📜

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ

ཝིསུདྡྷིམགྒོ

(པཋམོ བྷཱགོ)

ནིདཱནཱདིཀཐཱ

༡.

སཱིལེ ¶ ¶ པཏིཊྛཱཡ ནརོ སཔཉྙོ, ཙིཏྟཾ པཉྙཉྩ བྷཱཝཡཾ;

ཨཱཏཱཔཱི ནིཔཀོ བྷིཀྑུ, སོ ཨིམཾ ཝིཛཊཡེ ཛཊནྟི. (སཾ. ནི. ༡.༢༣);

ཨིཏི ཧིདཾ ཝུཏྟཾ, ཀསྨཱ པནེཏཾ ཝུཏྟཾ, བྷགཝནྟཾ ཀིར སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརནྟཾ རཏྟིབྷཱགེ ཨཉྙཏརོ དེཝཔུཏྟོ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཏྟནོ སཾསཡསམུགྒྷཱཊཏྠཾ –

ཨནྟོཛཊཱ བཧིཛཊཱ, ཛཊཱཡ ཛཊིཏཱ པཛཱ;

ཏཾ ཏཾ གོཏམ པུཙྪཱམི, ཀོ ཨིམཾ ཝིཛཊཡེ ཛཊནྟི. (སཾ. ནི. ༡.༢༣) –

ཨིམཾ ¶ པཉྷཾ པུཙྪི. ཏསྶཱཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ཛཊཱཏི ཏཎྷཱཡ ཛཱལིནིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སཱ ཧི རཱུཔཱདཱིསུ ཨཱརམྨཎེསུ ཧེཊྛུཔརིཡཝསེན པུནཔྤུནཾ ཨུཔྤཛྫནཏོ སཾསིབྦནཊྛེན ཝེལུ༹གུམྦཱདཱིནཾ སཱཁཱཛཱལསངྑཱཏཱ ཛཊཱ ཝིཡཱཏི ཛཊཱ, སཱ པནེསཱ སཀཔརིཀྑཱརཔརཔརིཀྑཱརེསུ སཀཨཏྟབྷཱཝཔརཨཏྟབྷཱཝེསུ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱཡཏནབཱཧིརཱཡཏནེསུ ཙ ཨུཔྤཛྫནཏོ ཨནྟོཛཊཱ བཧིཛཊཱཏི ཝུཙྩཏི. ཏཱཡ ཨེཝཾ ཨུཔྤཛྫམཱནཱཡ ཛཊཱཡ ཛཊིཏཱ པཛཱ. ཡཐཱ ནཱམ ཝེལུ༹གུམྦཛཊཱདཱིཧི ཝེལུ༹ཨཱདཡོ, ཨེཝཾ ཏཱཡ ཏཎྷཱཛཊཱཡ སབྦཱཔི ཨཡཾ སཏྟནིཀཱཡསངྑཱཏཱ པཛཱ ཛཊིཏཱ ཝིནདྡྷཱ, སཾསིབྦིཏཱཏི ཨཏྠོ. ཡསྨཱ ཙ ཨེཝཾ ཛཊིཏཱ. ཏཾ ཏཾ གོཏམ པུཙྪཱམཱིཏི ཏསྨཱ ཏཾ པུཙྪཱམི. གོཏམཱཏི བྷགཝནྟཾ གོཏྟེན ཨཱལཔཏི. ཀོ ཨིམཾ ཝིཛཊཡེ ཛཊནྟི ཨིམཾ ཨེཝཾ ཏེདྷཱཏུཀཾ ཛཊེཏྭཱ ཋིཏཾ ཛཊཾ ཀོ ཝིཛཊེཡྻ, ཝིཛཊེཏུཾ ཀོ སམཏྠོཏི པུཙྪཏི.

ཨེཝཾ ¶ པུཊྛོ པནསྶ སབྦདྷམྨེསུ ཨཔྤཊིཧཏཉཱཎཙཱརོ དེཝདེཝོ སཀྐཱནཾ ཨཏིསཀྐོ བྲཧྨཱནཾ ཨཏིབྲཧྨཱ ཙཏུཝེསཱརཛྫཝིསཱརདོ དསབལདྷརོ ཨནཱཝརཎཉཱཎོ སམནྟཙཀྑུ བྷགཝཱ ཏམཏྠཾ ཝིསྶཛྫེནྟོ –

སཱིལེ པཏིཊྛཱཡ ནརོ སཔཉྙོ, ཙིཏྟཾ པཉྙཉྩ བྷཱཝཡཾ;

ཨཱཏཱཔཱི ནིཔཀོ བྷིཀྑུ, སོ ཨིམཾ ཝིཛཊཡེ ཛཊནྟི. –

ཨིམཾ གཱཐམཱཧ.

༢.

ཨིམིསྶཱ དཱནི གཱཐཱཡ, ཀཐིཏཱཡ མཧེསིནཱ;

ཝཎྞཡནྟོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ, ཨཏྠཾ སཱིལཱདིབྷེདནཾ.

སུདུལླབྷཾ ལབྷིཏྭཱན, པབྦཛྫཾ ཛིནསཱསནེ;

སཱིལཱདིསངྒཧཾ ཁེམཾ, ཨུཛུཾ མགྒཾ ཝིསུདྡྷིཡཱ.

ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨཛཱནནྟཱ, སུདྡྷིཀཱམཱཔི ཡེ ཨིདྷ;

ཝིསུདྡྷིཾ ནཱདྷིགཙྪནྟི, ཝཱཡམནྟཱཔི ཡོགིནོ.

ཏེསཾ ¶ པཱམོཛྫཀརཎཾ, སུཝིསུདྡྷཝིནིཙྪཡཾ;

མཧཱཝིཧཱརཝཱསཱིནཾ, དེསནཱནཡནིསྶིཏཾ.

ཝིསུདྡྷིམགྒཾ བྷཱསིསྶཾ, ཏཾ མེ སཀྐཙྩ བྷཱསཏོ;

ཝིསུདྡྷིཀཱམཱ སབྦེཔི, ནིསཱམཡཐ སཱདྷཝོཏི.

༣. ཏཏྠ ཝིསུདྡྷཱིཏི སབྦམལཝིརཧིཏཾ ཨཙྩནྟཔརིསུདྡྷཾ ནིབྦཱནཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཏསྶཱ ཝིསུདྡྷིཡཱ མགྒོཏི ཝིསུདྡྷིམགྒོ. མགྒོཏི ཨདྷིགམཱུཔཱཡོ ཝུཙྩཏི. ཏཾ ཝིསུདྡྷིམགྒཾ བྷཱསིསྶཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

སོ པནཱཡཾ ཝིསུདྡྷིམགྒོ ཀཏྠཙི ཝིཔསྶནཱམཏྟཝསེནེཝ དེསིཏོ. ཡཐཱཧ –

‘‘སབྦེ སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱཏི, ཡདཱ པཉྙཱཡ པསྶཏི;

ཨཐ ནིབྦིནྡཏི དུཀྑེ, ཨེས མགྒོ ཝིསུདྡྷིཡཱ’’ཏི. (དྷ. པ. ༢༧༧);

ཀཏྠཙི ཛྷཱནཔཉྙཱཝསེན. ཡཐཱཧ –

‘‘ཡམྷི ཛྷཱནཉྩ པཉྙཱ ཙ, ས ཝེ ནིབྦཱནསནྟིཀེ’’ཏི. (དྷ. པ. ༣༧༢);

ཀཏྠཙི ཀམྨཱདིཝསེན. ཡཐཱཧ –

‘‘ཀམྨཾ ¶ ཝིཛྫཱ ཙ དྷམྨོ ཙ, སཱིལཾ ཛཱིཝིཏམུཏྟམཾ;

ཨེཏེན མཙྩཱ སུཛ྄ཛྷནྟི, ན གོཏྟེན དྷནེན ཝཱ’’ཏི. (མ. ནི. ༣.༣༨༧; སཾ. ནི. ༡.༤༨);

ཀཏྠཙི སཱིལཱདིཝསེན. ཡཐཱཧ –

‘‘སབྦདཱ ¶ སཱིལསམྤནྣོ, པཉྙཝཱ སུསམཱཧིཏོ;

ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ པཧིཏཏྟོ, ཨོགྷཾ ཏརཏི དུཏྟར’’ནྟི. (སཾ. ནི. ༡.༩༦);

ཀཏྠཙི སཏིཔཊྛཱནཱདིཝསེན. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨེཀཱཡནོ ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, མགྒོ སཏྟཱནཾ ཝིསུདྡྷིཡཱ…པེ… ནིབྦཱནསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ, ཡདིདཾ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༣༧༣).

སམྨཔྤདྷཱནཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨིམསྨིཾ པན པཉྷཱབྱཱཀརཎེ སཱིལཱདིཝསེན དེསིཏོ.

༤. ཏཏྲཱཡཾ སངྑེཔཝཎྞནཱ – སཱིལེ པཏིཊྛཱཡཱཏི སཱིལེ ཋཏྭཱ, སཱིལཾ པརིཔཱུརཡམཱནོཡེཝ ཙེཏྠ སཱིལེ ཋིཏོཏི ཝུཙྩཏི. ཏསྨཱ སཱིལཔརིཔཱུརཎེན སཱིལེ པཏིཊྛཧིཏྭཱཏི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ. ནརོཏི སཏྟོ. སཔཉྙོཏི ཀམྨཛཏིཧེཏུཀཔཊིསནྡྷིཔཉྙཱཡ པཉྙཝཱ. ཙིཏྟཾ པཉྙཉྩ བྷཱཝཡནྟི སམཱདྷིཉྩེཝ ཝིཔསྶནཉྩ བྷཱཝཡམཱནོ, ཙིཏྟསཱིསེན ཧེཏྠ སམཱདྷི ནིདྡིཊྛོ. པཉྙཱནཱམེན ཙ ཝིཔསྶནཱཏི. ཨཱཏཱཔཱིཏི ཝཱིརིཡཝཱ. ཝཱིརིཡཉྷི ཀིལེསཱནཾ ཨཱཏཱཔནཔརིཏཱཔནཊྛེན ཨཱཏཱཔོཏི ཝུཙྩཏི. ཏདསྶ ཨཏྠཱིཏི ཨཱཏཱཔཱི. ནིཔཀོཏི ནེཔཀྐཾ ཝུཙྩཏི པཉྙཱ, ཏཱཡ སམནྣཱགཏོཏི ཨཏྠོ. ཨིམིནཱ པདེན པཱརིཧཱརིཀཔཉྙཾ དསྶེཏི. ཨིམསྨིཉྷི པཉྷཱབྱཱཀརཎེ ཏིཀྑཏྟུཾ པཉྙཱ ཨཱགཏཱ. ཏཏྠ པཋམཱ ཛཱཏིཔཉྙཱ, དུཏིཡཱ ཝིཔསྶནཱཔཉྙཱ, ཏཏིཡཱ སབྦཀིཙྩཔརིཎཱཡིཀཱ པཱརིཧཱརིཀཔཉྙཱ. སཾསཱརེ བྷཡཾ ཨིཀྑཏཱིཏི བྷིཀྑུ. སོ ཨིམཾ ཝིཛཊཡེ ཛཊནྟི སོ ཨིམིནཱ ཙ སཱིལེན ཨིམིནཱ ཙ ཙིཏྟསཱིསེན ནིདྡིཊྛསམཱདྷིནཱ ཨིམཱཡ ཙ ཏིཝིདྷཱཡ པཉྙཱཡ ཨིམིནཱ ཙ ཨཱཏཱཔེནཱཏི ཚཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ པུརིསོ པཐཝིཡཾ པཏིཊྛཱཡ ¶ སུནིསིཏཾ སཏྠཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ མཧནྟཾ ཝེལུ༹གུམྦཾ ཝིཛཊེཡྻ, ཨེཝམེཝ སཱིལཔཐཝིཡཾ པཏིཊྛཱཡ སམཱདྷིསིལཱཡཾ སུནིསིཏཾ ཝིཔསྶནཱཔཉྙཱསཏྠཾ ཝཱིརིཡབལཔགྒཧིཏེན པཱརིཧཱརིཀཔཉྙཱཧཏྠེན ཨུཀྑིཔིཏྭཱ སབྦམྤི ཏཾ ཨཏྟནོ སནྟཱནེ པཏིཏཾ ཏཎྷཱཛཊཾ ཝིཛཊེཡྻ སཉྪིནྡེཡྻ སམྤདཱལེཡྻ. མགྒཀྑཎེ པནེས ཏཾ ཛཊཾ ཝིཛཊེཏི ནཱམ. ཕལཀྑཎེ ཝིཛཊིཏཛཊོ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ ཨགྒདཀྑིཎེཡྻོ ཧོཏི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ –

‘‘སཱིལེ ¶ པཏིཊྛཱཡ ནརོ སཔཉྙོ, ཙིཏྟཾ པཉྙཉྩ བྷཱཝཡཾ;

ཨཱཏཱཔཱི ནིཔཀོ བྷིཀྑུ, སོ ཨིམཾ ཝིཛཊཡེ ཛཊ’’ནྟི. (སཾ. ནི. ༡.༢༣);

༥. ཏཏྲཱཡཾ ཡཱཡ པཉྙཱཡ སཔཉྙོཏི ཝུཏྟོ, ཏཏྲཱསྶ ཀརཎཱིཡཾ ནཏྠི. པུརིམཀམྨཱནུབྷཱཝེནེཝ ཧིསྶ སཱ སིདྡྷཱ. ཨཱཏཱཔཱི ནིཔཀོཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཝཱིརིཡཝསེན པན ཏེན སཱཏཙྩཀཱརིནཱ པཉྙཱཝསེན ཙ སམྤཛཱནཀཱརིནཱ ཧུཏྭཱ སཱིལེ པཏིཊྛཱཡ ཙིཏྟཔཉྙཱཝསེན ཝུཏྟཱ སམཐཝིཔསྶནཱ བྷཱཝེཏབྦཱཏི ཨིམམཏྲ བྷགཝཱ སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱམུཁེན ཝིསུདྡྷིམགྒཾ དསྶེཏི.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཧི ཏིསྶོ སིཀྑཱ, ཏིཝིདྷཀལྱཱཎཾ སཱསནཾ, ཏེཝིཛྫཏཱདཱིནཾ ཨུཔནིསྶཡོ, ཨནྟདྭཡཝཛྫནམཛ྄ཛྷིམཔཊིཔཏྟིསེཝནཱནི, ཨཔཱཡཱདིསམཏིཀྐམནུཔཱཡོ, ཏཱིཧཱཀཱརེཧི ཀིལེསཔྤཧཱནཾ, ཝཱིཏིཀྐམཱདཱིནཾ པཊིཔཀྑོ, སཾཀིལེསཏྟཡཝིསོདྷནཾ, སོཏཱཔནྣཱདིབྷཱཝསྶ ཙ ཀཱརཎཾ པཀཱསིཏཾ ཧོཏི.

ཀཐཾ? ཨེཏྠ ཧི སཱིལེན ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱ པཀཱསིཏཱ ཧོཏི, སམཱདྷིནཱ ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱ, པཉྙཱཡ ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱ.

སཱིལེན ཙ སཱསནསྶ ཨཱདིཀལྱཱཎཏཱ པཀཱསིཏཱ ཧོཏི. ‘‘ཀོ ཙཱདི ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ, སཱིལཉྩ སུཝིསུདྡྷ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༥.༣༦༩) ཧི ཝཙནཏོ, ‘‘སབྦཔཱཔསྶ ཨཀརཎ’’ནྟི (དཱི. ནི. ༢.༩༠) ཨཱདིཝཙནཏོ ཙ སཱིལཾ སཱསནསྶ ཨཱདི, ཏཉྩ ཀལྱཱཎཾ, ཨཝིཔྤཊིསཱརཱདིགུཎཱཝཧཏྟཱ. སམཱདྷིནཱ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཏཱ པཀཱསིཏཱ ཧོཏི. ‘‘ཀུསལསྶ ཨུཔསམྤདཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༩༠) ཨཱདིཝཙནཏོ ཧི སམཱདྷི སཱསནསྶ མཛ྄ཛྷེ, སོ ཙ ཀལྱཱཎོ, ཨིདྡྷིཝིདྷཱདིགུཎཱཝཧཏྟཱ. པཉྙཱཡ སཱསནསྶ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཏཱ པཀཱསིཏཱ ཧོཏི. ‘‘སཙིཏྟཔརིཡོདཱཔནཾ, ཨེཏཾ བུདྡྷཱན སཱསན’’ནྟི (དཱི. ནི. ༢.༩༠) ཧི ཝཙནཏོ, པཉྙུཏྟརཏོ ¶ ཙ པཉྙཱ སཱསནསྶ པརིཡོསཱནཾ, སཱ ཙ ཀལྱཱཎཾ, ཨིཊྛཱནིཊྛེསུ ཏཱདིབྷཱཝཱཝཧནཏོ.

‘‘སེལོ ཡཐཱ ཨེཀགྷནོ, ཝཱཏེན ན སམཱིརཏི;

ཨེཝཾ ནིནྡཱཔསཾསཱསུ, ན སམིཉྫནྟི པཎྜིཏཱ’’ཏི. (དྷ. པ. ༨༡); –

ཧི ཝུཏྟཾ.

ཏཐཱ ¶ སཱིལེན ཏེཝིཛྫཏཱཡ ཨུཔནིསྶཡོ པཀཱསིཏོ ཧོཏི. སཱིལསམྤཏྟིཉྷི ནིསྶཱཡ ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ པཱཔུཎཱཏི, ན ཏཏོ པརཾ. སམཱདྷིནཱ ཚལ༹བྷིཉྙཏཱཡ ཨུཔནིསྶཡོ པཀཱསིཏོ ཧོཏི. སམཱདྷིསམྤདཉྷི ནིསྶཱཡ ཚ ཨབྷིཉྙཱ པཱཔུཎཱཏི, ན ཏཏོ པརཾ. པཉྙཱཡ པཊིསམྦྷིདཱཔབྷེདསྶ ཨུཔནིསྶཡོ པཀཱསིཏོ ཧོཏི. པཉྙཱསམྤཏྟིཉྷི ནིསྶཱཡ ཙཏསྶོ པཊིསམྦྷིདཱ པཱཔུཎཱཏི, ན ཨཉྙེན ཀཱརཎེན.

སཱིལེན ཙ ཀཱམསུཁལླིཀཱནུཡོགསངྑཱཏསྶ ཨནྟསྶ ཝཛྫནཾ པཀཱསིཏཾ ཧོཏི, སམཱདྷིནཱ ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགསངྑཱཏསྶ. པཉྙཱཡ མཛ྄ཛྷིམཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ སེཝནཾ པཀཱསིཏཾ ཧོཏི.

ཏཐཱ སཱིལེན ཨཔཱཡསམཏིཀྐམནུཔཱཡོ པཀཱསིཏོ ཧོཏི, སམཱདྷིནཱ ཀཱམདྷཱཏུསམཏིཀྐམནུཔཱཡོ, པཉྙཱཡ སབྦབྷཝསམཏིཀྐམནུཔཱཡོ.

སཱིལེན ཙ ཏདངྒཔྤཧཱནཝསེན ཀིལེསཔྤཧཱནཾ པཀཱསིཏཾ ཧོཏི, སམཱདྷིནཱ ཝིཀྑམྦྷནཔྤཧཱནཝསེན, པཉྙཱཡ སམུཙྪེདཔྤཧཱནཝསེན.

ཏཐཱ སཱིལེན ཀིལེསཱནཾ ཝཱིཏིཀྐམཔཊིཔཀྑོ པཀཱསིཏོ ཧོཏི, སམཱདྷིནཱ པརིཡུཊྛཱནཔཊིཔཀྑོ, པཉྙཱཡ ཨནུསཡཔཊིཔཀྑོ.

སཱིལེན ཙ དུཙྩརིཏསཾཀིལེསཝིསོདྷནཾ པཀཱསིཏཾ ཧོཏི, སམཱདྷིནཱ ཏཎྷཱསཾཀིལེསཝིསོདྷནཾ, པཉྙཱཡ དིཊྛིསཾཀིལེསཝིསོདྷནཾ.

ཏཐཱ སཱིལེན སོཏཱཔནྣསཀདཱགཱམིབྷཱཝསྶ ཀཱརཎཾ པཀཱསིཏཾ ཧོཏི, སམཱདྷིནཱ ཨནཱགཱམིབྷཱཝསྶ, པཉྙཱཡ ཨརཧཏྟསྶ. སོཏཱཔནྣོ ཧི ‘‘སཱིལེསུ པརིཔཱུརཀཱརཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༨༧) ཝུཏྟོ, ཏཐཱ སཀདཱགཱམཱི. ཨནཱགཱམཱི ¶ པན ‘‘སམཱདྷིསྨིཾ པརིཔཱུརཀཱརཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༨༧). ཨརཧཱ པན ‘‘པཉྙཱཡ པརིཔཱུརཀཱརཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༨༧).

ཨེཝཾ ཨེཏྟཱཝཏཱ ཏིསྶོ སིཀྑཱ, ཏིཝིདྷཀལྱཱཎཾ སཱསནཾ, ཏེཝིཛྫཏཱདཱིནཾ ཨུཔནིསྶཡོ, ཨནྟདྭཡཝཛྫནམཛ྄ཛྷིམཔཊིཔཏྟིསེཝནཱནི, ཨཔཱཡཱདིསམཏིཀྐམནུཔཱཡོ, ཏཱིཧཱཀཱརེཧི ཀིལེསཔྤཧཱནཾ, ཝཱིཏིཀྐམཱདཱིནཾ པཊིཔཀྑོ, སཾཀིལེསཏྟཡཝིསོདྷནཾ, སོཏཱཔནྣཱདིབྷཱཝསྶ ཙ ཀཱརཎནྟི ཨིམེ ནཝ, ཨཉྙེ ཙ ཨེཝརཱུཔཱ གུཎཏྟིཀཱ པཀཱསིཏཱ ཧོནྟཱིཏི.

༡. སཱིལནིདྡེསོ

སཱིལསརཱུཔཱདིཀཐཱ

༦. ཨེཝཾ ¶ ¶ ཨནེཀགུཎསངྒཱཧཀེན སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱམུཁེན དེསིཏོཔི པནེས ཝིསུདྡྷིམགྒོ ཨཏིསངྑེཔདེསིཏོཡེཝ ཧོཏི. ཏསྨཱ ནཱལཾ སབྦེསཾ ཨུཔཀཱརཱཡཱཏི ཝིཏྠཱརམསྶ དསྶེཏུཾ སཱིལཾ ཏཱཝ ཨཱརབྦྷ ཨིདཾ པཉྷཱཀམྨཾ ཧོཏི.

ཀིཾ སཱིལཾ, ཀེནཊྛེན སཱིལཾ, ཀཱནསྶ ལཀྑཎརསཔཙྩུཔཊྛཱནཔདཊྛཱནཱནི, ཀིམཱནིསཾསཾ སཱིལཾ, ཀཏིཝིདྷཾ ཙེཏཾ སཱིལཾ, ཀོ ཙསྶ སཾཀིལེསོ, ཀིཾ ཝོདཱནནྟི.

ཏཏྲིདཾ ཝིསྶཛྫནཾ. ཀིཾ སཱིལནྟི པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིཧི ཝཱ ཝིརམནྟསྶ ཝཏྟཔཊིཔཏྟིཾ ཝཱ པཱུརེནྟསྶ ཙེཏནཱདཡོ དྷམྨཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ པཊིསམྦྷིདཱཡཾ ‘‘ཀིཾ སཱིལནྟི ཙེཏནཱ སཱིལཾ, ཙེཏསིཀཾ སཱིལཾ, སཾཝརོ སཱིལཾ, ཨཝཱིཏིཀྐམོ སཱིལ’’ནྟི (པཊི. མ. ༡.༣༩). ཏཏྠ ཙེཏནཱ སཱིལཾ ནཱམ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིཧི ཝཱ ཝིརམནྟསྶ ཝཏྟཔཊིཔཏྟིཾ ཝཱ པཱུརེནྟསྶ ཙེཏནཱ. ཙེཏསིཀཾ སཱིལཾ ནཱམ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིཧི ཝིརམནྟསྶ ཝིརཏི. ཨཔིཙ ཙེཏནཱ སཱིལཾ ནཱམ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིནི པཛཧནྟསྶ སཏྟ ཀམྨཔཐཙེཏནཱ. ཙེཏསིཀཾ སཱིལཾ ནཱམ ‘‘ཨབྷིཛ྄ཛྷཾ པཧཱཡ ཝིགཏཱབྷིཛ྄ཛྷེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༢༡༧) ཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟཱ ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱབྱཱཔཱདསམྨཱདིཊྛིདྷམྨཱ. སཾཝརོ སཱིལནྟི ཨེཏྠ པཉྩཝིདྷེན སཾཝརོ ཝེདིཏབྦོ པཱཏིམོཀྑསཾཝརོ, སཏིསཾཝརོ, ཉཱཎསཾཝརོ, ཁནྟིསཾཝརོ, ཝཱིརིཡསཾཝརོཏི. ཏཏྠ ཨིམིནཱ པཱཏིམོཀྑསཾཝརེན ཨུཔེཏོ ཧོཏི སམུཔེཏོཏི (ཝིབྷ. ༥༡༡) ཨཡཾ པཱཏིམོཀྑསཾཝརོ. རཀྑཏི ཙཀྑུནྡྲིཡཾ, ཙཀྑུནྡྲིཡེ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི (དཱི. ནི. ༡.༢༡༣) ཨཡཾ སཏིསཾཝརོ.

ཡཱནི ¶ སོཏཱནི ལོཀསྨིཾ, (ཨཛིཏཱཏི བྷགཝཱ;)

སཏི ཏེསཾ ནིཝཱརཎཾ;

སོཏཱནཾ སཾཝརཾ བྲཱུམི, པཉྙཱཡེཏེ པིདྷིཡྻརེཏི. (སུ. ནི. ༡༠༤༡);

ཨཡཾ ¶ ཉཱཎསཾཝརོ. པཙྩཡཔཊིསེཝནམྤི ཨེཏྠེཝ སམོདྷཱནཾ གཙྪཏི. ཡོ པནཱཡཾ ཁམོ ཧོཏི སཱིཏསྶ ཨུཎྷསྶཱཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༢༤; ཨ. ནི. ༦.༥༨) ནཡེན ཨཱགཏོ, ཨཡཾ ཁནྟིསཾཝརོ ནཱམ. ཡོ ཙཱཡཾ ཨུཔྤནྣཾ ཀཱམཝིཏཀྐཾ ནཱདྷིཝཱསེཏཱིཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༢༦; ཨ. ནི. ༦.༥༨) ནཡེན ཨཱགཏོ, ཨཡཾ ཝཱིརིཡསཾཝརོ ནཱམ. ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིཔི ཨེཏྠེཝ སམོདྷཱནཾ གཙྪཏི. ཨིཏི ཨཡཾ པཉྩཝིདྷོཔི སཾཝརོ, ཡཱ ཙ པཱཔབྷཱིརུཀཱནཾ ཀུལཔུཏྟཱནཾ སམྤཏྟཝཏྠུཏོ ཝིརཏི, སབྦམྤེཏཾ སཾཝརསཱིལནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨཝཱིཏིཀྐམོ སཱིལནྟི སམཱདིནྣསཱིལསྶ ཀཱཡིཀཝཱཙསིཀོ ཨནཏིཀྐམོ. ཨིདཾ ཏཱཝ ཀིཾ སཱིལནྟི པཉྷསྶ ཝིསྶཛྫནཾ.

༧. ཨཝསེསེསུ ཀེནཊྛེན སཱིལནྟི སཱིལནཊྛེན སཱིལཾ. ཀིམིདཾ སཱིལནཾ ནཱམ. སམཱདྷཱནཾ ཝཱ, ཀཱཡཀམྨཱདཱིནཾ སུསཱིལྱཝསེན ཨཝིཔྤཀིཎྞཏཱཏི ཨཏྠོ. ཨུཔདྷཱརཎཾ ཝཱ, ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཏིཊྛཱནཝསེན ཨཱདྷཱརབྷཱཝོཏི ཨཏྠོ. ཨེཏདེཝ ཧེཏྠ ཨཏྠདྭཡཾ སདྡལཀྑཎཝིདཱུ ཨནུཛཱནནྟི. ཨཉྙེ པན སིརཊྛོ སཱིལཏྠོ, སཱིཏལཊྛོ སཱིལཏྠོཏི ཨེཝམཱདིནཱཔི ནཡེནེཏྠ ཨཏྠཾ ཝཎྞཡནྟི.

༨. ཨིདཱནི ཀཱནསྶ ལཀྑཎརསཔཙྩུཔཊྛཱནཔདཊྛཱནཱནཱིཏི ཨེཏྠ –

སཱིལནཾ ལཀྑཎཾ ཏསྶ, བྷིནྣསྶཱཔི ཨནེཀདྷཱ;

སནིདསྶནཏྟཾ རཱུཔསྶ, ཡཐཱ བྷིནྣསྶནེཀདྷཱ.

ཡཐཱ ཧི ནཱིལཔཱིཏཱདིབྷེདེན ཨནེཀདྷཱ བྷིནྣསྶཱཔི རཱུཔཱཡཏནསྶ སནིདསྶནཏྟཾ ལཀྑཎཾ, ནཱིལཱདིབྷེདེན བྷིནྣསྶཱཔི སནིདསྶན བྷཱཝཱནཏིཀྐམནཏོ. ཏཐཱ སཱིལསྶ ཙེཏནཱདིབྷེདེན ཨནེཀདྷཱ བྷིནྣསྶཱཔི ཡདེཏཾ ཀཱཡཀམྨཱདཱིནཾ སམཱདྷཱནཝསེན ཀུསལཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ པཏིཊྛཱནཝསེན ཝུཏྟཾ སཱིལནཾ, ཏདེཝ ལཀྑཎཾ, ཙེཏནཱདིབྷེདེན བྷིནྣསྶཱཔི སམཱདྷཱནཔཏིཊྛཱནབྷཱཝཱནཏིཀྐམནཏོ. ཨེཝཾ ལཀྑཎསྶ པནསྶ –

དུསྶཱིལྱཝིདྡྷཾསནཏཱ ¶ , ཨནཝཛྫགུཎོ ཏཐཱ;

ཀིཙྩསམྤཏྟིཨཏྠེན, རསོ ནཱམ པཝུཙྩཏི.

ཏསྨཱ ¶ ཨིདཾ སཱིལཾ ནཱམ ཀིཙྩཊྛེན རསེན དུསྶཱིལྱཝིདྡྷཾསནརསཾ, སམྤཏྟིཨཏྠེན རསེན ཨནཝཛྫརསནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ལཀྑཎཱདཱིསུ ཧི ཀིཙྩམེཝ སམྤཏྟི ཝཱ རསོཏི ཝུཙྩཏི.

སོཙེཡྻཔཙྩུཔཊྛཱནཾ, ཏཡིདཾ ཏསྶ ཝིཉྙུཧི;

ཨོཏྟཔྤཉྩ ཧིརཱི ཙེཝ, པདཊྛཱནནྟི ཝཎྞིཏཾ.

ཏཡིདཾ སཱིལཾ ཀཱཡསོཙེཡྻཾ ཝཙཱིསོཙེཡྻཾ མནོསོཙེཡྻནྟི (ཨ. ནི. ༣.༡༢༡) ཨེཝཾ ཝུཏྟསོཙེཡྻཔཙྩུཔཊྛཱནཾ, སོཙེཡྻབྷཱཝེན པཙྩུཔཊྛཱཏི གཧཎབྷཱཝཾ གཙྪཏི. ཧིརོཏྟཔྤཉྩ པནསྶ ཝིཉྙཱུཧི པདཊྛཱནནྟི ཝཎྞིཏཾ, ཨཱསནྣཀཱརཎནྟི ཨཏྠོ. ཧིརོཏྟཔྤེ ཧི སཏི སཱིལཾ ཨུཔྤཛྫཏི ཙེཝ ཏིཊྛཏི ཙ. ཨསཏི ནེཝ ཨུཔྤཛྫཏི, ན ཏིཊྛཏཱིཏི. ཨེཝཾ སཱིལསྶ ལཀྑཎརསཔཙྩུཔཊྛཱནཔདཊྛཱནཱནི ཝེདིཏབྦཱནི.

སཱིལཱནིསཾསཀཐཱ

༩. ཀིམཱནིསཾསཾ སཱིལནྟི ཨཝིཔྤཊིསཱརཱདིཨནེཀགུཎཔཊིལཱབྷཱནིསཾསཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཨཝིཔྤཊིསཱརཏྠཱནི ཁོ, ཨཱནནྡ, ཀུསལཱནི སཱིལཱནི ཨཝིཔྤཊིསཱརཱནིསཾསཱནཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡༡.༡).

ཨཔརམྤི ཝུཏྟཾ ‘‘པཉྩིམེ གཧཔཏཡོ ཨཱནིསཾསཱ སཱིལཝཏོ སཱིལསམྤདཱཡ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷ གཧཔཏཡོ སཱིལཝཱ སཱིལསམྤནྣོ ཨཔྤམཱདཱདྷིཀརཎཾ མཧནྟཾ བྷོགཀྑནྡྷཾ ཨདྷིགཙྪཏི, ཨཡཾ པཋམོ ཨཱནིསཾསོ སཱིལཝཏོ སཱིལསམྤདཱཡ. པུན ཙཔརཾ གཧཔཏཡོ སཱིལཝཏོ སཱིལསམྤནྣསྶ ཀལྱཱཎོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཙྪཏི, ཨཡཾ དུཏིཡོ ཨཱནིསཾསོ སཱིལཝཏོ སཱིལསམྤདཱཡ. པུན ཙཔརཾ གཧཔཏཡོ སཱིལཝཱ སཱིལསམྤནྣོ ཡཉྙདེཝ པརིསཾ ཨུཔསངྐམཏི ཡདི ཁཏྟིཡཔརིསཾ ཡདི བྲཱཧྨཎཔརིསཾ ཡདི གཧཔཏིཔརིསཾ ཡདི སམཎཔརིསཾ, ཝིསཱརདོ ཨུཔསངྐམཏི ཨམངྐུབྷཱུཏོ, ཨཡཾ ཏཏིཡོ ཨཱནིསཾསོ སཱིལཝཏོ སཱིལསམྤདཱཡ. པུན ཙཔརཾ ¶ གཧཔཏཡོ སཱིལཝཱ སཱིལསམྤནྣོ ཨསམྨཱུལ༹ྷོ ཀཱལཾ ཀརོཏི, ཨཡཾ ཙཏུཏྠོ ཨཱནིསཾསོ སཱིལཝཏོ སཱིལསམྤདཱཡ. པུན ཙཔརཾ གཧཔཏཡོ སཱིལཝཱ སཱིལསམྤནྣོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ¶ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫཏི, ཨཡཾ པཉྩམོ ཨཱནིསཾསོ སཱིལཝཏོ སཱིལསམྤདཱཡཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༡༥༠; ཨ. ནི. ༥.༢༡༣; མཧཱཝ. ༢༨༥).

ཨཔརེཔི ‘‘ཨཱཀངྑེཡྻ ཙེ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡོ ཙ ཨསྶཾ མནཱཔོ ཙ གརུ ཙ བྷཱཝནཱིཡོ ཙཱཏི, སཱིལེསྭེཝསྶ པརིཔཱུརཀཱརཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༦༥) ནཡེན པིཡམནཱཔཏཱདཡོ ཨཱསཝཀྑཡཔརིཡོསཱནཱ ཨནེཀཱ སཱིལཱནིསཾསཱ ཝུཏྟཱ. ཨེཝཾ ཨཝིཔྤཊིསཱརཱདིཨནེཀགུཎཱནིསཾསཾ སཱིལཾ. ཨཔིཙ –

སཱསནེ ཀུལཔུཏྟཱནཾ, པཏིཊྛཱ ནཏྠི ཡཾ ཝིནཱ;

ཨཱནིསཾསཔརིཙྪེདཾ, ཏསྶ སཱིལསྶ ཀོ ཝདེ.

ན གངྒཱ ཡམུནཱ ཙཱཔི, སརབྷཱུ ཝཱ སརསྭཏཱི;

ནིནྣགཱ ཝཱཙིརཝཏཱི, མཧཱི ཝཱཔི མཧཱནདཱི.

སཀྐུཎནྟི ཝིསོདྷེཏུཾ, ཏཾ མལཾ ཨིདྷ པཱཎིནཾ;

ཝིསོདྷཡཏི སཏྟཱནཾ, ཡཾ ཝེ སཱིལཛལཾ མལཾ.

ན ཏཾ སཛལདཱ ཝཱཏཱ, ན ཙཱཔི ཧརིཙནྡནཾ;

ནེཝ ཧཱརཱ ན མཎཡོ, ན ཙནྡཀིརཎངྐུརཱ.

སམཡནྟཱིདྷ སཏྟཱནཾ, པརིལཱ༹ཧཾ སུརཀྑིཏཾ;

ཡཾ སམེཏི ཨིདཾ ཨརིཡཾ, སཱིལཾ ཨཙྩནྟསཱིཏལཾ.

སཱིལགནྡྷསམོ གནྡྷོ, ཀུཏོ ནཱམ བྷཝིསྶཏི;

ཡོ སམཾ ཨནུཝཱཏེ ཙ, པཊིཝཱཏེ ཙ ཝཱཡཏི.

སགྒཱརོཧཎསོཔཱནཾ ¶ , ཨཉྙཾ སཱིལསམཾ ཀུཏོ;

དྭཱརཾ ཝཱ པན ནིབྦཱན, ནགརསྶ པཝེསནེ.

སོབྷནྟེཝཾ ན རཱཛཱནོ, མུཏྟཱམཎིཝིབྷཱུསིཏཱ;

ཡཐཱ སོབྷནྟི ཡཏིནོ, སཱིལབྷཱུསནབྷཱུསིཏཱ.

ཨཏྟཱནུཝཱདཱདིབྷཡཾ, ཝིདྡྷཾསཡཏི སབྦསོ;

ཛནེཏི ཀིཏྟིཧཱསཉྩ, སཱིལཾ སཱིལཝཏཾ སདཱ.

གུཎཱནཾ ¶ མཱུལབྷཱུཏསྶ, དོསཱནཾ བལགྷཱཏིནོ;

ཨིཏི སཱིལསྶ ཝིཉྙེཡྻཾ, ཨཱནིསཾསཀཐཱམུཁནྟི.

སཱིལཔྤབྷེདཀཐཱ

༡༠. ཨིདཱནི ཡཾ ཝུཏྟཾ ཀཏིཝིདྷཾ ཙེཏཾ སཱིལནྟི, ཏཏྲིདཾ ཝིསྶཛྫནཾ. སབྦམེཝ ཏཱཝ ཨིདཾ སཱིལཾ ཨཏྟནོ སཱིལནལཀྑཎེན ཨེཀཝིདྷཾ.

ཙཱརིཏྟཝཱརིཏྟཝསེན དུཝིདྷཾ. ཏཐཱ ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀཨཱདིབྲཧྨཙརིཡཀཝསེན, ཝིརཏིཨཝིརཏིཝསེན, ནིསྶིཏཱནིསྶིཏཝསེན, ཀཱལཔརིཡནྟཨཱཔཱཎཀོཊིཀཝསེན, སཔརིཡནྟཱཔརིཡནྟཝསེན, ལོཀིཡལོཀུཏྟརཝསེན ཙ.

ཏིཝིདྷཾ ཧཱིནམཛ྄ཛྷིམཔཎཱིཏཝསེན. ཏཐཱ ཨཏྟཱདྷིཔཏེཡྻལོཀཱདྷིཔཏེཡྻདྷམྨཱདྷིཔཏེཡྻཝསེན, པརཱམཊྛཱཔརཱམཊྛཔཊིཔྤསྶདྡྷིཝསེན, ཝིསུདྡྷཱཝིསུདྡྷཝེམཏིཀཝསེན, སེཀྑཱསེཀྑནེཝསེཀྑནཱསེཀྑཝསེན ཙ.

ཙཏུབྦིདྷཾ ཧཱནབྷཱགིཡཋིཏིབྷཱགིཡཝིསེསབྷཱགིཡནིབྦེདྷབྷཱགིཡཝསེན. ཏཐཱ བྷིཀྑུབྷིཀྑུནཱིཨནུཔསམྤནྣགཧཊྛསཱིལཝསེན, པཀཏིཨཱཙཱརདྷམྨཏཱཔུབྦཧེཏུཀསཱིལཝསེན, པཱཏིམོཀྑསཾཝརཨིནྡྲིཡསཾཝརཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིཔཙྩཡསནྣིསྶིཏསཱིལཝསེན ཙ.

པཉྩཝིདྷཾ ¶ པརིཡནྟཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཱདིཝསེན. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ པཊིསམྦྷིདཱཡཾ ‘‘པཉྩ སཱིལཱནི – པརིཡནྟཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ, ཨཔརིཡནྟཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ, པརིཔུཎྞཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ, ཨཔརཱམཊྛཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ, པཊིཔྤསྶདྡྷིཔཱརིསུདྡྷིསཱིལ’’ནྟི (པཊི. མ. ༡.༣༧). ཏཐཱ པཧཱནཝེརམཎཱིཙེཏནཱསཾཝརཱཝཱིཏིཀྐམཝསེན.

༡༡. ཏཏྠ ཨེཀཝིདྷཀོཊྛཱསེ ཨཏྠོ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. དུཝིདྷཀོཊྛཱསེ ཡཾ བྷགཝཏཱ ‘‘ཨིདཾ ཀཏྟབྦ’’ནྟི པཉྙཏྟསིཀྑཱཔདཔཱུརཎཾ, ཏཾ ཙཱརིཏྟཾ. ཡཾ ‘‘ཨིདཾ ན ཀཏྟབྦ’’ནྟི པཊིཀྑིཏྟསྶ ཨཀརཎཾ, ཏཾ ཝཱརིཏྟཾ. ཏཏྲཱཡཾ ཝཙནཏྠོ. ཙརནྟི ཏསྨིཾ སཱིལེསུ པརིཔཱུརཀཱརིཏཱཡ པཝཏྟནྟཱིཏི ཙཱརིཏྟཾ. ཝཱརིཏཾ ཏཱཡནྟི རཀྑནྟི ཏེནཱཏི ཝཱརིཏྟཾ. ཏཏྠ སདྡྷཱཝཱིརིཡསཱདྷནཾ ཙཱརིཏྟཾ, སདྡྷཱསཱདྷནཾ ཝཱརིཏྟཾ. ཨེཝཾ ཙཱརིཏྟཝཱརིཏྟཝསེན དུཝིདྷཾ.

དུཏིཡདུཀེ ¶ ཨབྷིསམཱཙཱརོཏི ཨུཏྟམསམཱཙཱརོ. ཨབྷིསམཱཙཱརོ ཨེཝ ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀཾ. ཨབྷིསམཱཙཱརཾ ཝཱ ཨཱརབྦྷ པཉྙཏྟཾ ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀཾ, ཨཱཛཱིཝཊྛམཀཏོ ཨཝསེསསཱིལསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. མགྒབྲཧྨཙརིཡསྶ ཨཱདིབྷཱཝབྷཱུཏནྟི ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡཀཾ, ཨཱཛཱིཝཊྛམཀསཱིལསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཉྷི མགྒསྶ ཨཱདིབྷཱཝབྷཱུཏཾ, པུབྦབྷཱགེཡེཝ པརིསོདྷེཏབྦཏོ. ཏེནཱཧ – ‘‘པུབྦེཝ ཁོ པནསྶ ཀཱཡཀམྨཾ ཝཙཱིཀམྨཾ ཨཱཛཱིཝོ སུཔརིསུདྡྷོ ཧོཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༣.༤༣༡). ཡཱནི ཝཱ སིཀྑཱཔདཱནི ཁུདྡཱནུཁུདྡཀཱནཱིཏི ཝུཏྟཱནི, ཨིདཾ ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀསཱིལཾ. སེསཾ ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡཀཾ. ཨུབྷཏོཝིབྷངྒཔརིཡཱཔནྣཾ ཝཱ ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡཀཾ. ཁནྡྷཀཝཏྟཔརིཡཱཔནྣཾ ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀཾ. ཏསྶ སམྤཏྟིཡཱ ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡཀཾ སམྤཛྫཏི. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘སོ ཝཏ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀཾ དྷམྨཾ ཨཔརིཔཱུརེཏྭཱ ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡཀཾ དྷམྨཾ པརིཔཱུརེསྶཏཱིཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༢༡). ཨེཝཾ ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀཨཱདིབྲཧྨཙརིཡཀཝསེན དུཝིདྷཾ.

ཏཏིཡདུཀེ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིཧི ཝེརམཎིམཏྟཾ ཝིརཏིསཱིལཾ. སེསཾ ཙེཏནཱདི ཨཝིརཏིསཱིལནྟི ཨེཝཾ ཝིརཏིཨཝིརཏིཝསེན དུཝིདྷཾ.

ཙཏུཏྠདུཀེ ནིསྶཡོཏི དྭེ ནིསྶཡཱ ཏཎྷཱནིསྶཡོ ཙ དིཊྛིནིསྶཡོ ཙ. ཏཏྠ ཡཾ ‘‘ཨིམིནཱཧཾ སཱིལེན དེཝོ ཝཱ བྷཝིསྶཱམི དེཝཉྙཏརོ ཝཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༣༢༠; མ. ནི. ༡.༡༨༦; ཨ. ནི. ༥.༢༠༦; ༧.༥༠) ཨེཝཾ ¶ བྷཝསམྤཏྟིཾ ཨཱཀངྑམཱནེན པཝཏྟིཏཾ, ཨིདཾ ཏཎྷཱནིསྶིཏཾ. ཡཾ ‘‘སཱིལེན སུདྡྷཱི’’ཏི ཨེཝཾ སུདྡྷིདིཊྛིཡཱ པཝཏྟིཏཾ, ཨིདཾ དིཊྛིནིསྶིཏཾ. ཡཾ པན ལོཀུཏྟརཾ ལོཀིཡཉྩ ཏསྶེཝ སམྦྷཱརབྷཱུཏཾ, ཨིདཾ ཨནིསྶིཏནྟི ཨེཝཾ ནིསྶིཏཱནིསྶིཏཝསེན དུཝིདྷཾ.

པཉྩམདུཀེ ཀཱལཔརིཙྪེདཾ ཀཏྭཱ སམཱདིནྣཾ སཱིལཾ ཀཱལཔརིཡནྟཾ. ཡཱཝཛཱིཝཾ སམཱདིཡིཏྭཱ ཏཐེཝ པཝཏྟིཏཾ ཨཱཔཱཎཀོཊིཀནྟི ཨེཝཾ ཀཱལཔརིཡནྟཨཱཔཱཎཀོཊིཀཝསེན དུཝིདྷཾ.

ཚཊྛདུཀེ ལཱབྷཡསཉཱཏིཨངྒཛཱིཝིཏཝསེན དིཊྛཔརིཡནྟཾ སཔརིཡནྟཾ ནཱམ. ཝིཔརཱིཏཾ ཨཔརིཡནྟཾ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ པཊིསམྦྷིདཱཡཾ ‘‘ཀཏམཾ ཏཾ སཱིལཾ སཔརིཡནྟཾ? ཨཏྠི སཱིལཾ ལཱབྷཔརིཡནྟཾ, ཨཏྠི སཱིལཾ ཡསཔརིཡནྟཾ, ཨཏྠི ¶ སཱིལཾ ཉཱཏིཔརིཡནྟཾ, ཨཏྠི སཱིལཾ ཨངྒཔརིཡནྟཾ, ཨཏྠི སཱིལཾ ཛཱིཝིཏཔརིཡནྟཾ. ཀཏམཾ ཏཾ སཱིལཾ ལཱབྷཔརིཡནྟཾ? ཨིདྷེཀཙྩོ ལཱབྷཧེཏུ ལཱབྷཔཙྩཡཱ ལཱབྷཀཱརཎཱ ཡཐཱསམཱདིནྣཾ སིཀྑཱཔདཾ ཝཱིཏིཀྐམཏི, ཨིདཾ ཏཾ སཱིལཾ ལཱབྷཔརིཡནྟ’’ནྟི (པཊི. མ. ༡.༣༨). ཨེཏེནེཝ ཨུཔཱཡེན ཨིཏརཱནིཔི ཝིཏྠཱརེཏབྦཱནི. ཨཔརིཡནྟཝིསྶཛྫནེཔི ཝུཏྟཾ ‘‘ཀཏམཾ ཏཾ སཱིལཾ ན ལཱབྷཔརིཡནྟཾ? ཨིདྷེཀཙྩོ ལཱབྷཧེཏུ ལཱབྷཔཙྩཡཱ ལཱབྷཀཱརཎཱ ཡཐཱསམཱདིནྣཾ སིཀྑཱཔདཾ ཝཱིཏིཀྐམཱཡ ཙིཏྟམྤི ན ཨུཔྤཱདེཏི, ཀིཾ སོ ཝཱིཏིཀྐམིསྶཏི, ཨིདཾ ཏཾ སཱིལཾ ན ལཱབྷཔརིཡནྟ’’ནྟི (པཊི. མ. ༡.༣༨). ཨེཏེནེཝུཔཱཡེན ཨིཏརཱནིཔི ཝིཏྠཱརེཏབྦཱནི. ཨེཝཾ སཔརིཡནྟཱཔརིཡནྟཝསེན དུཝིདྷཾ.

སཏྟམདུཀེ སབྦམྤི སཱསཝཾ སཱིལཾ ལོཀིཡཾ. ཨནཱསཝཾ ལོཀུཏྟརཾ. ཏཏྠ ལོཀིཡཾ བྷཝཝིསེསཱཝཧཾ ཧོཏི བྷཝནིསྶརཎསྶ ཙ སམྦྷཱརོ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཝིནཡོ སཾཝརཏྠཱཡ, སཾཝརོ ཨཝིཔྤཊིསཱརཏྠཱཡ, ཨཝིཔྤཊིསཱརོ པཱམོཛྫཏྠཱཡ, པཱམོཛྫཾ པཱིཏཏྠཱཡ, པཱིཏི པསྶདྡྷཏྠཱཡ, པསྶདྡྷི སུཁཏྠཱཡ, སུཁཾ སམཱདྷཏྠཱཡ, སམཱདྷི ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནཏྠཱཡ, ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནཾ ནིབྦིདཏྠཱཡ, ནིབྦིདཱ ཝིརཱགཏྠཱཡ, ཝིརཱགོ ཝིམུཏྟཏྠཱཡ, ཝིམུཏྟི ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཏྠཱཡ, ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཾ ཨནུཔཱདཱཔརིནིབྦཱནཏྠཱཡ, ཨེཏདཏྠཱ ཀཐཱ, ཨེཏདཏྠཱ མནྟནཱ, ཨེཏདཏྠཱ ཨུཔནིསཱ, ཨེཏདཏྠཾ སོཏཱཝདྷཱནཾ, ཡདིདཾ ཨནུཔཱདཱཙིཏྟསྶ ཝིམོཀྑོ’’ཏི (པརི. ༣༦༦). ལོཀུཏྟརཾ བྷཝནིསྶརཎཱཝཧཾ ཧོཏི པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎསྶ ཙ བྷཱུམཱིཏི ཨེཝཾ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཝསེན དུཝིདྷཾ.

༡༢. ཏིཀེསུ ¶ པཋམཏྟིཀེ ཧཱིནེན ཚནྡེན ཙིཏྟེན ཝཱིརིཡེན ཝཱིམཾསཱཡ ཝཱ པཝཏྟིཏཾ ཧཱིནཾ. མཛ྄ཛྷིམེཧི ཚནྡཱདཱིཧི པཝཏྟིཏཾ མཛ྄ཛྷིམཾ. པཎཱིཏེཧི པཎཱིཏཾ. ཡསཀཱམཏཱཡ ཝཱ སམཱདིནྣཾ ཧཱིནཾ. པུཉྙཕལཀཱམཏཱཡ མཛ྄ཛྷིམཾ. ཀཏྟབྦམེཝིདནྟི ཨརིཡབྷཱཝཾ ནིསྶཱཡ སམཱདིནྣཾ པཎཱིཏཾ. ‘‘ཨཧམསྨི སཱིལསམྤནྣོ, ཨིམེ པནཉྙེ བྷིཀྑཱུ དུསྶཱིལཱ པཱཔདྷམྨཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཏྟུཀྐཾསནཔརཝམྦྷནཱདཱིཧི ཨུཔཀྐིལིཊྛཾ ཝཱ ཧཱིནཾ. ཨནུཔཀྐིལིཊྛཾ ལོཀིཡཾ སཱིལཾ མཛ྄ཛྷིམཾ. ལོཀུཏྟརཾ པཎཱིཏཾ. ཏཎྷཱཝསེན ཝཱ བྷཝབྷོགཏྠཱཡ པཝཏྟིཏཾ ཧཱིནཾ. ཨཏྟནོ ཝིམོཀྑཏྠཱཡ པཝཏྟིཏཾ མཛ྄ཛྷིམཾ. སབྦསཏྟཱནཾ ཝིམོཀྑཏྠཱཡ པཝཏྟིཏཾ པཱརམིཏཱསཱིལཾ པཎཱིཏནྟི ཨེཝཾ ཧཱིནམཛ྄ཛྷིམཔཎཱིཏཝསེན ཏིཝིདྷཾ.

དུཏིཡཏྟིཀེ ¶ ཨཏྟནོ ཨནནུརཱུཔཾ པཛཧིཏུཀཱམེན ཨཏྟགརུནཱ ཨཏྟནིགཱརཝེན པཝཏྟིཏཾ ཨཏྟཱདྷིཔཏེཡྻཾ. ལོཀཱཔཝཱདཾ པརིཧརིཏུཀཱམེན ལོཀགརུནཱ ལོཀེ གཱརཝེན པཝཏྟིཏཾ ལོཀཱདྷིཔཏེཡྻཾ. དྷམྨམཧཏྟཾ པཱུཛེཏུཀཱམེན དྷམྨགརུནཱ དྷམྨགཱརཝེན པཝཏྟིཏཾ དྷམྨཱདྷིཔཏེཡྻནྟི ཨེཝཾ ཨཏྟཱདྷིཔཏེཡྻཱདིཝསེན ཏིཝིདྷཾ.

ཏཏིཡཏྟིཀེ ཡཾ དུཀེསུ ནིསྶིཏནྟི ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཏཎྷཱདིཊྛཱིཧི པརཱམཊྛཏྟཱ པརཱམཊྛཾ. པུཐུཛྫནཀལྱཱཎཀསྶ མགྒསམྦྷཱརབྷཱུཏཾ སེཀྑཱནཉྩ མགྒསམྤཡུཏྟཾ ཨཔརཱམཊྛཾ. སེཀྑཱསེཀྑཱནཾ ཕལསམྤཡུཏྟཾ པཊིཔྤསྶདྡྷནྟི ཨེཝཾ པརཱམཊྛཱདིཝསེན ཏིཝིདྷཾ.

ཙཏུཏྠཏྟིཀེ ཡཾ ཨཱཔཏྟིཾ ཨནཱཔཛྫནྟེན པཱུརིཏཾ, ཨཱཔཛྫིཏྭཱ ཝཱ པུན ཀཏཔཊིཀམྨཾ, ཏཾ ཝིསུདྡྷཾ. ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔནྣསྶ ཨཀཏཔཊིཀམྨཾ ཨཝིསུདྡྷཾ. ཝཏྠུམྷི ཝཱ ཨཱཔཏྟིཡཱ ཝཱ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརེ ཝཱ ཝེམཏིཀསྶ སཱིལཾ ཝེམཏིཀསཱིལཾ ནཱམ. ཏཏྠ ཡོགིནཱ ཨཝིསུདྡྷསཱིལཾ ཝིསོདྷེཏབྦཾ, ཝེམཏིཀེ ཝཏྠུཛ྄ཛྷཱཙཱརཾ ཨཀཏྭཱ ཝིམཏི པཊིཝིནེཏབྦཱ ‘‘ཨིཙྩསྶ ཕཱསུ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཝིསུདྡྷཱདིཝསེན ཏིཝིདྷཾ.

པཉྩམཏྟིཀེ ཙཏཱུཧི ཨརིཡམགྒེཧི ཏཱིཧི ཙ སཱམཉྙཕལེཧི སམྤཡུཏྟཾ སཱིལཾ སེཀྑཾ. ཨརཧཏྟཕལསམྤཡུཏྟཾ ཨསེཀྑཾ. སེསཾ ནེཝསེཀྑནཱསེཀྑནྟི ཨེཝཾ སེཀྑཱདིཝསེན ཏིཝིདྷཾ.

པཊིསམྦྷིདཱཡཾ པན ཡསྨཱ ལོཀེ ཏེསཾ ཏེསཾ སཏྟཱནཾ པཀཏིཔི སཱིལནྟི ཝུཙྩཏི, ཡཾ སནྡྷཱཡ ¶ ‘‘ཨཡཾ སུཁསཱིལོ, ཨཡཾ དུཀྑསཱིལོ, ཨཡཾ ཀལཧསཱིལོ, ཨཡཾ མཎྜནསཱིལོ’’ཏི བྷཎནྟི, ཏསྨཱ ཏེན པརིཡཱཡེན ‘‘ཏཱིཎི སཱིལཱནི, ཀུསལསཱིལཾ ཨཀུསལསཱིལཾ ཨབྱཱཀཏསཱིལནྟི (པཊི. མ. ༡.༣༩). ཨེཝཾ ཀུསལཱདིཝསེནཔི ཏིཝིདྷནྟི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨཀུསལཾ ཨིམསྨིཾ ཨཏྠེ ཨདྷིཔྤེཏསྶ སཱིལསྶ ལཀྑཎཱདཱིསུ ཨེཀེནཔི ན སམེཏཱིཏི ཨིདྷ ན ཨུཔནཱིཏཾ, ཏསྨཱ ཝུཏྟནཡེནེཝསྶ ཏིཝིདྷཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

༡༣. ཙཏུཀྐེསུ པཋམཙཏུཀྐེ –

ཡོདྷ སེཝཏི དུསྶཱིལེ, སཱིལཝནྟེ ན སེཝཏི;

ཝཏྠུཝཱིཏིཀྐམེ དོསཾ, ན པསྶཏི ཨཝིདྡསུ.

མིཙྪཱསངྐཔྤབཧུལོ ¶ , ཨིནྡྲིཡཱནི ན རཀྑཏི;

ཨེཝརཱུཔསྶ ཝེ སཱིལཾ, ཛཱཡཏེ ཧཱནབྷཱགིཡཾ.

ཡོ པནཏྟམནོ ཧོཏི, སཱིལསམྤཏྟིཡཱ ཨིདྷ;

ཀམྨཊྛཱནཱནུཡོགམྷི, ན ཨུཔྤཱདེཏི མཱནསཾ.

ཏུཊྛསྶ སཱིལམཏྟེན, ཨགྷཊནྟསྶ ཨུཏྟརི;

ཏསྶ ཏཾ ཋིཏིབྷཱགིཡཾ, སཱིལཾ བྷཝཏི བྷིཀྑུནོ.

སམྤནྣསཱིལོ གྷཊཏི, སམཱདྷཏྠཱཡ ཡོ པན;

ཝིསེསབྷཱགིཡཾ སཱིལཾ, ཧོཏི ཨེཏསྶ བྷིཀྑུནོ.

ཨཏུཊྛོ སཱིལམཏྟེན, ནིབྦིདཾ ཡོནུཡུཉྫཏི;

ཧོཏི ནིབྦེདྷབྷཱགིཡཾ, སཱིལམེཏསྶ བྷིཀྑུནོཏི.

ཨེཝཾ ཧཱནབྷཱགིཡཱདིཝསེན ཙཏུབྦིདྷཾ.

དུཏིཡཙཏུཀྐེ ¶ བྷིཀྑཱུ ཨཱརབྦྷ པཉྙཏྟསིཀྑཱཔདཱནི, ཡཱནི ཙ ནེསཾ བྷིཀྑུནཱིནཾ པཉྙཏྟིཏོ རཀྑིཏབྦཱནི, ཨིདཾ བྷིཀྑུསཱིལཾ. བྷིཀྑུནིཡོ ཨཱརབྦྷ པཉྙཏྟསིཀྑཱཔདཱནི, ཡཱནི ཙ ཏཱསཾ བྷིཀྑཱུནཾ པཉྙཏྟིཏོ རཀྑིཏབྦཱནི, ཨིདཾ བྷིཀྑུནིསཱིལཾ. སཱམཎེརསཱམཎེརཱིནཾ དསསཱིལཱནི ཨནུཔསམྤནྣསཱིལཾ. ཨུཔཱསཀཨུཔཱསིཀཱནཾ ནིཙྩསཱིལཝསེན པཉྩསིཀྑཱཔདཱནི, སཏི ཝཱ ཨུསྶཱཧེ དས, ཨུཔོསཐངྒཝསེན ཨཊྛཱཏི ཨིདཾ གཧཊྛསཱིལནྟི ཨེཝཾ བྷིཀྑུསཱིལཱདིཝསེན ཙཏུབྦིདྷཾ.

ཏཏིཡཙཏུཀྐེ ཨུཏྟརཀུརུཀཱནཾ མནུསྶཱནཾ ཨཝཱིཏིཀྐམོ པཀཏིསཱིལཾ. ཀུལདེསཔཱསཎྜཱནཾ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ མརིཡཱདཱཙཱརིཏྟཾ ཨཱཙཱརསཱིལཾ. ‘‘དྷམྨཏཱ ཨེསཱ, ཨཱནནྡ, ཡདཱ བོདྷིསཏྟོ མཱཏུཀུཙྪིཾ ཨོཀྐནྟོ ཧོཏི ན བོདྷིསཏྟམཱཏུ པུརིསེསུ མཱནསཾ ཨུཔྤཛྫི ཀཱམགུཎཱུཔསཾཧིཏ’’ནྟི ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ བོདྷིསཏྟམཱཏུསཱིལཾ དྷམྨཏཱསཱིལཾ. མཧཱཀསྶཔཱདཱིནཾ པན སུདྡྷསཏྟཱནཾ, བོདྷིསཏྟསྶ ཙ ཏཱསུ ཏཱསུ ཛཱཏཱིསུ སཱིལཾ པུབྦཧེཏུཀསཱིལནྟི ཨེཝཾ པཀཏིསཱིལཱདིཝསེན ཙཏུབྦིདྷཾ.

ཙཏུཏྠཙཏུཀྐེ ཡཾ བྷགཝཏཱ ‘‘ཨིདྷ བྷིཀྑུ པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏོ ཝིཧརཏི ཨཱཙཱརགོཙརསམྤནྣོ ཨཎུམཏྟེསུ ཝཛྫེསུ བྷཡདསྶཱཝཱི སམཱདཱཡ ¶ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསཱུ’’ཏི (ཝིབྷ. ༥༠༨; དཱི. ནི. ༡.༡༩༣) ཝཾ ཝུཏྟཾ སཱིལཾ, ཨིདཾ པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཱིལཾ ནཱམ. ཡཾ པན ‘‘སོ ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ ན ནིམིཏྟགྒཱཧཱི ཧོཏི ནཱནུབྱཉྫནགྒཱཧཱི, ཡཏྭཱདྷིཀརཎམེནཾ ཙཀྑུནྡྲིཡཾ ཨསཾཝུཏཾ ཝིཧརནྟཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨནྭཱསྶཝེཡྻུཾ, ཏསྶ སཾཝརཱཡ པཊིཔཛྫཏི, རཀྑཏི ཙཀྑུནྡྲིཡཾ, ཙཀྑུནྡྲིཡེ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏི. སོཏེན སདྡཾ སུཏྭཱ…པེ… གྷཱནེན གནྡྷཾ གྷཱཡིཏྭཱ…པེ… ཛིཝ྄ཧཱཡ རསཾ སཱཡིཏྭཱ…པེ… ཀཱཡེན ཕོཊྛབྦཾ ཕུསིཏྭཱ…པེ… མནསཱ དྷམྨཾ ཝིཉྙཱཡ ན ནིམིཏྟགྒཱཧཱི…པེ… མནིནྡྲིཡེ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༢, ༤༡༡; དཱི. ནི. ༡.༢༡༣; ཨ. ནི. ༤.༡༩༨) ཝུཏྟཾ, ཨིདཾ ཨིནྡྲིཡསཾཝརསཱིལཾ. ཡཱ པན ཨཱཛཱིཝཧེཏུཔཉྙཏྟཱནཾ ཚནྣཾ སིཀྑཱཔདཱནཾ ཝཱིཏིཀྐམསྶ, ‘‘ཀུཧནཱ ལཔནཱ ནེམིཏྟིཀཏཱ ནིཔྤེསིཀཏཱ ལཱབྷེན ལཱབྷཾ ནིཛིགཱིསནཏཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིནཉྩ པཱཔདྷམྨཱནཾ ཝསེན པཝཏྟཱ མིཙྪཱཛཱིཝཱ ཝིརཏི, ཨིདཾ ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ. ‘‘པཊིསངྑཱ ཡོནིསོ ཙཱིཝརཾ པཊིསེཝཏི, ཡཱཝདེཝ སཱིཏསྶ པཊིགྷཱཏཱཡཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༣; ཨ. ནི. ༦.༥༨) ཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟོ པཊིསངྑཱནཔརིསུདྡྷོ ཙཏུཔཙྩཡཔརིབྷོགོ པཙྩཡསནྣིསྶིཏསཱིལཾ ནཱམ.

པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཱིལཾ

༡༤. ཏཏྲཱཡཾ ¶ ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ ཨནུཔུབྦཔདཝཎྞནཱཡ སདྡྷིཾ ཝིནིཙྪཡཀཐཱ. ཨིདྷཱཏི ཨིམསྨིཾ སཱསནེ. བྷིཀྑཱུཏི སཾསཱརེ བྷཡཾ ཨིཀྑཎཏཱཡ ཝཱ བྷིནྣཔཊདྷརཱདིཏཱཡ ཝཱ ཨེཝཾ ལདྡྷཝོཧཱརོ སདྡྷཱཔབྦཛིཏོ ཀུལཔུཏྟོ. པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏོཏི ཨེཏྠ པཱཏིམོཀྑནྟི སིཀྑཱཔདསཱིལཾ. ཏཉྷི ཡོ ནཾ པཱཏི རཀྑཏི, ཏཾ མོཀྑེཏི མོཙཡཏི ཨཱཔཱཡིཀཱདཱིཧི དུཀྑེཧི, ཏསྨཱ པཱཏིམོཀྑནྟི ཝུཙྩཏི. སཾཝརཎཾ སཾཝརོ, ཀཱཡིཀཝཱཙསིཀསྶ ཨཝཱིཏིཀྐམསྶེཏཾ ནཱམཾ. པཱཏིམོཀྑམེཝ སཾཝརོ པཱཏིམོཀྑསཾཝརོ. ཏེན པཱཏིམོཀྑསཾཝརེན སཾཝུཏོ པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏོ, ཨུཔགཏོ སམནྣཱགཏོཏི ཨཏྠོ. ཝིཧརཏཱིཏི ཨིརིཡཏི. ཨཱཙཱརགོཙརསམྤནྣོཏིཨཱདཱིནམཏྠོ པཱལི༹ཡཾ ཨཱགཏནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཨཱཙཱརགོཙརསམྤནྣོ’’ཏི ཨཏྠི ཨཱཙཱརོ, ཨཏྠི ཨནཱཙཱརོ;

ཏཏྠ ¶ ཀཏམོ ཨནཱཙཱརོ? ཀཱཡིཀོ ཝཱིཏིཀྐམོ ཝཱཙསིཀོ ཝཱིཏིཀྐམོ ཀཱཡིཀཝཱཙསིཀོ ཝཱིཏིཀྐམོ, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཨནཱཙཱརོ. སབྦམྤི དུསྶཱིལྱཾ ཨནཱཙཱརོ. ཨིདྷེཀཙྩོ ཝེལུ༹དཱནེན ཝཱ པཏྟདཱནེན ཝཱ པུཔྥཕལསིནཱནདནྟཀཊྛདཱནེན ཝཱ ཙཱཊུཀམྱཏཱཡ ཝཱ མུགྒསཱུཔྱཏཱཡ ཝཱ པཱརིབྷཊྱཏཱཡ ཝཱ ཛངྒྷཔེསནིཀེན ཝཱ ཨཉྙཏརཉྙཏརེན ཝཱ བུདྡྷཔཊིཀུཊྛེན མིཙྪཱཨཱཛཱིཝེན ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཨནཱཙཱརོ.

ཏཏྠ ཀཏམོ ཨཱཙཱརོ? ཀཱཡིཀོ ཨཝཱིཏིཀྐམོ ཝཱཙསིཀོ ཨཝཱིཏིཀྐམོ ཀཱཡིཀཝཱཙསིཀོ ཨཝཱིཏིཀྐམོ, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཨཱཙཱརོ. སབྦོཔི སཱིལསཾཝརོ ཨཱཙཱརོ. ཨིདྷེཀཙྩོ ན ཝེལུ༹དཱནེན ཝཱ ན པཏྟན པུཔྥན ཕལན སིནཱནན དནྟཀཊྛདཱནེན ཝཱ ན ཙཱཊུཀམྱཏཱཡ ཝཱ ན མུགྒསཱུཔྱཏཱཡ ཝཱ ན པཱརིབྷཊྱཏཱཡ ཝཱ ན ཛངྒྷཔེསནིཀེན ཝཱ ན ཨཉྙཏརཉྙཏརེན ཝཱ བུདྡྷཔཊིཀུཊྛེན མིཙྪཱཨཱཛཱིཝེན ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཨཱཙཱརོ.

གོཙརོཏི ཨཏྠི གོཙརོ ཨཏྠི ཨགོཙརོ.

ཏཏྠ ¶ ཀཏམོ ཨགོཙརོ? ཨིདྷེཀཙྩོ ཝེསིཡཱགོཙརོ ཝཱ ཧོཏི ཝིདྷཝཱ, ཐུལླཀུམཱརིཀཱ, པཎྜཀ, བྷིཀྑུནཱི, པཱནཱགཱརགོཙརོ ཝཱ ཧོཏི, སཾསཊྛོ ཝིཧརཏི རཱཛཱུཧི རཱཛམཧཱམཏྟེཧི ཏིཏྠིཡེཧི ཏིཏྠིཡསཱཝཀེཧི ཨནནུལོམིཀེན སཾསགྒེན, ཡཱནི ཝཱ པན ཏཱནི ཀུལཱནི ཨསྶདྡྷཱནི ཨཔྤསནྣཱནི ཨནོཔཱནབྷཱུཏཱནི ཨཀྐོསཀཔརིབྷཱསཀཱནི ཨནཏྠཀཱམཱནི ཨཧིཏཀཱམཱནི ཨཕཱསུཀཀཱམཱནི ཨཡོགཀྑེམཀཱམཱནི བྷིཀྑཱུནཾ བྷིཀྑུནཱིནཾ ཨུཔཱསཀཱནཾ ཨུཔཱསིཀཱནཾ, ཏཐཱརཱུཔཱནི ཀུལཱནི སེཝཏི བྷཛཏི པཡིརུཔཱསཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཨགོཙརོ.

ཏཏྠ ཀཏམོ གོཙརོ? ཨིདྷེཀཙྩོ ན ཝེསིཡཱགོཙརོ ཝཱ ཧོཏི…པེ… ན པཱནཱགཱརགོཙརོ ཝཱ ཧོཏི, ཨསཾསཊྛོ ཝིཧརཏི རཱཛཱུཧི…པེ… ཏིཏྠིཡསཱཝཀེཧི ཨནནུལོམིཀེན སཾསགྒེན, ཡཱནི ཝཱ པན ཏཱནི ཀུལཱནི སདྡྷཱནི པསནྣཱནི ཨོཔཱནབྷཱུཏཱནི ཀཱསཱཝཔཛྫོཏཱནི ཨིསིཝཱཏཔཊིཝཱཏཱནི ཨཏྠཀཱམཱནི…པེ… ཡོགཀྑེམཀཱམཱནི བྷིཀྑཱུནཾ…པེ… ཨུཔཱསིཀཱནཾ, ཏཐཱརཱུཔཱནི ཀུལཱནི སེཝཏི བྷཛཏི པཡིརུཔཱསཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི གོཙརོ. ཨིཏི ཨིམིནཱ ཙ ཨཱཙཱརེན ཨིམིནཱ ཙ གོཙརེན ཨུཔེཏོ ¶ ཧོཏི སམུཔེཏོ ཨུཔགཏོ སམུཔགཏོ ཨུཔཔནྣོ སམྤནྣོ སམནྣཱགཏོ, ཏེན ཝུཙྩཏི ‘‘ཨཱཙཱརགོཙརསམྤནྣོ’’ཏི (ཝིབྷ. ༥༡༡).

ཨཔི ཙེཏྠ ཨིམིནཱཔི ནཡེན ཨཱཙཱརགོཙརཱ ཝེདིཏབྦཱ. དུཝིདྷོ ཧི ཨནཱཙཱརོ ཀཱཡིཀོ ཝཱཙསིཀོ ཙ. ཏཏྠ ཀཏམོ ཀཱཡིཀོ ཨནཱཙཱརོ? ཨིདྷེཀཙྩོ སངྒྷགཏོཔི ཨཙིཏྟཱིཀཱརཀཏོ ཐེརེ བྷིཀྑཱུ གྷཊྚཡནྟོཔི ཏིཊྛཏི, གྷཊྚཡནྟོཔི ནིསཱིདཏི, པུརཏོཔི ཏིཊྛཏི, པུརཏོཔི ནིསཱིདཏི, ཨུཙྩེཔི ཨཱསནེ ནིསཱིདཏི, སསཱིསམྤི པཱརུཔིཏྭཱ ནིསཱིདཏི, ཋིཏཀོཔི བྷཎཏི, བཱཧཱཝིཀྑེཔཀོཔི བྷཎཏི, ཐེརཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨནུཔཱཧནཱནཾ ཙངྐམནྟཱནཾ སཨུཔཱཧནོ ཙངྐམཏི, ནཱིཙེ ཙངྐམེ ཙངྐམནྟཱནཾ ཨུཙྩེ ཙངྐམེ ཙངྐམཏི, ཚམཱཡ ཙངྐམནྟཱནཾ ཙངྐམེ ཙངྐམཏི, ཐེརེ བྷིཀྑཱུ ཨནུཔཁཛྫཱཔི ཏིཊྛཏི, ཨནུཔཁཛྫཱཔི ནིསཱིདཏི, ནཝེཔི བྷིཀྑཱུ ཨཱསནེན པཊིབཱཧཏི, ཛནྟཱགྷརེཔི ཐེརེ བྷིཀྑཱུ ཨནཱཔུཙྪཱ ཀཊྛཾ པཀྑིཔཏི, དྭཱརཾ པིདཧཏི, ཨུདཀཏིཏྠེཔི ཐེརེ བྷིཀྑཱུ གྷཊྚཡནྟོཔི ཨོཏརཏི, པུརཏོཔི ཨོཏརཏི, གྷཊྚཡནྟོཔི ནྷཱཡཏི, པུརཏོཔི ནྷཱཡཏི, གྷཊྚཡནྟོཔི ཨུཏྟརཏི, པུརཏོཔི ཨུཏྟརཏི, ཨནྟརགྷརཾ པཝིསནྟོཔི ཐེརེ བྷིཀྑཱུ གྷཊྚཡནྟོཔི གཙྪཏི, པུརཏོཔི གཙྪཏི, ཝོཀྐམྨ ཙ ཐེརཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ པུརཏོ པུརཏོ གཙྪཏི, ཡཱནིཔི ཏཱནི ཧོནྟི ཀུལཱནཾ ཨོཝརཀཱནི གཱུལ༹ྷཱནི ཙ པཊིཙྪནྣཱནི ཙ ཡཏྠ ཀུལིཏྠིཡོ ¶ ཀུལཀུམཱརིཡོ ནིསཱིདནྟི, ཏཏྠཔི སཧསཱ པཝིསཏི, ཀུམཱརཀསྶཔི སཱིསཾ པརཱམསཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཀཱཡིཀོ ཨནཱཙཱརོ.

ཏཏྠ ཀཏམོ ཝཱཙསིཀོ ཨནཱཙཱརོ? ཨིདྷེཀཙྩོ སངྒྷགཏོཔི ཨཙིཏྟཱིཀཱརཀཏོ ཐེརེ བྷིཀྑཱུ ཨནཱཔུཙྪཱ དྷམྨཾ བྷཎཏི. པཉྷཾ ཝིསྶཛྫེཏི, པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསཏི, ཋིཏཀོཔི བྷཎཏི, བཱཧཱཝིཀྑེཔཀོཔི བྷཎཏི, ཨནྟརགྷརཾ པཝིཊྛོཔི ཨིཏྠིཾ ཝཱ ཀུམཱརིཾ ཝཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཨིཏྠནྣཱམེ ཨིཏྠཾགོཏྟེ ཀིཾ ཨཏྠི, ཡཱགུ ཨཏྠི, བྷཏྟཾ ཨཏྠི, ཁཱདནཱིཡཾ ཨཏྠི, ཀིཾ པིཝིསྶཱམ, ཀིཾ ཁཱདིསྶཱམ, ཀིཾ བྷུཉྫིསྶཱམ. ཀིཾ ཝཱ མེ དསྶཐཱ’’ཏི ཝིཔྤལཔཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཝཱཙསིཀོ ཨནཱཙཱརོ (མཧཱནི. ༨༧). པཊིཔཀྑཝསེན པནསྶ ཨཱཙཱརོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨཔིཙ ¶ བྷིཀྑུ སགཱརཝོ སཔྤཏིསྶོ ཧིརོཏྟཔྤསམྤནྣོ སུནིཝཏྠོ སུཔཱརུཏོ པཱསཱདིཀེན ཨབྷིཀྐནྟེན པཊིཀྐནྟེན ཨཱལོཀིཏེན ཝིལོཀིཏེན སམིཉྫིཏེན པསཱརིཏེན ཨོཀྑིཏྟཙཀྑུ ཨིརིཡཱཔཐསམྤནྣོ ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརོ བྷོཛནེ མཏྟཉྙཱུ ཛཱགརིཡམནུཡུཏྟོ སཏིསམྤཛཉྙེན སམནྣཱགཏོ ཨཔྤིཙྪོ སནྟུཊྛོ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀེསུ སཀྐཙྩཀཱརཱི གརུཙིཏྟཱིཀཱརབཧུལོ ཝིཧརཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཨཱཙཱརོ. ཨེཝཾ ཏཱཝ ཨཱཙཱརོ ཝེདིཏབྦོ.

གོཙརོ པན ཏིཝིདྷོ ཨུཔནིསྶཡགོཙརོ ཨཱརཀྑགོཙརོ ཨུཔནིབནྡྷགོཙརོཏི. ཏཏྠ ཀཏམོ ཨུཔནིསྶཡགོཙརོ? དསཀཐཱཝཏྠུགུཎསམནྣཱགཏོ ཀལྱཱཎམིཏྟོ, ཡཾ ནིསྶཱཡ ཨསྶུཏཾ སུཎཱཏི, སུཏཾ པརིཡོདཔེཏི, ཀངྑཾ ཝིཏརཏི, དིཊྛིཾ ཨུཛུཾ ཀརོཏི, ཙིཏྟཾ པསཱདེཏི. ཡསྶ ཝཱ པན ཨནུསིཀྑམཱནོ སདྡྷཱཡ ཝཌྜྷཏི, སཱིལེན, སུཏེན, ཙཱགེན, པཉྙཱཡ ཝཌྜྷཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཨུཔནིསྶཡགོཙརོ.

ཀཏམོ ཨཱརཀྑགོཙརོ? ཨིདྷ བྷིཀྑུ ཨནྟརགྷརཾ པཝིཊྛོ ཝཱིཐིཾ པཊིཔནྣོ ཨོཀྑིཏྟཙཀྑུ ཡུགམཏྟདསྶཱཝཱི སུསཾཝུཏོ གཙྪཏི, ན ཧཏྠིཾ ཨོལོཀེནྟོ, ན ཨསྶཾ, ན རཐཾ, ན པཏྟིཾ, ན ཨིཏྠིཾ, ན པུརིསཾ ཨོལོཀེནྟོ, ན ཨུདྡྷཾ ཨུལློཀེནྟོ, ན ཨདྷོ ཨོལོཀེནྟོ, ན དིསཱཝིདིསཾ པེཀྑམཱནོ གཙྪཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཨཱརཀྑགོཙརོ.

ཀཏམོ ཨུཔནིབནྡྷགོཙརོ? ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ ཡཏྠ ཙིཏྟཾ ཨུཔནིབནྡྷཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ ¶ – ‘‘ཀོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ གོཙརོ སཀོ པེཏྟིཀོ ཝིསཡོ? ཡདིདཾ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༣༧༢), ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཨུཔནིབནྡྷགོཙརོ. ཨིཏི ཨིམིནཱ ཙ ཨཱཙཱརེན ཨིམིནཱ ཙ གོཙརེན ཨུཔེཏོ…པེ… སམནྣཱགཏོ. ཏེནཔི ཝུཙྩཏི ཨཱཙཱརགོཙརསམྤནྣོཏི.

ཨཎུམཏྟེསུ ཝཛྫེསུ བྷཡདསྶཱཝཱིཏི ཨཎུཔྤམཱཎེསུ ཨསཉྩིཙྩ ཨཱཔནྣསེཁིཡཨཀུསལཙིཏྟུཔྤཱདཱདིབྷེདེསུ ཝཛྫེསུ བྷཡདསྶནསཱིལོ. སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསཱུཏི ཡཾཀིཉྩི སིཀྑཱཔདེསུ སིཀྑིཏབྦཾ, ཏཾ སབྦཾ སམྨཱ ཨཱདཱཡ སིཀྑཏི. ཨེཏྠ ཙ ‘‘པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏོ’’ཏི ཨེཏྟཱཝཏཱ ¶ ཙ པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱཡ དེསནཱཡ པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཱིལཾ དསྶིཏཾ. ‘‘ཨཱཙཱརགོཙརསམྤནྣོ’’ཏིཨཱདི པན སབྦཾ ཡཐཱཔཊིཔནྣསྶ ཏཾ སཱིལཾ སམྤཛྫཏི, ཏཾ པཊིཔཏྟིཾ དསྶེཏུཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨིནྡྲིཡསཾཝརསཱིལཾ

༡༥. ཡཾ པནེཏཾ ཏདནནྟརཾ ‘‘སོ ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན དསྶིཏཾ ཨིནྡྲིཡསཾཝརསཱིལཾ, ཏཏྠ སོཏི པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཱིལེ ཋིཏོ བྷིཀྑུ. ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱཏི ཀཱརཎཝསེན ཙཀྑཱུཏི ལདྡྷཝོཧཱརེན རཱུཔདསྶནསམཏྠེན ཙཀྑུཝིཉྙཱཎེན རཱུཔཾ དིསྭཱ. པོརཱཎཱ པནཱཧུ ‘‘ཙཀྑུ རཱུཔཾ ན པསྶཏི, ཨཙིཏྟཀཏྟཱ, ཙིཏྟཾ ན པསྶཏི, ཨཙཀྑུཀཏྟཱ, དྭཱརཱརམྨཎསངྒྷཊྚེ པན ཙཀྑུཔསཱདཝཏྠུཀེན ཙིཏྟེན པསྶཏི. ཨཱིདིསཱི པནེསཱ ‘དྷནུནཱ ཝིཛ྄ཛྷཏཱི’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ སསམྦྷཱརཀཐཱ ནཱམ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎེན རཱུཔཾ དིསྭཱཏི ཨཡམེཝེཏྠ ཨཏྠོ’’ཏི. ན ནིམིཏྟགྒཱཧཱིཏི ཨིཏྠིཔུརིསནིམིཏྟཾ ཝཱ སུབྷནིམིཏྟཱདིཀཾ ཝཱ ཀིལེསཝཏྠུབྷཱུཏཾ ནིམིཏྟཾ ན གཎྷཱཏི, དིཊྛམཏྟེཡེཝ སཎྛཱཏི. ནཱནུབྱཉྫནགྒཱཧཱིཏི ཀིལེསཱནཾ ཨནུཨནུབྱཉྫནཏོ པཱཀཊབྷཱཝཀརཎཏོ ཨནུབྱཉྫནནྟི ལདྡྷཝོཧཱརཾ ཧཏྠཔཱདསིཏཧསིཏཀཐིཏཝིལོཀིཏཱདིབྷེདཾ ཨཱཀཱརཾ ན གཎྷཱཏི, ཡཾ ཏཏྠ བྷཱུཏཾ, ཏདེཝ གཎྷཱཏི, ཙེཏིཡཔབྦཏཝཱསཱི མཧཱཏིསྶཏྠེརོ ཝིཡ.

ཐེརཾ ཀིར ཙེཏིཡཔབྦཏཱ ཨནུརཱདྷཔུརཾ པིཎྜཙཱརཏྠཱཡ ཨཱགཙྪནྟཾ ཨཉྙཏརཱ ཀུལསུཎྷཱ སཱམིཀེན སདྡྷིཾ བྷཎྜིཏྭཱ སུམཎྜིཏཔསཱདྷིཏཱ དེཝཀཉྙཱ ཝིཡ ཀཱལསྶེཝ ཨནུརཱདྷཔུརཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ¶ ཉཱཏིགྷརཾ གཙྪནྟཱི ཨནྟརཱམགྒེ དིསྭཱ ཝིཔལླཏྠཙིཏྟཱ མཧཱཧསིཏཾ ཧསི. ཐེརོ ཀིམེཏནྟི ཨོལོཀེནྟོ ཏསྶཱ དནྟཊྛིཀེ ཨསུབྷསཉྙཾ པཊིལབྷིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ཏསྶཱ དནྟཊྛིཀཾ དིསྭཱ, པུབྦསཉྙཾ ཨནུསྶརི;

ཏཏྠེཝ སོ ཋིཏོ ཐེརོ, ཨརཧཏྟཾ ཨཔཱཔུཎཱི’’ཏི.

སཱམིཀོཔི ¶ ཁོ པནསྶཱ ཨནུམགྒཾ གཙྪནྟོ ཐེརཾ དིསྭཱ ‘‘ཀིཉྩི, བྷནྟེ, ཨིཏྠིཾ པསྶཐཱ’’ཏི པུཙྪི. ཏཾ ཐེརོ ཨཱཧ –

‘‘ནཱབྷིཛཱནཱམི ཨིཏྠཱི ཝཱ, པུརིསོ ཝཱ ཨིཏོ གཏོ;

ཨཔིཙ ཨཊྛིསངྒྷཱཊོ, གཙྪཏེས མཧཱཔཐེ’’ཏི.

ཡཏྭཱདྷིཀརཎམེནནྟིཨཱདིམྷི ཡཾཀཱརཎཱ ཡསྶ ཙཀྑུནྡྲིཡཱསཾཝརསྶ ཧེཏུ ཨེཏཾ པུགྒལཾ སཏིཀཝཱཊེན ཙཀྑུནྡྲིཡཾ ཨསཾཝུཏཾ ཨཔིཧིཏཙཀྑུདྭཱརཾ ཧུཏྭཱ ཝིཧརནྟཾ ཨེཏེ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཡོ དྷམྨཱ ཨནྭཱསྶཝེཡྻུཾ ཨནུབནྡྷེཡྻུཾ. ཏསྶ སཾཝརཱཡ པཊིཔཛྫཏཱིཏི ཏསྶ ཙཀྑུནྡྲིཡསྶ སཏིཀཝཱཊེན པིདཧནཏྠཱཡ པཊིཔཛྫཏི. ཨེཝཾ པཊིཔཛྫནྟོཡེཝ ཙ རཀྑཏི ཙཀྑུནྡྲིཡཾ, ཙཀྑུནྡྲིཡེ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏཱིཏིཔི ཝུཙྩཏི. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཙཀྑུནྡྲིཡེ སཾཝརོ ཝཱ ཨསཾཝརོ ཝཱ ནཏྠི. ན ཧི ཙཀྑུཔསཱདཾ ནིསྶཱཡ སཏི ཝཱ མུཊྛསཙྩཾ ཝཱ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨཔིཙ ཡདཱ རཱུཔཱརམྨཎཾ ཙཀྑུསྶ ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪཏི, ཏདཱ བྷཝངྒེ དྭིཀྑཏྟུཾ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ནིརུདྡྷེ ཀིརིཡམནོདྷཱཏུ ཨཱཝཛྫནཀིཙྩཾ སཱདྷཡམཱནཱ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ནིརུཛ྄ཛྷཏི. ཏཏོ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ དསྶནཀིཙྩཾ. ཏཏོ ཝིཔཱཀམནོདྷཱཏུ སམྤཊིཙྪནཀིཙྩཾ. ཏཏོ ཝིཔཱཀཱཧེཏུཀམནོཝིཉྙཱཎདྷཱཏུ སནྟཱིརཎཀིཙྩཾ. ཏཏོ ཀིརིཡཱཧེཏུཀམནོཝིཉྙཱཎདྷཱཏུ ཝོཊྛབྦནཀིཙྩཾ སཱདྷཡམཱནཱ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ཏདནནྟརཾ ཛཝནཾ ཛཝཏི.

ཏཏྲཱཔི ནེཝ བྷཝངྒསམཡེ, ན ཨཱཝཛྫནཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརསམཡེ སཾཝརོ ཝཱ ཨསཾཝརོ ཝཱ ཨཏྠི. ཛཝནཀྑཎེ པན སཙེ དུསྶཱིལྱཾ ཝཱ མུཊྛསཙྩཾ ཝཱ ཨཉྙཱཎཾ ཝཱ ཨཀྑནྟི ཝཱ ཀོསཛྫཾ ཝཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨསཾཝརོ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཧོནྟོ པན སོ ཙཀྑུནྡྲིཡེ ཨསཾཝརོཏི ཝུཙྩཏི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཏསྨིཾ སཏི དྭཱརམྤི ཨགུཏྟཾ ཧོཏི, བྷཝངྒམྤི ཨཱཝཛྫནཱདཱིནིཔི ཝཱིཐིཙིཏྟཱནི ¶ . ཡཐཱ ཀིཾ? ཡཐཱ ནགརེ ཙཏཱུསུ དྭཱརེསུ ཨསཾཝུཏེསུ ཀིཉྩཱཔི ཨནྟོགྷརདྭཱརཀོཊྛཀགབྦྷཱདཡོ སུསཾཝུཏཱ ཧོནྟི, ཏཐཱཔི ཨནྟོནགརེ སབྦཾ བྷཎྜཾ ཨརཀྑིཏཾ ཨགོཔིཏམེཝ ཧོཏི. ནགརདྭཱརེན ཧི པཝིསིཏྭཱ ཙོརཱ ཡདིཙྪནྟི, ཏཾ ཀརེཡྻུཾ, ཨེཝམེཝ ཛཝནེ དུསྶཱིལྱཱདཱིསུ ཨུཔྤནྣེསུ ཏསྨིཾ ཨསཾཝརེ སཏི དྭཱརམྤི ཨགུཏྟཾ ཧོཏི, བྷཝངྒམྤི ཨཱཝཛྫནཱདཱིནིཔི ཝཱིཐིཙིཏྟཱནི.

ཏསྨིཾ ¶ པན སཱིལཱདཱིསུ ཨུཔྤནྣེསུ དྭཱརམྤི གུཏྟཾ ཧོཏི, བྷཝངྒམྤི ཨཱཝཛྫནཱདཱིནིཔི ཝཱིཐིཙིཏྟཱནི. ཡཐཱ ཀིཾ? ཡཐཱ ནགརདྭཱརེསུ སཾཝུཏེསུ ཀིཉྩཱཔི ཨནྟོགྷརཱདཡོ ཨསཾཝུཏཱ ཧོནྟི, ཏཐཱཔི ཨནྟོནགརེ སབྦཾ བྷཎྜཾ སུརཀྑིཏཾ སུགོཔིཏམེཝ ཧོཏི. ནགརདྭཱརེསུ ཧི པིཧིཏེསུ ཙོརཱནཾ པཝེསོ ནཏྠི, ཨེཝམེཝ ཛཝནེ སཱིལཱདཱིསུ ཨུཔྤནྣེསུ དྭཱརམྤི གུཏྟཾ ཧོཏི, བྷཝངྒམྤི ཨཱཝཛྫནཱདཱིནིཔི ཝཱིཐིཙིཏྟཱནི. ཏསྨཱ ཛཝནཀྑཎེ ཨུཔྤཛྫམཱནོཔི ཙཀྑུནྡྲིཡེ སཾཝརོཏི ཝུཏྟོ.

སོཏེན སདྡཾ སུཏྭཱཏིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཝམིདཾ སངྑེཔཏོ རཱུཔཱདཱིསུ ཀིལེསཱནུབནྡྷནིམིཏྟཱདིགྒཱཧཔརིཝཛྫནལཀྑཎཾ ཨིནྡྲིཡསཾཝརསཱིལནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ

༡༦. ཨིདཱནི ཨིནྡྲིཡསཾཝརསཱིལཱནནྟརཾ ཝུཏྟེ ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིསཱིལེ ཨཱཛཱིཝཧེཏུ པཉྙཏྟཱནཾ ཚནྣཾ སིཀྑཱཔདཱནནྟི ཡཱནི ཏཱནི ‘‘ཨཱཛཱིཝཧེཏུ ཨཱཛཱིཝཀཱརཎཱ པཱཔིཙྪོ ཨིཙྪཱཔཀཏོ ཨསནྟཾ ཨབྷཱུཏཾ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཾ ཨུལླཔཏི, ཨཱཔཏྟི པཱརཱཛིཀསྶ. ཨཱཛཱིཝཧེཏུ ཨཱཛཱིཝཀཱརཎཱ སཉྩརིཏྟཾ སམཱཔཛྫཏི, ཨཱཔཏྟི སངྒྷཱདིསེསསྶ. ཨཱཛཱིཝཧེཏུ ཨཱཛཱིཝཀཱརཎཱ ‘ཡོ ཏེ ཝིཧཱརེ ཝསཏི སོ བྷིཀྑུ ཨརཧཱ’ཏི བྷཎཏི, པཊིཝིཛཱནནྟསྶ ཨཱཔཏྟི ཐུལླཙྩཡསྶ. ཨཱཛཱིཝཧེཏུ ཨཱཛཱིཝཀཱརཎཱ བྷིཀྑུ པཎཱིཏབྷོཛནཱནི ཨགིལཱནོ ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ ཝིཉྙཱཔེཏྭཱ བྷུཉྫཏི, ཨཱཔཏྟི པཱཙིཏྟིཡསྶ. ཨཱཛཱིཝཧེཏུ ཨཱཛཱིཝཀཱརཎཱ བྷིཀྑུནཱི པཎཱིཏབྷོཛནཱནི ཨགིལཱནཱ ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ ཝིཉྙཱཔེཏྭཱ བྷུཉྫཏི, ཨཱཔཏྟི པཱཊིདེསནཱིཡསྶ. ཨཱཛཱིཝཧེཏུ ཨཱཛཱིཝཀཱརཎཱ སཱུཔཾ ཝཱ ཨོདནཾ ཝཱ ཨགིལཱནོ ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ ཝིཉྙཱཔེཏྭཱ བྷུཉྫཏི ¶ , ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱ’’ཏི (པརི. ༢༨༧) ཨེཝཾ པཉྙཏྟཱནི ཚ སིཀྑཱཔདཱནི, ཨིམེསཾ ཚནྣཾ སིཀྑཱཔདཱནཾ.

ཀུཧནཱཏིཨཱདཱིསུ ཨཡཾ པཱལི༹, ‘‘ཏཏྠ ཀཏམཱ ཀུཧནཱ? ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀསནྣིསྶིཏསྶ པཱཔིཙྪསྶ ཨིཙྪཱཔཀཏསྶ ཡཱ པཙྩཡཔཊིསེཝནསངྑཱཏེན ཝཱ སཱམནྟཛཔྤིཏེན ཝཱ ཨིརིཡཱཔཐསྶ ཝཱ ཨཊྛཔནཱ ཋཔནཱ སཎྛཔནཱ བྷཱཀུཊིཀཱ བྷཱཀུཊིཡཾ ཀུཧནཱ ཀུཧཱཡནཱ ཀུཧིཏཏྟཾ, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཀུཧནཱ.

‘‘ཏཏྠ ¶ ཀཏམཱ ལཔནཱ? ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀསནྣིསྶིཏསྶ པཱཔིཙྪསྶ ཨིཙྪཱཔཀཏསྶ ཡཱ པརེསཾ ཨཱལཔནཱ ལཔནཱ སལླཔནཱ ཨུལླཔནཱ སམུལླཔནཱ ཨུནྣཧནཱ སམུནྣཧནཱ ཨུཀྐཱཙནཱ སམུཀྐཱཙནཱ ཨནུཔྤིཡབྷཱཎིཏཱ ཙཱཊུཀམྱཏཱ མུགྒསཱུཔྱཏཱ པཱརིབྷཊྱཏཱ, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ལཔནཱ.

‘‘ཏཏྠ ཀཏམཱ ནེམིཏྟིཀཏཱ? ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀསནྣིསྶིཏསྶ པཱཔིཙྪསྶ ཨིཙྪཱཔཀཏསྶ ཡཾ པརེསཾ ནིམིཏྟཾ ནིམིཏྟཀམྨཾ ཨོབྷཱསོ ཨོབྷཱསཀམྨཾ སཱམནྟཛཔྤཱ པརིཀཐཱ, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ནེམིཏྟིཀཏཱ.

‘‘ཏཏྠ ཀཏམཱ ནིཔྤེསིཀཏཱ? ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀསནྣིསྶིཏསྶ པཱཔིཙྪསྶ ཨིཙྪཱཔཀཏསྶ ཡཱ པརེསཾ ཨཀྐོསནཱ ཝམྦྷནཱ གརཧནཱ ཨུཀྑེཔནཱ སམུཀྑེཔནཱ ཁིཔནཱ སཾཁིཔནཱ པཱཔནཱ སམྤཱཔནཱ ཨཝཎྞཧཱརིཀཱ པརཔིཊྛིམཾསིཀཏཱ, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ནིཔྤེསིཀཏཱ.

‘‘ཏཏྠ ཀཏམཱ ལཱབྷེན ལཱབྷཾ ནིཛིགཱིསནཏཱ? ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀསནྣིསྶིཏོ པཱཔིཙྪོ ཨིཙྪཱཔཀཏོ ཨིཏོ ལདྡྷཾ ཨཱམིསཾ ཨམུཏྲ ཧརཏི, ཨམུཏྲ ཝཱ ལདྡྷཾ ཨཱམིསཾ ཨིདྷ ཨཱཧརཏི. ཡཱ ཨེཝརཱུཔཱ ཨཱམིསེན ཨཱམིསསྶ ཨེཊྛི གཝེཊྛི པརིཡེཊྛི ཨེསནཱ གཝེསནཱ པརིཡེསནཱ, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ལཱབྷེན ལཱབྷཾ ནིཛིགཱིསནཏཱ’’ཏི (ཝིབྷ. ༨༦༢-༨༦༥).

༡༧. ཨིམིསྶཱ པན པཱལི༹ཡཱ ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཀུཧནནིདྡེསེ ཏཱཝ ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀསནྣིསྶིཏསྶཱཏི ལཱབྷཉྩ སཀྐཱརཉྩ ཀིཏྟིསདྡཉྩ སནྣིསྶིཏསྶ, པཏྠཡནྟསྶཱཏི ¶ ཨཏྠོ. པཱཔིཙྪསྶཱཏི ཨསནྟགུཎདཱིཔནཀཱམསྶ. ཨིཙྪཱཔཀཏསྶཱཏི ཨིཙྪཱཡ ཨཔཀཏསྶ, ཨུཔདྡུཏསྶཱཏི ཨཏྠོ.

ཨིཏོ པརཾ ཡསྨཱ པཙྩཡཔཊིསེཝནསཱམནྟཛཔྤནཨིརིཡཱཔཐསནྣིསྶིཏཝསེན མཧཱནིདྡེསེ ཏིཝིདྷཾ ཀུཧནཝཏྠུ ཨཱགཏཾ. ཏསྨཱ ཏིཝིདྷམྤེཏཾ དསྶེཏུཾ པཙྩཡཔཊིསེཝནསངྑཱཏེན ཝཱཏི ཨེཝམཱདི ཨཱརདྡྷཾ. ཏཏྠ ཙཱིཝརཱདཱིཧི ནིམནྟིཏསྶ ཏདཏྠིཀསྶེཝ སཏོ པཱཔིཙྪཏཾ ནིསྶཱཡ པཊིཀྑིཔནེན, ཏེ ཙ གཧཔཏིཀེ ཨཏྟནི སུཔྤཏིཊྛིཏསདྡྷེ ཉཏྭཱ པུན ཏེསཾ ‘‘ཨཧོ ཨཡྻོ ཨཔྤིཙྪོ ན ཀིཉྩི པཊིགྒཎྷིཏུཾ ཨིཙྪཏི, སུལདྡྷཾ ཝཏ ནོ ཨསྶ སཙེ ཨཔྤམཏྟཀམྤི ཀིཉྩི པཊིགྒཎྷེཡྻཱ’’ཏི ནཱནཱཝིདྷེཧི ཨུཔཱཡེཧི པཎཱིཏཱནི ཙཱིཝརཱདཱིནི ¶ ཨུཔནེནྟཱནཾ ཏདནུགྒཧཀཱམཏཾཡེཝ ཨཱཝིཀཏྭཱ པཊིགྒཧཎེན ཙ ཏཏོ པབྷུཏི ཨཔི སཀཊབྷཱརེཧི ཨུཔནཱམནཧེཏུབྷཱུཏཾ ཝིམྷཱཔནཾ པཙྩཡཔཊིསེཝནསངྑཱཏཾ ཀུཧནཝཏྠཱུཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ མཧཱནིདྡེསེ –

‘‘ཀཏམཾ པཙྩཡཔཊིསེཝནསངྑཱཏཾ ཀུཧནཝཏྠུ? ཨིདྷ གཧཔཏིཀཱ བྷིཀྑུཾ ནིམནྟེནྟི ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརེཧི. སོ པཱཔིཙྪོ ཨིཙྪཱཔཀཏོ ཨཏྠིཀོ ཙཱིཝར…པེ… པརིཀྑཱརཱནཾ བྷིཡྻོཀམྱཏཾ ཨུཔཱདཱཡ ཙཱིཝརཾ པཙྩཀྑཱཏི. པིཎྜཔཱཏཾ…པེ… སེནཱསནཾ. གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཾ པཙྩཀྑཱཏི. སོ ཨེཝམཱཧ – ‘ཀིཾ སམཎསྶ མཧགྒྷེན ཙཱིཝརེན, ཨེཏཾ སཱརུཔྤཾ ཡཾ སམཎོ སུསཱནཱ ཝཱ སངྐཱརཀཱུཊཱ ཝཱ པཱཔཎིཀཱ ཝཱ ནནྟཀཱནི ཨུཙྩིནིཏྭཱ སངྒྷཱཊིཾ ཀཏྭཱ དྷཱརེཡྻ. ཀིཾ སམཎསྶ མཧགྒྷེན པིཎྜཔཱཏེན ཨེཏཾ སཱརུཔྤཾ ཡཾ སམཎོ ཨུཉྪཱཙརིཡཱཡ པིཎྜིཡཱལོཔེན ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཡྻ. ཀིཾ སམཎསྶ མཧགྒྷེན སེནཱསནེན, ཨེཏཾ སཱརུཔྤཾ ཡཾ སམཎོ རུཀྑམཱུལིཀོ ཝཱ ཨསྶ ཨབྦྷོཀཱསིཀོ ཝཱ. ཀིཾ སམཎསྶ མཧགྒྷེན གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརེན, ཨེཏཾ སཱརུཔྤཾ ཡཾ སམཎོ པཱུཏིམུཏྟེན ཝཱ ཧརིཊཀཱིཁཎྜེན ཝཱ ཨོསདྷཾ ཀརེཡྻཱ’ཏི. ཏདུཔཱདཱཡ ལཱུཁཾ ཙཱིཝརཾ དྷཱརེཏི, ལཱུཁཾ པིཎྜཔཱཏཾ པརིབྷུཉྫཏི, ལཱུཁཾ སེནཱསནཾ པཊིསེཝཏི, ལཱུཁཾ གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཾ པཊིསེཝཏི, ཏམེནཾ གཧཔཏིཀཱ ཨེཝཾ ཛཱནནྟི ‘ཨཡཾ སམཎོ ཨཔྤིཙྪོ སནྟུཊྛོ པཝིཝིཏྟོ ཨསཾསཊྛོ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ དྷུཏཝཱདོ’ཏི. བྷིཡྻོ བྷིཡྻོ ནིམནྟེནྟི ཙཱིཝར…པེ… པརིཀྑཱརེཧི. སོ ཨེཝམཱཧ – ‘ཏིཎྞཾ སམྨུཁཱིབྷཱཝཱ སདྡྷོ ཀུལཔུཏྟོ བཧུཾ པུཉྙཾ པསཝཏི. སདྡྷཱཡ སམྨུཁཱིབྷཱཝཱ སདྡྷོ ཀུལཔུཏྟོ བཧུཾ པུཉྙཾ ¶ པསཝཏི. དེཡྻདྷམྨསྶ…པེ… དཀྑིཎེཡྻཱནཾ སམྨུཁཱིབྷཱཝཱསདྡྷོཀུལཔུཏྟོ བཧུཾ པུཉྙཾ པསཝཏི. ཏུམྷཱཀཉྩེཝཱཡཾ སདྡྷཱ ཨཏྠི, དེཡྻདྷམྨོ ཙ སཾཝིཛྫཏི, ཨཧཉྩ པཊིགྒཱཧཀོ, སཙེཧཾ ན པཊིགྒཧེསྶཱམི, ཨེཝཾ ཏུམྷེ པུཉྙེན པརིབཱཧིརཱ བྷཝིསྶནྟི, ན མཡ྄ཧཾ ཨིམིནཱ ཨཏྠོ. ཨཔིཙ ཏུམྷཱཀཾཡེཝ ཨནུཀམྤཱཡ པཊིགྒཎྷཱམཱི’ཏི. ཏདུཔཱདཱཡ བཧུམྤི ཙཱིཝརཾ པཊིགྒཎྷཱཏི. བཧུམྤི པིཎྜཔཱཏཾ…པེ… བྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཾ པཊིགྒཎྷཱཏི ¶ . ཡཱ ཨེཝརཱུཔཱ བྷཱཀུཊིཀཱ བྷཱཀུཊིཡཾ ཀུཧནཱ ཀུཧཱཡནཱ ཀུཧིཏཏྟཾ, ཨིདཾ པཙྩཡཔཊིསེཝནསངྑཱཏཾ ཀུཧནཝཏྠཱུ’’ཏི (མཧཱནི. ༨༧).

པཱཔིཙྪསྶེཝ པན སཏོ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཱདྷིགམཔརིདཱིཔནཝཱཙཱཡ ཏཐཱ ཏཐཱ ཝིམྷཱཔནཾ སཱམནྟཛཔྤནསངྑཱཏཾ ཀུཧནཝཏྠཱུཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཀཏམཾ སཱམནྟཛཔྤནསངྑཱཏཾ ཀུཧནཝཏྠུ? ཨིདྷེཀཙྩོ པཱཔིཙྪོ ཨིཙྪཱཔཀཏོ སམྦྷཱཝནཱདྷིཔྤཱཡོ ‘ཨེཝཾ མཾ ཛནོ སམྦྷཱཝེསྶཏཱི’ཏི ཨརིཡདྷམྨསནྣིསྶིཏཾ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི ‘ཡོ ཨེཝརཱུཔཾ ཙཱིཝརཾ དྷཱརེཏི, སོ སམཎོ མཧེསཀྑོ’ཏི བྷཎཏི. ‘ཡོ ཨེཝརཱུཔཾ པཏྟཾ ལོཧཐཱལཀཾ. དྷམྨཀརཎཾ པརིསྶཱཝནཾ ཀུཉྩིཀཾ, ཀཱཡབནྡྷནཾ ཨུཔཱཧནཾ དྷཱརེཏི, སོ སམཎོ མཧེསཀྑོ’ཏི བྷཎཏི. ཡསྶ ཨེཝརཱུཔོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ཨཱཙརིཡོ སམཱནུཔཛ྄ཛྷཱཡཀོ, སམཱནཱཙརིཡཀོ མིཏྟོ སནྡིཊྛོ སམྦྷཏྟོ སཧཱཡོ. ཡོ ཨེཝརཱུཔེ ཝིཧཱརེ ཝསཏི ཨཌྜྷཡོགེ པཱསཱདེ ཧམྨིཡེ གུཧཱཡཾ ལེཎེ ཀུཊིཡཱ ཀཱུཊཱགཱརེ ཨཊྚེ མཱལེ༹ ཨུདྡཎྜེ ཨུཔཊྛཱནསཱལཱཡཾ མཎྜཔེ རུཀྑམཱུལེ ཝསཏི, སོ སམཎོ མཧེསཀྑོ’ཏི བྷཎཏི. ཨཐ ཝཱ ‘ཀོརཛིཀཀོརཛིཀོ བྷཱཀུཊིཀབྷཱཀུཊིཀོ ཀུཧཀཀུཧཀོ ལཔཀལཔཀོ མུཁསམྦྷཱཝིཀོ, ཨཡཾ སམཎོ ཨིམཱསཾ ཨེཝརཱུཔཱནཾ སནྟཱནཾ ཝིཧཱརསམཱཔཏྟཱིནཾ ལཱབྷཱི’ཏི ཏཱདིསཾ གམྦྷཱིརཾ གཱུལ༹ྷཾ ནིཔུཎཾ པཊིཙྪནྣཾ ལོཀུཏྟརཾ སུཉྙཏཱཔཊིསཾཡུཏྟཾ ཀཐཾ ཀཐེསི. ཡཱ ཨེཝརཱུཔཱ བྷཱཀུཊིཀཱ བྷཱཀུཊིཡཾ ཀུཧནཱ ཀུཧཱཡནཱ ཀུཧིཏཏྟཾ, ཨིདཾ སཱམནྟཛཔྤནསངྑཱཏཾ ཀུཧནཝཏྠཱུ’’ཏི (མཧཱནི. ༨༧).

པཱཔིཙྪསྶེཝ པན སཏོ སམྦྷཱཝནཱདྷིཔྤཱཡཀཏེན ཨིརིཡཱཔཐེན ཝིམྷཱཔནཾ ཨིརིཡཱཔཐསནྣིསྶིཏཾ ཀུཧནཝཏྠཱུཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཀཏམཾ ཨིརིཡཱཔཐསངྑཱཏཾ ཀུཧནཝཏྠུ. ཨིདྷེཀཙྩོ པཱཔིཙྪོ ཨིཙྪཱཔཀཏོ སམྦྷཱཝནཱདྷིཔྤཱཡོ ‘ཨེཝཾ མཾ ཛནོ སམྦྷཱཝེསྶཏཱི’ཏི གམནཾ སཎྛཔེཏི ¶ , ཋཱནཾ ¶ སཎྛཔེཏི, ནིསཛྫཾ སཎྛཔེཏི, སཡནཾ སཎྛཔེཏི, པཎིདྷཱཡ གཙྪཏི, པཎིདྷཱཡ ཏིཊྛཏི, པཎིདྷཱཡ ནིསཱིདཏི, པཎིདྷཱཡ སེཡྻཾ ཀཔྤེཏི, སམཱཧིཏོ ཝིཡ གཙྪཏི, སམཱཧིཏོ ཝིཡ ཏིཊྛཏི, ནིསཱིདཏི, སེཡྻཾ ཀཔྤེཏི, ཨཱཔཱཐཀཛ྄ཛྷཱཡཱི ཙ ཧོཏི, ཡཱ ཨེཝརཱུཔཱ ཨིརིཡཱཔཐསྶ ཨཊྛཔནཱ ཋཔནཱ སཎྛཔནཱ བྷཱཀུཊིཀཱ བྷཱཀུཊིཡཾ ཀུཧནཱ ཀུཧཱཡནཱ ཀུཧིཏཏྟཾ, ཨིདཾ ཝུཙྩཏི ཨིརིཡཱཔཐསངྑཱཏཾ ཀུཧནཝཏྠཱུ’’ཏི (མཧཱནི. ༨༧).

ཏཏྠ པཙྩཡཔཊིསེཝནསངྑཱཏེནཱཏི པཙྩཡཔཊིསེཝནནྟི ཨེཝཾ སངྑཱཏེན པཙྩཡཔཊིསེཝནེན ཝཱ སངྑཱཏེན. སཱམནྟཛཔྤིཏེནཱཏི སམཱིཔབྷཎིཏེན. ཨིརིཡཱཔཐསྶ ཝཱཏི ཙཏུཨིརིཡཱཔཐསྶ. ཨཊྛཔནཱཏིཨཱདི ཋཔནཱ, ཨཱདརེན ཝཱ ཋཔནཱ. ཋཔནཱཏི ཋཔནཱཀཱརོ. སཎྛཔནཱཏི ཨབྷིསངྑརཎཱ, པཱསཱདིཀབྷཱཝཀརཎནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བྷཱཀུཊིཀཱཏི པདྷཱནཔུརིམཊྛིཏབྷཱཝདསྶནེན བྷཱཀུཊིཀརཎཾ, མུཁསངྐོཙོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བྷཱཀུཊིཀརཎཾ སཱིལམསྶཱཏི བྷཱཀུཊིཀོ. བྷཱཀུཊིཀསྶ བྷཱཝོ བྷཱཀུཊིཡཾ. ཀུཧནཱཏི ཝིམྷཱཔནཱ. ཀུཧསྶ ཨཱཡནཱ ཀུཧཱཡནཱ. ཀུཧིཏསྶ བྷཱཝོ ཀུཧིཏཏྟནྟི.

ལཔནཱནིདྡེསེ ཨཱལཔནཱཏི ཝིཧཱརཾ ཨཱགཏེ མནུསྶེ དིསྭཱ ‘‘ཀིམཏྠཱཡ བྷོནྟོ ཨཱགཏཱ, ཀིཾ བྷིཀྑཱུ ནིམནྟིཏུཾ, ཡདི ཨེཝཾ གཙྪཐ རེ, ཨཧཾ པཙྪཏོ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཨཱགཙྪཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨཱདིཏོཝ ལཔནཱ. ཨཐ ཝཱ ཨཏྟཱནཾ ཨུཔནེཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཏིསྶོ, མཡི རཱཛཱ པསནྣོ, མཡི ཨསུཀོ ཙ ཨསུཀོ ཙ རཱཛམཧཱམཏྟོ པསནྣོ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཏྟུཔནཱཡིཀཱ ལཔནཱ ཨཱལཔནཱ. ལཔནཱཏི པུཊྛསྶ སཏོ ཝུཏྟཔྤཀཱརམེཝ ལཔནཾ. སལླཔནཱཏི གཧཔཏིཀཱནཾ ཨུཀྐཎྛནེ བྷཱིཏསྶ ཨོཀཱསཾ དཏྭཱ དཏྭཱ སུཊྛུ ལཔནཱ. ཨུལླཔནཱཏི མཧཱཀུཊུམྦིཀོ མཧཱནཱཝིཀོ མཧཱདཱནཔཏཱིཏི ཨེཝཾ ཨུདྡྷཾ ཀཏྭཱ ལཔནཱ. སམུལླཔནཱཏི སབྦཏོབྷཱགེན ཨུདྡྷཾ ཀཏྭཱ ལཔནཱ.

ཨུནྣཧནཱཏི ‘‘ཨུཔཱསཀཱ པུབྦེ ཨཱིདིསེ ཀཱལེ ནཝདཱནཾ དེཐ, ཨིདཱནི ཀིཾ ན དེཐཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཡཱཝ ‘‘དསྶཱམ, བྷནྟེ, ཨོཀཱསཾ ན ལབྷཱམཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝདནྟི, ཏཱཝ ཨུདྡྷཾ ཨུདྡྷཾ ནཧནཱ, ཝེཋནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཐ ཝཱ ཨུཙྪུཧཏྠཾ ¶ དིསྭཱ ‘‘ཀུཏོ ཨཱབྷཏཾ ཨུཔཱསཀཱ’’ཏི པུཙྪཏི. ཨུཙྪུཁེཏྟཏོ, བྷནྟེཏི. ཀིཾ ཏཏྠ ཨུཙྪུ མདྷུརནྟི. ཁཱདིཏྭཱ, བྷནྟེ, ཛཱནིཏབྦནྟི. ‘‘ན, ཨུཔཱསཀ, བྷིཀྑུསྶ ཨུཙྪུཾ དེཐཱ’’ཏི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏཱིཏི. ཡཱ ཨེཝརཱུཔཱ ནིབྦེཋེནྟསྶཱཔི ཝེཋནཀཐཱ, སཱ ཨུནྣཧནཱ. སབྦཏོབྷཱགེན པུནཔྤུནཾ ཨུནྣཧནཱ སམུནྣཧནཱ.

ཨུཀྐཱཙནཱཏི ¶ ‘‘ཨེཏཾ ཀུལཾ མཾཡེཝ ཛཱནཱཏི. སཙེ ཨེཏྠ དེཡྻདྷམྨོ ཨུཔྤཛྫཏི, མཡ྄ཧམེཝ དེཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཀཱཙནཱ ཨུཀྐཱཙནཱ, ཨུདྡཱིཔནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏེལཀནྡརིཀཝཏྠུ ཙེཏྠ ཝཏྟབྦཾ. སབྦཏོབྷཱགེན པན པུནཔྤུནཾ ཨུཀྐཱཙནཱ སམུཀྐཱཙནཱ.

ཨནུཔྤིཡབྷཱཎིཏཱཏི སཙྩཱནུརཱུཔཾ དྷམྨཱནུརཱུཔཾ ཝཱ ཨནཔལོཀེཏྭཱ པུནཔྤུནཾ པིཡབྷཎནམེཝ. ཙཱཊུཀམྱཏཱཏི ནཱིཙཝུཏྟིཏཱ ཨཏྟཱནཾ ཧེཊྛཏོ ཧེཊྛཏོ ཋཔེཏྭཱ ཝཏྟནཾ. མུགྒསཱུཔྱཏཱཏི མུགྒསཱུཔསདིསཏཱ. ཡཐཱ ཧི མུགྒེསུ པཙྩམཱནེསུ ཀོཙིདེཝ ན པཙྩཏི, ཨཝསེསཱ པཙྩནྟི, ཨེཝཾ ཡསྶ པུགྒལསྶ ཝཙནེ ཀིཉྩིདེཝ སཙྩཾ ཧོཏི, སེསཾ ཨལཱིཀཾ, ཨཡཾ པུགྒལོ མུགྒསཱུཔྱོཏི ཝུཙྩཏི. ཏསྶ བྷཱཝོ མུགྒསཱུཔྱཏཱ. པཱརིབྷཊྱཏཱཏི པཱརིབྷཊྱབྷཱཝོ. ཡོ ཧི ཀུལདཱརཀེ དྷཱཏི ཝིཡ ཨངྐེན ཝཱ ཁནྡྷེན ཝཱ པརིབྷཊཏི, དྷཱརེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏསྶ པརིབྷཊསྶ ཀམྨཾ པཱརིབྷཊྱུཾ. པཱརིབྷཊྱསྶ བྷཱཝོ པཱརིབྷཊྱཏཱཏི.

ནེམིཏྟིཀཏཱནིདྡེསེ ནིམིཏྟནྟི ཡཾཀིཉྩི པརེསཾ པཙྩཡདཱནསཉྙཱཛནཀཾ ཀཱཡཝཙཱིཀམྨཾ. ནིམིཏྟཀམྨནྟི ཁཱདནཱིཡཾ གཧེཏྭཱ གཙྪནྟེ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ ཁཱདནཱིཡཾ ལབྷིཏྠཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ནིམིཏྟཀརཎཾ. ཨོབྷཱསོཏི པཙྩཡཔཊིསཾཡུཏྟཀཐཱ. ཨོབྷཱསཀམྨནྟི ཝཙྪཔཱལཀེ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ ཨིམེ ཝཙྪཱ ཁཱིརགོཝཙྪཱ ཨུདཱཧུ ཏཀྐགོཝཙྪཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཁཱིརགོཝཙྪཱ, བྷནྟེ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན ཁཱིརགོཝཙྪཱ, ཡདི ཁཱིརགོཝཙྪཱ སིཡུཾ, བྷིཀྑཱུཔི ཁཱིརཾ ལབྷེཡྻུ’’ནྟི ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན ཏེསཾ དཱརཀཱནཾ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ནིཝེདེཏྭཱ ཁཱིརདཱཔནཱདིཀཾ ཨོབྷཱསཀརཎཾ. སཱམནྟཛཔྤཱཏི སམཱིཔཾ ཀཏྭཱ ཛཔྤནཾ. ཀུལཱུཔཀབྷིཀྑུ ཝཏྠུ ཙེཏྠ ཝཏྟབྦཾ.

ཀུལཱུཔཀོ ¶ ཀིར བྷིཀྑུ བྷུཉྫིཏུཀཱམོ གེཧཾ པཝིསིཏྭཱ ནིསཱིདི. ཏཾ དིསྭཱ ཨདཱཏུཀཱམཱ གྷརཎཱི ‘‘ཏཎྜུལཱ ནཏྠཱི’’ཏི བྷཎནྟཱི ཏཎྜུལེ ཨཱཧརིཏུཀཱམཱ ཝིཡ པཊིཝིསྶཀགྷརཾ གཏཱ. བྷིཀྑུཔི ཨནྟོགབྦྷཾ པཝིསིཏྭཱ ཨོལོཀེནྟོ ཀཝཱཊཀོཎེ ཨུཙྪུཾ, བྷཱཛནེ གུལ༹ཾ, པིཊཀེ ལོཎམཙྪཕཱལེ, ཀུམྦྷིཡཾ ཏཎྜུལེ, གྷཊེ གྷཏཾ དིསྭཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ནིསཱིདི. གྷརཎཱི ‘‘ཏཎྜུལེ ནཱལཏྠ’’ནྟི ཨཱགཏཱ. བྷིཀྑུ ‘‘ཨུཔཱསིཀེ ‘ཨཛྫ བྷིཀྑཱ ན སམྤཛྫིསྶཏཱི’ཏི པཊིཀཙྩེཝ ནིམིཏྟཾ ཨདྡས’’ནྟི ཨཱཧ. ཀིཾ, བྷནྟེཏི. ཀཝཱཊཀོཎེ ནིཀྑིཏྟཾ ཨུཙྪུཾ ཝིཡ སཔྤཾ ཨདྡསཾ, ‘ཏཾ པཧརིསྶཱམཱི’ཏི ཨོལོཀེནྟོ བྷཱཛནེ ཋཔིཏཾ གུལ༹པིཎྜཾ ཝིཡ པཱསཱཎཾ, ལེཌྜུཀེན པཧཊེན སཔྤེན ཀཏཾ པིཊཀེ ནིཀྑིཏྟལོཎམཙྪཕཱལསདིསཾ ཕཎཾ, ཏསྶ ཏཾ ལེཌྜུཾ ཌཾསིཏུཀཱམསྶ ¶ ཀུམྦྷིཡཱ ཏཎྜུལསདིསེ དནྟེ, ཨཐསྶ ཀུཔིཏསྶ གྷཊེ པཀྑིཏྟགྷཏསདིསཾ མུཁཏོ ནིཀྑམནྟཾ ཝིསམིསྶཀཾ ཁེལ༹ནྟི. སཱ ‘‘ན སཀྐཱ མུཎྜཀཾ ཝཉྩེཏུ’’ནྟི ཨུཙྪུཾ དཏྭཱ ཨོདནཾ པཙིཏྭཱ གྷཏགུལ༹མཙྪེཧི སདྡྷིཾ སབྦཾ ཨདཱསཱིཏི. ཨེཝཾ སམཱིཔཾ ཀཏྭཱ ཛཔྤནཾ སཱམནྟཛཔྤཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. པརིཀཐཱཏི ཡཐཱ ཏཾ ལབྷཏི ཏསྶ པརིཝཏྟེཏྭཱ ཀཐནནྟི.

ནིཔྤེསིཀཏཱནིདྡེསེ ཨཀྐོསནཱཏི དསཧི ཨཀྐོསཝཏྠཱུཧི ཨཀྐོསནཾ. ཝམྦྷནཱཏི པརིབྷཝིཏྭཱ ཀཐནཾ. གརཧཎཱཏི ཨསྶདྡྷོ ཨཔྤསནྣོཏིཨཱདིནཱ ནཡེན དོསཱརོཔནཱ. ཨུཀྑེཔནཱཏི མཱ ཨེཏཾ ཨེཏྠ ཀཐེཐཱཏི ཝཱཙཱཡ ཨུཀྑིཔནཾ. སབྦཏོབྷཱགེན སཝཏྠུཀཾ སཧེཏུཀཾ ཀཏྭཱ ཨུཀྑེཔནཱ སམུཀྑེཔནཱ. ཨཐ ཝཱ ཨདེནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཧོ དཱནཔཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨུཀྑིཔནཾ ཨུཀྑེཔནཱ. མཧཱདཱནཔཏཱིཏི ཨེཝཾ སུཊྛུ ཨུཀྑེཔནཱ སམུཀྑེཔནཱ. ཁིཔནཱཏི ཀིཾ ཨིམསྶ ཛཱིཝིཏཾ བཱིཛབྷོཛིནོཏི ཨེཝཾ ཨུཔྤཎྜནཱ. སཾཁིཔནཱཏི ཀིཾ ཨིམཾ ཨདཱཡཀོཏི བྷཎཐ, ཡོ ནིཙྩཀཱལཾ སབྦེསམྤི ནཏྠཱིཏི ཝཙནཾ དེཏཱིཏི སུཊྛུཏརཾ ཨུཔྤཎྜནཱ. པཱཔནཱཏི ཨདཱཡཀཏྟསྶ ཨཝཎྞསྶ ཝཱ པཱཔནཾ. སབྦཏོབྷཱགེན པཱཔནཱ སམྤཱཔནཱ. ཨཝཎྞཧཱརིཀཱཏི ཨེཝཾ མེ ཨཝཎྞབྷཡཱཔི དསྶཏཱིཏི གེཧཏོ གེཧཾ གཱམཏོ གཱམཾ ཛནཔདཏོ ཛནཔདཾ ཨཝཎྞཧརཎཾ. པརཔིཊྛིམཾསིཀཏཱཏི པུརཏོ མདྷུརཾ བྷཎིཏྭཱ པརམྨུཁེ ཨཝཎྞབྷཱསིཏཱ. ཨེསཱ ཧི ཨབྷིམུཁཾ ཨོལོཀེཏུཾ ¶ ཨསཀྐོནྟསྶ པརམྨུཁཱནཾ པིཊྛིམཾསཾ ཁཱདནམིཝ ཧོཏི, ཏསྨཱ པརཔིཊྛིམཾསིཀཏཱཏི ཝུཏྟཱ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ནིཔྤེསིཀཏཱཏི ཨཡཾ ཡསྨཱ ཝེལུ༹པེསིཀཱཡ ཝིཡ ཨབྦྷངྒཾ པརསྶ གུཎཾ ནིཔྤེསེཏི ནིཔུཉྪཏི, ཡསྨཱ ཝཱ གནྡྷཛཱཏཾ ནིཔིསིཏྭཱ གནྡྷམགྒནཱ ཝིཡ པརགུཎེ ནིཔིསིཏྭཱ ཝིཙུཎྞེཏྭཱ ཨེསཱ ལཱབྷམགྒནཱ ཧོཏི, ཏསྨཱ ནིཔྤེསིཀཏཱཏི ཝུཙྩཏཱིཏི.

ལཱབྷེན ལཱབྷཾ ནིཛིགཱིསནཏཱནིདྡེསེ ནིཛིགཱིསནཏཱཏི མགྒནཱ. ཨིཏོ ལདྡྷནྟི ཨིམམྷཱ གེཧཱ ལདྡྷཾ. ཨམུཏྲཱཏི ཨམུཀམྷི གེཧེ. ཨེཊྛཱིཏི ཨིཙྪནཱ. གཝེཊྛཱིཏི མགྒནཱ. པརིཡེཊྛཱིཏི པུནཔྤུནཾ མགྒནཱ. ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ ལདྡྷཾ ལདྡྷཾ བྷིཀྑཾ ཏཏྲ ཏཏྲ ཀུལདཱརཀཱནཾ དཏྭཱ ཨནྟེ ཁཱིརཡཱགུཾ ལབྷིཏྭཱ གཏབྷིཀྑུཝཏྠུ ཙེཏྠ ཀཐེཏབྦཾ. ཨེསནཱཏིཨཱདཱིནི ཨེཊྛིཨཱདཱིནམེཝ ཝེཝཙནཱནི, ཏསྨཱ ཨེཊྛཱིཏི ཨེསནཱ. གཝེཊྛཱིཏི གཝེསནཱ, པརིཡེཊྛཱིཏི པརིཡེསནཱ. ཨིཙྩེཝམེཏྠ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨཡཾ ཀུཧནཱདཱིནཾ ཨཏྠོ.

ཨིདཱནི ཨེཝམཱདཱིནཉྩ པཱཔདྷམྨཱནནྟི ཨེཏྠ ཨཱདིསདྡེན ‘‘ཡཐཱ ཝཱ པནེཀེ བྷོནྟོ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ¶ སདྡྷཱདེཡྻཱནི བྷོཛནཱནི བྷུཉྫིཏྭཱ ཏེ ཨེཝརཱུཔཱཡ ཏིརཙྪཱནཝིཛྫཱཡ མིཙྪཱཛཱིཝེན ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེནྟི. སེཡྻཐིདཾ, ཨངྒཾ, ནིམིཏྟཾ, ཨུཔྤཱཏཾ, སུཔིནཾ, ལཀྑཎཾ, མཱུསིཀཙྪིནྣཾ, ཨགྒིཧོམཾ, དབྦིཧོམ’’ནྟི (དཱི. ནི. ༡.༢༡) ཨཱདིནཱ ནཡེན བྲཧྨཛཱལེ ཝུཏྟཱནཾ ཨནེཀེསཾ པཱཔདྷམྨཱནཾ གཧཎཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨིཏི ཡྭཱཡཾ ཨིམེསཾ ཨཱཛཱིཝཧེཏུ པཉྙཏྟཱནཾ ཚནྣཾ སིཀྑཱཔདཱནཾ ཝཱིཏིཀྐམཝསེན, ཨིམེསཉྩ ‘‘ཀུཧནཱ ལཔནཱ ནེམིཏྟིཀཏཱ ནིཔྤེསིཀཏཱ ལཱབྷེན ལཱབྷཾ ནིཛིགཱིསནཏཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིནཾ པཱཔདྷམྨཱནཾ ཝསེན པཝཏྟོ མིཙྪཱཛཱིཝོ, ཡཱ ཏསྨཱ སབྦཔྤཀཱརཱཔི མིཙྪཱཛཱིཝཱ ཝིརཏི, ཨིདཾ ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ. ཏཏྲཱཡཾ ཝཙནཏྠོ. ཨེཏཾ ཨཱགམྨ ཛཱིཝནྟཱིཏི ཨཱཛཱིཝོ. ཀོ སོ, པཙྩཡཔརིཡེསནཝཱཡཱམོ. པཱརིསུདྡྷཱིཏི པརིསུདྡྷཏཱ. ཨཱཛཱིཝསྶ པཱརིསུདྡྷི ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷི.

པཙྩཡསནྣིསྶིཏསཱིལཾ

༡༨. ཡཾ པནེཏཾ ཏདནནྟརཾ པཙྩཡསནྣིསྶིཏསཱིལཾ ཝུཏྟཾ, ཏཏྠ པཊིསངྑཱ ཡོནིསོཏི ཨུཔཱཡེན པཐེན པཊིསངྑཱཡ ཉཏྭཱ, པཙྩཝེཀྑིཏྭཱཏི ཨཏྠོ ¶ . ཨེཏྠ ཙ སཱིཏསྶ པཊིགྷཱཏཱཡཱཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟཔཙྩཝེཀྑཎམེཝ ‘‘ཡོནིསོ པཊིསངྑཱ’’ཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཏཏྠ ཙཱིཝརནྟི ཨནྟརཝཱསཀཱདཱིསུ ཡཾཀིཉྩི. པཊིསེཝཏཱིཏི པརིབྷུཉྫཏི, ནིཝཱསེཏི ཝཱ པཱརུཔཏི ཝཱ. ཡཱཝདེཝཱཏི པཡོཛནཱཝདྷིཔརིཙྪེདནིཡམཝཙནཾ, ཨེཏྟཀམེཝ ཧི ཡོགིནོ ཙཱིཝརཔཊིསེཝནེ པཡོཛནཾ ཡདིདཾ སཱིཏསྶ པཊིགྷཱཏཱཡཱཏིཨཱདི, ན ཨིཏོ བྷིཡྻོ. སཱིཏསྶཱཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟདྷཱཏུཀྑོབྷཝསེན ཝཱ བཧིདྡྷཱཨུཏུཔརིཎཱམནཝསེན ཝཱ ཨུཔྤནྣསྶ ཡསྶ ཀསྶཙི སཱིཏསྶ. པཊིགྷཱཏཱཡཱཏི པཊིཧནནཏྠཾ. ཡཐཱ སརཱིརེ ཨཱབཱདྷཾ ན ཨུཔྤཱདེཏི, ཨེཝཾ ཏསྶ ཝིནོདནཏྠཾ. སཱིཏབྦྷཱཧཏེ ཧི སརཱིརེ ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ ཡོནིསོ པདཧིཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཏསྨཱ སཱིཏསྶ པཊིགྷཱཏཱཡ ཙཱིཝརཾ པཊིསེཝིཏབྦནྟི བྷགཝཱ ཨནུཉྙཱསི. ཨེས ནཡོ སབྦཏྠ. ཀེཝལཉྷེཏྠ ཨུཎྷསྶཱཏི ཨགྒིསནྟཱཔསྶ. ཏསྶ ཝནདཱཧཱདཱིསུ སམྦྷཝོ ཝེདིཏབྦོ. ཌཾསམཀསཝཱཏཱཏཔསརཱིསཔསམྥསྶཱནནྟི ཨེཏྠ པན ཌཾསཱཏི ཌཾསནམཀྑིཀཱ, ཨནྡྷམཀྑིཀཱཏིཔི ཝུཙྩནྟི. མཀསཱ མཀསཱ ཨེཝ. ཝཱཏཱཏི སརཛཨརཛཱདིབྷེདཱ. ཨཱཏཔོཏི སཱུརིཡཱཏཔོ. སརཱིསཔཱཏི ཡེ ཀེཙི སརནྟཱ གཙྪནྟི དཱིགྷཛཱཏིཀཱ སཔྤཱདཡོ, ཏེསཾ དཊྛསམྥསྶོ ཙ ཕུཊྛསམྥསྶོ ཙཱཏི དུཝིདྷོ སམྥསྶོ, སོཔི ཙཱིཝརཾ པཱརུཔིཏྭཱ ནིསིནྣཾ ན བཱདྷཏི, ཏསྨཱ ཏཱདིསེསུ ཋཱནེསུ ཏེསཾ པཊིགྷཱཏཏྠཱཡ པཊིསེཝཏི. ཡཱཝདེཝཱཏི པུན ཨེཏསྶ ཝཙནཾ ནིཡཏཔཡོཛནཱཝདྷིཔརིཙྪེདདསྶནཏྠཾ ¶ , ཧིརིཀོཔཱིནཔཊིཙྪཱདནཉྷི ནིཡཏཔཡོཛནཾ, ཨིཏརཱནི ཀདཱཙི ཀདཱཙི ཧོནྟི. ཏཏྠ ཧིརིཀོཔཱིནནྟི ཏཾ ཏཾ སམྦཱདྷཊྛཱནཾ. ཡསྨིཾ ཡསྨིཉྷི ཨངྒེ ཝིཝརིཡམཱནེ ཧིརཱི ཀུཔྤཏི ཝིནསྶཏི, ཏཾ ཏཾ ཧིརིཾ ཀོཔནཏོ ཧིརིཀོཔཱིནནྟི ཝུཙྩཏི. ཏསྶ ཙ ཧིརིཀོཔཱིནསྶ པཊིཙྪཱདནཏྠནྟི ཧིརིཀོཔཱིནཔཊིཙྪཱདནཏྠཾ. ཧིརིཀོཔཱིནཾ པཊིཙྪཱདནཏྠནྟིཔི པཱཋོ.

པིཎྜཔཱཏནྟི ཡཾཀིཉྩི ཨཱཧཱརཾ. ཡོ ཧི ཀོཙི ཨཱཧཱརོ བྷིཀྑུནོ པིཎྜོལྱེན པཏྟེ པཏིཏཏྟཱ པིཎྜཔཱཏོཏི ཝུཙྩཏི. པིཎྜཱནཾ ཝཱ པཱཏོ པིཎྜཔཱཏོ, ཏཏྠ ཏཏྠ ལདྡྷཱནཾ བྷིཀྑཱནཾ སནྣིཔཱཏོ སམཱུཧོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ནེཝ དཝཱཡཱཏི ན གཱམདཱརཀཱདཡོ ཝིཡ དཝཏྠཾ, ཀཱིལཱ༹ནིམིཏྟནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ན མདཱཡཱཏི ན མུཊྛིཀམལླཱདཡོ ཝིཡ མདཏྠཾ, བལམདནིམིཏྟཾ པོརིསམདནིམིཏྟཉྩཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ན མཎྜནཱཡཱཏི ན ཨནྟེཔུརིཀཝེསིཡཱདཡོ ¶ ཝིཡ མཎྜནཏྠཾ, ཨངྒཔཙྩངྒཱནཾ པཱིཎབྷཱཝནིམིཏྟནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ན ཝིབྷཱུསནཱཡཱཏི ན ནཊནཙྩཀཱདཡོ ཝིཡ ཝིབྷཱུསནཏྠཾ, པསནྣཙྪཝིཝཎྞཏཱནིམིཏྟནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཏྠ ཙ ནེཝ དཝཱཡཱཏི ཨེཏཾ མོཧཱུཔནིསྶཡཔྤཧཱནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. ན མདཱཡཱཏི ཨེཏཾ དོསཱུཔནིསྶཡཔྤཧཱནཏྠཾ. ན མཎྜནཱཡ ན ཝིབྷཱུསནཱཡཱཏི ཨེཏཾ རཱགཱུཔནིསྶཡཔྤཧཱནཏྠཾ. ནེཝ དཝཱཡ ན མདཱཡཱཏི ཙེཏཾ ཨཏྟནོ སཾཡོཛནུཔྤཏྟིཔཊིསེདྷནཏྠཾ. ན མཎྜནཱཡ ན ཝིབྷཱུསནཱཡཱཏི ཨེཏཾ པརསྶཔི སཾཡོཛནུཔྤཏྟིཔཊིསེདྷནཏྠཾ. ཙཏཱུཧིཔི ཙེཏེཧི ཨཡོནིསོ པཊིཔཏྟིཡཱ ཀཱམསུཁལླིཀཱནུཡོགསྶ ཙ པཧཱནཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཡཱཝདེཝཱཏི ཝུཏྟཏྠམེཝ. ཨིམསྶ ཀཱཡསྶཱཏི ཨེཏསྶ ཙཏུམཧཱབྷཱུཏིཀསྶ རཱུཔཀཱཡསྶ. ཋིཏིཡཱཏི པབནྡྷཊྛིཏཏྠཾ. ཡཱཔནཱཡཱཏི པཝཏྟིཡཱ ཨཝིཙྪེདཏྠཾ, ཙིརཀཱལཊྛིཏཏྠཾ ཝཱ. གྷརཱུཔཏྠམྦྷམིཝ ཧི ཛིཎྞགྷརསཱམིཀོ, ཨཀྑབྦྷཉྫནམིཝ ཙ སཱཀཊིཀོ ཀཱཡསྶ ཋིཏཏྠཾ ཡཱཔནཏྠཉྩེས པིཎྜཔཱཏཾ པཊིསེཝཏི, ན དཝམདམཎྜནཝིབྷཱུསནཏྠཾ. ཨཔིཙ ཋིཏཱིཏི ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ, ཏསྨཱ ཨིམསྶ ཀཱཡསྶ ཋིཏིཡཱ ཡཱཔནཱཡཱཏི ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨེཏསྶ ཀཱཡསྶ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཔཝཏྟཱཔནཏྠནྟིཔི ཝུཏྟཾ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཝིཧིཾསཱུཔརཏིཡཱཏི ཝིཧིཾསཱ ནཱམ ཛིགྷཙྪཱ ཨཱབཱདྷཊྛེན. ཏསྶཱ ཨུཔརམཏྠམྤེས པིཎྜཔཱཏཾ པཊིསེཝཏི, ཝཎཱལེཔནམིཝ ཨུཎྷསཱིཏཱདཱིསུ ཏཔྤཊིཀཱརཾ ཝིཡ ཙ. བྲཧྨཙརིཡཱནུགྒཧཱཡཱཏི སཀལསཱསནབྲཧྨཙརིཡསྶ ཙ མགྒབྲཧྨཙརིཡསྶ ཙ ཨནུགྒཧཏྠཾ. ཨཡཉྷི པིཎྜཔཱཏཔཊིསེཝནཔཙྩཡཱ ཀཱཡབལཾ ནིསྶཱཡ སིཀྑཏྟཡཱནུཡོགཝསེན ¶ བྷཝཀནྟཱརནིཏྠརཎཏྠཾ པཊིཔཛྫནྟོ བྲཧྨཙརིཡཱནུགྒཧཱཡ པཊིསེཝཏི, ཀནྟཱརནིཏྠརཎཏྠིཀཱ པུཏྟམཾསཾ (སཾ. ནི. ༢.༦༣) ཝིཡ, ནདཱིནིཏྠརཎཏྠིཀཱ ཀུལླཾ (མ. ནི. ༡.༢༤༠) ཝིཡ, སམུདྡནིཏྠརཎཏྠིཀཱ ནཱཝམིཝ ཙ.

ཨིཏིཔུརཱཎཉྩ ཝེདནཾ པཊིཧངྑཱམི ནཝཉྩ ཝེདནཾ ན ཨུཔྤཱདེསྶཱམཱིཏི ཨེཏཾ ཨིམིནཱ པིཎྜཔཱཏཔཊིསེཝནེན པུརཱཎཉྩ ཛིགྷཙྪཱཝེདནཾ པཊིཧངྑཱམི, ནཝཉྩ ཝེདནཾ ཨཔརིམིཏབྷོཛནཔཙྩཡཾ ཨཱཧརཧཏྠཀཨལཾསཱཊཀཏཏྲཝཊྚཀཀཱཀམཱསཀབྷུཏྟཝམིཏཀབྲཱཧྨཎཱནཾ ཨཉྙཏརོ ཝིཡ ན ཨུཔྤཱདེསྶཱམཱིཏིཔི པཊིསེཝཏི, བྷེསཛྫམིཝ གིལཱནོ. ཨཐ ཝཱ ཡཱ ཨདྷུནཱ ཨསཔྤཱཡཱཔརིམིཏབྷོཛནཾ ནིསྶཱཡ པུརཱཎཀམྨཔཙྩཡཝསེན ཨུཔྤཛྫནཏོ པུརཱཎཝེདནཱཏི ¶ ཝུཙྩཏི. སཔྤཱཡཔརིམིཏབྷོཛནེན ཏསྶཱ པཙྩཡཾ ཝིནཱསེནྟོ ཏཾ པུརཱཎཉྩ ཝེདནཾ པཊིཧངྑཱམི. ཡཱ ཙཱཡཾ ཨདྷུནཱ ཀཏཾ ཨཡུཏྟཔརིབྷོགཀམྨཱུཔཙཡཾ ནིསྶཱཡ ཨཱཡཏིཾ ཨུཔྤཛྫནཏོ ནཝཝེདནཱཏི ཝུཙྩཏི. ཡུཏྟཔརིབྷོགཝསེན ཏསྶཱ མཱུལཾ ཨནིབྦཏྟེནྟོ ཏཾ ནཝཉྩ ཝེདནཾ ན ཨུཔྤཱདེསྶཱམཱིཏི ཨེཝམྤེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཡུཏྟཔརིབྷོགསངྒཧོ ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགཔྤཧཱནཾ དྷམྨིཀསུཁཱཔརིཙྩཱགོ ཙ དཱིཔིཏོ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཡཱཏྲཱ ཙ མེ བྷཝིསྶཏཱིཏི པརིམིཏཔརིབྷོགེན ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡུཔཙྪེདཀསྶ ཨིརིཡཱཔཐབྷཉྫཀསྶ ཝཱ པརིསྶཡསྶ ཨབྷཱཝཏོ ཙིརཀཱལགམནསངྑཱཏཱ ཡཱཏྲཱ ཙ མེ བྷཝིསྶཏི ཨིམསྶ པཙྩཡཱཡཏྟཝུཏྟིནོ ཀཱཡསྶཱཏིཔི པཊིསེཝཏི, ཡཱཔྱརོགཱི ཝིཡ ཏཔྤཙྩཡཾ. ཨནཝཛྫཏཱ ཙ ཕཱསུཝིཧཱརོ ཙཱཏི ཨཡུཏྟཔརིཡེསནཔཊིགྒཧཎཔརིབྷོགཔརིཝཛྫནེན ཨནཝཛྫཏཱ, པརིམིཏཔརིབྷོགེན ཕཱསུཝིཧཱརོ. ཨསཔྤཱཡཱཔརིམིཏཔརིབྷོགཔཙྩཡཱ ཨརཏིཏནྡཱིཝིཛམྦྷིཏཱ. ཝིཉྙཱུགརཧཱདིདོསཱབྷཱཝེན ཝཱ ཨནཝཛྫཏཱ, སཔྤཱཡཔརིམིཏབྷོཛནཔཙྩཡཱ ཀཱཡབལསམྦྷཝེན ཕཱསུཝིཧཱརོ. ཡཱཝདཏྠཨུདརཱཝདེཧཀབྷོཛནཔརིཝཛྫནེན ཝཱ སེཡྻསུཁཔསྶསུཁམིདྡྷསུཁཱནཾ པཧཱནཏོ ཨནཝཛྫཏཱ, ཙཏུཔཉྩཱལོཔམཏྟཨཱུནབྷོཛནེན ཙཏུཨིརིཡཱཔཐཡོགྱབྷཱཝཔཊིཔཱདནཏོ ཕཱསུཝིཧཱརོ ཙ མེ བྷཝིསྶཏཱིཏིཔི པཊིསེཝཏི. ཝུཏྟམྤི ཧེཏཾ –

‘‘ཙཏྟཱརོ པཉྩ ཨཱལོཔེ, ཨབྷུཏྭཱ ཨུདཀཾ པིཝེ;

ཨལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཱཡ, པཧིཏཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ’’ཏི. (ཐེརགཱ. ༩༨༣);

ཨེཏྟཱཝཏཱ ¶ ཙ པཡོཛནཔརིགྒཧོ མཛ྄ཛྷིམཱ ཙ པཊིཔདཱ དཱིཔིཏཱ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ.

