนาสุขาย พหุโน ชนสฺส อนตฺถาย อหิตาย ทุกฺขาย เทวมนุสฺสานํ. เอวรูปํ เจ ตุมฺเห วิวาทมูลํ อชฺฌตฺตํ วา พหิทฺธา วา สมนุปสฺเสยฺยาถ ตตฺร ตุมฺเห ตสฺเสว ปาปกสฺส วิวาทมูลสฺส ปหานาย วายเมยฺยาถ. เอวรูปํ เจ ตุมฺเห วิวาทมูลํ อชฺฌตฺตํ วา พหิทฺธา วา น สมนุปสฺเสยฺยาถ ตตฺร ตุมฺเห ตสฺเสว ปาปกสฺส วิวาทมูลสฺส อายตึ อนวสฺสวาย ปฏิปชฺเชยฺยาถ. เอวเมตสฺส ปาปกสฺส วิวาทมูลสฺส ปหานํ โหติ. เอวเมตสฺส ปาปกสฺส วิวาทมูลสฺส อายตึ อนวสฺสโว โหติ.

[จูฬว. ๒๑๖] ปุน จปรํ ภิกฺขุ มกฺขี โหติ ปฬาสี…เป… อิสฺสุกี โหติ มจฺฉรี, สโ โหติ มายาวี, ปาปิจฺโฉ โหติ มิจฺฉาทิฏฺิ, สนฺทิฏฺิปรามาสี โหติ อาธานคฺคาหี ทุปฺปฏินิสฺสคฺคี. โย โส ภิกฺขุ สนฺทิฏฺิปรามาสี โหติ อาธานคฺคาหี ทุปฺปฏินิสฺสคฺคี โส สตฺถริปิ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, ธมฺเมปิ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, สงฺเฆปิ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, สิกฺขายปิ น ปริปูรการี โหติ. โย โส ภิกฺขุ สตฺถริ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส ธมฺเม…เป… สงฺเฆ…เป… สิกฺขาย น ปริปูรการี, โส สงฺเฆ วิวาทํ ชเนติ. โย โส โหติ วิวาโท พหุชนาหิตาย พหุชนาสุขาย พหุโน ชนสฺส อนตฺถาย อหิตาย ทุกฺขาย เทวมนุสฺสานํ. เอวรูปํ เจ ตุมฺเห วิวาทมูลํ อชฺฌตฺตํ วา พหิทฺธา วา สมนุปสฺเสยฺยาถ ตตฺร ตุมฺเห ตสฺเสว ปาปกสฺส วิวาทมูลสฺส ปหานาย วายเมยฺยาถ. เอวรูปํ เจ ตุมฺเห วิวาทมูลํ อชฺฌตฺตํ วา พหิทฺธา วา น สมนุปสฺเสยฺยาถ ตตฺร ตุมฺเห ตสฺเสว ปาปกสฺส วิวาทมูลสฺส อายตึ อนวสฺสวาย ปฏิปชฺเชยฺยาถ. เอวเมตสฺส ปาปกสฺส วิวาทมูลสฺส ปหานํ โหติ. เอวเมตสฺส ปาปกสฺส วิวาทมูลสฺส อายตึ อนวสฺสโว โหติ. อิมานิ ฉ วิวาทมูลานิ.

๒๗๓. [จูฬว. ๒๑๗] ตตฺถ กตมานิ ฉ อนุวาทมูลานิ? อิธ ภิกฺขุ โกธโน โหติ อุปนาหี. โย โส ภิกฺขุ โกธโน โหติ อุปนาหี โส สตฺถริปิ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, ธมฺเมปิ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, สงฺเฆปิ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, สิกฺขายปิ น ปริปูรการี โหติ. โย โส ภิกฺขุ สตฺถริ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส ธมฺเม…เป… สงฺเฆ …เป… สิกฺขาย น ปริปูรการี โส สงฺเฆ อนุวาทํ ชเนติ. โย โหติ อนุวาโท พหุชนาหิตาย พหุชนาสุขาย พหุโน ชนสฺส อนตฺถาย อหิตาย ทุกฺขาย เทวมนุสฺสานํ. เอวรูปํ เจ ตุมฺเห อนุวาทมูลํ อชฺฌตฺตํ วา พหิทฺธา วา สมนุปสฺเสยฺยาถ ตตฺร ตุมฺเห ตสฺเสว ปาปกสฺส อนุวาทมูลสฺส ปหานาย วายเมยฺยาถ. เอวรูปํ เจ ตุมฺเห อนุวาทมูลํ อชฺฌตฺตํ วา พหิทฺธา วา น สมนุปสฺเสยฺยาถ ตตฺร ตุมฺเห ตสฺเสว ปาปกสฺส อนุวาทมูลสฺส อายตึ อนวสฺสวาย ปฏิปชฺเชยฺยาถ. เอวเมตสฺส ปาปกสฺส อนุวาทมูลสฺส ปหานํ โหติ. เอวเมตสฺส ปาปกสฺส อนุวาทมูลสฺส อายตึ อนวสฺสโว โหติ.

ปุน จปรํ ภิกฺขุ มกฺขี โหติ ปลาสี…เป… อิสฺสุกี โหติ มจฺฉรี, สโ โหติ มายาวี, ปาปิจฺโฉ โหติ มิจฺฉาทิฏฺิ, สนฺทิฏฺิปรามาสี โหติ อาธานคฺคาหี ทุปฺปฏินิสฺสคฺคี. โย โส ภิกฺขุ สนฺทิฏฺิปรามาสี โหติ อาธานคฺคาหี ทุปฺปฏินิสฺสคฺคี โส สตฺถริปิ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, ธมฺเมปิ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, สงฺเฆปิ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, สิกฺขายปิ น ปริปูรการี โหติ. โย ภิกฺขุ สตฺถริ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส ธมฺเม…เป… สงฺเฆ…เป… สิกฺขาย น ปริปูรการี โส สงฺเฆ อนุวาทํ ชเนติ. โย โหติ อนุวาโท พหุชนาหิตาย พหุชนาสุขาย พหุโน ชนสฺส อนตฺถาย อหิตาย ทุกฺขาย เทวมนุสฺสานํ. เอวรูปํ เจ ตุมฺเห อนุวาทมูลํ อชฺฌตฺตํ วา พหิทฺธา วา สมนุปสฺเสยฺยาถ ตตฺร ตุมฺเห ตสฺเสว ปาปกสฺส อนุวาทมูลสฺส ปหานาย วายเมยฺยาถ. เอวรูปํ เจ ตุมฺเห อนุวาทมูลํ อชฺฌตฺตํ วา พหิทฺธา วา น สมนุปสฺเสยฺยาถ ตตฺร ตุมฺเห ตสฺเสว ปาปกสฺส อนุวาทมูลสฺส อายตึ อนวสฺสวาย ปฏิปชฺเชยฺยาถ. เอวเมตสฺส ปาปกสฺส อนุวาทมูลสฺส ปหานํ โหติ. เอวเมตสฺส ปาปกสฺส อนุวาทมูลสฺส อายตึ อนวสฺสโว โหติ. อิมานิ ฉ อนุวาทมูลานิ.

๒๗๔. [ที. นิ. ๓.๓๒๔; อ. นิ. ๖.๑๑] ตตฺถ กตเม ฉ สารณียา ธมฺมา? อิธ ภิกฺขุโน เมตฺตํ กายกมฺมํ ปจฺจุปฏฺิตํ โหติ สพฺรหฺมจารีสุ อาวิ เจว รโห จ. อยมฺปิ ธมฺโม สารณีโย ปิยกรโณ ครุกรโณ สงฺคหาย อวิวาทาย สามคฺคิยา เอกีภาวาย สํวตฺตติ.

ปุน จปรํ ภิกฺขุโน เมตฺตํ วจีกมฺมํ ปจฺจุปฏฺิตํ โหติ สพฺรหฺมจารีสุ อาวิ เจว รโห จ. อยมฺปิ ธมฺโม สารณีโย ปิยกรโณ ครุกรโณ สงฺคหาย อวิวาทาย สามคฺคิยา เอกีภาวาย สํวตฺตติ.

ปุน จปรํ ภิกฺขุโน เมตฺตํ มโนกมฺมํ ปจฺจุปฏฺิตํ โหติ สพฺรหฺมจารีสุ อาวิ เจว รโห จ. อยมฺปิ ธมฺโม สารณีโย ปิยกรโณ ครุกรโณ สงฺคหาย อวิวาทาย สามคฺคิยา เอกีภาวาย สํวตฺตติ.

ปุน จปรํ ภิกฺขุ เย เต ลาภา ธมฺมิกา ธมฺมลทฺธา อนฺตมโส ปตฺตปริยาปนฺนมตฺตมฺปิ ตถารูเปหิ ลาเภหิ อปฺปฏิวิภตฺตโภคี โหติ สีลวนฺเตหิ สพฺรหฺมจารีหิ สาธารณโภคี. อยมฺปิ ธมฺโม สารณีโย ปิยกรโณ ครุกรโณ สงฺคหาย อวิวาทาย สามคฺคิยา เอกีภาวาย สํวตฺตติ.

ปุน จปรํ ภิกฺขุ ยานิ ตานิ สีลานิ อขณฺฑานิ อจฺฉิทฺทานิ อสพลานิ อกมฺมาสานิ ภุชิสฺสานิ วิฺุปสตฺถานิ อปรามฏฺานิ สมาธิสํวตฺตนิกานิ, ตถารูเปสุ สีเลสุ สีลสามฺคโต วิหรติ สพฺรหฺมจารีหิ อาวิ เจว รโห จ. อยมฺปิ ธมฺโม สารณีโย ปิยกรโณ ครุกรโณ สงฺคหาย อวิวาทาย สามคฺคิยา เอกีภาวาย สํวตฺตติ.

ปุน จปรํ ภิกฺขุ ยายํ ทิฏฺิ อริยา นิยฺยานิกา นิยฺยาติ ตกฺกรสฺส สมฺมา ทุกฺขกฺขยาย ตถารูปาย ทิฏฺิยา ทิฏฺิสามฺคโต วิหรติ สพฺรหฺมจารีหิ อาวิ เจว รโห จ. อยมฺปิ ธมฺโม สารณีโย ปิยกรโณ ครุกรโณ สงฺคหาย อวิวาทาย สามคฺคิยา เอกีภาวาย สํวตฺตติ. อิเม ฉ สารณียา ธมฺมา.

๒๗๕. ตตฺถ กตมานิ อฏฺารส เภทกรวตฺถูนิ? อิธ ภิกฺขุ อธมฺมํ ‘‘ธมฺโม’’ติ ทีเปติ, ธมฺมํ ‘‘อธมฺโม’’ติ ทีเปติ, อวินยํ ‘‘วินโย’’ติ ทีเปติ, วินยํ ‘‘อวินโย’’ติ ทีเปติ, อภาสิตํ อลปิตํ ตถาคเตน ‘‘ภาสิตํ ลปิตํ ตถาคเตนา’’ติ ทีเปติ, ภาสิตํ ลปิตํ ตถาคเตน ‘‘อภาสิตํ อลปิตํ ตถาคเตนา’’ติ ทีเปติ, อนาจิณฺณํ ตถาคเตน ‘‘อาจิณฺณํ ตถาคเตนา’’ติ ทีเปติ, อาจิณฺณํ ตถาคเตน ‘‘อนาจิณฺณํ ตถาคเตนา’’ติ ทีเปติ, อปฺตฺตํ ตถาคเตน ‘‘ปฺตฺตํ ตถาคเตนา’’ติ ทีเปติ, ปฺตฺตํ ตถาคเตน ‘‘อปฺตฺตํ ตถาคเตนา’’ติ ทีเปติ, อาปตฺตึ ‘‘อนาปตฺตี’’ติ ทีเปติ, อนาปตฺตึ ‘‘อาปตฺตี’’ติ ทีเปติ, ลหุกํ อาปตฺตึ ‘‘ครุกา อาปตฺตี’’ติ ทีเปติ, ครุกํ อาปตฺตึ ‘‘ลหุกา อาปตฺตี’’ติ ทีเปติ, สาวเสสํ อาปตฺตึ ‘‘อนวเสสา อาปตฺตี’’ติ ทีเปติ, อนวเสสํ อาปตฺตึ ‘‘สาวเสสา อาปตฺตี’’ติ ทีเปติ, ทุฏฺุลฺลํ อาปตฺตึ ‘‘อทุฏฺุลฺลา อาปตฺตี’’ติ ทีเปติ, อทุฏฺุลฺลํ อาปตฺตึ ‘‘ทุฏฺุลฺลา อาปตฺตี’’ติ ทีเปติ. อิมานิ อฏฺารส เภทกรวตฺถูนิ.

[จูฬว. ๒๑๕; ปริ. ๓๔๐] ตตฺถ กตมานิ จตฺตาริ อธิกรณานิ? วิวาทาธิกรณํ, อนุวาทาธิกรณํ, อาปตฺตาธิกรณํ, กิจฺจาธิกรณํ – อิมานิ จตฺตาริ อธิกรณานิ.

ตตฺถ กตเม สตฺต สมถา? สมฺมุขาวินโย, สติวินโย, อมูฬฺหวินโย, ปฏิฺาตกรณํ, เยภุยฺยสิกา, ตสฺสปาปิยสิกา, ติณวตฺถารโก – อิเม สตฺต สมถา.

กติปุจฺฉาวาโร นิฏฺิโต.

ตสฺสุทฺทานํ –

อาปตฺติ อาปตฺติกฺขนฺธา, วินีตา สตฺตธา ปุน;

วินีตาคารวา เจว, คารวา มูลเมว จ.

ปุน วินีตา วิปตฺติ, สมุฏฺานา วิวาทนา;

อนุวาทา สารณียํ, เภทาธิกรเณน จ.

สตฺเตว สมถา วุตฺตา, ปทา สตฺตรสา อิเมติ.

๑. ฉอาปตฺติสมุฏฺานวาโร

๒๗๖. ปเมน อาปตฺติสมุฏฺาเนน ปาราชิกํ อาปชฺเชยฺยาติ? น หีติ วตฺตพฺพํ. สงฺฆาทิเสสํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ถุลฺลจฺจยํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ปาจิตฺติยํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ปาฏิเทสนียํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ทุกฺกฏํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ทุพฺภาสิตํ อาปชฺเชยฺยาติ? น หีติ วตฺตพฺพํ.

ทุติเยน อาปตฺติสมุฏฺาเนน ปาราชิกํ อาปชฺเชยฺยาติ? น หีติ วตฺตพฺพํ. สงฺฆาทิเสสํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ถุลฺลจฺจยํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ปาจิตฺติยํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ปาฏิเทสนียํ อาปชฺเชยฺยาติ? น หีติ วตฺตพฺพํ. ทุกฺกฏํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ทุพฺภาสิตํ อาปชฺเชยฺยาติ? น หีติ วตฺตพฺพํ.

ตติเยน อาปตฺติสมุฏฺาเนน ปาราชิกํ อาปชฺเชยฺยาติ? น หีติ วตฺตพฺพํ. สงฺฆาทิเสสํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ถุลฺลจฺจยํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ปาจิตฺติยํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ปาฏิเทสนียํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ทุกฺกฏํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ทุพฺภาสิตํ อาปชฺเชยฺยาติ? น หีติ วตฺตพฺพํ.

จตุตฺเถ อาปตฺติสมุฏฺาเนน ปาราชิกํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. สงฺฆาทิเสสํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ถุลฺลจฺจยํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ปาจิตฺติยํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ปาฏิเทสนียํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ทุกฺกฏํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ทุพฺภาสิตํ อาปชฺเชยฺยาติ? น หีติ วตฺตพฺพํ.

ปฺจเมน อาปตฺติสมุฏฺาเนน ปาราชิกํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. สงฺฆาทิเสสํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ถุลฺลจฺจยํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ปาจิตฺติยํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ปาฏิเทสนียํ อาปชฺเชยฺยาติ? น หีติ วตฺตพฺพํ. ทุกฺกฏํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ทุพฺภาสิตํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ.

ฉฏฺเน อาปตฺติสมุฏฺาเนน ปาราชิกํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. สงฺฆาทิเสสํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ถุลฺลจฺจยํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ปาจิตฺติยํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ปาฏิเทสนียํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ทุกฺกฏํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํ. ทุพฺภาสิตํ อาปชฺเชยฺยาติ? น หีติ วตฺตพฺพํ.

ฉอาปตฺติสมุฏฺานวาโร นิฏฺิโต ปโม.

๒. กตาปตฺติวาโร

๒๗๗. ปเมน อาปตฺติสมุฏฺาเนน กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? ปเมน อาปตฺติสมุฏฺาเนน ปฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภิกฺขุ กปฺปิยสฺี สฺาจิกาย กุฏึ กโรติ อเทสิตวตฺถุกํ ปมาณาติกฺกนฺตํ สารมฺภํ อปริกฺกมนํ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; เอกํ ปิณฺฑํ อนาคเต อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ตสฺมึ ปิณฺเฑ อาคเต อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; ภิกฺขุ กปฺปิยสฺี วิกาเล โภชนํ ภุฺชติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส; ภิกฺขุ กปฺปิยสฺี อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา อนฺตรฆรํ ปวิฏฺาย หตฺถโต ขาทนียํ วา โภชนียํ วา สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ภุฺชติ, อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส – ปเมน อาปตฺติสมุฏฺาเนน อิมา ปฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ? สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา? ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ? จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ, สิยา อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ปฺจหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาฏิเทสนียาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ – กายโต สมุฏฺนฺติ, น วาจโต น จิตฺตโต. จตุนฺนํ อธิกรณานํ อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.

๒๗๘. ทุติเยน อาปตฺติสมุฏฺาเนน กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? ทุติเยน อาปตฺติสมุฏฺาเนน จตสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ – ภิกฺขุ กปฺปิยสฺี สมาทิสติ – ‘‘กุฏึ เม กโรถา’’ติ. ตสฺส กุฏึ กโรนฺติ อเทสิตวตฺถุกํ ปมาณาติกฺกนฺตํ สารมฺภํ อปริกฺกมนํ. ปโยเค ทุกฺกฏํ; เอกํ ปิณฺฑํ อนาคเต อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ตสฺมึ ปิณฺเฑ อาคเต อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส. ภิกฺขุ กปฺปิยสฺี อนุปสมฺปนฺนํ ปทโส ธมฺมํ วาเจติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส – ทุติเยน อาปตฺติสมุฏฺาเนน อิมา จตสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ…เป… สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ, สิยา อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ จตูหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ – วาจโต สมุฏฺนฺติ, น กายโต น จิตฺตโต. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.

