📜

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ

ནིརུཏྟིདཱིཔནཱིཔཱཋ

གནྠཱརམྦྷ

༡.

ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶ ¶ , དྷམྨཀྑནྡྷཱཔབྷངྐརཱ;

ལོཀམྷི ཡསྶ ཛོཏནྟི, ནནྟཝཎྞཔབྷསྶརཱ.

༢.

ཨནནྟཝཎྞཾ སམྦུདྡྷཾ, ཝནྡེ ནིརུཏྟིཔཱརགུཾ;

སདྡྷམྨཉྩསྶ སངྒྷཉྩ, ཝིསུདྡྷཝཎྞབྷཱཛནཾ.

༣.

མོགྒལླཱནོ མཧཱཉཱཎཱི, ནིརུཏྟཱརཉྙཀེསརཱི;

ནདི བྱཱཀརཎཾནཱདཾ, སོགཏཱརཉྙབྱཱཔནཾ.

༤.

ཏསྶཏྠཾ དཱིཔཡིསྶཱམི, ནཱནཱརཱསིཾཝིབྷཱཛཡཾ;

ཨོགཱཡ྄ཧ སདྡསཏྠཱནི, ནཝངྒཾ སཏྠུསཱསནནྟི.

༡. སནྡྷིཀཎྜ

སཉྙཱརཱསི

གརུསཉྙཱརཱསི

ཝཎྞོ ¶ , སརོ, སཝཎྞོ, དཱིགྷོ, རསྶོ, བྱཉྫནོ, ཝགྒོ, ནིགྒཧཱིཏཾ.

༡. ཨཨཱདཡོ ཏིཏཱལཱིསཾ [ཏིཏཱལཱིས (བཧཱུསུ)] ཝཎྞཱ [ཀ. ༢; རཱུ. ༢; ནཱི. ༡, ༢].

ཨཨཱདཡོ བིནྡནྟཱ ཏེཙཏྟཱལཱིསཀྑརཱ ཝཎྞཱ ནཱམ ཧོནྟི.

ཨ, ཨཱ, ཨི, ཨཱི, ཨུ, ཨཱུ, ཨེཏ, ཨེ, ཨོཏ, ཨོ. ཀ, ཁ, ག, གྷ, ང, ཙ, ཚ, ཛ, ཛྷ, ཉ, ཊ, ཋ, ཌ, ཌྷ, ཎ, ཏ, ཐ, ད, དྷ, ན, པ, ཕ, བ, བྷ, མ, ཡ, ར, ལ,ཝ ས, ཧ, ལ༹, ཨཾ. ཨཏྠཾ ཝཎྞེནྟི པཀཱསེནྟཱིཏི ཝཎྞཱ, ཨཀྑརཱཏི ཙ ཝུཙྩནྟི, ནཱམཔཉྙཏྟིརཱུཔཏྟཱ ནཀྑརནྟི ཁཡཝཡཾ ན གཙྪནྟཱིཏི ཨཀྑརཱ. ‘‘ནཱམགོཏྟཾ ན ཛཱིརཏཱི’’ཏི [སཾ. ནི. ༡.༧༦] ཧི ཝུཏྟཾ.

༢. དསཱདོ སརཱ [ཀ. ༣; རཱུ. ༣; ནཱི. ༣].

ཏེསུ ཝཎྞེསུ ཨཱདིམྷི དས ཝཎྞཱ སརཱ ནཱམ ཧོནྟི. སཡམེཝ ལདྡྷསརཱུཔཱ ཧུཏྭཱ རཱཛནྟི ཝིརོཙནྟཱིཏི སརཱ.

༣. དྭེ དྭེ སཝཎྞཱ.

ཏེསུ སརེསུ དྭེ དྭེསརཱ སཝཎྞཱ ནཱམ ཧོནྟི.

ཨ, ཨཱ ཨཝཎྞོ, ཨི, ཨཱི ཨིཝཎྞོ, ཨུ, ཨཱུ ཨུཝཎྞོ, ཨེཏ, ཨེ ཨེཏཝཎྞོ, ཨོཏ, ཨོ ཨོཏཝཎྞོ. སམཱནོ ཝཎྞོ སུཏི ཨེཏེསནྟི སཝཎྞཱ, སརཱུཔཱཏི ཙ ཝུཙྩནྟི, སམཱནཾ རཱུཔཾ སུཏི ཨེཏེསནྟི སརཱུཔཱ.

༤. པུབྦོ རསྶོ [ཀ. ༤; རཱུ. ༤; ནཱི. ༤.༢༢].

དྭཱིསུ ¶ དྭཱིསུ སཝཎྞེསུ ཡོ ཡོ པུབྦོ ཧོཏི, སོ སོ རསྶོ ནཱམ ཧོཏི. རསྶེན ཀཱལེན ཝཏྟབྦཱཏི རསྶཱ, རསྶཀཱལོ ནཱམ ཨཀྑིདལཱནཾ ཨུམྨིསནནིམྨིསནསམཀཱལོ.

ཏཏྠ ཨེཏ, ཨོཏ ཨིཏི དྭེ ཨེཀཔདསཾཡོགེ པརེ ཀྭཙི ལབྦྷནྟི. ཨེཊྛི, སེཊྛོ, ཨོཊྛོ, སོཏྠི.

ཨེཀཔདསཾཡོགེཏི ཀིཾ? པདནྟརསཾཡོགེ པརེ རསྶཱ མཱ ཧོནྟཱུཏི. མཾ ཙེ ཏྭཾ ནིཁཎཾ ཝནེ, [ཛཱ. ༢.༢༢.༥] པུཏྟོ ཏྱཱཧཾ མཧཱརཱཛ [ཛཱ. ༡.༡.༧].

ཀྭཙཱིཏི ཀིཾ? ཨེཀཔདསཾཡོགེཔི ཝགྒནྟེསུ ཝཱ ཡ, ར, ལ, ཝེསུ ཝཱ པརེསུ རསྶཱ མཱ ཧོནྟཱུཏི. ཨེནྟི, སེནྟི, ཨེཡྻ, བྷཱསེཡྻ, མེཎྜོ, སོཎྜོ.

༥. པརོ དཱིགྷོ [ཀ. ༥; རཱུ. ༥; ནཱི. ༥].

དྭཱིསུ དྭཱིསུ སཝཎྞེསུ ཡོ ཡོ པརོ ཧོཏི, སོ སོ དཱིགྷོ ནཱམ ཧོཏི. དཱིགྷེན ཀཱལེན ཝཏྟབྦཱཏི དཱིགྷཱ, དཱིགྷཀཱལོ ནཱམ རསྶེཧི དིགུཎཀཱལོ.

༦. ཀཱདཡོ བྱཉྫནཱ [ཀ. ༦; རཱུ. ༨; ནཱི. ༦].

ཏེསུ ཝཎྞེསུ ཀཱདཡོ བིནྡནྟཱ ཝཎྞཱ བྱཉྫནཱ ནཱམ ཧོནྟི. ཨཏྠཾ བྱཉྫཡནྟཱིཏི བྱཉྫནཱ. ཏེ པན སུདྡྷཱ ཨདྡྷམཏྟིཀཱ, རསྶཡུཏྟཱ དིཡདྡྷམཏྟིཀཱ, དཱིགྷཡུཏྟཱ ཏིཡདྡྷམཏྟིཀཱ.

༧. པཉྩཔཉྩཀཱ ཝགྒཱ [ཀ. ༧; རཱུ ༩; ནཱི. ༧].

ཏེསུ བྱཉྫནེསུ ཀཱདི-མནྟཱ པཉྩབྱཉྫནཔཉྩཀཱ ཝགྒཱ ནཱམ ཧོནྟི.

ཀཱདི ¶ པཉྩཀོ ཀཝགྒོ, ཙཱདི ཙ ཝགྒོ, ཊཱདི ཊཝགྒོ, ཏཱདི ཏཝགྒོ, པཱདི པཝགྒོ. སེསཱ ཨཝགྒཱཏི སིདྡྷཾ. ཝཎྞུདྡེསེ ཨེཀཊྛཱནིཀཱནཾ བྱཉྫནཱནཾ ཝགྒེ སམཱུཧེ ནིཡུཏྟཱཏི ཝགྒཱ.

༨. བིནྡུ ནིགྒཧཱིཏཾ [ཀ. ༨; རཱུ. ༡༠; ནཱི. ༨].

ཨནྟེ བིནྡུམཏྟོ ཝཎྞོ ནིགྒཧཱིཏཾ ནཱམ. ནིགྒཡ྄ཧ གཡ྄ཧཏི ཨུཙྩཱརིཡཏཱིཏི ནིགྒཧཱིཏཾ.

གརུསཉྙཱརཱསི ནིཊྛིཏོ.

བྱཉྫནཝུཏྟིརཱསི

ཋཱནཾ, ཀརཎཾ, པཡཏནཾ [རཱུ. ༢ (པིཊྛེ); ནཱི ༦ (པིཊྛེ); ༢༣ (སུཏྟངྐེ)].

ཚ ཋཱནཱནི – ཀཎྛཊྛཱནཾ, ཏཱལུཊྛཱནཾ, མུདྡྷཊྛཱནཾ, དནྟཊྛཱནཾ, ཨོཊྛཊྛཱནཾ, ནཱསིཀཊྛཱནཾ. ཏེསུ བྱཏྟཾ ཝདནྟེན ཡཏྠ ‘‘ཨཀྑ’’ནྟི ཝུཙྩཏི, ཏཾ ཀཎྛཊྛཱནཾ. ཡཏྠ ‘‘ཨིཙྪ’’ནྟི, ཏཾ ཏཱལུཊྛཱནཾ. ཡཏྠ ‘‘རཊྛ’’ནྟི, ཏཾ མུདྡྷཊྛཱནཾ. ཡཏྠ ‘‘སཏྠ’’ནྟི, ཏཾ དནྟཊྛཱནཾ. ཡཏྠ ‘‘པུཔྥ’’ནྟི ཝུཙྩཏི, ཏཾ ཨོཊྛཊྛཱནཾ. ནཱསཔདེསོ ནཱསིཀཊྛཱནཾ.

ཀཏྠཙི པན ཨུརཊྛཱནཾ, སིརཊྛཱནཾ, ཛིཝ྄ཧཱམཱུལཊྛཱནནྟིཔི ཨཱགཏཾ. ཏཏྠ སིརཊྛཱནཾ ནཱམ མུདྡྷཊྛཱནམེཝ. ཛིཝ྄ཧཱམཱུལཊྛཱནཾ པན སབྦཝཎྞཱནཾ སཱདྷཱརཎནྟི ཝདནྟི.

ཀརཎཾ ཙཏུབྦིདྷཾ – ཛིཝ྄ཧཱམཱུལཾ, ཛིཝ྄ཧོཔགྒཾ, ཛིཝ྄ཧགྒཾ, སཀཊྛཱནནྟི.

པཡཏནཾ ཙཏུབྦིདྷཾ – སཾཝུཊཾ, ཝིཝཊཾ, ཕུཊྛཾ, ཨཱིསཾཕུཊྛནྟི. ཏཏྠ ཀརཎཱནཾ སཀསཀཊྛཱནེཧི སདྡྷིཾ སཾཝརཎཱདིཀོ ཝིསེསཱཀཱརོ སཾཝུཊཱདི ནཱམ.

ཏཏྠ ཀཎྛཔདེསཱནཾ ཨཉྙམཉྙཾ སངྒྷཊྚནེན ཨུཔྤནྣཱ ཨཝཎྞ, ཀཝགྒ, ཧཀཱརཱ ཀཎྛཛཱ ནཱམ. ཏཱལུམྷི ཛིཝ྄ཧཱམཛ྄ཛྷསངྒྷཊྚནེན ཨུཔྤནྣཱ ཨིཝཎྞ, ཙཝགྒ, ཡཀཱརཱ ཏཱལུཛཱ ནཱམ. མུཁབྦྷནྟརམུདྡྷམྷི ¶ ཛིཝ྄ཧོཔགྒསངྒྷཊྚནེན ཨུཔྤནྣཱ ཊཝགྒ, ར, ལ༹ཀཱརཱ མུདྡྷཛཱ ནཱམ. ཨུཔརི དནྟཔནྟིཡཾ ཛིཝ྄ཧགྒསངྒྷཊྚནེན ཨུཔྤནྣཱ ཏཝགྒ, ལ, སཀཱརཱ དནྟཛཱ ནཱམ. ཨོཊྛདྭཡསངྒྷཊྚནེན ཨུཔྤནྣཱ ཨུཝཎྞ, པཝགྒཱ ཨོཊྛཛཱ ནཱམ. ནིགྒཧཱིཏཾ ནཱསིཀཛཾ ནཱམ. པཉྩཝགྒནྟཱ པན ནཱསིཀཊྛཱནེཔི སཀཊྛཱནེཔི ཛཱཡནྟི. ཨེཀཱརོ ཀཎྛཏཱལུཛོ. ཨོཀཱརོ ཀཎྛོཊྛཛོ. ཝཀཱརོ དནྟོཊྛཛོ. ཨཔིཙ ཨིཝཎྞུཝཎྞཱ ཀཎྛེཔི ཛཱཡནྟིཡེཝ. ཡདཱ ཧཀཱརོ ཝགྒནྟེཧི ཝཱ ཡ, ར, ལ, ཝེཧི ཝཱ ཡུཏྟོ ཧོཏི, ཏདཱ ཨུརཛོཏི ཝདནྟི. པཉྷོ, ཏུཎྷི, ནྷཱཏོ, ཝིམྷིཏོ, གཡ྄ཧཏེ, ཝུལྷཏེ, ཨཝ྄ཧཱནཾ.

ཀཎྛཾ སཾཝརིཏྭཱ ཨུཙྩཱརིཏོ ཨཀཱརོ སཾཝུཊོ ནཱམ. སཀསཀཊྛཱན, ཀརཎཱནི ཝིཝརིཏྭཱ ཨུཙྩཱརིཏཱ སེསསརཱ ཙ ས, ཧཀཱརཱ ཙ ཝིཝཊཱ ནཱམ. ཏཱནིཡེཝ གཱལ༹ྷཾ ཕུསཱཔེཏྭཱ ཨུཙྩཱརིཏཱ པཉྩཝགྒཱ ཕུཊྛཱ ནཱམ. ཐོཀཾ ཕུསཱཔེཏྭཱ ཨུཙྩཱརིཏཱ ཡ, ར, ལ, ཝཱ ཨཱིསཾཕུཊྛཱ ནཱམ. ཏཏྠ ཨོཊྛཛེསུ ཏཱཝ པཝགྒཾ ཝདནྟཱནཾ ཨོཊྛདྭཡསྶ གཱལ༹ྷཾ ཕུསནཾ ཨིཙྪིཏབྦཾ. ཀསྨཱ? ཕུཊྛཔཡཏནིཀཏྟཱ པཝགྒསྶ. ཨུཝཎྞཾ ཝདནྟཱནཾ པན ཨོཊྛདྭཡསྶ ཝིཝརཎཾ ཨིཙྪིཏབྦཾ. ཀསྨཱ? ཝིཝཊཔཡཏནིཀཏྟཱ ཨུཝཎྞསྶ. ཨེས ནཡོ སེསེསུ སབྦེསཱུཏི.

ཙཱུལ༹ནིརུཏྟིཡཾ པན སབྦེ རསྶསརཱ སཾཝུཊཱ ནཱམ, སབྦེདཱིགྷསརཱ ཝིཝཊཱ ནཱམཱཏི ཝུཏྟཾ. ཏཐཱ སདྡསཱརཏྠཛཱལིནིཡཾ, ཀཏྠཙི སཀྐཊགནྠེ ཙ. ཨིདཾ ཡུཏྟཏརཾ. ཨཉྙཊྛཱནིཀབྱཉྫནེཧི ཡུཏྟཱ སརཱ ཨཏྟནོ ཋཱན, ཀརཎཱནི ཛཧནྟཱཔི པཡཏནཾ ན ཛཧནྟི. ཏསྨཱ ནཱནཱཝཎྞཱནཾ སཾསགྒེ པཡཏནཱནཾ སཾསགྒབྷེདོཔི ཝེདིཏབྦོཏི. ཏཏྠ ‘‘སུཎཱཏུ མེ’’ཏི ཝདནྟོ ཡདི ཎཱ-ཀཱརཾ ཛིཝ྄ཧགྒེན དནྟཊྛཱནེ ཀཏྭཱ ཝདེཡྻ, དནྟཛོ ནཱ-ཀཱརོ ཨེཝ བྷཝེཡྻ. ཏུ-ཀཱརཉྩ ཛིཝ྄ཧོཔགྒེན མུདྡྷཊྛཱནེ ཀཏྭཱ ཝདེཡྻ, མུདྡྷཛོ ཊུ-ཀཱརོ ཨེཝ བྷཝེཡྻ. ཨེཝཉྩ སཏི ཨཀྑརཝིཔཏྟི ནཱམ སིཡཱ. ཨེས ནཡོ སེསེསུ མུདྡྷཛདནྟཛེསུ. ཏསྨཱ ཀམྨཝཱཙཾ སཱཝེནྟེཧི ནཱམ ཋཱན, ཀརཎ, པཡཏནེསུ སུཊྛུ ཀུསལེཧི བྷཝིཏབྦནྟི.

སིཐིལཉྩ ¶ , དྷནིཏཉྩ, དཱིགྷཾ, རསྶཾ, གརུཾ, ལཧུཾ;

ནིགྒཧཱིཏཾ, ཝིམུཏྟཉྩ, སམྦནྡྷཉྩ, ཝཝཏྠིཏཾ [ནཱི. ༩, ༡༠, ༡༡, ༡༢, ༡༣, ༡༤, ༡༥, ༡༦-༡༩, ༢༠, ༢༡ སུཏྟེསུ པསྶིཏབྦཾ].

མུདུནཱ ཝཙཱིཔཡོགེན ཝཏྟབྦཱ ཝགྒཔཋམ, ཏཏིཡ, པཉྩམཱ སིཐིལཱ ནཱམ. ཐདྡྷེན ཝཙཱིཔཡོགེན ཝཏྟབྦཱ ཝགྒདུཏིཡ, ཙཏུཏྠཱ དྷནིཏཱ ནཱམ. དཱིགྷ, རསྶཱ པུབྦེ ཝུཏྟཱ. དཱིགྷཱ ཙེཝ སཾཡོགཔུབྦཱ ཙ ནིགྒཧཱིཏནྟཱ ཙ གརུཀཱ ནཱམ. སེསཱ ལཧུཀཱ ནཱམ. ཡཐཱ སདྡསཧིཏོ ཝཱཏོ མུཁཚིདྡེན བཧི ཨནིཀྑམྨ ནཱསསོཏཱབྷིམུཁོ ཧོཏི, ཏཐཱ མུཁཾ ཨཝིཝཊཾ ཀཏྭཱ ཝཏྟབྦཾ བྱཉྫནཾ ནིགྒཧཱིཏཾ ནཱམ. ཏེན ཡུཏྟཱནི སབྦབྱཉྫནཱནི ནིགྒཧཱིཏནྟཱནི ནཱམ. སེསཱ ཝིམུཏྟཱ ནཱམ. པདསནྡྷིཝསེན ཝཏྟབྦཾ སམྦནྡྷཾ ནཱམ. པདཙྪེདཾ ཀཏྭཱ ཝཏྟབྦཾ ཝཝཏྠིཏཾ ནཱམ.

བྱཉྫནཝུཏྟིརཱསི ནིཊྛིཏོ.

ལཧུསཉྙཱརཱསི

ཛྷོ, ལོ, པོ, གྷོ, གོ.

༩. ཡུཝཎྞཱ [ཨིཡུཝཎྞཱ (བཧཱུསུ)] ཛྷལཱ ནཱམསྶནྟེ [ཀ. ༥༨; རཱུ. ༢༩; ནཱི. ༢༠༥].

ཨནིཏྠིལིངྒསྶ ནཱམསྶ ཨནྟེ ཨིཝཎྞུཝཎྞཱ ཀམེན ཛྷལསཉྙཱ ཧོནྟི.

༡༠. པིཏྠིཡཾ [ཀ. ༥༩; རཱུ. ༡༨༢; ནཱི. ༢༠༦].

ཨིཏྠིལིངྒེ ནཱམསྶནྟེ ཨིཝཎྞུཝཎྞཱ པསཉྙཱ ཧོནྟི.

༡༡. གྷཱ [ཀ. ༦༠; རཱུ. ༡༧༧; ནཱི. ༢༠༧].

གྷོ

¶ , ཨཱ ཨིཏི དྭིཔདཾ. ཨིཏྠིལིངྒེ ཨཱཀཱརོ གྷསཉྙོ ཧོཏི.

༡༢. གོ སྱཱལཔནེ [ཀ. ༥༧; རཱུ. ༧༡; ནཱི. ༢༡༤].

ཨཱལཔནེ སི གསཉྙོ ཧོཏི.

ལཧུསཉྙཱརཱསི ནིཊྛིཏོ.

སངྐེཏརཱསི

༡༣. ཝིདྷི ཝིསེསནཾ ཡཾ ཏསྶ [ཙཾ. ༡.༡.༦; པཱ. ༡.༡.༧༢; ཝིདྷིབྦིསེསནནྟསྶ (བཧཱུསུ)].

སུཏྟེ ཡཾ ཝིསེསནཾ དིསྶཏི, ཏསྶ ཝིདྷི ཉཱཏབྦོ.

‘ཨཏོ ཡོནཾ ཊཱཊེ’. ནརཱ, ནརེ. ཡོནནྟི ཝིསེསནཾ. ཊཱཊེཏི ཝིདྷི.

༡༤. སཏྟམིཡཾ པུབྦསྶ [རཱུ. ༨ (པིཊྛེ); ཙཾ. ༡.༡.༧; པཱ. ༡.༡.༦༦].

སཏྟམཱིནིདྡེསེ པུབྦཝཎྞསྶེཝ ཝིདྷི ཉཱཏབྦོ.

‘སརོ ལོཔོ སརེ’. ལོཀགྒོ [ཨཔ. ཐེར ༡.༡༢.༥༧].

༡༥. པཉྩམིཡཾ པརསྶ [ཙཾ. ༡.༡.༨; པཱ. ༡.༡.༦༧].

པཉྩམཱིནིདྡེསེ པརསྶེཝ ཝིདྷི ཉཱཏབྦོ.

‘ཨཏོ ཡོནཾ ཊཱཊེ’. ནརཱ, ནརེ.

༡༦. ཨཱདིསྶ [ཙཾ. ༡.༡.༩; པཱ. ༡.༡.༥༤].

པརསྶ སིསྶམཱནོ [དིསྶམཱནོ (མཱུ)] ཝིདྷི ཨཱདིཝཎྞསྶ ཉཱཏབྦོ.

‘ར ¶ སངྑྱཱཏོ ཝཱ’. ཏེརས.

༡༧. ཚཊྛིཡནྟསྶ [ཙཾ. ༡.༡.༡༠; པཱ. ༡.༡.༥༢].

ཚཊྛཱིནིདྡེསེ ཏདནྟསྶ ཝིདྷི ཉཱཏབྦོ.

‘རཱཛསྶི ནཱམྷི’. རཱཛིནཱ.

༡༨. ངཱནུབནྡྷོ [ཙཾ. ༡.༡.༡༡; པཱ. ༡.༡.༥༣].

ངཱནུབནྡྷོ ཨཱདེསོ ཚཊྛཱིནིདྡིཊྛསྶ ཨནྟསྶ ཉཱཏབྦོ.

‘གོསྶཱཝང’. གཝསྶཾ.

༡༩. ཊཱནུབནྡྷོནེཀཝཎྞོ སབྦསྶ [ཙཾ. ༡.༡.༡༢; པཱ. ༡.༡.༥༥; ཊཱནུབནྡྷཱནེཀཝཎྞཱ སབྦསྶ (བཧཱུསུ)].

ཡོ ཙ ཊཱནུབནྡྷོ ཨཱདེསོ, ཡོ ཙ ཨནེཀཝཎྞོ ཨཱདེསོ, ཏདུབྷཡཾ ཚཊྛཱིནིདྡིཊྛསྶ སབྦསྶེཝ ཝཎྞསམུདཱཡསྶ ཉཱཏབྦཾ.

ཊཱནུབནྡྷེ ཏཱཝ –

‘ཨིམསྶཱནིཏྠིཡཾ ཊེ’. ཨེསུ.

ཨནེཀཝཎྞེ –

‘ཨནིམི ནཱམྷི’. ཨནེན, ཨིམིནཱ.

༢༠. ཉཀཱནུབནྡྷཱ ཨཱདྱནྟཱ [ཙཾ. ༡.༡.༡༣; པཱ. ༡.༡.༤༦].

ཉཱནུབནྡྷོ ཨཱགམོ ཙ ཀཱནུབནྡྷོ ཨཱགམོ ཙ ཀམེན ཚཊྛཱིནིདྡིཊྛསྶ ཨཱདིམྷི ཙ ཨནྟེ ཙ ཉཱཏབྦོ.

ཉཱནུབནྡྷེ –

‘བྲཱུཏོ ཏིསྶིཉ’. བྲཝིཏི.

ཀཱནུབནྡྷེ ¶ –

‘བྷཱུསྶ ཝུཀ’. བབྷུཝ.

༢༡. མཱནུབནྡྷོ སརཱནམནྟཱ པརོ [ཙཾ. ༡.༡.༡༤; པཱ. ༡.༡.༤༧].

མཱནུབནྡྷོ ཨཱགམོ སརཱནཾ ཨནྟསརམྷཱ པརོ ཧོཏི.

‘ནཛྫཱཡོ སྭཱམ’. ནཛྫཱཡོ སནྡནྟི. ‘མཾ ཝཱ རུདྷཱདཱིནཾ’. རུནྡྷཏི. ‘ཛར སདཱནམཱིམ ཝཱ’. ཛཱིརཏི, སཱིདཏི.

ཨིམསྨིཾ བྱཱཀརཎེ ཨནེཀསརཏཱ ནཱམ ནདཱི, པུརིས ཨིཙྩཱདཱིསུ ལིངྒཔདེསུ ཨེཝ ཨཏྠི, གམུ, པཙཨིཙྩཱདཱིསུ དྷཱཏུཔདེསུ ནཏྠི. སབྦདྷཱཏུཡོ བྱཉྫནནྟཱ ཨེཝ ཧོནྟི, དྷཱཏྭནྟལོཔཀིཙྩཾ ནཏྠི. ཏསྨཱ ནཛྫཱཡོཏི ཨེཏྠ ཨཱི-ཀཱརོ ཨནྟསརོ ནཱམ. ཏཏོ ‘ནཛྫཱཡོ སྭཱམ’ ཨིཏི སུཏྟེན ཨཱ-ཀཱརཱགམོ. རུནྡྷཏཱིཏི ཨེཏྠ པན ཨུ-ཀཱརོ ཨནྟསརོ ནཱམ, ཏཏོ ‘‘མཾ ཝཱ རུདྷཱདཱིན’’ནྟི སུཏྟེན བིནྡཱགམོ. ཨེཝཾ ཛཱིརཏི, སཱིདཏི ཨིཙྩཱདཱིསུ. མྲམྨཔོཏྠཀེསུ པན ‘‘མཱནུབནྡྷོ པདཱནམནྟཱ པརོ’’ཏི པཱཋོ, སོ སཱིཧལ༹པོཏྠཀེཧི ན སམེཏི.

༢༢. ཝིཔྤཊིསེདྷེ [ཙཾ. ༡.༡.༡༦; པཱ. ༡.༤.༢].

སམཱནཝིསཡཱནཾ དྭིནྣཾ ཝིདྷཱིནཾ ཨཉྙམཉྙཔཊིསེདྷརཧིཏེ ཋཱནེ ཡེབྷུཡྻེན པརོ ཝིདྷི ཨོཀཱསཾ ལབྷཏི.

ཙཏྟཱརོམེ བྷིཀྑཝེ དྷམྨཱ [ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡེ] -ཨེཏྠ ཙཏྟཱརིམེཏི པུབྦལོཔེ སམྤཏྟེ པརལོཔོ ཨོཀཱསཾ ལབྷཏི.

༢༣. སངྐེཏོ ནཱཝཡཝོནུབནྡྷོ [ཙཾ. ༡.༡.༥].

ཡོ ཝཎྞོ པཡོགསྶ ཨཝཡཝོ ན ཧོཏི, སུཏྟེསུ སངྐེཏམཏྟོ ཧོཏི, སོ ཨནུབནྡྷོ ནཱམ.

‘གོསྶཱཝ’ ¶ . གཝསྶཾ-ཨེཏེན པདརཱུཔཝིདྷཱནེ ཨནུབནྡྷོ ཨུཔཡོགཾ ན གཙྪཏཱིཏི ཉཱཔེཏི.

༢༤. ཝཎྞཔརེན སཝཎྞོཔི.

ཝཎྞསདྡོ པརོ ཨེཏསྨཱཏི ཝཎྞཔརོ, ཝཎྞཔརེན རསྶསརེན སཝཎྞོཔི གཡ྄ཧཏི སཡཉྩ, ཨཝཎྞོཏི ཝུཏྟེ ཨཱ-ཀཱརོཔི གཡ྄ཧཏི ཨ-ཀཱརོ ཙཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཨིཝཎྞུཝཎྞེསུ.

༢༥. ནྟུཝནྟུམནྟཱཝནྟུཏཝནྟུསམྦནྡྷཱི [ནྟུ ཝནྟུམནྟྭཱཝནྟུཏཝནྟུ སམྦནྡྷཱི (བཧཱུསུ)].

ནྟུཨིཏི ཝུཏྟེ ཝནྟུ, མནྟུ, ཨཱཝནྟུ, ཏཝནྟཱུནཾ སམྦནྡྷཱིབྷཱུཏོ ནྟུཀཱརོ གཡ྄ཧཏི.

‘ནྟནྟཱུནཾ ནྟོ ཡོམྷི པཋམེ’. གུཎཝནྟོ, སཏིམནྟོ, ཡཱཝནྟོ, བྷུཏྟཝནྟོ.

སངྐེཏརཱསི ནིཊྛིཏོ.

སནྡྷིཝིདྷཱན

ཨཐ སནྡྷིཝིདྷཱནཾ དཱིཔིཡཏེ.

ལོཔོ, དཱིགྷོ, རསྶོ, ཝུདྡྷི, ཨཱདེསོ, ཨཱགམོ, དྭིབྷཱཝོ, ཝིཔལླཱསོ.

ལོཔརཱསི

༢༦. སརོ ལོཔོ སརེ [ཀ. ༡༢; རཱུ. ༡༣; ནཱི. ༣༠].

ལུཔྤཏཱིཏི ལོཔོ. སརེ པརེ སརཱུཔོ ཝཱ ཨསརཱུཔོ ཝཱ པུབྦོ སརོ ལོཔོ ཧོཏི.

སརཱུཔེ ཏཱཝ –

ཨཝཎྞེ-ལོཀགྒོ ¶ [ཨཔ. ཐེར ༡.༡༢.༥༧], བྷཝཱསཝོ, [དྷ. ས. ༡༡༠༢] ཨཝིཛྫཱསཝོ [དྷ. ས. ༡༡༠༢], ཨཝིཛྫཱནུསཡོ [ཝིབྷ. ༩༤༩].

ཨིཝཎྞེ-མུནིནྡོ, མུནཱིརིཏོ, ཝརཝཱདཱིརིཏོ, ཨིཏྠིནྡྲིཡཾ [ཝིབྷ. ༢༡༩].

ཨུཝཎྞེ-བཧཱུཔཀཱརོ [ཛཱ. ༡.༢༢.༥༨༨], བཧུཀཱ ཨཱུམི བཧཱུམི, སརབྷུཡཱ ཨཱུམི སརབྷཱུམི, སརབྷུཡཱ ཨུདཀཾ སརབྷཱུདཀཾ.

ཨསརཱུཔེ –

སོཏིནྡྲིཡཾ [ཝིབྷ. ༢༡༩], ཀཱམུཔཱདཱནཾ, བྷཝེསནཱ [དཱི. ནི. ༣.༣༠༥], བྷཝོགྷོ [དྷ. ས. ༡༡༥༦], སོ ཏུཎྷསྶ [པཱརཱ. ༣༨༡], དིཊྛཱནུསཡོ [ཝིབྷ. ༩༤༩], དིཊྛུཔཱདཱནཾ, དིཊྛེཀཊྛཾ, དིཊྛོགྷོ [དྷ. ས. ༡༡༥༦], མུདིནྡྲིཡཾ [མཧཱཝ. ༩], པུཏྟཱ མཏྠི [དྷ. པ. ༦༢], ཨུརསྶ དུཀྑོ [པཱཙི. ༤༠༢], ཨསནྟེཏྠ ན དིསྶནྟི [དྷ. པ. ༣༠༤] ཨིཙྩཱདི.

ཨིཏི པུབྦལོཔརཱསི.

༢༧. པརོ ཀྭཙི [ཀ. ༡༣; རཱུ. ༡༥; ནཱི. ༣༡].

པུབྦསརམྷཱ སརཱུཔོ ཝཱ ཨསརཱུཔོ ཝཱ པརོ སརོ ཀྭཙི ལོཔོ ཧོཏི.

སརཱུཔེ ཏཱཝ –

ཏཾ ཀདཱསྶུ བྷཝིསྶཏི [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༤༤ ཨཱདཡོ; ཏཾ ཀུདསྶུ], ཀུདཱསྶུ ནཱམ དུམྨེདྷོ, དུཀྑསྶནྟཾ ཀརིསྶཏི [དྷ. པ. ༣༧༦], ཡདཱསྶ སཱིལཾ པཉྙཉྩ [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༤༧༤], ཏདཱསྶུ ཀཎྷཾ ཡུཉྫནྟི [ཛཱ. ༡.༡.༢༩] -ཀཎྷནྟི མཧཱཀཎྷགོཎཾ, ཏཎྷཱསྶ ཝིཔྤཧཱིནཱ, མཱསྶུ ¶ ཀུཛ྄ཛྷ རཐེསབྷ, སཏྠཧཱརཀཾ ཝཱསྶ པརིཡེསེཡྻ [པཱརཱ. ༡༦༧, ༡༧༡], ཨཱགཏཱཏྠ ཏུམྷེ, སོཏུཀཱམཱཏྠ ཏུམྷེ, མཱཡྻོ ཨེཝརཱུཔམཀཱསི, པཔཾ ཨཝིནྡུཾ [ཛཱ. ༡.༡.༢] -པཝཌྜྷཾ ཨཱཔཾ ལབྷིཾསཱུཏྱཏྠོ, ནཱལཾ ཀབལ༹ཾ པདཱཏཝེ [ཛཱ. ༡.༡.༢༧] -པ+ཨཱདཱཏཝེཏི ཚེདོ, གཎྷིཏུནྟཏྠོ, རུཔྤཏཱིཏི རཱུཔཾ, བུཛ྄ཛྷཏཱིཏི བུདྡྷོ-དཱིགྷོ, ཨགྒཱིཝ ཏཔྤཏི, ཨིཏྠཱིཝ གཙྪཏི, ནདཱིཝ སནྡཏི, མཱཏུཔཊྛཱནཾ, པིཏུཔཊྛཱནཾ, ཡེཏེ དྷམྨཱ ཨཱདིཀལྱཱཎཱ [ཙཱུལ༹ཝ. ༣༩༩] ཨིཙྩཱདི.

ཨསརཱུཔེ –

ཨིཏིསྶ [པཱཙི. ༤༦༥], ཨིཏིཔི [པཱརཱ. ༡], ཨསྶམཎཱིསི [པཱརཱ. ༡༣༥], ཨཀཏཉྙཱུསི [དྷ. པ. ༣༨༣], ཝནྡེཧཾ, སོཧཾ, ཡསྶདཱནི [མཧཱཝ. ༢༤༢], ཚཱཡཱཝ ཨནཔཱཡིནཱི [དྷ. པ. ༢], མཱདིསེསུ ཀཐཱཝ ཀཱ, ཀིནྣུམཱཝ སམཎིཡོ མདྷུཝཱ མཉྙཏི བཱལོ [དྷ. པ. ༦༩], ཙཀྑུནྡྲིཡཾ [ཝིབྷ. ༢༡༩], དྭེམེ བྷིཀྑཝེ དྷམྨཱ [ཨ. ནི. ༢.༣], ཏཡོམེ བྷིཀྑཝེ དྷམྨཱ [ཨ. ནི. ༣.༡༧] ཨིཙྩཱདི.

ཀྭཙཱིཏི ཀིཾ? ཀཏམཱ ཙཱནནྡ ཨནིཙྩསཉྙཱ [ཨ. ནི. ༡༠.༦༠].

ཨིཏི པརལོཔརཱསི.

༢༨. ན དྭེ ཝཱ.

དྭེ པུབྦཔརསརཱ ཀྭཙི ལོཔཱ ན ཧོནྟི ཝཱ.

ཨཔྤམཱདོ ཨམཏཾ པདཾ [དྷ. པ. ༢༡], ཀོ ཨིམཾ པཐཝིཾཝིཙེསྶཏི [དྷ. པ. ༤༤].

ཀྭཙིཏྭེཝ? སོཏིནྡྲིཡཾ [ཝིབྷ. ༢༡༩], ཙཀྑུནྡྲིཡཾ [ཝིབྷ. ༢༡༩],

ཝཱཏི ཀིཾ ¶ ? ཀོམཾ ཝསལིཾ པརཱམསིསྶཏི.

ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝསནྡྷིཀཎྜཱཝསཱནཱ ཡུཏྟཊྛཱནེསུ སབྦཏྠ ཀྭཙིསདྡོ, ཝཱསདྡོ ཙ ཝཏྟནྟེ. ཏཏྠ ཀྭཙིསདྡོ ནཱནཱཔཡོགཾ དསྶེཏི. ཝཱསདྡོ ཨེཀཔཡོགསྶ ནཱནཱརཱུཔཾ དསྶེཏི. ལོཔནིསེདྷོ.

༢༩. པརསརསྶ.

ནིགྒཧཱིཏམྷཱ པརསརསྶ ཀྭཙི ལོཔོ ཧོཏི ཝཱ.

ཏྭཾསི [པེ. ཝ. ༤༧; ཛཱ. ༢.༢༢.༧༦༤], ཙནྡཾཝ ཝིམལཾ སུདྡྷཾ [དྷ. པ. ༤༡༣; སུ. ནི. ༦༤༢], ཙཀྐཾཝ ཝཧཏོ པདཾ [དྷ. པ. ༡], ཧལཾདཱནི པཀཱསིཏུཾ [མཧཱཝ. ༨], ཀིནྟི ཝདེཡྻཾ, ཙཱིཝརནྟི, པཏྟནྟི, བྷིཀྑུནྟི.

ཨིཏི སརལོཔརཱསི.

༣༠. སཾཡོགཱདི ལོཔོ.

སཾཡོགསྶ ཨཱདིབྷཱུཏོ བྱཉྫནོ ཀྭཙི ལོཔོ ཧོཏི ཝཱ.

པུཔྥཾསཱ ཨུཔྤཛྫཏི [པཱརཱ. ༣༦] – ཨིདྷ པུབྦསུཏྟེན སརལོཔོ, ཨེཝཾས ཏེ ཨཱསཝཱ པཧཱིནཱ ཧོནྟི [མ. ནི. ༡.༢༤], སཙེ བྷུཏྟོ བྷཝེཡྻཱཧཾ, སཱཛཱིཝོ གརཧིཏོ མམ [མི. པ. ༦.༡.༥] - ཨསྶ+ཨཱཛཱིཝོཏི ཚེདོ, བྷཝེཡྻཱཏི ཨཏྠོ.

ཏཱིསུ བྱཉྫནེསུ སརཱུཔཱནཾ དྭིནྣཾ ཨཱདིབྱཉྫནསྶ ལོཔོ – ཨགྱཱགཱརཾ [པཱཙི. ༣༢༦], ཨགྱཱཧིཏོ, ཝུཏྱསྶ, ཝིཏྱཱནུབྷཱུཡཏེ, ཨེཀསཏཾ ཁཏྱཱ [ཛཱ. ༢.༢༢.༥༩༤], རཏྱོ, རཏྱཱ, རཏྱཾ, སཀྭཱཧཾ མཱརིས དེཝཱནམིནྡོ [སཾ. ནི. ༡.༢༦༨], ཨིཙྩཱདི.

སརཱུཔཱནནྟི ¶ ཀིཾ? ཏིཏྠྱཱ པུཐུསོ ཝདནྟི [སུ. ནི. ༨༩༧], ཙཏུཏྠྱནྟཾ, ཚཊྛུནྟཾ, ཙཀྑྭཱབཱདྷཾ, ཝཏྠྭེཏྠ.

ཨིཏི བྱཉྫནལོཔརཱསི.

༣༡. ལོཔོ.

ནིགྒཧཱིཏསྶ ཀྭཙི ལོཔོ ཧོཏི ཝཱ.

སརེ པརེ ཏཱཝ –

ཨེཝཱཧཾ ཙིནྟཡིཏྭཱན [བུ. ཝཾ. ༢.༢༧], པུཔྥདཱནཾ ཨདཱསཧཾ-ཨདཱསིཾ+ཨཧནྟི ཚེདོ, བིནྡུལོཔོ, པུན པུབྦསརལོཔོ, ཏུཡ྄ཧཏྠཱཡ མཧཱམུནི, ཏུཡ྄ཧེཝེཏཾ དུཀྐཊཾ [དཱི. ནི. ༢.༡༧༨], ཏཱསཱཧཾ སནྟིཀེ [པཱཙི. ༧༠༩], ཏེསཱཧཾ ཨེཝཾ ཝདཱམི, པཉྩནྣེཏཾ དྷམྨཱནཾ ཨདྷིཝཙནཾ, ཚནྣེཏཾ དྷམྨཱནཾ ཨདྷིཝཙནཾ, སམཎ ཏྭེཝ པུཙྪཱམི [ཛཱ. ༢.༢༢.༢༥༣ སམཎ ཏེཝ], བྲཱཧྨཎ ཏྭེཝ པུཙྪཱམི [ཛཱ. ༢.༢༢.༢༥༨ བྲཱཧྨཎ ཏེཝ] -ཏྭཾ+ཨེཝཱཏི ཚེདོ, ཝིདཱུནགྒམིཏི.

བྱཉྫནེ པརེ –

ཏཾ ཏུཡ྄ཧམཱུལེ པཊིདེསེམི.

གཱཐཱཡཾ –

ཨརིཡསཙྩཱནདསྶནཾ [ཁུ. པཱ. ༥.༡༡], ཨེཏཾ བུདྡྷཱན སཱསནཾ [དྷ. པ. ༡༨༣], ཁནྡྷཱནཉྩ པཊིཔཱཊི, དྷཱཏུཨཱཡཏནཱན ཙ [དྷ. ས. ཨཊྛ. ནིདཱནཀཐཱ].

མཱགམེ པརེ –

གརུལོ༹ ཨུརགཱམིཝ [ཛཱ. ༡.༤.༡༢༤ སུཔཎྞོ], དྷམྨོ ཨརཧཏཱམིཝ [དཱི. ནི. ༢.༣༤༨], ཨཱལོཀོ པསྶཏཱམིཝ [སུ. ནི. ༧༦༩], བཀོ ཀཀྐཊཀཱམིཝ [ཛཱ. ༡.༡.༣༨], ནབྷཾ ཏཱརཀིཏཱམིཝ [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༩༨༩ ཏཱརཱཙིཏཱམིཝ], པདུམཾ ¶ ཧཏྠགཏཱམིཝ [ཛཱ. ༢.༢༢.༢༣༣༦] -ཨེཏེསུ མཱགམེ བིནྡུལོཔོ, བྱཉྫནེ པུབྦསརདཱིགྷོ ཙ.

ཏཐཱ སཾཨུཔསགྒསྶ བིནྡུལོཔེ ཨནྟསརདཱིགྷོ –

སཱརཱགོ, སཱརཏྟོ, ཨཝིསཱཧཱརོ, སཱརམྦྷོ, སཱརདྡྷོ, སཱཀེཏཾ ནགརཾ, སཱདྷཱརཎཾ, སཾ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི སཱམཱི.

སམཱསེ ཏུམནྟམྷི ནིཙྩཾ –

ཀཏྟུཀཱམོ, གནྟུཀཱམོ ཨིཙྩཱདི.

ཨིཏི བིནྡུལོཔརཱསི.

༣༢. སྱཱདིལོཔོ པུབྦསྶེཀསྶ.

ཝིཙྪཱཡཾ ཨེཀསྶ ཝིབྷཏྱནྟསྶ པདསྶ དྭིཏྟེ ཀཏེ པུབྦཔདསྶ སྱཱདིལོཔོ ཧོཏི.

ཨེཀེཀཾ, ཨེཀེཀཱནི, ཨེཀེཀེན, ཨེཀེཀསྶ ཨིཙྩཱདི.

མཱགམེ –

ཨེཀམེཀཾ, ཨེཀམེཀཱནི ཨིཙྩཱདི.

ཨིཏི སྱཱདིལོཔརཱསི.

ཨཔྤཝིདྷཱནམུཙྩཏེ.

༣༣. ཏདམིནཱདཱིནི [ཙཾ. ༥.༢.༡.༢༧; པཱ. ༦.༣.༡༠༩; མུ. ༢.༣༤; ཀཱ. ༢.༢༧].

མཧཱཝུཏྟིསུཏྟམིདཾ, ཏདམིནཱདཱིནི པདརཱུཔཱནི ཨིམིནཱ ནིཔཱཏནེན སིཛ྄ཛྷནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

སརལོཔོ བྱཉྫནེ –

ལཱབུ=ཨལཱབུ ¶ , པིདྷཱནཾ=ཨཔིདྷཱནཾ, དྭཱརཾ པིདཧིཏྭཱ=ཨཔིདཧིཏྭཱ, གིནི=ཨགྒིནི, རཏྣཾ=རཏནཾ, ནྷཱནཾ=ནཧཱནཾ, ཨསྣཱཏི=ཨསནཱཏི, ཧནྟི=ཧནཏི, ཧནྟི ཀུདྡྷོ པུཐུཛྫནོ [ཨ. ནི. ༧.༦༤], ཕལཾ ཝེ ཀདལིཾ ཧནྟི [ཨ. ནི. ༤.༦༨], སཀྐཱརོ ཀཱཔུརིསཾ ཧནྟི. ཀཏྠཙི བཧུཝཙནམྤི དིསྶཏི. ཝིཀྐོསམཱནཱ ཏིབྦཱཧི, ཧནྟི ནེསཾ ཝརཾ ཝརཾ [ཛཱ. ༢.༢༢.༢༣༧༠].

ཨིཝཎྞལོཔེ –

ཨཱརཱམརུཀྑཙེཏྱཱནི=ཙེཏིཡཱནི [དྷ. པ. ༡༨༨], ཨཐཏྠེཀསཏཾ ཁཏྱཱ [ཛཱ. ༢.༢༢.༥༩༤] =ཁཏྟིཡཱ, ཏིཐྱཱ པུཐུསོ ཝདནྟི [སུ. ནི. ༨༩༧]. ཏིཐྱཱ པུཐུསོ ནིཝིཊྛཱ [སུ. ནི. ༨༩༨] =ཏིཏྠིཡཱ. ཝིདྡྷསྟོ=ཝིདྡྷཾསིཏོ, ཨུཏྲསྟོ=ཨུཏྲཱསིཏོ, སྣེཧོ=སིནེཧོ, ཀླེསཝཏྠཱུནི=ཀིལེསཝཏྠཱུནི, ཀྲིཡཱ=ཀིརིཡཱ, པླཝནྟི=པིལཝནྟི.

ཨུཝཎྞལོཔེ –

པདྡྷཱནི=པདུམཱནི, ཨུསྨཱ=ཨུསུམཱ ཨིཙྩཱདི.

སཾཡོགཱདིབྱཉྫནལོཔོ ཙ –

པུཏྟཱནཉྷི ཝདྷོ དུཁོ, མཱཏིགྷོ ལབྷཏེ དུཁཾ, ཨཔྤསྶཱདཱ ཀཱམཱ དུཁཱ, ནཏྠི ཀཱམཔརཾ དུཁཾ [ཛཱ. ༢.༡༩.༡༡༨], སེཁོ=སེཀྑོ, ཨཔེཁཱ=ཨཔེཀྑཱ, ཨུཔསམྤདཱཔེཁོ=ཨུཔསམྤདཱཔེཀྑོ [མཧཱཝ. ༧༠] ཨིཙྩཱདི.

སརེན སཧ བྱཉྫནལོཔོ –

པཊིསངྑཱ ཡོནིསོ [ཨ. ནི. ༦.༥༨], ཨཀྑཱཏི=ཨཀྑཱཡཏི, གནྡྷཾ གྷཱཏི=གྷཱཡཏི, ཨབྷིཉྙཱ=ཨབྷིཉྙཱཡ, པརིཉྙཱ=པརིཉྙཱཡ, ཨདྷིཊྛཱ=ཨདྷིཊྛཱཡ, པཏིཊྛཱ=པཏིཊྛཱཡ, ཨཱཝཱིཀཏཱ ཧིསྶ ཕཱསུ [མཧཱཝ. ༡༣༤] ¶ , ཨསྶཝནཏཱ དྷམྨསྶ པརིཧཱཡནྟི [མཧཱཝ. ༨], ཝིཔཱཀོ ཏདཱརམྨཎཏཱ ཨུཔྤཛྫཏི [པཊྛཱ. ༣.༡.༩༨], དསཱཧཔརམཏཱ དྷཱརེཏབྦཾ [པཱརཱ. ༤༦༢], ནཱཡཾ བྲཱཧྨཎབྷོཛནཏྠཱ, ཏིལོདནོ ཧེཧིཏི [ཛཱ. ༡.༨.༡], ཝིསསེནོཝ གཱརཡ྄ཧོ, ཡསྶཏྠཱ རུཀྑརོཔཀཱ [ཛཱ. ༡.༣.༥༤] =ཝིསསེནོཝཱཏི ཨེཝཾནཱམཀོ རཱཛཱ ཨེཝ, ཡསྶཏྠཱ དཱུརམཱཡནྟི [ཛཱ. ༡.༣.༢༨] – ཡསྶཱཏི ཨུདརསྶ, པིཏུ ཨཏྠཱ ཙནྡཝཏཱི [ཛཱ. ༡.༩.༦༦], ཨུཔཱདཱརཱུཔཾ, ཨནུཔཱདཱ ཝིམུཏྟོ, སདྡྷཱཔབྦཛིཏོ, ཨུཔནིདྷཱཔཉྙཏྟི. སཾཝིདྷཱཝཧཱརོ, ཡཱཏི=ཡཱཡཏི, ཝཱཏི=ཝཱཡཏི, ནིབྦཱཏི=ནིབྦཱཡཏི, ནིབྦནྟི=ནིབྦཱཡནྟི, པཧཱཏི=པཧཱཡཏི, སཔྤཏིསྶོ=སཔྤཏིསྶཡོ, སུཧདོ=སུཧདཡོ=སབྦཏྠ ཡལོཔོ,

མུཁརོ=མུཁཁརོ, ཝཱཙཱཀརཎོ=ཝཱཀྐརཎོ, ཝཱཙཱཔཐོ=བྱཔྤཐོ=ཝཱསྶ བྱཏྟཾ, རསྶཏྟཉྩ, ཨེཝཾ བྱཱཁོ=ཨེཝཾ ཝིཡ ཁོ=ཝིསྶ བྱཏྟཾ, དཱིགྷོ ཙ ཡལོཔོ ཙ.

ལོལུཔོ, མོམུཧོ, ཀུཀྐུཙོ, སུསུཁོ, རོརུཝོཨིཙྩཱདཱིསུ པན ཨཏིསཡཏྠདཱིཔནཏྠཾ པདདྭིཏྟཾ ཀཏྭཱ པུབྦཔདེསུ ཨཀྑརལོཔོ.

པདལོཔོ ཨཱདིམཛ྄ཛྷནྟེསུ –

དཏྟོ=དེཝདཏྟོ, ཨསྶེཧི ཡུཏྟོ རཐོ=ཨསྶརཐོ, རཱུཔབྷཝོ=རཱུཔཾ, ཨརཱུཔབྷཝོ=ཨརཱུཔཾ ཨིཙྩཱདི.

ལོཔརཱསི ནིཊྛིཏོ.

དཱིགྷ, རསྶརཱསི

ཨཐ ¶ དཱིགྷ, རསྶཱ དཱིཔིཡནྟེ.

༣༤. སེསཱ དཱིགྷཱ.

པཀྑིཏྟམིདཾ སུཏྟཾ. ལུཏྟེཧི ཝཱ ཨཱདེསཀཏེཧི ཝཱ ཝཎྞེཧི སེསཱ རསྶསརཱ ཀྭཙི དཱིགྷཱ ཧོནྟི ཝཱ.

པུབྦལུཏྟེ ཏཱཝ –

ཏཏྲཱཡམཱདི བྷཝཏིཾ [དྷ. པ. ༣༧༥], ཏཏྲཱབྷིརཏིམིཙྪེཡྻ [དྷ. པ. ༨༨; སཾ. ནི. ༥.༡༩༨], བུདྡྷཱནུསྶཏི, སདྡྷཱིདྷ ཝིཏྟཾ པུརིསསྶ སེཊྛཾ [སུ. ནི. ༡༨༣], ཨནཱགཱརེཧི ཙཱུབྷཡཾ [དྷ. པ. ༤༠༤; སུ. ནི. ༦༣༣], དྷམྨཱུཔསཾཧིཏཱ [དཱི. ནི. ༢.༣༤༩], ཏཐཱུཔམཾ དྷམྨཝརཾ ཨདེསཡི [ཁུ. པཱ. ༦.༡༣], ཏེསཾ ཝཱུཔསམོ སུཁོ [དཱི. ནི. ༢.༢༢༡] ཨིཙྩཱདི.

པརལུཏྟེ –

ཨཛིཏཱཏི བྷགཝཱ ཨཝོཙ [སུ. ནི. ༡༠༣༩, ༡༠༤༡], སུམེདྷོ སཱཛཱཏོ ཙཱཏི, རུཔྤཏཱིཏི རཱུཔཾ [སཾ. ནི. ༣.༧༩], བུཛ྄ཛྷཏཱིཏི བུདྡྷོ, སཱདྷཱུཏིཔཏིསྶུཎིཏྭཱ [དྷ. པ. ཨཊྛ. ༡.༤ ཀཱལ༹ཡཀྑིནཱིཝཏྠུ], ཀིཾསཱུདྷ ཝིཏྟཾ པུརིསསྶ སེཊྛཾ [སུ. ནི. ༡༨༤] ཨིཙྩཱདི.

བིནྡུལུཏྟེ –

ཏཱསཱཧཾ [པཱཙི. ༧༠༩], ཏེསཱཧཾ [ཛཱ. ༢.༢༢.༣༡༣].

ཨཱདེསེསུ –

མྱཱཡཾདྷམྨོ [མཧཱཝ. ༧], སྭཱཧཾ [པེ. ཝ. ༤༨༥], ཝིཏྱཱནུབྷཱུཡཏེ ཨིཙྩཱདི.

ཡདིཔི ཨིམཱནི རཱུཔཱནི བྱཉྫནེ ཨུཔརིསུཏྟེན སིཛ྄ཛྷནྟི, ལུཏྟཱདེསེསུ པན ནིཙྩམིཝ དཱིགྷསིདྡྷིཉཱཔནཏྠཾ ཨིདཾ སུཏྟཾ པཀྑིཏྟནྟི དཊྛབྦཾ.

༣༥. བྱཉྫནེ དཱིགྷརསྶཱ [ཀ. ༢༥, ༢༦; ནཱི. ༣༥, ༣༦, ༦༤, ༧༡, ༡༦༥, ༡༧༩].

བྱཉྫནེ ¶ པརེ རསྶདཱིགྷཱནཾ ཀྭཙི དཱིགྷ, རསྶཱ ཧོནྟི ཝཱ. ཏཏྠ དཱིགྷཝིདྷི ནཱམ གཱཐཱཝསེན ཝཱ ཨཱགམཝསེན ཝཱ ཝཙནསུཁཝསེན ཝཱ བུདྡྷིསུཁཝསེན ཝཱ ཧོཏི.

ཏཏྠ གཱཐཱཝསེན ཏཱཝ –

མདྷུཝཱམཉྙཏི བཱལོ [དྷ. པ. ༦༩], ཁནྟཱི ཙ སོཝཙསྶཏཱ [ཁུ. པཱ. ༥.༡༠], ཨེཝཾ གཱམེ མུནཱི ཙརེ [དྷ. པ. ༤༩], སཀྐོ ཨུཛཱུ ཙ སུཧུཛཱུ ཙ [ཁུ. པཱ. ༩.༡] ཨིཙྩཱདི.

ཨཱགམེ –

ཨུརགཱམིཝ [ཛཱ. ༡.༧.༣༠], ཨརཧཏཱམིཝ [དཱི. ནི. ༢.༣༤༨], པསྶཏཱམིཝ [སུ. ནི. ༧༦༩] ཨིཙྩཱདི. གཱཐཱཝསེནཱཏིཔི ཡུཛྫཏི.

ཝཙནསུཁཉྩ བུདྡྷིསུཁཉྩ པུརིམེ སེསདཱིགྷེཔི ལབྦྷཏི.

ཏཏྠ ཝཙནསུཁེ –

ཚཱརཏྟཾ མཱནཏྟཾ [ཙཱུལ༹ཝ. ༩༧], པཀཊྛཾ ཝཙནཾ པཱཝཙནཾ, པཱསཱདོ, པཱཀཱརོ, པཱཝསྶི མེགྷོ, ནགརཾ པཱཝིསི, པཱཝེཀྑི, པཱརིསུདྡྷི, པཱཊིཔདོ, ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཱནི [དྷ. ས. ཨཊྛ. ༥༨༤] ཨིཙྩཱདི.

བུདྡྷིསུཁཾ ནཱམ པདཙྪེདཉཱཎསུཁཾ. ཏཏྠ –

སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ [པཱརཱ. ༡], སཱཏྠིཀཱ དྷམྨདེསནཱ, ཙཀྑུམཱསྶ ཡཐཱ ཨནྡྷོ ཨིཙྩཱདི.

བིནྡུལུཏྟེ པན སཱརཱགོ, སཱརཏྟོ ཨིཙྩཱདཱིནི པུབྦེ ཨུདྡྷཊཱནིཡེཝ.

ཨིཏི དཱིགྷརཱསི.

རསྶསནྡྷིམྷི ¶ གཱཐཱཝསེན ཏཱཝ –

ཡིཊྛཾཝཧུཏཾཝ ལོཀེ [དྷ. པ. ༡༠༨], བྷོཝཱདི ནཱམ སོ ཧོཏི [དྷ. པ. ༣༩༦; སུ. ནི. ༦༢༥], ཡཐཱབྷཱཝི གུཎེན སོ ཨིཙྩཱདི.

ཨཱགམེ ཡ, ར, དཱགམེསུ པུབྦརསྶོ –

ཡཐཡིདཾ [ཨ. ནི. ༡.༡-༤], ཏཐཡིདཾ, ཡཐརིཝ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཱ, ཏཐརིཝ བྷིཀྑུསངྒྷོ, སམྨདེཝ སམཱཙརེ [སཾ. ནི. ༡.༡༡༢], སམྨདཀྑཱཏོ མཡཱ སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒོ [སཾ. ནི. ༥.༡༩༤] ཨིཙྩཱདི.

སཾཡོགརསྶོ ནཱམ བཧུལཾ ལབྦྷཏི –

ཨཀྐམོ, པརཀྐམོ, ཨཀྑཱཏོ, ཨཉྙཱ, ཨཉྙིནྡྲིཡཾ, ཨཉྙཱཏཾ བྷགཝཱ, ཨཉྙཱཏཾ སུགཏ, ཨཏྠརཎཾ, ཨཔྥོཊེཏི, ཨལླིཡཏི, ཨཙྪིནྡཏི, ཨསྶཱདོ, ཨཱབྷསྶརོ, པབྷསྶརོ, སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ, ཛྷཱནསྶ ལཱབྷིམྷི ཝསིམྷི [པཱརཱ. ༢༠༣-༢༠༤].

ཏཱ, ཏོཔཙྩཡེསུཔི རསྶོ –

ཀཏཉྙུཏཱ, ཨཏྠཉྙུཏཱ, དྷམྨཉྙུཏཱ, ཀཉྙཏོ, ནདིཏོ, ཝདྷུཏོ.

སམཱསེ –

ཨིཏྠིཔུམཾ, ཨིཏྠིལིངྒཾ, ཨིཏྠིབྷཱཝོ, སབྦཉྙུབུདྡྷོ ཨིཙྩཱདི.

ཨིཏི རསྶརཱསི.

དཱིགྷ, རསྶརཱསི ནིཊྛིཏོ.

ཝུདྡྷིརཱསི

ཨཐ ¶ ཝུདྡྷིསནྡྷི དཱིཔིཡཏེ.

༣༦. ཡུཝཎྞཱནམེཨོ ལུཏྟཱ [ཀ. ༡༤; རཱུ. ༡༦; ནཱི. ༣༤].

ལུཏྟཱ པུབྦསརམྷཱ ཝཱ པརསརམྷཱ ཝཱ སེསཱནཾ ཨིཝཎྞུཝཎྞཱནཾ ཀམེན ཨེ, ཨོཨཱདེསཱ ཧོནྟི ཝཱ.

པརཨིཝཎྞེ –

བནྡྷུསྶེཝ སམཱགམོ, ཨཏེཝ མེ ཨཙྪརིཡཾ [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༩༨༨], ཝཱཏེརིཏཾ, ཛིནེརིཏཾ.

པརཨུཝཎྞེ –

གངྒོདཀཾ, པཏྟཾ ཝོདཀཾ ཀཏྭཱ [ཙཱུལ༹ཝ. ༣༧༦], སངྑྱཾ [སུ. ནི. ༧༥༤] ནོཔེཏི ཝེདགཱུ [མཧཱནི. ༦], ཨུདཀོམིཝ ཛཱཏཾ.

ཀྲིཡཱཔདེསུ –

ཝེཏི, ཨཔེཏི, ཨུཔེཏི, ཨཔེཀྑཱ, ཨུཔེཀྑཱ ཨིཙྩཱདི.

པུབྦཨིཝཎྞེ –

རཐེསབྷོ, ཛནེསབྷོ, མུནེལཡོ ཨིཙྩཱདི- ཏཏྠ རཐཱིནཾ ཨཱསབྷོ ཛེཊྛཀོཏི རཐེསབྷོ, རཐཱིནནྟི རཐཝནྟཱནཾ རཐརུལ༹ྷཱནཾ ཡོདྷཱནནྟི ཨཏྠོ. ཛནཱིནཾ ཨཱསབྷོ ཛནེསབྷོ, ཛནཱིནནྟི ཛནཝནྟཱནཾ ཨིསྶརཱནཾ. མུནཱིནཾ ཨཱལཡོ ཝིཧཱརོ མུནེལཡོ.

པུབྦཨུཝཎྞེ –

སུནྡརཱ ཨིཏྠཱི སོཏྠི, སུནྡརོ ཨཏྠོ ཡསྶཱཏི སོཏྠི, རསྶཏྟཾ, མངྒལཾ.

ཝུདྡྷིརཱསི ནིཊྛིཏོ.

ཨཱདེསསནྡྷི

ཨཐཱདེསསནྡྷི ¶ དཱིཔིཡཏེ.

༣༧. ཡཝཱ སརེ [ཀ. ༡༨, ༡༩, ༢༡, ༤༥; ནཱི. ༤༤, ༤༦, ༤༧, ༥༡, ༥༨].

སརེ པརེ ཨིཝཎྞུཝཎྞཱནཾ ཡ, ཝཱདེསཱ ཧོནྟི ཝཱ.

ཨིཝཎྞེ –

པཊིསནྠཱརཝུཏྱསྶ [དྷ. པ. ༣༧༦], སབྦཱ ཝིཏྱཱནུབྷཱུཡཏེ, ཀྱཱཧཾ ཨཔརཛ྄ཛྷཱམི [པཱརཱ. ༣༨༣] – ཨིདྷ པཋམཾ བིནྡྷུལོཔོ, སུཏཱ ཙ པཎྜིཏཱཏྱཏྠ, སུཏཱ ཙ པཎྜིཏཱཏྱམྷཱ [ཛཱ. ༢.༢༡.༡༤༩], ཉཱཏོ སེནཱཔཏཱིཏྱཱཧཾ [ཛཱ. ༢.༢༡.༩༤], ཨིཙྩེཏཾ ཀུསལཾ [པཱརཱ. ༤༡༡], ཨིཙྩསྶ ཝཙནཱིཡཾ [དཱིགྷནིཀཱཡེ], པཙྩུཏྟརིཏྭཱ, པཙྩཱཧརཏི [པཱརཱ. ༣༠༥-༣༠༧], པཙྩེཏི, པཙྩཡོ, ཨཙྩེཏི, ཨཙྩཡོ [དཱི. ནི. ༡.༢༥༡], ཨཙྩཱཡཾ མཛ྄ཛྷིམོ ཁཎྜོ [ཛཱ. ༡.༧.༣༣] – ཨཏིརེཀོ ཨཡཾ མཛ྄ཛྷིམོ ཁཎྜོཏྱཏྠོ, ཨཔུཙྩཎྜཏཱ – ཨཔུཏིཨཎྜཏཱཏྱཏྠོ, ཛཙྩནྡྷོ, ཛཙྩགྷཱནཀོ, ཛཙྩེལ༹ཀོ, ཨབྦྷུགྒཙྪཏི, ཨབྦྷེཏི, ཨབྦྷོཀཱསོ [དཱི. ནི. ༡.༡༩༡], ཨཛ྄ཛྷོཀཱསོ ཨཛ྄ཛྷཱགམཱ ཨིཙྩཱདི.

ཝཱཏྭེཝ? ཨིཏིསྶ མུཧུཏྟམྤི [པཱཙི. ༤༦༥], ཨཏིསིགཎོ, ཨདྷཱིརིཏཾ.

ཨེཏྠ ཙ ཨིཙྩེཏནྟིཨཱདཱིསུ ཨིམིནཱ སུཏྟེན ཨིཏི, པཏི, ཨཏིཔུཏི, ཛཱཏི, ཨབྷི, ཨདྷིསདྡཱནཾ ཨིཝཎྞསྶ ཡཏྟཾ, ‘ཏཝགྒ, ཝརཎཱན’…ནྟི སུཏྟེན ཡམྷི ཏཝགྒསྶ ཙཏྟཾ, ‘ཝགྒ, ལ, སེཧི ཏེ’ཏི སུཏྟེན ཡསྶ པུབྦརཱུཔཏྟཾ, ཨབྷི, ཨདྷིསདྡེསུ པན ‘ཙཏུཏྠདུཏིཡེསྭེས’…ནྟི སུཏྟེན ཝགྒཙཏུཏྠཱནཾ ཏཏིཡཏྟཾ.

ཨུཝཎྞེ ¶ –

ཙཀྑྭཱབཱདྷམཱགཙྪཏི, པཱཏྭཱཀཱསི [མ. ནི. ༢.༣༠༨], ཝཏྠྭེཏྠ ཝིཧིཏཾ ནིཙྩཾ, དྭཱཀཱརོ [མཧཱཝ. ༩], མདྷྭཱསཝོ [པཱཙི. ༣༢༨], ཨནྭཡོ, ཨནྭེཏི, སྭཱཀྑཱཏོ [མཧཱཝ. ༢༦, ༦༢], སྭཱཀཱརོ [མཧཱཝ. ༩], བཧྭཱབཱདྷོ ཨིཙྩཱདི.

༣༨. ཨེཨོནཾ [ཀ. ༡༧, ༡༨; རཱུ. ༡༩, ༢༠; ནཱི. ༤༣, ༤༤].

སརེ པརེ ཨེ, ཨོནཾ ཡ, ཝཱདེསོ ཧོཏི ཝཱ.

ཀྱསྶ བྱཔཐཡོ ཨསྶུ [སུ. ནི. ༩༦༧], ཀྱསྶུ ཨིདྷ གོཙརཱ [སུ. ནི. ༩༦༧] -ཀེ+ཨསྶ པུགྒལསྶཱཏི ཨཏྠོ, བྱཔཐཡོཏི ཝཙནཔཐཱ, ཡཐཱ ནཱམཾ ཏཐཱ ཛྷསྶ-ཙེ+ཨསྶཱཏི ཚེདོ, ཏྱཱཧཾ ཨེཝཾ ཝདེཡྻཾ [མ. ནི. ༡.༣༠], ཏྱསྶ པཧཱིནཱ ཧོནྟི, པུཏྟོ ཏྱཱཧཾ མཧཱརཱཛ [ཛཱ. ༡.༡.༧], པབྦཏྱཱཧཾ གནྡྷམཱདནེ [ཛཱ. ༢.༢༢.༣༩༧], ཨདྷིགཏོ ཁོ མྱཱཡཾ དྷམྨོ [མཧཱཝ. ༧], ཡྻསྶ ཝིཔྤཊིསཱརཛཱ, ཡྻསྶ ཏེ ཧོནྟི ཨནཏྠཀཱམཱ, ཡྻསྶུ མཉྙཱམི སམཎེ-ཨེཏྠ ཙ ཨཝིསིཊྛེཔི ཝཙནསདྡེ ཡེ+ཨསྶཱཏི པདཙྪེདབུདྡྷིསུཁཏྠཾ ‘ཡྻསྶཱ’ཏི པོཏྠཀཱརོཔནཾ ཡུཛྫཏིཡེཝ, ཡཐཱ ཏཾ? ‘ཡདཱསྶ སཱིལཾ པཉྙཉྩ’ [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༤༧༤] ཨིཙྩཱདཱིསུ ཝིཡ, ཀྭཏྠོསི ཛཱིཝིཏེན མེ, ཡཱཝཏཀྭསྶ ཀཱཡོ, ཏཱཝཏཀྭསྶ བྱཱམོ [དཱི. ནི. ༢.༣༥], ཨཐ ཁྭསྶ, ཨཏྠི ཁྭེཏཾ བྲཱཧྨཎ, ཡཏྭཱདྷིཀརཎཾ [དཱི. ནི. ༡.༢༡༣], ཡྭཱཧཾ, སྭཱཧཾ ཨིཙྩཱདི.

ཝཱཏྭེཝ? སོ ཨཧཾ ཝིཙརིསྶཱམི [སུ. ནི. ༡༩༤], སོ ཨཧཾ བྷནྟེ.

༣༩. ཡུཝཎྞཱནམིཡངཨུཝང [མོག. ༥-༡༣༦ (ཡུཝཎྞཱན མིཡངུཝང སརེ)].

སརེ པརེ ཨིཝཎྞུཝཎྞནྟཱནཾ པདཱནཾ ཨིཡང, ཨུཝངཨཱདེསཱ ཧོནྟི ཝཱ. ངཱནུབནྡྷོ ཨནྟཱདེསཏྠོ. ཨེཝཾ སབྦཏྠ.

ཨིདྷ ¶ ཨེཀེཀསྶ པདསྶ རཱུཔདྭཡཾ ཝུཙྩཏེ.

ཨིཝཎྞེ –

ཏིཡནྟཾ ཏྱནྟཾ – ཏཏྠ ཏིཡནྟནྟི ཨིམིནཱ སུཏྟེན སིདྡྷཾ, ཏྱནྟནྟི ‘ཡཝཱ སརེ’ཏི སུཏྟེན. ཨེཝཾ སེསེསུ. ཨགྒིཡཱགཱརེ ཨགྱཱགཱརེ, ཙཏུཏྠིཡཏྠེ [མཧཱཝ. ༣༧] ཙཏུཏྠྱཏྠེ, པཉྩམིཡཏྠེ པཉྩམྱཏྠེ, པཐཝིཡཱཀཱསོ པཐབྱཱཀཱསོ, ཝིཡཉྫནཾ བྱཉྫནཾ, ཝིཡཱཀཏོ བྱཱཀཏོ, ཝིཡཱཀཾསུ བྱཱཀཾསུ, ཝིཡཏྟོ བྱཏྟོ, ཝིཡཱུལ༹ྷོ བྱཱུལ༹ྷོ, དྷམྨཾ ཨདྷིཡེཏི ཨཛ྄ཛྷེཏི, པཏིཡེཏི པཙྩེཏི པཏྟིཡཱཡཏི ཝཱ, པརིཡངྐོ པལླངྐོ, ཝིཔརིཡཱསོ ཝིཔལླཱསོ, ཨིདྷ ཨེཀརཱུཔཾ ཧོཏི – པརིཡཏྟི, པརིཡཏྟོ, པརིཡཱཡོ, པལླངྐོཨིཙྩཱདཱིསུ པརིསདྡེ རསྶ ལཏྟཾ ཀཏྭཱ ཨིསྶ ‘ཡཝཱ སརེ’ཏི ཡཏྟེ ཀཏེ ཡསྶ པུབྦརཱུཔཏྟཾ.

ཨུཝཎྞེ –

བྷིཀྑུཝཱསནེ, སཡམྦྷུཝཱསནེ, ཨིདྷཔི རཱུཔདྭཡཾ ལབྦྷཏི – དུཝངྒིཀཾ=དྭངྒིཀཾ, བྷུཝཱདིགཎོ=བྷྭཱདིགཎོ ཨིཙྩཱདི.

༤༠. ཝིཏིསྶེཝེ ཝཱ [རཱུ. ༣༣ (པིཊྛེ)].

ཨེཝསདྡེ པརེ ཨིཏིསདྡསྶ ཨི-ཀཱརསྶ ཝོ ཧོཏི ཝཱ.

ཨིཏྭེཝ ཙོརོ ཨངྒུལིམཱལོ, སམུདྡོཏྭེཝ སངྑྱཾ [ཨུདཱ. ༤༥] གཙྪཏི, མཧཱཨུདཀཀྑནྡྷོཏྭེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏི, མཧཱསམྨཏོཏྭེཝ པཋམཾ ཨཀྑརཾ ནིབྦཏྟཾ [དཱི. ནི. ༣.༡༣༡], ཨིསིགིལིཏྭེཝ སམཉྙཱ ཨཧོསི [མ. ནི. ༣.༡༣༣].

ཝཱཏི ཀིཾ? ཨིཙྩེཝཏྠོ, སམུདྡོཏེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏི.

སུཏྟཝིབྷཏྟེན ¶ ཨེཝསདྡེ པརེ ཨཉྙཏི-ཀཱརསྶ ཝཏྟཾ. ཝིལཔཏྭེཝ སོ དིཛོ [ཛཱ. ༡.༦.༡༠༣], ཨནུསེཏྭེཝསྶ ཀཱམརཱགོ, ཨནུསེཏྭེཝསྶ རཱུཔརཱགོ – ཨནུསེཏི+ཨེཝ+ཨསྶཱཏི ཚེདོ, ཧོཏྭེཝ ཀཱརིཡསནྣིཊྛཱནཾ, ཧོཏེཝ ཝཱ.

༤༡. ཨེཨོནམ ཝཎྞེ [ཀ. ༢༧; རཱུ ༣༩; ནཱི. ༦༦, ༡༦༣-༤].

སརབྱཉྫནབྷཱུཏེ ཝཎྞེ པརེ ཨེ, ཨོནཾ ཨཏྟཾ ཧོཏི ཝཱ. ཏཏྠ ཨེསྶ ཨཏྟཾ ཡེབྷུཡྻེན མ, དཱགམེསྭེཝ ཧོཏི.

ཨཀརམྷས ཏེ ཀིཙྩཾ [ཛཱ. ༡.༤.༢༩] – ཨཀརམྷསེཏྱཏྠོ, དིསྭཱ ཡཱཙཀམཱགཏེ [ཛཱ. ༡.༧.༥༨; ༢.༢༢.༢༢༦༡], དིསྭཱ པཎྜིཏམཱགཏེ [ཛཱ. ༢.༢༢.༧༨༣], ཡམཱཧུ ནཏྠི ཝཱིརིཡནྟི [ཛཱ. ༢.༡༨.༡༦༢] – ཡེ+ཨཱཧུཏྱཏྠོ. ཀདསྶུ – ཀེ+ཨསྶུ, ཡདེཝ ཏེ ཛཱཏིནིསྶིཏཱ, ཏདེཝ ཏེ ཛརཱནིསྶིཏཱཡེ+ཨེཝ, ཏེ+ཨེཝཱཏི ཚེདོ, སྭེ བྷཝོ སྭཱཏནཾ [པཱརཱ. ༢༢] – བྱཉྫནེ དཱིགྷོ.

ཨོམྷི –

ས སཱིལཝཱ [དྷ. པ. ༨༤], ས པཉྙཝཱ, ས ཝེ ཀཱསཱཝམརཧཏི [དྷ. པ. ༡༠], ཨེས ཨཏྠོ, ཨེས དྷམྨོ [དྷ. པ. ༥], དིནྣམཱསི ཛནིནྡེན [ཛཱ. ༢.༢༢.༢༡༦༡ (དིནྣམྷཱཏི ཛནིནྡེན)] – དིནྣོ+ཨཱསཱིཏི ཚེདོ, མགྒམཏྠི [ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༡༨༩] – མགྒོ+ཨཏྠི, ཨགྒམཀྑཱཡཏི [ཨ. ནི. ༡.༤༧], པཙྩཡཱཀཱརམེཝ ཙ [ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༢༢༥], སངྒྷོ པབྦཏམིཝ, སདྡོ ཙིཙྩིཊམིཝ, ཧིཡྻོ བྷཝོ ཧིཡྻཏྟནཾ, པཱཏོ ཨསནཾ པཱཏརཱསོ, པཱཏམནུསིཊྛོ, ཀཀུསནྡྷ ཀོཎཱགམནོ, ཐེར ཝཱདཱནམུཏྟམོ – ཀཀུསནྡྷོཏི ཙ ཐེརོཏི ཙ ཚེདོ, ཐེརཝཱདོཏི ཨཏྠོ.

སུཏྟཝིབྷཏྟེན ¶ ཨནིམིཏྟེཔི ཧོཏི. ཏུཝཉྩ དྷནུསེཁ ཙ [ཛཱ. ༡.༡༦.༢༣༩], པཙྩཡམཧཱཔདེསོ ཧེས, ཨེཀཀོཊྛཱསོ ཨེས, ཨབྷིལཱཔམཏྟབྷེདོ ཨེས ཨིཙྩཱདི.

༤༢. གོསྶཱཝང [ཀ. ༢༢, ༧༨; རཱུ. ༢༨; ནཱི. ༥༢, ༢༢༩].

སརེ པརེ གོསྶ ཨནྟསྶ ཨཝང ཧོཏི.

གོ ཙ ཨསྶོ ཙ གཝཱསྶཾ.

སུཏྟཝིབྷཏྟེན བྱཉྫནེཔི. སགཝཙཎྜོ [ཨ. ནི. ༤.༡༠༨], པརགཝཙཎྜོ.

ཨཔྤཝིདྷཱནམུཙྩཏེ.

མཧཱཝུཏྟིནཱ ཨཝཎྞསྶ ཨུཏྟཾ, ཨོཏྟཉྩ –

པུཐུཛྫནོ, པུཐུབྷཱུཏོ-པུཐཱུཏི ཝཱ ཨེཀོ པཱཊིཔདིཀོ, པུཐུནཱ པུཐུནཱིཏིཔི དིསྶཏི, ཨཔེཀྑིཡཱནོ ཨཔེཀྑིཡཱནཨཔེཀྑིཏྭཱཏྱཏྠོ. ཨེཝཾ ཨནུམོདིཡཱནོ, མརཱིཙིཀཱུཔམཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷཱནོ, མཱ མཾ པིསཱཙཱ ཁཱདནྟུ, ཛཱིཝ ཏྭཾ སརདོསཏཾ [ཛཱ. ༡.༢.༩], རཏྟིདིཝོཝ སོ དིབྦོ, མཱནུསཾ སརདོསཏཾ-ཝསྶསཏནྟྱཏྠོ, ཨནུཡནྟི དིསོདིསཾ [དཱི. ནི. ༣.༢༨༡], སམྤཏནྟི དིསོདིསཾ-ཏཾ ཏཾ དིསནྟྱཏྠོ, པརོསཏཾ, པརོསཧསྶཾ, ཨཉྙོཉྙཾ ཨཉྙམཉྙཾ, པོནོཔུཉྙཾ པུནཔྤུནཾ, པོནོབྦྷཝིཀཱ ཏཎྷཱ-པུནོཏི ཝཱ ཨེཀོ ནིཔཱཏོ, པུནོ ཏསྶ མཧེ སིནོ, པུནོ པཏྟཾ གཧེཏྭཱན, ན ཙ དཱནི པུནོ ཨཏྠི, མམ ཏུཡ྄ཧཉྩ སངྒམོ, ན པུནོ ཨམཏཱཀཱརཾ, པསྶིསྶཱམི མུཁཾ ཏཝ [ཨཔ. ཐེརཱི ༢.༢.༢༣༥].

ཨིཝཎྞསྶ ཨཏྟཾ, ཨུཏྟཾ, ཨེཏྟཉྩ –

ཏདམིནཱཔེཏཾ པརིཡཱཡེན ཝེདིཏབྦཾ-ཏཾ ཨེཏཾ ཨཏྠཛཱཏཾ ཨིམིནཱ པརིཡཱཡེན ཝེདིཏབྦནྟི ཨཏྠོ, སཀིཾ ཨཱགཙྪཏི སཱིལེནཱཏི ¶ སཀདཱགཱམཱི, ཨིཏྠིཡཱ བྷཱཝོ ཨིཏྠཏྟཾ, ཨེཝུམཾ – ཨེཝཾ+ཨིམནྟི ཚེདོ, ཏྭཾ ནོ སཏྠཱ མཧཱམུནེ, ཨཏྠདྷམྨཝིདཱུ ཨིསེ.

ཨུཝཎྞསྶ ཨིཏྟཾ, ཨོཏྟཉྩ –

མཱཏིཏོ [དཱི. ནི. ༡.༣༠༣], པིཏིཏོ, མཱཏིཔཀྑོ, པིཏིཔཀྑོ, མཱཏིགྷོ [ཛཱ. ༢.༡༩.༡༡༨], པིཏིགྷོ, མཏྟིཀཾ དྷནཾ [པཱརཱ. ༣༤], པེཏྟིཀཾ དྷནཾ, ཨཔི ནོ ལཙྪསི, ཀཙྩི ནོ ཏུམྷེ ཡཱཔེཐ, ཀཐཾ ནོ ཏུམྷེ ཡཱཔེཐ, སོཏུཀཱམཏྠ ནོ ཏུམྷེ བྷིཀྑཝེ, ན ནོ སམཾ ཨཏྠི [ཁུ. པཱ. ༦.༣], ན ཧི ནོ སངྐརནྟེན [མ. ནི. ༣.༢༧༢], ནཏྠི ནོ ཀོཙི པརིཡཱཡོ [ཛཱ. ༡.༥.༡༡༠ (ན ཧི ནོ ཀོཙི པརིཡཱཡོ)] – ཨིམེསུ ཏཱིསུ ནུསདྡོ ཨེཀཾསཏྠེ, སོསིཏོ སོཏཏྟོ ཙེཝ [ཛཱ. ༡.༡.༩༤ སོཏཏྟོ སོསིནྡོ ཙེཝ; མ. ནི. ༡.༡༥༧] – སུཊྛུ སཱིཏལོ སུཊྛུ སནྟཏྟོཏྱཏྠོ, ཛམྦུནདིཡཱ ཛཱཏཾ ཛམྦོནདཾ.

ཨེསྶ ཨིཏྟཾ –

ཨོཀནྡཱམསི བྷཱུཏཱནི, པབྦཏཱནི ཝནཱནི ཙ [ཛཱ. ༢.༢༢.༢༡༧༣] – ཨཝཀནྡཱམསེཏྱཏྠོ, ཡཾ ཀརོམསི བྲཧྨུནོ, ཏདཛྫ ཏུཡ྄ཧཾ དསྶཱམ [དཱི. ནི. ༢.༣༧༠], ཨིདྷ ཧེམནྟགིམྷིསུ [དྷ. པ. ༢༨༦], བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷིསུ, ཙེཏེཧི ཙེཏཔུཏྟིཧི [ཙརིཡཱ. ༡.༡༠༦] – ཙེཏཔུཏྟེཧི སདྡྷིནྟྱཏྠོ.

ཨོསྶ ཨུཏྟཾ –

མནུཉྙཾ, ན ཏེནཏྠཾ ཨབནྡྷིསུ [ཛཱ. ༡.༦.༧] – སོ ཏེན ཝཙནེན ཨཏྠཾ ན ཨབནྡྷི ན ལབྷཱིཏྱཏྠོ. ཨཝ྄ཧཱཡནྟུ སུ ཡུདྡྷེན [ཛཱ. ༢.༢༢.༨༧༡] – སོ ¶ པཧཱརཝཙནེན མཾ ཨཝ྄ཧཡནྟོཏྱཏྠོ. ཨཔི ནུ ཧནུཀཱ སནྟཱ [ཛཱ. ༡.༡.༡༤༦] – ནོ ཧནུཀཱ ཨེཀནྟཾ ཁིནྣཱ དུཀྑཔཏྟཱཏྱཏྠོ.

ཝིཀཱརསནྡྷིཔི ཨཱདེསསནྡྷིརཱུཔཏྟཱ ཨིདྷ སངྒཡ྄ཧཏི.

ཨིཏི སརཱདེསརཱསི.

ཀཝགྒཏོ པཊྛཱཡ ཝགྒཱཝགྒབྱཉྫནཱནཾ ཨཱདེསོ དཱིཔིཡཏེ.

༤༣. ཝགྒལསེཧི ཏེ.

པཉྩཝགྒེཧི ཙ ལ, སེཧི ཙ པརསྶ ཡ-ཀཱརསྶ ཀྭཙི ཏེ ཨེཝ ཝགྒ ལ, སཱ ཧོནྟི ཝཱ ཡཐཱཀྐམཾ, ཡ-ཀཱརོ པུབྦརཱུཔཏྟཾ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ནིཔཙྩཏཱིཏི ནིཔཀོ, ནིཔཀསྶ བྷཱཝོ ནེཔཀྐཾ, ཝིཔཱཀོ ཨེཝ ཝེཔཀྐཾ, ཝཏྟབྦནྟི ཝཱཀྐཾ, ཝཱཀྱཾ ཝཱ. པམུཁེ སཱདྷུ པཱམོཀྑཾ – ཡསྶ པུབྦརཱུཔཏྟེ ཀཏེ ཨཱདིདུཏིཡསྶ པཋམཏྟཾ, སུབྷགསྶ བྷཱཝོ སོབྷགྒཾ, དོབྷགྒཾ, བྷུཉྫིཏབྦནྟི བྷོགྒཾ, ཡུཉྫིཏབྦནྟི ཡོགྒཾ, ཀུཀྐུཙབྷཱཝོ ཀུཀྐུཙྩཾ, ཝཏྟབྦནྟི ཝཱཙྩཾ, ཝུཙྩཏེ, པཙྩཏེ, ཝཎིཛཱནཾ ཀམྨཾ ཝཱཎིཛྫཾ, བྷུཉྫིཏབྦནྟི བྷོཛྫཾ, ཡུཉྫིཏབྦནྟི ཡོཛྫཾ.

༤༤. ཏཝགྒཝརཎཱནཾ ཡེ ཙཝགྒབཡཉཱ [ཀ. ༢༦༩, ༤༡; ནཱི. ༡༠༤, ༡༠༦, ༡༡༩, ༡༢༡-༥].

ཨཱདེསབྷཱུཏེ ཝཱ ཝིབྷཏྟིབྷཱུཏེ ཝཱ པཙྩཡབྷཱུཏེ ཝཱ ཡ-ཀཱརེ པརེ ཏཝགྒཱནཾཝ, ར, ཎཱནཉྩ ཙཝགྒ, བ, ཡ, ཉཱདེསཱ ཧོནྟི ཝཱ ཡཐཱཀྐམཾ.

པོཀྑརཉྙོ, པོཀྑརཉྙཱ, པོཀྑརཉྙཾ, སམཎསྶ བྷཱཝོ སཱམཉྙཾ, ཨེཝཾ བྲཧྨཉྙཾ, ཨིཙྩེཏཾ ཀུསལཾ [པཱརཱ. ༤༡༡] ཨིཙྩཱདཱིནི ‘ཡཝཱ སརེ’ཏི སུཏྟེ ཨུདཱཧཊཱནི.

པཎྜིཏསྶ ¶ བྷཱཝོ པཎྜིཙྩཾ, སནྟསྶ བྷཱཝོ སཙྩཾ, ཏཐསྶ བྷཱཝོཏཙྪཾ, ཡཛྫེཝཾ-ཡདི+ཨེཝཾ, ནཛྫོ, ནཛྫཱ, ནཛྫཾ, སུཧདསྶ བྷཱཝོ སོཧཛྫཾ, ཝཏྟབྦནྟི ཝཛྫཾ, ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི [དྷ. ས. ༡༦༠], ཨུཔསམྤཛྫཏི, ཨཛ྄ཛྷོཀཱསོ, བོཛ྄ཛྷངྒོ, བོཛ྄ཛྷཱ, བོདྷིཡཱ ཝཱ, བུཛ྄ཛྷིཏབྦནྟི བོཛ྄ཛྷཾ, བུཛ྄ཛྷཏི, པོནོཔུཉྙཾ, ཐནཏོ སམྦྷཱུཏཾ ཐཉྙཾ.

པཝགྒེ ཡསྶ པུབྦརཱུཔཾ –

ཝཔྤཏེ, ལུཔྤཏེ, ཨབྦྷུགྒཏོ, ཨབྦྷོཀཱསོ, ཨུསབྷསྶ བྷཱཝོ ཨོསབྦྷཾ, ལབྷིཡཏེཏི ལབྦྷཾ, ལབྦྷཏེ, གཱམེ ཧིཏཾ གམྨཾ, ཨོཔམྨཾ, སོཁུམྨཾ, ཨཱགམྨ, ཨུཔགམྨ, གམིཡཏེཏི གམྨོ, ཨེཝཾ དམྨོ, རམྨོ, གམྨཏེ, རམྨཏེ.

‘ཏཝགྒ ཝརཎཱན…’ནྟི ཨིམིནཱ སུཏྟེན ཡམྷི རསྶ ཡཏྟཾ –

ཀཡྻཏེ ཀརིཡཏེ, ཨཡྻོ ཨརིཡོ.

‘ཝགྒལསེཧི ཏེ’ཏི ལཏོ ཡསྶ པུབྦརཱུཔཾ –

པལླངྐོ, ཝིཔལླཱསོ, ཀོསལླཾ, པཏྟཀལླཾ.

‘ཏཝགྒཝརཎཱན…’ནྟི ཡམྷི ཝསྶ བཏྟཾ –

པུཐབྱཱ, པུཐབྱཾ, བྷཱཏུ ཨཔཙྩཾ བྷཱཏབྱོ, ཀོརབྱོ, དིཝེ བྷཝཾ དིབྦཾ དིབྱཾ.

‘ཝགྒལསེཧི ཏེ’ཏི སཏོ ཡསྶ པུབྦརཱུཔཾ –

རཧསི བྷཝཾ རཧསྶཾ, སོམནསྶཾ, དོམནསྶཾ, སོཝཙསྶཾ, དོཝཙསྶཾ-མནོགཎཏྟཱ མཛ྄ཛྷེ སཱགམོ, བྷཱསིཏབྦནྟི བྷསྶཾ, ཨཱདིསྶ=ཨཱདིསིཏྭཱ, ཨུདྡིསྶ=ཨུདྡིསིཏྭཱ, ཨུཔཝསྶ=ཨུཔཝསིཏྭཱ, སམྥུསྶ=སམྥུསིཏྭཱ, ཏུསྶཏི, དུསྶཏི, ནསྶཏིཨིཙྩཱདི.

༤༥. ཏཐནརཱནཾ ¶ ཊཋཎལཱ [རཱུ. ༣ (པིཊྛེ)].

ཏཱདཱིནཾ ཊཱདིཨཱདེསཱ ཧོནྟི ཝཱ.

ཏསྶ ཊཏྟཾ –

པཊིཧཉྙཏི, པཊགྒི དཱཏབྦོ, པཊིཙྪནྣོ, པཊིཔྤནྣོ, བྱཱཝཊོ, ཨུདཱཧཊོ, དུཀྐཊཾ ཨིཙྩཱདི.

ཐསྶ ཋཏྟཾ –

པཱིལ༹ནཊྛོ [པཊི. མ. ༡.༡༧], སངྑཏཊྛོ [པཊི. མ. ༡.༡༧], ཨཊྛིཾཀཏྭཱ སུཎེཡྻ [ཛཱ. ༢.༡༧.༩༢], ཨཊྛཀཐཱ ཨིཙྩཱདི.

ནསྶ ཎཏྟཾ –

གཱམཾ ནེཏཱིཏི གཱམཎི, སེནཾ ནེཏཱིཏི སེནཱཎི, པཎིདྷི, པཎིདྷཱནཾ, པཎིཧིཏཾ, པཎཱམོ, པརིཎཱམོ, ཨོཎཱམོ, ཨུཎྞཱམོ, ཀརཎཱིཡཾ, ཀརཎཾ, ཉཱཎཾ, ཏཱཎཾ, པམཱཎཾ, སརཎཾ, གཧཎཾ ཨིཙྩཱདི.

རསྶ ལཏྟཾ –

པལིགྷོ, པལིབོདྷོ, པལིཔནྣོ, པལླངྐོ, ཏལུཎོ ཏརུཎོ, ཀལུནཾ པརིདེཝཡི [ཛཱ. ༢.༢༢.༢༡༥༡], མཧཱསཱལོ, ཨཊྛསཱལིནཱི, ནཡསཱལིནཱི ཨིཙྩཱདཱིནི.

ཨིདཱནི མཧཱཝུཏྟིཝིདྷཱནམུཙྩཏེ.

ཀསྶ ཁཏྟཾ –

ནིཀྑམཏི, ནིཀྑནྟོ, ནེཀྑམོ, རཱཛཀིཙྩཾ ཀརོཏཱིཏི ཁཏྟཱ, ཀཏྟཱ ཝཱ.

དཏྟཉྩ –

སདཏྠཔསུཏོ སིཡཱ [དྷ. པ. ༡༦༦].

ཡཏྟཉྩ ¶ –

སཡཾ རཊྛཾ ཧིཏྭཱན, པུཔྥདཱནཾ དདཱཏཱིཏི པུཔྥདཱནིཡོ པུཔྥདཱནིཀོ, སིཔྤལིཝནེ ཝསཏཱིཏི སིཔྤལིཝནིཡོ སིཔྤལིཝནིཀོ, ཀུམཱརིཡཱ ཀུམཱརིཀཱ.

ཁསྶ གཏྟཾ –

ཨེལ༹མཱུགོ ཨེལ༹མཱུཁོ.

གསྶ ཀཏྟཾ –

ལུཛྫཏཱིཏི ལོཀོ, ཨཱརོགྱཾ ཨབྷིསཛྫེཏཱིཏི བྷིསཀྐོ, ཀུལཱུཔཀོ ཀུལཱུཔགོ, ཁཱིརཱུཔཀོ ཁཱིརཱུཔགོ, གཱིཝཱུཔཀཾ གཱིཝཱུཔགཾ.

གྷསྶ ཧཏྟཾ –

སཱིགྷཛཝཏཱཡ སཱིཧོ.

ཙསྶ ཚཏྟཾ –

ཝིནིཙྪཡོ, ཨཙྪརིཡཾ, མཙྪརིཡཾ, རཾསིཡོ ནིཙྪརནྟི-ནིགཙྪནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

ཚསྶ སཏྟཾ –

ཨཏྠི སཱཧསྶ ཛཱིཝིཏཾ [ཛཱ. ༢.༢༢.༣༡༤] -ཚཱཧཾ+ཨསྶཱཏི ཚེདོ, སལཱ༹ཡཏནཾ.

ཛསྶ དཏྟཾ –

པརསེནཾ ཛིནཱཏཱིཏིཔསྶེནདཱི-མཧཱཝུཏྟིནཱ སརལོཔོ, རསྶ པརརཱུཔཾ.

ཡཏྟཉྩ –

ནིསྶཱཡ ཛཱཡཏཱིཏི ནིཡོ, ནིཡཀོ ཝཱ, ནིཡཾ པུཏྟཾ.

ཉསྶཎཏྟཾ – ¶

པཎྞཏྟི པཉྙཏྟི, པཎྞཱསཾ པཉྙཱསཾ. པཎྞཝཱིསཏི པཉྩཝཱིསཏི.

ནཏྟཉྩ –

ནཱམམཏྟཾ ན ནཱཡཏི, ཨནིམིཏྟཱ ན ནཱཡརེ [ཝིསུདྡྷི. ཨཊྛ. ༡.༢༢༨] – ན པཉྙཱཡནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

ཏསྶ ཀཏྟཾ –

ནིཡཀོ ནིཡཏོ.

ཐཏྟཉྩ –

ནིཏྠིཎྞོ, ནིཏྠརཎཾ, ནེཏྠཱརཾ.

ནཏྟཉྩ –

ཛིནོ, པིནོ, ལིནོ, པཊིསལླིནོ, པལི༹ནོ, མལིནོ, སུཔིནོ, པཧཱིནོ, དྷུནོ, པུནོ, ལུནོ, ཨཱཧུནཾ, པཱཧུནཾ.

དསྶ ཌཏྟཾ –

ཚཝཌཱཧོ, དིསཱཌཱཧོ, ཀཱཡཌཱཧོ.

ལ༹ཏྟཉྩ –

པརིལཱ༹ཧོ, ཨཱགནྟྭཱ ཚཝཾ དཧནྟི ཨེཏྠཱཏི ཨཱལ༹ཧནཾ, སུསཱནཾ.

ཏཏྟཉྩ –

སུགཏོ, ཏཐཱགཏོ, ཀུསིཏོ, ཨུདཏི པསཝཏཱིཏི ཨུཏུ.

དྷསྶ དཏྟཾ –

ཨེཀམིདཱཧཾ བྷིཀྑཝེ སམཡཾ [མ. ནི. ༡.༥༠༡] -ཨིདྷཱཏི ཝཱ ནིཔཱཏོ.

ཧཏྟཉྩ ¶ –

སཱཧུ དསྶནམརིཡཱནཾ [དྷ. པ. ༢༠༦], སཾཧིཏཾ, ཝིཧིཏཾ, པིཧིཏཾ, ཨབྷིཧིཏཾ, སནྣིཧིཏཾ, པཎིཧིཏཾ, སདྡཧཏི, ཝིདཧཏི, པིདཧཏི.

ནསྶ ཨུཏྟཾ –

ཨུཔཉྙཱསོ=ཨུཔནྱཱསོ, ཉཱཡོ=ནྱཱཡོ-ནིཙྩཾ ཨེཏི ཕལཾ ཨེཏེནཱཏི ཉཱཡོ, ཉེཡྻཾ=ནེཡྻཾ.

ཡཏྟཉྩ –

ཐེནསྶ ཀམྨཾ ཐེཡྻཾ, ཐེརཱདྷིནནྟི ཐེརཱདྷེཡྻཾ, པཱཏིམོཀྑཾ, པརཱདྷེཡྻཀཾ དུཀྑཾ.

པསྶ ཕཏྟཾ –

ནིཔྥཛྫཏི, ནིཔྥཏྟི, ནིཔྥནྣཾ.

བཏྟཉྩ –

སམྦཧུལཾ=སམྤཧུལཾ, བཧུསནྟོ ན བྷརཏི [སུ. ནི. ༩༨] =པཧུ སནྟོ ན བྷརཏི.

བྷསྶ ཕཏྟཾ –

ཨནནྟཾ སབྦཏོཔཕཾ [དཱི. ནི. ༡.༤༩༩].

མསྶ པཏྟཾ –

ཙིརཔྤཝཱསིཾ [དྷ. པ. ༢༡༩], ཧཏྠིཔྤབྷིནྣཾ [དྷ. པ. ༣༢༦].

ཡསྶ ཝཏྟཾ –

དཱིགྷཱཝུ ཀུམཱརོ [མཧཱཝ. ༤༥༩] =དཱིགྷཱཡུ ཀུམཱརོ, ཨཱཡུཾ དྷཱརེཏཱིཏི ཨཱཝུདྷཾ=ཨཱཡུདྷཾ, ཨཱཡུ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཨཏྠེ ‘ཨཱཝུསོ’ཏི ནིཔཱཏོ, ཀསཱཝོ=ཀསཱཡོ, ཀཱསཱཝཾ=ཀཱསཱཡཾ, སཱལིཾ ལུནཱཏཱིཏི སཱལིལཱཡཀོ, ཏིཎལཱཡཀོ.

ལསྶ རཏྟཾ ¶ –

ནཱིལཾ ཛལཾ ཨེཏྠཱཏི ནེརཉྫརཱ, ཛལཾ གཎྷིཏུཾ ཨལནྟི ཨརཉྫརོ, སསྶཏཾ པརེཏི, ཨུཙྪེདཾ པརེཏི-པལེཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཝསྶ པཏྟཾ –

པིཔཱསཏི པིཝཱསཏི.

བཏྟཉྩ –

བྱཱཀཏོ, བྱཏྟོ, བྱཉྫནཾ, སཱིལབྦཏཾ, ནིབྦཱནཾ, ནིབྦུཏཾ, དིབྦཾ, དིབྦཏི, སིབྦཏི, ཀུབྦཏི, ཀུབྦནྟོ, ཀྲུབྦཏི, ཀྲུབྦནྟོ, ཨསེཝིཏབྦཏྟཱ ཝཱརེཏབྦོཏི བཱལོ, པབྦཛིཏོ, པབྦཛྫཱ ཨིཙྩཱདི.

སསྶ ཚཏྟཾ –

ཨུཙྪིཊྛཾ-ཨཝསིཊྛནྟྱཏྠོ, ‘‘དིབྦཱ སདྡཱ ནིཙྪརནྟི, རཾསིཡོ [ཝི. ཝ. ༧༣༠] ནིཙྪརནྟཱི’’ཏི ཨེཏྠཱཔི སསྶ ཚཏྟཾ ཨིཙྪནྟི.

ཏཏྟཉྩ –

ཨུཏྟིཊྛཔཏྟཾ ཨུཔནཱམེནྟི [མཧཱཝ. ༦༤], ‘‘ཨུཏྟིཊྛེ ནཔྤམཛྫེཡྻཱ’’ ཏི ཨེཏྠ པན ཨུདྡིསྶ ཏིཊྛནཾ ཨུཏྟིཊྛནྟི ཨཏྠོ. ‘‘ཨུདྡིསྶ ཨརིཡཱ ཏིཊྛནྟི, ཨེསཱ ཨརིཡཱན ཡཱཙནཱ [ཛཱ. ༡.༧.༥༩]’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཧསྶ གྷཏྟཾ –

ནིཙྩཾ དཧཏི ཨེཏྠཱཏི ནིདཱགྷོ, ལགྷུ ལཧུ.

ལ༹སྶ ཌཏྟཾ –

གརུཌོ གརུལོ༹.

ཨིཏི བྱཉྫནཱདེསརཱསི.

མིསྶཀཱདེསོ ¶ ཝུཙྩཏེ.

ཨཝསྶ ཨུཏྟཾ –

ཨུདྡྷམྨོ, ཨུབྦིནཡོ, ཨུཔྤཐོ, ཨུམྨགྒོ, ཨུཉྙཱ ཨཝཉྙཱ, ཨུཉྙཱཏཾ ཨཝཉྙཱཏཾ, ཨུཛ྄ཛྷཱནསཉྙཱི.

ཨོཏྟཉྩ –

ཨོནདྡྷོ, ཨོཀཱསོ, ཨོཝཱདོ, ཨོལོཀནཾ ཨིཙྩཱདི.

ཝསྶ ཨོཏྟཾ –

ཨུཔོསཐོ – ཨུཔཝསཐོཏི ཋིཏི, ནོནཱིཏཾ ནཝནཱིཏཾ, ནིཝཏྠཀོཙོ ནིཝཏྠཀཝཙོ, ཀོ ཏེ བལཾ མཧཱརཱཛ, ཀོ ནུ ཏེ རཐམཎྜལཾ [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༨༨༠] – ཀྭཏི ཨཏྠོ. ཀོ ཏེ དིཊྛོ ཝཱ སུཏོ ཝཱ, ཝཱནརོ དྷམྨིཀོ ཨིཏི, ཀོ ནུམེ གོཏམསཱཝཀཱ གཏཱ-ཀྭ ནུ+ཨིམེཏི ཚེདོ, སོཎྞཾ སུཝཎྞཾ ཨིཙྩཱདི.

ཀུསྶ ཀྲུཏྟཾ –

ཀྲུབྦཏི ཀུབྦཏི.

ཏྟསྶ ཏྲཏྟཾ –

ཨཏྲཛོ པུཏྟོ, ཁེཏྲཛོ པུཏྟོ ཨཏྟཛོ, ཁེཏྟཛོ, གོཏྲབྷཱུ, ཝཏྲབྷཱུ, ཙིཏྲཾ, ཝིཙིཏྲཾ, ཙིཏྟཾ, ཝིཙིཏྟཾ, ཨུཏྲསྟམིདཾ ཙིཏྟཾ [སཾ. ནི. ༡.༩༨], ཨུཏྲཱསཱི པལཱཡཱི [སཾ. ནི. ༡.༢༤༩], ཡཱཏྲཱ ཙ མེ བྷཝིསྶཏི [མ. ནི. ༡.༢༣] ཨིཙྩཱདི.

དསྶ དྲཏྟཾ –

ཨིནྡྲིཡཾ, སུཁོ ཨུདཡོ ཡསྶཱཏི སུཁུདྲཡཾ, དུཀྑུདྲཡཾ ཀམྨཾ [མ. ནི. ༢.༡༠༩], པཐཝཱི ཨུནྡྲིཡྻཏི [སཾ. ནི. ༡.༡༥༨] – བྷིཛྫཏཱིཏྱཏྠོ, མིཏྟདྲུབྦྷོ མིཏྟདྡུབྦྷོ.

དྡསྶ དྲཏྟཾ ¶ –

བྷདྲཾ བྷདྡཾ, ཨསྶོ བྷདྲོ [དྷ. པ. ༡༤༣], སདཱ བྷདྲཱནི པསྶཏི [དཱི. ནི. ༢.༡༥༣], སབྦེ བྷདྲཱནི པསྶནྟུ [ཛཱ. ༡.༢.༡༠༥], བྷདྲཱནི བྷདྲཱནི ཡཱནཱནི ཡོཛེཏྭཱ, ལུདྲཾ [དཱི. ནི. ༢.༤༣] ལུདྡཾ.

བསྶ བྲཏྟཾ –

བྲཧཱཝནཾ, བྲཧནྟཾ ཝཱ ཝནཔྤཏིཾ [ཛཱ. ༡.༡.༡༤], བྲཧྨཱ, བྲཱཧྨཎོ – བཱཧིཏཔཱཔཏྟཱ ཨརཧཱ བྲཱཧྨཎོཏི ཝུཙྩཏི, བྲཧྨུནོ ཨཔཙྩནྟི ཛཱཏིབྲཱཧྨཎོ ཝུཙྩཏི.

ཝ, ཝཱིནཾ བྱཏྟཾ –

བྱཡོ=ཝཡོ-ཝིནཱསོཏྱཏྠོ, ཀིཙྩཱཀིཙྩེསུ བྱཱཝཊོ=ཝཱཝཊོ, པངྐེ བྱསནྣོ=ཝིསནྣོ, བྱམྷིཏོ=ཝིམྷིཏོ, བྱམྷཾ=ཝིམཱནཾ-མཱནསྶ མྷཏྟཾ.

ཀྑསྶ ཙྪཏྟཾ –

ཨཙྪི=ཨཀྑི, སཙྪི=སཀྑི-སཧ ཨཀྑིནཱ ཝཏྟཏཱིཏི ཨཏྠེ ནིཔཱཏོ, པཙྩཀྑནྟི ཨཏྠོ. ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརོཏི [མི. པ. ༥.༣.༡༢], མཙྪིཀཱ=མཀྑིཀཱ, ལཙྪཱི=ལཀྑཱི-སིརཱིཏི ཨཏྠོ.

མཧཱཝུཏྟིནཱ ཨཀྑརསཾཁིཏྟཾ ཧོཏི –

ཨཱཙེརོ ཨཱཙརིཡོ, ན མཱཏཱཔིཏརསཾཝཌྜྷོ, ཨནཱཙེརཀུལེ ཝསཾ [ཛཱ. ༡.༡.༩], ཨཱཙེརམྷི སུསིཀྑིཏཱ [ཛཱ. ༡.༧.༨༢], བྲཧྨཙེརོ བྲཧྨཙརིཡོ, ཏིཎྷཾ ཏིཁིཎཾ, ཏཎྷཱ ཏསིཎཱ, སུཎྷཱ སུཎིསཱ, ཨབྷིཎྷཾ ཨབྷིཀྑཎཾ, པཎྷོ པུབྦཎྷོ, པཎྷེ ཝཛ྄ཛྷོ མཧོསདྷོ [ཛཱ. ༡.༡༥.༣༢༤], སུརཱམེརཡོ-སུརཱམེརེཡྻོ, སུརཱམེརེཡྻཔཱནཱནི, ཡོ ནརོ ཨནུཡུཉྫཏི [དྷ. པ. ༢༤༧]. ཀམྨདྷཱརཡོ= ཀམྨདྷཱརེཡྻོ ¶ , པཱཊིཧཱིརཾ པཱཊིཧེརཾ པཱཊིཧཱརིཡཾ, ཨཙྪེརཾ ཨཙྪརིཡཾ, མཙྪེརཾ མཙྪརཾ མཙྪརིཡཾ ཨིཙྩཱདི.

ཨཀྑརཝཌྜྷིཔི ཧོཏི –

ཨེཀཙྩིཡོ ཨེཀཙྩེཡྻོ ཨེཀཙྩོ, མཱཏིཡོ མཙྩོ, ཀིཙྩཡཾ ཀིཙྩཾ, པཎྜིཏིཡཾ པཎྜིཙྩཾ, སུཝཱམི སཱམི, སུཝཱམིནི སཱམིནི, སུཝཀེཧི པུཏྟེཧི སཀེཧི པུཏྟེཧི, སཏྟཝོ སཏྟོ, ཏྭཉྩ ཨུཏྟམསཏྟཝོ [ཛཱ. ༢.༢༡.༧༦], ཨེཝཾ ཨུཏྟམསཏྟཝོ [ཛཱ. ༢.༢༡.༧༩] ཨིཙྩཱདི.

ཨིཏི མིསྶཀཱདེསརཱསི.

བིནྡཱདེསོ དཱིཔིཡཏེ.

༤༦. ཝགྒེ ཝགྒནྟོ [ཀ. ༣༡; རཱུ. ༤༩; ནཱི. ༡༣༨-༩].

ཝགྒབྱཉྫནེ པརེ ནིགྒཧཱིཏསྶ སཀཝགྒནྟབྱཉྫནཱདེསོ ཧོཏི ཝཱ.

དཱིཔངྐརོ, སངྑཱརོ, སངྒཧོ, སཉྩཱརོ, སཉྫཱཏོ, སཎྛིཏཾ, ཨཏྟནྟཔོ, པརནྟཔོ, ཨམཏནྡདོ, པུརིནྡདོ, སནྡྷི, སནྣིདྷི, སམྤཏྟི, སམྦུདྡྷོ, སམྦྷཝོ, སམྦྷཱརོ, སམྦྷིནྣོ, སམྨཏོ ཨིཙྩཱདཱིསུ ནིཙྩཾ, ཏངྐརོ, ཏཾཀརོ ཨིཙྩཱདཱིསུ ཨནིཙྩཾ, བུདྡྷཾ སརཎཾ གཙྪཱམི [ཁུ. པཱ. ༡.སརཎཏྟཡ], ན ཏཾ ཀམྨཾ ཀཏཾ སཱདྷུ ཨིཙྩཱདཱིསུ [དྷ. པ. ༦༧] ནཏྠི.

མཧཱཝུཏྟིཝིདྷཱནམུཙྩཏེ.

ཝགྒཱཝགྒེསུ བྱཉྫནེསུ པརེསུ ནིགྒཧཱིཏཾ པརརཱུཔཾ གཙྪཏི –

སཀྐརོཏི, སཀྐཏོ, སཀྐཱརོ, སཀྐཙྩཾ, ཏཀྐཏྟཱ, ཏཀྐརོ, ཏཀྑཎཾ ཏངྑཎཾ ཏཾ ཁཎཾ, ཏགྒཏིཀཾ ཏཾ གཏིཀཾ, ཏནྣིནྣོ, ཏཔྤོཎོ, ཏཔྤབྦྷཱརོ, ཏཔྤདྷཱནོ, ཨེཏཔྤརམོ, ཡགྒུཎོ ཡཾགུཎོ, ཏལླེཎཱ, མལླེཎཱ, སལླེཁོ, པཊིསལླཱིནོ, ཏབྦཎྞནཱ ཏཾཝཎྞནཱ, ཏསྶམོ ཏཾསམོ, ཨིདཔྤཙྩཡཏཱ ¶ , ཙིརཔྤཝཱསིཾ, ཧཏྠིཔྤབྷིནྣཾ ཨིཙྩཱདི. ཨིམསྨིཾ གནྠེ ཨེཀཏྠ སིདྡྷམྤི ཏཾ ཏཾ རཱུཔཾ ཏཏྠ ཏཏྠ པུནཔྤུནམྤི ཝིདྷིཡྻཏི ཉཱཎཝིཙིཏྟཏྠཾ.

༤༧. མཡདཱ སརེ [ཀ. ༣༤, ༣༥; རཱུ. ༣༤, ༥༢; ནཱི. ༡༤༢-༥].

སརེ པརེ ནིགྒཧཱིཏསྶ ཀྭཙི མ, ཡ, དཱ ཧོནྟི ཝཱ.

ཏཏྠ དཱདེསོ ཡ, ཏ, ཨེཏསདྡེཧི ནཔུཾསཀེ དིསྶཏི –

ཡདབྲཝི [ཛཱ. ༡.༢.༡༤༣], ཏདནིཙྩཾ [མ. ནི. ༢.༡༩], ཨེཏདཝོཙ སཏྠཱ [སུ. ནི. དྭཡཏཱནུཔསྶནཱསུཏྟ].

སམཱསེ པན དཱདེསོ ཏིལིངྒེ དིསྶཏི –

ཡདནནྟརཾ, ཏདནནྟརཾ, ཨེཏདཏྠཱ ཀཐཱ [ཨ. ནི. ༢.༦༨]. ཨེཏདཏྠཱ མནྟནཱ [ཨ. ནི. ༢.༦༨] -ཏཏྠ ཡསྶ ཨཏྠསྶ ཝཱ ཡསྶ པདསྶ ཝཱ ཡསྶཱ ཀཐཱཡ ཝཱ ཨནནྟརཾ ཡདནནྟརཾ.

ཀྭཙིཏྭེཝ? ཡམེཏཾ ཝཱརིཛཾ པུཔྥཾ, ཨདིནྣཾ ཨུཔསིངྒྷསི [ཛཱ. ༡.༦.༡༡༥].

མཱདེསོ ཡ, ཏ, ཨེཏསདྡེཧི པུམིཏྠིལིངྒེསུ དིསྶཏི –

ཡམཱཧུ དེཝེསུ སུཛམྤཏཱིཏི [ཛཱ. ༡.༡༥.༥༤], ཏམཏྠཾ པཀཱསེནྟོ སཏྠཱ [ཛཱ. ཨཊྛ. ༡.༢༠.༣༥], ཨེཏམཏྠཾ ཝིདིཏྭཱ [མཧཱཝ. ༢-༣].

ཨཉྙསདྡེཧི པན དྭེ ཨཱདེསཱ ཏིལིངྒེ དིསྶནྟི –

སཀདཱགཱམཱི, ཨེཝམེཏམབྷིཉྙཱཡ [སུ. ནི. ༡༢༢༡] ཨིཙྩཱདི.

ཡཱདེསོ ཨིདཾསདྡེ པརེ ཏསདྡམྷཱ ཨེཝ ཀྭཙི དིསྶཏི –

ཏཡིདཾ ན སཱདྷུ [ཛཱ. ༢.༢༢.༢༧༩], ཏཡིདཾ ན སུཊྛུ [ཛཱ. ༢.༢༢.༢༧༩].

༤༨. ཡེཝཧིསུ ཉོ

ཡ ¶ , ཨེཝ, ཧིསདྡེསུ པརེསུ ནིགྒཧཱིཏསྶ ཉོ ཧོཏི. ཡསྶ པུབྦརཱུཔཏྟཾ.

ཨཱནནྟརིཀཉྙམཱཧུ [ཁུ. པཱ. ༦.༥] – ཨཱནནྟརིཀཾ + ཡཾ + ཨཱཧཱུཏི ཚེདོ, ཡཉྙདེཝ-ཡཾ + ཡཾ + ཨེཝ, ཏཉྙེཝ ཏཾ+ཨེཝ, པུརིསཉྙེཝ, པཙྩཏྟཉྙེཝ, ཏཉྷི, པུརིསཉྷི, ཨཏྠསཉྷིཏོ ཨཏྠསཾཧིཏོ, དྷམྨསཉྷིཏོ དྷམྨསཾཧིཏོ.

༤༩. ཡེ སཾསྶ [ཀ. ༣༣; རཱུ. ༥༡; ནཱི. ༡༤༡].

ཡམྷི པརེ སཾ ཨུཔསགྒསྶ ནིགྒཧཱིཏསྶ ཉོ ཧོཏི. ཡསྶ པུབྦརཱུཔཏྟཾ.

སཉྙོགོ སཾཡོགོ, སཉྙུཏྟོ སཾཡུཏྟོ. སཾཡོཛནཾ སཾཡོཛནཾ, སཉྙམོ སཾཡམོ, སཉྙཏོ སཾཡཏོ, སཉྙམཏི སཾཡམཏི, སཉྙཱཙིཀཱ སཾཡཱཙིཀཱ ཀུཊིཾ [པཱརཱ. ༣༤༨] ཨིཙྩཱདི.

ཨིཏི བིནྡཱདེསརཱསི.

ཨཱདེསསནྡྷིརཱསི ནིཊྛིཏོ.

ཨཱགམསནྡྷི

ཨཐཱགམསནྡྷི དཱིཔིཡཏེ.

མཧཱཝུཏྟིནཱ སརཱགམོ –

ཨ –

པཎྞསཱལཾ ཨམཱཔེཏྭཱ [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༩༡༣], པཎྞསཱལཾ ཨམཱཔིཡ [ཛཱ. ༡.༡.༡༤༨] – མཱཔེཏྭཱ ཨིཙྩེཝཏྠོ, ན ཙཱཔི ཨཔུནཔྤུནཾ, ཧཏྠིབོནྡིཾ པཝེཀྑཱམི [ཛཱ. ༡.༡.༡༤༨] -པུནཔྤུནཾ ཨིཙྩེཝཏྠོ ¶ , ནཏྠི ལོཀེ ཨནཱམཏཾ [ཛཱ. ༡.༢.༣༡] – ཨམཏ པུབྦཾ ཋཱནནྟི ཨཏྠོ, ཨནཝཛྫཾ, ཨནམཏགྒོ, ཛཙྩནྡྷོ, ཛཙྩབདྷིརོ, ཛཙྩམཱུགོ, ཛཙྩཔཎྜཀོ.

ཨཱ –

ཨཌྜྷེ ཨཱཛཱཡརེ ཀུལེ [སཾ. ནི. ༡.༤༩], མནུསྶེསུ པཙྩཱཛཱཏོ, ཨཱཔཱུརཏི ཏསྶ ཡསོ [པརི. ༣༨༦].

ཨི –

དྷམྨིཀཐཾ ཀཏྭཱ [པཱརཱ. ༣༩], སརནྟཱ སཔནྟི གཙྪནྟཱིཏི སརིསཔཱ.

ཨཱི –

ཀབལཱི༹ཀཱརོ, མནསཱིཀཱརོ, མནསཱིཀརོཏི, ཏཔྤཱཀཊཱིཀརོཏི, དཱུརཱིབྷཱུཏོ, ཨབྱཡཱིབྷཱཝོ.

ཨུ –

ཉཱཏིཔརིཛིནསྶ བྷཱཝོ ཉཱཏིཔཱརིཛུཉྙཾ, ཨེཝཾ བྷོགཔཱརིཛུཉྙཾ- པརིཛིནསྶཱཏི པརིཧཱནསྶ, པརིཀྑཡསྶ.

ཨོ –

པརོསཏཾ, སརདོསཏཾ, དིསོདིསཾ [དྷ. པ. ༤༢] ཨིཙྩཱདི.

‘ཨཏིཔྤགོ ཁོ ཏཱཝ པིཎྜཱཡ ཙརིཏུ’ [དཱི. ནི. ༣.༡] ནྟི ཨེཏྠ པཱཏོཏྠོ པགོསདྡོ ཨེཝ.

ཨིཏི སརཱགམརཱསི.

༥༠. ཝནཏརགཱཙཱགམཱ

སརེ པརེཝ ན, ཏ, ར, གཱ ཙ མ, ཡ, དཱ ཙ ཨཱགམཱ ཧོནྟི.

གོ, ཏོ, དོ, ནོ, མོ, ཡོ, རོ, ཝོ,

ཏཏྠ ¶ གོ –

ཨརིཡེཧི པུཐགེཝཱཡཾ ཛནོཏི པུཐུཛྫནོ [མཧཱནིདྡེསེ], ཨིདྷ པན པགོསདྡོ ཨེཝ, པགེཝ ཝུཏྱསྶ, པགེཝ མནུསྶིཏྠིཡཱཏི [པཱརཱ. ༥༥].

ཏོ –

ཨཛྫཏགྒེ [དཱི. ནི. ༡.༢༥༠], ཏསྨཱཏིཧ [མ. ནི. ༡.༢༩], ཀཏམོ ནཱམ སོ རུཀྑོ, ཡསྶ ཏེཝཾ གཏཾ ཕལཾ [ཛཱ. ༢.༡༨.༡༠] -ཏེཝནྟི ཨེཝཾ.

དོ –

ཨུདགྒོ, ཨུདབྦཧི, ཨུདཔཱདི, ཨུདཡོ, ཨུདཱཧཊོ, ཨུདིཏོ, ཨུདཱིརིཏོ, དུབྷཏོ ཝུཊྛཱནཾ [པཊིསམྦྷིདཱམགྒེ; ཝིསུདྡྷིམགྒེ], དུབྷཡཱནི ཝིཙེཡྻ པཎྜརཱནི [སུ. ནི. ༥༣༡], ཏོདེཡྻ, ཀཔྤཱ དུབྷཡོ [སུ. ནི. ༡༡༣༡] – དྭེ ཨིསཡོཏི ཨཏྠོ. ཀིཉྩིདེཝ, ཀོཙིདེཝ, ཀིསྨིཉྩིདེཝ, ཡཱཝདེཝ, ཏཱཝདེཝ, ཝལུཏྟེ-ཡཱཝདེ, ཏཱཝདེཏི སིདྡྷཾ, པུནདེཝ, སཀིདེཝ, སམྨདེཝ-དཱགམེ རསྶོ, སམྨདཀྑཱཏོ [སཾ. ནི. ༥.༡༩༥], སམྨདཉྙཱ ཝིམུཏྟོ [མ. ནི. ༢.༢༣༤], བཧུདེཝ རཏྟིཾ [ཨ. ནི. ༣.༡༠༡], ཨཧུདེཝ བྷཡཾ [དཱི. ནི. ༡.༡༥༩] ཨིཙྩཱདི.

ནོ –

ཨིཏོ ནཱཡཏི, ཙིརཾ ནཱཡཏི, ཀམྨེ སཱདྷུ ཀམྨནིཡཾ ཀམྨཉྙཾ, ཨཏྟནོ ཨིདཾ ཨཏྟནིཡཾ, ཨདྡྷཱནཾ ཁམཏཱིཏི ཨདྡྷནིཡཾ, ལོབྷསྶ ཧིཏཾ ལོབྷནིཡཾ ལོབྷནེཡྻཾ, དོསནིཡཾ དོསནེཡྻཾ, མོཧནིཡཾ མོཧནེཡྻཾ, ཨོགྷནིཡཾ, ཡོགནིཡཾ, གནྠནིཡཾ, ནིདྡྷུནནཾ, ནིདྡྷུནནཀོ, སཉྫཱནནཾ, སཉྫཱནནཀོ, སཉྙཱཔནཀོ ཨིཙྩཱདི.

མོ ¶ –

ལཧུམེསྶཏི [དྷ. པ. ༣༦༩], གརུམེསྶཏི, མགྒམཏྠི [ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༡༨༩], ཨགྒམཀྑཱཡཏི [ཨ. ནི. ༤.༣༤], ཨུརགཱམིཝ [ཛཱ. ༡.༧.༣༠], ཨརཧཏཱམིཝ [དཱི. ནི. ༢.༣༤༨] ཨིཙྩཱདཱིནི. ཏཐཱ ཀེན ཏེ ཨིདྷ མིཛ྄ཛྷཏི [པེ. ཝ. ༡༨༡], རཱུཔཱནི མནུཔསྶཏི [དྷ. ས. ཨཊྛ. ༥༩༦], ཨཱཀཱསེ མབྷིཔཱུཛཡེ, ཨཉྙམཉྙསྶ [མ. ནི. ༣.༤༠], ཨེཀམེཀསྶ [པཱརཱ. ཨཊྛ. ༡.༢༣], སམཎམཙལོ [ཨ. ནི. ༤.༨༧], ཨདུཀྑམསུཁཱ ཝེདནཱ [སཾ. ནི. ༤.༢༥༠] ཨིཙྩཱདི.

ཡོ –

ནཡིམསྶ ཝིཛྫཱ མཡམཏྠི [ཛཱ. ༡.༣.༢༥], ཡཐཡིདཾ [ཨ. ནི. ༡.༢༡-༢༢], ཏཐཡིདཾ, ཚཡིམེ དྷམྨཱ [ཨ. ནི. ༦.༡༡], ནཝཡིམེ དྷམྨཱ [ཨ. ནི. ༩.༩], དསཡིམེ དྷམྨཱ [ཨ. ནི. ༡༠.༡༦], མམཡིདཾ, སོཡེཝ, ཏེཡེཝ, ཏཾཡེཝ ཏཉྙེཝ, ཏེཧིཡེཝ, ཏེསཾཡེཝ ཏེསཉྙེཝ, ཏསྨིཡེཝ, བུདྡྷོཡེཝ, བུདྡྷེསུཡེཝ, བོདྷིཡཱཡེཝ ཀཱརཎཱ [ཙརིཡཱ. ༡.༦༥], ཧོཏིཡེཝ, ཨཏྠིཡེཝ ཨིཙྩཱདི. ཏིཡནྟཾ, ཨགྒིཡཱགཱརེ, ཙཏུཏྠཱིཡཏྠེ ཨིཙྩཱདཱིནི ཨིཝཎྞནྟརཱུཔཱནི ཡཱགམེནཱཔི སིཛ྄ཛྷནྟིཡེཝ.

རོ –

ནིརནྟརཾ, ནིརཏྠཀཾ, ནིརཱཧཱརོ, ནིརཱབཱདྷོ, ནིརཱལཡོ, ནིརིནྡྷནོ ཨགྒི, ནིརཱིཧཀཾ, ནིརུདཀཾ, ནིརུཏྟི, ནིརུཏྟརོ, ནིརཱུམིཀཱ ནདཱི, ནིརོཛཾ, དུརཏིཀྐམོ, དུརབྷིསམྦྷཝོ, དུརཱསདཱ བུདྡྷཱ [ཨཔ. ཐེར ༡.༤༠.༢༧༠], དུརཱཁྱཱཏོ དྷམྨོ [དཱི. ནི. ༣.༡༦༦], དུརཱགཏཾ, དུརུཏྟཾ ཝཙནཾ [ཨ. ནི. ༥.༡༤༠], པཱཏུརཧོསི [མཧཱཝ. ༨], པཱཏུརཧུ [ཛཱ. ༡.༡༤.༢༠༢], པཱཏུརཧེསུཾ [ཨ. ནི. ༣.༧༡], པཱཏརཱསོ, པུནརེཏི, དྷཱིརཏྠུ [ཛཱ. ༡.༡.༡༣], ཙཏུརངྒིཀཾ ཛྷཱནཾ [དྷ. ས. ༡༦༨], ཙཏུརཱརཀྑཱ, ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཱནི, ཙཏུརིདྡྷིལཱབྷོ, ¶ ཙཏུརོགྷཱ, ཝུདྡྷིརེསཱ [དཱི. ནི. ༡.༢༥༡], པཐཝཱིདྷཱཏུརེཝེསཱ [མ. ནི. ༣.༣༤༨-༣༤༩], ཨཱཔོདྷཱཏུརེཝེསཱ [མ. ནི. ༣.༣༥༠], སབྦྷིརེཝ སམཱསེཐ, ནཀྑཏྟརཱཛཱརིཝ ཏཱརཀཱནཾ, ཝིཛྫུརིཝ ཨབྦྷཀཱུཊེ, ཨཱརགྒེརིཝ, ཨུསབྷོརིཝ [སུ. ནི. ༢༩], ཡཐརིཝ, ཏཐརིཝ [དཱི. ནི. ༡.༢༦༣] -རཱགམེ རསྶོ. ཨེཏྠ ཙ ཡཐཱ ‘‘ཨཏིརིཝ ཀལླརཱུཔཱ [སུ. ནི. ༦༨༨], ཨཏིཝིཡ ལཱབྷགྒཡསགྒཔཏྟོ, པརཾཝིཡ མཏྟཱཡ’’ ཨིཙྩཱདཱིསུ ཨིཝ, ཝིཡསདྡཱ ཨེཝཏྠེ ཝཏྟནྟི, ཏཐཱ ‘‘ཡཐརིཝ, ཏཐརིཝ, ཝརམྷཱཀཾ བྷུསཱམིཝ [ཛཱ. ༡.༣.༡༠༨], ནེཏཾ ཨཛྫཏནཱམིཝ’’ ཨིཙྩཱདཱིསུ ཨིཝསདྡོ ཨེཝཏྠེ ཝཏྟཏི.

ཝོ –

དུཝངྒུལཾ, དུཝངྒིཀཾ, ཏིཝངྒུལཾ, ཏིཝངྒིཀཾ, པཱགུཉྙཝུཛུཏཱ, ཝུསིཏཾ, ཝུཏྟཾ, ཝུཙྩཏེ, ཨཱསནཱ ཝུཊྛཱཏི [པཱཙི. ༥༤༧], ཝུཊྛཱནཾ, ཝུཊྛཧིཏྭཱ, བྷིཀྑུཝཱསནེ, པུཐུཝཱསནེ, སཡམྦྷུཝཱསནེ ཨིཙྩཱདཱིནི ཨུཝཎྞནྟརཱུཔཱནི ཝཱགམེནཱཔི སིཛ྄ཛྷནྟིཡེཝ.

༥༡. ཚཱ ལོ༹.

སརེ པརེ ཚམྷཱ ལཱ༹གམོ ཧོཏི.

ཚལ༹ངྒཾ, ཚལཱ༹ཡཏནཾ, ཚལཱ༹སཱིཏིསཧསྶཱནི [པེ. ཝ. ༣༧༤], ཨཏྠསྶ དྭཱརཱ པམུཁཱ ཚལེ༹ཏེ [ཛཱ. ༡.༡.༨༤], ཚལེ༹ཝཱནུསཡཱ ཧོནྟི [ཨབྷིདྷམྨཏྠསངྒཧ], ཚལ༹བྷིཉྙཱ མཧིདྡྷིཀཱ [བུ. ཝཾ. ༣.༥].

མཧཱཝུཏྟིཝིདྷཱནམུཙྩཏེ.

སརེ ¶ པརེ མནཱདཱིཧི སཱགམོ –

མནསིཀཱརོ, མཱནསིཀོ, ཙེཏསིཀོ, ཨབྱགྒམནསོ ནརོ [ཨ. ནི. ༡.༣༠], པུཏྟོ ཛཱཏོ ཨཙེཏསོ, ཨུརེ བྷཝོ ཨོརསོ ཨིཙྩཱདི.

སརེ པརེ བཧུལཾ ཧཱགམོ –

མཱཧེཝཾ ཨཱནནྡ [དཱི. ནི. ༢.༩༥], ནོཧེཏཾ བྷནྟེ [དཱི. ནི. ༡.༡༨༥-༡༨༦], ནོཧིདཾ བྷོ གོཏམ [དཱི. ནི. ༡.༢༦༣], ནཧེཝཾ ཝཏྟབྦེ [ཀཐཱ. ༡], ཧེཝཾ ཝཏྟབྦེ, ཧེཝཾ ཝདཏི, ཨུཛཱུ ཙ སུཧུཛཱུཙ [ཁུ. པཱ. ༩.༡], སུཧུཊྛིཏཾ སུཁཎོ ཨིཙྩཱདི.

ཨིཏི བྱཉྫནཱགམརཱསི.

༥༢. ནིགྒཧཱིཏཾ [ཀ. ༣༥; རཱུ. ༢༡ (པིཊྛེ); ནཱི. ༥༦].

ནིགྒཧཱིཏཾ ཀྭཙི ཨཱགཏཾ ཧོཏི ཝཱ.

ཨུཔཝསྶཾ ཁོ པན [པཱརཱ. ༦༥༣], ནཝཾ པན བྷིཀྑུནཱ ཙཱིཝརལཱབྷེན [པཱཙི. ༣༦༨], ཨཔྤམཱདོ ཨམཏཾ པདཾ [དྷ. པ. ༢༡], ཙཀྑུཾ ཨུདཔཱདི [མཧཱཝ. ༡༥], ཨཎུཾཐཱུལཱནི [དྷ. པ. ༢༦༥], ཀཏྟབྦཾ ཀུསལཾ བཧུཾ [དྷ. པ. ༥༣], ཨཝཾསིརཱ པཏནྟི [ཛཱ. ༡.༡༡.༣༥], ཡདཏྠོ, ཏདཏྠོ, ཨེཏདཏྠོ, ཏཀྐཏྟཱ, ཏཀྐརོ ཨིཙྩཱདཱིནི པུབྦེ ཝུཏྟཱནེཝ, ཏཐཱ ཏཾསམྤཡུཏྟོ, ཏབྦོཧཱརོ, ཏབྦཧུལོ ཨིཙྩཱདི.

ཨིཏི བིནྡཱགམརཱསི.

མཧཱཝུཏྟིནཱ པདཱནཾ ཨནྟེ གཏ, ཛཱཏ, ཨནྟ སདྡཱ ཨཱགམཱ ཧོནྟི.

རཱུཔགཏཾ ¶ [མ. ནི. ༢.༡༣༣] ཝེདནཱགཏཾ [མ. ནི. ༢.༡༣༣], སཉྙཱགཏཾ [མ. ནི. ༢.༡༣༣], གཱུཐགཏཾ [མ. ནི. ༢.༡༡༩], མུཏྟགཏཾ [མ. ནི. ༢.༡༡༩], དིཊྛིགཏཾ [མཧཱཝ. ༦༦], ཨཏྠཛཱཏཾ [པཱརཱ. ཨཊྛ. ༡.པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཐཱ], དྷམྨཛཱཏཾ, སུཏྟནྟོ [ཀཐཱ. ༢༢༦], ཝནནྟོ, སམྨཱཀམྨནྟོ, མིཙྪཱཀམྨནྟོ ཨིཙྩཱདི.

ཨཱགམསནྡྷིརཱསི ནིཊྛིཏོ.

དྭིབྷཱཝསནྡྷི

ཨཐ དྭིབྷཱཝསནྡྷི དཱིཔིཡཏེ.

དྭིབྷཱཝོ ཏིཝིདྷོ. ཏཏྠ པཀྐམོ, པརཀྐམོ ཨིཙྩཱདི བྱཉྫནདྭིཏྟཾ ནཱམ. རུཀྑཾ རུཀྑཾ སིཉྩཏི ཨིཙྩཱདི ཝིབྷཏྱནྟཔདདྭིཏྟཾ ནཱམ. ཏིཏིཀྑཱ, ཏིཀིཙྪཱ, ཛགམཱ, ཛགམུ ཨིཙྩཱདི དྷཱཏུཔདདྭིཏྟཾ ནཱམ.

༥༣. སརམྷཱ དྭེ [ཀ. ༢༨; རཱུ. ༤༠; ནཱི. ༦༧].

སརམྷཱ པརསྶ བྱཉྫནསྶ ཀྭཙི དྭེ རཱུཔཱནི ཧོནྟི.

ཏཏྠ སརམྷཱ པ, པཏི, པཊཱིནཾ པསྶ དྭིཏྟཾ –

ཨཔྤམཱདོ, ཨིདྷཔྤམཱདོ, ཝིཔྤཡུཏྟོ, སམྨཔྤདྷཱནཾ, ཨཔྤཏིཝཏྟིཡཾ དྷམྨཙཀྐཾ [མཧཱཝ. ༡༧], སུཔྤཏིཊྛིཏོ, ཨཔྤཊིཔུགྒལོ, ཝིཔྤཊིསཱརོ, སུཔྤཊིཔནྣོ ཨིཙྩཱདི.

སརམྷཱཏི ཀིཾ? སམྤཡུཏྟོ.

ཀཱི, ཀུདྷ, ཀམུ, ཀུས, གཧ, ཛུཏ, ཉཱ, སི, སུ, སམྦྷུ, སར, སས ཨིཙྩཱདཱིནཾ དྷཱཏཱུནཉྩ, ཨུ, དུ, ནིཔུབྦཱནཾ པདཱནཉྩ ཨཱདིབྱཉྫནསྶ དྭིཏྟཾ.

ཀཱི ¶ –

ཝིཀྐིནཱཏི, ཝིཀྐཡོ, དྷནཀྐཱིཏོ.

ཀུདྷ –

ཨཀྐུདྡྷོ, ཨཀྐོདྷོ.

ཀམུ –

ཨབྷིཀྐམཏི, ཨབྷིཀྐམོ, ཨབྷིཀྐནྟོ, ཨཀྐམཏི, ཨཀྐམོ, ཨཀྐནྟོ, པརཀྐམཏི, པརཀྐམོ, ཝིཀྐམཏི, ཝིཀྐམོ, ཨོཀྐམཏི, ཨོཀྐནྟོ.

ཀུས –

ཨཀྐོསཏི, ཨཀྐོསོ.

གཧ –

པགྒཎྷཱཏི, པགྒཧོ, ཝིགྒཧོ, པརིགྒཧོ, ཨནུགྒཧོ.

ཛུཏ –

ཨུཛྫོཏཏི, ཝིཛྫོཏཏི.

ཉཱ –

ཨཉྙཱ, པཉྙཱ, ཨབྷིཉྙཱ, པརིཉྙཱ, ཝིཉྙཱཎཾ, སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ, རཏྟཉྙཱུ, ཨཏྠཉྙཱུ, དྷམྨཉྙཱུ.

སི –

ཨཏིསྶཡོ, བྷཱུམསྶིཏོ, གེཧསྶིཏོ.

སུ –

ཨཔྤསྶུཏོ, བཧུསྶུཏོ, ཝིསྶུཏོ, ཨསྶཝོ, ཨནསྶཝོ.

སམྦྷུ ¶ –

པསྶམྦྷཏི, པསྶདྡྷི, པསྶདྡྷོ.

སར –

ཨནུསྶརཏི, ཨནུསྶཏི, ཨནུསྶརོ.

སས –

ཨསྶསཏི, ཨསྶསནྟོ, ཨསྶཱསོ, པསྶཱསོ.

སཛ –

ཝིསྶཛྫེཏི, ཝིསྶཛྫནྟོ, ཝིསྶགྒོ.

ཙཛ –

པརིཙྩཛཏི, པརིཙྩཛནྟོ, པརིཙྩཱགོ ཨིཙྩཱདི.

ཨུཔུབྦེ –

ཨུཀྐཾསཏི, ཨུཀྐཾསོ, ཨུགྒཧོ, ཨུཙྩཱརེཏི, ཨུཙྩཱརོ, ཨུཙྩཡོ, སམུཙྩཡོ, ཨུཛྫལོ, སམུཛྫལོ, ཨུཎྞམཏི, ཨུཏྟརཏི ཨིཙྩཱདི.

དུཔུབྦེ –

དུཀྐཊཾ, དུཀྐརཾ, དུགྒཏི, དུཙྩརིཏཾ, དུཏྟརོ, དུདྡམོ, དུནྣཡོ, དུཔྤོསོ, དུབྦལོ, དུམྨགྒོ, དུལླབྷོ ཨིཙྩཱདི.

ནིཔུབྦེ –

ནིཀྐམོ, ནིཀྑནྟོ, ནིགྒཏོ, ནིཙྩོརོ, ནིཛྫརོ, ནིདྡོསོ, ནིཔྤཱཔོ, ནིམྨིཏོ, ནིམྨཱནོ, ནིཡྻཱནཾ, ནིལློལོ, ནིབྦཱནཾ, ནིསྶཡོ ཨིཙྩཱདི.

ཏིཀ, ཏཡ, ཏིཾསཱནཾ ཏསྶ དྭིཏྟཾ –

ཀུསལཏྟིཀཾ, ཝེདནཏྟིཀཾ, ཝཏྠུཏྟཡཾ, རཏནཏྟཡཾ, དྭཏྟིཾསཾ, ཏེཏྟིཾསཾ.

ཙཏུ ¶ , ཚེཧི པརབྱཉྫནསྶ དྭིཏྟཾ –

ཙཏུབྦིདྷཾ, ཙཏུདྡས, ཙཏུདྡིསཾ, ཙཏུཔྤདཾ, ཚབྦིདྷཾ, ཚནྣཝུཏི.

ཝཱ ཏྭེཝ? ཙཏུསཙྩཾ, ཚསཏཾ.

སནྟསྶ སཏྟེ པརབྱཉྫནསྶ ནིཙྩཾ དྭིཏྟཾ –

སཛྫནོ, སཔྤུརིསོ, སདྡྷམྨོ, སནྟསྶ བྷཱཝོ སཏྟཱ, སབྦྷཱཝོ.

ཝསྶ བཏྟེ བསྶ དྭིཏྟཾ –

སཱིལབྦཏཾ, ནིབྦཱནཾ, ནིབྦུཏཾ ཨིཙྩཱདི པུབྦེ ཝུཏྟམེཝ.

ཝཏུ, ཝཊུ ཨིཙྩཱདཱིནཾ ཨནྟབྱཉྫནསྶ དྭིཏྟཾ –

ཝཏྟཏི, པཝཏྟཏི, ནིཝཏྟཏི, སཾཝཏྟཏི, ཝཊྚཏི, ཝིཝཊྚཏི.

སཾམྷཱ ཨནུནོ ནསྶ དྭིཏྟཾ –

སམནྣཱགཏོ, སམནྣཱཧཱརོ, སམནྣེསཏི.

ཨཉྙཏྲཔི –

སཱིམཾ སམྨནྣེཡྻ [མཧཱཝ. ༡༣༩], སཱིམཾ སམྨནྣིཏུཾ [མཧཱཝ. ༡༣༨], སཱིམཾ སམྨནྣཏི [མཧཱཝ. ༡༣༩], སམྤཊིཙྪནྣཾ, ཙཱིཝརཙེཏཱཔནྣཾ, ཙཏུནྣཾ, པཉྩནྣཾ.

ཨིཏི སདིསདྭིཏྟརཱསི.

༥༤. ཙཏུཏྠདུཏིཡེསྭེསཾ ཏཏིཡཔཋམཱ [ཀ. ༤༤, ༢༩; རཱུ. ༢༤; ནཱི. ༥༧, ༦༨, ༧༤, ༧༧-༨, ༨༠, ༨༢-༣, ༩༡, ༡༢༢].

ཝགྒེ ཙཏུཏྠ, དུཏིཡེསུ པརེསུ ཀམེན ཏཏིཡ, པཋམཱ ཨེསཾ ཙཏུཏྠ, དུཏིཡཱནཾ དྭིབྷཱཝཾ གཙྪནྟི, དུཏིཡབྷཱཝཾ གཙྪནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ‘སརམྷཱ དྭེ’ཏི སུཏྟེན ཝཱ ‘ཝགྒལསེཧི ཏེ’ཨིཙྩཱདཱིཧི ཝཱ དུཏིཡ, ཙཏུཏྠཱནམྤི སདིསཏྟེ ཛཱཏེ པུན ཨིམིནཱ སུཏྟེན ¶ ཨཱདིདུཏིཡསྶ པཋམཏྟཾ, ཨཱདིཙཏུཏྠསྶ ཏཏིཡཏྟཉྩ ཛཱཏཾ.

ཏཏྠ ཀཝགྒེ –

ཨཱཀྑཱཏཾ, པཀྑིཏྟཾ, པཀྑེཔོ, རཱུཔཀྑནྡྷོ, ཝེདནཱཀྑནྡྷོ, དྷཱཏུཀྑོབྷོ, ཨཱཡུཀྑཡོ, ནཀྑམཏི.

‘ཝགྒལསེཧི ཏེ’ཏི སུཏྟཝིདྷཱནེ –

པམུཁེ སཱདྷུ པཱམོཀྑཾ, པགྒྷརཏི, ཨུགྒྷོསཏི, ནིགྒྷོསོ.

ཙཝགྒེ –

ཨཙྪཱདེཏི, ཨཙྪིནྡཏི-སཾཡོགེ རསྶཏྟཾ, པཙྪཱདེཏི, པཙྪིནྡཏི, སེཏཙྪཏྟཾ, རུཀྑཙྪཱཡཱ, ཏཐསྶ བྷཱཝོ ཏཙྪཾ, རཐསྶ ཧིཏཱ རཙྪཱ, པཛ྄ཛྷཱཡཏི, ཨུཛ྄ཛྷཱཡཏི, ནིཛ྄ཛྷཱཡཏི, པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ, དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཾ, ཨཛ྄ཛྷོཀཱསོ, བོཛ྄ཛྷངྒོ, དུམྨེདྷསྶ བྷཱཝོ དུམྨེཛ྄ཛྷཾ, བུཛ྄ཛྷཏི, བུཛ྄ཛྷིཏབྦཾ, བོཛ྄ཛྷཾ, པཊིཝིཛ྄ཛྷ, པཊིཝིཛ྄ཛྷིཡ, པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨིཙྩཱདི.