སེནཱསནནྟི སེནཉྩ ཨཱསནཉྩ. ཡཏྠ ཡཏྠ ཧི སེཏི ཝིཧཱརེ ཝཱ ཨཌྜྷཡོགཱདིམྷི ཝཱ, ཏཾ སེནཾ. ཡཏྠ ཡཏྠ ཨཱསཏི ནིསཱིདཏི, ཏཾ ཨཱསནཾ. ཏཾ ཨེཀཏོ ཀཏྭཱ སེནཱསནནྟི ཝུཙྩཏི. ཨུཏུཔརིསྶཡཝིནོདནཔཊིསལླཱནཱརཱམཏྠནྟི པརིསཧནཊྛེན ཨུཏུཡེཝ ཨུཏུཔརིསྶཡོ. ཨུཏུཔརིསྶཡསྶ ¶ ཝིནོདནཏྠཉྩ པཊིསལླཱནཱརཱམཏྠཉྩ. ཡོ སརཱིརཱབཱདྷཙིཏྟཝིཀྑེཔཀརོ ཨསཔྤཱཡོ ཨུཏུ སེནཱསནཔཊིསེཝནེན ཝིནོདེཏབྦོ ཧོཏི, ཏསྶ ཝིནོདནཏྠཾ ཨེཀཱིབྷཱཝསུཁཏྠཉྩཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀཱམཉྩ སཱིཏཔཊིགྷཱཏཱདིནཱཝ ཨུཏུཔརིསྶཡཝིནོདནཾ ཝུཏྟམེཝ. ཡཐཱ པན ཙཱིཝརཔཊིསེཝནེ ཧིརིཀོཔཱིནཔཊིཙྪཱདནཾ ནིཡཏཔཡོཛནཾ, ཨིཏརཱནི ཀདཱཙི ཀདཱཙི བྷཝནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ, ཨེཝམིདྷཱཔི ནིཡཏཾ ཨུཏུཔརིསྶཡཝིནོདནཾ སནྡྷཱཡ ཨིདཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨཐ ཝཱ ཨཡཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརོ ཨུཏུ ཨུཏུཡེཝ. པརིསྶཡོ པན དུཝིདྷོ པཱཀཊཔརིསྶཡོ ཙ, པཊིཙྪནྣཔརིསྶཡོ ཙ (མཧཱནི. ༥). ཏཏྠ པཱཀཊཔརིསྶཡོ སཱིཧབྱགྒྷཱདཡོ. པཊིཙྪནྣཔརིསྶཡོ རཱགདོསཱདཡོ. ཡེ ཡཏྠ ཨཔརིགུཏྟིཡཱ ཙ ཨསཔྤཱཡརཱུཔདསྶནཱདིནཱ ཙ ཨཱབཱདྷཾ ན ཀརོནྟི, ཏཾ སེནཱསནཾ ཨེཝཾ ཛཱནིཏྭཱ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཊིསེཝནྟོ བྷིཀྑུ པཊིསངྑཱ ཡོནིསོ སེནཱསནཾ ཨུཏུཔརིསྶཡཝིནོདནཏྠཾ པཊིསེཝཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརནྟི ཨེཏྠ རོགསྶ པཊིཨཡནཊྛེན པཙྩཡོ, པཙྩནཱིཀགམནཊྛེནཱཏི ཨཏྠོ. ཡསྶ ཀསྶཙི སཔྤཱཡསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. བྷིསཀྐསྶ ཀམྨཾ ཏེན ཨནུཉྙཱཏཏྟཱཏི བྷེསཛྫཾ. གིལཱནཔཙྩཡོཝ བྷེསཛྫཾ གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཾ, ཡཾཀིཉྩི གིལཱནསྶ སཔྤཱཡཾ བྷིསཀྐཀམྨཾ ཏེལམདྷུཕཱཎིཏཱདཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པརིཀྑཱརོཏི པན ‘‘སཏྟཧི ནགརཔརིཀྑཱརེཧི སུཔརིཀྑཏཾ ཧོཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༧.༦༧) ཨཱདཱིསུ པརིཝཱརོ ཝུཙྩཏི. ‘‘རཐོ སཱིལཔརིཀྑཱརོ, ཛྷཱནཀྑོ ཙཀྐཝཱིརིཡོ’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༤) ཨཱདཱིསུ ཨལངྐཱརོ. ‘‘ཡེ ཙ ཁོ ཨིམེ པབྦཛིཏེན ཛཱིཝིཏཔརིཀྑཱརཱ སམུདཱནེཏབྦཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༩༡-༡༩༢) ཨཱདཱིསུ སམྦྷཱརོ. ཨིདྷ པན སམྦྷཱརོཔི པརིཝཱརོཔི ཝཊྚཏི. ཏཉྷི གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཾ ཛཱིཝིཏསྶ པརིཝཱརོཔི ཧོཏི, ཛཱིཝིཏནཱསཀཱབཱདྷུཔྤཏྟིཡཱ ཨནྟརཾ ཨདཏྭཱ རཀྑཎཏོ སམྦྷཱརོཔི. ཡཐཱ ཙིརཾ པཝཏྟཏི, ཨེཝམསྶ ཀཱརཎབྷཱཝཏོ, ཏསྨཱ པརིཀྑཱརོཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཉྩ ཏཾ པརིཀྑཱརོ ཙཱཏི གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརོ. ཏཾ གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཾ. གིལཱནསྶ ཡཾཀིཉྩི སཔྤཱཡཾ བྷིསཀྐཱནུཉྙཱཏཾ ཏེལམདྷུཕཱཎིཏཱདི ¶ ཛཱིཝིཏཔརིཀྑཱརནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨུཔྤནྣཱནནྟི ¶ ཛཱཏཱནཾ བྷཱུཏཱནཾ ནིབྦཏྟཱནཾ. ཝེཡྻཱབཱདྷིཀཱནནྟི ཨེཏྠ བྱཱབཱདྷོཏི དྷཱཏུཀྑོབྷོ, ཏཾསམུཊྛཱནཱ ཙ ཀུཊྛགཎྜཔཱིལ༹ཀཱདཡོ. བྱཱབཱདྷཏོ ཨུཔྤནྣཏྟཱ ཝེཡྻཱབཱདྷིཀཱ. ཝེདནཱནནྟི དུཀྑཝེདནཱ ཨཀུསལཝིཔཱཀཝེདནཱ. ཏཱསཾ ཝེཡྻཱབཱདྷིཀཱནཾ ཝེདནཱནཾ. ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཔརམཏཱཡཱཏི ནིདྡུཀྑཔརམཏཱཡ. ཡཱཝ ཏཾ དུཀྑཾ སབྦཾ པཧཱིནཾ ཧོཏི ཏཱཝཱཏི ཨཏྠོ.

ཨེཝམིདཾ སངྑེཔཏོ པཊིསངྑཱ ཡོནིསོ པཙྩཡཔརིབྷོགལཀྑཎཾ པཙྩཡསནྣིསྶིཏསཱིལཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཝཙནཏྠོ པནེཏྠ – ཙཱིཝརཱདཡོ ཧི ཡསྨཱ ཏེ པཊིཙྩ ནིསྶཱཡ པརིབྷུཉྫམཱནཱ པཱཎིནོ ཨཡནྟི པཝཏྟནྟི, ཏསྨཱ པཙྩཡཱཏི ཝུཙྩནྟི. ཏེ པཙྩཡེ སནྣིསྶིཏནྟི པཙྩཡསནྣིསྶིཏཾ.

ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསམྤཱདནཝིདྷི

༡༩. ཨེཝམེཏསྨིཾ ཙཏུབྦིདྷེ སཱིལེ སདྡྷཱཡ པཱཏིམོཀྑསཾཝརོ སམྤཱདེཏབྦོ. སདྡྷཱསཱདྷནོ ཧི སོ, སཱཝཀཝིསཡཱཏཱིཏཏྟཱ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱ. སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱཙནཔཊིཀྑེཔོ ཙེཏྠ ནིདསྶནཾ. ཏསྨཱ ཡཐཱ པཉྙཏྟཾ སིཀྑཱཔདཾ ཨནཝསེསཾ སདྡྷཱཡ སམཱདིཡིཏྭཱ ཛཱིཝིཏེཔི ཨཔེཀྑཾ ཨཀརོནྟེན སཱདྷུཀཾ སམྤཱདེཏབྦཾ. ཝུཏྟམྤི ཧེཏཾ –

‘‘ཀིཀཱིཝ ཨཎྜཾ ཙམརཱིཝ ཝཱལདྷིཾ,

པིཡཾཝ པུཏྟཾ ནཡནཾཝ ཨེཀཀཾ;

ཏཐེཝ སཱིལཾ ཨནུརཀྑམཱནཀཱ,

སུཔེསལཱ ཧོཐ སདཱ སགཱརཝཱ’’ཏི.

ཨཔརམྤི ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ པཧཱརཱད ཡཾ མཡཱ སཱཝཀཱནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཏྟཾ, ཏཾ མམ སཱཝཀཱ ཛཱིཝིཏཧེཏུཔི ནཱཏིཀྐམནྟཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༨.༡༩). ཨིམསྨིཾ ཙ པནཏྠེ ཨཊཝིཡཾ ཙོརེཧི བདྡྷཐེརཱནཾ ཝཏྠཱུནི ཝེདིཏབྦཱནི.

མཧཱཝཏྟནིཨཊཝིཡཾ ཀིར ཐེརཾ ཙོརཱ ཀཱལ༹ཝལླཱིཧི བནྡྷིཏྭཱ ནིཔཛྫཱཔེསུཾ. ཐེརོ ཡཐཱནིཔནྣོཝ ¶ སཏྟདིཝསཱནི ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨནཱགཱམིཕལཾ པཱཔུཎིཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟི.

ཨཔརམྤི ¶ ཐེརཾ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔེ པཱུཏིལཏཱཡ བནྡྷིཏྭཱ ནིཔཛྫཱཔེསུཾ. སོ ཝནདཱཧེ ཨཱགཙྪནྟེ ཝལླིཾ ཨཙྪིནྡིཏྭཱཝ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ སམསཱིསཱི ཧུཏྭཱ པརིནིབྦཱཡི. དཱིགྷབྷཱཎཀཨབྷཡཏྠེརོ པཉྩཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ ཨཱགཙྪནྟོ དིསྭཱ ཐེརསྶ སརཱིརཾ ཛྷཱཔེཏྭཱ ཙེཏིཡཾ ཀཱརཱཔེསི. ཏསྨཱ ཨཉྙོཔི སདྡྷོ ཀུལཔུཏྟོ –

པཱཏིམོཀྑཾ ཝིསོདྷེནྟོ, ཨཔྤེཝ ཛཱིཝིཏཾ ཛཧེ;

པཉྙཏྟཾ ལོཀནཱཐེན, ན བྷིནྡེ སཱིལསཾཝརཾ.

ཡཐཱ ཙ པཱཏིམོཀྑསཾཝརོ སདྡྷཱཡ, ཨེཝཾ སཏིཡཱ ཨིནྡྲིཡསཾཝརོ སམྤཱདེཏབྦོ. སཏིསཱདྷནོ ཧི སོ, སཏིཡཱ ཨདྷིཊྛིཏཱནཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཱིཧི ཨནནྭཱསྶཝནཱིཡཏོ. ཏསྨཱ ‘‘ཝརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏྟཱཡ ཨཡོསལཱཀཱཡ ཨཱདིཏྟཱཡ སམྤཛྫལིཏཱཡ སཛོཏིབྷཱུཏཱཡ ཙཀྑུནྡྲིཡཾ སམྤལིམཊྛཾ, ན ཏྭེཝ ཙཀྑུཝིཉྙེཡྻེསུ རཱུཔེསུ ཨནུབྱཉྫནསོ ནིམིཏྟགྒཱཧོ’’ཏི (སཾ. ནི. ༤.༢༣༥) ཨཱདིནཱ ནཡེན ཨཱདིཏྟཔརིཡཱཡཾ སམནུསྶརིཏྭཱ རཱུཔཱདཱིསུ ཝིསཡེསུ ཙཀྑུདྭཱརཱདིཔཝཏྟསྶ ཝིཉྙཱཎསྶ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཱིཧི ཨནྭཱསྶཝནཱིཡཾ ནིམིཏྟཱདིགྒཱཧཾ ཨསམྨུཊྛཱཡ སཏིཡཱ ནིསེདྷེནྟེན ཨེས སཱདྷུཀཾ སམྤཱདེཏབྦོ. ཨེཝཾ ཨསམྤཱདིཏེ ཧི ཨེཏསྨིཾ པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཱིལམྤི ཨནདྡྷནིཡཾ ཧོཏི ཨཙིརཊྛིཏིཀཾ, ཨསཾཝིཧིཏསཱཁཱཔརིཝཱརམིཝ སསྶཾ. ཧཉྙཏེ ཙཱཡཾ ཀིལེསཙོརེཧི, ཝིཝཊདྭཱརོ ཝིཡ གཱམོ པརསྶ ཧཱརཱིཧི. ཙིཏྟཉྩསྶ རཱགོ སམཏིཝིཛ྄ཛྷཏི, དུཙྪནྣམགཱརཾ ཝུཊྛི ཝིཡ. ཝུཏྟམྤི ཧེཏཾ –

‘‘རཱུཔེསུ སདྡེསུ ཨཐོ རསེསུ,

གནྡྷེསུ ཕསྶེསུ ཙ རཀྑ ཨིནྡྲིཡཾ;

ཨེཏེ ཧི དྭཱརཱ ཝིཝཊཱ ཨརཀྑིཏཱ,

ཧནནྟི གཱམཾཝ པརསྶ ཧཱརིནོ’’.

‘‘ཡཐཱ ¶ ཨགཱརཾ དུཙྪནྣཾ, ཝུཊྛཱི སམཏིཝིཛ྄ཛྷཏི;

ཨེཝཾ ཨབྷཱཝིཏཾ ཙིཏྟཾ, རཱགོ སམཏིཝིཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི. (དྷ. པ. ༡༣);

སམྤཱདིཏེ པན ཏསྨིཾ པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཱིལམྤི ཨདྡྷནིཡཾ ཧོཏི ཙིརཊྛིཏིཀཾ, སུསཾཝིཧིཏསཱཁཱཔརིཝཱརམིཝ སསྶཾ. ན ཧཉྙཏེ ཙཱཡཾ ཀིལེསཙོརེཧི ¶ , སུསཾཝུཏདྭཱརོ ཝིཡ གཱམོ པརསྶ ཧཱརཱིཧི. ན ཙསྶ ཙིཏྟཾ རཱགོ སམཏིཝིཛ྄ཛྷཏི, སུཙྪནྣམགཱརཾ ཝུཊྛི ཝིཡ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘རཱུཔེསུ སདྡེསུ ཨཐོ རསེསུ,

གནྡྷེསུ ཕསྶེསུ ཙ རཀྑ ཨིནྡྲིཡཾ;

ཨེཏེ ཧི དྭཱརཱ པིཧིཏཱ སུསཾཝུཏཱ,

ན ཧནྟི གཱམཾཝ པརསྶ ཧཱརིནོ’’.

‘‘ཡཐཱ ཨགཱརཾ སུཙྪནྣཾ, ཝུཊྛཱི ན སམཏིཝིཛ྄ཛྷཏི;

ཨེཝཾ སུབྷཱཝིཏཾ ཙིཏྟཾ, རཱགོ ན སམཏིཝིཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི. (དྷ. པ. ༡༤);

ཨཡཾ པན ཨཏིཨུཀྐཊྛདེསནཱ.

ཙིཏྟཾ ནཱམེཏཾ ལཧུཔརིཝཏྟཾ, ཏསྨཱ ཨུཔྤནྣཾ རཱགཾ ཨསུབྷམནསིཀཱརེན ཝིནོདེཏྭཱ ཨིནྡྲིཡསཾཝརོ སམྤཱདེཏབྦོ, ཨདྷུནཱཔབྦཛིཏེན ཝངྒཱིསཏྠེརེན ཝིཡ.

ཐེརསྶ ཀིར ཨདྷུནཱཔབྦཛིཏསྶ པིཎྜཱཡ ཙརཏོ ཨེཀཾ ཨིཏྠིཾ དིསྭཱ རཱགོ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏཏོ ཨཱནནྡཏྠེརཾ ཨཱཧ –

‘‘ཀཱམརཱགེན ཌཡ྄ཧཱམི, ཙིཏྟཾ མེ པརིཌཡ྄ཧཏི;

སཱདྷུ ནིབྦཱཔནཾ བྲཱུཧི, ཨནུཀམྤཱཡ གོཏམཱ’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༢༡༢; ཐེརགཱ. ༡༢༣༢);

ཐེརོ ¶ ཨཱཧ –

‘‘སཉྙཱཡ ཝིཔརིཡེསཱ, ཙིཏྟཾ ཏེ པརིཌཡ྄ཧཏི;

ནིམིཏྟཾ པརིཝཛྫེཧི, སུབྷཾ རཱགཱུཔསཉྷིཏཾ;

ཨསུབྷཱཡ ཙིཏྟཾ བྷཱཝེཧི, ཨེཀགྒཾ སུསམཱཧིཏཾ. (སཾ. ནི. ༡.༢༡༢; ཐེརགཱ. ༡༢༣༣-༡༢༣༤);

‘‘སངྑཱརེ པརཏོ པསྶ, དུཀྑཏོ ནོ ཙ ཨཏྟཏོ;

ནིབྦཱཔེཧི མཧཱརཱགཾ, མཱ ཌཡ྄ཧིཏྠོ པུནཔྤུན’’ནྟི. (སཾ. ནི. ༡.༢༡༢);

ཐེརོ རཱགཾ ཝིནོདེཏྭཱ པིཎྜཱཡ ཙརི. ཨཔིཙ ཨིནྡྲིཡསཾཝརཔཱུརཀེན བྷིཀྑུནཱ ཀུརཎྜཀམཧཱལེཎཝཱསིནཱ ཙིཏྟགུཏྟཏྠེརེན ཝིཡ ཙོརཀམཧཱཝིཧཱརཝཱསིནཱ མཧཱམིཏྟཏྠེརེན ཝིཡ ཙ བྷཝིཏབྦཾ. ཀུརཎྜཀམཧཱལེཎེ ཀིར སཏྟནྣཾ བུདྡྷཱནཾ ཨབྷིནིཀྑམནཙིཏྟཀམྨཾ མནོརམཾ ཨཧོསི, སམྦཧུལཱ བྷིཀྑཱུ སེནཱསནཙཱརིཀཾ ཨཱཧིཎྜནྟཱ ཙིཏྟཀམྨཾ དིསྭཱ ‘‘མནོརམཾ, བྷནྟེ ¶ , ཙིཏྟཀམྨ’’ནྟི ཨཱཧཾསུ. ཐེརོ ཨཱཧ ‘‘ཨཏིརེཀསཊྛི མེ, ཨཱཝུསོ, ཝསྶཱནི ལེཎེ ཝསནྟསྶ ཙིཏྟཀམྨཾ ཨཏྠཱིཏིཔི ན ཛཱནཱམི, ཨཛྫ དཱནི ཙཀྑུམནྟེ ནིསྶཱཡ ཉཱཏ’’ནྟི. ཐེརེན ཀིར ཨེཏྟཀཾ ཨདྡྷཱནཾ ཝསནྟེན ཙཀྑུཾ ཨུམྨཱིལེཏྭཱ ལེཎཾ ན ཨུལློཀིཏཔུབྦཾ. ལེཎདྭཱརེ ཙསྶ མཧཱནཱགརུཀྑོཔི ཨཧོསི. སོཔི ཐེརེན ཨུདྡྷཾ ན ཨུལློཀིཏཔུབྦོ. ཨནུསཾཝཙྪརཾ བྷཱུམིཡཾ ཀེསརནིཔཱཏཾ དིསྭཱཝསྶ པུཔྥིཏབྷཱཝཾ ཛཱནཱཏི.

རཱཛཱ ཐེརསྶ གུཎསམྤཏྟིཾ སུཏྭཱ ཝནྡིཏུཀཱམོ ཏིཀྑཏྟུཾ པེསེཏྭཱ ཨནཱགཙྪནྟེ ཐེརེ ཏསྨིཾ གཱམེ ཏརུཎཔུཏྟཱནཾ ཨིཏྠཱིནཾ ཐནེ བནྡྷཱཔེཏྭཱ ལཉྫཱཔེསི ‘‘ཏཱཝ དཱརཀཱ ཐཉྙཾ མཱ ལབྷིཾསུ, ཡཱཝ ཐེརོ ན ཨཱགཙྪཏཱི’’ཏི. ཐེརོ དཱརཀཱནཾ ཨནུཀམྤཱཡ མཧཱགཱམཾ ཨགམཱསི. རཱཛཱ སུཏྭཱ ‘‘གཙྪཐ བྷཎེ, ཐེརཾ པཝེསེཐ སཱིལཱནི གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཨནྟེཔུརཾ ཨབྷིཧརཱཔེཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ བྷོཛེཏྭཱ ‘‘ཨཛྫ, བྷནྟེ, ཨོཀཱསོ ནཏྠི, སྭེ སཱིལཱནི གཎྷིསྶཱམཱིཏི ཐེརསྶ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཐོཀཾ ཨནུགནྟྭཱ དེཝིཡཱ སདྡྷིཾ ཝནྡིཏྭཱ ནིཝཏྟི. ཐེརོ རཱཛཱ ཝཱ ཝནྡཏུ དེཝཱི ཝཱ, ‘‘སུཁཱི ཧོཏུ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཝདཏི. ཨེཝཾ སཏྟདིཝསཱ གཏཱ. བྷིཀྑཱུ ཨཱཧཾསུ ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, ཏུམྷེ རཉྙེཔི ¶ ཝནྡམཱནེ དེཝིཡཱཔི ཝནྡམཱནཱཡ ‘‘སུཁཱི ཧོཏུ, མཧཱརཱཛ’’ཨིཙྩེཝ ཝདཐཱཏི. ཐེརོ ‘‘ནཱཧཾ, ཨཱཝུསོ, རཱཛཱཏི ཝཱ དེཝཱིཏི ཝཱ ཝཝཏྠཱནཾ ཀརོམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ སཏྟཱཧཱཏིཀྐམེན ‘‘ཐེརསྶ ཨིདྷ ཝཱསོ དུཀྑོ’’ཏི རཉྙཱ ཝིསྶཛྫིཏོ ཀུརཎྜཀམཧཱལེཎཾ གནྟྭཱ རཏྟིབྷཱགེ ཙངྐམཾ ཨཱརཱུཧི. ནཱགརུཀྑེ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ དཎྜདཱིཔིཀཾ གཧེཏྭཱ ཨཊྛཱསི. ཨཐསྶ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཏིཔརིསུདྡྷཾ པཱཀཊཾ ཨཧོསི. ཐེརོ ‘‘ཀིཾ ནུ མེ ཨཛྫ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཏིཝིཡ པཀཱསཏཱི’’ཏི ཨཏྟམནོ མཛ྄ཛྷིམཡཱམསམནནྟརཾ སཀལཾ པབྦཏཾ ཨུནྣཱདཡནྟོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏསྨཱ ཨཉྙོཔི ཨཏྟཏྠཀཱམོ ཀུལཔུཏྟོ –

མཀྐཊོཝ ཨརཉྙམྷི, ཝནེ བྷནྟམིགོ ཝིཡ;

བཱལོ ཝིཡ ཙ ཨུཏྲསྟོ, ན བྷཝེ ལོལལོཙནོ.

ཨདྷོ ཁིཔེཡྻ ཙཀྑཱུནི, ཡུགམཏྟདསོ སིཡཱ;

ཝནམཀྐཊལོལསྶ, ན ཙིཏྟསྶ ཝསཾ ཝཛེ.

མཧཱམིཏྟཏྠེརསྶཱཔི ¶ མཱཏུ ཝིསགཎྜཀརོགོ ཨུཔྤཛྫི, དྷཱིཏཱཔིསྶཱ བྷིཀྑུནཱིསུ པབྦཛིཏཱ ཧོཏི. སཱ ཏཾ ཨཱཧ – ‘‘གཙྪ ཨཡྻེ, བྷཱཏུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ མམ ཨཕཱསུཀབྷཱཝཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ བྷེསཛྫམཱཧརཱ’’ཏི. སཱ གནྟྭཱ ཨཱརོཙེསི. ཐེརོ ཨཱཧ – ‘‘ནཱཧཾ མཱུལབྷེསཛྫཱདཱིནི སཾཧརིཏྭཱ བྷེསཛྫཾ པཙིཏུཾ ཛཱནཱམི, ཨཔིཙ ཏེ བྷེསཛྫཾ ཨཱཙིཀྑིསྶཾ – ‘‘ཨཧཾ ཡཏོ པབྦཛིཏོ, ཏཏོ པཊྛཱཡ ན མཡཱ ལོབྷསཧགཏེན ཙིཏྟེན ཨིནྡྲིཡཱནི བྷིནྡིཏྭཱ ཝིསབྷཱགརཱུཔཾ ཨོལོཀིཏཔུབྦཾ, ཨིམིནཱ སཙྩཝཙནེན མཱཏུཡཱ མེ ཕཱསུ ཧོཏུ, གཙྪ ཨིདཾ ཝཏྭཱ ཨུཔཱསིཀཱཡ སརཱིརཾ པརིམཛྫཱ’’ཏི. སཱ གནྟྭཱ ཨིམམཏྠཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ཏཐཱ ཨཀཱསི. ཨུཔཱསིཀཱཡ ཏཾཁཎཾཡེཝ གཎྜོ ཕེཎཔིཎྜོ ཝིཡ ཝིལཱིཡིཏྭཱ ཨནྟརདྷཱཡི, སཱ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ‘‘སཙེ སམྨཱསམྦུདྡྷོ དྷརེཡྻ, ཀསྨཱ མམ པུཏྟསདིསསྶ བྷིཀྑུནོ ཛཱལཝིཙིཏྲེན ཧཏྠེན སཱིསཾ ན པརཱམསེཡྻཱ’’ཏི ཨཏྟམནཝཱཙཾ ནིཙྪཱརེསི. ཏསྨཱ –

ཀུལཔུཏྟམཱནི ཨཉྙོཔི, པབྦཛིཏྭཱན སཱསནེ;

མིཏྟཏྠེརོཝ ཏིཊྛེཡྻ, ཝརེ ཨིནྡྲིཡསཾཝརེ.

ཡཐཱ ¶ པན ཨིནྡྲིཡསཾཝརོ སཏིཡཱ, ཏཐཱ ཝཱིརིཡེན ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷི སམྤཱདེཏབྦཱ. ཝཱིརིཡསཱདྷནཱ ཧི སཱ, སམྨཱརདྡྷཝཱིརིཡསྶ མིཙྪཱཛཱིཝཔྤཧཱནསམྦྷཝཏོ. ཏསྨཱ ཨནེསནཾ ཨཔྤཏིརཱུཔཾ པཧཱཡ ཝཱིརིཡེན པིཎྜཔཱཏཙརིཡཱདཱིཧི སམྨཱ ཨེསནཱཧི ཨེསཱ སམྤཱདེཏབྦཱ པརིསུདྡྷུཔྤཱདེཡེཝ པཙྩཡེ པཊིསེཝམཱནེན ཨཔརིསུདྡྷུཔྤཱདེ ཨཱསཱིཝིསེ ཝིཡ པརིཝཛྫཡཏཱ. ཏཏྠ ཨཔརིགྒཧིཏདྷུཏངྒསྶ སངྒྷཏོ, གཎཏོ, དྷམྨདེསནཱདཱིཧི ཙསྶ གུཎེཧི པསནྣཱནཾ གིཧཱིནཾ སནྟིཀཱ ཨུཔྤནྣཱ པཙྩཡཱ པརིསུདྡྷུཔྤཱདཱ ནཱམ. པིཎྜཔཱཏཙརིཡཱདཱིཧི པན ཨཏིཔརིསུདྡྷུཔྤཱདཱཡེཝ. པརིགྒཧིཏདྷུཏངྒསྶ པིཎྜཔཱཏཙརིཡཱདཱིཧི དྷུཏགུཎེ ཙསྶ པསནྣཱནཾ སནྟིཀཱ དྷུཏངྒནིཡམཱནུལོམེན ཨུཔྤནྣཱ པརིསུདྡྷུཔྤཱདཱ ནཱམ. ཨེཀབྱཱདྷིཝཱུཔསམཏྠཉྩསྶ པཱུཏིཧརིཊཀཱིཙཏུམདྷུརེསུ ཨུཔྤནྣེསུ ‘‘ཙཏུམདྷུརཾ ཨཉྙེཔི སབྲཧྨཙཱརིནོ པརིབྷུཉྫིསྶནྟཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཧརིཊཀཱིཁཎྜམེཝ པརིབྷུཉྫམཱནསྶ དྷུཏངྒསམཱདཱནཾ པཏིརཱུཔཾ ཧོཏི. ཨེས ཧི ‘‘ཨུཏྟམཨརིཡཝཾསིཀོ བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཡེ པནེཏེ ཙཱིཝརཱདཡོ པཙྩཡཱ, ཏེསུ ཡསྶ ཀསྶཙི བྷིཀྑུནོ ཨཱཛཱིཝཾ པརིསོདྷེནྟསྶ ¶ ཙཱིཝརེ ཙ པིཎྜཔཱཏེ ཙ ནིམིཏྟོབྷཱསཔརིཀཐཱཝིཉྙཏྟིཡོ ན ཝཊྚནྟི. སེནཱསནེ པན ཨཔརིགྒཧིཏདྷུཏངྒསྶ ནིམིཏྟོབྷཱསཔརིཀཐཱ ཝཊྚནྟི. ཏཏྠ ནིམིཏྟཾ ནཱམ སེནཱསནཏྠཾ བྷཱུམིཔརིཀམྨཱདཱིནི ཀརོནྟསྶ ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, ཀརིཡཏི, ཀོ ཀཱརཱཔེཏཱི’’ཏི གིཧཱིཧི ཝུཏྟེ ‘‘ན ཀོཙི’’ཏི པཊིཝཙནཾ, ཡཾ ཝཱ པནཉྙམྤི ཨེཝརཱུཔཾ ནིམིཏྟཀམྨཾ. ཨོབྷཱསོ ནཱམ ‘‘ཨུཔཱསཀཱ ཏུམྷེ ཀུཧིཾ ཝསཐཱ’’ཏི. པཱསཱདེ, བྷནྟེཏི. ‘‘བྷིཀྑཱུནཾ པན ཨུཔཱསཀཱ པཱསཱདོ ན ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝཙནཾ, ཡཾ ཝཱ པནཉྙམྤི ཨེཝརཱུཔཾ ཨོབྷཱསཀམྨཾ. པརིཀཐཱ ནཱམ ‘‘བྷིཀྑུསངྒྷསྶ སེནཱསནཾ སམྦཱདྷ’’ནྟི ཝཙནཾ, ཡཱ ཝཱ པནཉྙཱཔི ཨེཝརཱུཔཱ པརིཡཱཡཀཐཱ. བྷེསཛྫེ སབྦམྤི ཝཊྚཏི. ཏཐཱ ཨུཔྤནྣཾ པན བྷེསཛྫཾ རོགེ ཝཱུཔསནྟེ པརིབྷུཉྫིཏུཾ ཝཊྚཏི, ན ཝཊྚཏཱིཏི.

ཏཏྠ ཝིནཡདྷརཱ ‘‘བྷགཝཏཱ དྭཱརཾ དིནྣཾ, ཏསྨཱ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝདནྟི. སུཏྟནྟིཀཱ པན ‘‘ཀིཉྩཱཔི ཨཱཔཏྟི ན ཧོཏི, ཨཱཛཱིཝཾ པན ཀོཔེཏི, ཏསྨཱ ན ཝཊྚཏི’’ཙྩེཝ ཝདནྟི.

ཡོ པན བྷགཝཏཱ ཨནུཉྙཱཏཱཔི ནིམིཏྟོབྷཱསཔརིཀཐཱཝིཉྙཏྟིཡོ ཨཀརོནྟོ ཨཔྤིཙྪཏཱདིགུཎེཡེཝ ནིསྶཱཡ ཛཱིཝིཏཀྑཡེཔི པཙྩུཔཊྛིཏེ ཨཉྙཏྲེཝ ཨོབྷཱསཱདཱིཧི ཨུཔྤནྣཔཙྩཡེ པཊིསེཝཏི, ཨེས ‘‘པརམསལླེཁཝུཏྟཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི, སེཡྻཐཱཔི ཐེརོ སཱརིཔུཏྟོ.

སོ ཀིརཱཡསྨཱ ཨེཀསྨིཾ སམཡེ པཝིཝེཀཾ བྲཱུཧཡམཱནོ མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརེན སདྡྷིཾ ཨཉྙཏརསྨིཾ ¶ ཨརཉྙེ ཝིཧརཏི, ཨཐསྶ ཨེཀསྨིཾ དིཝསེ ཨུདརཝཱཏཱབཱདྷོ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ཨཏིདུཀྑཾ ཛནེསི. མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརོ སཱཡནྷསམཡེ ཏསྶཱཡསྨཏོ ཨུཔཊྛཱནཾ གཏོ ཐེརཾ ནིཔནྣཾ དིསྭཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ པུཙྪིཏྭཱ ‘‘པུབྦེ ཏེ, ཨཱཝུསོ, ཀེན ཕཱསུ ཧོཏཱི’’ཏི པུཙྪི. ཐེརོ ཨཱཧ, ‘‘གིཧིཀཱལེ མེ, ཨཱཝུསོ, མཱཏཱ སཔྤིམདྷུསཀྐརཱདཱིཧི ཡོཛེཏྭཱ ཨསམྦྷིནྣཁཱིརཔཱཡཱསཾ ཨདཱསི, ཏེན མེ ཕཱསུ ཨཧོསཱི’’ཏི. སོཔི ཨཱཡསྨཱ ‘‘ཧོཏུ, ཨཱཝུསོ, སཙེ མཡ྄ཧཾ ཝཱ ཏུཡ྄ཧཾ ཝཱ པུཉྙཾ ཨཏྠི, ཨཔྤེཝ ནཱམ སྭེ ལབྷིསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱཧ.

ཨིམཾ པན ནེསཾ ཀཐཱསལླཱཔཾ ཙངྐམནཀོཊིཡཾ རུཀྑེ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ སུཏྭཱ ‘‘སྭེ ཨཡྻསྶ པཱཡཱསཾ ཨུཔྤཱདེསྶཱམཱི’’ཏི ཏཱཝདེཝ ཐེརསྶ ཨུཔཊྛཱཀཀུལཾ ¶ གནྟྭཱ ཛེཊྛཔུཏྟསྶ སརཱིརཾ ཨཱཝིསིཏྭཱ པཱིལ༹ཾ ཛནེསི. ཨཐསྶ ཏིཀིཙྪཱནིམིཏྟཾ སནྣིཔཏིཏེ ཉཱཏཀེ ཨཱཧ – ‘‘སཙེ སྭེ ཐེརསྶ ཨེཝརཱུཔཾ ནཱམ པཱཡཱསཾ པཊིཡཱདེཐ, ཏཾ མུཉྩིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏེ ‘‘ཏཡཱ ཨཝུཏྟེཔི མཡཾ ཐེརཱནཾ ནིབདྡྷཾ བྷིཀྑཾ དེམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ དུཏིཡདིཝསེ ཏཐཱརཱུཔཾ པཱཡཱསཾ པཊིཡཱདིཡིཾསུ.

མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརོ པཱཏོཝ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཨཱཝུསོ, ཡཱཝ ཨཧཾ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཨཱགཙྪཱམི, ཏཱཝ ཨིདྷེཝ ཧོཧཱི’’ཏི ཝཏྭཱ གཱམཾ པཱཝིསི. ཏེ མནུསྶཱ པཙྩུགྒནྟྭཱ ཐེརསྶ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརསྶ པཱཡཱསསྶ པཱུརེཏྭཱ ཨདཾསུ. ཐེརོ གམནཱཀཱརཾ དསྶེསི. ཏེ ‘‘བྷུཉྫཐ – བྷནྟེ, ཏུམྷེ, ཨཔརམྤི དསྶཱམཱ’’ཏི ཐེརཾ བྷོཛེཏྭཱ པུན པཏྟཔཱུརཾ ཨདཾསུ. ཐེརོ གནྟྭཱ ‘‘ཧནྡཱཝུསོ སཱརིཔུཏྟ, པརིབྷུཉྫཱ’’ཏི ཨུཔནཱམེསི. ཐེརོཔི ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཏིམནཱཔོ པཱཡཱསོ, ཀཐཾ ནུ ཁོ ཨུཔྤནྣོ’’ཏི ཙིནྟེནྟོ ཏསྶ ཨུཔྤཏྟིམཱུལཾ དིསྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨཱཝུསོ མོགྒལླཱན, ཨཔརིབྷོགཱརཧོ པིཎྜཔཱཏོ’’ཏི. སོཔཱཡསྨཱ ‘‘མཱདིསེན ནཱམ ཨཱབྷཏཾ པིཎྜཔཱཏཾ ན པརིབྷུཉྫཏཱི’’ཏི ཙིཏྟམྤི ཨནུཔྤཱདེཏྭཱ ཨེཀཝཙནེནེཝ པཏྟཾ མུཁཝཊྚིཡཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀམནྟེ ནིཀུཛྫེསི. པཱཡཱསསྶ སཧ བྷཱུམིཡཾ པཏིཊྛཱནཱ ཐེརསྶ ཨཱབཱདྷོ ཨནྟརདྷཱཡི, ཏཏོ པཊྛཱཡ པཉྩཙཏྟཱལཱིས ཝསྶཱནི ན པུན ཨུཔྤཛྫི. ཏཏོ མཧཱམོགྒལླཱནཾ ཨཱཧ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཝཙཱིཝིཉྙཏྟིཾ ནིསྶཱཡ ཨུཔྤནྣོ པཱཡཱསོ ཨནྟེསུ ནིཀྑམིཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ ཙརནྟེསུཔི པརིབྷུཉྫིཏུཾ ཨཡུཏྟརཱུཔོ’’ཏི. ཨིམཉྩ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི –

‘‘ཝཙཱིཝིཉྙཏྟིཝིཔྥཱརཱ, ཨུཔྤནྣཾ མདྷུཔཱཡསཾ;

སཙེ བྷུཏྟོ བྷཝེཡྻཱཧཾ, སཱཛཱིཝོ གརཧིཏོ མམ.

‘‘ཡདིཔི ¶ མེ ཨནྟགུཎཾ, ནིཀྑམིཏྭཱ བཧི ཙརེ;

ནེཝ བྷིནྡེཡྻཾ ཨཱཛཱིཝཾ, ཙཛམཱནོཔི ཛཱིཝིཏཾ.

‘‘ཨཱརཱདྷེམི སཀཾ ཙིཏྟཾ, ཝིཝཛྫེམི ཨནེསནཾ;

ནཱཧཾ བུདྡྷཔྤཊིཀུཊྛཾ, ཀཱཧཱམི ཙ ཨནེསན’’ནྟི.

ཙིརགུམྦཝཱསིཀཨམྦཁཱདཀམཧཱཏིསྶཏྠེརཝཏྠུཔི ཙེཏྠ ཀཐེཏབྦཾ. ཨེཝཾ སབྦཐཱཔི.

‘‘ཨནེསནཱཡ ¶ ཙིཏྟམྤི, ཨཛནེཏྭཱ ཝིཙཀྑཎོ;

ཨཱཛཱིཝཾ པརིསོདྷེཡྻ, སདྡྷཱཔབྦཛིཏོ ཡཏཱི’’ཏི.

ཡཐཱ ཙ ཝཱིརིཡེན ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷི, ཏཐཱ པཙྩཡསནྣིསྶིཏསཱིལཾ པཉྙཱཡ སམྤཱདེཏབྦཾ. པཉྙཱསཱདྷནཾ ཧི ཏཾ, པཉྙཝཏོ པཙྩཡེསུ ཨཱདཱིནཝཱནིསཾསདསྶནསམཏྠབྷཱཝཏོ. ཏསྨཱ པཧཱཡ པཙྩཡགེདྷཾ དྷམྨེན སམེན ཨུཔྤནྣེ པཙྩཡེ ཡཐཱཝུཏྟེན ཝིདྷིནཱ པཉྙཱཡ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པརིབྷུཉྫནྟེན སམྤཱདེཏབྦཾ.

ཏཏྠ དུཝིདྷཾ པཙྩཝེཀྑཎཾ པཙྩཡཱནཾ པཊིལཱབྷཀཱལེ, པརིབྷོགཀཱལེ ཙ. པཊིལཱབྷཀཱལེཔི ཧི དྷཱཏུཝསེན ཝཱ པཊིཀཱུལཝསེན ཝཱ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཋཔིཏཱནི ཙཱིཝརཱདཱིནི ཏཏོ ཨུཏྟརི པརིབྷུཉྫནྟསྶ ཨནཝཛྫོཝ པརིབྷོགོ, པརིབྷོགཀཱལེཔི. ཏཏྲཱཡཾ སནྣིཊྛཱནཀརོ ཝིནིཙྪཡོ –

ཙཏྟཱརོ ཧི པརིབྷོགཱ ཐེཡྻཔརིབྷོགོ, ཨིཎཔརིབྷོགོ, དཱཡཛྫཔརིབྷོགོ, སཱམིཔརིབྷོགོཏི. ཏཏྲ སངྒྷམཛ྄ཛྷེཔི ནིསཱིདིཏྭཱ པརིབྷུཉྫནྟསྶ དུསྶཱིལསྶ པརིབྷོགོ ཐེཡྻཔརིབྷོགོ ནཱམ. སཱིལཝཏོ ཨཔཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པརིབྷོགོ ཨིཎཔརིབྷོགོ ནཱམ. ཏསྨཱ ཙཱིཝརཾ པརིབྷོགེ པརིབྷོགེ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ, པིཎྜཔཱཏོ ཨཱལོཔེ ཨཱལོཔེ, ཏཐཱ ཨསཀྐོནྟེན པུརེབྷཏྟཔཙྪཱབྷཏྟཔུརིམཡཱམམཛ྄ཛྷིམཡཱམཔཙྪིམཡཱམེསུ. སཙསྶ ཨཔཙྩཝེཀྑཏོཝ ཨརུཎཾ ཨུགྒཙྪཏི, ཨིཎཔརིབྷོགཊྛཱནེ ཏིཊྛཏི. སེནཱསནམྤི པརིབྷོགེ པརིབྷོགེ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ. བྷེསཛྫསྶ པཊིགྒཧཎེཔི པརིབྷོགེཔི སཏིཔཙྩཡཏཱཝ ཝཊྚཏི. ཨེཝཾ སནྟེཔི པཊིགྒཧཎེ སཏིཾ ཀཏྭཱ ¶ པརིབྷོགེ ཨཀརོནྟསྶེཝ ཨཱཔཏྟི, པཊིགྒཧཎེ པན སཏིཾ ཨཀཏྭཱ པརིབྷོགེ ཀརོནྟསྶ ཨནཱཔཏྟི.

ཙཏུབྦིདྷཱ ཧི སུདྡྷི དེསནཱསུདྡྷི, སཾཝརསུདྡྷི, པརིཡེཊྛིསུདྡྷི, པཙྩཝེཀྑཎསུདྡྷཱིཏི. ཏཏྠ དེསནཱསུདྡྷི ནཱམ པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཱིལཾ. ཏཉྷི དེསནཱཡ སུཛ྄ཛྷནཏོ དེསནཱསུདྡྷཱིཏི ཝུཙྩཏི. སཾཝརསུདྡྷི ནཱམ ཨིནྡྲིཡསཾཝརསཱིལཾ. ཏཉྷི ‘‘ན པུན ཨེཝཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིཏྟཱདྷིཊྛཱནསཾཝརེནེཝ སུཛ྄ཛྷནཏོ སཾཝརསུདྡྷཱིཏི ཝུཙྩཏི. པརིཡེཊྛིསུདྡྷི ནཱམ ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ. ཏཉྷི ཨནེསནཾ པཧཱཡ དྷམྨེན སམེན པཙྩཡེ ཨུཔྤཱདེནྟསྶ པརིཡེསནཱཡ སུདྡྷཏྟཱ པརིཡེཊྛིསུདྡྷཱིཏི ¶ ཝུཙྩཏི. པཙྩཝེཀྑཎསུདྡྷི ནཱམ པཙྩཡསནྣིསྶིཏསཱིལཾ. ཏཉྷི ཝུཏྟཔྤཀཱརེན པཙྩཝེཀྑཎེན སུཛ྄ཛྷནཏོ པཙྩཝེཀྑཎསུདྡྷཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘པཊིགྒཧཎེ པན སཏིཾ ཨཀཏྭཱ པརིབྷོགེ ཀརོནྟསྶ ཨནཱཔཏྟཱི’’ཏི.

སཏྟནྣཾ སེཀྑཱནཾ པཙྩཡཔརིབྷོགོ དཱཡཛྫཔརིབྷོགོ ནཱམ. ཏེ ཧི བྷགཝཏོ པུཏྟཱ, ཏསྨཱ པིཏུསནྟཀཱནཾ པཙྩཡཱནཾ དཱཡཱདཱ ཧུཏྭཱ ཏེ པཙྩཡེ པརིབྷུཉྫནྟི. ཀིཾཔནེཏེ བྷགཝཏོ པཙྩཡེ པརིབྷུཉྫནྟི, ཨུདཱཧུ གིཧཱིནཾ པཙྩཡེ པརིབྷུཉྫནྟཱིཏི. གིཧཱིཧི དིནྣཱཔི བྷགཝཏཱ ཨནུཉྙཱཏཏྟཱ བྷགཝཏོ སནྟཀཱ ཧོནྟི, ཏསྨཱ བྷགཝཏོ པཙྩཡེ པརིབྷུཉྫནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. དྷམྨདཱཡཱདསུཏྟཉྩེཏྠ སཱདྷཀཾ.

ཁཱིཎཱསཝཱནཾ པརིབྷོགོ སཱམིཔརིབྷོགོ ནཱམ. ཏེ ཧི ཏཎྷཱཡ དཱསབྱཾ ཨཏཱིཏཏྟཱ སཱམིནོ ཧུཏྭཱ པརིབྷུཉྫནྟི.

ཨིམེསུ པརིབྷོགེསུ སཱམིཔརིབྷོགོ ཙ དཱཡཛྫཔརིབྷོགོ ཙ སབྦེསཾ ཝཊྚཏི. ཨིཎཔརིབྷོགོ ན ཝཊྚཏི. ཐེཡྻཔརིབྷོགེ ཀཐཱཡེཝ ནཏྠི. ཡོ པནཱཡཾ སཱིལཝཏོ པཙྩཝེཀྑིཏཔརིབྷོགོ, སོ ཨིཎཔརིབྷོགསྶ པཙྩནཱིཀཏྟཱ ཨཱཎཎྱཔརིབྷོགོ ཝཱ ཧོཏི, དཱཡཛྫཔརིབྷོགེཡེཝ ཝཱ སངྒཧཾ གཙྪཏི. སཱིལཝཱཔི ཧི ཨིམཱཡ སིཀྑཱཡ སམནྣཱགཏཏྟཱ སེཀྑོཏྭེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏི. ཨིམེསུ པན པརིབྷོགེསུ ཡསྨཱ སཱམིཔརིབྷོགོ ཨགྒོ, ཏསྨཱ ཏཾ པཏྠཡམཱནེན བྷིཀྑུནཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱཡ པཙྩཝེཀྑཎཱཡ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པརིབྷུཉྫནྟེན པཙྩཡསནྣིསྶིཏསཱིལཾ སམྤཱདེཏབྦཾ. ཨེཝཾ ཀརོནྟོ ཧི ཀིཙྩཀཱརཱི ཧོཏི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘པིཎྜཾ ¶ ཝིཧཱརཾ སཡནཱསནཉྩ,

ཨཱཔཉྩ སངྒྷཱཊིརཛཱུཔཝཱཧནཾ;

སུཏྭཱན དྷམྨཾ སུགཏེན དེསིཏཾ,

སངྑཱཡ སེཝེ ཝརཔཉྙསཱཝཀོ.

‘‘ཏསྨཱ ¶ ཧི པིཎྜེ སཡནཱསནེ ཙ,

ཨཱཔེ ཙ སངྒྷཱཊིརཛཱུཔཝཱཧནེ;

ཨེཏེསུ དྷམྨེསུ ཨནཱུཔལིཏྟོ,

བྷིཀྑུ ཡཐཱ པོཀྑརེ ཝཱརིབིནྡུ. (སུ. ནི. ༣༩༣-༣༩༤);

‘‘ཀཱལེན ལདྡྷཱ པརཏོ ཨནུགྒཧཱ,

ཁཛྫེསུ བྷོཛྫེསུ ཙ སཱཡནེསུ ཙ;

མཏྟཾ ས ཛཉྙཱ སཏཏཾ ཨུཔཊྛིཏོ,

ཝཎསྶ ཨཱལེཔནརཱུཧནེ ཡཐཱ.

‘‘ཀནྟཱརེ པུཏྟམཾསཾཝ, ཨཀྑསྶབྦྷཉྫནཾ ཡཐཱ;

ཨེཝཾ ཨཱཧཱརེ ཨཱཧཱརཾ, ཡཱཔནཏྠམམུཙྪིཏོ’’ཏི.

ཨིམསྶ ཙ པཙྩཡསནྣིསྶིཏསཱིལསྶ པརིཔཱུརཀཱརིཏཱཡ བྷཱགིནེཡྻསངྒྷརཀྑིཏསཱམཎེརསྶ ཝཏྠུ ཀཐེཏབྦཾ. སོ ཧི སམྨཱ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པརིབྷུཉྫི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ མཾ བྷུཉྫམཱནཾ, སཱལིཀཱུརཾ སུནིབྦུཏཾ;

མཱ ཧེཝ ཏྭཾ སཱམཎེར, ཛིཝ྄ཧཾ ཛྷཱཔེསི ཨསཉྙཏོ.

‘‘ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ ཝཙོ སུཏྭཱ, སཾཝེགམལབྷིཾ ཏདཱ;

ཨེཀཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཨརཧཏྟཾ ཨཔཱཔུཎིཾ.

‘‘སོཧཾ ¶ པརིཔུཎྞསངྐཔྤོ, ཙནྡོ པནྣརསོ ཡཐཱ;

སབྦཱསཝཔརིཀྑཱིཎོ, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ’’ཏི.

‘‘ཏསྨཱ ཨཉྙོཔི དུཀྑསྶ, པཏྠཡནྟོ པརིཀྑཡཾ;

ཡོནིསོ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ, པཊིསེཝེཐ པཙྩཡེ’’ཏི.

ཨེཝཾ པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཱིལཱདིཝསེན ཙཏུབྦིདྷཾ.

པཋམསཱིལཔཉྩཀཾ

༢༠. པཉྩཝིདྷཀོཊྛཱསསྶ པཋམཔཉྩཀེ ཨནུཔསམྤནྣསཱིལཱདིཝསེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ པཊིསམྦྷིདཱཡཾ –

‘‘ཀཏམཾ ¶ པརིཡནྟཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ? ཨནུཔསམྤནྣཱནཾ པརིཡནྟསིཀྑཱཔདཱནཾ, ཨིདཾ པརིཡནྟཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ. ཀཏམཾ ཨཔརིཡནྟཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ? ཨུཔསམྤནྣཱནཾ ཨཔརིཡནྟསིཀྑཱཔདཱནཾ, ཨིདཾ ཨཔརིཡནྟཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ. ཀཏམཾ པརིཔུཎྞཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ? པུཐུཛྫནཀལྱཱཎཀཱནཾ ཀུསལདྷམྨེ ཡུཏྟཱནཾ སེཀྑཔརིཡནྟེ པརིཔཱུརཀཱརཱིནཾ ཀཱཡེ ཙ ཛཱིཝིཏེ ཙ ཨནཔེཀྑཱནཾ པརིཙྩཏྟཛཱིཝིཏཱནཾ, ཨིདཾ པརིཔུཎྞཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ. ཀཏམཾ ཨཔརཱམཊྛཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ? སཏྟནྣཾ སེཀྑཱནཾ, ཨིདཾ ཨཔརཱམཊྛཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ. ཀཏམཾ པཊིཔྤསྶདྡྷིཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ? ཏཐཱགཏསཱཝཀཱནཾ ཁཱིཎཱསཝཱནཾ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ ཏཐཱགཏཱནཾ ཨརཧནྟཱནཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཱནཾ, ཨིདཾ པཊིཔྤསྶདྡྷིཔཱརིསུདྡྷིསཱིལ’’ནྟི (པཊི. མ. ༡.༣༧).

ཏཏྠ ཨནུཔསམྤནྣཱནཾ སཱིལཾ གཎནཝསེན སཔརིཡནྟཏྟཱ པརིཡནྟཔཱརིསུདྡྷིསཱིལནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨུཔསམྤནྣཱནཾ –

‘‘ནཝ ཀོཊིསཧསྶཱནི, ཨསཱིཏིསཏཀོཊིཡོ;

པཉྙཱསསཏསཧསྶཱནི, ཚཏྟིཾསཱ ཙ པུནཱཔརེ.

‘‘ཨེཏེ ¶ སཾཝརཝིནཡཱ, སམྦུདྡྷེན པཀཱསིཏཱ;

པེཡྻཱལམུཁེན ནིདྡིཊྛཱ, སིཀྑཱ ཝིནཡསཾཝརེ’’ཏི. –

ཨེཝཾ གཎནཝསེན སཔརིཡནྟམྤི ཨནཝསེསཝསེན སམཱདཱནབྷཱཝཉྩ ལཱབྷཡསཉཱཏིཨངྒཛཱིཝིཏཝསེན ཨདིཊྛཔརིཡནྟབྷཱཝཉྩ སནྡྷཱཡ ཨཔརིཡནྟཔཱརིསུདྡྷིསཱིལནྟི ཝུཏྟཾ, ཙིརགུམྦཝཱསིཀཨམྦཁཱདཀམཧཱཏིསྶཏྠེརསྶ སཱིལམིཝ. ཏཐཱ ཧི སོ ཨཱཡསྨཱ –

‘‘དྷནཾ ཙཛེ ཨངྒཝརསྶ ཧེཏུ, ཨངྒཾ ཙཛེ ཛཱིཝིཏཾ རཀྑམཱནོ;

ཨངྒཾ དྷནཾ ཛཱིཝིཏཉྩཱཔི སབྦཾ, ཙཛེ ནརོ དྷམྨམནུསྶརནྟོ’’ཏི. –

ཨིམཾ སཔྤུརིསཱནུསྶཏིཾ ཨཝིཛཧནྟོ ཛཱིཝིཏསཾསཡེཔི སིཀྑཱཔདཾ ཨཝཱིཏིཀྐམྨ ཏདེཝ ཨཔརིཡནྟཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ ནིསྶཱཡ ཨུཔཱསཀསྶ པིཊྛིགཏོཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཡཐཱཧ –

‘‘ན པིཏཱ ནཔི ཏེ མཱཏཱ, ན ཉཱཏི ནཔི བནྡྷཝོ;

ཀརོཏེཏཱདིསཾ ཀིཙྩཾ, སཱིལཝནྟསྶ ཀཱརཎཱ.

སཾཝེགཾ ¶ ཛནཡིཏྭཱན, སམྨསིཏྭཱན ཡོནིསོ;

ཏསྶ པིཊྛིགཏོ སནྟོ, ཨརཧཏྟཾ ཨཔཱཔུཎཱི’’ཏི.

པུཐུཛྫནཀལྱཱཎཀཱནཾ སཱིལཾ ཨུཔསམྤདཏོ པཊྛཱཡ སུདྷོཏཛཱཏིམཎི ཝིཡ སུཔརིཀམྨཀཏསུཝཎྞཾ ཝིཡ ཙ ཨཏིཔརིསུདྡྷཏྟཱ ཙིཏྟུཔྤཱདམཏྟཀེནཔི མལེན ཝིརཧིཏཾ ཨརཧཏྟསྶེཝ པདཊྛཱནཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ པརིཔུཎྞཔཱརིསུདྡྷཱིཏི ཝུཙྩཏི, མཧཱསངྒྷརཀྑིཏབྷཱགིནེཡྻསངྒྷརཀྑིཏཏྠེརཱནཾ ཝིཡ.

མཧཱསངྒྷརཀྑིཏཏྠེརཾ ཀིར ཨཏིཀྐནྟསཊྛིཝསྶཾ མརཎམཉྩེ ནིཔནྣཾ བྷིཀྑུསངྒྷོ ལོཀུཏྟརཱདྷིགམཾ པུཙྪི. ཐེརོ ‘‘ནཏྠི མེ ལོཀུཏྟརདྷམྨོ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐསྶ ཨུཔཊྛཱཀོ དཧརབྷིཀྑུ ཨཱཧ – ‘‘བྷནྟེ, ཏུམྷེ པརིནིབྦུཏཱཏི སམནྟཱ དྭཱདསཡོཛནཱ མནུསྶཱ སནྣིཔཏིཏཱ, ཏུམྷཱཀཾ པུཐུཛྫནཀཱལཀིརིཡཱཡ མཧཱཛནསྶ ཝིཔྤཊིསཱརོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ཨཱཝུསོ, ཨཧཾ ‘‘མེཏྟེཡྻཾ བྷགཝནྟཾ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི ན ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེསིཾ. ཏེན ཧི མཾ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ¶ ཨོཀཱསཾ ཀརོཧཱིཏི. སོ ཐེརཾ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ བཧི ནིཀྑནྟོ. ཐེརོ ཏསྶ སཧ ནིཀྑམནཱཝ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཨཙྪརིཀཱཡ སཉྙཾ ཨདཱསི. སངྒྷོ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘བྷནྟེ, ཨེཝརཱུཔེ མརཎཀཱལེ ལོཀུཏྟརདྷམྨཾ ནིབྦཏྟེནྟཱ དུཀྐརཾ ཀརིཏྠཱ’’ཏི. ནཱཝུསོ ཨེཏཾ དུཀྐརཾ, ཨཔིཙ ཝོ དུཀྐརཾ ཨཱཙིཀྑིསྶཱམི – ‘‘ཨཧཾ, ཨཱཝུསོ, པབྦཛིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཨསཏིཡཱ ཨཉྙཱཎཔཀཏཾ ཀམྨཾ ནཱམ ན པསྶཱམཱི’’ཏི. བྷཱགིནེཡྻོཔིསྶ པཉྙཱསཝསྶཀཱལེ ཨེཝམེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱིཏི.

‘‘ཨཔྤསྶུཏོཔི ཙེ ཧོཏི, སཱིལེསུ ཨསམཱཧིཏོ;

ཨུབྷཡེན ནཾ གརཧནྟི, སཱིལཏོ ཙ སུཏེན ཙ.

‘‘ཨཔྤསྶུཏོཔི ཙེ ཧོཏི, སཱིལེསུ སུསམཱཧིཏོ;

སཱིལཏོ ནཾ པསཾསནྟི, ཏསྶ སམྤཛྫཏེ སུཏཾ.

‘‘བཧུསྶུཏོཔི ཙེ ཧོཏི, སཱིལེསུ ཨསམཱཧིཏོ;

སཱིལཏོ ནཾ གརཧནྟི, ནཱསྶ སམྤཛྫཏེ སུཏཾ.

‘‘བཧུསྶུཏོཔི ཙེ ཧོཏི, སཱིལེསུ སུསམཱཧིཏོ;

ཨུབྷཡེན ནཾ པསཾསནྟི, སཱིལཏོ ཙ སུཏེན ཙ.

‘‘བཧུསྶུཏཾ ¶ དྷམྨདྷརཾ, སཔྤཉྙཾ བུདྡྷསཱཝཀཾ;

ནེཀྑཾ ཛམྦོནདསྶེཝ, ཀོ ཏཾ ནིནྡིཏུམརཧཏི;

དེཝཱཔི ནཾ པསཾསནྟི, བྲཧྨུནཱཔི པསཾསིཏོ’’ཏི. (ཨ. ནི. ༤.༦);

སེཀྑཱནཾ པན སཱིལཾ དིཊྛིཝསེན ཨཔརཱམཊྛཏྟཱ, པུཐུཛྫནཱནཾ ཝཱ པན རཱགཝསེན ཨཔརཱམཊྛསཱིལཾ ཨཔརཱམཊྛཔཱརིསུདྡྷཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ, ཀུཊུམྦིཡཔུཏྟཏིསྶཏྠེརསྶ སཱིལཾ ཝིཡ. སོ ཧི ཨཱཡསྨཱ ཏཐཱརཱུཔཾ སཱིལཾ ནིསྶཱཡ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱཏུཀཱམོ ཝེརིཀེ ཨཱཧ –

‘‘ཨུབྷོ ¶ པཱདཱནི བྷིནྡིཏྭཱ, སཉྙཔེསྶཱམི ཝོ ཨཧཾ;

ཨཊྚིཡཱམི ཧརཱཡཱམི, སརཱགམརཎཾ ཨཧ’’ནྟི.

‘‘ཨེཝཱཧཾ ཙིནྟཡིཏྭཱན, སམྨསིཏྭཱན ཡོནིསོ;

སམྤཏྟེ ཨརུཎུགྒམྷི, ཨརཧཏྟཾ ཨཔཱཔུཎི’’ནྟི. (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༢.༣༧༣);

ཨཉྙཏརོཔི མཧཱཐེརོ བཱལ༹ྷགིལཱནོ སཧཏྠཱ ཨཱཧཱརམྤི པརིབྷུཉྫིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ སཀེ མུཏྟཀརཱིསེ པལིཔནྣོ སམྤརིཝཏྟཏི, ཏཾ དིསྭཱ ཨཉྙཏརོ དཧརོ ‘‘ཨཧོ དུཀྑཱ ཛཱིཝིཏསངྑཱརཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏམེནཾ མཧཱཐེརོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཧཾ, ཨཱཝུསོ, ཨིདཱནི མིཡྻམཱནོ སགྒསམྤཏྟིཾ ལབྷིསྶཱམི, ནཏྠི མེ ཨེཏྠ སཾསཡོ, ཨིམཾ པན སཱིལཾ བྷིནྡིཏྭཱ ལདྡྷསམྤཏྟི ནཱམ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ པཊིལདྡྷགིཧིབྷཱཝསདིསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘སཱིལེནེཝ སདྡྷིཾ མརིསྶཱམཱི’’ཏི ཏཏྠེཝ ནིཔནྣོ ཏམེཝ རོགཾ སམྨསནྟོ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཨིམཱཧི གཱཐཱཧི བྱཱཀཱསི –

‘‘ཕུཊྛསྶ མེ ཨཉྙཏརེན བྱཱདྷིནཱ,

རོགེན བཱལ༹ྷཾ དུཁིཏསྶ རུཔྤཏོ;

པརིསུསྶཏི ཁིཔྤམིདཾ ཀལེ༹ཝརཾ,

པུཔྥཾ ཡཐཱ པཾསུནི ཨཱཏཔེ ཀཏཾ.

‘‘ཨཛཉྙཾ ཛཉྙསངྑཱཏཾ, ཨསུཙིཾ སུཙིསམྨཏཾ;

ནཱནཱཀུཎཔཔརིཔཱུརཾ, ཛཉྙརཱུཔཾ ཨཔསྶཏོ.

‘‘དྷིརཏྠུ ¶ མཾ ཨཱཏུརཾ པཱུཏིཀཱཡཾ, དུགྒནྡྷིཡཾ ཨསུཙི བྱཱདྷིདྷམྨཾ;

ཡཏྠཔྤམཏྟཱ ཨདྷིམུཙྪིཏཱ པཛཱ, ཧཱཔེནྟི མགྒཾ སུགཏཱུཔཔཏྟིཡཱ’’ཏི.

ཨརཧནྟཱདཱིནཾ པན སཱིལཾ སབྦདརཐཔྤཊིཔྤསྶདྡྷིཡཱ པརིསུདྡྷཏྟཱ པཊིཔྤསྶདྡྷིཔཱརིསུདྡྷཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཝཾ པརིཡནྟཔཱརིསུདྡྷིཨཱདིཝསེན པཉྩཝིདྷཾ.

དུཏིཡསཱིལཔཉྩཀཾ

དུཏིཡཔཉྩཀེ ¶ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིནཾ པཧཱནཱདིཝསེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ པཊིསམྦྷིདཱཡཾ –

‘‘པཉྩ སཱིལཱནི པཱཎཱཏིཔཱཏསྶ པཧཱནཾ སཱིལཾ, ཝེརམཎཱི སཱིལཾ, ཙེཏནཱ སཱིལཾ, སཾཝརོ སཱིལཾ, ཨཝཱིཏིཀྐམོ སཱིལཾ. ཨདིནྣཱདཱནསྶ, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརསྶ, མུསཱཝཱདསྶ, པིསུཎཱཡ ཝཱཙཱཡ, ཕརུསཱཡ ཝཱཙཱཡ, སམྥཔྤལཱཔསྶ, ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡ, བྱཱཔཱདསྶ, མིཙྪཱདིཊྛིཡཱ, ནེཀྑམྨེན ཀཱམཙྪནྡསྶ, ཨབྱཱཔཱདེན བྱཱཔཱདསྶ, ཨཱལོཀསཉྙཱཡ ཐིནམིདྡྷསྶ, ཨཝིཀྑེཔེན ཨུདྡྷཙྩསྶ, དྷམྨཝཝཏྠཱནེན ཝིཙིཀིཙྪཱཡ, ཉཱཎེན ཨཝིཛྫཱཡ, པཱམོཛྫེན ཨརཏིཡཱ, པཋམེན ཛྷཱནེན ནཱིཝརཎཱནཾ, དུཏིཡེན ཛྷཱནེན ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ, ཏཏིཡེན ཛྷཱནེན པཱིཏིཡཱ, ཙཏུཏྠེན ཛྷཱནེན སུཁདུཀྑཱནཾ, ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནསམཱཔཏྟིཡཱ རཱུཔསཉྙཱཡ པཊིགྷསཉྙཱཡ ནཱནཏྟསཉྙཱཡ, ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནསམཱཔཏྟིཡཱ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནསཉྙཱཡ, ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནསམཱཔཏྟིཡཱ ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནསཉྙཱཡ, ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནསམཱཔཏྟིཡཱ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནསཉྙཱཡ, ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱཡ ནིཙྩསཉྙཱཡ, དུཀྑཱནུཔསྶནཱཡ སུཁསཉྙཱཡ, ཨནཏྟཱནུཔསྶནཱཡ ཨཏྟསཉྙཱཡ, ནིབྦིདཱནུཔསྶནཱཡ ནནྡིཡཱ, ཝིརཱགཱནུཔསྶནཱཡ རཱགསྶ, ནིརོདྷཱནུཔསྶནཱཡ སམུདཡསྶ, པཊིནིསྶགྒཱནུཔསྶནཱཡ ཨཱདཱནསྶ, ཁཡཱནུཔསྶནཱཡ གྷནསཉྙཱཡ, ཝཡཱནུཔསྶནཱཡ ཨཱཡཱུཧནསྶ, ཝིཔརིཎཱམཱནུཔསྶནཱཡ དྷུཝསཉྙཱཡ, ཨནིམིཏྟཱནུཔསྶནཱཡ ནིམིཏྟསྶ, ཨཔྤཎིཧིཏཱནུཔསྶནཱཡ པཎིདྷིཡཱ, སུཉྙཏཱནུཔསྶནཱཡ ཨབྷིནིཝེསསྶ, ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཡ སཱརཱདཱནཱབྷིནིཝེསསྶ, ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནེན སམྨོཧཱབྷིནིཝེསསྶ, ཨཱདཱིནཝཱནུཔསྶནཱཡ ཨཱལཡཱབྷིནིཝེསསྶ, པཊིསངྑཱནུཔསྶནཱཡ ཨཔྤཊིསངྑཱཡ, ཝིཝཊྚནཱནུཔསྶནཱཡ སཉྙོགཱབྷིནིཝེསསྶ, སོཏཱཔཏྟིམགྒེན དིཊྛེཀཊྛཱནཾ ¶ ཀིལེསཱནཾ, སཀདཱགཱམིམགྒེན ཨོལཱ༹རིཀཱནཾ ཀིལེསཱནཾ, ཨནཱགཱམིམགྒེན ཨཎུསཧགཏཱནཾ ཀིལེསཱནཾ, ཨརཧཏྟམགྒེན སབྦཀིལེསཱནཾ པཧཱནཾ སཱིལཾ, ཝེརམཎཱི, ཙེཏནཱ, སཾཝརོ, ཨཝཱིཏིཀྐམོ སཱིལཾ. ཨེཝརཱུཔཱནི སཱིལཱནི ཙིཏྟསྶ ཨཝིཔྤཊིསཱརཱཡ སཾཝཏྟནྟི, པཱམོཛྫཱཡ སཾཝཏྟནྟི, པཱིཏིཡཱ སཾཝཏྟནྟི, པསྶདྡྷིཡཱ སཾཝཏྟནྟི, སོམནསྶཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ཨཱསེཝནཱཡ སཾཝཏྟནྟི, བྷཱཝནཱཡ སཾཝཏྟནྟི, བཧུལཱིཀམྨཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ཨལངྐཱརཱཡ སཾཝཏྟནྟི, པརིཀྑཱརཱཡ སཾཝཏྟནྟི, པརིཝཱརཱཡ སཾཝཏྟནྟི, པཱརིཔཱུརིཡཱ སཾཝཏྟནྟི, ཨེཀནྟནིབྦིདཱཡ ཝིརཱགཱཡ ¶ ནིརོདྷཱཡ ཨུཔསམཱཡ ཨབྷིཉྙཱཡ སམྦོདྷཱཡ ནིབྦཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟཱི’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༤༡).

ཨེཏྠ ཙ པཧཱནནྟི ཀོཙི དྷམྨོ ནཱམ ནཏྠི ཨཉྙཏྲ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱནཾ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིནཾ ཨནུཔྤཱདམཏྟཏོ. ཡསྨཱ པན ཏཾ ཏཾ པཧཱནཾ ཏསྶ ཏསྶ ཀུསལདྷམྨསྶ པཏིཊྛཱནཊྛེན ཨུཔདྷཱརཎཾ ཧོཏི, ཝིཀམྤཱབྷཱཝཀརཎེན ཙ སམཱདཱནཾ. ཏསྨཱ པུབྦེ ཝུཏྟེནེཝ ཨུཔདྷཱརཎསམཱདྷཱནསངྑཱཏེན སཱིལནཊྛེན སཱིལནྟི ཝུཏྟཾ. ཨིཏརེ ཙཏྟཱརོ དྷམྨཱ ཏཏོ ཏཏོ ཝེརམཎིཝསེན, ཏསྶ ཏསྶ སཾཝརཝསེན, ཏདུབྷཡསམྤཡུཏྟཙེཏནཱཝསེན, ཏཾ ཏཾ ཨཝཱིཏིཀྐམནྟསྶ ཨཝཱིཏིཀྐམནཝསེན ཙ ཙེཏསོ པཝཏྟིསབྦྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཱ. སཱིལཊྛོ པན ཏེསཾ པུབྦེ པཀཱསིཏོཡེཝཱཏི. ཨེཝཾ པཧཱནསཱིལཱདིཝསེན པཉྩཝིདྷཾ.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ཀིཾ སཱིལཾ? ཀེནཊྛེན སཱིལཾ? ཀཱནསྶ ལཀྑཎརསཔཙྩུཔཊྛཱནཔདཊྛཱནཱནི? ཀིམཱནིསཾསཾ སཱིལཾ? ཀཏིཝིདྷཾ ཙེཏཾ སཱིལནྟི? ཨིམེསཾ པཉྷཱནཾ ཝིསྶཛྫནཾ ནིཊྛིཏཾ.

སཱིལསཾཀིལེསཝོདཱནཾ

༢༡. ཡཾ པན ཝུཏྟཾ ‘‘ཀོ ཙསྶ སཾཀིལེསོ, ཀིཾ ཝོདཱན’’ནྟི. ཏཏྲ ཝདཱམ – ཁཎྜཱདིབྷཱཝོ སཱིལསྶ སཾཀིལེསོ, ཨཁཎྜཱདིབྷཱཝོ ཝོདཱནཾ. སོ པན ཁཎྜཱདིབྷཱཝོ ལཱབྷཡསཱདིཧེཏུཀེན བྷེདེན ཙ སཏྟཝིདྷམེཐུནསཾཡོགེན ཙ སངྒཧིཏོ.

ཏཐཱ ཧི ཡསྶ སཏྟསུ ཨཱཔཏྟིཀྑནྡྷེསུ ཨཱདིམྷི ཝཱ ཨནྟེ ཝཱ སིཀྑཱཔདཾ བྷིནྣཾ ཧོཏི, ཏསྶ སཱིལཾ པརིཡནྟེ ཚིནྣསཱཊཀོ ཝིཡ ཁཎྜཾ ནཱམ ¶ ཧོཏི. ཡསྶ པན ཝེམཛ྄ཛྷེ བྷིནྣཾ, ཏསྶ མཛ྄ཛྷེ ཚིདྡསཱཊཀོ ཝིཡ ཚིདྡཾ ནཱམ ཧོཏི. ཡསྶ པཊིཔཱཊིཡཱ དྭེ ཏཱིཎི བྷིནྣཱནི, ཏསྶ པིཊྛིཡཱ ཝཱ ཀུཙྪིཡཱ ཝཱ ཨུཊྛིཏེན ཝིསབྷཱགཝཎྞེན ཀཱལ༹རཏྟཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརསརཱིརཝཎྞཱ གཱཝཱི ཝིཡ སབལཾ ནཱམ ཧོཏི. ཡསྶ ཨནྟརནྟརཱ བྷིནྣཱནི, ཏསྶ ཨནྟརནྟརཱ ཝིསབྷཱགཝཎྞབིནྡུཝིཙིཏྲཱ གཱཝཱི ཝིཡ ཀམྨཱསཾ ནཱམ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཏཱཝ ལཱབྷཱདིཧེཏུཀེན བྷེདེན ཁཎྜཱདིབྷཱཝོ ཧོཏི.

ཨེཝཾ ¶ སཏྟཝིདྷམེཐུནསཾཡོགཝསེན. ཝུཏྟཉྷི བྷགཝཏཱ –

‘‘ཨིདྷ, བྲཱཧྨཎ, ཨེཀཙྩོ སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ སམྨཱ བྲཧྨཙཱརཱི པཊིཛཱནམཱནོ ན ཧེཝ ཁོ མཱཏུགཱམེན སདྡྷིཾ དྭཡཾདྭཡསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫཏི, ཨཔིཙ ཁོ མཱཏུགཱམསྶ ཨུཙྪཱདནཾ པརིམདྡནཾ ནྷཱཔནཾ སམྦཱཧནཾ སཱདིཡཏི, སོ ཏདསྶཱདེཏི, ཏཾ ནིཀཱམེཏི, ཏེན ཙ ཝིཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཨིདམྤི ཁོ, བྲཱཧྨཎ, བྲཧྨཙརིཡསྶ ཁཎྜམྤི ཚིདྡམྤི སབལམྤི ཀམྨཱསམྤི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྲཱཧྨཎ, ཨཔརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརཏི སཾཡུཏྟོ མེཐུནེན སཾཡོགེན, ན པརིམུཙྩཏི ཛཱཏིཡཱ. ཛརཱཡ མརཎེན…པེ… ན པརིམུཙྩཏི དུཀྑསྨཱཏི ཝདཱམི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨིདྷེཀཙྩོ སམཎོ ཝཱ…པེ… པཊིཛཱནམཱནོ ན ཧེཝ ཁོ མཱཏུགཱམེན སདྡྷིཾ དྭཡཾ དྭཡསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫཏི. ནཔི མཱཏུགཱམསྶ ཨུཙྪཱདནཾ…པེ… སཱདིཡཏི. ཨཔིཙ ཁོ མཱཏུགཱམེན སདྡྷིཾ སཉྫགྒྷཏི སཾཀཱིལ༹ཏི སཾཀེལཱཡཏི, སོ ཏདསྶཱདེཏི…པེ… ན པརིམུཙྩཏི དུཀྑསྨཱཏི ཝདཱམི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨིདྷེཀཙྩོ སམཎོ ཝཱ…པེ… ན ཧེཝ ཁོ མཱཏུགཱམེན སདྡྷིཾ དྭཡཾ དྭཡསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫཏི. ནཔི མཱཏུགཱམསྶ ཨུཙྪཱདནཾ…པེ… སཱདིཡཏི. ནཔི མཱཏུགཱམེན སདྡྷིཾ སཉྫགྒྷཏི སཾཀཱིལ༹ཏི སཾཀེལཱཡཏི. ཨཔིཙ ཁོ མཱཏུགཱམསྶ ཙཀྑུནཱ ཙཀྑུཾ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡཏི པེཀྑཏི, སོ ཏདསྶཱདེཏི…པེ… ན པརིམུཙྩཏི དུཀྑསྨཱཏི ཝདཱམི.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨིདྷེཀཙྩོ སམཎོ ཝཱ…པེ… ན ཧེཝ ཁོ མཱཏུགཱམེན… ནཔི མཱཏུགཱམསྶ… ནཔི མཱཏུགཱམེན… ནཔི མཱཏུགཱམསྶ…པེ… པེཀྑཏི. ཨཔིཙ ཁོ མཱཏུགཱམསྶ སདྡཾ སུཎཱཏི ཏིརོཀུཊྚཱ ཝཱ ཏིརོཔཱཀཱརཱ ཝཱ ཧསནྟིཡཱ ཝཱ བྷཎནྟིཡཱ ཝཱ གཱཡནྟིཡཱ ཝཱ རོདནྟིཡཱ ཝཱ, སོ ཏདསྶཱདེཏི…པེ… དུཀྑསྨཱཏི ཝདཱམི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨིདྷེཀཙྩོ སམཎོ ཝཱ…པེ… ན ཧེཝ ཁོ མཱཏུགཱམེན… ནཔི མཱཏུགཱམསྶ… ནཔི མཱཏུགཱམེན… ནཔི མཱཏུགཱམསྶ…པེ… རོདནྟིཡཱ ¶ ཝཱ. ཨཔིཙ ཁོ ཡཱནིསྶ ཏཱནི པུབྦེ མཱཏུགཱམེན སདྡྷིཾ ཧསིཏལཔིཏཀཱིལི༹ཏཱནི, ཏཱནི ཨནུསྶརཏི, སོ ཏདསྶཱདེཏི…པེ… དུཀྑསྨཱཏི ཝདཱམི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨིདྷེཀཙྩོ སམཎོ ཝཱ…པེ… ན ཧེཝ ཁོ མཱཏུགཱམེན…པེ… ནཔི མཱཏུགཱམསྶ…པེ… ནཔི ཡཱནིསྶ ཏཱནི པུབྦེ མཱཏུགཱམེན སདྡྷིཾ ཧསིཏལཔིཏཀཱིལི༹ཏཱནི, ཏཱནི ཨནུསྶརཏི. ཨཔིཙ ཁོ པསྶཏི གཧཔཏིཾ ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟཾ ཝཱ པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི སམཔྤིཏཾ སམངྒཱིབྷཱུཏཾ པརིཙཱརཡམཱནཾ, སོ ཏདསྶཱདེཏི…པེ… དུཀྑསྨཱཏི ཝདཱམི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨིདྷེཀཙྩོ སམཎོ ཝཱ…པེ… ན ཧེཝ ཁོ མཱཏུགཱམེན…པེ… ནཔི པསྶཏི གཧཔཏིཾ ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟཾ ཝཱ…པེ… པརིཙཱརཡམཱནཾ. ཨཔིཙ ཁོ ཨཉྙཏརཾ དེཝནིཀཱཡཾ པཎིདྷཱཡ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརཏི ‘ཨིམིནཱཧཾ སཱིལེན ཝཱ ཝཏེན ཝཱ ཏཔེན ཝཱ བྲཧྨཙརིཡེན ཝཱ དེཝོ ཝཱ བྷཝིསྶཱམི དེཝཉྙཏརོ ཝཱ’ཏི. སོ ཏདསྶཱདེཏི, ཏཾ ནིཀཱམེཏི, ཏེན ཙ ཝིཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨིདམྤི ཁོ, བྲཱཧྨཎ, བྲཧྨཙརིཡསྶ ཁཎྜམྤི ཚིདྡམྤི སབལམྤི ཀམྨཱསམྤཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༧.༥༠).

ཨེཝཾ ལཱབྷཱདིཧེཏུཀེན བྷེདེན ཙ སཏྟཝིདྷམེཐུནསཾཡོགེན ཙ ཁཎྜཱདིབྷཱཝོ སངྒཧིཏོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨཁཎྜཱདིབྷཱཝོ པན སབྦསོ སིཀྑཱཔདཱནཾ ཨབྷེདེན, བྷིནྣཱནཉྩ སཔྤཊིཀམྨཱནཾ པཊིཀམྨཀརཎེན, སཏྟཝིདྷམེཐུནསཾཡོགཱབྷཱཝེན ཙ, ཨཔརཱཡ ¶ ཙ ‘‘ཀོདྷོ ཨུཔནཱཧོ མཀྑོ པལཱ༹སོ ཨིསྶཱ མཙྪརིཡཾ མཱཡཱ སཱཐེཡྻཾ ཐམྦྷོ སཱརམྦྷོ མཱནོ ཨཏིམཱནོ མདོ པམཱདོ’’ཏིཨཱདཱིནཾ པཱཔདྷམྨཱནཾ ཨནུཔྤཏྟིཡཱ, ཨཔྤིཙྪཏཱསནྟུཊྛིཏཱསལླེཁཏཱདཱིནཉྩ གུཎཱནཾ ཨུཔྤཏྟིཡཱ སངྒཧིཏོ.

ཡཱནི ཧི སཱིལཱནི ལཱབྷཱདཱིནམྤི ཨཏྠཱཡ ཨབྷིནྣཱནི, པམཱདདོསེན ཝཱ བྷིནྣཱནིཔི པཊིཀམྨཀཏཱནི ¶ , མེཐུནསཾཡོགེཧི ཝཱ ཀོདྷུཔནཱཧཱདཱིཧི ཝཱ པཱཔདྷམྨེཧི ཨནུཔཧཏཱནི, ཏཱནི སབྦསོ ཨཁཎྜཱནི ཨཙྪིདྡཱནི ཨསབལཱནི ཨཀམྨཱསཱནཱིཏི ཝུཙྩནྟི. ཏཱནིཡེཝ བྷུཛིསྶབྷཱཝཀརཎཏོ ཙ བྷུཛིསྶཱནི, ཝིཉྙཱུཧི པསཏྠཏྟཱ ཝིཉྙུཔསཏྠཱནི, ཏཎྷཱདིཊྛཱིཧི ཨཔརཱམཊྛཏྟཱ ཨཔརཱམཊྛཱནི, ཨུཔཙཱརསམཱདྷིཾ ཝཱ ཨཔྤནཱསམཱདྷིཾ ཝཱ སཾཝཏྟཡནྟཱིཏི སམཱདྷིསཾཝཏྟནིཀཱནི ཙ ཧོནྟི. ཏསྨཱ ནེསཾ ཨེས ‘ཨཁཎྜཱདིབྷཱཝོ ཝོདཱན’ནྟི ཝེདིཏབྦོ.

ཏཾ པནེཏཾ ཝོདཱནཾ དྭཱིཧཱཀཱརེཧི སམྤཛྫཏི སཱིལཝིཔཏྟིཡཱ ཙ ཨཱདཱིནཝདསྶནེན, སཱིལསམྤཏྟིཡཱ ཙ ཨཱནིསཾསདསྶནེན. ཏཏྠ ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱདཱིནཝཱ དུསྶཱིལསྶ སཱིལཝིཔཏྟིཡཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༡༤༩; ཨ. ནི. ༥.༢༡༣) ཨེཝམཱདིསུཏྟནཡེན སཱིལཝིཔཏྟིཡཱ ཨཱདཱིནཝོ དཊྛབྦོ.

ཨཔིཙ དུསྶཱིལོ པུགྒལོ དུསྶཱིལྱཧེཏུ ཨམནཱཔོ ཧོཏི དེཝམནུསྶཱནཾ, ཨནནུསཱསནཱིཡོ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ, དུཀྑིཏོ དུསྶཱིལྱགརཧཱསུ, ཝིཔྤཊིསཱརཱི སཱིལཝཏཾ པསཾསཱསུ, ཏཱཡ ཙ པན དུསྶཱིལྱཏཱཡ སཱཎསཱཊཀོ ཝིཡ དུབྦཎྞོ ཧོཏི. ཡེ ཁོ པནསྶ དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫནྟི, ཏེསཾ དཱིགྷརཏྟཾ ཨཔཱཡདུཀྑཱཝཧནཏོ དུཀྑསམྥསྶོ. ཡེསཾ དེཡྻདྷམྨཾ པཊིགྒཎྷཱཏི, ཏེསཾ ནམཧཔྥལཀརཎཏོ ཨཔྤགྒྷོ. ཨནེཀཝསྶགཎིཀགཱུཐཀཱུཔོ ཝིཡ དུབྦིསོདྷནོ. ཚཝཱལཱཏམིཝ ཨུབྷཏོ པརིབཱཧིརོ. བྷིཀྑུབྷཱཝཾ པཊིཛཱནནྟོཔི ཨབྷིཀྑུཡེཝ གོགཎཾ ཨནུབནྡྷགདྲབྷོ ཝིཡ. སཏཏུབྦིགྒོ སབྦཝེརིཀཔུརིསོ ཝིཡ. ཨསཾཝཱསཱརཧོ མཏཀལེ༹ཝརཾ ཝིཡ. སུཏཱདིགུཎཡུཏྟོཔི སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ཨཔཱུཛཱརཧོ སུསཱནགྒི ཝིཡ བྲཱཧྨཎཱནཾ. ཨབྷབྦོ ཝིསེསཱདྷིགམེ ཨནྡྷོ ཝིཡ རཱུཔདསྶནེ. ནིརཱསོ སདྡྷམྨེ ཙཎྜཱལཀུམཱརཀོ ཝིཡ རཛྫེ. སུཁིཏོསྨཱིཏི མཉྙམཱནོཔི དུཀྑིཏོཝ ཨགྒིཀྑནྡྷཔརིཡཱཡེ ཝུཏྟདུཀྑབྷཱགིཏཱཡ.

དུསྶཱིལཱནཉྷི ¶ པཉྩཀཱམགུཎཔརིབྷོགཝནྡནམཱནནཱདིསུཁསྶཱདགདྷིཏཙིཏྟཱནཾ ཏཔྤཙྩཡཾ ཨནུསྶརཎམཏྟེནཱཔི ཧདཡསནྟཱཔཾ ཛནཡིཏྭཱ ཨུཎྷལོཧིཏུགྒཱརཔྤཝཏྟནསམཏྠཾ ཨཏིཀཊུཀཾ དུཀྑཾ དསྶེནྟོ སབྦཱཀཱརེན པཙྩཀྑཀམྨཝིཔཱཀོ བྷགཝཱ ཨཱཧ –

‘‘པསྶཐ ནོ ཏུམྷེ, བྷིཀྑཝེ, ཨམུཾ མཧནྟཾ ཨགྒིཀྑནྡྷཾ ཨཱདིཏྟཾ སམྤཛྫལིཏཾ སཛོཏིབྷཱུཏ’ནྟི? ཨེཝཾ, བྷནྟེཏི. ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, བྷིཀྑཝེ, ཀཏམཾ ནུ ཁོ ཝརཾ ཡཾ ཨམུཾ ¶ མཧནྟཾ ཨགྒིཀྑནྡྷཾ ཨཱདིཏྟཾ སམྤཛྫལིཏཾ སཛོཏིབྷཱུཏཾ ཨཱལིངྒེཏྭཱ ཨུཔནིསཱིདེཡྻ ཝཱ ཨུཔནིཔཛྫེཡྻ ཝཱ, ཡཾ ཁཏྟིཡཀཉྙཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཀཉྙཾ ཝཱ གཧཔཏིཀཉྙཾ ཝཱ མུདུཏལུནཧཏྠཔཱདཾ ཨཱལིངྒེཏྭཱ ཨུཔནིསཱིདེཡྻ ཝཱ ཨུཔནིཔཛྫེཡྻ ཝཱཏི. ཨེཏདེཝ, བྷནྟེ, ཝརཾ ཡཾ ཁཏྟིཡཀཉྙཾ ཝཱ…པེ… ཨུཔནིཔཛྫེཡྻ ཝཱ. དུཀྑཾ ཧེཏཾ, བྷནྟེ, ཡཾ ཨམུཾ མཧནྟཾ ཨགྒིཀྑནྡྷཾ…པེ… ཨུཔནིཔཛྫེཡྻ ཝཱཏི. ཨཱརོཙཡཱམི ཝོ, བྷིཀྑཝེ, པཊིཝེདཡཱམི ཝོ, བྷིཀྑཝེ, ཡཐཱ ཨེཏདེཝ ཏསྶ ཝརཾ དུསྶཱིལསྶ པཱཔདྷམྨསྶ ཨསུཙིསངྐསྶརསམཱཙཱརསྶ པཊིཙྪནྣཀམྨནྟསྶ ཨསྶམཎསྶ སམཎཔཊིཉྙསྶ ཨབྲཧྨཙཱརིསྶ བྲཧྨཙཱརིཔཊིཉྙསྶ ཨནྟོཔཱུཏིཀསྶ ཨཝསྶུཏསྶ ཀསམྦུཛཱཏསྶ ཡཾ ཨམུཾ མཧནྟཾ ཨགྒིཀྑནྡྷཾ…པེ… ཨུཔནིཔཛྫེཡྻ ཝཱ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཏཏོནིདཱནཾ ཧི སོ, བྷིཀྑཝེ, མརཎཾ ཝཱ ནིགཙྪེཡྻ མརཎམཏྟཾ ཝཱ དུཀྑཾ, ན ཏྭེཝ ཏཔྤཙྩཡཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༧.༧༢).

ཨེཝཾ ཨགྒིཀྑནྡྷུཔམཱཡ ཨིཏྠིཔཊིབདྡྷཔཉྩཀཱམགུཎཔརིབྷོགཔཙྩཡཾ དུཀྑཾ དསྶེཏྭཱ ཨེཏེནེཝ ཨུཔཱཡེན –

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, བྷིཀྑཝེ, ཀཏམཾ ནུ ཁོ ཝརཾ ཡཾ བལཝཱ པུརིསོ དལ༹ྷཱཡ ཝཱལ༹རཛྫུཡཱ ཨུབྷོ ཛངྒྷཱ ཝེཋེཏྭཱ གྷཾསེཡྻ, སཱ ཚཝིཾ ཚིནྡེཡྻ, ཚཝིཾ ཚེཏྭཱ ཙམྨཾ ཚིནྡེཡྻ, ཙམྨཾ ཚེཏྭཱ མཾསཾ ཚིནྡེཡྻ, མཾསཾ ཚེཏྭཱ ནྷཱརུཾ ཚིནྡེཡྻ, ནྷཱརུཾ ཚེཏྭཱ ཨཊྛིཾ ཚིནྡེཡྻ, ཨཊྛིཾ ཚེཏྭཱ ཨཊྛིམིཉྫཾ ཨཱཧཙྩ ཏིཊྛེཡྻ, ཡཾ ཝཱ ཁཏྟིཡམཧཱསཱལཱནཾ ¶ ཝཱ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཱནཾ ཝཱ གཧཔཏིམཧཱསཱལཱནཾ ཝཱ ཨབྷིཝཱདནཾ སཱདིཡེཡྻཱ’’ཏི ཙ.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, བྷིཀྑཝེ, ཀཏམཾ ནུ ཁོ ཝརཾ ཡཾ བལཝཱ པུརིསོ ཏིཎྷཱཡ སཏྟིཡཱ ཏེལདྷོཏཱཡ པཙྩོརསྨིཾ པཧརེཡྻ, ཡཾ ཝཱ ཁཏྟིཡམཧཱསཱལཱནཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཱནཾ ཝཱ གཧཔཏིམཧཱསཱལཱནཾ ཝཱ ཨཉྫལིཀམྨཾ སཱདིཡེཡྻཱ’’ཏི ཙ.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, བྷིཀྑཝེ, ཀཏམཾ ནུ ཁོ ཝརཾ ཡཾ བལཝཱ པུརིསོ ཏཏྟེན ཨཡོཔཊྚེན ཨཱདིཏྟེན སམྤཛྫལིཏེན སཛོཏིབྷཱུཏེན ཀཱཡཾ སམྤལིཝེཋེཡྻ, ཡཾ ཝཱ ཁཏྟིཡམཧཱསཱལཱནཾ ¶ ཝཱ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཱནཾ ཝཱ གཧཔཏིམཧཱསཱལཱནཾ ཝཱ སདྡྷཱདེཡྻཾ ཙཱིཝརཾ པརིབྷུཉྫེཡྻཱ’’ཏི ཙ.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, བྷིཀྑཝེ, ཀཏམཾ ནུ ཁོ ཝརཾ ཡཾ བལཝཱ པུརིསོ ཏཏྟེན ཨཡོསངྐུནཱ ཨཱདིཏྟེན སམྤཛྫལིཏེན སཛོཏིབྷཱུཏེན མུཁཾ ཝིཝརིཏྭཱ ཏཏྟཾ ལོཧགུལ༹ཾ ཨཱདིཏྟཾ སམྤཛྫལིཏཾ སཛོཏིབྷཱུཏཾ མུཁེ པཀྑིཔེཡྻ, ཏཾ ཏསྶ ཨོཊྛམྤི ཌཧེཡྻ, མུཁམྤི, ཛིཝ྄ཧམྤི, ཀཎྛམྤི, ཨུདརམྤི ཌཧེཡྻ, ཨནྟམྤི ཨནྟགུཎམྤི ཨཱདཱཡ ཨདྷོབྷཱགཾ ནིཀྑམེཡྻ, ཡཾ ཝཱ ཁཏྟིཡ… བྲཱཧྨཎ… གཧཔཏིམཧཱསཱལཱནཾ ཝཱ སདྡྷཱདེཡྻཾ པིཎྜཔཱཏཾ པརིབྷུཉྫེཡྻཱ’’ཏི ཙ.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, བྷིཀྑཝེ, ཀཏམཾ ནུ ཁོ ཝརཾ ཡཾ བལཝཱ པུརིསོ སཱིསེ ཝཱ གཧེཏྭཱ ཁནྡྷེ ཝཱ གཧེཏྭཱ ཏཏྟཾ ཨཡོམཉྩཾ ཝཱ ཨཡོཔཱིཋཾ ཝཱ ཨཱདིཏྟཾ སམྤཛྫལིཏཾ སཛོཏིབྷཱུཏཾ ཨབྷིནིསཱིདཱཔེཡྻ ཝཱ ཨབྷིནིཔཛྫཱཔེཡྻ ཝཱ, ཡཾ ཝཱ ཁཏྟིཡ… བྲཱཧྨཎ… གཧཔཏིམཧཱསཱལཱནཾ ཝཱ སདྡྷཱདེཡྻཾ མཉྩཔཱིཋཾ པརིབྷུཉྫེཡྻཱ’’ཏི ཙ.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, བྷིཀྑཝེ, ཀཏམཾ ནུ ཁོ ཝརཾ ཡཾ བལཝཱ པུརིསོ ཨུདྡྷཾཔཱདཾ ཨདྷོསིརཾ གཧེཏྭཱ ཏཏྟཱཡ ཨཡོཀུམྦྷིཡཱ པཀྑིཔེཡྻ ཨཱདིཏྟཱཡ སམྤཛྫལིཏཱཡ སཛོཏིབྷཱུཏཱཡ ¶ , སོ ཏཏྠ ཕེཎུདྡེཧཀཾ པཙྩམཱནོ སཀིམྤི ཨུདྡྷཾ གཙྪེཡྻ, སཀིམྤི ཨདྷོ གཙྪེཡྻ, སཀིམྤི ཏིརིཡཾ གཙྪེཡྻ, ཡཾ ཝཱ ཁཏྟིཡ… བྲཱཧྨཎ… གཧཔཏིམཧཱསཱལཱནཾ ཝཱ སདྡྷཱདེཡྻཾ ཝིཧཱརཾ པརིབྷུཉྫེཡྻཱ’’ཏི ཙཱཏི (ཨ. ནི. ༧.༧༢).

ཨིམཱཧི ཝཱལ༹རཛྫུཏིཎྷསཏྟིཨཡོཔཊྚཨཡོགུལ༹ཨཡོམཉྩཨཡོཔཱིཋཨཡོཀུམྦྷཱིཨུཔམཱཧི ཨབྷིཝཱདནཨཉྫལིཀམྨཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏམཉྩཔཱིཋཝིཧཱརཔརིབྷོགཔཙྩཡཾ དུཀྑཾ དསྶེསི. ཏསྨཱ –

ཨགྒིཀྑནྡྷཱལིངྒནདུཀྑཱདྷིཀདུཀྑཀཊུཀཕལཾ;

ཨཝིཛཧཏོ ཀཱམསུཁཾ, སུཁཾ ཀུཏོ བྷིནྣསཱིལསྶ.

ཨབྷིཝཱདནསཱདིཡནེ ¶ , ཀིཾ ནཱམ སུཁཾ ཝིཔནྣསཱིལསྶ;

དལ༹ྷཝཱལ༹རཛྫུགྷཾསནདུཀྑཱདྷིཀདུཀྑབྷཱགིསྶ.

སདྡྷཱནམཉྫལིཀམྨསཱདིཡནེ ཀིཾ སུཁཾ ཨསཱིལསྶ;

སཏྟིཔྤཧཱརདུཀྑཱདྷིམཏྟདུཀྑསྶ ཡཾཧེཏུ.

ཙཱིཝརཔརིབྷོགསུཁཾ, ཀིཾ ནཱམ ཨསཾཡཏསྶ;

ཡེན ཙིརཾ ཨནུབྷཝིཏབྦོ, ནིརཡེ ཛལིཏཨཡོཔཊྚསམྥསྶོ.

མདྷུརོཔི པིཎྜཔཱཏོ, ཧལཱཧལཝིསཱུཔམོ ཨསཱིལསྶ;

ཨཱདིཏྟཱ གིལིཏབྦཱ, ཨཡོགུལཱ༹ ཡེན ཙིརརཏྟཾ.

སུཁསམྨཏོཔི དུཀྑོ, ཨསཱིལིནོ མཉྩཔཱིཋཔརིབྷོགོ;

ཡཾ བཱདྷིསྶནྟི ཙིརཾ, ཛལིཏཨཡོམཉྩཔཱིཋཱནི.

དུསྶཱིལསྶ ཝིཧཱརེ, སདྡྷཱདེཡྻམྷི ཀཱ ནིཝཱས རཏི;

ཛལིཏེསུ ནིཝསིཏབྦཾ, ཡེན ཨཡོཀུམྦྷིམཛ྄ཛྷེསུ.

སངྐསརསམཱཙཱརོ, ཀསམྦུཛཱཏོ ཨཝསྶུཏོ པཱཔོ;

ཨནྟོཔཱུཏཱིཏི ཙ ཡཾ, ནིནྡནྟོ ཨཱཧ ལོཀགརུ.

དྷཱི ཛཱིཝིཏཾ ཨསཉྙཏསྶ, ཏསྶ སམཎཛནཝེསདྷཱརིསྶ;

ཨསྶམཎསྶ ཨུཔཧཏཾ, ཁཏམཏྟཱནཾ ཝཧནྟསྶ.

གཱུཐཾ ¶ ཝིཡ ཀུཎཔཾ ཝིཡ, མཎྜནཀཱམཱ ཝིཝཛྫཡནྟཱིདྷ;

ཡཾ ནཱམ སཱིལཝནྟོ, སནྟོ ཀིཾ ཛཱིཝིཏཾ ཏསྶ.

སབྦབྷཡེཧི ¶ ཨམུཏྟོ, མུཏྟོ སབྦེཧི ཨདྷིགམསུཁེཧི;

སུཔིཧིཏསགྒདྭཱརོ, ཨཔཱཡམགྒཾ སམཱརཱུལ༹ྷོ.

ཀརུཎཱཡ ཝཏྠུབྷཱུཏོ, ཀཱརུཎིཀཛནསྶ ནཱམ ཀོ ཨཉྙོ;

དུསྶཱིལསམོ དུསྶཱི, ལཏཱཡ ཨིཏི བཧུཝིདྷཱ དོསཱཏི.

ཨེཝམཱདིནཱ པཙྩཝེཀྑཎེན སཱིལཝིཔཏྟིཡཾ ཨཱདཱིནཝདསྶནཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརཝིཔརཱིཏཏོ སཱིལསམྤཏྟིཡཱ ཨཱནིསཾསདསྶནཉྩ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཔིཙ –

ཏསྶ པཱསཱདིཀཾ ཧོཏི, པཏྟཙཱིཝརདྷཱརཎཾ;

པབྦཛྫཱ སཕལཱ ཏསྶ, ཡསྶ སཱིལཾ སུནིམྨལཾ.

ཨཏྟཱནུཝཱདཱདིབྷཡཾ, སུདྡྷསཱིལསྶ བྷིཀྑུནོ;

ཨནྡྷཀཱརཾ ཝིཡ རཝིཾ, ཧདཡཾ ནཱཝགཱཧཏི.

སཱིལསམྤཏྟིཡཱ བྷིཀྑུ, སོབྷམཱནོ ཏཔོཝནེ;

པབྷཱསམྤཏྟིཡཱ ཙནྡོ, གགནེ ཝིཡ སོབྷཏི.

ཀཱཡགནྡྷོཔི པཱམོཛྫཾ, སཱིལཝནྟསྶ བྷིཀྑུནོ;

ཀརོཏི ཨཔི དེཝཱནཾ, སཱིལགནྡྷེ ཀཐཱཝ ཀཱ.

སབྦེསཾ གནྡྷཛཱཏཱནཾ, སམྤཏྟིཾ ཨབྷིབྷུཡྻཏི;

ཨཝིགྷཱཏཱི དིསཱ སབྦཱ, སཱིལགནྡྷོ པཝཱཡཏི.

ཨཔྤཀཱཔི ཀཏཱ ཀཱརཱ, སཱིལཝནྟེ མཧཔྥལཱ;

ཧོནྟཱིཏི སཱིལཝཱ ཧོཏི, པཱུཛཱསཀྐཱརབྷཱཛནཾ.

སཱིལཝནྟཾ ན བཱདྷནྟི, ཨཱསཝཱ དིཊྛདྷམྨིཀཱ;

སམྤརཱཡིཀདུཀྑཱནཾ, མཱུལཾ ཁནཏི སཱིལཝཱ.

ཡཱ མནུསྶེསུ སམྤཏྟི, ཡཱ ཙ དེཝེསུ སམྤདཱ;

ན སཱ སམྤནྣསཱིལསྶ, ཨིཙྪཏོ ཧོཏི དུལླབྷཱ.

ཨཙྩནྟསནྟཱ ¶ པན ཡཱ, ཨཡཾ ནིབྦཱནསམྤདཱ;

མནོ སམྤནྣསཱིལསྶ, ཏམེཝ ཨནུདྷཱཝཏི.

སབྦསམྤཏྟིམཱུལམྷི ¶ , སཱིལམྷི ཨིཏི པཎྜིཏོ;

ཨནེཀཱཀཱརཝོཀཱརཾ, ཨཱནིསཾསཾ ཝིབྷཱཝཡེཏི.

ཨེཝཉྷི ཝིབྷཱཝཡཏོ སཱིལཝིཔཏྟིཏོ ཨུབྦིཛྫིཏྭཱ སཱིལསམྤཏྟིནིནྣཾ མཱནསཾ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཡཐཱཝུཏྟཾ ཨིམཾ སཱིལཝིཔཏྟིཡཱ ཨཱདཱིནཝཾ ཨིམཉྩ སཱིལསམྤཏྟིཡཱ ཨཱནིསཾསཾ དིསྭཱ སབྦཱདརེན སཱིལཾ ཝོདཱཔེཏབྦནྟི.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ‘‘སཱིལེ པཏིཊྛཱཡ ནརོ སཔཉྙོ’’ཏི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱམུཁེན དེསིཏེ ཝིསུདྡྷིམགྒེ སཱིལཾ ཏཱཝ པརིདཱིཔིཏཾ ཧོཏི.

ཨིཏི སཱདྷུཛནཔཱམོཛྫཏྠཱཡ ཀཏེ ཝིསུདྡྷིམགྒེ

སཱིལནིདྡེསོ ནཱམ པཋམོ པརིཙྪེདོ.

༢. དྷུཏངྒནིདྡེསོ

༢༢. ཨིདཱནི ¶ ¶ ཡེཧི ཨཔྤིཙྪཏཱསནྟུཊྛིཏཱདཱིཧི གུཎེཧི ཝུཏྟཔྤཀཱརསྶ སཱིལསྶ ཝོདཱནཾ ཧོཏི, ཏེ གུཎེ སམྤཱདེཏུཾ ཡསྨཱ སམཱདིནྣསཱིལེན ཡོགིནཱ དྷུཏངྒསམཱདཱནཾ ཀཱཏབྦཾ. ཨེཝཉྷིསྶ ཨཔྤིཙྪཏཱསནྟུཊྛིཏཱསལླེཁཔཝིཝེཀཱཔཙཡཝཱིརིཡཱརམྦྷསུབྷརཏཱདིགུཎསལིལཝིཀྑཱལིཏམལཾ སཱིལཉྩེཝ སུཔརིསུདྡྷཾ བྷཝིསྶཏི, ཝཏཱནི ཙ སམྤཛྫིསྶནྟི. ཨིཏི ཨནཝཛྫསཱིལབྦཏགུཎཔརིསུདྡྷསབྦསམཱཙཱརོ པོརཱཎེ ཨརིཡཝཾསཏྟཡེ པཏིཊྛཱཡ ཙཏུཏྠསྶ བྷཱཝནཱརཱམཏཱསངྑཱཏསྶ ཨརིཡཝཾསསྶ ཨདྷིགམཱརཧོ བྷཝིསྶཏི. ཏསྨཱ དྷུཏངྒཀཐཾ ཨཱརབྷིསྶཱམ.

བྷགཝཏཱ ཧི པརིཙྩཏྟལོཀཱམིསཱནཾ ཀཱཡེ ཙ ཛཱིཝིཏེ ཙ ཨནཔེཀྑཱནཾ ཨནུལོམཔཊིཔདཾཡེཝ ཨཱརཱདྷེཏུཀཱམཱནཾ ཀུལཔུཏྟཱནཾ ཏེརསདྷུཏངྒཱནི ཨནུཉྙཱཏཱནི. སེཡྻཐིདཾ – པཾསུཀཱུལིཀངྒཾ, ཏེཙཱིཝརིཀངྒཾ, པིཎྜཔཱཏིཀངྒཾ, སཔདཱནཙཱརིཀངྒཾ, ཨེཀཱསནིཀངྒཾ, པཏྟཔིཎྜིཀངྒཾ, ཁལུཔཙྪཱབྷཏྟིཀངྒཾ, ཨཱརཉྙིཀངྒཾ, རུཀྑམཱུལིཀངྒཾ, ཨབྦྷོཀཱསིཀངྒཾ, སོསཱནིཀངྒཾ, ཡཐཱསནྠཏིཀངྒཾ, ནེསཛྫིཀངྒནྟི. ཏཏྠ –

ཨཏྠཏོ ལཀྑཎཱདཱིཧི, སམཱདཱནཝིདྷཱནཏོ;

པབྷེདཏོ བྷེདཏོ ཙ, ཏསྶ ཏསྶཱནིསཾསཏོ.

ཀུསལཏྟིཀཏོ ཙེཝ, དྷུཏཱདཱིནཾ ཝིབྷཱགཏོ;

སམཱསབྱཱསཏོ ཙཱཔི, ཝིཉྙཱཏབྦོ ཝིནིཙྪཡོ.

༢༣. ཏཏྠ ཨཏྠཏོཏི ཏཱཝ རཐིཀསུསཱནསངྐཱརཀཱུཊཱདཱིནཾ ཡཏྠ ཀཏྠཙི པཾསཱུནཾ ཨུཔརི ཋིཏཏྟཱ ཨབྦྷུགྒཏཊྛེན ཏེསུ ཏེསུ པཾསུཀཱུལམིཝཱཏི པཾསུཀཱུལཾ, ཨཐ ཝཱ པཾསུ ཝིཡ ཀུཙྪིཏབྷཱཝཾ ཨུལཏཱིཏི པཾསུཀཱུལཾ, ཀུཙྪིཏབྷཱཝཾ གཙྪཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ ལདྡྷནིབྦཙནསྶ པཾསུཀཱུལསྶ དྷཱརཎཾ པཾསུཀཱུལཾ ¶ , ཏཾ སཱིལམསྶཱཏི པཾསུཀཱུལིཀོ. པཾསུཀཱུལིཀསྶ ཨངྒཾ པཾསུཀཱུལིཀངྒཾ. ཨངྒནྟི ཀཱརཎཾ ཝུཙྩཏི. ཏསྨཱ ཡེན སམཱདཱནེན སོ པཾསུཀཱུལིཀོ ཧོཏི, ཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨེཏེནེཝ ནཡེན སངྒྷཱཊིཨུཏྟརཱསངྒཨནྟརཝཱསཀསངྑཱཏཾ ཏིཙཱིཝརཾ སཱིལམསྶཱཏི ཏེཙཱིཝརིཀོ. ཏེཙཱིཝརིཀསྶ ཨངྒཾ ཏེཙཱིཝརིཀངྒཾ.

བྷིཀྑཱསངྑཱཏཱནཾ ¶ པན ཨཱམིསཔིཎྜཱནཾ པཱཏོཏི པིཎྜཔཱཏོ, པརེཧི དིནྣཱནཾ པིཎྜཱནཾ པཏྟེ ནིཔཏནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཾ པིཎྜཔཱཏཾ ཨུཉྪཏི ཏཾ ཏཾ ཀུལཾ ཨུཔསངྐམནྟོ གཝེསཏཱིཏི པིཎྜཔཱཏིཀོ. པིཎྜཱཡ ཝཱ པཏིཏུཾ ཝཏམེཏསྶཱཏི པིཎྜཔཱཏཱི, པཏིཏུནྟི ཙརིཏུཾ, པིཎྜཔཱཏཱི ཨེཝ པིཎྜཔཱཏིཀོ. པིཎྜཔཱཏིཀསྶ ཨངྒཾ པིཎྜཔཱཏིཀངྒཾ.

དཱནཾ ཝུཙྩཏི ཨཝཁཎྜནཾ, ཨཔེཏཾ དཱནཏོཏི ཨཔདཱནཾ, ཨནཝཁཎྜནནྟི ཨཏྠོ. སཧ ཨཔདཱནེན སཔདཱནཾ, ཨཝཁཎྜནརཧིཏཾ ཨནུགྷརནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཔདཱནཾ ཙརིཏུཾ ཨིདམསྶ སཱིལནྟི སཔདཱནཙཱརཱི, སཔདཱནཙཱརཱི ཨེཝ སཔདཱནཙཱརིཀོ. ཏསྶ ཨངྒཾ སཔདཱནཙཱརིཀངྒཾ.

ཨེཀཱསནེ བྷོཛནཾ ཨེཀཱསནཾ, ཏཾ སཱིལམསྶཱཏི ཨེཀཱསནིཀོ. ཏསྶ ཨངྒཾ ཨེཀཱསནིཀངྒཾ.

དུཏིཡབྷཱཛནསྶ པཊིཀྑིཏྟཏྟཱ ཀེཝལཾ ཨེཀསྨིཾཡེཝ པཏྟེ པིཎྜོ པཏྟཔིཎྜོ. ཨིདཱནི པཏྟཔིཎྜགཧཎེ པཏྟཔིཎྜསཉྙཾ ཀཏྭཱ པཏྟཔིཎྜོ སཱིལམསྶཱཏི པཏྟཔིཎྜིཀོ. ཏསྶ ཨངྒཾ པཏྟཔིཎྜིཀངྒཾ.

ཁལཱུཏི པཊིསེདྷནཏྠེ ནིཔཱཏོ. པཝཱརིཏེན སཏཱ པཙྪཱ ལདྡྷཾ བྷཏྟཾ པཙྪཱབྷཏྟཾ ནཱམ, ཏསྶ པཙྪཱབྷཏྟསྶ བྷོཛནཾ པཙྪཱབྷཏྟབྷོཛནཾ, ཏསྨིཾ པཙྪཱབྷཏྟབྷོཛནེ པཙྪཱབྷཏྟསཉྙཾ ཀཏྭཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ སཱིལམསྶཱཏི པཙྪཱབྷཏྟིཀོ. ན པཙྪཱབྷཏྟིཀོ ཁལུཔཙྪཱབྷཏྟིཀོ. སམཱདཱནཝསེན པཊིཀྑིཏྟཱཏིརིཏྟབྷོཛནསྶེཏཾ ནཱམཾ. ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ཝུཏྟཾ ཁལཱུཏི ཨེཀོ སཀུཎོ. སོ མུཁེན ཕལཾ གཧེཏྭཱ ཏསྨིཾ པཏིཏེ པུན ཨཉྙཾ ན ཁཱདཏི. ཏཱདིསོ ཨཡནྟི ཁལུཔཙྪཱབྷཏྟིཀོ. ཏསྶ ཨངྒཾ ཁལུཔཙྪཱབྷཏྟིཀངྒཾ.

ཨརཉྙེ ¶ ནིཝཱསོ སཱིལམསྶཱཏི ཨཱརཉྙིཀོ. ཏསྶ ཨངྒཾ ཨཱརཉྙིཀངྒཾ.

རུཀྑམཱུལེ ནིཝཱསོ རུཀྑམཱུལཾ, ཏཾ སཱིལམསྶཱཏི རུཀྑམཱུལིཀོ. རུཀྑམཱུལིཀསྶ ཨངྒཾ རུཀྑམཱུལིཀངྒཾ. ཨབྦྷོཀཱསིཀསོསཱནིཀངྒེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཡདེཝ ¶ སནྠཏཾ ཡཐཱསནྠཏཾ, ཨིདཾ ཏུཡ྄ཧཾ པཱཔུཎཱཏཱིཏི ཨེཝཾ པཋམཾ ཨུདྡིཊྛསེནཱསནསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏསྨིཾ ཡཐཱསནྠཏེ ཝིཧརིཏུཾ སཱིལམསྶཱཏི ཡཐཱསནྠཏིཀོ. ཏསྶ ཨངྒཾ ཡཐཱསནྠཏིཀངྒཾ.

སཡནཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ནིསཛྫཱཡ ཝིཧརིཏུཾ སཱིལམསྶཱཏི ནེསཛྫིཀོ. ཏསྶ ཨངྒཾ ནེསཛྫིཀངྒཾ.

སབྦཱནེཝ པནེཏཱནི ཏེན ཏེན སམཱདཱནེན དྷུཏཀིལེསཏྟཱ དྷུཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨངྒཱནི, ཀིལེསདྷུནནཏོ ཝཱ དྷུཏནྟི ལདྡྷཝོཧཱརཾ ཉཱཎཾ ཨངྒཾ ཨེཏེསནྟི དྷུཏངྒཱནི. ཨཐ ཝཱ དྷུཏཱནི ཙ ཏཱནི པཊིཔཀྑནིདྡྷུནནཏོ ཨངྒཱནི ཙ པཊིཔཏྟིཡཱཏིཔི དྷུཏངྒཱནི. ཨེཝཾ ཏཱཝེཏྠ ཨཏྠཏོ ཝིཉྙཱཏབྦོ ཝིནིཙྪཡོ.

སབྦཱནེཝ པནེཏཱནི སམཱདཱནཙེཏནཱལཀྑཎཱནི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ ‘‘ཡོ སམཱདིཡཏི, སོ པུགྒལོ. ཡེན སམཱདིཡཏི, ཙིཏྟཙེཏསིཀཱ ཨེཏེ དྷམྨཱ. ཡཱ སམཱདཱནཙེཏནཱ, ཏཾ དྷུཏངྒཾ. ཡཾ པཊིཀྑིཔཏི, ཏཾ ཝཏྠཱུ’’ཏི. སབྦཱནེཝ ཙ ལོལུཔྤཝིདྡྷཾསནརསཱནི, ནིལློལུཔྤབྷཱཝཔཙྩུཔཊྛཱནཱནི ཨཔྤིཙྪཏཱདིཨརིཡདྷམྨཔདཊྛཱནཱནི. ཨེཝམེཏྠ ལཀྑཎཱདཱིཧི ཝེདིཏབྦོ ཝིནིཙྪཡོ.

སམཱདཱནཝིདྷཱནཏོཏིཨཱདཱིསུ པན པཉྩསུ སབྦཱནེཝ དྷུཏངྒཱནི དྷརམཱནེ བྷགཝཏི བྷགཝཏོཝ སནྟིཀེ སམཱདཱཏབྦཱནི. པརིནིབྦུཏེ མཧཱསཱཝཀསྶ སནྟིཀེ. ཏསྨིཾ ཨསཏི ཁཱིཎཱསཝསྶ, ཨནཱགཱམིསྶ, སཀདཱགཱམིསྶ, སོཏཱཔནྣསྶ, ཏིཔིཊཀསྶ, དྭིཔིཊཀསྶ, ཨེཀཔིཊཀསྶ, ཨེཀསངྒཱིཏིཀསྶ, ཨཊྛཀཐཱཙརིཡསྶ. ཏསྨིཾ ཨསཏི དྷུཏངྒདྷརསྶ, ཏསྨིམྤི ཨསཏི ཙེཏིཡངྒཎཾ སམྨཛྫིཏྭཱ ཨུཀྐུཊིཀཾ ནིསཱིདིཏྭཱ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སནྟིཀེ ཝདནྟེན ཝིཡ ¶ སམཱདཱཏབྦཱནི, ཨཔིཙ སཡམྤི སམཱདཱཏུཾ ཝཊྚཏི ཨེཝ. ཨེཏྠ ཙ ཙེཏིཡཔབྦཏེ དྭེ བྷཱཏིཀཏྠེརཱནཾ ཛེཊྛཀབྷཱཏུ དྷུཏངྒཔྤིཙྪཏཱཡ ཝཏྠུ ཀཐེཏབྦཾ. ཨཡཾ ཏཱཝ སཱདྷཱརཎཀཐཱ.

༡. པཾསུཀཱུལིཀངྒཀཐཱ

༢༤. ཨིདཱནི ཨེཀེཀསྶ སམཱདཱནཝིདྷཱནཔྤབྷེདབྷེདཱནིསཾསེ ཝཎྞཡིསྶཱམ. པཾསུཀཱུལིཀངྒཾ ཏཱཝ ‘‘གཧཔཏིདཱནཙཱིཝརཾ པཊིཀྑིཔཱམི, པཾསུཀཱུལིཀངྒཾ སམཱདིཡཱམཱི’’ཏི ¶ ཨིམེསུ དྭཱིསུ ཝཙནེསུ ཨཉྙཏརེན སམཱདིནྣཾ ཧོཏི. ཨིདཾ ཏཱཝེཏྠ སམཱདཱནཾ.

ཨེཝཾ སམཱདིནྣདྷུཏངྒེན པན ཏེན སོསཱནིཀཾ, པཱཔཎིཀཾ, རཐིཡཙོལ༹ཾ, སངྐཱརཙོལ༹ཾ, སོཏྠིཡཾ, ནྷཱནཙོལ༹ཾ, ཏིཏྠཙོལ༹ཾ, གཏཔཙྩཱགཏཾ, ཨགྒིཌཌྜྷཾ, གོཁཱཡིཏཾ, ཨུཔཙིཀཱཁཱཡིཏཾ, ཨུནྡཱུརཁཱཡིཏཾ, ཨནྟཙྪིནྣཾ, དསཱཙྪིནྣཾ, དྷཛཱཧཊཾ, ཐཱུཔཙཱིཝརཾ, སམཎཙཱིཝརཾ, ཨཱབྷིསེཀིཀཾ, ཨིདྡྷིམཡཾ, པནྠིཀཾ, ཝཱཏཱཧཊཾ, དེཝདཏྟིཡཾ, སཱམུདྡིཡནྟིཨེཏེསུ ཨཉྙཏརཾ ཙཱིཝརཾ གཧེཏྭཱ ཕཱལེཏྭཱ དུབྦལཊྛཱནཾ པཧཱཡ ཐིརཊྛཱནཱནི དྷོཝིཏྭཱ ཙཱིཝརཾ ཀཏྭཱ པོརཱཎཾ གཧཔཏིཙཱིཝརཾ ཨཔནེཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཏབྦཾ.

ཏཏྠ སོསཱནིཀནྟི སུསཱནེ པཏིཏཀཾ. པཱཔཎིཀནྟི ཨཱཔཎདྭཱརེ པཏིཏཀཾ. རཐིཡཙོལ༹ནྟི པུཉྙཏྠིཀེཧི ཝཱཏཔཱནནྟརེན རཐིཀཱཡ ཚཌྜིཏཙོལ༹ཀཾ. སངྐཱརཙོལ༹ནྟི སངྐཱརཊྛཱནེ ཚཌྜིཏཙོལ༹ཀཾ. སོཏྠིཡནྟི གབྦྷམལཾ པུཉྪིཏྭཱ ཚཌྜིཏཝཏྠཾ. ཏིསྶཱམཙྩམཱཏཱ ཀིར སཏགྒྷནཀེན ཝཏྠེན གབྦྷམལཾ པུཉྪཱཔེཏྭཱ པཾསུཀཱུལིཀཱ གཎྷིསྶནྟཱིཏི ཏཱལཝེལི༹མགྒེ ཚཌྜཱཔེསི. བྷིཀྑཱུ ཛིཎྞཀཊྛཱནཏྠམེཝ གཎྷནྟི. ནྷཱནཙོལ༹ནྟི ཡཾ བྷཱུཏཝེཛྫེཧི སསཱིསཾ ནྷཱཔིཏཱ ཀཱལ༹ཀཎྞིཙོལ༹ནྟི ཚཌྜེཏྭཱ གཙྪནྟི.

ཏིཏྠཙོལ༹ནྟི ནྷཱནཏིཏྠེ ཚཌྜིཏཔིལོཏིཀཱ. གཏཔཙྩཱགཏནྟི ཡཾ མནུསྶཱ སུསཱནཾ གནྟྭཱ པཙྩཱགཏཱ ནྷཏྭཱ ཚཌྜེནྟི. ཨགྒིཌཌྜྷནྟི ཨགྒིནཱ ཌཌྜྷཔྤདེསཾ. ཏཉྷི མནུསྶཱ ཚཌྜེནྟི. གོཁཱཡིཏཱདཱིནི པཱཀཊཱནེཝ. ཏཱདིསཱནིཔི ཧི མནུསྶཱ ཚཌྜེནྟི. དྷཛཱཧཊནྟི ནཱཝཾ ཨཱརོཧནྟཱ དྷཛཾ བནྡྷིཏྭཱ ཨཱརཱུཧནྟི. ཏཾ ཏེསཾ དསྶནཱཏིཀྐམེ གཧེཏུཾ ཝཊྚཏི. ཡམྤི ཡུདྡྷབྷཱུམིཡཾ དྷཛཾ བནྡྷིཏྭཱ ཋཔིཏཾ, ཏཾ དྭིནྣམྤི སེནཱནཾ གཏཀཱལེ གཧེཏུཾ ཝཊྚཏི.

ཐཱུཔཙཱིཝརནྟི ¶ ཝམྨིཀཾ པརིཀྑིཔིཏྭཱ བལིཀམྨཾ ཀཏཾ. སམཎཙཱིཝརནྟི བྷིཀྑུསནྟཀཾ. ཨཱབྷིསེཀིཀནྟི རཉྙོ ཨབྷིསེཀཊྛཱནེ ཚཌྜིཏཙཱིཝརཾ. ཨིདྡྷིམཡནྟི ཨེཧིབྷིཀྑུཙཱིཝརཾ. པནྠིཀནྟི ཨནྟརཱམགྒེ པཏིཏཀཾ. ཡཾ པན སཱམིཀཱནཾ སཏིསམྨོསེན པཏིཏཾ, ཏཾ ཐོཀཾ རཀྑིཏྭཱ གཧེཏབྦཾ. ཝཱཏཱཧཊནྟི ཝཱཏེན པཧརིཏྭཱ དཱུརེ པཱཏིཏཾ, ཏཾ པན སཱམིཀེ ཨཔསྶནྟེན ¶ གཧེཏུཾ ཝཊྚཏི. དེཝདཏྟིཡནྟི ཨནུརུདྡྷཏྠེརསྶ ཝིཡ དེཝཏཱཧི དིནྣཀཾ. སཱམུདྡིཡནྟི སམུདྡཝཱིཙཱིཧི ཐལེ ཨུསྶཱརིཏཾ.

ཡཾ པན སངྒྷསྶ དེམཱཏི དིནྣཾ, ཙོལ༹ཀབྷིཀྑཱཡ ཝཱ ཙརམཱནེཧི ལདྡྷཾ, ན ཏཾ པཾསུཀཱུལཾ. བྷིཀྑུདཏྟིཡེཔི ཡཾ ཝསྶགྒེན གཱཧེཏྭཱ ཝཱ དཱིཡཏི, སེནཱསནཙཱིཝརཾ ཝཱ ཧོཏི, ན ཏཾ པཾསུཀཱུལཾ. ནོ གཱཧཱཔེཏྭཱ དིནྣམེཝ པཾསུཀཱུལཾ. ཏཏྲཔི ཡཾ དཱཡཀེཧི བྷིཀྑུསྶ པཱདམཱུལེ ནིཀྑིཏྟཾ, ཏེན པན བྷིཀྑུནཱ པཾསུཀཱུལིཀསྶ ཧཏྠེ ཋཔེཏྭཱ དིནྣཾ, ཏཾ ཨེཀཏོསུདྡྷིཀཾ ནཱམ. ཡཾ བྷིཀྑུནོ ཧཏྠེ ཋཔེཏྭཱ དིནྣཾ, ཏེན པན པཱདམཱུལེ ཋཔིཏཾ, ཏམྤི ཨེཀཏོསུདྡྷིཀཾ. ཡཾ བྷིཀྑུནོཔི པཱདམཱུལེ ཋཔིཏཾ, ཏེནཱཔི ཏཐེཝ དིནྣཾ, ཏཾ ཨུབྷཏོསུདྡྷིཀཾ. ཡཾ ཧཏྠེ ཋཔེཏྭཱ ལདྡྷཾ, ཧཏྠེཡེཝ ཋཔིཏཾ, ཏཾ ཨནུཀྐཊྛཙཱིཝརཾ ནཱམ. ཨིཏི ཨིམཾ པཾསུཀཱུལབྷེདཾ ཉཏྭཱ པཾསུཀཱུལིཀེན ཙཱིཝརཾ པརིབྷུཉྫིཏབྦནྟི ཨིདམེཏྠ ཝིདྷཱནཾ.

ཨཡཾ པན པབྷེདོ, ཏཡོ པཾསུཀཱུལིཀཱ ཨུཀྐཊྛོ མཛ྄ཛྷིམོ མུདཱུཏི. ཏཏྠ སོསཱནིཀཾཡེཝ གཎྷནྟོ ཨུཀྐཊྛོ ཧོཏི. པབྦཛིཏཱ གཎྷིསྶནྟཱིཏི ཋཔིཏཀཾ གཎྷནྟོ མཛ྄ཛྷིམོ. པཱདམཱུལེ ཋཔེཏྭཱ དིནྣཀཾ གཎྷནྟོ མུདཱུཏི.

ཏེསུ ཡསྶ ཀསྶཙི ཨཏྟནོ རུཙིཡཱ གིཧིདིནྣཀཾ སཱདིཏཀྑཎེ དྷུཏངྒཾ བྷིཛྫཏི. ཨཡམེཏྠ བྷེདོ.

ཨཡཾ པནཱནིསཾསོ, ‘‘པཾསུཀཱུལཙཱིཝརཾ ནིསྶཱཡ པབྦཛྫཱ’’ཏི (མཧཱཝ. ༡༢༨) ཝཙནཏོ ནིསྶཡཱནུརཱུཔཔཊིཔཏྟིསབྦྷཱཝོ, པཋམེ ཨརིཡཝཾསེ པཏིཊྛཱནཾ, ཨཱརཀྑདུཀྑཱབྷཱཝོ, ཨཔརཱཡཏྟཝུཏྟིཏཱ, ཙོརབྷཡེན ཨབྷཡཏཱ, པརིབྷོགཏཎྷཱཡ ཨབྷཱཝོ, སམཎསཱརུཔྤཔརིཀྑཱརཏཱ, ‘‘ཨཔྤཱནི ཙེཝ སུལབྷཱནི ཙ ཏཱནི ཙ ཨནཝཛྫཱནཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༢༧; ཨིཏིཝུ. ༡༠༡) བྷགཝཏཱ སཾཝཎྞིཏཔཙྩཡཏཱ, པཱསཱདིཀཏཱ, ཨཔྤིཙྪཏཱདཱིནཾ ཕལནིཔྥཏྟི, སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡཱ ཨནུབྲཱུཧནཾ, པཙྪིམཱཡ ཛནཏཱཡ དིཊྛཱནུགཏིཨཱཔཱདནནྟི.

མཱརསེནཝིགྷཱཏཱཡ ¶ , པཾསུཀཱུལདྷརོ ཡཏི;

སནྣདྡྷཀཝཙོ ཡུདྡྷེ, ཁཏྟིཡོ ཝིཡ སོབྷཏི.

པཧཱཡ ¶ ཀཱསིཀཱདཱིནི, ཝརཝཏྠཱནི དྷཱརིཏཾ;

ཡཾ ལོཀགརུནཱ ཀོ ཏཾ, པཾསུཀཱུལཾ ན དྷཱརཡེ.

ཏསྨཱ ཧི ཨཏྟནོ བྷིཀྑུ, པཊིཉྙཾ སམནུསྶརཾ;

ཡོགཱཙཱརཱནུཀཱུལམྷི, པཾསུཀཱུལེ རཏོ སིཡཱཏི.

ཨཡཾ ཏཱཝ པཾསུཀཱུལིཀངྒེ སམཱདཱནཝིདྷཱནཔྤབྷེདབྷེདཱནིསཾསཝཎྞནཱ.

༢. ཏེཙཱིཝརིཀངྒཀཐཱ

༢༥. ཏདནནྟརཾ པན ཏེཙཱིཝརིཀངྒཾ ‘‘ཙཏུཏྠཀཙཱིཝརཾ པཊིཀྑིཔཱམི, ཏེཙཱིཝརིཀངྒཾ སམཱདིཡཱམཱི’’ཏི ཨིམེསཾ ཨཉྙཏརཝཙནེན སམཱདིནྣཾ ཧོཏི.

ཏེན པན ཏེཙཱིཝརིཀེན ཙཱིཝརདུསྶཾ ལབྷིཏྭཱ ཡཱཝ ཨཕཱསུཀབྷཱཝེན ཀཱཏུཾ ཝཱ ན སཀྐོཏི, ཝིཙཱརཀཾ ཝཱ ན ལབྷཏི, སཱུཙིཨཱདཱིསུ ཝཱསྶ ཀིཉྩི ན སམྤཛྫཏི, ཏཱཝ ནིཀྑིཔིཏབྦཾ. ནིཀྑིཏྟཔཙྩཡཱ དོསོ ནཏྠི. རཛིཏཀཱལཏོ པན པཊྛཱཡ ནིཀྑིཔིཏུཾ ན ཝཊྚཏི, དྷུཏངྒཙོརོ ནཱམ ཧོཏི. ཨིདམསྶ ཝིདྷཱནཾ.

པབྷེདཏོ པན ཨཡམྤི ཏིཝིདྷོ ཧོཏི. ཏཏྠ ཨུཀྐཊྛེན རཛནཀཱལེ པཋམཾ ཨནྟརཝཱསཀཾ ཝཱ ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཝཱ རཛིཏྭཱ ཏཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཨིཏརཾ རཛིཏབྦཾ. ཏཾ པཱརུཔིཏྭཱ སངྒྷཱཊི རཛིཏབྦཱ. སངྒྷཱཊིཾ པན ནིཝཱསེཏུཾ ན ཝཊྚཏི. ཨིདམསྶ གཱམནྟསེནཱསནེ ཝཏྟཾ. ཨཱརཉྙཀེ པན དྭེ ཨེཀཏོ དྷོཝིཏྭཱ རཛིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཡཐཱ པན ཀཉྩི དིསྭཱ སཀྐོཏི ཀཱསཱཝཾ ཨཱཀཌྜྷིཏྭཱ ཨུཔརིཀཱཏུཾ, ཨེཝཾ ཨཱསནྣེ ཋཱནེ ནིསཱིདིཏབྦཾ. མཛ྄ཛྷིམསྶ རཛནསཱལཱཡཾ རཛནཀཱསཱཝཾ ནཱམ ཧོཏི, ཏཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཝཱ པཱརུཔིཏྭཱ ཝཱ རཛནཀམྨཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི. མུདུཀསྶ སབྷཱགབྷིཀྑཱུནཾ ཙཱིཝརཱནི ནིཝཱསེཏྭཱ ཝཱ པཱརུཔིཏྭཱ ཝཱ རཛནཀམྨཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི. ཏཏྲཊྛཀཔཙྩཏྠརཎམྤི ¶ ཏསྶ ཝཊྚཏི. པརིཧརིཏུཾ པན ན ཝཊྚཏི. སབྷཱགབྷིཀྑཱུནཾ ཙཱིཝརམྤི ཨནྟརནྟརཱ པརིབྷུཉྫིཏུཾ ཝཊྚཏི. དྷུཏངྒཏེཙཱིཝརིཀསྶ པན ཙཏུཏྠཾ ཝཏྟམཱནཾ ཨཾསཀཱསཱཝམེཝ ཝཊྚཏི. ཏཉྩ ཁོ ཝིཏྠཱརཏོ ཝིདཏྠི, དཱིགྷཏོ ཏིཧཏྠམེཝ ཝཊྚཏི.

ཨིམེསཾ པན ཏིཎྞམྤི ཙཏུཏྠཀཙཱིཝརཾ སཱདིཏཀྑཎེཡེཝ དྷུཏངྒཾ བྷིཛྫཏི. ཨཡམེཏྠ བྷེདོ.

ཨཡཾ ¶ པནཱནིསཾསོ, ཏེཙཱིཝརིཀོ བྷིཀྑུ སནྟུཊྛོ ཧོཏི ཀཱཡཔརིཧཱརིཀེན ཙཱིཝརེན. ཏེནསྶ པཀྑིནོ ཝིཡ སམཱདཱཡེཝ གམནཾ, ཨཔྤསམཱརམྦྷཏཱ, ཝཏྠསནྣིདྷིཔརིཝཛྫནཾ, སལླཧུཀཝུཏྟིཏཱ, ཨཏིརེཀཙཱིཝརལོལུཔྤཔྤཧཱནཾ, ཀཔྤིཡེ མཏྟཀཱརིཏཱཡ སལླེཁཝུཏྟིཏཱ, ཨཔྤིཙྪཏཱདཱིནཾ ཕལནིཔྥཏྟཱིཏི ཨེཝམཱདཡོ གུཎཱ སམྤཛྫནྟཱིཏི.

ཨཏིརེཀཝཏྠཏཎྷཾ, པཧཱཡ སནྣིདྷིཝིཝཛྫིཏོ དྷཱིརོ;

སནྟོསསུཁརསཉྙཱུ, ཏིཙཱིཝརདྷརོ བྷཝཏི ཡོགཱི.

ཏསྨཱ སཔཏྟཙརཎོ, པཀྑཱིཝ སཙཱིཝརོཝ ཡོགིཝརོ;

སུཁམནུཝིཙརིཏུཀཱམོ, ཙཱིཝརནིཡམེ རཏིཾ ཀཡིརཱཏི.

ཨཡཾ ཏེཙཱིཝརིཀངྒེ སམཱདཱནཝིདྷཱནཔྤབྷེདབྷེདཱནིསཾསཝཎྞནཱ.

༣. པིཎྜཔཱཏིཀངྒཀཐཱ

༢༦. པིཎྜཔཱཏིཀངྒམྤི ‘‘ཨཏིརེཀལཱབྷཾ པཊིཀྑིཔཱམི, པིཎྜཔཱཏིཀངྒཾ སམཱདིཡཱམཱི’’ཏི ཨིམེསཾ ཨཉྙཏརཝཙནེན སམཱདིནྣཾ ཧོཏི.

ཏེན པན པིཎྜཔཱཏིཀེན ‘‘སངྒྷབྷཏྟཾ, ཨུདྡེསབྷཏྟཾ, ནིམནྟནབྷཏྟཾ, སལཱཀབྷཏྟཾ, པཀྑིཀཾ, ཨུཔོསཐིཀཾ, པཱཊིཔདིཀཾ, ཨཱགནྟུཀབྷཏྟཾ, གམིཀབྷཏྟཾ, གིལཱནབྷཏྟཾ, གིལཱནུཔཊྛཱཀབྷཏྟཾ, ཝིཧཱརབྷཏྟཾ, དྷུརབྷཏྟཾ, ཝཱརཀབྷཏྟ’’ནྟི ཨེཏཱནི ཙུདྡས བྷཏྟཱནི ན སཱདིཏབྦཱནི. སཙེ པན ‘‘སངྒྷབྷཏྟཾ གཎྷཐཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨཝཏྭཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ གེཧེ སངྒྷོ བྷིཀྑཾ གཎྷཱཏུ, ཏུམྷེཔི བྷིཀྑཾ ¶ གཎྷཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ དིནྣཱནི ཧོནྟི, ཏཱནི སཱདིཏུཾ ཝཊྚནྟི. སངྒྷཏོ ནིརཱམིསསལཱཀཱཔི ཝིཧཱརེ པཀྐབྷཏྟམྤི ཝཊྚཏིཡེཝཱཏི ཨིདམསྶ ཝིདྷཱནཾ.

པབྷེདཏོ པན ཨཡམྤི ཏིཝིདྷོ ཧོཏི. ཏཏྠ ཨུཀྐཊྛོ པུརཏོཔི པཙྪཏོཔི ཨཱཧཊབྷིཀྑཾ གཎྷཏི, པཏྟདྭཱརེ ཋཏྭཱ པཏྟཾ གཎྷནྟཱནམྤི དེཏི, པཊིཀྐམནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ དིནྣབྷིཀྑམྤི གཎྷཏི, ཏཾ དིཝསཾ པན ནིསཱིདིཏྭཱ བྷིཀྑཾ ན གཎྷཏི. མཛ྄ཛྷིམོ ཏཾ དིཝསཾ ནིསཱིདིཏྭཱཔི གཎྷཏི, སྭཱཏནཱཡ པན ནཱདྷིཝཱསེཏི. མུདུཀོསྭཱཏནཱཡཔི པུནདིཝསཱཡཔི བྷིཀྑཾ ཨདྷིཝཱསེཏི. ཏེ ཨུབྷོཔི སེརིཝིཧཱརསུཁཾ ན ལབྷནྟི, ཨུཀྐཊྛོཝ ལབྷཏི. ཨེཀསྨིཾ ཀིར ¶ གཱམེ ཨརིཡཝཾསོ ཧོཏི, ཨུཀྐཊྛོ ཨིཏརེ ཨཱཧ – ‘‘ཨཱཡཱམཱཝུསོ, དྷམྨསཝནཱཡཱ’’ཏི. ཏེསུ ཨེཀོ ཨེཀེནམྷི, བྷནྟེ, མནུསྶེན ནིསཱིདཱཔིཏོཏི ཨཱཧ. ཨཔརོ མཡཱ, བྷནྟེ, སྭཱཏནཱཡ ཨེཀསྶ བྷིཀྑཱ ཨདྷིཝཱསིཏཱཏི. ཨེཝཾ ཏེ ཨུབྷོ པརིཧཱིནཱ. ཨིཏརོ པཱཏོཝ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ གནྟྭཱ དྷམྨརསཾ པཊིསཾཝེདེསི.

ཨིམེསཾ པན ཏིཎྞམྤི སངྒྷབྷཏྟཱདིཨཏིརེཀལཱབྷཾ སཱདིཏཀྑཎེཝ དྷུཏངྒཾ བྷིཛྫཏི. ཨཡམེཏྠ བྷེདོ.

ཨཡཾ པནཱནིསཾསོ, ‘‘པིཎྜིཡཱལོཔབྷོཛནཾ ནིསྶཱཡ པབྦཛྫཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༢༧; ཨིཏིཝུ. ༡༠༡) ཝཙནཏོ ནིསྶཡཱནུརཱུཔཔཊིཔཏྟིསབྦྷཱཝོ, དུཏིཡེ ཨརིཡཝཾསེ པཏིཊྛཱནཾ, ཨཔརཱཡཏྟཝུཏྟིཏཱ, ‘‘ཨཔྤཱནི ཙེཝ སུལབྷཱནི ཙ ཏཱནི ཙ ཨནཝཛྫཱནཱི’’ཏི བྷགཝཏཱ སཾཝཎྞིཏཔཙྩཡཏཱ, ཀོསཛྫནིམྨདྡནཏཱ, པརིསུདྡྷཱཛཱིཝཏཱ, སེཁིཡཔཊིཔཏྟིཔཱུརཎཾ, ཨཔརཔོསིཏཱ, པརཱནུགྒཧཀིརིཡཱ, མཱནཔྤཧཱནཾ, རསཏཎྷཱནིཝཱརཎཾ, གཎབྷོཛནཔརམྤརབྷོཛནཙཱརིཏྟསིཀྑཱཔདེཧི ཨནཱཔཏྟིཏཱ, ཨཔྤིཙྪཏཱདཱིནཾ ཨནུལོམཝུཏྟིཏཱ, སམྨཱཔཊིཔཏྟིབྲཱུཧནཾ, པཙྪིམཛནཏཱནུཀམྤནནྟི.

པིཎྜིཡཱལོཔསནྟུཊྛོ, ཨཔརཱཡཏྟཛཱིཝིཀོ;

པཧཱིནཱཧཱརལོལུཔྤོ, ཧོཏི ཙཱཏུདྡིསོ ཡཏི.

ཝིནོདཡཏི ¶ ཀོསཛྫཾ, ཨཱཛཱིཝསྶ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི;

ཏསྨཱ ཧི ནཱཏིམཉྙེཡྻ, བྷིཀྑཱཙརིཡཱཡ སུམེདྷསོ.

ཨེཝརཱུཔསྶ ཧི –

‘‘པིཎྜཔཱཏིཀསྶ བྷིཀྑུནོ,

ཨཏྟབྷརསྶ ཨནཉྙཔོསིནོ;

དེཝཱཔི པིཧཡནྟི ཏཱདིནོ,

ནོ ཙེ ལཱབྷསིལོཀནིསྶིཏོ’’ཏི.

ཨཡཾ པིཎྜཔཱཏིཀངྒེ སམཱདཱནཝིདྷཱནཔྤབྷེདབྷེདཱནིསཾསཝཎྞནཱ.

༤. སཔདཱནཙཱརིཀངྒཀཐཱ

༢༧. སཔདཱནཙཱརིཀངྒམྤི ¶ ‘‘ལོལུཔྤཙཱརཾ པཊིཀྑིཔཱམི, སཔདཱནཙཱརིཀངྒཾ སམཱདིཡཱམཱི’’ཏི ཨིམེསཾ ཨཉྙཏརཝཙནེན སམཱདིནྣཾ ཧོཏི.

ཏེན པན སཔདཱནཙཱརིཀེན གཱམདྭཱརེ ཋཏྭཱ པརིསྶཡཱབྷཱཝོ སལླཀྑེཏབྦོ. ཡསྶཱ རཙྪཱཡ ཝཱ གཱམེ ཝཱ པརིསྶཡོ ཧོཏི, ཏཾ པཧཱཡ ཨཉྙཏྠ ཙརིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཡསྨིཾ གྷརདྭཱརེ ཝཱ རཙྪཱཡ ཝཱ གཱམེ ཝཱ ཀིཉྩི ན ལབྷཏི, ཨགཱམསཉྙཾ ཀཏྭཱ གནྟབྦཾ. ཡཏྠ ཀིཉྩི ལབྷཏི, ཏཾ པཧཱཡ གནྟུཾ ན ཝཊྚཏི. ཨིམིནཱ ཙ བྷིཀྑུནཱ ཀཱལཏརཾ པཝིསིཏབྦཾ, ཨེཝཉྷི ཨཕཱསུཀཊྛཱནཾ པཧཱཡ ཨཉྙཏྠ གནྟུཾ སཀྑིསྶཏི. སཙེ པནསྶ ཝིཧཱརེ དཱནཾ དེནྟཱ ཨནྟརཱམགྒེ ཝཱ ཨཱགཙྪནྟཱ མནུསྶཱ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ པིཎྜཔཱཏཾ དེནྟི ཝཊྚཏི. ཨིམིནཱ ཙ མགྒཾ གཙྪནྟེནཱཔི བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཱཡཾ སམྤཏྟགཱམཾ ཨནཏིཀྐམིཏྭཱ ཙརིཏབྦམེཝ. ཏཏྠ ཨལབྷིཏྭཱ ཝཱ ཐོཀཾ ལབྷིཏྭཱ ཝཱ གཱམཔཊིཔཱཊིཡཱ ཙརིཏབྦནྟི ཨིདམསྶ ཝིདྷཱནཾ.