๒๗๙. ตติเยน อาปตฺติสมุฏฺาเนน กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? ตติเยน อาปตฺติสมุฏฺาเนน ปฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภิกฺขุ กปฺปิยสฺี สํวิทหิตฺวา กุฏึ กโรติ อเทสิตวตฺถุกํ ปมาณาติกฺกนฺตํ สารมฺภํ อปริกฺกมนํ. ปโยเค ทุกฺกฏํ; เอกํ ปิณฺฑํ อนาคเต อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ตสฺมึ ปิณฺเฑ อาคเต อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส. ภิกฺขุ กปฺปิยสฺี ปณีตโภชนานิ อตฺตโน อตฺถาย วิฺาเปตฺวา ภุฺชติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. ภิกฺขุ กปฺปิยสฺี ภิกฺขุนิยา โวสาสนฺติยา น นิวาเรตฺวา ภุฺชติ, อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส – ตติเยน อาปตฺติสมุฏฺาเนน อิมา ปฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ…เป… สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ, สิยา อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ปฺจหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาฏิเทสนียาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ – กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺนฺติ, น จิตฺตโต. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.

๒๘๐. จตุตฺเถน อาปตฺติสมุฏฺาเนน กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? จตุตฺเถน อาปตฺติสมุฏฺาเนน ฉ อาปตฺติโย อาปชฺชติ – ภิกฺขุ เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; ภิกฺขุ อกปฺปิยสฺี สฺาจิกาย กุฏึ กโรติ อเทสิตวตฺถุกํ ปมาณาติกฺกนฺตํ สารมฺภํ อปริกฺกมนํ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; เอกํ ปิณฺฑํ อนาคเต อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ตสฺมึ ปิณฺเฑ อาคเต อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส. ภิกฺขุ อกปฺปิยสฺี วิกาเล โภชนํ ภุฺชติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. ภิกฺขุ อกปฺปิยสฺี อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา อนฺตรฆรํ ปวิฏฺาย หตฺถโต ขาทนียํ วา โภชนียํ วา สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ภุฺชติ, อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส. จตุตฺเถน อาปตฺติสมุฏฺาเนน อิมา ฉ อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ…เป… สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ, สิยา อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ฉหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาฏิเทสนียาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ – กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ, น วาจโต. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.

๒๘๑. ปฺจเมน อาปตฺติสมุฏฺาเนน กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? ปฺจเมน อาปตฺติสมุฏฺาเนน ฉ อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภิกฺขุ ปาปิจฺโฉ อิจฺฉาปกโต อสนฺตํ อภูตํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ อุลฺลปติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; ภิกฺขุ อกปฺปิยสฺี สมาทิสติ – ‘‘กุฏึ เม กโรถา’’ติ. ตสฺส กุฏึ กโรนฺติ อเทสิตวตฺถุกํ ปมาณาติกฺกนฺตํ สารมฺภํ อปริกฺกมนํ. ปโยเค ทุกฺกฏํ; เอกํ ปิณฺฑํ อนาคเต อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ตสฺมึ ปิณฺเฑ อาคเต อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส. ภิกฺขุ อกปฺปิยสฺี อนุปสมฺปนฺนํ ปทโส ธมฺมํ วาเจติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. น ขุํเสตุกาโม น วมฺเภตุกาโม น มงฺกุกตฺตุกาโม ทวกมฺยตา หีเนน หีนํ วเทติ, อาปตฺติ ทุพฺภาสิตสฺส – ปฺจเมน อาปตฺติสมุฏฺาเนน อิมา ฉ อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ…เป… สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ, สิยา อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ฉหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุพฺภาสิตาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ – วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ, น กายโต. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.

๒๘๒. ฉฏฺเน อาปตฺติสมุฏฺาเนน กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? ฉฏฺเน อาปตฺติสมุฏฺาเนน ฉ อาปตฺติโย อาปชฺชติ – ภิกฺขุ สํวิทหิตฺวา ภณฺฑํ อวหรติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; ภิกฺขุ อกปฺปิยสฺี สํวิทหิตฺวา กุฏึ กโรติ อเทสิตวตฺถุกํ ปมาณาติกฺกนฺตํ สารมฺภํ อปริกฺกมนํ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; เอกํ ปิณฺฑํ อนาคเต อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ตสฺมึ ปิณฺเฑ อาคเต, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส. ภิกฺขุ อกปฺปิยสฺี ปณีตโภชนานิ อตฺตโน อตฺถาย วิฺาเปตฺวา ภุฺชติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. ภิกฺขุ อกปฺปิยสฺี ภิกฺขุนิยา โวสาสนฺติยา น นิวาเรตฺวา ภุฺชติ, อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส – ฉฏฺเน อาปตฺติสมุฏฺาเนน อิมา ฉ อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ? สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา? ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ อาปตฺติสมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ? จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ, สิยา อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ฉหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาฏิเทสนียาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จาติ.

ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ

กตาปตฺติวาโร นิฏฺิโต ทุติโย.

๓. อาปตฺติสมุฏฺานคาถา

๒๘๓.

สมุฏฺานา กายิกา อนนฺตทสฺสินา;

อกฺขาตา โลกหิเตน วิเวกทสฺสินา;

อาปตฺติโย เตน สมุฏฺิตา กติ;

ปุจฺฉามิ ตํ พฺรูหิ วิภงฺคโกวิท.

สมุฏฺานา กายิกา อนนฺตทสฺสินา;

อกฺขาตา โลกหิเตน วิเวกทสฺสินา;

อาปตฺติโย เตน สมุฏฺิตา ปฺจ;

เอตํ เต อกฺขามิ วิภงฺคโกวิท.

สมุฏฺานา วาจสิกา อนนฺตทสฺสินา;

อกฺขาตา โลกหิเตน วิเวกทสฺสินา;

อาปตฺติโย เตน สมุฏฺิตา กติ;

ปุจฺฉามิ ตํ พฺรูหิ วิภงฺคโกวิท.

สมุฏฺานา วาจสิกา อนนฺตทสฺสินา;

อกฺขาตา โลกหิเตน วิเวกทสฺสินา;

อาปตฺติโย เตน สมุฏฺิตา จตสฺโส;

เอตํ เต อกฺขามิ วิภงฺคโกวิท.

สมุฏฺานา กายิกา วาจสิกา อนนฺตทสฺสินา;

อกฺขาตา โลกหิเตน วิเวกทสฺสินา;

อาปตฺติโย เตน สมุฏฺิตา กติ;

ปุจฺฉามิ ตํ พฺรูหิ วิภงฺคโกวิท.

สมุฏฺานา กายิกา วาจสิกา อนนฺตทสฺสินา;

อกฺขาตา โลกหิเตน วิเวกทสฺสินา;

อาปตฺติโย เตน สมุฏฺิตา ปฺจ;

เอตํ เต อกฺขามิ วิภงฺคโกวิท.

สมุฏฺานา กายิกา มานสิกา อนนฺตทสฺสินา;

อกฺขาตา โลกหิเตน วิเวกทสฺสินา;

อาปตฺติโย เตน สมุฏฺิตา กติ;

ปุจฺฉามิ ตํ พฺรูหิ วิภงฺคโกวิท.

สมุฏฺานา กายิกา มานสิกา อนนฺตทสฺสินา;

อกฺขาตา โลกหิเตน วิเวกทสฺสินา;

อาปตฺติโย เตน สมุฏฺิตา ฉ;

เอตํ เต อกฺขามิ วิภงฺคโกวิท.

สมุฏฺานา วาจสิกา มานสิกา อนนฺตทสฺสินา;

อกฺขาตา โลกหิเตน วิเวกทสฺสินา;

อาปตฺติโย เตน สมุฏฺิตา กติ;

ปุจฺฉามิ ตํ พฺรูหิ วิภงฺคโกวิท.

สมุฏฺานา วาจสิกา มานสิกา อนนฺตทสฺสินา;

อกฺขาตา โลกหิเตน วิเวกทสฺสินา;

อาปตฺติโย เตน สมุฏฺิตา ฉ;

เอตํ เต อกฺขามิ วิภงฺคโกวิท.

สมุฏฺานา กายิกา วาจสิกา มานสิกา อนนฺตทสฺสินา;

อกฺขาตา โลกหิเตน วิเวกทสฺสินา;

อาปตฺติโย เตน สมุฏฺิตา กติ;

ปุจฺฉามิ ตํ พฺรูหิ วิภงฺคโกวิท.

สมุฏฺานา กายิกา วาจสิกา มานสิกา อนนฺตทสฺสินา;

อกฺขาตา โลกหิเตน วิเวกทสฺสินา;

อาปตฺติโย เตน สมุฏฺิตา ฉ;

เอตํ เต อกฺขามิ วิภงฺคโกวิทาติ.

อาปตฺติสมุฏฺานคาถา นิฏฺิตา ตติยา.

๔. วิปตฺติปจฺจยวาโร

๒๘๔. สีลวิปตฺติปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? สีลวิปตฺติปจฺจยา จตสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ – ภิกฺขุนี ชานํ ปาราชิกํ ธมฺมํ ปฏิจฺฉาเทติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; เวมติกา ปฏิจฺฉาเทติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ภิกฺขุ สงฺฆาทิเสสํ ปฏิจฺฉาเทติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส; อตฺตโน ทุฏฺุลฺลํ อาปตฺตึ ปฏิจฺฉาเทติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส – สีลวิปตฺติปจฺจยา อิมา จตสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ…เป… สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ, สิยา อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ จตูหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.

๒๘๕. อาจารวิปตฺติปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อาจารวิปตฺติปจฺจยา เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. อาจารวิปตฺตึ ปฏิจฺฉาเทติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส – อาจารวิปตฺติปจฺจยา อิมํ เอกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ.

สา อาปตฺติ จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชติ …เป… สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ? สา อาปตฺติ จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ เอกํ วิปตฺตึ ภชติ – อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ เอเกน อาปตฺติกฺขนฺเธน สงฺคหิตา – ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺาติ. จตุนฺนํ อธิกรณานํ อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.

๒๘๖. ทิฏฺิวิปตฺติปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? ทิฏฺิวิปตฺติปจฺจยา ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ปาปิกาย ทิฏฺิยา ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชติ, ตฺติยา ทุกฺกฏํ [ตฺติยา ทุกฺกฏํ, ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ทุกฺกฏา (สฺยา. ก.)]; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส – ทิฏฺิวิปตฺติปจฺจยา อิมา ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ…เป… สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ เอกํ วิปตฺตึ ภชนฺติ – อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ทฺวีหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.

๒๘๗. อาชีววิปตฺติปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อาชีววิปตฺติปจฺจยา ฉ อาปตฺติโย อาปชฺชติ – อาชีวเหตุ อาชีวการณา ปาปิจฺโฉ อิจฺฉาปกโต อสนฺตํ อภูตํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ อุลฺลปติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; อาชีวเหตุ อาชีวการณา สฺจริตฺตํ สมาปชฺชติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; อาชีวเหตุ อาชีวการณา ‘‘โย เต วิหาเร วสติ, โส ภิกฺขุ อรหา’’ติ ภณติ, ปฏิวิชานนฺตสฺส อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; อาชีวเหตุ อาชีวการณา ภิกฺขุ ปณีตโภชนานิ อตฺตโน อตฺถาย วิฺาเปตฺวา ภุฺชติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส; อาชีวเหตุ อาชีวการณา ภิกฺขุนี ปณีตโภชนานิ อตฺตโน อตฺถาย วิฺาเปตฺวา ภุฺชติ, อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส; อาชีวเหตุ อาชีวการณา สูปํ วา โอทนํ วา อคิลาโน อตฺตโน อตฺถาย วิฺาเปตฺวา ภุฺชติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส – อาชีววิปตฺติปจฺจยา อิมา ฉ อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ…เป… สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ. ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ, สิยา อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ฉหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาฏิเทสนียาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ฉหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ – สิยา กายโต สมุฏฺนฺติ, น วาจโต น จิตฺตโต; สิยา วาจโต สมุฏฺนฺติ, น กายโต น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺนฺติ, น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ, น วาจโต; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.

วิปตฺติปจฺจยวาโร นิฏฺิโต จตุตฺโถ.

๕. อธิกรณปจฺจยวาโร

๒๘๘. วิวาทาธิกรณปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? วิวาทาธิกรณปจฺจยา ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ – อุปสมฺปนฺนํ โอมสติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส; อนุปสมฺปนฺนํ โอมสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส – วิวาทาธิกรณปจฺจยา อิมา ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ…เป… สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ เอกํ วิปตฺตึ ภชนฺติ – อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ทฺวีหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ – สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ, น วาจโต; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.

๒๘๙. อนุวาทาธิกรณปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อนุวาทาธิกรณปจฺจยา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภิกฺขุํ อมูลเกน ปาราชิเกน ธมฺเมน อนุทฺธํเสติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; อมูลเกน สงฺฆาทิเสเสน อนุทฺธํเสติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส; อมูลิกาย อาจารวิปตฺติยา อนุทฺธํเสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส – อนุวาทาธิกรณปจฺจยา อิมา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ…เป… สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ, สิยา อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ตีหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ ตีหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ – สิยา กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ, น วาจโต; สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.

๒๙๐. อาปตฺตาธิกรณปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อาปตฺตาธิกรณปจฺจยา จตสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภิกฺขุนี ชานํ ปาราชิกํ ธมฺมํ ปฏิจฺฉาเทติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; เวมติกา ปฏิจฺฉาเทติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ภิกฺขุ สงฺฆาทิเสสํ ปฏิจฺฉาเทติ; อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส; อาจารวิปตฺตึ ปฏิจฺฉาเทติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส – อาปตฺตาธิกรณปจฺจยา อิมา จตสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ…เป… สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ, สิยา อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ จตูหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.

๒๙๑. กิจฺจาธิกรณปจฺจยา กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? กิจฺจาธิกรณปจฺจยา ปฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ. อุกฺขิตฺตานุวตฺติกา ภิกฺขุนี ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชติ, ตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ ปาราชิกสฺส. เภทกานุวตฺตกา ภิกฺขู ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; ปาปิกาย ทิฏฺิยา ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส – กิจฺจาธิกรณปจฺจยา อิมา ปฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ.

ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ…เป… สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺตึ, สิยา อาจารวิปตฺตึ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ปฺจหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ เอเกน สมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.

เปตฺวา สตฺต อาปตฺติโย สตฺต อาปตฺติกฺขนฺเธ, อวเสสา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ? สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา? ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ กติหิ สมุฏฺาเนหิ สมุฏฺนฺติ? จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? เปตฺวา สตฺต อาปตฺติโย สตฺต อาปตฺติกฺขนฺเธ อวเสสา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ น กตมํ วิปตฺตึ ภชนฺติ? สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ น กตเมน อาปตฺติกฺขนฺเธน สงฺคหิตา. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺานานํ น กตเมน อาปตฺติสมุฏฺาเนน สมุฏฺนฺติ. จตุนฺนํ อธิกรณานํ น กตมํ อธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ น กตเมน สมเถน สมฺมนฺติ. ตํ กิสฺส เหตุ? เปตฺวา สตฺต อาปตฺติโย สตฺต อาปตฺติกฺขนฺเธ, นตฺถฺา อาปตฺติโยติ.

อธิกรณปจฺจยวาโร นิฏฺิโต ปฺจโม.

อนฺตรเปยฺยาลํ [อนนฺตรเปยฺยาลํ (สี. สฺยา.)] นิฏฺิตํ.

ตสฺสุทฺทานํ –

กติปุจฺฉา สมุฏฺานา, กตาปตฺติ ตเถว จ;

สมุฏฺานา วิปตฺติ จ, ตถาธิกรเณน จาติ.

สมถเภโท

๖. อธิกรณปริยายวาโร

๒๙๒. วิวาทาธิกรณสฺส – กึ ปุพฺพงฺคมํ? กติ านานิ? กติ วตฺถูนิ? กติ ภูมิโย? กติ เหตู? กติ มูลานิ? กติหากาเรหิ วิวทติ? วิวาทาธิกรณํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ?

อนุวาทาธิกรณสฺส – กึ ปุพฺพงฺคมํ? กติ านานิ? กติ วตฺถูนิ? กติ ภูมิโย? กติ เหตู? กติ มูลานิ? กติหากาเรหิ อนุวทติ? อนุวาทาธิกรณํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ?

อาปตฺตาธิกรณสฺส – กึ ปุพฺพงฺคมํ? กติ านานิ? กติ วตฺถูนิ? กติ ภูมิโย? กติ เหตู? กติ มูลานิ? กติหากาเรหิ อาปตฺตึ อาปชฺชติ? อาปตฺตาธิกรณํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ?

กิจฺจาธิกรณสฺส – กึ ปุพฺพงฺคมํ? กติ านานิ? กติ วตฺถูนิ? กติ ภูมิโย? กติ เหตู? กติ มูลานิ? กติหากาเรหิ กิจฺจํ ชายติ? กิจฺจาธิกรณํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ?

๒๙๓. วิวาทาธิกรณสฺส กึ ปุพฺพงฺคมนฺติ? โลโภ ปุพฺพงฺคโม, โทโส ปุพฺพงฺคโม, โมโห ปุพฺพงฺคโม, อโลโภ ปุพฺพงฺคโม, อโทโส ปุพฺพงฺคโม, อโมโห ปุพฺพงฺคโม. กติ านานีติ? อฏฺารส เภทกรวตฺถูนิ านานิ. กติ วตฺถูนีติ? อฏฺารส เภทกรวตฺถูนิ. กติ ภูมิโยติ? อฏฺารส เภทกรวตฺถูนิ ภูมิโย. กติ เหตูติ? นว เหตู – ตโย กุสลเหตู, ตโย อกุสลเหตู, ตโย อพฺยากตเหตู. กติ มูลานีติ? ทฺวาทส มูลานิ. กติหากาเรหิ วิวทตีติ? ทฺวีหากาเรหิ วิวทติ – ธมฺมทิฏฺิ วา อธมฺมทิฏฺิ วา. [จูฬว. ๒๒๘] วิวาทาธิกรณํ กติหิ สมเถหิ สมฺมตีติ? วิวาทาธิกรณํ ทฺวีหิ สมเถหิ สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย จ.