ཊཝགྒེ –

ཡཏྲཊྛིཏཾ, ཏཏྲཊྛིཏོ, ཨུཊྛིཏོ, ནིཊྛིཏོ, ཐལཊྛོ, ཛལཊྛོ, ཝུཌྜྷོ ཨིཙྩཱདི.

ཏཝགྒེ –

སུམནཏྠེརོ, ཡསཏྠེརོ, ཨཝཏྠཱ, ཨཝཏྠཱནཾ, ཝིཏྠཱརོ, ཨབྷིཏྠུཏོ, ཝིཏྠམྦྷིཏོ, ཨུདྡྷརཏི, ཨུདྡྷརཎཾ, ཨུདྡྷཊཾ, ནིདྡྷཱརེཏི, ནིདྡྷཱརཎཾ, ནིདྡྷཱརིཏཾ, ནིདྡྷནོ, ནིདྡྷུཏོ, ནིདྡྷོཏོ ཨིཙྩཱདི.

པཝགྒེ –

ཝིཔྥརཏི, ཝིཔྥརཎཾ, ཝིཔྥཱརོ, ཨཔྥོཊེཏི, མཧཔྥལཾ, ནིཔྥལཾ, མདྷུཔྥཱཎིཏཾ, ཝིབྦྷམཏི, ཝིབྦྷམོ, ཨུབྦྷཏཾ, ནིབྦྷཡཾ, དུབྦྷརོ, སབྦྷཱཝོ ¶ , ཨུསབྷསྶ བྷཱཝོ ཨོསབྦྷཾ, ལབྦྷཏི, ཨཱརབྦྷོ, ཨཱརབྦྷ, ཨཱརབྦྷིཏྭཱ ཨིཙྩཱདི.

ཨིདྷཔི ཨུ, དུ, ནིཏོ པརཔདཱནཾ ཨཱདིབྱཉྫནསྶ དྭིཏྟཾ ཝིསེསཏོ ཨིཙྪནྟི.

ཨིཏི ཝིསདིསདྭིཏྟརཱསི.

༥༥. ཝིཙྪཱབྷིཀྑཉྙེསུ དྭེ [ཙཾ. ༦.༣-༡; པཱ. ༨.༡.༡, ༤].

ཝིཙྪཱཡཾ ཨབྷིཀྑཉྙེ ཙ ཨནེཀཏྠསྶ ཨེཀཔདསྶ དྭེ རཱུཔཱནི ཧོནྟི. བྷིནྣེ ཨཏྠེ ཀྲིཡཱཡ ཝཱ དབྦེན ཝཱ གུཎེན ཝཱ བྱཱཔིཏུཾ ཨིཙྪཱ ཝིཙྪཱ. པུནཔྤུནཀྲིཡཱ ཨབྷིཀྑཉྙཾ.

ཝིཙྪཱཡཾ ཏཱཝ –

རུཀྑཾ རུཀྑཾ སིཉྩཏི. གཱམེ གཱམེ སཏཾཀུམྦྷཱ, གཱམོ གཱམོ རམཎིཡོ, གེཧེ གེཧེ ཨིསྶརོ, རསཾ རསཾ བྷཀྑཡཏི, ཀྲིཡཾ ཀྲིཡཾ ཨཱརབྷཏེ.

ཨཱནུཔུབྦིཡེཔི ཝིཙྪཱཝ གམྱཏེ –

མཱུལེ མཱུལེ ཐཱུལཱ, ཨགྒེ ཨགྒེ སུཁུམཱ, ཛེཊྛཾ ཛེཊྛཾ ཨནུཔཝེསེཐ, ཨིམེསཾ དེཝསིཀཾ མཱསཀཾ མཱསཀཾ དེཧི, མཉྫཱུསཀརུཀྑོ པུཔྥཾ པུཔྥཾ པུཔྥཏི, ཨིམེ ཛནཱ པཐཾ པཐཾ ཨཙྩེནྟི, སབྦེ ཨིམེ ཨཌྜྷཱ, ཀཏརཱ ཀཏརཱ ཨིམེསཾ ཨཌྜྷཏཱ, ཀཏམཱ ཀཏམཱ ཨིམེསཾ ཨཌྜྷཏཱ.

ཨབྷིཀྑཉྙེ –

བྷཏྟཾ པཙཏི པཙཏི, ཨཔུཉྙཾ པསཝཏི པསཝཏི, བྷུཏྭཱ བྷུཏྭཱ ནིཔྤཛྫནྟི, པཊཾ པཊཾ ཀརོཏི, པཊཔཊཱཡཏི, ཨེཀམེཀཾ, ཨེཀམེཀཱནི ཨིཙྩཱདཱིསུ ཝིཙྪཱསུ པུབྦཔདེ སྱཱདིལོཔོ.

༥༦. སབྦཱདཱིནཾ ཝཱིཏིཧཱརེ.

ཨཏིཀྐམྨ ¶ ཧརཎཾ ཨཏིཧཱརོ, ན ཨཏིཧཱརོ ཝཱིཏིཧཱརོ, ཨཉྙམཉྙསྶ ཨནྟོཡེཝ ཧརཎནྟིཨཏྠོ, ཝཱིཏིཧཱརཏྠེ གམྱམཱནེ སབྦཱདཱིནཾ སབྦནཱམཱནཾ དྭེ རཱུཔཱནི ཧོནྟི, པུབྦསྶེཀསྶ ཙ སྱཱདིལོཔོ.

ཨིམེ དྭེ ཛནཱ ཨཉྙམཉྙསྶ ཨུཔཀཱརཀཱ, ཨིཏརཱིཏརསྶ ཨུཔཀཱརཀཱ, ཨཉྙམཉྙཾ པསྶནྟི, ཨཉྙམཉྙསྶ དེནྟི, ཨཉྙམཉྙསྶ ཨཔེནྟི, ཨཉྙམཉྙསྶ དྷནཾ, ཨཉྙམཉྙེ ནིསྶིཏཱ.

༥༧. ཡཱཝཏཱཏཱཝཾ སམྦྷམེ [ཙཾ. ༦.༣.༡༤; པཱ. ༨.༡.༡༢; ཡཱཝབོདྷཾ སམྦྷམེ (བཧཱུསུ)].

ཡཾ པརིམཱཎམསྶཱཏི ཡཱཝཾ. ཏཾ པརིམཱཎམསྶཱཏི ཏཱཝཾ. པུནཔྤུནཾ བྷམནཾ པཝཏྟནཾ སམྦྷམོ. ཏུརིཏེན ཝཙཱིཔཡོགེན ཏཾ ཏཾ ཨུཔཱཡདཱིཔནཾ སམྦྷམོ, ཨཱམེཌིཏམེཝ ཝུཙྩཏི, སམྦྷམེ གམྱམཱནེ ཡཱཝཏཱ ཡཏྟཀེན པདེན སོ ཨཏྠོ པཉྙཱཡཏི, ཏཏྟཀཾ པདཾ པཡུཛྫཏེ, དྭིཀྑཏྟུཾ ཝཱ ཏིཀྑཏྟུཾ ཝཱ ཏདུཏྟརི ཝཱ ཨུདཱིརིཡཏེཏྱཏྠོ. ཡཐཱབོདྷཾ སམྦྷམེཏིཔི པཱཋོ, སོཡེཝཏྠོ.

བྷཡེ, ཀོདྷེ, པསཾསཱཡཾ, ཏུརིཏེ, ཀོཏཱུཧལེ’ཙྪརེ.

ཧཱསེ, སོཀེ, པསཱདེ ཙ, ཀརེ ཨཱམེཌིཏཾ བུདྷོ.

ཏཏྠ བྷཡེ –

སཔྤོ སཔྤོ, ཙོརོ ཙོརོ –

ཀོདྷེ –

ཝིཛ྄ཛྷ ཝིཛ྄ཛྷ, པཧར པཧར.

པསཾསཱཡཾ –

སཱདྷུ སཱདྷུ.

ཏུརིཏེ ¶ –

གཙྪ གཙྪ.

ཀོཏཱུཧལེ –

ཨཱགཙྪ ཨཱགཙྪ.

ཨཙྪརེ –

ཨཧོ བུདྡྷོ ཨཧོ བུདྡྷོ.

ཧཱསེ –

ཨབྷིཀྐམཐ ཝཱསེཊྛཱ ཨབྷིཀྐམཐ ཝཱསེཊྛཱ [དཱི. ནི. ༢.༢༡༠].

སོཀེ –

ཀཧཾ ཨེཀཔུཏྟཀ ཀཧཾ ཨེཀཔུཏྟཀ [སཾ. ནི. ༤.༡༢༠].

པསཱདེ –

ཨབྷིཀྐནྟཾ བྷོ གོཏམ ཨབྷིཀྐནྟཾ བྷོ གོཏམ [མ. ནི. ༢.༡༠༦] ཨིཙྩཱདི. ཏིཀྑཏྟུཾཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི ‘‘ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ’’ [མ. ནི. ༢.༣༥༧] ཨིཙྩཱདི.

ཨིཏི པདཝཱཀྱདྭིཏྟརཱསི.

དྭིབྷཱཝསནྡྷིརཱསི ནིཊྛིཏོ.

ཝིཔལླཱསསནྡྷི

ཨཐ ཝིཔལླཱསསནྡྷི དཱིཔིཡཏེ.

པདཀྑརཱནཾ པུབྦཱཔརཝིཔརིཡཱཡོ ཝིཔལླཱསོ.

༥༨. ཧསྶ ཝིཔལླཱསོ.

ཡམྷི པརེ ཧསྶ པུབྦཱཔརཝིཔལླཱསོ ཧོཏི ཝཱ.

དཡ྄ཧཏི, སངྒཡ྄ཧཏི, སནྣཡ྄ཧཏི, ཝུཡ྄ཧཏི, དུཡ྄ཧཏི, མུཡ྄ཧཏི.

ཝཱཏྭེཝ ¶ ? སངྒཎྷིཡཏི, ཨེཝཾ སངྒཡ྄ཧ སངྒཎྷིཏྭཱ, ཨཱརུཡ྄ཧ ཨཱརུཧིཏྭཱ, ཨོགཱཡ྄ཧ ཨོགཱཧིཏྭཱ. པསཡ྄ཧ པསཧིཏྭཱ.

༥༩. ཝེ ཝཱ [རཱུ. ༤༠ (པིཊྛེ)].

ཝམྷི པརེ ཧསྶ ཝིཔལླཱསོ ཧོཏི ཝཱ.

བཝ྄ཧཱབཱདྷོ བཧྭཱབཱདྷོ, བཝ྄ཧེཏྠ ནྷཱཡཏཱི ཛནོ [ཨུདཱ. ༩] =བཧྭེཏྠ ནྷཱཡཏཱི ཛནོ.

མཧཱཝུཏྟིཝིདྷཱནཾ ཝུཙྩཏེ.

ཡ, རཱནཾ ཝིཔལླཱསོ –

ཀུཊི མེ ཀཡིརཏི [པཱརཱ. ༣༥༨], ཝཙནཾ པཡིརུདཱཧཱསི, གརུཾ པཡིརཱུཔཱསཏི, ཝནྡཱམི ཏེ ཨཡྻིརེ པསནྣཙིཏྟོ [ཛཱ. ༢.༡༧.༥༤] -ཡསྶ དྭིཏྟཾ.

ནིགྒཧཱིཏསྶ ཝིཔལླཱསོ –

ནིརཡམྷི ཨཔཙྩིསུཾ [ཛཱ. ༢.༢༢.༦༠], ཏེ མེ ཨསྶེ ཨཡཱཙིསུཾ [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༨༦༣]. ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསིསུཾ.

སརཱནམྤི ཝིཔལླཱསོ –

ཧཉྙཡྻེཝཱཔི ཀོཙི ནཾ [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༡༩༣] – ཧཉྙེཡྻཱཏི ཋིཏི, ཨམཱུལམཱུལཾ གནྟྭཱ-མཱུལམཱུལཾ ཨགནྟྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ པརཏྲ. ཨནོཀཱསཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ [པཱརཱ ༣༨༩], ཨནིམིཏྟཾ ཀཏྭཱ, སདྡྷཾ ན བྷུཉྫཏཱིཏི ཨསདྡྷབྷོཛི, དིསྭཱ པདམནུཏྟིཎྞཾ [ཛཱ. ༡.༡.༢༠] – ཨུཏྟིཎྞཾ ཨདིསྭཱཏི ཨཏྠོ.

པདཱནམྤི ཝིཔལླཱསོ –

ནཝཾ པན བྷིཀྑུནཱ ཙཱིཝརལཱབྷེན, ནཱགཀཉྙཱ ཙརིཏཾ གཎེན [ཛཱ. ༡.༡༥.༢༦༨] -ནཱགཀཉྙཱགཎེན ཙརིཏནྟི ཋིཏི.

ཨིཏི ཝིཔལླཱསརཱསི.

༦༠. བཧུལཾ [ཙཾ. ༡.༡.༡༣༠; པཱ. ༣.༣.༡༡༣].

སནྡྷིཝིདྷཱནཾ ¶ ནཱམ བཧུལཾ ཧོཏི, ཡེབྷུཡྻེན ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨདྷིཀཱརསུཏྟཾ. ཡཱཝགནྠཔརིཡོསཱནཱ ཡུཏྟཊྛཱནེསུ སབྦཏྠ ཝཏྟཏེ. ཨེཏེན སབྦསདྡསུཏྟེསུ ཨནིཊྛནིཝཏྟི ཙ ཨིཊྛཔརིགྒཧོ ཙ ཀཏོ ཧོཏི.

ཨིཏི ནིརུཏྟིདཱིཔནིཡཱ ནཱམ མོགྒལླཱནདཱིཔནིཡཾ

སནྡྷིཀཎྜོ ནིཊྛིཏོ.

༢. ནཱམཀཎྜ

ཝིབྷཏྟིརཱསི

ཨཐ ¶ ལིངྒམྷཱ སྱཱདིཝིབྷཏྟིཝིདྷཱནཾ དཱིཔིཡཏེ.

ལིངྒཾ, ནཱམཾ, པཱཊིཔདིཀནྟི ཨཏྠཏོ ཨེཀཾ, དབྦཱབྷིདྷཱནསྶ པུརིསཱདིཀསྶ པཀཏིརཱུཔསྶེཏཾ ནཱམཾ. ཏཉྷི སཏྟནྣཾ ཝིབྷཏྟཱིནཾ ཝསེན ཝིབྷཱགཾ པཏྭཱ ཀིཉྩི ཝིསདརཱུཔཾ ཧོཏི, ཀིཉྩི ཨཝིསདརཱུཔཾ, ཀིཉྩི མཛ྄ཛྷིམརཱུཔནྟི ཨེཝཾ ཏིཝིདྷེན ལིངྒརཱུཔེན ཡུཏྟཏྟཱ ལིངྒནྟི ཝུཙྩཏི.

ཏདེཝ ཀིཉྩི སདྡལིངྒཱནུརཱུཔཾ, ཀིཉྩི ཨཏྠལིངྒཱནུརཱུཔཉྩ པརིཎམནྟཾ པཝཏྟཏི, ཏསྨཱ ནཱམནྟི ཙ ཝུཙྩཏི.

ཏདེཝ དྷཱཏུ, པཙྩཡ, ཝིབྷཏྟིཔདེཧི ཙེཝསདྡཔདཏྠཀཔདེཧི ཙ ‘ཝིསུཾ བྷཱུཏཾ པད’ནྟི ཀཏྭཱ པཱཊིཔདིཀནྟི ཙ ཝུཙྩཏི.

ཏཏྠ དྷཱཏུཔདཾ ནཱམ བྲཱུ, བྷཱུ, ཧཱུཨིཙྩཱདི.

པཙྩཡཔདཾ ནཱམ ཎ, ཏབྦ, ཨནཱིཡ ཨིཙྩཱདི.

ཝིབྷཏྟིཔདཾ ནཱམ སི, ཡོ, ཨཾ, ཡོ,ཏི, ཨནྟི ཨིཙྩཱདི.

སདྡཔདཏྠཀཔདཱནི ནཱམ རཱཛསྶ, སཁསྶ, པུམསྶ ཨིཙྩཱདཱིནི. ཨེཏྠ ཙ རཱཛསྶཨིཙྩཱདཱིནི སདྡསུཏྟེ སདྡཔདཏྠཀཱནི ཧོནྟི, པཡོགེ ཨཏྠཔདཏྠཀཱནི. དྷཱཏུཔཙྩཡཝིབྷཏྟིཔདཱནི པན ནིཙྩཾ སདྡཔདཏྠཀཱནི ཨེཝ ཧོནྟི, སདྡསུཏྟེསྭེཝ ཙ ལབྦྷནྟི, ན པཡོགེཏི, ཨིདཾ དྭིནྣཾ ནཱནཏྟཾ.

ཡདིཨེཝཾ བྷུསྶ, བྲུསྶ, བྷཱུཏོ, ཧཱུཏོ, ཎེ, ཏབྦེ, སིམྷི, ཏིམྷི ཨིཙྩཱདིནཱ ཏེཧི ཀཐཾ ཝིབྷཏྟུཔྤཏྟི ཧོཏཱིཏི? ཨནུཀརཎཔདཱནི ནཱམ ཏཱནི ཨཏྠིསྶ, ཀརོཏིསྶ ཨིཙྩཱདཱིནི ཝིཡ, ཏསྨཱ ཏཱནི ཙ རཱཛསྶ ཨིཙྩཱདཱིནི ཙ ཨནུཀརཎལིངྒབྷཱཝེན ཨེཏྠ སངྒཡ྄ཧནྟི, ན ཨེཀནྟལིངྒབྷཱཝེནཱཏི. ཨེཝཉྩ ཀཏྭཱ ‘དྷཱཏུ- པཙྩཡ ¶ , ཝིབྷཏྟིཝཛྫིཏམཏྠཝཾ ལིངྒ’ནྟི ཨཝོཙུཾ. ཏཏྠ ཨཏྠཝནྟི ཨཏྠཔདཏྠཀཾ ཝུཙྩཏི, རཱཛསྶཨིཙྩཱདིཀཾ སདྡཔདཏྠཀཾ ཝིཝཛྫེཏི, ཨེཏེན ཨཏྠཔདཏྠཀེ སཏི ཏདྡྷིཏ, སམཱས, ཀིཏཀཔདཱནམྤི ཨེཀནྟལིངྒབྷཱཝཾ སཱདྷེནྟི. ན ཧི ཏེསཾ ལིངྒནཱམབྱཔདེསཀིཙྩཾ ཨཏྠི, ཡཱནི ཙ ནཱམསྶ ཝིསེསནཱནི བྷཝིཏུཾ ཨརཧནྟི, ཏཱནི ཨུཔསགྒ, ནིཔཱཏཔདཱནི ཏྭཱནྟཱདིཔདཱནི ཙ ཨིདྷ ཝིསེསནནཱམབྷཱཝེན སངྒཡ྄ཧནྟཱིཏི.

༦༡. དྭེ དྭེཀཱནེཀེསུ ནཱམསྨཱ སི ཡོ ཨཾཡོ ནཱ ཧི ས ནཾ སྨཱཧི སནཾསྨིཾསུ [ཀ. ༥༥; རཱུ. ༦༣; ནཱི. ༢༠༠].

ཨེཀསྨིཾ ཨཏྠེ ཙ ཨནེཀེསུ ཨཏྠེསུ ཙ པཝཏྟཱ ནཱམསྨཱ དྭེ དྭེ སི, ཡོ…པེ… སྨིཾ, སུཝིབྷཏྟིཡོ ཧོནྟི.

ཝིབྷཛནྟཱིཏི ཝིབྷཏྟིཡོ, ཨེཀམེཀཾ པཀཏིནཱམཔདཾ ནཱནཱརཱུཔཝིབྷཱགཝསེན ཀཏྟུ, ཀམྨཱདིནཱནཱཨཏྠཝིབྷཱགཝསེན ཨེཀཏྟ, བཧུཏྟསངྑྱཱཝིབྷཱགཝསེན ཙ ཝིབྷཛནྟཱིཏི ཨཏྠོ. སི, ལོ ཨིཏི པཋམཱ ནཱམ…པེ… སྨིཾ, སུ ཨིཏི སཏྟམཱི ནཱམ. དྭཱིསུ དྭཱིསུ པུབྦཾ པུབྦཾ ‘ཨེཀསྨིཾ ཨཏྠེ པཝཏྟཾ ཝཙན’ནྟི ཨེཀཝཙནཾ ནཱམ. པརཾ པརཾ ‘ཨནེཀེསུ ཨཏྠེསུ པཝཏྟཾ ཝཙན’ནྟི ཨནེཀཝཙནཾ ནཱམ. བཧུཝཙནནྟི ཙ པུཐུཝཙནནྟི ཙ ཨེཏསྶ ནཱམཾ. སབྦམིདཾ ཨིམིནཱ སུཏྟེན སིདྡྷཾ.

༦༢. པཋམཱཏྠམཏྟེ [ཀ. ༢༨༤; རཱུ. ༦༥; ནཱི. ༥༧༧; ཙཾ. ༢.༡.༩༣; པཱ. ༢.༣.༤༦].

ཀཏྟུ, ཀམྨཱདིཀཾ བཱཧིརཏྠཾ ཨནཔེཀྑིཏྭཱ ལིངྒཏྠམཏྟེ པཝཏྟཱ ནཱམསྨཱ པཋམཱཝིབྷཏྟི ཧོཏི.

ཨཡཾ མམ པུརིསོ, ཨིམེ མམ པུརིསཱ.

༦༣. ཨཱམནྟནེ [ཀ. ༢༨༥; རཱུ. ༧༠; ནཱི. ༥༧༨; ཙཾ. ༢.༡.༩༤; པཱ. ༢.༣.༤༧].

ཨཱམནྟནཾ ¶ ཝུཙྩཏི ཨཱལཔནཾ. ཨཱམནྟནཝིསཡེ ལིངྒཏྠམཏྟེ པཝཏྟཱ ནཱམསྨཱ པཋམཱཝིབྷཏྟི ཧོཏི.

བྷོ པུརིས, བྷོནྟོ པུརིསཱ.

༦༤. ཀམྨེ དུཏིཡཱ [ཀ. ༢༩༧; རཱུ. ༧༦, ༢༨༤; ནཱི. ༥༨༠; ཙཾ. ༢.༡.༤༣; པཱ. ༡.༤.༤༩-༥༡].

ནཱམསྨཱ ཀམྨཏྠེ དུཏིཡཱཝིབྷཏྟི ཧོཏི.

པུརིསཾ པསྶཏི, པུརིསེ པསྶནྟི.

༦༥. ཀཏྟུཀརཎེསུ ཏཏིཡཱ [ཀ. ༢༨༦, ༢༨༨; རཱུ. ༨༣; ནཱི. ༥༩༡, ༥༩༤; ཙཾ. ༢.༡.༦༢, ༦༣; པཱ. ༢.༣.༡༨].

ནཱམསྨཱ ཀཏྟརི ཙ ཀརཎེ ཙ ཏཏིཡཱཝིབྷཏྟི ཧོཏི.

པུརིསེན ཀཏཾ, པུརིསེཧི ཀཏཾ, པུརིསེན ཀུལཾ སོབྷཏི, པུརིསེཧི ཀུལཾ སོབྷཏི.

༦༦. ཙཏུཏྠཱི སམྤདཱནེ [ཀ. ༢༩༣; རཱུ ༨༥, ༣༠༡; ནཱི. ༦༠༥; ཙཾ. ༢.༡.༧༣; པཱ. ༢.༣.༡༣].

ནཱམསྨཱ སམྤདཱནཏྠེ ཙཏུཏྠཱིཝིབྷཏྟི ཧོཏི.

པུརིསསྶ དེཏི, པུརིསཱནཾ དེཏི.

༦༧. པཉྩམྱཱཝདྷིསྨིཾ [ཀ. ༢༩༥; རཱུ. ༨༩, ༣༠༧; ནཱི. ༦༠༧ ཙཾ. ༢.༡.༨༡; པཱ. ༢.༣.༢༨; ༡.༤.༢༤ པཉྩམྱཝདྷིསྨཱ (བཧཱུསུ)].

ཨཝདྷི ཝུཙྩཏི ཨཔཱདཱནཾ. ནཱམསྨཱ ཨཝདྷིཨཏྠེ པཉྩམཱིཝིབྷཏྟི ཧོཏི.

པུརིསསྨཱ ཨཔེཏི, པུརིསེཧི ཨཔེཏི.

༦༨. ཚཊྛཱི ¶ སམྦནྡྷེ [ཀ. ༣༠; རཱུ. ༩༢, ༣༡༥; ནཱི. ༦༠༩; ཙཾ. ༢.༡.༩༥; པཱ. ༢.༣.༥༠].

ནཱམསྨཱ སམྦནྡྷཏྠེ ཚཊྛཱིཝིབྷཏྟི ཧོཏི.

པུརིསསྶ དྷནཾ, པུརིསཱནཾ དྷནཾ.

༦༩. སཏྟམྱཱདྷཱརེ [ཀ. ༣༡༢; རཱུ. ༩༤, ༣༡༩; ནཱི. ༦༣༠; ཙཾ. ༢.༡.༨༨; པཱ. ༢.༣.༣༦; ༡.༣.༤༥].

ནཱམསྨཱ ཨཱདྷཱརཏྠེ སཏྟམཱིཝིབྷཏྟི ཧོཏི.

པུརིསསྨིཾ ཏིཊྛཏི, པུརིསེསུ ཏིཊྛཏི.

ཝིབྷཏྟིརཱསི ནིཊྛིཏོ.

ཨིཏྠིཔཙྩཡརཱསི

༧༠. ཨིཏྠིཡམཏྭཱ [ཀ. ༢༣༧; རཱུ. ༡༧༦; ནཱི. ༤༦༦; ཙཾ. ༢.༣.༡༥; པཱ. ༤.༡.༤].

ཨིཏྠིཡཾ+ཨཏོ+ཨཱཏི ཚེདོ. ཨཀཱརནྟནཱམམྷཱ ཨིཏྠིཡཾ ཨཱཔཙྩཡོ ཧོཏི.

ཨབྷཱསིཏཔུམེཧི ཀེཧིཙི སཉྙཱསདྡེཧི ནིཙྩཾ –

ཀཉྙཱ, པཉྙཱ, སཉྙཱ, ནཱཝཱ, སཱལཱ, ཏཎྷཱ, ཨིཙྪཱ, བྷིཀྑཱ, སིཀྑཱ, གཱིཝཱ, ཛིཝ྄ཧཱ, ཝཱིསཱ, ཏིཾསཱ, ཙཏྟཱལཱིསཱ, པཉྙཱསཱ ཨིཙྩཱདི.

བྷཱསིཏཔུམེཧིཔི སབྦནཱམེཧི ཏབྦཱ, ནཱིཡ, ཏཔཙྩཡནྟེཧི ཙ ནིཙྩཾ –

སབྦཱ, ཀཏརཱ, ཀཏམཱ, ཨནུབྷཝིཏབྦཱ, ཨནུབྷཝནཱིཡཱ, གཏཱ, ཛཱཏཱ, བྷཱུཏཱ, ཧཱུཏཱ ཨིཙྩཱདི.

ཨཉྙེཧི ¶ པན ཨནིཙྩཾ –

ཀལྱཱཎཱ, ཀལྱཱཎཱི, སུནྡརཱ, སུནྡརཱི, སོབྷཎཱ, སོབྷཎཱི, ཀུམྦྷཀཱརཱ, ཀུམྦྷཀཱརཱི, ཀུམྦྷཀཱརིནཱི, ཨཏྠཀཱམཱ, ཨཏྠཀཱམཱི, ཨཏྠཀཱམིནཱི, པརིབྦཱཛིཀཱ, པརིབྦཱཛིཀིནཱི, ཨེཀཱཀཱ, ཨེཀཱཀིནཱི, དཱིཔནཱ, དཱིཔནཱི ཨིཙྩཱདི.

སུཏྟཝིབྷཏྟེན སམཱསེ མཱཏུ, དྷཱིཏུ ཨིཙྩཱདཱིཧི ཨཱཔཙྩཡོ ཧོཏི. ནནྡམཱཏཱ, ཨུཏྟརམཱཏཱ, དེཝདྷཱིཏཱ, རཱཛདྷཱིཏཱ, ཨསྶམཎཱི ཧོཏི ཨསཀྱདྷཱིཏརཱ ཨིཙྩཱདི.

ཨེཏྠ ཙ ‘ཨིཏྠིཡ’ནྟི ཀཏྠཙི སདྡམཏྟསྶ ཝཱ, ཀཏྠཙི ཨཏྠམཏྟསྶ ཝཱ ཨིཏྠིབྷཱཝེ ཛོཏེཏབྦེཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཉྩ སཏི ཨིཏྠིཔཙྩཡཱཔི སྱཱདཡོ ཝིཡ ཛོཏཀམཏྟཱ ཨེཝ ཧོནྟི, ན ཝཱཙཀཱཏི སིདྡྷཾ ཧོཏི.

༧༡. ནདཱདཱིཧི ངཱི [ཀ. ༢༣༨; རཱུ. ༡༨༧; ནཱི. ༤༦༧; ནདཱདིཏོ ཝཱི (བཧཱུསུ)].

ནདཱདཱིཧི ཨིཏྠིཡཾ ངཱི ཧོཏི. ངཱནུབནྡྷོ ‘ནྟནྟཱུནཾ ངཱིམྷི ཏོ ཝཱ’ཏི ཨེཏྠ ཝིསེསནཏྠོ.

ནདཱི, མཧཱི, ཨིཏྠཱི, ཀུམཱརཱི, ཏརུཎཱི, ཝཱསེཊྛཱི, གོཏམཱི, ཀཙྩཱནཱི, ཀཙྩཱཡནཱི, མཱཎཝཱི, སཱམཎེརཱི, ནཱཝིཀཱི, པཉྩམཱི, ཚཊྛཱི, ཙཏུདྡསཱི, པཉྩདསཱི, སཧསྶཱི, དསསཧསྶཱི, སཏསཧསྶཱི, ཀུམྦྷཀཱརཱི, མཱལཀཱརཱི, ཙཀྑུཀརཎཱི, ཉཱཎཀརཎཱི, དྷམྨདཱིཔནཱི ཨིཙྩཱདི.

༧༢. ནྟནྟཱུནཾ ངཱིམྷི ཏོ ཝཱ [ཀ. ༢༣༩, ༢༤༡; རཱུ. ༡༩༠, ༡༩༡; ནཱི. ༤༦༨, ༤༧༡].

ནྟ, ནྟཱུནཾ ཏོ ཧོཏི ཝཱ ངཱིམྷི པརེ.

གཙྪཏཱི, གཙྪནྟཱི, སཏཱི, སནྟཱི, བྷཝིསྶཏཱི, བྷཝིསྶནྟཱི, གུཎཝཏཱི, གུཎཝནྟཱི, སཏིམཏཱི, སཏིམནྟཱི, སབྦཱཝཏཱི, སབྦཱཝནྟཱི, ཡཱཝཏཱི, ཡཱཝནྟཱི, ཏཱཝཏཱི, ཏཱཝནྟཱི, བྷུཏྟཝཏཱི, བྷུཏྟཝནྟཱི.

༧༣. གོཏོ ཝཱ [ཀ. ༢༣༨; རཱུ. ༡༨༧; ནཱི. ༤༦༧].

གོསདྡམྷཱ ¶ ཨིཏྠིཡཾ ཝཱི ཧོཏི ཝཱ.

གཱཝཱི.

ཝཱཏི ཀིཾ? གོཀཱཎཱ པརིཡནྟཙཱརིནཱིཏི པཱལི༹. ཏཏྠ ཀཱཎཱཏི ཨནྡྷཱ.

༧༤. ཡཀྑཱདཱིཧིནཱི ཙ [ཀ. ༢༣༨, ༢༤༠; རཱུ. ༢༨༧, ༡༩༣; ནཱི. ༤༦༧, ༤༦༩; ཡཀྑཱདིཏྭིནཱི ཙ (བཧཱུསུ)].

ཡཀྑཱདཱིཧི ཨཀཱརནྟེཧི ཨིཏྠིཡཾ ཝཱི ཙ ཧོཏི ཨིནཱི ཙ.

ཡཀྑཱི, ཡཀྑིནཱི, ནཱགཱི, ནཱགིནཱི, མཧིཾསཱི, མཧིཾསིནཱི, མིགཱི, མིགིནཱི, སཱིཧཱི, སཱིཧིནཱི, དཱིཔཱི, དཱིཔིནཱི, བྱགྒྷཱི, བྱགྒྷིནཱི, ཀཱཀཱི, ཀཱཀིནཱི, ཀཔོཏཱི, ཀཔོཏིནཱི, མཱནུསཱི, མཱནུསིནཱི ཨིཙྩཱདི.

༧༥. ཨཱརཱམིཀཱདཱིཧི [ཀ. ༢༤༠; རཱུ. ༡༩༣; ནཱི. ༤༦༩].

ཨཱརཱམིཀཱདཱིཧི ཨཀཱརནྟེཧི ཨིཏྠིཡཾ ཨིནཱི ཧོཏི.

ཨཱརཱམིཀིནཱི, ཨནྟརཱཡིཀིནཱི, ནཱཝིཀིནཱི, ཨོལུམྦིཀིནཱི, པཾསུཀཱུལིཀིནཱི, པརིབྦཱཛིཀིནཱི, རཱཛིནཱི, ཨེཀཱཀིནཱི ཨིཙྩཱདི.

སཉྙཱཡཾ –

མཱནུསིནཱི མཱནུསཱ ཝཱ, ཨཉྙཏྲ མཱནུསཱི སམྤཏྟི.

༧༦. གྷརཎྱཱདཡོ [ཀ. ༢༤༠; རཱུ. ༡༩༣; ནཱི. ༤༦༩].

གྷརཎཱིཨིཙྩཱདཡོ ཨིཏྠིཡཾ ནཱིཔཙྩཡནྟཱ སིཛ྄ཛྷནྟི.

གྷརཎཱི, ཝེཏྲཎཱི, པོཀྑརཎཱི-ཨེསུ ནསྶ ཎཏྟཾ. ཨཱཙརིནཱིཡལོཔོ, ཨཱཙརིཡཱ ཝཱ.

༧༧. མཱཏུལཱདིཏྭཱནཱི ¶ བྷརིཡཱཡཾ [ཀ. ༩༨; རཱུ. ༡༨༩; ནཱི. ༢༦༡].

མཱཏུལཱདཱིཧི ཨཀཱརནྟེཧི བྷརིཡཱཡཾ ཨཱནཱི ཧོཏི.

མཱཏུབྷཱཏཱ མཱཏུལོ, ཏསྶ བྷརིཡཱ མཱཏུལཱནཱི, ཨེཝཾ ཝརུཎཱནཱི, གཧཔཏཱནཱི, ཨཱཙརིཡཱནཱི, ཁཏྟིཡཱནཱི.

‘བཧུལཱ’དྷིཀཱརཱ ཁཏྟིཡཱི ཁཏྟིཡཱ ཙ.

༧༨. ཡུཝཎྞེཧི ནཱི.

ཨིཝཎྞནྟེཧི ཨུཝཎྞནྟེཧི ཙ ཨིཏྠིཡཾ ནཱི ཧོཏི.

ཚཏྟཔཱཎིནཱི, དཎྜཔཱཎིནཱི, དཎྜིནཱི, ཚཏྟིནཱི, ཧཏྠིནཱི, མཱལིནཱི, མཱཡཱཝིནཱི, མེདྷཱཝིནཱི, པིཡཔསཾསིནཱི, བྲཧྨཙཱརིནཱི, བྷཡདསྶཱཝིནཱི, ཨཏྠཀཱམིནཱི, ཧིཏཙཱརིནཱི, བྷིཀྑུནཱི, ཁཏྟིཡབནྡྷུནཱི, པཊུནཱི, པརཙིཏྟཝིདུནཱི, མཏྟཉྙུནཱི, ཨཏྠཉྙུནཱི, དྷམྨཉྙུནཱི ཨིཙྩཱདི.

༧༩. ཏིམྷཱཉྙཏྠེ [ཀྟིམྷཱཉྙཏྠེ (བཧཱུསུ), མོགྒལླཱནེ ༣༡ སུཏྟངྐེ].

ཨཉྙཔདཏྠསམཱསེ ཏིཔཙྩཡནྟམྷཱ ཨིཏྠིཡཾ ནཱི ཧོཏི.

ཨཧིཾསཱརཏིནཱི, དྷམྨརཏིནཱི, ཝཙྪགིདྡྷིནཱི, པུཏྟགིདྡྷིནཱི, མུཊྛསྶཏིནཱི, མིཙྪཱདིཊྛིནཱི, སམྨཱདིཊྛིནཱི, ཨཏྟགུཏྟིནཱི ཨིཙྩཱདི.

ཨཉྙཏྠེཏི ཀིཾ? དྷམྨེ རཏི དྷམྨརཏི.

༨༠. ཡུཝཱཏི.

ཡུཝཏོ ཨིཏྠིཡནྟི ཧོཏི.

ཡུཝཏི.

ཨེཏྠ ཙ ‘ཏི’ ཨིཏི སུཏྟཝིབྷཏྟེན ཝཱིས, ཏིཾསཏོཔིཏི ཧོཏི ཝཱ. ཝཱིསཏི, ཝཱིསཾ, ཏིཾསཏི, ཏིཾསཾ.

༨༡. ཨུཔམཱ ¶ སཾཧིཏ སཧིཏ སཉྙཏ སཧ སཕ ཝཱམལཀྑཎཱདིཏཱུརུཏྭཱུ [ཙཾ. ༢.༣.༧༩; པཱ. ༤.༡.༦༩, ༧༠ ཏཱུརུཏཱུ (བཧཱུསུ)].

ལཀྑཎཱདིཏོ+ཨཱུརུཏོ+ཨཱུཏི ཚེདོ.

ཨཉྙཔདཏྠསམཱསེ ཨུཔམཱདིཔུབྦཱ ཨཱུརུསདྡམྷཱ ཨིཏྠིཡཾ ཨཱུ ཧོཏི.

ནཱགསྶ ནཱསཱ ཝིཡ ཨཱུརཱུ ཡསྶཱཏི ནཱགནཱསཱུརཱུ, སཾཧིཏཱ སམྦནྡྷཱ ཨཱུརཱུ ཡསྶཱཏི སཾཧིཏོརཱུ, སཧིཏཱ ཨེཀབདྡྷཱ ཨཱུརཱུ ཡསྶཱཏི སཧིཏོརཱུ, སཉྙཏཱ ཨལོལཱ ཨཱུརཱུ ཡསྶཱཏི སཉྙཏོརཱུ, ཨཱུརུཡཱ [ཨཱུརུནཱ?] སཧ ཝཏྟཏཱིཏི སཧོརཱུ, སཕོ ཝུཙྩཏི ཁུརོ, སཾསིལིཊྛཏཱཡ སཕབྷཱུཏཱ ཨཱུརཱུ ཡསྶཱཏི སཕོརཱུ, ཝཱམཱ སུནྡརཱ ཨཱུརཱུ ཡསྶཱཏི ཝཱམོརཱུ, ལཀྑཎསམྤནྣཱ ཨཱུརཱུ ཡསྶཱཏི ལཀྑཎོརཱུ.

སུཏྟཝིབྷཏྟེན བྲཧྨབནྡྷཱུཏི སིཛ྄ཛྷཏི.

‘‘སཙེ མཾ ནཱགནཱསཱུརཱུ, ཨོལོཀེཡྻ པབྷཱཝཏཱི’’ཏི [ཛཱ. ༢.༢༠.༡༤] ཙ ‘‘ཨེཀཱ ཏུཝཾ ཏིཊྛསི སཧིཏཱུརཱུ’’ཏི [ཛཱ. ༡.༡༦.༢༩༧] ཙ ‘‘སཉྙཏཱུརཱུ མཧཱམཱཡཱ, ཀུམཱརི ཙཱརུདསྶནཱ’’ཏི [ཛཱ. ༢.༡༧.༡༠༩] ཙ ‘‘ཝཱམོརཱུ སཛ མཾ བྷདྡེ’’ཏི [དཱི. ནི. ༢.༣༤༨] ཙ ‘‘ཀཱརཎཾ ནཔྤཛཱནཱམི, སམྨཏྟོ ལཀྑཎཱུརུཡཱ’’ཏི [དཱི. ནི. ༢.༣༤༨] ཙ ‘‘གཱརཡ྄ཧསྶཾ བྲཧྨབནྡྷུཡཱ’’ཏི [ཛཱ. ༢.༢༢.༢༡༠༩] ཙ པཱལི༹པདཱནི དིསྶནྟི.

ཏཏྠ ‘སཛཱ’ཏི ཨཱལིངྒཱཧི, ‘གཱརཡ྄ཧསྶ’ནྟི ཨཧཾ གཱརཡ྄ཧོ བྷཝེཡྻཾ.

ཨེཏྠ ཙ ཏཱཔཙྩཡནྟཱ སབྷཱཝཨིཏྠིལིངྒཱ ཨེཝ – ལཧུཏཱ, མུདུཏཱ, གཱམཏཱ, ཛནཏཱ, དེཝཏཱ ཨིཙྩཱདི.

ཏཐཱ ཏིཔཙྩཡནྟཱ – གཏི, མཏི, རཏྟི, སཏི, ཏུཊྛི, དིཊྛི, ཨིདྡྷི, སིདྡྷི ཨིཙྩཱདི, ཏཐཱ ཡཱགུ, དྷཱཏུ, དྷེནུ, ཀཎྜུ, ཀཙྪུ, མཱཏུ, དྷཱིཏུ ¶ , དུཧིཏུ ཨིཙྩཱདི, ཛམྦཱུ, ཝདྷཱུ, ཙམཱུ, སུཏནཱུ, སརབཱུ ཨིཙྩཱདི ཙ. སཀྐཏགནྠེསུ པན སུཏནཱུ, སརབཱུ ཨིཙྩཱདཱིསུཔི ཨཱུཔཙྩཡཾ ཝིདཧནྟི.

ཏཏྠ ཨིཏྠིལིངྒབྷཱུཏཱ སབྦེ ‘ཨིཝཎྞུཝཎྞཱ པིཏྠིཡ’ནྟི སུཏྟེན ནིཙྩཾ པསཉྙཱ ཧོནྟི. ‘ཨཱཀཱརོ ཙ གྷཱ’ཏི སུཏྟེན ནིཙྩཾ གྷསཉྙོ.

ཨིཏྠིཔཙྩཡརཱསི ནིཊྛིཏོ.

ཨཱཀཱརནྟིཏྠིལིངྒརཱསི

ཨིཏྠིལིངྒཾ ཚབྦིདྷཾ ཨཱཀཱརནྟཾ, ཨིཀཱརནྟཾ, ཨཱིཀཱརནྟཾ, ཨུཀཱརནྟཾ, ཨཱུཀཱརནྟཾ, ཨོཀཱརནྟཾ. ཏཏྠ ཀཉྙཱསདྡམྷཱ ཨཏྠམཏྟེ པཋམཱ.

༨༢. གསཱིནཾ [ཀ. ༢༢༠; རཱུ. ༧༤; ནཱི. ༤༤༧].

ཀེནཙི སུཏྟེན ཨལདྡྷཝིདྷཱིནཾ གསཱིནཾ ལོཔོ ཧོཏཱིཏི སིལོཔོ.

ཀཉྙཱ ཏིཊྛཏི.

༨༣. ཛནྟུཧེཏྭཱིགྷཔེཧི ཝཱ [ཀ. ༡༡༨; རཱུ. ༡༤༦; ནཱི. ༢༩༣].

ཛནྟུ, ཧེཏཱུཧི ཙ པུནྣཔུཾསཀེསུ ཨཱིཀཱརནྟེཧི ཙ གྷཏོ ཙ པསཉྙེཧི ཨིཝཎྞུཝཎྞེཧི ཙ ཡོནཾ ལོཔོ ཧོཏི ཝཱ.

ཀཉྙཱ ཏིཊྛནྟི, ཀཉྙཱཡོ ཏིཊྛནྟི.

ཨཱམནྟནཏྠེ པཋམཱ, ‘གོསྱཱལཔནེ’ཏི གསཉྙཱ.

༨༤. གྷབྲཧྨཱདིཏྭེ [ཀ. ༡༡༤, ༡༩༣; རཱུ. ༡༢༢, ༡༧༨; ནཱི. ༢༨༨; གྷབྲཧྨཱདིཏེ (བཧསུ)].

གྷཏོ ཙ བྲཧྨཱདིཏོ ཙ གསྶ ཨེ ཧོཏི ཝཱ. ཨཱདིསདྡེན ཨིསི, མུནི, རེཝཏཱི, ཀཏྟུ, ཁཏྟུཨིཙྩཱདིཏོཔི.

བྷོཏི ¶ ཀཉྙེ, བྷོཏི ཀཉྙཱ, བྷོཏིཡོ ཀཉྙཱཡོ, བྷོཏཱི ཀཉྙཱཡོ, ‘‘ཨུཊྛེཧི པུཏྟིཀ པབྦཛྫཱ དུཀྐརཱ པུཏྟིཀ’’ ཨིཏི ཐེརཱིཔཱལི༹ [ཐེརཱིགཱ. ༤༦༥], ཏསྨཱ གེ པརེ མཧཱཝུཏྟིནཱ རསྶོཔི ཡུཛྫཏི. ཀུསཛཱཏཀེ ‘‘ན མེ ཨཀཱསི ཝཙནཾ, ཨཏྠཀཱམཱཡ པུཏྟིཀེ’’ཏིཔི [ཛཱ. ༢.༢༠.༤༧] ཨཏྠི.

ཀམྨཏྠེ དུཏིཡཱ, ‘སརོ ལོཔོ སརེ’ཏི པུབྦསརལོཔོ.

ཀཉྙཾ པསྶཏི, ཀཉྙཱ པསྶཏི, ཀཉྙཱཡོ པསྶཏི.

ཀཏྟརི ཏཏིཡཱ.

༨༥. གྷཔཏེཀསྨིཾ ནཱདཱིནཾ ཡཡཱ [ཀ. ༡༡༡, ༡༡༢; རཱུ. ༡༧༩, ༡༨༣ ནཱི. ༢༨༣, ༢༨༤].

གྷཏོ ཙ པསཉྙེཧི ཨིཝཎྞུཝཎྞེཧི ཙ ཨེཀཏྟེ པཝཏྟཱནཾ ནཱདཱིནཾ པཉྩནྣཾ ཨེཀཝཙནཱནཾ ཀམེན ཡ, ཡཱ ཧོནྟི.

ཀཉྙཱཡ ཀཏཾ, ཀཉྙཱཧི ཀཏཾ. ཨེཏྠ ཙ གྷཏོཔི ཡཱཨཱདེསོ དིསྶཏི. ‘‘ཏེ ཙ ཏཏྠ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཏསྶ རུཀྑསྶ ཚཱཡཡཱ’’ [ཛཱ. ༡.༡༤.༡༨༢] ཏི ཙ ‘‘སམནྟཱ པརིཝཱརིཾསུ, ཏསྶ རུཀྑསྶ ཚཱཡཡཱ’’ [ཛཱ. ༡.༡༤.༡༨༩] ཏི ཙ པཱལི༹, ཏཐཱ ‘‘སཀྑརོཔམཡཱ ཝདེ’’ [སཙྩསངྑེཔ ༡༧༦ གཱཐཱ], ‘‘བཱལདཱརཀལཱིལཡཱ’’ཏི [ཝིབྷཱཝིནཱི ༡༥༤] ཙ དིསྶནྟི. མཧཱཝུཏྟིནཱ གྷསྶ རསྶོ.

༨༦. སྨཱཧིསྨིཾནཾ མྷཱབྷིམྷི ཝཱ [ཀ. ༩༩; རཱུ. ༨༡].

ཏེསཾ ཀམེན མྷཱ, བྷི, མྷི ཧོནྟི ཝཱ. ཨེཏེ ཨཱདེསཱ གཱཐཱསུ བཧུལཾ དིསྶནྟི.

ཀཉྙཱཧི ཀཏཾ, ཀཉྙཱབྷི ཀཏཾ.

སམྤདཱནེ ¶ ཙཏུཏྠཱི, ཀཉྙཱཡ དེཏི, ཀཉྙཱནཾ དེཏི, ཀཉྙཱཡ ཨཱབྷཏཾ ཝཏྠཾ, ཀཉྙཱནཾ ཨཱབྷཏཾ ཝཏྠཾ.

ཨཔཱདཱནེ པཉྩམཱི, ཀཉྙཱཡ ཨཔེཏི, ཀཉྙམྷཱ ཨཔེཏིརསྶཏྟཾ, ཀཉྙཱཧི ཀཉྙཱབྷི ཨཔེཏི.

སམྦནྡྷེ ཚཊྛཱི, ཀཉྙཱཡ སནྟཀཾ, ཀཉྙཱནཾ སནྟཀཾ.

ཨོཀཱསེ སཏྟམཱི, ཀཉྙཱཡ ཏིཊྛཏི.

༨༧. ཡཾ [ཀ. ༡༡༦; རཱུ. ༡༨༠; ནཱི. ༤༤༣].

གྷཏོ ཙ པསཉྙེཧི ཨིཝཎྞུཝཎྞེཧི ཙ སྨིཾནོ ཡཾ ཧོཏི ཝཱ.

ཀཉྙཱཡཾ ཏིཊྛཏི, ཀཉྙཱཡ ཏིཊྛཏི, ཀཉྙཱསུ ཏིཊྛཏི.

སདྡྷཱ མེདྷཱ པཉྙཱ ཝིཛྫཱ, ཙིནྟཱ མནྟཱ ཝཱིཎཱ ཏཎྷཱ.

ཨིཙྪཱ མུཙྪཱ ཨེཛཱ མཱཡཱ, མེཏྟཱ མཏྟཱ སིཀྑཱ བྷིཀྑཱ.

ཛངྒྷཱ གཱིཝཱ ཛིཝ྄ཧཱ ཝཱཙཱ, ཚཱཡཱ ཨཱསཱ གངྒཱནཱཝཱ.

གཱཐཱ སེནཱ ལེཁཱ སཱཁཱ, མཱལཱ ཝེལཱ པཱུཛཱ ཁིཌྜཱ.

པིཔཱསཱ ཝེདནཱ སཉྙཱ, ཙེཏནཱ ཏསིཎཱཔཛཱ.

དེཝཏཱ ཝཊྚཀཱ གོདྷཱ, བལཱཀཱ པརིསཱ སབྷཱ.

ཨཱུཀཱ སེཕཱལིཀཱ ལངྐཱ, སལཱཀཱ ཝཱལིཀཱ སིཁཱ.

ཝིསཱཁཱ ཝིསིཁཱ སཱཁཱ, གཙྪཱ ཝཉྫྷཱ ཛཊཱ གྷཊཱ.

ཛེཊྛཱ སོཎྜཱ ཝིཏཎྜཱ ཙ, ཝརུཎཱ ཝནིཏཱ ལཏཱ.

ཀཐཱ ནིདྡཱ སུདྷཱ རཱདྷཱ, ཝཱསནཱ སཱིསཔཱ པཔཱ.

པབྷཱ སཱིམཱ ཁམཱ ཛཱཡཱ, ཁཏྟིཡཱ སཀྑརཱ སུརཱ.

དོལཱ ཏུལཱ སིལཱ ལཱིལཱ, ལཱལེ’ལཱ མེཁལཱ ཀལཱ.

ཝལ༹ཝཱ’ ¶ ལམྦུསཱ མཱུསཱ, མཉྫཱུསཱ སུལསཱ དིསཱ.

ནཱསཱ ཛུཎྷཱ གུཧཱ ཨཱིཧཱ, ལསིཀཱ ཝསུདྷཱདཡོ.

༨༨. ནམྦཱདཱིཧི [ནམྦཱདཱིཧི (བཧཱུསུ)].

གསཉྙེཧི ཨམྦ, ཨནྣ, ཨམྨཨིཙྩེཏེཧི གསྶ ཨེ ན ཧོཏི.

༨༩. རསྶོ ཝཱ.

ཨམྦཱདཱིནཾ རསྶོ ཧོཏི ཝཱ གེ པརེ.

བྷོཏི ཨམྦ, བྷོཏི ཨམྦཱ, བྷོཏི ཨནྣ, བྷོཏི ཨནྣཱ, བྷོཏི ཨམྨ, བྷོཏི ཨམྨཱ, སེསཾ ཀཉྙཱསམཾ.

ཨེཏྠ ཝིསེསཝིདྷཱནམུཙྩཏེ.

༩༠. ཏི སབྷཱཔརིསཱཡ.

སབྷཱཔརིསཱཧི སྨིཾནོཏི ཧོཏི. ‘གྷོ སྶཾསྶཱསྶཱཡ ཏཱིསཱུ’ཏི སུཏྟེན ཏིམྷི རསྶོ.

སབྷཏི, སབྷཱཡ, སབྷཱཡཾ, སབྷཱསུ, པརིསཏི, པརིསཱཡ, པརིསཱཡཾ, པརིསཱསུ, ཏམདྡས མཧཱབྲཧྨཱ, ནིསིནྣཾ སམྷི པརིསཏི, ཨིཏི བྷགཝཱ ཏསྨིཾ པརིསཏི སུཝཎྞཝཎྞཾ ཀཱཡཾ ཝིཝརི [མ. ནི. ༡.༣༥༩].

ནནྡམཱཏཱ, རཱཛདྷཱིཏཱཨིཙྩཱདཱིསུ ‘གྷབྲཧྨཱདིཏྭེ’ཏི གྷསྶ ཨེཏྟཾ.

ཨཙྪརིཡཾ ནནྡམཱཏེ, ཨབྦྷུཏཾ ནནྡམཱཏེ [ཨ. ནི. ༧.༥༣], བྷོཏི དེཝདྷཱིཏེ, བྷོཏི སཀྱདྷཱིཏརེ-མཧཱཝུཏྟིནཱ སམཱསེ སྱཱདཱིསུ ཨཱརཏྟཾ རསྶཏྟཉྩ. ལྟུཔཙྩཡནྟཱ པན ཡེབྷུཡྻེན ཏཱིསུ ལིངྒེསུ སམཱནརཱུཔཱ ཧོནྟི, ‘‘ཨཏྠདྷམྨཾ པརིཔུཙྪིཏཱ ཙ ཨུགྒཧེཏཱ ¶ ཙ དྷམྨཱནཾ སོཏཱ ཙ པཡིརཱུཔཱསིཏཱ ཙཱ’’ཏི ཐེརཱིཔཱལི༹. ཏཐཱ ཀྭཙི གཙྪནྟཱདིསདྡཱཔི. ཏམོཁནྡྷཾ པདཱལཡཾ, ཨེཝཾ དུབྦྷཱསིཏཾ བྷཎཾ ཨིཙྩཱདི-ཏཏྠ པདཱལཡནྟི པདཱལཡནྟཱི, བྷཎནྟི བྷཎནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

ཝཱིསཱ, ཏིཾསཱ, ཙཏྟཱལཱིསཱ, པཉྙཱསཱ ཨིཙྩེཏེ སངྑྱཱརཱསིམྷི ཨཱགམིསྶནྟི.

ཨཱཀཱརནྟིཏྠིལིངྒརཱསི ནིཊྛིཏོ.

ཨིཀཱརནྟིཏྠིལིངྒརཱསི

‘གསཱིན’ནྟི སིལོཔོ. རཏྟི ཏིཊྛཏི, རཏྟིཡོ ཏིཊྛནྟི.

‘ཛནྟུཧེཏྭཱ’དིསུཏྟེན ཡོལོཔེ –

༩༡. ཡོལོཔནཱིསུ དཱིགྷོ [ཀ. ༨༨; རཱུ. ༡༤༧; ནཱི. ༢༤༥].

ཏིལིངྒེ ཡོནཾ ལོཔེ ཙ ནིཨཱདེསེ ཙ རསྶཱནཾ དཱིགྷོ ཧོཏི.

རཏྟཱི ཏིཊྛནྟི.

༩༢. ཡེ པསྶིཝཎྞསྶ.

ཝིབྷཏྟིབྷཱུཏེ ཝིབྷཏྟཱདེསབྷཱུཏེ ཙ ཡཀཱརེ པརེ པསཉྙསྶ ཨིཝཎྞསྶ ལོཔོ ཧོཏི. གཱཐཱསུཡེཝ ཨིདཾ ཝིདྷཱནཾ དཊྛབྦཾ.

རཏྱོ ཏིཊྛནྟི [རཱུ. ༨༤ པིཊྛེ] -སནྡྷིཝསེན ཨཱདིཏཀཱརལོཔོ.

༦༣. ཨཡུནཾ ཝཱ དཱིགྷོ [ཀ. ༨༨; རཱུ. ༡༤༧; ནཱི. ༢༤༥].

གེ པརེ ཏིལིངྒེ ཨཨིཨུནཾ དཱིགྷོ ཧོཏི ཝཱ.

ཧེ ¶ རཏྟཱི, ཧེ རཏྟི. བཧུཝཙནེ ཧེ རཏྟཱི, ཧེ རཏྟིཡོ, ཧེ རཏྱོ.

ཨཾཝཙནེ ‘པརོ ཀྭཙཱི’ཏི སུཏྟེན པརསརེ ལུཏྟེ ནིགྒཧཱིཏཾ པུབྦེ ཨིཝཎྞུཝཎྞེསུ ཏིཊྛཏི.

རཏྟིཾ, ཏཐཱ ཨིཏྠིཾ, དྷེནུཾ, ཝདྷུཾ, ཨགྒིཾ, དཎྜིཾ, བྷིཀྑུཾ, སཡམྦྷུཾ ཨིཏི. རཏྟིཡཾ, ‘བུཛ྄ཛྷསྶུ ཛིནབོདྷིཡ’ནྟི པཱལི༹ [བུ. ཝཾ. ༢.༡༨༢], རཏྟིནཾ ཝཱ, ‘ཡཱཝནྟོ པུརིསསྶཏྠཾ, གུཡ྄ཧཾ ཛཱནནྟི མནྟིན’ནྟིཔཱལི༹ [ཛཱ. ༡.༡༥.༣༣༥].

རཏྟཱི, རཏྟིཡོ, རཏྱོ-‘གྷཔཏེཀསྨིཾ ནཱདཱིནཾ ཡཡཱ’ཏི ནཱདཱིནཾ ཡཱ ཧོཏི, རཏྟིཡཱ, ཡཀཱརེ པརེ ཨིཝཎྞལོཔོ, རཏྱཱ.

༩༤. སུནཾཧིསུ [ཀ. ༨༩; རཱུ. ༨༧; ནཱི. ༢༤༦].

སུ, ནཾ, ཧིསུ རསྶཱནཾ དཱིགྷོ ཧོཏི.

རཏྟཱིཧི, རཏྟཱིབྷི, རཏྟིཡཱ, རཏྱཱ, རཏྟཱིནཾ, རཏྟིཡཱ, རཏྱཱ, རཏྟཱིཧི, རཏྟཱིབྷི, རཏྟིཡཱ, རཏྱཱ, རཏྟཱིནཾ, རཏྟིཡཱ, རཏྱཱ, རཏྟིཡཾ, རཏྱཾ, རཏྟཱིསུ.

ཨེཏྠ གརཱུ སུ, ནཾ, ཧིསུ དཱིགྷཏྟཾ ཨནིཙྩཾ ཨིཙྪནྟི, ཏཾ གཱཐཱསུ ཡུཛྫཏི.

པཏྟི ཡུཏྟི ཝུཏྟི ཀིཏྟི, མུཏྟི ཏིཏྟི ཁནྟི ཀནྟི.

སནྟི ཏནྟི སིདྡྷི སུདྡྷི, ཨིདྡྷི ཝུདྡྷི བུདྡྷི བོདྷི.

བྷཱུམི ཛཱཏི པཱིཏི སུཏི, ནནྡི སནྡྷི སཱཎི ཀོཊི.

དིཊྛི ཝུཌྜྷི ཏུཊྛི ཡཊྛི, པཱལི༹ ཨཱལི༹ ནཱལི༹ ཀེལི༹.

སཏི མཏི གཏི མུཏི, དྷཱིཏི ཡུཝཏི ཝིཀཏི.

རཏི རུཙི རསྨི ཨསནི ཝསནི ཨོསདྷི ཨངྒུལི དྷཱུལི དུདྲབྷི

དོཎི ¶ ཨཊཝི ཚཝིཨཱདཡོ རཏྟཱདི.

ཨེཏྠ ཝིསེསཝིདྷཱནམུཙྩཏེ.

༩༥. རཏྟཱདཱིཧི ཊོ སྨིཾནོ [ཀ. ༦༩; རཱུ. ༡༨༦; ནཱི. ༢༡༨, ༢༡༩; རཏྟྱཱདཱིཧི ཊོ སྨིནོ (བཧཱུསུ) རཏྱཱདཱིཧི (ཀཏྠཙི)].

རཏྟིསདྡ, ཨཱདིསདྡེཧི སྨིཾནོ ཊོ ཧོཏི ཝཱ.

དིཝཱ ཙ རཏྟོ ཙ [ཁུ. པཱ. ༦.༢; ཛཱ. ༡.༩.༩༢], ཨཱདོ, ཨཱདིམྷི, པཱདཱདོ, པཱདཱདིམྷི, གཱཐཱདོ, གཱཐཱདིམྷི-ཨཱདིསདྡོ པན པུལླིངྒོཡེཝ, རཏྟིཾ བྷོཛནཾ བྷུཉྫཏི, ཨཱདིཾ ཏིཊྛཏཱིཏི ཨཱདྷཱརཏྠེ དུཏིཡཱཝ, རཏྱོ ཨམོགྷཱ གཙྪནྟི [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༠༥], ཏིཎལཏཱནི ཨོསདྷྱོ [ཛཱ. ༢.༢༢.༢༡༧༤], ཏཏོ རཏྱཱ ཝིཝསཱནེ [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༦༨༩], ན ཛཙྩཱ ཝསལོ ཧོཏི, ན ཛཙྩཱ ཧོཏི བྲཱཧྨཎོ [སུ. ནི. ༡༤༢] -ཛཙྩཱཏི ཛཱཏིཡཱ, ན ནིཀཏྱཱ སུཁམེདྷཏི [ཛཱ. ༡.༡.༣༨], ཁནྟྱཱ བྷིཡྻོ ན ཝིཛྫཏི [སཾ. ནི. ༡.༢༥༠].

ནཱཉྙཏྲ བོཛ྄ཛྷཱ ཏཔསཱ [སཾ. ནི. ༡.༩༨], ཡཐེཝ ཁལཏཱི བྷཱུམྱཱ, བྷཱུམྱཱཡེཝ པཏིཊྛཏི [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༥༢༢], མཧཱཝུཏྟིནཱ མཱཏི, པིཏིསདྡཱ ནཱདཱིཧི སདྡྷིཾ མཏྱཱ, པེཏྱཱཏི སིཛ྄ཛྷནྟི, མཏྱཱ ཙ པེཏྱཱ ཙ ཨེཏཾ ཛཱནཱམིམཱཏིཏོ པིཏིཏོཏི ཨཏྠོ, མཏྱཱ ཙ པེཏྱཱ ཙ ཀཏཾ སུསཱདྷུ [ཛཱ. ༢.༡༨.༦༡] -ཀཏནྟི ཀཏཾ ནཱམཾ, སུསཱདྷཱུཏི ཨཏིསུནྡརཾ. ‘ཨནུཉྙཱཏོ ཨཧཾ མཏྱཱ, སཉྩཏྟོ པིཏརཱ ཨཧ’ནྟི [ཛཱ. ༢.༢༢.༢༩] པཱལི༹པདཱནི. ‘མཱཏཱིནཾ དོཧལོ༹ ནཱམ ཛནིནྡ ཝུཙྩཏཱི’ [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༣༤༧] ཏི ཙ པཱལི༹, ཝཱིསཏི, ཏིཾསཏི, སཊྛི, སཏྟཏི, ཨསཱིཏི, ནཝུཏི, ཀོཊི, པཀོཊི ཨིཙྩེཏེ སངྑྱཱརཱསིམྷི ཨཱགམིསྶནྟི.

ཨིཀཱརནྟིཏྠིལིངྒརཱསི ནིཊྛིཏོ.

ཨཱིཀཱརནྟིཏྠིལིངྒརཱསི

༩༦. སིམྷི ནཱནཔུཾསཀསྶ [ཀ. ༨༥; རཱུ. ༡༥༠; ནཱི. ༢༣༩ མོག-དུ. ༦༦; སིསྨིཾ (བཧཱུསུ)].

སིམྷི ¶ པརེ ཨནཔུཾསཀསྶ པུམིཏྠཱིནཾ དཱིགྷསྶ རསྶོ ན ཧོཏི.

ཨིཏྠཱི ཏིཊྛཏི, ཨིཏྠཱི ཏིཊྛནྟི.

༩༧. ཨེཀཝཙནཡོསྭགྷོནཾ [ཀ. ༨༤; རཱུ. ༡༤༤; ནཱི. ༢༣༧, ༢༣༨].

གྷོ ཙ ཨོ ཙ གྷོ, ན གྷོ ཨགྷོ. ཨེཀཝཙནེསུ ཙ ཡོསུ ཙ པརེསུ གྷ, ཨོཝཛྫིཏཱནཾ སབྦེསཾ དཱིགྷཱནཾ རསྶོ ཧོཏི.

ཨིཏྠིཡོ ཏིཊྛནྟི, ཨིཐྱོ ཏིཊྛནྟི.

༩༨. གེ ཝཱ [ཀ. ༢༤༥, ༢༤༦; རཱུ. ༡༥༢, ༧༣; ནཱི. ༤༧༦-༩].

གེ པརེ གྷ, ཨོཝཛྫིཏཱནཾ སབྦེསཾ དཱིགྷཱནཾ རསྶོ ཧོཏི ཝཱ.

བྷོཏི ཨིཏྠི, བྷོཏི ཨིཏྠཱི, བྷོཏིཡོ ཨིཏྠཱི, བྷོཏིཡོ ཨིཏྠིཡོ, བྷོཏིཡོ ཨིཐྱོ, ཨིཏྠིཾ པསྶཏི.

༩༩. ཡཾ པཱིཏོ [ཀ. ༢༢༣; རཱུ. ༡༨༨; ནཱི. ༤༥༠].

ཡོ པསཉྙོ ཨཱིཀཱརོ, ཏཏོ ཨཾཝཙནསྶ ཡཾ ཧོཏི ཝཱ.

ཨིཏྠིཡཾ པསྶཏི, ཨེཏྠ ཙ ཡནྟི སུཏྟཝིབྷཏྟེན ‘‘བུཛ྄ཛྷསྶུ ཛིནབོདྷིཡ’’ནྟི [བུ. ཝཾ. ༢.༡༨༢] སིཛ྄ཛྷཏི. ཨིཏྠཱི པསྶཏི, ཨིཏྠིཡོ པསྶཏི, ཨིཐྱོ ¶ པསྶཏི, ཨིཏྠིཡཱ, ཨིཐྱཱ, ཨིཏྠཱིཧི, ཨིཏྠཱིབྷི, ཨིཏྠིཡཱ, ཨིཐྱཱ, ཨིཏྠཱིནཾ, ཨིཏྠིཡཱ, ཨིཏྠིམྷཱ, ཨིཐྱཱ, ཨིཏྠཱིཧི, ཨིཏྠཱིབྷི, ཨིཏྠིཡཱ, ཨིཐྱཱ, ཨིཏྠཱིནཾ, ཨིཏྠིཡཱ, ཨིཐྱཱ, ཨིཏྠིཡཾ, ཨིཐྱཾ, ཨིཏྠིམྷི, ཨིཏྠཱིསུ.

ནདཱི སནྡཏི, ནདཱི སནྡནྟི, ནདིཡོ སནྡནྟི.

ཨིཝཎྞལོཔེ སནྡྷིསུཏྟེན ཡཀཱརེ པརེ ཏཝགྒསྶ ཙཝགྒོ, ཡསྶ ཙ པུབྦརཱུཔཾ [ཀ. ༩༨; རཱུ. ༨༧ པིཊྛེ; ནཱི. ༡༠༤; ༢༦༢-༣-༤]. ནཛྫོ སནྡནྟི [ཀ. ༩༨; རཱུ. ༨༧ པིཊྛེ; ནཱི. ༡༠༤; ༢༦༢-༣-༤], ནཱདྱེཀཝཙནེསུ ནཛྫཱ ཀཏཾ, ནཛྫཱ དེཏི, ནཛྫཱ ཨཔེཏི, ནཛྫཱ སནྟཀཾ, ནཛྫཱ ཏིཊྛཏི, ནཛྫཾ ཏིཊྛཏི, སེསརཱུཔཱནི ཨིཏྠིསདིསཱནི.

ཨེཝཾ གཙྪཏཱི གཙྪནྟཱི, སཏཱི སནྟཱི, ཨསཏཱི ཨསནྟཱི, མཧཏཱི མཧནྟཱི, བྲཧྨཏཱི བྲནྟཱི, བྷོཏཱི བྷོནྟཱི, བྷཝིསྶཏཱི བྷཝིསྶནྟཱི, གམིསྶཏཱི གམིསྶནྟཱི, གུཎཝཏཱི གུཎཝནྟཱི, སཱིལཝཏཱི སཱིལཝནྟཱི, སཏིམཏཱི སཏིམནྟཱི, སིརིམཏཱི སིརིམནྟཱི, ཀཏཝཏཱི ཀཏཝནྟཱི, བྷུཏྟཱཝཏཱི བྷུཏྟཱཝནྟཱི, སབྦཱཝཏཱི སབྦཱཝནྟཱི, ཡཱཝཏཱི ཡཱཝནྟཱི, ཏཱཝཏཱི ཏཱཝནྟཱི. ཀམྷི ཨཱགམེ རསྶོ, ཡཱཝཏིཀཱ, ཏཱཝཏིཀཱ.

གཱཝཱི, ཡཀྑཱི, ཡཀྑིནཱི, ཨཱརཱམིཀིནཱི, དཎྜཔཱཎིནཱི, དཎྜིནཱི, བྷིཀྑུནཱི, པརཙིཏྟཝིདུནཱི, མུཊྛསྶཏིནཱི, གྷརཎཱི, པོཀྑརཎཱི, ཨཱཙརིནཱི, མཱཏུལཱནཱི, གཧཔཏཱནཱི ཨིཙྩཱདཡོ. ནདཱདི.

ཝིསེསཝིདྷཱནམུཙྩཏེ.

༡༠༠. ནཛྫཱ ཡོསྭཱམ [ནཱི. ༢༦༢].

ཡོསུ པརེསུ ནདིཡཱ ཨནྟེ ཨཱམཨཱགམོ ཧོཏི ཝཱ.

ནཛྫཱཡོ ¶ སནྡནྟི [སཾ. ནི. ༣.༢༢༤], ནཛྫཱཡོ སུཔཏིཏྠཱཡོ [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༤༡༤] ཏི པཱལི༹, ནིམིཛཱཏཀེ པན ནཛྫོནུཔརིཡཱཡཏི, ནཱནཱཔུཔྥདུམཱཡུཏཱཏི ཙ ནཛྫོ ཙཱནུཔརིཡཱཏཱིཏི [ཛཱ. ༢.༢༢.༥༣༧] ཙ པཱལི༹, ཏཏྠ མཧཱཝུཏྟིནཱ སིསྶ ཨོཏྟཾ.

ཨུཊྛེཧི རེཝཏེ སུཔཱཔཀམྨེ [ཝི. ཝ. ༨༦༣], དཱསཱ ཙ དཱསྱོ ཙ, ཨནུཛཱིཝིནོ [ཛཱ. ༡.༡༠.༡༠༡], བཱརཱཎསྱཾ མཧཱརཱཛ, ཀཱཀརཱཛཱ ནིཝཱསཀོ [ཛཱ. ༡.༣.༡༢༤], བཱརཱཎསྱཾ ཨཧུ རཱཛཱ [ཛཱ. ༡.༡༦.༡༧༨], རཉྙོ མནོ ཨུམྨཱདནྟྱཱ ནིཝིཊྛོ, ཨུམྨཱདནྟྱཱ རམིཏྭཱན, སིཝིརཱཛཱ ཏཏོ སིཡཾ [ཛཱ. ༢.༡༨.༧༠], དཱརཀེཝ ཨཧཾ ནེསྶཾ. བྲཱཧྨཎྱཱ པརིཙཱརཀེ [ཛཱ. ༢.༢༢.༢༡༡༡]. ཏཐཱ ཡོསུ པོཀྑརཉྙོ. ནཱདཱིསུ པཐབྱཱ, པུཐབྱཱ, པོཀྑརཉྙཱ. སྨིཾམྷི པཐབྱཱ, པཐབྱཾ, པུཐབྱཱ, པུཐབྱཾ, པོཀྑརཉྙཱ, པོཀྑརཉྙཾ, ཝེཏྲཉྙཱ, ཝེཏྲཉྙཾ [ཝེ ཏྲརཉྙཱ, (ནིསྶཡ)] ཨིཙྩཱདཱིནི དིསྶནྟི.

ཨཱིཀཱརནྟིཏྠིལིངྒརཱསི ནིཊྛིཏོ.

ཨུཀཱརནྟིཏྠིལིངྒརཱསི

སིལོཔོ, དྷེནུ གཙྪཏི, དྷེནུཡོ གཙྪནྟི, ཡོལོཔེ དཱིགྷོ, དྷེནཱུ གཙྪནྟི, བྷོཏི དྷེནུ, བྷོཏི དྷེནཱུ, བྷོཏིཡོ དྷེནུཡོ, བྷོཏིཡོ དྷེནཱུ, དྷེནུཾ པསྶཏི, དྷེནུཡོ པསྶཏི, དྷེནཱུ པསྶཏི, དྷེནུཡཱ, དྷེནཱུཧི, དྷེནཱུབྷི, དྷེནུཡཱ, དྷེནཱུནཾ, དྷེནུཡཱ, དྷེནུམྷཱ, དྷེནཱུཧི, དྷེནཱུབྷི, དྷེནུཡཱ, དྷེནཱུནཾ, དྷེནུཡཱ, དྷེནུཡཾ, དྷེནུམྷི, དྷེནཱུསུ.

ཨེཝཾ ཡཱགུ, ཀཱསུ, དདྡུ, ཀཎྜུ, ཀཙྪུ, རཛྫུ, ཀརེཎུ, པིཡངྒུ, སསྶུ ཨིཙྩཱདཡོ. དྷེནྭཱདི.

དྷཱཏུསདྡོ ¶ པན པཱལི༹ནཡེ ཨིཏྠིལིངྒོ, སདྡསཏྠནཡེ པུམིཏྠིལིངྒོ.

མཱཏུ, དྷཱིཏུ, དུཧིཏུསདྡཱ ཨིཏྠི ལིངྒཱ, ཏེསཾ རཱུཔཾ པིཏཱདིགཎེ ཨཱགམིསྶཏི.

ཨུཀཱརནྟིཏྠིལིངྒརཱསི ནིཊྛིཏོ.

ཨཱུཀཱརནྟིཏྠིལིངྒརཱསི

ཝདྷཱུ གཙྪཏི, ཝདྷཱུ གཙྪནྟི, ཡོསུ རསྶོ, ཝདྷུཡོ གཙྪནྟི, བྷོཏི ཝདྷུ, བྷོཏི ཝདྷཱུ, བྷོཏིཡོ ཝདྷཱུ, ཝདྷུཡོ, ཝདྷུཾ, ཝདྷཱུ, ཝདྷུཡོ, ཝདྷུཡཱ, ཝདྷཱུཧི, ཝདྷཱུབྷི, ཝདྷུཡཱ, ཝདྷཱུནཾ, ཝདྷུཡཱ, ཝདྷུམྷཱ, ཝདྷཱུཧི, ཝདྷཱུབྷི, ཝདྷུཡཱ, ཝདྷཱུནཾ, ཝདྷུཡཱ, ཝདྷུཡཾ, ཝདྷཱུསུ. ཨེཝཾ ཛམྦཱུ, སརབྷཱུ, སུཏནཱུ, ནཱགནཱསཱུརཱུ, སཾཧིཏོརཱུ, ཝཱམོརཱུ, ལཀྑཎཱུརཱུ, བྲཧྨབནྡྷཱུ, བྷཱུ, ཙམཱུ ཨིཙྩཱདཡོ. ཝདྷཱདི.

སཱཧཾ གནྟྭཱ མནུསྶཏྟཾ, ཝདཉྙཱུ ཝཱིཏམཙྪརཱཏི [ཝི. ཝ. ༦༣༤] ཙ ཀོདྷནཱ ཨཀཏཉྙཱུ ཙཱཏི [ཛཱ. ༡.༡.༦༣] ཙ པཱལི༹ཡོ, ཏསྨཱ ནཱིཔཙྩཡཾ ཝིནཱཔི ཀྭཙི ཨཱུཀཱརནྟཀིཏཀསདྡཱ ཨིཏྠིལིངྒཱ བྷཝནྟི.

ཨཱུཀཱརནྟིཏྠིལིངྒརཱསི ནིཊྛིཏོ.

ཨོཀཱརནྟརཱསི

གོསདྡོ དྭིལིངྒོ. ཏསྶ རཱུཔཱནི ཀཱནིཙི དྭིཡཏྠཝསེན ཨིཏྠིཡམྤི ཝཏྟནྟི པུམེཔི ཝཏྟནྟི མིསྶཀེཔི ཝཏྟནྟི, ཀཱནིཙི ཨིཏྠིཡཾ ཀཱནིཙི པུམེ. ཨིདྷ པན སབྦཱནི ཡཱནི སམོདྷཱནེཏྭཱ དཱིཔིཡནྟེ.

སིལོཔོ, གོགཙྪཏི-ཨེཏྠ ཙ གོཏི ཨབྷིནྣསདྡལིངྒཏྟཱ གོཎོཏིཔི ཡུཛྫཏི, གཱཝཱིཏིཔི ཡུཛྫཏི.

༡༠༡. གོསྶཱགསིཧིནཾསུ ¶ གཱཝགཝཱ [ཀ. ༧༣-༥; རཱུ. ༡༦༩, ༡༧༠, ༡༧༤; ནཱི. ༢༢༤].

ག, སི, ཧི, ནཾཝཛྫིཏཱསུ ཝིབྷཏྟཱིསུ གོསདྡསྶ གཱཝ, གཝཱདེསཱ ཧོནྟི.

༡༠༢. ཨུབྷགོཧི ཊོ [ཀ. ༢༠༥; རཱུ. ༡༦༠; ནཱི. ༤༢༡].

ཨུབྷ, གོཧི ཡོནཾ ཊོ ཧོཏི.

གཱཝོ, གཝོ, ཧེ གོ, ཧེ གཱཝོ, ཧེ གཝོ, གཱཝཾ, གཝཾ.

༡༠༣. གཱཝུམྷི [ཀ. ༧༦; རཱུ ༡༧༡, ༢༢༦].

ཨཾམྷི གོསྶ གཱཝུ ཧོཏི ཝཱ.

གཱཝུཾ, གཱཝོ, གཝོ, གཱཝེན, གཝེན.

༡༠༤. ནཱསྶཱ.

གོསྶ གཱཝ, གཝཱདེསཏོ ནཱཝཙནསྶ ཨཱ ཧོཏི ཝཱ.

གཱཝཱ, གཝཱ, གོཧི, གོབྷི, གཱཝསྶ, གཝསྶ.

༡༠༥. གཝཾ སེན.

སེན སཧ གོསྶ གཝཾ ཧོཏི ཝཱ.

གཝཾ, གོནཾ.

༡༠༦. གུནྣཉྩ ནཾནཱ [ཀ. ༨༡; རཱུ. ༡༧༢; ནཱི. ༢༣༠].

ནཾནཱ སཧ གོསྶ གུནྣཉྩ ཧོཏི གཝཉྩ.

གུནྣཾ, གཝཾ, གཱཝསྨཱ, གཝསྨཱ, གཱཝམྷཱ, གཝམྷཱ, གཱཝཱ, གཝཱ, གོཧི, གོབྷི, གཱཝསྶ, གཝསྶ, གཝཾ, གོནཾ, གུནྣཾ, གཝཾ, གཱཝསྨིཾ, གཱཝམྷི, གཱཝེ, གཝསྨིཾ, གཝམྷི, གཝེ, གོསུ, གཱཝེསུ, གཝེསུ.

ཡོསུ ¶ གཱཝ, གཝཱདེསེ ཀཏེ ཨཏོ ཡོནཾ ཊཱ, ཊེ ཙ ཧོནྟི, ཨུསབྷཱ རུཀྑཱ གཱཝིཡོ གཝཱ ཙ [ཛཱ. ༡.༡.༧༧]. བལགཝཱ དམྨགཝཱ ཝཱ གངྒཱཡ པཱརཾ ཨགམིཾསུ. ཨཐཱཔརེ པཏཱརེསི བལགཱཝེ དམྨགཱཝེ [མ. ནི. ༡.༣༥༢ (ཐོཀཾ ཝིསདིསཾ)] ཏི པཱལི༹པདཱནི.

ཨེཏྠ ཙ གཱཝོ ནོ པརམཱ མིཏྟཱ, ཡཱསུ ཛཱཡནྟི ཨོསདྷཱ [སུ. ནི. ༢༩༨] ཏི ཙ, གཝཱ ཁཱིརཾ, ཁཱིརམྷཱ དདྷི, དདྷིམྷཱ ནཝནཱིཏཾ, ནཝནཱིཏམྷཱ སཔྤི, སཔྤིམྷཱ སཔྤིམཎྜོཏི ཙ ཨིཏྠིཡཾ ཝཏྟནྟི. གཱཝིཡོ གཝཱཏི ཙ བལགཝཱ དམྨགཝཱ བལགཝེ དམྨགཝེཏི [མ. ནི. ༡.༣༥༡] ཙ གཱཝུཾ ཝཱ ཏེ དམྨི གཱཝིཾ ཝཱ ཏེ དམྨཱིཏི ཙ གཝཾཝ སིངྒིནོ སིངྒནྟི [ཛཱ. ༡.༡༢.༣༩] ཙ པུམེ བྷཝནྟི. ཨཏིཏྠེནེཝ གཱཝོ པཏཱརེསི, ཨཐ ཁོ ཏཱ གཱཝོ མཛ྄ཛྷེ གངྒཱཡ ཨནཡབྱསནཾ ཨཱཔཛྫིཾསཱུ [མ. ནི. ༡.༣༥༠] ཏི ཙ ཨནྣདཱ བལདཱ ཙེཏཱ, ཝཎྞདཱ སུཁདཱ ཙ ཏཱ, ཨེཏམཏྠཝསཾ ཉཏྭཱ, ནཱསྶུ གཱཝོ ཧནིཾསུ ཏེཏི [སུ. ནི. ༢༩༨] ཙ བྷདྡཝསེན ཨིཏྠིཡཾ ཨཏྠཝསེན མིསྶཀེ ཝཏྟནྟི. གུནྣཾ ཙེ ཏརམཱནཱནཾ, གཝཾ ཙེ ཏརམཱནཱནཾ, ཨུཛུཾ གཙྪཏི པུངྒཝོ, སབྦཱ ཏཱ ཨུཛུཾ གཙྪནྟཱིཏི [ཛཱ. ༡.༤.༡༣༥; ༢.༡༨.༡༠༤] ཙ མིསྶཀེ ཨེཝ. བལགཝ, དམྨགཝསདྡཱ ཛརགྒཝ, པུངྒཝ, སགཝ, པརགཝ, དཱརགཝསདྡཱ ཝིཡ ཨཀཱརནྟཱ སམཱསསདྡཱཏིཔི ཡུཛྫཏི.

མིསྶཀཊྛཱནེསུ པན ཨིཏྠིབཧུལཏྟཱ ཏཱ གཱཝོ ཨེཏཱ གཱཝོཏིཨཱདིནཱ ཨིཏྠིལིངྒམེཝ དིསྶཏི.

ཨིཏི ཨོཀཱརནྟརཱསི.

ཨིཏྠིལིངྒརཱསི ནིཊྛིཏོ.

པུལླིངྒརཱསི

ཨཀཱརནྟ པུལླིངྒཔུརིསཱདིརཱསི

ཨཐ པུལླིངྒཱནི དཱིཔིཡནྟེ.

སཏྟཝིདྷཾ པུལླིངྒཾ – ཨདནྟཾ, ཨཱདནྟཾ, ཨིདནྟཾ, ཨཱིདནྟཾ, ཨུདནྟཾ, ཨཱུདནྟཾ, ཨོདནྟཾ.

༡༠༧. སིསྶོ [ཀ. ༡༠༤; རཱུ. ༦༦; ནཱི. ༢༧༢].

ཨཏོ སིསྶ ཨོ ཧོཏི པུམེ.

པུརིསོ ཏིཊྛཏི.

༡༠༨. ཨཏོ ཡོནཾ ཊཱཊེ [ཀ. ༡༠༧; རཱུ. ༦༩; ནཱི. ༢༧༥, ༢༧༧].

ཨཏོ པཋམཱཡོནཾ དུཏིཡཱཡོནཉྩ ཀམེན ཊཱ, ཊེ ཧོནྟི པུཾ, ནཔུཾསཀེསུ. ཊཱནུབནྡྷོ སབྦཱདེསཏྠོ.

པུརིསཱ ཏིཊྛནྟི.

‘གསཱིན’ནྟི སིལོཔོ, བྷོ པུརིས, ‘ཨཡུནཾ ཝཱ དཱིགྷོ’ཏི དཱིགྷོ, བྷོ པུརིསཱ, བྷོནྟོ པུརིསཱ, པུརིསཾ, པུརིསེ.

༡༠༩. ཨཏེན [ཀ. ༡༠༣; རཱུ. ༧༩; ནཱི. ༢༧༡].

ཨཏོ ནཱཝཙནསྶ ཨེནཱདེསོ ཧོཏི པུཾ, ནཔུཾསཀེསུ.

པུརིསེན.

༡༡༠. སུཧིསྭསྶེ [ཀ. ༡༠༡; རཱུ. ༨༠; ནཱི. ༦༨].

སུ, ཧིསུ པརེསུ ཨསྶ ཨེ ཧོཏི པུཾ, ནཔུཾསཀེསུ.

པུརིསེཧི, པུརིསེབྷི.

༡༡༡. སུཨུ ¶ སསྶ [ཀ. ༦༡; རཱུ. ༨༦; ནཱི. ༢༠༨].

སསྶ ཨཱདིམྷི སཱགམོ ཧོཏི. ཨུཀཱརོ ཨུཙྩཱརཎཏྠོ, ཉཱནུབནྡྷོ ཨཱདིམྷཱིཏི དཱིཔནཏྠོ.

པུརིསསྶ, ‘སུནཾཧིསཱུ’ཏི དཱིགྷོ. པུརིསཱནཾ, པུརིསསྨཱ, པུརིསམྷཱ.

༡༡༢. སྨཱསྨིཾནཾ [ཀ. ༡༠༨; རཱུ. ༩༠; ནཱི. ༢༧༦].

ཨཏོ སྨཱ, སྨིཾནཾ ཀམེན ཊཱ, ཊེ ཧོནྟི པུཾ, ནཔུཾསཀེསུ.

པུརིསཱ, པུརིསེཧི, པུརིསེབྷི, པུརིསསྶ, པུརིསཱནཾ, པུརིསསྨིཾ, པུརིསམྷི, པུརིསེ, པུརིསེསུ.

ཨེཝཾ བུདྡྷོ, དྷམྨོ, སངྒྷོ, སཀྐོ, དེཝོ, སཏྟོ, ནརོ, གོཎོ, པུངྒཝོ, ཛརགྒཝོ, སགཝོ, པརགཝོ, རཱཛགཝོ, མཱཏུགཱམོ, ཨོརོདྷོ, དཱརོཨིཙྩཱདི.

ཝིསེསཝིདྷཱནམུཙྩཏེ.

༡༡༣. ཀྭཙེ ཝཱ [ནཱི. ༢༧༧].

ཨཏོ སིསྶ ཀྭཙི ཨེ ཧོཏི ཝཱ པུཾ, ནཔུཾསཀེསུ.

པུམེ ཏཱཝ –

ཝནཔྤགུམྦེ ཡཐ ཕུསྶིཏགྒེ [ཁུ. པཱ. ༦.༡༣; སུ. ནི. ༢༣༦], ‘‘ཀེ གནྡྷབྦེ རཀྑསེ ཙ ནཱགེ, ཀེ ཀིམྤུརིསེ ཙཱཔི མཱནུསེ. ཀེ པཎྜིཏེ སབྦཀཱམདདེ. དཱིགྷརཏྟཾ བྷཏྟཱ མེ བྷཝིསྶཏི’’ [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༣༥༢]. ནཏྠི ཨཏྟཀཱརེ ནཏྠི པརཀཱརེ ནཏྠི པུརིསཀཱརེ [དཱི. ནི. ༡.༡༦༨], ཨེཀེ ཨེཀཏྠེ, སམེ སམབྷཱགེ, ནཧེཝཾ ཝཏྟབྦེ [ཀཐཱ. ༡], ཀེ ཚཝེ སིངྒཱལེ, ཀེ ཚཝེ པཱཐིཀཔུཏྟེ [དཱི. ནི. ༣.༢༩-༣༡] ཨིཙྩཱདི.

ནཔུཾསཀེ ¶ པན –

བྷོགཝཏཱི ནཱམ མནྡིརེ, ནགརེ ནིམྨིཏེ ཀཉྩནམཡེ [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༣༧༠] ཨིཙྩཱདི.

ཝཱཏི ཀིཾ? ཝནཔྤགུམྦོ.

ཀྭཙཱིཏི ཀིཾ? པུརིསོ.

མཧཱཝུཏྟིནཱ པཋམཱཡོནཉྩ ཀྭཙི ཊེ ཧོཏི. བཱལེ ཙ པཎྜིཏེ ཙ སནྡྷཱཝིཏྭཱ སཾསརིཏྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརིསྶནྟི [དཱི. ནི. ༡.༡༦༨], ཀྭཙི ཡོནཾ པཀཏི ཧོཏི, ཝནེ ཝཱལ༹མིགཱ ཙེཝ, ཨཙྪཀོཀཏརཙྪཡོ, བཧཱུཧི པརིཔནྠཡོ [ཛཱ. ༢.༢༢.༢༥༥], ཀྱསྶ བྱཔཐཡོ ཨསྶུ ཨིཙྩཱདི.

༡༡༤. དིཝཱདིཏོ [ཀ. ༢༠༦; རཱུ. ༡༦༥].

དིཝཱདཱིཧི སྨིཾནོ ཊི ཧོཏི.

དིཝི-དེཝལོཀེཏྱཏྠོ.

ཨཱདིསདྡེན ཨས བྷུཝི, ནིཙྩཾ ཝཱགམོ. ཨཡྻསདྡམྷཱ མཧཱཝུཏྟིནཱ ཨཱལཔནེ ག, ཡོནཾ ཊོ ཧོཏི ཝཱ. བྷོ ཨཡྻོ ཨཡྻ ཝཱ, བྷོནྟོ ཨཡྻོ ཨཡྻཱ ཝཱ. སེསཾ པུརིསསམཾ.

པུརིསཱདིརཱསི ནིཊྛིཏོ.

མནོགཎརཱསི

མནོ, མནཱ, བྷོ མན, བྷོ མནཱ, བྷོནྟོ མནཱ.

༡༡༥. མནཱདཱིཧི སྨིཾསཾནཱསྨཱནཾ སིསོཨོསཱསཱ [ཀ. ༡༨༡-༢, ༡༨༤; རཱུ. ༩༥-༩༧; ནཱི. ༣༧༣-༤, ༣༧༦-༧].

ཏེཧི སྨིཾ, ས, ཨཾ, ནཱ, སྨཱནཾ ཀམེན སི, སོ, ཨོ, སཱ, སཱ ཧོནྟི ཝཱ.

མནཾ ¶ , མནོ, མནེ, མནེན, མནསཱ, མནེཧི, མནེབྷི, མནསྶ, མནསོ, མནཱནཾ, མནསྨཱ, མནམྷཱ, མནསཱ, མནཱ, མནེཧི, མནེབྷི, མནསྶ, མནསོ, མནཱནཾ, མནསྨིཾ, མནམྷི, མནསི, མནེ, མནེསུ.

ཏམོ, ཏཔོ, ཏེཛོ, སིརོ, ཨུརོ, ཝཙོ, རཛོ, ཨོཛོ, ཨཡོ, པཡོ, ཝཡོ, སརོ, ཡསོ, ཙེཏོ, ཚནྡོ, རདྷཏཱ, ཨཧོ ཨིཙྩཱདི མནོགཎོ.

ཨིདཾ མནོགཎལཀྑཎཾ. ཀྲིཡཱཀམྨེ ཨོདནྟོ, ནཱདཱིནཾ སཱདིཏཱ, སམཱསཏདྡྷིཏམཛ྄ཛྷེ ཨོདནྟོ ཙཱཏི.

ཡོ ཝེ དསྶནྟི ཝཏྭཱན, ཨདཱནེ ཀུརུཏེ མནོ [ཛཱ. ༡.༡༥.༦༡], ཀསྶཔསྶ ཝཙོ སུཏྭཱ, ཏཔོ ཨིདྷ པཀྲུབྦཏི [སཾ. ནི. ༡.༢༠༤], ཙེཏོ པརིཙྩ ཛཱནཱཏི [དཱི. ནི. ༡.༢༤༢], སིརོ ཏེ བཱདྷཡིསྶཱམི ཨིཙྩཱདི.

མནསཱ ཙེ པསནྣེན [དྷ. པ. ༢], ཝིཔྤསནྣེན ཙེཏསཱ [ཛཱ. ༢.༢༢.༥༥༡], ཝཙསཱ མནསཱ ཙེཝ, ཝནྡཱ མེ ཏེ ཏཐཱགཏེ [པརིཏྟཔཱལི༹ ཨཱཊཱནཱཊིཡསུཏྟ]. ཨེཀཱུནཏིཾསོ ཝཡསཱ [དཱི. ནི. ༢.༢༡༤], ཏེཛསཱ ཡསསཱ ཛལཾ [ཝི. ཝ. ༨༥༧], ཏཔསཱ ཨུཏྟམོ སཏྟོ, གྷཏེན ཝཱ བྷུཉྫསྶུ པཡསཱ ཝཱ, ཝནྡཱམི སིརསཱ པཱདེ [ཛཱ. ༢.༢༠.༦༨], ཡེ ཨེཏཱ ཨུཔསེཝནྟི, ཚནྡསཱ ཝཱ དྷནེན ཝཱ [ཛཱ. ༢.༢༡.༣༥༠], ཨུརསཱ པནུདིསྶཱམི [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༨༣༣], ཨཡསཱ པཊིཀུཛ྄ཛྷིཏོ [ཨ. ནི. ༣.༣༦] ཨིཙྩཱདི.

ན མཡ྄ཧཾ མནསོ པིཡོ [ཛཱ. ༡.༡༠.༡༡], ཙེཏསོ པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི [པཱརཱ. ༡༨], ཙེཏསོ སམནྣཱཧཱརོ, སཱདྷུ ཁལུ པཡསོ པཱནཾ, སཱཝིཏྟཱི ཚནྡསོ མུཁཾ [མ. ནི. ༢.༤༠༠] ཨིཙྩཱདི.

སཱདྷུཀཾ ¶ མནསི ཀརོཐ [དཱི. ནི. ༢.༣], ཨེཏམཏྠཾ ཙེཏསི སནྣིདྷཱཡ, སིརསི ཨཉྫལིཾ ཀཏྭཱ [ཨཔ. ཐེར ༡.༤༡.༨༢], ཨུརསིལོམོ, པཱཔཾ ཨཀཱསི རཧསི ཨིཙྩཱདི.

མནོདྷཱཏུ, མནོམཡཾ, ཏམོཁནྡྷཾ པདཱལཡི, ཏཔོདྷནོ, ཏེཛོདྷཱཏུ, སིརོརུཧཱ ཀེསཱ, སརོརུཧཾ པདུམཾ, རཛོཧརཎཾ ཝཏྠཾ, ཨོཛོཧརཎཱ སཱཁཱ, ཨཡོཔཏྟོ, ཝཡོགུཎཱ ཨནུཔུབྦཾ ཛཧནྟི, ཡསོདྷརཱ དེཝཱི, ཙེཏོཡུཏྟཱ དྷམྨཱ, ཚནྡོཝིཙིཏིཔཀརཎཾ, རཧོགཏོ ཙིནྟེསི, ཨཧོརཏྟཱནམཙྩཡེ [སཾ. ནི. ༡.༡༡༢] ཨིཙྩཱདི.

མཧཱཝུཏྟིནཱ ཨཧམྷཱ སྨིཾནོ ནི ཙ ཨུ ཙ ཧོཏི, ཏདཧནི, ཏདཧུ. རཧམྷཱ སྨིཾནོ ཨོ ཧོཏི, མཱཏུགཱམེན སདྡྷིཾ ཨེཀོ ཨེཀཱཡ རཧོ ནིསཱིདཏི [པཱརཱ. ༤༥༢], རཧོ ཏིཊྛཏི, རཧོ མནྟེཏི.

མནོགཎརཱསི ནིཊྛིཏོ.

མནཱདིགཎརཱསི

༡༡༦. ཀོདྷཱདཱིཧི.

ཨེཏེཧི ནཱཝཙནསྶ སཱ ཧོཏི ཝཱ.

ཀོདྷསཱ, ཀོདྷེན, ཨཏྠསཱ, ཨཏྠེན.

༡༡༧. ནཱསྶ སཱ [ཀ. ༡༨༡; རཱུ. ༩༥; ནཱི. ༣༧༣].

པདཱདཱིཧི ནཱཝཙནསྶ སཱ ཧོཏི ཝཱ.

པདསཱ, པདེན, བིལསཱ, བིལེན.

༡༡༨. པདཱདཱིཧི ¶ སི.

པདཱདཱིཧི སྨིཾནོ སི ཧོཏི ཝཱ.

པདསི, པདེ, བིལསི, བིལེ.

ཏཏྠ ཀོདྷཱདིཀོ པུལླིངྒོ, པདཱདིཀོ ནཔུཾསཀོ. ཏཏྠ ཀེཙི སདྡཱ སམཱས, ཏདྡྷིཏམཛ྄ཛྷེ ཨོདནྟཱ ཧོནྟི [ཀ. ༡༨༣; རཱུ. ༤༨; ནཱི. ༣༧༥], ཨཱཔོདྷཱཏུ, ཨཱཔོམཡཾ, ཝཱཡོདྷཱཏུ, ཝཱཡོམཡཾ, ཛཱིཝ ཏྭཾ སརདོསཏཾ [ཛཱ. ༡.༢.༩], ཨནུཡནྟི དིསོདིསཾ [དཱི. ནི. ༣.༢༨༡] ཨིཙྩཱདི.

ཀེཙི ནཱསྶ སཱདེསཾ ལབྷནྟི, ཀོདྷསཱ ཨུསུནཱ ཝིཛ྄ཛྷི [ཛཱ. ༢.༢༢.༣༥༢], དལ༹ྷཾ གཎྷཱཧི ཐཱམསཱ [ཛཱ. ༡.༧.༣༠], པདསཱཝ ཨགམཱསི, མཱཀཱསི མུཁསཱ པཱཔཾ, སཙྩེན དནྟོ དམསཱ ཨུཔེཏོ-དམསཱཏི ཨིནྡྲིཡདམནེན, སུཙིཾ པཎཱིཏཾ རསསཱ ཨུཔེཏཾ [ཛཱ. ༡.༧.༡༨], ཝེགསཱ གནྟྭཱན, ཨཱཡུསཱ ཨེཀཔུཏྟམནུརཀྑེ [ཁུ. པཱ. ༩.༧] ཨིཙྩཱདི.

ཀེཙི སྨིཾནོ སྱཱདེསཾ ལབྷནྟི, པདསི, བིལསི ཨིཙྩཱདི.

ཀེཧིཙི མཧཱཝུཏྟིནཱ ནཱ, སྨཱནཾ སོ ཧོཏི, ཨཏྠསོ, ཨཀྑརསོ, སུཏྟསོ, བྱཉྫནསོ, ཧེཏུསོ, ཡོནིསོ, ཨུཔཱཡསོ, ཋཱནསོ, དཱིགྷསོ, ཨོརསོ, བཧུསོ, པུཐུསོ, མཏྟསོ, བྷཱགསོ ཨིཙྩཱདི.

‘‘པདསོ དྷམྨཾ ཝཱཙེཡྻ [པཱཙི. ༤༥], བིལསོ ཝིབྷཛིཏྭཱ ནིསིནྣོ ཨསྶ’’ [དཱི. ནི. ༢.༣༧༨] ཨིཙྩཱདཱིསུ པན ཝིཙྪཱཡཾ སོཔཙྩཡོ.

ཡདཱ པན སམཱསནྟེ མཧཱཝུཏྟིནཱ སྱཱདཱིསུ ཝིབྷཏྟཱིསུ སཱགམོ ཧོཏི, ཏདཱ པུརིསཱདིགཎོཔི ཧོཏི, བྱཱསཏྟམནསོ, ཨབྱགྒམནསོ [ཨ. ནི. ༣.༢༩], པུཏྟོ ཛཱཏོ ཨཙེཏསོ [ཛཱ. ༢.༢༢.༤], སུམེདྷསོ [ཨ. ནི. ༤.༦༢], བྷཱུརིམེདྷསོ [སུ. ནི. ༡༡༣༧] ཨིཙྩཱདི.

ཨིཏི མནཱདིགཎརཱསི.

གུཎཝཱདིགཎརཱསི

༡༡༩. ནྟུསྶ [ཀ. ༡༢༤; རཱུ. ༩༨; ནཱི. ༢༩༩].

སིམྷི ¶ ནྟུསྶ ཊཱ ཧོཏི.

གུཎཝཱ ཏིཊྛཏི.

༡༢༠. ཡྭཱདོ ནྟུསྶ [ཀ. ༩༢; རཱུ. ༡༠༠; ནཱི. ༢༤༩].

ཡོཨཱདཱིསུ ནྟུསྶ ཨཏྟཾ ཧོཏི.

གུཎཝནྟཱ ཏིཊྛནྟི.

༡༢༡. ནྟནྟཱུནཾ ནྟོ ཡོམྷི པཋམེ [ཀ. ༩༢; རཱུ. ༡༠༠; ནཱི. ༢༤༩].

པཋམེ ཡོམྷི སཝིབྷཏྟཱིནཾ ནྟ, ནྟཱུནཾ ནྟོ ཧོཏི.

གུཎཝནྟོ ཏིཊྛནྟི.

༡༢༢. ཊཊཱཨཾ གེ [ཀ. ༡༢༦; རཱུ. ༡༠༡; ནཱི. ༣༠༡-༢].

གེ པརེ སཝིབྷཏྟཱིནཾ ནྟ, ནྟཱུནཾ ཊ, ཊཱ, ཨཾ ཧོནྟི.

བྷོ གུཎཝ, བྷོ གུཎཝཱ, བྷོ གུཎཝཾ, བྷོནྟོ གུཎཝནྟཱ, བྷོནྟོ གུཎཝནྟོ, གུཎཝནྟཾ, གུཎཝནྟེ, གུཎཝནྟེན.

༡༢༣. ཏོཏཱཏིཏཱ སསྨཱསྨིཾནཱསུ [ཀ. ༡༢༧, ༡༨༧; རཱུ. ༡༠༢, ༡༠༨; ནཱི. ༣༠༣, ༣༨༦].

ས, སྨཱ, སྨིཾ, ནཱསུ སཝིབྷཏྟཱིནཾ ནྟ, ནྟཱུནཾ ཀམེན ཏོ, ཏཱ,ཏི, ཏཱ ཧོནྟི ཝཱ.

གུཎཝཏཱ, གུཎཝནྟེཧི, གུཎཝནྟེབྷི, གུཎཝནྟསྶ, གུཎཝཏོ.

༡༢༤. ནཾམྷི ¶ ཏཾ ཝཱ [ཀ. ༡༢༨; རཱུ. ༡༠༤; ནཱི. ༣༠༤].

ནཾམྷི སཝིབྷཏྟཱིནཾ ནྟ, ནྟཱུནཾ ཏཾ ཧོཏི ཝཱ.

གུཎཝནྟཱནཾ, གུཎཝཏཾ, གུཎཝནྟསྨཱ, གུཎཝནྟམྷཱ, གུཎཝནྟཱ, གུཎཝཏཱ, གུཎཝནྟེཧི, གུཎཝནྟེབྷི, གུཎཝནྟསྶ, གུཎཝཏོ, གུཎཝནྟཱནཾ, གུཎཝཏཾ, གུཎཝནྟསྨིཾ, གུཎཝནྟམྷི, གུཎཝཏི, གུཎཝནྟེ, གུཎཝནྟེསུ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ, སཱིལཝཱ, པཉྙཝཱ, བལཝཱ, དྷནཝཱ, ཝཎྞཝཱ, བྷོགཝཱ, སུཏཝཱ ཨིཙྩཱདི. ཨེཏྠ ཙ ཨཱལཔནེ བྷགཝཱཏི ནིཙྩཾ དཱིགྷོ.

སབྦཱཝཱ, སབྦཱཝནྟོ, སབྦཱཝནྟཾ, སབྦཱཝནྟེ, སབྦཱཝནྟེན, སབྦཱཝཏཱ, སབྦཱཝནྟེཧི…པེ… སབྦཱཝནྟེསུ.

ཨེཝཾ ཡཱཝཱ, ཡཱཝནྟོ, ཏཱཝཱ, ཏཱཝནྟོ, ཨེཏྟཱཝཱ, ཨེཏྟཱཝནྟོ, ཀིཾཝཱ, ཀིཾཝནྟོ, ཀིཏྟཱཝཱ, ཀིཏྟཱཝནྟོ ཨིཙྩཱདི. ཏཐཱ བྷོཛནཾ བྷུཏྟཝཱ, བྷུཏྟཝནྟོ, དྷམྨཾ བུདྡྷཝཱ, བུདྡྷཝནྟོ, ཀམྨཾ ཀཏཝཱ, ཀཏཝནྟོ ཨིཙྩཱདི ཙ.

སཏིམཱ, སཏིམནྟཱ, སཏིམནྟོ, བྷོ སཏིམ, བྷོ སཏིམཱ, བྷོ སཏིམཾ, བྷོནྟོ སཏིམནྟཱ, བྷོནྟོ སཏིམནྟོ, སཏིམནྟཾ, སཏིམནྟེ, སཏིམནྟེན, སཏིམཏཱ, སཏིམནྟེཧི, སཏིམནྟེབྷི, སཏིམནྟསྶ, སཏིམཏོ, སཏིམནྟཱནཾ, སཏིམཏཾ, སཏིམནྟསྨཱ, སཏིམནྟམྷཱ, སཏིམནྟཱ, སཏིམཏཱ, སཏིམནྟེཧི, སཏིམནྟེབྷི, སཏིམནྟསྶ, སཏིམཏོ, སཏིམནྟཱནཾ, སཏིམཏཾ, སཏིམནྟསྨིཾ, སཏིམནྟམྷི, སཏིམཏི, སཏིམནྟེ, སཏིམནྟེསུ.

ཨེཝཾ མཏིམཱ, གཏིམཱ, པཱཔིམཱ, ཛཱཏིམཱ, བྷཱཎུམཱ, ཨཱཡུམཱ, ཨཱཡསྨཱ, སིརིམཱ, ཧིརིམཱ, དྷིཏིམཱ, ཀིཏྟིམཱ, ཨིདྡྷིམཱ, ཛུཏིམཱ ¶ , མུཏིམཱ, ཐུཏིམཱ, བུདྡྷིམཱ, ཙཀྑུམཱ, བནྡྷུམཱ, གོམཱ ཨིཙྩཱདི.

ཝིསེསཝིདྷཱནམུཙྩཏེ.

༡༢༥. ཧིམཝཏོ ཝཱ ཨོ [ཀ. ༩༤; རཱུ. ༡༠༥; ནཱི. ༢༥༢].

སིམྷི ཧིམཝནྟསདྡསྶ ཨོ ཧོཏི ཝཱ. ‘གསཱིན’ནྟི ལོཔོ.

ཧིམཝནྟོ པབྦཏོ [དྷ. པ. ༣༠༤], ཧིམཝཱ པབྦཏོ.

༡༢༦. ནྟསྶ ཙ ཊ ཝཾསེ [ཀ. ༩༣; རཱུ. ༡༠༦; ནཱི. ༢༥༡].

ཨཾ, སེསུ ནྟསྶ ཙ ནྟུསྶ ཙ སབྦསྶ ཊ ཧོཏི ཝཱ.

‘‘ཨཛ྄ཛྷོགཱཧེཏྭཱ ཧིམཝ’’ནྟི [ཨཔ. ཐེར ༢.༤༧.༥༩] པཱལི༹. སཏིམཾ, བནྡྷུམཾ, གུཎཝསྶ, སཏིམསྶ, བནྡྷུམསྶ.

མཧཱཝུཏྟིནཱ ཀྭཙི སིམྷི གེ ཙ པརེ ནྟུསྶ ཨཏྟཾ ཧོཏི, ‘‘ཨཏུལོ ནཱམ ནཱམེན, པཉྙཝནྟོ ཛུཏིནྡྷརོ’’ཏི [བུ. ཝཾ. ༢༡.༡༠] ཙ ‘‘གཏིམནྟོ སཏིམནྟོ, དྷིཏིམནྟོ ཙ ཡོ ཨིསཱི’’ཏི [ཐེརགཱ. ༡༠༥༢] ཙ ‘‘ཙཀྑུམནྟོ མཧཱཡསོ’’ཏི ཙ ‘‘ཏུཡ྄ཧཾ པིཏཱ མཧཱཝཱིར, པཉྙཝནྟ ཛུཏིནྡྷརཱ’’ཏི [ཨཔ. ཐེརཱི ༢.༢.༣༨༩] ཙ པཱལཱི༹.

པཋམཱཡོམྷི ཀྭཙི ནྟུསྶ ཊ ཧོཏི, ཝགྒུམུདཱཏཱིརིཡཱ པན བྷིཀྑཱུ ཝཎྞཝཱ ཧོནྟི [པཱརཱ. ༡༩༤], ཨེཐ ཏུམྷེ ཨཱཝུསོ སཱིལཝཱ ཧོཐ [ཨ. ནི. ༥.༡༡༤], ཙཀྑུམཱ ཨནྡྷཀཱ ཧོནྟི, ཡེ ཨིཏྠཱིནཾ ཝསཾ གཏཱ [ཛཱ. ཨཊྛ. ༢.༣.༣༦], སཾསུདྡྷཔཉྙཱ ཀུསལཱ མུཏིམཱ བྷཝནྟི [སུ. ནི. ༨༨༧ (སཾསུདྡྷཔཉྙཱ ཀུསལཱ མུཏཱིམཱ)].

ཨིཏི གུཎཝཱདིགཎརཱསི.

གཙྪནྟཱདིགཎརཱསི

༡༢༧. ནྟསྶཾ སིམྷི [ཀ. ༡༨༦; རཱུ. ༡༠༧; ནཱི. ༣༨༢-༤; ‘ཏསྶཾ’ (བཧཱུསུ)].

སིམྷི ¶ ནྟསྶ ཨཾ ཧོཏི ཝཱ. སིལོཔོ.

གཙྪཾ, གཙྪནྟོ, གཙྪནྟཱ, གཙྪནྟོ, བྷོ གཙྪ, བྷོ གཙྪཱ, བྷོ གཙྪཾ, བྷོནྟོ གཙྪནྟཱ, བྷོནྟོ གཙྪནྟོ, གཙྪནྟཾ, གཙྪནྟེ, གཙྪནྟེན, གཙྪཏཱ, གཙྪནྟེཧི, གཙྪནྟེབྷི, གཙྪནྟསྶ, གཙྪཏོ, གཙྪནྟཱནཾ, གཙྪཏཾ, གཙྪནྟསྨཱ, གཙྪནྟམྷཱ, གཙྪནྟཱ, གཙྪཏཱ, གཙྪནྟེཧི, གཙྪནྟེབྷི, གཙྪནྟསྶ, གཙྪཏོ, གཙྪནྟཱནཾ, གཙྪཏཾ, གཙྪནྟསྨིཾ, གཙྪནྟམྷི, གཙྪཏི, གཙྪནྟེ, གཙྪནྟེསུ.

ཨེཝཾ ཀརཾ, ཀུབྦཾ, ཙརཾ, ཙཝཾ, ཛཡཾ, ཛཧཾ, ཛཱནཾ, ཛིརཾ, དདཾ, དཧཾ, ཛུཧཾ, སུཎཾ, པཙཾ, སརཾ, བྷུཉྫཾ, མུཉྩཾ, སཡཾ, སརཾ, ཧརཾ, ཏིཊྛཾ, བྷཝིསྶཾ, ཀརིསྶཾ, གམིསྶཾ ཨིཙྩཱདི.

ཝིསེསཝིདྷཱནམུཙྩཏེ.

‘ནྟསྶ ཙ ཊ ཝཾསེ’ཏི ཨཾ, སེསུ ནྟསྶ ཊཏྟཾ, ཡཾ ཡཉྷི རཱཛ བྷཛཏི, སནྟཾ ཝཱ ཡདི ཝཱ ཨསཾ. སཱིལཝནྟཾ ཝིསཱིལཾ ཝཱ, ཝསཾ ཏསྶེཝ གཙྪཏི [ཛཱ. ༡.༡༥.༡༨༡]. ཀིཙྩཱནུཀྲུབྦསྶ ཀརེཡྻ ཀིཙྩཾ [ཛཱ. ༡.༢.༡༤༥] – ཨནུཀྲུབྦསྶཱཏི པུན ཀརོནྟསྶ.

མཧཱཝུཏྟིནཱ པཋམཱཡོམྷི ཙ སཝིབྷཏྟིསྶ ནྟསྶ ཨཾ ཧོཏི, ཨཔི ནུ ཏུམྷེ ཨེཀནྟསུཁཾ ལོཀཾ ཛཱནཾ པསྶཾ ཝིཧརཐ [དཱི. ནི. ༡.༤༢༥], ཀསཾ ཁེཏྟཾ བཱིཛཾ ཝཔཾ, དྷནཾ ཝིནྡནྟི མཱཎཝཱ [ཐེརཱིགཱ. ༡༡༢], བྷརནྟི མཱཏཱཔིཏརོ, པུབྦེ ཀཏམནུསྶརཾ [ཨ. ནི. ༥.༣༩].

༡༢༨. མཧནྟཱརཧནྟཱནཾ ཊཱ ཝཱ [ནཱི. ༣༨༧, ༧༡༢].

སིམྷི ཨེཏེསཾ ནྟསྶ ཊཱ ཧོཏི ཝཱ.

མཧཱ ¶ , མཧཾ, མཧནྟོ, མཧནྟཱ, མཧནྟོ, བྷོ མཧ, བྷོ མཧཱ, བྷོ མཧཾ, བྷོནྟོ མཧནྟཱ, བྷོནྟོ མཧནྟོ, མཧནྟཾ.

‘ནྟསྶ ཙ ཊ ཝཾསེ’ཏི ཨཾམྷི ནྟསྶ ཊཏྟཾ, ‘‘སུམཧཾ པུརཾ, པརིཀྑིཔིསྶ’’ནྟི [ཛཱ. ༢.༢༢.༧༩༢] པཱལི༹-སུཊྛུ མཧནྟཾ བཱརཱཎསིཔུརནྟི ཨཏྠོ. སེསཾ གཙྪནྟསམཾ.

ཨརཧཱ ཏིཊྛཏི. ‘ནྟསྶཾ སིམྷཱི’ཏི སིམྷི ནྟསྶ ཨཾ, ཨརཧཾ སུགཏོ ལོཀེ [སཾ. ནི. ༡.༡༦༡], ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ [པཱརཱ. ༡], ཨརཧནྟཱ, ཨརཧནྟོ, ཨརཧནྟཾ, ཨརཧནྟེ, ཨརཧནྟེན, ཨརཧཏཱ, ཨརཧནྟེཧི, ཨརཧནྟེབྷི, ཨརཧནྟསྶ, ཨརཧཏོ, ཨརཧནྟཱནཾ, ཨརཧཏཾ ཨིཙྩཱདི.

མཧཱཝུཏྟིནཱ བྲཧྨནྟསྶ ཙ ནྟསྶ ཊཱ ཧོཏི སིམྷི, བྲཧཱ, བྲཧནྟོ, བྲཧནྟཱ, བྲཧནྟོ, བྲཧནྟཾ, བྲཧནྟེ ཨིཙྩཱདི.

‘‘སཱ པརིསཱ མཧཱ ཧོཏི, སཱ སེནཱ དིསྶཏེ མཧཱ’’ཏི [ཛཱ. ༢.༢༢.༧༧༡] ཙ ‘‘མཧཱ བྷནྟེ བྷཱུམིཙཱལོ’’ཏི [ཨ. ནི. ༨.༧༠] ཙ ‘‘མཧཱ ཏེ ཨུཔཱསཀ པརིཙྩཱགོ’’ཏི [ཛཱ. ཨཊྛ. ༤.༡༣.ཨཀིཏྟིཛཱཏཀཝཎྞནཱ] ཙ ‘‘མཧཱ མེ བྷཡམཱགཏ’’ནྟི ཙ ‘‘བཱརཱཎསིརཛྫཾ ནཱམ མཧཱ’’ཏི [ཛཱ. ཨཊྛ. ༡.༡.མཧཱསཱིལཝཛཱཏཀཝཎྞནཱ] ཙ ‘‘མཧཱསྶ ཧོནྟི པརིཝཱརཱ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱ, མཧཱསྶ ཧོནྟི པརིཝཱརཱ བྷིཀྑཱུ བྷིཀྑུནིཡོ’’ཏི [དཱི. ནི. ༣.༢༠༤] ཙ ‘‘མཧཱ ཝཧནྟི དུདིཊྛིཾ, སངྐཔྤཱ རཱགནིསྶིཏཱ’’ཏི ཙ པཱལཱི༹. ཨཏྲ མཧཱསདྡོ ནིཔཱཏཔཊིརཱུཔཀོཔི སིཡཱ.

༡༢༩. བྷཱུཏོ.

བྷཱུདྷཱཏུསིདྡྷཏོ ནྟསྶ ཨཾ ཧོཏི སིམྷི. སུདྡྷེ ནིཙྩཾ, ཨུཔཔདེ ཨནིཙྩཾ.

བྷཝཾ ¶ ཏིཊྛཏི, སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝཾ, ཨནུབྷཝནྟོ, ཏཎྷཾ ཨབྷིབྷཝཾ, ཨབྷིབྷཝནྟོ, དུཀྑཾ པརིབྷཝཾ, པརིབྷཝནྟོ ཏིཊྛཏི, བྷཝནྟཱ, བྷཝནྟོ, ཧེ བྷཝནྟ, ཧེ བྷཝནྟཱ, ཧེ བྷཝནྟོ, ཧེ བྷཝ, ཧེ བྷཝཱ, ཧེ བྷཝཾ. ‘‘ཀཙྩི བྷཝཾ ཨབྷིརམསི ཨརཉྙེ’’ཏི [ཛཱ. ༢.༡༨.༡༨] པཱལི༹.

ཧེ བྷཝནྟཱ, ཧེ བྷཝནྟོ, བྷཝནྟཾ, བྷཝནྟེ, བྷཝནྟེན, བྷཝཏཱ, བྷཝནྟེཧི, བྷཝནྟེབྷི, བྷཝནྟསྶ, བྷཝཏོ, བྷཝནྟཱནཾ, བྷཝཏཾ, བྷཝནྟསྨཱ, བྷཝནྟམྷཱ, བྷཝནྟཱ, བྷཝཏཱ, བྷཝནྟེཧི, བྷཝནྟེབྷི, བྷཝནྟསྶ, བྷཝཏོ, བྷཝནྟཱནཾ, བྷཝཏཾ, བྷཝནྟསྨིཾ, བྷཝནྟམྷི, བྷཝཏི, བྷཝནྟེ, བྷཝནྟེསུ.

༡༣༠. བྷཝཏོ ཝཱ བྷོནྟོ གཡོནཱསེ [ཀ. ༢༤༣; རཱུ. ༨, ༡༡༠; ནཱི. ༤༨༤].

ག, ཡོ, ནཱ, སེསུ བྷཝནྟསྶ བྷོནྟོ ཧོཏི ཝཱ. སུཏྟཝིབྷཏྟེན ཨཾ, ཧི, ནཾ, སྨཱདཱིསུ ཙ.

བྷོནྟཱ, བྷོནྟོ, ཧེ བྷོནྟ, ཧེ བྷོནྟཱ, ཧེ བྷོནྟོ, བྷོནྟཾ, བྷོནྟེ, བྷོནྟེན, བྷོཏཱ, བྷོནྟེཧི, བྷོནྟེབྷི, བྷོནྟསྶ, བྷོཏོ, བྷོནྟཱནཾ, བྷོཏཾ, བྷོནྟསྨཱ, བྷོནྟམྷཱ, བྷོནྟཱ, བྷོཏཱ, བྷོནྟེཧི, བྷོནྟེབྷི, བྷོནྟསྶ, བྷོཏོ, བྷོནྟཱནཾ, བྷོཏཾ, བྷོནྟསྨིཾ, བྷོནྟམྷི, བྷོཏི, བྷོནྟེ, བྷོནྟེསུ.

བྷོ, བྷནྟེཏི དྭེ ཝུདྡྷིཨཏྠེ སིདྡྷཱ ཨཱམནྟནཏྠེ ནིཔཱཏཱ ཨེཝ, ཏེཧི པརཾ ག, ཡོནཾ ལོཔོ, ཨིཏོ བྷོ སུགཏིཾ གཙྪ [ཨིཏིཝུ. ༨༣], ཨུམྨུཛྫབྷོ པུཐུསིལེ, ཀུཏོ ནུ ཨཱགཙྪཐ བྷོ ཏཡོ ཛནཱ [ཛཱ. ༡.༩.༨༧], པསྶཐ བྷོ ཨིམཾ ཀུལཔུཏྟཾ, ཨེཧི བྷནྟེ ཁམཱཔེཧི, སོ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཁམཱཔེསི ‘‘ཁམཐ བྷནྟེ’’ཏི. ཏཐཱ བྷདྡནྟེ, བྷདྡནྟཱཏི དྭེ ‘‘ཏུཡ྄ཧཾ བྷདྡཾ ཧོཏུ ¶ , ཏུམྷཱཀཾ བྷདྡཾ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨཏྠེ སིདྡྷཱ ཨཱམནྟནནིཔཱཏཱཝ, ‘‘བྷདྡནྟེ’’ཏི ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ [སཾ. ནི. ༡.༢༤༩], ཏཾ ཝོ ཝདཱམི བྷདྡནྟེ, ཡཱཝནྟེཏྠ སམཱགཏཱ [ཛཱ. ༡.༧.༡༠༨]. བྷདྡནྟ, བྷདནྟསདྡཱ པན པུརིསཱདིགཎིཀཱ ཨེཝ.

སནྟསདྡོ པན སཔྤུརིསེ ཝིཛྫམཱནེ སམཱནེ ཙ པཝཏྟོ ཨིདྷ ལབྦྷཏི. སམེཏི ཨསཏཱ ཨསཾ [ཛཱ. ༡.༢.༡༦]. སཾ, སནྟོ, སནྟཱ, སནྟོ, བྷོསནྟ, བྷོསནྟཱ, བྷོས, བྷོ སཱ, བྷོ སཾ ཝཱ, བྷོནྟོ སནྟཱ, བྷོནྟོ སནྟོ. ཡཾ ཡཉྷི རཱཛ བྷཛཏི, སནྟཾ ཝཱ ཡདི ཝཱ ཨསཾ [ཛཱ. ༡.༡༥.༡༨༠]. སནྟེ, སནྟེན, སཏཱ.

༡༣༡. སཏོ སབྦ བྷེ [ཀ. ༡༨༥; རཱུ. ༡༡༢; ནཱི. ༣༧༨].

བྷེ པརེ སནྟསྶ སབཨཱདེསོ ཧོཏི ཝཱ.

སནྟེཧི, སནྟེབྷི, སབྦྷི, སནྟསྶ, སཏོ, སནྟཱནཾ, སཏཾ, སནྟསྨཱ, སནྟམྷཱ, སནྟཱ, སཏཱ, སནྟེཧི, སནྟེབྷི, སབྦྷི, སནྟསྶ, སཏོ, སནྟཱནཾ, སཏཾ, སནྟསྨིཾ, སནྟམྷི, སཏི, སནྟེ, སནྟེསུ. སནྟོ སཔྤུརིསཱ ལོཀེ, དཱུརེསནྟོ པཀཱསེནྟི [དྷ. པ. ༣༠༤], ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ [ཨ. ནི. ༤.༨༥], པཧུསནྟོ ན བྷརཏི [སུ. ནི. ༩༡].

ཁེདེ ནིརོདྷེ ཙ པཝཏྟོ སནྟོ པུརིསཱདིགཎཱདིཀོ, དཱིགྷཾ སནྟསྶ ཡོཛནཾ [དྷ. པ. ༦༡], སནྟཱ ཧོནྟི སམིཏཱ ནིརུདྡྷཱ ཨིཙྩཱདི.

ཨིཏི གཙྪནྟཱདིགཎརཱསི.

རཱཛཱདིཡུཝཱདིགཎརཱསི

༡༣༢. རཱཛཱདིཡུཝཱདཱིཧཱ [ཀ. ༡༨༩; རཱུ. ༡༡༣; ནཱི. ༣༩༠-༡].

རཱཛཱདཱིཧི ¶ ཡུཝཱདཱིཧི ཙ སིསྶ ཨཱ ཧོཏི.

རཱཛཱ གཙྪཏི.

༡༣༣. ཡོནམཱནོ [ཀ. ༡༩༠; རཱུ. ༡༡༤; ནཱི. ༣༩༢].

རཱཛཱདཱིཧི ཡུཝཱདཱིཧི ཙ ཡོནཾ ཨཱནོ ཧོཏི ཝཱ.

རཱཛཱནོ.

ཝཱཏི ཀིཾ? ཙཏུརོ ཙ མཧཱརཱཛཱ.

བྷོ རཱཛ, བྷོ རཱཛཱ, བྷོནྟོ རཱཛཱནོ.

༡༣༤. ཝཾམྷཱནང྄ [ཀ. ༡༨༨; རཱུ. ༡༡༥; ནཱི. ༣༩༣].

རཱཛཱདཱིནཾ ཡུཝཱདཱིནཉྩ ཨཱནང ཧོཏི ཝཱ ཨཾམྷི.

རཱཛཱནཾ, རཱཛཾ, རཱཛཱནོ, ཙཏུརོ ཙ མཧཱརཱཛེ [པེ. ཝ. ༡༡].

༡༣༥. ནཱསྨཱསུ རཉྙཱ [ཀ. ༡༣༧, ༢༧༠; རཱུ. ༡༡༦, ༡༢༠; ནཱི. ༣༡༦, ༥༤༢].

ནཱ, སྨཱསུ རཱཛསྶ རཉྙཱ ཧོཏི ཝཱ.

རཉྙཱ, རཱཛེན.

༡༣༦. རཱཛསྶི ནཱམྷི [ནཱི. ༣༡༦].

ནཱམྷི རཱཛསྶ ཨི ཧོཏི.

རཱཛིནཱ.

༡༣༧. སུནཾཧིསྭུ [ཀ. ༡༦༩; རཱུ. ༡༡༧; ནཱི. ༣༥༧].

སུ ¶ , ནཾ, ཧིསུ རཱཛསྶ ཨུཧོཏི ཝཱ.

རཱཛཱུཧི, རཱཛཱུབྷི, རཱཛེཧི, རཱཛེབྷི.

༡༣༨. རཉྙོརཉྙསྶརཱཛིནོ སེ [ཀ. ༡༣༩; རཱུ. ༡༡༨; ནཱི. ༣༡༤].

སེཔརེ སཝིབྷཏྟིསྶ རཱཛསྶ རཉྙོ, རཉྙསྶ, རཱཛིནོ ཧོནྟི ཝཱ.

རཉྙོ, རཉྙསྶ, རཱཛིནོ.

ཝཱཏི ཀིཾ? རཱཛསྶ.

རཱཛཱུནཾ, རཱཛཱནཾ.

༡༣༩. རཱཛསྶ རཉྙཾ [ཀ. ༡༣༦; རཱུ. ༡༡༩; ནཱི. ༣༡༥].

ནཾམྷི རཱཛསྶ རཉྙཾ ཧོཏི ཝཱ.

རཉྙཾ, རཱཛསྨཱ, རཱཛམྷཱ, རཉྙཱ, རཱཛཱུཧི, རཱཛཱུབྷི, རཱཛེཧི, རཱཛེབྷི, རཉྙོ, རཉྙསྶ, རཱཛིནོ, རཱཛསྶ ཝཱ, རཱཛཱུནཾ, རཱཛཱནཾ, རཉྙཾ.

༡༤༠. སྨིཾམྷི རཉྙེརཱཛིནི [ཀ. ༡༣༨; རཱུ. ༡༢༡; ནཱི. ༣༡༧].

སྨིཾམྷི སཝིབྷཏྟིསྶ རཱཛསྶ རཉྙེ, རཱཛིནི ཧོནྟི ཝཱ.

རཉྙེ, རཱཛིནི, རཱཛསྨིཾ, རཱཛམྷི, རཱཛཱུསུ, རཱཛེསུ.

༡༤༡. སམཱསེ ཝཱ.

སམཱསཊྛཱནེ སབྦེ ཏེ ཨཱདེསཱ ཝིཀཔྤེན ཧོནྟི.

ཙཏྟཱརོ མཧཱརཱཛཱ [དཱི. ནི. ༢.༣༣༦], ཙཏྟཱརོ མཧཱརཱཛཱནོ [ཨ. ནི. ༣.༣༧], དེཝརཱཛཱནཾ, དེཝརཱཛཾ, དེཝརཱཛཱནོ, དེཝརཱཛེ, ཙཏྟཱརོ ཙ མཧཱརཱཛེ ¶ , མཎིམྷི པསྶ ནིམྨིཏཾ [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༣༩༤], ཀཱསིརཉྙཱ, ཀཱསིརཱཛེན, དེཝརཱཛཱུཧི, དེཝརཱཛེཧི, ཀཱསིརཉྙོ, ཀཱསིརཱཛསྶ, དེཝརཱཛཱུནཾ, དེཝརཱཛཱནཾ…པེ… ཀཱསིརཉྙེ, ཀཱསིརཱཛེ, དེཝརཱཛཱུསུ, དེཝརཱཛེསུ.

མཧཱཝུཏྟིནཱ རཱཛཏོ ཡོནཾ ཨིནོ ཧོཏི, ‘‘སམནྟཔཱསཱདིཀཱ ནཱམ, སོལ༹སཱསིཾསུ རཱཛིནོ, ཨེཀཱུནཏིཾསེ ཀཔྤམྷི, ཨིཏོ སོལ༹སརཱཛིནོ [ཨཔ. ཐེར ༡.༡༢.༥༤-༥༥ (ཨེཀཱུནཏིཾསཀཔྤམྷི, ཨིཏོ སོལ༹སརཱཛཱནོ)], ཀུསརཱཛཾ མཧབྦལཾ [ཛཱ. ༢.༢༠.༦༧], སཱལརཱཛཾཝ པུཔྥིཏཾ [ཨཔ. ཐེར ༡.༤༢.༨༦], ཨུལུ༹རཱཛཾཝ སོབྷིཏཾ, ཙཏུརོ ཙ མཧཱརཱཛེ [པེ. ཝ. ༡༡], ཡུདྷཉྩཡོ ཨནུཉྙཱཏོ, སབྦདཏྟེན རཱཛིནཱ [ཛཱ. ༡.༡༡.༨༡], ཏདཱ ཨདཱསི མཾ ཏཱཏོ, བིམྦིསཱརསྶ རཱཛིནོ [ཨཔ. ཐེརཱི. ༢.༢.༣༢༦], ནིཀྑམནྟེ མཧཱརཱཛེ, པཐཝཱི སམྤཀམྤཐ’’ ཨིཙྩཱདཱིནི པཱལི༹པདཱནི.

བྲཧྨཱ, བྲཧྨཱནོ, བྷོ བྲཧྨ, བྷོ བྲཧྨཱ. ‘གྷབྲཧྨཱདིཏྭེ’ཏི གསྶ ཨེཏྟཾ, བྷོ བྲཧྨེ, བྷོནྟོ བྲཧྨཱནོ, བྲཧྨཱནཾ, བྲཧྨཾ, བྲཧྨཱནོ.

༡༤༢. ནཱམྷི [ཀ. ༡༩༨; རཱུ. ༡༢༣; ནཱི. ༤༡༠].

ནཱམྷི བྲཧྨསྶ ཨུཧོཏི ཝཱ.

བྲཧྨུནཱ, བྲཧྨེན, བྲཧྨེཧི, བྲཧྨེབྷི.

༡༤༣. བྲཧྨསྶུ ཝཱ [ཀ. ༡༩༨; རཱུ. ༡༢༣; ནཱི. ༤༡༠].

ས, ནཾསུ བྲཧྨསྶ ཨུ ཧོཏི ཝཱ.

༡༤༤. ཛྷལཱ སསྶ ནོ [ཀ. ༡༡༧; རཱུ. ༡༢༤; ནཱི. ༢༩༢].

ཛྷ, ལཏོ སསྶ ནོ ཧོཏི.

བྲཧྨུནོ, བྲཧྨསྶ, བྲཧྨཱུནཾ, བྲཧྨཱནཾ.

༡༤༥. སྨཱ ¶ ནཱཝ བྲཧྨཱ ཙ [ཀ. ༢༧༠; རཱུ. ༡༢༠; ནཱི. ༥༤༢].

ཨཏྟཱ’ཏུམེཧི ཙ བྲཧྨཏོ ཙ སྨཱསྶ ནཱ ཝིཡ རཱུཔཾ ཧོཏི.

བྲཧྨུནཱ, བྲཧྨསྨཱ, བྲཧྨམྷཱ, བྲཧྨུནོ, བྲཧྨསྶ, བྲཧྨཱུནཾ, བྲཧྨཱནཾ. ‘ཀམྨཱདིཏོ’ཏི སུཏྟེན སྨིཾནོ ནི ཧོཏི, བྲཧྨསྨིཾ, བྲཧྨམྷི, བྲཧྨནི, བྲཧྨེ, བྲཧྨེསུ.

ཨཏྟཱ, ཨཏྟཱནོ, བྷོ ཨཏྟ, བྷོ ཨཏྟཱ, བྷོནྟོ ཨཏྟཱནོ, ཨཏྟཱནཾ, ཨཏྟཾ, ཨཏྟཱནོ. ‘ནཱསྶེནོ’ཏི ཝིཀཔྤེན ནཱསྶ ཨེནཏྟཾ, ཨཏྟནཱ, ཨཏྟེན.

༡༤༦. སུཧིསྭནཀ [ཀ. ༢༡༡; རཱུ. ༡༢༦; ནཱི. ༤༣༩;. སུཧིསུནཀ (བཧཱུསུ)].

སུ, ཧིསུ ཨཏྟཱ’ཏུམཱནཾ ཨནྟོ ཨནཀ ཧོཏི.

ཨཏྟནེཧི, ཨཏྟནེབྷི, ཨཏྟེཧི, ཨཏྟེབྷི.

༡༤༧. ནོཏྟཱཏུམཱ [ཀ. ༢༡༣; རཱུ. ༡༢༧; ནཱི. ༤༤༠].

ཨཏྟཱ’ཏུམཏོ སསྶ ནོ ཧོཏི.

ཨཏྟནོ, ཨཏྟསྶ, ཨཏྟཱནཾ, ཨཏྟསྨཱ, ཨཏྟམྷཱ, ཨཏྟཱ, ཨཏྟནཱ, ཨཏྟནེཧི, ཨཏྟནེབྷི, ཨཏྟེཧི, ཨཏྟེབྷི, ཨཏྟནོ, ཨཏྟསྶ, ཨཏྟཱནཾ, ཨཏྟསྨིཾ, ཨཏྟམྷི, ཨཏྟནི, ཨཏྟེ, ཨཏྟེསུ, ཨཏྟནེསུ.

སམཱསེ པན པུརིསཱདིརཱུཔཾ ཧོཏི, པཧིཏོ ཨཏྟཱ ཨེཏེནཱཏི པཧིཏཏྟོ, པཧིཏཏྟཱ, པཧིཏཏྟཾ, པཧིཏཏྟེ, པཧིཏཏྟེན, པཧིཏཏྟེཧི, པཧིཏཏྟེབྷི, པཧིཏཏྟསྶ, པཧིཏཏྟཱནཾ, པཧིཏཏྟསྨཱ, པཧིཏཏྟམྷཱ, པཧིཏཏྟཱ, པཧིཏཏྟེཧི, པཧིཏཏྟེབྷི, པཧིཏཏྟསྶ, པཧིཏཏྟཱནཾ, པཧིཏཏྟསྨིཾ, པཧིཏཏྟམྷི, པཧིཏཏྟེ, པཧིཏཏྟེསུ.

ཨཱཏུམཱ ¶ , ཨཱཏུམཱནོ, ཨཱཏུམཱནཾ, ཨཱཏུམཾ, ཨཱཏུམཱནོ, ཨཱཏུམནཱ, ཨཱཏུམེན, ཨཱཏུམནེཧི, ཨཱཏུམནེབྷི, ཨཱཏུམནོ, ཨཱཏུམསྶ, ཨཱཏུམཱནཾ ཨིཙྩཱདི.

སཁཱ ཏིཊྛཏི.

༡༤༨. ཨཱཡོ ནོ ཙ སཁཱ [ཀ. ༡༩༡; རཱུ. ༡༣༠; ནཱི. ༣༩༤].

སཁཏོ ཡོནཾ ཨཱཡོ ཙ ནོ ཙ ཧོནྟི ཝཱ ཨཱནོ ཙ.

སཁཱནོ, སཁཱཡོ.

༡༤༩. ནོནཱསེསྭི [ཀ. ༡༩༤; རཱུ. ༡༣༡; ནཱི. ༤༠༧].

ནོ, ནཱ, སེསུ སཁནྟསྶ ཨི ཧོཏི ཝཱ.

སཁིནོ.

སུཏྟཝིབྷཏྟེན ཏྟཔཙྩཡམྷི ཨིཏྟཾ, ‘‘སཁིཏྟཾ ཀརེཡྻ, སཁིཏྟཾ ན ཀརེཡྻཱ’’ཏི [ཐེརགཱ. ༡༠༡༧ (སཁིཏཾ)] པཱལཱི༹.

༡༥༠. ཡོསྭཾཧིསྨཱནཾསྭཱརང [ཀ. ༡༩༥-༦; རཱུ. ༡༣༣-༤; ནཱི. ༤༠༨-༩; ཡོསྭཾཧིསུཙཱརང (བཧཱུསུ)].

ཡོསུ ཨཾ, ཧི, སྨཱ, ནཾསུ སཁནྟསྶ ཨཱརང ཧོཏི. ‘ཊོཊེ ཝཱ’ཏི སུཏྟེན ཨཱརཱདེསཏོ ཡོནཾ ཀམེན ཊོ, ཊེ ཧོནྟི.

སཁཱརོ ཏིཊྛནྟི. ‘གྷབྲཧྨཱདིཏྭེ’ཏི གསྶ ཝིཀཔྤེན ཨེཏྟཾ, བྷོ སཁ, བྷོ སཁཱ, བྷོ སཁེ, ཧརེ སཁཱ ཀིསྶ མཾ ཛཧཱསི [ཛཱ. ༡.༦.༩༤].

‘‘སཁི, སཁཱིཏི དྭཡཾ ཨིཏྠིཡཾ སིདྡྷ’’ནྟི ཝུཏྟིཡཾ ཝུཏྟཾ.

བྷོནྟོ ¶ སཁཱནོ, བྷོནྟོ སཁཱཡོ, བྷོནྟོ སཁིནོ, བྷོནྟོ སཁཱརོ, སཁཱནཾ, སཁཱརཾ, སཁཾ, སཁཱནོ, སཁཱཡོ, སཁིནོ, སཁཱརེ, སཁཱརོ, སཁིནཱ, སཁཱརེན, སཁེན, སཁཱརེཧི, སཁཱརེབྷི, སཁེཧི, སཁེབྷི, སཁིསྶ, སཁིནོ, སཁཱརཱནཾ, སཁཱནཾ.

༡༥༡. སྨཱནཾསུ ཝཱ [ཀ. ༡༩༤, ༡༧༠; རཱུ. ༡༢༠, ༡༣༡; ནཱི. ༤༠༧, ༥༤༢].

སྨཱ, ནཾསུ སཁནྟསྶ ཨི ཧོཏི ཝཱ.

སཁཱིནཾ, སཁིསྨཱ, སཁིམྷཱ, སཁཱ, སཁིནཱ, སཁཱརསྨཱ, སཁཱརམྷཱ, སཁཱརཱ, སཁཱརེཧི, སཁཱརེབྷི, སཁེཧི, སཁེབྷི, སཁིསྶ, སཁིནོ, སཁཱརཱནཾ, སཁཱནཾ, སཁཱིནཾ.

༡༥༢. ཊེ སྨིཾནོ [ཀ. ༡༩༢; རཱུ. ༡༣༥].

སཁཏོ སྨིཾནོ ཊེ ཧོཏི. ནིཙྩཏྠམིདཾ སུཏྟཾ.

སཁེ, སཁཱརེསུ, སཁེསུ. ‘‘ནེཏཱདིསཱ སཁཱ ཧོནྟི, ལབྦྷཱ མེ ཛཱིཝཏོ སཁཱ’’ཏི [ཛཱ. ༡.༧.༩] པཱལི༹. པུརིསཱདིནཡེན ཡོནཾ ཝིདྷི.

སམཱསེ པན སབྦཾ པུརིསཱདིརཱུཔཾ ལབྦྷཏི, ‘‘སབྦམིཏྟོ སབྦསཁོ, པཱཔམིཏྟོ པཱཔསཁོ’’ཏི [དཱི. ནི. ༣.༢༥༣] ཙ པཱལི༹. པཱཔསཁོ, པཱཔསཁཱ, པཱཔསཁཾ, པཱཔསཁེ, པཱཔསཁེན, པཱཔསཁེཧི, པཱཔསཁེབྷི…པེ… པཱཔསཁསྨིཾ, པཱཔསཁམྷི, པཱཔསཁེ, པཱཔསཁེསུ.

ཡུཝཱ གཙྪཏི.

༡༥༣. ཡོནཾ ¶ ནོནེ ཝཱ [ཀ. ༡༥༥, ༡༥༧; རཱུ. ༡༣༧, ༡༤༠; ནཱི. ༣༣༥, ༣༤༣].

ཡུཝ, པུམཱདཱིཧི པཋམཱ, དུཏིཡཱཡོནཾ ཀམེན ནོ, ནེ ཧོནྟི ཝཱ.

༡༥༤. ནོནཱནེསྭཱ [ཀ. ༡༥༧; རཱུ. ༡༤༠; ནཱི. ༣༤༣].

ནོ, ནཱ, ནེསུ ཡུཝཱདཱིནཾ ཨནྟོ ཨཱ ཧོཏི ཝཱ.

ཡུཝཱནོ, ཡུཝཱནཱ, ཡུཝཱ, ཧེ ཡུཝ, ཧེ ཡུཝཱ, ཧེ ཡུཝཱནོ, ཧེ ཡུཝཱ ཝཱ, ཡུཝཱནཾ, ཡུཝཾ, ཡུཝཱནེ, ཡུཝེ, ཡུཝེན, ཡུཝཱནཱ.

༡༥༥. ཡུཝཱདཱིནཾ སུཧིསྭཱནང [ཀ. ༡༥༧; རཱུ. ༡༤༠; ནཱི. ༣༣༧-༩, ༣༤༣].

ཡུཝ, པུམཱདཱིནཾ ཨནྟོ ཨཱནང ཧོཏི ཝཱ སུ, ཧིསུ.

ཡུཝཱནེཧི, ཡུཝེཧི, ཡུཝཱནེབྷི, ཡུཝེབྷི, ཡུཝསྶ.

༡༥༦. ཡུཝཱ སསྶིནོ.

ཡུཝཏོ སསྶ ཨིནོ ཧོཏི ཝཱ.

ཡུཝིནོ, ཡུཝཱནཾ, ཡུཝསྨཱ, ཡུཝམྷཱ.

༡༥༧. སྨཱསྨིཾནཾ ནཱནེ [ཀ. ༡༥༦-༧-༨; རཱུ. ༡༤༠-༢-༣].

ཡུཝ, པུམཱདཱིཧི སྨཱ, སྨིཾནཾ ནཱ, ནེ ཧོནྟི ཝཱ. ‘ནོནཱནེསྭཱ’ཏི ནཱམྷི ཨཱཏྟཾ.

ཡུཝཱནཱ, ཡུཝཱནེཧི, ཡུཝཱནེབྷི, ཡུཝེཧི, ཡུཝེབྷི, ཡུཝསྶ, ཡུཝིནོ, ཡུཝཱནཾ, ཡུཝསྨིཾ, ཡུཝམྷི, ཡུཝེ, ཡུཝཱནེ, ཡུཝཱནེསུ, ཡུཝེསུ.

རཱུཔསིདྡྷིཡཾ པན ‘‘མགྷཝ, ཡུཝཱདཱིནམནྟསྶ ཨཱནཱདེསོ ཧོཏི ཝཱ སབྦཱསུ ཝིབྷཏྟཱིསཱུ’’ཏི [རཱུ. ༡༤༠; ནཱི. ༣༤༣] ཝུཏྟཾ.

པུམཱ ¶ , པུམཱནོ, ཧེ པུམ, ཧེ པུམཱ.

༡༥༨. གསྶཾ [ཀ. ༡༥༣; རཱུ. ༡༣༨; ནཱི. ༣༣༣].

པུམཏོ གསྶ ཨཾ ཧོཏི ཝཱ.