པབྷེདཏོ པན ཨཡམྤི ཏིཝིདྷོ ཧོཏི. ཏཏྠ ཨུཀྐཊྛོ པུརཏོ ཨཱཧཊབྷིཀྑམྤི པཙྪཏོ ཨཱཧཊབྷིཀྑམྤི པཊིཀྐམནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ དིཡྻམཱནམྤི ན གཎྷཏི, པཏྟདྭཱརེ པན པཏྟཾ ཝིསྶཛྫེཏི ¶ . ཨིམསྨིཉྷི དྷུཏངྒེ མཧཱཀསྶཔཏྠེརེན སདིསོ ནཱམ ནཏྠི. ཏསྶཔི པཏྟཝིསྶཊྛཊྛཱནམེཝ པཉྙཱཡཏི. མཛ྄ཛྷིམོ པུརཏོ ཝཱ པཙྪཏོ ཝཱ ཨཱཧཊམྤི པཊིཀྐམནཾ ཨཱཧཊམྤི གཎྷཏི, པཏྟདྭཱརེཔི པཏྟཾ ཝིསྶཛྫེཏི, ན པན བྷིཀྑཾ ཨཱགམཡམཱནོ ནིསཱིདཏི. ཨེཝཾ སོ ཨུཀྐཊྛཔིཎྜཔཱཏིཀསྶ ཨནུལོམེཏི. མུདུཀོ ཏཾ དིཝསཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཱགམེཏི.

ཨིམེསཾ པན ཏིཎྞམྤི ལོལུཔྤཙཱརེ ཨུཔྤནྣམཏྟེ དྷུཏངྒཾ བྷིཛྫཏི. ཨཡམེཏྠ བྷེདོ.

ཨཡཾ པནཱནིསཾསོ, ཀུལེསུ ནིཙྩནཝཀཏཱ, ཙནྡཱུཔམཏཱ, ཀུལམཙྪེརཔྤཧཱནཾ, སམཱནུཀམྤིཏཱ, ཀུལཱུཔཀཱདཱིནཝཱབྷཱཝོ, ཨཝ྄ཧཱནཱནབྷིནནྡནཱ, ཨབྷིཧཱརེན ཨནཏྠིཀཏཱ, ཨཔྤིཙྪཏཱདཱིནཾ ཨནུལོམཝུཏྟིཏཱཏི.

ཙནྡཱུཔམོ ¶ ནིཙྩནཝོ ཀུལེསུ,

ཨམཙྪརཱི སབྦསམཱནུཀམྤོ;

ཀུལཱུཔཀཱདཱིནཝཝིཔྤམུཏྟོ,

ཧོཏཱིདྷ བྷིཀྑུ སཔདཱནཙཱརཱི.

ལོལུཔྤཙཱརཉྩ པཧཱཡ ཏསྨཱ,

ཨོཀྑིཏྟཙཀྑུ ཡུགམཏྟདསྶཱི;

ཨཱཀངྑམཱནོ བྷུཝི སེརིཙཱརཾ,

ཙརེཡྻ དྷཱིརོ སཔདཱནཙཱརནྟི.

ཨཡཾ སཔདཱནཙཱརིཀངྒེ སམཱདཱནཝིདྷཱནཔྤབྷེདབྷེདཱནིསཾསཝཎྞནཱ.

༥. ཨེཀཱསནིཀངྒཀཐཱ

༢༨. ཨེཀཱསནིཀངྒམྤི ‘‘ནཱནཱསནབྷོཛནཾ པཊིཀྑིཔཱམི, ཨེཀཱསནིཀངྒཾ སམཱདིཡཱམཱི’’ཏི ཨིམེསཾ ཨཉྙཏརཝཙནེན སམཱདིནྣཾ ཧོཏི.

ཏེན ¶ པན ཨེཀཱསནིཀེན ཨཱསནསཱལཱཡཾ ནིསཱིདནྟེན ཐེརཱསནེ ཨནིསཱིདིཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ མཡ྄ཧཾ པཱཔུཎིསྶཏཱི’’ཏི པཏིརཱུཔཾ ཨཱསནཾ སལླཀྑེཏྭཱ ནིསཱིདིཏབྦཾ. སཙསྶ ཝིཔྤཀཏེ བྷོཛནེ ཨཱཙརིཡོ ཝཱ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ཝཱ ཨཱགཙྪཏི, ཨུཊྛཱཡ ཝཏྟཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི. ཏིཔིཊཀཙཱུལཱ༹བྷཡཏྠེརོ པནཱཧ ‘‘ཨཱསནཾ ཝཱ རཀྑེཡྻ བྷོཛནཾ ཝཱ, ཨཡཉྩ ཝིཔྤཀཏབྷོཛནོ, ཏསྨཱ ཝཏྟཾ ཀརོཏུ, བྷོཛནཾ པན མཱ བྷུཉྫཏཱུ’’ཏི. ཨིདམསྶ ཝིདྷཱནཾ.

པབྷེདཏོ པན ཨཡམྤི ཏིཝིདྷོ ཧོཏི. ཏཏྠ ཨུཀྐཊྛོ ཨཔྤཾ ཝཱ ཧོཏུ བཧུ ཝཱ, ཡམྷི བྷོཛནེ ཧཏྠཾ ཨོཏཱརེཏི, ཏཏོ ཨཉྙཾ གཎྷིཏུཾ ན ལབྷཏི. སཙེཔི མནུསྶཱ ‘‘ཐེརེན ན ཀིཉྩི བྷུཏྟ’’ནྟི སཔྤིཨཱདཱིནི ཨཱཧརནྟི, བྷེསཛྫཏྠམེཝ ཝཊྚནྟི, ན ཨཱཧཱརཏྠཾ. མཛ྄ཛྷིམོ ཡཱཝ པཏྟེ བྷཏྟཾ ན ཁཱིཡཏི, ཏཱཝ ཨཉྙཾ གཎྷིཏུཾ ལབྷཏི. ཨཡཉྷི བྷོཛནཔརིཡནྟིཀོ ནཱམ ཧོཏི. མུདུཀོ ཡཱཝ ཨཱསནཱ ན ཝུཊྛཱཏི ཏཱཝ བྷུཉྫིཏུཾ ལབྷཏི. སོ ཧི ཨུདཀཔརིཡནྟིཀོ ཝཱ ཧོཏི ཡཱཝ པཏྟདྷོཝནཾ ན གཎྷཱཏི ཏཱཝ བྷུཉྫནཏོ, ཨཱསནཔརིཡནྟིཀོ ཝཱ ཡཱཝ ན ཝུཊྛཱཏི ཏཱཝ བྷུཉྫནཏོ.

ཨིམེསཾ ¶ པན ཏིཎྞམྤི ནཱནཱསནབྷོཛནཾ བྷུཏྟཀྑཎེ དྷུཏངྒཾ བྷིཛྫཏི. ཨཡམེཏྠ བྷེདོ.

ཨཡཾ པནཱནིསཾསོ, ཨཔྤཱབཱདྷཏཱ, ཨཔྤཱཏངྐཏཱ, ལཧུཊྛཱནཾ, བལཾ, ཕཱསུཝིཧཱརོ, ཨནཏིརིཏྟཔཙྩཡཱ ཨནཱཔཏྟི, རསཏཎྷཱཝིནོདནཾ ཨཔྤིཙྪཏཱདཱིནཾ ཨནུལོམཝུཏྟིཏཱཏི.

ཨེཀཱསནབྷོཛནེ རཏཾ,

ན ཡཏིཾ བྷོཛནཔཙྩཡཱ རུཛཱ;

ཝིསཧནྟི རསེ ཨལོལུཔོ,

པརིཧཱཔེཏི ན ཀམྨམཏྟནོ.

ཨིཏི ཕཱསུཝིཧཱརཀཱརཎེ,

སུཙིསལླེཁརཏཱུཔསེཝིཏེ;

ཛནཡེཐ ཝིསུདྡྷམཱནསོ,

རཏིམེཀཱསནབྷོཛནེ ཡཏཱིཏི.

ཨཡཾ ཨེཀཱསནིཀངྒེ སམཱདཱནཝིདྷཱནཔྤབྷེདབྷེདཱནིསཾསཝཎྞནཱ.

༦. པཏྟཔིཎྜིཀངྒཀཐཱ

༢༩. པཏྟཔིཎྜིཀངྒམྤི ¶ ‘‘དུཏིཡཀབྷཱཛནཾ པཊིཀྑིཔཱམི, པཏྟཔིཎྜིཀངྒཾ སམཱདིཡཱམཱི’’ཏི ཨིམེསཾ ཨཉྙཏརཝཙནེན སམཱདིནྣཾ ཧོཏི.

ཏེན པན པཏྟཔིཎྜིཀེན ཡཱགུཔཱནཀཱལེ བྷཱཛནེ ཋཔེཏྭཱ བྱཉྫནེ ལདྡྷེ བྱཉྫནཾ ཝཱ པཋམཾ ཁཱདིཏབྦཾ, ཡཱགུ ཝཱ པཱཏབྦཱ. སཙེ པན ཡཱགུཡཾ པཀྑིཔཏི, པཱུཏིམཙྪཀཱདིམྷི བྱཉྫནེ པཀྑིཏྟེ ཡཱགུ པཊིཀཱུལཱ ཧོཏི, ཨཔྤཊིཀཱུལམེཝ ཙ ཀཏྭཱ བྷུཉྫིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཏསྨཱ ཏཐཱརཱུཔཾ བྱཉྫནཾ སནྡྷཱཡ ཨིདཾ ཝུཏྟཾ. ཡཾ པན མདྷུསཀྐརཱདིཀཾ ཨཔྤཊིཀཱུལཾ ཧོཏི, ཏཾ པཀྑིཔིཏབྦཾ. གཎྷནྟེན ཙ པམཱཎཡུཏྟམེཝ གཎྷིཏབྦཾ. ཨཱམཀསཱཀཾ ཧཏྠེན གཧེཏྭཱ ཁཱདིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཏཐཱ པན ཨཀཏྭཱ པཏྟེཡེཝ པཀྑིཔིཏབྦཾ. དུཏིཡཀབྷཱཛནསྶ པན པཊིཀྑིཏྟཏྟཱ ཨཉྙཾ རུཀྑཔཎྞམྤི ན ཝཊྚཏཱིཏི ཨིདམསྶ ཝིདྷཱནཾ.

པབྷེདཏོ པན ཨཡམྤི ཏིཝིདྷོ ཧོཏི. ཏཏྠ ཨུཀྐཊྛསྶ ཨཉྙཏྲ ཨུཙྪུཁཱདནཀཱལཱ ཀཙཝརམྤི ཚཌྜེཏུཾ ན ཝཊྚཏི. ཨོདནཔིཎྜམཙྪམཾསཔཱུཝེཔི བྷིནྡིཏྭཱ ¶ ཁཱདིཏུཾ ན ཝཊྚཏི. མཛ྄ཛྷིམསྶ ཨེཀེན ཧཏྠེན བྷིནྡིཏྭཱ ཁཱདིཏུཾ ཝཊྚཏི, ཧཏྠཡོགཱི ནཱམེས. མུདུཀོ པན པཏྟཡོགཱི ནཱམ ཧོཏི, ཏསྶ ཡཾ སཀྐཱ ཧོཏི པཏྟེ པཀྑིཔིཏུཾ, ཏཾ སབྦཾ ཧཏྠེན ཝཱ དནྟེཧི ཝཱ བྷིནྡིཏྭཱ ཁཱདིཏུཾ ཝཊྚཏི.

ཨིམེསཾ པན ཏིཎྞམྤི དུཏིཡཀབྷཱཛནཾ སཱདིཏཀྑཎེ དྷུཏངྒཾ བྷིཛྫཏི. ཨཡམེཏྠ བྷེདོ.

ཨཡཾ པནཱནིསཾསོ, ནཱནཱརསཏཎྷཱཝིནོདནཾ. ཨཏྲིཙྪཏཱཡ པཧཱནཾ, ཨཱཧཱརེ པཡོཛནམཏྟདསྶིཏཱ, ཐཱལཀཱདིཔརིཧརཎཁེདཱབྷཱཝོ, ཨཝིཀྑིཏྟབྷོཛིཏཱ, ཨཔྤིཙྪཏཱདཱིནཾ ཨནུལོམཝུཏྟིཏཱཏི.

ནཱནཱབྷཱཛནཝིཀྑེཔཾ, ཧིཏྭཱ ཨོཀྑིཏྟལོཙནོ;

ཁཎནྟོ ཝིཡ མཱུལཱནི, རསཏཎྷཱཡ སུབྦཏོ.

སརཱུཔཾ ¶ ཝིཡ སནྟུཊྛིཾ, དྷཱརཡནྟོ སུམཱནསོ;

པརིབྷུཉྫེཡྻ ཨཱཧཱརཾ, ཀོ ཨཉྙོ པཏྟཔིཎྜིཀོཏི.

ཨཡཾ པཏྟཔིཎྜིཀངྒེ སམཱདཱནཝིདྷཱནཔྤབྷེདབྷེདཱནིསཾསཝཎྞནཱ.

༧. ཁལུཔཙྪཱབྷཏྟིཀངྒཀཐཱ

༣༠. ཁལུཔཙྪཱབྷཏྟིཀངྒམྤི ‘‘ཨཏིརིཏྟབྷོཛནཾ པཊིཀྑིཔཱམི, ཁལུཔཙྪཱབྷཏྟིཀངྒཾ སམཱདིཡཱམཱི’’ཏི ཨིམེསཾ ཨཉྙཏརཝཙནེན སམཱདིནྣཾ ཧོཏི.

ཏེན པན ཁལུཔཙྪཱབྷཏྟིཀེན པཝཱརེཏྭཱ པུན བྷོཛནཾ ཀཔྤིཡཾ ཀཱརེཏྭཱ ན བྷུཉྫིཏབྦཾ. ཨིདམསྶ ཝིདྷཱནཾ.

པབྷེདཏོ པན ཨཡམྤི ཏིཝིདྷོ ཧོཏི. ཏཏྠ ཨུཀྐཊྛོ ཡསྨཱ པཋམཔིཎྜེ པཝཱརཎཱ ནཱམ ནཏྠི, ཏསྨིཾ པན ཨཛ྄ཛྷོཧརིཡམཱནེ ཨཉྙཾ པཊིཀྑིཔཏོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨེཝཾ པཝཱརིཏོ པཋམཔིཎྜཾ ཨཛ྄ཛྷོཧརིཏྭཱ དུཏིཡཔིཎྜཾ ན བྷུཉྫཏི. མཛ྄ཛྷིམོ ཡསྨིཾ བྷོཛནེ པཝཱརིཏོ, ཏདེཝ བྷུཉྫཏི. མུདུཀོ པན ཡཱཝ ཨཱསནཱ ན ཝུཊྛཱཏི ཏཱཝ བྷུཉྫཏི.

ཨིམེསཾ པན ཏིཎྞམྤི པཝཱརིཏཱནཾ ཀཔྤིཡཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ བྷུཏྟཀྑཎེ དྷུཏངྒཾ བྷིཛྫཏི. ཨཡམེཏྠ བྷེདོ.

ཨཡཾ ¶ པནཱནིསཾསོ, ཨནཏིརིཏྟབྷོཛནཱཔཏྟིཡཱ དཱུརབྷཱཝོ, ཨོདརིཀཏྟཱབྷཱཝོ, ནིརཱམིསསནྣིདྷིཏཱ, པུན པརིཡེསནཱཡ ཨབྷཱཝོ, ཨཔྤིཙྪཏཱདཱིནཾ ཨནུལོམཝུཏྟིཏཱཏི.

པརིཡེསནཱཡ ཁེདཾ, ན ཡཱཏི ན ཀརོཏི སནྣིདྷིཾ དྷཱིརོ;

ཨོདརིཀཏྟཾ པཛཧཏི, ཁལུཔཙྪཱབྷཏྟིཀོ ཡོགཱི.

ཏསྨཱ ¶ སུགཏཔསཏྠཾ, སནྟོསགུཎཱདིཝུཌྜྷིསཉྫནནཾ;

དོསེ ཝིདྷུནིཏུཀཱམོ, བྷཛེཡྻ ཡོགཱི དྷུཏངྒམིདནྟི.

ཨཡཾ ཁལུཔཙྪཱབྷཏྟིཀངྒེ སམཱདཱནཝིདྷཱནཔྤབྷེདབྷེདཱནིསཾསཝཎྞནཱ.

༨. ཨཱརཉྙིཀངྒཀཐཱ

༣༡. ཨཱརཉྙིཀངྒམྤི ‘‘གཱམནྟསེནཱསནཾ པཊིཀྑིཔཱམི, ཨཱརཉྙིཀངྒཾ སམཱདིཡཱམཱི’’ཏི ཨིམེསཾ ཨཉྙཏརཝཙནེན སམཱདིནྣཾ ཧོཏི.

ཏེན པན ཨཱརཉྙིཀེན གཱམནྟསེནཱསནཾ པཧཱཡ ཨརཉྙེ ཨརུཎཾ ཨུཊྛཱཔེཏབྦཾ. ཏཏྠ སདྡྷིཾ ཨུཔཙཱརེན གཱམོཡེཝ གཱམནྟསེནཱསནཾ.

གཱམོ ནཱམ ཡོ ཀོཙི ཨེཀཀུཊིཀོ ཝཱ ཨནེཀཀུཊིཀོ ཝཱ པརིཀྑིཏྟོ ཝཱ ཨཔརིཀྑིཏྟོ ཝཱ སམནུསྶོ ཝཱ ཨམནུསྶོ ཝཱ ཨནྟམསོ ཨཏིརེཀཙཱཏུམཱསནིཝིཊྛོ ཡོ ཀོཙི སཏྠོཔི.

གཱམཱུཔཙཱརོ ནཱམ པརིཀྑིཏྟསྶ གཱམསྶ སཙེ ཨནུརཱདྷཔུརསྶེཝ དྭེ ཨིནྡཁཱིལཱ ཧོནྟི, ཨབྦྷནྟརིམེ ཨིནྡཁཱིལེ ཋིཏསྶ ཐཱམམཛ྄ཛྷིམསྶ པུརིསསྶ ལེཌྜུཔཱཏོ. ཏསྶ ལཀྑཎཾ ཡཐཱ ཏརུཎམནུསྶཱ ཨཏྟནོ བལཾ དསྶེནྟཱ བཱཧཾ པསཱརེཏྭཱ ལེཌྜུཾ ཁིཔནྟི, ཨེཝཾ ཁིཏྟསྶ ལེཌྜུསྶ པཏནཊྛཱནབྦྷནྟརནྟི ཝིནཡདྷརཱ. སུཏྟནྟིཀཱ པན ཀཱཀནིཝཱརཎནིཡམེན ཁིཏྟསྶཱཏི ཝདནྟི. ཨཔརིཀྑིཏྟགཱམེ ཡཾ སབྦཔཙྩནྟིམསྶ གྷརསྶ དྭཱརེ ཋིཏོ མཱཏུགཱམོ བྷཱཛནེན ཨུདཀཾ ཚཌྜེཏི, ཏསྶ པཏནཊྛཱནཾ གྷརཱུཔཙཱརོ. ཏཏོ ཝུཏྟནཡེན ཨེཀོ ལེཌྜུཔཱཏོ གཱམོ, དུཏིཡོ གཱམཱུཔཙཱརོ.

ཨརཉྙཾ པན ཝིནཡཔརིཡཱཡེ ཏཱཝ ‘‘ཋཔེཏྭཱ གཱམཉྩ གཱམཱུཔཙཱརཉྩ སབྦམེཏཾ ཨརཉྙ’’ནྟི (པཱརཱ. ༩༢) ཝུཏྟཾ. ཨབྷིདྷམྨཔརིཡཱཡེ ‘‘ནིཀྑམིཏྭཱ བཧི ཨིནྡཁཱིལཱ, སབྦམེཏཾ ¶ ཨརཉྙ’’ནྟི (ཝིབྷ. ༥༢༩) ཝུཏྟཾ. ཨིམསྨིཾ པན སུཏྟནྟིཀཔརིཡཱཡེ ‘‘ཨཱརཉྙཀཾ ནཱམ སེནཱསནཾ པཉྩདྷནུསཏིཀཾ པཙྪིམ’’ནྟི ཨིདཾ ལཀྑཎཾ. ཏཾ ཨཱརོཔིཏེན ཨཱཙརིཡདྷནུནཱ པརིཀྑིཏྟསྶ གཱམསྶ ¶ ཨིནྡཁཱིལཏོ ཨཔརིཀྑིཏྟསྶ པཋམལེཌྜུཔཱཏཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཝིཧཱརཔརིཀྑེཔཱ མིནིཏྭཱ ཝཝཏྠཔེཏབྦཾ.

སཙེ པན ཝིཧཱརོ ཨཔརིཀྑིཏྟོ ཧོཏི, ཡཾ སབྦཔཋམཾ སེནཱསནཾ ཝཱ བྷཏྟསཱལཱ ཝཱ དྷུཝསནྣིཔཱཏཊྛཱནཾ ཝཱ བོདྷི ཝཱ ཙེཏིཡཾ ཝཱ དཱུརེ ཙེཔི སེནཱསནཏོ ཧོཏི, ཏཾ པརིཙྪེདཾ ཀཏྭཱ མིནིཏབྦནྟི ཝིནཡཊྛཀཐཱསུ ཝུཏྟཾ. མཛ྄ཛྷིམཊྛཀཐཱཡཾ པན ཝིཧཱརསྶཔི གཱམསྶེཝ ཨུཔཙཱརཾ ནཱིཧརིཏྭཱ ཨུབྷིནྣཾ ལེཌྜུཔཱཏཱནཾ ཨནྟརཱ མིནིཏབྦནྟི ཝུཏྟཾ. ཨིདམེཏྠ པམཱཎཾ.

སཙེཔི ཨཱསནྣེ གཱམོ ཧོཏི, ཝིཧཱརེ ཋིཏེཧི མཱནུསཀཱནཾ སདྡོ སུཡྻཏི, པབྦཏནདཱིཨཱདཱིཧི པན ཨནྟརིཏཏྟཱ ན སཀྐཱ ཨུཛུཾ གནྟུཾ. ཡོ ཏསྶ པཀཏིམགྒོ ཧོཏི, སཙེཔི ནཱཝཱཡ སཉྩརིཏབྦོ, ཏེན མགྒེན པཉྩདྷནུསཏིཀཾ གཧེཏབྦཾ. ཡོ པན ཨཱསནྣགཱམསྶ ཨངྒསམྤཱདནཏྠཾ ཏཏོ ཏཏོ མགྒཾ པིདཧཏི, ཨཡཾ དྷུཏངྒཙོརོ ཧོཏི.

སཙེ པན ཨཱརཉྙིཀསྶ བྷིཀྑུནོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ཝཱ ཨཱཙརིཡོ ཝཱ གིལཱནོ ཧོཏི, ཏེན ཨརཉྙེ སཔྤཱཡཾ ཨལབྷནྟེན གཱམནྟསེནཱསནཾ ནེཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཏབྦོ. ཀཱལསྶེཝ པན ནིཀྑམིཏྭཱ ཨངྒཡུཏྟཊྛཱནེ ཨརུཎཾ ཨུཊྛཱཔེཏབྦཾ. སཙེ ཨརུཎུཊྛཱནཝེལཱཡཾ ཏེསཾ ཨཱབཱདྷོ ཝཌྜྷཏི, ཏེསཾཡེཝ ཀིཙྩཾ ཀཱཏབྦཾ. ན དྷུཏངྒསུདྡྷིཀེན བྷཝིཏབྦནྟི ཨིདམསྶ ཝིདྷཱནཾ.

པབྷེདཏོ པན ཨཡམྤི ཏིཝིདྷོ ཧོཏི. ཏཏྠ ཨུཀྐཊྛེན སབྦཀཱལཾ ཨརཉྙེ ཨརུཎཾ ཨུཊྛཱཔེཏབྦཾ. མཛ྄ཛྷིམོ ཙཏྟཱརོ ཝསྶིཀེ མཱསེ གཱམནྟེ ཝསིཏུཾ ལབྷཏི. མུདུཀོ ཧེམནྟིཀེཔི.

ཨིམེསཾ པན ཏིཎྞམྤི ཡཐཱ པརིཙྪིནྣེ ཀཱལེ ཨརཉྙཏོ ཨཱགནྟྭཱ གཱམནྟསེནཱསནེ དྷམྨསྶཝནཾ སུཎནྟཱནཾ ཨརུཎེ ཨུཊྛིཏེཔི དྷུཏངྒཾ ན བྷིཛྫཏི. སུཏྭཱ གཙྪནྟཱནཾ ཨནྟརཱམགྒེ ཨུཊྛིཏེཔི ན བྷིཛྫཏི. སཙེ པན ཨུཊྛིཏེཔི དྷམྨཀཐིཀེ མུཧུཏྟཾ ནིཔཛྫིཏྭཱ གམིསྶཱམཱཏི ནིདྡཱཡནྟཱནཾ ཨརུཎཾ ཨུཊྛཧཏི, ཨཏྟནོ ཝཱ རུཙིཡཱ གཱམནྟསེནཱསནེ ཨརུཎཾ ཨུཊྛཔེནྟི, དྷུཏངྒཾ བྷིཛྫཏཱིཏི ཨཡམེཏྠ བྷེདོ.

ཨཡཾ ¶ པནཱནིསཾསོ, ཨཱརཉྙིཀོ བྷིཀྑུ ཨརཉྙསཉྙཾ མནསིཀརོནྟོ བྷབྦོ ཨལདྡྷཾ ཝཱ ¶ སམཱདྷིཾ པཊིལདྡྷུཾ ལདྡྷཾ ཝཱ རཀྑིཏུཾ, སཏྠཱཔིསྶ ཨཏྟམནོ ཧོཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཏེནཱཧཾ, ནཱགིཏ, ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཏྟམནོ ཧོམི ཨརཉྙཝིཧཱརེནཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༦.༤༢; ༨.༨༦). པནྟསེནཱསནཝཱསིནོ ཙསྶ ཨསཔྤཱཡརཱུཔཱདཡོ ཙིཏྟཾ ན ཝིཀྑིཔནྟི, ཝིགཏསནྟཱསོ ཧོཏི, ཛཱིཝིཏནིཀནྟིཾ ཛཧཏི, པཝིཝེཀསུཁརསཾ ཨསྶཱདེཏི, པཾསུཀཱུལིཀཱདིབྷཱཝོཔི ཙསྶ པཏིརཱུཔོ ཧོཏཱིཏི.

པཝིཝིཏྟོ ཨསཾསཊྛོ, པནྟསེནཱསནེ རཏོ;

ཨཱརཱདྷཡནྟོ ནཱཐསྶ, ཝནཝཱསེན མཱནསཾ.

ཨེཀོ ཨརཉྙེ ནིཝསཾ, ཡཾ སུཁཾ ལབྷཏེ ཡཏི;

རསཾ ཏསྶ ན ཝིནྡནྟི, ཨཔི དེཝཱ སཨིནྡཀཱ.

པཾསུཀཱུལཉྩ ཨེསོཝ, ཀཝཙཾ ཝིཡ དྷཱརཡཾ;

ཨརཉྙསངྒཱམགཏོ, ཨཝསེསདྷུཏཱཡུདྷོ.

སམཏྠོ ནཙིརསྶེཝ, ཛེཏུཾ མཱརཾ སཝཱཧིནིཾ;

ཏསྨཱ ཨརཉྙཝཱསམྷི, རཏིཾ ཀཡིརཱཐ པཎྜིཏོཏི.

ཨཡཾ ཨཱརཉྙིཀངྒེ སམཱདཱནཝིདྷཱནཔྤབྷེདབྷེདཱནིསཾསཝཎྞནཱ.

༩. རུཀྑམཱུལིཀངྒཀཐཱ

༣༢. རུཀྑམཱུལིཀངྒམྤི ‘‘ཚནྣཾ པཊིཀྑིཔཱམི, རུཀྑམཱུལིཀངྒཾ སམཱདིཡཱམཱི’’ཏི ཨིམེསཾ ཨཉྙཏརཝཙནེན སམཱདིནྣཾ ཧོཏི.

ཏེན པན རུཀྑམཱུལིཀེན སཱིམནྟརིཀརུཀྑཾ, ཙེཏིཡརུཀྑཾ, ནིཡྻཱསརུཀྑཾ, ཕལརུཀྑཾ, ཝགྒུལིརུཀྑཾ, སུསིརརུཀྑཾ, ཝིཧཱརམཛ྄ཛྷེ ཋིཏརུཀྑནྟི ཨིམེ རུཀྑེ ཝིཝཛྫེཏྭཱ ཝིཧཱརཔཙྩནྟེ ཋིཏརུཀྑོ གཧེཏབྦོཏི ཨིདམསྶ ཝིདྷཱནཾ.

པབྷེདཏོ པན ཨཡམྤི ཏིཝིདྷོ ཧོཏི. ཏཏྠ ཨུཀྐཊྛོ ཡཐཱརུཙིཏཾ རུཀྑཾ གཧེཏྭཱ པཊིཛགྒཱཔེཏུཾ ན ལབྷཏི. པཱདེན པཎྞསཊཾ ཨཔནེཏྭཱ ཝསིཏབྦཾ. མཛ྄ཛྷིམོ ཏཾ ཋཱནཾ སམྤཏྟེཧིཡེཝ པཊིཛགྒཱཔེཏུཾ ལབྷཏི. མུདུཀེན ཨཱརཱམིཀསམཎུདྡེསེ པཀྐོསིཏྭཱ སོདྷཱཔེཏྭཱ སམཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ¶ ཝཱལུཀཾ ཨོཀིརཱཔེཏྭཱ པཱཀཱརཔརིཀྑེཔཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ དྭཱརཾ ¶ ཡོཛཱཔེཏྭཱ ཝསིཏབྦཾ. མཧདིཝསེ པན རུཀྑམཱུལིཀེན ཏཏྠ ཨནིསཱིདིཏྭཱ ཨཉྙཏྠ པཊིཙྪནྣེ ཋཱནེ ནིསཱིདིཏབྦཾ.

ཨིམེསཾ པན ཏིཎྞམྤི ཚནྣེ ཝཱསཾ ཀཔྤིཏཀྑཎེ དྷུཏངྒཾ བྷིཛྫཏི. ཛཱནིཏྭཱ ཚནྣེ ཨརུཎཾ ཨུཊྛཱཔིཏམཏྟེཏི ཨངྒུཏྟརབྷཱཎཀཱ. ཨཡམེཏྠ བྷེདོ.

ཨཡཾ པནཱནིསཾསོ, རུཀྑམཱུལསེནཱསནཾ ནིསྶཱཡ པབྦཛྫཱཏི (མཧཱཝ. ༡༢༨) ཝཙནཏོ ནིསྶཡཱནུརཱུཔཔཊིཔཏྟིསབྦྷཱཝོ, ཨཔྤཱནི ཙེཝ སུལབྷཱནི ཙ ཏཱནི ཙ ཨནཝཛྫཱནཱིཏི (ཨ. ནི. ༤.༢༧; ཨིཏིཝུ. ༡༠༡) བྷགཝཏཱ སཾཝཎྞིཏཔཙྩཡཏཱ, ཨབྷིཎྷཾ ཏརུཔཎྞཝིཀཱརདསྶནེན ཨནིཙྩསཉྙཱསམུཊྛཱཔནཏཱ, སེནཱསནམཙྪེརཀམྨཱརཱམཏཱནཾ ཨབྷཱཝོ, དེཝཏཱཧི སཧཝཱསིཏཱ, ཨཔྤིཙྪཏཱདཱིནཾ ཨནུལོམཝུཏྟིཏཱཏི.

ཝཎྞིཏོ བུདྡྷསེཊྛེན, ནིསྶཡོཏི ཙ བྷཱསིཏོ;

ནིཝཱསོ པཝིཝིཏྟསྶ, རུཀྑམཱུལསམོ ཀུཏོ.

ཨཱཝཱསམཙྪེརཧརེ, དེཝཏཱ པརིཔཱལིཏེ;

པཝིཝིཏྟེ ཝསནྟོ ཧི, རུཀྑམཱུལམྷི སུབྦཏོ.

ཨབྷིརཏྟཱནི ནཱིལཱནི, པཎྜཱུནི པཏིཏཱནི ཙ;

པསྶནྟོ ཏརུཔཎྞཱནི, ནིཙྩསཉྙཾ པནཱུདཏི.

ཏསྨཱ ཧི བུདྡྷདཱཡཛྫཾ, བྷཱཝནཱབྷིརཏཱལཡཾ;

ཝིཝིཏྟཾ ནཱཏིམཉྙེཡྻ, རུཀྑམཱུལཾ ཝིཙཀྑཎོཏི.

ཨཡཾ རུཀྑམཱུལིཀངྒེ སམཱདཱནཝིདྷཱནཔྤབྷེདབྷེདཱནིསཾསཝཎྞནཱ.

༡༠. ཨབྦྷོཀཱསིཀངྒཀཐཱ

༣༣. ཨབྦྷོཀཱསིཀངྒམྤི ¶ ‘‘ཚནྣཉྩ རུཀྑམཱུལཉྩ པཊིཀྑིཔཱམི, ཨབྦྷོཀཱསིཀངྒཾ སམཱདིཡཱམཱི’’ཏི ཨིམེསཾ ཨཉྙཏརཝཙནེན སམཱདིནྣཾ ཧོཏི.

ཏསྶ པན ཨབྦྷོཀཱསིཀསྶ དྷམྨསྶཝནཱཡ ཝཱ ཨུཔོསཐཏྠཱཡ ཝཱ ཨུཔོསཐཱགཱརཾ པཝིསིཏུཾ ཝཊྚཏི. སཙེ པཝིཊྛསྶ དེཝོ ཝསྶཏི, དེཝེ ཝསྶམཱནེ ཨནིཀྑམིཏྭཱ ཝསྶཱུཔརམེ ནིཀྑམིཏབྦཾ. བྷོཛནསཱལཾ ཝཱ ཨགྒིསཱལཾ ཝཱ པཝིསིཏྭཱ ཝཏྟཾ ཀཱཏུཾ, བྷོཛནསཱལཱཡ ཐེརེ བྷིཀྑཱུ བྷཏྟེན ཨཱཔུཙྪིཏུཾ, ཨུདྡིསནྟེན ཝཱ ཨུདྡིསཱཔེནྟེན ཝཱ ཚནྣཾ པཝིསིཏུཾ, བཧི དུནྣིཀྑིཏྟཱནི མཉྩཔཱིཋཱདཱིནི ཨནྟོ པཝེསེཏུཉྩ ཝཊྚཏི. སཙེ མགྒཾ གཙྪནྟེན ཝུཌྜྷཏརཱནཾ ¶ པརིཀྑཱརོ གཧིཏོ ཧོཏི, དེཝེ ཝསྶནྟེ མགྒམཛ྄ཛྷེ ཋིཏཾ སཱལཾ པཝིསིཏུཾ ཝཊྚཏི. སཙེ ན ཀིཉྩི གཧིཏཾ ཧོཏི, སཱལཱཡ ཋསྶཱམཱིཏི ཝེགེན གནྟུཾ ན ཝཊྚཏི. པཀཏིགཏིཡཱ གནྟྭཱ པཝིཊྛེན པན ཡཱཝ ཝསྶཱུཔརམཱ ཋཏྭཱ གནྟབྦནྟི ཨིདམསྶ ཝིདྷཱནཾ. རུཀྑམཱུལིཀསྶཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

པབྷེདཏོ པན ཨཡམྤི ཏིཝིདྷོ ཧོཏི. ཏཏྠ ཨུཀྐཊྛསྶ རུཀྑཾ ཝཱ པབྦཏཾ ཝཱ གེཧཾ ཝཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝསིཏུཾ ན ཝཊྚཏི. ཨབྦྷོཀཱསེཡེཝ ཙཱིཝརཀུཊིཾ ཀཏྭཱ ཝསིཏབྦཾ. མཛ྄ཛྷིམསྶ རུཀྑཔབྦཏགེཧཱནི ཨུཔནིསྶཱཡ ཨནྟོ ཨཔྤཝིསིཏྭཱ ཝསིཏུཾ ཝཊྚཏི. མུདུཀསྶ ཨཙྪནྣམརིཡཱདཾ པབྦྷཱརམྤི སཱཁཱམཎྜཔོཔི པཱིཋཔཊོཔི ཁེཏྟརཀྑཀཱདཱིཧི ཚཌྜིཏཱ ཏཏྲཊྛཀཀུཊིཀཱཔི ཝཊྚཏཱིཏི.

ཨིམེསཾ པན ཏིཎྞམྤི ཝཱསཏྠཱཡ ཚནྣཾ ཝཱ རུཀྑམཱུལཾ ཝཱ པཝིཊྛཀྑཎེ དྷུཏངྒཾ བྷིཛྫཏི. ཛཱནིཏྭཱ ཏཏྠ ཨརུཎཾ ཨུཊྛཱཔིཏམཏྟེཏི ཨངྒུཏྟརབྷཱཎཀཱ. ཨཡམེཏྠ བྷེདོ.

ཨཡཾ པནཱནིསཾསོ, ཨཱཝཱསཔལིབོདྷུཔཙྪེདོ, ཐིནམིདྡྷཔནཱུདནཾ, ‘‘མིགཱ ཝིཡ ཨསངྒཙཱརིནོ, ཨནིཀེཏཱ ཝིཧརནྟི བྷིཀྑཝོ’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༢༢༤) པསཾསཱཡ ཨནུརཱུཔཏཱ, ནིསྶངྒཏཱ, ཙཱཏུདྡིསཏཱ, ཨཔྤིཙྪཏཱདཱིནཾ ཨནུལོམཝུཏྟིཏཱཏི.

ཨནགཱརིཡབྷཱཝསྶ ¶ , ཨནུརཱུཔེ ཨདུལླབྷེ;

ཏཱརཱམཎིཝིཏཱནམྷི, ཙནྡདཱིཔཔྤབྷཱསིཏེ.

ཨབྦྷོཀཱསེ ཝསཾ བྷིཀྑུ, མིགབྷཱུཏེན ཙེཏསཱ;

ཐིནམིདྡྷཾ ཝིནོདེཏྭཱ, བྷཱཝནཱརཱམཏཾ སིཏོ.

པཝིཝེཀརསསྶཱདཾ, ནཙིརསྶེཝ ཝིནྡཏི;

ཡསྨཱ ཏསྨཱ ཧི སཔྤཉྙོ, ཨབྦྷོཀཱསརཏོ སིཡཱཏི.

ཨཡཾ ཨབྦྷོཀཱསིཀངྒེ སམཱདཱནཝིདྷཱནཔྤབྷེདབྷེདཱནིསཾསཝཎྞནཱ.

༡༡. སོསཱནིཀངྒཀཐཱ

༣༤. སོསཱནིཀངྒམྤི ¶ ‘‘ན སུསཱནཾ པཊིཀྑིཔཱམི, སོསཱནིཀངྒཾ སམཱདིཡཱམཱི’’ཏི ཨིམེསཾ ཨཉྙཏརཝཙནེན སམཱདིནྣཾ ཧོཏི.

ཏེན པན སོསཱནིཀེན ཡཾ མནུསྶཱ གཱམཾ ནིཝེསནྟཱ ‘‘ཨིདཾ སུསཱན’’ནྟི ཝཝཏྠཔེནྟི, ན ཏཏྠ ཝསིཏབྦཾ. ན ཧི མཏསརཱིརེ ཨཛ྄ཛྷཱཔིཏེ ཏཾ སུསཱནཾ ནཱམ ཧོཏི, ཛྷཱཔིཏཀཱལཏོ པན པཊྛཱཡ སཙེཔི དྭཱདསཝསྶཱནི ཚཌྜིཏཾ, ཏཾ སུསཱནམེཝ.

ཏསྨིཾ པན ཝསནྟེན ཙངྐམམཎྜཔཱདཱིནི ཀཱརེཏྭཱ མཉྩཔཱིཋཾ པཉྙཔེཏྭཱ པཱནཱིཡཔརིབྷོཛནཱིཡཾ ཨུཔཊྛཱཔེཏྭཱ དྷམྨཾ ཝཱཙེནྟེན ན ཝསིཏབྦཾ. གརུཀཾ ཧི ཨིདཾ དྷུཏངྒཾ, ཏསྨཱ ཨུཔྤནྣཔརིསྶཡཝིགྷཱཏཏྠཱཡ སངྒྷཏྠེརཾ ཝཱ རཱཛཡུཏྟཀཾ ཝཱ ཛཱནཱཔེཏྭཱ ཨཔྤམཏྟེན ཝསིཏབྦཾ. ཙངྐམནྟེན ཨདྡྷཀྑིཀེན ཨཱལཱ༹ཧནཾ ཨོལོཀེནྟེན ཙངྐམིཏབྦཾ.

སུསཱནཾ གཙྪནྟེནཱཔི མཧཱཔཐཱ ཨུཀྐམྨ ཨུཔྤཐམགྒེན གནྟབྦཾ. དིཝཱཡེཝ ཨཱརམྨཎཾ ཝཝཏྠཔེཏབྦཾ. ཨེཝཉྷིསྶ ཏཾ རཏྟིཾ བྷཡཱནཀཾ ན བྷཝིསྶཏི, ཨམནུསྶཱ རཏྟིཾ ཝིརཝིཏྭཱ ཝིརཝིཏྭཱ ཨཱཧིཎྜནྟཱཔི ན ཀེནཙི པཧརིཏབྦཱ. ཨེཀདིཝསམྤི སུསཱནཾ ཨགནྟུཾ ན ཝཊྚཏི. མཛ྄ཛྷིམཡཱམཾ ¶ སུསཱནེ ཁེཔེཏྭཱ པཙྪིམཡཱམེ པཊིཀྐམིཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི ཨངྒུཏྟརབྷཱཎཀཱ. ཨམནུསྶཱནཾ པིཡཾ ཏིལཔིཊྛམཱསབྷཏྟམཙྪམཾསཁཱིརཏེལགུལཱ༹དིཁཛྫབྷོཛྫཾ ན སེཝིཏབྦཾ. ཀུལགེཧཾ ན པཝིསིཏབྦནྟི ཨིདམསྶ ཝིདྷཱནཾ.

པབྷེདཏོ པན ཨཡམྤི ཏིཝིདྷོ ཧོཏི. ཏཏྠ ཨུཀྐཊྛེན ཡཏྠ དྷུཝཌཱཧདྷུཝཀུཎཔདྷུཝརོདནཱནི ཨཏྠི, ཏཏྠེཝ ཝསིཏབྦཾ. མཛ྄ཛྷིམསྶ ཏཱིསུ ཨེཀསྨིམྤི སཏི ཝཊྚཏི. མུདུཀསྶ ཝུཏྟནཡེན སུསཱནལཀྑཎཾ པཏྟམཏྟེ ཝཊྚཏི.

ཨིམེསཾ པན ཏིཎྞམྤི ན སུསཱནམྷི ཝཱསཾ ཀཔྤནེན དྷུཏངྒཾ བྷིཛྫཏི. སུསཱནཾ ཨགཏདིཝསེཏི ཨངྒུཏྟརབྷཱཎཀཱ. ཨཡམེཏྠ བྷེདོ.

ཨཡཾ པནཱནིསཾསོ མརཎསྶཏིཔཊིལཱབྷོ, ཨཔྤམཱདཝིཧཱརིཏཱ, ཨསུབྷནིམིཏྟཱདྷིགམོ, ཀཱམརཱགཝིནོདནཾ, ཨབྷིཎྷཾ ཀཱཡསབྷཱཝདསྶནཾ, སཾཝེགབཧུལཏཱ ¶ ཨཱརོགྱམདཱདིཔྤཧཱནཾ, བྷཡབྷེརཝསཧནཏཱ, ཨམནུསྶཱནཾ གརུབྷཱཝནཱིཡཏཱ, ཨཔྤིཙྪཏཱདཱིནཾ ཨནུལོམཝུཏྟིཏཱཏི.

སོསཱནིཀཉྷི མརཎཱནུསཏིཔྤབྷཱཝཱ,

ནིདྡཱགཏམྤི ན ཕུསནྟི པམཱདདོསཱ;

སམྤསྶཏོ ཙ ཀུཎཔཱནི བཧཱུནི ཏསྶ,

ཀཱམཱནུབྷཱཝཝསགམྤི ན ཧོཏི ཙིཏྟཾ.

སཾཝེགམེཏི ཝིཔུལཾ ན མདཾ ཨུཔེཏི,

སམྨཱ ཨཐོ གྷཊཏི ནིབྦུཏིམེསམཱནོ;

སོསཱནིཀངྒམིཏིནེཀགུཎཱཝཧཏྟཱ,

ནིབྦཱནནིནྣཧདཡེན ནིསེཝིཏབྦནྟི.

ཨཡཾ སོསཱནིཀངྒེ སམཱདཱནཝིདྷཱནཔྤབྷེདབྷེདཱནིསཾསཝཎྞནཱ.

༡༢. ཡཐཱསནྠཏིཀངྒཀཐཱ

༣༥. ཡཐཱསནྠཏིཀངྒམྤི ¶ ‘‘སེནཱསནལོལུཔྤཾ པཊིཀྑིཔཱམི, ཡཐཱསནྠཏིཀངྒཾ སམཱདིཡཱམཱི’’ཏི ཨིམེསཾ ཨཉྙཏརཝཙནེན སམཱདིནྣཾ ཧོཏི.

ཏེན པན ཡཐཱསནྠཏིཀེན ཡདསྶ སེནཱསནཾ ‘‘ཨིདཾ ཏུཡ྄ཧཾ པཱཔུཎཱཏཱི’’ཏི གཱཧིཏཾ ཧོཏི, ཏེནེཝ ཏུཊྛབྦཾ, ན ཨཉྙོ ཨུཊྛཱཔེཏབྦོ. ཨིདམསྶ ཝིདྷཱནཾ.

པབྷེདཏོ པན ཨཡམྤི ཏིཝིདྷོ ཧོཏི. ཏཏྠ ཨུཀྐཊྛོ ཨཏྟནོ པཏྟསེནཱསནཾ དཱུརེཏི ཝཱ ཨཙྩཱསནྣེཏི ཝཱ ཨམནུསྶདཱིགྷཛཱཏིཀཱདཱིཧི ཨུཔདྡུཏནྟི ཝཱ ཨུཎྷནྟི ཝཱ སཱིཏལནྟི ཝཱ པུཙྪིཏུཾ ན ལབྷཏི. མཛ྄ཛྷིམོ པུཙྪིཏུཾ ལབྷཏི. གནྟྭཱ པན ཨོལོཀེཏུཾ ན ལབྷཏི. མུདུཀོ གནྟྭཱ ཨོལོཀེཏྭཱ སཙསྶ ཏཾ ན རུཙྩཏི, ཨཉྙཾ གཧེཏུཾ ལབྷཏི.

ཨིམེསཾ པན ཏིཎྞམྤི སེནཱསནལོལུཔྤེ ཨུཔྤནྣམཏྟེ དྷུཏངྒཾ བྷིཛྫཏཱིཏི ཨཡམེཏྠ བྷེདོ.

ཨཡཾ པནཱནིསཾསོ, ‘‘ཡཾ ལདྡྷཾ ཏེན ཏུཊྛབྦ’’ནྟི (ཛཱ. ༡.༡.༡༣༦; པཱཙི. ༧༩༣) ཝུཏྟོཝཱདཀརཎཾ, སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ཧིཏེསིཏཱ, ཧཱིནཔཎཱིཏཝིཀཔྤཔརིཙྩཱགོ, ཨནུརོདྷཝིརོདྷཔྤཧཱནཾ, ཨཏྲིཙྪཏཱཡ དྭཱརཔིདཧནཾ, ཨཔྤིཙྪཏཱདཱིནཾ ཨནུལོམཝུཏྟིཏཱཏི.

ཡཾ ¶ ལདྡྷཾ ཏེན སནྟུཊྛོ, ཡཐཱསནྠཏིཀོ ཡཏི;

ནིབྦིཀཔྤོ སུཁཾ སེཏི, ཏིཎསནྠརཀེསུཔི.

ན སོ རཛྫཏི སེཊྛམྷི, ཧཱིནཾ ལདྡྷཱ ན ཀུཔྤཏི;

སབྲཧྨཙཱརིནཝཀེ, ཧིཏེན ཨནུཀམྤཏི.

ཏསྨཱ ཨརིཡསཏཱཙིཎྞཾ, མུནིཔུངྒཝཝཎྞིཏཾ;

ཨནུཡུཉྫེཐ མེདྷཱཝཱི, ཡཐཱསནྠཏརཱམཏནྟི.

ཨཡཾ ཡཐཱསནྠཏིཀངྒེ སམཱདཱནཝིདྷཱནཔྤབྷེདབྷེདཱནིསཾསཝཎྞནཱ.

༡༣. ནེསཛྫིཀངྒཀཐཱ

༣༦. ནེསཛྫིཀངྒམྤི ¶ ‘‘སེཡྻཾ པཊིཀྑིཔཱམི, ནེསཛྫིཀངྒཾ སམཱདིཡཱམཱི’’ཏི ཨིམེསཾ ཨཉྙཏརཝཙནེན སམཱདིནྣཾ ཧོཏི.

ཏེན པན ནེསཛྫིཀེན རཏྟིཡཱ ཏཱིསུ ཡཱམེསུ ཨེཀཾ ཡཱམཾ ཨུཊྛཱཡ ཙངྐམིཏབྦཾ. ཨིརིཡཱཔཐེསུ ཧི ནིཔཛྫིཏུམེཝ ན ཝཊྚཏི. ཨིདམསྶ ཝིདྷཱནཾ.

པབྷེདཏོ པན ཨཡམྤི ཏིཝིདྷོ ཧོཏི. ཏཏྠ ཨུཀྐཊྛསྶ ནེཝ ཨཔསྶེནཾ, ན དུསྶཔལླཏྠིཀཱ, ན ཨཱཡོགཔཊྚོ ཝཊྚཏི. མཛ྄ཛྷིམསྶ ཨིམེསུ ཏཱིསུ ཡཾཀིཉྩི ཝཊྚཏི. མུདུཀསྶ ཨཔསྶེནམྤི དུསྶཔལླཏྠིཀཱཔི ཨཱཡོགཔཊྚོཔི བིབྦོཧནམྤི པཉྩངྒོཔི སཏྟངྒོཔི ཝཊྚཏི. པཉྩངྒོ པན པིཊྛིཨཔསྶཡེན སདྡྷིཾ ཀཏོ. སཏྟངྒོ ནཱམ པིཊྛིཨཔསྶཡེན ཙ ཨུབྷཏོཔསྶེསུ ཨཔསྶཡེཧི ཙ སདྡྷིཾ ཀཏོ. ཏཾ ཀིར མིལཱ༹བྷཡཏྠེརསྶ ཨཀཾསུ. ཐེརོ ཨནཱགཱམཱི ཧུཏྭཱ པརིནིབྦཱཡི.

ཨིམེསཾ པན ཏིཎྞམྤི སེཡྻཾ ཀཔྤིཏམཏྟེ དྷུཏངྒཾ བྷིཛྫཏི. ཨཡམེཏྠ བྷེདོ.

ཨཡཾ པནཱནིསཾསོ, ‘‘སེཡྻསུཁཾ པསྶསུཁཾ མིདྡྷསུཁཾ ཨནུཡུཏྟོ ཝིཧརཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༣༢༠; མ. ནི. ༡.༡༨༦) ཝུཏྟསྶ ཙེཏསོ ཝིནིབནྡྷསྶ ཨུཔཙྪེདནཾ, སབྦཀམྨཊྛཱནཱནུཡོགསཔྤཱཡཏཱ, པཱསཱདིཀཨིརིཡཱཔཐཏཱ, ཝཱིརིཡཱརམྦྷཱནུཀཱུལཏཱ, སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡཱ ཨནུབྲཱུཧནནྟི.

ཨཱབྷུཛིཏྭཱན པལླངྐཾ, པཎིདྷཱཡ ཨུཛུཾ ཏནུཾ;

ནིསཱིདནྟོ ཝིཀམྤེཏི, མཱརསྶ ཧདཡཾ ཡཏི.

སེཡྻསུཁཾ ¶ མིདྡྷསུཁཾ, ཧིཏྭཱ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ;

ནིསཛྫཱབྷིརཏོ བྷིཀྑུ, སོབྷཡནྟོ ཏཔོཝནཾ.

ནིརཱམིསཾ པཱིཏིསུཁཾ, ཡསྨཱ སམདྷིགཙྪཏི;

ཏསྨཱ སམནུཡུཉྫེཡྻ, དྷཱིརོ ནེསཛྫིཀཾ ཝཏནྟི.

ཨཡཾ ནེསཛྫིཀངྒེ སམཱདཱན ཝིདྷཱནཔྤབྷེད བྷེདཱནིསཾསཝཎྞནཱ.

དྷུཏངྒཔཀིཎྞཀཀཐཱ

༣༧. ཨིདཱནི ¶ –

ཀུསལཏྟིཀཏོ ཙེཝ, དྷུཏཱདཱིནཾ ཝིབྷཱགཏོ;

སམཱསབྱཱསཏོ ཙཱཔི, ཝིཉྙཱཏབྦོ ཝིནིཙྪཡོཏི. –

ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཝསེན ཝཎྞནཱ ཧོཏི.

ཏཏྠ ཀུསལཏྟིཀཏོཏི སབྦཱནེཝ ཧི དྷུཏངྒཱནི སེཀྑཔུཐུཛྫནཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཝསེན སིཡཱ ཀུསལཱནི, སིཡཱ ཨབྱཱཀཏཱནི, ནཏྠི དྷུཏངྒཾ ཨཀུསལནྟི.

ཡོ པན ཝདེཡྻ ‘‘པཱཔིཙྪོ ཨིཙྪཱཔཀཏོ ཨཱརཉྙིཀོ ཧོཏཱིཏི ཨཱདིཝཙནཏོ (ཨ. ནི. ༥.༡༨༡; པརི. ༣༢༥) ཨཀུསལམྤི དྷུཏངྒ’’ནྟི. སོ ཝཏྟབྦོ – ན མཡཾ ‘‘ཨཀུསལཙིཏྟེན ཨརཉྙེ ན ཝསཏཱི’’ཏི ཝདཱམ. ཡསྶ ཧི ཨརཉྙེ ནིཝཱསོ, སོ ཨཱརཉྙིཀོ. སོ ཙ པཱཔིཙྪོ ཝཱ བྷཝེཡྻ ཨཔྤིཙྪོ ཝཱ. ཨིམཱནི པན ཏེན ཏེན སམཱདཱནེན དྷུཏཀིལེསཏྟཱ དྷུཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨངྒཱནི, ཀིལེསདྷུནནཏོ ཝཱ དྷུཏནྟི ལདྡྷཝོཧཱརཾ ཉཱཎཾ ཨངྒམེཏེསནྟི དྷུཏངྒཱནི. ཨཐ ཝཱ དྷུཏཱནི ཙ ཏཱནི པཊིཔཀྑནིདྡྷུནནཏོ ཨངྒཱནི ཙ པཊིཔཏྟིཡཱཏིཔི དྷུཏངྒཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ. ན ཙ ཨཀུསལེན ཀོཙི དྷུཏོ ནཱམ ཧོཏི, ཡསྶེཏཱནི ཨངྒཱནི བྷཝེཡྻུཾ, ན ཙ ཨཀུསལཾ ཀིཉྩི དྷུནཱཏི, ཡེསཾ ཏཾ ཨངྒནྟིཀཏྭཱ དྷུཏངྒཱནཱིཏི ཝུཙྩེཡྻུཾ. ནཱཔི ཨཀུསལཾ ཙཱིཝརལོལུཔྤཱདཱིནི ཙེཝ ནིདྡྷུནཱཏི པཊིཔཏྟིཡཱ ཙ ཨངྒཾ ཧོཏི. ཏསྨཱ སུཝུཏྟམིདཾ ‘‘ནཏྠི ཨཀུསལཾ དྷུཏངྒ’’ནྟི.

‘‘ཡེསམྤི ¶ ཀུསལཏྟིཀཝིནིམུཏྟཾ དྷུཏངྒཾ, ཏེསཾ ཨཏྠཏོ དྷུཏངྒམེཝ ནཏྠི. ཨསནྟཾ ཀསྶ དྷུནནཏོ དྷུཏངྒཾ ནཱམ བྷཝིསྶཏི. དྷུཏགུཎེ སམཱདཱཡ ཝཏྟཏཱིཏི ཝཙནཝིརོདྷོཔི ཙ ནེསཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ན གཧེཏབྦ’’ནྟི ཨཡཾ ཏཱཝ ཀུསལཏྟིཀཏོ ཝཎྞནཱ.

དྷུཏཱདཱིནཾ ¶ ཝིབྷཱགཏོཏི དྷུཏོ ཝེདིཏབྦོ. དྷུཏཝཱདོ ཝེདིཏབྦོ. དྷུཏདྷམྨཱ ཝེདིཏབྦཱ. དྷུཏངྒཱནི ཝེདིཏབྦཱནི. ཀསྶ དྷུཏངྒསེཝནཱ སཔྤཱཡཱཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཏཏྠ དྷུཏོཏི དྷུཏཀིལེསོ ཝཱ པུགྒལོ ཀིལེསདྷུནནོ ཝཱ དྷམྨོ.

དྷུཏཝཱདོཏི ཨེཏྠ པན ཨཏྠི དྷུཏོ ན དྷུཏཝཱདོ, ཨཏྠི ན དྷུཏོ དྷུཏཝཱདོ, ཨཏྠི ནེཝ དྷུཏོ ན དྷུཏཝཱདོ, ཨཏྠི དྷུཏོ ཙེཝ དྷུཏཝཱདོ ཙ.

ཏཏྠ ཡོ དྷུཏངྒེན ཨཏྟནོ ཀིལེསེ དྷུནི, པརཾ པན དྷུཏངྒེན ན ཨོཝདཏི, ནཱནུསཱསཏི བཱཀུལཏྠེརོ ཝིཡ, ཨཡཾ དྷུཏོ ན དྷུཏཝཱདོ. ཡཐཱཧ, ‘‘ཏཡིདཾ ཨཱཡསྨཱ བཱཀུལོ དྷུཏོ ན དྷུཏཝཱདོ’’ཏི. ཡོ པན ན དྷུཏངྒེན ཨཏྟནོ ཀིལེསེ དྷུནི, ཀེཝལཾ ཨཉྙེ དྷུཏངྒེན ཨོཝདཏི ཨནུསཱསཏི ཨུཔནནྡཏྠེརོ ཝིཡ, ཨཡཾ ན དྷུཏོ དྷུཏཝཱདོ. ཡཐཱཧ, ‘‘ཏཡིདཾ ཨཱཡསྨཱ ཨུཔནནྡོ སཀྱཔུཏྟོ ན དྷུཏོ དྷུཏཝཱདོ’’ཏི. ཡོ ཨུབྷཡཝིཔནྣོ ལཱལུ༹དཱཡཱི ཝིཡ, ཨཡཾ ནེཝ དྷུཏོ ན དྷུཏཝཱདོ. ཡཐཱཧ, ‘‘ཏཡིདཾ ཨཱཡསྨཱ ལཱལུ༹དཱཡཱི ནེཝ དྷུཏོ ན དྷུཏཝཱདོ’’ཏི. ཡོ པན ཨུབྷཡསམྤནྣོ དྷམྨསེནཱཔཏི ཝིཡ, ཨཡཾ དྷུཏོ ཙེཝ དྷུཏཝཱདོ ཙ. ཡཐཱཧ, ‘‘ཏཡིདཾ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ དྷུཏོ ཙེཝ དྷུཏཝཱདོ ཙཱཏི.

དྷུཏདྷམྨཱ ཝེདིཏབྦཱཏི ཨཔྤིཙྪཏཱ, སནྟུཊྛིཏཱ, སལླེཁཏཱ, པཝིཝེཀཏཱ, ཨིདམཏྠིཏཱཏི ཨིམེ དྷུཏངྒཙེཏནཱཡ པརིཝཱརཀཱ པཉྩ དྷམྨཱ ‘‘ཨཔྤིཙྪཏཾཡེཝ ནིསྶཱཡཱ’’ཏིཨཱདིཝཙནཏོ (ཨ. ནི. ༥.༡༨༡; པརི. ༣༢༥) དྷུཏདྷམྨཱ ནཱམ, ཏཏྠ ཨཔྤིཙྪཏཱ ཙ སནྟུཊྛིཏཱ ཙ ཨལོབྷོ. སལླེཁཏཱ ཙ པཝིཝེཀཏཱ ཙ དྭཱིསུ དྷམྨེསུ ཨནུཔཏནྟི ཨལོབྷེ ཙ ཨམོཧེ ཙ. ཨིདམཏྠིཏཱ ཉཱཎམེཝ. ཏཏྠ ¶ ཙ ཨལོབྷེན པཊིཀྑེཔཝཏྠཱུསུ ལོབྷཾ, ཨམོཧེན ཏེསྭེཝ ཨཱདཱིནཝཔཊིཙྪཱདཀཾ མོཧཾ དྷུནཱཏི. ཨལོབྷེན ཙ ཨནུཉྙཱཏཱནཾ པཊིསེཝནམུཁེན པཝཏྟཾ ཀཱམསུཁཱནུཡོགཾ, ཨམོཧེན དྷུཏངྒེསུ ཨཏིསལླེཁམུཁེན པཝཏྟཾ ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགཾ དྷུནཱཏི. ཏསྨཱ ཨིམེ དྷམྨཱ དྷུཏདྷམྨཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

དྷུཏངྒཱནི ཝེདིཏབྦཱནཱིཏི ཏེརས དྷུཏངྒཱནི ཝེདིཏབྦཱནི པཾསུཀཱུལིཀངྒཾ…པེ… ནེསཛྫིཀངྒནྟི. ཏཱནི ཨཏྠཏོ ལཀྑཎཱདཱིཧི ཙ ཝུཏྟཱནེཝ.

ཀསྶ ¶ དྷུཏངྒསེཝནཱ སཔྤཱཡཱཏི རཱགཙརིཏསྶ ཙེཝ མོཧཙརིཏསྶ ཙ. ཀསྨཱ? དྷུཏངྒསེཝནཱ ཧི དུཀྑཱཔཊིཔདཱ ཙེཝ སལླེཁཝིཧཱརོ ཙ. དུཀྑཱཔཊིཔདཉྩ ནིསྶཱཡ རཱགོ ཝཱུཔསམྨཏི. སལླེཁཾ ནིསྶཱཡ ཨཔྤམཏྟསྶ མོཧོ པཧཱིཡཏི. ཨཱརཉྙིཀངྒརུཀྑམཱུལིཀངྒཔཊིསེཝནཱ ཝཱ ཨེཏྠ དོསཙརིཏསྶཱཔི སཔྤཱཡཱ. ཏཏྠ ཧིསྶ ཨསངྒྷཊྚིཡམཱནསྶ ཝིཧརཏོ དོསོཔི ཝཱུཔསམྨཏཱིཏི ཨཡཾ དྷུཏཱདཱིནཾ ཝིབྷཱགཏོ ཝཎྞནཱ.

སམཱསབྱཱསཏོཏི ཨིམཱནི པན དྷུཏངྒཱནི སམཱསཏོ ཏཱིཎི སཱིསངྒཱནི, པཉྩ ཨསམྦྷིནྣངྒཱནཱིཏི ཨཊྛེཝ ཧོནྟི. ཏཏྠ སཔདཱནཙཱརིཀངྒཾ, ཨེཀཱསནིཀངྒཾ, ཨབྦྷོཀཱསིཀངྒནྟི ཨིམཱནི ཏཱིཎི སཱིསངྒཱནི. སཔདཱནཙཱརིཀངྒཉྷི རཀྑནྟོ པིཎྜཔཱཏིཀངྒམྤི རཀྑིསྶཏི. ཨེཀཱསནིཀངྒཉྩ རཀྑཏོ པཏྟཔིཎྜིཀངྒཁལུཔཙྪཱབྷཏྟིཀངྒཱནིཔི སུརཀྑནཱིཡཱནི བྷཝིསྶནྟི. ཨབྦྷོཀཱསིཀངྒཾ རཀྑནྟསྶ ཀིཾ ཨཏྠི རུཀྑམཱུལིཀངྒཡཐཱསནྠཏིཀངྒེསུ རཀྑིཏབྦཾ ནཱམ. ཨིཏི ཨིམཱནི ཏཱིཎི སཱིསངྒཱནི, ཨཱརཉྙིཀངྒཾ, པཾསུཀཱུལིཀངྒཾ, ཏེཙཱིཝརིཀངྒཾ, ནེསཛྫིཀངྒཾ, སོསཱནིཀངྒནྟི ཨིམཱནི པཉྩ ཨསམྦྷིནྣངྒཱནི ཙཱཏི ཨཊྛེཝ ཧོནྟི.

པུན དྭེ ཙཱིཝརཔཊིསཾཡུཏྟཱནི, པཉྩ པིཎྜཔཱཏཔཊིསཾཡུཏྟཱནི, པཉྩ སེནཱསནཔཊིསཾཡུཏྟཱནི, ཨེཀཾ ཝཱིརིཡཔཊིསཾཡུཏྟནྟི ཨེཝཾ ཙཏྟཱརོཝ ཧོནྟི. ཏཏྠ ནེསཛྫིཀངྒཾ ཝཱིརིཡཔཊིསཾཡུཏྟཾ. ཨིཏརཱནི པཱཀཊཱནེཝ.

པུན སབྦཱནེཝ ནིསྶཡཝསེན དྭེ ཧོནྟི པཙྩཡནིསྶིཏཱནི དྭཱདས, ཝཱིརིཡནིསྶིཏཾ ཨེཀནྟི. སེཝིཏབྦཱསེཝིཏབྦཝསེནཔི དྭེཡེཝ ཧོནྟི. ཡསྶ ཧི དྷུཏངྒཾ སེཝནྟསྶ ཀམྨཊྛཱནཾ ཝཌྜྷཏི, ཏེན སེཝིཏབྦཱནི. ཡསྶ སེཝཏོ ཧཱཡཏི, ཏེན ན སེཝིཏབྦཱནི. ཡསྶ པན སེཝཏོཔི ཨསེཝཏོཔི ཝཌྜྷཏེཝ, ན ཧཱཡཏི, ཏེནཱཔི པཙྪིམཾ ཛནཏཾ ཨནུཀམྤནྟེན སེཝིཏབྦཱནི. ཡསྶཱཔི ¶ སེཝཏོཔི ཨསེཝཏོཔི ན ཝཌྜྷཏི, ཏེནཱཔི སེཝིཏབྦཱནིཡེཝ ཨཱཡཏིཾ ཝཱསནཏྠཱཡཱཏི.

ཨེཝཾ སེཝིཏབྦཱསེཝིཏབྦཝསེན དུཝིདྷཱནིཔི སབྦཱནེཝ ཙེཏནཱཝསེན ཨེཀཝིདྷཱནི ཧོནྟི. ཨེཀམེཝ ཧི དྷུཏངྒཾ སམཱདཱནཙེཏནཱཏི. ཨཊྛཀཐཱཡམྤི ཝུཏྟཾ ‘‘ཡཱ ཙེཏནཱ, ཏཾ དྷུཏངྒནྟི ཝདནྟཱི’’ཏི.

བྱཱསཏོ ¶ པན བྷིཀྑཱུནཾ ཏེརས, བྷིཀྑུནཱིནཾ ཨཊྛ, སཱམཎེརཱནཾ དྭཱདས, སིཀྑམཱནསཱམཎེརཱིནཾ སཏྟ, ཨུཔཱསཀཨུཔཱསིཀཱནཾ དྭེཏི དྭཱཙཏྟཱལཱིས ཧོནྟི. སཙེ པན ཨབྦྷོཀཱསེ ཨཱརཉྙིཀངྒསམྤནྣཾ སུསཱནཾ ཧོཏི, ཨེཀོཔི བྷིཀྑུ ཨེཀཔྤཧཱརེན སབྦདྷུཏངྒཱནི པརིབྷུཉྫིཏུཾ སཀྐོཏི. བྷིཀྑུནཱིནཾ པན ཨཱརཉྙིཀངྒཾ ཁལུཔཙྪཱབྷཏྟིཀངྒཉྩ དྭེཔི སིཀྑཱཔདེནེཝ པཊིཀྑིཏྟཱནི, ཨབྦྷོཀཱསིཀངྒཾ, རུཀྑམཱུལིཀངྒཾ, སོསཱནིཀངྒནྟི ཨིམཱནི ཏཱིཎི དུཔྤརིཧཱརཱནི. བྷིཀྑུནིཡཱ ཧི དུཏིཡིཀཾ ཝིནཱ ཝསིཏུཾ ན ཝཊྚཏི. ཨེཝརཱུཔེ ཙ ཋཱནེ སམཱནཙྪནྡཱ དུཏིཡིཀཱ དུལླབྷཱ. སཙེཔི ལབྷེཡྻ སཾསཊྛཝིཧཱརཏོ ན མུཙྩེཡྻ. ཨེཝཾ སཏི ཡསྶཏྠཱཡ དྷུཏངྒཾ སེཝེཡྻ, སྭེཝསྶཱ ཨཏྠོ ན སམྤཛྫེཡྻ. ཨེཝཾ པརིབྷུཉྫིཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏཱཡ པཉྩ ཧཱཔེཏྭཱ བྷིཀྑུནཱིནཾ ཨཊྛེཝ ཧོནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི. ཡཐཱཝུཏྟེསུ པན ཋཔེཏྭཱ ཏེཙཱིཝརིཀངྒཾ སེསཱནི དྭཱདས སཱམཎེརཱནཾ, སཏྟ སིཀྑམཱནསཱམཎེརཱིནཾ ཝེདིཏབྦཱནི. ཨུཔཱསཀཨུཔཱསིཀཱནཾ པན ཨེཀཱསནིཀངྒཾ, པཏྟཔིཎྜིཀངྒནྟི ཨིམཱནི དྭེ པཏིརཱུཔཱནི ཙེཝ སཀྐཱ ཙ པརིབྷུཉྫིཏུནྟི དྭེ དྷུཏངྒཱནཱིཏི ཨེཝཾ བྱཱསཏོ དྭེཙཏྟཱལཱིས ཧོནྟཱིཏི ཨཡཾ སམཱསབྱཱསཏོ ཝཎྞནཱ.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ‘‘སཱིལེ པཏིཊྛཱཡ ནརོ སཔཉྙོ’’ཏི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱམུཁེན དེསིཏེ ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཡེཧི ཨཔྤིཙྪཏཱསནྟུཊྛིཏཱདཱིཧི གུཎེཧི ཝུཏྟཔྤཀཱརསྶ སཱིལསྶ ཝོདཱནཾ ཧོཏི, ཏེསཾ སམྤཱདནཏྠཾ སམཱདཱཏབྦདྷུཏངྒཀཐཱ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི.

ཨིཏི སཱདྷུཛནཔཱམོཛྫཏྠཱཡ ཀཏེ ཝིསུདྡྷིམགྒེ

དྷུཏངྒནིདྡེསོ ནཱམ དུཏིཡོ པརིཙྪེདོ.

༣. ཀམྨཊྛཱནགྒཧཎནིདྡེསོ

༣༨. ཨིདཱནི ¶ ¶ ཡསྨཱ ཨེཝཾ དྷུཏངྒཔརིཧརཎསམྤཱདིཏེཧི ཨཔྤིཙྪཏཱདཱིཧི གུཎེཧི པརིཡོདཱཏེ ཨིམསྨིཾ སཱིལེ པཏིཊྛིཏེན ‘‘སཱིལེ པཏིཊྛཱཡ ནརོ སཔཉྙོ, ཙིཏྟཾ པཉྙཉྩ བྷཱཝཡ’’ནྟི ཝཙནཏོ ཙིཏྟསཱིསེན ནིདྡིཊྛོ སམཱདྷི བྷཱཝེཏབྦོ. སོ ཙ ཨཏིསངྑེཔདེསིཏཏྟཱ ཝིཉྙཱཏུམྤི ཏཱཝ ན སུཀརོ, པགེཝ བྷཱཝེཏུཾ, ཏསྨཱ ཏསྶ ཝིཏྠཱརཉྩ བྷཱཝནཱནཡཉྩ དསྶེཏུཾ ཨིདཾ པཉྷཱཀམྨཾ ཧོཏི.

ཀོ སམཱདྷི? ཀེནཊྛེན སམཱདྷི? ཀཱནསྶ ལཀྑཎརསཔཙྩུཔཊྛཱནཔདཊྛཱནཱནི? ཀཏིཝིདྷོ སམཱདྷི? ཀོ ཙསྶ སཾཀིལེསོ? ཀིཾ ཝོདཱནཾ? ཀཐཾ བྷཱཝེཏབྦོ? སམཱདྷིབྷཱཝནཱཡ ཀོ ཨཱནིསཾསོཏི?

ཏཏྲིདཾ ཝིསྶཛྫནཾ. ཀོ སམཱདྷཱིཏི སམཱདྷི བཧུཝིདྷོ ནཱནཔྤཀཱརཀོ. ཏཾ སབྦཾ ཝིབྷཱཝཡིཏུཾ ཨཱརབྦྷམཱནཾ ཝིསྶཛྫནཾ ཨདྷིཔྤེཏཉྩེཝ ཨཏྠཾ ན སཱདྷེཡྻ, ཨུཏྟརི ཙ ཝིཀྑེཔཱཡ སཾཝཏྟེཡྻ, ཏསྨཱ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏམེཝ སནྡྷཱཡ ཝདཱམ, ཀུསལཙིཏྟེཀགྒཏཱ སམཱདྷི.

ཀེནཊྛེན སམཱདྷཱིཏི སམཱདྷཱནཊྛེན སམཱདྷི. ཀིམིདཾ སམཱདྷཱནཾ ནཱམ? ཨེཀཱརམྨཎེ ཙིཏྟཙེཏསིཀཱནཾ སམཾ སམྨཱ ཙ ཨཱདྷཱནཾ, ཋཔནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཡསྶ དྷམྨསྶཱནུབྷཱཝེན ཨེཀཱརམྨཎེ ཙིཏྟཙེཏསིཀཱ སམཾ སམྨཱ ཙ ཨཝིཀྑིཔམཱནཱ ཨཝིཔྤཀིཎྞཱ ཙ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛནྟི, ཨིདཾ སམཱདྷཱནནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཀཱནསྶ ལཀྑཎརསཔཙྩུཔཊྛཱནཔདཊྛཱནཱནཱིཏི ཨེཏྠ པན ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎོ སམཱདྷི, ཝིཀྑེཔཝིདྡྷཾསནརསོ, ཨཝིཀམྤནཔཙྩུཔཊྛཱནོ. ‘‘སུཁིནོ ཙིཏྟཾ སམཱདྷིཡཏཱི’’ཏི ཝཙནཏོ པན སུཁམསྶ པདཊྛཱནཾ.

༣༩. ཀཏིཝིདྷོ ¶ སམཱདྷཱིཏི ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎེན ཏཱཝ ཨེཀཝིདྷོ. ཨུཔཙཱརཨཔྤནཱཝསེན དུཝིདྷོ, ཏཐཱ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཝསེན སཔྤཱིཏིཀནིཔྤཱིཏིཀཝསེན སུཁསཧགཏཨུཔེཀྑཱསཧགཏཝསེན ཙ. ཏིཝིདྷོ ཧཱིནམཛ྄ཛྷིམཔཎཱིཏཝསེན ¶ , ཏཐཱ སཝིཏཀྐསཝིཙཱརཱདིཝསེན པཱིཏིསཧགཏཱདིཝསེན པརིཏྟམཧགྒཏཔྤམཱཎཝསེན ཙ. ཙཏུབྦིདྷོ དུཀྑཱཔཊིཔདཱདནྡྷཱབྷིཉྙཱདིཝསེན, ཏཐཱ པརིཏྟཔརིཏྟཱརམྨཎཱདིཝསེན ཙཏུཛྷཱནངྒཝསེན ཧཱནབྷཱགིཡཱདིཝསེན ཀཱམཱཝཙརཱདིཝསེན ཨདྷིཔཏིཝསེན ཙ. པཉྩཝིདྷོ པཉྩཀནཡེ པཉྩཛྷཱནངྒཝསེནཱཏི.

སམཱདྷིཨེཀཀདུཀཝཎྞནཱ

ཏཏྠ ཨེཀཝིདྷཀོཊྛཱསོ ཨུཏྟཱནཏྠོཡེཝ. དུཝིདྷཀོཊྛཱསེ ཚནྣཾ ཨནུསྶཏིཊྛཱནཱནཾ མརཎསྶཏིཡཱ ཨུཔསམཱནུསྶཏིཡཱ ཨཱཧཱརེ པཊིཀཱུལསཉྙཱཡ ཙཏུདྷཱཏུཝཝཏྠཱནསྶཱཏི ཨིམེསཾ ཝསེན ལདྡྷཙིཏྟེཀགྒཏཱ, ཡཱ ཙ ཨཔྤནཱསམཱདྷཱིནཾ པུབྦབྷཱགེ ཨེཀགྒཏཱ, ཨཡཾ ཨུཔཙཱརསམཱདྷི. ‘‘པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ པརིཀམྨཾ པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ ཨནནྟརཔཙྩཡེན པཙྩཡོ’’ཏི ཨཱདིཝཙནཏོ པན ཡཱ པརིཀམྨཱནནྟརཱ ཨེཀགྒཏཱ, ཨཡཾ ཨཔྤནཱསམཱདྷཱིཏི ཨེཝཾ ཨུཔཙཱརཔྤནཱཝསེན དུཝིདྷོ.

དུཏིཡདུཀེ ཏཱིསུ བྷཱུམཱིསུ ཀུསལཙིཏྟེཀགྒཏཱ ལོཀིཡོ སམཱདྷི. ཨརིཡམགྒསམྤཡུཏྟཱ ཨེཀགྒཏཱ ལོཀུཏྟརོ སམཱདྷཱིཏི ཨེཝཾ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཝསེན དུཝིདྷོ.

ཏཏིཡདུཀེ ཙཏུཀྐནཡེ དྭཱིསུ པཉྩཀནཡེ ཏཱིསུ ཛྷཱནེསུ ཨེཀགྒཏཱ སཔྤཱིཏིཀོ སམཱདྷི. ཨཝསེསེསུ དྭཱིསུ ཛྷཱནེསུ ཨེཀགྒཏཱ ནིཔྤཱིཏིཀོ སམཱདྷི. ཨུཔཙཱརསམཱདྷི པན སིཡཱ སཔྤཱིཏིཀོ, སིཡཱ ནིཔྤཱིཏིཀོཏི ཨེཝཾ སཔྤཱིཏིཀནིཔྤཱིཏིཀཝསེན དུཝིདྷོ.

ཙཏུཏྠདུཀེ ཙཏུཀྐནཡེ ཏཱིསུ པཉྩཀནཡེ ཙཏཱུསུ ཛྷཱནེསུ ཨེཀགྒཏཱ སུཁསཧགཏོ སམཱདྷི. ཨཝསེསསྨིཾ ཨུཔེཀྑཱསཧགཏོ སམཱདྷི. ཨུཔཙཱརསམཱདྷི པན སིཡཱ སུཁསཧགཏོ, སིཡཱ ཨུཔེཀྑཱསཧགཏོཏི ཨེཝཾ སུཁསཧགཏཨུཔེཀྑཱསཧགཏཝསེན དུཝིདྷོ.

སམཱདྷིཏིཀཝཎྞནཱ

ཏིཀེསུ ¶ པཋམཏྟིཀེ པཊིལདྡྷམཏྟོ ཧཱིནོ, ནཱཏིསུབྷཱཝིཏོ མཛ྄ཛྷིམོ, སུབྷཱཝིཏོ ཝསིཔྤཏྟོ པཎཱིཏོཏི ཨེཝཾ ཧཱིནམཛ྄ཛྷིམཔཎཱིཏཝསེན ཏིཝིདྷོ.

དུཏིཡཏྟིཀེ ¶ པཋམཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷི སདྡྷིཾ ཨུཔཙཱརསམཱདྷིནཱ སཝིཏཀྐསཝིཙཱརོ. པཉྩཀནཡེ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷི ཨཝིཏཀྐཝིཙཱརམཏྟོ. ཡོ ཧི ཝིཏཀྐམཏྟེཡེཝ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ ཝིཙཱརེ ཨདིསྭཱ ཀེཝལཾ ཝིཏཀྐཔྤཧཱནམཏྟཾ ཨཱཀངྑམཱནོ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ཨཏིཀྐམཏི, སོ ཨཝིཏཀྐཝིཙཱརམཏྟཾ སམཱདྷིཾ པཊིལབྷཏི. ཏཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཙཏུཀྐནཡེ པན དུཏིཡཱདཱིསུ པཉྩཀནཡེ ཏཏིཡཱདཱིསུ ཏཱིསུ ཛྷཱནེསུ ཨེཀགྒཏཱ ཨཝིཏཀྐཱཝིཙཱརོ སམཱདྷཱིཏི ཨེཝཾ སཝིཏཀྐསཝིཙཱརཱདིཝསེན ཏིཝིདྷོ.

ཏཏིཡཏྟིཀེ ཙཏུཀྐནཡེ ཨཱདིཏོ དྭཱིསུ པཉྩཀནཡེ ཙ ཏཱིསུ ཛྷཱནེསུ ཨེཀགྒཏཱ པཱིཏིསཧགཏོ སམཱདྷི. ཏེསྭེཝ ཏཏིཡེ ཙ ཙཏུཏྠེ ཙ ཛྷཱནེ ཨེཀགྒཏཱ སུཁསཧགཏོ སམཱདྷི. ཨཝསཱནེ ཨུཔེཀྑཱསཧགཏོ. ཨུཔཙཱརསམཱདྷི པན པཱིཏིསུཁསཧགཏོ ཝཱ ཧོཏི ཨུཔེཀྑཱསཧགཏོ ཝཱཏི ཨེཝཾ པཱིཏིསཧགཏཱདིཝསེན ཏིཝིདྷོ.

ཙཏུཏྠཏྟིཀེ ཨུཔཙཱརབྷཱུམིཡཾ ཨེཀགྒཏཱ པརིཏྟོ སམཱདྷི. རཱུཔཱཝཙརཱརཱུཔཱཝཙརཀུསལེ ཨེཀགྒཏཱ མཧགྒཏོ སམཱདྷི. ཨརིཡམགྒསམྤཡུཏྟཱ ཨེཀགྒཏཱ ཨཔྤམཱཎོ སམཱདྷཱིཏི ཨེཝཾ པརིཏྟམཧགྒཏཔྤམཱཎཝསེན ཏིཝིདྷོ.

སམཱདྷིཙཏུཀྐཝཎྞནཱ

ཙཏུཀྐེསུ པཋམཙཏུཀྐེ ཨཏྠི སམཱདྷི དུཀྑཱཔཊིཔདོ དནྡྷཱབྷིཉྙོ, ཨཏྠི དུཀྑཱཔཊིཔདོ ཁིཔྤཱབྷིཉྙོ, ཨཏྠི སུཁཱཔཊིཔདོ དནྡྷཱབྷིཉྙོ, ཨཏྠི སུཁཱཔཊིཔདོ ཁིཔྤཱབྷིཉྙོཏི.

ཏཏྠ པཋམསམནྣཱཧཱརཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཏསྶ ཏསྶ ཛྷཱནསྶ ཨུཔཙཱརཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཱཝ པཝཏྟཱ སམཱདྷིབྷཱཝནཱ པཊིཔདཱཏི ཝུཙྩཏི. ཨུཔཙཱརཏོ པན པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཨཔྤནཱ, ཏཱཝ པཝཏྟཱ ¶ པཉྙཱ ཨབྷིཉྙཱཏི ཝུཙྩཏི. སཱ པནེསཱ པཊིཔདཱ ཨེཀཙྩསྶ དུཀྑཱ ཧོཏི, ནཱིཝརཎཱདིཔཙྩནཱིཀདྷམྨསམུདཱཙཱརགཧཎཏཱཡ ཀིཙྪཱ ཨསུཁཱསེཝནཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཀཙྩསྶ ཏདབྷཱཝེན སུཁཱ. ཨབྷིཉྙཱཔི ཨེཀཙྩསྶ དནྡྷཱ ཧོཏི མནྡཱ ཨསཱིགྷཔྤཝཏྟི. ཨེཀཙྩསྶ ཁིཔྤཱ ཨམནྡཱ སཱིགྷཔྤཝཏྟི.

ཏཏྠ ཡཱནི པརཏོ སཔྤཱཡཱསཔྤཱཡཱནི ཙ པལིབོདྷུཔཙྪེདཱདཱིནི པུབྦཀིཙྩཱནི ཙ ཨཔྤནཱཀོསལླཱནི ཙ ཝཎྞཡིསྶཱམ, ཏེསུ ཡོ ཨསཔྤཱཡསེཝཱི ¶ ཧོཏི, ཏསྶ དུཀྑཱ པཊིཔདཱ དནྡྷཱ ཙ ཨབྷིཉྙཱ ཧོཏི. སཔྤཱཡསེཝིནོ སུཁཱ པཊིཔདཱ ཁིཔྤཱ ཙ ཨབྷིཉྙཱ. ཡོ པན པུབྦབྷཱགེ ཨསཔྤཱཡཾ སེཝིཏྭཱ ཨཔརབྷཱགེ སཔྤཱཡསེཝཱི ཧོཏི, པུབྦབྷཱགེ ཝཱ སཔྤཱཡཾ སེཝིཏྭཱ ཨཔརབྷཱགེ ཨསཔྤཱཡསེཝཱི, ཏསྶ ཝོམིསྶཀཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཏཐཱ པལིབོདྷུཔཙྪེདཱདིཀཾ པུབྦཀིཙྩཾ ཨསམྤཱདེཏྭཱ བྷཱཝནམནུཡུཏྟསྶ དུཀྑཱ པཊིཔདཱ ཧོཏི. ཝིཔརིཡཱཡེན སུཁཱ. ཨཔྤནཱཀོསལླཱནི པན ཨསམྤཱདེནྟསྶ དནྡྷཱ ཨབྷིཉྙཱ ཧོཏི. སམྤཱདེནྟསྶ ཁིཔྤཱ.

ཨཔིཙ ཏཎྷཱཨཝིཛྫཱཝསེན སམཐཝིཔསྶནཱདྷིཀཱརཝསེན ཙཱཔི ཨེཏཱསཾ པབྷེདོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཎྷཱབྷིབྷཱུཏསྶ ཧི དུཀྑཱ པཊིཔདཱ ཧོཏི. ཨནབྷིབྷཱུཏསྶ སུཁཱ. ཨཝིཛྫཱབྷིབྷཱུཏསྶ ཙ དནྡྷཱ ཨབྷིཉྙཱ ཧོཏི. ཨནབྷིབྷཱུཏསྶ ཁིཔྤཱ. ཡོ ཙ སམཐེ ཨཀཏཱདྷིཀཱརོ, ཏསྶ དུཀྑཱ པཊིཔདཱ ཧོཏི. ཀཏཱདྷིཀཱརསྶ སུཁཱ. ཡོ པན ཝིཔསྶནཱཡ ཨཀཏཱདྷིཀཱརོ ཧོཏི, ཏསྶ དནྡྷཱ ཨབྷིཉྙཱ ཧོཏི, ཀཏཱདྷིཀཱརསྶ ཁིཔྤཱ. ཀིལེསིནྡྲིཡཝསེན ཙཱཔི ཨེཏཱསཾ པབྷེདོ ཝེདིཏབྦོ. ཏིབྦཀིལེསསྶ ཧི མུདིནྡྲིཡསྶ དུཀྑཱ པཊིཔདཱ ཧོཏི དནྡྷཱ ཙ ཨབྷིཉྙཱ, ཏིཀྑིནྡྲིཡསྶ པན ཁིཔྤཱ ཨབྷིཉྙཱ. མནྡཀིལེསསྶ ཙ མུདིནྡྲིཡསྶ སུཁཱ པཊིཔདཱ ཧོཏི དནྡྷཱ ཙ ཨབྷིཉྙཱ. ཏིཀྑིནྡྲིཡསྶ པན ཁིཔྤཱ ཨབྷིཉྙཱཏི.

ཨིཏི ཨིམཱསུ པཊིཔདཱཨབྷིཉྙཱསུ ཡོ པུགྒལོ དུཀྑཱཡ པཊིཔདཱཡ དནྡྷཱཡ ཙ ཨབྷིཉྙཱཡ སམཱདྷིཾ པཱཔུཎཱཏི, ཏསྶ སོ སམཱདྷི དུཀྑཱཔཊིཔདོ དནྡྷཱབྷིཉྙོཏི ཝུཙྩཏི. ཨེས ནཡོ སེསཏྟཡེཔཱིཏི ཨེཝཾ དུཀྑཱཔཊིཔདཱདནྡྷཱབྷིཉྙཱདིཝསེན ཙཏུབྦིདྷོ.

དུཏིཡཙཏུཀྐེ ཨཏྠི སམཱདྷི པརིཏྟོ པརིཏྟཱརམྨཎོ, ཨཏྠི པརིཏྟོ ཨཔྤམཱཎཱརམྨཎོ, ཨཏྠི ཨཔྤམཱཎོ པརིཏྟཱརམྨཎོ, ཨཏྠི ཨཔྤམཱཎོ ཨཔྤམཱཎཱརམྨཎོཏི. ཏཏྠ ཡོ སམཱདྷི ཨཔྤགུཎོ ¶ ཨུཔརིཛྷཱནསྶ པཙྩཡོ བྷཝིཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཨཡཾ པརིཏྟོ. ཡོ པན ཨཝཌྜྷིཏེ ཨཱརམྨཎེ པཝཏྟོ, ཨཡཾ པརིཏྟཱརམྨཎོ. ཡོ པགུཎོ སུབྷཱཝིཏོ, ཨུཔརིཛྷཱནསྶ པཙྩཡོ བྷཝིཏུཾ སཀྐོཏི, ཨཡཾ ཨཔྤམཱཎོ. ཡོ ཙ ཝཌྜྷིཏེ ཨཱརམྨཎེ པཝཏྟོ, ཨཡཾ ཨཔྤམཱཎཱརམྨཎོ. ཝུཏྟལཀྑཎཝོམིསྶཏཱཡ པན ཝོམིསྶཀནཡོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཾ པརིཏྟཔརིཏྟཱརམྨཎཱདིཝསེན ཙཏུབྦིདྷོ.

ཏཏིཡཙཏུཀྐེ ¶ ཝིཀྑམྦྷིཏནཱིཝརཎཱནཾ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཔཱིཏིསུཁསམཱདྷཱིནཾ ཝསེན པཉྩངྒིཀཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ, ཏཏོ ཝཱུཔསནྟཝིཏཀྐཝིཙཱརཾ ཏིཝངྒིཀཾ དུཏིཡཾ, ཏཏོ ཝིརཏྟཔཱིཏིཀཾ དུཝངྒིཀཾ ཏཏིཡཾ, ཏཏོ པཧཱིནསུཁཾ ཨུཔེཀྑཱཝེདནཱསཧིཏསྶ སམཱདྷིནོ ཝསེན དུཝངྒིཀཾ ཙཏུཏྠཾ. ཨིཏི ཨིམེསཾ ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨངྒབྷཱུཏཱ ཙཏྟཱརོ སམཱདྷཱི ཧོནྟི. ཨེཝཾ ཙཏུཛྷཱནངྒཝསེན ཙཏུབྦིདྷོ.

ཙཏུཏྠཙཏུཀྐེ ཨཏྠི སམཱདྷི ཧཱནབྷཱགིཡོ, ཨཏྠི ཋིཏིབྷཱགིཡོ, ཨཏྠི ཝིསེསབྷཱགིཡོ, ཨཏྠི ནིབྦེདྷབྷཱགིཡོ. ཏཏྠ པཙྩནཱིཀསམུདཱཙཱརཝསེན ཧཱནབྷཱགིཡཏཱ, ཏདནུདྷམྨཏཱཡ སཏིཡཱ སཎྛཱནཝསེན ཋིཏིབྷཱགིཡཏཱ, ཨུཔརིཝིསེསཱདྷིགམཝསེན ཝིསེསབྷཱགིཡཏཱ, ནིབྦིདཱསཧགཏསཉྙཱམནསིཀཱརསམུདཱཙཱརཝསེན ནིབྦེདྷབྷཱགིཡཏཱ ཙ ཝེདིཏབྦཱ. ཡཐཱཧ, ‘‘པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ ལཱབྷིཾ ཀཱམསཧགཏཱ སཉྙཱམནསིཀཱརཱ སམུདཱཙརནྟི ཧཱནབྷཱགིནཱི པཉྙཱ. ཏདནུདྷམྨཏཱ སཏི སནྟིཊྛཏི ཋིཏིབྷཱགིནཱི པཉྙཱ. ཨཝིཏཀྐསཧགཏཱ སཉྙཱམནསིཀཱརཱ སམུདཱཙརནྟི ཝིསེསབྷཱགིནཱི པཉྙཱ. ནིབྦིདཱསཧགཏཱ སཉྙཱམནསིཀཱརཱ སམུདཱཙརནྟི ཝིརཱགཱུཔསཉྷིཏཱ ནིབྦེདྷབྷཱགིནཱི པཉྙཱ’’ཏི (ཝིབྷ. ༧༩༩). ཏཱཡ པན པཉྙཱཡ སམྤཡུཏྟཱ སམཱདྷཱིཔི ཙཏྟཱརོ ཧོནྟཱིཏི. ཨེཝཾ ཧཱནབྷཱགིཡཱདིཝསེན ཙཏུབྦིདྷོ.

པཉྩམཙཏུཀྐེ ཀཱམཱཝཙརོ སམཱདྷི, རཱུཔཱཝཙརོ སམཱདྷི, ཨརཱུཔཱཝཙརོ སམཱདྷི, ཨཔརིཡཱཔནྣོ སམཱདྷཱིཏི ཨེཝཾ ཙཏྟཱརོ སམཱདྷཱི. ཏཏྠ སབྦཱཔི ཨུཔཙཱརེཀགྒཏཱ ཀཱམཱཝཙརོ སམཱདྷི. ཏཐཱ རཱུཔཱཝཙརཱདིཀུསལཙིཏྟེཀགྒཏཱ ཨིཏརེ ཏཡོཏི ཨེཝཾ ཀཱམཱཝཙརཱདིཝསེན ཙཏུབྦིདྷོ.

ཚཊྛཙཏུཀྐེ ‘‘ཚནྡཾ ཙེ བྷིཀྑུ ཨདྷིཔཏིཾ ཀརིཏྭཱ ལབྷཏི སམཱདྷིཾ, ལབྷཏི ཙིཏྟསྶེཀགྒཏཾ, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཚནྡསམཱདྷི…པེ… ཝཱིརིཡཾ ཙེ བྷིཀྑུ…པེ… ཙིཏྟཾ ཙེ བྷིཀྑུ…པེ… ཝཱིམཾསཾ ཙེ བྷིཀྑུ ཨདྷིཔཏིཾ ཀརིཏྭཱ ལབྷཏི སམཱདྷིཾ, ལབྷཏི ཙིཏྟསྶེཀགྒཏཾ ¶ , ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཝཱིམཾསཱསམཱདྷཱི’’ཏི (ཝིབྷ. ༤༣༢; སཾ. ནི. ༣.༨༢༥) ཨེཝཾ ཨདྷིཔཏིཝསེན ཙཏུབྦིདྷོ.

པཉྩཀེ ¶ ཡཾ ཙཏུཀྐབྷེདེ ཝུཏྟཾ དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ, ཏཾ ཝིཏཀྐམཏྟཱཏིཀྐམེན དུཏིཡཾ, ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱཏིཀྐམེན ཏཏིཡནྟི ཨེཝཾ དྭིདྷཱ བྷིནྡིཏྭཱ པཉྩ ཛྷཱནཱནི ཝེདིཏབྦཱནི. ཏེསཾ ཨངྒབྷཱུཏཱ ཙ པཉྩ སམཱདྷཱིཏི ཨེཝཾ པཉྩཛྷཱནངྒཝསེན པཉྩཝིདྷཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

༤༠. ཀོ ཙསྶ སཾཀིལེསོ ཀིཾ ཝོདཱནནྟི ཨེཏྠ པན ཝིསྶཛྫནཾ ཝིབྷངྒེ ཝུཏྟམེཝ. ཝུཏྟཉྷི ཏཏྠ ‘‘སཾཀིལེསནྟི ཧཱནབྷཱགིཡོ དྷམྨོ. ཝོདཱནནྟི ཝིསེསབྷཱགིཡོ དྷམྨོ’’ཏི (ཝིབྷ. ༨༢༨). ཏཏྠ ‘‘པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ ལཱབྷིཾ ཀཱམསཧགཏཱ སཉྙཱམནསིཀཱརཱ སམུདཱཙརནྟི ཧཱནབྷཱགིནཱི པཉྙཱ’’ཏི (ཝིབྷ. ༧༩༩) ཨིམིནཱ ནཡེན ཧཱནབྷཱགིཡདྷམྨོ ཝེདིཏབྦོ. ‘‘ཨཝིཏཀྐསཧགཏཱ སཉྙཱམནསིཀཱརཱ སམུདཱཙརནྟི ཝིསེསབྷཱགིནཱི པཉྙཱ’’ཏི (ཝིབྷ. ༧༩༩) ཨིམིནཱ ནཡེན ཝིསེསབྷཱགིཡདྷམྨོ ཝེདིཏབྦོ.

དསཔལིབོདྷཝཎྞནཱ

༤༡. ཀཐཾ བྷཱཝེཏབྦོཏི ཨེཏྠ པན ཡོ ཏཱཝ ཨཡཾ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཝསེན དུཝིདྷོཏིཨཱདཱིསུ ཨརིཡམགྒསམྤཡུཏྟོ སམཱདྷི ཝུཏྟོ, ཏསྶ བྷཱཝནཱནཡོ པཉྙཱབྷཱཝནཱནཡེནེཝ སངྒཧིཏོ. པཉྙཱཡ ཧི བྷཱཝིཏཱཡ སོ བྷཱཝིཏོ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཏཾ སནྡྷཱཡ ཨེཝཾ བྷཱཝེཏབྦོཏི ན ཀིཉྩི ཝིསུཾ ཝདཱམ.

ཡོ པནཱཡཾ ལོཀིཡོ, སོ ཝུཏྟནཡེན སཱིལཱནི ཝིསོདྷེཏྭཱ སུཔརིསུདྡྷེ སཱིལེ པཏིཊྛིཏེན ཡྭཱསྶ དསསུ པལིབོདྷེསུ པལིབོདྷོ ཨཏྠི, ཏཾ ཨུཔཙྪིནྡིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནདཱཡཀཾ ཀལྱཱཎམིཏྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཙརིཡཱནུཀཱུལཾ ཙཏྟཱལཱིསཱཡ ཀམྨཊྛཱནེསུ ཨཉྙཏརཾ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ སམཱདྷིབྷཱཝནཱཡ ཨནནུརཱུཔཾ ཝིཧཱརཾ པཧཱཡ ཨནུརཱུཔེ ཝིཧཱརེ ཝིཧརནྟེན ཁུདྡཀཔལིབོདྷུཔཙྪེདཾ ཀཏྭཱ སབྦཾ བྷཱཝནཱཝིདྷཱནཾ ཨཔརིཧཱཔེནྟེན བྷཱཝེཏབྦོཏི ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ.

ཨཡཾ ¶ པན ཝིཏྠཱརོ, ཡཾ ཏཱཝ ཝུཏྟཾ ‘‘ཡྭཱསྶ དསསུ པལིབོདྷེསུ པལིབོདྷོ ཨཏྠི, ཏཾ ཨུཔཙྪིནྡིཏྭཱ’’ཏི, ཨེཏྠ –

ཨཱཝཱསོ ཙ ཀུལཾ ལཱབྷོ, གཎོ ཀམྨཉྩ པཉྩམཾ;

ཨདྡྷཱནཾ ཉཱཏི ཨཱབཱདྷོ, གནྠོ ཨིདྡྷཱིཏི ཏེ དསཱཏི. –

ཨིམེ ¶ དས པལིབོདྷཱ ནཱམ. ཏཏྠ ཨཱཝཱསོཡེཝ ཨཱཝཱསཔལིབོདྷོ. ཨེས ནཡོ ཀུལཱདཱིསུ.

ཏཏྠ ཨཱཝཱསོཏི ཨེཀོཔི ཨོཝརཀོ ཝུཙྩཏི ཨེཀམྤི པརིཝེཎཾ སཀལོཔི སངྒྷཱརཱམོ. སྭཱཡཾ ན སབྦསྶེཝ པལིབོདྷོ ཧོཏི. ཡོ པནེཏྠ ནཝཀམྨཱདཱིསུ ཨུསྶུཀྐཾ ཝཱ ཨཱཔཛྫཏི, བཧུབྷཎྜསནྣིཙཡོ ཝཱ ཧོཏི, ཡེན ཀེནཙི ཝཱ ཀཱརཎེན ཨཔེཀྑཝཱ པཊིབདྡྷཙིཏྟོ, ཏསྶེཝ པལིབོདྷོ ཧོཏི, ན ཨིཏརསྶ.

ཏཏྲིདཾ ཝཏྠུ – དྭེ ཀིར ཀུལཔུཏྟཱ ཨནུརཱདྷཔུརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན ཐཱུཔཱརཱམེ པབྦཛིཾསུ. ཏེསུ ཨེཀོ དྭེ མཱཏིཀཱ པགུཎཱ ཀཏྭཱ པཉྩཝསྶིཀོ ཧུཏྭཱ པཝཱརེཏྭཱ པཱཙིནཁཎྜརཱཛིཾ ནཱམ གཏོ. ཨེཀོ ཏཏྠེཝ ཝསཏི. པཱཙིནཁཎྜརཱཛིགཏོ ཏཏྠ ཙིརཾ ཝསིཏྭཱ ཐེརོ ཧུཏྭཱ ཙིནྟེསི ‘‘པཊིསལླཱནསཱརུཔྤམིདཾ ཋཱནཾ, ཧནྡ ནཾ སཧཱཡཀསྶཱཔི ཨཱརོཙེམཱི’’ཏི. ཏཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན ཐཱུཔཱརཱམཾ པཱཝིསི. པཝིསནྟཾཡེཝ ཙ ནཾ དིསྭཱ སམཱནཝསྶིཀཏྠེརོ པཙྩུགྒནྟྭཱ པཏྟཙཱིཝརཾ པཊིགྒཧེཏྭཱ ཝཏྟཾ ཨཀཱསི. ཨཱགནྟུཀཏྠེརོ སེནཱསནཾ པཝིསིཏྭཱ ཙིནྟེསི ‘‘ཨིདཱནི མེ སཧཱཡོ སཔྤིཾ ཝཱ ཕཱཎིཏཾ ཝཱ པཱནཀཾ ཝཱ པེསེསྶཏི. ཨཡཉྷི ཨིམསྨིཾ ནགརེ ཙིརནིཝཱསཱི’’ཏི. སོ རཏྟིཾ ཨལདྡྷཱ པཱཏོ ཙིནྟེསི ‘‘ཨིདཱནི ཨུཔཊྛཱཀེཧི གཧིཏཾ ཡཱགུཁཛྫཀཾ པེསེསྶཏཱི’’ཏི. ཏམྤི ཨདིསྭཱ ‘‘པཧིཎནྟཱ ནཏྠི, པཝིཊྛསྶ མཉྙེ དསྶཏཱི’’ཏི པཱཏོཝ ཏེན སདྡྷིཾ གཱམཾ པཱཝིསི. ཏེ དྭེ ཨེཀཾ ཝཱིཐིཾ ཙརིཏྭཱ ཨུལུ༹ངྐམཏྟཾ ཡཱགུཾ ལབྷིཏྭཱ ཨཱསནསཱལཱཡཾ ནིསཱིདིཏྭཱ པིཝིཾསུ. ཏཏོ ཨཱགནྟུཀོ ཙིནྟེསི ‘‘ནིབདྡྷཡཱགུ མཉྙེ ནཏྠི, བྷཏྟཀཱལེ ཨིདཱནི མནུསྶཱ པཎཱིཏཾ བྷཏྟཾ དསྶནྟཱི’’ཏི, ཏཏོ བྷཏྟཀཱལེཔི པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ལདྡྷམེཝ བྷུཉྫིཏྭཱ ཨིཏརོ ཨཱཧ – ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, སབྦཀཱལཾ ཨེཝཾ ཡཱཔེཐཱ’’ཏི? ཨཱམཱཝུསོཏི. བྷནྟེ, པཱཙིནཁཎྜརཱཛི ཕཱསུཀཱ, ཏཏྠ གཙྪཱམཱཏི. ཐེརོ ནགརཏོ ¶ དཀྑིཎདྭཱརེན ནིཀྑམནྟོ ཀུམྦྷཀཱརགཱམམགྒཾ པཊིཔཛྫི. ཨིཏརོ ཨཱཧ – ‘‘ཀིཾ པན, བྷནྟེ, ཨིམཾ མགྒཾ པཊིཔནྣཏྠཱ’’ཏི? ནནུ ཏྭམཱཝུསོ, པཱཙིནཁཎྜརཱཛིཡཱ ཝཎྞཾ ཨབྷཱསཱིཏི? ཀིཾ པན, བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ ཝསིཏཊྛཱནེ ན ཀོཙི ཨཏིརེཀཔརིཀྑཱརོ ཨཏྠཱིཏི? ཨཱམཱཝུསོ མཉྩཔཱིཋཾ སངྒྷིཀཾ, ཏཾ པཊིསཱམིཏམེཝ, ཨཉྙཾ ཀིཉྩི ནཏྠཱིཏི. མཡ྄ཧཾ པན, བྷནྟེ ¶ , ཀཏྟརདཎྜོ ཏེལནཱལི༹ ཨུཔཱཧནཏྠཝིཀཱ ཙ ཏཏྠེཝཱཏི. ཏཡཱཝུསོ, ཨེཀདིཝསཾ ཝསིཏྭཱ ཨེཏྟཀཾ ཋཔིཏནྟི? ཨཱམ, བྷནྟེ. སོ པསནྣཙིཏྟོ ཐེརཾ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ཏུམྷཱདིསཱནཾ, བྷནྟེ, སབྦཏྠ ཨརཉྙཝཱསོཡེཝ. ཐཱུཔཱརཱམོ ཙཏུནྣཾ བུདྡྷཱནཾ དྷཱཏུནིདྷཱནཊྛཱནཾ, ལོཧཔཱསཱདེ སཔྤཱཡཾ དྷམྨསྶཝནཾ མཧཱཙེཏིཡདསྶནཾ ཐེརདསྶནཉྩ ལབྦྷཏི, བུདྡྷཀཱལོ ཝིཡ པཝཏྟཏི. ཨིདྷེཝ ཏུམྷེ ཝསཐཱ’’ཏི དུཏིཡདིཝསེ པཏྟཙཱིཝརཾ གཧེཏྭཱ སཡམེཝ ཨགམཱསཱིཏི. ཨཱིདིསསྶ ཨཱཝཱསོ ན པལིབོདྷོ ཧོཏི.

ཀུལནྟི ཉཱཏིཀུལཾ ཝཱ ཨུཔཊྛཱཀཀུལཾ ཝཱ. ཨེཀཙྩསྶ ཧི ཨུཔཊྛཱཀཀུལམྤི ‘‘སུཁིཏེསུ སུཁིཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ (ཝིབྷ. ༨༨༨; སཾ. ནི. ༤.༢༤༡) ནཡེན སཾསཊྛསྶ ཝིཧརཏོ པལིབོདྷོ ཧོཏི, སོ ཀུལམཱནུསཀེཧི ཝིནཱ དྷམྨསྶཝནཱཡ སཱམནྟཝིཧཱརམྤི ན གཙྪཏི. ཨེཀཙྩསྶ མཱཏཱཔིཏརོཔི པལིབོདྷཱ ན ཧོནྟི, ཀོརཎྜཀཝིཧཱརཝཱསིཏྠེརསྶ བྷཱགིནེཡྻདཧརབྷིཀྑུནོ ཝིཡ.

སོ ཀིར ཨུདྡེསཏྠཾ རོཧཎཾ ཨགམཱསི. ཐེརབྷགིནཱིཔི ཨུཔཱསིཀཱ སདཱ ཐེརཾ ཏསྶ པཝཏྟིཾ པུཙྪཏི. ཐེརོ ཨེཀདིཝསཾ དཧརཾ ཨཱནེསྶཱམཱིཏི རོཧཎཱབྷིམུཁོ པཱཡཱསི. དཧརོཔི ‘‘ཙིརཾ མེ ཨིདྷ ཝུཏྠཾ, ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཾ དཱནི པསྶིཏྭཱ ཨུཔཱསིཀཱཡ ཙ པཝཏྟིཾ ཉཏྭཱ ཨཱགམིསྶཱམཱི’’ཏི རོཧཎཏོ ནིཀྑམི. ཏེ ཨུབྷོཔི གངྒཱཏཱིརེ སམཱགཙྪིཾསུ. སོ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ ཐེརསྶ ཝཏྟཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཀུཧིཾ ཡཱསཱི’’ཏི པུཙྪིཏོ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི. ཐེརོ སུཊྛུ ཏེ ཀཏཾ, ཨུཔཱསིཀཱཔི སདཱ པུཙྪཏི, ཨཧམྤི ཨེཏདཏྠམེཝ ཨཱགཏོ, གཙྪ ཏྭཾ, ཨཧཾ པན ཨིདྷེཝ ཨིམཾ ཝསྶཾ ཝསིསྶཱམཱིཏི ཏཾ ཨུཡྻོཛེསི. སོ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀདིཝསེཡེཝ ཏཾ ཝིཧཱརཾ པཏྟོ. སེནཱསནམྤིསྶ པིཏརཱ ཀཱརིཏམེཝ པཏྟཾ.

ཨཐསྶ པིཏཱ དུཏིཡདིཝསེ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀསྶ, བྷནྟེ, ཨམྷཱཀཾ སེནཱསནཾ པཏྟ’’ནྟི པུཙྪནྟོ ‘‘ཨཱགནྟུཀསྶ དཧརསྶཱ’’ཏི སུཏྭཱ ཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘བྷནྟེ, ཨམྷཱཀཾ ¶ སེནཱསནེ ཝསྶཾ ཨུཔགཏསྶ ཝཏྟཾ ཨཏྠཱི’’ཏི. ཀིཾ ཨུཔཱསཀཱཏི? ཏེམཱསཾ ཨམྷཱཀཾཡེཝ གྷརེ བྷིཀྑཾ གཧེཏྭཱ པཝཱརེཏྭཱ གམནཀཱལེ ཨཱཔུཙྪིཏབྦནྟི. སོ ཏུཎྷིབྷཱཝེན ཨདྷིཝཱསེསི. ཨུཔཱསཀོཔི གྷརཾ གནྟྭཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨཱཝཱསེ ཨེཀོ ¶ ཨཱགནྟུཀོ ཨཡྻོ ཨུཔགཏོ སཀྐཙྩཾ ཨུཔཊྛཱཏབྦོ’’ཏི ཨཱཧ. ཨུཔཱསིཀཱ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ པཎཱིཏཾ ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཾ པཊིཡཱདེསི. དཧརོཔི བྷཏྟཀཱལེ ཉཱཏིགྷརཾ ཨགམཱསི. ན ནཾ ཀོཙི སཉྫཱནི.

སོ ཏེམཱསམྤི ཏཏྠ པིཎྜཔཱཏཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཝསྶཾཝུཏྠོ ‘‘ཨཧཾ གཙྪཱམཱི’’ཏི ཨཱཔུཙྪི. ཨཐསྶ ཉཱཏཀཱ ‘‘སྭེ, བྷནྟེ, གཙྪཐཱ’’ཏི དུཏིཡདིཝསེ གྷརེཡེཝ བྷོཛེཏྭཱ ཏེལནཱལི༹ཾ པཱུརེཏྭཱ ཨེཀཾ གུལ༹པིཎྜཾ ནཝཧཏྠཉྩ སཱཊཀཾ དཏྭཱ ‘‘གཙྪཐ, བྷནྟེ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. སོ ཨནུམོདནཾ ཀཏྭཱ རོཧཎཱབྷིམུཁོ པཱཡཱསི.

ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོཔིསྶ པཝཱརེཏྭཱ པཊིཔཐཾ ཨཱགཙྪནྟོ པུབྦེ དིཊྛཊྛཱནེཡེཝ ཏཾ ཨདྡས. སོ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ ཐེརསྶ ཝཏྟཾ ཨཀཱསི. ཨཐ ནཾ ཐེརོ པུཙྪི ‘‘ཀིཾ, བྷདྡམུཁ, དིཊྛཱ ཏེ ཨུཔཱསིཀཱ’’ཏི? སོ ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ’’ཏི སབྦཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ཏེན ཏེལེན ཐེརསྶ པཱདེ མཀྑེཏྭཱ གུལེ༹ན པཱནཀཾ ཀཏྭཱ ཏམྤི སཱཊཀཾ ཐེརསྶེཝ དཏྭཱ ཐེརཾ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, རོཧཎཾཡེཝ སཔྤཱཡ’’ནྟི ཨགམཱསི. ཐེརོཔི ཝིཧཱརཾ ཨཱགནྟྭཱ དུཏིཡདིཝསེ ཀོརཎྜཀགཱམཾ པཱཝིསི.

ཨུཔཱསིཀཱཔི ‘‘མཡ྄ཧཾ བྷཱཏཱ མམ པུཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཱགཙྪཏཱི’’ཏི སདཱ མགྒཾ ཨོལོཀཡམཱནཱཝ ཏིཊྛཏི. སཱ ཏཾ ཨེཀཀམེཝ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ ‘‘མཏོ མེ མཉྙེ པུཏྟོ, ཨཡཾ ཐེརོ ཨེཀཀོཝ ཨཱགཙྪཏཱི’’ཏི ཐེརསྶ པཱདམཱུལེ ནིཔཏིཏྭཱ པརིདེཝམཱནཱ རོདི. ཐེརོ ‘‘ནཱུན དཧརོ ཨཔྤིཙྪཏཱཡ ཨཏྟཱནཾ ཨཛཱནཱཔེཏྭཱཝ གཏོ’’ཏི ཏཾ སམསྶཱསེཏྭཱ སབྦཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ པཏྟཏྠཝིཀཏོ ཏཾ སཱཊཀཾ ནཱིཧརིཏྭཱ དསྶེཏི.

ཨུཔཱསིཀཱ པསཱིདིཏྭཱ པུཏྟེན གཏདིསཱབྷིམུཁཱ ཨུརེན ནིཔཛྫིཏྭཱ ནམསྶམཱནཱ ཨཱཧ – ‘‘མཡ྄ཧཾ པུཏྟསདིསཾ ཝཏ མཉྙེ བྷིཀྑུཾ ཀཱཡསཀྑིཾ ཀཏྭཱ བྷགཝཱ རཐཝིནཱིཏཔཊིཔདཾ (མ. ནི. ༡.༢༥༢ ཨཱདཡོ), ནཱལཀཔཊིཔདཾ (སུ. ནི. ༦༨༤ ཨཱདཡོ), ཏུཝཊྚཀཔཊིཔདཾ (སུ. ནི. ༩༢༡ ཨཱདཡོ), ཙཏུཔཙྩཡསནྟོསབྷཱཝནཱརཱམཏཱདཱིཔཀཾ མཧཱཨརིཡཝཾསཔཊིཔདཉྩ (ཨ. ནི. ༤.༢༨; དཱི. ནི. ༣.༣༠༩) དེསེསི ¶ . ཝིཛཱཏམཱཏུཡཱ ནཱམ གེཧེ ཏེམཱསཾ བྷུཉྫམཱནོཔི ‘ཨཧཾ ¶ པུཏྟོ ཏྭཾ མཱཏཱ’ཏི ན ཝཀྑཏི, ཨཧོ ཨཙྪརིཡམནུསྶོ’’ཏི. ཨེཝརཱུཔསྶ མཱཏཱཔིཏརོཔི པལིབོདྷཱ ན ཧོནྟི, པགེཝ ཨཉྙཾ ཨུཔཊྛཱཀཀུལ’’ནྟི.

ལཱབྷོཏི ཙཏྟཱརོ པཙྩཡཱ. ཏེ ཀཐཾ པལིབོདྷཱ ཧོནྟི? པུཉྙཝནྟསྶ ཧི བྷིཀྑུནོ གཏགཏཊྛཱནེ མནུསྶཱ མཧཱཔརིཝཱརེ པཙྩཡེ དེནྟི. སོ ཏེསཾ ཨནུམོདེནྟོ དྷམྨཾ དེསེནྟོ སམཎདྷམྨཾ ཀཱཏུཾ ན ཨོཀཱསཾ ལབྷཏི. ཨརུཎུགྒམནཏོ ཡཱཝ པཋམཡཱམོ, ཏཱཝ མནུསྶསཾསགྒོ ན ཨུཔཙྪིཛྫཏི. པུན བལཝཔཙྩཱུསེཡེཝ བཱཧུལླིཀཔིཎྜཔཱཏིཀཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘བྷནྟེ, ཨསུཀོ ཨུཔཱསཀོ ཨུཔཱསིཀཱ ཨམཙྩོ ཨམཙྩདྷཱིཏཱ ཏུམྷཱཀཾ དསྶནཀཱམཱ’’ཏི ཝདནྟི, སོ གཎྷཱཝུསོ, པཏྟཙཱིཝརནྟི གམནསཛྫོཝ ཧོཏཱིཏི ནིཙྩབྱཱཝཊོ, ཏསྶེཝ ཏེ པཙྩཡཱ པལིབོདྷཱ ཧོནྟི. ཏེན གཎཾ པཧཱཡ ཡཏྠ ནཾ ན ཛཱནནྟི, ཏཏྠ ཨེཀཀེན ཙརིཏབྦཾ. ཨེཝཾ སོ པལིབོདྷོ ཨུཔཙྪིཛྫཏཱིཏི.

གཎོཏི སུཏྟནྟིཀགཎོ ཝཱ ཨཱབྷིདྷམྨིཀགཎོ ཝཱ, ཡོ ཏསྶ ཨུདྡེསཾ ཝཱ པརིཔུཙྪཾ ཝཱ དེནྟོ སམཎདྷམྨསྶ ཨོཀཱསཾ ན ལབྷཏི, ཏསྶེཝ གཎོ པལིབོདྷོ ཧོཏི, ཏེན སོ ཨེཝཾ ཨུཔཙྪིནྡིཏབྦོ. སཙེ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ བཧུ གཧིཏཾ ཧོཏི, ཨཔྤཾ ཨཝསིཊྛཾ, ཏཾ ནིཊྛཔེཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏབྦཾ. སཙེ ཨཔྤཾ གཧིཏཾ, བཧུ ཨཝསིཊྛཾ, ཡོཛནཏོ པརཾ ཨགནྟྭཱ ཨནྟོཡོཛནཔརིཙྪེདེ ཨཉྙཾ གཎཝཱཙཀཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཨིམེ ཨཱཡསྨཱ ཨུདྡེསཱདཱིཧི སངྒཎྷཏཱུ’’ཏི ཝཏྟབྦཾ. ཨེཝཾ ཨལབྷམཱནེན ‘‘མཡ྄ཧམཱཝུསོ, ཨེཀཾ ཀིཙྩཾ ཨཏྠི, ཏུམྷེ ཡཐཱཕཱསུཀཊྛཱནཱནི གཙྪཐཱ’’ཏི གཎཾ པཧཱཡ ཨཏྟནོ ཀམྨཾ ཀཏྟབྦནྟི.

ཀམྨནྟི ནཝཀམྨཾ. ཏཾ ཀརོནྟེན ཝཌྜྷཀཱིཨཱདཱིཧི ལདྡྷཱལདྡྷཾ ཛཱནིཏབྦཾ, ཀཏཱཀཏེ ཨུསྶུཀྐཾ ཨཱཔཛྫིཏབྦནྟི སབྦདཱ པལིབོདྷོ ཧོཏི. སོཔི ཨེཝཾ ཨུཔཙྪིནྡིཏབྦོ, སཙེ ཨཔྤཾ ཨཝསིཊྛཾ ཧོཏི ནིཊྛཔེཏབྦཾ. སཙེ བཧུ, སངྒྷིཀཉྩེ ནཝཀམྨཾ, སངྒྷསྶ ཝཱ སངྒྷབྷཱརཧཱརཀབྷིཀྑཱུནཾ ཝཱ ནིཡྻཱདེཏབྦཾ. ཨཏྟནོ སནྟཀཉྩེ, ཨཏྟནོ བྷཱརཧཱརཀཱནཾ ནིཡྻཱདེཏབྦཾ. ཏཱདིསེ ཨལབྷནྟེན སངྒྷསྶ པརིཙྩཛིཏྭཱ གནྟབྦནྟི.

ཨདྡྷཱནནྟི ¶ མགྒགམནཾ. ཡསྶ ཧི ཀཏྠཙི པབྦཛྫཱཔེཀྑོ ཝཱ ཧོཏི, པཙྩཡཛཱཏཾ ཝཱ ¶ ཀིཉྩི ལདྡྷབྦཾ ཧོཏི. སཙེ ཏཾ ཨལབྷནྟོ ན སཀྐོཏི ཨདྷིཝཱསེཏུཾ, ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟསྶཔི གམིཀཙིཏྟཾ ནཱམ དུཔྤཊིཝིནོདནཱིཡཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ གནྟྭཱ ཏཾ ཀིཙྩཾ ཏཱིརེཏྭཱཝ སམཎདྷམྨེ ཨུསྶུཀྐཾ ཀཱཏབྦནྟི.

ཉཱཏཱིཏི ཝིཧཱརེ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡསདྡྷིཝིཧཱརིཀཨནྟེཝཱསིཀསམཱནུཔཛ྄ཛྷཱཡཀསམཱནཱཙརིཡཀཱ, གྷརེ མཱཏཱ པིཏཱ བྷཱཏཱཏི ཨེཝམཱདིཀཱ. ཏེ གིལཱནཱ ཨིམསྶ པལིབོདྷཱ ཧོནྟི, ཏསྨཱ སོ པལིབོདྷོ ཨུཔཊྛཧིཏྭཱ ཏེསཾ པཱཀཏིཀཀརཎེན ཨུཔཙྪིནྡིཏབྦོ.

ཏཏྠ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ཏཱཝ གིལཱནོ སཙེ ལཧུཾ ན ཝུཊྛཱཏི, ཡཱཝཛཱིཝམྤི པཊིཛགྒིཏབྦོ. ཏཐཱ པབྦཛྫཱཙརིཡོ ཨུཔསམྤདཱཙརིཡོ སདྡྷིཝིཧཱརིཀོ ཨུཔསམྤཱདིཏཔབྦཱཛིཏཨནྟེཝཱསིཀསམཱནུཔཛ྄ཛྷཱཡཀཱ ཙ. ནིསྶཡཱཙརིཡཨུདྡེསཱཙརིཡནིསྶཡནྟེཝཱསིཀཨུདྡེསནྟེཝཱསིཀསམཱནཱཙརིཡཀཱ པན ཡཱཝ ནིསྶཡཨུདྡེསཱ ཨནུཔཙྪིནྣཱ, ཏཱཝ པཊིཛགྒིཏབྦཱ. པཧོནྟེན ཏཏོ ཨུདྡྷམྤི པཊིཛགྒིཏབྦཱ ཨེཝ. མཱཏཱཔིཏཱུསུ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡེ ཝིཡ པཊིཔཛྫིཏབྦཾ. སཙེཔི ཧི ཏེ རཛྫེ ཋིཏཱ ཧོནྟི, པུཏྟཏོ ཙ ཨུཔཊྛཱནཾ པཙྩཱསཱིསནྟི, ཀཱཏབྦམེཝ. ཨཐ ཏེསཾ བྷེསཛྫཾ ནཏྠི, ཨཏྟནོ སནྟཀཾ དཱཏབྦཾ. ཨསཏི བྷིཀྑཱཙརིཡཱཡ པརིཡེསིཏྭཱཔི དཱཏབྦམེཝ. བྷཱཏུབྷགིནཱིནཾ པན ཏེསཾ སནྟཀམེཝ ཡོཛེཏྭཱ དཱཏབྦཾ. སཙེ ནཏྠི ཨཏྟནོ སནྟཀཾ ཏཱཝཀཱལིཀཾ དཏྭཱ པཙྪཱ ལབྷནྟེན གཎྷིཏབྦཾ. ཨལབྷནྟེན ན ཙོདེཏབྦཱ. ཨཉྙཱཏཀསྶ བྷགིནིསཱམིཀསྶ བྷེསཛྫཾ ནེཝ ཀཱཏུཾ ན དཱཏུཾ ཝཊྚཏི. ‘‘ཏུཡ྄ཧཾ སཱམིཀསྶ དེཧཱི’’ཏི ཝཏྭཱ པན བྷགིནིཡཱ དཱཏབྦཾ. བྷཱཏུཛཱཡཱཡཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏེསཾ པན པུཏྟཱ ཨིམསྶ ཉཱཏཀཱ ཨེཝཱཏི ཏེསཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི.

ཨཱབཱདྷོཏི ཡོཀོཙི རོགོ. སོ བཱདྷཡམཱནོ པལིབོདྷོ ཧོཏི, ཏསྨཱ བྷེསཛྫཀརཎེན ཨུཔཙྪིནྡིཏབྦོ. སཙེ པན ཀཏིཔཱཧཾ བྷེསཛྫཾ ཀརོནྟསྶཔི ན ཝཱུཔསམྨཏི, ནཱཧཾ ཏུཡ྄ཧཾ དཱསོ, ན བྷཊཀོ, ཏཾཡེཝ ¶ ཧི པོསེནྟོ ཨནམཏགྒེ སཾསཱརཝཊྚེ དུཀྑཾ པཏྟོཏི ཨཏྟབྷཱཝཾ གརཧིཏྭཱ སམཎདྷམྨོ ཀཱཏབྦོཏི.

གནྠོཏི ¶ པརིཡཏྟིཧརཎཾ. ཏཾ སཛ྄ཛྷཱཡཱདཱིཧི ནིཙྩབྱཱཝཊསྶ པལིབོདྷོ ཧོཏི, ན ཨིཏརསྶ. ཏཏྲིམཱནི ཝཏྠཱུནི –

མཛ྄ཛྷིམབྷཱཎཀདེཝཏྠེརོ ཀིར མལཡཝཱསིདེཝཏྠེརསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ ཡཱཙི. ཐེརོ ཀཱིདིསོསི, ཨཱཝུསོ, པརིཡཏྟིཡནྟི པུཙྪི. མཛ྄ཛྷིམོ མེ, བྷནྟེ, པགུཎོཏི. ཨཱཝུསོ, མཛ྄ཛྷིམོ ནཱམེསོ དུཔྤརིཧཱརོ, མཱུལཔཎྞཱསཾ སཛ྄ཛྷཱཡནྟསྶ མཛ྄ཛྷིམཔཎྞཱསཀོ ཨཱགཙྪཏི, ཏཾ སཛ྄ཛྷཱཡནྟསྶ ཨུཔརིཔཎྞཱསཀོ. ཀུཏོ ཏུཡ྄ཧཾ ཀམྨཊྛཱནནྟི? བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ སནྟིཀེ ཀམྨཊྛཱནཾ ལབྷིཏྭཱ པུན ན ཨོལོཀེསྶཱམཱིཏི ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀཱུནཝཱིསཏིཝསྶཱནི སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཨཀཏྭཱ ཝཱིསཏིམེ ཝསྶེ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ སཛ྄ཛྷཱཡཏྠཱཡ ཨཱགཏཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ‘‘ཝཱིསཏི མེ, ཨཱཝུསོ, ཝསྶཱནི པརིཡཏྟིཾ ཨནོལོཀེནྟསྶ, ཨཔིཙ ཁོ ཀཏཔརིཙཡོ ཨཧམེཏྠ ཨཱརབྷཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ པརིཡོསཱནཱ ཨེཀབྱཉྫནེཔིསྶ ཀངྑཱ ནཱཧོསི.

ཀརུལི༹ཡགིརིཝཱསཱིནཱགཏྠེརོཔི ཨཊྛཱརསཝསྶཱནི པརིཡཏྟིཾ ཚཌྜེཏྭཱ བྷིཀྑཱུནཾ དྷཱཏུཀཐཾ ཨུདྡིསི. ཏེསཾ གཱམཝཱསིཀཏྠེརེཧི སདྡྷིཾ སཾསནྡེནྟཱནཾ ཨེཀཔཉྷོཔི ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ ཨཱགཏོ ནཱཧོསི.

མཧཱཝིཧཱརེཔི ཏིཔིཊཀཙཱུལཱ༹བྷཡཏྠེརོ ནཱམ ཨཊྛཀཐཾ ཨནུགྒཧེཏྭཱཝ པཉྩནིཀཱཡམཎྜལེ ཏཱིཎི པིཊཀཱནི པརིཝཏྟེསྶཱམཱིཏི སུཝཎྞབྷེརིཾ པཧརཱཔེསི. བྷིཀྑུསངྒྷོ ཀཏམཱཙརིཡཱནཾ ཨུགྒཧོ, ཨཏྟནོ ཨཱཙརིཡུགྒཧཉྙེཝ ཝདཏུ, ཨིཏརཐཱ ཝཏྟུཾ ན དེམཱཏི ཨཱཧ. ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོཔི ནཾ ཨཏྟནོ ཨུཔཊྛཱནམཱགཏཾ པུཙྪི ‘‘ཏྭམཱཝུསོ, བྷེརིཾ པཧརཱཔེསཱི’’ཏི? ཨཱམ, བྷནྟེ. ཀིཾ ཀཱརཎཱཏི? པརིཡཏྟིཾ, བྷནྟེ, པརིཝཏྟེསྶཱམཱིཏི. ཨཱཝུསོ ཨབྷཡ, ཨཱཙརིཡཱ ཨིདཾ པདཾ ཀཐཾ ཝདནྟཱིཏི? ཨེཝཾ ཝདནྟི, བྷནྟེཏི. ཐེརོ ཧུནྟི པཊིབཱཧི. པུན སོ ཨཉྙེན ཨཉྙེན པརིཡཱཡེན ཨེཝཾ ཝདནྟི བྷནྟེཏི ཏིཀྑཏྟུཾ ཨཱཧ. ཐེརོ སབྦཾ ཧུནྟི པཊིབཱཧིཏྭཱ ‘‘ཨཱཝུསོ, ཏཡཱ ¶ པཋམཾ ཀཐིཏོ ཨེཝ ཨཱཙརིཡམགྒོ, ཨཱཙརིཡམུཁཏོ པན ཨནུགྒཧིཏཏྟཱ ‘ཨེཝཾ ཨཱཙརིཡཱ ཝདནྟཱི’ཏི སཎྛཱཏུཾ ནཱསཀྑི. གཙྪ ཨཏྟནོ ཨཱཙརིཡཱནཾ སནྟིཀེ སུཎཱཧཱི’’ཏི. ཀུཧིཾ, བྷནྟེ, གཙྪཱམཱིཏི? གངྒཱཡ པརཏོ རོཧཎཛནཔདེ ཏུལཱདྷཱརཔབྦཏཝིཧཱརེ སབྦཔརིཡཏྟིཀོ མཧཱདྷམྨརཀྑིཏཏྠེརོ ནཱམ ཝསཏི, ཏསྶ སནྟིཀཾ གཙྪཱཏི. སཱདྷུ, བྷནྟེཏི ཐེརཾ ཝནྡིཏྭཱ པཉྩཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ ཐེརསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ནིསཱིདི. ཐེརོ ཀསྨཱ ཨཱགཏོསཱིཏི ¶ པུཙྪི. དྷམྨཾ སོཏུཾ, བྷནྟེཏི. ཨཱཝུསོ ཨབྷཡ, དཱིགྷམཛ྄ཛྷིམེསུ མཾ ཀཱལེན ཀཱལཾ པུཙྪནྟི. ཨཝསེསཾ པན མེ ཏིཾསམཏྟཱནི ཝསྶཱནི ན ཨོལོཀིཏཔུབྦཾ. ཨཔིཙ ཏྭཾ རཏྟིཾ མམ སནྟིཀེ པརིཝཏྟེཧི. ཨཧཾ ཏེ དིཝཱ ཀཐཡིསྶཱམཱིཏི. སོ སཱདྷུ, བྷནྟེཏི ཏཐཱ ཨཀཱསི. པརིཝེཎདྭཱརེ མཧཱམཎྜཔཾ ཀཱརེཏྭཱ གཱམཝཱསིནོ དིཝསེ དིཝསེ དྷམྨསྶཝནཏྠཱཡ ཨཱགཙྪནྟི. ཐེརོ རཏྟིཾ པརིཝཏྟི. ཏཾ དིཝཱ ཀཐཡནྟོ ཨནུཔུབྦེན དེསནཾ ནིཊྛཔེཏྭཱ ཨབྷཡཏྠེརསྶ སནྟིཀེ ཏཊྚིཀཱཡ ནིསཱིདིཏྭཱ ‘‘ཨཱཝུསོ, མཡ྄ཧཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. བྷནྟེ, ཀིཾ བྷཎཐ, ནནུ མཡཱ ཏུམྷཱཀམེཝ སནྟིཀེ སུཏཾ? ཀིམཧཾ ཏུམྷེཧི ཨཉྙཱཏཾ ཀཐེསྶཱམཱིཏི? ཏཏོ ནཾ ཐེརོ ཨཉྙོ ཨེས, ཨཱཝུསོ, གཏཀསྶ མགྒོ ནཱམཱཏི ཨཱཧ. ཨབྷཡཐེརོ ཀིར ཏདཱ སོཏཱཔནྣོ ཧོཏི. ཨཐསྶ སོ ཀམྨཊྛཱནཾ དཏྭཱ ཨཱགནྟྭཱ ལོཧཔཱསཱདེ དྷམྨཾ པརིཝཏྟེནྟོ ཐེརོ པརིནིབྦུཏོཏི ཨསྶོསི. སུཏྭཱ ‘‘ཨཱཧརཐཱཝུསོ, ཙཱིཝར’’ནྟི ཙཱིཝརཾ པཱརུཔིཏྭཱ ‘‘ཨནུཙྪཝིཀོ, ཨཱཝུསོ, ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡསྶ ཨརཧཏྟམགྒོ. ཨཱཙརིཡོ ནོ, ཨཱཝུསོ, ཨུཛུ ཨཱཛཱནཱིཡོ. སོ ཨཏྟནོ དྷམྨནྟེཝཱསིཀསྶ སནྟིཀེ ཏཊྚིཀཱཡ ནིསཱིདིཏྭཱ ‘མཡ྄ཧཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐེཧཱི’ཏི ཨཱཧ. ཨནུཙྪཝིཀོ, ཨཱཝུསོ, ཐེརསྶ ཨརཧཏྟམགྒོ’’ཏི. ཨེཝརཱུཔཱནཾ གནྠོ པལིབོདྷོ ན ཧོཏཱིཏི.

ཨིདྡྷཱིཏི པོཐུཛྫནིཀཱ ཨིདྡྷི. སཱ ཧི ཨུཏྟཱནསེཡྻཀདཱརཀོ ཝིཡ ཏརུཎསསྶཾ ཝིཡ ཙ དུཔྤརིཧཱརཱ ཧོཏི. ཨཔྤམཏྟཀེནེཝ བྷིཛྫཏི. སཱ པན ཝིཔསྶནཱཡ པལིབོདྷོ ཧོཏི, ན སམཱདྷིསྶ, སམཱདྷིཾ པཏྭཱ པཏྟབྦཏོ. ཏསྨཱ ཝིཔསྶནཏྠིཀེན ཨིདྡྷིཔལིབོདྷོ ཨུཔཙྪིནྡིཏབྦོ, ཨིཏརེན ཨཝསེསཱཏི ཨཡཾ ཏཱཝ པལིབོདྷཀཐཱཡ ཝིཏྠཱརོ.

ཀམྨཊྛཱནདཱཡཀཝཎྞནཱ

༤༢. ཀམྨཊྛཱནདཱཡཀཾ ¶ ཀལྱཱཎམིཏྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱཏི ཨེཏྠ པན དུཝིདྷཾ ཀམྨཊྛཱནཾ སབྦཏྠཀཀམྨཊྛཱནཾ པཱརིཧཱརིཡཀམྨཊྛཱནཉྩ. ཏཏྠ སབྦཏྠཀཀམྨཊྛཱནཾ ནཱམ བྷིཀྑུསངྒྷཱདཱིསུ མེཏྟཱ མརཎསྶཏི ཙ. ཨསུབྷསཉྙཱཏིཔི ཨེཀེ.

ཀམྨཊྛཱནིཀེན ཧི བྷིཀྑུནཱ པཋམཾ ཏཱཝ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ སཱིམཊྛཀབྷིཀྑུསངྒྷེ སུཁིཏཱ ཧོནྟུ ཨབྱཱཔཛྫཱཏི མེཏྟཱ བྷཱཝེཏབྦཱ. ཏཏོ སཱིམཊྛཀདེཝཏཱསུ. ཏཏོ གོཙརགཱམམྷི ཨིསྶརཛནེ. ཏཏོ ¶ ཏཏྠ མནུསྶེ ཨུཔཱདཱཡ སབྦསཏྟེསུ. སོ ཧི བྷིཀྑུསངྒྷེ མེཏྟཱཡ སཧཝཱསཱིནཾ མུདུཙིཏྟཏཾ ཛནེཏི. ཨཐསྶ ཏེ སུཁསཾཝཱསཱ ཧོནྟི. སཱིམཊྛཀདེཝཏཱསུ མེཏྟཱཡ མུདུཀཏཙིཏྟཱཧི དེཝཏཱཧི དྷམྨིཀཱཡ རཀྑཱཡ སུསཾཝིཧིཏརཀྑོ ཧོཏི. གོཙརགཱམམྷི ཨིསྶརཛནེ མེཏྟཱཡ མུདུཀཏཙིཏྟསནྟཱནེཧི ཨིསྶརེཧི དྷམྨིཀཱཡ རཀྑཱཡ སུརཀྑིཏཔརིཀྑཱརོ ཧོཏི. ཏཏྠ མནུསྶེསུ མེཏྟཱཡ པསཱདིཏཙིཏྟེཧི ཏེཧི ཨཔརིབྷཱུཏོ ཧུཏྭཱ ཝིཙརཏི. སབྦསཏྟེསུ མེཏྟཱཡ སབྦཏྠ ཨཔྤཊིཧཏཙཱརོ ཧོཏི. མརཎསྶཏིཡཱ པན ཨཝསྶཾ མཡཱ མརིཏབྦནྟི ཙིནྟེནྟོ ཨནེསནཾ པཧཱཡ ཨུཔརཱུཔརི ཝཌྜྷམཱནསཾཝེགོ ཨནོལཱིནཝུཏྟིཀོ ཧོཏི. ཨསུབྷསཉྙཱཔརིཙིཏཙིཏྟསྶ པནསྶ དིབྦཱནིཔི ཨཱརམྨཎཱནི ལོབྷཝསེན ཙིཏྟཾ ན པརིཡཱདིཡནྟི.

ཨེཝཾ བཧཱུཔཀཱརཏྟཱ སབྦཏྠ ཨཏྠཡིཏབྦཾ ཨིཙྪིཏབྦནྟི ཙ ཨདྷིཔྤེཏསྶ ཡོགཱནུཡོགཀམྨསྶ ཋཱནཉྩཱཏི སབྦཏྠཀཀམྨཊྛཱནནྟི ཝུཙྩཏི.

ཙཏྟཱལཱིསཱཡ པན ཀམྨཊྛཱནེསུ ཡཾ ཡསྶ ཙརིཡཱནུཀཱུལཾ, ཏཾ ཏསྶ ནིཙྩཾ པརིཧརིཏབྦཏྟཱ ཨུཔརིམསྶ ཙ ཨུཔརིམསྶ བྷཱཝནཱཀམྨསྶ པདཊྛཱནཏྟཱ པཱརིཧཱརིཡཀམྨཊྛཱནནྟི ཝུཙྩཏི. ཨིཏི ཨིམཾ དུཝིདྷམྤི ཀམྨཊྛཱནཾ ཡོ དེཏི, ཨཡཾ ཀམྨཊྛཱནདཱཡཀོ ནཱམ. ཏཾ ཀམྨཊྛཱནདཱཡཀཾ.

ཀལྱཱཎམིཏྟནྟི –

པིཡོ གརུ བྷཱཝནཱིཡོ, ཝཏྟཱ ཙ ཝཙནཀྑམོ;

གམྦྷཱིརཉྩ ཀཐཾ ཀཏྟཱ, ནོ ཙཊྛཱནེ ནིཡོཛཀོཏི. (ཨ. ནི. ༧.༣༧);

ཨེཝམཱདིགུཎསམནྣཱགཏཾ ཨེཀནྟེན ཧིཏེསིཾ ཝུདྡྷིཔཀྑེ ཋིཏཾ ཀལྱཱཎམིཏྟཾ.

‘‘མམཾ ¶ ཧི, ཨཱནནྡ, ཀལྱཱཎམིཏྟཾ ཨཱགམྨ ཛཱཏིདྷམྨཱ སཏྟཱ ཛཱཏིཡཱ པརིམུཙྩནྟཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༡༢༩; ༥.༢) ཨཱདིཝཙནཏོ པན སམྨཱསམྦུདྡྷོཡེཝ སབྦཱཀཱརསམྤནྣོ ཀལྱཱཎམིཏྟོ. ཏསྨཱ ཏསྨིཾ སཏི ཏསྶེཝ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ གཧིཏཀམྨཊྛཱནཾ སུགཧིཏཾ ཧོཏི. པརིནིབྦུཏེ པན ཏསྨིཾ ཨསཱིཏིཡཱ མཧཱསཱཝཀེསུ ཡོ དྷརཏི, ཏསྶ ¶ སནྟིཀེ གཧེཏུཾ ཝཊྚཏི. ཏསྨིཾ ཨསཏི ཡཾ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏུཀཱམོ ཧོཏི, ཏསྶེཝ ཝསེན ཙཏུཀྐཔཉྩཀཛ྄ཛྷཱནཱནི ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཛྷཱནཔདཊྛཱནཾ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨཱསཝཀྑཡཔྤཏྟསྶ ཁཱིཎཱསཝསྶ སནྟིཀེ གཧེཏབྦཾ.

ཀིཾ པན ཁཱིཎཱསཝོ ཨཧཾ ཁཱིཎཱསཝོཏི ཨཏྟཱནཾ པཀཱསེཏཱིཏི? ཀིཾ ཝཏྟབྦཾ, ཀཱརཀབྷཱཝཾ ཧི ཛཱནིཏྭཱ པཀཱསེཏི. ནནུ ཨསྶགུཏྟཏྠེརོ ཨཱརདྡྷཀམྨཊྛཱནསྶ བྷིཀྑུནོ ‘‘ཀམྨཊྛཱནཀཱརཀོ ཨཡ’’ནྟི ཛཱནིཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ཙམྨཁཎྜཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ ཏཏྠ པལླངྐེན ནིསིནྣོ ཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐེསཱིཏི.

ཏསྨཱ སཙེ ཁཱིཎཱསཝཾ ལབྷཏི, ཨིཙྩེཏཾ ཀུསལཾ, ནོ ཙེ ལབྷཏི, ཨནཱགཱམིསཀདཱགཱམིསོཏཱཔནྣཛྷཱནལཱབྷཱིཔུཐུཛྫནཏིཔིཊཀདྷརདྭིཔིཊཀདྷརཨེཀཔིཊཀདྷརེསུ པུརིམསྶ པུརིམསྶ སནྟིཀེ. ཨེཀཔིཊཀདྷརེཔི ཨསཏི ཡསྶ ཨེཀསངྒཱིཏིཔི ཨཊྛཀཐཱཡ སདྡྷིཾ པགུཎཱ, ཨཡཉྩ ལཛྫཱི ཧོཏི, ཏསྶ སནྟིཀེ གཧེཏབྦཾ. ཨེཝརཱུཔོ ཧི ཏནྟིདྷརོ ཝཾསཱནུརཀྑཀོ པཝེཎཱིཔཱལཀོ ཨཱཙརིཡོ ཨཱཙརིཡམཏིཀོཝ ཧོཏི, ན ཨཏྟནོམཏིཀོ ཧོཏི. ཏེནེཝ པོརཱཎཀཏྠེརཱ ‘‘ལཛྫཱི རཀྑིསྶཏི ལཛྫཱི རཀྑིསྶཏཱི’’ཏི ཏིཀྑཏྟུཾ ཨཱཧཾསུ.

པུབྦེ ཝུཏྟཁཱིཎཱསཝཱདཡོ ཙེཏྠ ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏམགྒམེཝ ཨཱཙིཀྑནྟི. བཧུསྶུཏོ པན ཏཾ ཏཾ ཨཱཙརིཡཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨུགྒཧཔརིཔུཙྪཱནཾ ཝིསོདྷིཏཏྟཱ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ སུཏྟཉྩ ཀཱརཎཉྩ སལླཀྑེཏྭཱ སཔྤཱཡཱསཔྤཱཡཾ ཡོཛེཏྭཱ གཧནཊྛཱནེ གཙྪནྟོ མཧཱཧཏྠཱི ཝིཡ མཧཱམགྒཾ དསྶེནྟོ ཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐེསྶཏི. ཏསྨཱ ཨེཝརཱུཔཾ ཀམྨཊྛཱནདཱཡཀཾ ཀལྱཱཎམིཏྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏསྶ ཝཏྟཔཊིཔཏྟིཾ ཀཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏབྦཾ.

སཙེ ¶ པནེཏཾ ཨེཀཝིཧཱརེཡེཝ ལབྷཏི, ཨིཙྩེཏཾ ཀུསལཾ, ནོ ཙེ ལབྷཏི, ཡཏྠ སོ ཝསཏི, ཏཏྠ གནྟབྦཾ. གཙྪནྟེན ཙ ན དྷོཏམཀྑིཏེཧི པཱདེཧི ཨུཔཱཧནཱ ཨཱརཱུཧིཏྭཱ ཚཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཏེལནཱལི༹མདྷུཕཱཎིཏཱདཱིནི གཱཧཱཔེཏྭཱ ཨནྟེཝཱསིཀཔརིཝུཏེན གནྟབྦཾ. གམིཀཝཏྟཾ པན པཱུརེཏྭཱ ཨཏྟནོ པཏྟཙཱིཝརཾ སཡམེཝ གཧེཏྭཱ ཨནྟརཱམགྒེ ཡཾ ཡཾ ཝིཧཱརཾ པཝིསཏི སབྦཏྠ ཝཏྟཔཊིཔཏྟིཾ ཀུརུམཱནེན སལླཧུཀཔརིཀྑཱརེན པརམསལླེཁཝུཏྟིནཱ ཧུཏྭཱ གནྟབྦཾ.