๒๙๔. อนุวาทาธิกรณสฺส กึ ปุพฺพงฺคมนฺติ? โลโภ ปุพฺพงฺคโม, โทโส ปุพฺพงฺคโม, โมโห ปุพฺพงฺคโม, อโลโภ ปุพฺพงฺคโม, อโทโส ปุพฺพงฺคโม, อโมโห ปุพฺพงฺคโม. กติ านานีติ? จตสฺโส วิปตฺติโย านานิ. กติ วตฺถูนีติ? จตสฺโส วิปตฺติโย วตฺถูนิ. กติ ภูมิโยติ? จตสฺโส วิปตฺติโย ภูมิโย. กติ เหตูติ? นว เหตู – ตโย กุสลเหตู, ตโย อกุสลเหตู, ตโย อพฺยากตเหตู. กติ มูลานีติ? จุทฺทส มูลานิ. กติหากาเรหิ อนุวทตีติ? ทฺวีหากาเรหิ อนุวทติ – วตฺถุโต วา อาปตฺติโต วา. [จูฬว. ๒๓๖] อนุวาทาธิกรณํ กติหิ สมเถหิ สมฺมตีติ? อนุวาทาธิกรณํ จตูหิ สมเถหิ สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ.

๒๙๕. อาปตฺตาธิกรณสฺส กึ ปุพฺพงฺคมนฺติ? โลโภ ปุพฺพงฺคโม, โทโส ปุพฺพงฺคโม, โมโห ปุพฺพงฺคโม, อโลโภ ปุพฺพงฺคโม, อโทโส ปุพฺพงฺคโม, อโมโห ปุพฺพงฺคโม. กติ านานีติ? สตฺต อาปตฺติกฺขนฺธา านานิ. กติ วตฺถูนีติ? สตฺต อาปตฺติกฺขนฺธา วตฺถูนิ. กติ ภูมิโยติ? สตฺต อาปตฺติกฺขนฺธา ภูมิโย. กติ เหตูติ? ฉ เหตู [กติ เหตูติ นว เหตู, ตโย กุสลเหตู (สี. สฺยา.)] – ตโย อกุสลเหตู, ตโย อพฺยากตเหตู. กติ มูลานีติ? ฉ อาปตฺติสมุฏฺานานิ มูลานิ. กติหากาเรหิ อาปตฺตึ อาปชฺชตีติ? ฉหากาเรหิ อาปตฺตึ อาปชฺชติ – อลชฺชิตา, อฺาณตา, กุกฺกุจฺจปกตตา, อกปฺปิเย กปฺปิยสฺิตา, กปฺปิเย อกปฺปิยสฺิตา, สติสมฺโมสา. [จูฬว. ๒๓๙] อาปตฺตาธิกรณํ กติหิ สมเถหิ สมฺมตีติ? อาปตฺตาธิกรณํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ, สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.

๒๙๖. กิจฺจาธิกรณสฺส กึ ปุพฺพงฺคมนฺติ? โลโภ ปุพฺพงฺคโม, โทโส ปุพฺพงฺคโม, โมโห ปุพฺพงฺคโม, อโลโภ ปุพฺพงฺคโม, อโทโส ปุพฺพงฺคโม, อโมโห ปุพฺพงฺคโม. กติ านานีติ? จตฺตาริ กมฺมานิ านานิ. กติ วตฺถูนีติ? จตฺตาริ กมฺมานิ วตฺถูนิ. กติ ภูมิโยติ? จตฺตาริ กมฺมานิ ภูมิโย. กติ เหตูติ? นว เหตู – ตโย กุสลเหตู, ตโย อกุสลเหตู, ตโย อพฺยากตเหตู. กติ มูลานีติ? เอกํ มูลํ – สงฺโฆ. กติหากาเรหิ กิจฺจํ ชายตีติ? ทฺวีหากาเรหิ กิจฺจํ ชายติ – ตฺติโต วา อปโลกนโต วา. [จูฬว. ๒๔๒] กิจฺจาธิกรณํ กติหิ สมเถหิ สมฺมตีติ? กิจฺจาธิกรณํ เอเกน สมเถน สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน.

กติ สมถา? สตฺต สมถา. สมฺมุขาวินโย, สติวินโย, อมูฬฺหวินโย, ปฏิฺาตกรณํ, เยภุยฺยสิกา, ตสฺสปาปิยสิกา, ติณวตฺถารโก – อิเม สตฺต สมถา.

สิยา อิเม สตฺต สมถา ทส สมถา โหนฺติ, ทส สมถา สตฺต สมถา โหนฺติ วตฺถุวเสน ปริยาเยน สิยาติ.

กถฺจ สิยา? วิวาทาธิกรณสฺส ทฺเว สมถา, อนุวาทาธิกรณสฺส จตฺตาโร สมถา, อาปตฺตาธิกรณสฺส ตโย สมถา, กิจฺจาธิกรณสฺส เอโก สมโถ. เอวํ อิเม สตฺต สมถา ทส สมถา โหนฺติ, ทส สมถา สตฺต สมถา โหนฺติ วตฺถุวเสน ปริยาเยน.

ปริยายวาโร นิฏฺิโต ฉฏฺโ.

๗. สาธารณวาโร

๒๙๗. กติ สมถา วิวาทาธิกรณสฺส สาธารณา? กติ สมถา วิวาทาธิกรณสฺส อสาธารณา? กติ สมถา อนุวาทาธิกรณสฺส สาธารณา? กติ สมถา อนุวาทาธิกรณสฺส อสาธารณา? กติ สมถา อาปตฺตาธิกรณสฺส สาธารณา? กติ สมถา อาปตฺตาธิกรณสฺส อสาธารณา? กติ สมถา กิจฺจาธิกรณสฺส สาธารณา? กติ สมถา กิจฺจาธิกรณสฺส อสาธารณา?

ทฺเว สมถา วิวาทาธิกรณสฺส สาธารณา – สมฺมุขาวินโย, เยภุยฺยสิกา. ปฺจ สมถา วิวาทาธิกรณสฺส อสาธารณา – สติวินโย, อมูฬฺหวินโย, ปฏิฺาตกรณํ, ตสฺสปาปิยสิกา, ติณวตฺถารโก.

จตฺตาโร สมถา อนุวาทาธิกรณสฺส สาธารณา – สมฺมุขาวินโย; สติวินโย, อมูฬฺหวินโย, ตสฺสปาปิยสิกา. ตโย สมถา อนุวาทาธิกรณสฺส อสาธารณา – เยภุยฺยสิกา, ปฏิฺาตกรณํ, ติณวตฺถารโก.

ตโย สมถา อาปตฺตาธิกรณสฺส สาธารณา – สมฺมุขาวินโย, ปฏิฺาตกรณํ, ติณวตฺถารโก. จตฺตาโร สมถา อาปตฺตาธิกรณสฺส อสาธารณา – เยภุยฺยสิกา, สติวินโย, อมูฬฺหวินโย, ตสฺสปาปิยสิกา.

เอโก สมโถ กิจฺจาธิกรณสฺส สาธารโณ – สมฺมุขาวินโย. ฉ สมถา กิจฺจาธิกรณสฺส อสาธารณา – เยภุยฺยสิกา, สติวินโย, อมูฬฺหวินโย, ปฏิฺาตกรณํ, ตสฺสปาปิยสิกา, ติณวตฺถารโก.

สาธารณวาโร นิฏฺิโต สตฺตโม.

๘. ตพฺภาคิยวาโร

๒๙๘. กติ สมถา วิวาทาธิกรณสฺส ตพฺภาคิยา? กติ สมถา วิวาทาธิกรณสฺส อฺภาคิยา? กติ สมถา อนุวาทาธิกรณสฺส ตพฺภาคิยา? กติ สมถา อนุวาทาธิกรณสฺส อฺภาคิยา? กติ สมถา อาปตฺตาธิกรณสฺส ตพฺภาคิยา? กติ สมถา อาปตฺตาธิกรณสฺส อฺภาคิยา? กติ สมถา กิจฺจาธิกรณสฺส ตพฺภาคิยา? กติ สมถา กิจฺจาธิกรณสฺส อฺภาคิยา?

ทฺเว สมถา วิวาทาธิกรณสฺส ตพฺภาคิยา – สมฺมุขาวินโย, เยภุยฺยสิกา. ปฺจ สมถา วิวาทาธิกรณสฺส อฺภาคิยา – สติวินโย, อมูฬฺหวินโย, ปฏิฺาตกรณํ, ตสฺสปาปิยสิกา, ติณวตฺถารโก.

จตฺตาโร สมถา อนุวาทาธิกรณสฺส ตพฺภาคิยา – สมฺมุขาวินโย, สติวินโย, อมูฬฺหวินโย, ตสฺสปาปิยสิกา. ตโย สมถา อนุวาทาธิกรณสฺส อฺภาคิยา – เยภุยฺยสิกา, ปฏิฺาตกรณํ, ติณวตฺถารโก.

ตโย สมถา อาปตฺตาธิกรณสฺส ตพฺภาคิยา – สมฺมุขาวินโย, ปฏิฺาตกรณํ, ติณวตฺถารโก. จตฺตาโร สมถา อาปตฺตาธิกรณสฺส อฺภาคิยา – เยภุยฺยสิกา, สติวินโย, อมูฬฺหวินโย, ตสฺสปาปิยสิกา.

เอโก สมโถ กิจฺจาธิกรณสฺส ตพฺภาคิโย – สมฺมุขาวินโย. ฉ สมถา กิจฺจาธิกรณสฺส อฺภาคิยา – เยภุยฺยสิกา, สติวินโย, อมูฬฺหวินโย, ปฏิฺาตกรณํ, ตสฺสปาปิยสิกา, ติณวตฺถารโก.

ตพฺภาคิยวาโร นิฏฺิโต อฏฺโม.

๙. สมถา สมถสฺส สาธารณวาโร

๒๙๙. สมถา สมถสฺส สาธารณา, สมถา สมถสฺส อสาธารณา. สิยา สมถา สมถสฺส สาธารณา, สิยา สมถา สมถสฺส อสาธารณา.

กถํ สิยา สมถา สมถสฺส สาธารณา? กถํ สิยา สมถา สมถสฺส อสาธารณา? เยภุยฺยสิกา สมฺมุขาวินยสฺส สาธารณา, สติวินยสฺส อมูฬฺหวินยสฺส ปฏิฺาตกรณสฺส ตสฺสปาปิยสิกาย ติณวตฺถารกสฺส อสาธารณา.

สติวินโย สมฺมุขาวินยสฺส สาธารโณ, อมูฬฺหวินยสฺส ปฏิฺาตกรณสฺส ตสฺสปาปิยสิกาย ติณวตฺถารกสฺส เยภุยฺยสิกาย อสาธารโณ.

อมูฬฺหวินโย สมฺมุขาวินยสฺส สาธารโณ, ปฏิฺาตกรณสฺส ตสฺสปาปิยสิกาย ติณวตฺถารกสฺส เยภุยฺยสิกาย สติวินยสฺส อสาธารโณ.

ปฏิฺาตกรณํ สมฺมุขาวินยสฺส สาธารณํ, ตสฺสปาปิยสิกาย ติณวตฺถารกสฺส เยภุยฺยสิกาย สติวินยสฺส อมูฬฺหวินยสฺส อสาธารณํ.

ตสฺสปาปิยสิกา สมฺมุขาวินยสฺส สาธารณา, ติณวตฺถารกสฺส เยภุยฺยสิกาย สติวินยสฺส อมูฬฺหวินยสฺส ปฏิฺาตกรณสฺส อสาธารณา.

ติณวตฺถารโก สมฺมุขาวินยสฺส สาธารโณ, เยภุยฺยสิกาย สติวินยสฺส อมูฬฺหวินยสฺส ปฏิฺาตกรณสฺส ตสฺสปาปิยสิกาย อสาธารโณ. เอวํ สิยา สมถา สมถสฺส สาธารณา; เอวํ สิยา สมถา สมถสฺส อสาธารณา.

สมถา สมถสฺส สาธารณวาโร นิฏฺิโต นวโม.

๑๐. สมถา สมถสฺส ตพฺภาคิยวาโร

๓๐๐. สมถา สมถสฺส ตพฺภาคิยา, สมถา สมถสฺส อฺภาคิยา. สิยา สมถา สมถสฺส ตพฺภาคิยา, สิยา สมถา สมถสฺส อฺภาคิยา.

กถํ สิยา สมถา สมถสฺส ตพฺภาคิยา? กถํ สิยา สมถา สมถสฺส อฺภาคิยา? เยภุยฺยสิกา สมฺมุขาวินยสฺส ตพฺภาคิยา, สติวินยสฺส อมูฬฺหวินยสฺส ปฏิฺาตกรณสฺส ตสฺสปาปิยสิกาย ติณวตฺถารกสฺส อฺภาคิยา.

สติวินโย สมฺมุขาวินยสฺส ตพฺภาคิโย, อมูฬฺหวินยสฺส ปฏิฺาตกรณสฺส ตสฺสปาปิยสิกาย ติณวตฺถารกสฺส เยภุยฺยสิกาย อฺภาคิโย.

อมูฬฺหวินโย สมฺมุขาวินยสฺส ตพฺภาคิโย, ปฏิฺาตกรณสฺส ตสฺสปาปิยสิกาย ติณวตฺถารกสฺส เยภุยฺยสิกาย สติวินยสฺส อฺภาคิโย.

ปฏิฺาตกรณํ สมฺมุขาวินยสฺส ตพฺภาคิยํ, ตสฺสปาปิยสิกาย ติณวตฺถารกสฺส เยภุยฺยสิกาย สติวินยสฺส อมูฬฺหวินยสฺส อฺภาคิยํ.

ตสฺสปาปิยสิกา สมฺมุขาวินยสฺส ตพฺภาคิยา, ติณวตฺถารกสฺส เยภุยฺยสิกาย สติวินยสฺส อมูฬฺหวินยสฺส ปฏิฺาตกรณสฺส อฺภาคิยา.

ติณวตฺถารโก สมฺมุขาวินยสฺส ตพฺภาคิโย, เยภุยฺยสิกาย สติวินยสฺส อมูฬฺหวินยสฺส ปฏิฺาตกรณสฺส ตสฺสปาปิยสิกาย อฺภาคิโย. เอวํ สิยา สมถา สมถสฺส ตพฺภาคิยา, เอวํ สิยา สมถา สมถสฺส อฺภาคิยา.

สมถา สมถสฺส ตพฺภาคิยวาโร นิฏฺิโต ทสโม.

๑๑. สมถสมฺมุขาวินยวาโร

๓๐๑. สมโถ สมฺมุขาวินโย, สมฺมุขาวินโย สมโถ? สมโถ เยภุยฺยสิกา, เยภุยฺยสิกา สมโถ? สมโถ สติวินโย, สติวินโย สมโถ? สมโถ อมูฬฺหวินโย, อมูฬฺหวินโย สมโถ? สมโถ ปฏิฺาตกรณํ, ปฏิฺาตกรณํ สมโถ? สมโถ ตสฺสปาปิยสิกา, ตสฺสปาปิยสิกา สมโถ? สมโถ ติณวตฺถารโก, ติณวตฺถารโก สมโถ?

เยภุยฺยสิกา สติวินโย อมูฬฺหวินโย ปฏิฺาตกรณํ ตสฺสปาปิยสิกา ติณวตฺถารโก – อิเม สมถา สมถา, โน สมฺมุขาวินโย. สมฺมุขาวินโย สมโถ เจว สมฺมุขาวินโย จ.

สติวินโย อมูฬฺหวินโย ปฏิฺาตกรณํ ตสฺสปาปิยสิกา ติณวตฺถารโก สมฺมุขาวินโย – อิเม สมถา สมถา, โน เยภุยฺยสิกา. เยภุยฺยสิกา สมโถ เจว เยภุยฺยสิกา จ.

อมูฬฺหวินโย ปฏิฺาตกรณํ ตสฺสปาปิยสิกา ติณวตฺถารโก สมฺมุขาวินโย เยภุยฺยสิกา – อิเม สมถา สมถา, โน สติวินโย. สติวินโย สมโถ เจว สติวินโย จ.

ปฏิฺาตกรณํ ตสฺสปาปิยสิกา ติณวตฺถารโก สมฺมุขาวินโย เยภุยฺยสิกา สติวินโย – อิเม สมถา สมถา, โน อมูฬฺหวินโย. อมูฬฺหวินโย สมโถ เจว อมูฬฺหวินโย จ.

ตสฺสปาปิยสิกา ติณวตฺถารโก สมฺมุขาวินโย เยภุยฺยสิกา สติวินโย อมูฬฺหวินโย – อิเม สมถา สมถา, โน ปฏิฺาตกรณํ. ปฏิฺาตกรณํ สมโถ เจว ปฏิฺาตกรณฺจ.

ติณวตฺถารโก สมฺมุขาวินโย เยภุยฺยสิกา สติวินโย อมูฬฺหวินโย ปฏิฺาตกรณํ – อิเม สมถา สมถา, โน ตสฺสปาปิยสิกา. ตสฺสปาปิยสิกา สมโถ เจว ตสฺสปาปิยสิกา จ.

สมฺมุขาวินโย เยภุยฺยสิกา สติวินโย อมูฬฺหวินโย ปฏิฺาตกรณํ ตสฺสปาปิยสิกา – อิเม สมถา สมถา, โน ติณวตฺถารโก. ติณวตฺถารโก สมโถ เจว ติณวตฺถารโก จ.

สมถสมฺมุขาวินยวาโร นิฏฺิโต เอกาทสโม.

๑๒. วินยวาโร

๓๐๒. วินโย สมฺมุขาวินโย, สมฺมุขาวินโย วินโย? วินโย เยภุยฺยสิกา, เยภุยฺยสิกา วินโย? วินโย สติวินโย, สติวินโย วินโย? วินโย อมูฬฺหวินโย, อมูฬฺหวินโย วินโย? วินโย ปฏิฺาตกรณํ, ปฏิฺาตกรณํ วินโย? วินโย ตสฺสปาปิยสิกา, ตสฺสปาปิยสิกา วินโย? วินโย ติณวตฺถารโก, ติณวตฺถารโก วินโย?

วินโย สิยา สมฺมุขาวินโย สิยา น สมฺมุขาวินโย. สมฺมุขาวินโย วินโย เจว สมฺมุขาวินโย จ.