ཧེ པུམཾ, ཧེ པུམཱནོ, པུམཱནཾ, པུམཾ, པུམཱནེ, པུམེ.

༡༥༩. ནཱམྷི [ཀ. ༡༥༩; རཱུ. ༡༣༩; ནཱི. ༣༤༠].

ནཱམྷི པུམནྟསྶ ཨཱ ཧོཏི ཝཱ.

པུམཱནཱ, པུམེན.

༡༦༠. པུམཀམྨཐཱམདྡྷཱནཾ ཝཱ སསྨཱསུ ཙ [ཀ. ༡༥༧, ༡༥༩; རཱུ. ༡༣༩, ༡༤༠; ནཱི. ༣༣༨, ༡༤༠].

ནཱམྷི ཙ ས, སྨཱསུ ཙ པུམ, ཀམྨ, ཐཱམདྡྷཱནཾ ཨནྟོ ཨུ ཧོཏི ཝཱ.

པུམུནཱ, པུམཱནེཧི, པུམཱནེབྷི, པུམེཧི, པུམེབྷི, པུམསྶ, པུམུནོ, པུམཱནཾ, པུམསྨཱ, པུམམྷཱ, པུམཱནཱ, པུམུནཱ, པུམཱནེཧི, པུམཱནེབྷི, པུམེཧི, པུམེབྷི, པུམུནོ, པུམསྶ, པུམཱནཾ, པུམསྨིཾ, པུམམྷི, པུམེ.

༡༦༡. པུམཱ [ཀ. ༡༥༦; རཱུ. ༡༤༢; ནཱི. ༣༣༦].

པུམཏོ སྨིཾནོ ནེ ཧོཏི ཝཱ. ‘ནོནཱནེསྭཱ’ཏི པུམནྟསྶ ཨཱཏྟཾ.

པུམཱནེ.

༡༦༢. སུམྷཱ ཙ [ཀ. ༡༥༨; རཱུ. ༡༤༣; ནཱི. ༣༣༩].

སུམྷི པུམནྟསྶ ཨཱ ཙ ཧོཏི ཨཱནེ ཙ.

པུམཱནེསུ, པུམཱསུ, པུམེསུ.

སི ¶ , ཡོནཾ པུརིསཱདིཝིདྷི ཙ ཧོཏི, ‘‘ཡཐཱ བལཱཀཡོནིམྷི, ན ཝིཛྫཏི པུམོ སདཱ [ཨཔ. ཐེར ༡.༡.༥༡༡], སོལ༹སིཏྠིསཧསྶཱནཾ, ན ཝིཛྫཏི པུམོ ཏདཱ [ཙརིཡཱ ༣.༤༩], ཨིཏྠཱི ཧུཏྭཱ སྭཛྫ པུམོམྷི དེཝོ [དཱི. ནི. ༢.༣༥༤], ཐིཡོ ཏསྶ པཛཱཡནྟི, ན པུམཱ ཛཱཡརེ ཀུལེ’’ཏི [ཛཱ. ༡.༨.༥༤] པཱལཱི༹.

མགྷཝསདྡོ ཡུཝསདྡསདིསོཏི རཱུཔསིདྡྷིཡཾ [རཱུ. ༦༦] ཝུཏྟཾ, གུཎཝཱདིགཎིཀོཏི སདྡནཱིཏིཡཾ [ནཱི. པད. ༢༢༠] ཨིཙྪིཏོ. ཨགྷནྟི དུཀྑཾ པཱཔཉྩ ཝུཙྩཏི, ན ཨགྷཾ མགྷཾ, སུཁཾ པུཉྙཉྩ, མགྷོ ཨིཏི པུརཱཎཾ ནཱམཾ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི མགྷཝཱཏི [སཾ. ནི. ༡.༢༥༩] ཨཏྠོ པཱལི༹ཡཾ དིསྶཏི.

ཐཱམསདྡོ པུརིསཱདིགཎོ, ཐཱམེན, ཐཱམུནཱ, ཐཱམསྶ, ཐཱམུནོ, ཐཱམསྨཱ, ཐཱམམྷཱ, ཐཱམཱ, ཐཱམུནཱ, ཐཱམསྶ, ཐཱམུནོ. སེསཾ པུརིསསམཾ.

ཨདྡྷཱ ཝུཙྩཏི ཀཱལོ. ནཱདྱེཀཝཙནེསུ-དཱིགྷེན ཨདྡྷུནཱ, ཨདྡྷནཱ, ཨདྡྷེན, དཱིགྷསྶ ཨདྡྷུནོ, ཨདྡྷུསྶ, ཨདྡྷསྶ, ཨདྡྷུནཱ, ཨདྡྷུམྷཱ, ཨདྡྷུསྨཱ, ཨདྡྷཱ, ཨདྡྷམྷཱ, ཨདྡྷསྨཱ, ཨདྡྷུནོ, ཨདྡྷུསྶ, ཨདྡྷསྶ, ཨདྡྷནི, ཨདྡྷེ, ཨདྡྷམྷི, ཨདྡྷསྨིནྟི ཙཱུལ༹མོགྒལླཱནེ ཨཱགཏཾ. སེསཾ ཡུཝསདིསཾ.

ཨུཔདྡྷཝཱཙཀོ ཨདྡྷསདྡོ ཨིདྷ ན ལབྦྷཏི, ཨེཀཾསཏྠཝཱཙཀོ ཙ ནིཔཱཏོ ཨེཝ. ‘‘ཨདྡྷཱནམགྒཔྤཊིཔནྣོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཨདྡྷཱནསདྡོ པན ཝིསུཾ སིདྡྷོ ནཔུཾསཀལིངྒོཝ.

མུདྡྷསདྡེ ‘‘མུདྡྷཱ ཏེ ཕལཏུ སཏྟདྷཱ, མུདྡྷཱ མེ ཕལཏུ སཏྟདྷཱ’’ ཨིཙྩཱདཱིསུ [ཛཱ. ༡.༡༦.༢༩༥; དྷ. པ. ཨཊྛ. ༡.ཏིསྶཏྠེརཝཏྠུ] སིརོ ཝུཙྩཏི, ‘‘པབྦཏམུདྡྷནིཊྛིཏོ’’ ཨིཙྩཱདཱིསུ [དཱི. ནི. ༢.༧༠] མཏྠཀཾ ཝུཙྩཏི, ཏདུབྷཡཾ ཨིདྷ ལབྦྷཏི, སྨིཾཝཙནེ མུདྡྷནཱིཏི སིདྡྷཾ, སེསཾ ཡུཝསམཾ. བཱལཝཱཙཀོ པན པུརིསནཡོ. ཧཏྠམུཊྛིཝཱཙཀོ ཨིཏྠིལིངྒོ.

ཨསྨཱ ཝུཙྩཏི པཱསཱཎོ, ཨུསྨཱ ཝུཙྩཏི ཀཱཡགྒི, བྷིསྨཱ ཝུཙྩཏི བྷཡཱནཀོ མཧཱཀཱཡོ.

ཏཏྠ ¶ ཨསྨསདྡེ ‘‘ཏཾ ཏེ པཉྙཱཡ བྷིནྡཱམི, ཨཱམཾ པཀྐཾཝ ཨསྨནཱ [སུ. ནི. ༤༤༥], མཱ ཏྭཾ ཙནྡེ ཁལི ཨསྨནཱི’’ཏི པཱལཱི༹. སེསཾ ཡུཝསམཾ. ཨུསྨཱ, བྷིསྨཱསདྡཱཔི ཡུཝསདིསཱཏི ཝདནྟི.

ཙཱུལ༹མོགྒལླཱནེ མུདྡྷ, གཱཎྜཱིཝདྷནྭ, ཨཎིམ, ལགྷིམཱདཡོ ཙ ཨསྨསདིསཱཏི ཝུཏྟཾ.

ཡཏྠ སུཏྟཝིདྷཱནཾ ན དིསྶཏི, ཏཏྠ མཧཱཝུཏྟིནཱ ཝཱ སུཏྟཝིབྷཏྟེན ཝཱ རཱུཔཾ ཝིདྷིཡཏི.

ཨིཏི རཱཛཱདིཡུཝཱདིགཎརཱསི.

ཨཀཱརནྟཔུལླིངྒཾ ནིཊྛིཏཾ.

ཨཱཀཱརནྟཔུལླིངྒརཱསི

‘གསཱིན’ནྟི སིལོཔོ, སཱ ཏིཊྛཏི.

‘ཨེཀཝཙནཡོསྭགྷོན’ནྟི ཡོསུ ཙ ཨེཀཝཙནེསུ ཙ རསྶོ, ‘ཨཏོ ཡོན’མིཙྩཱདིནཱ ཝིདྷཱནཾ, སཱ ཏིཊྛནྟི.

༡༦༣. སཱསྶཾསེ ཙཱནང.

ཨཾ, སེསུ གེ ཙ སཱསདྡསྶ ཨཱནང ཧོཏི.

བྷོ སཱན, བྷོནྟོ སཱ, སཾ, སཱནཾ, སེ, སེན, སཱཧི, སཱབྷི, སསྶ, སཱནསྶ, སཱནཾ, སསྨཱ, སམྷཱ, སཱ, སཱཧི, སཱབྷི, སསྶ, སཱནསྶ, སཱནཾ, སསྨིཾ, སམྷི, སེ, སཱསུ.

ཨཐ ཝཱ ‘སཱསྶཾསེ ཙཱནང’ཨིཏི སུཏྟེ ཙསདྡོ ཨཝུཏྟསམུཙྩཡཏྠོཔི ཧོཏཱིཏིཀཏྭཱ སིཏོ སེསཱསུ ཝིབྷཏྟཱིསུཔི ཨཱནང ཧོཏི ཝཱ, མཧཱཝུཏྟིནཱ ཙ ཨཱནཱདེསཏོ ཡོནཾ ཨོ.

སཱ ¶ གཙྪཏི, སཱནོ གཙྪནྟི, སཱ ཝཱ, ཧེ ས, ཧེ སཱ, ཧེ སཱན, ཧེ སཱ, ཧེ སཱནོ, སཾ, སཱནཾ, སེ, སཱནེ ཨིཙྩཱདི.

སདྡནཱིཏིརཱུཔཾ ཝུཙྩཏེ –

སཱ ཏིཊྛཏི, སཱ ཏིཊྛནྟི, སཱནོ ཏིཊྛནྟི, བྷོ སཱ, བྷོནྟོ སཱ, སཱནོ, སཱནཾ, སཱནེ, སཱནཱ, སཱནེཧི, སཱནེབྷི, སཱསྶ, སཱནཾ, སཱནཱ, སཱནེཧི, སཱནེབྷི, སཱསྶ, སཱནཾ, སཱནེ, སཱནེསཱུཏི [ནཱིཏི. པད. ༢༡༡].

ཝཏྟཧཱ ཝུཙྩཏི སཏྟོ [སཀྐོ (ཨམརཀོས, ༡-༡༤༥ གཱཐཱཡཾ)].

༡༦༤. ཝཏྟཧཱ སནཾནཾ ནོནཱནཾ.

ཝཏྟཧཏོ སསྶ ནོ ཧོཏི, ནཾཝཙནསྶ ནཱནཾ ཧོཏི.

ཝཏྟཧཱནོ དེཏི, ཝཏྟཧཱནཱནཾ དེཏི. སེསཾ ཡུཝསདྡསམཾ.

སདྡནཱིཏིཡཾ པན ནཱ, སེསུ ཝཏྟཧིནཱ, ཝཏྟཧིནོཏི [ནཱིཏི. པད. ༢༡༩; (ཏཏྠ ནཱམྷི ཝཏྟཧཱནཱཏི དིསྶཏི)] ཝུཏྟཾ.

དལ༹ྷདྷམྨཱ, དལ༹ྷདྷམྨཱ, དལ༹ྷདྷམྨཱནོ. ‘‘སིཀྑིཏཱ དལ༹ྷདྷམྨིནོ’’ཏིཔི [སཾ. ནི. ༡.༢༠༩] པཱལི༹. བྷོ དལ༹ྷདྷམྨཱ, བྷོནྟོ དལ༹ྷདྷམྨཱ, དལ༹ྷདྷམྨཱནོ, དལ༹ྷདྷམྨིནོ, དལ༹ྷདྷམྨཱནཾ, དལ༹ྷདྷམྨཱནེ, དལ༹ྷདྷམྨིནཱ, དལ༹ྷདྷམྨེཧི. སེསཾ པུརིསསམཾ. ཨེཝཾ པཙྩཀྑདྷམྨཱཏི. ཝིཝཊཙྪདསདྡེ པན ནཱམྷི ཨིཏྟཾ ནཏྠི, སེསཾ དལ༹ྷདྷམྨསམཾ. པཱལི༹ཡཾ པན ‘‘དལ༹ྷདྷམྨོཏི ཝིསྶུཏོ’’ཏི [ཛཱ. ༢.༢༢.༣༠༠] ཙ ‘‘ལོཀེ ཝིཝཊཙྪདོ’’ཏི [དཱི. ནི. ༡.༢༥༨] ཙ དིཊྛཏྟཱ ཨེཏེ སདྡཱ པུརིསརཱུཔཱ ཨཀཱརནྟཱཔི ཡུཛྫནྟི.

ཝུཏྟསིརཱ ཝུཙྩཏི ནཝཝོརོཔིཏཀེསོ, ཝུཏྟསིརཱ བྲཱཧྨཎོ, ཝུཏྟསིརཱ, ཝུཏྟསིརཱནོ, ཝུཏྟསིརཱནཾ, ཝུཏྟསིརཱནེ, ཝུཏྟསིརཱནཱ, ¶ ཝུཏྟསིརཱནེཧི. སེསཾ པུརིསསམཾ. པཱལི༹ཡཾ པན ‘‘ཀཱཔཊིཀོ མཱཎཝོ ཝུཏྟསིརོ’’ཏིཔི [མ. ནི. ༢.༤༢༦] དིསྶཏི.

རཧཱ ཝུཙྩཏི པཱཔདྷམྨོ. རཧཱ, རཧཱ, རཧིནོ, རཧཱནཾ, རཧིནེ, རཧིནཱ, རཧིནེཧི, རཧིནེབྷི, རཧསྶ, རཧིནོ, རཧཱནཾ…པེ… རཧཱནེ, རཧཱནེསཱུཏི [ནཱིཏི. པད. ༢༡༧] སབྦཾ སདྡནཱིཏིཡཾ ཝུཏྟཾ, ཨིདྷ པན མཧཱཝུཏྟིནཱ སིདྡྷཾ.

ཨིཏི ཨཱཀཱརནྟཔུལླིངྒརཱསི.

ཨིཀཱརནྟཔུལླིངྒརཱསི

‘གསཱིན’ནྟི ལོཔོ, མུནི གཙྪཏི.

༡༦༥. ལོཔོ [ཀ. ༡༡༨; རཱུ. ༡༤༦; ནཱི. ༢༩༣].

ཛྷ, ལཏོ ཡོནཾ ལོཔོ ཧོཏི. ‘ཡོལོཔནཱིསུ དཱིགྷོ’ཏི དཱིགྷོ.

མུནཱི གཙྪནྟི.

༡༦༦. ཡོསུ ཛྷིསྶ པུམེ [ཀ. ༩༦; རཱུ. ༡༤༨; ནཱི. ༢༥༩].

པུལླིངྒེ ཡོསུ ཛྷསཉྙསྶ ཨི-ཀཱརསྶ ཊ ཧོཏི ཝཱ.

མུནཡོ གཙྪནྟི.

ཛྷིསྶཱཏི ཀིཾ? རཏྟིཡོ, དཎྜིནོ.

པུམེཏི ཀིཾ? ཨཊྛཱིནི.

བྷོ མུནི, ‘ཨཡུནཾ ཝཱ དཱིགྷོ’ཏི དཱིགྷོ, བྷོ མུནཱི, བྷོནྟོ མུནཱི, བྷོནྟོ མུནཡོ, མུནིཾ, མུནཱི, མུནཡོ, མུནིནཱ, མུནཱིཧི, མུནཱིབྷི, མུནིསྶ, མུནིནོ, མུནཱིནཾ, མུནིསྨཱ, མུནིམྷཱ.

༡༦༧. ནཱ ¶ སྨཱསྶ [ཀ. ༢༡༥; རཱུ. ༤༡; ནཱི. ༤༤༢].

ཛྷ, ལཏོ སྨཱསྶ ནཱ ཧོཏི ཝཱ.

མུནིནཱ, མུནཱིཧི, མུནཱིབྷི, མུནིསྶ, མུནིནོ, མུནཱིནཾ, མུནིསྨིཾ, མུནིམྷི, མུནཱིསུ.

ཨིསི གཙྪཏི, ཨིསཱི, ཨིསཡོ, བྷོ ཨིསི, བྷོ ཨིསཱི, བྷོནྟོ ཨིསཱི, བྷོནྟོ ཨིསཡོ ཨིཙྩཱདི.

ཨགྒི ཛལཏི, ཨགྒཱི, ཨགྒཡོ, བྷོ ཨགྒི, བྷོ ཨགྒཱི, བྷོནྟོ ཨགྒཱི, བྷོནྟོ ཨགྒཡོ ཨིཙྩཱདི.

ཨེཝཾ ཀུཙྪི, མུཊྛི, གཎྛི, མཎི, པཏི, ཨདྷིཔཏི, གཧཔཏི, སེནཱཔཏི, ནརཔཏི, ཡཏི, ཉཱཏི, སཱཏི, ཝཏྠི, ཨཏིཐི, སཱརཐི, བོནྡི, ཨཱདི, ཨུཔཱདི, ནིདྷི, ཝིདྷི, ཨོདྷི, བྱཱདྷི, སམཱདྷི, ཨུདདྷི, ཨུཔདྷི, ནིརུཔདྷི, དྷནི, སེནཱནི, ཀཔི, དཱིཔི, ཀིམི, ཏིམི, ཨརི, ཧརི, གིརི, ཀལི, བལི, སཱལི, ཨཉྫལི, ཀཝི, རཝི, ཨསི, མསི, ཀེསི, པེསི, རཱསི, ཨཧི, ཝཱིཧིཨིཙྩཱདཡོ.

ཝིསེསཝིདྷཱནམུཙྩཏེ.

མཧཱཝུཏྟིནཱ ཨཀཏརསྶེཧིཔི ཀེཧིཙི ཛྷསཉྙེཧི ཡོནཾ ནོ ཧོཏི, ‘‘ཚ མུནིནོ ཨགཱརམུནིནོ, ཨནགཱརམུནིནོ, སེཁམུནིནོ, ཨསེཁམུནིནོ, པཙྩེཀམུནིནོ, མུནིམུནིནོ’’ཏི [མཧཱནི. ༡༤] ཙ ‘‘ཉཱཎུཔཔནྣཱ མུནིནོ ཝདནྟཱི’’ཏི ཙ ‘‘ཨེཀམེཀཱཡ ཨིཏྠིཡཱ, ཨཊྛཊྛ པཏིནོ སིཡུ’’ནྟི ཙ [ཛཱ. ༢.༢༡.༣༤༤] ‘‘པཏིནོ ཀིརམྷཱཀཾ ཝིསིཊྛནཱརཱིན’’ [ཝི. ཝ. ༣༢༣] ནྟི ཙ ‘‘ཧཾསཱདྷིཔཏིནོ ཨིམེ’’ཏི [ཛཱ. ༢.༢༡.༣༨] ཙ སུཏྟཔདཱནི དིསྶནྟི.

གཱཐཱསུ ‘གྷབྲཧྨཱདིཏྭེ’ཏི མུནིཏོ གསྶ ཨེཏྟཉྩ ཧོཏི, པོརོཧིཙྩོ ཏཝཾ མུནེ [ཨཔ. ཐེར ༡.༡.༥༤༠], དྷམྨདསྶོ ཏཝཾ མུནེ [ཨཔ. ཐེར ༡.༡.༥༤༠], ཙིརཾ ¶ ཛཱིཝ མཧཱཝཱིར, ཀཔྤཾ ཏིཊྛ མཧཱམུནེ [ཨཔ. ཐེར ༡.༢.༡༦༨], པཊིགྒཎྷ མཧཱམུནེ [ཨཔ. ཐེར ༡.༤༡.༨༣]. ཏུཡ྄ཧཏྠཱཡ མཧཱམུནེཏི [ཨཔ. ཐེར ༡.༣.༣༤༥].

ཏེཧིཡེཝ ཨཾཝཙནསྶ ནཉྩ ཧོཏི, ཏམཱཧུ ཨེཀཾ མུནིནཾ ཙརནྟཾ [སུ. ནི. ༢༡༠], མུནིནཾ མོནཔཐེསུ སིཀྑམཱནཾ [ཛཱ. ༡.༨.༤༤], པིཏརཾ པུཏྟགིདྡྷིནཾ [ཛཱ. ༢.༢༢.༢༣༧༧], སབྦཀཱམསམིདྡྷིནཾ [ཛཱ. ༡.༡༣.༡༠༣].

ཨིསིསདྡེ པན –

༡༦༨. ཊེ སིསྶིསིསྨཱ [ཊེ སིསྶསྨཱ (མཱུལཔཱཋེ)].

ཨིསིམྷཱ སིསྶ ཊེ ཧོཏི ཝཱ.

ཡོ ནོ’ཛྫ ཝིནཡེ ཀངྑཾ, ཨཏྠདྷམྨཝིདཱུ ཨིསེ [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༡༦༤]. ‘གྷབྲཧྨཱདིཏྭེ’ཏི གསྶ ཨེཏྟཉྩ ཧོཏི, ནིསཱིདཱཧི མཧཱཨིསེ [ཛཱ. ༢.༢༠.༡༡༤], ཏྭཾ ནོ’སི སརཎཾ ཨིསེ [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༣༢༦], པུཏྟོ ཨུཔྤཛྫཏཾ ཨིསེ [ཛཱ. ༡.༡༤.༡༠༤].

༡༦༩. དུཏིཡསྶ ཡོསྶ.

ཨིསིམྷཱ དུཏིཡསྶ ཡོསྶ ཊེ ཧོཏི ཝཱ.

སམཎེ བྲཱཧྨཎེ ཝནྡེ, སམྤནྣཙརཎེ ཨིསེ [ཛཱ. ༡.༡༦.༣༡༤].

སམཱསེ པན མཧེསི གཙྪཏི, མཧེསཱི གཙྪནྟི, མཧེསཡོ, མཧེསིནོ. ཨཾཝཙནེ མཧེསིནནྟི སིཛ྄ཛྷཏི. ‘‘སངྒཱཡིཾསུ མཧེསཡོ [ཝི. ཝ. གནྠཱརམྦྷཀཐཱ པེ. ཝ. གནྠཱརམྦྷཀཐཱ], ཝཱནམུཏྟཱ མཧེསཡོ’’ཏི [ཨབྷིདྷམྨཏྠསངྒཧེ ༡༡༣ པིཊྛེ] ཙ ‘‘ན ཏཾ སམྨགྒཏཱ ཡཉྙཾ, ཨུཔཡནྟི མཧེསིནོ, ཨེཏཾ སམྨགྒཏཱ ཡཉྙཾ, ཨུཔཡནྟི མཧེསིནོ [སཾ. ནི. ༡.༡༢༠], པཧནྟཱ མཧེསིནོ ཀཱམེ, ཡེན ཏིཎྞཱ མཧེསིནོ’’ཏི ཙ ‘‘མཧེསིཾ ཝིཛིཏཱཝིན’’ནྟི [མ. ནི. ༢.༤༥༩] ཙ ‘‘སངྒྷཉྩཱཔི མཧེསིནཾ, ཀུཉྫརཾཝ མཧེསིནཾ, ཨུཔགནྟྭཱ མཧེསིནཾ ¶ [བུ. ཝཾ. ༩.༡], ཁིཔྤཾ པསྶ མཧེསིནཾ [ཛཱ. ༢.༡༩.༧༠], ཀཏཀིཙྩཾ མཧེསིན’’ནྟི [ཛཱ. ༢.༡༩.༡༠༢] ཙ སུཏྟཔདཱནི དིསྶནྟི.

ཨགྒིསདྡེ –

༡༧༠. སིསྶགྒིཏོ ནི [ཀ. ༩༥; རཱུ. ༡༤༥; ནཱི. ༢༥༤; ‘སིསྶཱགྒིཏོ ནི’ (བཧཱུསུ)].

ཨགྒིཏོ སིསྶ ནི ཧོཏི ཝཱ.

ཨགྒི ཛལཏི, ཨགྒིནི ཛལཏི, ཨགྒཱི ཛལནྟི, ཨགྒཡོ ཨིཙྩཱདི.

པཱལི༹ཡཾ པན ‘‘ཨགྒི, གིནི, ཨགྒིནཱི’’ཏི ཏཡོ ཨགྒིཔརིཡཱཡཱ དིསྶནྟི – ‘‘རཱགགྒི, དོསགྒི, མོཧགྒཱི’’ཏི [ཨ. ནི. ༧.༤༦] ཙ ‘‘ཚནྣཱ ཀུཊི ཨཱཧིཏོ གིནི, ཝིཝཊཱ ཀུཊི ནིབྦུཏོ གིནི [སུ. ནི. ༡༩], མཧཱགིནི སམྤཛྫལིཏོ [ཐེརགཱ. ༧༠༢ (ཐོཀཾ ཝིསདིསཾ)], ཡསྨཱ སོ ཛཱཡཏེ གིནཱི’’ཏི [ཛཱ. ༡.༡༠.༥༨] ཙ ‘‘ཨགྒིནིཾ སམྤཛྫལིཏཾ པཝིསནྟཱི’’ཏི [སུ. ནི. ༦༧༥] ཙ. ཏེསཾ ཝིསུཾ ཝིསུཾ རཱུཔམཱལཱ ལབྦྷཏི.

སེཊྛི, པཏི, ཨདྷིཔཏི, སེནཱཔཏི, ཨཏིཐི, སཱརཐིསདྡེཧི ཙ ཡོནཾ ནོ ཧོཏི, ཨཾཝཙནསྶ ནཾ ཧོཏི ཝཱ, སེཊྛིནོ, སེཊྛིནཾ, པཏིནོ, པཏིནཾ, ཨདྷིཔཏིནོ, ཨདྷིཔཏིནཾ, སེནཱཔཏིནོ, སེནཱཔཏིནཾ, ཨཏིཐིནོ, ཨཏིཐིནཾ, སཱརཐིནོ, སཱརཐིནནྟི. གཧཔཏཡོ, ཛཱནིཔཏཡོ ཨིཙྩཱདཱིནི ནིཙྩརཱུཔཱནི དིསྶནྟི.

ཨཱདིསདྡེ –

‘རཏྠྱཱདཱིཧི ཊོ སྨིཾནོ’ཏི སྨིཾནོ ཊོ ཧོཏི, ཨཱདིསྨིཾ, ཨཱདིམྷི, ཨཱདོ, གཱཐཱདོ, པཱདཱདོ. ‘‘ཨཱདིཾ, གཱཐཱདིཾ, པཱདཱདིཾ’’ ཨིཙྩཱདཱིསུ པན ཨཱདྷཱརཏྠེ དུཏིཡཱ ཨེཝ ‘‘ཨིམཾ རཏྟིཾ, ཨིམཾ དིཝསཾ, པུརིམཾ དིསཾ, པཙྪིམཾ དིསཾ, ཏཾ ཁཎཾ, ཏཾ ལཡཾ, ཏཾ མུཧུཏྟཾ’’ ཨིཙྩཱདཱིསུ ཝིཡ.

ཨིདཱནི སམཱསེ ཛྷིསྶ ཊཱདེསཱབྷཱཝོ ཝུཙྩཏི.

༡༧༡. ཨིཏོཉྙཏྠེ ¶ པུམེ.

པུམེ ཨཉྙཔདཏྠསམཱསེ ཨི-ཀཱརམྷཱ པཋམཱ, དུཏིཡཱཡོནཾ ཀམེན ནོ, ནེ ཧོནྟི ཝཱ. སུཏྟཝིབྷཏྟེན ཨུཏྟརཔདཏྠསམཱསེཔི ཀྭཙི ཡོནཾ ནོ, ནེ ཧོནྟི.

པཋམཱཡོམྷི –

མིཙྪཱདིཊྛིནོ, སམྨཱདིཊྛིནོ, མུཊྛསྶཏིནོ, ཨུཔཊྛིཏསྶཏིནོ, ཨསཱརེ སཱརམཏིནོ [དྷ. པ. ༡༡], ནིམྨཱནརཏིནོ དེཝཱ, ཡེ དེཝཱ ཝསཝཏྟིནོ [སཾ. ནི. ༡.༡༦༨], ཨཊྛེཏེ ཙཀྐཝཏྟིནོ, དྷམྨེ དྷམྨཱནུཝཏྟིནོ [སཾ. ནི. ༥.༣༤], སགྒཾ སུགཏིནོ ཡནྟི [དྷ. པ. ༡༢༦], ཏོམར’ངྐུསཔཱཎིནོ [ཛཱ. ༢.༢༢.༢༢༣], དཎྜམུགྒརཔཱཎིནོ, ཨརིཡཝུཏྟིནོ, ནིཔཀཱ སནྟཝུཏྟིནོ ཨིཙྩཱདི.

དུཏིཡཱཡོམྷི –

མུཊྛསྶཏིནེ, ཨུཔཊྛིཏསྶཏིནེ, ཨརིཡཝུཏྟིནེ, ཏོམར’ངྐུསཔཱཎིནེ [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༩༠] ཨིཙྩཱདི.

ཝཱཏྭེཝ? མིཙྪཱདིཊྛཱི ཛནཱ གཙྪནྟི, མིཙྪཱདིཊྛཱི ཛནེ པསྶཏི.

གརཱུ པན ‘‘ཏོམར’ངྐུསཔཱཎཡོ, ཨཏྠེ ཝིསཱརདམཏཡོ’’ཏི [ཀ. ༢༥༣] རཱུཔཱནི ཨིདྷ ཨིཙྪནྟི.

ཨཉྙཏྠེཏི ཀིཾ? མིཙྪཱདིཊྛིཡོ དྷམྨཱ, མིཙྪཱདིཊྛིཡོ དྷམྨེ.

པུམེཏི ཀིཾ? མིཙྪཱདིཊྛིནིཡོ ཨིཏྠིཡོ, མིཙྪཱདིཊྛཱིནི ཀུལཱནི.

༡༧༢. ནེ སྨིཾནོ ཀྭཙི [ནཱི. ༤༥༣].

པུམེ ཨཉྙཏྠེ ཨིཏོ སྨིཾནོ ཀྭཙི ནེ ཧོཏི.

ཀཏཉྙུམྷི ཙ པོསམྷི, སཱིལཝནྟེ ཨརིཡཝུཏྟིནེ [ཛཱ. ༡.༡༠.༧༨]. སབྦཀཱམསམིདྡྷིནེ ཀུལེ, ཚཏྟཔཱཎིནེ, དཎྜཔཱཎིནེ, ཏོམར’ངྐུསཔཱཎིནེ [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༩༠] ཨིཙྩཱདི.

སུཏྟཝིབྷཏྟེན ¶ ཨཱིཏོཔི སྨིཾནོ ཀྭཙི ནེ ཧོཏི, མཱཏངྒསྨིཾ ཡསསྶིནེ [ཛཱ. ༢.༡༩.༩༦], དེཝཝཎྞིནེ, བྲཧྨཝཎྞིནེ, ཨརཧནྟམྷི ཏཱདིནེ [ཐེརགཱ. ༡༡༨༢] ཨིཙྩཱདི.

ཨིཀཱརནྟཔུལླིངྒརཱསི ནིཊྛིཏོ.

ཨཱིཀཱརནྟཔུལླིངྒརཱསི

ཨཱིཀཱརནྟེ ‘སིམྷི ནཱ’ནཔུཾསཀསྶཱ’ཏི སུཏྟེན སིམྷི རསྶཏྟཾ ནཏྠི, ‘གེ ཝཱ’ཏི གེ པརེ ཝིཀཔྤེན རསྶོ, ཡོསུ ཙ ཨཾ, ནཱ, ས, སྨཱ, སྨིཾ སུ ཙ ‘ཨེཀཝཙནཡོསྭགྷོན’ནྟི ནིཙྩཾ རསྶོ, དཎྜཱི གཙྪཏི. ‘ཛནྟུ ཧེཏུ’ ཨིཙྩཱདིསུཏྟེན ཝིཀཔྤེན ཡོནཾ ལོཔོ, དཎྜཱི གཙྪནྟི.

པཀྑེ –

༡༧༣. ཡོནཾ ནོནེ པུམེ [ཀ. ༢༢༥; རཱུ. ༡༥༡; ནཱི. ༤༥༢, ༤༥༣].

པུམེ ཛྷསཉྙམྷཱ ཨཱི-ཀཱརཏོ པཋམཱ, དུཏིཡཱཡོནཾ ཀམེན ནོ, ནེ ཧོནྟི ཝཱ.

དཎྜིནོ གཙྪནྟི, བྷོདཎྜི, བྷོ དཎྜཱི, བྷོནྟོ དཎྜིནོ, དཎྜིཾ.

༡༧༤. ནཾ ཛྷཱིཏོ [ཀ. ༢༢༤; རཱུ. ༡༥༣; ནཱི. ༤༥༡].

པུམེ ཛྷསཉྙམྷཱ ཨཱི-ཀཱརཏོ ཨཾཝཙནསྶ ནཾ ཧོཏི ཝཱ.

དཎྜིནཾ.

༡༧༥. ནོ ཝཱ [’ནོ’ (བཧཱུསུ)].

པུམེ ཛྷཱིཏོ དུཏིཡཱཡོསྶ ནོ ཧོཏི ཝཱ.

དཎྜཱི ¶ , དཎྜིནོ, དཎྜིནེ, དཎྜིནཱ, དཎྜཱིཧི, དཎྜཱིབྷི, དཎྜིསྶ, དཎྜིནོ, དཎྜཱིནཾ, དཎྜིསྨཱ, དཎྜིམྷཱ, དཎྜིནཱ, དཎྜཱིཧི, དཎྜཱིབྷི, དཎྜིསྶ, དཎྜིནོ, དཎྜཱིནཾ, དཎྜིསྨིཾ, དཎྜིམྷི.

༡༧༦. སྨིཾནོ ནིཾ [ཀ. ༢༢༦; རཱུ. ༡༥༤; ནཱི. ༤༡༦].

ཛྷཱིཏོ སྨིཾནོ ནི ཧོཏི ཝཱ.

དཎྜིནི.

‘ནེ སྨིཾནོ ཀྭཙཱི’ཏི ཝིབྷཏྟསུཏྟེན སྨིཾནོ ནེ ཙ ཧོཏི, དཎྜིནེ, དཎྜཱིསུ.

ཨེཝཾ ཙཀྐཱི, པཀྑཱི, སུཁཱི, སིཁཱི, ཙཱགཱི, བྷཱགཱི, བྷོགཱི, ཡོགཱི, སངྒྷཱི, ཝཱཙཱི, དྷཛཱི, བྷཛཱི, ཀུཊྛཱི, རཊྛཱི, དཱཋཱི, ཉཱཎཱི, པཱཎཱི, གཎཱི, གུཎཱི, ཙམྨཱི, དྷམྨཱི, སཱིགྷཡཱཡཱི, པཱཔཀཱརཱི, བྲཧྨཙཱརཱི, མཱཡཱཝཱི, མེདྷཱཝཱི, བྷུཏྟཱཝཱི, བྷཡདསྶཱཝཱི, ཡསསྶཱི, ཏེཛསྶཱི, ཚཏྟཱི, པཏྟཱི, དནྟཱི, མནྟཱི, སཏྟུགྷཱཏཱི, སཱིཧནཱདཱི, སཱམཱི, པིཡཔྤསཾསཱི. ཨཏྠདསྶཱི, དྷམྨདསྶཱི ཨིཙྩཱདཡོ. གཱམཎཱི, སེནཱནཱི, སུདྷཱི ཨིཙྩཱདཱིསུ པན སྨིཾནོ ནིཏྟཾ ནཏྠི.

ཝིསེསཝིདྷཱནམུཙྩཏེ.

མཧཱཝུཏྟིནཱ ཡོསུ ཛྷཱི-ཀཱརསྶཔི ཀྭཙི ཊཏྟཾ ཧོཏི,

‘‘ཧཾསཱ ཀོཉྩཱ མཡཱུརཱ ཙ, ཧཏྠཡོ པསདཱ མིགཱ;

སབྦེ སཱིཧསྶ བྷཱཡནྟི, ནཏྠི ཀཱཡསྨིཾ ཏུལྱཏཱ [ཛཱ. ༡.༢.༡༠༣].

པུརིསཱལཱུ ཙ ཧཏྠཡོ, སཉྙཏཱ བྲཧྨཙཱརཡོ [ཨ. ནི. ༦.༣༧], ཨཔཙེ བྲཧྨཙཱརཡོ’’ཏི དིསྶནྟི. ཏཏྠ ‘ཧཏྠཡོ’ཏི ཧཏྠིནོ, ‘པུརིསཱལཱུ’ཏི པུརིསལོལཱ བལཝཱམུཁཡཀྑིནིཡོ, ‘བྲཧྨཙཱརཡོ’ཏི བྲཧྨཙཱརིནོ, ‘ཨཔཙེ’ཏི པཱུཛེཡྻ.

སུསྶཔི ¶ ཀྭཙི ནེསུ ཧོཏི, སུསུཁཾ ཝཏ ཛཱིཝཱམ, ཝེརིནེསུ ཨཝེརིནོ [དྷ. པ. ༡༩༧], ཝེརིནེསུ མནུསྶེསུ, ཝིཧརཱམ ཨཝེརིནོ. ཏཏྠ ‘ཝེརིནེསཱུ’ཏི ཝེརཱིཙིཏྟཝནྟེསུ.

སམཱསེཔི པཋམཱཡོསྶ ནོཏྟཾ, དུཏིཡཱཡོསྶ ནོཏྟཾ ནེཏྟཉྩ ཧོཏི. ཏཏྠ དྭེ ནོཏྟཱནི པཱཀཊཱནི. ནེཏྟཾ པན ཝུཙྩཏེ, ‘‘ཨསྶམཎེ སམཎམཱནིནེ [ཨ. ནི. ༨.༡༠], ནརེ པཱཎཱཏིཔཱཏིནེ [ཨིཏིཝུ. ༩༣], མཉྫུཀེ པིཡབྷཱཎིནེ [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༧༢༡], མཱལདྷཱརིནེ [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༧༢༧], ཀཱསིཀུཏྟམདྷཱརིནེ [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༩༥], ཝཎྞཝནྟེ ཡསསྶིནེ [དཱི. ནི. ༢.༢༨༢], ཙཱཔཧཏྠེ ཀལཱཔིནེ, ཨུབྷོ བྷསྶརཝཎྞིནེ [ཛཱ. ༢.༢༡.༡༡༡], བྲཱཧྨཎེ དེཝཝཎྜིནེ, སམུདྡྷརཏི པཱཎིནེ [ཨཔ. ཐེརཱི ༢.༣.༡༣༧], ཨེཝཾ ཛརཱ ཙ མཙྩུ ཙ, ཨདྷིཝཏྟནྟི པཱཎིནེ’’ཏི [སཾ. ནི. ༡.༡༣༦] དིསྶནྟི. ཏཏྠ ‘བྷསྶརཝཎྞིནེ’ཏི པབྷསྶརཝཎྞཝནྟེ. སྨིཾནོ ནེཏྟེ པན ‘‘མཱཏངྒསྨིཾ ཡསསྶིནེ’’ ཨིཙྩཱདཱིནི [ཛཱ. ༢.༡༩.༩༦] པུབྦེ ཝུཏྟཱནེཝ.

ཨཱིཀཱརནྟཔུལླིངྒརཱསི ནིཊྛིཏོ.

ཨུཀཱརནྟཔུལླིངྒརཱསི

བྷིཀྑཱདིགཎརཱསི

‘གསཱིན’ནྟི སིལོཔོ, བྷིཀྑུ. ཡོནཾ ལོཔེ དཱིགྷོ, བྷིཀྑཱུ.

པཀྑེ –

༡༧༧. ལཱ ཡོནཾ ཝོ པུམེ [ཀ. ༡༡༩; རཱུ. ༡༥༥; ནཱི. ༢༩༤].

པུམེ ལསཉྙེཧི ཨུཝཎྞེཧི ཡོནཾ ཝོ ཧོཏི ཝཱཏི ཡོནཾ ཝོ.

༡༧༨. ཝེཝོསུ ¶ ལུསྶ [ཀ. ༩༧; རཱུ. ༡༥༦; ནཱི. ༢༦༠].

པུམེ ཝེ, ཝོསུ པརེསུ ལསཉྙསྶ ཨུ-ཀཱརསྶ ཊ ཧོཏི.

བྷིཀྑཝོ.

ལུསྶཱཏི ཀིཾ? སཡམྦྷུཝོ.

བྷོ བྷིཀྑུ, བྷོ བྷིཀྑཱུ, བྷོནྟོ བྷིཀྑཱུ.

༡༧༩. པུམཱལཔནེ ཝེཝོ [ཀ. ༡༡༦; རཱུ. ༡༥༧; ནཱི. ༢༩༡].

པུམེ ཨཱལཔནེ ལསཉྙམྷཱ ཨུ-ཀཱརཏོ ཡོསྶ ཝེ, ཝོ ཧོནྟི ཝཱ.

བྷོནྟོ བྷིཀྑཝེ, ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི ‘‘བྷིཀྑཝོ’’ཏི [མ. ནི. ༡.༡], དེཝཀཱཡཱ ཨབྷིཀྐནྟཱ, ཏེ ཝིཛཱནཱཐ བྷིཀྑཝོ [དཱི. ནི. ༢.༣༣༤], བྷིཀྑུཾ, བྷིཀྑཱུ, བྷིཀྑཝོ, བྷིཀྑུནཱ. ‘སུནཾཧིསཱུ’ཏི དཱིགྷོ, བྷིཀྑཱུཧི, བྷིཀྑཱུབྷི, བྷིཀྑུསྶ, བྷིཀྑུནོ, བྷིཀྑཱུནཾ, བྷིཀྑུསྨཱ, བྷིཀྑུམྷཱ, བྷིཀྑུནཱ, བྷིཀྑཱུཧི, བྷིཀྑཱུབྷི, བྷིཀྑུསྶ, བྷིཀྑུནོ, བྷིཀྑཱུནཾ, བྷིཀྑུསྨིཾ, བྷིཀྑུམྷི, བྷིཀྑཱུསུ.

ཨེཝཾ མངྐུ, མཙྩུ, ཨུཙྪུ, པཊུ, བྷཱཎུ, སེཏུ, ཀེཏུ, སཏྟུ, སིནྡྷུ, བནྡྷུ, ཀཱརུ, ནེརུ, མེརུ, རུརུ, ཝེལུ༹ ཨིཙྩཱདཡོ.

ཝིསེསཝིདྷཱནམུཙྩཏེ.

ཧེཏུ, ཛནྟུ, ཀུརུསདྡེསུ ‘ཛནྟུཧེཏུ’ ཨིཙྩཱདིསུཏྟེན ཝིཀཔྤེན ཡོནཾ ལོཔོ, ཧེཏུ དྷམྨོ, ཧེཏཱུ དྷམྨཱ, ཨཏཱིཏེ ཧེཏཝོ པཉྩ.

༡༨༠. ཡོམྷི ཝཱ ཀྭཙི [ཀ. ༩༧; རཱུ. ༡༥༦; ནཱི. ༢༦༠].

ཡོསུ ལསཉྙིནོ ཨུ-ཀཱརསྶ ཀྭཙི ཊ ཧོཏི ཝཱ.

ཨཏཱིཏེ ཧེཏཡོ པཉྩ.

ཝཱཏི ¶ ཀིཾ? ཧེཏུཡོ.

ཀྭཙཱིཏི ཀིཾ? བྷིཀྑཝོ.

བྷོ ཧེཏུ, བྷོ ཧེཏཱུ, བྷོནྟོ ཧེཏཱུ, ཧེཏཝོ, ཧེཏཡོ, ཧེཏུཡོ ཝཱ, ཧེཏུཾ, ཧེཏཱུ, ཧེཏཝོ, ཧེཏཡོ, ཧེཏུཡོ ཝཱ. སེསཾ བྷིཀྑུསམཾ.

ཛནྟུ གཙྪཏི, ཛནྟཱུ, ཛནྟཡོ, ཛནྟུཡོ ཝཱ.

༡༨༡. ཛནྟཱདིཏོ ནོ ཙ [ཀ. ༡༡༩; རཱུ. ༡༥༥; ནཱི. ༢༩༤; ‘ཛནྟྭཱདིཏོ’ (བཧཱུསུ)].

པུམེ ཛནྟཱདིཏོ ཡོནཾ ནོ ཙ ཧོཏི ཝོ ཙ.

ཛནྟུནོ, ཛནྟཝོ, བྷོཛནྟུ, བྷོཛནྟཱུ, བྷོནྟོ ཛནྟཱུ, ཛནྟཡོ, ཛནྟུཡོ, ཛནྟུནོ, ཛནྟཝོ, ཛནྟུཾ, ཛནྟཱུ, ཛནྟཡོ, ཛནྟུཡོ, ཛནྟུནོ, ཛནྟཝོ. སེསཾ བྷིཀྑུསམཾ.

ཀུརུ, ཀུརཱུ, ཀུརཡོ, ཀུརུཡོ, ཀུརུནོ, ཀུརཝོཏི སབྦཾ ཛནྟུསམཾ.

‘‘ཨཛྫེཝ ཏཾ ཀུརཡོ པཱཔཡཱཏུ [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༦༣༢], ནནྡནྟི ཏཾ ཀུརཡོ དསྶནེན [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༦༤༡], ཨཛྫེཝ ཏཾ ཀུརཡོ པཱཔཡཱམཱི’’ཏི [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༦༣༤] དིསྶནྟི.

མཧཱཝུཏྟིནཱ ལཏོཔི ཨཾཝཙནསྶ ཀྭཙི ནཾ ཧོཏི, ‘‘ཀིམཏྠིནཾ བྷིཀྑུནཾ ཨཱཧུ, བྷིཀྑུནམཱཧུ མགྒདེསིཾ, བྷིཀྑུནམཱཧུ མགྒཛཱིཝིཾ, བུདྡྷཾ ཨཱདིཙྩབནྡྷུན’’ནྟི དིསྶནྟི, ཏཐཱ ‘‘རོགནིཌྜཾ པབྷངྒུནཾ, བྷོགཱནཉྩ པབྷངྒུནཾ [དྷ. པ. ༡༣༩], ཝིཉྙཱཎཉྩ ཝིརཱགུན’’ནྟི ཙ. ཏཏྠ ‘ཀིམཏྠིན’ནྟི ཀིཾསབྷཱཝཾ, ‘མགྒདེསི’ནྟི མགྒཾ དེསེནྟཾ, ‘མགྒཛཱིཝི’ནྟི མགྒེ ཛཱིཝནྟཾ, ‘རོགནིཌྜ’ནྟི རོགཱནཾ ཀུལཱཝཀབྷཱུཏཾ, ‘པབྷངྒུན’ནྟི པབྷིཛྫནསཱིལཾ, ‘ཝིརཱགུན’ནྟི ཝིརཛྫནསཱིལཾ. ཀཏྠཙི པཋམནྟམྤི དིསྶཏི, ཏཏྠ ནཱགམོ.

ཨིཏི བྷིཀྑཱདིགཎརཱསི.

སཏྠཱདིགཎརཱསི

སཏྠཱདིརཱསི

༡༨༢. ལྟུཔིཏཱདཱིནམཱ སིམྷི [ཀ. ༢༩༩; རཱུ. ༡༥༨; ནཱི. ༤༡༡].

སིམྷི ¶ པརེ ལྟུཔཙྩཡནྟཱནཾ སཏྠུ, ཀཏྟུཨིཙྩཱདཱིནཾ པིཏཱདཱིནཉྩ ཨུ-ཀཱརོ ཨཱ ཧོཏི. ‘གསཱིན’ནྟི ལོཔོ.

སཏྠཱ.

༡༨༣. ལྟུཔིཏཱདཱིནམསེ [ཀ. ༢༠༠; རཱུ. ༡༥༩; ནཱི. ༤༡༢].

སམྷཱ ཨཉྙསྨིཾ ཝིབྷཏྟིགཎེ པརེ ལྟུ, པིཏཱདཱིནཾ ཨུ-ཀཱརོ ཨཱརང ཧོཏི.

༡༨༤. ཨཱརངསྨཱ [ཀ. ༢༠༥; རཱུ. ༡༦༠; ནཱི. ༤༢༡].

ཨཱརངཏོ ཡོནཾ ཊོ ཧོཏི.

སཏྠཱརོ.

༡༨༥. གེ ཨ ཙ [ཀ. ༢༤༦; རཱུ. ༧༣; ནཱི. ༤༧༦, ༤༧༨-༩].

གེ པརེ ལྟུ, པིཏཱདཱིནཾ ཨུ-ཀཱརོ ཧོཏི ཨ ཙ ཨཱ ཙ. བྷོསཏྠ, བྷོ སཏྠཱ, བྷོནྟོ སཏྠཱརོ, སཏྠཱརཾ.

༡༨༦. ཊོཊེ ཝཱ [ཀ. ༢༠༥; རཱུ. ༢༦༠; ནཱི. ༤༢༡].

ཨཱརངཏོ ཡོནཾ ཀམེན ཊོ, ཊེ ཧོནྟི ཝཱ. ཨེཏྠ ཙ ཝཱསདྡོ སཁསདྡེ ཝིཀཔྤནཏྠོ ཏཏྠ ཝིདྷྱནྟརསབྦྷཱཝཱ. པུན ཊོགྒཧཎཾ ལཧུབྷཱཝཏྠཾ.

སཏྠཱརོ, སཏྠཱརེ.

༡༨༧. ཊཱ ¶ ནཱསྨཱནཾ [ཀ. ༢༠༧, ༢༧༠; རཱུ. ༡༦༡, ༡༢༠; ནཱི. ༤༢, ༥༤༢].

ཨཱརངཏོ ནཱ, སྨཱནཾ ཊཱ ཧོཏི.

སཏྠཱརཱ, སཏྠཱརེཧི, སཏྠཱརེབྷི.

༡༨༨. ལོཔོ [ཀ. ༢༠༣; རཱུ. ༡༦༢; ནཱི. ༤༡༨].

ལྟུ, པིཏཱདཱིཧི སལོཔོ ཧོཏི ཝཱ.

སཏྠུ, སཏྠུསྶ, སཏྠུནོ.

༡༨༩. ནཾམྷི ཝཱ [ཀ. ༢༠༡; རཱུ. ༡༦༣; ནཱི. ༤༡༦].

ནཾམྷི པརེ ལྟུ, པིཏཱདཱིནཾ ཨུ-ཀཱརོ ཨཱརང ཧོཏི ཝཱ. ཨིམེསཾ མཧཱནཱམ ཏིཎྞཾ སཏྠཱརཱནཾ ཨེཀཱ ནིཊྛཱ ཨུདཱཧུ པུཐུ ནིཊྛཱཏི [ཨ. ནི. ༣.༡༢༧]. སཏྠཱུནཾ.

༡༩༠. ཨཱ [ཀ. ༢༠༢; རཱུ. ༡༦༤; ནཱི. ༤༡༧].

ནཾམྷི པརེ ལྟུ, པིཏཱདཱིནཾ ཨུ-ཀཱརོ ཨཱ ཧོཏི ཝཱ.

སཏྠཱནཾ, སཏྠཱརཱ, སཏྠཱརེཧི, སཏྠཱརེབྷི, སཏྠུ, སཏྠུསྶ, སཏྠུནོ, སཏྠཱུནཾ, སཏྠཱརཱནཾ, སཏྠཱནཾ.

༡༩༡. ཊི སྨིཾནོ [ཀ. ༢༠༦; རཱུ. ༡༦༥; ནཱི. ༤༢༢].

ཨཱརངཏོ སྨིཾནོ ཊི ཧོཏི.

༡༩༢. རསྶཱརང [ཀ. ༢༠༨; རཱུ. ༡༦༦; ནཱི. ༤༢༤].

སྨིཾམྷི པརེ ཨཱརངྐཏོ རསྶོ ཧོཏི.

སཏྠརི, སཏྠཱརེསུ.

བཧུལཱདྷིཀཱརཱ ¶ ནཱ, སྨཱསུ སཏྠུནཱཏི ཙ སུམྷི སཏྠཱུསཱུཏི ཙ སིདྡྷཾ. ‘‘དྷམྨརཱཛེན སཏྠུནཱ, པཱུཛཾ ལབྦྷཏི བྷཏྟུསཱུ’’ཏི [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༥༡༧] པཱལི༹. ‘བྷཏྟུསཱུ’ཏི སཱམཱིསུ, ‘བྷཏྟཱསཱུ’ཏིཔི པཱཋོ.

‘ལྟུཔིཏཱདཱིནམསེ’ཏི ཨསེགྒཧཎེན ཏོམྷི ཨཱརང ཧོཏི [ནཱི. ༤༡༤], ‘‘སཏྠཱརཏོ སཏྠཱརཾ གཙྪནྟི, སཏྠཱརཏོ སཏྠཱརཾ གྷཊེནྟཱི’’ཏི [མཧཱནི. ༢༧] པཱལི༹.

ཨེཝཾ ཀཏྟཱ, བྷཏྟཱ, གནྟཱ, ཛེཏཱ, ཛནེཏཱ, ཚེཏྟཱ, ཚེདིཏཱ, ཝིཉྙཱཏཱ, ཝིཉྙཱཔེཏཱ, ཨུཊྛཱཏཱ, ཨུཊྛཱཔེཏཱ, ཏརིཏཱ, ཏཱརེཏཱ, དཱཏཱ, དཱཔེཏཱ, སནྡྷཱཏཱ, སནྡྷཱཔེཏཱ, ནེཏཱ, ནེཏྟཱ, པོསེཏཱ, བྷེཏྟཱ, ཡཱཏཱ, ཝཏྟཱ, སེཏཱ, ཧནྟཱ, སཀམནྡྷཱཏཱ, མཧཱམནྡྷཱཏཱ ཨིཙྩཱདཡོ.

ཝིསེསཝིདྷཱནམུཙྩཏེ.

མཧཱཝུཏྟིནཱ ཡོནཾ ཨཱ ཧོཏི, ཨཝིཏཀྐིཏཱ གབྦྷམུཔཝཛནྟི [ཛཱ. ༡.༡༣.༡༣༨ (ཝིསདིསཾ)], ཏེ བྷིཀྑཱུ བྲཱུཧེཏཱ སུཉྙཱགཱརཱནཾ.

ཨམཙྩཝཱཙཱིཧི ཀཏྟུ, ཁཏྟུསདྡེཧི གསྶ ཨེཏྟཾ, ཨུཊྛེཧི ཀཏྟེ ཏརམཱནོ [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༦༩༠], ནཏྠི བྷོ ཁཏྟེ པརོལོཀོ [དཱི. ནི. ༢.༤༠༨].

གེ པརེ ཨཱརང ཙ ཧོཏི, པུཙྪཱམ ཀཏྟཱར ཨནོམཔཉྙ, ‘‘ཀཏྟཱརཾ ཨནོམཔཉྙ’’ནྟིཔི [ཛཱ. ༡.༡༠.༢༨] ཡུཛྫཏི.

ཨཾམྷི པརེ པུབྦསྶརལོཔོ ཙ ཧོཏི, ཨནུཀམྤཀཾ པཱཎསམམྤི བྷཏྟུཾ ཛཧནྟི ཨིཏྠིཡོ. ‘‘སོ པཏཱིཏོ པམུཏྟེན, བྷཏྟུནཱ བྷཏྟུགཱརཝོ’’ཏི [ཛཱ. ༢.༢༡.༤༨] དིཊྛཏྟཱ ཀཏྟུནཱ, གནྟུནཱ ཨིཙྩཱདཱིནིཔི ཡུཛྫནྟི.

ནེཏྟུམྷཱ ¶ སྨིཾནོ ཨེཏྟཾ [ནཱི. ༤༣༠], ནེཏྟེ ཨུཛུཾ གཏེ སཏི [ཛཱ. ༡.༤.༡༣༣], ཨེཏེ སདྡཱ ཏཱིསུ ལིངྒེསུ སམཱནརཱུཔཱ ཧོནྟི, ཀཏྟཱ ཨིཏྠཱི, ཀཏྟཱ པུརིསོ, ཀཏྟཱ ཀུལཾ ཨིཙྩཱདི.

ཨིཏི སཏྠཱདིརཱསི.

པིཏཱདིརཱསི

པིཏཱ གཙྪཏི.

༡༩༣. པིཏཱདཱིནམནཏྟཱདཱིནཾ [ཀ. ༢༠༩; རཱུ. ༡༦༨; ནཱི. ༤༢༥; ‘པིཏཱདཱིནམནཏྭཱདཱིནཾ’ (བཧཱུསུ)].

ནཏྟཱདིཝཛྫིཏཱནཾ པིཏཱདཱིནཾ ཨཱརངཀཏོ རསྶོ ཧོཏི.

པིཏརོ, བྷོ པིཏ, བྷོ པིཏཱ, བྷོནྟོ པིཏརོ. པིཏརཾ, པིཏུཾ ཝཱ. ‘‘མཱཏུཾ པིཏུཉྩ ཝནྡིཏྭཱ’’ཏི [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༨༥༩] དིསྶཏི.

པིཏརོ, པིཏརེ, པིཏརཱ, པིཏུནཱ, པིཏརེཧི, པིཏརེབྷི, པིཏཱུཧི, པིཏཱུབྷི, པིཏུ, པིཏུསྶ, པིཏུནོ, པིཏཱུནཾ, པིཏརཱནཾ, པིཏརཱ, པིཏུནཱ, པིཏརེཧི, པིཏརེབྷི, པིཏཱུཧི, པིཏཱུབྷི, པིཏུ, པིཏུསྶ, པིཏུནོ, པིཏཱུནཾ, པིཏརཱནཾ, པིཏཱནཾ, པིཏུསྨིཾ, པིཏུམྷི, པིཏརི, པིཏརེསུ, པིཏཱུསུ.

ཨནཎོ ཉཱཏིནཾ ཧོཏི, དེཝཱནཾ པིཏུནཉྩ སོ [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༢༦], མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨཙྩཡེན, དྷམྨཾ ཙར མཧཱརཱཛ, མཱཏཱཔིཏཱུསུ ཁཏྟིཡ [ཛཱ. ༢.༡༧.༣༩].

ཨེཝཾ བྷཱཏཱ, བྷཱཏརོ, ཛཱམཱཏཱ, ཛཱམཱཏརོཨིཙྩཱདི.

ཨནཏྟཱདཱིནནྟི ཀིཾ? ནཏྟཱ, ནཏྟཱརོ, ནཏྟཱརཾ, ནཏྟཱརོ, ནཏྟཱརེ ཨིཙྩཱདི. ཏཐཱ པནཏྟུསདྡོཔི.

མཱཏུ ¶ , དྷཱིཏུ, དུཧིཏུསདྡཱ པན ཨིཏྠིལིངྒཱ ཨེཝ, མཱཏཱ, མཱཏརོ, བྷོཏི མཱཏ, བྷོཏི མཱཏཱ, བྷོཏི མཱཏེ ཝཱ, ‘‘ཨཙྪརིཡཾ ནནྡམཱཏེ, ཨབྦྷུཏཾ ནནྡམཱཏེ’’ཏི [ཨ. ནི. ༧.༥༣] དིསྶཏི. ‘གྷབྲཧྨཱདིཏྭེ’ཏི གསྶ ཨེཏྟཾ. བྷོཏིཡོ མཱཏརོ, མཱཏརཾ, མཱཏུཾ, མཱཏརོ, མཱཏརེ, མཱཏུཡཱ, མཱཏརཱ, མཱཏརེཧི, མཱཏརེབྷི, མཱཏཱུཧི, མཱཏཱུབྷི, མཱཏུ, མཱཏུསྶ, མཱཏུཡཱ. ‘‘མཱཏུསྶ སརཏི, པིཏུསྶ སརཏཱི’’ཏི [རཱུ. ༡༦༩; ནཱི. ༡༦༠ པིཊྛེ] སཏྠེ དིསྶཏི. ‘‘བུདྡྷམཱཏུསྶ སཀྐཱརཾ, ཀརོཏུ སུགཏོརསོ’’ཏི [ཨཔ. ཐེརཱི. ༢.༢.༢༥༩] ཙ དིསྶཏི. མཱཏཱུནཾ, མཱཏཱནཾ, མཱཏརཱནཾ. པཉྩམཱིརཱུཔཾ ཏཏིཡཱསམཾ. ཚཊྛཱིརཱུཔཾ ཙཏུཏྠཱིསམཾ. མཱཏུསྨིཾ, མཱཏུམྷི, མཱཏརི, མཱཏུཡཱ, མཱཏུཡཾ, མཱཏརེསུ, མཱཏཱུསུ. ཨེཝཾ དྷཱིཏུ, དུཧིཏུསདྡཱ.

ཝིསེསཝིདྷིམྷི གཱཐཱསུ མཧཱཝུཏྟིནཱ མཱཏུ, པིཏུསདྡེཧི ནཱདཱིནཾ པཉྩནྣཾ ཨེཀཝཙནཱནཾ ཡཱ ཧོཏི, སྨིཾནོ པན ཡཉྩ ཧོཏི, ཨནྟལོཔོ ཙ. མཏྱཱ ཀཏཾ, མཏྱཱ དེཏི, མཏྱཱ ཨཔེཏི, མཏྱཱ དྷནཾ, མཏྱཱ ཋིཏཾ. མཏྱཾ ཋིཏཾ. ཨེཝཾ པེཏྱཱ ཀཏཾཨིཙྩཱདི, ཨིདྷ ཝུདྡྷི.

ཨནུཉྙཱཏོ ཨཧཾ མཏྱཱ, སཉྩཏྟོ པིཏརཱ ཨཧཾ [ཛཱ. ༢.༢༢.༢༩]. མཏྱཱ ཙ པེཏྱཱ ཙ ཀཏཾ སུསཱདྷུ [ཛཱ. ༢.༡༨.༦༡], ཨཧཉྷི ཛཱནཱམི ཛནིནྡ ཨེཏཾ, མཏྱཱ ཙ པེཏྱཱ ཙ [ཛཱ. ༢.༡༨.༥༩], སབྦཾ པུབྦེཔི ཝུཏྟམེཝ.

སཏྠུ, པིཏཱདཱིནཾ སམཱསེ ཝིདྷཱནཾ སམཱསཀཎྜེ ཨཱགམིསྶཏི.

ཨིཏི པིཏཱདིརཱསི.

ཨིཏི སཏྠཱདིགཎརཱསི.

ཨུཀཱརནྟཔུལླིངྒརཱསི ནིཊྛིཏོ.

ཨཱུཀཱརནྟཔུལླིངྒརཱསི

‘གསཱིན’ནྟི ¶ ལོཔོ, སཡམྦྷཱུ གཙྪཏི. ‘ལོཔོ’ཏི ཡོནཾ ལོཔོ, སཡམྦྷཱུ གཙྪནྟི.

པཀྑེ –

‘ཛནྟཱདིཏོ ནོ ཙཱ’ཏི ཡོནཾ ཝོ, ནོ, སཡམྦྷུཝོ, སཡམྦྷུནོ.

‘གེ ཝཱ’ཏི གེ པརེ ཝིཀཔྤེན རསྶོ, བྷོ སཡམྦྷུ, བྷོ སཡམྦྷཱུ, བྷོནྟོ སཡམྦྷཱུ, སཡམྦྷུཝོ, སཡམྦྷུནོ.

‘ཨེཀཝཙནཡོསྭགྷོན’ནྟི ཨམཱདཱིསུ ཨེཀཝཙནེསུ ནིཙྩཾ རསྶོ, སཡམྦྷུཾ, གཱཐཱཡཾ ‘སཡམྦྷུན’ནྟིཔི ཡུཛྫཏི.

སཡམྦྷཱུ, སཡམྦྷུཝོ, སཡམྦྷུནོ. སཡམྦྷུནཱ, སཡམྦྷཱུཧི, སཡམྦྷཱུབྷི, སཡམྦྷུསྶ, སཡམྦྷུནོ, སཡམྦྷཱུནཾ. སཡམྦྷུསྨཱ, སཡམྦྷུམྷཱ, སཡམྦྷུནཱ, སཡམྦྷཱུཧི, སཡམྦྷཱུབྷི, སཡམྦྷུསྶ, སཡམྦྷུནོ, སཡམྦྷཱུནཾ. སཡམྦྷུསྨིཾ, སཡམྦྷུམྷི, སཡམྦྷཱུསུ.

ཨེཝཾ ཨབྷིབྷཱུ, པརཱབྷིབྷཱུ, ཝེསྶབྷཱུ, གོཏྲབྷཱུ, ཝཏྲབྷཱུ ཨིཙྩཱདི. སེསེསུ པན ཡོནཾ ནོ ཨེཝ ལབྦྷཏི, ཙིཏྟསཧབྷུནོ དྷམྨཱ [དྷ. ས. དུཀམཱཏིཀཱ ༦༡].

༡༩༤. ཀཱུཏོ [ཀ. ༡༡༩; རཱུ. ༡༥༥; ནཱི. ༢༩༤].

པུམེ ཀཱུཔཙྩཡནྟེཧི ཡོནཾ ནོ ཧོཏི ཝཱ.

སབྦཉྙཱུ, སབྦཉྙུནོ. སེསཾ སུཝིཉྙེཡྻཾ.

ཝིཉྙཱུ ¶ , ཝདཉྙཱུ, ཨཏྠཉྙཱུ, དྷམྨཉྙཱུ, མཏྟཉྙཱུ, ཝིདཱུ. ཨིདྷ ཀཱུསདྡེན རཱུཔཙྩཡནྟཱཔི གཡ྄ཧནྟི, ཝེདགཱུ, པཱརགཱུ. ཏཐཱ བྷཱིརཱུ, པབྷངྒཱུ, ཝིརཱགཱུཨིཙྩཱདི ཙ.

ཨཱུཀཱརནྟཔུལླིངྒརཱསི ནིཊྛིཏོ.

ཨོཀཱརནྟོ པན གོསདྡོ ཨེཝ, སོ པུབྦེ ཝུཏྟོཡེཝ.

པུལླིངྒརཱསི ནིཊྛིཏོ.

ནཔུཾསཀལིངྒརཱསི

ཨཀཱརནྟནཔུཾསཀ ཙིཏྟཱདིརཱསི

ཨཐ ནཔུཾསཀལིངྒཾ དཱིཔིཡཏེ. ཏཾ པན པཉྩཝིདྷཾ ཨདནྟཾ, ཨིདནྟཾ ཨཱིདནྟཾ, ཨུདནྟཾ, ཨཱུདནྟནྟི.

༡༩༥. ཨཾ ནཔུཾསཀེ [ཀ. ༡༢༥; རཱུ. ༡༩༨; ནཱི. ༣༠༠].

ནཔུཾསཀེ ཨཏོ སིསྶ ཨཾ ཧོཏི.

ཙིཏྟཾ.

༡༩༦. ཡོནཾ ནི [ཀ. ༢༡༨; རཱུ. ༡༩༦; ནཱི. ༤༤༥].

ནཔུཾསཀེ ཨཏོ ཡོནཾ ནི ཧོཏི. ‘ཡོལོཔནཱིསཱུ’ཏི ནིམྷི དཱིགྷོ.

ཙིཏྟཱནི.

༡༩༧. ནཱིནཾ ཝཱ [ཀ. ༡༠༧; རཱུ. ༦༩; ནཱི. ༢༧༥; ‘ནཱིན ཝཱ’ (བཧཱུསུ)].

ཨཏོ ནཱིནཾ ཊཱ, ཊེ ཧོནྟི ཝཱ.

ཙིཏྟཱ, ཧེ ཙིཏྟ, ཧེ ཙིཏྟཱ, ཧེ ཙིཏྟཱནི, ཧེ ཙིཏྟཱ ཝཱ, ཙིཏྟཾ, ཙིཏྟཱནི, ཙིཏྟེ, ཙིཏྟེན. སེསཾ པུརིསསམཾ.

ཨེཝཾ ¶ དཀཾ, ཨུདཀཾ, སུཁཾ, དུཀྑཾ, མུཁཾ, ཨངྒཾ, ལིངྒཾ, སིངྒཾ, ཨགྷཾ, སཙྩཾ, ནཙྩཾ, རཛྫཾ, པཛྫཾ, ཨམྦུཛཾ, དྷཉྙཾ, ཐཉྙཾ, ཨརཉྙཾ, པུཉྙཾ, ཀིལིཊྛཾ, པིཊྛཾ, བྷཎྜཾ, ཏུཎྜཾ, ཉཱཎཾ, ཏཱཎཾ, ལེཎཾ, ཀརཎཾ, ཙརཎཾ, ཚཏྟཾ, ཁེཏྟཾ, ནེཏྟཾ, ཨམཏཾ, སོཏཾ, པཱིཋཾ, ཝཏྠཾ, པདཾ, གདཾ, ཨཱཝུདྷཾ, ཀཱནནཾ, གྷཱནཾ, ཛྷཱནཾ, དཱནཾ, དྷནཾ, ཝནཾ, པཱཔཾ, དུམཾ, ཧདཡཾ, ཙཱིརཾ, ཙཱིཝརཾ, ཀུལཾ, མཱུལཾ, བལཾ, མངྒལཾ, བྷིསཾ, སཱིསཾ, ལོཧཾཨིཙྩཱདཡོ.

ཨིཏི ཙིཏྟཱདིརཱསི.

ཀམྨཱདིརཱསི

ཀམྨསདྡེ –

༡༩༨. ནཱསྶེནོ [ཀ. ༡༠༣; རཱུ. ༧༩; ནཱི. ༢༧༡].

ཀམྨཱདཱིཧི ནཱསྶ ཨེནོ ཧོཏི ཝཱ.

ཀམྨེན, ཀམྨནཱ.

‘པུམཀམྨཐཱམདྡྷཱན’ནྟི སུཏྟེན ནཱ, སྨཱསུ ཨུཏྟཾ, ཀམྨུནཱ, ཀམྨསྶ, ཀམྨུནོ, ཀམྨསྨཱ, ཀམྨམྷཱ, ཀམྨནཱ, ཀམྨུནཱ, ཀམྨསྶ, ཀམྨུནོ.

༡༩༩. ཀམྨཱདིཏོ [ཀ. ༡༩༧; རཱུ. ༡༢༥; ནཱི. ༤༠༤].

ཀམྨཱདཱིཧི སྨིཾནོ ནི ཧོཏི ཝཱ.

ཀམྨསྨིཾ, ཀམྨམྷི, ཀམྨནི, ཀམྨེ. སེསཾ ཙིཏྟསམཾ.

ཀམྨ ཙམྨ གྷམྨ ཨསྨ ཝེསྨ ཨདྡྷ མུདྡྷ ཨཧ བྲཧྨ ཨཏྟཨཱཏུམཱ ཀམྨཱདི. ཀམྨནི, ཙམྨནི. ‘‘ཀིཾ ཚནྡོ ཀིམདྷིཔྤཱཡོ, ཨེཀོ སམྨསི གྷམྨནཱི’’ཏི [ཛཱ. ༡.༡༦.༡] ཙ ‘‘ཀིཾ པཏྠཡཾ མཧཱབྲཧྨེ, ཨེཀོ སམྨསི གྷམྨནཱི’’ཏི [ཛཱ. ༡.༡༣.༨༣] ཙ ‘‘མཱ ཏྭཾ ཙནྡེ ཁལི ཨསྨནཱི’’ཏི ཙ ‘‘ཏམདྡས མཧཱབྲཧྨཱ, ནིསིནྣཾ སམྷི ཝེསྨནཱི’’ཏི ཙ དིསྶནྟི. ཨདྡྷནི ¶ , མུདྡྷནི, ཨཧནི, བྲཧྨནི, ཨཏྟནི, ཨཱཏུམནི, སབྦམེཏཾ པུབྦེཔི ཝུཏྟམེཝ ཙ. ཏཏྠ ‘སམྨསཱི’ཏི ཨཙྪསི, ‘གྷམྨནཱི’ཏི གིམྷཀཱལེ ཨཱཏཔེ ཝཱ, ‘ཨསྨནཱི’ཏི པཱསཱཎེ, ‘ཝེསྨནཱི’ཏི གྷརེ.

ཨིཏི ཀམྨཱདིརཱསི.

༢༠༠. ཨཾ ནཔུཾསཀེ [ཀ. ༡༢༥; རཱུ. ༡༩༨; ནཱི. ༣༠༠; ‘ཨཾངཾ ནཔུཾསཀེ’ (བཧཱུསུ)?].

ནཔུཾསཀེ སིམྷི ནྟུསྶ ཨཾ ཧོཏི ཝཱ. སིལོཔོ.

གུཎཝཾ ཀུལཾ.

པཀྑེ –

སིམྷི མཧཱཝུཏྟིནཱ ནྟུསྶ ཨནྟོ ཨ ཧོཏི, ཏཏོ སིསྶ ཨཾ ཧོཏི, གུཎཝནྟཾ ཀུལཾ.

‘ཡྭཱདོ ནྟུསྶཱ’ཏི ཡྭཱདཱིསུ ནྟུསྶནྟསྶ ཨཏྟཾ, གུཎཝནྟཱནི, གུཎཝནྟཱ, ཧེ གུཎཝ, ཧེ གུཎཝཱ, ཧེ གུཎཝནྟཱནི, ཧེ གུཎཝནྟཱ, གུཎཝཾ, གུཎཝནྟཾ, གུཎཝནྟཱནི, གུཎཝནྟེ, གུཎཝནྟེན, གུཎཝཏཱ ཀུལེན. སབྦཾ པུལླིངྒསམཾ.

སཏིམཾ ཀུལཾ, སཏིམནྟཾ ཀུལཾ ཨིཙྩཱདི.

གཙྪཾ ཀུལཾ, གཙྪནྟཾ ཀུལཾ, གཙྪནྟཱནི ཀུལཱནི ཨིཙྩཱདི.

ཨིཏི ཨཀཱརནྟནཔུཾསཀརཱསི.

ཨིཀཱརནྟནཔུཾསཀརཱསི

ཨཊྛི ཏིཊྛཏི, ཨཊྛཱི ཏིཊྛནྟི.

༢༠༡. ཛྷལཱ ཝཱ [ཀ. ༢༡༧; རཱུ. ༡༩༩; ནཱི. ༤༤༤].

ནཔུཾསཀེ ཛྷ, ལཏོ ཡོནཾ ནི ཧོཏི ཝཱ. ‘ཡོལོཔནཱིསཱུ’ཏི དཱིགྷོ.

ཨཊྛཱིནི ¶ , ཧེ ཨཊྛི, ཧེ ཨཊྛཱི, ཧེ ཨཊྛཱིནི, ཧེ ཨཊྛཱི ཝཱ, ཨཊྛིཾ, ཨཊྛིནཾ, ཨཊྛཱིནི, ཨཊྛཱི, ཨཊྛིནཱ, ཨཊྛཱིཧི, ཨཊྛཱིབྷི. སེསཾ མུནིསམཾ.

སམཱསེཔི སམྨཱདིཊྛི ཀུལཾ, སམྨཱདིཊྛཱིནི ཀུལཱནི ཨིཙྩཱདི, ཡོནཾ ནོ, ནེ ནཏྠི.

སྨིཾམྷི སམྨཱདིཊྛིསྨིཾ, སམྨཱདིཊྛིམྷི, སམྨཱདིཊྛིནི, སམྨཱདིཊྛིནེ ཀུལེ, ཨརིཡཝུཏྟིནེ ཀུལེ ཨིཏི ཝཏྟབྦཾ.

ཨེཝཾ ཨཀྑི, ཨཙྪི, སཏྠི, དདྷི, ཝཱརི ཨིཙྩཱདཡོ.

ཨིཏི ཨིཀཱརནྟནཔུཾསཀརཱསི.

ཨཱིཀཱརནྟནཔུཾསཀརཱསི

ཨཱིཀཱརནྟེ ‘ཨེཀཝཙནཡོསྭགྷོན’ནྟི སུཏྟེན སིམྷི རསྶོ, དཎྜི ཀུལཾ, དཎྜཱིནི ཀུལཱནི, ཡོནཾ ལོཔེ དཎྜཱི.

‘གེ ཝཱ’ཏི རསྶོ, ཧེ དཎྜི, ཧེ དཎྜཱི ཝཱ, ཧེ དཎྜཱིནི, ཧེ དཎྜཱི, དཎྜིཾ, དཎྜིནཾ, དཎྜཱིནི, དཎྜཱི, དཎྜིནཱ, དཎྜཱིཧི, དཎྜཱིབྷི. པུལླིངྒསམཾ.

སམཱསེཔི སཱིགྷཡཱཡི ཙིཏྟཾ, སཱིགྷཡཱཡཱིནི, སཱིགྷཡཱཡཱི, ཧེ སཱིགྷཡཱཡི, ཧེ སཱིགྷཡཱཡཱི ཝཱ, ཧེ སཱིགྷཡཱཡཱིནི, ཧེ སཱིགྷཡཱཡཱི, སཱིགྷཡཱཡིཾ, སཱིགྷཡཱཡིནཾ, སཱིགྷཡཱཡཱིནི ཨིཙྩཱདི.

ཨེཝཾ སུཁཀཱརི དཱནཾ, ཙཀྐཱི, པཀྑཱི, སུཁཱི, སིཁཱི ཨིཙྩཱདཡོ ཀུལསམྦནྡྷིནོ ཙ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨིཏི ཨཱིཀཱརནྟནཔུཾསཀརཱསི.

ཨུཀཱརནྟནཔུཾསཀརཱསི

ཨཱཡུ ¶ ཏིཊྛཏི, ‘ཛྷལཱ ཝཱ’ཏི ཡོནཾ ནིཏྟེ ལོཔེ ཙ དཱིགྷོ, ཨཱཡཱུནི, ཨཱཡཱུ, ཧེ ཨཱཡུ, ཧེ ཨཱཡཱུ, ཧེ ཨཱཡཱུནི, ཧེ ཨཱཡཱུ, ཨཱཡུཾ, ཨཱཡུནཾ, ཨཱཡཱུནི, ཨཱཡཱུ. སེསཾ བྷིཀྑུསམཾ.

ཨཱཡུསདྡོ པུལླིངྒེཔི ཝཏྟཏི, ‘‘པུནརཱཡུ ཙ མེ ལདྡྷོ [དཱི. ནི. ༢.༣༦༩], ཨཱཡུཉྩ ཝོ ཀཱིཝཏཀོ ནུ སམྨ [ཛཱ. ༡.༡༥.༢༠༥], ཨཱཡུ ནུ ཁཱིཎོ མརཎཉྩ སནྟིཀེ, ན ཙཱཡུ ཁཱིཎོ མརཎཉྩ དཱུརེ’’ཏི པཱལི༹པདཱནི.

ཨེཝཾ ཙཀྑུ, ཧིངྒུ, སིགྒུ, ཛཏུ, ཝཏྠུ, མཏྠུ, མདྷུ, དྷནུ, ཏིཔུ, དཱརུ, ཝསུ, ཨསྶུ ཨིཙྩཱདཡོ.

༢༠༢. ཨམྦཱདཱིཧི [ཀ. ༢༡༧; རཱུ. ༡༩༩; ནཱི. ༤༤༤; ‘ཨམྦཱདཱིཧི’ (བཧཱུསུ)].

ཨམྦུ, པཾསུཨིཙྩཱདཱིཧི སྨིཾནོ ནི ཧོཏི ཝཱ.

ཕལཾ པཏཏི ཨམྦུནི, པུཔྥཾ ཡཐཱ པཾསུནི ཨཱཏཔེ གཏཾ. སེསཾ ཨཱཡུསམཾ. ཙིཏྲགུ, ཝཧགུ, དིགུ ཨིཙྩཱདཡོཔི ཨུཀཱརནྟཔཀཏིཀཱ ཨེཝཱཏི.

ཨིཏི ཨུཀཱརནྟནཔུཾསཀརཱསི.

ཨཱུཀཱརནྟནཔུཾསཀརཱསི

སིམྷི རསྶོ, གོཏྲབྷུ ཉཱཎཾ, གོཏྲབྷཱུནི, གོཏྲབྷཱུ, ཧེ གོཏྲབྷུ, ཧེ གོཏྲབྷཱུ, ཧེ གོཏྲབྷཱུནི, ཧེགོཏྲབྷཱུ, གོཏྲབྷུཾ, གོཏྲབྷུནཾ, གོཏྲབྷཱུནི, གོཏྲབྷཱུ. སེསཾ པུལླིངྒསམཾ. ཨེཝཾ སཡམྦྷུ ཉཱཎཾ, ཨབྷིབྷུ ཛྷཱནཾ ཨིཙྩཱདི.

ཨིཏི ཨཱུཀཱརནྟནཔུཾསཀརཱསི.

ནཔུཾསཀལིངྒརཱསི ནིཊྛིཏོ.

སབྦཱདིརཱསི

ཨཐ ¶ སབྦནཱམཱནི དཱིཔིཡནྟེ.

སབྦ, ཀཏར, ཀཏམ, ཨུབྷཡ, ཨིཏར, ཨཉྙ, ཨཉྙཏར, ཨཉྙཏམ, པུབྦ, པར, ཨཔར, དཀྑིཎ, ཨུཏྟར, ཨདྷར, ཡ, ཏ, ཏྱ, ཨེཏ, ཨིམ, ཨམུ, ཀིཾ, ཨེཀ, ཨུབྷ, དྭི,ཏི, ཙཏུ, ཏུམྷ, ཨམྷ ཨིམཱནི ཨཊྛཝཱིསཏི སབྦནཱམཱནི ནཱམ. སབྦེསཾ ལིངྒཏྠཱནཾ སཱདྷཱརཎཱནི ནཱམཱནི སབྦནཱམཱནི.

ཏཏྠ སབྦསདྡོ སཀལཏྠོ.

ཀཏར, ཀཏམསདྡཱ པུཙྪནཏྠཱ.

ཨུབྷཡསདྡོ དྭིནྣཾ ཨཝཡཝཱནཾ སམུདཱཡཏྠོ.

ཨིཏརསདྡོ ཨེཀཏོ ཝུཏྟསྶ པཊིཡོགཱིཝཙནོ.

ཨཉྙསདྡོ ཡཐཱདྷིགཏམྷཱ ཨཔརཝཙནོ.

ཨཉྙཏར, ཨཉྙཏམསདྡཱ ཨནིཡམཏྠཱ.

པུབྦཱདཡོ སདྡཱ དིསཱ, ཀཱལཱདིཝཝཏྠཱནཝཙནཱ.

ཡསདྡོ ཨནིཡམཏྠཝཙནོ.

ཏ, ཏྱསདྡཱ པརམྨུཁེ དཱུརཝཙནཱ.

ཨེཏསདྡོ པརམྨུཁེ སམཱིཔཝཙནོ, སམྨུཁེ དཱུརཝཙནོ. ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘ཨེཏེཏི ཙཀྑུཔཐཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ དཱུརགཏེ སནྡྷཱཡཱཧཱ’’ཏི [ཛཱ. ཨཊྛ ༤.༡༥.༡༠༤] ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ ཏསདྡཏྠེཔི ཝཏྟཏི.

ཨིམསདྡོ སམྨུཁེ སམཱིཔཝཙནོ.

ཨམུསདྡོ དཱུརཝཙནོ. སམཱིཔ, དཱུརཏཱ ཙ པརིཀཔྤབུདྡྷིཝསེནཱཔི ཧོཏི.

ཀིཾསདྡོ པུཙྪནཏྠོ.

ཨེཀསདྡོ སངྑྱཏྠོ ཨཉྙཏྠོ ཙ.

ཨུབྷསདྡོ ¶ དྭིསདྡཔརིཡཱཡོ.

ཏཏྠ ཏྱསདྡོཔི བཧུལཾ དིསྶཏི. ཁིཌྜཱ པཎིཧིཏཱ ཏྱཱསུ, རཏི ཏྱཱསུ པཏིཊྛིཏཱ, བཱིཛཱནི ཏྱཱསུ རུཧནྟི [ཛཱ. ༢.༢༡.༡༢༠], ཀཐཾ ནུ ཝིསྶསེ ཏྱམྷི [ཛཱ. ༡.༡༦.༢༨༨], ཨཐ ཝིསྶསཏེ ཏྱམྷིཨིཙྩཱདི [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༤༧༤].

‘ཨིཏྠིཡམཏྭཱ’ཏི ཨཱཔཙྩཡོ, གྷསཉྙོ, སིལོཔོ, སབྦཱ ཨིཏྠཱི, སབྦཱ, སབྦཱཡོ, ཧེ སབྦེ, ཧེ སབྦཱ, ཧེ སབྦཱཡོ, སབྦཾ, སབྦཱ, སབྦཱཡོ, སབྦཱཡ, སབྦཱཧི, སབྦཱབྷི, སབྦཱཡ.

༢༠༣. གྷཔཱསསྶ སྶཱ ཝཱ [ཀ. ༡༧༩, ༦༢; རཱུ. ༢༠༤, ༢༠༦; ནཱི. ༣༦༥, ༢༠༩].

གྷ, པསཉྙེཧི སབྦནཱམེཧི སསྶ སྶཱ ཧོཏི ཝཱ.

༢༠༤. གྷོསྶཾསྶཱསྶཱཡཾཏིཾསུ [ཀ. ༦༦; རཱུ. ༢༠༥; ནཱི. ༢༡༣].

སྶམཱདཱིསུ གྷོ རསྶོ ཧོཏི.

སབྦསྶཱ.

༢༠༥. སཾསཱནཾ [ཀ. ༡༦༨; རཱུ. ༢༠༣; ནཱི. ༣༥༣, ༣༦༨].

སབྦཱདཱིཧི ནཾཝཙནསྶ སཾ, སཱནཾ ཧོནྟི.

སབྦཱསཾ, སབྦཱསཱནཾ, སབྦཱཡ, སབྦཱཧི, སབྦཱབྷི, སབྦཱཡ, སབྦསྶཱ, སབྦཱསཾ, སབྦཱསཱནཾ, སབྦཱཡ, སབྦཱཡཾ.

༢༠༦. སྨིཾནོ སྶཾ [ཀ. ༡༧༩, ༦༢; རཱུ. ༢༠༤, ༢༠༦; ནཱི. ༣༦༥, ༢༠༩].

སབྦཱདཱིཧི སྨིཾནོ སྶཾ ཧོཏི ཝཱ.

སབྦསྶཾ, སབྦཱསུ.

སདྡནཱིཏིཡཾ ¶ ནཱ, སྨཱ, སྨིཾནམྤི སྶཱདེསོ ཝུཏྟོ [ནཱི. ༣༦༦]. ‘‘ཏསྶཱ ཀུམཱརིཀཱཡ སདྡྷིཾ [པཱརཱ. ༤༤༣], ཀསྶཱཧཾ ཀེན ཧཱཡཱམཱི’’ཏི [པཱརཱ. ༢༩༠] པཱལི༹. ཨིདྷ པན སུཏྟཝིབྷཏྟེན སཱདྷིཡཏི. སབྦསྶཱ ཀཏཾ, སབྦསྶཱ ཨཔེཏི, སབྦསྶཱ ཋིཏཾ.

སབྦོ པུརིསོ.

༢༠༧. ཡོནམེཊ [ཀ. ༡༦༤; རཱུ. ༢༠༠; ནཱི. ༣༤༧].

ཨཀཱརནྟེཧི སབྦཱདཱིཧི ཡོནཾ ཨེཊ ཧོཏི.

སབྦེ པུརིསཱ.

ཨཏོཏྭེཝ? སབྦཱ ཨིཏྠིཡོ, ཨམཱུ པུརིསཱ.

ཧེ སབྦ, ཧེ སབྦཱ, ཧེ སབྦེ, སབྦཾ, སབྦེ, སབྦེན.

༢༠༨. སབྦཱདཱིནཾ ནཾམྷི ཙ [ཀ. ༡༠༢; རཱུ. ༢༠༢; ནཱི. ༢༧༠].

ནཾམྷི ཙ སུ, ཧིསུ ཙ སབྦཱདཱིནཾ ཨསྶ ཨེ ཧོཏི.

སབྦེཧི, སབྦེབྷི, སབྦསྶ, སབྦེསཾ, སབྦེསཱནཾ, སབྦསྨཱ, སབྦམྷཱ, སབྦེཧི, སབྦེབྷི, སབྦསྶ, སབྦེསཾ, སབྦེསཱནཾ, སབྦསྨིཾ, སབྦམྷི, སབྦེསུ.

ཙཱུལ༹ནིརུཏྟིཡཾ པན སྨཱ, སྨིཾནཾ ཨཱ, ཨེཏྟཾ ཝུཏྟཾ, སབྦཱ ཨཔེཏི, སབྦེ པཏིཊྛིཏནྟི. ‘‘སབྦཱ ཙ སཝཏི, སབྦཐཱ སཝཏཱི’’ཏི ཙ ‘‘ཏྱཱཧཾ མནྟེ པརཏྠདྡྷོ’’ཏི [ཛཱ. ༢.༢༢.༨༣༥] ཙ པཱལཱི༹. ཏཏྠ ‘ཏྱཱཧ’ནྟི ཏེ+ཨཧཾ, ཏསྨིཾ མནྟེཏི ཨཏྠོ.

སབྦནཱམེཧི ཙཏུཏྠིཡཱ ཨཱཡཱདེསོཔི དིསྶཏི, ‘‘ཡཱཡ ནོ ཨནུཀམྤཱཡ, ཨམྷེ པབྦཱཛཡཱི མུནི. སོ ནོ ཨཏྠོ ¶ ཨནུཔྤཏྟོ’’ཏི [ཐེརགཱ. ༡༧༦] ཙ ‘‘ཡཱཡེཝ ཁོ པནཏྠཱཡ ཨཱགཙྪེཡྻཱཐ, ཏམེཝ ཨཏྠཾ སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརེཡྻཱཐཱ’’ཏི ཙ [དཱི. ནི. ༡.༢༦༣] ‘‘ནེཝ མཡ྄ཧཾ ཨཡཾ ནཱགོ, ཨལཾ དུཀྑཱཡ ཀཱཡཙཱི’’ཏི [ཛཱ. ༢.༢༢.༨༧༠] ཙ པཱལཱི༹.

སབྦཾ ཙིཏྟཾ.

༢༠༩. སབྦཱདཱིཧི.

སབྦཱདཱིཧི ནིསྶ ཊཱ ན ཧོཏི.

སབྦཱནི, སབྦཾ, སབྦཱནི. སེསཾ པུལླིངྒསམཾ.

བཧུལཱདྷིཀཱརཱ ཀྭཙི ནིསྶ ཊཱ, ཊེཔི ཧོནྟི. པཱལི༹ཡཾ པན ནིསྶ ཊཱ, ཊེཔི དིསྶནྟི- ‘‘ཡཱ པུབྦེ བོདྷིསཏྟཱནཾ, པལླངྐཝརམཱབྷུཛེ. ནིམིཏྟཱནི པདིསྶནྟི, ཏཱནི ཨཛྫ པདིསྶརེ [བུ. ཝཾ. ༢.༨༢]. ཀིཾ མཱཎཝསྶ རཏནཱནི ཨཏྠི, ཡེ ཏཾ ཛིནནྟོ ཧརེ ཨཀྑདྷུཏྟོ’’ཏི [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༣༩༠]. ཨེཝཾ ཀཏར, ཀཏམསདྡཱཔི ཉེཡྻཱ.

ཨུབྷཡསདྡེ ཨིཏྠི, པུམེསུ ཨུབྷཡཱ, ཨུབྷཡོཏི པཋམེཀཝཙནརཱུཔཾ ཨཔྤསིདྡྷཾ. མཧཱཝུཏྟིནཱ ཡོནཾ ཊོ ཝཱ ཧོཏི, ཨུབྷཡོ ཨིཏྠིཡོ, ཨུབྷཡཾ ཨིཏྠིཾ, ཨུབྷཡོ ཨིཏྠིཡོ, ཨུབྷཡཱཡ, ཨུབྷཡཱཧི, ཨུབྷཡཱབྷི. སེསཾ སབྦསམཾ.

ཨུབྷཡོ པུརིསཱ, ཨུབྷཡེ པུརིསཱ, ཨུབྷཡཾ, ཨུབྷཡོ, ཨུབྷཡེ, ཨུབྷཡེན, ཨུབྷཡེཧི, ཨུབྷཡེབྷི, ཨུབྷཡསྶ, ཨུབྷཡེསཾ, ཨུབྷཡེསཱནཾ. སབྦསམཾ.

ཨུབྷཡཾ ཀུལཾ ཏིཊྛཏི, ཨུབྷཡཱནི, ཨུབྷཡཾ, ཨུབྷཡཱནི. སབྦསམཾ. ‘‘ཨེཀརཏྟེན ཨུབྷཡོ, ཏུཝཉྩ དྷནུསེཁ ཙ [ཛཱ. ༡.༡༦.༢༣༩], ཏོདེཡྻ, ཀཔྤཱ ཨུབྷཡོ, ཨིདྷེཀརཏྟིཾ ཨུབྷཡོ ཝསེམ, ཨུབྷཡེ དེཝམནུསྶཱ, ཨུབྷཡེ ཝསཱམསེ’’ཏི པཱལི༹.

༢༡༠. སྶཾསྶཱསྶཱཡེསིཏརེཀཉྙེཏིམཱནམི [ཀ. ༦༣; རཱུ. ༢༡༧; ནཱི. ༢༡༠; ‘སྶཾསྶཱསྶཱཡེསྭིཏརེཀཉྙེབྷིམཱནམི’ (བཧཱུསུ)].

སྶམཱདཱིསུ ¶ ཨིཏརཱ, ཨེཀཱ, ཨཉྙཱ, ཨེཏཱ, ཨིམཱསདྡཱནཾ ཨི ཧོཏི.

ཨིཏརིསྶཱ ཀཏཾ, ཨིཏརིསྶཱ དེཏི, ཨིཏརིསྶཱ ཨཔེཏི, ཨིཏརིསྶཱ དྷནཾ, ཨིཏརིསྶཱ, ཨིཏརིསྶཾ ཋིཏཾ. སེསཾ སབྦསམཾ.

ཨཉྙཱ, ཨཉྙཱ, ཨཉྙཱཡོ, ཨཉྙཾ, ཨཉྙཱ, ཨཉྙཱཡོ, ཨཉྙཱཡ, ཨཉྙིསྶཱ, ཨཉྙཱཧི, ཨཉྙཱབྷི, ཨཉྙཱཡ, ཨཉྙིསྶཱ, ཨཉྙཱསཾ, ཨཉྙཱསཱནཾ, ཨཉྙིསྶཱ, ཨཉྙཱཧི, ཨཉྙཱབྷི, ཨཉྙཱཡ, ཨཉྙིསྶཱ, ཨཉྙཱསཾ, ཨཉྙཱསཱནཾ, ཨཉྙཱཡ, ཨཉྙིསྶཱ, ཨཉྙཱཡཾ, ཨཉྙིསྶཾ, ཨཉྙཱསུ. སེསལིངྒེསུ སབྦསམཾ.

‘‘ཨཉྙཏརིསྶཱ ཨིཏྠིཡཱ པཊིབདྡྷཙིཏྟོ ཧོཏཱི’’ཏི [པཱརཱ. ༧༣] པཱལི༹, ཨིདྷ སུཏྟཝིབྷཏྟེན སིཛ྄ཛྷཏི. སེསཾ ཨཉྙཏར, ཨཉྙཏམེསུ སབྦསམཾ.

ཨིཏི སབྦཱདིཨཊྛཀརཱསི.

པུབྦཱ ཨིཏྠཱི, པུབྦཱ, པུབྦཱཡོ, པུབྦཾ, པུབྦཱ, པུབྦཱཡོ, པུབྦཱཡ, པུབྦསྶཱ, པུབྦཱཧི, པུབྦཱབྷི, པུབྦཱཡ, པུབྦསྶཱ, པུབྦཱསཾ, པུབྦཱསཱནཾ, སཏྟམིཡཾ པུབྦཱཡ, པུབྦསྶཱ, པུབྦཱཡཾ, པུབྦསྶཾ, པུབྦཱསུ.

༢༡༡. པུབྦཱདཱིཧི ཚཧི [ཀ. ༡༦༤; རཱུ. ༢༠༠; ནཱི. ༣༤༧; ཙཾ. ༢.༡.༡༥; པཱ. ༡.༡.༣༤].

ཏེཧི ཚཧི ཡོནཾ ཨེཊ ཧོཏི ཝཱ.

པུབྦེ, པུབྦཱ, པརེ, པརཱ, ཨཔརེ, ཨཔརཱ, དཀྑིཎེ, དཀྑིཎཱ, ཨུཏྟརེ, ཨུཏྟརཱ, ཨདྷརེ, ཨདྷརཱ. ཏཏྠ ‘པུབྦེ པུབྦཱ’ཏི པུརཏྠིམདིསཱབྷཱགཱ, ཏཏྲཊྛཀཱ ཝཱ ཨཏྠཱ, པུརཱཏནཱ ཝཱ སཏྟཱ སངྑཱརཱ ཙ. ‘‘པུབྦབུདྡྷཱ, པུབྦདེཝཱ, པུབྦཱཙརིཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ‘‘པུབྦེ བུདྡྷཱ ¶ པུབྦབུདྡྷཱ, པུབྦཱ བུདྡྷཱ ཝཱ པུབྦབུདྡྷཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཾ སེསེསུ.

པུབྦེསཾ, པུབྦེསཱནཾ, པརེསཾ, པརེསཱནཾ, ཨཔརེསཾ, ཨཔརེསཱནཾ, དཀྑིཎེསཾ, དཀྑིཎེསཱནཾ, ཨུཏྟརེསཾ, ཨུཏྟརེསཱནཾ, ཨདྷརེསཾ, ཨདྷརེསཱནཾ. སེསཾ ཉེཡྻཾ.

པུབྦཱདཱིཧཱིཏི ཀིཾ? སབྦེ.

ཚཧཱིཏི ཀིཾ? ཡེ, ཏེ.

༢༡༢. ནཱཉྙཉྩ ནཱམཔྤདྷཱནཱ [ཙཾ. ༢.༡.༡༠; པཱ. ༡.༡.༢༧-༢༩].

སུདྡྷནཱམབྷཱུཏཱ ཙ སམཱསེ ཨཔྤདྷཱནབྷཱུཏཱ ཙ སབྦཱདིཏོ པུབྦེ ཝུཏྟཾ སབྦཱདིཀཱརིཡཾ ཨཉྙཉྩ ཨུཔརི ཝུཙྩམཱནཾ སབྦཱདིཀཱརིཡཾ ན ཧོཏི. ཏཏྠ སུདྡྷནཱམབྷཱུཏཾ སབྦཱདིནཱམ ན ཛཱནཱཏཱིཏི ཨཏྠེན བཱལཝཱཙཀོ ཨཉྙསདྡོ, ཨཱཛཱནཱཏཱིཏི ཨཏྠེན མཛ྄ཛྷེམགྒཕལཉཱཎཝཱཙཀོ ཨཉྙསདྡོ, ཨརཧཏྟཕལཉཱཎཝཱཙཀོ ཨཉྙསདྡོ, ‘པུབྦོ ལོཧིཏ’ནྟིཨཱདཱིསུ པུབྦསདྡོ, ཨཏིརེཀཔརམཱདིཝཱཙཀོ པརསདྡོ, དིསཱཀཱལཱདིཏོ ཨཉྙེསུ ཨཏྠེསུ པཝཏྟཱ དཀྑིཎུ’ཏྟརསདྡཱ ཙ སངྑྱཏྠཝཱཙིཏོ ཨཉྙོ ཨེཀསདྡོ ཙཱཏི སབྦམེཏཾ སུདྡྷནཱམཾ ནཱམ, ཏཏོ སབྦཱདིཀཱརིཡཾ ནཏྠི.

ཨཔྤདྷཱནེ དིཊྛཔུབྦ, གཏཔུབྦ, པིཡཔུབྦ ཨིཙྩཱདི. ཏཏྠ པུབྦེ དིཊྛོ དིཊྛཔུབྦོ བུདྡྷོ པུརིསེན. པུབྦེ དིཊྛོ ཡེནཱཏི ཝཱ དིཊྛཔུབྦོ པུརིསོ བུདྡྷཾ. ཨེཝཾ གཏཔུབྦོ མགྒོ པུརིསེན, གཏཔུབྦོ ཝཱ པུརིསོ མགྒཾ. པིཡཱ ཝུཙྩཏི བྷརིཡཱ, པིཡཱ པུབྦཱ པུརཱཎཱ ཨེཏསྶཱཏི པིཡཔུབྦོ, པིཡོ ཝུཙྩཏི པཏི, པིཡོ པུབྦོ ཡསྶཱཏི པིཡཔུབྦཱ. ཨེཏེཧི ཙ སབྦཱདིཀཱརིཡཾ ནཏྠི.

༢༡༣. ཏཏིཡཏྠཡོགེ [ནཱི. ༣༥༠; ཙཾ. ༢.༡.༡༡; པཱ. ༡.༡.༣༠].

ཏཏིཡཏྠེན ¶ པདེན ཡོགེ སབྦཱདིཀཱརིཡཾ ནཏྠི.

མཱསེན པུབྦཱནཾ མཱསཔུབྦཱནཾ.

༢༡༤. ཙཏྠསམཱསེ [ཀ. ༡༦༦; རཱུ. ༢༠༩; ནཱི. ༣༤༩; ཙཾ. ༢.༡.༡༡; པཱ. ༡.༡.༣༡].

ཙཏྠསམཱསོ ཝུཙྩཏི དྭནྡསམཱསོ, ཏསྨིཾ སབྦཱདིཀཱརིཡཾ ནཏྠི.

དཀྑིཎཱ ཙ ཨུཏྟརཱ ཙ པུབྦཱ ཙ དཀྑིཎུཏྟརཔུབྦཱ, དཀྑིཎུཏྟརཔུབྦཱནཾ.

ཙཏྠེཏི ཀིཾ? དཀྑིཎསྶཱ ཙ པུབྦསྶཱ ཙ ཡཱ ཨནྟརདིསཱཏི དཀྑིཎཔུབྦཱ, དཀྑིཎཱ ཙ སཱ པུབྦཱ ཙཱཏི དཀྑིཎཔུབྦཱ, དཀྑིཎཔུབྦསྶཱ, དཀྑིཎཔུབྦསྶཾ.

༢༡༥. ཝེཊ [ཀ. ༡༦༥; རཱུ. ༢༠༨; ནཱི. ༣༤༨; ཙཾ. ༢.༡.༡༣; པཱ. ༡.༡.༣༢].

ཙཏྠསམཱསེ ཡོནཾ ཨེཊ ཧོཏི ཝཱ.

ཀཏརཀཏམེ, ཀཏརཀཏམཱ, ཨིཏརིཏརེ, ཨིཏརིཏརཱ, ཨཉྙམཉྙེ, ཨཉྙམཉྙཱ, པུབྦཔརེ, པུབྦཔརཱ, པུབྦཱཔརེ, པུབྦཱཔརཱ ཨིཙྩཱདི.

ཨིམེསུ པུབྦཱདཱིསུ སྨཱ, སྨིཾནཾ ཨཱ, ཨེཏྟཾ ཧོཏི, པུབྦཱ, པུབྦེ, པརཱ, པརེ, ཨཔརཱ, ཨཔརེ, དཀྑིཎཱ, དཀྑིཎེ, ཨུཏྟརཱ, ཨུཏྟརེ, ཨདྷརཱ, ཨདྷརེ.

ཨིཏི པུབྦཱདིཚཀྐརཱསི.

ཡཱ ཨིཏྠཱི, ཡཱ, ཡཱཡོ, ཡཾ, ཡཱ, ཡཱཡོ, ཡཱཡ, ཡསྶཱ, ཡཱཧི, ཡཱབྷི, ཡཱཡ, ཡསྶཱ, ཡཱསཾ, ཡཱསཱནཾ, ཡཱཡ ¶ , ཡསྶཱ, ཡཱཧི, ཡཱབྷི, ཡཱཡ, ཡསྶཱ, ཡཱསཾ, ཡཱསཱནཾ, ཡཱཡ, ཡསྶཱ, ཡཱཡཾ, ཡསྶཾ, ཡཱསུ.

ཡོ པུརིསོ, ཡེ, ཡཾ, ཡེ, ཡེན, ཡེཧི, ཡེབྷི, ཡསྶ, ཡེསཾ, ཡེསཱནཾ, ཡསྨཱ, ཡམྷཱ, ཡེཧི, ཡེབྷི, ཡསྶ, ཡེསཾ, ཡེསཱནཾ, ཡསྨིཾ, ཡམྷི, ཡེསུ.

ཡཾ ཙིཏྟཾ, ཡཱནི ཙིཏྟཱནི, ཡཾ, ཡཱནི. སེསཾ པུལླིངྒསམཾ.

༢༡༦. ཏྱཏེཏཱནཾ ཏསྶ སོ [ཀ. ༡༧༤; རཱུ. ༢༡༡; ནཱི. ༣༦༠].

ཨནཔུཾསཀཱནཾཏྱ, ཏ, ཨེཏསདྡཱནཾ ཏབྱཉྫནསྶ སོ ཧོཏི སིམྷི. སིལོཔོ.

སཱ ཨིཏྠཱི, ཏཱ, ཏཱཡོ, ཨིཏྠིཡོ, ཏཾ, ཏཱ, ཏཱཡོ, ཏཱཡ.

༢༡༧. སྶཱ ཝཱ ཏེཏིམཱམཱུཧི [ཀ. ༡༧༩, ༦༢; རཱུ. ༢༠༤, ༢༠༦; ནཱི. ༣༦༥-༦, ༢༠༩].

གྷ, པསཉྙེཧི ཏཱ, ཨེཏཱ, ཨིམཱ, ཨམུསདྡེཧི ནཱདཱིནཾ པཉྩནྣཾ ཨེཀཝཙནཱནཾ སྶཱ ཧོཏི ཝཱ. རསྶོ.

ཏསྶཱ ཀཏཾ, ཏཱཧི, ཏཱབྷི, ཏཱཡ, ཏསྶཱ.

༢༡༨. ཏཱསྶི ཝཱ [ཀ. ༦༤; རཱུ. ༢༡༦; ནཱི. ༢༡༡].

སྶཾ, སྶཱ, སྶཱཡེསུ གྷསཉྙསྶ ཏཱསདྡསྶ ཨི ཧོཏི ཝཱ.

ཏིསྶཱ.

༢༡༩. ཏེཏིམཱཏོ ¶ སསྶ སྶཱཡ [ཀ. ༦༥; རཱུ. ༢༡༥; ནཱི. ༢༡༢].

ཏཱ, ཨེཏཱ, ཨིམཱཧི སསྶ སྶཱཡཱདེསོ ཧོཏི ཝཱ.

ཏསྶཱཡ, ཏིསྶཱཡ, ཏཱསཾ, ཏཱསཱནཾ, ཏཱཡ, ཏསྶཱ, ཏསྶཱཡ, ཏིསྶཱཡ, ཏཱསཾ, ཏཱསཱནཾ, ཏཱཡ, ཏཱཡཾ, ཏསྶཱ, ཏསྶཾ, ཏིསྶཱ, ཏིསྶཾ, ཏཱསུ.

སོ པུརིསོ, ཏེ པུརིསཱ, ཏཾ, ཏེ, ཏེན, ཏེཧི, ཏེབྷི, ཏསྶ, ཏེསཾ, ཏེསཱནཾ, ཏསྨིཾ, ཏམྷི, ཏེསུ.

ཏཾ ཙིཏྟཾ, ཏཱནི ཙིཏྟཱནི, ཏཾ, ཏཱནི. སེསཾ པུལླིངྒསམཾ.

༢༢༠. ཏསྶ ནོ སབྦཱསུ [ཀ. ༡༧༥; རཱུ. ༢༡༢; ནཱི. ༣༦༡].

ཡྭཱདཱིསུ སབྦཱསུ ཝིབྷཏྟཱིསུ ཏསྶ ནོ ཧོཏི.

ནེ པུརིསཱ, ནཾ, ནེ, ནེཧི, ནེབྷི, ནེསཾ, ནེསཱནཾ, ནེཧི, ནེབྷི, ནེསཾ, ནེསཱནཾ, ནམྷི, ནེསུ.

ཨེཏྠ ཙ ‘སབྦཱསཱུ’ཏི ཝུཏྟེཔི ཡཱ ཡཱ ཝིབྷཏྟི ལབྦྷཏི, ཏཾ ཏཾ ཉཏྭཱ ཡོཛེཏབྦཱ.

ནཾ ཙིཏྟཾ, ནེཧི, ནེབྷི. པུལླིངྒསམཾ.

༢༢༡. ཊ སསྨཱསྨིཾསྶཱཡསྶཾསྶཱསཾམྷཱམྷིསྭིམསྶ ཙ [ཀ. ༡༧༦; རཱུ. ༢༡༣; ནཱི. ༣༦༢].

སཱདཱིསུ ཏསྶ ཙ ཨིམསྶ ཙ ཊ ཧོཏི ཝཱ.

ཨསྶཱ ཨིཏྠིཡཱ ཀཏཾ, ཨསྶཱ, ཨསྶཱཡ དེཏི. སཾམྷི དཱིགྷོ [ནཱི. ༣༦༨] – ཨཱསཾ ཨིཏྠཱིནཾ, ནཱསཾ ཀུཛ྄ཛྷནྟི པཎྜིཏཱ [ཛཱ. ༡.༡.༦༥], ཨསྶཱ ཨཔེཏི, ཨསྶཱ, ཨསྶཱཡ དྷནཾ, ཨཱསཾ དྷནཾ, ‘‘ཨབྷིཀྐམོ སཱནཾ པཉྙཱཡཏི, ནོ པཊིཀྐམོ’’ཏི [སཾ. ནི. ༥.༡༩༦] ཨེཏྠ ‘སཱན’ནྟི ཝེདནཱནཾ, མཧཱཝུཏྟིནཱ ཏསྶ སཏྟཾ. ཨསྶཱ, ཨསྶཾ ཋིཏཾ.

ཨསྶ ¶ པུརིསསྶ, ཨཱསཾ པུརིསཱནཾ. ནེཝཱསཾ ཀེསཱ དིསྶནྟི, ཧཏྠཔཱདཱ ཙ ཛཱལིནོ [ཛཱ. ༢.༢༢.༢༢༢༡]. ཨསྨཱ, ཨམྷཱ, ཨསྶ, ཨཱསཾ, ཨསྨིཾ, ཨམྷི.

ཨསྶ ཙིཏྟསྶ. པུལླིངྒསམཾ.

ཨེསཱ ཨིཏྠཱི, ཨེཏཱ, ཨེཏཱཡོ, ཨེཏཾ, ཨེཏཱ, ཨེཏཱཡོ, ཨེཏཱཡ, ཨེཏསྶཱ, ཨེཏིསྶཱ ཀཏཾ.

ཨེསོ པུརིསོ, ཨེཏེ, ཨེཏཾ, ཨེཏེ, ཨེཏེན.

ཨེཏཾ ཙིཏྟཾ, ཨེཏཱནི, ཨེཏཾ, ཨེཏཱནི, ཨེཏེན. སབྦཾ ཏསདྡསམཾ ཋཔེཏྭཱ ནཏྟཾ, ཊཏྟཉྩ.

༢༢༢. སིམྷཱནཔུཾསཀསྶཱཡཾ [ཀ. ༡༧༢; རཱུ. ༢༡༨; ནཱི. ༣༠༦-༧; ‘སིམྷ…’ (བཧཱུསུ)].

སིམྷི ནཔུཾསཀཏོ ཨཉྙསྶ ཨིམསྶ ཨཡཾ ཧོཏི. སིལོཔོ.

ཨཡཾ ཨིཏྠཱི, ཨིམཱ, ཨིམཱཡོ, ཨིམཾ, ཨིམཱ, ཨིམཱཡོ, ཨིམཱཡ, ཨིམསྶཱ, ཨིམིསྶཱ, ཨིམཱཧི, ཨིམཱབྷི, ཨིམཱཡ, ཨིམསྶཱ, ཨིམསྶཱཡ, ཨིམིསྶཱ, ཨིམིསྶཱཡ, ཨིམིསྶཾ, ཨསྶཱ, ཨསྶཱཡ, ཨིམཱསཾ, ཨིམཱསཱནཾ, ཨཱསཾ. པཉྩམཱིརཱུཔཾ ཏཏིཡཱསམཾ, ཚཊྛཱིརཱུཔཾ ཙཏུཏྠཱིསམཾ. ཨིམཱཡ, ཨིམཱཡཾ, ཨིམསྶཱ, ཨིམསྶཱཡ, ཨིམསྶཾ, ཨིམིསྶཱ, ཨིམིསྶཱཡ, ཨིམིསྶཾ, ཨསྶཱ, ཨསྶཾ, ཨིམཱསུ.

ཨཡཾ པུརིསོ, ཨིམེ, ཨིམཾ, ཨིམེ.

༢༢༣. ནཱམྷིནིམི [ཀ. ༡༧༡; རཱུ. ༢༡༩; ནཱི. ༣༥༧; ‘ནཱམྷནིམྷི’ (བཧཱུསུ)].

ནཱམྷི ཨནིཏྠིལིངྒེ ཨིམསྶ ཨན, ཨིམིཨཱདེསཱ ཧོནྟི.

ཨིམིནཱ, ཨནེན, ཨིམེཧི, ཨིམེབྷི.

༢༢༤. ཨིམསྶཱནིཏྠིཡཾ ཊེ [ཀ. ༡༧༠; རཱུ. ༢༢༠; ནཱི. ༣༥༦].

ཨནིཏྠིལིངྒེ ¶ ཨིམསྶ ཊེ ཧོཏི ཝཱ སུ, ནཾ, ཧིསུ.

ཨེཧི, ཨེབྷི, ཨིམསྶ, ཨསྶ, ཨིམེསཾ, ཨིམེསཱནཾ, ཨེསཾ, ཨེསཱནཾ, ཨིམསྨཱ, ཨིམམྷཱ, ཨསྨཱ, ཨམྷཱ, ཨིམེཧི, ཨིམེབྷི, ཨེཧི, ཨེབྷི, ཨིམསྶ, ཨསྶ, ཨིམེསཾ, ཨིམེསཱནཾ, ཨེསཾ, ཨེསཱནཾ, ཨིམསྨིཾ, ཨིམམྷི, ཨསྨིཾ, ཨམྷི, ཨིམེསུ, ཨེསུ.

‘‘ཨནམྷི བྷདྡེ སུསོཎེ, ཀིནྣུ ཛགྒྷསི སོབྷནེ’’ཏི [ཛཱ. ༡.༥.༡༣༠ (ཨནམྷི ཀཱལེ སུསོཎི)] པཱལི༹- ‘ཨནམྷཱི’ཏི ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ, མཧཱཝུཏྟིནཱ སྨིཾམྷི ཨནཱདེསོ.

ཨིམཾ ཙིཏྟཾ.

༢༢༥. ཨིམསྶིདཾ ཝཱ [ཀ. ༡༢༩; རཱུ. ༢༢༢; ནཱི. ༣༠༥].

ནཔུཾསཀེ ཨཾ, སིསུ ཨིམསྶ ཏེཧི ཨཾ, སཱིཧི སཧ ཨིདཾ ཧོཏི ཝཱ.

ཨིདཾ ཙིཏྟཾ, ཨིམཱནི ཙིཏྟཱནི, ཨིམཾ, ཨིདཾ, ཨིམཱནི, ཨིམིནཱ, ཨནེན. སབྦཾ པུལླིངྒསམཾ.

ཨིདྷ མིསྶཀརཱུཔཾ ཝུཙྩཏི –

ཡཱ, སཱ ཨིཏྠཱི, ཡཱ, ཏཱ ཨིཏྠིཡོ, ཡཾ, ཏཾ ཨིཏྠིཾ, ཡཱ, ཨེསཱ ཨིཏྠཱི, ཡཱ, ཨེཏཱ ཨིཏྠིཡོ, ཡཾ, ཨེཏཾ ཨིཏྠིཾ, ཡཱ, ཨཡཾ ཨིཏྠཱི, ཡཱ, ཨིམཱ ཨིཏྠིཡོ, ཡཾ, ཨིམཾ ཨིཏྠིཾ, ཡོ, སོ པུརིསོ, ཡེ, ཏེ པུརིསཱཨིཙྩཱདཡོ.

‘‘ས ཁོ སོ ཀུམཱརོ ཝུདྡྷིམནྭཱཡཱ’’ཏི ཨེཏྠ སོ སོ ཀུམཱརོཏི, ‘ཨེསེ སེ ཨེཀེ ཨེཀཏྠེ’ཏི ཨེཏྠ ཨེསོ སོ ཨེཀོ ཨེཀཏྠོཏི ཝཏྟབྦཾ. ཏཏྠ པུབྦཾ པུབྦཾ ཨཏྠཔདཾ, པརཾ པརཾ བྱཉྫནམཏྟཾ. ‘‘ཨཡཾ སོ སཱརཐི ཨེཏཱི’’ཏི [ཛཱ. ༢.༢༢.༥༡] ཨེཏྠ པན དྭེཔི ཝིསུཾ ¶ ཝིསུཾ ཨཏྠཔདཱནི ཨེཝཱཏི. ཡཾ, ཏཾ, ཨིདནྟི ཨིམེ སདྡཱ ནིཔཱཏརཱུཔཱཔི ཧུཏྭཱ པཱལི༹ཝཱཀྱེསུ སཉྩརནྟི སབྦལིངྒཝིབྷཏྟཱིསུ ཨབྷིནྣརཱུཔཱཏི.

༢༢༦. ཨིམེཏཱནམེནཱནྭཱདེསེ དུཏིཡཱཡཾ [ནཱི. ༣༧༥-༦ པིཊྛེ; པཱ. ༢.༤.༣༤].

ཨནྭཱདེསོ ཝུཙྩཏི ཨནུཀཐནཾ, པུནཀཐནཾ, ཨནྭཱདེསཋཱནེ ཨིམ, ཨེཏཱནཾ ཨེནཱདེསོ ཧོཏི དུཏིཡཱཝིབྷཏྟཱིསུ.

ཨིམཾ བྷིཀྑུཾ ཝིནཡཾ ཨཛ྄ཛྷཱཔེཧི, ཨཐོ ཨེནཾ བྷིཀྑུཾ དྷམྨཾ ཨཛ྄ཛྷཱཔེཧི, ཨིམེ བྷིཀྑཱུ ཝིནཡཾ ཨཛ྄ཛྷཱཔེཧི, ཨཐོ ཨེནེ བྷིཀྑཱུ དྷམྨཾ ཨཛ྄ཛྷཱཔེཧི, ཨེཏཾ བྷིཀྑུཾ ཝིནཡཾ ཨཛ྄ཛྷཱཔེཧིཨིཙྩཱདིནཱ ཝཏྟབྦཾ. ཏམེནཾ བྷིཀྑཝེ ནིརཡཔཱལཱ [ཨ. ནི. ༣.༣༦], ཡཏྭཱདྷིཀརཎམེནཾ བྷིཀྑུཾ ཨིཙྩཱདཱིསུཔི [དཱི. ནི. ༡.༢༡༣] ཨནུཀཐནམེཝ.

༢༢༧. མསྶཱམུསྶ [ཀ. ༡༧༣; རཱུ. ༢༢༣; ནཱི. ༣༥༩].

སིམྷི ཨནཔུཾསཀསྶ ཨམུསྶ མསྶ སོ ཧོཏི.

ཨསུ ཨིཏྠཱི, ཨམུ ཝཱ, ཨམཱུ, ཨམུཡོ, ཨམུཾ, ཨམཱུ, ཨམུཡོ, ཨམུཡཱ, ཨམུསྶཱ, ཨམཱུཧི, ཨམཱུབྷི, ཨམུཡཱ, ཨམུསྶཱ, ཨམཱུསཾ, ཨམཱུསཱནཾ, ཨམུཡཱ, ཨམུསྶཱ, ཨམཱུཧི, ཨམཱུབྷི, ཨམུཡཱ, ཨམུསྶཱ, ཨམཱུསཾ, ཨམཱུསཱནཾ, ཨམུཡཱ, ཨམུཡཾ, ཨམུསྶཱ, ཨམུསྶཾ, ཨམཱུསུ.

ཨསུ པུརིསོ, ཨམུ ཝཱ.

༢༢༨. ལོཔོམུསྨཱ [ཀ. ༡༡༨; རཱུ. ༡༤༦; ནཱི. ༢༩༣].

ཨམུཏོ ཡོནཾ ལོཔོ ཧོཏི. ཝོ, ནོཔཝཱདོཡཾ [ཀ. ༡༡༩; རཱུ. ༡༥༥; ནཱི. ༢༩༤].

ཨམཱུ ¶ , ཨམུཾ, ཨམཱུ, ཨམུནཱ, ཨམཱུཧི, ཨམཱུབྷི.

༢༢༩. ན ནོ སསྶ.

ཨམུཏོ སསྶ ནོ ན ཧོཏི.

ཨམུསྶ.

མཧཱཝུཏྟིནཱ སམྷི མུསྶ དུཏྟཾ, ཨདུསྶ. པཱལི༹ཡཾ ‘‘དུསྶ མེ ཁེཏྟཔཱལསྶ, རཏྟིཾ བྷཏྟཾ ཨཔཱབྷཏ’’ནྟི [ཛཱ. ༡.༤.༦༢] ཨེཏྠ གཱཐཱཝསེན ཨ-ཀཱརལོཔོ. ཨམཱུསཾ, ཨམཱུསཱནཾ, ཨམུསྨཱ, ཨམུམྷཱ, ཨམཱུཧི, ཨམཱུབྷི, ཨམུསྶ, ཨདུསྶ, ཨམཱུསཾ, ཨམཱུསཱནཾ, ཨམུསྨིཾ, ཨམུམྷི, ཨམཱུསུ.

༢༣༠. ཨམུསྶཱདུཾ [ཀ. ༡༣༠; རཱུ. ༢༢༥; ནཱི. ༣༠༨].

ནཔུཾསཀེ ཨཾ, སིསུ ཨམུསྶ ཏེཧི སཧ ཨདུཾ ཧོཏི ཝཱ.

ཨམུཾ ཙིཏྟཾ, ཨདུཾ ཙིཏྟཾ, ཨམཱུནི, ཨམུཾ, ཨདུཾ, ཨམཱུནི. སེསཾ པུལླིངྒསམཾ. ‘སཀཏྠེ’ཏི སུཏྟེན ཀཔཙྩཡེ ཀཏེ སབྦཱདིརཱུཔཾ ནཏྠི. ཨམུཀཱ ཀཉྙཱ, ཨམུཀཱ, ཨམུཀཱཡོ. ཨམུཀོ པུརིསོ, ཨམུཀཱ པུརིསཱ. ཨམུཀཾ ཙིཏྟཾ, ཨམུཀཱནི ཙིཏྟཱནི ཨིཙྩཱདི.

༢༣༡. ཀེ ཝཱ.

ཀེ པརེ ཨམུསྶ མསྶ སོ ཧོཏི ཝཱ.

ཨསུཀཱ ཨིཏྠཱི, ཨསུཀཱ, ཨསུཀཱཡོ. ཨསུཀོ པུརིསོ, ཨསུཀཱ པུརིསཱ. ཨསུཀཾ ཀུལཾ, ཨསུཀཱནི ཀུལཱནི. སབྦཾ ཀཉྙཱ, པུརིས, ཙིཏྟསམཾ.

‘ཨིཏྠིཡམཏྭཱ’ཏི ཨེཏྠ ‘ཨིཏྠིཡཾ ཨཱ’ཏི ཝིབྷཏྟསུཏྟེན ཀིཾསདྡཏོ ཨིཏྠིཡཾ ཨཱཔཙྩཡོ.

༢༣༢. ཀིཾསྶ ཀོ [ཀ. ༢༢༧-༩; རཱུ. ༢༧༠, ༢༢༦; ནཱི. ༤༥༦-༧-༨? ‘ཀིསྶ ཀོ སབྦཱསུ’ (བཧཱུསུ)].

སབྦེསུ ¶ ཝིབྷཏྟིཔཙྩཡེསུ ཀིཾསྶ ཀོ ཧོཏི.

ཀཱ ཨིཏྠཱི, ཀཱ, ཀཱཡོ, ཀཾ, ཀཱ, ཀཱཡོ, ཀཱཡ, ཀསྶཱ ཨིཙྩཱདི སབྦསམཾ. ཀོ པུརིསོ, ཀེ པུརིསཱ, ཀཾ, ཀེ, ཀེན, ཀེཧི, ཀེབྷི, ཀསྶ.

༢༣༣. ཀི སསྨིཾསུ ཝཱནིཏྠིཡཾ.

ཨནིཏྠིལིངྒེ ས, སྨིཾསུ ཀིཾསདྡསྶ ཀི ཧོཏི ཝཱ.

ཀིསྶ, ཀེསཾ, ཀེསཱནཾ, ཀསྨཱ, ཀམྷཱ, ཀེཧི, ཀེབྷི, ཀསྶ, ཀིསྶ, ཀེསཾ, ཀེསཱནཾ, ཀསྨིཾ, ཀམྷི, ཀིསྨིཾ, ཀིམྷི, ཀེསུ.

༢༣༤. ཀིམཾསིསུ ནཔུཾསཀེ [‘ཀིམཾསིསུ སཧ ནཔུཾསཀེ’ (བཧཱུསུ)].

ནཔུཾསཀེ ཨཾ, སིསུ ཀིཾསདྡསྶ ཏེཧི ཨཾསཱིཧི སཧ ཀིཾ ཧོཏི.

ཀིཾ ཙིཏྟཾ, ཀཱནི, ཀིཾ, ཀཾ ཝཱ, ཀཱནི. སེསཾ པུལླིངྒསམཾ. ཨིདཾ པུཙྪནཏྠསྶ སུདྡྷཀིཾསདྡསྶ རཱུཔཾ.

‘ཙི’ཨིཏིནིཔཱཏེན ཡུཏྟེ པན ཨེཀཙྩཏྠཾ ཝཱ ཨཔྤཏྠཾ ཝཱ ཝདཏི. ཀཱཙི ཨིཏྠཱི, ཀཱཙི ཨིཏྠིཡོ, ཀིཉྩི ཨིཏྠིཾ, ཀཱཙི, ཀཱཡཙི, ཀཱཧིཙི, ཀཱཡཙི, ཀསྶཱཙི, ཀཱསཉྩི, ཀུཏོཙི, ཀཱཧིཙི. སཏྟམིཡཾ - ཀཱཡཙི, ཀཏྠཙི, ཀཱསུཙི.

ཀོཙི པུརིསོ, ཀེཙི, ཀིཉྩི, ཀེཙི, ཀེནཙི, ཀེཧིཙི, ཀསྶཙི, ཀེསཉྩི, ཀིསྨིཉྩི, ཀིམྷིཙི, ཀཏྠཙི, ཀེསུཙི.

ཀིཉྩི ཀུལཾ, ཀཱནིཙི ཀུལཱནི, ཀིཉྩི, ཀཱནིཙི. སེསཾ པུལླིངྒསམཾ.

པུན ¶ ཡསདྡེན ཡུཏྟེ སཀལཏྠཾ ཝདཏི. ཡཱ ཀཱཙི ཨིཏྠཱི, ཡཱཀཱཙི ཨིཏྠིཡོ.

ཡོ ཀོཙི པུརིསོ, ཡེ ཀེཙི, ཡཾ ཀིཉྩི, ཡེ ཀེཙི ཡེན ཀེནཙི, ཡེཧི ཀེཧིཙི, ཡསྶ ཀསྶཙི, ཡེསཾ ཀེསཉྩི ཡཏོ ཀུཏོཙི, ཡེཧི ཀེཧིཙི, ཡསྶ ཀསྶཙི, ཡེསཾཀེསཉྩི, ཡསྨིཾ ཀིསྨིཉྩི, ཡམྷི ཀིམྷིཙི, ཡཏྠ ཀཏྠཙི, ཡེསུ ཀེསུཙི.

ཡཾ ཀིཉྩིཙིཏྟཾ, ཡཱནི ཀཱནིཙི, ཡཾ ཀིཉྩི, ཡཱནི ཀཱནིཙི. སེསཾ པུལླིངྒསམཾ.

སངྑྱཱརཱསི

ཨེཀསདྡོ སངྑྱཏྠེ པཝཏྟོ ཨེཀཝཙནནྟོཝ, ཨཉྙཏྠེ པཝཏྟོ ཨེཀབཧུཝཙནནྟོ.

ཏཏྠ སངྑྱཏྠེ – ཨེཀཱ ཨིཏྠཱི, ཨེཀཾ, ཨེཀཱཡ, ཨེཀིསྶཱ ཨིཙྩཱདི. པུནྣཔུཾསཀེསུ ཨེཀཝཙནེསུ པུརིས, ཙིཏྟརཱུཔམེཝ.

ཨཉྙཏྠེ – ཨེཀཱ ཨིཏྠཱི, ཨེཀཱ ཨིཏྠིཡོ, ཨེཀཾ, ཨེཀཱ, ཨེཀཱཡ, ཨེཀིསྶཱ, ཨེཀཱཧི, ཨེཀཱབྷི ཨིཙྩཱདི.

ཨེཀོ པུརིསོ, ཨེཀེ, ཨེཀཾ, ཨེཀེ, ཨེཀེན, ཨེཀེཧི, ཨེཀེབྷི, ཨེཀསྶ, ཨེཀེསཾ, ཨེཀེསཱནཾ. པུལླིངྒ སབྦསམཾ.

ཨེཀཾ ཀུལཾ, ཨེཀཱནི ཀུལཱནི, ཨེཀཾ ཀུལཾ, ཨེཀཱནི ཀུལཱནི. སེསཾ པུལླིངྒསམཾ.

ཀཔཙྩཡེ པརེ སབྦཱདིརཱུཔཾ ནཏྠི.

‘‘ཨེཀིཀཱ སཡནེ སེཏུ, ཡཱ ཏེ ཨམྦེ ཨཝཱཧརི [ཛཱ. ༡.༤.༡༧༥]. ཨེཀཱཀིནཱི གཧཊྛཱཧཾ, མཱཏུཡཱ པརིཙོདིཏཱ’’ཏི [ཨཔ. ཐེརཱི ༢.༣.༡༨༨] པཱལི༹, ཨེཀཀོ པུརིསོ, ཨེཀཀཾ, ཨེཀཀེན. ཨེཀཀཾ ཀུལཾ ཨིཙྩཱདི ཨེཀཝཙནནྟམེཝ, ཨེཀཀཱནཾ བཧུཏྟེ ཝཏྟབྦེ དྭེ ཨེཀཀཱ, དྭེ ཨེཀཀེ ¶ , དྭཱིཧི ཨེཀཀེཧཱིཏི ལབྦྷཏི. ‘‘པཉྩཱལོ ཙ ཝིདེཧོ ཙ, ཨུབྷོ ཨེཀཱ བྷཝནྟུ ཏེ’’ཏི པཱལི༹. ཨིམིནཱ ནཡེན བཧུཝཙནམྤི ལབྦྷཏི. ‘ཨེཀཱ’ཏི མིསྶཀཱ.

པཊིསེདྷཡུཏྟེ པན ཨནེཀཱ ཨིཏྠིཡོ, ཨནེཀཱསཾ ཨིཏྠཱིནཾ. ཨནེཀེ པུརིསཱ, ཨནེཀེསཾ པུརིསཱནཾ. ཨནེཀཱནི ཀུལཱནི, ཨནེཀེསཾ ཀུལཱནཾ. པཱལི༹ཡཾ པན ‘‘ནེཀཱནི དྷཉྙགཎཱནི, ནེཀཱནི ཁེཏྟགཎཱནི, ནེཀཱནཾ དྷཉྙགཎཱནཾ, ནེཀཱནཾ ཁེཏྟགཎཱན’’ནྟིཔི ཨཏྠི.

ཨེཀཙྩ, ཨེཀཙྩིཡ, ཀཏི, བཧུསདྡཱཔི ཨིདྷ ཝཏྟབྦཱ. ཨེཀཙྩཱ ཨིཏྠཱི, ཨེཀཙྩཱ, ཨེཀཙྩཱཡོཏི སབྦཾ ཀཉྙཱསམཾ.

ཨེཀཙྩོ པུརིསོ.

༡༣༥. ཨེཀཙྩཱདཱིཧྱཏོ [‘ཨེཀཙྩཱདཱིཧཏོ’ (བཧཱུསུ)].

ཨཀཱརནྟེཧི ཨེཀཙྩཱདཱིཧི ཡོནཾ ཊེ ཧོཏི.

ཨེཀཙྩེ པུརིསཱ, ཨེཀཙྩེ པུརིསེ. སེསཾ པུརིསསམཾ. ཨཱདིསདྡེན ཨཔྤེཀཙྩ, ཨེཀཏིཡ, ཨུབྷཱདཡོ སངྒཡ྄ཧནྟི. ཨཔྤེཀཙྩེ པུརིསཱ, ཨེཀཏིཡེ པུརིསཱ, ཨུབྷེ པུརིསཱ.

ཨེཀཙྩཾ ཙིཏྟཾ.

༢༣༦. ན ནིསྶ ཊཱ.

ཨེཀཙྩཱདཱིཧི ནིསྶ ཊཱ ན ཧོཏི.

ཨེཀཙྩཱནི ཙིཏྟཱནི. སེསཾ ཙིཏྟསམཾ.

ཨེཀཙྩིཡ, ཨེཀཙྩེཡྻ, ཨེཀཏིཡསདྡཱ ཀཉྙཱ, པུརིས, ཙིཏྟནཡཱ. ‘‘ཨིཏྠཱིཔི ཧི ཨེཀཙྩིཡཱ, སེཡྻཱ པོས ཛནཱདྷིཔ [སཾ. ནི. ༡.༡༢༧]. སཙྩཾ ཀིརེཝམཱཧཾསུ, ནརཱ ཨེཀཙྩིཡཱ ཨིདྷ. ཀཊྛཾ ནིཔླཝིཏཾ སེཡྻོ, ན ཏྭེཝེཀཙྩིཡོ ¶ ནརོ’’ཏི [ཛཱ. ༡.༡.༧༣] ཙ ‘‘པརིཝཱརིཏཱ མུཉྩརེ ཨེཀཙྩེཡྻཱ’’ཏི ཙ ‘‘ན ཝིསྶསེ ཨེཀཏིཡེསཱུ’’ཏི ཙ པཱལཱི༹ – ཏཏྠ ‘ནིཔླཝིཏ’ནྟི ཨུདཀཏོ ཨུབྦྷཏཾ.

ཀཏིསདྡོ བཧུཝཙནནྟོཝ.

༢༣༧. ཊིཀཏིམྷཱ [རཱུ. ༡༢༠ པིཊྛེ].

ཀཏིམྷཱ ཡོནཾ ཊི ཧོཏི.

ཀཏི ཨིཏྠིཡོ, ཀཏི པུརིསཱ, ཀཏི པུརིསེ, ཀཏི ཙིཏྟཱནི. ཀཏིཧི ཨིཏྠཱིཧི, ཀཏིཧི པུརིསེཧི, ཀཏིཧི ཙིཏྟེཧི.

༢༣༨. བཧུཀཏཱིནཾ [‘བཧུ ཀཏིནྣཾ’ (བཧཱུསུ)].

ནཾམྷི བཧུ, ཀཏཱིནཾ ཨནྟེ ནུཀ ཧོཏི.

ཀཏིནྣཾ ཨིཏྠཱིནཾ, ཀཏིནྣཾ པུརིསཱནཾ, ཀཏིནྣཾ ཙིཏྟཱནཾ, ཨཡཾ ནཱགམོ བཧུལཾ ན ཧོཏི, ‘ཀཏིནཾ ཏིཐཱིནཾ པཱུརཎཱི ཀཏིམཱི’ཏི ཙ དིསྶཏི. ‘‘བཧཱུནཾ ཝསྶསཏཱནཾ, བཧཱུནཾ ཝསྶསཧསྶཱན’’ནྟི ཙ ‘‘བཧཱུནཾ ཀུསལདྷམྨཱནཾ, བཧཱུནཾ ཨཀུསལདྷམྨཱན’’ནྟི ཙ ‘‘བཧཱུནཾ ཝཏ ཨཏྠཱཡ, ཨུཔྤཛྫིཾསུ ཏཐཱགཏཱ’’ཏི [ཝི. ཝ. ༨༠༧] ཙ པཱལཱི༹.

ཀཏིསུ ཨིཏྠཱིསུ, ཀཏིསུ པུརིསེསུ, ཀཏིསུ ཙིཏྟེསུ.

བཧུསདྡེ དྭཱིསུ ནཾཝཙནེསུ བཧུནྣཾ, བཧུནྣནྟི ཝཏྟབྦཾ. སེསཾ དྷེནུ, བྷིཀྑུ, ཨཱཡུསདིསཾ.

ཀཔཙྩཡེ ཀཉྙཱ, པུརིས, ཙིཏྟསདིསཾ, བཧཱུ ཨིཏྠིཡོ, བཧུཀཱ ཨིཏྠིཡོ. བཧཱུ པུརིསཱ, བཧཝོ པུརིསཱ, བཧུཀཱ པུརིསཱ. བཧཱུནི ཙིཏྟཱནི, བཧུཀཱནི ཙིཏྟཱནི ཨིཙྩཱདིནཱ ཝཏྟབྦཾ. བཧཱུནཾ ¶ སམུདཱཡཱཔེཀྑནེ སཏི ཨེཀཝཙནམྤི ལབྦྷཏི, ‘‘བཧུཛནསྶ ཨཏྠཱཡ བཧུཛནསྶ ཧིཏཱཡ, བཧུནོ ཛནསྶ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡཱ’’ཏི [ཨ. ནི. ༡.༡༤༡] པཱལི༹.

ཨུབྷསདྡོ བཧུཝཙནནྟོཝ, ‘ཨུབྷགོཧི ཊོ’ཏི ཡོནཾ ཊོ, ཨུབྷོ ཨིཏྠིཡོ, པུརིསཱ, ཀུལཱནི གཙྪནྟི, ཨུབྷོ ཨིཏྠིཡོ, པུརིསཱ, ཀུལཱནི པསྶཏི.

༢༣༩. སུཧིསུབྷསྶོ [ནཱི. ༣༡༣ (རཱུ. ༡༠༩ པིཊྛེ)].

སུ, ཧིསུ ཨུབྷསྶ ཨནྟོ ཨོ ཧོཏི.

ཨུབྷོཧི, ཨུབྷོསུ.

༢༤༠. ཨུབྷིནྣཾ [ཀ. ༨༦; ནཱིརཱུ. ༢༢༧; ནཱི. ༣༤༡].

ཨུབྷམྷཱ ནཾཝཙནསྶ ཨིནྣཾ ཧོཏི.

ཨུབྷིནྣཾ. སབྦཏྠ ཨིཏྠི, པུརིས, ཀུལེཧི ཡོཛེཏབྦཾ.

༢༤༡. ཡོམྷི དྭིནྣཾ དུཝེདྭེ [ཀ. ༡༣༢; རཱུ. ༢༢༨; ནི. ༣༡༠].

ཡོསུ སཝིབྷཏྟིསྶ དྭིསྶ དུཝེ, དྭེ ཧོནྟི. ‘དྭིནྣ’ནྟི ཝཙནཾ དྭིསྶ བཧུཝཙནནྟནིཡམཏྠཾ.

དྭེ ཨིཏྠིཡོ, དྭེ པུརིསཱ, དྭེ པུརིསེ, དྭེ ཙིཏྟཱནི, དུཝེ ཨིཏྠིཡོ, དུཝེ པུརིསཱ, དུཝེ པུརིསེ, དུཝེ ཙིཏྟཱནི, དྭཱིཧི, དྭཱིབྷི.

༢༤༢. ནཾམྷི ནུཀ དྭཱདཱིནཾ སཏྟརསནྣཾ [ཀ. ༦༧; ནཱི. ༢༢༩; ནཱི. ༢༡༤].

ནཾམྷི ¶ པརེ དྭཱདཱིནཾ ཨཊྛཱརསནྟཱནཾ སཏྟརསནྣཾ སངྑྱཱནཾ ཨནྟེ ནུཀ ཧོཏི. ཨུ-ཀཱརོ ཨུཙྩཱརཎཏྠོ. ཀཱནུབནྡྷཾ དིསྭཱ ཨནྟེཏི ཉཱཡཏི.

དྭིནྣཾ.

༢༤༣. དུཝིནྣཾ ནཾམྷི [ཀ. ༡༣༢; རཱུ. ༢༢༨; ནཱི. ༢༤༤].

ནཾམྷི སཝིབྷཏྟིསྶ དྭིསྶ དུཝིནྣཾ ཧོཏི ཝཱ.

དུཝིནྣཾ, དྭཱིཧི, དྭཱིབྷི, དྭིནྣཾ, དུཝིནྣཾ, དྭཱིསུ. མཧཱཝུཏྟིནཱ སུམྷི དུཝེ ཧོཏི, ནཱགསྶ དུཝེསུ དནྟེསུ ནིམྨིཏཱ [ཝི. ཝ. ༧༠༦], ཙཀྐཱནི པཱདེསུ དུཝེསུ ཝིནྡཏི [དཱི. ནི. ༣.༢༠༥]. ཨེཝཉྩ སཏི དུཝེཧི, དུཝེབྷཱིཏིཔི སིདྡྷམེཝ ཧོཏི, ཨཡཾ དྭིསདྡོ ཨུབྷསདྡོ ཝིཡ ཨལིངྒོ.

༢༤༤. ཏིསྶོ ཙཏསྶོ ཡོམྷི སཝིབྷཏྟཱིནཾ [ཀ. ༡༣༣; རཱུ. ༢༣༠; ནཱི. ༣༡༡].

ཨིཏྠིཡཾ ཡོསུ སཝིབྷཏྟཱིནནྟི, ཙཏུནྣཾ ཏིསྶོ, ཙཏསྶོ ཧོནྟི.

ཏིསྶོ ཨིཏྠིཡོ, ཙཏསྶོ ཨིཏྠིཡོ.

མཧཱཝུཏྟིནཱ ཧིསུ ཙ ཏིསྶ, ཙཏསྶཱ ཧོནྟི, ‘‘ཏིསྶེཧི ཙཏསྶེཧི པརིསཱཧི, ཙཏསྶེཧི སཧིཏོ ལོཀནཱཡཀོ’’ཏི པཱལཱི༹. ཏཱིཧི, ཏཱིབྷི ཨིཏྠཱིཧི, ཙཏཱུཧི, ཙཏཱུབྷི, ཙཏུབྦྷི ཨིཏྠཱིཧི.

༢༤༥. ནཾམྷི ཏིཙཏུནྣམིཏྠིཡཾ ཏིསྶཙཏསྶཱ [དཱི. ནི. ༣.༢༠༥].

ཨིཏྠིཡཾ ནཾམྷིཏི, ཙཏུནྣཾ ཏིསྶ, ཙཏསྶཱ ཧོནྟི.

ཏིསྶནྣཾ ¶ ཨིཏྠཱིནཾ, ཙཏསྶནྣཾ ཨིཏྠཱིནཾ, ཏིཎྞཾ ཨིཏྠཱིནཾ, ཙཏུནྣཾ ཨིཏྠཱིནཾ, སམཎོ གོཏམོ ཙཏུནྣཾ པརིསཱནཾ སཀྐཏོ ཧོཏི, ཙཏུནྣཾ པརིསཱནཾ པིཡོ ཧོཏི མནཱཔོཏི [དཱི. ནི. ༡.༣༠༤], ཏིསྶེཧི, ཙཏསྶེཧི, ཏཱིཧི, ཏཱིབྷི, ཙཏཱུཧི, ཙཏཱུབྷི, ཙཏུབྦྷི, ཏིསྶནྣཾ, ཙཏསྶནྣཾ, ཏིཎྞཾ, ཙཏུནྣཾ, ཏཱིསུ, ཙཏཱུསུ.

པཱལི༹ཡཾ ‘‘ཙཏསྶེཧཱི’’ཏི དིཊྛཏྟཱ ཏིསྶེསུ, ཙཏསྶེསཱུཏིཔི དིཊྛམེཝ ཧོཏི.

༢༤༦. པུམེ ཏཡོ ཙཏྟཱརོ [ཀ. ༡༣༣; རཱུ. ༢༣༠; ནཱི. ༣༡༡].

པུལླིངྒེ ཡོསུ སཝིབྷཏྟཱིནནྟི, ཙཏུནྣཾ ཏཡོ, ཙཏྟཱརོ ཧོནྟི.

ཏཡོ པུརིསཱ, ཏཡོ པུརིསེ, ཙཏྟཱརོ པུརིསཱ, ཙཏྟཱརོ པུརིསེ.

༢༤༧. ཙཏུརོ ཙཏུསྶ [ཀ. ༧༨, ༢༠༥, ༣༡; རཱུ. ༡༦༠; ནཱི. ༢༣༤; ‘ཙཏུརོ ཝཱ ཙཏུསྶ’ (བཧཱུསུ)].

པུམེ སཝིབྷཏྟིསྶ ཙཏུསདྡསྶ ཙཏུརོ ཧོཏི.

ཙཏུརོ པུརིསཱ, ཙཏུརོ པུརིསེ. ཀཐཾ ཙཏུརོ ནིམིཏྟེ ནཱདསྶིཾ, ཙཏུརོ ཕལམུཏྟམེཏི? ‘‘ལིངྒཝིཔལླཱསཱ’’ཏི ཝུཏྟིཡཾ ཝུཏྟཾ, ཏཱིཧི, ཏཱིབྷི, ཙཏཱུཧི, ཙཏཱུབྷི, ཙཏུབྦྷི.

༢༤༨. ཨིཎྞཾཨིཎྞནྣཾ ཏིཏོ ཛྷཱ [ཀ. ༨༧; རཱུ. ༢༣༡; ནཱི. ༢༤༣; ‘ཎྞཾཎྞནྣཾཏིཀོ ཛྷཱ’ (བཧཱུསུ)].