ཏཾ ¶ ཝིཧཱརཾ པཝིསནྟེན ཨནྟརཱམགྒེཡེཝ དནྟཀཊྛཾ ཀཔྤིཡཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ གཧེཏྭཱ པཝིསིཏབྦཾ, ན ཙ ‘‘མུཧུཏྟཾ ཝིསྶམེཏྭཱ པཱདདྷོཝནམཀྑནཱདཱིནི ཀཏྭཱ ཨཱཙརིཡསྶ སནྟིཀཾ གམིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཉྙཾ པརིཝེཎཾ པཝིསིཏབྦཾ. ཀསྨཱ? སཙེ ཧིསྶ ཏཏྲ ཨཱཙརིཡསྶ ཝིསབྷཱགཱ བྷིཀྑཱུ བྷཝེཡྻུཾ, ཏེ ཨཱགམནཀཱརཎཾ པུཙྪིཏྭཱ ཨཱཙརིཡསྶ ཨཝཎྞཾ པཀཱསེཏྭཱ ‘‘ནཊྛོསི, སཙེ ཏསྶ སནྟིཀཾ ཨཱགཏོ’’ཏི ཝིཔྤཊིསཱརཾ ཨུཔྤཱདེཡྻུཾ, ཡེན ཏཏོཝ པཊིནིཝཏྟེཡྻ, ཏསྨཱ ཨཱཙརིཡསྶ ཝསནཊྛཱནཾ པུཙྪིཏྭཱ ཨུཛུཀཾ ཏཏྠེཝ གནྟབྦཾ.

སཙེ ཨཱཙརིཡོ དཧརཏརོ ཧོཏི, པཏྟཙཱིཝརཔཊིགྒཧཎཱདཱིནི ན སཱདིཏབྦཱནི. སཙེ ཝུཌྜྷཏརོ ཧོཏི, གནྟྭཱ ཨཱཙརིཡཾ ཝནྡིཏྭཱ ཋཱཏབྦཾ. ‘‘ནིཀྑིཔཱཝུསོ, པཏྟཙཱིཝར’’ནྟི ཝུཏྟེན ནིཀྑིཔིཏབྦཾ. ‘‘པཱནཱིཡཾ པིཝཱ’’ཏི ཝུཏྟེན སཙེ ཨིཙྪཏི པཱཏབྦཾ. ‘‘པཱདེ དྷོཝཱཧཱི’’ཏི ཝུཏྟེན ན ཏཱཝ པཱདཱ དྷོཝིཏབྦཱ. སཙེ ཧི ཨཱཙརིཡེན ཨཱབྷཏཾ ཨུདཀཾ བྷཝེཡྻ, ན སཱརུཔྤཾ སིཡཱ. ‘‘དྷོཝཱཧཱཝུསོ, ན མཡཱ ཨཱབྷཏཾ, ཨཉྙེཧི ཨཱབྷཏ’’ནྟི ཝུཏྟེན པན ཡཏྠ ཨཱཙརིཡོ ན པསྶཏི, ཨེཝརཱུཔེ པཊིཙྪནྣེ ཝཱ ཨོཀཱསེ, ཨབྦྷོཀཱསེ ཝིཧཱརསྶཱཔི ཝཱ ཨེཀམནྟེ ནིསཱིདིཏྭཱ པཱདཱ དྷོཝིཏབྦཱ.

སཙེ ཨཱཙརིཡོ ཏེལནཱལི༹ཾ ཨཱཧརཏི ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཨུབྷོཧི ཧཏྠེཧི སཀྐཙྩཾ གཧེཏབྦཱ. སཙེ ཧི ན གཎྷེཡྻ, ‘‘ཨཡཾ བྷིཀྑུ ཨིཏོ ཨེཝ པཊྛཱཡ སམྦྷོགཾ ཀོཔེཏཱི’’ཏི ཨཱཙརིཡསྶ ཨཉྙཐཏྟཾ བྷཝེཡྻ. གཧེཏྭཱ པན ན ཨཱདིཏོཝ པཱདཱ མཀྑེཏབྦཱ. སཙེ ཧི ཏཾ ཨཱཙརིཡསྶ གཏྟབྦྷཉྫནཏེལཾ བྷཝེཡྻ, ན སཱརུཔྤཾ སིཡཱ. ཏསྨཱ སཱིསཾ མཀྑེཏྭཱ ¶ ཁནྡྷཱདཱིནི མཀྑེཏབྦཱནི. ‘‘སབྦཔཱརིཧཱརིཡཏེལམིདཾ, ཨཱཝུསོ, པཱདེཔི མཀྑེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟེན པན ཐོཀཾ སཱིསེ ཀཏྭཱ པཱདེ མཀྑེཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ ཏེལནཱལི༹ཾ ཋཔེམི, བྷནྟེ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཱཙརིཡེ གཎྷནྟེ དཱཏབྦཱ.

ཨཱགཏདིཝསཏོ པཊྛཱཡ ཀམྨཊྛཱནཾ མེ, བྷནྟེ, ཀཐེཐ ཨིཙྩེཝཾ ན ཝཏྟབྦཾ. དུཏིཡདིཝསཏོ པན པཊྛཱཡ སཙེ ཨཱཙརིཡསྶ པཀཏིཨུཔཊྛཱཀོ ཨཏྠི, ཏཾ ཡཱཙིཏྭཱ ཝཏྟཾ ཀཱཏབྦཾ. སཙེ ཡཱཙིཏོཔི ན དེཏི, ཨོཀཱསེ ལདྡྷེཡེཝ ཀཱཏབྦཾ. ཀརོནྟེན ཁུདྡཀམཛ྄ཛྷིམམཧནྟཱནི ཏཱིཎི དནྟཀཊྛཱནི ཨུཔནཱམེཏབྦཱནི. སཱིཏཾ ཨུཎྷནྟི དུཝིདྷཾ མུཁདྷོཝནཨུདཀཉྩ ནྷཱནོདཀཉྩ པཊིཡཱདེཏབྦཾ. ཏཏོ ཡཾ ཨཱཙརིཡོ ཏཱིཎི དིཝསཱནི པརིབྷུཉྫཏི, ཏཱདིསམེཝ ནིཙྩཾ ཨུཔནཱམེཏབྦཾ. ནིཡམཾ ཨཀཏྭཱ ཡཾ ཝཱ ཏཾ ཝཱ པརིབྷུཉྫནྟསྶ ཡཐཱལདྡྷཾ ཨུཔནཱམེཏབྦཾ. ཀིཾ བཧུནཱ ¶ ཝུཏྟེན? ཡཾ ཏཾ བྷགཝཏཱ ‘‘ཨནྟེཝཱསིཀེན, བྷིཀྑཝེ, ཨཱཙརིཡམྷི སམྨཱ ཝཏྟིཏབྦཾ. ཏཏྲཱཡཾ སམྨཱ ཝཏྟནཱ, ཀཱལསྶེཝ ཨུཊྛཱཡ ཨུཔཱཧནཱ ཨོམུཉྩིཏྭཱ ཨེཀཾསཾ ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཀརིཏྭཱ དནྟཀཊྛཾ དཱཏབྦཾ, མུཁོདཀཾ དཱཏབྦཾ, ཨཱསནཾ པཉྙཔེཏབྦཾ. སཙེ ཡཱགུ ཧོཏི, བྷཱཛནཾ དྷོཝིཏྭཱ ཡཱགུ ཨུཔནཱམེཏབྦཱ’’ཏི (མཧཱཝ. ༧༨) ཨཱདིཀཾ ཁནྡྷཀེ སམྨཱཝཏྟཾ པཉྙཏྟཾ, ཏཾ སབྦམྤི ཀཱཏབྦཾ.

ཨེཝཾ ཝཏྟསམྤཏྟིཡཱ གརུཾ ཨཱརཱདྷཡམཱནེན སཱཡཾ ཝནྡིཏྭཱ ཡཱཧཱིཏི ཝིསྶཛྫིཏེན གནྟབྦཾ, ཡདཱ སོ ཀིསྶཱགཏོསཱིཏི པུཙྪཏི, ཏདཱ ཨཱགམནཀཱརཎཾ ཀཐེཏབྦཾ. སཙེ སོ ནེཝ པུཙྪཏི, ཝཏྟཾ པན སཱདིཡཏི, དསཱཧེ ཝཱ པཀྑེ ཝཱ ཝཱིཏིཝཏྟེ ཨེཀདིཝསཾ ཝིསྶཛྫིཏེནཱཔི ཨགནྟྭཱ ཨོཀཱསཾ ཀཱརེཏྭཱ ཨཱགམནཀཱརཎཾ ཨཱརོཙེཏབྦཾ. ཨཀཱལེ ཝཱ གནྟྭཱ ཀིམཏྠམཱགཏོསཱིཏི པུཊྛེན ཨཱརོཙེཏབྦཾ. སཙེ སོ པཱཏོཝ ཨཱགཙྪཱཏི ཝདཏི, པཱཏོཝ གནྟབྦཾ.

སཙེ པནསྶ ཏཱཡ ཝེལཱཡ པིཏྟཱབཱདྷེན ཝཱ ཀུཙྪི པརིཌཡ྄ཧཏི, ཨགྒིམནྡཏཱཡ ཝཱ བྷཏྟཾ ན ཛཱིརཏི, ཨཉྙོ ཝཱ ཀོཙི རོགོ བཱདྷཏི, ཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨཱཝིཀཏྭཱ ཨཏྟནོ སཔྤཱཡཝེལཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ཏཱཡ ཝེལཱཡ ཨུཔསངྐམིཏབྦཾ. ཨསཔྤཱཡཝེལཱཡ ཧི ཝུཙྩམཱནམྤི ཀམྨཊྛཱནཾ ན སཀྐཱ ཧོཏི མནསིཀཱཏུནྟི. ཨཡཾ ཀམྨཊྛཱནདཱཡཀཾ ཀལྱཱཎམིཏྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱཏི ཨེཏྠ ཝིཏྠཱརོ.

ཙརིཡཱཝཎྞནཱ

༤༣. ཨིདཱནི ¶ ཨཏྟནོ ཙརིཡཱནུཀཱུལནྟི ཨེཏྠ ཙརིཡཱཏི ཚ ཙརིཡཱ རཱགཙརིཡཱ, དོསཙརིཡཱ, མོཧཙརིཡཱ, སདྡྷཱཙརིཡཱ, བུདྡྷིཙརིཡཱ, ཝིཏཀྐཙརིཡཱཏི. ཀེཙི པན རཱགཱདཱིནཾ སཾསགྒསནྣིཔཱཏཝསེན ཨཔརཱཔི ཙཏསྶོ, ཏཐཱ སདྡྷཱདཱིནནྟི ཨིམཱཧི ཨཊྛཧི སདྡྷིཾ ཙུདྡས ཨིཙྪནྟི. ཨེཝཾ པན བྷེདེ ཝུཙྩམཱནེ རཱགཱདཱིནཾ སདྡྷཱདཱིཧིཔི སཾསགྒཾ ཀཏྭཱ ཨནེཀཱ ཙརིཡཱ ཧོནྟི, ཏསྨཱ སངྑེཔེན ཚལེ༹ཝ ཙརིཡཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཙརིཡཱ, པཀཏི, ཨུསྶནྣཏཱཏི ཨཏྠཏོ ཨེཀཾ. ཏཱསཾ ཝསེན ཚལེ༹ཝ པུགྒལཱ ཧོནྟི རཱགཙརིཏོ, དོསཙརིཏོ, མོཧཙརིཏོ, སདྡྷཱཙརིཏོ, བུདྡྷིཙརིཏོ, ཝིཏཀྐཙརིཏོཏི.

ཏཏྠ ¶ ཡསྨཱ རཱགཙརིཏསྶ ཀུསལཔྤཝཏྟིསམཡེ སདྡྷཱ བལཝཏཱི ཧོཏི, རཱགསྶ ཨཱསནྣགུཎཏྟཱ. ཡཐཱ ཧི ཨཀུསལཔཀྑེ རཱགོ སིནིདྡྷོ ནཱཏིལཱུཁོ, ཨེཝཾ ཀུསལཔཀྑེ སདྡྷཱ. ཡཐཱ རཱགོ ཝཏྠུཀཱམེ པརིཡེསཏི, ཨེཝཾ སདྡྷཱ སཱིལཱདིགུཎེ. ཡཐཱ རཱགོ ཨཧིཏཾ ན པརིཙྩཛཏི, ཨེཝཾ སདྡྷཱ ཧིཏཾ ན པརིཙྩཛཏི, ཏསྨཱ རཱགཙརིཏསྶ སདྡྷཱཙརིཏོ སབྷཱགོ.

ཡསྨཱ པན དོསཙརིཏསྶ ཀུསལཔྤཝཏྟིསམཡེ པཉྙཱ བལཝཏཱི ཧོཏི, དོསསྶ ཨཱསནྣགུཎཏྟཱ. ཡཐཱ ཧི ཨཀུསལཔཀྑེ དོསོ ནིསྶིནེཧོ ན ཨཱརམྨཎཾ ཨལླཱིཡཏི, ཨེཝཾ ཀུསལཔཀྑེ པཉྙཱ. ཡཐཱ ཙ དོསོ ཨབྷཱུཏམྤི དོསམེཝ པརིཡེསཏི, ཨེཝཾ པཉྙཱ བྷཱུཏཾ དོསམེཝ. ཡཐཱ དོསོ སཏྟཔརིཝཛྫནཱཀཱརེན པཝཏྟཏི, ཨེཝཾ པཉྙཱ སངྑཱརཔརིཝཛྫནཱཀཱརེན, ཏསྨཱ དོསཙརིཏསྶ བུདྡྷིཙརིཏོ སབྷཱགོ.

ཡསྨཱ པན མོཧཙརིཏསྶ ཨནུཔྤནྣཱནཾ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔྤཱདཱཡ ཝཱཡམམཱནསྶ ཡེབྷུཡྻེན ཨནྟརཱཡཀརཱ ཝིཏཀྐཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, མོཧསྶ ཨཱསནྣལཀྑཎཏྟཱ. ཡཐཱ ཧི མོཧོ པརིབྱཱཀུལཏཱཡ ཨནཝཊྛིཏོ, ཨེཝཾ ཝིཏཀྐོ ནཱནཔྤཀཱརཝིཏཀྐནཏཱཡ. ཡཐཱ ཙ མོཧོ ཨཔརིཡོགཱཧཎཏཱཡ ཙཉྩལོ. ཏཐཱ ཝིཏཀྐོ ལཧུཔརིཀཔྤནཏཱཡ, ཏསྨཱ མོཧཙརིཏསྶ ཝིཏཀྐཙརིཏོ སབྷཱགོཏི.

ཨཔརེ ཏཎྷཱམཱནདིཊྛིཝསེན ཨཔརཱཔི ཏིསྶོ ཙརིཡཱ ཝདནྟི. ཏཏྠ ཏཎྷཱ རཱགོཡེཝ, མཱནོ ཙ ཏཾསམྤཡུཏྟོཏི ཏདུབྷཡཾ རཱགཙརིཡཾ ནཱཏིཝཏྟཏི ¶ . མོཧནིདཱནཏྟཱ ཙ དིཊྛིཡཱ དིཊྛིཙརིཡཱ མོཧཙརིཡམེཝ ཨནུཔཏཏི.

༤༤. ཏཱ པནེཏཱ ཙརིཡཱ ཀིནྣིདཱནཱ? ཀཐཉྩ ཛཱནིཏབྦཾ ‘‘ཨཡཾ པུགྒལོ རཱགཙརིཏོ, ཨཡཾ པུགྒལོ དོསཱདཱིསུ ཨཉྙཏརཙརིཏོ’’ཏི? ཀིཾ ཙརིཏསྶ པུགྒལསྶ ཀིཾ སཔྤཱཡནྟི?

ཏཏྲ པུརིམཱ ཏཱཝ ཏིསྶོ ཙརིཡཱ པུབྦཱཙིཎྞནིདཱནཱ, དྷཱཏུདོསནིདཱནཱ ཙཱཏི ཨེཀཙྩེ ཝདནྟི. པུབྦེ ཀིར ཨིཊྛཔྤཡོགསུབྷཀམྨབཧུལོ རཱགཙརིཏོ ཧོཏི, སགྒཱ ཝཱ ཙཝིཏྭཱ ཨིདྷཱུཔཔནྣོ. པུབྦེ ཚེདནཝདྷབནྡྷནཝེརཀམྨབཧུལོ དོསཙརིཏོ ཧོཏི, ནིརཡནཱགཡོནཱིཧི ཝཱ ཙཝིཏྭཱ ཨིདྷཱུཔཔནྣོ. པུབྦེ མཛྫཔཱནབཧུལོ སུཏཔརིཔུཙྪཱཝིཧཱིནོ ཙ མོཧཙརིཏོ ཧོཏི, ཏིརཙྪཱནཡོནིཡཱ ¶ ཝཱ ཙཝིཏྭཱ ཨིདྷཱུཔཔནྣོཏི ཨེཝཾ པུབྦཱཙིཎྞནིདཱནཱཏི ཝདནྟི. དྭིནྣཾ པན དྷཱཏཱུནཾ ཨུསྶནྣཏྟཱ པུགྒལོ མོཧཙརིཏོ ཧོཏི པཐཝཱིདྷཱཏུཡཱ ཙ ཨཱཔོདྷཱཏུཡཱ ཙ. ཨིཏརཱསཾ དྭིནྣཾ ཨུསྶནྣཏྟཱ དོསཙརིཏོ. སབྦཱསཾ སམཏྟཱ པན རཱགཙརིཏོཏི. དོསེསུ ཙ སེམྷཱདྷིཀོ རཱགཙརིཏོ ཧོཏི. ཝཱཏཱདྷིཀོ མོཧཙརིཏོ. སེམྷཱདྷིཀོ ཝཱ མོཧཙརིཏོ. ཝཱཏཱདྷིཀོ རཱགཙརིཏོཏི ཨེཝཾ དྷཱཏུདོསནིདཱནཱཏི ཝདནྟི.

ཏཏྠ ཡསྨཱ པུབྦེ ཨིཊྛཔྤཡོགསུབྷཀམྨབཧུལཱཔི སགྒཱ ཙཝིཏྭཱ ཨིདྷཱུཔཔནྣཱཔི ཙ ན སབྦེ རཱགཙརིཏཱཡེཝ ཧོནྟི, ན ཨིཏརེ ཝཱ དོསམོཧཙརིཏཱ. ཨེཝཾ དྷཱཏཱུནཉྩ ཡཐཱཝུཏྟེནེཝ ནཡེན ཨུསྶདནིཡམོ ནཱམ ནཏྠི. དོསནིཡམེ ཙ རཱགམོཧདྭཡམེཝ ཝུཏྟཾ, ཏམྤི ཙ པུབྦཱཔརཝིརུདྡྷམེཝ. སདྡྷཱཙརིཡཱདཱིསུ ཙ ཨེཀིསྶཱཔི ནིདཱནཾ ན ཝུཏྟམེཝ. ཏསྨཱ སབྦམེཏཾ ཨཔརིཙྪིནྣཝཙནཾ.

ཨཡཾ པནེཏྠ ཨཊྛཀཐཱཙརིཡཱནཾ མཏཱནུསཱརེན ཝིནིཙྪཡོ, ཝུཏྟཉྷེཏཾ ཨུསྶདཀིཏྟནེ (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༤༩༨) ‘‘ཨིམེ སཏྟཱ པུབྦཧེཏུནིཡཱམེན ལོབྷུསྶདཱ དོསུསྶདཱ མོཧུསྶདཱ ཨལོབྷུསྶདཱ ཨདོསུསྶདཱ ཨམོཧུསྶདཱ ཙ ཧོནྟི.

ཡསྶ ¶ ཧི ཀམྨཱཡཱུཧནཀྑཎེ ལོབྷོ བལཝཱ ཧོཏི ཨལོབྷོ མནྡོ, ཨདོསཱམོཧཱ བལཝནྟོ དོསམོཧཱ མནྡཱ, ཏསྶ མནྡོ ཨལོབྷོ ལོབྷཾ པརིཡཱདཱཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཨདོསཱམོཧཱ པན བལཝནྟོ དོསམོཧེ པརིཡཱདཱཏུཾ སཀྐོཏི. ཏསྨཱ སོ ཏེན ཀམྨེན དིནྣཔཊིསནྡྷིཝསེན ནིབྦཏྟོ ལུདྡྷོ ཧོཏི སུཁསཱིལོ ཨཀྐོདྷནོ པཉྙཝཱ ཝཛིརཱུཔམཉཱཎོ.

ཡསྶ པན ཀམྨཱཡཱུཧནཀྑཎེ ལོབྷདོསཱ བལཝནྟོ ཧོནྟི ཨལོབྷཱདོསཱ མནྡཱ, ཨམོཧོ བལཝཱ མོཧོ མནྡོ, སོ པུརིམནཡེནེཝ ལུདྡྷོ ཙེཝ ཧོཏི དུཊྛོ ཙ. པཉྙཝཱ པན ཧོཏི ཝཛིརཱུཔམཉཱཎོ དཏྟཱབྷཡཏྠེརོ ཝིཡ.

ཡསྶ ཀམྨཱཡཱུཧནཀྑཎེ ལོབྷཱདོསམོཧཱ བལཝནྟོ ཧོནྟི ཨིཏརེ མནྡཱ, སོ པུརིམནཡེནེཝ ལུདྡྷོ ཙེཝ ཧོཏི དནྡྷོ ཙ, སཱིལཀོ པན ཧོཏི ཨཀྐོདྷནོ (བཱཀུལཏྠེརོ ཝིཡ).

ཏཐཱ ¶ ཡསྶ ཀམྨཱཡཱུཧནཀྑཎེ ཏཡོཔི ལོབྷདོསམོཧཱ བལཝནྟོ ཧོནྟི ཨལོབྷཱདཡོ མནྡཱ, སོ པུརིམནཡེནེཝ ལུདྡྷོ ཙེཝ ཧོཏི དུཊྛོ ཙ མཱུལ༹ྷོ ཙ.

ཡསྶ པན ཀམྨཱཡཱུཧནཀྑཎེ ཨལོབྷདོསམོཧཱ བལཝནྟོ ཧོནྟི ཨིཏརེ མནྡཱ, སོ པུརིམནཡེནེཝ ཨལུདྡྷོ ཨཔྤཀིལེསོ ཧོཏི དིབྦཱརམྨཎམྤི དིསྭཱ ནིཙྩལོ, དུཊྛོ པན ཧོཏི དནྡྷཔཉྙོ ཙ.

ཡསྶ པན ཀམྨཱཡཱུཧནཀྑཎེ ཨལོབྷཱདོསམོཧཱ བལཝནྟོ ཧོནྟི ཨིཏརེ མནྡཱ, སོ པུརིམནཡེནེཝ ཨལུདྡྷོ ཙེཝ ཧོཏི ཨདུཊྛོ སཱིལཀོ ཙ, དནྡྷོ པན ཧོཏི.

ཏཐཱ ཡསྶ ཀམྨཱཡཱུཧནཀྑཎེ ཨལོབྷདོསཱམོཧཱ བལཝནྟོ ཧོནྟི ཨིཏརེ མནྡཱ, སོ པུརིམནཡེནེཝ ཨལུདྡྷོ ཙེཝ ཧོཏི པཉྙཝཱ ཙ, དུཊྛོ ཙ པན ཧོཏི ཀོདྷནོ.

ཡསྶ ¶ པན ཀམྨཱཡཱུཧནཀྑཎེ ཏཡོཔི ཨལོབྷཱདོསཱམོཧཱ བལཝནྟོ ཧོནྟི ལོབྷཱདཡོ མནྡཱ, སོ པུརིམནཡེནེཝ མཧཱསངྒྷརཀྑིཏཏྠེརོ ཝིཡ ཨལུདྡྷོ ཨདུཊྛོ པཉྙཝཱ ཙ ཧོཏཱི’’ཏི.

ཨེཏྠ ཙ ཡོ ལུདྡྷོཏི ཝུཏྟོ, ཨཡཾ རཱགཙརིཏོ. དུཊྛདནྡྷཱ དོསམོཧཙརིཏཱ. པཉྙཝཱ བུདྡྷིཙརིཏོ. ཨལུདྡྷཨདུཊྛཱ པསནྣཔཀཏིཏཱཡ སདྡྷཱཙརིཏཱ. ཡཐཱ ཝཱ ཨམོཧཔརིཝཱརེན ཀམྨུནཱ ནིབྦཏྟོ བུདྡྷིཙརིཏོ, ཨེཝཾ བལཝསདྡྷཱཔརིཝཱརེན ཀམྨུནཱ ནིབྦཏྟོ སདྡྷཱཙརིཏོ. ཀཱམཝིཏཀྐཱདིཔརིཝཱརེན ཀམྨུནཱ ནིབྦཏྟོ ཝིཏཀྐཙརིཏོ. ལོབྷཱདིནཱ ཝོམིསྶཔརིཝཱརེན ཀམྨུནཱ ནིབྦཏྟོ ཝོམིསྶཙརིཏོཏི. ཨེཝཾ ལོབྷཱདཱིསུ ཨཉྙཏརཉྙཏརཔརིཝཱརཾ པཊིསནྡྷིཛནཀཾ ཀམྨཾ ཙརིཡཱནཾ ནིདཱནནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

༤༥. ཡཾ པན ཝུཏྟཾ ཀཐཉྩ ཛཱནིཏབྦཾ ཨཡཾ པུགྒལོ རཱགཙརིཏོཏིཨཱདི. ཏཏྲཱཡཾ ནཡོ.

ཨིརིཡཱཔཐཏོ ཀིཙྩཱ, བྷོཛནཱ དསྶནཱདིཏོ;

དྷམྨཔྤཝཏྟིཏོ ཙེཝ, ཙརིཡཱཡོ ཝིབྷཱཝཡེཏི.

ཏཏྠ ¶ ཨིརིཡཱཔཐཏོཏི རཱགཙརིཏོ ཧི པཀཏིགམནེན གཙྪནྟོ ཙཱཏུརིཡེན གཙྪཏི, སཎིཀཾ པཱདཾ ནིཀྑིཔཏི, སམཾ ནིཀྑིཔཏི, སམཾ ཨུདྡྷརཏི, ཨུཀྐུཊིཀཉྩསྶ པདཾ ཧོཏི. དོསཙརིཏོ པཱདགྒེཧི ཁཎནྟོ ཝིཡ གཙྪཏི, སཧསཱ པཱདཾ ནིཀྑིཔཏི, སཧསཱ ཨུདྡྷརཏི, ཨནུཀཌྜྷིཏཉྩསྶ པདཾ ཧོཏི. མོཧཙརིཏོ པརིབྱཱཀུལཱཡ གཏིཡཱ གཙྪཏི, ཚམྦྷིཏོ ཝིཡ པདཾ ནིཀྑིཔཏི, ཚམྦྷིཏོ ཝིཡ ཨུདྡྷརཏི, སཧསཱནུཔཱིལི༹ཏཉྩསྶ པདཾ ཧོཏི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ མཱགཎྜིཡསུཏྟུཔྤཏྟིཡཾ –

‘‘རཏྟསྶ ཧི ཨུཀྐུཊིཀཾ པདཾ བྷཝེ,

དུཊྛསྶ ཧོཏི ཨནུཀཌྜྷིཏཾ པདཾ;

མཱུལ༹ྷསྶ ཧོཏི སཧསཱནུཔཱིལི༹ཏཾ,

ཝིཝཊྚཙྪདསྶ ཨིདམཱིདིསཾ པད’’ནྟི.

ཋཱནམྤི ¶ རཱགཙརིཏསྶ པཱསཱདིཀཾ ཧོཏི མདྷུརཱཀཱརཾ, དོསཙརིཏསྶ ཐདྡྷཱཀཱརཾ, མོཧཙརིཏསྶ ཨཱཀུལཱཀཱརཾ. ནིསཛྫཱཡཔི ཨེསེཝ ནཡོ. རཱགཙརིཏོ ཙ ཨཏརམཱནོ སམཾ སེཡྻཾ པཉྙཔེཏྭཱ སཎིཀཾ ནིཔཛྫིཏྭཱ ཨངྒཔཙྩངྒཱནི སམོདྷཱཡ པཱསཱདིཀེན ཨཱཀཱརེན སཡཏི, ཝུཊྛཱཔིཡམཱནོ ཙ སཱིགྷཾ ཨཝུཊྛཱཡ སངྐིཏོ ཝིཡ སཎིཀཾ པཊིཝཙནཾ དེཏི. དོསཙརིཏོ ཏརམཱནོ ཡཐཱ ཝཱ ཏཐཱ ཝཱ སེཡྻཾ པཉྙཔེཏྭཱ པཀྑིཏྟཀཱཡོ བྷཱཀུཊིཾ ཀཏྭཱ སཡཏི, ཝུཊྛཱཔིཡམཱནོ ཙ སཱིགྷཾ ཝུཊྛཱཡ ཀུཔིཏོ ཝིཡ པཊིཝཙནཾ དེཏི. མོཧཙརིཏོ དུསྶཎྛཱནཾ སེཡྻཾ པཉྙཔེཏྭཱ ཝིཀྑིཏྟཀཱཡོ བཧུལཾ ཨདྷོམུཁོ སཡཏི, ཝུཊྛཱཔིཡམཱནོ ཙ ཧུངྐཱརཾ ཀརོནྟོ དནྡྷཾ ཝུཊྛཱཏི. སདྡྷཱཙརིཏཱདཡོ པན ཡསྨཱ རཱགཙརིཏཱདཱིནཾ སབྷཱགཱ, ཏསྨཱ ཏེསམྤི ཏཱདིསོཝ ཨིརིཡཱཔཐོ ཧོཏཱིཏི. ཨེཝཾ ཏཱཝ ཨིརིཡཱཔཐཏོ ཙརིཡཱཡོ ཝིབྷཱཝཡེ.

ཀིཙྩཱཏི སམྨཛྫནཱདཱིསུ ཙ ཀིཙྩེསུ རཱགཙརིཏོ སཱདྷུཀཾ སམྨཛྫནིཾ གཧེཏྭཱ ཨཏརམཱནོ ཝཱལིཀཾ ཨཝིཔྤཀིརནྟོ སིནྡུཝཱརཀུསུམསནྠརམིཝ སནྠརནྟོ སུདྡྷཾ སམཾ སམྨཛྫཏི. དོསཙརིཏོ གཱལ༹ྷཾ སམྨཛྫནིཾ གཧེཏྭཱ ཏརམཱནརཱུཔོ ཨུབྷཏོ ཝཱལིཀཾ ཨུསྶཱརེནྟོ ཁརེན སདྡེན ཨསུདྡྷཾ ཝིསམཾ སམྨཛྫཏི. མོཧཙརིཏོ སིཐིལཾ སམྨཛྫནིཾ གཧེཏྭཱ སམྤརིཝཏྟཀཾ ཨཱལོ༹ལཡམཱནོ ཨསུདྡྷཾ ཝིསམཾ སམྨཛྫཏི.

ཡཐཱ སམྨཛྫནེ, ཨེཝཾ ཙཱིཝརདྷོཝནརཛནཱདཱིསུཔི སབྦཀིཙྩེསུ ནིཔུཎམདྷུརསམསཀྐཙྩཀཱརཱི ¶ རཱགཙརིཏོ. གཱལ༹ྷཐདྡྷཝིསམཀཱརཱི དོསཙརིཏོ. ཨནིཔུཎབྱཱཀུལཝིསམཱཔརིཙྪིནྣཀཱརཱི མོཧཙརིཏོ. ཙཱིཝརདྷཱརཎམྤི ཙ རཱགཙརིཏསྶ ནཱཏིགཱལ༹ྷཾ ནཱཏིསིཐིལཾ ཧོཏི པཱསཱདིཀཾ པརིམཎྜལཾ. དོསཙརིཏསྶ ཨཏིགཱལ༹ྷཾ ཨཔརིམཎྜལཾ. མོཧཙརིཏསྶ སིཐིལཾ པརིབྱཱཀུལཾ. སདྡྷཱཙརིཏཱདཡོ ཏེསཾཡེཝཱནུསཱརེན ཝེདིཏབྦཱ, ཏཾ སབྷཱགཏྟཱཏི. ཨེཝཾ ཀིཙྩཏོ ཙརིཡཱཡོ ཝིབྷཱཝཡེ.

བྷོཛནཱཏི རཱགཙརིཏོ སིནིདྡྷམདྷུརབྷོཛནཔྤིཡོ ཧོཏི, བྷུཉྫམཱནོ ཙ ནཱཏིམཧནྟཾ པརིམཎྜལཾ ཨཱལོཔཾ ཀཏྭཱ རསཔཊིསཾཝེདཱི ཨཏརམཱནོ བྷུཉྫཏི, ཀིཉྩིདེཝ ཙ སཱདུཾ ལབྷིཏྭཱ སོམནསྶཾ ཨཱཔཛྫཏི ¶ . དོསཙརིཏོ ལཱུཁཨམྦིལབྷོཛནཔྤིཡོ ཧོཏི, བྷུཉྫམཱནོ ཙ མུཁཔཱུརཀཾ ཨཱལོཔཾ ཀཏྭཱ ཨརསཔཊིསཾཝེདཱི ཏརམཱནོ བྷུཉྫཏི, ཀིཉྩིདེཝ ཙ ཨསཱདུཾ ལབྷིཏྭཱ དོམནསྶཾ ཨཱཔཛྫཏི. མོཧཙརིཏོ ཨནིཡཏརུཙིཀོ ཧོཏི, བྷུཉྫམཱནོ ཙ ཨཔརིམཎྜལཾ པརིཏྟཾ ཨཱལོཔཾ ཀཏྭཱ བྷཱཛནེ ཚཌྜེནྟོ མུཁཾ མཀྑེནྟོ ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ ཏཾ ཏཾ ཝིཏཀྐེནྟོ བྷུཉྫཏི. སདྡྷཱཙརིཏཱདཡོཔི ཏེསཾཡེཝཱནུསཱརེན ཝེདིཏབྦཱ, ཏཾསབྷཱགཏྟཱཏི. ཨེཝཾ བྷོཛནཏོ ཙརིཡཱཡོ ཝིབྷཱཝཡེ.

དསྶནཱདིཏོཏི རཱགཙརིཏོ ཨཱིསཀམྤི མནོརམཾ རཱུཔཾ དིསྭཱ ཝིམྷཡཛཱཏོ ཝིཡ ཙིརཾ ཨོལོཀེཏི, པརིཏྟེཔི གུཎེ སཛྫཏི, བྷཱུཏམྤི དོསཾ ན གཎྷཱཏི, པཀྐམནྟོཔི ཨམུཉྩིཏུཀཱམོཝ ཧུཏྭཱ སཱཔེཀྑོ པཀྐམཏི. དོསཙརིཏོ ཨཱིསཀམྤི ཨམནོརམཾ རཱུཔཾ དིསྭཱ ཀིལནྟརཱུཔོ ཝིཡ ན ཙིརཾ ཨོལོཀེཏི, པརིཏྟེཔི དོསེ པཊིཧཉྙཏི, བྷཱུཏམྤི གུཎཾ ན གཎྷཱཏི, པཀྐམནྟོཔི མུཉྩིཏུཀཱམོཝ ཧུཏྭཱ ཨནཔེཀྑོ པཀྐམཏི. མོཧཙརིཏོ ཡཾཀིཉྩི རཱུཔཾ དིསྭཱ པརཔཙྩཡིཀོ ཧོཏི, པརཾ ནིནྡནྟཾ སུཏྭཱ ནིནྡཏི, པསཾསནྟཾ སུཏྭཱ པསཾསཏི, སཡཾ པན ཨཉྙཱཎུཔེཀྑཱཡ ཨུཔེཀྑཀོཝ ཧོཏི. ཨེས ནཡོ སདྡསཝནཱདཱིསུཔི. སདྡྷཱཙརིཏཱདཡོ པན ཏེསཾཡེཝཱནུསཱརེན ཝེདིཏབྦཱ, ཏཾསབྷཱགཏྟཱཏི. ཨེཝཾ དསྶནཱདིཏོ ཙརིཡཱཡོ ཝིབྷཱཝཡེ.

དྷམྨཔྤཝཏྟིཏོ ཙེཝཱཏི རཱགཙརིཏསྶ ཙ མཱཡཱ, སཱཋེཡྻཾ, མཱནོ, པཱཔིཙྪཏཱ, མཧིཙྪཏཱ, ཨསནྟུཊྛིཏཱ, སིངྒཾ, ཙཱཔལྱནྟི ཨེཝམཱདཡོ དྷམྨཱ བཧུལཾ པཝཏྟནྟི. དོསཙརིཏསྶ ཀོདྷོ, ཨུཔནཱཧོ, མཀྑོ, པལཱ༹སོ, ཨིསྶཱ, མཙྪརིཡནྟི ཨེཝམཱདཡོ. མོཧཙརིཏསྶ ཐིནཾ, མིདྡྷཾ, ཨུདྡྷཙྩཾ, ཀུཀྐུཙྩཾ, ཝིཙིཀིཙྪཱ, ཨཱདྷཱནགྒཱཧིཏཱ, དུཔྤཊིནིསྶགྒིཏཱཏི ཨེཝམཱདཡོ. སདྡྷཱཙརིཏསྶ ¶ མུཏྟཙཱགཏཱ, ཨརིཡཱནཾ དསྶནཀཱམཏཱ, སདྡྷམྨཾ སོཏུཀཱམཏཱ, པཱམོཛྫབཧུལཏཱ, ཨསཋཏཱ, ཨམཱཡཱཝིཏཱ, པསཱདནཱིཡེསུ ཋཱནེསུ པསཱདོཏི ཨེཝམཱདཡོ. བུདྡྷིཙརིཏསྶ སོཝཙསྶཏཱ, ཀལྱཱཎམིཏྟཏཱ, བྷོཛནེམཏྟཉྙུཏཱ, སཏིསམྤཛཉྙཾ, ཛཱགརིཡཱནུཡོགོ, སཾཝེཛནཱིཡེསུ ཋཱནེསུ སཾཝེགོ, སཾཝིགྒསྶ ཙ ཡོནིསོ པདྷཱནནྟི ཨེཝམཱདཡོ. ཝིཏཀྐཙརིཏསྶ བྷསྶབཧུལཏཱ, གཎཱརཱམཏཱ, ཀུསལཱནུཡོགེ ཨརཏི, ཨནཝཊྛིཏཀིཙྩཏཱ, རཏྟིཾ དྷཱུམཱཡནཱ ¶ , དིཝཱ པཛྫལནཱ, ཧུརཱཧུརཾ དྷཱཝནཱཏི ཨེཝམཱདཡོ དྷམྨཱ བཧུལཾ པཝཏྟནྟཱིཏི. ཨེཝཾ དྷམྨཔྤཝཏྟིཏོ ཙརིཡཱཡོ ཝིབྷཱཝཡེ.

ཡསྨཱ པན ཨིདཾ ཙརིཡཱཝིབྷཱཝནཝིདྷཱནཾ སབྦཱཀཱརེན ནེཝ པཱལི༹ཡཾ ན ཨཊྛཀཐཱཡཾ ཨཱགཏཾ, ཀེཝལཾ ཨཱཙརིཡམཏཱནུསཱརེན ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ ན སཱརཏོ པཙྩེཏབྦཾ. རཱགཙརིཏསྶ ཧི ཝུཏྟཱནི ཨིརིཡཱཔཐཱདཱིནི དོསཙརིཏཱདཡོཔི ཨཔྤམཱདཝིཧཱརིནོ ཀཱཏུཾ སཀྐོནྟི. སཾསཊྛཙརིཏསྶ ཙ པུགྒལསྶ ཨེཀསྶེཝ བྷིནྣལཀྑཎཱ ཨིརིཡཱཔཐཱདཡོ ན ཨུཔཔཛྫནྟི. ཡཾ པནེཏཾ ཨཊྛཀཐཱསུ ཙརིཡཱཝིབྷཱཝནཝིདྷཱནཾ ཝུཏྟཾ, ཏདེཝ སཱརཏོ པཙྩེཏབྦཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ‘‘ཙེཏོཔརིཡཉཱཎསྶ ལཱབྷཱི ཨཱཙརིཡོ ཙརིཡཾ ཉཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐེསྶཏི, ཨིཏརེན ཨནྟེཝཱསིཀོ པུཙྪིཏབྦོ’’ཏི. ཏསྨཱ ཙེཏོཔརིཡཉཱཎེན ཝཱ ཏཾ ཝཱ པུགྒལཾ པུཙྪིཏྭཱ ཛཱནིཏབྦཾ. ཨཡཾ པུགྒལོ རཱགཙརིཏོ, ཨཡཾ དོསཱདཱིསུ ཨཉྙཏརཙརིཏོཏི.

༤༦. ཀིཾ ཙརིཏསྶ པུགྒལསྶ ཀིཾ སཔྤཱཡནྟི ཨེཏྠ པན སེནཱསནཾ ཏཱཝ རཱགཙརིཏསྶ ཨདྷོཏཝེདིཀཾ བྷཱུམཊྛཀཾ ཨཀཏཔབྦྷཱརཀཾ ཏིཎཀུཊིཀཾ པཎྞསཱལཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརཾ རཛོཀིཎྞཾ ཛཏུཀཱབྷརིཏཾ ཨོལུགྒཝིལུགྒཾ ཨཏིཨུཙྩཾ ཝཱ ཨཏིནཱིཙཾ ཝཱ ཨུཛྫངྒལཾ སཱསངྐཾ ཨསུཙིཝིསམམགྒཾ, ཡཏྠ མཉྩཔཱིཋམྤི མངྐུཎབྷརིཏཾ དུརཱུཔཾ དུབྦཎྞཾ, ཡཾ ཨོལོཀེནྟསྶེཝ ཛིགུཙྪཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཱདིསཾ སཔྤཱཡཾ. ནིཝཱསནཔཱརུཔནཾ ཨནྟཙྪིནྣཾ ཨོལམྦཝིལམྦསུཏྟཀཱཀིཎྞཾ ཛཱལཔཱུཝསདིསཾ སཱཎི ཝིཡ ཁརསམྥསྶཾ ཀིལིཊྛཾ བྷཱརིཀཾ ཀིཙྪཔརིཧརཎཾ སཔྤཱཡཾ. པཏྟོཔི དུབྦཎྞོ མཏྟིཀཱཔཏྟོ ཝཱ ཨཱཎིགཎྛིཀཱཧཏོ ཨཡོཔཏྟོ ཝཱ གརུཀོ དུསྶཎྛཱནོ སཱིསཀཔཱལམིཝ ཛེགུཙྪོ ཝཊྚཏི. བྷིཀྑཱཙཱརམགྒོཔི ཨམནཱཔོ ཨནཱསནྣགཱམོ ཝིསམོ ཝཊྚཏི. བྷིཀྑཱཙཱརགཱམོཔི ཡཏྠ མནུསྶཱ ཨཔསྶནྟཱ ཝིཡ ཙརནྟི, ཡཏྠ ཨེཀཀུལེཔི བྷིཀྑཾ ཨལབྷིཏྭཱ ནིཀྑམནྟཾ ‘‘ཨེཧི, བྷནྟེ’’ཏི ཨཱསནསཱལཾ པཝེསེཏྭཱ ཡཱགུབྷཏྟཾ དཏྭཱ གཙྪནྟཱ གཱཝཱི ཝིཡ ཝཛེ པཝེསེཏྭཱ ཨནཔལོཀེནྟཱ གཙྪནྟི, ཏཱདིསོ ཝཊྚཏི ¶ . པརིཝིསཀམནུསྶཱཔི དཱསཱ ཝཱ ཀམྨཀརཱ ཝཱ དུབྦཎྞཱ དུདྡསིཀཱ ཀིལིཊྛཝསནཱ དུགྒནྡྷཱ ཛེགུཙྪཱ, ཡེ ཨཙིཏྟཱིཀཱརེན ཡཱགུབྷཏྟཾ ཚཌྜེནྟཱ ཝིཡ པརིཝིསནྟི, ཏཱདིསཱ སཔྤཱཡཱ. ཡཱགུབྷཏྟཁཛྫཀམྤི ལཱུཁཾ དུབྦཎྞཾ སཱམཱཀཀུདྲཱུསཀཀཎཱཛཀཱདིམཡཾ ¶ པཱུཏིཏཀྐཾ བིལངྒཾ ཛིཎྞསཱཀསཱུཔེཡྻཾ ཡཾཀིཉྩིདེཝ ཀེཝལཾ ཨུདརཔཱུརམཏྟཾ ཝཊྚཏི. ཨིརིཡཱཔཐོཔིསྶ ཋཱནཾ ཝཱ ཙངྐམོ ཝཱ ཝཊྚཏི. ཨཱརམྨཎཾ ནཱིལཱདཱིསུ ཝཎྞཀསིཎེསུ ཡཾཀིཉྩི ཨཔརིསུདྡྷཝཎྞནྟི ཨིདཾ རཱགཙརིཏསྶ སཔྤཱཡཾ.

དོསཙརིཏསྶ སེནཱསནཾ ནཱཏིཨུཙྩཾ ནཱཏིནཱིཙཾ ཚཱཡཱུདཀསམྤནྣཾ སུཝིབྷཏྟབྷིཏྟིཐམྦྷསོཔཱནཾ སུཔརིནིཊྛིཏམཱལཱཀམྨལཏཱཀམྨནཱནཱཝིདྷཙིཏྟཀམྨསམུཛྫལསམསིནིདྡྷམུདུབྷཱུམིཏལཾ བྲཧྨཝིམཱནམིཝ ཀུསུམདཱམཝིཙིཏྲཝཎྞཙེལཝིཏཱནསམལངྐཏཾ སུཔཉྙཏྟསུཙིམནོརམཏྠརཎམཉྩཔཱིཋཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝཱསཏྠཱཡ ནིཀྑིཏྟཀུསུམཝཱསགནྡྷསུགནྡྷཾ ཡཾ དསྶནམཏྟེནེཝ པཱིཏིཔཱམོཛྫཾ ཛནཡཏི, ཨེཝརཱུཔཾ སཔྤཱཡཾ. ཏསྶ པན སེནཱསནསྶ མགྒོཔི སབྦཔརིསྶཡཝིམུཏྟོ སུཙིསམཏལོ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟོཝ ཝཊྚཏི. སེནཱསནཔརིཀྑཱརོཔེཏྠ ཀཱིཊམངྐུཎདཱིགྷཛཱཏིམཱུསིཀཱནཾ ནིསྶཡཔརིཙྪིནྡནཏྠཾ ནཱཏིབཧུཀོ, ཨེཀམཉྩཔཱིཋམཏྟམེཝ ཝཊྚཏི. ནིཝཱསནཔཱརུཔནམྤིསྶ ཙཱིནཔཊྚསོམཱརཔཊྚཀོསེཡྻཀཔྤཱསིཀསུཁུམཁོམཱདཱིནཾ ཡཾ ཡཾ པཎཱིཏཾ, ཏེན ཏེན ཨེཀཔཊྚཾ ཝཱ དུཔཊྚཾ ཝཱ སལླཧུཀཾ སམཎསཱརུཔྤེན སུརཏྟཾ སུདྡྷཝཎྞཾ ཝཊྚཏི. པཏྟོ ཨུདཀཔུཔྥུལ༹མིཝ སུསཎྛཱནོ མཎི ཝིཡ སུམཊྛོ ནིམྨལོ སམཎསཱརུཔྤེན སུཔརིསུདྡྷཝཎྞོ ཨཡོམཡོ ཝཊྚཏི. བྷིཀྑཱཙཱརམགྒོ པརིསྶཡཝིམུཏྟོ སམོ མནཱཔོ ནཱཏིདཱུརནཱཙྩཱསནྣགཱམོ ཝཊྚཏི. བྷིཀྑཱཙཱརགཱམོཔི ཡཏྠ མནུསྶཱ ‘‘ཨིདཱནི ཨཡྻོ ཨཱགམིསྶཏཱི’’ཏི སིཏྟསམྨཊྛེ པདེསེ ཨཱསནཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ པཙྩུགྒནྟྭཱ པཏྟཾ ཨཱདཱཡ གྷརཾ པཝེསེཏྭཱ པཉྙཏྟཱསནེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ སཀྐཙྩཾ སཧཏྠཱ པརིཝིསནྟི, ཏཱདིསོ ཝཊྚཏི. པརིཝེསཀཱ པནསྶ ཡེ ཧོནྟི ཨབྷིརཱུཔཱ པཱསཱདིཀཱ སུནྷཱཏཱ སུཝིལིཏྟཱ དྷཱུཔཝཱསཀུསུམགནྡྷསུརབྷིནོ ནཱནཱཝིརཱགསུཙིམནུཉྙཝཏྠཱབྷརཎཔཊིམཎྜིཏཱ སཀྐཙྩཀཱརིནོ, ཏཱདིསཱ སཔྤཱཡཱ. ཡཱགུབྷཏྟཁཛྫཀམྤི ཝཎྞགནྡྷརསསམྤནྣཾ ཨོཛཝནྟཾ མནོརམཾ སབྦཱཀཱརཔཎཱིཏཾ ཡཱཝདཏྠཾ ཝཊྚཏི. ཨིརིཡཱཔཐོཔིསྶ སེཡྻཱ ཝཱ ནིསཛྫཱ ཝཱ ཝཊྚཏི, ཨཱརམྨཎཾ ནཱིལཱདཱིསུ ཝཎྞཀསིཎེསུ ཡཾཀིཉྩི སུཔརིསུདྡྷཝཎྞནྟི ཨིདཾ དོསཙརིཏསྶ སཔྤཱཡཾ.

མོཧཙརིཏསྶ ¶ སེནཱསནཾ དིསཱམུཁཾ ཨསམྦཱདྷཾ ཝཊྚཏི, ཡཏྠ ནིསིནྣསྶ ཝིཝཊཱ དིསཱ ཁཱཡནྟི ¶ , ཨིརིཡཱཔཐེསུ ཙངྐམོ ཝཊྚཏི. ཨཱརམྨཎཾ པནསྶ པརིཏྟཾ སུཔྤམཏྟཾ སརཱཝམཏྟཾ ཝཱ (ཁུདྡཀཾ) ན ཝཊྚཏི. སམྦཱདྷསྨིཉྷི ཨོཀཱསེ ཙིཏྟཾ བྷིཡྻོ སམྨོཧམཱཔཛྫཏི, ཏསྨཱ ཝིཔུལཾ མཧཱཀསིཎཾ ཝཊྚཏི. སེསཾ དོསཙརིཏསྶ ཝུཏྟསདིསམེཝཱཏི ཨིདཾ མོཧཙརིཏསྶ སཔྤཱཡཾ.

སདྡྷཱཙརིཏསྶ སབྦམྤི དོསཙརིཏམྷི ཝུཏྟཝིདྷཱནཾ སཔྤཱཡཾ. ཨཱརམྨཎེསུ ཙསྶ ཨནུསྶཏིཊྛཱནམྤི ཝཊྚཏི.

བུདྡྷིཙརིཏསྶ སེནཱསནཱདཱིསུ ཨིདཾ ནཱམ ཨསཔྤཱཡནྟི ནཏྠི.

ཝིཏཀྐཙརིཏསྶ སེནཱསནཾ ཝིཝཊཾ དིསཱམུཁཾ ཡཏྠ ནིསིནྣསྶ ཨཱརཱམཝནཔོཀྑརཎཱིརཱམཎེཡྻཀཱནི གཱམནིགམཛནཔདཔཊིཔཱཊིཡོ ནཱིལོབྷཱསཱ ཙ པབྦཏཱ པཉྙཱཡནྟི, ཏཾ ན ཝཊྚཏི, ཏཉྷི ཝིཏཀྐཝིདྷཱཝནསྶེཝ པཙྩཡོ ཧོཏི, ཏསྨཱ གམྦྷཱིརེ དརཱིམུཁེ ཝནཔྤཊིཙྪནྣེ ཧཏྠིཀུཙྪིཔབྦྷཱརམཧིནྡགུཧཱསདིསེ སེནཱསནེ ཝསིཏབྦཾ. ཨཱརམྨཎམྤིསྶ ཝིཔུལཾ ན ཝཊྚཏི. ཏཱདིསཉྷི ཝིཏཀྐཝསེན སནྡྷཱཝནསྶ པཙྩཡོ ཧོཏི. པརིཏྟཾ པན ཝཊྚཏི.

སེསཾ རཱགཙརིཏསྶ ཝུཏྟསདིསམེཝཱཏི ཨིདཾ ཝིཏཀྐཙརིཏསྶ སཔྤཱཡཾ. ཨཡཾ ཨཏྟནོ ཙརིཡཱནུཀཱུལནྟི ཨེཏྠ ཨཱགཏཙརིཡཱནཾ པབྷེདནིདཱནཝིབྷཱཝནསཔྤཱཡཔརིཙྪེདཏོ ཝིཏྠཱརོ. ན ཙ ཏཱཝ ཙརིཡཱནུཀཱུལཾ ཀམྨཊྛཱནཾ སབྦཱཀཱརེན ཨཱཝིཀཏཾ. ཏཉྷི ཨནནྟརསྶ མཱཏིཀཱཔདསྶ ཝིཏྠཱརེ སཡམེཝ ཨཱཝིབྷཝིསྶཏི.

ཙཏྟཱལཱིསཀམྨཊྛཱནཝཎྞནཱ

༤༧. ཏསྨཱ ཡཾ ཝུཏྟཾ ཙཏྟཱལཱིསཱཡ ཀམྨཊྛཱནེསུ ཨཉྙཏརཾ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱཏི ཨེཏྠ སངྑཱཏནིདྡེསཏོ, ཨུཔཙཱརཔྤནཱཝཧཏོ, ཛྷཱནཔྤབྷེདཏོ, སམཏིཀྐམཏོ, ཝཌྜྷནཱཝཌྜྷནཏོ, ཨཱརམྨཎཏོ, བྷཱུམིཏོ, གཧཎཏོ, པཙྩཡཏོ, ཙརིཡཱནུཀཱུལཏོཏི ཨིམེཧི ཏཱཝ དསཧཱཀཱརེཧི ཀམྨཊྛཱནཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ.

ཏཏྠ ¶ སངྑཱཏནིདྡེསཏོཏི ཙཏྟཱལཱིསཱཡ ཀམྨཊྛཱནེསཱུཏི ཧི ཝུཏྟཾ, ཏཏྲིམཱནི ཙཏྟཱལཱིས ཀམྨཊྛཱནཱནི ¶ དས ཀསིཎཱ, དས ཨསུབྷཱ, དས ཨནུསྶཏིཡོ, ཙཏྟཱརོ བྲཧྨཝིཧཱརཱ, ཙཏྟཱརོ ཨཱརུཔྤཱ, ཨེཀཱ སཉྙཱ, ཨེཀཾ ཝཝཏྠཱནནྟི.

ཏཏྠ པཐཝཱིཀསིཎཾ, ཨཱཔོཀསིཎཾ, ཏེཛོཀསིཎཾ, ཝཱཡོཀསིཎཾ, ནཱིལཀསིཎཾ, པཱིཏཀསིཎཾ, ལོཧིཏཀསིཎཾ, ཨོདཱཏཀསིཎཾ, ཨཱལོཀཀསིཎཾ, པརིཙྪིནྣཱཀཱསཀསིཎནྟི ཨིམེ དས ཀསིཎཱ.

ཨུདྡྷུམཱཏཀཾ, ཝིནཱིལཀཾ, ཝིཔུབྦཀཾ, ཝིཙྪིདྡཀཾ, ཝིཀྑཱཡིཏཀཾ, ཝིཀྑིཏྟཀཾ, ཧཏཝིཀྑིཏྟཀཾ, ལོཧིཏཀཾ, པུལུ༹ཝཀཾ, ཨཊྛིཀནྟི ཨིམེ དས ཨསུབྷཱ.

བུདྡྷཱནུསྶཏི, དྷམྨཱནུསྶཏི, སངྒྷཱནུསྶཏི, སཱིལཱནུསྶཏི, ཙཱགཱནུསྶཏི, དེཝཏཱནུསྶཏི, མརཎཱནུསྶཏི, ཀཱཡགཏཱསཏི, ཨཱནཱཔཱནསྶཏི, ཨུཔསམཱནུསྶཏཱིཏི ཨིམཱ དས ཨནུསྶཏིཡོ.

མེཏྟཱ, ཀརུཎཱ, མུདིཏཱ, ཨུཔེཀྑཱཏི ཨིམེ ཙཏྟཱརོ བྲཧྨཝིཧཱརཱ.

ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ, ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ, ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ, ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནནྟི ཨིམེ ཙཏྟཱརོ ཨཱརུཔྤཱ. ཨཱཧཱརེ པཊིཀཱུལསཉྙཱ ཨེཀཱ སཉྙཱ. ཙཏུདྷཱཏུཝཝཏྠཱནཾ ཨེཀཾ ཝཝཏྠཱནནྟི ཨེཝཾ སངྑཱཏནིདྡེསཏོ ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨུཔཙཱརཔྤནཱཝཧཏོཏི ཋཔེཏྭཱ ཀཱཡགཏཱསཏིཉྩ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཉྩ ཨཝསེསཱ ཨཊྛ ཨནུསྶཏིཡོ, ཨཱཧཱརེ པཊིཀཱུལསཉྙཱ, ཙཏུདྷཱཏུཝཝཏྠཱནནྟི ཨིམཱནེཝ ཧེཏྠ དསཀམྨཊྛཱནཱནི ཨུཔཙཱརཝཧཱནི. སེསཱནི ཨཔྤནཱཝཧཱནི. ཨེཝཾ ཨུཔཙཱརཔྤནཱཝཧཏོ.

ཛྷཱནཔྤབྷེདཏོཏི ཨཔྤནཱཝཧེསུ ཙེཏྠ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཡཱ སདྡྷིཾ དས ཀསིཎཱ ཙཏུཀྐཛ྄ཛྷཱནིཀཱ ཧོནྟི. ཀཱཡགཏཱསཏིཡཱ སདྡྷིཾ དས ཨསུབྷཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནིཀཱ. པུརིམཱ ཏཡོ བྲཧྨཝིཧཱརཱ ཏིཀཛ྄ཛྷཱནིཀཱ. ཙཏུཏྠབྲཧྨཝིཧཱརོ ཙཏྟཱརོ ཙ ཨཱརུཔྤཱ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནིཀཱཏི ཨེཝཾ ཛྷཱནཔྤབྷེདཏོ.

སམཏིཀྐམཏོཏི དྭེ སམཏིཀྐམཱ ཨངྒསམཏིཀྐམོ ཙ ཨཱརམྨཎསམཏིཀྐམོ ཙ. ཏཏྠ སབྦེསུཔི ¶ ཏིཀཙཏུཀྐཛ྄ཛྷཱནིཀེསུ ཀམྨཊྛཱནེསུ ཨངྒསམཏིཀྐམོ ¶ ཧོཏི ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱདཱིནི ཛྷཱནངྒཱནི སམཏིཀྐམིཏྭཱ ཏེསྭེཝཱརམྨཎེསུ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནཾ པཏྟབྦཏོ. ཏཐཱ ཙཏུཏྠབྲཧྨཝིཧཱརེ. སོཔི ཧི མེཏྟཱདཱིནཾཡེཝ ཨཱརམྨཎེ སོམནསྶཾ སམཏིཀྐམིཏྭཱ པཏྟབྦོཏི. ཙཏཱུསུ པན ཨཱརུཔྤེསུ ཨཱརམྨཎསམཏིཀྐམོ ཧོཏི. པུརིམེསུ ཧི ནཝསུ ཀསིཎེསུ ཨཉྙཏརཾ སམཏིཀྐམིཏྭཱ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ པཏྟབྦཾ. ཨཱཀཱསཱདཱིནི ཙ སམཏིཀྐམིཏྭཱ ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཱདཱིནི. སེསེསུ སམཏིཀྐམོ ནཏྠཱིཏི ཨེཝཾ སམཏིཀྐམཏོ.

ཝཌྜྷནཱཝཌྜྷནཏོཏི ཨིམེསུ ཙཏྟཱལཱིསཱཡ ཀམྨཊྛཱནེསུ དས ཀསིཎཱནེཝ ཝཌྜྷེཏབྦཱནི. ཡཏྟཀཉྷི ཨོཀཱསཾ ཀསིཎེན ཕརཏི, ཏདབྦྷནྟརེ དིབྦཱཡ སོཏདྷཱཏུཡཱ སདྡཾ སོཏུཾ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ རཱུཔཱནི པསྶིཏུཾ པརསཏྟཱནཉྩ ཙེཏསཱ ཙིཏྟམཉྙཱཏུཾ སམཏྠོ ཧོཏི. ཀཱཡགཏཱསཏི པན ཨསུབྷཱནི ཙ ན ཝཌྜྷེཏབྦཱནི. ཀསྨཱ? ཨོཀཱསེན པརིཙྪིནྣཏྟཱ ཨཱནིསཾསཱབྷཱཝཱ ཙ. སཱ ཙ ནེསཾ ཨོཀཱསེན པརིཙྪིནྣཏཱ བྷཱཝནཱནཡེ ཨཱཝིབྷཝིསྶཏི. ཏེསུ པན ཝཌྜྷིཏེསུ ཀུཎཔརཱསིཡེཝ ཝཌྜྷཏི, ན ཀོཙི ཨཱནིསཾསོ ཨཏྠི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ སོཔཱཀཔཉྷཱབྱཱཀརཎེ, ‘‘ཝིབྷཱུཏཱ བྷགཝཱ རཱུཔསཉྙཱ ཨཝིབྷཱུཏཱ ཨཊྛིཀསཉྙཱ’’ཏི. ཏཏྲ ཧི ནིམིཏྟཝཌྜྷནཝསེན རཱུཔསཉྙཱ ཝིབྷཱུཏཱཏི ཝུཏྟཱ. ཨཊྛིཀསཉྙཱ ཨཝཌྜྷནཝསེན ཨཝིབྷཱུཏཱཏི ཝུཏྟཱ.

ཡཾ པནེཏཾ ‘‘ཀེཝལཾ ཨཊྛིསཉྙཱཡ, ཨཕརཱི པཐཝིཾ ཨིམ’’ནྟི (ཐེརགཱ. ༡༨) ཝུཏྟཾ, ཏཾ ལཱབྷིསྶ སཏོ ཨུཔཊྛཱནཱཀཱརཝསེན ཝུཏྟཾ. ཡཐེཝ ཧི དྷམྨཱསོཀཀཱལེ ཀརཝཱིཀསཀུཎོ སམནྟཱ ཨཱདཱསབྷིཏྟཱིསུ ཨཏྟནོ ཚཱཡཾ དིསྭཱ སབྦདིསཱསུ ཀརཝཱིཀསཉྙཱི ཧུཏྭཱ མདྷུརཾ གིརཾ ནིཙྪཱརེསི, ཨེཝཾ ཐེརོཔི ཨཊྛིཀསཉྙཱཡ ལཱབྷིཏྟཱ སབྦདིསཱསུ ཨུཔཊྛིཏཾ ནིམིཏྟཾ པསྶནྟོ ཀེཝལཱཔི པཐཝཱི ཨཊྛིཀབྷརིཏཱཏི ཙིནྟེསཱིཏི.

ཡདི ཨེཝཾ ཡཱ ཨསུབྷཛ྄ཛྷཱནཱནཾ ཨཔྤམཱཎཱརམྨཎཏཱ ཝུཏྟཱ, སཱ ཝིརུཛ྄ཛྷཏཱིཏི. སཱ ཙ ན ཝིརུཛ྄ཛྷཏི. ཨེཀཙྩོ ཧི ཨུདྡྷུམཱཏཀེ ཝཱ ཨཊྛིཀེ ཝཱ མཧནྟེ ནིམིཏྟཾ གཎྷཱཏི. ཨེཀཙྩོ ཨཔྤཀེ. ཨིམིནཱ པརིཡཱཡེན ཨེཀཙྩསྶ པརིཏྟཱརམྨཎཾ ཛྷཱནཾ ཧོཏི. ཨེཀཙྩསྶ ཨཔྤམཱཎཱརམྨཎནྟི. ཡོ ཝཱ ཨེཏཾ ཝཌྜྷནེ ཨཱདཱིནཝཾ ཨཔསྶནྟོ ཝཌྜྷེཏི. ཏཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཨཔྤམཱཎཱརམྨཎ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨཱནིསཾསཱབྷཱཝཱ པན ན ཝཌྜྷེཏབྦཱནཱིཏི.

ཡཐཱ ¶ ¶ ཙ ཨེཏཱནི, ཨེཝཾ སེསཱནིཔི ན ཝཌྜྷེཏབྦཱནི. ཀསྨཱ? ཏེསུ ཧི ཨཱནཱཔཱནནིམིཏྟཾ ཏཱཝ ཝཌྜྷཡཏོ ཝཱཏརཱསིཡེཝ ཝཌྜྷཏི, ཨོཀཱསེན ཙ པརིཙྪིནྣཾ. ཨིཏི སཱདཱིནཝཏྟཱ ཨོཀཱསེན ཙ པརིཙྪིནྣཏྟཱ ན ཝཌྜྷེཏབྦཾ. བྲཧྨཝིཧཱརཱ སཏྟཱརམྨཎཱ, ཏེསཾ ནིམིཏྟཾ ཝཌྜྷཡཏོ སཏྟརཱསིཡེཝ ཝཌྜྷེཡྻ, ན ཙ ཏེན ཨཏྠོ ཨཏྠི, ཏསྨཱ ཏམྤི ན ཝཌྜྷེཏབྦཾ. ཡཾ པན ཝུཏྟཾ ‘‘མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༥༥༦) ཨཱདི, ཏཾ པརིགྒཧཝསེནེཝ ཝུཏྟཾ. ཨེཀཱཝཱསདྭིཨཱཝཱསཱདིནཱ ཧི ཨནུཀྐམེན ཨེཀིསྶཱ དིསཱཡ སཏྟེ པརིགྒཧེཏྭཱ བྷཱཝེནྟོ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱཏི ཝུཏྟོ. ན ནིམིཏྟཾ ཝཌྜྷེནྟོ. པཊིབྷཱགནིམིཏྟམེཝ ཙེཏྠ ནཏྠི. ཡདཡཾ ཝཌྜྷེཡྻ, པརིཏྟཨཔྤམཱཎཱརམྨཎཏཱཔེཏྠ པརིགྒཧཝསེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ. ཨཱརུཔྤཱརམྨཎེསུཔི ཨཱཀཱསཾ ཀསིཎུགྒྷཱཊིམཏྟཱ. ཏཉྷི ཀསིཎཱཔགམཝསེནེཝ མནསི ཀཱཏབྦཾ. ཏཏོ པརཾ ཝཌྜྷཡཏོཔི ན ཀིཉྩི ཧོཏི. ཝིཉྙཱཎཾ སབྷཱཝདྷམྨཏྟཱ. ན ཧི སཀྐཱ སབྷཱཝདྷམྨཾ ཝཌྜྷེཏུཾ. ཝིཉྙཱཎཱཔགམོ ཝིཉྙཱཎསྶ ཨབྷཱཝམཏྟཏྟཱ. ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཱརམྨཎཾ སབྷཱཝདྷམྨཏྟཱཡེཝ ན ཝཌྜྷེཏབྦཾ. སེསཱནི ཨནིམིཏྟཏྟཱ. པཊིབྷཱགནིམིཏྟཉྷི ཝཌྜྷེཏབྦཾ ནཱམ བྷཝེཡྻ. བུདྡྷཱནུསྶཏིཨཱདཱིནཉྩ ནེཝ པཊིབྷཱགནིམིཏྟཾ ཨཱརམྨཎཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ན ཝཌྜྷེཏབྦནྟི ཨེཝཾ ཝཌྜྷནཱཝཌྜྷནཏོ.

ཨཱརམྨཎཏོཏི ཨིམེསུ ཙ ཙཏྟཱལཱིསཱཡ ཀམྨཊྛཱནེསུ དསཀསིཎཱ, དསཨསུབྷཱ, ཨཱནཱཔཱནསྶཏི, ཀཱཡགཏཱསཏཱིཏི ཨིམཱནི དྭཱཝཱིསཏིཔཊིབྷཱགནིམིཏྟཱརམྨཎཱནི. སེསཱནི ན པཊིབྷཱགནིམིཏྟཱརམྨཎཱནི. ཏཐཱ དསསུ ཨནུསྶཏཱིསུ ཋཔེཏྭཱ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཉྩ ཀཱཡགཏཱསཏིཉྩ ཨཝསེསཱ ཨཊྛ ཨནུསྶཏིཡོ, ཨཱཧཱརེ པཊིཀཱུལསཉྙཱ, ཙཏུདྷཱཏུཝཝཏྠཱནཾ, ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ, ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནནྟི ཨིམཱནི དྭཱདས སབྷཱཝདྷམྨཱརམྨཎཱནི. དས ཀསིཎཱ, དས ཨསུབྷཱ, ཨཱནཱཔཱནསྶཏི, ཀཱཡགཏཱསཏཱིཏི ཨིམཱནི དྭཱཝཱིསཏི ནིམིཏྟཱརམྨཎཱནི. སེསཱནི ཚ ན ཝཏྟབྦཱརམྨཎཱནི. ཏཐཱ ཝིཔུབྦཀཾ, ལོཧིཏཀཾ, པུལུ༹ཝཀཾ, ཨཱནཱཔཱནསྶཏི, ཨཱཔོཀསིཎཾ, ཏེཛོཀསིཎཾ, ཝཱཡོཀསིཎཾ, ཡཉྩ ཨཱལོཀཀསིཎེ སཱུརིཡཱདཱིནཾ ཨོབྷཱསམཎྜལཱརམྨཎནྟི ཨིམཱནི ཨཊྛ ཙལིཏཱརམྨཎཱནི, ཏཱནི ཙ ཁོ པུབྦབྷཱགེ, པཊིབྷཱགཾ པན སནྣིསིནྣམེཝ ཧོཏི. སེསཱནི ན ཙལིཏཱརམྨཎཱནཱིཏི ཨེཝཾ ཨཱརམྨཎཏོ.

བྷཱུམིཏོཏི ¶ ཨེཏྠ ཙ དས ཨསུབྷཱ, ཀཱཡགཏཱསཏི, ཨཱཧཱརེ པཊིཀཱུལསཉྙཱཏི ཨིམཱནི དྭཱདས དེཝེསུ ནཔྤཝཏྟནྟི. ཏཱནི དྭཱདས, ཨཱནཱཔཱནསྶཏི ཙཱཏི ཨིམཱནི ཏེརས བྲཧྨལོཀེ ནཔྤཝཏྟནྟི ¶ . ཨརཱུཔབྷཝེ པན ཋཔེཏྭཱ ཙཏྟཱརོ ཨཱརུཔྤེ ཨཉྙཾ ནཔྤཝཏྟཏི. མནུསྶེསུ སབྦཱནིཔི པཝཏྟནྟཱིཏི ཨེཝཾ བྷཱུམིཏོ.

གཧཎཏོཏི དིཊྛཕུཊྛསུཏགྒཧཎཏོཔེཏྠ ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཏྲ ཋཔེཏྭཱ ཝཱཡོཀསིཎཾ སེསཱ ནཝ ཀསིཎཱ, དས ཨསུབྷཱཏི ཨིམཱནི ཨེཀཱུནཝཱིསཏི དིཊྛེན གཧེཏབྦཱནི. པུབྦབྷཱགེ ཙཀྑུནཱ ཨོལོཀེཏྭཱ ནིམིཏྟཾ ནེསཾ གཧེཏབྦནྟི ཨཏྠོ. ཀཱཡགཏཱསཏིཡཾ ཏཙཔཉྩཀཾ དིཊྛེན, སེསཾ སུཏེནཱཏི ཨེཝཾ ཏསྶཱ ཨཱརམྨཎཾ དིཊྛསུཏེན གཧེཏབྦཾ. ཨཱནཱཔཱནསྶཏི ཕུཊྛེན, ཝཱཡོཀསིཎཾ དིཊྛཕུཊྛེན, སེསཱནི ཨཊྛཱརས སུཏེན གཧེཏབྦཱནི. ཨུཔེཀྑཱབྲཧྨཝིཧཱརོ, ཙཏྟཱརོ ཨཱརུཔྤཱཏི ཨིམཱནི ཙེཏྠ ན ཨཱདིཀམྨིཀེན གཧེཏབྦཱནི. སེསཱནི པཉྩཏིཾས གཧེཏབྦཱནཱིཏི ཨེཝཾ གཧཎཏོ.

པཙྩཡཏོཏི ཨིམེསུ པན ཀམྨཊྛཱནེསུ ཋཔེཏྭཱ ཨཱཀཱསཀསིཎཾ སེསཱ ནཝ ཀསིཎཱ ཨཱརུཔྤཱནཾ པཙྩཡཱ ཧོནྟི, དས ཀསིཎཱ ཨབྷིཉྙཱནཾ, ཏཡོ བྲཧྨཝིཧཱརཱ ཙཏུཏྠབྲཧྨཝིཧཱརསྶ, ཧེཊྛིམཾ ཧེཊྛིམཾ ཨཱརུཔྤཾ ཨུཔརིམསྶ ཨུཔརིམསྶ, ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཡཱ, སབྦཱནིཔི སུཁཝིཧཱརཝིཔསྶནཱབྷཝསམྤཏྟཱིནནྟི ཨེཝཾ པཙྩཡཏོ.

ཙརིཡཱནུཀཱུལཏོཏི ཙརིཡཱནཾ ཨནུཀཱུལཏོཔེཏྠ ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ. སེཡྻཐིདཾ – རཱགཙརིཏསྶ ཏཱཝ ཨེཏྠ དས ཨསུབྷཱ, ཀཱཡགཏཱསཏཱིཏི ཨེཀཱདས ཀམྨཊྛཱནཱནི ཨནུཀཱུལཱནི. དོསཙརིཏསྶ ཙཏྟཱརོ བྲཧྨཝིཧཱརཱ, ཙཏྟཱརི ཝཎྞཀསིཎཱནཱིཏི ཨཊྛ. མོཧཙརིཏསྶ, ཝིཏཀྐཙརིཏསྶ ཙ ཨེཀཾ ཨཱནཱཔཱནསྶཏི ཀམྨཊྛཱནམེཝ. སདྡྷཱཙརིཏསྶ པུརིམཱ ཚ ཨནུསྶཏིཡོ. བུདྡྷིཙརིཏསྶ མརཎསྶཏི, ཨུཔསམཱནུསྶཏི, ཙཏུདྷཱཏུཝཝཏྠཱནཾ, ཨཱཧཱརེ པཊིཀཱུལསཉྙཱཏི ཙཏྟཱརི. སེསཀསིཎཱནི, ཙཏྟཱརོ ཙ ཨཱརུཔྤཱ སབྦཙརིཏཱནཾ ཨནུཀཱུལཱནི. ཀསིཎེསུ ཙ ཡཾཀིཉྩི པརིཏྟཾ ཝིཏཀྐཙརིཏསྶ, ཨཔྤམཱཎཾ མོཧཙརིཏསྶཱཏི.

ཨེཝམེཏྠ ¶ ཙརིཡཱནུཀཱུལཏོ ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོཏི སབྦཉྩེཏཾ ཨུཛུཝིཔཙྩནཱིཀཝསེན ཙ ཨཏིསཔྤཱཡཝསེན ཙ ཝུཏྟཾ. རཱགཱདཱིནཾ པན ཨཝིཀྑམྦྷིཀཱ སདྡྷཱདཱིནཾ ཝཱ ཨནུཔཀཱརཱ ཀུསལབྷཱཝནཱ ནཱམ ནཏྠི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ མེགྷིཡསུཏྟེ –

‘‘ཙཏྟཱརོ དྷམྨཱ ཨུཏྟརི བྷཱཝེཏབྦཱ. ཨསུབྷཱ བྷཱཝེཏབྦཱ རཱགསྶ པཧཱནཱཡ. མེཏྟཱ བྷཱཝེཏབྦཱ བྱཱཔཱདསྶ ¶ པཧཱནཱཡ. ཨཱནཱཔཱནསྶཏི བྷཱཝེཏབྦཱ ཝིཏཀྐུཔཙྪེདཱཡ. ཨནིཙྩསཉྙཱ བྷཱཝེཏབྦཱ ཨསྨིམཱནསམུགྒྷཱཏཱཡཱ’’ཏི.

རཱཧུལསུཏྟེཔི ‘‘མེཏྟཾ, རཱཧུལ, བྷཱཝནཾ བྷཱཝེཧཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༢.༡༢༠) ནཡེན ཨེཀསྶེཝ སཏྟ ཀམྨཊྛཱནཱནི ཝུཏྟཱནི. ཏསྨཱ ཝཙནམཏྟེ ཨབྷིནིཝེསཾ ཨཀཏྭཱ སབྦཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ པརིཡེསིཏབྦོཏི ཨཡཾ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱཏི ཨེཏྠ ཀམྨཊྛཱནཀཐཱ ཝིནིཙྪཡོ.

༤༨. གཧེཏྭཱཏི ཨིམསྶ པན པདསྶ ཨཡམཏྠདཱིཔནཱ. ‘‘ཏེན ཡོགིནཱ ཀམྨཊྛཱནདཱཡཀཾ ཀལྱཱཎམིཏྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ཀལྱཱཎམིཏྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བུདྡྷསྶ ཝཱ བྷགཝཏོ ཨཱཙརིཡསྶ ཝཱ ཨཏྟཱནཾ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ སམྤནྣཛ྄ཛྷཱསཡེན སམྤནྣཱདྷིམུཏྟིནཱ ཙ ཧུཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ ཡཱཙིཏབྦཾ.

ཏཏྲ ‘‘ཨིམཱཧཾ བྷགཝཱ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཏུམྷཱཀཾ པརིཙྩཛཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཨཏྟཱ ནིཡྻཱཏེཏབྦོ. ཨེཝཉྷི ཨནིཡྻཱཏེཏྭཱ པནྟེསུ སེནཱསནེསུ ཝིཧརནྟོ བྷེརཝཱརམྨཎེ ཨཱཔཱཐམཱགཏེ སནྠམྦྷིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ གཱམནྟཾ ཨོསརིཏྭཱ གིཧཱིཧི སཾསཊྛོ ཧུཏྭཱ ཨནེསནཾ ཨཱཔཛྫིཏྭཱ ཨནཡབྱསནཾ པཱཔུཎེཡྻ. ནིཡྻཱཏིཏཏྟབྷཱཝསྶ པནསྶ བྷེརཝཱརམྨཎེ ཨཱཔཱཐམཱགཏེཔི བྷཡཾ ན ཨུཔྤཛྫཏི. ‘‘ནནུ ཏཡཱ, པཎྜིཏ, པུརིམམེཝ ཨཏྟཱ བུདྡྷཱནཾ ནིཡྻཱཏིཏོ’’ཏི པཙྩཝེཀྑཏོ པནསྶ སོམནསྶམེཝ ཨུཔྤཛྫཏི. ཡཐཱ ཧི པུརིསསྶ ཨུཏྟམཾ ཀཱསིཀཝཏྠཾ བྷཝེཡྻ, ཏསྶ ཏསྨིཾ མཱུསིཀཱཡ ཝཱ ཀཱིཊེཧི ཝཱ ཁཱདིཏེ ཨུཔྤཛྫེཡྻ དོམནསྶཾ ¶ . སཙེ པན ཏཾ ཨཙཱིཝརཀསྶ བྷིཀྑུནོ དདེཡྻ, ཨཐསྶ ཏཾ ཏེན བྷིཀྑུནཱ ཁཎྜཱཁཎྜཾ ཀརིཡམཱནཾ དིསྭཱཔི སོམནསྶམེཝ ཨུཔྤཛྫེཡྻ. ཨེཝཾསམྤདམིདཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཱཙརིཡསྶ ནིཡྻཱཏེནྟེནཱཔི ‘‘ཨིམཱཧཾ, བྷནྟེ, ཨཏྟབྷཱཝཾ ཏུམྷཱཀཾ པརིཙྩཛཱམཱི’’ཏི ཝཏྟབྦཾ. ཨེཝཾ ཨནིཡྻཱཏིཏཏྟབྷཱཝོ ཧི ཨཏཛྫནཱིཡོ ཝཱ ཧོཏི, དུབྦཙོ ཝཱ ཨནོཝཱདཀརོ, ཡེནཀཱམཾགམོ ཝཱ ཨཱཙརིཡཾ ཨནཱཔུཙྪཱཝ ཡཏྠིཙྪཏི, ཏཏྠ གནྟཱ, ཏམེནཾ ཨཱཙརིཡོ ཨཱམིསེན ཝཱ དྷམྨེན ཝཱ ན སངྒཎྷཱཏི, གཱུལ༹ྷཾ གནྠཾ ན སིཀྑཱཔེཏི. སོ ཨིམཾ དུཝིདྷཾ སངྒཧཾ ཨལབྷནྟོ སཱསནེ པཏིཊྛཾ ན ལབྷཏི, ནཙིརསྶེཝ དུསྶཱིལྱཾ ཝཱ གིཧིབྷཱཝཾ ཝཱ པཱཔུཎཱཏི. ནིཡྻཱཏིཏཏྟབྷཱཝོ པན ནེཝ ཨཏཛྫནཱིཡོ ཧོཏི, ན ཡེནཀཱམཾགམོ, སུཝཙོ ཨཱཙརིཡཱཡཏྟཝུཏྟིཡེཝ ¶ ཧོཏི. སོ ཨཱཙརིཡཏོ དུཝིདྷཾ སངྒཧཾ ལབྷནྟོ སཱསནེ ཝུཌྜྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ པཱཔུཎཱཏི ཙཱུལ༹པིཎྜཔཱཏིཀཏིསྶཏྠེརསྶ ཨནྟེཝཱསིཀཱ ཝིཡ.

ཐེརསྶ ཀིར སནྟིཀཾ ཏཡོ བྷིཀྑཱུ ཨཱགམཾསུ. ཏེསུ ཨེཀོ ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀམཏྠཱཡཱ’’ཏི ཝུཏྟེ སཏཔོརིསེ པཔཱཏེ པཏིཏུཾ ཨུསྶཧེཡྻནྟི ཨཱཧ. དུཏིཡོ ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀམཏྠཱཡཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ཨིམཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ པཎྷིཏོ པཊྛཱཡ པཱསཱཎཔིཊྛེ གྷཾསེནྟོ ནིརཝསེསཾ ཁེཔེཏུཾ ཨུསྶཧེཡྻནྟི ཨཱཧ. ཏཏིཡོ ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀམཏྠཱཡཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ཨསྶཱསཔསྶཱསེ ཨུཔརུནྡྷིཏྭཱ ཀཱལཀིརིཡཾ ཀཱཏུཾ ཨུསྶཧེཡྻནྟི ཨཱཧ. ཐེརོ བྷབྦཱཝཏིམེ བྷིཀྑཱུཏི ཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐེསི. ཏེ ཏསྶ ཨོཝཱདེ ཋཏྭཱ ཏཡོཔི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསཱུཏི ཨཡམཱནིསཾསོ ཨཏྟནིཡྻཱཏནེ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘བུདྡྷསྶ ཝཱ བྷགཝཏོ ཨཱཙརིཡསྶ ཝཱ ཨཏྟཱནཾ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ’’ཏི.

༤༩. སམྤནྣཛ྄ཛྷཱསཡེན སམྤནྣཱདྷིམུཏྟིནཱ ཙ ཧུཏྭཱཏི ཨེཏྠ པན ཏེན ཡོགིནཱ ཨལོབྷཱདཱིནཾ ཝསེན ཚཧཱཀཱརེཧི སམྤནྣཛ྄ཛྷཱསཡེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨེཝཾ སམྤནྣཛ྄ཛྷཱསཡོ ཧི ཏིསྶནྣཾ བོདྷཱིནཾ ཨཉྙཏརཾ པཱཔུཎཱཏི. ཡཐཱཧ, ‘‘ཚ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱ བོདྷིསཏྟཱནཾ བོདྷིཔརིཔཱཀཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ཨལོབྷཛ྄ཛྷཱསཡཱ ཙ བོདྷིསཏྟཱ ལོབྷེ དོསདསྶཱཝིནོ, ཨདོསཛ྄ཛྷཱསཡཱ ¶ ཙ བོདྷིསཏྟཱ དོསེ དོསདསྶཱཝིནོ, ཨམོཧཛ྄ཛྷཱསཡཱ ཙ བོདྷིསཏྟཱ མོཧེ དོསདསྶཱཝིནོ, ནེཀྑམྨཛ྄ཛྷཱསཡཱ ཙ བོདྷིསཏྟཱ གྷརཱཝཱསེ དོསདསྶཱཝིནོ, པཝིཝེཀཛ྄ཛྷཱསཡཱ ཙ བོདྷིསཏྟཱ སངྒཎིཀཱཡ དོསདསྶཱཝིནོ, ནིསྶརཎཛ྄ཛྷཱསཡཱ ཙ བོདྷིསཏྟཱ སབྦབྷཝགཏཱིསུ དོསདསྶཱཝིནོ’’ཏི. ཡེ ཧི ཀེཙི ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཱ སོཏཱཔནྣསཀདཱགཱམིཨནཱགཱམིཁཱིཎཱསཝཔཙྩེཀབུདྡྷསམྨཱསམྦུདྡྷཱ, སབྦེ ཏེ ཨིམེཧེཝ ཚཧཱཀཱརེཧི ཨཏྟནཱ ཨཏྟནཱ པཏྟབྦཾ ཝིསེསཾ པཏྟཱ. ཏསྨཱ ཨིམེཧི ཚཧཱཀཱརེཧི སམྤནྣཛ྄ཛྷཱསཡེན བྷཝིཏབྦཾ. ཏདདྷིམུཏྟཏཱཡ པན ཨདྷིམུཏྟིསམྤནྣེན བྷཝིཏབྦཾ. སམཱདྷཱདྷིམུཏྟེན སམཱདྷིགརུཀེན སམཱདྷིཔབྦྷཱརེན, ནིབྦཱནཱདྷིམུཏྟེན ནིབྦཱནགརུཀེན ནིབྦཱནཔབྦྷཱརེན ཙ བྷཝིཏབྦནྟི ཨཏྠོ.

༥༠. ཨེཝཾ སམྤནྣཛ྄ཛྷཱསཡཱདྷིམུཏྟིནོ པནསྶ ཀམྨཊྛཱནཾ ཡཱཙཏོ ཙེཏོཔརིཡཉཱཎལཱབྷིནཱ ཨཱཙརིཡེན ཙིཏྟཱཙཱརཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཙརིཡཱ ཛཱནིཏབྦཱ. ཨིཏརེན ཀིཾ ཙརིཏོསི? ཀེ ཝཱ ཏེ དྷམྨཱ བཧུལཾ སམུདཱཙརནྟི? ཀིཾ ཝཱ ཏེ མནསིཀརོཏོ ཕཱསུ ཧོཏི? ཀཏརསྨིཾ ཝཱ ཏེ ཀམྨཊྛཱནེ ¶ ཙིཏྟཾ ནམཏཱིཏི ཨེཝམཱདཱིཧི ནཡེཧི པུཙྪིཏྭཱ ཛཱནིཏབྦཱ. ཨེཝཾ ཉཏྭཱ ཙརིཡཱནུཀཱུལཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐེཏབྦཾ.

ཀཐེནྟེན ཙ ཏིཝིདྷེན ཀཐེཏབྦཾ. པཀཏིཡཱ ཨུགྒཧིཏཀམྨཊྛཱནསྶ ཨེཀཾ དྭེ ནིསཛྫཱནི སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཀཱརེཏྭཱ དཱཏབྦཾ. སནྟིཀེ ཝསནྟསྶ ཨཱགཏཱགཏཀྑཎེ ཀཐེཏབྦཾ. ཨུགྒཧེཏྭཱ ཨཉྙཏྲ གནྟུཀཱམསྶ ནཱཏིསཾཁིཏྟཾ ནཱཏིཝིཏྠཱརིཀཾ ཀཏྭཱ ཀཐེཏབྦཾ.

ཏཏྠ པཐཝཱིཀསིཎཾ ཏཱཝ ཀཐེནྟེན ཙཏྟཱརོ ཀསིཎདོསཱ, ཀསིཎཀརཎཾ, ཀཏསྶ བྷཱཝནཱནཡོ, དུཝིདྷཾ ནིམིཏྟཾ, དུཝིདྷོ སམཱདྷི, སཏྟཝིདྷཾ སཔྤཱཡཱསཔྤཱཡཾ, དསཝིདྷཾ ཨཔྤནཱཀོསལླཾ, ཝཱིརིཡསམཏཱ, ཨཔྤནཱཝིདྷཱནནྟི ཨིམེ ནཝ ཨཱཀཱརཱ ཀཐེཏབྦཱ. སེསཀམྨཊྛཱནེསུཔི ཏསྶ ཏསྶ ཨནུརཱུཔཾ ཀཐེཏབྦཾ. ཏཾ སབྦཾ ཏེསཾ བྷཱཝནཱཝིདྷཱནེ ཨཱཝིབྷཝིསྶཏི.

ཨེཝཾ ཀཐིཡམཱནེ པན ཀམྨཊྛཱནེ ཏེན ཡོགིནཱ ནིམིཏྟཾ གཧེཏྭཱ སོཏབྦཾ. ནིམིཏྟཾ གཧེཏྭཱཏི ཨིདཾ ཧེཊྛིམཔདཾ, ཨིདཾ ཨུཔརིམཔདཾ, ཨཡམསྶ ཨཏྠོ ¶ , ཨཡམདྷིཔྤཱཡོ, ཨིདམོཔམྨནྟི ཨེཝཾ ཏཾ ཏཾ ཨཱཀཱརཾ ཨུཔནིབནྡྷིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ ནིམིཏྟཾ གཧེཏྭཱ སཀྐཙྩཾ སུཎནྟེན ཧི ཀམྨཊྛཱནཾ སུགྒཧིཏཾ ཧོཏི. ཨཐསྶ ཏཾ ནིསྶཱཡ ཝིསེསཱདྷིགམོ སམྤཛྫཏི, ན ཨིཏརསྶཱཏི ཨཡཾ གཧེཏྭཱཏི ཨིམསྶ པདསྶ ཨཏྠཔརིདཱིཔནཱ.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཀལྱཱཎམིཏྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཙརིཡཱནུཀཱུལཾ ཙཏྟཱལཱིསཱཡ ཀམྨཊྛཱནེསུ ཨཉྙཏརཾ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱཏི ཨིམཱནི པདཱནི སབྦཱཀཱརེན ཝིཏྠཱརིཏཱནི ཧོནྟཱིཏི.

ཨིཏི སཱདྷུཛནཔཱམོཛྫཏྠཱཡ ཀཏེ ཝིསུདྡྷིམགྒེ

སམཱདྷིབྷཱཝནཱདྷིཀཱརེ

ཀམྨཊྛཱནགྒཧཎནིདྡེསོ ནཱམ

ཏཏིཡོ པརིཙྪེདོ.

༤. པཐཝཱིཀསིཎནིདྡེསོ

༥༡. ཨིདཱནི ¶ ¶ ཡཾ ཝུཏྟཾ ‘‘སམཱདྷིབྷཱཝནཱཡ ཨནནུརཱུཔཾ ཝིཧཱརཾ པཧཱཡ ཨནུརཱུཔེ ཝིཧཱརེ ཝིཧརནྟེནཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཡསྶ ཏཱཝཱཙརིཡེན སདྡྷིཾ ཨེཀཝིཧཱརེ ཝསཏོ ཕཱསུ ཧོཏི, ཏེན ཏཏྠེཝ ཀམྨཊྛཱནཾ པརིསོདྷེནྟེན ཝསིཏབྦཾ. སཙེ ཏཏྠ ཕཱསུ ན ཧོཏི, ཡོ ཨཉྙོ གཱཝུཏེ ཝཱ ཨཌྜྷཡོཛནེ ཝཱ ཡོཛནམཏྟེཔི ཝཱ སཔྤཱཡོ ཝིཧཱརོ ཧོཏི, ཏཏྠ ཝསིཏབྦཾ. ཨེཝཉྷི སཏི ཀམྨཊྛཱནསྶ ཀིསྨིཉྩིདེཝ ཋཱནེ སནྡེཧེ ཝཱ སཏིསམྨོསེ ཝཱ ཛཱཏེ ཀཱལསྶེཝ ཝིཧཱརེ ཝཏྟཾ ཀཏྭཱ ཨནྟརཱམགྒེ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ བྷཏྟཀིཙྩཔརིཡོསཱནེཡེཝ ཨཱཙརིཡསྶ ཝསནཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཏཾདིཝསམཱཙརིཡསྶ སནྟིཀེ ཀམྨཊྛཱནཾ སོདྷེཏྭཱ དུཏིཡདིཝསེ ཨཱཙརིཡཾ ཝནྡིཏྭཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨནྟརཱམགྒེ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཨཀིལམནྟོཡེཝ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནཾ ཨཱགནྟུཾ སཀྑིསྶཏི. ཡོ པན ཡོཛནཔྤམཱཎེཔི ཕཱསུཀཊྛཱནཾ ན ལབྷཏི, ཏེན ཀམྨཊྛཱནེ སབྦཾ གཎྛིཊྛཱནཾ ཚིནྡིཏྭཱ སུཝིསུདྡྷཾ ཨཱཝཛྫནཔཊིབདྡྷཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཀཏྭཱ དཱུརམྤི གནྟྭཱ སམཱདྷིབྷཱཝནཱཡ ཨནནུརཱུཔཾ ཝིཧཱརཾ པཧཱཡ ཨནུརཱུཔེ ཝིཧཱརེ ཝིཧཱཏབྦཾ.

ཨནནུརཱུཔཝིཧཱརོ

༥༢. ཏཏྠ ཨནནུརཱུཔོ ནཱམ ཨཊྛཱརསནྣཾ དོསཱནཾ ཨཉྙཏརེན སམནྣཱགཏོ. ཏཏྲིམེ ཨཊྛཱརས དོསཱ – མཧཏྟཾ, ནཝཏྟཾ, ཛིཎྞཏྟཾ, པནྠནིསྶིཏཏྟཾ, སོཎྜཱི, པཎྞཾ, པུཔྥཾ, ཕལཾ, པཏྠནཱིཡཏཱ, ནགརསནྣིསྶིཏཏཱ, དཱརུསནྣིསྶིཏཏཱ, ཁེཏྟསནྣིསྶིཏཏཱ, ཝིསབྷཱགཱནཾ པུགྒལཱནཾ ཨཏྠིཏཱ, པཊྚནསནྣིསྶིཏཏཱ, པཙྩནྟསནྣིསྶིཏཏཱ, རཛྫསཱིམསནྣིསྶིཏཏཱ, ཨསཔྤཱཡཏཱ, ཀལྱཱཎམིཏྟཱནཾ ཨལཱབྷོཏི ཨིམེསཾ ཨཊྛཱརསནྣཾ དོསཱནཾ ཨཉྙཏརེན དོསེན སམནྣཱགཏོ ཨནནུརཱུཔོ ནཱམ. ན ཏཏྠ ཝིཧཱཏབྦཾ.

ཀསྨཱ? མཧཱཝིཧཱརེ ཏཱཝ བཧཱུ ནཱནཱཚནྡཱ སནྣིཔཏནྟི, ཏེ ཨཉྙམཉྙཾ པཊིཝིརུདྡྷཏཱཡ ཝཏྟཾ ¶ ན ཀརོནྟི. བོདྷིཡངྒཎཱདཱིནི ཨསམྨཊྛཱནེཝ ཧོནྟི. ཨནུཔཊྛཱཔིཏཾ པཱནཱིཡཾ པརིབྷོཛནཱིཡཾ. ཏཏྲཱཡཾ གོཙརགཱམེ པིཎྜཱཡ ¶ ཙརིསྶཱམཱིཏི པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ནིཀྑནྟོ སཙེ པསྶཏི ཝཏྟཾ ཝཱ ཨཀཏཾ པཱནཱིཡགྷཊཾ ཝཱ རིཏྟཾ, ཨཐཱནེན ཝཏྟཾ ཀཱཏབྦཾ ཧོཏི, པཱནཱིཡཾ ཨུཔཊྛཱཔེཏབྦཾ. ཨཀརོནྟོ ཝཏྟབྷེདེ དུཀྐཊཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཀརོནྟསྶ ཀཱལོ ཨཏིཀྐམཏི, ཨཏིདིཝཱ པཝིཊྛོ ནིཊྛིཏཱཡ བྷིཀྑཱཡ ཀིཉྩི ན ལབྷཏི. པཊིསལླཱནགཏོཔི སཱམཎེརདཧརབྷིཀྑཱུནཾ ཨུཙྩཱསདྡེན སངྒྷཀམྨེཧི ཙ ཝིཀྑིཔཏི. ཡཏྠ པན སབྦཾ ཝཏྟཾ ཀཏམེཝ ཧོཏི, ཨཝསེསཱཔི ཙ སངྒྷཊྚནཱ ནཏྠི. ཨེཝརཱུཔེ མཧཱཝིཧཱརེཔི ཝིཧཱཏབྦཾ.

ནཝཝིཧཱརེ བཧུ ནཝཀམྨཾ ཧོཏི, ཨཀརོནྟཾ ཨུཛ྄ཛྷཱཡནྟི. ཡཏྠ པན བྷིཀྑཱུ ཨེཝཾ ཝདནྟི ‘‘ཨཱཡསྨཱ ཡཐཱསུཁཾ སམཎདྷམྨཾ ཀརོཏུ, མཡཾ ནཝཀམྨཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི ཨེཝརཱུཔེ ཝིཧཱཏབྦཾ.

ཛིཎྞཝིཧཱརེ པན བཧུ པཊིཛགྒིཏབྦཾ ཧོཏི, ཨནྟམསོ ཨཏྟནོ སེནཱསནམཏྟམྤི ཨཔྤཊིཛགྒནྟཾ ཨུཛ྄ཛྷཱཡནྟི, པཊིཛགྒནྟསྶ ཀམྨཊྛཱནཾ པརིཧཱཡཏི.

པནྠནིསྶིཏེ མཧཱཔཐཝིཧཱརེ རཏྟིནྡིཝཾ ཨཱགནྟུཀཱ སནྣིཔཏནྟི. ཝིཀཱལེ ཨཱགཏཱནཾ ཨཏྟནོ སེནཱསནཾ དཏྭཱ རུཀྑམཱུལེ ཝཱ པཱསཱཎཔིཊྛེ ཝཱ ཝསིཏབྦཾ ཧོཏི. པུནདིཝསེཔི ཨེཝམེཝཱཏི ཀམྨཊྛཱནསྶ ཨོཀཱསོ ན ཧོཏི. ཡཏྠ པན ཨེཝརཱུཔོ ཨཱགནྟུཀསམྦཱདྷོ ན ཧོཏི, ཏཏྠ ཝིཧཱཏབྦཾ.

སོཎྜཱི ནཱམ པཱསཱཎཔོཀྑརཎཱི ཧོཏི, ཏཏྠ པཱནཱིཡཏྠཾ མཧཱཛནོ སམོསརཏི, ནགརཝཱསཱིནཾ རཱཛཀུལཱུཔཀཏྠེརཱནཾ ཨནྟེཝཱསིཀཱ རཛནཀམྨཏྠཱཡ ཨཱགཙྪནྟི, ཏེསཾ བྷཱཛནདཱརུདོཎིཀཱདཱིནི པུཙྪནྟཱནཾ ཨསུཀེ ཙ ཨསུཀེ ཙ ཋཱནེཏི དསྶེཏབྦཱནི ཧོནྟི, ཨེཝཾ སབྦཀཱལམྤི ནིཙྩབྱཱཝཊོ ཧོཏི.

ཡཏྠ ནཱནཱཝིདྷཾ སཱཀཔཎྞཾ ཧོཏི, ཏཏྠསྶ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ དིཝཱཝིཧཱརཾ ནིསིནྣསྶཱཔི སནྟིཀེ སཱཀཧཱརིཀཱ གཱཡམཱནཱ པཎྞཾ ཨུཙྩིནནྟིཡོ ཝིསབྷཱགསདྡསངྒྷཊྚནེན ཀམྨཊྛཱནནྟརཱཡཾ ཀརོནྟི.

ཡཏྠ ¶ པན ནཱནཱཝིདྷཱ མཱལཱགཙྪཱ སུཔུཔྥིཏཱ ཧོནྟི, ཏཏྲཱཔི ཏཱདིསོཡེཝ ཨུཔདྡཝོ.

ཡཏྠ ¶ ནཱནཱཝིདྷཾ ཨམྦཛམྦུཔནསཱདིཕལཾ ཧོཏི, ཏཏྠ ཕལཏྠིཀཱ ཨཱགནྟྭཱ ཡཱཙནྟི, ཨདེནྟསྶ ཀུཛ྄ཛྷནྟི, བལཀྐཱརེན ཝཱ གཎྷནྟི, སཱཡནྷསམཡེ ཝིཧཱརམཛ྄ཛྷེ ཙངྐམནྟེན ཏེ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ ཨུཔཱསཀཱ ཨེཝཾ ཀརོཐཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ ཡཐཱརུཙི ཨཀྐོསནྟི. ཨཝཱསཱཡཔིསྶ པརཀྐམནྟི.

པཏྠནཱིཡེ པན ལེཎསམྨཏེ དཀྑིཎགིརིཧཏྠིཀུཙྪིཙེཏིཡགིརིཙིཏྟལཔབྦཏསདིསེ ཝིཧཱརེ ཝིཧརནྟཾ ཨཡམརཧཱཏི སམྦྷཱཝེཏྭཱ ཝནྡིཏུཀཱམཱ མནུསྶཱ སམནྟཱ ཨོསརནྟི, ཏེནསྶ ན ཕཱསུ ཧོཏི, ཡསྶ པན ཏཾ སཔྤཱཡཾ ཧོཏི, ཏེན དིཝཱ ཨཉྙཏྲ གནྟྭཱ རཏྟིཾ ཝསིཏབྦཾ.

ནགརསནྣིསྶིཏེ ཝིསབྷཱགཱརམྨཎཱནི ཨཱཔཱཐམཱགཙྪནྟི, ཀུམྦྷདཱསིཡོཔི གྷཊེཧི ནིགྷཾསནྟིཡོ གཙྪནྟི, ཨོཀྐམིཏྭཱ མགྒཾ ན དེནྟི, ཨིསྶརམནུསྶཱཔི ཝིཧཱརམཛ྄ཛྷེ སཱཎིཾ པརིཀྑིཔིཏྭཱ ནིསཱིདནྟི.

དཱརུསནྣིསྶཡེ པན ཡཏྠ ཀཊྛཱནི ཙ དབྦུཔཀརཎརུཀྑཱ ཙ སནྟི, ཏཏྠ ཀཊྛཧཱརིཀཱ པུབྦེ ཝུཏྟསཱཀཔུཔྥཧཱརིཀཱ ཝིཡ ཨཕཱསུཾ ཀརོནྟི, ཝིཧཱརེ རུཀྑཱ སནྟི, ཏེ ཚིནྡིཏྭཱ གྷརཱནི ཀརིསྶཱམཱཏི མནུསྶཱ ཨཱགནྟྭཱ ཚིནྡནྟི. སཙེ སཱཡནྷསམཡཾ པདྷཱནགྷརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཝིཧཱརམཛ྄ཛྷེ ཙངྐམནྟོ ཏེ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ ཨུཔཱསཀཱ ཨེཝཾ ཀརོཐཱ’’ཏི ཝདཏི, ཡཐཱརུཙི ཨཀྐོསནྟི, ཨཝཱསཱཡཔིསྶ པརཀྐམནྟི.

ཡོ པན ཁེཏྟསནྣིསྶིཏོ ཧོཏི སམནྟཱ ཁེཏྟེཧི པརིཝཱརིཏོ, ཏཏྠ མནུསྶཱ ཝིཧཱརམཛ྄ཛྷེཡེཝ ཁལཾ ཀཏྭཱ དྷཉྙཾ མདྡནྟི, པམུཁེསུ སཡནྟི, ཨཉྙམྤི བཧུཾ ཨཕཱསུཾ ཀརོནྟི. ཡཏྲཱཔི མཧཱསངྒྷབྷོགོ ཧོཏི, ཨཱརཱམིཀཱ ཀུལཱནཾ གཱཝོ རུནྡྷནྟི, ཨུདཀཝཱརཾ པཊིསེདྷེནྟི, མནུསྶཱ ཝཱིཧིསཱིསཾ གཧེཏྭཱ ‘‘པསྶཐ ཏུམྷཱཀཾ ཨཱརཱམིཀཱནཾ ཀམྨ’’ནྟི སངྒྷསྶ དསྶེནྟི. ཏེན ཏེན ཀཱརཎེན རཱཛརཱཛམཧཱམཏྟཱནཾ གྷརདྭཱརཾ གནྟབྦཾ ཧོཏི, ཨཡམྤི ཁེཏྟསནྣིསྶིཏེནེཝ སངྒཧིཏོ.

ཝིསབྷཱགཱནཾ པུགྒལཱནཾ ཨཏྠིཏཱཏི ཡཏྠ ཨཉྙམཉྙཾ ཝིསབྷཱགཝེརཱི བྷིཀྑཱུ ཝིཧརནྟི, ཡེ ཀལཧཾ ¶ ཀརོནྟཱ མཱ, བྷནྟེ, ཨེཝཾ ཀརོཐཱཏི ཝཱརིཡམཱནཱ ཨེཏསྶ པཾསུཀཱུལིཀསྶ ཨཱགཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ནཊྛཱམྷཱཏི ཝཏྟཱརོ བྷཝནྟི.

ཡོཔི ¶ ཨུདཀཔཊྚནཾ ཝཱ ཐལཔཊྚནཾ ཝཱ ནིསྶིཏོ ཧོཏི, ཏཏྠ ཨབྷིཎྷཾ ནཱཝཱཧི ཙ སཏྠེཧི ཙ ཨཱགཏམནུསྶཱ ཨོཀཱསཾ དེཐ, པཱནཱིཡཾ དེཐ, ལོཎཾ དེཐཱཏི གྷཊྚཡནྟཱ ཨཕཱསུཾ ཀརོནྟི.

པཙྩནྟསནྣིསྶིཏེ པན མནུསྶཱ བུདྡྷཱདཱིསུ ཨཔྤསནྣཱ ཧོནྟི.

རཛྫསཱིམསནྣིསྶིཏེ རཱཛབྷཡཾ ཧོཏི. ཏཉྷི པདེསཾ ཨེཀོ རཱཛཱ ན མཡ྄ཧཾ ཝསེ ཝཏྟཏཱིཏི པཧརཏི, ཨིཏརོཔི ན མཡ྄ཧཾ ཝསེ ཝཏྟཏཱིཏི. ཏཏྲཱཡཾ བྷིཀྑུ ཀདཱཙི ཨིམསྶ རཉྙོ ཝིཛིཏེ ཝིཙརཏི, ཀདཱཙི ཨེཏསྶ. ཨཐ ནཾ ‘‘ཙརཔུརིསོ ཨཡ’’ནྟི མཉྙམཱནཱ ཨནཡབྱསནཾ པཱཔེནྟི.

ཨསཔྤཱཡཏཱཏི ཝིསབྷཱགརཱུཔཱདིཨཱརམྨཎསམོསརཎེན ཝཱ ཨམནུསྶཔརིགྒཧིཏཏཱཡ ཝཱ ཨསཔྤཱཡཏཱ. ཏཏྲིདཾ ཝཏྠུ. ཨེཀོ ཀིར ཐེརོ ཨརཉྙེ ཝསཏི. ཨཐསྶ ཨེཀཱ ཡཀྑིནཱི པཎྞསཱལདྭཱརེ ཋཏྭཱ གཱཡི. སོ ནིཀྑམིཏྭཱ དྭཱརེ ཨཊྛཱསི, སཱ གནྟྭཱ ཙངྐམནསཱིསེ གཱཡི. ཐེརོ ཙངྐམནསཱིསཾ ཨགམཱསི. སཱ སཏཔོརིསེ པཔཱཏེ ཋཏྭཱ གཱཡི. ཐེརོ པཊིནིཝཏྟི. ཨཐ ནཾ སཱ ཝེགེནཱགནྟྭཱ གཧེཏྭཱ ‘‘མཡཱ, བྷནྟེ, ན ཨེཀོ ན དྭེ ཏུམྷཱདིསཱ ཁཱདིཏཱ’’ཏི ཨཱཧ.

ཀལྱཱཎམིཏྟཱནཾ ཨལཱབྷོཏི ཡཏྠ ན སཀྐཱ ཧོཏི ཨཱཙརིཡཾ ཝཱ ཨཱཙརིཡསམཾ ཝཱ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཾ ཝཱ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསམཾ ཝཱ ཀལྱཱཎམིཏྟཾ ལདྡྷུཾ. ཏཏྠ སོ ཀལྱཱཎམིཏྟཱནཾ ཨལཱབྷོ མཧཱདོསོཡེཝཱཏི ཨིམེསཾ ཨཊྛཱརསནྣཾ དོསཱནཾ ཨཉྙཏརེན སམནྣཱགཏོ ཨནནུརཱུཔོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ ཨཊྛཀཐཱསུ –

མཧཱཝཱསཾ ནཝཱཝཱསཾ, ཛརཱཝཱསཉྩ པནྠནིཾ;

སོཎྜིཾ པཎྞཉྩ པུཔྥཉྩ, ཕལཾ པཏྠིཏམེཝ ཙ.

ནགརཾ དཱརུནཱ ཁེཏྟཾ, ཝིསབྷཱགེན པཊྚནཾ;

པཙྩནྟསཱིམཱསཔྤཱཡཾ, ཡཏྠ མིཏྟོ ན ལབྦྷཏི.

ཨཊྛཱརསེཏཱནི ¶ ཋཱནཱནི, ཨིཏི ཝིཉྙཱཡ པཎྜིཏོ;

ཨཱརཀཱ པརིཝཛྫེཡྻ, མགྒཾ སཔྤཊིབྷཡཾ ཡཐཱཏི.

ཨནུརཱུཔཝིཧཱརོ

༥༣. ཡོ ¶ པན གོཙརགཱམཏོ ནཱཏིདཱུརནཱཙྩཱསནྣཏཱདཱིཧི པཉྩཧངྒེཧི སམནྣཱགཏོ, ཨཡཾ ཨནུརཱུཔོ ནཱམ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ – ‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, སེནཱསནཾ པཉྩངྒསམནྣཱགཏཾ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, སེནཱསནཾ ནཱཏིདཱུརཾ ཧོཏི ནཱཙྩཱསནྣཾ གམནཱགམནསམྤནྣཾ, དིཝཱ ཨཔྤཱཀིཎྞཾ རཏྟིཾ ཨཔྤསདྡཾ ཨཔྤནིགྒྷོསཾ, ཨཔྤཌཾསམཀསཝཱཏཱཏཔསརཱིསཔསམྥསྶཾ, ཏསྨིཾ ཁོ པན སེནཱསནེ ཝིཧརནྟསྶ ཨཔྤཀསིརེནེཝ ཨུཔྤཛྫནྟི ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཱ. ཏསྨིཾ ཁོ པན སེནཱསནེ ཐེརཱ བྷིཀྑཱུ ཝིཧརནྟི བཧུསྶུཏཱ ཨཱགཏཱགམཱ དྷམྨདྷརཱ ཝིནཡདྷརཱ མཱཏིཀཱདྷརཱ, ཏེ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པརིཔུཙྪཏི པརིཔཉྷཏི ‘ཨིདཾ, བྷནྟེ, ཀཐཾ ཨིམསྶ ཀོ ཨཏྠོ’ཏི, ཏསྶ ཏེ ཨཱཡསྨནྟོ ཨཝིཝཊཉྩེཝ ཝིཝརནྟི, ཨནུཏྟཱནཱིཀཏཉྩ ཨུཏྟཱནཱིཀརོནྟི, ཨནེཀཝིཧིཏེསུ ཙ ཀངྑཊྛཱནིཡེསུ དྷམྨེསུ ཀངྑཾ པཊིཝིནོདེནྟི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སེནཱསནཾ པཉྩངྒསམནྣཱགཏཾ ཧོཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡༠.༡༡).

ཨཡཾ ‘‘སམཱདྷིབྷཱཝནཱཡ ཨནནུརཱུཔཾ ཝིཧཱརཾ པཧཱཡ ཨནུརཱུཔེ ཝིཧཱརེ ཝིཧརནྟེནཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཝིཏྠཱརོ.

ཁུདྡཀཔལིབོདྷཱ

༥༤. ཁུདྡཀཔལིབོདྷུཔཙྪེདཾ ཀཏྭཱཏི ཨེཝཾ པཏིརཱུཔེ ཝིཧཱརེ ཝིཧརནྟེན ཡེཔིསྶ ཏེ ཧོནྟི ཁུདྡཀཔལིབོདྷཱ, ཏེཔི ཨུཔཙྪིནྡིཏབྦཱ. སེཡྻཐིདཾ, དཱིགྷཱནི ཀེསནཁལོམཱནི ཚིནྡིཏབྦཱནི. ཛིཎྞཙཱིཝརེསུ དལ༹ྷཱིཀམྨཾ ཝཱ ཏུནྣཀམྨཾ ཝཱ ཀཱཏབྦཾ. ཀིལིཊྛཱནི ཝཱ རཛིཏབྦཱནི. སཙེ པཏྟེ མལཾ ཧོཏི, པཏྟོ པཙིཏབྦོ. མཉྩཔཱིཋཱདཱིནི སོདྷེཏབྦཱནཱིཏི. ‘‘ཨཡཾ ཁུདྡཀཔལིབོདྷུཔཙྪེདཾ ཀཏྭཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཝིཏྠཱརོ.

བྷཱཝནཱཝིདྷཱནཾ

༥༥. ཨིདཱནི ¶ སབྦཾ བྷཱཝནཱཝིདྷཱནཾ ཨཔརིཧཱཔེནྟེན བྷཱཝེཏབྦོཏི ཨེཏྠ ཨཡཾ པཐཝཱིཀསིཎཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ སབྦཀམྨཊྛཱནཝསེན ཝིཏྠཱརཀཐཱ ཧོཏི.

ཨེཝཾ ¶ ཨུཔཙྪིནྣཁུདྡཀཔལིབོདྷེན ཧི བྷིཀྑུནཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟེན བྷཏྟསམྨདཾ པཊིཝིནོདེཏྭཱ པཝིཝིཏྟེ ཨོཀཱསེ སུཁནིསིནྣེན ཀཏཱཡ ཝཱ ཨཀཏཱཡ ཝཱ པཐཝིཡཱ ནིམིཏྟཾ གཎྷིཏབྦཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘པཐཝཱིཀསིཎཾ ཨུགྒཎྷནྟོ པཐཝིཡཾ ནིམིཏྟཾ གཎྷཱཏི ཀཏེ ཝཱ ཨཀཏེ ཝཱ སཱནྟཀེ, ནོ ཨནནྟཀེ, སཀོཊིཡེ, ནོ ཨཀོཊིཡེ, སཝཊྚུམེ, ནོ ཨཝཊྚུམེ, སཔརིཡནྟེ, ནོ ཨཔརིཡནྟེ, སུཔྤམཏྟེ ཝཱ སརཱཝམཏྟེ ཝཱ. སོ ཏཾ ནིམིཏྟཾ སུགྒཧིཏཾ ཀརོཏི, སཱུཔདྷཱརིཏཾ ཨུཔདྷཱརེཏི, སུཝཝཏྠིཏཾ ཝཝཏྠཔེཏི. སོ ཏཾ ནིམིཏྟཾ སུགྒཧིཏཾ ཀཏྭཱ སཱུཔདྷཱརིཏཾ ཨུཔདྷཱརེཏྭཱ སུཝཝཏྠིཏཾ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ ཨཱནིསཾསདསྶཱཝཱི རཏནསཉྙཱི ཧུཏྭཱ ཙིཏྟཱིཀཱརཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ སམྤིཡཱཡམཱནོ ཏསྨིཾ ཨཱརམྨཎེ ཙིཏྟཾ ཨུཔནིབནྡྷཏི ‘ཨདྡྷཱ ཨིམཱཡ པཊིཔདཱཡ ཛརཱམརཎམྷཱ མུཙྩིསྶཱམཱི’ཏི. སོ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཡེན ཨཏཱིཏབྷཝེཔི སཱསནེ ཝཱ ཨིསིཔབྦཛྫཱཡ ཝཱ པབྦཛིཏྭཱ པཐཝཱིཀསིཎེ ཙཏུཀྐཔཉྩཀཛ྄ཛྷཱནཱནི ནིབྦཏྟིཏཔུབྦཱནི, ཨེཝརཱུཔསྶ པུཉྙཝཏོ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣསྶ ཨཀཏཱཡ པཐཝིཡཱ ཀསིཏཊྛཱནེ ཝཱ ཁལམཎྜལེ ཝཱ ནིམིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི, མལླཀཏྠེརསྶ ཝིཡ. ཏསྶ ཀིརཱཡསྨཏོ ཀསིཏཊྛཱནཾ ཨོལོཀེནྟསྶ ཏཾཋཱནཔྤམཱཎམེཝ ནིམིཏྟཾ ཨུདཔཱདི. སོ ཏཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ པཉྩཀཛ྄ཛྷཱནཱནི ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཛྷཱནཔདཊྛཱནཾ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི.

ཡོ པནེཝཾ ཨཀཏཱདྷིཀཱརོ ཧོཏི, ཏེན ཨཱཙརིཡསནྟིཀེ ཨུགྒཧིཏཀམྨཊྛཱནཝིདྷཱནཾ ཨཝིརཱདྷེཏྭཱ ཙཏྟཱརོ ཀསིཎདོསེ པརིཧརནྟེན ཀསིཎཾ ཀཱཏབྦཾ. ནཱིལཔཱིཏལོཧིཏཨོདཱཏསམྦྷེདཝསེན ཧི ཙཏྟཱརོ པཐཝཱིཀསིཎདོསཱ. ཏསྨཱ ནཱིལཱདིཝཎྞཾ མཏྟིཀཾ ཨགྒཧེཏྭཱ གངྒཱཝཧེ མཏྟིཀཱསདིསཱཡ ཨརུཎཝཎྞཱཡ མཏྟིཀཱཡ ཀསིཎཾ ཀཱཏབྦཾ. ཏཉྩ ཁོ ཝིཧཱརམཛ྄ཛྷེ སཱམཎེརཱདཱིནཾ ¶ སཉྩརཎཊྛཱནེ ན ཀཱཏབྦཾ. ཝིཧཱརཔཙྩནྟེ པན པཊིཙྪནྣཊྛཱནེ པབྦྷཱརེ ཝཱ པཎྞསཱལཱཡ ཝཱ སཾཧཱརིམཾ ཝཱ ཏཏྲཊྛཀཾ ཝཱ ཀཱཏབྦཾ. ཏཏྲ སཾཧཱརིམཾ ཙཏཱུསུ དཎྜཀེསུ པིལོཏིཀཾ ¶ ཝཱ ཙམྨཾ ཝཱ ཀཊསཱརཀཾ ཝཱ བནྡྷིཏྭཱ ཏཏྠ ཨཔནཱིཏཏིཎམཱུལསཀྑརཀཐལིཀཱཡ སུམདྡིཏཱཡ མཏྟིཀཱཡ ཝུཏྟཔྤམཱཎཾ ཝཊྚཾ ལིམྤེཏྭཱ ཀཱཏབྦཾ. ཏཾ པརིཀམྨཀཱལེ བྷཱུམིཡཾ ཨཏྠརིཏྭཱ ཨོལོཀེཏབྦཾ. ཏཏྲཊྛཀཾ བྷཱུམིཡཾ པདུམཀཎྞིཀཱཀཱརེན ཁཱཎུཀེ ཨཱཀོཊེཏྭཱ ཝལླཱིཧི ཝིནནྡྷིཏྭཱ ཀཱཏབྦཾ. ཡདི སཱ མཏྟིཀཱ ནཔྤཧོཏི, ཨདྷོ ཨཉྙཾ པཀྑིཔིཏྭཱ ཨུཔརིབྷཱགེ སུཔརིསོདྷིཏཱཡ ཨརུཎཝཎྞཱཡ མཏྟིཀཱཡ ཝིདཏྠིཙཏུརངྒུལཝིཏྠཱརཾ ཝཊྚཾ ཀཱཏབྦཾ. ཨེཏདེཝ ཧི པམཱཎཾ སནྡྷཱཡ ‘‘སུཔྤམཏྟཾ ཝཱ སརཱཝམཏྟཾ ཝཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ‘‘སཱནྟཀེ ནོ ཨནནྟཀེ’’ཏིཨཱདི པནསྶ པརིཙྪེདཏྠཱཡ ཝུཏྟཾ.

༥༦. ཏསྨཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟཔྤམཱཎཔརིཙྪེདཾ ཀཏྭཱ རུཀྑཔཱཎིཀཱ ཝིསབྷཱགཝཎྞཾ སམུཊྛཔེཏི. ཏསྨཱ ཏཾ ཨགྒཧེཏྭཱ པཱསཱཎཔཱཎིཀཱཡ གྷཾསེཏྭཱ སམཾ བྷེརཱིཏལསདིསཾ ཀཏྭཱ ཏཾ ཋཱནཾ སམྨཛྫིཏྭཱ ནྷཏྭཱ ཨཱགནྟྭཱ ཀསིཎམཎྜལཏོ ཨཌྜྷཏེཡྻཧཏྠནྟརེ པདེསེ པཉྙཏྟེ ཝིདཏྠིཙཏུརངྒུལཔཱདཀེ སུཨཏྠཏེ པཱིཋེ ནིསཱིདིཏབྦཾ. ཏཏོ དཱུརཏརེ ནིསིནྣསྶ ཧི ཀསིཎཾ ན ཨུཔཊྛཱཏི, ཨཱསནྣཏརེ ཀསིཎདོསཱ པཉྙཱཡནྟི. ཨུཙྩཏརེ ནིསིནྣེན གཱིཝཾ ཨོནམིཏྭཱ ཨོལོཀེཏབྦཾ ཧོཏི, ནཱིཙཏརེ ཛཎྞུཀཱནི རུཛནྟི. ཏསྨཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ནིསཱིདིཏྭཱ ‘‘ཨཔྤསྶཱདཱ ཀཱམཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཀཱམེསུ ཨཱདཱིནཝཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཀཱམནིསྶརཎེ སབྦདུཀྑསམཏིཀྐམུཔཱཡབྷཱུཏེ ནེཀྑམྨེ ཛཱཏཱབྷིལཱསེན བུདྡྷདྷམྨསངྒྷགུཎཱནུསྶརཎེན པཱིཏིཔཱམོཛྫཾ ཛནཡིཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ དཱནི སཱ སབྦབུདྡྷ པཙྩེཀབུདྡྷ ཨརིཡསཱཝཀེཧི པཊིཔནྣཱ ནེཀྑམྨཔཊིཔདཱ’’ཏི པཊིཔཏྟིཡཱ སཉྫཱཏགཱརཝེན ‘‘ཨདྡྷཱ ཨིམཱཡ པཊིཔདཱཡ པཝིཝེཀསུཁརསསྶ བྷཱགཱི བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཨུསྶཱཧཾ ཛནཡིཏྭཱ སམེན ཨཱཀཱརེན ཙཀྑཱུནི ཨུམྨཱིལེཏྭཱ ནིམིཏྟཾ གཎྷནྟེན བྷཱཝེཏབྦཾ.

ཨཏིཨུམྨཱིལཡཏོ ཧི ཙཀྑུ ཀིལམཏི, མཎྜལཉྩ ཨཏིཝིབྷཱུཏཾ ཧོཏི, ཏེནསྶ ནིམིཏྟཾ ནུཔྤཛྫཏི. ཨཏིམནྡཾ ཨུམྨཱིལཡཏོ མཎྜལམཝིབྷཱུཏཾ ཧོཏི, ཙིཏྟཉྩ ལཱིནཾ ཧོཏི, ཨེཝམྤི ནིམིཏྟཾ ནུཔྤཛྫཏི. ཏསྨཱ ཨཱདཱསཏལེ མུཁནིམིཏྟདསྶིནཱ ཝིཡ སམེནཱཀཱརེན ཙཀྑཱུནི ཨུམྨཱིལེཏྭཱ ནིམིཏྟཾ གཎྷནྟེན བྷཱཝེཏབྦཾ, ན ཝཎྞོ པཙྩཝེཀྑིཏབྦོ, ན ལཀྑཎཾ མནསིཀཱཏབྦཾ. ཨཔིཙ ཝཎྞཾ ¶ ཨམུཉྩིཏྭཱ ནིསྶཡསཝཎྞཾ ཀཏྭཱ ཨུསྶདཝསེན པཎྞཏྟིདྷམྨེ ཙིཏྟཾ ¶ པཊྛཔེཏྭཱ མནསི ཀཱཏབྦཾ. པཐཝཱི མཧཱི, མེདིནཱི, བྷཱུམི, ཝསུདྷཱ, ཝསུནྡྷརཱཏིཨཱདཱིསུ པཐཝཱིནཱམེསུ ཡམིཙྪཏི, ཡདསྶ སཉྙཱནུཀཱུལཾ ཧོཏི, ཏཾ ཝཏྟབྦཾ. ཨཔིཙ པཐཝཱིཏི ཨེཏདེཝ ནཱམཾ པཱཀཊཾ, ཏསྨཱ པཱཀཊཝསེནེཝ པཐཝཱི པཐཝཱིཏི བྷཱཝེཏབྦཾ. ཀཱལེན ཨུམྨཱིལེཏྭཱ ཀཱལེན ནིམཱིལེཏྭཱ ཨཱཝཛྫིཏབྦཾ. ཡཱཝ ཨུགྒཧནིམིཏྟཾ ནུཔྤཛྫཏི, ཏཱཝ ཀཱལསཏམྤི ཀཱལསཧསྶམྤི ཏཏོ བྷིཡྻོཔི ཨེཏེནེཝ ནཡེན བྷཱཝེཏབྦཾ.

༥༧. ཏསྶེཝཾ བྷཱཝཡཏོ ཡདཱ ནིམཱིལེཏྭཱ ཨཱཝཛྫནྟསྶ ཨུམྨཱིལིཏཀཱལེ ཝིཡ ཨཱཔཱཐམཱགཙྪཏི, ཏདཱ ཨུགྒཧནིམིཏྟཾ ཛཱཏཾ ནཱམ ཧོཏི. ཏསྶ ཛཱཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ན ཏསྨིཾ ཋཱནེ ནིསཱིདིཏབྦཾ. ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནཾ པཝིསིཏྭཱ ཏཏྠ ནིསིནྣེན བྷཱཝེཏབྦཾ. པཱདདྷོཝནཔཔཉྩཔརིཧཱརཏྠཾ པནསྶ ཨེཀཔཊལིཀུཔཱཧནཱ ཙ ཀཏྟརདཎྜོ ཙ ཨིཙྪིཏབྦོ. ཨཐཱནེན སཙེ ཏརུཎོ སམཱདྷི ཀེནཙིདེཝ ཨསཔྤཱཡཀཱརཎེན ནསྶཏི, ཨུཔཱཧནཱ ཨཱརུཡ྄ཧ ཀཏྟརདཎྜཾ གཧེཏྭཱ ཏཾ ཋཱནཾ གནྟྭཱ ནིམིཏྟཾ ཨཱདཱཡ ཨཱགནྟྭཱ སུཁནིསིནྣེན བྷཱཝེཏབྦཾ, པུནཔྤུནཾ སམནྣཱཧརིཏབྦཾ, ཏཀྐཱཧཏཾ ཝིཏཀྐཱཧཏཾ ཀཱཏབྦཾ. ཏསྶེཝཾ ཀརོནྟསྶ ཨནུཀྐམེན ནཱིཝརཎཱནི ཝིཀྑམྦྷནྟི, ཀིལེསཱ སནྣིསཱིདནྟི, ཨུཔཙཱརསམཱདྷིནཱ ཙིཏྟཾ སམཱདྷིཡཏི, པཊིབྷཱགནིམིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི.

ཏཏྲཱཡཾ པུརིམསྶ ཙ ཨུགྒཧནིམིཏྟསྶ ཨིམསྶ ཙ ཝིསེསོ, ཨུགྒཧནིམིཏྟེ ཀསིཎདོསོ པཉྙཱཡཏི, པཊིབྷཱགནིམིཏྟཾ ཐཝིཀཏོ ནིཧཏཱདཱསམཎྜལཾ ཝིཡ སུདྷོཏསངྑཐཱལཾ ཝིཡ ཝལཱཧཀནྟརཱ ནིཀྑནྟཙནྡམཎྜལཾ ཝིཡ མེགྷམུཁེ བལཱཀཱ ཝིཡ ཨུགྒཧནིམིཏྟཾ པདཱལེཏྭཱ ནིཀྑནྟམིཝ ཏཏོ སཏགུཎཾ སཧསྶགུཎཾ སུཔརིསུདྡྷཾ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཏི. ཏཉྩ ཁོ ནེཝ ཝཎྞཝནྟཾ, ན སཎྛཱནཝནྟཾ. ཡདི ཧི ཏཾ ཨཱིདིསཾ བྷཝེཡྻ, ཙཀྑུཝིཉྙེཡྻཾ སིཡཱ ཨོལཱ༹རིཀཾ སམྨསནུཔགཾ ཏིལཀྑཎབྦྷཱཧཏཾ, ན པནེཏཾ ཏཱདིསཾ. ཀེཝལཉྷི སམཱདྷིལཱབྷིནོ ཨུཔཊྛཱནཱཀཱརམཏྟཾ སཉྙཛམེཏནྟི.

༥༨. ཨུཔྤནྣཀཱལཏོ ཙ པནསྶ པཊྛཱཡ ནཱིཝརཎཱནི ཝིཀྑམྦྷིཏཱནེཝ ཧོནྟི, ཀིལེསཱ སནྣིསིནྣཱཝ, ཨུཔཙཱརསམཱདྷིནཱ ཙིཏྟཾ སམཱཧིཏམེཝཱཏི.

དུཝིདྷོ ¶ ཧི སམཱདྷི ཨུཔཙཱརསམཱདྷི ཙ ཨཔྤནཱསམཱདྷི ཙ. དྭཱིཧཱཀཱརེཧི ཙིཏྟཾ སམཱདྷིཡཏི ¶ ཨུཔཙཱརབྷཱུམིཡཾ ཝཱ པཊིལཱབྷབྷཱུམིཡཾ ཝཱ. ཏཏྠ ཨུཔཙཱརབྷཱུམིཡཾ ནཱིཝརཎཔྤཧཱནེན ཙིཏྟཾ སམཱཧིཏཾ ཧོཏི. པཊིལཱབྷབྷཱུམིཡཾ ཨངྒཔཱཏུབྷཱཝེན.

དྭིནྣཾ པན སམཱདྷཱིནཾ ཨིདཾ ནཱནཱཀཱརཎཾ, ཨུཔཙཱརེ ཨངྒཱནི ན ཐཱམཛཱཏཱནི ཧོནྟི, ཨངྒཱནཾ ཨཐཱམཛཱཏཏྟཱ, ཡཐཱ ནཱམ དཧརོ ཀུམཱརཀོ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཋཔིཡམཱནོ པུནཔྤུནཾ བྷཱུམིཡཾ པཏཏི, ཨེཝམེཝ ཨུཔཙཱརེ ཨུཔྤནྣེ ཙིཏྟཾ ཀཱལེན ནིམིཏྟམཱརམྨཎཾ ཀརོཏི, ཀཱལེན བྷཝངྒམོཏརཏི. ཨཔྤནཱཡཾ པན ཨངྒཱནི ཐཱམཛཱཏཱནི ཧོནྟི, ཏེསཾ ཐཱམཛཱཏཏྟཱ, ཡཐཱ ནཱམ བལཝཱ པུརིསོ ཨཱསནཱ ཝུཊྛཱཡ དིཝསམྤི ཏིཊྛེཡྻ, ཨེཝམེཝ ཨཔྤནཱསམཱདྷིམྷི ཨུཔྤནྣེ ཙིཏྟཾ སཀིཾ བྷཝངྒཝཱརཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཀེཝལམྤི རཏྟིཾ ཀེཝལམྤི དིཝསཾ ཏིཊྛཏི, ཀུསལཛཝནཔཊིཔཱཊིཝསེནེཝ པཝཏྟཏཱིཏི.

ཏཏྲ ཡདེཏཾ ཨུཔཙཱརསམཱདྷིནཱ སདྡྷིཾ པཊིབྷཱགནིམིཏྟཾ ཨུཔྤནྣཾ, ཏསྶ ཨུཔྤཱདནཾ ནཱམ ཨཏིདུཀྐརཾ. ཏསྨཱ སཙེ ཏེནེཝ པལླངྐེན ཏཾ ནིམིཏྟཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨཔྤནཾ ཨདྷིགནྟུཾ སཀྐོཏི, སུནྡརཾ. ནོ ཙེ སཀྐོཏི, ཨཐཱནེན ཏཾ ནིམིཏྟཾ ཨཔྤམཏྟེན ཙཀྐཝཏྟིགབྦྷོ ཝིཡ རཀྑིཏབྦཾ. ཨེཝཉྷི –

ནིམིཏྟཾ རཀྑཏོ ལདྡྷ-པརིཧཱནི ན ཝིཛྫཏི;

ཨཱརཀྑམྷི ཨསནྟམྷི, ལདྡྷཾ ལདྡྷཾ ཝིནསྶཏི.

སཏྟསཔྤཱཡཱ

༥༩. ཏཏྲཱཡཾ རཀྑཎཝིདྷི –

ཨཱཝཱསོ གོཙརོ བྷསྶཾ, པུགྒལོ བྷོཛནཾ ཨུཏུ;

ཨིརིཡཱཔཐོཏི སཏྟེཏེ, ཨསཔྤཱཡེ ཝིཝཛྫཡེ.

སཔྤཱཡེ སཏྟ སེཝེཐ, ཨེཝཉྷི པཊིཔཛྫཏོ;

ནཙིརེནེཝ ཀཱལེན, ཧོཏི ཀསྶཙི ཨཔྤནཱ.

ཏཏྲསྶ ¶ ཡསྨིཾ ཨཱཝཱསེ ཝསནྟསྶ ཨནུཔྤནྣཾ ཝཱ ནིམིཏྟཾ ནུཔྤཛྫཏི, ཨུཔྤནྣཾ ཝཱ ཝིནསྶཏི, ཨནུཔཊྛིཏཱ ཙ སཏི ན ཨུཔཊྛཱཏི, ཨསམཱཧིཏཉྩ ཙིཏྟཾ ན སམཱདྷིཡཏི, ཨཡཾ ཨསཔྤཱཡོ. ཡཏྠ ནིམིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི ཙེཝ ཐཱཝརཉྩ ཧོཏི ¶ , སཏི ཨུཔཊྛཱཏི, ཙིཏྟཾ སམཱདྷིཡཏི ནཱགཔབྦཏཝཱསཱིཔདྷཱནིཡཏིསྶཏྠེརསྶ ཝིཡ, ཨཡཾ སཔྤཱཡོ. ཏསྨཱ ཡསྨིཾ ཝིཧཱརེ བཧཱུ ཨཱཝཱསཱ ཧོནྟི, ཏཏྠ ཨེཀམེཀསྨིཾ ཏཱིཎི ཏཱིཎི དིཝསཱནི ཝསིཏྭཱ ཡཏྠསྶ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ ཧོཏི, ཏཏྠ ཝསིཏབྦཾ. ཨཱཝཱསསཔྤཱཡཏཱཡ ཧི ཏམྦཔཎྞིདཱིཔམྷི ཙཱུལ༹ནཱགལེཎེ ཝསནྟཱ ཏཏྠེཝ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ པཉྩསཏཱ བྷིཀྑཱུ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ. སོཏཱཔནྣཱདཱིནཾ པན ཨཉྙཏྠ ཨརིཡབྷཱུམིཾ པཏྭཱ ཏཏྠ ཨརཧཏྟཔྤཏྟཱནཉྩ གཎནཱ ནཏྠི. ཨེཝམཉྙེསུཔི ཙིཏྟལཔབྦཏཝིཧཱརཱདཱིསུ.

གོཙརགཱམོ པན ཡོ སེནཱསནཏོ ཨུཏྟརེན ཝཱ དཀྑིཎེན ཝཱ ནཱཏིདཱུརེ དིཡཌྜྷཀོསབྦྷནྟརེ ཧོཏི སུལབྷསམྤནྣབྷིཀྑོ, སོ སཔྤཱཡོ. ཝིཔརཱིཏོ ཨསཔྤཱཡོ.

བྷསྶནྟི དྭཏྟིཾསཏིརཙྪཱནཀཐཱཔརིཡཱཔནྣཾ ཨསཔྤཱཡཾ, ཏཉྷིསྶ ནིམིཏྟནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི. དསཀཐཱཝཏྠུནིསྶིཏཾ སཔྤཱཡཾ, ཏམྤི མཏྟཱཡ བྷཱསིཏབྦཾ.

པུགྒལོཔི ཨཏིརཙྪཱནཀཐིཀོ སཱིལཱདིགུཎསམྤནྣོ, ཡཾ ནིསྶཱཡ ཨསམཱཧིཏཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ སམཱདྷིཡཏི, སམཱཧིཏཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཐིརཏརཾ ཧོཏི, ཨེཝརཱུཔོ སཔྤཱཡོ. ཀཱཡདལ༹ྷཱིབཧུལོ པན ཏིརཙྪཱནཀཐིཀོ ཨསཔྤཱཡོ. སོ ཧི ཏཾ ཀདྡམོདཀམིཝ ཨཙྪཾ ཨུདཀཾ མལཱིནམེཝ ཀརོཏི, ཏཱདིསཉྩ ཨཱགམྨ ཀོཊཔབྦཏཝཱསཱིདཧརསྶེཝ སམཱཔཏྟིཔི ནསྶཏི, པགེཝ ནིམིཏྟཾ.

བྷོཛནཾ པན ཀསྶཙི མདྷུརཾ, ཀསྶཙི ཨམྦིལཾ སཔྤཱཡཾ ཧོཏི. ཨུཏུཔི ཀསྶཙི སཱིཏོ, ཀསྶཙི ཨུཎྷོ སཔྤཱཡོ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཡཾ བྷོཛནཾ ཝཱ ཨུཏུཾ ཝཱ སེཝནྟསྶ ཕཱསུ ཧོཏི, ཨསམཱཧིཏཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ སམཱདྷིཡཏི, སམཱཧིཏཾ ཝཱ ཐིརཏརཾ ཧོཏི, ཏཾ བྷོཛནཾ སོ ཙ ཨུཏུ སཔྤཱཡོ. ཨིཏརཾ བྷོཛནཾ ཨིཏརོ ཙ ཨུཏུ ཨསཔྤཱཡོ.

ཨིརིཡཱཔཐེསུཔི ཀསྶཙི ཙངྐམོ སཔྤཱཡོ ཧོཏི, ཀསྶཙི སཡནཊྛཱནནིསཛྫཱནཾ ཨཉྙཏརོ. ཏསྨཱ ཏཾ ཨཱཝཱསཾ ཝིཡ ཏཱིཎི དིཝསཱནི ཨུཔཔརིཀྑིཏྭཱ ཡསྨིཾ ཨིརིཡཱཔཐེ ཨསམཱཧིཏཾ ¶ ཝཱ ཙིཏྟཾ སམཱདྷིཡཏི, སམཱཧིཏཾ ཝཱ ཐིརཏརཾ ཧོཏི, སོ སཔྤཱཡོ. ཨིཏརོ ཨསཔྤཱཡོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨིཏི ¶ ཨིམཾ སཏྟཝིདྷཾ ཨསཔྤཱཡཾ ཝཛྫེཏྭཱ སཔྤཱཡཾ སེཝིཏབྦཾ. ཨེཝཾ པཊིཔནྣསྶ ཧི ནིམིཏྟཱསེཝནབཧུལསྶ ནཙིརེནེཝ ཀཱལེན ཧོཏི ཀསྶཙི ཨཔྤནཱ.

དསཝིདྷཨཔྤནཱཀོསལླཾ

༦༠. ཡསྶ པན ཨེཝམྤི པཊིཔཛྫཏོ ན ཧོཏི, ཏེན དསཝིདྷཾ ཨཔྤནཱཀོསལླཾ སམྤཱདེཏབྦཾ. ཏཏྲཱཡཾ ནཡོ, དསཱཧཱཀཱརེཧི ཨཔྤནཱཀོསལླཾ ཨིཙྪིཏབྦཾ, ཝཏྠུཝིསདཀིརིཡཏོ, ཨིནྡྲིཡསམཏྟཔཊིཔཱདནཏོ, ནིམིཏྟཀུསལཏོ, ཡསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ པགྒཧེཏབྦཾ ཏསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏི, ཡསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ ནིགྒཧེཏབྦཾ ཏསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ ནིགྒཎྷཱཏི, ཡསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ སམྤཧཾསིཏབྦཾ ཏསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ སམྤཧཾསེཏི, ཡསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑིཏབྦཾ ཏསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི, ཨསམཱཧིཏཔུགྒལཔརིཝཛྫནཏོ, སམཱཧིཏཔུགྒལསེཝནཏོ, ཏདདྷིམུཏྟཏོཏི.

༦༡. ཏཏྠ ཝཏྠུཝིསདཀིརིཡཱ ནཱམ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀབཱཧིརཱནཾ ཝཏྠཱུནཾ ཝིསདབྷཱཝཀརཎཾ. ཡདཱ ཧིསྶ ཀེསནཁལོམཱནི དཱིགྷཱནི ཧོནྟི, སརཱིརཾ ཝཱ སེདམལགྒཧིཏཾ, ཏདཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཝཏྠུ ཨཝིསདཾ ཧོཏི ཨཔརིསུདྡྷཾ. ཡདཱ པནསྶ ཙཱིཝརཾ ཛིཎྞཾ ཀིལིཊྛཾ དུགྒནྡྷཾ ཧོཏི, སེནཱསནཾ ཝཱ ཨུཀླཱཔཾ ཧོཏི, ཏདཱ བཱཧིརཝཏྠུ ཨཝིསདཾ ཧོཏི ཨཔརིསུདྡྷཾ. ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀབཱཧིརེ ཙ ཝཏྠུམྷི ཨཝིསདེ ཨུཔྤནྣེསུ ཙིཏྟཙེཏསིཀེསུ ཉཱཎམྤི ཨཔརིསུདྡྷཾ ཧོཏི, ཨཔརིསུདྡྷཱནི དཱིཔཀཔལླིཀཝཊྚིཏེལཱནི ནིསྶཱཡ ཨུཔྤནྣདཱིཔསིཁཱཡ ཨོབྷཱསོ ཝིཡ. ཨཔརིསུདྡྷེན ཉཱཎེན སངྑཱརེ སམྨསཏོ སངྑཱརཱཔི ཨཝིབྷཱུཏཱ ཧོནྟི, ཀམྨཊྛཱནམནུཡུཉྫཏོ ཀམྨཊྛཱནམྤི ཝུཌྜྷིཾ ཝིརུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ ན གཙྪཏི. ཝིསདེ པན ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀབཱཧིརེ ཝཏྠུམྷི ཨུཔྤནྣེསུ ཙིཏྟཙེཏསིཀེསུ ཉཱཎམྤི ཝིསདཾ ཧོཏི པརིསུདྡྷཾ, པརིསུདྡྷཱནི དཱིཔཀཔལླིཀཝཊྚིཏེལཱནི ནིསྶཱཡ ཨུཔྤནྣདཱིཔསིཁཱཡ ཨོབྷཱསོ ཝིཡ. པརིསུདྡྷེན ཙ ཉཱཎེན སངྑཱརེ སམྨསཏོ སངྑཱརཱཔི ཝིབྷཱུཏཱ ཧོནྟི, ཀམྨཊྛཱནམནུཡུཉྫཏོ ཀམྨཊྛཱནམྤི ཝུཌྜྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ གཙྪཏི.