วินโย สิยา เยภุยฺยสิกา, สิยา น เยภุยฺยสิกา. เยภุยฺยสิกา วินโย เจว เยภุยฺยสิกา จ.

วินโย สิยา สติวินโย, สิยา น สติวินโย. สติวินโย วินโย เจว สติวินโย จ.

วินโย สิยา อมูฬฺหวินโย, สิยา น อมูฬฺหวินโย. อมูฬฺหวินโย วินโย เจว อมูฬฺหวินโย จ.

วินโย สิยา ปฏิฺาตกรณํ, สิยา น ปฏิฺาตกรณํ. ปฏิฺาตกรณํ วินโย เจว ปฏิฺาตกรณฺจ.

วินโย สิยา ตสฺสปาปิยสิกา, สิยา น ตสฺสปาปิยสิกา. ตสฺสปาปิยสิกา วินโย เจว ตสฺสปาปิยสิกา จ.

วินโย สิยา ติณวตฺถารโก, สิยา น ติณวตฺถารโก. ติณวตฺถารโก วินโย เจว ติณวตฺถารโก จ.

วินยวาโร นิฏฺิโต ทฺวาทสโม.

๑๓. กุสลวาโร

๓๐๓. สมฺมุขาวินโย กุสโล อกุสโล อพฺยากโต? เยภุยฺยสิกา กุสลา อกุสลา อพฺยากตา? สติวินโย กุสโล อกุสโล อพฺยากโต? อมูฬฺหวินโย กุสโล อกุสโล อพฺยากโต? ปฏิฺาตกรณํ กุสลํ อกุสลํ อพฺยากตํ? ตสฺสปาปิยสิกา กุสลา อกุสลา อพฺยากตา? ติณวตฺถารโก กุสโล อกุสโล อพฺยากโต?

สมฺมุขาวินโย สิยา กุสโล, สิยา อพฺยากโต. นตฺถิ สมฺมุขาวินโย อกุสโล.

เยภุยฺยสิกา สิยา กุสลา, สิยา อกุสลา, สิยา อพฺยากตา.

สติวินโย สิยา กุสโล, สิยา อกุสโล, สิยา อพฺยากโต.

อมูฬฺหวินโย สิยา กุสโล, สิยา อกุสโล, สิยา อพฺยากโต.

ปฏิฺาตกรณํ สิยา กุสลํ, สิยา อกุสลํ, สิยา อพฺยากตํ.

ตสฺสปาปิยสิกา สิยา กุสลา, สิยา อกุสลา สิยา อพฺยากตา.

ติณวตฺถารโก สิยา กุสโล, สิยา อกุสโล, สิยา อพฺยากโต.

วิวาทาธิกรณํ กุสลํ อกุสลํ อพฺยากตํ. อนุวาทาธิกรณํ กุสลํ อกุสลํ อพฺยากตํ. อาปตฺตาธิกรณํ กุสลํ อกุสลํ อพฺยากตํ. กิจฺจาธิกรณํ กุสลํ อกุสลํ อพฺยากตํ.

วิวาทาธิกรณํ สิยา กุสลํ, สิยา อกุสลํ, สิยา อพฺยากตํ.

อนุวาทาธิกรณํ สิยา กุสลํ, สิยา อกุสลํ, สิยา อพฺยากตํ.

อาปตฺตาธิกรณํ สิยา อกุสลํ, สิยา อพฺยากตํ. นตฺถิ อาปตฺตาธิกรณํ กุสลํ.

กิจฺจาธิกรณํ สิยา กุสลํ, สิยา อกุสลํ, สิยา อพฺยากตํ.

กุสลวาโร นิฏฺิโต เตรสโม.

๑๔. ยตฺถวาโร, ปุจฺฉาวาโร

๓๐๔. ยตฺถ เยภุยฺยสิกา ลพฺภติ, ตตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ; ยตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ, ตตฺถ เยภุยฺยสิกา ลพฺภติ. น ตตฺถ สติวินโย ลพฺภติ, น ตตฺถ อมูฬฺหวินโย ลพฺภติ, น ตตฺถ ปฏิฺาตกรณํ ลพฺภติ, น ตตฺถ ตสฺสปาปิยสิกา ลพฺภติ, น ตตฺถ ติณวตฺถารโก ลพฺภติ.

ยตฺถ สติวินโย ลพฺภติ, ตตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ; ยตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ, ตตฺถ สติวินโย ลพฺภติ. น ตตฺถ อมูฬฺหวินโย ลพฺภติ, น ตตฺถ ปฏิฺาตกรณํ ลพฺภติ, น ตตฺถ ตสฺสปาปิยสิกา ลพฺภติ, น ตตฺถ ติณวตฺถารโก ลพฺภติ, น ตตฺถ เยภุยฺยสิกา ลพฺภติ.

ยตฺถ อมูฬฺหวินโย ลพฺภติ, ตตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ; ยตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ, ตตฺถ อมูฬฺหวินโย ลพฺภติ. น ตตฺถ ปฏิฺาตกรณํ ลพฺภติ, น ตตฺถ ตสฺสปาปิยสิกา ลพฺภติ, น ตตฺถ ติณวตฺถารโก ลพฺภติ, น ตตฺถ เยภุยฺยสิกา ลพฺภติ, น ตตฺถ สติวินโย ลพฺภติ.

ยตฺถ ปฏิฺาตกรณํ ลพฺภติ, ตตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ; ยตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ, ตตฺถ ปฏิฺาตกรณํ ลพฺภติ. น ตตฺถ ตสฺสปาปิยสิกา ลพฺภติ, น ตตฺถ ติณวตฺถารโก ลพฺภติ, น ตตฺถ เยภุยฺยสิกา ลพฺภติ, น ตตฺถ สติวินโย ลพฺภติ, น ตตฺถ อมูฬฺหวินโย ลพฺภติ.

ยตฺถ ตสฺสปาปิยสิกา ลพฺภติ, ตตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ; ยตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ, ตตฺถ ตสฺสปาปิยสิกา ลพฺภติ. น ตตฺถ ติณวตฺถารโก ลพฺภติ, น ตตฺถ เยภุยฺยสิกา ลพฺภติ, น ตตฺถ สติวินโย ลพฺภติ, น ตตฺถ อมูฬฺหวินโย ลพฺภติ, น ตตฺถ ปฏิฺาตกรณํ ลพฺภติ.

ยตฺถ ติณวตฺถารโก ลพฺภติ, ตตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ; ยตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ, ตตฺถ ติณวตฺถารโก ลพฺภติ. น ตตฺถ เยภุยฺยสิกา ลพฺภติ, น ตตฺถ สติวินโย ลพฺภติ, น ตตฺถ อมูฬฺหวินโย ลพฺภติ, น ตตฺถ ปฏิฺาตกรณํ ลพฺภติ, น ตตฺถ ตสฺสปาปิยสิกา ลพฺภติ.

ยตฺถ เยภุยฺยสิกา ตตฺถ สมฺมุขาวินโย; ยตฺถ สมฺมุขาวินโย ตตฺถ เยภุยฺยสิกา. น ตตฺถ สติวินโย, น ตตฺถ อมูฬฺหวินโย, น ตตฺถ ปฏิฺาตกรณํ, น ตตฺถ ตสฺสปาปิยสิกา, น ตตฺถ ติณวตฺถารโก.

ยตฺถ สติวินโย ตตฺถ สมฺมุขาวินโย; ยตฺถ สมฺมุขาวินโย ตตฺถ สติวินโย. น ตตฺถ อมูฬฺหวินโย, น ตตฺถ ปฏิฺาตกรณํ, น ตตฺถ ตสฺสปาปิยสิกา, น ตตฺถ ติณวตฺถารโก, น ตตฺถ เยภุยฺยสิกา. สมฺมุขาวินยํ กาตุน มูลํ…เป….

ยตฺถ ติณวตฺถารโก ตตฺถ สมฺมุขาวินโย; ยตฺถ สมฺมุขาวินโย ตตฺถ ติณวตฺถารโก. น ตตฺถ เยภุยฺยสิกา, น ตตฺถ สติวินโย, น ตตฺถ อมูฬฺหวินโย, น ตตฺถ ปฏิฺาตกรณํ, น ตตฺถ ตสฺสปาปิยสิกา.

จกฺกเปยฺยาลํ.

ยตฺถวาโร นิฏฺิโต จุทฺทสโม.

๑๕. สมถวาโร, วิสฺสชฺชนาวาโร

๓๐๕. ยสฺมึ สมเย สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย จ อธิกรณํ วูปสมฺมติ, ยตฺถ เยภุยฺยสิกา ลพฺภติ ตตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ, ยตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ ตตฺถ เยภุยฺยสิกา ลพฺภติ. น ตตฺถ สติวินโย ลพฺภติ, น ตตฺถ อมูฬฺหวินโย ลพฺภติ, น ตตฺถ ปฏิฺาตกรณํ ลพฺภติ, น ตตฺถ ตสฺสปาปิยสิกา ลพฺภติ, น ตตฺถ ติณวตฺถารโก ลพฺภติ.

ยสฺมึ สมเย สมฺมุขาวินเยน จ สติวินเยน จ อธิกรณํ วูปสมฺมติ, ยตฺถ สติวินโย ลพฺภติ ตตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ, ยตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ ตตฺถ สติวินโย ลพฺภติ. น ตตฺถ อมูฬฺหวินโย ลพฺภติ, น ตตฺถ ปฏิฺาตกรณํ ลพฺภติ, น ตตฺถ ตสฺสปาปิยสิกา ลพฺภติ, น ตตฺถ ติณวตฺถารโก ลพฺภติ, น ตตฺถ เยภุยฺยสิกา ลพฺภติ.

ยสฺมึ สมเย สมฺมุขาวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ อธิกรณํ วูปสมฺมติ, ยตฺถ อมูฬฺหวินโย ลพฺภติ ตตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ, ยตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ ตตฺถ อมูฬฺหวินโย ลพฺภติ. น ตตฺถ ปฏิฺาตกรณํ ลพฺภติ, น ตตฺถ ตสฺสปาปิยสิกา ลพฺภติ, น ตตฺถ ติณวตฺถารโก ลพฺภติ, น ตตฺถ เยภุยฺยสิกา ลพฺภติ, น ตตฺถ สติวินโย ลพฺภติ.

ยสฺมึ สมเย สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ อธิกรณํ วูปสมฺมติ, ยตฺถ ปฏิฺาตกรณํ ลพฺภติ ตตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ, ยตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ ตตฺถ ปฏิฺาตกรณํ ลพฺภติ. น ตตฺถ ตสฺสปาปิยสิกา ลพฺภติ, น ตตฺถ ติณวตฺถารโก ลพฺภติ, น ตตฺถ เยภุยฺยสิกา ลพฺภติ, น ตตฺถ สติวินโย ลพฺภติ, น ตตฺถ อมูฬฺหวินโย ลพฺภติ.

ยสฺมึ สมเย สมฺมุขาวินเยน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ อธิกรณํ วูปสมฺมติ, ยตฺถ ตสฺสปาปิยสิกา ลพฺภติ ตตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ, ยตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ ตตฺถ ตสฺสปาปิยสิกา ลพฺภติ. น ตตฺถ ติณวตฺถารโก ลพฺภติ, น ตตฺถ เยภุยฺยสิกา ลพฺภติ, น ตตฺถ สติวินโย ลพฺภติ, น ตตฺถ อมูฬฺหวินโย ลพฺภติ, น ตตฺถ ปฏิฺาตกรณํ ลพฺภติ.

ยสฺมึ สมเย สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ อธิกรณํ วูปสมฺมติ, ยตฺถ ติณวตฺถารโก ลพฺภติ ตตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ, ยตฺถ สมฺมุขาวินโย ลพฺภติ ตตฺถ ติณวตฺถารโก ลพฺภติ. น ตตฺถ เยภุยฺยสิกา ลพฺภติ, น ตตฺถ สติวินโย ลพฺภติ, น ตตฺถ อมูฬฺหวินโย ลพฺภติ, น ตตฺถ ปฏิฺาตกรณํ ลพฺภติ, น ตตฺถ ตสฺสปาปิยสิกา ลพฺภติ.

สมถวาโร นิฏฺิโต ปนฺนรสโม.

๑๖. สํสฏฺวาโร

๓๐๖. อธิกรณนฺติ วา สมถาติ วา อิเม ธมฺมา สํสฏฺา อุทาหุ วิสํสฏฺา? ลพฺภา จ ปนิเมสํ ธมฺมานํ วินิพฺภุชิตฺวา วินิพฺภุชิตฺวา [วินิพฺภุชฺชิตฺวา วินิพฺภุชฺชิตฺวา (ก.), ฏีกายํ เอกปทเมว ทิสฺสติ] นานากรณํ ปฺาเปตุนฺติ?

อธิกรณนฺติ วา สมถาติ วา อิเม ธมฺมา วิสํสฏฺา, โน สํสฏฺา. ลพฺภา จ ปนิเมสํ ธมฺมานํ วินิพฺภุชิตฺวา วินิพฺภุชิตฺวา นานากรณํ ปฺาเปตุนฺติ. โส – ‘‘มา เหว’’นฺติสฺส วจนีโย. อธิกรณนฺติ วา สมถาติ วา อิเม ธมฺมา สํสฏฺา, โน วิสํสฏฺา. โน จ ลพฺภา [น จ ลพฺภา (ก.)] อิเมสํ ธมฺมานํ วินิพฺภุชิตฺวา วินิพฺภุชิตฺวา นานากรณํ ปฺาเปตุํ. ตํ กิสฺส เหตุ? นนุ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘จตฺตาริมานิ, ภิกฺขเว, อธิกรณานิ, สตฺต สมถา. อธิกรณา สมเถหิ สมฺมนฺติ, สมถา อธิกรเณหิ สมฺมนฺติ. เอวํ, อิเม ธมฺมา สํสฏฺา โน วิสํสฏฺา; โน จ ลพฺภา อิเมสํ ธมฺมานํ วินิพฺภุชิตฺวา วินิพฺภุชิตฺวา นานากรณํ ปฺาเปตุ’’นฺติ.

สํสฏฺวาโร นิฏฺิโต โสฬสโม.

๑๗. สมฺมติวาโร

๓๐๗. วิวาทาธิกรณํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ? อนุวาทาธิกรณํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ? อาปตฺตาธิกรณํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ? กิจฺจาธิกรณํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ?

[จูฬว. ๒๒๘, ๒๓๖ อาทโย] วิวาทาธิกรณํ ทฺวีหิ สมเถหิ สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย จ.

[จูฬว. ๒๒๘, ๒๓๖ อาทโย] อนุวาทาธิกรณํ จตูหิ สมเถหิ สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ.

[จูฬว. ๒๓๙, ๒๔๒ อาทโย] อาปตฺตาธิกรณํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ ติณวตฺถารเกน จ.

[จูฬว. ๒๓๙, ๒๔๒ อาทโย] กิจฺจาธิกรณํ เอเกน สมเถน สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน.

วิวาทาธิกรณฺจ อนุวาทาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? วิวาทาธิกรณฺจ อนุวาทาธิกรณฺจ ปฺจหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ.

วิวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? วิวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ จตูหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย จ ปฏิฺาตกรเณน จ ติณวตฺถารเกน จ.

วิวาทาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? วิวาทาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ ทฺวีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย จ.

อนุวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? อนุวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ ฉหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ ติณวตฺถารเกน จ.

อนุวาทาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? อนุวาทาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ จตูหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ.

อาปตฺตาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? อาปตฺตาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ ติณวตฺถารเกน จ.

วิวาทาธิกรณฺจ อนุวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? วิวาทาธิกรณฺจ อนุวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ สตฺตหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ ติณวตฺถารเกน จ.

วิวาทาธิกรณฺจ อนุวาทาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? วิวาทาธิกรณฺจ อนุวาทาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ ปฺจหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ.

อนุวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? อนุวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ ฉหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ ติณวตฺถารเกน จ.

วิวาทาธิกรณฺจ อนุวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? วิวาทาธิกรณฺจ อนุวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ สตฺตหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ ติณวตฺถารเกน จ.

สมฺมติวาโร นิฏฺิโต สตฺตรสโม.

๑๘. สมฺมนฺติ น สมฺมนฺติวาโร

๓๐๘. วิวาทาธิกรณํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ, กติหิ สมเถหิ น สมฺมติ? อนุวาทาธิกรณํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ, กติหิ สมเถหิ น สมฺมติ? อาปตฺตาธิกรณํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ, กติหิ สมเถหิ น สมฺมติ? กิจฺจาธิกรณํ กติหิ สมเถหิ สมฺมติ, กติหิ สมเถหิ น สมฺมติ?

วิวาทาธิกรณํ ทฺวีหิ สมเถหิ สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย จ. ปฺจหิ สมเถหิ น สมฺมติ – สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ ติณวตฺถารเกน จ.

อนุวาทาธิกรณํ จตูหิ สมเถหิ สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ. ตีหิ สมเถหิ น สมฺมติ – เยภุยฺยสิกาย จ ปฏิฺาตกรเณน จ ติณวตฺถารเกน จ.

[จูฬว. ๒๓๙] อาปตฺตาธิกรณํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ ติณวตฺถารเกน จ. จตูหิ สมเถหิ น สมฺมติ – เยภุยฺยสิกาย จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ.

กิจฺจาธิกรณํ เอเกน สมเถน สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน. ฉหิ สมเถหิ น สมฺมติ – เยภุยฺยสิกาย จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ ติณวตฺถารเกน จ.

วิวาทาธิกรณฺจ อนุวาทาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? กติหิ สมเถหิ น สมฺมนฺติ? วิวาทาธิกรณฺจ อนุวาทาธิกรณฺจ ปฺจหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ. ทฺวีหิ สมเถหิ น สมฺมนฺติ – ปฏิฺาตกรเณน จ ติณวตฺถารเกน จ.

วิวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? กติหิ สมเถหิ น สมฺมนฺติ? วิวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ จตูหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย จ ปฏิฺาตกรเณน จ ติณวตฺถารเกน จ. ตีหิ สมเถหิ น สมฺมนฺติ – สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ.

วิวาทาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? กติหิ สมเถหิ น สมฺมนฺติ? วิวาทาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ ทฺวีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย จ. ปฺจหิ สมเถหิ น สมฺมนฺติ – สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ ติณวตฺถารเกน จ.

อนุวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? กติหิ สมเถหิ น สมฺมนฺติ? อนุวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ ฉหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ ติณวตฺถารเกน จ. เอเกน สมเถน น สมฺมนฺติ – เยภุยฺยสิกาย.

อนุวาทาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? กติหิ สมเถหิ น สมฺมนฺติ? อนุวาทาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ จตูหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ตสฺสปาปิยสิกา จ. ตีหิ สมเถหิ น สมฺมนฺติ – เยภุยฺยสิกาย จ ปฏิฺาตกรเณน จ ติณวตฺถารเกน จ.

อาปตฺตาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? กติหิ สมเถหิ น สมฺมนฺติ? อาปตฺตาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ ติณวตฺถารเกน จ. จตูหิ สมเถหิ น สมฺมนฺติ – เยภุยฺยสิกาย จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ.

วิวาทาธิกรณฺจ อนุวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? กติหิ สมเถหิ น สมฺมนฺติ? วิวาทาธิกรณฺจ อนุวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ สตฺตหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ ติณวตฺถารเกน จ.

วิวาทาธิกรณฺจ อนุวาทาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? กติหิ สมเถหิ น สมฺมนฺติ? วิวาทาธิกรณฺจ อนุวาทาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ ปฺจหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ. ทฺวีหิ สมเถหิ น สมฺมนฺติ – ปฏิฺาตกรเณน จ ติณวตฺถารเกน จ.

อนุวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? กติหิ สมเถหิ น สมฺมนฺติ? อนุวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ ฉหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ ติณวตฺถารเกน จ. เอเกน สมเถน น สมฺมนฺติ – เยภุยฺยสิกาย.

วิวาทาธิกรณฺจ อนุวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? กติหิ สมเถหิ น สมฺมนฺติ? วิวาทาธิกรณฺจ อนุวาทาธิกรณฺจ อาปตฺตาธิกรณฺจ กิจฺจาธิกรณฺจ สตฺตหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ ติณวตฺถารเกน จ.

สมฺมนฺติ น สมฺมนฺติวาโร นิฏฺิโต อฏฺารสโม.

๑๙. สมถาธิกรณวาโร

๓๐๙. สมถา สมเถหิ สมฺมนฺติ? สมถา อธิกรเณหิ สมฺมนฺติ? อธิกรณา สมเถหิ สมฺมนฺติ? อธิกรณา อธิกรเณหิ สมฺมนฺติ?

สิยา สมถา สมเถหิ สมฺมนฺติ, สิยา สมถา สมเถหิ น สมฺมนฺติ. สิยา สมถา อธิกรเณหิ สมฺมนฺติ, สิยา สมถา อธิกรเณหิ น สมฺมนฺติ. สิยา อธิกรณา สมเถหิ สมฺมนฺติ, สิยา อธิกรณา สมเถหิ น สมฺมนฺติ. สิยา อธิกรณา อธิกรเณหิ สมฺมนฺติ, สิยา อธิกรณา อธิกรเณหิ น สมฺมนฺติ.

๓๑๐. กถํ สิยา สมถา สมเถหิ สมฺมนฺติ, กถํ สิยา สมถา สมเถหิ น สมฺมนฺติ? เยภุยฺยสิกา สมฺมุขาวินเยน สมฺมติ; สติวินเยน น สมฺมติ, อมูฬฺหวินเยน น สมฺมติ, ปฏิฺาตกรเณน น สมฺมติ, ตสฺสปาปิยสิกาย น สมฺมติ, ติณวตฺถารเกน น สมฺมติ.

สติวินโย สมฺมุขาวินเยน สมฺมติ; อมูฬฺหวินเยน น สมฺมติ, ปฏิฺาตกรเณน น สมฺมาติ, ตสฺสปาปิยสิกาย น สมฺมติ, ติณวตฺถารเกน น สมฺมติ, เยภุยฺยสิกาย น สมฺมติ.

อมูฬฺหวินโย สมฺมุขาวินเยน สมฺมติ; ปฏิฺาตกรเณน น สมฺมติ, ตสฺสปาปิยสิกาย น สมฺมติ, ติณวตฺถารเกน น สมฺมติ, เยภุยฺยสิกาย น สมฺมติ, สติวินเยน น สมฺมติ.

ปฏิฺาตกรณํ สมฺมุขาวินเยน สมฺมติ; ตสฺสปาปิยสิกาย น สมฺมติ, ติณวตฺถารเกน น สมฺมติ, เยภุยฺยสิกาย น สมฺมติ, สติวินเยน น สมฺมติ, อมูฬฺหวินเยน น สมฺมติ.

ตสฺสปาปิยสิกา สมฺมุขาวินเยน สมฺมติ; ติณวตฺถารเกน น สมฺมติ, เยภุยฺยสิกาย น สมฺมติ, สติวินเยน น สมฺมติ, อมูฬฺหวินเยน น สมฺมติ, ปฏิฺาตกรเณน น สมฺมติ.

ติณวตฺถารโก สมฺมุขาวินเยน สมฺมติ; เยภุยฺยสิกาย น สมฺมติ, สติวินเยน น สมฺมติ, อมูฬฺหวินเยน น สมฺมติ, ปฏิฺาตกรเณน น สมฺมติ, ตสฺสปาปิยสิกาย น สมฺมติ. เอวํ สิยา สมถา สมเถหิ สมฺมนฺติ. เอวํ สิยา สมถา สมเถหิ น สมฺมนฺติ.

๓๑๑. กถํ สิยา สมถา อธิกรเณหิ สมฺมนฺติ, กถํ สิยา สมถา อธิกรเณหิ น สมฺมนฺติ? สมฺมุขาวินโย วิวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อนุวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อาปตฺตาธิกรเณน น สมฺมติ; กิจฺจาธิกรเณน สมฺมติ.

เยภุยฺยสิกา วิวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อนุวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อาปตฺตาธิกรเณน น สมฺมติ; กิจฺจาธิกรเณน สมฺมติ.

สติวินโย วิวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อนุวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อาปตฺตาธิกรเณน น สมฺมติ; กิจฺจาธิกรเณน สมฺมติ.

อมูฬฺหวินโย วิวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อนุวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อาปตฺตาธิกรเณน น สมฺมติ; กิจฺจาธิกรเณน สมฺมติ.

ปฏิฺาตกรณํ วิวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อนุวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อาปตฺตาธิกรเณน น สมฺมติ; กิจฺจาธิกรเณน สมฺมติ.

ตสฺสปาปิยสิกา วิวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อนุวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อาปตฺตาธิกรเณน น สมฺมติ; กิจฺจาธิกรเณน สมฺมติ.

ติณวตฺถารโก วิวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อนุวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อาปตฺตาธิกรเณน น สมฺมติ; กิจฺจาธิกรเณน สมฺมติ. เอวํ สิยา สมถา อธิกรเณหิ สมฺมนฺติ. เอวํ สิยา สมถา อธิกรเณหิ น สมฺมนฺติ.

๓๑๒. กถํ สิยา อธิกรณา สมเถหิ สมฺมนฺติ, กถํ สิยา อธิกรณา สมเถหิ น สมฺมนฺติ? วิวาทาธิกรณํ สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย จ สมฺมติ; สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ ติณวตฺถารเกน จ น สมฺมติ.

อนุวาทาธิกรณํ สมฺมุขาวินเยน จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ สมฺมติ; เยภุยฺยสิกาย จ ปฏิฺาตกรเณน จ ติณวตฺถารเกน จ น สมฺมติ.

อาปตฺตาธิกรณํ สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ ติณวตฺถารเกน จ สมฺมติ; เยภุยฺยสิกาย จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ น สมฺมติ.

กิจฺจาธิกรณํ สมฺมุขาวินเยน สมฺมติ; เยภุยฺยสิกาย จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน จ ตสฺสปาปิยสิกาย ติณวตฺถารเกน จ น สมฺมติ. เอวํ สิยา อธิกรณา สมเถหิ สมฺมนฺติ. เอวํ สิยา อธิกรณา สมเถหิ น สมฺมนฺติ.

๓๑๓. กถํ สิยา อธิกรณา อธิกรเณหิ สมฺมนฺติ? กถํ สิยา อธิกรณา อธิกรเณหิ น สมฺมนฺติ? วิวาทาธิกรณํ วิวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อนุวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อาปตฺตาธิกรเณน น สมฺมติ; กิจฺจาธิกรเณน สมฺมติ.

อนุวาทาธิกรณํ วิวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อนุวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อาปตฺตาธิกรเณน น สมฺมติ; กิจฺจาธิกรเณน สมฺมติ.

อาปตฺตาธิกรณํ วิวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อนุวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อาปตฺตาธิกรเณน น สมฺมติ; กิจฺจาธิกรเณน สมฺมติ.

กิจฺจาธิกรณํ วิวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อนุวาทาธิกรเณน น สมฺมติ, อาปตฺตาธิกรเณน น สมฺมติ; กิจฺจาธิกรเณน สมฺมติ. เอวํ สิยา อธิกรณา อธิกรเณหิ สมฺมนฺติ. เอวํ สิยา อธิกรณา อธิกรเณหิ น สมฺมนฺติ.

ฉาปิ สมถา จตฺตาโรปิ อธิกรณา สมฺมุขาวินเยน สมฺมนฺติ; สมฺมุขาวินโย น เกนจิ สมฺมติ.

สมถาธิกรณวาโร นิฏฺิโต เอกูนวีสติโม.

๒๐. สมุฏฺาปนวาโร

๓๑๔. วิวาทาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ สมุฏฺาเปติ? วิวาทาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ น กตมํ อธิกรณํ สมุฏฺาเปติ; อปิจ, วิวาทาธิกรณปจฺจยา จตฺตาโร อธิกรณา ชายนฺติ. ยถา กถํ วิย? [จูฬว. ๒๑๕; ปริ. ๓๔๘ อาทโย] อิธ ภิกฺขู วิวทนฺติ – ‘‘ธมฺโมติ วา, อธมฺโมติ วา, วินโยติ วา, อวินโยติ วา, อภาสิตํ อลปิตํ ตถาคเตนาติ วา, ภาสิตํ ลปิตํ ตถาคเตนาติ วา, อนาจิณฺณํ ตถาคเตนาติ วา, อาจิณฺณํ ตถาคเตนาติ วา, อปฺตฺตํ ตถาคเตนาติ วา, ปฺตฺตํ ตถาคเตนาติ วา, อาปตฺตีติ วา, อนาปตฺตีติ วา, ลหุกา อาปตฺตีติ วา, ครุกา อาปตฺตีติ วา, สาวเสสา อาปตฺตีติ วา, อนวเสสา อาปตฺตีติ วา, ทุฏฺุลฺลา อาปตฺตีติ วา อทุฏฺุลฺลา อาปตฺตีติ วา’’. ยํ ตตฺถ ภณฺฑนํ กลโห วิคฺคโห วิวาโท นานาวาโท อฺถาวาโท วิปจฺจตาย โวหาโร เมธกํ [เมธคํ (ก.)], อิทํ วุจฺจติ วิวาทาธิกรณํ. วิวาทาธิกรเณ สงฺโฆ วิวทติ. วิวาทาธิกรณํ วิวทมาโน อนุวทติ. อนุวาทาธิกรณํ อนุวทมาโน อาปตฺตึ อาปชฺชติ อาปตฺตาธิกรณํ. ตาย อาปตฺติยา สงฺโฆ กมฺมํ กโรติ กิจฺจาธิกรณํ. เอวํ วิวาทาธิกรณปจฺจยา จตฺตาโร อธิกรณา ชายนฺติ.

๓๑๕. อนุวาทาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ สมุฏฺาเปติ? อนุวาทาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ น กตมํ อธิกรณํ สมุฏฺาเปติ; อปิจ, อนุวาทาธิกรณปจฺจยา จตฺตาโร อธิกรณา ชายนฺติ. ยถา กถํ วิย? [จูฬว. ๒๑๕; ปริ. ๓๔๘ อาทโย] อิธ ภิกฺขู ภิกฺขุํ อนุวทนฺติ สีลวิปตฺติยา วา อาจารวิปตฺติยา วา ทิฏฺิวิปตฺติยา วา อาชีววิปตฺติยา วา. โย ตตฺถ อนุวาโท อนุวทนา อนุลฺลปนา อนุภณนา อนุสมฺปวงฺกตา อพฺภุสฺสหนตา อนุพลปฺปทานํ, อิทํ วุจฺจติ อนุวาทาธิกรณํ. อนุวาทาธิกรเณ สงฺโฆ วิวทติ. วิวาทาธิกรณํ วิวทมาโน อนุวทติ. อนุวาทาธิกรณํ อนุวทมาโน อาปตฺตึ อาปชฺชติ อาปตฺตาธิกรณํ. ตาย อาปตฺติยา สงฺโฆ กมฺมํ กโรติ กิจฺจาธิกรณํ. เอวํ อนุวาทาธิกรณปจฺจยา จตฺตาโร อธิกรณา ชายนฺติ.

๓๑๖. อาปตฺตาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ สมุฏฺาเปติ? อาปตฺตาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ น กตมํ อธิกรณํ สมุฏฺาเปติ; อปิจ, อาปตฺตาธิกรณปจฺจยา จตฺตาโร อธิกรณา ชายนฺติ. ยถา กถํ วิย? ปฺจปิ อาปตฺติกฺขนฺธา อาปตฺตาธิกรณํ, สตฺตปิ อาปตฺติกฺขนฺธา อาปตฺตาธิกรณํ, อิทํ วุจฺจติ อาปตฺตาธิกรณํ. อาปตฺตาธิกรเณ สงฺโฆ วิวทติ. วิวาทาธิกรณํ วิวทมาโน อนุวทติ. อนุวาทาธิกรณํ อนุวทมาโน อาปตฺตึ อาปชฺชติ อาปตฺตาธิกรณํ. ตาย อาปตฺติยา สงฺโฆ กมฺมํ กโรติ กิจฺจาธิกรณํ. เอวํ อาปตฺตาธิกรณปจฺจยา จตฺตาโร อธิกรณา ชายนฺติ.

๓๑๗. กิจฺจาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ สมุฏฺาเปติ? กิจฺจาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ น กตมํ อธิกรณํ สมุฏฺาเปติ, อปิจ กิจฺจาธิกรณปจฺจยา จตฺตาโร อธิกรณา ชายนฺติ. ยถา กถํ วิย? ยา สงฺฆสฺส กิจฺจยตา กรณียตา อปโลกนกมฺมํ ตฺติกมฺมํ ตฺติทุติยกมฺมํ ตฺติจตุตฺถกมฺมํ, อิทํ วุจฺจติ กิจฺจาธิกรณํ. กิจฺจาธิกรเณ สงฺโฆ วิวทติ. วิวาทาธิกรณํ วิวทมาโน อนุวทติ. อนุวาทาธิกรณํ อนุวทมาโน อาปตฺตึ อาปชฺชติ อาปตฺตาธิกรณํ. ตาย อาปตฺติยา สงฺโฆ กมฺมํ กโรติ กิจฺจาธิกรณํ. เอวํ กิจฺจาธิกรณปจฺจยา จตฺตาโร อธิกรณา ชายนฺติ.

สมุฏฺาปนวาโร นิฏฺิโต วีสติโม.

๒๑. ภชติวาโร

๓๑๘. วิวาทาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ ภชติ? กตมํ อธิกรณํ อุปนิสฺสิตํ? กตมํ อธิกรณํ ปริยาปนฺนํ? กตเมน อธิกรเณน สงฺคหิตํ?

อนุวาทาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ ภชติ? กตมํ อธิกรณํ อุปนิสฺสิตํ? กตมํ อธิกรณํ ปริยาปนฺนํ? กตเมน อธิกรเณน สงฺคหิตํ?

อาปตฺตาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ ภชติ? กตมํ อธิกรณํ อุปนิสฺสิตํ? กตมํ อธิกรณํ ปริยาปนฺนํ? กตเมน อธิกรเณน สงฺคหิตํ?

กิจฺจาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ ภชติ? กตมํ อธิกรณํ อุปนิสฺสิตํ? กตมํ อธิกรณํ ปริยาปนฺนํ? กตเมน อธิกรเณน สงฺคหิตํ?

วิวาทาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ วิวาทาธิกรณํ ภชติ, วิวาทาธิกรณํ อุปนิสฺสิตํ, วิวาทาธิกรณํ ปริยาปนฺนํ, วิวาทาธิกรเณน สงฺคหิตํ.

อนุวาทาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ อนุวาทาธิกรณํ ภชติ, อนุวาทาธิกรณํ อุปนิสฺสิตํ, อนุวาทาธิกรณํ ปริยาปนฺนํ, อนุวาทาธิกรเณน สงฺคหิตํ.

อาปตฺตาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ อาปตฺตาธิกรณํ ภชติ, อาปตฺตาธิกรณํ อุปนิสฺสิตํ, อาปตฺตาธิกรณํ ปริยาปนฺนํ, อาปตฺตาธิกรเณน สงฺคหิตํ.

กิจฺจาธิกรณํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ กิจฺจาธิกรณํ ภชติ, กิจฺจาธิกรณํ อุปนิสฺสิตํ, กิจฺจาธิกรณํ ปริยาปนฺนํ, กิจฺจาธิกรเณน สงฺคหิตํ.

๓๑๙. วิวาทาธิกรณํ สตฺตนฺนํ สมถานํ กติ สมเถ ภชติ, กติ สมเถ อุปนิสฺสิตํ, กติ สมเถ ปริยาปนฺนํ, กติหิ สมเถหิ สงฺคหิตํ, กติหิ สมเถหิ สมฺมติ?

อนุวาทาธิกรณํ สตฺตนฺนํ สมถานํ กติ สมเถ ภชติ, กติ สมเถ อุปนิสฺสิตํ, กติ สมเถ ปริยาปนฺนํ, กติหิ สมเถหิ สงฺคหิตํ, กติหิ สมเถหิ สมฺมติ?

อาปตฺตาธิกรณํ สตฺตนฺนํ สมถานํ กติ สมเถ ภชติ, กติ สมเถ อุปนิสฺสิตํ, กติ สมเถ ปริยาปนฺนํ, กติหิ สมเถหิ สงฺคหิตํ, กติหิ สมเถหิ สมฺมติ?

กิจฺจาธิกรณํ สตฺตนฺนํ สมถานํ กติ สมเถ ภชติ, กติ สมเถ อุปนิสฺสิตํ, กติ สมเถ ปริยาปนฺนํ, กติหิ สมเถหิ สงฺคหิตํ, กติหิ สมเถหิ สมฺมติ?