ཛྷསཉྙམྷཱ ཏིམྷཱ ནཾཝཙནསྶ ཨིཎྞཾ, ཨིཎྞནྣཾ ཧོནྟི.

ཏིཎྞཾ, ཏིཎྞནྣཾ, ཙཏུནྣཾ, ཏཱིཧི, ཏཱིབྷི, ཙཏཱུཧི, ཙཏཱུབྷི, ཙཏུབྦྷི, ཏིཎྞཾ, ཏིཎྞནྣཾ, ཙཏུནྣཾ, ཏཱིསུ, ཙཏཱུསུ.

༢༤༩. ཏཱིཎིཙཏྟཱརི ནཔུཾསཀེ [ཀ. ༡༣༣; རཱུ. ༢༣༠; ནཱི. ༣༡༡].

ནཔུཾསཀེ ¶ ཡོསུ སཝིབྷཏྟཱིནནྟི, ཙཏུནྣཾ ཏཱིཎི, ཙཏྟཱརི ཧོནྟི.

ཏཱིཎི ཙིཏྟཱནི, ཙཏྟཱརི ཙིཏྟཱནི. སེསཾ པུལླིངྒསམཾ.

ཝཙནསིལིཊྛཏྟེ པན སཏི ཝིསདིསལིངྒཝཙནཱནམྤི པདཱནཾ ཨཉྙམཉྙསཾཡོགོ ཧོཏི, ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ [དཱི. ནི. ༣.༡༤༥], ཙཏྟཱརོ སམྨཔྤདྷཱནཱ [དཱི. ནི. ༣.༡༤༥], ཏཡོམཧཱབྷཱུཏཱ, ཏཡོ མཧཱབྷཱུཏེ [པཊྛཱ. ༡.༡.༥༨], སབྦེ མཱལཱ ཨུཔེནྟི མཾ [དྷུ. ༣.༦], སབྦེ ཀཉྙཱ ཨུཔེནྟི མཾ [དྷུ. ༣.༦], སབྦེ རཏནཱ ཨུཔེནྟི མཾ [དྷུ. ༣.༦], སབྦེ ཡཱནཱ ཨུཔེནྟི མཾ [དྷུ. ༣.༦], ཨཝིཛྫཱཡ སཏི སངྑཱརཱ ཧོནྟི, སངྑཱརེསུ སཏི ཝིཉྙཱཎཾ ཧོཏི [སཾ. ནི. ༢.༥༠] ཨིཙྩཱདི.

གཱཐཱསུ ཝིཔལླཱསཱཔི བཧུལཾ དིསྶནྟི, ཨཉྙེ དྷམྨཱནི དེསེནྟི, ཨེཝཾ དྷམྨཱནི སུཏྭཱན, སཏཉྩ དྷམྨཱནི སུཀིཏྟིཏཱནི སུཏྭཱ, ཨཏྠཱནི ཙིནྟཡིཏྭཱན, ཨུཏྟམཏྠཱནི ཏཡི ལབྷིམྷཱ, ཀིཾ ཏྭཾ ཨཏྠཱནི ཛཱནཱསི, ཨིཙྪེཡྻཱམི བྷནྟེ སཏྟཔུཏྟཱནི, སིཝིཔུཏྟཱནི ཨཝ྄ཧཡ [ཛཱ. ༢.༢༢.༢༢༣༥], པུཏྟདཱརཱནི པོསེནྟི, བལཱིབདྡཱནི སོལ༹ས ཨིཙྩཱདི.

ཨིདྷ སེསསངྑྱཱནཱམཱནི དཱིཔིཡནྟེ.

༢༥༠. ཊ པཉྩཱདཱིཧི ཙུདྡསཧི [ཀ. ༡༣༤; རཱུ. ༢༥༡; ནཱི. ༢༤༧].

པཉྩཱདཱིཧི ཨཊྛཱརསནྟེཧི སངྑྱཱསདྡེཧི ཡོནཾ ཊ ཧོཏི.

པཉྩ ཨིཏྠིཡོ, པཉྩ པུརིསཱ, པུརིསེ, པཉྩ ཙིཏྟཱནི, ཚ ཨིཏྠིཡོ.

ལཱ༹གམེ ¶ པན ‘‘ཨིཏྠིབྷཱཝཱ ན མུཙྩིསྶཾ, ཚལཱ༹ནི གཏིཡོ ཨིམཱ’’ཏི པཱལི༹.

ཚ པུརིསཱ, ཚ པུརིསེ, ཚ ཙིཏྟཱནི. ཨེཝཾ སཏྟ, ཨཊྛ, ནཝ, དས, ཨེཀཱདས…པེ… ཨཊྛཱརས.

༢༥༡. པཉྩཱདཱིནཾ ཙུདྡསནྣམ [ཀ. ༩༠; རཱུ. ༢༥༢; ནཱི. ༢༤༧].

སུ, ནཾ, ཧིསུ པཉྩཱདཱིནཾ ཙུདྡསནྣཾ ཨསྶ ཨཏྟམེཝ ཧོཏི, ན ཨེཏྟཾ ཝཱ དཱིགྷཏྟཾ ཝཱ ཧོཏི.

པཉྩཧི, པཉྩནྣཾ, པཉྩསུ, ཚཧི, ཚནྣཾ, ཚསུ, སཏྟཧི, སཏྟནྣཾ, སཏྟསུ, ཨཊྛཧི, ཨཊྛནྣཾ, ཨཊྛསུ, ནཝཧི, ནཝནྣཾ, ནཝསུ, དསཧི, དསནྣཾ, དསསུ, ཨེཀཱདསཧི, ཨེཀཱདསནྣཾ, ཨེཀཱདསསུ…པེ… ཨཊྛཱརསཧི, ཨཊྛཱརསནྣཾ, ཨཊྛཱརསསུ.

ཨེཏེ སབྦེ ཨལིངྒཱ བཧུཝཙནནྟཱ ཨེཝ.

‘ཨིཏྠིཡམཏྭཱ’ཏི ཝཱིས, ཏིཾས, ཙཏྟཱལཱིས, པཉྙཱསེཧི ཨཱཔཙྩཡོ, མཧཱཝུཏྟིནཱ སིམྷི རསྶོ སིལོཔོ ཙ, ‘ནིགྒཧཱིཏ’ནྟི ཝིཀཔྤེན ནིགྒཧཱིཏཱགམོ, ཝིཀཔྤེན ཨཾལོཔོ, ནཱདཱིནཾ ཨེཀཝཙནཱནཾ ཡཱདེསོ, ཝཱིས ཨིཏྠིཡོ, ཝཱིསཾ ཨིཏྠིཡོ, ཝཱིས པུརིསཱ, ཝཱིསཾ པུརིསཱ, ཝཱིས པུརིསེ, ཝཱིསཾ པུརིསེ, ཝཱིས ཙིཏྟཱནི, ཝཱིསཾ ཙིཏྟཱནི, ཝཱིསཱཡ ཨིཏྠཱིཧི ཀམྨཾ ཀཏཾ, ཝཱིསཱཡ པུརིསེཧི ཀམྨཾ ཀཏཾ, ཝཱིསཱཡ ཀུལེཧི ཀམྨཾ ཀཏཾ, ཝཱིསཱཡ ཨིཏྠཱིནཾ, པུརིསཱནཾ, ཀུལཱནཾ, སཏྟམིཡཾ ཝཱིསཱཡ ཨིཏྠཱིསུ, པུརིསེསུ, ཀུལེསུ.

ཏིཔཙྩཡེ ཝཱིསཏི, ཏིཾསཏིསདྡཱཔི སཊྛི, སཏྟཏི, ཨསཱིཏི, ནཝུཏིསདྡཱ ཝིཡ ནིཙྩཾ ཨིཏྠི ལིངྒེཀཝཙནནྟཱ ཨེཝ, སི, ཨཾལོཔོ, ཝཱིསཏི ཨིཏྠིཡོ, ཝཱིསཏི པུརིསཱ, པུརིསེ, ཝཱིསཏི ཀུལཱནི, ཝཱིསཏིཡཱ ཨིཏྠཱིཧི, ཨིཏྠཱིནཾ, པུརིསེཧི, པུརིསཱནཾ, ཀུལེཧི, ཀུལཱནཾ ¶ , ཝཱིསཏིཡཱ, ཝཱིསཏིཡཾ ཨིཏྠི, པུརིས, ཀུལེསུ, ཨེཝཾ ཡཱཝནཝུཏིཡཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཝགྒབྷེདེ པན སཏི བཧུཝཙནམྤི ཝིཀཔྤེན དིསྶཏི, དྭེ ཝཱིསཏིཡོ ཨིཙྩཱདི.

སཏཾ, སཧསྶཾ, དསསཧསྶཾ, སཏསཧསྶཾ, དསསཏསཧསྶནྟི ཨིམེ ནཔུཾསཀལིངྒཱཡེཝ. སངྑྱེཡྻཔདྷཱནེ པན ཨིཏྠིལིངྒེ ཝཏྟབྦེ སཧསྶཱི, དསསཧསྶཱི, སཏསཧསྶཱིཏི ཨིཏྠིལིངྒཾ བྷཝཏི. ཝགྒབྷེདེ པན དྭེ སཏཱནི, ཏཱིཎི སཏཱནི, དྭེ སཧསྶཱནི, ཏཱིཎི སཧསྶཱནི ཨིཙྩཱདཱིནི བྷཝནྟི. ཀོཊི, པཀོཊི, ཀོཊིཔཀོཊི, ཨཀྑོབྷིཎཱིསདྡཱ ཨིཏྠིལིངྒཱ ཨེཝ. སེསཾ སབྦཾ ཡཱཝཨསངྑྱེཡྻཱ ནཔུཾསཀམེཝ.

སཧསྶཾ ཀཱསི ནཱམ, དསསཧསྶཾ ནཧུཏཾ ནཱམ, སཏསཧསྶཾ ལཀྑཾ ནཱམ.

དུཝིདྷཾ པདྷཱནཾ སངྑྱཱཔདྷཱནཾ, སངྑྱེཡྻཔདྷཱནཉྩ. པུརིསཱནཾ ཝཱིསཏི ཧོཏི, པུརིསཱནཾ ནཝུཏི ཧོཏི, པུརིསཱནཾ སཏཾ ཧོཏི, སཧསྶཾ ཧོཏི ཨིཙྩཱདི སངྑྱཱཔདྷཱནཾ ནཱམ, ཝཱིསཏི པུརིསཱ, ནཝུཏི པུརིསཱ, སཏཾ པུརིསཱ, སཧསྶཾ པུརིསཱ ཨིཙྩཱདི སངྑྱེཡྻཔདྷཱནཾ ནཱམ.

ཨེཏྠཔི ཝཱིསཏིསདྡོ ཨིཏྠིལིངྒེཀཝཙནོ ཨེཝ. སཏ, སཧསྶསདྡཱ ནཔུཾསཀེཀཝཙནཱ ཨེཝ. སངྑྱཱསདྡཱནཾ པན པདཝིདྷཱནཉྩ གུཎཝིདྷཱནཉྩ སམཱསཀཎྜེ ཨཱགམིསྶཏི.

སངྑྱཱརཱསི ནིཊྛིཏོ.

༢༥༢. སིམྷཱཧཾ [ཀ. ༡༤༩; རཱུ. ༢༣༢; ནཱི. ༣༡༩; ‘སིམྷཧཾ’ (བཧཱུསུ)].

སིམྷི སཝིབྷཏྟིསྶ ཨམྷསྶ ཨཧཾ ཧོཏི.

ཨཧཾ གཙྪཱམི.

༢༥༣. མཡམསྨཱམྷསྶ [ཀ. ༡༢༡; རཱུ. ༢༣༣; ནཱི. ༢༩༦].

ཡོསུ ¶ སཝིབྷཏྟིསྶ ཨམྷསྶ ཀམེན མཡཾ, ཨསྨཱ ཧོནྟི ཝཱ.

མཡཾ གཙྪཱམ, ཨསྨེ པསྶཱམི.

པཀྑེ –

‘ཡོནམེཊ’ ཨིཏི ཝིདྷི, ཨམྷེ གཙྪཱམ.

༢༥༤. ཏུམྷསྶ ཏུཝཾཏྭཾམྷི ཙ [ཀ. ༡༤༦; རཱུ. ༢༣༦; ནཱི. ༣༢༤; ‘ཏུམྷསྶ ཏུཝཾཏྭམམྷིཙ’ (བཧཱུསུ)].

སིམྷི ཙ ཨཾམྷི ཙ སཝིབྷཏྟིསྶ ཏུམྷསྶ ཏུཝཾ, ཏྭཾ ཧོནྟི.

ཏུཝཾ བུདྡྷོ ཏུཝཾ སཏྠཱ, ཏུཝཾ མཱརཱབྷིབྷཱུ མུནི [ཐེརགཱ. ༨༣༩], ཏྭཾ ནོ སཏྠཱ ཨནུཏྟརོ, ཏུམྷེ གཙྪཐ, ཏུཝཾ པསྶཏི, ཏྭཾ པསྶཏི.

༢༥༥. ཨཾམྷི ཏཾ མཾ ཏཝཾ མམཾ [ཀ. ༡༤༣-༤; རཱུ. ༢༣༤-༥; ནཱི. ༣༢༢].

ཨཾམྷི སཝིབྷཏྟཱིནཾ ཏུམྷཱ’མྷཱནཾ ཏཾ, མཾ, ཏཝཾ, མམཾ ཧོནྟི.

མཾ པསྶཏི, མམཾ པསྶཏི, ཏཾ པསྶཏི, ཏཝཾ པསྶཏི, ཨམྷེ པསྶཏི, ཏུམྷེ པསྶཏི.

༢༥༦. དུཏིཡཱཡོམྷི ཝཱ [ཀ. ༡༦༢; རཱུ. ༢༣༧; ནཱི. ༣༤༥; ‘དུཏིཡེ ཡོམྷི ཝཱ’ (བཧཱུསུ)].

དུཏིཡཱཡོམྷི སཝིབྷཏྟཱིནཾ ཏུམྷཱ’མྷཱནཾ ངཱནུབནྡྷཱ ཨཾ, ཨཱཀཾཨཱདེསཱ ཧོནྟི ཝཱ.

ཨམྷཾ, ཨམྷཱཀཾ པསྶཏི, ཏུམྷཾ, ཏུམྷཱཀཾ པསྶཏི.

༢༥༧. ནཱསྨཱསུ ཏཡཱམཡཱ [ཀ. ༡༤༥, ༢༧༠; རཱུ. ༢༣༨, ༡༢༠; ནཱི. ༣༢༣, ༥༤༢].

ནཱ ¶ , སྨཱསུ སཝིབྷཏྟཱིནཾ ཏུམྷཱ’མྷཱནཾ ཏཡཱ, མཡཱ ཧོནྟི.

མཡཱ ཀཏཾ, ཏཡཱ ཀཏཾ, མཡཱ ཨཔེཏི, ཏཡཱ ཨཔེཏི.

༢༥༨. ཏཡཱཏཡཱིནཾ ཏྭ ཝཱ ཏསྶ [ཀ. ༢༡༠; རཱུ. ༢༣༩; ནཱི. ༤༣༥].

ཏཡཱ, ཏཡཱིནཾ ཏསྶ ཏྭ ཧོཏི ཝཱ.

ཏྭཡཱ ཀཏཾ, ཏྭཡཱ ཨཔེཏི, ཨམྷེཧི ཀཏཾ, ཏུམྷེཧི ཀཏཾ.

༢༥༩. ཏཝམམཏུཡ྄ཧཾམཡ྄ཧཾ སེ [ཀ. ༡༤༡-༢; རཱུ. ༢༤༡-༢; ནཱི. ༣༢༡].

སམྷི སཝིབྷཏྟཱིནཾ ཏུམྷཱ’མྷཱནཾ ཏཝཱདཡོ ཧོནྟི.

མམ དཱིཡཏེ, མཡ྄ཧཾ དཱིཡཏེ, ཏཝ དཱིཡཏེ, ཏུཡ྄ཧཾ དཱིཡཏེ.

༢༦༠. ནཾསེསྭསྨཱཀཾམམཾ [ནཱི. ༤༣༨].

ནཾ, སེསུ སཝིབྷཏྟིསྶ ཨམྷསྶ ཀམེན ཨསྨཱཀཾ, མམཾ ཧོནྟི.

མམཾ དཱིཡཏེ, ཨསྨཱཀཾ དཱིཡཏེ.

༢༦༡. ངཾངཱཀཾ ནཾམྷི [ཀ. ༡༦༡; རཱུ. ༢༤༤; ནཱི. ༣༤༤].

ནཾམྷི སཝིབྷཏྟཱིནཾ ཏུམྷཱ’མྷཱནཾ ངཱནུབནྡྷཱ ཨཾ, ཨཱཀཾཨཱདེསཱ ཧོནྟི ཝཱ.

ཨམྷཾ དཱིཡཏེ, ཨམྷཱཀཾ དཱིཡཏེ, ཏུམྷཾ དཱིཡཏེ, ཏུམྷཱཀཾ དཱིཡཏེ. པཉྩམིཡཾ མཡཱ, ཏཡཱ, ཏྭཡཱ, པུབྦེ ཝུཏྟཱཝ.

༢༦༢. སྨཱམྷི ཏྭམྷཱ.

སྨཱམྷི ¶ སཝིབྷཏྟིསྶ ཏུམྷསྶ ཏྭམྷཱ ཧོཏི.

ཏྭམྷཱ ཨཔེཏི, ཨམྷེཧི, ཏུམྷེཧི, མམ, མམཾ, མཡ྄ཧཾ, ཏཝ, ཏུཡ྄ཧཾ, ཨམྷཾ, ཨམྷཱཀཾ, ཨསྨཱཀཾ, ཏུམྷཾ, ཏུམྷཱཀཾ.

༢༦༣. སྨིཾམྷི ཏུམྷམྷཱནཾ ཏཡིམཡི [ཀ. ༡༣༩; རཱུ. ༢༤༥; ནཱི. ༣༡༨].

སྨིཾམྷི སཝིབྷཏྟཱིནཾ ཏུམྷཱ’མྷཱནཾ ཏཡི, མཡི ཧོནྟི.

ཏཡི, མཡི, ཏྭཏྟེ ཏྭཡི, ཨམྷེསུ, ཏུམྷེསུ.

༢༦༤. སུམྷཱམྷསྶཱསྨཱ [ནཱི. ༤༣༨].

སུམྷི ཨམྷསྶ ཨསྨཱ ཧོཏི.

ཨསྨཱསུ.

མཧཱཝུཏྟིནཱ ཡོ, ཧིསུ ཨམྷསྶ ཨསྨཱདེསོ, ཡོནཾ ཨེཏྟཉྩ, ཨསྨཱ གཙྪཱམ, ཨསྨེ པསྶཏི, ཨསྨཱཧི ཀཏཾ, ཨསྨཱཀཾ དཱིཡཏེ, ཨསྨཱཧི ཨཔེཏི, ཨསྨཱཀཾ དྷནཾ, ཨསྨཱསུ ཋིཏཾ. ‘‘ཨསྨཱབྷིཛཔྤནྟི ཛནཱ ཨནེཀཱ’’ཏི [ཛཱ. ༡.༧.༦༨] པཱལི༹-ཨསྨེ ཨབྷིཛཔྤནྟི པཏྠེནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨསྨཱབྷི པརིཙིཎྞོསི, མེཏྟཙིཏྟཱ ཧི ནཱཡཀཱ’’ཏི [ཨཔ. ཐེརཱི ༢.༢.༢༣༠] ཐེརཱིཔཱལི༹ – ‘པརིཙིཎྞོ’ཏི པརིཙཱརིཏོ.

ཙཏུཏྠིཡཾ ཨསྨཱཀཾ ཨདྷིཔནྣཱནཾ, ཁམསྶུ རཱཛཀུཉྫར [ཛཱ. ༢.༢༡.༡༨༡] – ‘ཨདྷིཔནྣཱན’ནྟི དུཀྑཱབྷིབྷཱུཏཱནཾ.

ཚཊྛིཡཾ ཨེསསྨཱཀཾ ཀུལེ དྷམྨོ [ཛཱ. ༡.༤.༡༤༧], ཨེསཱ ཨསྨཱཀཾ དྷམྨཏཱ.

སཏྟམིཡཾ ཡཾ ཀིཙྩཾ པརམེ མིཏྟེ, ཀཏམསྨཱསུ ཏཾ ཏཡཱ. པཏྟཱ ནིསྶཾསཡཾ ཏྭམྷཱ, བྷཏྟིརསྨཱསུ ཡཱ ཏཝ [ཛཱ. ༢.༢༡.༨༡] – ཏཏྠ ‘ཡཾ ¶ ཀིཙྩ’ནྟི ཡཾ ཀམྨཾ ཀཏྟབྦཾ, ཏཝ ཨསྨཱསུ ཡཱ བྷཏྟི, ཏཱཡ མཡཾ ཏྭམྷཱ ནིསྶཾསཡཏཾ པཏྟཱཏི ཨཏྠོ.

༢༦༥. ཨཔཱདཱདོ པདཏེཀཝཱཀྱེ [ཙཾ. ༦.༣.༡༥; པཱ. ༨.༡.༡༧, ༡༨].

ཨཔཱདཱདིམྷི པཝཏྟཱནཾ པདཏོ པརེསཾ ཨེཀཝཱཀྱེ ཋིཏཱནཾ ཏུམྷཱ’མྷཱནཾ ཝིདྷི ཧོཏི. ཨདྷིཀཱརསུཏྟམིདཾ.

༢༦༦. ཡོནཾཧིསྭཔཉྩམྱཱ ཝོནོ [ཀ. ༡༤༧, ༡༥༡; རཱུ. ༢༤༦, ༢༥༠; ནཱི. ༣༢༥, ༣༢༩, ༣༣༠].

པཉྩམཱིཝཛྫིཏེསུ ཡོ, ནཾ, ཧིསུ པརེསུ ཨཔཱདཱདོཔཝཏྟཱནཾ པདཏོ པརེསཾ ཨེཀཝཱཀྱེ ཋིཏཱནཾ སཝིབྷཏྟཱིནཾ ཏུམྷཱ’མྷསདྡཱནཾ ཝོ, ནོ ཧོནྟི ཝཱ.

གཙྪཐ ཝོ, གཙྪཐ ཏུམྷེ, གཙྪཱམ ནོ, གཙྪཱམ ཨམྷེ, པསྶེཡྻ ཝོ, པསྶེཡྻ ཏུམྷེ, པསྶེཡྻ ནོ, པསྶེཡྻ ཨམྷེ, དཱིཡཏེ ཝོ, དཱིཡཏེ ཏུམྷཱཀཾ, དཱིཡཏེ ནོ, དཱིཡཏེ ཨམྷཱཀཾ, དྷནཾ ཝོ, དྷནཾ ཏུམྷཱཀཾ, དྷནཾ ནོ, དྷནཾ ཨམྷཱཀཾ, ཀཏཾ ཝོ པུཉྙཾ, ཀཏཾ ཏུམྷེཧི པུཉྙཾ, ཀཏཾ ནོ པུཉྙཾ, ཀཏཾ ཨམྷེཧི པུཉྙཾ.

ཨཔཉྩམྱཱཏི ཀིཾ? ནིསྶཊཾ ཏུམྷེཧི, ནིསྶཊཾ ཨམྷེཧི.

ཨཔཱདཱདོཏྭེཝ? བལཉྩ བྷིཀྑཱུནམནུཔྤདིནྣཾ, ཏུམྷེཧི པུཉྙཾ པསུཏཾ ཨནཔྤཀཾ [ཁུ. པཱ. ༧.༡༢].

པདཏོཏྭེཝ? ཏུམྷེ གཙྪཐ, ཨམྷེ གཙྪཱམ.

ཨེཀཝཱཀྱེཏྭེཝ? དེཝདཏྟོ ཏིཊྛཏི གཱམེ, ཏུམྷེ ཏིཊྛཐ ནགརེ.

སཝིབྷཏྟཱིནནྟྭེཝ? ཨརཧཏི དྷམྨོ ཏུམྷཱདིསཱནཾ.

༢༦༧. ཏེམེ ནཱསེ [ཀ. ༡༤༨, ༡༥༠; རཱུ. ༢༤༧, ༢༤༩; ནཱི. ༣༢༦, ༣༢༨; ཙཾ. ༦.༣.༡༧; པཱ. ༨.༡.༢༡].

ནཱ ¶ , སེསུ ཏཱདིསཱནཾ སཝིབྷཏྟཱིནཾ ཏུམྷ, ཨམྷསདྡཱནཾ ཏེ, མེ ཧོནྟི ཝཱ.

ཀཏཾ ཏེ པུཉྙཾ, ཀཏཾ ཏཡཱ པུཉྙཾ, ཀཏཾ མེ པུཉྙཾ, ཀཏཾ མཡཱ པུཉྙཾ, དིནྣཾ ཏེ ཝཏྠཾ, དིནྣཾ ཏུཡ྄ཧཾ ཝཏྠཾ, དིནྣཾ མེ ཝཏྠཾ, དིནྣཾ མཡ྄ཧཾ ཝཏྠཾ, ཨིདཾ ཏེ རཊྛཾ, ཨིདཾ ཏཝ རཊྛཾ, ཨིདཾ མེ རཊྛཾ, ཨིདཾ མམ རཊྛཾ.

༢༦༨. ཨནྭཱདེསེ [ཙཾ. ༦.༣.༢༠; པཱ. ༨.༡.༢༣].

ཨནྭཱདེསཊྛཱནེ ཏུམྷཱ’མྷསདྡཱནཾ ཝོ, ནོ, ཏེ, མེཨཱདེསཱ ནིཙྩཾ བྷཝནྟི པུནབྦིདྷཱནཱ.

གཱམོ ཏུམྷཱཀཾ པརིགྒཧོ, ཨཐོ ནགརམྤི ཝོ པརིགྒཧོ. ཨེཝཾ སེསེསུ.

༢༦༩. སཔུབྦཱ པཋམནྟཱ ཝཱ [‘སཾཔུབྦཱ པཋམནྠཱ ཝཱ’ (མཱུལཔཱཋེ) ཙཾ. ༦.༡.༢༡; པཱ. ༨.༡.༢༦].

སཾཝིཛྫཏི པུབྦཔདཾ ཨསྶཱཏི སཔུབྦཾ, སཔུབྦཱ པཋམནྟཔདམྷཱ པརེསཾ སཝིབྷཏྟཱིནཾ ཏུམྷཱ’མྷསདྡཱནཾ ཝོ, ནོ, ཏེ, མེཨཱདེསཱ ཝིཀཔྤེན ཧོནྟི ཨནྭཱདེསཊྛཱནེཔི.

གཱམེ པཊོ ཏུམྷཱཀཾ, ཨཐོ ནགརེ ཀམྦལཾ ཝོ, ཨཐོ ནགརེ ཀམྦལཾ ཏུམྷཱཀཾ ཝཱ. ཨེཝཾ སེསེསུ.

༢༧༠. ན ཙཝཱཧཱཧེཝཡོགེ [ཙཾ. ༦.༣.༢༢; པཱ. ༨.༡.༢༤].

ཙ, ཝཱ, ཧ, ཨཧ, ཨེཝསདྡེཧི ཡོགེ ཏུམྷཱ’མྷཱནཾ ཝོ, ནོ, ཏེ, མེཨཱདེསཱ ན ཧོནྟི.

གཱམོ ¶ ཏཝ ཙ མམ ཙ པརིགྒཧོ, གཱམོ ཏཝ ཝཱ མམ ཝཱ པརིགྒཧོ ཨིཙྩཱདི.

ཙཱདིཡོགེཏི ཀིཾ? གཱམོ ཙ ཏེ པརིགྒཧོ, ནགརཉྩ མེ པརིགྒཧོ.

༢༧༡. དསྶནཏྠེནཱལོཙནེ [ཙཾ. ༦.༣.༢༣; པཱ. ༨.༡.༢༥].

ཨཱལོཙནཾ ཨོལོཀནཾ, ཨཱལོཙནཏོ ཨཉྙསྨིཾ དསྶནཏྠེ པཡུཛྫམཱནེ ཏུམྷཱ’མྷཱནཾ ཝོ, ནོ, ཏེ, མེཨཱདེསཱ ན ཧོནྟི.

གཱམོ ཏུམྷེ ཨུདྡིསྶ ཨཱགཏོ, གཱམོ ཨམྷེ ཨུདྡིསྶ ཨཱགཏོ – ‘གཱམོ’ཏི གཱམཝཱསཱི མཧཱཛནོ.

ཨནཱལོཙནེཏི ཀིཾ? གཱམོ ཝོ པསྶཏི, གཱམོ ནོ པསྶཏི.

༢༧༢. ཨཱམནྟནཔུབྦཾ ཨསནྟཾཝ [‘ཨཱམནྟཎཾ པུབྦམསནྟཾཝ’ (བཧཱུསུ) ཙཾ. ༦.༣.༢༤; པཱ. ༨.༡.༧༢].

ཨཱམནྟནབྷཱུཏཾ པུབྦཔདཾ ཨསནྟཾ ཝིཡ ཧོཏི, པདཏོཏི སངྑྱཾ ན གཙྪཏི.

དེཝདཏྟ! ཏཝ པརིགྒཧོ.

༢༧༣. ན སཱམཉྙཝཙནམེཀཏྠེ [ཙཾ. ༦.༣.༢༥; པཱ. ༨.༡.༧༣].

ཏུལྱཱདྷིཀརཎབྷཱུཏེ པདེ སཏི པུབྦཾ སཱམཉྙཝཙནབྷཱུཏཾ ཨཱམནྟནཔདཾ ཨསནྟཾ ཝིཡ ན ཧོཏི, པདཏོཏི སངྑྱཾ གཙྪཏི.

མཱཎཝཀ ཛཊིལ! ཏེ པརིགྒཧོ.

སཱམཉྙཝཙནནྟི ¶ ཀིཾ? མཱཎཝཀ དེཝདཏྟ! ཏུཡ྄ཧཾ པརིགྒཧོ.

ཨེཀཏྠེཏི ཀིཾ? དེཝདཏྟ! ཡཉྙདཏྟ! ཏུམྷཱཀཾ པརིགྒཧོ.

༢༧༤. བཧཱུསུ ཝཱ [ཙཾ. ༦.༣.༢༦; པཱ. ༨.༡.༧༤].

བཧཱུསུ ཛནེསུ པཝཏྟམཱནཾ སཱམཉྙཝཙནབྷཱུཏམྤི ཨཱམནྟནཔདཾ ཨེཀཏྠེ པདེ སཏི ཨསནྟཾ ཝིཡ ན ཧོཏི ཝཱ.

བྲཱཧྨཎཱ གུཎཝནྟོ ཝོ པརིགྒཧོ, བྲཱཧྨཎཱ གུཎཝནྟོ ཏུམྷཱཀཾ པརིགྒཧོ.

སབྦཱདིརཱསི ནིཊྛིཏོ.

ཝིབྷཏྟིཔཙྩཡནྟརཱསི

ཨཐ ཝིབྷཏྟིཔཙྩཡཱ དཱིཔིཡནྟེ.

ཝིབྷཏྱཏྠཱནཾ ཛོཏཀཏྟཱ ཝིབྷཏྟིཊྛཱནེ ཋིཏཱ པཙྩཡཱ ཝིབྷཏྟིཔཙྩཡཱ.

༢༧༥. ཏོ པཉྩམྱཱ [ཀ. ༢༤༨; རཱུ. ༢༦༠; ནཱི. ༤༩༣; ཙཾ. ༤.༣.༦; པཱ. ༥.༤.༤༥].

པཉྩམིཡཱ ཝིབྷཏྟིཡཱ ཨཏྠེ ཏོཔཙྩཡོ ཧོཏི.

ཏོམྷི དཱིགྷཱནཾ རསྶོ, ཀཉྙཏོ, རཏྟིཏོ, ཨིཏྠིཏོ, དྷེནུཏོ. མཧཱཝུཏྟིནཱ ཏོམྷི མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨིཏྟཾ, མཱཏིཏོ, པིཏིཏོ, ཝདྷུཏོ, པུརིསཏོ, མུནིཏོ, དཎྜིཏོ ¶ , བྷིཀྑུཏོ, སཏྠཱརཏོ, ཀཏྟུཏོ, གོཏྲབྷུཏོ, སབྦཏོ, ཡཏོ, ཏཏོ.

ཨིམ, ཨེཏ, ཀིཾསདྡེཧི ཏོ.

༢༧༦. ཨིཏོཏེཏྟོཀུཏོ [‘ཨིཏོ ཏེཏྟོ ཀཏོ’ (བཧཱུསུ) ཙཾ. ༤.༣.༨; པཱ. ༧.༢.༡༠༤].

ཨིཏོ, ཨཏོ, ཨེཏྟོ, ཀུཏོཏི ཨེཏེ སདྡཱ ཏོཔཙྩཡནྟཱ ནིཔཙྩནྟེ.

ཨིམམྷཱ ཨིམེཧཱིཏི ཝཱ ཨིཏོ, ཨེཏསྨཱ ཨེཏེཧཱིཏི ཝཱ ཨཏོ, ཨེཏྟོ, ཀསྨཱ ཀེཧཱིཏི ཝཱ ཀུཏོ. ཨེཏྠ ཙ ཨིམམྷཱ, ཨིམེཧཱིཏིཨཱདིཀཾ ཨཏྠཝཱཀྱཾ དིསྭཱ པཀཏིལིངྒཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨིམིནཱ སུཏྟེན ཨིམསྶ ཨིཏྟཾ, ཨེཏསྶ ཨཏྟཾ ཨེཏྟཉྩ, ‘སརམྷཱ དྭེ’ཏི ཨེསརམྷཱ དྭིཏྟཾ, ཀིཾསདྡསྶ ཀུཏྟཾ. ཨེས ནཡོ སེསེསུ ནིཔཱཏནེསུ.

༢༧༧. ཨབྷྱཱདཱིཧི [པཱ. ༥.༣.༩].

ཨབྷིཨཱདཱིཧི ཏོ ཧོཏི, པུནབྦིདྷཱནཱ’པཉྩམྱཏྠེཔཱིཏིཔི སིདྡྷཾ.

ཨབྷིཏོ གཱམཾ གཱམསྶ ཨབྷིམུཁེཏི ཨཏྠོ.

པརིཏོ གཱམཾ གཱམསྶ སམནྟཏོཏི ཨཏྠོ.

ཨུབྷཏོ གཱམཾ གཱམསྶ ཨུབྷོསུ པསྶེསཱུཏི ཨཏྠོ.

པཙྪཏོ, ཧེཊྛཏོ, ཨུཔརིཏོ.

༢༧༨. ཨཱདྱཱདཱིཧི [ཙཾ. ༤.༣.༩; པཱ. ༥.༤.༤༤].

ཨཱདིཔབྷུཏཱིཧི ཨཔཉྩམྱཏྠེཔི ཏོ ཧོཏི.

ཨཱདིཏོ ¶ , མཛ྄ཛྷཏོ, པུརཏོ, པསྶཏོ, པིཊྛིཏོ, ཨོརཏོ, པརཏོ, པཙྪཏོ, པུརཏྠིམཏོ, དཀྑིཎཏོཨིཙྩཱདཱིསུ བཧུལཾ སཏྟམྱཏྠེ དིསྶཏི.

ཏཐཱ ཏཏིཡཏྠེཔི རཱུཔཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏི [སཾ. ནི. ༣.༤༤], པཉྩཀྑནྡྷེ ཨནིཙྩཏོ ཝིཔསྶཏི ཨིཙྩཱདི.

ཡཏོནིདཱནཾ [སུ. ནི. ༢༧༥], ཡཏྭཱདྷིཀརཎཾ, ཡཏོདཀཾ ཏདཱདིཏྟམིཙྩཱདཱིསུ [ཛཱ. ༡.༩.༥༨] པཋམཏྠེ ཨིཙྪནྟི.

ཨིཏོ ཨེཧི, ཨིཏོ བལཱཀེ ཨཱགཙྪ, ཙཎྜོ མེ ཝཱཡསོ སཁཱ ཨིཙྩཱདཱིསུ དུཏིཡཏྠེ.

པརཏོགྷོསོ, ནཱདིཊྛཱ པརཏོ དོསཾ ཨིཙྩཱདཱིསུ ཚཊྛྱཏྠེ.

༢༧༩. སབྦཱདིཏོ སཏྟམྱཱ ཏྲཏྠཱ [ཀ. ༢༤༩; རཱུ. ༢༦༦; ནཱི. ༤༩༤; ཙཾ. ༤.༡.༡༠; པཱ. ༥.༣.༡༠].

སབྦཱདིནཱམཀེཧི སབྦནཱམེཧི སཏྟམིཡཱ ཨཏྠེ ཏྲ, ཏྠཱ ཧོནྟི.

སབྦསྨིཾ སབྦེསཱུཏི ཝཱ སབྦཏྲ, སབྦཏྠ, སབྦསྶཾ སབྦཱསུ ཝཱཏིཔི. ཨེཝཾ ཀཏརཏྲ, ཀཏརཏྠ, ཨཉྙཏྲ, ཨཉྙཏྠ ཨིཙྩཱདི.

ཡཏྲ, ཡཏྠ, ཏཏྲ, ཏཏྠ.

༢༨༠. ཀཏྠེཏྠཀུཏྲཱཏྲཀྭེཧིདྷ [ཀ. ༢༥༡; རཱུ. ༢༦༩; ནཱི. ༤༩༩; ཙཾ. ༤.༡.༡༡; པཱ. ༥.༣.༡༡, ༡༢].

ཀཏྠ, ཨེཏྠ, ཀུཏྲ, ཨཏྲ, ཏྭ, ཨིཧ, ཨིདྷཱཏི ཨེཏེ སདྡཱཏྠ, ཏྲ,ཝ ཧ, དྷཱཔཙྩཡནྟཱ སཏྟམྱཏྠེ སིཛ྄ཛྷནྟི.

ཀསྨིཾ ཀེསཱུཏི ཝཱ ཀཏྠ, ཀུཏྲ, ཀྭ. ‘ཀུཝ’ནྟིཔི སིཛ྄ཛྷཏི, ‘‘ཀུཝཾ སཏྟསྶ ཀཱརཀོ, ཀུཝཾ སཏྟོ སམུཔྤནྣོ [སཾ. ནི. ༡.༡༧༡], ཀུཝཾ ཨསིསྶཾ, ཀུཝཾ ཁཱདིསྶ’’ནྟི པཱལི༹.

ཨེཏསྨིཾ ¶ ཨེཏེསཱུཏི ཝཱ ཨེཏྠ, ཨཏྲ, ཨིམསྨིཾ ཨིམེསཱུཏི ཝཱ ཨིཧ, ཨིདྷ.

༢༨༡. དྷི སབྦཱ ཝཱ [ཀ. ༢༥༠; རཱུ. ༢༦༨; ནཱི. ༥༠༢].

སབྦསདྡམྷཱ སཏྟམྱཏྠེ དྷི ཧོཏི ཝཱ.

ནམོ ཏེ བུདྡྷ ཝཱིར’ཏྠུ, ཝིཔྤམུཏྟོསི སབྦདྷི [སཾ. ནི. ༡.༩༠].

༢༨༢. ཡཱ ཧིཾ [ཀ. ༢༥༥; རཱུ. ༢༧༥; ནཱི. ༥༠༤].

ཡམྷཱ སཏྟམྱཏྠེ ཧིཾ ཧོཏི.

ཡཧིཾ.

༢༨༣. ཏཱ ཧཉྩ [ཀ. ༢༥༣; རཱུ. ༢༧༣; ནཱི. ༥༠༡].

ཏམྷཱ སཏྟམྱཏྠེ ཧིཾ ཧོཏི ཧཉྩ.

ཏཧིཾ, ཏཧཾ. དུཏིཡཏྠེཔི དིསྶཏི ‘‘ཏཧཾ ཏཧཾ ཨོལོཀེནྟོ གཙྪཏཱི’’ཏི.

༢༨༤. ཀིཾསྶ ཀུཀཉྩ [ཀ. ༢༥༡, ༢༢༧-༨-༩; རཱུ. ༢༢༦, ༢༧༠-༡-༢; ནཱི. ༥༠༠, ༤༥༦-༧, ༤༦༠].

ཀིཾམྷཱ སཏྟམྱཏྠེ ཧིཾ, ཏཾ ཧོཏི. ཀིཾསྶ ཀུཏྟཾ ཀཏྟཉྩ ཧོཏི.

ཀུཧིཾ གཙྪཏི, ཀུཧཾ གཙྪཏི. ཀཧཾ ཨེཀཔུཏྟཀ ཀཧཾ ཨེཀཔུཏྟཀ [སཾ. ནི. ༢.༦༣]. ཀུཧིཉྩི, ཀུཧིཉྩནནྟི དྭེ ཙི, ཙན-ནིཔཱཏནྟཱ སིཛ྄ཛྷནྟི.

ཨིཏི སཱམཉྙསཏྟམྱནྟརཱསི.

ཀཱལསཏྟམྱནྟཾ ¶ ཝུཙྩཏེ.

༢༨༥. སབྦེཀཉྙཡཏེཧི ཀཱལེདཱ [ཀ. ༢༥༧; རཱུ. ༢༧༦; ནཱི. ༥༠༥].

སབྦ, ཨེཀ, ཨཉྙ, ཡ, ཏསདྡེཧི ཀཱལེ དཱ ཧོཏི.

སབྦསྨིཾ ཀཱལེ སབྦདཱ, ཨེཀསྨིཾ ཀཱལེ ཨེཀདཱ, ཨཉྙསྨིཾ ཀཱལེ ཨཉྙདཱ, ཡསྨིཾ ཀཱལེ ཡདཱ, ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཏདཱ.

༢༨༦. ཀདཱཀུདཱསདཱཨདྷུནེདཱནི [ཀ. ༢༥༧-༨-༩; རཱུ. ༢༧༦-༨-༩; ནཱི. ༥༠༥-༦-༧].

ཨེཏེཔི སཏྟམྱཏྠེ ཀཱལེ དཱ, དྷུནཱ, དཱནིཔཙྩཡནྟཱ སིཛ྄ཛྷནྟི.

ཀིཾསྨིཾ ཀཱལེ ཀདཱ, ཀུདཱ, སབྦསྨིཾ ཀཱལེ སདཱ, ཨིམསྨིཾ ཀཱལེ ཨདྷུནཱ, ཨིདཱནི.

༢༨༧. ཨཛྫསཛྫུཔརཛྫེཏརཧིཀརཧཱ [ཀ. ༢༥༩; རཱུ. ༢༧༩, ༤༢༣; ནཱི. ༥༠༧].

ཨེཏེཔི ཀཱལེ ཛྫ, ཛྫུ, རཧི, རཧ པཙྩཡནྟཱ སིཛ྄ཛྷནྟི.

ཨིམསྨིཾ ཀཱལེ ཨཛྫ, ཨིམསྨིཾ དིཝསེཏྱཏྠོ.

སམཱནེ ཀཱལེ སཛྫུ-‘སམཱནེ’ཏི ཝིཛྫམཱནེ. ན ཧི པཱཔཾ ཀཏཾ ཀམྨཾ, སཛྫུ ཁཱིརཾཝ མུཙྩཏི [དྷ. པ. ༧༡], སཛྫུཀཾ པཱཧེསི – ཏཏྠ ‘སཛྫཱུ’ཏི ཏསྨིཾ དིཝསེ.

ཨཔརསྨིཾ ཀཱལེ ཨཔརཛྫུ, པུནདིཝསེཏི ཨཏྠོ.

ཨིམསྨིཾ ཀཱལེ ཨེཏརཧི, ཀིཾསྨིཾ ཀཱལེ ཀརཧ. ཀུཏོཙི, ཀྭཙི, ཀཏྠཙི, ཀུཧིཉྩི, ཀདཱཙི, ཀརཧཙིསདྡཱ པན ཙི-ནིཔཱཏནྟཱ ཧོནྟི, ཏཐཱ ཡཏོ ཀུཏོཙི, ཡཏྠ ཀཏྠཙི, ཡདཱ ཀདཱཙཱིཏི. ཀིཉྩནཾ, ཀུཧིཉྩནཾ, ཀུདཱཙནནྟི ཙན-ནིཔཱཏནྟཱཏི.

ཝིབྷཏྟིཔཙྩཡནྟརཱསི ནིཊྛིཏོ.

ཨབྱཡཔདཱནི

ཨུཔསགྒཔདརཱསི

ཨཐ ¶ ཨབྱཡཔདཱནི དཱིཔིཡནྟེ.

ཚབྦིདྷཱནི ཨབྱཡཔདཱནི ཨུཔསགྒཔདཾ, ནིཔཱཏཔདཾ, ཝིབྷཏྟིཔཙྩཡནྟཔདཾ, ཨབྱཡཱིབྷཱཝསམཱསཔདཾ, ཨབྱཡཏདྡྷིཏཔདཾ, ཏྭཱདིཔཙྩཡནྟཔདནྟི. བྱཡོ ཝུཙྩཏི ཝིཀཱརོ, ནཱནཱལིངྒཝིབྷཏྟིཝཙནེཧི ནཏྠི རཱུཔབྱཡོ ཨེཏེསནྟི ཨབྱཡཱ, ཨསངྑྱཱཏི ཙ ཝུཙྩནྟི.

ཏཏྠ ཝིབྷཏྟིཔཙྩཡནྟཔདཏོ པུན ཝིབྷཏྟུཔྤཏྟི ནཱམ ནཏྠི. ཨབྱཡཱིབྷཱཝསམཱསམྷི ཝིབྷཏྟཱིནཾ ཝིདྷི སམཱསཀཎྜེ ཝཀྑཏི, ཏསྨཱ ཏཱནི དྭེ ཋཔེཏྭཱ སེསཱནི ཙཏྟཱརི ཨིདྷ ཝུཙྩནྟེ.

༢༨༨. ཨསངྑྱེཧི སབྦཱསཾ [ཙཾ. ༢.༡.༣༨; པཱ. ༢.༤.༨༢].

ཨསངྑྱེཧི པདེཧི ཡཐཱརཧཾ སབྦཱསཾ ཝིབྷཏྟཱིནཾ ལོཔོ ཧོཏི, ཀེཧིཙི པདེཧི པཋམཱཡ ལོཔོ, ཀེཧིཙི པདེཧི དུཏིཡཱཡ ལོཔོ…པེ… ཀེཧིཙི སཏྟམིཡཱ, ཀེཧིཙི དྭིནྣཾ, ཀེཧིཙི ཏིསྶནྣཾ…པེ… ཀེཧིཙི སཏྟནྣནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཏཏྠ ཨཱཝུསོ, བྷོ, བྷནྟེཨིཙྩཱདཱིཧི ཨཱམནྟནནིཔཱཏེཧི ཨཏྠི, ནཏྠི, སཀྐཱ, ལབྦྷཱ, སིཡཱ, སིཡུཾ, སཱདྷུ, ཏུཎྷཱིཨིཙྩཱདཱིཧི ཙ པཋམཱཡ ལོཔོ.

ཙིརཾ, ཙིརསྶཾ, ནིཙྩཾ, སཏཏཾ, ཨབྷིཎྷཾ, ཨབྷིཀྑཎཾ, མུཧུཏྟཾ ཨིཙྩཱདཱིཧི ཨཙྩནྟསཾཡོགལཀྑཎེ དུཏིཡཱཡ.

ཡཐཱ, ཏཐཱ, སབྦཐཱ, སབྦསོ, མུསཱ, མིཙྪཱཨིཙྩཱདཱིཧི ཏཏིཡཱཡ.

ཀཱཏུཾ, ཀཱཏཝེ ཨིཙྩཱདཱིཧི ཙཏུཏྠིཡཱ.

སམནྟཱ ¶ , སམནྟཏོ, དཱིགྷསོ, ཨོརསོཨིཙྩཱདཱིཧི པཉྩམིཡཱ.

པུརེ, པུརཱ, པཙྪཱ, ཨུདྡྷཾ, ཨུཔརི, ཨདྷོ, ཧེཊྛཱ, ཨནྟརཱ, ཨནྟོ, རཧོ, ཨཱཝི, ཧིཡྻོ, སུཝེཨིཙྩཱདཱིཧི སཏྟམིཡཱ ལོཔོ.

ནམོསདྡམྷཱ ‘‘ནམོ ཏེ བུདྡྷ ཝཱིར’ཏྠཱུ’’ཏི ཨེཏྠ པཋམཱཡ. ‘‘ནམོ ཀརོཧི ནཱགསྶཱ’’ཏི ཨེཏྠ དུཏིཡཱཡ.

སཡཾསདྡམྷཱ ‘‘ཀུསཱུལོ སཡམེཝ བྷིཛྫཏེ’’ཏི ཨེཏྠ པཋམཱཡ. ‘‘སཡཾ ཀཏཾ སུཁདུཀྑ’’ནྟི [དཱི. ནི. ༣.༡༩༡, ༡༩༣] ཨེཏྠ ཏཏིཡཱཡ, ཨིཙྩཱདིནཱ ཡཐཱརཧཝིབྷཱགོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨིཏི, ཨེཝཾསདྡེཧི པཡོགཱནུརཱུཔཾ སཏྟནྣཾ ཝིབྷཏྟཱིནཾ ལོཔཾ ཨིཙྪནྟི.

ཨུཔསགྒེཧིཔི ཨཏྠཱནུརཱུཔཾ ཏཾཏཾཝིབྷཏྟིལོཔོ.

རཱུཔསིདྡྷིཡཾ པན ‘‘ཏེཧི པཋམེཀཝཙནམེཝ བྷཝཏཱི’’ཏི [རཱུ. ༡༣༡ (པིཊྛེ)] ཝུཏྟཾ.

ཏཏྠ ‘‘ཨབྷིཀྐམཏི, ཨབྷིདྷམྨོ’’ ཨིཙྩཱདཱིསུ དྷཱཏུལིངྒཱནི ཨུཔེཙྩ ཏེསཾ ཨཏྠཾ ནཱནཱཔྤཀཱརཾ ཀརོནྟཱ སཛྫནྟི སངྑརོནྟཱིཏི ཨུཔསགྒཱ. ཏེ ཧི ཀྭཙི ཏདཏྠཾ ཝིསིཊྛཾ ཀརོནྟི ‘‘ཛཱནཱཏི, པཛཱནཱཏི, སཉྫཱནཱཏི, ཨཝཛཱནཱཏི, ཨབྷིཛཱནཱཏི, པརིཛཱནཱཏི, སུསཱིལོ, དུསྶཱིལོ, སུཝཎྞོ, དུབྦཎྞོ, སུརཱཛཱ, དུརཱཛཱ’’ ཨིཙྩཱདཱིསུ.

ཀྭཙི ཏདཏྠཾ ནཱནཱཔྤཀཱརཾ ཀཏྭཱ ཝིབྷཛྫནྟི ‘‘གཙྪཏི, ཨཱགཙྪཏི, ཨུགྒཙྪཏི, ཨོགཙྪཏི’’ཨིཙྩཱདཱིསུ.

ཀྭཙི ཏདཏྠཾ བཱདྷེཏྭཱ ཏཔྤཊིཝིརུདྡྷེ ཝཱ ཏདཉྙསྨིཾ ཝཱ ཨཏྠེ ཏཱནི ཡོཛེནྟི.

ཏཏྠ ¶ ཏཔྤཊིཝིརུདྡྷེ –

ཛེཏི, པརཱཛེཏི, ཨོམུཉྩཏི, པཊིམུཉྩཏི, གིལཏི, ཨུགྒིལཏི, ནིམྨུཛྫཏི, ཨུམྨུཛྫཏི, དྷམྨོ, ཨུདྡྷམྨོཨིཙྩཱདི.

ཏདཉྙསྨིཾ –

དདཱཏི, ཨཱདདཱཏི, དདྷཱཏི, ཝིདྷེཏི, པིདྷེཏི, ནིདྷེཏི, སནྡྷིཡཏི, སདྡཧཏི, ཨབྷིདྷཱཏིཨིཙྩཱདི.

ཀྭཙི པན པདསོབྷཎཾ ཀཏྭཱ ཏདཏྠཾ ཨནུཝཏྟནྟི, ‘‘ཝིཛྫཏི, སཾཝིཛྫཏི, ལབྷཏི, པཊིལབྷཏི’’ ཨིཙྩཱདི.

ཏེ ཝཱིསཏི ཧོནྟི-པ, ཨཱ, ཨུ, ཨོ, དུ, ནི, ཝི, སུ, སཾ, ཨཏི, ཨདྷི, ཨནུ, ཨཔ, ཨཔི, ཨབྷི, ཨཝ, ཨུཔ, པཏི, པརཱ, པརི.

ཀཙྩཱཡནེ པན ཨོསདྡོ ཨཝཀཱརིཡམཏྟནྟི ཏཾ ཨགྒཧེཏྭཱ ནཱིསདྡཾ གཎྷཱཏི, ཨིདྷ པན ནཱིསདྡོ ནིསྶ དཱིགྷམཏྟནྟི ཏཾ ཨགྒཧེཏྭཱ ཨོསདྡཾ གཎྷཱཏི.

ཏཏྠ པ –

པཀཱརཏྠེ-པཉྙཱ. ཨཱདིཀམྨེ-ཝིཔྤཀཏཾ. པདྷཱནེ-པཎཱིཏཾ. ཨིསྶརིཡེ-པབྷཱུ. ཨནྟོབྷཱཝེ-པཀྑིཏྟཾ, པསྶཱསོ. ཝིཡོགེ-པཝཱསོ. ཏཔྤརེ-པཱཙརིཡོ. ཏདནུབནྡྷེ-པུཏྟོ, པཔུཏྟོ, ནཏྟཱ, པནཏྟཱ. བྷུསཏྠེ-པཝཌྜྷོ. སམྦྷཝེ-པབྷཝཏི. ཏིཏྟིཡཾ-པཧུཏཾ ཨནྣཾ. ཨནཱཝིལེ-པསནྣོ. པཏྠནཱཡཾ-པཎིདྷཱནཾ.

ཨཱ –

ཨབྷིམུཁེ-ཨཱགཙྪཏི. ཨུདྡྷཾཀམྨེ-ཨཱརོཧཏི. མརིཡཱདཱཡཾ-ཨཱཔབྦཏཱ ཁེཏྟཾ. ཨབྷིཝིདྷིམྷི-ཨཱབྲཧྨལོཀཱ ཀིཏྟིསདྡོ. པཏྟིཡཾ-ཨཱཔནྣོ. ཨིཙྪཱཡཾ-ཨཱཀངྑཱ. པརིསྶཛནེ-ཨཱལིངྒཏི. ཨཱདིཀམྨེ-ཨཱརམྦྷོ. གཧཎེ-ཨཱདཱིཡཏི. ནིཝཱསེ-ཨཱཝསཐོ. སམཱིཔེ-ཨཱསནྣཾ. ཨཝ྄ཧཱནེ-ཨཱམནྟནཾ.

ཨུ –

ཨུགྒཏེ-ཨུགྒཙྪཏི ¶ . ཨུདྡྷཾཀམྨེ-ཨུཊྛཱཏི. པདྷཱནེ-ཨུཏྟརོ. ཝིཡོགེ-ཨུཔཝཱསོ. སམྦྷཝེ-ཨུབྦྷཱུཏོ. ཨཏྠལཱབྷེ-རཱུཔསྶ ཨུཔྤཱདོ. སཏྟིཡཾ-ཨུསྶཧཏི གནྟུཾ. སརཱུཔཁྱཱནེ-ཨུདྡེསོ.

ཨོ –

ཨནྟོབྷཱཝེ-ཨོཙརཀོ, ཨོརོདྷོ. ཨདྷོཀམྨེ-ཨོཀྑིཏྟོ. ནིགྒཧེ-ཨོཝཱདོ. ཨནྟརེ, དེསེ ཙ-ཨོཀཱསོ. པཱཏུབྷཱཝེ-ཨོཔཔཱཏིཀོ. ཡེསུ ཨཏྠེསུ ཨཝསདྡོ ཝཏྟཏི, ཏེསུཔི ཨོསདྡོ ཝཏྟཏི.

དུ –

ཨསོབྷཎེ-དུགྒནྡྷོ. ཨབྷཱཝེ-དུབྦྷིཀྑཾ, དུསྶཱིལོ, དུཔྤཉྙོ. ཀུཙྪིཏེ-དུཀྐཊཾ. ཨསམིདྡྷིཡཾ-དུསསྶཾ. ཀིཙྪེ-དུཀྐརཾ. ཝིརཱུཔེ-དུབྦཎྞོ, དུམྨུཁོ.

ནི –

ནིསྶེསེ-ནིརུཏྟི. ནིགྒཏེ-ནིཡྻཱནཾ. ནཱིཧརཎེ-ནིདྡྷཱརཎཾ. ཨནྟོཔཝེསནེ-ནིཁཱཏོ. ཨབྷཱཝེ-ནིམྨཀྑིཀཾ. ནིསེདྷེ-ནིཝཱརེཏི. ནིཀྑནྟེ-ནིབྦཱནཾ. པཱཏུབྷཱཝེ-ནིམྨིཏཾ. ཨཝདྷཱརཎེ-ཝིནིཙྪཡོ. ཝིབྷཛྫནེ-ནིདྡེསོ. ཨུཔམཱཡཾ-ནིདསྶནཾ. ཨུཔདྷཱརཎེ-ནིསཱམེཏི. ཨཝསཱནེ-ནིཊྛིཏཾ. ཚེཀེ-ནིཔུཎོ.

ཝི –

ཝིསེསེ-ཝིཔསྶཏི. ཝིཝིདྷེ-ཝིཙིཏྟཾ. ཝིརུདྡྷེ-ཝིཝཱདོ. ཝིགཏེ-ཝིམལོ. ཝིཡོགེ-ཝིཔྤཡུཏྟོ. ཝིརཱུཔེ-ཝིཔྤཊིསཱརོ.

སུ –

སོབྷཎེ-སུགྒཏི ¶ . སུནྡརེ-སུམནོ. སམྨཱསདྡཏྠེ-སུགཏོ. སམིདྡྷིཡཾ-སུབྷིཀྑཾ. སུཁཏྠེ-སུཀརོ.

སཾ –

སམོདྷཱནེ-སནྡྷི. སམྨཱ, སམཏྠེསུ-སམཱདྷི, སམྤཡུཏྟོ. སམནྟབྷཱཝེ-སཾཀིཎྞོ. སངྒཏེ-སམཱགམོ, སངྑེཔེ-སམཱསོ. བྷུསཏྠེ-སཱརཏྟོ. སཧཏྠེ-སཾཝཱསོ, སམྦྷོགོ. ཨཔྤཏྠེ-སམགྒྷོ. པབྷཝེ-སམྦྷཝོ. ཨབྷིམུཁེ-སམྨུཁཾ. སངྒཧེ-སངྒཡ྄ཧཏི. པིདཧནེ-སཾཝུཏོ. པུནཔྤུནཀམྨེ-སནྡྷཱཝཏི, སཾསརཏི. སམིདྡྷིཡཾ-སམྤནྣོ.

ཨཏི –

ཨཏིཀྐམེ-ཨཏིརོཙཏི, ཨཙྩཡོ, ཨཏཱིཏོ. ཨཏིཀྐནྟེ-ཨཙྩནྟཾ. ཨཏིསྶཡེ-ཨཏིཀུསལོ. བྷུསཏྠེ-ཨཏིཀོདྷོ. ཨནྟོཀམྨེ-མཉྩཾ ཝཱ པཱིཋཾ ཝཱ ཨཏིཧརིཏྭཱ ཋཔེཏི.

ཨདྷི –

ཨདྷིཀེ-ཨདྷིསཱིལཾ. ཨིསྶརེ-ཨདྷིཔཏི, ཨདྷིབྲཧྨདཏྟེ པཉྩཱལཱ. ཨུཔརིབྷཱཝེ-ཨདྷིསེཏི. པརིབྷཝནེ-ཨདྷིབྷཱུཏོ. ཨཛ྄ཛྷཱཡནེ-ཨཛ྄ཛྷེཏི, བྱཱཀརཎམདྷཱིཏེ. ཨདྷིཊྛཱནེ-ནཝཀམྨཾ ཨདྷིཊྛཱཏི, ཙཱིཝརཾ ཨདྷིཊྛཱཏི, ཨིདྡྷིཝིཀུབྦནཾ ཨདྷིཊྛཱཏི. ནིཙྪཡེ-ཨདྷིམུཙྩཏི. པཱཔུཎནེ-བྷོགཀྑནྡྷཾ ཨདྷིགཙྪཏི, ཨམཏཾ ཨདྷིགཙྪཏི.

ཨནུ –

ཨནུགཏེ-ཨནྭེཏི. ཨནུཔྤཙྪིནྣེ-ཨནུསཡོ. པཙྪཱསདྡཏྠེ-ཨནུརཐཾ. པུནཔྤུནབྷཱཝེ-ཨནྭཌྜྷམཱསཾ, ཨནུསཾཝཙྪརཾ. ཡོགྱབྷཱཝེ-ཨནུརཱུཔཾ ¶ .ཀནིཊྛབྷཱཝེ-ཨནུབུདྡྷོ, ཨནུཐེརོ. སེསཾ ཀཱརཀཀཎྜེ ཝཀྑཏི.

ཨཔ –

ཨཔགཏེ-ཨཔེཏི, ཨཔཱཡོ. གརཧེ-ཨཔགབྦྷོ, ཨཔསདྡོ. ཝཛྫནེ-ཨཔསཱལཱཡ ཨཱཡནྟི. པཱུཛཱཡཾ-ཝུཌྜྷ-མཔཙཱཡནྟི. པདུསྶནེ-ཨཔརཛ྄ཛྷཏི.

ཨཔི –

སམྦྷཱཝནེ-ཨཔིཔབྦཏཾ བྷིནྡེཡྻ, མེརུམྤི ཝིནིཝིཛ྄ཛྷེཡྻ. ཨཔེཀྑཱཡཾ-ཨཡམྤི དྷམྨོ ཨནིཡཏོ. སམུཙྩཡེ-ཨིཏིཔི ཨརཧཾ, ཚཝིམྤི དཧཏི, ཙམྨམྤི དཧཏི, མཾསམྤི དཧཏི. གརཧཱཡཾ-ཨཔི ཨམྷཱཀཾ པཎྜིཏཀ. པུཙྪཱཡཾ-ཨཔི བྷནྟེ བྷིཀྑཾ ལབྷིཏྠ, ཨཔི ནུ ཏུམྷེ སོཏུཀཱམཱཏྠ.

ཨབྷི –

ཨབྷིམུཁེ-ཨབྷིཀྐནྟོ. ཝིསིཊྛེ-ཨབྷིཉྙཱ. ཨདྷིཀེ-ཨབྷིདྷམྨོ. ཨུདྡྷཾཀམྨེ-ཨབྷིརཱུཧཏི. ཀུལེ-ཨབྷིཛཱཏོ. སཱརུཔྤེ-ཨབྷིརཱུཔོ. ཝནྡནེ-ཨབྷིཝཱདེཏི. སེསཾ ཀཱརཀཀཎྜེ ཝཀྑཏི.

ཨཝ –

ཨདྷོབྷཱགེ-ཨཝཀྑིཏྟོ. ཝིཡོགེ-ཨཝཀོཀིལཾ ཝནཾ. པརིབྷཝེ-ཨཝཛཱནཱཏི. ཛཱནནེ-ཨཝགཙྪཏི. སུདྡྷིཡཾ-ཝོདཱཡཏི, ཝོདཱནཾ. ནིཙྪཡེ-ཨཝདྷཱརཎཾ. དེསེ-ཨཝཀཱསོ. ཐེཡྻེ-ཨཝཧཱརོ.

ཨུཔ –

ཨུཔགམེ-ཨུཔནིསཱིདཏི. སམཱིཔེ-ཨུཔཙཱརོ, ཨུཔནགརཾ. ཨུཔཔཏྟིཡཾ-སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫཏི. སདིསེ-ཨུཔམཱཎཾ, ཨུཔམེཡྻཾ. ཨདྷིཀེ-ཨུཔཁཱརིཡཾ དོཎོ. ཨུཔརིབྷཱཝེ – ཨུཔསམྤནྣོ ¶ , ཨུཔཙཡོ. ཨནསནེ-ཨུཔཝཱསོ. དོསཀྑཱནེ-པརཾ ཨུཔཝདཏི. སཉྙཱཡཾ-ཨུཔདྷཱ, ཨུཔསགྒོ. པུབྦཀམྨེ-ཨུཔཀྐམོ, ཨུཔཧཱརོ. པཱུཛཱཡཾ-བུདྡྷཾ ཨུཔཊྛཱཏི. གཡ྄ཧཱཀཱརེ-པཙྩུཔཊྛཱནཾ. བྷུསཏྠེ-ཨུཔཱདཱནཾ, ཨུཔཱཡཱསོ, ཨུཔནིསྶཡོ.

པཏི –

པཏིགཏེ-པཙྩཀྑཾ. པཊིལོམེ-པཊིསོཏཾ. པཊིཡོགིམྷི-པཊིཔུགྒལོ. ནིསེདྷེ-པཊིསེདྷོ. ནིཝཏྟེ-པཊིཀྐམཏི. སདིསེ-པཊིརཱུཔཀཾ. པཊིཀམྨེ-རོགསྶ པཊིཀཱརོ. ཨཱདཱནེ-པཊིགྒཎྷཱཏི. པཊིབོདྷེ-པཊིཝེདྷོ. པཊིཙྩེ-པཙྩཡོ. སེསཾ ཀཱརཀཀཎྜེ ཝཀྑཏི.

པརཱ –

པརིཧཱནིཡཾ-པརཱབྷཝོ. པརཱཛཡེ-པརཱཛིཏོ. གཏིཡཾ-པརཱཡནཾ. ཝིཀྐམེ-པརཀྐམོ. ཨཱམསནེ-པརཱམསནཾ.

པརི –

སམནྟབྷཱཝེ-པརིཝུཏོ, པརིཀྑིཏྟོ, པརིཀྑཱརོ. པརིཙྪེདེ-པརིཉྙེཡྻཾ, པརིཛཱནཱཏི. ཝཛྫནེ-པརིཧརཏི. པརིཧཱརོ. ཨཱལིངྒནེ-པརིསྶཛཏི. ནིཝཱསནེ-ཝཏྠཾ པརིདཧཏི. པཱུཛཱཡཾ-པཱརིཙརིཡཱ. བྷོཛནེ-པརིཝིསཏི. ཨབྷིབྷཝེ-པརིབྷཝཏི. དོསཀྑཱནེ-པརིབྷཱསཏི. སེསཾ ཀཱརཀཀཎྜེ ཝཀྑཏི.

ནཱིསདྡོ པན ནཱིཧརཎ, ནཱིཝརཎཱདཱིསུ ཝཏྟཏི, ནཱིཧརཎཾ, ནཱིཝརཎཾཨིཙྩཱདི.

ཨིཏི ཨུཔསགྒཔདརཱསི.

ནིཔཱཏཔདརཱསི

ནིཙྩཾ ¶ ཨེཀརཱུཔེན ཝཱཀྱཔཐེ པཏནྟཱིཏི ནིཔཱཏཱ. པདཱནཾ ཨཱདི, མཛ྄ཛྷཱ’ཝསཱནེསུ ནིཔཏནྟཱིཏི ནིཔཱཏཱཏིཔི ཝདནྟི.

ཨསཏྭཝཱཙཀཱ ཙཱདིསདྡཱ ནིཔཱཏཱ ནཱམ. ཏེ པན ཝིབྷཏྟིཡུཏྟཱ, ཨཡུཏྟཱ ཙཱཏི དུཝིདྷཱ ཧོནྟི. ཏཏྠ ཝིབྷཏྟིཡུཏྟཱ པུབྦེ དསྶིཏཱ ཨེཝ. ཙཱདཡོ ཨཡུཏྟཱ ནཱམ. ཏེ པན ཨནེཀསཏཔྤབྷེདཱ ཧོནྟི. ནིགྷཎྚུསཏྠེསུ གཧེཏབྦཱཏི.

ཨབྱཡཏདྡྷིཏཔཙྩཡཔདརཱསི

ཨབྱཡཏདྡྷིཏཔཙྩཡནྟཱ ནཱམ ཡཐཱ, ཏཐཱ, ཨེཀདྷཱ, ཨེཀཛ྄ཛྷཾ, སབྦསོ, ཀཐཾ, ཨིཏྠཾ ཨིཙྩཱདཡོ. ཏེཧི ཏཏིཡཱལོཔོ.

ཏྭཱདིཔཙྩཡནྟཔདརཱསི

ཏྭཱདིཔཙྩཡནྟཱ ནཱམ ཀཏྭཱ, ཀཏྭཱན, ཀཱཏུན, ཀཱཏུཾ, ཀཱཏཝེ, དཀྑིཏཱཡེ, ཧེཏུཡེ, ཨཱདཱཡ, ཨུཔཱདཱཡ, ཝིཙེཡྻ, ཝིནེཡྻ, སཀྐཙྩ, ཨཱཧཙྩ, ཨུཔསམྤཛྫ, སམེཙྩ, ཨཝེཙྩ, པཊིཙྩ, ཨཏིཙྩ, ཨཱགམྨ, ཨཱརབྦྷཨིཙྩཱདཡོ. ཏེསུ ཏྭཱ, ཏྭཱནནྟེཧི པཋམཱལོཔོ. ཏུཾ, ཏཝེ, ཏཱཡེ, ཏུཡེཔཙྩཡནྟེཧི ཙཏུཏྠཱིལོཔོཏི.

དྷཱཏཝོ པཙྩཡཱ ཙེཝ, ཨུཔསགྒནིཔཱཏཀཱ.

ཨནེཀཏྠཱཝ ཏེ པཊི-སམྦྷིདཱ ཉཱཎགོཙརཱ.

ཨིཏི ནིརུཏྟིདཱིཔནིཡཱ ནཱམ མོགྒལླཱནདཱིཔནིཡཱ

ནཱམཀཎྜོ ནིཊྛིཏོ.

༣. ཀཱརཀཀཎྜ

པཋམཱཝིབྷཏྟིརཱསི

ཨཐ ནཱམཝིབྷཏྟཱིནཾ ཨཏྠབྷེདཱ ཝུཙྩནྟེ.

ཀསྨིཾ ཨཏྠེ པཋམཱ?

༢༨༩. པཋམཏྠམཏྟེ [ཙཾ. ༢.༡.༩༣; པཱ. ༢.༣.༤༦].

ནཱམསྶ ཨབྷིདྷེཡྻམཏྟེ པཋམཱཝིབྷཏྟི ཧོཏི.

རུཀྑོ, མཱལཱ, དྷནཾ.

ཨེཏྠ ཙ མཏྟསདྡེན ཀཏྟུ, ཀམྨཱདིཀེ ཝིབྷཏྱཏྠེ ནིཝཏྟེཏི. ཏསྨཱ ཨཏྠམཏྟནྟི ལིངྒཏྠོཡེཝ ཝུཙྩཏི.

ཏཏྠ ཨནུཙྩཱརིཏེ སཏི སུཎནྟསྶ ཨཝིདིཏོ ཨཏྠོ ལཱིནཏྠོ ནཱམ. ཏཾ ལཱིནམཏྠཾ གམེཏི བོདྷེཏཱིཏི ལིངྒཾ, ཨུཙྩཱརིཏཔདཾ.

ཏཾ པན པཀཏིལིངྒཾ, ནིཔྥནྣལིངྒནྟི དུཝིདྷཾ. ཏཏྠ ཝིབྷཏྟིརཧིཏཾ པཀཏིལིངྒཾ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཾ ལིངྒ, ཝིབྷཏྟཱིནཾ ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཝིབྷཱགཊྛཱནཏྟཱ.

ལཱིནཾ ཨངྒནྟི ལིངྒཾ. ཏཏྠ ‘ལཱིན’ནྟི ཨཔཱཀཊཾ. ‘ཨངྒ’ནྟི ཨཝཡཝོ. ལིངྒཾ, ནཱམཾ, པཱཊིཔདིཀནྟི ཨཏྠཏོ ཨེཀཾ.

ལིངྒསྶ ཨཏྠོ པརམཏྠོ, པཉྙཏྟིཨཏྠོཏི དུཝིདྷོ. ཏཐཱ ཝིསེསནཏྠོ, ཝིསེསྱཏྠོཏི.

ཏཏྠ ཝིསེསནཏྠོ ནཱམ སཀཏྠོ, ཏསྶ ཏསྶ སདྡསྶ པཊིནིཡཏོ པཱཊིཔུགྒལིཀཏྠོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སོཡེཝ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཨཏྠེ ཨཱདིམྷི སདྡུཔྤཏྟིཡཱ ཙིརཀཱལཉྩ སདྡཔཝཏྟིཡཱ ནིབདྡྷཀཱརཎཏྟཱ ནིམིཏྟཏྠོཏི ཙ ཝུཙྩཏི ¶ . སོ སུཏི, ཛཱཏི, གུཎ, དབྦ, ཀྲིཡཱ, ནཱམ, སམྦནྡྷཝསེན སཏྟཝིདྷོ ཧོཏི.

ཝིསེསྱཏྠོ ནཱམ སཱམཉྙཏྠོ, བཧུནིམིཏྟཱནཾ སཱདྷཱརཎཏྠོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི, སོཡེཝ ཏཾཏཾནིམིཏྟཡོགཱ ནེམིཏྟཀཏྠོཏི ཙ ཝུཙྩཏི, སོ ཛཱཏི, གུཎ, དབྦ, ཀྲིཡཱ, ནཱམཝསེན པཉྩཝིདྷོ. གོ, སུཀྐོ, དཎྜཱི, པཱཙཀོ, ཏིསྶོཏི.

ཏཏྠ གོསདྡོ ཡདཱ ཛཱཏིམཏྟཾ ཝདཏི གོ ཛཱཏཱིཏི, ཏདཱ སུཏི ཝིསེསནཾ. ཡདཱ དབྦཾ ཝདཏི གོ གཙྪཏཱིཏི, ཏདཱ སུཏི ཙ ཛཱཏི ཙ ཝིསེསནཾ.

སུཀྐསདྡོ ཡདཱ གུཎམཏྟཾ ཝདཏི སུཀྐོ གུཎོཏི, ཏདཱ སུཏི ཝིསེསནཾ. ཡདཱ གུཎཝིསེསཾ ཝདཏི གོསྶ སུཀྐོཏི, ཏདཱ སུཏི ཙ གུཎཛཱཏི ཙ ཝིསེསནཾ. ཡདཱ གུཎཝནྟཾ དབྦཾ ཝདཏི སུཀྐོ གོཏི, ཏདཱ སུཏི ཙ གུཎཛཱཏི ཙ གུཎཝིསེསོ ཙ སམྦནྡྷོ ཙ ཝིསེསནཾ.

དཎྜཱིསདྡོ ཡདཱ ཛཱཏིམཏྟཾ ཝདཏི དཎྜཱི ཛཱཏཱིཏི, ཏདཱ སུཏི ཙ དབྦཉྩ ཝིསེསནཾ. ཡདཱ དབྦཝནྟཾ དབྦཾ ཝདཏི དཎྜཱི པུརིསོཏི, ཏདཱ སུཏི ཙ དབྦཉྩ ཛཱཏི ཙ སམྦནྡྷོ ཙ ཝིསེསནཾ.

པཱཙཀསདྡོ ཡདཱ ཛཱཏིམཏྟཾ ཝདཏི པཱཙཀོ ཛཱཏཱིཏི, ཏདཱ སུཏི ཙ ཀྲིཡཱ ཙ ཝིསེསནཾ. ཡདཱ ཀྲིཡཱནིཔྥཱདཀཾ དབྦཾ ཝདཏི པཱཙཀོ པུརིསོཏི, ཏདཱ སུཏི ཙ ཀྲིཡཱ ཙ ཛཱཏི ཙ ཀྲིཡཱཀཱརཀསམྦནྡྷོ ཙ ཝིསེསནཾ.

ཏིསྶསདྡོ ཡདཱ ནཱམམཏྟཾ ཝདཏི ཏིསྶོ ནཱམནྟི, ཏདཱ སུཏི ཝིསེསནཾ. ཡདཱ ནཱམཝནྟཾ དབྦཾ ཝདཏི, ཏིསྶོ བྷིཀྑཱུཏི, ཏདཱ སུཏི ཙ ནཱམཛཱཏི ཙ སམྦནྡྷོ ཙ ཝིསེསནཾ.

སབྦཏྠ ཡཾ ཡཾ ཝདཏཱིཏི ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཏཾ ཝིསེསྱནྟི ཙ དབྦནྟི ཙ ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཏྠ ཙ སུཏི ནཱམ སདྡསབྷཱཝཱ ཨེཝ ཧོཏི, སདྡཔཀྑིཀཱ ¶ ཨེཝ. སབྦོ སདྡོ པཋམཾ སཏྟཱབྷིདྷཱཡཀོཏི ཙ ཉཱསེ ཝུཏྟཾ. ཏསྨཱ སབྦཏྠ སུཏིཊྛཱནེ སཏྟཱ ཨེཝ ཡུཏྟཱ ཝཏྟུནྟི. སཏྟཱཏི ཙ ཏསྶ ཏསྶ ཨཏྠསྶ ཝོཧཱརམཏྟེནཔི ལོཀེ ཝིཛྫམཱནཏཱ ཝུཙྩཏི, ཏཾ ཏཾ སདྡཾ སུཎནྟསྶ ཙ ཉཱཎཾ ཏཾཏདཏྠསྶ ཨཏྠིཏཱམཏྟཾ སབྦཔཋམཾ ཛཱནཱཏི, ཏཏོ པརཾ ཛཱཏིསདྡེ ཛཱཏིཾ ཛཱནཱཏི. གུཎསདྡེ གུཎནྟི ཨེཝམཱདི སབྦཾ ཝཏྟབྦཾ. ལིངྒ, སངྑྱཱ, པརིམཱཎཱནིཔི ཝིསེསནཏྠེ སངྒཡ྄ཧནྟི.

ཏཏྠ ལིངྒཾ ནཱམ ཡེ ཨིཏྠི, པུརིསཱནཾ ལིངྒ, ནིམིཏྟ, ཀུཏྟཱ’ཀཔྤཱ ནཱམ ཨབྷིདྷམྨེ ཝུཏྟཱ, ཡེ ཙ ནཔུཾསཀཱནཾ ལིངྒ, ནིམིཏྟ, ཀུཏྟཱ’ཀཔྤཱ ནཱམ ཨཝུཏྟསིདྡྷཱ, ཡེ ཙ སདྡེསུ ཙེཝ ཨཏྠེསུ ཙ ཝིསདཱ’ཝིསདཱཀཱར, མཛ྄ཛྷིམཱཀཱརཱ སནྡིསྶནྟི, སབྦམེཏཾ ལིངྒཾ ནཱམ.

ཨེཝཾ ཝིསེསན, ཝིསེསྱཝསེན དུཝིདྷོ ཨཏྠོ པུབྦེ ཝུཏྟསྶ སདྡལིངྒསྶ ཨཏྠོ ནཱམ, སོ སལིངྒོ, སསངྑྱོ, སཔརིམཱཎོ ཙཱཏི ཏིཝིདྷོ ཧོཏི.

ཏཏྠ སལིངྒོ ཡཐཱ? སཉྙཱ, ཕསྶོ, ཙིཏྟཾ. ཀཉྙཱ, པུརིསོ, ཀུལཾ. མཱལཱ, རུཀྑོ, དྷནནྟི.

སསངྑྱོ ཡཐཱ? ཨེཀོ, དྭེ, ཏཡོ, བཧཱུ ཨིཙྩཱདི.

སཔརིམཱཎོ ཡཐཱ? ཝིདཏྠི, ཧཏྠོ, དོཎོ, ཨཱལ༹ྷཀཾ ཨིཙྩཱདི.

ཨཔི ཙ སུདྡྷོ, སཾསཊྛོཏི དུཝིདྷོ ལིངྒཏྠོ. ཏཏྠ ཀམྨཱདིསཾསགྒརཧིཏོ སུདྡྷོ ནཱམ. སོ སལིངྒོ, སསངྑྱོ, སཔརིམཱཎོ, ཨུཔསགྒཏྠོ, ནིཔཱཏཏྠོ, པཱཊི-པདིཀཏྠོཏི ཚབྦིདྷོ. ཨཏྠི, སཀྐཱ, ལབྦྷཱཨིཙྩཱདི ཨིདྷ པཱཊིཔདིཀཾ ནཱམ. ཏུན, ཏྭཱན, ཏྭཱ, ཏཝེ, ཏུཾ, ཁཏྟུཾཔཙྩཡནྟཱཔི ནིཔཱཏེསུ གཡ྄ཧནྟི.

སཾསཊྛོ ¶ ཝུཏྟསཾསཊྛོ, ཨཝུཏྟསཾསཊྛོཏི དུཝིདྷོ. ཏཏྠ ཝུཏྟསཾསཊྛོ ཙཏུབྦིདྷོ སམཱསེན ཝུཏྟསཾསཊྛོ, ཏདྡྷིཏེན, ཨཱཁྱཱཏེན, ཀིཏེནཱཏི. ཏཏྠ སམཱསེན ཝུཏྟོ ཚཀཱརཀསམྦནྡྷཝསེན སཏྟཝིདྷོ, བྷཱཝེན སདྡྷིཾ ཨཊྛཝིདྷོ ཝཱ, ཏཐཱ ཏདྡྷིཏེན ཝུཏྟོ. ཨཱཁྱཱཏེན ཝུཏྟོ ཀཏྟུ, ཀམྨ, བྷཱཝཝསེན ཏིཝིདྷོ. ཀིཏེན ཝུཏྟོ ཚཀཱརཀ, བྷཱཝཝསེན སཏྟཝིདྷོ. སབྦོ སུདྡྷོ ཙེཝ ཝུཏྟསཾསཊྛོ ཙ པཋམཱཡ ཝིསཡོ.

ཨཝུཏྟསཾསཊྛོཔི ཀཏྟུསཾསཊྛོ, ཀམྨསཾསཊྛོཏིཨཱདིནཱ ཨནེཀཝིདྷོ. སོ དུཏིཡཱདཱིནཾ ཨེཝ ཝིསཡོཏི. ཨེཏྠ ཙ ཝིབྷཏྟིཡཱ ཝིནཱ ཀེཝལོ སདྡོ པཡོགཾ ནཱརཧཏཱིཏི ཀཏྭཱ པཡོགཱརཧཏྠམེཝ ཚབྦིདྷེ སུདྡྷེ ཙཏུབྦིདྷེ ཙ ཝུཏྟསཾསཊྛེ པཋམཱ པཡུཛྫཏི, ན ཨཏྠཛོཏནཏྠཾ.

ཀེནཙི ཝཱཙཀེན ཨཝུཏྟཱནི པན ཀམྨཱདཱིནི ཝིབྷཏྟཱིཧི ཝིནཱ ཝིདིཏཱནི ན ཧོནྟཱིཏིཀཏྭཱ ཨཏྠཛོཏནཏྠམྤི ཀམྨཱདཱིསུ དུཏིཡཱདཡོ པཡུཛྫནྟི. ཏསྨཱ ཨཏྠམཏྟེཏི ཨིདྷ དེསནྟརཱཝཙྪེདཀེ ཝིསཡམཏྟེ བྷུམྨཾ. ཀམྨེ དུཏིཡཱཨིཙྩཱདཱིསུ པན ནིཔྥཱདེཏབྦེ པཡོཛནེ བྷུམྨནྟི ཨེཝཾ དྭིནྣཾ བྷུམྨཱནཾ ནཱནཏྟཾ ཝེདིཏབྦནྟི.

༢༩༠. ཨཱམནྟནེ [ཀ. ༢༨༥; རཱུ. ༧༠; ནཱི. ༥༧༨; ཙཾ. ༢.༡.༩༤; པཱ. ༢.༣.༤༧; ཨཱམནྟཎེ (བཧཱུསུ)].

པགེཝ སིདྡྷསྶ ཝཏྠུནོ ནཱམེན ཝཱ ནིཔཱཏེན ཝཱ ཨཏྟནོ ཨབྷིམུཁཱིཀརཎཾ ཨཱམནྟནཾ ནཱམ. ཨདྷིཀཱམནྟནེ ཨཏྠམཏྟེ པཋམཱ ཧོཏི. ཨེཏྠ ཙ ཨཱམནྟནཔདཾ ནཱམ ཀྲིཡཱཔེཀྑཾ ན ཧོཏི, ཏསྨཱ ཀཱརཀསཉྙཾ ན ལབྷཏི.

ཏཾ པན དུཝིདྷཾ སཱདརཱ’ནཱདརཝསེན. ཨེཧི སམྨ, ཨེཧི ཛེཏི.

ཏཐཱ ¶ སཛཱིཝ, ནིཛྫཱིཝཝསེན, བྷོ པུརིས, ཝདེཧི བྷོ སངྑ, ཝདེཧི བྷོ སངྑ [དཱི. ནི. ༢.༤༢༦]. ཨུམྨུཛྫ བྷོ པུཐུསིལེ, ཨུམྨུཛྫ བྷོ པུཐུསིལེཏི [སཾ. ནི. ༤.༣༥༨].

ཏཐཱ པཙྩཀྑཱ’པཙྩཀྑཝསེན, བྷོ པུརིས, ཀཧཾ ཨེཀཔུཏྟཀ, ཀཧཾ ཨེཀཔུཏྟཀཱཏི [སཾ. ནི. ༢.༦༣; དྷ. པ. ཨཊྛ. ༡.༢].

ཏཐཱ ནིཡམཱ’ནིཡམཝསེན, བྷོ པུརིས, ཨཙྪརིཡཾ ཝཏ བྷོ ཨབྦྷུཏཾ ཝཏ བྷོ [དཱི. ནི. ༢.༡༩༢]. ཡཏྲ ཧི ནཱམ སཉྙཱི སམཱནོཏིཨཱདི [དཱི. ནི. ༢.༡༩༢]. ཨིདཾ ཨཱམནྟནཾ ནཱམ པགེཝ སིདྡྷེ ཨེཝ ཧོཏི, ན ཝིདྷཱཏབྦེ, ན ཧི པགེཝ རཱཛབྷཱཝཾ ཝཱ བྷིཀྑུབྷཱཝཾ ཝཱ ཨཔྤཏྟཾ ཛནཾ ‘‘བྷོ རཱཛཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘བྷོ བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཝཱ ཨཱམནྟེནྟཱིཏི.

པཋམཱཝིབྷཏྟིརཱསི ནིཊྛིཏོ.

དུཏིཡཱཝིབྷཏྟིརཱསི

ཀསྨིཾ ཨཏྠེ དུཏིཡཱ?

༢༩༡. ཀམྨེ དུཏིཡཱ [ཀ. ༢༩༧; རཱུ. ༢༨༤; ནཱི. ༥༨༠; ཙཾ. ༢.༡.༤༣; པཱ. ༡.༤.༤༩-༥༡].

ཀམྨཏྠེ དུཏིཡཱ ཧོཏི. ཀརིཡཏེཏི ཀམྨཾ, ཏཾ ནིབྦཏྟིཀམྨཾ, ཝིཀཏིཀམྨཾ, པཏྟིཀམྨནྟི ཏིཝིདྷཾ ཧོཏི.

ཏཏྠ ནིབྦཏྟིཀམྨཾ ཡཐཱ? ཨིདྡྷིམཱ ཧཏྠིཝཎྞཾ མཱཔེཏི, རཱཛཱ ནགརཾ མཱཔེཏི, མཱཏཱ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡཏི, བཱིཛཾ རུཀྑཾ ཛནེཏི, ཀམྨཾ ཝིཔཱཀཾ ཛནེཏི, ཨཱཧཱརོ བལཾ ཛནེཏི, ཛནོ པུཉྙཾ ཀརོཏི, པཱཔཾ ཀརོཏི, བུདྡྷོ དྷམྨཾ དེསེསི, ཝིནཡཾ པཉྙཔེསི, བྷིཀྑུ ཛྷཱནཾ ཨུཔྤཱདེཏི, མགྒཾ ཨུཔྤཱདེཏི ཨིཙྩཱདི.

ཝིཀཏིཀམྨཾ ¶ ཡཐཱ? གེཧཾ ཀརོཏི, རཐཾ ཀརོཏི, གྷཊཾ ཀརོཏི, པཊཾ ཝཱཡཏི, ཨོདནཾ པཙཏི, བྷཏྟཾ པཙཏི, ཀཊྛཾ ཨངྒཱརཾ ཀརོཏི, སུཝཎྞཾ ཀཊཀཾ ཀརོཏི, གེཧཾ ཛྷཱཔེཏི, རུཀྑཾ ཚིནྡཏི, པཱཀཱརཾ བྷིནྡཏི, ཝིཧཡོ ལུནཱཏི, པཱཎཾ ཧནཏི, བྷཏྟཾ བྷུཉྫཏི ཨིཙྩཱདི.

པཏྟིཀམྨཾ ཡཐཱ? གཱམཾ གཙྪཏི, གེཧཾ པཝིསཏི, རུཀྑཾ ཨཱརོཧཏི, ནདིཾ ཏརཏི, ཨཱདིཙྩཾ པསྶཏི, དྷམྨཾ སུཎཱཏི, བུདྡྷཾ ཝནྡཏི པཡིརུཔཱསཏི ཨིཙྩཱདི.

པཀཏིཀམྨཾ, ཝིཀཏིཀམྨནྟི དུཝིདྷཾ. སུཝཎྞཾ ཀཊཀཾ ཀརོཏི, ཀཊྛཾ ཨངྒཱརཾ ཀརོཏི, པུརིསཾ ཋིཏཾ པསྶཏི, པུརིསཾ གཙྪནྟཾ པསྶཏི, བྷིཀྑུཾ པསྶཏི སཏཾ, སམྤཛཱནཾ, ཨབྷིཀྐམནྟཾ, པཊིཀྐམནྟཾ, ཨཱལོཀེནྟཾ, ཝིལོཀེནྟཾ, སམིཉྫེནྟཾ, པསཱརེནྟཾ.

ཨེཏྠ ‘པུརིསཾ, བྷིཀྑུ’ནྟི པཀཏིཀམྨཾ, ‘ཋིཏཾ, སཏཾ’ཨིཙྩཱདཱིནི ཝིཀཏིཀམྨཱནི.

དྷཱཏུཀམྨཾ, ཀཱརིཏཀམྨནྟི དུཝིདྷཾ. གཱམཾ གཙྪཏི, པུརིསཾ གཱམཾ གམེཏི.

དྷཱཏུཀམྨཉྩ དྭིཀམྨིཀདྷཱཏཱུནཾ དུཝིདྷཾ པདྷཱནཀམྨཾ, ཨཔྤདྷཱནཀམྨནྟི. ཨཛཔཱལོ ཨཛཾ གཱམཾ ནེཏི, པུརིསོ བྷཱརཾ གཱམཾ ཝཧཏི, ཧརཏི, གཱམཾ སཱཁཾ ཀཌྜྷཏི, གཱཝིཾ ཁཱིརཾ དོཧཏི, བྲཱཧྨཎཾ ཀམྦལཾ ཡཱཙཏི, བྲཱཧྨཎཾ བྷཏྟཾ བྷིཀྑཏི, གཱཝིཡོ ཝཛཾ ཨཝརུནྡྷཏི, བྷགཝནྟཾ པཉྷཾ པུཙྪཏི, རུཀྑཾ ཕལཱནི ཨོཙིནཱཏི, སིསྶཾ དྷམྨཾ བྲཝཱིཏི, བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨེཏདཝོཙ [ཨུདཱ. ༢༣ (ཐོཀཾ ཝིསདིསཾ)], སིསྶཾ དྷམྨཾ ཨནུསཱསཏི ཨིཙྩཱདི.

ཨེཏྠ ཙ ‘ཨཛཾ, ཁཱིརཾ’ ཨིཙྩཱདི པདྷཱནཀམྨཾ ནཱམ ཀཏྟཱརཱ པརིགྒཧེཏུཾ ཨིཊྛཏརཏྟཱ. ‘གཱམཾ, གཱཝིཾ’ཨིཙྩཱདི ཨཔྤདྷཱནཀམྨཾ ནཱམ ཏཐཱ ཨནིཊྛཏརཏྟཱ.

ཏཏྠ ¶ པདྷཱནཀམྨཾ ཀཐིནཀམྨཾ ནཱམ, ཀམྨབྷཱཝེ ཐིརཀམྨནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཔྤདྷཱནཀམྨཾ ཨཀཐིནཀམྨཾ ནཱམ, ཨཐིརཀམྨནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཉྷི ཀདཱཙི སམྤདཱནཾ ཧོཏི, ཀདཱཙི ཨཔཱདཱནཾ, ཀདཱཙི སཱམི, ཀདཱཙི ཨོཀཱསོ. ཡཐཱ – སོ མཾ དཀཱཡ ནེཏི, གཱཝིཏོ ཁཱིརཾ དོཧཏི, གཱཝིཡཱ ཁཱིརཾ དོཧཧི, གཱཝིཡཾ ཁཱིརཾ དོཧཏི ཨིཙྩཱདི.

ཀམྨེ དུཏིཡཱཏི ཝཏྟཏེ.

༢༩༢. གཏིབོདྷཱཧཱརསདྡཏྠཱ ཀམྨཀ བྷཛྫཱདཱིནཾ པཡོཛྫེ [ཀ. ༣༠༠; རཱུ. ༢༨༦; ནཱི. ༥༨༧; ཙཾ. ༢.༡.༤༤; པཱ. ༡.༤.༥༢].

ནིཙྩཝིདྷིསུཏྟམིདཾ. གམནཏྠཱནཾ བོདྷནཏྠཱནཾ ཨཱཧཱརཏྠཱནཾ སདྡཏྠཱནཾ ཨཀམྨཀཱནཾ བྷཛྫཱདཱིནཉྩ དྷཱཏཱུནཾ པཡོཛྫེ ཀམྨནི དུཏིཡཱ ཧོཏི. ཨེཏྠ ཙ པཡོཛྫཀམྨཾ ནཱམ ཀཱརིཏཀམྨཾ ཝུཙྩཏི.

པུརིསོ པུརིསཾ གཱམཾ གམཡཏི, སཱམིཀོ ཨཛཔཱལཾ ཨཛཾ གཱམཾ ནཡཱཔེཏི, ཨཱཙརིཡོ སིསྶཾ དྷམྨཾ བོདྷེཏི, པུརིསོ པུརིསཾ བྷཏྟཾ བྷོཛེཏི, ཨཱཙརིཡོ སིསྶཾ དྷམྨཾ པཱཋེཏི, པུརིསོ པུརིསཾ སཡཱཔེཏི, ཨཙྪཱཔེཏི, ཨུཊྛཱཔེཏི, པུརིསོ པུརིསཾ དྷཉྙཾ བྷཛྫཱཔེཏི, ཀོཊྚཱཔེཏི, ཨུདྡྷརཱཔེཏི.

ཨེཏེསམཱིཏི ཀིཾ? པུརིསོ པུརིསེན ཨོདནཾ པཱཙེཏི.

ཨེཏྠ ཙ གམནཏྠཱདཱིནཾ པཡོཛྫེ ཏཏིཡཱཔི རཱུཔསིདྡྷིཡཾ [༡༤༡ པིཊྛེ] སདྡནཱིཏིཡཉྩ [སུཏྟ-༡༤༨ པིཊྛེ] ཝུཏྟཱ. སདྡནཱིཏིཡཾ ཏཏིཡཱཔཡོགེཔི ཀམྨཏྠམེཝ ཨིཙྪཏི. ཉཱསཱདཱིསུ ཀཏྭཏྠཾ ཨིཙྪནྟི.

ཡདཱ ¶ པན པཋམཾ པཡོཛཀཾ ཨཉྙོ དུཏིཡོ པཡོཛེཏི, ཏདཱ པཋམོ པཡོཛྫོ ནཱམ. ཏསྨིཾ ཏཏིཡཱཨེཝཱཏི ཝུཏྟིཡཾ ཝུཏྟཾ. ཨཏྟནཱ ཝིཔྤཀཏཾ ཀུཊིཾ པརེཧི པརིཡོསཱཔེཏི [པཱརཱ. ༣༦༣].

༢༩༣. ཧརཱདཱིནཾ ཝཱ [ཀ. ༣༠༠; རཱུ. ༢༨༦; ནཱི. ༥༨༧; ཙཾ. ༢.༡.༤༥; པཱ. ༡.༤.༥༣].

ཧརཱདཱིནཾ པཡོཛྫེ ཀམྨནི ཝིཀཔྤེན དུཏིཡཱ ཧོཏི.

སཱམིཀོ པུརིསཾ བྷཱརཾ ཧཱརེཏི པུརིསེན ཝཱ, པུརིསཾ ཨཱཧཱརཾ ཨཛ྄ཛྷོཧཱརེཏི པུརིསེན ཝཱ, པུརིསཾ ཀམྨཾ ཀཱརེཏི པུརིསེན ཝཱ, རཱཛཱ པུརིསཾ ཨཏྟཱནཾ དསྶེཏི པུརིསེན ཝཱ, པུརིསཾ བུདྡྷཾ ཝནྡཱཔེཏི པུརིསེན ཝཱ.

༡༩༤. ན ཁཱདཱདཱིནཾ [ཀ. ༣༠༠; རཱུ. ༢༨༦; ནཱི. ༥༨༧; ཙཾ. ༢.༡.༤༧; པཱ. ༡.༤.༥༧].

ཁཱདཱདཱིནཾ པཡོཛྫེ ཀམྨནི ན དུཏིཡཱ ཧོཏི.

སཱམིཀོ པུརིསེན ཁཛྫཾ ཁཱདཱཔེཏི, ཨད-བྷཀྑནེ, བྷཏྟཾ ཨཱདེཏི, སཱམིཀོ དཱསེན པུརིསཾ ཨཝ྄ཧཱཔེཏི, སདྡཱཡཱཔེཏི, ཀནྡཡཏི, ནཱདཡཏི. ཨེཏྠ ཙ ‘སདྡཱཡཱཔེཏཱི’ཏི སདྡཾ ཀཱརཱཔེཏི, ནཱམདྷཱཏུ ཙེསཱ. ཀནྡ, ནདཱཔི སདྡཏྠཱཡེཝ.

༢༩༥. ཝཧིསྶཱནིཡནྟུཀེ [ཀ. ༣༠༠; རཱུ. ༢༨༦; ནཱི. ༥༨༧; ཙཾ. ༢.༡.༤༨; པཱ. ༡.༤.༥༢].

ཝཧིསྶཱཏི དྷཱཏུནིདྡེསོ ཨི-ཀཱརོ, ནིཡཱམེཏི པཡོཛེཏཱིཏི ནིཡནྟཱ, ནཏྠི ནིཡནྟཱ ཨེཏསྶཱཏི ཨནིཡནྟུཀོ. ཡསྶ ཨཉྙེན པཡོཛཀེན ཀིཙྩཾ ནཏྠི, སཡམེཝ ཉཏྭཱ ཝཧཏི, སོ ཨནིཡནྟུཀོ ནཱམ, ཝཧདྷཱཏུསྶ ཏཱདིསེ ཨནིཡནྟུཀེ པཡོཛྫེ ཀམྨནི དུཏིཡཱ ན ཧོཏི.

སཱམིཀོ ¶ དཱསེན བྷཱརཾ ཝཱཧེཏི.

ཨནིཡནྟུཀེཏི ཀིཾ? བལཱིབདྡེ བྷཱརཾ ཝཱཧེཏི.

༢༩༦. བྷཀྑིསྶཱཧིཾསཱཡཾ [ཀ. ༣༠༠; རཱུ. ༢༨༦; ནཱི. ༥༨༧; ཙཾ. ༢.༡.༤༩; པཱ. ༡.༤.༥].

བྷཀྑིཏུཾ ཨིཙྪནྟསྶ བྷཀྑཱཔནཾ ཧིཾསཱ ནཱམ ན ཧོཏི, ཨནིཙྪནྟསྶ བྷཀྑཱཔནཾ ཧིཾསཱ ནཱམ, བྷཀྑདྷཱཏུསྶ པཡོཛྫེ ཀམྨནི ཨཧིཾསཱཝིསཡེ དུཏིཡཱ ན ཧོཏི.

སཱམིཀོ པུརིསེན མོདཀེ བྷཀྑཱཔེཏི.

ཨཧིཾསཱཡནྟི ཀིཾ? བལཱིབདྡེ སསྶཾ བྷཀྑཱཔེཏི. ཨེཏྠ ‘སསྶ’ནྟི ཐཱུལཏརཾ སསྶནྟི ཝདནྟི.

པཱལི༹ཡཾ ‘‘སབྦེསཾ ཝིཉྙཱཔེཏྭཱན [ཨཔ. ཐེར ༡.༡.༤༣༨], ཏོསེནྟི སབྦཔཱཎིནཾ [ཨཔ. ཐེར ༡.༡.༣༠༠]. ཐེརསྶ པཏྟོ དུཏིཡསྶ གཱཧེཏབྦོ’’ ཨིཙྩཱདིནཱ [པཱརཱ. ༦༡༥] པཡོཛྫེ ཚཊྛཱིཔི དིསྶཏི.

༢༩༧. ཛྷཱདཱིཧི ཡུཏྟཱ [ཀ. ༢༩༩; རཱུ. ༢༨༨; ནཱི. ༥༨༢, ༥༨༦; ཙཾ. ༢.༡.༥༠; པཱ. ༢.༣.༢].

དྷཱིཨིཙྩཱདཱིཧི ནིཔཱཏོཔསགྒེཧི ཡུཏྟཱ ལིངྒམྷཱ དུཏིཡཱ ཧོཏི.

དྷཱི བྲཱཧྨཎསྶ ཧནྟཱརཾ [དྷ. པ. ༣༨༩], དྷཱིརཏྠུ’མཾ པཱུཏིཀཱཡཾ [ཛཱ. ༡.༣.༡༢༩], དྷཱིརཏྠུ ཏཾ དྷནལཱབྷཾ [ཛཱ. ༡.༤.༣༦], དྷཱིརཏྠུ བཧུཀེ ཀཱམེ. ཏཏིཡཱཔི དིསྶཏི, དྷཱིརཏྠུ ཛཱིཝིཏེན མེ [ཛཱ. ༢.༡༧.༡༣༥]. ཨནྟརཱ ཙ རཱཛགཧཾ ཨནྟརཱ ཙ ནཱལ༹ནྡཾ [དཱི. ནི. ༡.༡], ཨབྷིཏོ གཱམཾ ཝསཏི, པརིཏོགཱམཾ ཝསཏི, ནདིཾ ནེརཉྫརཾ པཏི [སུ. ནི. ༤༢༧], ཨེཏེསུ ཚཊྛྱཏྠེ དུཏིཡཱ.

ཏཐཱ ¶ པཊིབྷཱཏི མཾ བྷགཝཱ [ཨུདཱ. ༤༥; སཾ. ནི. ༡.༢༡༧], ཨཔིསྶུ མཾ ཏིསྶོ ཨུཔམཱཡོ པཊིབྷཾསུ [མ. ནི. ༡.༣༧༤], པཊིབྷཱཏུ ཏཾ བྷིཀྑུ དྷམྨོ བྷཱསིཏུཾ [མཧཱཝ. ༢༥༨]. པཊིབྷནྟུ ཏཾ ཙུནྡ བོཛ྄ཛྷངྒཱ [སཾ. ནི. ༣.༧༩] – ‘མ’ནྟི མམ, ‘ཏ’ནྟི ཏཝ, སམྤདཱནཏྠེ དུཏིཡཱ. ‘མ’ནྟི མམཉཱཎེ, ‘ཏ’ནྟི ཏཝཉཱཎེཏིཔི ཝཎྞེསུཾ. ན ཨུཔཱཡམནྟརེན ཨཏྠསྶ སིདྡྷི, ནཏྠི སམཱདཱནམནྟརེན སིཀྑཱཔཊིལཱབྷོ, ནེཝིདྷ ན ཧུརཾ ན ཨུབྷཡམནྟརེན, ཨེསེཝནྟོ དུཀྑསྶ [མ. ནི. ༣.༣༩༣; ཨུདཱ. ༧༤]. ཏཏྠ ‘ཨནྟརེནཱ’ཏི ནིཔཱཏཔདམེཏཾ, ཝཛྫེཏྭཱཏྱཏྠོ. པུབྦེན གཱམཾ, དཀྑིཎེན གཱམཾ, ཨུཏྟརེན གཱམཾ, གཱམསྶ པུབྦེཏི ཨཏྠོ.

ཨུཔསགྒཔུབྦཱནཾ ཨཀམྨཀདྷཱཏཱུནཾ པཡོགེ ཨཱདྷཱརེ དུཏིཡཱ, པཐཝིཾ ཨདྷིསེསྶཏི, གཱམཾ ཨདྷིཏིཊྛཏི, རུཀྑཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི, མཉྩཾ ཝཱ པཱིཋཾ ཝཱ ཨབྷིནིསཱིདེཡྻ ཝཱ ཨབྷིནིཔཛྫེཡྻ ཝཱ [པཱཙི. ༡༣༠], གཱམཾ ཨུཔཝསཏི, གཱམཾ ཨནུཝསཏི, པབྦཏཾ ཨདྷིཝསཏི, གྷརཾ ཨཱཝསཏི, ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི [དཱི. ནི. ༡.༢༥༨; པཱརཱ. ༥༡༩], ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསཏི, ཀཱམཱཝཙརཾ ཨུཔཔཛྫཏི, རཱུཔཱཝཙརཾ ཨུཔཔཛྫཏི, ཨརཱུཔཱཝཙརཾ ཨུཔཔཛྫཏི, སཀྐསྶ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི, ནིཔནྣཾ ཝཱ ཨུཔནིཔཛྫེཡྻ [དཱི. ནི. ༣.༢༨༢], ནིསིནྣཾ ཝཱ ཨུཔནིསཱིདེཡྻ [དཱི. ནི. ༣.༢༨༢], ཋིཏཾ ཝཱ ཨུཔཏིཊྛེཡྻ [དཱི. ནི. ༣.༢༨༢] ཨིཙྩཱདི.

ཏཔྤཱན, ཙཱརེཔི དུཏིཡཱ, ནདིཾ པིཝཏི, སམུདྡཾ པིཝཏི, གཱམཾ ཙརཏི, ཨརཉྙཾ ཙརཏི, ནདིཡཾ, གཱམེཏི ཨཏྠོ.

ཀཱལ, དིསཱསུཔི ཨཱདྷཱརེ ཨེཝ དུཏིཡཱ, ཏཾ ཁཎཾ, ཏཾ མུཧུཏྟཾ, ཏཾ ཀཱལཾ, ཨེཀམནྟཾ [ཁུ. པཱ. ༥.༡], ཨེཀཾ སམཡཾ [ཁུ. པཱ. ༥.༡; དཱི. ནི. ༡.༡], པུབྦཎྷསམཡཾ [པཱརཱ. ༡༦], སཱཡནྷསམཡཾ, ཏཾ དིཝསཾ, ཨིམཾ རཏྟིཾ [དཱི. ནི. ༣.༢༨༥], དུཏིཡམྤི, ཏཏིཡམྤི, ཙཏུཏྠཾ ཝཱ པཉྩམཾ ཝཱ ཨཔྤེཏི, ཏཏོ པུབྦཾ, ཏཏོ པརཾ, པུརིམཾ དིསཾ [དཱི. ནི. ༢.༣༣༦], དཀྑིཎཾ དིསཾ [དཱི. ནི. ༢.༣༣༦], པཙྪིམཾ དིསཾ [དཱི. ནི. ༢.༣༣༦], ཨུཏྟརཾ དིསཾ [དཱི. ནི. ༢.༣༣༦], ཨིམཱ དས ¶ དིསཱཡོ, ཀཏམཾ དིསཾ ཏིཊྛཏི ནཱགརཱཛཱ [ཛཱ. ༡.༡༦.༡༠༤], ཨིམཱསུ དིསཱསུ ཀཏམཱཡ དིསཱཡ ཏིཊྛཏི ཚདྡནྟནཱགརཱཛཱཏི ཨཏྠོཨིཙྩཱདི.

༢༩༨. ལཀྑཎིཏྠམྦྷཱུཏཝིཙྪཱསྭབྷིནཱ [ཀ. ༢༩༩; རཱུ. ༢༨༨; ནཱི. ༥༨༢, ༥༨༦; ཙཾ. ༢.༡.༥༤; པཱ. ༡.༤.༩༠, ༩༡; ༢.༣.༨].

ལཀྑཎཱདཱིསུ ཨཏྠེསུ པཝཏྟེན ཨབྷིནཱ ཡུཏྟཱ ལིངྒམྷཱ དུཏིཡཱ ཧོཏི.

ལཀྑཱིཡཏི ལཀྑིཏབྦཾ ཨནེནཱཏི ལཀྑཎཾ. ཨཡཾ པཀཱརོ ཨིཏྠཾ, ཨཱིདིསོ ཝིསེསོཏི ཨཏྠོ. ཨིཏྠཾ བྷཱུཏོ པཏྟོཏི ཨིཏྠམྦྷཱུཏོ. བྷིནྣེ ཨཏྠེ བྱཱཔིཏུཾ ཨིཙྪཱ ཝིཙྪཱ.

ཏཏྠ ལཀྑཎེ –

རུཀྑམབྷི ཝིཛྫོཏཏེ ཝིཛྫུ, རུཀྑཾ ཨབྷི བྱཱཔེཏྭཱ ཝིཛྫོཏཏེཏི ཨཏྠོ, ཝིཛྫོབྷཱསེན བྱཱཔིཏོ རུཀྑོ ཝིཛྫུཔྤཱདསྶ ལཀྑཎཾ སཉྙཱཎཾ ཧོཏི.

ཨིཏྠམྦྷཱུཏེ –

སཱདྷུ དེཝདཏྟོ མཱཏརམབྷི, མཱཏརཾ ཨབྷི ཝིསིཊྛཾ ཀཏྭཱ སཱདྷཱུཏི ཨཏྠོ, དེཝདཏྟོ སཀྐཙྩཾ མཱཏུཔཊྛཱནེ ཨགྒཔུརིསོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཾ ཁོ པན བྷཝནྟཾ གོཏམཾ ཨེཝཾ ཀལྱཱཎོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོ [པཱརཱ. ༡]. ཨེཏྠ ཙ ‘ཨབྦྷུགྒཏོ’ཏི ཨབྷི ཝིསིཊྛཾ ཀཏྭཱ ཨུགྒཏོཏི ཨཏྠོ, ཨཡཾ ཀིཏྟིསདྡོ བྷོཏོ གོཏམསྶ སཀལལོཀགྒབྷཱཝཾ པཀཱསེཏྭཱ ཨུགྒཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི, ཀིཏྟིསདྡསམྦནྡྷེ པན ཏསྶ ཁོ པན བྷོཏོ གོཏམསྶཱཏི ཨཏྠོ.

ཝིཙྪཱཡཾ –

རུཀྑཾ ¶ རུཀྑཾ ཨབྷི ཝིཛྫོཏཏེ ཙནྡོ, བྱཱཔེཏྭཱ ཝིཛྫོཏཏེཏྱཏྠོ.

ཨེཏྠ ཙ ལཀྑཎཱདིཨཏྠཱ ཨབྷིསདྡེན ཛོཏནཱིཡཱ པིཎྜཏྠཱ ཨེཝ, ན ཝཙནཱིཡཏྠཱ, བྱཱཔནཱདིཨཏྠཱ ཨེཝ ཝཙནཱིཡཏྠཱཏི.

༢༩༩. པཏིཔརཱིཧི བྷཱགེ ཙ [ཀ. ༢༩༩; རཱུ. ༢༨༨; ནཱི. ༥༨༢, ༥༨༦; ཙཾ. ༢.༡.༥༥; པཱ. ༡.༤.༩༠].

ལཀྑཎི’ཏྠམྦྷཱུཏ, ཝིཙྪཱསུ ཙ བྷཱགེ ཙ པཝཏྟེཧི པཏི, པརཱིཧི ཡུཏྟཱ ལིངྒམྷཱ དུཏིཡཱ ཧོཏི.

ལཀྑཎེ –

རུཀྑཾ པཏི ཝིཛྫོཏཏེ ཝིཛྫུ, རུཀྑཾ པརི ཝིཛྫོཏཏེ ཝིཛྫུ. ཏཏྠ ‘པཏཱི’ཏི པཊིཙྩ, ‘པརཱི’ཏི ཕརིཏྭཱ.

ཨིཏྠམྦྷཱུཏེ –

སཱདྷུ དེཝདཏྟོ མཱཏརཾ པཏི, སཱདྷུ དེཝདཏྟོ མཱཏརཾ པརི.

ཝིཙྪཱཡཾ –

རུཀྑཾ རུཀྑཾ པཏི ཝིཛྫོཏཏེ ཙནྡོ, རུཀྑཾ རུཀྑཾ པརི ཝིཛྫོཏཏེ ཙནྡོ.

བྷཱགེ –

ཏཾ དཱིཡཏུ, ཡདེཏྠ མཾ པཏི སིཡཱ, ཏཾ དཱིཡཏུ, ཡདེཏྠ མཾ པརི སིཡཱ. ཏཏྠ ‘པཏཱི’ཏི པཊིཙྩ, ‘པརཱི’ཏི པརིཙྩ, ཨུདྡིསྶཱཏི ཨཏྠོ, ‘ཋཔིཏ’ནྟི པཱཋསེསོ. ཨེཏྠ མཾ ཨུདྡིསྶ ཡཾ ¶ ཝཏྠུ ཋཔིཏཾ སིཡཱ, ཏཾ མེ དཱིཡཏཱུཏྱཏྠོ, ཨེཏེསུ བཧཱུསུ བྷཱགེསུ ཡོ མམ བྷཱགོ, སོ མཡ྄ཧཾ དཱིཡཏཱུཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏཱིཏི.

༣༠༠. ཨནུནཱ [ཀ. ༢༩༩; རཱུ. ༢༨༨; ནཱི. ༥༨༢, ༥༨༦; ཙཾ. ༢.༡.༥༦; པཱ. ༡.༤.༨༤, ༩༠].

ལཀྑཎི’ཏྠམྦྷཱུཏ, ཝིཙྪཱསུ ཙ བྷཱགེ ཙ པཝཏྟེན ཨནུནཱ ཡུཏྟཱ ལིངྒམྷཱ དུཏིཡཱ ཧོཏི.

ལཀྑཎེ –

རུཀྑཾ ཨནུ ཝིཛྫོཏཏེ ཝིཛྫུ, རུཀྑཾ ཨནུ ཕརིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཱནི, སམྦུདྡྷམནུཔབྦཛུཾ [བུ. ཝཾ. ༢༡.༥], ‘སམྦུདྡྷ’ནྟི བོདྷིསཏྟཾ, ཨནུ གནྟྭཱ པབྦཛིཾསཱུཏི ཨཏྠོ, ཝིཔསྶིབོདྷིསཏྟེ པབྦཛིཏེ སཏི ཏཱནིཔི ཙཏུརཱསཱིཏིཀུལཔུཏྟསཧསྶཱནི པབྦཛིཾསཱུཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཙྩཀྲིཡམནུ ཝུཊྛི པཱཝསྶི, ‘ཨནཱུ’ཏི ཨནྭཱཡ, པཊིཙྩཱཏི ཨཏྠོ, སཙྩཀྲིཡཱཡ སཏི སཙྩཀྲིཡཧེཏུ དེཝོ པཱཝསྶཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ‘‘ཧེཏུ ཙ ལཀྑཎཾ བྷཝཏཱི’’ཏི ཝུཏྟིཡཾ ཝུཏྟཾ. སཙྩཀྲིཡཱཡ སཧེཝཱཏིཔི ཡུཛྫཏི. ‘‘སཧ སཙྩེ ཀཏེ མཡ྄ཧ’’ནྟི [ཙརིཡཱ. ༣.༨༢] ཧི ཝུཏྟཾ.

ཨིཏྠམྦྷཱུཏེ –

སཱདྷུ དེཝདཏྟོ མཱཏརམནུ. ཏཏྠ ‘ཨནཱུ’ཏི ཨནྭཱཡ པཊིཙྩ.

ཝིཙྪཱཡཾ –

རུཀྑཾ རུཀྑཾ ཨནུ ཝིཛྫོཏཏེ ཙནྡོ. ཏཏྠ ‘ཨནཱུ’ཏི ཨནུ ཕརིཏྭཱ.

བྷཱགེ –

ཡདེཏྠ ¶ མཾ ཨནུ སིཡཱ, ཏཾ དཱིཡཏུ. ཏཏྠ ‘ཨནཱུ’ཏི ཨནྭཱཡ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

༣༠༡. སཧཏྠེ [ཀ. ༢༩༩; རཱུ. ༢༨༨; ནཱི. ༥༨༢, ༥༨༦; ཙཾ. ༢.༡.༥༧; པཱ. ༡.༤.༨༥].

སཧཏྠེ ཨནུནཱ ཡུཏྟཱ ལིངྒམྷཱ དུཏིཡཱ ཧོཏི.

པབྦཏཾ ཨནུ ཏིཊྛཏི [པབྦཏམནུསེནཱ ཏིཊྛཏི (མོགྒལླཱནཝུཏྟིཡཾ)]. ནདིཾ ཨནྭཱཝསིཏཱ བཱརཱཎསཱི. ‘ཨནཱུ’ཏི ཨནུགནྟྭཱ, ནདིཡཱ སཧ ཨཱབདྡྷཱ ཏིཊྛཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༣༠༢. ཧཱིནེ [ཀ. ༢༩༩; རཱུ. ༢༨༨; ནཱི. ༥༨༢, ༥༨༦; ཙཾ. ༢.༡.༥༨; པཱ. ༡.༤.༨༦].

ཧཱིནེ པཝཏྟེན ཨནུནཱ ཡུཏྟཱ ལིངྒམྷཱ དུཏིཡཱ ཧོཏི.

ཨནུ སཱརིཔུཏྟཾ པཉྙཝནྟོ, ཨནུགཏཱ པཙྪཏོ གཏཱཏི ཨཏྠོ, སབྦེ པཉྙཝནྟོ སཱརིཔུཏྟཏོ ཧཱིནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༣༠༣. ཨུཔེན [ཀ. ༢༩༩; རཱུ. ༢༨༨; ནཱི. ༥༨༢, ༥༨༦; ཙཾ. ༢.༡.༥༩; པཱ. ༡.༤.༨༧].

ཧཱིནེ ཨུཔེན ཡུཏྟཱ ལིངྒམྷཱ དུཏིཡཱ ཧོཏི.

ཨུཔ སཱརིཔུཏྟཾ པཉྙཝནྟོ, ཨུཔེཙྩ གཏཱ སམཱིཔེ གཏཱཏི ཨཏྠོ, ཧཱིནཱཏྭེཝ ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨེཏྠ ཙ ཨབྷིཨིཙྩཱདཡོ ཀམྨཔྤཝཙནཱིཡཱཏི སདྡསཏྠེསུ ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ པཀཱརེན ཝུཙྩཏཱིཏི པཝཙནཱིཡཾ, པཀཱརོ ཙ ལཀྑཎི’ཏྠམྦྷཱུཏ, ཝིཙྪཱདིཀོ པིཎྜཏྠོ ཝུཙྩཏི, ཀམྨནྟི བྱཱཔནཱདིཀྲིཡཱ, ཀམྨཾ པཝཙནཱིཡཾ ཡེཧི ཏེ ཀམྨཔྤཝཙནཱིཡཱ.

ཏཏྠ ¶ བྱཱཔནཱདིཀྲིཡཱཝིསེསཝཱཙཱིཧི ཨུཔསགྒེཧི སམྦནྡྷེསཏི ཀམྨཏྠེ དུཏིཡཱ ཧོཏི, ཨསམྦནྡྷེ པན ཨཱདྷཱར, སཱམྱཱདིཨཏྠེསུ ཧོཏི, ལཀྑཎཱདཡོ པན སཱམཏྠིཡསིདྡྷཱ པིཎྜཏྠཱ ཨེཝཱཏི.

༣༠༤. ཀཱལདྡྷཱནམཙྩནྟསཾཡོགེ [ཀ. ༢༩༨; རཱུ. ༢༨༧; ནཱི. ༥༨༡; པཱ. ༢.༣.༥]

ཀཱལསྶ ཝཱ ཨདྡྷུནོ ཝཱ དབྦ, གུཎ, ཀྲིཡཱཧི ཨཙྩནྟཾ ནིརནྟརཾ སཾཡོགེ ཀཱལ’དྡྷཱནཝཱཙཱིཧི ལིངྒེཧི པརཾ དུཏིཡཱ ཧོཏི.

ཀཱལེ –

སཏྟཱཧཾ གཝཔཱནཾ, མཱསཾ མཾསོདནཾ, སརདཾ རམཎཱིཡཱ ནདཱི, སབྦཀཱལཾ རམཎཱིཡཾ ནནྡནཾ, མཱསཾ སཛ྄ཛྷཱཡཏི, ཝསྶསཏཾ ཛཱིཝཏི, ཏཡོ མཱསེ ཨབྷིདྷམྨཾ དེསེཏི.

ཨདྡྷཱནེ –

ཡོཛནཾ ཝནརཱཛི, ཡོཛནཾ དཱིགྷོ པབྦཏོ, ཀོསཾ སཛ྄ཛྷཱཡཏི.

ཨཙྩནྟསཾཡོགེཏི ཀིཾ? མཱསེ མཱསེ བྷུཉྫཏི, ཡོཛནེ ཡོཛནེ ཝིཧཱརོ.

ཨེཏྠ ཙ ཀྲིཡཱཝིསེསནམྤི ཀཏྟཱརཱ སཱདྷེཏབྦཏྟཱ ཀམྨགཏིཀཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏམྤི ‘ཀམྨེ དུཏིཡཱ’ཏི ཨེཏྠ ཀམྨསདྡེན གཡ྄ཧཏི.

སུཁཾ སེཏི, དུཀྑཾ སེཏི, སཱིགྷཾ གཙྪཏི, ཁིཔྤཾ གཙྪཏི, དནྡྷཾ གཙྪཏི, མུདུཾ པཙཏི, གརུཾ ཨེསྶཏི, ལཧུཾ ཨེསྶཏི, སནྣིདྷིཀཱརཀཾ བྷུཉྫཏི, སམྤརིཝཏྟཀཾ ཨོཏཱཔེཏི, ཀཱཡཔྤཙཱལཀཾ གཙྪཏི [པཱཙི. ༥༩༠], ཧཏྠཔྤཙཱལཀཾ ¶ གཙྪཏི, སཱིསཔྤཙཱལཀཾ གཙྪཏི [པཱཙི. ༥༩༤-༥༩༥], སུརུསུརུཀཱརཀཾ བྷུཉྫཏི [པཱཙི. ༦༢༧], ཨཝགཎྜཀཱརཀཾ བྷུཉྫཏི [པཱཙི. ༦༢༢], པིཎྜུཀྑེཔཀཾ བྷུཉྫཏི [པཱཙི. ༦༢༠], ཧཏྠནིདྡྷུནཀཾ བྷུཉྫཏི [པཱཙི. ༦༢༣], ཧཏྠནིལླེཧཀཾ བྷུཉྫཏི [པཱཙི. ༦༢༨], ཙནྡིམསཱུརིཡཱ སམཾ པརིཡཱཡནྟི, ཝིསམཾ པརིཡཱཡནྟི ཨིཙྩཱདི.

དུཏིཡཱཝིབྷཏྟིརཱསི ནིཊྛིཏོ.

ཏཏིཡཱཝིབྷཏྟིརཱསི

ཀསྨིཾ ཨཏྠེ ཏཏིཡཱ?

༣༠༥. ཀཏྟུཀརཎེསུ ཏཏིཡཱ [ཀ. ༢༨༦, ༢༨༨; རཱུ. ༢༩༡, ༢༩༣; ནཱི. ༥༩༡, ༥༩༤; ཙཾ. ༢.༡.༦༢-༣; པཱ. ༢.༣.༡༨].

ཀཏྟརི ཀརཎེ ཙ ཏཏིཡཱ ཧོཏི. ཀཏྟཱཏི ཙ ཀཱརཀོཏི ཙ ཨཏྠཏོ ཨེཀཾ ‘‘ཀརོཏཱིཏི ཀཏྟཱ, ཀརོཏཱིཏི ཀཱརཀོ’’ཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཀཏྟུཀཱརཀོ’’ཏི ཝུཏྟེ དྭིནྣཾ པརིཡཱཡསདྡཱནཾ ཝསེན ཨཡམེཝ ཀྲིཡཾ ཨེཀནྟཾ ཀརོཏི, སཱམཱི ཧུཏྭཱ ཀརོཏི, ཨཏྟཔྤདྷཱནོ ཧུཏྭཱ ཀརོཏཱིཏི ཝིཉྙཱཡཏི, ཏཏོ ཀྲིཡཱ ནཱམ ཀཏྟུནོ ཨེཝ བྱཱཔཱརོ, ན ཨཉྙེསནྟི ཙ, ཨཉྙེ པན ཀྲིཡཱསཱདྷནེ ཀཏྟུནོ ཨུཔཀཱརཀཏྟཱ ཀཱརཀཱ ནཱམཱཏི ཙ, ཏཐཱ ཨནུཔཀཱརཀཏྟཱ ཨཀཱརཀཱ ནཱམཱཏི ཙ ཝིཉྙཱཡནྟཱིཏི.

ཏཏྠ ཀཏྟཱ ཏིཝིདྷོ སཡཾཀཏྟཱ, པཡོཛཀཀཏྟཱ, ཀམྨཀཏྟཱཏི.

ཏཏྠ དྷཱཏྭཏྠཾ སཡཾ ཀརོནྟོ སཡཾཀཏྟཱ ནཱམ, པུརིསོ ཀམྨཾ ཀརོཏི.

པརཾ ¶ ནིཡོཛེནྟོ པཡོཛཀཀཏྟཱ ནཱམ, པུརིསོ དཱསཾ ཀམྨཾ ཀཱརེཏི.

ཀམྨཀཏྟཱ ནཱམ པཡོཛྫཀཀཏྟཱཔི ཝུཙྩཏི, པུརིསོ དཱསེན ཀམྨཾ ཀཱརེཏི དཱསསྶ ཝཱ, ཡོ ཙ ཨཉྙེན ཀཏཾ པཡོགཾ པཊིཙྩ ཀམྨབྷཱུཏོཔི སུཀརཏྟཱ ཝཱ ཀམྨབྷཱཝེན ཨཝཏྟུཀཱམཏཱཡ ཝཱ ཨཛཱནནཏཱཡ ཝཱ ཝཉྩེཏུཀཱམཏཱཡ ཝཱ ཀཏྟུབྷཱཝེན ཝོཧརཱིཡཏི, སོ ཀམྨཀཏྟཱ ནཱམ, ཀུསཱུལོ སཡམེཝ བྷིཛྫཏི, གྷཊོ སཡམེཝ བྷིཛྫཏི. ཨཔིཙ སུཀརོ ཝཱ ཧོཏུ དུཀྐརོ ཝཱ, ཡོ ཀམྨརཱུཔཀྲིཡཱཔདེ པཋམནྟོ ཀཏྟཱ, སོ ཀམྨཀཏྟཱཏི ཝུཙྩཏི. སདྡརཱུཔེན ཀམྨཉྩ ཏཾ ཨཏྠརཱུཔེན ཀཏྟཱ ཙཱཏི ཀམྨཀཏྟཱ, ཀུསཱུལོ བྷིཛྫཏི, གྷཊོ བྷིཛྫཏི, པཙྩཏི མུནིནོ བྷཏྟཾ, ཐོཀཾ ཐོཀཾ གྷརེ གྷརེ ཨིཙྩཱདི.

ཨེཏྠ ཙ སདྡཏྠོ དུཝིདྷོ པརམཏྠོ, པཉྙཏྟཏྠོཏི. ཏཏྠ པརམཏྠོ ཨེཀནྟེན ཝིཛྫམཱནོཡེཝ. པཉྙཏྟཏྠོ པན ཀོཙི ཝིཛྫམཱནོཏི སམྨཏོ. ཡཐཱ? རཱཛཔུཏྟོ, གོཝིསཱཎཾ, ཙམྤཀཔུཔྥནྟི. ཀོཙི ཨཝིཛྫམཱནོཏི སམྨཏོ. ཡཐཱ? ཝཉྫྷཱཔུཏྟོ, སསཝིསཱཎཾ, ཨུདུམྦརཔུཔྥནྟི. སདྡོ ཙ ནཱམ ཝཏྟིཙྪཱཔཊིབདྡྷཝུཏྟཱི ཧོཏི, ཝཏྟམཱནོ ཙ སདྡོ ཨཏྠཾ ན དཱིཔེཏཱིཏི ནཏྠི, སངྐེཏེ སཏི སུཎནྟསྶ ཨཏྠཝིསཡཾ བུདྡྷིཾ ན ཛནེཏཱིཏི ནཏྠཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨིཏི ཨཝིཛྫམཱནསམྨཏོཔི ཨཏྠོ སདྡབུདྡྷཱིནཾ ཝིསཡབྷཱཝེན ཝིཛྫམཱནོ ཨེཝ ཧོཏི. ཨིཏརཐཱ ‘ཝཉྫྷཱཔུཏྟོ’ཏི པདཾ སུཎནྟསྶ ཏདཏྠཝིསཡཾ ཙིཏྟཾ ནཱམ ན པཝཏྟེཡྻཱཏི, སདྡབུདྡྷཱིནཉྩ ཝིསཡབྷཱཝེན ཝིཛྫམཱནོ ནཱམ ཨཏྠོ སདྡནཱནཱཏྟེ བུདྡྷིནཱནཱཏྟེ ཙ སཏི ནཱནཱ ཧོཏི, ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཝིཛྫམཱནོ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨེཝཾ སདྡབུདྡྷིཝིསཡབྷཱཝེན ཝིཛྫམཱནཉྩ ནཱནཱབྷཱུཏཉྩ ཨཏྠཾ པཊིཙྩ ཀཱརཀནཱནཱཏྟཾ ཀྲིཡཱཀཱརཀནཱནཱཏྟཉྩ ཧོཏི ¶ , ན པན སབྷཱཝཏོ ཝིཛྫམཱནམེཝ ནཱནཱབྷཱུཏམེཝ ཙ ཨཏྠནྟི ནིཊྛམེཏྠ གནྟབྦཾ. ཏསྨཱ ‘‘སཾཡོགོ ཛཱཡཏེ’’ ཨིཙྩཱདཱིསུ སདྡབུདྡྷཱིནཾ ནཱནཱཏྟསིདྡྷེན ཨཏྠནཱནཱཏྟེན དྭིནྣཾ སདྡཱནཾ དྭིནྣཾ ཨཏྠཱནཉྩ ཀྲིཡཱཀཱརཀཏཱསིདྡྷི ཝེདིཏབྦཱཏི.

ཀཡིརཏེ ཨནེནཱཏི ཀརཎཾ, ཀྲིཡཱསཱདྷནེ ཀཏྟུནོ སཧཀཱརཱིཀཱརཎནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཾ དུཝིདྷཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཀརཎཾ, བཱཧིརཀརཎནྟི.

ཏཏྠ ཀཏྟུནོ ཨངྒབྷཱུཏཾ ཀརཎཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཾ ནཱམ, པུརིསོ ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ པསྶཏི, མནསཱ དྷམྨཾ ཝིཛཱནཱཏི, ཧཏྠེན ཀམྨཾ ཀརོཏི, པཱདེན མགྒཾ གཙྪཏི, རུཀྑོ ཕལབྷཱརེན ཨོཎམཏི.

ཀཏྟུནོ བཧིབྷཱུཏཾ བཱཧིརཾ ནཱམ, པུརིསོ ཡཱནེན གཙྪཏི, ཕརསུནཱ [པརསུནཱ (སཀྐཏགནྠེསུ)] ཚིནྡཏི, རུཀྑོ ཝཱཏེན ཨོཎམཏི.

༣༠༦. སཧཏྠེན [ཀ. ༢༨༧; རཱུ. ༢༩༦; ནཱི. ༥༩༢; ཙཾ. ༢.༡.༦༥; པཱ. ༢.༣.༡༩].

སཧསདྡསྶ ཨཏྠོ ཡསྶ སོཏི སཧཏྠོ, སཧཏྠེན སདྡེན ཡུཏྟཱ ལིངྒམྷཱ ཏཏིཡཱ ཧོཏི. སཧསདྡསྶ ཨཏྠོ ནཱམ སམཝཱཡཏྠོ.

སོ ཏིཝིདྷོ དབྦསམཝཱཡོ, གུཎསམཝཱཡོ, ཀྲིཡཱསམཝཱཡོཏི. པུཏྟེན སཧ དྷནཝཱ པིཏཱ, པུཏྟེན སཧ ཐཱུལོ པིཏཱ, པུཏྟེན སཧ ཨཱགཏོ པིཏཱ. སཧ, སདྡྷིཾ, སམཾ, ནཱནཱ, ཝིནཱཨིཙྩཱདིཀོ སཧཏྠསདྡོ ནཱམ.

ནིསཱིདི བྷགཝཱ སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེན [མཧཱཝ. ༥༩], སཧསྶེན སམཾ མིཏཱ [སཾ. ནི. ༡.༣༢], པིཡེཧི ནཱནཱབྷཱཝོ ཝིནཱབྷཱཝོ [དཱི. ནི. ༢.༡༨༣, ༢༠༧], སངྒྷོ སཧ ཝཱ གགྒེན ཝིནཱ ཝཱ གགྒེན ཨུཔོསཐཾ ཀརེཡྻ [མཧཱཝ. ༡༦༧].

༣༠༧. ལཀྑཎེ [རཱུ. ༡༤༧ པིཊྛེ; ནཱི. ༥༩༨; ཙཾ. ༢.༡.༦༦; པཱ. ༢.༣.༢༡].

ལཀྑཎཾ ¶ ཝུཙྩཏི ཨིཏྠམྦྷཱུཏལཀྑཎཾ, ཏསྨིཾ ཏཏིཡཱ ཧོཏི.

ཨསྶུཔུཎྞེཧི ནེཏྟེཧི, པིཏརཾ སོ ཨུདིཀྑཏི [ཛཱ. ༢.༢༢.༢༡༢༣]. བྲཧྨབྷཱུཏེན ཨཏྟནཱ ཝིཧརཏི [ཨ. ནི. ༣.༦༧], ཨསམྦྷིནྣེན ཝིལེཔནེན རཱཛཱནམདཀྑི, ཏིདཎྜཀེན པརིབྦཱཛཀམདཀྑི, ཨཱུནཔཉྩབནྡྷནེན པཏྟེན ཨཉྙཾ པཏྟཾ ཙེཏཱཔེཏི [པཱརཱ. ༦༡༢ (ཐོཀཾ ཝིསདིསཾ)], བྷིཀྑུ པཱསཱདིཀེན ཨབྷིཀྐནྟེན པཊིཀྐནྟེན ཨཱལོཀིཏེན ཝིལོཀིཏེན སམིཉྫིཏེན པསཱརིཏེན གཱམཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི, སཱ ཀཱལཱི༹ དཱསཱི བྷིནྣེན སཱིསེན ལོཧིཏེན གལནྟེན པཏིཝིསྶཀཱནཾ ཨུཛ྄ཛྷཱཔེསི [མ. ནི. ༡.༢༢༦], ཨུཀྑིཏྟཀཱཡ ཨནྟརགྷརེ གཙྪནྟི [པཱཙི. ༥༨༤], པལླཏྠིཀཱཡ ཨནྟརགྷརེ ནིསཱིདནྟི [པཱཙི. ༥༩༩].

ཨངྒཝིཀཱརོཔི ཨིདྷ སངྒཡ྄ཧཏི [ཀ. ༢༩༡; རཱུ. ༢༩༩; ནཱི. ༦༠༣], ཨཀྑིནཱ ཀཱཎཾ པསྶཏི, ‘ཨཀྑཱི’ཏི ཨིདཾ ‘ཀཱཎ’ནྟི པདེ ཝིསེསནཾ, ཝིཀལེན ཙཀྑུཨངྒེན སོ ཀཱཎོ ནཱམ ཧོཏི. ཧཏྠེན ཀུཎིཾ པསྶཏི, པཱདེན ཁཉྫཾ པསྶཏི.

༣༠༨. ཧེཏུམྷི [ཀ. ༢༨༩; རཱུ. ༢༩༧; ནཱི. ༦༠༡].

ཧིནོཏི པཝཏྟཏི ཕལཾ ཨེཏེནཱཏི ཧེཏུ, ཏསྨིཾ ཏཏིཡཱ ཧོཏི.

ཨནྣེན ཝསཏི, ཝིཛྫཱཡ སཱདྷུ, ཀམྨུནཱ ཝཏྟཏི ལོཀོ, ཀམྨུནཱ ཝཏྟཏི པཛཱ [མ. ནི. ༢.༤༦༠; སུ. ནི. ༦༥༩ (ཝཏྟཏཱི པཛཱ)]. ཀམྨུནཱ ཝསལོ ཧོཏི, ཀམྨུནཱ ཧོཏི བྲཱཧྨཎོ [སུ. ནི. ༡༣༦]. ཀེནཊྛེན [དྷ. ས. ཨཊྛ. ནིདཱནཀཐཱ], ཀེན ནིམིཏྟེན, ཀེན ཝཎྞེན ¶ [སཾ. ནི. ༡.༢༣༤] ཀེན པཙྩཡེན, ཀེན ཧེཏུནཱ [ཛཱ. ༢.༢༢.༢༠༩༧], ཀེན ཀཱརཎེན [ཛཱ. ཨཊྛ. ༤.༡༥ མཱཏངྒཛཱཏཀཝཎྞནཱ] ཨིཙྩཱདི.

ཨེཏྠ ཙ ཀརཎཾ ཏིཝིདྷཾ ཀྲིཡཱསཱདྷཀཀརཎཾ, ཝིསེསནཀརཎཾ, ནཱནཱཏྟཀརཎནྟི.

ཏཏྠ ཀྲིཡཱསཱདྷཀཾ པུབྦེ ཝུཏྟམེཝ.

ཝིསེསནཀརཎཾ ཡཐཱ? ཨཱདིཙྩོ ནཱམ གོཏྟེན, སཱཀིཡོ ནཱམ ཛཱཏིཡཱ [སུ. ནི. ༤༢༥]. གོཏྟེན གོཏམོ ནཱཐོ [ཨཔ. ཐེར ༡.༡.༢༥༣ (ཝིསདིསཾ)], སཱརིཔུཏྟོཏི ནཱམེན [ཨཔ. ཐེར ༡.༡.༢༥༡], ཝིསྶུཏོ པཉྙཝཱ ཙ སོ, ཛཱཏིཡཱ ཁཏྟིཡོ བུདྡྷོ [དཱི. ནི. ༢.༩༢], ཛཱཏིཡཱ སཏྟཝསྶིཀོ [མི. པ. ༦.༤.༨], སིཔྤེན ནལ༹ཀཱརོ སོ, ཨེཀཱུནཏིཾསོ ཝཡསཱ [དཱི. ནི. ༢.༢༡༤], ཝིཛྫཱཡ སཱདྷུ, ཏཔསཱ ཨུཏྟམོ, སུཝཎྞེན ཨབྷིརཱུཔོ, པཀཏིཡཱ ཨབྷིརཱུཔོ, པཀཏིཡཱ བྷདྡཀོ, ཡེབྷུཡྻེན མཏྟིཀཱ [པཱཙི. ༨༦], དྷམྨེན སམེན རཛྫཾ ཀཱརེཏི, སམེན དྷཱཝཏི, ཝིསམེན དྷཱཝཏི, སུཁེན སུཁིཏོ ཧོམི, པཱམོཛྫེན པམུདིཏོ [བུ. ཝཾ. ༢.༧༨]. དྭིདོཎེན དྷཉྙཾ ཀིཎཱཏི, སཧསྶེན ཨསྶེ ཝིཀྐིཎཱཏི, ཨཏྟནཱཝ ཨཏྟཱནཾ སམྨནྣཏི [པཱརཱ. ཨཊྛ. ༡.པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཐཱ (སམྨནྣི)] ཨིཙྩཱདི.

ནཱནཱཏྟཀརཎཾ ཡཐཱ? ཀིཾ མེ ཨེཀེན ཏིཎྞེན, པུརིསེན ཐཱམདསྶིནཱ [བུ. ཝཾ. ༢.༥༦]. ཀིཾ ཏེ ཛཊཱཧི དུམྨེདྷ, ཀིཾ ཏེ ཨཛིནསཱཊིཡཱ [དྷ. པ. ༣༩༤]. ཨལཾ ཏེ ཨིདྷ ཝཱསེན [པཱརཱ. ༤༣༦], ཨལཾ མེ བུདྡྷེན [པཱརཱ. ༥༢], ཀིནྣུམེབུདྡྷེན [པཱརཱ. ༥༢], ན མམཏྠོ བུདྡྷེན [པཱརཱ. ༥༢], མཎིནཱ མེ ཨཏྠོ [པཱརཱ. ༣༤༤], ཝདེཡྻཱཐ བྷནྟེ ཡེནཏྠོ, པཱནཱིཡེན [པཱཎིཡེན (མཱུ.)] ཨཏྠོ, མཱུལེཧི བྷེསཛྫེཧི ཨཏྠོ [མཧཱཝ. ༢༦༣], སེཡྻེན ཨཏྠིཀོ, མཧགྒྷེན ¶ ཨཏྠིཀོ, མཱསེན པུབྦོ, པིཏརཱ སདིསོ, མཱཏརཱ སམོ, ཀཧཱཔཎེན ཨཱུནོ, དྷནེན ཝིཀལོ, ཨསིནཱ ཀལཧོ, ཝཱཙཱཡ ཀལཧོ, ཨཱཙཱརེན ནིཔུཎོ, ཝཱཙཱཡ ནིཔུཎོ, གུལེ༹ན མིསྶཀོ, ཏིལེན མིསྶཀོ, ཝཱཙཱཡ སཁིལོ ཨིཙྩཱདི.

ཏཐཱ ཀམྨཱ’ཝདྷི, ཨཱདྷཱར’ཙྩནྟསཾཡོག, ཀྲིཡཱཔཝགྒཱཔི ནཱནཱཏྟཀརཎེ སངྒཡ྄ཧནྟི.

ཀམྨེ ཏཱཝ –

ཏིལེཧི ཁེཏྟེ ཝཔྤཏི, ཏནྟཝཱཡེཧི ཙཱིཝརཾ ཝཱཡཱཔེཏི, སུནཁེཧི ཁཱདཱཔེནྟི ཨིཙྩཱདི.

ཨཝདྷིམྷི –

སུམུཏྟཱ མཡཾ ཏེན མཧཱསམཎེན [ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༧], མུཏྟོམྷི ཀཱསིརཱཛེན, ཙཀྑུ སུཉྙཾ ཨཏྟེན ཝཱ ཨཏྟནིཡེན ཝཱ [སཾ. ནི. ༤.༨༥], ཨོཏྟཔྤཏི ཀཱཡདུཙྩརིཏེན [ཨ. ནི. ༥.༢], ཧིརཱིཡཏི ཀཱཡདུཙྩརིཏེན [ཨ. ནི. ༥.༢], ཛིགུཙྪཏི སཀེན ཀཱཡེན, པཐབྱཱ ཨེཀརཛྫེན, སགྒསྶ གམནེན ཝཱ. སབྦལོཀཱདྷིཔཙྩེན, སོཏཱཔཏྟིཕལཾ ཝརཾ [དྷ. པ. ༡༧༨] ཨིཙྩཱདི.

ཨཱདྷཱརེ –

ཏེན ཁཎེན ཏེན ལཡེན ཏེན མུཧུཏྟེན [མཧཱཝ. ༡༧], ཏེན སམཡེན [པཱརཱ. ༡], ཀཱལེན དྷམྨསྶཝནཾ [ཁུ. པཱ. ༥.༩]. སོ ཝོ མམཙྩཡེན སཏྠཱ [དཱི. ནི. ༢.༢༡༦], ཏིཎྞཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན [དཱི. ནི. ༢.༡༦༨; ཨུདཱ. ༥༡], པུབྦེན གཱམཾ, དཀྑིཎེན གཱམཾ, པུརཏྠིམེན དྷཏརཊྛོ, དཀྑིཎེན ཝིརཱུལ༹ྷཀོ པཙྪིམེན ཝིརཱུཔཀྑོ [དཱི. ནི. ༢.༣༣༦], ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི [ཁུ. པཱ. ༥.༡] ཨིཙྩཱདི.

ཨཙྩནྟསཾཡོགེ –

མཱསེན བྷུཉྫཏི, ཡོཛནེན དྷཱཝཏི ཨིཙྩཱདི.

ཀྲིཡཱཔཝགྒོ ¶ ནཱམ ཀྲིཡཱཡ སཱིགྷཏརཾ ནིཊྛཱཔནཾ, ཏསྨིཾ ཛོཏེཏབྦེ ཏཏིཡཱ, ཨེཀཱཧེནེཝ བཱརཱཎསིཾ པཱཔུཎི, ཏཱིཧི མཱསེཧི ཨབྷིདྷམྨཾ དེསེསི, ནཝཧི མཱསེཧི ཝིཧཱརཾ ནིཊྛཱཔེསི, གམནམཏྟེན ལབྷཏི, ཨོཊྛཔཧཊམཏྟེན པགུཎཾ ཨཀཱསི.

ཏཏིཡཱཝིབྷཏྟིརཱསི ནིཊྛིཏོ.

ཙཏུཏྠཱིཝིབྷཏྟིརཱསི

ཀསྨིཾ ཨཏྠེ ཙཏུཏྠཱི?

༣༠༩. སམྤདཱནེ ཙཏུཏྠཱི [ཀ. ༢༩༣; རཱུ. ༣༠༡; ནཱི. ༦༠༥; ཙཏུཏྠཱི སམྤདཱནེ (བཧཱུསུ), ཙཾ. ༢.༡.༧༣; པཱ. ༢.༣.༡༣].

སམྤདཱནེ ཙཏུཏྠཱི ཧོཏི. སམྨཱ པདཱིཡཏེ ཨསྶཱཏི སམྤདཱནཾ, སམྤཊིཙྪཀནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཏཾ ཝཏྠུསམྤཊིཙྪཀཾ, ཀྲིཡཱསམྤཊིཙྪཀནྟི དུཝིདྷཾ. བྷིཀྑུསྶ ཙཱིཝརཾ དེཏི, བུདྡྷསྶ སིལཱགྷཏེ.