༦༢. ཨིནྡྲིཡསམཏྟཔཊིཔཱདནཾ ¶ ནཱམ སདྡྷཱདཱིནཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ སམབྷཱཝཀརཎཾ. སཙེ ཧིསྶ སདྡྷིནྡྲིཡཾ བལཝཾ ཧོཏི ཨིཏརཱནི མནྡཱནི, ཏཏོ ཝཱིརིཡིནྡྲིཡཾ པགྒཧཀིཙྩཾ ¶ , སཏིནྡྲིཡཾ ཨུཔཊྛཱནཀིཙྩཾ, སམཱདྷིནྡྲིཡཾ ཨཝིཀྑེཔཀིཙྩཾ, པཉྙིནྡྲིཡཾ དསྶནཀིཙྩཾ ཀཱཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཏསྨཱ ཏཾ དྷམྨསབྷཱཝཔཙྩཝེཀྑཎེན ཝཱ ཡཐཱ ཝཱ མནསིཀརོཏོ བལཝཾ ཛཱཏཾ, ཏཐཱ ཨམནསིཀཱརེན ཧཱཔེཏབྦཾ. ཝཀྐལིཏྠེརཝཏྠུ ཙེཏྠ ནིདསྶནཾ. སཙེ པན ཝཱིརིཡིནྡྲིཡཾ བལཝཾ ཧོཏི, ཨཐ ནེཝ སདྡྷིནྡྲིཡཾ ཨདྷིམོཀྑཀིཙྩཾ ཀཱཏུཾ སཀྐོཏི, ན ཨིཏརཱནི ཨིཏརཀིཙྩབྷེདཾ, ཏསྨཱ ཏཾ པསྶདྡྷཱདིབྷཱཝནཱཡ ཧཱཔེཏབྦཾ. ཏཏྲཱཔི སོཎཏྠེརཝཏྠུ དསྶེཏབྦཾ. ཨེཝཾ སེསེསུཔི ཨེཀསྶ བལཝབྷཱཝེ སཏི ཨིཏརེསཾ ཨཏྟནོ ཀིཙྩེསུ ཨསམཏྠཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཝིསེསཏོ པནེཏྠ སདྡྷཱཔཉྙཱནཾ སམཱདྷིཝཱིརིཡཱནཉྩ སམཏཾ པསཾསནྟི. བལཝསདྡྷོ ཧི མནྡཔཉྙོ མུདྡྷཔྤསནྣོ ཧོཏི, ཨཝཏྠུསྨིཾ པསཱིདཏི. བལཝཔཉྙོ མནྡསདྡྷོ ཀེརཱཊིཀཔཀྑཾ བྷཛཏི, བྷེསཛྫསམུཊྛིཏོ ཝིཡ རོགོ ཨཏེཀིཙྪོ ཧོཏི. ཨུབྷིནྣཾ སམཏཱཡ ཝཏྠུསྨིཾཡེཝ པསཱིདཏི. བལཝསམཱདྷིཾ པན མནྡཝཱིརིཡཾ སམཱདྷིསྶ ཀོསཛྫཔཀྑཏྟཱ ཀོསཛྫཾ ཨབྷིབྷཝཏི. བལཝཝཱིརིཡཾ མནྡསམཱདྷིཾ ཝཱིརིཡསྶ ཨུདྡྷཙྩཔཀྑཏྟཱ ཨུདྡྷཙྩཾ ཨབྷིབྷཝཏི. སམཱདྷི པན ཝཱིརིཡེན སཾཡོཛིཏོ ཀོསཛྫེ པཏིཏུཾ ན ལབྷཏི. ཝཱིརིཡཾ སམཱདྷིནཱ སཾཡོཛིཏཾ ཨུདྡྷཙྩེ པཏིཏུཾ ན ལབྷཏི, ཏསྨཱ ཏདུབྷཡཾ སམཾ ཀཱཏབྦཾ. ཨུབྷཡསམཏཱཡ ཧི ཨཔྤནཱ ཧོཏི. ཨཔིཙ སམཱདྷིཀམྨིཀསྶ བལཝཏཱིཔི སདྡྷཱ ཝཊྚཏི. ཨེཝཾ སདྡཧནྟོ ཨོཀཔྤེནྟོ ཨཔྤནཾ པཱཔུཎིསྶཏི. སམཱདྷིཔཉྙཱསུ པན སམཱདྷིཀམྨིཀསྶ ཨེཀགྒཏཱ བལཝཏཱི ཝཊྚཏི. ཨེཝཉྷི སོ ཨཔྤནཾ པཱཔུཎཱཏི. ཝིཔསྶནཱཀམྨིཀསྶ པཉྙཱ བལཝཏཱི ཝཊྚཏི. ཨེཝཉྷི སོ ལཀྑཎཔཊིཝེདྷཾ པཱཔུཎཱཏི. ཨུབྷིནྣཾ པན སམཏཱཡཔི ཨཔྤནཱ ཧོཏིཡེཝ. སཏི པན སབྦཏྠ བལཝཏཱི ཝཊྚཏི. སཏི ཧི ཙིཏྟཾ ཨུདྡྷཙྩཔཀྑིཀཱནཾ སདྡྷཱཝཱིརིཡཔཉྙཱནཾ ཝསེན ཨུདྡྷཙྩཔཱཏཏོ ཀོསཛྫཔཀྑེན ཙ སམཱདྷིནཱ ཀོསཛྫཔཱཏཏོ རཀྑཏི, ཏསྨཱ སཱ ལོཎདྷཱུཔནཾ ཝིཡ སབྦབྱཉྫནེསུ, སབྦཀམྨིཀཨམཙྩོ ཝིཡ ཙ སབྦརཱཛཀིཙྩེསུ སབྦཏྠ ཨིཙྪིཏབྦཱ. ཏེནཱཧ – ‘‘སཏི ཙ པན སབྦཏྠིཀཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? ཙིཏྟཉྷི སཏིཔཊིསརཎཾ, ཨཱརཀྑཔཙྩུཔཊྛཱནཱ ཙ སཏི, ན ཝིནཱ སཏིཡཱ ཙིཏྟསྶ པགྒཧནིགྒཧོ ཧོཏཱི’’ཏི.

༦༣. ནིམིཏྟཀོསལླཾ ནཱམ པཐཝཱིཀསིཎཱདིཀསྶ ཙིཏྟེཀགྒཏཱནིམིཏྟསྶ ཨཀཏསྶ ཀརཎཀོསལླཾ, ཀཏསྶ ཙ བྷཱཝནཱཀོསལླཾ, བྷཱཝནཱཡ ལདྡྷསྶ རཀྑཎཀོསལླཉྩ, ཏཾ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཾ.

༦༤. ཀཐཉྩ ¶ ¶ ཡསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ པགྒཧེཏབྦཾ, ཏསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏི? ཡདཱསྶ ཨཏིསིཐིལཝཱིརིཡཏཱདཱིཧི ལཱིནཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི, ཏདཱ པསྶདྡྷིསམྦོཛ྄ཛྷངྒཱདཡོ ཏཡོ ཨབྷཱཝེཏྭཱ དྷམྨཝིཙཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒཱདཡོ བྷཱཝེཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, པུརིསོ པརིཏྟཾ ཨགྒིཾ ཨུཛྫཱལེཏུཀཱམོ ཨསྶ, སོ ཏཏྠ ཨལླཱནི ཙེཝ ཏིཎཱནི པཀྑིཔེཡྻ, ཨལླཱནི ཙ གོམཡཱནི པཀྑིཔེཡྻ, ཨལླཱནི ཙ ཀཊྛཱནི པཀྑིཔེཡྻ, ཨུདཀཝཱཏཉྩ དདེཡྻ, པཾསུཀེན ཙ ཨོཀིརེཡྻ, བྷབྦོ ནུ ཁོ སོ, བྷིཀྑཝེ, པུརིསོ པརིཏྟཾ ཨགྒིཾ ཨུཛྫཱལེཏུནྟི? ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ. ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཡསྨིཾ སམཡེ ལཱིནཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི, ཨཀཱལོ ཏསྨིཾ སམཡེ པསྶདྡྷིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ བྷཱཝནཱཡ, ཨཀཱལོ སམཱདྷི…པེ… ཨཀཱལོ ཨུཔེཀྑཱསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ བྷཱཝནཱཡ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ལཱིནཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙིཏྟཾ, ཏཾ ཨེཏེཧི དྷམྨེཧི དུསམུཊྛཱཔཡཾ ཧོཏི. ཡསྨིཾ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ལཱིནཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི, ཀཱལོ ཏསྨིཾ སམཡེ དྷམྨཝིཙཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ བྷཱཝནཱཡ, ཀཱལོ ཝཱིརིཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ བྷཱཝནཱཡ, ཀཱལོ པཱིཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ བྷཱཝནཱཡ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ལཱིནཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙིཏྟཾ, ཏཾ ཨེཏེཧི དྷམྨེཧི སུསམུཊྛཱཔཡཾ ཧོཏི. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, པུརིསོ པརིཏྟཾ ཨགྒིཾ ཨུཛྫཱལེཏུཀཱམོ ཨསྶ, སོ ཏཏྠ སུཀྑཱནི ཙེཝ ཏིཎཱནི པཀྑིཔེཡྻ, སུཀྑཱནི ཙ གོམཡཱནི པཀྑིཔེཡྻ, སུཀྑཱནི ཙ ཀཊྛཱནི པཀྑིཔེཡྻ, མུཁཝཱཏཉྩ དདེཡྻ, ན ཙ པཾསུཀེན ཨོཀིརེཡྻ, བྷབྦོ ནུ ཁོ སོ, བྷིཀྑཝེ, པུརིསོ པརིཏྟཾ ཨགྒིཾ ཨུཛྫཱལེཏུནྟི? ཨེཝཾ བྷནྟེ’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༢༣༤).

ཨེཏྠ ཙ ཡཐཱསཀམཱཧཱརཝསེན དྷམྨཝིཙཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒཱདཱིནཾ བྷཱཝནཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, ཀུསལཱཀུསལཱ དྷམྨཱ སཱཝཛྫཱནཝཛྫཱ དྷམྨཱ ཧཱིནཔྤཎཱིཏཱ དྷམྨཱ ཀཎྷསུཀྐསཔྤཊིབྷཱགཱ དྷམྨཱ. ཏཏྠ ཡོནིསོ མནསིཀཱརབཧུལཱིཀཱརོ, ཨཡམཱཧཱརོ ཨནུཔྤནྣསྶ ཝཱ དྷམྨཝིཙཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ ཨུཔྤཱདཱཡ ཨུཔྤནྣསྶ ཝཱ དྷམྨཝིཙཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ ¶ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡ ཝེཔུལླཱཡ བྷཱཝནཱཡ པཱརིཔཱུརིཡཱ སཾཝཏྟཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༢༣༢).

ཏཐཱ ¶ ‘‘ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, ཨཱརམྦྷདྷཱཏུ ནིཀྐམདྷཱཏུ པརཀྐམདྷཱཏུ. ཏཏྠ ཡོནིསོ མནསིཀཱརབཧུལཱིཀཱརོ, ཨཡམཱཧཱརོ ཨནུཔྤནྣསྶ ཝཱ ཝཱིརིཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ ཨུཔྤཱདཱཡ ཨུཔྤནྣསྶ ཝཱ ཝཱིརིཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡ ཝེཔུལླཱཡ བྷཱཝནཱཡ པཱརིཔཱུརིཡཱ སཾཝཏྟཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༢༣༢).

ཏཐཱ ‘‘ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, པཱིཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒཊྛཱནིཡཱ དྷམྨཱ. ཏཏྠ ཡོནིསོ མནསིཀཱརབཧུལཱིཀཱརོ, ཨཡམཱཧཱརོ ཨནུཔྤནྣསྶ ཝཱ པཱིཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ ཨུཔྤཱདཱཡ ཨུཔྤནྣསྶ ཝཱ པཱིཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡ ཝེཔུལླཱཡ བྷཱཝནཱཡ པཱརིཔཱུརིཡཱ སཾཝཏྟཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༢༣༢).

ཏཏྠ སབྷཱཝསཱམཉྙལཀྑཎཔཊིཝེདྷཝསེན པཝཏྟམནསིཀཱརོ ཀུསལཱདཱིསུ ཡོནིསོ མནསིཀཱརོ ནཱམ. ཨཱརམྦྷདྷཱཏུཨཱདཱིནཾ ཨུཔྤཱདནཝསེན པཝཏྟམནསིཀཱརོ ཨཱརམྦྷདྷཱཏུཨཱདཱིསུ ཡོནིསོ མནསིཀཱརོ ནཱམ. ཏཏྠ ཨཱརམྦྷདྷཱཏཱུཏི པཋམཝཱིརིཡཾ ཝུཙྩཏི. ནིཀྐམདྷཱཏཱུཏི ཀོསཛྫཏོ ནིཀྑནྟཏྟཱ ཏཏོ བལཝཏརཾ. པརཀྐམདྷཱཏཱུཏི པརཾ པརཾ ཋཱནཾ ཨཀྐམནཏོ ཏཏོཔི བལཝཏརཾ. པཱིཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒཊྛཱནིཡཱ དྷམྨཱཏི པན པཱིཏིཡཱ ཨེཝ ཨེཏཾ ནཱམཾ. ཏསྶཱཔི ཨུཔྤཱདཀམནསིཀཱརོཝ ཡོནིསོ མནསིཀཱརོ ནཱམ.

ཨཔིཙ སཏྟ དྷམྨཱ དྷམྨཝིཙཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ ཨུཔྤཱདཱཡ སཾཝཏྟནྟི པརིཔུཙྪཀཏཱ, ཝཏྠུཝིསདཀིརིཡཱ, ཨིནྡྲིཡསམཏྟཔཊིཔཱདནཱ, དུཔྤཉྙཔུགྒལཔརིཝཛྫནཱ, པཉྙཝནྟཔུགྒལསེཝནཱ, གམྦྷཱིརཉཱཎཙརིཡཔཙྩཝེཀྑཎཱ, ཏདདྷིམུཏྟཏཱཏི.

ཨེཀཱདསདྷམྨཱ ཝཱིརིཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ ཨུཔྤཱདཱཡ སཾཝཏྟནྟི ཨཔཱཡཱདིབྷཡཔཙྩཝེཀྑཎཏཱ, ཝཱིརིཡཱཡཏྟལོཀིཡལོཀུཏྟརཝིསེསཱདྷིགམཱནིསཾསདསྶིཏཱ, ‘‘བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷམཧཱསཱཝཀེཧི གཏམགྒོ མཡཱ གནྟབྦོ, སོ ཙ ན སཀྐཱ ཀུསཱིཏེན གནྟུ’’ནྟི ཨེཝཾ གམནཝཱིཐིཔཙྩཝེཀྑཎཏཱ, དཱཡཀཱནཾ མཧཔྥལབྷཱཝཀརཎེན པིཎྜཱཔཙཱཡནཏཱ, ‘‘ཝཱིརིཡཱརམྦྷསྶ ཝཎྞཝཱདཱི མེ སཏྠཱ, སོ ཙ ཨནཏིཀྐམནཱིཡསཱསནོ ཨམྷཱཀཉྩ བཧཱུཔཀཱརོ པཊིཔཏྟིཡཱ ཙ པཱུཛིཡམཱནོ པཱུཛིཏོ ཧོཏི ན ཨིཏརཐཱ’’ཏི ཨེཝཾ སཏྠུ ¶ མཧཏྟཔཙྩཝེཀྑཎཏཱ, ‘‘སདྡྷམྨསངྑཱཏཾ མེ མཧཱདཱཡཛྫཾ གཧེཏབྦཾ, ཏཉྩ ན སཀྐཱ ཀུསཱིཏེན གཧེཏུ’’ནྟི ཨེཝཾ དཱཡཛྫམཧཏྟཔཙྩཝེཀྑཎཏཱ, ཨཱལོཀསཉྙཱམནསིཀཱརཨིརིཡཱཔཐཔརིཝཏྟནཨབྦྷོཀཱསསེཝནཱདཱིཧི ¶ ཐིནམིདྡྷཝིནོདནཏཱ, ཀུསཱིཏཔུགྒལཔརིཝཛྫནཏཱ, ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡཔུགྒལསེཝནཏཱ, སམྨཔྤདྷཱནཔཙྩཝེཀྑཎཏཱ, ཏདདྷིམུཏྟཏཱཏི.

ཨེཀཱདསདྷམྨཱ པཱིཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ ཨུཔྤཱདཱཡ སཾཝཏྟནྟི བུདྡྷཱནུསྶཏི, དྷམྨ… སངྒྷ… སཱིལ… ཙཱག… དེཝཏཱནུསྶཏི, ཨུཔསམཱནུསྶཏི, ལཱུཁཔུགྒལཔརིཝཛྫནཏཱ, སིནིདྡྷཔུགྒལསེཝནཏཱ, པསཱདནིཡསུཏྟནྟཔཙྩཝེཀྑཎཏཱ, ཏདདྷིམུཏྟཏཱཏི. ཨིཏི ཨིམེཧི ཨཱཀཱརེཧི ཨེཏེ དྷམྨེ ཨུཔྤཱདེནྟོ དྷམྨཝིཙཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒཱདཡོ བྷཱཝེཏི ནཱམ. ཨེཝཾ ཡསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ པགྒཧེཏབྦཾ, ཏསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏི.

༦༥. ཀཐཾ ཡསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ ནིགྒཧེཏབྦཾ, ཏསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ ནིགྒཎྷཱཏི? ཡདཱསྶ ཨཙྩཱརདྡྷཝཱིརིཡཏཱདཱིཧི ཨུདྡྷཏཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི, ཏདཱ དྷམྨཝིཙཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒཱདཡོ ཏཡོ ཨབྷཱཝེཏྭཱ པསྶདྡྷིསམྦོཛ྄ཛྷངྒཱདཡོ བྷཱཝེཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, པུརིསོ མཧནྟཾ ཨགྒིཀྑནྡྷཾ ནིབྦཱཔེཏུཀཱམོ ཨསྶ, སོ ཏཏྠ སུཀྑཱནི ཙེཝ ཏིཎཱནི པཀྑིཔེཡྻ…པེ… ན ཙ པཾསུཀེན ཨོཀིརེཡྻ, བྷབྦོ ནུ ཁོ སོ, བྷིཀྑཝེ, པུརིསོ མཧནྟཾ ཨགྒིཀྑནྡྷཾ ནིབྦཱཔེཏུནྟི? ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ. ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཡསྨིཾ སམཡེ ཨུདྡྷཏཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི, ཨཀཱལོ ཏསྨིཾ སམཡེ དྷམྨཝིཙཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ བྷཱཝནཱཡ, ཨཀཱལོ ཝཱིརིཡ…པེ… ཨཀཱལོ པཱིཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ བྷཱཝནཱཡ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨུདྡྷཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙིཏྟཾ, ཏཾ ཨེཏེཧི དྷམྨེཧི དུཝཱུཔསམཡཾ ཧོཏི. ཡསྨིཾ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སམཡེ ཨུདྡྷཏཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི, ཀཱལོ ཏསྨིཾ སམཡེ པསྶདྡྷིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ བྷཱཝནཱཡ, ཀཱལོ སམཱདྷིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ བྷཱཝནཱཡ, ཀཱལོ ཨུཔེཀྑཱསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ བྷཱཝནཱཡ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨུདྡྷཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙིཏྟཾ, ཏཾ ཨེཏེཧི དྷམྨེཧི སུཝཱུཔསམཡཾ ཧོཏི. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, པུརིསོ མཧནྟཾ ཨགྒིཀྑནྡྷཾ ནིབྦཱཔེཏུཀཱམོ ཨསྶ, སོ ཏཏྠ ཨལླཱནི ཙེཝ ཏིཎཱནི པཀྑིཔེཡྻ…པེ… པཾསུཀེན ¶ ཙ ཨོཀིརེཡྻ, བྷབྦོ ནུ ཁོ སོ, བྷིཀྑཝེ, པུརིསོ མཧནྟཾ ཨགྒིཀྑནྡྷཾ ནིབྦཱཔེཏུནྟི? ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༢༣༤).

ཨེཏྠཱཔི ¶ ཡཐཱསཀཾ ཨཱཧཱརཝསེན པསྶདྡྷིསམྦོཛ྄ཛྷངྒཱདཱིནཾ བྷཱཝནཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, ཀཱཡཔསྶདྡྷི ཙིཏྟཔསྶདྡྷི. ཏཏྠ ཡོནིསོ མནསིཀཱརབཧུལཱིཀཱརོ, ཨཡམཱཧཱརོ ཨནུཔྤནྣསྶ ཝཱ པསྶདྡྷིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ ཨུཔྤཱདཱཡ ཨུཔྤནྣསྶ ཝཱ པསྶདྡྷིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡ ཝེཔུལླཱཡ བྷཱཝནཱཡ པཱརིཔཱུརིཡཱ སཾཝཏྟཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༢༣༢).

ཏཐཱ ‘‘ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, སམཐནིམིཏྟཾ ཨབྱགྒནིམིཏྟཾ. ཏཏྠ ཡོནིསོ མནསིཀཱརབཧུལཱིཀཱརོ, ཨཡམཱཧཱརོ ཨནུཔྤནྣསྶ ཝཱ སམཱདྷིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ ཨུཔྤཱདཱཡ ཨུཔྤནྣསྶ ཝཱ སམཱདྷིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡ ཝེཔུལླཱཡ བྷཱཝནཱཡ པཱརིཔཱུརིཡཱ སཾཝཏྟཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༢༣༢).

ཏཐཱ ‘‘ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔེཀྑཱསམྦོཛ྄ཛྷངྒཊྛཱནིཡཱ དྷམྨཱ. ཏཏྠ ཡོནིསོ མནསིཀཱརབཧུལཱིཀཱརོ, ཨཡམཱཧཱརོ ཨནུཔྤནྣསྶ ཝཱ ཨུཔེཀྑཱསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ ཨུཔྤཱདཱཡ ཨུཔྤནྣསྶ ཝཱ ཨུཔེཀྑཱསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡ ཝེཔུལླཱཡ བྷཱཝནཱཡ པཱརིཔཱུརིཡཱ སཾཝཏྟཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༢༣༢).

ཏཏྠ ཡཐཱསྶ པསྶདྡྷིཨཱདཡོ ཨུཔྤནྣཔུབྦཱ, ཏཾ ཨཱཀཱརཾ སལླཀྑེཏྭཱ ཏེསཾ ཨུཔྤཱདནཝསེན པཝཏྟམནསིཀཱརོཝ ཏཱིསུཔི པདེསུ ཡོནིསོ མནསིཀཱརོ ནཱམ. སམཐནིམིཏྟནྟི ཙ སམཐསྶེཝེཏམདྷིཝཙནཾ. ཨཝིཀྑེཔཊྛེན ཙ ཏསྶེཝ ཨབྱགྒནིམིཏྟནྟི.

ཨཔིཙ སཏྟ དྷམྨཱ པསྶདྡྷིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ ཨུཔྤཱདཱཡ སཾཝཏྟནྟི པཎཱིཏབྷོཛནསེཝནཏཱ, ཨུཏུསུཁསེཝནཏཱ, ཨིརིཡཱཔཐསུཁསེཝནཏཱ, མཛ྄ཛྷཏྟཔཡོགཏཱ, སཱརདྡྷཀཱཡཔུགྒལཔརིཝཛྫནཏཱ, པསྶདྡྷཀཱཡཔུགྒལསེཝནཏཱ, ཏདདྷིམུཏྟཏཱཏི.

ཨེཀཱདས ¶ དྷམྨཱ སམཱདྷིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ ཨུཔྤཱདཱཡ སཾཝཏྟནྟི ཝཏྠུཝིསདཏཱ, ནིམིཏྟཀུསལཏཱ, ཨིནྡྲིཡསམཏྟཔཊིཔཱདནཏཱ, སམཡེ ཙིཏྟསྶ ནིགྒཧཎཏཱ, སམཡེ ཙིཏྟསྶ པགྒཧཎཏཱ ¶ , ནིརསྶཱདསྶ ཙིཏྟསྶ སདྡྷཱསཾཝེགཝསེན སམྤཧཾསནཏཱ, སམྨཱཔཝཏྟསྶ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑནཏཱ, ཨསམཱཧིཏཔུགྒལཔརིཝཛྫནཏཱ, སམཱཧིཏཔུགྒལསེཝནཏཱ, ཛྷཱནཝིམོཀྑཔཙྩཝེཀྑཎཏཱ, ཏདདྷིམུཏྟཏཱཏི.

པཉྩ དྷམྨཱ ཨུཔེཀྑཱསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ ཨུཔྤཱདཱཡ སཾཝཏྟནྟི སཏྟམཛ྄ཛྷཏྟཏཱ, སངྑཱརམཛ྄ཛྷཏྟཏཱ, སཏྟསངྑཱརཀེལཱཡནཔུགྒལཔརིཝཛྫནཏཱ, སཏྟསངྑཱརམཛ྄ཛྷཏྟཔུགྒལསེཝནཏཱ, ཏདདྷིམུཏྟཏཱཏི. ཨིཏི ཨིམེཧཱཀཱརེཧི ཨེཏེ དྷམྨེ ཨུཔྤཱདེནྟོ པསྶདྡྷིསམྦོཛ྄ཛྷངྒཱདཡོ བྷཱཝེཏི ནཱམ. ཨེཝཾ ཡསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ ནིགྒཧེཏབྦཾ ཏསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ ནིགྒཎྷཱཏི.

༦༦. ཀཐཾ ཡསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ སམྤཧཾསིཏབྦཾ, ཏསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ སམྤཧཾསེཏི? ཡདཱསྶ པཉྙཱཔཡོགམནྡཏཱཡ ཝཱ ཨུཔསམསུཁཱནདྷིགམེན ཝཱ ནིརསྶཱདཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི, ཏདཱ ནཾ ཨཊྛསཾཝེགཝཏྠུཔཙྩཝེཀྑཎེན སཾཝེཛེཏི. ཨཊྛ སཾཝེགཝཏྠཱུནི ནཱམ ཛཱཏིཛརཱབྱཱདྷིམརཎཱནི ཙཏྟཱརི, ཨཔཱཡདུཀྑཾ པཉྩམཾ, ཨཏཱིཏེ ཝཊྚམཱུལཀཾ དུཀྑཾ, ཨནཱགཏེ ཝཊྚམཱུལཀཾ དུཀྑཾ, པཙྩུཔྤནྣེ ཨཱཧཱརཔརིཡེཊྛིམཱུལཀཾ དུཀྑནྟི. བུདྡྷདྷམྨསངྒྷགུཎཱནུསྶརཎེན ཙསྶ པསཱདཾ ཛནེཏི. ཨེཝཾ ཡསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ སམྤཧཾསིཏབྦཾ, ཏསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ སམྤཧཾསེཏི.

ཀཐཾ ཡསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑིཏབྦཾ, ཏསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི? ཡདཱསྶ ཨེཝཾ པཊིཔཛྫཏོ ཨལཱིནཾ ཨནུདྡྷཏཾ ཨནིརསྶཱདཾ ཨཱརམྨཎེ སམཔྤཝཏྟཾ སམཐཝཱིཐིཔཊིཔནྣཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི, ཏདཱསྶ པགྒཧནིགྒཧསམྤཧཾསནེསུ ན བྱཱཔཱརཾ ཨཱཔཛྫཏི, སཱརཐི ཝིཡ སམཔྤཝཏྟེསུ ཨསྶེསུ. ཨེཝཾ ཡསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑིཏབྦཾ, ཏསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི.

ཨསམཱཧིཏཔུགྒལཔརིཝཛྫནཏཱ ནཱམ ནེཀྑམྨཔཊིཔདཾ ཨནཱརུལ༹ྷཔུབྦཱནཾ ཨནེཀཀིཙྩཔསུཏཱནཾ ཝིཀྑིཏྟཧདཡཱནཾ པུགྒལཱནཾ ཨཱརཀཱ པརིཙྩཱགོ.

སམཱཧིཏཔུགྒལསེཝནཏཱ ནཱམ ནེཀྑམྨཔཊིཔདཾ པཊིཔནྣཱནཾ སམཱདྷིལཱབྷཱིནཾ པུགྒལཱནཾ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨུཔསངྐམནཾ.

ཏདདྷིམུཏྟཏཱ ¶ ནཱམ སམཱདྷིཨདྷིམུཏྟཏཱ སམཱདྷིགརུསམཱདྷིནིནྣསམཱདྷིཔོཎསམཱདྷིཔབྦྷཱརཏཱཏི ཨཏྠོ.

ཨེཝམེཏཾ ¶ དསཝིདྷཾ ཨཔྤནཱཀོསལླཾ སམྤཱདེཏབྦཾ.

༦༧.

ཨེཝཉྷི སམྤཱདཡཏོ, ཨཔྤནཱཀོསལླཾ ཨིམཾ;

པཊིལདྡྷེ ནིམིཏྟསྨིཾ, ཨཔྤནཱ སམྤཝཏྟཏི.

ཨེཝཉྷི པཊིཔནྣསྶ, སཙེ སཱ ནཔྤཝཏྟཏི;

ཏཐཱཔི ན ཛཧེ ཡོགཾ, ཝཱཡམེཐེཝ པཎྜིཏོ.

ཧིཏྭཱ ཧི སམྨཱཝཱཡཱམཾ, ཝིསེསཾ ནཱམ མཱཎཝོ;

ཨདྷིགཙྪེ པརིཏྟམྤི, ཋཱནམེཏཾ ན ཝིཛྫཏི.

ཙིཏྟཔྤཝཏྟིཨཱཀཱརཾ, ཏསྨཱ སལླཀྑཡཾ བུདྷོ;

སམཏཾ ཝཱིརིཡསྶེཝ, ཡོཛཡེཐ པུནཔྤུནཾ.

ཨཱིསཀམྤི ལཡཾ ཡནྟཾ, པགྒཎྷེཐེཝ མཱནསཾ;

ཨཙྩཱརདྡྷཾ ནིསེདྷེཏྭཱ, སམམེཝ པཝཏྟཡེ.

རེཎུམྷི ཨུཔྤལདལེ, སུཏྟེ ནཱཝཱཡ ནཱལི༹ཡཱ;

ཡཐཱ མདྷུཀརཱདཱིནཾ, པཝཏྟི སམྨཝཎྞིཏཱ.

ལཱིནཨུདྡྷཏབྷཱཝེཧི, མོཙཡིཏྭཱན སབྦསོ;

ཨེཝཾ ནིམིཏྟཱབྷིམུཁཾ, མཱནསཾ པཊིཔཱདཡེཏི.

ནིམིཏྟཱབྷིམུཁཔཊིཔཱདནཾ

༦༨. ཏཏྲཱཡམཏྠདཱིཔནཱ – ཡཐཱ ཧི ཨཚེཀོ མདྷུཀརོ ཨསུཀསྨིཾ རུཀྑེ པུཔྥཾ པུཔྥིཏནྟི ཉཏྭཱ ཏིཀྑེན ཝེགེན པཀྑནྡོ ཏཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ པཊིནིཝཏྟེནྟོ ཁཱིཎེ རེཎུམྷི སམྤཱཔུཎཱཏི. ཨཔརོ ཨཚེཀོ མནྡེན ཛཝེན པཀྑནྡོ ཁཱིཎེཡེཝ སམྤཱཔུཎཱཏི. ཚེཀོ པན སམེན ཛཝེན པཀྑནྡོ སུཁེན པུཔྥརཱསིཾ སམྤཏྭཱ ཡཱཝདིཙྪཀཾ རེཎུཾ ཨཱདཱཡ མདྷུཾ སམྤཱདེཏྭཱ མདྷུརསམནུབྷཝཏི.

ཡཐཱ ¶ ¶ ཙ སལླཀཏྟཨནྟེཝཱསིཀེསུ ཨུདཀཐཱལགཏེ ཨུཔྤལཔཏྟེ སཏྠཀམྨཾ སིཀྑནྟེསུ ཨེཀོ ཨཚེཀོ ཝེགེན སཏྠཾ པཱཏེནྟོ ཨུཔྤལཔཏྟཾ དྭིདྷཱ ཝཱ ཚིནྡཏི, ཨུདཀེ ཝཱ པཝེསེཏི. ཨཔརོ ཨཚེཀོ ཚིཛྫནཔཝེསནབྷཡཱ སཏྠཀེན ཕུསིཏུམྤི ན ཝིསཧཏི. ཚེཀོ པན སམེན པཡོགེན ཏཏྠ སཏྠཔཧཱརཾ དསྶེཏྭཱ པརིཡོདཱཏསིཔྤོ ཧུཏྭཱ ཏཐཱརཱུཔེསུ ཋཱནེསུ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ ལཱབྷཾ ལབྷཏི.

ཡཐཱ ཙ ཡོ ཙཏུབྱཱམཔྤམཱཎཾ མཀྐཊསུཏྟམཱཧརཏི, སོ ཙཏྟཱརི སཧསྶཱནི ལབྷཏཱིཏི རཉྙཱ ཝུཏྟེ ཨེཀོ ཨཚེཀཔུརིསོ ཝེགེན མཀྐཊསུཏྟམཱཀཌྜྷནྟོ ཏཧིཾ ཏཧིཾ ཚིནྡཏིཡེཝ. ཨཔརོ ཨཚེཀོ ཚེདནབྷཡཱ ཧཏྠེན ཕུསིཏུམྤི ན ཝིསཧཏི. ཚེཀོ པན ཀོཊིཏོ པཊྛཱཡ སམེན པཡོགེན དཎྜཀེ ཝེདྷེཏྭཱ ཨཱཧརིཏྭཱ ལཱབྷཾ ལབྷཏི.

ཡཐཱ ཙ ཨཚེཀོ ནིཡཱམཀོ བལཝཝཱཏེ ལངྐཱརཾ པཱུརེནྟོ ནཱཝཾ ཝིདེསཾ པཀྑནྡཱཔེཏི. ཨཔརོ ཨཚེཀོ མནྡཝཱཏེ ལངྐཱརཾ ཨོརོཔེནྟོ ནཱཝཾ ཏཏྠེཝ ཋཔེཏི. ཚེཀོ པན མནྡཝཱཏེ ལངྐཱརཾ པཱུརེཏྭཱ བལཝཝཱཏེ ཨཌྜྷལངྐཱརཾ ཀཏྭཱ སོཏྠིནཱ ཨིཙྪིཏཊྛཱནཾ པཱཔུཎཱཏི.

ཡཐཱ ཙ ཡོ ཏེལེན ཨཚཌྜེནྟོ ནཱལི༹ཾ པཱུརེཏི, སོ ལཱབྷཾ ལབྷཏཱིཏི ཨཱཙརིཡེན ཨནྟེཝཱསིཀཱནཾ ཝུཏྟེ ཨེཀོ ཨཚེཀོ ལཱབྷལུདྡྷོ ཝེགེན པཱུརེནྟོ ཏེལཾ ཚཌྜེཏི. ཨཔརོ ཨཚེཀོ ཏེལཚཌྜནབྷཡཱ ཨཱསིཉྩིཏུམྤི ན ཝིསཧཏི. ཚེཀོ པན སམེན པཡོགེན པཱུརེཏྭཱ ལཱབྷཾ ལབྷཏི.

ཨེཝམེཝ ཨེཀོ བྷིཀྑུ ཨུཔྤནྣེ ནིམིཏྟེ སཱིགྷམེཝ ཨཔྤནཾ པཱཔུཎིསྶཱམཱིཏི གཱལ༹ྷཾ ཝཱིརིཡཾ ཀརོཏི, ཏསྶ ཙིཏྟཾ ཨཙྩཱརདྡྷཝཱིརིཡཏྟཱ ཨུདྡྷཙྩེ པཏཏི, སོ ན སཀྐོཏི ཨཔྤནཾ པཱཔུཎིཏུཾ. ཨེཀོ ཨཙྩཱརདྡྷཝཱིརིཡཏཱཡ དོསཾ དིསྭཱ ཀིཾ དཱནིམེ ཨཔྤནཱཡཱཏི ཝཱིརིཡཾ ཧཱཔེཏི, ཏསྶ ཙིཏྟཾ ཨཏིལཱིནཝཱིརིཡཏྟཱ ཀོསཛྫེ པཏཏི, སོཔི ན སཀྐོཏི ཨཔྤནཾ པཱཔུཎིཏུཾ. ཡོ པན ཨཱིསཀམྤི ལཱིནཾ ལཱིནབྷཱཝཏོ ཨུདྡྷཏཾ ཨུདྡྷཙྩཏོ མོཙེཏྭཱ སམེན པཡོགེན ¶ ནིམིཏྟཱབྷིམུཁཾ པཝཏྟེཏི, སོ ཨཔྤནཾ པཱཔུཎཱཏི, ཏཱདིསེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨིམམཏྠཾ སནྡྷཱཡ ཨེཏཾ ཝུཏྟཾ –

རེཎུམྷི ཨུཔྤལདལེ, སུཏྟེ ནཱཝཱཡ ནཱལི༹ཡཱ;

ཡཐཱ མདྷུཀརཱདཱིནཾ, པཝཏྟི སམྨཝཎྞིཏཱ.

ལཱིནཨུདྡྷཏབྷཱཝེཧི ¶ , མོཙཡིཏྭཱན སབྦསོ;

ཨེཝཾ ནིམིཏྟཱབྷིམུཁཾ, མཱནསཾ པཊིཔཱདཡེཏི.

པཋམཛ྄ཛྷཱནཀཐཱ

༦༩. ཨིཏི ཨེཝཾ ནིམིཏྟཱབྷིམུཁཾ མཱནསཾ པཊིཔཱདཡཏོ པནསྶ ཨིདཱནི ཨཔྤནཱ ཨིཛ྄ཛྷིསྶཏཱིཏི བྷཝངྒཾ ཨུཔཙྪིནྡིཏྭཱ པཐཝཱི པཐཝཱིཏི ཨནུཡོགཝསེན ཨུཔཊྛིཏཾ ཏདེཝ པཐཝཱིཀསིཎཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ མནོདྭཱརཱཝཛྫནམུཔྤཛྫཏི. ཏཏོ ཏསྨིཾཡེཝཱརམྨཎེ ཙཏྟཱརི པཉྩ ཝཱ ཛཝནཱནི ཛཝནྟི. ཏེསུ ཨཝསཱནེ ཨེཀཾ རཱུཔཱཝཙརཾ, སེསཱནི ཀཱམཱཝཙརཱནི. པཀཏིཙིཏྟེཧི བལཝཏརཝིཏཀྐཝིཙཱརཔཱིཏིསུཁཙིཏྟེཀགྒཏཱནི ཡཱནི ཨཔྤནཱཡ པརིཀམྨཏྟཱ པརིཀམྨཱནཱིཏིཔི, ཡཐཱ གཱམཱདཱིནཾ ཨཱསནྣཔདེསོ གཱམཱུཔཙཱརོ ནགརཱུཔཙཱརོཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ ཨཔྤནཱཡ ཨཱསནྣཏྟཱ སམཱིཔཙཱརཏྟཱ ཝཱ ཨུཔཙཱརཱནཱིཏིཔི, ཨིཏོ པུབྦེ པརིཀམྨཱནཾ, ཨུཔརི ཨཔྤནཱཡ ཙ ཨནུལོམཏོ ཨནུལོམཱནཱིཏིཔི ཝུཙྩནྟི. ཡཉྩེཏྠ སབྦནྟིམཾ, ཏཾ པརིཏྟགོཏྟཱབྷིབྷཝནཏོ, མཧགྒཏགོཏྟབྷཱཝནཏོ ཙ གོཏྲབྷཱུཏིཔི ཝུཙྩཏི. ཨགཧིཏགྒཧཎེན པནེཏྠ པཋམཾ པརིཀམྨཾ, དུཏིཡཾ ཨུཔཙཱརཾ, ཏཏིཡཾ ཨནུལོམཾ, ཙཏུཏྠཾ གོཏྲབྷུ. པཋམཾ ཝཱ ཨུཔཙཱརཾ, དུཏིཡཾ ཨནུལོམཾ, ཏཏིཡཾ གོཏྲབྷུ, ཙཏུཏྠཾ པཉྩམཾ ཝཱ ཨཔྤནཱཙིཏྟཾ. ཙཏུཏྠམེཝ ཧི པཉྩམཾ ཝཱ ཨཔྤེཏི, ཏཉྩ ཁོ ཁིཔྤཱབྷིཉྙདནྡྷཱབྷིཉྙཝསེན. ཏཏོ པརཾ ཛཝནཾ པཏཏི. བྷཝངྒསྶ ཝཱརོ ཧོཏི.

ཨཱབྷིདྷམྨིཀགོདཏྟཏྠེརོ པན ‘‘པུརིམཱ པུརིམཱ ཀུསལཱ དྷམྨཱ པཙྪིམཱནཾ པཙྪིམཱནཾ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཱསེཝནཔཙྩཡེན པཙྩཡོ’’ཏི (པཊྛཱ. ༡.༡.༡༢) ཨིམཾ སུཏྟཾ ཝཏྭཱ ཨཱསེཝནཔཙྩཡེན པཙྪིམོ པཙྪིམོ དྷམྨོ བལཝཱ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཚཊྛེཔི སཏྟམེཔི ཨཔྤནཱ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ, ཏཾ ཨཊྛཀཐཱསུ ‘‘ཨཏྟནོ མཏིམཏྟཾ ཐེརསྶེཏ’’ནྟི ཝཏྭཱ པཊིཀྑིཏྟཾ. ཙཏུཏྠཔཉྩམེསུཡེཝ པན ཨཔྤནཱ ཧོཏི. པརཏོ ཛཝནཾ པཏིཏཾ ནཱམ ཧོཏི, བྷཝངྒསྶ ཨཱསནྣཏྟཱཏི ཝུཏྟཾ ¶ . ཏམེཝ ཝིཙཱརེཏྭཱ ཝུཏྟཏྟཱ ན སཀྐཱ པཊིཀྑིཔིཏུཾ. ཡཐཱ ཧི པུརིསོ ཚིནྣཔཔཱཏཱབྷིམུཁོ དྷཱཝནྟོ ཋཱཏུཀཱམོཔི པརིཡནྟེ པཱདཾ ཀཏྭཱ ཋཱཏུཾ ན སཀྐོཏི པཔཱཏེ ཨེཝ པཏཏི, ཨེཝཾ ཚཊྛེ ཝཱ སཏྟམེ ཝཱ ཨཔྤེཏུཾ ན སཀྐོཏི, བྷཝངྒསྶ ཨཱསནྣཏྟཱ. ཏསྨཱ ཙཏུཏྠཔཉྩམེསུཡེཝ ཨཔྤནཱ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ.

སཱ ¶ ཙ པན ཨེཀཙིཏྟཀྑཎིཀཱཡེཝ. སཏྟསུ ཧི ཋཱནེསུ ཨདྡྷཱནཔརིཙྪེདོ ནཱམ ནཏྠི པཋམཔྤནཱཡཾ, ལོཀིཡཱབྷིཉྙཱསུ, ཙཏཱུསུ མགྒེསུ, མགྒཱནནྟརཕལེ, རཱུཔཱརཱུཔབྷཝེསུ བྷཝངྒཛ྄ཛྷཱནེ, ནིརོདྷསྶ པཙྩཡེ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནེ, ནིརོདྷཱ ཝུཊྛཧནྟསྶ ཕལསམཱཔཏྟིཡནྟི. ཨེཏྠ མགྒཱནནྟརཕལཾ ཏིཎྞཾ ཨུཔརི ན ཧོཏི. ནིརོདྷསྶ པཙྩཡོ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ དྭིནྣམུཔརི ན ཧོཏི. རཱུཔཱརཱུཔེསུ བྷཝངྒསྶ པརིམཱཎཾ ནཏྠི, སེསཊྛཱནེསུ ཨེཀམེཝ ཙིཏྟནྟི. ཨིཏི ཨེཀཙིཏྟཀྑཎིཀཱཡེཝ ཨཔྤནཱ. ཏཏོ བྷཝངྒཔཱཏོ. ཨཐ བྷཝངྒཾ ཝོཙྪིནྡིཏྭཱ ཛྷཱནཔཙྩཝེཀྑཎཏྠཱཡ ཨཱཝཛྫནཾ, ཏཏོ ཛྷཱནཔཙྩཝེཀྑཎནྟི.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ པནེས ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརཾ ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི (དྷ. ས. ༡༦༠; དཱི. ནི. ༡.༢༢༦). ཨེཝམནེན པཉྩངྒཝིཔྤཧཱིནཾ པཉྩངྒསམནྣཱགཏཾ ཏིཝིདྷཀལྱཱཎཾ དསལཀྑཎསམྤནྣཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨདྷིགཏཾ ཧོཏི པཐཝཱིཀསིཎཾ.

༧༠. ཏཏྠ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱིཏི ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩིཏྭཱ ཝིནཱ ཧུཏྭཱ ཨཔཀྐམིཏྭཱ. ཡོ པནཱཡམེཏྠ ཨེཝཀཱརོ, སོ ནིཡམཏྠོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཡསྨཱ ཙ ནིཡམཏྠོ, ཏསྨཱ ཏསྨིཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཎསམཡེ ཨཝིཛྫམཱནཱནམྤི ཀཱམཱནཾ ཏསྶ པཋམཛ྄ཛྷཱནསྶ པཊིཔཀྑབྷཱཝཾ ཀཱམཔརིཙྩཱགེནེཝ ཙསྶ ཨདྷིགམཾ དཱིཔེཏི.

ཀཐཾ? ‘‘ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱི’’ཏི ཨེཝཉྷི ནིཡམེ ཀརིཡམཱནེ ཨིདཾ པཉྙཱཡཏི, ནཱུན ཛྷཱནསྶ ཀཱམཱ པཊིཔཀྑབྷཱུཏཱ ཡེསུ སཏི ཨིདཾ ནཔྤཝཏྟཏི, ཨནྡྷཀཱརེ སཏི པདཱིཔོབྷཱསོ ཝིཡ. ཏེསཾ པརིཙྩཱགེནེཝ ཙསྶ ¶ ཨདྷིགམོ ཧོཏི, ཨོརིམཏཱིརཔརིཙྩཱགེན པཱརིམཏཱིརསྶེཝ. ཏསྨཱ ནིཡམཾ ཀརོཏཱིཏི.

ཏཏྠ སིཡཱ, ཀསྨཱ པནེས པུབྦཔདེཡེཝ ཝུཏྟོ, ན ཨུཏྟརཔདེ, ཀིཾ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི ཨཝིཝིཙྩཱཔི ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻཱཏི? ན ཁོ པནེཏཾ ཨེཝཾ དཊྛབྦཾ. ཏཾནིསྶརཎཏོ ཧི པུབྦཔདེ ཨེས ཝུཏྟོ. ཀཱམདྷཱཏུསམཏིཀྐམནཏོ ཧི ཀཱམརཱགཔཊིཔཀྑཏོ ཙ ཨིདཾ ཛྷཱནཾ ཀཱམཱནམེཝ ནིསྶརཎཾ. ཡཐཱཧ, ‘‘ཀཱམཱནམེཏཾ ནིསྶརཎཾ ཡདིདཾ ནེཀྑམྨ’’ནྟི (དཱི. ནི. ༣.༣༥༣). ཨུཏྟརཔདེཔི པན ཡཐཱ ‘‘ཨིདྷེཝ, བྷིཀྑཝེ, སམཎོ, ཨིདྷ དུཏིཡོ སམཎོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༣༩; ཨ. ནི. ༤.༢༤༡) ཨེཏྠ ¶ ཨེཝཀཱརོ ཨཱནེཏྭཱ ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ ཝཏྟབྦོ. ན ཧི སཀྐཱ ཨིཏོ ཨཉྙེཧིཔི ནཱིཝརཎསངྑཱཏེཧི ཨཀུསལདྷམྨེཧི ཨཝིཝིཙྩ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིཏུཾ. ཏསྨཱ ‘‘ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩེཝ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧཱི’’ཏི ཨེཝཾ པདདྭཡེཔི ཨེས དཊྛབྦོ. པདདྭཡེཔི ཙ ཀིཉྩཱཔི ཝིཝིཙྩཱཏི ཨིམིནཱ སཱདྷཱརཎཝཙནེན ཏདངྒཝིཝེཀཱདཡོ, ཀཱཡཝིཝེཀཱདཡོ ཙ སབྦེཔི ཝིཝེཀཱ སངྒཧཾ གཙྪནྟི, ཏཐཱཔི ཀཱཡཝིཝེཀོ ཙིཏྟཝིཝེཀོ ཝིཀྑམྦྷནཝིཝེཀོཏི ཏཡོ ཨེཝ ཨིདྷ དཊྛབྦཱ.

ཀཱམེཧཱིཏི ཨིམིནཱ པན པདེན ཡེ ཙ ནིདྡེསེ ‘‘ཀཏམེ ཝཏྠུཀཱམཱ, མནཱཔིཡཱ རཱུཔཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (མཧཱནི. ༡) ནཡེན ཝཏྠུཀཱམཱ ཝུཏྟཱ, ཡེ ཙ ཏཏྠེཝ ཝིབྷངྒེ ཙ ‘‘ཚནྡོ ཀཱམོ, རཱགོ ཀཱམོ, ཚནྡརཱགོ ཀཱམོ, སངྐཔྤོ ཀཱམོ, རཱགོ ཀཱམོ, སངྐཔྤརཱགོ ཀཱམོ, ཨིམེ ཝུཙྩནྟི ཀཱམཱ’’ཏི (མཧཱནི. ༡; ཝིབྷ. ༥༦༤) ཨེཝཾ ཀིལེསཀཱམཱ ཝུཏྟཱ, ཏེ སབྦེཔི སངྒཧིཏཱཨིཙྩེཝ དཊྛབྦཱ. ཨེཝཉྷི སཏི ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱིཏི ཝཏྠུཀཱམེཧིཔི ཝིཝིཙྩེཝཱཏི ཨཏྠོ ཡུཛྫཏི, ཏེན ཀཱཡཝིཝེཀོ ཝུཏྟོ ཧོཏི. ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧཱིཏི ཀིལེསཀཱམེཧི སབྦཱཀུསལེཧི ཝཱ ཝིཝིཙྩཱཏི ཨཏྠོ ཡུཛྫཏི, ཏེན ཙིཏྟཝིཝེཀོ ཝུཏྟོ ཧོཏི. པུརིམེན ཙེཏྠ ཝཏྠུཀཱམེཧི ཝིཝེཀཝཙནཏོ ཨེཝ ཀཱམསུཁཔརིཙྩཱགོ, དུཏིཡེན ཀིལེསཀཱམེཧི ཝིཝེཀཝཙནཏོ ནེཀྑམྨསུཁཔརིགྒཧོ ཝིབྷཱཝིཏོ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཝཏྠུཀཱམཀིལེསཀཱམཝིཝེཀཝཙནཏོཡེཝ ཙ ཨེཏེསཾ པཋམེན སཾཀིལེསཝཏྠུཔྤཧཱནཾ, དུཏིཡེན སཾཀིལེསཔྤཧཱནཾ. པཋམེན ལོལབྷཱཝསྶ ཧེཏུཔརིཙྩཱགོ, དུཏིཡེན བཱལབྷཱཝསྶ. པཋམེན ཙ པཡོགསུདྡྷི ¶ , དུཏིཡེན ཨཱསཡཔོསནཾ ཝིབྷཱཝིཏཾ ཧོཏཱིཏི ཝིཉྙཱཏབྦཾ. ཨེས ཏཱཝ ནཡོ ཀཱམེཧཱིཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཀཱམེསུ ཝཏྠུཀཱམཔཀྑེ.

ཀིལེསཀཱམཔཀྑེ པན ཚནྡོཏི ཙ རཱགོཏི ཙ ཨེཝམཱདཱིཧི ཨནེཀབྷེདོ ཀཱམཙྪནྡོཡེཝ ཀཱམོཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. སོ ཙ ཨཀུསལཔརིཡཱཔནྣོཔི སམཱནོ ‘‘ཏཏྠ ཀཏམོ ཀཱམོ ཚནྡོ ཀཱམོ’’ཏིཨཱདིནཱ (ཝིབྷ. ༥༦༤) ནཡེན ཝིབྷངྒེ ཛྷཱནཔཊིཔཀྑཏོ ཝིསུཾ ཝུཏྟོ. ཀིལེསཀཱམཏྟཱ ཝཱ པུརིམཔདེ ཝུཏྟོ, ཨཀུསལཔརིཡཱཔནྣཏྟཱ དུཏིཡཔདེ. ཨནེཀབྷེདཏོ ཙསྶ ཀཱམཏོཏི ཨཝཏྭཱ ཀཱམེཧཱིཏི ཝུཏྟཾ.

ཨཉྙེསམྤི ཙ དྷམྨཱནཾ ཨཀུསལབྷཱཝེ ཝིཛྫམཱནེ ‘‘ཏཏྠ ཀཏམེ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ, ཀཱམཙྪནྡོ’’ཏིཨཱདིནཱ ¶ ནཡེན ཝིབྷངྒེ ཨུཔརི ཛྷཱནངྒཱནཾ པཙྩནཱིཀཔཊིཔཀྑབྷཱཝདསྶནཏོ ནཱིཝརཎཱནེཝ ཝུཏྟཱནི. ནཱིཝརཎཱནི ཧི ཛྷཱནངྒཔཙྩནཱིཀཱནི, ཏེསཾ ཛྷཱནངྒཱནེཝ པཊིཔཀྑཱནི ཝིདྡྷཾསཀཱནི ཝིགྷཱཏཀཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཐཱ ཧི སམཱདྷི ཀཱམཙྪནྡསྶ པཊིཔཀྑོ, པཱིཏི བྱཱཔཱདསྶ, ཝིཏཀྐོ ཐིནམིདྡྷསྶ, སུཁཾ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩསྶ, ཝིཙཱརོ ཝིཙིཀིཙྪཱཡཱཏི པེཊཀེ ཝུཏྟཾ.

ཨེཝམེཏྠ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱིཏི ཨིམིནཱ ཀཱམཙྪནྡསྶ ཝིཀྑམྦྷནཝིཝེཀོ ཝུཏྟོ ཧོཏི. ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧཱིཏི ཨིམིནཱ པཉྩནྣམྤི ནཱིཝརཎཱནཾ, ཨགཧིཏགྒཧཎེན པན པཋམེན ཀཱམཙྪནྡསྶ, དུཏིཡེན སེསནཱིཝརཎཱནཾ. ཏཐཱ པཋམེན ཏཱིསུ ཨཀུསལམཱུལེསུ པཉྩཀཱམགུཎབྷེདཝིསཡསྶ ལོབྷསྶ, དུཏིཡེན ཨཱགྷཱཏཝཏྠུབྷེདཱདིཝིསཡཱནཾ དོསམོཧཱནཾ. ཨོགྷཱདཱིསུ ཝཱ དྷམྨེསུ པཋམེན ཀཱམོགྷཀཱམཡོགཀཱམཱསཝཀཱམུཔཱདཱནཨབྷིཛ྄ཛྷཱཀཱཡགནྠཀཱམརཱགསཾཡོཛནཱནཾ, དུཏིཡེན ཨཝསེསཨོགྷཡོགཱསཝཨུཔཱདཱནགནྠསཾཡོཛནཱནཾ. པཋམེན ཙ ཏཎྷཱཡ ཏཾསམྤཡུཏྟཀཱནཉྩ, དུཏིཡེན ཨཝིཛྫཱཡ ཏཾསམྤཡུཏྟཀཱནཉྩ. ཨཔིཙ པཋམེན ལོབྷསམྤཡུཏྟཱནཾ ཨཊྛནྣཾ ཙིཏྟུཔྤཱདཱནཾ, དུཏིཡེན སེསཱནཾ ཙཏུནྣཾ ཨཀུསལཙིཏྟུཔྤཱདཱནཾ ཝིཀྑམྦྷནཝིཝེཀོ ཝུཏྟོ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨཡཾ ཏཱཝ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧཱིཏི ཨེཏྠ ཨཏྠཔྤཀཱསནཱ.

༧༡. ཨེཏྟཱཝཏཱ ¶ ཙ པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ པཧཱནངྒཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི སམྤཡོགངྒཾ དསྶེཏུཾ སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཝིཏཀྐནཾ ཝིཏཀྐོ, ཨཱུཧནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སྭཱཡཾ ཨཱརམྨཎེ ཙིཏྟསྶ ཨབྷིནིརོཔནལཀྑཎོ, ཨཱཧནནཔརིཡཱཧནནརསོ. ཏཐཱ ཧི ཏེན ཡོགཱཝཙརོ ཨཱརམྨཎཾ ཝིཏཀྐཱཧཏཾ ཝིཏཀྐཔརིཡཱཧཏཾ ཀརོཏཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཨཱརམྨཎེ ཙིཏྟསྶ ཨཱནཡནཔཙྩུཔཊྛཱནོ.

ཝིཙརཎཾ ཝིཙཱརོ, ཨནུསཉྩརཎནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སྭཱཡཾ ཨཱརམྨཎཱནུམཛྫནལཀྑཎོ, ཏཏྠ སཧཛཱཏཱནུཡོཛནརསོ, ཙིཏྟསྶ ཨནུཔྤབནྡྷནཔཙྩུཔཊྛཱནོ.

སནྟེཔི ཙ ནེསཾ ཀཏྠཙི ཨཝིཔྤཡོགེ ཨོལཱ༹རིཀཊྛེན པུབྦངྒམཊྛེན ཙ གྷཎྜཱབྷིགྷཱཏོ ཝིཡ ཙེཏསོ པཋམཱབྷིནིཔཱཏོ ཝིཏཀྐོ. སུཁུམཊྛེན ཨནུམཛྫནསབྷཱཝེན ཙ གྷཎྜཱནུརཝོ ཝིཡ ¶ ཨནུཔྤབནྡྷོ ཝིཙཱརོ. ཝིཔྥཱརཝཱ ཙེཏྠ ཝིཏཀྐོ པཋམུཔྤཏྟིཀཱལེ པརིཔྥནྡནབྷཱུཏོ ཙིཏྟསྶ ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏིཏུཀཱམསྶ པཀྑིནོ པཀྑཝིཀྑེཔོ ཝིཡ པདུམཱབྷིམུཁཔཱཏོ ཝིཡ ཙ གནྡྷཱནུབནྡྷཙེཏསོ བྷམརསྶ. སནྟཝུཏྟི ཝིཙཱརོ ནཱཏིཔརིཔྥནྡནབྷཱཝོ ཙིཏྟསྶ ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏིཏསྶ པཀྑིནོ པཀྑཔྤསཱརཎཾ ཝིཡ, པརིབྦྷམནཾ ཝིཡ ཙ པདུམཱབྷིམུཁཔཏིཏསྶ བྷམརསྶ པདུམསྶ ཨུཔརིབྷཱགེ. དུཀནིཔཱཏཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘ཨཱཀཱསེ གཙྪཏོ མཧཱསཀུཎསྶ ཨུབྷོཧི པཀྑེཧི ཝཱཏཾ གཧེཏྭཱ པཀྑེ སནྣིསཱིདཱཔེཏྭཱ གམནཾ ཝིཡ ཨཱརམྨཎེ ཙེཏསོ ཨབྷིནིརོཔནབྷཱཝེན པཝཏྟོ ཝིཏཀྐོ. ཝཱཏགྒཧཎཏྠཾ པཀྑེ ཕནྡཱཔཡམཱནསྶ གམནཾ ཝིཡ ཨནུམཛྫནབྷཱཝེན པཝཏྟོ ཝིཙཱརོ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཨནུཔྤབནྡྷེན པཝཏྟིཡཾ ཡུཛྫཏི. སོ པན ནེསཾ ཝིསེསོ པཋམདུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེསུ པཱཀཊོ ཧོཏི.

ཨཔིཙ མལགྒཧིཏཾ ཀཾསབྷཱཛནཾ ཨེཀེན ཧཏྠེན དལ༹ྷཾ གཧེཏྭཱ ཨིཏརེན ཧཏྠེན ཙུཎྞཏེལཝཱལཎྜུཔཀེན པརིམཛྫནྟསྶ དལ༹ྷགཧཎཧཏྠོ ཝིཡ ཝིཏཀྐོ, པརིམཛྫནཧཏྠོ ཝིཡ ཝིཙཱརོ. ཏཐཱ ཀུམྦྷཀཱརསྶ དཎྜཔྤཧཱརེན ཙཀྐཾ བྷམཡིཏྭཱ བྷཱཛནཾ ཀརོནྟསྶ ཨུཔྤཱིལ༹ནཧཏྠོ ཝིཡ ཝིཏཀྐོ, ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ སཉྩརཎཧཏྠོ ཝིཡ ཝིཙཱརོ. ཏཐཱ མཎྜལཾ ཀརོནྟསྶ མཛ྄ཛྷེ ¶ སནྣིརུམྦྷིཏྭཱ ཋིཏཀཎྚཀོ ཝིཡ ཨབྷིནིརོཔནོ ཝིཏཀྐོ, བཧི པརིབྦྷམནཀཎྚཀོ ཝིཡ ཨནུམཛྫནོ ཝིཙཱརོ. ཨིཏི ཨིམིནཱ ཙ ཝིཏཀྐེན ཨིམིནཱ ཙ ཝིཙཱརེན སཧ ཝཏྟཏི རུཀྑོ ཝིཡ པུཔྥེན ཕལེན ཙཱཏི ཨིདཾ ཛྷཱནཾ ‘‘སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱར’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཝིབྷངྒེ པན ‘‘ཨིམིནཱ ཙ ཝིཏཀྐེན ཨིམིནཱ ཙ ཝིཙཱརེན ཨུཔེཏོ ཧོཏི སམུཔེཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ (ཝིབྷ. ༥༦༥) ནཡེན པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱ དེསནཱ ཀཏཱ. ཨཏྠོ པན ཏཏྲཱཔི ཨེཝམེཝ དཊྛབྦོ.

ཝིཝེཀཛནྟི ཨེཏྠ ཝིཝིཏྟི ཝིཝེཀོ, ནཱིཝརཎཝིགམོཏི ཨཏྠོ. ཝིཝིཏྟོཏི ཝཱ ཝིཝེཀོ, ནཱིཝརཎཝིཝིཏྟོ ཛྷཱནསམྤཡུཏྟདྷམྨརཱསཱིཏི ཨཏྠོ. ཏསྨཱ ཝིཝེཀཱ, ཏསྨིཾ ཝཱ ཝིཝེཀེ ཛཱཏནྟི ཝིཝེཀཛཾ.

༧༢. པཱིཏིསུཁནྟི ཨེཏྠ པཱིཎཡཏཱིཏི པཱིཏི. སཱ སམྤིཡཱཡནལཀྑཎཱ, ཀཱཡཙིཏྟཔཱིནནརསཱ, ཕརཎརསཱ ཝཱ, ཨོདགྱཔཙྩུཔཊྛཱནཱ. སཱ པནེསཱ ཁུདྡིཀཱ པཱིཏི, ཁཎིཀཱཔཱིཏི, ཨོཀྐནྟིཀཱཔཱིཏི, ཨུབྦེགཱཔཱིཏི, ཕརཎཱཔཱིཏཱིཏི པཉྩཝིདྷཱ ཧོཏི. ཏཏྠ ཁུདྡིཀཱཔཱིཏི སརཱིརེ ལོམཧཾསམཏྟམེཝ ཀཱཏུཾ སཀྐོཏི. ཁཎིཀཱཔཱིཏི ཁཎེ ཁཎེ ཝིཛྫུཔྤཱདསདིསཱ ¶ ཧོཏི. ཨོཀྐནྟིཀཱཔཱིཏི སམུདྡཏཱིརཾ ཝཱིཙི ཝིཡ ཀཱཡཾ ཨོཀྐམིཏྭཱ ཨོཀྐམིཏྭཱ བྷིཛྫཏི. ཨུབྦེགཱཔཱིཏི བལཝཏཱི ཧོཏི ཀཱཡཾ ཨུདྡྷགྒཾ ཀཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ལངྒྷཱཔནཔྤམཱཎཔྤཏྟཱ. ཏཐཱ ཧི པུཎྞཝལླིཀཝཱསཱི མཧཱཏིསྶཏྠེརོ པུཎྞམདིཝསེ སཱཡཾ ཙེཏིཡངྒཎཾ གནྟྭཱ ཙནྡཱལོཀཾ དིསྭཱ མཧཱཙེཏིཡཱབྷིམུཁོ ཧུཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ཝཏ ཝེལཱཡ ཙཏསྶོ པརིསཱ མཧཱཙེཏིཡཾ ཝནྡནྟཱི’’ཏི པཀཏིཡཱ དིཊྛཱརམྨཎཝསེན བུདྡྷཱརམྨཎཾ ཨུབྦེགཱཔཱིཏིཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ སུདྷཱཏལེ པཧཊཙིཏྲགེཎྜུཀོ ཝིཡ ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏིཏྭཱ མཧཱཙེཏིཡངྒཎེཡེཝ པཏིཊྛཱསི. ཏཐཱ གིརིཀཎྜཀཝིཧཱརསྶ ཨུཔནིསྶཡེ ཝཏྟཀཱལཀགཱམེ ཨེཀཱ ཀུལདྷཱིཏཱཔི བལཝབུདྡྷཱརམྨཎཱཡ ཨུབྦེགཱཔཱིཏིཡཱ ཨཱཀཱསེ ལངྒྷེསི.

ཏསྶཱ ཀིར མཱཏཱཔིཏརོ སཱཡཾ དྷམྨསྶཝནཏྠཱཡ ཝིཧཱརཾ གཙྪནྟཱ ‘‘ཨམྨ ཏྭཾ གརུབྷཱརཱ ཨཀཱལེ ཝིཙརིཏུཾ ན སཀྐོསི, མཡཾ ཏུཡ྄ཧཾ པཏྟིཾ ཀཏྭཱ དྷམྨཾ སོསྶཱམཱ’’ཏི ཨགམཾསུ. སཱ གནྟུཀཱམཱཔི ཏེསཾ ཝཙནཾ པཊིབཱཧིཏུཾ ¶ ཨསཀྐོནྟཱི གྷརེ ཨོཧཱིཡིཏྭཱ གྷརཱཛིརེ ཋཏྭཱ ཙནྡཱལོཀེན གིརིཀཎྜཀེ ཨཱཀཱསཙེཏིཡངྒཎཾ ཨོལོཀེནྟཱི ཙེཏིཡསྶ དཱིཔཔཱུཛཾ ཨདྡས, ཙཏསྶོ ཙ པརིསཱ མཱལཱགནྡྷཱདཱིཧི ཙེཏིཡཔཱུཛཾ ཀཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀརོནྟིཡོ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཙ གཎསཛ྄ཛྷཱཡསདྡཾ ཨསྶོསི. ཨཐསྶཱ ‘‘དྷཉྙཱཝཏིམེ, ཡེ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ཨེཝརཱུཔེ ཙེཏིཡངྒཎེ ཨནུསཉྩརིཏུཾ, ཨེཝརཱུཔཉྩ མདྷུརདྷམྨཀཐཾ སོཏུཾ ལབྷནྟཱི’’ཏི མུཏྟརཱསིསདིསཾ ཙེཏིཡཾ པསྶནྟིཡཱ ཨེཝ ཨུབྦེགཱཔཱིཏི ཨུདཔཱདི. སཱ ཨཱཀཱསེ ལངྒྷིཏྭཱ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ པུརིམཏརཾཡེཝ ཨཱཀཱསཏོ ཙེཏིཡངྒཎེ ཨོརུཡ྄ཧ ཙེཏིཡཾ ཝནྡིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཎམཱནཱ ཨཊྛཱསི. ཨཐ ནཾ མཱཏཱཔིཏརོ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཨམྨ ཏྭཾ ཀཏརེན མགྒེན ཨཱགཏཱསཱི’’ཏི པུཙྪིཾསུ. སཱ ‘‘ཨཱཀཱསེན ཨཱགཏཱམྷི, ན མགྒེནཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཨམྨ ཨཱཀཱསེན ནཱམ ཁཱིཎཱསཝཱ སཉྩརནྟི, ཏྭཾ ཀཐཾ ཨཱགཏཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ ཨཱཧ – ‘‘མཡ྄ཧཾ ཙནྡཱལོཀེན ཙེཏིཡཾ ཨཱལོཀེནྟིཡཱ ཋིཏཱཡ བུདྡྷཱརམྨཎཱ བལཝཔཱིཏི ཨུཔྤཛྫི. ཨཐཱཧཾ ནེཝ ཨཏྟནོ ཋིཏབྷཱཝཾ, ན ནིསིནྣབྷཱཝཾ ཨཉྙཱསིཾ, གཧིཏནིམིཏྟེནེཝ པན ཨཱཀཱསེ ལངྒྷིཏྭཱ ཙེཏིཡངྒཎེ པཏིཊྛིཏཱམྷཱི’’ཏི.

ཨེཝཾ ཨུབྦེགཱཔཱིཏི ཨཱཀཱསེ ལངྒྷཱཔནཔྤམཱཎཱ ཧོཏི. ཕརཎཱཔཱིཏིཡཱ པན ཨུཔྤནྣཱཡ སཀལསརཱིརཾ དྷམིཏྭཱ པཱུརིཏཝཏྠི ཝིཡ མཧཏཱ ཨུདཀོགྷེན པཀྑནྡཔབྦཏཀུཙྪི ཝིཡ ཙ ཨནུཔརིཔྥུཊཾ ཧོཏི.

སཱ ¶ པནེསཱ པཉྩཝིདྷཱ པཱིཏི གབྦྷཾ གཎྷནྟཱི པརིཔཱཀཾ གཙྪནྟཱི དུཝིདྷཾ པསྶདྡྷིཾ པརིཔཱུརེཏི ཀཱཡཔསྶདྡྷིཉྩ ཙིཏྟཔསྶདྡྷིཉྩ. པསྶདྡྷི གབྦྷཾ གཎྷནྟཱི པརིཔཱཀཾ གཙྪནྟཱི དུཝིདྷམྤི སུཁཾ པརིཔཱུརེཏི ཀཱཡིཀཉྩ ཙེཏསིཀཉྩ. སུཁཾ གབྦྷཾ གཎྷནྟཾ པརིཔཱཀཾ གཙྪནྟཾ ཏིཝིདྷཾ སམཱདྷིཾ པརིཔཱུརེཏི ཁཎིཀསམཱདྷིཾ ཨུཔཙཱརསམཱདྷིཾ ཨཔྤནཱ སམཱདྷིནྟི. ཏཱསུ ཡཱ ཨཔྤནཱསམཱདྷིསྶ མཱུལཾ ཧུཏྭཱ ཝཌྜྷམཱནཱ སམཱདྷིསམྤཡོགཾ གཏཱ ཕརཎཱཔཱིཏི, ཨཡཾ ཨིམསྨིཾ ཨཏྠེ ཨདྷིཔྤེཏཱ པཱིཏཱིཏི.

༧༣. ཨིཏརཾ པན སུཁནཾ སུཁཾ, སུཊྛུ ཝཱ ཁཱདཏི, ཁནཏི ཙ ཀཱཡཙིཏྟཱབཱདྷནྟི སུཁཾ, ཏཾ སཱཏལཀྑཎཾ, སམྤཡུཏྟཱནཾ ཨུཔབྲཱུཧནརསཾ, ཨནུགྒཧཔཙྩུཔཊྛཱནཾ. སཏིཔི ཙ ནེསཾ ཀཏྠཙི ཨཝིཔྤཡོགེ ཨིཊྛཱརམྨཎཔཊིལཱབྷཏུཊྛི པཱིཏི. པཊིལདྡྷརསཱནུབྷཝནཾ སུཁཾ. ཡཏྠ པཱིཏི, ཏཏྠ སུཁཾ. ཡཏྠ སུཁཾ, ཏཏྠ ན ནིཡམཏོ པཱིཏི. སངྑཱརཀྑནྡྷསངྒཧིཏཱ པཱིཏི. ཝེདནཱཀྑནྡྷསངྒཧིཏཾ སུཁཾ. ཀནྟཱརཁིནྣསྶ ¶ ཝནནྟུདཀདསྶནསཝནེསུ ཝིཡ པཱིཏི. ཝནཙྪཱཡཱཔཝེསནཨུདཀཔརིབྷོགེསུ ཝིཡ སུཁཾ. ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ སམཡེ པཱཀཊབྷཱཝཏོ ཙེཏཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨིཏི ཨཡཉྩ པཱིཏི ཨིདཉྩ སུཁཾ ཨསྶ ཛྷཱནསྶ, ཨསྨིཾ ཝཱ ཛྷཱནེ ཨཏྠཱིཏི ཨིདཾ ཛྷཱནཾ པཱིཏིསུཁནྟི ཝུཙྩཏི.

ཨཐ ཝཱ པཱིཏི ཙ སུཁཉྩ པཱིཏིསུཁཾ, དྷམྨཝིནཡཱདཡོ ཝིཡ. ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁམསྶ ཛྷཱནསྶ, ཨསྨིཾ ཝཱ ཛྷཱནེ ཨཏྠཱིཏི ཨེཝམྤི ཝིཝེཀཛཾཔཱིཏིསུཁཾ. ཡཐེཝ ཧི ཛྷཱནཾ, ཨེཝཾ པཱིཏིསུཁམྤེཏྠ ཝིཝེཀཛམེཝ ཧོཏི, ཏཉྩསྶ ཨཏྠི, ཏསྨཱ ཨེཀཔདེནེཝ ‘‘ཝིཝེཀཛཾཔཱིཏིསུཁ’’ནྟིཔི ཝཏྟུཾ ཡུཛྫཏི. ཝིབྷངྒེ པན ‘‘ཨིདཾ སུཁཾ ཨིམཱཡ པཱིཏིཡཱ སཧགཏ’’ནྟིཨཱདིནཱ (ཝིབྷ. ༥༦༧) ནཡེན ཝུཏྟཾ. ཨཏྠོ པན ཏཏྠཱཔི ཨེཝམེཝ དཊྛབྦོ.

པཋམཾ ཛྷཱནནྟི ཨིདཾ པརཏོ ཨཱཝིབྷཝིསྶཏི. ཨུཔསམྤཛྫཱཏི ཨུཔགནྟྭཱ, པཱཔུཎིཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨུཔསམྤཱདཡིཏྭཱ ཝཱ, ནིཔྥཱདེཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝིབྷངྒེ པན ‘‘ཨུཔསམྤཛྫཱཏི པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ ལཱབྷོ པཊིལཱབྷོ པཏྟི སམྤཏྟི ཕུསནཱ སཙྪིཀིརིཡཱ ཨུཔསམྤདཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏསྶཱཔི ཨེཝམེཝཏྠོ དཊྛབྦོ. ཝིཧརཏཱིཏི ཏདནུརཱུཔེན ཨིརིཡཱཔཐཝིཧཱརེན ཨིཏིཝུཏྟཔྤཀཱརཛྷཱནསམངྒཱི ཧུཏྭཱ ཨཏྟབྷཱཝསྶ ཨིརིཡཾ ཝུཏྟིཾ པཱལནཾ ཡཔནཾ ཡཱཔནཾ ཙཱརཾ ཝིཧཱརཾ ཨབྷིནིཔྥཱདེཏི ¶ . ཝུཏྟཉྷེཏཾ ཝིབྷངྒེ ‘‘ཝིཧརཏཱིཏི ཨིརིཡཏི ཝཏྟཏི པཱལེཏི ཡཔེཏི ཡཱཔེཏི ཙརཏི ཝིཧརཏི, ཏེན ཝུཙྩཏི ཝིཧརཏཱི’’ཏི (ཝིབྷ. ༥༤༠).

པཉྩངྒཝིཔྤཧཱིནཱདི

༧༤. ཡཾ པན ཝུཏྟཾ ‘‘པཉྩངྒཝིཔྤཧཱིནཾ པཉྩངྒསམནྣཱགཏ’’ནྟི, ཏཏྠ ཀཱམཙྪནྡོ, བྱཱཔཱདོ, ཐིནམིདྡྷཾ, ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ, ཝིཙིཀིཙྪཱཏི ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ ནཱིཝརཎཱནཾ པཧཱནཝསེན པཉྩངྒཝིཔྤཧཱིནཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ན ཧི ཨེཏེསུ ཨཔྤཧཱིནེསུ ཛྷཱནཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏེནསྶེཏཱནི པཧཱནངྒཱནཱིཏི ཝུཙྩནྟི. ཀིཉྩཱཔི ཧི ཛྷཱནཀྑཎེ ཨཉྙེཔི ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ པཧཱིཡནྟི, ཏཐཱཔི ཨེཏཱནེཝ ཝིསེསེན ཛྷཱནནྟརཱཡཀརཱནི. ཀཱམཙྪནྡེན ཧི ནཱནཱཝིསཡཔྤལོབྷིཏཾ ཙིཏྟཾ ན ཨེཀཏྟཱརམྨཎེ སམཱདྷིཡཏི. ཀཱམཙྪནྡཱབྷིབྷཱུཏཾ ཝཱ ཏཾ ན ཀཱམདྷཱཏུཔྤཧཱནཱཡ པཊིཔདཾ པཊིཔཛྫཏི. བྱཱཔཱདེན ཙཱརམྨཎེ པཊིཧཉྙམཱནཾ ན ནིརནྟརཾ པཝཏྟཏི ¶ . ཐིནམིདྡྷཱབྷིབྷཱུཏཾ ཨཀམྨཉྙཾ ཧོཏི. ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཔརེཏཾ ཨཝཱུཔསནྟམེཝ ཧུཏྭཱ པརིབྦྷམཏི. ཝིཙིཀིཙྪཱཡ ཨུཔཧཏཾ ཛྷཱནཱདྷིགམསཱདྷིཀཾ པཊིཔདཾ ནཱརོཧཏི. ཨིཏི ཝིསེསེན ཛྷཱནནྟརཱཡཀརཏྟཱ ཨེཏཱནེཝ པཧཱནངྒཱནཱིཏི ཝུཏྟཱནཱིཏི.

ཡསྨཱ པན ཝིཏཀྐོ ཨཱརམྨཎེ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིརོཔེཏི, ཝིཙཱརོ ཨནུཔྤབནྡྷཏི, ཏེཧི ཨཝིཀྑེཔཱཡ སམྤཱདིཏཔྤཡོགསྶ ཙེཏསོ པཡོགསམྤཏྟིསམྦྷཝཱ པཱིཏི པཱིཎནཾ, སུཁཉྩ ཨུཔབྲཱུཧནཾ ཀརོཏི. ཨཐ ནཾ སསེསསམྤཡུཏྟདྷམྨཾ ཨེཏེཧི ཨབྷིནིརོཔནཱནུཔྤབནྡྷནཔཱིཎནཨུཔབྲཱུཧནེཧི ཨནུགྒཧིཏཱ ཨེཀགྒཏཱ ཨེཀཏྟཱརམྨཎེ སམཾ སམྨཱ ཙ ཨཱདྷིཡཏི, ཏསྨཱ ཝིཏཀྐོ ཝིཙཱརོ པཱིཏི སུཁཾ ཙིཏྟེཀགྒཏཱཏི ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ ཨུཔྤཏྟིཝསེན པཉྩངྒསམནྣཱགཏཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨུཔྤནྣེསུ ཧི ཨེཏེསུ པཉྩསུ ཛྷཱནཾ ཨུཔྤནྣཾ ནཱམ ཧོཏི. ཏེནསྶ ཨེཏཱནི པཉྩ སམནྣཱགཏངྒཱནཱིཏི ཝུཙྩནྟི. ཏསྨཱ ན ཨེཏེཧི སམནྣཱགཏཾ ཨཉྙདེཝ ཛྷཱནཾ ནཱམ ཨཏྠཱིཏི གཧེཏབྦཾ. ཡཐཱ པན ཨངྒམཏྟཝསེནེཝ ཙཏུརངྒིནཱི སེནཱ, པཉྩངྒིཀཾ ཏཱུརིཡཾ, ཨཊྛངྒིཀོ ཙ མགྒོཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝམིདམྤི ཨངྒམཏྟཝསེནེཝ པཉྩངྒིཀནྟི ཝཱ པཉྩངྒསམནྣཱགཏནྟི ཝཱ ཝུཙྩཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨེཏཱནི ཙ པཉྩངྒཱནི ཀིཉྩཱཔི ཨུཔཙཱརཀྑཎེཔི ཨཏྠི, ཨཐ ཁོ ཨུཔཙཱརེ པཀཏིཙིཏྟཏོ ¶ བལཝཏརཱནི. ཨིདྷ པན ཨུཔཙཱརཏོཔི བལཝཏརཱནི རཱུཔཱཝཙརལཀྑཎཔྤཏྟཱནི. ཨེཏྠ ཧི ཝིཏཀྐོ སུཝིསདེན ཨཱཀཱརེན ཨཱརམྨཎེ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིརོཔཡམཱནོ ཨུཔྤཛྫཏི. ཝིཙཱརོ ཨཏིཝིཡ ཨཱརམྨཎཾ ཨནུམཛྫམཱནོ. པཱིཏིསུཁཾ སབྦཱཝནྟམྤི ཀཱཡཾ ཕརམཱནཾ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ནཱསྶ ཀིཉྩི སབྦཱཝཏོ ཀཱཡསྶ ཝིཝེཀཛེན པཱིཏིསུཁེན ཨཔྥུཊཾ ཧོཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༢༢༨). ཙིཏྟེཀགྒཏཱཔི ཧེཊྛིམམྷི སམུགྒཔཊལེ ཨུཔརིམཾ སམུགྒཔཊལཾ ཝིཡ ཨཱརམྨཎེསུ ཕུསིཏཱ ཧུཏྭཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨཡམེཏེསཾ ཨིཏརེཧི ཝིསེསོ. ཏཏྠ ཙིཏྟེཀགྒཏཱ ཀིཉྩཱཔི སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརནྟི ཨིམསྨིཾ པཱཋེ ན ནིདྡིཊྛཱ, ཏཐཱཔི ཝིབྷངྒེ ‘‘ཛྷཱནནྟི ཝིཏཀྐོ ཝིཙཱརོ པཱིཏི སུཁཾ ཙིཏྟསྶེཀགྒཏཱ’’ཏི (ཝིབྷ. ༥༦༩) ཨེཝཾ ཝུཏྟཏྟཱ ཨངྒམེཝ. ཡེན ཧི ཨདྷིཔྤཱཡེན བྷགཝཏཱ ཨུདྡེསོ ཀཏོ, སོཡེཝ ཏེན ཝིབྷངྒེ པཀཱསིཏོཏི.

ཏིཝིདྷཀལྱཱཎཾ

༧༥. ཏིཝིདྷཀལྱཱཎཾ ¶ དསལཀྑཎསམྤནྣནྟི ཨེཏྠ པན ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཝསེན ཏིཝིདྷཀལྱཱཎཏཱ. ཏེསཾཡེཝ ཙ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཱནཾ ལཀྑཎཝསེན དསལཀྑཎསམྤནྣཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཏཏྲཱཡཾ པཱལི༹ –

‘‘པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ པཊིཔདཱཝིསུདྡྷི ཨཱདི, ཨུཔེཀྑཱནུབྲཱུཧནཱ མཛ྄ཛྷེ, སམྤཧཾསནཱ པརིཡོསཱནཾ, པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ པཊིཔདཱཝིསུདྡྷི ཨཱདི, ཨཱདིསྶ ཀཏི ལཀྑཎཱནི? ཨཱདིསྶ ཏཱིཎི ལཀྑཎཱནི, ཡོ ཏསྶ པརིབནྡྷོ, ཏཏོ ཙིཏྟཾ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི, ཝིསུདྡྷཏྟཱ ཙིཏྟཾ མཛ྄ཛྷིམཾ སམཐནིམིཏྟཾ པཊིཔཛྫཏི, པཊིཔནྣཏྟཱ ཏཏྠ ཙིཏྟཾ པཀྑནྡཏི. ཡཉྩ པརིབནྡྷཏོ ཙིཏྟཾ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི, ཡཉྩ ཝིསུདྡྷཏྟཱ ཙིཏྟཾ མཛ྄ཛྷིམཾ སམཐནིམིཏྟཾ པཊིཔཛྫཏི, ཡཉྩ པཊིཔནྣཏྟཱ ཏཏྠ ཙིཏྟཾ པཀྑནྡཏི. པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ པཊིཔདཱཝིསུདྡྷི ཨཱདི, ཨཱདིསྶ ཨིམཱནི ཏཱིཎི ལཀྑཎཱནི. ཏེན ཝུཙྩཏི པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨཱདིཀལྱཱཎཉྩེཝ ཧོཏི ཏིལཀྑཎསམྤནྣཉྩ.

‘‘པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ ཨུཔེཀྑཱནུབྲཱུཧནཱ མཛ྄ཛྷེ, མཛ྄ཛྷསྶ ཀཏི ལཀྑཎཱནི? མཛ྄ཛྷསྶ ¶ ཏཱིཎི ལཀྑཎཱནི, ཝིསུདྡྷཾ ཙིཏྟཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི, སམཐཔཊིཔནྣཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི, ཨེཀཏྟུཔཊྛཱནཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི. ཡཉྩ ཝིསུདྡྷཾ ཙིཏྟཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི, ཡཉྩ སམཐཔཊིཔནྣཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི, ཡཉྩ ཨེཀཏྟུཔཊྛཱནཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི. པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ ཨུཔེཀྑཱནུབྲཱུཧནཱ མཛ྄ཛྷེ, མཛ྄ཛྷསྶ ཨིམཱནི ཏཱིཎི ལཀྑཎཱནི. ཏེན ཝུཙྩཏི པཋམཾ ཛྷཱནཾ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཉྩེཝ ཧོཏི ཏིལཀྑཎསམྤནྣཉྩ.

‘‘པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ སམྤཧཾསནཱ པརིཡོསཱནཾ, པརིཡོསཱནསྶ ཀཏི ལཀྑཎཱནི? པརིཡོསཱནསྶ ཙཏྟཱརི ལཀྑཎཱནི, ཏཏྠ ཛཱཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནཏིཝཏྟནཊྛེན སམྤཧཾསནཱ, ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨེཀརསཊྛེན སམྤཧཾསནཱ, ཏདུཔགཝཱིརིཡཝཱཧནཊྛེན སམྤཧཾསནཱ, ཨཱསེཝནཊྛེན སམྤཧཾསནཱ. པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ སམྤཧཾསནཱ པརིཡོསཱནཾ, པརིཡོསཱནསྶ ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི ལཀྑཎཱནི. ཏེན ཝུཙྩཏི པཋམཾ ཛྷཱནཾ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཉྩེཝ ཧོཏི ཙཏུལཀྑཎསམྤནྣཉྩཱ’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༥༨).

ཏཏྲ ¶ པཊིཔདཱཝིསུདྡྷི ནཱམ སསམྦྷཱརིཀོ ཨུཔཙཱརོ. ཨུཔེཀྑཱནུབྲཱུཧནཱ ནཱམ ཨཔྤནཱ. སམྤཧཾསནཱ ནཱམ པཙྩཝེཀྑཎཱཏི ཨེཝམེཀེ ཝཎྞཡནྟི. ཡསྨཱ པན ‘‘ཨེཀཏྟགཏཾ ཙིཏྟཾ པཊིཔདཱཝིསུདྡྷིཔཀྑནྡཉྩེཝ ཧོཏི ཨུཔེཀྑཱནུབྲཱུཧིཏཉྩ ཉཱཎེན ཙ སམྤཧཾསིཏ’’ནྟི (པཊི. མ. ༡.༡༥༨) པཱལི༹ཡཾ ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ ཨནྟོཨཔྤནཱཡམེཝ ཨཱགམནཝསེན པཊིཔདཱཝིསུདྡྷི, ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱཡ ཀིཙྩཝསེན ཨུཔེཀྑཱནུབྲཱུཧནཱ, དྷམྨཱནཾ ཨནཏིཝཏྟནཱདིབྷཱཝསཱདྷནེན པརིཡོདཱཔཀསྶ ཉཱཎསྶ ཀིཙྩནིཔྥཏྟིཝསེན སམྤཧཾསནཱ ཙ ཝེདིཏབྦཱ.

ཀཐཾ? ཡསྨིཉྷི ཝཱརེ ཨཔྤནཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏསྨིཾ ཡོ ནཱིཝརཎསངྑཱཏོ ཀིལེསགཎོ ཏསྶ ཛྷཱནསྶ པརིབནྡྷོ, ཏཏོ ཙིཏྟཾ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི. ཝིསུདྡྷཏྟཱ ཨཱཝརཎཝིརཧིཏཾ ཧུཏྭཱ མཛ྄ཛྷིམཾ སམཐནིམིཏྟཾ པཊིཔཛྫཏི. མཛ྄ཛྷིམཾ སམཐནིམིཏྟཾ ནཱམ སམཔྤཝཏྟོ ཨཔྤནཱསམཱདྷིཡེཝ. ཏདནནྟརཾ པན པུརིམཙིཏྟཾ ཨེཀསནྟཏིཔརིཎཱམནཡེན ཏཐཏྟམུཔགཙྪམཱནཾ མཛ྄ཛྷིམཾ སམཐནིམིཏྟཾ པཊིཔཛྫཏི ནཱམ, ཨེཝཾ པཊིཔནྣཏྟཱ ཏཐཏྟུཔགམནེན ཏཏྠ པཀྑནྡཏི ནཱམ. ཨེཝཾ ཏཱཝ པུརིམཙིཏྟེ ཝིཛྫམཱནཱཀཱརནིཔྥཱདིཀཱ པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ ཨུཔྤཱདཀྑཎེཡེཝ ཨཱགམནཝསེན པཊིཔདཱཝིསུདྡྷི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨེཝཾ ¶ ཝིསུདྡྷསྶ པན ཏསྶ པུན ཝིསོདྷེཏབྦཱབྷཱཝཏོ ཝིསོདྷནེ བྱཱཔཱརཾ ཨཀརོནྟོ ཝིསུདྡྷཾ ཙིཏྟཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི ནཱམ. སམཐབྷཱཝུཔགམནེན སམཐཔཊིཔནྣསྶ པུན སམཱདྷཱནེ བྱཱཔཱརཾ ཨཀརོནྟོ སམཐཔཊིཔནྣཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི ནཱམ. སམཐཔཊིཔནྣབྷཱཝཏོ ཨེཝ ཙསྶ ཀིལེསསཾསགྒཾ པཧཱཡ ཨེཀཏྟེན ཨུཔཊྛིཏསྶ པུན ཨེཀཏྟུཔཊྛཱནེ བྱཱཔཱརཾ ཨཀརོནྟོ ཨེཀཏྟུཔཊྛཱནཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི ནཱམ. ཨེཝཾ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱཡ ཀིཙྩཝསེན ཨུཔེཀྑཱནུབྲཱུཧནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཡེ པནེཏེ ཨེཝཾ ཨུཔེཀྑཱནུབྲཱུཧིཏེ ཏཏྠ ཛཱཏཱ སམཱདྷིཔཉྙཱསངྑཱཏཱ ཡུགནདྡྷདྷམྨཱ ཨཉྙམཉྙཾ ཨནཏིཝཏྟམཱནཱ ཧུཏྭཱ པཝཏྟཱ, ཡཱནི ཙ སདྡྷཱདཱིནི ཨིནྡྲིཡཱནི ནཱནཱཀིལེསེཧི ཝིམུཏྟཏྟཱ ཝིམུཏྟིརསེན ཨེཀརསཱནི ཧུཏྭཱ པཝཏྟཱནི, ཡཉྩེས ཏདུཔགཾ ཏེསཾ ཨནཏིཝཏྟནཨེཀརསབྷཱཝཱནཾ ཨནུཙྪཝིཀཾ ཝཱིརིཡཾ ཝཱཧཡཏི, ཡཱ ཙསྶ ཏསྨིཾ ཁཎེ པཝཏྟཱ ཨཱསེཝནཱ, སབྦེཔི ཏེ ཨཱཀཱརཱ ཡསྨཱ ཉཱཎེན སཾཀིལེསཝོདཱནེསུ ཏཾ ཏཾ ཨཱདཱིནཝཉྩ ཨཱནིསཾསཉྩ ¶ དིསྭཱ ཏཐཱ ཏཐཱ སམྤཧཾསིཏཏྟཱ ཝིསོདྷིཏཏྟཱ པརིཡོདཱཔིཏཏྟཱ ནིཔྥནྣཱཝ, ཏསྨཱ ‘‘དྷམྨཱནཾ ཨནཏིཝཏྟནཱདིབྷཱཝསཱདྷནེན པརིཡོདཱཔཀསྶ ཉཱཎསྶ ཀིཙྩནིཔྥཏྟིཝསེན སམྤཧཾསནཱ ཝེདིཏབྦཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཏཏྠ ཡསྨཱ ཨུཔེཀྑཱཝསེན ཉཱཎཾ པཱཀཊཾ ཧོཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཏཐཱཔགྒཧིཏཾ ཙིཏྟཾ སཱདྷུཀཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི, ཨུཔེཀྑཱཝསེན པཉྙཱཝསེན པཉྙིནྡྲིཡཾ ཨདྷིམཏྟཾ ཧོཏི, ཨུཔེཀྑཱཝསེན ནཱནཏྟཀིལེསེཧི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, ཝིམོཀྑཝསེན པཉྙཱཝསེན པཉྙིནྡྲིཡཾ ཨདྷིམཏྟཾ ཧོཏི. ཝིམུཏྟཏྟཱ ཏེ དྷམྨཱ ཨེཀརསཱ ཧོནྟི. ཨེཀརསཊྛེན བྷཱཝནཱ’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༢༠༡). ཏསྨཱ ཉཱཎཀིཙྩབྷཱུཏཱ སམྤཧཾསནཱ པརིཡོསཱནནྟི ཝུཏྟཱ.

ཨིདཱནི པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨདྷིགཏཾ ཧོཏི པཐཝཱིཀསིཎནྟི ཨེཏྠ གཎནཱནུཔུབྦཏཱ པཋམཾ, པཋམཾ ཨུཔྤནྣནྟིཔི པཋམཾ. ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཏོ པཙྩནཱིཀཛྷཱཔནཏོ ཝཱ ཛྷཱནཾ. པཐཝཱིམཎྜལཾ པན སཀལཊྛེན པཐཝཱིཀསིཎནྟི ཝུཙྩཏི, ཏཾ ནིསྶཱཡ པཊིལདྡྷནིམིཏྟམྤི, པཐཝཱིཀསིཎནིམིཏྟེ པཊིལདྡྷཛྷཱནམྤི. ཏཏྲ ཨིམསྨིཾ ཨཏྠེ ཛྷཱནཾ པཐཝཱིཀསིཎནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨདྷིགཏཾ ཧོཏི པཐཝཱིཀསིཎ’’ནྟི.

ཙིརཊྛིཏིསམྤཱདནཾ

༧༦. ཨེཝམདྷིགཏེ ¶ པན ཨེཏསྨིཾ ཏེན ཡོགིནཱ ཝཱལཝེདྷིནཱ ཝིཡ, སཱུདེན ཝིཡ ཙ ཨཱཀཱརཱ པརིགྒཧེཏབྦཱ. ཡཐཱ ཧི སུཀུསལོ དྷནུགྒཧོ ཝཱལཝེདྷཱཡ ཀམྨཾ ཀུརུམཱནོ ཡསྨིཾ ཝཱརེ ཝཱལཾ ཝིཛ྄ཛྷཏི, ཏསྨིཾ ཝཱརེ ཨཀྐནྟཔདཱནཉྩ དྷནུདཎྜསྶ ཙ ཛིཡཱཡ ཙ སརསྶ ཙ ཨཱཀཱརཾ པརིགྒཎྷེཡྻ. ‘‘ཨེཝཾ མེ ཋིཏེན ཨེཝཾ དྷནུདཎྜཾ ཨེཝཾ ཛིཡཾ ཨེཝཾ སརཾ གཧེཏྭཱ ཝཱལོ ཝིདྡྷོ’’ཏི. སོ ཏཏོ པཊྛཱཡ ཏཐེཝ ཏེ ཨཱཀཱརེ སམྤཱདེནྟོ ཨཝིརཱདྷེཏྭཱ ཝཱལཾ ཝིཛ྄ཛྷེཡྻ. ཨེཝམེཝ ཡོགིནཱཔི ‘‘ཨིམཾ ནཱམ མེ བྷོཛནཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཨེཝརཱུཔཾ པུགྒལཾ སེཝམཱནེན ཨེཝརཱུཔེ སེནཱསནེ ཨིམིནཱ ནཱམ ཨིརིཡཱཔཐེན ཨིམསྨིཾ ཀཱལེ ཨིདཾ ཨདྷིགཏ’’ནྟི ཨེཏེ བྷོཛནསཔྤཱཡཱདཡོ ཨཱཀཱརཱ པརིགྒཧེཏབྦཱ. ཨེཝཉྷི སོ ནཊྛེ ¶ ཝཱ ཏསྨིཾ ཏེ ཨཱཀཱརེ སམྤཱདེཏྭཱ པུན ཨུཔྤཱདེཏུཾ, ཨཔྤགུཎཾ ཝཱ པགུཎཾ ཀརོནྟོ པུནཔྤུནཾ ཨཔྤེཏུཾ སཀྑིསྶཏི.

ཡཐཱ ཙ ཀུསལོ སཱུདོ བྷཏྟཱརཾ པརིཝིསནྟོ ཏསྶ ཡཾ ཡཾ རུཙིཡཱ བྷུཉྫཏི, ཏཾ ཏཾ སལླཀྑེཏྭཱ ཏཏོ པཊྛཱཡ ཏཱདིསམེཝ ཨུཔནཱམེནྟོ ལཱབྷསྶ བྷཱགཱི ཧོཏི, ཨེཝམཡམྤི ཨདྷིགཏཀྑཎེ བྷོཛནཱདཡོ ཨཱཀཱརེ གཧེཏྭཱ ཏེ སམྤཱདེནྟོ ནཊྛེ ནཊྛེ པུནཔྤུནཾ ཨཔྤནཱཡ ལཱབྷཱི ཧོཏི. ཏསྨཱ ཏེན ཝཱལཝེདྷིནཱ ཝིཡ སཱུདེན ཝིཡ ཙ ཨཱཀཱརཱ པརིགྒཧེཏབྦཱ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, པཎྜིཏོ བྱཏྟོ ཀུསལོ སཱུདོ རཱཛཱནཾ ཝཱ རཱཛམཧཱམཏྟཾ ཝཱ ནཱནཙྩཡེཧི སཱུཔེཧི པཙྩུཔཊྛིཏོ ཨསྶ ཨམྦིལགྒེཧིཔི ཏིཏྟཀགྒེཧིཔི ཀཊུཀགྒེཧིཔི མདྷུརགྒེཧིཔི ཁཱརིཀེཧིཔི ཨཁཱརིཀེཧིཔི ལོཎིཀེཧིཔི ཨལོཎིཀེཧིཔི. ས ཁོ སོ, བྷིཀྑཝེ, པཎྜིཏོ བྱཏྟོ ཀུསལོ སཱུདོ སཀསྶ བྷཏྟུ ནིམིཏྟཾ ཨུགྒཎྷཱཏི ‘ཨིདཾ ཝཱ མེ ཨཛྫ བྷཏྟུ སཱུཔེཡྻཾ རུཙྩཏི, ཨིམསྶ ཝཱ ཨབྷིཧརཏི, ཨིམསྶ ཝཱ བཧུཾ གཎྷཱཏི, ཨིམསྶ ཝཱ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི, ཨམྦིལགྒཾ ཝཱ མེ ཨཛྫ བྷཏྟུ སཱུཔེཡྻཾ རུཙྩཏི, ཨམྦིལགྒསྶ ཝཱ ཨབྷིཧརཏི, ཨམྦིལགྒསྶ ཝཱ བཧུཾ གཎྷཱཏི, ཨམྦིལགྒསྶ ཝཱ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི…པེ… ཨལོཎིཀསྶ ཝཱ ཝཎྞཾ བྷཱསཏཱི’ཏི. ས ཁོ སོ, བྷིཀྑཝེ, པཎྜིཏོ བྱཏྟོ ཀུསལོ སཱུདོ ལཱབྷཱི ཙེཝ ཧོཏི ཨཙྪཱདནསྶ, ལཱབྷཱི ཝེཏནསྶ, ལཱབྷཱི ཨབྷིཧཱརཱནཾ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཏཐཱ ཧི སོ, བྷིཀྑཝེ, པཎྜིཏོ ¶ བྱཏྟོ ཀུསལོ སཱུདོ སཀསྶ བྷཏྟུ ནིམིཏྟཾ ཨུགྒཎྷཱཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པཎྜིཏོ བྱཏྟོ ཀུསལོ བྷིཀྑུ ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶཱི ཝིཧརཏི…པེ… ཝེདནཱསུ ཝེདནཱ… ཙིཏྟེ ཙིཏྟཱ… དྷམྨེསུ དྷམྨཱནུཔསྶཱི ཝིཧརཏི ཨཱཏཱཔཱི སམྤཛཱནོ སཏིམཱ ཝིནེཡྻ ལོཀེ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཾ. ཏསྶ དྷམྨེསུ དྷམྨཱནུཔསྶིནོ ཝིཧརཏོ ཙིཏྟཾ སམཱདྷིཡཏི, ཨུཔཀྐིལེསཱ པཧཱིཡནྟི, སོ ཏཾ ནིམིཏྟཾ ཨུགྒཎྷཱཏི. ས ཁོ སོ, བྷིཀྑཝེ, པཎྜིཏོ བྱཏྟོ ཀུསལོ བྷིཀྑུ ལཱབྷཱི ཙེཝ ཧོཏི དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ, ལཱབྷཱི སཏིསམྤཛཉྙསྶ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཏཐཱ ¶ ཧི སོ, བྷིཀྑཝེ, པཎྜིཏོ བྱཏྟོ ཀུསལོ བྷིཀྑུ སཀསྶ ཙིཏྟསྶ ནིམིཏྟཾ ཨུགྒཎྷཱཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༣༧༤).

ནིམིཏྟགྒཧཎེན ཙསྶ པུན ཏེ ཨཱཀཱརེ སམྤཱདཡཏོ ཨཔྤནཱམཏྟམེཝ ཨིཛ྄ཛྷཏི, ན ཙིརཊྛཱནཾ. ཙིརཊྛཱནཾ པན སམཱདྷིཔརིབནྡྷཱནཾ དྷམྨཱནཾ སུཝིསོདྷིཏཏྟཱ ཧོཏི. ཡོ ཧི བྷིཀྑུ ཀཱམཱདཱིནཝཔཙྩཝེཀྑཎཱདཱིཧི ཀཱམཙྪནྡཾ ན སུཊྛུ ཝིཀྑམྦྷེཏྭཱ, ཀཱཡཔསྶདྡྷིཝསེན ཀཱཡདུཊྛུལླཾ ན སུཔྤཊིཔསྶདྡྷཾ ཀཏྭཱ, ཨཱརམྦྷདྷཱཏུམནསིཀཱརཱདིཝསེན ཐིནམིདྡྷཾ ན སུཊྛུ པཊིཝིནོདེཏྭཱ, སམཐནིམིཏྟམནསིཀཱརཱདིཝསེན ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ ན སུསམཱུཧཏཾ ཀཏྭཱ, ཨཉྙེཔི སམཱདྷིཔརིབནྡྷེ དྷམྨེ ན སུཊྛུ ཝིསོདྷེཏྭཱ ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫཏི, སོ ཨཝིསོདྷིཏཾ ཨཱསཡཾ པཝིཊྛབྷམརོ ཝིཡ ཨཝིསུདྡྷཾ ཨུཡྻཱནཾ པཝིཊྛརཱཛཱ ཝིཡ ཙ ཁིཔྤམེཝ ནིཀྑམཏི. ཡོ པན སམཱདྷིཔརིབནྡྷེ དྷམྨེ སུཊྛུ ཝིསོདྷེཏྭཱ ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫཏི, སོ སུཝིསོདྷིཏཾ ཨཱསཡཾ པཝིཊྛབྷམརོ ཝིཡ སུཔརིསུདྡྷཾ ཨུཡྻཱནཾ པཝིཊྛརཱཛཱ ཝིཡ ཙ སཀལམྤི དིཝསབྷཱགཾ ཨནྟོསམཱཔཏྟིཡཾཡེཝ ཧོཏི. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –

‘‘ཀཱམེསུ ཚནྡཾ པཊིགྷཾ ཝིནོདཡེ,

ཨུདྡྷཙྩམིདྡྷཾ ཝིཙིཀིཙྪཔཉྩམཾ;

ཝིཝེཀཔཱམོཛྫཀརེན ཙེཏསཱ,

རཱཛཱཝ སུདྡྷནྟགཏོ ཏཧིཾ རམེ’’ཏི.

ཏསྨཱ ཙིརཊྛིཏིཀཱམེན པརིབནྡྷཀདྷམྨེ ཝིསོདྷེཏྭཱ ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏབྦཾ. ཙིཏྟབྷཱཝནཱཝེཔུལླཏྠཉྩ ཡཐཱལདྡྷཾ པཊིབྷཱགནིམིཏྟཾ ཝཌྜྷེཏབྦཾ. ཏསྶ དྭེ ཝཌྜྷནཱབྷཱུམིཡོ ཨུཔཙཱརཾ ཝཱ ¶ ཨཔྤནཾ ཝཱ. ཨུཔཙཱརཾ པཏྭཱཔི ཧི ཏཾ ཝཌྜྷེཏུཾ ཝཊྚཏི ཨཔྤནཾ པཏྭཱཔི. ཨེཀསྨིཾ པན ཋཱནེ ཨཝསྶཾ ཝཌྜྷེཏབྦཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཡཐཱལདྡྷཾ པཊིབྷཱགནིམིཏྟཾ ཝཌྜྷེཏབྦ’’ནྟི.

ནིམིཏྟཝཌྜྷནནཡོ

༧༧. ཏཏྲཱཡཾ ཝཌྜྷནནཡོ, ཏེན ཡོགིནཱ ཏཾ ནིམིཏྟཾ པཏྟཝཌྜྷནཔཱུཝཝཌྜྷནབྷཏྟཝཌྜྷནལཏཱཝཌྜྷནདུསྶཝཌྜྷནཡོགེན ཨཝཌྜྷེཏྭཱ ཡཐཱ ནཱམ ཀསྶཀོ ཀསིཏབྦཊྛཱནཾ ¶ ནངྒལེན པརིཙྪིནྡིཏྭཱ པརིཙྪེདབྦྷནྟརེ ཀསཏི, ཡཐཱ ཝཱ པན བྷིཀྑཱུ སཱིམཾ བནྡྷནྟཱ པཋམཾ ནིམིཏྟཱནི སལླཀྑེཏྭཱ པཙྪཱ བནྡྷནྟི, ཨེཝམེཝ ཏསྶ ཡཐཱལདྡྷསྶ ནིམིཏྟསྶ ཨནུཀྐམེན ཨེཀངྒུལདྭངྒུལཏིཝངྒུལཙཏུརངྒུལམཏྟཾ མནསཱ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཡཐཱཔརིཙྪེདཾ ཝཌྜྷེཏབྦཾ. ཨཔརིཙྪིནྡིཏྭཱ པན ན ཝཌྜྷེཏབྦཾ. ཏཏོ ཝིདཏྠིརཏནཔམུཁཔརིཝེཎཝིཧཱརསཱིམཱནཾ གཱམནིགམཛནཔདརཛྫསམུདྡསཱིམཱནཉྩ པརིཙྪེདཝསེན ཝཌྜྷཡནྟེན ཙཀྐཝཱལ༹པརིཙྪེདེན ཝཱ ཏཏོ ཝཱཔི ཨུཏྟརི པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཝཌྜྷེཏབྦཾ.

ཡཐཱ ཧི ཧཾསཔོཏཀཱ པཀྑཱནཾ ཨུཊྛིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ པརིཏྟཾ པརིཏྟཾ པདེསཾ ཨུཔྤཏནྟཱ པརིཙཡཾ ཀཏྭཱ ཨནུཀྐམེན ཙནྡིམསཱུརིཡསནྟིཀཾ གཙྪནྟི, ཨེཝམེཝ བྷིཀྑུ ཝུཏྟནཡེན ནིམིཏྟཾ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཝཌྜྷེནྟོ ཡཱཝ ཙཀྐཝཱལ༹པརིཙྪེདཱ ཏཏོ ཝཱ ཨུཏྟརི ཝཌྜྷེཏི. ཨཐསྶ ཏཾ ནིམིཏྟཾ ཝཌྜྷིཏཝཌྜྷིཏཊྛཱནེ པཐཝིཡཱ ཨུཀྐཱུལཝིཀཱུལནདཱིཝིདུགྒཔབྦཏཝིསམེསུ སངྐུསཏསམབྦྷཱཧཏཾ ཨུསབྷཙམྨཾ ཝིཡ ཧོཏི.

ཏསྨིཾ པན ནིམིཏྟེ པཏྟཔཋམཛ྄ཛྷཱནེན ཨཱདིཀམྨིཀེན སམཱཔཛྫནབཧུལེན བྷཝིཏབྦཾ, ན པཙྩཝེཀྑཎབཧུལེན. པཙྩཝེཀྑཎབཧུལསྶ ཧི ཛྷཱནངྒཱནི ཐཱུལཱནི དུབྦལཱནི ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཧནྟི. ཨཐསྶ ཏཱནི ཨེཝཾ ཨུཔཊྛིཏཏྟཱ ཨུཔརི ཨུསྶུཀྐནཱཡ པཙྩཡཏཾ ཨཱཔཛྫནྟི. སོ ཨཔྤགུཎེ ཛྷཱནེ ཨུསྶུཀྐམཱནོ པཏྟཔཋམཛ྄ཛྷཱནཱ ཙ པརིཧཱཡཏི, ན ཙ སཀྐོཏི དུཏིཡཾ པཱཔུཎིཏུཾ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ –

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, གཱཝཱི པབྦཏེཡྻཱ བཱལཱ ཨབྱཏྟཱ ཨཁེཏྟཉྙཱུ ཨཀུསལཱ ཝིསམེ པབྦཏེ ཙརིཏུཾ. ཏསྶཱ ཨེཝམསྶ ‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨགཏཔུབྦཉྩེཝ དིསཾ གཙྪེཡྻཾ, ཨཁཱདིཏཔུབྦཱནི ཙ ཏིཎཱནི ཁཱདེཡྻཾ, ཨཔཱིཏཔུབྦཱནི ཙ པཱནཱིཡཱནི པིཝེཡྻ’ནྟི. སཱ ¶ པུརིམཾ པཱདཾ ན སུཔཏིཊྛིཏཾ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ པཙྪིམཾ པཱདཾ ཨུདྡྷརེཡྻ, སཱ ན ཙེཝ ཨགཏཔུབྦཾ དིསཾ གཙྪེཡྻ, ན ཙ ཨཁཱདིཏཔུབྦཱནི ཏིཎཱནི ཁཱདེཡྻ, ན ཙ ཨཔཱིཏཔུབྦཱནི པཱནཱིཡཱནི པིཝེཡྻ. ཡསྨིཉྩསྶཱ པདེསེ ཋིཏཱཡ ཨེཝམསྶ ‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨགཏཔུབྦཉྩེཝ…པེ… པིཝེཡྻ’ནྟི. ཏཉྩ པདེསཾ ན སོཏྠིནཱ པཙྩཱགཙྪེཡྻ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ ¶ ? ཏཐཱ ཧི སཱ, བྷིཀྑཝེ, གཱཝཱི པབྦཏེཡྻཱ བཱལཱ ཨབྱཏྟཱ ཨཁེཏྟཉྙཱུ ཨཀུསལཱ ཝིསམེ པབྦཏེ ཙརིཏུཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ བྷིཀྑུ བཱལོ ཨབྱཏྟོ ཨཁེཏྟཉྙཱུ ཨཀུསལོ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིཏུཾ. སོ ཏཾ ནིམིཏྟཾ ནཱསེཝཏི, ན བྷཱཝེཏི, ན བཧུལཱིཀརོཏི, ན སྭཱདྷིཊྛིཏཾ ཨདྷིཊྛཱཏི, ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི ‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ…པེ… དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻ’ནྟི. སོ ན སཀྐོཏི ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ…པེ… དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིཏུཾ. ཏསྶེཝཾ ཧོཏི ‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻ’ནྟི. སོ ན སཀྐོཏི ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིཏུཾ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨུབྷཏོ བྷཊྛོ ཨུབྷཏོ པརིཧཱིནོ, སེཡྻཐཱཔི སཱ གཱཝཱི པབྦཏེཡྻཱ བཱལཱ ཨབྱཏྟཱ ཨཁེཏྟཉྙཱུ ཨཀུསལཱ ཝིསམེ པབྦཏེ ཙརིཏུ’’ནྟི (ཨ. ནི. ༩.༣༥).

ཏསྨཱནེན ཏསྨིཾཡེཝ ཏཱཝ པཋམཛ྄ཛྷཱནེ པཉྩཧཱཀཱརེཧི ཙིཎྞཝསིནཱ བྷཝིཏབྦཾ.

པཉྩཝསཱིཀཐཱ

༧༨. ཏཏྲིམཱ པཉྩ ཝསིཡོ ཨཱཝཛྫནཝསཱི, སམཱཔཛྫནཝསཱི, ཨདྷིཊྛཱནཝསཱི, ཝུཊྛཱནཝསཱི, པཙྩཝེཀྑཎཝསཱིཏི. པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཡཏྠིཙྪཀཾ ཡདིཙྪཀཾ ཡཱཝདིཙྪཀཾ ཨཱཝཛྫེཏི, ཨཱཝཛྫནཱཡ དནྡྷཱཡིཏཏྟཾ ནཏྠཱིཏི ཨཱཝཛྫནཝསཱི. པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཡཏྠིཙྪཀཾ…པེ… སམཱཔཛྫཏི, སམཱཔཛྫནཱཡ དནྡྷཱཡིཏཏྟཾ ནཏྠཱིཏི སམཱཔཛྫནཝསཱི. ཨེཝཾ སེསཱཔི ཝིཏྠཱརེཏབྦཱ.

ཨཡཾ པནེཏྠ ཨཏྠཔྤཀཱསནཱ, པཋམཛ྄ཛྷཱནཏོ ཝུཊྛཱཡ པཋམཾ ཝིཏཀྐཾ ཨཱཝཛྫཡཏོ བྷཝངྒཾ ཨུཔཙྪིནྡིཏྭཱ ཨུཔྤནྣཱཝཛྫནཱནནྟརཾ ཝིཏཀྐཱརམྨཎཱནེཝ ཙཏྟཱརི པཉྩ ཝཱ ཛཝནཱནི ཛཝནྟི. ཏཏོ དྭེ བྷཝངྒཱནི, ཏཏོ པུན ཝིཙཱརཱརམྨཎཾ ཨཱཝཛྫནཾ, ཝུཏྟནཡཱནེཝ ཛཝནཱནཱིཏི ཨེཝཾ པཉྩསུ ¶ ཛྷཱནངྒེསུ ཡདཱ ནིརནྟརཾ ཙིཏྟཾ པེསེཏུཾ སཀྐོཏི, ཨཐསྶ ཨཱཝཛྫནཝསཱི སིདྡྷཱ ཧོཏི. ཨཡཾ པན མཏྠཀཔྤཏྟཱ ཝསཱི བྷགཝཏོ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡེ ལབྦྷཏི ¶ , ཨཉྙེསཾ ཝཱ ཨེཝརཱུཔེ ཀཱལེ. ཨིཏོ པརཾ སཱིགྷཏརཱ ཨཱཝཛྫནཝསཱི ནཱམ ནཏྠི.

ཨཱཡསྨཏོ པན མཧཱམོགྒལླཱནསྶ ནནྡོཔནནྡནཱགརཱཛདམནེ ཝིཡ སཱིགྷཾ སམཱཔཛྫནསམཏྠཏཱ སམཱཔཛྫནཝསཱི ནཱམ.

ཨཙྪརཱམཏྟཾ ཝཱ དསཙྪརཱམཏྟཾ ཝཱ ཁཎཾ ཋཔེཏུཾ སམཏྠཏཱ ཨདྷིཊྛཱནཝསཱི ནཱམ. ཏཐེཝ ལཧུཾ ཝུཊྛཱཏུཾ སམཏྠཏཱ ཝུཊྛཱནཝསཱི ནཱམ. ཏདུབྷཡདསྶནཏྠཾ བུདྡྷརཀྑིཏཏྠེརསྶ ཝཏྠུཾ ཀཐེཏུཾ ཝཊྚཏི.

སོ ཧཱཡསྨཱ ཨུཔསམྤདཱཡ ཨཊྛཝསྶིཀོ ཧུཏྭཱ ཐེརམྦཏྠལེ མཧཱརོཧཎགུཏྟཏྠེརསྶ གིལཱནུཔཊྛཱནཾ ཨཱགཏཱནཾ ཏིཾསམཏྟཱནཾ ཨིདྡྷིམནྟསཧསྶཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོ ཐེརསྶ ཡཱགུཾ པཊིགྒཱཧཡམཱནཾ ཨུཔཊྛཱཀནཱགརཱཛཱནཾ གཧེསྶཱམཱིཏི ཨཱཀཱསཏོ པཀྑནྡནྟཾ སུཔཎྞརཱཛཱནཾ དིསྭཱ ཏཱཝདེཝ པབྦཏཾ ནིམྨིནིཏྭཱ ནཱགརཱཛཱནཾ བཱཧཱཡཾ གཧེཏྭཱ ཏཏྠ པཱཝིསི. སུཔཎྞརཱཛཱ པབྦཏེ པཧཱརཾ དཏྭཱ པལཱཡི. མཧཱཐེརོ ཨཱཧ – ‘‘སཙེ, ཨཱཝུསོ, བུདྡྷརཀྑིཏོ ནཱབྷཝིསྶ, སབྦེཝ གཱརཡ྄ཧཱ ཨསྶཱམཱ’’ཏི.

པཙྩཝེཀྑཎཝསཱི པན ཨཱཝཛྫནཝསིཡཱ ཨེཝ ཝུཏྟཱ. པཙྩཝེཀྑཎཛཝནཱནེཝ ཧི ཏཏྠ ཨཱཝཛྫནཱནནྟརཱནཱིཏི.

དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཀཐཱ

༧༩. ཨིམཱསུ པན པཉྩསུ ཝསཱིསུ ཙིཎྞཝསིནཱ པགུཎཔཋམཛ྄ཛྷཱནཏོ ཝུཊྛཱཡ ‘‘ཨཡཾ སམཱཔཏྟི ཨཱསནྣནཱིཝརཎཔཙྩཏྠིཀཱ, ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཨོལཱ༹རིཀཏྟཱ ཨངྒདུབྦལཱ’’ཏི ཙ ཏཏྠ དོསཾ དིསྭཱ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཾ སནྟཏོ མནསིཀཏྭཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནེ ནིཀནྟིཾ པརིཡཱདཱཡ དུཏིཡཱདྷིགམཱཡ ཡོགོ ཀཱཏབྦོ. ཨཐསྶ ཡདཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱ ཝུཊྛཱཡ སཏསྶ སམྤཛཱནསྶ ཛྷཱནངྒཱནི པཙྩཝེཀྑཏོ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱ ཨོལཱ༹རིཀཏོ ཨུཔཊྛཧནྟི, པཱིཏིསུཁཉྩེཝ ཙིཏྟེཀགྒཏཱ ཙ སནྟཏོ ཨུཔཊྛཱཏི, ཏདཱསྶ ཨོལཱ༹རིཀངྒཾ པཧཱནཱཡ སནྟཨངྒཔཊིལཱབྷཱཡ ཙ ཏདེཝ ¶ ནིམིཏྟཾ ‘‘པཐཝཱི པཐཝཱི’’ཏི པུནཔྤུནཾ མནསིཀརོཏོ ‘‘ཨིདཱནི དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཾ ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱི’’ཏི བྷཝངྒཾ ཨུཔཙྪིནྡིཏྭཱ ཏདེཝ པཐཝཱིཀསིཎཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ མནོདྭཱརཱཝཛྫནཾ ཨུཔྤཛྫཏི ¶ . ཏཏོ ཏསྨིཾཡེཝཱརམྨཎེ ཙཏྟཱརི པཉྩ ཝཱ ཛཝནཱནི ཛཝནྟི, ཡེསམཝསཱནེ ཨེཀཾ རཱུཔཱཝཙརཾ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནིཀཾ. སེསཱནི ཝུཏྟཔྤཀཱརཱནེཝ ཀཱམཱཝཙརཱནཱིཏི.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙེས ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སམྤསཱདནཾ ཙེཏསོ ཨེཀོདིབྷཱཝཾ ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱརཾ སམཱདྷིཛཾ པཱིཏིསུཁཾ དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨེཝམནེན དྭངྒཝིཔྤཧཱིནཾ ཏིཝངྒསམནྣཱགཏཾ ཏིཝིདྷཀལྱཱཎཾ དསལཀྑཎསམྤནྣཾ དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨདྷིགཏཾ ཧོཏི པཐཝཱིཀསིཎཾ.

༨༠. ཏཏྠ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱཏི ཝིཏཀྐསྶ ཙ ཝིཙཱརསྶ ཙཱཏི ཨིམེསཾ དྭིནྣཾ ཝཱུཔསམཱ སམཏིཀྐམཱ, དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཀྑཎེ ཨཔཱཏུབྷཱཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ སབྦེཔི པཋམཛ྄ཛྷཱནདྷམྨཱ ན སནྟི. ཨཉྙེཡེཝ ཧི པཋམཛ྄ཛྷཱནེ ཕསྶཱདཡོ, ཨཉྙེ ཨིདྷ. ཨོལཱ༹རིཀསྶ པན ཨོལཱ༹རིཀསྶ ཨངྒསྶ སམཏིཀྐམཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནཏོ པརེསཾ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནཾ ཨདྷིགམོ ཧོཏཱིཏི དཱིཔནཏྠཾ ‘‘ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཛ྄ཛྷཏྟནྟི ཨིདྷ ནིཡཀཛ྄ཛྷཏྟམདྷིཔྤེཏཾ. ཝིབྷངྒེ པན ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ པཙྩཏྟ’’ནྟི ཨེཏྟཀམེཝ ཝུཏྟཾ. ཡསྨཱ ཙ ནིཡཀཛ྄ཛྷཏྟམདྷིཔྤེཏཾ, ཏསྨཱ ཨཏྟནི ཛཱཏཾ ཨཏྟནོ སནྟཱནེ ནིབྦཏྟནྟི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ. སམྤསཱདནནྟི སམྤསཱདནཾ ཝུཙྩཏི སདྡྷཱ. སམྤསཱདནཡོགཏོ ཛྷཱནམྤི སམྤསཱདནཾ. ནཱིལཝཎྞཡོགཏོ ནཱིལཝཏྠཾ ཝིཡ. ཡསྨཱ ཝཱ ཏཾ ཛྷཱནཾ སམྤསཱདནསམནྣཱགཏཏྟཱ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཀྑོབྷཝཱུཔསམནེན ཙ ཙེཏསོ སམྤསཱདཡཏི, ཏསྨཱཔི སམྤསཱདནནྟི ཝུཏྟཾ. ཨིམསྨིཉྩ ཨཏྠཝིཀཔྤེ སམྤསཱདནཾ ཙེཏསོཏི ཨེཝཾ པདསམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. པུརིམསྨིཾ པན ཨཏྠཝིཀཔྤེ ཙེཏསོཏི ཨེཏཾ ཨེཀོདིབྷཱཝེན སདྡྷིཾ ཡོཛེཏབྦཾ.

ཏཏྲཱཡམཏྠཡོཛནཱ, ཨེཀོ ཨུདེཏཱིཏི ཨེཀོདི, ཝིཏཀྐཝིཙཱརེཧི ཨནཛ྄ཛྷཱརཱུལ༹ྷཏྟཱ ཨགྒོ སེཊྛོ ཧུཏྭཱ ཨུདེཏཱིཏི ཨཏྠོ. སེཊྛོཔི ཧི ལོཀེ ཨེཀོཏི ཝུཙྩཏི. ཝིཏཀྐཝིཙཱརཝིརཧཏོ ཝཱ ཨེཀོ ཨསཧཱཡོ ཧུཏྭཱ ཨིཏིཔི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི. ཨཐ ཝཱ སམྤཡུཏྟདྷམྨེ ཨུདཱཡཏཱིཏི ཨུདི, ཨུཊྛཱཔེཏཱིཏི ¶ ཨཏྠོ. སེཊྛཊྛེན ཨེཀོ ཙ སོ ཨུདི ཙཱཏི ཨེཀོདི, སམཱདྷིསྶེཏཾ ¶ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨིཏི ཨིམཾ ཨེཀོདིཾ བྷཱཝེཏི ཝཌྜྷེཏཱིཏི ཨིདཾ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཾ ཨེཀོདིབྷཱཝཾ. སོ པནཱཡཾ ཨེཀོདི ཡསྨཱ ཙེཏསོ, ན སཏྟསྶ, ན ཛཱིཝསྶ, ཏསྨཱ ཨེཏཾ ཙེཏསོ ཨེཀོདིབྷཱཝནྟི ཝུཏྟཾ.

ནནུ ཙཱཡཾ སདྡྷཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནེཔི ཨཏྠི, ཨཡཉྩ ཨེཀོདིནཱམཀོ སམཱདྷི, ཨཐ ཀསྨཱ ཨིདམེཝ ‘‘སམྤསཱདནཾ ཙེཏསོ ཨེཀོདིབྷཱཝཉྩཱ’’ཏི ཝུཏྟནྟི. ཝུཙྩཏེ, ཨདུཉྷི པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཀྑོབྷེན ཝཱིཙིཏརངྒསམཱཀུལམིཝ ཛལཾ ན སུཔྤསནྣཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ སཏིཡཱཔི སདྡྷཱཡ ‘‘སམྤསཱདན’’ནྟི ན ཝུཏྟཾ. ན སུཔྤསནྣཏྟཱཡེཝ ཙེཏྠ སམཱདྷིཔི ན སུཊྛུ པཱཀཊོ, ཏསྨཱ ‘‘ཨེཀོདིབྷཱཝ’’ནྟིཔི ན ཝུཏྟཾ. ཨིམསྨིཾ པན ཛྷཱནེ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཔལིབོདྷཱབྷཱཝེན ལདྡྷོཀཱསཱ བལཝཏཱི སདྡྷཱ, བལཝསདྡྷཱསཧཱཡཔཊིལཱབྷེནེཝ ཙ སམཱདྷིཔི པཱཀཊོ, ཏསྨཱ ཨིདམེཝ ཨེཝཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཝིབྷངྒེ པན ‘‘སམྤསཱདནནྟི ཡཱ སདྡྷཱ སདྡཧནཱ ཨོཀཔྤནཱ ཨབྷིཔྤསཱདོ. ཙེཏསོ ཨེཀོདིབྷཱཝནྟི ཡཱ ཙིཏྟསྶ ཋིཏི…པེ… སམྨཱསམཱདྷཱི’’ཏི ཨེཏྟཀམེཝ ཝུཏྟཾ. ཨེཝཾ ཝུཏྟེན པན ཏེན སདྡྷིཾ ཨཡམཏྠཝཎྞནཱ ཡཐཱ ན ཝིརུཛ྄ཛྷཏི, ཨཉྙདཏྠུ སཾསནྡཏི ཙེཝ སམེཏི ཙ, ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ.

༨༡. ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱརནྟི བྷཱཝནཱཡ པཧཱིནཏྟཱ ཨེཏསྨིཾ, ཨེཏསྶ ཝཱ ཝིཏཀྐོ ནཏྠཱིཏི ཨཝིཏཀྐཾ. ཨིམིནཱཝ ནཡེན ཨཝིཙཱརཾ. ཝིབྷངྒེཔི ཝུཏྟཾ ‘‘ཨིཏི ཨཡཉྩ ཝིཏཀྐོ ཨཡཉྩ ཝིཙཱརོ སནྟཱ ཧོནྟི སམིཏཱ ཝཱུཔསནྟཱ ཨཏྠངྒཏཱ ཨབྦྷཏྠངྒཏཱ ཨཔྤིཏཱ བྱཔྤིཏཱ སོསིཏཱ ཝིསོསིཏཱ བྱནྟིཀཏཱ, ཏེན ཝུཙྩཏི ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱར’’ནྟི (ཝིབྷ. ༥༧༦).

ཨེཏྠཱཧ ‘‘ནནུ ཙ ‘ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ’ཏི ཨིམིནཱཔི ཨཡམཏྠོ སིདྡྷོ, ཨཐ ཀསྨཱ པུན ཝུཏྟཾ ‘ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱར’ནྟི’’. ཝུཙྩཏེ, ཨེཝམེཏཾ སིདྡྷོཝཱཡམཏྠོ, ན པནེཏཾ ཏདཏྠདཱིཔཀཾ. ནནུ ཨཝོཙུམྷ ‘‘ཨོལཱ༹རིཀསྶ པན ཨོལཱ༹རིཀསྶ ཨངྒསྶ སམཏིཀྐམཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནཏོ པརེསཾ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནཾ སམདྷིགམོ ཧོཏཱིཏི དསྶནཏྠཾ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟ’’ནྟི.

ཨཔིཙ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ ཨིདཾ སམྤསཱདནཾ, ན ཀིལེསཀཱལུསྶིཡསྶ. ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཉྩ ཝཱུཔསམཱ ཨེཀོདིབྷཱཝཾ, ན ཨུཔཙཱརཛ྄ཛྷཱནམིཝ ནཱིཝརཎཔྤཧཱནཱ ¶ , པཋམཛ྄ཛྷཱནམིཝ ¶ ཙ ན ཨངྒཔཱཏུབྷཱཝཱཏི ཨེཝཾ སམྤསཱདནཨེཀོདིབྷཱཝཱནཾ ཧེཏུཔརིདཱིཔཀམིདཾ ཝཙནཾ. ཏཐཱ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ ཨིདཾ ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱརཾ, ན ཏཏིཡཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཱནི ཝིཡ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདཱིནི ཝིཡ ཙ ཨབྷཱཝཱཏི ཨེཝཾ ཨཝིཏཀྐཨཝིཙཱརབྷཱཝསྶ ཧེཏུཔརིདཱིཔཀཉྩ, ན ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱབྷཱཝམཏྟཔརིདཱིཔཀཾ. ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱབྷཱཝམཏྟཔརིདཱིཔཀམེཝ པན ‘‘ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱར’’ནྟི ཨིདཾ ཝཙནཾ. ཏསྨཱ པུརིམཾ ཝཏྭཱཔི ཝཏྟབྦམེཝཱཏི.

སམཱདྷིཛནྟི པཋམཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷིཏོ སམྤཡུཏྟསམཱདྷིཏོ ཝཱ ཛཱཏནྟི ཨཏྠོ. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི པཋམམྤི སམྤཡུཏྟསམཱདྷིཏོ ཛཱཏཾ, ཨཐ ཁོ ཨཡམེཝ སམཱདྷི ‘‘སམཱདྷཱི’’ཏི ཝཏྟབྦཏཾ ཨརཧཏི ཝིཏཀྐཝིཙཱརཀྑོབྷཝིརཧེན ཨཏིཝིཡ ཨཙལཏྟཱ, སུཔྤསནྣཏྟཱ ཙ, ཏསྨཱ ཨིམསྶ ཝཎྞབྷཎནཏྠཾ ཨིདམེཝ ‘‘སམཱདྷིཛ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. པཱིཏིསུཁནྟི ཨིདཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

དུཏིཡནྟི གཎནཱནུཔུབྦཏཱ དུཏིཡཾ. ཨིདཾ དུཏིཡཾ སམཱཔཛྫཏཱིཏིཔི དུཏིཡཾ. ཡཾ པན ཝུཏྟཾ ‘‘དྭངྒཝིཔྤཧཱིནཾ ཏིཝངྒསམནྣཱགཏ’’ནྟི, ཏཏྠ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ པཧཱནཝསེན དྭངྒཝིཔྤཧཱིནཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཡཐཱ ཙ པཋམཛ྄ཛྷཱནསྶ ཨུཔཙཱརཀྑཎེ ནཱིཝརཎཱནི པཧཱིཡནྟི, ན ཏཐཱ ཨིམསྶ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱ. ཨཔྤནཱཀྑཎེཡེཝ ཙ པནེཏཾ ཝིནཱ ཏེཧི ཨུཔྤཛྫཏི. ཏེནསྶ ཏེ ‘‘པཧཱནངྒ’’ནྟི ཝུཙྩནྟི. པཱིཏི སུཁཾ ཙིཏྟེཀགྒཏཱཏི ཨིམེསཾ པན ཏིཎྞཾ ཨུཔྤཏྟིཝསེན ཏིཝངྒསམནྣཱགཏཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཏསྨཱ ཡཾ ཝིབྷངྒེ ‘‘ཛྷཱནནྟི སམྤསཱདོ པཱིཏི སུཁཾ ཙིཏྟསྶ ཨེཀགྒཏཱ’’ཏི (ཝིབྷ. ༥༨༠) ཝུཏྟཾ, ཏཾ སཔརིཀྑཱརཾ ཛྷཱནཾ དསྶེཏུཾ པརིཡཱཡེན ཝུཏྟཾ. ཋཔེཏྭཱ པན སམྤསཱདནཾ ནིཔྤརིཡཱཡེན ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱནལཀྑཎཔྤཏྟཱནཾ ཨངྒཱནཾ ཝསེན ཏིཝངྒིཀམེཝ ཨེཏཾ ཧོཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཀཏམཾ ཏསྨིཾ སམཡེ ཏིཝངྒིཀཾ ཛྷཱནཾ ཧོཏི, པཱིཏི སུཁཾ ཙིཏྟསྶ ཨེཀགྒཏཱ’’ཏི (དྷ. ས. ༡༦༡; ཝིབྷ. ༦༢༨). སེསཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནེ ཝུཏྟནཡམེཝ.

ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཀཐཱ

༨༢. ཨེཝམདྷིགཏེ པན ཏསྨིམྤི ཝུཏྟནཡེནེཝ པཉྩཧཱཀཱརེཧི ཙིཎྞཝསིནཱ ཧུཏྭཱ པགུཎདུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཏོ ཝུཊྛཱཡ ‘‘ཨཡཾ སམཱཔཏྟི ཨཱསནྣཝིཏཀྐཝིཙཱརཔཙྩཏྠིཀཱ, ‘ཡདེཝ ཏཏྠ པཱིཏིགཏཾ ཙེཏསོ ཨུཔྤིལཱཝིཏཾ, ཨེཏེནེཏཾ ¶ ཨོལཱ༹རིཀཾ ཨཀྑཱཡཏཱི’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༩༦) ཝུཏྟཱཡ པཱིཏིཡཱ ཨོལཱ༹རིཀཏྟཱ ཨངྒདུབྦལཱ’’ཏི ཙ ཏཏྠ དོསཾ དིསྭཱ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཾ སནྟཏོ མནསིཀརིཏྭཱ ¶ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ ནིཀནྟིཾ པརིཡཱདཱཡ ཏཏིཡཱདྷིགམཱཡ ཡོགོ ཀཱཏབྦོ. ཨཐསྶ ཡདཱ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཏོ ཝུཊྛཱཡ སཏསྶ སམྤཛཱནསྶ ཛྷཱནངྒཱནི པཙྩཝེཀྑཏོ པཱིཏི ཨོལཱ༹རིཀཏོ ཨུཔཊྛཱཏི, སུཁཉྩེཝ ཨེཀགྒཏཱ ཙ སནྟཏོ ཨུཔཊྛཱཏི. ཏདཱསྶ ཨོལཱ༹རིཀངྒཔྤཧཱནཱཡ སནྟཨངྒཔཊིལཱབྷཱཡ ཙ ཏདེཝ ནིམིཏྟཾ ‘‘པཐཝཱི པཐཝཱི’’ཏི པུནཔྤུནཾ མནསིཀརོཏོ ‘‘ཨིདཱནི ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཾ ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱི’’ཏི བྷཝངྒཾ ཨུཔཙྪིནྡིཏྭཱ ཏདེཝ པཐཝཱིཀསིཎཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ མནོདྭཱརཱཝཛྫནཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏཏོ ཏསྨིཾཡེཝཱརམྨཎེ ཙཏྟཱརི པཉྩ ཝཱ ཛཝནཱནི ཛཝནྟི, ཡེསཾ ཨཝསཱནེ ཨེཀཾ རཱུཔཱཝཙརཾ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནིཀཾ, སེསཱནི ཝུཏྟནཡེནེཝ ཀཱམཱཝཙརཱནཱིཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ པནེས པཱིཏིཡཱ ཙ ཝིརཱགཱ ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧརཏི སཏོ ཙ སམྤཛཱནོ, སུཁཉྩ ཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེཏི, ཡཾ ཏཾ ཨརིཡཱ ཨཱཙིཀྑནྟི ཨུཔེཀྑཀོ སཏིམཱ སུཁཝིཧཱརཱིཏི, ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏཱིཏི (དཱི. ནི. ༡.༢༣༠; དྷ. ས. ༡༦༣). ཨེཝམནེན ཨེཀངྒཝིཔྤཧཱིནཾ དུཝངྒསམནྣཱགཏཾ ཏིཝིདྷཀལྱཱཎཾ དསལཀྑཎསམྤནྣཾ ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨདྷིགཏཾ ཧོཏི པཐཝཱིཀསིཎཾ.

༨༣. ཏཏྠ པཱིཏིཡཱ ཙ ཝིརཱགཱཏི ཝིརཱགོ ནཱམ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱཡ པཱིཏིཡཱ ཛིགུཙྪནཾ ཝཱ སམཏིཀྐམོ ཝཱ. ཨུབྷིནྣཾ པན ཨནྟརཱ ཙསདྡོ སམྤིཎྜནཏྠོ, སོ ཝཱུཔསམཾ ཝཱ སམྤིཎྜེཏི ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཾ ཝཱ. ཏཏྠ ཡདཱ ཝཱུཔསམམེཝ སམྤིཎྜེཏི, ཏདཱ ‘‘པཱིཏིཡཱ ཙ ཝིརཱགཱ ཀིཉྩ བྷིཡྻོ ཝཱུཔསམཱ ཙཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨིམིསྶཱ ཙ ཡོཛནཱཡ ཝིརཱགོ ཛིགུཙྪནཏྠོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ‘‘པཱིཏིཡཱ ཛིགུཙྪནཱ ཙ ཝཱུཔསམཱ ཙཱ’’ཏི ཨཡམཏྠོ དཊྛབྦོ. ཡདཱ པན ཝིཏཀྐཝིཙཱརཝཱུཔསམཾ སམྤིཎྜེཏི, ཏདཱ ‘‘པཱིཏིཡཱ ཙ ཝིརཱགཱ, ཀིཉྩ བྷིཡྻོ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཉྩ ཝཱུཔསམཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨིམིསྶཱ ཙ ཡོཛནཱཡ ཝིརཱགོ སམཏིཀྐམནཏྠོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ‘‘པཱིཏིཡཱ ཙ སམཏིཀྐམཱ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཉྩ ཝཱུཔསམཱ’’ཏི ཨཡམཏྠོ དཊྛབྦོ.

ཀཱམཉྩེཏེ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེཡེཝ ཝཱུཔསནྟཱ, ཨིམསྶ པན ཛྷཱནསྶ མགྒཔརིདཱིཔནཏྠཾ ཝཎྞབྷཎནཏྠཉྩེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཉྩ ཝཱུཔསམཱཏི ཧི ཝུཏྟེ ཨིདཾ པཉྙཱཡཏི, ནཱུན ཝིཏཀྐཝིཙཱརཝཱུཔསམོ མགྒོ ཨིམསྶ ¶ ཛྷཱནསྶཱཏི. ཡཐཱ ཙ ཏཏིཡེ ཨརིཡམགྒེ ཨཔྤཧཱིནཱནམྤི སཀྐཱཡདིཊྛཱདཱིནཾ ‘‘པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པཧཱནཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༣༧༣; མ. ནི. ༢.༡༣༣; སཾ. ནི. ༥.༡༨༤; ཨ. ནི. ༣.༨༨) ཨེཝཾ ¶ པཧཱནཾ ཝུཙྩམཱནཾ ཝཎྞབྷཎནཾ ཧོཏི, ཏདདྷིགམཱཡ ཨུསྶུཀྐཱནཾ ཨུསྶཱཧཛནཀཾ, ཨེཝམེཝ ཨིདྷ ཨཝཱུཔསནྟཱནམྤི ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམོ ཝུཙྩམཱནོ ཝཎྞབྷཎནཾ ཧོཏི. ཏེནཱཡམཏྠོ ཝུཏྟོ ‘‘པཱིཏིཡཱ ཙ སམཏིཀྐམཱ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཉྩ ཝཱུཔསམཱ’’ཏི.

༨༤. ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧརཏཱིཏི ཨེཏྠ ཨུཔཔཏྟིཏོ ཨིཀྑཏཱིཏི ཨུཔེཀྑཱ. སམཾ པསྶཏི, ཨཔཀྑཔཏིཏཱ ཧུཏྭཱ པསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཱཡ ཝིསདཱཡ ཝིཔུལཱཡ ཐཱམགཏཱཡ སམནྣཱགཏཏྟཱ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནསམངྒཱི ཨུཔེཀྑཀོཏི ཝུཙྩཏི.

ཨུཔེཀྑཱ པན དསཝིདྷཱ ཧོཏི ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱ, བྲཧྨཝིཧཱརུཔེཀྑཱ, བོཛ྄ཛྷངྒུཔེཀྑཱ, ཝཱིརིཡུཔེཀྑཱ, སངྑཱརུཔེཀྑཱ, ཝེདནུཔེཀྑཱ, ཝིཔསྶནུཔེཀྑཱ, ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱ, ཛྷཱནུཔེཀྑཱ, པཱརིསུདྡྷུཔེཀྑཱཏི.

ཏཏྠ ཡཱ ‘‘ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ ནེཝ སུམནོ ཧོཏི, ན དུམྨནོ, ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧརཏི སཏོ སམྤཛཱནོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༦.༡) ཨེཝམཱགཏཱ ཁཱིཎཱསཝསྶ ཚསུ དྭཱརེསུ ཨིཊྛཱནིཊྛཚལཱ༹རམྨཎཱཔཱཐེ པརིསུདྡྷཔཀཏིབྷཱཝཱཝིཛཧནཱཀཱརབྷཱུཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཡཱ པན ‘‘ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༥༥༦; མ. ནི. ༡.༧༧) ཨེཝམཱགཏཱ སཏྟེསུ མཛ྄ཛྷཏྟཱཀཱརབྷཱུཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ བྲཧྨཝིཧཱརུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཡཱ ‘‘ཨུཔེཀྑཱསམྦོཛ྄ཛྷངྒཾ བྷཱཝེཏི ཝིཝེཀནིསྶིཏ’’ནྟི (མ. ནི. ༡.༢༧) ཨེཝམཱགཏཱ སཧཛཱཏདྷམྨཱནཾ མཛ྄ཛྷཏྟཱཀཱརབྷཱུཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ བོཛ྄ཛྷངྒུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཡཱ ¶ པན ‘‘ཀཱལེནཀཱལཾ ཨུཔེཀྑཱནིམིཏྟཾ མནསིཀརོཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༡༠༣) ཨེཝམཱགཏཱ ཨནཙྩཱརདྡྷནཱཏིསིཐིལཝཱིརིཡསངྑཱཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ ཝཱིརིཡུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཡཱ ‘‘ཀཏི སངྑཱརུཔེཀྑཱ སམཐཝསེན ཨུཔྤཛྫནྟི, ཀཏི སངྑཱརུཔེཀྑཱ ཝིཔསྶནཱཝསེན ཨུཔྤཛྫནྟི ¶ . ཨཊྛ སངྑཱརུཔེཀྑཱ སམཐཝསེན ཨུཔྤཛྫནྟི. དས སངྑཱརུཔེཀྑཱ ཝིཔསྶནཱཝསེན ཨུཔྤཛྫནྟཱི’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༥༧) ཨེཝམཱགཏཱ ནཱིཝརཎཱདིཔཊིསངྑཱསནྟིཊྛནཱ གཧཎེ མཛ྄ཛྷཏྟབྷཱུཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ སངྑཱརུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཡཱ པན ‘‘ཡསྨིཾ སམཡེ ཀཱམཱཝཙརཾ ཀུསལཾ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤནྣཾ ཧོཏི ཨུཔེཀྑཱསཧགཏ’’ནྟི (དྷ. ས. ༡༥༠) ཨེཝམཱགཏཱ ཨདུཀྑམསུཁསཉྙིཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ ཝེདནུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཡཱ ‘‘ཡདཏྠི ཡཾ བྷཱུཏཾ, ཏཾ པཛཧཏི, ཨུཔེཀྑཾ པཊིལབྷཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༣.༧༡; ཨ. ནི. ༧.༥༥) ཨེཝམཱགཏཱ ཝིཙིནནེ མཛ྄ཛྷཏྟབྷཱུཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ ཝིཔསྶནུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཡཱ པན ཚནྡཱདཱིསུ ཡེཝཱཔནཀེསུ ཨཱགཏཱ སཧཛཱཏཱནཾ སམཝཱཧིཏབྷཱུཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཡཱ ‘‘ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧརཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༢༣༠; དྷ. ས. ༡༦༣) ཨེཝམཱགཏཱ ཨགྒསུཁེཔི ཏསྨིཾ ཨཔཀྑཔཱཏཛནནཱི ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ ཛྷཱནུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཡཱ པན ‘‘ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིཾ ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱན’’ནྟི (དཱི. ནི. ༡.༢༣༢; དྷ. ས. ༡༦༥) ཨེཝམཱགཏཱ སབྦཔཙྩནཱིཀཔརིསུདྡྷཱ པཙྩནཱིཀཝཱུཔསམནེཔི ཨབྱཱཔཱརབྷཱུཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཨཡཾ པཱརིསུདྡྷུཔེཀྑཱ ནཱམ.

ཏཏྲ ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱ ཙ བྲཧྨཝིཧཱརུཔེཀྑཱ ཙ བོཛ྄ཛྷངྒུཔེཀྑཱ ཙ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱ ཙ ཛྷཱནུཔེཀྑཱ ཙ པཱརིསུདྡྷུཔེཀྑཱ ཙ ཨཏྠཏོ ཨེཀཱ, ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱཝ ཧོཏི. ཏེན ཏེན ཨཝཏྠཱབྷེདེན པནསྶཱ ཨཡཾ བྷེདོ. ཨེཀསྶཱཔི སཏོ སཏྟསྶ ཀུམཱརཡུཝཐེརསེནཱཔཏིརཱཛཱདིཝསེན བྷེདོ ཝིཡ. ཏསྨཱ ཏཱསུ ཡཏྠ ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱ, ན ཏཏྠ བོཛ྄ཛྷངྒུཔེཀྑཱདཡོ. ཡཏྠ ཝཱ པན བོཛ྄ཛྷངྒུཔེཀྑཱ, ན ཏཏྠ ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱདཡོ ཧོནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཡཐཱ ¶ ཙེཏཱསམཏྠཏོ ཨེཀཱིབྷཱཝོ, ཨེཝཾ སངྑཱརུཔེཀྑཱ ཝིཔསྶནུཔེཀྑཱནམྤི. པཉྙཱ ཨེཝ ཧི སཱ ཀིཙྩཝསེན དྭིདྷཱ བྷིནྣཱ. ཡཐཱ ཧི པུརིསསྶ སཱཡཾ གེཧཾ པཝིཊྛཾ སཔྤཾ ཨཛཔདདཎྜཾ གཧེཏྭཱ ¶ པརིཡེསམཱནསྶ ཏཾ ཐུསཀོཊྛཀེ ནིཔནྣཾ དིསྭཱ ‘‘སཔྤོ ནུ ཁོ, ནོ’’ཏི ཨཝལོཀེནྟསྶ སོཝཏྟིཀཏྟཡཾ དིསྭཱ ནིབྦེམཏིཀསྶ ‘‘སཔྤོ, ན སཔྤོ’’ཏི ཝིཙིནནེ མཛ྄ཛྷཏྟཏཱ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཡཱ ཨཱརདྡྷཝིཔསྶཀསྶ ཝིཔསྶནཱཉཱཎེན ལཀྑཎཏྟཡེ དིཊྛེ སངྑཱརཱནཾ ཨནིཙྩབྷཱཝཱདིཝིཙིནནེ མཛ྄ཛྷཏྟཏཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨཡཾ ཝིཔསྶནུཔེཀྑཱ ནཱམ. ཡཐཱ པན ཏསྶ པུརིསསྶ ཨཛཔདདཎྜེན གཱལ༹ྷཾ སཔྤཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ཏཱཧཾ ཨིམཾ སཔྤཾ ཨཝིཧེཋེནྟོ ཨཏྟཱནཉྩ ཨིམིནཱ ཨཌཾསཱཔེནྟོ མུཉྩེཡྻ’’ནྟི མུཉྩནཱཀཱརམེཝ པརིཡེསཏོ གཧཎེ མཛ྄ཛྷཏྟཏཱ ཧོཏི. ཨེཝམེཝ ཡཱ ལཀྑཎཏྟཡསྶ དིཊྛཏྟཱ ཨཱདིཏྟེ ཝིཡ ཏཡོ བྷཝེ པསྶཏོ སངྑཱརགྒཧཎེ མཛ྄ཛྷཏྟཏཱ, ཨཡཾ སངྑཱརུཔེཀྑཱ ནཱམ. ཨིཏི ཝིཔསྶནུཔེཀྑཱཡ སིདྡྷཱཡ སངྑཱརུཔེཀྑཱཔི སིདྡྷཱཝ ཧོཏི. ཨིམིནཱ པནེསཱ ཝིཙིནནགྒཧཎེསུ མཛ྄ཛྷཏྟསངྑཱཏེན ཀིཙྩེན དྭིདྷཱ བྷིནྣཱཏི. ཝཱིརིཡུཔེཀྑཱ པན ཝེདནུཔེཀྑཱ ཙ ཨཉྙམཉྙཉྩ ཨཝསེསཱཧི ཙ ཨཏྠཏོ བྷིནྣཱ ཨེཝཱཏི.