วิวาทาธิกรณํ สตฺตนฺนํ สมถานํ ทฺเว สมเถ ภชติ, ทฺเว สมเถ อุปนิสฺสิตํ, ทฺเว สมเถ ปริยาปนฺนํ, ทฺวีหิ สมเถหิ สงฺคหิตํ, ทฺวีหิ สมเถหิ สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน จ เยภุยฺยสิกาย จ.

อนุวาทาธิกรณํ สตฺตนฺนํ สมถานํ จตฺตาโร สมเถ ภชติ, จตฺตาโร สมเถ อุปนิสฺสิตํ, จตฺตาโร สมเถ ปริยาปนฺนํ, จตูหิ สมเถหิ สงฺคหิตํ, จตูหิ สมเถหิ สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน จ สติวินเยน จ อมูฬฺหวินเยน จ ตสฺสปาปิยสิกาย จ.

อาปตฺตาธิกรณํ สตฺตนฺนํ สมถานํ ตโย สมเถ ภชติ, ตโย สมเถ อุปนิสฺสิตํ, ตโย สมเถ ปริยาปนฺนํ, ตีหิ สมเถหิ สงฺคหิตํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิฺาตกรเณน ติณวตฺถารเกน จ.

กิจฺจาธิกรณํ สตฺตนฺนํ สมถานํ เอกํ สมถํ ภชติ, เอกํ สมถํ อุปนิสฺสิตํ, เอกํ สมถํ ปริยาปนฺนํ, เอเกน สมเถน สงฺคหิตํ, เอเกน สมเถน สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยนาติ.

ภชติวาโร นิฏฺิโต เอกวีสติโม.

สมถเภโท นิฏฺิโต.

ตสฺสุทฺทานํ –

อธิกรณํ ปริยายํ, สาธารณา จ ภาคิยา;

สมถา สาธารณิกา, สมถสฺส ตพฺภาคิยา.

สมถา สมฺมุขา เจว, วินเยน กุสเลน จ;

ยตฺถ สมถสํสฏฺา, สมฺมนฺติ น สมฺมนฺติ จ.

สมถาธิกรณฺเจว, สมุฏฺานํ ภชนฺติ จาติ.

ขนฺธกปุจฺฉาวาโร

๓๒๐.

อุปสมฺปทํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;

อุปสมฺปทํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ ทฺเว อาปตฺติโย.

อุโปสถํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;

อุโปสถํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ ติสฺโส อาปตฺติโย.

วสฺสูปนายิกํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;

วสฺสูปนายิกํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ เอกา อาปตฺติ.

ปวารณํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;

ปวารณํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ ติสฺโส อาปตฺติโย.

จมฺมสฺุตฺตํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;

จมฺมสฺุตฺตํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ ติสฺโส อาปตฺติโย.

เภสชฺชํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;

เภสชฺชํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ ติสฺโส อาปตฺติโย.

กถินกํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;

กถินกํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ นตฺถิ ตตฺถ อาปตฺติ [น กตมา อาปตฺติโย (ก.)].

จีวรสฺุตฺตํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;

จีวรสฺุตฺตํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ ติสฺโส อาปตฺติโย.

จมฺเปยฺยกํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;

จมฺเปยฺยกํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ เอกา อาปตฺติ.

โกสมฺพกํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;

โกสมฺพกํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ เอกา อาปตฺติ.

กมฺมกฺขนฺธกํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;

กมฺมกฺขนฺธกํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ เอกา อาปตฺติ.

ปาริวาสิกํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;

ปาริวาสิกํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ เอกา อาปตฺติ.

สมุจฺจยํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;

สมุจฺจยํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ เอกา อาปตฺติ.

สมถํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;

สมถํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ ทฺเว อาปตฺติโย.

ขุทฺทกวตฺถุกํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;

ขุทฺทกวตฺถุกํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ ติสฺโส อาปตฺติโย.

เสนาสนํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;

เสนาสนํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ ติสฺโส อาปตฺติโย.

สงฺฆเภทํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;

สงฺฆเภทํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ ทฺเว อาปตฺติโย.

สมาจารํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;

สมาจารํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ เอกา อาปตฺติ.

ปนํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;

ปนํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ เอกา อาปตฺติ.

ภิกฺขุนิกฺขนฺธกํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;

ภิกฺขุนิกฺขนฺธกํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ ทฺเว อาปตฺติโย.

ปฺจสติกํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;

ปฺจสติกํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ นตฺถิ ตตฺถ อาปตฺติ.

สตฺตสติกํ ปุจฺฉิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ กติ อาปตฺติโย;

สตฺตสติกํ วิสฺสชฺชิสฺสํ สนิทานํ สนิทฺเทสํ;

สมุกฺกฏฺปทานํ นตฺถิ ตตฺถ อาปตฺตีติ.

ขนฺธกปุจฺฉาวาโร นิฏฺิโต ปโม.

ตสฺสุทฺทานํ –

อุปสมฺปทูโปสโถ, วสฺสูปนายิกปวารณา;

จมฺมเภสชฺชกถินา, จีวรํ จมฺเปยฺยเกน จ.

โกสมฺพกฺขนฺธกํ กมฺมํ, ปาริวาสิสมุจฺจยา;

สมถขุทฺทกา เสนา, สงฺฆเภทํ สมาจาโร;

ปนํ ภิกฺขุนิกฺขนฺธํ, ปฺจสตฺตสเตน จาติ.

เอกุตฺตริกนโย

๑. เอกกวาโร

๓๒๑. อาปตฺติกรา ธมฺมา ชานิตพฺพา. อนาปตฺติกรา ธมฺมา ชานิตพฺพา. อาปตฺติ ชานิตพฺพา. อนาปตฺติ ชานิตพฺพา. ลหุกา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. ครุกา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. สาวเสสา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. อนวเสสา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. ทุฏฺุลฺลา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. อทุฏฺุลฺลา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. สปฺปฏิกมฺมา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. อปฺปฏิกมฺมา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. เทสนาคามินี อาปตฺติ ชานิตพฺพา. อเทสนาคามินี อาปตฺติ ชานิตพฺพา. อนฺตรายิกา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. อนนฺตรายิกา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. สาวชฺชปฺตฺติ อาปตฺติ ชานิตพฺพา. อนวชฺชปฺตฺติ อาปตฺติ ชานิตพฺพา. กิริยโต สมุฏฺิตา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. อกิริยโต สมุฏฺิตา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. กิริยากิริยโต สมุฏฺิตา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. ปุพฺพาปตฺติ ชานิตพฺพา. อปราปตฺติ ชานิตพฺพา. ปุพฺพาปตฺตีนํ อนฺตราปตฺติ ชานิตพฺพา. อปราปตฺตีนํ อนฺตราปตฺติ ชานิตพฺพา. เทสิตา คณนูปคา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. เทสิตา น คณนูปคา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. ปฺตฺติ ชานิตพฺพา. อนุปฺตฺติ ชานิตพฺพา. อนุปฺปนฺนปฺตฺติ ชานิตพฺพา. สพฺพตฺถปฺตฺติ ชานิตพฺพา. ปเทสปฺตฺติ ชานิตพฺพา. สาธารณปฺตฺติ ชานิตพฺพา. อสาธารณปฺตฺติ ชานิตพฺพา. เอกโตปฺตฺติ ชานิตพฺพา. อุภโตปฺตฺติ ชานิตพฺพา. ถุลฺลวชฺชา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. อถุลฺลวชฺชา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. คิหิปฏิสํยุตฺตา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. น คิหิปฏิสํยุตฺตา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. นิยตา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. อนิยตา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. อาทิกโร ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. อนาทิกโร ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. อธิจฺจาปตฺติโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. อภิณฺหาปตฺติโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. โจทโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. จุทิตโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. อธมฺมโจทโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. อธมฺมจุทิตโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. ธมฺมโจทโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. ธมฺมจุทิตโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. นิยโต ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. อนิยโต ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. อภพฺพาปตฺติโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. ภพฺพาปตฺติโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. อุกฺขิตฺตโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. อนุกฺขิตฺตโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. นาสิตโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. อนาสิตโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. สมานสํวาสโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. อสมานสํวาสโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. ปนํ ชานิตพฺพนฺติ.

เอกกํ นิฏฺิตํ.

ตสฺสุทฺทานํ –

กรา อาปตฺติ ลหุกา, สาวเสสา จ ทุฏฺุลฺลา;

ปฏิกมฺมเทสนา จ, อนฺตรา วชฺชกิริยํ.

กิริยากิริยํ ปุพฺพา, อนฺตรา คณนูปคา;

ปฺตฺติ อนานุปฺปนฺน, สพฺพสาธารณา จ เอกโต [ปฺตฺตานุปฺปนฺนา สพฺพา, สาธารณา จ เอกโต (สฺยา.)].

ถุลฺลคิหินิยตา จ, อาทิ อธิจฺจโจทโก;

อธมฺมธมฺมนิยโต, อภพฺโพกฺขิตฺตนาสิตา;

สมานํ ปนฺเจว, อุทฺทานํ เอกเก อิทนฺติ.

๒. ทุกวาโร

๓๒๒. อตฺถาปตฺติ สฺา วิโมกฺขา, อตฺถาปตฺติ โน สฺาวิโมกฺขา. อตฺถาปตฺติ ลทฺธสมาปตฺติกสฺส, อตฺถาปตฺติ น ลทฺธสมาปตฺติกสฺส. อตฺถาปตฺติ สทฺธมฺมปฏิสฺุตฺตา, อตฺถาปตฺติ อสทฺธมฺมปฏิสฺุตฺตา. อตฺถาปตฺติ สปริกฺขารปฏิสฺุตฺตา, อตฺถาปตฺติ ปรปริกฺขารปฏิสฺุตฺตา. อตฺถาปตฺติ สปุคฺคลปฏิสฺุตฺตา, อตฺถาปตฺติ ปรปุคฺคลปฏิสฺุตฺตา. อตฺถิ สจฺจํ ภณนฺโต ครุกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ, มุสา ภณนฺโต ลหุกํ. อตฺถิ มุสา ภณนฺโต ครุกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ, สจฺจํ ภณนฺโต ลหุกํ. อตฺถาปตฺติ ภูมิคโต อาปชฺชติ, โน เวหาสคโต. อตฺถาปตฺติ เวหาสคโต อาปชฺชติ, โน ภูมิคโต. อตฺถาปตฺติ นิกฺขมนฺโต อาปชฺชติ, โน ปวิสนฺโต. อตฺถาปตฺติ ปวิสนฺโต อาปชฺชติ, โน นิกฺขมนฺโต. อตฺถาปตฺติ อาทิยนฺโต อาปชฺชติ, อตฺถาปตฺติ อนาทิยนฺโต อาปชฺชติ. อตฺถาปตฺติ สมาทิยนฺโต อาปชฺชติ, อตฺถาปตฺติ น สมาทิยนฺโต อาปชฺชติ. อตฺถาปตฺติ กโรนฺโต อาปชฺชติ, อตฺถาปตฺติ น กโรนฺโต อาปชฺชติ. อตฺถาปตฺติ เทนฺโต อาปชฺชติ, อตฺถาปตฺติ น เทนฺโต อาปชฺชติ. (อตฺถาปตฺติ เทเสนฺโต อาปชฺชติ, อตฺถาปตฺติ น เทเสนฺโต อาปชฺชติ.) [( ) (นตฺถิ กตฺถจิ)] อตฺถาปตฺติ ปฏิคฺคณฺหนฺโต อาปชฺชติ, อตฺถาปตฺติ น ปฏิคฺคณฺหนฺโต อาปชฺชติ. อตฺถาปตฺติ ปริโภเคน อาปชฺชติ, อตฺถาปตฺติ น ปริโภเคน อาปชฺชติ. อตฺถาปตฺติ รตฺตึ อาปชฺชติ, โน ทิวา. อตฺถาปตฺติ ทิวา อาปชฺชติ, โน รตฺตึ. อตฺถาปตฺติ อรุณุคฺเค อาปชฺชติ, อตฺถาปตฺติ น อรุณุคฺเค อาปชฺชติ. อตฺถาปตฺติ ฉินฺทนฺโต อาปชฺชติ, อตฺถาปตฺติ น ฉินฺทนฺโต อาปชฺชติ. อตฺถาปตฺติ ฉาเทนฺโต อาปชฺชติ, อตฺถาปตฺติ น ฉาเทนฺโต อาปชฺชติ. อตฺถาปตฺติ ธาเรนฺโต อาปชฺชติ, อตฺถาปตฺติ น ธาเรนฺโต อาปชฺชติ.

ทฺเว อุโปสถา – จาตุทฺทสิโก จ ปนฺนรสิโก จ. ทฺเว ปวารณา – จาตุทฺทสิกา จ ปนฺนรสิกา จ. ทฺเว กมฺมานิ – อปโลกนกมฺมํ, ตฺติกมฺมํ. อปรานิปิ ทฺเว กมฺมานิ – ตฺติทุติยกมฺมํ, ตฺติจตุตฺถกมฺมํ. ทฺเว กมฺมวตฺถูนิ – อปโลกนกมฺมสฺส วตฺถุ, ตฺติกมฺมสฺส วตฺถุ. อปรานิปิ ทฺเว กมฺมวตฺถูนิ – ตฺติทุติยกมฺมสฺส วตฺถุ, ตฺติจตุตฺถกมฺมสฺส วตฺถุ. ทฺเว กมฺมโทสา – อปโลกนกมฺมสฺส โทโส, ตฺติกมฺมสฺส โทโส. อปเรปิ ทฺเว กมฺมโทสา – ตฺติทุติยกมฺมสฺส โทโส, ตฺติจตุตฺถกมฺมสฺส โทโส. ทฺเว กมฺมสมฺปตฺติโย – อปโลกนกมฺมสฺส สมฺปตฺติ, ตฺติกมฺมสฺส สมฺปตฺติ. อปราปิ ทฺเว กมฺมสมฺปตฺติโย – ตฺติทุติยกมฺมสฺส สมฺปตฺติ, ตฺติจตุตฺถกมฺมสฺส สมฺปตฺติ. ทฺเว นานาสํวาสกภูมิโย – อตฺตนา วา อตฺตานํ นานาสํวาสกํ กโรติ, สมคฺโค วา นํ สงฺโฆ อุกฺขิปติ อทสฺสเน วา อปฺปฏิกมฺเม วา อปฺปฏินิสฺสคฺเค วา. ทฺเว สมานสํวาสกภูมิโย – อตฺตนา วา อตฺตานํ สมานสํวาสกํ กโรติ, สมคฺโค วา นํ สงฺโฆ อุกฺขิตฺตํ โอสาเรติ ทสฺสเน วา ปฏิกมฺเม วา ปฏินิสฺสคฺเค วา. ทฺเว ปาราชิกา – ภิกฺขูนฺจ ภิกฺขุนีนฺจ. ทฺเว สงฺฆาทิเสสา, ทฺเว ถุลฺลจฺจยา, ทฺเว ปาจิตฺติยา, ทฺเว ปาฏิเทสนียา, ทฺเว ทุกฺกฏา, ทฺเว ทุพฺภาสิตา – ภิกฺขูนฺจ ภิกฺขุนีนฺจ. สตฺต อาปตฺติโย, สตฺต อาปตฺติกฺขนฺธา. ทฺวีหากาเรหิ สงฺโฆ ภิชฺชติ – กมฺเมน วา สลากคฺคาเหน วา.

ทฺเว ปุคฺคลา น อุปสมฺปาเทตพฺพา – อทฺธานหีโน, องฺคหีโน. อปเรปิ ทฺเว ปุคฺคลา น อุปสมฺปาเทตพฺพา – วตฺถุวิปนฺโน, กรณทุกฺกฏโก. อปเรปิ ทฺเว ปุคฺคลา น อุปสมฺปาเทตพฺพา – อปริปูโร ปริปูโร โน จ ยาจติ. ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ นิสฺสาย น วตฺถพฺพํ – อลชฺชิสฺส จ พาลสฺส จ. ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ นิสฺสโย น ทาตพฺโพ – อลชฺชิสฺส จ ลชฺชิโน จ น ยาจติ. ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ นิสฺสโย ทาตพฺโพ – พาลสฺส จ ลชฺชิสฺส จ ยาจติ. ทฺเว ปุคฺคลา อภพฺพา อาปตฺตึ อาปชฺชิตุํ – พุทฺธา จ ปจฺเจกพุทฺธา จ. ทฺเว ปุคฺคลา ภพฺพา, อาปตฺตึ อาปชฺชิตุํ – ภิกฺขู จ ภิกฺขุนิโย จ. ทฺเว ปุคฺคลา อภพฺพา สฺจิจฺจ อาปตฺตึ อาปชฺชิตุํ – ภิกฺขู จ ภิกฺขุนิโย จ อริยปุคฺคลา. ทฺเว ปุคฺคลา ภพฺพา สฺจิจฺจ อาปตฺตึ อาปชฺชิตุํ – ภิกฺขู จ ภิกฺขุนิโย จ ปุถุชฺชนา. ทฺเว ปุคฺคลา อภพฺพา สฺจิจฺจ สาติสารํ วตฺถุํ อชฺฌาจริตุํ – ภิกฺขู จ ภิกฺขุนิโย จ อริยปุคฺคลา. ทฺเว ปุคฺคลา ภพฺพา สฺจิจฺจ สาติสารํ วตฺถุํ อชฺฌาจริตุํ – ภิกฺขู จ ภิกฺขุนิโย จ ปุถุชฺชนา.