པུན ཨནིརཱཀརཎཾ, ཨནུམཏི, ཨཱརཱདྷནནྟི ཏིཝིདྷཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ན ནིརཱཀརོཏི ན ནིཝཱརེཏཱིཏི ཨནིརཱཀརཎཾ, དིཡྻམཱནཾ ན པཊིཀྑིཔཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨསཏི ཧི པཊིཀྑིཔནེ སམྤཊིཙྪནཾ ནཱམ ཧོཏཱིཏི. ཀཱཡཙིཏྟེཧི སམྤཊིཙྪནཱཀཱརཾ དསྶེཏྭཱ པཊིགྒཎྷནྟཾ སམྤདཱནཾ ཨནུམཏི ནཱམ. ཝིཝིདྷེཧི ཨཱཡཱཙནཝཙནེཧི པརསྶ ཙིཏྟཾ ཨཱརཱདྷེཏྭཱ སམྤཊིཙྪནྟཾ ཨཱརཱདྷནཾ ནཱམ. བོདྷིརུཀྑསྶ ཛལཾ དེཏི, བྷིཀྑུསྶ ཨནྣཾ དེཏི, ཡཱཙཀསྶ ཨནྣཾ དེཏི.

ཀྲིཡཱསམྤཊིཙྪཀཾ ནཱནཱཀྲིཡཱཝསེན བཧུཝིདྷཾ.

ཏཏྠ ¶ རོཙནཀྲིཡཱཡོགེ –

ཏཉྩ ཨམྷཱཀཾ རུཙྩཏི ཙེཝ ཁམཏི ཙ [མ. ནི. ༡.༡༧༩; མ. ནི. ༢.༤༣༥], པབྦཛྫཱ མམ རུཙྩཏི [ཛཱ. ༢.༢༢.༤༣], ཀསྶ སཱདུཾ ན རུཙྩཏི, ན མེ རུཙྩཏི བྷདྡནྟེ, ཨུལཱུཀསྶཱབྷིསེཙནཾ [ཛཱ. ༡.༣.༦༠]. གམནཾ མཡ྄ཧཾ རུཙྩཏི, མཱཡསྨནྟཱནམྤི སངྒྷབྷེདོ རུཙྩིཏྠ [པཱརཱ. ༤༡༨], ཡསྶཱཡསྨཏོ ན ཁམཏི, ཁམཏི སངྒྷསྶ [པཱརཱ. ༤༣༨], བྷཏྟཾ མཡ྄ཧཾ ཚཱདེཏི, བྷཏྟམསྶ ནཙྪཱདེཏི [ཙཱུལ༹ཝ. ༢༨༢], ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ལཱུཁཱནི བྷོཛནཱནི ནཙྪཱདེནྟི [མཧཱཝ. ༢༦༡ (ཐོཀཾ ཝིསདིསཾ)]. ཏཏྠ ‘ཚཱདེཏཱི’ཏི ཨིཙྪཾ ཨུཔྤཱདེཏཱིཏི ཨཏྠོ.

དྷཱརཎཔྤཡོགེ –

ཚཏྟགྒཱཧོ རཉྙོ ཚཏྟཾ དྷཱརེཏི, སམྤཏིཛཱཏསྶ བོདྷིསཏྟསྶ དེཝཱ ཚཏྟཾ དྷཱརཡིཾསུ.

བུདྡྷསྶ སིལཱགྷཏེ, ཐོམེཏཱིཏི ཨཏྠོ, ཏུཡ྄ཧཾ ཧནུཏེ, ཏུཎྷིབྷཱཝེན ཝཉྩེཏཱིཏི ཨཏྠོ, བྷིཀྑུནཱི བྷིཀྑུསྶ བྷུཉྫམཱནསྶ པཱནཱིཡེན ཝཱ ཝིདྷཱུཔནེན ཝཱ ཨུཔཊྛཱཏི [པཱཙི. ༨༡༦ (ཝིསདིསཾ)]. དུཏིཡཱཔི ཧོཏི, རཉྙོ ཨུཔཊྛཱཏི, རཱཛཱནཾ ཨུཔཊྛཱཏི, ཨཧཾ བྷོཏིཾ ཨུཔཊྛིསྶཾ [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༩༣༤], ཨཧཾ ཏཾ ཨུཔཊྛིསྶཱམི, མཱཏཱཔིཏུཨུཔཊྛཱནཾ [ཁུ. པཱ. ༥.༦], ཏུཡ྄ཧཾ སཔཏེ, སཔསྶུ མེ ཝེཔཙིཏྟི [སཾ. ནི. ༡.༢༥༣], སཔཐམྤི ཏེ སམྨ ཨཧཾ ཀརོམི [ཛཱ. ༢.༢༡.༤༠༧], ཏཝ མཡི སདྡཧནཏྠཾ སཙྩཾ ཀརོམཱིཏི ཨཏྠོ, རཉྙོ སཏཾ དྷཱརེཏི, ཨིདྷ ཀུལཔུཏྟོ ན ཀསྶཙི ཀིཉྩི དྷཱརེཏི [ཨ. ནི. ༤.༦༢], ཏསྶ རཉྙོ མཡཾ ནཱགཾ དྷཱརཡཱམ. ཏཏྠ ‘རཉྙོ སཏཾ དྷཱརེཏཱི’ཏི སཏཾ བལིདྷནཾ ཝཱ དཎྜདྷནཾ ཝཱ ནིདེཏཱིཏི [ནིདྷེཏཱིཏི, ནིདྷེམ (ཀེཙི)] ཨཏྠོ, ‘‘ཨིཎཾ ཀཏྭཱ གཎྷཱཏཱི’’ཏི ཙ ཝདནྟི. ‘དྷཱརཡཱམཱ’ཏི པུན ནིདེམ [ནིདྷེཏཱིཏི, ནིདྷེམ (ཀེཙི)], ཏུཡ྄ཧཾ སདྡཧཏི, མཡ྄ཧཾ སདྡཧཏི, སདྡཧཱསི སིངྒཱལསྶ, སུརཱཔཱིཏསྶ བྲཱཧྨཎ [ཛཱ. ༡.༡.༡༡༣].

དེཝཱཔི ¶ ཏེ པིཧཡནྟི ཏཱདིནོ [དྷ. པ. ༩༤ (ཏསྶ པིཧཡནྟི)], དེཝཱཔི ཏེསཾ པིཧཡནྟི, སམྦུདྡྷཱནཾ སཏཱིམཏཾ [དྷ. པ. ༡༨༡], ‘པིཧཡནྟཱི’ཏི པུནཔྤུནཾ དཊྛུཾ པཏྠེནྟཱིཏི ཨཏྠོ. དུཏིཡཱཔི ཧོཏི, སཙེ མཾ པིཧཡསི, དྷནཾ པིཧེཏི, ཧིརཉྙཾ པིཧེཏི, སུཝཎྞཾ པིཧེཏི. ཏཏིཡཱཔི དིསྶཏི, རཱུཔེན པིཧེཏི, སདྡེན པིཧེཏི ཨིཙྩཱདི.

ཏསྶ ཀུཛ྄ཛྷ མཧཱཝཱིར [ཛཱ. ༡.༤.༤༩], མཱ མེ ཀུཛ྄ཛྷ རཐེསབྷ [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༦༩༦ (ཀུཛ྄ཛྷི)], ཡདིཧཾ ཏསྶ ཀུཔྤེཡྻཾ, མཱཏུ ཀུཔྤཏི, པིཏུ ཀུཔྤཏི, ཡོ ཨཔྤདུཊྛསྶ ནརསྶ དུསྶཏི [དྷ. པ. ༡༢༥; སུ. ནི. ༦༦༧; ཛཱ. ༡.༥.༩༤], དུཧཡཏི དིསཱནཾ མེགྷོ, པཱུརེཏི ཝིནཱསེཏི ཝཱཏི ཨཏྠོ, ཨཀཱལེ ཝསྶནྟོ ཧི ཝིནཱསེཏི ནཱམ, ཡོ མིཏྟཱནཾ ན དུབྦྷཏི [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༩], ཨདུཊྛསྶ ཏུཝཾ དུབྦྷི [ཛཱ. ༡.༡༦.༢༩༥], མིཏྟཱནཾ ན དུབྦྷེཡྻ, ཏིཏྠིཡཱ ཨིསྶནྟི སམཎཱནཾ, ཨུསྶཱུཡནྟི དུཛྫནཱ གུཎཝནྟཱནཾ, པཏིཝིསྶཀཱནཾ ཨུཛ྄ཛྷཱཔེསི [མ. ནི. ༡.༢༢༦ (ཨུཛ྄ཛྷཱཔེསི)], མཱ ཏུམྷེ ཏསྶ ཨུཛ྄ཛྷཱཡིཏྠ [ཨུདཱ. ༢༦ (ཝིསདིསཾ)], མཧཱརཱཛཱནཾ ཨུཛ྄ཛྷཱཔེཏབྦཾ ཝིརཝིཏབྦཾ ཝིཀྐནྡིཏབྦཾ, ཀྱཱཧཾ ཨཡྻཱནཾ ཨཔརཛ྄ཛྷཱམི [པཱརཱ. ༣༨༣] ཨཡྻེ ཝཱ, རཉྙོ ཨཔརཛ྄ཛྷཏི རཱཛཱནཾ ཝཱ, ཨཱརཱདྷོ མེ རཱཛཱ ཧོཏི.

པཏི, ཨཱཔུབྦསྶ སུ-དྷཱཏུསྶ ཨནུ, པཏིཔུབྦསྶ ཙ གཱི-དྷཱཏུསྶ ཡོགེ སམྤདཱནེ ཙཏུཏྠཱི. ཏཏྲ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི ‘‘བྷིཀྑཝོ’’ཏི, ‘‘བྷདྡནྟེ’’ཏི ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ [ཨ. ནི. ༡.༡]. ཨེཏྠ ཙ པུབྦཝཱཀྱེ ཨཱམནྟནཀྲིཡཱཡ ཀཏྟཱ བྷགཝཱ, སོ པརཝཱཀྱེ པཙྩཱསུཡོགེ སམྤདཱནཾ ཧོཏི, ‘པཙྩསྶོསུ’ནྟི བྷདྡནྟེཏི པཊིཝཙནཾ ཨདཾསཱུཏི ཨཏྠོ. བྷིཀྑཱུ བུདྡྷསྶ ཨཱསུཎནྟི, རཱཛཱ བིམྦིསཱརོ པིལིནྡཝཙྪཏྠེརསྶ ཨཱརཱམིཀཾ པཊིསྶུཏྭཱ [མཧཱཝ. ༢༧༠], ཨམཙྩོ རཉྙོ བིམྦིསཱརསྶ པཊིསྶུཏྭཱ [མཧཱཝ. ༢༧༠], སམྤཊིཙྪིཏྭཱཏི ཨཏྠོ, བྷིཀྑུ ཛནཾ དྷམྨཾ སཱཝེཏི ¶ , ཛནོ ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨནུགིཎཱཏི པཊིགིཎཱཏི, སཱདྷུཀཱརཾ དེཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨཱརོཙནཏྠཡོགེ –

ཨཱརོཙཡཱམི ཝོ བྷིཀྑཝེ [མ. ནི. ༡.༤༡༦], པཊིཝེདཡཱམི ཝོ བྷིཀྑཝེ [མ. ནི. ༡.༤༡༦], ཨཱམནྟཡཱམི ཝོ བྷིཀྑཝེ [དཱི. ནི. ༢.༢༡༨ (ཝིསདིསཾ)], དྷམྨཾ ཝོ དེསེསྶཱམི [མ. ནི. ༣.༡༠༥], བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཡཐཱ ནོ བྷགཝཱ བྱཱཀརེཡྻ, ནིརུཏྟིཾ ཏེ པཝཀྑཱམི, ཨཧཾ ཏེ ཨཱཙིཀྑིསྶཱམི, ཨཧཾ ཏེ ཀིཏྟཡིསྶཱམི, བྷིཀྑཱུནཾ ཨེཏདཝོཙ.

༣༡༠. ཏདཏྠེ [ཀ. ༢༧༧; རཱུ. ༣༠༣; ནཱི. ༥༥༤].

ཏསྶཱ ཏསྶཱ ཀྲིཡཱཡ ཨཏྠོཏི ཏདཏྠོ, ཏདཏྠེ སམྤདཱནེ ཙཏུཏྠཱི ཧོཏི.

༣༡༡. སསྶཱཡ ཙཏུཏྠིཡཱ [ཀ. ༡༠༩; རཱུ. ༣༠༤; ནཱི. ༢༧༩-༨༠].

ཨཀཱརནྟཏོ ཙཏུཏྠཱིབྷཱུཏསྶ སསྶ ཨཱཡོ ཧོཏི ཝཱ.

ཝིནཡོ སཾཝརཏྠཱཡ, སཾཝརོ ཨཝིཔྤཊིསཱརཏྠཱཡ, ཨཝིཔྤཊིསཱརོ པཱམུཛྫཏྠཱཡ, པཱམུཛྫཾ པཱིཏཏྠཱཡ, པཱིཏི པསྶདྡྷཏྠཱཡ, པསྶདྡྷི སུཁཏྠཱཡ, སུཁཾ སམཱདྷཏྠཱཡ, སམཱདྷི ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནཏྠཱཡ, ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནཾ ནིབྦིདཏྠཱཡ, ནིབྦིདཱ ཝིརཱགཏྠཱཡ, ཝིརཱགོ ཝིམུཏྟཏྠཱཡ, ཝིམུཏྟི ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཏྠཱཡ, ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཾ ཨནུཔཱདཱཔརིནིབྦཱནཏྠཱཡ [པརི. ༣༦༦], ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ དེཝམནུསྶཱནཾ [མ. ནི. ༡.༥༠], ཨལཾ ཀུཀྐུཙྩཱཡ [པཱརཱ. ༣༨], ཨལཾ སམྨོཧཱཡ, པཱཀཱཡ ཝཛཏི, ཡུདྡྷཱཡ གཙྪཏི, གཱམཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསིཾ [པཱཙི. ༩༠༢].

ཏུམཏྠོཔི ¶ ཏདཏྠེ སངྒཡ྄ཧཏི, ཨལཾ མིཏྟེ སུཁཱཔེཏུཾ, ཨམིཏྟཱནཾ དུཁཱཡ ཙ [ཛཱ. ༢.༡༧.༡༣]. ལོཀཱནུཀམྤཱཡ བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཱཡ, ཨབྷིཉྙཱཡ སམྦོདྷཱཡ ནིབྦཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི [མཧཱཝ. ༡༣].

ཨལམཏྠཡོགེ –

ཨལཾ མལློ མལླསྶ, ཨརཧཏི མལློ མལླསྶ, ཨལཾ ཏེ ཨིདྷ ཝཱསེན [པཱརཱ. ༤༣༦], ཨལཾ ཏེ ཧིརཉྙསུཝཎྞེན, ཀིཾ མེ ཨེཀེན ཏིཎྞེན [བུ. ཝཾ. ༢.༥༦], ཀིཾ ཏེ ཛཊཱཧི དུམྨེདྷ, ཀིཾ ཏེ ཨཛིནསཱཊིཡཱ [དྷ. པ. ༣༩༤].

མཉྙནཱཔཡོགེ ཨནཱདརེ ཨཔཱཎིསྨིམེཝ ཙཏུཏྠཱི, ཀཊྛསྶ ཏུཝཾ མཉྙེ, ཀལིངྒརསྶ [ཀལི༹ངྒརསྶ, ཀལ༹ངྒརསྶ (ཀ.)] ཏུཝཾ མཉྙེ, ཛཱིཝིཏཾ ཏིཎཱཡཔི ན མཉྙཏི.

ཨནཱདརེཏི ཀིཾ? སུཝཎྞཾ ཏཾ མཉྙེ.

ཨཔཱཎིསྨིནྟི ཀིཾ? གདྲབྷཾ ཏུཝཾ མཉྙེ.

གཏྱཏྠཱནཾ ནཡནཏྠཱནཉྩ དྷཱཏཱུནཾ ཀམྨནི ཙཏུཏྠཱི, ཨཔྤོ སགྒཱཡ གཙྪཏི [དྷ. པ. ༡༧༤], ཡོ མཾ དཀཱཡ ནེཏི [ཛཱ. ༡.༦.༩༧], ནིརཡཱཡུཔཀཌྜྷཏི [དྷ. པ. ༣༡༡], མཱུལཱཡ པཊིཀསྶེཡྻ [ཙཱུལ༹ཝ. ༡༡༡].

ཨཱསཱིསནཀྲིཡཱཡོགེ –

ཨཱཡུ བྷཝཏོ ཧོཏུ, བྷདྡཾ ཏེ ཧོཏུ, བྷདྡམཏྠུ ཏེ [ཛཱ. ༡.༨.༡༥; ཛཱ. ༢.༡༧.༡], ཀུསལཾ ཏེ ཧོཏུ, ཨནཱམཡཾ ཏེ ཧོཏུ, སུཁཾ ཏེ ཧོཏུ, ཨཏྠཾ ཏེ ཧོཏུ, ཧིཏཾ ཏེ ཧོཏུ, ཀལྱཱཎཾ ཏེ ཧོཏུ, སྭཱགཏཾ ཏེ ཧོཏུ, སོཏྠི ཏེ ཧོཏུ སོཏྠི གབྦྷསྶ [མ. ནི. ༢.༣༥༡], མངྒལཾ ཏེ ཧོཏུ.

སམྨུཏིཡོགེ ¶ ཀམྨཏྠེ [ཚཊྛཱི], ཨིཏྠནྣཱམསྶ བྷིཀྑུནོ རཱུཔིཡཚཌྜཀསྶ སམྨུཏི [པཱརཱ. ༥༩༠], པཏྟགཱཧཱཔཀསྶ སམྨུཏིཨིཙྩཱདི [པཱརཱ. ༦༡༤].

ཨཱཝིཀརཎཱདིཡོགེ –

ཏུཡ྄ཧཉྩསྶ ཨཱཝི ཀརོམི, ཏསྶ མེ སཀྐོ པཱཏུརཧོསི, ཏསྶ པཧིཎེཡྻ, བྷིཀྑཱུནཾ དཱུཏཾ པཱཧེསི, ཀཔྤཏི བྷིཀྑཱུནཾ ཨཱཡོགོ, ཝཊྚཏི བྷིཀྑཱུནཾ ཨཱཡོགོ, པཏྠོདནོ དྭིནྣཾ ཏིཎྞཾ ནཔྤཧོཏི, ཨེཀསྶ པཧོཏི, ཨེཀསྶ པརིཡཏྟོ, ཨུཔམཾ ཏེ ཀརིསྶཱམི [མ. ནི. ༡.༢༥༨; ཛཱ. ༢.༡༩.༢༤], ཨཉྫལིཾ ཏེ པགྒཎྷཱམི [ཛཱ. ༢.༢༢.༣༢༧], ཏཐཱགཏསྶ ཕཱསུ ཧོཏི, ཨཱཝིཀཏཱ ཧིསྶ ཕཱསུ [མཧཱཝ. ༡༣༤], ལོཀསྶ ཨཏྠོ, ལོཀསྶ ཧིཏཾ, མཎིནཱ མེ ཨཏྠོ [པཱརཱ. ༣༤༤], ན མམཏྠོ བུདྡྷེན [པཱརཱ. ༥༢], ནམཏྠུ བུདྡྷཱནཾ ནམཏྠུ བོདྷིཡཱ [ཛཱ. ༡.༢.༡༧], ཝིཔསྶིསྶ ཙ ནམཏྠུ [དཱི. ནི. ༣.༢༧༧], ནམོ ཀརོཧི ནཱགསྶ [མ. ནི. ༡.༢༤༩], ནམོ ཏེ པུརིསཱཛཉྙ, ནམོ ཏེ པུརིསུཏྟམ [ཨཔ. ཐེར ༡.༢.༡༢༩]. སོཏྠི པཛཱནཾ [དཱི. ནི. ༡.༢༧༤], སུཝཏྠི པཛཱནཾ ཨིཙྩཱདི.

ཙཏུཏྠཱིཝིབྷཏྟིརཱསི ནིཊྛིཏོ.

པཉྩམཱིཝིབྷཏྟིརཱསི

ཀསྨིཾ ཨཏྠེ པཉྩམཱི?

༣༡༢. པཉྩམྱཱཝདྷིསྨིཾ [ཀ. ༢༩༥; རཱུ. ༣༠༧; ནཱི. ༦༠༧; ཙཾ. ༢.༡.༨༡; པཱ. ༢.༣.༢༨; ༡.༤.༢༤].

ཨཝདྷིཡཏི ཝཝཏྠིཡཏི པདཏྠོ ཨེཏསྨཱཏི ཨཝདྷི, ཏསྨིཾ པཉྩམཱི ཧོཏི, ཨཝདྷཱིཏི ཙ ཨཔཱདཱནཾ ཝུཙྩཏི.

ཨཔནེཏྭཱ ཨིཏོ ཨཉྙཾ ཨཱདདཱཏི གཎྷཱཏཱིཏི ཨཔཱདཱནཾ. ཏཾ ཏིཝིདྷཾ ནིདྡིཊྛཝིསཡཾ, ཨུཔྤཱཊཝིསཡཾ, ཨནུམེཡྻཝིསཡནྟི.

ཏཏྠ ¶ ཡསྨིཾ ཨཔཱདཱནཝིསཡབྷཱུཏོ ཀྲིཡཱཝིསེསོ སརཱུཔཏོ ནིདྡིཊྛོ ཧོཏི, ཏཾ ནིདྡིཊྛཝིསཡཾ. ཡཐཱ? གཱམཱ ཨཔེནྟི མུནཡོ, ནགརཱ ནིགྒཏོ རཱཛཱ.

ཡསྨིཾ པན སོ པཱཋསེསཾ ཀཏྭཱ ཨཛ྄ཛྷཱཧརིཏབྦོ ཧོཏི, ཏཾ ཨུཔྤཱཊཝིསཡཾ. ཡཐཱ? ཝལཱཧཀཱ ཝིཛྫོཏཏེ ཝིཛྫུ, ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོཏི [མཧཱཝ. ༣༠]. ཨེཏྠ ཧི ‘ནིཀྑམིཏྭཱ’ཏི པདཾ ཨཛ྄ཛྷཱཧརིཏབྦཾ.

ཡསྨིཾ པན སོ ནིདྡིཊྛོ ཙ ན ཧོཏི, ཨཛ྄ཛྷཱཧརིཏུཉྩ ན སཀྐཱ, ཨཐ ཁོ ཨཏྠཏོ ཨནུམཱནཝསེན སོ ཝིཉྙེཡྻོ ཧོཏི, ཏཾ ཨནུམེཡྻཝིསཡཾ. ཡཐཱ? མཱཐུརཱ པཱཊལིཔུཏྟཀེཧི ཨབྷིརཱུཔཏརཱ, སཱིལམེཝ སུཏཱ སེཡྻོ [ཛཱ. ༡.༥.༦༥], མཡཱ བྷིཡྻོ ན ཝིཛྫཏི, ཨགྒོཧམསྨི ལོཀསྶ, ཛེཊྛོཧམསྨི ལོཀསྶ, སེཊྛོཧམསྨི ལོཀསྶ ཨིཙྩཱདི [མ. ནི. ༣.༢༠༧]. ཀྲིཡཾ ཝིནཱ ཀཱརཀཾ ནཱམ ན སིཛ྄ཛྷཏཱིཏིཀཏྭཱ ཨུཀྐཾསནཀྲིཡཱ ཨེཏྠ ཨནུམེཏབྦཱ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཀྲིཡཱཔདརཧིཏེསུ དཱུརཡོགཱདཱིསུཔི ཨཝིནཱབྷཱཝིཀྲིཡཱནུམཱནཾ ཝེདིཏབྦཾ.

པུན ཙལཱ’ཙལཝསེན དུཝིདྷཾ.

ཙལཾ ཡཐཱ? པུརིསོ དྷཱཝཏཱ ཨསྶཱ པཏཏི, དྭེ མེཎྜཱ ཡུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨཉྙམཉྙཏོ ཨཔསཀྐནྟི. ཨེཏྠ ཙ ཡདི ཙལཾ སིཡཱ, ཀཐཾ ཨཝདྷི ནཱམ བྷཝེཡྻ. ཨཙྩུཏིལཀྑཎོ ཧི ཨཝདྷཱིཏི? ཝུཙྩཏེ-དྭེ མེཎྜཱ སཀསཀཀྲིཡཱཡ ཙལནྟི, ཨིཏརཱིཏརཀྲིཡཱཡ ཨཝདྷཱི ཧོནྟཱིཏི ནཏྠི ཨེཏྠ ཨཝདྷིལཀྑཎཝིརོདྷོཏི.

ཨཙལཾ ཡཐཱ? གཱམཱ ཨཔེནྟི མུནཡོ, ནགརཱ ནིགྒཏོ རཱཛཱ.

པུན ཀཱཡསཾསགྒཔུབྦཀཾ, ཙིཏྟསཾསགྒཔུབྦཀནྟི དུཝིདྷཾ ཧོཏི, གཱམཱ ཨཔེནྟི མུནཡོ, ཙོརཱ བྷཡཾ ཛཱཡཏེ. ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཀིཾཝ ¶ དཱུརོ ཨིཏོ གཱམོ, ཨིཏོ སཱ དཀྑིཎཱ དིསཱ [དཱི. ནི. ༣.༢༧༩]. ཨིཏོ ཨེཀནཝུཏིཀཔྤེ’’ཏི [དཱི. ནི. ༢.༤] ཨཱདཱིསུ ཝདནྟསྶ ཙིཏྟསཾསགྒཔུབྦཀམྤི ཝེདིཏབྦཾ. ‘‘ན མཱཏཱ པུཏྟཏོ བྷཱཡཏི, ན ཙ པུཏྟོ མཱཏིཏོ བྷཱཡཏི, བྷཡཱ བྷཱིཏོ ན བྷཱསསཱི’’ཏི [ཛཱ. ༢.༢༡.༡༣༨] པཱལི༹. ཨཏྠི ཏེ ཨིཏོ བྷཡཾ [མ. ནི. ༢.༣༥༠], ནཏྠི ཏེ ཨིཏོ བྷཡཾ, ཡཏོ ཁེམཾ ཏཏོ བྷཡཾ [ཛཱ. ༡.༩.༥༨], ཙོརཱ བྷཱཡཏི, ཙོརཱ བྷཱིཏོ. ཚཊྛཱི ཙ, ཙོརསྶ བྷཱཡཏི, ཙོརསྶ བྷཱིཏོ. དུཏིཡཱ ཙ, ‘‘ཀཐཾ པརལོཀཾ ན བྷཱཡེཡྻ, ཨེཝཾ པརལོཀཾ ན བྷཱཡེཡྻ, བྷཱཡསི མཾ སམཎ [སུ. ནི. སཱུཙིལོམསུཏྟ], ནཱཧཾ ཏཾ བྷཱཡཱམི [སུ. ནི. སཱུཙིལོམསུཏྟ], བྷཱཡིཏབྦཾ ན བྷཱཡཏི, ནཱཧཾ བྷཱཡཱམི བྷོགིནཾ [ཛཱ. ༢.༢༢.༨༣༥], ན མཾ མིགཱ ཨུཏྟསནྟཱི’’ཏི [ཛཱ. ༢.༢༢.༣༠༧] པཱལི༹པདཱནི དིསྶནྟི. ཏཏྠ ‘‘བྷོགིན’ནྟི ནཱགཾ, ཙོརཱ ཏསཏི ཨུཏྟསཏི ཙོརསྶ ཝཱ, སབྦེ ཏསནྟི དཎྜསྶ [དྷ. པ. ༡༢༩], པཱཔཏོ ཨོཏྟཔྤཏི ཛིགུཙྪཏི ཧརཱཡཏི པཱཔེན ཝཱ.

ཡཏོ ཀིཉྩི སིཔྤཾ ཝཱ ཝིཛྫཾ ཝཱ དྷམྨཾ ཝཱ གཎྷཱཏི, ཏསྨིཾ ཨཀྑཱཏརི པཉྩམཱི, ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཱ ཨདྷཱིཏེ, ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཱ སིཔྤཾ གཎྷཱཏི, དྭཱསཱིཏི བུདྡྷཏོ གཎྷིཾ, དྭེ སཧསྶཱནི བྷིཀྑུཏོ. ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཱནི, ཡེམེ དྷམྨཱ པཝཏྟིནོ [ཐེརགཱ. ༡༠༢༧].

ཡཏོ སུཎཱཏི, ཏསྨིཾ པཉྩམཱི, ཚཊྛཱི ཙ, ཨིཏོ སུཏྭཱ, ཨིམསྶ སུཏྭཱ ཝཱ, ཡམྷཱ དྷམྨཾ ཝིཛཱནེཡྻ, སམྨཱསམྦུདྡྷདེསིཏཾ [དྷ. པ. ༣༩༢].

ཡཏོ ལབྷཏི, ཏསྨིཾ པཉྩམཱི, སངྒྷཏོ ལབྷཏི, གཎཏོ ལབྷཏི.

ཡཏོ པརཱཛཡཏི, ཡཏོ པབྷཝཏི, ཡཏོ ཛཱཡཏི, ཏསྨིཾ པཉྩམཱི, བུདྡྷསྨཱ པརཱཛཡནྟི ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ, པཱལི༹ཡཾ པན པརཱཛིཡོགེ ཨཔཱདཱནཾ པཱཋསེསཝསེན ལབྦྷཏི, ཏསྨིཾ ཁོ ¶ པན སངྒཱམེ དེཝཱ ཛིནིཾསུ, ཨསུརཱ པརཱཛིནིཾསུ. ཨེཏྠ དེཝེཧི པརཱཛིནིཾསཱུཏི པཱཋསེསོ. ‘‘མཡཾ ཛིཏཱམྷཱ ཨམྦཀཱཡ. ཧིམཝནྟཱ པབྷཝནྟི པཉྩ མཧཱནདིཡོ [ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༣.༨.༡༩], ཨཡཾ བྷཱགཱིརཐཱི གངྒཱ, ཧིམཝནྟཱ པབྷཱཝིཏཱ’’ཏི པཱལི༹ [ཨཔ. ཐེར ༡.༡.༢༥༥], ཙོརཱ བྷཡཾ ཛཱཡཏེ, ཀཱམཏོ ཛཱཡཏེ བྷཡཾ [དྷ. པ. ༢༡༥], ཛཱཏཾ སརཎཏོ བྷཡཾ [ཛཱ. ༡.༡.༣༦; ༡.༢.༡༣; ༡.༩.༥༦, ༥༧, ༥༩], ཡཾཀིཉྩི བྷཡཾ ཝཱ ཝེརཾ ཝཱ ཨུཔདྡཝོ ཝཱ ཨུཔསགྒོ ཝཱ ཛཱཡཏི, སབྦཾ ཏཾ བཱལཏོ ཛཱཡཏི, ནོ པཎྜིཏཏོ, ཀཱམཏོ ཛཱཡཏཱི སོཀོ [དྷ. པ. ༢༡༤], ཨུབྷཏོ སུཛཱཏོ པུཏྟོ [དཱི. ནི. ༡.༣༡༡], ཨུརསྨཱ ཛཱཏོ, ཨུརེ ཛཱཏོ ཝཱ, ཙཱིཝརཾ ཨུཔྤཛྫེཡྻ སངྒྷཏོ ཝཱ གཎཏོ ཝཱ ཉཱཏིམིཏྟཏོ ཝཱ [པཱརཱ. ༥༠༠ (ཐོཀཾ ཝིསདིསཾ)].

ཨཉྙཏྠཱནཾ ཡོགེ པཉྩམཱི, ཏཏོ ཨཉྙཾ, ཏཏོ པརཾ [མཧཱཝ. ༣༤༦], ཏཏོ ཨཔརེན སམཡེན [པཱརཱ. ༡༩༥].

ཨུཔསགྒཱནཾ ཡོགེ པན –

༣༡༣. ཨཔཔརཱིཧི ཝཛྫནེ [ཀ. ༢༧༢; རཱུ. ༣༠༩; ནཱི. ༥༥༨, ༥༦༨; ཙཾ. ༢.༡.༨༢; པཱ. ༡.༤.༨༨; ༢.༣.༡༠].

ཝཛྫནེ པཝཏྟེཧི ཨཔ, པརཱིཧི ཡོགེ པཉྩམཱི ཧོཏི.

ཨཔཔབྦཏཱ ཝསྶཏི དེཝོ, པརིཔབྦཏཱ ཝསྶཏི དེཝོ, ཨཔསཱལཱཡ ཨཱཡནྟི ཝཱཎིཛཱ, པརིསཱལཱཡ ཨཱཡནྟི ཝཱཎིཛཱ, པབྦཏཾ སཱལཾ ཝཛྫེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཀཙྩཱཡནེ པན ‘‘ཨུཔརིཔབྦཏཱ དེཝོ ཝསྶཏཱི’’ཏི པཱཋོ [པོརཱཎཔཱཋོ], པརིཔབྦཏཱཏི ཡུཏྟོ. ཨུཔརིཡོགེ པན སཏྟམཱིཡེཝ དིསྶཏི – ‘‘ཏསྨིཾ ཨུཔརིཔབྦཏེ [མ. ནི. ༣.༢༡༦; ཛཱ. ༡.༨.༡༦], ཨུཔརིཔཱསཱདེ [དཱི. ནི. ༢.༤༠༨], ཨུཔརིཝེཧཱསེ, ཨུཔརིཝེཧཱསཀུཊིཡཱ’’ཏི, [པཱཙི. ༡༣༠] ཏཏྠ པབྦཏསྶ ཨུཔརི ཨུཔརིཔབྦཏནྟི ཨཏྠོ.

༣༡༤. པཊིནིདྷིཔཊིདཱནེསུ པཏིནཱ [ཀ. ༢༧༢; རཱུ. ༣༠༩; ནཱི. ༥༥༨, ༥༦༨; ཙཾ. ༢.༡.༨༣; པཱ. ༢.༣.༡༡; ༡.༤.༩.༢].

པཊིནིདྷི ¶ ནཱམ པཊིབིམྦཊྛཔནཾ, པཊིདཱནཾ ནཱམ པཊིབྷཎྜདཱནཾ ཏེསུ པཝཏྟེན པཏིནཱ ཡོགེ པཉྩམཱི ཧོཏི.

བུདྡྷསྨཱ པཏི སཱརིཔུཏྟོ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏེལསྨཱ པཏི གྷཏཾ དེཏི.

༣༡༥. རིཏེ དུཏིཡཱ ཙ [ཀ. ༢༧༢; རཱུ. ༣༠༩; ནཱི. ༥༥༨, ༥༦༨; ཙཾ. ༢.༡.༨༤; པཱ. ༢.༣.༢༩].

རིཏེསདྡེན ཡོགེ པཉྩམཱི ཧོཏི དུཏིཡཱ ཙ.

རིཏེ སདྡྷམྨཱ, རིཏེ སདྡྷམྨཾ.

༣༡༦. ཝིནཱཉྙཏྲེཧི ཏཏིཡཱ ཙ [ཀ. ༢༧༢; རཱུ. ༣༠༩; ནཱི. ༥༥༨, ༥༦༨; ཙཾ. ༢.༡.༨༥; པཱ. ༢.༣.༣༢; ‘ཝིནཱཉྙཏྲ ཏཏིཡཱཙ’ (བཧཱུསུ)].

ཝཛྫནེ པཝཏྟེཧི ཝིནཱ, ཨཉྙཏྲསདྡེཧི ཡོགེ པཉྩམཱི, དུཏིཡཱ, ཏཏིཡཱ ཙ ཧོནྟི.

ཝིནཱ སདྡྷམྨཱ, ཝིནཱ སདྡྷམྨཾ, ཝིནཱ སདྡྷམྨེན, ཨཉྙཏྲ སདྡྷམྨཱ, ཨཉྙཏྲ སདྡྷམྨཾ, ཨཉྙཏྲ སདྡྷམྨེན.

༣༡༧. པུཐུནཱནཱཧི ཙ [ཀ. ༢༧༢; རཱུ. ༣༠༩; ནཱི. ༥༥༨, ༥༦༨; ཙཾ. ༢.༡.༨༦; པཱ. ༢.༣.༣༢; ‘པུཐནཱནཱཧི ཙ’ (བཧཱུསུ)].

ཝཛྫནེ པཝཏྟེཧི པུཐུ, ནཱནཱསདྡེཧི ཙ ཡོགེ པཉྩམཱི, ཏཏིཡཱ ཙ ཧོནྟི.

པུཐགེཝ ཛནསྨཱ, པུཐགེཝ ཛནེན, ནཱནཱ སདྡྷམྨཱ, ནཱནཱ སདྡྷམྨེན, པིཡེཧི མནཱཔེཧི ནཱནཱབྷཱཝོ ཝིནཱབྷཱཝོ [དཱི. ནི. ༢.༡༨༣; ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༧]. ‘‘ཏེ བྷིཀྑཱུ ནཱནཱཀུལཱ པབྦཛིཏཱ’’ཏི ཨེཏྠ པན ནཱནཱཔྤཀཱརཏྠོ ནཱནཱསདྡོ, ན ཝཛྫནཏྠོ, ཨེཏྠ ཙ ཝཛྫནཏྠོ ནཱམ ཝིཡོགཏྠོ ཨསམྨིསྶཏྠོ.

མརིཡཱདཱ’བྷིཝིདྷཱིསུ ¶ པཝཏྟེཧི ཨཱསདྡ, ཡཱཝསདྡེཧི ཡོགེཔི པཉྩམཱི, དུཏིཡཱ ཙ.

ཏཏྠ ཡསྶ ཨཝདྷིནོ སམྦནྡྷིནཱི ཀྲིཡཱ, ཏཾ བཧིཀཏྭཱ པཝཏྟཏི, སོ མརིཡཱདོ. ཡཐཱ? ཨཱཔབྦཏཱ ཁེཏྟཾ ཏིཊྛཏི ཨཱཔབྦཏཾ ཝཱ, ཡཱཝཔབྦཏཱ ཁེཏྟཾ ཏིཊྛཏི ཡཱཝཔབྦཏཾ ཝཱ.

ཡསྶ སམྦནྡྷིནཱི ཀྲིཡཱ, ཏཾ ཨནྟོཀཏྭཱ བྱཱཔེཏྭཱ པཝཏྟཏི, སོ ཨབྷིཝིདྷི. ཡཐཱ? ཨཱབྷཝགྒཱ བྷགཝཏོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོ ཨཱབྷཝགྒཾ ཝཱ, བྷཝཏོ ཨཱབྷཝགྒཾ དྷམྨཏོ ཨཱགོཏྲབྷུཾ སཝནྟཱིཏི ཨཱསཝཱ, ཡཱཝབྷཝགྒཱ ཡཱཝབྷཝགྒཾ ཝཱ, ཏཱཝདེཝ ཡཱཝབྲཧྨལོཀཱ སདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོ.

ཨཱརབྦྷེ, སཧཏྠེ ཙ པཉྩམཱི, ཡཏོཧཾ བྷགིནི ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཛཱཏོ [མ. ནི. ༢.༣༥༡], ཡཏོ པཊྛཱཡཱཏི ཨཏྠོ. ཡཏོ སརཱམི ཨཏྟཱནཾ, ཡཏོ པཏྟོསྨི ཝིཉྙུཏཾ [ཛཱ. ༢.༢༢.༣༠༧]. ཡཏོ པཊྛཱཡ, ཡཏོ པབྷུཏི.

སཧཏྠེ –

སཧ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཔྤཊིལཱབྷཱ, སཧ པརིནིབྦཱནཱ [དཱི. ནི. ༢.༢༢༠], སཧ དསྶནུཔྤཱདཱ.

‘‘ཨུཔྤཱདཱ ཝཱ ཏཐཱགཏཱནཾ ཨནུཔྤཱདཱ ཝཱ ཏཐཱགཏཱན’’ནྟི [སཾ. ནི. ༢.༢༠], ཨེཏྠ བྷཱཝལཀྑཎེ པཉྩམཱི.

‘‘སཧཏྠཱ དཱནཾ དེཏི, སཧཏྠཱ པཊིགྒཎྷཱཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཀརཎེ.

‘‘ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ [དཱི. ནི. ༡.༢༥༠], ཏདགྒེ ཁོ ཝཱསེཊྛ’’ཨིཙྩཱདཱིསུ [དཱི. ནི. ༣.༡༣༠], ཨཱརབྦྷེ སཏྟམཱི.

‘‘ཡཏྭཱདྷིཀརཎཾ ¶ [དཱི. ནི. ༡.༢༡༣], ཡཏོནིདཱནཾ [སུ. ནི. ༢༧༥], ཏཏོནིདཱནཾ’’ ཨིཙྩཱདཱིསུ [མ. ནི. ༡.༢༣༨] ཝཱཀྱེ ཨིཙྪིཏེ སཏི ཧེཏྭཏྠེ པཉྩམཱི, སམཱསེ ཨིཙྪིཏེ སཏི ཨཏྠམཏྟེ པཉྩམཱི.

དྭིནྣཾ ཀཱརཀཱནཾ ཀྲིཡཱནཉྩ མཛ྄ཛྷེ པཝཏྟཀཱལདྡྷཱནཝཱཙཱིཧི པཉྩམཱི, ལུདྡཀོ པཀྑསྨཱ མིགཾ ཝིཛ྄ཛྷཏི, ཀོསཱ ཀུཉྫརཾ ཝིཛ྄ཛྷཏི. ཨེཏྠ ཙ ལུདྡཀོ སཀིཾ མིགཾ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ པཀྑབྦྷནྟརམྷི ན ཝིཛ྄ཛྷི, པཀྑེ པརིཔུཎྞེ པུན ཝིཛ྄ཛྷཏི, པཀྑསདྡོ དྭིནྣཾ ཝིཛ྄ཛྷནཝཱརཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ཀཱལཝཱཙཱི ཧོཏི, དྭེཔི ཝིཛ྄ཛྷནཀྲིཡཱ ཀཱརཀེཧི སཧེཝ སིཛ྄ཛྷནྟཱིཏི ཀཱརཀཱནཉྩ མཛ྄ཛྷེཏི ཝུཙྩཏི. ཝུཏྟིཡཾ པན ‘‘ཨཛྫ བྷུཏྭཱ དེཝདཏྟོ དྭིཧེ བྷུཉྫིསྶཏི, དྭིཧཱ བྷུཉྫིསྶཏི, ཨཏྲཊྛོ’ཡམིསྶཱསོ ཀོསེ ལཀྑཾ ཝིཛ྄ཛྷཏི, ཀོསཱ ལཀྑཾ ཝིཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི [མོག. ༧༩] ཨེཝཾ སཏྟམཱིཝསེན པརིཔུཎྞཝཱཀྱམྤི ཝུཏྟཾ. པཱལི༹ཡཾ ‘‘ཨནཱཔཏྟི ཚབྦསྶཱ ཀརོཏི [པཱརཱ. ༥༦༤], ཨཏིརེཀཚབྦསྶཱ ཀརོཏཱི’’ཏི [པཱརཱ. ༥༦༤], ‘‘ཚབྦསྶཱནཱི’’ཏིཔི པཱཋོ.

རཀྑནཏྠཱནཾ ཡོགེ –

ཡཉྩ ཝཏྠུཾ གུཏྟཾ ཨིཙྪིཡཏེ, ཡཏོ ཙ གུཏྟཾ ཨིཙྪིཡཏེ, ཏཏྠ པཉྩམཱི, ཡཝེཧི གཱཝོ རཀྑཏི ཝཱརེཏི, ཏཎྜུལཱ ཀཱཀེ རཀྑཏི ཝཱརེཏི, ཏཾ མཾ པུཉྙཱ ནིཝཱརེསི, པཱཔཱ ཙིཏྟཾ ནིཝཱརཡེ [དྷ. པ. ༡༡༦], ན ནཾ ཛཱཏི ནིཝཱརེཏི, དུགྒཏྱཱ གརཧཱཡ ཝཱ [སུ. ནི. ༡༤༡ (ན ནེ)]. རཱཛཏོ ཝཱ ཙོརཏོ ཝཱ ཨཱརཀྑཾ གཎྷནྟུ.

ཨནྟརདྷཱནཏྠཡོགེ –

ཡསྶ ཨདསྶནཾ ཨིཙྪིཡཏི, ཏསྨིཾ པཉྩམཱི, ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཱ ཨནྟརདྷཱཡཏི སིསྶོ, ནིལཱིཡཏཱིཏི ཨཏྠོ. པཱལི༹ཡཾ པན ཡསྶ ཨདསྶནཾ ཨིཙྪིཡཏི, ཏསྨིཾ ཚཊྛཱི ཨེཝ- ‘‘ཨནྟརདྷཱཡིསྶཱམི སམཎསྶ ¶ གོཏམསྶ, ཨནྟརདྷཱཡིསྶཱམི སམཎསྶ གོཏམསྶཱ’’ཏི. ‘‘ན སཀྑི མེ ཨནྟརདྷཱཡིཏུ’’ནྟི པཱལི༹, ‘ཨནྟརདྷཱཡིསྶཱམཱི’ཏི ཨནྟརིཏེ ཨཙཀྑུཝིསཡེ ཋཱནེ ཨཏྟཱནཾ ཋཔེསྶཱམཱིཏྱཏྠོ, ནིལཱིཡིསྶཱམཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཡསྨིཾ ཋཱནེ ཨནྟརདྷཱཡཏི, ཏསྨིཾ སཏྟམཱི ཨེཝ དིསྶཏི, ཨཏིཁིཔྤཾ ལོཀེ ཙཀྑུ ཨནྟརདྷཱཡིསྶཏི [དཱི. ནི. ༢.༢༢༤ (ཝིསདིསཾ)], ཛེཏཝནེ ཨནྟརདྷཱཡིཏྭཱ, བྲཧྨལོཀེ ཨནྟརདྷཱཡིཏྭཱ, མདྡཀུཙྪིསྨིཾ ཨནྟརདྷཱཡིཏྭཱ, ཏཏྠེཝནྟརདྷཱཡཱི [སཾ. ནི. ༡.༡] ཨིཙྩཱདི. ‘‘བྷགཝཏོ པུརཏོ ཨནྟརདྷཱཡིཏྭཱ’’ཏི ཨེཏྠཔི ཏོསདྡོ སཏྟམྱཏྠེ ཨེཝ. ‘‘སཀྐོ ནིམིསྶ རཉྙོ སམྨུཁེ ཨནྟརཧིཏོ’’ཏི པཱལི༹. ‘དྷཛཏཝནེ ཨནྟརདྷཱཡིཏྭཱ’ཏི ཛེཏཝནེ ཨཉྙེསཾ ཨདསྶནཾ ཀཏྭཱ, ཨཉྙེསཾ ཨཙཀྑུཝིསཡཾ ཀཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨནྡྷཀཱརོ ཨནྟརདྷཱཡཏི, ཨཱལོཀོ ཨནྟརདྷཱཡཏི, སདྡྷམྨོ ཨནྟརདྷཱཡཏི, སཱསནཾ ཨནྟརདྷཱཡཏི’’ ཨིཙྩཱདཱིསུ པན ཚཊྛཱི, སཏྟམིཡོ ཡཐཱསམྦྷཝཾ ཝེདིཏབྦཱ.

དཱུརཏྠཡོགེ –

ཀིཾཝ དཱུརོ ཨིཏོ གཱམོ, ཀཙྩི ཨཱརཱ པམཱདམྷཱ [སུ. ནི. ༡༥༦], ཨཐོ ཨཱརཱ པམཱདམྷཱ [སུ. ནི. ༡༥༧], གཱམཏོ ཨཝིདཱུརེ, ཨཱརཀཱ ཏེ མོགྷཔུརིསཱ ཨིམསྨཱ དྷམྨཝིནཡཱ, ཨཱརཀཱ ཏེཧི བྷགཝཱ, ཀིལེསེཧི ཨཱརཀཱཏི ཨརཧཾ, ཨཱརཱ སོ ཨཱསཝཀྑཡཱ [དྷ. པ. ༢༥༣]. དུཏིཡཱ ཙ ཏཏིཡཱ ཙ ཚཊྛཱི ཙ, ཨཱརཀཱ ཨིམཾ དྷམྨཝིནཡཾ ཨིམིནཱ དྷམྨཝིནཡེན ཝཱ, ཨཱརཀཱ མནྡབུདྡྷཱིནཾ [ཝིསུདྡྷི ཊཱི. ༡.༡༣༠].

དཱུརཏྠེ –

དཱུརཏོཝ ནམསྶནྟི, ཨདྡསཱ ཁོ བྷགཝནྟཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ [དཱི. ནི. ༡.༤༠༩], ཀིནྣུ ཏིཊྛཐ ཨཱརཀཱ, ཏསྨཱ ཏིཊྛཱམ ཨཱརཀཱ. དུཏིཡཱ ཙ ཏཏིཡཱ ཙ, དཱུརཾ གཱམཾ ཨཱགཏོ, དཱུརེན གཱམེན ཨཱགཏོ ¶ , དཱུརཱ གཱམཱ ཨཱགཏོ ཨིཙྩེཝཏྠོ, དཱུརཾ གཱམེན ཝཱ.

ཨནྟིཀཏྠཡོགེ –

ཨནྟིཀཾ གཱམཱ, ཨཱསནྣཾ གཱམཱ, སམཱིཔཾ གཱམཱ. དུཏིཡཱ ཙ ཏཏིཡཱ ཙ ཚཊྛཱི ཙ, ཨནྟིཀཾ གཱམཾ, ཨནྟིཀཾ གཱམེན, ཨནྟིཀཾ གཱམསྶ.

ཀཱལདྡྷཱནཾ པརིམཱཎཝཙནེ –

ཨིཏོ མཐུརཱཡ ཙཏཱུསུ ཡོཛནེསུ སངྐསྶཾ, རཱཛགཧཏོ པཉྩཙཏྟཱལཱིསཡོཛནེ སཱཝཏྠི, ཨིཏོ ཨེཀནཝུཏིཀཔྤེ [དཱི. ནི. ༢.༤], ཨིཏོ ཨེཀཏིཾསེ ཀཔྤེ [དཱི. ནི. ༢.༤], ཨིཏོ སཏྟམེ དིཝསེ, ཨིཏོ ཏིཎྞཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན པརིནིབྦཱཡིསྶཱམི [དཱི. ནི. ༢.༡༦༨; ཨུདཱ. ༥༡] ཨིཙྩཱདི.

པམཱཎཏྠེ –

ཨཱཡཱམཏོ ཙ ཝིཏྠཱརཏོ ཙ ཡོཛནཾ, པརིཀྑེཔཏོ ནཝཡོཛནསཏཔརིམཱཎོ མཛ྄ཛྷིམདེསོ པརིཀྑེཔེན ཝཱ, དཱིགྷསོ ནཝཝིདཏྠིཡོ [པཱཙི. ༥༤༨], ཡོཛནཾ ཨཱཡཱམེན ཡོཛནཾ ཝིཏྠཱརེན ཡོཛནཾ ཨུབྦེདྷེན སཱསཔརཱསི [སཾ. ནི. ༢.༡༢༩] ཨིཙྩཱདི.

ཏྭཱལོཔེཔི པཉྩམཱི. ཨེཏྠ ཙ ཏྭཱལོཔོ ནཱམ པརིཔུཎྞཝཱཀྱེ ལདྡྷབྦསྶ ཏྭཱནྟཔདསྶ ཨཔརིཔུཎྞཝཱཀྱེ ནཏྠི བྷཱཝོ, ཡཉྩ པདཾ ཏྭཱནྟཔདེ སཏི ཀམྨཾ ཝཱ ཧོཏི ཨདྷིཀརཎཾ ཝཱ. ཏཾ ཏྭཱནྟཔདེ ཨསཏི པདནྟརེ ཨཝདྷི ཧོཏི, ཏསྨིཾ པཉྩམཱི, པཱསཱདཱ ཝཱ པཱསཱདཾ སངྐམེཡྻ [སཾ. ནི. ༡.༡༣༢], ཧཏྠིཀྑནྡྷཱ ཝཱ ཧཏྠིཀྑནྡྷཾ སངྐམེཡྻ [སཾ. ནི. ༡.༡༣༢] ཨིཙྩཱདི. ཨེཏྠ ཙ པཋམཾ ཨེཀཾ པཱསཱདཾ ཨབྷིརཱུཧིཏྭཱ པུན ཨཉྙཾ པཱསཱདཾ སངྐམེཡྻཱཏི ཝཱ པཋམཾ ཨེཀསྨིཾ པཱསཱདེ ནིསཱིདིཏྭཱ པུན ཨཉྙཾ པཱསཱདཾ སངྐམེཡྻཱཏི ཝཱ ཨེཝཾ པརིཔུཎྞཝཱཀྱཾ ཝེདིཏབྦཾ. ‘‘ཨནྡྷཀཱརཱ ཝཱ ཨནྡྷཀཱརཾ གཙྪེཡྻ, ཏམཱ ཝཱ ¶ ཏམཾ གཙྪེཡྻཱ’’ཏི [སཾ. ནི. ༡.༡༣༢] པཱལི༹. ཏཐཱ རཊྛཱ རཊྛཾ ཝིཙརཏི, གཱམཱ གཱམཾ ཝིཙརཏི, ཝནཱ ཝནཾ ཝིཙརཏི, ཝིཧཱརཏོ ཝིཧཱརཾ གཙྪཏི, པརིཝེཎཏོ པརིཝེཎཾ གཙྪཏི, བྷཝཏོ བྷཝཾ གཙྪཏི, ཀུལཏོ ཀུལཾ གཙྪཏི ཨིཙྩཱདི. ཏཐཱ ཝིནཡཱ ཝིནཡཾ པུཙྪཏི, ཨབྷིདྷམྨཱ ཨབྷིདྷམྨཾ པུཙྪཏི, ཝིནཡཱ ཝིནཡཾ ཀཐེཏི, ཨབྷིདྷམྨཱ ཨབྷིདྷམྨཾ ཀཐེཏི. ཨེཏྠཔི པཋམཾ ཨེཀཾ ཝིནཡཝཙནཾ པུཙྪིཏྭཱ ཝཱ ཨེཀསྨིཾ ཝིནཡཝཙནེ ཋཏྭཱ ཝཱ པུན ཨཉྙཾ ཝིནཡཝཙནཾ པུཙྪཏཱིཏི པརིཔུཎྞཝཱཀྱཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཝུཏྟིཡཾ པན ‘‘པཱསཱདཾ ཨཱརུཡ྄ཧ པེཀྑཏི, པཱསཱདཱ པེཀྑཏི, ཨཱསནེ པཝིསིཏྭཱ པེཀྑཏི, ཨཱསནཱ པེཀྑཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.

དིསཏྠཡོགེ དིསཏྠེ ཙ པཉྩམཱི, ཨིཏོ སཱ པུརིམཱ དིསཱ [དཱི. ནི. ༣.༢༧༨], ཨིཏོ སཱ དཀྑིཎཱ དིསཱ [དཱི. ནི. ༣.༢༧༨], ཨཝཱིཙིཏོ ཨུཔརི, ཨུདྡྷཾ པཱདཏལཱ, ཨདྷོ ཀེསམཏྠཀཱ [དཱི. ནི. ༢.༣༧༧; མ. ནི. ༡.༡༡༠].

དིསཏྠེ –

པུརིམཏོ གཱམསྶ, དཀྑིཎཏོ གཱམསྶ, ཨུཔརིཏོ པབྦཏསྶ, ཧེཊྛཏོ པཱསཱདསྶ, པུརཏྠིམཏོ, དཀྑིཎཏོ, ཡཏོ ཁེམཾ, ཏཏོ བྷཡཾ [ཛཱ. ༡.༩.༥༨], ཡཏོ ཡཏོ སམྨསཏི, ཁནྡྷཱནཾ ཨུདཡབྦཡཾ [དྷ. པ. ༣༧༤] ཨིཙྩཱདི.

པུབྦཱདིཡོགེཔི པཉྩམཱི, པུབྦེཝ མེ སམྦོདྷཱ [ཨ. ནི. ༣.༡༠༤], ཨིཏོ པུབྦེ, ཏཏོ པུབྦེ, ཨིཏོ པརཱ པཙྩནྟིམཱ ཛནཔདཱ [མཧཱཝ. ༢༥༩], ཏཏོ པུརེ, ཏཏོ པཙྪཱ, ཏཏོ ཨུཏྟརི [པཱརཱ. ༤༩༩] ཨིཙྩཱདི.

ཝིབྷཏྟཏྠེ ཙ པཉྩམཱི ཚཊྛཱི ཙ. ཝིབྷཏྟི ནཱམ པགེཝ ཝིསུཾབྷཱུཏསྶ ཨཏྠསྶ ཀེནཙི ཨདྷིཀེན ཝཱ ཧཱིནེན ཝཱ བྷཱགེན ཏདཉྙཏོ པུཐཀྐརཎཾ, མཱཐུརཱ པཱཊལིཔུཏྟཀེཧི ཨབྷིརཱུཔཏརཱ, ཡཏོ པཎཱིཏཏརོ ཝཱ ཝིསིཊྛཏརོ ཝཱ ནཏྠི, ཨཏྟདནྟོ ཏཏོ ཝརཾ [དྷ. པ. ༣༢༢], ཚནྣཝུཏཱིནཾ པཱསཎྜཱནཾ པཝརཾ ཡདིདཾ སུགཏཝིནཡོ ¶ , སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ, སཏྠཱ ལོཀེ ཨནུཏྟརོ, ཨགྒོཧམསྨི ལོཀསྶ [མ. ནི. ༣.༢༠༧], ཛེཊྛོཧམསྨི ལོཀསྶ [མ. ནི. ༣.༢༠༧], སེཊྛོཧམསྨི ལོཀསྶ [མ. ནི. ༣.༢༠༧], པཉྙཝནྟཱ ནཱམ སཱརིཔུཏྟཏོ ཧཱིནཱ སཱརིཔུཏྟསྶ ཝཱ, ཏཏོ ཨདྷིཀཾ ཝཱ ཨཱུནཾ ཝཱ ན ཝཊྚཏི ཨིཙྩཱདི.

ཝིརམཎཏྠཡོགེ –

ཨཱརཏཱི ཝིརཏཱི པཱཔཱ [ཁུ. པཱ. ༥.༨], པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཝེརམཎི [ཁུ. པཱ. ༢.༡] ཨིཙྩཱདི.

སུདྡྷཏྠཡོགེ –

ལོབྷནཱིཡེཧི དྷམྨེཧི སུདྡྷོ ཨིཙྩཱདི.

མོཙནཏྠཡོགེ པཉྩམཱི ཏཏིཡཱ ཙ, སོ པརིམུཙྩཏི ཛཱཏིཡཱ ཛརཱཡ མརཎེན སོཀེཧི པརིདེཝེཧི དུཀྑེཧི དོམནསྶེཧི ཨུཔཱཡཱསེཧི, པརིམུཏྟོ སོ དུཀྑསྨཱཏི ཝདཱམི [སཾ. ནི. ༣.༢༩], མོཀྑནྟི མཱརབནྡྷནཱ [དྷ. པ. ༣༧], ན ཏེ མུཙྩནྟི མཙྩུནཱ ཨིཙྩཱདི, སབྦཏྠ ཨཝདྷིཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཧེཏྭཏྠེ –

ཀསྨཱ ཧེཏུནཱ, ཀེན ཧེཏུནཱ, ཀསྨཱ ནུ ཏུམྷཾ ཀུལེ དཧརཱ ན མིཡྻརེ [ཛཱ. ༡.༡༠.༩༢ (མཱིཡརེ)], ཏསྨཱཏིཧ བྷིཀྑཝེ [སཾ. ནི. ༢.༡༥༧]. དུཏིཡཱ ཏཏིཡཱ ཚཊྛཱི ཙ, ཀིཾཀཱརཎཾ [ཛཱ. ཨཊྛ. ༦.༢༢.ཨུམངྒཛཱཏཀཝཎྞནཱ], ཡཏྭཱདྷིཀརཎཾ [དཱི. ནི. ༡.༢༡༣], ཡཏོནིདཱནཾ [སུ. ནི. ༢༧༥], ཏཏོནིདཱནཾ [མ. ནི. ༡.༢༣༨], ཀེན ཀཱརཎེན [ཛཱ. ཨཊྛ. ༤.༢༠.མཱཏངྒཛཱཏཀཝཎྞནཱ], ཏཾ ཀིསྶཧེཏུ [མ. ནི. ༡.༢], ཀིསྶ ཏུམྷེ ཀིལམཐ ཨིཙྩཱདི.

ཝིཝེཙནཏྠཡོགེ –

ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི [དཱི. ནི. ༡.༢༢༦], ཝིཝིཏྟོ པཱཔཀཱ དྷམྨཱ.

བནྡྷནཏྠཡོགེ ¶ –

༣༡༨. པཉྩམཱིཎེ ཝཱ [ཀ. ༢༩༦; རཱུ. ༣༡༤; ནཱི. ༦༠༨; ཙཾ. ༢.༡.༦༩; པཱ. ༢.༣.༢༤].

ཨིཎབྷཱུཏེ ཧེཏུམྷི པཉྩམཱི ཧོཏི ཝཱ.

སཏསྨཱ བནྡྷོ ནརོ སཏེན ཝཱ.

༣༡༩. གུཎེ [ཙཾ. ༢.༡.༧༠; པཱ. ༢.༣.༢༥].

ཨཛ྄ཛྷཏྟབྷཱུཏོ ཧེཏུ གུཎོ ནཱམ, ཨགུཎོཔི ཨིདྷ གུཎོཏྭེཝ ཝུཙྩཏི, ཏསྨིཾ པཉྩམཱི ཧོཏི ཝཱ.

ཛལ༹ཏྟཱ བནྡྷོ ནརོ ཛལ༹ཏྟེན ཝཱ, ཨཏྟནོ བཱལཏྟཱཡེཝ བནྡྷོཏི ཨཏྠོ, པཉྙཱཡ བནྡྷནཱ མུཏྟོ, ཝཱཙཱཡ མརཏི, ཝཱཙཱཡ མུཙྩཏི, ཝཱཙཱཡ པིཡོ ཧོཏི, ཝཱཙཱཡ དེསྶོ, ཨིསྶརིཡཱ ཛནཾ རཀྑཏི རཱཛཱ ཨིསྶརིཡེན ཝཱ, སཱིལཏོ ནཾ པསཾསནྟི [ཨ. ནི. ༤.༦] སཱིལེན ཝཱ, ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝཏོ ཨནིཙྩཱ, ཨུདཡབྦཡཔཱིལ༹ནཏོ དུཀྑཱ, ཨཝིཛྫཱནིརོདྷཱ སངྑཱརནིརོདྷོ [ཨུདཱ. ༢], སངྑཱརནིརོདྷཱ ཝིཉྙཱཎནིརོདྷོ [ཨུདཱ. ༢], ཙཏུནྣཾ ཨརིཡསཙྩཱནཾ ཨནཉྙཱ ཨཔྤཊིཝེདྷཱ དཱིགྷམདྡྷཱནཾ སཾསརནྟི [དཱི. ནི. ༢.༡༨༦ (ཝིསདིསཾ)] ཨིཙྩཱདི.

པཉྷཱ, ཀཐནེསུཔི པཉྩམཱི, ཀུཏོ བྷཝཾ, ཨཧཾ པཱཊལིཔུཏྟཏོ ཨིཙྩཱདི.

ཐོཀཏྠེཔི ཨསཏྭཝཙནེ པཉྩམཱི, སཏྭཾ ཝུཙྩཏི དབྦཾ, ཐོཀཱ མུཙྩཏི ཐོཀེན ཝཱ, མུཙྩནམཏྟཾ ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི ‘‘ནདིཾ ཏརནྟོ མནཾ ཝུལ༹ྷོ’’ཏི [མཧཱཝ. ༡༤༨] ཨེཏྠ ཝིཡ. ཨཔྤམཏྟཀཱ མུཙྩཏི ཨཔྤམཏྟཀེན ཝཱ, ཀིཙྪཱ མུཙྩཏི ཀིཙྪེན ཝཱ, ཀིཙྪཱ ལདྡྷོ པིཡོ པུཏྟོ [ཛཱ. ༢.༢༢.༣༥༣], ཀིཙྪཱ མུཏྟཱ’མྷ དུཀྑསྨཱ, ཡཱམ དཱནི མཧོསདྷ [ཛཱ. ༢.༢༢.༧༠༠].

ཨསཏྭཝཙནེཏི ¶ ཀིཾ? པཙྩཏི མུནིནོ བྷཏྟཾ, ཐོཀཾ ཐོཀཾ གྷརེ གྷརེཏི [ཐེརགཱ. ༢༤༨ (ཀུལེ ཀུལེ)].

‘‘ཨནུཔུབྦེན མེདྷཱཝཱི, ཐོཀཾ ཐོཀཾ ཁཎེ ཁཎེ [དྷ. པ. ༢༣༩]’’ ཨིཙྩཱདཱིསུ ཀྲིཡཱཝིསེསནེ དུཏིཡཱ.

ཨཀཏྟརིཔི པཉྩམཱི, ཏསྶ ཀམྨསྶ ཀཏཏྟཱ ཨུཔཙིཏཏྟཱ ཨུསྶནྣཏྟཱ ཝིཔུལཏྟཱ ཏཐཱགཏོ སུཔྤཏིཊྛིཏཔཱདོ ཧོཏི [དཱི. ནི. ༣.༢༠༡]. ཨེཏྠ ཙ ‘ཨཀཏྟརཱི’ཏི ཨཀཱརཀེ ཉཱཔཀཧེཏུམྷཱིཏི ཝདནྟི. ཉཱསེ པན ‘‘ཨཀཏྟརཱིཏི ཧེཏྭཏྠེ སངྒཎྷཱཏི. ཡཏྠ ཧི ཀཏྟུབུདྡྷི སཉྫཱཡཏེ, སོཝ ཀཏྟཱ ན ཧོཏཱིཏི ཝཏྟུཾ སཀྐཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨེཏེན ཀཏྟུསདིསོ ཛནཀཧེཏུ ཨཀཏྟཱ ནཱམཱཏི དཱིཔེཏི, ཀམྨསྶ ཀཏཏྟཱཨིཙྩཱདི ཙ ཛནཀཧེཏུ ཨེཝཱཏི.

བྷིཡྻཏྠཡོགེ –

ཡོདྷ སཱིཏཉྩ ཨུཎྷཉྩ, ཏིཎཱ བྷིཡྻོ ན མཉྙཏི [དཱི. ནི. ༣.༢༥༣], སུཁཱ བྷིཡྻོ སོམནསྶཾ [དཱི. ནི. ༢.༢༨༧], ཁནྟྱཱ བྷིཡྻོ ན ཝིཛྫཏི [སཾ. ནི. ༡.༢༥༠], མཡཱ བྷིཡྻོ ན ཝིཛྫཏི, སོཏུཀཱམཱཏྠ ཏུམྷེ བྷིཀྑཝེ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ པུབྦེནིཝཱསཀཐཾ, ཨཏྟམནོ ཏྭཾ ཧོཧི པརཾ ཝིཡ མཏྟཱཡ, ཨཧམྤི ཨཏྟམནོ ཧོམི པརཾ ཝིཡ མཏྟཱཡ.

པཉྩམཱིཝིབྷཏྟིརཱསི ནིཊྛིཏོ.

ཚཊྛཱིཝིབྷཏྟིརཱསི

ཀསྨིཾ ཨཏྠེ ཚཊྛཱི?

༣༢༠. ཚཊྛཱི སམྦནྡྷེ [ཀ. ༣༠༡; རཱུ. ༣༡༥; ནཱི. ༦༠༩; ཙཾ. ༢.༡.༩༥; པཱ. ༢.༣.༥༠].

དྭིནྣཾ སམྦནྡྷཱིནཾ ཀེནཙི པཀཱརེན ཨཱཡཏྟབྷཱཝོ སམྦནྡྷོ ནཱམ, སམྦནྡྷེ ཛོཏེཏབྦེ ཝིསེསནསམྦནྡྷིམྷི ཚཊྛཱི ཧོཏི.

ཏཏྠ ¶ ཀྲིཡཱཀཱརཀསཉྫཱཏོ ཨསྶེདམྦྷཱཝཧེཏུཀོ སམྦནྡྷོ ནཱམཱཏི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ དྭེ སམྦནྡྷིནོ ཨཉྙམཉྙཾ ཏཾཏཾཀྲིཡཾ ཀརོནྟི, ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིམེ ཨཉྙམཉྙསམྦནྡྷིནོ’’ཏི ཛཱནནྟསྶ དྭིནྣཾ ཀཱརཀཱནཾ དྭིནྣཾ ཀྲིཡཱནཉྩ སཾཡོགཾ ནིསྶཱཡ སམྦནྡྷོཔི ཝིདིཏོ ཧོཏི, ཨེཝཾ སམྦནྡྷོ ཀྲིཡཱཀཱརཀསཉྫཱཏོ, ‘ཨིམསྶ ཨཡ’ནྟི ཨེཝཾ པཝཏྟབུདྡྷིཡཱ ཧེཏུབྷཱུཏཏྟཱ ཨསྶེདམྦྷཱཝཧེཏུཀོ ཙ.

ཏཏྠ སམྦནྡྷོ ཏིཝིདྷོ སཱམིསམྦནྡྷོ, ནཱནཱཏྟསམྦནྡྷོ, ཀྲིཡཱཀཱརཀསམྦནྡྷོཏི.

ཏཏྠ ‘སཱམཱི’ཏི ཡསྶ ཀསྶཙི ཝིསེསནསམྦནྡྷིནོ ནཱམཾ, ཏསྨཱ ཝིསེསྱཔདཏྠསྶ ཏཾཏཾཝིསེསནབྷཱཝེན སམྦནྡྷོ སཱམིསམྦནྡྷོ ནཱམ.

སོ ཝིསེསྱཔདཏྠབྷེདེན ཨནེཀཝིདྷོ.

ཏཏྠ ཏསྶ མཱཏཱ, ཏསྶ པིཏཱཨིཙྩཱདི ཛནཀསམྦནྡྷོ ནཱམ.

ཏསྶཱ པུཏྟོ, ཏསྶཱ དྷཱིཏཱ ཨིཙྩཱདི ཛཉྙསམྦནྡྷོ ནཱམ.

ཏསྶ བྷཱཏཱ, ཏསྶ བྷགིནཱི ཨིཙྩཱདི ཀུལསམྦནྡྷོ ནཱམ.

སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ [སཾ. ནི. ༡.༢༤༨] ཨིཙྩཱདི སཱམིསམྦནྡྷོ ནཱམ.

པཧཱུཏཾ མེ དྷནཾ སཀྐ [ཛཱ. ༡.༡༥.༧༢], བྷིཀྑུསྶ པཏྟཙཱིཝརཾ ཨིཙྩཱདི སཾསམྦནྡྷོ ནཱམ.

ཨམྦཝནསྶ ཨཝིདཱུརེ, ནིབྦཱནསྶེཝ སནྟིཀེ [དྷ. པ. ༣༢] ཨིཙྩཱདི སམཱིཔསམྦནྡྷོ ནཱམ.

སུཝཎྞསྶ རཱསི, བྷིཀྑཱུནཾ སམཱུཧོ ཨིཙྩཱདི སམཱུཧསམྦནྡྷོ ནཱམ.

མནུསྶསྶེཝ ཏེ སཱིསཾ [ཛཱ. ༡.༤.༨༡], རུཀྑསྶ སཱཁཱ ཨིཙྩཱདི ཨཝཡཝསམྦནྡྷོ ནཱམ.

སུཝཎྞསྶ ¶ བྷཱཛནཾ, ཨལཱབུསྶ ཀཊཱཧཾ, བྷཊྛདྷཉྙཱནཾ སཏྟུ ཨིཙྩཱདི ཝིཀཱརསམྦནྡྷོ ནཱམ.

ཡཝསྶ ཨངྐུརོ, མེགྷསྶ སདྡོ, པུཔྥཱནཾ གནྡྷོ, ཕལཱནཾ རསོ, ཨགྒིསྶ དྷཱུམོ ཨིཙྩཱདི ཀཱརིཡསམྦནྡྷོ ནཱམ.

ཁནྡྷཱནཾ ཛཱཏི, ཁནྡྷཱནཾ ཛརཱ, ཁནྡྷཱནཾ བྷེདོ [སཾ. ནི. ༢.༡] ཨིཙྩཱདི ཨཝཏྠཱསམྦནྡྷོ ནཱམ.

སུཝཎྞསྶ ཝཎྞོ, ཝཎྞོ ན ཁཱིཡྻེཐ ཏཐཱགཏསྶ [དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༣༠༤], བུདྡྷསྶ ཀིཏྟིསདྡོ, སིཔྤིཀཱནཾ སཏཾ ནཏྠི [ཛཱ. ༡.༡.༡༡༣], ཏིལཱནཾ མུཊྛི ཨིཙྩཱདི གུཎསམྦནྡྷོ ནཱམ.

པཱདསྶ ཨུཀྑིཔནཾ, ཧཏྠསྶ སམིཉྫནཾ, དྷཱཏཱུནཾ གམནཾ ཋཱནཾ ཨིཙྩཱདི ཀྲིཡཱསམྦནྡྷོ ནཱམ.

ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ ཋཱནཾ ཨིཙྩཱདི ཋཱནསམྦནྡྷོ ནཱམ. ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན སཱམིསམྦནྡྷོ ཨནེཀསཧསྶཔྤབྷེདོ, སོ ཙ ཀྲིཡཱསམྦནྡྷཱབྷཱཝཱ ཀཱརཀོ ནཱམ ན ཧོཏི. ཡདི ཨེཝཾ ‘‘པཱདསྶ ཨུཀྑིཔནཾ’’ ཨིཙྩཱདི ཀྲིཡཱསམྦནྡྷོ ནཱམཱཏི ཨིདཾ ན ཡུཛྫཏཱིཏི? ཝུཙྩཏེ – ཀྲིཡཱསམྦནྡྷཱབྷཱཝཱཏི ཨིདཾ སཱདྷཀབྷཱཝེན སམྦནྡྷཱབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ, སིདྡྷཱཡ པན ཀྲིཡཱཡ སམྦནྡྷཾ སནྡྷཱཡ ཀྲིཡཱསམྦནྡྷོ ནཱམ ཝུཏྟོཏི.

ནཱནཱཏྟསམྦནྡྷེ པན ནཱནཱཨཏྠེསུ ཚཊྛཱི ཧོཏི. ཏཏྠ ཎཱི, ཨཱཝཱིཔཙྩཡཱནཾ ཀམྨེ ནིཙྩཾ ཚཊྛཱི, ཛྷཱནསྶ ལཱབྷཱི, ཙཱིཝརསྶ ལཱབྷཱི, དྷནསྶ ལཱབྷཱི, ཨཱདཱིནཝསྶ དསྶཱཝཱི, ཨཏྠི རཱུཔཱནཾ དསྶཱཝཱི, ཨཏྠི སམཝིསམསྶ དསྶཱཝཱི, ཨཏྠི ཏཱརཀརཱུཔཱནཾ དསྶཱཝཱི, ཨཏྠི ཙནྡིམསཱུརིཡཱནཾ དསྶཱཝཱི.

ཏུ, ཨཀ, ཨན, ཎཔཙྩཡཱནཾ ཡོགེ ཀྭཙི ཀམྨཏྠེ ཚཊྛཱི.

ཏུཔཙྩཡེ ཏཱཝ –

ཏསྶ ¶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ [མ. ནི. ༢.༡༧༣], སཧསཱ ཀམྨསྶ ཀཏྟཱརོ, ཨམཏསྶ དཱཏཱ [མ. ནི. ༡.༢༠༣], བྷིནྣཱནཾ སནྡྷཱཏཱ [དཱི. ནི. ༡.༩, ༡༦༤], སཧིཏཱནཾ ཝཱ ཨནུཔྤདཱཏཱ [དཱི. ནི. ༡.༩, ༡༦༤] ཨིཙྩཱདི.

ཀྭཙཱིཏི ཀིཾ? གམྦྷཱིརཉྩ ཀཐཾ ཀཏྟཱ [ཨ. ནི. ༧.༣༧], གཱདྷཾ ཀཏྟཱ ནོཝསིཏཱ [ཨ. ནི. ༤.༡༠༧], ཀཱལེན དྷམྨཱིཀཐཾ བྷཱསིཏཱ, སརསི ཏྭཾ ཨེཝརཱུཔཾ ཝཱཙཾ བྷཱསིཏཱ, པརེསཾ པུཉྙཾ ཨནུམོདེཏཱ, བུཛ྄ཛྷིཏཱ སཙྩཱནི [མཧཱནི. ༡༩༢] ཨིཙྩཱདི.

ཨཀཔཙྩཡེ –

ཀམྨསྶ ཀཱརཀོ ནཏྠི, ཝིཔཱཀསྶ ཙ ཝེདཀོ [ཝིསུདྡྷི ༢.༦༨༩], ཨཝིསཾཝཱདཀོ ལོཀསྶ [དཱི. ནི. ༡.༩] ཨིཙྩཱདི.

ཀྭཙཱིཏི ཀིཾ? མཧཏིཾ མཧིཾ ཨནུསཱསཀོ, ཛནཾ ཨཧེཋཀོ, ཀཊཾ ཀཱརཀོ, པསཝོ གྷཱཏཀོ ཨིཙྩཱདི.

ཨནཔཙྩཡེ –

པཱཔསྶ ཨཀརཎཾ སུཁཾ [དྷ. པ. ༦༡], བྷཱརསྶ ཨུཀྑིཔནཾ, ཧཏྠསྶ གཧཎཾ, ཧཏྠསྶ པརཱམསནཾ, ཨཉྙཏརསྶ ཨངྒསྶ པརཱམསནཾ [པཱརཱ. ༢༧༠] ཨིཙྩཱདི.

ཀྭཙཱིཏི ཀིཾ? བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡ [ཨུདཱ. ༢༣] ཨིཙྩཱདི.

ཎཔཙྩཡེ –

ཨཙྪརིཡོ ཨརཛཀེན ཝཏྠཱནཾ རཱགོ, ཨགོཔཱལཀེན གཱཝཱིནཾ དོཧོ, ཨཔྤཔུཉྙེན ལཱབྷཱནཾ ལཱབྷོ, ཧཏྠསྶ གཱཧོ, པཏྟསྶ པཊིགྒཱཧོ ཨིཙྩཱདི.

ཏྭཱཔཙྩཡེཔི ¶ ཀྭཙི ཀམྨནི ཚཊྛཱི, ཨལཛྫཱིནཾ ནིསྶཱཡ, ཨཱཡསྨཏོ ནིསྶཱཡ ཝཙྪཱམི, ཙཏུནྣཾ མཧཱབྷཱུཏཱནཾ ཨུཔཱདཱཡ པསཱདོ [དྷ. ས. ༥༩༦-༥༩༩ (ཨུཔཱདཱཡ)] ཨིཙྩཱདི.

ཀཏྟརི ཏ, ཏཝནྟུ, ཏཱཝཱི, མཱན’ནྟཱནཾ ཡོགེ པན ཀམྨནི དུཏིཡཱ ཨེཝ, སུཁཀཱམོ ཝིཧཱརཾ ཀཏོ, གཱམཾ གཏོ, ཨོདནཾ བྷུཏྟཝཱ བྷུཏྟཱཝཱི, ཀམྨཾ ཀུརུམཱནོ, ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཨིཙྩཱདི.

ཀྭཙི ཚཊྛཱིཔི དིསྶཏི, དྷམྨསྶ གུཏྟོ མེདྷཱཝཱི [དྷ. པ. ༢༥༧] ཨིཙྩཱདི.

སར, ཨིསུ, ཙིནྟ, ཨིས, དཡདྷཱཏཱུནཾ ཀམྨནི ཚཊྛཱི ཝཱ, མཱཏུསྶ སརཏི, མཱཏརཾ སརཏི, པིཏུསྶ སརཏི, པིཏརཾ སརཏི, ན རཛྫསྶ སརིསྶསི [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༧༢༡], ན ཏེསཾ ཀོཙི སརཏི, སཏྟཱནཾ ཀམྨཔཙྩཡཱ [ཁུ. པཱ. ༧.༢], ཨཱཔཏྟིཔརིཡནྟཾ ནསྶརཏི, རཏྟིཔརིཡནྟཾ ནསྶརཏི [ཙཱུལ༹ཝ. ༡༥༧], པུཏྟསྶ ཨིཙྪཏི པུཏྟཾ ཝཱ, མཱཏུསྶ ཙིནྟེཏི མཱཏརཾ ཝཱ, ཐེརསྶ ཨཛ྄ཛྷེསཏི ཐེརཾ ཝཱ, ཏེལསྶ དཡཏི ཏེལཾ ཝཱ, རཀྑཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཀརདྷཱཏུསྶ ཨབྷིསངྑརཎཏྠཝཱཙིནོ ཀམྨེ ཚཊྛཱི, ཨུདཀསྶ པཊིཀུརུཏེ ཨུདཀཾ ཝཱ, ཀཎྜསྶ པཊིཀུརུཏེ ཀཎྜཾ ཝཱ ཨིཙྩཱདི.

ཏཔཙྩཡེ པཱུཛནཏྠཱདིདྷཱཏཱུནཾ ཀཏྟརི ཚཊྛཱི ཝཱ, རཉྙོ སམྨཏོ རཉྙཱ ཝཱ, གཱམསྶ པཱུཛིཏོ གཱམེན ཝཱ, རཉྙོ སཀྐཏོ རཉྙཱ ཝཱ, རཉྙོ ཨཔཙིཏོ རཉྙཱ ཝཱ, རཉྙོ མཱནིཏོ [དཱི. ནི. ༡.༣༠༣] རཉྙཱ ཝཱ, ཏཐཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱ བུདྡྷཱནཾ དྷམྨདྷཱཏུ, ཨམཏཾ ཏེསཾ པརིབྷུཏྟཾ, ཡེསཾ ཀཱཡགཏཱསཏི པརིབྷུཏྟཱ [ཨ. ནི. ༡.༦༠༣], ཨམཏཾ ཏེསཾ ཝིརདྡྷཾ, ཡེསཾ ཀཱཡགཏཱསཏི ཝིརདྡྷཱ [ཨ. ནི. ༡.༦༠༣].

ཏིཔཙྩཡེཔི ¶ ཀྭཙི ཀཏྟརི ཚཊྛཱི ཝཱ, སོབྷཎཱ ཀཙྩཱཡནསྶ པཀཏི ཀཙྩཱཡནེན ཝཱ, སོབྷཎཱ བུདྡྷགྷོསསྶ པཀཏི བུདྡྷགྷོསེན ཝཱ ཨིཙྩཱདི.

པཱུཛནཏྠཱནཾ པཱུརཎཏྠཱནཉྩ ཀརཎེ ཚཊྛཱི, པུཔྥསྶ བུདྡྷཾ པཱུཛེཏི པུཔྥེན ཝཱ, གྷཏསྶ ཨགྒིཾ ཛུཧོཏི གྷཏེན ཝཱ, པཏྟཾ ཨུདཀསྶ པཱུརེཏྭཱ, པཱུརཾ ནཱནཱཔྤཀཱརསྶ ཨསུཙིནོ [དཱི. ནི. ༢.༣༧༧], བཱལོ པཱུརཏི པཱཔསྶ [དྷ. པ. ༡༢༡], དྷཱིརོ པཱུརཏི པུཉྙསྶ [དྷ. པ. ༡༢༡] པཱུརཏི དྷཉྙཱནཾ ཝཱ མུགྒཱནཾ ཝཱ མཱསཱནཾ ཝཱ ཨིཙྩཱདི. ཏཏིཡཱ ཝཱ, ཁེམཱ ནཱམ པོཀྑརཎཱི, པུཎྞཱ ཧཾསེཧི ཏིཊྛཏི.

ཏབྦ, རུཛཱདིཡོགེ པན སམྤདཱནེ ཙཏུཏྠཱི ཨེཝ, ཡཀྑསེནཱཔཏཱིནཾ ཨུཛ྄ཛྷཱཔེཏབྦཾ ཝིཀྐནྡིཏབྦཾ ཝིརཝིཏབྦཾ [དཱི. ནི. ༣.༢༨༣ (ཝིསདིསཾ)], དེཝདཏྟསྶ རུཛྫཏི, རཛཀསྶ ཝཏྠཾ དདཱཏི ཨིཙྩཱདི.

བྷཡཏྠཱདཱིནཾ ཨཔཱདཱནེ བཧུལཾ ཚཊྛཱི, ཀིཾ ནུ ཁོ ཨཧཾ ཏསྶ སུཁསྶ བྷཱཡཱམི, སབྦེ ཏསནྟི དཎྜསྶ, སབྦེ བྷཱཡནྟི མཙྩུནོ [དྷ. པ. ༡༢༩], བྷཱིཏོ ཙཏུནྣཾ ཨཱསཱིཝིསཱནཾ [སཾ. ནི. ༤.༢༣༨], མཱ བྷིཀྑཝེ པུཉྙཱནཾ བྷཱཡིཏྠ [ཨུདཱ. ༢༢], སངྑཱཏུཾ ནོཔི སཀྐོམི, མུསཱཝཱདསྶ ཨོཏྟཔཾ [སཾ. ནི. ༡.༡༨༤] ཨིཙྩཱདི. ཏཏྠ ‘ཨོཏྟཔ’ནྟི ཨོཏྟཔྤནྟོ. ཏཐཱ ཨགྒོཧམསྨི ལོཀསྶ, ཛེཊྛོཧམསྨི ལོཀསྶ [མ. ནི. ༣.༢༠༧] ཨིཙྩཱདི ཙ.

ཀུསལ, ཀོཝིད, པསཱདཏྠཱནཾ ཨཱདྷཱརེ ཚཊྛཱི, ཀུསལཱ ནཙྩགཱིཏསྶ [ཛཱ. ༢.༢༢.༩༤], ཀུསལོ ཏྭཾ རཐསྶ ཨངྒཔཙྩངྒཱནཾ [མ. ནི. ༢.༨༧], ཨམཙྩེ ཏཱཏ ཛཱནཱཧི, དྷཱིརེ ཨཏྠསྶ ཀོཝིདེ [ཛཱ. ༡.༡༧.༡༣], ནརཱ དྷམྨསྶ ཀོཝིདཱ [ཛཱ. ༡.༡.༣༧], མགྒཱམགྒསྶ ཀོཝིདཱ, ‘‘ཀེཙི ཨིདྡྷཱིསུ ཀོཝིདཱ’’ཏིཔི ཨཏྠི, སནྟི ཡཀྑཱ བུདྡྷསྶ པསནྣཱ [དཱི. ནི. ༣.༢༧༦ (ཝིསདིསཾ)], དྷམྨསྶ པསནྣཱ, སངྒྷསྶ པསནྣཱ, བུདྡྷེ པསནྣཱ, དྷམྨེ པསནྣཱ, སངྒྷེ པསནྣཱ ཝཱ. ཏཐཱ ¶ ཙེཏོཔརིཡཉཱཎསྶ, ཝསཱི ཧོམི མཧཱམུནི. ཛྷཱནསྶ ཝསིམྷི ཨིཙྩཱདི.

༣༢༡. ཚཊྛཱི ཧེཏྭཏྠེཧི [རཱུ. ༡༦༣ པིཊྛེ; ནཱི. ༦༥༠; ཙཾ. ༢.༡.༧༡; པཱ. ༢.༣.༢༦].

ཧེཏྭཏྠེཧི ཡོགེ ཧེཏུམྷི ཚཊྛཱི ཧོཏི.

ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ [མ. ནི. ༡.༢; ཙཾ. ༢.༡.༩༦; པཱ. ༢.༣.༧༢], ཨངྒཝརསྶ ཧེཏུ, ཨུདརསྶ ཧེཏུ, ཨུདརསྶ ཀཱརཎཱ [པཱརཱ. ༢༢༨] ཨིཙྩཱདི.

༣༢༢. ཏུལྱཏྠེན ཝཱ ཏཏིཡཱ [ནཱི. ༦༣༨].

ཏུལྱཏྠེན ཡོགེ ཚཊྛཱི ཧོཏི ཏཏིཡཱ ཝཱ.

ཏུལྱོ པིཏུ པིཏརཱ ཝཱ, སདིསོ པིཏུ པིཏརཱ ཝཱ. ཨིཏི ནཱནཱཏྟསམྦནྡྷོ.

ཀྲིཡཱཀཱརཀསམྦནྡྷོ ནཱམ ཀཱརཀཱནཾ ཀྲིཡཱཡ སཧ སཱདྷཀ, སཱདྷྱབྷཱཝེན ཨཉྙམཉྙཱཔེཀྑཏཱ ཨཝིནཱབྷཱཝིཏཱ ཝུཙྩཏི, ན ཧི ཀྲིཡཾ ཝིནཱ ཀཱརཀཾ ནཱམ སིཛ྄ཛྷཏི, ན ཙ ཀཱརཀཾ ཝིནཱ ཀྲིཡཱ ནཱམ སིཛ྄ཛྷཏཱིཏི, སཱ པན ཚཊྛཱིཝིསཡོ ན ཧོཏཱིཏི.

ཚཊྛཱིཝིབྷཏྟིརཱསི ནིཊྛིཏོ.

སཏྟམཱིཝིབྷཏྟིརཱསི

ཀསྨིཾ ཨཏྠེ སཏྟམཱི?

༣༢༣. སཏྟམྱཱདྷཱརེ [ཀ. ༣༠༢; རཱུ. ༣༡༣; ནཱི. ༦༣༠; ཙཾ. ༢.༡.༨༨; པཱ. ༡.༣.༤༥].

ཨཱདྷཱརོ, ཨོཀཱསོ, ཨདྷིཀརཎནྟི ཨཏྠཏོ ཨེཀཾ, ཨཱདྷཱརཏྠེ སཏྟམཱི ཧོཏི. ཀཏྟུཀམྨཊྛཾ ཀྲིཡཾ བྷུསོ དྷཱརེཏཱིཏི ཨཱདྷཱརོ.

ཀཊེ ¶ ནིསཱིདཏི པུརིསོ, ཐཱལིཡཾ ཨོདནཾ པཙཏི. ཏཏྠ ཀཊོ ཀཏྟུབྷཱུཏེ པུརིསེ ཋིཏཾ ནིསཱིདནཀྲིཡཾ དྷཱརེཏི, ཐཱལཱི ཀམྨབྷཱུཏེ ཏཎྜུལེ ཋིཏཾ པཙནཀྲིཡཾ དྷཱརེཏི.

སོ ཙཏུབྦིདྷོ བྱཱཔིཀཱདྷཱརོ, ཨོཔསིལེསིཀཱདྷཱརོ, སཱམཱིཔིཀཱདྷཱརོ, ཝེསཡིཀཱདྷཱརོཏི.

ཏཏྠ ཡསྨིཾ ཨཱདྷེཡྻཝཏྠུ སཀལེ ཝཱ ཨེཀདེསེ ཝཱ བྱཱཔེཏྭཱ ཏིཊྛཏི, སོ བྱཱཔིཀོ. ཡཐཱ? ཏིལེསུ ཏེལཾ ཏིཊྛཏི, ཨུཙྪཱུསུ རསོ ཏིཊྛཏི, ཛལེསུ ཁཱིརཾ ཏིཊྛཏི, དདྷིམྷི སཔྤི ཏིཊྛཏཱིཏི.

ཡསྨིཾ ཨཱདྷེཡྻཝཏྠུ ཨལླཱིཡིཏྭཱ ཝཱ ཏིཊྛཏི, ཨདྷིཊྛིཏམཏྟཾ ཧུཏྭཱ ཝཱ ཏིཊྛཏི, སོ ཨོཔསིལེསིཀོ. ཡཐཱ? ཨུཀྑལིཡཾ ཨཱཙཱམོ ཏིཊྛཏི, གྷཊེསུ ཨུདཀཾ ཏིཊྛཏི, ཨཱསནེ ནིསཱིདཏི བྷིཀྑུ, པརིཡངྐེ རཱཛཱ སེཏི.

ཡོ པན ཨཏྠོ ཨཱདྷེཡྻསྶ ཨཝཏྠུབྷཱུཏོཔི ཏདཱཡཏྟཝུཏྟིདཱིཔནཏྠཾ ཨཱདྷཱརབྷཱཝེན ཝོཧརིཡཏི, སོ སཱམཱིཔིཀོ ནཱམ. ཡཐཱ? གངྒཱཡཾ གྷོསོ ཏིཊྛཏི, སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི བྷགཝཱཏི [ཨ. ནི. ༡.༡].

ཡོ ཙ ཨཏྠོ ཨཏྟནཱ ཝིནཱ ཨཱདྷེཡྻསྶ ཨཉྙཏྠཏྟཾ ཀྲིཡཾ སམྤཱདེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏྟཱ ཨཱདྷཱརབྷཱཝེན ཝོཧརིཡཏི, ཡོ ཙ ཨཱདྷེཡྻསྶ ཨནཉྙཱབྷིམུཁབྷཱཝདཱིཔནཏྠཾ ཨཱདྷཱརབྷཱཝེན ཝོཧརིཡཏི, སོ ཝེསཡིཀོ ནཱམ. ཡཐཱ? ཨཱཀཱསེ སཀུཎཱ པཀྑནྟི, བྷཱུམཱིསུ མནུསྶཱ ཙརནྟི ¶ , ཨུདཀེ མཙྪཱ ཙརནྟི, བྷགཝནྟཾ པཱདེསུ ཝནྡཏི, པཱདེསུ པཏིཏྭཱ རོདཏི, པཱཔསྨིཾ རམཏཱི མནོ [དྷ. པ. ༡༡༦], པསནྣོ བུདྡྷསཱསནེཏི [དྷ. པ. ༣༦༨].

༣༢༤. ནིམིཏྟེ [ཀ. ༣༡༠; རཱུ. ༣༢༤; ནཱི. ༦༤༡; ཙཾ. ༢.༡.༨༩; པཱ. ༢.༣.༣༦].

ནིམིནནྟི སཉྫཱནནྟི ཨེཏེནཱཏི ནིམིཏྟཾ, ནེམིཏྟཀསཧབྷཱཝིནོ སཉྙཱཎཀཱརཎསྶེཏཾ ནཱམཾ, ཏསྨིཾ ནིམིཏྟེ སཏྟམཱི ཧོཏི.

དཱིཔི ཙམྨེསུ ཧཉྙཏེ, ཀུཉྫརོ དནྟེསུ ཧཉྙཏེ, མུསཱཝཱདེ པཱཙིཏྟིཡཾ [པཱཙི. ༢], ཨོམསཝཱདེ པཱཙིཏྟིཡཾ [པཱཙི. ༡༤] ཨིཙྩཱདི.

༣༢༥. ཡམྦྷཱཝོ བྷཱཝལཀྑཎཾ [ཀ. ༣༡༣; རཱུ. ༣༢༧; ནཱི. ༦༤༤; ཙཾ. ༢.༡.༩༠; པཱ. ༢.༣.༣༧; ‘ཡབྦྷཱ ཝོ’ (བཧཱུསུ)].

ཡཱདིསོ བྷཱཝོ ཡམྦྷཱཝོ, ལཀྑིཡཏི ཨེཏེནཱཏི ལཀྑཎཾ, བྷཱཝནྟརསྶ ལཀྑཎཾ བྷཱཝལཀྑཎཾ, ཡམྦྷཱཝོ བྷཱཝནྟརསྶ ལཀྑཎཾ ཧོཏི, ཏསྨིཾ བྷཱཝེ གམྱམཱནེ སཏྟམཱི ཧོཏི, ཚཊྛཱིཔི དིསྶཏི.

ཨཙིརཔཀྐནྟསྶ སཱརིཔུཏྟསྶ བྲཱཧྨཎོ ཀཱལམཀཱསི [མ. ནི. ༢.༤༥༢ (ཝིསདིསཾ)], ཨཔྤམཏྟསྶ ཏེ ཝིཧརཏོ ཨིཏྠཱགཱརོཔི ཏེ ཨཔྤམཏྟོ ཝིཧརིསྶཏི [སཾ. ནི. ༡.༡༢༩ (ཝིསདིསཾ)] ཨིཙྩཱདི.

ཨིམསྨིཾ སཏི ཨིདཾ ཧོཏི, ཨིམསྨིཾ ཨསཏི ཨིདཾ ན ཧོཏི [སཾ. ནི. ༢.༢༡], ཨཙིརཔཀྐནྟེ བྷགཝཏི བྲཱཧྨཎོ ཀཱལམཀཱསི, སབྦེ མགྒཱ ཝིཝཛྫནྟི, གཙྪནྟེ ལོཀནཱཡཀེ [མ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༢༢]. གཱཝཱིསུ དུཡ྄ཧམཱནཱསུ གཏོ, གཱཝཱིསུ དུདྡྷཱསུ ཨཱགཏོ ཨིཙྩཱདི.

ཀྭཙི ¶ པཋམཱཔི བཧུལཾ དིསྶཏི, གཙྪནྟོ སོ བྷཱརདྭཱཛོ, ཨདྡསཱ ཨཙྩུཏཾ ཨིསིཾ [ཛཱ. ༢.༢༢.༢༠༠༧ (ཨདྡསྶ)]. ཡཱཡམཱནོ མཧཱརཱཛཱ, ཨདྡཱ སཱིདནྟརེ ནགེ [ཛཱ. ༢.༢༢.༥༦༦] ཨིཙྩཱདི.

པུབྦཎྷསམཡེ གཏོ, སཱཡནྷསམཡེ ཨཱགཏོ ཨིཙྩཱདི ཝེསཡིཀཱདྷཱརོ ཨེཝ.

ཏཐཱ ཨཀཱལེ ཝསྶཏཱི ཏསྶ, ཀཱལེ ཏསྶ ན ཝསྶཏི [ཛཱ. ༡.༢.༨༨; ༡.༨.༤༨]. ཨིཏོ སཏསཧསྶམྷི, ཀཔྤེ ཨུཔྤཛྫི ནཱཡཀོ [ཨཔ. ཐེར ༢.༥༤.༢༨] ཨིཙྩཱདི.

༣༢༦. ཚཊྛཱི ཙཱནཱདརེ [ཀ. ༣༠༥; རཱུ. ༣༢༣; ནཱི. ༦༣༣; ཙཾ. ༢.༡.༩༡; པཱ. ༢.༣.༣༨].

‘ཨནཱདརོ’ཏི དྭིནྣཾ ལཀྑཎ, ལཀྑིཏབྦཀྲིཡཱནཾ ཨེཀཔྤཧཱརེན པཝཏྟིཡཱ ཨདྷིཝཙནཾ, ཨནཱདརབྷཱུཏེ བྷཱཝལཀྑཎེ གམྱམཱནེ སཏྟམཱི ཚཊྛཱི ཙ ཧོཏི.

མཙྩུ གཙྪཏི ཨཱདཱཡ, པེཀྑམཱནེ མཧཱཛནེ. ཨཱཀོཊཡནྟོ སོ ནེཏི, སིཝིརཱཛསྶ པེཀྑཏོ [ཛཱ. ༢.༢༢.༢༡༢༢ (ཏེནེཏི)]. ཨཀཱམཀཱནཾ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ རུདནྟཱནཾ པབྦཛི, ཨནགཱརིཡུཔེཏསྶ, ཝིཔྤམུཏྟསྶ ཏེ སཏོ. སམཎསྶ ན ཏཾ སཱདྷུ, ཡདཉྙམནུསོཙཏི [ཛཱ. ༡.༧.༡༠༧ (ཡཾ པེཏམནུསོཙསི)].

༣༢༧. ཡཏོ ནིདྡྷཱརཎཾ [ཀ. ༣༠༤; རཱུ. ༣༢༢; ནཱི. ༦༣༢; ཙཾ. ༢.༡.༩༢; པཱ. ༢.༣.༤༡].

ཛཱཏི, གུཎ, ཀྲིཡཱ, ནཱམེཧི སམུདཱཡཏོ ཨེཀདེསསྶ པུཐཀྐརཎཾ ནིདྡྷཱརཎཾ, ཡཏོ ཏཾ ནིདྡྷཱརཎཾ ཛཱཡཏི, ཏསྨིཾ སམུདཱཡེ ཚཊྛཱི, སཏྟམིཡོ ཧོནྟི.

ཛཱཏིཡཾ ¶ ཏཱཝ –

མནུསྶཱནཾ ཁཏྟིཡོ སཱུརཏམོ, མནུསྶེསུ ཁཏྟིཡོ སཱུརཏམོ.

གུཎེ –

ཀཎྷཱ གཱཝཱིནཾ སམྤནྣཁཱིརཏམཱ, ཀཎྷཱགཱཝཱིསུ སམྤནྣཁཱིརཏམཱ.

ཀྲིཡཱཡཾ –

ཨདྡྷིཀཱནཾ དྷཱཝནྟོ སཱིགྷཏམོ, ཨདྡྷིཀེསུ དྷཱཝནྟོ སཱིགྷཏམོ.

ནཱམེ –

ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨརཧཏཾ ཨཉྙཏརོ, ཨརཧནྟེསུ ཨཉྙཏརོ ཨིཙྩཱདི.

ཨིདྷ ནཱནཱཏྟསཏྟམཱི ཝུཙྩཏེ.

ཀམྨཏྠེ སཏྟམཱི, བྷིཀྑཱུསུ ཨབྷིཝཱདེནྟི [པཱརཱ. ༥༡༧], པུཏྟཾ མུདྡྷནི ཙུམྦིཏྭཱ, པུརིསཾ ནཱནཱབཱཧཱསུ གཧེཏྭཱ [སཾ. ནི. ༢.༦༣] ཨིཙྩཱདི.

ཨཐ ཝཱ ‘མུདྡྷནི, བཱཧཱསཱུ’ཏི ཨཱདྷཱརེ ཨེཝ བྷུམྨཾ. ཡཐཱ? རུཀྑཾ མཱུལེ ཚིནྡཏི, རུཀྑཾ ཁནྡྷེ ཚིནྡཏི, པུརིསཾ སཱིསེ པཧརཏི, བྷགཝནྟཾ པཱདེསུ ཝནྡཏི.

ཀརཎེ ཙ སཏྟམཱི, ཧཏྠེསུ པིཎྜཱཡ ཙརནྟི [མཧཱཝ. ༡༡༩], པཏྟེསུ པིཎྜཱཡ ཙརནྟི, པཐེསུ གཙྪནྟི, སོཔི མཾ ཨནུསཱསེཡྻ, སམྤཊིཙྪཱམི མཏྠཀེ [མི. པ. ༦.༤.༨].

སམྤདཱནེ ཙ སཏྟམཱི, སངྒྷེ དིནྣེ མཧཔྥལཾ, སངྒྷེ གོཏམཱི དདེཡྻཱསི, སངྒྷེ དིནྣེ ཨཧཉྩེཝ པཱུཛིཏོ བྷཝིསྶཱམི ¶ [མ. ནི. ༣.༣༧༦], ཝིཙེཡྻ དཱནཾ དཱཏབྦཾ, ཡཏྠ དིནྣཾ མཧཔྥལཾ [པེ. ཝ. ༣༢༩]. ཨེཏེསུ པན ཝིསཡསཏྟམཱིཔི ཡུཛྫཏི.

ཨཔཱདཱནེ ཙ སཏྟམཱི, གདལཱིསུ གཛེ རཀྑནྟིཨིཙྩཱདི.

སཱམིསྶརཱདིཡོགེ པན ཚཊྛཱི སཏྟམཱི ཙ ཧོཏི, གུནྣཾ སཱམི, གོསུ སཱམི, གུནྣཾ ཨིསྶརོ, གོསུ ཨིསྶརོ, གུནྣཾ ཨདྷིཔཏི, གོསུ ཨདྷིཔཏི, གུནྣཾ དཱཡཱདོ, གོསུ དཱཡཱདོ, གུནྣཾ སཀྑི, གོསུ སཀྑི, གུནྣཾ པཏིབྷཱུ, གོསུ པཏིབྷཱུ, གུནྣཾ པསུཏོ, གོསུ པསུཏོ, ཨཱཡུཏྟོ ཀཊཀརཎསྶ, ཨཱཡུཏྟོ ཀཊཀརཎེཏི, ཨེཏེསུ པན སམྦནྡྷེ ཚཊྛཱི, ཝིསཡཱདྷཱརེ སཏྟམཱི. ཉཱཎསྨིཾ པསནྣོ, ཉཱཎསྨིཾ ཨུསྶུཀྐོཏི ཝིསཡཱདྷཱརེ སཏྟམཱི. ཉཱཎེན པསནྣོ, ཉཱཎེན ཨུསྶུཀྐོཏི ཀརཎེ ཏཏིཡཱ.

༣༢༨. སཏྟམྱཱདྷིཀྱེ [ཀ. ༣༡༤; རཱུ. ༣༢༨; ནཱི. ༦༤༥; ཙཾ. ༢.༡.༦༠; པཱ. ༢.༣.༩; ༡.༤.༨༧].

ཨདྷིཀབྷཱཝཏྠེ ཨུཔེན ཡུཏྟཱ ལིངྒམྷཱ སཏྟམཱི ཧོཏི.

ཨུཔ ཁཱརིཡཾ དོཎོ, ཨུཔ ནིཀྑེ ཀཧཱཔཎཾ, ཨཏིརེཀདོཎཱ ཁཱརཱི, ཨཏིརེཀཀཧཱཔཎཾ ནིཀྑནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༣༢༩. སཱམིཏྟེདྷིནཱ [ཙཾ. ༢.༡.༦༡; པཱ. ༢.༣.༩; ༡.༤.༩༧].

སཱམིབྷཱཝཏྠེ ཨདྷིནཱ ཡུཏྟཱ ལིངྒམྷཱ སཏྟམཱི ཧོཏི.

ཨདྷི བྲཧྨདཏྟེ པཉྩཱལཱ, ཨདྷི པཉྩཱལེསུ བྲཧྨདཏྟོ, ཨདྷི དེཝེསུ བུདྡྷོ. ཏཏྠ ‘ཨདྷི བྲཧྨདཏྟེ པཉྩཱལཱ’ཏི བྲཧྨདཏྟིསྶརཱ པཉྩཱལརཊྛཝཱསིནོཏི ཝདནྟི, ‘པཉྩཱལཱ’ཏི ཝཱ ཛནཔདནཱམཏྟཱ བཧུཝཙནཾ, ཀདཱཙི པཉྩཱལརཱཛཱ བྲཧྨདཏྟེ ཀཱསིརཉྙེ ཨིསྶརོ, ཀདཱཙི བྲཧྨདཏྟོ པཉྩཱལརཉྙེ ཨིསྶརོཏི ཨཏྠོ.

༣༣༠. སབྦཱདིཏོ ¶ སབྦཱ [ཙཾ. ༢.༡.༧༢; པཱ. ༢.༣.༢༧].

ཧེཏྭཏྠེཧི ཡོགེ སབྦཱདཱིཧི སབྦནཱམེཧི ཧེཏྭཏྠེ སབྦཱ ཝིབྷཏྟིཡོ ཧོནྟི.

ཀིཾ ཀཱརཎཾ, ཀེན ཀཱརཎེན [ཛཱ. ཨཊྛ. ༤.༡༥ མཱཏངྒཛཱཏཀཝཎྞནཱ], ཀིཾ ནིམིཏྟཾ, ཀེན ནིམིཏྟེན, ཀིཾ པཡོཛནཾ, ཀེན པཡོཛནེན, ཀེནཊྛེན [དྷ. ས. ཨཊྛ. ནིདཱནཀཐཱ], ཀེན ཝཎྞེན [སཾ. ནི. ༡.༢༣༤], ཀིམཏྠཾ, ཀུཏོ ནིདཱནཾ [པཱརཱ. ༤༢], ཀིསྶ ཧེཏུ [པཱརཱ. ༣༩], ཀསྨིཾ ནིདཱནེ, ཨེཏསྨིཾ ནིདཱནེ [པཱརཱ. ༤༢], ཨེཏསྨིཾ པཀརཎེ [པཱརཱ. ༤༢] ཨིཙྩཱདི.

སཏྟམཱིཝིབྷཏྟིརཱསི ནིཊྛིཏོ.

ཨིཏི ནིརུཏྟིདཱིཔནིཡཱ ནཱམ མོགྒལླཱནདཱིཔནིཡཱ

ཀཱརཀཀཎྜོ ནིཊྛིཏོ.

༤. སམཱསཀཎྜ

ཨཐ ¶ ཡུཏྟཏྠཱནཾ སྱཱདྱནྟཔདཱནཾ ཨེཀཏྠཱིབྷཱཝོ ཝུཙྩཏེ. ཨེཀཏྠཱིབྷཱཝོཏི ཙ ཨིདྷ སམཱསོ ཝུཙྩཏི. སོ ཙ སམཱསོ ཚབྦིདྷོ ཨབྱཡཱིབྷཱཝོ, ཏཔྤུརིསོ, ཀམྨདྷཱརཡོ, དིགུ, བཧུབྦཱིཧི, དྭནྡོཏི.

ཨབྱཡཱིབྷཱཝསམཱས

ཏཏྠ ཨབྱཡཱིབྷཱཝོ པཋམཾ ཝུཙྩཏེ. བྱཡོ ཝུཙྩཏི ཝིཀཱརོ, ནཏྠི བྱཡོ ཨེཏསྶཱཏི ཨབྱཡོ, ཨབྱཡོ ཧུཏྭཱ བྷཝཏཱིཏི ཨབྱཡཱིབྷཱཝོ, ནཱནཱལིངྒ, ཝིབྷཏྟི, ཝཙནེསུ རཱུཔཝིཀཱརརཧིཏོ ཧུཏྭཱ བྷཝཏཱིཏི ཨཏྠོ, སབྦལིངྒ,-ཝིབྷཏྟི, ཝཙནེསུཔི ཡེབྷུཡྻེན ཨེཀརཱུཔེན པཝཏྟཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨབྱཡནྟི ཝཱ ཨུཔསགྒནིཔཱཏཱནཾ ཨེཝ ནཱམཾ, ཨཡཾ པན པཀཏི ཨབྱཡཾ ན ཧོཏི, ཨསངྑྱེཧི སཧ ཨེཀཏྠཏཱཝསེན ཨབྱཡཾ ཧོཏི, ཨིཏི ཨནབྱཡམྤི ཨབྱཡཾ བྷཝཏཱིཏི ཨབྱཡཱིབྷཱཝོ.

༣༣༡. སྱཱདིསྱཱདིནེཀཏྠཾ [ཀ. ༣༡༦; རཱུ. ༣༣༡; ནཱི. ༦༧༥; ཙཾ. ༢.༢.༡; པཱ. ༢.༡.༤].

ཨདྷིཀཱརསུཏྟམིདཾ. སྱཱདི ཝུཙྩཏི སྱཱདྱནྟཔདཾ, ‘སྱཱདིནཱ’ཏི སྱཱདྱནྟཔདེན, ཨེཀོ ཨཏྠོ ཡསྶ ཏཾ ཨེཀཏྠཾ, སྱཱདིཔདཾ སྱཱདིཔདེན སཧ ཨེཀཏྠཾ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨེཏྠ ཙ ‘སྱཱདཱི’ཏི ཝཙནེན ཨུཔསགྒ, ནིཔཱཏེཧི སདྡྷིཾ སབྦཱནི ནཱམིཀཔདཱནི ནཱམཔཊིརཱུཔཀཱནི ཙ སངྒཎྷཱཏི, ཏྱཱདྱནྟཔདཱནི ནིཝཏྟེཏི.

ཏཏྠ ¶ ནཱམཔཊིརཱུཔཀཱནི ནཱམ ‘ཡེཝཱཝནཀདྷམྨཱ’ ཨིཙྩཱདཱིནི. ཏཐཱ སཉྙཱསདྡབྷཱཝཾ པཏྟཱནི ‘‘ཨཏྠིཔཙྩཡོ, ནཏྠིཔཙྩཡོ, ཨཏྠིཁཱིརཱ བྲཱཧྨཎཱི, ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙོ, མཀྑལིགོསཱལོ’’ ཨིཙྩཱདཱིསུ ‘ཨཏྠི’ ཨིཙྩཱདཱིནི.

‘ཨེཀཏྠ’ནྟི ཨེཏེན དྭནྡསམཱསེཔི པདཱནཾ ཨེཀཀཏྟུ, ཨེཀཀམྨཱདིབྷཱཝེན ཨེཀཏྠཱིབྷཱཝོ ཝུཏྟོ ཧོཏཱིཏི.

༣༣༢. ཨསངྑྱཾ ཝིབྷཏྟིསམྤཏྟིསམཱིཔསཱཀལྱཱབྷཱཝཡཐཱཔཙྪཱཡུགཔདཏྠེ [ཀ. ༣༡༩; རཱུ. ༣༣༠; ནཱི. ༦༩༦; ཙཾ. ༢.༢.༢; པཱ. ༢.༡.༦].

‘ཨསངྑྱ’ནྟི ཨུཔསགྒཔདཾ ནིཔཱཏཔདཉྩ ཝུཙྩཏི. ཏཾ དྭཡམྤི ཧི ཨེཀཏྟ, བཧུཏྟསངྑྱཾ པཊིཙྩ རཱུཔཝིཀཱརརཧིཏཏྟཱ ‘ཨསངྑྱ’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཝིབྷཏྱཏྠེ, སམྤཏྱཏྠེ, སམཱིཔཏྠེ, སཱཀལྱཏྠེ, ཨབྷཱཝཏྠེ, ཡཐཱཏྠེ, པཙྪཱཏྠེ, ཡུགཔདཏྠེ པཝཏྟཾ ཨསངྑྱཾ ནཱམ སྱཱདིཔདཾ ཨཉྙེན སྱཱདིཔདེན སཧ ཨེཀཏྠཾ ཧོཏི. ཨཡཉྩ སམཱསོ ཨནྭཏྠཝསེན ‘ཨསངྑྱོ’ཏི ཙ ‘ཨབྱཡཱིབྷཱཝོ’ཏི ཙ ཝུཙྩཏི.

ཝིབྷཏྱཏྠེ ཏཱཝ –

ཨདྷིཏྠི. ཨེཏྠ ཙ ཨདྷིཏོ སི, ཏསྶ ‘ཨསངྑྱེཧི སབྦཱས’ནྟི སུཏྟེན ལོཔོ, ཨིཏྠིཏོ སུ, ‘ཨདྷི ཨིཏྠཱིསཱུ’ཏི ཝཱཀྱཾ, ཏསྶ ཙ ཨཏྠཾ ཀཐེནྟེན ནིཙྩསམཱསཏྟཱ ཨཉྙཔདེན ཝིགྒཧོ ཀཱཏབྦོ ‘‘ཨིཏྠཱིསུ པཝཏྟཱ ཀཐཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨིཏྠཱིསུ པཝཏྟོ ཝཙནཔཐོ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨིཏྠཱིསུ པཝཏྟཾ ཝཙན’’ནྟི ཝཱ, ཏཏོ པུརིམསུཏྟེན ཨེཀཏྠསཉྙཱ, ཨིམིནཱ སུཏྟེན ཨསངྑྱེཀཏྠསཉྙཱ ཙ ཀརིཡཏེ, ཨེཀཏྠསཉྙཱཡ པན ཀཏཱཡ ཝཱཀྱཏྠཱཡ པཡུཏྟཱནཾ ཝིབྷཏྟཱིནཾ ཨཏྠོ ཨེཀཏྠཔདེན ཝུཏྟོ ཧོཏི, ཏདཱ ཝིབྷཏྟིཡོ ཝུཏྟཏྠཱ ནཱམ.

ཨིདཱནི ¶ ཝུཏྟཏྠཱནཾ ཨཔྤཡོགཱརཧཏྟཱ ལོཔཝིདྷཱནམཱཧ.

༣༣༣. ཨེཀཏྠཏཱཡཾ [ཀ. ༣༡༦; རཱུ. ༣༣༡; ནཱི. ༦༧༥; ཙཾ. ༢.༡.༣༩; པཱ. ༢.༤.༧༡; ༡.༢.༤༥, ༤༦].

ཨེཀོ ཨཏྠོ ཡེསཾ ཏཱནི ཨེཀཏྠཱནི, ‘ཨཏྠོ’ཏི ཙེཏྠ པདནྟརེ ཀཏྟུ, ཀམྨཱདིབྷཱཝེན ཝིདྷེཡྻོ པདྷཱནཏྠོ ཨེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཏཐཱ ཧི ‘རཱཛཔུཏྟོ’ཏི ཨེཏྠ པུཏྟསདྡཏྠོ ཨེཝ ཏཐཱཝིདྷེཡྻོ ཧོཏི, ན རཱཛསདྡཏྠོ, སབྦཉྩ ཝཙནཝཱཀྱཾ ནཱམ ཝིདྷེཡྻཏྠེཧི ཨེཝ སིཛ྄ཛྷཏི, ནོ ཨཉྙཐཱ, ཡསྨཱ ཙ ‘རཱཛཔུཏྟོ’ཏི ཨེཏཾ པུཏྟསདྡཏྠསྶེཝ ནཱམཾ ཧོཏི, ན རཱཛསདྡཏྠསྶ, ཏསྨཱ ཨེཀོ པདྷཱནབྷཱུཏོ པུཏྟསདྡཏྠོ ཨེཝ ཏེསཾ དྭིནྣཾ སདྡཱནཾ ཨཏྠོ ནཱམ ཧོཏི, ན རཱཛསདྡཏྠོཏི, ཨེཀཏྠཱནཾ བྷཱཝོ ཨེཀཏྠཏཱ, ཨེཀཏྠཱིབྷཱཝོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སོ ཏིཝིདྷོ སམཱསོ, ཏདྡྷིཏོ, དྷཱཏུཔཙྩཡནྟོ ཙཱཏི. ཏིསྶཾ ཏིཝིདྷཱཡཾ ཨེཀཏྠཏཱཡཾ སབྦཱསཾ ཝུཏྟཏྠཱནཾ སྱཱདིཝིབྷཏྟཱིནཾ ལོཔོ ཧོཏཱིཏི ཨིམིནཱ སུསྶ ལོཔོ. བཧུལཱདྷིཀཱརཏྟཱ པན ཨལུཏྟསམཱསོཔི དིསྶཏི.

༣༣༤. ཏཾ ནཔུཾསཀཾ [ཀ. ༣༢༠; རཱུ. ༣༣༥; ནཱི. ༦༩༨; ཙཾ. ༢.༢.༡༥; པཱ. ༢.༤.༡༨].

ཏཾ ཨསངྑྱཾ ནཱམ ཨེཀཏྠཾ ནཔུཾསཀཾ ཧོཏཱིཏི ཨིམིནཱ ཨདྷིཏྠཱིསདྡསྶ ནཔུཾསཀབྷཱཝཾ ཀཏྭཱ ཏཏོ སྱཱདྱུཔྤཏྟི.

༣༣༥. སྱཱདཱིསུ རསྶོ [ཀ. ༣༤༢; རཱུ. ༣༣༧; ནཱི. ༧༣༤; ཙཾ. ༢.༢.༨༤; པཱ. ༡.༢.༤༧].

ནཔུཾསཀསྶ ཨེཀཏྠསྶ རསྶོ ཧོཏི སྱཱདཱིསུ ཝིབྷཏྟཱིསཱུཏི ཨིམིནཱ ཨཱིཀཱརསྶ རསྶོ.

༣༣༦. པུབྦསྨཱམཱདིཏོ [ཀ. ༣༤༣; རཱུ. ༣༣༨; ནཱི. ༣༧༥; ཙཾ. ༢.༡.༤༠; པཱ. ༡.༡.༤༡].

པུབྦཨམཱདི ¶ ནཱམ པུབྦཔདཏྠཔདྷཱནབྷཱུཏོ ཨསངྑྱསམཱསོ ཝུཙྩཏི, ཏཏོ པརཱསཾ སབྦཱསཾ ཝིབྷཏྟཱིནཾ ལོཔོ ཧོཏི, ཨཱདིསདྡེན ཙེཏྠ པཋམཱཝིབྷཏྟིཔི གཡ྄ཧཏི. ཨཐ ཝཱ ཨམཱདི ཝུཙྩཏི ཏཔྤུརིསོ, ཏཏོ པུབྦཾ ནཱམ ཨསངྑྱསམཱསོ, ཨིཏི ཨམཱདིཏོ པུབྦབྷཱུཏཱ ཨསངྑྱེཀཏྠཱ པརཱསཾ སབྦཱསཾ ཝིབྷཏྟཱིནཾ ལོཔོ ཧོཏཱིཏི ཨིམིནཱ ཨདྷིཏྠིསདྡཏོ སབྦཝིབྷཏྟཱིནཾ ལོཔོ.

ཨདྷིཏྠི ཏིཊྛཏི, ཨིཏྠཱིསུ པཝཏྟཱ ཀཐཱ ཏིཊྛཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨདྷིཏྠི ཏིཊྛནྟི, ཨིཏྠཱིསུ པཝཏྟཱ ཀཐཱཡོ ཏིཊྛནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེས ནཡོ སེསཝིབྷཏྟཱིསུ སེསཝཙནེསུ སེསལིངྒེསུ ཙ. ཨེཝཾ སབྦལིངྒེསུ སབྦཝིབྷཏྟཱིསུ སབྦཝཙནེསུ ཙ ཨེཀེནེཝ རཱུཔེན ཏིཊྛཏི, ཏསྨཱ ཨཡཾ སམཱསོ རཱུཔཝིཀཱརརཧིཏཏྟཱ ‘ཨབྱཡཱིབྷཱཝོ’ཏི ཝུཙྩཏི.

ཨེཏྠ ཙ ཝིབྷཏྱཏྠོ ནཱམ ‘‘ཨདྷིཏྠི, བཧིགཱམཾ, ཨུཔརིགངྒ’’ མིཙྩཱདཱིསུ སམྤཏྱཱདཱིཧི ཝིསེསཏྠེཧི རཧིཏོ ཀེཝལོ ཝིབྷཏྟཱིནཾ ཨཏྠོ ཝུཙྩཏི. ཝིགྒཧེ པན ‘‘ཀཐཱ, པཝཏྟཱ’’ ཨིཙྩཱདཱིནི སམཱསསཱམཏྠིཡེན ཝིདིཏཱནི ཨཏྠཔདཱནི ནཱམ, ཨདྷིསདྡསྶ ཨཏྠཔདཱནཱིཏིཔི ཝདནྟི. ཨེཝཾ ཨདྷིཀུམཱརི, ཨདྷིཝདྷུ, ཨདྷིཛམྦུཨིཙྩཱདི.

ཨཏྟནི པཝཏྟོ དྷམྨོ, པཝཏྟཱ ཝཱདྷམྨཱཏི ཨཏྠེ ཝིབྷཏྟཱིནཾ ལོཔེ ཀཏེ ཨདྷིཨཏྟསདྡསྶ ནཔུཾསཀབྷཱཝཾ ཀཏྭཱ ཏཏོ སྱཱདྱུཔྤཏྟི, ‘པུབྦསྨཱམཱདིཏོ’ཏི སྱཱདཱིནཾ ལོཔེ སམྤཏྟེ –

༣༣༧. ནཱཏོམཔཉྩམིཡཱ [ཀ. ༣༤༡; རཱུ. ༣༣༦; ནཱི. ༧༣༣; ཙཾ. ༢.༡.༤༡; པཱ. ༢.༤.༨༣; མུ. ༤.༣.༣༧༤].

ཨཀཱརནྟམྷཱ ¶ ཨསངྑྱེཀཏྠཱ པརཾ སབྦཱསཾ ཝིབྷཏྟཱིནཾ ལོཔོ ན ཧོཏི, པཉྩམཱིཝཛྫིཏཱནཾ ཝིབྷཏྟཱིནཾ ཨཾ ཧོཏི.

ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ དྷམྨོ ཛཱཡཏི, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ དྷམྨཱ ཛཱཡནྟི, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ དྷམྨཾ པསྶཏི, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ དྷམྨེ པསྶནྟི.

ཨཔཉྩམིཡཱཏི ཀིཾ? ཨཛ྄ཛྷཏྟཱ ཨཔེཏི, ཨཛ྄ཛྷཏྟེཧི ཨཔེཏི.

༣༣༨. ཝཱ ཏཏིཡཱསཏྟམཱིནཾ [ཀ. ༣༤༡; རཱུ. ༣༣༦; ནཱི. ༧༣༣; ཙཾ. ༢.༡.༤༢; པཱ. ༢.༤.༨༤; མུ. ༤.༣.༣༧༥].

ཨཀཱརནྟམྷཱ ཨསངྑྱེཀཏྠཱ པརཾ ཏཏིཡཱ, སཏྟམཱིནཾ ཝིཀཔྤེན ཨཾ ཧོཏི.

ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ དྷམྨེན ཝཏྟཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟེན ཝཱ, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ དྷམྨེཧི ཝཏྟཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟེཧི ཝཱ, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ དྷམྨསྶ དེཏི, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ དྷམྨཱནཾ དེཏི, ཨཛ྄ཛྷཏྟཱ དྷམྨཱ ཨཔེཏི, ཨཛ྄ཛྷཏྟེཧི དྷམྨེཧི ཨཔེཏི, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ དྷམྨསྶ སནྟཀཾ, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ དྷམྨཱནཾ སནྟཀཾ, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ དྷམྨེ ཏིཊྛཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟེ ཝཱ, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ དྷམྨེསུ ཏིཊྛཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟེསུ ཝཱ. ཨེཏྠ ཙ ‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ དྷམྨོ’ཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟབྷཱུཏོ དྷམྨོ, ‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ དྷམྨཱ’ཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟབྷཱུཏཱ དྷམྨཱ ཨིཙྩཱདིནཱ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཏྟཱནཾ ཨདྷིཀིཙྩ པཝཏྟོ པཝཏྟཱཏི ཝཱ ཝུཏྟེཔི ཨཏྟསྶ ཨཱདྷཱརབྷཱཝོ སིཛ྄ཛྷཏིཡེཝ. ཨེཝཾ ཨདྷིཙིཏྟཾ, ཨཏྟནི ཝིསུཾ ཝིསུཾ པཝཏྟཾ པཝཏྟཱནི ཝཱ པཙྩཏྟཾ. ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨབྷིནིཝིསིཏྭཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཝུཊྛཱཏི, བཧིདྡྷཱ ཨབྷིནིཝིསིཏྭཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཝུཊྛཱཏཱི’’ཏི [དྷ. ས. ཨཊྛ. ༣༥༠; སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༢.༣༢] པཱཋོ ཨཏྠི, ཏསྨཱ པཉྩམིཡཱ ཨཾབྷཱཝཝཛྫནཾ ཨཔྤཀཏྟཱཏི དཊྛབྦཾ. ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཱ དྷམྨཱ, བཧིདྡྷཱ ¶ དྷམྨཱ’’ཏི [དྷ. ས. ཏིཀམཱཏིཀཱ ༢༠] པཱཋོ ཨཏྠི, ཏསྨཱ པཋམཱདཱིནམྤི ཝིཀཔྤོ ལབྦྷཏཱིཏི.

སམྤཏྟིཨཏྠེ –

སམྤནྣཾ བྲཧྨཾ སབྲཧྨཾ, ‘བྲཧྨ’ནྟི ཝེདོ ཝུཙྩཏི. ཨེཏྠ ཙ ‘ཨཀཱལེ སཀཏྠསྶཱ’ཏི སུཏྟེན སཧསདྡསྶ སཱདེསོ, བྷིཀྑཱནཾ སམིདྡྷི སུབྷིཀྑཾ, ‘སྱཱདཱིསུ རསྶོ’ཏི སུཏྟེན ཀཏནཔུཾསཀསྶ རསྶཏྟཾ.

སམཱིཔེ –

ནགརསྶ སམཱིཔཾ ཨུཔནགརཾ, ཀུམྦྷསྶ སམཱིཔཾ ཨུཔཀུམྦྷཾ, མཎིཀཱཡ སམཱིཔཾ ཨུཔམཎིཀཾ, ཝདྷུཡཱ སམཱིཔཾ ཨུཔཝདྷུ, གུནྣཾ སམཱིཔཾ ཨུཔགུ, ‘གོསྶཱུ’ཏི སུཏྟེན ཨོསྶ ཨུཏྟཾ.

སཱཀལྱེ –

ཏིཎེན སཧ སཀལཾ སཏིཎཾ, ཏིཎེན སདྡྷིཾ སཀལཾ ཝཏྠུཾ ཨཛ྄ཛྷོཧརཏཱིཏི ཨཏྠོ. སཧསདྡསྶ སཱདེསོ.

ཨབྷཱཝེ –

མཀྑིཀཱནཾ ཨབྷཱཝོ ནིམྨཀྑིཀཾ, དརཐཱནཾ ཨབྷཱཝོ ནིདྡརཐཾ, བྷིཀྑཱནཾ ཨབྷཱཝོ དུབྦྷིཀྑཾ, ཨབྷཱཝཏྠོཔི དུསདྡོ ཨཏྠི. ཡཐཱ? དུསྶཱིལོ དུཔྤཉྙོཏི. ཨེཏྠ ཙ ‘སམྤནྣཾ བྲཧྨ’ནྟིཨཱདིནཱ སདྡབྱཱཀརཎེསུ ཨཏྠཝཙནཾ སདྡཏྠཝིབྷཱཝནམཏྟཾ. སུཏྟནྟེསུ པན ཨིམེསཾ པདཱནཾ ཡུཏྟཾ ཨབྷིདྷེཡྻཏྠཾ ཉཏྭཱ ཏདནུརཱུཔཾ ཨཏྠཝཙནམྤི ཝེདིཏབྦཾ.

ཡཐཱསདྡཏྠེ –

རཱུཔསྶ སབྷཱཝསྶ ཡོགྱཾ ཨནུརཱུཔཾ, ཨཏྟཱནཾ ཨཏྟཱནཾ པཊིཙྩ པཝཏྟཾ པཙྩཏྟཾ, ཨཌྜྷམཱསཾ ཨཌྜྷམཱསཾ ཨནུགཏཾ ཨནྭཌྜྷམཱསཾ, གྷརཾ གྷརཾ ཨནུགཏཾ ཨནུགྷརཾ, ཝསྶཾ ཝསྶཾ ཨནུགཏཾ ཨནུཝསྶཾ, ཛེཊྛཱནཾ ¶ ཨནུཔུབྦཾ ཨནུཛེཊྛཾ, སཏྟིཡཱ ཨནུརཱུཔཾ ཡཐཱསཏྟི, བལསྶ ཨནུརཱུཔཾ ཡཐཱབལཾ, ཀམསྶ ཨནུརཱུཔཾ ཡཐཱཀྐམཾ. ཨེཝཾ ཡཐཱསངྑྱཾ, ཡཐཱལཱབྷཾ. སོཏསྶ པཊིལོམཾ པཊིསོཏཾ, པཊིཝཱཏཾ, པཊིསདྡཾ.

པཙྪཱཔདཏྠེ –

རཐསྶ པཙྪཱ ཨནུརཐཾ.

ཡུགབྷཱུཏོ པདཏྠོ ཡུགཔདཏྠོ, སཧབྷཱཝཱིཨཏྠདྭཡསྶེཏཾ ནཱམཾ. ཏཏྠ ཨསནིཕལེན སཧ པཝཏྟཾ ཙཀྐཾ སཙཀྐཾ, གདཱཝུདྷེན ཡུགལ༹པཝཏྟཾ ཝཱསུདེཝསྶ ཙཀྐཱཝུདྷནྟིཔི ཝདནྟི [ཡུགཔདཏྠེ སཙཀྐཾ ནིདྷེཧི, (མོགྒལླཱནཝུཏྟིཡཾ). ཙཀྐེན ཡུགཔཏ དྷེཧི སཙཀྐཾ, (མུགྡྷབོདྷཝུཏྟིཡཾ). ཧེ བིསཎུ! ཙཀྐེན སཧ ཡུགཔདེཀཀཱལེ གདཾ དྷཱརཡ. (མུགྡྷབོདྷཊཱིཀཱཡཾ ༢༢༦ པིཊྛེ)], སཧསྶ སཏྟཾ.

༣༣༩. ཡཐཱ ནཏུལྱེ [ཀ. ༣༡༩; རཱུ. ༣༣༠; ནཱི. ༦༩༦; ཙཾ. ༢.༢.༣; པཱ. ༢.༡.༧].

ཏུལྱཏོ ཨཉྙསྨིཾ ཨཏྠེ པཝཏྟོ ཡཐཱསདྡོ སྱཱདིནཱ སཧ ཨེཀཏྠོ ཧོཏི [མོགྒལླཱནེ ཨཉྙཐཱཝུཏྟི དསྶིཏཱ].

ཡཐཱསཏྟི, ཡཐཱབལཾ, ཡཐཱཀྐམཾ, ཡེ ཡེ ཝུཌྜྷཱ ཡཐཱཝུཌྜྷཾ, ཝུཌྜྷཱནཾ པཊིཔཱཊི ཝཱ ཡཐཱཝུཌྜྷཾ.

ནཏུལྱེཏི ཀིཾ? ཡཐཱ དེཝདཏྟོ, ཏཐཱ ཡཉྙདཏྟོ.

༣༤༠. ཡཱཝཱཝདྷཱརཎེ [ཀ. ༣༡༩; རཱུ. ༣༣༠; ནཱི. ༦༩༦; ཙཾ. ༢.༢.༤; པཱ. ༢.༡.༨].

ཨཝདྷཱརཎཾ ཝུཙྩཏི པརིཙྪིནྡནཾ, ཨཝདྷཱརཎེ པཝཏྟོ ཡཱཝསདྡོ སྱཱདིནཱ སཧ ཨེཀཏྠོ བྷཝཏི.

ཡཏྟཀཾ ¶ ཨཏྠོ ཝཏྟཏཱིཏི ཡཱཝདཏྠཾ, དཱགམོ. ཡཏྟཀཾ ཛཱིཝོ ཝཏྟཏཱིཏི ཡཱཝཛཱིཝཾ, ཡཏྟཀཾ ཨཱཡུ ཝཏྟཏཱིཏི ཡཱཝཏཱཡུཀཾ, ཏཀཱར, ཀཀཱརཱ ཨཱགམཱ.

༣༤༡. པརཱཔཱབཧིཏིརོཔུརེཔཙྪཱ ཝཱ པཉྩམྱཱ [ཀ. ༣༡༩; རཱུ. ༣༣༠; ནཱི. ༦༩༦; ཙཾ. ༢.༢.༧; པཱ. ༢.༡.༡༢, ༡༣; ‘པཡྻཔཱ…’ (བཧཱུསུ)].

པརི, ཨཔ, ཨཱཨིཙྩཱདཡོ སདྡཱ པཉྩམྱནྟེན སྱཱདིནཱ སཧ ཨེཀཏྠཱ བྷཝནྟི ཝཱ.

པབྦཏཏོ པརི སམནྟཱ ཝསྶཱིཏི དེཝོ པརིཔབྦཏཾ པརིཔབྦཏཱ ཝཱ, པབྦཏཾ ཝཛྫེཏྭཱ ཝསྶཱིཏི ཨཏྠོ. པབྦཏཏོ བཧིདྡྷཱ ཨཔཔབྦཏཾ ཨཔཔབྦཏཱ ཝཱ, པཱཊལིཔུཏྟཏོ བཧིདྡྷཱ ཝསྶཱིཏི དེཝོ ཨཱཔཱཊལིཔུཏྟཾ ཨཱཔཱཊལིཔུཏྟཱ ཝཱ, ཨཱཀུམཱརེཧི ཀཙྩཱཡནསྶ ཡསོ ཝཏྟཏཱིཏི ཨཱཀུམཱརཾ ཨཱཀུམཱརཱ ཝཱ, ཨཱབྷཝགྒཱ བྷགཝཏོ ཡསོ ཝཏྟཏཱིཏི ཨཱབྷཝགྒཾ ཨཱབྷཝགྒཱ ཝཱ, ཨཱཔཱཎཀོཊིཡཱ སརཎགམནཾ ཝཏྟཏཱིཏི ཨཱཔཱཎཀོཊིཀཾ, ཀཱགམོ. གཱམཏོ བཧི བཧིགཱམཾ བཧིགཱམཱ ཝཱ, ཨེཝཾ བཧིནགརཾ, བཧིལེཎཾ, པབྦཏཏོ ཏིརོ ཏིརོཔབྦཏཾ ཏིརོཔབྦཏཱ ཝཱ, ཨེཝཾ ཏིརོཔཱཀཱརཾ, ཏིརོཀུཊྚཾ. ཨེཏྠ ཙ ‘ཏིརོ’ཏི པརབྷཱགོ ཝུཙྩཏི. བྷཏྟམྷཱ པུརེ པུརེབྷཏྟཾ པུརེབྷཏྟཱ ཝཱ, ཨརུཎམྷཱ པུརེ པུརཱརུཎཾ པུརཱརུཎཱ ཝཱ, བྷཏྟསྶ པཙྪཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ པཙྪཱབྷཏྟཱ ཝཱ.

༣༤༢. སམཱིཔཱཡཱམེསྭནུ [ཀ. ༣༡༩; རཱུ. ༣༣༠; ནཱི. ༦༩༦; ཙཾ. ༢.༢.༩; པཱ. ༢.༡.༡༥, ༡༦].

སམཱིཔེ ཨཱཡཱམེ ཙ པཝཏྟོ ཨནུསདྡོ སྱཱདིནཱ སཧ ཨེཀཏྠོ བྷཝཏི ཝཱ.

ཝནསྶ སམཱིཔཾ ཨནུཝནཾ, ཨསནི ཨནུཝནཾ གཏཱ, གངྒཾ ཨནུཡཱཏཱ ཨནུགངྒཾ, བཱརཱཎསཱི.

༣༤༣. ཨོརོ ¶ པརི པཊི པཱརེ མཛ྄ཛྷེ ཧེཊྛུདྡྷཱདྷོནྟོ ཝཱ ཚཊྛིཡཱ [ཀ. ༣༡༩; རཱུ. ༣༣༠; ནཱི. ༦༩༦; ཙཾ. ༢.༢.༡༡; པཱ. ༢.༡.༡༨; ‘ཨོརེཔརི…’ (བཧཱུསུ)].

ཨོརཱདཡོ སདྡཱ ཚཊྛཱིཡནྟེན སྱཱདིནཱ སཧ ཨེཀཏྠཱ བྷཝནྟི ཝཱ.

ཨེཏྠ ཙ ཨོརེ, པཱརེ, མཛ྄ཛྷེསདྡེསུ ‘ཏདམིནཱདཱིནཱི’ཏི སུཏྟེན ཨེཀཱརོ, གངྒཱཡ ཨོརཾ ཨོརེགངྒཾ, སིཁརསྶ ཨུཔརི ཨུཔརིསིཁརཾ. ཨེཝཾ ཨུཔརིཔཱསཱདཾ, ཨུཔརིམཉྩཾ, ཨུཔརིཔབྦཏཾ, སོཏསྶ པཊིལོམཾ པཊིསོཏཾ. ཨེཝཾ པཊིཝཱཏཾ, ཡམུནཱཡ པཱརཾ པཱརེཡམུནཾ, གངྒཱཡ མཛ྄ཛྷཾ མཛ྄ཛྷེགངྒཾ, པཱསཱདསྶ ཧེཊྛཱ ཧེཊྛཱཔཱསཱདཾ, ཧེཊྛཱམཉྩཾ, གངྒཱཡ ཨུདྡྷཾ ཨུདྡྷཾགངྒཾ, གངྒཱཡ ཨདྷོ ཨདྷོགངྒཾ, པཱསཱདསྶ ཨནྟོ ཨནྟོཔཱསཱདཾ. ཨེཝཾ ཨནྟོགཱམཾ, ཨནྟོནགརཾ, ཨནྟོཝསྶཾ.

ཝཱཏི ཀིཾ? གངྒཱཨོརཾ, མཛ྄ཛྷེསམུདྡསྨིཾ ཨིཙྩཱདི.

༣༤༤. ཏིཊྛགྭཱདཱིནི [ཀ. ༣༡༩; རཱུ. ༣༣༠; ནཱི. ༦༩༧; ཙཾ. ༢.༢.༡༠; པཱ. ༢.༡.༡༧].

ཏིཊྛགུཨིཙྩཱདཱིནི ཨསངྑྱེཀཏྠེ སིཛ྄ཛྷནྟི.

ཏིཊྛནྟི གཱཝོ ཡསྨིཾ ཀཱལེ ཏིཊྛགུ, ཝཧནྟི གཱཝོཡསྨིཾ ཀཱལེ ཝཧགུ, ‘གོསྶཱུ’ཏི སུཏྟེན ཨོསྶ ཨུཏྟཾ. ཨཱཡཏིཾ ཡཝོ ཡསྨིཾ ཀཱལེཏི ཨཱཡཏིཡཝོ, ཁལེ ཡཝོ ཡསྨིཾ ཀཱལེཏི ཁལེཡཝཾ. པུབྦཔདེ ཝིབྷཏྟིཨལོཔོ. ལུནཱ ཡཝཱ ཡསྨིཾ ཀཱལེཏི ལུནཡཝཾ, ཨེཏྠ ‘ལུནཱ’ཏི ལཱཝིཏཱ, ལུཡམཱནཱ ཡཝཱ ཡསྨིནྟི ལུཡམཱནཡཝཾ ཨིཙྩཱདི.

ཏཐཱ པཱཏོ ནཧཱནཾ ཡསྨིཾ ཀཱལེཏི པཱཏནཧཱནཾ. ཨེཝཾ སཱཡནཧཱནཾ, པཱཏོ ཀམྨཀརཎཀཱལོ ཡསྨིནྟི ¶ པཱཏཀཱལཾ. ཨེཝཾ སཱཡཀཱལཾ, པཱཏོ ཝསྶཏི མེགྷོ ཡསྨིནྟི པཱཏམེགྷཾ. ཨེཝཾ སཱཡམེགྷཾ, པཱཏོ གནྟབྦོ མགྒོ ཡསྨིནྟི པཱཏམགྒཾ. ཨེཝཾ སཱཡམགྒཾ ཨིཙྩཱདི. མཧཱཝུཏྟིནཱ པཱཏོསདྡསྶ པཱཏཏྟཾ. ཨེཏྠ ཙ ‘ཏིཊྛགུ’ ཨིཙྩཱདཱིནི ཝིགྒཧཏྠཝསེན ཨཉྙཔདཏྠེ སིདྡྷཱནི ཝིཡ དིསྶནྟི, ཨཉྙཔདསྶ པན ལིངྒཱདཱིནཾ ཝསེན ཏེསཾ རཱུཔཝིཀཱརོ ནཱམ ནཏྠི, ཏསྨཱ ཨབྱཡརཱུཔཏྟཱ ཨིདྷ གཧིཏཱནི, སབྦཉྩེཏཾ ཨསངྑྱསམཱསཔདཾ ནཱམ ནཔུཾསཀཾ ཨེཝ ཧོཏི, རསྶནྟམེཝ ཧོཏི. སབྦཝིབྷཏྟཱིནཉྩ ཨཀཱརནྟམྷཱ བཧུལཾ ཨཾ ཧོཏི, ཨིཀཱརུཀཱརནྟེཧི ལོཔོ ཧོཏི.

ཨབྱཡཱིབྷཱཝསམཱསོ ནིཊྛིཏོ.

ཏཔྤུརིསསམཱས

དུཏིཡཱཏཔྤུརིས

ཨཐ ཨམཱདིསམཱསོ ཝུཙྩཏེ, སོ ཏཔྤུརིསོཏི ཙ ཝུཙྩཏི. ཏསྶ པུརིསོ ཏཔྤུརིསོ, ཏཔྤུརིསསདྡེན སདིསཏྟཱ ཨཡཾ སམཱསོ ཏཔྤུརིསོཏི ཝུཙྩཏི. ཡཐཱ ཧི ཏཔྤུརིསསདྡོ ཝིསེསནཔདཏྠཾ ཛཧིཏྭཱ ཝིསེསྱཔདཏྠེ ཏིཊྛཏི, ཨེཝཾ ཨཡཾ སམཱསོཔཱིཏི.

༣༤༥. ཨམཱདི [ཀ. ༣༢༧; རཱུ. ༣༥༡; ནཱི. ༧༠༤; ཙཾ. ༢.༢.༡༦].

ཨམཱདིཝིབྷཏྟིཡུཏྟཾ སྱཱདྱནྟཔདཾ པཋམནྟེན སྱཱདྱནྟཔདེན སཧ ཨེཀཏྠཾ བྷཝཏི, ཨཡཉྩ སམཱསོ ཨནྭཏྠཝསེན ‘‘ཨམཱདིསམཱསོ’’ཏི ཙ ‘‘ཏཔྤུརིསསམཱསོ’’ཏི ཙ ཝུཙྩཏི. ཨིམིནཱ ཨམཱདིསཧིཏསྶ ཝཱཀྱསྶ ཨམཱདེཀཏྠསཉྙཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཏྠཱནཾ ཝིབྷཏྟཱིནཾ ལོཔོ, ཏཏོ ཨེཀཏྠཔདནྟེ སྱཱདྱུཔྤཏྟི ཧོཏི.

སོ ¶ པན སམཱསོ དུཏིཡཱཏཔྤུརིསོ, ཏཏིཡཱཏཔྤུརིསོ, ཙཏུཏྠཱིཏཔྤུརིསོ, པཉྩམཱིཏཔྤུརིསོ, ཚཊྛཱིཏཔྤུརིསོ, སཏྟམཱིཏཔྤུརིསོཏི ཚབྦིདྷོ. ཨེཀམེཀསྨིཉྩེཏྠ ‘‘ནིཙྩསམཱསོ, ཨནིཙྩསམཱསོ’’ཏི ཙ ‘‘ལུཏྟསམཱསོ, ཨལུཏྟསམཱསོ’’ཏི ཙ དུཝིདྷོ.

ཏཏྠ དུཏིཡཱཏཔྤུརིསོ ཀཏྟུཝཱཙཀེསུ གཏ, ནིསྶིཏ,-ཨཏཱིཏ, ཨཏིཀྐནྟ, པཏྟ, ཨཱཔནྣཨིཙྩཱདཱིསུ པརེསུ ཧོཏི.