ཨིཏི ཨིམཱསུ ཨུཔེཀྑཱསུ ཛྷཱནུཔེཀྑཱ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཱ. སཱ མཛ྄ཛྷཏྟལཀྑཎཱ, ཨནཱབྷོགརསཱ, ཨབྱཱཔཱརཔཙྩུཔཊྛཱནཱ, པཱིཏིཝིརཱགཔདཊྛཱནཱཏི. ཨེཏྠཱཧ, ནནུ ཙཱཡམཏྠཏོ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱཝ ཧོཏི, སཱ ཙ པཋམདུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེསུཔི ཨཏྠི. ཏསྨཱ ཏཏྲཱཔི ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧརཏཱིཏི ཨེཝམཡཾ ཝཏྟབྦཱ སིཡཱ, སཱ ཀསྨཱ ན ཝུཏྟཱཏི. ཨཔརིབྱཏྟཀིཙྩཏོ. ཨཔརིབྱཏྟཉྷི ཏསྶཱ ཏཏྠ ཀིཙྩཾ ཝིཏཀྐཱདཱིཧི ཨབྷིབྷཱུཏཏྟཱ. ཨིདྷ པནཱཡཾ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཔཱིཏཱིཧི ཨནབྷིབྷཱུཏཏྟཱ ཨུཀྑིཏྟསིརཱ ཝིཡ ཧུཏྭཱ པརིབྱཏྟཀིཙྩཱ ཛཱཏཱ, ཏསྨཱ ཝུཏྟཱཏི.

ནིཊྛིཏཱ ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧརཏཱིཏི ཨེཏསྶ

སབྦསོ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

༨༥. ཨིདཱནི སཏོ ཙ སམྤཛཱནོཏི ཨེཏྠ སརཏཱིཏི སཏོ. སམྤཛཱནཱཏཱིཏི སམྤཛཱནོ. པུགྒལེན སཏི ཙ སམྤཛཉྙཉྩ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སརཎལཀྑཎཱ སཏི, ཨསམྨུསྶནརསཱ, ཨཱརཀྑཔཙྩུཔཊྛཱནཱ. ཨསམྨོཧལཀྑཎཾ སམྤཛཉྙཾ, ཏཱིརཎརསཾ, པཝིཙཡཔཙྩུཔཊྛཱནཾ.

ཏཏྠ ¶ ཀིཉྩཱཔི ཨིདཾ སཏིསམྤཛཉྙཾ པུརིམཛ྄ཛྷཱནེསུཔི ཨཏྠི. མུཊྛསཏིསྶ ཧི ཨསམྤཛཱནསྶ ཨུཔཙཱརམཏྟམྤི ན སམྤཛྫཏི, པགེཝ ཨཔྤནཱ. ཨོལཱ༹རིཀཏྟཱ པན ཏེསཾ ཛྷཱནཱནཾ བྷཱུམིཡཾ ཝིཡ པུརིསསྶ ཙིཏྟསྶ གཏི སུཁཱ ཧོཏི, ཨབྱཏྟཾ ཏཏྠ སཏིསམྤཛཉྙཀིཙྩཾ. ཨོལཱ༹རིཀངྒཔྤཧཱནེན པན སུཁུམཏྟཱ ཨིམསྶ ཛྷཱནསྶ པུརིསསྶ ཁུརདྷཱརཱཡཾ ཝིཡ སཏིསམྤཛཉྙཀིཙྩཔརིགྒཧིཏཱ ¶ ཨེཝ ཙིཏྟསྶ གཏི ཨིཙྪིཏབྦཱཏི ཨིདྷེཝ ཝུཏྟཾ. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ, ཡཐཱ དྷེནུཔགོ ཝཙྪོ དྷེནུཏོ ཨཔནཱིཏོ ཨརཀྑིཡམཱནོ པུནདེཝ དྷེནུཾ ཨུཔགཙྪཏི, ཨེཝམིདཾ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནསུཁཾ པཱིཏིཏོ ཨཔནཱིཏཾ, ཏཾ སཏིསམྤཛཉྙཱརཀྑེན ཨརཀྑིཡམཱནཾ པུནདེཝ པཱིཏིཾ ཨུཔགཙྪེཡྻ, པཱིཏིསམྤཡུཏྟམེཝ སིཡཱ. སུཁེ ཝཱཔི སཏྟཱ སཱརཛྫནྟི, ཨིདཉྩ ཨཏིམདྷུརཾ སུཁཾ, ཏཏོ པརཾ སུཁཱབྷཱཝཱ. སཏིསམྤཛཉྙཱནུབྷཱཝེན པནེཏྠ སུཁེ ཨསཱརཛྫནཱ ཧོཏི, ནོ ཨཉྙཐཱཏི ཨིམམྤི ཨཏྠཝིསེསཾ དསྶེཏུཾ ཨིདམིདྷེཝ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨིདཱནི སུཁཉྩ ཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེཏཱིཏི ཨེཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནསམངྒིནོ སུཁཔཊིསཾཝེདནཱབྷོགོ ནཏྠི. ཨེཝཾ སནྟེཔི ཡསྨཱ ཏསྶ ནཱམཀཱཡེན སམྤཡུཏྟཾ སུཁཾ. ཡཾ ཝཱ ཏཾ ནཱམཀཱཡསམྤཡུཏྟཾ སུཁཾ, ཏཾསམུཊྛཱནེནསྶ ཡསྨཱ ཨཏིཔཎཱིཏེན རཱུཔེན རཱུཔཀཱཡོ ཕུཊོ, ཡསྶ ཕུཊཏྟཱ ཛྷཱནཱ ཝུཊྛིཏོཔི སུཁཾ པཊིསཾཝེདེཡྻ. ཏསྨཱ ཨེཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ སུཁཉྩ ཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེཏཱིཏི ཨཱཧ.

༨༦. ཨིདཱནི ཡཾ ཏཾ ཨརིཡཱ ཨཱཙིཀྑནྟི ཨུཔེཀྑཀོ སཏིམཱ སུཁཝིཧཱརཱིཏི ཨེཏྠ ཡཾཛྷཱནཧེཏུ ཡཾཛྷཱནཀཱརཎཱ ཏཾ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནསམངྒིཔུགྒལཾ བུདྡྷཱདཡོ ཨརིཡཱ ཨཱཙིཀྑནྟི དེསེནྟི པཉྙཔེནྟི པཊྛཔེནྟི ཝིཝརནྟི ཝིབྷཛནྟི ཨུཏྟཱནཱིཀརོནྟི པཀཱསེནྟི, པསཾསནྟཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཀིནྟི? ཨུཔེཀྑཀོ སཏིམཱ སུཁཝིཧཱརཱིཏི. ཏཾ ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཀསྨཱ པན ཏཾ ཏེ ཨེཝཾ པསཾསནྟཱིཏི? པསཾསཱརཧཏོ. ཨཡཉྷི ཡསྨཱ ཨཏིམདྷུརསུཁེ སུཁཔཱརམིཔྤཏྟེཔི ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ ཨུཔེཀྑཀོ, ན ཏཏྠ སུཁཱབྷིསངྒེན ཨཱཀཌྜྷིཡཏི. ཡཐཱ ཙ པཱིཏི ན ཨུཔྤཛྫཏི, ཨེཝཾ ཨུཔཊྛིཏསཏིཏཱཡ སཏིམཱ. ཡསྨཱ ཙ ཨརིཡཀནྟཾ ཨརིཡཛནསེཝིཏམེཝ ཙ ཨསཾཀིལིཊྛཾ སུཁཾ ནཱམཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེཏི, ཏསྨཱ པསཾསཱརཧོ ཧོཏི ¶ . ཨིཏི པསཾསཱརཧཏོ ནཾ ཨརིཡཱ ཏེ ཨེཝཾ པསཾསཱཧེཏུབྷཱུཏེ གུཎེ པཀཱསེནྟོ ‘‘ཨུཔེཀྑཀོ སཏིམཱ སུཁཝིཧཱརཱི’’ཏི ཨེཝཾ པསཾསནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཏཏིཡནྟི གཎནཱནུཔུབྦཏཱ ཏཏིཡཾ, ཨིདཾ ཏཏིཡཾ སམཱཔཛྫཏཱིཏིཔི ཏཏིཡཾ. ཡཾ པན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨེཀངྒཝིཔྤཧཱིནཾ དུཝངྒསམནྣཱགཏ’’ནྟི, ཨེཏྠ པཱིཏིཡཱ པཧཱནཝསེན ཨེཀངྒཝིཔྤཧཱིནཏཱ ཝེདིཏབྦཱ ¶ . སཱ པནེསཱ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནསྶ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱ ཝིཡ ཨཔྤནཱཀྑཎེཡེཝ པཧཱིཡཏི. ཏེན ནསྶ སཱ པཧཱནངྒནྟི ཝུཙྩཏི. སུཁཾ ཙིཏྟེཀགྒཏཱཏི ཨིམེསཾ པན དྭིནྣཾ ཨུཔྤཏྟིཝསེན དུཝངྒསམནྣཱགཏཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཏསྨཱ ཡཾ ཝིབྷངྒེ ‘‘ཛྷཱནནྟི ཨུཔེཀྑཱ སཏི སམྤཛཉྙཾ སུཁཾ ཙིཏྟསྶེཀགྒཏཱ’’ཏི (ཝིབྷ. ༥༩༡) ཝུཏྟཾ, ཏཾ སཔརིཀྑཱརཾ ཛྷཱནཾ དསྶེཏུཾ པརིཡཱཡེན ཝུཏྟཾ. ཋཔེཏྭཱ པན ཨུཔེཀྑཱསཏིསམྤཛཉྙཱནི ནིཔྤརིཡཱཡེན ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱནལཀྑཎཔྤཏྟཱནཾ ཨངྒཱནཾ ཝསེན དུཝངྒིཀམེཝེཏཾ ཧོཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཀཏམཾ ཏསྨིཾ སམཡེ དུཝངྒིཀཾ ཛྷཱནཾ ཧོཏི, སུཁཾ ཙིཏྟསྶེཀགྒཏཱ’’ཏི (དྷ. ས. ༡༦༣; ཝིབྷ. ༦༢༤). སེསཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནེ ཝུཏྟནཡམེཝ.

ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཀཐཱ

༨༧. ཨེཝམདྷིགཏེ པན ཏསྨིཾཔི ཝུཏྟནཡེནེཝ པཉྩཧཱཀཱརེཧི ཙིཎྞཝསིནཱ ཧུཏྭཱ པགུཎཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཏོ ཝུཊྛཱཡ ‘‘ཨཡཾ སམཱཔཏྟི ཨཱསནྣཔཱིཏིཔཙྩཏྠིཀཱ, ‘ཡདེཝ ཏཏྠ སུཁམིཏི ཙེཏསོ ཨཱབྷོགོ, ཨེཏེནེཏཾ ཨོལཱ༹རིཀཾ ཨཀྑཱཡཏཱི’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༩༦) ཨེཝཾ ཝུཏྟསྶ སུཁསྶ ཨོལཱ༹རིཀཏྟཱ ཨངྒདུབྦལཱ’’ཏི ཙ ཏཏྠ དོསཾ དིསྭཱ ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ སནྟཏོ མནསིཀཏྭཱ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ ནིཀནྟིཾ པརིཡཱདཱཡ ཙཏུཏྠཱདྷིགམཱཡ ཡོགོ ཀཱཏབྦོ. ཨཐསྶ ཡདཱ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཏོ ཝུཊྛཱཡ སཏསྶ སམྤཛཱནསྶ ཛྷཱནངྒཱནི པཙྩཝེཀྑཏོ ཙེཏསིཀསོམནསྶསངྑཱཏཾ སུཁཾ ཨོལཱ༹རིཀཏོ ཨུཔཊྛཱཏི, ཨུཔེཀྑཱཝེདནཱ ཙེཝ ཙིཏྟེཀགྒཏཱ ཙ སནྟཏོ ཨུཔཊྛཱཏི, ཏདཱསྶ ཨོལཱ༹རིཀངྒཔྤཧཱནཱཡ སནྟཨངྒཔཊིལཱབྷཱཡ ཙ ཏདེཝ ནིམིཏྟཾ ‘‘པཐཝཱི པཐཝཱི’’ཏི པུནཔྤུནཾ མནསིཀརོཏོ ‘‘ཨིདཱནི ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱི’’ཏི བྷཝངྒཾ ཨུཔཙྪིནྡིཏྭཱ ཏདེཝ པཐཝཱིཀསིཎཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ མནོདྭཱརཱཝཛྫནཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏཏོ ཏསྨིཾཡེཝཱརམྨཎེ ཙཏྟཱརི པཉྩ ཝཱ ཛཝནཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི ¶ , ཡེསཾ ཨཝསཱནེ ཨེཀཾ རཱུཔཱཝཙརཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནིཀཾ, སེསཱནི ཝུཏྟཔྤཀཱརཱནེཝ ཀཱམཱཝཙརཱནི. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ, ཡསྨཱ སུཁཝེདནཱ ཨདུཀྑམསུཁཱཡ ཝེདནཱཡ ཨཱསེཝནཔཙྩཡེན པཙྩཡོ ན ཧོཏི, ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནེ ཙ ཨདུཀྑམསུཁཱཡ ཝེདནཱཡ ཨུཔྤཛྫིཏབྦཾ, ཏསྨཱ ཏཱནི ཨུཔེཀྑཱཝེདནཱསམྤཡུཏྟཱནི ཧོནྟི. ཨུཔེཀྑཱསམྤཡུཏྟཏྟཱཡེཝ ཙེཏྠ པཱིཏིཔི པརིཧཱཡཏཱིཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙེས སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ དུཀྑསྶ ཙ པཧཱནཱ པུབྦེཝ སོམནསྶདོམནསྶཱནཾ ཨཏྠངྒམཱ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིཾ ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི (དཱི. ནི. ༡.༢༣༢; དྷ. ས. ༡༦༥). ཨེཝམནེན ཨེཀངྒཝིཔྤཧཱིནཾ དུཝངྒསམནྣཱགཏཾ ཏིཝིདྷཀལྱཱཎཾ དསལཀྑཎསམྤནྣཾ ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨདྷིགཏཾ ཧོཏི པཐཝཱིཀསིཎཾ.

༨༨. ཏཏྠ ¶ སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ དུཀྑསྶ ཙ པཧཱནཱཏི ཀཱཡིཀསུཁསྶ ཙ ཀཱཡིཀདུཀྑསྶ ཙ པཧཱནཱ. པུབྦེཝཱཏི ཏཉྩ ཁོ པུབྦེཝ, ན ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཀྑཎེ. སོམནསྶདོམནསྶཱནཾ ཨཏྠངྒམཱཏི ཙེཏསིཀསུཁསྶ ཙ ཙེཏསིཀདུཀྑསྶ ཙཱཏི ཨིམེསམྤི དྭིནྣཾ པུབྦེཝ ཨཏྠངྒམཱ, པཧཱནཱ ཨིཙྩེཝ ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཀདཱ པན ནེསཾ པཧཱནཾ ཧོཏཱིཏི. ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨུཔཙཱརཀྑཎེ. སོམནསྶཉྷི ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསྶ ཨུཔཙཱརཀྑཎེཡེཝ པཧཱིཡཏི. དུཀྑདོམནསྶསུཁཱནི པཋམདུཏིཡཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱནཾ ཨུཔཙཱརཀྑཎེསུ. ཨེཝམེཏེསཾ པཧཱནཀྐམེན ཨཝུཏྟཱནམྤི ཨིནྡྲིཡཝིབྷངྒེ པན ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨུདྡེསཀྐམེནེཝ ཨིདྷཱཔི ཝུཏྟཱནཾ སུཁདུཀྑསོམནསྶདོམནསྶཱནཾ པཧཱནཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཡདི པནེཏཱནི ཏསྶ ཏསྶ ཛྷཱནསྶ ཨུཔཙཱརཀྑཎེཡེཝ པཧཱིཡནྟི, ཨཐ ཀསྨཱ ‘‘ཀཏྠ ཙུཔྤནྣཾ དུཀྑིནྡྲིཡཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧིཔི…པེ… པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨེཏྠ ཙུཔྤནྣཾ དུཀྑིནྡྲིཡཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏི. ཀཏྠ ཙུཔྤནྣཾ དོམནསྶིནྡྲིཡཾ སུཁིནྡྲིཡཾ སོམནསྶིནྡྲིཡཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ…པེ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཨེཏྠ ཙུཔྤནྣཾ སོམནསྶིནྡྲིཡཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༥༡༠) ཨེཝཾ ཛྷཱནེསྭེཝ ནིརོདྷོ ཝུཏྟོཏི? ཨཏིསཡནིརོདྷཏྟཱ. ཨཏིསཡནིརོདྷོ ཧི ནེསཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིསུ, ན ནིརོདྷོཡེཝ. ནིརོདྷོཡེཝ པན ཨུཔཙཱརཀྑཎེ, ནཱཏིསཡནིརོདྷོ.

ཏཐཱ ¶ ཧི ནཱནཱཝཛྫནེ པཋམཛ྄ཛྷཱནུཔཙཱརེ ནིརུདྡྷསྶཱཔི དུཀྑིནྡྲིཡསྶ ཌཾསམཀསཱདིསམྥསྶེན ཝཱ ཝིསམཱསནུཔཏཱཔེན ཝཱ སིཡཱ ཨུཔྤཏྟི, ན ཏྭེཝ ཨནྟོཨཔྤནཱཡཾ. ཨུཔཙཱརེ ཝཱ ནིརུདྡྷམྤེཏཾ ན སུཊྛུ ནིརུདྡྷཾ ཧོཏི, པཊིཔཀྑེན ཨཝིཧཏཏྟཱ. ཨནྟོཨཔྤནཱཡཾ པན པཱིཏིཕརཎེན སབྦོ ཀཱཡོ སུཁོཀྐནྟོ ཧོཏི, སུཁོཀྐནྟཀཱཡསྶ ཙ སུཊྛུ ནིརུདྡྷཾ ཧོཏི དུཀྑིནྡྲིཡཾ, པཊིཔཀྑེན ཝིཧཏཏྟཱ. ནཱནཱཝཛྫནེཡེཝ ཙ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནུཔཙཱརེ པཧཱིནསྶ དོམནསྶིནྡྲིཡསྶ ཡསྨཱ ཨེཏཾ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཔཙྩཡེཔི ཀཱཡཀིལམཐེ ཙིཏྟུཔགྷཱཏེ ཙ སཏི ཨུཔྤཛྫཏི. ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱབྷཱཝེ ཙ ནེཝ ཨུཔྤཛྫཏི. ཡཏྠ པན ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཏྠ ཝིཏཀྐཝིཙཱརབྷཱཝེ, ཨཔྤཧཱིནཱ ཨེཝ ཙ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནུཔཙཱརེ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱཏི ཏཏྠསྶ སིཡཱ ཨུཔྤཏྟི, ན ཏྭེཝ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ, པཧཱིནཔཙྩཡཏྟཱ. ཏཐཱ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནུཔཙཱརེ པཧཱིནསྶཱཔི སུཁིནྡྲིཡསྶ པཱིཏིསམུཊྛཱནཔཎཱིཏརཱུཔཕུཊཀཱཡསྶ ¶ སིཡཱ ཨུཔྤཏྟི, ན ཏྭེཝ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ. ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ ཧི སུཁསྶ པཙྩཡབྷཱུཏཱ པཱིཏི སབྦསོ ནིརུདྡྷཱཏི. ཏཐཱ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནུཔཙཱརེ པཧཱིནསྶཱཔི སོམནསྶིནྡྲིཡསྶ ཨཱསནྣཏྟཱ ཨཔྤནཱཔྤཏྟཱཡ ཨུཔེཀྑཱཡ ཨབྷཱཝེན སམྨཱ ཨནཏིཀྐནྟཏྟཱ ཙ སིཡཱ ཨུཔྤཏྟི, ན ཏྭེཝ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནེ. ཏསྨཱ ཨེཝ ཙ ཨེཏྠུཔྤནྣཾ དུཀྑིནྡྲིཡཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཏཏྠ ཏཏྠ ཨཔརིསེསགྒཧཎཾ ཀཏནྟི.

ཨེཏྠཱཧ ‘‘ཨཐེཝཾ ཏསྶ ཏསྶ ཛྷཱནསྶུཔཙཱརེ པཧཱིནཱཔི ཨེཏཱ ཝེདནཱ ཨིདྷ ཀསྨཱ སམཱཧཊཱ’’ཏི? སུཁགྒཧཎཏྠཾ. ཡཱ ཧི ཨཡཾ ཨདུཀྑམསུཁནྟི ཨེཏྠ ཨདུཀྑམསུཁཱ ཝེདནཱ ཝུཏྟཱ, སཱ སུཁུམཱ དུཝིཉྙེཡྻཱ ན སཀྐཱ སུཁེན གཧེཏུཾ, ཏསྨཱ ཡཐཱ ནཱམ དུཊྛསྶ ཡཐཱ ཝཱ ཏཐཱ ཝཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ གཧེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻསྶ གོཎསྶ སུཁགྒཧཎཏྠཾ གོཔོ ཨེཀསྨིཾ ཝཛེ སབྦཱ གཱཝོ སམཱཧརཏི, ཨཐེཀེཀཾ ནཱིཧརནྟོ པཊིཔཱཊིཡཱ ཨཱགཏཾ ‘‘ཨཡཾ སོ གཎྷཐ ན’’ནྟི ཏམྤི གཱཧཡཏི, ཨེཝམེཝ བྷགཝཱ སུཁགྒཧཎཏྠཾ སབྦཱ ཨེཏཱ སམཱཧརི. ཨེཝཉྷི སམཱཧཊཱ ཨེཏཱ དསྶེཏྭཱ ཡཾ ནེཝ སུཁཾ ན དུཀྑཾ ན སོམནསྶཾ ན དོམནསྶཾ, ཨཡཾ ཨདུཀྑམསུཁཱ ཝེདནཱཏི སཀྐཱ ཧོཏི ཨེསཱ གཱཧཡིཏུཾ.

ཨཔིཙ ཨདུཀྑམསུཁཱཡ ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཱ པཙྩཡདསྶནཏྠཉྩཱཔི ཨེཏཱ ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. དུཀྑཔྤཧཱནཱདཡོ ཧི ཏསྶཱ པཙྩཡཱ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཙཏྟཱརོ ¶ ཁོ, ཨཱཝུསོ, པཙྩཡཱ ཨདུཀྑམསུཁཱཡ ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཱ སམཱཔཏྟིཡཱ. ཨིདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ…པེ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨིམེ ཁྭཱཝུསོ, ཙཏྟཱརོ པཙྩཡཱ ཨདུཀྑམསུཁཱཡ ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཱ སམཱཔཏྟིཡཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༥༨).

ཡཐཱ ཝཱ ཨཉྙཏྠ པཧཱིནཱཔི སཀྐཱཡདིཊྛིཨཱདཡོ ཏཏིཡམགྒསྶ ཝཎྞབྷཎནཏྠཾ ཏཏྠ པཧཱིནཱཏི ཝུཏྟཱ, ཨེཝཾ ཝཎྞབྷཎནཏྠམྤེཏསྶ ཛྷཱནསྶེཏཱ ཨིདྷ ཝུཏྟཱཏིཔི ཝེདིཏབྦཱ.

པཙྩཡགྷཱཏེན ཝཱ ཨེཏྠ རཱགདོསཱནམཏིདཱུརབྷཱཝཾ དསྶེཏུམྤེཏཱ ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཏཱསུ ཧི སུཁཾ སོམནསྶསྶ པཙྩཡོ, སོམནསྶཾ རཱགསྶ. དུཀྑཾ དོམནསྶསྶ པཙྩཡོ, དོམནསྶཾ དོསསྶ. སུཁཱདིགྷཱཏེན ཙསྶ སཔྤཙྩཡཱ རཱགདོསཱ ཧཏཱཏི ཨཏིདཱུརེ ཧོནྟཱིཏི.

ཨདུཀྑམསུཁནྟི དུཀྑཱབྷཱཝེན ཨདུཀྑཾ. སུཁཱབྷཱཝེན ཨསུཁཾ. ཨེཏེནེཏྠ དུཀྑསུཁཔཊིཔཀྑབྷཱུཏཾ ཏཏིཡཝེདནཾ དཱིཔེཏི, ན དུཀྑསུཁཱབྷཱཝམཏྟཾ. ཏཏིཡཝེདནཱ ནཱམ ཨདུཀྑམསུཁཱ ¶ , ཨུཔེཀྑཱཏིཔི ཝུཙྩཏི. སཱ ཨིཊྛཱནིཊྛཝིཔརཱིཏཱནུབྷཝནལཀྑཎཱ, མཛ྄ཛྷཏྟརསཱ, ཨཝིབྷཱུཏཔཙྩུཔཊྛཱནཱ, སུཁདུཀྑནིརོདྷཔདཊྛཱནཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

༨༩. ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིནྟི ཨུཔེཀྑཱཡ ཛནིཏསཏིཡཱ པཱརིསུདྡྷིཾ. ཨིམསྨིཉྷི ཛྷཱནེ སུཔརིསུདྡྷཱ སཏི, ཡཱ ཙ ཏསྶཱ སཏིཡཱ པཱརིསུདྡྷི, སཱ ཨུཔེཀྑཱཡ ཀཏཱ, ན ཨཉྙེན. ཏསྨཱ ཨེཏཾ ‘‘ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷི’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཝིབྷངྒེཔི ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཡཾ སཏི ཨིམཱཡ ཨུཔེཀྑཱཡ ཝིསདཱ ཧོཏི པརིསུདྡྷཱ པརིཡོདཱཏཱ. ཏེན ཝུཙྩཏི ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷཱི’’ཏི (ཝིབྷ. ༥༩༧). ཡཱཡ ཙ ཨུཔེཀྑཱཡ ཨེཏྠ སཏིཡཱ པཱརིསུདྡྷི ཧོཏི, སཱ ཨཏྠཏོ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟཏཱཏིཝེདིཏབྦཱ. ན ཀེཝལཉྩེཏྠ ཏཱཡ སཏིཡེཝ པརིསུདྡྷཱ, ཨཔིཙ ཁོ སབྦེཔི སམྤཡུཏྟདྷམྨཱ, སཏིསཱིསེན པན དེསནཱ ཝུཏྟཱ.

ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཨཡཾ ཨུཔེཀྑཱ ཧེཊྛཱཔི ཏཱིསུ ཛྷཱནེསུ ཝིཛྫཏི. ཡཐཱ པན དིཝཱ སཱུརིཡཔྤབྷཱབྷིབྷཝཱ སོམྨབྷཱཝེན ཙ ཨཏྟནོ ཨུཔཀཱརཀཏྟེན ཝཱ ¶ སབྷཱགཱཡ རཏྟིཡཱ ཨལཱབྷཱ དིཝཱ ཝིཛྫམཱནཱཔི ཙནྡལེཁཱ ཨཔརིསུདྡྷཱ ཧོཏི ཨཔརིཡོདཱཏཱ, ཨེཝམཡམྤི ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱཙནྡལེཁཱ ཝིཏཀྐཱདིཔཙྩནཱིཀདྷམྨཏེཛཱབྷིབྷཝཱ སབྷཱགཱཡ ཙ ཨུཔེཀྑཱཝེདནཱརཏྟིཡཱ ཨཔྤཊིལཱབྷཱ ཝིཛྫམཱནཱཔི པཋམཱདིཛ྄ཛྷཱནབྷེདེསུ ཨཔརིསུདྡྷཱ ཧོཏི. ཏསྶཱ ཙ ཨཔརིསུདྡྷཱཡ དིཝཱ ཨཔརིསུདྡྷཙནྡལེཁཱཡ པབྷཱ ཝིཡ སཧཛཱཏཱཔི སཏིཨཱདཡོ ཨཔརིསུདྡྷཱཝ ཧོནྟི. ཏསྨཱ ཏེསུ ཨེཀམྤི ‘‘ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷི’’ནྟི ན ཝུཏྟཾ. ཨིདྷ པན ཝིཏཀྐཱདིཔཙྩནཱིཀདྷམྨཏེཛཱབྷིབྷཝཱབྷཱཝཱ སབྷཱགཱཡ ཙ ཨུཔེཀྑཱཝེདནཱརཏྟིཡཱ པཊིལཱབྷཱ ཨཡཾ ཏཏྲམཛ྄ཛྷཏྟུཔེཀྑཱཙནྡལེཁཱ ཨཏིཝིཡ པརིསུདྡྷཱ. ཏསྶཱ པརིསུདྡྷཏྟཱ པརིསུདྡྷཙནྡལེཁཱཡ པབྷཱ ཝིཡ སཧཛཱཏཱཔི སཏིཨཱདཡོ པརིསུདྡྷཱ ཧོནྟི པརིཡོདཱཏཱ. ཏསྨཱ ཨིདམེཝ ‘‘ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷི’’ནྟི ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཙཏུཏྠནྟི གཎནཱནུཔུབྦཏཱ ཙཏུཏྠཾ. ཨིདཾ ཙཏུཏྠཾ སམཱཔཛྫཏཱིཏིཔི ཙཏུཏྠཾ. ཡཾ པན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨེཀངྒཝིཔྤཧཱིནཾ དུཝངྒསམནྣཱགཏ’’ནྟི, ཏཏྠ སོམནསྶསྶ པཧཱནཝསེན ཨེཀངྒཝིཔྤཧཱིནཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཏཉྩ པན སོམནསྶཾ ཨེཀཝཱིཐིཡཾ པུརིམཛཝནེསུཡེཝ པཧཱིཡཏི. ཏེནསྶ ཏཾ པཧཱནངྒནྟི ཝུཙྩཏི. ཨུཔེཀྑཱཝེདནཱ ཙིཏྟསྶེཀགྒཏཱཏི ཨིམེསཾ པན དྭིནྣཾ ཨུཔྤཏྟིཝསེན དུཝངྒསམནྣཱགཏཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. སེསཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནེ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨེས ཏཱཝ ཙཏུཀྐཛ྄ཛྷཱནེ ནཡོ.

པཉྩཀཛ྄ཛྷཱནཀཐཱ

༩༠. པཉྩཀཛ྄ཛྷཱནཾ ¶ པན ནིབྦཏྟེནྟེན པགུཎཔཋམཛ྄ཛྷཱནཏོ ཝུཊྛཱཡ ‘‘ཨཡཾ སམཱཔཏྟི ཨཱསནྣནཱིཝརཎཔཙྩཏྠིཀཱ, ཝིཏཀྐསྶ ཨོལཱ༹རིཀཏྟཱ ཨངྒདུབྦལཱ’’ཏི ཙ ཏཏྠ དོསཾ དིསྭཱ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཾ སནྟཏོ མནསིཀརིཏྭཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནེ ནིཀནྟིཾ པརིཡཱདཱཡ དུཏིཡཱདྷིགམཱཡ ཡོགོ ཀཱཏབྦོ. ཨཐསྶ ཡདཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱ ཝུཊྛཱཡ སཏསྶ སམྤཛཱནསྶ ཛྷཱནངྒཱནི པཙྩཝེཀྑཏོ ཝིཏཀྐམཏྟཾ ཨོལཱ༹རིཀཏོ ཨུཔཊྛཱཏི, ཝིཙཱརཱདཡོ སནྟཏོ. ཏདཱསྶ ཨོལཱ༹རིཀངྒཔྤཧཱནཱཡ སནྟངྒཔཊིལཱབྷཱཡ ཙ ཏདེཝ ནིམིཏྟཾ ‘‘པཐཝཱི པཐཝཱི’’ཏི པུནཔྤུནཾ མནསིཀརོཏོ ཝུཏྟནཡེནེཝ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏསྶ ཝིཏཀྐམཏྟམེཝ པཧཱནངྒཾ. ཝིཙཱརཱདཱིནི ཙཏྟཱརི སམནྣཱགཏངྒཱནི. སེསཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརམེཝ.

ཨེཝམདྷིགཏེ ¶ པན ཏསྨིམྤི ཝུཏྟནཡེནེཝ པཉྩཧཱཀཱརེཧི ཙིཎྞཝསིནཱ ཧུཏྭཱ པགུཎདུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཏོ ཝུཊྛཱཡ ‘‘ཨཡཾ སམཱཔཏྟི ཨཱསནྣཝིཏཀྐཔཙྩཏྠིཀཱ, ཝིཙཱརསྶ ཨོལཱ༹རིཀཏྟཱ ཨངྒདུབྦལཱ’’ཏི ཙ ཏཏྠ དོསཾ དིསྭཱ ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ སནྟཏོ མནསིཀརིཏྭཱ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ ནིཀནྟིཾ པརིཡཱདཱཡ ཏཏིཡཱདྷིགམཱཡ ཡོགོ ཀཱཏབྦོ. ཨཐསྶ ཡདཱ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཏོ ཝུཊྛཱཡ སཏསྶ སམྤཛཱནསྶ ཛྷཱནངྒཱནི པཙྩཝེཀྑཏོ ཝིཙཱརམཏྟཾ ཨོལཱ༹རིཀཏོ ཨུཔཊྛཱཏི, པཱིཏིཨཱདཱིནི སནྟཏོ. ཏདཱསྶ ཨོལཱ༹རིཀངྒཔྤཧཱནཱཡ སནྟངྒཔཊིལཱབྷཱཡ ཙ ཏདེཝ ནིམིཏྟཾ ‘‘པཐཝཱི པཐཝཱི’’ཏི པུནཔྤུནཾ མནསིཀརོཏོ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏསྶ ཝིཙཱརམཏྟམེཝ པཧཱནངྒཾ ཙཏུཀྐནཡསྶ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ ཝིཡ པཱིཏིཨཱདཱིནི ཏཱིཎི སམནྣཱགཏངྒཱནི. སེསཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརམེཝ.

ཨིཏི ཡཾ ཙཏུཀྐནཡེ དུཏིཡཾ, ཏཾ དྭིདྷཱ བྷིནྡིཏྭཱ པཉྩཀནཡེ དུཏིཡཉྩེཝ ཏཏིཡཉྩ ཧོཏི. ཡཱནི ཙ ཏཏྠ ཏཏིཡཙཏུཏྠཱནི, ཏཱནི ཙ ཙཏུཏྠཔཉྩམཱནི ཧོནྟི. པཋམཾ པཋམམེཝཱཏི.

ཨིཏི སཱདྷུཛནཔཱམོཛྫཏྠཱཡ ཀཏེ ཝིསུདྡྷིམགྒེ

སམཱདྷིབྷཱཝནཱདྷིཀཱརེ

པཐཝཱིཀསིཎནིདྡེསོ ནཱམ

ཙཏུཏྠོ པརིཙྪེདོ.

༥. སེསཀསིཎནིདྡེསོ

ཨཱཔོཀསིཎཀཐཱ

༩༡. ཨིདཱནི ¶ ¶ པཐཝཱིཀསིཎཱནནྟརེ ཨཱཔོཀསིཎེ ཝིཏྠཱརཀཐཱ ཧོཏི. ཡཐེཝ ཧི པཐཝཱིཀསིཎཾ, ཨེཝཾ ཨཱཔོཀསིཎམྤི བྷཱཝེཏུཀཱམེན སུཁནིསིནྣེན ཨཱཔསྨིཾ ནིམིཏྟཾ གཎྷིཏབྦཾ, ཀཏེ ཝཱ ཨཀཏེ ཝཱཏི སབྦཾ ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ. ཡཐཱ ཙ ཨིདྷ, ཨེཝཾ སབྦཏྠ. ཨིཏོ པརཉྷི ཨེཏྟཀམྤི ཨཝཏྭཱ ཝིསེསམཏྟམེཝ ཝཀྑཱམ.

ཨིདྷཱཔི པུབྦེཀཏཱདྷིཀཱརསྶ པུཉྙཝཏོ ཨཀཏེ ཨཱཔསྨིཾ པོཀྑརཎིཡཱ ཝཱ ཏལཱ༹ཀེ ཝཱ ལོཎིཡཾ ཝཱ སམུདྡེ ཝཱ ནིམིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི ཙཱུལ༹སིཝཏྠེརསྶ ཝིཡ. ཏསྶ ཀིརཱཡསྨཏོ ལཱབྷསཀྐཱརཾ པཧཱཡ ཝིཝིཏྟཝཱསཾ ཝསིསྶཱམཱིཏི མཧཱཏིཏྠེ ནཱཝམཱརཱུཧིཏྭཱ ཛམྦུདཱིཔཾ གཙྪཏོ ཨནྟརཱ མཧཱསམུདྡཾ ཨོལོཀཡཏོ ཏཔྤཊིབྷཱགཾ ཀསིཎནིམིཏྟཾ ཨུདཔཱདི.

ཨཀཏཱདྷིཀཱརེན ཙཏྟཱརོ ཀསིཎདོསེ པརིཧརནྟེན ནཱིལཔཱིཏལོཧིཏོདཱཏཝཎྞཱནམཉྙཏརཝཎྞཾ ཨཱཔཾ ཨགཧེཏྭཱ ཡཾ པན བྷཱུམིཾ ཨསམྤཏྟམེཝ ཨཱཀཱསེ སུདྡྷཝཏྠེན གཧིཏཾ ཨུདཀཾ, ཨཉྙཾ ཝཱ ཏཐཱརཱུཔཾ ཝིཔྤསནྣཾ ཨནཱཝིལཾ, ཏེན པཏྟཾ ཝཱ ཀུཎྜིཀཾ ཝཱ སམཏིཏྟིཀཾ པཱུརེཏྭཱ ཝིཧཱརཔཙྩནྟེ ཝུཏྟཔྤཀཱརེ པཊིཙྪནྣེ ཨོཀཱསེ ཋཔེཏྭཱ སུཁནིསིནྣེན ན ཝཎྞོ པཙྩཝེཀྑིཏབྦོ. ན ལཀྑཎཾ མནསི ཀཱཏབྦཾ. ནིསྶཡསཝཎྞམེཝ ཀཏྭཱ ཨུསྶདཝསེན པཎྞཏྟིདྷམྨེ ཙིཏྟཾ ཋཔེཏྭཱ ཨམྦུ, ཨུདཀཾ, ཝཱརི, སལིལནྟིཨཱདཱིསུ ཨཱཔོནཱམེསུ པཱཀཊནཱམཝསེནེཝ ‘‘ཨཱཔོ ཨཱཔོ’’ཏི བྷཱཝེཏབྦཾ.

ཏསྶེཝཾ བྷཱཝཡཏོ ཨནུཀྐམེན ཝུཏྟནཡེནེཝ ནིམིཏྟདྭཡཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨིདྷ པན ཨུགྒཧནིམིཏྟཾ ཙལམཱནཾ ཝིཡ ཨུཔཊྛཱཏི, སཙེ ཕེཎཔུཔྥུལ༹ཀམིསྶཾ ཨུདཀཾ ཧོཏི, ཏཱདིསམེཝ ཨུཔཊྛཱཏི, ཀསིཎདོསོ ¶ པཉྙཱཡཏི. པཊིབྷཱགནིམིཏྟཾ པན ནིཔྤརིཔྥནྡཾ ཨཱཀཱསེ ཋཔིཏམཎིཏཱལཝཎྚཾ ཝིཡ མཎིམཡཱདཱསམཎྜལམིཝ ཙ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཏི. སོ ཏསྶ སཧ ཨུཔཊྛཱནེནེཝ ¶ ཨུཔཙཱརཛ྄ཛྷཱནཾ, ཝུཏྟནཡེནེཝ ཙཏུཀྐཔཉྩཀཛ྄ཛྷཱནཱནི ཙ པཱཔུཎཱཏཱིཏི. ཨཱཔོཀསིཎཾ.

ཏེཛོཀསིཎཀཐཱ

༩༢. ཏེཛོཀསིཎཾ བྷཱཝེཏུཀཱམེནཱཔི ཏེཛསྨིཾ ནིམིཏྟཾ གཎྷིཏབྦཾ. ཏཏྠ ཀཏཱདྷིཀཱརསྶ པུཉྙཝཏོ ཨཀཏེ ནིམིཏྟཾ གཎྷནྟསྶ དཱིཔསིཁཱཡ ཝཱ ཨུདྡྷནེ ཝཱ པཏྟཔཙནཊྛཱནེ ཝཱ དཝདཱཧེ ཝཱ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཨགྒིཛཱལཾ ཨོལོཀེནྟསྶ ནིམིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི ཙིཏྟགུཏྟཏྠེརསྶ ཝིཡ. ཏསྶ ཧཱཡསྨཏོ དྷམྨསྶཝནདིཝསེ ཨུཔོསཐཱགཱརཾ པཝིཊྛསྶ དཱིཔསིཁཾ ཨོལོཀེནྟསྶེཝ ནིམིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫི.

ཨིཏརེན པན ཀཱཏབྦཾ. ཏཏྲིདཾ ཀརཎཝིདྷཱནཾ, སིནིདྡྷཱནི སཱརདཱརཱུནི ཕཱལེཏྭཱ སུཀྑཱཔེཏྭཱ གྷཊིཀཾ གྷཊིཀཾ ཀཏྭཱ པཏིརཱུཔཾ རུཀྑམཱུལཾ ཝཱ མཎྜཔཾ ཝཱ གནྟྭཱ པཏྟཔཙནཱཀཱརེན རཱསིཾ ཀཏྭཱ ཨཱལིམྤེཏྭཱ ཀཊསཱརཀེ ཝཱ ཙམྨེ ཝཱ པཊེ ཝཱ ཝིདཏྠིཙཏུརངྒུལཔྤམཱཎཾ ཚིདྡཾ ཀཱཏབྦཾ. ཏཾ པུརཏོ ཋཔེཏྭཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ནིསཱིདིཏྭཱ ཧེཊྛཱ ཏིཎཀཊྛཾ ཝཱ ཨུཔརི དྷཱུམསིཁཾ ཝཱ ཨམནསིཀརིཏྭཱ ཝེམཛ྄ཛྷེ གྷནཛཱལཱཡ ནིམིཏྟཾ གཎྷིཏབྦཾ, ནཱིལནྟི ཝཱ པཱིཏནྟི ཝཱཏིཨཱདིཝསེན ཝཎྞོ ན པཙྩཝེཀྑིཏབྦོ, ཨུཎྷཏྟཝསེན ལཀྑཎཾ ན མནསི ཀཱཏབྦཾ. ནིསྶཡསཝཎྞམེཝ ཀཏྭཱ ཨུསྶདཝསེན པཎྞཏྟིདྷམྨེ ཙིཏྟཾ ཋཔེཏྭཱ པཱཝཀོ, ཀཎྷཝཏྟནཱི, ཛཱཏཝེདོ, ཧུཏཱསནོཏིཨཱདཱིསུ ཨགྒིནཱམེསུ པཱཀཊནཱམཝསེནེཝ ‘‘ཏེཛོ ཏེཛོ’’ཏི བྷཱཝེཏབྦཾ.

ཏསྶེཝཾ བྷཱཝཡཏོ ཨནུཀྐམེན ཝུཏྟནཡེནེཝ ནིམིཏྟདྭཡཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏཏྠ ཨུགྒཧནིམིཏྟཾ ཛཱལཾ ཚིཛྫིཏྭཱ ཚིཛྫིཏྭཱ པཏནསདིསཾ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཏི. ཨཀཏེ གཎྷནྟསྶ པན ཀསིཎདོསོ པཉྙཱཡཏི, ཨལཱཏཁཎྜཾ ཝཱ ཨངྒཱརཔིཎྜོ ཝཱ ཚཱརིཀཱ ཝཱ དྷཱུམོ ཝཱ ཨུཔཊྛཱཏི. པཊིབྷཱགནིམིཏྟཾ ནིཙྩལཾ ཨཱཀཱསེ ཋཔིཏརཏྟཀམྦལཀྑཎྜཾ ཝིཡ སུཝཎྞཏཱལཝཎྚཾ ཝིཡ ཀཉྩནཏྠམྦྷོ ཝིཡ ཙ ཨུཔཊྛཱཏི. སོ ཏསྶ སཧ ཨུཔཊྛཱནེནེཝ ཨུཔཙཱརཛ྄ཛྷཱནཾ, ཝུཏྟནཡེནེཝ ཙཏུཀྐཔཉྩཀཛ྄ཛྷཱནཱནི ཙ པཱཔུཎཱཏཱིཏི. ཏེཛོཀསིཎཾ.

ཝཱཡོཀསིཎཀཐཱ

༩༣. ཝཱཡོཀསིཎཾ ¶ ¶ བྷཱཝེཏུཀཱམེནཱཔི ཝཱཡུསྨིཾ ནིམིཏྟཾ གཎྷིཏབྦཾ. ཏཉྩ ཁོ དིཊྛཝསེན ཝཱ ཕུཊྛཝསེན ཝཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ཨཊྛཀཐཱསུ ‘‘ཝཱཡོཀསིཎཾ ཨུགྒཎྷནྟོ ཝཱཡུསྨིཾ ནིམིཏྟཾ གཎྷཱཏི, ཨུཙྪགྒཾ ཝཱ ཨེརིཏཾ སམེརིཏཾ ཨུཔལཀྑེཏི, ཝེལ༹གྒཾ ཝཱ…པེ… རུཀྑགྒཾ ཝཱ ཀེསགྒཾ ཝཱ ཨེརིཏཾ སམེརིཏཾ ཨུཔལཀྑེཏི, ཀཱཡསྨིཾ ཝཱ ཕུཊྛཾ ཨུཔལཀྑེཏཱི’’ཏི. ཏསྨཱ སམསཱིསཊྛིཏཾ གྷནཔཏྟཾ ཨུཙྪུཾ ཝཱ ཝེལུ༹ཾ ཝཱ རུཀྑཾ ཝཱ ཙཏུརངྒུལཔྤམཱཎཾ གྷནཀེསསྶ པུརིསསྶ སཱིསཾ ཝཱ ཝཱཏེན པཧརིཡམཱནཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཝཱཏོ ཨེཏསྨིཾ ཋཱནེ པཧརཏཱི’’ཏི སཏིཾ ཋཔེཏྭཱ, ཡཾ ཝཱ པནསྶ ཝཱཏཔཱནནྟརིཀཱཡ ཝཱ བྷིཏྟིཚིདྡེན ཝཱ པཝིསིཏྭཱ ཝཱཏོ ཀཱཡཔྤདེསཾ པཧརཏི, ཏཏྠ སཏིཾ ཋཔེཏྭཱ ཝཱཏམཱལུཏཨནིལཱདཱིསུ ཝཱཡུནཱམེསུ པཱཀཊནཱམཝསེནེཝ ‘‘ཝཱཏོ ཝཱཏོ’’ཏི བྷཱཝེཏབྦཾ. ཨིདྷ ཨུགྒཧནིམིཏྟཝཌྜྷནཏོ ཨོཏཱརིཏམཏྟསྶ པཱཡཱསསྶ ཨུསུམཝཊྚིསདིསཾ ཙལཾ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཏི. པཊིབྷཱགནིམིཏྟཾ སནྣིསིནྣཾ ཧོཏི ནིཙྩལཾ. སེསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི. ཝཱཡོཀསིཎཾ.

ནཱིལཀསིཎཀཐཱ

༩༤. ཏདནནྟརཾ པན ནཱིལཀསིཎཾ ཨུགྒཎྷནྟོ ནཱིལཀསྨིཾ ནིམིཏྟཾ གཎྷཱཏི པུཔྥསྨིཾ ཝཱ ཝཏྠསྨིཾ ཝཱ ཝཎྞདྷཱཏུཡཱ ཝཱཏི ཝཙནཏོ ཀཏཱདྷིཀཱརསྶ པུཉྙཝཏོ ཏཱཝ ཏཐཱརཱུཔཾ མཱལཱགཙྪཾ ཝཱ པཱུཛཱཋཱནེསུ པུཔྥསནྠརཾ ཝཱ ནཱིལཝཏྠམཎཱིནཾ ཝཱ ཨཉྙཏརཾ དིསྭཱཝ ནིམིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨིཏརེན ནཱིལུཔྤལགིརིཀཎྞིཀཱདཱིནི པུཔྥཱནི གཧེཏྭཱ ཡཐཱ ཀེསརཾ ཝཱ ཝཎྚཾ ཝཱ ན པཉྙཱཡཏི, ཨེཝཾ ཙངྒོཊཀཾ ཝཱ ཀརཎྜཔཊལཾ ཝཱ པཏྟེཧིཡེཝ སམཏིཏྟིཀཾ པཱུརེཏྭཱ སནྠརིཏབྦཾ. ནཱིལཝཎྞེན ཝཱ ཝཏྠེན བྷཎྜིཀཾ བནྡྷིཏྭཱ པཱུརེཏབྦཾ. མུཁཝཊྚིཡཾ ཝཱ ཨསྶ བྷེརིཏལམིཝ བནྡྷིཏབྦཾ. ཀཾསནཱིལཔལཱསནཱིལཨཉྫནནཱིལཱནཾ ཝཱ ཨཉྙཏརེན དྷཱཏུནཱ པཐཝཱིཀསིཎེ ཝུཏྟནཡེན སཾཧཱརིམཾ ཝཱ བྷིཏྟིཡཾཡེཝ ཝཱ ཀསིཎམཎྜལཾ ཀཏྭཱ ཝིསབྷཱགཝཎྞེན པརིཙྪིནྡིཏབྦཾ. ཏཏོ པཐཝཱིཀསིཎེ ཝུཏྟནཡེན ‘‘ནཱིལཾ ནཱིལ’’ནྟི མནསིཀཱརོ པཝཏྟེཏབྦོ. ཨིདྷཱཔི ཨུགྒཧནིམིཏྟེ ཀསིཎདོསོ པཉྙཱཡཏི, ཀེསརདཎྜཀཔཏྟནྟརིཀཱདཱིནི ཨུཔཊྛཧནྟི. པཊིབྷཱགནིམིཏྟཾ ཀསིཎམཎྜལཏོ མུཉྩིཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ¶ མཎིཏཱལཝཎྚསདིསཾ ཨུཔཊྛཱཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི. ནཱིལཀསིཎཾ.

པཱིཏཀསིཎཀཐཱ

༩༥. པཱིཏཀསིཎེཔི ¶ ཨེསེཝ ནཡོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ པཱིཏཀསིཎཾ ཨུགྒཎྷནྟོ པཱིཏཀསྨིཾ ནིམིཏྟཾ གཎྷཱཏི པུཔྥསྨིཾ ཝཱ ཝཏྠསྨིཾ ཝཱ ཝཎྞདྷཱཏུཡཱ ཝཱཏི. ཏསྨཱ ཨིདྷཱཔི ཀཏཱདྷིཀཱརསྶ པུཉྙཝཏོ ཏཐཱརཱུཔཾ མཱལཱགཙྪཾ ཝཱ པུཔྥསནྠརཾ ཝཱ པཱིཏཝཏྠདྷཱཏཱུནཾ ཝཱ ཨཉྙཏརཾ དིསྭཱཝ ནིམིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི ཙིཏྟགུཏྟཏྠེརསྶ ཝིཡ. ཏསྶ ཀིརཱཡསྨཏོ ཙིཏྟལཔབྦཏེ པཏྟངྒཔུཔྥེཧི ཀཏཾ ཨཱསནཔཱུཛཾ པསྶཏོ སཧ དསྶནེནེཝ ཨཱསནཔྤམཱཎཾ ནིམིཏྟཾ ཨུདཔཱདི. ཨིཏརེན ཀཎིཀཱརཔུཔྥཱདིནཱ ཝཱ པཱིཏཝཏྠེན ཝཱ དྷཱཏུནཱ ཝཱ ནཱིལཀསིཎེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཀསིཎཾ ཀཏྭཱ ‘‘པཱིཏཀཾ པཱིཏཀ’’ནྟི མནསིཀཱརོ པཝཏྟེཏབྦོ. སེསཾ ཏཱདིསམེཝཱཏི. པཱིཏཀསིཎཾ.

ལོཧིཏཀསིཎཀཐཱ

༩༦. ལོཧིཏཀསིཎེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ལོཧིཏཀསིཎཾ ཨུགྒཎྷནྟོ ལོཧིཏཀསྨིཾ ནིམིཏྟཾ གཎྷཱཏི པུཔྥསྨིཾ ཝཱ ཝཏྠསྨིཾ ཝཱ ཝཎྞདྷཱཏུཡཱ ཝཱཏི. ཏསྨཱ ཨིདྷཱཔི ཀཏཱདྷིཀཱརསྶ པུཉྙཝཏོ ཏཐཱརཱུཔཾ བནྡྷུཛཱིཝཀཱདིམཱལཱགཙྪཾ ཝཱ པུཔྥསནྠརཾ ཝཱ ལོཧིཏཀཝཏྠམཎིདྷཱཏཱུནཾ ཝཱ ཨཉྙཏརཾ དིསྭཱཝ ནིམིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨིཏརེན ཛཡསུམནབནྡྷུཛཱིཝཀརཏྟཀོརཎྜཀཱདིཔུཔྥེཧི ཝཱ རཏྟཝཏྠེན ཝཱ དྷཱཏུནཱ ཝཱ ནཱིལཀསིཎེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཀསིཎཾ ཀཏྭཱ ‘‘ལོཧིཏཀཾ ལོཧིཏཀ’’ནྟི མནསིཀཱརོ པཝཏྟེཏབྦོ. སེསཾ ཏཱདིསམེཝཱཏི. ལོཧིཏཀསིཎཾ.

ཨོདཱཏཀསིཎཀཐཱ

༩༧. ཨོདཱཏཀསིཎེཔི ཨོདཱཏཀསིཎཾ ཨུགྒཎྷནྟོ ཨོདཱཏསྨིཾ ནིམིཏྟཾ གཎྷཱཏི པུཔྥསྨིཾ ཝཱ ཝཏྠསྨིཾ ཝཱ ཝཎྞདྷཱཏུཡཱ ཝཱཏི ཝཙནཏོ ཀཏཱདྷིཀཱརསྶ ཏཱཝ པུཉྙཝཏོ ཏཐཱརཱུཔཾ མཱལཱགཙྪཾ ཝཱ ཝསྶིཀསུམནཱདིཔུཔྥསནྠརཾ ཝཱ ཀུམུདཔདུམརཱསིཾ ཝཱ ཨོདཱཏཝཏྠདྷཱཏཱུནཾ ཝཱ ཨཉྙཏརཾ དིསྭཱཝ ནིམིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏིཔུམཎྜལརཛཏམཎྜལཙནྡམཎྜལེསུཔི ཨུཔྤཛྫཏིཡེཝ. ཨིཏརེན ¶ ཝུཏྟཔྤཀཱརེཧི ཨོདཱཏཔུཔྥེཧི ཝཱ ཨོདཱཏཝཏྠེན ཝཱ དྷཱཏུནཱ ཝཱ ནཱིལཀསིཎེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཀསིཎཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཨོདཱཏཾ ཨོདཱཏ’’ནྟི མནསིཀཱརོ པཝཏྟེཏབྦོ. སེསཾ ཏཱདིསམེཝཱཏི. ཨོདཱཏཀསིཎཾ.

ཨཱལོཀཀསིཎཀཐཱ

༩༨. ཨཱལོཀཀསིཎེ ¶ པན ཨཱལོཀཀསིཎཾ ཨུགྒཎྷནྟོ ཨཱལོཀསྨིཾ ནིམིཏྟཾ གཎྷཱཏི བྷིཏྟིཚིདྡེ ཝཱ ཏཱལ༹ཙྪིདྡེ ཝཱ ཝཱཏཔཱནནྟརིཀཱཡ ཝཱཏི ཝཙནཏོ ཀཏཱདྷིཀཱརསྶ ཏཱཝ པུཉྙཝཏོ ཡཾ བྷིཏྟིཚིདྡཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརེན སཱུརིཡཱལོཀོ ཝཱ ཙནྡཱལོཀོ ཝཱ པཝིསིཏྭཱ བྷིཏྟིཡཾ ཝཱ བྷཱུམིཡཾ ཝཱ མཎྜལཾ སམུཊྛཱཔེཏི, གྷནཔཎྞརུཀྑསཱཁནྟརེན ཝཱ གྷནསཱཁཱམཎྜཔནྟརེན ཝཱ ནིཀྑམིཏྭཱ བྷཱུམིཡམེཝ མཎྜལཾ སམུཊྛཱཔེཏི, ཏཾ དིསྭཱཝ ནིམིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨིཏརེནཱཔི ཏདེཝ ཝུཏྟཔྤཀཱརམོབྷཱསམཎྜལཾ ‘‘ཨོབྷཱསོ ཨོབྷཱསོ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨཱལོཀོ ཨཱལོཀོ’’ཏི ཝཱ བྷཱཝེཏབྦཾ. ཏཐཱ ཨསཀྐོནྟེན གྷཊེ དཱིཔཾ ཛཱལེཏྭཱ གྷཊམུཁཾ པིདཧིཏྭཱ གྷཊེ ཚིདྡཾ ཀཏྭཱ བྷིཏྟིམུཁཾ ཋཔེཏབྦཾ. ཏེན ཚིདྡེན དཱིཔཱལོཀོ ནིཀྑམིཏྭཱ བྷིཏྟིཡཾ མཎྜལཾ ཀརོཏི, ཏཾ ཨཱལོཀོ ཨཱལོཀོཏི བྷཱཝེཏབྦཾ. ཨིདམིཏརེཧི ཙིརཊྛིཏིཀཾ ཧོཏི. ཨིདྷ ཨུགྒཧནིམིཏྟཾ བྷིཏྟིཡཾ ཝཱ བྷཱུམིཡཾ ཝཱ ཨུཊྛིཏམཎྜལསདིསམེཝ ཧོཏི. པཊིབྷཱགནིམིཏྟཾ གྷནཝིཔྤསནྣཨཱལོཀཔུཉྫསདིསཾ. སེསཾ ཏཱདིསམེཝཱཏི. ཨཱལོཀཀསིཎཾ.

པརིཙྪིནྣཱཀཱསཀསིཎཀཐཱ

༩༩. པརིཙྪིནྣཱཀཱསཀསིཎེཔི ཨཱཀཱསཀསིཎཾ ཨུགྒཎྷནྟོ ཨཱཀཱསསྨིཾ ནིམིཏྟཾ གཎྷཱཏི བྷིཏྟིཚིདྡེ ཝཱ ཏཱལ༹ཙྪིདྡེ ཝཱ ཝཱཏཔཱནནྟརིཀཱཡ ཝཱཏི ཝཙནཏོ ཀཏཱདྷིཀཱརསྶ ཏཱཝ པུཉྙཝཏོ བྷིཏྟིཚིདྡཱདཱིསུ ཨཉྙཏརཾ དིསྭཱཝ ནིམིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨིཏརེན སུཙྪནྣམཎྜཔེ ཝཱ ཙམྨཀཊསཱརཀཱདཱིནཾ ཝཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཝིདཏྠིཙཏུརངྒུལཔྤམཱཎཾ ཚིདྡཾ ཀཏྭཱ ཏདེཝ ཝཱ བྷིཏྟིཚིདྡཱདིབྷེདཾ ཚིདྡཾ ‘‘ཨཱཀཱསོ ཨཱཀཱསོ’’ཏི བྷཱཝེཏབྦཾ. ཨིདྷ ཨུགྒཧནིམིཏྟཾ སདྡྷིཾ བྷིཏྟིཔརིཡནྟཱདཱིཧི ཚིདྡསདིསམེཝ ཧོཏི, ཝཌྜྷིཡམཱནམྤི ན ཝཌྜྷཏི. པཊིབྷཱགནིམིཏྟམཱཀཱསམཎྜལམེཝ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཏི, ཝཌྜྷིཡམཱནཉྩ ཝཌྜྷཏི. སེསཾ པཐཝཱིཀསིཎེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི. པརིཙྪིནྣཱཀཱསཀསིཎཾ.

ཨིཏི ¶ ཀསིཎཱནི དསབལོ,

དས ཡཱནི ཨཝོཙ སབྦདྷམྨདསོ;

རཱུཔཱཝཙརམྷི ཙཏུཀྐཔཉྩཀཛ྄ཛྷཱནཧེཏཱུནི.

ཨེཝཾ ¶ ཏཱནི ཙ ཏེསཉྩ,

བྷཱཝནཱནཡམིམཾ ཝིདིཏྭཱན;

ཏེསྭེཝ ཨཡཾ བྷིཡྻོ,

པཀིཎྞཀཀཐཱཔི ཝིཉྙེཡྻཱ.

པཀིཎྞཀཀཐཱ

༡༠༠. ཨིམེསུ ཧི པཐཝཱིཀསིཎཝསེན ཨེཀོཔི ཧུཏྭཱ བཧུདྷཱ ཧོཏཱིཏིཨཱདིབྷཱཝོ, ཨཱཀཱསེ ཝཱ ཨུདཀེ ཝཱ པཐཝིཾ ནིམྨིནིཏྭཱ པདསཱ གམནཾ, ཋཱནནིསཛྫཱདིཀཔྤནཾ ཝཱ, པརིཏྟཨཔྤམཱཎནཡེན ཨབྷིབྷཱཡཏནཔཊིལཱབྷོཏི ཨེཝམཱདཱིནི ཨིཛ྄ཛྷནྟི.

ཨཱཔོཀསིཎཝསེན པཐཝིཡཾ ཨུམྨུཛྫནནིམྨུཛྫནཾ, ཨུདཀཝུཊྛིསམུཔྤཱདནཾ, ནདཱིསམུདྡཱདིནིམྨཱནཾ, པཐཝཱིཔབྦཏཔཱསཱདཱདཱིནཾ ཀམྤནནྟི ཨེཝམཱདཱིནི ཨིཛ྄ཛྷནྟི.

ཏེཛོཀསིཎཝསེན དྷཱུམཱཡནཱ, པཛྫལནཱ, ཨངྒཱརཝུཊྛིསམུཔྤཱདནཾ, ཏེཛསཱ ཏེཛོཔརིཡཱདཱནཾ, ཡདེཝ སོ ཨིཙྪཏི ཏསྶ ཌཧནསམཏྠཏཱ, དིབྦེན ཙཀྑུནཱ རཱུཔདསྶནཏྠཱཡ ཨཱལོཀཀརཎཾ, པརིནིབྦཱནསམཡེ ཏེཛོདྷཱཏུཡཱ སརཱིརཛ྄ཛྷཱཔནནྟི ཨེཝམཱདཱིནི ཨིཛ྄ཛྷནྟི.

ཝཱཡོཀསིཎཝསེན ཝཱཡུགཏིགམནཾ, ཝཱཏཝུཊྛིསམུཔྤཱདནནྟི ཨེཝམཱདཱིནི ཨིཛ྄ཛྷནྟི.

ནཱིལཀསིཎཝསེན ནཱིལརཱུཔནིམྨཱནཾ, ཨནྡྷཀཱརཀརཎཾ, སུཝཎྞདུབྦཎྞནཡེན ཨབྷིབྷཱཡཏནཔཊིལཱབྷོ, སུབྷཝིམོཀྑཱདྷིགམོཏི ཨེཝམཱདཱིནི ཨིཛ྄ཛྷནྟི.

པཱིཏཀསིཎཝསེན པཱིཏཀརཱུཔནིམྨཱནཾ, སུཝཎྞནྟི ཨདྷིམུཙྩནཱ, ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨབྷིབྷཱཡཏནཔཊིལཱབྷོ, སུབྷཝིམོཀྑཱདྷིགམོ ཙཱཏི ཨེཝམཱདཱིནི ཨིཛ྄ཛྷནྟི.

ལོཧིཏཀསིཎཝསེན ལོཧིཏཀརཱུཔནིམྨཱནཾ, ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨབྷིབྷཱཡཏནཔཊིལཱབྷོ, སུབྷཝིམོཀྑཱདྷིགམོཏི ཨེཝམཱདཱིནི ཨིཛ྄ཛྷནྟི.

ཨོདཱཏཀསིཎཝསེན ¶ ¶ ཨོདཱཏརཱུཔནིམྨཱནཾ, ཐིནམིདྡྷསྶ དཱུརབྷཱཝཀརཎཾ, ཨནྡྷཀཱརཝིདྷམནཾ, དིབྦེན ཙཀྑུནཱ རཱུཔདསྶནཏྠཱཡ ཨཱལོཀཀརཎནྟི ཨེཝམཱདཱིནི ཨིཛ྄ཛྷནྟི.

ཨཱལོཀཀསིཎཝསེན སཔྤབྷཱརཱུཔནིམྨཱནཾ, ཐིནམིདྡྷསྶ དཱུརབྷཱཝཀརཎཾ, ཨནྡྷཀཱརཝིདྷམནཾ, དིབྦེན ཙཀྑུནཱ རཱུཔདསྶནཏྠཾ ཨཱལོཀཀརཎནྟི ཨེཝམཱདཱིནི ཨིཛ྄ཛྷནྟི.

ཨཱཀཱསཀསིཎཝསེན པཊིཙྪནྣཱནཾ ཝིཝཊཀརཎཾ, ཨནྟོཔཐཝཱིཔབྦཏཱདཱིསུཔི ཨཱཀཱསཾ ནིམྨིནིཏྭཱ ཨིརིཡཱཔཐཀཔྤནཾ, ཏིརོཀུཌྜཱདཱིསུ ཨསཛྫམཱནགམནནྟི ཨེཝམཱདཱིནི ཨིཛ྄ཛྷནྟི.

སབྦཱནེཝ ཨུདྡྷཾ ཨདྷོ ཏིརིཡཾ ཨདྭཡཾ ཨཔྤམཱཎནྟི ཨིམཾ པབྷེདཾ ལབྷནྟི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ‘‘པཐཝཱིཀསིཎམེཀོ སཉྫཱནཱཏི. ཨུདྡྷམདྷོཏིརིཡཾ ཨདྭཡམཔྤམཱཎ’’ནྟིཨཱདི.

ཏཏྠ ཨུདྡྷནྟི ཨུཔརིགགནཏལཱབྷིམུཁཾ. ཨདྷོཏི ཧེཊྛཱབྷཱུམིཏལཱབྷིམུཁཾ. ཏིརིཡནྟི ཁེཏྟམཎྜལམིཝ སམནྟཱ པརིཙྪིནྡིཏཾ. ཨེཀཙྩོ ཧི ཨུདྡྷམེཝ ཀསིཎཾ ཝཌྜྷེཏི, ཨེཀཙྩོ ཨདྷོ, ཨེཀཙྩོ སམནྟཏོ. ཏེན ཏེན ཝཱ ཀཱརཎེན ཨེཝཾ པསཱརེཏི. ཨཱལོཀམིཝ དིབྦཙཀྑུནཱ རཱུཔདསྶནཀཱམོ. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨུདྡྷམདྷོཏིརིཡནྟི. ཨདྭཡནྟི ཨིདཾ པན ཨེཀསྶ ཨཉྙབྷཱཝཱནུཔགམནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. ཡཐཱ ཧི ཨུདཀཾ པཝིཊྛསྶ སབྦདིསཱསུ ཨུདཀམེཝ ཧོཏི, ན ཨཉྙཾ, ཨེཝམེཝ པཐཝཱིཀསིཎཾ པཐཝཱིཀསིཎམེཝ ཧོཏི, ནཏྠི ཏསྶ ཨཉྙོ ཀསིཎསམྦྷེདོཏི. ཨེསེཝ ནཡོ སབྦཏྠ. ཨཔྤམཱཎནྟི ཨིདཾ ཏསྶ ཕརཎཨཔྤམཱཎཝསེན ཝུཏྟཾ. ཏཉྷི ཙེཏསཱ ཕརནྟོ སཀལམེཝ ཕརཏི. ན ཨཡམསྶ ཨཱདི ཨིདཾ མཛ྄ཛྷནྟི པམཱཎཾ གཎྷཱཏཱིཏི.

༡༠༡. ཡེ ཙ ཏེ སཏྟཱ ཀམྨཱཝརཎེན ཝཱ སམནྣཱགཏཱ ཀིལེསཱཝརཎེན ཝཱ སམནྣཱགཏཱ ཝིཔཱཀཱཝརཎེན ཝཱ སམནྣཱགཏཱ ཨསདྡྷཱ ཨཙྪནྡིཀཱ དུཔྤཉྙཱ ཨབྷབྦཱ ནིཡཱམཾ ཨོཀྐམིཏུཾ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ སམྨཏྟནྟི ཝུཏྟཱ, ཏེསམེཀསྶཱཔེཀཀསིཎེཔི བྷཱཝནཱ ན ཨིཛ྄ཛྷཏི. ཏཏྠ ཀམྨཱཝརཎེན སམནྣཱགཏཱཏི ཨཱནནྟརིཡཀམྨསམངྒིནོ. ཀིལེསཱཝརཎེན སམནྣཱགཏཱཏི ནིཡཏམིཙྪཱདིཊྛིཀཱ ཙེཝ ཨུབྷཏོབྱཉྫནཀཔཎྜཀཱ ཙ. ཝིཔཱཀཱཝརཎེན སམནྣཱགཏཱཏི ཨཧེཏུཀདྭིཧེཏུཀཔཊིསནྡྷིཀཱ. ཨསདྡྷཱཏི བུདྡྷཱདཱིསུ སདྡྷཱཝིརཧིཏཱ. ཨཙྪནྡིཀཱཏི ཨཔཙྩནཱིཀཔཊིཔདཱཡཾ ཚནྡཝིརཧིཏཱ ¶ . དུཔྤཉྙཱཏི ལོཀིཡལོཀུཏྟརསམྨཱདིཊྛིཡཱ ཝིརཧིཏཱ. ཨབྷབྦཱ ¶ ནིཡཱམཾ ཨོཀྐམིཏུཾ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ སམྨཏྟནྟི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ ནིཡཱམསངྑཱཏཾ སམྨཏྟསངྑཱཏཉྩ ཨརིཡམགྒཾ ཨོཀྐམིཏུཾ ཨབྷབྦཱཏི ཨཏྠོ. ན ཀེཝལཉྩ ཀསིཎེཡེཝ, ཨཉྙེསུཔི ཀམྨཊྛཱནེསུ ཨེཏེསམེཀསྶཔི བྷཱཝནཱ ན ཨིཛ྄ཛྷཏི. ཏསྨཱ ཝིགཏཝིཔཱཀཱཝརཎེནཔི ཀུལཔུཏྟེན ཀམྨཱཝརཎཉྩ ཀིལེསཱཝརཎཉྩ ཨཱརཀཱ པརིཝཛྫེཏྭཱ སདྡྷམྨསྶཝནསཔྤུརིསཱུཔནིསྶཡཱདཱིཧི སདྡྷཉྩ ཚནྡཉྩ པཉྙཉྩ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཱནུཡོགེ ཡོགོ ཀརཎཱིཡོཏི.

ཨིཏི སཱདྷུཛནཔཱམོཛྫཏྠཱཡ ཀཏེ ཝིསུདྡྷིམགྒེ

སམཱདྷིབྷཱཝནཱདྷིཀཱརེ

སེསཀསིཎནིདྡེསོ ནཱམ

པཉྩམོ པརིཙྪེདོ.

༦. ཨསུབྷཀམྨཊྛཱནནིདྡེསོ

ཨུདྡྷུམཱཏཀཱདིཔདཏྠཝཎྞནཱ

༡༠༢. ཀསིཎཱནནྟརམུདྡིཊྛེསུ ¶ ¶ པན ཨུདྡྷུམཱཏཀཾ, ཝིནཱིལཀཾ, ཝིཔུབྦཀཾ, ཝིཙྪིདྡཀཾ, ཝིཀྑཱཡིཏཀཾ, ཝིཀྑིཏྟཀཾ, ཧཏཝིཀྑིཏྟཀཾ, ལོཧིཏཀཾ, པུལ༹ཝཀཾ, ཨཊྛིཀནྟི དསསུ ཨཝིཉྙཱཎཀཱསུབྷེསུ བྷསྟཱ ཝིཡ ཝཱཡུནཱ ཨུདྡྷཾ ཛཱིཝིཏཔརིཡཱདཱནཱ ཡཐཱནུཀྐམཾ སམུགྒཏེན སཱུནབྷཱཝེན ཨུདྡྷུམཱཏཏྟཱ ཨུདྡྷུམཱཏཾ, ཨུདྡྷུམཱཏམེཝ ཨུདྡྷུམཱཏཀཾ. པཊིཀྐཱུལཏྟཱ ཝཱ ཀུཙྪིཏཾ ཨུདྡྷུམཱཏནྟི ཨུདྡྷུམཱཏཀཾ. ཏཐཱརཱུཔསྶ ཚཝསརཱིརསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ.

ཝིནཱིལཾ ཝུཙྩཏི ཝིཔརིབྷིནྣནཱིལཝཎྞཾ, ཝིནཱིལམེཝ ཝིནཱིལཀཾ. པཊིཀྐཱུལཏྟཱ ཝཱ ཀུཙྪིཏཾ ཝིནཱིལནྟི ཝིནཱིལཀཾ. མཾསུསྶདཊྛཱནེསུ རཏྟཝཎྞསྶ པུབྦསནྣིཙཡཊྛཱནེསུ སེཏཝཎྞསྶ ཡེབྷུཡྻེན ཙ ནཱིལཝཎྞསྶ ནཱིལཊྛཱནེ ནཱིལསཱཊཀཔཱརུཏསྶེཝ ཚཝསརཱིརསྶེཏམདྷིཝཙནཾ.

པརིབྷིནྣཊྛཱནེསུ ཝིསྶནྡམཱནཾ པུབྦཾ ཝིཔུབྦཾ, ཝིཔུབྦམེཝ ཝིཔུབྦཀཾ. པཊིཀྐཱུལཏྟཱ ཝཱ ཀུཙྪིཏཾ ཝིཔུབྦནྟི ཝིཔུབྦཀཾ. ཏཐཱརཱུཔསྶ ཚཝསརཱིརསྶེཏམདྷིཝཙནཾ.

ཝིཙྪིདྡཾ ཝུཙྩཏི དྭིདྷཱ ཚིནྡནེན ཨཔདྷཱརིཏཾ, ཝིཙྪིདྡམེཝ ཝིཙྪིདྡཀཾ. པཊིཀྐཱུལཏྟཱ ཝཱ ཀུཙྪིཏཾ ཝིཙྪིདྡནྟི ཝིཙྪིདྡཀཾ. ཝེམཛ྄ཛྷེ ཚིནྣསྶ ཚཝསརཱིརསྶེཏམདྷིཝཙནཾ.

ཨིཏོ ཙ ཨེཏྟོ ཙ ཝིཝིདྷཱཀཱརེན སོཎསིངྒཱལཱདཱིཧི ཁཱདིཏནྟི ཝིཀྑཱཡིཏཾ, ཝིཀྑཱཡིཏམེཝ ཝིཀྑཱཡིཏཀཾ. པཊིཀྐཱུལཏྟཱ ཝཱ ཀུཙྪིཏཾ ཝིཀྑཱཡིཏནྟི ཝིཀྑཱཡིཏཀཾ. ཏཐཱརཱུཔསྶ ཚཝསརཱིརསྶེཏམདྷིཝཙནཾ.

ཝིཝིདྷཾ ¶ ཁིཏྟཾ ཝིཀྑིཏྟཾ, ཝིཀྑིཏྟམེཝ ཝིཀྑིཏྟཀཾ. པཊིཀྐཱུལཏྟཱ ཝཱ ཀུཙྪིཏཾ ཝིཀྑིཏྟནྟི ཝིཀྑིཏྟཀཾ. ཨཉྙེན ཧཏྠཾ ཨཉྙེན པཱདཾ ཨཉྙེན སཱིསནྟི ཨེཝཾ ཏཏོ ཏཏོ ཁིཏྟསྶ ཚཝསརཱིརསྶེཏམདྷིཝཙནཾ.

ཧཏཉྩ ཏཾ པུརིམནཡེནེཝ ཝིཀྑིཏྟཀཉྩཱཏི ཧཏཝིཀྑིཏྟཀཾ. ཀཱཀཔདཱཀཱརེན ཨངྒཔཙྩངྒེསུ སཏྠེན ཧནིཏྭཱ ཝུཏྟནཡེན ཝིཀྑིཏྟསྶ ཚཝསརཱིརསྶེཏམདྷིཝཙནཾ.

ལོཧིཏཾ ¶ ཀིརཏི ཝིཀྑིཔཏི ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ པགྒྷརཏཱིཏི ལོཧིཏཀཾ. པགྒྷརིཏལོཧིཏམཀྑིཏསྶ ཚཝསརཱིརསྶེཏམདྷིཝཙནཾ.

པུལ༹ཝཱ ཝུཙྩནྟི ཀིམཡོ, པུལ༹ཝེ ཀིརཏཱིཏི པུལ༹ཝཀཾ. ཀིམིཔརིཔུཎྞསྶ ཚཝསརཱིརསྶེཏམདྷིཝཙནཾ.

ཨཊྛིཡེཝ ཨཊྛིཀཾ. པཊིཀྐཱུལཏྟཱ ཝཱ ཀུཙྪིཏཾ ཨཊྛཱིཏི ཨཊྛིཀཾ. ཨཊྛིསངྑལིཀཱཡཔི ཨེཀཊྛིཀསྶཔེཏམདྷིཝཙནཾ. ཨིམཱནི ཙ པན ཨུདྡྷུམཱཏཀཱདཱིནི ནིསྶཱཡ ཨུཔྤནྣནིམིཏྟཱནམྤི ནིམིཏྟེསུ པཊིལདྡྷཛ྄ཛྷཱནཱནམྤེཏཱནེཝ ནཱམཱནི.

ཨུདྡྷུམཱཏཀཀམྨཊྛཱནཾ

༡༠༣. ཏཏྠ ཨུདྡྷུམཱཏཀསརཱིརེ ཨུདྡྷུམཱཏཀནིམིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཨུདྡྷུམཱཏཀསངྑཱཏཾ ཛྷཱནཾ བྷཱཝེཏུཀཱམེན ཡོགིནཱ པཐཝཱིཀསིཎེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ཨཱཙརིཡཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨུགྒཧེཏབྦཾ. ཏེནསྶ ཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐེནྟེན ཨསུབྷནིམིཏྟཏྠཱཡ གམནཝིདྷཱནཾ, སམནྟཱ ནིམིཏྟུཔལཀྑཎཾ, ཨེཀཱདསཝིདྷེན ནིམིཏྟགྒཱཧོ, གཏཱགཏམགྒཔཙྩཝེཀྑཎནྟི ཨེཝཾ ཨཔྤནཱཝིདྷཱནཔརིཡོསཱནཾ སབྦཾ ཀཐེཏབྦཾ. ཏེནཱཔི སབྦཾ སཱདྷུཀཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ པུབྦེ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ སེནཱསནཾ ཨུཔགནྟྭཱ ཨུདྡྷུམཱཏཀནིམིཏྟཾ པརིཡེསནྟེན ཝིཧཱཏབྦཾ.

༡༠༤. ཨེཝཾ ཝིཧརནྟེན ཙ ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ གཱམདྭཱརེ ཝཱ ཨཊཝིམུཁེ ཝཱ པནྠེ ཝཱ པབྦཏཔཱདེ ཝཱ རུཀྑམཱུལེ ཝཱ སུསཱནེ ཝཱ ཨུདྡྷུམཱཏཀསརཱིརཾ ནིཀྑིཏྟནྟི ཀཐེནྟཱནཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱཔི ¶ ན ཏཱཝདེཝ ཨཏིཏྠེན པཀྑནྡནྟེན ཝིཡ གནྟབྦཾ. ཀསྨཱ? ཨསུབྷཾ ཧི ནཱམེཏཾ ཝཱལ༹མིགཱདྷིཊྛིཏམྤི ཨམནུསྶཱདྷིཊྛིཏམྤི ཧོཏི. ཏཏྲསྶ ཛཱིཝིཏནྟརཱཡོཔི སིཡཱ. གམནམགྒོ ཝཱ པནེཏྠ གཱམདྭཱརེན ཝཱ ནཧཱནཏིཏྠེན ཝཱ ཀེདཱརཀོཊིཡཱ ཝཱ ཧོཏི. ཏཏྠ ཝིསབྷཱགརཱུཔཾ ཨཱཔཱཐམཱགཙྪཏི, ཏདེཝ ཝཱ སརཱིརཾ ཝིསབྷཱགཾ ཧོཏི. པུརིསསྶ ཧི ཨིཏྠིསརཱིརཾ ཨིཏྠིཡཱ ཙ པུརིསསརཱིརཾ ཝིསབྷཱགཾ, ཏདེཏཾ ཨདྷུནཱམཏཾ སུབྷཏོཔི ཨུཔཊྛཱཏི, ཏེནསྶ བྲཧྨཙརིཡནྟརཱཡོཔི སིཡཱ. སཙེ པན ‘‘ནཡིདཾ མཱདིསསྶ བྷཱརིཡ’’ནྟི ཨཏྟཱནཾ ཏཀྐཡཏི, ཨེཝཾ ཏཀྐཡམཱནེན གནྟབྦཾ.

༡༠༥. གཙྪནྟེན ¶ ཙ སངྒྷཏྠེརསྶ ཝཱ ཨཉྙཏརསྶ ཝཱ ཨབྷིཉྙཱཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཀཐེཏྭཱ གནྟབྦཾ. ཀསྨཱ? སཙེ ཧིསྶ སུསཱནེ ཨམནུསྶསཱིཧབྱགྒྷཱདཱིནཾ རཱུཔསདྡཱདིཨནིཊྛཱརམྨཎཱབྷིབྷཱུཏསྶ ཨངྒཔཙྩངྒཱནི ཝཱ པཝེདྷེནྟི, བྷུཏྟཾ ཝཱ ན པརིསཎྛཱཏི, ཨཉྙོ ཝཱ ཨཱབཱདྷོ ཧོཏི. ཨཐསྶ སོ ཝིཧཱརེ པཏྟཙཱིཝརཾ སུརཀྑིཏཾ ཀརིསྶཏི. དཧརེ ཝཱ སཱམཎེརེ ཝཱ པཧིཎིཏྭཱ ཏཾ བྷིཀྑུཾ པཊིཛགྒིསྶཏི. ཨཔིཙ སུསཱནཾ ནཱམ ནིརཱསངྐཊྛཱནནྟི མཉྙམཱནཱ ཀཏཀམྨཱཔི ཨཀཏཀམྨཱཔི ཙོརཱ སམོསརནྟི. ཏེ མནུསྶེཧི ཨནུབདྡྷཱ བྷིཀྑུསྶ སམཱིཔེ བྷཎྜཀཾ ཚཌྜེཏྭཱཔི པལཱཡནྟི. མནུསྶཱ ‘‘སཧོཌྜྷཾ ཙོརཾ ཨདྡསཱམཱ’’ཏི བྷིཀྑུཾ གཧེཏྭཱ ཝིཧེཋེནྟི. ཨཐསྶ སོ ‘‘མཱ ཨིམཾ ཝིཧེཋཡིཏྠ, མམཱཡཾ ཀཐེཏྭཱ ཨིམིནཱ ནཱམ ཀམྨེན གཏོ’’ཏི ཏེ མནུསྶེ སཉྙཱཔེཏྭཱ སོཏྠིབྷཱཝཾ ཀརིསྶཏི. ཨཡཾ ཨཱནིསཾསོ ཀཐེཏྭཱ གམནེ. ཏསྨཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརསྶ བྷིཀྑུནོ ཀཐེཏྭཱ ཨསུབྷནིམིཏྟདསྶནེ སཉྫཱཏཱབྷིལཱསེན ཡཐཱནཱམ ཁཏྟིཡོ ཨབྷིསེཀཊྛཱནཾ, ཡཛམཱནོ ཡཉྙསཱལཾ, ཨདྷནོ ཝཱ པན ནིདྷིཊྛཱནཾ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ གཙྪཏི, ཨེཝཾ པཱིཏིསོམནསྶཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཨཊྛཀཐཱསུ ཝུཏྟེན ཝིདྷིནཱ གནྟབྦཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཨུདྡྷུམཱཏཀཾ ཨསུབྷནིམིཏྟཾ ཨུགྒཎྷནྟོ ཨེཀོ ཨདུཏིཡོ གཙྪཏི ཨུཔཊྛིཏཱཡ སཏིཡཱ ཨསམྨུཊྛཱཡ ཨནྟོགཏེཧི ཨིནྡྲིཡེཧི ཨབཧིགཏེན མཱནསེན གཏཱགཏམགྒཾ པཙྩཝེཀྑམཱནོ. ཡསྨིཾ པདེསེ ཨུདྡྷུམཱཏཀཾ ཨསུབྷནིམིཏྟཾ ནིཀྑིཏྟཾ ཧོཏི, ཏསྨིཾ པདེསེ པཱསཱཎཾ ཝཱ ཝམྨིཀཾ ཝཱ རུཀྑཾ ཝཱ གཙྪཾ ཝཱ ལཏཾ ཝཱ སནིམིཏྟཾ ཀརོཏི, སཱརམྨཎཾ ཀརོཏི. སནིམིཏྟཾ ཀཏྭཱ སཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ ཨུདྡྷུམཱཏཀཾ ཨསུབྷནིམིཏྟཾ སབྷཱཝབྷཱཝཏོ ཨུཔལཀྑེཏི, ཝཎྞཏོཔི ལིངྒཏོཔི སཎྛཱནཏོཔི དིསཏོཔི ཨོཀཱསཏོཔི པརིཙྪེདཏོཔི སནྡྷིཏོ ཝིཝརཏོ ནིནྣཏོ ཐལཏོ སམནྟཏོ. སོ ཏཾ ནིམིཏྟཾ སུགྒཧིཏཾ ཀརོཏི ¶ , སཱུཔདྷཱརིཏཾ ཨུཔདྷཱརེཏི, སུཝཝཏྠིཏཾ ཝཝཏྠཔེཏི. སོ ཏཾ ནིམིཏྟཾ སུགྒཧིཏཾ ཀཏྭཱ སཱུཔདྷཱརིཏཾ ཨུཔདྷཱརེཏྭཱ སུཝཝཏྠིཏཾ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ ཨེཀོ ཨདུཏིཡོ གཙྪཏི ཨུཔཊྛིཏཱཡ སཏིཡཱ ¶ ཨསམྨུཊྛཱཡ ཨནྟོགཏེཧི ཨིནྡྲིཡེཧི ཨབཧིགཏེན མཱནསེན གཏཱགཏམགྒཾ པཙྩཝེཀྑམཱནོ. སོ ཙངྐམནྟོཔི ཏབྦྷཱགིཡཉྙེཝ ཙངྐམཾ ཨདྷིཊྛཱཏི. ནིསཱིདནྟོཔི ཏབྦྷཱགིཡཉྙེཝ ཨཱསནཾ པཉྙཔེཏི.

‘‘སམནྟཱ ནིམིཏྟུཔལཀྑཎཱ ཀིམཏྠིཡཱ ཀིམཱནིསཾསཱཏི? སམནྟཱ ནིམིཏྟུཔལཀྑཎཱ ཨསམྨོཧཏྠཱ ཨསམྨོཧཱནིསཾསཱ. ཨེཀཱདསཝིདྷེན ནིམིཏྟགྒཱཧོ ཀིམཏྠིཡོ ཀིམཱནིསཾསོཏི? ཨེཀཱདསཝིདྷེན ནིམིཏྟགྒཱཧོ ཨུཔནིབནྡྷནཏྠོ ཨུཔནིབནྡྷནཱནིསཾསོ. གཏཱགཏམགྒཔཙྩཝེཀྑཎཱ ཀིམཏྠིཡཱ ཀིམཱནིསཾསཱཏི? གཏཱགཏམགྒཔཙྩཝེཀྑཎཱ ཝཱིཐིསམྤཊིཔཱདནཏྠཱ ཝཱིཐིསམྤཊིཔཱདནཱནིསཾསཱ.

‘‘སོ ཨཱནིསཾསདསྶཱཝཱི རཏནསཉྙཱི ཧུཏྭཱ ཙིཏྟཱིཀཱརཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ སམྤིཡཱཡམཱནོ ཏསྨིཾ ཨཱརམྨཎེ ཙིཏྟཾ ཨུཔནིབནྡྷཏི ‘ཨདྡྷཱ ཨིམཱཡ པཊིཔདཱཡ ཛརཱམརཎམྷཱ པརིམུཙྩིསྶཱམཱི’ཏི. སོ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཏསྶཱདྷིགཏཾ ཧོཏི རཱུཔཱཝཙརཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ དིབྦོ ཙ ཝིཧཱརོ བྷཱཝནཱམཡཉྩ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུ’’ནྟི.

༡༠༦. ཏསྨཱ ཡོ ཙིཏྟསཉྙཏྟཏྠཱཡ སིཝཐིཀདསྶནཾ གཙྪཏི, སོ གྷཎྜིཾ པཧརིཏྭཱ གཎཾ སནྣིཔཱཏེཏྭཱཔི གཙྪཏུ. ཀམྨཊྛཱནསཱིསེན པན གཙྪནྟེན ཨེཀཀེན ཨདུཏིཡེན མཱུལཀམྨཊྛཱནཾ ཨཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཏཾ མནསིཀརོནྟེནེཝ སུསཱནེ སོཎཱདིཔརིསྶཡཝིནོདནཏྠཾ ཀཏྟརདཎྜཾ ཝཱ ཡཊྛིཾ ཝཱ གཧེཏྭཱ, སཱུཔཊྛིཏ བྷཱཝསམྤཱདནེན ཨསམྨུཊྛཾ སཏིཾ ཀཏྭཱ, མནཙྪཊྛཱནཉྩ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨནྟོགཏབྷཱཝསམྤཱདནཏོ ཨབཧིགཏམནེན ཧུཏྭཱ གནྟབྦཾ.

ཝིཧཱརཏོ ནིཀྑམནྟེནེཝ ཨསུཀདིསཱཡ ཨསུཀདྭཱརེན ནིཀྑནྟོམྷཱིཏི དྭཱརཾ སལླཀྑེཏབྦཾ. ཏཏོ ཡེན མགྒེན གཙྪཏི, སོ མགྒོ ཝཝཏྠཔེཏབྦོ, ཨཡཾ མགྒོ པཱཙིནདིསཱབྷིམུཁོ ཝཱ གཙྪཏི, པཙྪིམཨུཏྟརདཀྑིཎདིསཱབྷིམུཁོ ཝཱ ཝིདིསཱབྷིམུཁོཝཱཏི. ཨིམསྨིཾ པན ཋཱནེ ཝཱམཏོ གཙྪཏི, ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ དཀྑིཎཏོ, ཨིམསྨིཾ ཙསྶ ཋཱནེ པཱསཱཎོ ¶ ¶ , ཨིམསྨིཾ ཝམྨིཀོ, ཨིམསྨིཾ རུཀྑོ, ཨིམསྨིཾ གཙྪོ, ཨིམསྨིཾ ལཏཱཏི. ཨེཝཾ གམནམགྒཾ ཝཝཏྠཔེནྟེན ནིམིཏྟཊྛཱནཾ གནྟབྦཾ. ནོ ཙ ཁོ པཊིཝཱཏཾ. པཊིཝཱཏཾ གཙྪནྟསྶ ཧི ཀུཎཔགནྡྷོ གྷཱནཾ པཧརིཏྭཱ མཏྠལུངྒཾ ཝཱ སངྑོབྷེཡྻ, ཨཱཧཱརཾ ཝཱ ཚཌྜཱཔེཡྻ, ཝིཔྤཊིསཱརཾ ཝཱ ཛནེཡྻ ‘‘ཨཱིདིསཾ ནཱམ ཀུཎཔཊྛཱནཾ ཨཱགཏོམྷཱི’’ཏི. ཏསྨཱ པཊིཝཱཏཾ ཝཛྫེཏྭཱ ཨནུཝཱཏཾ གནྟབྦཾ. སཙེ ཨནུཝཱཏམགྒེན ན སཀྐཱ ཧོཏི གནྟུཾ, ཨནྟརཱ པབྦཏོ ཝཱ པཔཱཏོ ཝཱ པཱསཱཎོ ཝཱ ཝཏི ཝཱ ཀཎྚཀཊྛཱནཾ ཝཱ ཨུདཀཾ ཝཱ ཙིཀྑལླཾ ཝཱ ཧོཏི, ཙཱིཝརཀཎྞེན ནཱསཾ པིདཧིཏྭཱ གནྟབྦཾ. ཨིདམསྶ གམནཝཏྟཾ.

༡༠༧. ཨེཝཾ གཏེན པན ན ཏཱཝ ཨསུབྷནིམིཏྟཾ ཨོལོཀེཏབྦཾ. དིསཱ ཝཝཏྠཔེཏབྦཱ. ཨེཀསྨིཾ ཧི དིསཱབྷཱགེ ཋིཏསྶ ཨཱརམྨཎཉྩ ན ཝིབྷཱུཏཾ ཧུཏྭཱ ཁཱཡཏི, ཙིཏྟཉྩ ན ཀམྨནིཡཾ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཏཾ ཝཛྫེཏྭཱ ཡཏྠ ཋིཏསྶ ཨཱརམྨཎཉྩ ཝིབྷཱུཏཾ ཧུཏྭཱ ཁཱཡཏི, ཙིཏྟཉྩ ཀམྨནིཡཾ ཧོཏི, ཏཏྠ ཋཱཏབྦཾ. པཊིཝཱཏཱནུཝཱཏཉྩ པཧཱཏབྦཾ. པཊིཝཱཏེ ཋིཏསྶ ཧི ཀུཎཔགནྡྷེན ཨུབྦཱལ༹ྷསྶ ཙིཏྟཾ ཝིདྷཱཝཏི. ཨནུཝཱཏེ ཋིཏསྶ སཙེ ཏཏྠ ཨདྷིཝཏྠཱ ཨམནུསྶཱ ཧོནྟི, ཏེ ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨནཏྠཾ ཀརོནྟི. ཏསྨཱ ཨཱིསཀཾ ཨུཀྐམྨ ནཱཏིཨནུཝཱཏེ ཋཱཏབྦཾ. ཨེཝཾ ཏིཊྛམཱནེནཱཔི ནཱཏིདཱུརེ ནཱཙྩཱསནྣེ ནཱནུཔཱདཾ ནཱནུསཱིསཾ ཋཱཏབྦཾ. ཨཏིདཱུརེ ཋིཏསྶ ཧི ཨཱརམྨཎཾ ཨཝིབྷཱུཏཾ ཧོཏི. ཨཙྩཱསནྣེ བྷཡམུཔྤཛྫཏི. ཨནུཔཱདཾ ཝཱ ཨནུསཱིསཾ ཝཱ ཋིཏསྶ སབྦཾ ཨསུབྷཾ སམཾ ན པཉྙཱཡཏི. ཏསྨཱ ནཱཏིདཱུརེ ནཱཙྩཱསནྣེ ཨོལོཀེནྟསྶ ཕཱསུཀཊྛཱནེ སརཱིརཝེམཛ྄ཛྷབྷཱགེ ཋཱཏབྦཾ.

༡༠༨. ཨེཝཾ ཋིཏེན ‘‘ཏསྨིཾ པདེསེ པཱསཱཎཾ ཝཱ…པེ… ལཏཾ ཝཱ སནིམིཏྟཾ ཀརོཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟཱནི སམནྟཱ ནིམིཏྟཱནི ཨུཔལཀྑེཏབྦཱནི. ཏཏྲིདཾ ཨུཔལཀྑཎཝིདྷཱནཾ, སཙེ ཏསྶ ནིམིཏྟསྶ སམནྟཱ ཙཀྑུཔཐེ པཱསཱཎོ ཧོཏི, སོ ‘‘ཨཡཾ པཱསཱཎོ ཨུཙྩོ ཝཱ ནཱིཙོ ཝཱ ཁུདྡཀོ ཝཱ མཧནྟོ ཝཱ ཏམྦོ ཝཱ ཀཱལོ༹ ཝཱ སེཏོ ཝཱ དཱིགྷོ ཝཱ པརིམཎྜལོ ཝཱ’’ཏི ཝཝཏྠཔེཏབྦོ. ཏཏོ ‘‘ཨིམསྨིཾ ནཱམ ཨོཀཱསེ ཨཡཾ པཱསཱཎོ ཨིདཾ ཨསུབྷནིམིཏྟཾ, ཨིདཾ ཨསུབྷནིམིཏྟཾ ཨཡཾ པཱསཱཎོ’’ཏི སལླཀྑེཏབྦཾ. སཙེ ཝམྨིཀོ ཧོཏི, སོཔི ‘‘ཨུཙྩོ ཝཱ ནཱིཙོ ཝཱ ཁུདྡཀོ ¶ ཝཱ མཧནྟོ ཝཱ ཏམྦོ ཝཱ ཀཱལོ༹ ཝཱ སེཏོ ཝཱ དཱིགྷོ ཝཱ པརིམཎྜལོ ཝཱ’’ཏི ཝཝཏྠཔེཏབྦོ. ཏཏོ ‘‘ཨིམསྨིཾ ནཱམ ཨོཀཱསེ ཨཡཾ ཝམྨིཀོ ཨིདཾ ཨསུབྷནིམིཏྟ’’ནྟི སལླཀྑེཏབྦཾ. སཙེ རུཀྑོ ཧོཏི, སོཔི ‘‘ཨསྶཏྠོ ཝཱ ནིགྲོདྷོ ཝཱ ཀཙྪཀོ ཝཱ ཀཔཱིཏནོ ཝཱ ཨུཙྩོ ཝཱ ནཱིཙོ ཝཱ ཁུདྡཀོ ¶ ཝཱ མཧནྟོ ཝཱ ཏམྦོ ཝཱ ཀཱལོ༹ ཝཱ སེཏོ ཝཱ’’ཏི ཝཝཏྠཔེཏབྦོ. ཏཏོ ‘‘ཨིམསྨིཾ ནཱམ ཨོཀཱསེ ཨཡཾ རུཀྑོ ཨིདཾ ཨསུབྷནིམིཏྟ’’ནྟི སལླཀྑེཏབྦཾ. སཙེ གཙྪོ ཧོཏི, སོཔི ‘‘སིནྡིཝཱ ཀརམནྡོ ཝཱ ཀཎཝཱིརོ ཝཱ ཀུརཎྜཀོ ཝཱ ཨུཙྩོ ཝཱ ནཱིཙོ ཝཱ ཁུདྡཀོ ཝཱ མཧནྟོ ཝཱ’’ཏི ཝཝཏྠཔེཏབྦོ. ཏཏོ ‘‘ཨིམསྨིཾ ནཱམ ཨོཀཱསེ ཨཡཾ གཙྪོ ཨིདཾ ཨསུབྷནིམིཏྟ’’ནྟི སལླཀྑེཏབྦཾ. སཙེ ལཏཱ ཧོཏི, སཱཔི ‘‘ལཱབུ ཝཱ ཀུམྦྷཎྜཱི ཝཱ སཱམཱ ཝཱ ཀཱལ༹ཝལླི ཝཱ པཱུཏིལཏཱ ཝཱ’’ཏི ཝཝཏྠཔེཏབྦཱ. ཏཏོ ‘‘ཨིམསྨིཾ ནཱམ ཨོཀཱསེ ཨཡཾ ལཏཱ ཨིདཾ ཨསུབྷནིམིཏྟཾ, ཨིདཾ ཨསུབྷནིམིཏྟཾ ཨཡཾ ལཏཱ’’ཏི སལླཀྑེཏབྦཾ.

༡༠༩. ཡཾ པན ཝུཏྟཾ སནིམིཏྟཾ ཀརོཏི སཱརམྨཎཾ ཀརོཏཱིཏི, ཏཾ ཨིདྷེཝ ཨནྟོགདྷཾ. པུནཔྤུནཾ ཝཝཏྠཔེནྟོ ཧི སནིམིཏྟཾ ཀརོཏི ནཱམ. ཨཡཾ པཱསཱཎོ ཨིདཾ ཨསུབྷནིམིཏྟཾ, ཨིདཾ ཨསུབྷནིམིཏྟཾ ཨཡཾ པཱསཱཎོཏི ཨེཝཾ དྭེ དྭེ སམཱསེཏྭཱ སམཱསེཏྭཱ ཝཝཏྠཔེནྟོ སཱརམྨཎཾ ཀརོཏི ནཱམ.

ཨེཝཾ སནིམིཏྟཾ སཱརམྨཎཉྩ ཀཏྭཱ པན སབྷཱཝབྷཱཝཏོ ཝཝཏྠཔེཏཱིཏི ཝུཏྟཏྟཱ ཡྭཱསྶ སབྷཱཝབྷཱཝོ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎོ ཨཏྟནིཡོ ཨུདྡྷུམཱཏཀབྷཱཝོ, ཏེན མནསིཀཱཏབྦཾ. ཝཎིཏཾ ཨུདྡྷུམཱཏཀནྟི ཨེཝཾ སབྷཱཝེན སརསེན ཝཝཏྠཔེཏབྦནྟི ཨཏྠོ.

༡༡༠. ཨེཝཾ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ ཝཎྞཏོཔི ལིངྒཏོཔི སཎྛཱནཏོཔི དིསཏོཔི ཨོཀཱསཏོཔི པརིཙྪེདཏོཔཱིཏི ཚབྦིདྷེན ནིམིཏྟཾ གཧེཏབྦཾ. ཀཐཾ? ཏེན ཧི ཡོགིནཱ ཨིདཾ སརཱིརཾ ཀཱལ༹སྶ ཝཱ ཨོདཱཏསྶ ཝཱ མངྒུརཙྪཝིནོ ཝཱཏི ཝཎྞཏོ ཝཝཏྠཔེཏབྦཾ. ལིངྒཏོ པན ཨིཏྠིལིངྒཾ ཝཱ པུརིསལིངྒཾ ཝཱཏི ཨཝཝཏྠཔེཏྭཱ པཋམཝཡེ ཝཱ མཛ྄ཛྷིམཝཡེ ཝཱ པཙྪིམཝཡེ ཝཱ ཋིཏསྶ ཨིདཾ སརཱིརནྟི ཝཝཏྠཔེཏབྦཾ. སཎྛཱནཏོ ཨུདྡྷུམཱཏཀསྶ ¶ སཎྛཱནཝསེནེཝ ཨིདམསྶ སཱིསསཎྛཱནཾ, ཨིདཾ གཱིཝཱསཎྛཱནཾ, ཨིདཾ ཧཏྠསཎྛཱནཾ, ཨིདཾ ཨུདརསཎྛཱནཾ, ཨིདཾ ནཱབྷིསཎྛཱནཾ, ཨིདཾ ཀཊིསཎྛཱནཾ, ཨིདཾ ཨཱུརུསཎྛཱནཾ, ཨིདཾ ཛངྒྷཱསཎྛཱནཾ, ཨིདཾ པཱདསཎྛཱནནྟི ཝཝཏྠཔེཏབྦཾ. དིསཏོ པན ཨིམསྨིཾ སརཱིརེ དྭེ དིསཱ ནཱབྷིཡཱ ཨདྷོ ཧེཊྛིམདིསཱ ཨུདྡྷཾ ཨུཔརིམདིསཱཏི ཝཝཏྠཔེཏབྦཾ. ཨཐ ཝཱ ཨཧཾ ཨིམིསྶཱ དིསཱཡ ཋིཏོ ཨསུབྷནིམིཏྟཾ ཨིམིསྶཱཏི ཝཝཏྠཔེཏབྦཾ. ཨོཀཱསཏོ པན ཨིམསྨིཾ ནཱམ ཨོཀཱསེ ཧཏྠཱ, ཨིམསྨིཾ པཱདཱ, ཨིམསྨིཾ སཱིསཾ, ཨིམསྨིཾ མཛ྄ཛྷིམཀཱཡོ ཋིཏོཏི ཝཝཏྠཔེཏབྦཾ. ཨཐ ཝཱ ཨཧཾ ཨིམསྨིཾ ཨོཀཱསེ ཋིཏོ ཨསུབྷནིམིཏྟཾ ཨིམསྨིནྟི ཝཝཏྠཔེཏབྦཾ. པརིཙྪེདཏོ ཨིདཾ ¶ སརཱིརཾ ཨདྷོ པཱདཏལེན ཨུཔརི ཀེསམཏྠཀེན ཏིརིཡཾ ཏཙེན པརིཙྪིནྣཾ, ཡཐཱཔརིཙྪིནྣེ ཙ ཋཱནེ དྭཏྟིཾསཀུཎཔབྷརིཏམེཝཱཏི ཝཝཏྠཔེཏབྦཾ. ཨཐ ཝཱ ཨཡམསྶ ཧཏྠཔརིཙྪེདོ, ཨཡཾ པཱདཔརིཙྪེདོ, ཨཡཾ སཱིསཔརིཙྪེདོ, ཨཡཾ མཛ྄ཛྷིམཀཱཡཔརིཙྪེདོཏི ཝཝཏྠཔེཏབྦཾ. ཡཏྟཀཾ ཝཱ པན ཋཱནཾ གཎྷཏི, ཏཏྟཀམེཝ ཨིདཾ ཨཱིདིསཾ ཨུདྡྷུམཱཏཀནྟི པརིཙྪིནྡིཏབྦཾ. པུརིསསྶ པན ཨིཏྠིསརཱིརཾ ཨིཏྠིཡཱ ཝཱ པུརིསསརཱིརཾ ན ཝཊྚཏི. ཝིསབྷཱགེ སརཱིརེ ཨཱརམྨཎཾ ན ཨུཔཊྛཱཏི, ཝིཔྥནྡནསྶེཝ པཙྩཡོ ཧོཏི. ‘‘ཨུགྒྷཱཊིཏཱཔི ཧི ཨིཏྠཱི པུརིསསྶ ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༥༥) མཛ྄ཛྷིམཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཾ. ཏསྨཱ སབྷཱགསརཱིརེཡེཝ ཨེཝཾ ཚབྦིདྷེན ནིམིཏྟཾ གཎྷིཏབྦཾ.

༡༡༡. ཡོ པན པུརིམབུདྡྷཱནཾ སནྟིཀེ ཨཱསེཝིཏཀམྨཊྛཱནོ པརིཧཏདྷུཏངྒོ པརིམདྡིཏམཧཱབྷཱུཏོ པརིགྒཧིཏསངྑཱརོ ཝཝཏྠཱཔིཏནཱམརཱུཔོ ཨུགྒྷཱཊིཏསཏྟསཉྙོ ཀཏསམཎདྷམྨོ ཝཱསིཏཝཱསནོ བྷཱཝིཏབྷཱཝནོ སབཱིཛོ ཉཱཎུཏྟརོ ཨཔྤཀིལེསོ ཀུལཔུཏྟོ, ཏསྶ ཨོལོཀིཏོལོཀིཏཊྛཱནེཡེཝ པཊིབྷཱགནིམིཏྟཾ ཨུཔཊྛཱཏི. ནོ ཙེ ཨེཝཾ ཨུཔཊྛཱཏི, ཨཐེཝཾ ཚབྦིདྷེན ནིམིཏྟཾ གཎྷཏོ ཨུཔཊྛཱཏི. ཡསྶ པན ཨེཝམྤི ན ཨུཔཊྛཱཏི, ཏེན སནྡྷིཏོ ཝིཝརཏོ ནིནྣཏོ ཐལཏོ སམནྟཏོཏི པུནཔི པཉྩཝིདྷེན ནིམིཏྟཾ གཧེཏབྦཾ.

༡༡༢. ཏཏྠ སནྡྷིཏོཏི ཨསཱིཏིསཏསནྡྷིཏོ. ཨུདྡྷུམཱཏཀེ པན ཀཐཾ ཨསཱིཏིསཏསནྡྷཡོ ཝཝཏྠཔེསྶཏི. ཏསྨཱནེན ཏཡོ དཀྑིཎཧཏྠསནྡྷཱི, ཏཡོ ཝཱམཧཏྠསནྡྷཱི, ཏཡོ དཀྑིཎཔཱདསནྡྷཱི, ཏཡོ ཝཱམཔཱདསནྡྷཱི ¶ , ཨེཀོ གཱིཝསནྡྷི, ཨེཀོ ཀཊིསནྡྷཱིཏི ཨེཝཾ ཙུདྡསམཧཱསནྡྷིཝསེན སནྡྷིཏོ ཝཝཏྠཔེཏབྦཾ. ཝིཝརཏོཏི ཝིཝརཾ ནཱམ ཧཏྠནྟརཾ པཱདནྟརཾ ཨུདརནྟརཾ ཀཎྞནྟརནྟི ཨེཝཾ ཝིཝརཏོ ཝཝཏྠཔེཏབྦཾ. ཨཀྑཱིནམྤི ནིམྨཱིལིཏབྷཱཝོ ཝཱ ཨུམྨཱིལིཏབྷཱཝོ ཝཱ མུཁསྶ ཙ པིཧིཏབྷཱཝོ ཝཱ ཝིཝཊབྷཱཝོ ཝཱ ཝཝཏྠཔེཏབྦོ. ནིནྣཏོཏི ཡཾ སརཱིརེ ནིནྣཊྛཱནཾ ཨཀྑིཀཱུཔོ ཝཱ ཨནྟོམུཁཾ ཝཱ གལཝཱཊཀོ ཝཱ, ཏཾ ཝཝཏྠཔེཏབྦཾ. ཨཐ ཝཱ ཨཧཾ ནིནྣེ ཋིཏོ སརཱིརཾ ཨུནྣཏེཏི ཝཝཏྠཔེཏབྦཾ. ཐལཏོཏི ཡཾ སརཱིརེ ཨུནྣཏཊྛཱནཾ ཛཎྞུཀཾ ཝཱ ཨུརོ ཝཱ ནལཱཊཾ ཝཱ, ཏཾ ཝཝཏྠཔེཏབྦཾ. ཨཐ ཝཱ ཨཧཾ ཐལེ ཋིཏོ སརཱིརཾ ནིནྣེཏི ཝཝཏྠཔེཏབྦཾ. སམནྟཏོཏི སབྦཾ སརཱིརཾ སམནྟཏོ ཝཝཏྠཔེཏབྦཾ. སཀལསརཱིརེ ཉཱཎཾ ཙཱརེཏྭཱ ཡཾ ཋཱནཾ ཝིབྷཱུཏཾ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཏི, ཏཏྠ ‘‘ཨུདྡྷུམཱཏཀཾ ཨུདྡྷུམཱཏཀ’’ནྟི ཙིཏྟཾ ཋཔེཏབྦཾ. སཙེ ཨེཝམྤི ན ཨུཔཊྛཱཏི, ཨུདརཔརིཡོསཱནཾ ཨཏིརེཀཾ ཨུདྡྷུམཱཏཀཾ ཧོཏི, ཏཏྠ ‘‘ཨུདྡྷུམཱཏཀཾ ཨུདྡྷུམཱཏཀ’’ནྟི ཙིཏྟཾ ཋཔེཏབྦཾ.

༡༡༣. ཨིདཱནི ¶ ‘‘སོ ཏཾ ནིམིཏྟཾ སུགྒཧིཏཾ ཀརོཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཨཡཾ ཝིནིཙྪཡཀཐཱ –

ཏེན ཡོགིནཱ ཏསྨིཾ སརཱིརེ ཡཐཱཝུཏྟནིམིཏྟགྒཱཧཝསེན སུཊྛུ ནིམིཏྟཾ གཎྷིཏབྦཾ. སཏིཾ སཱུཔཊྛིཏཾ ཀཏྭཱ ཨཱཝཛྫིཏབྦཾ. ཨེཝཾ པུནཔྤུནཾ ཀརོནྟེན སཱདྷུཀཾ ཨུཔདྷཱརེཏབྦཉྩེཝ ཝཝཏྠཔེཏབྦཉྩ. སརཱིརཏོ ནཱཏིདཱུརེ ནཱཙྩཱསནྣེ པདེསེ ཋིཏེན ཝཱ ནིསིནྣེན ཝཱ ཙཀྑུཾ ཨུམྨཱིལེཏྭཱ ཨོལོཀེཏྭཱ ནིམིཏྟཾ གཎྷིཏབྦཾ. ‘‘ཨུདྡྷུམཱཏཀཔཊིཀྐཱུལཾ ཨུདྡྷུམཱཏཀཔཊིཀྐཱུལ’’ནྟི སཏཀྑཏྟུཾ སཧསྶཀྑཏྟུཾ ཨུམྨཱིལེཏྭཱ ཨོལོཀེཏབྦཾ, ནིམྨཱིལེཏྭཱ ཨཱཝཛྫིཏབྦཾ. ཨེཝཾ པུནཔྤུནཾ ཀརོནྟསྶ ཨུགྒཧནིམིཏྟཾ སུགྒཧིཏཾ ཧོཏི. ཀདཱ སུགྒཧིཏཾ ཧོཏི? ཡདཱ ཨུམྨཱིལེཏྭཱ ཨོལོཀེནྟསྶ ནིམྨཱིལེཏྭཱ ཨཱཝཛྫེནྟསྶ ཙ ཨེཀསདིསཾ ཧུཏྭཱ ཨཱཔཱཐམཱགཙྪཏི, ཏདཱ སུགྒཧིཏཾ ནཱམ ཧོཏི.

སོ ཏཾ ནིམིཏྟཾ ཨེཝཾ སུགྒཧིཏཾ ཀཏྭཱ སཱུཔདྷཱརིཏཾ ཨུཔདྷཱརེཏྭཱ སུཝཝཏྠིཏཾ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ སཙེ ཏཏྠེཝ བྷཱཝནཱཔརིཡོསཱནཾ པཏྟུཾ ན སཀྐོཏི, ཨཐཱནེན ཨཱགམནཀཱལེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨེཀཀེན ཨདུཏིཡེན ཏདེཝ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསིཀརོནྟེན སཱུཔཊྛིཏཾ སཏིཾ ཀཏྭཱ ཨནྟོགཏེཧི ¶ ཨིནྡྲིཡེཧི ཨབཧིགཏེན མཱནསེན ཨཏྟནོ སེནཱསནམེཝ གནྟབྦཾ.

སུསཱནཱ ནིཀྑམནྟེནེཝ ཙ ཨཱགམནམགྒོ ཝཝཏྠཔེཏབྦོ, ཡེན མགྒེན ནིཀྑནྟོསྨི, ཨཡཾ མགྒོ པཱཙཱིནདིསཱབྷིམུཁོ ཝཱ གཙྪཏི, པཙྪིམཨུཏྟརདཀྑིཎདིསཱབྷིམུཁོ ཝཱ གཙྪཏི, ཝིདིསཱབྷིམུཁོ ཝཱ གཙྪཏི. ཨིམསྨིཾ པན ཋཱནེ ཝཱམཏོ གཙྪཏི, ཨིམསྨིཾ དཀྑིཎཏོ, ཨིམསྨིཾ ཙསྶ ཋཱནེ པཱསཱཎོ, ཨིམསྨིཾ ཝམྨིཀོ, ཨིམསྨིཾ རུཀྑོ, ཨིམསྨིཾ གཙྪོ, ཨིམསྨིཾ ལཏཱཏི ཨེཝཾ ཨཱགམནམགྒཾ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ ཨཱགཏེན ཙངྐམནྟེནཱཔི ཏབྦྷཱགིཡོཝ ཙངྐམོ ཨདྷིཊྛཱཏབྦོ, ཨསུབྷནིམིཏྟདིསཱབྷིམུཁེ བྷཱུམིཔྤདེསེ ཙངྐམིཏབྦནྟི ཨཏྠོ. ནིསཱིདནྟེན ཨཱསནམྤི ཏབྦྷཱགིཡམེཝ པཉྙཔེཏབྦཾ. སཙེ པན ཏསྶཾ དིསཱཡཾ སོབྦྷོ ཝཱ པཔཱཏོ ཝཱ རུཀྑོ ཝཱ ཝཏི ཝཱ ཀལལཾ ཝཱ ཧོཏི, ན སཀྐཱ ཏཾདིསཱབྷིམུཁེ བྷཱུམིཔྤདེསེ ཙངྐམིཏུཾ, ཨཱསནམྤི ཨནོཀཱསཏྟཱ ན སཀྐཱ པཉྙཔེཏུཾ. ཏཾ དིསཾ ཨནཔལོཀེནྟེནཱཔི ཨོཀཱསཱནུརཱུཔེ ཋཱནེ ཙངྐམིཏབྦཉྩེཝ ནིསཱིདིཏབྦཉྩ. ཙིཏྟཾ པན ཏཾདིསཱབྷིམུཁཾཡེཝ ཀཱཏབྦཾ.

༡༡༤. ཨིདཱནི ‘‘སམནྟཱ ནིམིཏྟུཔལཀྑཎཱ ཀིམཏྠིཡཱ’’ཏིཨཱདིཔཉྷཱནཾ ‘‘ཨསམྨོཧཏྠཱ’’ཏིཨཱདིཝིསྶཛྫནེ ¶ ཨཡཾ ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཡསྶ ཧི ཨཝེལཱཡཾ ཨུདྡྷུམཱཏཀནིམིཏྟཊྛཱནཾ གནྟྭཱ སམནྟཱ ནིམིཏྟུཔལཀྑཎཾ ཀཏྭཱ ནིམིཏྟགྒཧཎཏྠཾ ཙཀྑུཾ ཨུམྨཱིལེཏྭཱ ཨོལོཀེནྟསྶེཝ ཏཾ མཏསརཱིརཾ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཋིཏཾ ཝིཡ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརམཱནཾ ཝིཡ ཨནུབནྡྷམཱནཾ ཝིཡ ཙ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཏི, སོ ཏཾ བཱིབྷཙྪཾ བྷེརཝཱརམྨཎཾ དིསྭཱ ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ ཨུམྨཏྟཀོ ཝིཡ ཧོཏི, བྷཡཾ ཚམྦྷིཏཏྟཾ ལོམཧཾསཾ པཱཔུཎཱཏི. པཱལི༹ཡཾ ཧི ཝིབྷཏྟཨཊྛཏིཾསཱརམྨཎེསུ ཨཉྙཾ ཨེཝརཱུཔཾ བྷེརཝཱརམྨཎཾ ནཱམ ནཏྠི. ཨིམསྨིཾ ཧི ཀམྨཊྛཱནེ ཛྷཱནཝིབྦྷནྟཀོ ནཱམ ཧོཏི. ཀསྨཱ? ཨཏིབྷེརཝཏྟཱ ཀམྨཊྛཱནསྶ. ཏསྨཱ ཏེན ཡོགིནཱ སནྠམྦྷེཏྭཱ སཏིཾ སཱུཔཊྛིཏཾ ཀཏྭཱ མཏསརཱིརཾ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཨནུབནྡྷནཀཾ ནཱམ ནཏྠི. སཙེ ཧི སོ ‘‘ཨེཏསྶ སམཱིཔེ ཋིཏོ པཱསཱཎོ ཝཱ ལཏཱ ཝཱ ཨཱགཙྪེཡྻ, སརཱིརམྤི ཨཱགཙྪེཡྻ. ཡཐཱ པན སོ པཱསཱཎོ ཝཱ ལཏཱ ཝཱ ནཱགཙྪཏི, ཨེཝཾ སརཱིརམྤི ནཱགཙྪཏི. ཨཡཾ པན ཏུཡ྄ཧཾ ཨུཔཊྛཱནཱཀཱརོ སཉྙཛོ སཉྙཱསམྦྷཝོ, ཀམྨཊྛཱནཾ ¶ ཏེ ཨཛྫ ཨུཔཊྛིཏཾ, མཱ བྷཱཡི བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཏཱསཾ ཝིནོདེཏྭཱ ཧཱསཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཏསྨིཾ ནིམིཏྟེ ཙིཏྟཾ སཉྩརཱཔེཏབྦཾ. ཨེཝཾ ཝིསེསམདྷིགཙྪཏི. ཨིདམེཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘སམནྟཱ ནིམིཏྟུཔལཀྑཎཱ ཨསམྨོཧཏྠཱ’’ཏི.

ཨེཀཱདསཝིདྷེན པན ནིམིཏྟགྒཱཧཾ སམྤཱདེནྟོ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨུཔནིབནྡྷཏི. ཏསྶ ཧི ཙཀྑཱུནི ཨུམྨཱིལེཏྭཱ ཨོལོཀནཔཙྩཡཱ ཨུགྒཧནིམིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏསྨིཾ མཱནསཾ ཙཱརེནྟསྶ པཊིབྷཱགནིམིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏཏྠ མཱནསཾ ཙཱརེནྟོ ཨཔྤནཾ པཱཔུཎཱཏི. ཨཔྤནཱཡཾ ཋཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེནྟོ ཨརཧཏྟཾ སཙྪིཀརོཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨེཀཱདསཝིདྷེན ནིམིཏྟགྒཱཧོ ཨུཔནིབནྡྷནཏྠོ’’ཏི.

༡༡༥. གཏཱགཏམགྒཔཙྩཝེཀྑཎཱ ཝཱིཐིསམྤཊིཔཱདནཏྠཱཏི ཨེཏྠ པན ཡཱ གཏམགྒསྶ ཙ ཨཱགཏམགྒསྶ ཙ པཙྩཝེཀྑཎཱ ཝུཏྟཱ, སཱ ཀམྨཊྛཱནཝཱིཐིཡཱ སམྤཊིཔཱདནཏྠཱཏི ཨཏྠོ. སཙེ ཧི ཨིམཾ བྷིཀྑུཾ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཨཱགཙྪནྟཾ ཨནྟརཱམགྒེ ཀེཙི ཨཛྫ, བྷནྟེ, ཀཏིམཱིཏི དིཝསཾ ཝཱ པུཙྪནྟི, པཉྷཾ ཝཱ པུཙྪནྟི, པཊིསནྠཱརཾ ཝཱ ཀརོནྟི, ཨཧཾ ཀམྨཊྛཱནིཀོཏི ཏུཎྷཱིབྷཱུཏེན གནྟུཾ ན ཝཊྚཏི. དིཝསོ ཀཐེཏབྦོ, པཉྷོ ཝིསྶཛྫེཏབྦོ. སཙེ ན ཛཱནཱཏི, ན ཛཱནཱམཱིཏི ཝཏྟབྦཾ. དྷམྨིཀོ པཊིསནྠཱརོ ཀཱཏབྦོ. ཏསྶེཝཾ ཀརོནྟསྶ ཨུགྒཧིཏཾ ཏརུཎནིམིཏྟཾ ནསྶཏི. ཏསྨིཾ ནསྶནྟེཔི དིཝསཾ པུཊྛེན ཀཐེཏབྦམེཝ. པཉྷཾ ཨཛཱནནྟེན ན ཛཱནཱམཱིཏི ཝཏྟབྦཾ. ཛཱནནྟེན ཨེཀདེསེན ཀཐེཏུམྤི ཝཊྚཏི, པཊིསནྠཱརོཔི ཀཱཏབྦོ. ཨཱགནྟུཀཾ ¶ པན བྷིཀྑུཾ དིསྭཱ ཨཱགནྟུཀཔཊིསནྠཱརོ ཀཱཏབྦོཝ. ཨཝསེསཱནིཔི ཙེཏིཡངྒཎཝཏྟབོདྷིཡངྒཎཝཏྟཨུཔོསཐཱགཱརཝཏྟབྷོཛནསཱལཱཛནྟཱགྷརཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཨཱགནྟུཀགམིཀཝཏྟཱདཱིནི སབྦཱནི ཁནྡྷཀཝཏྟཱནི པཱུརེཏབྦཱནེཝ. ཏསྶ ཏཱནི པཱུརེནྟསྶཱཔི ཏཾ ཏརུཎནིམིཏྟཾ ནསྶཏི, པུན གནྟྭཱ ནིམིཏྟཾ གཎྷིསྶཱམཱིཏི གནྟུཀཱམསྶཱཔི ཨམནུསྶེཧི ཝཱ ཝཱལ༹མིགེཧི ཝཱ ཨདྷིཊྛིཏཏྟཱ སུསཱནམྤི གནྟུཾ ན སཀྐཱ ཧོཏི, ནིམིཏྟཾ ཝཱ ཨནྟརདྷཱཡཏི. ཨུདྡྷུམཱཏཀཾ ཧི ཨེཀམེཝ ཝཱ དྭེ ཝཱ དིཝསེ ཋཏྭཱ ཝིནཱིལཀཱདིབྷཱཝཾ གཙྪཏི. སབྦཀམྨཊྛཱནེསུ ཨེཏེན སམཾ དུལླབྷཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ནཱམ ནཏྠི. ཏསྨཱ ཨེཝཾ ནཊྛེ ནིམིཏྟེ ཏེན བྷིཀྑུནཱ རཏྟིཊྛཱནེ ཝཱ དིཝཱཋཱནེ ཝཱ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཧཾ ཨིམིནཱ ནཱམ དྭཱརེན ཝིཧཱརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨསུཀདིསཱབྷིམུཁཾ མགྒཾ པཊིཔཛྫིཏྭཱ ཨསུཀསྨིཾ ¶ ནཱམ ཋཱནེ ཝཱམཾ གཎྷི, ཨསུཀསྨིཾ དཀྑིཎཾ. ཏསྶ ཨསུཀསྨིཾ ཋཱནེ པཱསཱཎོ, ཨསུཀསྨིཾ ཝམྨིཀརུཀྑགཙྪལཏཱནམཉྙཏརཾ. སོཧཾ ཏེན མགྒེན གནྟྭཱ ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ ཋཱནེ ཨསུབྷཾ ཨདྡསཾ. ཏཏྠ ཨསུཀདིསཱབྷིམུཁོ ཋཏྭཱ ཨེཝཉྩེཝཉྩ སམནྟཱ ནིམིཏྟཱནི སལླཀྑེཏྭཱ ཨེཝཾ ཨསུབྷནིམིཏྟཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཨསུཀདིསཱཡ སུསཱནཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨེཝརཱུཔེན ནཱམ མགྒེན ཨིདཉྩིདཉྩ ཀརོནྟོ ཨཱགནྟྭཱ ཨིདྷ ནིསིནྣོཏི ཨེཝཾ ཡཱཝ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ནིསིནྣཊྛཱནཾ, ཏཱཝ གཏཱགཏམགྒོ པཙྩཝེཀྑིཏབྦོ. ཏསྶེཝཾ པཙྩཝེཀྑཏོ ཏཾ ནིམིཏྟཾ པཱཀཊཾ ཧོཏི, པུརཏོ ནིཀྑིཏྟཾ ཝིཡ ཨུཔཊྛཱཏི. ཀམྨཊྛཱནཾ པུརིམཱཀཱརེནེཝ ཝཱིཐིཾ པཊིཔཛྫཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘གཏཱགཏམགྒཔཙྩཝེཀྑཎཱ ཝཱིཐིསམྤཊིཔཱདནཏྠཱ’’ཏི.

༡༡༦. ཨིདཱནི ཨཱནིསཾསདསྶཱཝཱི རཏནསཉྙཱི ཧུཏྭཱ ཙིཏྟཱིཀཱརཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ སམྤིཡཱཡམཱནོ ཏསྨིཾ ཨཱརམྨཎེ ཙིཏྟཾ ཨུཔནིབནྡྷཏཱིཏི ཨེཏྠ ཨུདྡྷུམཱཏཀཔཊིཀྐཱུལེ མཱནསཾ ཙཱརེཏྭཱ ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཛྷཱནཔདཊྛཱནཾ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེནྟོ ‘‘ཨདྡྷཱ ཨིམཱཡ པཊིཔདཱཡ ཛརཱམརཎམྷཱ པརིམུཙྩིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨཱནིསཾསདསྶཱཝིནཱ བྷཝིཏབྦཾ.

ཡཐཱ པན དུགྒཏོ པུརིསོ མཧགྒྷཾ མཎིརཏནཾ ལབྷིཏྭཱ དུལླབྷཾ ཝཏ མེ ལདྡྷནྟི ཏསྨིཾ རཏནསཉྙཱི ཧུཏྭཱ གཱརཝཾ ཛནེཏྭཱ ཝིཔུལེན པེམེན སམྤིཡཱཡམཱནོ ཏཾ རཀྑེཡྻ, ཨེཝམེཝ ‘‘དུལླབྷཾ མེ ཨིདཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ལདྡྷཾ དུགྒཏསྶ མཧགྒྷམཎིརཏནསདིསཾ. ཙཏུདྷཱཏུཀམྨཊྛཱནིཀོ ཧི ཨཏྟནོ ཙཏྟཱརོ མཧཱབྷཱུཏེ པརིགྒཎྷཱཏི, ཨཱནཱཔཱནཀམྨཊྛཱནིཀོ ཨཏྟནོ ནཱསིཀཝཱཏཾ པརིགྒཎྷཱཏི, ཀསིཎཀམྨཊྛཱནིཀོ ཀསིཎཾ ཀཏྭཱ ཡཐཱསུཁཾ བྷཱཝེཏི, ཨེཝཾ ཨིཏརཱནི ཀམྨཊྛཱནཱནི ¶ སུལབྷཱནི. ‘ཨིདཾ པན ཨེཀམེཝ ཝཱ དྭེ ཝཱ དིཝསེ ཏིཊྛཏི, ཏཏོ པརཾ ཝིནཱིལཀཱདིབྷཱཝཾ པཱཔུཎཱཏཱི’ཏི ནཏྠི ཨིཏོ དུལླབྷཏར’’ནྟི ཏསྨིཾ རཏནསཉྙིནཱ ཧུཏྭཱ ཙིཏྟཱིཀཱརཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ སམྤིཡཱཡམཱནེན ཏཾ ནིམིཏྟཾ རཀྑིཏབྦཾ. རཏྟིཊྛཱནེ ཙ དིཝཱཋཱནེ ཙ ‘‘ཨུདྡྷུམཱཏཀཔཊིཀྐཱུལཾ ཨུདྡྷུམཱཏཀཔཊིཀྐཱུལ’’ནྟི ཏཏྠ པུནཔྤུནཾ ཙིཏྟཾ ཨུཔནིབནྡྷིཏབྦཾ. པུནཔྤུནཾ ཏཾ ནིམིཏྟཾ ཨཱཝཛྫིཏབྦཾ, མནསིཀཱཏབྦཾ. ཏཀྐཱཧཏཾ ཝིཏཀྐཱཧཏཾ ཀཱཏབྦཾ.

༡༡༧. ཏསྶེཝཾ ཀརོཏོ པཊིབྷཱགནིམིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏཏྲིདཾ ནིམིཏྟདྭཡསྶ ནཱནཱཀརཎཾ, ཨུགྒཧནིམིཏྟཾ ཝིརཱུཔཾ བཱིབྷཙྪཾ བྷེརཝདསྶནཾ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཏི ¶ . པཊིབྷཱགནིམིཏྟཾ པན ཡཱཝདཏྠཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ནིཔནྣོ ཐཱུལངྒཔཙྩངྒཔུརིསོ ཝིཡ. ཏསྶ པཊིབྷཱགནིམིཏྟཔཊིལཱབྷསམཀཱལམེཝ བཧིདྡྷཱ ཀཱམཱནཾ ཨམནསིཀཱརཱ ཝིཀྑམྦྷནཝསེན ཀཱམཙྪནྡོ པཧཱིཡཏི. ཨནུནཡཔྤཧཱནེནེཝ ཙསྶ ལོཧིཏཔྤཧཱནེན པུབྦོ ཝིཡ བྱཱཔཱདོཔི པཧཱིཡཏི. ཏཐཱ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡཏཱཡ ཐིནམིདྡྷཾ, ཨཝིཔྤཊིསཱརཀརསནྟདྷམྨཱནུཡོགཝསེན ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ, ཨདྷིགཏཝིསེསསྶ པཙྩཀྑཏཱཡ པཊིཔཏྟིདེསཀེ སཏྠརི པཊིཔཏྟིཡཾ པཊིཔཏྟིཕལེ ཙ ཝིཙིཀིཙྪཱ པཧཱིཡཏཱིཏི པཉྩ ནཱིཝརཎཱནི པཧཱིཡནྟི. ཏསྨིཉྙེཝ ཙ ནིམིཏྟེ ཙེཏསོ ཨབྷིནིརོཔནལཀྑཎོ ཝིཏཀྐོ, ནིམིཏྟཱནུམཛྫནཀིཙྩཾ སཱདྷཡམཱནོ ཝིཙཱརོ, པཊིལདྡྷཝིསེསཱདྷིགམཔཙྩཡཱ པཱིཏི, པཱིཏིམནསྶ པསྶདྡྷིསམྦྷཝཏོ པསྶདྡྷི, ཏནྣིམིཏྟཾ སུཁཾ, སུཁིཏསྶ ཙིཏྟསམཱདྷིསམྦྷཝཏོ སུཁནིམིཏྟཱ ཨེཀགྒཏཱ ཙཱཏི ཛྷཱནངྒཱནི པཱཏུབྷཝནྟི. ཨེཝམསྶ པཋམཛ྄ཛྷཱནཔཊིབིམྦབྷཱུཏཾ ཨུཔཙཱརཛ྄ཛྷཱནམྤི ཏངྑཎཉྙེཝ ནིབྦཏྟཏི. ཨིཏོ པརཾ ཡཱཝ པཋམཛ྄ཛྷཱནསྶ ཨཔྤནཱ ཙེཝ ཝསིཔྤཏྟི ཙ, ཏཱཝ སབྦཾ པཐཝཱིཀསིཎེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

ཝིནཱིལཀཱདིཀམྨཊྛཱནཱནི

༡༡༨. ཨིཏོ པརེསུ པན ཝིནཱིལཀཱདཱིསུཔི ཡཾ ཏཾ ‘‘ཨུདྡྷུམཱཏཀཾ ཨསུབྷནིམིཏྟཾ ཨུགྒཎྷནྟོ ཨེཀོ ཨདུཏིཡོ གཙྪཏི ཨུཔཊྛིཏཱཡ སཏིཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན གམནཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ལཀྑཎཾ ཝུཏྟཾ, ཏཾ སབྦཾ ‘‘ཝིནཱིལཀཾ ཨསུབྷནིམིཏྟཾ ཨུགྒཎྷནྟོ, ཝིཔུབྦཀཾ ཨསུབྷནིམིཏྟཾ ཨུགྒཎྷནྟོ’’ཏི ཨེཝཾ ཏསྶ ཏསྶ ཝསེན ཏཏྠ ཏཏྠ ཨུདྡྷུམཱཏཀཔདམཏྟཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ སཝིནིཙྪཡཱདྷིཔྤཱཡཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཡཾ ¶ པན ཝིསེསོ – ཝིནཱིལཀེ ‘‘ཝིནཱིལཀཔཊིཀྐཱུལཾ ཝིནཱིལཀཔཊིཀྐཱུལ’’ནྟི མནསིཀཱརོ པཝཏྟེཏབྦོ. ཨུགྒཧནིམིཏྟཉྩེཏྠ ཀབརཀབརཝཎྞཾ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཏི. པཊིབྷཱགནིམིཏྟཾ པན ཨུསྶདཝསེན ཨུཔཊྛཱཏི.

ཝིཔུབྦཀེ ‘‘ཝིཔུབྦཀཔཊིཀྐཱུལཾ ཝིཔུབྦཀཔཊིཀྐཱུལ’’ནྟི མནསིཀཱརོ པཝཏྟེཏབྦོ. ཨུགྒཧནིམིཏྟཾ པནེཏྠ པགྒྷརནྟམིཝ ཨུཔཊྛཱཏི. པཊིབྷཱགནིམིཏྟཾ ནིཙྩལཾ སནྣིསིནྣཾ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཏི.

ཝིཙྪིདྡཀཾ ཡུདྡྷམཎྜལེ ཝཱ ཙོརཱཊཝིཡཾ ཝཱ སུསཱནེ ཝཱ ཡཏྠ རཱཛཱནོ ¶ ཙོརེ ཚིནྡཱཔེནྟི. ཨརཉྙེ ཝཱ པན སཱིཧབྱགྒྷེཧི ཚིནྣཔུརིསཊྛཱནེ ལབྦྷཏི. ཏསྨཱ ཏཐཱརཱུཔཾ ཋཱནཾ གནྟྭཱ སཙེ ནཱནཱདིསཱཡཾ པཏིཏམྤི ཨེཀཱཝཛྫནེན ཨཱཔཱཐམཱགཙྪཏི ཨིཙྩེཏཾ ཀུསལཾ. ནོ ཙེ ཨཱགཙྪཏི, སཡཾ ཧཏྠེན ན པརཱམསིཏབྦཾ. པརཱམསནྟོ ཧི ཝིསྶཱསཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཏསྨཱ ཨཱརཱམིཀེན ཝཱ སམཎུདྡེསེན ཝཱ ཨཉྙེན ཝཱ ཀེནཙི ཨེཀཊྛཱནེ ཀཱརེཏབྦཾ. ཨལབྷནྟེན ཀཏྟརཡཊྛིཡཱ ཝཱ དཎྜཀེན ཝཱ ཨེཀངྒུལནྟརཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནཱམེཏབྦཾ. ཨེཝཾ ཨུཔནཱམེཏྭཱ ‘‘ཝིཙྪིདྡཀཔཊིཀྐཱུལཾ ཝིཙྪིདྡཀཔཊིཀྐཱུལ’’ནྟི མནསིཀཱརོ པཝཏྟེཏབྦོ. ཏཏྠ ཨུགྒཧནིམིཏྟཾ མཛ྄ཛྷེ ཚིདྡཾ ཝིཡ ཨུཔཊྛཱཏི. པཊིབྷཱགནིམིཏྟཾ པན པརིཔུཎྞཾ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཏི.

ཝིཀྑཱཡིཏཀེ ཝིཀྑཱཡིཏཀཔཊིཀྐཱུལཾ ཝིཀྑཱཡིཏཀཔཊིཀྐཱུལནྟི མནསིཀཱརོ པཝཏྟེཏབྦོ. ཨུགྒཧནིམིཏྟཾ པནེཏྠ ཏཧིཾ ཏཧིཾ ཁཱཡིཏསདིསམེཝ ཨུཔཊྛཱཏི. པཊིབྷཱགནིམིཏྟཾ པརིཔུཎྞཾཝ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཏི.

ཝིཀྑིཏྟཀམྤི ཝིཙྪིདྡཀེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨངྒུལངྒུལནྟརཾ ཀཱརེཏྭཱ ཝཱ ཀཏྭཱ ཝཱ ‘‘ཝིཀྑིཏྟཀཔཊིཀྐཱུལཾ ཝིཀྑིཏྟཀཔཊིཀྐཱུལ’’ནྟི མནསིཀཱརོ པཝཏྟེཏབྦོ. ཨེཏྠ ཨུགྒཧནིམིཏྟཾ པཱཀཊནྟརཾ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཏི. པཊིབྷཱགནིམིཏྟཾ པན པརིཔུཎྞཾཝ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཏི.

ཧཏཝིཀྑིཏྟཀམྤི ཝིཙྪིདྡཀེ ཝུཏྟཔྤཀཱརེསུཡེཝ ཋཱནེསུ ལབྦྷཏི. ཏསྨཱ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨངྒུལངྒུལནྟརཾ ཀཱརེཏྭཱ ཝཱ ཀཏྭཱ ཝཱ ‘‘ཧཏཝིཀྑིཏྟཀཔཊིཀྐཱུལཾ ཧཏཝིཀྑིཏྟཀཔཊིཀྐཱུལ’’ནྟི མནསིཀཱརོ པཝཏྟེཏབྦོ. ཨུགྒཧནིམིཏྟཾ པནེཏྠ པཉྙཱཡམཱནཾ པཧཱརམུཁཾ ཝིཡ ཧོཏི. པཊིབྷཱགནིམིཏྟཾ པརིཔུཎྞམེཝ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཏི.

ལོཧིཏཀཾ ¶ ཡུདྡྷམཎྜལཱདཱིསུ ལདྡྷཔྤཧཱརཱནཾ ཧཏྠཔཱདཱདཱིསུ ཝཱ ཚིནྣེསུ བྷིནྣགཎྜཔཱིལ༹ཀཱདཱིནཾ ཝཱ མུཁཏོ པགྒྷརམཱནཀཱལེ ལབྦྷཏི. ཏསྨཱ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ལོཧིཏཀཔཊིཀྐཱུལཾ ལོཧིཏཀཔཊིཀྐཱུལ’’ནྟི མནསིཀཱརོ པཝཏྟེཏབྦོ. ཨེཏྠ ཨུགྒཧནིམིཏྟཾ ཝཱཏཔྤཧཏཱ ཝིཡ རཏྟཔཊཱཀཱ ཙལམཱནཱཀཱརཾ ཨུཔཊྛཱཏི. པཊིབྷཱགནིམིཏྟཾ པན སནྣིསིནྣཾ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཏི.

པུལ༹ཝཀཾ དྭཱིཧཏཱིཧཙྩཡེན ཀུཎཔསྶ ནཝཧི ཝཎམུཁེཧི ཀིམིརཱསིཔགྒྷརཎཀཱལེ ཧོཏི. ཨཔིཙ ཏཾ སོཎསིངྒཱལམནུསྶགོམཧིཾསཧཏྠིཨསྶཨཛགརཱདཱིནཾ སརཱིརཔྤམཱཎམེཝ ཧུཏྭཱ སཱལིབྷཏྟརཱསི ཝིཡ ཏིཊྛཏི ¶ . ཏེསུ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ‘‘པུལ༹ཝཀཔཊིཀྐཱུལཾ པུལ༹ཝཀཔཊིཀྐཱུལ’’ནྟི མནསིཀཱརོ པཝཏྟེཏབྦོ. ཙཱུལ༹པིཎྜཔཱཏིཀཏིསྶཏྠེརསྶ ཧི ཀཱལ༹དཱིགྷཝཱཔིཡཱ ཨནྟོ ཧཏྠིཀུཎཔེ ནིམིཏྟཾ ཨུཔཊྛཱསི. ཨུགྒཧནིམིཏྟཾ པནེཏྠ ཙལམཱནཾ ཝིཡ ཨུཔཊྛཱཏི. པཊིབྷཱགནིམིཏྟཾ སཱལིབྷཏྟཔིཎྜོ ཝིཡ སནྣིསིནྣཾ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཏི.

ཨཊྛིཀཾ ‘‘སེཡྻཐཱཔི པསྶེཡྻ སརཱིརཾ སིཝཐིཀཱཡ ཚཌྜིཏཾ ཨཊྛིསངྑལིཀཾ སམཾསལོཧིཏཾ ནཧཱརུསམྦནྡྷ’’ནྟིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༣.༡༥༤) ནཡེན ནཱནཔྤཀཱརཏོ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཡཏྠ ཏཾ ནིཀྑིཏྟཾ ཧོཏི, ཏཏྠ པུརིམནཡེནེཝ གནྟྭཱ སམནྟཱ པཱསཱཎཱདཱིནཾ ཝསེན སནིམིཏྟཾ སཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ ཨིདཾ ཨཊྛིཀནྟི སབྷཱཝབྷཱཝཏོ ཨུཔལཀྑེཏྭཱ ཝཎྞཱདིཝསེན ཨེཀཱདསཧཱཀཱརེཧི ནིམིཏྟཾ ཨུགྒཧེཏབྦཾ.

༡༡༩. ཏཾ པན ཝཎྞཏོ སེཏནྟི ཨོལོཀེནྟསྶ ན ཨུཔཊྛཱཏི, ཨོདཱཏཀསིཎསམྦྷེདོ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཨཊྛིཀནྟི པཊིཀྐཱུལཝསེནེཝ ཨོལོཀེཏབྦཾ. ལིངྒནྟི ཨིདྷ ཧཏྠཱདཱིནཾ ནཱམཾ. ཏསྨཱ ཧཏྠཔཱདསཱིསཨུརབཱཧུཀཊིཨཱུརུཛངྒྷཱནཾ ཝསེན ལིངྒཏོ ཝཝཏྠཔེཏབྦཾ. དཱིགྷརསྶཝཊྚཙཏུརསྶཁུདྡཀམཧནྟཝསེན པན སཎྛཱནཏོ ཝཝཏྠཔེཏབྦཾ. དིསོཀཱསཱ ཝུཏྟནཡཱ ཨེཝ. ཏསྶ ཏསྶ ཨཊྛིནོ པརིཡནྟཝསེན པརིཙྪེདཏོ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ ཡདེཝེཏྠ པཱཀཊཾ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཏི, ཏཾ གཧེཏྭཱ ཨཔྤནཱ པཱཔུཎིཏབྦཱ. ཏསྶ ཏསྶ ཨཊྛིནོ ནིནྣཊྛཱནཐལཊྛཱནཝསེན པན ནིནྣཏོ ཙ ཐལཏོ ཙ ཝཝཏྠཔེཏབྦཾ. པདེསཝསེནཱཔི ཨཧཾ ནིནྣེ ཋིཏོ, ཨཊྛི ཐལེ, ཨཧཾ ཐལེ, ཨཊྛི ནིནྣེཏིཔི ཝཝཏྠཔེཏབྦཾ. དྭིནྣཾ པན ཨཊྛིཀཱནཾ གྷཊིཏགྷཊིཏཊྛཱནཝསེན སནྡྷིཏོ ཝཝཏྠཔེཏབྦཾ. ཨཊྛིཀཱནཾཡེཝ ཨནྟརཝསེན ཝིཝརཏོ ཝཝཏྠཔེཏབྦཾ. སབྦཏྠེཝ པན ཉཱཎཾ ཙཱརེཏྭཱ ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཨིདམཊྛཱིཏི སམནྟཏོ ཝཝཏྠཔེཏབྦཾ. ཨེཝམྤི ནིམིཏྟེ ཨནུཔཊྛཧནྟེ ནལཱཊཊྛིམྷི ཙིཏྟཾ སཎྛཔེཏབྦཾ.

༡༢༠. ཡཐཱ ¶ ཙེཏྠ, ཨེཝཾ ཨིདཾ ཨེཀཱདསཝིདྷེན ནིམིཏྟགྒཧཎཾ ཨིཏོ པུརིམེསུ པུལ༹ཝཀཱདཱིསུཔི ཡུཛྫམཱནཝསེན སལླཀྑེཏབྦཾ. ཨིདཉྩ པན ཀམྨཊྛཱནཾ སཀལཱཡཔི ཨཊྛིཀསངྑལིཀཱཡ ཨེཀསྨིམྤི ཨཊྛིཀེ སམྤཛྫཏི. ཏསྨཱ ཏེསུ ཡཏྠཀཏྠཙི ཨེཀཱདསཝིདྷེན ནིམིཏྟཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ ‘‘ཨཊྛིཀཔཊིཀྐཱུལཾ ཨཊྛིཀཔཊིཀྐཱུལ’’ནྟི ¶ མནསིཀཱརོ པཝཏྟེཏབྦོ. ཨིདྷ ཨུགྒཧནིམིཏྟམྤི པཊིབྷཱགནིམིཏྟམྤི ཨེཀསདིསམེཝ ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཨེཀསྨིཾ ཨཊྛིཀེ ཡུཏྟཾ. ཨཊྛིཀསངྑལིཀཱཡ པན ཨུགྒཧནིམིཏྟེ པཉྙཱཡམཱནེ ཝིཝརཏཱ. པཊིབྷཱགནིམིཏྟེ པརིཔུཎྞབྷཱཝོ ཡུཛྫཏི. ཨེཀཊྛིཀེཔི ཙ ཨུགྒཧནིམིཏྟེན བཱིབྷཙྪེན བྷཡཱནཀེན བྷཝིཏབྦཾ. པཊིབྷཱགནིམིཏྟེན པཱིཏིསོམནསྶཛནཀེན, ཨུཔཙཱརཱཝཧཏྟཱ.

ཨིམསྨིཾ ཧི ཨོཀཱསེ ཡཾ ཨཊྛཀཐཱསུ ཝུཏྟཾ, ཏཾ དྭཱརཾ དཏྭཱཝ ཝུཏྟཾ. ཏཐཱ ཧི ཏཏྠ ‘‘ཙཏཱུསུ བྲཧྨཝིཧཱརེསུ དསསུ ཙ ཨསུབྷེསུ པཊིབྷཱགནིམིཏྟཾ ནཏྠི. བྲཧྨཝིཧཱརེསུ ཧི སཱིམསམྦྷེདོཡེཝ ནིམིཏྟཾ. དསསུ ཙ ཨསུབྷེསུ ནིབྦིཀཔྤཾ ཀཏྭཱ པཊིཀྐཱུལབྷཱཝེཡེཝ དིཊྛེ ནིམིཏྟཾ ནཱམ ཧོཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱཔི པུན ཨནནྟརམེཝ ‘‘དུཝིདྷཾ ཨིདྷ ནིམིཏྟཾ ཨུགྒཧནིམིཏྟཾ པཊིབྷཱགནིམིཏྟཾ. ཨུགྒཧནིམིཏྟཾ ཝིརཱུཔཾ བཱིབྷཙྪཾ བྷཡཱནཀཾ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཏཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏསྨཱ ཡཾ ཝིཙཱརེཏྭཱ ཨཝོཙུམྷ, ཨིདམེཝེཏྠ ཡུཏྟཾ.

ཨཔིཙ མཧཱཏིསྶཏྠེརསྶ དནྟཊྛིཀམཏྟཱཝལོཀནེན སཀལིཏྠིསརཱིརསྶ ཨཊྛིསངྒྷཱཏབྷཱཝེན ཨུཔཊྛཱནཱདཱིནི ཙེཏྠ ནིདསྶནཱནཱིཏི.

ཨིཏི ཨསུབྷཱནི སུབྷགུཎོ, དསསཏལོཙནེན ཐུཏཀིཏྟི;

ཡཱནི ཨཝོཙ དསབལོ, ཨེཀེཀཛ྄ཛྷཱནཧེཏུནཱིཏི.

ཨེཝཾ ཏཱནི ཙ ཏེསཉྩ, བྷཱཝནཱནཡམིམཾ ཝིདིཏྭཱན;

ཏེསྭེཝ ཨཡཾ བྷིཡྻོ, པཀིཎྞཀཀཐཱཔི ཝིཉྙེཡྻཱ.

པཀིཎྞཀཀཐཱ

༡༢༡. ཨེཏེསུ ཧི ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཨདྷིགཏཛ྄ཛྷཱནོ སུཝིཀྑམྦྷིཏརཱགཏྟཱ ཝཱིཏརཱགོ ཝིཡ ནིལློལུཔྤཙཱརོ ¶ ཧོཏི. ཨེཝཾ སནྟེཔི ཡྭཱཡཾ ཨསུབྷཔྤབྷེདོ ཝུཏྟོ, སོ སརཱིརསབྷཱཝཔྤཏྟིཝསེན ཙ རཱགཙརིཏབྷེདཝསེན ཙཱཏི ཝེདིཏབྦོ. ཚཝསརཱིརཾ ཧི པཊིཀྐཱུལབྷཱཝཾ ཨཱཔཛྫམཱནཾ ཨུདྡྷུམཱཏཀསབྷཱཝཔྤཏྟཾ ཝཱ སིཡཱ, ཝིནཱིལཀཱདཱིནཾ ཝཱ ཨཉྙཏརསབྷཱཝཔྤཏྟཾ. ཨིཏི ཡཱདིསཾ ཡཱདིསཾ སཀྐཱ ཧོཏི ལདྡྷུཾ, ཏཱདིསེ ཏཱདིསེ ཨུདྡྷུམཱཏཀཔཊིཀྐཱུལཾ ཝིནཱིལཀཔཊིཀྐཱུལནྟི ཨེཝཾ ནིམིཏྟཾ གཎྷིཏབྦམེཝཱཏི སརཱིརསབྷཱཝཔྤཏྟིཝསེན དསདྷཱ ཨསུབྷཔྤབྷེདོ ཝུཏྟོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཝིསེསཏོ ¶ ཙེཏྠ ཨུདྡྷུམཱཏཀཾ སརཱིརསཎྛཱནཝིཔཏྟིཔྤཀཱསནཏོ སཎྛཱནརཱགིནོ སཔྤཱཡཾ. ཝིནཱིལཀཾ ཚཝིརཱགཝིཔཏྟིཔྤཀཱསནཏོ སརཱིརཝཎྞརཱགིནོ སཔྤཱཡཾ. ཝིཔུབྦཀཾ ཀཱཡཝཎཔཊིབདྡྷསྶ དུགྒནྡྷབྷཱཝསྶ པཀཱསནཏོ མཱལཱགནྡྷཱདིཝསེན སམུཊྛཱཔིཏསརཱིརགནྡྷརཱགིནོ སཔྤཱཡཾ. ཝིཙྪིདྡཀཾ ཨནྟོསུསིརབྷཱཝཔྤཀཱསནཏོ སརཱིརེ གྷནབྷཱཝརཱགིནོ སཔྤཱཡཾ. ཝིཀྑཱཡིཏཀཾ མཾསུཔཙཡསམྤཏྟིཝིནཱསཔྤཀཱསནཏོ ཐནཱདཱིསུ སརཱིརཔྤདེསེསུ མཾསུཔཙཡརཱགིནོ སཔྤཱཡཾ. ཝིཀྑིཏྟཀཾ ཨངྒཔཙྩངྒཱནཾ ཝིཀྑེཔཔྤཀཱསནཏོ ཨངྒཔཙྩངྒལཱིལཱརཱགིནོ སཔྤཱཡཾ. ཧཏཝིཀྑིཏྟཀཾ སརཱིརསངྒྷཱཏབྷེདཝིཀཱརཔྤཀཱསནཏོ སརཱིརསངྒྷཱཏསམྤཏྟིརཱགིནོ སཔྤཱཡཾ. ལོཧིཏཀཾ ལོཧིཏམཀྑིཏཔཊིཀྐཱུལབྷཱཝཔྤཀཱསནཏོ ཨལངྐཱརཛནིཏསོབྷརཱགིནོ སཔྤཱཡཾ. པུལ༹ཝཀཾ ཀཱཡསྶ ཨནེཀཀིམིཀུལསཱདྷཱརཎབྷཱཝཔྤཀཱསནཏོ ཀཱཡེ མམཏྟརཱགིནོ སཔྤཱཡཾ. ཨཊྛིཀཾ སརཱིརཊྛཱིནཾ པཊིཀྐཱུལབྷཱཝཔྤཀཱསནཏོ དནྟསམྤཏྟིརཱགིནོ སཔྤཱཡནྟི ཨེཝཾ རཱགཙརིཏབྷེདཝསེནཱཔི དསདྷཱ ཨསུབྷཔྤབྷེདོ ཝུཏྟོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཡསྨཱ པན དསཝིདྷེཔི ཨེཏསྨིཾ ཨསུབྷེ སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཨཔརིསཎྛིཏཛལཱཡ སཱིགྷསོཏཱཡ ནདིཡཱ ཨརིཏྟབལེནེཝ ནཱཝཱ ཏིཊྛཏི, ཝིནཱ ཨརིཏྟེན ན སཀྐཱ ཋཔེཏུཾ, ཨེཝམེཝ དུབྦལཏྟཱ ཨཱརམྨཎསྶ ཝིཏཀྐབལེནེཝ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛཏི, ཝིནཱ ཝིཏཀྐེན ན སཀྐཱ ཋཔེཏུཾ, ཏསྨཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནམེཝེཏྠ ཧོཏི, ན དུཏིཡཱདཱིནི.

པཊིཀྐཱུལེཔི ཙ ཨེཏསྨིཾ ཨཱརམྨཎེ ‘‘ཨདྡྷཱ ཨིམཱཡ པཊིཔདཱཡ ཛརཱམརཎམྷཱ པརིམུཙྩིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝམཱནིསཾསདསྶཱཝིཏཱཡ ཙེཝ ནཱིཝརཎསནྟཱཔཔྤཧཱནེན ཙ པཱིཏིསོམནསྶཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ‘‘བཧུཾ དཱནི ཝེཏནཾ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱནིསཾསདསྶཱཝིནོ པུཔྥཚཌྜཀསྶ གཱུཐརཱསིམྷི ཝིཡ, ཨུསྶནྣབྱཱདྷིདུཀྑསྶ རོགིནོ ཝམནཝིརེཙནཔྤཝཏྟིཡཾ ཝིཡ ཙ.

༡༢༢. དསཝིདྷམྤི ¶ ཙེཏཾ ཨསུབྷཾ ལཀྑཎཏོ ཨེཀམེཝ ཧོཏི. དསཝིདྷསྶཱཔི ཧེཏསྶ ཨསུཙིདུགྒནྡྷཛེགུཙྪཔཊིཀྐཱུལབྷཱཝོ ཨེཝ ལཀྑཎཾ. ཏདེཏཾ ཨིམིནཱ ལཀྑཎེན ན ཀེཝལཾ མཏསརཱིརེ, དནྟཊྛིཀདསྶཱཝིནོ པན ཙེཏིཡཔབྦཏཝཱསིནོ མཧཱཏིསྶཏྠེརསྶ ཝིཡ, ཧཏྠིཀྑནྡྷགཏཾ རཱཛཱནཾ ཨོལོཀེནྟསྶ སངྒྷརཀྑིཏཏྠེརཱུཔཊྛཱཀསཱམཎེརསྶ ཝིཡ ཙ ཛཱིཝམཱནཀསརཱིརེཔི ¶ ཨུཔཊྛཱཏི. ཡཐེཝ ཧི མཏསརཱིརཾ, ཨེཝཾ ཛཱིཝམཱནཀམྤི ཨསུབྷམེཝ. ཨསུབྷལཀྑཎཾ པནེཏྠ ཨཱགནྟུཀེན ཨལངྐཱརེན པཊིཙྪནྣཏྟཱ ན པཉྙཱཡཏི. པཀཏིཡཱ པན ཨིདཾ སརཱིརཾ ནཱམ ཨཏིརེཀཏིསཏཨཊྛིཀསམུསྶཡཾ ཨསཱིཏིསཏསནྡྷིསངྒྷཊིཏཾ ནཝནྷཱརུསཏནིབནྡྷནཾ ནཝམཾསཔེསིསཏཱནུལིཏྟཾ ཨལླཙམྨཔརིཡོནདྡྷཾ ཚཝིཡཱ པཊིཙྪནྣཾ ཚིདྡཱཝཚིདྡཾ མེདཀཐཱལིཀཱ ཝིཡ ནིཙྩུགྒྷརིཏཔགྒྷརིཏཾ ཀིམིསངྒྷནིསེཝིཏཾ རོགཱནཾ ཨཱཡཏནཾ དུཀྑདྷམྨཱནཾ ཝཏྠུ པརིབྷིནྣཔུརཱཎགཎྜོ ཝིཡ ནཝཧི ཝཎམུཁེཧི སཏཏཝིསྶནྡནཾ. ཡསྶ ཨུབྷོཧི ཨཀྑཱིཧི ཨཀྑིགཱུཐཀོ པགྒྷརཏི, ཀཎྞབིལེཧི ཀཎྞགཱུཐཀོ, ནཱསཱཔུཊེཧི སིངྒྷཱཎིཀཱ, མུཁཏོ ཨཱཧཱརཔིཏྟསེམྷརུདྷིརཱནི, ཨདྷོདྭཱརེཧི ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཱ, ནཝནཝུཏིཡཱ ལོམཀཱུཔསཧསྶེཧི ཨསུཙིསེདཡཱུསོ པགྒྷརཏི. ནཱིལམཀྑིཀཱདཡོ སམྤརིཝཱརེནྟི. ཡཾ དནྟཀཊྛམུཁདྷོཝནསཱིསམཀྑནནཧཱནནིཝཱསནཔཱརུཔནཱདཱིཧི ཨཔྤཊིཛགྒིཏྭཱ ཡཐཱཛཱཏོཝ ཕརུསཝིཔྤཀིཎྞཀེསོ ཧུཏྭཱ གཱམེན གཱམཾ ཝིཙརནྟོ རཱཛཱཔི པུཔྥཚཌྜཀཙཎྜཱལཱདཱིསུ ཨཉྙཏརོཔི སམསརཱིརཔཊིཀྐཱུལཏཱཡ ནིབྦིསེསོ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཨསུཙིདུགྒནྡྷཛེགུཙྪཔཊིཀྐཱུལཏཱཡ རཉྙོ ཝཱ ཙཎྜཱལསྶ ཝཱ སརཱིརེ ཝེམཏྟཾ ནཱམ ནཏྠི. དནྟཀཊྛམུཁདྷོཝནཱདཱིཧི པནེཏྠ དནྟམལཱདཱིནི པམཛྫིཏྭཱ ནཱནཱཝཏྠེཧི ཧིརིཀོཔཱིནཾ པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ནཱནཱཝཎྞེན སུརབྷིཝིལེཔནེན ཝིལིམྤིཏྭཱ པུཔྥཱབྷརཎཱདཱིཧི ཨལངྐརིཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ མམ’’ནྟི གཧེཏབྦཱཀཱརཔྤཏྟཾ ཀརོནྟི. ཏཏོ ཨིམིནཱ ཨཱགནྟུཀེན ཨལངྐཱརེན པཊིཙྪནྣཏྟཱ ཏདསྶ ཡཱཐཱཝསརསཾ ཨསུབྷལཀྑཎཾ ཨསཉྫཱནནྟཱ པུརིསཱ ཨིཏྠཱིསུ, ཨིཏྠིཡོ ཙ པུརིསེསུ རཏིཾ ཀརོནྟི. པརམཏྠཏོ པནེཏྠ རཛྫིཏབྦཀཡུཏྟཊྛཱནཾ ནཱམ ཨཎུམཏྟམྤི ནཏྠི. ཏཐཱ ཧི ཀེསལོམནཁདནྟཁེལ༹སིངྒྷཱཎིཀཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཱདཱིསུ ཨེཀཀོཊྛཱསམྤི སརཱིརཏོ བཧི པཏིཏཾ སཏྟཱ ཧཏྠེན ཚུཔིཏུམྤི ན ཨིཙྪནྟི, ཨཊྚཱིཡནྟི ཧརཱཡནྟི ཛིགུཙྪནྟི. ཡཾ ཡཾ པནེཏྠ ཨཝསེསཾ ཧོཏི, ཏཾ ཏཾ ཨེཝཾ པཊིཀྐཱུལམྤི སམཱནཾ ཨཝིཛྫནྡྷཀཱརཔརིཡོནདྡྷཱ ཨཏྟསིནེཧརཱགརཏྟཱ ‘‘ཨིཊྛཾ ཀནྟཾ ནིཙྩཾ སུཁཾ ཨཏྟཱ’’ཏི གཎྷནྟི. ཏེ ཨེཝཾ གཎྷནྟཱ ཨཊཝིཡཾ ཀིཾསུཀརུཀྑཾ དིསྭཱ རུཀྑཏོ ཨཔཏིཏཔུཔྥཾ ‘‘ཨཡཾ མཾསཔེསཱི’’ཏི ཝིཧཉྙམཱནེན ཛརསིངྒཱལེན སམཱནཏཾ ཨཱཔཛྫནྟི. ཏསྨཱ –

ཡཐཱཔི ¶ ¶ པུཔྥིཏཾ དིསྭཱ, སིངྒཱལོ ཀིཾསུཀཾ ཝནེ;

མཾསརུཀྑོ མཡཱ ལདྡྷོ, ཨིཏི གནྟྭཱན ཝེགསཱ.

པཏིཏཾ པཏིཏཾ པུཔྥཾ, ཌཾསིཏྭཱ ཨཏིལོལུཔོ;

ནཡིདཾ མཾསཾ ཨདུཾ མཾསཾ, ཡཾ རུཀྑསྨིནྟི གཎྷཏི.

ཀོཊྛཱསཾ པཏིཏཾཡེཝ, ཨསུབྷནྟི ཏཐཱ བུདྷོ;

ཨགྒཧེཏྭཱན གཎྷེཡྻ, སརཱིརཊྛམྤི ནཾ ཏཐཱ.

ཨིམཉྷི སུབྷཏོ ཀཱཡཾ, གཧེཏྭཱ ཏཏྠ མུཙྪིཏཱ;

བཱལཱ ཀརོནྟཱ པཱཔཱནི, དུཀྑཱ ན པརིམུཙྩརེ.

ཏསྨཱ པསྶེཡྻ མེདྷཱཝཱི, ཛཱིཝཏོ ཝཱ མཏསྶ ཝཱ;

སབྷཱཝཾ པཱུཏིཀཱཡསྶ, སུབྷབྷཱཝེན ཝཛྫིཏཾ.

ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

དུགྒནྡྷོ ཨསུཙི ཀཱཡོ, ཀུཎཔོ ཨུཀྐརཱུཔམོ;

ནིནྡིཏོ ཙཀྑུབྷཱུཏེཧི, ཀཱཡོ བཱལཱབྷིནནྡིཏོ.

ཨལླཙམྨཔཊིཙྪནྣོ, ནཝདྭཱརོ མཧཱཝཎོ;

སམནྟཏོ པགྒྷརཏི, ཨསུཙི པཱུཏིགནྡྷིཡོ.

སཙེ ཨིམསྶ ཀཱཡསྶ, ཨནྟོ བཱཧིརཀོ སིཡཱ;

དཎྜཾ ནཱུན གཧེཏྭཱན, ཀཱཀེ སོཎེ ནིཝཱརཡེཏི.

ཏསྨཱ དབྦཛཱཏིཀེན བྷིཀྑུནཱ ཛཱིཝམཱནསརཱིརཾ ཝཱ ཧོཏུ

མཏསརཱིརཾ ¶ ཝཱ ཡཏྠ ཡཏྠ ཨསུབྷཱཀཱརོ པཉྙཱཡཏི, ཏཏྠ ཏཏྠེཝ ནིམིཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཔྤནཾ པཱཔེཏབྦནྟི.

ཨིཏི སཱདྷུཛནཔཱམོཛྫཏྠཱཡ ཀཏེ ཝིསུདྡྷིམགྒེ

སམཱདྷིབྷཱཝནཱདྷིཀཱརེ

ཨསུབྷཀམྨཊྛཱནནིདྡེསོ ནཱམ

ཚཊྛོ པརིཙྪེདོ.

༧. ཚཨནུསྶཏིནིདྡེསོ

༡. བུདྡྷཱནུསྶཏིཀཐཱ

༡༢༣. ཨསུབྷཱནནྟརཾ ¶ ¶ ཨུདྡིཊྛཱསུ པན དསསུ ཨནུསྶཏཱིསུ པུནཔྤུནཾ ཨུཔྤཛྫནཏོ སཏིཡེཝ ཨནུསྶཏི, པཝཏྟིཏབྦཊྛཱནམྷིཡེཝ ཝཱ པཝཏྟཏྟཱ སདྡྷཱཔབྦཛིཏསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ ཨནུརཱུཔཱ སཏཱིཏིཔི ཨནུསྶཏི, བུདྡྷཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ ཨནུསྶཏི བུདྡྷཱནུསྶཏི, བུདྡྷགུཎཱརམྨཎཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏམདྷིཝཙནཾ. དྷམྨཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ ཨནུསྶཏི དྷམྨཱནུསྶཏི, སྭཱཀྑཱཏཏཱདིདྷམྨགུཎཱརམྨཎཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏམདྷིཝཙནཾ. སངྒྷཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ ཨནུསྶཏི སངྒྷཱནུསྶཏི, སུཔྤཊིཔནྣཏཱདིསངྒྷགུཎཱརམྨཎཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏམདྷིཝཙནཾ. སཱིལཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ ཨནུསྶཏི སཱིལཱནུསྶཏི, ཨཁཎྜཏཱདིསཱིལགུཎཱརམྨཎཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏམདྷིཝཙནཾ. ཙཱགཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ ཨནུསྶཏི ཙཱགཱནུསྶཏི, མུཏྟཙཱགཏཱདིཙཱགགུཎཱརམྨཎཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏམདྷིཝཙནཾ. དེཝཏཱ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ ཨནུསྶཏི དེཝཏཱནུསྶཏི, དེཝཏཱ སཀྑིཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ ཨཏྟནོ སདྡྷཱདིགུཎཱརམྨཎཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏམདྷིཝཙནཾ. མརཎཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ ཨནུསྶཏི མརཎཱནུསྶཏི, ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡུཔཙྪེདཱརམྨཎཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏམདྷིཝཙནཾ. ཀེསཱདིབྷེདཾ རཱུཔཀཱཡཾ གཏཱ, ཀཱཡེ ཝཱ གཏཱཏི ཀཱཡགཏཱ, ཀཱཡགཏཱ ཙ སཱ སཏི ཙཱཏི ཀཱཡགཏསཏཱིཏི ཝཏྟབྦེ རསྶཾ ཨཀཏྭཱ ཀཱཡགཏཱསཏཱིཏི ཝུཏྟཱ, ཀེསཱདིཀཱཡཀོཊྛཱསནིམིཏྟཱརམྨཎཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏམདྷིཝཙནཾ. ཨཱནཱཔཱནེ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ སཏི ཨཱནཱཔཱནསྶཏི, ཨསྶཱསཔསྶཱསནིམིཏྟཱརམྨཎཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏམདྷིཝཙནཾ. ཨུཔསམཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ ཨནུསྶཏི ཨུཔསམཱནུསྶཏི, སབྦདུཀྑཱུཔསམཱརམྨཎཱཡ སཏིཡཱ ཨེཏམདྷིཝཙནཾ.

༡༢༤. ཨིཏི ཨིམཱསུ དསསུ ཨནུསྶཏཱིསུ བུདྡྷཱནུསྶཏིཾ ཏཱཝ བྷཱཝེཏུཀཱམེན ཨཝེཙྩཔྤསཱདསམནྣཱགཏེན ཡོགིནཱ པཏིརཱུཔསེནཱསནེ རཧོགཏེན པཊིསལླཱིནེན ‘‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི ¶ སཏྠཱ ¶ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༦.༡༠) ཨེཝཾ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ གུཎཱ ཨནུསྶརིཏབྦཱ.

ཏཏྲཱཡཾ ཨནུསྶརཎནཡོ – སོ བྷགཝཱ ཨིཏིཔི ཨརཧཾ, ཨིཏིཔི སམྨཱསམྦུདྡྷོ…པེ… ཨིཏིཔི བྷགཝཱཏི ཨནུསྶརཏི. ཨིམིནཱ ཙ ཨིམིནཱ ཙ ཀཱརཎེནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༡༢༥. ཏཏྠ ཨཱརཀཏྟཱ ཨརཱིནཾ ཨརཱནཉྩ ཧཏཏྟཱ པཙྩཡཱདཱིནཾ ཨརཧཏྟཱ པཱཔཀརཎེ རཧཱབྷཱཝཱཏི ཨིམེཧི ཏཱཝ ཀཱརཎེཧི སོ བྷགཝཱ ཨརཧནྟི ཨནུསྶརཏི. ཨཱརཀཱ ཧི སོ སབྦཀིལེསེཧི སུཝིདཱུརཝིདཱུརེ ཋིཏོ མགྒེན སཝཱསནཱནཾ ཀིལེསཱནཾ ཝིདྡྷཾསིཏཏྟཱཏི ཨཱརཀཏྟཱ ཨརཧཾ.

སོ ཏཏོ ཨཱརཀཱ ནཱམ, ཡསྶ ཡེནཱསམངྒིཏཱ;

ཨསམངྒཱི ཙ དོསེཧི, ནཱཐོ ཏེནཱརཧཾ མཏོཏི.

༡༢༦. ཏེ ཙཱནེན ཀིལེསཱརཡོ མགྒེན ཧཏཱཏི ཨརཱིནཾ ཧཏཏྟཱཔི ཨརཧཾ.

ཡསྨཱ རཱགཱདིསངྑཱཏཱ, སབྦེཔི ཨརཡོ ཧཏཱ;

པཉྙཱསཏྠེན ནཱཐེན, ཏསྨཱཔི ཨརཧཾ མཏོཏི.

༡༢༧. ཡཉྩེཏཾ ཨཝིཛྫཱབྷཝཏཎྷཱམཡནཱབྷི པུཉྙཱདིཨབྷིསངྑཱརཱརཾ ཛརཱམརཎནེམི ཨཱསཝསམུདཡམཡེན ཨཀྑེན ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཏིབྷཝརཐེ སམཱཡོཛིཏཾ ཨནཱདིཀཱལཔྤཝཏྟཾ སཾསཱརཙཀྐཾ, ཏསྶཱནེན བོདྷིམཎྜེ ཝཱིརིཡཔཱདེཧི སཱིལཔཐཝིཡཾ པཏིཊྛཱཡ སདྡྷཱཧཏྠེན ཀམྨཀྑཡཀརཾ ཉཱཎཕརསུཾ གཧེཏྭཱ སབྦེ ཨརཱ ཧཏཱཏི ཨརཱནཾ ཧཏཏྟཱཔི ཨརཧཾ.

༡༢༨. ཨཐ ཝཱ སཾསཱརཙཀྐནྟི ཨནམཏགྒཾ སཾསཱརཝཊྚཾ ཝུཙྩཏི. ཏསྶ ཙ ཨཝིཛྫཱ ནཱབྷི, མཱུལཏྟཱ. ཛརཱམརཎཾ ནེམི, པརིཡོསཱནཏྟཱ. སེསཱ དས དྷམྨཱ ཨརཱ, ཨཝིཛྫཱམཱུལཀཏྟཱ ཛརཱམརཎཔརིཡནྟཏྟཱ ཙ, ཏཏྠ དུཀྑཱདཱིསུ ཨཉྙཱཎཾ ཨཝིཛྫཱ. ཀཱམབྷཝེ ཙ ཨཝིཛྫཱ ཀཱམབྷཝེ སངྑཱརཱནཾ པཙྩཡོ ཧོཏི, རཱུཔབྷཝེ ཨཝིཛྫཱ རཱུཔབྷཝེ སངྑཱརཱནཾ པཙྩཡོ ཧོཏི, ཨརཱུཔབྷཝེ ¶ ཨཝིཛྫཱ ¶ ཨརཱུཔབྷཝེ སངྑཱརཱནཾ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཀཱམབྷཝེ སངྑཱརཱ ཀཱམབྷཝེ པཊིསནྡྷིཝིཉྙཱཎསྶ པཙྩཡཱ ཧོནྟི, ཨེས ནཡོ ཨིཏརེསུ. ཀཱམབྷཝེ པཊིསནྡྷིཝིཉྙཱཎཾ ཀཱམབྷཝེ ནཱམརཱུཔསྶ པཙྩཡོ ཧོཏི, ཏཐཱ རཱུཔབྷཝེ. ཨརཱུཔབྷཝེ ནཱམསྶེཝ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཀཱམབྷཝེ ནཱམརཱུཔཾ ཀཱམབྷཝེ སལཱ༹ཡཏནསྶ པཙྩཡོ ཧོཏི, རཱུཔབྷཝེ ནཱམརཱུཔཾ རཱུཔབྷཝེ ཏིཎྞཾ ཨཱཡཏནཱནཾ པཙྩཡོ ཧོཏི, ཨརཱུཔབྷཝེ ནཱམཾ ཨརཱུཔབྷཝེ ཨེཀསྶ ཨཱཡཏནསྶ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཀཱམབྷཝེ སལཱ༹ཡཏནཾ ཀཱམབྷཝེ ཚབྦིདྷསྶ ཕསྶསྶ པཙྩཡོ ཧོཏི, རཱུཔབྷཝེ ཏཱིཎི ཨཱཡཏནཱནི རཱུཔབྷཝེ ཏིཎྞཾ ཕསྶཱནཾ པཙྩཡཱ ཧོནྟི, ཨརཱུཔབྷཝེ ཨེཀཾ ཨཱཡཏནཾ ཨརཱུཔབྷཝེ ཨེཀསྶ ཕསྶསྶ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཀཱམབྷཝེ ཚ ཕསྶཱ ཀཱམབྷཝེ ཚནྣཾ ཝེདནཱནཾ པཙྩཡཱ ཧོནྟི, རཱུཔབྷཝེ ཏཡོ ཕསྶཱ ཏཏྠེཝ ཏིསྶནྣཾ, ཨརཱུཔབྷཝེ ཨེཀོ ཏཏྠེཝ ཨེཀིསྶཱ ཝེདནཱཡ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཀཱམབྷཝེ ཚ ཝེདནཱ ཀཱམབྷཝེ ཚནྣཾ ཏཎྷཱཀཱཡཱནཾ པཙྩཡཱ ཧོནྟི, རཱུཔབྷཝེ ཏིསྶོ ཏཏྠེཝ ཏིཎྞཾ, ཨརཱུཔབྷཝེ ཨེཀཱ ཝེདནཱ ཨརཱུཔབྷཝེ ཨེཀསྶ ཏཎྷཱཀཱཡསྶ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཏཏྠ ཏཏྠ སཱ སཱ ཏཎྷཱ ཏསྶ ཏསྶ ཨུཔཱདཱནསྶ, ཨུཔཱདཱནཱདཡོ བྷཝཱདཱིནཾ.

ཀཐཾ? ཨིདྷེཀཙྩོ ཀཱམེ པརིབྷུཉྫིསྶཱམཱིཏི ཀཱམུཔཱདཱནཔཙྩཡཱ ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི, ཝཱཙཱཡ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི, མནསཱ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི, དུཙྩརིཏཔཱརིཔཱུརིཡཱ ཨཔཱཡེ ཨུཔཔཛྫཏི. ཏཏྠསྶ ཨུཔཔཏྟིཧེཏུབྷཱུཏཾ ཀམྨཾ ཀམྨབྷཝོ, ཀམྨནིབྦཏྟཱ ཁནྡྷཱ ཨུཔཔཏྟིབྷཝོ, ཁནྡྷཱནཾ ནིབྦཏྟི ཛཱཏི, པརིཔཱཀོ ཛརཱ, བྷེདོ མརཎཾ.

ཨཔརོ སགྒསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝིསྶཱམཱིཏི ཏཐེཝ སུཙརིཏཾ ཙརཏི, སུཙརིཏཔཱརིཔཱུརིཡཱ སགྒེ ཨུཔཔཛྫཏི. ཏཏྠསྶ ཨུཔཔཏྟིཧེཏུབྷཱུཏཾ ཀམྨཾ ཀམྨབྷཝོཏི སོ ཨེཝ ནཡོ.

ཨཔརོ པན བྲཧྨལོཀསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝིསྶཱམཱིཏི ཀཱམུཔཱདཱནཔཙྩཡཱཨེཝ མེཏྟཾ བྷཱཝེཏི, ཀརུཎཾ, མུདིཏཾ, ཨུཔེཀྑཾ བྷཱཝེཏི, བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཡཱ བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟཏི. ཏཏྠསྶ ནིབྦཏྟིཧེཏུབྷཱུཏཾ ཀམྨཾ ཀམྨབྷཝོཏི སོ ཨེཝ ནཡོ.

ཨཔརོ ¶ ཨརཱུཔབྷཝེ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝིསྶཱམཱིཏི ཏཐེཝ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཱདིསམཱཔཏྟིཡོ བྷཱཝེཏི, བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཡཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ནིབྦཏྟཏི. ཏཏྠསྶ ནིབྦཏྟིཧེཏུབྷཱུཏཾ ཀམྨཾ ཀམྨབྷཝོ, ཀམྨནིབྦཏྟཱ ¶ ཁནྡྷཱ ཨུཔཔཏྟིབྷཝོ, ཁནྡྷཱནཾ ནིབྦཏྟི ཛཱཏི, པརིཔཱཀོ ཛརཱ, བྷེདོ མརཎནྟི. ཨེས ནཡོ སེསུཔཱདཱནམཱུལིཀཱསུཔི ཡོཛནཱསུ.

ཨེཝཾ ཨཡཾ ཨཝིཛྫཱ ཧེཏུ, སངྑཱརཱ ཧེཏུསམུཔྤནྣཱ, ཨུབྷོཔེཏེ ཧེཏུསམུཔྤནྣཱཏི པཙྩཡཔརིགྒཧེ པཉྙཱ དྷམྨཊྛིཏིཉཱཎཾ. ཨཏཱིཏམྤི ཨདྡྷཱནཾ ཨནཱགཏམྤི ཨདྡྷཱནཾ ཨཝིཛྫཱ ཧེཏུ, སངྑཱརཱ ཧེཏུསམུཔྤནྣཱ, ཨུབྷོཔེཏེ ཧེཏུསམུཔྤནྣཱཏི པཙྩཡཔརིགྒཧེ པཉྙཱ དྷམྨཊྛིཏིཉཱཎནྟི ཨེཏེནེཝ ནཡེན སབྦཔདཱནི ཝིཏྠཱརེཏབྦཱནི.

ཏཏྠ ཨཝིཛྫཱསངྑཱརཱ ཨེཀོ སངྑེཔོ, ཝིཉྙཱཎནཱམརཱུཔསལཱ༹ཡཏནཕསྶཝེདནཱ ཨེཀོ, ཏཎྷུཔཱདཱནབྷཝཱ ཨེཀོ, ཛཱཏིཛརཱམརཎཾ ཨེཀོ. པུརིམསངྑེཔོ ཙེཏྠ ཨཏཱིཏོ ཨདྡྷཱ, དྭེ མཛ྄ཛྷིམཱ པཙྩུཔྤནྣོ, ཛཱཏིཛརཱམརཎཾ ཨནཱགཏོ. ཨཝིཛྫཱསངྑཱརགྒཧཎེན ཙེཏྠ ཏཎྷུཔཱདཱནབྷཝཱ གཧིཏཱཝ ཧོནྟཱིཏི ཨིམེ པཉྩ དྷམྨཱ ཨཏཱིཏེ ཀམྨཝཊྚཾ, ཝིཉྙཱཎཱདཡོ པཉྩ ཨེཏརཧི ཝིཔཱཀཝཊྚཾ, ཏཎྷུཔཱདཱནབྷཝགྒཧཎེན ཨཝིཛྫཱསངྑཱརཱ གཧིཏཱཝ ཧོནྟཱིཏི ཨིམེ པཉྩ དྷམྨཱ ཨེཏརཧི ཀམྨཝཊྚཾ, ཛཱཏིཛརཱམརཎཱཔདེསེན ཝིཉྙཱཎཱདཱིནཾ ནིདྡིཊྛཏྟཱ ཨིམེ པཉྩ དྷམྨཱ ཨཱཡཏིཾ ཝིཔཱཀཝཊྚཾ. ཏེ ཨཱཀཱརཏོ ཝཱིསཏིཝིདྷཱ ཧོནྟི. སངྑཱརཝིཉྙཱཎཱནཉྩེཏྠ ཨནྟརཱ ཨེཀོ སནྡྷི, ཝེདནཱཏཎྷཱནམནྟརཱ ཨེཀོ, བྷཝཛཱཏཱིནམནྟརཱ ཨེཀོཏི, ཨིཏི བྷགཝཱ ཨེཏཾ ཙཏུསངྑེཔཾ ཏིཡདྡྷཾ ཝཱིསཏཱཀཱརཾ ཏིསནྡྷིཾ པཊིཙྩསམུཔྤཱདཾ སབྦཱཀཱརཏོ ཛཱནཱཏི པསྶཏི ཨཉྙཱཏི པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི. ཏཾ ཉཱཏཊྛེན ཉཱཎཾ, པཛཱནནཊྛེན པཉྙཱ, ཏེན ཝུཙྩཏི པཙྩཡཔརིགྒཧེ པཉྙཱ དྷམྨཊྛིཏིཉཱཎནྟི. ཨིམིནཱ དྷམྨཊྛིཏིཉཱཎེན བྷགཝཱ ཏེ དྷམྨེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཉཏྭཱ ཏེསུ ནིབྦིནྡནྟོ ཝིརཛྫནྟོ ཝིམུཙྩནྟོ ཝུཏྟཔྤཀཱརསྶ ཨིམསྶ སཾསཱརཙཀྐསྶ ཨརེ ཧནི ཝིཧནི ཝིདྡྷཾསེསི. ཨེཝམྤི ཨརཱནཾ ཧཏཏྟཱ ཨརཧཾ.

ཨརཱ སཾསཱརཙཀྐསྶ, ཧཏཱ ཉཱཎཱསིནཱ ཡཏོ;

ལོཀནཱཐེན ཏེནེས, ཨརཧནྟི པཝུཙྩཏི.

༡༢༩. ཨགྒདཀྑིཎེཡྻཏྟཱ ¶ ཙ ཙཱིཝརཱདིཔཙྩཡེ ཨརཧཏི པཱུཛཱཝིསེསཉྩ. ཏེནེཝ ཙ ཨུཔྤནྣེ ཏཐཱགཏེ ཡེཀེཙི མཧེསཀྑཱ དེཝམནུསྶཱ, ན ཏེ ཨཉྙཏྠ པཱུཛཾ ཀརོནྟི. ཏཐཱ ཧི བྲཧྨཱ སཧམྤཏི སིནེརུམཏྟེན རཏནདཱམེན ཏཐཱགཏཾ པཱུཛེསི. ཡཐཱབལཉྩ ཨཉྙེ དེཝཱ མནུསྶཱ ཙ ¶ བིམྦིསཱརཀོསལརཱཛཱདཡོ. པརིནིབྦུཏམྤི ཙ བྷགཝནྟཾ ཨུདྡིསྶ ཚནྣཝུཏིཀོཊིདྷནཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཨསོཀམཧཱརཱཛཱ སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཙཏུརཱསཱིཏིཝིཧཱརསཧསྶཱནི པཏིཊྛཱཔེསི. ཀོ པན ཝཱདོ ཨཉྙེསཾ པཱུཛཱཝིསེསཱནནྟི པཙྩཡཱདཱིནཾ ཨརཧཏྟཱཔི ཨརཧཾ.

པཱུཛཱཝིསེསཾ སཧ པཙྩཡེཧི,

ཡསྨཱ ཨཡཾ ཨརཧཏི ལོཀནཱཐོ;

ཨཏྠཱནུརཱུཔཾ ཨརཧནྟི ལོཀེ,

ཏསྨཱ ཛིནོ ཨརཧཏི ནཱམམེཏཾ.

༡༣༠. ཡཐཱ ཙ ལོཀེ ཡེཀེཙི པཎྜིཏམཱནིནོ བཱལཱ ཨསིལོཀབྷཡེན རཧོ པཱཔཾ ཀརོནྟི, ཨེཝམེས ན ཀདཱཙི ཀརོཏཱིཏི པཱཔཀརཎེ རཧཱབྷཱཝཏོཔི ཨརཧཾ.

ཡསྨཱ ནཏྠི རཧོ ནཱམ, པཱཔཀམྨེསུ ཏཱདིནོ;

རཧཱབྷཱཝེན ཏེནེས, ཨརཧཾ ཨིཏི ཝིསྶུཏོ.

ཨེཝཾ སབྦཐཱཔི –

ཨཱརཀཏྟཱ ཧཏཏྟཱ ཙ, ཀིལེསཱརཱིན སོ མུནི;

ཧཏསཾསཱརཙཀྐཱརོ, པཙྩཡཱདཱིན ཙཱརཧོ;

ན རཧོ ཀརོཏི པཱཔཱནི, ཨརཧཾ ཏེན ཝུཙྩཏཱིཏི.

༡༣༡. སམྨཱ སཱམཉྩ སབྦདྷམྨཱནཾ བུདྡྷཏྟཱ པན སམྨཱསམྦུདྡྷོ. ཏཐཱཧི ཨེས སབྦདྷམྨེ སམྨཱ སཱམཉྩ བུདྡྷོ, ཨབྷིཉྙེཡྻེ དྷམྨེ ཨབྷིཉྙེཡྻཏོ བུདྡྷོ, པརིཉྙེཡྻེ དྷམྨེ པརིཉྙེཡྻཏོ, པཧཱཏབྦེ དྷམྨེ པཧཱཏབྦཏོ, སཙྪིཀཱཏབྦེ དྷམྨེ སཙྪིཀཱཏབྦཏོ, བྷཱཝེཏབྦེ དྷམྨེ བྷཱཝེཏབྦཏོ. ཏེནེཝ ཙཱཧ –

ཨབྷིཉྙེཡྻཾ ཨབྷིཉྙཱཏཾ, བྷཱཝེཏབྦཉྩ བྷཱཝིཏཾ;

པཧཱཏབྦཾ པཧཱིནཾ མེ, ཏསྨཱ བུདྡྷོསྨི བྲཱཧྨཎཱཏི. (མ. ནི. ༢.༣༩༩; སུ. ནི. ༥༦༣);

༡༣༢. ཨཔིཙ ¶ ¶ ཙཀྑུཾ དུཀྑསཙྩཾ, ཏསྶ མཱུལཀཱརཎབྷཱཝེན སམུཊྛཱཔིཀཱ པུརིམཏཎྷཱ སམུདཡསཙྩཾ, ཨུབྷིནྣཾ ཨཔྤཝཏྟི ནིརོདྷསཙྩཾ, ནིརོདྷཔཛཱནནཱ པཊིཔདཱ མགྒསཙྩནྟི ཨེཝཾ ཨེཀེཀཔདུདྡྷཱརེནཱཔི སབྦདྷམྨེ སམྨཱ སཱམཉྩ བུདྡྷོ, ཨེས ནཡོ སོཏགྷཱནཛིཝ྄ཧཱཀཱཡམནེསུ. ཨེཏེནེཝ ནཡེན རཱུཔཱདཱིནི ཚ ཨཱཡཏནཱནི, ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདཡོ ཚཝིཉྙཱཎཀཱཡཱ, ཙཀྑུསམྥསྶཱདཡོ ཚ ཕསྶཱ, ཙཀྑུསམྥསྶཛཱདཡོ ཚ ཝེདནཱ, རཱུཔསཉྙཱདཡོ ཚ སཉྙཱ, རཱུཔསཉྩེཏནཱདཡོ ཚ ཙེཏནཱ, རཱུཔཏཎྷཱདཡོ ཚ ཏཎྷཱཀཱཡཱ, རཱུཔཝིཏཀྐཱདཡོ ཚ ཝིཏཀྐཱ, རཱུཔཝིཙཱརཱདཡོ ཚ ཝིཙཱརཱ, རཱུཔཀྑནྡྷཱདཡོ པཉྩཀྑནྡྷཱ, དས ཀསིཎཱནི, དས ཨནུསྶཏིཡོ, ཨུདྡྷུམཱཏཀསཉྙཱདིཝསེན དས སཉྙཱ, ཀེསཱདཡོ དྭཏྟིཾསཱཀཱརཱ, དྭཱདསཱཡཏནཱནི, ཨཊྛཱརས དྷཱཏུཡོ, ཀཱམབྷཝཱདཡོ ནཝ བྷཝཱ, པཋམཱདཱིནི ཙཏྟཱརི ཛྷཱནཱནི, མེཏྟཱབྷཱཝནཱདཡོ ཙཏསྶོ ཨཔྤམཉྙཱ, ཙཏསྶོ ཨརཱུཔསམཱཔཏྟིཡོ, པཊིལོམཏོ ཛརཱམརཎཱདཱིནི, ཨནུལོམཏོ ཨཝིཛྫཱདཱིནི པཊིཙྩསམུཔྤཱདངྒཱནི ཙ ཡོཛེཏབྦཱནི.

ཏཏྲཱཡཾ ཨེཀཔདཡོཛནཱ, ཛརཱམརཎཾ དུཀྑསཙྩཾ, ཛཱཏི སམུདཡསཙྩཾ, ཨུབྷིནྣམྤི ནིསྶརཎཾ ནིརོདྷསཙྩཾ, ནིརོདྷཔཛཱནནཱ པཊིཔདཱ མགྒསཙྩནྟི ཨེཝམེཀེཀཔདུདྡྷཱརེན སབྦདྷམྨེ སམྨཱ སཱམཉྩ བུདྡྷོ ཨནུབུདྡྷོ པཊིབུདྡྷོ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘སམྨཱ སཱམཉྩ སབྦདྷམྨཱནཾ བུདྡྷཏྟཱ པན སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏི.

༡༣༣. ཝིཛྫཱཧི པན ཙརཎེན ཙ སམྤནྣཏྟཱ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ. ཏཏྠ ཝིཛྫཱཏི ཏིསྶོཔི ཝིཛྫཱ ཨཊྛཔི ཝིཛྫཱ. ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ བྷཡབྷེརཝསུཏྟེ (མ. ནི. ༡.༥༢ ཨཱདཡོ) ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ, ཨཊྛ ཨམྦཊྛསུཏྟེ (དཱི. ནི. ༡.༢༧༨ ཨཱདཡོ). ཏཏྲ ཧི ཝིཔསྶནཱཉཱཎེན མནོམཡིདྡྷིཡཱ ཙ སཧ ཚ ཨབྷིཉྙཱ པརིགྒཧེཏྭཱ ཨཊྛ ཝིཛྫཱ ཝུཏྟཱ. ཙརཎནྟི སཱིལསཾཝརོ, ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཏཱ, བྷོཛནེ མཏྟཉྙུཏཱ, ཛཱགརིཡཱནུཡོགོ, སཏྟ སདྡྷམྨཱ, ཙཏྟཱརི རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཱནཱིཏི ཨིམེ པནྣརས དྷམྨཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨིམེཡེཝ ཧི པནྣརས དྷམྨཱ ཡསྨཱ ཨེཏེཧི ཙརཏི ཨརིཡསཱཝཀོ གཙྪཏི ཨམཏཾ དིསཾ, ཏསྨཱ ཙརཎནྟི ཝུཏྟཱ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཨིདྷ, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ སཱིལཝཱ ཧོཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༢.༢༤) སབྦཾ མཛ྄ཛྷིམཔཎྞཱསཀེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. བྷགཝཱ ཨིམཱཧི ཝིཛྫཱཧི ཨིམིནཱ ཙ ཙརཎེན སམནྣཱགཏོ. ཏེན ཝུཙྩཏི ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོཏི.

ཏཏྠ ¶ ¶ ཝིཛྫཱསམྤདཱ བྷགཝཏོ སབྦཉྙུཏཾ པཱུརེཏྭཱ ཋིཏཱ. ཙརཎསམྤདཱ མཧཱཀཱརུཎིཀཏཾ. སོ སབྦཉྙུཏཱཡ སབྦསཏྟཱནཾ ཨཏྠཱནཏྠཾ ཉཏྭཱ མཧཱཀཱརུཎིཀཏཱཡ ཨནཏྠཾ པརིཝཛྫེཏྭཱ ཨཏྠེ ནིཡོཛེཏི. ཡཐཱ ཏཾ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ. ཏེནསྶ སཱཝཀཱ སུཔྤཊིཔནྣཱ ཧོནྟི, ནོ དུཔྤཊིཔནྣཱ ཝིཛྫཱཙརཎཝིཔནྣཱནཾ སཱཝཀཱ ཨཏྟནྟཔཱདཡོ ཝིཡ.

༡༣༤. སོབྷནགམནཏྟཱ, སུནྡརཾ ཋཱནཾ གཏཏྟཱ, སམྨཱ གཏཏྟཱ, སམྨཱ ཙ གདཏྟཱ སུགཏོ. གམནམྤི ཧི གཏནྟི ཝུཙྩཏི. ཏཉྩ བྷགཝཏོ སོབྷནཾ པརིསུདྡྷམནཝཛྫཾ. ཀིཾ པན ཏནྟི? ཨརིཡམགྒོ. ཏེན ཧེས གམནེན ཁེམཾ དིསཾ ཨསཛྫམཱནོ གཏོཏི སོབྷནགམནཏྟཱ སུགཏོ. སུནྡརཉྩེས ཋཱནཾ གཏོ ཨམཏཾ ནིབྦཱནནྟི སུནྡརཾ ཋཱནཾ གཏཏྟཱཔི སུགཏོ. སམྨཱ ཙ གཏོ ཏེན ཏེན མགྒེན པཧཱིནེ ཀིལེསེ པུན ཨཔཙྩཱགཙྪནྟོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘སོཏཱཔཏྟིམགྒེན ཡེ ཀིལེསཱ པཧཱིནཱ, ཏེ ཀིལེསེ ན པུནེཏི ན པཙྩེཏི ན པཙྩཱགཙྪཏཱིཏི སུགཏོ…པེ… ཨརཧཏྟམགྒེན ཡེ ཀིལེསཱ པཧཱིནཱ, ཏེ ཀིལེསེ ན པུནེཏི ན པཙྩེཏི ན པཙྩཱགཙྪཏཱིཏི སུགཏོ’’ཏི, སམྨཱ ཝཱ གཏོ དཱིཔངྐརཔཱདམཱུལཏོ པབྷུཏི ཡཱཝ བོདྷིམཎྜཱ ཏཱཝ སམཏིཾསཔཱརམཱིཔཱུརིཀཱཡ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡཱ སབྦལོཀསྶ ཧིཏསུཁམེཝ ཀརོནྟོ སསྶཏཾ, ཨུཙྪེདཾ, ཀཱམསུཁཾ, ཨཏྟཀིལམཐནྟི ཨིམེ ཙ ཨནྟེ ཨནུཔགཙྪནྟོ གཏོཏི སམྨཱ གཏཏྟཱཔི སུགཏོ. སམྨཱ ཙེས གདཏི ཡུཏྟཊྛཱནེ ཡུཏྟམེཝ ཝཱཙཾ བྷཱསཏཱིཏི སམྨཱ གདཏྟཱཔི སུགཏོ. ཏཏྲིདཾ སཱདྷཀསུཏྟཾ ‘‘ཡཾ ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ཛཱནཱཏི ཨབྷཱུཏཾ ཨཏཙྪཾ ཨནཏྠསཉྷིཏཾ, སཱ ཙ པརེསཾ ཨཔྤིཡཱ ཨམནཱཔཱ, ན ཏཾ ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི. ཡམྤི ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ཛཱནཱཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཨནཏྠསཉྷིཏཾ, སཱ ཙ པརེསཾ ཨཔྤིཡཱ ཨམནཱཔཱ, ཏམྤི ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ན བྷཱསཏི. ཡཉྩ ཁོ ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ཛཱནཱཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཨཏྠསཉྷིཏཾ, སཱ ཙ པརེསཾ ཨཔྤིཡཱ ཨམནཱཔཱ, ཏཏྲ ཀཱལཉྙཱུ ཏཐཱགཏོ ཧོཏི ཏསྶཱ ཝཱཙཱཡ ཝེཡྻཱཀརཎཱཡ. ཡཾ ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ཛཱནཱཏི ཨབྷཱུཏཾ ཨཏཙྪཾ ཨནཏྠསཉྷིཏཾ, སཱ ཙ པརེསཾ པིཡཱ མནཱཔཱ, ན ཏཾ ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི. ཡམྤི ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ཛཱནཱཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཨནཏྠསཉྷིཏཾ, སཱ ཙ པརེསཾ པིཡཱ མནཱཔཱ, ཏམྤི ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ན བྷཱསཏི. ཡཉྩ ཁོ ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ཛཱནཱཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཨཏྠསཉྷིཏཾ, སཱ ¶ ཙ པརེསཾ པིཡཱ མནཱཔཱ, ཏཏྲ ཀཱལཉྙཱུ ཏཐཱགཏོ ཧོཏི ཏསྶཱ ཝཱཙཱཡ ཝེཡྻཱཀརཎཱཡཱ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༨༦). ཨེཝཾ སམྨཱ གདཏྟཱཔི སུགཏོཏི ཝེདིཏབྦོ.

༡༣༥. སབྦཐཱཔི ཝིདིཏལོཀཏྟཱ པན ལོཀཝིདཱུ. སོ ཧི བྷགཝཱ སབྷཱཝཏོ སམུདཡཏོ ནིརོདྷཏོ ¶ ནིརོདྷཱུཔཱཡཏོཏི སབྦཐཱ ལོཀཾ ཨཝེདི ཨཉྙཱསི པཊིཝིཛ྄ཛྷི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཡཏྠ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ན ཛཱཡཏི ན ཛཱིཡཏི ན མཱིཡཏི ན ཙཝཏི ན ཨུཔཔཛྫཏི, ནཱཧཾ ཏཾ གམནེན ལོཀསྶ ཨནྟཾ ཉཱཏེཡྻཾ དཊྛེཡྻཾ པཏྟེཡྻནྟི ཝདཱམི, ན ཙཱཧཾ, ཨཱཝུསོ, ཨཔཏྭཱཝ ལོཀསྶ ཨནྟཾ དུཀྑསྶ ཨནྟཀིརིཡཾ ཝདཱམི. ཨཔི ཙཱཧཾ, ཨཱཝུསོ, ཨིམསྨིཉྙེཝ བྱཱམམཏྟེ ཀལེ༹ཝརེ སསཉྙིམྷི སམནཀེ ལོཀཉྩ པཉྙཔེམི ལོཀསམུདཡཉྩ ལོཀནིརོདྷཉྩ ལོཀནིརོདྷགཱམིནིཉྩ པཊིཔདཾ.

གམནེན ན པཏྟབྦོ, ལོཀསྶནྟོ ཀུདཱཙནཾ;

ན ཙ ཨཔཏྭཱ ལོཀནྟཾ, དུཀྑཱ ཨཏྠི པམོཙནཾ.

ཏསྨཱ ཧཝེ ལོཀཝིདཱུ སུམེདྷོ,

ལོཀནྟགཱུ ཝཱུསིཏབྲཧྨཙརིཡོ;

ལོཀསྶ ཨནྟཾ སམིཏཱཝི ཉཏྭཱ,

ནཱསཱིསཏི ལོཀམིམཾ པརཉྩཱཏི. (སཾ. ནི. ༡.༡༠༧; ཨ. ནི. ༤.༤༥);

༡༣༦. ཨཔིཙ ཏཡོ ལོཀཱ སངྑཱརལོཀོ སཏྟལོཀོ ཨོཀཱསལོཀོཏི. ཏཏྠ ཨེཀོ ལོཀོ སབྦེ སཏྟཱ ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཱཏི (པཊི. མ. ༡.༡༡༢) ཨཱགཏཊྛཱནེ སངྑཱརལོཀོ ཝེདིཏབྦོ. སསྶཏོ ལོཀོཏི ཝཱ ཨསསྶཏོ ལོཀོཏི ཝཱཏི (དཱི. ནི. ༡.༤༢༡) ཨཱགཏཊྛཱནེ སཏྟལོཀོ.

ཡཱཝཏཱ ཙནྡིམསཱུརིཡཱ པརིཧརནྟི, དིསཱ བྷནྟི ཝིརོཙམཱནཱ;

ཏཱཝ སཧསྶདྷཱ ལོཀོ, ཨེཏྠ ཏེ ཝཏྟཏཱི ཝསོཏི. (མ. ནི. ༡.༥༠༣) –

ཨཱགཏཊྛཱནེ ཨོཀཱསལོཀོ. ཏམྤི བྷགཝཱ སབྦཐཱ ཨཝེདི. ཏཐཱ ཧིསྶ ‘‘ཨེཀོ ལོཀོ སབྦེ སཏྟཱ ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཱ. དྭེ ལོཀཱ ནཱམཉྩ རཱུཔཉྩ. ཏཡོ ལོཀཱ ཏིསྶོ ཝེདནཱ. ཙཏྟཱརོ ལོཀཱ ¶ ཙཏྟཱརོ ཨཱཧཱརཱ. པཉྩ ལོཀཱ པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ. ཚ ལོཀཱ ཚ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱནི ཨཱཡཏནཱནི. སཏྟ ལོཀཱ སཏྟ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡོ. ཨཊྛ ལོཀཱ ཨཊྛ ལོཀདྷམྨཱ. ནཝ ལོཀཱ ནཝ ¶ སཏྟཱཝཱསཱ. དས ལོཀཱ དསཱཡཏནཱནི. དྭཱདས ལོཀཱ དྭཱདསཱཡཏནཱནི. ཨཊྛཱརས ལོཀཱ ཨཊྛཱརས དྷཱཏུཡོ’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༡༢) ཨཡཾ སངྑཱརལོཀོཔི སབྦཐཱ ཝིདིཏོ.

ཡསྨཱ པནེས སབྦེསམྤི སཏྟཱནཾ ཨཱསཡཾ ཛཱནཱཏི, ཨནུསཡཾ ཛཱནཱཏི, ཙརིཏཾ ཛཱནཱཏི, ཨདྷིམུཏྟིཾ ཛཱནཱཏི, ཨཔྤརཛཀྑེ མཧཱརཛཀྑེ, ཏིཀྑིནྡྲིཡེ མུདིནྡྲིཡེ, སྭཱཀཱརེ དྭཱཀཱརེ, སུཝིཉྙཱཔཡེ དུཝིཉྙཱཔཡེ, བྷབྦེ ཨབྷབྦེ སཏྟེ ཛཱནཱཏི. ཏསྨཱསྶ སཏྟལོཀོཔི སབྦཐཱ ཝིདིཏོ.

༡༣༧. ཡཐཱ ཙ སཏྟལོཀོ, ཨེཝཾ ཨོཀཱསལོཀོཔི. ཏཐཱ ཧེས ཨེཀཾ ཙཀྐཝཱལ༹ཾ ཨཱཡཱམཏོ ཙ ཝིཏྠཱརཏོ ཙ ཡོཛནཱནཾ དྭཱདསསཏསཧསྶཱནི ཙཏུཏིཾསསཏཱནི ཙ པཉྙཱསཉྩ ཡོཛནཱནི. པརིཀྑེཔཏོ པན –

སབྦཾ སཏསཧསྶཱནི, ཚཏྟིཾསཔརིམཎྜལཾ;

དས ཙེཝ སཧསྶཱནི, ཨཌྜྷུཌྜྷཱནི སཏཱནི ཙ.

ཏཏྠ –

དུཝེ སཏསཧསྶཱནི, ཙཏྟཱརི ནཧུཏཱནི ཙ;

ཨེཏྟཀཾ བཧལཏྟེན, སངྑཱཏཱཡཾ ཝསུནྡྷརཱ.

ཏསྶཱཡེཝ སནྡྷཱརཀཾ –

ཙཏྟཱརི སཏསཧསྶཱནི, ཨཊྛེཝ ནཧུཏཱནི ཙ;

ཨེཏྟཀཾ བཧལཏྟེན, ཛལཾ ཝཱཏེ པཏིཊྛིཏཾ.

ཏསྶཱཔི སནྡྷཱརཀོ –

ནཝ སཏསཧསྶཱནི, མཱལུཏོ ནབྷམུགྒཏོ;

སཊྛིཉྩེཝ སཧསྶཱནི, ཨེསཱ ལོཀསྶ སཎྛིཏི.

ཨེཝཾ སཎྛིཏེ ཙེཏྠ ཡོཛནཱནཾ –

ཙཏུརཱསཱིཏི ¶ ¶ སཧསྶཱནི, ཨཛ྄ཛྷོགཱལ༹ྷོ མཧཎྞཝེ;

ཨཙྩུགྒཏོ ཏཱཝདེཝ, སིནེརུ པབྦཏུཏྟམོ.

ཏཏོ ཨུཔཌྜྷུཔཌྜྷེན, པམཱཎེན ཡཐཱཀྐམཾ;

ཨཛ྄ཛྷོགཱལ༹ྷུགྒཏཱ དིབྦཱ, ནཱནཱརཏནཙིཏྟིཏཱ.

ཡུགནྡྷརོ ཨཱིསདྷརོ, ཀརཝཱིཀོ སུདསྶནོ;

ནེམིནྡྷརོ ཝིནཏཀོ, ཨསྶཀཎྞོ གིརི བྲཧཱ.

ཨེཏེ སཏྟ མཧཱསེལཱ, སིནེརུསྶ སམནྟཏོ;

མཧཱརཱཛཱནམཱཝཱསཱ, དེཝཡཀྑནིསེཝིཏཱ.

ཡོཛནཱནཾ སཏཱནུཙྩོ, ཧིམཝཱ པཉྩ པབྦཏོ;

ཡོཛནཱནཾ སཧསྶཱནི, ཏཱིཎི ཨཱཡཏཝིཏྠཏོ.

ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶེཧི, ཀཱུཊེཧི པཊིམཎྜིཏོ;

ཏིཔཉྩཡོཛནཀྑནྡྷ-པརིཀྑེཔཱ ནགཝ྄ཧཡཱ.

པཉྙཱསཡོཛནཀྑནྡྷ-སཱཁཱཡཱམཱ སམནྟཏོ;

སཏཡོཛནཝིཏྠིཎྞཱ, ཏཱཝདེཝ ཙ ཨུགྒཏཱ;

ཛམྦཱུ ཡསྶཱནུབྷཱཝེན, ཛམྦུདཱིཔོ པཀཱསིཏོ.

ཡཉྩེཏཾ ཛམྦུཡཱ པམཱཎཾ, ཨེཏདེཝ ཨསུརཱནཾ ཙིཏྲཔཱཊལིཡཱ, གརུལཱ༹ནཾ སིམྦལིརུཀྑསྶ, ཨཔརགོཡཱནེ ཀདམྦསྶ, ཨུཏྟརཀུརཱུསུ ཀཔྤརུཀྑསྶ, པུབྦཝིདེཧེ སིརཱིསསྶ, ཏཱཝཏིཾསེསུ པཱརིཙྪཏྟཀསྶཱཏི. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –

‘‘པཱཊལཱི སིམྦལཱི ཛམྦཱུ, དེཝཱནཾ པཱརིཙྪཏྟཀོ;

ཀདམྦོ ཀཔྤརུཀྑོ ཙ, སིརཱིསེན བྷཝཏི སཏྟམནྟི.

‘‘དྭེཨསཱིཏི ¶ སཧསྶཱནི, ཨཛ྄ཛྷོགཱལ༹ྷོ མཧཎྞཝེ;

ཨཙྩུགྒཏོ ཏཱཝདེཝ, ཙཀྐཝཱལ༹སིལུཙྩཡོ;

པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཏཾ སབྦཾ, ལོཀདྷཱཏུམཡཾ ཋིཏོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཙནྡམཎྜལཾ ཨེཀཱུནཔཉྙཱསཡོཛནཾ. སཱུརིཡམཎྜལཾ པཉྙཱསཡོཛནཾ. ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཾ དསསཧསྶཡོཛནཾ. ཏཐཱ ཨསུརབྷཝནཾ ཨཝཱིཙིམཧཱནིརཡོ ཛམྦུདཱིཔོ ཙ. ཨཔརགོཡཱནཾ སཏྟསཧསྶཡོཛནཾ. ཏཐཱ ¶ པུབྦཝིདེཧཾ. ཨུཏྟརཀུརུ ཨཊྛསཧསྶཡོཛནཾ. ཨེཀམེཀོ ཙེཏྠ མཧཱདཱིཔོ པཉྩསཏཔཉྩསཏཔརིཏྟདཱིཔཔརིཝཱརོ. ཏཾ སབྦམྤི ཨེཀཾ ཙཀྐཝཱལ༹ཾ ཨེཀཱ ལོཀདྷཱཏུ. ཏདནྟརེསུ ལོཀནྟརིཀནིརཡཱ.

ཨེཝཾ ཨནནྟཱནི ཙཀྐཝཱལཱ༹ནི ཨནནྟཱ ལོཀདྷཱཏུཡོ བྷགཝཱ ཨནནྟེན བུདྡྷཉཱཎེན ཨཝེདི ཨཉྙཱསི པཊིཝིཛ྄ཛྷི. ཨེཝམསྶ ཨོཀཱསལོཀོཔི སབྦཐཱ ཝིདིཏོ. ཨེཝམྤི སབྦཐཱ ཝིདིཏལོཀཏྟཱ ལོཀཝིདཱུ.

༡༣༨. ཨཏྟནཱ པན གུཎེཧི ཝིསིཊྛཏརསྶ ཀསྶཙི ཨབྷཱཝཏོ ནཏྠི ཨེཏསྶ ཨུཏྟརོཏི ཨནུཏྟརོ. ཏཐཱ ཧེས སཱིལགུཎེནཱཔི སབྦཾ ལོཀམབྷིབྷཝཏི, སམཱདྷིཔཉྙཱཝིམུཏྟིཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནགུཎེནཱཔི. སཱིལགུཎེནཱཔི ཨསམོ ཨསམསམོ ཨཔྤཊིམོ ཨཔྤཊིབྷཱགོ ཨཔྤཊིཔུགྒལོ…པེ… ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནགུཎེནཱཔི. ཡཐཱཧ – ‘‘ན ཁོ པནཱཧཾ སམནུཔསྶཱམི སདེཝཀེ ལོཀེ སམཱརཀེ…པེ… སདེཝམནུསྶཱཡ པཛཱཡ ཨཏྟནཱ སཱིལསམྤནྣཏར’’ནྟི ཝིཏྠཱརོ. ཨེཝཾ ཨགྒཔསཱདསུཏྟཱདཱིནི (ཨ. ནི. ༤.༣༤; ཨིཏིཝུ. ༩༠) ‘‘ན མེ ཨཱཙརིཡོ ཨཏྠཱི’’ཏིཨཱདིཀཱ (མ. ནི. ༡.༢༨༥; མཧཱཝ. ༡༡) གཱཐཱཡོ ཙ ཝིཏྠཱརེཏབྦཱ.

༡༣༩. པུརིསདམྨེ སཱརེཏཱིཏི པུརིསདམྨསཱརཐི. དམེཏི ཝིནེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ པུརིསདམྨཱཏི ཨདནྟཱ དམེཏུཾ ཡུཏྟཱ ཏིརཙྪཱནཔུརིསཱཔི མནུསྶཔུརིསཱཔི ཨམནུསྶཔུརིསཱཔི. ཏཐཱ ཧི བྷགཝཏཱ ཏིརཙྪཱནཔུརིསཱཔི ཨཔལཱལོ ནཱགརཱཛཱ, ཙཱུལོ༹དརོ, མཧོདརོ, ཨགྒིསིཁོ, དྷཱུམསིཁོ, ཨརཝཱལོ༹ ནཱགརཱཛཱ, དྷནཔཱལཀོ ཧཏྠཱིཏི ཨེཝམཱདཡོ དམིཏཱ ནིབྦིསཱ ཀཏཱ སརཎེསུ ཙ སཱིལེསུ ཙ པཏིཊྛཱཔིཏཱ, མནུསྶཔུརིསཱཔི སཙྩཀནིགཎྛཔུཏྟཨམྦཊྛམཱཎཝཔོཀྑརསཱཏི སོཎདནྟཀཱུཊདནྟཱདཡོ, ཨམནུསྶཔུརིསཱཔི ཨཱལ༹ཝཀསཱུཙིལོམཁརལོམཡཀྑསཀྐདེཝརཱཛཱདཡོ ¶ དམིཏཱ ཝིནཱིཏཱ ཝིཙིཏྲེཧི ཝིནཡནཱུཔཱཡེཧི. ‘‘ཨཧཾ ཁོ, ཀེསི, པུརིསདམྨེ སཎྷེནཔི ཝིནེམི, ཕརུསེནཔི ཝིནེམི, སཎྷཕརུསེནཔི ཝིནེམཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༡༡) ཨིདཉྩེཏྠ སུཏྟཾ ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ.

ཨཔིཙ བྷགཝཱ ཝིསུདྡྷསཱིལཱདཱིནཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནི སོཏཱཔནྣཱདཱིནཉྩ ཨུཏྟརི མགྒཔཊིཔདཾ ཨཱཙིཀྑནྟོ དནྟེཔི དམེཏིཡེཝ.

ཨཐ ¶ ཝཱ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐཱིཏི ཨེཀམེཝིདཾ ཨཏྠཔདཾ. བྷགཝཱ ཧི ཏཐཱ པུརིསདམྨེ སཱརེཏི, ཡཐཱ ཨེཀཔལླངྐེནེཝ ནིསིནྣཱ ཨཊྛ དིསཱ ཨསཛྫམཱནཱ དྷཱཝནྟི. ཏསྨཱ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐཱིཏི ཝུཙྩཏི. ‘‘ཧཏྠིདམཀེན, བྷིཀྑཝེ, ཧཏྠིདམྨོ སཱརིཏོ ཨེཀཾཡེཝ དིསཾ དྷཱཝཏཱི’’ཏི ཨིདཉྩེཏྠ སུཏྟཾ (མ. ནི. ༣.༣༡༢) ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ.

༡༤༠. དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠེཧི ཡཐཱརཧཾ ཨནུསཱསཏཱིཏི སཏྠཱ. ཨཔིཙ སཏྠཱ ཝིཡཱཏི སཏྠཱ, བྷགཝཱ སཏྠཝཱཧོ. ཡཐཱ སཏྠཝཱཧོ སཏྠེ ཀནྟཱརཾ ཏཱརེཏི ཙོརཀནྟཱརཾ ཏཱརེཏི ཝཱལ༹ཀནྟཱརཾ ཏཱརེཏི དུབྦྷིཀྑཀནྟཱརཾ ཏཱརེཏི ནིརུདཀཀནྟཱརཾ ཏཱརེཏི ཨུཏྟཱརེཏི ནིཏྟཱརེཏི པཏཱརེཏི ཁེམནྟབྷཱུམིཾ སམྤཱཔེཏི, ཨེཝམེཝ བྷགཝཱ སཏྠཱ སཏྠཝཱཧོ སཏྟེ ཀནྟཱརཾ ཏཱརེཏི, ཛཱཏིཀནྟཱརཾ ཏཱརེཏཱིཏིཨཱདིནཱ ནིདྡེསནཡེནཔེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. དེཝམནུསྶཱནནྟི དེཝཱནཉྩ མནུསྶཱནཉྩ. ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདཝསེན, བྷབྦཔུགྒལཔརིཙྪེདཝསེན ཙེཏཾ ཝུཏྟཾ. བྷགཝཱ པན ཏིརཙྪཱནགཏཱནམྤི ཨནུསཱསནིཔྤདཱནེན སཏྠཱཡེཝ. ཏེཔི ཧི བྷགཝཏོ དྷམྨསྶཝནེན ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟིཾ པཏྭཱ ཏཱཡ ཨེཝ ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟིཡཱ དུཏིཡེ ཝཱ ཏཏིཡེ ཝཱ ཨཏྟབྷཱཝེ མགྒཕལབྷཱགིནོ ཧོནྟི. མཎྜཱུཀདེཝཔུཏྟཱདཡོ ཙེཏྠ ནིདསྶནཾ.

བྷགཝཏི ཀིར གགྒརཱཡ པོཀྑརཎིཡཱ ཏཱིརེ ཙམྤཱནགརཝཱསཱིནཾ དྷམྨཾ དེསིཡམཱནེ ཨེཀོ མཎྜཱུཀོ བྷགཝཏོ སརེ ནིམིཏྟཾ ཨགྒཧེསི, ཏཾ ཨེཀོ ཝཙྪཔཱལཀོ དཎྜཾ ཨོལུབྦྷ ཏིཊྛནྟོ སཱིསེ སནྣིརུམྦྷིཏྭཱ ཨཊྛཱསི. སོ ཏཱཝདེཝ ཀཱལངྐཏྭཱ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ དྭཱདསཡོཛནིཀེ ཀནཀཝིམཱནེ ནིབྦཏྟི. སུཏྟཔྤབུདྡྷོ ཝིཡ ཙ ཏཏྠ ཨཙྪརཱསངྒྷཔརིཝུཏཾ ཨཏྟཱནཾ དིསྭཱ ‘‘ཨརེ ཨཧམྤི ནཱམ ཨིདྷ ནིབྦཏྟོ, ཀིཾ ནུ ཁོ ཀམྨམཀཱསི’’ནྟི ཨཱཝཛྫེནྟོ ན ཨཉྙཾ ཀིཉྩི ཨདྡས ¶ ཨཉྙཏྲ བྷགཝཏོ སརེ ནིམིཏྟགྒཱཧཱ. སོ ཏཱཝདེཝ སཧ ཝིམཱནེན ཨཱགནྟྭཱ བྷགཝཏོ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡི. བྷགཝཱ ཛཱནནྟོཝ པུཙྪི –

‘‘ཀོ མེ ཝནྡཏི པཱདཱནི, ཨིདྡྷིཡཱ ཡསསཱ ཛལཾ;

ཨབྷིཀྐནྟེན ཝཎྞེན, སབྦཱ ཨོབྷཱསཡཾ དིསཱ’’ཏི.

མཎྜཱུཀོཧཾ ¶ པུརེ ཨཱསིཾ, ཨུདཀེ ཝཱརིགོཙརོ;

ཏཝ དྷམྨཾ སུཎནྟསྶ, ཨཝདྷི ཝཙྪཔཱལཀོཏི.

བྷགཝཱ ཏསྶ དྷམྨཾ དེསེསི. ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ པཱཎསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. དེཝཔུཏྟོཔི སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱཡ སིཏཾ ཀཏྭཱ པཀྐམཱིཏི.

༡༤༡. ཡཾ པན ཀིཉྩི ཨཏྠི ཉེཡྻཾ ནཱམ, སབྦསྶེཝ བུདྡྷཏྟཱ ཝིམོཀྑནྟིཀཉྙཱཎཝསེན བུདྡྷོ. ཡསྨཱ ཝཱ ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི ཨཏྟནཱཔི བུཛ྄ཛྷི, ཨཉྙེཔི སཏྟེ བོདྷེསི, ཏསྨཱ ཨེཝམཱདཱིཧིཔི ཀཱརཎེཧི བུདྡྷོ. ཨིམསྶ ཙ པནཏྠསྶ ཝིཉྙཱཔནཏྠཾ ‘‘བུཛ྄ཛྷིཏཱ སཙྩཱནཱིཏི བུདྡྷོ. བོདྷེཏཱ པཛཱཡཱཏི བུདྡྷོ’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟོ སབྦོཔི ནིདྡེསནཡོ (མཧཱནི. ༡༩༢) པཊིསམྦྷིདཱནཡོ (པཊི. མ. ༡.༡༦༢) ཝཱ ཝིཏྠཱརེཏབྦོ.

༡༤༢. བྷགཝཱཏི ཨིདཾ པནསྶ གུཎཝིསིཊྛསབྦསཏྟུཏྟམགརུགཱརཝཱདྷིཝཙནཾ. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –

‘‘བྷགཝཱཏི ཝཙནཾ སེཊྛཾ, བྷགཝཱཏི ཝཙནམུཏྟམཾ;

གརུགཱརཝཡུཏྟོ སོ, བྷགཝཱ ཏེན ཝུཙྩཏཱི’’ཏི.

ཙཏུབྦིདྷཾ ཝཱ ནཱམཾ ཨཱཝཏྠིཀཾ ལིངྒིཀཾ ནེམིཏྟིཀཾ ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣནྟི. ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣཾ ནཱམ ལོཀིཡཝོཧཱརེན ཡདིཙྪཀནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཝཙྪོ དམྨོ བལཱིབདྡོཏི ཨེཝམཱདི ཨཱཝཏྠིཀཾ. དཎྜཱི ཚཏྟཱི སིཁཱི ཀརཱིཏི ཨེཝམཱདི ལིངྒིཀཾ. ཏེཝིཛྫོ ཚལ༹བྷིཉྙོཏི ཨེཝམཱདི ནེམིཏྟིཀཾ. སིརིཝཌྜྷཀོ དྷནཝཌྜྷཀོཏི ཨེཝམཱདི ཝཙནཏྠཾ ཨནཔེཀྑིཏྭཱ པཝཏྟཾ ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣཾ. ཨིདཾ ¶ པན བྷགཝཱཏི ནཱམཾ ནེམིཏྟིཀཾ, ན མཧཱམཱཡཱཡ, ན སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛེན, ན ཨསཱིཏིཡཱ ཉཱཏིསཧསྶེཧི ཀཏཾ, ན སཀྐསནྟུསིཏཱདཱིཧི དེཝཏཱཝིསེསེཧི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ ‘‘བྷགཝཱཏི ནེཏཾ ནཱམཾ མཱཏརཱ ཀཏཾ…པེ… ཝིམོཀྑནྟིཀམེཏཾ བུདྡྷཱནཾ བྷགཝནྟཱནཾ བོདྷིཡཱ མཱུལེ སཧ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ པཊིལཱབྷཱ སཙྪིཀཱ པཉྙཏྟི ཡདིདཾ བྷགཝཱ’’ཏི (མཧཱནི. ༨༤).

༡༤༣. ཡཾགུཎནེམིཏྟིཀཉྩེཏཾ ནཱམཾ, ཏེསཾ གུཎཱནཾ པཀཱསནཏྠཾ ཨིམཾ གཱཐཾ ཝདནྟི –

‘‘བྷགཱི ¶ བྷཛཱི བྷཱགི ཝིབྷཏྟཝཱ ཨིཏི,

ཨཀཱསི བྷགྒནྟི གརཱུཏི བྷཱགྱཝཱ;

བཧཱུཧི ཉཱཡེཧི སུབྷཱཝིཏཏྟནོ,

བྷཝནྟགོ སོ བྷགཝཱཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. –

ནིདྡེསེ (མཧཱནི. ༨༤) ཝུཏྟནཡེནེཝ ཙེཏྠ ཏེསཾ ཏེསཾ པདཱནཾ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ.

༡༤༤. ཨཡཾ པན ཨཔརོ ནཡོ.

བྷཱགྱཝཱ བྷགྒཝཱ ཡུཏྟོ, བྷགེཧི ཙ ཝིབྷཏྟཝཱ;

བྷཏྟཝཱ ཝནྟགམནོ, བྷཝེསུ བྷགཝཱ ཏཏོཏི.

ཏཏྠ ཝཎྞཱགམོ ཝཎྞཝིཔརིཡཡོཏིཨཱདིཀཾ ནིརུཏྟིལཀྑཎཾ གཧེཏྭཱ སདྡནཡེན ཝཱ པིསོདརཱདིཔཀྑེཔལཀྑཎཾ གཧེཏྭཱ ཡསྨཱ ལོཀིཡལོཀུཏྟརསུཁཱབྷིནིབྦཏྟཀཾ དཱནསཱིལཱདིཔཱརཔྤཏྟཾ བྷཱགྱམསྶ ཨཏྠི, ཏསྨཱ བྷཱགྱཝཱཏི ཝཏྟབྦེ བྷགཝཱཏི ཝུཙྩཏཱིཏི ཉཱཏབྦཾ.

ཡསྨཱ པན ཨཧིརིཀཱནོཏྟཔྤཀོདྷཱུཔནཱཧམཀྑཔལཱ༹སཨིསྶཱམཙྪརིཡམཱཡཱསཱཋེཡྻཐམྦྷསཱརམྦྷམཱནཱཏིམཱནམདཔམཱདཏཎྷཱཨཝིཛྫཱ- ཏིཝིདྷཱཀུསལམཱུལདུཙྩརིཏསཾཀིལེསམལཝིསམསཉྙཱཝིཏཀྐཔཔཉྩཙཏུབྦིདྷཝིཔརིཡེས- ཨཱསཝགནྠཨོགྷཡོགཨགཏིཏཎྷུཔྤཱདུཔཱདཱནཔཉྩཙེཏོཁཱིལཝིནིབནྡྷནཱིཝརཎཱབྷིནནྡནཱ- ཚཝིཝཱདམཱུལཏཎྷཱཀཱཡསཏྟཱནུསཡཨཊྛམིཙྪཏྟནཝཏཎྷཱམཱུལཀདསཱཀུསལཀམྨཔཐདྭཱསཊྛིདིཊྛིགཏ- ཨཊྛསཏཏཎྷཱཝིཙརིཏཔྤབྷེདསབྦདརཐཔརིལཱ༹ཧཀིལེསསཏསཧསྶཱནི ¶ , སངྑེཔཏོ ཝཱ པཉྩ ཀིལེསཁནྡྷཨབྷིསངྑཱརདེཝཔུཏྟམཙྩུམཱརེ ཨབྷཉྫི. ཏསྨཱ བྷགྒཏྟཱ ཨེཏེསཾ པརིསྶཡཱནཾ བྷགྒཝཱཏི ཝཏྟབྦེ བྷགཝཱཏི ཝུཙྩཏི. ཨཱཧ ཙེཏྠ –

‘‘བྷགྒརཱགོ བྷགྒདོསོ, བྷགྒམོཧོ ཨནཱསཝོ;

བྷགྒཱསྶ པཱཔཀཱ དྷམྨཱ, བྷགཝཱ ཏེན ཝུཙྩཏཱི’’ཏི.

བྷཱགྱཝཏཱཡ ཙསྶ སཏཔུཉྙལཀྑཎདྷརསྶ རཱུཔཀཱཡསམྤཏྟི དཱིཔིཏཱ ཧོཏི. བྷགྒདོསཏཱཡ དྷམྨཀཱཡསམྤཏྟི. ཏཐཱ ལོཀིཡསརིཀྑཀཱནཾ བཧུམཏབྷཱཝོ, གཧཊྛཔབྦཛིཏེཧི ཨབྷིགམནཱིཡཏཱ, ཨབྷིགཏཱནཉྩ ནེསཾ ཀཱཡཙིཏྟདུཀྑཱཔནཡནེ ¶ པཊིབལབྷཱཝོ, ཨཱམིསདཱནདྷམྨདཱནེཧི ཨུཔཀཱརིཏཱ, ལོཀིཡལོཀུཏྟརསུཁེཧི ཙ སཾཡོཛནསམཏྠཏཱ དཱིཔིཏཱ ཧོཏི.

ཡསྨཱ ཙ ལོཀེ ཨིསྶརིཡདྷམྨཡསསིརིཀཱམཔཡཏྟེསུ ཚསུ དྷམྨེསུ བྷགསདྡོ པཝཏྟཏི, པརམཉྩསྶ སཀཙིཏྟེ ཨིསྶརིཡཾ, ཨཎིམཱལངྒྷིམཱདིཀཾ ཝཱ ལོཀིཡསམྨཏཾ སབྦཱཀཱརཔརིཔཱུརཾ ཨཏྠི. ཏཐཱ ལོཀུཏྟརོ དྷམྨོ. ལོཀཏྟཡབྱཱཔཀོ ཡཐཱབྷུཙྩགུཎཱདྷིགཏོ ཨཏིཝིཡ པརིསུདྡྷོ ཡསོ. རཱུཔཀཱཡདསྶནབྱཱཝཊཛནནཡནཔྤསཱདཛནནསམཏྠཱ སབྦཱཀཱརཔརིཔཱུརཱ སབྦངྒཔཙྩངྒསིརཱི. ཡཾ ཡཾ ཨེཏེན ཨིཙྪིཏཾ པཏྠིཏཾ ཨཏྟཧིཏཾ པརཧིཏཾ ཝཱ, ཏསྶ ཏསྶ ཏཐེཝ ཨབྷིནིཔྥནྣཏྟཱ ཨིཙྪིཏཏྠནིབྦཏྟིསཉྙིཏོ ཀཱམོ. སབྦལོཀགརུབྷཱཝཔྤཏྟིཧེཏུབྷཱུཏོ སམྨཱཝཱཡཱམསངྑཱཏོ པཡཏྟོ ཙ ཨཏྠི. ཏསྨཱ ཨིམེཧི བྷགེཧི ཡུཏྟཏྟཱཔི བྷགཱ ཨསྶ སནྟཱིཏི ཨིམིནཱ ཨཏྠེན བྷགཝཱཏི ཝུཙྩཏི.

ཡསྨཱ པན ཀུསལཱདཱིཧི བྷེདེཧི སབྦདྷམྨེ, ཁནྡྷཱཡཏནདྷཱཏུསཙྩཨིནྡྲིཡཔཊིཙྩསམུཔྤཱདཱདཱིཧི ཝཱ ཀུསལཱདིདྷམྨེ, པཱིལ༹ནསངྑཏསནྟཱཔཝིཔརིཎཱམཊྛེན ཝཱ དུཀྑཾ ཨརིཡསཙྩཾ, ཨཱཡཱུཧནནིདཱནསཾཡོགཔལིབོདྷཊྛེན སམུདཡཾ, ནིསྶརཎཝིཝེཀཱསངྑཏཨམཏཊྛེན ནིརོདྷཾ, ནིཡྻཱནིཀཧེཏུདསྶནཱདྷིཔཏེཡྻཊྛེན མགྒཾ ཝིབྷཏྟཝཱ, ཝིབྷཛིཏྭཱ ཝིཝརིཏྭཱ དེསིཏཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཝིབྷཏྟཝཱཏི ཝཏྟབྦེ བྷགཝཱཏི ཝུཙྩཏི.

ཡསྨཱ ཙ ཨེས དིབྦབྲཧྨཨརིཡཝིཧཱརེ ཀཱཡཙིཏྟཨུཔདྷིཝིཝེཀེ སུཉྙཏཔྤཎིཧིཏཱནིམིཏྟཝིམོཀྑེ ཨཉྙེ ཙ ལོཀིཡལོཀུཏྟརེ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨེ བྷཛི སེཝི བཧུལཾ ཨཀཱསི, ཏསྨཱ བྷཏྟཝཱཏི ཝཏྟབྦེ བྷགཝཱཏི ཝུཙྩཏི.

ཡསྨཱ ¶ པན ཏཱིསུ བྷཝེསུ ཏཎྷཱསངྑཱཏཾ གམནཾ ཨནེན ཝནྟཾ, ཏསྨཱ བྷཝེསུ ཝནྟགམནོཏི ཝཏྟབྦེ བྷཝསདྡཏོ བྷཀཱརཾ གམནསདྡཏོ གཀཱརཾ ཝནྟསདྡཏོ ཝཀཱརཉྩ དཱིགྷཾ ཀཏྭཱ ཨཱདཱཡ བྷགཝཱཏི ཝུཙྩཏི ཡཐཱ ལོཀེ མེཧནསྶ ཁསྶ མཱལཱཏི ཝཏྟབྦེ མེཁལཱཏི.

༡༤༥. ཏསྶེཝཾ ཨིམིནཱ ཙ ཨིམིནཱ ཙ ཀཱརཎེན སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ…པེ… ཨིམིནཱ ཙ ཨིམིནཱ ཙ ཀཱརཎེན བྷགཝཱཏི བུདྡྷགུཎེ ཨནུསྶརཏོ ནེཝ ཏསྨིཾ སམཡེ རཱགཔརིཡུཊྛིཏཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི, ན དོསཔརིཡུཊྛིཏཾ, ན མོཧཔརིཡུཊྛིཏཾ ¶ ཙིཏྟཾ ཧོཏི. ཨུཛུགཏམེཝསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ ཧོཏི ཏཐཱགཏམཱརབྦྷ (ཨ. ནི. ༦.༡༠). ཨིཙྩསྶ ཨེཝཾ རཱགཱདིཔརིཡུཊྛཱནཱབྷཱཝེན ཝིཀྑམྦྷིཏནཱིཝརཎསྶ ཀམྨཊྛཱནཱབྷིམུཁཏཱཡ ཨུཛུགཏཙིཏྟསྶ བུདྡྷགུཎཔོཎཱ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱ པཝཏྟནྟི. བུདྡྷགུཎེ ཨནུཝིཏཀྐཡཏོ ཨནུཝིཙཱརཡཏོ པཱིཏི ཨུཔྤཛྫཏི. པཱིཏིམནསྶ པཱིཏིཔདཊྛཱནཱཡ པསྶདྡྷིཡཱ ཀཱཡཙིཏྟདརཐཱ པཊིཔྤསྶམྦྷནྟི. པསྶདྡྷདརཐསྶ ཀཱཡིཀམྤི ཙེཏསིཀམྤི སུཁཾ ཨུཔྤཛྫཏི. སུཁིནོ བུདྡྷགུཎཱརམྨཎཾ ཧུཏྭཱ ཙིཏྟཾ སམཱདྷིཡཏཱིཏི ཨནུཀྐམེན ཨེཀཀྑཎེ ཛྷཱནངྒཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི. བུདྡྷགུཎཱནཾ པན གམྦྷཱིརཏཱཡ ནཱནཔྤཀཱརགུཎཱནུསྶརཎཱདྷིམུཏྟཏཱཡ ཝཱ ཨཔྤནཾ ཨཔྤཏྭཱ ཨུཔཙཱརཔྤཏྟམེཝ ཛྷཱནཾ ཧོཏི. ཏདེཏཾ བུདྡྷགུཎཱནུསྶརཎཝསེན ཨུཔྤནྣཏྟཱ བུདྡྷཱནུསྶཏིཙྩེཝ སངྑཾ གཙྪཏི.

ཨིམཉྩ པན བུདྡྷཱནུསྶཏིཾ ཨནུཡུཏྟོ བྷིཀྑུ སཏྠརི སགཱརཝོ ཧོཏི སཔྤཏིསྶོ, སདྡྷཱཝེཔུལླཾ སཏིཝེཔུལླཾ པཉྙཱཝེཔུལླཾ པུཉྙཝེཔུལླཉྩ ཨདྷིགཙྪཏི, པཱིཏིཔཱམོཛྫབཧུལོ ཧོཏི, བྷཡབྷེརཝསཧོ དུཀྑཱདྷིཝཱསནསམཏྠོ, སཏྠཱརཱ སཾཝཱསསཉྙཾ པཊིལབྷཏི. བུདྡྷགུཎཱནུསྶཏིཡཱ ཨཛ྄ཛྷཱཝུཏྠཉྩསྶ སརཱིརམྤི ཙེཏིཡགྷརམིཝ པཱུཛཱརཧཾ ཧོཏི. བུདྡྷབྷཱུམིཡཾ ཙིཏྟཾ ནམཏི. ཝཱིཏིཀྐམིཏབྦཝཏྠུསམཱཡོགེ ཙསྶ སམྨུཁཱ སཏྠཱརཾ པསྶཏོ ཝིཡ ཧིརོཏྟཔྤཾ པཙྩུཔཊྛཱཏི. ཨུཏྟརི ཨཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷནྟོ པན སུགཏིཔརཱཡནོ ཧོཏི.

ཏསྨཱ ཧཝེ ཨཔྤམཱདཾ, ཀཡིརཱཐ སུམེདྷསོ;

ཨེཝཾ མཧཱནུབྷཱཝཱཡ, བུདྡྷཱནུསྶཏིཡཱ སདཱཏི.

ཨིདཾ ཏཱཝ བུདྡྷཱནུསྶཏིཡཾ ཝིཏྠཱརཀཐཱམུཁཾ.

༢. དྷམྨཱནུསྶཏིཀཐཱ

༡༤༦. དྷམྨཱནུསྶཏིཾ ¶ བྷཱཝེཏུཀཱམེནཱཔི རཧོགཏེན པཊིསལླཱིནེན ‘‘སྭཱཀྑཱཏོ བྷགཝཏཱ དྷམྨོ སནྡིཊྛིཀོ ཨཀཱལིཀོ ཨེཧིཔསྶིཀོ ཨོཔནེཡྻིཀོ པཙྩཏྟཾ ཝེདིཏབྦོ ཝིཉྙཱུཧཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༦.༡༠) ཨེཝཾ པརིཡཏྟིདྷམྨསྶ ཙེཝ ནཝཝིདྷསྶ ཙ ལོཀུཏྟརདྷམྨསྶ གུཎཱ ཨནུསྶརིཏབྦཱ.

༡༤༧. སྭཱཀྑཱཏོཏི ཨིམསྨིཾ ཧི པདེ པརིཡཏྟིདྷམྨོཔི སངྒཧཾ གཙྪཏི, ཨིཏརེསུ ལོཀུཏྟརདྷམྨོཝ. ཏཏྠ པརིཡཏྟིདྷམྨོ ཏཱཝ སྭཱཀྑཱཏོ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཀལྱཱཎཏྟཱ ¶ སཱཏྠསབྱཉྫནཀེཝལཔརིཔུཎྞཔརིསུདྡྷབྲཧྨཙརིཡཔྤཀཱསནཏྟཱ ཙ. ཡཉྷི བྷགཝཱ ཨེཀགཱཐམྤི དེསེཏི, སཱ སམནྟབྷདྡཀཏྟཱ དྷམྨསྶ པཋམཔཱདེན ཨཱདིཀལྱཱཎཱ, དུཏིཡཏཏིཡཔཱདེཧི མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཱ, པཙྪིམཔཱདེན པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཱ. ཨེཀཱནུསནྡྷིཀཾ སུཏྟཾ ནིདཱནེན ཨཱདིཀལྱཱཎཾ, ནིགམནེན པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ, སེསེན མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ. ནཱནཱནུསནྡྷིཀཾ སུཏྟཾ པཋམཱནུསནྡྷིནཱ ཨཱདིཀལྱཱཎཾ, པཙྪིམེན པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ, སེསེཧི མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ. ཨཔིཙ སནིདཱནསཨུཔྤཏྟིཀཏྟཱ ཨཱདིཀལྱཱཎཾ, ཝེནེཡྻཱནཾ ཨནུརཱུཔཏོ ཨཏྠསྶ ཨཝིཔརཱིཏཏཱཡ ཙ ཧེཏུདཱཧརཎཡུཏྟཏོ ཙ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ, སོཏཱུནཾ སདྡྷཱཔཊིལཱབྷཛནནེན ནིགམནེན ཙ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ.

སཀལོཔི སཱསནདྷམྨོ ཨཏྟནོ ཨཏྠབྷཱུཏེན སཱིལེན ཨཱདིཀལྱཱཎོ, སམཐཝིཔསྶནཱམགྒཕལེཧི མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ, ནིབྦཱནེན པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ. སཱིལསམཱདྷཱིཧི ཝཱ ཨཱདིཀལྱཱཎོ, ཝིཔསྶནཱམགྒེཧི མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ, ཕལནིབྦཱནེཧི པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ. བུདྡྷསུབོདྷིཏཱཡ ཝཱ ཨཱདིཀལྱཱཎོ, དྷམྨསུདྷམྨཏཱཡ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ, སངྒྷསུཔྤཊིཔྤཏྟིཡཱ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ. ཏཾ སུཏྭཱ ཏཐཏྠཱཡ པཊིཔནྣེན ཨདྷིགནྟབྦཱཡ ཨབྷིསམྦོདྷིཡཱ ཝཱ ཨཱདིཀལྱཱཎོ, པཙྩེཀབོདྷིཡཱ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ, སཱཝཀབོདྷིཡཱ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ.

སུཡྻམཱནོ ཙེས ནཱིཝརཎཝིཀྑམྦྷནཏོ སཝནེནཔི ཀལྱཱཎམེཝ ཨཱཝཧཏཱིཏི ཨཱདིཀལྱཱཎོ, པཊིཔཛྫིཡམཱནོ སམཐཝིཔསྶནཱསུཁཱཝཧནཏོ པཊིཔཏྟིཡཱཔི ཀལྱཱཎཾ ཨཱཝཧཏཱིཏི མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ, ཏཐཱཔཊིཔནྣོ ཙ པཊིཔཏྟིཕལེ ནིཊྛིཏེ ཏཱདིབྷཱཝཱཝཧནཏོ པཊིཔཏྟིཕལེནཔི ¶ ཀལྱཱཎཾ ཨཱཝཧཏཱིཏི པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོཏི ཨེཝཾ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཀལྱཱཎཏྟཱ སྭཱཀྑཱཏོ.

ཡཾ པནེས བྷགཝཱ དྷམྨཾ དེསེནྟོ སཱསནབྲཧྨཙརིཡཾ མགྒབྲཧྨཙརིཡཉྩ པཀཱསེཏི ནཱནཱནཡེཧི དཱིཔེཏི, ཏཾ ཡཐཱནུརཱུཔཾ ཨཏྠསམྤཏྟིཡཱ སཱཏྠཾ, བྱཉྫནསམྤཏྟིཡཱ སབྱཉྫནཾ. སངྐཱསནཔཀཱསནཝིཝརཎཝིབྷཛནཨུཏྟཱནཱིཀརཎཔཉྙཏྟིཨཏྠཔདསམཱཡོགཏོ སཱཏྠཾ, ཨཀྑརཔདབྱཉྫནཱཀཱརནིརུཏྟིནིདྡེསསམྤཏྟིཡཱ སབྱཉྫནཾ. ཨཏྠགམྦྷཱིརཏཱཔཊིཝེདྷགམྦྷཱིརཏཱཧི སཱཏྠཾ, དྷམྨགམྦྷཱིརཏཱདེསནཱགམྦྷཱིརཏཱཧི ¶ སབྱཉྫནཾ. ཨཏྠཔཊིབྷཱནཔཊིསམྦྷིདཱཝིསཡཏོ སཱཏྠཾ, དྷམྨནིརུཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱཝིསཡཏོ སབྱཉྫནཾ. པཎྜིཏཝེདནཱིཡཏོ པརིཀྑཀཛནཔྤསཱདཀནྟི སཱཏྠཾ, སདྡྷེཡྻཏོ ལོཀིཡཛནཔྤསཱདཀནྟི སབྱཉྫནཾ. གམྦྷཱིརཱདྷིཔྤཱཡཏོ སཱཏྠཾ, ཨུཏྟཱནཔདཏོ སབྱཉྫནཾ. ཨུཔནེཏབྦསྶ ཨབྷཱཝཏོ སཀལཔརིཔུཎྞབྷཱཝེན ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ. ཨཔནེཏབྦསྶ ཨབྷཱཝཏོ ནིདྡོསབྷཱཝེན པརིསུདྡྷཾ.

ཨཔིཙ པཊིཔཏྟིཡཱ ཨདྷིགམབྱཏྟིཏོ སཱཏྠཾ, པརིཡཏྟིཡཱ ཨཱགམབྱཏྟིཏོ སབྱཉྫནཾ, སཱིལཱདིཔཉྩདྷམྨཀྑནྡྷཡུཏྟཏོ ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ, ནིརུཔཀྐིལེསཏོ ནིཏྟརཎཏྠཱཡ པཝཏྟིཏོ ལོཀཱམིསནིརཔེཀྑཏོ ཙ པརིསུདྡྷནྟི ཨེཝཾ སཱཏྠསབྱཉྫནཀེཝལཔརིཔུཎྞཔརིསུདྡྷབྲཧྨཙརིཡཔྤཀཱསནཏོ སྭཱཀྑཱཏོ.

ཨཏྠཝིཔལླཱསཱབྷཱཝཏོ ཝཱ སུཊྛུ ཨཀྑཱཏོཏི སྭཱཀྑཱཏོ. ཡཐཱ ཧི ཨཉྙཏིཏྠིཡཱནཾ དྷམྨསྶ ཨཏྠོ ཝིཔལླཱསམཱཔཛྫཏི, ཨནྟརཱཡིཀཱཏི ཝུཏྟདྷམྨཱནཾ ཨནྟརཱཡིཀཏྟཱབྷཱཝཏོ, ནིཡྻཱནིཀཱཏི ཝུཏྟདྷམྨཱནཾ ནིཡྻཱནིཀཏྟཱབྷཱཝཏོ. ཏེན ཏེ དུརཀྑཱཏདྷམྨཱཡེཝ ཧོནྟི, ན ཏཐཱ བྷགཝཏོ དྷམྨསྶ ཨཏྠོ ཝིཔལླཱསམཱཔཛྫཏི. ཨིམེ དྷམྨཱ ཨནྟརཱཡིཀཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ ནིཡྻཱནིཀཱཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟདྷམྨཱནཾ ཏཐཱབྷཱཝཱནཏིཀྐམནཏོཏི. ཨེཝཾ ཏཱཝ པརིཡཏྟིདྷམྨོ སྭཱཀྑཱཏོ.

ལོཀུཏྟརདྷམྨོ པན ནིབྦཱནཱནུརཱུཔཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ པཊིཔདཱནུརཱུཔསྶ ཙ ནིབྦཱནསྶ ཨཀྑཱཏཏྟཱ སྭཱཀྑཱཏོ. ཡཐཱཧ – ‘‘སུཔཉྙཏྟཱ ཁོ པན ཏེན བྷགཝཏཱ སཱཝཀཱནཾ ནིབྦཱནགཱམིནཱི པཊིཔདཱ སཾསནྡཏི ནིབྦཱནཉྩ པཊིཔདཱ ཙ. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ གངྒོདཀཾ ཡམུནོདཀེན སཾསནྡཏི སམེཏི, ཨེཝམེཝ སུཔཉྙཏྟཱ (དཱི. ནི. ༢.༢༩༦) ཏེན བྷགཝཏཱ སཱཝཀཱནཾ ¶ ནིབྦཱནགཱམིནཱི པཊིཔདཱ སཾསནྡཏི ནིབྦཱནཉྩ པཊིཔདཱ ཙཱ’’ཏི. ཨརིཡམགྒོ ཙེཏྠ ཨནྟདྭཡཾ ཨནུཔགམྨ མཛ྄ཛྷིམཱ པཊིཔདཱབྷཱུཏོཝ ‘‘མཛ྄ཛྷིམཱ པཊིཔདཱ’’ཏི ཨཀྑཱཏཏྟཱ སྭཱཀྑཱཏོ. སཱམཉྙཕལཱནི པཊིཔསྶདྡྷཀིལེསཱནེཝ ‘‘པཊིཔསྶདྡྷཀིལེསཱནཱི’’ཏི ཨཀྑཱཏཏྟཱ སྭཱཀྑཱཏཱནི. ནིབྦཱནཾ སསྶཏཱམཏཏཱཎལེཎཱདིསབྷཱཝམེཝ སསྶཏཱདིསབྷཱཝཝསེན ཨཀྑཱཏཏྟཱ སྭཱཀྑཱཏནྟི ཨེཝཾ ལོཀུཏྟརདྷམྨོཔི སྭཱཀྑཱཏོ.

༡༤༨. སནྡིཊྛིཀོཏི ¶ ཨེཏྠ པན ཨརིཡམགྒོ ཏཱཝ ཨཏྟནོ སནྟཱནེ རཱགཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝཾ ཀརོནྟེན ཨརིཡཔུགྒལེན སཱམཾ དཊྛབྦོཏི སནྡིཊྛིཀོ. ཡཐཱཧ –‘‘རཏྟོ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, རཱགེན ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིཎྞཙིཏྟོ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི. ཙེཏསིཀཾ དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི. རཱགེ པཧཱིནེ ནེཝ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡ ཙེཏེཏི, ན པརབྱཱབཱདྷཱཡ ཙེཏེཏི, ན ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡ ཙེཏེཏི, ན ཙེཏསིཀཾ དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི. ཨེཝམྤི ཁོ, བྲཱཧྨཎ, སནྡིཊྛིཀོ དྷམྨོ ཧོཏཱི’’ཏི(ཨ. ནི. ༣.༥༤). ཨཔིཙ ནཝཝིདྷོཔི ལོཀུཏྟརདྷམྨོ ཡེན ཡེན ཨདྷིགཏོ ཧོཏི, ཏེན ཏེན པརསདྡྷཱཡ གནྟབྦཏཾ ཧིཏྭཱ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎེན སཡཾ དཊྛབྦོཏི སནྡིཊྛིཀོ. ཨཐ ཝཱ པསཏྠཱ དིཊྛི སནྡིཊྛི, སནྡིཊྛིཡཱ ཛཡཏཱིཏི སནྡིཊྛིཀོ. ཏཐཱ ཧེཏྠ ཨརིཡམགྒོ སམྤཡུཏྟཱཡ, ཨརིཡཕལཾ ཀཱརཎབྷཱུཏཱཡ, ནིབྦཱནཾ ཝིསཡིབྷཱུཏཱཡ སནྡིཊྛིཡཱ ཀིལེསེ ཛཡཏི. ཏསྨཱ ཡཐཱ རཐེན ཛཡཏཱིཏི རཐིཀོ, ཨེཝཾ ནཝཝིདྷོཔི ལོཀུཏྟརདྷམྨོ སནྡིཊྛིཡཱ ཛཡཏཱིཏི སནྡིཊྛིཀོ.

ཨཐ ཝཱ དིཊྛནྟི དསྶནཾ ཝུཙྩཏི. དིཊྛམེཝ སནྡིཊྛཾ, དསྶནནྟི ཨཏྠོ. སནྡིཊྛཾ ཨརཧཏཱིཏི སནྡིཊྛིཀོ. ལོཀུཏྟརདྷམྨོ ཧི བྷཱཝནཱབྷིསམཡཝསེན སཙྪིཀིརིཡཱབྷིསམཡཝསེན ཙ དིསྶམཱནོཡེཝ ཝཊྚབྷཡཾ ནིཝཏྟེཏི. ཏསྨཱ ཡཐཱ ཝཏྠཾ ཨརཧཏཱིཏི ཝཏྠིཀོ, ཨེཝཾ སནྡིཊྛཾ ཨརཧཏཱིཏི སནྡིཊྛིཀོ.

༡༤༩. ཨཏྟནོ ཕལདཱནཾ སནྡྷཱཡ ནཱསྶ ཀཱལོཏི ཨཀཱལོ. ཨཀཱལོཡེཝ ཨཀཱལིཀོ. ན པཉྩཱཧསཏྟཱཧཱདིབྷེདཾ ཀཱལཾ ཁེཔེཏྭཱ ཕལཾ དེཏི, ཨཏྟནོ པན པཝཏྟིསམནནྟརམེཝ ཕལདོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཐ ཝཱ ཨཏྟནོ ཕལདཱནེ པཀཊྛོ ཀཱལོ པཏྟོ ཨསྶཱཏི ཀཱལིཀོ. ཀོ སོ? ལོཀིཡོ ¶ ཀུསལདྷམྨོ. ཨཡཾ པན སམནནྟརཕལཏྟཱ ན ཀཱལིཀོཏི ཨཀཱལིཀོ. ཨིདཾ མགྒམེཝ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ.

༡༥༠. ‘‘ཨེཧི པསྶ ཨིམཾ དྷམྨ’’ནྟི ཨེཝཾ པཝཏྟཾ ཨེཧིཔསྶཝིདྷིཾ ཨརཧཏཱིཏི ཨེཧིཔསྶིཀོ. ཀསྨཱ པནེས ཏཾ ཝིདྷིཾ ཨརཧཏཱིཏི? ཝིཛྫམཱནཏྟཱ པརིསུདྡྷཏྟཱ ཙ ¶ . རིཏྟམུཊྛིཡཾ ཧི ཧིརཉྙཾ ཝཱ སུཝཎྞཾ ཝཱ ཨཏྠཱིཏི ཝཏྭཱཔི ‘‘ཨེཧི པསྶ ཨིམ’’ནྟི ན སཀྐཱ ཝཏྟུཾ. ཀསྨཱ? ཨཝིཛྫམཱནཏྟཱ. ཝིཛྫམཱནམྤི ཙ གཱུཐཾ ཝཱ མུཏྟཾ ཝཱ མནུཉྙབྷཱཝཔྤཀཱསནེན ཙིཏྟསམྤཧཾསནཏྠཾ ‘‘ཨེཧི པསྶ ཨིམ’’ནྟི ན སཀྐཱ ཝཏྟུཾ. ཨཔིཙ ཁོ པན ཏིཎེཧི ཝཱ པཎྞེཧི ཝཱ པཊིཙྪཱདེཏབྦམེཝ ཧོཏི. ཀསྨཱ? ཨཔརིསུདྡྷཏྟཱ. ཨཡཾ པན ནཝཝིདྷོཔི ལོཀུཏྟརདྷམྨོ སབྷཱཝཏོཝ ཝིཛྫམཱནོ ཝིགཏཝལཱཧཀེ ཨཱཀཱསེ སམྤུཎྞཙནྡམཎྜལཾ ཝིཡ པཎྜུཀམྦལེ ནིཀྑིཏྟཛཱཏིམཎི ཝིཡ ཙ པརིསུདྡྷོ. ཏསྨཱ ཝིཛྫམཱནཏྟཱ པརིསུདྡྷཏྟཱ ཙ ཨེཧིཔསྶཝིདྷིཾ ཨརཧཏཱིཏི ཨེཧིཔསྶིཀོ.

༡༥༡. ཨུཔནེཏབྦོཏི ཨོཔནེཡྻིཀོ. ཨཡཾ པནེཏྠ ཝིནིཙྪཡོ, ཨུཔནཡནཾ ཨུཔནཡོ, ཨཱདིཏྟཾ ཙེལཾ ཝཱ སཱིསཾ ཝཱ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑིཏྭཱཔི བྷཱཝནཱཝསེན ཨཏྟནོ ཙིཏྟེ ཨུཔནཡནཾ ཨརཧཏཱིཏི ཨོཔནཡིཀོ. ཨོཔནཡིཀོཝ ཨོཔནེཡྻིཀོ. ཨིདཾ སངྑཏེ ལོཀུཏྟརདྷམྨེ ཡུཛྫཏི. ཨསངྑཏེ པན ཨཏྟནོ ཙིཏྟེན ཨུཔནཡནཾ ཨརཧཏཱིཏི ཨོཔནེཡྻིཀོ. སཙྪིཀིརིཡཱཝསེན ཨལླཱིཡནཾ ཨརཧཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨཐ ཝཱ ནིབྦཱནཾ ཨུཔནེཏཱིཏི ཨརིཡམགྒོ ཨུཔནེཡྻོ. སཙྪིཀཱཏབྦཏཾ ཨུཔནེཏབྦོཏི ཕལནིབྦཱནདྷམྨོ ཨུཔནེཡྻོ. ཨུཔནེཡྻོ ཨེཝ ཨོཔནེཡྻིཀོ.

༡༥༢. པཙྩཏྟཾ ཝེདིཏབྦོ ཝིཉྙཱུཧཱིཏི སབྦེཧིཔི ཨུགྒྷཊིཏཉྙཱུཨཱདཱིཧི ཝིཉྙཱུཧི ཨཏྟནི ཨཏྟནི ཝེདིཏབྦོ ‘‘བྷཱཝིཏོ མེ མགྒོ, ཨདྷིགཏཾ ཕལཾ, སཙྪིཀཏོ ནིརོདྷོ’’ཏི. ན ཧི ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡེན བྷཱཝིཏེན མགྒེན སདྡྷིཝིཧཱརིཀསྶ ཀིལེསཱ པཧཱིཡནྟི, ན སོ ཏསྶ ཕལསམཱཔཏྟིཡཱ ཕཱསུཝིཧརཏི, ན ཏེན སཙྪིཀཏཾ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརོཏི. ཏསྨཱ ན ཨེས པརསྶ སཱིསེ ཨཱབྷརཎཾ ཝིཡ དཊྛབྦོ, ཨཏྟནོ པན ཙིཏྟེཡེཝ དཊྛབྦོ, ཨནུབྷཝིཏབྦོ ཝིཉྙཱུཧཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བཱལཱནཾ པན ཨཝིསཡོ ཙེས.

ཨཔིཙ ¶ ¶ སྭཱཀྑཱཏོ ཨཡཾ དྷམྨོ. ཀསྨཱ? སནྡིཊྛིཀཏྟཱ. སནྡིཊྛིཀོ, ཨཀཱལིཀཏྟཱ. ཨཀཱལིཀོ, ཨེཧིཔསྶིཀཏྟཱ. ཡོ ཙ ཨེཧིཔསྶིཀོ, སོ ནཱམ ཨོཔནེཡྻིཀོ ཧོཏཱིཏི.

༡༥༣. ཏསྶེཝཾ སྭཱཀྑཱཏཏཱདིབྷེདེ དྷམྨགུཎེ ཨནུསྶརཏོ ནེཝ ཏསྨིཾ སམཡེ རཱགཔརིཡུཊྛིཏཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི. ན དོས…པེ… ན མོཧཔརིཡུཊྛིཏཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི. ཨུཛུགཏམེཝསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ ཧོཏི དྷམྨཾ ཨཱརབྦྷཱཏི (ཨ. ནི. ༦.༡༠) པུརིམནཡེནེཝ ཝིཀྑམྦྷིཏནཱིཝརཎསྶ ཨེཀཀྑཎེ ཛྷཱནངྒཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི. དྷམྨགུཎཱནཾ པན གམྦྷཱིརཏཱཡ ནཱནཔྤཀཱརགུཎཱནུསྶརཎཱདྷིམུཏྟཏཱཡ ཝཱ ཨཔྤནཾ ཨཔྤཏྭཱ ཨུཔཙཱརཔྤཏྟམེཝ ཛྷཱནཾ ཧོཏི. ཏདེཏཾ དྷམྨགུཎཱནུསྶརཎཝསེན ཨུཔྤནྣཏྟཱ དྷམྨཱནུསྶཏིཙྩེཝ སངྑཾ གཙྪཏི.

ཨིམཉྩ པན དྷམྨཱནུསྶཏིཾ ཨནུཡུཏྟོ བྷིཀྑུ ཨེཝཾ ཨོཔནེཡྻིཀསྶ དྷམྨསྶ དེསེཏཱརཾ ཨིམིནཱཔངྒེན སམནྣཱགཏཾ སཏྠཱརཾ ནེཝ ཨཏཱིཏཾསེ སམནུཔསྶཱམི, ན པནེཏརཧི ཨཉྙཏྲ ཏེན བྷགཝཏཱཏི ཨེཝཾ དྷམྨགུཎདསྶནེནེཝ སཏྠརི སགཱརཝོ ཧོཏི སཔྤཏིསྶོ. དྷམྨེ གརུཙིཏྟཱིཀཱརོ སདྡྷཱདིཝེཔུལླཾ ཨདྷིགཙྪཏི, པཱིཏིཔཱམོཛྫབཧུལོ ཧོཏི, བྷཡབྷེརཝསཧོ, དུཀྑཱདྷིཝཱསནསམཏྠོ, དྷམྨེན སཾཝཱསསཉྙཾ པཊིལབྷཏི, དྷམྨགུཎཱནུསྶཏིཡཱ ཨཛ྄ཛྷཱཝུཏྠཉྩསྶ སརཱིརམྤི ཙེཏིཡགྷརམིཝ པཱུཛཱརཧཾ ཧོཏི, ཨནུཏྟརདྷམྨཱདྷིགམཱཡ ཙིཏྟཾ ནམཏི, ཝཱིཏིཀྐམིཏབྦཝཏྠུསམཱཡོགེ ཙསྶ དྷམྨསུདྷམྨཏཾ སམནུསྶརཏོ ཧིརོཏྟཔྤཾ པཙྩུཔཊྛཱཏི. ཨུཏྟརི ཨཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷནྟོ པན སུགཏིཔརཱཡནོ ཧོཏི.

ཏསྨཱ ཧཝེ ཨཔྤམཱདཾ, ཀཡིརཱཐ སུམེདྷསོ;

ཨེཝཾ མཧཱནུབྷཱཝཱཡ, དྷམྨཱནུསྶཏིཡཱ སདཱཏི.

ཨིདཾ དྷམྨཱནུསྶཏིཡཾ ཝིཏྠཱརཀཐཱམུཁཾ.

༣. སངྒྷཱནུསྶཏིཀཐཱ

༡༥༤. སངྒྷཱནུསྶཏིཾ བྷཱཝེཏུཀཱམེནཱཔི རཧོགཏེན པཊིསལླཱིནེན ‘‘སུཔྤཊིཔནྣོ བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ, ཨུཛུཔྤཊིཔནྣོ བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ, ཉཱཡཔྤཊིཔནྣོ བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ, སཱམཱིཙིཔྤཊིཔནྣོ ¶ བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ, ཡདིདཾ ཙཏྟཱརི པུརིསཡུགཱནི ཨཊྛ པུརིསཔུགྒལཱ ¶ , ཨེས བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ ཨཱཧུནེཡྻོ, པཱཧུནེཡྻོ, དཀྑིཎེཡྻོ, ཨཉྫལིཀརཎཱིཡོ, ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༦.༡༠) ཨེཝཾ ཨརིཡསངྒྷགུཎཱ ཨནུསྶརིཏབྦཱ.

༡༥༥. ཏཏྠ སུཔྤཊིཔནྣོཏི སུཊྛུ པཊིཔནྣོ, སམྨཱཔཊིཔདཾ ཨནིཝཏྟིཔཊིཔདཾ ཨནུལོམཔཊིཔདཾ ཨཔཙྩནཱིཀཔཊིཔདཾ དྷམྨཱནུདྷམྨཔཊིཔདཾ པཊིཔནྣོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བྷགཝཏོ ཨོཝཱདཱནུསཱསནིཾ སཀྐཙྩཾ སུཎནྟཱིཏི སཱཝཀཱ. སཱཝཀཱནཾ སངྒྷོ སཱཝཀསངྒྷོ, སཱིལདིཊྛིསཱམཉྙཏཱཡ སངྒྷཱཏབྷཱཝམཱཔནྣོ སཱཝཀསམཱུཧོཏི ཨཏྠོ. ཡསྨཱ པན སཱ སམྨཱཔཊིཔདཱ ཨུཛུ ཨཝངྐཱ ཨཀུཊིལཱ ཨཛིམྷཱ, ཨརིཡོ ཙ ཉཱཡོཏིཔི ཝུཙྩཏི, ཨནུཙྪཝིཀཏྟཱ ཙ སཱམཱིཙཱིཏིཔི སངྑཾ གཏཱ. ཏསྨཱ ཏམྤཊིཔནྣོ ཨརིཡསངྒྷོ ཨུཛུཔྤཊིཔནྣོ ཉཱཡཔྤཊིཔནྣོ སཱམཱིཙིཔྤཊིཔནྣོཏིཔི ཝུཏྟོ.

ཨེཏྠ ཙ ཡེ མགྒཊྛཱ, ཏེ སམྨཱཔཊིཔཏྟིསམངྒིཏཱཡ སུཔྤཊིཔནྣཱ. ཡེ ཕལཊྛཱ, ཏེ སམྨཱཔཊིཔདཱཡ ཨདྷིགནྟབྦསྶ ཨདྷིགཏཏྟཱ ཨཏཱིཏཾ པཊིཔདཾ སནྡྷཱཡ སུཔྤཊིཔནྣཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨཔིཙ སྭཱཀྑཱཏེ དྷམྨཝིནཡེ ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔནྣཏྟཱཔི ཨཔཎྞཀཔཊིཔདཾ པཊིཔནྣཏྟཱཔི སུཔྤཊིཔནྣོ.

མཛ྄ཛྷིམཱཡ པཊིཔདཱཡ ཨནྟདྭཡམནུཔགམྨ པཊིཔནྣཏྟཱ ཀཱཡཝཙཱིམནོཝངྐཀུཊིལཛིམྷདོསཔྤཧཱནཱཡ པཊིཔནྣཏྟཱ ཙ ཨུཛུཔྤཊིཔནྣཏྟཱ ཙ ཨུཛུཔྤཊིཔནྣོ.

ཉཱཡོ ཝུཙྩཏི ནིབྦཱནཾ. ཏདཏྠཱཡ པཊིཔནྣཏྟཱ ཉཱཡཔྤཊིཔནྣོ.

ཡཐཱ པཊིཔནྣཱ སཱམཱིཙིཔྤཊིཔནྣཱརཧཱ ཧོནྟི, ཏཐཱ པཊིཔནྣཏྟཱ སཱམཱིཙིཔྤཊིཔནྣོ.

༡༥༦. ཡདིདནྟི ཡཱནི ཨིམཱནི. ཙཏྟཱརི པུརིསཡུགཱནཱིཏི ཡུགལ༹ཝསེན པཋམམགྒཊྛོ ཕལཊྛོཏི ཨིདམེཀཾ ཡུགལ༹ནྟི ཨེཝཾ ཙཏྟཱརི པུརིསཡུགལཱ༹ནི ཧོནྟི. ཨཊྛ པུརིསཔུགྒལཱཏི པུརིསཔུགྒལཝསེན ཨེཀོ པཋམམགྒཊྛོ ཨེཀོ ཕལཊྛོཏི ཨིམིནཱ ནཡེན ཨཊྛེཝ པུརིསཔུགྒལཱ ཧོནྟི ¶ . ཨེཏྠ ཙ པུརིསོཏི ཝཱ པུགྒལོཏི ཝཱ ཨེཀཏྠཱནི ཨེཏཱནི པདཱནི. ཝེནེཡྻཝསེན པནེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཨེས བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོཏི ཡཱནིམཱནི ཡུགཝསེན ¶ ཙཏྟཱརི པུརིསཡུགཱནི, པཱཊིཨེཀྐཏོ ཨཊྛ པུརིསཔུགྒལཱ, ཨེས བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ, ཨཱཧུནེཡྻོཏིཨཱདཱིསུ ཨཱནེཏྭཱ ཧུནིཏབྦནྟི ཨཱཧུནཾ, དཱུརཏོཔི ཨཱནེཏྭཱ སཱིལཝནྟེསུ དཱཏབྦནྟི ཨཏྠོ. ཙཏུནྣཾ པཙྩཡཱནམེཏམདྷིཝཙནཾ. ཏཾ ཨཱཧུནཾ པཊིགྒཧེཏུཾ ཡུཏྟོ ཏསྶ མཧཔྥལཀརཎཏོཏི ཨཱཧུནེཡྻོ. ཨཐ ཝཱ དཱུརཏོཔི ཨཱགནྟྭཱ སབྦསཱཔཏེཡྻམྤི ཨེཏྠ ཧུནིཏབྦནྟི ཨཱཧཝནཱིཡོ. སཀྐཱདཱིནམྤི ཝཱ ཨཱཧཝནཾ ཨརཧཏཱིཏི ཨཱཧཝནཱིཡོ. ཡོ ཙཱཡཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨཱཧཝནཱིཡོ ནཱམ ཨགྒི, ཡཏྠ ཧུཏཾ མཧཔྥལནྟི ཏེསཾ ལདྡྷི. སཙེ ཧུཏསྶ མཧཔྥལཏཱཡ ཨཱཧཝནཱིཡོ, སངྒྷོཝ ཨཱཧཝནཱིཡོ. སངྒྷེ ཧུཏཉྷི མཧཔྥལཾ ཧོཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཡོ ཙ ཝསྶསཏཾ ཛནྟུ, ཨགྒིཾ པརིཙརེ ཝནེ;

ཨེཀཉྩ བྷཱཝིཏཏྟཱནཾ, མུཧུཏྟམཔི པཱུཛཡེ;

སཱཡེཝ པཱུཛནཱ སེཡྻོ, ཡཉྩེ ཝསྶསཏཾ ཧུཏ’’ནྟི. (དྷ. པ. ༡༠༧);

ཏདེཏཾ ནིཀཱཡནྟརེ ཨཱཧཝནཱིཡོཏི པདཾ ཨིདྷ ཨཱཧུནེཡྻོཏི ཨིམིནཱ པདེན ཨཏྠཏོ ཨེཀཾ. བྱཉྫནཏོ པནེཏྠ ཀིཉྩིམཏྟམེཝ ནཱནཾ. ཨིཏི ཨཱཧུནེཡྻོ.

པཱཧུནེཡྻོཏི ཨེཏྠ པན པཱཧུནཾ ཝུཙྩཏི དིསཱཝིདིསཏོ ཨཱགཏཱནཾ པིཡམནཱཔཱནཾ ཉཱཏིམིཏྟཱནམཏྠཱཡ སཀྐཱརེན པཊིཡཏྟཾ ཨཱགནྟུཀདཱནཾ. ཏམྤི ཋཔེཏྭཱ ཏེ ཏཐཱརཱུཔེ པཱཧུནཀེ སངྒྷསྶེཝ དཱཏུཾ ཡུཏྟཾ, སངྒྷོཝ ཏཾ པཊིགྒཧེཏུཾ ཡུཏྟོ. སངྒྷསདིསོ ཧི པཱཧུནཀོ ནཏྠི. ཏཐཱ ཧེས ཨེཀབུདྡྷནྟརེ ཙ དིསྶཏི, ཨབྦོཀིཎྞཉྩ པིཡམནཱཔཏྟཀརེཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོཏི. ཨེཝཾ པཱཧུནམསྶ དཱཏུཾ ཡུཏྟཾ པཱཧུནཉྩ པཊིགྒཧེཏུཾ ཡུཏྟོཏི པཱཧུནེཡྻོ. ཡེསཾ པན པཱཧཝནཱིཡོཏི པཱལི༹, ཏེསཾ ཡསྨཱ སངྒྷོ པུབྦཀཱརམརཧཏི, ཏསྨཱ སབྦཔཋམཾ ཨཱནེཏྭཱ ཨེཏྠ ཧུནིཏབྦནྟི པཱཧཝནཱིཡོ. སབྦཔྤཀཱརེན ཝཱ ཨཱཧཝནམརཧཏཱིཏི པཱཧཝནཱིཡོ. སྭཱཡམིདྷ ཏེནེཝ ཨཏྠེན པཱཧུནེཡྻོཏི ཝུཙྩཏི.

དཀྑིཎཱཏི པན པརལོཀཾ སདྡཧིཏྭཱ དཱཏབྦདཱནཾ ཝུཙྩཏི. ཏཾ དཀྑིཎཾ ཨརཧཏི, དཀྑིཎཱཡ ཝཱ ཧིཏོ ཡསྨཱ ནཾ མཧཔྥལཀརཎཏཱཡ ཝིསོདྷེཏཱིཏི དཀྑིཎེཡྻོ.

ཨུབྷོ ¶ ¶ ཧཏྠེ སིརསྨིཾ པཏིཊྛཔེཏྭཱ སབྦལོཀེན ཀཡིརམཱནཾ ཨཉྫལིཀམྨཾ ཨརཧཏཱིཏི ཨཉྫལིཀརཎཱིཡོ.

ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶཱཏི སབྦལོཀསྶ ཨསདིསཾ པུཉྙཝིརཱུཧནཊྛཱནཾ. ཡཐཱ ཧི རཉྙོ ཝཱ ཨམཙྩསྶ ཝཱ སཱལཱིནཾ ཝཱ ཡཝཱནཾ ཝཱ ཝིརཱུཧནཊྛཱནཾ རཉྙོ སཱལིཀྑེཏྟཾ རཉྙོ ཡཝཀྑེཏྟནྟི ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ སངྒྷོ སབྦལོཀསྶ པུཉྙཱནཾ ཝིརཱུཧནཊྛཱནཾ. སངྒྷཾ ནིསྶཱཡ ཧི ལོཀསྶ ནཱནཔྤཀཱརཧིཏསུཁསཾཝཏྟནིཀཱནི པུཉྙཱནི ཝིརཱུཧནྟི. ཏསྨཱ སངྒྷོ ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶཱཏི.

༡༥༧. ཨེཝཾ སུཔྤཊིཔནྣཏཱདིབྷེདེ སངྒྷགུཎེ ཨནུསྶརཏོ ནེཝ ཏསྨིཾ སམཡེ རཱགཔརིཡུཊྛིཏཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི. ན དོས…པེ… ན མོཧཔརིཡུཊྛིཏཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི. ཨུཛུགཏམེཝསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ ཧོཏི སངྒྷཾ ཨཱརབྦྷཱཏི (ཨ. ནི. ༦.༡༠) པུརིམནཡེནེཝ ཝིཀྑམྦྷིཏནཱིཝརཎསྶ ཨེཀཀྑཎེ ཛྷཱནངྒཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི. སངྒྷགུཎཱནཾ པན གམྦྷཱིརཏཱཡ ནཱནཔྤཀཱརགུཎཱནུསྶརཎཱདྷིམུཏྟཏཱཡ ཝཱ ཨཔྤནཾ ཨཔྤཏྭཱ ཨུཔཙཱརཔྤཏྟམེཝ ཛྷཱནཾ ཧོཏི. ཏདེཏཾ སངྒྷགུཎཱནུསྶརཎཝསེན ཨུཔྤནྣཏྟཱ སངྒྷཱནུསྶཏིཙྩེཝ སངྑཾ གཙྪཏི.

ཨིམཉྩ པན སངྒྷཱནུསྶཏིཾ ཨནུཡུཏྟོ བྷིཀྑུ སངྒྷེ སགཱརཝོ ཧོཏི སཔྤཏིསྶོ. སདྡྷཱདིཝེཔུལླཾ ཨདྷིགཙྪཏི, པཱིཏིཔཱམོཛྫབཧུལོ ཧོཏི, བྷཡབྷེརཝསཧོ, དུཀྑཱདྷིཝཱསནསམཏྠོ, སངྒྷེན སཾཝཱསསཉྙཾ པཊིལབྷཏི. སངྒྷགུཎཱནུསྶཏིཡཱ ཨཛ྄ཛྷཱཝུཏྠཉྩསྶ སརཱིརཾ སནྣིཔཏིཏསངྒྷམིཝ ཨུཔོསཐཱགཱརཾ པཱུཛཱརཧཾ ཧོཏི, སངྒྷགུཎཱདྷིགམཱཡ ཙིཏྟཾ ནམཏི, ཝཱིཏིཀྐམིཏབྦཝཏྠུསམཱཡོགེ ཙསྶ སམྨུཁཱ སངྒྷཾ པསྶཏོ ཝིཡ ཧིརོཏྟཔྤཾ པཙྩུཔཊྛཱཏི, ཨུཏྟརི ཨཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷནྟོ པན སུགཏིཔརཱཡནོ ཧོཏི.

ཏསྨཱ ཧཝེ ཨཔྤམཱདཾ, ཀཡིརཱཐ སུམེདྷསོ;

ཨེཝཾ མཧཱནུབྷཱཝཱཡ, སངྒྷཱནུསྶཏིཡཱ སདཱཏི.

ཨིདཾ སངྒྷཱནུསྶཏིཡཾ ཝིཏྠཱརཀཐཱམུཁཾ.

༤. སཱིལཱནུསྶཏིཀཐཱ

༡༥༨. སཱིལཱནུསྶཏིཾ ¶ ¶ བྷཱཝེཏུཀཱམེན པན རཧོགཏེན པཊིསལླཱིནེན ‘‘ཨཧོ ཝཏ མེ སཱིལཱནི ཨཁཎྜཱནི ཨཙྪིདྡཱནི ཨསབལཱནི ཨཀམྨཱསཱནི བྷུཛིསྶཱནི ཝིཉྙུཔྤསཏྠཱནི ཨཔརཱམཊྛཱནི སམཱདྷིསཾཝཏྟནིཀཱནཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༦.༡༠) ཨེཝཾ ཨཁཎྜཏཱདིགུཎཝསེན ཨཏྟནོ སཱིལཱནི ཨནུསྶརིཏབྦཱནི. ཏཱནི ཙ གཧཊྛེན གཧཊྛསཱིལཱནི, པབྦཛིཏེན པབྦཛིཏསཱིལཱནི.

གཧཊྛསཱིལཱནི ཝཱ ཧོནྟུ པབྦཛིཏསཱིལཱནི ཝཱ, ཡེསཾ ཨཱདིམྷི ཝཱ ཨནྟེ ཝཱ ཨེཀམྤི ན བྷིནྣཾ, ཏཱནི པརིཡནྟེ ཚིནྣསཱཊཀོ ཝིཡ ན ཁཎྜཱནཱིཏི ཨཁཎྜཱནི. ཡེསཾ ཝེམཛ྄ཛྷེ ཨེཀམྤི ན བྷིནྣཾ, ཏཱནི མཛ྄ཛྷེ ཝིནིཝིདྡྷསཱཊཀོ ཝིཡ ན ཚིདྡཱནཱིཏི ཨཙྪིདྡཱནི. ཡེསཾ པཊིཔཱཊིཡཱ དྭེ ཝཱ ཏཱིཎི ཝཱ ན བྷིནྣཱནི, ཏཱནི པིཊྛིཡཱ ཝཱ ཀུཙྪིཡཱ ཝཱ ཨུཊྛིཏེན དཱིགྷཝཊྚཱདིསཎྛཱནེན ཝིསབྷཱགཝཎྞེན ཀཱལ༹རཏྟཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརསརཱིརཝཎྞཱ གཱཝཱི ཝིཡ ན སབལཱནཱིཏི ཨསབལཱནི. ཡཱནི ཨནྟརནྟརཱ ན བྷིནྣཱནི, ཏཱནི ཝིསབྷཱགབིནྡུཝིཙིཏྲཱ གཱཝཱི ཝིཡ ན ཀམྨཱསཱནཱིཏི ཨཀམྨཱསཱནི. ཨཝིསེསེན ཝཱ སབྦཱནིཔི སཏྟཝིདྷེན མེཐུནསཾཡོགེན ཀོདྷུཔནཱཧཱདཱིཧི ཙ པཱཔདྷམྨེཧི ཨནུཔཧཏཏྟཱ ཨཁཎྜཱནི ཨཙྪིདྡཱནི ཨསབལཱནི ཨཀམྨཱསཱནི. ཏཱནིཡེཝ ཏཎྷཱདཱསབྱཏོ མོཙེཏྭཱ བྷུཛིསྶབྷཱཝཀརཎེན བྷུཛིསྶཱནི. བུདྡྷཱདཱིཧི ཝིཉྙཱུཧི པསཏྠཏྟཱ ཝིཉྙུཔྤསཏྠཱནི. ཏཎྷཱདིཊྛཱིཧི ཨཔརཱམཊྛཏཱཡ ཀེནཙི ཝཱ ཨཡཾ ཏེ སཱིལེསུ དོསོཏི ཨེཝཾ པརཱམཊྛུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏཱཡ ཨཔརཱམཊྛཱནི. ཨུཔཙཱརསམཱདྷིཾ ཨཔྤནཱསམཱདྷིཾ ཝཱ, ཨཐ ཝཱ པན མགྒསམཱདྷིཾ ཕལསམཱདྷིཉྩཱཔི སཾཝཏྟེནྟཱིཏི སམཱདྷིསཾཝཏྟནིཀཱནི.

༡༥༩. ཨེཝཾ ཨཁཎྜཏཱདིགུཎཝསེན ཨཏྟནོ སཱིལཱནི ཨནུསྶརཏོ ནེཝསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ རཱགཔརིཡུཊྛིཏཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི. ན དོས…པེ… ན མོཧཔརིཡུཊྛིཏཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི. ཨུཛུགཏམེཝསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ ཧོཏི, སཱིལཾ ཨཱརབྦྷཱཏི པུརིམནཡེནེཝ ཝིཀྑམྦྷིཏནཱིཝརཎསྶ ཨེཀཀྑཎེ ཛྷཱནངྒཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི. སཱིལགུཎཱནཾ པན གམྦྷཱིརཏཱཡ ནཱནཔྤཀཱརགུཎཱནུསྶརཎཱདྷིམུཏྟཏཱཡ ཝཱ ཨཔྤནཾ ཨཔྤཏྭཱ ཨུཔཙཱརཔྤཏྟམེཝ ཛྷཱནཾ ཧོཏི. ཏདེཏཾ ¶ སཱིལགུཎཱནུསྶརཎཝསེན ཨུཔྤནྣཏྟཱ སཱིལཱནུསྶཏིཙྩེཝ སངྑཾ གཙྪཏི.

ཨིམཉྩ ¶ པན སཱིལཱནུསྶཏིཾ ཨནུཡུཏྟོ བྷིཀྑུ སིཀྑཱཡ སགཱརཝོ ཧོཏི སབྷཱགཝུཏྟི, པཊིསནྠཱརེ ཨཔྤམཏྟོ, ཨཏྟཱནུཝཱདཱདིབྷཡཝིརཧིཏོ, ཨཎུམཏྟེསུ ཝཛྫེསུ བྷཡདསྶཱཝཱི, སདྡྷཱདིཝེཔུལླཾ ཨདྷིགཙྪཏི, པཱིཏིཔཱམོཛྫབཧུལོ ཧོཏི. ཨུཏྟརི ཨཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷནྟོ པན སུགཏིཔརཱཡནོ ཧོཏི.

ཏསྨཱ ཧཝེ ཨཔྤམཱདཾ, ཀཡིརཱཐ སུམེདྷསོ;

ཨེཝཾ མཧཱནུབྷཱཝཱཡ, སཱིལཱནུསྶཏིཡཱ སདཱཏི.

ཨིདཾ སཱིལཱནུསྶཏིཡཾ ཝིཏྠཱརཀཐཱམུཁཾ.

༥. ཙཱགཱནུསྶཏིཀཐཱ

༡༦༠. ཙཱགཱནུསྶཏིཾ བྷཱཝེཏུཀཱམེན པན པཀཏིཡཱ ཙཱགཱདྷིམུཏྟེན ནིཙྩཔྤཝཏྟདཱནསཾཝིབྷཱགེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨཐ ཝཱ པན བྷཱཝནཾ ཨཱརབྷནྟེན ཨིཏོ དཱནི པབྷུཏི སཏི པཊིགྒཱཧཀེ ཨནྟམསོ ཨེཀཱལོཔམཏྟམྤི དཱནཾ ཨདཏྭཱ ན བྷུཉྫིསྶཱམཱིཏི སམཱདཱནཾ ཀཏྭཱ ཏཾདིཝསཾ གུཎཝིསིཊྛེསུ པཊིགྒཱཧཀེསུ ཡཐཱསཏྟི ཡཐཱབལཾ དཱནཾ དཏྭཱ ཏཏྠ ནིམིཏྟཾ གཎྷིཏྭཱ རཧོགཏེན པཊིསལླཱིནེན ‘‘ལཱབྷཱ ཝཏ མེ སུལདྡྷཾ ཝཏ མེ, ཡོཧཾ མཙྪེརམལཔརིཡུཊྛིཏཱཡ པཛཱཡ ཝིགཏམལམཙྪེརེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཱམི མུཏྟཙཱགོ པཡཏཔཱཎི ཝོསྶགྒརཏོ ཡཱཙཡོགོ དཱནསཾཝིབྷཱགརཏོ’’ཏི ཨེཝཾ ཝིགཏམལམཙྪེརཏཱདིགུཎཝསེན ཨཏྟནོ ཙཱགོ ཨནུསྶརིཏབྦོ.

ཏཏྠ ལཱབྷཱ ཝཏ མེཏི མཡ྄ཧཾ ཝཏ ལཱབྷཱ, ཡེ ཨིམེ ‘‘ཨཱཡུཾ ཁོ པན དཏྭཱ ཨཱཡུསྶ བྷཱགཱི ཧོཏི དིབྦསྶ ཝཱ མཱནུསསྶ ཝཱ’’ ཨིཏི (ཨ. ནི. ༥.༣༧) ཙ, ‘‘དདཾ པིཡོ ཧོཏི བྷཛནྟི ནཾ བཧཱུ’’ ཨིཏི (ཨ. ནི. ༥.༣༤) ཙ, ‘‘དདམཱནོ པིཡོ ཧོཏི, སཏཾ དྷམྨཾ ཨནུཀྐམཾ’’ ཨིཏི (ཨ. ནི. ༥.༣༥) ཙ ཨེཝམཱདཱིཧི ནཡེཧི བྷགཝཏཱ དཱཡཀསྶ ལཱབྷཱ སཾཝཎྞིཏཱ, ཏེ མཡ྄ཧཾ ཨཝསྶཾ བྷཱགིནོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. སུལདྡྷཾ ཝཏ མེཏི ཡཾ མཡཱ ཨིདཾ སཱསནཾ མནུསྶཏྟཾ ཝཱ ལདྡྷཾ, ཏཾ སུལདྡྷཾ ཝཏ མེ. ཀསྨཱ ¶ ? ཡོཧཾ མཙྪེརམལཔརིཡུཊྛིཏཱཡ པཛཱཡ…པེ… དཱནསཾཝིབྷཱགརཏོཏི.

ཏཏྠ ¶ མཙྪེརམལཔརིཡུཊྛིཏཱཡཱཏི མཙྪེརམལེན ཨབྷིབྷཱུཏཱཡ. པཛཱཡཱཏི པཛཱཡནཝསེན སཏྟཱ ཝུཙྩནྟི. ཏསྨཱ ཨཏྟནོ སམྤཏྟཱིནཾ པརསཱདྷཱརཎབྷཱཝམསཧནལཀྑཎེན ཙིཏྟསྶ པབྷསྶརབྷཱཝདཱུསཀཱནཾ ཀཎྷདྷམྨཱནཾ ཨཉྙཏརེན མཙྪེརམལེན ཨབྷིབྷཱུཏེསུ སཏྟེསཱུཏི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ. ཝིགཏམལམཙྪེརེནཱཏི ཨཉྙེསམྤི རཱགདོསཱདིམལཱནཉྩེཝ མཙྪེརསྶ ཙ ཝིགཏཏྟཱ ཝིགཏམལམཙྪེརེན. ཙེཏསཱ ཝིཧརཱམཱིཏི ཡཐཱཝུཏྟཔྤཀཱརཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ ཝསཱམཱིཏི ཨཏྠོ. སུཏྟེསུ པན མཧཱནཱམསཀྐསྶ སོཏཱཔནྣསྶ སཏོ ནིསྶཡཝིཧཱརཾ པུཙྪཏོ ནིསྶཡཝིཧཱརཝསེན དེསིཏཏྟཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཱམཱིཏི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཝསཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

མུཏྟཙཱགོཏི ཝིསྶཊྛཙཱགོ. པཡཏཔཱཎཱིཏི པརིསུདྡྷཧཏྠོ. སཀྐཙྩཾ སཧཏྠཱ དེཡྻདྷམྨཾ དཱཏུཾ སདཱ དྷོཏཧཏྠོཡེཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝོསྶགྒརཏོཏི ཝོསྶཛྫནཾ ཝོསྶགྒོ, པརིཙྩཱགོཏི ཨཏྠོ. ཏསྨིཾ ཝོསྶགྒེ སཏཏཱབྷིཡོགཝསེན རཏོཏི ཝོསྶགྒརཏོ. ཡཱཙཡོགོཏི ཡཾ ཡཾ པརེ ཡཱཙནྟི, ཏསྶ ཏསྶ དཱནཏོ ཡཱཙནཡོགོཏི ཨཏྠོ. ཡཱཛཡོགོཏིཔི པཱཋོ. ཡཛནསངྑཱཏེན ཡཱཛེན ཡུཏྟོཏི ཨཏྠོ. དཱནསཾཝིབྷཱགརཏོཏི དཱནེ ཙ སཾཝིབྷཱགེ ཙ རཏོ. ཨཧཉྷི དཱནཉྩ དེམི, ཨཏྟནཱ པརིབྷུཉྫིཏབྦཏོཔི ཙ སཾཝིབྷཱགཾ ཀརོམི, ཨེཏྠེཝ ཙསྨི ཨུབྷཡེ རཏོཏི ཨེཝཾ ཨནུསྶརཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༦༡. ཏསྶེཝཾ ཝིགཏམལམཙྪེརཏཱདིགུཎཝསེན ཨཏྟནོ ཙཱགཾ ཨནུསྶརཏོ ནེཝ ཏསྨིཾ སམཡེ རཱགཔརིཡུཊྛིཏཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི. ན དོས…པེ… ན མོཧཔརིཡུཊྛིཏཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི. ཨུཛུགཏམེཝསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ ཧོཏི ཙཱགཾ ཨཱརབྦྷཱཏི (ཨ. ནི. ༥.༡༠) པུརིམནཡེནེཝ ཝིཀྑམྦྷིཏནཱིཝརཎསྶ ཨེཀཀྑཎེ ཛྷཱནངྒཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི. ཙཱགགུཎཱནཾ པན གམྦྷཱིརཏཱཡ ནཱནཔྤཀཱརཙཱགགུཎཱནུསྶརཎཱདྷིམུཏྟཏཱཡ ཝཱ ཨཔྤནཾ ཨཔྤཏྭཱ ཨུཔཙཱརཔྤཏྟམེཝ ཛྷཱནཾ ཧོཏི. ཏདེཏཾ ཙཱགགུཎཱནུསྶརཎཝསེན ཨུཔྤནྣཏྟཱ ཙཱགཱནུསྶཏིཙྩེཝ སངྑཾ གཙྪཏི.

ཨིམཉྩ ¶ པན ཙཱགཱནུསྶཏིཾ ཨནུཡུཏྟོ བྷིཀྑུ བྷིཡྻོསོ མཏྟཱཡ ཙཱགཱདྷིམུཏྟོ ཧོཏི, ཨལོབྷཛ྄ཛྷཱསཡོ, མེཏྟཱཡ ཨནུལོམཀཱརཱི, ཝིསཱརདོ, པཱིཏིཔཱམོཛྫབཧུལོ, ཨུཏྟརི ཨཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷནྟོ པན སུགཏིཔརཱཡནོ ཧོཏི.

ཏསྨཱ ¶ ཧཝེ ཨཔྤམཱདཾ, ཀཡིརཱཐ སུམེདྷསོ;

ཨེཝཾ མཧཱནུབྷཱཝཱཡ, ཙཱགཱནུསྶཏིཡཱ སདཱཏི.

ཨིདཾ ཙཱགཱནུསྶཏིཡཾ ཝིཏྠཱརཀཐཱམུཁཾ.

༦. དེཝཏཱནུསྶཏིཀཐཱ

༡༦༢. དེཝཏཱནུསྶཏིཾ བྷཱཝེཏུཀཱམེན པན ཨརིཡམགྒཝསེན སམུདཱགཏེཧི སདྡྷཱདཱིཧི གུཎེཧི སམནྣཱགཏེན བྷཝིཏབྦཾ. ཏཏོ རཧོགཏེན པཊིསལླཱིནེན ‘‘སནྟི དེཝཱ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱ, སནྟི དེཝཱ ཏཱཝཏིཾསཱ, ཡཱམཱ, ཏུསིཏཱ, ནིམྨཱནརཏིནོ, པརནིམྨིཏཝསཝཏྟིནོ, སནྟི དེཝཱ བྲཧྨཀཱཡིཀཱ, སནྟི དེཝཱ ཏཏུཏྟརི, ཡཐཱརཱུཔཱཡ སདྡྷཱཡ སམནྣཱགཏཱ ཏཱ དེཝཏཱ ཨིཏོ ཙུཏཱ ཏཏྠ ཨུཔཔནྣཱ, མཡ྄ཧམྤི ཏཐཱརཱུཔཱ སདྡྷཱ སཾཝིཛྫཏི. ཡཐཱརཱུཔེན སཱིལེན. ཡཐཱརཱུཔེན སུཏེན. ཡཐཱརཱུཔེན ཙཱགེན. ཡཐཱརཱུཔཱཡ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏཱ ཏཱ དེཝཏཱ ཨིཏོ ཙུཏཱ ཏཏྠ ཨུཔཔནྣཱ, མཡ྄ཧམྤི ཏཐཱརཱུཔཱ པཉྙཱ སཾཝིཛྫཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༦.༡༠) ཨེཝཾ དེཝཏཱ སཀྑིཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ ཨཏྟནོ སདྡྷཱདིགུཎཱ ཨནུསྶརིཏབྦཱ.

སུཏྟེ པན ཡསྨིཾ མཧཱནཱམ སམཡེ ཨརིཡསཱཝཀོ ཨཏྟནོ ཙ ཏཱསཉྩ དེཝཏཱནཾ སདྡྷཉྩ སཱིལཉྩ སུཏཉྩ ཙཱགཉྩ པཉྙཉྩ ཨནུསྶརཏི, ནེཝསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ རཱགཔརིཡུཊྛིཏཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ. ཀིཉྩཱཔི ཝུཏྟཾ, ཨཐ ཁོ ཏཾ སཀྑིཊྛཱནེ ཋཔེཏབྦདེཝཏཱནཾ ཨཏྟནོ སདྡྷཱདཱིཧི སམཱནགུཎདཱིཔནཏྠཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨཊྛཀཐཱཡཉྷི དེཝཏཱ སཀྑིཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ ཨཏྟནོ གུཎེ ཨནུསྶརཏཱིཏི དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ.

༡༦༣. ཏསྨཱ པུབྦབྷཱགེ དེཝཏཱནཾ གུཎེ ཨནུསྶརིཏྭཱ ཨཔརབྷཱགེ ཨཏྟནོ སཾཝིཛྫམཱནེ སདྡྷཱདིགུཎེ ཨནུསྶརཏོ ཙསྶ ནེཝ ཏསྨིཾ སམཡེ ¶ རཱགཔརིཡུཊྛིཏཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི. ན དོས…པེ… ན མོཧཔརིཡུཊྛིཏཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི, ཨུཛུགཏམེཝསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ ཧོཏི དེཝཏཱ ཨཱརབྦྷཱཏི (ཨ. ནི. ༦.༡༠) པུརིམནཡེནེཝ ཝིཀྑམྦྷིཏནཱིཝརཎསྶ ཨེཀཀྑཎེ ཛྷཱནངྒཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི. སདྡྷཱདིགུཎཱནཾ པན གམྦྷཱིརཏཱཡ ནཱནཔྤཀཱརགུཎཱནུསྶརཎཱདྷིམུཏྟཏཱཡ ཝཱ ཨཔྤནཾ ¶ ཨཔྤཏྭཱ ཨུཔཙཱརཔྤཏྟམེཝ ཛྷཱནཾ ཧོཏི. ཏདེཏཾ དེཝཏཱནཾ གུཎསདིསསདྡྷཱདིགུཎཱནུསྶརཎཝསེན དེཝཏཱནུསྶཏིཙྩེཝ སངྑཾ གཙྪཏི.

ཨིམཉྩ པན དེཝཏཱནུསྶཏིཾ ཨནུཡུཏྟོ བྷིཀྑུ དེཝཏཱནཾ པིཡོ ཧོཏི མནཱཔོ, བྷིཡྻོསོ མཏྟཱཡ སདྡྷཱདིཝེཔུལླཾ ཨདྷིགཙྪཏི, པཱིཏིཔཱམོཛྫབཧུལོ ཝིཧརཏི. ཨུཏྟརི ཨཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷནྟོ པན སུགཏིཔརཱཡནོ ཧོཏི.

ཏསྨཱ ཧཝེ ཨཔྤམཱདཾ, ཀཡིརཱཐ སུམེདྷསོ;

ཨེཝཾ མཧཱནུབྷཱཝཱཡ, དེཝཏཱནུསྶཏིཡཱ སདཱཏི.

ཨིདཾ དེཝཏཱནུསྶཏིཡཾ ཝིཏྠཱརཀཐཱམུཁཾ.

པཀིཎྞཀཀཐཱ

༡༦༤. ཡཾ པན ཨེཏཱསཾ ཝིཏྠཱརདེསནཱཡཾ ‘‘ཨུཛུགཏམེཝསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ ཧོཏི ཏཐཱགཏཾ ཨཱརབྦྷཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ ‘‘ཨུཛུགཏཙིཏྟོ ཁོ པན, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ ལབྷཏི ཨཏྠཝེདཾ, ལབྷཏི དྷམྨཝེདཾ, ལབྷཏི དྷམྨཱུཔསཾཧིཏཾ པཱམོཛྫཾ, པམུདིཏསྶ པཱིཏི ཛཱཡཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༦.༡༠) ཝུཏྟཾ, ཏཏྠ ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱཏིཨཱདཱིནཾ ཨཏྠཾ ནིསྶཱཡ ཨུཔྤནྣཾ ཏུཊྛིཾ སནྡྷཱཡ ལབྷཏི ཨཏྠཝེདནྟི ཝུཏྟཾ. པཱལི༹ཾ ནིསྶཱཡ ཨུཔྤནྣཾ ཏུཊྛིཾ སནྡྷཱཡ ལབྷཏི དྷམྨཝེདཾ. ཨུབྷཡཝསེན ལབྷཏི དྷམྨཱུཔསཾཧིཏཾ པཱམོཛྫནྟི ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཡཉྩ དེཝཏཱནུསྶཏིཡཾ དེཝཏཱ ཨཱརབྦྷཱཏི ཝུཏྟཾ, ཏཾ པུབྦབྷཱགེ དེཝཏཱ ཨཱརབྦྷ པཝཏྟཙིཏྟཝསེན དེཝཏཱགུཎསདིསེ ཝཱ དེཝཏཱབྷཱཝནིཔྥཱདཀེ གུཎེ ཨཱརབྦྷ པཝཏྟཙིཏྟཝསེན ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

༡༦༥. ཨིམཱ ¶ པན ཚ ཨནུསྶཏིཡོ ཨརིཡསཱཝཀཱནཉྙེཝ ཨིཛ྄ཛྷནྟི. ཏེསཾ ཧི བུདྡྷདྷམྨསངྒྷགུཎཱ པཱཀཊཱ ཧོནྟི. ཏེ ཙ ཨཁཎྜཏཱདིགུཎེཧི སཱིལེཧི, ཝིགཏམལམཙྪེརེན ཙཱགེན, མཧཱནུབྷཱཝཱནཾ དེཝཏཱནཾ གུཎསདིསེཧི སདྡྷཱདིགུཎེཧི སམནྣཱགཏཱ. མཧཱནཱམསུཏྟེ (ཨ. ནི. ༦.༡༠) ཙ ¶ སོཏཱཔནྣསྶ ནིསྶཡཝིཧཱརཾ པུཊྛེན བྷགཝཏཱ སོཏཱཔནྣསྶ ནིསྶཡཝིཧཱརདསྶནཏྠམེཝ ཨེཏཱ ཝིཏྠཱརཏོ ཀཐིཏཱ.

གེདྷསུཏྟེཔི ‘‘ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཏཐཱགཏཾ ཨནུསྶརཏི, ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ…པེ… ཨུཛུགཏམེཝསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ ཧོཏི ནིཀྑནྟཾ མུཏྟཾ ཝུཊྛིཏཾ གེདྷམྷཱ. གེདྷོཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩནྣེཏཾ ཀཱམགུཎཱནམདྷིཝཙནཾ. ཨིདམྤི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱརམྨཎཾ ཀརིཏྭཱ ཨེཝམིདྷེཀཙྩེ སཏྟཱ ཝིསུཛ྄ཛྷནྟཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༦.༢༥) ཨེཝཾ ཨརིཡསཱཝཀསྶ ཨནུསྶཏིཝསེན ཙིཏྟཾ ཝིསོདྷེཏྭཱ ཨུཏྟརི པརམཏྠཝིསུདྡྷིཨདྷིགམཏྠཱཡ ཀཐིཏཱ.

ཨཱཡསྨཏཱ མཧཱཀཙྩཱནེན དེསིཏེ སམྦཱདྷོཀཱསསུཏྟེཔི ‘‘ཨཙྪརིཡཾ, ཨཱཝུསོ, ཨབྦྷུཏཾ, ཨཱཝུསོ, ཡཱཝཉྩིདཾ ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན སམྦཱདྷེ ཨོཀཱསཱདྷིགམོ ཨནུབུདྡྷོ སཏྟཱནཾ ཝིསུདྡྷིཡཱ…པེ… ནིབྦཱནསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ ཡདིདཾ ཚ ཨནུསྶཏིཊྛཱནཱནི. ཀཏམཱནི ཚ? ཨིདྷཱཝུསོ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཏཐཱགཏཾ ཨནུསྶརཏི…པེ… ཨེཝམིདྷེཀཙྩེ སཏྟཱ ཝིསུདྡྷིདྷམྨཱ བྷཝནྟཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༦.༢༦) ཨེཝཾ ཨརིཡསཱཝཀསྶེཝ པརམཏྠཝིསུདྡྷིདྷམྨཏཱཡ ཨོཀཱསཱདྷིགམཝསེན ཀཐིཏཱ.

ཨུཔོསཐསུཏྟེཔི ‘‘ཀཐཉྩ, ཝིསཱཁེ, ཨརིཡཱུཔོསཐོ ཧོཏི? ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ, ཝིསཱཁེ, ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི. ཀཐཉྩ, ཝིསཱཁེ, ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི? ཨིདྷ, ཝིསཱཁེ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཏཐཱགཏཾ ཨནུསྶརཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༧༡) ཨེཝཾ ཨརིཡསཱཝཀསྶེཝ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསཏོ ཙིཏྟཝིསོདྷནཀམྨཊྛཱནཝསེན ཨུཔོསཐསྶ མཧཔྥལབྷཱཝདསྶནཏྠཾ ཀཐིཏཱ.

ཨེཀཱདསནིཔཱཏེཔི ‘‘སདྡྷོ ཁོ, མཧཱནཱམ, ཨཱརཱདྷཀོ ཧོཏི, ནོ ཨསྶདྡྷོ. ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ, ཨུཔཊྛིཏསཏི, སམཱཧིཏོ, པཉྙཝཱ, མཧཱནཱམ ¶ , ཨཱརཱདྷཀོ ཧོཏི, ནོ དུཔྤཉྙོ. ཨིམེསུ ཁོ ཏྭཾ, མཧཱནཱམ, པཉྩསུ དྷམྨེསུ པཏིཊྛཱཡ ཚ དྷམྨེ ཨུཏྟརི བྷཱཝེཡྻཱསི. ཨིདྷ ཏྭཾ, མཧཱནཱམ, ཏཐཱགཏཾ ཨནུསྶརེཡྻཱསི ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡༡.༡༡) ཨེཝཾ ཨརིཡསཱཝཀསྶེཝ ‘‘ཏེསཾ ནོ, བྷནྟེ, ནཱནཱཝིཧཱརེན ཝིཧརཏཾ ཀེནསྶ ཝིཧཱརེན ཝིཧརིཏབྦ’’ནྟི པུཙྪཏོ ཝིཧཱརདསྶནཏྠཾ ཀཐིཏཱ.

༡༦༦. ཨེཝཾ ¶ སནྟེཔི པརིསུདྡྷསཱིལཱདིགུཎསམནྣཱགཏེན པུཐུཛྫནེནཱཔི མནསི ཀཱཏབྦཱ. ཨནུསྶཝཝསེནཱཔི ཧི བུདྡྷཱདཱིནཾ གུཎེ ཨནུསྶརཏོ ཙིཏྟཾ པསཱིདཏིཡེཝ. ཡསྶཱནུབྷཱཝེན ནཱིཝརཎཱནི ཝིཀྑམྦྷེཏྭཱ ཨུལཱ༹རཔཱམོཛྫོ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾཡེཝ སཙྪིཀརེཡྻ ཀཊཨནྡྷཀཱརཝཱསཱི ཕུསྶདེཝཏྠེརོ ཝིཡ.

སོ ཀིརཱཡསྨཱ མཱརེན ནིམྨིཏཾ བུདྡྷརཱུཔཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཏཱཝ སརཱགདོསམོཧོ ཨེཝཾ སོབྷཏི, ཀཐཾ ནུ ཁོ བྷགཝཱ ན སོབྷཏི, སོ ཧི སབྦསོ ཝཱིཏརཱགདོསམོཧོ’’ཏི བུདྡྷཱརམྨཎཾ པཱིཏིཾ པཊིལབྷིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱིཏི.

ཨིཏི སཱདྷུཛནཔཱམོཛྫཏྠཱཡ ཀཏེ ཝིསུདྡྷིམགྒེ

སམཱདྷིབྷཱཝནཱདྷིཀཱརེ

ཚཨནུསྶཏིནིདྡེསོ ནཱམ

སཏྟམོ པརིཙྪེདོ.

༨. ཨནུསྶཏིཀམྨཊྛཱནནིདྡེསོ

མརཎསྶཏིཀཐཱ

༡༦༧. ཨིདཱནི ¶ ¶ ཨིཏོ ཨནནྟརཱཡ མརཎསྶཏིཡཱ བྷཱཝནཱནིདྡེསོ ཨནུཔྤཏྟོ. ཏཏྠ མརཎནྟི ཨེཀབྷཝཔརིཡཱཔནྣསྶ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡསྶ ཨུཔཙྪེདོ. ཡཾ པནེཏཾ ཨརཧནྟཱནཾ ཝཊྚདུཀྑསམུཙྪེདསངྑཱཏཾ སམུཙྪེདམརཎཾ, སངྑཱརཱནཾ ཁཎབྷངྒསངྑཱཏཾ ཁཎིཀམརཎཾ, རུཀྑོ མཏོ ལོཧཾ མཏནྟིཨཱདཱིསུ སམྨུཏིམརཎཉྩ, ན ཏཾ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཾ.

ཡམྤི ཙེཏཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ, ཏཾ ཀཱལམརཎཾ ཨཀཱལམརཎནྟི དུཝིདྷཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཀཱལམརཎཾ པུཉྙཀྑཡེན ཝཱ ཨཱཡུཀྑཡེན ཝཱ ཨུབྷཡཀྑཡེན ཝཱ ཧོཏི. ཨཀཱལམརཎཾ ཀམྨུཔཙྪེདཀཀམྨཝསེན.

ཏཏྠ ཡཾ ཝིཛྫམཱནཱཡཔི ཨཱཡུསནྟཱནཛནཀཔཙྩཡསམྤཏྟིཡཱ ཀེཝལཾ པཊིསནྡྷིཛནཀསྶ ཀམྨསྶ ཝིཔཀྐཝིཔཱཀཏྟཱ མརཎཾ ཧོཏི, ཨིདཾ པུཉྙཀྑཡེན མརཎཾ ནཱམ. ཡཾ གཏིཀཱལཱཧཱརཱདིསམྤཏྟིཡཱ ཨབྷཱཝེན ཨཛྫཏནཀཱལཔུརིསཱནཾ ཝིཡ ཝསྶསཏམཏྟཔརིམཱཎསྶ ཨཱཡུནོ ཁཡཝསེན མརཎཾ ཧོཏི, ཨིདཾ ཨཱཡུཀྑཡེན མརཎཾ ནཱམ. ཡཾ པན དཱུསཱིམཱརཀལཱབུརཱཛཱདཱིནཾ ཝིཡ ཏངྑཎཉྙེཝ ཋཱནཱཙཱཝནསམཏྠེན ཀམྨུནཱ ཨུཔཙྪིནྣསནྟཱནཱནཾ, པུརིམཀམྨཝསེན ཝཱ སཏྠཧརཎཱདཱིཧི ཨུཔཀྐམེཧི ཨུཔཙྪིཛྫམཱནསནྟཱནཱནཾ མརཎཾ ཧོཏི, ཨིདཾ ཨཀཱལམརཎཾ ནཱམ. ཏཾ སབྦམྤི ཝུཏྟཔྤཀཱརེན ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡུཔཙྪེདེན སངྒཧིཏཾ. ཨིཏི ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡུཔཙྪེདསངྑཱཏསྶ མརཎསྶ སརཎཾ མརཎསྶཏི.

༡༦༨. ཏཾ བྷཱཝེཏུཀཱམེན རཧོགཏེན པཊིསལླཱིནེན ‘‘མརཎཾ བྷཝིསྶཏི, ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ ཨུཔཙྪིཛྫིསྶཏཱི’’ཏི ཝཱ, ‘‘མརཎཾ མརཎ’’ནྟི ཝཱ ཡོནིསོ མནསིཀཱརོ པཝཏྟེཏབྦོ. ཨཡོནིསོ ¶ པཝཏྟཡཏོ ཧི ཨིཊྛཛནམརཎཱནུསྶརཎེ སོཀོ ཨུཔྤཛྫཏི ཝིཛཱཏམཱཏུཡཱ པིཡཔུཏྟམརཎཱནུསྶརཎེ ཝིཡ. ཨནིཊྛཛནམརཎཱནུསྶརཎེ པཱམོཛྫཾ ཨུཔྤཛྫཏི ཝེརཱིནཾ ཝེརིམརཎཱནུསྶརཎེ ཝིཡ. མཛ྄ཛྷཏྟཛནམརཎཱནུསྶརཎེ སཾཝེགོ ན ཨུཔྤཛྫཏི མཏཀལེ༹ཝརདསྶནེ ཚཝཌཱཧཀསྶ ཝིཡ. ཨཏྟནོ མརཎཱནུསྶརཎེ སནྟཱསོ ཨུཔྤཛྫཏི ཨུཀྑིཏྟཱསིཀཾ ཝདྷཀཾ དིསྭཱ བྷཱིརུཀཛཱཏིཀསྶ ¶ ཝིཡ. ཏདེཏཾ སབྦམྤི སཏིསཾཝེགཉཱཎཝིརཧཏོ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཧཏམཏསཏྟེ ཨོལོཀེཏྭཱ དིཊྛཔུབྦསམྤཏྟཱིནཾ སཏྟཱནཾ མཏཱནཾ མརཎཾ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ སཏིཉྩ སཾཝེགཉྩ ཉཱཎཉྩ ཡོཛེཏྭཱ ‘‘མརཎཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན མནསིཀཱརོ པཝཏྟེཏབྦོ. ཨེཝཾ པཝཏྟེནྟོ ཧི ཡོནིསོ པཝཏྟེཏི, ཨུཔཱཡེན པཝཏྟེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ པཝཏྟཡཏོཡེཝ ཧི ཨེཀཙྩསྶ ནཱིཝརཎཱནི ཝིཀྑམྦྷནྟི, མརཎཱརམྨཎཱ སཏི སཎྛཱཏི, ཨུཔཙཱརཔྤཏྟམེཝ ཀམྨཊྛཱནཾ ཧོཏི.

༡༦༩. ཡསྶ པན ཨེཏྟཱཝཏཱ ན ཧོཏི, ཏེན ཝདྷཀཔཙྩུཔཊྛཱནཏོ, སམྤཏྟིཝིཔཏྟིཏོ, ཨུཔསཾཧརཎཏོ, ཀཱཡབཧུསཱདྷཱརཎཏོ, ཨཱཡུདུབྦལཏོ, ཨནིམིཏྟཏོ, ཨདྡྷཱནཔརིཙྪེདཏོ, ཁཎཔརིཏྟཏོཏི ཨིམེཧི ཨཊྛཧཱཀཱརེཧི མརཎཾ ཨནུསྶརིཏབྦཾ.

ཏཏྠ ཝདྷཀཔཙྩུཔཊྛཱནཏོཏི ཝདྷཀསྶ ཝིཡ པཙྩུཔཊྛཱནཏོ. ཡཐཱ ཧི ཨིམསྶ སཱིསཾ ཚིནྡིསྶཱམཱིཏི ཨསིཾ གཧེཏྭཱ གཱིཝཱཡ ཙཱརཡམཱནོ ཝདྷཀོ པཙྩུཔཊྛིཏོཝ ཧོཏི, ཨེཝཾ མརཎམྤི པཙྩུཔཊྛིཏམེཝཱཏི ཨནུསྶརིཏབྦཾ. ཀསྨཱ? སཧ ཛཱཏིཡཱ ཨཱགཏཏོ, ཛཱིཝིཏཧརཎཏོ ཙ. ཡཐཱ ཧི ཨཧིཙྪཏྟཀམཀུལ༹ཾ མཏྠཀེན པཾསུཾ གཧེཏྭཱཝ ཨུགྒཙྪཏི, ཨེཝཾ སཏྟཱ ཛརཱམརཎཾ གཧེཏྭཱཝ ནིབྦཏྟནྟི. ཏཐཱ ཧི ནེསཾ པཊིསནྡྷིཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདཱནནྟརམེཝ ཛརཾ པཏྭཱ པབྦཏསིཁརཏོ པཏིཏསིལཱ ཝིཡ བྷིཛྫཏི སདྡྷིཾ སམྤཡུཏྟཁནྡྷེཧི. ཨེཝཾ ཁཎིཀམརཎཾ ཏཱཝ སཧ ཛཱཏིཡཱ ཨཱགཏཾ. ཛཱཏསྶ པན ཨཝསྶཾ མརཎཏོ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏམརཎམྤི སཧ ཛཱཏིཡཱ ཨཱགཏཾ. ཏསྨཱ ཨེས སཏྟོ ཛཱཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཡཐཱ ནཱམ ཨུཊྛིཏོ སཱུརིཡོ ཨཏྠཱབྷིམུཁོ གཙྪཏེཝ, གཏགཏཊྛཱནཏོ ཨཱིསཀམྤི ན ནིཝཏྟཏི. ཡཐཱ ཝཱ ནདཱི པབྦཏེཡྻཱ སཱིགྷསོཏཱ ཧཱརཧཱརིནཱི སནྡཏེཝ ཝཏྟཏེཝ ཨཱིསཀམྤི ན ནིཝཏྟཏི, ཨེཝཾ ཨཱིསཀམྤི ཨནིཝཏྟམཱནོ མརཎཱབྷིམུཁོཝ ཡཱཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ཡམེཀརཏྟིཾ ¶ པཋམཾ, གབྦྷེ ཝསཏི མཱཎཝོ;

ཨབྦྷུཊྛིཏོཝ སོ ཡཱཏི, ས གཙྪཾ ན ནིཝཏྟཏཱི’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༥.༣༦༣);

ཨེཝཾ གཙྪཏོ ཙསྶ གིམྷཱབྷིཏཏྟཱནཾ ཀུནྣདཱིནཾ ཁཡོ ཝིཡ, པཱཏོ ཨཱཔོརསཱནུགཏབནྡྷནཱནཾ དུམཔྥལཱནཾ པཏནཾ ཝིཡ, མུགྒརཱབྷིཏཱལི༹ཏཱནཾ མཏྟིཀབྷཱཛནཱནཾ བྷེདོ ¶ ཝིཡ, སཱུརིཡརསྨིསམྥུཊྛཱནཾ ཨུསྶཱཝབིནྡཱུནཾ ཝིདྡྷཾསནཾ ཝིཡ ཙ མརཎམེཝ ཨཱསནྣཾ ཧོཏི. ཏེནཱཧ –

‘‘ཨཙྩཡནྟི ཨཧོརཏྟཱ, ཛཱིཝིཏམུཔརུཛ྄ཛྷཏི;

ཨཱཡུ ཁཱིཡཏི མཙྩཱནཾ, ཀུནྣདཱིནཾཝ ཨོདཀཾ. (སཾ. ནི. ༡.༡༤༦);

‘‘ཕལཱནམིཝ པཀྐཱནཾ, པཱཏོ པཔཏཏོ བྷཡཾ;

ཨེཝཾ ཛཱཏཱན མཙྩཱནཾ, ནིཙྩཾ མརཎཏོ བྷཡཾ.

‘‘ཡཐཱཔི ཀུམྦྷཀཱརསྶ, ཀཏཾ མཏྟིཀབྷཱཛནཾ;

ཁུདྡཀཉྩ མཧནྟཉྩ, ཡཾ པཀྐཾ ཡཉྩ ཨཱམཀཾ;

སབྦཾ བྷེདནཔརིཡནྟཾ, ཨེཝཾ མཙྩཱན ཛཱིཝིཏཾ’. (སུ. ནི. ༥༨༡-༥༨༢);

‘‘ཨུསྶཱཝོཝ ཏིཎགྒམྷི, སཱུརིཡུགྒམནཾ པཏི;

ཨེཝམཱཡུ མནུསྶཱནཾ, མཱ མཾ ཨམྨ ནིཝཱརཡཱ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༡.༧༩);

ཨེཝཾ ཨུཀྑིཏྟཱསིཀོ ཝདྷཀོ ཝིཡ སཧ ཛཱཏིཡཱ ཨཱགཏཾ པནེཏཾ མརཎཾ གཱིཝཱཡ ཨསིཾ ཙཱརཡམཱནོ སོ ཝདྷཀོ ཝིཡ ཛཱིཝིཏཾ ཧརཏིཡེཝ, ན ཨཧརིཏྭཱ ནིཝཏྟཏི. ཏསྨཱ སཧ ཛཱཏིཡཱ ཨཱགཏཏོ, ཛཱིཝིཏཧརཎཏོ ཙ ཨུཀྑིཏྟཱསིཀོ ཝདྷཀོ ཝིཡ མརཎམྤི པཙྩུཔཊྛིཏམེཝཱཏི ཨེཝཾ ཝདྷཀཔཙྩུཔཊྛཱནཏོ མརཎཾ ཨནུསྶརིཏབྦཾ.

༡༧༠. སམྤཏྟིཝིཔཏྟིཏོཏི ཨིདྷ སམྤཏྟི ནཱམ ཏཱཝདེཝ སོབྷཏི, ཡཱཝ ནཾ ཝིཔཏྟི ནཱབྷིབྷཝཏི, ན ཙ སཱ སམྤཏྟི ནཱམ ཨཏྠི, ཡཱ ཝིཔཏྟིཾ ཨཏིཀྐམྨ ཏིཊྛེཡྻ. ཏཐཱ ཧི –

‘‘སཀལཾ ¶ མེདིནིཾ བྷུཏྭཱ, དཏྭཱ ཀོཊིསཏཾ སུཁཱི;

ཨཌྜྷཱམལཀམཏྟསྶ, ཨནྟེ ཨིསྶརཏཾ གཏོ.

‘‘ཏེནེཝ དེཧབནྡྷེན, པུཉྙམྷི ཁཡམཱགཏེ;

མརཎཱབྷིམུཁོ སོཔི, ཨསོཀོ སོཀམཱགཏོ’’ཏི.

ཨཔིཙ ¶ སབྦཾ ཨཱརོགྱཾ བྱཱདྷིཔརིཡོསཱནཾ, སབྦཾ ཡོབྦནཾ ཛརཱཔརིཡོསཱནཾ, སབྦཾ ཛཱིཝིཏཾ མརཎཔརིཡོསཱནཾ, སབྦོཡེཝ ལོཀསནྣིཝཱསོ ཛཱཏིཡཱ ཨནུགཏོ, ཛརཱཡ ཨནུསཊོ, བྱཱདྷིནཱ ཨབྷིབྷཱུཏོ, མརཎེན ཨབྦྷཱཧཏོ. ཏེནཱཧ –

‘‘ཡཐཱཔི སེལཱ ཝིཔུལཱ, ནབྷཾ ཨཱཧཙྩ པབྦཏཱ;

སམནྟཱ ཨནུཔརིཡེཡྻུཾ, ནིཔྤོཐེནྟཱ ཙཏུདྡིསཱ.

‘‘ཨེཝཾ ཛརཱ ཙ མཙྩུ ཙ, ཨདྷིཝཏྟནྟི པཱཎིནེ;

ཁཏྟིཡེ བྲཱཧྨཎེ ཝེསྶེ, སུདྡེ ཙཎྜཱལཔུཀྐུསེ;

ན ཀིཉྩི པརིཝཛྫེཏི, སབྦམེཝཱབྷིམདྡཏི.

‘‘ན ཏཏྠ ཧཏྠཱིནཾ བྷཱུམི, ན རཐཱནཾ ན པཏྟིཡཱ;

ན ཙཱཔི མནྟཡུདྡྷེན, སཀྐཱ ཛེཏུཾ དྷནེན ཝཱ’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༡༣༦);

ཨེཝཾ ཛཱིཝིཏསམྤཏྟིཡཱ མརཎཝིཔཏྟིཔརིཡོསཱནཏཾ ཝཝཏྠཔེནྟེན སམྤཏྟིཝིཔཏྟིཏོ མརཎཾ ཨནུསྶརིཏབྦཾ.

༡༧༡. ཨུཔསཾཧརཎཏོཏི པརེཧི སདྡྷིཾ ཨཏྟནོ ཨུཔསཾཧརཎཏོ. ཏཏྠ སཏྟཧཱཀཱརེཧི ཨུཔསཾཧརཎཏོ མརཎཾ ཨནུསྶརིཏབྦཾ, ཡསམཧཏྟཏོ, པུཉྙམཧཏྟཏོ, ཐཱམམཧཏྟཏོ, ཨིདྡྷིམཧཏྟཏོ, པཉྙཱམཧཏྟཏོ, པཙྩེཀབུདྡྷཏོ, སམྨཱསམྦུདྡྷཏོཏི. ཀཐཾ? ཨིདཾ མརཎཾ ནཱམ མཧཱཡསཱནཾ མཧཱཔརིཝཱརཱནཾ ¶ སམྤནྣདྷནཝཱཧནཱནཾ མཧཱསམྨཏམནྡྷཱཏུམཧཱསུདསྶན དལ༹ྷནེམི ནིམིཔྤབྷུཏཱིནམྤི ཨུཔརི ནིརཱསངྐམེཝ པཏིཏཾ, ཀིམངྒཾ པན མཡ྄ཧཾ ཨུཔརི ན པཏིསྶཏི?

མཧཱཡསཱ རཱཛཝརཱ, མཧཱསམྨཏཨཱདཡོ;

ཏེཔི མཙྩུཝསཾ པཏྟཱ, མཱདིསེསུ ཀཐཱཝ ཀཱཏི.

ཨེཝཾ ཏཱཝ ཡསམཧཏྟཏོ ཨནུསྶརིཏབྦཾ.

ཀཐཾ པུཉྙམཧཏྟཏོ?

ཛོཏིཀོ ཛཊིལོ ཨུགྒོ, མེཎྜཀོ ཨཐ པུཎྞཀོ;

ཨེཏེ ཙཉྙེ ཙ ཡེ ལོཀེ, མཧཱཔུཉྙཱཏི ཝིསྶུཏཱ;

སབྦེ མརཎམཱཔནྣཱ, མཱདིསེསུ ཀཐཱཝ ཀཱཏི.

ཨེཝཾ པུཉྙམཧཏྟཏོ ཨནུསྶརིཏབྦཾ.

ཀཐཾ ¶ ཐཱམམཧཏྟཏོ?

ཝཱསུདེཝོ བལདེཝོ, བྷཱིམསེནོ ཡུདྷིཊྛིལོ;

ཙཱནུརོ ཡོ མཧཱམལློ, ཨནྟཀསྶ ཝསཾ གཏཱ.

ཨེཝཾ ཐཱམབལཱུཔེཏཱ, ཨིཏི ལོཀམྷི ཝིསྶུཏཱ;

ཨེཏེཔི མརཎཾ ཡཱཏཱ, མཱདིསེསུ ཀཐཱཝ ཀཱཏི.

ཨེཝཾ ཐཱམམཧཏྟཏོ ཨནུསྶརིཏབྦཾ.

ཀཐཾ ཨིདྡྷིམཧཏྟཏོ?

པཱདངྒུཊྛཀམཏྟེན ¶ , ཝེཛཡནྟམཀམྤཡི;

ཡོ ནཱམིདྡྷིམཏཾ སེཊྛོ, དུཏིཡོ ཨགྒསཱཝཀོ.

སོཔི མཙྩུམུཁཾ གྷོརཾ, མིགོ སཱིཧམུཁཾ ཝིཡ;

པཝིཊྛོ སཧ ཨིདྡྷཱིཧི, མཱདིསེསུ ཀཐཱཝ ཀཱཏི.

ཨེཝཾ ཨིདྡྷིམཧཏྟཏོ ཨནུསྶརིཏབྦཾ.

ཀཐཾ པཉྙཱམཧཏྟཏོ?

ལོཀནཱཐཾ ཋཔེཏྭཱན, ཡེ ཙཉྙེ ཨཏྠི པཱཎིནོ;

པཉྙཱཡ སཱརིཔུཏྟསྶ, ཀལཾ ནཱགྒྷནྟི སོལ༹སིཾ.

ཨེཝཾ ནཱམ མཧཱཔཉྙོ, པཋམོ ཨགྒསཱཝཀོ;

མརཎསྶ ཝསཾ པཏྟོ, མཱདིསེསུ ཀཐཱཝ ཀཱཏི.

ཨེཝཾ པཉྙཱམཧཏྟཏོ ཨནུསྶརིཏབྦཾ.

ཀཐཾ པཙྩེཀབུདྡྷཏོ? ཡེཔི ཏེ ཨཏྟནོ ཉཱཎཝཱིརིཡབལེན སབྦཀིལེསསཏྟུནིམྨཐནཾ ཀཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ པཏྟཱ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤཱ སཡམྦྷུནོ, ཏེཔི མརཎཏོ ན མུཏྟཱ, ཀུཏོ པནཱཧཾ མུཙྩིསྶཱམཱིཏི.

ཏཾ ཏཾ ནིམིཏྟམཱགམྨ, ཝཱིམཾསནྟཱ མཧེསཡོ;

སཡམྦྷུཉྙཱཎཏེཛེན, ཡེ པཏྟཱ ཨཱསཝཀྑཡཾ.

ཨེཀཙརིཡནིཝཱསེན, ཁགྒསིངྒསམཱུཔམཱ;

ཏེཔི ནཱཏིགཏཱ མཙྩུཾ, མཱདིསེསུ ཀཐཱཝ ཀཱཏི.

ཨེཝཾ ¶ ¶ པཙྩེཀབུདྡྷཏོ ཨནུསྶརིཏབྦཾ.

ཀཐཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཏོ? ཡོཔི སོ བྷགཝཱ ཨསཱིཏིཨནུབྱཉྫནཔཊིམཎྜིཏདྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཝིཙིཏྲརཱུཔཀཱཡོ སབྦཱཀཱརཔརིསུདྡྷསཱིལཀྑནྡྷཱདིགུཎརཏནསམིདྡྷདྷམྨཀཱཡོ ཡསམཧཏྟཔུཉྙམཧཏྟཐཱམམཧཏྟཨིདྡྷིམཧཏྟཔཉྙཱམཧཏྟཱནཾ པཱརཾ གཏོ ཨསམོ ཨསམསམོ ཨཔྤཊིཔུགྒལོ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ, སོཔི སལིལཝུཊྛིནིཔཱཏེན མཧཱཨགྒིཀྑནྡྷོ ཝིཡ མརཎཝུཊྛིནིཔཱཏེན ཋཱནསོ ཝཱུཔསནྟོ.

ཨེཝཾ མཧཱནུབྷཱཝསྶ, ཡཾ ནཱམེཏཾ མཧེསིནོ;

ན བྷཡེན ན ལཛྫཱཡ, མརཎཾ ཝསམཱགཏཾ.

ནིལླཛྫཾ ཝཱིཏསཱརཛྫཾ, སབྦསཏྟཱབྷིམདྡནཾ;

ཏཡིདཾ མཱདིསཾ སཏྟཾ, ཀཐཾ ནཱབྷིབྷཝིསྶཏཱིཏི.

ཨེཝཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཏོ ཨནུསྶརིཏབྦཾ.

ཏསྶེཝཾ ཡསམཧཏྟཏཱདིསམྤནྣེཧི པརེཧི སདྡྷིཾ མརཎསཱམཉྙཏཱཡ ཨཏྟཱནཾ ཨུཔསཾཧརིཏྭཱ ཏེསཾ ཝིཡ སཏྟཝིསེསཱནཾ མཡ྄ཧམྤི མརཎཾ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨནུསྶརཏོ ཨུཔཙཱརཔྤཏྟཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཧོཏཱིཏི. ཨེཝཾ ཨུཔསཾཧརཎཏོ མརཎཾ ཨནུསྶརིཏབྦཾ.

༡༧༢. ཀཱཡབཧུསཱདྷཱརཎཏོཏི ཨཡཾ ཀཱཡོ བཧུསཱདྷཱརཎོ. ཨསཱིཏིཡཱ ཏཱཝ ཀིམིཀུལཱནཾ སཱདྷཱརཎོ, ཏཏྠ ཚཝིནིསྶིཏཱ པཱཎཱ ཚཝིཾ ཁཱདནྟི, ཙམྨནིསྶིཏཱ ཙམྨཾ ཁཱདནྟི, མཾསནིསྶིཏཱ མཾསཾ ཁཱདནྟི, ནྷཱརུནིསྶིཏཱ ནྷཱརུཾ ཁཱདནྟི, ཨཊྛིནིསྶིཏཱ ཨཊྛིཾ ཁཱདནྟི, མིཉྫནིསྶིཏཱ མིཉྫཾ ཁཱདནྟི. ཏཏྠེཝ ཛཱཡནྟི ཛཱིཡནྟི མཱིཡནྟི, ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཾ ཀརོནྟི. ཀཱཡོཝ ནེསཾ སཱུཏིགྷརཉྩེཝ གིལཱནསཱལཱ ཙ སུསཱནཉྩ ཝཙྩཀུཊི ཙ པསྶཱཝདོཎིཀཱ ཙ. སྭཱཡཾ ཏེསམྤི ཀིམིཀུལཱནཾ པཀོཔེན མརཎཾ ནིགཙྪཏིཡེཝ. ཡཐཱ ཙ ཨསཱིཏིཡཱ ཀིམིཀུལཱནཾ, ཨེཝཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱནཾཡེཝ ཨནེཀསཏཱནཾ རོགཱནཾ བཱཧིརཱནཉྩ ཨཧིཝིཙྪིཀཱདཱིནཾ མརཎསྶ པཙྩཡཱནཾ སཱདྷཱརཎོ.

ཡཐཱ ¶ ཧི ཙཏུམཧཱཔཐེ ཋཔིཏེ ལཀྑམྷི སབྦདིསཱཧི ཨཱགཏཱ སརསཏྟིཏོམརཔཱསཱཎཱདཡོ ནིཔཏནྟི, ཨེཝཾ ཀཱཡེཔི སབྦུཔདྡཝཱ ནིཔཏནྟི ¶ . སྭཱཡཾ ཏེསམྤི ཨུཔདྡཝཱནཾ ནིཔཱཏེན མརཎཾ ནིགཙྪཏིཡེཝ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ དིཝསེ ནིཀྑནྟེ རཏྟིཡཱ པཊིཧིཏཱཡ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི, བཧུཀཱ ཁོ མེ པཙྩཡཱ མརཎསྶ, ཨཧི ཝཱ མཾ ཌཾསེཡྻ, ཝིཙྪིཀོ ཝཱ མཾ ཌཾསེཡྻ, སཏཔདཱི ཝཱ མཾ ཌཾསེཡྻ, ཏེན མེ ཨསྶ ཀཱལངྐིརིཡཱ, སོ མམསྶ ཨནྟརཱཡོ, ཨུཔཀྑལིཏྭཱ ཝཱ པཔཏེཡྻཾ, བྷཏྟཾ ཝཱ མེ བྷུཏྟཾ བྱཱཔཛྫེཡྻ, པིཏྟཾ ཝཱ མེ ཀུཔྤེཡྻ, སེམྷཾ ཝཱ མེ ཀུཔྤེཡྻ, སཏྠཀཱ ཝཱ མེ ཝཱཏཱ ཀུཔྤེཡྻུཾ, ཏེན མེ ཨསྶ ཀཱལངྐིརིཡཱ, སོ མམསྶ ཨནྟརཱཡོ’’ཏི. ཨེཝཾ (ཨ. ནི. ༦.༢༠) ཀཱཡབཧུསཱདྷཱརཎཏོ མརཎཾ ཨནུསྶརིཏབྦཾ.

༡༧༣. ཨཱཡུདུབྦལཏོཏི ཨཱཡུ ནཱམེཏཾ ཨབལཾ དུབྦལཾ. ཏཐཱ ཧི སཏྟཱནཾ ཛཱིཝིཏཾ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱུཔནིབདྡྷཉྩེཝ ཨིརིཡཱཔཐཱུཔནིབདྡྷཉྩ སཱིཏུཎྷཱུཔནིབདྡྷཉྩ མཧཱབྷཱུཏཱུཔནིབདྡྷཉྩ ཨཱཧཱརཱུཔནིབདྡྷཉྩ. ཏདེཏཾ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱནཾ སམཝུཏྟིཏཾ ལབྷམཱནམེཝ པཝཏྟཏི. བཧི ནིཀྑནྟནཱསིཀཝཱཏེ པན ཨནྟོ ཨཔཝིསནྟེ, པཝིཊྛེ ཝཱ ཨནིཀྑམནྟེ མཏོ ནཱམ ཧོཏི. ཙཏུནྣཾ ཨིརིཡཱཔཐཱནམྤི སམཝུཏྟིཏཾ ལབྷམཱནམེཝ པཝཏྟཏི. ཨཉྙཏརཉྙཏརསྶ པན ཨདྷིམཏྟཏཱཡ ཨཱཡུསངྑཱརཱ ཨུཔཙྪིཛྫནྟི. སཱིཏུཎྷཱནམྤི སམཝུཏྟིཏཾ ལབྷམཱནམེཝ པཝཏྟཏི. ཨཏིསཱིཏེན པན ཨཏིཨུཎྷེན ཝཱ ཨབྷིབྷཱུཏསྶ ཝིཔཛྫཏི. མཧཱབྷཱུཏཱནམྤི སམཝུཏྟིཏཾ ལབྷམཱནམེཝ པཝཏྟཏི. པཐཝཱིདྷཱཏུཡཱ པན ཨཱཔོདྷཱཏུཨཱདཱིནཾ ཝཱ ཨཉྙཏརཉྙཏརསྶ པཀོཔེན བལསམྤནྣོཔི པུགྒལོ པཏྠདྡྷཀཱཡོ ཝཱ ཨཏིསཱརཱདིཝསེན ཀིལིནྣཔཱུཏིཀཱཡོ ཝཱ མཧཱཌཱཧཔརེཏོ ཝཱ སམྦྷིཛྫམཱནསནྡྷིབནྡྷནོ ཝཱ ཧུཏྭཱ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔུཎཱཏི. ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརམྤི ཡུཏྟཀཱལེ ལབྷནྟསྶེཝ ཛཱིཝིཏཾ པཝཏྟཏི, ཨཱཧཱརཾ ཨལབྷམཱནསྶ པན པརིཀྑཡཾ གཙྪཏཱིཏི. ཨེཝཾ ཨཱཡུདུབྦལཏོ མརཎཾ ཨནུསྶརིཏབྦཾ.

༡༧༤. ཨནིམིཏྟཏོཏི ཨཝཝཏྠཱནཏོ, པརིཙྪེདཱབྷཱཝཏོཏི ཨཏྠོ. སཏྟཱནཾ ཧི –

ཛཱིཝིཏཾ བྱཱདྷི ཀཱལོ ཙ, དེཧནིཀྑེཔནཾ གཏི;

པཉྩེཏེ ཛཱིཝལོཀསྨིཾ, ཨནིམིཏྟཱ ན ནཱཡརེ.

ཏཏྠ ¶ ཛཱིཝིཏཾ ཏཱཝ ‘‘ཨེཏྟཀམེཝ ཛཱིཝིཏབྦཾ, ན ཨིཏོ པར’’ནྟི ཝཝཏྠཱནཱབྷཱཝཏོ ཨནིམིཏྟཾ ¶ . ཀལལཀཱལེཔི ཧི སཏྟཱ མརནྟི, ཨབྦུདཔེསིགྷནམཱསིཀདྭེམཱསཏེམཱསཙཏུམཱསཔཉྩམཱསདསམཱསཀཱལེཔི. ཀུཙྪིཏོ ནིཀྑནྟསམཡེཔི. ཏཏོ པརཾ ཝསྶསཏསྶ ཨནྟོཔི བཧིཔི མརནྟིཡེཝ. བྱཱདྷིཔི ‘‘ཨིམིནཱཝ བྱཱདྷིནཱ སཏྟཱ མརནྟི, ནཱཉྙེནཱ’’ཏི ཝཝཏྠཱནཱབྷཱཝཏོ ཨནིམིཏྟོ. ཙཀྑུརོགེནཱཔི ཧི སཏྟཱ མརནྟི, སོཏརོགཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརེནཱཔི. ཀཱལོཔི ‘‘ཨིམསྨིཾཡེཝ ཀཱལེ མརིཏབྦཾ, ནཱཉྙསྨི’’ནྟི ཨེཝཾ ཝཝཏྠཱནཱབྷཱཝཏོ ཨནིམིཏྟོ. པུབྦཎྷེཔི ཧི སཏྟཱ མརནྟི, མཛ྄ཛྷནྷིཀཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརསྨིམྤི. དེཧནིཀྑེཔནམྤི ‘‘ཨིདྷེཝ མཱིཡམཱནཱནཾ དེཧེན པཏིཏབྦཾ, ནཱཉྙཏྲཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝཝཏྠཱནཱབྷཱཝཏོ ཨནིམིཏྟཾ. ཨནྟོགཱམེ ཛཱཏཱནཾ ཧི བཧིགཱམེཔི ཨཏྟབྷཱཝོ པཏཏི. བཧིགཱམེ ཛཱཏཱནམྤི ཨནྟོགཱམེ. ཏཐཱ ཐལཛཱནཾ ཝཱ ཛལེ, ཛལཛཱནཾ ཝཱ ཐལེཏི ཨནེཀཔྤཀཱརཏོ ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ. གཏིཔི ‘‘ཨིཏོ ཙུཏེན ཨིདྷ ནིབྦཏྟིཏབྦ’’ནྟི ཨེཝཾ ཝཝཏྠཱནཱབྷཱཝཏོ ཨནིམིཏྟཱ. དེཝལོཀཏོ ཧི ཙུཏཱ མནུསྶེསུཔི ནིབྦཏྟནྟི, མནུསྶལོཀཏོ ཙུཏཱ དེཝལོཀཱདཱིནམྤི ཡཏྠ ཀཏྠཙི ནིབྦཏྟནྟཱིཏི ཨེཝཾ ཡནྟཡུཏྟགོཎོ ཝིཡ གཏིཔཉྩཀེ ལོཀོ སམྤརིཝཏྟཏཱིཏི ཨེཝཾ ཨནིམིཏྟཏོ མརཎཾ ཨནུསྶརིཏབྦཾ.

༡༧༥. ཨདྡྷཱནཔརིཙྪེདཏོཏི མནུསྶཱནཾ ཛཱིཝིཏསྶ ནཱམ ཨེཏརཧི པརིཏྟོ ཨདྡྷཱ. ཡོ ཙིརཾ ཛཱིཝཏི, སོ ཝསྶསཏཾ, ཨཔྤཾ ཝཱ བྷིཡྻོ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘ཨཔྤམིདཾ, བྷིཀྑཝེ, མནུསྶཱནཾ ཨཱཡུ, གམནཱིཡོ སམྤརཱཡོ, ཀཏྟབྦཾ ཀུསལཾ, ཙརིཏབྦཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, ནཏྠི ཛཱཏསྶ ཨམརཎཾ. ཡོ, བྷིཀྑཝེ, ཙིརཾ ཛཱིཝཏི, སོ ཝསྶསཏཾ, ཨཔྤཾ ཝཱ བྷིཡྻོཏི.

ཨཔྤམཱཡུམནུསྶཱནཾ, ཧཱིལེ༹ཡྻ ནཾ སུཔོརིསོ;

ཙརེཡྻཱདིཏྟསཱིསོཝ, ནཏྠི མཙྩུསྶ ནཱགམོཏི. (སཾ. ནི. ༡.༡༤༥);

ཨཔརམྤི ཨཱཧ – ‘‘བྷཱུཏཔུབྦཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨརཀོ ནཱམ སཏྠཱ ཨཧོསཱི’’ཏི སབྦམྤི སཏྟཧི ཨུཔམཱཧི ཨལངྐཏཾ སུཏྟཾ ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ.

ཨཔརམྤི ཨཱཧ – ‘‘ཡོཙཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾ མརཎསྶཏིཾ བྷཱཝེཏི, ཨཧོ ཝཏཱཧཾ རཏྟིནྡིཝཾ ཛཱིཝེཡྻཾ, བྷགཝཏོ སཱསནཾ མནསིཀརེཡྻཾ, བཧུཾ ཝཏ མེ ཀཏཾ ཨསྶཱཏི. ཡོཙཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾ མརཎསྶཏིཾ བྷཱཝེཏི ¶ , ཨཧོ ཝཏཱཧཾ དིཝསཾ ཛཱིཝེཡྻཾ, བྷགཝཏོ སཱསནཾ མནསིཀརེཡྻཾ, བཧུཾ ཝཏ མེ ཀཏཾ ཨསྶཱཏི. ཡོ ཙཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾ ¶ མརཎསྶཏིཾ བྷཱཝེཏི, ཨཧོ ཝཏཱཧཾ ཏདནྟརཾ ཛཱིཝེཡྻཾ, ཡདནྟརཾ ཨེཀཾ པིཎྜཔཱཏཾ བྷུཉྫཱམི, བྷགཝཏོ སཱསནཾ མནསིཀརེཡྻཾ, བཧུཾ ཝཏ མེ ཀཏཾ ཨསྶཱཏི. ཡོ ཙཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾ མརཎསྶཏིཾ བྷཱཝེཏི, ཨཧོ ཝཏཱཧཾ ཏདནྟརཾ ཛཱིཝེཡྻཾ, ཡདནྟརཾ ཙཏྟཱརོ པཉྩ ཨཱལོཔེ སངྑཱདིཏྭཱ ཨཛ྄ཛྷོཧརཱམི, བྷགཝཏོ སཱསནཾ མནསིཀརེཡྻཾ, བཧུཾ ཝཏ མེ ཀཏཾ ཨསྶཱཏི. ཨིམེ ཝུཙྩནྟི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ པམཏྟཱ ཝིཧརནྟི, དནྡྷཾ མརཎསྶཏིཾ བྷཱཝེནྟི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ. ཡོ ཙ ཁྭཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾ མརཎསྶཏིཾ བྷཱཝེཏི, ཨཧོ ཝཏཱཧཾ ཏདནྟརཾ ཛཱིཝེཡྻཾ, ཡདནྟརཾ ཨེཀཾ ཨཱལོཔཾ སངྑཱདིཏྭཱ ཨཛ྄ཛྷོཧརཱམི, བྷགཝཏོ སཱསནཾ མནསིཀརེཡྻཾ, བཧུཾ ཝཏ མེ ཀཏཾ ཨསྶཱཏི. ཡོ ཙཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾ མརཎསྶཏིཾ བྷཱཝེཏི, ཨཧོ ཝཏཱཧཾ ཏདནྟརཾ ཛཱིཝེཡྻཾ, ཡདནྟརཾ ཨསྶསིཏྭཱ ཝཱ པསྶསཱམི, པསྶསིཏྭཱ ཝཱ ཨསྶསཱམི, བྷགཝཏོ སཱསནཾ མནསིཀརེཡྻཾ, བཧུཾ ཝཏ མེ ཀཏཾ ཨསྶཱཏི. ཨིམེ ཝུཙྩནྟི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ ཨཔྤམཏྟཱ ཝིཧརནྟི, ཏིཀྑཾ མརཎསྶཏིཾ བྷཱཝེནྟི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༦.༡༩). ཨེཝཾ ཙཏུཔཉྩཱལོཔསངྑཱདནམཏྟཾ ཨཝིསྶཱསིཡོ པརིཏྟོ ཛཱིཝིཏསྶ ཨདྡྷཱཏི ཨེཝཾ ཨདྡྷཱནཔརིཙྪེདཏོ མརཎཾ ཨནུསྶརིཏབྦཾ.

༡༧༦. ཁཎཔརིཏྟཏོཏི པརམཏྠཏོ ཧི ཨཏིཔརིཏྟོ སཏྟཱནཾ ཛཱིཝིཏཀྑཎོ ཨེཀཙིཏྟཔྤཝཏྟིམཏྟོཡེཝ. ཡཐཱ ནཱམ རཐཙཀྐཾ པཝཏྟམཱནམྤི ཨེཀེནེཝ ནེམིཔྤདེསེན པཝཏྟཏི, ཏིཊྛམཱནམྤི ཨེཀེནེཝ ཏིཊྛཏི, ཨེཝམེཝ ཨེཀཙིཏྟཀྑཎིཀཾ སཏྟཱནཾ ཛཱིཝིཏཾ. ཏསྨིཾ ཙིཏྟེ ནིརུདྡྷམཏྟེ སཏྟོ ནིརུདྡྷོཏི ཝུཙྩཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཨཏཱིཏེ ཙིཏྟཀྑཎེ ཛཱིཝིཏྠ, ན ཛཱིཝཏི, ན ཛཱིཝིསྶཏི. ཨནཱགཏེ ཙིཏྟཀྑཎེ ན ཛཱིཝིཏྠ, ན ཛཱིཝཏི, ཛཱིཝིསྶཏི. པཙྩུཔྤནྣེ ཙིཏྟཀྑཎེ ན ཛཱིཝིཏྠ, ཛཱིཝཏི, ན ཛཱིཝིསྶཏི.

‘‘ཛཱིཝིཏཾ ཨཏྟབྷཱཝོ ཙ, སུཁདུཀྑཱ ཙ ཀེཝལཱ;

ཨེཀཙིཏྟསམཱཡུཏྟཱ, ལཧུ སོ ཝཏྟཏེ ཁཎོ.

‘‘ཡེ ནིརུདྡྷཱ མརནྟསྶ, ཏིཊྛམཱནསྶ ཝཱ ཨིདྷ;

སབྦེཔི སདིསཱ ཁནྡྷཱ, གཏཱ ཨཔྤཊིསནྡྷིཀཱ.

‘‘ཨནིབྦཏྟེན ¶ ¶ ན ཛཱཏོ, པཙྩུཔྤནྣེན ཛཱིཝཏི;

ཙིཏྟབྷངྒཱ མཏོ ལོཀོ, པཉྙཏྟི པརམཏྠིཡཱ’’ཏི. (མཧཱནི. ༣༩);

ཨེཝཾ ཁཎཔརིཏྟཏོ མརཎཾ ཨནུསྶརིཏབྦཾ.

༡༧༧. ཨིཏི ཨིམེསཾ ཨཊྛནྣཾ ཨཱཀཱརཱནཾ ཨཉྙཏརཉྙཏརེན ཨནུསྶརཏོཔི པུནཔྤུནཾ མནསིཀཱརཝསེན ཙིཏྟཾ ཨཱསེཝནཾ ལབྷཏི, མརཎཱརམྨཎཱ སཏི སནྟིཊྛཏི, ནཱིཝརཎཱནི ཝིཀྑམྦྷནྟི, ཛྷཱནངྒཱནི པཱཏུབྷཝནྟི. སབྷཱཝདྷམྨཏྟཱ པན སཾཝེཛནཱིཡཏྟཱ ཙ ཨཱརམྨཎསྶ ཨཔྤནཾ ཨཔྤཏྭཱ ཨུཔཙཱརཔྤཏྟམེཝ ཛྷཱནཾ ཧོཏི. ལོཀུཏྟརཛ྄ཛྷཱནཾ པན དུཏིཡཙཏུཏྠཱནི ཙ ཨཱརུཔྤཛ྄ཛྷཱནཱནི སབྷཱཝདྷམྨེཔི བྷཱཝནཱཝིསེསེན ཨཔྤནཾ པཱཔུཎནྟི. ཝིསུདྡྷིབྷཱཝནཱནུཀྐམཝསེན ཧི ལོཀུཏྟརཾ ཨཔྤནཾ པཱཔུཎཱཏི. ཨཱརམྨཎཱཏིཀྐམབྷཱཝནཱཝསེན ཨཱརུཔྤཾ. ཨཔྤནཱཔཏྟསྶེཝ ཧི ཛྷཱནསྶ ཨཱརམྨཎསམཏིཀྐམནམཏྟཾ ཏཏྠ ཧོཏི. ཨིདྷ པན ཏདུབྷཡམྤི ནཏྠི. ཏསྨཱ ཨུཔཙཱརཔྤཏྟམེཝ ཛྷཱནཾ ཧོཏི. ཏདེཏཾ མརཎསྶཏིབལེན ཨུཔྤནྣཏྟཱ མརཎསྶཏིཙྩེཝ སངྑཾ གཙྪཏི.

ཨིམཉྩ པན མརཎསྶཏིཾ ཨནུཡུཏྟོ བྷིཀྑུ སཏཏཾ ཨཔྤམཏྟོ ཧོཏི, སབྦབྷཝེསུ ཨནབྷིརཏིསཉྙཾ པཊིལབྷཏི, ཛཱིཝིཏནིཀནྟིཾ ཛཧཱཏི, པཱཔགརཧཱི ཧོཏི, ཨསནྣིདྷིབཧུལོ པརིཀྑཱརེསུ ཝིགཏམལམཙྪེརོ, ཨནིཙྩསཉྙཱ ཙསྶ པརིཙཡཾ གཙྪཏི, ཏདནུསཱརེནེཝ དུཀྑསཉྙཱ ཨནཏྟསཉྙཱ ཙ ཨུཔཊྛཱཏི. ཡཐཱ ཨབྷཱཝིཏམརཎཱ སཏྟཱ སཧསཱ ཝཱལ༹མིགཡཀྑསཔྤཙོརཝདྷཀཱབྷིབྷཱུཏཱ ཝིཡ མརཎསམཡེ བྷཡཾ སནྟཱསཾ སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫནྟི, ཨེཝཾ ཨནཱཔཛྫིཏྭཱ ཨབྷཡོ ཨསམྨཱུལ༹ྷོ ཀཱལཾ ཀརོཏི. སཙེ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཨམཏཾ ནཱརཱདྷེཏི, ཀཱཡསྶ བྷེདཱ སུགཏིཔརཱཡནོ ཧོཏི.

ཏསྨཱ ཧཝེ ཨཔྤམཱདཾ, ཀཡིརཱཐ སུམེདྷསོ;

ཨེཝཾ མཧཱནུབྷཱཝཱཡ, མརཎསྶཏིཡཱ སདཱཏི.

ཨིདཾ མརཎསྶཏིཡཾ ཝིཏྠཱརཀཐཱམུཁཾ.

ཀཱཡགཏཱསཏིཀཐཱ

༡༧༨. ཨིདཱནི ¶ ¶ ཡཾ ཏཾ ཨཉྙཏྲ བུདྡྷུཔྤཱདཱ ཨཔྤཝཏྟཔུབྦཾ སབྦཏིཏྠིཡཱནཾ ཨཝིསཡབྷཱུཏཾ ཏེསུ ཏེསུ སུཏྟནྟེསུ ‘‘ཨེཀདྷམྨོ, བྷིཀྑཝེ, བྷཱཝིཏོ བཧུལཱིཀཏོ མཧཏོ སཾཝེགཱཡ སཾཝཏྟཏི. མཧཏོ ཨཏྠཱཡ སཾཝཏྟཏི. མཧཏོ ཡོགཀྑེམཱཡ སཾཝཏྟཏི. མཧཏོ སཏིསམྤཛཉྙཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཉཱཎདསྶནཔཊིལཱབྷཱཡ སཾཝཏྟཏི. དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཝིཛྫཱཝིམུཏྟིཕལསཙྪིཀིརིཡཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཀཏམོ ཨེཀདྷམྨོ? ཀཱཡགཏཱ སཏི… (ཨ. ནི. ༡.༥༦༣ ཨཱདཡོ). ཨམཏཾ ཏེ, བྷིཀྑཝེ, པརིབྷུཉྫནྟི, ཡེ ཀཱཡགཏཱསཏིཾ པརིབྷུཉྫནྟི. ཨམཏཾ ཏེ, བྷིཀྑཝེ, ན པརིབྷུཉྫནྟི, ཡེ ཀཱཡགཏཱསཏིཾ ན པརིབྷུཉྫནྟི. ཨམཏཾ ཏེསཾ, བྷིཀྑཝེ, པརིབྷུཏྟཾ… ཨཔརིབྷུཏྟཾ… པརིཧཱིནཾ… ཨཔརིཧཱིནཾ… ཝིརདྡྷཾ… ཨཝིརདྡྷཾ, ཡེསཾ ཀཱཡགཏཱསཏི ཨཱརདྡྷཱཏི (ཨ. ནི. ༡.༦༠༣) ཨེཝཾ བྷགཝཏཱ ཨནེཀེཧི ཨཱཀཱརེཧི པསཾསིཏྭཱ ‘‘ཀཐཾ བྷཱཝིཏཱ, བྷིཀྑཝེ, ཀཱཡགཏཱསཏི ཀཐཾ བཧུལཱིཀཏཱ མཧཔྥལཱ ཧོཏི མཧཱནིསཾསཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨརཉྙགཏོ ཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༣.༡༥༤) ནཡེན ཨཱནཱཔཱནཔབྦཾ, ཨིརིཡཱཔཐཔབྦཾ, ཙཏུསམྤཛཉྙཔབྦཾ, པཊིཀྐཱུལམནསིཀཱརཔབྦཾ, དྷཱཏུམནསིཀཱརཔབྦཾ, ནཝསིཝཐིཀཔབྦཱནཱིཏི ཨིམེསཾ ཙུདྡསནྣཾ པབྦཱནཾ ཝསེན ཀཱཡགཏཱསཏིཀམྨཊྛཱནཾ ནིདྡིཊྛཾ, ཏསྶ བྷཱཝནཱནིདྡེསོ ཨནུཔྤཏྟོ.

ཏཏྠ ཡསྨཱ ཨིརིཡཱཔཐཔབྦཾ ཙཏུསམྤཛཉྙཔབྦཾ དྷཱཏུམནསིཀཱརཔབྦནྟི ཨིམཱནི ཏཱིཎི ཝིཔསྶནཱཝསེན ཝུཏྟཱནི. ནཝ སིཝཐིཀཔབྦཱནི ཝིཔསྶནཱཉཱཎེསུཡེཝ ཨཱདཱིནཝཱནུཔསྶནཱཝསེན ཝུཏྟཱནི. ཡཱཔི ཙེཏྠ ཨུདྡྷུམཱཏཀཱདཱིསུ སམཱདྷིབྷཱཝནཱ ཨིཛ྄ཛྷེཡྻ, སཱ ཨསུབྷནིདྡེསེ པཀཱསིཏཱཡེཝ. ཨཱནཱཔཱནཔབྦཾ པན པཊིཀྐཱུལམནསིཀཱརཔབྦཉྩ ཨིམཱནེཝེཏྠ དྭེ སམཱདྷིཝསེན ཝུཏྟཱནི. ཏེསུ ཨཱནཱཔཱནཔབྦཾ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཝསེན ཝིསུཾ ཀམྨཊྛཱནཾཡེཝ. ཡཾ པནེཏཾ ‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨིམམེཝ ཀཱཡཾ ཨུདྡྷཾ པཱདཏལཱ ཨདྷོ ཀེསམཏྠཀཱ ཏཙཔརིཡནྟཾ པཱུརཾ ནཱནཔྤཀཱརསྶ ཨསུཙིནོ པཙྩཝེཀྑཏི. ཨཏྠི ཨིམསྨིཾ ཀཱཡེ ཀེསཱ ལོམཱ…པེ… མུཏྟ’’ནྟི (མ. ནི. ༣.༡༥༤) ཨེཝཾ མཏྠལུངྒཾ ཨཊྛིམིཉྫེན སངྒཧེཏྭཱ པཊིཀྐཱུལམནསིཀཱརཝསེན དེསིཏཾ དྭཏྟིཾསཱཀཱརཀམྨཊྛཱནཾ, ཨིདམིདྷ ཀཱཡགཏཱསཏཱིཏི ཨདྷིཔྤེཏཾ.

༡༧༩. ཏཏྠཱཡཾ ¶ པཱལི༹ཝཎྞནཱཔུབྦངྒམོ བྷཱཝནཱནིདྡེསོ. ཨིམམེཝ ཀཱཡནྟི ཨིམཾ ཙཏུམཧཱབྷཱུཏིཀཾ ¶ པཱུཏིཀཱཡཾ. ཨུདྡྷཾ པཱདཏལཱཏི པཱདཏལཏོ ཨུཔརི. ཨདྷོ ཀེསམཏྠཀཱཏི ཀེསགྒཏོ ཧེཊྛཱ. ཏཙཔརིཡནྟནྟི ཏིརིཡཾ ཏཙཔརིཙྪིནྣཾ. པཱུརཾ ནཱནཔྤཀཱརསྶ ཨསུཙིནོ པཙྩཝེཀྑཏཱིཏི ནཱནཔྤཀཱརཀེསཱདིཨསུཙིབྷརིཏོ ཨཡཾ ཀཱཡོཏི པསྶཏི. ཀཐཾ? ཨཏྠི ཨིམསྨིཾ ཀཱཡེ ཀེསཱ…པེ… མུཏྟནྟི.

ཏཏྠ ཨཏྠཱིཏི སཾཝིཛྫནྟི. ཨིམསྨིནྟི ཡྭཱཡཾ ཨུདྡྷཾ པཱདཏལཱ ཨདྷོ ཀེསམཏྠཀཱ ཏཙཔརིཡནྟོ པཱུརོ ནཱནཔྤཀཱརསྶ ཨསུཙིནོཏི ཝུཙྩཏི, ཏསྨིཾ. ཀཱཡེཏི སརཱིརེ. སརཱིརཾ ཧི ཨསུཙིསཉྩཡཏོ ཀུཙྪིཏཱནཾ ཀེསཱདཱིནཉྩེཝ ཙཀྑུརོགཱདཱིནཉྩ རོགསཏཱནཾ ཨཱཡབྷཱུཏཏོ ཀཱཡོཏི ཝུཙྩཏི. ཀེསཱ ལོམཱཏི ཨེཏེ ཀེསཱདཡོ དྭཏྟིཾསཱཀཱརཱ. ཏཏྠ ཨཏྠི ཨིམསྨིཾ ཀཱཡེ ཀེསཱ, ཨཏྠི ཨིམསྨིཾ ཀཱཡེ ལོམཱཏི ཨེཝཾ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨིམསྨིཾ ཧི པཱདཏལཱ པཊྛཱཡ ཨུཔརི, ཀེསམཏྠཀཱ པཊྛཱཡ ཧེཊྛཱ, ཏཙཏོ པཊྛཱཡ པརིཏོཏི ཨེཏྟཀེ བྱཱམམཏྟེ ཀལེ༹ཝརེ སབྦཱཀཱརེནཔི ཝིཙིནནྟོ ན ཀོཙི ཀིཉྩི མུཏྟཾ ཝཱ མཎིཾ ཝཱ ཝེལུ༹རིཡཾ ཝཱ ཨགརུཾ ཝཱ ཀུངྐུམཾ ཝཱ ཀཔྤཱུརཾ ཝཱ ཝཱསཙུཎྞཱདིཾ ཝཱ ཨཎུམཏྟམྤི སུཙིབྷཱཝཾ པསྶཏི, ཨཐ ཁོ པརམདུགྒནྡྷཛེགུཙྪཾ ཨསིརིཀདསྶནཾ ནཱནཔྤཀཱརཾ ཀེསལོམཱདིབྷེདཾ ཨསུཙིཾཡེཝ པསྶཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཏྠི ཨིམསྨིཾ ཀཱཡེ ཀེསཱ ལོམཱ…པེ… མུཏྟ’’ནྟི. ཨཡམེཏྠ པདསམྦནྡྷཏོ ཝཎྞནཱ.

༡༨༠. ཨིམཾ པན ཀམྨཊྛཱནཾ བྷཱཝེཏུཀཱམེན ཨཱདིཀམྨིཀེན ཀུལཔུཏྟེན ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ཀལྱཱཎམིཏྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨིདཾ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏབྦཾ. ཏེནཱཔིསྶ ཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐེནྟེན སཏྟདྷཱ ཨུགྒཧཀོསལླཾ དསདྷཱ ཙ མནསིཀཱརཀོསལླཾ ཨཱཙིཀྑིཏབྦཾ. ཏཏྠ ཝཙསཱ མནསཱ ཝཎྞཏོ སཎྛཱནཏོ དིསཏོ ཨོཀཱསཏོ པརིཙྪེདཏོཏི ཨེཝཾ སཏྟདྷཱ ཨུགྒཧཀོསལླཾ ཨཱཙིཀྑིཏབྦཾ.

ཨིམསྨིཾ ཧི པཊིཀྐཱུལམནསིཀཱརཀམྨཊྛཱནེ ཡོཔི ཏིཔིཊཀོ ཧོཏི, ཏེནཱཔི མནསིཀཱརཀཱལེ པཋམཾ ཝཱཙཱཡ སཛ྄ཛྷཱཡོ ཀཱཏབྦོ. ཨེཀཙྩསྶ ཧི སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཀརོནྟསྶེཝ ཀམྨཊྛཱནཾ པཱཀཊཾ ཧོཏི མལཡཝཱསཱི མཧཱདེཝཏྠེརསྶ སནྟིཀེ ཨུགྒཧིཏཀམྨཊྛཱནཱནཾ དྭིནྣཾ ཐེརཱནཾ ཝིཡ. ཐེརོ ¶ ཀིར ཏེཧི ཀམྨཊྛཱནཾ ཡཱཙིཏོ ཙཏྟཱརོ མཱསེ ཨིམཾཡེཝ སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཀརོཐཱཏི དྭཏྟིཾསཱཀཱརཔཱལི༹ཾ ཨདཱསི. ཏེ ཀིཉྩཱཔི ནེསཾ དྭེ ཏཡོ ནིཀཱཡཱ པགུཎཱ, པདཀྑིཎགྒཱཧིཏཱཡ ¶ པན ཙཏྟཱརོ མཱསེ དྭཏྟིཾསཱཀཱརཾ སཛ྄ཛྷཱཡནྟཱཝ སོཏཱཔནྣཱ ཨཧེསུཾ. ཏསྨཱ ཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐེནྟེན ཨཱཙརིཡེན ཨནྟེཝཱསིཀོ ཝཏྟབྦོ ‘‘པཋམཾ ཏཱཝ ཝཱཙཱཡ སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཀརོཧཱི’’ཏི.

ཀརོནྟེན ཙ ཏཙཔཉྩཀཱདཱིནི པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཨནུལོམཔཊིལོམཝསེན སཛ྄ཛྷཱཡོ ཀཱཏབྦོ. ཀེསཱ ལོམཱ ནཁཱ དནྟཱ ཏཙོཏི ཧི ཝཏྭཱ པུན པཊིལོམཏོ ཏཙོ དནྟཱ ནཁཱ ལོམཱ ཀེསཱཏི ཝཏྟབྦཾ.

ཏདནནྟརཾ ཝཀྐཔཉྩཀེ མཾསཾ ནྷཱརུ ཨཊྛི ཨཊྛིམིཉྫཾ ཝཀྐནྟི ཝཏྭཱ པུན པཊིལོམཏོ ཝཀྐཾ ཨཊྛིམིཉྫཾ ཨཊྛི ནྷཱརུ མཾསཾ, ཏཙོ དནྟཱ ནཁཱ ལོམཱ ཀེསཱཏི ཝཏྟབྦཾ.

ཏཏོ པཔྥཱསཔཉྩཀེ ཧདཡཾ ཡཀནཾ ཀིལོམཀཾ པིཧཀཾ པཔྥཱསནྟི ཝཏྭཱ པུན པཊིལོམཏོ པཔྥཱསཾ པིཧཀཾ ཀིལོམཀཾ ཡཀནཾ ཧདཡཾ, ཝཀྐཾ ཨཊྛིམིཉྫཾ ཨཊྛི ནྷཱརུ མཾསཾ, ཏཙོ དནྟཱ ནཁཱ ལོམཱ ཀེསཱཏི ཝཏྟབྦཾ.

ཏཏོ མཏྠལུངྒཔཉྩཀེ ཨནྟཾ ཨནྟགུཎཾ ཨུདརིཡཾ ཀརཱིསཾ མཏྠལུངྒནྟི ཝཏྭཱ པུན པཊིལོམཏོ མཏྠལུངྒཾ ཀརཱིསཾ ཨུདརིཡཾ ཨནྟགུཎཾ ཨནྟཾ, པཔྥཱསཾ པིཧཀཾ ཀིལོམཀཾ ཡཀནཾ ཧདཡཾ, ཝཀྐཾ ཨཊྛིམིཉྫཾ ཨཊྛི ནྷཱརུ མཾསཾ, ཏཙོ དནྟཱ ནཁཱ ལོམཱ ཀེསཱཏི ཝཏྟབྦཾ.

ཏཏོ མེདཚཀྐེ པིཏྟཾ སེམྷཾ པུབྦོ ལོཧིཏཾ སེདོ མེདོཏི ཝཏྭཱ པུན པཊིལོམཏོ མེདོ སེདོ ལོཧིཏཾ པུབྦོ སེམྷཾ པིཏྟཾ, མཏྠལུངྒཾ ཀརཱིསཾ ཨུདརིཡཾ ཨནྟགུཎཾ ཨནྟཾ, པཔྥཱསཾ པིཧཀཾ ཀིལོམཀཾ ཡཀནཾ ཧདཡཾ, ཝཀྐཾ ཨཊྛིམིཉྫཾ ཨཊྛི ནྷཱརུ མཾསཾ, ཏཙོ དནྟཱ ནཁཱ ལོམཱ ཀེསཱཏི ཝཏྟབྦཾ.

ཏཏོ མུཏྟཚཀྐེ ཨསྶུ ཝསཱ ཁེལོ༹ སིངྒྷཱཎིཀཱ ལསིཀཱ མུཏྟནྟི ཝཏྭཱ པུན པཊིལོམཏོ མུཏྟཾ ལསིཀཱ སིངྒྷཱཎིཀཱ ཁེལོ༹ ཝསཱ ཨསྶུ, མེདོ སེདོ ལོཧིཏཾ པུབྦོ སེམྷཾ པིཏྟཾ, མཏྠལུངྒཾ ཀརཱིསཾ ཨུདརིཡཾ ཨནྟགུཎཾ ཨནྟཾ, པཔྥཱསཾ པིཧཀཾ ཀིལོམཀཾ ཡཀནཾ ཧདཡཾ, ཝཀྐཾ ཨཊྛིམིཉྫཾ ཨཊྛི ནྷཱརུ མཾསཾ, ཏཙོ དནྟཱ ནཁཱ ལོམཱ ཀེསཱཏི ཝཏྟབྦཾ.

ཨེཝཾ ¶ ¶ ཀཱལསཏཾ ཀཱལསཧསྶཾ ཀཱལསཏསཧསྶམྤི ཝཱཙཱཡ སཛ྄ཛྷཱཡོ ཀཱཏབྦོ. ཝཙསཱ སཛ྄ཛྷཱཡེན ཧི ཀམྨཊྛཱནཏནྟི པགུཎཱ ཧོཏི, ན ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཙིཏྟཾ ཝིདྷཱཝཏི. ཀོཊྛཱསཱ པཱཀཊཱ ཧོནྟི, ཧཏྠསངྑལིཀཱ ཝིཡ ཝཏིཔཱདཔནྟི ཝིཡ ཙ ཁཱཡནྟི.

ཡཐཱ པན ཝཙསཱ, ཏཐེཝ མནསཱཔི སཛ྄ཛྷཱཡོ ཀཱཏབྦོ. ཝཙསཱ སཛ྄ཛྷཱཡོ ཧི མནསཱ སཛ྄ཛྷཱཡསྶ པཙྩཡོ ཧོཏི. མནསཱ སཛ྄ཛྷཱཡོ ལཀྑཎཔཊིཝེདྷསྶ པཙྩཡོ ཧོཏི.

ཝཎྞཏོཏི ཀེསཱདཱིནཾ ཝཎྞོ ཝཝཏྠཔེཏབྦོ.

སཎྛཱནཏོཏི ཏེསཉྙེཝ སཎྛཱནཾ ཝཝཏྠཔེཏབྦཾ.

དིསཏོཏི ཨིམསྨིཾ ཧི སརཱིརེ ནཱབྷིཏོ ཨུདྡྷཾ ཨུཔརིམདིསཱ, ཨདྷོ ཧེཊྛིམདིསཱ, ཏསྨཱ ཨཡཾ ཀོཊྛཱསོ ཨིམིསྶཱ ནཱམ དིསཱཡཱཏི དིསཱ ཝཝཏྠཔེཏབྦཱ.

ཨོཀཱསཏོཏི ཨཡཾ ཀོཊྛཱསོ ཨིམསྨིཾ ནཱམ ཨོཀཱསེ པཏིཊྛིཏོཏི ཨེཝཾ ཏསྶ ཏསྶ ཨོཀཱསོ ཝཝཏྠཔེཏབྦོ.

པརིཙྪེདཏོཏི སབྷཱགཔརིཙྪེདོ ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོཏི དྭེ པརིཙྪེདཱ. ཏཏྠ ཨཡཾ ཀོཊྛཱསོ ཧེཊྛཱ ཙ ཨུཔརི ཙ ཏིརིཡཉྩ ཨིམིནཱ ནཱམ པརིཙྪིནྣོཏི ཨེཝཾ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ ཝེདིཏབྦོ. ཀེསཱ ན ལོམཱ, ལོམཱཔི ན ཀེསཱཏི ཨེཝཾ ཨམིསྶཀཏཱཝསེན ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཝཾ སཏྟདྷཱ ཨུགྒཧཀོསལླཾ ཨཱཙིཀྑནྟེན པན ཨིདཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨསུཀསྨིཾ སུཏྟེ པཊིཀྐཱུལཝསེན ཀཐིཏཾ, ཨསུཀསྨིཾ དྷཱཏུཝསེནཱཏི ཉཏྭཱ ཨཱཙིཀྑིཏབྦཾ. ཨིདཉྷི མཧཱསཏིཔཊྛཱནེ (དཱི. ནི. ༢.༣༧༧) པཊིཀྐཱུལཝསེནེཝ ཀཐིཏཾ. མཧཱཧཏྠིཔདོཔམ(མ. ནི. ༡.༣༠༠ ཨཱདཡོ) མཧཱརཱཧུལོཝཱད(མ. ནི. ༢.༡༡༣ ཨཱདཡོ) དྷཱཏུཝིབྷངྒེསུ(མ. ནི. ༣.༣༤༢ ཨཱདཡོ) དྷཱཏུཝསེན ཀཐིཏཾ. ཀཱཡགཏཱསཏིསུཏྟེ (མ. ནི. ༣.༡༥༣) པན ཡསྶ ཝཎྞཏོ ཨུཔཊྛཱཏི, ཏཾ སནྡྷཱཡ ཙཏྟཱརི ཛྷཱནཱནི ཝིབྷཏྟཱནི. ཏཏྠ དྷཱཏུཝསེན ཀཐིཏཾ ཝིཔསྶནཱཀམྨཊྛཱནཾ ¶ ཧོཏི. པཊིཀྐཱུལཝསེན ཀཐིཏཾ སམཐཀམྨཊྛཱནཾ. ཏདེཏཾ ཨིདྷ སམཐཀམྨཊྛཱནམེཝཱཏི.

༡༨༡. ཨེཝཾ ¶ སཏྟདྷཱ ཨུགྒཧཀོསལླཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ཨནུཔུབྦཏོ, ནཱཏིསཱིགྷཏོ, ནཱཏིསཎིཀཏོ, ཝིཀྑེཔཔཊིབཱཧནཏོ, པཎྞཏྟིསམཏིཀྐམནཏོ, ཨནུཔུབྦམུཉྩནཏོ, ཨཔྤནཱཏོ, ཏཡོ ཙ སུཏྟནྟཱཏི ཨེཝཾ དསདྷཱ མནསིཀཱརཀོསལླཾ ཨཱཙིཀྑིཏབྦཾ. ཏཏྠ ཨནུཔུབྦཏོཏི ཨིདཉྷི སཛ྄ཛྷཱཡཀརཎཏོ པཊྛཱཡ ཨནུཔཊིཔཱཊིཡཱ མནསིཀཱཏབྦཾ, ན ཨེཀནྟརིཀཱཡ. ཨེཀནྟརིཀཱཡ ཧི མནསིཀརོནྟོ ཡཐཱ ནཱམ ཨཀུསལོ པུརིསོ དྭཏྟིཾསཔདཾ ནིསྶེཎིཾ ཨེཀནྟརིཀཱཡ ཨཱརོཧནྟོ ཀིལནྟཀཱཡོ པཏཏི, ན ཨཱརོཧནཾ སམྤཱདེཏི, ཨེཝམེཝ བྷཱཝནཱསམྤཏྟིཝསེན ཨདྷིགནྟབྦསྶ ཨསྶཱདསྶ ཨནདྷིགམཱ ཀིལནྟཙིཏྟོ པཏཏི, ན བྷཱཝནཾ སམྤཱདེཏི.

ཨནུཔུབྦཏོ མནསིཀརོནྟེནཱཔི ཙ ནཱཏིསཱིགྷཏོ མནསིཀཱཏབྦཾ. ཨཏིསཱིགྷཏོ མནསིཀརོཏོ ཧི ཡཐཱ ནཱམ ཏིཡོཛནམགྒཾ པཊིཔཛྫིཏྭཱ ཨོཀྐམནཝིསྶཛྫནཾ ཨསལླཀྑེཏྭཱ སཱིགྷེན ཛཝེན སཏཀྑཏྟུམྤི གམནཱགམནཾ ཀརོཏོ པུརིསསྶ ཀིཉྩཱཔི ཨདྡྷཱནཾ པརིཀྑཡཾ གཙྪཏི, ཨཐ ཁོ པུཙྪིཏྭཱཝ གནྟབྦཾ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཀེཝལཾ ཀམྨཊྛཱནཾ པརིཡོསཱནཾ པཱཔུཎཱཏི, ཨཝིབྷཱུཏཾ པན ཧོཏི, ན ཝིསེསཾ ཨཱཝཧཏི, ཏསྨཱ ནཱཏིསཱིགྷཏོ མནསིཀཱཏབྦཾ.

ཡཐཱ ཙ ནཱཏིསཱིགྷཏོ, ཨེཝཾ ནཱཏིསཎིཀཏོཔི. ཨཏིསཎིཀཏོ མནསིཀརོཏོ ཧི ཡཐཱ ནཱམ ཏདཧེཝ ཏིཡོཛནམགྒཾ གནྟུཀཱམསྶ པུརིསསྶ ཨནྟརཱམགྒེ རུཀྑཔབྦཏཏལཱ༹ཀཱདཱིསུ ཝིལམྦམཱནསྶ མགྒོ པརིཀྑཡཾ ན གཙྪཏི, དྭཱིཧཏཱིཧེན པརིཡོསཱཔེཏབྦོ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཀམྨཊྛཱནཾ པརིཡོསཱནཾ ན གཙྪཏི, ཝིསེསཱདྷིགམསྶ པཙྩཡོ ན ཧོཏི.

ཝིཀྑེཔཔཊིབཱཧནཏོཏི ཀམྨཊྛཱནཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ བཧིདྡྷཱ པུཐུཏྟཱརམྨཎེ ཙེཏསོ ཝིཀྑེཔོ པཊིབཱཧིཏབྦོ. ཨཔྤཊིབཱཧཏོ ཧི ཡཐཱ ནཱམ ཨེཀཔདིཀཾ པཔཱཏམགྒཾ པཊིཔནྣསྶ པུརིསསྶ ཨཀྐམནཔདཾ ཨསལླཀྑེཏྭཱ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིལོཀཡཏོ པདཝཱརོ ཝིརཛ྄ཛྷཏི, ཏཏོ སཏཔོརིསེ པཔཱཏེ པཏིཏབྦཾ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ བཧིདྡྷཱ ཝིཀྑེཔེ སཏི ཀམྨཊྛཱནཾ པརིཧཱཡཏི པརིདྷཾསཏི. ཏསྨཱ ཝིཀྑེཔཔཊིབཱཧནཏོ མནསིཀཱཏབྦཾ.

པཎྞཏྟིསམཏིཀྐམནཏོཏི ¶ ¶ ཡཱཡཾ ཀེསཱ ལོམཱཏིཨཱདིཀཱ པཎྞཏྟི, ཏཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ པཊིཀྐཱུལནྟི ཙིཏྟཾ ཋཔེཏབྦཾ. ཡཐཱ ཧི ཨུདཀདུལླབྷཀཱལེ མནུསྶཱ ཨརཉྙེ ཨུདཔཱནཾ དིསྭཱ ཏཏྠ ཏཱལཔཎྞཱདིཀཾ ཀིཉྩིདེཝ སཉྙཱཎཾ བནྡྷིཏྭཱ ཏེན སཉྙཱཎེན ཨཱགནྟྭཱ ནྷཱཡནྟི ཙེཝ པིཝནྟི ཙ. ཡདཱ པན ནེསཾ ཨབྷིཎྷསཉྩཱརེན ཨཱགཏཱགཏཔདཾ པཱཀཊཾ ཧོཏི, ཏདཱ སཉྙཱཎེན ཀིཙྩཾ ན ཧོཏི, ཨིཙྪིཏིཙྪིཏཀྑཎེ གནྟྭཱ ནྷཱཡནྟི ཙེཝ པིཝནྟི ཙ, ཨེཝམེཝ པུབྦབྷཱགེ ཀེསཱ ལོམཱཏིཔཎྞཏྟིཝསེན མནསིཀརོཏོ པཊིཀྐཱུལབྷཱཝོ པཱཀཊོ ཧོཏི. ཨཐ ཀེསཱ ལོམཱཏིཔཎྞཏྟིཾ སམཏིཀྐམིཏྭཱ པཊིཀྐཱུལབྷཱཝེཡེཝ ཙིཏྟཾ ཋཔེཏབྦཾ.

ཨནུཔུབྦམུཉྩནཏོཏི ཡོ ཡོ ཀོཊྛཱསོ ན ཨུཔཊྛཱཏི, ཏཾ ཏཾ མུཉྩནྟེན ཨནུཔུབྦམུཉྩནཏོ མནསིཀཱཏབྦཾ. ཨཱདིཀམྨིཀསྶ ཧི ཀེསཱཏི མནསིཀརོཏོ མནསིཀཱརོ གནྟྭཱ མུཏྟནྟི ཨིམཾ པརིཡོསཱནཀོཊྛཱསམེཝ ཨཱཧཙྩ ཏིཊྛཏི. མུཏྟནྟི ཙ མནསིཀརོཏོ མནསིཀཱརོ གནྟྭཱ ཀེསཱཏི ཨིམཾ ཨཱདིཀོཊྛཱསམེཝ ཨཱཧཙྩ ཏིཊྛཏི. ཨཐསྶ མནསིཀརོཏོ མནསིཀརོཏོ ཀེཙི ཀོཊྛཱསཱ ཨུཔཊྛཧནྟི, ཀེཙི ན ཨུཔཊྛཧནྟི. ཏེན ཡེ ཡེ ཨུཔཊྛཧནྟི, ཏེསུ ཏེསུ ཏཱཝ ཀམྨཾ ཀཱཏབྦཾ. ཡཱཝ དྭཱིསུ ཨུཔཊྛིཏེསུ ཏེསམྤི ཨེཀོ སུཊྛུཏརཾ ཨུཔཊྛཧཏི, ཨེཝཾ ཨུཔཊྛིཏཾ པན ཏམེཝ པུནཔྤུནཾ མནསིཀརོནྟེན ཨཔྤནཱ ཨུཔྤཱདེཏབྦཱ.

ཏཏྲཱཡཾ ཨུཔམཱ – ཡཐཱ ཧི དྭཏྟིཾསཏཱལཀེ ཏཱལཝནེ ཝསནྟཾ མཀྐཊཾ གཧེཏུཀཱམོ ལུདྡོ ཨཱདིམྷི ཋིཏཏཱལསྶ པཎྞཾ སརེན ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨུཀྐུཊྛིཾ ཀརེཡྻ, ཨཐ ཁོ སོ མཀྐཊོ པཊིཔཱཊིཡཱ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཏཱལེ པཏིཏྭཱ པརིཡནྟཏཱལམེཝ གཙྪེཡྻ, ཏཏྠཔི གནྟྭཱ ལུདྡེན ཏཐེཝ ཀཏེ པུན ཏེནེཝ ནཡེན ཨཱདིཏཱལཾ ཨཱགཙྪེཡྻ, སོ ཨེཝཾ པུནཔྤུནཾ པརིཔཱཏིཡམཱནོ ཨུཀྐུཊྛུཀྐུཊྛིཊྛཱནེཡེཝ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཨནུཀྐམེན ཨེཀསྨིཾ ཏཱལེ ནིཔཏིཏྭཱ ཏསྶ ཝེམཛ྄ཛྷེ མཀུལ༹ཏཱལཔཎྞསཱུཙིཾ དལ༹ྷཾ གཧེཏྭཱ ཝིཛ྄ཛྷིཡམཱནོཔི ན ཨུཊྛཧེཡྻ, ཨེཝཾསམྤདམིདཾ དཊྛབྦཾ.

ཏཏྲིདཾ ཨོཔམྨསཾསནྡནཾ – ཡཐཱ ཧི ཏཱལཝནེ དྭཏྟིཾསཏཱལཱ, ཨེཝཾ ཨིམསྨིཾ ཀཱཡེ དྭཏྟིཾསཀོཊྛཱསཱ. མཀྐཊོ ཝིཡ ཙིཏྟཾ. ལུདྡོ ཝིཡ ཡོགཱཝཙརོ. མཀྐཊསྶ དྭཏྟིཾསཏཱལཀེ ཏཱལཝནེ ནིཝཱསོ ཝིཡ ཡོགིནོ ¶ ཙིཏྟསྶ དྭཏྟིཾསཀོཊྛཱསཀེ ཀཱཡེ ཨཱརམྨཎཝསེན ཨནུསཉྩརཎཾ. ལུདྡེན ཨཱདིམྷི ཋིཏཏཱལསྶ པཎྞཾ སརེན ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨུཀྐུཊྛིཡཱ ཀཏཱཡ མཀྐཊསྶ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཏཱལེ པཏིཏྭཱ པརིཡནྟཏཱལགམནཾ ཝིཡ ཡོགིནོ ཀེསཱཏི མནསིཀཱརེ ཨཱརདྡྷེ ¶ པཊིཔཱཊིཡཱ གནྟྭཱ པརིཡོསཱནཀོཊྛཱསེཡེཝ ཙིཏྟསྶ སཎྛཱནཾ. པུན པཙྩཱགམནེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. པུནཔྤུནཾ པརིཔཱཏིཡམཱནསྶ མཀྐཊསྶ ཨུཀྐུཊྛུཀྐུཊྛིཊྛཱནེ ཨུཊྛཱནཾ ཝིཡ པུནཔྤུནཾ མནསིཀརོཏོ ཀེསུཙི ཀེསུཙི ཨུཔཊྛིཏེསུ ཨནུཔཊྛཧནྟེ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཨུཔཊྛིཏེསུ པརིཀམྨཀརཎཾ. ཨནུཀྐམེན ཨེཀསྨིཾ ཏཱལེ ནིཔཏིཏྭཱ ཏསྶ མཛ྄ཛྷེ མཀུལ༹ཏཱལཔཎྞསཱུཙིཾ དལ༹ྷཾ གཧེཏྭཱ ཝིཛ྄ཛྷིཡམཱནསྶཔི ཨནུཊྛཱནཾ ཝིཡ ཨཝསཱནེ དྭཱིསུ ཨུཔཊྛིཏེསུ ཡོ སུཊྛུཏརཾ ཨུཔཊྛཱཏི, ཏམེཝ པུནཔྤུནཾ མནསིཀརིཏྭཱ ཨཔྤནཱཡ ཨུཔྤཱདནཾ.

ཨཔརཱཔི ཨུཔམཱ – ཡཐཱ ནཱམ པིཎྜཔཱཏིཀོ བྷིཀྑུ དྭཏྟིཾསཀུལཾ གཱམཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝསནྟོ པཋམགེཧེཡེཝ དྭེ བྷིཀྑཱ ལབྷིཏྭཱ པརཏོ ཨེཀཾ ཝིསྶཛྫེཡྻ. པུནདིཝསེ ཏིསྶོ ལབྷིཏྭཱ པརཏོ དྭེ ཝིསྶཛྫེཡྻ. ཏཏིཡདིཝསེ ཨཱདིམྷིཡེཝ པཏྟཔཱུརཾ ལབྷིཏྭཱ ཨཱསནསཱལཾ གནྟྭཱ པརིབྷུཉྫེཡྻ. ཨེཝཾསམྤདམིདཾ དཊྛབྦཾ. དྭཏྟིཾསཀུལགཱམོ ཝིཡ ཧི དྭཏྟིཾསཱཀཱརོ. པིཎྜཔཱཏིཀོ ཝིཡ ཡོགཱཝཙརོ. ཏསྶ ཏཾ གཱམཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝཱསོ ཝིཡ ཡོགིནོ དྭཏྟིཾསཱཀཱརེ པརིཀམྨཀརཎཾ. པཋམགེཧེ དྭེ བྷིཀྑཱ ལབྷིཏྭཱ པརཏོ ཨེཀིསྶཱ ཝིསྶཛྫནཾ ཝིཡ དུཏིཡདིཝསེ ཏིསྶོ ལབྷིཏྭཱ པརཏོ དྭིནྣཾ ཝིསྶཛྫནཾ ཝིཡ ཙ མནསིཀརོཏོ མནསིཀརོཏོ ཨནུཔཊྛཧནྟེ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཨུཔཊྛིཏེསུ ཡཱཝ ཀོཊྛཱསདྭཡེ པརིཀམྨཀརཎཾ. ཏཏིཡདིཝསེ ཨཱདིམྷིཡེཝ པཏྟཔཱུརཾ ལབྷིཏྭཱ ཨཱསནསཱལཱཡཾ ནིསཱིདིཏྭཱ པརིབྷོགོ ཝིཡ དྭཱིསུ ཡོ སུཊྛུཏརཾ ཨུཔཊྛཱཏི, ཏམེཝ པུནཔྤུནཾ མནསིཀརིཏྭཱ ཨཔྤནཱཡ ཨུཔྤཱདནཾ.

ཨཔྤནཱཏོཏི ཨཔྤནཱཀོཊྛཱསཏོ ཀེསཱདཱིསུ ཨེཀེཀསྨིཾ ཀོཊྛཱསེ ཨཔྤནཱ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཱཏི ཨཡམེཝེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཏཡོ ཙ སུཏྟནྟཱཏི ཨདྷིཙིཏྟཾ, སཱིཏིབྷཱཝོ, བོཛ྄ཛྷངྒཀོསལླནྟི ཨིམེ ཏཡོ སུཏྟནྟཱ ཝཱིརིཡསམཱདྷིཡོཛནཏྠཾ ཝེདིཏབྦཱཏི ཨཡམེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏཏྠ –

‘‘ཨདྷིཙིཏྟམནུཡུཏྟེན ¶ , བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནཱ ཏཱིཎི ནིམིཏྟཱནི ཀཱལེནཀཱལཾ མནསིཀཱཏབྦཱནི. ཀཱལེནཀཱལཾ སམཱདྷིནིམིཏྟཾ མནསིཀཱཏབྦཾ. ཀཱལེནཀཱལཾ པགྒཧནིམིཏྟཾ མནསིཀཱཏབྦཾ. ཀཱལེནཀཱལཾ ཨུཔེཀྑཱནིམིཏྟཾ མནསིཀཱཏབྦཾ. སཙེ, བྷིཀྑཝེ, ཨདྷིཙིཏྟམནུཡུཏྟོ བྷིཀྑུ ཨེཀནྟཾ སམཱདྷིནིམིཏྟཉྙེཝ མནསིཀརེཡྻ, ཋཱནཾ ཏཾ ¶ ཙིཏྟཾ ཀོསཛྫཱཡ སཾཝཏྟེཡྻ. སཙེ, བྷིཀྑཝེ, ཨདྷིཙིཏྟམནུཡུཏྟོ བྷིཀྑུ ཨེཀནྟཾ པགྒཧནིམིཏྟཉྙེཝ མནསིཀརེཡྻ, ཋཱནཾ ཏཾ ཙིཏྟཾ ཨུདྡྷཙྩཱཡ སཾཝཏྟེཡྻ. སཙེ, བྷིཀྑཝེ, ཨདྷིཙིཏྟམནུཡུཏྟོ བྷིཀྑུ ཨེཀནྟཾ ཨུཔེཀྑཱནིམིཏྟཉྙེཝ མནསིཀརེཡྻ, ཋཱནཾ ཏཾ ཙིཏྟཾ ན སམྨཱ སམཱདྷིཡེཡྻ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ. ཡཏོ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨདྷིཙིཏྟམནུཡུཏྟོ བྷིཀྑུ ཀཱལེནཀཱལཾ སམཱདྷིནིམིཏྟཾ པགྒཧནིམིཏྟཾ ཨུཔེཀྑཱནིམིཏྟཾ མནསིཀརོཏི, ཏཾ ཧོཏི ཙིཏྟཾ མུདུཉྩ ཀམྨཉྙཉྩ པབྷསྶརཉྩ, ན ཙ པབྷངྒུ, སམྨཱ སམཱདྷིཡཏི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, སུཝཎྞཀཱརོ ཝཱ སུཝཎྞཀཱརནྟེཝཱསཱི ཝཱ ཨུཀྐཾ བནྡྷཏི, ཨུཀྐཾ བནྡྷིཏྭཱ ཨུཀྐཱམུཁཾ ཨཱལིམྤེཏི, ཨུཀྐཱམུཁཾ ཨཱལིམྤེཏྭཱ སཎྜཱསེན ཛཱཏརཱུཔཾ གཧེཏྭཱ ཨུཀྐཱམུཁེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཀཱལེནཀཱལཾ ཨབྷིདྷམཏི, ཀཱལེནཀཱལཾ ཨུདཀེན པརིཔྥོསེཏི, ཀཱལེནཀཱལཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི. སཙེ, བྷིཀྑཝེ, སུཝཎྞཀཱརོ ཝཱ སུཝཎྞཀཱརནྟེཝཱསཱི ཝཱ ཏཾ ཛཱཏརཱུཔཾ ཨེཀནྟཾ ཨབྷིདྷམེཡྻ, ཋཱནཾ ཏཾ ཛཱཏརཱུཔཾ ཌཧེཡྻ. སཙེ, བྷིཀྑཝེ, སུཝཎྞཀཱརོ ཝཱ སུཝཎྞཀཱརནྟེཝཱསཱི ཝཱ ཏཾ ཛཱཏརཱུཔཾ ཨེཀནྟཾ ཨུདཀེན པརིཔྥོསེཡྻ, ཋཱནཾ ཏཾ ཛཱཏརཱུཔཾ ནིབྦཱཡེཡྻ. སཙེ, བྷིཀྑཝེ, སུཝཎྞཀཱརོ ཝཱ སུཝཎྞཀཱརནྟེཝཱསཱི ཝཱ ཏཾ ཛཱཏརཱུཔཾ ཨེཀནྟཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑེཡྻ, ཋཱནཾ ཏཾ ཛཱཏརཱུཔཾ ན སམྨཱ པརིཔཱཀཾ གཙྪེཡྻ. ཡཏོ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སུཝཎྞཀཱརོ ཝཱ སུཝཎྞཀཱརནྟེཝཱསཱི ཝཱ ཏཾ ཛཱཏརཱུཔཾ ཀཱལེནཀཱལཾ ཨབྷིདྷམཏི, ཀཱལེནཀཱལཾ ཨུདཀེན པརིཔྥོསེཏི, ཀཱལེནཀཱལཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི, ཏཾ ཧོཏི ཛཱཏརཱུཔཾ མུདུཉྩ ཀམྨཉྙཉྩ པབྷསྶརཉྩ, ན ཙ པབྷངྒུ, སམྨཱ ཨུཔེཏི ཀམྨཱཡ. ཡསྶཱ ཡསྶཱ ཙ པིལ༹ནྡྷནཝིཀཏིཡཱ ཨཱཀངྑཏི ཡདི པཊིཀཱཡ ཡདི ཀུཎྜལཱཡ ཡདི ¶ གཱིཝེཡྻཱཡ ཡདི སུཝཎྞམཱལཱཡ, ཏཉྩསྶ ཨཏྠཾ ཨནུབྷོཏི.

‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨདྷིཙིཏྟམནུཡུཏྟེན…པེ… སམཱདྷིཡཏི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ. ཡསྶ ཡསྶ ཙ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪི ཀརཎཱིཡསྶ དྷམྨསྶ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏི ཨབྷིཉྙཱ སཙྪི ཀིརིཡཱཡ, ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎཱཏི སཏི སཏི ཨཱཡཏནེ’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༡༠༣).

ཨིདཾ ¶ སུཏྟཾ ཨདྷིཙིཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

‘‘ཚཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ བྷབྦོ ཨནུཏྟརཾ སཱིཏིབྷཱཝཾ སཙྪིཀཱཏུཾ. ཀཏམེཧི ཚཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཡསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ ནིགྒཧེཏབྦཾ, ཏསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ ནིགྒཎྷཱཏི. ཡསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ པགྒཧེཏབྦཾ, ཏསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏི. ཡསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ སམྤཧཾསིཏབྦཾ, ཏསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ སམྤཧཾསེཏི. ཡསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑིཏབྦཾ, ཏསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི. པཎཱིཏཱདྷིམུཏྟིཀོ ཙ ཧོཏི ནིབྦཱནཱབྷིརཏོ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཚཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ བྷབྦོ ཨནུཏྟརཾ སཱིཏིབྷཱཝཾ སཙྪིཀཱཏུ’’ནྟི (ཨ. ནི. ༦.༨༥).

ཨིདཾ སུཏྟཾ ཨནུཏྟརཾ སཱིཏིབྷཱཝོཏི ཝེདིཏབྦཾ.

བོཛ྄ཛྷངྒཀོསལླཾ ‘‘པན ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཡསྨིཾ སམཡེ ལཱིནཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི, ཨཀཱལོ ཏསྨིཾ སམཡེ པསྶདྡྷིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ བྷཱཝནཱཡཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༢༣༤) ཨཔྤནཱཀོསལླཀཐཱཡཾ དསྶིཏམེཝ.

ཨིཏི ཨིདཾ སཏྟཝིདྷཾ ཨུགྒཧཀོསལླཾ སུགྒཧིཏཾ ཀཏྭཱ ཨིདཉྩ དསཝིདྷཾ མནསིཀཱརཀོསལླཾ སུཊྛུ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ ཏེན ཡོགིནཱ ཨུབྷཡཀོསལླཝསེན ཀམྨཊྛཱནཾ སཱདྷུཀཾ ཨུགྒཧེཏབྦཾ. སཙེ པནསྶ ཨཱཙརིཡེན སདྡྷིཾ ཨེཀཝིཧཱརེཡེཝ ཕཱསུ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཝིཏྠཱརེན ཨཀཐཱཔེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ སུཊྛུ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨནུཡུཛྫནྟེན ཝིསེསཾ ལབྷིཏྭཱ ཨུཔརཱུཔརི ཀཐཱཔེཏབྦཾ. ཨཉྙཏྠ ཝསིཏུཀཱམེན ཡཐཱཝུཏྟེན ཝིདྷིནཱ ཝིཏྠཱརཏོ ཀཐཱཔེཏྭཱ པུནཔྤུནཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ སབྦཾ གཎྛིཊྛཱནཾ ཚིནྡིཏྭཱ པཐཝཱིཀསིཎནིདྡེསེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨནནུརཱུཔཾ སེནཱསནཾ པཧཱཡ ཨནུརཱུཔེ ¶ ཝིཧཱརེ ཝསནྟེན ཁུདྡཀཔལིབོདྷུཔཙྪེདཾ ཀཏྭཱ པཊིཀྐཱུལམནསིཀཱརེ པརིཀམྨཾ ཀཱཏབྦཾ.

ཀརོནྟེན པན ཀེསེསུ ཏཱཝ ནིམིཏྟཾ གཧེཏབྦཾ. ཀཐཾ? ཨེཀཾ ཝཱ དྭེ ཝཱ ཀེསེ ལུཉྩིཏྭཱ ཧཏྠཏལེ ཋཔེཏྭཱ ཝཎྞོ ཏཱཝ ཝཝཏྠཔེཏབྦོ. ཚིནྣཊྛཱནེཔི ཀེསེ ཨོལོཀེཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨུདཀཔཏྟེ ཝཱ ཡཱགུཔཏྟེ ཝཱ ཨོལོཀེཏུམྤི ཝཊྚཏིཡེཝ. ཀཱལ༹ཀཀཱལེ དིསྭཱ ཀཱལ༹ཀཱཏི མནསིཀཱཏབྦཱ ¶ . སེཏཀཱལེ སེཏཱཏི. མིསྶཀཀཱལེ པན ཨུསྶདཝསེན མནསིཀཱཏབྦཱ ཧོནྟི. ཡཐཱ ཙ ཀེསེསུ, ཨེཝཾ སཀལེཔི ཏཙཔཉྩཀེ དིསྭཱཝ ནིམིཏྟཾ གཧེཏབྦཾ.

ཀོཊྛཱསཝཝཏྠཱཔནཀཐཱ

༡༨༢. ཨེཝཾ ནིམིཏྟཾ གཧེཏྭཱ སབྦཀོཊྛཱསེ ཝཎྞསཎྛཱནདིསོཀཱསཔརིཙྪེདཝསེན ཝཝཏྠཔེཏྭཱ ཝཎྞསཎྛཱནགནྡྷཨཱསཡོཀཱསཝསེན པཉྩདྷཱ པཊིཀྐཱུལཏོ ཝཝཏྠཔེཏབྦཱ.

ཏཏྲཱཡཾ སབྦཀོཊྛཱསེསུ ཨནུཔུབྦཀཐཱ. ཀེསཱ ཏཱཝ པཀཏིཝཎྞེན ཀཱལ༹ཀཱ ཨདྡཱརིཊྛཀཝཎྞཱ. སཎྛཱནཏོ དཱིགྷཝཊྚལིཀཱ ཏུལཱདཎྜསཎྛཱནཱ. དིསཏོ ཨུཔརིམདིསཱཡ ཛཱཏཱ. ཨོཀཱསཏོ ཨུབྷོསུ པསྶེསུ ཀཎྞཙཱུལི༹ཀཱཧི, པུརཏོ ནལཱཊནྟེན, པཙྪཏོ གལཝཱཊཀེན པརིཙྪིནྣཱ. སཱིསཀཊཱཧཝེཋནཾ ཨལླཙམྨཾ ཀེསཱནཾ ཨོཀཱསོ. པརིཙྪེདཏོ ཀེསཱ སཱིསཝེཋནཙམྨེ ཝཱིཧགྒམཏྟཾ པཝིསིཏྭཱ པཏིཊྛིཏེན ཧེཊྛཱ ཨཏྟནོ མཱུལཏལེན, ཨུཔརི ཨཱཀཱསེན, ཏིརིཡཾ ཨཉྙམཉྙེན པརིཙྪིནྣཱ, དྭེ ཀེསཱ ཨེཀཏོ ནཏྠཱིཏི ཨཡཾ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ. ཀེསཱ ན ལོམཱ, ལོམཱ ན ཀེསཱཏི ཨེཝཾ ཨཝསེསཨེཀཏིཾསཀོཊྛཱསེཧི ཨམིསྶཱིཀཏཱ ཀེསཱ ནཱམ པཱཊིཡེཀྐོ ཨེཀཀོཊྛཱསོཏི ཨཡཾ ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ. ཨིདཾ ཀེསཱནཾ ཝཎྞཱདིཏོ ཝཝཏྠཱཔནཾ.

༡༨༣. ཨིདཾ པན ནེསཾ ཝཎྞཱདིཝསེན པཉྩདྷཱ པཊིཀྐཱུལཏོ ཝཝཏྠཱཔནཾ. ཀེསཱ ནཱམེཏེ ཝཎྞཏོཔི པཊིཀྐཱུལཱ. སཎྛཱནཏོཔི གནྡྷཏོཔི ཨཱསཡཏོཔི ཨོཀཱསཏོཔི པཊིཀྐཱུལཱ.

མནུཉྙེཔི ¶ ཧི ཡཱགུཔཏྟེ ཝཱ བྷཏྟཔཏྟེ ཝཱ ཀེསཝཎྞཾ ཀིཉྩི དིསྭཱ ཀེསམིསྶཀམིདཾ ཧརཐ ནནྟི ཛིགུཙྪནྟི. ཨེཝཾ ཀེསཱ ཝཎྞཏོ པཊིཀྐཱུལཱ. རཏྟིཾ བྷུཉྫནྟཱཔི ཀེསསཎྛཱནཾ ཨཀྐཝཱཀཾ ཝཱ མཀཙིཝཱཀཾ ཝཱ ཚུཔིཏྭཱཔི ཏཐེཝ ཛིགུཙྪནྟི. ཨེཝཾ སཎྛཱནཏོ པཊིཀྐཱུལཱ.

ཏེལམཀྑནཔུཔྥདྷཱུཔཱདི སངྑཱརཝིརཧིཏཱནཉྩ ཀེསཱནཾ གནྡྷོ པརམཛེགུཙྪོ ཧོཏི. ཏཏོ ཛེགུཙྪཏརོ ཨགྒིམྷི པཀྑིཏྟཱནཾ. ཀེསཱ ཧི ཝཎྞསཎྛཱནཏོ ཨཔྤཊིཀྐཱུལཱཔི སིཡུཾ, གནྡྷེན པན པཊིཀྐཱུལཱཡེཝ. ཡཐཱ ཧི དཧརསྶ ཀུམཱརསྶ ཝཙྩཾ ཝཎྞཏོ ཧལིདྡིཝཎྞཾ, སཎྛཱནཏོཔི ཧལིདྡིཔིཎྜསཎྛཱནཾ. སངྐཱརཊྛཱནེ ཚཌྜིཏཉྩ ཨུདྡྷུམཱཏཀཀཱལ༹སུནཁསརཱིརཾ ཝཎྞཏོ ཏཱལཔཀྐཝཎྞཾ ¶ . སཎྛཱནཏོ ཝཊྚེཏྭཱ ཝིསྶཊྛམུདིངྒསཎྛཱནཾ. དཱཋཱཔིསྶ སུམནམཀུལ༹སདིསཱཏི ཨུབྷཡམྤི ཝཎྞསཎྛཱནཏོ སིཡཱ ཨཔྤཊིཀྐཱུལཾ གནྡྷེན པན པཊིཀྐཱུལམེཝ. ཨེཝཾ ཀེསཱཔི སིཡུཾ ཝཎྞསཎྛཱནཏོ ཨཔྤཊིཀྐཱུལཱ གནྡྷེན པན པཊིཀྐཱུལཱཡེཝཱཏི.

ཡཐཱ པན ཨསུཙིཊྛཱནེ གཱམནིསྶནྡེན ཛཱཏཱནི སཱུཔེཡྻཔཎྞཱནི ནཱགརིཀམནུསྶཱནཾ ཛེགུཙྪཱནི ཧོནྟི ཨཔརིབྷོགཱནི, ཨེཝཾ ཀེསཱཔི པུབྦལོཧིཏམུཏྟཀརཱིསཔིཏྟསེམྷཱདིནིསྶནྡེན ཛཱཏཏྟཱ ཛེགུཙྪཱཏི ཨིདཾ ནེསཾ ཨཱསཡཏོ པཱཊིཀྐུལྱཾ.

ཨིམེ ཙ ཀེསཱ ནཱམ གཱུཐརཱསིམྷི ཨུཊྛིཏཀཎྞིཀཾ ཝིཡ ཨེཀཏིཾསཀོཊྛཱསརཱསིམྷི ཛཱཏཱ. ཏེ སུསཱནསངྐཱརཊྛཱནཱདཱིསུ ཛཱཏསཱཀཾ ཝིཡ པརིཀྑཱདཱིསུ ཛཱཏཀམལཀུཝལཡཱདིཔུཔྥཾ ཝིཡ ཙ ཨསུཙིཊྛཱནེ ཛཱཏཏྟཱ པརམཛེགུཙྪཱཏི ཨིདཾ ནེསཾ ཨོཀཱསཏོ པཱཊིཀྐུལྱཾ.

ཡཐཱ ཙ ཀེསཱནཾ, ཨེཝཾ སབྦཀོཊྛཱསཱནཾ ཝཎྞསཎྛཱནགནྡྷཱསཡོཀཱསཝསེན པཉྩདྷཱ པཊིཀྐཱུལཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཝཎྞསཎྛཱནདིསོཀཱསཔརིཙྪེདཝསེན པན སབྦེཔི ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཝཝཏྠཔེཏབྦཱ.

༡༨༤. ཏཏྠ ལོམཱ ཏཱཝ པཀཏིཝཎྞཏོ ན ཀེསཱ ཝིཡ ཨསམྦྷིནྣཀཱལ༹ཀཱ, ཀཱལ༹པིངྒལཱ པན ཧོནྟི. སཎྛཱནཏོ ཨོནཏགྒཱ ཏཱལམཱུལསཎྛཱནཱ. དིསཏོ དྭཱིསུ དིསཱསུ ཛཱཏཱ. ཨོཀཱསཏོ ཋཔེཏྭཱ ཀེསཱནཾ པཏིཊྛིཏོཀཱསཉྩ ཧཏྠཔཱདཏལཱནི ཙ ཡེབྷུཡྻེན ཨཝསེསསརཱིརཝེཋནཙམྨེ ཛཱཏཱ. པརིཙྪེདཏོ སརཱིརཝེཋནཙམྨེ ལིཁཱམཏྟཾ པཝིསིཏྭཱ ¶ པཏིཊྛིཏེན ཧེཊྛཱ ཨཏྟནོ མཱུལཏལེན, ཨུཔརི ཨཱཀཱསེན, ཏིརིཡཾ ཨཉྙམཉྙེན པརིཙྪིནྣཱ, དྭེ ལོམཱ ཨེཀཏོ ནཏྠི, ཨཡཾ ནེསཾ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ. ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོཡེཝ.

༡༨༥. ནཁཱཏི ཝཱིསཏིཡཱ ནཁཔཏྟཱནཾ ནཱམཾ. ཏེ སབྦེཔི ཝཎྞཏོ སེཏཱ. སཎྛཱནཏོ མཙྪསཀལིཀསཎྛཱནཱ. དིསཏོ པཱདནཁཱ ཧེཊྛིམདིསཱཡ, ཧཏྠནཁཱ ཨུཔརིམདིསཱཡཱཏི དྭཱིསུ དིསཱསུ ཛཱཏཱ. ཨོཀཱསཏོ ཨངྒུལཱིནཾ ཨགྒཔིཊྛེསུ པཏིཊྛིཏཱ. པརིཙྪེདཏོ དྭཱིསུ དིསཱསུ ཨངྒུལིཀོཊིམཾསེཧི, ཨནྟོ ཨངྒུལིཔིཊྛིམཾསེན, བཧི ཙེཝ ཨགྒེ ཙ ཨཱཀཱསེན, ཏིརིཡཾ ཨཉྙམཉྙེན ¶ པརིཙྪིནྣཱ, དྭེ ནཁཱ ཨེཀཏོ ནཏྠི, ཨཡཾ ནེསཾ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ. ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོཡེཝ.

༡༨༦. དནྟཱཏི པརིཔུཎྞདནྟསྶ དྭཏྟིཾས དནྟཊྛིཀཱནི. ཏེཔི ཝཎྞཏོ སེཏཱ. སཎྛཱནཏོ ཨནེཀསཎྛཱནཱ. ཏེསཾ ཧི ཧེཊྛིམཱཡ ཏཱཝ དནྟཔཱལི༹ཡཱ མཛ྄ཛྷེ ཙཏྟཱརོ དནྟཱ མཏྟིཀཱཔིཎྜེ པཊིཔཱཊིཡཱ ཋཔིཏཨལཱབུབཱིཛསཎྛཱནཱ. ཏེསཾ ཨུབྷོསུ པསྶེསུ ཨེཀེཀོ ཨེཀམཱུལཀོ ཨེཀཀོཊིཀོ མལླིཀམཀུལ༹སཎྛཱནོ. ཏཏོ ཨེཀེཀོ དྭིམཱུལཀོ དྭིཀོཊིཀོ ཡཱནཀཨུཔཏྠམྦྷིནིསཎྛཱནོ. ཏཏོ དྭེ དྭེ ཏིམཱུལཱ ཏིཀོཊིཀཱ. ཏཏོ དྭེ དྭེ ཙཏུམཱུལཱ ཙཏུཀོཊིཀཱཏི. ཨུཔརིམཔཱལི༹ཡཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. དིསཏོ ཨུཔརིམདིསཱཡ ཛཱཏཱ. ཨོཀཱསཏོ དྭཱིསུ ཧནུཀཊྛིཀེསུ པཏིཊྛིཏཱ. པརིཙྪེདཏོ ཧེཊྛཱ ཧནུཀཊྛིཀེ པཏིཊྛིཏེན ཨཏྟནོ མཱུལཏལེན, ཨུཔརི ཨཱཀཱསེན, ཏིརིཡཾ ཨཉྙམཉྙེན པརིཙྪིནྣཱ, དྭེ དནྟཱ ཨེཀཏོ ནཏྠི, ཨཡཾ ནེསཾ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ. ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོཡེཝ.

༡༨༧. ཏཙོཏི སཀལསརཱིརཾ ཝེཋེཏྭཱ ཋིཏཙམྨཾ. ཏསྶ ཨུཔརི ཀཱལ༹སཱམཔཱིཏཱདིཝཎྞཱ ཚཝི ནཱམ ཡཱ སཀལསརཱིརཏོཔི སངྐཌྜྷིཡམཱནཱ བདརཊྛིམཏྟཱ ཧོཏི. ཏཙོ པན ཝཎྞཏོ སེཏོཡེཝ. སོ ཙསྶ སེཏབྷཱཝོ ཨགྒིཛཱལཱབྷིགྷཱཏཔཧརཎཔྤཧཱརཱདཱིཧི ཝིདྡྷཾསིཏཱཡ ཚཝིཡཱ པཱཀཊོ ཧོཏི. སཎྛཱནཏོ སརཱིརསཎྛཱནོཝ ཧོཏི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ.

ཝིཏྠཱརཏོ ¶ པན པཱདངྒུལིཏྟཙོ ཀོསཀཱརཀཀོསསཎྛཱནོ. པིཊྛིཔཱདཏྟཙོ པུཊབནྡྷཨུཔཱཧནསཎྛཱནོ. ཛངྒྷཏྟཙོ བྷཏྟཔུཊཀཏཱལཔཎྞསཎྛཱནོ. ཨཱུརུཏྟཙོ ཏཎྜུལབྷརིཏདཱིགྷཏྠཝིཀསཎྛཱནོ. ཨཱནིསདཏྟཙོ ཨུདཀཔཱུརིཏཔཊཔརིསྶཱཝནསཎྛཱནོ. པིཊྛིཏྟཙོ ཕལཀོནདྡྷཙམྨསཎྛཱནོ. ཀུཙྪིཏྟཙོ ཝཱིཎཱདོཎིཀོནདྡྷཙམྨསཎྛཱནོ. ཨུརཏྟཙོ ཡེབྷུཡྻེན ཙཏུརསྶསཎྛཱནོ. ཨུབྷཡབཱཧུཏྟཙོ ཏཱུཎིརོནདྡྷཙམྨསཎྛཱནོ. པིཊྛིཧཏྠཏྟཙོ ཁུརཀོསསཎྛཱནོ, ཕཎཀཏྠཝིཀསཎྛཱནོ ཝཱ. ཧཏྠངྒུལིཏྟཙོ ཀུཉྩིཀཱཀོསཀསཎྛཱནོ. གཱིཝཏྟཙོ གལཀཉྩུཀསཎྛཱནོ. མུཁཏྟཙོ ཚིདྡཱཝཚིདྡོ ཀཱིཊཀུལཱཝཀསཎྛཱནོ. སཱིསཏྟཙོ པཏྟཏྠཝིཀསཎྛཱནོཏི.

ཏཙཔརིགྒཎྷཀེན ཙ ཡོགཱཝཙརེན ཨུཏྟརོཊྛཏོ པཊྛཱཡ ཨུཔརིམུཁཾ ཉཱཎཾ པེསེཏྭཱ པཋམཾ ཏཱཝ ¶ མུཁཾ པརིཡོནནྡྷིཏྭཱ ཋིཏཙམྨཾ ཝཝཏྠཔེཏབྦཾ. ཏཏོ ནལཱཊཊྛིཙམྨཾ. ཏཏོ ཐཝིཀཱཡ པཀྑིཏྟཔཏྟསྶ ཙ ཐཝིཀཱཡ ཙ ཨནྟརེན ཧཏྠམིཝ སཱིསཊྛིཀསྶ ཙ སཱིསཙམྨསྶ ཙ ཨནྟརེན ཉཱཎཾ པེསེཏྭཱ ཨཊྛིཀེན སདྡྷིཾ ཙམྨསྶ ཨེཀཱབདྡྷབྷཱཝཾ ཝིཡོཛེནྟེན སཱིསཙམྨཾ ཝཝཏྠཔེཏབྦཾ. ཏཏོ ཁནྡྷཙམྨཾ. ཏཏོ ཨནུལོམེན པཊིལོམེན ཙ དཀྑིཎཧཏྠཙམྨཾ. ཨཐ ཏེནེཝ ནཡེན ཝཱམཧཏྠཙམྨཾ. ཏཏོ པིཊྛིཙམྨཾ ཏཾ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ ཨནུལོམེན པཊིལོམེན ཙ དཀྑིཎཔཱདཙམྨཾ. ཨཐ ཏེནེཝ ནཡེན ཝཱམཔཱདཙམྨཾ. ཏཏོ ཨནུཀྐམེནེཝ ཝཏྠིཨུདརཧདཡགཱིཝཙམྨཱནི ཝཝཏྠཔེཏབྦཱནི. ཨཐ གཱིཝཙམྨཱནནྟརཾ ཧེཊྛིམཧནུཙམྨཾ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ ཨདྷརོཊྛཔརིཡོསཱནཾ པཱཔེཏྭཱ ནིཊྛཔེཏབྦཾ. ཨེཝཾ ཨོལཱ༹རིཀོལཱ༹རིཀཾ པརིགྒཎྷནྟསྶ སུཁུམམྤི པཱཀཊཾ ཧོཏི. དིསཏོ དྭཱིསུ དིསཱསུ ཛཱཏོ. ཨོཀཱསཏོ སཀལསརཱིརཾ པརིཡོནནྡྷིཏྭཱ ཋིཏོ. པརིཙྪེདཏོ ཧེཊྛཱ པཏིཊྛིཏཏལེན, ཨུཔརི ཨཱཀཱསེན པརིཙྪིནྣོ, ཨཡམསྶ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ. ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོཡེཝ.

༡༨༨. མཾསནྟི ནཝ མཾསཔེསིསཏཱནི. ཏཾ སབྦམྤི ཝཎྞཏོ རཏྟཾ ཀིཾསུཀཔུཔྥསདིསཾ. སཎྛཱནཏོ ཛངྒྷཔིཎྜིཀམཾསཾ ཏཱལཔཎྞཔུཊབྷཏྟསཎྛཱནཾ. ཨཱུརུམཾསཾ ནིསདཔོཏསཎྛཱནཾ. ཨཱནིསདམཾསཾ ཨུདྡྷནཀོཊིསཎྛཱནཾ. པིཊྛིམཾསཾ ཏཱལགུལ༹པཊལསཎྛཱནཾ. ཕཱསུཀདྭཡམཾསཾ ཀོཊྛལིཀཱཡ ཀུཙྪིཡཾ ཏནུམཏྟིཀཱལེཔསཎྛཱནཾ. ཐནམཾསཾ ཝཊྚེཏྭཱ ཨཝཀྑིཏྟམཏྟིཀཱཔིཎྜསཎྛཱནཾ. བཱཧུདྭཡམཾསཾ ¶ དྭིགུཎཾ ཀཏྭཱ ཋཔིཏནིཙྩམྨམཧཱམཱུསིཀསཎྛཱནཾ. ཨེཝཾ ཨོལཱ༹རིཀོལཱ༹རིཀཾ པརིགྒཎྷནྟསྶ སུཁུམམྤི པཱཀཊཾ ཧོཏི. དིསཏོ དྭཱིསུ དིསཱསུ ཛཱཏཾ. ཨོཀཱསཏོ ཝཱིསཱདྷིཀཱནི ཏཱིཎི ཨཊྛིསཏཱནི ཨནུལིམྤིཏྭཱ ཋིཏཾ. པརིཙྪེདཏོ ཧེཊྛཱ ཨཊྛིསངྒྷཱཏེ པཏིཊྛིཏཏལེན, ཨུཔརི ཏཙེན, ཏིརིཡཾ ཨཉྙམཉྙེན པརིཙྪིནྣཾ, ཨཡམསྶ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ. ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོཡེཝ.

༡༨༩. ནྷཱརཱུཏི ནཝ ནྷཱརུསཏཱནི. ཝཎྞཏོ སབྦེཔི ནྷཱརཱུ སེཏཱ. སཎྛཱནཏོ ནཱནཱསཎྛཱནཱ. ཨེཏེསུ ཧི གཱིཝཱཡ ཨུཔརིམབྷཱགཏོ པཊྛཱཡ པཉྩ མཧཱནྷཱརཱུ སརཱིརཾ ཝིནནྡྷམཱནཱ པུརིམཔསྶེན ཨོཏིཎྞཱ. པཉྩ པཙྪིམཔསྶེན. པཉྩ དཀྑིཎཔསྶེན. པཉྩ ཝཱམཔསྶེན. དཀྑིཎཧཏྠཾ ཝིནནྡྷམཱནཱཔི ཧཏྠསྶ པུརིམཔསྶེན པཉྩ. པཙྪིམཔསྶེན པཉྩ. ཏཐཱ ཝཱམཧཏྠཾ ཝིནནྡྷམཱནཱ. དཀྑིཎཔཱདཾ ཝིནནྡྷམཱནཱཔི པཱདསྶ པུརིམཔསྶེན པཉྩ. པཙྪིམཔསྶེན པཉྩ. ཏཐཱ ཝཱམཔཱདཾ ཝིནནྡྷམཱནཱཔཱིཏི ཨེཝཾ སརཱིརདྷཱརཀཱ ནཱམ སཊྛིམཧཱནྷཱརཱུ ཀཱཡཾ ཝིནནྡྷམཱནཱ ཨོཏིཎྞཱ ¶ . ཡེ ཀཎྜརཱཏིཔི ཝུཙྩནྟི. ཏེ སབྦེཔི ཀནྡལམཀུལ༹སཎྛཱནཱ. ཨཉྙེ པན ཏཾ ཏཾ པདེསཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ ཋིཏཱ. ཏཏོ སུཁུམཏརཱ སུཏྟརཛྫུཀསཎྛཱནཱ. ཨཉྙེ ཏཏོ སུཁུམཏརཱ པཱུཏིལཏཱསཎྛཱནཱ, ཨཉྙེ ཏཏོ སུཁུམཏརཱ མཧཱཝཱིཎཱཏནྟིསཎྛཱནཱ. ཨཉྙེ ཐཱུལསུཏྟཀསཎྛཱནཱ. ཧཏྠཔཱདཔིཊྛཱིསུ ནྷཱརཱུ སཀུཎཔཱདསཎྛཱནཱ. སཱིསེ ནྷཱརཱུ དཱརཀཱནཾ སཱིསཛཱལཀསཎྛཱནཱ. པིཊྛིཡཾ ནྷཱརཱུ ཨཱཏཔེ པསཱརིཏཨལླཛཱལསཎྛཱནཱ. ཨཝསེསཱ ཏཾཏཾཨངྒཔཙྩངྒཱནུགཏཱ ནྷཱརཱུ སརཱིརེ པཊིམུཀྐཛཱལཀཉྩུཀསཎྛཱནཱ. དིསཏོ དྭཱིསུ དིསཱསུ ཛཱཏཱ. ཨོཀཱསཏོ སཀལསརཱིརེ ཨཊྛཱིནི ཨཱབནྡྷིཏྭཱ ཋིཏཱ. པརིཙྪེདཏོ ཧེཊྛཱ ཏིཎྞཾ ཨཊྛིསཏཱནཾ ཨུཔརི པཏིཊྛིཏཏལེཧི, ཨུཔརི མཾསཙམྨཱནི ཨཱཧཙྩ ཋིཏཔྤདེསེཧི, ཏིརིཡཾ ཨཉྙམཉྙེན པརིཙྪིནྣཱ, ཨཡཾ ནེསཾ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ. ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོཡེཝ.

༡༩༠. ཨཊྛཱིཏི ཋཔེཏྭཱ དྭཏྟིཾས དནྟཊྛཱིནི ཨཝསེསཱནི ཙཏུསཊྛི ཧཏྠཊྛཱིནི, ཙཏུསཊྛི པཱདཊྛཱིནི, ཙཏུསཊྛི མཾསནིསྶིཏཱནི མུདུཨཊྛཱིནི, དྭེ པཎྷིཀཊྛཱིནི, ཨེཀེཀསྨིཾ པཱདེ དྭེ དྭེ གོཔྥཀཊྛཱིནི, དྭེ ཛངྒྷཊྛཱིནི, ཨེཀཾ ཛཎྞུཀཊྛི, ཨེཀཾ ཨཱུརུཊྛི, དྭེ ཀཊིཊྛཱིནི, ཨཊྛཱརས པིཊྛིཀཎྚཀཊྛཱིནི, ཙཏུཝཱིསཏི ཕཱསུཀཊྛཱིནི, ཙུདྡས ཨུརཊྛཱིནི ¶ , ཨེཀཾ ཧདཡཊྛི, དྭེ ཨཀྑཀཊྛཱིནི, དྭེ ཀོཊྚཊྛཱིནི, དྭེ བཱཧུཊྛཱིནི, དྭེ དྭེ ཨགྒབཱཧུཊྛཱིནི, སཏྟ གཱིཝཊྛཱིནི, དྭེ ཧནུཀཊྛཱིནི, ཨེཀཾ ནཱསིཀཊྛི, དྭེ ཨཀྑིཊྛཱིནི, དྭེ ཀཎྞཊྛཱིནི, ཨེཀཾ ནལཱཊཊྛི. ཨེཀཾ མུདྡྷཊྛི, ནཝ སཱིསཀཔཱལཊྛཱིནཱིཏི ཨེཝཾ ཏིམཏྟཱནི ཨཊྛིསཏཱནི, ཏཱནི སབྦཱནིཔི ཝཎྞཏོ སེཏཱནི. སཎྛཱནཏོ ནཱནཱསཎྛཱནཱནི.

ཏཏྠ ཧི ཨགྒཔཱདངྒུལིཨཊྛཱིནི ཀཏཀབཱིཛསཎྛཱནཱནི. ཏདནནྟརཱནི མཛ྄ཛྷཔབྦཊྛཱིནི པནསཊྛིསཎྛཱནཱནི. མཱུལཔབྦཊྛཱིནི པཎཝསཎྛཱནཱནི. པིཊྛིཔཱདཊྛཱིནི ཀོཊྚིཏཀནྡལཀནྡརཱསིསཎྛཱནཱནི. པཎྷིཀཊྛི ཨེཀཊྛིཏཱལཕལབཱིཛསཎྛཱནཾ. གོཔྥཀཊྛཱིནི བདྡྷཀཱིལཱ༹གོལ༹ཀསཎྛཱནཱནི. ཛངྒྷཊྛཱིནཾ གོཔྥཀཊྛཱིསུ པཏིཊྛིཏཊྛཱནཾ ཨཔནཱིཏཏཙསིནྡིཀལཱི༹རསཎྛཱནཾ. ཁུདྡཀཛངྒྷཊྛིཀཾ དྷནུཀདཎྜསཎྛཱནཾ. མཧནྟཾ མིལཱཏསཔྤཔིཊྛིསཎྛཱནཾ. ཛཎྞུཀཊྛི ཨེཀཏོ པརིཀྑཱིཎཕེཎཀསཎྛཱནཾ. ཏཏྠ ཛངྒྷཊྛིཀསྶ པཏིཊྛིཏཊྛཱནཾ ཨཏིཁིཎགྒགོསིངྒསཎྛཱནཾ. ཨཱུརུཊྛི དུཏྟཙྪིཏཝཱསིཔརསུདཎྜསཎྛཱནཾ. ཏསྶ ཀཊིཊྛིམྷི པཏིཊྛིཏཊྛཱནཾ ཀཱིལཱ༹གོལ༹ཀསཎྛཱནཾ. ཏེན ཀཊིཊྛིནོ པཏིཊྛིཏཊྛཱནཾ ཨགྒཙྪིནྣམཧཱཔུནྣཱགཕལསཎྛཱནཾ.

ཀཊིཊྛཱིནི ¶ དྭེཔི ཨེཀཱབདྡྷཱནི ཧུཏྭཱ ཀུམྦྷཀཱརིཀཨུདྡྷནསཎྛཱནཱནི. པཱཊིཡེཀྐཾ ཀམྨཱརཀཱུཊཡོཏྟཀསཎྛཱནཱནི. ཀོཊིཡཾ ཋིཏཾ ཨཱནིསདཊྛི ཨདྷོམུཁཾ ཀཏྭཱ གཧིཏསཔྤཕཎསཎྛཱནཾ, སཏྟཊྛཊྛཱནེསུ ཚིདྡཱཝཚིདྡཾ. པིཊྛིཀཎྚཀཊྛཱིནི ཨབྦྷནྟརཏོ ཨུཔརཱུཔརི ཋཔིཏསཱིསཔཊྚཝེཋཀསཎྛཱནཱནི. བཱཧིརཏོ ཝཊྚནཱཝལི༹སཎྛཱནཱནི. ཏེསཾ ཨནྟརནྟརཱ ཀཀཙདནྟསདིསཱ དྭེ ཏཡོ ཀཎྚཀཱ ཧོནྟི. ཙཏུཝཱིསཏིཡཱ ཕཱསུཀཊྛཱིསུ ཨཔརིཔུཎྞཱནི ཨཔརིཔུཎྞཨསིསཎྛཱནཱནི. པརིཔུཎྞཱནི པརིཔུཎྞཨསིསཎྛཱནཱནི. སབྦཱནིཔི ཨོདཱཏཀུཀྐུཊསྶ པསཱརིཏཔཀྑསཎྛཱནཱནི. ཙུདྡས ཨུརཊྛཱིནི ཛིཎྞསནྡམཱནིཀཔཉྫརསཎྛཱནཱནི. ཧདཡཊྛི དབྦིཕཎསཎྛཱནཾ.

ཨཀྑཀཊྛཱིནི ཁུདྡཀལོཧཝཱསིདཎྜསཎྛཱནཱནི. ཀོཊྚཊྛཱིནི ཨེཀཏོ པརིཀྑཱིཎསཱིཧལ༹ཀུདྡཱལསཎྛཱནཱནི. བཱཧུཊྛཱིནི ཨཱདཱསདཎྜཀསཎྛཱནཱནི. ཨགྒབཱཧུཊྛཱིནི ཡམཀཏཱལཀནྡསཎྛཱནཱནི. མཎིབནྡྷཊྛཱིནི ཨེཀཏོ ཨལླིཡཱཔེཏྭཱ ཋཔིཏསཱིསཀཔཊྚཝེཋཀསཎྛཱནཱནི. པིཊྛིཧཏྠཊྛཱིནི ཀོཊྚིཏཀནྡལཀནྡརཱསིསཎྛཱནཱནི ¶ . ཧཏྠངྒུལཱིསུ མཱུལཔབྦཊྛཱིནི པཎཝསཎྛཱནཱནི. མཛ྄ཛྷཔབྦཊྛཱིནི ཨཔརིཔུཎྞཔནསཊྛིསཎྛཱནཱནི. ཨགྒཔབྦཊྛཱིནི ཀཏཀབཱིཛསཎྛཱནཱནི.

སཏྟ གཱིཝཊྛཱིནི དཎྜེན ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ པཊིཔཱཊིཡཱ ཋཔིཏཝཾསཀལཱི༹རཙཀྐལཀསཎྛཱནཱནི. ཧེཊྛིམཧནུཀཊྛི ཀམྨཱརཱནཾ ཨཡོཀཱུཊཡོཏྟཀསཎྛཱནཾ. ཨུཔརིམཾ ཨཝལེཁནསཏྠཀསཎྛཱནཾ. ཨཀྑིཀཱུཔནཱསཀཱུཔཊྛཱིནི ཨཔནཱིཏམིཉྫཏརུཎཏཱལཊྛིསཎྛཱནཱནི. ནལཱཊཊྛི ཨདྷོམུཁཊྛཔིཏསངྑཐཱལཀཀཔཱལསཎྛཱནཾ. ཀཎྞཙཱུལི༹ཀཊྛཱིནི ནྷཱཔིཏཁུརཀོསསཎྛཱནཱནི. ནལཱཊཀཎྞཙཱུལི༹ཀཱནཾ ཨུཔརི པཊྚབནྡྷནོཀཱསེ ཨཊྛིསངྐུཊིཏགྷཊཔུཎྞཔཊལཁཎྜསཎྛཱནཾ. མུདྡྷཊྛི མུཁཙྪིནྣཝངྐནཱལི༹ཀེརསཎྛཱནཾ. སཱིསཊྛཱིནི སིབྦེཏྭཱ ཋཔིཏཛཛྫརལཱབུཀཊཱཧསཎྛཱནཱནི.

དིསཏོ དྭཱིསུ དིསཱསུ ཛཱཏཱནི. ཨོཀཱསཏོ ཨཝིསེསེན སཀལསརཱིརེ ཋིཏཱནི. ཝིསེསེན པནེཏྠ སཱིསཊྛཱིནི གིཝཊྛཱིསུ པཏིཊྛིཏཱནི. གཱིཝཊྛཱིནི པིཊྛིཀཎྚཀཊྛཱིསུ. པིཊྛིཀཎྚཀཊྛཱིནི ཀཊིཊྛཱིསུ. ཀཊིཊྛཱིནི ཨཱུརུཊྛཱིསུ. ཨཱུརུཊྛཱིནི ཛཎྞུཀཊྛཱིསུ. ཛཎྞུཀཊྛཱིནི ཛངྒྷཊྛཱིསུ. ཛངྒྷཊྛཱིནི གོཔྥཀཊྛཱིསུ. གོཔྥཀཊྛཱིནི པིཊྛིཔཱདཊྛཱིསུ པཏིཊྛིཏཱནི. པརིཙྪེདཏོ ཨནྟོ ཨཊྛིམིཉྫེན, ཨུཔརིཏོ མཾསེན, ཨགྒེ མཱུལེ ཙ ཨཉྙམཉྙེན པརིཙྪིནྣཱནི, ཨཡཾ ནེསཾ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ. ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོཡེཝ.

༡༩༡. ཨཊྛིམིཉྫནྟི ¶ ཏེསཾ ཏེསཾ ཨཊྛཱིནཾ ཨབྦྷནྟརགཏཾ མིཉྫཾ. ཏཾ ཝཎྞཏོ སེཏཾ. སཎྛཱནཏོ མཧནྟམཧནྟཱནཾ ཨཊྛཱིནཾ ཨབྦྷནྟརགཏཾ ཝེལུ༹ནཱལི༹ཡཾ པཀྑིཏྟསེདིཏམཧཱཝེཏྟགྒསཎྛཱནཾ. ཁུདྡཱནུཁུདྡཀཱནཾ ཨབྦྷནྟརགཏཾ ཝེལུ༹ཡཊྛིཔབྦེསུ པཀྑིཏྟསེདིཏཏནུཝེཏྟགྒསཎྛཱནཾ. དིསཏོ དྭཱིསུ དིསཱསུ ཛཱཏཾ. ཨོཀཱསཏོ ཨཊྛཱིནཾ ཨབྦྷནྟརེ པཏིཊྛིཏཾ. པརིཙྪེདཏོ ཨཊྛཱིནཾ ཨབྦྷནྟརཏལེཧི པརིཙྪིནྣཾ, ཨཡམསྶ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ. ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོཡེཝ.

༡༩༢. ཝཀྐནྟི ཨེཀབནྡྷནཱ དྭེ མཾསཔིཎྜིཀཱ. ཏཾ ཝཎྞཏོ མནྡརཏྟཾ པཱལི༹བྷདྡཀཊྛིཝཎྞཾ. སཎྛཱནཏོ དཱརཀཱནཾ ཡམཀཀཱིལཱ༹གོལ༹ཀསཎྛཱནཾ, ཨེཀཝཎྚཔཊིབདྡྷཨམྦཕལདྭཡསཎྛཱནཾ ཝཱ. དིསཏོ ཨུཔརིམཱཡ དིསཱཡ ཛཱཏཾ. ཨོཀཱསཏོ གལཝཱཊཀཱ ནིཀྑནྟེན ཨེཀམཱུལེན ཐོཀཾ གནྟྭཱ དྭིདྷཱ ¶ བྷིནྣེན ཐཱུལནྷཱརུནཱ ཝིནིབདྡྷཾ ཧུཏྭཱ ཧདཡམཾསཾ པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཋིཏཾ. པརིཙྪེདཏོ ཝཀྐཾ ཝཀྐབྷཱགེན པརིཙྪིནྣཾ, ཨཡམསྶ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ. ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོཡེཝ.

༡༩༣. ཧདཡནྟི ཧདཡམཾསཾ. ཏཾ ཝཎྞཏོ རཏྟཔདུམཔཏྟཔིཊྛིཝཎྞཾ. སཎྛཱནཏོ བཱཧིརཔཏྟཱནི ཨཔནེཏྭཱ ཨདྷོམུཁཾ ཋཔིཏཔདུམམཀུལ༹སཎྛཱནཾ. བཧི མཊྛཾ, ཨནྟོ ཀོསཱཏཀཱིཕལསྶ ཨབྦྷནྟརསདིསཾ. པཉྙཝནྟཱནཾ ཐོཀཾ ཝིཀསིཏཾ, མནྡཔཉྙཱནཾ མཀུལི༹ཏམེཝ. ཨནྟོ ཙསྶ པུནྣཱགཊྛིཔཏིཊྛཱནམཏྟོ ཨཱཝཱཊཀོ ཧོཏི, ཡཏྠ ཨདྡྷཔསཏམཏྟཾ ལོཧིཏཾ སཎྛཱཏི, ཡཾ ནིསྶཱཡ མནོདྷཱཏུ ཙ མནོཝིཉྙཱཎདྷཱཏུ ཙ ཝཏྟནྟི. ཏཾ པནེཏཾ རཱགཙརིཏསྶ རཏྟཾ ཧོཏི, དོསཙརིཏསྶ ཀཱལ༹ཀཾ, མོཧཙརིཏསྶ མཾསདྷོཝནཨུདཀསདིསཾ, ཝིཏཀྐཙརིཏསྶ ཀུལཏྠཡཱུསཝཎྞཾ, སདྡྷཱཙརིཏསྶ ཀཎིཀཱརཔུཔྥཝཎྞཾ, པཉྙཱཙརིཏསྶ ཨཙྪཾ ཝིཔྤསནྣཾ ཨནཱཝིལཾ པཎྜརཾ པརིསུདྡྷཾ ནིདྡྷོཏཛཱཏིམཎི ཝིཡ ཛུཏིམནྟཾ ཁཱཡཏི. དིསཏོ ཨུཔརིམཱཡ དིསཱཡ ཛཱཏཾ. ཨོཀཱསཏོ སརཱིརབྦྷནྟརེ དྭིནྣཾ ཐནཱནཾ མཛ྄ཛྷེ པཏིཊྛིཏཾ. པརིཙྪེདཏོ ཧདཡ