ทฺเว ปฏิกฺโกสา – กาเยน วา ปฏิกฺโกสติ วาจาย วา ปฏิกฺโกสติ. ทฺเว นิสฺสารณา – อตฺถิ ปุคฺคโล อปฺปตฺโต นิสฺสารณํ ตํ เจ สงฺโฆ นิสฺสาเรติ เอกจฺโจ สุนิสฺสาริโต, เอกจฺโจ ทุนฺนิสฺสาริโต. ทฺเว โอสารณา – อตฺถิ ปุคฺคโล อปฺปตฺโต โอสารณํ ตํ เจ สงฺโฆ โอสาเรติ เอกจฺโจ โสสาริโต, เอกจฺโจ โทสาริโต. ทฺเว ปฏิฺา – กาเยน วา ปฏิชานาติ วาจาย วา ปฏิชานาติ. ทฺเว ปฏิคฺคหา – กาเยน วา ปฏิคฺคณฺหาติ กายปฏิพทฺเธน วา ปฏิคฺคณฺหาติ. ทฺเว ปฏิกฺเขปา – กาเยน วา ปฏิกฺขิปติ วาจาย วา ปฏิกฺขิปติ. ทฺเว อุปฆาติกา – สิกฺขูปฆาติกา จ โภคูปฆาติกา จ. ทฺเว โจทนา – กาเยน วา โจเทติ วาจาย วา โจเทติ. ทฺเว กถินสฺส ปลิโพธา – อาวาสปลิโพโธ จ จีวรปลิโพโธ จ. ทฺเว กถินสฺส อปลิโพธา – อาวาสอปลิโพโธ จ จีวรอปลิโพโธ จ. ทฺเว จีวรานิ – คหปติกฺจ ปํสุกูลฺจ. ทฺเว ปตฺตา – อโยปตฺโต มตฺติกาปตฺโต. ทฺเว มณฺฑลานิ – ติปุมยํ, สีสมยํ. ทฺเว ปตฺตสฺส อธิฏฺานา – กาเยน วา อธิฏฺเติ วาจาย วา อธิฏฺเติ. ทฺเว จีวรสฺส อธิฏฺานา – กาเยน วา อธิฏฺเติ วาจาย วา อธิฏฺเติ. ทฺเว วิกปฺปนา – สมฺมุขาวิกปฺปนา จ ปรมฺมุขาวิกปฺปนา จ. ทฺเว วินยา – ภิกฺขูนฺจ ภิกฺขุนีนฺจ. ทฺเว เวนยิกา – ปฺตฺตฺจ ปฺตฺตานุโลมฺจ. ทฺเว วินยสฺส สลฺเลขา – อกปฺปิเย เสตุฆาโต, กปฺปิเย มตฺตการิตา. ทฺวีหากาเรหิ อาปตฺตึ อาปชฺชติ – กาเยน วา อาปชฺชติ วาจาย วา อาปชฺชติ. ทฺวีหากาเรหิ อาปตฺติยา วุฏฺาติ – กาเยน วา วุฏฺาติ วาจาย วา วุฏฺาติ. ทฺเว ปริวาสา – ปฏิจฺฉนฺนปริวาโส, อปฺปฏิจฺฉนฺนปริวาโส. อปเรปิ ทฺเว ปริวาสา – สุทฺธนฺตปริวาโส สโมธานปริวาโส. ทฺเว มานตฺตา – ปฏิจฺฉนฺนมานตฺตํ, อปฺปฏิจฺฉนฺนมานตฺตํ. อปเรปิ ทฺเว มานตฺตา – ปกฺขมานตฺตํ, สโมธานมานตฺตํ. ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ รตฺติจฺเฉโท – ปาริวาสิกสฺส จ มานตฺตจาริกสฺส จ. ทฺเว อนาทริยานิ – ปุคฺคลานาทริยฺจ ธมฺมานาทริยฺจ. ทฺเว โลณานิ – ชาติมฺจ การิมฺจ [ชาติมยฺจ ขาริมยฺจ (สฺยา.)]. อปรานิปิ ทฺเว โลณานิ – สามุทฺทํ กาฬโลณํ. อปรานิปิ ทฺเว โลณานิ – สินฺธวํ, อุพฺภิทํ [อุพฺภิรํ (อิติปิ)]. อปรานิปิ ทฺเว โลณานิ – โรมกํ, ปกฺกาลกํ. ทฺเว ปริโภคา – อพฺภนฺตรปริโภโค จ พาหิรปริโภโค จ. ทฺเว อกฺโกสา – หีโน จ อกฺโกโส อุกฺกฏฺโ จ อกฺโกโส. ทฺวีหากาเรหิ เปสุฺํ โหติ – ปิยกมฺยสฺส วา เภทาธิปฺปายสฺส วา. ทฺวีหากาเรหิ คณโภชนํ ปสวติ – นิมนฺตนโต วา วิฺตฺติโต วา. ทฺเว วสฺสูปนายิกา – ปุริมิกา, ปจฺฉิมิกา. ทฺเว อธมฺมิกานิ ปาติโมกฺขฏฺปนานิ. ทฺเว ธมฺมิกานิ ปาติโมกฺขฏฺปนานิ.

[อ. นิ. ๒.๙๙ อาทโย] ทฺเว ปุคฺคลา พาลา – โย จ อนาคตํ ภารํ วหติ, โย จ อาคตํ ภารํ น วหติ. ทฺเว ปุคฺคลา ปณฺฑิตา – โย จ อนาคตํ ภารํ น วหติ, โย จ อาคตํ ภารํ วหติ. อปเรปิ ทฺเว ปุคฺคลา พาลา – โย จ อกปฺปิเย กปฺปิยสฺี, โย จ กปฺปิเย อกปฺปิยสฺี. ทฺเว ปุคฺคลา ปณฺฑิตา – โย จ อกปฺปิเย อกปฺปิยสฺี, โย จ กปฺปิเย กปฺปิยสฺี. อปเรปิ ทฺเว ปุคฺคลา พาลา – โย จ อนาปตฺติยา อาปตฺติสฺี, โย จ อาปตฺติยา อนาปตฺติสฺี. ทฺเว ปุคฺคลา ปณฺฑิตา – โย จ อาปตฺติยา อาปตฺติสฺี, โย จ อนาปตฺติยา อนาปตฺติสฺี. อปเรปิ ทฺเว ปุคฺคลา พาลา – โย จ อธมฺเม ธมฺมสฺี, โย จ ธมฺเม อธมฺมสฺี. ทฺเว ปุคฺคลา ปณฺฑิตา – โย จ อธมฺเม อธมฺมสฺี, โย จ ธมฺเม ธมฺมสฺี. อปเรปิ ทฺเว ปุคฺคลา พาลา – โย จ อวินเย วินยสฺี, โย จ วินเย อวินยสฺี. ทฺเว ปุคฺคลา ปณฺฑิตา – โย จ อวินเย อวินยสฺี, โย จ วินเย วินยสฺี.

[อ. นิ. ๒.๑๐๙] ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อาสวา วฑฺฒนฺติ – โย จ น กุกฺกุจฺจายิตพฺพํ กุกฺกุจฺจายติ, โย จ กุกฺกุจฺจายิตพฺพํ กุกฺกุจฺจายติ. ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อาสวา น วฑฺฒนฺติ – โย จ กุกฺกุจฺจายิตพฺพํ น กุกฺกุจฺจายติ, โย จ กุกฺกุจฺจายิตพฺพํ กุกฺกุจฺจายติ. อปเรสมฺปิ ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อาสวา วฑฺฒนฺติ – โย จ อกปฺปิเย กปฺปิยสฺี, โย จ กปฺปิเย อกปฺปิยสฺี. ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อาสวา น วฑฺฒนฺติ – โย จ อกปฺปิเย อกปฺปิยสฺี, โย จ กปฺปิเย กปฺปิยสฺี. อปเรสมฺปิ ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อาสวา วฑฺฒนฺติ – โย จ อนาปตฺติยา อาปตฺติสฺี, โย จ อาปตฺติยา อนาปตฺติสฺี. ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อาสวา น วฑฺฒนฺติ – โย จ อนาปตฺติยา อนาปตฺติสฺี, โย จ อาปตฺติยา อาปตฺติสฺี. อปเรสมฺปิ ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อาสวา วฑฺฒนฺติ – โย จ อธมฺเม ธมฺมสฺี, โย จ ธมฺเม อธมฺมสฺี. ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อาสวา น วฑฺฒนฺติ – โย จ อธมฺเม อธมฺมสฺี, โย จ ธมฺเม ธมฺมสฺี. อปเรสมฺปิ ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อาสวา วฑฺฒนฺติ – โย จ อวินเย วินยสฺี, โย จ วินเย อวินยสฺี. ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อาสวา น วฑฺฒนฺติ – โย จ อวินเย อวินยสฺี, โย จ วินเย วินยสฺี.

ทุกา นิฏฺิตา.

ตสฺสุทฺทานํ –

สฺา ลทฺธา จ สทฺธมฺมา, ปริกฺขารา จ ปุคฺคลา;

สจฺจํ ภูมิ นิกฺขมนฺโต, อาทิยนฺโต สมาทิยํ.

กโรนฺโต เทนฺโต คณฺหนฺโต, ปริโภเคน รตฺติ จ;

อรุณาฉินฺทํ ฉาเทนฺโต, ธาเรนฺโต จ อุโปสถา.

ปวารณา กมฺมาปรา, วตฺถุ อปรา โทสา จ;

อปรา ทฺเว จ สมฺปตฺติ, นานา สมานเมว จ.

ปาราชิสงฺฆถุลฺลจฺจย, ปาจิตฺติ ปาฏิเทสนา;

ทุกฺกฏา ทุพฺภาสิตา เจว, สตฺต อาปตฺติกฺขนฺธา จ.

ภิชฺชติ อุปสมฺปทา, ตเถว อปเร ทุเว;

น วตฺถพฺพํ น ทาตพฺพํ, อภพฺพาภพฺพเมว จ.

สฺจิจฺจ สาติสารา จ, ปฏิกฺโกสา นิสฺสารณา;

โอสารณา ปฏิฺา จ, ปฏิคฺคหา ปฏิกฺขิปา.

อุปฆาติ โจทนา จ, กถินา จ ทุเว ตถา;

จีวรา ปตฺตมณฺฑลา, อธิฏฺานา ตเถว ทฺเว.

วิกปฺปนา จ วินยา, เวนยิกา จ สลฺเลขา;

อาปชฺชติ จ วุฏฺาติ, ปริวาสาปเร ทุเว.

ทฺเว มานตฺตา อปเร จ, รตฺติจฺเฉโท อนาทริ;

ทฺเว โลณา ตโย อปเร, ปริโภคกฺโกเสน จ.

เปสุฺโ จ คณาวสฺส, ปนา ภารกปฺปิยํ;

อนาปตฺติ อธมฺมธมฺมา, วินเย อาสเว ตถาติ.

๓. ติกวาโร

๓๒๓. อตฺถาปตฺติ ติฏฺนฺเต ภควติ อาปชฺชติ, โน ปรินิพฺพุเต; อตฺถาปตฺติ ปรินิพฺพุเต ภควติ อาปชฺชติ, โน ติฏฺนฺเต; อตฺถาปตฺติ ติฏฺนฺเตปิ ภควติ อาปชฺชติ ปรินิพฺพุเตปิ. อตฺถาปตฺติ กาเล อาปชฺชติ, โน วิกาเล; อตฺถาปตฺติ วิกาเล อาปชฺชติ, โน กาเล; อตฺถาปตฺติ กาเล เจว อาปชฺชติ วิกาเล จ. อตฺถาปตฺติ รตฺตึ อาปชฺชติ, โน ทิวา; อตฺถาปตฺติ ทิวา อาปชฺชติ, โน รตฺตึ; อตฺถาปตฺติ รตฺติฺเจว อาปชฺชติ ทิวา จ. อตฺถาปตฺติ ทสวสฺโส อาปชฺชติ, โน อูนทสวสฺโส; อตฺถาปตฺติ อูนทสวสฺโส อาปชฺชติ, โน ทสวสฺโส; อตฺถาปตฺติ ทสวสฺโส เจว อาปชฺชติ อูนทสวสฺโส จ. อตฺถาปตฺติ ปฺจวสฺโส อาปชฺชติ, โน อูนปฺจวสฺโส; อตฺถาปตฺติ อูนปฺจวสฺโส อาปชฺชติ, โน ปฺจวสฺโส; อตฺถาปตฺติ ปฺจวสฺโส เจว อาปชฺชติ อูนปฺจวสฺโส จ. อตฺถาปตฺติ กุสลจิตฺโต อาปชฺชติ; อตฺถาปตฺติ อกุสลจิตฺโต อาปชฺชติ; อตฺถาปตฺติ อพฺยากตจิตฺโต อาปชฺชติ. อตฺถาปตฺติ สุขเวทนาสมงฺคี อาปชฺชติ; อตฺถาปตฺติ ทุกฺขเวทนาสมงฺคี อาปชฺชติ; อตฺถาปตฺติ อทุกฺขมสุขเวทนาสมงฺคี อาปชฺชติ. ตีณิ โจทนาวตฺถูนิ – ทิฏฺเน, สุเตน, ปริสงฺกาย. ตโย สลากคฺคาหา – คุฬฺหโก, วิวฏโก [วิวฏฺฏโก (ก.)], สกณฺณชปฺปโก. ตโย ปฏิกฺเขปา – มหิจฺฉตา, อสนฺตุฏฺิตา [อสนฺตุฏฺตา (สฺยา.)], อสลฺเลขตา. ตโย อนุฺาตา – อปฺปิจฺฉตา, สนฺตุฏฺิตา, สลฺเลขตา. อปเรปิ ตโย ปฏิกฺเขปา – มหิจฺฉตา, อสนฺตุฏฺิตา, อมตฺตฺุตา. ตโย อนุฺาตา – อปฺปิจฺฉตา, สนฺตุฏฺิตา, มตฺตฺุตา. ติสฺโส ปฺตฺติโย – ปฺตฺติ, อนุปฺตฺติ, อนุปฺปนฺนปฺตฺติ. อปราปิ ติสฺโส ปฺตฺติโย – สพฺพตฺถปฺตฺติ, ปเทสปฺตฺติ, สาธารณปฺตฺติ. อปราปิ ติสฺโส ปฺตฺติโย – อสาธารณปฺตฺติ, เอกโตปฺตฺติ, อุภโตปฺตฺติ.

อตฺถาปตฺติ พาโล อาปชฺชติ, โน ปณฺฑิโต; อตฺถาปตฺติ ปณฺฑิโต อาปชฺชติ, โน พาโล; อตฺถาปตฺติ พาโล เจว อาปชฺชติ ปณฺฑิโต จ. อตฺถาปตฺติ กาเฬ อาปชฺชติ, โน ชุณฺเห; อตฺถาปตฺติ ชุณฺเห อาปชฺชติ, โน กาเฬ; อตฺถาปตฺติ กาเฬ เจว อาปชฺชติ ชุณฺเห จ. อตฺถิ กาเฬ กปฺปติ, โน ชุณฺเห; อตฺถิ ชุณฺเห กปฺปติ, โน กาเฬ; อตฺถิ กาเฬ เจว กปฺปติ ชุณฺเห จ. อตฺถาปตฺติ เหมนฺเต อาปชฺชติ, โน คิมฺเห โน วสฺเส; อตฺถาปตฺติ คิมฺเห อาปชฺชติ, โน เหมนฺเต โน วสฺเส; อตฺถาปตฺติ วสฺเส อาปชฺชติ, โน เหมนฺเต โน คิมฺเห. อตฺถาปตฺติ สงฺโฆ อาปชฺชติ, น คโณ น ปุคฺคโล; อตฺถาปตฺติ คโณ อาปชฺชติ, น สงฺโฆ น ปุคฺคโล; อตฺถาปตฺติ ปุคฺคโล อาปชฺชติ, น สงฺโฆ น คโณ. อตฺถิ สงฺฆสฺส กปฺปติ, น คณสฺส น ปุคฺคลสฺส; อตฺถิ คณสฺส กปฺปติ, น สงฺฆสฺส น ปุคฺคลสฺส; อตฺถิ ปุคฺคลสฺส กปฺปติ, น สงฺฆสฺส น คณสฺส. ติสฺโส ฉาทนา วตฺถุํ ฉาเทติ, โน อาปตฺตึ; อาปตฺตึ ฉาเทติ, โน วตฺถุํ; วตฺถุฺเจว ฉาเทติ อาปตฺติฺจ. ติสฺโส ปฏิจฺฉาทิโย – ชนฺตาฆรปฏิจฺฉาทิ, อุทกปฏิจฺฉาทิ, วตฺถปฏิจฺฉาทิ. [อ. นิ. ๓.๑๓๒] ตีณิ ปฏิจฺฉนฺนานิ วหนฺติ, โน วิวฏานิ – มาตุคาโม ปฏิจฺฉนฺโน วหติ, โน วิวโฏ; พฺราหฺมณานํ มนฺตา ปฏิจฺฉนฺนา วหนฺติ, โน วิวฏา; มิจฺฉาทิฏฺิ ปฏิจฺฉนฺนา วหติ, โน วิวฏา. ตีณิ วิวฏานิ วิโรจนฺติ, โน ปฏิจฺฉนฺนานิ – จนฺทมณฺฑลํ วิวฏํ วิโรจติ, โน ปฏิจฺฉนฺนํ; สูริยมณฺฑลํ วิวฏํ วิโรจติ, โน ปฏิจฺฉนฺนํ; ตถาคตปฺปเวทิโต ธมฺมวินโย วิวโฏ วิโรจติ, โน ปฏิจฺฉนฺโน. ตโย เสนาสนคฺคาหา – ปุริมโก, ปจฺฉิมโก, อนฺตรามุตฺตโก. อตฺถาปตฺติ คิลาโน อาปชฺชติ, โน อคิลาโน; อตฺถาปตฺติ อคิลาโน อาปชฺชติ, โน คิลาโน; อตฺถาปตฺติ คิลาโน เจว อาปชฺชติ อคิลาโน จ.

ตีณิ อธมฺมิกานิ ปาติโมกฺขฏฺปนานิ. ตีณิ ธมฺมิกานิ ปาติโมกฺขฏฺปนานิ. ตโย ปริวาสา – ปฏิจฺฉนฺนปริวาโส, อปฺปฏิจฺฉนฺนปริวาโส, สุทฺธนฺตปริวาโส. ตโย มานตฺตา – ปฏิจฺฉนฺนมานตฺตํ, อปฺปฏิจฺฉนฺนมานตฺตํ, ปกฺขมานตฺตํ. ตโย ปาริวาสิกสฺส ภิกฺขุโน รตฺติจฺเฉทา – สหวาโส, วิปฺปวาโส, อนาโรจนา. อตฺถาปตฺติ อนฺโต อาปชฺชติ, โน พหิ; อตฺถาปตฺติ พหิ อาปชฺชติ, โน อนฺโต; อตฺถาปตฺติ อนฺโต เจว อาปชฺชติ พหิ จ. อตฺถาปตฺติ อนฺโตสีมาย อาปชฺชติ, โน พหิสีมาย; อตฺถาปตฺติ พหิสีมาย อาปชฺชติ, โน อนฺโตสีมาย; อตฺถาปตฺติ อนฺโตสีมาย เจว อาปชฺชติ พหิสีมาย จ. ตีหากาเรหิ อาปตฺตึ อาปชฺชติ – กาเยน อาปชฺชติ, วาจาย อาปชฺชติ, กาเยน วาจาย อาปชฺชติ. อปเรหิปิ ตีหากาเรหิ อาปตฺตึ อาปชฺชติ – สงฺฆมชฺเฌ, คณมชฺเฌ, ปุคฺคลสฺส สนฺติเก. ตีหากาเรหิ อาปตฺติยา วุฏฺาติ – กาเยน วุฏฺาติ, วาจาย วุฏฺาติ, กาเยน วาจาย วุฏฺาติ. อปเรหิปิ ตีหากาเรหิ อาปตฺติยา วุฏฺาติ – สงฺฆมชฺเฌ, คณมชฺเฌ, ปุคฺคลสฺส สนฺติเก. ตีณิ อธมฺมิกานิ อมูฬฺหวินยสฺส ทานานิ. ตีณิ ธมฺมิกานิ อมูฬฺหวินยสฺส ทานานิ.