གཱམཾ གཏོཏི གཱམགཏོ གཱམཾ གཏོ ཝཱ. ཨེཝཾ ཨརཉྙགཏོ, བྷཱུམིགཏོ, རཱཛཱནཾ ནིསྶིཏོཏི རཱཛནིསྶིཏོ. ཨེཝཾ ཨཏྠནིསྶིཏོ, དྷམྨནིསྶིཏོ. བྷཝཾ ཨཏཱིཏོ བྷཝཱཏཱིཏོ. ཨེཝཾ བྷཡཱཏཱིཏོ, ཀཱལཱཏཱིཏོ, ཁཎཱཏཱིཏོ, པམཱཎཾ ཨཏིཀྐནྟོཏི པམཱཎཱཏིཀྐནྟོ, སུཁཾ པཏྟོཏི སུཁཔྤཏྟོ. ཨེཝཾ དུཀྑཔྤཏྟོ, སོཏཾ ཨཱཔནྣོཏི སོཏཱཔནྣོ. ཨེཝཾ ནིརོདྷསམཱཔནྣོ, ཨདྡྷཱནམགྒཾ པཊིཔནྣོཏི ཨདྡྷཱནམགྒཔྤཊིཔནྣོ, རུཀྑཾ ཨཱརཱུལ༹ྷོཏི རུཀྑཱརཱུལ༹ྷོ, རཐཱརཱུལ༹ྷོ, ཨོགྷཾ ཏིཎྞོཏི ཨོགྷཏིཎྞོ ཨོགྷཾ ཏིཎྞོ ཝཱ ཨིཙྩཱདི.

ཀམྨུཔཔདཝིཧིཏེཧི ཀིཏནྟཔདེཧི པན ནིཙྩསམཱསོཡེཝ, ཀུམྦྷཾ ཀརོཏཱིཏི ཀུམྦྷཀཱརོ, རཐཀཱརོ, པཏྟཾ གཎྷཱཏཱིཏི པཏྟགྒཱཧོ, ཨཏྠཾ ཀཱམེཏཱིཏི ཨཏྠཀཱམོ, དྷམྨཀཱམོ, ཝིནཡཾ དྷཱརེཏཱིཏི ཝིནཡདྷརོ, དྷམྨདྷརོ, བྲཧྨཾ ཙརཏི སཱིལེནཱཏི བྲཧྨཙཱརཱི, བྷཝཔཱརཾ གཙྪཏི སཱིལེནཱཏི བྷཝཔཱརགཱུ, སབྦཾ ཛཱནཱཏཱིཏི སབྦཉྙཱུ, ཨཏྠཉྙཱུ, དྷམྨཉྙཱུཨིཙྩཱདི.

བཧུལཱདྷིཀཱརཏྟཱ ཏ, ཏཝནྟུ, ཏཱཝཱི, ཨནྟ, མཱན, ཏུན, ཏྭཱན, ཏྭཱ, ཏུཾ, ཏཝེཔཙྩཡནྟེསུ པརེསུ སམཱསོ ན ཧོཏི, ཝསྶཾ ཝུཏྠོ, ཨོདནཾ བྷུཏྟོ, ཨོདནཾ བྷུཏྟཝཱ, ཨོདནཾ བྷུཏྟཱཝཱི, དྷམྨཾ སུཎནྟོ, དྷམྨཾ སུཎམཱནོ ¶ དྷམྨཾ སོཏུན, དྷམྨཾ སུཏྭཱན, དྷམྨཾ སུཏྭཱ, དྷམྨཾ སོཏུཾ, དྷམྨཾ སོཏཝེ.

ཨིཏི དུཏིཡཱཏཔྤུརིསོ.

ཏཏིཡཱཏཔྤུརིས

ཏཏིཡཱཏཔྤུརིསོ ཀམྨཝཱཙཀེསུ ཀིཏནྟེསུ ཙ སམྤནྣ, སཧགཏཱདཱིསུ ཙ པུབྦ, སདིས, སམ, ཨཱུནཏྠ, ཀལཧ, ནིཔུཎ,-མིསྶཀ, སཁིལཱདཱིསུ ཙ པརེསུ ཧོཏི.

བུདྡྷེན བྷཱསིཏོ བུདྡྷབྷཱསིཏོ. ཨེཝཾ བུདྡྷདེསིཏོ, བུདྡྷཔཉྙཏྟོ, བུདྡྷརཀྑིཏོ, སཏྠཱརཱ ཝཎྞིཏོ སཏྠུཝཎྞིཏོ, ཝིཉྙཱུཧི གརཧིཏོ ཝིཉྙུགརཧིཏོ, ཝིཉྙུཔསཏྠོ, ཨིསྶརེན ཀཏཾ ཨིསྶརཀཏཾ, ཨཏྟནཱ ཀཏཾ སཡཾཀཏཾ, པརེཧི ཀཏཾ པརཾཀཏཾ, བིནྡཱགམོ. སུཀེཧི ཨཱཧཊཾ སུཀཱཧཊཾ, རཉྙཱ ཧཏོ རཱཛཧཏོ, རོགེན པཱིལི༹ཏོ རོགཔཱིལི༹ཏོ, ཨགྒིནཱ དཌྜྷོ ཨགྒིདཌྜྷོ, སཔྤེན དཊྛོ སཔྤདཊྛོ, སལླེན ཝིདྡྷོ སལླཝིདྡྷོ, ཨིཙྪཱཡ ཨཔཀཏོ ཨབྷིབྷཱུཏོ ཨིཙྪཱཔཀཏོ.

སཱིལེན སམྤནྣོ སཱིལསམྤནྣོ. ཨེཝཾ སུཁསཧགཏཾ, ཉཱཎསམྤཡུཏྟཾ, མིཏྟསཾསགྒོ, པིཡསམྤཡོགོ, པིཡཝིཔྤཡོགོ, ཛཱཏིཡཱ ཨནྡྷོ ཛཙྩནྡྷོ, གུཎཧཱིནོ, གུཎཝུཌྜྷོ, ཙཏུཝགྒེན སངྒྷེན ཀརཎཱིཡཾ ཀམྨཾ ཙཏུཝགྒཀརཎཱིཡཾ. ཨེཝཾ པཉྩཝགྒཀརཎཱིཡཾ, ཀཱཀེཧི པེཡྻཱ ཀཱཀཔེཡྻཱ, ནདཱི.

ཨེཀཀྑརེསུ པརཔདེསུ ནིཙྩསམཱསོ, ཨུརེན གཙྪཏཱིཏི ཨུརགོ, པཱདེན པིཝཏཱིཏི པཱདཔོ ཨིཙྩཱདི.

ཀྭཙི མཛ྄ཛྷེཔདལོཔོ, གུལེ༹ན སཾསཊྛོ ཨོདནོ གུལོ༹དནོ. ཨེཝཾ ཁཱིརོདནོ, ཨསྶེན ཡུཏྟོ རཐོ ཨསྶརཐོ. ཨེཝཾ ཨཱཛཉྙརཐོ, མགྒེན སམྤཡུཏྟཾ ཙིཏྟཾ མགྒཙིཏྟཾ ¶ , ཛམྦུཡཱ པཉྙཱཏོ དཱིཔོ ཛམྦུདཱིཔོ, ཨེཀེན ཨདྷིཀཱ དས ཨེཀཱདས ཨིཙྩཱདི.

པུབྦཱདཱིསུ – མཱསེན པུབྦོ མཱསཔུབྦོ, མཱཏརཱ སདིསོ མཱཏུསདིསོ. ཨེཝཾ མཱཏུསམོ, པིཏུསམོ, ཨེཀེན ཨཱུནཱ ཝཱིསཏི ཨེཀཱུནཝཱིསཏི, སཱིལེན ཝིཀལོ སཱིལཝིཀལོ, ཨསིནཱ ཀལཧོ ཨསིཀལཧོ, ཝཱཙཱཡ ནིཔུཎོ ཝཱཙཱནིཔུཎོ. ཨེཝཾ ཡཱཝཀཱལིཀསམྨིསྶཾ, ཝཱཙཱསཁིལོ, སཏྠཱརཱ སདིསོ སཏྠུཀཔྤོ, པུཉྙེན ཨཏྠོ པུཉྙཏྠོ, པུཉྙེན ཨཏྠིཀོ པུཉྙཏྠིཀོ. ཨེཝཾ སེཡྻཏྠིཀོ, མཧགྒྷཏྠིཀོ, གུཎེན ཨདྷིཀོ གུཎཱདྷིཀོ ཨིཙྩཱདི.

བཧུལཱདྷིཀཱརཱ ཀྭཙི སམཱསོ ན ཧོཏི, ཕརསུནཱ ཚིནྣཾ, ཀཱཀེཧི པཱཏབྦཱ, དསྶནེན པཧཱཏབྦཱ དྷམྨཱ, བྷཱཝནཱཡ པཧཱཏབྦཱ དྷམྨཱ ཨིཙྩཱདི.

ཨིཏི ཏཏིཡཱཏཔྤུརིསོ.

ཙཏུཏྠཱིཏཔྤུརིས

ཙཏུཏྠཱིཏཔྤུརིསོ ཏདཏྠེ ཝཱ ཨཏྠ, ཧིཏ, དེཡྻཱདཱིསུ ཝཱ པརེསུ ཧོཏི.

ཀཐིནསྶ དུསྶཾ ཀཐིནདུསྶཾ, ཀཐིནཏྠཱཡ ཨཱབྷཊཾ དུསྶནྟི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ ཀཐིནཙཱིཝརཾ, ཀཐིནཱཡ དུསྶཾ, ཀཐིནཱཡ ཙཱིཝརནྟིཔི ཡུཛྫཏི, ཀཐིནཏྠཱརཱཡཱཏི ཨཏྠོ. ཙཱིཝརཱཡ དུསྶཾ ཙཱིཝརདུསྶཾ. ཨེཝཾ ཙཱིཝརམཱུལཾ [ཙཱིཝརམཱུལྱཾ (རཱུ. ནཱི.)], སངྒྷསྶ ཨཱབྷཊཾ བྷཏྟཾ སངྒྷབྷཏྟཾ, སངྒྷཏྠཱཡ ཝཱ པཊིཡཏྟཾ བྷཏྟཾ སངྒྷབྷཏྟཾ. ཨེཝཾ ཨཱགནྟུཀབྷཏྟཾ, གམིཀབྷཏྟཾ, གིལཱནབྷཏྟཾ.

སངྒྷསྶ ¶ ཨཏྠོ སངྒྷཏྠོ, ལོཀསྶ ཧིཏོ ལོཀཧིཏོ, བུདྡྷསྶ དེཡྻཾ བུདྡྷདེཡྻཾ, བུདྡྷསྶ པཎཱམོ བུདྡྷཔྤཎཱམོ. ཨེཝཾ བུདྡྷཐོམནཱ, བུདྡྷུཔཊྛཱནཾ, སུཏྟསྶ ཨནུལོམཾ སུཏྟཱནུལོམཾ. ཨེཝཾ སུཏྟཱནུརཱུཔཾ, སུཏྟཱནུཀཱུལཾ, སུཏྟཱནུགུཎཾ, ཋཱནསྶ ཨརཧཾ ཋཱནཱརཧཾ, རཉྙོ ཨརཧཾ རཱཛཱརཧཾ. ཨེཝཾ རཱཛགྒྷཾ, རཱཛདེཡྻཾ, ཀཏྟུཾ ཀཱམེཏཱིཏི ཀཏྟུཀཱམོ. ཨེཝཾ གནྟུཀཱམོ, ཀཐེཏུཀཱམོ, དཊྛུཀཱམོ, སོཏུཀཱམོ. ཨེཏྠ ཙ ཏུམནྟསྶ ཨསངྑྱཏྟཱ ‘ཨསངྑྱེཧི སབྦཱས’ནྟི ཏཏོ ནིཙྩཾ ཙཏུཏྠཱིལོཔོ ཧོཏི, སམཱསེ ཀཏེ ནིཙྩཾ ནིགྒཧཱིཏལོཔོ ཙ. ‘‘སངྒྷསྶ དཱཏབྦཾ, སངྒྷསྶ དཱཏུཾ’’ ཨིཙྩཱདཱིསུ སམཱསོ ན ཧོཏི.

ཨིཏི ཙཏུཏྠཱིཏཔྤུརིསོ.

པཉྩམཱིཏཔྤུརིས

པཉྩམཱིཏཔྤུརིསོ ཨཔགམན, བྷཡ, ཝིརཏི, མོཙནཱདིཨཏྠེསུ པརེསུ ཧོཏི.

མེཐུནཱ ཨཔེཏོཏི མེཐུནཱཔེཏོ, པལཱསཏོ ཨཔགཏོཏི པལཱསཱཔགཏོ, ནགརམྷཱ ནིགྒཏོཏི ནགརནིགྒཏོ, པིཎྜཔཱཏཏོ པཊིཀྐནྟོཏི པིཎྜཔཱཏཔྤཊིཀྐནྟོ. ཨེཝཾ གཱམནིཀྑནྟོ, རུཀྑཔཏིཏོ, སཱསནམྷཱ ཙུཏོཏི སཱསནཙུཏོ, ཨཱཔཏྟིཡཱ ཝུཊྛཱནཾ ཨཱཔཏྟིཝུཊྛཱནཾ, ཨུདཀཏོ ཨུགྒཏོ ཨུདཀུགྒཏོ, བྷཝཏོ ནིསྶཊོ བྷཝནིསྶཊོ, ཁནྡྷསངྒཧཏོ ནིསྶཊནྟི ཁནྡྷསངྒཧནིསྶཊཾ, ཙོརམྷཱ བྷཱིཏོཏི ཙོརབྷཱིཏོ, པཱཔཏོ བྷཱཡཏི སཱིལེནཱཏི པཱཔབྷཱིརུཀོ, པཱཔཏོ ཛིགུཙྪཏི སཱིལེནཱཏི པཱཔཛིགུཙྪཱི, ཝཊྚཏོ ནིབྦིནྡཏཱིཏི ཝཊྚནིབྦིནྣོ, ཀཱཡདུཙྩརིཏཏོ ཝིརཏི ཀཱཡདུཙྩརིཏཝིརཏི. ཨེཝཾ ཝཙཱིདུཙྩརིཏཝིརཏི, བནྡྷནཱ མུཏྟོ བནྡྷནམུཏྟོ. ཨེཝཾ བནྡྷནམོཀྑོ, ཀམྨཏོ སམུཊྛིཏཾ ཀམྨསམུཊྛིཏཾ ¶ . ཨེཝཾ ཀམྨཛཱཏཾ, ཀམྨསམྦྷཱུཏཾ, ཀམྨནིབྦཏྟཾ, ལོཀཏོ ཨགྒོ ལོཀགྒོ. ཨེཝཾ ལོཀཛེཊྛོ, ལོཀུཏྟམོ, སབྦེཧི ཛེཊྛོ སབྦཛེཊྛོ, སབྦེཧི ཀནིཊྛོ སབྦཀནིཊྛོ. ཨེཝཾ སབྦཧཱིནོ, སབྦཔཙྪིམོ, ཨུཀྐཊྛཏོ ཨུཀྐཊྛོཏི ཨུཀྐཊྛུཀྐཊྛོ, ཨོམཀཏོ ཨོམཀོཏི ཨོམཀོམཀོ.

ཀྭཙི ནིཙྩསམཱསོ ཧོཏི, མཱཏིཏོ ཛཱཏོ མཱཏུཛོ. ཨེཝཾ པིཏུཛོ, ཀམྨཛཾ, ཙིཏྟཛཾ, ཨུཏུཛཾ ཨིཙྩཱདི.

ཨིཏི པཉྩམཱིཏཔྤུརིསོ.

ཚཊྛཱིཏཔྤུརིས

རཉྙོ པུཏྟོ རཱཛཔུཏྟོ. ཨེཝཾ རཱཛཔུརིསོ, བུདྡྷསཱཝཀོ, སམུདྡགྷོསོ, དྷཉྙཱནཾ རཱསི དྷཉྙརཱསི, མཏྟིཀཱཡ པཏྟོཏི མཏྟིཀཱཔཏྟོ, ཝིཀཱརསམྦནྡྷེ ཚཊྛཱི, མཏྟིཀཱམཡཔཏྟོཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ སུཝཎྞཀཊཱཧཾ, སུཝཎྞབྷཱཛནཾ, པཱནཱིཡསྶ ཐཱལཀཾ པཱནཱིཡཐཱལཀཾ.

སམཱསམཛ྄ཛྷེ ཨཱི, ཨཱུནཾ བཧུལཾ རསྶཏྟཾ, དཎྜིནོ ཀུལཾ དཎྜིཀུལཾ, ཧཏྠིཔདཾ, ཨིཏྠིརཱུཔཾ, ནདིཀཱུལཾ, ནདིཏཱིརཾ, བྷིཀྑུནཱིནཾ སངྒྷོ བྷིཀྑུནིསངྒྷོ, ཛམྦུཡཱ སཱཁཱ ཛམྦུསཱཁཱ ཨིཙྩཱདི.

ཨནྟ, མཱན, ནིདྡྷཱརཎིཡ, པཱུརཎ, བྷཱཝ, སུཧིཏཏྠེཧི སམཱསོ ན ཧོཏི, མམཾ ཨནུཀུབྦནྟོ, མམཾ ཨནུཀུརུམཱནོ, གུནྣཾ ཀཎྷཱ སམྤནྣཁཱིརཏམཱ. ཝིབྷཏྟཱཝདྷིཚཊྛིཡཱ པན ཧོཏིཡེཝ, ནརཱནཾ ཨུཏྟམོ ནརུཏྟམོ, ནརསེཊྛོ, ནརཝརོ, གཎཱནཾ ཨུཏྟམོ གཎུཏྟམོ, དྭིཔདཱནཾ ཨུཏྟམོ དྭིཔདུཏྟམོ ཨིཙྩཱདི. སིསྶཱནཾ པཉྩམོ སིསྶོ, ཀཔྤསྶ ཏཏིཡོ བྷཱགོ, པཀྑསྶ ཨཊྛམཱི, པཊསྶ སུཀྐཏཱ, རཱུཔསྶ ལཧུཏཱ, རཱུཔསྶ ¶ མུདུཏཱ, རཱུཔསྶ ཀམྨཉྙཏཱ. ཀྭཙི ཧོཏི, ཀཱཡལཧུཏཱ, ཙིཏྟལཧུཏཱ, བུདྡྷསུབུདྡྷཏཱ. དྷམྨསུདྷམྨཏཱ, ཕལཱནཾ སུཧིཏོ, ཕལཱནཾ ཏིཏྟོ, ཕལཱནཾ ཨསིཏོ, ཀརཎཏྠེ ཚཊྛཱི.

‘‘བྷཊོ རཉྙོ པུཏྟོ དེཝདཏྟསྶཱ’’ཏི ཨེཏྠ ‘རཱཛཔུཏྟོ’ཏི ན ཧོཏི ཨཉྙམཉྙཱནཔེཀྑཏྟཱ. ‘‘དེཝདཏྟསྶ ཀཎྷཱ དནྟཱ’’ཏི ཨེཏྠ ‘དེཝདཏྟཀཎྷདནྟཱ’ཏི ན ཧོཏི ཨཉྙསཱཔེཀྑཏྟཱ [ནཱི. ༦༩༠]. ཨཉྙསཱཔེཀྑཏྟེཔི ནིཙྩཾ སམྦནྡྷཱིཔེཀྑསདྡཱནཾ སམཱསོ ཧོཏི ཝཱཀྱེ ཝིཡ སམཱསེཔི སམྦནྡྷསྶ ཝིདིཏཏྟཱ. ཝུཏྟཉྩ ‘‘སཏིཔི སཱཔེཀྑཏྟེ གམཀཏྟཱ སམཱསོ ཧོཏཱི’’ཏི [ཀ. ༣༢༨; རཱུ. ༣༥༢; ནཱི. ༦༩༡], དེཝདཏྟགུརུཀུལཾ, རཱཛདཱསཱིཔུཏྟོ, དེཝདཱསཱིཔུཏྟོ ཨིཙྩཱདི. ཏཏྠ དེཝདཏྟསྶ གུརུ དེཝདཏྟགུརུ, ཏསྶ ཀུལཾ དེཝདཏྟགུརུཀུལནྟི ཝིགྒཧོ. གུརུནོ ཀུལཾ གུརུཀུལཾ, དེཝདཏྟསྶ གུརུཀུལཾ དེཝདཏྟགུརུཀུལནྟིཔི ཝདནྟི. ‘‘རཉྙོ མཱགདྷསྶ བིམྦིསཱརསྶ པུཏྟོ’’ཏི ཨེཏྠཔི ཨཉྙསཱཔེཀྑཏྟཱ ‘བིམྦིསཱརཔུཏྟོ’ཏི ན ཧོཏི, རཉྙོ གོ ཙ ཨསྶོ ཙ པུརིསོ ཙཱཏི ཨཏྠེ ‘རཱཛགཝསྶཔུརིསཱ’ཏི ཧོཏི དྭནྡཏོ པུབྦཔདསྶ དྭནྡཔདེཧིཔི པཙྩེཀཾ སམྦནྡྷསྶ ཝིདིཏཏྟཱ. ཏཐཱ དྭནྡཏོ པརཔདསྶཔི, ནརཱནཉྩ དེཝཱནཉྩ སཱརཐི ནརདེཝསཱརཐི.

ཨིཏི ཚཊྛཱིཏཔྤུརིསོ.

སཏྟམཱིཏཔྤུརིས

སཏྟམཱིཏཔྤུརིསེ རཱུཔེ སཉྙཱ རཱུཔསཉྙཱ. ཨེཏྠ ཙ ཀཱརཀཱནཾ ཀྲིཡཱསཱདྷནལཀྑཎཏྟཱ ཀྲིཡཱཔདེཧེཝ སམྦནྡྷོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨཀྲིཡཝཱཙཀེན པརཔདེན སདྡྷིཾ སམཱསེ ཛཱཏེ མཛ྄ཛྷེ ཨནུརཱུཔཾ ཀྲིཡཱཔདཾ ཝིཉྙཱཡཏི, ཡཐཱ ¶ ‘ཨསྶེན ཡུཏྟོ རཐོ ཨསྶརཐོ’ ཨིཏི ‘རཱུཔེ སཉྙཱ’ཏི རཱུཔེ ཨུཔྤནྣཱ སཉྙཱཏི ཨཏྠོ. ཙཀྑུསྨིཾ ཝིཉྙཱཎཾ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ, དྷམྨེ རཏོ དྷམྨརཏོ. ཨེཝཾ དྷམྨརུཙི, དྷམྨགཱརཝོ, དཱནེ ཨཛ྄ཛྷཱསཡོ དཱནཛ྄ཛྷཱསཡོ. ཨེཝཾ དཱནཱདྷིམུཏྟི, ཝཊྚེ བྷཡཾ ཝཊྚབྷཡཾ, ཝཊྚདུཀྑཾ, གཱམེ སཱུཀརོ གཱམསཱུཀརོ, ཝནམཧིཾསོ, སམུདྡམཙྪོ, ཨིཏྠཱིསུ དྷུཏྟོ ཨིཏྠིདྷུཏྟོ, ཨིཏྠིསོཎྜོ.

ཨུཔཔདཀིཏནྟེསུ ནིཙྩསམཱསོ [ནཱི. ༦༨༢], ཝནེ ཙརཏཱིཏི ཝནཙརོ, ཀཱམཱཝཙརོ, ཀུཙྪིམྷི སཡཏཱིཏི ཀུཙྪིསྶཡོ, གབྦྷེ སེཏཱིཏི གབྦྷསེཡྻོ, ཐལེ ཏིཊྛཏཱིཏི ཐལཊྛོ, ཛལཊྛོ, པབྦཏཊྛོ, པངྐེ ཛཱཏཾ པངྐཛཾ. ཨེཝཾ ཨཏྲཛོ, ཁེཏྲཛོ ཨིཙྩཱདི. ཨིདྷ ན ཧོཏི [ནཱི. ༦༨༡], བྷོཛནེ མཏྟཉྙུཏཱ, ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརོ, ཨཱསནེ ནིསིནྣོ, ཨཱསནེ ནིསཱིདིཏབྦཾ.

ཨིཏི སཏྟམཱིཏཔྤུརིསོ.

ལུཏྟཏཔྤུརིས

ཏཔྤུརིསཔདཱནཾ མཧཱཝུཏྟིསུཏྟེན ཀྭཙི ཝིཔལླཱསོ.

ཨུཔརིགངྒཱ, ཧེཊྛཱནདཱི, ཨནྟོཝིཧཱརོ, ཨནྟོསམཱཔཏྟི, ཧཾསཱནཾ རཱཛཱ རཱཛཧཾསོ ཧཾསརཱཛཱ ཝཱ, མཱསསྶ ཨཌྜྷཾ ཨཌྜྷམཱསཾ, ཀཧཱཔཎསྶ ཨཌྜྷཾ ཨཌྜྷཀཧཱཔཎཾ, ཨཌྜྷམཱསཾ, རཏྟིཡཱ ཨཌྜྷཾ ཨཌྜྷརཏྟཾ. ཨེཝཾ པུབྦརཏྟཾ, པརརཏྟཾ, ཨིསྶ ཨཏྟཾ. ཀཱཡསྶ པུབྦབྷཱགོ པུབྦཀཱཡོ, པརཀཱཡོ, ཨཧསྶ པུབྦོ པུབྦཎྷོ, མཛ྄ཛྷཎྷོ, སཱཡནྷོ, པུབྦེདིཊྛོ དིཊྛཔུབྦོ, ཏཐཱགཏཾ དིཊྛཔུབྦོ ཐེརོ, ཏཐཱགཏོ དིཊྛཔུབྦོ ཐེརེན ཨིཙྩཱདི.

ཨིཏི ལུཏྟཏཔྤུརིསོ.

ཨལུཏྟཏཔྤུརིས

ཨིདཱནི ¶ ཨལུཏྟཏཔྤུརིསཱ ཝུཙྩནྟེ.

དཱིཔངྐརོ, པབྷངྐརོ, ཨམཏནྡདོ, པུརིནྡདོ, ཝེསྶནྟརོ, ཨཏྟནྟཔོ, པརནྟཔོ, རཎཉྫཧོ, ཛུཏིནྡྷརོ, ཝིཛྫནྡྷརོ, དསྶནེནཔཧཱཏབྦདྷམྨོ, ཀུཏོཛོ, ཏཏོཛོ, ཨིཏོཛོ, བྷཡཏོ ཨུཔཊྛཱནཾ བྷཡཏུཔཊྛཱནཾ, ཀཊཏྟཱཀམྨཾ, ཀཊཏྟཱརཱུཔཾ, པརསྶཔདཾ, ཨཏྟནོཔདཾ, དེཝཱནམིནྡོ, དེཝཱནཾཔིཡཏིསྶོ, གཝམྤཏིཏྠེརོ, པུབྦེནིཝཱསོ, མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ, དཱུརེརཱུཔཾ, སནྟིཀེརཱུཔཾ, དཱུརེནིདཱནཾ, སནྟིཀེནིདཱནཾ, ཨནྟེཝཱསིཀོ, ཛནེསུཏོ, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརོ ཨིཙྩཱདི [ཀ. ༣༢༧; རཱུ. ༣༥༡; ནཱི. ༦༨༦].

ཨིཏི ཨལུཏྟཏཔྤུརིསོ.

སབྦོ ཙཱཡཾ ཨམཱདིཏཔྤུརིསོ ཨབྷིདྷེཡྻཝཙནོ པརཔདལིངྒོ ཙ.

ཨམཱདིཏཔྤུརིསོ ནིཊྛིཏོ.

ཀམྨདྷཱརཡསམཱས

ཨཐ ཀམྨདྷཱརཡསཉྙིཏོ པཋམཱཏཔྤུརིསོ ཝུཙྩཏེ.

ཀམྨམིཝ དྭཡཾ དྷཱརེཏཱིཏི ཀམྨདྷཱརཡོ. ཡཐཱ ཀམྨཾ ཀྲིཡཉྩ པཡོཛནཉྩ དྭཡཾ དྷཱརེཏི ཀམྨེ སཏི ཏསྶ དྭཡསྶ སམྦྷཝཏོ, ཏཐཱ ཨཡཾ སམཱསོ ཨེཀསྶ ཨཏྠསྶ དྭེ ནཱམཱནི དྷཱརེཏི ཨིམསྨིཾ སམཱསེ སཏི ཨེཀཏྠཛོཏཀསྶ ནཱམདྭཡསྶ སམྦྷཝཏོཏི [ཀ. ༣༢༤; རཱུ. ༣༣༩; ནཱི. ༧༠༢].

ཨཔི ཙ ཀཏྟབྦནྟི ཀམྨཾ, དྷཱརེཏབྦནྟི དྷཱརིཡཾ, ཀམྨཉྩ ཏཾ དྷཱརིཡཉྩཱཏི ཀམྨདྷཱརིཡཾ, ཡཾཀིཉྩི ཧིཏཀམྨཾ, ཀམྨདྷཱརིཡསདྡསདིསཏྟཱ ¶ སབྦོ ཙཱཡཾ སམཱསོ ཀམྨདྷཱརཡོཏི ཝུཙྩཏི ཨིསྶ ཨཏྟཾ ཀཏྭཱ. ཡཐཱ ཧི ཀམྨདྷཱརིཡསདྡོ ཨེཀསྶ ཨཏྠསྶ དྭེ ནཱམཱནི དྷཱརེཏི, ཏཐཱ ཨཡཾ སམཱསོཔཱིཏི. སོ ཨེཝ ཨུཏྟརཔདཏྠཔདྷཱནཏཱསངྑཱཏེན ཏཔྤུརིསལཀྑཎེན ཡུཏྟཏྟཱ ‘ཏཔྤུརིསོ’ཏི ཙ ཝུཙྩཏི. བྷིནྣཔཝཏྟིནིམིཏྟཱནཾ དྭིནྣཾ པདཱནཾ ཝིསེསནཝིསེསིཏབྦབྷཱཝེན ཨེཀསྨིཾ ཨཏྠེ པཝཏྟི ཏུལྱཱདྷིཀརཎཏཱ ནཱམ, ཏེན ཏུལྱཱདྷིཀརཎལཀྑཎེན ཡུཏྟཏྟཱ ‘ཏུལྱཱདྷིཀརཎསམཱསོ’ཏི ཙ ཝུཙྩཏི. སོ ཨེཝ ཙ ཝིསེསནཔདཝསེན གུཎཝིསེསདཱིཔནཏྟཱ ‘ཝིསེསནསམཱསོ’ཏི ཙ ཝུཙྩཏི. ཏསྨིཾ ཝིསེསནསམཱསེ –

༣༤༦. ཝིསེསནམེཀཏྠེན [ཀ. ༣༢༤; རཱུ. ༣༣༩; ནཱི. ༧༠༢; ཙཾ. ༢.༢.༡༨; པཱ. ༢.༡.༥༧].

ཝིསེསནབྷཱུཏཾ སྱཱདྱནྟཔདཾ ཨེཀཏྠེན ཝིསེསྱབྷཱུཏེན སྱཱདྱནྟཔདེན སདྡྷིཾ ཨེཀཏྠཾ ཧོཏི.

ཨེཏྠ ཙ ཝིསེསཱིཡཏི དབྦཾ ཝིསིཊྛཾ ཀརཱིཡཏི ཨེཏེནཱཏི ཝིསེསནཾ. ཨེཀོ ཨཏྠོ ཡསྶཱཏི ཨེཀཏྠཾ, ‘ཨེཀོ’ཏི སམཱནོ, ‘ཨཏྠོ’ཏི ཨབྷིདྷེཡྻཏྠོ, ནེམིཏྟཀཏྠོ, སོཡེཝ དྭིནྣཾ པཝཏྟིནིམིཏྟཱནཾ ཨདྷིཊྛཱནཊྛེན ‘ཨདྷིཀརཎ’ནྟི ཙ ཝུཙྩཏི. པཝཏྟིནིམིཏྟཱནཉྩ ཨདྷིཊྛཱནཏྟེ སཏི པདཱནམྤི ཨདྷིཊྛཱནཏཱ སིདྡྷཱ ཧོཏི. ཨིཏི ཨེཀཏྠནྟི ཏུལྱཱདྷིཀརཎཾ, སམཱནཱདྷིཀརཎནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི, ཏེན ཨེཀཏྠེན. ‘ཨེཀཏྠཾ ཧོཏཱི’ཏི ཨེཀཏྠཱིབྷཱུཏཾ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ.

སོ ཙ སམཱསོ ནཝཝིདྷོ ཝིསེསནཔུབྦཔདོ, ཝིསེསནུཏྟརཔདོ, ཝིསེསནོབྷཡཔདོ, ཨུཔམཱནུཏྟརཔདོ, སམྦྷཱཝནཱཔུབྦཔདོ, ཨཝདྷཱརཎཔུབྦཔདོ, ནནིཔཱཏཔུབྦཔདོ, ཀུནིཔཱཏཔུབྦཔདོ, པཱདིཔུབྦཔདོ ཙཱཏི.

ཏཏྠ ¶ ཝིསེསནཔུབྦཔདོ ཡཐཱ? མཧཱཔུརིསོ, མཧཱནདཱི, མཧབྦྷཡཾ. ཨེཏྠ ཙ ‘‘སཱ སེནཱ དིསྶཏེ མཧཱ [ཛཱ. ༢.༢༢.༧༧༡], བཱརཱཎསིརཛྫཾ ནཱམ མཧཱ’’ཏི [ཛཱ. ཨཊྛ. ༡.༡.མཧཱསཱིལཝཛཱཏཀཝཎྞནཱ] པཱལི༹ དིསྶཏི. ཏསྨཱ སམཱསེཔི ཏིལིངྒེ ནིཔཱཏརཱུཔོ མཧཱསདྡོ ཡུཛྫཏི. མཧཱ ཙ སོ པུརིསོ ཙཱཏི མཧཱཔུརིསོ, མཧཱ ཙ སཱ ནདཱི ཙཱཏི མཧཱནདཱི, མཧཱ ཙ ཏཾ བྷཡཉྩཱཏི མཧབྦྷཡཾ, དྭིཏྟཾ སཾཡོགེ ཙ རསྶཏྟཾ. མཧཱསདྡཝེཝཙནེན མཧནྟསདྡེནཔི ཝཱཀྱཾ དསྶེཏུཾ ཡུཛྫཏི, མཧནྟོ པུརིསོ མཧཱཔུརིསོ, མཧནྟཱི ནདཱི མཧཱནདཱི, མཧནྟཾ བྷཡཾ མཧབྦྷཡནྟི. ཙ, ཏསདྡེཧི ཙ སདྡྷིཾ པརིཔུཎྞཾ ཀཏྭཱ དསྶེཏུཾ ཡུཛྫཏི, མཧནྟོ ཙ སོ པུརིསོ ཙཱཏི མཧཱཔུརིསོ, མཧནྟཱི ཙ སཱ ནདཱི ཙཱཏི མཧཱནདཱི, མཧནྟཉྩ ཏཾ བྷཡཉྩཱཏི མཧབྦྷཡནྟི. མཧནྟསདྡོ ཝཱ མཧཱ ཧོཏི, ‘ཊ ནྟནྟཱུན’ནྟི སུཏྟེན ཨུཏྟརཔདེ པརེ ནྟསྶ སབྦསྶ ཨཏྟཾ, མཧཱཝུཏྟིནཱ དཱིགྷོ ཙ.

ཨེཏྠ ཙ དྭཱིཧི ཙསདྡེཧི དྭིནྣཾ པདཱནཾ སཀཏྠནཱནཱཏྟཾ དཱིཔེཏི. ཏཾསདྡེན སཀཏྠནཱནཱཏྟེཔི སཀཏྠཱནཾ ཨདྷིཀརཎབྷཱུཏསྶ དབྦཏྠསྶ ཨེཀཏྟཾ དཱིཔེཏི. ཨིམསྨིཾ བྱཱཀརཎེ ཝིསུཾ རཱུཔཝིདྷཱནཀིཙྩཾ ནཱམ ནཏྠི, ཏཾཏཾསུཏྟཝིདྷཱནཉྩ ཏདནུརཱུཔཾ དསྶིཏཝིགྒཧཝཱཀྱཉྩ དིསྭཱ ཏསྶ ཏསྶ སིདྡྷཔདསྶ ཨཏྠབྱཉྫནཝིནིཙྪཡེ ཉཱཏེ རཱུཔཝིདྷཱནཀིཙྩཾ སིདྡྷཾ ཧོཏི, སནྟོ ཙ སོ པུརིསོ ཙཱཏི སཔྤུརིསོ, སེཏཧཏྠཱི, ནཱིལུཔྤལཾ, ལོཧིཏཙནྡནཾ.

ཝིསདིསལིངྒ, ཝཙནཱཔི སདྡཱ ཨེཀཏྠཱ ཧོནྟི, ཝིནཡོ ཙ སོ པརིཡཏྟི ཙཱཏི ཝིནཡཔརིཡཏྟི, ཝིནཡོ ཙ སོ པིཊཀཉྩཱཏི ཝིནཡཔིཊཀཾ, ཨཝིཛྫཱ ཙ སཱ པཙྩཡོ ཙཱཏི ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡོ, ཨཝིཛྫཱ ཙ སཱ ནཱིཝརཎཉྩཱཏི ཨཝིཛྫཱནཱིཝརཎཾ. ཨེཝཾ ཨིཏྠིརཏནཾ, སཱིལཉྩ ཏཾ གུཎོ ཙཱཏི སཱིལགུཎོ, སཱིལཉྩ ཏཾ པཏིཊྛཱ ཙཱཏི སཱིལཔཏིཊྛཱ ཨིཙྩཱདི.

ཏཐཱ ¶ ཝཱིསཏི ཙ སཱ པུརིསཱ ཙཱཏི ཝཱིསཏིཔུརིསཱ, སཏཉྩ ཏཾ པུརིསཱ ཙཱཏི སཏཔུརིསཱ, སངྑཱརཱ ཙ ཏེ པཙྩཡོ ཙཱཏི སངྑཱརཔཙྩཡོ, ཨངྒཱ ཙ ཏེ ཛནཔདཉྩཱཏི ཨངྒཛནཔདཾ, མགདྷཱ ཙ ཏེ རཊྛཉྩཱཏི མགདྷརཊྛཾ. ཨེཝཾ ཀཱསིརཊྛཾ ཨིཙྩཱདི.

ཨིདྷ ན ཧོཏི [རཱུ. ༣༤༡; ནཱི. ༦༨༡], པུཎྞོ མནྟཱནཱིཔུཏྟོ, ཙིཏྟོ གཧཔཏི, སཀྐོ དེཝརཱཛཱ, བྲཧྨཱ སཧམྤཏི ཨིཙྩཱདི.

ཀྭཙི ནིཙྩསམཱསོ, ཀཎྷསཔྤོ, ལོཧིཏམཱལཾ ཨིཙྩཱདི.

ཝིསེསནུཏྟརཔདོ ཡཐཱ? སཱརིཔུཏྟཏྠེརོ, བུདྡྷགྷོསཱཙརིཡོ, ཨཱཙརིཡགུཏྟིལོ ཝཱ, མཧོསདྷཔཎྜིཏོ, པུརིསུཏྟམོ, པུརིསཝརོ, པུརིསཝིསེསོ ཨིཙྩཱདི.

ཝིསེསནོབྷཡཔདོ ཡཐཱ? ཚིནྣཉྩ ཏཾ པརཱུལ༹ྷཉྩཱཏི ཚིནྣཔརཱུལ༹ྷཾ, སཱིཏཉྩ ཏཾ ཨུཎྷཉྩཱཏི སཱིཏུཎྷཾ, ཁཉྫོ ཙ སོ ཁུཛྫོ ཙཱཏི ཁཉྫཁུཛྫོ. ཨེཝཾ ཨནྡྷབདྷིརོ, ཀཏཉྩ ཏཾ ཨཀཏཉྩཱཏི ཀཏཱཀཏཾ, ཚིདྡཱཝཚིདྡཾ, ཚིནྣབྷིནྣཾ, སིཏྟཉྩ ཏཾ སམྨཊྛཉྩཱཏི སིཏྟསམྨཊྛཾ, སནྟསྶ བྷཱཝོ སཙྩཾ, ཨཁེམཊྛེན དུཀྑཉྩ ཏཾ ཨཝིཔརཱིཏཊྛེན སཙྩཉྩཱཏི དུཀྑསཙྩཾ ཨིཙྩཱདི.

ཨུཔམཱནུཏྟརཔདོ ཡཐཱ? སཱིཧོ ཝིཡཱཏི སཱིཧོ, མུནི ཙ སོ སཱིཧོ ཙཱཏི མུནིསཱིཧོ. ཨེཝཾ མུནིཔུངྒཝོ, བུདྡྷནཱགོ, བུདྡྷཱདིཙྩོ, རཾསི ཝིཡཱཏི རཾསི, སདྡྷམྨོ ཙ སོ རཾསི ཙཱཏི སདྡྷམྨརཾསི. ཨེཝཾ ཝིནཡསཱགརོ, སམཎཔདུམོ, སམཎཔུཎྜརཱིཀོ ཨིཙྩཱདི.

སམྦྷཱཝནཱཔུབྦཔདོ ཡཐཱ? ཧེཏུ ཧུཏྭཱ པཙྩཡོ ཧེཏུཔཙྩཡོ. ཨེཝཾ ཨཱརམྨཎཔཙྩཡོ, མནུསྶབྷཱུཏོ, དེཝབྷཱུཏོ, དྷམྨོ ཨིཏི སངྑཱཏོ དྷམྨསངྑཱཏོ, དྷམྨསམྨཏོ, དྷམྨསཉྙིཏོ ¶ , དྷམྨལཀྑིཏོ, ཨེཝ ཨིཏི སངྑཱཏོ སདྡོ ཨེཝསདྡོ. ཨེཝཾ ཙསདྡོ, ཝཱསདྡོ, ཨརིཡབྷཱུཏོ སངྒྷོ ཨརིཡསངྒྷོ. ཨེཝཾ བུདྡྷམུནི, པཙྩེཀམུནི ཨིཙྩཱདི. ཨེཏྠ ཙ སམྦྷཱཝནཱ ནཱམ སཱམཉྙབྷཱུཏསྶ ཨུཏྟརཔདཏྠསྶ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཐོམནཱ སརཱུཔཝིསེསདཱིཔནཱ, ན གུཎམཏྟདཱིཔནཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. གརཱུ པན ‘‘དྷམྨོ ཨིཏི བུདྡྷི དྷམྨབུདྡྷི. ཨེཝཾ དྷམྨསཉྙཱ, ཨནིཙྩསཉྙཱ, དྷཱཏུསཉྙཱ, མཱཏུསཉྙཱ, པཱཎསཉྙིཏཱ, ཨཏྟདིཊྛི’’ ཨིཙྩཱདཱིནིཔི ཨེཏྠ ཨཱཧརནྟི, ཨིམཱནི པན ‘‘སརཎཾ ཨིཏི གཏོ ཨུཔགཏོ སརཎངྒཏོ’’ཏི པདཾ ཝིཡ ཨིཏིལུཏྟཱནི པཋམཱཏཔྤུརིསཔདཱནི ནཱམ ཡུཛྫནྟཱིཏི [རཱུ. ༣༤༣; ནཱི. ༧༠༢].

ཨཝདྷཱརཎཔུབྦཔདོ ཡཐཱ? གུཎོ ཨེཝ དྷནཾ ན མཎིསུཝཎྞཱདཱིཏི གུཎདྷནཾ. ཨེཝཾ སདྡྷཱདྷནཾ, སཱིལདྷནཾ, ཙཀྑུ ཨེཝ དྭཱརཾ ན གཱམདྭཱརཱདཱིཏི ཙཀྑུདྭཱརཾ. ཨེཝཾ ཙཀྑུཝཏྠུ, ཙཀྑུནྡྲིཡཾ, ཙཀྑཱཡཏནཾ, ཙཀྑུདྷཱཏུ, ཁནྡྷཱ ཨེཝ བྷཱརཱ ཁནྡྷབྷཱརཱ. ཨེཏྠ ཙ ཡདི བྷརིཏབྦཊྛེན བྷཱརཱ ནཱམ སིཡུཾ, པཉྩཀྑནྡྷཱ ཨེཝ བྷཱརཱ ནཱམ སིཡུཾ, ན སཱིསབྷཱར, ཨཾསབྷཱརཱདཡོ. ཁནྡྷཱ ཧི ནིཙྩབྷཱརཱ ཧོནྟི, ཨིཏརེ ཏཱཝཀཱལིཀཱ, ཁནྡྷམཱུལིཀཱ ཙཱཏི. ཨེཝཾ ཨཏིསཡཏྠསམྦྷཱཝནཏྠཾ ཁནྡྷཱ ཨེཝ བྷཱརཱཏི ཨཝདྷཱརཎཝཱཀྱཾ པཡུཛྫཏི, ན སཱིསབྷཱརཱདཱིནཾ སབྦསོ བྷཱརབྷཱཝཔཊིཀྑིཔནཏྠནྟི. ཨེཝཾ སབྦཏྠ, ཨཝིཛྫཱ ཨེཝ མལཾ ན ཀཾསམལཱདིཀནྟི ཨཝིཛྫཱམལཾ, ཨཝིཛྫཱ ཨེཝ ཨཱསཝོ ན མདྷྭཱསཝཱདིཀོཏི ཨཝིཛྫཱསཝོ. ཨེཝཾ ཏཎྷཱསལླཾ, པཉྙཱསཏྠཾ, པཉྙཱལོཀོ, པཉྙཱཔཛྫོཏོ, རཱགགྒི, དོསགྒི, མོཧགྒི ཨིཙྩཱདི. གརཱུ པན ‘‘དྷནཾ ཝིཡཱཏི དྷནཾ, སདྡྷཱ ཨེཝ ཨརིཡཱནཾ དྷནཾ སདྡྷཱདྷནཾ, སཏྠཾ ཝིཡཱཏི སཏྠཾ, པཉྙཱ ཨེཝ སཏྠཾ པཉྙཱསཏྠ’’ནྟི ཡོཛེནྟི, ཨེཝཾ སཏི ཨཏིསཡསམྦྷཱཝནཏྠོ ན སིཛ྄ཛྷཏི [རཱུ. ༣༤༣; ནཱི. ༧༠༢].

༣༤༧. ནནིཔཱཏཔུབྦཔདེ ནཨུ [ཀ. ༣༢༦; རཱུ. ༣༤༡; ནཱི. ༧༠༧].

ཉཱནུབནྡྷོ ¶ པཊིསེདྷམྷཱ ཨཉྙནཀཱར ནིཝཏྟནཏྠོ, ནཨུཨིཙྩེཏཾ སྱཱདྱནྟཾ ཨཉྙེན སྱཱདྱནྟེན སཧ ཨེཀཏྠཾ ཧོཏི. ཨིམིནཱ ནཉེ ཀཏྠསཉྙཾ ཀཏྭཱ –

༣༤༨. ཊ ནཨུསྶ [ཀ. ༣༣༣; རཱུ. ༣༤༤; ནཱི. ༧༡༧; ཙཾ. ༢.༢.༢༠; པཱ. ༢.༢.༦; ‘‘ནཨུ’’ (བཧཱུསུ)].

ཨུཏྟརཔདེ པརེ ནཨུཨིཙྩེཏསྶ ཊཱནུབནྡྷོ ཨ ཧོཏཱིཏི ནསྶ ཨཏྟཾ.

ན བྲཱཧྨཎོ ཨབྲཱཧྨཎོ. ཨེཏྠ སིཡཱ – ཀིཾ ཝིཛྫམཱནསྶ ཝཱཡཾ ནིསེདྷོ, ཨུདཱཧུ ཨཝིཛྫམཱནསྶ ཝཱཏི, ཀིཉྩེཏྠ – ཡདི ཝིཛྫམཱནསྶ ནིསེདྷོ, ཨེཝཾ སཏི ལོཀེ ཝིཛྫམཱནཱ སབྦེ བྲཱཧྨཎཱ ཨབྲཱཧྨཎཱ ནཱམ བྷཝེཡྻུཾ. ཏསྨཱ ‘‘ཨིདྷ ཛནོ ན བྲཱཧྨཎོ, ཏཏྠ ཛནོ ན བྲཱཧྨཎོ’’ཏིཨཱདིནཱ དེསཱདིནིཡམཾ ཝིནཱ ལོཀེ ཝིཛྫམཱནསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ནིསེདྷོ ན ཡུཛྫཏི, ཨཐ ལོཀེ ཨཝིཛྫམཱནསྶ ནིསེདྷོ, ཨེཝཉྩ སཏི ཀིཾ ཨཝིཛྫམཱནསྶ ནིསེདྷེན ནིསེདྷནཱིཡསྶེཝ ཨཝིཛྫམཱནཏྟཱཏི? ཝུཙྩཏེ – ཏཾསདིསཱདིཨཏྠེསུ ཏབྦོཧཱརསྶེཝཱཡཾ ནིསེདྷོ. ཏཐཱ ཧི བྲཱཧྨཎསདིསེ ཨབྲཱཧྨཎེ ཀེསཉྩི བྲཱཧྨཎསཉྙཱ སཎྛཱཏི, སཉྙཱནུརཱུཔཉྩ བྲཱཧྨཎཝོཧཱརོ ཏསྨིཾ པཝཏྟཏི, ཨེཝཾ པཝཏྟསྶ ཨབྲཱཧྨཎེ བྲཱཧྨཎཝོཧཱརསྶ ཨཡཾ པཊིསེདྷོ ཧོཏི. ཡཐཱ ཏཾ? ལོཀསྨིཾ བཱལཛནཱནཾ མིཙྪཱསཉྙཱཝསེན མིཙྪཱཝོཧཱརོ པཝཏྟཏིཡེཝ ‘‘རཱུཔཾ ཨཏྟཱ, ཝེདནཱ ཨཏྟཱ’’ ཨིཙྩཱདི, ཏེསཾ ཏསྶ མིཙྪཱབྷཱཝཁྱཱཔནཏྠཾ པཊིསེདྷོ ཡོཛིཡཏི ‘‘རཱུཔཾ ཨནཏྟཱ, ཝེདནཱ ཨནཏྟཱ’’ [མཧཱཝ. ༢༠] ཨིཙྩཱདི. ཨེཏྟཱཝཏཱ སུདྡྷབྲཱཧྨཎསདྡསྶཔི མིཙྪཱཝསེན ཏཾསདིསེ ཨཏྠེ པཝཏྟིསམྦྷཝོ སིདྡྷོ ཧོཏི, ནཀཱརསྶ ¶ ཙ ཏདཏྠཛོཏཀམཏྟཏཱ སིདྡྷཱ ཧོཏི, ཨེཝཉྩ སཏི ཨུཏྟརཔདཏྠཔདྷཱནཏཱསངྑཱཏཾ ཏཔྤུརིསལཀྑཎམྤི ཨིདྷ ན ཝིརུཛ྄ཛྷཏི, ཏསྨཱ ཨབྲཱཧྨཎོཏི བྲཱཧྨཎསདིསོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེས ནཡོ ཏདཉྙ, ཏབྦིརུདྡྷ, ཏདབྷཱཝཏྠཱདཱིསུ.

ཏཏྠ ཏདཉྙཏྠེ –

སངྑཏཱ དྷམྨཱ ཨསངྑཏཱ དྷམྨཱ [དྷ. ས. དུཀམཱཏིཀཱ ༨]. ཨེཏྠ ཙ ན སངྑཏཱ ཨསངྑཏཱ, སངྑཏདྷམྨེཧི ཨཉྙེ དྷམྨཱཏི ཨཏྠོ.

ཏབྦིརུདྡྷེ –

ཨཀུསལོ, ཀུསལཔཊིཔཀྑོ དྷམྨོཏི ཨཏྠོ.

ཏདབྷཱཝེ –

ན ཀཏྭཱ ཨཀཏྭཱ, ཀརཎེན སབྦསོ ཝིནཱཏི ཨཏྠོ.

དུཝིདྷོ པཊིསེདྷོ པསཛྫཔཊིསེདྷོ, པཡིརུདཱསཔཊིསེདྷོ ཙཱཏི.

ཏཏྠ ཨཏྟནཱ ཡུཏྟཔདཏྠཾ པསཛྫ ལགྒེཏྭཱ པཊིསེདྷེཏཱིཏི པསཛྫཔཊིསེདྷོ, ཏདབྷཱཝམཏྟཛོཏཀོ ནཀཱརོ, ཀྲིཡཱམཏྟནིསེདྷོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཀཏྭཱ, ཨཀཱཏུཾ, ཨཀརོནྟོ, ན ཀརོཏི, ན ཀཱཏབྦཾ ཨིཙྩཱདི.

པསཛྫམཏྟེ ཨཊྛཏྭཱ ཏཾསདིསཱདིཀེ པརིཏོབྷཱགེ ཨུགྒཡ྄ཧ ནིསེདྷེཏབྦཾ ཨཏྠཾ ཨསཏི ཁིཔཏི ཚཌྜེཏཱིཏི པཡིརུདཱསོ, ཏཾསདིསཱདིཛོཏཀོ, དབྦནིསེདྷོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨབྲཱཧྨཎོ ཨིཙྩཱདི. ཨེཝཾ ཨསམཎོ, ཨསཀྱཔུཏྟིཡོ, ཨམིཏྟོ, མིཏྟདྷམྨཝིདྷུརོཏི ཨཏྠོ.

༣༤༩. ཨན སརེ [ཀ. ༣༣༤; རཱུ. ༣༤༥; ནཱི. ༧༡༨; ཙཾ. ༥.༢.༡༡༩; པཱ. ༦.༣.༡༠༥].

སརེ པརེ ནཨུཨིཙྩེཏསྶ ཨན ཧོཏི.

ན ¶ ཨརིཡོ ཨནརིཡོ, ཨརིཡདྷམྨཝིམུཁོཏི ཨཏྠོ. ན ཨཱཝཱསོ ཨནཱཝཱསོ, ན ཨིསྶརོ ཨནིསྶརོ. ན ཨཱིཏི ཨནཱིཏི, ‘ཨཱིཏཱི’ཏི ཨུཔདྡཝོ, ན ཡུཏྟོ ཨུཔཱཡོ ཨནུཔཱཡོ, ན ཨཱུམི ཨནཱུམི, ན ཡུཏྟཱ ཨེསནཱ ཨནེསནཱ, ན ཡུཏྟོ ཨོཀཱསོ ཨནོཀཱསོ, ན ཨཏིཀྐམྨ ཨནཏིཀྐམྨ, ཨནཱདཱཡ, ཨནོལོཀེཏྭཱ ཨིཙྩཱདི.

བཧུལཱདྷིཀཱརཱ ཨཡུཏྟཏྠཱནམྤི སམཱསོ ཧོཏི [ཀ. ༣༣༦; རཱུ. ༣༤༧; ནཱི. ༦༨༩], པུན ན གཱཡིཏབྦཱཏི ཨཔུནགེཡྻཱ, གཱཐཱ, ཙནྡཾ ན ཨུལློཀེནྟཱིཏི ཨཙནྡམུལློཀིཀཱནི, མུཁཱནི, སཱུརིཡཾ ན པསྶནྟཱིཏི ཨསཱུརིཡཔསྶཱ, རཱཛཀཉྙཱ, སདྡྷཾ ན བྷུཉྫཏི སཱིལེནཱཏི ཨསདྡྷབྷོཛཱི. ཨེཝཾ ཨལཝཎབྷོཛཱི, ཨཏྠཾ ན ཀཱམེནྟཱིཏི ཨནཏྠཀཱམཱ. ཨེཝཾ ཨཧིཏཀཱམཱ, ཨོཀཱསཾ ན ཀཱརེསཱིཏི ཨནོཀཱསཾཀཱརེཏྭཱ. ཨེཝཾ ཨནིམིཏྟཾཀཏྭཱ, མཱུལམཱུལཾ ན གཙྪཏཱིཏི ཨམཱུལམཱུལཾགནྟྭཱ ཨིཙྩཱདི.

‘‘པུན གཱཡིཏབྦཱཏི པུནགེཡྻཱ, ན པུནགེཡྻཱ ཨཔུནགེཡྻཱ. ཨཏྠཾ ཀཱམེནྟཱིཏི ཨཏྠཀཱམཱ, ན ཨཏྠཀཱམཱ ཨནཏྠཀཱམཱ. ཨཐ ཝཱ ན ཨཏྠོ ཨནཏྠོ, ཨནཏྠཾ ཀཱམེནྟཱིཏི ཨནཏྠཀཱམཱ’’ ཨིཙྩཱདིནཱ ཝཱཀྱེ ཡོཛིཏེ པན ཡུཏྟསམཱསཱ ཧོནྟི. གརཱུ པན ‘‘ཨཏྠཾ ན ཀཱམེནྟི ཨནཏྠམེཝ ཀཱམེནྟཱིཏི ཨནཏྠཀཱམཱ, ཧིཏཾ ན ཀཱམེནྟི ཨཧིཏམེཝ ཀཱམེནྟཱིཏི ཨཧིཏཀཱམཱ, ཕཱསུཾ ན ཀཱམེནྟི ཨཕཱསུམེཝ ཀཱམེནྟཱིཏི ཨཕཱསུཀཱམཱ’’ཏི ཡོཛེསུཾ, དྭཱདྷིཔྤཱཡཔདཾ ནཱམེཏཾ.

ཀུནིཔཱཏཔུབྦཔདེ ནིཙྩསམཱསཏྟཱ ཨཉྙཔདེན ཝིགྒཧོ, ཁུདྡཀཱ ནདཱི ཀུནྣདཱི, ཁུདྡཀོ སོམྦྷོ ཀུསོམྦྷོ, ཁུདྡཀཾ ཝནཾ ཀུབྦནཾ.

༣༥༠. སརེ ཀད ཀུསྶུཏྟརཏྠེ [ཀ. ༣༣༥; རཱུ. ༣༤༦; ནཱི. ༧༡༩].

སརཱདིཀེ ¶ ཨུཏྟརཔདེ པརེ ཨུཏྟརཔདཏྠེ ཝཏྟམཱནསྶ ཀུནིཔཱཏསྶ ཀདི ཧོཏི.

ཀུཙྪིཏཾ ཨནྣཾ ཀདནྣཾ, ཀུཙྪིཏཾ ཨསནཾ ཀདསནཾ, ཀུཙྪིཏོ ཨརིཡོ ཀདརིཡོ, མཙྪརཱི.

སརེཏི ཀིཾ? ཀུཔུཏྟཱ, ཀུདཱརཱ, ཀུདཱསཱ.

ཨུཏྟརཏྠེཏི ཀིཾ? ཀུཙྪིཏོ ཨོཊྛོ ཡསྶཱཏི ཀུཨོཊྛོ.

༣༥༡. ཀཱཔྤཏྠེ [ཀ. ༣༣༦; རཱུ. ༣༤༧; ནཱི. ༧༢༠].

ཨུཏྟརཔདེ པརེ ཨུཏྟརཔདཏྠེ ཋིཏསྶ ཨཔྤཏྠེ ཝཏྟམཱནསྶ ཀུནིཔཱཏསྶ ཀཱ ཧོཏི ཝཱ.

ཨཔྤཀཾ ལཝཎཾ ཀཱལཝཎཾ. ཨེཝཾ ཀཱཔུཔྥཾ.

པཱདིཔུབྦཔདོ ཙ ནིཙྩསམཱསོཝ, པཀཊྛཾ ཝཙནཾ པཱཝཙནཾ, དཱིགྷཏྟཾ, པཀཊྛཾ ཧུཏྭཱ ནཱིཏཾ པཎཱིཏཾ, པམུཁཾ ཧུཏྭཱ དྷཱནཾ པདྷཱནཾ. ཨེཝཾ པཊྛཱནཾ, ཝིཝིདྷཱ མཏི ཝིམཏི, ཨདྷིཀོ དེཝོ ཨདྷིདེཝོ, ཨཏིརེཀོ ཝིསེསོ ཝཱ དྷམྨོ ཨབྷིདྷམྨོ, སུནྡརོ གནྡྷོ སུགནྡྷོ, ཀུཙྪིཏོ གནྡྷོ དུགྒནྡྷོ. སོབྷཎཾ ཀཏཾ སུཀཏཾ, ཀུཙྪིཏཾ ཀཏཾ དུཀྐཊཾ, ཝིཔརཱིཏོ པཐོ ཨུཔྤཐོ. ཨེཝཾ ཨུམྨགྒོ, ཨུདྡྷམྨོ, ཨུབྦིནཡོཨིཙྩཱདི.

ཨཡམྤི ཀམྨདྷཱརཡསམཱསོ ཨབྷིདྷེཡྻཝཙནོ པརཔདལིངྒོ ཙ.

ཀམྨདྷཱརཡསམཱསོ ནིཊྛིཏོ.

དིགུསམཱས

ཨཐ ¶ དིགུསངྑཱཏོ པཋམཱཏཔྤུརིསོ ཝུཙྩཏེ.

དྭེ གཱཝོ དིགུ, སངྑྱཱཔུབྦཏྟེན ནཔུཾསཀེཀཏྟེན ཙ དིགུསདྡསདིསཏྟཱ སབྦོ ཙཱཡཾ སམཱསོ དིགཱུཏི ཝུཙྩཏི.

༣༥༢. སངྑྱཱདི [ཀ. ༣༢༡; རཱུ. ༣༤༩; ནཱི. ༦༩༩].

སམཱཧཱརེཀཏྠེ སངྑྱཱཔུབྦཀཾ ཨེཀཏྠཾ ནཔུཾསཀཾ ཧོཏི, སམཱཧཱརཝཙནེནེཝ ཨེཀཏྟཉྩ སིདྡྷཾ.

དྭེ གཱཝོ དིགུ, ‘གོསྶཱུ’ཏི སུཏྟེན ཨོསྶ ཨུཏྟཾ, ཏཡོ ལོཀཱ ཏིལོཀཾ, ཏཡོ ལོཀཱ ཉཱཎསྨིཾ སམཱཧཊཱ སམྤིཎྜིཏཱཏི ཏིལོཀཾ, ཏིཎྞཾ ལོཀཱནཾ སམཱཧཱརོཏི ཏིལོཀཾ, ཏཡོ ཙ ཏེ ལོཀཱ ཙཱཏི ཏིལོཀཾ. ཨེཝཾ ཏིབྷཝཾ, ཏིཔུརིསཾ, ཏཱིཎི མལཱནི ཏིམལཾ, ཏིརཏནཾ, ཏིསྶོ སཉྙཱཡོཏིསཉྙཾ, ‘སྱཱདཱིསུ རསྶོ’ཏི རསྶཏྟཾ. ཙཏྟཱརོ པཐཱ ཙཏུཔྤཐཾ, ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི ཙཏུསཙྩཾ, ཙཏསྶོ དིསཱ ཙཏུདྡིསཾ. ཨེཝཾ པཉྩསིཀྑཱཔདཾ, སལཱ༹ཡཏནཾ, སཏྟཱཧཾ, ཨཊྛཔདཾ, ནཝལོཀུཏྟརཾ, དསསིཀྑཱཔདཾ, སཏཡོཛནཾ, སཧསྶཡོཛནཾ ཨིཙྩཱདི.

ཨིམསྨིཾ སམཱཧཱརདིགུམྷི སབྦཾ ནཔུཾསཀམེཝ རསྶནྟམེཝ ཨེཀཝཙནནྟམེཝ ཙཱཏི.

ཨསམཱཧཱརདིགུ [རཱུ. ༣༥༠ ནཱི. ༧༠༣] ཡཐཱ? ཨེཀོ པུགྒལོ ཨེཀཔུགྒལོ, ཏཡོ བྷཝཱ ཏིབྷཝཱ, ཙཏསྶོ དིསཱ ཙཏུདྡིསཱ ཨིཙྩཱདི.

སངྑྱཱཋཱནེ པན [ཀ. ༣༩༢; རཱུ. ༤༡༨; ནཱི. ༨༣༡] དྭེ སཏཱནི དྭིསཏཾ. ཨེཝཾ ཏིསཏཾ, ཙཏུསཏཾ, པཉྩསཏཾ, ཚསཏཾ, སཏྟསཏཾ, ཨཊྛསཏཾ, ནཝསཏཾ, དསསཏཾ, དྭིསཧསྶཾ, ཏིསཧསྶཾ, ཙཏུསཧསྶཾ, པཉྩསཧསྶཾ, དསསཧསྶཾ.

དྭེ ¶ སཏསཧསྶཱནི དྭིསཏསཧསྶཾ. ཨེཝཾ ‘‘ཏིསཏསཧསྶཾ, ཙཏུསཏསཧསྶཾ, པཉྩསཏསཧསྶ’’ནྟི ཝཱ ‘‘དྭིསཏཱནི, དྭེ སཏཱནི, ཏིསཏཱནི, ཏཱིཎི སཏཱནི, ཙཏུསཏཱནི, ཙཏྟཱརི སཏཱནི, དྭིསཧསྶཱནི, དྭེ སཧསྶཱནི, ཏིསཧསྶཱནི, ཏཱིཎི སཧསྶཱནི, དྭིསཏསཧསྶཱནི, དྭེ སཏསཧསྶཱནཱི’’ཏི ཝཱ ཨེཝཾ ཝཙནདྭཡཉྩ ཝཱཀྱཉྩ ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཝཾ སཏསཧསྶེཔཱིཏི.

ཨེཏྠ སིཡཱ – དིགུ ནཱམ སངྑྱཱཔུབྦམེཝ སིཡཱ, ཨིམེསུ ཙ སབྦཾ སངྑྱཱཔདམེཝ ཧོཏཱིཏི? དིགུམྷི པུབྦཾ སངྑྱཱཔདམེཝ སིཡཱ, པརཔདཾ པན སངྑྱཱཔདམྤི ཨཉྙམྤི ཡུཛྫཏཱིཏི.

དིགུསམཱསོ ནིཊྛིཏོ.

བཧུབྦཱིཧིསམཱས

ཨཐ བཧུབྦཱིཧིསམཱསོ ཝུཙྩཏེ.

བཧཝོ ཝཱིཧཡོ ཡསྨིཾ དེསེ སོཡཾ བཧུབྦཱིཧི, ཏཱདིསོ གཱམོ ཝཱ དེསོ ཝཱ ཛནཔདོ ཝཱ, བཧུབྦཱིཧིསདྡསདིསཏྟཱ སབྦོ ཙཱཡཾ སམཱསོ བཧུབྦཱིཧཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཡཐཱ ཧི བཧུབྦཱིཧིསདྡོ སམཱསཔདཏྠེ ཨཏིཀྐམྨ གཱམ, དེས, ཛནཔདཨིཙྩཱདཱིནཾ ཨཉྙེསཾ པདཱནཾ ཨཏྠེསུ ཏིཊྛཏི, ཏཐཱ ཨཡཾ སམཱསོཔི. ཨཉྙཔདཏྠཔདྷཱནོ ཧི བཧུབྦཱིཧིསམཱསོ.

སོ སངྑེཔེན དུཝིདྷོ ཏགྒུཎསཾཝིཉྙཱཎོ, ཨཏགྒུཎསཾཝིཉྙཱཎོ ཙཱཏི.

ཏཏྠ ‘གུཎོ’ཏི ཨཔྤདྷཱནབྷཱུཏོ སམཱསཔདཱནཾ ཨཏྠོ, སོ ཨཉྙཔདཏྠསྶ ཝིསེསནབྷཱུཏཏྟཱ ཏསྶ ཨཉྙཔདཏྠསྶ གུཎོཏི ¶ ཨཏྠེན ཏགྒུཎོཏི ཝུཙྩཏི, ཝིཉྙཱཏབྦོཏི ཝིཉྙཱཎོ, ཨཉྙཔདཏྠོ, ཏགྒུཎཾ ཨམུཉྩིཏྭཱ ཏགྒུཎེན སཧེཝ ཝིཉྙཱཎོ ཨཉྙཔདཏྠོ ཡསྨིནྟི ཏགྒུཎསཾཝིཉྙཱཎོ, ན ཏགྒུཎསཾཝིཉྙཱཎོ ཨཏགྒུཎསཾཝིཉྙཱཎོ, ཡཏྠ སམཱསཔདཏྠོ ཨཝཡཝབྷཱཝེན ཝཱ སཧཝིདྷེཡྻབྷཱཝེན ཝཱ ཨཉྙཔདཏྠེ ཨནྟོགདྷོ ཧོཏི, སོ ཏགྒུཎསཾཝིཉྙཱཎོ. ཡཐཱ? ཚིནྣཧཏྠོ པུརིསོ, བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ བྷཏྟཾ དེཏི, སཔུཏྟདཱརོ ཨཱགཏོ, པཱདཡོ ཨུཔསགྒཱ ནཱམཱཏི.

ཨེཏྠ ཙ ‘བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ བྷཏྟཾ དེཏཱི’ཏི བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཙ བྷཏྟཾ དེཏི, པམུཁབྷཱུཏསྶ བུདྡྷསྶ ཙ བྷཏྟཾ དེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ‘སཔུཏྟདཱརོ ཨཱགཏོ’ཏི པུཏྟདཱརཱ ཙ ཨཱགཏཱ, པུརིསོ ཙ ཨཱགཏོཏི ཨཏྠོ. ‘པཱདཡོ ཨུཔསགྒཱ ནཱམཱ’ཏི པ-ཀཱརོ ཙ ཨུཔསགྒོ ནཱམ, པརཱདཡོ ཙ ཨུཔསགྒཱ ནཱམཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ ཡོཛནཱརཧཏཱ ཨཉྙཔདཏྠེན སཧ སམཱསཔདཏྠསྶ ཝིདྷེཡྻཏཱ ནཱམཱཏི.

ཨཏགྒུཎསཾཝིཉྙཱཎོ ཡཐཱ? དིནྣསུངྐོ རཱཛཱ དཱནཾ དེཏི, པབྦཏཱདཱིནི ཁེཏྟཱནི ཀསྶཏི ཨིཙྩཱདི. ཨིམེསུ པན སམཱསཔདཏྠོ ཨཝིདྷེཡྻོ, ཨཉྙཔདཏྠོ ཨེཝ ཝིདྷེཡྻོ.

པཋམཱབཧུབྦཱིཧི

པཋམཱབཧུབྦཱིཧི, དུཏིཡཱབཧུབྦཱིཧི, ཏཏིཡཱབཧུབྦཱིཧི, ཙཏུཏྠཱིབཧུབྦཱིཧི, པཉྩམཱིབཧུབྦཱིཧི, ཚཊྛཱིབཧུབྦཱིཧི, སཏྟམཱིབཧུབྦཱིཧི ཙཱཏི སཏྟཝིདྷོ.

ཏཏྠ པཋམཱབཧུབྦཱིཧི སཧཔུབྦཔད, ཨུཔམཱནཔུབྦཔད, སངྑྱོབྷཡཔད, དིསནྟརཱལ༹ཏྠ, བྱཏིཧཱརལཀྑཎཝསེན པཉྩཝིདྷོ.

ཏཏྠ –

༣༥༣. ཝཱནེཀམཉྙཏྠེ [ཀ. ༣༢༨; རཱུ. ༣༥༢; ནཱི. ༧༠༨].

ཨནེཀཾ ¶ སྱཱདྱནྟཔདཾ ཨཉྙཔདསྶ ཨཏྠེ ཝིཀཔྤེན ཨེཀཏྠཾ ཧོཏི.

སཧ ཝིཏཀྐེནཱཏི སཝིཏཀྐོ, ཝིཏཀྐེན སཧ ཡོ ཝཏྟཏཱིཏི ཝཱ སཝིཏཀྐོ, སམཱདྷི.

ཨེཏྠ ཙ ‘སཧ ཝིཏཀྐེནཱ’ཏི ཨེཏྠ པཋམཱཝིབྷཏྟིཡཱ ཨཏྠབྷཱུཏོ ཨཉྙཔདཏྠོ ཝཱཀྱསཱམཏྠིཡེན སིཛ྄ཛྷཏི. ན ཧི ཀྲིཡཱཀཱརཀརཧིཏཾ ཝཱཀྱཾ ནཱམ སམྦྷཝཏི, ཨིམིནཱ སུཏྟེན སཧཔད, ཝིཏཀྐཔདཱནཾ སམཱདྷིསངྑཱཏེན ཨཉྙཔདཏྠེན ཨེཀཏྠཱིབྷཱཝོ ཧོཏི, ཨེཀཏྠཱིབྷཱཝེ ཙ ཧོནྟེ ཝཱཀྱེ ཋིཏཱནཾ ཨཉྙཔདཱནཾ ཝིབྷཏྟཱིནཉྩ སབྦེ ཨཏྠཱ ཨེཀཏྠབྷཱུཏེན སམཱསེན ཝུཏྟཱ ནཱམ ཧོནྟི, ཨཉྙཔདཱནི ཙ ཝིབྷཏྟིཡོ ཙ ཝུཏྟཏྠཱ ནཱམ, ཝུཏྟཏྠཱནཉྩ ཨཏྠརཧིཏཏྟཱ པཡོགཀིཙྩཾ ནཏྠི, ཏསྨཱ ‘ཨེཀཏྠཏཱཡ’ནྟི སུཏྟེན ཝིབྷཏྟཱིནཾ ལོཔོ, ཨེཝཾ སབྦསམཱསེསུ ཝཱཀྱེདིསྶམཱནཱནཾ ཡ, ཏ, ཨེཏ, ཨིམ, ཨིཏི, ཨེཝ, ཨིཝ, ཝིཡ, ཙ, ཝཱཨིཙྩཱདཱིནཾ ཨཉྙཔདཱནཾ མཧཱཝུཏྟིསུཏྟེན ལོཔོ, ཝིབྷཏྟཱིནཉྩ ལོཔེ སཏི སརནྟཱནཾ བྱཉྫནནྟཱནཉྩ སམཱསཔདཱནཾ སཡམེཝ པཀཏིབྷཱཝོ, ཨིདྷ པན ‘སཧསྶ སོཉྙཏྠེ’ཏི སུཏྟེན སཧསདྡསྶ སཏྟཾ, ཏཏོ སྱཱདྱུཔྤཏྟི, སཝིཏཀྐོ སམཱདྷི, སཝིཏཀྐཱ སམཱདྷཡོ, སཝིཏཀྐཱ པཉྙཱ, སཝིཏཀྐཱ པཉྙཱཡོ, སཝིཏཀྐཾ ཛྷཱནཾ, སཝིཏཀྐཱནི ཛྷཱནཱནི ཨིཙྩཱདིནཱ སབྦལིངྒ, ཝིབྷཏྟི, ཝཙནེཧི ཡོཛེཏྭཱ པཡོགསིདྡྷི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨུཔམཱནཔུབྦཔདོ ཡཐཱ? ཀཱཡབྱཱམཱནཾ སམཔམཱཎཏྟཱ ནིགྲོདྷོ ཨིཝ པརིམཎྜལོ ནིགྲོདྷཔརིམཎྜལོ, ནིགྲོདྷོ ཨིཝ ཝཱ པརིམཎྜལོ ཡོ ཧོཏཱིཏི སོ ནིགྲོདྷཔརིམཎྜལོ, རཱཛཀུམཱརོ, སངྑོ ཨིཝ པཎྜརོ སངྑཔཎྜརོ, ཀཱཀོ ¶ ཨིཝ སཱུརོ ཀཱཀསཱུརོ, སཏྟཱནཾ པཉྙཱཙཀྑུཔཊིལཱབྷཀརཎེན ཏེསཾ ཙཀྑུ ཝིཡ བྷཱུཏོཏི ཙཀྑུབྷཱུཏོ, ལོཀུཏྟརདྷམྨཔཊིལཱབྷཀརཎེན ཏེསཾ དྷམྨོ ཝིཡ བྷཱུཏོཏི དྷམྨབྷཱུཏོ, ནིཙྩསོམྨཧདཡཏཱཡ བྲཧྨཱ ཝིཡ བྷཱུཏོཏི བྲཧྨབྷཱུཏོ, ཨནྡྷོ ཝིཡ བྷཱུཏོ ཨཡནྟི ཨནྡྷབྷཱུཏོ ཨིཙྩཱདི.

སངྑྱོབྷཡཔདོ ཡཐཱ? དྭེ ཝཱ ཏཡོ ཝཱ པཏྟཱ དྭིཏྟིཔྤཏྟཱ, ཨིདྷ ཝཱསདྡཱཡེཝ ཨཉྙཔདཱནི ནཱམ, ཨནིཡམབྷཱུཏོ ཏེསཾ ཨཏྠོ ཨཉྙཔདཏྠོ ནཱམ. དྭཱིཧཾ ཝཱ ཏཱིཧཾ ཝཱ དྭཱིཧཏཱིཧཾ, ཚ ཝཱ པཉྩ ཝཱ ཝཱཙཱ ཚཔྤཉྩཝཱཙཱ. ཨེཝཾ སཏྟཊྛམཱསཱ, ཨེཀཡོཛནདྭིཡོཛནཱནི ཨིཙྩཱདི.

དིསནྟརཱལ༹ཏྠོ ཡཐཱ? དཀྑིཎསྶཱ ཙ པུབྦསྶཱ ཙ ཡདནྟརཱལ༹ཾ ཧོཏི སཱ དཀྑིཎཔུབྦཱ. ཨེཝཾ པུབྦུཏྟརཱ, པཙྪིམུཏྟརཱ, ཨཔརདཀྑིཎཱ, མཧཱཝུཏྟིནཱ པུབྦཔདེ རསྶཏྟཾ. དཀྑིཎཱ ཙ སཱ པུབྦཱ ཙཱཏི དཀྑིཎཔུབྦཱ ཨིཙྩཱདིནཱ ཀམྨདྷཱརཡོཔི ཡུཛྫཏི.

བྱཏིཧཱརལཀྑཎེ [ཀ. ༣༢༨; རཱུ. ༣༥༢; ནཱི. ༧༠༨] –

༣༥༤. ཏཏྠ གཧེཏྭཱ ཏེན པཧརིཏྭཱ ཡུདྡྷེ སརཱུཔཾ.

སཏྟམྱནྟཾ ཏཏིཡནྟཉྩ སམཱནརཱུཔཾ སྱཱདྱནྟཔདཾ ཏཏྠ གཧེཏྭཱ ཏེན པཧརིཏྭཱ ཡུདྡྷེ ཨཉྙཔདཏྠེ ཨེཀཏྠཾ ཧོཏི ཝཱ.

༣༥༥. ངི ཝཱིཏིཧཱརེ [ཀ. ༤༠༤; རཱུ. ༣༧༠].

ཨཉྙཔདཏྠཝིསཡེ ཀྲིཡཱབྱཏིཧཱརེ གམྱམཱནེ པདནྟེ ངཱནུབནྡྷོ ཨིཔཙྩཡོ ཧོཏི, ཨེཏྠ ཨིཀཱརོ རསྶོ ཨེཝ.

༣༥༦. ངི སྨིཾཙ [ཀ. ༤༠༣; རཱུ. ༣༥༤].

ཝིཔཙྩཡནྟེ ¶ ཨུཏྟརཔདེ པརེ པུབྦཔདནྟསྶ ཨཱཏྟཾ ཧོཏི.

ཀེསེསུ ཙ ཀེསེསུ ཙ གཧེཏྭཱ ཨིདཾ ཡུདྡྷཾ པཝཏྟཏཱིཏི ཀེསཱཀེསི, དཎྜེཧི ཙ དཎྜེཧི ཙ པཧརིཏྭཱ ཨིདཾ ཡུདྡྷཾ པཝཏྟཏཱིཏི དཎྜཱདཎྜི. ཨེཝཾ མུཊྛཱམུཊྛི, མུསལཱམུསལི.

ཨིཏི པཋམཱབཧུབྦཱིཧི.

དུཏིཡཱབཧུབྦཱིཧི

ཨཱགཏཱ སམཎཱ ཨིམཾ སངྒྷཱརཱམཾ སོཡཾ ཨཱགཏསམཎོ, སངྒྷཱརཱམོ. ཨེཏྠ ཙ སམཱསཔདསྶ ཨཏྠོ དུཝིདྷོ ཝཱཙྩཏྠོ, ཨབྷིདྷེཡྻཏྠོ ཙཱཏི.

ཏཏྠ སངྒྷཱརཱམསྶ སམཎེཧི པཏྟབྦབྷཱཝསངྑཱཏཱ ཀམྨསཏྟི ཝཱཙྩཏྠོ ནཱམ, སཏྟིམནྟབྷཱུཏོ སངྒྷཱརཱམོ ཨབྷིདྷེཡྻཏྠོ ནཱམ.

ཏཏྠ ཨཱགཏསམཎསདྡོ ཝཱཙྩཏྠམེཝ ཨུཛུཾ ཝདཏི, ན ཨབྷིདྷེཡྻཏྠཾ, ཨཱགཏསམཎོཏི སུཏྭཱ སམཎེཧི པཏྟབྦབྷཱཝམཏྟཾ ཛཱནཱཏི, སངྒྷཱརཱམདབྦཾ ན ཛཱནཱཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏསྶཾ ཨབྷིདྷེཡྻཏྠོ ཨཉྙེན སངྒྷཱརཱམསདྡེན ཨཱཙིཀྑིཡཏི, ཝཱཙྩཏྠསྶ པན ཏེན ཨུཛུཾ ཝུཏྟཏྟཱ པུན ཝཏྟབྦཱབྷཱཝཏོ དུཏིཡཱཝིབྷཏྟིཡཱ ཨཱཙིཀྑནཀིཙྩཾ ནཏྠི, ཏསྨཱ སངྒྷཱརཱམཔདེ དུཏིཡཱཝིབྷཏྟིསམྦྷཝོ ནཏྠི, ལིངྒཏྠམཏྟཝིསཡཱ པཋམཱཝིབྷཏྟི ཨེཝ པཝཏྟཏི, པུན པདནྟརསམྦནྡྷེ སཏི ‘‘སངྒྷཱརཱམཾ པསྶཏི ཨཱགཏསམཎཾ, སངྒྷཱརཱམེན གཱམོ སོབྷཏི ཨཱགཏསམཎེན, སངྒྷཱརཱམསྶ པཱུཛེཏི ཨཱགཏསམཎསྶཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཏཏོ སབྦཱ ཝིབྷཏྟིཡོ ¶ པཝཏྟནྟི. ཨེས ནཡོ སབྦེསུ ཝཱཙཀཔདེསུ ནེཏབྦོཏི.

ཨཱགཏསམཎཱ སཱཝཏྠི, ཨཱགཏསམཎཾ ཛེཏཝནཾ, ཨཱགཙྪནྟི སམཎཱ ཨིམནྟི ཝཱ ཨཱགཏསམཎོ, ཝིཧཱརོ. ཨཱརཱུལ༹ྷཱ ཝཱནརཱ ཨིམཾ རུཀྑནྟི ཨཱརཱུལ༹ྷཝཱནརོ, རུཀྑོ. སམྤཏྟཱ གཱམིཀཱ ཡཾ གཱམནྟི སམྤཏྟགཱམིཀོ. ཨེཝཾ པཝིཊྛགཱམིཀོ ཨིཙྩཱདི.

ཨིཏི དུཏིཡཱབཧུབྦཱིཧི.

ཏཏིཡཱབཧུབྦཱིཧི

ཛིཏཱནི ཨིནྡྲིཡཱནི ཡེནཱཏི ཛིཏིནྡྲིཡོ, སམཎོ. དིཊྛོ ཙཏུསཙྩདྷམྨོ ཡེནཱཏི དིཊྛདྷམྨོ. ཨེཝཾ པཏྟདྷམྨོ, ཝིདིཏདྷམྨོ, པརིཡོགཱལ༹ྷདྷམྨོ, ཀཏཱནི ཙཏུམགྒཀིཙྩཱནི ཡེནཱཏི ཀཏཀིཙྩོ, བཧུཝཙནེ སཏི ཀཏཱནི ཀིཙྩཱནི ཡེཧི ཏེ ཀཏཀིཙྩཱ, ཨརཧནྟོ. དྷམྨེན ཨདྷིགཏཱ བྷོགཱ ཡེནཱཏི དྷམྨཱདྷིགཏབྷོགོ, པུརིསོ. ཨེཝཾ ཨདྷམྨཱདྷིགཏབྷོགོ. ཨེཝཾ ཀཏྟརི. ཀརཎེ པན ཚིནྣོ རུཀྑོ ཡེནཱཏི ཚིནྣརུཀྑོ, ཕརསུ ཨིཙྩཱདི.

ཨིཏི ཏཏིཡཱབཧུབྦཱིཧི.

ཙཏུཏྠཱིབཧུབྦཱིཧི

དིནྣོ སུངྐོ ཡསྶ རཉྙོ སོཡཾ དིནྣསུངྐོ, ཨུཔནཱིཏཾ བྷོཛནཾ ཡསྶཱཏི ཨུཔནཱིཏབྷོཛནོ, ནཏྠི ཏུལོ ཨེཏསྶཱཏི ཨཏུལོ, ‘ཊ ནཉྶྶཱ’ཏི ན-ཀཱརསྶ ཊཏྟཾ, ནཏྠི པཊིཔུགྒལོ ཡསྶཱཏི ཨཔྤཊིཔུགྒལོ, ནཏྠི སཱིལཾ ཨསྶཱཏི དུསྶཱིལོ, ནཏྠི པཊིསནྡྷིཔཉྙཱ ཨསྶཱཏི དུཔྤཉྙོ, ‘གྷཔསྶནྟསྶཱཔྤདྷཱནསྶཱ’ཏི སུཏྟེན གྷསཉྙསྶ ཨཱསྶ ¶ རསྶཏྟཾ. ནཏྠི སཱིལཾ ཨསྶཱཏི ནིསྶཱིལོ, ནིཔྤཉྙོ, ཨཔཉྙོ, ཝིརཱུཔཾ མུཁཾ ཨསྶཱཏི དུམྨུཁོ. ཨེཝཾ དུམྨནོ, དུབྦཎྞོ, ནཏྠི ཨཏྟནོ ཨུཏྟརོ ཨདྷིཀོ ཡསྶཱཏི ཨནུཏྟརོ, ‘ཨན སརེ’ཏི སུཏྟེན ནསྶ ཨན.

ཨིདྷ བཱཧིརཏྠབཧུབྦཱིཧི ནཱམ ཝུཙྩཏི, སཏྟཱཧཾ པརིནིབྦུཏསྶ ཨསྶཱཏི སཏྟཱཧཔརིནིབྦུཏོ, ཨཙིརཾ པརིནིབྦུཏསྶ ཨསྶཱཏི ཨཙིརཔརིནིབྦུཏོ, མཱསོ ཛཱཏསྶ ཨསྶཱཏི མཱསཛཱཏོ, དྭེམཱསཛཱཏོ, ཨེཀོ མཱསོ ཨབྷིསིཏྟསྶ ཨསྶ རཉྙོཏི ཨེཀམཱསཱབྷིསིཏྟོ, ཨེཀཱཧཾ མཏསྶ ཨསྶཱཏི ཨེཀཱཧམཏཾ. ཨེཝཾ དྭཱིཧམཏཾ, ཏཱིཧམཏཾ, ཨེཀཱཧཾ པཊིཙྪནྣཱཡ ཨསྶཱཏི ཨེཀཱཧཔྤཊིཙྪནྣཱ. ཨེཝཾ དྭཱིཧཔྤཊིཙྪནྣཱ, ཨཱཔཏྟི. ཡོཛནཾ གཏསྶ ཨསྶཱཏི ཡོཛནགཏོ, དྭིཡོཛནགཏོ ཨིཙྩཱདི.

ཨིཏི ཙཏུཏྠཱིབཧུབྦཱིཧི.

པཉྩམཱིབཧུབྦཱིཧི

ནིགྒཏཱ ཛནཱ ཨསྨཱ གཱམཱཏི ནིགྒཏཛནོ, ཨཔགཏཾ ཀཱལ༹ཀཾ ཨིཏོཏི ཨཔགཏཀཱལ༹ཀོ, པཊོ. ཨཔགཏཀཱལ༹ཀཾ, ཝཏྠཾ. ཨཔེཏཾ ཝིཉྙཱཎཾ ཡམྷཱཏི ཨཔེཏཝིཉྙཱཎཾ, མཏསརཱིརཾ ཨིཙྩཱདི.

ཨིཏི པཉྩམཱིབཧུབྦཱིཧི.

ཚཊྛཱིབཧུབྦཱིཧི

ཚིནྣོ ཧཏྠོ ཡསྶ སོཏི ཚིནྣཧཏྠོ, ཧཏྠཙྪིནྣོ, ཛཱཏོ ཚནྡོ ཡསྶཱཏི ཛཱཏཚནྡོ, ཚནྡཛཱཏོ, སཉྫཱཏཾ པཱིཏིསོམནསྶཾ ཡསྶཱཏི སཉྫཱཏཔཱིཏིསོམནསྶོ, པཱིཏིསོམནསྶསཉྫཱཏོ, ཝིསུདྡྷཾ སཱིལཾ ཡསྶཱཏི ཝིསུདྡྷསཱིལོ ¶ , སཱིལཝིསུདྡྷོ, མཧནྟོ ཀཱཡོ ཡསྶཱཏི མཧཱཀཱཡོ.

ཨིདྷ ཨུཔམཱནཔུབྦཔདོ ནཱམ ཝུཙྩཏི, སུཝཎྞསྶ ཝིཡ ཝཎྞོ ཡསྶཱཏི སུཝཎྞཝཎྞོ, བྲཧྨུནོ ཝིཡ སརོ ཡསྶཱཏི བྲཧྨསྶརོ, ནཱགསྶ ཝིཡ གཏི ཨསྶཱཏི ནཱགགཏི. ཨེཝཾ སཱིཧགཏི, ནཱགཝིཀྐམོ, སཱིཧཝིཀྐམོ, སཱིཧསྶ ཝིཡ ཧནུ ཨསྶཱཏི སཱིཧཧནུ, ཨེཎིསྶ ཝིཡ ཛངྒྷཱ ཡསྶཱཏི ཨེཎིཛངྒྷོ, ཨུསབྷསྶ ཝིཡ ཨསྶ ཁནྡྷོཏི ཨུསབྷཀྑནྡྷོ ཨིཙྩཱདི.

རཱུཔཾ ཝུཙྩཏི སབྷཱཝོ, ཡཱདིསཾ རཱུཔཾ ཨསྶཱཏི ཡཐཱརཱུཔཾ. ཨེཝཾ ཏཐཱརཱུཔཾ, ཨེཝཾ རཱུཔཾ ཨསྶཱཏི ཨེཝརཱུཔཾ, བིནྡུལོཔོ. ཨེཝཾ ཨཱདི ཨསྶཱཏི ཨེཝམཱདི. ཏཐཱ ཨིཙྩཱདི, ཨིཙྩེཝམཱདི, ཨཱིདིསཾ ནཱམཾ ཡསྶཱཏི ཨིཏྠནྣཱམོ, ཨེཝཾནཱམོ, ཀཱིདིསཾ ནཱམཾ ཡསྶཱཏི ཀིནྣཱམོ, ‘ཀོནཱམོ’ཏི ཨེཏྠ མཧཱཝུཏྟིནཱ ཀིཾསདྡསྶ ཀོཏྟཾ.

ཀོ སམུདཡོ ཡསྶ དྷམྨསྶཱཏི ཀིཾསམུདཡོ, ཀཱ ཛཱཏི ཡསྶཱཏི ཀིཾཛཱཏིཀོ, ཀིཾནིདཱནཾ ཡསྶཱཏི ཀིཾནིདཱནོ, ཀཏི ཝསྶཱནི ཡསྶཱཏི ཀཏིཝསྶོ, ཀོ ཨཏྠོ ཨསྶཱཏི ཀིམཏྠཾ, ཝཙནཾ. ‘ཀྭཏྠོ’ཏི མཧཱཝུཏྟིནཱ ཀིཾསདྡསྶ ཀོཏྟཾ, ཡཱདིསོ ཨཏྠོ ཨསྶཱཏི ཡདཏྠོ, ཏཱདིསོ ཨཏྠོ ཨསྶཱཏི ཏདཏྠོ, ཨེདིསོ ཨཏྠོ ཡསྶ ཝིནཡསྶཱཏི ཨེཏདཏྠོ, ཝིནཡོ. ཨེཏདཏྠཱ, ཝིནཡཀཐཱ. ཨེཏདཏྠཾ, སོཏཱཝདྷཱནཾ ཨིཙྩཱདི.

ཨིཏི ཚཊྛཱིབཧུབྦཱིཧི.

སཏྟམཱིབཧུབྦཱིཧི

སམྤནྣཱནི སསྶཱནི ཡསྨིཾ ཛནཔདེ སོཡཾ སམྤནྣསསྶོ, སུལབྷཱ བྷིཀྑཱ ཡསྨིཾ ཛནཔདེ སོཡཾ སུབྷིཀྑོ ¶ , དུལླབྷཱ བྷིཀྑཱ ཡསྨིནྟི དུབྦྷིཀྑོ, བཧཝོ གཱམཱ ཨསྨིཾ ཛནཔདེཏི བཧུགཱམོ. ཨེཝཾ བཧུཛནོ, གཱམོ. ནཏྠི གཱམཁེཏྟཾ ཡསྨིཾ ཨརཉྙེ ཏཡིདཾ ཨགཱམཀཾ, སམཱསནྟེ ཀོ. སཾཝིཛྫནྟི མནུསྶཱ ཡསྨིཾ གཱམེ སམནུསྶོ, ན ཝིཛྫནྟི མནུསྶཱ ཡསྨིཾ གཱམེ ཨམནུསྶོ ཨིཙྩཱདི.

ཨིཏི སཏྟམཱིབཧུབྦཱིཧི.

བྷིནྣཱདྷིཀརཎབཧུབྦཱིཧི

བྷིནྣཱདྷིཀརཎབཧུབྦཱིཧི ནཱམ ཝུཙྩཏི, ཨེཀརཏྟིཾ ཝཱསོ ཨསྶཱཏི ཨེཀརཏྟིཝཱསོ, སམཱནེན ཛནེན སདྡྷིཾ ཝཱསོ ཨསྶཱཏི སམཱནཝཱསོ, ཨུབྷཏོ ཀམྨཏོ ཨུཔྤནྣཾ བྱཉྫནདྭཡཾ ཨསྶཱཏི ཨུབྷཏོབྱཉྫནོ, ཨལུཏྟསམཱསོ. ཨེཝཾ ཀཎྛསྨིཾ ཀཱལོ༹ ཨསྶཱཏི ཀཎྛེཀཱལོ༹, ཨུརསྨིཾ ལོམཱནི ཨསྶཱཏི ཨུརསིལོམོ, ཡསྶ ཧཏྠེ པཏྟོ ཨཏྠཱིཏི པཏྟཧཏྠོ. ཨེཝཾ ཨསིཧཏྠོ, དཎྜཧཏྠོ, ཚཏྟཾ པཱཎིམྷི ཨསྶཱཏི ཚཏྟཔཱཎི. ཨེཝཾ སཏྠཔཱཎི, དཎྜཔཱཎི, ཝཛིརཔཱཎི, དཱནེ ཨཛ྄ཛྷཱསཡོ ཨསྶཱཏི དཱནཛ྄ཛྷཱསཡོ, དཱནཱདྷིམུཏྟིཀོ, བུདྡྷེསུ བྷཏྟི ཨསྶཱཏི བུདྡྷབྷཏྟིཀོ, བུདྡྷེ གཱརཝོ ཨསྶཱཏི བུདྡྷགཱརཝོ, དྷམྨགཱརཝོ ཨིཙྩཱདི.

ཏིཔདབཧུབྦཱིཧི

ཏིཔདབཧུབྦཱིཧི ནཱམ ཝུཙྩཏི, པརཀྐམེན ཨདྷིགཏཱ སམྤདཱ ཡེཧི ཏེ པརཀྐམཱདྷིགཏསམྤདཱ, དྷམྨེན ཨདྷིགཏཱ བྷོགཱ ཡེཧི ཏེ དྷམྨཱདྷིགཏབྷོགཱ, ཨོཎཱིཏོ པཏྟམྷཱ པཱཎི ཡེན སོ ཨོཎཱིཏཔཏྟཔཱཎི, སཱིཧསྶ པུབྦདྡྷཾ ཝིཡ ཀཱཡོ ཨསྶཱཏི སཱིཧཔུབྦདྡྷཀཱཡོ, མཏྟཱ བཧཝོ མཱཏངྒཱ ཡསྨིཾ ཝནེཏི མཏྟབཧུམཱཏངྒཾ ཨིཙྩཱདི.

བཧུབྦཱིཧིསམཱསོ ནིཊྛིཏོ.

དྭནྡསམཱས

ཨཐ ¶ དྭནྡསམཱསོ དཱིཔིཡཏེ.

དྭེ ཙ དྭེ ཙ པདཱནི དྭནྡཱ, དྭེ ཙ དྭེ ཙ ཨཏྠཱ ཝཱ དྭནྡཱ, མཧཱཝུཏྟིནཱ དྭིནྣཾ དྭིསདྡཱནཾ དྭནྡཱདེསོ. དྭནྡསདྡསདིསཏྟཱ སབྦོ ཙཱཡཾ སམཱསོ དྭནྡོཏི ཝུཙྩཏི.

ཨཐ ཝཱ དྭེ ཨཝཡཝཱ ཨནྡིཡནྟི བནྡྷིཡནྟི ཨེཏྠཱཏི དྭནྡོ, ཡུགལ༹སྶེཏཾ ནཱམཾ ‘‘པཱདདྭནྡཾ མུནིནྡསྶ, ཝནྡཱམི སིརསཱམཧ’’ནྟི ཨེཏྠ ཝིཡ, ཨིདྷ པན པདཡུགལ༹ཾ ཨཏྠཡུགལ༹ཉྩ གཡ྄ཧཏི. ཨུབྷཡཔདཏྠཔདྷཱནོ ཧི དྭནྡོ.

ཨེཏྠ སིཡཱ – ཡདི ཨུབྷཡཔདཏྠཔྤདྷཱནོ དྭནྡོ, ཨེཝཉྩ སཏི དྭནྡེ ཀཐཾ ཨེཀཏྠཱིབྷཱཝལཀྑཎཾ སིཡཱཏི? ཝུཙྩཏེ – ཨབྷིནྣཝིདྷེཡྻཏྠཏྟཱ. ཝཙནཔཐཉྷི པཏྭཱ ཀཏྟུབྷཱཝཀམྨབྷཱཝཱདིཀོ ཝིདྷེཡྻཏྠོ ཨེཝ པདཱནཾ ཨཙྩནྟཔྤདྷཱནཏྠོ ཧོཏི ཝཙནཝཱཀྱསམྤཏྟིཡཱ པདྷཱནངྒཏྟཱ, སོ ཙ ཝིདྷེཡྻཏྠོ དྭནྡེཔི ཨབྷིནྣོ ཨེཝ ཧོཏི. ཏཐཱ ཧི ‘‘སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནཱ གཙྪནྟི, སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནེ པསྶཏི’’ ཨིཙྩཱདཱིསུ དྭེ ཨཏྠཱ ཨེཀཝིབྷཏྟིཡཱ ཝིསཡཱ ཧུཏྭཱ ཨེཀཀཏྟུ, ཨེཀཀམྨཱདིབྷཱཝེན ཨེཀཏྟཾ གཙྪནྟི, ཨེཝཾ དྭནྡེཔི དྭིནྣཾ ཏིཎྞཾ བཧུནྣཾ ཝཱ པདཱནཾ ཨེཀཏྠཱིབྷཱཝལཀྑཎཾ ལབྦྷཏིཡེཝཱཏི.

༣༥༧. ཙཏྠེ [ཀ. ༣༢༩; རཱུ. ༣༥༧; ནཱི. ༧༠༩].

ཨནེཀཾ སྱཱདྱནྟཔདཾ ཙསདྡསྶ ཨཏྠེ ཨེཀཏྠཾ ཧོཏི ཝཱ.

ཨེཏྠ ཙ སམུཙྩཡོ, ཨནྭཱཙཡོ, ཨིཏརཱིཏརཡོགོ, སམཱཧཱརོཏི ཙཏྟཱརོ ཙསདྡཏྠཱ ཧོནྟི.

ཏཏྠ སམུཙྩཡོ ཡཐཱ? ཙཱིཝརཉྩ པིཎྜཔཱཏཉྩ སེནཱསནཉྩ དེཏཱིཏི. ཨནྭཱཙཡོ ཡཐཱ? དཱནཉྩ དེཏི, སཱིལཉྩ རཀྑཏཱིཏི. ཨིམེ ¶ དྭེ ཙསདྡཏྠཱ ཝཱཀྱདྭནྡེ ཨེཝ ལབྦྷནྟི, ན སམཱསདྭནྡེ པདཱནཾ ཨཉྙམཉྙཾ ནིརཔེཀྑཏྟཱཏི ཝདནྟི. ཏཾ ཨནྭཱཙཡེ ཡུཛྫཏི ནཱནཱཀྲིཡཱཔེཀྑཏྟཱ, སམུཙྩཡེ པན ‘‘ཙཱིཝརཉྩ པིཎྜཔཱཏཉྩ སེནཱསནཉྩ དེཏཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནཱནི དེཏཱི’’ཏི ཝཱ ཨེཝཾ དྭིདྷཱཔི ཡོཛེཏུཾ ཡུཛྫཏིཡེཝ ‘‘ལཱབྷཱི ཧོཏི ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཱན’’ནྟི [མ. ནི. ༡.༦༥] པཱལི༹དསྶནཏོ. ཨནྭཱཙཡོཔི ཝཱ སམཱསདྭནྡེ ནོ ན ལབྦྷཏི ‘‘མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནདྷཱརཎམཎྜནཝིབྷཱུསནཊྛཱནཱ’’ཏི [དཱི. ནི. ༡.༡༠] པཱལི༹དསྶནཏོ. ཨེཝཾ པན ཡུཛྫེཡྻ – ཙསདྡཏྠོ ཨེཀཀྲིཡ, ནཱནཱཀྲིཡཱཔེཀྑནབྷེདེན དུཝིདྷོ ཧོཏི སམུཙྩཡོ, ཨནྭཱཙཡོ ཙཱཏི, ཏེསུ ཙ ཨེཀེཀོ ཨཝཡཝཔྤདྷཱན, སམུདཱཡཔྤདྷཱནབྷེདེན དུཝིདྷོ ཧོཏི ཨིཏརཱིཏརཡོགོ, སམཱཧཱརོ ཙཱཏི. ཏཏྠ ཨིཏརཱིཏརཡོགེ ཨཝཡཝཔྤདྷཱནཏྟཱ སབྦཝིབྷཏྟཱིསུ བཧུཝཙནམེཝ ཡུཛྫཏི.

དྭནྡེ པཎཱིཏཏརཾ པུབྦེ ནིཔཏཏི. སཱརིཔུཏྟོ ཙ མོགྒལླཱནོ ཙ སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནཱ, སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནེ, སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནེཧི ཨིཙྩཱདི. ཨེཝཾ སམཎབྲཱཧྨཎཱ, བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱ, ཁཏྟིཡབྲཱཧྨཎཱ, དེཝམནུསྶཱ, ཙནྡིམསཱུརིཡཱ.

ཨཔྤཀྑར, བཧྭཀྑརེསུ ཨཔྤཀྑརཾ ཀྭཙི པུབྦཾ ཧོཏི, གཱམནིགམཱ, གཱམཛནཔདཱ ཨིཙྩཱདི.

ཀྭཙི ཨིཝཎྞུ’ཝཎྞནྟཱ པུབྦེ ཧོནྟི, ཨགྒི ཙ དྷཱུམོ ཙ ཨགྒིདྷཱུམཱ, རཏྟིདིཝཱ, དྷཱཏུལིངྒཱནི.

ཨཝཎྞནྟེསུ སརཱདིཔདཾ པུབྦཾ ཧོཏི, ཨཏྠོ ཙ དྷམྨོ ཙ ཨཏྠདྷམྨཱ, དྷམྨཏྠཱ ཝཱ ཨིཙྩཱདི.

ཨཡཉྩ ¶ ནིཡམོ དྭིཔདདྭནྡེསུ ཡེབྷུཡྻེན ལབྦྷཏི, བཧུཔདདྭནྡེསུ ན ལབྦྷཏི.

སམཱཧཱརདྭནྡེ –

༣༥༨. སམཱཧཱརེ ནཔུཾསཀཾ [ཀ. ༣༢༢; རཱུ. ༣༥༩; ནཱི. ༧༠༠].

ཙཏྠེ སམཱཧཱརེ ཨེཀཏྠཔདཾ ནཔུཾསཀཾ ཧོཏི, ཨེཀཝཙནནྟཏྟཾ པན སམཱཧཱརཝཙནེནེཝ སིདྡྷཾ, ཨཡཉྩ སམཱཧཱརོ པཱཎྱངྒཱདཱིནཾ དྭནྡེསུ ནིཙྩཾ ལབྦྷཏི, རུཀྑཏིཎཱདཱིནཾ དྭནྡེསུ ཝིཀཔྤེན ལབྦྷཏི.

ཏཏྠ ནིཙྩལདྡྷེསུ ཏཱཝ པཱཎྱངྒདྭནྡེ –

ཙཀྑུ ཙ སོཏཉྩ ཙཀྑུསོཏཾ, མུཁཉྩ ནཱསིཀཱ ཙ མུཁནཱསིཀཾ, ‘སྱཱདཱིསུ རསྶོ’ཏི རསྶཏྟཾ. ཧནུ ཙ གཱིཝཱ ཙ ཧནུགཱིཝཾ. ཨེཝཾ ཀཎྞནཱསཾ, ཚཝི ཙ མཾསཉྩ ལོཧིཏཉྩ ཚཝིམཾསལོཧིཏཾ, ནཱམཉྩ རཱུཔཉྩ ནཱམརཱུཔཾ, ཛརཱ ཙ མརཎཉྩ ཛརཱམརཎཾ. བཧུལཱདྷིཀཱརཱ ཀྭཙི ཝིཀཔྤརཱུཔམྤི དིསྶཏི, ཧཏྠཱ ཙ པཱདཱ ཙ ཧཏྠཔཱདཾ, ཧཏྠཔཱདཱ ཝཱ ཨིཙྩཱདི.

ཏཱུརིཡངྒདྭནྡེ –

ནཙྩཉྩ གཱིཏཉྩ ཝཱདིཏཉྩ ནཙྩགཱིཏཝཱདིཏཾ. ཨེཝཾ སམྨཏཱལ༹ཾ, ‘སམྨ’ནྟི ཀཾསཏཱལ༹ཾ, ‘ཏཱལ༹’ནྟི ཧཏྠཏཱལ༹ཾ, སངྑོ ཙ པཎཝོ ཙ ཌིཎྜིམོ ཙ སངྑཔཎཝཌིཎྜིམཾ ཨིཙྩཱདི.

ཡོགྒངྒདྭནྡེ –

ཕཱལོ ཙ པཱཙནཉྩ ཕཱལཔཱཙནཾ, ཡུགཉྩ ནངྒལཉྩ ཡུགནངྒལཾ ཨིཙྩཱདི.

སེནངྒདྭནྡེ –

ཧཏྠིནོ ¶ ཙ ཨསྶཱ ཙ ཧཏྠིཨསྶཾ. ཨེཝཾ རཐཔཏྟིཀཾ, ཨསི ཙ ཙམྨཉྩ ཨསིཙམྨཾ. ‘ཙམྨ’ནྟི སརཔརིཏྟཱཎཕལཀཾ, དྷནུ ཙ ཀལཱཔོ ཙ དྷནུཀལཱཔཾ ཨིཙྩཱདི.

ཁུདྡཀཔཱཎདྭནྡེ –

ཌཾསཱ ཙ མཀསཱ ཙ ཌཾསམཀསཾ. ཨེཝཾ ཀུནྠཀིཔིལླིཀཾ [སུ. ནི. ༦༠༧], ཀཱིཊཔཊངྒཾ ཨིཙྩཱདི.

ནིཙྩཝེརིདྭནྡེ –

ཨཧི ཙ ནཀུལོ ཙ ཨཧིནཀུལཾ, བིལཱ༹རོ ཙ མཱུསིཀཱ ཙ བིལཱ༹རམཱུསིཀཾ, རསྶཏྟཾ. ཀཱཀོལཱུཀཾ, སཔྤམཎྜཱུཀཾ, ནཱགསུཔཎྞཾ ཨིཙྩཱདི.

སབྷཱགདྭནྡེ –

སཱིལཉྩ པཉྙཱཎཉྩ སཱིལཔཉྙཱཎཾ, སམཐོ ཙ ཝིཔསྶནཱ ཙ སམཐཝིཔསྶནཾ, ཝིཛྫཱ ཙ ཙརཎཉྩ ཝིཛྫཱཙརཎཾ. ཨེཝཾ སཏིསམྤཛཉྙཾ, ཧིརིཨོཏྟཔྤཾ, ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ, ཐིནམིདྡྷཾ ཨིཙྩཱདི.

ཝིཝིདྷཝིརུདྡྷདྭནྡེ –

ཀུསལཱཀུསལཾ, སཱཝཛྫཱནཝཛྫཾ, ཀཎྷསུཀྐཾ, ཧཱིནཔཎཱིཏཾ, ཚེཀབཱལཾ ཨིཙྩཱདི.

ཨེཀསངྒཱིཏིདྭནྡེ –

དཱིགྷོ ཙ མཛ྄ཛྷིམོ ཙ དཱིགྷམཛ྄ཛྷིམཾ, ཨངྒུཏྟརསཾཡུཏྟཀཾ, ཁནྡྷཀཝིབྷངྒཾ ཨིཙྩཱདི.

སངྑྱཱཔརིམཱཎདྭནྡེ –

ཨེཀཀདུཀཾ, དུཀཏིཀཾ, ཏིཀཙཏུཀྐཾ, ཙཏུཀྐཔཉྩཀཾ ཨིཙྩཱདི.

པཙནཙཎྜཱལདྭནྡེ –

ཨོརབྦྷིཀཱ ¶ ཙ སཱུཀརིཀཱ ཙ ཨོརབྦྷིཀསཱུཀརིཀཾ. ཨེཝཾ སཱཀུཎིཀམཱགཝིཀཾ, སཔཱཀཙཎྜཱལཾ, ཝེནརཐཀཱརཾ, པུཀྐུསཚཝཌཱཧཀཾ ཨིཙྩཱདི.

ལིངྒཝིསབྷཱགདྭནྡེ –

ཨིཏྠིཔུམཾ, དཱསིདཱསཾ ཨིཙྩཱདི.

དིསཱདྭནྡེ –

པུབྦཱ ཙ ཨཔརཱ ཙ པུབྦཱཔརཾ. ཨེཝཾ དཀྑིཎུཏྟརཾ, པུབྦདཀྑིཎཾ, པུབྦུཏྟརཾ, ཨཔརདཀྑིཎཾ, ཨཔརུཏྟརཾ.

ནདཱིདྭནྡེ –

གངྒཱཡམུནཾ, མཧིསརབྷུ, སབྦཏྠ ནཔུཾསཀཏྟཱ ཨནྟེ དཱིགྷཱནཾ རསྶཏྟཾ སཏྟསུ ཝིབྷཏྟཱིསུ ཨེཀཝཙནནྟཉྩ.

ཨིཏི ནིཙྩསམཱཧཱརརཱསི.

ཝིཀཔྤལདྡྷེསུ [ཀ. ༣༢༣; རཱུ. ༣༦༠; ནཱི. ༧༠༡] ཏིཎཝིསེསདྭནྡེ –

ཨུསཱིརཱནི ཙ བཱིརཎཱནི ཙ ཨུསཱིརབཱིརཎཾ, ཨུསཱིརབཱིརཎཱ. ཨེཝཾ མུཉྫཔབྦཛཾ, མུཉྫཔབྦཛཱ, ཀཱསཀུསཾ, ཀཱསཀུསཱ.

རུཀྑཝིསེསདྭནྡེ –

ཁདིརོ ཙ པལཱསོ ཙ ཁདིརཔལཱསཾ, ཁདིརཔལཱསཱ, དྷཝོ ཙ ཨསྶཀཎྞོ ཙ དྷཝསྶཀཎྞཾ, དྷཝསྶཀཎྞཱ, པིལཀྑནིགྲོདྷཾ, པིལཀྑནིགྲོདྷཱ, ཨསྶཏྠཀཔཱིཏནཾ [ཀཔིཏྠནཾ (ཀཏྠཙི)], ཨསྶཏྠཀཔཱིཏནཱ, སཱཀསཱལཾ, སཱཀསཱལཱ.

པསུཝིསེསདྭནྡེ –

གཛཱ ¶ ཙ གཝཛཱ ཙ གཛགཝཛཾ, གཛགཝཛཱ, གོམཧིསཾ, གོམཧིསཱ, ཨེཎེཡྻཝརཱཧཾ, ཨེཎེཡྻཝརཱཧཱ, ཨཛེལ༹ཀཾ, ཨཛེལ༹ཀཱ, ཀུཀྐུཊསཱུཀརཾ, ཀུཀྐུཊསཱུཀརཱ, ཧཏྠིགཝསྶཝལ༹ཝཾ, ཧཏྠིགཝསྶཝལ༹ཝཱ.

སཀུཎཝིསེསདྭནྡེ –

ཧཾསབིལཝཾ, ཧཾསབིལཝཱ, ཀཱརཎྜཝཙཀྐཝཱཀཾ, ཀཱརཎྜཝཙཀྐཝཱཀཱ, བཀབལཱཀཾ, བཀབལཱཀཱ.

དྷནདྭནྡེ –

ཧིརཉྙསུཝཎྞཾ, ཧིརཉྙསུཝཎྞཱ, མཎི ཙ སངྑོ ཙ མུཏྟཱ ཙ ཝེལུ༹རིཡཉྩ མཎིསངྑམུཏྟཝེལུ༹རིཡཾ, མཎིསངྑམུཏྟཝེལུ༹རིཡཱ, ཛཱཏརཱུཔརཛཏཾ, ཛཱཏརཱུཔརཛཏཱ.

དྷཉྙདྭནྡེ –

སཱལིཡཝཾ, སཱལིཡཝཱ, ཏིལམུགྒམཱསཾ, ཏིལམུགྒམཱསཱ, ནིཔྥཱཝཀུལཏྠཾ, ནིཔྥཱཝཀུལཏྠཱ.

བྱཉྫནཱནཾ དྭནྡེ –

མཙྪམཾསཾ, མཙྪམཾསཱ, སཱཀསཱུཔཾ, སཱཀསཱུཔཱ, གབྱམཱཧིསཾ, གབྱམཱཧིསཱ, ཨེཎེཡྻཝཱརཱཧཾ, ཨེཎེཡྻཝཱརཱཧཱ, མིགམཱཡཱུརཾ, མིགམཱཡཱུརཱ.

ཛནཔདདྭནྡེ –

ཀཱསིཀོསལཾ, ཀཱསིཀོསལཱ, ཝཛྫིམལླཾ, ཝཛྫིམལླཱ, ཙེཏཝཾསཾ, ཙེཏཝཾསཱ, མཛ྄ཛྷཉྩ སཱུརསེནཉྩ མཛ྄ཛྷསཱུརསེནཾ, མཛ྄ཛྷསཱུརསེནཱ, ཀུརུཔཉྩཱལཾ, ཀུརུཔཉྩཱལཱ.

ཨིཏི ཝིཀཔྤསམཱཧཱརརཱསི.

དྭནྡསམཱསོ ནིཊྛིཏོ.

ཝིསེསཝིདྷཱན

ཨིདཱནི ¶ པུབྦེ ཝུཏྟཱནི ཨཝུཏྟཱནི ཙ ཚསུ སམཱསེསུ ཝིསེསཝིདྷཱནཱནི ཝུཙྩནྟེ.

ནཔུཾསཀེཀཏྟཾ, སམཱསནྟརསྶོ, པུམྦྷཱཝཱཏིདེསོ, སམཱསནྟེ ཀ, སམཱསནྟེ ཨ, ནཱནཱདེསོ, ཨབྱཡོ, སངྑྱཱ.

ནཔུཾསཀེཀཏྟརཱསི

ཏཏྠ སབྦོ ཨབྱཡཱིབྷཱཝོ ནཔུཾསཀལིངྒོ ཨེཝ, སམཱཧཱརབྷཱུཏཱ དིགུ, དྭནྡཱ ནཔུཾསཀཱ ཙ ཨེཀཏྟསངྑྱཱ ཙ.

༣༥༩. ཀྭཙེཀཏྟཉྩ ཚཊྛིཡཱ [ཀ. ༣༢༧; རཱུ. ༣༥༡; ནཱི. ༧༠༤; ཙཾ. ༢.༢.༦༩-༧༣; པཱ. ༢.༤.༢༢-༢༥].

ཚཊྛཱིསམཱསེ ཀྭཙི ནཔུཾསཀཏྟཾ ཨེཀཏྟཉྩ ཧོཏི.

ཚཱཡཱ, སབྷཱསྭེཝཱཡཾ ཝིདྷི, སལབྷཱནཾ ཚཱཡཱ སལབྷཙྪཱཡཾ […སབྷཙྪཱཡཾ (མཱུལཔཱཋེ)]. ཨེཝཾ སཀཊཙྪཱཡཾ, གྷརཙྪཱཡཾ. ཨིདྷ ན ཧོཏི, རུཀྑཙྪཱཡཱ, པབྦཏཙྪཱཡཱ. སབྷཱསདྡེ ཨམནུསྶསབྷཱསྭེཝཱཡཾ ཝིདྷི, བྲཧྨཱུནཾ སབྷཱ བྲཧྨསབྷཾ. ཨེཝཾ དེཝསབྷཾ, ཨིནྡསབྷཾ, ཡཀྑསབྷཾ, རཀྑསསཏཾ. མནུསྶསབྷཱསུ ནཏྠི, ཁཏྟིཡསབྷཱ, རཱཛསབྷཱ ཨིཙྩཱདི.

ཀྭཙཱིཏི ཀིཾ? རཱཛཔརིསཱ.

ཨིཏི ནཔུཾསཀེཀཏྟརཱསི.

སམཱསནྟརསྶརཱསི

‘སྱཱདཱིསུ རསྶོ’ཏི སུཏྟེན ཨབྱཡཱིབྷཱཝ, སམཱཧཱརདིགུ, དྭནྡཱནཾ ཀསྶཙི ཏཔྤུརིསསྶ ཙ སྱཱདཱིསུ རསྶོ.

ཨབྱཡཱིབྷཱཝེ –

ཨུཔམཎིཀཾ ¶ ཨདྷིཏྠི, ཨུཔཝདྷུ.

སམཱཧཱརདིགུམྷི –

ཙཏུདྡིསཾ, དསིཏྠི, དསཝདྷུ.

སམཱཧཱརདྭནྡེ –

མུཁནཱསིཀཾ, ཧནུགཱིཝཾ.

ཏཔྤུརིསེ –

སལབྷཙྪཱཡཾ, བྲཧྨསབྷཾ.

༣༦༠. གྷཔསྶནྟསྶཱཔྤདྷཱནསྶ [ཀ. ༤༠༣; རཱུ. ༣༥༤; ནཱི. ༨༥༨; ཙཾ. ༢.༢.༨༦; པཱ. ༡.༢.༤༨].

སྱཱདཱིསུ ཨནྟབྷཱུཏསྶ ཨཔྤདྷཱནབྷཱུཏསྶ ཙ གྷཔསྶ རསྶོ ཧོཏི.

བཧུབྦཱིཧིམྷི –

བཧུཀཉྙོ, པོསོ, བཧུཨིཏྠི, ཀུལཾ, བཧུཝདྷུ, ཀུལཾ.

ཨབྱཡཱིབྷཱཝེ –

ཨུཔམཎིཀཾ, ཨདྷིཏྠི, ཨུཔཝདྷུ.

ཨནྟསྶཱཏི ཀིཾ? སདྡྷཱདྷནོ, པུརིསོ.

ཨཔྤདྷཱནསྶཱཏི ཀིཾ? རཱཛཀཉྙཱ, རཱཛཀུམཱརཱི, བྲཧྨབནྡྷཱུ.

༣༦༡. གོསྶུ [ཀ. ༣༤༢; རཱུ. ༣༣༧; ནཱི. ༧༢༢; ཙཾ. ༢.༢.༨༥; པཱ. ༡.༢.༤༨].

སྱཱདཱིསུ ཨནྟབྷཱུཏསྶ ཨཔྤདྷཱནབྷཱུཏསྶ ཙ གོསྶ ཨུ ཧོཏི.

ཏིཊྛགུ ¶ ཙིཏྟགུ.

ཨཔྤདྷཱནསྶཱཏི ཀིཾ? རཱཛགཝོ.

ཨནྟསྶཱཏི ཀིཾ? གོཀུལཾ.

ཨིཏི སམཱསནྟརསྶརཱསི.

པུམྦྷཱཝཱཏིདེསརཱསི

༣༦༢. ཨིཏྠིཡཾ བྷཱསིཏཔུམིཏྠཱི པུམཱཝེཀཏྠེ [ཀ. ༣༣༡; རཱུ. ༣༥༣; ནཱི. ༧༡༤; ཙཾ. ༥.༢.༢༩; པཱ. ༦.༣.༣༤].

‘ཨེཀཏྠེ’ཏི ཏུལྱཱདྷིཀརཎེ, ཨིཏྠིཡཾ ཝཏྟམཱནེ ཨེཀཏྠེ ཨུཏྟརཔདེ པརེ ཀདཱཙི བྷཱསིཏཔུམོ ཨིཏྠིལིངྒསདྡོ པུམཱ ཨིཝ ཧོཏི. ཙཏུརངྒམིདཾ ཝིདྷཱནཾ, པུབྦཔདཾ ཨིཏྠིལིངྒཉྩ བྷཱསིཏཔུམཉྩ སིཡཱ, པརཔདཾ ནིཡཏིཏྠིལིངྒཉྩ པུབྦཔདེན ཨེཀཏྠཉྩ སིཡཱཏི.

དཱིགྷཱ ཛངྒྷཱ ཡསྶ སོ དཱིགྷཛངྒྷོ, པུརིསོ, དཱིགྷཛངྒྷཱ, ཨིཏྠཱི, དཱིགྷཛངྒྷཾ, ཀུལཾ.

ཨེཏྠ ཙ ཡེ སདྡཱ ཀཏྠཙི པུལླིངྒརཱུཔཱ ཧོནྟི, ཀཏྠཙི ཨིཏྠིཔཙྩཡཡུཏྟཱ ཨིཏྠིལིངྒརཱུཔཱ, ཏེ བྷཱསིཏཔུམཱ ནཱམ. དཱིགྷོ མགྒོ, དཱིགྷཱ རཏྟི, གཏོ པུརིསོ, གཏཱ ཨིཏྠཱི, ཀུམཱརོ, ཀུམཱརཱི, བྲཱཧྨཎོ, བྲཱཧྨཎཱི ཨིཙྩཱདི.

ཡེ པན ཨིཏྠིཔཙྩཡཡུཏྟཱ ནིཙྩཾ ཨིཏྠིལིངྒརཱུཔཱ ཧོནྟི, ཏེ བྷཱསིཏཔུམཱ ནཱམ ན ཧོནྟི, ཀཉྙཱ, པཉྙཱ, སདྡྷཱ, ནདཱི, ཨིཏྠཱི, པཐཝཱི ཨིཙྩཱདི. ཏཐཱ སབྷཱཝཨིཏྠིལིངྒཱཔི ནིཡཏཔུནྣཔུཾསཀལིངྒཱཔི བྷཱསིཏཔུམཱ ན ཧོནྟི, དེཝཏཱ, རཏྟི, དྷེནུ, ཝདྷཱུ, སཀྐོ, དེཝོ, བྲཧྨཱ, རཏནཾ, སརཎཾ ཨིཙྩཱདི.

ཨིདྷ པན དཱིགྷསདྡོ ‘‘དཱིགྷོ བཱལཱན སཾསཱརོ’’ཏི [དྷ. པ. ༦༠] ཨཱདཱིསུ བྷཱསིཏཔུམོ, སོ ཝིསེསྱལིངྒཱནུགཏཝསེན ཨིདྷ ཨིཏྠིཔཙྩཡཡུཏྟོ ¶ ཨིཏྠིལིངྒསདྡོ ནཱམ. ཨིམིནཱ སུཏྟེན པུམྦྷཱཝཱཏིདེསེ ཀཏེ ཏཏྠ ཨཱཔཙྩཡོ ཨནྟརདྷཱཡཏི, ‘གྷཔསྶནྟསྶཱཔྤདྷཱནསྶཱ’ཏི སུཏྟེན སམཱསནྟསྶ ཨཱཀཱརསྶ རསྶཏྟཾ, ཀུམཱརཱི བྷརིཡཱ ཡསྶ སོ ཀུམཱརབྷརིཡོ, ཨཱིཔཙྩཡནིཝཏྟི. ཡུཝཏི ཛཱཡཱ ཡསྶ སོ ཡུཝཛཱཡོ, ཏིཔཙྩཡནིཝཏྟི. བྲཧྨབནྡྷཱུ བྷརིཡཱ ཡསྶ སོ བྲཧྨབནྡྷུབྷརིཡོ, ཨཱུཔཙྩཡནིཝཏྟི.

ཨིཏྠིཡནྟི ཀིཾ? ཀུམཱརཱི རཏནཾ ཡསྶ སོ ཀུམཱརཱིརཏནོ, པུརིསོ, ཨིདྷ པརཔདཾ ཨིཏྠིལིངྒཾ ན ཧོཏི, ཏསྨཱ པུམྦྷཱཝཱཏིདེསོ ན ཀཱཏབྦོ, ཡདི ཀརེཡྻ, ཀུམཱརོ རཏནཾ ཡསྶ ཀུམཱརརཏནོཏི ཨེཝཾ ཨནིཊྛཏྠོ བྷཝེཡྻ.

ཨེཀཏྠེཏི ཀིཾ? ཀུམཱརཱིསུ བྷཏྟི ཡསྶ སོ ཀུམཱརཱིབྷཏྟིཀོ. ཨེཝཾ སམཎཱིབྷཏྟིཀོ, བྲཱཧྨཎཱིབྷཏྟིཀོ, སམཱསནྟེ ཀོ, ཨིདྷ པརཔདཾ པུབྦཔདེན ཨེཀཏྠཾ ན ཧོཏི, ཏསྨཱ པུམྦྷཱཝཱཏིདེསོ ན ཀཱཏབྦོ, ཡདི ཀརེཡྻ, ཀུམཱརེསུ བྷཏྟི ཡསྶ སོ ཀུམཱརབྷཏྟིཀོཏི ཨེཝཾ ཨནིཊྛཏྠོ བྷཝེཡྻ.

ཨིཏྠཱིཏི ཀིཾ? དཊྛབྦཊྛེན དིཊྛི, གཱམཎིཀུལཾ དིཊྛི ཡེན སོ གཱམཎིདིཊྛི, ཨིདྷ གཱམཎིསདྡོ བྷཱསིཏཔུམོ ཧོཏི, ཨིདྷ པན ཀུལཝཱཙཀཏྟཱ ནཔུཾསཀལིངྒེ ཏིཊྛཏི, ཨིཏྠིཔཙྩཡོ ནཏྠི, ཏསྨཱ པུམྦྷཱཝཱཏིདེསཀིཙྩཾ ནཏྠི.

བྷཱསིཏཔུམོཏི ཀིཾ? སདྡྷཱ པཀཏི ཡསྶ སོ སདྡྷཱཔཀཏིཀོ. ཨེཝཾ པཉྙཱཔཀཏིཀོ, ཨིདྷ པུབྦཔདཾ ནིཡཏིཏྠིལིངྒཏྟཱ བྷཱསིཏཔུམཾ ན ཧོཏཱིཏི. སདྡྷཱདྷནོ, པཉྙཱདྷནོ, སདྡྷཱདྷུརོ པཉྙཱདྷུརོ ཨིཙྩཏྲ དུཝངྒཝེཀལླཾ ཧོཏི.

ཀམྨདྷཱརཡམྷི [ཀ. ༣༣༢; རཱུ. ༣༤༣; ནཱི. ༧༡༦] པན ‘ཨེཀཏྠེ’ཏི པདཾ ཝིསུཾ ཨེཀཾ ཨངྒཾ ན ཧོཏི ཨནེཀཏྠསྶ ཨིདྷ ཨསམྦྷཝཏོ. དཱིགྷཱ ཙ སཱ ཛངྒྷཱ ཙཱཏི ¶ དཱིགྷཛངྒྷཱ, ཀུམཱརཱི ཙ སཱ བྷརིཡཱ ཙཱཏི ཀུམཱརབྷརིཡཱ. ཨེཝཾ ཁཏྟིཡཀཉྙཱ, བྲཱཧྨཎཀཉྙཱ, ཡུཝཏི ཙ སཱ བྷརིཡཱ ཙཱཏི ཡུཝབྷརིཡཱ, བྲཧྨབནྡྷཱུ ཙ སཱ བྷརིཡཱ ཙཱཏི བྲཧྨབནྡྷུབྷརིཡཱ.

ཨིཏྠིཡནྟི ཀིཾ? ཀུམཱརཱི ཙ སཱ རཏནཉྩཱཏི ཀུམཱརཱིརཏནཾ. ཨེཝཾ སམཎཱིཔདུམཾ.

ཨིཏྠཱིཏི ཀིཾ? གཱམཎིཀུལཉྩ ཏཾ དིཊྛི ཙཱཏི གཱམཎིདིཊྛི.

བྷཱསིཏཔུམོཏི ཀིཾ? སདྡྷཱཔཀཏི, གངྒཱནདཱི, ཏཎྷཱནདཱི, པཐཝཱིདྷཱཏུ.

སཉྙཱསདྡེསུ པན ཙཏུརངྒཡུཏྟེཔི ཝིདྷཱནཾ ན ཧོཏི, ནནྡཱདེཝཱི, ནནྡཱཔོཀྑརཎཱི, ཀཱཡགཏཱསཏི, པཋམཱཝིབྷཏྟི, དུཏིཡཱཝིབྷཏྟི, པཉྩམཱིཝིབྷཏྟི, ཚཊྛཱིཝིབྷཏྟི ཨིཙྩཱདི.

༣༦༣. ཀྭཙི པཙྩཡེ [ཀ. ༣༣༢; རཱུ. ༣༤༣; ནཱི. ༧༡༦; ཙཾ. ༥.༢.༣༡; པཱ. ༦.༣.༣༥].

པཙྩཡེ པརེ ཀདཱཙི བྷཱསིཏཔུམོ ཨིཏྠིལིངྒསདྡོ ཀྭཙི པུམཱཝ ཧོཏི.

བྱཏྟཏརཱ, བྱཏྟཏམཱ, ཨེཏྠ ཙ བྱཏྟཱནཾ ཨིཏྠཱིནཾ ཨཏིསཡེན བྱཏྟཱཏི བྱཏྟཏརཱ, བྱཏྟཏམཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ པཎྜིཏཏརཱ, པཎྜིཏཏམཱ ཨིཙྩཱདི.

༣༦༤. སབྦཱདཡོ ཝུཏྟིམཏྟེ [ཀ. ༣༣༡; རཱུ. ༣༥༣; ནཱི. ༧༡༤; ཙཾ. ༥.༢.༤༡; པཱ. ༦.༣.༣༥].

ཝུཏྟིམཏྟེ ཋཱནེ སབྦཱདིནཱམཀཱ སབྦནཱམསདྡཱ པུམཱཝ ཧོནྟི.

སཱ པམུཁཱ ཡསྶ སོ ཏཔྤམུཁོ. ཨེཝཾ ཏཔྤདྷཱནོ, ཏཱཡ ཏཱཧི ཝཱ སམྤཡུཏྟོ ཏཾསམྤཡུཏྟོ. སཱ ཨེཝ པམུཁཱ ཏཔྤམུཁཱ. ཨེཝཾ ཏཔྤདྷཱནཱ, ཏསྶཱ མུཁཾ ཏམྨུཁཾ, ཏསྶཾ གཱཐཱཡཾ ¶ ཏཱསུ གཱཐཱསུ ཝཱ ཏཏྲ, ཏཱཡ གཱཐཏོ ཏཱཧི ཝཱ གཱཐཱཧི ཏཏོ, ཏསྶཾ ཝེལཱཡཾ ཏདཱ ཨིཙྩཱདི.

ཨེཏྠ ཙ ཝུཏྟི ནཱམ སམཱས, ཏདྡྷིཏཱ’ ཡཱདིདྷཱཏུཔཙྩཡནྟ, ཝིབྷཏྟིཔཙྩཡནྟཱནཾ ནཱམཾ.

ཨིཏི པུམྦྷཱཝཱཏིདེསརཱསི.

སམཱསནྟཀཔཙྩཡརཱསི

༣༦༥. ལྟིཏྠིཡཱུཧི ཀོ [ཀ. ༣༣༨; རཱུ. ༣༥༦; ནཱི. ༧༢༥; ཙཾ. ༤.༤.༡༤༠; པཱ. ༥.༤.༡༥༢].

ཨཉྙཔདཏྠཝིསཡེ ཀཏྟུཨིཙྩཱདཱིཧི ལྟུཔཙྩཡནྟེཧི ཨིཏྠིཡཾ ཨཱི, ཨཱུཀཱརནྟེཧི ཙ བཧུལཾ ཀཔཙྩཡོ ཧོཏི.

བཧཝོ ཀཏྟཱརོ ཡསྨིཾ དེསེ སོ བཧུཀཏྟུཀོ. ཨེཝཾ བཧུཝཏྟུཀོ, བཧུཀཱ ནདིཡོ ཡསྨིཾ དེསེ སོ བཧུནདིཀོ. ཨེཝཾ བཧུཨིཏྠིཀོ, གཱམོ, བཧུཨིཏྠིཀཱ, སབྷཱ, བཧུཨིཏྠིཀཾ, ཀུལཾ. ཨེཝཾ བཧུཀུམཱརིཀཾ, བཧུབྲཧྨབནྡྷུཀོ.

ཨེཏྠ ཙ ‘བྲཧྨབནྡྷཱུ’ཏི རསྶཔདཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཏི, དཱིགྷཔདཾ བྲཱཧྨཎིཾ ཝདཏི, ཀཔཙྩཡེ པརེ དཱིགྷཱནཾ མཧཱཝུཏྟིནཱ རསྶཏྟཾ ཨིཙྪནྟི.

བཧུལནྟི ཀིཾ? བཧུཀཏྟཱ, གཱམོ.

༣༦༦. ཝཱཉྙཏོ [ཀ. ༣༣༨; རཱུ. ༣༥༦; ནཱི. ༧༢༥; ཙཾ. ༦.༢.༧༢; པཱ. ༥.༤.༡༥༢].

ཨཉྙཔདཏྠཝིསཡེ ལྟིཏྠིཡཱུཧི ཨཉྙཏོ ཨཝཎྞིཝཎྞུཝཎྞནྟེཧི བཧུལཾ ཀཔཙྩཡོ ཧོཏི ཝཱ.

ཨཝཎྞནྟམྷཱ ¶ ཏཱཝ –

ཨགཱམཀཾ, ཨརཉྙཾ, བཧུགཱམཀོ, ཛནཔདོ, སསོཏཀོ, ཨསོཏཀོ, སལོམཀོ, སཔཀྑཀོ, བཧུམཱལཀོ, བཧུམཱལོ, བཧུམཱཡཀོ, བཧུམཱཡོ.

ཨིཝཎྞནྟམྷཱ –

སུནྡརཱ དིཊྛི ཡསྶ སོ སམྨཱདིཊྛིཀོ, སམྨཱདིཊྛི, མིཙྪཱདིཊྛིཀོ, མིཙྪཱདིཊྛི, མཏཔཏིཀཱ, ཨིཏྠཱི, སདྡྷཱཔཀཏིཀོ, པཉྙཱཔཀཏིཀོ, བཧུཧཏྠིཀོ, བཧུདཎྜིཀོ.

ཨུཝཎྞནྟམྷཱ –

སཧེཏུཀོ, ཨཧེཏུཀོ, སཙཀྑུཀོ, ཨཙཀྑུཀོ, སབྷིཀྑུཀོ, ཨབྷིཀྑུཀོ, དཱིགྷཱཡུཀོ, ཨཔྤཱཡུཀོ, བཧུདྷེནུཀོ, ཝཛོ, བཧུརཏྟཉྙུཀོ, བྷིཀྑུསངྒྷོ.

ཨིཏྠིལིངྒེ ཀམྷི པརེ ཨཀཱརསྶ མཧཱཝུཏྟིནཱ ཝཱ ‘ཨདྷཱཏུསྶ ཀེ…’ཏི སུཏྟེན ཝཱ བཧུལཾ ཨིཀཱརཏྟཾ ཧོཏི, བཧུཔུཏྟིཀཱ, ཨིཏྠཱི, བཧུཔུཏྟཀཱ ཝཱ, ཨེཀཔུཏྟིཀཱ, ཨེཀཔུཏྟཀཱ ཨིཙྩཱདི.

ཨིཏི སམཱསནྟཀཔཙྩཡརཱསི.

སམཱསནྟཨཔཙྩཡརཱསི

༣༦༧. སམཱསནྟ [ཀ. ༣༣༧; རཱུ. ༣༥༠; ནཱི. ༧༢༢; ཙཾ. ༤.༤.༥༢; པཱ. ༥.༤.༦༨; ‘ཏྭ’ (བཧཱུསུ)].

‘སམཱསནྟོ+ཨ’ ཨིཏི དྭིཔདམིདཾ, སམཱསནྟོ ཧུཏྭཱ ཨཔཙྩཡོ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨདྷིཀཱརསུཏྟམིདཾ.

༣༦༨. པཱཔཱདཱིཧི བྷཱུམིཡཱ [ཀ. ༣༣༧; རཱུ. ༣༥༠; ནཱི. ༧༢༢; ཙཾ. ༤.༤.༧༢; …པེ… ༥.༤.༧༥; ‘གོདཱཝརཱིནཾ’ (བཧཱུསུ)].

པཱཔཱདཱིཧི ¶ པརཱཡ བྷཱུམིཡཱ སམཱསནྟོ ཨཧོཏི, ‘བྷཱུམིསདྡསྶཱ’ཏི ཝཏྟབྦེ ནིཡཏིཏྠིལིངྒདསྶནཏྠཾ ‘བྷཱུམིཡཱ’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨེཝཾ ཨཉྙཏྠཔི.

པཱཔཱནཾ བྷཱུམི པཱཔབྷཱུམཾ, པཱཔཱནཾ ཨུཔྤཏྟིབྷཱུམིཏྱཏྠོ, ཛཱཏིཡཱ བྷཱུམི ཛཱཏིབྷཱུམཾ, སཏྠུཛཱཏརཊྛཾ. ཨེཝཾ པཙྪཱབྷཱུམཾ, མཛ྄ཛྷིམདེསེ པཙྪཱབྷཱགརཊྛཾ.

༣༦༩. སངྑྱཱཧི [ཀ. ༣༣༧; རཱུ. ༣༥༠; ནཱི. ༧༢༢; ཙཾ. ༤.༤.༧༣; པཱ. ༥.༤.༧༥].

སངྑྱཱཧི པརཱཡ བྷཱུམིཡཱ སམཱསནྟོ ཨ ཧོཏི.

དྭེ བྷཱུམིཡོ ཨེཏྠཱཏི དྭིབྷཱུམོ, དྭིབྷཱུམཀོ, པཱསཱདོ, དྭིབྷཱུམིཀོ ཝཱ, ཏིསྶོ བྷཱུམིཡོ ཨེཏེསནྟི ཝཱ ཏཱིསུ བྷཱུམིསུ པརིཡཱཔནྣཱཏི ཝཱ ཏེབྷཱུམཀཱ, དྷམྨཱ, ཙཏུབྷཱུམཀཱ, དྷམྨཱ, ཏེབྷཱུམིཀཱ, ཙཏུབྷཱུམིཀཱ ཝཱ. དིགུམྷི-དྭེ བྷཱུམིཡོ དྭིབྷཱུམཾ, ཏིསྶོ བྷཱུམིཡོ ཏིབྷཱུམཾ, ཙཏསྶོ བྷཱུམིཡོ ཙཏུབྷཱུམཾ ཨིཙྩཱདི.

༣༧༠. ནདཱིགོདྷཱཝརཱིནཾ [ཀ. ༣༣༧; རཱུ. ༣༥༠; ནཱི. ༧༢༢; ཙཾ. ༤.༤.༧༣; པཱ. ༥.༤.༧༥].

སངྑྱཱཧི པརཱསཾ ནདཱི, གོདྷཱཝརཱིནཾ སམཱསནྟོ ཨ ཧོཏི.

པཉྩ ནདིཡོ པཉྩནདཾ, པཉྩ ཝཱ ནདིཡོ ཡསྨིཾ པདེསེ སོ པཉྩནདོ, སཏྟ གོདྷཱཝརིཡོ སཏྟགོདྷཱཝརཾ.

༣༧༡. ཨསངྑྱེཧི ཙངྒུལྱཱནཉྙཱསངྑྱཏྠེསུ [ཀ. ༣༣༧; རཱུ. ༣༥༠; ནཱི. ༧༢༢; ཙཾ. ༤.༤.༧༤; པཱ. ༥.༤.༨༦].

ཨཉྙཏྠོ ཙ ཨསངྑྱཏྠོ ཙ ཨཉྙཱསངྑྱཏྠཱ. ཏཏྠ ‘ཨཉྙཏྠོ’ཏི ཨཉྙཔདཏྠོ བཧུབྦཱིཧིསམཱསོ, ‘ཨསངྑྱཏྠོ’ཏི ཨསངྑྱཏྠསམཱསོ ¶ ཨབྱཡཱིབྷཱཝསམཱསོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི, ན ཨཉྙཱསངྑྱཏྠཱ ཨནཉྙཱསངྑྱཏྠཱ, ཨཉྙཱསངྑྱཏྠཝཛྫིཏེསུ སམཱསེསུ ཨསངྑྱེཧི ཨུཔསགྒེཧི ཙ སངྑྱཱཧི ཙ པརཱཡ ཨངྒུལིཡཱ སམཱསནྟོ ཨ ཧོཏི. ཙསདྡེན ‘‘སུགཏངྒུལེན, པམཱཎངྒུལེན’’ ཨིཙྩཱདཱིནི སིཛ྄ཛྷནྟི.

ཨངྒུལཱིཧི ནིགྒཏཾ ནིརངྒུལཾ, ཨངྒུལིཡོ ཨཏིཀྐནྟཾ ཨཙྩངྒུལཾ, ཨིམེ དྭེ ཨམཱདིསམཱསཱ, དྭེ ཨངྒུལིཡོ སམཱཧཊཱཏི དྭངྒུལཾ.

ཨནཉྙཱསངྑྱཏྠེསཱུཏི ཀིཾ? པཉྩ ཨངྒུལིཡོ ཨསྨིནྟི པཉྩངྒུལི, ཧཏྠོ. ཨངྒུལིཡཱ སམཱིཔཾ ཨུཔངྒུལི. ‘‘ཙཏུརངྒུལཾ ཀཎྞཾ ཨོསཱརེཏྭཱ [མཧཱཝ. ༦༦], ཨཊྛངྒུལཾ དནྟཀཊྛཾ, དྭངྒུལཔརམཾ, ཙཏུརངྒུལཔརམཾ, ཨཊྛངྒུལཔརམ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ‘ཨངྒུལ’ནྟི ཨཀཱརནྟཾ པམཱཎཝཱཙཱིསདྡནྟརཾ.

༣༧༢. དཱརུམྷངྒུལྱཱ [ཀ. ༣༣༧; རཱུ. ༣༥༠; ནཱི. ༧༢༢; ཙཾ. ༤.༤.༩༧; པཱ. ༥.༤.༡༡༤; ‘དཱརུམྱངྒུལྱཱ’ (བཧཱུསུ)].

དཱརུསངྑཱཏེ ཨཉྙཔདཏྠེ པཝཏྟཱཡ ཨངྒུལིཡཱ སམཱསནྟོ ཨཧོཏི.

པཉྩ ཨངྒུལིཡོ ཨསྶཱཏི པཉྩངྒུལཾ, དཱརུ. ཨེཏྠ ཙ ཨངྒུལིཔམཱཎཱཝཡཝོ དྷཉྙཱདཱིནཾ མཱནཝིསེསོ ‘དཱརཱུ’ཏི ཝུཙྩཏི.

༣༧༣. དཱིགྷཱཧོཝསྶེཀདེསེཧི ཙ རཏྱཱ [ཀ. ༣༣༧; རཱུ. ༣༥༠; ནཱི. ༧༢༢; ཙཾ. ༤.༤.༧༥; པཱ. ༥.༤.༨༧].

དཱིགྷོ ཙ ཨཧོ ཙ ཝསྶོ ཙ ཨེཀདེསོ ཙཱཏི དྭནྡོ, ཨེཀདེསོ ནཱམ པུབྦ, པརཱདི, ཨནཉྙཱསངྑྱཏྠེསུ དཱིགྷཱདཱིཧི ཙ ཨསངྑྱེཧི ཙ སངྑྱཱཧི ཙ པརཱཡ རཏྟིཡཱ སམཱསནྟོ ཨ ཧོཏི. ཙསདྡེན ‘‘ཙིརརཏྟ’’ནྟི སིཛ྄ཛྷཏི.

དཱིགྷཱ ¶ རཏྟིཡོ དཱིགྷརཏྟཾ, དཱིགྷཱ རཏྟིདིཝཔརཾཔརཱཏྱཏྠོ. ཨཧོ ཙ རཏྟི ཙ ཨཧོརཏྟཾ, ཝསྶེན ཏེམིཏཱ རཏྟི ཝསྶརཏྟཾ, རཏྟིཡཱ པུབྦཾ པུབྦརཏྟཾ, རཏྟིཡཱ པརཾ པརརཏྟཾ, རཏྟིཡཱ ཨཌྜྷཾ ཨཌྜྷརཏྟཾ, རཏྟིཾ ཨཏིཀྐནྟོ ཨཏིརཏྟོ, དྭེ རཏྟིཡོ དྭིརཏྟཾ. ཨེཝཾ ཏིརཏྟཾ, ཙཏུརཏྟཾ, པཉྩརཏྟཾ, ཚཱརཏྟཾ, ཝཱདྷིཀཱརཏྟཱ ‘‘ཨེཀརཏྟཾ, ཨེཀརཏྟཱི’’ཏི སིཛ྄ཛྷཏི.

ཨནཉྙཱསངྑྱཏྠེསཱུཏི ཀིཾ? དཱིགྷཱ རཏྟི ཨེཏྠཱཏི དཱིགྷརཏྟི, ཧེམནྟོ. རཏྟིཡཱ སམཱིཔཾ ཨུཔརཏྟི.

༣༧༤. གོ ཏྭཙཏྠེ ཙཱལོཔེ [ཀ. ༣༣༧; རཱུ. ༣༥༠; ནཱི. ༧༢༢; ཙཾ. ༤.༤.༧༧; པཱ. ༥.༤.༩༢].

ཨཙཏྠེ ཙ ཨནཉྙཱ’སངྑྱཏྠེསུ ཙ པཝཏྟཱ གོསདྡམྷཱ ཨལོཔཊྛཱནེ སམཱསནྟོ ཨ ཧོཏི.

རཉྙོ གོ རཱཛགཝོ, ཨཏྟནོ གོ སགཝོ, པརེསཾ གོ པརགཝོ, པཉྩགཝོ, པཉྩགཝཾ. ཨེཝཾ དསགཝཾ.

ཨལོཔེཏི ཀིཾ? པཉྩཧི གོཧི ཀཱིཏོ པཉྩགུ. ཨེཏྠ ཙ ཏེན ཀཱིཏོཏི ཨེཏསྨིཾ ཨཏྠེ ཏདྡྷིཏཔཙྩཡསྶ ལོཔོ, ཏེན ཨཡཾ ཨཔཙྩཡོ ན ཧོཏི, ‘གོསྶཱུ’ཏི ཨོསྶུཏྟཾ.

ཨཙཏྠེཏི ཀིཾ? གཝཛཱ ཙ གཱཝོ ཙ གཝཛགཝོ, ཡོམྷི གོསྶ གཝཏྟཾ.

ཨནཉྙཱསངྑྱཏྠེསཱུཏི ཀིཾ? ཙིཏྟགུ, ཨུཔགུ.

༣༧༥. རཏྟིདིཝ དཱརགཝ ཙཏུརསྶཱ [ཀ. ༣༣༧; རཱུ. ༣༥༠; ནཱི. ༧༢༢; ཙཾ. ༤.༤.༦༢; པཱ. ༥.༤.༧༧].

ཨེཏེ ཏཡོ སདྡཱ ཨཨནྟཱ ནིཔཙྩནྟེ.

རཏྟི ཙ དིཝཱ ཙ རཏྟིདིཝཾ, དཱརཱ ཙ གཱཝོ ཙ དཱརགཝཾ, ཙཏསྶོ ཨསྶིཡོ ཡསྶ སོ ཙཏུརསྶོ, ཨཔཙྩཡོ, ཨསྶིསྶ ཨིསྶ ཨཏྟཾ.

༣༧༦. ཨཱཡཱམེནུགཝཾ [ཀ. ༣༣༧; རཱུ. ༣༥༠; ནཱི. ༧༢༢; ཙཾ. ༤.༤.༦༩; པཱ. ༥.༤.༨༣].

ཨཱཡཱམེ ¶ གམྱམཱནེ ཨནུགཝནྟི ནིཔཙྩཏེ.

གོཧི ཨནུཊྛིཏཾ སཀཊཾ ཨནུགཝཾ.

ཨཱཡཱམེཏི ཀིཾ? གུནྣཾ པཙྪཱ ཨནུགུ.

༣༧༧. ཨཀྑིསྨཱཉྙཏྠེ [ཀ. ༣༣༧; རཱུ. ༣༥༠; ནཱི. ༧༢༢; ཙཾ. ༤.༤.༩༦; པཱ. ༥.༤.༡༡༣].

ཨཉྙཔདཏྠེ པཝཏྟཱ ཨཀྑིམྷཱ སམཱསནྟོ ཨ ཧོཏི.

ཝིསཱལཱནི ཨཀྑཱིནི ཡསྶ སོ ཝིསཱལཀྑོ, ཝིརཱུཔཱནི ཨཀྑཱིནི ཡསྶ སོ ཝིརཱུཔཀྑོ, ཨནེཀསཧསྶཱནི ཨཀྑཱིནི ཡསྶ སོ སཧསྶཀྑོ, ལོཧིཏཱནི ཨཀྑཱིནི ཡསྶ སོ ལོཧིཏཀྑོ. ཨེཝཾ ནཱིལཀྑོ, ནཱིལཀྑི ཝཱ. བཧུལཱདྷིཀཱརཱ ཨནཉྙཏྠེཔི, ཨཀྑཱིནཾ པཊིམུཁཾ པཙྩཀྑཾ, ཨཀྑཱིནཾ པརབྷཱགོ པརོཀྑཾ, ཨཀྑཱིནཾ ཏིརོབྷཱགོ ཏིརོཀྑཾ. ཨཀྑིསདྡེན ཙེཏྠ པཉྩིནྡྲིཡཱནི གཡ྄ཧནྟི.

མཧཱཝུཏྟིནཱ ཀྭཙི སམཱསནྟོ ཨ, ཨཱ, ཨིཔཙྩཡཱ ཧོནྟི.

ཏཏྠ ཨཔཙྩཡེ –

ཝཱཡུནོ སཁཱ ཝཱཡུསཁོ, ཝཱཡུསངྑཱཏོ སཁཱ ཨསྶཱཏི ཝཱ ཝཱཡུསཁོ, ཨགྒི, སབྦེསཾ པིཡཱ’པིཡམཛ྄ཛྷཏྟཱནཾ སཁཱཏི སབྦསཁོ, སབྦེ ཝཱ སཁཱཡོ ཨསྶཱཏི སབྦསཁོ, མེཏྟཱཝིཧཱརཱི. ‘‘སབྦམིཏྟོ སབྦསཁོ’’ཏི [ཐེརགཱ. ༦༤༨] པཱལི༹. པཱཔཱནཾ སཁཱཏི པཱཔསཁོ, པཱཔཱ སཁཱརོ ཡསྶཱཏི ཝཱ པཱཔསཁོ. ‘‘པཱཔམིཏྟོ པཱཔསཁོ’’ཏི [དཱི. ནི. ༣.༢༥༣] པཱལི༹. པཧིཏོ པེསིཏོ ཨཏྟཱ ཡེནཱཏི པཧིཏཏྟོ, མཛ྄ཛྷིམོ ཨཏྟཱ སབྷཱཝོ ཡསྶཱཏི མཛ྄ཛྷཏྟོ, ཚཱཏཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟསནྟཱནཾ [སཎྛཱནཾ (མཱུལཔཱཋེ)] ཡསྶཱཏི ཚཱཏཛ྄ཛྷཏྟོ, སུཧིཏོ ཨཏྟཱ ཡསྶཱཏི སུཧིཏཏྟོ ¶ , ཡཏོ སཾཡཏོ ཨཏྟཱ ཡསྶཱཏི ཡཏཏྟོ, ཋིཏོ ཨཏྟཱ ཨསྶཱཏི ཋིཏཏྟོཨིཙྩཱདི.

ཨཱཔཙྩཡེ –

པཙྩཀྑོ དྷམྨོ ཡསྶཱཏི པཙྩཀྑདྷམྨཱ, ཚཱདེཏཱིཏི ཚདོ, མོཧོ, ཝིཝཊོ ཚདོ ཡསྨིནྟི ཝིཝཊཙྪདཱ, སམྨཱསམྦུདྡྷོ.

ཨིཔཙྩཡེ –

སུནྡརོ གནྡྷོ ཡསྶཱཏི སུགནྡྷི, ཀུཙྪིཏོ གནྡྷོ ཡསྶཱཏི དུགྒནྡྷི, པཱུཏིནོ གནྡྷོ ཡསྶཱཏི པཱུཏིགནྡྷི, སུརབྷིནོ གནྡྷོ སུརབྷིགནྡྷི. ‘‘སརཱིརསྶ སུགནྡྷིནོ, གུཎགནྡྷིཡུཏྟོ ཨཧ’’ནྟི པཱལི༹.

ཨིཏི སམཱསནྟཨཔཙྩཡརཱསི.

ནཱནཱདེསརཱསི

༣༧༨. ཨུཏྟརཔདེ [ཀ. ༣༣༣-༣༣༤; རཱུ. ༣༤༤-༣༤༥; ནཱི. ༧༡༧-༧༡༨].

ཨུཏྟརཔདེ པརེ པུབྦཔདེ ཝིདྷི ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨདྷིཀཱརསུཏྟམིདཾ.

‘‘ཨབྲཱཧྨཎོ, ཨནརིཡོ, ཨབྷིཀྑུཀོ, ཨནནྟོ’’ཨིཙྩཱདཱིསུ སམཱསེ ཨུཏྟརཔདེ པརེ ན-ཀཱརསྶ ཨ, ཨན ཧོནྟི.

༣༧༩. ནཁཱདཡོ [ཀ. ༣༢༨; རཱུ. ༣༥༢; ནཱི. ༧༠༨; ཙཾ. ༥.༢.༩༥; པཱ. ༦.༣.༧༥].

ནཁཱདཡོ སདྡཱ ནཔཀཏིཀཱ སིཛ྄ཛྷནྟི.

ནཱ’སྶ ཁམཏྠཱིཏི ནཁོ, ‘ཁ’ནྟི སུཁཾ, དུཀྑཉྩ, ནཱ’སྶ ཀུལམཏྠཱིཏི ནཀུལོ, ཨེཝཾནཱམཀོ བྲཱཧྨཎོ, པུམསྶ སཀཾ པུཾསཀཾ ¶ ནཏྠི པུཾསཀཾ ཨེཏསྨིནྟི ནཔུཾསཀོ, ཁཉྫནཾ ཝེཀལླགམནཾ ཁཏྟཾ, ནཏྠི ཁཏྟཾ ཨེཏསྶཱཏི ནཀྑཏྟཾ, ཀཾ ཝུཙྩཏི སུཁཾ, ཏབྦིརུདྡྷཏྟཱ ཨཀཾ ཝུཙྩཏི དུཀྑཾ, ནཏྠི ཨཀཾ ཨེཏསྨིནྟི ནཱཀོ, སགྒོ, ན མུཉྩཏཱིཏི ནམུཙི, མཱརོ. ན གལཏི ན ཙཝཏཱིཏི ནགརཾ, གེཧེ ཝཏྟབྦེ ‘ཨགཱར’ནྟི སིཛ྄ཛྷཏི.

༣༨༠. ནགོ ཝཱ པཱཎིནི [ཀ. ༣༣༣-༣༣༤; རཱུ. ༣༤༤-༣༤༥; ནཱི. ༧༡༧-༧༡༨; ཙཾ. ༥.༢.༩༦; པཱ. ༦.༣.༧༧; ‘ནགོ ཝཱཔྤཱཎིནི’ (བཧཱུསུ)].

ཨཔཱཎིམྷི ནགོཏི སིཛ྄ཛྷཏི ཝཱ.

ན གཙྪནྟཱིཏི ནགཱ, རུཀྑཱ. ནགཱ, པབྦཏཱ. ཨགཱ, རུཀྑཱ, ཨགཱ, པབྦཏཱ.

ཨཔཱཎིནཱིཏི ཀིཾ? ཨགོ ཝསལོ ཀིཾ ཏེན. ཨེཏྠ ‘ཨགོ’ཏི དུགྒཏཛནོ, ‘ཝསལོ’ཏི ལཱམཀོ, ‘ཀིཾ ཏེནཱ’ཏི ནིནྡཱཝཙནཾ, ‘‘སཱིཏེནཱ’’ཏིཔི པཱཋོ. ཨེཝཾ ནེཀེ, ཨནེཀེ, ནེཀཱནི, ཨནེཀཱནི ཨིཙྩཱདི.

ཨིཏི ན-རཱསི.

༣༨༡. སཧསྶ སོཉྙཏྠེ [ཀ. ༤༠༤; རཱུ. ༣༧༠; ནཱི. ༨༥༩; ཙཾ. ༥.༢.༩༧; པཱ. ༦.༣.༨༢].

ཨཉྙཔདཏྠེ སམཱསེ ཨུཏྟརཔདེ པརེ སཧསྶ སོ ཧོཏི ཝཱ.

པུཏྟེན སཧ ཡོ ཝཏྟཏཱིཏི སཔུཏྟོ, སཧཔུཏྟོ.

ཨཉྙཏྠེཏི ཀིཾ? སཧ ཀཏྭཱ, སཧ ཡུཛ྄ཛྷིཏྭཱ.

༣༨༢. སཉྙཱཡཾ [ཀ. ༤༠༤; རཱུ. ༣༧༠; ནཱི. ༨༥༩; ཙཾ. ༥.༢.༩༨; པཱ. ༦.༣.༧༨].

སཉྙཱཡཾ ཨུཏྟརཔདེ པརེ སཧསྶ སོ ཧོཏི.

སཧ ¶ ཨཱཡཏྟཾ སཱཡཏྟཾ, སཧ པལཱསཾ སཔལཱསཾ, ཨགརུཀཱརསྶེཏཾ ནཱམཾ.

༣༨༣. ཨཔཙྩཀྑེ [ཀ. ༤༠༤; རཱུ. ༣༠༧; ནཱི. ༨༥༩; ཙཾ. ༥.༢.༩༩; པཱ. ༦.༣.༨༠].

ཨཔཙྩཀྑེ གམྱམཱནེ ཨུཏྟརཔདེ པརེ སཧསྶ སོ ཧོཏི.

ཨོཌྜིཡཏི ཨེཏཱཡཱཏི ཨོཌྜི, པཱསོ. ཨོཌྜིཡཱ སཧ ཡོ ཝཏྟཏཱིཏི སོཌྜི, ཀཔོཏོ. ཨིདྷ ‘ཨོཌྜི’ ཨཔཙྩཀྑཱ. ‘‘སཱགྒི ཀཔོཏོ’’ཏིཔི པཱཋོ, པིཙུནཱ སཧ ཝཏྟཏཱིཏི སཔིཙུཀཱ, ཝཱཏམཎྜལིཀཱ, སཱ ཙ ཨཔཙྩཀྑཱ, ཨུགྒནྟྭཱ ཨཱཀཱསེ པརིབྦྷམནྟཾ པིཙུསངྒྷཱཊཾ དིསྭཱ ཉཱཏབྦཱ. ‘‘སཔིསཱཙཱ ཝཱཏམཎྜལིཀཱ’’ཏིཔི པཱཋོ. ཨེཝཾ སརཛཱ, ཝཱཏཱ, སརཀྑསཱི, རཏྟི.

༣༨༤. ཨཀཱལེ སཀཏྠསྶ [ཀ. ༤༠༤; རཱུ. ༣༧༠; ནཱི. ༨༥༩; ཙཾ. ༥.༢.༡༡༠; པཱ. ༦.༣.༨༡].

སཀཏྠཔྤདྷཱནསྶ སཧསདྡསྶ སོ ཧོཏི ཨཀཱལེ ཨུཏྟརཔདེ པརེ.

སབྲཧྨཾ, སཙཀྐཾ.

ཨཀཱལེཏི ཀིཾ? སཧ པུབྦཎྷཾ, སཧ པརཎྷཾ, སུནཀྑཏྟེན སཧ པཝཏྟཾ པུབྦཎྷཾ, པརཎྷནྟི ཨཏྠོ.

༣༨༥. གནྠནྟཱདྷིཀྱེ [ཀ. ༤༠༤; རཱུ. ༣༧༠; ནཱི. ༨༥༩; ཙཾ. ༥.༢.༡༠༡; པཱ. ༦.༣.༧༩].

གནྠསྶ ཨནྟོ གནྠནྟོ. ཡཐཱ ཏཾ ཀཙྩཱཡནགནྠསྶ ཨནྟོ ཨུཎཱདིཀཔྤོ, ཨདྷིཀབྷཱཝོ ཨཱདྷིཀྱཾ, གནྠནྟེ ཙ ཨཱདྷིཀྱེ ཙ ཝཏྟམཱནསྶ སཧསདྡསྶ སོ ཧོཏི ཨུཏྟརཔདེ པརེ.

སཧ ¶ ཨུཎཱདིནཱ’ ཡཾ ཨདྷིཡཏེཏི ཏཾ སོཎཱདི, སཀལཾ ཀཙྩཱཡནཾ ཨདྷཱིཏེཏྱཏྠོ. སཧ མུཧུཏྟེན སཀལཾ ཛོཏིཾ ཨདྷཱིཏེ སམུཧུཏྟཾ, ཛོཏཱིཏི ནཀྑཏྟསཏྠཾ.

ཨཱདྷིཀྱེ – སདོཎཱ, ཁཱརཱི, སཀཧཱཔཎཾ, ནིཀྑཾ, སམཱསཀཾ, ཀཧཱཔཎཾ. ནིཙྩཏྠམིདཾ སུཏྟཾ.

༣༨༦. སམཱནསྶ པཀྑཱདཱིསུ ཝཱ [ཀ. ༤༠༤; རཱུ. ༣༧༠; ནཱི. ༨༥༩; ཙཾ. ༥.༢.༡༠༣-༤; པཱ. ༦.༣.༨༤-༨༦].

པཀྑཱདཱིསུ ཨུཏྟརཔདེསུ སམཱནསྶ སོ ཧོཏི ཝཱ.

སམཱནོ པཀྑོ སཧཱཡོ སཔཀྑོ, སམཱནོ པཀྑོ ཡསྶཱཏི ཝཱ སཔཀྑོ, སམཱནཔཀྑོ ཝཱ. ཨེཝཾ སཛཱཏི, སམཱནཛཱཏི, སཛནཔདོ, སརཏྟི.

སམཱནོ པཏི ཡསྶཱ སཱ སཔཏི. ཨེཝཾ སནཱབྷི, སབནྡྷུ, སབྲཧྨཙཱརཱི, སནཱམོ. ཨཝ྄ཧཡཾ ཝུཙྩཏི ནཱམཾ, ཙནྡེན སམཱནཾ ཨཝ྄ཧཡཾ ཡསྶ སོ ཙནྡསཝ྄ཧཡོ, སགོཏྟོ, ཨིནྡེན སམཱནཾ གོཏྟཾ ཡསྶ སོ ཨིནྡསགོཏྟོ, སརཱུཔཾ, སཊྛཱནཾ. ཧརི ཝུཙྩཏི སུཝཎྞཾ, ཧརིནཱ སམཱནོ ཝཎྞོ ཡསྶ སོ ཧརིསྶཝཎྞོ, སསྶ དྭིཏྟཾ. ཨེཝཾ སིངྒཱིནིཀྑསཝཎྞོ, སཝཡོ, སདྷནོ, སདྷམྨོ, སཛཱཏིཡོ.

པཀྑཱདཱིསཱུཏི ཀིཾ? སམཱནསཱིལོ.

༣༨༧. ཨུདརེ ཨིཡེ [ཀ. ༤༠༤; རཱུ. ༣༧༠; ནཱི. ༨༥༩; ཙཾ. ༥.༢.༡༠༥; པཱ. ༦.༣.༨༨].

ཨིཡཡུཏྟེ ཨུདརེ པརེ སམཱནསྶ སོ ཧོཏི ཝཱ.

སམཱནེ ཨུདརེ ཛཱཏོ སོདརིཡོ, སམཱནོདརིཡོ.

ཨིཡེཏི ཀིཾ? སམཱནོདརཏཱ.

ཨཉྙེསུཔི ¶ སམཱནསྶ སོ ཧོཏི, ཙནྡེན སམཱནཱ སིརཱི ཡསྶ ཏཾ ཙནྡསྶསིརཱིཀཾ, མུཁཾ. ཨེཝཾ པདུམསྶསིརཱིཀཾ, ཝདནཾ.

མཧཱཝུཏྟིནཱ སནྟཱདཱིནཉྩ སོ ཧོཏི, སཾཝིཛྫཏི ལོམཾ ཨསྶཱཏི སལོམཀོ. ཨེཝཾ སཔཀྑཀོ, སཾཝིཛྫནྟི ཨཱསཝཱ ཨེཏེསནྟི སཱསཝཱ, སཾཝིཛྫནྟི པཙྩཡཱ ཨེཏེསནྟི སཔྤཙྩཡཱ, སཾཝིཛྫནྟི ཨཏྟནོ ཨུཏྟརིཏརཱ དྷམྨཱ ཨེཏེསནྟི སཨུཏྟརཱ, སནྟོ པུརིསོ སཔྤུརིསོ. ཏཐཱ སཛྫནོ, སདྡྷམྨོ, སནྟསྶ བྷཱཝོ སབྦྷཱཝོ ཨིཙྩཱདི.

ཨིཏི ས-རཱསི.

༣༨༨. ཨིམསྶིདཾ [ཀ. ༡༢༩; རཱུ. ༢༢༢; ནཱི. ༣༠༥].

ཨུཏྟརཔདེ པརེ ཨིམསྶ ཨིདཾ ཧོཏི.

ཨཡཾ ཨཏྠོ ཨེཏསྶཱཏི ཨིདམཏྠཱི, སམཱསནྟེ ཨཱི, ཨིདམཏྠིནོ བྷཱཝོ ཨིདམཏྠིཏཱ. ཨཡཾ པཙྩཡོ ཨེཏེསནྟི ཨིདཔྤཙྩཡཱ, ཨིདཔྤཙྩཡཱནཾ བྷཱཝོ ཨིདཔྤཙྩཡཏཱ. ‘‘ཨིམེསཾ པཙྩཡཱ ཨིདཔྤཙྩཡཱ, ཨིདཔྤཙྩཡཱ ཨེཝ ཨིདཔྤཙྩཡཏཱ’’ཏིཔི ཡོཛེནྟི. ‘ཨིད’ནྟི ནིཔཱཏཔདམྤི ཨཏྠི, ‘‘རཱུཔཉྩ ཧིདཾ བྷིཀྑཝེ ཨཏྟཱ ཨབྷཝིསྶཱ, ཝེདནཱ ཙ ཧིདཾ. སཉྙཱ ཙ ཧིདཾ. སངྑཱརཱ ཙ ཧིདཾ བྷིཀྑཝེ ཨཏྟཱ ཨབྷཝིསྶཾསུ’’ ཨིཙྩཱདི [མཧཱཝ. ༢༠].

༣༨༩. པུཾ པུམསྶ ཝཱ [ཀ. ༨༢; རཱུ. ༡༤༩].

ཨུཏྟརཔདེ པརེ པུམསྶ པུཾ ཧོཏི ཝཱ.

པུམསྶ ལིངྒཾ པུལླིངྒཾ, པུམསྶ བྷཱཝོ པུམྦྷཱཝོ, པུམཱ ཙ སོ ཀོཀིལོ ཙཱཏི པུངྐོཀིལོ, པུམཱ ཙ སོ གོ ཙཱཏི པུངྒཝོ, ‘གོ ཏྭཙཏྠེ…’ཏི ཨཔཙྩཡོ, ནཔུཾསཀོ.

ཝཱཏི ཀིཾ? པུམིཏྠཱི.

༣༩༠. ཊ ནྟནྟཱུནཾ [ཀ. ༡༢༦; རཱུ. ༡༠༡; ནཱི. ༣༠༡].

ཨུཏྟརཔདེ ¶ པརེ ནྟ, ནྟཱུནཾ ཊ ཧོཏི ཝཱ ཀྭཙི.

བྷཝཾ པཏིཊྛོ ཡེསཾ ཏེ བྷཝཾཔཏིཊྛཱ, བིནྡཱགམོ. བྷགཝཱ མཱུལཾ ཡེསཾ ཏེ བྷགཝཾམཱུལཀཱ, དྷམྨཱ. ཨེཝཾ བྷགཝཾཔཊིསརཎཱ, དྷམྨཱ.

བཧུལཱདྷིཀཱརཱ ཏརཱདཱིསུ ཙ པརེསུ, མཧནྟཱིནཾ ཨཏིསཡེན མཧཱཏི མཧཏྟརཱི, རཏྟཉྙཱུནཾ མཧནྟསྶ བྷཱཝོ རཏྟཉྙུམཧཏྟཾ. ཨེཝཾ ཛཱཏིམཧཏྟཾ, གུཎམཧཏྟཾ, པུཉྙམཧཏྟཾ, ཨརཧནྟསྶ བྷཱཝོ ཨརཧཏྟཾ.

༣༩༡. ཨ [ཀ. ༦༤༢; རཱུ. ༥༨༩; ནཱི. ༡༢༦༩; ཙཾ. ༥.༢.༡༠༦; པཱ. ༦.༣.༨༩].

ཨུཏྟརཔདེ པརེ ནྟ, ནྟཱུནཾ ཨ ཧོཏི.

བྷཝནྟཔཏིཊྛཱ, མཡཾ, གུཎཝནྟཔཏིཊྛཱ, མཡཾ.

༣༩༢. རཱིརིཀྑཀེསུ [ཀ. ༦༤༢; རཱུ. ༥༨༩; ནཱི. ༡༢༦༩; ཙཾ. ༥.༢.༡༠༧; པཱ. ༦.༣.༨༩-༩༠].

རཱི, རིཀྑ, ཀཔཙྩཡནྟེསུ པརེསུ སམཱནསྶ སོ ཧོཏི.

ནིཙྩསམཱསཏྟཱ ཨཉྙཔདེན ཝིགྒཧོ, སཾཝིཛྫཏཱིཏི སམཱནོ, པཙྩཀྑེ ཝིཡ ཙིཏྟེ ཨུཔལབྦྷཏཱིཏི ཨཏྠོ. སམཱནོ ཝིཡ སོ དིསྶཏཱིཏི སདཱི, སདིཀྑོ, སདིསོ, སམཱནཱ ཝིཡ ཏེ དིསྶནྟཱིཏི སདིསཱ.

༣༩༣. ནྟཀིམིམཱནཾ ཊཱཀཱིཊཱི [ཀ. ༡༢༦; རཱུ. ༡༠༡; ནཱི. ༣༠༡].

ཏེསུ པརེསུ ནྟཔཙྩཡནྟསྶ ཙ ཀིཾ, ཨིམསདྡཱནཉྩ ཀམེན ཊཱ, ཀཱི, ཊཱི ཧོནྟི.

བྷཝཾ ¶ ཝིཡ སོ དིསྶཏཱིཏི བྷཝཱདཱི, བྷཝཱདིཀྑོ, བྷཝཱདིསོ, ཀོ ཝིཡ སོ དིསྶཏཱིཏི ཀཱིདཱི, ཀཱིདིཀྑོ, ཀཱིདིསོ, ཨཡཾ ཝིཡ སོ དིསྶཏཱིཏི ཨཱིདཱི, ཨཱིདིཀྑོ, ཨཱིདིསོ.

༣༩༤. སབྦཱདཱིནམཱ [ཀ. ༦༤༢; རཱུ. ༥༨༩; ནཱི. ༡༢༦༩; ཙཾ. ༥.༢.༡༠༨; པཱ. ༦.༣.༩༡].

ཏེསུ པརེསུ སབྦཱདིནཱམཀཱནཾ ཡ, ཏ, ཨེཏ, ཨཉྙ, ཨམྷ, ཏུམྷསདྡཱནཾ ཨནྟོ ཨཱ ཧོཏི.

ཡཱདཱི, ཡཱདིཀྑོ, ཡཱདིསོ, ཏཱདཱི, ཏཱདིཀྑོ, ཏཱདིསོ, ཨེཏཱདཱི, ཨེཏཱདིཀྑོ, ཨེཏཱདིསོ.

༣༩༥. ཝེཏསྶེཊ [ཀ. ༦༤༢; རཱུ. ༥༨༩; ནཱི. ༡༢༦༩].

ཏེསུ པརེསུ ཨེཏསྶ ཨེཊ ཧོཏི ཝཱ.

ཨེདཱི, ཨེདིཀྑོ, ཨེདིསོ, ཨཉྙཱདཱི, ཨཉྙཱདིཀྑོ, ཨཉྙཱདིསོ, ཨམྷཱདཱི, ཨམྷཱདིཀྑོ, ཨམྷཱདིསོ, ཏུམྷཱདཱི, ཏུམྷཱདིཀྑོ, ཏུམྷཱདིསོ.

༣༩༦. ཏུམྷམྷཱནཾ ཏཱམེཀསྨིཾ [ཀ. ༦༤༢; རཱུ. ༥༨༩; ནཱི. ༡༢༦༩].

ཏེསུ པརེསུ ཨེཀཝཙནེ པཝཏྟཱནཾ ཏུམྷ’ མྷསདྡཱནཾ ཏཱ, མཱ ཧོནྟི ཝཱ.

ཨཧཾ ཝིཡ སོ དིསྶཏཱིཏི མཱདཱི, མཱདིཀྑོ, མཱདིསོ, ཏྭཾ ཝིཡ སོ དིསྶཏཱིཏི ཏཱདཱི, ཏཱདིཀྑོ, ཏཱདིསོ.

ཨེཀསྨིནྟི ཀིཾ? ཨམྷེ ཝིཡ ཏེ དིསྶནྟཱིཏི ཨམྷཱདིནོ, ཨམྷཱདིཀྑཱ, ཨམྷཱདིསཱ, ཏུམྷེ ཝིཡ ཏེ དིསྶནྟཱིཏི ཏུམྷཱདིནོ, ཏུམྷཱདིཀྑཱ, ཏུམྷཱདིསཱ. ཨེཏྠ ཙ ཨུཔམཱནཏྠསྶེཝ ཨེཀཏྟཾ ཨིཙྪཱིཡཏི, ཏསྨཱ ཨཧཾ ཝིཡ ཏེ དིསྶནྟཱིཏི མཱདིསཱ ¶ ཏྭཾ ཝིཡ ཏེ དིསྶནྟཱིཏི ཏཱདིནོ, ཏཱདིསཱཏིཔི ཡུཛྫནྟི. ‘‘མཱདིསཱ ཝེ ཛིནཱ ཧོནྟི, ཡེ པཏྟཱ ཨཱསཝཀྑཡ’’ནྟི [མཧཱཝ. ༡༡] པཱལི༹, ཨིམཱནི པདཱནི ཨུཔརི ཀིཏཀཎྜེཔི ཨཱགམིསྶནྟི.

༣༩༧. ཏཾམམཉྙཏྲ [ཀ. ༡༤༣; རཱུ. ༢༣༥; ནཱི. ༣༢༢].

རཱི, རིཀྑ, ཀཔཙྩཡེཧི ཨཉྙསྨིཾ ཨུཏྟརཔདེ པརེ ཏུམྷ’མྷཱནཾ ཏཾ, མཾཨཱདེསཱ ཧོནྟི ཀྭཙི.

ཏྭཾ ལེཎཾ ཡེསཾ ཏེ ཏཾལེཎཱ, ཨཧཾ ལེཎཾ ཡེསཾ ཏེ མཾལེཎཱ [སཾ. ནི. ༤.༣༥༩]. ཨེཝཾ ཏཾདཱིཔཱ, མཾདཱིཔཱ [སཾ. ནི. ༤.༣༥༩], ཏཾཔཊིསརཎཱ, མཾཔཊིསརཎཱ.

༣༩༨. མནཱདྱཱཔཱདཱིནམོ མཡེ ཙ [ཀ. ༡༨༣; རཱུ. ༣༨༦; ནཱི. ༣༧༥].

ཨུཏྟརཔདེ མཡཔཙྩཡེ ཙ པརེ མནཱདཱིནཾ ཨཱཔཱདཱིནཉྩ ཨོ ཧོཏི.

མནོསེཊྛཱ, མནོམཡཱ, རཛོཛལླཾ, རཛོམཡཾ, སབྦོ མནོགཎོ ཨིདྷ ཝཏྟབྦོ, ཨཱཔོདྷཱཏུ, ཨཱཔོམཡཾ. ཨནུཡནྟི དིསོདིསཾ [དཱི. ནི. ༣.༢༨༡], ཛཱིཝ ཏྭཾ སརདོསཏཾ [ཛཱ. ༡.༢.༩].

༣༩༩. པརསྶ སངྑྱཱསུ [ཀ. ༣༦; རཱུ. ༤༧; ནཱི. ༡༣༠].

སངྑྱཱསུ པརཱསུ པརསྶ ཨོ ཧོཏི.

པརོསཏཾ, པརོསཧསྶཾ, པརོཔཎྞཱས དྷམྨཱ, ཨིདྷ པརསདྡོ ‘‘ཨིནྡྲིཡཔརོཔརིཡཏྟ’’ནྟི ཨེཏྠ ཝིཡ ཨདྷིཀཏྠཝཱཙིསདྡནྟརཾ, ན སབྦནཱམཾ.

༤༠༠. ཛནེ པུཐསྶུ [ཀ. ༤༩; རཱུ. ༤༤; ནཱི. ༡༢༩].

ཛནེ ¶ པརེ པུཐསྶ ཨུ ཧོཏི.

ཨརིཡེཧི པུཐགེཝཱཡཾ ཛནོཏི པུཐུཛྫནོ. ཨཔི ཙ པཱལི༹ནཡེ པུཐུསདྡོཡེཝ བཧུལཾ དིསྶཏི, པུཐུ ཀིལེསེ ཛནེནྟཱིཏི པུཐུཛྫནཱ, པུཐུ ནཱནཱསཏྠཱརཱནཾ མུཁཾ ཨུལློཀེནྟཱིཏི པུཐུཛྫནཱ, པུཐུ ནཱནཱཨོགྷེཧི ཝུཡ྄ཧནྟཱིཏི པུཐུཛྫནཱ [མཧཱནི. ༥༡, ༩༤], སཉྙཱནཱནཱཏྟཔུཐུཏྟཔབྷེདཾ པཊིཙྩ ཏཎྷཱནཱནཱཏྟཔུཐུཏྟཔབྷེདོ ཧོཏི [དྷ. ས. ཨཊྛ. ༡], ཨིངྒྷ ཨཉྙེཔི པུཙྪསྶུ, པུཐཱུ སམཎབྲཱཧྨཎེ [སཾ. ནི. ༡.༢༤༦]. གཱམཱ གཱམཾ ཝིཙརིསྶཾ, སཱཝཀེ ཝིནཡཾ པུཐཱུ, ཨཱཡཏཱནི པུཐཱུནི ཙ, པུཐུནཱ ཝིཛྫུཝཎྞིནཱ [ཛཱ. ༢.༢༢.༩༦༨], པུཐུཀཱཡཱ པུཐུབྷཱུཏཱ ཨིཙྩཱདི. ཏསྨཱ ‘‘པུཐགེཝ, པུཐཀྐརཎེ’’ ཨིཙྩཱདཱིསུ ཐུསྶ ཨུཀཱརསྶ ཨཀཱརོ [ཨཀཱརོཏི?] ཡུཛྫཏི.

༤༠༡. སོ ཚསྶཱཧཱཡཏནེསུ ཝཱ [ཀ. ༣༧༤; རཱུ. ༤༠༨; ནཱི. ༨༠༤].

ཨཧེ ཙ ཨཱཡཏནེ ཙ པརེ ཚསྶ སོ ཧོཏི ཝཱ.

ཚ ཨཧཱནི སཱཧཾ. ཨཏྠི སཱཧསྶ ཛཱིཝིཏཾ [ཛཱ. ༢.༢༢.༣༡༤], ‘སཱཧསྶཱ’ཏི སཱཧཾ+ཨསྶཱཏི ཚེདོ. སལཱ༹ཡཏནཾ.

ཝཱཏི ཀིཾ? ཚཱཧཔྤཊིཙྪནྣཱ ཨཱཔཏྟི [ཙཱུལ༹ཝ. ༡༣༤], ཚ ཨཱཡཏནཱནི.

༤༠༢. ལྟུཔིཏཱདཱིནམཱརངྲང [ཀ. ༢༠༠; རཱུ. ༡༥༩; ནཱི. ༤༡༥; ཙཾ. ༥.༢.༢༠; པཱ. ༦.༣.༣༢].

སམཱསུཏྟརཔདེ པརེ ལྟུཔཙྩཡནྟཱནཾ པིཏཱདཱིནཉྩ ཀམེན ཨཱརང, རང ཧོནྟི ཝཱ.

སཏྠུནོ ¶ དསྶནཾ སཏྠཱརདསྶནཾ. ཨེཝཾ ཀཏྟཱརནིདྡེསོ. མཱཏཱ ཙ པིཏཱ ཙ མཱཏརཔིཏརོ, མཱཏཱཔིཏཱུསུ སཾཝཌྜྷོ མཱཏཱཔིཏརསཾཝཌྜྷོ.

ཝཱཏི ཀིཾ? སཏྠུདསྶནཾ, ཀཏྟུ ནིདྡེསོ, མཱཏཱཔིཏརོ.

༤༠༣. ཝིཛྫཱཡོནིསམྦནྡྷཱིནམཱ ཏཏྲ ཙཏྠེ [ཀ. ༡༩༩; རཱུ. ༡༥༨; ནཱི. ༧༣༦; ཙཾ. ༥.༢.༢༡; པཱ. ༦.༣.༢༥].

ཙཏྠསམཱསེ ཝིཛྫཱསམྦནྡྷཱིནཾ ཡོནིསམྦནྡྷཱིནཉྩ ལྟུཔིཏཱདཱིནཾ ཨཱ ཧོཏི ཏེསྭེཝ པརེསུ.

མཱཏཱཔིཏཱ, མཱཏཱཔིཏརོ ཨིཙྩཱདི.

ཏཏྲཱཏི ཀིཾ? མཱཏུཡཱ བྷཱཏཱ མཱཏུབྷཱཏཱ.

ཨེཏྠ ཙ ཝིཛྫཱསིཔྤཱནི སིཀྑཱཔེནྟཱ ཨཱཙརིཡཱ སིསྶཱནཾ ཝིཛྫཱསམྦནྡྷཱི མཱཏཱཔིཏརོ ནཱམ.

༤༠༤. པུཏྟེ [ཀ. ༡༩༩; རཱུ. ༡༥༨; ནཱི. ༧༣༦; ཙཾ. ༥.༢.༢༢; པཱ. ༦.༣.༢༥].

ཙཏྟེ པུཏྟེ པརེ ཝིཛྫཱཡོནིསམྦནྡྷཱིནཾ ལྟུཔིཏཱདཱིནཾ ཨཱ ཧོཏི.

མཱཏཱཔུཏྟཱ གཙྪནྟི, པིཏཱཔུཏྟཱ གཙྪནྟི. མཧཱཝུཏྟིནཱ ཏེསཉྩ ཨི ཧོཏི, མཱཏིཔཀྑོ, པིཏིཔཀྑོ. མཱཏིགྷོ ལབྷཏེ དུཁཾ [ཛཱ. ༢.༡༩.༡༡༨], པིཏིགྷོ ལབྷཏེ དུཁཾ, མཱཏྟིཀཾ དྷནཾ, པེཏྟིཀཾ དྷནཾ [པཱརཱ. ༣༤]. ཨེཏྠ ཙ མཱཏུཡཱ སནྟཀཾ མཱཏྟིཀཾ, པིཏུནོ སནྟཀཾ པེཏྟིཀཾ, དྭིཏྟཾ ཝུདྡྷི ཙ. མཱཏིཏོ, པིཏིཏོ, བྷཱཏཱ ཨེཝ བྷཱཏིཀོ, བྷཱཏིཀརཱཛཱ.

༤༠༥. ཛཱཡཱཡ ཛཱཡཾ པཏིམྷི [ཀ. ༣༣༩; རཱུ. ༣༥༨; ནཱི. ༧༣༡; ‘…ཛཡཾ པཏིམྷི’ (བཧཱུསུ)].

པཏིམྷི ¶ པརེ ཛཱཡཱསདྡསྶ ཛཱཡཾ ཧོཏི.

པུཏྟཾ ཛནེཏཱིཏི ཛཱཡཱ, ཛཱཡཱ ཙ པཏི ཙ ཛཱཡམྤཏཱི [ཛཡམྤཏཱི (བཧཱུསུ)]. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཛཱཡམྤཏཱི’’ཏི ཨིདཾ སནྡྷིཝིདྷིནཱཝ སིདྡྷཾ, ཏསྨཱ ‘‘ཛམྤཏཱི’’ཏིཔཱཋོ སིཡཱ ཡཐཱ ‘‘དེཝརཱཛཱ སུཛམྤཏཱི’ [སཾ. ནི. ༡.༢༦༤]’ཏི, ཡཐཱ ཙ སཀྐཏགནྠེསུ ‘‘དཱརོ ཙ པཏི ཙ དམྤཏཱི’’ཏི. ཨིདྷ པན མཧཱཝུཏྟིནཱ པཏིམྷི སུཛཱཏཱཡ སུཛཾ ཧོཏི, དཱརསྶ ཙ དཾ ཧོཏི, ཏཐཱ ཛཱཡཱ ཙ པཏི ཙ ཛམྤཏཱིཏི ནིཊྛཾ གནྟབྦཾ.

ཡཉྩ ཝུཏྟིཡཾ ‘‘ཛཱནིཔཏཱིཏི པཀཏྱནྟརེན སིདྡྷཾ, ཏཐཱ དམྤཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ པུཏྟཾ ཛནེཏཱིཏི ཛཱནཱི. ཛཱནཱི ཙ པཏི ཙ ཛཱནཱིཔཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. ‘‘ཏུདམྤཏཱི’’ཏི པཱཋོ. ཀཙྩཱཡནེ ཙ ‘ཛཱཡཱཡ ཏུ དཾཛཱནི པཏིམྷཱི’ཏི. ཏཏྠ ཏུསདྡོ པདཔཱུརཎམཏྟེ ཡུཛྫཏི.

༤༠༦. སཉྙཱཡམུདོདཀསྶ [ཀ. ༤༠༤; རཱུ. ༣༧༠; ནཱི. ༢༥༧; ཙཾ. ༥.༢.༦༥; པཱ. ༦.༣.༥༧].

སཉྙཱཡཾ གམྱམཱནཱཡཾ ཨུཏྟརཔདེ པརེ ཨུདཀསྶ ཨུདོ ཧོཏི.

ཨུདཀཾ དྷཱརེཏཱིཏི ཨུདདྷི, མཧནྟཾ ཨུདཀཾ དྷཱརེཏཱིཏི མཧོདདྷི, ཨུདཀཾ པིཝནྟི ཨེཏྠཱཏི ཨུདཔཱནཾ, ཨུདཀཾ པིཝནྟི ཨེཏཱཡཱཏི ཨུདཔཱཏི.

༤༠༧. ཀུམྦྷཱདཱིསུ ཝཱ [ཀ. ༤༠༤; རཱུ. ༣༧༠; ནཱི. ༢༥༧; ཙཾ. ༥.༢.༦༩; པཱ. ༦.༣.༥༩].

ཀུམྦྷཱདཱིསུ པརེསུ ཨུདཀསྶ ཨུདོ ཧོཏི ཝཱ.

ཨུདཀསྶ ¶ ཀུམྦྷོ ཨུདཀུམྦྷོ, ཨུདཀཀུམྦྷོ. ཨེཝཾ ཨུདཔཏྟོ, ཨུདཀཔཏྟོ, ཨུདབིནྡུ, ཨུདཀབིནྡུ. མཧཱཝུཏྟིནཱ སྱཱདཱིསུཔི, ‘‘ནཱིལོདཱ པོཀྑརཎཱི’’ཏི པཱལི༹.

༤༠༨. སོཏཱདཱིསུ ལོཔོ [ཀ. ༤༠༤; རཱུ. ༣༧༠; ནཱི. ༢༥༦].

སོཏཱདཱིསུ པརེསུ ཨུདཀསྶ ཨུསྶ ལོཔོ ཧོཏི.

ཨུདཀསྶ སོཏཾ དཀསོཏཾ, ཨུདཀེ རཀྑསོ དཀརཀྑསོ, ཨུདཀཾ ཨཱསཡོ ཡེསཾ ཏེ དཀཱསཡཱ, པཱཎཱ. མཧཱཝུཏྟིནཱ སྱཱདཱིསུཔི, ‘‘དཀེ དཀཱསཡཱ སེནྟཱི’’ཏི [སཾ. ནི. ༣.༧༨ (ཐོཀཾ ཝིསདིསཾ)] པཱལི༹.

༤༠༩. པུབྦཱཔརཛྫསཱཡམཛ྄ཛྷེཧཱཧསྶ ཎྷོ [ཀ. ༤༠༤; རཱུ. ༣༧༠; ནྷོ (སཱི.)].

པུབྦཱདཱིཧི པརསྶ ཨཧསྶ ཎྷོ ཧོཏི.

པུབྦཎྷོ, ཨཔརཎྷོ, ཨཛྫཎྷོ, སཱཡཎྷོ [སཱཡནྷོ], མཛ྄ཛྷཎྷོ.

ནཱནཱདེསརཱསི ནིཊྛིཏོ.

ཨབྱཡརཱསི

༤༡༠. ཀུཔཱདཡོ ནིཙྩམསྱཱདིཝིདྷིམྷི [ཀ. ༣༢༤; རཱུ. ༣༣༩; ཙཾ. ༢.༢.༢༤; པཱ. ༢.༢.༡༨].

སྱཱདིཝིདྷིཏོ ཨཉྙཏྠ ཀུཨཱདཡོ པཱདཡོ ཙ སདྡཱ སྱཱདྱནྟེན སཧ ནིཙྩཾ ཨེཀཏྠཱ ཧོནྟི.

ཀུཙྪིཏོ བྲཱཧྨཎོ ཀུབྲཱཧྨཎོ, ཨཱིསཀཾ ཨུཎྷཾ ཀདུཎྷཾ, པཱཀཊོ ཧུཏྭཱ བྷཝཏཱིཏི པཱཏུབྷཱུཏོ, ཨཱཝཱི [‘ཨཱཝི’པི དིསྶཏི] ཧུཏྭཱ བྷཝཏཱིཏི ཨཱཝཱིབྷཱུཏོ, ཏུཎྷཱི བྷཝཏཱིཏི ཏུཎྷཱིབྷཱུཏོ, པམུཁོ ནཱཡཀོ པནཱཡཀོ, པཀཱརེན ཀརིཏྭཱ པཀརིཏྭཱ ¶ པཀཱརེན ཀཏཾ པཀཏཾ, པཋམཾ ཝཱ ཀཏཾ པཀཏཾ, ཝིརཱུཔོ པུརིསོ དུཔྤུརིསོ. ཨེཝཾ དུཀྐཊཾ, སོབྷཎོ པུརིསོ སུཔུརིསོ. ཨེཝཾ སུཀཏཾ, ཨབྷིདྷམྨོ, ཨབྷིཏྠུཏོ, བྷུསཾ ཀལཱ༹རོ ཨཱཀལཱ༹རོ, བྷུསཾ བནྡྷོ ཨཱབནྡྷོ ཨིཙྩཱདི.

པཱདཡོ པཀཏཱདྱཏྠེ པཋམཱཡ ཨེཀཏྠཱ ཧོནྟི, པཀཏོ ཨཱཙརིཡོ པཱཙརིཡོ. ཨེཝཾ པཡྻཀོ, པརོ ཨནྟེཝཱསཱི པནྟེཝཱསཱི, པརོ པུཏྟོ པཔུཏྟོ, པརོ ནཏྟཱ པནཏྟཱ.

ཨཏྱཱདཡོ ཨཏིཀྐནྟཱདྱཏྠེ དུཏིཡཱཡ, མཉྩཾ ཨཏིཀྐནྟོ ཨཏིམཉྩོ. ཨེཝཾ ཨཏིབཱལོ, ཨཏིཝེལཱ.

ཨཝཱདཡོ ཀུཊྛཱདྱཏྠེ ཏཏིཡཱཡ, ཀོཀིལཱཡ ཨཝཀུཊྛཾ ཝནཾ ཨཝཀོཀིལཾ, ‘ཨཝཀུཊྛ’ནྟི ཚཌྜིཏནྟི ཝདནྟི. ཨེཝཾ ཨཝམཡཱུརཾ.

པརིཡཱདཡོ གིལཱནཱདྱཏྠེ ཙཏུཏྠིཡཱ, ཨཛ྄ཛྷཱཡིཏུཾ གིལཱནོ པརིཡཛ྄ཛྷེནོ.

ནྱཱདཡོ ནིཀྑནྟཱདྱཏྠེ པཉྩམིཡཱ, ཀོསམྦིཡཱ ནིཀྑནྟོ ནིཀྐོསམྦི, ཝཱནཏོ ནིཀྑནྟཾ ནིབྦཱནཾ.

ཨསྱཱདིཝིདྷིམྷཱིཏི ཀིཾ? རུཀྑཾ པཏི ཝིཛྫོཏཏེ.

༤༡༡. ཙཱི ཀྲིཡཏྠེཧི [ཙཾ. ༢.༢.༢༥; པཱ. ༡.༤.༦༠, ༦༡].

ཙཱིཔཙྩཡནྟོ སདྡོ ཀྲིཡཏྠེཧི སདྡེཧི སཧ ཨེཀཏྠོ ཧོཏི.

བལསཱ ཀིརིཡ བལཱིཀིརིཡ, པཱཀཊཱིཀིརིཡ, པཱཀཊཱིབྷུཡྻ, པཱཀཊཱིབྷཝིཡ.

༤༡༢. བྷཱུསནཱདརཱནཱདརཱདཱིསྭེཧི སཧ [ཙཾ. ༢.༢.༢༧; པཱ. ༡.༤.༦༣, ༦༤].

ཨལམཱདཡོ ¶ སདྡཱ བྷཱུསནཱདཱིསུ ཨཏྠེསུ ཨེཏེཧི ཀྲིཡཏྠེཧི སཧ ཨེཀཏྠཱ ཧོནྟི.

བྷཱུསནཾ ཨཀཱསཱིཏི ཨལཾཀིརིཡ, སམཾ ཨཱདརཾ ཨཀཱསཱིཏི སཀྐཙྩ, ཨསམཾ ཨནཱདརཾ ཨཀཱསཱིཏི ཨསཀྐཙྩ, བིནྡུནོ པརརཱུཔཏྟཾ.

བྷཱུསནཱདཱིསཱུཏི ཀིཾ? ཨལཾ བྷུཏྭཱ གཏོ, ‘ཨལ’ནྟི པརིཡཏྟཾ, སཀྐཏྭཱ གཏོ, སོབྷཎཾ ཀཏྭཱཏྱཏྠོ. ‘‘ཀཙྩ, ཀིརིཡ’’ ཨིཙྩཱདིནཱ སཾཁིཏྟརཱུཔེཧི ཨུཔཔདེན སཧ སིདྡྷེཧི ཨེཝ ཨེཀཏྠསཉྙཱ, ན ‘‘ཀཏྭཱ’’ ཨིཙྩཱདིནཱ ཨསཾཁིཏྟརཱུཔེཧི ཝིསུཾ སིདྡྷེཧཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༤༡༣. ཨཉྙེ ཙ [ཀ. ༣༢༤, ༣༢༧; རཱུ. ༣༣༩, ༣༥༡; ནཱི. ༦༨༢-༦༨༨, ཙཾ. ༢.༢.༣༠, ༣༣, ༣༤, ༣༧, ༤༤; པཱ ༡.༤.༦༧, ༧༡, ༧༢, ༧༥, ༧༦; ༣.༤.༦༣].

ཨཉྙེ ཙ སདྡཱ ཀྲིཡཏྠེཧི སྱཱདྱནྟེཧི སཧ བཧུལཾ ཨེཀཏྠཱ ཧོནྟི.

ཨཏིརེཀཾ ཨབྷཝཱིཏི པརོབྷུཡྻ. ཨེཝཾ ཏིརོབྷུཡྻ, པརོཀིརིཡ, ཏིརོཀིརིཡ, ཨུརསིཀིརིཡ, མནསིཀིརིཡ, མཛ྄ཛྷེཀིརིཡ, ཏུཎྷཱིབྷུཡྻ.

ཏྱཱདིསདྡཱཔི སཉྙཱབྷཱཝཾ པཏྟཱ ནིཔཱཏརཱུཔཱ ཧོནྟི, སྱཱདིརཱུཔཱ ཙ. ཏསྨཱ ཏེཔི ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ སངྒཡ྄ཧནྟི.

ཨཏྠིཁཱིརཱ གཱཝཱི, ནསནྟིཔུཏྟཱ ཨིཏྠཱི, ཨཏྠི ཧུཏྭཱ པཙྩཡོ ཨཏྠིཔཙྩཡོ. ཨེཝཾ ནཏྠིཔཙྩཡོ, ཨཧོསི ཨེཝ ཀམྨཾ ཨཧོསིཀམྨཾ, ཨེཧི ཙ པསྶ ཙ ཨེཧིཔསྶ, ཨེཧིཔསྶ ཨིཏི ཝིདྷཱནཾ ཨརཧཏཱིཏི ཨེཧིཔསྶིཀོ, ཨཡཾ ཏདྡྷིཏནྟསམཱསོ ནཱམ. ཨེཝཾ པརཏྠ.

ཨེཧི ¶ བྷདྡནྟེཏི ཝུཏྟོཔི ན ཨེཏཱིཏི ནཨེཧིབྷདྡནྟིཀོ [དཱི. ནི. ༡.༣༩༤], ཏིཊྛ བྷདྡནྟེཏི ཝུཏྟོཔི ན ཏིཊྛཏཱིཏི ནཏིཊྛབྷདྡནྟིཀོ, ཨེཧི སྭཱགཏཾ ཏུཡ྄ཧནྟི ཝདནསཱིལོ ཨེཧིསྭཱགཏིཀོ, ཨེཧིསྭཱགཏཝཱདཱི [པཱརཱ. ༤༣༢] ཝཱ, ཨེཧི བྷིཀྑཱུཏི ཝཙནེན སིདྡྷཱ ཨུཔསམྤདཱ ཨེཧིབྷིཀྑཱུཔསམྤདཱ, ཨེཝཾ པོརཱཎཱ ཨཱཧཾསུ ཝཱ, ཨེཝཾ པུརེ ཨཱསིཾསུ ཝཱཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཾ ཝིདྷཱནཾ ཨེཏྠ ཨཏྠཱིཏི ཨིཏིཧཱསོ [དཱི. ནི. ༡.༢༥༦], པུརཱཎགནྠོ, ཡཾ པུབྦེ ཨནཉྙཱཏཾ, ཏཾ ཨིདཱནི ཉསྶཱམི ཨིཏི པཝཏྟསྶ ཨིནྡྲིཡཾ ཨནཉྙཱཏཉྙསྶཱམཱིཏིནྡྲིཡཾ, ཨསུཀོ ཨིཏི ཨཱཧ ཨསུཀོ ཨིཏི ཨཱཧ, ཨསུཀསྨིཾཝཱ གནྠེ ཨིཏི ཨཱཧ ཨསུཀསྨིཾ གནྠེ ཨིཏི ཨཱཧཱཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཝཙནཾ ཨིཏིཧིཏིཧཾ, ཨཉྙཱསི ཨིཏི བྱཱཀཏོ ཀོཎྜཉྙོ ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙོ [མཧཱཝ. ༨] ཨིཙྩཱདི.

ཀེཙི པན ‘‘སཙྪིཀརོཏི, མནསིཀརོཏི, པཱཀཊཱིཀརོཏི, ཨཱཝཱིཀརོཏི, པཱཏུཀརོཏི, ཨལངྐརོཏི, སཀྐརོཏི, པབྷཝཏི, པརཱབྷཝཏི’’ ཨིཙྩཱདཱིནམྤི ཨེཀཏྠཱིབྷཱཝཾ ཝདནྟི. ཏུམནྟཏྭནྟཱདིཀཱཔི ཨེཏྠ སངྒཡ྄ཧནྟི, གནྟུཾ ཀཱམེཏཱིཏི གནྟུཀཱམོ, ཀཏྟུཀཱམོ, དཊྛུཀཱམོ, གནྟུཾ མནོ ཨེཏསྶཱཏི གནྟུམནོ, སཾཝིདྷཱཡ ཨཝཧཱརོ སཾཝིདྷཱཝཧཱརོ, ཡལོཔོ. ཨེཝཾ ཨུཔཱདཱཡ ཨུཔྤནྣཾ རཱུཔཾ ཨུཔཱདཱརཱུཔཾ, ཨནུཔཱདཱཡ ཝིམུཏྟོ ཨནུཔཱདཱཝིམུཏྟོ, པཊིཙྩསམུཔྤཱདོ, ཨཱཧཙྩབྷཱསིཏོ, ཨུཔཧཙྩཔརིནིབྦཱཡཱི [པུ. པ. ༣༧], ཨཝེཙྩཔྤསཱདོ, ཚཀྑཏྟུཔརམཾ, སཏྟཀྑཏྟུཔརམོ [པུ. པ. ༣༡] ཨིཙྩཱདི.

ཨབྱཡརཱསི ནིཊྛིཏོ.

སངྑྱཱརཱསི

ཨིདཱནི ¶ སངྑྱཱརཱསི ཝུཙྩཏེ.

༤༡༤. ཝིདྷཱདཱིསུ དྭིསྶ དུ [ཀ. ༣༨༦; རཱུ. ༤༡༠; ནཱི. ༨༡༡].

ཝིདྷཱདཱིསུ པརེསུ དྭིསྶ དུ ཧོཏི.

དྭེ ཝིདྷཱ པཀཱརཱ ཡསྶཱཏི དུཝིདྷོ, དྭེ པཊྚཱནི ཡསྶཱཏི དུཔཊྚཾ, ཙཱིཝརཾ, དུཝངྒིཀཾ, ཛྷཱནཾ ཨིཙྩཱདི.

༤༡༥. དི གུཎཱདཱིསུ [ཀ. ༣༨༦; རཱུ. ༤༡༠; ནཱི. ༨༡༡].

གུཎཱདཱིསུ དྭིསྶ དི ཧོཏི.

དྭེ གུཎཱ པཊལཱ ཡསྶཱཏི དིགུཎཱ, སངྒྷཱཊི, དྭེ གཱཝོ དིགུ, དྭེ རཏྟིཡོ དིརཏྟཾ, དྭིརཏྟཾ ཝཱ.

༤༡༦. ཏཱིསྭ [ཀ. ༣༨༣; རཱུ. ༢༥༣; ནཱི. ༨༡༥].

ཏཱིསུ པརེསུ དྭིསྶ ཨ ཧོཏི.

དྭེ ཝཱ ཏཡོ ཝཱ ཝཱརཱ དྭཏྟིཀྑཏྟུཾ, དྭེ ཝཱ ཏཡོ ཝཱ པཏྟཱ དྭཏྟིཔཏྟཱ.

༤༡༧. ཨཱ སངྑྱཱཡཱསཏཱདོནཉྙཏྠེ [ཀ. ༣༨༣; རཱུ. ༢༥༣; ནཱི. ༨༡༥; ཙཾ. ༥.༢.༥༢; པཱ. ༦.༣.༤༧].

ཨཉྙཔདཏྠཝཛྫིཏེ སམཱསེ སཏཱདིཏོ ཨཉྙསྨིཾ སངྑྱཱཔདེ པརེ དྭིསྶ ཨཱ ཧོཏི.

དྭེ ཙ དས ཙ དྭཱདས, དྭཱིཧི ཝཱ ཨདྷིཀཱ དས དྭཱདས, དྭཱཝཱིསཏི, དྭཏྟིཾས, རསྶཏྟཾ.

ཨསཏཱདོཏི ཀིཾ? དྭིསཏཾ, དྭིསཧསྶཾ.

ཨནཉྙཏྠེཏི ཀིཾ? དྭེ དས ཡསྨིནྟི དྭིདས.

༤༡༨. ཏིསྶེ [ཀ. ༤༠༤; རཱུ. ༣༧༠; ཙཾ. ༥.༢.༥༣; པཱ. ༦.༣.༤༨].

ཨནཉྙཏྠེ ¶ ཨསཏཱདོ སངྑྱཱཔདེ པརེ ཏིསྶ ཨེ ཧོཏི.

ཏཡོ ཙ དས ཙ ཏེརས, ཏཱིཧི ཝཱ ཨདྷིཀཱ དས ཏེརས. ཨེཝཾ ཏེཝཱིསཏི, ཏེཏྟིཾས.

༤༡༩. ཙཏྟཱལཱིསཱདོ ཝཱ [ཀ. ༤༠༤; རཱུ. ༣༧༠; ཙཾ. ༥.༢.༥༤; པཱ. ༦.༣.༤༩].

ཙཏྟཱལཱིསཱདཱིསུ པརེསུ ཏིསྶ ཨེ ཧོཏི ཝཱ.

ཏེཙཏྟཱལཱིསཾ, ཏིཙཏྟཱལཱིསཾ, ཏེཔཉྙཱསཾ, ཏིཔཉྙཱསཾ, ཏེསཊྛི, ཏིསཊྛི, ཏེསཏྟཏི, ཏིསཏྟཏི, ཏེཨསཱིཏི, ཏིཨསཱིཏི, ཏེནཝུཏི, ཏིནཝུཏི.

༤༢༠. དྭིསྶཱ ཙ [ཀ. ༤༠༤; རཱུ. ༣༧༠ ཙཾ. ༥.༢.༥༤; པཱ. ༦.༣.༦༩].

ཙཏྟཱལཱིསཱདོ དྭིསྶ ཨེ ཧོཏི ཝཱ ཨཱ ཙ.

དྭེཙཏྟཱལཱིསཾ, དྭཱཙཏྟཱལཱིསཾ, དྭིཙཏྟཱལཱིསཾ, དྭེཔཉྙཱསཾ, དྭིཔཉྙཱསཾ, དྭཱསཊྛི, དྭེསཊྛི, དྭཱསཏྟཏི, དྭེསཏྟཏི, དྭཱསཱིཏི, དྭཱནཝུཏི, དྭེནཝུཏི. ཝཱསདྡེན པཉྙཱསམྷི ཨཱཏྟཾ, ཨསཱིཏིམྷི ཨེཏྟཉྩ ནཏྠི.

༤༢༡. བཱཙཏྟཱལཱིསཱདོ ཝཱ [ཀ. ༣༨༠; རཱུ. ༢༥༥; ནཱི. ༨༡༠].

ཨཙཏྟཱལཱིསཱདོ པརེ དྭིསྶ བཱ ཧོཏི ཝཱ.

བཱརས, དྭཱདས, བཱཝཱིསཏི, དྭཱཝཱིསཏི, བཱཏྟིཾས, དྭཏྟིཾས.

ཨཙཏྟཱལཱིསཱདོཏི ཀིཾ? དྭཱཙཏྟཱལཱིསཾ.

༤༢༢. ཙཏུསྶ ཙུཙོ དསེ [ཀ. ༣༩༠; རཱུ. ༢༥༦; ནཱི. ༨༢༦].

དསེ ¶ པརེ ཙཏུསྶ ཙུ, ཙོ ཧོནྟི ཝཱ.

ཙུདྡས, ཙོདྡས, ཙཏུདྡས.

༤༢༣. ཝཱིསཏིདསེསུ པཉྩསྶ པཎྞཔནྣཱ [ཀ. ༤༠༤; རཱུ. ༣༧༠; ནཱི. ༨༡༤].

ཨེསུ པཉྩསྶ པཎྞ, པནྣཱ ཧོནྟི ཝཱ ཡཐཱཀྐམཾ.

པཎྞཝཱིསཏི, པཉྩཝཱིསཏི, པནྣརས, པཉྩདས.

༤༢༤. ཚསྶ སོ [ཀ. ༣༧༤; རཱུ. ༤༠༨; ནཱི. ༨༠༦].

དསེ པརེ ཚསྶ སོ ཧོཏི.

སོལ༹ས.

༤༢༥. ཨེཀཊྛཱནམཱ [ཀ. ༣༨༣; རཱུ. ༢༥༣; ནཱི. ༨༡༥].

དསེ པརེ ཨེཀ, ཨཊྛཱནཾ ཨཱ ཧོཏི.

ཨེཀཱདས, ཨཊྛཱརས.

༤༢༦. ར སངྑྱཱཏོ ཝཱ [ཀ. ༣༨༡; རཱུ. ༢༥༤; ནཱི. ༨༡༢].

ཨེཀཱདིསངྑྱམྷཱ པརསྶ དསསྶ ར ཧོཏི ཝཱ.

ཨེཀཱརས, ཨེཀཱདས, བཱརས, དྭཱདས, པནྣརས, པཉྩདས, སཏྟརས, སཏྟདས, ཨཊྛཱརས, ཨཊྛཱདས, བཱདེསེ པནྣཱདེསེ ཙ ནིཙྩཾ. ཨིདྷ ན ཧོཏི, ཙཏུདྡས.

༤༢༧. ཚཏཱིཧི ལོ༹ ཙ [ཀ. ༣༧༩; རཱུ. ༢༥༨; ནཱི. ༨༠༩].

ཚ, ཏཱིཧི པརསྶ དསྶ ལོ༹ ཧོཏི རོ ཙ.

སོལ༹ས, ཏེརས, ཏེལ༹ས.

༤༢༨. ཙཏུཏྠཏཏིཡཱནམཌྜྷུཌྜྷཏིཡཱ [ཀ. ༣༨༧; རཱུ. ༤༡༡; ནཱི. ༨༡༩].

‘ཨཌྜྷུཌྜྷཏིཡཱ’ཏི ¶ ཨཌྜྷཱ+ཨུཌྜྷཏིཡཱཏི ཚེདོ, ཨཌྜྷམྷཱ པརེསཾ ཙཏུཏྠ, ཏཏིཡཱནཾ ཨུཌྜྷ, ཏིཡཱ ཧོནྟི ཡཐཱཀྐམཾ.

ཨཌྜྷེན ཙཏུཏྠོ ཨཌྜྷུཌྜྷོ, ཨཌྜྷེན ཏཏིཡོ ཨཌྜྷཏིཡོ.

སཀཏྠེ ཎྱམྷི ཨཌྜྷཏེཡྻོ.

༤༢༩. དུཏིཡསྶ སཧ དིཡཌྜྷདིཝཌྜྷཱ [ཀ. ༣༨༧; རཱུ. ༤༡༡; ནཱི. ༨༡༩].

ཨཌྜྷམྷཱ པརསྶ དུཏིཡསྶ སཧ ཨཌྜྷེན དིཡཌྜྷ, དིཝཌྜྷཱ ཧོནྟི.

ཨཌྜྷེན དུཏིཡོ དིཡཌྜྷོ, དིཝཌྜྷོ.

ཡཐཱ ཙ ཨེཀ, དྭི,ཏི, ཙཏུ, པཉྩ, ཚ, སཏྟ, ཨཊྛ, ནཝ, དསསདྡཱ པཙྩེཀཾ ཨཏྟནོ ཨཏྠེསུ ནིཔཏནྟི, ཏཐཱ ཝཱིསཏི, ཏིཾསཏི, ཙཏྟཱལཱིས, པཉྙཱས, སཊྛི, སཏྟཏི, ཨསཱིཏི, ནཝུཏིསདྡཱ པཙྩེཀཾ ཨཏྟནོ ཨཏྠེསུ ནིཔཏནྟི, དསསདྡསྶ ཀཱརིཡཱ ན ཧོནྟི, ཨེཝཾ སཏསཧསྶསདྡཱཔཱིཏི དཊྛབྦཾ.

ཏཏོ པརཾ པན དས སཧསྶཱནི དསསཧསྶཾ, ཨིདཾ ‘ནཧུཏ’ནྟི ཙ ཝུཙྩཏི, སཏཾ སཧསྶཱནི སཏསཧསྶཾ, ཨིདཾ ‘ལཀྑ’ནྟི ཙ ཝུཙྩཏི, དས སཏསཧསྶཱནི དསསཏསཧསྶནྟི ཨེཝཾ དིགུསམཱསཝསེན ཨེཏཱནི པདཱནི སིཛ྄ཛྷནྟི.

དྭེ སཏཱནི དྭིསཏཾ, ཏཱིཎི སཏཱནི ཏིསཏཾ, དྭེ སཧསྶཱནི དྭིསཧསྶཾ, ཏཱིཎི སཧསྶཱནི ཏིསཧསྶཾ ཨིཙྩཱདཱིནི དིགུམྷི ཝུཏྟཱནེཝ.

གཎནཔཐེ པན ཨེཀཊྛཱནཾ, དསཊྛཱནཾ, སཏཊྛཱནཾ, སཧསྶཊྛཱནཾ, དསསཧསྶཊྛཱནཾ, སཏསཧསྶཊྛཱནཾ, དསསཏསཧསྶཊྛཱནནྟི ¶ ཨིམཱནི སཏྟ ཋཱནཱནི ཀམེན དསགུཎིཏཱནི ཧོནྟི. ཏཏྠ ཨེཀཊྛཱནཾ ནཱམ ཨེཀཾ, དྭེ, ཏཱིཎི ཨིཙྩཱདི. དསཊྛཱནཾ ནཱམ དས, ཝཱིསཾ, ཏིཾསཾ ཨིཙྩཱདི. སཏཊྛཱནཾ ནཱམ སཏཾ, དྭིསཏཾ, ཏིསཏཾ ཨིཙྩཱདི. སཧསྶཊྛཱནཾ ནཱམ སཧསྶཾ, དྭིསཧསྶཾ, ཏིསཧསྶཾ ཨིཙྩཱདི. ཨེཝཾ ཨུཔརིཔི. ཨེཀམེཀསྨིཉྩ ཋཱནེ ནཝ པདཱནི ཙ ནཝ ཨནྟརནཝནྟཱནི ཙ ཧོནྟི. ཨཡཾ མཱུལབྷཱུམི ནཱམ.

ཏདུཏྟརི ཀོཊིབྷཱུམི ནཱམ. ཏཏྠཔི ཨེཀཊྛཱནཾ, དསཊྛཱནཾ, སཏཊྛཱནཾཨིཙྩཱདཱིནི སཏྟ ཋཱནཱནི ཧོནྟི. ཏཏྠ མཱུལབྷཱུམིཡཱ ཨནྟིམཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ དསགུཎིཏེ ཀཏེ ཀོཊིབྷཱུམིཡཾ ཨེཀཊྛཱནཾ ཧོཏི, ཨིདྷཔི སཏྟ ཋཱནཱནི ཀམེན དསགུཎིཏཱནིཡེཝ, ཨིདྷ དསཀོཊིསཏསཧསྶཾ ཨནྟིམཊྛཱནཾ བྷཝཏི.

ཏདུཏྟརི པཀོཊིབྷཱུམི ནཱམ. ཨེཏྠཔི སཏྟ ཋཱནཱནི ཧོནྟི. ཏཏྠ ཀོཊིབྷཱུམིཡཱ ཨནྟིམཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ དསགུཎིཏེ ཀཏེ པཀོཊིབྷཱུམིཡཾ ཨེཀཊྛཱནཾ ཧོཏི, ཨིདྷཔི སཏྟ ཋཱནཱནི དསགུཎིཏཱནིཡེཝ, དསཔཀོཊིསཏསཧསྶཾ ཨནྟིམཊྛཱནཾ, ཨིམིནཱ ནཡེན སབྦབྷཱུམཱིསུ ཨུཔརཱུཔརི བྷཱུམིསངྐནྟི ཙ ཋཱནབྷེདོ ཙ ཝེདིཏབྦོ.

ཨཡཾ པནེཏྠ བྷཱུམིཀྐམོ-མཱུལབྷཱུམི, ཀོཊིབྷཱུམི, པཀོཊིབྷཱུམི, ཀོཊིཔཀོཊིབྷཱུམི, ནཧུཏབྷཱུམི, ནིནྣཧུཏབྷཱུམི, ཨཀྑོབྷིཎཱིབྷཱུམི [བྷིནཱི, བྷནཱིཏིཔི དིསྶནྟི], བིནྡུབྷཱུམི, ཨབྦུདབྷཱུམི, ནིརབྦུདབྷཱུམི, ཨཧཧབྷཱུམི, ཨབབབྷཱུམི, ཨཊཊབྷཱུམི, སོགནྡྷིཀབྷཱུམི, ཨུཔྤལབྷཱུམི, ཀུམུདབྷཱུམི, པུཎྜརཱིཀབྷཱུམི, པདུམབྷཱུམི, ཀཐཱནབྷཱུམི, མཧཱཀཐཱནབྷཱུམི, ཨསངྑྱེཡྻབྷཱུམཱིཏི ཨེཀཝཱིསཏི བྷཱུམིཡོ སཏྟཙཏྟཱལཱིསསཏཾ ཋཱནཱནི ཙ ཧོནྟི.

ནིརཡབྷཱུམཱིནཾ ཀམེན པན ཨབྦུདབྷཱུམི, ནིརབྦུདབྷཱུམི, ཨབབབྷཱུམི, ཨཊཊབྷཱུམི, ཨཧཧབྷཱུམི, ཀུམུདབྷཱུམི, སོགནྡྷིཀབྷཱུམི, ཨུཔྤལབྷཱུམི ¶ , པུཎྜརཱིཀབྷཱུམི, པདུམབྷཱུམཱིཏི ཝཏྟབྦོ. ཨེཏྠ ཙ ཡསྨཱ པཱལི༹བྷཱསཱཡཾ དསསཏསཧསྶཾ ནཱམ སཏྟམཊྛཱནཾ ནཏྠི, ཚ ཋཱནཱནི ཨེཝ ཨཏྠི, ཏསྨཱ གརཱུ ཨཊྛཀཐཱསུ [སཾ. ནི. ༡.༡༨༡] ཨཱགཏནཡེན སཏྟམཊྛཱནཾ ཨུལླངྒྷེཏྭཱ ཚཊྛཊྛཱནཏོ ཨུཔརི བྷཱུམིསངྐནྟིཾ ཀཐེནྟཱ སཏགུཎིཏཾ ཀཏྭཱ ཀཐེནྟི, སཏསཧསྶཱནཾ སཏཾ ཀོཊི, ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ སཏཾ པཀོཊི ཨིཙྩཱདི.

ཏཏྠ སཏསཧསྶཱནཾ སཏཾ ནཱམ དསསཏསཧསྶཱནཾ དསཀམེཝ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏཐཱ ཀཐེནྟཱཔི བྷཱུམཱིནཾ སབྦཊྛཱནཱནཉྩ དསགུཎསིདྡྷིམེཝ ཀཐེནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཡསྨཱ ཙ གཎནབྷཱུམིསངྑཱཏོ གཎནཔཐོ ནཱམ ནཱནཱདེསཝཱསཱིནཾ ཝསེན ནཱནཱཝིདྷོ ཧོཏི, ཏསྨཱ དཱིཔཝཾསེ ཨཀྑོབྷིཎཱི, བིནྡུ, ཀཐཱན, མཧཱཀཐཱནཱནི ཝཛྫེཏྭཱ པཱལི༹ནཡེན སཏྟརས བྷཱུམིཡོཝ ཝུཏྟཱ. ཀཙྩཱཡནེ [ཀ. ༣༩༤, ༣༩༥; རཱུ. ༤༡༦, ༤༡༧] པུབྦེ དསྶིཏཱ ཨེཀཝཱིསཏི བྷཱུམིཡོ, སཀྐཏགནྠེསུ ཏཏོ སཱདྷིཀབྷཱུམིཡོ, ཀཏྠཙི པན མཧཱབལཀྑནྡྷཔརིཡནྟཱ སཊྛི བྷཱུམིཡོཏི ཨཱགཏཱ.

ཏཏྠ སཀསཀབྷཱུམིཏོ ཨཏིརེཀཝཏྠཱུནི གཎནཔཐཝཱིཏིཝཏྟཱནི ནཱམ ཧོནྟི, ཡེསཾ པན མཱུལབྷཱུམིམཏྟཾ ཨཏྠི, ཏེསཾ ཀོཊིམཏྟཱནིཔི ཝཏྠཱུནི གཎནཔཐཱཏིཀྐནྟཱནི ཨེཝ.

ཨཔི ཙ ‘གཎནཔཐཝཱིཏིཝཏྟ’ནྟི ཙ ‘གཎནཔཐཱཏིཀྐནྟ’ནྟི ཙ ‘ཨསངྑྱེཡྻ’ནྟི ཙ ཨཏྠཏོ ཨེཀཾ. ཏསྨཱ ཨིདྷཔི ཝཱིསཏི བྷཱུམིཡོ ཨེཝ ཨནུཀྐམེན དསགུཎིཏཱ གཎནཔཐཱ ནཱམ ཧོནྟི. ཨསངྑྱེཡྻནྟི པན དསགུཎཝིནིམུཏྟཱ གཎནཔཐཱཏིཀྐནྟབྷཱུམི ཨེཝ ཝུཙྩཏི. མཧཱཀཐཱནབྷཱུམཱཏིཀྐནྟཏོ པཊྛཱཡ ཧི ཨནནྟམཧཱཔཐཝིཡཱ སབྦཔཾསུཙུཎྞཱནིཔི ཨིདྷ ཨསངྑྱེཡྻབྷཱུམིཡཾ སངྒཡ྄ཧནྟི. ཨིཏརཐཱ ཨསངྑྱེཡྻནྟི ཙ གཎནཔཐབྷཱུམཱིཏི ཙ ཝིརུདྡྷམེཏནྟི.

དཱིཔཝཾསེ ¶ ཙ ‘‘ཏཏོ ཨུཔརི ཨབྷཱུམི, ཨསངྑྱེཡྻནྟི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ‘ཨབྷཱུམཱི’ཏི ཝཙནེན གཎནཔཐབྷཱུམི ཨེཝ པཊིསིདྡྷཱ, ན ཏུ གཎནཔཐཱཏིཀྐནྟཱ ཝིསུཾ ཨསངྑྱེཡྻབྷཱུམི ནཱམ. ཙརིཡཱཔིཊཀསཾཝཎྞནཱཡམྤི [ཙརིཡཱ. ཨཊྛ. ནིདཱནཀཐཱ] ཨཡམཏྠོ ཝུཏྟོ. ཨསངྑྱེཡྻབྷཱུམིཡམྤི ཨསངྑྱེཡྻཱནཾ ཙཱུལ༹, མཧཱདིཝསེན ཨནེཀཔྤབྷེདོ དཀྑིཎཝིབྷངྒསུཏྟེན [མ. ནི. ༣.༣༧༠] དཱིཔེཏབྦོ.

སདྡནཱིཏིཡཾ [ནཱི. ༨༣༣] པན པཱལི༹ནཡཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཝཱིསཏི ཨབྦུདཱནི ཨེཀཾ ནིརབྦུདཾ ནཱམ. ཝཱིསཏི ནིརབྦུདཱནི ཨེཀཾ ཨབབཾ ནཱམ’’ ཨིཙྩཱདིནཱ ནིརབྦུདཱདཱིནཾ སངྑྱཱནམྤི ཝཱིསཏིམཏྟགུཎཾ ནཱམ ཝུཏྟཾ. ཏཾ ན ཡུཛྫཏི. ནིརཡེསུ ཧི ཝཱིསཏིམཏྟགུཎེན ཨབྦུད, ནིརབྦུདཱདཱིནཾ དསནྣཾ ནིརཡཱནཾ ཏཱནི ནཱམཱནི སིདྡྷཱནི བྷཝནྟི. གརཱུ པན ཏཱནི ནཱམཱནི གཧེཏྭཱ དསགུཎསིདྡྷེསུ གཎནཔཐེསུ པཀྑིཔིཾསུ, ཏསྨཱ ནཱམམཏྟེན སདིསཱནི བྷཝནྟི, གུཎཝིདྷི པན ཝིསདིསོཨེཝ.

ཨེཝཉྩཀཏྭཱ པཱལི༹ཡམྤི བཀབྲཧྨཱསུཏྟེ [སཾ. ནི. ༡.༡༧༥] ‘‘སཏཾ སཧསྶཱནཾ ནིརབྦུདཱནཾ, ཨཱཡུཾ པཛཱནཱམི ཏཝཱཧཾ བྲཧྨེ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨེཏྠ ཙ ཡདི གཎནབྷཱུམིཔཐེཔི ནིརབྦུདཱནཾ ཝཱིསཏིམཏྟེན ཨབབབྷཱུམི བྷཝེཡྻ, ཨེཝཾ སཏི ནིརབྦུདཱནཾ སཏསཧསྶཾ ནཱམ ན ཝུཙྩེཡྻ. ཛཱཏཀཊྛཀཐཱཡཉྩ [ཛཱ. ཨཊྛ. ༣.༧.༦༩] ‘‘ནིརབྦུདསཏསཧསྶཱནཾ ཨེཀཾ ཨཧཧཾ ནཱམ, ཨེཏྟཀཾ བཀསྶ བྲཧྨུནོ ཏསྨིཾབྷཝེ ཨཝསིཊྛཾ ཨཱཡཱུ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏསྨཱ ཨིམཾ གཎནབྷཱུམིཔཐཾ པཏྭཱ ཝཱིསཏིགུཎཾ ནཱམ ནཏྠཱིཏི སིདྡྷཾ ཧོཏི. ཨཀྑོབྷིཎཱི, བིནྡུ, ཀཐཱན, མཧཱཀཐཱནཱནིཔི ཨཉྙཏོ གཧེཏྭཱ པཀྑིཏྟཱནི སིཡུཾ. ཨེཝཾ པཀྑིཏྟཱནཉྩ ཙུདྡསནྣཾ སངྑྱཱནཾ ཀཙྩཱཡནེ ཀམོཀྐམཏཱ པན པཙྪཱཛཱཏཱ སིཡཱཏི.

ཨིཏི ནིརུཏྟིདཱིཔནིཡཱ ནཱམ མོགྒལླཱནབྱཱཀརཎདཱིཔནིཡཱ

སམཱསཀཎྜོ ཙཏུཏྠོ.

༥. ཏདྡྷིཏ

ཨཐ ¶ ཏདྡྷིཏཝིདྷཱནཾ དཱིཔིཡཏེ.

ཏདྡྷིཏཝུཏྟི ནཱམ ཝིཙིཏྲཱ ཧོཏི, སཱཏིསཡེན ཝིཙིཏྲཉཱཎཧིཏཾ ཝཧཏི, ཏསྨཱ ཏེསཾ ཏེསཾ ཀུལཔུཏྟཱནཾ ཧིཏནྟི ཏདྡྷིཏཾ, ཨིམསྨིཾ ཀཎྜེ སབྦཝིདྷཱནསྶ ནཱམཾ. ཏཾ པན ཨཊྛཝིདྷཾ ཧོཏི ཨཔཙྩཾ, ཨནེཀཏྠཾ, ཨསྶཏྠི, བྷཱཝཀམྨཾ, པརིམཱཎཾ, སངྑྱཱ, ཁུདྡཀཾ, ནཱནཱཏྟནྟི.

ཨཔཙྩརཱསི

༤༣༠. ཎོ ཝཱཔཙྩེ [ཀ. ༣༤༤; རཱུ. ༣༦༡; ནཱི. ༧༥༢; ཙཾ. ༢.༤.༡༦; པཱ. ༤.༡.༩༢; ‘སརཱནམཱདིསྶཱ…’ (བཧཱུསུ)].

ཚཊྛྱནྟཱ ནཱམམྷཱ ཏསྶ ཨཔཙྩནྟི ཨཏྠེ ཝིཀཔྤེན ཎཔཙྩཡོ ཧོཏི. ཝཱསདྡོ ཝཱཀྱ, སམཱསཱནཾ ཝིཀཔྤནཏྠོ, ཨིཏོ པརཾ ཨནུཝཏྟཏེ, ཏེན སབྦཏྠ ཝིཀཔྤཝིདྷི སིཛ྄ཛྷཏི. ཎཱནུབནྡྷོ ཝུདྡྷྱཏྠོ, སོ པཡོགཨཔྤཡོགཱི. ཝསིཊྛསྶ ཨཔཙྩནྟི ཨཏྠེ ཨིམིནཱ སུཏྟེན ཝསིཊྛམྷཱ ཎཔཙྩཡོ, སོ སཱམྱཏྠཉྩ ཨཔཙྩཏྠཉྩ ཨུབྷཡཾ ཝདཏི, ཚཊྛཱི ཙ ཨཔཙྩཔདཉྩ ཏེན ཝུཏྟཏྠཱ ནཱམ ཧོནྟི, ཝསིཊྛཔདཾ པཙྩཡེན སཧ ཨེཀཏྠཾ ཧོཏི, ཨུབྷཡཾ ཨེཀཏོ ཧུཏྭཱ པུཏྟསྶ ནཱམཾ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཏོ ‘ཨེཀཏྠཏཱཡ’ནྟི ཚཊྛིཡཱ ལོཔོ, ཨཔཙྩཔདཾ པན ཝུཏྟཏྠམཏྟེན ལུཔྤཏི. ཏཉྷི སུཏྟེ པདྷཱནབྷཱཝེན ནིདྡིཊྛཾ ཧོཏི, ན ཚཊྛཱིཏི, མཧཱཝུཏྟིནཱ ཝཱ པདཱནཾ ལོཔོ. ཨེཝཾ སབྦཏྠ.

༤༣༡. པདཱནམཱདིསྶཱཡུཝཎྞསྶཱཨེཨོ ཎཱནུབནྡྷེ [ཀ. ༤༠༥; རཱུ. ༣༦༥; ནཱི. ༨༦༠].

པདཱནཾ ཨཱདིབྷཱུཏསྶ ཨཀཱརསྶ ཙ ཨིཝཎྞུ’ཝཎྞསྶ ཙ ཨཱ, ཨེ, ཨོ ཝུདྡྷིཡོ ཧོནྟི ཎཱནུབནྡྷེ པཙྩཡེ པརེཏི པདཱདིཨ-ཀཱརསྶ ཨཱཝུདྡྷི, སྱཱདྱུཔྤཏྟི.

ཝཱསིཊྛོ, ¶ པུརིསོ, ཝཱསིཊྛཱི, ཨིཏྠཱི, ཝཱསིཊྛཾ, ཀུལཾ, ཝསིཊྛསྶ པུཏྟོ ཝཱསིཊྛོ, ཝསིཊྛསྶ དྷཱིཏཱ ཝཱསིཊྛཱི, ཝསིཊྛསྶ ཀུལཾ ཝཱསིཊྛནྟི ཨེཝམྤི ཡོཛེཏུཾ ཡུཛྫཏི.

ཏཏྠ ‘ཝསིཊྛསྶཱ’ཏི ཨེཏེན གོཏྟསྶེཝ པིཏུབྷཱུཏཾ ཨཱདིཔུརིསཾ ཝདཏི. ཀསྨཱ? གོཏྟསདྡཏྟཱ. ཨེཝཉྷི སཏི ཏསྨིཾ གོཏྟེ པཙྩཱཛཱཏཱ སབྦེཔི ཛནཱ ཏསྶ ཨཔཙྩཱ ནཱམ ཧོནྟི.

༤༣༢. མཛ྄ཛྷེ [ཀ. ༤༠༤; རཱུ. ༣༧༠; ནཱི. ༨༥༩].

མཛ྄ཛྷེ པཝཏྟཱནཾ ཨ, ཡུཝཎྞཱནཾ ཨཱ, ཨེ, ཨོཝུདྡྷིཡོ ཧོནྟི ཝཱ ཀྭཙི.

ཝཱསེཊྛོ, ཝཱསེཊྛཱི, ཝཱསེཊྛཾ. ཝཱསདྡེན ‘‘ཝསིཊྛསྶ པུཏྟོ དྷཱིཏཱ ཀུལ’’ནྟི ཝཱཀྱཾ ཝཱ ‘‘ཝསིཊྛཔུཏྟོ ཝསིཊྛདྷཱིཏཱ ཝསིཊྛཀུལ’’ནྟི སམཱསཾ ཝཱ ཝིཀཔྤེཏི. ཨེཝཾ སབྦཏྠ.

བྷརདྭཱཛསྶ ཨཔཙྩཾ བྷཱརདྭཱཛོ, ཝིསཱམིཏྟསྶ [བྷཱརདྭཱཛསྶ… ཝེསཱམིཏྟསྶ… (རཱུ.)] ཨཔཙྩཾ ཝེསཱམིཏྟོ, གོཏམསྶ ཨཔཙྩཾ གོཏམོ, ཀསྶཔསྶ ཨཔཙྩཾ ཀསྶཔོ, ཝསུདེཝསྶ ཨཔཙྩཾ ཝཱསུདེཝོ. ཨེཝཾ བཱལདེཝོ.

ཨུཔགུསྶ ཨཔཙྩནྟི ཨེཏྠ ‘ཨུཝཎྞསྶཱཝང…’ཏི ཎཱནུབནྡྷེ པཙྩཡེ པརེ ཨུཝཎྞསྶ ཨཝང ཧོཏི. ཨོཔགཝོ, ཨོཔགཝཱི, ཨོཔགཝཾ, མནུནོ ཨཔཙྩཾ མཱནཝོ, བྷགྒུནོ ཨཔཙྩཾ བྷགྒཝོ, པཎྜུནོ ཨཔཙྩཾ པཎྜཝོ, ཨུཔཝིནྡུསྶ ཨཔཙྩཾ ཨོཔཝིནྡཝོ ཨིཙྩཱདི.

༤༣༣. ཝཙྪཱདིཏོ ཎཱནཎཱཡནཱ [ཀ. ༣༤༥; རཱུ. ༣༦༦; ནཱི. ༧༥༤; པཱ. ༤.༡.༩༣, ༩༤, ༡༦༢, ༡༦༣].

ཚཊྛུནྟེཧི ¶ ཝཙྪཱདཱིཧི གོཏྟསདྡགཎེཧི ཏསྶ ཨཔཙྩནྟི ཨཏྠེ ཎཱནུབནྡྷཱ ཨཱན, ཨཱཡནཔཙྩཡཱ ཧོནྟི ཝཱ.

ཝཙྪསྶ ཨཔཙྩཾ ཝཙྪཱནོ, ཝཙྪཱཡནོ, ཝཙྪཱནཱི, ཝཙྪཱཡནཱི, ཝཙྪཱནཾ, ཝཙྪཱཡནཾ. ཨེཝཾ ཀཙྩཱནོ, ཀཙྩཱཡནོ, ཀཱཏིཡཱནོ, ཀཱཏིཡཱཡནོ, སཱཀཊཱནོ, སཱཀཊཱཡནོ, ཀཎྷཱནོ, ཀཎྷཱཡནོ, མོགྒལླཱནོ, མོགྒལླཱཡནོ, ཨགྒིཝེསྶཱནོ [ཨགྒིཝེསྶནོཏིཔི དིསྶཏི དཱི. ནི. ༡.༡༧༦; མ. ནི. ༡.༣༥༣ ཨཱདཡོ], ཨགྒིཝེསྶཱཡནོ, མུཉྩཱནོ, མུཉྩཱཡནོ, ཀུཉྩཱནོ, ཀུཉྩཱཡནོ ཨིཙྩཱདི.

༤༣༤. ཀཏྟིཀཱཝིདྷཝཱདཱིཧི ཎེཡྻཎེརཱ [ཀ. ༣༤༦; རཱུ. ༣༦༧; ནཱི. ༧༥༥; པཱ. ༤.༡.༡༢༠, ༡༢༣, ༡༢༦, ༡༢༧, ༡༢༨, ༡༢༩, ༡༣༡].

ཚཊྛྱནྟེཧི ཀཏྟིཀཱདཱིཧི ཝིདྷཝཱདཱིཧི ཙ ཏསྶ ཨཔཙྩནྟི ཨཏྠེ ཀམེན ཎཱནུབནྡྷཱ ཨེཡྻ, ཨེརཔཙྩཡཱ ཧོནྟི ཝཱ.

ཎེཡྻེ – ཀཏྟིཀཱཡ ནཱམ དེཝདྷཱིཏཱཡ ཨཔཙྩཾ ཀཏྟིཀེཡྻོ, ཝིནཏཱཡ ནཱམ དེཝིཡཱ ཨཔཙྩཾ ཝེནཏེཡྻོ, རོཧིཎིཡཱ ནཱམ དེཝིཡཱ ཨཔཙྩཾ རོཧིཎེཡྻོ, བྷགིནིཡཱ ཨཔཙྩཾ བྷཱགིནེཡྻོ, ནདིཡཱ ནཱམ ཨིཏྠིཡཱ ཨཔཙྩཾ ནཱདེཡྻོ. ཨེཝཾ ཨནྟེཡྻོ, ཨཱཧེཡྻོ, ཀཱམེཡྻོ, སུཙིཡཱ ཨཔཙྩཾ སོཙེཡྻོ, བཱལཱཡ ཨཔཙྩཾ བཱལེཡྻོ ཨིཙྩཱདི.

ཎེརེ – ཝིདྷཝཱཡ ཨཔཙྩཾ ཝེདྷཝེརོ, ཝིདྷཝཱ ནཱམ མཏཔཏིཀཱ ཨིཏྠཱི. བནྡྷུཀིཡཱ ཨཔཙྩཾ བནྡྷུཀེརོ, ནཱལི༹ཀིཡཱ ནཱམ ཨིཏྠིཡཱ པུཏྟོ ནཱལི༹ཀེརོ, སམཎསྶ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ པུཏྟོ སཱམཎེརོ, སམཎིཡཱ པཝཏྟིནིཡཱ དྷཱིཏཱ སཱམཎེརཱི ཨིཙྩཱདི.

༤༣༥. ཎྱ དིཙྩཱདཱིཧི [ཀ. ༣༤༧; རཱུ. ༣༦༨; ནཱི. ༧༥༦; ཙཾ. ༢.༤.༢; པཱ. ༤.༡.༨༥].

ཚཊྛུནྟེཧི ¶ དིཏིཨིཙྩཱདཱིཧི ཏསྶ ཨཔཙྩནྟི ཨཏྠེ ཎཱནུབནྡྷོ ཡཔཙྩཡོ ཧོཏི ཝཱ.

༤༣༦. ལོཔོཝཎྞིཝཎྞཱནཾ [ཀ. ༢༦༡; རཱུ. ༣༦༩; ནཱི. ༥༠༩].

ཡེ པརེ ཨཝཎྞསྶ ཨིཝཎྞསྶ ཙ ལོཔོ ཧོཏཱིཏི ཎྱམྷི པརེ ཨཝཎྞི’ཝཎྞཱནཾ ལོཔོ.

དིཏིཡཱ ནཱམ དེཝདྷཱིཏཱཡ ཨཔཙྩཾ དེཙྩོ, ཨདིཏིཡཱ ཨཔཙྩཾ ཨཱདིཙྩོ.

ཏཏྠ ཨིཝཎྞལོཔེ ‘ཏཝགྒཝརཎཱནཾ ཡེ ཙཝགྒབཡཉཱ’ཏི ཡམྷི པརེ ཏཝགྒསྶ ཙཝགྒཏྟཾ, པུན ‘ཝགྒལསེཧི ཏེ’ཏི ཡསྶ པུབྦརཱུཔཏྟཾ, ཀུཎྜནིཡཱ ཨཔཙྩཾ ཀོཎྜཉྙོ.

༤༣༧. ཨུཝཎྞསྶཱཝང སརེ [ཀ. ༣༤༨; རཱུ. ༣༧༡; ནཱི. ༧༥༧].

སརེ པརེ ཨུཝཎྞསྶ ཨཝང ཧོཏཱིཏི ཨུཝཎྞསྶ ཨཝཏྟཾ. ‘ཏཝགྒཝརཎཱན…’ནྟི སུཏྟེན ཝསྶ བཏྟཾ, པུན ‘ཝགྒལསེཧི ཏེ’ཏི སུཏྟེན ཡསྶ པུབྦརཱུཔཏྟཾ, བྷཱཏུནོ ཨཔཙྩཾ བྷཱཏབྱོ.

༤༣༨. ཨཱ ཎི [ཀ. ༣༤༧; རཱུ. ༣༦༨; ནཱི. ༧༥༦; ཙཾ. ༢.༤.༡༩; པཱ. ༤.༡.༩༥].

རསྶཱ’ཀཱརནྟཏོ ཨཔཙྩཏྠེ ཎཱནུབནྡྷོ རསྶི’པཙྩཡོ ཧོཏི ཝཱ.

དཀྑསྶ ཨཔཙྩཾ དཀྑི. ཨེཝཾ དོཎི, ཝཱསཝི, སཀྱཔུཏྟི, ནཱཊཔུཏྟི, དཱསཔུཏྟི, དཱརུནོ ཨཔཙྩཾ དཱརཝི [ཝིཙཱརེཏབྦམིདཾ], ཝརུཎསྶ ཨཔཙྩཾ ཝཱརུཎི ¶ . ཨེཝཾ ཀཎྜི, བཱལདེཝི, པཱཝཀི, ཛིནདཏྟསྶ ཨཔཙྩཾ ཛེནདཏྟི, སུདྡྷོདནི, ཨནུརུདྡྷི ཨིཙྩཱདི.

༤༣༩. རཱཛཏོ ཉོ ཛཱཏིཡཾ [ཀ. ༣༤༧; རཱུ. ༣༦༨; ནཱི. ༧༥༦; ཙཾ. ༢.༤.༧༠; པཱ. ༤.༡.༡༣༧].

ཛཱཏིཡཾ གམྱམཱནཱཡཾ རཱཛསདྡམྷཱ ཨཔཙྩཏྠེ ཉཔཙྩཡོ ཧོཏི ཝཱ.

རཉྙོ ཨཔཙྩཾ རཱཛཉྙོ, རཱཛཀུལསྶ པུཏྟོཏི ཨཏྠོ.

ཛཱཏིཡནྟི ཀིཾ? རཱཛཔུཏྟོ.

༤༤༠. ཁཏྟཱ ཡིཡཱ [ཀ. ༣༤༧; རཱུ. ༣༦༨; ནཱི. ༧༥༦; ཙཾ. ༢.༤.༦༩; པཱ. ༤.༡.༡༣༨].

ཛཱཏིཡཾ གམྱམཱནཱཡཾ ཁཏྟསདྡམྷཱ ཨཔཙྩཏྠེ ཡ, ཨིཡཔཙྩཡཱ ཧོནྟི.

ཁཏྟཀུལསྶ ཨཔཙྩཾ ཁཏྱོ, ཁཏྟིཡོ.

ཛཱཏིཡནྟྭེཝ? ཁཏྟི.

༤༤༡. མནུཏོ སྶསཎ [ཀ. ༣༤༨; རཱུ. ༣༧༡; ནཱི. ༧༥༣; ཙཾ. ༢.༤.༩༤, ༩༥; པཱ. ༤.༡.༡༦༡].

ཛཱཏིཡཾ གམྱམཱནཱཡཾ མནུསདྡམྷཱ ཨཔཙྩཏྠེ སྶ, སཎཔཙྩཡཱ ཧོནྟི.

མནུནོ ཨཔཙྩཾ མནུསྶོ, མཱནུསོ, མནུ ནཱམ ཀཔྤེ ཨཱདིཁཏྟིཡོ མཧཱསམྨཏརཱཛཱ, ཨིཏྠིཡཾ མནུསྶཱི, མཱནུསཱི,

ཛཱཏིཡནྟྭེཝ? མཱཎཝོ.

༤༤༢. ཛནཔདནཱམསྨཱ ཛནཁཏྟིཡཱ རཉྙེ ཙ ཎོ [ཀ. ༣༥༢; རཱུ. ༣༧༦; ནཱི. ༧༦༥; ཙཾ. ༢.༤.༩༦; པཱ. ༤.༡.༡༦༨; ‘‘ཛནཔདནཱམསྨཱ ཁཏྟིཡཱ…’’ (བཧཱུསུ)].

ཛནཝཱཙིནཱ ¶ ཙ ཁཏྟིཡཝཱཙིནཱ ཙ ཛནཔདནཱམམྷཱ རཉྙེ ཙ ཨཔཙྩེ ཙ ཎོ ཧོཏི.

པཉྩཱལཱནཾ ཛནཱནཾ རཱཛཱ པཉྩཱལོ, པཉྩཱལསྶ ཁཏྟིཡསྶ ཨཔཙྩཾ པཉྩཱལོ. ཨེཝཾ ཀོསལོ, མཱགདྷོ, ཨོཀྐཱཀོ [དཱི. ནི. ༡.༢༦༧].

ཛནཔདནཱམསྨཱཏི ཀིཾ? དསརཐརཉྙོ པུཏྟོ དཱསརཐི [དཱསརཊྛི].

ཛནཁཏྟིཡཱཏི ཀིཾ? པཉྩཱལསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཨཔཙྩཾ པཉྩཱལི.

༤༤༣. ཎྱ ཀུརུསིཝཱིཧི [ཀ. ༣༤༦; རཱུ. ༣༦༧; ནཱི. ༧༥༥; ཙཾ. ༢.༤.༡༠༡ …པེ… ༤.༡.༡༧༢].

ཀུརུ, སིཝིསདྡེཧི ཨཔཙྩེ རཉྙེ ཙ ཎྱོ ཧོཏི.

ཀུརུརཉྙོ ཨཔཙྩཾ ཀོརབྱོ [ཛཱ. ༡.༡༤.༢༢༨, ༢༣༢, ༢༣༦], ཀུརུརཊྛཝཱསཱིནཾ རཱཛཱ ཀོརབྱོ, ཀོརབྦོ, པུབྦརཱུཔཏྟཾ, སིཝིརཉྙོ ཨཔཙྩཾ སེབྱོ, སིཝིརཊྛཝཱསཱིནཾ རཱཛཱ སེབྱོ.

ཨཔཙྩརཱསི ནིཊྛིཏོ.

ཨནེཀཏྠརཱསི

༤༤༤. ཎ རཱགཱ ཏེན རཏྟཾ [ཀ. ༣༤༧; རཱུ. ༣༦༨; ནཱི. ༧༥༦; ཙཾ. ༣.༡.༡ …པེ… ༤.༢.༡].

རཛྫནྟི ཝཏྠཾ ཨེཏེནཱཏི རཱགོ, རཛནཝཏྠུ, རཱགཝཱཙིམྷཱ ཏེན རཏྟནྟི ཨཏྠེ ཎོ ཧོཏི.

ཀསཱཝེན རཏྟཾ ཝཏྠཾ ཀཱསཱཝཾ [དྷ. པ. ༩], ཀཱསཱཡཾ ཝཱ. ཨེཝཾ ཀོསུམྦྷཾ, ཧལིདྡིཡཱ རཏྟཾ ཧཱལིདྡཾ, པཱཊངྒེན རཏྟཾ པཱཊངྒཾ, མཉྫིཊྛཾ, ཀུངྐུམཾ ཨིཙྩཱདི.

‘‘ནཱིལཾ ¶ ཝཏྠཾ, པཱིཏཾ ཝཏྠ’’ནྟིཨཱདཱིསུ པན ནཱིལ, པཱིཏཱདིསདྡཱ གུཎསདྡཏྟཱ པཙྩཡེན ཝིནཱ གུཎནིསྶཡཾ དབྦཾ ཝདནྟི. ཨེཝཾ སབྦེསུ གུཎསདྡ, ཛཱཏིསདྡ, ནཱམསདྡེསུ.

༤༤༥. ནཀྑཏྟེནིནྡུཡུཏྟེན ཀཱལེ [ཀ. ༣༥༢; རཱུ. ༣༧༦; ནཱི. ༧༦༥; ཙཾ. ༣.༡.༥; པཱ. ༤.༢.༣].

ཨིནྡུཡུཏྟེན ནཀྑཏྟེན ལཀྑིཏེ ཀཱལེ ཏནྣཀྑཏྟཝཱཙཱིཧི ཎོ ཧོཏི.

པུཎྞཙནྡཡུཏྟེན ཕུསྶནཀྑཏྟེན ལཀྑིཏཱ ཕུསྶཱ, རཏྟི, ཕུསྶོ, ཨཧོ. ཨེཝཾ མཱགྷོ ཨིཙྩཱདི.

ནཀྑཏྟེནཱཏི ཀིཾ? གརུགཧེན ལཀྑིཏཱ རཏྟི.

ཨིནྡུཡུཏྟེནཱཏི ཀིཾ? ཕུསྶེན ལཀྑིཏོ མུཧུཏྟོ.

ཀཱལེཏི ཀིཾ? ཕུསྶེན ལཀྑིཏཱ ཨཏྠསིདྡྷི.

༤༤༦. སཱསྶ དེཝཏཱ པུཎྞམཱསཱི [ཀ. ༣༥༢; རཱུ. ༣༧༦; ནཱི. ༧༦༥; ཙཾ. ༣.༡.༡༨, ༡༩ …པེ… ༤.༢.༢༡-༢༤].

སཱ ཨསྶ དེཝཏཱ, སཱ ཨསྶ པུཎྞམཱསཱིཏི ཨཏྠེ པཋམནྟཱ ཎོ ཧོཏི.

བུདྡྷོ ཨསྶ དེཝཏཱཏི བུདྡྷོ, ཡོ བུདྡྷཾ ཨཏྟནོ ཨཱརཀྑདེཝཏཾ ཝིཡ གརུཾ ཀཏྭཱ ཝིཙརཏི, ནིརནྟརཾ ཝཱ ‘‘བུདྡྷོ བུདྡྷོ’’ཏི ཝཱཙཾ ནིཙྪཱརེཏི, ཏསྶེཏཾ ནཱམཾ. སུགཏོ ཨསྶ དེཝཏཱཏི སོགཏོ, མཧིནྡདེཝོ ཨསྶ དེཝཏཱཏི མཱཧིནྡོ. ཨེཝཾ ཡཱམོ, སོམོ, ཝཱརུཎོ.

ཕུསྶཱི ཨསྶ པུཎྞམཱསཱིཏི ཕུསྶོ, མཱསོ. ཨེཝཾ མཱགྷོ, ཕགྒུནོ, ཙིཏྟོ, ཝེསཱཁོ, ཛེཊྛམཱུལོ, ཨཱསལ༹ྷོ, སཱཝཎོ, པོཊྛཔཱདོ, ཨསྶཡུཛོ, ཀཏྟིཀོ, མཱགསིརོ.

པུཎྞམཱསཱིཏི ཀིཾ? ཕུསྶཱི ཨསྶ པཉྩམཱི ཏིཐཱི.

༤༤༧. ཏམདྷཱིཏེ ཏཾ ཛཱནཱཏི ཀཎིཀཱ ཙ [ཀ. ༣༥༡; རཱུ. ༣༧༤; ནཱི. ༧༦༤; ཙཾ. ༣.༡.༣༧ …པེ… ༤.༢.༥༩].

ཨེཏེསུ ¶ ཨཏྠེསུ དུཏིཡནྟཱ ཎོ ཙ ཀོ ཙ ཎིཀོ ཙཱཏི ཨེཏེ པཙྩཡཱ ཧོནྟི.

ཎམྷི – བྱཱཀརཎཾ ཨདྷཱིཏེ ཛཱནཱཏི ཝཱ ཝེཡྻཱཀརཎོ [དཱི. ནི. ༡.༢༥༦]. པཀྑེ ‘‘ཝེཡྻཱཀརཎིཀོ, བྱཉྫནཾ ཨདྷཱིཏེ ཛཱནཱཏི ཝཱ ཝེཡྻཉྫནིཀོ’’ཏི ཨིམཱནི ཎིཀེན སིཛ྄ཛྷནྟི.

ཀམྷི-ཚནྡཾ ཨདྷཱིཏེ ཛཱནཱཏི ཝཱ ཚནྡོ. ཨེཝཾ པདཀོ [དཱི. ནི. ༡.༢༥༦], ནཱམཀོ.

ཎིཀམྷི-ཝིནཡཾ ཨདྷཱིཏེ ཛཱནཱཏི ཝཱ ཝེནཡིཀོ, སུཏྟནྟིཀོ, ཨཱབྷིདྷམྨིཀོ.

ཨེཏྠ ཙ ‘ཝེཡྻཱཀརཎོ’ཏི པདེ ཝིཡྻཱཀརཎཾ ཨདྷཱིཏེཏི ཝཱཀྱཾ, ‘ཝེཡཉྫནིཀོ’ཏི པདེ ཝིཡཉྫནཾ ཨདྷཱིཏེཏི. ཨུཔརི ‘དོཝཱརིཀོ, སོཝགྒིཀ’ནྟི པདེསུཔི ‘དུཝཱརེ ནིཡུཏྟོ, སུཝགྒཱཡ སཾཝཏྟཏཱི’ཏི ཝཱཀྱཾ, ཨཏྠཾ ཀཐེནྟེན པན དུཝཱར, སུཝགྒསདྡཱནཾ ཏདྡྷིཏབྷཱཝེ ཨེཝ སིདྡྷཏྟཱ དྭཱརེཏི ཙ སགྒཱཡཱཏི ཙ ཀཐེཏབྦོ.

༤༤༨. ཏསྶ ཝིསཡེ དེསེ [ཀ. ༣༥༢; རཱུ. ༣༧༦; ནཱི. ༣༦༥; ཙཾ. ༣.༡.༦༡; པཱ. ༤.༢.༥༢, ༥༣].

ཏསྶ དེསརཱུཔེ ཝིསཡེ ཚཊྛུནྟཱ ཎོ ཧོཏི.

ཐཱུཡམིགཱ ཝསཱཏིནོ ནཱམ, ཝསཱཏཱིནཾ ཝིསཡོ དེསོ ཝཱསཱཏོ. ཨིདྷ ཨདེསརཱུཔཏྟཱ ཎོ ན ཧོཏི, ཙཀྑུསྶ ཝིསཡོ རཱུཔཾ.

༤༤༩. ནིཝཱསེ ཏནྣཱམེ [ཀ. ༣༥༢; རཱུ. ༣༧༦; ནཱི. ༣༦༥; ཙཾ. ༣.༡.༦༤; པཱ. ༤.༢.༦༩].

ཏནྣཱམབྷཱུཏེ ¶ ནིཝཱསེ ཚཊྛྱནྟཱ ཎོ ཧོཏི.

སིཝཱིནཾ ནིཝཱསོ དེསོ སེབྱོ. ཝསཾ ཨདེནྟི བྷཀྑནྟཱིཏི ཝསཱདཱ, བྱགྒྷཱ སཱིཧཱ ཝཱ, ཝསཱདཱནཾ ནིཝཱསོ དེསོ ཝཱསཱདོ.

༤༥༠. ཨནུབྷཝེ [ཀ. ༣༥༢; རཱུ. ༣༧༦; ནཱི. ༧༦༥; ཙཾ. ༣.༡.༦༥; པཱ. ༤.༢.༧༠].

སམཱིཔེ བྷཝཾ ཨནུབྷཝཾ, ‘‘ཨདཱུརབྷཝེ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཏནྣཱམེ ཨནུབྷཝེ དེསེ ཚཊྛྱནྟཱ ཎོ ཧོཏི.

ཝིདིསཱཡ ཨནུབྷཝཾ ཝེདིསཾ, ནགརཾ, ཨུདུམྦརསྶ ཨནུབྷཝཾ ཨོདུམྦརཾ, ཝིམཱནཾ.

༤༥༡. ཏེན ནིབྦཏྟེ [ཀ. ༣༥༢; རཱུ. ༣༧༦; ནཱི. ༧༦༥; ཙཾ. ༣.༡.༦༦; པཱ. ༤.༢.༦༨].

ཏནྣཱམེ ཏེན ནིབྦཏྟེ དེསེ ཏཏིཡནྟཱ ཎོ ཧོཏི.

ཀུསམྦེན ནཱམ ཨིསིནཱ ནིབྦཏྟཱ ཀོསམྦཱི, ཨིཏྠིཡཾ ཨཱི, ནགརཱི. ཨེཝཾ ཀཱཀནྡཱི, མཱཀནྡཱི, སཧསྶེན དྷནེན ནིབྦཏྟཱ སཱཧསྶཱི, པརིཁཱ, ཨཡཉྩ ཏཏིཡཱ ཧེཏུམྷི ཀཏྟརི ཀརཎེ ཙ ཡཐཱཡོགཾ ཡུཛྫཏི.

༤༥༢. ཏམིདྷཏྠི [ཀ. ༣༥༢; རཱུ. ༣༧༦; ནཱི. ༧༦༥; ཙཾ. ༣.༡.༦༧; པཱ. ༤.༢.༦༧].

ཏཾ ཨིདྷ ཨཏྠཱིཏི ཨཏྠེ ཏནྣཱམེ དེསེ པཋམནྟཱ ཎོ ཧོཏི.

ཨུདུམྦརཱ ¶ ཨསྨིཾ དེསེ སནྟཱིཏི ཨོདུམྦརོ, བདརཱ ཨསྨིཾ དེསེ སནྟཱིཏི བཱདརོ. ཨེཝཾ པབྦཛོ.

༤༥༣. ཏཏྲ བྷཝེ [ཀ. ༣༥༢; རཱུ. ༣༧༦; ནཱི. ༧༦༥; ཙཾ. ༣.༢.༤༨; པཱ. ༤.༢.༡༣༣].

ཏཏྲ བྷཝཏྠེ སཏྟམྱནྟཱ ཎོ ཧོཏི.

ཨུདཀེ བྷཝོ ཨོདཀོ, མཙྪོ, ཨུརསི བྷཝོ ཨོརསོ, པུཏྟོ, སཱགམོ. ནགརེ བྷཝོ ནཱགརོ. ཨེཝཾ ཛཱནཔདོ, མཱགདྷོ, ཀཔིལཝཏྠུམྷི བྷཝོ ཀཱཔིལཝཏྠཝོ, ‘ཨུཝཎྞསྶཱཝང…’ཏི ཨུསྶ ཨཝཏྟཾ. ཀོསམྦིཡཾ བྷཝོ ཀོསམྦོ, མིཏྟེ བྷཝཱ མེཏྟཱ, པུརེ བྷཝཱ པོརཱི [དཱི. ནི. ༡.༩], ཝཱཙཱ, མནསྨིཾ བྷཝོ མཱནསོ. ཨེཏྠ པན –

༤༥༤. མནཱདཱིནཾ སཀ [ཀ. ༤༠༤; རཱུ. ༣༧༠; ནཱི. ༨༥༩].

ཎཱནུབནྡྷེ པཙྩཡེ པརེ མནཱདཱིནཾ ཨནྟེ སཱགམོ ཧོཏཱིཏི སབྦཏྠ མནོགཎཱདཱིནཾ ཨནྟེ སཱགམོ.

མཱནསོ, རཱགོ, མཱནསཱ, ཏཎྷཱ, མཱནསཾ, སུཁཾ. ཨེཝཾ ཙེཏསོ, ཙེཏསཱ, ཙེཏསཾ. ཀྭཙི མནོ ཨེཝ མཱནསཾ, ཙེཏོ ཨེཝ ཙེཏསོཏིཔི ཡུཛྫཏི.

༤༥༥. ཨཛྫཱདཱིཧི ཏནོ [ཀ. ༣༥༢; རཱུ. ༣༧༦; ནཱི. ༧༦༥; ཙཾ. ༣.༡༥; པཱ. ༤.༢.༡༠༥].

ཏཏྲ བྷཝོཏི ཨཏྠེ ཨཛྫཱདཱིཧི ཏནོ ཧོཏི.

ཨཛྫ བྷཝོ ཨཛྫཏནོ, ཨཏྠོ, ཨཛྫཏྟནཱི, ཝིབྷཏྟི, དྭིཏྟཾ, ཨཛྫཏནཾ, ཧིཏཾ, སྭེ བྷཝོ སྭཱཏནོ, མཧཱཝུཏྟིནཱ ཨེསྶ ཨཱཏྟཾ. ཧིཡྻོ བྷཝོ ཧིཡྻཏྟནོ, ཧིཡྻཏྟནོ, ཧིཡྻཏྟནཾ, ཨོསྶ ཨཏྟཾ དྭིཏྟཉྩ.

༤༥༦. པུརཱཏོ ཎོ ཙ [ཀ. ༣༥༢; རཱུ. ༣༧༦; ནཱི. ༧༦༥].

ཏཏྲ ¶ བྷཝོཏི ཨཏྠེ པུརཱསདྡམྷཱ ཎོ ཙ ཏནོ ཙ ཧོནྟི.

པུརེ བྷཝོ པུརཱཎོ, ཨིདྷ ཎོ ཨནུབནྡྷོ ན ཧོཏི, པོརཱཎོ ཝཱ, པུརཱཏནོ.

༤༥༧. ཨམཱཏྭཙྩོ [ཀ. ༣༥༢; རཱུ. ༣༧༦; ནཱི. ༧༦༥; ཙཾ. ༣.༢.༡༣; པཱ. ༤.༢.༡༠༤].

ཨམཱསདྡམྷཱ བྷཝཏྠེ ཨཙྩོ ཧོཏི. ‘ཨམཱ’ཏི སཧཏྠཝཱཙཱི.

རཱཛཀིཙྩེསུ རཉྙཱ སཧ བྷཝཏཱིཏི ཨམཙྩོ [དཱི. ནི. ཊཱི. ༡.༣༣༩].

༤༥༨. མཛ྄ཛྷཱདཱིཧིམོ [ཀ. ༣༥༣; རཱུ. ༣༧༨; ནཱི. ༧༦༧; ཙཾ. ༣.༢.༨༢; པཱ. ༤.༣.༨, ༢༢; ‘མཛ྄ཛྷཱདིཏྭིམོ’ (བཧཱུསུ)].

མཛ྄ཛྷཱདཱིཧི བྷཝཏྠེ ཨིམོ ཧོཏི.

མཛ྄ཛྷེ བྷཝོ མཛ྄ཛྷིམོ. ཨེཝཾ ཨནྟིམོ, ཧེཊྛིམོ, ཨུཔརིམོ, ཨོརིམོ, པཙྪིམོ, ཨབྦྷནྟརིམོ, པཙྩནྟིམོ, པུརཏྠིམོ.

༤༥༩. ཀཎ ཎེཡྻ ཎེཡྻཀ ཡིཡཱ [ཀ. ༣༥༢; རཱུ. ༣༧༦; ནཱི. ༧༦༥; ཙཾ. ༣.༢.༤, ༥, ༦ …པེ… ༤.༢.༩༤, ༩༥, ༩༧, ༡༡༩-༡༣༠].

བྷཝཏྠེ སཏྟམྱནྟཱ ཨེཏེ པཉྩ པཙྩཡཱ ཧོནྟི.

ཀཎ-ཀུསིནཱརཱཡཾ བྷཝོ ཀོསིནཱརཀོ, མགདྷེསུ བྷཝོ མཱགདྷཀོ, ཨཱརཉྙཀོ, ཝིཧཱརོ.

ཎེཡྻ-གངྒཱཡཾ བྷཝོ གངྒེཡྻོ, པབྦཏེཡྻོ, ཝནེ བྷཝོ ཝཱནེཡྻོ.

ཎེཡྻཀ-ཀོསལེཡྻཀོ ¶ , བཱརཱཎསེཡྻཀོ, ཙམྤེཡྻཀོ, མིཐིལེཡྻཀོ, ཨིདྷ ན ཝུདྡྷི.

ཡ-གཱམེ བྷཝོ གམྨོ, དིཝེ བྷཝོ དིབྦོ,

ཨིཡ-གཱམིཡོ, གཱམིཀོ, ཡསྶ ཀཏྟཾ, ཨུདརེ བྷཝོ ཨོདརིཡོ, ཨོདརིཀོ, དིཝེ བྷཝོ དིཝིཡོ, པཉྩཱལིཡོ, བོདྷིཔཀྑིཡོ, ལོཀིཡོ.

༤༦༠. ཎིཀོ [ཀ. ༣༥༡; རཱུ. ༣༧༤; ནཱི. ༧༦༤; ཙཾ. ༣.༢.༤༠, ༤༡, ༤༢; པཱ. ༤.༢.༡༢༦, ༡༢༧, ༡༢༨].

བྷཝཏྠེ སཏྟམྱནྟཱ ཎིཀོ ཧོཏི.

སཱརདིཀོ, དིཝསོ, སཱརདིཀཱ, རཏྟི, སཱརདིཀཾ, པུཔྥཾ. བྷཝསདྡེན ཙེཏྠ ཨཉྙེཔི ཨཏྠེ ཨུཔལཀྑེཏི, པབྦཏཏོ པཀྑནྡཱ ནདཱི པབྦཏེཡྻཱ, ཀིམཱིནཾ ཀོསེ ཛཱཏཾ ཀོསེཡྻཾ, ཝཏྠཾ. ཨེཝཾ སིཝེཡྻཾ, བཱརཱཎསེཡྻཾ.

༤༦༡. ཏམསྶ སིཔྤཾ སཱིལཾ པཎྱཾ པཧརཎཾ པཡོཛནཾ [ཀ. ༣༥༡; རཱུ. ༣༧༤; ནཱི. ༧༦༤; ཙཾ. ༣.༤.༤༩-༦༦ …པེ… ༤.༤.༤༧-༦༥].

ཏམསྶ སིཔྤཾ, ཏམསྶ སཱིལཾ, ཏམསྶ པཎྱཾ, ཏམསྶ པཧརཎཾ, ཏམསྶ པཡོཛནནྟི ཨཏྠེསུ པཋམནྟཱ ཎིཀོ ཧོཏི.

སིཔྤེ – ཝཱིཎཱཝཱདནམསྶ སིཔྤཾ ཝེཎིཀོ. ཨེཏྠ ཙ ཝཱིཎཱསདྡེན ཝཱིཎཱཝཱདནཾ ཝུཙྩཏི. ཨེཀཏྠཱིབྷཱཝསཱམཏྠིཡཉྷེཏཾ. ཨེཝཾ སབྦཏྠ. ཨེཝཾ མོདིངྒིཀོ, པཱཎཝིཀོ, ཝཾསིཀོ.

སཱིལེ-པཾསུཀཱུལདྷཱརཎཾ ཨསྶ སཱིལཾ པཾསུཀཱུལིཀོ, པཾསུཀཱུལཾ དྷཱརེཏུཾ སཱིལམསྶཱཏི ཝཱ པཾསུཀཱུལིཀོ. སཱིལསདྡེན ཙེཏྠ ཝཏ, དྷམྨ, སཱདྷུཀཱརཱཔི གཡ྄ཧནྟི, པཾསུཀཱུལཾ དྷཱརེཏི སཱིལེནཱཏི པཾསུཀཱུལིཀོཏིཔི ཡུཛྫཏི. ཨེཝཾ ཏེཙཱིཝརིཀོ ¶ , པིཎྜཾ པིཎྜཾ པཏཏཱིཏི པིཎྜཔཱཏོ, པིཎྜཱཙཱརེན ལདྡྷབྷོཛནཾ, པིཎྜཔཱཏཡཱཔནཾ ཨསྶ སཱིལནྟི པིཎྜཔཱཏིཀོ, པིཎྜཔཱཏེན ཡཱཔེཏུཾ སཱིལཉྩ ཝཏཉྩ དྷམྨོ ཙ གརུཀཱརོ ཙ ཨསྶཱཏི པིཎྜཔཱཏིཀོ.

‘པཎྱ’ནྟི ཝིཀྐེཡྻཝཏྠུ ཝུཙྩཏི, གནྡྷོ པཎྱཾ ཨསྶཱཏི གནྡྷིཀོ. ཨེཝཾ ཏེལིཀོ, གོལི༹ཀོ.

པཧརནྟི ཨེཏེནཱཏི པཧརཎཾ, ཨཱཝུདྷབྷཎྜཾ, ཙཱཔོ པཧརཎམསྶཱཏི ཙཱཔིཀོ. ཨེཝཾ ཏོམརིཀོ, མུགྒརིཀོ.

པཡོཛནཾ ཝུཙྩཏི ཕལཾ, ཨུཔདྷི པཡོཛནམསྶཱཏི ཨོཔདྷིཀཾ [ཨ. ནི. ༨.༥༩], པུཉྙཾ, སཏཾ པཡོཛནམསྶཱཏི སཱཏིཀཾ. ཨེཝཾ སཱཧསྶིཀཾ [ཛཱ. ༢.༢༡.༤༡༥].

༤༦༢. ཏཾ ཧནྟཱརཧཏི གཙྪཏུཉྪཏི ཙརཏི [ཀ. ༣༥༡; རཱུ. ༣༧༤; ནཱི. ༧༦༤; ཙཾ. ༣.༤.༢༧-༤༣; པཱ. ༤.༤.༢༨-༤༦].

ཏཾ ཧནྟི, ཏཾ ཨརཧཏི, ཏཾ གཙྪཏི, ཏཾ ཨུཉྪཏི, ཏཾ ཙརཏཱིཏི ཨཏྠེསུ དུཏིཡནྟཱ ཎིཀོ ཧོཏི.

པཀྑཱིཧི པཀྑིནོ ཧནྟཱིཏི པཀྑིཀོ. ཨེཝཾ སཱཀུཎིཀོ [ཨ. ནི. ༢.༢༦༣ (སཱཀུནིཀོཏིཔི དིསྶཏི)], མཱཡཱུརིཀོ, མཙྪེཧི མཙྪེ ཧནཏཱིཏི མཙྪིཀོ. ཨེཝཾ དྷེནུཀོ, མགེཧི མགེ ཧནཏཱིཏི མཱགཝིཀོ, མཛ྄ཛྷེ ཝཱགམོ. ཨེཝཾ ཧཱརིཎིཀོ, ‘ཧརིཎོ’ཏི མགོ ཨེཝ. སཱུཀརིཀོ, ཨིདྷ ན ཝུདྡྷི.

སཏཾ ཨརཧཏཱིཏི སཱཏིཀཾ. ཨེཝཾ སཱཧསྶིཀཾ.

པརདཱརཾ གཙྪཏཱིཏི པཱརདཱརིཀོ, པརདཱརིཀོ ཝཱ. ཨེཝཾ པཐིཀོ, མགྒིཀོ.

བདརེ ¶ ཨུཉྪཏི གཝེསཏཱིཏི བཱདརིཀོ. ཨེཝཾ ཨཱམལཀིཀོ.

དྷམྨཾ ཙརཏཱིཏི དྷམྨིཀོ. ཨེཝཾ ཨདྷམྨིཀོ.

༤༦༣. ཏེན ཀཏཾ ཀཱིཏཾ བནྡྷཾ ཨབྷིསངྑཏཾ སཾསཊྛཾ ཧཏཾ ཧནྟི ཛིཏཾ ཛཡཏི དིབྦཏི ཁཎཏི ཏརཏི ཙརཏི ཝཧཏི ཛཱིཝཏི [ཀ. ༣༥༠; རཱུ. ༣༧༣; ནཱི. ༣༦༤; ཙཾ. ༣.༤.༡-༢༦; པཱ. ༤.༤.༡-༢༧].

ཏེན ཀཏཾ, ཏེན ཀཱིཏཾ…པེ… ཏེན ཛཱིཝཏི ཨིཙྩཏྠེསུ ཏཏིཡནྟཱ ཎིཀོ ཧོཏི.

ཀཱཡེན ཀཏཾ ཀཱཡིཀཾ. ཨེཝཾ ཝཱཙསིཀཾ, མཱནསིཀཾ, ཝཱཏེན ཀཏོ ཝཱཏིཀོ, ཨཱབཱདྷོ.

སཏེན མཱུལེན ཀཱིཏཾ བྷཎྜཾ སཱཏིཀཾ. ཨེཝཾ སཱཧསྶིཀཾ.

ཝརཏྟཱཡ ཡོཏྟཱཡ བནྡྷིཏོ ཝཱརཏྟིཀོ, ཨཡསཱ བནྡྷིཏོ ཨཱཡསིཀོ, སཱགམོ. ཨེཝཾ པཱསིཀོ.

གྷཏེན ཨབྷིསངྑཏཾ སཾསཊྛཾ ཝཱ གྷཱཏིཀཾ. ཨེཝཾ གོལི༹ཀཾ, དཱདྷིཀཾ, མཱརིཙིཀཾ.

ཛཱལེན ཧཏོ ཛཱལིཀོ, མཙྪོ.

ཛཱལེན ཧནྟཱིཏི ཛཱལིཀོ, ཛཱལཀེཝཊྚོ. ཨེཝཾ བཱལི༹སིཀོ [སཾ. ནི. ༢.༡༥༨].

ཨཀྑེཧི ཛིཏཾ དྷནཾ ཨཀྑིཀཾ. ཨེཝཾ སཱལཱཀིཀཾ.

ཨཀྑེཧི ཛཡཏི དིབྦཏཱིཏི ཝཱ ཨཀྑིཀོ.

ཁཎིཏྟིཡཱ ཁཎཏཱིཏི ཁཱཎིཏྟིཀོ. ཨེཝཾ ཀུདྡཱལིཀོ, ཨིདྷ ན ཝུདྡྷི.

ཨུལུ༹མྤེན ¶ ཏརཏཱིཏི ཨོལུ༹མྤིཀོ, ཨུལུ༹མྤིཀོ ཝཱ. ཨེཝཾ ནཱཝིཀོ [ཛཱ. ༢.༢༠.༡༤༩], གོཔུཙྪིཀོ.

སཀཊེན ཙརཏཱིཏི སཱཀཊིཀོ. ཨེཝཾ རཐིཀོ, ཡཱནིཀོ, དཎྜིཀོ,

ཁནྡྷེན ཝཧཏཱིཏི ཁནྡྷིཀོ. ཨེཝཾ ཨཾསིཀོ, སཱིསིཀོ, ཨིདྷ ན ཝུདྡྷི.

ཝེཏནེན ཛཱིཝཏཱིཏི ཝེཏནིཀོ. ཨེཝཾ བྷཏིཀོ, ཀསིཀོ, ཀཡིཀོ, ཝིཀྐཡིཀོ, བྷཏིཀཱདཱིསུ ན ཝུདྡྷི.

༤༦༤. ཏསྶ སཾཝཏྟཏི [ཀ. ༣༥༡; རཱུ. ༣༧༤; ནཱི. ༧༦༥; ཙཾ. ༣.༤.༦༧-༦༩; པཱ. ༤.༤.༦༦-༦༨].

ཏསྶ སཾཝཏྟཏཱིཏི ཨཏྠེ ཙཏུཏྠྱནྟཱ ཎིཀོ ཧོཏི.

པུན བྷཝཱཡ སཾཝཏྟཏཱིཏི པོནོབྦྷཝིཀོ, པུནསྶ ཨོཏྟཾ, བྷསྶ དྭིཏྟཾ, པོནོབྦྷཝིཀཱ [མཧཱཝ. ༡༤], ཏཎྷཱ, ལོཀཱཡ སཾཝཏྟཏཱིཏི ལོཀིཀོ, སུཊྛུ ཨགྒོཏི སགྒོ, སགྒཱཡ སཾཝཏྟཏཱིཏི སོཝགྒིཀཾ [དཱི. ནི. ༡.༡༦༣], པུཉྙཾ. ཨེཝཾ དིཊྛདྷམྨིཀཾ, སམྤརཱཡིཀཾ.

༤༦༥. ཏཏོ སམྦྷཱུཏམཱགཏཾ [ཀ. ༣༥༡; རཱུ. ༣༧༤; ནཱི. ༧༦༥; ཙཾ. ༣.༣.༤༩-༥༡; …པེ… ༤.༣.༧༧-༧༩].

ཏཏོ སམྦྷཱུཏཾ, ཏཏོ ཨཱགཏཾ ཨིཙྩཏྠེསུ པཉྩམྱནྟཱ ཎིཀོ ཧོཏི.

མཱཏིཏོ སམྦྷཱུཏཾ ཨཱགཏཾ ཝཱ མཏྟིཀཾ [པཱརཱ. ༣༤], དྭིཏྟཾ རསྶོ ཙ. ཨེཝཾ པེཏྟིཀཾ. ཎྱ, ཎིཡཱཔི དིསྶནྟི, སུརབྷིཏོ སམྦྷཱུཏཾ སོརབྷྱཾ, ཐནཏོ སམྦྷཱུཏཾ ཐཉྙཾ, པིཏིཏོ སམྦྷཱུཏོ པེཏྟིཡོ. ཨེཝཾ མཏྟིཡོ. ཎྱམྷི-མཙྩོ.

༤༦༦. ཏཏྠ ཝསཏི ཝིདིཏོ བྷཏྟོ ནིཡུཏྟོ [ཀ. ༣༥༡; རཱུ. ༣༧༤; ནཱི. ༧༦༥; ཙཾ. ༣.༤.༧༠-༧༥ …པེ… ༤.༤.༦༩-༧༤].

ཨེཏེསྭཏྠེསུ ¶ སཏྟམྱནྟཱ ཎིཀོ ཧོཏི.

རུཀྑམཱུལེ ཝསཏཱིཏི རུཀྑམཱུལིཀོ. ཨེཝཾ ཨཱརཉྙིཀོ, སོསཱནིཀོ.

ཨེཏྠ ཙ ཝསཏཱིཏི སཱམཉྙཝཙནེཔི ཏསྶཱིལ, ཏབྦཏ, ཏདྡྷམྨ, ཏསྶཱདྷུཀཱརིཏཱནཾ ཝསེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ ཏདྡྷིཏཔཙྩཡཱནཾ པསིདྡྷཏྠདཱིཔཀཏྟཱ. ན ཧི རུཀྑམཱུལེ མུཧུཏྟམཏྟཾ ཝསནྟོ རུཀྑམཱུལིཀོཏི ཝོཧརཱིཡཏི.

ལོཀེ ཝིདིཏོ ལོཀིཀོ.

ཙཏུམཧཱརཱཛེསུ བྷཏྟཱ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱ [སཾ. ནི. ༥.༡༠༨༡].

དྭཱརེ ནིཡུཏྟོ དོཝཱརིཀོ. ཨེཝཾ བྷཎྜཱགཱརིཀོ, ནཝཀམྨིཀོ, ཨིདྷ ན ཝུདྡྷི. ‘‘ཛཱཏིཀིཡོ, ཨནྡྷཀིཡོ’’ ཨིཙྩཱདཱིསུ མཧཱཝུཏྟིནཱ ཀིཡོ.

༤༦༧. ཏསྶིདཾ [ཀ. ༣༥༡; རཱུ. ༣༧༤; ནཱི. ༧༦༤; ཙཾ. ༣.༣.༨༥-༡༠༢; པཱ. ༤.༣.༡༢༠-༡༣༣].

ཏསྶ ཨིདནྟི ཨཏྠེ ཚཊྛུནྟཱ ཎིཀོ ཧོཏི.

སངྒྷསྶ ཨཡཾ སངྒྷིཀོ, ཝིཧཱརོ, སངྒྷིཀཱ, བྷཱུམི, སངྒྷསྶ ཨིདཾ སངྒྷིཀཾ, བྷཎྜཾ. ཨེཝཾ པུགྒལིཀཾ, གཎིཀཾ, མཧཱཛནིཀཾ, སཀྱཔུཏྟསྶ ཨེསོཏི སཀྱཔུཏྟིཀོ. ཨེཝཾ ནཱཊཔུཏྟིཀོ, དཱསཔུཏྟིཀོ.

༤༦༨. ཎིཀསྶིཡོ ཝཱ [ཀ. ༤༠༤; རཱུ. ༣༧༠; ནཱི. ༧༥༦].

ཎིཀཔཙྩཡསྶ ཨིཡོ ཧོཏི ཝཱ.

སཀྱཔུཏྟིཡོ, སཀྱཔུཏྟིཀོ ཨིཙྩཱདི.

༤༦༩. ཎོ [ཀ. ༣༥༢; རཱུ. ༣༧༦; ནཱི. ༧༦༥; ཙཾ. ༣.༣.༨༥; པཱ. ༤.༣.༡༢༠].

ཏསྶིདནྟི ¶ ཨཏྠེ ཚཊྛུནྟཱ ཎོ ཧོཏི.

ཀཙྩཱཡནསྶ ཨིདཾ ཀཙྩཱཡནཾ, བྱཱཀརཎཾ. ཨེཝཾ སོགཏཾ, སཱསནཾ, མཱཧིཾསཾ, མཾསཱདི.

༤༧༠. གཝཱདཱིཧི ཡོ [ཀ. ༣༥༣; རཱུ. ༣༧༨; ནཱི. ༧༨༡].

ཏསྶིདནྟི ཨཏྠེ གཝཱདཱིཧི ཡོ ཧོཏི.

༤༧༡. ཡམྷི གོསྶ ཙ [ཀ. ༧༨; རཱུ. ༣༡; ནཱི. ༢༢༩].

ཡཝནྟེ པཙྩཡེ པརེ གོསྶ ཙ ཨུཝཎྞཱནཉྩ ཨཝང ཧོཏཱིཏི ཨཝཱདེསོ. ‘ཏཝགྒཝརཎཱན…’ནྟི སུཏྟེན ཝསྶ བཏྟཾ, གུནྣཾ ཨིདཾ གབྱཾ, མཾསཱདི, དུ ཝུཙྩཏི རུཀྑོ, ཏསྶ ཨིདཾ དབྱཾ, དབྦཾ, མཱུལཱདི.

ཨནེཀཏྠརཱསི ནིཊྛིཏོ.

ཨསྶཏྠིརཱསི

༤༧༢. ཏམེཏྠསྶཏྠཱིཏི མནྟུ [ཀ. ༣༦༩; རཱུ. ༤༠༣; ནཱི. ༧༩༣; ཙཾ. ༤.༢.༩༨; པཱ. ༥.༢.༩༤].

ཏཾ ཨེཏྠ ཨཏྠི, ཏཾ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཨཏྠེསུ པཋམནྟཱ མནྟུཔཙྩཡོ ཧོཏི, ཨིཝཎྞུ’ཝཎྞོ’ཀཱརེཧི མནྟུ. ཏཏྠ ཨིཝཎྞནྟེཧི ནིཙྩཾ, ཨུཔཊྛིཏཱ སཏི ཨེཏསྨིཾ ཨཏྠི, ཨེཏསྶ ཝཱ ཨཏྠཱིཏི སཏིམཱ. ཨེཝཾ གཏིམཱ, མཏིམཱ, དྷིཏིམཱ [སཾ. ནི. ༡.༡༩༥༢; ཛཱ. ༢.༢༢.༡༤༥༡], ཨཏྠདསྶིམཱ [ཛཱ. ༢.༢༢.༡༤༥༡], སིརཱིམཱ [ཛཱ. ཨཊྛ. ༡.ཨཝིདཱུརེནིདཱནཀཐཱ] ཨིཙྩཱདི.

ཨུཝཎྞནྟེཧི པན ¶ –

༤༧༣. ཨཱཡུསྶཱཡས མནྟུམྷི [ཀ. ༣༧༡; རཱུ. ༤༠༤; ནཱི. ༧༩༧].

མནྟུམྷི པརེ ཨཱཡུསྶ ཨཱཡསཱདེསོ ཧོཏི.

དཱིགྷཾ ཨཱཡུ ཨསྨིཾ ཨཏྠི, ཨསྶ ཝཱ ཨཏྠཱིཏི ཨཱཡསྨཱ [མཧཱནི. ༤༩]. ཨེཝཾ ཙཀྑུམཱ, བནྡྷུམཱ, བྷཱཎུམཱ ཨིཙྩཱདི.

བཧཱུ གཱཝོ ཨསྨིཾ སནྟི, ཨསྶ ཝཱ སནྟཱིཏི གོམཱ. ཙནྡིམཱ, པཱཔིམཱཔདེསུ ཙ མཧཱཝུཏྟིནཱ ཨིམནྟུཔཙྩཡཾ ཨིཙྪནྟི. ཏཏྠ ཙནྡསངྑཱཏཾ ཝིམཱནཾ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཙནྡིམཱ [དྷ. པ. ༣༨༧], དེཝཔུཏྟོ, ཨུཔཙཱརེན པན ཝིམཱནམྤི ཙནྡིམཱཏི ཝུཙྩཏི, དེཝཔུཏྟོཔི ཙནྡོཏི ཝུཙྩཏི. ཨཏི ཝིཡ པཱཔོ ཨཛ྄ཛྷཱསཡོ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི པཱཔིམཱ [སཾ. ནི. ༡.༡༣༧], མཱརོ. ན ཧི ཨཔྤཀེན པཱཔེན པཱཔིམཱཏི ཝུཙྩཏི པཧཱུཏཱདིཝསེན པསིདྡྷེ ཨེཝ མནྟཱདཱིནཾ པཝཏྟནཏོ. ཝུཏྟཉྷི ཝུཏྟིཡཾ –

‘‘པཧཱུཏེ ཙ པསཾསཱཡཾ, ནིནྡཱཡཉྩཱཏིསཱཡནེ.

ནིཙྩཡོགེ ཙ སཾསགྒེ, ཧོནྟིམེ མནྟུཨཱདཡོ’’ཏི [མོག. ༧༨].

ཏཏྠ པཧཱུཏེ-གོམཱ [སཾ. ནི. ༡.༡༢], དྷནཝཱཏི.

པསཾསཱཡཾ-ཛཱཏིམཱ, གུཎཝཱཏི.

ནིནྡཱཡཾ-ཝལིམཱཏི.

ཨཏིསཱཡནེ – བུདྡྷིམཱ, ཝཎྞཝཱཏི.

ནིཙྩཡོགེ-སཏིམཱ, སཱིལཝཱ, དཎྜཱིཏི.

སཾསགྒེ – ཧལིདྡིམཱཏི.

ཏཐཱ ཝིཛྫམཱནེཧི ཨེཝ སཏིཨཱདཱིཧི སཏིམཱ ཨིཙྩཱདཡོ ཝུཙྩནྟི, ན ཨཏཱིཏེཧི ཨནཱགཏེཧི ཙ ཨཝིཛྫམཱནེཧི, ཀསྨཱ ¶ ? ཨཏྠིསདྡེན པཙྩུཔྤནྣེན ནིདྡིཊྛཏྟཱ. ཨེཝཾ པན སཏི ཀཐཾ པུབྦེཔི ཏྭཾ སཏིམཱ ཨཱསི, ཨནཱགཏེཔི སཏིམཱ བྷཝིསྶསཱིཏི ཨིདཾ སིདྡྷནྟི? ཏདཔི ཏདཱ ཝིཛྫམཱནཱཡ ཨེཝ སཏིཡཱ སིདྡྷནྟི.

གོ, ཨསྶོ, མནུསྶོ ཨིཙྩཱདཱིསུ ཛཱཏིསདྡེསུ ཏེསཾ དབྦཱབྷིདྷཱནསམཏྠཏྟཱ མནྟཱདཡོ ན ཧོནྟི, ཏཐཱ ནཱིལོ པཊོ, སུཀྐོ པཊོཨིཙྩཱདཱིསུ གུཎསདྡེསུ ཏིསྶོ, ཕུསྶོཨིཙྩཱདཱིསུ ནཱམསདྡེསུ ཙ. ཡེསཾ པན དབྦཱབྷིདྷཱནསཱམཏྠིཡཾ ནཏྠི, ཏེསྭེཝ ཧོནྟི, བུདྡྷིམཱ, པཉྙཝཱ, རཱུཔཝཱ, ཝཎྞཝཱ ཨིཙྩཱདི.

༣༧༤. ཨིམིཡཱ [ཀ. ༣༥༣; རཱུ. ༣༧༨; ནཱི. ༧༦༨].

པཋམནྟཱ མནྟྭཏྠེ ཨིམ, ཨིཡཱ ཧོནྟི.

བཧཝོ པུཏྟཱ ཨསྶ ཨསྨིཾ ཝཱ སནྟཱིཏི པུཏྟིམོ, པཏྠཊཱ ཀིཏྟི ཨསྶ ཨསྨིཾ ཝཱ ཨཏྠཱིཏི ཀིཏྟིམོ. ཨེཝཾ ཕལིམོ, ཁནྡྷིམོ, རུཀྑོ, པུཏྟིཡོ, ཀཔྤིམོ, ཀཔྤིཡོ, ཛཊིམོ, ཛཊིཡོ, ཐིརཾ གུཎཛཱཏཾ ཨསྶ ཨསྨིཾ ཝཱ ཨཏྠཱིཏི ཐེརིཡོ, ཧཱནབྷཱགོ ཨསྶ ཨཏྠི, ཨསྨིཾ ཝཱ ཝིཛྫཏཱིཏི ཧཱནབྷཱགིཡོ. ཨེཝཾ ཋིཏིབྷཱགིཡོ, ཝིསེསབྷཱགིཡོ, ནིབྦེདྷབྷཱགིཡོ ཨིཙྩཱདི.

ཨེཏྠ ཙ པཱལི༹ཡཾ ཙནྡིམཱ, པུཏྟིམཱསདྡཱནཾ སིམྷི རཱཛཱདིགཎརཱུཔཾ དིསྶཏི, རཏྟིམཱབྷཱཏི ཙནྡིམཱ [དྷ. པ. ༣༨༧], པུཏྟེཧི ནནྡཏི པུཏྟིམཱཏི [སཾ. ནི. ༡.༡༢]. ཀིཏྟིམཱསདྡསྶ པན ཀིཏྟིམསྶ ཀིཏྟིམཏོཏི རཱུཔནྟི.

༤༧༥. ཝནྟྭཱཝཎྞཱ [ཀ. ༣༦༨; རཱུ. ༤༠༢; ནཱི. ༧༩༢; ཙཾ. ༦.༣.༣༥ …པེ… ༨.༢.༩].

ཨཝཎྞབྷཱུཏཱ པཋམནྟཱ མནྟྭཏྠེ ཝནྟུ ཧོཏི.

ནིཙྩསཱིལཝསེན ¶ ཝིསུདྡྷཾ སཱིལཾ ཨསྶ ཨཏྠི, ཨསྨིཾ ཝཱ ཝིཛྫཏཱིཏི སཱིལཝཱ, པསཏྠོ གུཎོ ཨསྶ ཨཏྠི, ཨསྨིཾ ཝཱ ཝིཛྫཏཱིཏི གུཎཝཱ.

ཨེཝཾ སབྦཏྠ པདཏྠཱནུརཱུཔཾ མནྟྭཏྠཝིསེསོ ཝཏྟབྦོ, པཊིསནྡྷིསཧགཏཱ པཉྙཱ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི པཉྙཝཱ, པཙྩཡེ པརེ དཱིགྷཱནཾ ཀྭཙི རསྶཏྟཾ. ཝིདཏི ཨེཏེནཱཏི ཝིདོ, ཉཱཎཾ, ཝིདོ ཨེཏསྶ ཨཏྠི, ཨེཏསྨིཾ ཝཱ ཝིཛྫཏཱིཏི ཝིདྭཱ, བྱཉྫནེ པུབྦསྶརལོཔོ.

ཨཝཎྞཱཏི ཀིཾ? སཏིམཱ, བནྡྷུམཱ.

བཧུལཱདྷིཀཱརཱ རསྨིཝཱ, ལཀྑིཝཱ, ཡསསྶིཝཱ, བྷཡདསྶིཝཱ, མསྶུཝཱ, གཱཎྜཱིཝདྷནྭཱཏིཔི སིཛ྄ཛྷནྟི. ཏཏྠ གཱཎྜཱིཝདྷནུ ཨསྶ ཨཏྠི, ཨསྨིཾ ཝཱ ཝིཛྫཏཱིཏི གཱཎྜཱིཝདྷནྭཱ, བྱཉྫནེ པུབྦསྶརལོཔོ.

༤༧༦. དཎྜཱདཱིཧིཀཨཱི ཝཱ [ཀ. ༣༦༦; རཱུ. ༤༠༠; ནཱི. ༧༩༠; ཙཾ. ༤.༢.༡༡༨-༡༢༡; པཱ. ༥.༢.༡༡༥-༦].

ཏེཧི མནྟྭཏྠེ ཨིཀ, ཨཱི ཧོནྟི ཝཱ.

ནིཙྩཾ གཧིཏོ དཎྜོ ཨསྶ ཨཏྠི, ཨསྨིཾ ཝཱ ཝིཛྫཏཱིཏི དཎྜིཀོ, དཎྜཱི, དཎྜཝཱ. ཨེཝཾ གནྡྷིཀོ, གནྡྷཱི, གནྡྷཝཱ, རཱུཔིཀོ, རཱུཔཱི, རཱུཔཝཱ. ཨིཎསཱམིཀེ ཝཏྟབྦེ དྷནཱ ཨིཀོ, དྷནིཀོ, ཨཉྙཏྲ དྷནཱི, དྷནཝཱ, ཨཏྠིཀོ, ཨཏྠཱི, ཨཏྠཝཱ.

ཨེཏྠ ཙ ཨསནྣིཧིཏེན ཨཏྠེན ཨཏྠོ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཨཏྠིཀོ, མཧགྒྷེན ཨཏྠིཀོ མཧགྒྷཏྠིཀོ. ཨེཝཾ དྷནཏྠིཀོ, པུཉྙཏྠིཀོ, སེཡྻཏྠིཀོ, ཨཡཾ ཨཏྠོ ཨེཏསྶཱཏི ཨིདམཏྠཱི, པཱཊཝེན ཨཏྠོ ཨསྶཱཏི པཱཊཝཏྠཱི. ཨེཝཾ ཚེཀཏྠཱི, ཀུསལཏྠཱིཨིཙྩཱདཱིནི སིཛ྄ཛྷནྟི.

ཝཎྞསདྡནྟཱ པན ཨཱིཡེཝ ཧོཏི, བྲཧྨུནོ ཝཎྞོ སཎྛཱནཾ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི བྲཧྨཝཎྞཱི. ཨཐ ཝཱ བྲཧྨུནོ ཝཎྞོ བྲཧྨཝཎྞོ ¶ , བྲཧྨཝཎྞོ ཝིཡ ཝཎྞོ ཡསྶ སོ བྲཧྨཝཎྞཱི. ཨེཝཾ བྲཧྨཝཙྪསཱི, ‘ཝཙྪས’ནྟི སཱིསཾ, ཏདྡྷིཏནྟསམཱསཔདཾ ནཱམེཏཾ. ཨེཝཾ དེཝཝཎྞཱི.

ཧཏྠ, དནྟཱདཱིཧི ཛཱཏིཡཾ ཨཱི, ཧཏྠཱི, དནྟཱི, གཛོ, དཱཋཱི, ཀེསརཱི, སཱིཧོ, ཨཉྙཏྲ ཧཏྠཝཱ, དནྟཝཱ. བྲཧྨཙཱརིམྷི ཝཏྟབྦེ ཝཎྞཏོ ཨཱིཡེཝ, ཝཎྞཱི, ཨཉྙཏྲ ཝཎྞཝཱ. པོཀྑརཱདཱིཧི དེསེ ཨཱིཡེཝ, པོཀྑརཾ ཝུཙྩཏི ཀམལཾ, པོཀྑརཎཱི, པུན ཨིཏྠིཡཾ ནཱི, པུབྦཨཱི-ཀཱརསྶ ཨཏྟཾ, ཨུཔྤལིནཱི, ཀུམུདིནཱི, བྷིསིནཱི, མུལཱ༹ལིནཱི, སཱལུཀིནཱི, པདུམཾ ཨེཏྠ དེསེ ཨཏྠཱིཏི པདུམཱི, ཏཏོ ཨིཏྠིཡཾ ནཱི, པདུམིནཱི, པུབྦཨཱི-ཀཱརསྶ རསྶཏྟཾ, སབྦཾ ཀམལཱཀརསྶ ཝཱ ཀམལགཙྪསྶ ཝཱ ནཱམཾ, ཨཉྙཏྲ པོཀྑརཝཱ ཧཏྠཱི, ཨིདྷ སོཎྜཱ པོཀྑརཾ ནཱམ.

སིཁཱི, སིཁཱཝཱ, མཱལཱི, མཱལཱཝཱ, སཱིལཱི, སཱིལཝཱ, བལཱི, བལཝཱ. སམཱསནྟེཔི ཨཱི, ནིདྡཱསཱིལཱི, སབྷཱསཱིལཱི, བཱཧུབལཱི, ཨཱུརུབལཱི. སུཁ, དུཀྑེཧི ཨཱིཡེཝ, སུཁཱི, དུཀྑཱི ཨིཙྩཱདི.

༤༧༧. ཏཔཱདཱིཧི སཱི [ཀ. ༣༦༥; རཱུ. ༣༩༩; ནཱི. ༧༨༩; ཙཾ. ༤.༢.༡༠༦; པཱ. ༥.༢.༡༠༢; ‘… སྶཱི’ (བཧཱུསུ)].

ཏཔཱདཱིཧི མནྟྭཏྠེ སཱི ཧོཏི ཝཱ.

ཏཔོ ཨསྶ ཨསྨིཾ ཝཱ ཝིཛྫཏཱིཏི ཏཔསྶཱི, དྭིཏྟཾ. ཨེཝཾ ཡསསྶཱི, ཏེཛསྶཱི, མནོ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི མནསྶཱི.

ཝཱཏྭེཝ? ཡསཝཱ.

༤༧༨. ཎོ ཏཔཱ [ཀ. ༣༧༠; རཱུ. ༤༠༥; ནཱི. ༧༩༥; ཙཾ. ༤.༢.༡༠༦; པཱ. ༥.༢.༡༠༣].

ཏཔམྷཱ མནྟྭཏྠེ ཎོ ཧོཏི.

ཏཔོ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཏཱཔསོ, ཨིཏྠིཡཾ ཏཱཔསཱི.

༤༧༩. མུཁཱདིཏོ རོ [ཀ. ༣༦༧; རཱུ. ༤༠༡; ནཱི. ༧༩༡; ཙཾ. ༤.༢.༡༡༠, ༡༡༡; པཱ. ༥.༢.༡༠༦, ༡༠༧].

མུཁཱདཱིཧི ¶ མནྟྭཏྠེ རོ ཧོཏི.

ཨསཾཡཏཾ མུཁཾ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི མུཁརོ, སུསི ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི སུསིརོ, རུཀྑོ, ཨཱུསོ ཁཱརོ ཡསྨིཾ ཨཏྠཱིཏི ཨཱུསརོ, ཁཱརབྷཱུམིཔྤདེསོ, མདྷུ རསོ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི མདྷུརོ, གུལོ༹, ནགཱ ཨེཏྠ སནྟཱིཏི ནགརོ, བཧུཔབྦཏཔྤདེསོ, ‘‘ནགར’’ནྟིཔི པཱཋོ, ཀུཉྫོ ཝུཙྩཏི ཧནུ, ཀུཉྫརོ, ཧཏྠཱི, ཨུཎྞཏཱ དནྟཱ ཨསྶ སནྟཱིཏི དནྟུརོ, ཧཏྠཱིཡེཝ, མཧཱཝུཏྟིནཱ ཨསྶ ཨུཏྟཾ.

༤༨༠. ཏུནྡྱཱདཱིཧི བྷོ [ཀ. ༣༦༤; རཱུ. ༣༩༨; ནཱི. ༣༨༧; ཙཾ. ༤.༢.༡༤༨; པཱ. ༥.༢.༡༣༩].

ཏུནྡིཨིཙྩཱདཱིཧི མནྟྭཏྠེ བྷོ ཧོཏི ཝཱ.

ཏུནྡི ཝུཙྩཏི ཝུདྡྷཱ ནཱབྷི, ཏུནྡིབྷོ, ཝལིཡོ ཨེཏསྨིཾ ཨཏྠཱིཏི ཝལིབྷོ.

ཝཱཏྭེཝ? ཏུནྡིམཱ.

༤༨༡. སདྡྷཱདིཏྭ [ཀ. ༣༧༠; རཱུ. ༤༠༥; ནཱི. ༧༩༥; ཙཾ. ༤.༢.༡༠༥; པཱ. ༥.༢.༡༠༡ (སདྡཱདིཝ྄ཧ?)].

སདྡྷཱདཱིཧི མནྟྭཏྠེ ཨ ཧོཏི.

སདྡྷཱ ཨསྶ ཨཏྠི, ཨསྨིཾ ཝཱ ཝིཛྫཏཱིཏི སདྡྷོ. ཨེཝཾ པཉྙོ, སཏོ.

ཝཱཏྭེཝ? པཉྙཝཱ, སཏིམཱ.

༤༨༢. ཨཱལྭཱབྷིཛ྄ཛྷཱདཱིཧི [ཀ. ༣༥༩; རཱུ. ༣༨༤; ནཱི. ༧༧༩; ཙཾ. ༤.༢.༡༥༧; པཱ. ༣.༢.༡༥༨].

ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཱིཧི མནྟྭཏྠེ ཨཱལུ ཧོཏི ཝཱ.

ཨབྷིཛ྄ཛྷཱ ¶ ཨདྷིཀཱ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱལུ, སཱིཏལདུཀྑཾ ཨདྷིཀཾ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི སཱིཏཱལུ, དྷཛཱ བཧུལཱ ཨསྨིཾ རཐེ སནྟཱིཏི དྷཛཱལུ, དཡཱ བཧུལཱ ཨསྶཱཏི དཡཱལུ, པུརིསཙིཏྟཾ བཧུལཾ ཨསྶཱཏི པུརིསཱལུ, པུརིསལོལཱ ཨིཏྠཱི.

ཝཱཏྭེཝ? དཡཱཝཱ.

༤༨༣. པིཙྪཱདིཏྭིལོ [ཀ. ༣༦༤; རཱུ. ༣༩༨; ནཱི. ༧༨༧; ཙཾ. ༤.༢.༡༠༢, ༡༠༣; པཱ. ༥.༢.༩༩, ༡༠༠].

པིཙྪཱདིཏོ མནྟྭཏྠེ ཨིལོ ཧོཏི ཝཱ.

པིཙྪཾ ཏཱུལཾ ཨསྶ ཨཏྠི, ཏསྨིཾ ཝཱ ཝིཛྫཏཱིཏི པིཙྪིལོ, པིཙྪཝཱ, ཏཱུལརུཀྑོ, པིཙྪིལཱ སིཔྤལི [སིཔྤལཱི, སཱིམྦལཱི, སེམྨལཱིཏིཔི དིསྶཏི], ཕེནིལོ [ཕེཎིལོཏིཔི དིསྶཏི], ཕེནཝཱ, ཨདྡཱརིཊྛཀོ, ཛཊིལོ, ཛཊཱཝཱ, ཏཱཔསོ, ཏུཎྜིལོ, ཏུཎྜཝཱ, ཨདྷིཀཱ ཝཱཙཱ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཝཱཙཱལོ, མཧཱཝུཏྟིནཱ ཨིལོཔོ.

༤༨༤. སཱིལཱདིཏོ ཝོ [ཀ. ༣༦༤; རཱུ. ༣༩༨; ནཱི. ༧༨༧; ཙཾ. ༤.༢.༡༡༣; པཱ. ༥.༢.༡༠༩].

སཱིལཱདཱིཧི མནྟྭཏྠེ ཝོ ཧོཏི.

ནིཙྩརཀྑིཏསཱིལཾ ཨསྶ ཨཏྠི, ཨསྨིཾ ཝཱ ཝིཛྫཏཱིཏི སཱིལཝོ, པུརིསོ, སཱིལཝཱ, ཨིཏྠཱི, ཀེསཱ ཨཏིདཱིགྷཱ ཨསྨིཾ སནྟཱིཏི ཀེསཝོ, ཀེསཝཱ, ཨཔརིམཱཎཱ ཨཎྞཱ ཨུདཀཱ ཨསྨིཾ སནྟཱིཏི ཨཎྞཝོ, མཧནྟཾ བལཾ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི བལཝོ, བལཝཱ, བལཝཾ. གཱཎྜཱི ཝུཙྩཏི སནྡྷི, བཧཝོ གཱཎྜཱི ཨསྨིཾ ཨཏྠཱིཏི གཱཎྜཱིཝཾ, དྷནུ [གཎྜསྶ གཎྜམིགསིངྒསྶ ཨཡཾ གཱཎྜཱི, སོ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི གཱཎྜཱིཏི གཱཎྜཱིཝོ. (པཉྩཀཱཊཱིཀཱ). གཱཎྜཱིམེཎྜསིངྒམསྶ ཨཏྠཱིཏི གཱཎྜཱིཝཾ, དྷནུ. (པཡོགསིདྡྷི). གཱཎྜཱི གནྠི, སོ ཨཏྠི ཨསྶ ཨསྨིཾ ཝཱ གཱཎྜཱིཝོ ཨཛྫུནདྷནུ, (མུགྡྷབོདྷཊཱིཀཱ)], བཧུཀཱ རཱཛཱི ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི རཱཛཱིཝཾ, པངྐཛཾ.

༤༨༥. མཱཡཱམེདྷཱཧི ཝཱི [ཀ. ༣༦༤; རཱུ. ༣༩༨; ནཱི. ༧༨༧; ཙཾ. ༤.༢.༡༣༧; པཱ. ༥.༢.༡༢༡].

ཨེཏེཧི ¶ མནྟྭཏྠེ ཝཱི ཧོཏི.

མཱཡཱཝཱི, མེདྷཱཝཱི.

༤༨༦. ཨིསྶརེ ཨཱམྱུཝཱམཱི [ཀ. ༣༦༤; རཱུ. ༣༩༨; ནཱི. ༧༨༧; ཙཾ. ༤.༢.༡༤༣; པཱ. ༥.༢.༡༢༦; ‘‘སིསྶརེ…’’ (བཧཱུསུ)].

ཨིསྶརབྷཱུཏེ མནྟྭཏྠེ ཨཱམཱི, ཨུཝཱམཱི ཧོནྟི.

ཨིསྶརིཡཊྛཱནབྷཱུཏཾ སཾ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི སཱམཱི, སུཝཱམཱི [སུ. ནི. ༦༧༡], ཨིཏྠིཡཾ སཱམིནཱི, སུཝཱམིནཱི, བིནྡུལོཔོ, ཀཱགམེ སཱམིཀོ.

༤༨༧. ལཀྑྱཱ ཎོ ཨ ཙ [ཀ. ༣༦༤; རཱུ. ༣༩༨; ནཱི. ༧༨༧; པཱ. ༥.༢.༡༠༠].

ལཀྑཱིམྷཱ མནྟྭཏྠེ ཎོ ཧོཏི, ཨཱིཀཱརསྶ ཨཏྟཉྩ ཧོཏི.

ལཀྑཱི སིརཱི ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི ལཀྑཎོ.

༤༨༨. ཨངྒཱ ནོ ཀལྱཱཎེ [ཀ. ༣༦༤; རཱུ. ༣༩༨; ནཱི. ༧༨༧; པཱ. ༥.༢.༡༠༠].

ཀལྱཱཎེ ཝཏྟབྦེ ཨངྒམྷཱ མནྟྭཏྠེ ནོ ཧོཏི.

ཀལྱཱཎཾ ཨངྒཾ ཨེཏིསྶཱ ཨིཏྠིཡཱ ཨཏྠཱིཏི ཨངྒནཱ.

༤༨༩. སོ ལོམཱ [ཀ. ༣༦༤; རཱུ. ༣༩༨; ནཱི. ༧༨༧; ཙཾ. ༤.༢.༡༠༤; པཱ. ༥.༢.༡༠༠].

ལོམམྷཱ མནྟྭཏྠེ སཔཙྩཡོ ཧོཏི.

བཧཱུནི ལོམཱནི ཨསྶ སནྟཱིཏི ལོམསོ. ཨེཏྠ ‘སོ’ཏི སུཏྟཝིབྷཱགེན ‘‘སུམེདྷསོ, བྷཱུརིམེདྷསོ’’ ཨིཙྩཱདཱིནིཔི སིཛ྄ཛྷནྟི.

ཨསྶཏྠིརཱསི ནིཊྛིཏོ.

བྷཱཝ, ཀམྨརཱསི

༤༩༠. ཏསྶ ¶ བྷཱཝཀམྨེསུ ཏྟ ཏཱ ཏྟན ཎྱ ཎེཡྻཎིཡ ཎ ཨིཡཱ [ཀ. ༣༦༠; རཱུ. ༣༨༧; ནཱི. ༧༨༠; ཙཾ. ༤.༡.༡༣༦-༡༥༣; པཱ. ༥.༡.༡༡༩-༡༣༦].

ཏསྶ བྷཱཝོ, ཏསྶ ཀམྨནྟི ཨཏྠེ ཚཊྛུནྟཱ ཨེཏེ ཨཊྛ པཙྩཡཱ བཧུལཾ བྷཝནྟི.

ཏཏྠ བྷཝནྟི བུདྡྷི, སདྡཱ ཨེཏསྨཱཏི བྷཱཝོ, སདྡཱནཾ ཨཏྟནོ ཨཏྠེསུ ཨཱདིམྷི ཨུཔྤཏྟིཀཱརཎཾ, ཙིརཀཱལཾ པཝཏྟིཀཱརཎཉྩ. ཏཏྠ ཨཱདིམྷི པཝཏྟིཀཱརཎཾ བྱཔྤཏྟིནིམིཏྟཾ ནཱམ. ཙིརཀཱལཾ པཝཏྟིཀཱརཎཾ པཝཏྟིནིམིཏྟཾ ནཱམ. ཏདུབྷཡམྤི ཛཱཏི, དབྦ, གུཎ, ཀྲིཡཱ, ནཱམཝསེན པཉྩཝིདྷཾ ཧོཏི.

ཏཏྠ ‘‘གོསྶ བྷཱཝོ གོཏྟ’’ནྟི ཨེཏྠ གོཛཱཏི བྷཱཝོ ནཱམ.

‘‘དཎྜིནོ བྷཱཝོ དཎྜིཏྟ’’ནྟི ཨེཏྠ དཎྜདབྦཾ བྷཱཝོ ནཱམ.

‘‘ནཱིལསྶ པཊསྶ བྷཱཝོ ནཱིལཏྟ’’ནྟི ཨེཏྠ ནཱིལགུཎོ བྷཱཝོ ནཱམ.

‘‘པཱཙཀསྶ བྷཱཝོ པཱཙཀཏྟ’’ནྟི ཨེཏྠ པཙནཀྲིཡཱ བྷཱཝོ ནཱམ.

‘‘ཏིསྶནཱམསྶ ཛནསྶ བྷཱཝོ ཏིསྶཏྟ’’ནྟི ཨེཏྠ ཏིསྶནཱམཾ བྷཱཝོ ནཱམ.

ཏཏྠ གོསྶ བྷཱཝོཏི གོསདྡཾ སུཏྭཱ གོདབྦེ གོབུདྡྷིཡཱ ཝཱ གོདབྦཾ དིསྭཱ ཏསྨིཾ དབྦེ གོཝོཧཱརསྶ ཝཱ པཝཏྟིཀཱརཎནྟི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ སེསེསུཔི ཡཐཱནུརཱུཔཾ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཏྟམྷི-གོཏྟཾ, དཎྜིཏྟཾ, པཱཙཀཏྟཾ, ཏིསྶཏྟཾ ཨིཙྩཱདི.

ཏཱམྷི-སངྒཎིཀཱརཱམཏཱ ¶ , ནིདྡཱརཱམཏཱ, བྷསྶཱརཱམཏཱ ཨིཙྩཱདི.

ཏྟནམྷི-པུཐུཛྫནཏྟནཾ, ཝེདནཏྟནཾ, ཛཱརཏྟནཾ, ཛཱཡཏྟནཾ ཨིཙྩཱདི.

ཎྱམྷི-ཨལསསྶ བྷཱཝོ ཨཱལསྱཾ, སམཎསྶ བྷཱཝོ སཱམཉྙཾ, བྲཱཧྨཎསྶ བྷཱཝོ བྲཱཧྨཉྙཾ, སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱགུཎོ སཱམཉྙཉྩ བྲཱཧྨཉྙཉྩ ནཱམ. ཏཱཔསསྶ བྷཱཝོ ཏཱཔསྱཾ, ནིཔུཎསྶ བྷཱཝོ ནེཔུཉྙཾ, ཝིཔུལསྶ བྷཱཝོ ཝེཔུལླཾ, རཉྙོ བྷཱཝོ རཛྫཾ, ཨཱཔབྦཏསྶ ཁེཏྟསྶ བྷཱཝོ ཨཱཔབྦཏྱཾ, དཱཡཱདསྶ བྷཱཝོ དཱཡཛྫཾ, ཝིསམསྶ བྷཱཝོ ཝེསམྨཾ, སཁིནོ བྷཱཝོ སཁྱཾ, ཝཱཎིཛཱནཾ བྷཱཝོ ཝཱཎིཛྫཾ ཨིཙྩཱདི.

ཎེཡྻམྷི – སུཙིསྶ བྷཱཝོ སོཙེཡྻཾ. ཨེཝཾ ཨཱདྷིཔཏེཡྻཾ ཨིཙྩཱདི.

ཎིཡམྷི-ཨཱལསིཡཾ, མདབྷཱཝོ མདིཡཾ. ཨེཝཾ དཀྑིཡཾ, པུརོཧིཏབྷཱཝོ པོརོཧིཏིཡཾ, བྱཏྟསྶ བྷཱཝོ ཝེཡྻཏྟིཡཾ, བྱཱཝཊསྶ བྷཱཝོ ཝེཡྻཱཝཊིཡཾ, ཨིམཱནི དྭེ པུབྦེ ཝེཡྻཱཀརཎཔདཾ ཝིཡ སིདྡྷཱནི.

ཎམྷི-གརུནོ བྷཱཝོ གཱརཝོ, པཊུབྷཱཝོ པཱཊཝཾ ཨིཙྩཱདི.

ཨིཡམྷི-ཨདྷིཔཏིབྷཱཝོ ཨདྷིཔཏིཡཾ, པཎྜིཏབྷཱཝོ པཎྜིཏིཡཾ, བཧུསྶུཏབྷཱཝོ བཧུསྶུཏིཡཾ, ནགྒསྶ བྷཱཝོ ནགྒིཡཾ, སཱུརབྷཱཝོ སཱུརིཡཾ, ཝཱིརབྷཱཝོ ཝཱིརིཡཾ ཨིཙྩཱདི.

ཀམྨཏྠེ ཀམྨཾ ནཱམ ཀྲིཡཱ, ཨལསསྶ ཀམྨཾ ཨལསཏྟཾ, ཨལསཏཱ, ཨལསཏྟནཾ, ཨཱལསྱཾ, ཨཱལསེཡྻཾ, ཨཱལསིཡཾ, ཨཱལསཾ, ཨལསིཡཾ ཨིཙྩཱདི.

༤༩༡. བྱ ཝདྡྷདཱསཱ ཝཱ [ཀ. ༣༦༠; རཱུ. ༣༨༧; ནཱི. ༧༨༠].

བྷཱཝ ¶ , ཀམྨེསུ ཝདྡྷ, དཱསེཧི བྱོ ཧོཏི ཝཱ.

ཝདྡྷསྶ བྷཱཝོ ཀམྨཾ ཝཱ ཝདྡྷབྱཾ, ཝདྡྷཏཱ, དཱསབྱཾ, དཱསཏཱ, ‘ཝདྡྷཝ’ནྟི ཨིདྷ ཎེ པརེ ཝཱགམོ.

༤༩༢. ནཎ ཡུཝཱ བོ ཙ ཝཡེ [ཀ. ༣༦༡; རཱུ. ༣༨༨; ནཱི. ༧༨༡; ཙཾ. ༤.༡.༡༤༦; པཱ. ༥.༡.༡༣༠; ‘…ཝསྶ’ (བཧཱུསུ)].

ཝཡེ གམྱམཱནེ བྷཱཝ, ཀམྨེསུ ཡུཝཏོ ནཎ ཧོཏི ཝཱ བཱགམོ ཙ.

ཡུཝསྶ བྷཱཝོ ཡོབྦནཾ.

ཝཱཏྭེཝ? ཡུཝཏྟཾ, ཡུཝཏཱ.

༤༩༣. ཨཎྭཱདཱིཧིམོ [ཀ. ༣༦༠; རཱུ. ༣༨༧; ནཱི. ༧༨༠; ཙཾ. ༤.༡.༡༣༩; པཱ. ༥.༡.༡༢༢; ‘ཨཎྭཱདིཏྭིམོ’ (བཧཱུསུ)].

ཏེཧི བྷཱཝེ ཨིམོ ཧོཏི ཝཱ.

ཨཎུནོ བྷཱཝོ ཨཎིམཱ, ལགྷུནོ བྷཱཝོ ལགྷིམཱ.

༤༩༤. ཀསྶམཧཏམིམེ ཀསམཧཱ [ཀ. ༤༠༤; རཱུ. ༣༧༠; ནི. ༨༥༩; ‘ཀསྶཀ…’?].

ཨིམཔཙྩཡེ པརེ ཀསྶ, མཧནྟསདྡཱནཾ ཀམེན ཀས, མཧཱ ཧོནྟི.

ཀསྶཀསྶ ཀམྨཾ ཀསིམཱ [(ཀིསམཧཏམིམེ ཀསམཧཱ. ཨིམཔཙྩཡེ པརེ ཀིས, མཧནྠསདྡཱནཾ ཀམེན ཀས, མཧཱ ཧོནྠི. ཀིསསྶ བྷཱཝོ ཀསིམཱ, མོག. ༤-༡༣༣)], མཧནྟསྶ བྷཱཝོ མཧིམཱ. སུམནསྶ བྷཱཝོ སོམནསྶཾ, ཎྱམྷི སཱགམོ, ‘ཝགྒལསེཧི ཏེ’ཏི ཡསྶ པརརཱུཔཏྟཾ. ཨེཝཾ དོམནསྶཾ, སུནྡརཾ ཝཙོ ¶ ཨེཏསྨིནྟི སུཝཙོ, སུཝཙསྶ བྷཱཝོ སོཝཙསྶཾ. ཨེཝཾ དོཝཙསྶཾ.

‘‘ཨཱརཱམརཱམཎེཡྻཀཾ, ཨུཡྻཱནརཱམཎེཡྻཀཾ, བྷཱུམིརཱམཎེཡྻཀཾ’’ ཨིཙྩཱདཱིསུ རམིཏབྦནྟི རམཎཾ, རམཎཾ ཨེཏྠ ཨཏྠཱིཏི རཱམཎོ, ཨཱརཱམོ, ཨཱརཱམརཱམཎསྶ བྷཱཝོ ཨཱརཱམརཱམཎེཡྻཀཾ, ཎེཡྻོ, སཀཏྠེ ཙ ཀོ [ཀཐཾ རཱམཎིཡཀཏྠི? སཀཏྠེ ཀནྠཱ ཎེན སིདྡྷཾ, (མོག. ༤-༥༩)], ཨཱརཱམསམྤཏྟི, ཨཱརཱམསིརཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ སེསེསུ.

བྷཱཝ, ཀམྨརཱསི ནིཊྛིཏོ.

པརིམཱཎརཱསི

༤༩༥. ཏམསྶ པརིམཱཎཾ ཎིཀོ ཙ [ཀ. ༣༥༡; རཱུ. ༣༧༤; ནཱི. ༧༦༤; ཙཾ. ༤.༡.༦༢; པཱ. ༥.༡.༥༧, ༥༨].

ཏཾ ཨསྶ པརིམཱཎནྟི ཨཏྠེ པཋམནྟཱ ཎིཀོ ཧོཏི ཀོ ཙ. པརིམཱིཡཏེ ཨནེནཱཏི པརིམཱཎཾ.

དོཎོ པརིམཱཎམསྶཱཏི དོཎིཀོ. ཨེཝཾ ཁཱརིཀོ, ཀུམྦྷིཀོ, ཨསཱིཏིཝསྶཱནི པརིམཱཎམསྶཱཏི ཨཱསཱིཏིཀོ, ཝཡོ. ཨེཝཾ ནཱཝུཏིཀོ, ཨུཔཌྜྷཀཱཡོ པརིམཱཎམསྶཱཏི ཨུཔཌྜྷཀཱཡིཀཾ, བིམྦོཧནཾ, དྭེ པརིམཱཎམསྶཱཏི དུཀཾ. ཨེཝཾ ཏིཀཾ, ཙཏུཀྐཾ, པཉྩཀཾ, ཚཀྐཾ, དྭིཏྟཾ. དསཀཾ, སཏཀཾ.

༤༩༦. ཡཏེཏེཧི ཏྟཀོ [ཀ. ༣༩༡; རཱུ. ༤༢༣; ནཱི. ༨༣༠; པཱ. ༥.༡.༢༢, ༢༣]

ཏམསྶ པརིམཱཎནྟི ཨཏྠེ ཡ, ཏ, ཨེཏསདྡེཧི སདིསདྭིབྷཱུཏོ ཏྟཀོ ཧོཏི.

ཡཾ པརིམཱཎམསྶཱཏི ཡཏྟཀཾ. ཨེཝཾ ཏཏྟཀཾ.

༤༩༧. ཨེཏསྶེཊ ཏྟཀེ [ཀ. ༤༠༤; རཱུ. ༣༧༠; ནཱི. ༨༥༩].

ཏྟཀེ ¶ པརེ ཨེཏསདྡསྶ ཨེཊ ཧོཏི.

ཨེཏཾ པརིམཱཎམསྶཱཏི ཨེཏྟཀཾ, ཡཱཝ པརིམཱཎམསྶཱཏི ཡཱཝཏྟཀཾ. ཨེཝཾ ཏཱཝཏྟཀཾ, ཨེཏཱཝཏྟཀཾ. ‘ཡཏེཏེཧཱི’ཏི ཝཙནེན ཡཱཝ, ཏཱཝ, ཨེཏཱཝཱཔི གཡ྄ཧནྟི.

༤༩༨. སབྦཱ ཙ ཊཱཝནྟུ [ཀ. ༣༩༡; རཱུ. ༤༢༣; ནཱི. ༨༣༠; ཙཾ. ༤.༢.༤༣; པཱ. ༥.༢.༣༩; ‘སབྦཱ ཙཙཝནྟུ’ (བཧཱུསུ)].

ཏམསྶ པརིམཱཎནྟི ཨཏྠེ ཡ, ཏེ’ཏེཧི ཙ སབྦཏོ ཙ ཊཱཝནྟུ ཧོཏི, ཨེཏསྶ དྭིཏྟཾ.

སབྦཾ པརིམཱཎཾ ཨསྶཱཏི སབྦཱཝནྟཾ, སབྦཱཝཱ, ཨཏྠོ, སབྦཱཝནྟོ, སབྦཱཝནྟཱ, ཨཏྠཱ, སབྦཱཝཏི, ཨཏྠེ, སབྦཱཝནྟེསུ, ཨཏྠེསུ, ཨིཏྠིཡཾ སབྦཱཝཏཱི, སབྦཱཝནྟཱི, པརིསཱ. ཨེཝཾ ཡཱཝཱ, ཡཱཝནྟཱ, ཡཱཝནྟོ, ཏཱཝཱ, ཏཱཝནྟཱ, ཏཱཝནྟོ, ཨེཏྟཱཝཱ, ཨེཏྟཱཝནྟཱ, ཨེཏྟཱཝནྟོ ཨིཙྩཱདི.

ཀྭཙི མཧཱཝུཏྟིནཱ ཨེཀསྶ ཏ-ཀཱརསྶ ལོཔོ, ཡཱཝཏཀོ ཀཱཡོ, ཏཱཝཏཀོ བྱཱམོ [དཱི. ནི. ༣.༢༠༠], ཡཱཝཏིཀཱ ཡཱནསྶ བྷཱུམི.

༤༩༩. ཀིཾམྷཱ རཏི རཱིཝ རཱིཝཏཀ རིཏྟཀཱ [ཀ. ༣༩༡; རཱུ. ༤༢༣; ནཱི. ༨༣༠; ཙཾ. ༤.༢.༤༥; པཱ. ༥.༢.༤༡].

ཏཾ ཨསྶ པརིམཱཎནྟི ཨཏྠེ ཀིཾསདྡཏོ ཨེཏེ ཙཏྟཱརོ པཙྩཡཱ བྷཝནྟི.

༥༠༠. རཱནུབནྡྷེནྟསརཱདིསྶ [ཀ. ༥༣༩; རཱུ. ༥༥༨; ནཱི. ༡༡༢༤].

རཱནུབནྡྷེ ¶ པཙྩཡེ པརེ པདནྟསརཱདིསྶ ལོཔོ ཧོཏི. ཨཱདིསདྡེན པདནྟབྱཉྫནཾ གཡ྄ཧཏི, སུཏྟཝིབྷཏྟེན རཱིཝནྟུ, རིཏྟཱཝནྟུཔཙྩཡཱ ཙ ཧོནྟི.

ཀིཾ པརིམཱཎམསྶཱཏི ཀཏི. པཉྩཀྑནྡྷཱ ཀཏི ཀུསལཱ, ཀཏི ཨཀུསལཱ [ཝིབྷ. ༡༥༡], ཀཏིཝསྶོསི ཏྭཾ བྷིཀྑུ, ཨེཀཝསྶོ ཨཧཾ བྷགཝཱ [མཧཱཝ. ༧༨], ཀིཾ པརིམཱཎཾ ཨསྶཱཏི ཀཱིཝཾ, ཀིཾཝ དཱུརོ ཨིཏོ གཱམོ. ཨེཝཾ ཀཱིཝཏཀཾ, ཀིཏྟཀཾ.

རཱིཝནྟུམྷི – ཀཱིཝནྟོ ཧོནྟུ ཡཱཙཀཱ [ཛཱ. ༢.༢༠.༡༠༣] ཏི.

རིཏྟཱཝནྟུམྷི – ཀིཏྟཱཝཏཱ ཁནྡྷཱནཾ ཁནྡྷཔཉྙཏྟི [སཾ. ནི. ༣.༨༢], ཀིཏྟཱཝཏཱ ནུ ཁོ བྷནྟེ རཱུཔནྟི ཝུཙྩཏི, ཀིཏྟཱཝཏཱ ནུ ཁོ བྷནྟེ མཱརོཏི ཝུཙྩཏི [སཾ. ནི. ༣.༡༦༡].

པུབྦསུཏྟེན ཊཱཝནྟུམྷི – ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁནྡྷཱནཾ ཁནྡྷཔཉྙཏྟི, ཨེཏྟཱཝཏཱ རཱུཔནྟི ཝུཙྩཏི, ཨེཏྟཱཝཏཱ མཱརོཏི ཝུཙྩཏི.

༥༠༡. མཱནེ མཏྟོ [ཀ. ༣༢༨; རཱུ. ༣༥༢; ནཱི. ༧༠༨; ཙཾ. ༤.༢.༣༨; པཱ. ༥.༢.༣༧].

མཱིཡཏེ ཨེཏེནཱཏི མཱནཾ, ཏཾ ཨུམྨཱནཾ, པརིམཱཎནྟི དུཝིདྷཾ, ཨུདྡྷཾ མཱནཾ ཨུམྨཱནཾ, ཏདཉྙཾ མཱནཾ པརིམཱཎཾ, ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ པན སཱམཉྙཝཙནཏྟཱ དུཝིདྷམྤི ལབྦྷཏི, དུཝིདྷེ མཱནེ པཝཏྟཱ ཧཏྠཱདིསདྡམྷཱ ཏམསྶ པརིམཱཎནྟི ཨཏྠེ མཏྟཔཙྩཡོ ཧོཏི.

ཧཏྠོ པརིམཱཎཾ ཨསྶཱཏི ཧཏྠམཏྟཾ, དྭེ ཧཏྠཱ པརིམཱཎཾ ཨསྶཱཏི དྭིཧཏྠམཏྟཾ, དྭེ ཨངྒུལིཡོ པརིམཱཎཾ ཨསྶཱཏི དྭངྒུལམཏྟཾ. ཨེཝཾ ཙཏུརངྒུལམཏྟཾ, ཝིདཏྠིམཏྟཾ, ཡོཛནམཏྟཾ ¶ , ཏཱིཎི ཡོཛནཱནི པརིམཱཎཾ ཨསྶཱཏི ཏིཡོཛནམཏྟཾ, ནཱལི༹མཏྟཾ, པཏྠམཏྟཾ, དོཎམཏྟཾ, པལཾ ཝུཙྩཏི ཨུམྨཱནསངྑཱཏོ པཱཏིཝིསེསོ, པལཾ པརིམཱཎཾ ཨསྶཱཏི པལམཏྟཾ, པཉྩམཏྟཾ, པཉྩམཏྟེཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ [པཱརཱ. ༡], ཏིཾསམཏྟཾ, སཊྛིམཏྟཾ, སཏམཏྟཾ, སཧསྶམཏྟཾ, ཀོཊིམཏྟཾ, ཀུམྦྷམཏྟཾ, ཙཱཊིམཏྟཾ, ཧཏྠིམཏྟཾ, པབྦཏམཏྟཾ ཨིཙྩཱདི.

‘མཏྟཱ’ཏི ཝཱ པརིམཱཎཝཱཙིསདྡནྟརཾ, ཧཏྠོ མཏྟཱ ཨེཏསྶཱཏི ཧཏྠམཏྟཾ. ཨེཝཾ དྭིཧཏྠམཏྟཾ, ཨིཙྩཱདིནཱ སམཱསོཔི ཡུཛྫཏི. ཨབྷེདཱུཔཙཱརེན པན ཧཏྠཔརིམཱཎཾ ཧཏྠོཏི ཀཏྭཱ ‘‘དྭིཧཏྠཾ ཝཏྠཾ, དོཎོ ཝཱིཧི, དོཎོ མཱསོ’’ཏི སིཛ྄ཛྷཏི.

༥༠༢. ཏགྒྷོ ཙུདྡྷཾ [ཀ. ༣༢༨; རཱུ. ༣༥༢; ནཱི. ༧༠༨; ཙཾ. ༤.༢.༣༩; པཱ. ༥.༢.༣༧].

ཨུདྡྷཾམཱནེ པཝཏྟཱ སདྡཱ ཏམསྶ པརིམཱཎནྟི ཨཏྠེ ཏགྒྷཔཙྩཡོ ཧོཏི མཏྟོ ཙ.

ཛཎྞུ པརིམཱཎམསྶཱཏི ཛཎྞུཏགྒྷཾ, ཛཎྞུམཏྟཾ.

༥༠༣. ཎོ ཙ པུརིསཱ [ཀ. ༣༥༢; རཱུ. ༣༧༦; ནཱི. ༧༦༥; ཙཾ. ༤.༢.༤༠ …པེ… ༥.༢.༣༨].

ཨུདྡྷཾམཱནེ པཝཏྟཱ པུརིསམྷཱ ཎོ ཙ ཧོཏི ཏགྒྷོ ཙ མཏྟོ ཙ.

ཙཏུཧཏྠོ པུརིསོ པརིམཱཎམསྶཱཏི པོརིསཾ, ཏིཔོརིསཾ, སཏཔོརིསཾ, གམྦྷཱིརཾ. ཨེཝཾ པུརིསཏགྒྷཾ, པུརིསམཏྟཾ, ཨུདྡྷཾ པསཱརིཏཧཏྠེན སདྡྷིཾ པཉྩཧཏྠཾ པུརིསཔམཱཎཾ པོརིསནྟི ཝདནྟི, ‘‘ཨེཀཱུནཏཱིསོ ཝཡསཱ’’ཏི [དཱི. ནི. ༢.༢༡༤ (ཨེཀཱུནཏིཾསོ)] ཨེཏྠ ཨེཀཱུནཏཱིས ཝསྶཱནི ཨཱཡུཔརིམཱཎཾ ཨསྶཱཏི ཨེཀཱུནཏཱིསོ. ཨེཝཾ ¶ ཝཱིསོ, ཏཱིསོ, ཙཏྟཱལཱིསོ, པཉྙཱསོ, སཧསྶོ བྲཧྨཱ, དྭིསཧསྶོ བྲཧྨཱ, དསསཧསྶོ བྲཧྨཱ. ཨེཏྠ ཙ ‘‘སཧསྶཔརིམཱཎཾ ཙཀྐཝཱལ༹ཾ ཨསྶཱཏི སཧསྶོ’’-ཨིཙྩཱདིནཱ ཎཔཙྩཡེན སིཛ྄ཛྷཏི.

པརིམཱཎརཱསི ནིཊྛིཏོ.

སངྑྱཱརཱསི

༥༠༤. ཨེཀཱ ཀཱཀྱསཧཱཡེ [ཀ. ༣༩༡; རཱུ. ༤༢༣; ནཱི. ༨༣༥; ཙཾ. ༤.༢.༦༧; པཱ. ༥.༣.༥༢].

ཨསཧཱཡཏྠེ ཨེཀམྷཱ ཀ, ཨཱཀཱི ཧོནྟི ཝཱ.

ཨསཧཱཡོ ཨེཀོ, ཨེཀཀོ, ཨེཀཱཀཱི, ཨེཀོ ཝཱ.

ཨིཏྠིཡཾ ཨེཀིཀཱ, ཨེཀཱཀིནཱི, ཨེཀཱ ཝཱ, ‘ཨདྷཱཏུསྶ ཀེ’ཏི སུཏྟེན ཨིཏྠིཡཾ ཀམྷི པརེ ཨསྶ ཨིཏྟཾ.

༥༠༥. དྭིཏི ཙཏཱུཧི ཏཱིཡཏྠཱ [ཀ. ༣༨༥; རཱུ. ༤༠༩; ནཱི. ༨༡༧; ཏིསཏྠཱ?].

ཏེཧི ཏསྶ པཱུརཎནྟི ཨཏྠེ ཏཱིཡོ ཙ ཏྠོ ཙ ཧོནྟི.

༥༠༦. དྭིཏཱིནཾ དུཏཱ ཏཱིཡེ [ཀ. ༣༨༦, ༤༡༠; ནཱི. ༨༡༨; ཏིཡེ?].

ཏཱིཡེ པརེ དྭི, ཏིསདྡཱནཾ དུ, ཏཱདེསཱ ཧོནྟི.

དྭིནྣཾ པཱུརཎོ དུཏཱིཡོ [ཚཊྛསཾགཱིཏི པཱཋེསུ དུཏིཡོཏྱཱདིནཱ དིསྶནྟི], དྭིནྣཾ པཱུརཎཱི དུཏཱིཡཱ, དྭིནྣཾ པཱུརཎཾ དུཏཱིཡཾ. ཨེཝཾ ཏཏཱིཡོ, ཏཏཱིཡཱ, ཏཏཱིཡཾ. ཙཏུནྣཾ པཱུརཎོ ཙཏུཏྠོ, ཙཏུཏྠཱི, ཙཏུཏྠཾ.

༥༠༧. མ པཉྩཱདིཀཏིཧི [ཀ. ༣༧༣; རཱུ. ༤༠༦; ནཱི. ༨༠༢; ཙཾ. ༤.༢.༥༥; པཱ. ༥.༢.༤༩].

པཉྩཱདཱིཧི ¶ ཙ ཀཏིམྷཱ ཙ ཏསྶ པཱུརཎནྟི ཨཏྠེ མོ ཧོཏི.

པཉྩམོ, པཉྩམཱི, པཉྩམཾ. ཨེཝཾ སཏྟམ, ཨཊྛམ, ནཝམ, དསམ, ཨེཀཱདསམཱདི. ཀཏིནྣཾ པཱུརཎོ ཀཏིམོ, ཀཏིམཱི, ཏིཐཱི.

༥༠༨. ཏསྶ པཱུརཎེཀཱདསཱདིཏོ ཝཱ [ཀ. ༣༧༤; རཱུ. ༤༡༢; ནཱི. ༨༠༥; ཙཾ. ༤.༢.༥༡; པཱ. ༥.༢.༤༨].

པཱུརཏེ ཨནེནཱཏི པཱུརཎཾ, ཨེཀཱདསཱདིཏོ ཏསྶ པཱུརཎནྟི ཨཏྠེ ཊཱནུབནྡྷོ ཨཔཙྩཡོ ཧོཏི ཝཱ.

ཨེཀཱདསནྣཾ པཱུརཎོ ཨེཀཱདསོ, ཨེཀཱདསཱི, ཨེཀཱདསཾ, ཨེཀཱདསམོ ཝཱ. ཨེཝཾ དྭཱདསོ, དྭཱདསམོ, ཏེརསོ, ཏེརསམོ, ཙུདྡསོ, ཙུདྡསམོ, པཉྩདསོ, པཉྩདསམོ, པནྣརསོ, པནྣརསམོ, སོལ༹སོ, སོལ༹སམོ, སཏྟརསོ, སཏྟརསམོ, ཨཊྛཱརསོ, ཨཊྛཱརསམོ.

༥༠༩. ཊེ སཏིསྶ ཏིསྶ [ཀ. ༣༨༩; རཱུ. ༤༡༣; ནཱི. ༨༢༤].

ཊེ པརེ སཏིསྶ ཏི-ཀཱརསྶ ལོཔོ ཧོཏཱིཏི ཝཱིསཏི, ཏཱིསཏཱིནཾ ཏིསྶ ལོཔོ.

ཨེཀཱུནཝཱིསོ, ཨེཀཱུནཝཱིསཏིམོ, ཝཱིསོ, ཝཱིསཏིམོ, ཏཱིསོ, ཏཱིསཏིམོ, ཙཏྟཱལཱིསོ, ཙཏྟཱལཱིསམོ, པཉྙཱསོ, པཉྙཱསམོ. སཊྛྱཱདིཏོ པུརིམསུཏྟེན མོ, སཊྛིམོ, སཏྟཏིམོ, ཨསཱིཏིམོ, ནཝུཏིམོ.

༥༡༠. སཏཱདཱིནམི ཙ [ཀ. ༣༧༣; རཱུ. ༤༠༦; ནཱི. ༨༠༢; ཙཾ. ༤.༢.༥༣ …པེ… ༥.༢.༥༧].

སཏཱདིཏོ ཏསྶ པཱུརཎཏྠེ མོ ཧོཏི, སཏཱདཱིནཾ ཨནྟསྶ ཨིཏྟཉྩ ཧོཏི.

སཏསྶ ¶ པཱུརཎོ སཏིམོ, དྭིསཏིམོ, ཏིསཏིམོ, སཧསྶིམོ.

༥༡༡. ཚཱ ཊྛཊྛམཱ [ཀ. ༣༨༤; རཱུ. ༤༠༧; ནཱི. ༨༠༣].

ཚམྷཱ ཏསྶ པཱུརཎནྟི ཨཏྠེ ཊྛ, ཊྛམཱ ཧོནྟི.

ཚཊྛོ, ཚཊྛཱི, ཚཊྛཾ, ཚཊྛམོ, ཚཊྛམཱི, ཚཊྛམཾ.

༥༡༢. སངྑྱཱཡ སཙྩུཏཱིསཱསདསནྟཱཡཱདྷིཀཱསྨིཾ སཏསཧསྶེ ཊ [ཀ. ༣༢༨; རཱུ. ༣༥༢; ནཱི. ༧༠༡; ཙཾ. ༤.༢.༥༠ …པེ… ༥.༢.༤༥, ༤༦; ‘…ཌོ’ (བཧཱུསུ)].

སཏི, ཨུཏི, ཨཱིས, ཨཱས, དསནྟཱཧི སངྑྱཱཧི ཏེ ཨདྷིཀཱ ཨསྨིཾ སཏསཧསྶེཏི ཨཏྠེ ཊཱནུབནྡྷོ ཨཔཙྩཡོ ཧོཏི.

ཨེཏྠ ཙ ‘སཏསཧསྶེ’ཏི སཏེ ཝཱ སཧསྶེ ཝཱཏི ཨཏྠོ.

ཏཏྠ སཧསྶསདྡེན སཧསྶཾ དསསཧསྶཾ སཏསཧསྶཾ དསསཏསཧསྶཉྩ གཡ྄ཧཏི.

དསནྟ, སཏྱནྟ, ཨཱིསནྟ, ཨཱསནྟ, ཨུཏྱནྟཱཏི ཨེཝཾ ཨནུཀྐམོ ཝེདིཏབྦོ.

ཏཏྠ དས, ཨེཀཱདསཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཨཊྛཱརསཱ ནཝསངྑྱཱ དསནྟཱ ནཱམ.

ཝཱིསཏི, ཨེཀཝཱིསཏིཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཨཊྛཝཱིསཏིཡཱ ནཝསངྑྱཱ ཙ ཏཱིསཏི, ཨེཀཏཱིསཏིཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཨཊྛཏཱིསཏིཡཱ ནཝསངྑྱཱ ཙ སཏྱནྟཱ ནཱམ.

ཙཏྟཱལཱིས, ཨེཀཙཏྟཱལཱིསཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཨཊྛཙཏྟཱལཱིསཱཡ ནཝསངྑྱཱ ཨཱིསནྟཱ ནཱམ.

པཉྙཱས ¶ , ཨེཀཔཉྙཱསཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཨཊྛཔཉྙཱསཱཡ ནཝསངྑྱཱ ཨཱསནྟཱ ནཱམ.

ནཝུཏི, ཨེཀནཝུཏིཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཨཊྛནཝུཏིཡཱ ནཝ སངྑྱཱ ཨུཏྱནྟཱ ནཱམ.

སེསཱ ཊྛུནྟ, ཏྱནྟཱཔི ཨིདྷ སངྒཡ྄ཧནྟི. ཊྛུནྟཱ ནཱམ སཊྛི,-ཨེཀསཊྛྱཱདིཀཱ ནཝསངྑྱཱ. ཏྱནྟཱ ནཱམ སཏྟཏི, ཨེཀསཏྟཏྱཱདིཀཱ ནཝསངྑྱཱ ཙ ཨསཱིཏི, ཨེཀཱསཱིཏྱཱདིཀཱ ནཝསངྑྱཱ ཙ.

དསནྟཱསུ ཏཱཝ – དས ཨདྷིཀཱ ཡསྨིཾ སཏེ ཏཡིདཾ དསསཏཾ. ཨེཝཾ དསསཧསྶཾ, དསསཏསཧསྶཾ, ཨེཀཱདས ཨདྷིཀཱ ཡསྨིཾ སཏེ ཏཡིདཾ ཨེཀཱདསསཏཾ. ཨེཝཾ ཨེཀཱདསསཧསྶཾ, ཨེཀཱདསསཏསཧསྶཾ. ཨེཝཾ དྭཱདསསཏམིཙྩཱདཱིནི.

སཏྱནྟཱསུ – ཊམྷི ཏི-ཀཱརལོཔོ, ཝཱིསཏི ཨདྷིཀཱ ཡསྨིཾ སཏེ ཏཡིདཾ ཝཱིསསཏཾ. ཨེཝཾ ཨེཀཝཱིསསཏཾ, དྭཱཝཱིསསཏཾ ཨིཙྩཱདི, ཏཱིསཏི ཨདྷིཀཱ ཡསྨིཾ སཏེ ཏཡིདཾ ཏཱིསསཏཾ. ཨེཝཾ ཨེཀཏཱིསསཏཾ, དྭཏྟཱིསསཏཾ ཨིཙྩཱདི. ཨེས ནཡོ སཧསྶེཔི.

ཨཱིསནྟཱསུ – ཙཏྟཱལཱིསཾ ཨདྷིཀཱ ཡསྨིཾ སཏེ ཏཡིདཾ ཙཏྟཱལཱིསསཏཾ. ཨེཝཾ ཨེཀཙཏྟཱལཱིསསཏཾ, དྭེཙཏྟཱལཱིསསཏཾ ཨིཙྩཱདི. ཨེས ནཡོ སཧསྶེཔི.

ཨཱསནྟཱསུ – པཉྙཱསཾ ཨདྷིཀཱ ཡསྨིཾ སཏེ ཏཡིདཾ པཉྙཱསསཏཾ. ཨེཝཾ ཨེཀཔཉྙཱསསཏཾ, དྭེཔཉྙཱསསཏཾ ཨིཙྩཱདི. ཨེས ནཡོ སཧསྶེཔི.

ཊྛུནྟཱསུ – སཊྛི ཨདྷིཀཱ ཡསྨིཾ སཏེ ཏཡིདཾ སཊྛིསཏཾ. ཨེཝཾ ཨེཀསཊྛིསཏཾ, དྭཱསཊྛིསཏཾ ཨིཙྩཱདི. ཨེས ནཡོ སཧསྶེཔི.

ཏྱནྟཱསུ ¶ – སཏྟཏི ཨདྷིཀཱ, ཨེཀསཏྟཏི ཨདྷིཀཱ, ཨསཱིཏི ཨདྷིཀཱ, ཨེཀཱསཱིཏི ཨདྷིཀཱ ཨིཙྩཱདིནཱ ཝཏྟབྦཱ.

ཨུཏྱནྟཱསུ – ནཝུཏི ཨདྷིཀཱ ཡསྨིཾ སཏེ ཏཡིདཾ ནཝུཏིསཏཾ. ཨེཝཾ ཨེཀནཝུཏིསཏཾ, དྭེནཝུཏིསཏཾ ཨིཙྩཱདི. ཨེས ནཡོ སཧསྶེཔི.

ཨཐ ཝཱ དསནྟཱ ནཱམ ཨེཀཏོ པཊྛཱཡ དསསངྑྱཱ.

སཏྱནྟཱ ནཱམ ཨེཀཱདསཏོ པཊྛཱཡ ཝཱིསསངྑྱཱ.

ཨཱིསནྟཱ ནཱམ ཨེཀཏཱིསཏོ པཊྛཱཡ དསསངྑྱཱ.

ཨཱསནྟཱ ནཱམ ཨེཀཙཏྟཱལཱིསཏོ པཊྛཱཡ དསསངྑྱཱ.

ཨེཝཾ ཊྛུནྟ, ཏྱནྟ, ཨུཏྱནྟཱཔི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨེཀོ ཨདྷིཀོ ཡསྨིཾ སཏེ ཏཡིདཾ ཨེཀསཏཾ, ‘‘ཨཐེཏྠེཀསཏཾ ཁཏྱཱ, ཨནུཡནྟཱ ཡསསྶིནོ’’ཏི [ཛཱ. ༢.༢༢.༥༩༤] པཱལི༹. ‘‘དྭེ ཨདྷིཀཱ ཡསྨིཾ སཏེ ཏཡིདཾ དྭིསཏཾ’’ ཨིཙྩཱདིནཱ སབྦཾ ཝཏྟབྦཾ, སུཝིཙིཏྟམིདཾ ཝིདྷཱནནྟི.

ཡཐཱ པན ‘‘ཨེཀོ ཙ དས ཙ ཨེཀཱདས, ཨེཀཱདྷིཀཱ ཝཱ དས ཨེཀཱདསཱ’’ཏི སིཛ྄ཛྷཏི, ཏཐཱ ཨིདྷཔི ‘‘དས ཙ སཏཉྩ དསསཏཾ, དསཱདྷིཀཾ ཝཱ སཏཾ དསསཏ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཝུཏྟེ སབྦཾ ཏཾ ཝིདྷཱནཾ སམཱསཝསེན སིཛ྄ཛྷཏི.

ཏཏྠ པན ‘‘དྭེ སཏཱནི དྭིསཏཾ, ཏཱིཎི སཏཱནི ཏིསཏ’’མིཙྩཱདཱིནི ཙ ‘‘དྭེ སཧསྶཱནི དྭིསཧསྶཾ, ཏཱིཎི སཧསྶཱནི ཏིསཧསྶ’’མིཙྩཱདཱིནི ཙ ‘‘དྭེ སཏསཧསྶཱནི དྭིསཏསཧསྶཾ, ཏཱིཎི སཏསཧསྶཱནི ཏིསཏསཧསྶ’’མིཙྩཱདཱིནི ཙ དིགུསམཱསེ སིཛ྄ཛྷནྟི.

༥༡༣. ཝཱརསངྑྱཱཡཀྑཏྟུཾ [ཀ. ༦༤༦; རཱུ. ༤༡༩; ནཱི. ༡༢༨༢; ཙཾ. ༤.༤.༥; པཱ. ༥.༤.༡༧].

ཝཱརསམྦནྡྷིབྷཱུཏཱ སངྑྱཱསདྡཱ ཀྑཏྟུཾཔཙྩཡོ ཧོཏི.

དྭེ ¶ ཝཱརཱ དྭིཀྑཏྟུཾ. ཨེཝཾ ཏིཀྑཏྟུཾ, ཙཏུཀྑཏྟུཾ, པཉྩཀྑཏྟུཾ, དསཀྑཏྟུཾ, སཏཀྑཏྟུཾ, སཧསྶཀྑཏྟུཾ.

༥༡༤. ཀཏིམྷཱ [ཀ. ༦༤༦; རཱུ. ༤༡༩; ནཱི. ༡༢༨༢; ཙཾ. ༤.༤.༦; པཱ. ༥.༤.༢༠].

ཝཱརསམྦནྡྷིབྷཱུཏཱ ཀཏིསདྡཱ ཀྑཏྟུཾ ཧོཏི. ཀཏི ཝཱརཱ ཀཏིཀྑཏྟུཾ.

༥༡༥. བཧུམྷཱ དྷཱ ཙ པཙྩཱསཏྟིཡཱ [ཀ. ༦༤༦; རཱུ. ༤༡༩; ནཱི. ༡༢༨༢; ‘པཙྩཱསཏྟིཡཾ’ (བཧཱུསུ)].

ཝཱརསམྦནྡྷིབྷཱུཏཱ བཧུསདྡཱ པཙྩཱསཏྟིཡཱ སཏི དྷཱ ཙ ཧོཏི ཀྑཏྟུཉྩ.

བཧུཝཱརཱ བཧུཀྑཏྟུཾ, བཧུསདྡེན ཨནེཀཝཱརཾ ཨུཔལཀྑེཏི, ཨནེཀཝཱརཱ ཨནེཀཀྑཏྟུཾ. ཨེཝཾ བཧུཝཱརཱ བཧུདྷཱ, ཨནེཀཝཱརཱ ཨནེཀདྷཱ. པཙྩཱསཏྟི ནཱམ ཝཱརཱནཾ ཨཙྩཱསནྣཏཱ ཝུཙྩཏི, དིཝསསྶ བཧུཀྑཏྟུཾ བྷུཉྫཏི, བཧུདྷཱ བྷུཉྫཏི, ཝཱརཱནཾ དཱུརབྷཱཝེ སཏི ཏེ པཙྩཡཱ ན ཧོནྟི, མཱསསྶ བཧུཝཱརེ བྷུཉྫཏི.

༥༡༦. སཀིཾ ཝཱ [ཀ. ༦༤༦; རཱུ. ༤༡༩; ནཱི. ༡༢༨༢; ཙཾ. ༤.༤.༨; པཱ. ༥.༤.༡༩].

ཨེཀཝཱརནྟི ཨཏྠེ སཀིནྟི ནིཔཙྩཏེ ཝཱ.

སཀིཾ བྷུཉྫཏི, ཨེཀཝཱརཾ བྷུཉྫཏི.

སངྑྱཱརཱསི ནིཊྛིཏོ.

ཁུདྡཀརཱསི

པཀཱརརཱསི

༥༡༧. དྷཱ ¶ སངྑྱཱཧི [ཀ. ༣༩༧; རཱུ. ༤༢༠; ནཱི. ༨༣༦; ཙཾ. ༤.༣.༢༠; པཱ. ༥.༣.༤༢].

སངྑྱཱཝཱཙཱིཧི པཀཱརེ དྷཱ ཧོཏི.

དྭཱིཧི པཀཱརེཧི དྭིདྷཱ. ཨེཝཾ ཏིདྷཱ, ཙཏུདྷཱ, པཉྩདྷཱ, དསདྷཱ, སཏདྷཱ, སཧསྶདྷཱ, བཧུདྷཱ, ཨེཀདྷཱ, ཨནེཀདྷཱ.

༥༡༨. ཝེཀཱ ཛ྄ཛྷཾ [ཀ. ༣༩༧; རཱུ. ༤༢༠; ནཱི. ༨༣༧; ཙཾ. ༤.༣.༢༤; པཱ. ༥.༣.༤༦].

ཨེཀམྷཱ པཀཱརེ ཛ྄ཛྷཾ ཧོཏི ཝཱ.

ཨེཀེན པཀཱརེན ཨེཀཛ྄ཛྷཾ, ཨེཀདྷཱ ཝཱ.

༥༡༩. དྭིཏཱིཧེདྷཱ [ཀ. ༤༠༤; རཱུ. ༤༢༠-༣༧༠; ནཱི. ༨༥༩; ཙཾ. ༤.༣.༢༤; པཱ. ༥.༣.༤༦].

དྭིཏིསདྡེཧི པཀཱརེ ཨེདྷཱ ཧོཏི ཝཱ.

དྭེདྷཱ, ཏེདྷཱ, དྭིདྷཱ, ཏིདྷཱ ཝཱ.

༥༢༠. སབྦཱདཱིཧི པཀཱརེ ཐཱ [ཀ. ༣༩༨; རཱུ. ༤༢༡; ནཱི. ༨༤༤; ཙཾ. ༤.༣.༢༦; པཱ. ༥.༣.༦༩].

བཧུབྷེདོ ཝཱ སཱམཉྙསྶ བྷེདཀོ ཝིསེསོ ཝཱ པཀཱརོ, སབྦཱདཱིཧི པཀཱརེ ཐཱ ཧོཏི.

སབྦེན པཀཱརེན སབྦཐཱ, སབྦེཧི པཀཱརེཧི སབྦཐཱ, ཡཱདིསེན པཀཱརེན ཡཐཱ, ཡཱདིསེཧི པཀཱརེཧི ཡཐཱ. ཨེཝཾ ཏཐཱ, ཨཉྙཐཱ, ཨུབྷཡཐཱ, ཨིཏརཐཱ.

༥༢༡. ཀཐམིཏྠཾ [ཀ. ༣༩༩; རཱུ. ༤༢༢; ནཱི. ༨༤༥; པཱ. ༥.༣.༢༤, ༢༥].

ཨེཏེ ¶ སདྡཱ པཀཱརེ ནིཔཙྩནྟི.

ཀེན པཀཱརེན ཀཐཾ, ཨིམིནཱ པཀཱརེན ཨིཏྠཾ. ཨིམིནཱ སུཏྟེན ཀིཾ, ཨིམསདྡེཧི ཐཾ, ཏྠཾཔཙྩཡེ ཀཏྭཱ ཀིཾསྶ ཀཏྟཾ, ཨིམསྶ ཨིཏྟཉྩ ཀརིཡཏི.

༥༢༢. ཏབྦཏི ཛཱཏིཡོ [ཀ. ༣༩༨; རཱུ. ༤༢༡; ནཱི. ༨༤༤; ཙཾ. ༤.༣.༢༦; པཱ. ༥.༣.༦༩].

སོ པཀཱརོ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཏབྦཱ, ཏསྨིཾ ཏབྦཏི, པཀཱརཝནྟེ དབྦེཏི ཨཏྠོ. ཏཾསཱམཉྙཝཱཙིམྷཱ ཏབྦཏི ཛཱཏིཡཔཙྩཡོ ཧོཏི.

ཝིསེསེན པཊུརཱུཔོ པཎྜིཏོ པཊུཛཱཏིཡོ. ཝིསེསེན མུདུརཱུཔཾ ཝཏྠུ མུདུཛཱཏིཡཾ.

༥༢༣. སོ ཝཱིཙྪཱཔྤཀཱརེསུ [ཀ. ༣༩༧; རཱུ. ༤༢༠; ནཱི. ༨༣༦; ཙཾ. ༤.༤.༢ …པེ… ༥.༤.༤༣].

ཝཱིཙྪཱཡཾ པཀཱརེ ཙ སོཔཙྩཡོ ཧོཏི.

ཝཱིཙྪཱཡཾ –

པདཾ པདཾ ཝཱཙེཏི པདསོ ཝཱཙེཏི. ཁཎྜཾ ཁཎྜཾ ཀརོཏི ཁཎྜསོ ཀརོཏི, བིལཾ བིལཾ ཝིབྷཛྫཏི བིལསོ ཝིབྷཛྫཏི ཨིཙྩཱདི. ཨེཏྠ ཙ ‘པདཾ པདཾ’ ཨིཙྩཱདཱིསུ ཀྲིཡཱཝིསེསནེ དུཏིཡཱ.

པཀཱརེ –

བཧཱུཧི པཀཱརེཧི པུཐུསོ, སབྦེཧི པཀཱརེཧི སབྦསོ ཨིཙྩཱདི.

‘‘ཡོནིསོ ¶ ཨུཔཱཡསོ, ཋཱནསོ, ཧེཏུསོ, ཨཏྠསོ, དྷམྨསོ, སུཏྟསོ, ཨནུབྱཉྫནསོ’’ ཨིཙྩཱདཱིསུ པན མཧཱཝུཏྟིནཱ ཏཏིཡེཀཝཙནསྶ སོཏྟཾ. ཏཐཱ དཱིགྷསོ, ཨོརསོ ཨིཙྩཱདི.

ཨིཏི པཀཱརརཱསི.

ཀུལརཱསི

༥༢༤. པིཏིཏོ བྷཱཏརི རེཡྻཎ [ཀ. ༣༥༢; རཱུ. ༣༧༦; ནཱི. ༧༦༥].

པིཏུསདྡམྷཱ ཏསྶ བྷཱཏཱཏི ཨཏྠེ རེཡྻཎ ཧོཏི.

པིཏུ བྷཱཏཱ པེཏྟེཡྻོ [ཨ. ནི. ༦.༤༤]. ‘རཱནུབནྡྷེནྟསརཱདིསྶཱ’ཏི ཨུསྶ ལོཔོ, ཏསྶ དྭིཏྟཾ.

༥༢༥. མཱཏིཏོ ཙ བྷགིནིཡཾ ཚོ [ཀ. ༣༥༢; རཱུ. ༣༧༦; ནཱི. ༧༦༥].

མཱཏིཏོ པིཏིཏོ ཙ བྷགིནིཡཾ ཚོ ཧོཏི.

མཱཏུ བྷགིནཱི མཱཏུཙྪཱ [ཨུདཱ. ༢༢], པིཏུ བྷགིནཱི པིཏུཙྪཱ [སཾ. ནི. ༢.༢༤༣].

༥༢༦. མཱཏཱཔིཏཱུསྭཱམཧོ [ཀ. ༣༥༢; རཱུ. ༣༧༦; ནཱི. ༧༦༥; ཙཾ. ༣.༡.༦༠; པཱ. ༤.༢.༣༦].

མཱཏཱཔིཏཱུཧི ཏེསཾ མཱཏཱཔིཏཱུསུ ཨཱམཧོ ཧོཏི.

མཱཏུ མཱཏཱ མཱཏཱམཧཱི, མཱཏུ པིཏཱ མཱཏཱམཧོ [མ. ནི. ༢.༤༡༡], པིཏུ མཱཏཱ པིཏཱམཧཱི, པིཏུ པིཏཱ པིཏཱམཧོ.

ཨིཏི ཀུལརཱསི.

ཧིཏ, སཱདྷུ, ཨརཧརཱསི

༥༢༧. ཧིཏེ ¶ རེཡྻཎ [ཀ. ༣༥༢; རཱུ. ༣༧༦; ནཱི. ༧༦༥].

མཱཏཱཔིཏཱུཧི ཏེསཾ ཧིཏེ རེཡྻཎ ཧོཏི.

མཱཏུ ཧིཏོ མེཏྟེཡྻོ, པིཏུ ཧིཏོ པེཏྟེཡྻོ. མཱཏཱཔིཏཱུསུ སུཔྤཊིཔནྣོ.

༥༢༨. ཨིཡོ ཧིཏེ [ཀ. ༣༥༦; རཱུ. ༣༨༡; ནཱི. ༧༧༣].

ཏསྶ ཧིཏནྟི ཨཏྠེ ཨིཡོ ཧོཏི.

ཨུཔཱདཱནཱནཾ ཧིཏཾ ཨུཔཱདཱནིཡཾ. ཨེཝཾ ཨོགྷནིཡཾ, ཡོགནིཡཾ, གནྠནིཡཾ, ནཱིཝརཎིཡཾ, སུཏྟཝིབྷཏྟིཡཱ ཨཉྙཏྠེསུཔི ཨིཡོ, སམཱནོདརེ སཡིཏོ སོདརིཡོ.

༥༢༩. ཙཀྑྭཱདིཏོ སྶོ [ཀ. ༣༥༣; རཱུ. ༣༧༨; ནཱི. ༧༦༧].

ཏསྶ ཧིཏནྟི ཨཏྠེ ཙཀྑྭཱདཱིཧི སྶོ ཧོཏི.

ཙཀྑུསྶ ཧིཏཾ ཙཀྑུསྶཾ [ཨ. ནི. ༥.༢༠༨], སུབྷརཱུཔཾ ཙཀྑུབྷེསཛྫཉྩ. ཨཱཡུནོ ཧིཏཾ ཨཱཡུསྶཾ [ཨ. ནི. ༥.༢༣༡], ཨཱཡུཝཌྜྷནཝིདྷི.

༥༣༠. ཎྱོ ཏཏྠ སཱདྷུ [ཀ. ༣༥༣; རཱུ. ༣༧༨; ནཱི. ༧༦༧; ཙཾ. ༣.༤.༡༠༠, ༡༠༣; པཱ. ༤.༤.༩༨, ༡༠༣, ༡༠༥].

ཏསྨིཾ སཱདྷཱུཏི ཨཏྠེ ཎྱོ ཧོཏི.

སབྷཱཡཾ སཱདྷུ སབྦྷོ, ‘སཱདྷཱུ’ཏི ཀུསལོ ཡོགྱོ ཧིཏོ ཝཱ. མིཏྟཱནཾ ཧིཏཾ མེཏྟཾ. སུཏྟཝིབྷཱགཱ ཨཉྙཏྲཔི ཎྱོ, རཐཾ ཝཧཏཱིཏི རཙྪཱ, རཐཝཱིཐི.

༥༣༡. ཀམྨཱནིཡཉྙཱ [ཀ. ༣༥༣; རཱུ. ༣༧༨; ནཱི. ༧༦༧].

ཏསྨིཾ ¶ སཱདྷཱུཏི ཨཏྠེ ཀམྨམྷཱ ནིཡ, ཉྙཱ ཧོནྟི.

ཀམྨེ སཱདྷུ ཀམྨནིཡཾ, ཀམྨཉྙཾ.

༥༣༢. ཀཐཱདིཏིཀོ [ཀ. ༣༥༣; རཱུ. ༣༧༨; ནཱི. ༧༦༧; ཙཾ. ༣.༤.༡༠༤; པཱ. ༤.༤.༡༠༢].

ཏཏྠ སཱདྷཱུཏི ཨཏྠེ ཀཐཱདཱིཧི ཨིཀོ ཧོཏི.

ཀཐཱཡཾ སཱདྷུ ཀཐིཀོ, དྷམྨཀཐཱཡཾ སཱདྷུ དྷམྨཀཐིཀོ, སངྒཱམེ སཱདྷུ སངྒཱམིཀོ, གཱམཝཱསེ སཱདྷུ གཱམཝཱསིཀོ, ཨུཔཝཱསེ སཱདྷུ ཨུཔཝཱསིཀོ.

༥༣༣. པཐཱདཱིཧི ཎེཡྻོ [ཀ. ༣༥༢; རཱུ. ༣༧༦; ནཱི. ༧༦༥; ཙཾ. ༣.༤.༡༠༥; པཱ. ༤.༤.༡༠༤].

ཏཏྠ སཱདྷཱུཏི ཨཏྠེ པཐཱདཱིཧི ཎེཡྻོ ཧོཏི.

པཐེ སཱདྷུ པཱཐེཡྻཾ, སཾ ཝུཙྩཏི དྷནཾ, ཏསྶ པཏི སཔཏི, སཔཏིམྷི སཱདྷུ སཱཔཏེཡྻཾ.

༥༣༤. དཀྑིཎཱཡཱརཧེ [ཀ. ༣༥༢; རཱུ. ༣༧༦; ནཱི. ༧༦༥; ཙཾ. ༤.༡.༨༠; པཱ. ༥.༡.༦༩].

དཀྑིཎཱསདྡམྷཱ ཨརཧཏྠེ ཎེཡྻོ ཧོཏི.

དཀྑིཎཾ ཨརཧཏཱིཏི དཀྑིཎེཡྻོ.

༥༣༥. ཨཱཡོ ཏུམནྟཱ [ཀ. ༣༥༢; རཱུ. ༣༧༦; ནཱི. ༧༦༥; ‘རཱཡོ ཏུམནྟཱ’ (བཧཱུསུ)].

ཏུམནྟམྷཱ ཨརཧཏྠེ ཨཱཡོ ཧོཏི.

གྷཱཏེཏུཾ ¶ ཨརཧཏཱིཏི གྷཱཏེཏཱཡོ, ཛཱཔེཏུཾ ཨརཧཏཱིཏི ཛཱཔེཏཱཡོ, ‘ཛཱཔེཏུ’ནྟི ཧཱཔེཏུཾ, པབྦཱཛེཏུཾ ཨརཧཏཱིཏི པབྦཱཛེཏཱཡོ, མཧཱཝུཏྟིནཱ ཨཱཡམྷི སབིནྡུནོ ཨུསྶ ལོཔོ.

ཨིཏི ཧིཏ, སཱདྷུ, ཨརཧརཱསི.

ཝིཀཏིརཱསི

༥༣༦. ཏསྶ ཝིཀཱརཱཝཡཝེསུ ཎ ཎིཀ ཎེཡྻམཡཱ [ཀ. ༣༥༢, ༣༥༡, ༣༧༢; རཱུ. ༣༧༦, ༣༧༤, ༣༨༥; ནཱི. ༧༦༥, ༧༦༤, ༧༩༨; ཙཾ. ༣.༣.༡༠༣; པཱ. ༤.༣.༡༣༤].

ཏསྶ ཝིཀཱརོ, ཏསྶ ཨཝཡཝོཏི ཨཏྠེསུ ཎཱདཡོ ཧོནྟི, པཀཏིཡཱ ཨུཏྟརི ཨཝཏྠནྟརཱཔཏྟི ཝིཀཱརོ.

ཨུདུམྦརསྶ ཝིཀཏི ཨོདུམྦརཾ, བྷསྨཱ, ཨུདུམྦརསྶ ཨཝཡཝོ ཨོདུམྦརཾ, པཎྞཱདི. ཀཔོཏཱཝཡཝོ ཀཱཔོཏཾ, མཾསལོཧིཏཔཏྟཱདི.

ཎིཀམྷི-ཀཔྤཱསསྶ ཝིཀཏི ཀཔྤཱསིཀཾ, སུཏྟཾ ཝཏྠཉྩ.

ཎེཡྻམྷི-ཨེཎིསྶ ཨཝཡཝོ ཨེཎེཡྻཾ, མཾསཾ. ཀོསཀིམཱིནཾ ཝིཀཏི ཀོསེཡྻཾ, སུཏྟཾ ཝཏྠཉྩ.

མཡམྷི-ཏིཎཱནཾ ཝིཀཏི ཏིཎམཡཾ. ཨེཝཾ དཱརུམཡཾ, ནལ༹མཡཾ, མཏྟིཀཱམཡཾ, གུནྣཾ ཝིཀཏི གོམཡཾ, ཀརཱིསཾ.

༥༣༧. ཛཏུཏོ མཡཎ ཝཱ [ཀ. ༣༧༢; རཱུ. ༣༨༥; ནཱི. ༧༩༨; ཙཾ. ༣.༣.༡༠༨; པཱ. ༤.༣.༡༣༨; ཛཏུཏོ སཎ ཝཱ (བཧཱུསུ)].

ཏསྶ ཝིཀཱརཱཝཡཝེསུ ཛཏུཏོ མཡཎ ཧོཏི ཝཱ.

ཛཏུནོ ཝིཀཱརོ ཛཏུམཡཾ.

ཨིཏི ཝིཀཏིརཱསི.

ཝིསེསརཱསི

༥༣༨. ཏརཏམིསྶིཀིཡིཊྛཱཏིསཡེ [ཀ. ༣༦༣; རཱུ. ༣༩༠; ནཱི. ༧༨༦; ཙཾ. ༤.༣.༤༥; པཱ. ༥.༣.༥༥, ༥༧].

ཨཏིསཡཏྠེ ¶ ཨེཏེ པཙྩཡཱ བྷཝནྟི.

པཱཔཱནཾ ཨཏིསཡེན པཱཔོཏི པཱཔཏརོ, པཱཔཏམོ, པཱཔིསྶིཀོ, པཱཔིཡོ, པཱཔིཊྛོ, ཨིཏྠིཡཾ པཱཔཏརཱ, ཨཏིསཡཏོཔི ཨཏིསཡཔཙྩཡོ ཧོཏི, ཨཏིསཡེན པཱཔིཊྛོ པཱཔིཊྛཏརོ.

༥༣༩. ཝཙྪཱདཱིཧི ཏནུཏྟེ ཏརོ [ཀ. ༣༦༣; རཱུ. ༣༩༠; ནཱི. ༧༨༦; ཙཾ. ༤.༣.༧༤; པཱ. ༥.༣.༩༡].

ཝཙྪཱདཱིཧི སབྦཏནུབྷཱཝེ ཏརོ ཧོཏི.

ཨཏིཏརུཎོ ཝཙྪོ ཝཙྪཏརོ, ཨིཏྠིཡཾ ཝཙྪཏརཱི. ཡོབྦནསྶ ཏནུཏྟེ ཡོབྦནཔཏྟཱནཾ སུསུཏྟསྶ ཏནུཏྟེ ཨཏིཏརུཎོ ཨུསབྷོ ཨུཀྑཏརོ, ཨསྶབྷཱཝསྶ ཏནུཏྟེ ཏརུཎཨསྶོ ཨསྶཏརོ, ཨིཏྠིཡཾ ཨསྶཏརཱི. སཱམཏྠིཡསྶ ཏནུཏྟེ ཏརུཎཨུསབྷོ ཨུསབྷཏརོ.

༥༤༠. ཀིཾམྷཱ ནིདྡྷཱརཎེ ཏརཏམཱ [ཀ. ༣༦༣; རཱུ. ༣༩༠; ནཱི. ༧༨༦; ཙཾ. ༤.༣.༧༧; པཱ. ༥.༣.༩༢, ༩༣; ‘…རཏར རཏམཱ’ (བཧཱུསུ)].

ཀིཾསདྡཱ ནིདྡྷཱརཎེ གམྱམཱནེ ཏར, ཏམཱ ཧོནྟི.

ཀཏརོ བྷཝཏཾ དེཝདཏྟོ, ཀཏརོ བྷཝཏཾ ཡཉྙདཏྟོ, ཀཏམོ བྷཝཏཾ དེཝདཏྟོ, ཀཏམོ བྷཝཏཾ ཡཉྙདཏྟོ, ‘ཀིསྶ ཀོ’ཏི སུཏྟེན ཏར, ཏམེསུ ཀིསྶ ཀཏྟཾ.

ཨིཏི ཝིསེསརཱསི.

སམཱུཧརཱསི

༥༤༡. སམཱུཧེ ¶ ཀཎཎཎིཀཱ [ཀ. ༣༥༤; རཱུ. ༣༧༩; ནཱི. ༧༧༡; ཙཾ. ༣.༡.༤༣-༤༧; པཱ. ༤.༢.༣༧-༤༢].

ཏསྶ སམཱུཧོཏི ཨཏྠེ ཀཎ, ཎ, ཎིཀཱ ཧོནྟི.

གོཏྟཔཙྩཡནྟེཧི ཏཱཝ – རཱཛཉྙཱནཾ སམཱུཧོ རཱཛཉྙཀཾ, མཱནུསྶཀཾ.

ཨུཀྑཱདཱིཧི-ཨུཀྑཱནཾ ཨུསབྷཱནཾ སམཱུཧོ ཨོཀྑཀཾ, ཨོཊྛཱནཾ སམཱུཧོ ཨོཊྛཀཾ, ཨུརབྦྷཱནཾ སམཱུཧོ ཨོརབྦྷཀཾ. ཨེཝཾ རཱཛཀཾ, རཱཛཔུཏྟཀཾ, ཧཏྠིཀཾ, དྷེནུཀཾ, སསཾ ཨདེནྟི བྷཀྑནྟཱིཏི སསཱདཀཱ, ཏེསཾ སམཱུཧོ སསཱདཀཀཾ. ཨིཀྑཎིཀཾ.

ཎམྷི-ཨམིཏྟཱནཾ སམཱུཧོ ཨམིཏྟཾ.

ཎིཀམྷི-ཨཔཱུཔཱནཾ སམཱུཧོ ཨཱཔཱུཔིཀཾ, སཀུཎཱནཾ སམཱུཧོ སཱཀུཎིཀོ [སཾཀུལཱནཾ སམཱུཧོ སཾཀུལིཀཾ?].

༥༤༢. ཛནཱདཱིཧི ཏཱ [ཀ. ༣༥༥; རཱུ. ༣༨༠; ནཱི. ༧༧༡; ཙཾ. ༣.༡.༦༩; པཱ. ༤.༢.༤༣].

ཏསྶ སམཱུཧོཏི ཨཏྠེ ཏཱ ཧོཏི.

ཛནཏཱ, རཱཛཏཱ, བནྡྷུཏཱ, གཱམཏཱ, སཧཱཡཏཱ, ནགརཝཱསཱིནཾ སམཱུཧོ ནཱགརཏཱ ཨིཙྩཱདི.

༥༤༣. ཨཡཱུབྷདྭིཏཱིཧཾསེ [ཀ. ༣༥༤; རཱུ. ༣༧༩; ནཱི. ༧༧༡; ཙཾ. ༤.༢.༤༧, ༤༨; པཱ. ༥.༢.༤༣, ༤༤].

ཨུབྷ, དྭི, ཏཱིཧི ཏསྶ ཨཾསཏྠེ ཨཡོ ཧོཏི.

ཨུབྷོ ཨཾསཱ བྷཱགཱ ཨསྶཱཏི ཨུབྷཡཾ, དྭེ ཨཾསཱ ཨསྶཱཏི དྭཡཾ, ཏཡོ ཨཾསཱ ཨསྶཱཏི ཏཡཾ, ཝཏྠུཏྟཡཾ, རཏནཏྟཡཾ, དྭེ ཝཱ ཏཡོ ཝཱ ཨཾསཱ ཨསྶཱཏི དྭཏྟཡཾ.

ཨིཏི སམཱུཧརཱསི.

དཏྟ, ནིབྦཏྟརཱསི

༥༤༤. ཏེན ¶ དཏྟེ ལིཡཱ [ཀ. ༣༥༨, ༣༥༦; རཱུ. ༣༨༣, ༣༨༡; ནཱི. ༧༧༨, ༧༧༣].

ཏེན དཏྟོཏི ཨཏྠེ ལ, ཨིཡཱ ཧོནྟི. མཧཱཝུཏྟིནཱ དིནྣསདྡསྶ དཏྟཏྟཾ.

དེཝེན དཏྟོཏི དེཝལོ [ཛཱ. ༡.༨.༦༥]. ‘དེཝིལོ’ཏིཔི [དེཝཱིལོ?] པཱལི༹. དེཝིཡོ, དེཝདཏྟོ ཝཱ.

ཨེཝཾ བྲཧྨལོ, བྲཧྨིཡོ, བྲཧྨདཏྟོ, སིཝེན བིསྶནུདེཝརཱཛེན དཏྟོ སཱིཝལོ, སཱིཝིཡོ, ཨིཏྠིཡཾ སཱིཝལི, སཱིཝིཡི, སིསྶ དཱིགྷོ.

༥༤༥. ཏེན ནིབྦཏྟེ [ཀ. ༣༥༣; རཱུ. ༣༧༨; ནཱི. ༧༦༧; ‘ཏེན ནིབྦཏྟེ ཨིམོ’?].

ཏེན ནིབྦཏྟེ ཨིམོ ཧོཏི.

པཱཀེན ནིབྦཏྟཾ པཱཀིམཾ, ཕེཎེན ནིབྦཏྟཾ ཕེཎིམཾ, ཝེཋནེན ནིབྦཏྟཾ ཝེཋིམཾ. ཨེཝཾ ཝེདྷིམཾ, གོཔྥནེན ནིབྦཏྟཾ གོཔྥིམཾ [པཱརཱ. ཨཊྛ. ༢.༤༣༡], པུཔྥདཱམཾ, ཀརཎེན ནིབྦཏྟཾ ཀིཏྟིམཾ, ཀུཏྟིམཾ ཝཱ, མཧཱཝུཏྟིནཱ ཀརཎསྶ ཀིཏྟཾ ཀུཏྟཉྩ. སུཏྟཝིབྷཏྟེན སཾཧཱརིམཾ, ཨཱཧཱརིམཾ ཨིཙྩཱདཱིནི སིཛ྄ཛྷནྟི.

ཨིཏི དཏྟ, ནིབྦཏྟརཱསི.

ལ, ཨིཏ, ཀརཱསི

༥༤༦. ཏནྣིསྶིཏེ ལོ [ཀ. ༣༥༨; རཱུ. ༣༨༣; ནཱི. ༧༧༨; ‘ལློ’ (བཧཱུསུ)].

ཏནྣིསྶིཏཏྠེ ལོ ཧོཏི.

ཝེདཾ ཉཱཎཾ ནིསྶིཏཾ ཝེདལླཾ, ལསྶ དྭིཏྟཾ, དུཊྛུ ནིསྶིཏཾ དུཊྛུལླཾ. ‘‘མདནཱིཡཾ, བནྡྷནཱིཡཾ, མུཙྪནཱིཡཾ, རཛནཱིཡཾ, གམནཱིཡཾ, དསྶནཱིཡཾ’’ ¶ ཨིཙྩཱདཱིནི ཀརཎེ ཝཱ ཨདྷིཀརཎེ ཝཱ ཨནཱིཡཔཙྩཡེན སིཛ྄ཛྷནྟི.

‘དྷཱུམཱཡིཏཏྟ’ནྟིཨཱདཱིསུ དྷཱུམོ ཝིཡ ཨཏྟཱནཾ ཨཱཙརཏཱིཏི དྷཱུམཱཡིཏཾ, གགནཾ, དྷཱུམཱཡིཏཾ ཨེཝ དྷཱུམཱཡིཏཏྟཾ, སཀཏྠེ ཏྟ. ཨེཝཾ ཏིམིརཱཡིཏཏྟཾ, ནཱམདྷཱཏུཏོ [སཾ. ནི. ༣.༨༧] ཨཱཡཔཙྩཡེན སིདྡྷཾ.

༥༤༧. སཉྫཱཏཱ ཏཱརཀཱདྭིཏྭིཏོ [ཀ. ༥༥༥; རཱུ. ༦༡༢; ནཱི. ༡༡༤༢; ཙཾ. ༤.༢.༣༧ …པེ… ༥.༢.༣༦; ‘སཉྫཱཏཾ…’ (བཧཱུསུ)].

ཏཱརཀཱདཱིཧི ཏེ ཨསྶ སཉྫཱཏཱཏི ཨཏྠེ ཨིཏོ ཧོཏི.

ཏཱརཀཱ སཉྫཱཏཱ ཨསྶཱཏི ཏཱརཀིཏཾ, གགནཾ. པུཔྥཱནི སཉྫཱཏཱནི ཨསྶཱཏི པུཔྥིཏོ. ཨེཝཾ ཕལིཏོ, རུཀྑོ. པལླཝཱནི སཉྫཱཏཱནི ཨསྶཱཏི པལླཝིཏཱ, ལཏཱ. དུཀྑཾ སཉྫཱཏཾ ཨསྶཱཏི དུཀྑིཏོ, སུཁཾ སཉྫཱཏཾ ཨསྶཱཏི སུཁིཏོ.

པཎྜཱ ཝུཙྩཏི པཉྙཱ, པཎྜཱ སཉྫཱཏཱ ཨསྶཱཏི པཎྜིཏོ, དཎྜོ སཉྫཱཏོ ཨསྶཱཏི དཎྜིཏོ. མཧཱཝུཏྟིནཱ ཏསྶ ནཏྟེ མལཾ སཉྫཱཏཾ ཨསྶཱཏི མལིནཾ. ཏཐཱ པིཔཱསཱ སཉྫཱཏཱ ཨསྶཱཏི པིཔཱསིཏོ, ཛིགྷཙྪཱ སཉྫཱཏཱ ཨསྶཱཏི ཛིགྷཙྪིཏོ, བུབྷུཀྑཱ སཉྫཱཏཱ ཨསྶཱཏི བུབྷུཀྑིཏོ, མུཙྪཱ སཉྫཱཏཱ ཨསྶཱཏི མུཙྪིཏོ, ཝིསཉྙཱ སཉྫཱཏཱ ཨསྶཱཏི ཝིསཉྙིཏོ, ནིནྡཱ སཉྫཱཏཱ ཨསྶཱཏི ནིནྡིཏོ.

ཨེཝཾ གབྦ-ཐམྦྷེ གབྦིཏོ. དབྦ-པཱཊཝེ དབྦིཏོ. ཨནྟརཾ སཉྫཱཏཾ ཨསྶཱཏི ཨནྟརིཏོ, ཝཙྩཾ སཉྫཱཏཾ ཨསྶཱཏི ཝཙྩིཏོ.

༥༤༨. ནིནྡཱཉྙཱཏཔྤཔཊིབྷཱགརསྶདཡཱསཉྙཱསུ ཀོ [ཀ. ༣༩༡; རཱུ. ༤༢༣; ནཱི. ༨༣༥; ཙཾ. ༤.༣.༦༢, ༦༣, ༦༤; པཱ. ༥.༣.༧༣-༧༩, ༩༦, ༩༧].

ནིནྡཱདཱིསུ ¶ ཛོཏནིཡེསུ ནཱམསྨཱ ཀོ ཧོཏི.

ནིནྡཱཡཾ – ཀུཙྪིཏོ སམཎོ སམཎཀོ. ཨེཝཾ མུཎྜཀོ, ཨསྶཀོ, ཨུདྡྷུམཱཏཀཾ, ཝིནཱིལཀཾ, ཝིཔུབྦཀཾ, ཨཊྛིཀཾ ཨིཙྩཱདི.

ཨཉྙཱཏེ – ཨཉྙཱཏོ ཨསྶོ ཨསྶཀོ, ཀསྶ ཨཡཾ ཨསྶོཏི ཝཱ ཨསྶཀོ ཨིཙྩཱདི.

ཨཔྤཏྠེ – ཨཔྤཀཾ ཏེལཾ ཏེལཀཾ. ཨེཝཾ གྷཏཀཾ, ཁུདྡཀཾ དྷནུ དྷནུཀཾ, རཐཀཾ, གཱམཀཾ ཨིཙྩཱདི.

པཊིབྷཱགཏྠེ – ཧཏྠིརཱུཔཀཾ ཧཏྠིཀཾ. ཨེཝཾ ཨསྶཀཾ, བལཱིབདྡཀོ ཨིཙྩཱདི.

རསྶེ-རསྶོ མནུསྶོ མནུསྶཀོ. ཨེཝཾ རུཀྑཀོ, པིལཀྑཀོ ཨིཙྩཱདི.

དཡཱཡཾ-ཨནུཀམྤིཏོ པུཏྟོ པུཏྟཀོ. ཨེཝཾ ཝཙྪཀོ, ཨིཏྠིཀཱ, ཨམྦཀཱ, ཀུམཱརིཀཱ ཨིཙྩཱདི.

སཉྙཱཡཾ-ནཱམམཏྟེན མོརོ ཝིཡ མོརཀོ ཨིཙྩཱདི.

ཨིཏི ལ, ཨིཏ, ཀ རཱསི.

ཨབྷཱུཏཏབྦྷཱཝརཱསི

༥༤༩. ཨབྷཱུཏཏབྦྷཱཝེ ཀརཱསབྷཱུཡོགེ ཝིཀཱརཱཙཱི [ཀ. ༣༩༡; རཱུ. ༤༢༣; ནཱི. ༨༣༥; ཙཾ. ༤.༤.༣༥; པཱ. ༥.༤.༥༠].

པུབྦེ ཏསྶ ཨབྷཱུཏསྶ ཝཏྠུནོ ཀདཱཙི ཏཐཱ བྷཝནཾ ཨབྷཱུཏཏབྦྷཱཝོ, ཏསྨིཾ ཨབྷཱུཏཏབྦྷཱཝེ ཛོཏནིཡེ སཏི ཀརཱ’ས, བྷཱུདྷཱཏཱུནཾ ཡོགེ ཝིཀཱརཝཱཙིམྷཱ ནཱམསྨཱ ཙཱནུབནྡྷོ ཨཱིཔཙྩཡོ ཧོཏི.

ཨདྷཝལཾ ¶ དྷཝལཾ ཀརོཏི དྷཝལཱིཀརོཏི, ཨདྷཝལོ དྷཝལོ སིཡཱ དྷཝལཱིསིཡཱ, ཨདྷཝལོ དྷཝལོ བྷཝཏི དྷཝལཱིབྷཝཏི. ཨེཝཾ དྷཝལཱིཀཱརོ, དྷཝལཱིབྷཱུཏོ.

ཨབྷཱུཏཏབྦྷཱཝེཏི ཀིཾ? གྷཊཾ ཀརོཏི, གྷཊོ ཨཏྠི, གྷཊོ བྷཝཏི.

ཀརཱསབྷཱུཡོགེཏི ཀིཾ? ཨདྷཝལོ དྷཝལོ ཛཱཡཏེ.

ཝིཀཱརཱཏི ཀིཾ? པཀཏིཡཱ མཱ ཧོཏུ, སུཝཎྞཾ ཀུཎྜལཾ ཀརོཏི, སུཝཎྞསྶ ཀུཎྜལཀརཎཾ ནཱམ ལོཀེ པཀཏིརཱུཔནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ སུཝཎྞཾ ཀུཎྜལཾ སིཡཱ, སུཝཎྞཾ ཀུཎྜལཾ བྷཝཏཱིཏི.

ཨིཏི ཨབྷཱུཏཏབྦྷཱཝརཱསི.

སཀཏྠརཱསི

༥༥༠. སཀཏྠེ [ཀ. ༡༧༨, ༣༦༠, ༣༧༢; རཱུ. ༢༢༤, ༣༨༧, ༣༨༥, ༣༧༨; ནཱི. ༣༦༤, ༧༨༠, ༧༩༨, ༧༦༧].

སཀཏྠེཔི པཙྩཡཱ དིསྶནྟི. ‘སཀཏྠོ’ཏི སཀཔདཏྠོ, པཀཏིལིངྒཔདཏྠོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཧཱིནོ ཨེཝ ཧཱིནཀོ, པོཏོ ཨེཝ པོཏཀོ, དེཝོ ཨེཝ དེཝཏཱ, ཡཐཱབྷཱུཏམེཝ ཡཐཱབྷུཙྩཾ, ཀརུཎཱ ཨེཝ ཀཱརུཉྙཾ, པཏྟཀཱལམེཝ པཏྟཀལླཾ, ཨཱཀཱསཱནནྟམེཝ ཨཱཀཱསཱནཉྩཾ, པཱགུཉྙམེཝ པཱགུཉྙཏཱ, ཀམྨཉྙམེཝ ཀམྨཉྙཏཱ, དཱནཾ ཨེཝ དཱནམཡཾ, སཱིལཾ ཨེཝ སཱིལམཡཾ. ཨེཝཾ བྷཱཝནཱམཡཾ ཨིཙྩཱདི.

ཡཐཱ ཙ ཨམཙྩཔུཏྟཱ ཨེཝ ‘ཨམཙྩཔུཏྟིཡཱ’ཏི ཝུཙྩནྟི, ཨེཝཾ ‘‘སཀྱཔུཏྟོ ཨེཝ སཀྱཔུཏྟིཡོ, ཨསམཎོ ཧོཏི ཨསཀྱཔུཏྟིཡོ ¶ [པཱརཱ. ༥༥], ཨེཝཾ ནཱཊཔུཏྟིཡོ, དཱསཔུཏྟིཡོ’’ཏིཔི ཡུཛྫཏི.

‘བྷཡདསྶིཝཱ, ཨཏྠདསྶིམཱ’ཏི ཝནྟུ, མནྟུཔཙྩཡཱསཀཏྠེཔི ཡུཛྫནྟི. ‘བྲཧྨཝཎྞཱི, དེཝཝཎྞཱི’ཏི ཨེཏྠ བྲཧྨུནོ ཝཎྞོ བྲཧྨཝཎྞོ, བྲཧྨཝཎྞོ ཝིཡ ཝཎྞོ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཨཏྠེ སཏི ཨཱིཔཙྩཡོ པཙྩཡཏྠོ ཨེཝ ཧོཏི, ན སཀཏྠོ. བྲཧྨཝཎྞོ ཝིཡ ཝཎྞོ ཡསྶ སོཡཾ བྲཧྨཝཎྞཱིཏི ཨཏྠེ སཏི སཀཏྠོཡེཝ. ཨཔི ཙ ཨེཀསྨིཾ ཨཉྙཔདཏྠེ དྭེ སམཱས, ཏདྡྷིཏཱ ཝཏྟནྟཱིཏིཔི ཡུཛྫཏི, ཏཐཱ ‘པགུཎསྶ བྷཱཝོ པཱགུཉྙཏཱ’ཏིཨཱདཱིསུ དྭེ ཏདྡྷིཏཔཙྩཡཱ བྷཱཝཏྠེཏི.

ཨིཏི སཀཏྠརཱསི.

ནིདྡིཊྛཔཙྩཡརཱསི

༥༥༡. ཨཉྙསྨིཾ [ཀ. ༣༥༢; རཱུ. ༣༧༦; ནཱི. ༧༦༥].

པུབྦེ ནིདྡིཊྛཱ ཎཱདཡོ པཙྩཡཱ ནིདྡིཊྛཏྠཏོ ཨཉྙེསུཔི ཨཏྠེསུ དིསྶནྟི.

མགདྷེསུ ཛཱཏོ མཱགདྷོ, མགདྷེསུ སཾཝཌྜྷིཏོ མཱགདྷོ, མགདྷེསུ ནིཝུཏྠོ མཱགདྷོ, མགདྷཱནཾ མགདྷེསུ ཝཱ ཨིསྶརོ མཱགདྷོ ཨིཙྩཱདི, ཎོ.

ཀཱསིཾ ཨགྒྷཏཱིཏི ཀཱསིཡོ [ཙཱུལ༹ཝ. ༣༧༦], ‘ཀཱསཱི’ཏི སཏཾ ཝཱ སཧསྶཾ ཝཱ ཝུཙྩཏི, ཨིཡོ.

ཨེཝམཉྙེཔི པཙྩཡཱ ཡཐཱནུརཱུཔཾ ཝེདིཏབྦཱ.

༥༥༢. དིསྶནྟཉྙེཔི པཙྩཡཱ [ཀ. ༣༥༡, ༣༥༢; རཱུ. ༣༧༤, ༣༧༦; ནཱི. ༧༦༤, ༧༦༥].

པུབྦེ ¶ ནིདྡིཊྛཔཙྩཡེཧི ཨཉྙེཔི པཙྩཡཱ ནིདྡིཊྛེསུ ཨནིདྡིཊྛེསུ ཙ ཨཏྠེསུ དིསྶནྟི.

ཝིསདིསཱ [ཝིཝིདྷཱ (མོག.)] མཱཏརོ ཝིམཱཏརོ, ཏཱསཾ པུཏྟཱ ཝེམཱཏིཀཱ [ནེཏྟི ༩༥], ཨིཀཎ.

པཐེ གཙྪནྟཱིཏི པཐཱཝིནོ [མ. ནི. ༢.༣༤༧], ཨགྷཾ དུཀྑཾ པཱཔཾ ཝཱ གཙྪཏཱིཏི ཨགྷཱཝཱི, ཨཱཝཱི.

ཨིསྶཱ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཨིསྶུཀཱི [ཛཱ. ༡.༦.༤༣], ཨུཀཱི.

དྷུརཾ ཝཧནྟཱིཏི དྷོརཡ྄ཧཱ [ཨ. ནི. ༣.༥༨], ཡ྄ཧཎ.

ལོབྷསྶ ཧིཏཱ ལོབྷནེཡྻཱ. ཨེཝཾ དོསནེཡྻཱ, མོཧནེཡྻཱ, ཨནེཡྻོ.

དསྶནཾ ཨརཧཏཱིཏི དསྶནེཡྻོ. ཨེཝཾ ཝནྡནེཡྻོ, པཱུཛནེཡྻོ, ནམསྶནེཡྻོ, ཨེཡྻོ.

ཨོགྷཱནཾ ཧིཏཱ ཨོགྷནིཡཱ, ཡོགནིཡཱ, གནྠནིཡཱ, ཀམྨནིཡཾ, ཨཏྟནིཡཾ, དསྶནིཡཾ, པཱུཛནིཡོ, ནམསྶནིཡོ ཨིཙྩཱདི, ཨནིཡོ.

ཡཾ པརིམཱཎཾ ཨསྶཱཏི ཡཱཝཾ, ཡཱཝནྟསྶ བྷཱཝོ ཡཱཝཏྭཾ. ཨེཝཾ ཏཱཝཏྭཾ, ཏྭ.

པརམཱནཾ ཨུཏྟམཔུརིསཱནཾ བྷཱཝོ ཀམྨཾ ཝཱ པཱརམཱི, སམགྒཱནཾ བྷཱཝོ ཀམྨཾ ཝཱ སཱམགྒཱི, ཎཱི.

‘‘ནཱགཝཏཱ, སཱིཧཝཏཱ, ཨཱཛཉྙཝཏཱ’’ ཨིཙྩཱདཱིསུ བྷཱཝེ ཝནྟུཔཙྩཡཾ ཨིཙྪནྟི.

མཱཏུ བྷཱཏཱ མཱཏུལོ, ཨུལོ.

ཨིཏི ནིདྡིཊྛཔཙྩཡརཱསི.

ཝུདྡྷིརཱསི

‘པདཱནམཱདིསྶཱཡུཝཎྞསྶཱཨེཨོ ¶ ཎཱནུབནྡྷེ’ཏི པདཱདིབྷཱུཏཱནཾ ཨཀཱར, ཨིཝཎྞུ’ཝཎྞཱནཾ ཨཱ, ཨེ, ཨོཝུདྡྷི.

ཨཱདིཙྩོ, ཝཱསིཊྛོ, ཝེནཏེཡྻོ, མེནིཀོ, པེཏྟིཀཾ, ཨོདུམྦརཾ, ཨོལུ༹མྤིཀོ, ཨོདགྱཾ, དོབྷགྒཾ, སོབྷགྒཾ ཨིཙྩཱདི.

ཎཱནུབནྡྷེཏི ཀིཾ? ནཱམཀོ, པདཀོ, པུརཱཏནོ.

‘མཛ྄ཛྷེ’ཏི སུཏྟེན པདམཛ྄ཛྷེཔི ཝུདྡྷི, ཝཱསེཊྛོ, ཨཌྜྷཏེཡྻོ ཨིཙྩཱདི.

༥༥༣. སཾཡོགེཔི ཀྭཙི [ཀ. ༤༠༥; རཱུ. ༣༦༥; ནཱི. ༨༦༤; ‘པི’ (བཧཱུསུ ནཏྠི)].

ཎཱནུབནྡྷེ པཙྩཡེ པརེ སཾཡོགེཔི ཀྭཙི ཝུདྡྷི ཧོཏི.

པེཏྟེཡྻོ, པེཏྟིཀཾ, དེཙྩོ, པམུཁེ སཱདྷུ པཱམོཀྑཾ, པམུདིཏསྶ བྷཱཝོ པཱམོཛྫཾ, ཝཏྟབྦནྟི ཝཱཀྱཾ, བྷཛིཏབྦནྟི བྷཱགྱཾ, བྷོགྒཾ, ཡོགྒཾ ཨིཙྩཱདི.

ཨིཏི ཝུདྡྷིརཱསི.

ལོཔརཱསི

‘ལོཔོཝཎྞིཝཎྞཱན’ནྟི སུཏྟེན ཎྱམྷི པརེ ཨཝཎྞི’ཝཎྞཱནཾ ལོཔོ.

ཏཏྠ ཨཝཎྞེ-པཎྜིཙྩཾ, ཏཙྪཾ, དཱཡཛྫཾ, དྭིདྷཱ བྷཱཝོ དྭེཛ྄ཛྷཾ, ཀརུཎཱཡེཝ ཀཱརུཉྙཾ ཨིཙྩཱདི.

ཨིཝཎྞེ-ཨདྷིཔཏིསྶ བྷཱཝོ ཨཱདྷིཔཙྩཾ. ཨེཝཾ ཨཱདིཙྩོ, ཀོཎྜཉྙོ ཨིཙྩཱདི.

‘ཨུཝཎྞསྶཱཝང ¶ སརེ’ཏི སརེ པརེ ཨུཝཎྞསྶ ཨཝང ཧོཏི.

ཎམྷི-ལཧུནོ བྷཱཝོ ལཱགྷཝཾ, རཱགྷཝཾ, ཛམྦུརུཀྑེ བྷཝཾ ཛམྦཝཾ. ཏཐཱ ཀཔིལཝཏྠུམྷི བྷཝཾ ཀཱཔིལཝཏྠཝཾ, ཝནཾ. བྷཱཏུནོ ཨཔཙྩཾ བྷཱཏབྱོ, གབྱཾ, དབྱཾ.

‘ཊེ སཏིསྶཱ…’ཏི ཊམྷི པཙྩཡེ ཝཱིསཏི, ཏཱིསཏཱིནཾ ཏིལོཔོ.

ཝཱིསཏིཡཱ པཱུརཎོ ཝཱིསོ, ཨེཀཱུནཝཱིསོ. ཨེཝཾ ཏཱིསོ, ཨེཀཱུནཏཱིསོ.

‘རཱནུབནྡྷེནྟསརཱདིསྶཱ’ཏི རཱནུབནྡྷེ པཙྩཡེ པདནྟསརཱདཱིནཾ ལོཔོ.

མེཏྟེཡྻོ, པེཏྟེཡྻོ, ཀིཝཾ, ཀིཏྟཀཾ, ཨཱིདཱི, ཨཱིདིཀྑོ, ཨཱིདིསོ, ཨཱཧཙྩ, ཨུཔཧཙྩ, སཀྐཙྩ, ཨདྷིཀིཙྩ, ཀིརིཡཱ, ཝེདགཱུ, པཱརགཱུ ཨིཙྩཱདི.

༥༥༤. པཙྩཡཱནཾ ལོཔོ [ཀ. ༣༩༡; རཱུ. ༤༢༣; ནཱི. ༨༣༠; མོགྒལླཱནེ ‘ལོཔོ’ ཏྭེཝ དིསྶཏི].

པཙྩཡཱནཾ ཀྭཙི ལོཔོ ཧོཏི.

བུདྡྷེ རཏནཾ པཎཱིཏཾ, ཙཀྑུ སུཉྙཾ ཨཏྟེན ཝཱ ཨཏྟནིཡེན ཝཱ [སཾ. ནི. ༤.༨༥]. ཨེཏྠ ཙ རཏནསྶ བྷཱཝོ རཏནཾ, ཨཏྟནོ བྷཱཝོ ཨཏྟཱ, ཨཏྟནོ སཀསྶ བྷཱཝོ ཨཏྟནིཡནྟི ཨེཝཾ བྷཱཝཔཙྩཡལོཔོ.

‘‘བུདྡྷཱནུསྶཏི དྷམྨཱནུསྶཏི’’ཨཱདཱིསུ ‘‘བུདྡྷསྶ བྷཱཝོ བུདྡྷོ, བུདྡྷསྶ ཨཡཾ གུཎོ བུདྡྷོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པཙྩཡལོཔོ ཝེདིཏབྦོ.

༥༥༥. ལོཔོ ཝཱིམནྟུཝནྟཱུནཾ [ཀ. ༢༦༨; རཱུ. ༣༩༧; ནཱི. ༥༡༨].

ཨིཡི’ཊྛེསུ ¶ པརེསུ ཝཱི, མནྟུ, ཝནྟཱུནཾ ལོཔོ ཧོཏི.

མེདྷཱཝཱིནཾ ཨཏིསཡེན མེདྷཱཝཱིཏི མེདྷིཡོ, མེདྷིཊྛོ, སཏིམནྟཱནཾ ཨཏིསཡེན སཏིམཱཏི སཏིཡོ, སཏིཊྛོ, གུཎཝནྟཱནཾ ཨཏིསཡེན གུཎཝཱཏི གུཎིཡོ, གུཎིཊྛོ.

ཨིཏི ལོཔརཱསི.

ཁུདྡཀརཱསི ནིཊྛིཏོ.

ནཱནཱཏྟརཱསི

༥༥༦. ཛོ ཝུདྡྷསྶིཡིཊྛེསུ [ཀ. ༢༦༢; རཱུ. ༣༩༡; ནཱི. ༥༡༣; ཙཾ. ༤.༣.༥༠; པཱ. ༥.༣.༦༡, ༦༢].

ཨིཡི’ཊྛཔཙྩཡེསུ པརེསུ ཝུདྡྷསདྡསྶ ཛོ ཧོཏི.

ཝུདྡྷཱནཾ ཨཏིསཡེན ཝུདྡྷོཏི ཛེཡྻོ, ཛེཊྛོ.

༥༥༧. བཱལ༹ྷནྟིཀཔསཏྠཱནཾ སཱདྷནེདསཛཱ [ཀ. ༢༦༣, ༢༦༤, ༢༦༥; རཱུ. ༣༩༢, ༣༩༣, ༣༩༤; ནཱི. ༥༡༢, ༥༡༤, ༥༡༥; ཙཾ. ༤.༣.༤༩, ༥༡; པཱ. ༥.༣.༦༠, ༦༣; ‘… དསཱ’ (བཧཱུསུ)].

ཨིཡ, ཨིཊྛཔཙྩཡེསུ པརེསུ བཱལ༹ྷ, ཨནྟིཀ, པསཏྠསདྡཱནཾ སཱདྷ, ནེད, ས, ཛཱདེསཱ ཧོནྟི.

བཱལ༹ྷཱནཾ ཨཏིསཡེན བཱལ༹ྷོཏི སཱདྷིཡོ, སཱདྷིཊྛོ, ཨནྟིཀཱནཾ ཨཏིསཡེན ཨནྟིཀོཏི ནེདིཡོ, ནེདིཊྛོ, པསཏྠཱནཾ ཨཏིསཡེན པསཏྠོཏི སེཡྻོ, སེཊྛོ, ཛེཡྻོ, ཛེཊྛོ.

༥༥༨. ཀཎཀན ཨཔྤཡུཝཱནཾ [ཀ. ༢༦༦, ༢༦༧; རཱུ. ༣༩༥, ༣༩༦; ནཱི. ༥༡༦, ༥༡༧; ཙཾ. ༤.༣.༥༣; པཱ. ༥.༣.༦༤].

ཨིཡ ¶ , ཨིཊྛཔཙྩཡེསུ པརེསུ ཨཔྤ, ཡུཝསདྡཱནཾ ཀཎ, ཀནཨཱདེསཱ ཧོནྟི.

ཨཔྤཱནཾ ནཝཱནཾ ཨཏིསཡེན ཨཔྤོ ནཝོཏི ཀཎིཡོ, ཀཎིཊྛོ, ཡུཝཱནཾ ཏརུཎཱནཾ ཨཏིསཡེན ཡུཝཱ ཏརུཎོཏི ཀནིཡོ, ཀནིཊྛོ, ཀནིཡེ ཝཡེ བྷཝཱ ཀཉྙཱ.

༥༥༩. ཀོསཛྫཱཛྫཝ པཱརིསཛྫ སུཧཛྫ མདྡཝཱརིསྱཱས བྷཱཛཉྙཐེཡྻབཱཧུསཙྩཱ [ཀ. ༣༦༠, ༣༦༡; རཱུ. ༣༨༧, ༣༨༨; ནཱི. ༧༨༠, ༧༨༡; ‘…རིསྶཱ…’’ (བཧཱུསུ)].

བྷཱཝ, ཀམྨེསུ ཎཱནུབནྡྷེ པཙྩཡེ པརེ ཨེཏེ སདྡཱ ནིཔཙྩནྟེ. ཏཏྠ ཨཛྫཝ, མདྡཝཱ’སབྷསདྡཱ ཎམྷི སིཛ྄ཛྷནྟི, སེསཱ ཎྱམྷི.

ཏཏྠ ཨུཛུནོ བྷཱཝོ ཨཛྫཝཾ, ཨིམིནཱ སུཏྟེན ཎམྷི ཨུསྶ ཨཏྟཾ, ‘ཨུཝཎྞསྶཱཝང…’ ཨིཏི ཨུསྶ ཨཝཏྟཾ. ཨེཝཾ མུདུནོ བྷཱཝོ མདྡཝཾ, ཨུསབྷསྶ བྷཱཝོ ཨཱསབྷཾ, ཨུསྶ ཨཱཏྟཾ. ཀུསིཏསྶ [ཀུསཱིཏསྶ?] བྷཱཝོ ཀོསཛྫཾ, ཨིམིནཱ ཨིལོཔོ, ཏྱསྶ ཛྫཏྟཾ, པརིསཱསུ ཨུཔྤནྣོ པཱརིསཛྫོ [དཱི. ནི. ༢.༢༡༥], དཱགམོ, སུཧདཡོཝ སུཧདོ, ཡལོཔོ, སུཧདསྶ བྷཱཝོ སོཧཛྫཾ [ཛཱ. ༡.༥.༢༣], ཨིསིནོ ཨིདཾ ཨཱརིསྱཾ, ཨིསྶ ཨཱརིཏྟཾ, ཨཱཛཱནིཡསྶ [ཨཱཛཱནཱིཡསྶཱཏིཔི དིསྶཏི] བྷཱཝོ ཨཱཛཉྙཾ, ཡལོཔོ, པུན ‘ལོཔོཝཎྞིཝཎྞཱན’ནྟི ཨིལོཔོ, ཏཏོ པརཾ སནྡྷིརཱུཔཾ, ཨཱཛཱནིཡོ ཨེཝ ཝཱ ཨཱཛཉྙོ [ཛཱ. ༡.༡.༢༤], སཀཏྠེ ཎྱོ, ཐེནསྶ བྷཱཝོ, ཀམྨཾ ཝཱ ཐེཡྻཾ, ནསྶ ཡཏྟཾ, བཧུསུཏསྶ བྷཱཝོ བཱཧུསཙྩཾ, ཨུསྶ ཨཏྟཾ, པུན སནྡྷིརཱུཔཾ.

༥༦༠. ཨདྷཱཏུསྶ ཀེ [པཱཎིནིཡེ, ཙནྡེ ཙ ‘ཀཱཀ’ཨིཏི པཉྩམྱནྟཾ དིསྶཏེ] སྱཱདིཏོ གྷེསྶི [ཀ. ༤༠༤; རཱུ. ༣༧༠; ནཱི. ༨༥༩].

‘གྷེསྶཱི’ཏི ¶ གྷེ+ཨསྶ+ཨི, ཚཔདམིདཾ སུཏྟཾ.

ཨདྷཱཏུསྶ ཨཝཡཝབྷཱུཏེ ཀཀཱརེ པརེ པུབྦསྶ ཨཀཱརསྶ བཧུལཾ ཨི ཧོཏི ཀནིསྶིཏེ གྷེ ཨསྱཱདིཏོ པརེ སཏི.

བཱལིཀཱ, ཨེཀིཀཱ, ཧཏྠིཔོཏིཀཱ, མཧལླིཀཱ, ཀུམྦྷཀཱརིཀཱ, ཀམྨཀཱརིཀཱ, ཨནྣདཱཡིཀཱ, ཨུཔཱསིཀཱ, སཱཝིཀཱ, དྷམྨཝཱཙིཀཱ.

ཨདྷཱཏུསྶཱཏི ཀིཾ? ཀུལུཔཀཱ- བྷིཀྑུནཱི, དྷེནུཔཀཱ, ཁཱིརུཔཀཱ-ཝཙྪཱི, ཨིདྷ དྷཱཏྭཱདེསོཔི ཀཀཱརོ དྷཱཏུསཉྙཾ ལབྷཏིཡེཝ.

ཀེཏི ཀིཾ? ཝེདནཱ, ཙེཏནཱ.

ཨསྱཱདིཏོཏི ཀིཾ? བཧུཔརིབྦཱཛཀཱ-རཱཛདྷཱནཱི.

ཨསྶཱཏི ཀིཾ? བཧུཀཏྟུཀཱ-སཱལཱ.

ཨེཏྠ ཙ བཧཝོ པརིབྦཱཛཀཱ ཡསྶཱ སཱ བཧུཔརིབྦཱཛཀཱཏི ཝིགྒཧོ. པརིབྦཱཛཀསདྡོ པཀཏིསྱཱདིསདྡོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཀནིསྶིཏསྶ གྷསཉྙསྶ ཨཱཀཱརསྶ སྱཱདིཏོ པརཏྟཱ པུབྦསྶ ཨསྶ ཨིཏྟཾ ན བྷཝཏི. ཡདི བྷཝེཡྻ, བཧུཀཱ པརིབྦཱཛིཀཱཡོ ཡསྶནྟི ཨཏྠཔྤསངྒོ སིཡཱཏི.

ཨིཏི ནཱནཱཏྟརཱསི ནིཊྛིཏོ.

ཨིཏི ནིརུཏྟིདཱིཔནིཡཱ ནཱམ མོགྒལླཱནབྱཱཀརཎ-

དཱིཔནིཡཱ ཏདྡྷིཏཀཎྜོ པཉྩམོ.

༦. ཨཱཁྱཱཏཀཎྜ

སུདྡྷཀཏྟུརཱུཔ

ཨཐ ¶ དྷཱཏུཔཙྩཡསཾསིདྡྷཾ ཀཱལ, ཀཱརཀ, པུརིས, སངྑྱཱབྷེདདཱིཔཀཾ ལིངྒབྷེདརཧིཏཾ ཀྲིཡཱཔདྷཱནཝཱཙཀཾ ཏྱཱདྱནྟནཱམཀཾ ཨཱཁྱཱཏཔདཾ དཱིཔིཡཏེ.

ཏཏྠ ཀྲིཡཾ དྷཱརེཏཱིཏི དྷཱཏུ. སཱ པཀཏིདྷཱཏུ, ཝིཀཏིདྷཱཏུ, ནཱམདྷཱཏུཝསེན ཏིཝིདྷཱ.

ཏཏྠ བྷཱུ, ཧཱུ, གམུ, པཙ ཨིཙྩཱདི པཀཏིདྷཱཏུ ནཱམ སབྷཱཝེན སིདྡྷཏྟཱ.

ཏིཏིཀྑ, ཏིཀིཙྪ, བུབྷུཀྑ, ཛིགྷཙྪཨིཙྩཱདི ཝིཀཏིདྷཱཏུ ནཱམ སངྑཏཝསེན སིདྡྷཏྟཱ.

པུཏྟཱིཡ, པབྦཏཱཡ ཨིཙྩཱདི ནཱམདྷཱཏུ ནཱམ ནཱམབྷཱུཏསྶ སཏོ ཀྲིཡཝཱཙཱིཔཙྩཡཡོགེན དྷཱཏུཊྛཱནེ ཋིཏཏྟཱ.

པཀཏིདྷཱཏུ ཙ སཀམྨིཀཱ’ཀམྨིཀཝསེན དུཝིདྷཱ.

ཏཏྠཡཱ དྷཱཏུ ཀམྨཱཔེཀྑཾ ཀྲིཡཾ ཝདཏི, སཱ སཀམྨིཀཱ ནཱམ. གཱམཾ གཙྪཏི, ཨོདནཾ པཙཏི ཨིཙྩཱདི.

ཡཱ ཀམྨནིརཔེཀྑཾ ཀྲིཡཾ ཝདཏི, སཱ ཨཀམྨིཀཱ ནཱམ. བྷཝཏི, ཧོཏི, ཏིཊྛཏི, སེཏི ཨིཙྩཱདི.

སཀམྨིཀཱ ཙ ཨེཀཀམྨིཀ, དྭིཀམྨིཀཝསེན དུཝིདྷཱ.

ཏཏྠ ཡཱ ཨེཀཀམྨཱཔེཀྑཾ ཀྲིཡཾ ཝདཏི, སཱ ཨེཀཀམྨིཀཱ ནཱམ. གཱམཾ གཙྪཏི, ཨོདནཾ པཙཏི ཨིཙྩཱདི.

ཡཱ པདྷཱནཱ’པདྷཱནཝསེན ཀམྨདྭཡཱཔེཀྑཾ ཀྲིཡཾ ཝདཏི, སཱ དྭིཀམྨིཀཱ ནཱམ.

སཱ ཙ ནྱཱདི, དུཧཱདིཝསེན དུཝིདྷཱ.

ཏཏྠ ¶ ཡཱ དྷཱཏུ པཱཔནཏྠཱ ཧོཏི, སཱ ནྱཱདི ནཱམ. ཨཛཾ གཱམཾ ནེཏི, བྷཱརཾ གཱམཾ ཝཧཏི, སཱཁཾ གཱམཾ ཨཱཀཌྜྷཏི.

སེསཱ དྭིཀམྨིཀཱ དུཧཱདི ནཱམ. གཱཝིཾ ཁཱིརཾ དུཧཏི, བྲཱཧྨཎཾ ཀམྦལཾ ཡཱཙཏི, དཱཡཀཾ བྷིཀྑཾ བྷིཀྑཏི, གོཎཾ ཝཛཾ རུནྡྷཏི, བྷགཝནྟཾ པཉྷཾ པུཙྪཏི, སིསྶཾ དྷམྨཾ ཨནུསཱསཏི, བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨེཏཾ [ཝཙནཾ] ཨཝོཙ, རཱཛཱ ཨམཙྩཾ ཝཙནཾ བྲཝཱིཏི ཨིཙྩཱདི.

ཏཏྠ ཡདཱ ཀམྨསྨིཾ རཱུཔཾ སིཛ྄ཛྷཏི, ཏདཱ ཝིབྷཏྟི, པཙྩཡཱ ནྱཱདིམྷི པདྷཱནཀམྨཾ ཝདནྟི, དུཧཱདིམྷི ཨཔདྷཱནཀམྨཾ, སབྦདྷཱཏཱུསུ ཀཱརིཏཡོགེ ཀཱརིཏཀམྨནྟི, སབྦཉྩེཏཾ དྷཱཏཱུནཾ པཀཏིཨཏྠཝསེན ཝུཏྟཾ, ཨནེཀཏྠཏྟཱ པན དྷཱཏཱུནཾ ཨཏྠནྟརཝཙནེ ཝཱ ནཱནུཔསགྒཡོགེ ཝཱ ཨཀམྨིཀཱཔི སཀམྨིཀཱ ཧོནྟི, སཀམྨིཀཱཔི ཨཀམྨིཀཱ ཧོནྟི.

ཨཏྠནྟརཝཙནེ ཏཱཝ –

ཝིད – སཏྟཱཡཾ, དྷམྨོ ཝིཛྫཏི, སཾཝིཛྫཏི.

ཝིད – ཉཱཎེ, དྷམྨཾ ཝིདཏི.

ཝིད – ལཱབྷེ, དྷནཾ ཝིནྡཏི.

ཝིད – ཨནུབྷཝནེ, སུཁཾ ཝེདེཏི, ཝིཔཱཀཾ པཊིསཾཝེདེཏི [མ. ནི. ༣.༣༠༣].

ཝིད – ཨཱརོཙནེ, ཝེདཡཱམཧཾ བྷནྟེ ཝེདཡཏཱིཏི མཾ དྷཱརེཏུ [ཙཱུལ༹ཝ. ཨཊྛ. ༡༠༢], ཀཱརཎཾ ནིཝེདེཏི, དྷམྨཾ པཊིཝེདེཏི ཨིཙྩཱདི.

ནཱནུཔསགྒཡོགེ –

པད-གཏིཡཾ, མགྒཾ པཛྫཏི, པཊིཔཛྫཏི, མགྒོ ཨུཔྤཛྫཏི, ནིཔཛྫཏི, སམྤཛྫཏི, བྷོགོ བྷཝཏི, སམྦྷཝཏི, བྷོགཾ ཨནུབྷཝཏི, ཏཎྷཾ ¶ ཨབྷིབྷཝཏི, པརིབྷཝཏི, ཨདྷིབྷཝཏི, ཨརཉྙཾ ཨབྷིསམྦྷཝཏི, ཨཛ྄ཛྷོགཱཧཏཱིཏི ཨཏྠོ. གཙྪནྟཾ མགྒེ ཨབྷིསམྦྷཝཏི, སམྤཱཔུཎཱཏཱིཏི ཨཏྠོ ཨིཙྩཱདི.

པདཱནཾ བྱཉྫནསམྤཏྟིཡཱ ཝཱ ཨཏྠསམྤཏྟིཡཱ ཝཱ ཨུཔཀཱརཀཱ ཝིབྷཏྟི, པཙྩཡཱ པཙྩཡཱ ནཱམ.

ཏཏྠ ཝིབྷཏྟིཡོ ཏྱཱདི, ཏྭཱདིཨིཙྩཱདིནཱ ཨཊྛཝིདྷཱ བྷཝནྟི, སརཱུཔཏོ ཚནྣཝུཏིཝིདྷཱ.

ཏཏྠ པུབྦཚཀྐབྷཱུཏཱནི ཨཊྛཙཏྟཱལཱིསརཱུཔཱནི པརསྶཔདཱནི ནཱམ. པརཚཀྐབྷཱུཏཱནི ཨཊྛཙཏྟཱལཱིསརཱུཔཱནི ཨཏྟནོཔདཱནི ནཱམ.

ཏཏྠ པརཧིཏཔཊིསཾཡུཏྟེསུ ཋཱནེསུ པཝཏྟིབཧུལཱནི པདཱནི པརསྶཔདཱནི ནཱམ. ཨཏྟཧིཏཔཊིསཾཡུཏྟེསུ པཝཏྟིབཧུལཱནི ཨཏྟནོཔདཱནི ནཱམཱཏི ཨེཀེ.

པརོ ཝུཙྩཏི ཀཏྟཱ སབྦཀྲིཡཱསཱདྷཱརཎཏྟཱ, ཨཏྟཱ ཝུཙྩཏི ཀམྨཾ སཀསཀཀྲིཡཱསཱདྷཱརཎཏྟཱ, པརསྶ ཨབྷིདྷཱཡཀཱནི པདཱནི པརསྶཔདཱནི, ཨཏྟནོ ཨབྷིདྷཱཡཀཱནི པདཱནི ཨཏྟནོཔདཱནཱིཏི ཨཉྙེ.

ཨཏྟཱ ཝུཙྩཏི པདཏྠཱནཾ སརཱིརབྷཱུཏཱ ཀྲིཡཱ, ཀཏྟུནཱ པན སཱདྷྱཊྛེན ཀྲིཡརཱུཔཱནི བྷཱཝ, ཀམྨཱནིཔི ཨཏྟཱཏི ཝུཙྩནྟི. སཱདྷཀཊྛེན ཏེཧི པརབྷཱུཏོ ཀཏྟཱ པརོ ནཱམཱཏི ཨཔརེ.

ཨཏྟཱ ཝུཙྩཏི ཨམྷཏྠོ, པརོ ཝུཙྩཏི ཏུམྷ, ནཱམཏྠོ, པུབྦཚཀྐཱནི པརབཧུལཏྟཱ པརསྶཔདཱནི ནཱམ, པརཚཀྐཱནི པན རཱུལ༹ྷཱིཝསེན ཨཏྟནོཔདཱནི ནཱམཱཏིཔི ཝདནྟི. ཨིདཾ ན ཡུཛྫཏི པརཚཀྐེསུ ཏབྦཧུལམཏྟསྶཱཔི ཨསིདྡྷཏྟཱ. པཱལི༹བྷཱསཾ པན པཏྭཱ དྭིནྣཾ ཚཀྐཱནཾ ཨཏྟཧིཏ, པརཧིཏེསུ ཝཱ ཏཱིསུ ཀཱརཀེསུ ཝཱ པཝཏྟིནཱནཱཏྟཾ ན དིསྶཏིཡེཝ, ཏསྨཱ ཨིམསྨིཾ གནྠེ ཏཾ ནཱམདྭཡཾ ན གཧིཏནྟི དཊྛབྦཾ.

པཙྩཡཱ ¶ པན ཙཏུབྦིདྷཱ ཝིཀརཎ, ཀིཙྩ, ཀཱརིཏ, དྷཱཏུཔཙྩཡཝསེན.

ཏཏྠ ཡེ དྷཱཏུསིདྡྷཱནི ཏྱཱདིཔདཱནི ཏབྦཱདིཔདཱནི ཙ གཎཝིབྷཱགཝསེན ཨཉྙམཉྙཾ ཝིསདིསརཱུཔཱནི ཀརོནྟི, ཏེ ཝིཀརཎཔཙྩཡཱ ནཱམ, ལ, ཡ, ཎོཨིཙྩཱདཡོ.

བྷཱཝ, ཀམྨཝིསཡོ ཀྱོ ཀིཙྩཔཙྩཡོ ནཱམ.

པརེསཾ ཨཱཎཱཔནསངྑཱཏེ པཡོཛཀབྱཱཔཱརེ པཝཏྟཱ ཎི, ཎཱཔིཔཙྩཡཱ ཀཱརིཏཔཙྩཡཱ ནཱམ.

ཝིསུཾ ཏཾཏཾཀྲིཡཝཱཙཱིབྷཱཝེན དྷཱཏུརཱུཔཱ ཁ, ཚ, སཨིཙྩཱདིཀཱ པཙྩཡཱ དྷཱཏུཔཙྩཡཱ ནཱམ.

‘‘ཀཱལ, ཀཱརཀ, པུརིས, སངྑྱཱབྷེདདཱིཔཀ’’ནྟི ཨེཏྠ ཨཏཱིཏ, པཙྩུཔྤནྣཱ’ནཱགཏ, ཀཱལཝིམུཏྟཝསེན ཀཱལབྷེདོ ཙཏུབྦིདྷོ.

ཏཏྠ ཧིཡྻཏྟནཱི, ཨཛྫཏྟནཱི [ཨཛྫཏནཱི (བཧཱུསུ)], པརོཀྑཱཏི ཨིམཱ ཏིསྶོ ཝིབྷཏྟིཡོ ཨཏཱིཏེ ཀཱལེ ཝཏྟནྟི.

ཝཏྟམཱནཱ, པཉྩམཱིཏི དྭེ པཙྩུཔྤནྣེ.

ཨེཀཱ བྷཝིསྶནྟཱི ཨནཱགཏེ.

སཏྟམཱི, ཀཱལཱཏིཔཏྟཱིཏི དྭེ ཀཱལཝིམུཏྟེ ཝཏྟནྟི, ཨཡཾ ཀིར པོརཱཎིཀོ ཝིབྷཏྟཱིནཾ ཀམོ, སོ ཙ པཱལི༹ཡཱ སམེཏིཡེཝ.

‘‘སབྦེ སདྡྷམྨགརུནོ, ཝིཧཾསུ ཝིཧརནྟི ཙ.

ཨཐོཔི ཝིཧརིསྶནྟི, ཨེསཱ བུདྡྷཱན དྷམྨཏཱ’’ཏི [ཨ. ནི. ༤.༢༡] ཙ –

‘‘ཨབྦྷཏཱིཏཱ ཙ ཡེ བུདྡྷཱ, ཝཏྟམཱནཱ ཨནཱགཏཱ’’ཏི ཙ [ཨཔ. ཐེར ༡.༡.༥༨༨] པཱལཱི༹. ཨིམསྨིཾ ཀམེ པཉྩམཱི, སཏྟམཱིཏི ནཱམདྭཡམྤི ཨནྭཏྠཝསེན སིདྡྷཾ ¶ བྷཝཏི. པཙྪཱ པན གརུནོ ཝཏྟིཙྪཱཝསེན ཝིབྷཏྟཱིནཾ ནཱནཱཀམཾ ཀརོནྟི.

ཀཏྟུ, ཀམྨ, བྷཱཝཱ པན ཀཱརཀབྷེདོ ནཱམ. ཏཏྠ བྷཱཝོ དུཝིདྷོ སཱདྷྱ, སཱདྷནཝསེན ཝིསེསན, ཝིསེསྱཝསེན ཙ. ཏཏྠ དྷཱཏྭཏྠཀྲིཡཱ སཱདྷྱབྷཱཝོ ནཱམ. པཙྩཡཏྠཀྲིཡཱ སཱདྷནབྷཱཝོ ནཱམ.

ཏེསུ སཱདྷྱབྷཱཝོ ནཱནཱདྷཱཏཱུནཾ ཝསེན ནཱནཱཝིདྷོ ཧོཏི. སཱདྷནབྷཱཝོ ནཱནཱདྷཱཏྭཏྠཱནཾ པཝཏྟཱཀཱརསངྑཱཏེན ཨེཀཊྛེན ཨེཀོཝ ཧོཏི. སོ པན ཡཐཱ ཛཱཏི ནཱམ ཨནུཔྤནྣཔཀྑེ ཋིཏེ སངྑཏདྷམྨེ ཨུཔྤཱདེནྟཱི ཝིཡ ཁཱཡཏི, ཏཐཱ ཝོཧཱརཝིསཡམཏྟེ ཋིཏེ སབྦདྷཱཏྭཏྠེ པཱཏུབྷོནྟེ ཀརོནྟོ ཝིཡ ཁཱཡཏི, ཏསྨཱ སོ སཱདྷནནྟི ཙ ཀཱརཀནྟི ཙ ཝུཙྩཏི. ཡཐཱ ཙ ཛཱཏིཝསེན ཨུཔྤནྣཱ སངྑཏདྷམྨཱ ‘‘ཙིནྟནཾ ཛཱཏཾ, ཕུསནཾ ཛཱཏ’’ མིཙྩཱདིནཱ ཨེཀནྟམེཝ ཛཱཏིཾ ཝིསེསེནྟི, ཏཐཱ པཙྩཡཏྠཝསེན པཱཏུབྷོནྟཱ ནཱནཱདྷཱཏྭཏྠཱཔི ‘‘བྷུཡྻཏེ, གམྱཏེ, པཙྩཏེ, བྷཝནཾ, གམནཾ, པཙན’’ མིཙྩཱདིནཱ ཨེཀནྟམེཝ པཙྩཡཏྠཾ ཝིསེསེནྟི. ཝཏྟིཙྪཱཝསེན པན བྷཱཝསཱདྷནཔདེསུ དྷཱཏྭཏྠ, པཙྩཡཏྠཱནཾ ཨབྷེདོཔི ཝཏྟུཾ ཡུཛྫཏིཡེཝ. ཨིདྷ པན དྭཱིསུ བྷཱཝེསུ སཱདྷནབྷཱཝོ ཨདྷིཔྤེཏོཏི.

པཋམ, མཛ྄ཛྷིམུ’ཏྟམཔུརིསཱ པུརིསབྷེདོ. ‘པུརིསོ’ཏི ཙ ‘‘ཡཾཀིཉྩཱཡཾ པུརིསཔུགྒལོ པཊིསཾཝེདེཏི སུཁཾ ཝཱ དུཀྑཾ ཝཱ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཝཱ’’ཏི [མ. ནི. ༣.༡] ཨེཏྠ ཨཏྟཱ ཨེཝ ཝུཙྩཏི, སོ ཙ ཨཏྟཱ ‘‘སོ ཀརོཏི, སོ པཊིསཾཝེདེཏཱི’’ཏི [ཨ. ནི. ༦.༤༣; ཝིསུདྡྷི. ༢.༥༨༠] ཨེཏྠ ཀཱརཀོཏི ཝུཙྩཏི. ཨིཏི ‘པུརིསོ’ཏི ཀཱརཀོ ཨེཝ.

སོ ཙ ཏིཝིདྷོ ནཱམཏྠོ, ཏུམྷཏྠོ, ཨམྷཏྠོ ཙཱཏི. ཏཏྠ ཨཏྟནོ ཨཛ྄ཛྷཏྟསནྟཱནབྷཱུཏཏྟཱ ཨམྷཏྠོ ཨུཏྟམཔུརིསོ ¶ ནཱམ, སེསཱ པན ཀམེན པཋམཔུརིསོ, མཛ྄ཛྷིམཔུརིསོཏི ཝུཙྩནྟི. ཝིབྷཏྟིཡོ པན ཏདྡཱིཔཀཏྟཱ པཋམཔུརིསཱདིནཱམཾ ལབྷནྟི. ཨིདཉྩ ནཱམཾ ཀཱརཀབྷེདེ ཨནྟོགདྷམེཝཱཏི ཀཏྭཱ ཨིམསྨིཾ གནྠེ ན གཧིཏནྟི.

སངྑྱཱབྷེདོ དུཝིདྷོ ཨེཀཏྟ, བཧུཏྟཝསེན.

‘ལིངྒབྷེདརཧིཏ’ནྟི ‘‘པུརིསོ གཙྪཏི, ཨིཏྠཱི གཙྪཏི, ཀུལཾ གཙྪཏི’’ ཨིཙྩཱདཱིསུ ‘པུརིསོ’ཨིཙྩཱདཱིནཾ ཨབྷིདྷེཡྻཔདཱནཾ ལིངྒཱནུགཏོ རཱུཔབྷེདོ ཨཱཁྱཱཏཔདེ ནཏྠི.

‘ཀྲིཡཱཔདྷཱནཝཱཙཀ’ནྟི ཨེཏྠ ཀྲིཡཾ ཨེཝ པདྷཱནཏོ ཨབྷིདྷཱཏི, ན ནཱམཔདཾ ཝིཡ དབྦཾ པདྷཱནཏོ ཨབྷིདྷཱཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཏཏྠ ཀྲིཡཱ ནཱམ དྷཱཏྭཏྠབྷཱཝོ ཝུཙྩཏི, སཱ ཙ ཀཱལཝསེན ཨཏཱིཏཀྲིཡཱ, པཙྩུཔྤནྣཀྲིཡཱ, ཨནཱགཏཀྲིཡཱ, ཀཱལཝིམུཏྟཀྲིཡཱཏི ཙཏུབྦིདྷཱ ཧོཏི.

ཨཱཎཏྟིཀྲིཡཱ, ཨཱསིཊྛཀྲིཡཱ, ཨནུམཏིཀྲིཡཱ, པརིཀཔྤཀྲིཡཱ, ཨརཧ, སཀྐ, ཝིདྷི, ནིམནྟནཱ’མནྟནཱདིཀྲིཡཱཏི བཧུཝིདྷོ ཀྲིཡཱབྷེདོཏི.

བྷཱུ-སཏྟཱཡཾ, སནྟསྶ བྷཱཝོ སཏྟཱ, ཏསྶཾ སཏྟཱཡཾ, བྷཱུདྷཱཏུ སཏྟཱཡམཏྠེ ཝཏྟཏེ, སབྦཔདཏྠཱནཾ སདྡ, བུདྡྷིཝིསཡབྷཱཝེན ཝིཛྫམཱནབྷཱཝེ ཝཏྟཏེཏྱཏྠོ.

༥༦༡. ཀྲིཡཏྠཱ [ཀ. ༤༣༢, ༤༥༥; རཱུ. ༣༦༢, ༥༣༠; ནཱི. ༩༠༥, ༩༣༦; པཱ. ༣.༡.༩༡].

ཨདྷིཀཱརསུཏྟམིདཾ, ཀྲིཡཏྠཱ པརཾ ཝིབྷཏྟི, པཙྩཡཱ བྷཝནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཀྲིཡཱ ཨཏྠོ ཡསྶཱཏི ཀྲིཡཏྠོ. པཀཏིདྷཱཏུ, ཝིཀཏིདྷཱཏུ, ནཱམདྷཱཏུཝསེན ཏིཝིདྷོ དྷཱཏུ, ཀཱརིཏཔཙྩཡནྟརཱུཔམྤི ཝིཀཏིདྷཱཏུམྷི སངྒཡ྄ཧཏི.

༥༦༢. ཝཏྟམཱནེཏི ¶ ཨནྟི སི ཐ མི མ ཏེ ཨནྟེ སེ ཝ྄ཧེ ཨེ མྷེ [ཀ. ༤༡༤; རཱུ. ༤༢༨; ནཱི. ༨༧༢; ཙཾ. ༡.༢.༨༢; པཱ. ༣.༢.༡༢༣].

ཨཱརབྷིཏྭཱ ནིཊྛཾ ཨནུཔགཏོ བྷཱཝོ ཝཏྟམཱནོ ནཱམ, ཏཾསམྦནྡྷཱིཀཱལོཔི ཏདཱུཔཙཱརེན ཝཏྟམཱནོཏི ཝུཙྩཏི. ཝཏྟམཱནེ ཀཱལེ ཀྲིཡཏྠཱ པརཾ ཏྱཱདིཝིབྷཏྟིཡོ བྷཝནྟི. ཨཡཉྩ ཝིབྷཏྟི ཏྱཱདཱིཏི ཙ ཝཏྟམཱནཀཱལཝིསཡཏྟཱ ཝཏྟམཱནཱཏི ཙ སིཛ྄ཛྷཏི.

༥༦༣. པུབྦཱཔརཚཀྐཱནམེཀཱནེཀེསུ ཏུམྷམྷསེསེསུ དྭེ དྭེ མཛ྄ཛྷིམུཏྟམཔཋམཱ [ཀ. ༤༠༨; རཱུ. ༤༣༡; ནཱི. ༨༦༧].

ཏུམྷནཱམཾ, ཨམྷནཱམཾ, ཏདུབྷཡཏོ སེསནཱམནྟི ཏཱིསུ ནཱམེསུ པཡུཛྫམཱནེསུ ཝཱ གམྱམཱནེསུ ཝཱ ཨེཀསྨིཾ ཝཱ ཨནེཀེསུ ཝཱ ཨཏྠེསུ པུབྦཚཀྐ, པརཚཀྐཱནཾ དྭེ དྭེ མཛ྄ཛྷིམ, ཨུཏྟམ, པཋམཱ ཝིབྷཏྟིཡོ བྷཝནྟི. ‘‘ཨུཏྟམནྟི ཨུཏྟརཾ ཨནྟིམ’’ནྟི ཙཱུལ༹མོགྒལླཱནེ ཝུཏྟཾ.

ཨེཏྠ ཙ ཝིབྷཏྟིཝིདྷཱནམུཁེན ཏཾཏཾསཉྙཱཝིདྷཱནམྤི སིདྡྷཾ ཧོཏི.

ཀཐཾ?ཏི, ཨནྟི, སི, ཐ, མི, མ ཨིཏི པུབྦཚཀྐཾ ནཱམ.

ཏེ, ཨནྟེ, སེ, ཝ྄ཧེ, ཨེ, མྷེ ཨིཏི པརཚཀྐཾ ནཱམ.

པུབྦཚཀྐེ ཙ-ཏི, ཨནྟིདྭཡཾ པཋམདུཀཾ ནཱམ, སི, ཐདྭཡཾ མཛ྄ཛྷིམདུཀཾ ནཱམ, མི, མདྭཡཾ ཨུཏྟམདུཀཾ ནཱམ. ཨེཝཾ པརཚཀྐེ.

ཏཏྠ ཏུལྱཱདྷིཀརཎབྷཱུཏེ སེསནཱམེ པཡུཛྫམཱནེ ཝཱ གམྱམཱནེ ཝཱ པཋམདུཀཾ བྷཝཏི. ཏཐཱ ཏུམྷནཱམེ མཛ྄ཛྷིམདུཀཾ, ཨམྷནཱམེ ཨུཏྟམདུཀཾ. དུཀེསུ ཙ ཨེཀསྨིཾ ཨཏྠེ ཝཏྟབྦེ ཨེཀཝཙནཾ, བཧུམྷི ཝཏྟབྦེ བཧུཝཙནཾ.

ཨེཏྠ ¶ ཙ ནཱམཱནཾ ཨཏྠནིསྶིཏཱ ཀཏྭཏྠ, ཀམྨཏྠཱ ཨིདྷ ནཱམཏྠཱཏི ཝུཙྩནྟི. ཀཏྟུ, ཀམྨསངྑཱཏེ ཡསྨིཾ ནཱམཏྠེ ཏྱཱདིཝིབྷཏྟིཡོ བྷཝནྟི, སོ ནཱམཏྠོ ཏྱཱདིཝཱཙཀཱནཾ ཨེཝ ཝཱཙྩབྷཱུཏོ ཝུཏྟཏྠོ ནཱམ ཧོཏི, ན སྱཱདིཝིབྷཏྟཱིནཾ.

ཝུཏྟཀཏྟུ, ཀམྨཱདྷིཊྛཱནསྶ ཙ ལིངྒཏྠསྶ ཝཱཙཀཾ ནཱམཔདཾ ཨབྷིདྷེཡྻཔདཾ ནཱམ, ཨེཏདེཝ ཏུལྱཱདྷིཀརཎཔདནྟི ཙ ཝུཙྩཏི.

ཨམཱདཡོ ཙ ཨཏྠཝཱཙཀཝིབྷཏྟིཡོ ཨེཏསྨིཾ ཨོཀཱསཾ ན ལབྷནྟི, ལིངྒཏྠམཏྟཛོཏིཀཱ པཋམཱཝིབྷཏྟི ཨེཝ ཨོཀཱསཾ ལབྷཏི. ཨེཝརཱུཔཱནི ཏུལྱཱདྷིཀརཎབྷཱུཏཱནི ཨབྷིདྷེཡྻཔདཱནི སནྡྷཱཡ སུཏྟེ ‘ཏུམྷམྷསེསེསཱུ’ཏི ཝུཏྟཾ.