[จูฬว. ๖] ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน อากงฺขมาโน สงฺโฆ ตชฺชนียกมฺมํ กเรยฺย – ภณฺฑนการโก โหติ กลหการโก วิวาทการโก ภสฺสการโก สงฺเฆ อธิกรณการโก, พาโล โหติ อพฺยตฺโต, อาปตฺติพหุโล อนปทาโน คิหิสํสฏฺโ วิหรติ อนนุโลมิเกหิ คิหิสํสคฺเคหิ. [จูฬว. ๑๕] ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน อากงฺขมาโน สงฺโฆ นิยสฺสกมฺมํ กเรยฺย – ภณฺฑนการโก โหติ…เป… สงฺเฆ อธิกรณการโก, พาโล โหติ อพฺยตฺโต, อาปตฺติพหุโล อนปทาโน คิหิสํสฏฺโ วิหรติ อนนุโลมิเกหิ คิหิสํสคฺเคหิ. [จูฬว. ๒๗] ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน อากงฺขมาโน สงฺโฆ ปพฺพาชนียกมฺมํ กเรยฺย – ภณฺฑนการโก โหติ…เป… สงฺเฆ อธิกรณการโก, พาโล โหติ อพฺยตฺโต, อาปตฺติพหุโล อนปทาโน กุลทูกโก โหติ ปาปสมาจาโร ปาปสมาจารา ทิสฺสนฺติ เจว สุยฺยนฺติ จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน อากงฺขมาโน สงฺโฆ ปฏิสารณียกมฺมํ กเรยฺย – ภณฺฑนการโก โหติ…เป… สงฺเฆ อธิกรณการโก, พาโล โหติ อพฺยตฺโต, อาปตฺติ พหุโล อนปทาโน คิหี อกฺโกสติ ปริภาสติ. [จูฬว. ๕๐] ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน อากงฺขมาโน สงฺโฆ อาปตฺติยา อทสฺสเน อุกฺเขปนียกมฺมํ กเรยฺย – ภณฺฑนการโก โหติ…เป… สงฺเฆ อธิกรณการโก, พาโล โหติ อพฺยตฺโต, อาปตฺติพหุโล อนปทาโน อาปตฺตึ อาปชฺชิตฺวา น อิจฺฉติ อาปตฺตึ ปสฺสิตุํ. [จูฬว. ๕๙] ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน อากงฺขมาโน สงฺโฆ อาปตฺติยา อปฺปฏิกมฺเม อุกฺเขปนียกมฺมํ กเรยฺย – ภณฺฑนการโก โหติ…เป… สงฺเฆ อธิกรณการโก, พาโล โหติ อพฺยตฺโต, อาปตฺติพหุโล อนปทาโน อาปตฺตึ อาปชฺชิตฺวา น อิจฺฉติ อาปตฺตึ ปฏิกาตุํ. [จูฬว. ๖๙] ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน อากงฺขมาโน สงฺโฆ ปาปิกาย ทิฏฺิยา อปฺปฏินิสฺสคฺเค อุกฺเขปนียกมฺมํ กเรยฺย – ภณฺฑนการโก โหติ…เป… สงฺเฆ อธิกรณการโก, พาโล โหติ อพฺยตฺโต, อาปตฺติพหุโล อนปทาโน น อิจฺฉติ ปาปิกํ ทิฏฺึ ปฏินิสฺสชฺชิตุํ.

ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน อากงฺขมาโน สงฺโฆ อาคาฬฺหาย เจเตยฺย – ภณฺฑนการโก โหติ กลหการโก วิวาทการโก ภสฺสการโก สงฺเฆ อธิกรณการโก, พาโล โหติ อพฺยตฺโต อาปตฺติพหุโล อนปทาโน, คิหิสํสฏฺโ วิหรติ อนนุโลมิเกหิ คิหิสํสคฺเคหิ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน กมฺมํ กาตพฺพํ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. อปเรหิปิ ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน กมฺมํ กาตพฺพํ – อธิสีเล สีลวิปนฺโน โหติ, อชฺฌาจาเร อาจารวิปนฺโน โหติ, อติทิฏฺิยา ทิฏฺิวิปนฺโน โหติ. อปเรหิปิ ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน กมฺมํ กาตพฺพํ – กายิเกน ทเวน สมนฺนาคโต โหติ, วาจสิเกน ทเวน สมนฺนาคโต โหติ, กายิกวาจสิเกน ทเวน สมนฺนาคโต โหติ. อปเรหิปิ ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน กมฺมํ กาตพฺพํ – กายิเกน อนาจาเรน สมนฺนาคโต โหติ, วาจสิเกน อนาจาเรน สมนฺนาคโต โหติ, กายิกวาจสิเกน อนาจาเรน สมนฺนาคโต โหติ. อปเรหิปิ ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน กมฺมํ กาตพฺพํ – กายิเกน อุปฆาติเกน สมนฺนาคโต โหติ, วาจสิเกน อุปฆาติเกน สมนฺนาคโต โหติ, กายิกวาจสิเกน อุปฆาติเกน สมนฺนาคโต โหติ. อปเรหิปิ ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน กมฺมํ กาตพฺพํ – กายิเกน มิจฺฉาชีเวน สมนฺนาคโต โหติ, วาจสิเกน มิจฺฉาชีเวน สมนฺนาคโต โหติ, กายิกวาจสิเกน มิจฺฉาชีเวน สมนฺนาคโต โหติ. อปเรหิปิ ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน กมฺมํ กาตพฺพํ – อาปตฺตึ อาปนฺโน กมฺมกโต อุปสมฺปาเทติ, นิสฺสยํ เทติ, สามเณรํ อุปฏฺาเปติ. อปเรหิปิ ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน กมฺมํ กาตพฺพํ – ยาย อาปตฺติยา สงฺเฆน กมฺมํ กตํ โหติ ตํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ, อฺํ วา ตาทิสิกํ, ตโต วา ปาปิฏฺตรํ. อปเรหิปิ ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน กมฺมํ กาตพฺพํ – พุทฺธสฺส อวณฺณํ ภาสติ, ธมฺมสฺส อวณฺณํ ภาสติ, สงฺฆสฺส อวณฺณํ ภาสติ.

ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน สงฺฆมชฺเฌ อุโปสถํ เปนฺตสฺส – ‘‘อลํ, ภิกฺขุ, มา ภณฺฑนํ มา กลหํ มา วิคฺคหํ มา วิวาท’’นฺติ โอมทฺทิตฺวา สงฺเฆน อุโปสโถ กาตพฺโพ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน สงฺฆมชฺเฌ ปวารณํ เปนฺตสฺส – ‘‘อลํ, ภิกฺขุ, มา ภณฺฑนํ มา กลหํ มา วิคฺคหํ มา วิวาท’’นฺติ โอมทฺทิตฺวา สงฺเฆน ปวาเรตพฺพํ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน น กาจิ สงฺฆสมฺมุติ ทาตพฺพา – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคเตน ภิกฺขุนา สงฺเฆ น โวหริตพฺพํ [สํโฆ น โวหริตพฺโพ (สฺยา.)] – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ น กิสฺมึ จิ ปจฺเจกฏฺาเน เปตพฺโพ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน นิสฺสาย น วตฺถพฺพํ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน นิสฺสโย น ทาตพฺโพ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน โอกาสกมฺมํ การาเปนฺตสฺส นาลํ โอกาสกมฺมํ กาตุํ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน สวจนียํ นาทาตพฺพํ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน วินโย น ปุจฺฉิตพฺโพ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคเตน ภิกฺขุนา วินโย น ปุจฺฉิตพฺโพ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน วินโย น วิสฺสชฺเชตพฺโพ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคเตน ภิกฺขุนา วินโย น วิสฺสชฺเชตพฺโพ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน อนุโยโค น ทาตพฺโพ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคเตน ภิกฺขุนา สทฺธึ วินโย น สากจฺฉิตพฺโพ [สากจฺฉาตพฺโพ (ก.)] – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคเตน ภิกฺขุนา น อุปสมฺปาเทตพฺพํ น นิสฺสโย ทาตพฺโพ น สามเณโร อุปฏฺาเปตพฺโพ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ.

ตโย อุโปสถา – จาตุทฺทสิโก, ปนฺนรสิโก, สามคฺคิอุโปสโถ. อปเรปิ ตโย อุโปสถา – สงฺเฆอุโปสโถ, คเณอุโปสโถ, ปุคฺคเลอุโปสโถ. อปเรปิ ตโย อุโปสถา – สุตฺตุทฺเทโสอุโปสโถ, ปาริสุทฺธิอุโปสโถ, อธิฏฺานุโปสโถ. ติสฺโส ปวารณา – จาตุทฺทสิกา, ปนฺนรสิกา, สามคฺคิปวารณา. อปราปิ ติสฺโส ปวารณา – สงฺเฆปวารณา, คเณปวารณา, ปุคฺคเลปวารณา. อปราปิ ติสฺโส ปวารณา – เตวาจิกาปวารณา, ทฺเววาจิกาปวารณา, สมานวสฺสิกาปวารณา.

ตโย อาปายิกา เนรยิกา – อิทมปฺปหาย, โย จ อพฺรหฺมจารี พฺรหฺมจาริปฏิฺโ, โย จ สุทฺธํ พฺรหฺมจารึ ปริสุทฺธพฺรหฺมจริยํ จรนฺตํ อมูลเกน อพฺรหฺมจริเยน อนุทฺธํเสติ, โย จายํ เอวํวาที เอวํทิฏฺิ [เอวํทิฏฺี (สี.)] – ‘‘นตฺถิ กาเมสุ โทโส’’ติ โส กาเมสุ ปาตพฺยตํ อาปชฺชติ. [อ. นิ. ๓.๗๐] ตีณิ อกุสลมูลานิ – โลโภ อกุสลมูลํ, โทโส อกุสลมูลํ, โมโห อกุสลมูลํ. [อ. นิ. ๓.๗๐] ตีณิ กุสลมูลานิ – อโลโภ กุสลมูลํ, อโทโส กุสลมูลํ, อโมโห กุสลมูลํ. ตีณิ ทุจฺจริตานิ – กายทุจฺจริตํ, วจีทุจฺจริตํ, มโนทุจฺจริตํ. ตีณิ สุจริตานิ – กายสุจริตํ, วจีสุจริตํ, มโนสุจริตํ. ตโย อตฺถวเส ปฏิจฺจ ภควตา กุเลสุ ติกโภชนํ ปฺตฺตํ – ทุมฺมงฺกูนํ ปุคฺคลานํ นิคฺคหาย, เปสลานํ ภิกฺขูนํ ผาสุวิหาราย, ‘‘มา ปาปิจฺฉา ปกฺขํ นิสฺสาย สงฺฆํ ภินฺเทยฺยุ’’นฺติ กุลานุทฺทยตาย จ. [จูฬว. ๓๕๐] ตีหิ อสทฺธมฺเมหิ อภิภูโต ปริยาทินฺนจิตฺโต เทวทตฺโต อาปายิโก เนรยิโก กปฺปฏฺโ อเตกิจฺโฉ ปาปิจฺฉตา ปาปมิตฺตตา โอรมตฺตเกน วิเสสาธิคเมน อนฺตรา โวสานํ อาปาทิ. ติสฺโส สมฺมุติโย – ทณฺฑสมฺมุติ, สิกฺกาสมฺมุติ, ทณฺฑสิกฺกาสมฺมุติ. ติสฺโส ปาทุกา ธุวฏฺานิกา อสงฺกมนียา – วจฺจปาทุกา, ปสฺสาวปาทุกา, อาจมนปาทุกา. ติสฺโส ปาทฆํสนิโย – สกฺขรํ, กถลา, สมุทฺทเผณโกติ.

ติกํ นิฏฺิตํ.

ตสฺสุทฺทานํ –

ติฏฺนฺเต กาเล รตฺติฺจ, ทส ปฺจ กุสเลน;

เวทนา โจทนา วตฺถุ, สลากา ทฺเว ปฏิกฺขิปา.

ปฺตฺติ อปเร ทฺเว จ, พาโล กาเฬ จ กปฺปติ;

เหมนฺเต สงฺโฆ สงฺฆสฺส, ฉาทนา จ ปฏิจฺฉาทิ.

ปฏิจฺฉนฺนา วิวฏา จ, เสนาสนคิลายนา;

ปาติโมกฺขํ ปริวาสํ, มานตฺตา ปาริวาสิกา.

อนฺโต อนฺโต จ สีมาย, อาปชฺชติ ปุนาปเร;

วุฏฺาติ อปเร เจว, อมูฬฺหวินยา ทุเว.

ตชฺชนียา นิยสฺสา จ, ปพฺพาชปฏิสารณี;

อทสฺสนา ปฏิกมฺเม, อนิสฺสคฺเค จ ทิฏฺิยา.

อาคาฬฺหกมฺมาธิสีเล, ทวานาจาร ฆาติกา;

อาชีวาปนฺนา ตาทิสิกา, อวณฺณุโปสเถน จ.

ปวารณา สมฺมุติ จ, โวหารปจฺเจเกน จ;

น วตฺถพฺพํ น ทาตพฺพํ, โอกาสํ น กเร ตถา.

น กเร สวจนียํ, น ปุจฺฉิตพฺพกา ทุเว;

น วิสฺสชฺเช ทุเว เจว, อนุโยคมฺปิ โน ทเท.

สากจฺฉา อุปสมฺปทา, นิสฺสยสามเณรา จ;

อุโปสถติกา ตีณิ, ปวารณติกา ตโย.

อาปายิกา อกุสลา, กุสลา จริตา ทุเว;

ติกโภชนสทฺธมฺเม, สมฺมุติ ปาทุเกน จ;

ปาทฆํสนิกา เจว, อุทฺทานํ ติกเก อิทนฺติ.

๔. จตุกฺกวาโร

๓๒๔. อตฺถาปตฺติ สกวาจาย อาปชฺชติ, ปรวาจาย วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ ปรวาจาย อาปชฺชติ, สกวาจาย วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ สกวาจาย อาปชฺชติ, สกวาจาย วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ ปรวาจาย อาปชฺชติ, ปรวาจาย วุฏฺาติ. อตฺถาปตฺติ กาเยน อาปชฺชติ, วาจาย วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ วาจาย อาปชฺชติ, กาเยน วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ กาเยน อาปชฺชติ, กาเยน วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ วาจาย อาปชฺชติ, วาจาย วุฏฺาติ. อตฺถาปตฺติ ปสุตฺโต อาปชฺชติ, ปฏิพุทฺโธ วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ ปฏิพุทฺโธ อาปชฺชติ, ปสุตฺโต วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ ปสุตฺโต อาปชฺชติ, ปสุตฺโต วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ ปฏิพุทฺโธ อาปชฺชติ, ปฏิพุทฺโธ วุฏฺาติ. อตฺถาปตฺติ อจิตฺตโก อาปชฺชติ, สจิตฺตโก วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ สจิตฺตโก อาปชฺชติ, อจิตฺตโก วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ อจิตฺตโก อาปชฺชติ, อจิตฺตโก วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ สจิตฺตโก อาปชฺชติ, สจิตฺตโก วุฏฺาติ. อตฺถาปตฺติ อาปชฺชนฺโต เทเสติ; เทเสนฺโต อาปชฺชติ; อตฺถาปตฺติ อาปชฺชนฺโต วุฏฺาติ; วุฏฺหนฺโต อาปชฺชติ. อตฺถาปตฺติ กมฺเมน อาปชฺชติ, อกมฺเมน วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ อกมฺเมน อาปชฺชติ, กมฺเมน วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ กมฺเมน อาปชฺชติ, กมฺเมน วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ อกมฺเมน อาปชฺชติ, อกมฺเมน วุฏฺาติ.

[อ. นิ. ๔.๒๕๐; ที. นิ. ๓.๓๑๓; วิภ. ๙๓๙] จตฺตาโร อนริยโวหารา – อทิฏฺเ ทิฏฺวาทิตา, อสฺสุเต สุตวาทิตา, อมุเต มุตวาทิตา, อวิฺาเต วิฺาตวาทิตา. จตฺตาโร อริยโวหารา – อทิฏฺเ อทิฏฺวาทิตา, อสฺสุเต อสฺสุตวาทิตา, อมุเต อมุตวาทิตา, อวิฺาเต อวิฺาตวาทิตา. อปเรปิ จตฺตาโร อนริยโวหารา – ทิฏฺเ อทิฏฺวาทิตา, สุเต อสฺสุตวาทิตา, มุเต อมุตวาทิตา, วิฺาเต อวิฺาตวาทิตา. จตฺตาโร อริยโวหารา – ทิฏฺเ ทิฏฺวาทิตา, สุเต สุตวาทิตา, มุเต มุตวาทิตา, วิฺาเต วิฺาตวาทิตา.

จตฺตาโร ปาราชิกา ภิกฺขูนํ ภิกฺขุนีหิ สาธารณา; จตฺตาโร ปาราชิกา ภิกฺขุนีนํ ภิกฺขูหิ อสาธารณา. จตฺตาโร ปริกฺขารา – อตฺถิ ปริกฺขาโร รกฺขิตพฺโพ โคเปตพฺโพ มมายิตพฺโพ ปริภุฺชิตพฺโพ; อตฺถิ ปริกฺขาโร รกฺขิตพฺโพ โคเปตพฺโพ มมายิตพฺโพ, น ปริภุฺชิ