📜

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ

སདྡནཱིཏིཔྤཀརཎཾ (པདམཱལཱ)

གནྠཱརམྦྷཀཐཱ

དྷཱིརེཧི ¶ མགྒནཱཡེན, ཡེན བུདྡྷེན དེསིཏཾ;

སིཏཾ དྷམྨམིདྷཉྙཱཡ, ཉཱཡཏེ ཨམཏཾ པདཾ.

ཏཾ ནམིཏྭཱ མཧཱཝཱིརཾ, སབྦཉྙུཾ ལོཀནཱཡཀཾ;

མཧཱཀཱརུཎིཀཾ སེཊྛཾ, ཝིསུདྡྷཾ སུདྡྷིདཱཡཀཾ.

སདྡྷམྨཉྩསྶ པཱུཛེཏྭཱ, སུདྡྷཾ སནྟམསངྑཏཾ;

ཨཏཀྐཱཝཙརཾ སུཊྛུ, ཝིབྷཏྟཾ མདྷུརཾ སིཝཾ.

སངྒྷསྶ ཙ’ཉྫལིཾ ཀཏྭཱ, པུཉྙཀྑེཏྟསྶ ཏཱདིནོ;

སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱདི-ཝིསུདྡྷགུཎཛོཏིནོ.

ནམསྶནཱདིཔུཉྙསྶ, ཀཏསྶ རཏནཏྟཡེ;

ཏེཛསཱཧཾ པཧནྟྭཱན, ཨནྟརཱཡེ ཨསེསཏོ.

ལོཀནཱིཏིཝིཡཏྟསྶ, སཏྠུ སདྡྷམྨནཱིཏིནོ;

སཱསནཏྠཾ པཝཀྑཱམི, སདྡནཱིཏིམནཱཀུལཾ.

ཨཱསཝཀྑཡལཱབྷེན, ཧོཏི སཱསནསམྤདཱ;

ཨཱསཝཀྑཡལཱབྷོ ཙ, སཙྩཱདྷིགམཧེཏུཀོ.

སཙྩཱདྷིགམནཾ ¶ ཏཉྩ, པཊིཔཏྟིསྶིཏཾ མཏཾ;

པཊིཔཏྟི ཙ སཱ ཀཱམཾ, པརིཡཏྟིཔརཱཡཎཱ.

པརིཡཏྟཱབྷིཡུཏྟཱནཾ, ཝིདིཏྭཱ སདྡལཀྑཎཾ;

ཡསྨཱ ན ཧོཏི སམྨོཧོ, ཨཀྑརེསུ པདེསུ ཙ.

ཡསྨཱ ཙཱམོཧབྷཱཝེན, ཨཀྑརེསུ པདེསུ ཙ;

པཱལི༹ཡཏྠཾ ཝིཛཱནནྟི, ཝིཉྙཱུ སུགཏསཱསནེ.

པཱལི༹ཡཏྠཱཝབོདྷེན, ཡོནིསོ སཏྠུསཱསནེ;

སཔྤཉྙཱ པཊིཔཛྫནྟི, པཊིཔཏྟིམཏནྡིཀཱ.

ཡོནིསོ པཊིཔཛྫིཏྭཱ, དྷམྨཾ ལོཀུཏྟརཾ ཝརཾ;

པཱཔུཎནྟི ཝིསུདྡྷཱཡ, སཱིལཱདིཔཊིཔཏྟིཡཱ.

ཏསྨཱ ཏདཏྠིཀཱ སུདྡྷཾ, ནཡཾ ནིསྶཱཡ ཝིཉྙུནཾ;

བྷཉྙམཱནཾ མཡཱ སདྡ-ནཱིཏིཾ གཎྷནྟུ སཱདྷུཀཾ.

དྷཱཏུ དྷཱཏཱུཧི ནིཔྥནྣ-རཱུཔཱནི ཙ སལཀྑཎོ;

སནྡྷིནཱམཱདིབྷེདོ ཙ, པདཱནཾ ཏུ ཝིབྷཏྟི ཙ.

པཱལི༹ནཡཱདཡོཙྩེཝ-མེཏྠ ནཱནཔྤཀཱརཏོ;

སཱསནསྶོཔཀཱརཱཡ, བྷཝིསྶཏི ཝིབྷཱཝནཱ.

༡. སཝིཀརཎཱཁྱཱཏཝིབྷཱག

ཏཏྠ དྷཱཏཱུཏི ཀེནཊྛེན དྷཱཏུ? སཀཏྠམྤི དྷཱརེཏཱིཏི དྷཱཏུ, ཨཏྠཱཏིསཡཡོགཏོ པརཏྠམྤི དྷཱརེཏཱིཏི དྷཱཏུ, ཝཱིསཏིཡཱ ཨུཔསགྒེསུ ཡེན ཀེནཙི ཨུཔསགྒེན ཨཏྠཝིསེསཀཱརཎེན པཊིབདྡྷཱ ཨཏྠཝིསེསམྤི དྷཱརེཏཱིཏི དྷཱཏུ, ‘‘ཨཡཾ ཨིམིསྶཱ ཨཏྠོ, ཨཡམིཏོ པཙྩཡོ པརོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨནེཀཔྤཀཱརེན པཎྜིཏེཧི དྷཱརིཡཏི ཨེསཱཏིཔི དྷཱཏུ, ཝིདཧནྟི ཝིདུནོ ཨེཏཱཡ སདྡནིཔྥཏྟིཾ ཨཡལོཧཱདིམཡཾ ¶ ཨཡལོཧཱདིདྷཱཏཱུཧི ཝིཡཱཏིཔི དྷཱཏུ. ཨེཝཾ ཏཱཝ དྷཱཏུསདྡསྶཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

དྷཱཏུསདྡོ ཛིནམཏེ, ཨིཏྠིལིངྒཏྟནེ མཏོ;

སཏྠེ པུལླིངྒབྷཱཝསྨིཾ, ཀཙྩཱཡནམཏེ དྭིསུ.

ཨཐ ཝཱ ཛིནམཏེ ‘‘ཏཏོ གོཏམིདྷཱཏཱུནཱི’’ཏི ཨེཏྠ དྷཱཏུསདྡོ ལིངྒཝིཔལླཱསེ ཝཏྟཏི ‘‘པབྦཏཱནི ཝནཱནི ཙཱ’’ཏི ཨེཏྠ པབྦཏསདྡོ ཝིཡ, ན པནེཏྠ ཝཏྟབྦཾ ‘‘ཨཊྛིཝཱཙཀཏྟཱ ནཔུཾསཀནིདྡེསོ’’ཏི ཨཊྛིཝཱཙཀཏྟེཔི ‘‘དྷཱཏུཡོ’’ཏི ཨིཏྠིལིངྒདསྶནཏོ. བྷཱུཝཱདཡོ སདྡཱ དྷཱཏཝོ. སེཡྻཐིདཾ? བྷཱུ ཨི ཀུ ཀེ ཏཀྐ ཏཀ ཏཀི སུཀཨིཙྩཱདཡོ. གཎཏོ ཏེ ཨཊྛཝིདྷཱ བྷཱུཝཱདིགཎོ རུདྷཱདིགཎོ དིཝཱདིགཎོ སྭཱདིགཎོ ཀིཡཱདིགཎོ གཧཱདིགཎོ ཏནཱདིགཎོ ཙུརཱདིགཎོ ཙཱཏི. ཨིདཱནི ཏེསཾ ཝིཀརཎསཉྙིཏེ པཙྩཡེ དསྶེསྶཱམ. ཨནེཀཝིདྷཱ ཧི པཙྩཡཱ ནཱནཔྤཀཱརེསུ ནཱམནཱམ ཀིཏནཱམ སམཱསནཱམ ཏདྡྷིཏནཱམཱཁྱཱཏེསུ པཝཏྟནཏོ. སངྑེཔཏོ པན དུཝིདྷཱཝ ནཱམཔཙྩཡོ ཨཱཁྱཱཏཔཙྩཡོ ཙཱཏི. ཏཏྲཱཔི ཨཱཁྱཱཏཔཙྩཡཱ དུཝིདྷཱ ཝིཀརཎཔཙྩཡནོཝིཀརཎཔཙྩཡཝསེན. ཏཏྠ ཝིཀརཎཔཙྩཡོ ཨཀཱརཱདིསཏྟརསཝིདྷོ ཨགྒཧིཏགྒཧཎེན པནྣརསཝིདྷོ ཙ. ནོཝིཀརཎཔཙྩཡོ པན ཁ ཚ སཱདིནེཀཝིདྷོ. ཡེ རཱུཔནིཔྥཏྟིཡཱ ཨུཔཀཱརཀཱ ཨཏྠཝིསེསསྶ ཛོཏཀཱ ཝཱ ཨཛོཏཀཱ ཝཱ ལོཔནཱིཡཱ ཝཱ ཨལོཔནཱིཡཱ ཝཱ, ཏེ སདྡཱ པཙྩཡཱ.

པཊིཙྩ ཀཱརཎཾ ཏཾ ཏཾ, ཨེནྟཱིཏི པཙྩཡཱཐ ཝཱ;

པཊིཙྩ སདྡནིཔྥཏྟི, ཨིཏོ ཨེཏཱིཏི པཙྩཡཱ.

ནཱམིཀཔྤཙྩཡཱནཾ ¶ ཡོ, ཝིབྷཱགོ ཨཱཝི ཧེསྶཏི;

ནཱམཀཔྤེ ཡཏོ ཏསྨཱ, ན ཏཾ ཝིཏྠཱརཡཱམསེ.

ཡོ ནོཝིཀརཎཱནཾ ཏུ, པཙྩཡཱནཾ ཝིབྷཱགཏོ;

སོ པནཱཁྱཱཏཀཔྤམྷི, ཝིཏྠཱརེནཱ’གམིསྶཏཱིཏི.

ཨིཙྩཱནེཀཝིདྷེསུ པཙྩཡེསུ ‘‘ཝིཀརཎཔཙྩཡཱ ནཱམ ཨིམེ’’ཏི སལླཀྑེཏབྦཱ. ཀཐཾ? བྷཱུཝཱདིགཎཏོ ཨཔཙྩཡོ ཧོཏི ཀཏྟརི, རུདྷཱདིགཎཏོ ཨཀཱརིཝཎྞེཀཱརོཀཱརཔཙྩཡཱ ཧོནྟི ཀཏྟརི, པུབྦམཛ྄ཛྷཊྛཱནེ ནིགྒཧཱིཏཱགམོ ཙ, དིཝཱདིགཎཏོ ཡཔཙྩཡོ ཧོཏི ཀཏྟརི, སྭཱདིགཎཏོ ཎུ ཎཱ ཨུཎཱཔཙྩཡཱ ཧོནྟི ཀཏྟརི, ཀིཡཱདིགཎཏོ ནཱཔཙྩཡོ ཧོཏི ཀཏྟརི, གཧཱདིགཎཏོ པྤ ཎྷཱཔཙྩཡཱ ཧོནྟི ཀཏྟརི, ཏནཱདིགཎཏོ ཨོ ཡིརཔཙྩཡཱ ཧོནྟི ཀཏྟརི, ཙུརཱདིགཎཏོ ཎེ ཎཡཔཙྩཡཱ ཧོནྟི ཀཏྟརི.

ཨཀཱརོ ཙ ཨིཝཎྞོ ཙ, ཨེ ཨོཀཱརཱ ཙ ཡོ ཏཐཱ;

ཎུ ཎཱ ཨུཎཱ ཙ ནཱ པྤ ཎྷཱ-ཡིརཱ ཎེ ཎཡཔཙྩཡཱ.

ཨགྒཧིཏགྒཧཎེན, ཨེཝཾ པནྣརསེ’རིཏཱ;

ཝིཀརཎཝ྄ཧཡཱ ཨེཏེ, པཙྩཡཱཏི ཝིབྷཱཝཡེ.

ཡེ ཨེཝཾ ནིདྡིཊྛེཧི ཝིཀརཎཔཙྩཡེཧི ཏདཉྙེཧི ཙ སཔྤཙྩཡཱ ཨཊྛཝིདྷཱ དྷཱཏུགཎཱ སུཏྟནྟེསུ བཧཱུཔཀཱརཱ, ཏེསྭཱཡཾ བྷཱུཝཱདིགཎོ. བྷཱུ སཏྟཱཡཾ, བྷཱུདྷཱཏུ ཝིཛྫམཱནཏཱཡཾ ཝཏྟཏི. སཀམྨིཀཱཀམྨིཀཱསུ དྷཱཏཱུསུ ཨཡཾ ཨཀམྨིཀཱ དྷཱཏུ, ན པན ‘‘དྷམྨབྷཱུཏོ’’ཏིཨཱདཱིསུ པཏྟིཨཏྠཝཱཙིཀཱ ཨཔརཱ བྷཱུདྷཱཏུ ཝིཡ སཀམྨིཀཱ. ཨེསཱ ཧི པརིཨབྷིཨཱདཱིཧི ཨུཔསགྒེཧི ཡུཏྟཱཡེཝ སཀམྨིཀཱ བྷཝཏི, ན ཨུཔ པརཱ པཱཏུཨཱདཱིཧི ཨུཔསགྒནིཔཱཏེཧི ཡུཏྟཱཔི. ཨཏོ ཨིམིསྶཱ སིདྡྷཱནི རཱུཔཱནི དྭིདྷཱ ཉེཡྻཱནི ཨཀམྨཀཔདཱནི སཀམྨཀཔདཱནི ཙཱཏི.

སུདྡྷཀཏྟུཀྲིཡཱཔདནིདྡེས

ཏཏྲ ¶ བྷཝཏི ཨུབྦྷཝཏི སམུབྦྷཝཏི པབྷཝཏི པརཱབྷཝཏི སམྦྷཝཏི ཝིབྷཝཏི, བྷོཏི སམྦྷོཏི ཝིབྷོཏི པཱཏུབྷཝཏི པཱཏུབྦྷཝཏི པཱཏུབྷོཏི, ཨིམཱནི ཨཀམྨཀཔདཱནི. ཨེཏྠ པཱཏུཨིཏི ནིཔཱཏོ, སོ ‘‘ཨཱཝིབྷཝཏི ཏིརོབྷཝཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཨཱཝི ཏིརོནིཔཱཏཱ ཝིཡ བྷཱུདྷཱཏུཏོ ནིཔྥནྣཱཁྱཱཏསདྡསྶ ནེཝ ཝིསེསཀརོ, ན ཙ སཀམྨཀཏྟསཱདྷཀོ. ཨུཨིཙྩཱདཡོ ཨུཔསགྒཱ, ཏེ པན ཝིསེསཀརཱ, ན སཀམྨཀཏྟསཱདྷཀཱ. ཡེསམཏྠོ ཀམྨེན སམྦནྡྷནཱིཡོ ན ཧོཏི, ཏཱནི པདཱནི ཨཀམྨཀཱནི. ཨཀམྨཀཔདཱནཾ ཡཐཱརཧཾ སཀམྨཀཱཀམྨཀཝསེན ཨཏྠོ ཀཐེཏབྦོ. པརིབྷོཏི པརིབྷཝཏི, ཨབྷིབྷོཏི ཨབྷིབྷཝཏི, ཨདྷིབྷོཏི ཨདྷིབྷཝཏི, ཨཏིབྷོཏི ཨཏིབྷཝཏི, ཨནུབྷོཏི ཨནུབྷཝཏི, སམནུབྷོཏི སམནུབྷཝཏི, ཨབྷིསམྦྷོཏི ཨབྷིསམྦྷཝཏི, ཨིམཱནི སཀམྨཀཔདཱནི. ཨེཏྠ པརིཨིཙྩཱདཡོ ཨུཔསགྒཱ, ཏེ བྷཱུདྷཱཏུཏོ ནིཔྥནྣཱཁྱཱཏསདྡསྶ ཝིསེསཀརཱ ཙེཝ སཀམྨཀཏྟསཱདྷཀཱ ཙ. ཡེསམཏྠོ ཀམྨེན སམྦནྡྷནཱིཡོ, ཏཱནི པདཱནི སཀམྨཀཱནི. སཀམྨཀཔདཱནཾ སཀམྨཀཝསེན ཨཏྠོ ཀཐེཏབྦོ, ཀྭཙི ཨཀམྨཀཝསེནཔི. ཨེཝཾ སུདྡྷཀཏྟུཀྲིཡཱཔདཱནི བྷཝནྟི. ཨུདྡེསོཡཾ.

ཏཏྲ བྷཝཏཱིཏི ཧོཏི ཝིཛྫཏི པཉྙཱཡཏི སརཱུཔཾ ལབྷཏི. ཨུབྦྷཝཏཱིཏི ཨུཔྤཛྫཏི སརཱུཔཾ ལབྷཏི. སམུབྦྷཝཏཱིཏི སམུཔྤཛྫཏི སརཱུཔཾ ལབྷཏི. པབྷཝཏཱིཏི ཧོཏི སམྦྷཝཏི. ཨཐ ཝཱ པབྷཝཏཱིཏི ཡཏོ ཀུཏོཙི སནྡཏི, ན ཝིཙྪིཛྫཏི, ཨཝིཙྪིནྣཾ ཧོཏི, ཏཾ ཏཾ ཋཱནཾ ཝིསརཏི. པརཱབྷཝཏཱིཏི པརཱབྷཝོ ཧོཏི བྱསནཾ ཨཱཔཛྫཏི ཨཝུདྡྷིཾ པཱཔུཎཱཏི. སམྦྷཝཏཱིཏི སུཊྛུ བྷཝཏི ཝུདྡྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཝིབྷཝཏཱིཏི ཨུཙྪིཛྫཏི ཝིནསྶཏི ཝིཔཛྫཏི, ཝིསེསཏོ ཝཱ བྷཝཏི སམྤཛྫཏི. བྷོཏི སམྦྷོཏི ཝིབྷོཏཱིཏི ཨིམཱནི ‘‘བྷཝཏི ¶ སམྦྷཝཏི ཝིབྷཝཏཱི’’ཏི ཨིམེཧི ཡཐཱཀྐམཾ སམཱནནིདྡེསཱནི. པཱཏུབྷཝཏཱིཏི པཀཱསཏི དིསྶཏི པཉྙཱཡཏི པཱཀཊཾ ཧོཏི. པཱཏུབྦྷཝཏི པཱཏུབྷོཏཱིཏི ཨིམཱནི ‘‘པཱཏུབྷཝཏཱི’’ཏི ཨིམིནཱ སམཱནནིདྡེསཱནི. ཨེཝཾ ཨཀམྨཀཔདཱནཾ ཡཐཱརཧཾ སཀམྨཀཱཀམྨཀཝསེན ཨཏྠཀཐནཾ དཊྛབྦཾ. ཨེཝམུཏྟརཏྲཱཔི ཨཉྙེསམྤི ཨཀམྨཀཔདཱནཾ.

པརིབྷོཏིདུཀཱདཱིསུ པན སཏྟསུ དུཀེསུ ཡཐཱཀྐམཾ དྭེ དྭེ པདཱནི སམཱནཏྠཱནི, ཏསྨཱ དྭེ དྭེ པདཱནིཡེཝ གཧེཏྭཱ ནིདྡིསིསྶཱམ. ཏཏྲ པརིབྷོཏི པརིབྷཝཏཱིཏི པརཾ ཧིཾསཏི པཱིལེ༹ཏི, ཨཐ ཝཱ ཧཱིལེ༹ཏི ཨཝཛཱནཱཏི. ཨབྷིབྷོཏི ཨབྷིབྷཝཏཱིཏི པརཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརཏི མདྡཏི. ཨདྷིབྷོཏི ཨདྷིབྷཝཏཱིཏི པརཾ ཨབྷིམདྡིཏྭཱ བྷཝཏི ཨཏྟནོ ཝསཾ ཝཏྟཱཔེཏི. ཨཏིབྷོཏི ཨཏིབྷཝཏཱིཏི པརཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ བྷཝཏི. ཨནུབྷོཏི ཨནུབྷཝཏཱིཏི སུཁདུཀྑཾ ཝེདེཏི པརིབྷུཉྫཏི སུཁདུཀྑཔཊིསཾཝེདཱི ཧོཏི. སམནུབྷོཏི སམནུབྷཝཏཱིཏི སུཁདུཀྑཾ སུཊྛུ ཝེདེཏི སུཊྛུ པརིབྷུཉྫཏི སུཊྛུ སུཁདུཀྑཔཊིསཾཝེདཱི ཧོཏི. ཨབྷིསམྦྷོཏི ཨབྷིསམྦྷཝཏཱིཏི པརཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརཏི མདྡཏི. ཨེཝཾ སཀམྨཀཔདཱནཾ སཀམྨཀཝསེན ཨཏྠཀཐནཾ དཊྛབྦཾ. ཀཏྠཙི པན གཙྪཏཱིཏི པཝཏྟཏཱིཏི ཨེཝཾ ཨཀམྨཀཝསེནཔི. ཨེཝམུཏྟརཏྲཱཔི ཨཉྙེསཾ སཀམྨཀཔདཱནཾ.

ཨཔཙྩཡོ པརོ ཧོཏི, བྷཱུཝཱདིགཎཏོ སཏི;

སུདྡྷཀཏྟུཀྲིཡཱཁྱཱནེ, སབྦདྷཱཏུཀནིསྶིཏེ.

ཨཡཾ སུདྡྷཀཏྟུཀྲིཡཱཔདཱནཾ ནིདྡེསོ.

ཧེཏུཀཏྟུཀྲིཡཱཔདནིདྡེས

བྷཱཝེཏི ཝིབྷཱཝེཏིསམྦྷཱཝེཏི པརིབྷཱཝེཏི, ཨེཝཾ ཧེཏུཀཏྟུཀྲིཡཱཔདཱནི བྷཝནྟི. ཨེཀཀམྨཀཝསེནེསམཏྠོ གཧེཏབྦོ ¶ . པཙྪིམསྶ པན དྭིཀམྨཀཝསེནཔི. པརིབྷཱཝཱཔེཏི ཨབྷིབྷཱཝཱཔེཏི ཨནུབྷཱཝཱཔེཏི, ཨེཝམྤི ཧེཏུཀཏྟུཀྲིཡཱཔདཱནི བྷཝནྟི. དྭིཀམྨཀཝསེནེསམཏྠོ གཧེཏབྦོ. ཨིཙྩེཝཾ དྭིདྷཱ ཧེཏུཀཏྟུཀྲིཡཱཔདཱནི ཉེཡྻཱནི, ཨཉྙཱནིཔི གཧེཏབྦཱནི.

ཏཏྲ བྷཱཝེཏཱིཏི པུགྒལོ བྷཱཝེཏབྦཾ ཡཾ ཀིཉྩི བྷཱཝེཏི ཨཱསེཝཏི བཧུལཱིཀརོཏི, ཨཐ ཝཱ བྷཱཝེཏཱིཏི ཝཌྜྷེཏི. ཝིབྷཱཝེཏཱིཏི བྷཱཝེཏབྦཾ ཡཾ ཀིཉྩི ཝིབྷཱཝེཏི ཝིསེསེན བྷཱཝེཏི, ཝིཝིདྷེན ཝཱ ཨཱཀཱརེན བྷཱཝེཏི བྷཱཝཡཏི ཝཌྜྷེཏི, ཨཐ ཝཱ ཝིབྷཱཝེཏཱིཏི ཨབྷཱཝེཏི ཨནྟརདྷཱཔེཏི. སམྦྷཱཝེཏཱིཏི ཡསྶ ཀསྶཙི གུཎཾ སམྦྷཱཝེཏི སམྦྷཱཝཡཏི སུཊྛུ པཀཱསེཏི ཨུཀྐཾསེཏི. པརིབྷཱཝེཏཱིཏི པརིབྷཱཝེཏབྦཾ ཡཾ ཀིཉྩི པརིབྷཱཝེཏི པརིབྷཱཝཡཏི སམནྟཏོ ཝཌྜྷེཏི. ཨེཝཾ ཨེཀཀམྨཀཝསེནཏྠོ གཧེཏབྦོ. ཨཐ ཝཱ པརིབྷཱཝེཏཱིཏི ཝཱསེཏབྦཾ ཝཏྠུཾ པརིབྷཱཝེཏི པརིབྷཱཝཡཏི ཝཱསེཏི གནྡྷཾ གཱཧཱཔེཏི. ཨེཝཾ དྭིཀམྨཀཝསེནཱཔི ཨཏྠོ གཧེཏབྦོ. པརིབྷཱཝཱཔེཏཱིཏི པུགྒལོ པུགྒལེན སཔཏྟཾ པརིབྷཱཝཱཔེཏི ཧིཾསཱཔེཏི, ཨཐ ཝཱ པརིབྷཱཝཱཔེཏཱིཏི ཧཱིལཱ༹པེཏི ཨཝཛཱནཱཔེཏི. ཨབྷིབྷཱཝཱཔེཏཱིཏི པུགྒལོ པུགྒལེན སཔཏྟཾ ཨབྷིབྷཱཝཱཔེཏི ཨཛ྄ཛྷོཏྠརཱཔེཏི. ཨནུབྷཱཝཱཔེཏཱིཏི པུགྒལོ པུགྒལེན སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཱཝཱཔེཏི པརིབྷོཛེཏི.

པཡུཏྟོ ཀཏྟུནཱ ཡོགེ, ཋིཏོཡེཝཱཔྤདྷཱནིཡེ;

ཀྲིཡཾ སཱདྷེཏི ཨེཏསྶ, དཱིཔཀཾ སཱསནེ པདཾ.

ཀརཎཝཙནཾཡེཝ, ཡེབྷུཡྻེན པདིསྶཏི;

ཨཱཁྱཱཏེ ཀཱརིཏཊྛཱནཾ, སནྡྷཱཡ ཀཐིཏཾ ཨིདཾ.

ན ¶ ནཱམེ ཀཱརིཏཊྛཱནཾ, ‘‘བོདྷེཏཱ’’ ཨིཏིཨཱདིཀཾ;

‘‘སུནཁེཧིཔི ཁཱདཱཔེནྟི’’, ཨིཙྩཱདཱིནི པདཱནི ཙ;

ཨཱཧརིཏྭཱན དཱིཔེཡྻ, པཡོགཀུསལོ བུདྷོ.

ཏཏྲིདཾ ཀརཎཝཙནཾ ཀམྨཏྠདཱིཔཀཾ, ཨུཔཡོགསཱམིཝཙནཱནིཔི ཏདྡཱིཔཀཱནི ཡོཛེཏབྦཱནི. ཀཐཾ? པརིབྷཱཝཱཔེཏཱིཏི པུགྒལོ པུགྒལཾ སཔཏྟཾ པརིབྷཱཝཱཔེཏཱིཏི, ཏཐཱ པརིབྷཱཝཱཔེཏཱིཏི པུགྒལོ པུགྒལསྶ སཔཏྟཾ པརིབྷཱཝཱཔེཏཱིཏི. སེསཱནི ནཡཱནུསཱརེན ནིདྡིསིཏབྦཱནི. ཨེཝཾ སབྦཱནེཏཱནི ཀརཎོཔཡོགསཱམིཝཙནཱནི ཀམྨཏྠདཱིཔཀཱནིཡེཝ ཧོནྟི, ཏསྨཱ དྭིཀམྨཀཝསེནཏྠོ གཧེཏབྦོ.

ཨཡཾ ཧེཏུཀཏྟུཀྲིཡཱཔདཱནཾ ནིདྡེསོ.

ཀམྨཀྲིཡཱཔདནིདྡེས

བྷཝིཡཏེ ཝིབྷཝིཡཏེ པརིབྷཝིཡཏེ ཨབྷིབྷཝིཡཏེ ཨནུབྷཝིཡཏེ པརིབྷཱུཡཏེ ཨབྷིབྷཱུཡཏེ ཨནུབྷཱུཡཏེ, ཨེཝཾ ཀམྨུནོ ཀྲིཡཱཔདཱནི བྷཝནྟི. ཨཉྙཐཱ ཙ བྷཝིཡྻཏེ ཝིབྷཝིཡྻཏེ པརིབྷཝིཡྻཏེ ཨབྷིབྷཝིཡྻཏེ ཨནུབྷཝིཡྻཏེ པརིབྷུཡྻཏེ ཨབྷིབྷུཡྻཏེ ཨནུབྷུཡྻཏེཏི. ཨེཏྠ ཀམྨུནོ ཀྲིཡཱཔདཱནིཡེཝ ཀམྨཀཏྟུནོ ཀྲིཡཱཔདཱནི ཀཏྭཱ ཡོཛེཏབྦཱནི. ཝིསུཉྷི ཀམྨཀཏྟུནོ ཀྲིཡཱཔདཱནི ན ལབྦྷནྟི.

ཏཏྲ བྷཝིཡཏེཏི བྷཱཝེཏབྦཾ ཡཾ ཀིཉྩི པུགྒལེན བྷཱཝིཡཏེ ཨཱསེཝིཡཏེ བཧུལཱིཀརིཡཏེ, ཨཐ ཝཱ བྷཝིཡཏེཏི ཝཌྜྷིཡཏེ. ཝིབྷཝིཡཏེཏི ཝིབྷཱཝེཏབྦཾ ཡཾ ཀིཉྩི པུགྒལེན ཝིབྷཝིཡཏེ ཝིསེསེན བྷཝིཡཏེ, ཝིཝིདྷེན ¶ ཝཱ ཨཱཀཱརེན བྷཝིཡཏེ ཝཌྜྷིཡཏེ, ཨཐ ཝཱ ཝིབྷཝིཡཏེཏི ཨབྷཝིཡཏེ ཨནྟརདྷཱཔིཡཏེ. པརིབྷཝིཡཏེཏི སཔཏྟོ པུགྒལེན པརིབྷཝིཡཏེ ཧིཾསིཡཏེ, ཨཐ ཝཱ པརིབྷཝིཡཏེཏི ཧཱིལི༹ཡཏེ ཨཝཛཱནིཡཏེ. ཨབྷིབྷཝིཡཏེཏི སཔཏྟོ པུགྒལེན ཨབྷིབྷཝིཡཏེ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཡཏེ ཨབྷིམདྡིཡཏེ. ཨནུབྷཝིཡཏེཏི སམྤཏྟི པུགྒལེན ཨནུབྷཝིཡཏེ པརིབྷུཉྫིཡཏེ. པརིབྷཱུཡཏེཏིཨཱདཱིནི ཏཱིཎི ‘‘པརིབྷཝིཡཏེ’’ཏིཨཱདཱིཧི ཏཱིཧི སམཱནནིདྡེསཱནི. སེསཱནི པན ཡཐཱཝུཏྟེཧི ཡཾ ཀམྨམེཝ པདྷཱནཏོ གཧེཏྭཱ ནིདྡིསིཡཏི པདཾ, ཏཾ ཀམྨཏྠདཱིཔཀཾ. ཏསྨཱ ཀཏྟརི ཨེཀཝཙནེན ནིདྡིཊྛེཔི ཡདི ཀམྨཾ བཧུཝཙནཝསེན ཝཏྟབྦཾ, བཧུཝཙནནྟཉྙེཝ ཀམྨུནོ ཀྲིཡཱཔདཾ དིསྶཏི. ཡདི པནེཀཝཙནཝསེན ཝཏྟབྦཾ, ཨེཀཝཙནནྟཉྙེཝ. ཏཐཱ ཀཏྟརི བཧུཝཙནེན ནིདྡིཊྛེཔི ཡདི ཀམྨཾ ཨེཀཝཙནཝསེན ཝཏྟབྦཾ, ཨེཀཝཙནནྟཉྙེཝ ཀམྨུནོ ཀྲིཡཱཔདཾ དིསྶཏི. ཡདི པན བཧུཝཙནཝསེན ཝཏྟབྦཾ, བཧུཝཙནནྟཉྙེཝ. ཀཐཾ? བྷིཀྑུནཱ དྷམྨོ བྷཝིཡཏེ, བྷིཀྑུནཱ དྷམྨཱ བྷཝིཡནྟེ, བྷིཀྑཱུཧི དྷམྨོ བྷཝིཡཏེ, བྷིཀྑཱུཧི དྷམྨཱ བྷཝིཡནྟེཏི. ཨིམིནཱ ནཡེན སབྦཏྠ ཀམྨུནོ ཀྲིཡཱཔདེསུ ཝོཧཱརོ ཀཱཏབྦོ. ཡསྨིཾ པན ཀམྨུནོ ཀྲིཡཱཔདེ ཀམྨཏྠདཱིཔཀེ ཀམྨབྷཱུཏསྶེཝཏྠསྶ ཀཏྟུབྷཱཝཔརིཀཔྤོ ཧོཏི, ཏཾ ཀམྨཀཏྟུཏྠདཱིཔཀཾ, ཏཾ ཀམྨུནོ ཀྲིཡཱཔདཏོ ཝིསུཾ ན ལབྦྷཏི. ཨཡཾ པནེཏྠ ཨཏྠཝིཉྙཱཔནེ པཡོགརཙནཱ. སཡམེཝ པརིབྷཝིཡཏེ དུབྦྷཱསིཏཾ བྷཎཾ བཱལོ ཏཔྤཙྩཡཱ ཨཉྙེཧི པརིབྷཱུཏོཔི, སཡམེཝ ཨབྷིབྷཝིཡཏེ པཱཔཀཱརཱི ནིརཡེ ནིརཡཔཱལེཧི ཨབྷིབྷཱུཏོཔི ཏཐཱརཱུཔསྶ ཀམྨསྶ སཡཾ ཀཏཏྟཱཏི. ཨེཏྠ ཧི སཡམེཝ པཱིཡཏེ པཱནཱིཡཾ, སཡམེཝ ཀཊོ ཀརིཡཏེཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ ¶ སུཁཱབྷིསངྑརཎཱིཡཏཱ ལབྦྷཏེཝ, ཏཏོ ཀམྨཀཏྟུཏཱ ཙ.

ཨཡཾ ཀམྨུནོ ཀྲིཡཱཔདཱནཾ ནིདྡེསོ.

བྷཱཝཀྲིཡཱཔདནིདྡེས

བྷཱུཡཏེ བྷཝིཡཏེ ཨུབྦྷཝིཡཏེ, ཨེཝཾ བྷཱཝསྶ ཀྲིཡཱཔདཱནི བྷཝནྟི. ཨཉྙཐཱ ཙ བྷུཡྻཏེ བྷཝིཡྻཏེ ཨུབྦྷཝིཡྻཏེཏི. ཏཏྲ ཡཐཱ ཋཱིཡཏེཔདསྶ ཋཱནནྟི བྷཱཝཝསེན ཨཏྠཀཐནམིཙྪནྟི, ཨེཝཾ བྷཱུཡཏེཏིཨཱདཱིནམྤི བྷཝནནྟིཨཱདིནཱ བྷཱཝཝསེན ཨཏྠཀཐནམིཙྪིཏབྦཾ. ཡཐཱ ཙ ཋཱནཾ ཋིཏི བྷཝནནྟིཨཱདཱིཧི བྷཱཝཝཱཙཀཀིཏནྟནཱམཔདེཧི སདྡྷིཾ སམྦནྡྷེ ཚཊྛིཡོཛནམིཙྪནྟི, ན ཏཐཱ ཋཱིཡཏེ བྷཱུཡཏེཏིཨཱདཱིཧི བྷཱཝཝཱཙཀཱཁྱཱཏཔདེཧི སདྡྷིཾ སམྦནྡྷེ ཚཊྛིཡོཛནཱ ཨིཙྪིཏབྦཱ སམྦནྡྷེ པཝཏྟཚཊྛིཡནྟསདྡེཧི ཨསམྦནྡྷནཱིཡཏྟཱ ཨཱཁྱཱཏིཀཔདཱནཾ. ཡསྨིཾ པཡོགེ ཡཾ ཀམྨུནོ ཀྲིཡཱཔདེན སམཱནགཏིཀཾ ཀཏྭཱ ཝིནཱ ཀམྨེན ནིདྡིསིཡཏི ཀྲིཡཱཔདཾ, ཀཏྟུཝཱཙཀཔདཾ པན པཙྩཏྟཝཙནེན ཝཱ ཀརཎཝཙནེན ཝཱ ནིདྡིསིཡཏི, ཏཾ ཏཏྠ བྷཱཝཏྠདཱིཔཀཾ. ན ཧི སབྦཐཱ ཀཏྟཱརམནིསྶཱཡ བྷཱཝོ པཝཏྟཏི. ཨེཝཾ སནྟེཔི བྷཱཝོ ནཱམ ཀེཝལོ བྷཝནལཝནཔཙནཱདིཀོ དྷཱཏུཨཏྠོཡེཝ. ཨཀྑརཙིནྟཀཱ པན ‘‘ཋཱིཡཏེ བྷཱུཡཏེ’’ཏིཨཱདཱིསུ བྷཱཝཝིསཡེསུ ཀརཎཝཙནམེཝ པཡུཉྫནྟི ‘‘ནནུ ནཱམ པབྦཛིཏེན སུནིཝཏྠེན བྷཝིཏབྦཾ སུཔཱརུཏེན ཨཱཀཔྤསམྤནྣེནཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ, ཏསྨཱ ཏེསཾ མཏེ ‘‘ཏེན ཨུབྦྷཝིཡཏེ’’ཏི ཀརཎཝཙནེན ཡོཛེཏབྦཾ. ཛིནམཏེན པན ‘‘སོ བྷཱུཡཏེ’’ཏིཨཱདིནཱ པཙྩཏྟཝཙནེནེཝ. སཙྩསངྑེཔཔྤཀརཎེ ཧི དྷམྨཔཱལཱཙརིཡེན, ནིདྡེསཔཱལི༹ཡཾ པན དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ, དྷཛགྒསུཏྟནྟེ བྷགཝཏཱ ཙ བྷཱཝཔདཾ པཙྩཏྟཝཙནཱཔེཀྑཝསེནུ’ཙྩཱརིཏཾ.

ཀཐིཏོ ¶ སཙྩསངྑེཔེ, པཙྩཏྟཝཙནེན ཝེ,

‘‘བྷཱུཡཏེ’’ ཨིཏི སདྡསྶ, སམྦནྡྷོ བྷཱཝདཱིཔནོ.

ནིདྡེསཔཱལི༹ཡཾ ‘‘རཱུཔཾ, ཝིབྷོཏི ཝིབྷཝིཡྻཏི’’;

ཨིཏི དསྶནཏོ ཝཱཔི, པཙྩཏྟཝཙནཾ ཐིརཾ.

ཏཐཱ དྷཛགྒསུཏྟནྟེ, མུནིནཱཧཙྩབྷཱསིཏེ;

‘‘སོ པཧཱིཡིསྶཏི’’ ཨིཏི, པཱལི༹དསྶནཏོཔི ཙ.

པཱརམིཏཱནུབྷཱཝེན, མཧེསཱིནཾཝ དེཧཏོ;

སནྟི ནིཔྥཱདནཱ, ནེཝ, སཀྐཏཱདིཝཙོ ཝིཡ.

པཙྩཏྟདསྶནེནེཝ, པུརིསཏྟཡཡོཛནཾ;

ཨེཀཝཙནིཀཉྩཱཔི, བཧུཝཙནིཀམྤི ཙ;

ཀཱཏབྦམིཏི ནོ ཁནྟི, པརསྶཔདཨཱདིཀེ.

ཏསྨཱ རཱུཔཾ ཝིབྷཝིཡྻཏི, རཱུཔཱནི ཝིབྷཝིཡྻནྟི, ཏྭཾ ཝིབྷཝིཡྻསི, ཏུམྷེ ཝིབྷཝིཡྻཐ, ཨཧཾ ཝིབྷཝིཡྻཱམི, མཡཾ ཝིབྷཝིཡྻཱམ, རཱུཔཾ ཝིབྷཝིཡྻཏེ, རཱུཔཱནི ཝིབྷཝིཡྻནྟེ ཨིཙྩེཝམཱདི ཛིནཝཙནཱནུརཱུཔཏོ ཡོཛེཏབྦཾ. ཨཏྲཱཡཾ པདསོདྷནཱ –

ཝིབྷཝིཡྻཏཱིཏི ཨིདཾ, ཀམྨཔདསམཱནཀཾ;

ན ཙ ཀམྨཔདཾ ནཱཔི, ཀམྨཀཏྟུཔདཱདིཀཾ.

ཡདི ཀམྨཔདཾ ཨེཏཾ, པཙྩཏྟཝཙནཾ པན;

ཀམྨཾ དཱིཔེཡྻ ཀརཎ-ཝཙནཾ ཀཏྟུདཱིཔཀཾ.

ཡདི ཀམྨཀཏྟུཔདཾ, ‘‘པཱིཡཏེ’’ཏི པདཾ ཝིཡ;

སིཡཱ སཀམྨཀཾ, ནེཏཾ, ཏཐཱ ཧོཏཱིཏི དཱིཔཡེ.

ཡདི ཀཏྟུཔདཾ ཨེཏཾ, ཝིབྷཝཏིཔདཾ ཝིཡ;

ཝིནཱ ཡཔཙྩཡཾ ཏིཊྛེ, ན ཏཐཱ ཏིཊྛཏེ ཨིདཾ.

ན ཀཏྟརི བྷུཝཱདཱིནཾ, གཎེ ཡཔཙྩཡོ རུཏོ;

དིཝཱདཱིནཾ གཎེཡེཝ, ཀཏྟརི སམུདཱིརིཏོ.

ན ¶ བྷཱུདྷཱཏུ དིཝཱདཱིནཾ, དྷཱཏཱུནཾ དིསྶཏེ གཎེ;

བྷཱུཝཱདིཀཙུརཱདཱིནཾ, གཎེསུཡེཝ དིསྶཏི.

‘‘ཝིབྷཝིཡྻཏི’’ ཨིཙྩཱདོ, ཏསྨཱ ཡཔཙྩཡོ པན;

བྷཱཝེཡེཝཱཏི ཝིཉྙེཡྻཾ, ཝིཉྙུནཱ སམཡཉྙུནཱ.

ཨེཏྠ ཧི པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ, བྷཱཝཀཱརཀལཀྑཎཾ;

དསྶཡིསྶཱམཧཾ དཱནི, སཀྐཙྩཾ མེ ནིབོདྷཐ.

‘‘ཏིསྶོ གཙྪཏི’’ཨིཙྩཏྲ, ཀཏྟཱརཾ ཀཏྟུནོ པདཾ;

‘‘དྷམྨོ དེསིཡཏི’’ཙྩཏྲ, ཀམྨཾ ཏུ ཀམྨུནོ པདཾ.

སརཱུཔཏོ པཀཱསེཏི, ཏསྨཱ ཏེ པཱཀཊཱ ཨུབྷོ;

ཏཐཱ ཝིབྷཝིཡྻཏཱིཏི-ཨཱདིབྷཱཝཔདཾ པན.

སརཱུཔཏོ ན དཱིཔེཏི, ཀཱརཀཾ བྷཱཝནཱམཀཾ;

དབྦབྷཱུཏཾ ཏུ ཀཏྟཱརཾ, པཀཱསེཏི སརཱུཔཏོ.

ཀཏྟཱརཾ པན དཱིཔེནྟཾ, ཀཏྟུསནྣིསྶིཏམྤི ཏཾ;

བྷཱཝཾ དཱིཔེཏི སྭཱཀཱརོ, པཙྩཡེན ཝིབྷཱཝིཏོ.

ཡསྨཱ ཙ ཀཏྟུབྷཱཝེན, བྷཱཝོ ནཱམ ན ཏིཊྛཏི;

ཀཏྟཱཝ ཀཏྟུབྷཱཝེན, བྷཱཝཊྛཱནེ ཋིཏོ ཏཏོ.

ཡཛྫེཝཾ ཀཏྟུཝོཧཱརོ, བྷཱཝསྶ ཏུ ཀཐཾ སིཡཱ;

‘‘སཱཝཀཱནཾ སནྣིཔཱཏོ, ཨཧོསི’’ཨིཏིཨཱདིསུ.

ཨིཏི ཙེ ནིསྶཡཱནཾ ཏུ, ཝསཱ ནིསྶིཏསམྦྷཝཱ;

ཀཏྟུཊྛཱནེཔི བྷཱཝསྶ, ཀཏྟུཔཉྙཏྟི སིཛ྄ཛྷཏི.

ཀཱརཀེ ཀཏྟུཀམྨཝ྄ཧེ, ཀྲིཡཱསནྣིསྶཡེ ཡཐཱ;

དྷཱརེནྟཱི ཨཱསནཐཱལཱི, ཀྲིཡཱདྷཱརོཏི ཀཔྤིཏཱ.

ཏཐཱ བྷཱཝཔདཾ དྷཱིརཱ, ཀཏྟཱརཾ བྷཱཝནིསྶཡཾ;

དཱིཔཡནྟམྤི ཀཔྤེནྟི, བྷཱཝསྶ ཝཱཙཀཾ ཨིཏི.

ཀེཙི ¶ ཨདབྦབྷཱུཏསྶ, བྷཱཝསྶེཀཏྟཏོ བྲཝུཾ;

བྷཱཝེདེཀཝཙོཝཱདི-པུརིསསྶེཝ ཧོཏིཏི.

པཱལི༹ཾ པཏྭཱན ཏེསཾ ཏུ, ཝཙནཾ ཨཔྤམཱཎཀཾ;

‘‘ཏེ སཾཀིལེསིཀཱ དྷམྨཱ, པཧཱིཡིསྶནྟི’’ ཨིཏི ཧི.

པཱཋོ པཱཝཙནེ དིཊྛོ, ཏསྨཱ ཨེཝཾ ཝདེམསེ;

པཙྩཏྟདསྶནེནེཝ, པུརིསཏྟཡཡོཛནཾ.

ཝཙནེཧི ཡུཏཾ དྭཱིཧི, ཨིཙྪིཏབྦནྟི ནོ རུཙི;

བྷཱཝེ ཀྲིཡཱཔདཾ ནཱམ, པཱལི༹ཡཾ ཨཏིདུདྡསཾ;

ཏསྨཱ ཏགྒཧཎཱུཔཱཡོ, ཝུཏྟོ ཨེཏྟཱཝཏཱ མཡཱཏི.

ཨཡཾ བྷཱཝསྶ ཀྲིཡཱཔདཱནཾ ནིདྡེསོ.

ཨེཝཾ སུདྡྷཀཏྟུཀྲིཡཱཔདཱནི ཧེཏུཀཏྟུཀྲིཡཱཔདཱནི ཀམྨུནོ ཀྲིཡཱཔདཱནི, བྷཱཝསྶ ཀྲིཡཱཔདཱནི ཙཱཏི ཙཏུདྷཱ, ཀམྨཀཏྟུཀྲིཡཱཔདེཧི ཝཱ པཉྩདྷཱ བྷཱུདྷཱཏུཏོ ནིཔྥནྣཱནི ཀྲིཡཱཔདཱནི ནཱནཔྤཀཱརེན ནིདྡིཊྛཱནི, ཨེཏཱནི ལོཀིཡཱནཾ བྷཱཝབྷེདཝསེན ཝོཧཱརབྷེདོ ཧོཏཱིཏི དསྶནཏྠཾ ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཝུཏྟཱནི. ཨཏྠཏོ པན ཀམྨཀཏྟུབྷཱཝཀཱརཀཏྟཡཝསེན ཏིཝིདྷཱནེཝ. ཧེཏུཀཏྟཱ ཧི སུདྡྷཀཏྟུསངྑཱཏེ ཀཱརཀེ ཏསྶངྒབྷཱཝཏོ སངྒཧམུཔགཙྪཏི, ཏཐཱ ཀམྨཀཏྟཱ ཀམྨཀཱརཀེ, བྷཱཝོ པན ཀེཝལོ. སོ ཧི གམནཔཙནལཝནཱདིཝསེནཱནེཀཝིདྷོཔི ཀྲིཡཱསབྷཱཝཏྟཱ བྷེདརཧིཏོ ཀཱརཀནྟརོ. ཨེཝཾ སནྟེཔི དབྦསནྣིསྶིཏཏྟཱ དབྦབྷེདེན བྷིཛྫཏི. ཏེན པཱཝཙནེ བྷཱཝཝཱཙཀཾ པདཾ བཧུཝཙནནྟམྤི དིསྶཏི. ཨཱཁྱཱཏིཀཔདེ བྷཱཝཀཱརཀཝོཧཱརོ ནིརུཏྟིནཡཾ ནིསྶཱཡ གཏོ, ཨཏྠཏོ པན བྷཱཝསྶ ཀཱརཀཏཱ ནུཔཔཛྫཏི. སོ ཧི ན ¶ ཀིཉྩི ཛནེཏི, ན ཙ ཀྲིཡཱཡ ནིམིཏྟཾ. ཀྲིཡཱནིམིཏྟབྷཱཝོཡེཝ ཧི ཀཱརཀལཀྑཎཾ. ཨིཏི མུཁྱཏོ ཝཱ ཧེཏུཏོ ཝཱ བྷཱཝསྶ ཀཱརཀཏཱ ན ལབྦྷཏི. ཨེཝཾ སནྟེཔི སོ ཀརཎམཏྟཏྟཱ ཀཱརཀཾ. ཏཐཱ ཧི ཀརཎཾ ཀཱརོ, ཀྲིཡཱ, ཏདེཝ ཀཱརཀནྟི བྷཱཝསྶ ཀཱརཀཏཱ དཊྛབྦཱ. ཡསྨཱ པན ཀྲིཡཱནིམིཏྟབྷཱཝོཡེཝ ཀཱརཀལཀྑཎཾ, ཏསྨཱ ནཱམིཀཔདེ ཀཱརཀལཀྑཎེ བྷཱཝཀཱརཀནྟི ཝོཧཱརཾ པཧཱཡ ཀཏྟུཀམྨཀརཎསམྤདཱནཱཔཱདཱནཱདྷིཀརཎཱནཾ ཚནྣཾ ཝཏྠཱུནཾ ཀཏྟུཀཱརཀཀམྨཀཱརཀནྟིཨཱདི ཝོཧཱརོ ཀརིཡཏི ཝེཡྻཱཀརཎེཧི. ཨེཝཾ ནིརུཏྟིནཡཾ ནིསྶཱཡ ཝུཏྟཾ བྷཱཝཀཱརཀཉྩ དྭེ ཙ ཀམྨཀཏྟུཀཱརཀཱནཱིཏི ཀཱརཀཏྟཡཾ བྷཝཏི. ཏདྡཱིཔཀཉྩཱཁྱཱཏིཀཔདཾ ཏིཀཱརཀཾ.

ཨིམམཏྠཉྷི སནྡྷཱཡ, ཝུཏྟམཱཙརིཡེཧིཔི;

མཧཱཝེཡྻཱཀརཎེཧི, ནིརུཏྟིནཡདསྶིབྷི.

‘‘ཡཾ ཏིཀཱལཾ ཏིཔུརིསཾ, ཀྲིཡཱཝཱཙི ཏིཀཱརཀཾ;

ཨཏིལིངྒཾ དྭིཝཙནཾ, ཏདཱཁྱཱཏནྟི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི.

ཨིདྷ བྷཱཝཀམྨེསུ ཨཏྟནོཔདུཔྤཏྟིཾ ཀེཙི ཨཀྑརཙིནྟཀཱ ཨཝསྶམིཙྪནྟཱིཏི ཏེསཾ མཏིཝིབྷཱཝནཏྠམམྷེཧི བྷཱཝཀམྨཱནཾ ཀྲིཡཱཔདཱནི ཨཏྟནོཔདཝསེནུདྡིཊྛཱནི ཙེཝ ནིདྡིཊྛཱནི ཙ. སབྦཱནིཔི པནེཏཱནི ཏིཀཱརཀཱནི ཀྲིཡཱཔདཱནི ཀྲིཡཱཔདམཱལམིཙྪཏཱ པརསྶཔདཏྟནོཔདཝསེན ཡོཛེཏབྦཱནི. པཱལི༹ཨཱདཱིསུ ཧི ཏིཀཱརཀཱནི ཀྲིཡཱཔདཱནི པརསྶཔདཏྟནོཔདཝསེན དྭིདྷཱ ཋིཏཱནི. སེཡྻཐིདཾ? བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི. སམཱདྷིཛ྄ཛྷཱནཀུསལཱ, ཝནྡནྟི ལོཀནཱཡཀཾ. མོནཾ ཝུཙྩཏི ཉཱཎཾ. ཨཏྠཱབྷིསམཡཱ དྷཱིརོ, པཎྜིཏོཏི པཝུཙྩཏི. ཀཐཾ པཊིཔནྣསྶ པུགྒལསྶ རཱུཔཾ ཝིབྷོཏི ཝིབྷཝིཡྻཏི. སོ ¶ པཧཱིཡིསྶཏི. པཎྜུཀམྦལེ ནིཀྑིཏྟཾ བྷཱསཏེ ཏཔཏེ. པཱུཛཀོ ལབྷཏེ པཱུཛཾ. པུཏྟཀཱམཱ ཐིཡོ ཡཱཙཾ, ལབྷནྟེ ཏཱདིསཾ སུཏཾ. ཨསིཏོ ཏཱདི ཝུཙྩཏེ སབྲཧྨཱ. ཨགྒིཛཱདི པུབྦེཝ བྷཱུཡཏེ. སོ པཧཱིཡེཐཱཔི ནོ པཧཱིཡེཐཱཏི ཨེཝཾ དྭིདྷཱ ཋིཏཱནི. ཨཏྲིདཾ པཱལི༹ཝཝཏྠཱནཾ –

ཏིཀཱརཀཱནི སབྦཱནི, ཀྲིཡཱཔདཱནི པཱཡཏོ;

པརསྶཔདཡོགེན, དིསྶནྟི པིཊཀཏྟཡེ.

ཨཏྟནོཔདཡུཏྟཱནི, ཙུཎྞིཡེསུ པདེསུ ཧི;

ཨཏཱིཝཔྤཱནི གཱཐཱསུ, པདཱནཱིཏི བཧཱུནི ཏུ.

གཱཐཱསུ ཙེཝིཏརཱནི, ཙུཎྞིཡེསུ པདེསུ ཙ;

སུབཧཱུནེཝ ཧུཏྭཱན, དིསྶནྟཱིཏི པཀཱསཡེ.

པདཱནཾ ནིདྡེསོ པནཏི ཨནྟིཨཱདཱིནཾ ཏེསཾ ཏེསཾ ཝཙནཱནམནུརཱུཔེན ཡོཛེཏབྦོ. ཨེཝཾ ཏིཀཱརཀཀྲིཡཱཔདཱནི སརཱུཔཏོ ཝཝཏྠཱནཏོ ནིདྡེསཏོ ཙ ཝེདིཏབྦཱནི.

ཨིདཱནི ནོཔསགྒཱཀམྨིཀཱདིཝསེན བྷཝཏིསྶ དྷཱཏུསྶ ཝིནིཙྪཡཾ ཝདཱམ –

ནོཔསགྒཱ ཨཀམྨཱ ཙ, སོཔསགྒཱ ཨཀམྨིཀཱ;

སོཔསགྒཱ སཀམྨཱ ཙ, ཨིཏི བྷཱུཏི ཝིབྷཱཝིཏཱ.

ཨིདཾ ཏུ ཝཙནཾ ‘‘དྷམྨ-བྷཱུཏོ བྷུཏྭཱ’’ཏིཨཱདིསུ;

པཏྟཱནུབྷཝནཏྠཾ མེ, ཝིཝཛྫེཏྭཱ ཨུདཱིརིཏཾ.

ཨེཏེན པན ཨཏྠེན, ནོཔསགྒསཀམྨིཀཾ;

གཧེཏྭཱ ཙཏུདྷཱ ཧོཏི, ཨིཏི ཉེཡྻཾ ཝིསེསཏོ.

ནོཔསགྒཱ ཨཀམྨཱ ཙ, སོཔསགྒཱ ཨཀམྨིཀཱ;

བྷཱུདྷཱཏུ ཀཱརིཏེ སནྟེ, ཨེཀཀམྨཱ བྷཝནྟི ཧི.

‘‘བྷཱཝེཏི ¶ ཀུསལཾ དྷམྨཾ, ཝིབྷཱཝེཏཱི’’ཏིམཱནིདྷ;

དསྶེཏབྦཱནི ཝིཉྙཱུཧི, སཱསནཉྙཱུཧི སཱསནེ.

སོཔསགྒཱ སཀམྨཱ ཏུ, ཀཱརིཏཔྤཙྩཡེ སཏི;

དྭིཀམྨཱཡེཝ ཧོཏཱིཏི, ཉཱཏབྦཾ ཝིཉྙུནཱ ཀཐཾ.

ཨབྷིབྷཱཝེནྟི པུརིསཱ, པུརིསེ པཱཎཛཱཏིཀཾ;

ཨནུབྷཱཝེཏི པུརིསོ, སམྤཏྟིཾ པུརིསཾ ཨིཏི.

ཨིདཾ སཀམྨཀཾ ནཱམ, ཨཀམྨཀམིདཾ ཨིཏི;

ཀཐམམྷེཧི ཉཱཏབྦཾ, ཝིཏྠཱརེན ཝདེཐ ནོ.

ཝིཏྠཱརེནེཝ ཀིཾ ཝཏྟུཾ, སཀྐོམི ཨེཀདེསཏོ;

ཀཐཡིསྶཱམི སཀྐཙྩཾ, ཝདཏོ མེ ནིབོདྷཐ.

ཨཱཁྱཱཏིཀཔདཾ ནཱམ, དུཝིདྷཾ སམུདཱིརིཏཾ;

སཀམྨཀམཀམྨཉྩ, ཨིཏི ཝིཉྙཱུ ཝིབྷཱཝཡེ.

ཏཏྲ ཡསྶ པཡོགམྷི, པདསྶ ཀཏྟུནཱ ཀྲིཡཱ;

ནིཔྥཱདིཏཱ ཝིནཱ ཀམྨཾ, ན ཧོཏི ཏཾ སཀམྨཀཾ.

‘‘པཙཏཱི’’ཏི ཧི ཝུཏྟེ ཏུ, ཡེན ཀེནཙི ཛནྟུནཱ;

ཨོདནཾ ཝཱ པནཉྙཾ ཝཱ, ཀིཉྩི ཝཏྠུནྟི ཉཱཡཏི.

ཡསྶ པན པཡོགམྷི, ཀམྨེན རཧིཏཱ ཀྲིཡཱ;

པདསྶ ཉཱཡཏེ ཨེཏཾ, ཨཀམྨཀནྟི ཏཱིརཡེ.

‘‘ཏིཊྛཏི དེཝདཏྟོ’’ཏི, ཝུཏྟེ ཀེནཙི ཛནྟུནཱ;

ཋཱནཾཝ བུདྡྷིཝིསཡོ, ཀམྨབྷཱུཏཾ ན ཀིཉྩིཔི.

སཀམྨཀཔདཾ ཏཏྠ, ཀཏྟཱརཾ ཀམྨམེཝ ཙ;

པཀཱསེཏི ཡཐཱཡོག-མིཏི ཝིཉྙཱུ ཝིབྷཱཝཡེ.

‘‘ཨོདནཾ པཙཏི པོསོ, ཨོདནོ པཙྩཏེ སཡཾ’’;

ཨིཙྩུདཱཧརཎཱ ཉེཡྻཱ, ཨཝུཏྟེཔི ཨཡཾ ནཡོ.

ཨཀམྨཀཔདཾ ¶ ནཱམ, ཀཏྟཱརཾ བྷཱཝམེཝ ཙ;

ཡཐཱརཧཾ པཀཱསེཏི, ཨིཏི དྷཱིརོཔལཀྑཡེ.

ཀཏྟཱརཾ ‘‘ཏིཊྛཏི’’ཙྩཏྲ, སཱུཙེཏི བྷཱཝནཱམཀཾ;

‘‘ཨུཔཊྛཱིཡཏི’’ ཨིཙྩཏྲ, ཨཝུཏྟེཔི ཨཡཾ ནཡོ.

ཨེཝཾ སཀམྨཀཱཀམྨཾ, ཉཏྭཱ ཡོཛེཡྻ བུདྡྷིམཱ;

ཏིཀམྨཀཉྩ ཛཱནེཡྻ, ཀརཱདོ ཀཱརིཏེ སཏི.

‘‘སུཝཎྞཾ ཀཊཀཾ པོསོ, ཀཱརེཏི པུརིས’’ནྟི ཙ;

‘‘པུརིསོ པུརིསེ གཱམཾ, རཐཾ ཝཱཧེཏི’’ཨིཙྩཔི.

ཨེཏྠ བྷཝཏིདྷཱཏུམྷི, ནཡོ ཨེསོ ན ལབྦྷཏི;

ཏསྨཱ དྭིཀམྨཀཉྙེཝ, པདམེཏྠ ཝིབྷཱཝིཏཾ.

ཨེདིསོ ཙ ནཡོ ནཱམ, པཱལི༹ཡཾ ཏུ ན དིསྶཏི;

ཨེཀཙྩཱནཾ མཏེནེཝ, མཡཱ ཨེཝཾ པཀཱསིཏོ.

ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཏམེནཾ རཱཛཱ, ཝིཝིདྷཱ ཀམྨཀཱརཎཱ;

ཀཱརཱཔེཏཱི’’ཏི ཡོ པཱཋོ, ནིདྡེསེ ཏཾ སུནིདྡིསེ.

‘‘མནུསྶེཧཱི’’ཏི ཨཱཧརིཏྭཱ, པཱཋསེསཾ སུམེདྷསོ;

‘‘སུནཁེཧིཔི ཁཱདཱཔེནྟི’’, ཨིཏི པཱཋསྶ དསྶནཱ.

ཨེཏཾ ནཡཾ ཝིདཱུ ཉཏྭཱ, ཡོཛེ པཱཋཱནུརཱུཔཏོ;

‘‘སུཝཎྞཾ ཀཊཀཾ པོསོ, ཀཱརེཏི པུརིསེནི’’ཏི.

ཝིཀརཎཔྤཙྩཡཱཝ, ཝུཏྟཱ ཨེཏྠ སརཱུཔཏོ;

སགཎེ སགཎེ ཏེསཾ, ཝུཏྟིཾ དཱིཔེཏུམེཝ ཙ.

‘‘ཨསྨིཾ གཎེ ཨཡཾ དྷཱཏུ, ཧོཏཱི’’ཏི ཏེཧི ཝིཉྙུནོ;

ཝིཉྙཱཔེཏུཉྩ ཨཉྙེཧི, ཉཱཔནཱ པཙྩཡེཧི ན.

ཏཐཱ ཧི བྷཱཝཀམྨེསུ, ཝིཧིཏོ པཙྩཡོ ཏུ ཡོ;

ཨཊྛཝིདྷེཔི དྷཱཏཱུནཾ, གཎསྨིཾ སམྤཝཏྟཏི.

བྷཱུདྷཱཏུཛེསུ ¶ རཱུཔེསུ, ཨསམྨོཧཱཡ སོཏུནཾ;

ནཱནཱཝིདྷོ ནཡོ ཨེཝཾ, མཡཱ ཨེཏྠ པཀཱསིཏོ.

ཡེ ལོཀེ ཨཔྤཡུཏྟཱ ཝིཝིདྷཝིཀརཎཱཁྱཱཏསདྡེསྭཚེཀཱ,

ཏེ པཏྭཱཁྱཱཏསདྡེ ཨཝིགཏཝིམཏཱི ཧོནྟི ཉཱཎཱིཔི ཏསྨཱ;

ཨཙྩནྟཉྙེཝ དྷཱིརོ སཔརཧིཏརཏོ སཱསནེ དལ༹ྷཔེམོ,

ཡོགཾ ཏེསཾ པཡོགེ པཊུཏརམཏིཏཾ པཏྠཡཱནོ ཀརེཡྻ.

ཨིཏི ནཝངྒེ སཱཊྛཀཐེ པིཊཀཏྟཡེ བྱཔྤཐགཏཱིསུ

ཝིཉྙཱུནཾ ཀོསལླཏྠཱཡ ཀཏེ སདྡནཱིཏིཔྤཀརཎེ

སཝིཀརཎཱཁྱཱཏཝིབྷཱགོ ནཱམ

པཋམོ པརིཙྪེདོ.

༢. བྷཝཏིཀྲིཡཱཔདམཱལཱཝིབྷཱག

ཨིཏོ པརཾ པཝཀྑཱམི, སོཏཱུནཾ མཏིཝཌྜྷནཾ;

ཀྲིཡཱཔདཀྐམཾ ནཱམ, ཝིབྷཏྟཱདཱིནི དཱིཔཡཾ.

ཏཏྲ ཨཱཁྱཱཏིཀསྶ ཀྲིཡཱལཀྑཎཏྟསཱུཙིཀཱ ཏྱཱདཡོ ཝིབྷཏྟིཡོ, ཏཱ ཨཊྛཝིདྷཱ ཝཏྟམཱནཱཔཉྩམཱིསཏྟམཱིཔརོཀྑཱཧིཡྻཏྟནཛྫཏནཱིབྷཝིསྶནྟཱི ཀཱལཱཏིཔཏྟིཝསེན.

ཏཏྠཏི ཨནྟི, སི ཐ, མི མ, ཏེ ཨནྟེ, སེ ཝ྄ཧེ, ཨེ མྷེ ཨིཙྩེཏཱ ཝཏྟམཱནཱཝིབྷཏྟིཡོ ནཱམ.

ཏུ ཨནྟུ, ཧི ཐ, མི མ, ཏཾ ཨནྟཾ, སུ ཝ྄ཧོ, ཨེ ཨཱམསེ ཨིཙྩེཏཱ པཉྩམཱིཝིབྷཏྟིཡོ ནཱམ.

ཨེཡྻ ¶ ཨེཡྻུཾ, ཨེཡྻཱསི ཨེཡྻཱཐ, ཨེཡྻཱམི ཨེཡྻཱམ, ཨེཐ ཨེརཾ, ཨེཐོ ཨེཡྻཱཝ྄ཧོ, ཨེཡྻཾ ཨེཡྻཱམྷེ ཨིཙྩེཏཱ སཏྟམཱིཝིབྷཏྟིཡོ ནཱམ.

ཨ ཨུ, ཨེ ཏྠ, ཨཾ མྷ, ཏྠ རེ, ཏྠོ ཝ྄ཧོ, ཨིཾ མྷེ ཨིཙྩེཏཱ པརོཀྑཱཝིབྷཏྟིཡོ ནཱམ.

ཨཱ ཨཱུ, ཨོ ཏྠ, ཨཾ མྷཱ, ཏྠ ཏྠུཾ, སེ ཝ྄ཧཾ, ཨིཾ མྷསེ ཨིཙྩེཏཱ ཧིཡྻཏྟནཱིཝིབྷཏྟིཡོ ནཱམ.

ཨཱི ཨུཾ, ཨོ ཏྠ, ཨིཾ མྷཱ, ཨཱ ཨཱུ, སེ ཝ྄ཧཾ, ཨཾ མྷེ ཨིཙྩེཏཱ ཨཛྫཏནཱིཝིབྷཏྟིཡོ ནཱམ.

སྶཏི སྶནྟི, སྶསི སྶཐ, སྶཱམི སྶཱམ, སྶཏེ སྶནྟེ, སྶསེ སྶཝ྄ཧེ, སྶཾ སྶཱམྷེ ཨིཙྩེཏཱ བྷཝིསྶནྟཱིཝིབྷཏྟིཡོ ནཱམ.

སྶཱ སྶཾསུ, སྶེ སྶཐ, སྶཾ སྶཱམྷཱ, སྶཐ སྶིསུ, སྶསེ སྶཝ྄ཧེ, སྶིཾ སྶཱམྷསེ ཨིཙྩེཏཱ ཀཱལཱཏིཔཏྟིཝིབྷཏྟིཡོ ནཱམ.

སབྦཱསམེཏཱསཾ ཝིབྷཏྟཱིནཾ ཡཱནི ཡཱནི པུབྦཀཱནི ཚ པདཱནི, ཏཱནི ཏཱནི པརསྶཔདཱནི ནཱམ. ཡཱནི ཡཱནི པན པརཱནི ཚ པདཱནི, ཏཱནི ཏཱནི ཨཏྟནོཔདཱནི ནཱམ. ཏཏྠ པརསྶཔདཱནི ཝཏྟམཱནཱ ཚ, པཉྩམིཡོ ཚ, སཏྟམིཡོ ཚ, པརོཀྑཱ ཚ, ཧིཡྻཏྟནིཡོ ཚ, ཨཛྫཏནིཡོ ཚ, བྷཝིསྶནྟིཡོ ཚ, ཀཱལཱཏིཔཏྟིཡོ ཚཱཏི ཨཊྛཙཏྟཱལཱིསཝིདྷཱནི ཧོནྟི, ཏཐཱ ཨིཏརཱནི, སབྦཱནི ཏཱནི པིཎྜིཏཱནི ཚནྣཝུཏིཝིདྷཱནི.

པརསྶཔདཱནམཏྟནོཔདཱནཉྩ དྭེ དྭེ པདཱནི པཋམམཛ྄ཛྷིམུཏྟམཔུརིསཱ ནཱམ. ཏེ ཝཏྟམཱནཱདཱིསུ ཙཏྟཱརོ ཙཏྟཱརོ, ཨཊྛནྣཾ ཝིབྷཏྟཱིནཾ ཝསེན དྭཏྟིཾས, པིཎྜིཏཱནི པརིམཱཎཱནེཝ.

དྭཱིསུ ¶ དྭཱིསུ པདེསུ པཋམཾ པཋམཾ ཨེཀཝཙནཾ, དུཏིཡཾ དུཏིཡཾ བཧུཝཙནཾ.

ཏཏྲ ཝཏྟམཱནཝིབྷཏྟཱིནནྟི ཨནྟི, སི ཐ, མི མ ཨིཙྩེཏཱནི པརསྶཔདཱནི. ཏེ ཨནྟེ, སེ ཝ྄ཧེ, ཨེ མྷེ ཨིཙྩེཏཱནི ཨཏྟནོཔདཱནི. པརསྶཔདཏྟནོཔདེསུཔིཏི ཨནྟི ཨིཏི པཋམཔུརིསཱ, སིཐ ཨིཏི མཛ྄ཛྷིམཔུརིསཱ, མི མ ཨིཏི ཨུཏྟམཔུརིསཱ, ཏེ ཨནྟེ ཨིཏི པཋམཔུརིསཱ, སེ ཝ྄ཧེ ཨིཏི མཛ྄ཛྷིམཔུརིསཱ, ཨེ མྷེ ཨིཏི ཨུཏྟམཔུརིསཱ.

པཋམམཛ྄ཛྷིམུཏྟམཔུརིསེསུཔི ཏི-ཨིཏི ཨེཀཝཙནཾ, ཨནྟི-ཨིཏི བཧུཝཙནནྟི ཨེཝཾ ཨེཀཝཙནབཧུཝཙནཱནི ཀམཏོ ཉེཡྻཱནི. ཨེཝཾ སེསཱསུ ཝིབྷཏྟཱིསུ པརསྶཔདཏྟནོཔདཔཋམམཛ྄ཛྷིམུཏྟམཔུརིསེཀཝཙནབཧུཝཙནཱནི ཉེཡྻཱནི.

ཏཏྠ ཝིབྷཏྟཱིཏི ཀེནཊྛེན ཝིབྷཏྟི? ཀཱལཱདིཝསེན དྷཱཏྭཏྠཾ ཝིབྷཛཏཱིཏི ཝིབྷཏྟི, སྱཱདཱིཧི ནཱམིཀཝིབྷཏྟཱིཧི སཧ སབྦསངྒཱཧཀཝསེན པན སཀཏྠཔརཏྠཱདིབྷེདེ ཨཏྠེ ཝིབྷཛཏཱིཏི ཝིབྷཏྟི, ཀམྨཱདཡོ ཝཱ ཀཱརཀེ ཨེཀཝཙནབཧུཝཙནཝསེན ཝིབྷཛཏཱིཏི ཝིབྷཏྟི, ཝིབྷཛིཏབྦཱ ཉཱཎེནཱཏིཔི ཝིབྷཏྟི, ཝིབྷཛནྟི ཨཏྠེ ཨེཏཱཡཱཏིཔི ཝིབྷཏྟི, ཨཐ ཝཱ སཏིཔི ཛིནསཱསནེ ཨཝིབྷཏྟིཀནིདྡེསེ སབྦེན སབྦཾ ཝིབྷཏྟཱིཧི ཝིནཱ ཨཏྠསྶཱ’ནིདྡིསིཏབྦཏོ ཝིསེསེན ཝིཝིདྷེན ཝཱ ཨཱཀཱརེན བྷཛནྟི སེཝནྟི ནཾ པཎྜིཏཱཏིཔི ཝིབྷཏྟི. ཏཏྠ ཨཝིབྷཏྟིཀནིདྡེསལཀྑཎཾ ཝདཱམ སཧ པཡོགནིདསྶནཱདཱིཧི.

ཨཝིབྷཏྟིཀནིདྡེསོ, ནཱམིཀེསུཔལབྦྷཏི;

ནཱཁྱཱཏེསཱུཏི ཝིཉྙེཡྻ-མིདམེཏྠ ནིདསྶནཾ.

ནིགྲོདྷོཝ མཧཱརུཀྑོ, ཐེར ཝཱདཱནམུཏྟམོ;

ཨནཱུནཾ ཨནདྷིཀཉྩ, ཀེཝལཾ ཛིནསཱསནཾ.

ཏཏྲ ¶ ཐེར-ཨིཏི ཨཝིབྷཏྟིཀོ ནིདྡེསོ, ཐེརཱནཾ ཨཡནྟི ཐེརོ. ཀོ སོ? ཝཱདོ. ཐེརཝཱདོ ཨཉྙེསཾ ཝཱདཱནཾ ཨུཏྟམོཏི ཨཡམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

‘‘ཀཱཡོ ཏེ སབྦ སོཝཎྞོ’’, ཨིཙྩཱདིམྷིཔི ནཱམིཀེ;

ཨཝིབྷཏྟིཀནིདྡེསོ, གཧེཏབྦོ ནཡཉྙུནཱ.

ཨཝིབྷཏྟིཀནིདྡེསོ, ནནྭཱཁྱཱཏེཔི དིསྶཏི;

‘‘བྷོ ཁཱད པིཝ’’ཨིཙྩཏྲ, ཝདེ ཡོ ཀོཙི ཙོདཀོ.

ཡདི ཨེཝཾ མཏེནསྶ, བྷཝེཡྻ ཨཝིབྷཏྟིཀཾ;

‘‘བྷིཀྑུ, བྷོ པུརིསི’’ཙྩཱདི, པདམྤི, ན ཧིདཾ ཏཐཱ.

‘‘བྷིཀྑུ, བྷོ པུརིསི’’ཙྩཱདི, སི ག ལོཔེན ཝུཙྩཏི;

ཏཐཱ ‘‘ཁཱདཱ’’ཏིཨཱདཱིནི, ཧི ལོཔེན པཝུཙྩརེ.

ཨེཝཾ ཨཝིབྷཏྟིཀནིདྡེསོ ཨཱཁྱཱཏེསུ ན ལབྦྷཏི, ནཱམེསུཡེཝ ལབྦྷཏི. ཏཏྲཱཔི ‘‘ཨཊྛ ཙ པུགྒལ དྷམྨདསཱ ཏེ’’ཏི ཨེཏྠ ཚནྡཝསེན པུགྒལ ཨིཏི རསྶཀརཎཾ དཊྛབྦཾ, ན ‘‘ཀཀུསནྡྷ ཀོཎཱགམནོ ཙ ཀསྶཔོ’’ཏི ཨེཏྠ ཀཀུསནྡྷ ཨིཏི ཨཝིབྷཏྟིཀནིདྡེསོ ཝིཡ ཨཝིབྷཏྟིཀནིདྡེསོ དཊྛབྦོ. ‘‘བྷིཀྑུ ནིསིནྣེ མཱཏུགཱམོ ཨུཔནིསིནྣོ ཝཱ ཧོཏི ཨུཔནིཔནྣོ ཝཱ’’ཏི ཨེཏྠ པན བྷིཀྑཱུཏི ཨིདཾ བྷིཀྑུམྷཱིཏི ཝཏྟབྦཏྠཏྟཱ བྷུམྨེ པཙྩཏྟནྟིཔི ཨདིཊྛཝིབྷཏྟིཀནིདྡེསོཏིཔི ཝཏྟུཾ ཡུཛྫཏི. ཏཏྠ པན ཚནྡཝསེན ཀཏརསྶཏྟཱ ཏཱནི པདཱནི ཨཝིབྷཏྟིཀནིདྡེསཔཀྑམྤི བྷཛནྟཱིཏི ཝཏྟུཾ ན ཡུཛྫཏི.

ཏཏྠ པརསྶཔདཱནཱིཏི པརསྶ ཨཏྠབྷཱུཏཱནི པདཱནི པརསྶཔདཱནི. ཨེཏྠུཏྟམཔུརིསེསུ ཨཏྟནོ ཨཏྠེསུཔི ཨཏྟནོཔདཝོཧཱརོ ན ཀརིཡཏི.

ཀིཉྩཱཔི ¶ ཨཏྟནོ ཨཏྠཱ, པུརིསཱ ཨུཏྟམཝ྄ཧཡཱ;

ཏཐཱཔི ཨིཏརེསཱན-མུསྶནྣཏྟཱཝ ཏབྦསཱ;

ཏབྦོཧཱརོ ཨིམེསཱནཾ, པོརཱཎེཧི ནིརོཔིཏོ.

ཨཏྟནོཔདཱནཱིཏི ཨཏྟནོ ཨཏྠབྷཱུཏཱནི པདཱནི ཨཏྟནོཔདཱནི. ཨེཏྠ པན པཋམམཛ྄ཛྷིམཔུརིསེསུ པརསྶཏྠེསུཔི པརསྶཔདཝོཧཱརོ ན ཀརིཡཏི.

པཋམམཛ྄ཛྷིམཱ ཙེཏེ, པརསྶཏྠཱ ཏཐཱཔི ཙ;

ཨིཏརེསཾ ནིརཱུལ༹ྷཏྟཱ, ཏབྦོཧཱརསྶ སཙྩཏོ.

ཨིམསྶ པནིམེསཱནཾ, པུབྦཝོཧཱརཏཱཡ ཙ;

ཏཐཱ སངྐརདོསསྶ, ཧརཎཏྠཱཡ སོ ཨཡཾ;

ཨཏྟནོཔདཝོཧཱརོ, ཨེསམཱརོཔིཏོ དྷུཝཾ.

པརསྶཔདསཉྙཱདི-སཉྙཱཡོ བཧུཀཱ ཨིདྷ;

པོརཱཎེཧི ཀཏཏྟཱཏཱ, སཉྙཱ པོརཱཎིཀཱ མཏཱ.

ཏསྨཱ ཨིདྷ པཋམཔུརིསཱདཱིནཾ ཏིཎྞཾ པུརིསཱནཾ ཝཙནཏྠཾ ན པརིཡེསཱམ. རཱུལ༹ྷིཡཱ ཧི པོརཱཎེཧི ཏྱཱདཱིནཾ པུརིསསཉྙཱ ཝིཧིཏཱ.

ཨེཀཝཙནབཧུཝཙནེསུ པན ཨེཀསྶཏྠསྶ ཝཙནཾ ཨེཀཝཙནཾ. བཧཱུནམཏྠཱནཾ ཝཙནཾ བཧུཝཙནཾ. ཨཐ ཝཱ བཧུཏྟེཔི སཏི སམུདཱཡཝསེན ཛཱཏིཝསེན ཝཱ ཙིཏྟེན སམྤིཎྜེཏྭཱ ཨེཀཱིཀཏསྶཏྠསྶ ཨེཀསྶ ཝིཡ ཝཙནམྤི ཨེཀཝཙནཾ, བཧུཏྟེ ནིསྶིཏསྶ ནིསྶཡཝོཧཱརེན ཝུཏྟསྶ ནིསྶཡཝསེན ཨེཀསྶ ཝིཡ ཝཙནམྤི ཨེཀཝཙནཾ, ཨེཀཏྟལཀྑཎེན བཝ྄ཧཏྠཱནཾ ཨེཀཝཙནཾ ཝིཡ ཝཙནམྤི ཨེཀཝཙནཾ. ཨབཧུཏྟེཔི སཏི ཨཏྟགརུཀཱརཱཔརིཙྪེདམཱཏིཀཱནུསནྡྷིནཡཔུཙྪཱསབྷཱགཔུཐུཙིཏྟ- སམཱཡོགཔུཐུཨཱརམྨཎཝསེན ཨེཀཏྠསྶ བཧཱུནཾ ཝིཡ ཝཙནཾ བཧུཝཙནཾ, ཏཐཱ ཡེ ཡེ བཧཝོ ཏནྣིཝཱསཏཾཔུཏྟསངྑཱཏསྶེཀསྶཏྠསྶ རཱུལ༹ྷཱིཝསེན བཧཱུནཾ ཝིཡ ཝཙནམྤི བཧུཝཙནཾ, ཨེཀསྶཏྠསྶ ཨཉྙེནཏྠེན ཨེཀཱབྷིདྷཱནཝསེན བཧཱུནཾ ¶ ཝིཡ ཝཙནམྤི བཧུཝཙནཾ, ཨེཀསྶཏྠསྶ ནིསྶིཏཝསེན བཧཱུནཾ ཝིཡ ཝཙནམྤི བཧུཝཙནཾ, ཨེཀསྶཏྠསྶ ཨཱརམྨཎབྷེདཀིཙྩབྷེདཝསེན བཧཱུནཾ ཝིཡ ཝཙནམྤི བཧུཝཙནཾ. ཨེཝམིམེཧི ཨཱཀཱརེཧི ཨེཀམྷི ཝཏྟབྦེ, ཨེཀམྷི ཝིཡ ཙ ཝཏྟབྦེ ཨེཀཝཙནཾ, བཧུམྷི ཝཏྟབྦེ, བཧུམྷི ཝིཡ ཙ ཝཏྟབྦེ བཧུཝཙནཾ ཧོཏཱིཏི དཊྛབྦཾ. པུཐུཝཙནཾ, ཨནེཀཝཙནནྟི ཙ ཨིམསྶེཝ ནཱམཾ.

ཝཙནེསུ ཨཡཾ ཨཏྠོ, ནཱམཱཁྱཱཏཝིབྷཏྟིནཾ;

ཝསེན ཨདྷིགནྟབྦོ, སཱསནཏྠགཝེསིནཱ.

ཏསྨཱ ཏདཏྠཝིཉྙཱཔནཏྠཾ ཨིདྷ ནཱམིཀཔཡོགེཧི སཧེཝཱཁྱཱཏཔཡོགེ པཝཀྑཱམ – ‘‘རཱཛཱ ཨཱགཙྪཏི, སཧཱཡོ མེ ཨཱགཙྪཏི, ཨེཀཾ ཙིཏྟ’’ མིཙྩེཝམཱདཡོ ཨེཀསྶཏྠསྶ ཨེཀཝཙནཔཡོགཱ. ‘‘རཱཛཱནོ ཨཱགཙྪནྟི, སཧཱཡཱ མེ ཨཱགཙྪནྟི, ན མེ དེསྶཱ ཨུབྷོ པུཏྟཱ, དྭེ ཏཱིཎི’’ ཨིཙྩེཝམཱདཡོ བཝ྄ཧཏྠཱནཾ བཧུཝཙནཔཡོགཱ.

‘‘སཱ སེནཱ མཧཏཱི ཨཱསི, བཧུཛྫནོ པསནྣོསི, སབྦོ ཏཾ ཛནོ ཨོཛིནཱཡཏུ, ཨིཏྠིགུམྦསྶ པཝརཱ, བུདྡྷསྶཱཧཾ ཝཏྠཡུགཾ ཨདཱསིཾ, དྭཡཾ ཝོ བྷིཀྑཝེ དེསེསྶཱམི, པེམཾ མཧནྟཾ རཏནཏྟཡསྶ, ཀརེ པསཱདཉྩ ནརོ ཨཝསྶཾ, བྷིཀྑུསངྒྷོ, བལཀཱཡོ, དེཝནིཀཱཡོ, ཨརིཡགཎོ’’- ཨིཙྩེཝམཱདཡོ, ‘‘དྭིཀཾ ཏིཀ’’མིཙྩཱདཡོ ཙ སམུདཱཡཝསེན བཝ྄ཧཏྠཱནཾ ཨེཀཝཙནཔཡོགཱ.

ཀཏྠཙི པན ཨཱིདིསེསུ ཋཱནེསུ བཧུཝཙནཔཡོགཱཔི དིསྶནྟི. ཏཐཱ ཧི ‘‘པཱུཛིཏཱ ཉཱཏིསངྒྷེཧི, དེཝཀཱཡཱ སམཱགཏཱ, སབྦེཏེ དེཝནིཀཱཡཱ, དྭེ དེཝསངྒྷཱ, ཏཱིཎི ¶ དུཀཱནི, ཙཏྟཱརི ནཝཀཱནི’’ ཨིཙྩེཝམཱདཡོ པཡོགཱཔི དིསྶནྟི. ཨིམེ ཨེཀཝཙནཝསེན ཝཏྟབྦསྶ སམུདཱཡསྶ བཧུསམུདཱཡཝསེན བཧུཝཙནཔཡོགཱཏི གཧེཏབྦཱ, སངྒཡ྄ཧམཱནཱ ཙ བཝ྄ཧཏྠབཧུཝཙནེ སངྒཧཾ གཙྪནྟི ཝིསུཾཡེཝ ཝཱ, ཏསྨཱ བཧུསམུདཱཡཱཔེཀྑབཧུཝཙནནྟི ཨེཏེསཾ ནཱམཾ ཝེདིཏབྦཾ.

‘‘པཱཎཾ ན ཧནེ, སསྶོ སམྤཛྫཏི’’ ཨིཙྩེཝམཱདཡོ ཛཱཏིཝསེན བཝ྄ཧཏྠཱནཾ ཨེཀཝཙནཔཡོགཱ, ཏབྦྷཱཝསཱམཉྙེན བཝ྄ཧཏྠཱནཾ ཨེཀཝཙནཔཡོགཱཏིཔི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི.

‘‘ནཱགཾ རཊྛསྶ པཱུཛིཏཾ, སཱཝཏྠཱི སདྡྷཱ ཨཧོསི པསནྣཱ’’ ཨིཙྩེཝམཱདཡོ ནིསྶཡཝསེན པཝཏྟཱནཾ ནིསྶཡཝོཧཱརེན ཝུཏྟཱནམེཀཝཙནཔཡོགཱ.

‘‘ཏིལཀྑཎཾ, ཀུསལཱཀུསལཾ, ཝིཉྙཱཎཔཙྩཡཱ ནཱམརཱུཔཾ, ནཱམརཱུཔཔཙྩཡཱ སལཱ༹ཡཏནཾ, དྷམྨཝིནཡོ, ཙིཏྟསེནོ ཙ གནྡྷབྦོ, ནཏིཡཱ ཨསཏི ཨཱགཏིགཏི ན ཧོཏི, ཨཱགཏིགཏིཡཱ ཨསཏི ཙུཏཱུཔཔཱཏོ ན ཧོཏི’’ ཨིཙྩེཝམཱདཡོ ཨེཀཏྟལཀྑཎེ བཝ྄ཧཏྠཱནཾ ཨེཀཝཙནཔཡོགཱ.

‘‘ཨེཝཾ མཡཾ གཎྷཱམ, ཨམྷཱཀཾ པཀཏི, པདྷཱནནྟི ཁོ མེགྷིཡ ཝདམཱནཾ ཀིནྟི ཝདེཡྻཱམ’’ ཨིཙྩེཝམཱདཡོ ཨེཀསྶཏྠསྶ ཨཏྟཝསེན བཧུཝཙནཔཡོགཱ.

‘‘ཏེ མནུསྶཱ ཏཾ བྷིཀྑུཾ ཨེཏདཝོཙུཾ ‘བྷུཉྫཐ བྷནྟེ’ཏི, ཨཧཾ མནུསྶེསུ མནུསྶབྷཱུཏཱ, ཨབྦྷཱགཏཱནཱ’སནཀཾ ཨདཱསིཾ’’ ཨིཙྩེཝམཱདཡོ ཨེཀསྶཏྠསྶ གརུཀཱརཝསེན བཧུཝཙནཔཡོགཱ.

‘‘ཨཔྤཙྩཡཱ ¶ དྷམྨཱ, ཨསངྑཏཱ དྷམྨཱ’’ ཨིཙྩེཝམཱདཡོ ཨེཀསྶཏྠསྶ ཨཔརིཙྪེདཝསེན བཧུཝཙནཔཡོགཱ, ཨནིཡམིཏསངྑཱཝསེན བཧུཝཙནཔཡོགཱ ཝཱ.

ཀེཙི པན ‘‘དེསནཱསོཏཔཱཏཝསེན བཧུཝཙནཔཡོགཱ’’ཏིཔི ཝདནྟི, ཏཾ ན གཧེཏབྦཾ. ན ཧི ཏཐཱགཏོ སཏིསམྤཛཉྙརཧིཏོ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཡུཏྟི ཙ ན དིསྶཏི ‘‘མཱཏིཀཱཡཾ པུཙྪཱཡཾ ཝིསྶཛྫནེ ཙཱཏི ཏཱིསུཔི ཋཱནེསུ ཨཔྤཙྩཡཱདིདྷམྨེ དེསེནྟོ སཏྠཱ པུནཔྤུནཾ བཧུཝཙནཝསེན དེསནཱསོཏེ པཏིཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེཏཱི’’ཏི.

‘‘ཀཏམེ དྷམྨཱ ཨཔྤཙྩཡཱ’’ ཨིཙྩེཝམཱདཡོ ཨེཀསྶཏྠསྶ མཱཏིཀཱནུསནྡྷིནཡེན བཧུཝཙནཔཡོགཱ.

‘‘ཨིམེ དྷམྨཱ ཨཔྤཙྩཡཱ’’ ཨིཙྩེཝམཱདཡོ ཨེཀསྶཏྠསྶ པུཙྪཱནུསནྡྷིནཡེན བཧུཝཙནཔཡོགཱ.

‘‘ཀཏམེ དྷམྨཱ ནོ པརཱམཱསཱ, ཏེ དྷམྨེ ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསཱ ཀུསལཱཀུསལཱབྱཱཀཏཱ དྷམྨཱ’’ ཨིཙྩེཝམཱདཡོ ཨེཀསྶཏྠསྶ པུཙྪཱསབྷཱགེན བཧུཝཙནཔཡོགཱ.

‘‘ཨཏྠི བྷིཀྑཝེ ཨཉྙེཝ དྷམྨཱ གམྦྷཱིརཱ དུདྡསཱ དུརནུབོདྷཱ སནྟཱ པཎཱིཏཱ ཨཏཀྐཱཝཙརཱ ནིཔུཎཱ པཎྜིཏཝེདནཱིཡཱ, ཡེ ཏཐཱགཏོ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདེཏཱི’’ཏི ཨཡམེཀསྶཏྠསྶ པུཐུཙིཏྟསམཱཡོགཔུཐུཨཱརམྨཎཝསེན བཧུཝཙནཔཡོགོ.

‘‘ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཀྐེསུ ཝིཧརཏི ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ མཧཱཝནེ,

སནྟི ¶ པུཏྟཱ ཝིདེཧཱནཾ, དཱིགྷཱཝུ རཊྛཝཌྜྷནོ;

ཏེ རཛྫཾ ཀཱརཡིསྶནྟི, མིཐིལཱཡཾ པཛཱཔཏི’’ –

ཨིཙྩེཝམཱདཡོ སདྡཱ ཡེ ཡེ བཧཝོ, ཏནྣིཝཱསཏཾཔུཏྟསངྑཱཏསྶེཀཏྠསྶ རཱུལ༹ྷཱིཝསེན བཧུཝཙནཔཡོགཱ.

‘‘སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནེ ཨཱམནྟེསི ‘གཙྪཐ ཏུམྷེ སཱརིཔུཏྟཱ ཀཱིཊཱགིརིཾ གནྟྭཱ ཨསྶཛིཔུནབྦསུཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཀཱིཊཱགིརིསྨཱ པབྦཱཛནཱིཡཀམྨཾ ཀརོཐ, ཏུམྷཱཀཾ ཨེཏེ སདྡྷིཝིཧཱརིནོ’ཏི’’, ‘‘ཀཙྩི ཝོ ཀུལཔུཏྟཱ, ཨེཐ བྱགྒྷཱ ནིཝཏྟཝ྄ཧོ’’ ཨིཙྩེཝམཱདཡོ ཨེཀསྶཏྠསྶ ཨཉྙེནཏྠེན ཨེཀཱབྷིདྷཱནཝསེན བཧུཝཙནཔཡོགཱ.

‘‘མཉྩཱ ཨུཀྐུཊྛིཾ ཀརོནྟི’’ ཨིཙྩེཝམཱདཡོ ཨེཀསྶཏྠསྶ ནིསྶིཏཝསེན བཧུཝཙནཔཡོགཱ.

‘‘ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ’’ཏི ཨཡམཱརམྨཎབྷེདེན ཨེཀསྶཏྠསྶ བཧུཝཙནཔཡོགོ.

‘‘ཙཏྟཱརོ སམྨཔྤདྷཱནཱ’’ཏི ཨཡཾ པན ཀིཙྩབྷེདེན ཨེཀསྶཏྠསྶ བཧུཝཙནཔཡོགོ.

ཏཏྠ ཨེཀཏྠེཀཝཙནཾ, སམུདཱཡཱཔེཀྑེཀཝཙནཾ, ཛཱཏྱཱཔེཀྑེཀཝཙནཾ, ཏནྣིསྶཡཱཔེཀྑེཀཝཙནཾ, ཨེཀཏྟལཀྑཎེཀཝཙནནྟི པཉྩཝིདྷཾ ཨེཀཝཙནཾ བྷཝཏི. ཨེཏྠ པན ཛཱཏྱཱཔེཀྑེཀཝཙནཾ ཨཏྠཏོ སཱམཉྙཱཔེཀྑེཀཝཙནམེཝཱཏི དཊྛབྦཾ.

བཝ྄ཧཏྠབཧུཝཙནཾ, བཧུསམུདཱཡཱཔེཀྑབཧུཝཙནཾ, ཨཏྟབཧུཝཙནཾ, གརུཀཱརབཧུཝཙནཾ, ཨཔརིཙྪེདབཧུཝཙནཾ, མཱཏིཀཱནུསནྡྷིནཡབཧུཝཙནཾ, པུཙྪཱནུསནྡྷིནཡབཧུཝཙནཾ, པུཙྪཱསབྷཱགབཧུཝཙནཾ, པུཐུཙིཏྟསམཱཡོགཔུཐུཨཱརམྨཎབཧུཝཙནཾ, ཏནྣིཝཱསབཧུཝཙནཾ, ཏཾཔུཏྟབཧུཝཙནཾ, ཨེཀཱབྷིདྷཱནབཧུཝཙནཾ, ཏནྣིསྶིཏཱཔེཀྑབཧུཝཙནཾ ¶ , ཨཱརམྨཎབྷེདབཧུཝཙནཾ, ཀིཙྩབྷེདབཧུཝཙནནྟི པནྣརསཝིདྷཾ བཧུཝཙནཾ བྷཝཏི. ཨིཙྩེཝཾ ཝཱིསདྷཱ སབྦཱནི ཨེཀཝཙནབཧུཝཙནཱནི སངྒཧིཏཱནི. ཨཏྲིདཾ པཱལི༹ཝཝཏྠཱནཾ –

ཨེཀཏྠེ དེཀཝཙན-ཉྩིཏརསྨིཏརམྤི ཙ;

སམུདཱཡཛཱཏིཨེཀཏྟ-ལཀྑཎེཀཝཙོཔི ཙ;

སཱཊྛཀཐེ པིཊཀམྷི, པཱཋེ པཱཡེན དིསྶརེ.

གརུམྷི ཙཏྟནེཀསྨིཾ, བཧུཝཙནཀཾ པན;

པཱལི༹ཡཾ ཨཔྤཀཾ ཨཊྛ-ཀཐཱཊཱིཀཱསུ ཏཾ བཧུཾ.

ཏཐཱ ཧི བཧུཀཾ དེཀ-ཝཙནཾཡེཝ པཱལི༹ཡཾ;

གརུམྷི ཙཏྟནེཀསྨིཾ, ཨིདམེཏྠ ནིདསྶནཾ.

‘‘ནམོ ཏེ པུརིསཱཛཉྙ, ནམོ ཏེ པུརིསུཏྟམ;

ཏཝ སཱསནམཱགམྨ, པཏྟོམྷི ཨམཏཾ པདཾ’’.

ཨིཙྩེཝམཱདཡོ པཱཋཱ, བཧུདྷཱ ཛིནསཱསནེ;

དིསྶནྟཱིཏི ཝིཛཱནེཡྻ, ཝིདྭཱ ཨཀྑརཙིནྟཀོ.

སཱཏིསཡཾ གརུཀཱརཱ-རཧསྶཱཔི མཧེསིནོ;

ཨེཀཝཙནཡོགེན, ནིདྡེསོ དིསྶཏེ ཡཏོ.

ཏཏོ ཝོཧཱརཀུསལོ, ཀརེཡྻཏྠཱནུརཱུཔཏོ;

ཨེཀཝཙནཡོགཾ ཝཱ, ཨིཏརཾ ཝཱ སུམེདྷསོ.

པཱཡེན ཏནྣིཝཱསམྷི, བཧུཝཙནཀཾ ཋིཏཾ;

ཏཾཔུཏྟེ ཨཔྤཀཾ ཏནྣི-སྶཡེཀཝཙནམྤི ཙ.

པུཐུཙིཏྟཱཔརིཙྪེད-མཱཏིཀཱསནྡྷིཨཱདིསུ;

བཧུཝཙནཀཉྩཱཔི, ཨཔྤཀནྟི པཀཱསཡེ.

ཨེཀཱབྷིདྷཱནཏོ ཀིཙྩཱ, ཏཐཱ གོཙརཏོཔི ཙ;

བཧུཝཙནཀཾ ཏནྣི-སྶིཏཱཔེཀྑཉྩ ཨཔྤཀཾ.

ཨིཙྩེཝཾ ¶ སཔྤཡོགཾ ཏུ, ཉཏྭཱན ཝཙནདྭཡཾ;

ཀཱཏབྦོ པན ཝོཧཱརོ, ཡཐཱཔཱལི༹ ཝིབྷཱཝིནཱ.

ཨིདཱནི ཀཱལཱདིཝསེན ཨཱཁྱཱཏཔྤཝཏྟིཾ དཱིཔཡིསྶཱམ – ཀཱལཀཱརཀཔུརིསཔརིདཱིཔཀཾ ཀྲིཡཱལཀྑཎཾ ཨཱཁྱཱཏིཀཾ. ཏཏྲ ཀཱལནྟི ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཝསེན ཏཡོ ཀཱལཱ, ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཱཎཏྟིཔརིཀཔྤཀཱལཱཏིཔཏྟིཝསེན པན ཚ, ཏེ ཨེཀེཀཱ ཏིཔུརིསཀཱ.

ཝུཏྟཔྤཀཱརཀཱལེསུ, ཡདིདཾ ཝཏྟཏེ ཡཏོ;

ཨཱཁྱཱཏིཀཾ ཏཏོ ཏསྶ, ཀཱལདཱིཔནཏཱ མཏཱ.

ཀཱརཀནྟི ཀམྨཀཏྟུབྷཱཝཱ. ཏེ ཧི ཨུཔཙཱརམུཁྱསབྷཱཝཝསེན ཀརོནྟི ཀརཎནྟི ཙ ‘‘ཀཱརཀཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཏེཝ ཡཐཱཀྐམཾ ཀྲིཡཱནིམིཏྟ ཏཾསཱདྷཀ ཏཾསབྷཱཝཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཀམྨཾ ཀཏྟཱ ཙ བྷཱཝོ ཙ, ཨིཙྩེཝཾ ཀཱརཀཱ ཏིདྷཱ;

ཝིབྷཏྟིཔཙྩཡཱ ཨེཏྠ, ཝུཏྟཱ ནཱཉྙཏྲ སཙྩཏོ.

‘‘པརིབྷཝིཡྻཏི’’ཙྩཱདཱི, ཀམྨེ སིཛ྄ཛྷནྟི ཀཱརཀེ;

‘‘སམྦྷཝཏཱི’’ཏིཨཱདཱིནི, སིཛ྄ཛྷརེ ཀཏྟུཀཱརཀེ.

‘‘ཝིབྷཝིཡྻཏི’’ཨིཙྩཱདཱི, བྷཱཝེ སིཛ྄ཛྷནྟི ཀཱརཀེ;

ཏིཝིདྷེསྭེཝམེཏེསུ, ཝིབྷཏྟིཔཙྩཡཱ མཏཱ.

ཀཱརཀཏྟཡམུཏྟཾ ཡཾ, ཨཱཁྱཱཏཾ ནཏྠི སབྦསོ;

ཏསྨཱ ཏདྡཱིཔནཏྟམྤི, ཏསྶཱཁྱཱཏསྶ བྷཱསིཏཾ.

ཀཱརཀཏྟཾ ཏུ བྷཱཝསྶ, སཙེཔི ན སམཱིརིཏཾ;

ཀཱརཀལཀྑཎེ ཏེན, བྷཱཝེན ཙ ཨཝཏྠུནཱ.

ཀྲིཡཱནིཔྥཏྟི ¶ ནཏྠཱིཏི, ཡུཏྟིཏོཔི ཙ ནཏྠི ཏཾ;

ཏཐཱཔཱཁྱཱཏིཀེ ཏསྶ, ཏབྦོཧཱརོ ནིརུཏྟིཡཾ;

པཏིཊྛིཏནཡོཝཱཏི, མནྟྭཱ ཨམྷེཧི བྷཱསིཏོ.

པུརིསོཏི ཨེཀཝཙནབཧུཝཙནཀཱ པཋམམཛ྄ཛྷིམུཏྟམཔུརིསཱ. ཏཏྠ པཋམཔུརིསོ ཨཱཁྱཱཏཔདེན ཏུལྱཱདྷིཀརཎེ སཱདྷཀཝཱཙཀེ ཝཱ ཀམྨཝཱཙཀེ ཝཱ ཏུམྷཱ’མྷསདྡཝཛྫིཏེ པཙྩཏྟཝཙནབྷཱུཏེ ནཱམམྷི ‘‘ཨབྷིནཱིཧཱརོ སམིཛ྄ཛྷཏི, བོདྷི ཝུཙྩཏི ཙཏཱུསུ མགྒེསུཉཱཎ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཝིཡ པཡུཛྫམཱནེཔི, ཏཊྛཱནིཡཏྟེ སཏི ‘‘བྷཱསཏི ཝཱ ཀརོཏི ཝཱ, པཱིལི༹ཡཀྑོཏི མཾ ཝིདཱུ, ཝུཙྩཏཱིཏི ཝཙན’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཝིཡ ཨཔྤཡུཛྫམཱནེཔི སབྦདྷཱཏཱུཧི པརོ ཧོཏི. ཀཏྠཙི པན པཱལི༹པྤདེསེ ནཱམསྶ ཨཔྤཡུཏྟཏྟཱ པཋམཔུརིསཔཡོགཏྠོ དུརནུབོདྷོ བྷཝཏི, ཡཐཱ ‘‘དུཀྑཾ ཏེ ཝེདཡིསྶཱམི, ཏཏྠ ཨསྶཱསཡནྟུ མ’’ནྟི. ཏཐཱ ཧི ཨེཏྠ ‘‘པཱདཱ’’ཏི པཱཋསེསོ, ཏསྨིཾ དུཀྑསཱསནཱརོཙནེ ཝཏྟུཾ ཨཝིསཧནཝསེན ཀིལམནྟཾ མཾ དེཝསྶ ཨུབྷོ པཱདཱ ཨསྶཱསེནྟུ, ཝིསྶཊྛོ ཀཐེཧཱིཏི མཾ ཝདཐཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ ཙ བྷཝཏི.

ཨདྷིཔྤཱཡོ སུདུབྦོདྷོ, ཡསྨཱ ཝིཛྫཏི པཱལི༹ཡཾ;

ཏསྨཱ ཨུཔཊྛཧཾ གཎྷེ, གརུཾ གརུམཏཾ ཝིདཱུ.

ཏཏྲིམཱནི བྷཱུདྷཱཏཱདྷིཀཱརཏྟཱ བྷཱུདྷཱཏུཝསེན ནིདསྶནཔདཱནི. སོ པརིབྷཝཏི, ཏེ པརིབྷཝནྟི, པརིབྷཝཏི, པརིབྷཝནྟི. སཔཏྟོ ཨབྷིབྷཝིཡཏེ, སབྦཱ ཝིཏྱཱ’ནུབྷཱུཡཏེ, ཨབྷིབྷཝིཡཏེ, ཨནུབྷཱུཡཏེཏི. ཡཏྠ སཏིཔི ནཱམསྶ སཱདྷཀཝཱཙཀཏྟེ ཨཔཙྩཏྟཝཙནཏྟཱ ཨཱཁྱཱཏཔདེན ཏུལྱཱདྷིཀརཎཏཱ ན ལབྦྷཏི, ཏཏྠ ཀམྨཝཱཙཀཾ པཙྩཏྟཝཙནབྷཱུཏཾ ཏུལྱཱདྷིཀརཎཔདཾ པཊིཙྩ པཋམཔུརིསཱདཡོ ཏཡོ ལབྦྷནྟི. ཏཾ ¶ ཡཐཱ? པརིབྷཝིཡྻཏེ པུརིསོ དེཝདཏྟེན, པརིབྷཝིཡྻསེ ཏྭཾ དེཝདཏྟེན, པརིབྷཝིཡྻམྷེ མཡཾ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི. ཨེཏྠ པནིདཾ ཝཙནཾ ན ཝཏྟབྦཾ ‘‘ནིནྡནྟི ཏུཎྷིམཱསིན’ནྟིཨཱདཱིསུ སཏིཔི ནཱམསྶ ཀམྨཝཱཙཀཏྟེ ཨཔཙྩཏྟཝཙནཏྟཱ ཨཱཁྱཱཏཔདེན ཏུལྱཱདྷིཀརཎཏཱ ན ལབྦྷཏཱིཏི པཋམཔུརིསུཔྤཏྟི ན སིཡཱ’’ཏི. ཀསྨཱཏི ཙེ? ‘‘ནིནྡནྟི ཏུཎྷིམཱསིན’’ནྟིཨཱདཱིསུ ‘‘ཛནཱ’’ཏི ཨཛ྄ཛྷཱཧརིཏབྦསྶ སཱདྷཀཝཱཙཀསྶ ནཱམསྶ སདྡྷིམཱཁྱཱཏཔདེན ཏུལྱཱདྷིཀརཎབྷཱཝསྶ ཨིཙྪིཏཏྟཱ. ཨེཝམུཏྟརཏྲཱཔི ནཡོ.

མཛ྄ཛྷིམཔུརིསོ ཨཱཁྱཱཏཔདེན ཏུལྱཱདྷིཀརཎེ སཱདྷཀཝཱཙཀེ ཝཱ ཀམྨཝཱཙཀེ ཝཱ པཙྩཏྟཝཙནབྷཱུཏེ ཏུམྷསདྡེ པཡུཛྫམཱནེཔི, ཏཊྛཱནིཡཏྟེ སཏི ཨཔྤཡུཛྫམཱནེཔི སབྦདྷཱཏཱུཧི པརོ ཧོཏི. ཏྭཾ ཨཏིབྷཝསི, ཏུམྷེ ཨཏིབྷཝཐ, ཨཏིབྷཝསི, ཨཏིབྷཝཐ. ཏྭཾ པརིབྷཝིཡསེ དེཝདཏྟེན, ཏུམྷེ པརིབྷཝིཡཝ྄ཧེ. ཡཏྠ སཏིཔི ཏུམྷསདྡསྶ སཱདྷཀཝཱཙཀཏྟེ ཨཔཙྩཏྟཝཙནཏྟཱ ཨཱཁྱཱཏཔདེན ཏུལྱཱདྷིཀརཎཏཱ ན ལབྦྷཏི, ན ཏཏྠ མཛ྄ཛྷིམཔུརིསོ ཧོཏི. ཨིཏརེ པན དྭེ ཧོནྟི ཀམྨཝཱཙཀཾ པཙྩཏྟཝཙནབྷཱུཏཾ ཏུལྱཱདྷིཀརཎཔདཾ པཊིཙྩ. ཏཾ ཡཐཱ? ཏཡཱ ཨབྷིབྷཝིཡཏེ སཔཏྟོ, ཏཡཱ ཨབྷིབྷཝིཡེ ཨཧཾ.

ཨུཏྟམཔུརིསོ ཨཱཁྱཱཏཔདེན ཏུལྱཱདྷིཀརཎེ སཱདྷཀཝཱཙཀེ ཝཱ ཀམྨཝཱཙཀེ ཝཱ པཙྩཏྟཝཙནབྷཱུཏེ ཨམྷསདྡེ པཡུཛྫམཱནེཔི, ཏཊྛཱནིཡཏྟེ སཏི ཨཔྤཡུཛྫམཱནེཔི སབྦདྷཱཏཱུཧི པརོ ཧོཏི. ཨཧཾ པརིབྷཝཱམི, མཡཾ པརིབྷཝཱམ, པརིབྷཝཱམི, པརིབྷཝཱམ. ཨཧཾ པརིབྷཝིཡྻཱམི ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི, མཡཾ པརིབྷཝིཡྻཱམ, པརིབྷཝིཡྻཱམི, པརིབྷཝིཡྻཱམ. ཡཏྠ སཏིཔི ཨམྷསདྡསྶ སཱདྷཀཝཱཙཀཏྟེ ཨཔཙྩཏྟཝཙནཏྟཱ ཨཱཁྱཱཏཔདེན ཏུལྱཱདྷིཀརཎཏཱ ན ལབྦྷཏི, ན ཏཏྠ ¶ ཨུཏྟམཔུརིསོ ཧོཏི. ཨིཏརེ པན དྭེ ཧོནྟི ཀམྨཝཱཙཀཾ པཙྩཏྟཝཙནབྷཱུཏཾ ཏུལྱཱདྷིཀརཎཔདཾ པཊིཙྩ. ཏཾ ཡཐཱ? མཡཱ ཨནུབྷཝིཡཏེ སམྤཏྟི, མཡཱ ཨབྷིབྷཝིཡསེ ཏྭཾ. ཨེཝཾ ཡཏྠ ཡཏྠ སཱདྷཀཝཱཙཀཱནཾ ཝཱ ཀམྨཝཱཙཀཱནཾ ཝཱ ནཱམཱདཱིནཾ པཙྩཏྟཝཙནབྷཱུཏཱནཾ ཨཱཁྱཱཏཔདེཧི ཏུལྱཱདྷིཀརཎཏྟེ ལདྡྷེ ཏཏྠ ཏཏྠ པཋམཔུརིསཱདཡོ ལབྦྷནྟི, ཏསྨཱ ནཱམཱདཱིནཾ པཙྩཏྟཝཙནབྷཱུཏཱནཾ ཏུལྱཱདྷིཀརཎབྷཱཝོཡེཝ པཋམཔུརིསཱདཱིནམུཔྤཏྟིཡཱ ཀཱརཎཾ.

དྭིནྣཾ ཏིཎྞཾ ཝཱ པུརིསཱནམེཀཱབྷིདྷཱནེ པརོ པུརིསོ གཧེཏབྦོ. ཨེཏྠ ཨེཀཱབྷིདྷཱནཾ ནཱམ ཨེཀཏོ ཨབྷིདྷཱནཾ ཨེཀཀཱལཱབྷིདྷཱནཉྩ. ཏཉྩ ཁོ ཙསདྡཔཡོགེཡེཝ, ཨཙསདྡཔཡོགེ བྷིནྣཀཱལཱབྷིདྷཱནེ ཏགྒཧཎཱབྷཱཝཏོ. ‘‘ཏུམྷེ ཨཏྠཀུསལཱ བྷཝཐ, མཡམཏྠཀུསལཱ བྷཝཱམ’’ ཨིཙྩེཝམཱདཡོ ཏཔྤཡོགཱ. ཏཏྠ ཏུམྷེ ཨཏྠཀུསལཱ བྷཝཐ – ཨིཙྩེཏསྨིཾ ཝོཧཱརེ ‘‘སོ ཙ ཨཏྠཀུསལོ བྷཝཏི, ཏྭཉྩ ཨཏྠཀུསལོ བྷཝསི, ཏུམྷེ ཨཏྠཀུསལཱ བྷཝཐཱ’’ཏི ཨེཝཾ དྭིནྣམེཀཱབྷིདྷཱནེ པརོ པུརིསོ གཧེཏབྦོ. ‘‘མཡམཏྠཀུསལཱ བྷཝཱམ’’ ཨིཙྩེཏསྨིཾ པན ‘‘སོ ཙ ཨཏྠཀུསལོ བྷཝཏི, ཨཧཉྩ ཨཏྠཀུསལོ བྷཝཱམི, མཡམཏྠཀུསལཱ བྷཝཱམཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཏྭཉྩ ཨཏྠཀུསལོ བྷཝསི, ཨཧཉྩ ཨཏྠཀུསལོ བྷཝཱམི, མཡམཏྠཀུསལཱ བྷཝཱམཱ’’ཏི ཝཱ ཨེཝམྤི དྭིནྣམེཀཱབྷིདྷཱནེ པརོ པུརིསོ གཧེཏབྦོ. ‘‘སོ ཙ ཨཏྠཀུསལོ བྷཝཏི, ཏྭཉྩ ཨཏྠཀུསལོ བྷཝསི, ཨཧཉྩ ཨཏྠཀུསལོ བྷཝཱམི, མཡམཏྠཀུསལཱ བྷཝཱམཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘སོ ཙ ཨཏྠཀུསལོ བྷཝཏི, ཏེ ཙ ཨཏྠཀུསལཱ བྷཝནྟི, ཏྭཉྩ ཨཏྠཀུསལོ བྷཝསི, ཏུམྷེ ཙ ཨཏྠཀུསལཱ བྷཝཐ, ཨཧཉྩ ཨཏྠཀུསལོ བྷཝཱམི, མཡམཏྠཀུསལཱ བྷཝཱམཱ’’ཏི ཝཱ ཨེཝཾ ཏིཎྞམེཀཱབྷིདྷཱནེ པརོ པུརིསོ གཧེཏབྦོ.

ཨཔརོཔི ¶ ཨཏྠནཡོ ཝུཙྩཏི – ‘‘ཏྭཉྩ ཨཏྠཀུསལོ བྷཝསི, སོ ཙ ཨཏྠཀུསལོ བྷཝཏི, ཏུམྷེ ཨཏྠཀུསལཱ བྷཝཐཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨཧཉྩ ཨཏྠཀུསལོ བྷཝཱམི, སོ ཙ ཨཏྠཀུསལོ བྷཝཏི, མཡམཏྠཀུསལཱ བྷཝཱམཱ’’ཏི ཝཱ ཨིམིནཱ ནཡེན ཨནེཀཔྤབྷེདོ ཨཏྠནཡོ. ཨེཝཾ སེསཱསུ ཝིབྷཏྟཱིསུ པཉྩམཱིསཏྟམིཡཱདཱིསུ པརོཔུརིསོ གཧེཏབྦོ. སབྦེསུ ཙ ཀྲིཡཱཔདེསུ བཝ྄ཧཏྠཝཱཙཀེསུ བཧུཝཙནནྟེསུ, ན པན བཧུཝཙནནྟེསུཔི ཨེཀསྶཏྟནོ ཝཱཙཀེསུ གརུཀཱཏབྦསྶེཀསྶཏྠསྶ ཝཱཙཀེསུ ཙ ཀྲིཡཱཔདེསུ. ཨེཏྠ ཙོདནཱསནྡཱིཔནིཡོ ཨིམཱ གཱཐཱ –

‘‘ཏྭཉྩ བྷཝསི སོ ཙཱཔི, བྷཝཏི’’ཙྩཱདིབྷཱསནེ;

‘‘ཏུམྷེ བྷཝཐ’’ ཨིཙྩཱདི, པརོཔོསོ ཀཐཾ སིཡཱ?;

‘‘ཨཧཾ བྷཝཱམི སོ ཙཱཔི, བྷཝཏི’’ཙྩཱདིབྷཱསནེ;

‘‘མཡཾ བྷཝཱམ’’ཨིཙྩཱདི, ཨུཏྟམོ ཙ ཀཐཾ སིཡཱ?;

ཨེཏྠ ཙ ཝུཙྩཏེ –

པཙྪཱ ཝུཏྟོ པརོ ནཱམ, སཉྙཱཡ པཊིཔཱཊིཡཱ;

ཨེཝཾ པན གཧེཏབྦོ, པརོཔུརིསནཱམཀོ.

པཋམམྷཱ པརོ ནཱམ, མཛ྄ཛྷིམོ ཨུཏྟམོཔི ཙ;

མཛ྄ཛྷིམམྷཱ པརོ ནཱམ, ཨུཏྟམོ པུརིསོ རུཏོ.

ཨེཝཾ ཏུ གཧཎཉྷེཏྠ, ཝོཧཱརསྶཱནུལོམཀཾ;

དོསོ ཏདནུལོམམྷི, གཧཎསྨིཾ ན ཝིཛྫཏི.

‘‘ཏྭཉྩ བྷདྡེ སུཁཱི ཧོཧི, ཨེསོ ཙཱཔི མཧཱམིགོ’’;

ཨིཏི པཱཋོ ཡཏོ དིཊྛོ, ཏསྨཱ ཨེཝཾ ཝདེམསེ.

‘‘ཏུམྷེ དྭེ སུཁིཏཱ ཧོཐ’’, ཨིཙྩཏྠོ ཏཏྠ དིསྶཏི;

ཨེཝཾཔྱཡཾ ནཡོ ཝུཏྟོ, ཨཏྟནོམཏིཡཱ མམ.

ཨཏྟནོམཏི ¶ ཀིཉྩཱཔི, ཀཐིཏཱ སབྦདུབྦལཱ;

ཏཐཱཔི ནཡམཱདཱཡ, ཀཐིཏཏྟཱ ཨཀོཔིཡཱ.

‘‘དྷམྨེན རཛྫཾ ཀཱརེནྟཾ, རཊྛཱ པབྦཱཛཡིཏྠ མཾ;

ཏྭཉྩ ཛཱནཔདཱ ཙེཝ, ནེགམཱ ཙ སམཱགཏཱ’’.

‘‘ཨཧཉྩ མདྡིདེཝཱི ཙ, ཛཱལཱིཀཎྷཱཛིནཱ ཙུབྷོ;

ཨཉྙམཉྙཾ སོཀནུདཱ, ཝསཱམ ཨསྶམེ ཏདཱ’’.

ཨེཏཱ གཱཐཱཔི ཨེཏསྶ, ཨཏྠསྶ པན སཱདྷིཀཱ;

ཏཱསུ ཝུཏྟནཡེནེཝ, ཨཏྠོ སུཔཱཀཊོ སིཡཱ;

ཨེཝཾ ཝིཉྙཱུཧི ཝིཉྙེཡྻཾ, བཧུནཱ བྷཱསིཏེན ཀིཾ.

ཨཱཀཱརེན མནཱཔེན, ཀཐནེ ཡེན ཀེནཙི;

ན ཝིརུཛ྄ཛྷཏི ཙེ ཨཏྠོ, ཏཾ པམཱཎཾ སུདྷཱིམཏཾ.

པུརིསཏྟཡཏོ ཨེསོ, པརོཔུརིསནཱམཀོ;

ནུཔལབྦྷཏི པཙྩེཀཾ, ཏདནྟོགདྷཏོཝ ཡཾ.

པཱཊཝཏྠཱཡ སོཏཱུནཾ, ཝོཧཱརཏྠེསུ སབྦསོ;

ཝིསུཾ ཨལབྦྷམཱནོཔི, ལབྦྷམཱནོཝ ཨུདྡྷཊོ.

སངྑེཔཏོཔེཏྠ པུརིསཔྤཝཏྟི ཨེཝཾ ཨུཔལཀྑིཏབྦཱ ‘‘ཨམྷཝཙནཏྠེ ཨུཏྟམོ, ཏུམྷཝཙནཏྠེ མཛ྄ཛྷིམོ, ཨཉྙེསཾ ཝཙནཏྠེ པཋམོ’’ཏི.

ཏྱཱདཱིནཾ པུརིསསཉྙཱ, ཡསྨཱ ཝུཏྟཱ ཏཏོ ཨིདཾ;

ཏབྦནྟཱཁྱཱཏིཀཾ ཉེཡྻཾ, པུརིསཔརིདཱིཔཀཾ.

ཨེཝཾ སབྦཐཱཔི ཨཱཁྱཱཏིཀསྶ ཀཱལཀཱརཀཔུརིསཔརིདཱིཔནཏཱ ཝུཏྟཱ.

ཀྲིཡཱལཀྑཎནྟི ཨེཏྠ ཀཐཾ ཨཱཁྱཱཏིཀསྶ ཀྲིཡཱལཀྑཎཏཱ ཝེདིཏབྦཱ?

ལཀྑིཡཏི ¶ ཀྲིཡཱཡེཏཾ, ཀྲིཡཱ ཝཱ ཨསྶ ལཀྑཎཾ;

ཀྲིཡཱལཀྑཎཏཱ ཨེཝཾ, ཝེདིཏབྦཱ ཏཐཱ ཧི ཙ.

‘‘གཙྪཏི’’ཙྩཱདིཀཾ སུཏྭཱ, ཀྲིཡཱསནྡཱིཔནཾ པདཾ;

‘‘ཨཱཁྱཱཏིཀ’’ནྟི དྷཱིརེཧི, ཨཱཁྱཱཏཉྙཱུཧི སཉྙིཏཾ.

ལཀྑཎཾ ཧོཏི ནཱམསྶ, ཡཐཱ སཏྭཱབྷིདྷཱནཏཱ;

ཀྲིཡཱབྷིདྷཱནཏཱ ཨེཝཾ, ཨཱཁྱཱཏསྶེཝ ལཀྑཎཾ.

ཨཏྠཏོ པན ཨེཏསྶ, ཀྲིཡཱཝཱཙཀཏཱ ཨིདྷ;

ལཀྑཎཾ ཨིཏི ཝིཉྙེཡྻཾ, ལཀྑཎཉྙཱུཧི ལཀྑིཏཾ.

‘‘ཀིཾ ཀརོསཱི’’ཏི པུཊྛསྶ, ‘‘པཙཱམི’’ཙྩཱདིནཱ ‘‘ཨཧཾ’’;

པཊིཝཱཙཱཡ དཱནེན, ཀྲིཡཱཝཱཙཀཏཱ མཏཱ.

ཨེཝམཱཁྱཱཏིཀསྶ ཀྲིཡཱལཀྑཎཏཱ ཝེདིཏབྦཱ;

ཨིདཱནི ཀཱལེསུ ཝིབྷཏྟིཔྤཝཏྟི ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ –

པཙྩུཔྤནྣམྷི ཀཱལསྨིཾ, ཝཏྟམཱནཱ པཝཏྟཏི;

ཨཱསིཊྛཱཎཱཔནཏྠེསུ, པཙྩུཔྤནྣམྷི པཉྩམཱི.

པཙྩུཔྤནྣེ པརིཀཔྤཱ-ནུམཏྱཏྠེསུ སཏྟམཱི;

ཨཔྤཙྩཀྑེ ཨཏཱིཏམྷི, པརོཀྑཱ སམྤཝཏྟཏི.

ཧིཡྻོ པབྷུཏི ཀཱལསྨིཾ, ཨཏཱིཏམྷི པཝཏྟཏི;

པཙྩཀྑེ ཝཱ ཨཔཙྩཀྑེ, ཧིཡྻཏྟནཱི ནིརུཏྟིཏཱ.

ཨཛྫཔྤབྷུཏི ཀཱལསྨིཾ, ཨཏཱིཏམྷི པཝཏྟཏི;

པཙྩཀྑེ ཝཱ ཨཔཙྩཀྑེ, སམཱིཔེཛྫཏནཝ྄ཧཡཱ.

ཨནཱགཏེ བྷཝིསྶནྟཱི, ཀཱལསྨིཾ སམྤཝཏྟཏི;

ཀྲིཡཱཏིཔནྣམཏྟམྷི, ཏཱིཏེ ཀཱལཱཏིཔཏྟིཀཱ;

ཨནཱགཏེཔི ཧོཏཱིཏི, ནིརུཏྟཉྙཱུཧི བྷཱསིཏཱ.

ཨེཝཾ ཀཱལེསུ ཝིབྷཏྟིཔྤཝཏྟིཾ ཉཏྭཱ ཡེ ཏེ སུཏྟནྟེསུ ཝིཙིཏྟཱ སུཝིསདཝིཔུལཏིཁིཎབུདྡྷིཝིསཡབྷཱུཏཱ པཡོགཱ དིསྶནྟི, ཏེསུ པཱཊཝམིཙྪནྟེཧི ཏྱཱདིཀྐམེན ཝུཙྩམཱནཱ ཀྲིཡཱཔདམཱལཱ ¶ སལླཀྑིཏབྦཱ – བྷཝཏི, བྷཝནྟི. བྷཝསི, བྷཝཐ. བྷཝཱམི, བྷཝཱམ. བྷཝཏེ, བྷཝནྟེ. བྷཝསེ, བྷཝཝ྄ཧེ. བྷཝེ, བྷཝཱམྷེ. ཨཡཾ ཨཉྙཡོགཱདིརཧིཏཱ ཀྲིཡཱཔདམཱལཱ.

དིསྶནྟི ཙ སུཏྟནྟེསུ ཨཏྠསམྦྷཝེཔི ཨཉྙཡོགཱདིརཧིཏཱནི ཀྲིཡཱཔདཱནི. སེཡྻཐིདཾ? ‘‘སབྦེ སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱཏི, ཡདཱ པཉྙཱཡ པསྶཏི. ཡཾ མཾ བྷཎསི སཱརཐི. ཨཉྙཾ སེཔཎྞི གཙྪཱམི’’ ཨིཙྩེཝམཱདཱིནི ཨེཏསྶཏྠསྶ པརིདཱིཔནིཡཱ ཀྲིཡཱཔདམཱལཱ.

ཨེཏྠ ཏིཝིདྷོ ཀྲིཡཱཔདེསུ ཡོགོ ཏཡོགོ, མཡོགོ, ཨཉྙཡོགོ ཙ. ཏཏྠ མཛ྄ཛྷིམཔུརིསཱ ཏཡོགཝསེན གཧེཏབྦཱ, ཨུཏྟམཔུརིསཱ མཡོགཝསེན. པཋམཔུརིསཱ ཨཉྙཡོགཝསེན. ཏྱཱདཱིནམེཏྠ པཊིཔཱཊིཡཱ ཨཡཾ ཨནུགཱིཏི –

ཨཉྙཡོགེན པཋམཱ, ཏཡོགེན ཏུ མཛ྄ཛྷིམཱ;

མཡོགེནུཏྟམཱ ཧོནྟི, གཧེཏབྦཱ ཝིབྷཱཝིནཱ.

སོཏཱུནཾ པཡོགེསུ ཀོསལླཏྠཾ ཨཉྙཡོགཱདིསཧིཏམཔརམྤི ཀྲིཡཱཔདམཱལཾ ཝདཱམ – སོ བྷཝཏི, ཏེ བྷཝནྟི. ཏྭཾ བྷཝསི, ཏུམྷེ བྷཝཐ. ཨཧཾ བྷཝཱམི, མཡཾ བྷཝཱམ. སོ བྷཝཏེ, ཏེ བྷཝནྟེ. ཏྭཾ བྷཝསེ, ཏུམྷེ བྷཝཝ྄ཧེ. ཨཧཾ བྷཝེ, མཡཾ བྷཝཱམྷེ. ཨཡཾ ཨཉྙཡོགཱདིསཧིཏཱ ཀྲིཡཱཔདམཱལཱ.

དིསྶནྟི ཙ སུཏྟནྟེསུ ཨཉྙཡོགཱདིསཧིཏཱནིཔི ཀྲིཡཱཔདཱནི. སེཡྻཐིདཾ? ‘‘ཡཾཔཱཡཾ དེཝ ཀུམཱརོ སུཔྤཏིཊྛིཏཔཱདོ, ཨིདམྤིམསྶ མཧཱཔུརིསསྶ མཧཱཔུརིསལཀྑཎཾ བྷཝཏི, ཏསྶིམཱནི སཏྟ རཏནཱནི བྷཝནྟི. ཡོ དནྡྷཀཱལེ ཏརཏི ¶ , ཏརཎཱིཡེ ཙ དནྡྷཏི, ཏྭཾསི ཨཱཙརིཡོ མམ, ཨཧམྤི དཊྛུཀཱམོསྨི, པིཏརཾ མེ ཨིདྷཱགཏཾ’’ ཨིཙྩེཝམཱདཱིནི ཨེཏསྶཏྠསྶ པརིདཱིཔནིཡཱ ཀྲིཡཱཔདམཱལཱ.

ཡོ ཏུམྷསདྡེན ཝཏྟབྦེ ཨཏྠེ ནིཔཏཏི, ན པན ཧོཏི ཏུམྷཏྠཝཱཙཀོ, ནེསོ སདྡོ ཀྲིཡཱཔདསྶ ཏཡོགསཧིཏཏྟཾ སཱདྷེཏི, ཨཉྙདཏྠུ ཨཉྙཡོགསཧིཏཏྟཉྙེཝ སཱདྷེཏི. ཡོ ཙ ཨམྷསདྡེན ཝཏྟབྦེ ཨཏྠེ ནིཔཏཏི, ན པན ཧོཏི ཨམྷཏྠཝཱཙཀོ, ན སོཔི སདྡོ ཀྲིཡཱཔདསྶ མཡོགསཧིཏཏྟཾ སཱདྷེཏི, ཨཉྙདཏྠུ ཨཉྙཡོགསཧིཏཏྟཉྙེཝ སཱདྷེཏི.

ཏཏྲ ཏུམྷསདྡེན ཏཱཝ ཝཏྟབྦཏྠེ – ‘‘ན བྷཝཾ ཨེཏི པུཉྙཏྠཾ, སིཝིརཱཛསྶ དསྶནཾ. མཱཡསྨཱ སམགྒསྶ སངྒྷསྶ བྷེདཱཡ པརཀྐམི. ཨིདྷ བྷནྟེ བྷགཝཱ པཾསུཀཱུལཾ དྷོཝཏཱུ’’ཏི ཨིཙྩེཝམཱདཡོ པཡོགཱ. ཨམྷསདྡེན པན ཝཏྟབྦཏྠེ ‘‘ཨུཔཱལི ཏཾ མཧཱཝཱིར, པཱདེ ཝནྡཏི སཏྠུནོ. སཱཝཀོ ཏེ མཧཱཝཱིར, སརཎོ ཝནྡཏི སཏྠུནོ’’ཏི ཙ ཨིཙྩེཝམཱདཡོ པཡོགཱ. ཨིདམེཏྠུཔལཀྑིཏབྦཾ ‘‘ཏྭཾ ཏུམྷེ ཨཧཾ མཡ’’ནྟི ཨཏྠདཱིཔཀ ཏཡོག མཡོགཏོ ཨཉྙོ ཨཉྙཏྠདཱིཔནོ པཡོགོཡེཝ ཨཉྙཡོགོ ནཱམ, ཏཏྠ པཋམཔུརིསོ བྷཝཏཱིཏི.

ཡཛྫེཝཾ ‘‘སབྦཱཡསཾ ཀཱུཊམཏིཔྤམཱཎཾ, པགྒཡ྄ཧ སོ ཏིཊྛསི ཨནྟལིཀྑེ. ཨེས སུཏྭཱ པསཱིདཱམི, ཝཙོ ཏེ ཨིསིསཏྟམཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཀཐཾ. ཨེཏྠ ཧི མཛ྄ཛྷིམུཏྟམཔུརིསསམྦྷཝོཡེཝ དིསྶཏི, ན ཏུ པཋམཔུརིསསམྦྷཝོཏི? ཝུཙྩཏེ – ‘‘སབྦཱཡསཾ ཀཱུཊམཏིཔྤམཱཎཾ, པགྒཡ྄ཧ སོ ཏིཊྛསི ཨནྟལིཀྑེ’’ཏིཨཱདཱིསུ ‘‘སོ’’ཏིཨཱདིཀསྶ ནཱམསདྡསྶ ཏུམྷ’མྷསདྡསྶཏྠཝཱཙཀསདྡེཧི‘‘ཏིཊྛསཱི’’ཏིཨཱདཱིནཾ སྱཱདྱནྟཱནཾ པདཱནཾ དསྶནཏོ ཨཙྩནྟམཛ྄ཛྷཱཧརིཏབྦེཧི ¶ སམཱནཱདྷིཀརཎཏྟཱ ཏགྒུཎབྷཱུཏཏྟཱ ཙ མཛ྄ཛྷིམུཏྟམཔུརིསསམྦྷཝོ སམདྷིགནྟབྦོ. ཨཱིདིསེསུ པཡོགེསུ སྱཱདྱནྟཱནཾ དསྶནཝསེན ཨཝིཛྫམཱནཱནིཔི ཨཛ྄ཛྷཱཧརིཏབྦཱནི ‘‘ཏྭམཧ’’མིཙྩཱདཱིནི པདཱནི བྷཝནྟི. ཀཏྠཙི པན པརིཔུཎྞཱནི དིསྶནྟི ‘‘སཱཏྭཾ ཝངྐམནུཔྤཏྟཱ, ཀཐཾ མདྡི ཀརིསྶསི. སོ ཨཧཾ ཝིཙརིསྶཱམི, གཱམཱ གཱམཾ པུརཱ པུར’’ནྟི ཨིཙྩེཝམཱདཱིསུ.

ཨཱཁྱཱཏིཀསྶ ཀྲིཡཱལཀྑཎཏྟཱ ཨལིངྒབྷེདཏྟཱ ཙ ཏིཎྞཾ ལིངྒཱནཾ སཱདྷཱརཎབྷཱཝཔརིདཱིཔནཏྠཾ ཨཔརམྤི ཀྲིཡཱཔདམཱལཾ ཝདཱམ –

པུརིསོ བྷཝཏི, ཀཉྙཱ བྷཝཏི, ཙིཏྟཾ བྷཝཏི, པུརིསཱ བྷཝནྟི, ཀཉྙཱཡོ བྷཝནྟི, ཙིཏྟཱནི བྷཝནྟི. བྷོ པུརིས ཏྭཾ བྷཝསི, བྷོཏི ཀཉྙེ ཏྭཾ བྷཝསི, བྷོ ཙིཏྟ ཏྭཾ བྷཝསི, བྷཝནྟོ པུརིསཱ ཏུམྷེ བྷཝཐ, བྷོཏིཡོ ཀཉྙཱཡོ ཏུམྷེ བྷཝཐ, བྷཝནྟོ ཙིཏྟཱནི ཏུམྷེ བྷཝཐ. ཨཧཾ པུརིསོ བྷཝཱམི, ཨཧཾ ཀཉྙཱ བྷཝཱམི, ཨཧཾ ཙིཏྟཾ བྷཝཱམི, མཡཾ པུརིསཱ བྷཝཱམ, མཡཾ ཀཉྙཱཡོ བྷཝཱམ, མཡཾ ཙིཏྟཱནི བྷཝཱམ.

ཨེས ནཡོ ཨཏྟནོཔདེསུ, སེསཝིབྷཏྟཱིནཾ སབྦཔདེསུཔི. ཨཡམཱཁྱཱཏིཀསྶ ཏིཎྞཾ ལིངྒཱནཾ སཱདྷཱརཎབྷཱཝཔརིདཱིཔནཱི ཀྲིཡཱཔདམཱལཱཝ.

ཝུཏྟཉྷེཏཾ ནིརུཏྟིཔིཊཀེ ‘‘ཀྲིཡཱལཀྑཎམཱཁྱཱཏིཀམལིངྒབྷེད’’མིཏི. ཏཏྲ ཨལིངྒབྷེདམིཏི ཀོ ཨཏྠོ? ཨིཏྠིཔུམནཔུཾསཀཱནཾ ཨཝིསེསཏྠོ ཝུཙྩཏེ ‘‘ཨལིངྒབྷེད’’མིཏི. ཡཐཱ ‘‘པུརིསོ གཙྪཏི, ཀཉྙཱ གཙྪཏི, ཙིཏྟཾ གཙྪཏཱི’’ཏི. ཙཏུདྷཱ ཨུདྡིཊྛཀྲིཡཱཔདེསུ ཡཐཱ ‘‘བྷཝཏཱི’’ཏི ཨཀཱརཱནནྟརཏྱནྟཔདཾ གཧེཏྭཱ ‘‘བྷཝཏི བྷཝནྟི བྷཝསཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཀྲིཡཱཔདམཱལཱ སབྦཐཱ ཀཏཱ, ཨེཝཾ ‘‘ཨུབྦྷཝཏི’’ཙྩཱདཱིནིཔི ཨཀཱརཱནནྟརཏྱནྟཔདཱནི གཧེཏྭཱ ‘‘ཨུབྦྷཝཏི ཨུབྦྷཝནྟི ཨུབྦྷཝསཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ¶ ཀྲིཡཱཔདམཱལཱ སབྦཐཱ ཀཱཏབྦཱ. ‘‘བྷོཏི སམྦྷོཏཱི’’ཏིཨཱདཱིནི པན ཨོཀཱརཱནནྟརཏྱནྟཔདཱནི, ‘‘བྷཱཝེཏི ཝིབྷཱཝེཏཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ཙ ཨེཀཱརཱནནྟརཏྱནྟཔདཱནི གཧེཏྭཱ པཱལི༹ནཡཱནུསཱརེནེཝ པདམཱལཱ ཀཱཏབྦཱ, ནཡིདྷ ཝུཏྟནཡཱནུསཱརེན. ཨཱིདིསེསུ ཧི ཋཱནེསུ དུརནུབོདྷཱ ཀྲིཡཱཔདགཏི. ཨཏོ ལབྦྷམཱནཝསེན ཀྲིཡཱཔདམཱལཱ ཀཱཏབྦཱ. ན ཧི ལོཀེ ལོཀིཡཱ སབྦེ དྷཱཏུསདྡེ པཙྩེཀཾ སབྦེཧིཔི ཚནྣཝུཏིཡཱ ཝཙནེཧི ཡོཛེཏྭཱ ཝདནྟི, ཨེཝཾ ཨཝདནྟཱནམྤི ནེསཾ ཀཐཱ ཨཔརིཔུཎྞཱ ནཱམ ན ཧོཏི, ཏསྨཱ ཝཛྫེཏབྦཊྛཱནཾ ཝཛྫེཏྭཱ ཡཐཱསམྦྷཝཾ པདམཱལཱ ཀཱཏབྦཱ. ཨེཝཾ པཉྩམིཡཱདཱིསུཔི ཝིབྷཏྟཱིསུ. ཨཡཾ ཝཏྟམཱནཝིབྷཏྟིཝསེན ཀྲིཡཱཔདམཱལཱནིདྡེསོ.

ཨིཏོ པཊྛཱཡ པན ཡཐུདྡིཊྛཔདཱནེཝ པརིཎཱམེཏྭཱ པརིཎཱམེཏྭཱ པཉྩམིཡཱདཱིནཾ མཱཏིཀཱབྷཱཝེན གཧེཏབྦཱནི. ཨིདཱནི པན ཏཡོགཱདིསཧིཏཱསཧིཏཝསེན དྭིདྷཱ ཀྲིཡཱཔདམཱལཱཡོ དསྶེསྶཱམ ཀྭཙཱདེསཝསེན སམྦྷཱུཏཱནི ཙ རཱུཔནྟརཱནི སོཏཱུནཾ སུཁདྷཱརཎཏྠཉྩེཝ པུརིསཔྤཡོགེ ཨསམྨོཧཏྠཉྩ.

བྷཝཏུ, བྷཝནྟུ. བྷཝཱཧི, བྷཝ, བྷཝཐ. བྷཝཱམི, བྷཝཱམ. བྷཝཏཾ, བྷཝནྟཾ. བྷཝསྶུ, བྷཝཝ྄ཧོ. བྷཝེ, བྷཝཱམསེ. སོ བྷཝཏུ, ཏེ བྷཝནྟུ. ཏྭཾ བྷཝཱཧི, བྷཝ, ཏུམྷེ བྷཝཐ. ཨཧཾ བྷཝཱམི, མཡཾ བྷཝཱམ. སོ བྷཝཏཾ, ཏེ བྷཝནྟཾ. ཏྭཾ བྷཝསྶུ, ཏུམྷེ བྷཝཝ྄ཧོ. ཨཧཾ བྷཝེ, མཡཾ བྷཝཱམསེ. ཨཡཾ པཉྩམཱིཝིབྷཏྟིཝསེན ཀྲིཡཱཔདམཱལཱནིདྡེསོ.

བྷཝེཡྻ, བྷཝེ, བྷཝེཡྻུཾ. བྷཝེཡྻཱསི, བྷཝེཡྻཱཐ. བྷཝེཡྻཱམི, བྷཝེཡྻཱམ, བྷཝེམུ. བྷཝེཐ, བྷཝེརཾ. བྷཝེཐོ, བྷཝེཡྻཱཝ྄ཧོ. བྷཝེཡྻཾ, བྷཝེཡྻཱམྷེ ཨིཏི ཝཱ, སོ བྷཝེཡྻ ¶ , བྷཝེ, ཏེ བྷཝེཡྻུཾ. ཏྭཾ བྷཝེཡྻཱསི, ཏུམྷེ བྷཝེཡྻཱཐ. ཨཧཾ བྷཝེཡྻཱམི, མཡཾ བྷཝེཡྻཱམ, བྷཝེམུ. སོ བྷཝེཐ, ཏེ བྷཝེརཾ. ཏྭཾ བྷཝེཐོ, ཏུམྷེ བྷཝེཡྻཱཝ྄ཧོ. ཨཧཾ བྷཝེཡྻཾ, མཡཾ བྷཝེཡྻཱམྷེ ཨིཏི ཝཱ. ཨཡཾ སཏྟམཱིཝིབྷཏྟིཝསེན ཀྲིཡཱཔདམཱལཱནིདྡེསོ.

བབྷཱུཝ, བབྷཱུཝུ. བབྷཱུཝེ, བབྷཱུཝིཏྠ. བབྷཱུཝཾ, བབྷཱུཝིམྷ. བབྷཱུཝིཏྠ, བབྷཱུཝིརེ. བབྷཱུཝིཏྠོ, བབྷཱུཝིཝ྄ཧོ. བབྷཱུཝིཾ, བབྷཱུཝིམྷེ ཨིཏི ཝཱ, སོ བབྷཱུཝ, ཏེ བབྷཱུཝུ. ཏྭཾ བབྷཱུཝེ, ཏུམྷེ བབྷཱུཝིཏྠ. ཨཧཾ བབྷཱུཝཾ, མཡཾ བབྷཱུཝིམྷ. སོ བབྷཱུཝིཏྠ, ཏེ བབྷཱུཝིརེ. ཏྭཾ བབྷཱུཝིཏྠོ, ཏུམྷེ བབྷཱུཝིཝ྄ཧོ. ཨཧཾ བབྷཱུཝིཾ, མཡཾ བབྷཱུཝིམྷེ ཨིཏི ཝཱ. ཨཡཾ པརོཀྑཱཝིབྷཏྟིཝསེན ཀྲིཡཱཔདམཱལཱནིདྡེསོ.

ཨབྷཝཱ, ཨབྷཝཱུ. ཨབྷཝོ, ཨབྷཝཏྠ. ཨབྷཝཾ, ཨབྷཝམྷཱ. ཨབྷཝཏྠ, ཨབྷཝཏྠུཾ. ཨབྷཝསེ, ཨབྷཝཝ྄ཧཾ. ཨབྷཝིཾ, ཨབྷཝམྷསེ ཨིཏི ཝཱ, སོ ཨབྷཝཱ, ཏེ ཨབྷཝཱུ. ཏྭཾ ཨབྷཝོ, ཏུམྷེ ཨབྷཝཏྠ. ཨཧཾ ཨབྷཝཾ, མཡཾ ཨབྷཝམྷཱ. སོ ཨབྷཝཏྠ, ཏེ ཨབྷཝཏྠུཾ. ཏྭཾ ཨབྷཝསེ, ཏུམྷེ ཨབྷཝཝ྄ཧཾ. ཨཧཾ ཨབྷཝིཾ, མཡཾ ཨབྷཝམྷསེ ཨིཏི ཝཱ. ཨཡཾ ཧིཡྻཏྟནཱིཝིབྷཏྟིཝསེན ཀྲིཡཱཔདམཱལཱནིདྡེསོ.

ཨབྷཝི, ཨབྷཝུཾ. ཨབྷཝོ, ཨབྷཝིཏྠ. ཨབྷཝིཾ, ཨབྷཝིམྷཱ. ཨབྷཝཱ, ཨབྷཝཱུ. ཨབྷཝསེ, ཨབྷཝིཝ྄ཧཾ. ཨབྷཝ྄ཧཾ, ཨབྷཝིམྷེ ཨིཏི ཝཱ, སོ ཨབྷཝི, ཏེ ཨབྷཝུཾ. ཏྭཾ ཨབྷཝོ, ཏུམྷེ ཨབྷཝིཏྠ. ཨཧཾ ཨབྷཝིཾ, མཡཾ ཨབྷཝིམྷཱ. སོ ཨབྷཝཱ, ཏེ ཨབྷཝཱུ. ཏྭཾ ཨབྷཝསེ, ཏུམྷེ ཨབྷཝིཝ྄ཧཾ. ཨཧཾ ཨབྷཝཾ, མཡཾ ཨབྷཝིམྷེ ཨིཏི ཝཱ. ཨཡཾ ཨཛྫཏནཱིཝིབྷཏྟིཝསེན ཀྲིཡཱཔདམཱལཱནིདྡེསོ.

ཨེཏྠ པནཛྫཏནིཡཱ ཨུཾཝཙནསྶ ཨིཾསུམཱདེསཝསེན བྷཝཏིནོ རཱུཔནྟརཱནིཔི ཝེདིཏབྦཱནི. སེཡྻཐིདཾ? ཏེ བྷཝིཾསུ, སམུབྦྷཝིཾསུ, པབྷཝིཾསུ, པརཱབྷཝིཾསུ, སམྦྷཝིཾསུ, པཱཏུབྷཝིཾསུ, པཱཏུབྦྷཝིཾསུ ¶ , ཨིམཱནི ཨཀམྨཀཔདཱནི. པརིབྷཝིཾསུ, ཨབྷིབྷཝིཾསུ, ཨདྷིབྷཝིཾསུ, ཨཏིབྷཝིཾསུ, ཨནུབྷཝིཾསུ, སམནུབྷཝིཾསུ, ཨབྷིསམྦྷཝིཾསུ.

‘‘ཨདྷིབྷོསུ’’ནྟི རཱུཔམྤི, ཡསྨཱ དིསྶཏི པཱལི༹ཡཾ;

ཏསྨཱ ཧི ནཡཏོ ཉེ ཡྻཾ, ‘‘པརིབྷོསུ’’ནྟིཨཱདིཀཾ.

ཏཏྲཱཡཾ པཱལི༹ – ‘‘ཨེཝཾཝིཧཱརིཉྩཱཝུསོ བྷིཀྑུཾ རཱུཔཱ ཨདྷིབྷོསུཾ, ན བྷིཀྑུ རཱུཔེ ཨདྷིབྷོསཱི’’ཏི. ཨིམཱནི སཀམྨཀཔདཱནི, ཨེཝམཛྫཏནིཡཱ ཨུཾཝཙནསྶ ཨིཾསུམཱདེསཝསེན བྷཝཏིནོ རཱུཔནྟརཱནི བྷཝནྟི. ཨཔིཙ

‘‘ཨནྭབྷི’’ ཨིཏིརཱུཔམྤི, ཨཛྫཏནྱཱ པདིསྶཏི;

ཏསྨཱ ཧི ནཡཏོ ཉེཡྻཾ, ‘‘ཨཛ྄ཛྷབྷི’’ཙྩཱདིཀམྤི ཙ.

ཏཏྲཱཡཾ པཱལི༹ – སོ ཏེན ཀམྨེན དིཝཾ སམཀྐམི, སུཁཉྩ ཁིཌྜཱརཏིཡོ ཙ ཨནྭབྷཱིཏི. ཏཏྠ ཨནྭབྷཱིཏི ཨནུ ཨབྷཱིཏི ཚེདོ. ཨནཱུཏི ཨུཔསགྒོ. ཨབྷཱིཏི ཨཱཁྱཱཏིཀཔདནྟི དཊྛབྦཾ.

བྷཝིསྶཏི, བྷཝིསྶནྟི. བྷཝིསྶསི, བྷཝིསྶཐ. བྷཝིསྶཱམི, བྷཝིསྶཱམ. བྷཝིསྶཏེ, བྷཝིསྶནྟེ. བྷཝིསྶསེ, བྷཝིསྶཝ྄ཧེ. བྷཝིསྶཾ, བྷཝིསྶཱམྷེ ཨིཏི ཝཱ, སོ བྷཝིསྶཏི, ཏེ བྷཝིསྶནྟི. ཏྭཾ བྷཝིསྶསི, ཏུམྷེ བྷཝིསྶཐ. ཨཧཾ བྷཝིསྶཱམི, མཡཾ བྷཝིསྶཱམ. སོ བྷཝིསྶཏེ, ཏེ བྷཝིསྶནྟེ. ཏྭཾ བྷཝིསྶསེ, ཏུམྷེ བྷཝིསྶཝ྄ཧེ. ཨཧཾ བྷཝིསྶཾ, མཡཾ བྷཝིསྶཱམྷེ ཨིཏི ཝཱ. ཨཡཾ བྷཝིསྶནྟཱིཝིབྷཏྟིཝསེན ཀྲིཡཱཔདམཱལཱནིདྡེསོ.

ཨབྷཝིསྶཱ, ཨབྷཝིསྶཾསུ. ཨབྷཝིསྶེ, ཨབྷཝིསྶཐ. ཨབྷཝིསྶཾ, ཨབྷཝིསྶཱམྷཱ. ཨབྷཝིསྶཐ, ཨབྷཝིསྶིསུ. ཨབྷཝིསྶསེ, ཨབྷཝིསྶཝ྄ཧེ. ཨབྷཝིསྶིཾ, ཨབྷཝིསྶཱམྷསེ ཨིཏི ཝཱ, སོ ཨབྷཝིསྶཱ, ཏེ ཨབྷཝིསྶཾསུ. ཏྭཾ ཨབྷཝིསྶེ, ཏུམྷེ ¶ ཨབྷཝིསྶཐ. ཨཧཾ ཨབྷཝིསྶཾ, མཡཾ ཨབྷཝིསྶཱམྷཱ. སོ ཨབྷཝིསྶཐ, ཏེ ཨབྷཝིསྶིསུ. ཏྭཾ ཨབྷཝིསྶསེ, ཏུམྷེ ཨབྷཝིསྶཝ྄ཧེ. ཨཧཾ ཨབྷཝིསྶིཾ, མཡཾ ཨབྷཝིསྶཱམྷསེ ཨིཏི ཝཱ. ཨཡཾ ཀཱལཱཏིཔཏྟིཝིབྷཏྟིཝསེན ཀྲིཡཱཔདམཱལཱནིདྡེསོ.

ཝོཧཱརབྷེདཀུསལེན སུབུདྡྷིནཱ ཡོ,

ཀཙྩཱཡནེན ཀཐིཏོ ཛིནསཱསནཏྠཾ;

ཏྱཱདིཀྐམོ ཏདནུགཾ ཀིརིཡཱཔདཱནཾ,

ཀཏྭཱ ཀམོ བྷཝཏིདྷཱཏུཝསེན ཝུཏྟོ.

ཨིཏི ནཝངྒེ སཱཊྛཀཐེ པིཊཀཏྟཡེ བྱཔྤཐགཏཱིསུ ཝིཉྙཱུནཾ

ཀོསལླཏྠཱཡ ཀཏེ སདྡནཱིཏིཔྤཀརཎེ

བྷཝཏིནོ ཀྲིཡཱཔདམཱལཱཝིབྷཱགོ ནཱམ

དུཏིཡོ པརིཙྪེདོ.

༣. པཀིཎྞཀཝིནིཙྪཡ

ཨིཏོ པརཾ པཝཀྑཱམི, པཀིཎྞཀཝིནིཙྪཡཾ;

སཔྤཡོགེསུ ཨཏྠེསུ, ཝིཉྙཱུནཾ པཱཊཝཏྠཡཱ.

ཏཏྠ ཨཏྠུདྡྷཱརོ, ཨཏྠསདྡཙིནྟཱ, ཨཏྠཱཏིསཡཡོགོ, སམཱནཱསམཱནཝསེནཝཙནསངྒཧོ, ཨཱགམལཀྑཎཝསེན ཝིབྷཏྟིཝཙནསངྒཧོ, ཀཱལཝསེན ཝིབྷཏྟིཝཙནསངྒཧོ, ཀཱལསངྒཧོ, པཀརཎསཾསནྡནཱ, ཝཏྟམཱནཱདཱིནཾ ཝཙནཏྠཝིབྷཱཝནཱ ཙཱཏི ནཝདྷཱ ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨཏྠུདྡྷཱརེ ཏཱཝ སམཱནསུཏིཀཔདཱནམཏྠུདྡྷཱརཎཾ ཀརིསྶཱམ. ཨེཏྠཱཁྱཱཏཔདསཉྙིཏཱནཾ བྷོཏིསདྡ བྷཝེསདྡཱནམཏྠོ ཨུདྡྷརིཏབྦོ. ཏཐཱ ཧེཏེ ནཱམིཀཔདསཉྙིཏེཧི ཨཔརེཧི བྷོཏིསདྡ བྷཝེསདྡེཧི སམཱནསུཏིཀཱཔི ཨསམཱནཏྠཱ ཙེཝ ཧོནྟི ཨསམཱནཝིབྷཏྟིཀཱ ཙ. སཱསནསྨིཉྷི ¶ ཀེཙི སདྡཱ ཨཉྙམཉྙཾ སམཱནསུཏིཀཱ སམཱནཱཔི ཨསམཱནཏྠཱ ཨསམཱནཔཝཏྟིནིམིཏྟཱ ཨསམཱནལིངྒཱ ཨསམཱནཝིབྷཏྟིཀཱ ཨསམཱནཝཙནཀཱ ཨསམཱནནྟཱ ཨསམཱནཀཱལིཀཱ ཨསམཱནཔདཛཱཏིཀཱ ཙ བྷཝནྟི.

ཏེསམསམཱནཏྠཏྟེ ‘‘སབྦཉྷི ཏཾ ཛཱིརཏི དེཧནིསྶིཏཾ. ཨཔྤསྶུཏཱཡཾ པུརིསོ, བལིབདྡོཝ ཛཱིརཏི. སནྟོ ཏསིཏོ. པཧུ སནྟོ ན བྷརཏི. སནྟོ ཨཱཙིཀྑཏེ མུནི. སནྟོ སཔྤུརིསཱ ལོཀེ. སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི ཨེཝམཱདཡོ པཡོགཱ. ཨེཏྠ ཛཱིརཏིསདྡདྭཡཾ ཡཐཱསམྦྷཝཾ ནཝབྷཱཝཱཔགམཝཌྜྷནཝཱཙཀཾ. སནྟོསདྡཔཉྩཀཾ ཡཐཱསམྦྷཝཾ པརིསྶམཔྤཏྟསམཱནོཔསནྟོཔལབྦྷམཱནཝཱཙཀནྟི དཊྛབྦཾ.

ཨསམཱནཔཝཏྟིནིམིཏྟཏྟེ པན ‘‘ཨཀཏཉྙཱུ མིཏྟདུབྦྷཱི, ཨསྶདྡྷོ ཨཀཏཉྙཱུཙཱ’’ཏིཨེཝམཱདཡོ. ཨེཏྠ ཙ ཨཀཏཉྙཱུསདྡདྭཡཾ ཀཏཱཀཏཱཛཱནནཛཱནནཔཝཏྟིནིམིཏྟཾ པཊིཙྩ སམྦྷཱུཏཏྟཱ ཨསམཱནཔཝཏྟིནིམིཏྟཀནྟི དཊྛབྦཾ.

ཨསམཱནལིངྒཏྟེ ‘‘སུཁཱི ཧོཏུ པཉྩསིཁ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ. ཏྭཉྩ བྷདྡེ སུཁཱི ཧོཧི. ཡཏྠ སཱ ཨུཔཊྛིཏོ ཧོཏི. མཱཏཱ མེ ཨཏྠི, སཱ མཡཱ པོསེཏབྦཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཡོ. ཨེཏྠ སུཁཱིསདྡདྭཡཾ སཱསདྡདྭཡཉྩ པུམིཏྠིལིངྒཝསེན ཨསམཱནལིངྒནྟི དཊྛབྦཾ.

ཨསམཱནཝིབྷཏྟིཀཏྟེ ‘‘ཨཱཧཱརེ ཨུདརེ ཡཏོ. ཡཏོ པཛཱནཱཏི སཧེཏུདྷམྨ’’ནྟི ཨེཝམཱདཡོ. ཨེཏྠ ཡཏོསདྡདྭཡཾ ¶ པཋམཱཔཉྩམཱིཝིབྷཏྟིསཧིཏཏྟཱ ཨསམཱནཝིབྷཏྟིཀནྟི དཊྛབྦཾ.

ཨསམཱནཝཙནཀཏྟེ ཨིམེ པཡོགཱ –

‘‘ཡཱཡ མཱཏུ བྷཏོ པོསོ, ཨིམཾ ལོཀཾ ཨཝེཀྑཏི;

ཏམྤི པཱཎདདིཾ སནྟིཾ, ཧནྟི ཀུདྡྷོ པུཐུཛྫནོ’’ཏི

ཨཱདཱིསུ ཧནྟིསདྡོ ཨེཀཝཙནོ.

‘‘ཨིམེ ནཱུན ཨརཉྙསྨིཾ, མིགསངྒྷཱནི ལུདྡཀཱ;

ཝཱཀུརཱཧི པརིཀྑིཔྤ, སོབྦྷཾ པཱཏེཏྭཱ ཏཱཝདེ;

ཝིཀྐོསམཱནཱ ཏིབྦཱཧི, ཧནྟི ནེསཾ ཝརཾ ཝར’’ནྟི.

ཨཱདཱིསུ པན བཧུཝཙནོ. ‘‘སཱིལཝཱ ཝཏྟསམྤནྣོ. ཨེཐ ཏུམྷེ ཨཱཡསྨནྟོ སཱིལཝཱ ཧོཐ. སནྟོ དནྟོ ནིཡཏོ བྲཧྨཙཱརཱི. སནྟོ ཧཝེ སབྦྷི པཝེདཡནྟི. མཧཱརཱཛཱ ཡསསྶཱི སོ. ཙཏྟཱརོ མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ སཱིལཝཱསདྡཱདཡོ ཨེཀཝཙནབཧུཝཙནཀཱ.

ཨསམཱནནྟཏྟེ པན ཡཏྠ སམཱནསུཏིཀཱནཾ ཨསམཱནཝིབྷཏྟིཀཏྟཾ ཝཱ ཨསམཱནཝཙནཏྟཾ ཝཱ ཨུཔལབྦྷཏི. ཏེཡེཝ པཡོགཱ. ཏཾ ཡཐཱ? ‘‘སཏཾ སམྤཛཱནཾ, སཏཾ དྷམྨོ, སནྟོ དནྟོ, སནྟོ སཔྤུརིསཱ’’ ཨིཙྩེཝམཱདཡོ.

ཨསམཱནཀཱལཏྟེ ‘‘ནནུ ཏེ སུཏཾ བྲཱཧྨཎ བྷཉྙམཱནེ, དེཝཱ ན ཨིསྶནྟི པུརིསཔརཀྐམསྶ. ཏེ ཛནཱ པཱརམིསྶནྟི, མཙྩུདྷེཡྻཾ སུདུཏྟར’’ནྟི ཨེཝམཱདཡོ. ཨེཏྠ ཨིསྶནྟིསདྡདྭཡཾ ཝཏྟམཱནཱབྷཝིསྶནྟཱིཀཱལཝསེན ཨསམཱནཀཱལནྟི དཊྛབྦཾ. ཝཏྟམཱནཱབྷཝིསྶནྟཱིཝིབྷཏྟིཝསེན པན ཨསམཱནཝིབྷཏྟིཀནྟིཔི.

ཨསམཱནཔདཛཱཏིཀཏྟེ ¶ ‘‘སཡཾ སམཱཧིཏོ ནཱགོ, སཡཾ ཨབྷིཉྙཱཡ ཀམུདྡིསེཡྻཾ. པཐེ དྷཱཝནྟིཡཱ པཏི, ཨེཀཾསཾ ཨཛིནཾ ཀཏྭཱ, པཱདེསུ སིརསཱ པཏི. གིརིཾ ཙཎྜོརཎཾ པཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཡོ. ཨེཏྠ སཡཾསདྡདྭཡཾ ནཱམནིཔཱཏཝསེན པཏིསདྡཏྟཡཾ ནཱམཱཁྱཱཏོཔསགྒཝསེན ཨསམཱནཔདཛཱཏིཀནྟི དཊྛབྦཾ.

ཨིམིནཱ ནཡེན སབྦཏྠ ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ. ཨེཝཾ སཱསནསྨིཾ ཀེཙི སདྡཱ ཨཉྙམཉྙཾ སམཱནསུཏིཀཱ སམཱནཱཔི ཨསམཱནཏྠཱ ཨསམཱནཔཝཏྟིནིམིཏྟཱ ཨསམཱནལིངྒཱ ཨསམཱནཝིབྷཏྟིཀཱ ཨསམཱནཝཙནཀཱ ཨསམཱནནྟཱ ཨསམཱནཀཱལིཀཱ ཨསམཱནཔདཛཱཏིཀཱ ཙ བྷཝནྟི. ཨེཏཱདིསེསུ སདྡེསུ ཡོ ཀྲིཡཱཔདཏྟཾ པཀཱསེཏི, ན སོ ནཱམིཀཔདཏྟཾ. ཡོ ཙ ནཱམིཀཔདཏྟཾ པཀཱསེཏི, ན སོ ཀྲིཡཱཔདཏྟཾ. ཨེཝཾ སནྟེཔི སུཏིསཱམཉྙཏོ ཨེཀཏྟེན གཧེཏྭཱ ཨཏྠུདྡྷཱརོ ཀརཎཱིཡོཏི ཡཐཱཝུཏྟཀྲིཡཱཔདཱནཾ ནཱམཔདེཧི སམཱནསུཏིཀཱནཾ བྷོཏིསདྡ བྷཝེ སདྡཱནམཏྠུདྡྷཱརཾ ཝདཱམ.

ཀཐཾ? བྷོཏིསདྡོ ཀཏྟུཡོགེ ཀྲིཡཱཔདཾ, ཀྲིཡཱཡོགེ ནཱམིཀཔདཾ, ཏསྨཱ སོ དྭཱིསུ ཨཏྠེསུ ཝཏྟཏི ཀྲིཡཱཔདཏྠེ ནཱམིཀཔདཏྠེ ཙ. ཏཏྠ ཀྲིཡཱཔདཏྠེ ཝཏྟམཱནཝསེན, ནཱམིཀཔདཏྠེ པནཱལཔནཝསེན. ཀྲིཡཱཔདཏྠེ ཏཱཝ ‘‘ཨེཀོ བྷོཏི’’, ནཱམིཀཔདཏྠེ ‘‘མཱ བྷོཏི པརིདེཝེསི’’. ཨཏྲིདཾ ཝུཙྩཏི –

བྷཱཝེ ནཱམཔདཏྠེ ཙ, ཨཱལཔནཝིསེསིཏེ;

ཨིམེསུ དྭཱིསུ ཨཏྠེསུ, བྷོཏིསདྡོ པཝཏྟཏི.

བྷཝེསདྡོ ¶ པན ‘‘བྷཝཱམཱི’’ཏིམསྶ ཝཏྟམཱནཱཝིབྷཏྟིཡུཏྟསྶ སདྡསྶཏྠེཔི ཝཏྟཏི. ‘‘བྷཝཱམཱི’’ཏིམསྶ པཉྩམཱིཝིབྷཏྟིཡུཏྟསྶ སདྡསྶ ཨཱཎཏྱཱསཱིསནཏྠེསུཔི ཝཏྟཏི. ‘‘བྷཝེཡྻཱམཱི’’ཏིམསྶ སཏྟམཱིཝིབྷཏྟིསཧིཏསྶ སདྡསྶ ཨནུམཏིཔརིཀཔྤཏྠེསུཔི ཝཏྟཏི. ཏཏྲིདཾ པཋམཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཨཱཧཙྩཝཙནཾ –

‘‘དེཝཱནཾ ཨདྷིཀོ ཧོམི, བྷཝཱམི མནུཛཱདྷིཔོ;

རཱུཔལཀྑཎསམྤནྣོ, པཉྙཱཡ ཨསམོ བྷཝེ’’ཏི.

ཨཡཾ པན སབྦེསཾ ཏེསམཏྠཱནཾ སཱདྷིཀཱ ཨམྷཱཀཾ གཱཐཱརཙནཱ –

‘‘སུཁཱི བྷཝཏི ཨེསོ ཙ, ཨཧཉྩཱཔི སུཁཱི བྷཝེ;

སུཁཱི བྷཝཏུ ཨེསོ ཙ, ཨཧཉྩཱཔི སུཁཱི བྷཝེ.

ཨིམཱཡ བུདྡྷཔཱུཛཱཡ, བྷཝནྟུ སུཁིཏཱ པཛཱ;

བྷཝེ’ཧཉྩ སུཁཔྤཏྟོ, སཱམཙྩོ སཧ ཉཱཏིབྷི.

སུཁཱི བྷཝེཡྻ ཨེསོ ཙ, ཨཧཉྩཱཔི སུཁཱི བྷཝེ;

སུཁཱི བྷཝེཡྻ ཙེ ཨེསོ, ཨཧཉྩཱཔི སུཁཱི བྷཝེ’’ཏི.

ཨིཙྩེཝཾ –

ཝཏྟམཱནཱཡ པཉྩམྱཾ, སཏྟམྱཉྩ ཝིབྷཏྟིཡཾ;

ཨེཏེསུ ཏཱིསུ ཋཱནེསུ, བྷཝེསདྡོ པཝཏྟཏི.

ཨེཀདྷཱ ཝཏྟམཱནཱཡཾ, པཉྩམཱིསཏྟམཱིསུ ཙ;

དྭེདྷཱ དྭེདྷཱཏིམསྶཏྠཾ, པཉྩདྷཱ པརིདཱིཔཡེ.

དྭེདྷཱ ཝཱ ཝཏྟམཱནཱཡ-མཱདིཔུརིསཝཱཙཀོ;

ཨཏྠོ ‘‘བྷཝེ’’ཏི ཨེཏསྶ, ‘‘བྷཝཏཱི’’ཏིཔིཡུཛྫཏི.

ཨིདཱནི པན ཨེཏསྶ, ཝུཏྟསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ;

ཨེཏྠ པཱལི༹པྤདེསཾ ཏུ, ཨཱཧརིསྶཾ སུཎཱཐ མེ.

ཀོ’ཡཾ ¶ མཛ྄ཛྷེསམུདྡསྨིཾ, ཨཔསྶཾ ཏཱིརམཱཡུཧེ;

ཀཾ ཏྭཾ ཨཏྠཝསཾ ཉཏྭཱ, ཨེཝཾ ཝཱཡམསེ བྷུསཾ.

ནིསམྨ ཝཏྟཾ ལོཀསྶ, ཝཱཡཱམསྶ ཙ དེཝཏེ;

ཏསྨཱ མཛ྄ཛྷེསམུདྡསྨིཾ, ཨཔསྶཾ ཏཱིརམཱཡུཧེ.

ཨསྶཾ པུརིམགཱཐཱཡཾ, ‘‘ཨཱཡུཧེ’’ཏིཔདསྶ ཧི;

‘‘ཨཱཡཱུཧཏཱི’’ཏི ཨཏྠོཏི, ཝིཉྙཱཏབྦོ ཝིབྷཱཝིནཱ.

ཝིབྷཏྟིཡཱ ཝིཔལླཱས-ཝསེནཱཡཾ སམཱིརིཏོ;

ཝཏྟམཱནེ སཏྟམཱིཏི, ཏིསྶེཀཱརཝསེན ཝཱ.

པཙྪིམཱཡ ཙ གཱཐཱཡཾ, ‘‘ཨཱཡུཧེ’’ཏིཔདསྶ ཏུ;

‘‘ཨཱཡཱུཧཱམཱི’’ཏི ཨཏྠོཏི, སདྡཏྠཉྙཱུ ཝིབྷཱཝཡེ.

ཏཐཱ ‘‘བྷཝེ’’ཏིཨེཏསྶ, ཝཏྟམཱནཱཝིབྷཏྟིཡཾ;

‘‘བྷཝཏཱི’’ཏི, ‘‘བྷཝཱམཱི’’ཏི, ཙཏྠཾ དྭེདྷཱ ཝིབྷཱཝཡེ.

ཨེཝཾཝིདྷེསུ ཨཉྙེསུ, པཱཋེསུཔི ཨཡཾ ནཡོ;

ནེཏབྦོ ནཡདཀྑེན, ནཡསཱགརསཱསནེ.

ཨེཝམཡཾ བྷཝེསདྡོ པཉྩསུ ཚསུ ཝཱ ཀྲིཡཱཔདཏྠེསུ པཝཏྟཏི. ཏཐཱ སཏྟམཱིཝིབྷཏྱནྟནཱམིཀཔདསྶ ཝུདྡྷིསཾསཱརཀམྨབྷཝཱུཔཔཏྟིབྷཝསངྑཱཏེསུ ཨཏྠེསུཔི. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཨབྷཝེ ནནྡཏི ཏསྶ, བྷཝེ ཏསྶ ན ནནྡཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝུདྡྷིམྷི. ‘‘བྷཝེ ཝིཙརནྟོ’’ཏིཨཱདཱིསུ སཾསཱརེ. ‘‘བྷཝེ ཁོ སཏི ཛཱཏི ཧོཏི, ཛཱཏིཔཙྩཡཱ ཛརཱམརཎ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཀམྨབྷཝེ. ‘‘ཨེཝཾ བྷཝེཝིཛྫམཱནེ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཨུཔཔཏྟིབྷཝེཏི དཊྛབྦཾ. ཨིམིནཱ ནཡེན བྷཱུདྷཱཏུཏོ ནིཔྥནྣཱནཾ ཨཉྙཏོཔི ཨཉྙེསཾ ཀྲིཡཱཔདཱནཾ ཡཐཱསམྦྷཝམཏྠོ ཨུདྡྷརིཏབྦོ.

ཨཱཁྱཱཏཏྠམྷིམེ ¶ ཨཏྠཱ, ན ལཱཏབྦཱ ཀུདཱཙནཾ;

ཨཏྠུདྡྷཱརཝསེནེཏེ, ཨུདྡྷཊཱ ནཱམཏོ ཡཏོ.

ཨིདམེཏྠ སངྑེཔཏོ ཨཏྠུདྡྷཱརནཡནིདསྶནཾ.

ཨཏྠསདྡཙིནྟཱཡཾ པན ཨེཝམུཔལཀྑེཏབྦཾ – ‘‘བྷཝནྟེ, པརཱབྷཝནྟེ, པརཱབྷཝེ’’ཨིཙྩཱདཡོ གཙྪཏི གཙྪཾ གཙྪཏོསདྡཱདཡོ ཝིཡ ཝིསེསསདྡཱ, ན ཡཱཙནོཔཏཱཔནཏྠཱདིཝཱཙཀོ ནཱཐཏིསདྡོ ཝིཡ, ན ཙ རཱཛདེཝཏཱདིཝཱཙཀོ དེཝསདྡོ ཝིཡ སཱམཉྙསདྡཱ. ཡེ ཙེཏྠ ཝིསེསསདྡཱ, ཏེ སབྦཀཱལཾ ཝིསེསསདྡཱཝ. ཡེ ཙ སཱམཉྙསདྡཱ, ཏེཔི སབྦཀཱལཾ སཱམཉྙསདྡཱཝ.

ཏཏྲ གཙྪཏཱིཏིཨཱདཱིནཾ ཝིསེསསདྡཏཱ ཨེཝཾ དཊྛབྦཱ – གཙྪཏཱིཏི ཨེཀཾ ནཱམཔདཾ, ཨེཀམཱཁྱཱཏཾ. ཏཐཱ གཙྪནྟི ཨེཀཾ ནཱམཔདཾ, ཨེཀམཱཁྱཱཏཾ. གཙྪཏོཏི ཨེཀོ ཀིཏནྟོ, ཨཔརོ རཱུལ༹ྷཱིསདྡོ. སཏིཔི ཝིསེསསདྡཏྟེ སདིསཏྟཱ སུཏིསཱམཉྙཏོ ཏབྦིསཡཾ བུདྡྷིཾ ནུཔྤཱདེཏི ཝིནཱཝ’ཏྠཔྤཀརཎསདྡནྟརཱབྷིསམྦནྡྷེན. ཏཐཱ ཧི སདྡནྟརཱབྷིསམྦནྡྷེན ‘‘གཙྪཏི པཏིཊྛིཏ’’ནྟི ཝུཏྟེ སཏྟམྱནྟཾ ནཱམཔདནྟི ཝིཉྙཱཡཏི. ‘‘གཙྪཏི ཏིསྶོ’’ཏི ཝུཏྟེ པནཱཁྱཱཏནྟི. ཏཐཱ ‘‘ས གཙྪཾ ན ནིཝཏྟཏཱི’’ཏི ཝུཏྟེ པཋམནྟཾ ནཱམཔདནྟི ཝིཉྙཱཡཏི. ‘‘གཙྪཾ པུཏྟནིཝེདཀོ’’ཏི ཝུཏྟེ ཨཱཁྱཱཏནྟི ཝིཉྙཱཡཏི. ‘‘གཙྪཏོ ཧཡཏོ པཏིཏོ’’ཏི ཝུཏྟེ ཀིཏནྟོཏི ཝིཉྙཱཡཏི. ‘‘གཙྪཏོ པཎྞཔུཔྥཱནི པཏནྟཱི’’ཏི ཝུཏྟེ རུཀྑཝཱཙཀོ རཱུལ༹ྷཱིསདྡོཏི. ཨིཏི ཝིསེསསདྡཱནཾ ཨཱཁྱཱཏནཱམཱནཾ ནཱམཱཁྱཱཏེཧི སམཱནསུཏིཀཱནཾ ཨཏྠཱབྷིསམྦནྡྷཱདཱིསུ ཡོ ཀོཙི ཨཏྠཝིསེསཉཱཔཀོ སམྦནྡྷོ ཨཝསྶམིཙྪིཏབྦོ. ཨེཝཾ ‘‘གཙྪཏཱི’’ཏིཨཱདཱིནཾ ཨཱཁྱཱཏནཱམཏྟཱདིཝསེན པཙྩེཀཾ ཋིཏཱནཾ ཨེཀེཀཏྠཝཱཙཀཱནཾ ཝིསེསསདྡཏཱ དཊྛབྦཱ.

‘‘ནཱཐཏི ¶ དེཝོ’’ཏིཨཱདཱིནཾ པན ཨཱཁྱཱཏནཱམཱནཾ ནཱམཱཁྱཱཏེཧི ཨསམཱནསུཏིཀཱནཾ ཨནེཀཏྠཝཱཙཀཱནཾ སཱམཉྙསདྡཏཱ ཨེཝ དཊྛབྦཱ. ཨཏྠསམྦནྡྷཱདཱིསུ ཧི ཝིནཱ ཡེན ཀེནཙི སམྦནྡྷེན ‘‘ནཱཐཏཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཡཱཙཏཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨུཔཏཱཔེཏཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨིསྶརིཡཾ ཀརོཏཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨཱསཱིསཏཱི’’ཏི ཝཱ ཨཏྠོ པཊིབྷཱཏི, ཏཐཱ ‘‘དེཝོ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘མེགྷོ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨཱཀཱསོ’’ཏི ཝཱ ‘‘རཱཛཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘དེཝཏཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཝིསུདྡྷིདེཝོ’’ཏི ཝཱ ཨཏྠོ པཊིབྷཱཏི. ཡདཱ པན སདྡནྟརཱབྷིསམྦནྡྷེན ‘‘ནཱཐཏི སུཔྤཊིཔཏྟི’’ནྟི ཝུཏྟེ ཏདཱ ‘‘ནཱཐཏཱི’’ཏི ཀྲིཡཱཔདསྶ ‘‘ཡཱཙཏཱི’’ཏི ཨཏྠོ ཝིཉྙཱཡཏི, ‘‘ནཱཐཏི སབྦཀིལེསེ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨུཔཏཱཔེཏཱི’’ཏི ཨཏྠོ ཝིཉྙཱཡཏི. ‘‘ནཱཐཏི སཀཙིཏྟེ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨིསྶརིཡཾ ཀརོཏཱི’’ཏི ཨཏྠོ ཝིཉྙཱཡཏི. ‘‘ནཱཐཏི ལོཀསྶ ཧིཏ’’ནྟི ཝུཏྟེ ‘‘ཨཱསཱིསཏཱི’’ཏི ཨཏྠོ ཝིཉྙཱཡཏི. ཏཐཱ ‘‘དེཝོ གཛྫཏཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘དེཝོ’’ཏི ནཱམཔདསྶ ‘‘མེགྷོ’’ཏི ཨཏྠོ ཝིཉྙཱཡཏི. ‘‘ཝིདྡྷོ ཝིགཏཝལཱཧཀོ དེཝོ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨཱཀཱསོ’’ཏི ཨཏྠོ ཝིཉྙཱཡཏི. ‘‘པིཝཏུ དེཝོ པཱནཱིཡ’’ནྟི ཝུཏྟེ ‘‘རཱཛཱ’’ཏི ཨཏྠོ ཝིཉྙཱཡཏི. ‘‘དེཝོ དེཝཀཱཡཱ ཙཝཏི ཨཱཡུསངྑཡཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘དེཝཏཱ’’ཏི ཨཏྠོ ཝིཉྙཱཡཏི. ‘‘དེཝཱཏིདེཝོ སཏཔུཉྙལཀྑཎོ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཝིསུདྡྷིདེཝོ’’ཏི ཨཏྠོ ཝིཉྙཱཡཏི. ཨིམིནཱ ནཡེན ཨཉྙེཔི སཱམཉྙསདྡཱ ཉཱཏབྦཱ.

སབྦམེཏཾ ཉཏྭཱ ཡཐཱ ཨཏྠོ སདྡེན, སདྡོ ཙཏྠེན ན ཝིརུཛ྄ཛྷཏི, ཏཐཱཏྠསདྡཱ ཙིནྟནཱིཡཱ. ཏཏྲིདཾ ཨུཔལཀྑཎམཏྟཾ ཙིནྟཱཀཱརནིདསྶནཾ – ‘‘ཨཏྠཀུསལཱ བྷཝནྟེ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཀིཙྩཱནི བྷཝནྟེ’’ཏི ཝཱ ཝུཏྟེ ‘‘བྷཝནྟེ’’ཏི ཨིདཾ ‘‘བྷཝནྟཱི’’ཏིམིནཱ སམཱནཏྠམཱཁྱཱཏཔདནྟི ཨེཝམཏྠོ ཙ སདྡོ ཙ ཙིནྟནཱིཡོ. ‘‘བྷཝནྟེ པསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨིཙྪཱམཱི’’ཏི ཝཱ ཝུཏྟེ ཨུཔཡོགཏྠཝཾ ¶ ནཱམཔདནྟི ཨེཝམཏྠོ ཙ སདྡོ ཙ ཙིནྟནཱིཡོ. ‘‘བྷཝནྟེ ཛནེ པསཾསཏཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཀཱམེཏཱི’’ཏི ཝཱ ཝུཏྟེ པཙྩཏྟོཔཡོགཏྠཝནྟཱནི དྭེ ནཱམཔདཱནཱིཏི ཨེཝམཏྠོ ཙ སདྡོ ཙ ཙིནྟནཱིཡོ. ‘‘ཙོརཱ པརཱབྷཝནྟེ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘པརཱབྷཝནྟེ’’ཏི ཨིདཾ ‘‘པརཱབྷཝནྟཱི’’ཏིམིནཱ སམཱནཏྠམཱཁྱཱཏིཀཔདནྟི ཨེཝམཏྠོ ཙ སདྡོ ཙ ཙིནྟནཱིཡོ. ‘‘པརཱབྷཝནྟེ ཛནཱ ཨིཙྪནྟི ཨམིཏྟཱན’’ནྟི ཝུཏྟེ ‘‘པརཱབྷཝནྟེ’’ཏི ཨིམཱནི ཨུཔཡོགཔཙྩཏྟཏྠཝནྟཱནི དྭེ ནཱམཔདཱནཱིཏི ཨེཝམཏྠོ ཙ སདྡོ ཙ ཙིནྟནཱིཡོ. ‘‘ཨེསོ པརཱབྷཝེ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘པརཱབྷཝེ’’ཏི ཨིདཾ ‘‘པརཱབྷཝེཡྻཱ’’ཏིམིནཱ སམཱནཏྠམཱཁྱཱཏཔདནྟི ཨེཝམཏྠོ ཙ སདྡོ ཙ ཙིནྟནཱིཡོ. ‘‘ཨེཏེ པརཱབྷཝེ ལོཀེ, པཎྜིཏོ སམཝེཀྑིཡཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘པརཱབྷཝེ’’ཏི ཨིདཾ ཨུཔཡོགཏྠཝཾ བཧུཝཙནཾ ནཱམཔདནྟི ཨེཝམཏྠོ ཙ སདྡོ ཙ ཙིནྟནཱིཡོ. ‘‘པརཱབྷཝེ སཏཱི’’ཏི ཝུཏྟེ བྷཱཝལཀྑཎབྷུམྨཏྠེཀཝཙནཀཾ ནཱམཔདནྟི ཨེཝམཏྠོ ཙ སདྡོ ཙ ཙིནྟནཱིཡོ. ‘‘ཏུམྷེ མེ པསཱདཱ སམྦྷཝེ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘སམྦྷཝེ’’ཏི ཨིདཾ ‘‘སམྦྷཝཐཱ’’ཏིམིནཱ སམཱནཏྠམཱཁྱཱཏཔདནྟི ཨེཝམཏྠོ ཙ སདྡོ ཙ ཙིནྟནཱིཡོ. ‘‘ཨེཧི ཏྭཾ སམྦྷཝཝ྄ཧེ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘སམྦྷཝཝ྄ཧེ’’ཏི ཨིདཾ སམྦྷཝཱཡ ནཱམ ཨིཏྠིཡཱ ཝཱཙཀཾ ཨིཏྠིལིངྒཾ སཱལཔནཾ ནཱམིཀཔདནྟི ཨེཝམཏྠོ ཙ སདྡོ ཙ ཙིནྟནཱིཡོ. ‘‘ཨེཧི ཏྭཾ སམྦྷཝཝ྄ཧེཔཏིཊྛིཏ’’ནྟི ཝུཏྟེ སམྦྷཝནཱམཀསྶ པུརིསསྶ ཝཱཙཀཾ པུལླིངྒཾ བྷུམྨཝཙནནྟི ཨེཝམཏྠོ ཙ སདྡོ ཙ ཙིནྟནཱིཡོ.

‘‘ཝརུཎོ བྲཧྨདེཝོ ཙ, ཨཧེསུཾ ཨགྒསཱཝཀཱ;

སམྦྷཝོ ནཱམུཔཊྛཱཀོ, རེཝཏསྶ མཧེསིནོ’’ཏི –

ཧི པཱལི༹. ‘‘དྷམྨཱ པཱཏུབྷཝནྟེ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘པཱཏུབྷཝནྟེ’’ཏི ཨིདཾ ‘‘པཱཏུབྷཝནྟཱི’’ཏིམིནཱ སམཱནཏྠཾ སནིཔཱཏམཱཁྱཱཏཔདནྟི ཨེཝམཏྠོ ཙ སདྡོ ཙ ཙིནྟནཱིཡོ. ‘‘པཱཏུ བྷཝནྟེ ཛནེ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཏེ ཛནེ བྷཝཾ རཀྑཏཱུ’’ཏི ཨཏྠཝཱཙཀཱནི ཨཱཁྱཱཏཀིཏནྟསབྦནཱམིཀཔདཱནཱིཏི ¶ ཨེཝམཏྠོ ཙ སདྡོ ཙ ཙིནྟནཱིཡོ. ‘‘པཱཏུབྷཝསེ ཏྭཾ གུཎེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘པཱཏུབྷཝསེ’’ཏི ཨིདཾ ‘‘པཱཏུབྷཝསཱི’’ཏིམིནཱ སམཱནཏྠམཱཁྱཱཏཔདནྟི ཨེཝམཏྠོ ཙ སདྡོ ཙ ཙིནྟནཱིཡོ. ‘‘པཱཏུབྷཝསེ གུཎེ ཡོ ཏྭ’’ནྟི ཝུཏྟེ ‘‘པཱཏུབྷཝཱཧི ཨཏྟནོ གུཎཧེཏུ ཏྭ’’ནྟི ཨཏྠཝཱཙཀཱནིནིཔཱཏཡུཏྟཱཁྱཱཏནཱམཔདཱནཱིཏི ཨེཝམཏྠོ ཙ སདྡོ ཙ ཙིནྟནཱིཡོ. ‘‘ཨཧམཏྟནོ གུཎེཧི པཱཏུབྷཝེ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘པཱཏུབྷཝེ’’ཏི ཨིདཾ ‘‘པཱཏུབྷཝཱམཱི’’ཏིམིནཱ སམཱནཏྠཾ སནིཔཱཏམཱཁྱཱཏཔདནྟི ཨེཝམཏྠོ ཙ སདྡོ ཙ ཙིནྟནཱིཡོ. ‘‘མཾ པཱཏུ བྷཝེ ཨིདཾ པུཉྙཀམྨ’’ནྟི ཝུཏྟེ ‘‘མཾ རཀྑཏུ སཾསཱརེ ཨིདཾ པུཉྙཀམྨ’’ནྟི ཨཏྠཝཱཙཀཱནི ཨཱཁྱཱཏནཱམཔདཱནཱིཏི ཨེཝམཏྠོ ཙ སདྡོ ཙ ཙིནྟནཱིཡོ. ཨིམིནཱ ནཡེན སབྦཏྠ ཡཐཱརཧམཏྠསདྡཱ ཙིནྟནཱིཡཱ. ཏཏྠ སམཱནསུཏིཀཱནཾ ཀེསཉྩི སདྡཱནཾ ‘‘ན ཏེསཾ ཀོཊྛེ ཨོཔེནྟི. ན ཏེསཾ ཨནྟརཱ གཙྪེ. སཏྟ ཝོ ལིཙྪཝཱི ཨཔརིཧཱནཱིཡེ དྷམྨེ དེསེསྶཱམི, ཨིམེ ཏེ དེཝ སཏྟཝོ, ཏྭཉྩ ཨུཏྟམསཏྟཝོ’’ཏིཨཱདཱིསུ སམཱནསུཏིཀཱནཾ ཝིཡ ཨུཙྩཱརཎཝིསེསོ ཨིཙྪནཱིཡོ. ཨུཙྩཱརཎཝིསེསེ ཧི སཏི པདཱནི པརིབྱཏྟཱནི, པདེསུ པརིབྱཏྟེསུ ཨཏྠོ པརིབྱཏྟོ ཧོཏི, ཨཏྠཔརིགྒཱཧཀཱནཾ ཨཏྠཱདྷིགམོ ཨཀིཙྪོ ཧོཏི, སུཔརིསུདྡྷཱདཱསཏལེ པཊིབིམྦདསྶནཾ ཝིཡ, སོ ཙ གཧིཏཔུབྦསངྐེཏསྶ ཨཏྠསམྦནྡྷཱདཱིསུ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཉཱཏེཡེཝ ཧོཏི, ན ཨིཏརཐཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ པོརཱཎེཧི –

‘‘ཝིསཡཏྟམནཱཔནྣཱ, སདྡཱ ནེཝཏྠབོདྷཀཱ;

ན པདམཏྟཏོ ཨཏྠེ, ཏེ ཨཉྙཱཏཱ པཀཱསཀཱ’’ཏི.

ཡདིདམེཏྠ ཝུཏྟམམྷེཧི ‘‘ཨུཙྩཱརཎཝིསེསོ ཨིཙྪནཱིཡོ’’ཏི. ཨཏྲཱཡམུཙྩཱརཎཝིསེསདཱིཔནཱི གཱཐཱ སཧཏྠཔྤཀཱསནནཡདཱནགཱཐཱཡ.

‘‘ན ¶ ཏེ སཾ ཀོཊྛེ ཨོཔེནྟི’’, ཨིཏི པཱཋེ སུམེདྷསོ;

པདཾ ‘‘ན ཏེ’’ཏི ཚིནྡིཏྭཱ, ‘‘སཾ ཀོཊྛེ’’ཏི པཋེཡྻ ཝེ.

‘‘སཾ ན ཨོཔེནྟི ཀོཊྛེ ཏེ, བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཨཏྠམཱིརཡེ;

ཨེཝམིམེསུ ཨཉྙེསུ, པཱཋེསུཔི ཨཡཾ ནཡོ.

ཨཐ ཡཾ པནིདམྤི ཝུཏྟཾ ‘‘ཀེསཉྩཱི’’ཏི, ཏཾ ཀིམཏྠཾ? ‘‘གཙྪཏི པཏིཊྛིཏཾ, གཙྪཏི ཏིསྶོ, བྷཝནྟེ པསྶཱམི, ཨཏྠཀུསལཱ བྷཝནྟེ, ཝདནྟཾ ཨེཀཔོཀྑརཱ, ཝདནྟཾ པཊིཝདཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ སམཱནསུཏིཀཱནམུཙྩཱརཎཝིསེསོ ན ལབྦྷཏཱིཏི དསྶནཏྠཾ. ཏསྨཱ ཨིདམེཏྠ སལླཀྑེཏབྦཾ – ཡཏྠ སམཱནསུཏིཀཱནམུཙྩཱརཎཝིསེསོ ལབྦྷཏི ཨཏྠཝིསེསོ ཙ པདཱནཾ ཝིབྷཱགཝསེན ཝཱ ཨཝིབྷཱགཝསེན ཝཱ, ཏཏྠ པཡོགེ སམཱནསུཏིཀམེཀཙྩཾ པདཾ ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ ཨུཙྩཱརེཏབྦཾ. སེཡྻཐིདཾ? ‘‘ཧེཏུ ཧེཏུསམྤཡུཏྟཀཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཏཾསམུཊྛཱནཱནཉྩ རཱུཔཱནཾ ཧེཏུཔཙྩཡེན པཙྩཡོ. སོ ཏེན སདྡྷིཾ བྷཱསཏི, སོཏེན ཝུཡ྄ཧཏི. བྷཝནྟེ ཛནེ པསཾསཏི, བྷཝནྟེ པསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཡོ པཡོགཱ. ཨེཏྠ ‘‘ཧེཏཱུ’’ཏི ཨཱིསཀཾ ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ ‘‘ཧེཏུསམྤཡུཏྟཱན’’ནྟི ཨུཙྩཱརེཏབྦཾ. ཏཐཱ ‘‘སོ’’ཏི ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ ‘‘ཏེན སདྡྷི’’ནྟི ཨུཙྩཱརེཏབྦཾ. ‘‘བྷཝ’’ནྟི ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ ‘‘ཏེ ཛནེ’’ཏི ཨུཙྩཱརེཏབྦཾ.

སེསཾ པན སམཱནསུཏིཀཾ ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ ན ཨུཙྩཱརེཏབྦཾ. ཨཝིཙྪིནྡནཱིཡསྨིཉྷི ཋཱནེ ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ པཋིཏསྶ ཨཏྠོ དུཊྛོ ཧོཏི. ཨེཝཾ པདཝིབྷཱགཱཝིབྷཱགཝསེན སམཱནསུཏིཀཱནམཏྠུཙྩཱརཎཝིསེསོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཏྠ ཧི ‘‘སོ ཏེནཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ དྭིཔདཏྠགྒཧཎཾ ཝིབྷཱགོ, ཨེཀཔདཏྠགྒཧཎམཝིབྷཱགོཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. ཨེཏྠ ཙ ཝིསུཾ ཝཝཏྠིཏཱནཾ ཨསམཱནསུཏིཀཱནཾ ཨེཀཏོ ཀཏྭཱ སམཱནསུཏིཀབྷཱཝཔརིཀཔྤནཾ ཨཏྠནྟརཝིཉྙཱཔནཏྠཉྩེཝ ཨུཙྩཱརཎཝིསེསདསྶནཏྠཉྩ. ན ཧི ཨེཏཱནི ¶ ‘‘སཔྤོ སཔྤོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ ཨེཀསྨིཾཡེཝཏྠེ སམཱནསུཏིཀཱནི. ཨེཝཾ སནྟེཔི ཨེཀཛ྄ཛྷཀརཎེན ལདྡྷཾ སམཱནསུཏིལེསཾ གཧེཏྭཱ ཨཏྠནྟརཝིཉྙཱཔནཏྠཾ ཨུཙྩཱརཎཝིསེསདསྶནཏྠཉྩ ‘‘སམཱནསུཏིཀཱནཱི’’ཏི ཝུཏྟཱནི. ཨེས ནཡོ ཨཉྙཏྲཱཔི ཨཱིདིསེསུ ཋཱནེསུ. ཨིདམེཏྠ སལླཀྑེཏབྦཾ –

ཡཏྠ སམཱནསུཏིཀཱནཾ ཨཊྛཱརསཱཀཱརེསུ ཡེན ཀེནཙི ཨཱཀཱརེན ཨཏྠཝིསེསོ ལབྦྷཏི, ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ པན ཨུཙྩཱརཎེ སདྡཝིལཱསོ ན ཧོཏི, ཨཏྠོ ཝཱ དུཊྛོ ཧོཏི, ན ཏཱདིསེསུ པཡོགེསུ སམཱནསུཏིཀཱནི པདཱནི ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ ཨུཙྩཱརེཏབྦཱནི. ཏཏྲ ཀཏམེན ཙཱཀཱརེན ཨཏྠཝིསེསལཱབྷོ བྷཝཏི? པདཱནཾ ཝིབྷཱགཝསེན ཝཱ ཨཝིབྷཱགཝསེན ཝཱ ཨཀྑརསནྣིདྷཱནཝསེན ཝཱ པདསནྣིདྷཱནཝསེན ཝཱ པདཀྑརསནྣིདྷཱནཝསེན ཝཱ ཝིཙྪཱཝསེན ཝཱ ཀམྨཔྤཝཙནཱིཡཝསེན ཝཱ བྷཡཀོདྷཱདཱིསུ ཨུཔྤནྣེསུ ཀཐིཏཱམེཌིཏཝཙནཝསེན ཝཱ གུཎཝཱཙཀསདྡསྶ དྭིརུཏྟཝསེན ཝཱ ཀྲིཡཱཔདསྶ དྭིརུཏྟཝསེན ཝཱ སཾཧིཏཱཔདཙྪེདཝསེན ཝཱ ཨགཱརཝཏྠཔརིདཱིཔནཝསེན ཝཱ ནིརནྟརཏྠཔརིདཱིཔནཝསེན ཝཱ ནནིརནྟརཏྠཔརིདཱིཔནཝསེན ཝཱ ‘‘པུནཔྤུན’’མིཙྩཏྠཔརིདཱིཔནཝསེན ཝཱ ཨུཔམཱནེ ཨིཝ སདྡཝསེན ཝཱ ཨིཏིསདྡཾ པཊིཙྩ སདྡཔདཏྠཝཱཙཀཏྠཔརིདཱིཔནཝསེན ཝཱ ཏཐཱཔཝཏྟཙིཏྟཔརིདཱིཔནཝསེན ཝཱཏི ཨིམེསུཊྛཱརསཱཀཱརེསུ, ཝིཏྠཱརཏོ པན ཚབྦཱིསཱཡ ཨཱཀཱརེསུ ཏཏོ ཝཱདྷིཀེསུ ཡེན ཀེནཙི ཨཱཀཱརེན ཨཏྠཝིསེསལཱབྷོ བྷཝཏི.

ཨེཏྠ པདཱནཾ ཏཱཝ ཝིབྷཱགཝསེན ཝཱ ཨཝིབྷཱགཝསེན ཝཱ སམཱནསུཏིཀཱནམཏྠཝིསེསལཱབྷེ ‘‘སཱ ནཾ སངྒཏི པཱལེཏི, ཨབྷིཀྐམོ སཱནཾ པཉྙཱཡཏི. མཱ ནོ དེཝ ཨཝདྷི, མཱནོ མཡ྄ཧཾ ན ཝིཛྫཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཡོ པཡོགཱ.

ཨཀྑརསནྣིདྷཱནཝསེན ¶ པན ཨཏྠཝིསེསལཱབྷེ ‘‘སནྟེཧི མཧིཏོ ཧིཏོ. སངྒཱ སངྒཱམཛིཾ མུཏྟཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ. དཱཋཱི དཱཋཱིསུ པཀྑནྡི, མཉྙམཱནོ ཡཐཱ པུརེ. སབྦཱབྷིབྷུཾཝ སིརསཱསིརསཱ ནམཱམི. བྷཱུམིཏོ ཨུཊྛིཏཱ ཡཱཝ, བྲཧྨལོཀཱ ཝིདྷཱཝཏི. ཨཙྩི ཨཙྩིམཏོ ལོཀེ, ཌཡ྄ཧམཱནམྷི ཏེཛསཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཡོ པཡོགཱ.

པདསནྣིདྷཱནཝསེན ཨཏྠཝིསེསལཱབྷེ ‘‘ཨཱཔོ ཨཱཔོགཏཾ. རཱཛརཱཛམཧཱམཏྟཱདཡོ, སུཁོ’ལོཀསྶ ལོཀསྶ, ཀཱརཀོ ཉཱཎཙཀྑུདོ, ནིརཱཔདེ པདེ ནིནྣོ, ཨནནྟཉཱཎཾ ཀརུཎཱལཡཾ ལཡཾ, མལསྶ བུདྡྷཾ སུསམཱཧིཏཾ ཧིཏཾ. ནམཱམི དྷམྨཾ བྷཝསཾཝརཾ ཝརཾ, གུཎཱཀརཉྩེཝ ནིརངྒཎཾ གཎ’’ནྟི ཨེཝམཱདཡོ པཡོགཱ.

པདཀྑརསནྣིདྷཱནཝསེན ཨཏྠཝིསེསལཱབྷེ ‘‘པམཱཎརཧིཏཾ ཧིཏཾ, སིདྡྷཏྠོ སབྦསིདྡྷཏྠོ, ཏིལོཀམཧིཏོ ཧིཏོ. ཨུཔགནྟྭཱན སམྦུདྡྷོ, ཨིདཾ ཝཙནམབྲཝཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཡོ པཡོགཱ. ཏཏྲིམཱ ཨཀྑརསནྣིདྷཱནཱདཱིསུ ཨདྷིཔྤཱཡཝིཉྙཱཔནིཡོ གཱཐཱ –

མཧིཏོཨིཏི སདྡམྷཱ, མཀཱརོ ཙེ ཝིཝེཙིཏོ;

སདྡོ ནིརཏྠཀོ ཨེཏྠ, ‘‘ཨཀྑར’’ནྟི ཝདེ བུདྷོ.

ཉེཡྻཱ ཨཀྑརཡོགེན,

‘‘སནྟེཧི མཧིཏོ ཧིཏོ’’;

ཨིཙྩཱདཱིསུ སརཱུཔཱནཾ,

ཧོཏི ཨཏྠཝིསེསཏཱ.

ཨུཔསགྒཱ ནིཔཱཏཱ ཙ, ཡཉྩཉྙཾ ཨཏྠཛོཏཀཾ;

ཨེཀཀྑརམྤི ཝིཉྙཱུཧི, ཏཾ ‘‘པད’’ནྟི སམཱིརིཏཾ.

པདཱནཾ ¶ སནྣིདྷཱནཉྩ, པདཀྑརཱནམེཝ ཙ;

སམཱསེ ལབྦྷམཱནཏྟཾ, སནྡྷཱཡ ལཔིཏཾ མཡཱ.

ཝིཙྪཱཝསེན ཨཏྠཝིསེསལཱབྷེ ‘‘གཱམེ གཱམེ སཏཾ ཀུམྦྷཱ, གཱམོ གཱམོ རམཎཱིཡོ’’ཏི ཨེཝམཱདཡོ པཡོགཱ. ཨེཏྠ ཧི ཝིཙྪཱཝསེན སབྦེཔི གཱམཱ པརིགྒཧིཏཱ.

ནཱནཱདྷིཀརཎཱནཾ ཏུ, ཝཏྟུམེཀཀྑཎམྷི ཡཱ;

ཨིཙྪཏོ བྱཱཔིཏུཾ ཨིཙྪཱ, སཱ ཝིཙྪཱཏི པཀིཏྟིཏཱ.

ཀམྨཔྤཝཙནཱིཡཝསེན ཨཏྠཝིསེསལཱབྷེ ‘‘རུཀྑཾ རུཀྑཾ པཏི ཝིཛྫོཏཏེ ཙནྡོ, རུཀྑཾ རུཀྑཾ པརི ཝིཛྫོཏཏེ ཙནྡོ’’ཏི པཡོགཱ, རུཀྑཱནཾ ཨུཔརི ཨུཔརི ཝིཛྫོཏཏེཏི ཨཏྠོ.

བྷཡཀོདྷཱདཱིསུ ཨུཔྤནྣེསུ ཀཐིཏཱམེཌིཏཝཙནཝསེན པན ཨཏྠཝིསེསལཱབྷེ ཨིམེ པཡོགཱ – བྷཡེ ཏཱཝ ‘‘ཙོརོ ཙོརོ, སཔྤོ སཔྤོ’’ཨིཙྩཱདཡོ. ཀོདྷེ ‘‘ཝསལ ཝསལ, ཙཎྜཱལ ཙཎྜཱལ, ཝིཛ྄ཛྷ ཝིཛ྄ཛྷ, པཧར པཧར’’ཨིཙྩཱདཡོ. པསཾསཱཡཾ ‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ སཱརིཔུཏྟ, ཨབྷིཀྐནྟཾ བྷནྟེ ཨབྷིཀྐནྟཾ བྷནྟེ’’ཨིཙྩཱདཡོ. ཏུརིཏེ ‘‘ཨབྷིཀྐམ ཝཱསེཊྛ ཨབྷིཀྐམ ཝཱསེཊྛ, གཙྪ གཙྪ, ལུནཱཧི ལུནཱཧི’’ཨིཙྩཱདཡོ. ཀོཏཱུཧལེ ‘‘ཨཱགཙྪ ཨཱགཙྪ’’ཨིཙྩཱདཡོ. ཨཙྪརིཡེ ‘‘ཨཧོ བུདྡྷོ ཨཧོ བུདྡྷོ’’ཨིཙྩཱདཡོ. ཧཱསེ ‘‘ཨཧོ སུཁཾ ཨཧོ སུཁཾ, ཨཧོ མནཱཔཾ ཨཧོ མནཱཔཾ’’ཨིཙྩཱདཡོ. སོཀེ ‘‘ཀཧཾ ཨེཀཔུཏྟཀ ཀཧཾ ཨེཀཔུཏྟཀ’’ཨིཙྩཱདཡོ. པསཱདེ ‘‘བྷཝིསྶནྟི ཝཛྫཱི བྷཝིསྶནྟི ཝཛྫཱི’’ཨིཙྩཱདཡོ. ཨེཝཾ བྷཡཀོདྷཱདཱིསུ ཨུཔྤནྣེསུ ཀཐིཏཱམེཌིཏཝཙནཝསེན ཨཏྠཝིསེསལཱབྷོ བྷཝཏི. ཨེཏྠ པན ཨཏྠནྟརཱབྷཱཝེཔི དལ༹ྷཱིཀམྨཝསེན པདཱནམཏྠཛོཏཀབྷཱཝོཡེཝ ཨཏྠཝིསེསལཱབྷོ.

བྷཡེ ¶ ཀོདྷེ པསཾསཱཡཾ,

ཏུརིཏེ ཀོཏཱུཧལ’ཙྪརེ;

ཧཱསེ སོཀེ པསཱདེ ཙ,

ཀརེ ཨཱམེཌིཏཾ བུདྷོ.

ཙསདྡོ ཨཝུཏྟསམུཙྩཡཏྠོ, ཏེན གརཧཱཨསམྨཱནཱདཱིནཾ སངྒཧོ དཊྛབྦོ. ‘‘པཱཔོ པཱཔོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཧི གརཧཱཡཾ. ‘‘ཨབྷིརཱུཔཀ ཨབྷིརཱུཔཀཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཨསམྨཱནེ. ‘‘ཀྭཱཡཾ ཨབལབལོ ཝིཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཨཏིསཡཏྠེ ཨཱམེཌིཏཾ དཊྛབྦཾ. གུཎཝཱཙཀསྶ དྭིརུཏྟཝསེན ཨཏྠཝིསེསལཱབྷེ ‘‘ཀཎྷོ ཀཎྷོ ཙ གྷོརོ ཙཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཡོ. ‘‘ཀཎྷོ ཀཎྷོ’’ཏི ཧི ཨཏཱིཝ ཀཎྷོཏི ཨཏྠོ. ཀྲིཡཱཔདསྶ དྭིརུཏྟཝསེན ཨཏྠཝིསེསལཱབྷེ ‘‘དྷམེ དྷམེ ནཱཏིདྷམེ’’ཏི ཨེཝམཱདཡོ. ཏཏྠ དྷམེ དྷམེཏི དྷམེཡྻ ནོ ན དྷམེཡྻ. ནཱཏིདྷམེཏི པམཱཎཱཏིཀྐནྟཾ པན ན དྷམེཡྻ. སཾཧིཏཱཔདཙྪེདཝསེན ཨཏྠཝིསེསལཱབྷེ ‘‘ནརཱནརཱ, སུརཱསུརཱ, ཀཏཱཀཏཀུསལཱཀུསལཝིསཡཾ ཝིཔྤཊིསཱརཱཀཱརེན པཝཏྟཾ ཨནུསོཙནཾ ཀུཀྐུཙྩ’’ནྟི ཨེཝམཱདཡོ. ཨེཏྠ པན ཝིཉྙཱུནཾ པརམཀོསལླཛནནཏྠཾ སིལོཀཾ རཙཡཱམ –

ཧིཏཱཧིཏཱ ཧིཏཾཧིཏཾ, ཨཱནུབྷཱཝེན ཏེ ཛིན;

པཝརཱཔཝརཱཧཙྩ, བྷཝཱམཱ’ནཱམཡཱ མཡནྟི.

ཨགཱརཝཏྠཔརིདཱིཔནཝསེན ཨཏྠཝིསེསལཱབྷེ ‘‘ཏུཝཾཏུཝཾ པེསུཉྙཀལཧཝིགྒཧཝིཝཱདཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཡོ. ནིརནྟརཏྠཔརིདཱིཔནཝསེན ཨཏྠཝིསེསལཱབྷེ ‘‘དིཝསེ དིཝསེ པརིབྷུཉྫཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཡོ. ནནིརནྟརཏྠཔརིདཱིཔནཝསེན ཨཏྠཝིསེསལཱབྷེ ¶ ‘‘ཁཎེ ཁཎེ པཱིཏི ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཡོ. ‘‘པུནཔྤུན’’མིཙྩཏྠཔརིདཱིཔནཝསེན ཨཏྠཝིསེསལཱབྷེ ‘‘མུཧུཾ མུཧུཾ བྷཱཡཡཏེ ཀུམཱརེ’’ཏི ཨེཝམཱདཡོ. ཨུཔམཱནེ ཨིཝསདྡཝསེན ཨཏྠཝིསེསལཱབྷེ ‘‘རཱཛཱ རཀྑཏུ དྷམྨེན, ཨཏྟནོཝ པཛཾ པཛ’’ནྟི ཨེཝམཱདཡོ. ཨིཏིསདྡཾ པཊིཙྩ སདྡཔདཏྠཝཱཙཀཏྟཔརིདཱིཔནཝསེན ཨཏྠཝིསེསལཱབྷེ ‘‘བུདྡྷོ བུདྡྷོཏི ཀཐཡནྟོ, སོམནསྶཾ པཝེདཡི’’ནྟི ཨེཝམཱདཡོ. ཏཐཱཔཝཏྟཙིཏྟཔརིདཱིཔནཝསེན ཨཏྠཝིསེསལཱབྷེ ‘‘བུདྡྷོ བུདྡྷོཏི ཙིནྟེནྟོ, མགྒཾ སོདྷེམཧཾ ཏདཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཡོ. ཨེཝཾ ཨཱིདིསེསུ པཡོགེསུ སམཱནསུཏིཀཔདཾ ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ ན ཨུཙྩཱརེཏབྦཾ. ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ ཧི ཨུཙྩཱརཎེ སཏི སདྡཝིལཱསོ ན བྷཝཏི, ཀཏྠཙི པན ‘‘ཀཏཱཀཏཱཀུསལཱཀུསལཝིསཡ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ ཨུཙྩཱརིཏསྶ ཨཏྠོ དུཊྛོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ ན ཨུཙྩཱརེཏབྦཾ, ཨེཀཱབདྡྷཾཡེཝ ཀཏྭཱ ཨུཙྩཱརེཏབྦཾ. ཨིཏི སམཱནསུཏིཀེསུ ཝིནིཙྪཡོ ཚབྦཱིསཱཡ ཨཱཀཱརེཧི ཨདྷིཀེཧི ཙ མཎྜེཏྭཱ དསྶིཏོ.

ཡསྨཱ པན སམཱནསུཏིཀེསུ ཝིནིཙྪཡེ དསྶིཏེ ཨསམཱནསུཏིཀེསུཔི ཝིནིཙྪཡོ དསྶེཏབྦོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏམྤི དསྶེསྶཱམ – ཡཏྠ ནིགྒཧཱིཏམྷཱ པརཱཀཱརལོཔོཔི པཱཋོ པཉྙཱཡཏི, སཾཡོགབྱཉྫནསྶ ཝིསཾཡོགཏྟམྤི. ཏེསུ པཡོགེསུ ནིགྒཧཱིཏཔདཾ ཨནནྟརཔདེན སདྡྷིཾ ཨེཀཱབདྡྷཾཡེཝ ཀཏྭཱ ཨུཙྩཱརེཏབྦཾ. ཀཏམཱནི ཏཱནི? ‘‘སཙེ བྷུཏྟོ བྷཝེཡྻཱཧཾ-སཱ’ཛཱིཝོ གརཧིཏོ མམ. པུཔྥཾ’སཱ ཨུཔྤཛྫི. ཁཡམཏྟཾ ན ནིབྦཱནཾ’ས གམྦྷཱིརཱདིཝཱཙཏོ’’ཏི ཨེཝམཱདཡོ. ཨེཏྠ ཧི ‘‘སཙེ བྷུཏྟོ བྷཝེཡྻཱཧ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཝིཙྪེདམཀཏྭཱ ¶ ཨནནྟརེ དྭཱིསུ གཱཐཱཔདེསུ ཨནྟརཱིབྷཱུཏཱནཾ དྭིནྣཾ སམཱནསུཏིཀཔདཱནཾ ཨེཀཏོ ཨུཙྩཱརཎམིཝ ཨནནྟརཔདེཧི སདྡྷིཾ ཨེཀཱབདྡྷུཙྩཱརཎཝསེན ‘‘སཙེ བྷུཏྟོ བྷཝེཡྻཱཧཾ-སཱ’ཛཱིཝོ གརཧིཏོ མམཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨུཙྩཱརེཏབྦཾ. ཨེཝརཱུཔོཡེཝ ཧི ཨུཙྩཱརཎཝིསེསོ སཀལེཧིཔི པོརཱཎེཧི ཝིཉྙཱུཧི ཨནུམཏོ ཨུཙྩཱརིཏོ ཙ ‘‘ཨསྶ ཨཱཛཱིཝོ གརཧིཏོ མམ, ཨསྶཱ ཨུཔྤཛྫི, ཨསྶ གམྦྷཱིརཱདིཝཱཙཏོ’’ཏིཨེཝམཱདིཨཏྠཔྤཊིཔཱདནསྶཱནུརཱུཔཏྟཱ.

ཡཏྠ པན ཡཱདིསེ ཨུཙྩཱརཎེ ཀརིཡམཱནེ ཨཏྠོ པརིབྱཏྟོ ཧོཏི, ཏེསུ པཡོགེསུ ཀྭཙི ཙསདྡ པནསདྡཱདིཡོགཊྛཱནེ ཨཱིསཀཾ ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ པདམུཙྩཱརེཏབྦཾ. སེཡྻཐིདཾ? ‘‘ཝཱལཱ༹ ཙ ལཔསཀྑརཱ. ཨཙྩནྟསནྟཱ པན ཡཱ, ཨཡཾ ནིབྦཱནསམྤདཱ, ‘‘ཨིདཾ དུཀྑ’’ནྟི ཝཱཙཾ བྷཱསཏོ ‘‘ཨིདཾ དུཀྑ’’ནྟི ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི? ཨཱམནྟཱ. ཨིཏི ཙ དནྟི ཙ དུཏི ཙ ཁནྟི ཙ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི? ན ཧེཝཾ ཝཏྟབྦེ’’ཏི ཨེཝམཱདཡོ པཡོགཱ.

ཨེཏེསུ ཧི པཋམཔཡོགེ ‘‘ཝཱལཱ༹ ཙཱ’’ཏི ཨཱིསཀཾ ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ ‘‘ལཔསཀྑརཱ’’ཏི ཨུཙྩཱརེཏབྦཾ. ཏཏྠ ལཔསཀྑརཱཏི སཀྑརསདིསམདྷུརཝཙནཱ. ཛཱཏཀཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘ནིརཏྠཀཝཙནེཧི སཀྑརཱ ཝིཡ མདྷུརཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱཏྲ བཧུབྦཱིཧིཏཔྤུརིསཝསེན དྭིདྷཱ སམཱསོ དཊྛབྦོ ‘‘ལཔཱ སཀྑརཱ ཝིཡ ཡཱསཾ ཏཱ ལཔསཀྑརཱ, ལཔེཧི ཝཱ སཀྑརཱ ཝིཡཱཏི ལཔསཀྑརཱ’’ཏི.

དུཏིཡཔཡོགེ ‘‘ཨཙྩནྟསནྟཱ པན’’ཨིཏི ཨཱིསཀཾ ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ ‘‘ཡཱ’’ཏི ཨུཙྩཱརེཏབྦཾ. ཡཱ པན ཨཡཾ ནིབྦཱནསམྤདཱ ཨཙྩནྟསནྟཱཏི ཧི ཨཏྠོ.

ཏཏིཡཔཡོགེ ¶ ཨིཏི ཙ དནྟི ཙ དུཏི ཙ ཁནྟི ཙཱཏི ཨེཏེསུ ཙཏཱུསུ ཋཱནེསུ ཨིཀཱརཉྩ དཾཀཱརཉྩ དུཀཱརཉྩ ཁཾཀཱརཉྩ ཨཱིསཀཾ ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ ཏདནནྟརཾ ཏི ཙ སདྡཱ ཨུཙྩཱརེཏབྦཱ.

ཨེཏྠ ཧི ཨཝིཙྪིནྡིཏྭཱ ཨུཙྩཱརཎེ སཏི ཨཉྙཐཱ གཧེཏབྦཏྟཱ ཨཏྠོ དུཊྛོ བྷཝཏི. ཀཐཾ? ཨཱིདིསེསུ ཋཱནེསུ ཨཝིཙྪིནྡིཏྭཱ ཨུཙྩཱརཎེ སཏི ཨིཏིསདྡོ ཨེཝནྟི ཨཏྠཝཱཙཀོ ནིཔཱཏོ སིཡཱ, སནྡྷིཝསེན པན ཨིཀཱརཏྠཝཱཙཀོ རཱུལ༹ྷཱིསདྡོ ན སིཡཱ. དནྟིསདྡོ དམནཏྠོ སིཡཱ, དཾཀཱརཝཱཙཀོ ན སིཡཱ. དུཏིསདྡོ ནིརཏྠཀོ སིཡཱ, དུཀཱརཝཱཙཀོ ན སིཡཱ. ཁནྟིསདྡོ ཁམནཏྠོ སིཡཱ, ཁཾཀཱརཝཱཙཀོ ན སིཡཱ. ཏསྨཱ ཨིཀཱར དཾཀཱར དུཀཱར ཁཾཀཱརཱནི ཨཱིསཀཾ ཝིཙྪིནྡིཏབྦཱནི.

ཨེཏྠ ཧི ཨིཨིཏི དཾཨིཏི དུཨིཏི ཁཾཨིཏཱིཏིཨཱདིནཱ སཾཧིཏཱཔདཙྪེདོ ཝེདིཏབྦོ, པརབྷཱུཏསྶ ཙ ཨིཀཱརསྶ ལོཔོ. ན པནེཏྠ ཨིདཾ ཝཏྟབྦཾ ‘‘སརཱུཔསརཱནཾ ཝིསཡེ པརབྷཱུཏསྶ སརཱུཔསརསྶ ལོཔོ ན ཧོཏི, པུབྦསརསྶེཝ ལོཔོ ཧོཏི ཏཏྲཱཡནྟི ཨེཏྠ ཝིཡཱ’’ཏི ‘‘ཨཀིལཱསུནོ ཝཎྞཔཐེ ཁཎནྟཱ, ཨུདངྒཎེ ཏཏྠ པཔཾ ཨཝིནྡུ’’ནྟི པཱལི༹ཡཾ སརཱུཔཔརསརསྶ ལོཔདསྶནཏོ. ཏཐཱ ཧི ཨཊྛཀཐཱཙརིཡེཧི ‘‘པཝདྡྷཾ ཨཱཔཾ པཔ’’ནྟི ཨཏྠོ སཾཝཎྞིཏོ. ཏསྨཱ ‘‘ཨིཏི ཙཱ’’ཏི ཨེཏྠཱཔི ཨིཨིཏི ཙཱཏི ཚེདཾ ཀཏྭཱ དྭཱིསུ ཨིཀཱརེསུ པརསྶ ཨིཀཱརསྶ ལོཔོ ཀཱཏབྦོ, ན པུབྦསྶ.

པུབྦསྨིཉྷི ཨིཀཱརཝཱཙཀེ ཨིཀཱརེ ནཊྛེ སཏི ནིཔཱཏབྷཱུཏེན ཨིཏིསདྡེན ཨིཀཱརསངྑཱཏོ ཨཏྠོ ན ཝིཉྙཱཡེཡྻ, ནིཔཱཏབྷཱུཏསྶ པན ཨིཏིསདྡསྶ ཨིཀཱརེ ནཊྛེཔི སོ ཨཏྠོ ཝིཉྙཱཡཏེཝ ‘‘དེཝདཏྟོཏི མེ སུཏ’’ནྟི ཨེཏྠ ¶ དེཝདཏྟཔདཏྠོ ཝིཡ. ཏསྨཱ ཨིཏིསདྡསྶ པརབྷཱུཏསྶ ཨིཀཱརསྶེཝ ལོཔོ ཀཱཏབྦོ, ན པུབྦསྶ ཨིཀཱརཝཱཙཀསྶ ཨིཀཱརསྶ. ཀཙྩཱཡནེ པན ཡེབྷུཡྻཔྤཝཏྟིཾ སནྡྷཱཡ ཨསརཱུཔསརཏོ པརསྶེཝ ཨསརཱུཔསརསྶ ལོཔོ ཝུཏྟོ, ན སརཱུཔསརཏོ པརསྶ སརཱུཔསརསྶ. མཧཱཔདེསསུཏྟེཧི ཝཱ སརཱུཔསྶ པརསརསྶ ལོཔོ ཝུཏྟོཏི དཊྛབྦཾ.

‘‘ཨནྟརཱ ཙ རཱཛགཧཾ ཨནྟརཱ ཙ ནཱལ༹ནྡ’’ནྟིཨཱདཱིསུ པན ཙསདྡཱདིཡོགཊྛཱནེཔི སཏི ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ པདཾ ན ཨུཙྩཱརེཏབྦཾ. ཡཏྠ ཙ ཨཱགམཀྑརཱདཱིནི དིསྶནྟི, ཏེསུ པཡོགེསུ པུབྦཔདཱནི ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ ན ཨུཙྩཱརེཏབྦཱནི, ཨཱགམཀྑརཝནྟེཧི པརཔདེཧི སདྡྷིཾཡེཝ ཨུཙྩཱརེཏབྦཱནི. སེཡྻཐིདཾ? ‘‘ནཀྑཏྟརཱཛཱརིཝ ཏཱརཀཱནཾ. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ’’ཨིཙྩེཝམཱདཡོ པཡོགཱ. ཡཏྠ ཡེསཾ ཝིསུཾ ཝིསུཾ སམྦནྡྷོ དིསྶཏི, ཨཏྠོ ཙ ཡུཛྫཏི, ཏཏྠ ཏཱནི ཨཏྠཱནུརཱུཔཾ ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ ཨུཙྩཱརེཏབྦཱནི. སེཡྻཐིདཾ? ‘‘ནཧཱནེ ཨུསྶུཀྐཾ ཨཀཱསི, ཨུསྶུཀྐམྤི ཨཀཱསི ཡཱགུཡཱ ཁཱདནཱིཡེ བྷཏྟསྨིཾ’’ ཨིཙྩེཝམཱདཡོ པཡོགཱ. ཨེཏྠ ཧི ‘‘ནཧཱནེ ཨུསྶུཀྐཾ ཨཀཱསཱི’’ཏི ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ ‘‘ཨུསྶུཀྐམྤི ཨཀཱསི ཡཱགུཡཱ ཁཱདནཱིཡེ བྷཏྟསྨི’’ནྟི ཨུཙྩཱརེཏབྦཾ. ཨེཝཉྷི སཏི ན ཀེཝལཾ སོ བྷིཀྑུ ནཧཱནེཡེཝ ཨུསྶུཀྐཾ ཨཀཱསི, ཨཐ ཁོ ཡཱགུཡཱཔི ཁཱདནཱིཡེཔི བྷཏྟསྨིམྤི ཨུསྶུཀྐཾ ཨཀཱསཱིཏི ཨཏྠཔྤཀཱསནེ སམཏྠོ བྷཝཏི, ཨཊྛཱནཔྤཡུཏྟོ སམུཙྩཡཏྠཝཱཙཀོ ཨཔིསདྡོ.

ཡཏྠ པན ཡེསམིཏརེན ཝཱ ཨིཏརེན ཝཱ ཨེཀེཀཔདེན ཨུབྷཡཔདེཧི ཝཱ སམྦནྡྷོ དིསྶཏི སཧེཝཏྠཡུཏྟིཡཱ, ཏཏྠ ཏཱནི ཡཐཱརཧཾ ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ ཨུཙྩཱརེཏབྦཱནི. སེཡྻཐིདཾ? ‘‘སོ དྷམྨཾ དེསེཏིཨཱདིཀལྱཱཎཾ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ¶ པཀཱསེཏི. པཊིཙྩསམུཔྤཱདཾ ཝོ བྷིཀྑཝེ དེསེསྶཱམི, ཏཾ སུཎཱཐ སཱདྷུཀཾ མནསིཀརོཐ. ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སམྤསཱདནཾ ཙེཏསོ ཨེཀོདིབྷཱཝ’’ནྟི ཨེཝམཱདཡོ པཡོགཱ. ཏཏྲིམཱ ཨདྷིཔྤཱཡཝིཉྙཱཔིཀཱ གཱཐཱ –

དྷམྨསདྡེན ཝཱ བྲཧྨ-ཙརིཡསདྡེན ཝཱ པདཾ;

ཡོཛེཏྭཱ ཨཱིརཡེ ཝིཉྙཱུ, ‘‘སཱཏྠཾ སབྱཉྫན’’ནྟིདཾ.

‘‘སཱདྷུཀ’’ནྟི པདཾ ཝིཉྙཱུ, ‘‘སུཎཱཐཱ’’ཏི པདེན ཝཱ;

ཏཐཱ ‘‘མནསིཀརོཐ’’, ཨིཏི ཝུཏྟཔདེན ཝཱ;

ཨཱིརཡེ ཡོཛཡིཏྭཱན, ཨུབྷཡེཧི པདེཧི ཝཱ.

ཨེཀམེཀེན སམྦནྡྷོ, སམྦནྡྷོ ཨུབྷཡེཧི ཝཱ;

དིསྶཏཱིཏི ཝིཛཱནེཡྻ, སདྡྷིམེཝཏྠཡུཏྟིཡཱ.

ནཏྟནོམཏིཡཱ ཨེསོ, ཨཏྠོ ཨེཏྠ མཡཱ རུཏོ;

པུབྦཱཙརིཡསཱིཧཱནཾ, ནཡཾ ནིསྶཱཡ མེ རུཏོ.

ཨེཝཾཝིདྷེསུ ཨཉྙེསུ, པཱཋེསུཔི ཨཡཾ ནཡོ;

ནེཏབྦོ ནཡདཀྑེན, སཱསནཏྠགཝེསིནཱ.

ཨཏྠཱནུརཱུཔཏོ སདྡཾ, ཨཏྠཾ སདྡཱནུརཱུཔཏོ;

ཙིནྟཡིཏྭཱན མེདྷཱཝཱི, ཝོཧརེ ན ཡཐཱ ཏཐཱཏི.

ཨཡམེཏྠ ཨཏྠསདྡཙིནྟཱ.

ཨཏྠཱཏིསཡཡོགེ ཨེཝཾ ཨུཔལཀྑེཏབྦཾ – བྷཱུདྷཱཏུཨཏྠཱཏིསཡཡོགཏོ ཝཌྜྷནེ དིཊྛཱ ‘‘ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ མཧཱནཱམོ ལིཙྪཝཱི ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི ‘བྷཝིསྶནྟི ཝཛྫཱི བྷཝིསྶནྟི ཝཛྫཱི’ཏི’’ ཨིཏི ཝཱ ‘‘ཨཧམེཝ དཱུསིཡཱ བྷཱུནཧཏཱ, རཉྙོ མཧཱཔཏཱཔསྶཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཝེདཱ ན ཏཱཎཱཡ བྷཝནྟིདསྶ, མིཏྟདྡུནོ བྷཱུནཧུནོ ནརསྶཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘བྷཱུནཧཙྩཾ ཀཏཾ མཡཱ’’ཏི ཝཱ ཨེཝཾ ཝཌྜྷནེ དིཊྛཱ.

ཝཙནསངྒཧེ ¶ ཨེཝཾ ཨུཔལཀྑེཏབྦཾ – ཝཏྟམཱནཱཡ ཝིབྷཏྟིཡཱ པརསྶཔདཾ མཛ྄ཛྷིམཔུརིསབཧུཝཙནཾ པཉྩམིཡཱ པརསྶཔདེན མཛ྄ཛྷིམཔུརིསབཧུཝཙནེན སདིསཾ. ཏུམྷེ བྷཝཐ.

ཝཏྟམཱནཔཉྩམཱིནཾ པརསྶཔདེ ཨུཏྟམཔུརིསཙཏུཀྐེ ཨེཀཝཙནཾ ཨེཀཝཙནེན, བཧུཝཙནམྤི བཧུཝཙནེན སདིསཾ. ཨཧཾ བྷཝཱམི, མཡཾ བྷཝཱམ.

ཝཏྟམཱནཱཡ ཨཏྟནོཔདཾ མཛ྄ཛྷིམཔུརིསེཀཝཙནཾ ཧིཡྻཏྟནཛྫཏནཱིནཾ ཨཏྟནོཔདེཧི དྭཱིཧི མཛ྄ཛྷིམཔུརིསེཀཝཙནེཧི སདིསཾ ཀཏྠཙི ཝཎྞསམུདཱཡཝསེན ཀིཉྩི ཝིསེསཾ ཝཛྫེཏྭཱ, ཨེས ནཡོ ཨུཏྟརཏྲཱཔི ཡོཛེཏབྦོ. ཏྭཾ བྷཝསེ, ཨིདཾ ཝཏྟམཱནཱཡ རཱུཔཾ. ཏྭཾ ཨབྷཝསེ, ཨིདཾ ཧིཡྻཏྟནཛྫཏནཱིནཾ རཱུཔཾ.

ཝཏྟམཱནཱཡ ཨཏྟནོཔདཾ ཨུཏྟམཔུརིསེཀཝཙནཾ པཉྩམིཡཱ ཨཏྟནོཔདེནུཏྟམཔུརིསེཀཝཙནེན ཙ པརོཀྑཱཡ པརསྶཔདེན མཛ྄ཛྷིམཔུརིསེཀཝཙནེན ཙཱཏི དྭཱིཧི ཝཙནེཧི སདིསཾ. ཨཧཾ བྷཝེ, ཨིདཾ ཝཏྟམཱནཔཉྩམཱིནཾ རཱུཔཾ. ཏྭཾ བབྷཱུཝེ, ཨིདཾ པརོཀྑཱཡ རཱུཔཾ.

ཝཏྟམཱནཱཡ ཨཏྟནོཔདཾ ཨུཏྟམཔུརིསབཧུཝཙནཾ པརོཀྑཛྫཏནཱིནཾ ཨཏྟནོཔདེཧི དྭཱིཧི ཨུཏྟམཔུརིསབཧུཝཙནེཧི སདིསཾ. མཡཾ བྷཝཱམྷེ, ཨིདཾ ཝཏྟམཱནཱཡ རཱུཔཾ. མཡཾ བབྷཱུཝིམྷེ, ཨིདཾ པརོཀྑཱཡ རཱུཔཾ. མཡཾ ཨབྷཝིམྷེ, ཨིདམཛྫཏནིཡཱ རཱུཔཾ.

པཉྩམིཡཱ ཨཏྟནོཔདཾ མཛ྄ཛྷིམཔུརིསབཧུཝཙནཾ པརོཀྑཱཡ ཨཏྟནོཔདེན མཛ྄ཛྷིམཔུརིསབཧུཝཙནེན སདིསཾ. ཏུམྷེ བྷཝཝ྄ཧོ, ཨིདཾ པཉྩམིཡཱ རཱུཔཾ. ཏུམྷེ བབྷཱུཝིཝ྄ཧོ, ཨིདཾ པརོཀྑཱཡ རཱུཔཾ.

པརོཀྑཱཡ པརསྶཔདཾ པཋམཔུརིསབཧུཝཙནཾ ཧིཡྻཏྟནིཡཱ པརསྶཔདེན པཋམཔུརིསབཧུཝཙནེན ཙ ཨཛྫཏནིཡཱ ཨཏྟནོཔདེན པཋམཔུརིསབཧུཝཙནེན ཙཱཏི དྭཱིཧི ཝཙནེཧི སདིསཾ. ཏེ བབྷཱུཝུ, ཨིདཾ པརོཀྑཱཡ རཱུཔཾ. ཏེ ཨབྷཝུ, ཨིདཾ ཧིཡྻཏྟནཛྫཏནཱིནཾ རཱུཔཾ.

པརོཀྑཱཡ ¶ པརསྶཔདཾ མཛ྄ཛྷིམཔུརིསབཧུཝཙནཾ ཨཏྟནོཔདེན པཋམཔུརིསེཀཝཙནེན ཙ ཧིཡྻཏྟནིཡཱ པརསྶཔདེན མཛ྄ཛྷིམཔུརིསབཧུཝཙནེན ཙ ཨཏྟནོཔདེན པཋམཔུརིསེཀཝཙནེན ཙ ཨཛྫཏནིཡཱ པརསྶཔདེན མཛ྄ཛྷིམཔུརིསབཧུཝཙནེན ཙཱཏི ཙཏཱུཧི ཝཙནེཧི སདིསཾ. ཏུམྷེ བབྷཱུཝིཏྠ, སོ བབྷཱུཝིཏྠ, ཨིམཱནི པརོཀྑཱཡ རཱུཔཱནི. ཏུམྷེ ཨབྷཝཏྠ, སོ ཨབྷཝཏྠ, ཨིམཱནི ཧིཡྻཏྟནིཡཱ རཱུཔཱནི. ཏུམྷེ ཨབྷཝིཏྠ, ཨིདམཛྫཏནིཡཱ རཱུཔཾ.

པརོཀྑཱཡ པརསྶཔདཾ ཨུཏྟམཔུརིསེཀཝཙནཾ ཧིཡྻཏྟནིཡཱ པརསྶཔདེནུཏྟམཔུརིསེཀཝཙནེན ཙ ཨཛྫཏནིཡཱ ཨཏྟནོཔདེནུཏྟམཔུརིསེཀཝཙནེན ཙཱཏི དྭཱིཧི ཝཙནེཧི སདིསཾ. ཨཧཾ བབྷཱུཝཾ, ཨིདཾ པརོཀྑཱཡ རཱུཔཾ. ཨཧཾ ཨབྷཝཾ, ཨིདཾ ཧིཡྻཏྟནཛྫཏནཱིནཾ རཱུཔཾ.

པརོཀྑཱཡ པརསྶཔདཾ ཨུཏྟམཔུརིསབཧུཝཙནཾ ཧིཡྻཏྟནིཡཱ པརསྶཔདེནུཏྟམཔུརིསབཧུཝཙནེན སདིསཾ. མཡཾ བབྷཱུཝིམྷ, ཨིདཾ པརོཀྑཱཡ རཱུཔཾ. མཡཾ ཨབྷཝམྷ, ཨིདཾ ཧིཡྻཏྟནིཡཱ རཱུཔཾ.

པརོཀྑཱཡ ཨཏྟནོཔདཨུཏྟམཔུརིསེཀཝཙནཾ ཧིཡྻཏྟནིཡཱ ཨཏྟནོཔདེནུཏྟམཔུརིསེཀཝཙནེན ཙ ཨཛྫཏནིཡཱ པརསྶཔདེནུཏྟམཔུརིསེཀཝཙནེན ཙཱཏི དྭཱིཧི ཝཙནེཧི སདིསཾ. ཨཧཾ བབྷཱུཝིཾ, ཨིདཾ པརོཀྑཱཡ རཱུཔཾ. ཨཧཾ ཨབྷཝིཾ, ཨིདཾ ཧིཡྻཏྟནཛྫཏནཱིནཾ རཱུཔཾ.

ཧིཡྻཏྟནིཡཱ པརསྶཔདཾ པཋམཔུརིསེཀཝཙནཾ ཨཛྫཏནིཡཱ ཨཏྟནོཔདེན པཋམཔུརིསེཀཝཙནེན སདིསཾ. སོ ཨབྷཝཱ.

ཧིཡྻཏྟནིཡཱ པརསྶཔདཾ མཛ྄ཛྷིམཔུརིསེཀཝཙནཾ ཨཛྫཏནིཡཱ པརསྶཔདེན མཛ྄ཛྷིམཔུརིསེཀཝཙནེན སདིསཾ. ཏྭཾ ཨབྷཝོ.

བྷཝིསྶནྟིཡཱ པརསྶཔདཾ མཛ྄ཛྷིམཔུརིསབཧུཝཙནཾ ཀཱལཱཏིཔཏྟིཡཱ པརསྶཔདེན མཛ྄ཛྷིམཔུརིསབཧུཝཙནེན ཨཏྟནོཔདེན པཋམཔུརིསེཀཝཙནེན ཙཱཏི དྭཱིཧི ཝཙནེཧི སདིསཾ. ཏུམྷེ ¶ བྷཝིསྶཐ, ཨིདཾ བྷཝིསྶནྟིཡཱ རཱུཔཾ. ཏུམྷེ ཨབྷཝིསྶཐ, སོ ཨབྷཝིསྶཐ, ཨིམཱནི ཀཱལཱཏིཔཏྟིཡཱ རཱུཔཱནི.

བྷཝིསྶནྟིཡཱ ཨཏྟནོཔདཾ མཛ྄ཛྷིམཔུརིསེཀཝཙནཾ ཀཱལཱཏིཔཏྟིཡཱ ཨཏྟནོཔདེན མཛ྄ཛྷིམཔུརིསེཀཝཙནེན སདིསཾ. ཏྭཾ བྷཝིསྶསེ, ཨིདཾ བྷཝིསྶནྟིཡཱ རཱུཔཾ. ཏྭཾ ཨབྷཝིསྶསེ, ཨིདཾ ཀཱལཱཏིཔཏྟིཡཱ རཱུཔཾ.

བྷཝིསྶནྟིཡཱ ཨཏྟནོཔདཾ མཛ྄ཛྷིམཔུརིསབཧུཝཙནཾ ཀཱལཱཏིཔཏྟིཡཱ ཨཏྟནོཔདེན མཛ྄ཛྷིམཔུརིསབཧུཝཙནེན སདིསཾ. ཏུམྷེ བྷཝིསྶཝ྄ཧེ, ཨིདཾ བྷཝིསྶནྟིཡཱ རཱུཔཾ. ཏུམྷེ ཨབྷཝིསྶཝ྄ཧེ, ཨིདཾ ཀཱལཱཏིཔཏྟིཡཱ རཱུཔཾ.

བྷཝིསྶནྟིཡཱ ཨཏྟནོཔདཾ ཨུཏྟམཔུརིསེཀཝཙནཾ ཀཱལཱཏིཔཏྟིཡཱ པརསྶཔདེནུཏྟམཔུརིསེཀཝཙནེན སདིསཾ. ཨཧཾ བྷཝིསྶཾ, ཨིདཾ བྷཝིསྶནྟིཡཱ རཱུཔཾ. ཨཧཾ ཨབྷཝིསྶཾ, ཨིདཾ ཀཱལཱཏིཔཏྟིཡཱ རཱུཔཾ. སེསཱནི སབྦཱསམཊྛནྣཾ ཝིབྷཏྟཱིནཾ ཝཙནཱནི ཨཉྙམཉྙཾ ཝིསདིསཱནཱིཏི དཊྛབྦཾ. བྷཝནྟི ཙཏྲ –

ཝཏྟམཱནཱཔཉྩམཱིསུ, ཐདྭཡཾ སམུདཱིརིཏཾ;

‘‘ཏུམྷེ བྷཝཐ’’ཨིཙྩཏྲ, ཨུདཱཧརཎཀཾ དྭིདྷཱ.

མིདྭཡཾ མདྭཡཉྩེཝ, ཏཱསུ ཝུཏྟཾ དྭིདྷཱ དྭིདྷཱ;

‘‘བྷཝཱམཱི’’ཏི ‘‘བྷཝཱམཱ’’ཏི, ཙེཏྠ རཱུཔཱནི ནིདྡིསེ.

ཝཏྟམཱནཀཧིཡྻཏྟ-ནཛྫཏནཱིཝིབྷཏྟིསུ;

སེཏྟཡཾ ‘‘བྷཝསེ ཏྭ’’ནྟི, ཝཏྟམཱནཱཝིབྷཏྟིཏོ;

‘‘ཨབྷཝསེ’’ཏི ཧིཡྻཏྟ-ནཛྫཏནཱིཝིབྷཏྟིཏོ.

ཝཏྟམཱནཱཔཉྩམིཀཱ-པརོཀྑཱསུ ཝིབྷཏྟིསུ;

ཨེཏྟཡཾ ལཔིཏཾ ཏཏྠ, ཨཱདོ དྭིནྣཾ ཝསེན ཏུ.

ཛཉྙཱ ‘‘ཨཧཾ བྷཝེ’’ཏི ‘‘ཏྭཾ, བབྷཱུཝེ’’ཏི པརོཀྑཏོ;

ཝཏྟམཱནཱཔརོཀྑཛྫ-ཏནཱིསུ ཏཱིསུ སདྡིཏཾ.

མྷེཏྟཡཾ ¶ ཀམཏོ རཱུཔཾ, མཡཾསདྡཝིསེསིཡཾ;

‘‘སམྦྷཝཱམྷེ བབྷཱུཝིམྷེ, ཨབྷཝིམྷེ’’ཏི ནིདྡིསེ.

པཉྩམིཀཱཔརོཀྑཱསུ, ཝ྄ཧོདྭཡཾ རཱུཔམེཏྠ ཧི;

‘‘བྷཝཝ྄ཧོ བབྷཱུཝིཝ྄ཧོ’’ཏི, ཏུམྷེསདྡཝིསེསིཡཾ.

པརོཀྑམྷི ཝཱ ཧིཡྻཏྟ-ནཛྫཏནཱིཝིབྷཏྟིསུ;

ཨུཏྟཡཾ ‘‘ཏེ བབྷཱུཝཱུ’’ཏི, རཱུཔཾ ཛཉྙཱ པརོཀྑཏོ;

ཧིཡྻཏྟནཛྫཏནིཏོ, ཛཉྙཱ ‘‘ཏེ ཨབྷཝཱུ’’ཨིཏི.

པརོཀྑམྷི ཝཱ ཧིཡྻཏྟ-ནཛྫཏནཱིཝིབྷཏྟིསུ;

སདྡིཏཾ ཏཐསཾཡོག- པཉྩཀཾ ཨིཏི ནིདྡིསེ.

བབྷཱུཝིཏྠདྭཡཾ ཏཏྠ, རཱུཔཾ ཛཉྙཱ པརོཀྑཛཾ;

བཝ྄ཧཏྟེཀཏྟཏོ ཝུཏྟཾ, མཛ྄ཛྷིམཔཋམཝ྄ཧཡཾ.

ཨབྷཝཏྠདྭཡཾ ཉེཡྻཾ, ཧིཡྻཏྟནཱིཝིབྷཏྟིཛཾ;

བཝ྄ཧཏྟེཀཏྟཏོ ཝུཏྟཾ, མཛ྄ཛྷིམོ པཋམོ ཙ སོ;

‘‘ཨབྷཝིཏྠཱ’’ཏིདཾ རཱུཔཾ, ཨཛྫཏནཱིཝིབྷཏྟིཛཾ.

ཏཉྩ ཁོ བཧུཀཏྟམྷི, ཏུམྷེསདྡེན ཡོཛཡེ;

པརོཀྑཱཝ྄ཧཡཧིཡྻཏྟ-ནཛྫཏནཱིསུ ཀིཏྟིཏཾ.

ཨཾཏཡཾ ཏཏྠ ཨཱདིཡཾ, ‘‘བབྷཱུཝཾ’’རཱུཔམཱིརིཏཾ;

དུཝིནྣཾ ཨབྷཝཾརཱུཔཾ, ཨཧཾསདྡེན ཡོཛཡེ.

པརོཀྑཀཱཧིཡྻཏྟནཱི-ཝསེན མྷདུཀཾ ‘‘མཡཾ;

བབྷཱུཝིམྷ ཨབྷཝིམྷ’’, ཨིཏི རཱུཔདྭཡཾ ཀམཱ.

པརོཀྑཱཝ྄ཧཡཧིཡྻཏྟ-ནཛྫཏནཱིཝིབྷཏྟིསུ;

ཨིཾཏཡཾ ཏུ ཏཧིཾ རཱུཔཾ, ‘‘བབྷཱུཝི’’ནྟི པརོཀྑཛཾ;

‘‘ཨབྷཝི’’ནྟཱིཏརཱསཾ ཏུ, ཨཧཾསདྡཡུཏཱཁིལཾ.

ཧིཡྻཏྟནཛྫཏནཱིསུ ¶ , ཨཱདྭཡཾ མཏམེཏྠ ཧི;

‘‘ཨབྷཝཱ’’ ཨིཏི ཨེཀཏྟེ, རཱུཔཾ པཋམཔོརིསཾ.

ཧིཡྻཏྟནཛྫཏནཱིསུ, ཨོདྭཡཾ ཝུཏྟམེཏྠ ཏུ;

‘‘ཨབྷཝོ’’ཨིཏི ཨེཀཏྟེ, རཱུཔཾ མཛ྄ཛྷིམཔོརིསཾ.

བྷཝིསྶནྟིཡཀཱལཱཏི-པཏྟཱིསུ དྭཱིསུ བྷཱསིཏཾ;

བཝ྄ཧཏྟེ བཧུཨེཀཏྟེ, སསཾཡོགཾ སྶཐཏྟཡཾ.

‘‘ཏུམྷེ བྷཝིསྶཐི’’ཙྩེཏཾ, བྷཝིསྶནྟིཡཏོ མཏཾ;

‘‘ཨབྷཝིསྶཐ ཏུམྷེ’’ཏི, ‘‘ཨབྷཝིསྶཐ སོ’’ཏི ཙ;

ཀཱལཱཏིཔཏྟིཏོ ཝུཏྟཾ, ཨེཏཉྷི ཝཙནདྭཡཾ.

བྷཝིསྶནྟིཡཀཱལཱཏི-པཏྟཱིསུ སམུདཱིརིཏཾ;

མཛ྄ཛྷིམཔུརིསཊྛཱནེ, སསཾཡོགཾ སྶསེཡུགཾ.

‘‘བྷཝིསྶསེ ཏྭ’’མིཙྩེཏཾ, ‘‘ཏྭཾ ཨབྷཝིསྶསེ’’ཏི ཙ;

ཨིམཱནི ཏུ པཡོགཱནི, ཏཏྠ ཝིཉྙཱུ པཀཱསཡེ.

སྶཝ྄ཧེདྭཡཾ སེན ཡུཏཾ, སྶཾདྭཡཉྩ ཙཏུཀྐཀཾ;

ཨིདམྤི ཀཐིཏཾ དྭཱིསུ, ཡཐཱརུཏཝིབྷཏྟིསུ.

‘‘བྷཝིསྶཝ྄ཧེ’’ཏི བཝ྄ཧཏྟེ, བྷཝིསྶནྟིཀམཛ྄ཛྷིམོ;

བཝ྄ཧཏྟེ ‘‘ཨབྷཝིསྶཝ྄ཧེ’’, ཀཱལཱཏིཔཏྟིམཛ྄ཛྷིམོ.

‘‘བྷཝིསྶཾ’’ ཨིཏི ཨེཀཏྟེ, བྷཝིསྶནྟིཀམུཏྟམོ;

‘‘ཨབྷཝིསྶ’’ནྟི ཨེཀཏྟེ, ཀཱལཱཏིཔཏྟིཀུཏྟམོ.

ཨིཏི ཝུཏྟཱནི ཝུཏྟེཧི, ཝཙནེཧི སམཱནཏཾ;

ཡནྟེ’ཀཙྩེཧི ཏཾ སབྦཾ, ཨེཀཏཱལཱིསདྷཱ ཋིཏཾ.

སེསཱནི པཉྩཔཉྙཱས, ཨསམཱནཱནི སབྦཐཱ;

ཨེཏཾ ནཡཾ གཧེཏྭཱན, ཝདེ སབྦཏྠ སམྦྷཝཱཏི.

ཨཡམེཏྠ སམཱནཱསམཱནཝསེན ཝཙནསངྒཧོ.

ཨཱགམལཀྑཎཝསེན ¶ ཝིབྷཏྟིཝཙནསངྒཧེ ཨེཝཾ ཨུཔལཀྑེཏབྦཾ –

བྷཝིསྶནྟཱིཔརོཀྑཛྫ-ཏནཱིཀཱལཱཏིཔཏྟིསུ;

ནིཙྩཾ ཀྭཙི ཀྭཙཱ’ནིཙྩཾ, ཨིཀཱརཱགམནཾ བྷཝེ.

ཨིཀཱརཱགམནཾ ཏཉྷི, པརོཀྑཱཡཾ ཝིབྷཏྟིཡཾ;

བཝ྄ཧཏྟེ མཛ྄ཛྷིམཊྛཱནེ, བཝ྄ཧཏྟེ ཙུཏྟམེ སིཡཱ;

པརསྶཔདཾ སནྡྷཱཡ, ཨིདཾ ཝཙནམཱིརིཏཾ.

ཨུཏྟམེཀཝཙོ ཙཱཔི, ནེཏསྶ ཨཏྟནོཔདེ;

ཧོཏཱིཏི ཨཝགནྟབྦཾ, བྷཝིསྶནྟིམྷི སབྦསོ.

ཧིཡྻཏྟནཛྫཏནིཀ-ཀཱལཱཏིཔཏྟཱིསུ པན;

ཨཀཱརཱགམནཾ ཧོཏི, སབྦསོ ཨིཏི ལཀྑཡེ.

ཨཛྫཏནིམྷི བཝ྄ཧཏྟེ, མཛ྄ཛྷིམེ ཨུཏྟམེ ཏཐཱ;

བཝ྄ཧཏྟམྷི ཨཀཱརེན, ཨིཀཱརཱགམནཾ བྷཝེ.

ཨིཀཱརཱགམནཾ ནིཙྩཾ, ཀཱལཱཏིཔཏྟིཡཾ བྷཝེ;

ཨཀཱརཱགམནཾ ཏཏྠ, ཨནེཀནྟིཀམཱིརིཏཾ.

ཨཀཱརཱགམནཾཡེཝ, ཧིཡྻཏྟནྱཾ པཀཱསཏི;

པརོཀྑཱཡཾ བྷཝིསྶནྟྱ-ཉྩིཀཱརོཡེཝ དིསྶཏི.

ཨཀཱརཱགམནཉྩེཝ, ཨིཀཱརཱགམནམྤི ཙ;

ཨཛྫཏནིཀཀཱལཱཏི-པཏྟཱིསུ པན དིསྶཏི.

ཏཱིསུ སེསཝིབྷཏྟཱིསུ, ནཱ’ཀཱརཏྟཡམཱིརིཏཾ;

ཝཏྟམཱནཱཡ པཉྩམྱཾ, སཏྟམིཡནྟི སབྦསོ.

ཨིཀཱརེནེཝ སཧིཏཱ, དྭེ བྷཝནྟི ཝིབྷཏྟིཡོ;

སཏྟ དྭཱདས ཧོནྟེཏྠ, ཝཙནཱནཱིཏི ལཀྑཡེ.

ཨཀཱརེནེཝ སཧིཏཱ, ཨེཀཱཡེཝ ཝིབྷཏྟི ཏུ;

དྭཱདས ཝཙནཱནེཏྠ, བྷཝནྟཱིཏི ཙ ལཀྑཡེ.

ཨཀཱརིཀཱརསཧིཏཱ ¶ , དུཝེཡེཝ ཝིབྷཏྟིཡོ;

ཙཏྟཱརི དྭཱདསཉྩེཝ, ཝཙནཱནི བྷཝནྟིདྷ.

ཨཱཀཱརཏྟཡམུཏྟཱ ཏུ, ཏིསྶོཡེཝ ཝིབྷཏྟིཡོ;

ཝཙནཱནེཏྠ ཚཏྟིཾས, ཧོནྟཱིཏི པརིདཱིཔཡེ.

པརོཀྑཱཨཛྫཏནཱིསུ, པཉྩཊྛ ཙ ཡཐཱཀྐམཾ;

ཨིཀཱརཏོ ཝིམུཏྟཱནི, ཝཙནཱནི བྷཝནྟིཏི.

ཨེཝམེཏྠ ཝིབྷཏྟཱིནཾ, ཚནྣཝུཏིཝིདྷཱན ཙ;

སངྒཧོ ཝཙནཱནནྟི, ཝིཉྙཱཏབྦོ ཝིབྷཱཝིནཱཏི.

ཨཡམེཏྠ ཨཱགམལཀྑཎཝསེན ཝིབྷཏྟིཝཙནསངྒཧོ.

ཀཱལཝསེན པན ཝིབྷཏྟིཝཙནསངྒཧེ དུཝིདྷོ སངྒཧོ ཀཱལཏྟཡཝསེན སངྒཧོ, ཀཱལཚཀྐཝསེན སངྒཧོ ཙཱཏི. ཏཏྠ ཝཏྟམཱནཱཔཉྩམཱིསཏྟམཱིཝིབྷཏྟིཡོ པཙྩུཔྤནྣཀཱལིཀཱ, ཝཏྟམཱནཱཔཉྩམཱིསཏྟམཱིཝིབྷཏྱནྟཱནི པདཱནི པཙྩུཔྤནྣཝཙནཱནི. པརོཀྑཱཧིཡྻཏྟནཛྫཏནཱིཝིབྷཏྟིཡོ ཨཏཱིཏཀཱལིཀཱ, པརོཀྑཱཧིཡྻཏྟནཛྫཏནཱིཝིབྷཏྱནྟཱནི པདཱནི ཨཏཱིཏཝཙནཱནི. བྷཝིསྶནྟཱིཝིབྷཏྟི ཨནཱགཏཀཱལིཀཱ, བྷཝིསྶནྟཱིཝིབྷཏྱནྟཱནི པདཱནི ཨནཱགཏཝཙནཱནི. ཀཱལཱཏིཔཏྟིཝིབྷཏྟི པན ཀཏྠཙི ཨཏཱིཏཀཱལིཀཱ ཀཏྠཙི ཨནཱགཏཀཱལིཀཱ, ཏསྨཱ ཏདནྟཱནི པདཱནི ཨཏཱིཏཝཙནཱནིཔི ཨནཱགཏཝཙནཱནིཔི ཧོནྟི. ཨཡཾ ཀཱལཏྟཡཝསེན ཝིབྷཏྟིཝཙནསངྒཧོ.

ཨཡཾ པན ཀཱལཚཀྐཝསེན ཝིབྷཏྟིཝཙནསངྒཧོ – པརོཀྑཱཧིཡྻཏྟནཛྫཏནཱིཝིབྷཏྟིཡོ ཨཏཱིཏཀཱལིཀཱ, པརོཀྑཱཧིཡྻཏྟནཛྫཏནཱིཝིབྷཏྱནྟཱནི པདཱནི ཨཏཱིཏཝཙནཱནི. བྷཝིསྶནྟཱིཝིབྷཏྟི ཨནཱགཏཀཱལིཀཱ, བྷཝིསྶནྟཱིཝིབྷཏྱནྟཱནི པདཱནི ཨནཱགཏཝཙནཱནི. ཝཏྟམཱནཱཝིབྷཏྟི པཙྩུཔྤནྣཀཱལིཀཱ, ཝཏྟམཱནཱཝིབྷཏྱནྟཱནི པདཱནི པཙྩུཔྤནྣཝཙནཱནི. པཉྩམཱིཝིབྷཏྟི ཨཱཎཏྟིཀཱལིཀཱ ¶ , པཉྩམཱིཝིབྷཏྱནྟཱནི པདཱནི ཨཱཎཏྟིཝཙནཱནི. སཏྟམཱིཝིབྷཏྟི པརིཀཔྤཀཱལིཀཱ, སཏྟམཱིཝིབྷཏྱནྟཱནི པདཱནི པརིཀཔྤཝཙནཱནི. ཨེཏྠ པན ‘‘ཨཱཎཏྟིཝཙནཱནཱི’’ཏི ཙ ‘‘པརིཀཔྤཝཙནཱནཱི’’ཏི ཙ ཨིདཾ ཏཐཱསཱིསམཏྟཾ ཨཱསིཊྛཱནུམཏྱཱདཱིསུ པཉྩམྱཱདཱིནཾ དིསྶནཏོ. ཀཱལཱཏིཔཏྟིཝིབྷཏྟི ཀཱལཱཏིཔཏྟིཀཱལིཀཱ, ཀཱལཱཏིཔཏྟིཝིབྷཏྱནྟཱནི པདཱནི ཀཱལཱཏིཔཏྟིཝཙནཱནི. ཨེཝཾ ཀཱལཚཀྐཝསེན ཝིབྷཏྟིཝཙནསངྒཧོ ཝེདིཏབྦོ.

ཀཱལསངྒཧེ ཏིཝིདྷོ ཀཱལསངྒཧོ ཀཱལཏྟཡསངྒཧོ ཀཱལཙཏུཀྐསངྒཧོ ཀཱལཚཀྐསངྒཧོ ཙཱཏི.

པཙྩུཔྤནྣེ ཝཏྟམཱནཱ, པཉྩམཱི སཏྟམཱི ཙིམཱ;

ཧོནྟཱཏཱིཏེ པརོཀྑཱདཱི, སཧ ཀཱལཱཏིཔཏྟིཡཱ.

ཨནཱགཏེ བྷཝིསྶནྟཱི, ཀཱལཱཏིཔཏྟིཀཱཔི ཝཱ;

ཨེཝཾ ཀཱལཏྟཡཾ ཉེཡྻཾ, ཨཱཁྱཱཏཾ ཏཔྤཀཱསཀཾ.

ནནུ ཀཙྩཱཡནེ གནྠེ, ཀཱལོ ཝུཏྟོ ཙཏུབྦིདྷོ;

པཙྩུཔྤནྣེནུཏྟཀཱལེ, ཨཏཱིཏེནཱགཏེ ཨིཏི.

སཙྩཾ ཝུཏྟོ ནུཏྟཀཱལོ, པཙྩུཔྤནྣོཏི ཨིཙྪིཏོ;

སམཱིཔེ ཝུཏྟཀཱལོཏི, ཨཏྠསམྦྷཝཏོ པན.

ཏཐཱ ཧི ‘‘ཡཾ ཏིཀཱལ’’ནྟི, ཝུཏྟམཱཙརིཡེཧིཔི;

ན ཀཱལཏོ ཝིནིམུཏྟཾ, ཨཱཁྱཱཏཾ ཀིཉྩི དིསྶཏི.

ནནུ ཙཱཝུཏྟཀཱལེཏི, ཨཏྠོ ཏཏྲ ཏུ ཡུཛྫཏི;

ཏཐཱ ཧི ཚབྦིདྷོ ཀཱལོ, ནིརུཏྟིམྷི པཀཱསིཏོ.

ཨཏཱིཏཱནཱགཏོ པཙྩུ-པྤནྣོ ཨཱཎཏྟིམེཝ ཙ;

པརིཀཔྤོ ཙ ཀཱལསྶ, ཨཏིཔཏྟཱིཏི ཚབྦིདྷོ.

དུཝེ ཝིབྷཏྟིཡོ ཏཏྠ, ཨཱཎཏྟིཔརིཀཔྤིཀཱ;

ཀཱལམནཱམསིཏྭཱཔི, ནིརུཏྟཉྙཱུཧི བྷཱསིཏཱ.

‘‘གཙྪཏུ ¶ གཙྪེཡྻི’’ཙྩཱདི-ཝཙནེ ཀཐིཏེ ན ཧི;

ཀྲིཡཱ ནིཔྥཛྫཏི ནིཊྛཾ, ནཱགཏཱ ནཱཏིཔནྣིཀཱ.

ཀཱལཱཏིཔཏྟིཀཱ སདྡཱ, ཨཏཱིཏེནཱགཏེཔི ཙ;

བྷཝནྟཱིཏི ཡཐཱཝུཏྟཱ, ནིརུཏྟིམྷི ཝིདཱུཧི ཝེ.

པཉྩམཱིསཏྟམཱིཝ྄ཧིཏཱ, ཨཱཎཏྟིཔརིཀཔྤིཀཱ;

པཙྩུཔྤནྣེ བྷཝནྟཱིཏི, ན ཏཐཱ ཏཏྠ བྷཱསིཏཱ.

ཏསྨཱ ཀཙྩཱཡནེ གནྠེ, ‘‘ནུཏྟཀཱལེ’’ཏི ཡཾ པདཾ;

ཨཏྠོ ‘‘ཨཝུཏྟཀཱལེ’’ཏི, ཏསྶ ཉཱཡཏིམེཝིདཾ.

སཙྩམེཝཾ ཏུ སནྟེཔི, ཨཱཎཏྟིཔརིཀཔྤིཀཱ;

པཙྩུཔྤནྣེཔི དཊྛབྦཱ, པཎྜིཏེན ནཡཉྙུནཱ.

ཀསྨཱཏི ཙེ ཨཱཎཱཔནཾ, པརིཀཔྤོ ཙ སཙྩཏོ;

པཙྩུཔྤནྣེ ཡཏོ ཨཏྠཱ, ནིཔྥནྣཱ དིསྶརེ ཨིམེ.

‘‘ཨནུཏྟཀཱལེ’’ཏི པདཾ, ཨེཏསྶཏྠསྶ ཛོཏཀཾ;

‘‘སམཱིཔེ ཝུཏྟཀཱལེ’’ཏི, ཨཏྠདཱིཔནཏོཐ ཝཱ.

ཨཏྠཱནཾ གམནཱདཱིནཾ, ནིཔྥཏྟི ན ཏུ དིསྶཏི;

‘‘གཙྪཏུ གཙྪེཡྻི’’ཙྩཱདི, ཝུཏྟཀཱལེ ཡཏོ ཏཏོ;

ཨཝུཏྟཀཱལེ ནིདྡིཊྛཱ, ཏདྡཱིཔཀཝིབྷཏྟིཡོ.

ཀཱལོ ཝཱ ཝུཏྟཀཱལོཏི, ཨིཙྩེཝཾ གཧིཏོ ཨིདྷ;

དཀྑིཎཱསུདྡྷིཔཱཋམྷི, ཀཏཱཝ ཏཏིཡཱ ཨཡཾ;

ཀཱལདཱིཔནཏཱ ཏཱསཾ, ཨིཏི ཡུཛྫཏི ནཱཉྙཐཱ.

ཨཏྠདྭཡཾ པཀཱསེཏུཾ, གནྠེ ཀཙྩཱཡནཝ྄ཧཡེ;

ཐེརོ ཀཙྩཱཡནོ ‘‘ནུཏྟ-ཀཱལེ’’ཏི པདམབྲཝི.

ཨེཝཾ ཏིདྷཱ ཙཏུདྷཱཔི, ཝུཏྟོ ཀཱལཱན སངྒཧོ;

ཚདྷཱ ཨིདཱནི ཀཱལཱནཾ, སངྒཧོ ནཱམ ནིཡྻཏེ.

ཝིབྷཏྟིཡོ ¶ པརོཀྑཱ ཙ, ཧིཡྻཏྟནཱིཝིབྷཏྟིཡོ;

ཨཐ ཨཛྫཏནཱི ཙཱཏི, ཏིསྶོ’ཏཱིཏེ པཀཱསིཏཱ.

ཨནཱགཏེ བྷཝིསྶནྟཱི, བྷཝཏཱིཏི པཀིཏྟིཏཱ;

པཙྩུཔྤནྣེ ཝཏྟམཱནཱ, ཏིཀཱལེ པཉྩདྷཱ ཀཏཱ.

པཉྩམཱིསཏྟམཱིཝ྄ཧིཏཱ, ཨཱཎཏྟིཔརིཀཔྤིཀཱ;

སངྒཡ྄ཧམཱནཱ ཏཱ ཡནྟི, པཙྩུཔྤནྣམྷི སངྒཧཾ.

ཡསྨཱ པཉྩམིབྷཱུཏཱཡ, ཝཏྟམཱནཱཡ ཋཱནཏོ;

སམཱནཱ པཉྩམཱི ཧོཏི, ཏསྨཱ སཱ པཉྩམཱི མཏཱ.

སཏྟམཱི པན ཀིཉྩཱཔི, སམཱནཱ ཏཱཧི སཏྟམཱ;

ཧོཏི ཡསྨཱ ཏཏོ ཝུཏྟཱ, སཏྟམཱིཏྭེཝ ནོ མཏི.

ཀཱལཱཏིཔཏྟིཡཱདཱིཧི, ཡཛྫེཝཾ ཝཏྟམཱནིཀཱ;

ཚཊྛཱི བྷཝེཡྻ ཀཱལཱཏི-པཏྟིཀཱཏཱིཏཝཱཙིཀཱ.

པཉྩམཱི ཏཱཡ ཚཊྛསྶ, ཏུལྱཏྟཱ ཋཱནཏོ ནནུ;

ཏཱཧི སཏྟཝིབྷཏྟཱིཧི, སཏྟམཱི ཨཊྛམཱི སིཡཱ.

ཨིཏི ཙེ ཀོཙི བྷཱསེཡྻ, ‘‘ཏནྣཱ’’ཏི པཊིསེདྷཡེ;

ཨཏཱིཏེནཱགཏེ ཙཱཔི, ཀཱལཱཏིཔཏྟིསམྦྷཝཱ.

ཏཐཱ ཧི བྷཱསིཏཱ ཙཱུལ༹-ནིརུཏྟིམྷི ཝིསུཾ ཨཡཾ;

ཀཱལཱཏིཔཏྱཏཱིཏམྷཱ-ནཱགཏེ ཙཱཏི དཱིཔཡེ.

ཀྲིཡཱཏིཔནྣེཏཱིཏེཏི, ཀསྨཱ ཀཙྩཱཡནེ རུཏཾ;

ཨཐཱཔི ཙེ ཝདེཡྻཏྲ, ‘‘པཱཡེནཱ’’ཏི པཀཱསཡེ.

ཡེབྷུཡྻེན ཧི ལོཀསྨིཾ, ཨཏཱིཏམྷི པཝཏྟཏི;

ཀཱལཱཏིཔཏྟིསཾཡུཏྟོ, ཝོཧཱརོ ཨིཏི ལཀྑཡེ.

ཨཏྲིདཾ ཀཱལཱཏིཔཏྟིཡཱ ཨཏཱིཏཝཙནཾ – ‘‘སཙཱཡཾ བྷིཀྑཝེ རཱཛཱ པིཏརཾ དྷམྨིཀཾ དྷམྨརཱཛཱནཾ ཛཱིཝིཏཱ ན ཝོརོཔེསྶཐ, ཨིམསྨིཾཡེཝསྶ ཨཱསནེ ཝིརཛཾ ཝཱིཏམལཾ དྷམྨཙཀྑུ ¶ ཨུཔྤཛྫིསྶཐཱ’’ཏི. ‘‘པསྶཱནནྡ ཨིམཾ མཧཱདྷནསེཊྛིཔུཏྟཾ ཨིམསྨིཾཡེཝ ནགརེ དྭེཨསཱིཏིཀོཊིདྷནཾ ཁེཔེཏྭཱ བྷརིཡཾ ཨཱདཱཡ བྷིཀྑཱཡ ཙརནྟཾ. སཙེ ཧི ཨཡཾ པཋམཝཡེ བྷོགེ ཨཁེཔེཏྭཱ ཀམྨནྟེ པཡོཛཡིསྶཱ, ཨིམསྨིཾཡེཝ ནགརེ ཨགྒསེཊྛི ཨབྷཝིསྶཱ. སཙེ པན ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛིསྶཱ, ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིསྶཱ, བྷརིཡཱཔིསྶ ཨནཱགཱམིཕལེ པཏིཊྛཧིསྶཱ. སཙེ མཛ྄ཛྷིམཝཡེ བྷོགེ ཨཁེཔེཏྭཱ ཀམྨནྟེ པཡོཛཡིསྶཱ, དུཏིཡསེཊྛི ཨབྷཝིསྶཱ. ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛནྟོ ཨནཱགཱམཱི ཨབྷཝིསྶཱ, བྷརིཡཱཔིསྶ སཀདཱགཱམིཕལེ པཏིཊྛཧིསྶཱ. སཙེ པཙྪིམཝཡེ བྷོགེ ཨཁེཔེཏྭཱ ཀམྨནྟེ པཡོཛཡིསྶཱ, ཏཏིཡསེཊྛི ཨབྷཝིསྶཱ. ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛནྟོ སཀདཱགཱམཱི ཨབྷཝིསྶཱ, བྷརིཡཱཔིསྶ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧིསྶཱ’’ ཨིཏི ཝཱ, ‘‘སཙེ སཏྠཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསིསྶཱ, ཙཀྐཝཏྟིརཱཛཱ ཨབྷཝིསྶཱ. རཱཧུལསཱམཎེརོ པརིཎཱཡཀརཏནཾ, ཐེརཱི ཨིཏྠིརཏནཾ, སཀལཙཀྐཝཱལ༹རཛྫཾ ཨེཏེསཉྙེཝ ཨབྷཝིསྶཱ’’ ཨིཏི ཝཱ ཨེཝཾ ཀཱལཱཏིཔཏྟིཡཱ ཨཏཱིཏཝཙནཾ བྷཝཏི.

ཀཐཾ ཀཱལཱཏིཔཏྟིཡཱ ཨནཱགཏཝཙནཾ བྷཝཏི? ‘‘ཙིརམྤི བྷཀྑོ ཨབྷཝིསྶཱ, སཙེ ན ཝིཝདཱམསེ. ཨསཱིསཀཾ ཨནངྒུཊྛཾ, སིངྒཱལོ ཧརཏི རོཧིཏཾ’’ཨིཏིཝཱ, ‘‘སཙེ ཨཱནནྡ ནཱལབྷིསྶཱ མཱཏུགཱམོ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏེ དྷམྨཝིནཡེ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཾ, ཙིརཊྛིཏིཀཾ ཨཱནནྡ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨབྷཝིསྶཱ’’ཏི ཨིཏི ཝཱ, ‘‘ཨཡཾ ཨངྒུལིམཱལསྶ མཱཏཱ ‘ཨངྒུལིམཱལཾ ཨཱནེསྶཱམཱི’ཏི གཙྪཏི, སཙེ སམཱགམིསྶཏི, ཨངྒུལིམཱལོ ‘ཨངྒུལིསཧསྶཾ པཱུརེསྶཱམཱི’ཏི མཱཏརཾ མཱརེསྶཏི. སཙཱཧཾ ན གམིསྶཱམི, མཧཱཛཱནིཀོ ཨབྷཝིསྶཱ’’ ཨིཏི ཝཱ ཨེཝཾ ཀཱལཱཏིཔཏྟིཡཱ ཨནཱགཏཝཙནཾ བྷཝཏི ¶ . ཀཙྩཱཡནེ པན ཡེབྷུཡྻེན ཨཏཱིཏཔྤཝཏྟིཾ སནྡྷཱཡ ཀཱལཱཏིཔཏྟིཝིབྷཏྟིཡཱ ཨཏཱིཏཀཱལིཀཏཱ ཝུཏྟཱཏི དཊྛབྦཾ.

ཀཙྩཱཡནེཔི ཝཱ ཨེསཱ, ཀཱལཱཏིཔཏྟིཀཱ པན;

ཨནཱགཏེཔི ཧོཏཱིཏི, ཨཡམཏྠོཔི དིསྶཏི.

ཨཔྤཙྩཀྑེ པརོཀྑཱཡ-ཏཱིཏེ ཨིཏི ཧི ལཀྑཎེ;

སནྟེཔྱཏཱིཏགྒཧཎེ, ཨནཔེཀྑིཡ ཏཾ ཨིདཾ.

ཨནཱགཏེ བྷཝིསྶནྟཱི, ཨིཏི སུཏྟསྶནནྟརཾ;

ཀཱལཱཏིཔཏྟིཝཙནཱ, ཨནཱགཏཱནུཀཌྜྷནཾ;

ཏསྨཱ ཨནིཡཏཾ ཀཱལཾ, ཀཱལཱཏིཔཏྟིཀཾ ཝིནཱ.

ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུ-པྤནྣིཀཱཧི ཝིབྷཏྟིཧི;

སཏྟམཱི སཏྟམཱིཡེཝ, བྷཝཏེ ན ཏུ ཨཊྛམཱི.

པཉྩམཱིསཏྟམཱིནཾ ཏུ, པཙྩུཔྤནྣཝིབྷཏྟིཡཾ;

སངྒཎྷནཏྠམེཏཱསཾ, མཛ྄ཛྷེ ཚཊྛཱི ན ཝུཙྩཏི.

ཏཐཱ པཉྩ ཨུཔཱདཱཡ, བྷཝིཏབྦཉྩ ཚཊྛིཡཱ;

པཉྩམིཡཱ ཏུ སཱ ཨེསཱ, ‘‘ཚཊྛཱི’’ཏི ན སམཱིརིཏཱ.

ཚཊྛཱིབྷཱཝམྷི སནྟེཔི, ‘‘པཉྩམཱི’’ཏི ཝཙོ པན;

པཉྩམིཡཱ ཝིབྷཏྟིཡཱ, པཙྩུཔྤནྣཝིབྷཏྟིཡཾ.

སངྒཎྷནཏྠཾ ཝུཏྟནྟི, ཝིཉྙཱཏབྦཱ ཝིབྷཱཝིནཱ;

པཉྩམིཾ ཏུ ཨུཔཱདཱཡ, སཏྟམིཡཱ ཝིབྷཏྟིཡཱ.

ཚཊྛིཡཱ ཙ བྷཝིཏབྦཾ, ན སཱ ‘‘ཚཊྛཱི’’ཏི ཨཱིརིཏཱ;

ཚཊྛིཾ པན ཨུཔཱདཱཡ, ‘‘སཏྟམཱི’’ཏྭེཝ ཨཱིརིཏཱ.

མཛ྄ཛྷེ ཚཊྛིཾ ཨདསྶེཏྭཱ, ཨེཝཾ ཏུ ཀཐནམྤི ཙ;

སཏྟམིཡཱ ཝིབྷཏྟིཡཱ, པཙྩུཔྤནྣཝིབྷཏྟིཡཾ;

སངྒཎྷནཏྠཾ ཝུཏྟནྟི, ཨདྷིཔྤཱཡཾ ཝིབྷཱཝཡེ.

སབྷཱཝོ ཧེས ཝཏྠཱུནཾ, གམྦྷཱིརཏྠེསུ ཨཏྟནོ;

ཡེན ཀེནཙཱཀཱརེན, ཨདྷིཔྤཱཡསྶ ཉཱཔནཾ.

ཡཛྫེཝཾ ¶ པཋམཾཏཱིཏེ-ནཱགཏེ ཙ ཝིབྷཏྟིཡོ;

ཝཏྭཱ ཏཏོ པཙྩུཔྤནྣེ, ཀཐེཏབྦཱ ཝིབྷཏྟིཡོ.

ཀཙྩཱཡནཝ྄ཧཡེ གནྠེ, ཀསྨཱ ཨེཝཾ ན བྷཱསིཏཱ;

པཙྩུཔྤནྣཝིབྷཏྱོཝ, ཀསྨཱ ཨཱདིམྷི བྷཱསིཏཱ?

ཡསྨཱ ཝདནྟི ཝོཧཱར-པཐེ ཨེཏཱཝ པཱཡཏོ;

ཏསྨཱ བཧུཔྤཡོགཏྟཾ, ཧོཏེཏཱསཾ ཝིབྷཏྟིནཾ.

ཨཱདོབཧུཔྤཡོགོཝ, ཀཐེཏབྦོཏི ཉཱཡཏོ;

པཙྩུཔྤནྣམྷི སམྦྷཱུཏཱ, ཝིབྷཏྱོཝཱདིཏོ མཏཱ.

ཨཏཱིཏཱནཱགཏཾ ཝཏྭཱ, པཙྩུཔྤནྣེ ཏཏོ པརཾ;

ཡསྨཱ ཝུཏྟམྷི ལོཀསྨིཾ, ཧོཏི ཝཱཙཱསིལིཊྛཏཱ.

ཏསྨཱ སིལིཊྛཀཐནེ, ཨཏཱིཏཱདིམཔེཀྑིཡ;

པཉྩམཱི སཏྟམཱི ཙེཏཱ, ཝཏྟམཱནཱཡནནྟརཾ;

སངྒཎྷནཏྠམཀྑཱཏཱ, པཙྩུཔྤནྣཝིབྷཏྟིསུ.

ཨེཏྠ ཧི ཡཐཱ ‘‘མཱཏཱཔིཏརོ’’ཏི ཝུཏྟེ སིལིཊྛཀཐནཾ ཧོཏི, ཏསྨིཾཡེཝ ཝཙནེ ཝིཔརིཡཡཾ ཀཏྭཱ སམཱསཝསེན ‘‘པིཏཱམཱཏརོ’’ཏི ཝུཏྟེ སིལིཊྛཀཐནཾ ན ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏཱདིསཱི སདྡརཙནཱ ཨཔཱུཛནཱིཡཱ, ‘‘པིཏཱ མཱཏཱ ཙ མེ དཛྫུ’’ནྟི པཱཋོ པན བྱཱསཝསེན ཡཐིཙྪིཏཔྤཡོགཏྟཱ པཱུཛནཱིཡོ, ཨེཝམེཝ ‘‘ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣ’’ནྟི ཝུཏྟེ སིལིཊྛཀཐནཾ ཧོཏི, ‘‘ཨཏཱིཏཔཙྩུཔྤནྣཱནཱགཏ’’ནྟི ཨེཝམཱདིནཱ ཝུཏྟེ སིལིཊྛཀཐནཾ ན ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏཱདིསཱི སདྡརཙནཱ ཨཔཱུཛནཱིཡཱ སིཡཱ. ‘‘ཨཏཱིཏཱརམྨཎཱ པཙྩུ-པྤནྣཱནཱགཏགོཙརཱ’’ཏི ཝཙནཾ པན གཱཐཱབནྡྷསུཁཏྠཾ ཡཐིཙྪིཏཔྤཡོགཏྟཱ པཱུཛནཱིཡམེཝ. ཨཡམེཏྠ པཱལི༹ ཝེདིཏབྦཱ –

‘‘ཡཾཀིཉྩི རཱུཔཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣ’’ནྟི ཙ,

‘‘ཨེཀཱཡནཾ ¶ ཛཱཏིཁཡནྟདསྶཱི,

མགྒཾ པཛཱནཱཏི ཧིཏཱནུཀམྤཱི;

ཨེཏེན མགྒེན ཨཏཾསུ པུབྦེ,

ཏརིསྶནྟི ཡེ ཙ ཏརནྟི ཨོགྷ’’ནྟི ཙ,

‘‘ཡེ ཙབྦྷཏཱིཏཱ སམྦུདྡྷཱ, ཡེ ཙ བུདྡྷཱ ཨནཱགཏཱ;

ཡེ ཙེཏརཧི སམྦུདྡྷཱ, བཧཱུནཾ སོཀནཱསཀཱ.

སབྦེ སདྡྷམྨགརུནོ, ཝིཧཾསུ ཝིཧརནྟི ཙ;

ཨཐོཔི ཝིཧརིསྶནྟི, ཨེསཱ བུདྡྷཱན དྷམྨཏཱ’’ཏི ཙ

ཨེཝམནེཀེསུ སདྡཔྤཡོགེསུ. ཨིདྷ ཡཐིཙྪིཏཔྤཡོགཝསེན ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཀཱལིཀཱསུ ཨཊྛསུ ཝིབྷཏྟཱིསུ ཏིསྶོ པཙྩུཔྤནྣཀཱལིཀཱ ཝིབྷཏྟིཡོ ཨཱདིམྷི ཀཐིཏཱ, ཏཉྩ ཀཐནཾ ཏཱསཉྙེཝ ཝོཧཱརཔཐེ ཡེབྷུཡྻེན པཝཏྟིཏོ བཧུཔྤཡོགཏཱཉཱཔནཏྠཾ. ཏཱསུ པན དྭིནྣཾ ཝིབྷཏྟཱིནཾ ‘‘པཉྩམཱིསཏྟམཱི’’ཏིསཉྙཱ སིལིཊྛཀཐནིཙྪཱཡཾ ཀམེན ཝཏྟབྦཱ, ཨཏཱིཏཱནཱགཏཀཱལིཀཱ ཝིབྷཏྟིཡོ ཨཔེཀྑིཏྭཱ ཀཏཱ. ཨིཙྩེཝཾ

ཡཐིཙྪིཏཔྤཡོགེན, པཙྩུཔྤནྣཝིབྷཏྟིཡོ;

ཏིདྷཱ ཀཏྭཱན ཨཱདིམྷི, ཀཙྩཱནེན ཨུདཱིརིཏཱ.

ཨཱདིམྷི ཀཐནཾ ཏཉྩ, ཏཱསཾ པཱཡེན ཝུཏྟིཏོ;

བཧུཔྤཡོགབྷཱཝསྶ, ཉཱཔནཏྠནྟི ནིདྡིསེ.

ཨཏཱིཏཱདིམཔེཀྑིཏྭཱ, སིལིཊྛཀཐནེ དྷུཝཾ;

‘‘པཉྩམཱི སཏྟམི’’ཙྩེཝ, དྭིནྣཾ ནཱམཾ ཀཏནྟི ཙ;

ཀཱལཱཏིཔཏྟིཾ ཝཛྫེཏྭཱ, ཨིདཾ ཝཙནམཱིརིཏཾ.

ཡདི ཨེཝཾ ཨཡཾ དོསོ, ཨཱཔཛྫཏི ན སཾསཡོ;

ཨིཏི ཙེ ཀོཙི བྷཱསེཡྻ, ཨཏྠེ ཨཀུསལོནརོ.

ཏེཀཱལིཀཱཁྱཱཏཔདེ ¶ , ཀཱལཱཏིཔཏྟིཡཱ པན;

ཨསངྒཧོཝ ཧོཏཱིཏི, ‘‘ཏནྣཱ’’ཏི པཊིསེདྷཡེ.

ཏེཀཱལིཀཱཁྱཱཏཔདེ, ན ནོ ཀཱལཱཏིཔཏྟིཡཱ;

ཨིཊྛོ ཨསངྒཧོ ཏཏྠ, སངྒཧོཡེཝ ཨིཙྪིཏོ.

པཉྩམཱིསཏྟམཱིསཉྙཱ, ཀཱལཱཏིཔཏྟིཀཾ པན;

ཝིབྷཏྟིམནཔེཀྑིཏྭཱ, ཀཏཱ ཨིཙྩེཝ ནོ མཏི.

ནཱནཱནཡཾ གཧེཏྭཱན,

པཙྩེཏབྦཾ ཏུ སཱརཏོ;

ཡཱཡ ཨེསོ རུཏོ ཨཏྠོ,

ཏསྨཱ ཨེསཱ ན དུབྦལཱ.

ཨཏྠོ ལབྦྷཏི པཱསཾསོ,

ཡཏྠ ཡཏྠ ཡཐཱ ཡཐཱ;

ཏཐཱ ཏཐཱ གཧེཏབྦོ,

ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིབྷཱཝིནཱ.

ཝུཏྟཉྷེཏཾ ཨབྷིདྷམྨཊཱིཀཱཡཾ ‘‘ཡཏྠ ཡཏྠ ཡཐཱ ཡཐཱ ཨཏྠོ ལབྦྷཏི, ཏཏྠ ཏཏྠ ཏཐཱ ཏཐཱ གཧེཏབྦོ’’ཏི.

པཉྩམཱིསཏྟམཱིསཉྙཱ, རཱུལ༹ྷཱིསཉྙཱཏི ཀེཙན;

ན པནེཝཾ གཧེཏབྦཾ, ཨཛཱནིཏྭཱ ཝདནྟི ཏེ.

ནེསཱ པུརིསསཉྙཱདི, ཛྷལ སཉྙཱདཡོ ཝིཡ;

རཱུལ༹ྷིཡཱ བྷཱསིཏཱ སཉྙཱ, བྷཱུཏེནཏྠེན བྷཱསིཏཱ.

ཨུཔནིདྷཱཡ པཉྙཏྟི, ཨེསཱ སཉྙཱ ཡཏོ ཏཏོ;

ཨནྭཏྠསཉྙཱ ཋཔིཏཱ, པོརཱཎེཧཱིཏི ལཀྑཡེ.

ཨིཙྩེཝཾ ཀཱལཚཀྐཾ ཏུ, སངྑེཔེན ཏིདྷཱ མཏཾ;

ཨེཏམཏྠཉྷི སནྡྷཱཡ, ‘‘ཡཾ ཏིཀཱལ’’ནྟི བྷཱསིཏཾ.

ཨཡམེཏྠ ཀཱལཚཀྐསངྒཧོ.

ཨེཝཾ ¶ ཏིདྷཱ ཙཏུདྷཱ ཝཱ, ཚདྷཱ ཝཱཔི སུམེདྷསོ;

ཀཱལབྷེདཾ ཝིབྷཱཝེཡྻ, ཀཱལཉྙཱུཧི ཝིབྷཱཝིཏཾ.

ཨཏཱིཏཱནཱགཏཾ ཀཱལཾ, ཝིསུཾ ཀཱལཱཏིཔཏྟིཀཾ;

གཧེཏྭཱ པཉྩདྷཱ ཧོཏི, ཨེཝཉྩཱཔི ཝིབྷཱཝཡེ.

ཨེཏྠ ནཡོཝ ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟ-བཧིདྡྷཱ ཝཱ’’ཏི པཱལི༹ཡཾ;

ཨཏཱིཏཱནཱགཏཀཱལཱི, ཝིབྷཏྟི སམུདཱིརིཏཱ.

ཨིཙྩེཝཾ སབྦཐཱཔི ཀཱལསངྒཧོ སམཏྟོ.

ཨིདཱནི ཝིཉྙཱུནཾ ཨཏྠགྒཧཎེ ཀོསལླཛནནཏྠཾ པཀརཎནྟརཝསེནཔི ཨིམསྨིཾ པཀརཎེ ཝཏྟམཱནཱནནྟརཾ ཝུཏྟཱནཾ ཨཱཎཏྟིཔརིཀཔྤཀཱལིཀཱནཾ ‘‘པཉྩམཱིསཏྟམཱི’’ཏིསངྑཱཏཱནཾ དྭིནྣཾ ཝིབྷཏྟཱིནཾ པཊིཔཱཊིཊྛཔནེ པཀརཎསཾསནྡནཾ ཀཐཡཱམ – ཀཱཏནྟཔྤཀརཎསྨིཉྷི སཀྐཏབྷཱསཱནུརཱུཔེན དསདྷཱ ཨཱཁྱཱཏཝིབྷཏྟིཡོ ཋཔིཏཱ, ཀཙྩཱཡནཔྤཀརཎེ པན མཱགདྷབྷཱསཱནུརཱུཔེན ཨཊྛདྷཱ ཋཔིཏཱ, ནིརུཏྟིཡཉྩ པན མཱགདྷབྷཱསཱནུརཱུཔེནེཝ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཱཎཏྟིཔརིཀཔྤཀཱལཱཏིཔཏྟིཝསེན ཚདྷཱ ཋཔིཏཱ. ཏེསུ ཧི ཀཱཏནྟེ ཝཏྟམཱནཱ, སཏྟམཱི, པཉྩམཱི, ཧིཡྻཏྟནཱི, ཨཛྫཏནཱི, པརོཀྑཱ, སྭཱཏནཱི, ཨཱསཱི, བྷཝིསྶནྟཱི, ཀྲིཡཱཏིཔཏྟི ཙཱཏི དསདྷཱ ཝིབྷཏྟཱ. ཀཙྩཱཡནེ པན ཝཏྟམཱནཱ, པཉྩམཱི, སཏྟམཱི, པརོཀྑཱ, ཧིཡྻཏྟནཱི, ཨཛྫཏནཱི, བྷཝིསྶནྟཱི, ཀཱལཱཏིཔཏྟི ཙཱཏི ཨཊྛདྷཱ ཝིབྷཏྟཱ. ཨིཏི ཨེཏེསུ དྭཱིསུ ཀཱཏནྟཀཙྩཱཡནེསུ ཝིབྷཏྟིཡོ ཝིསདིསཱཡ པཊིཔཱཊིཡཱ ཋཔིཏཱ. ཀིཉྩཱཔེཏྠ ཝིསདིསཱ པཊིཔཱཊི, ཏཐཱཔེཏཱ ནིརུཏྟིཡཾ ཝུཏྟཱཏཱིཏཱདིཀཱལཝིབྷཱགཝསེན ཨེཀཏོ སཾསནྡནྟི སམེནྟི ཀིཉྩི ཝིསེསཾ ཋཔེཏྭཱ.

ཀཐཾ ¶ ? ཀཱཏནྟེ ཏཱཝ ཧིཡྻཏྟནཱི ཨཛྫཏནཱི པརོཀྑཱ ཙཱཏི ཨིམཱ ཏིསྶོ ཨེཀནྟེན ཨཏཱིཏཀཱལིཀཱ, སྭཱཏནཱི ཨཱསཱི བྷཝིསྶནྟི ཙཱཏི ཨིམཱ ཏིསྶོ ཨེཀནྟེན ཨནཱགཏཀཱལིཀཱ, ཝཏྟམཱནཱ ཨེཀཱཡེཝ པཙྩུཔྤནྣཀཱལིཀཱ, སཏྟམཱི པན པཉྩམཱི ཙ པཙྩུཔྤནྣཱནཱགཏཀཱལཝསེན དྭིཀཱལིཀཱ ‘‘ཨཛྫ པུཉྙཾ ཀརེཡྻ, སྭེཔི ཀརེཡྻ. ཨཛྫ གཙྪཏུ, སྭེ ཝཱ གཙྪཏཱུ’’ཏི པཡོགཱརཧཏྟཱ. ཀྲིཡཱཏིཔཏྟི ཨནིཡཏཀཱལིཀཱ ‘‘སོ ཙེ ཧིཡྻོ ཡཱནཾ ཨལབྷིསྶཱ, ཨགཙྪིསྶཱ. སོ ཙེ ཨཛྫ ཨནཏྠངྒཏེ སཱུརིཡེ ཡཱནཾ ཨལབྷིསྶཱ, ཨགཙྪིསྶཱ. སོ ཙེ སྭེ ཡཱནཾ ཨལབྷིསྶཱ, ཨགཙྪིསྶཱ’’ཏི པཡོགཱརཧཏྟཱ. ཨེཝཾ ཨསངྐརཏོ ཝཝཏྠཔེཏབྦཾ.

ཨེཝཾ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ ཨཡམམྷེཧི ཝུཙྩམཱནོ ནཡོ སཱདྷུཀཾ སལླཀྑེཏབྦོ. ཀཐཾ? ཧིཡྻཏྟནཛྫཏནཱིཔརོཀྑཱསྭཱཏནྱཱསཱིབྷཝིསྶནྟིཝསེན ཨེཀནྟཱཏཱིཏཱནཱགཏཀཱལིཀཱ ཝིབྷཏྟིཡོ ཚ, ཝཏྟམཱནཝསེན ཨེཀནྟཔཙྩུཔྤནྣཀཱལིཀཱ ཝིབྷཏྟི ཨེཀཱཡེཝ, སཱ པཊིཔཱཊིཡཱ གཎིཡམཱནཱ སཏྟམཾ ཋཱནཾ བྷཛཏི. ཨེཝཾ ཨེཏསྨིཾ ཝཏྟམཱནཱསངྑཱཏེ སཏྟམཊྛཱནེ པཀྑིཔིཏུཾ ནིརུཏྟིནཡེན ‘‘པརིཀཔྤཀཱལིཀཱ’’ཏི སངྑཾ གཏཾ སཏྠནཡེན ‘‘པཙྩུཔྤནྣཱནཱགཏཀཱལིཀཱ’’ཏིཝཏྟབྦཾ ཨེཀཾ ཝིབྷཏྟིཾ སཏྟམཱིབྷཱུཏཱཡ ཝཏྟམཱནཱཡ སམཱནཊྛཱནཏྟཱ སཏྟམཱིསཉྙཾ ཀཏྭཱ ཋཔེསི. ཏཏོ པུནདེཝ སྭཱཏནྱཱསཱིབྷཝིསྶནྟིཝསེན ཨེཀནྟཱནཱགཏཀཱལིཀཱ ཏིསྶོ ཝིབྷཏྟིཡོ གཎེཏྭཱ ཏཾ པཙྩུཔྤནྣཱནཱགཏཀཱལིཀཾ ‘‘སཏྟམཱི’’ཏི ལདྡྷསཉྙཾ ཝིབྷཏྟིཾ ཨནཱགཏཀཱལིཀབྷཱཝེན ཏཱཧི ཏཱིཧི སདྡྷིཾ སམཱནཊྛཱནཏྟཱ ཙཏུཏྠཾ ཀཏྭཱ ནིརུཏྟིནཡེན ‘‘ཨཱཎཏྟིཀཱལིཀཱ’’ཏི སངྑཾ གཏཾ སཏྠནཡེན ‘‘པཙྩུཔྤནྣཱནཱགཏཀཱལིཀཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཾ ཨེཀཾ ཝིབྷཏྟིཾ པཉྩནྣཾ སངྑྱཱནཾ པཱུརཎེན པཉྩམཱིསཉྙཾ ཀཏྭཱ ཋཔེསི.

ཀྲིཡཱཏིཔཏྟིཡཱ ¶ པན ཨནིཡཏཀཱལིཀཏྟཱ ཏཾ ཝཛྫེཏྭཱ ཨཡཾ ཝིནིཙྪཡོ ཀཏོ, སོ ཙ ཁོ ནིརུཏྟིནཡཾཡེཝ ནིསྶཱཡ. ཨཡཾ ཏཱཝ ཀཱཏནྟེ ཝཏྟམཱནཱནནྟརཾ ཝུཏྟཱནཾ སཏྟམཱིཔཉྩམཱིནཾ ཨནྭཏྠསཉྙཾ ཨིཙྪནྟཱནཾ ཨམྷཱཀཾ རུཙི, ཨེསཱ སདྡྷམྨཝིདཱུཧི གརཱུཧི ཨཔྤཊིཀྐོསིཏཱ ཨནུམཏཱ སམྤཊིཙྪིཏཱ ‘‘ཨེཝམེཝཾ ཨཱཝུསོ, ཨེཝམེཝཾ ཨཱཝུསོ’’ཏི. ཝེཡྻཱཀརཎེཧིཔི ཨཔྤཊིཀྐོསིཏཱ ཨནུམཏཱ སམྤཊིཙྪིཏཱ ‘‘ཨེཝམེཝཾ བྷནྟེ, ཨེཝམེཝཾ བྷནྟེ’’ཏི. ཨེཝཾ སབྦེཧིཔི ཏེཧི པུབྦཱཙརིཡེཧི ཨབྦྷནུམོདིཏཱ ཨཔྤཊིཀྐོསིཏཱ.

ཀཙྩཱཡནཔྤཀརཎེ པན བུདྡྷཝཙནཱནུརཱུཔེན ཨཊྛདྷཱ ཝིབྷཏྟཱིནཾ ཝུཏྟཏྟཱ ཝཏྟམཱནཱཝིབྷཏྟི པཉྩམཊྛཱནེ ཋིཏཱ. ཀཐཾ? པརོཀྑཱཧིཡྻཏྟནཛྫཏནཱིབྷཝིསྶནྟིཝསེན ཨེཀནྟཱཏཱིཏཱནཱགཏཀཱལིཀཱ ཙཏསྶོ ཝིབྷཏྟིཡོ, ཝཏྟམཱནཝསེན ཨེཀནྟཔཙྩུཔྤནྣཀཱལིཀཱ ཝིབྷཏྟི ཨེཀཱཡེཝ, སཱ པཊིཔཱཊིཡཱ གཎིཡམཱནཱ པཉྩམཾ ཋཱནཾ བྷཛཏི. ཨེཝཾ ཨེཏསྨིཾ ཝཏྟམཱནཱསངྑཱཏེ པཉྩམཊྛཱནེ པཀྑིཔིཏུཾ ནིརུཏྟིནཡེན ‘‘ཨཱཎཏྟིཀཱལིཀཱ’’ཏི སངྑཾ གཏཾ ‘‘ཨནུཏྟཀཱལིཀཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ ཝིབྷཏྟིཾ པཉྩམཱིབྷཱུཏཱཡ ཝཏྟམཱནཱཡ སམཱནཊྛཱནཏྟཱ པཉྩམཱིསཉྙཾ ཀཏྭཱ ཋཔེསི. ཏཏོ པརཾ ཏཾ པཉྩམཾ ཚཊྛིཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ པརོཀྑཱ ཧིཡྻཏྟནཱི ཨཛྫཏནཱི བྷཝིསྶནྟཱི ཝཏྟམཱནཱ པཉྩམཱིཏི ཨེཝཾ གཎནཱཝསེན ཚ ཝིབྷཏྟིཡོ ཨུཔཱདཱཡ ནིརུཏྟིནཡེན ‘‘པརིཀཔྤཀཱལིཀཱ’’ཏི སངྑཾ གཏཾ ‘‘ཨནུཏྟཀཱལིཀཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ ཝིབྷཏྟིཾ སཏྟནྣཾ སངྑྱཱནཾ པཱུརཎེན སཏྟམཱིསཉྙཾ ཀཏྭཱ ཋཔེསི.

ཀཱལཱཏིཔཏྟིཡཱ པན ཨཏཱིཏཱནཱགཏཀཱལིཀཏྟཱ ཏཾ ཝཛྫེཏྭཱ ཨཡཾ ཝིནིཙྪཡོ ཀཏོ, སོ ཙ ཁོ ནིརུཏྟིནཡཾཡེཝ ནིསྶཱཡ. ཨཡཾ ཀཙྩཱཡནེ ཝཏྟམཱནཱནནྟརཾ ཝུཏྟཱནཾ པཉྩམཱིསཏྟམཱིནཾ ཨནྭཏྠསཉྙཾ ཨིཙྪནྟཱནཾ ཨམྷཱཀཾ རུཙི, ཨེསཱ ཙ སདྡྷམྨཝིདཱུཧི གརཱུཧི ཨཔྤཊིཀྐོསིཏཱ ཨནུམཏཱ སམྤཊིཙྪིཏཱ ¶ ‘‘ཨེཝམེཝཾ ཨཱཝུསོ, ཨེཝམེཝཾ ཨཱཝུསོ’’ཏི. ཝེཡྻཱཀརཎེཧིཔི ཨཔྤཊིཀྐོསིཏཱ ཨནུམཏཱ སམྤཊིཙྪིཏཱ ‘‘ཨེཝམེཝཾ བྷནྟེ, ཨེཝམེཝཾ བྷནྟེ’’ཏི. ཨེཝཾ སབྦེཧིཔི ཏེཧི པུབྦཱཙརིཡེཧི ཨབྦྷནུམོདིཏཱ ཨཔྤཊིཀྐོསིཏཱ.

ཡསྨཱ ཧི ཀཱཏནྟཀཙྩཱཡནཱནི ཨཉྙམཉྙཾ ཝིསདིསཝིབྷཏྟིཀྐམཱནིཔི ཨནྟརེན ཀིཉྩི ཝིསེསཾ ནིརུཏྟིཡཾ ཝུཏྟཱཏཱིཏཱདིཀཱལཝིབྷཱགཝསེནེཀཛ྄ཛྷཾ སཾསནྡནྟི སམེནྟི, ཏསྨཱ ནིརུཏྟིནཡཉྙེཝ སཱརཏོ གཧེཏྭཱ པཉྩམཱིསཏྟམཱིཝིབྷཏྟཱིནཾ ཨནྭཏྠསཉྙཱཔརིཀཔྤནེ ཨམྷཱཀཾ རུཙི པུབྦཱཙརིཡེཧི ཨབྦྷནུམོདིཏཱ ཨཔྤཊིཀྐོསིཏཱ, ཏསྨཱ ཨེཝ ཡོ ཀོཙི ཨིམཾ ཝཱདཾ མདྡིཏྭཱ ཨཉྙཾ ཝཱདཾ པཏིཊྛཱཔེཏུཾ སཀྑིསྶཏཱིཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི. ཨཡཉྷི ནཡོ ཨཏཱིཝ སུཁུམོ དུདྡསོ ཙ པརམཱཎུརིཝ, དུཀྑོགཱལ༹ྷོ ཙ མཧཱགཧནམིཝ, ཨཏིགམྦྷཱིརོ ཙ མཧཱསམུདྡོ ཝིཡ, ཏསྨཱ ཨིམིསྶཾ སདྡནཱིཏིཡཾ སདྡྷཱསམྤནྣེཧི ཀུལཔུཏྟེཧི སཱསནོཔཀཱརཏྠཾ ཡོགོ སུཊྛུ ཀརཎཱིཡོ. ཏཐཱ ཧི ཨིདྷ ཀཏཡོགེཧི ནཱམཱཁྱཱཏཱདཱིསུ ཙཏཱུསུ པདེསུ ཨུཔྤནྣཝཱདཱ པརཝཱདིནོ ཛིཏཱཝ ཧོནྟི.

མུནིནཱ མུནིནཱགེན, དུཊྛཱ པབྦཛིཏཱ ཛིཏཱ;

ཡཐཱ ཡཐཱ ཨསདྡྷམྨ-པཱུརཎཱ པཱུརཎཱདཡོ.

ཏཐཱ ཏཐཱགཏཱདཱཡཱ-ནུགཱཡཾ སདྡནཱིཏིཡཾ;

ཀཏཡོགེཧིཔི ཛིཏཱ, སཝནྟི པརཝཱདིནོཏི.

ཨཡཾ པཉྩམཱིསཏྟམཱིནཾ པཊིཔཱཊིཊྛཔནེ པཀརཎསཾསནྡནཱ.

ཨཐ ཝཏྟམཱནཱདཱིནཾ ཝཙནཏྠཾ ཀཐཡཱམ – ཏཏྠ ཝཏྟམཱནཱཏི ཀེནཊྛེན ཝཏྟམཱནཱ? ཝཏྟམཱནཀཱལཝཙནཊྛེན. པཙྩུཔྤནྣབྷཱཝེན ཧི ཝཏྟཏཱིཏི ཝཏྟམཱནོ, པཙྩུཔྤནྣཀྲིཡཱསངྑཱཏོ ཀཱལོ. ཏབྦཱཙཀཝསེན ཝཏྟམཱནོ ཀཱལོ ཨེཏིསྶཱ ཨཏྠཱིཏི ཨཡཾ ཏི ཨནྟིཨཱདིཝིབྷཏྟི ཝཏྟམཱནཱ. ཏཐཱ ¶ ཧི ‘‘གཙྪཏི དེཝདཏྟོ’’ཏི ཨེཏྠ དེཝདཏྟསྶ པཙྩུཔྤནྣཾ གམནཀྲིཡཾ ཝིབྷཏྟིབྷཱུཏོ ཏིསདྡོཡེཝ ཝདཏི, ཏསྨཱ ཏབྦཱཙཀཝསེན ཝཏྟམཱནོ ཀཱལོ ཨེཏིསྶཱ ཨཏྠཱིཏི ཝཏྟམཱནཱཏི ཝུཙྩཏི. པཉྩམཱིཏི ཀེནཊྛེན པཉྩམཱི? པཉྩམཾ ཝཏྟམཱནཊྛཱནཾ གམནཊྛེན, པཉྩནྣཉྩ སངྑྱཱནཾ པཱུརཎཊྛེན. ཏཐཱ ཧི ནིཡོགཱ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཀཱལིཀཱནཾ པརོཀྑཱཧིཡྻཏྟནཛྫཏནཱིབྷཝིསྶནྟཱིཝཏྟམཱནཱསངྑཱཏཱནཾ པཉྩནྣཾ ཝིབྷཏྟཱིནམནྟརེ པཉྩམཱིབྷཱུཏཱཡ ཝཏྟམཱནཱཡ སཡམྤི པཙྩུཔྤནྣཀཱལིཀབྷཱཝེན སམཱནཊྛཱནཏྟཱ པཉྩམཾ ཝཏྟམཱནཊྛཱནཾ གཙྪཏཱིཏི པཉྩམཱི. ཡཐཱ ནདནྟཱི གཙྪཏཱིཏི ནདཱི. ཏཐཱ ནིཡོགཱ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཀཱལིཀཱ པརོཀྑཱཧིཡྻཏྟནཛྫཏནཱིབྷཝིསྶནྟཱིསངྑཱཏཱ ཙཏསྶོ ཝིབྷཏྟིཡོ ཨུཔཱདཱཡ སཡམྤི ཝཏྟམཱནཱཝིབྷཏྟི ཝིཡ པཉྩནྣཾ སངྑྱཱནཾ པཱུརཎཱིཏི པཉྩམཱི. སཏྟམཱིཏི ཀེནཊྛེན སཏྟམཱི? སཏྟནྣཾ སངྑྱཱནཾ པཱུརཎཊྛེན. ཏཐཱ ཧི ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཀཱལིཀཱ པརོཀྑཱཧིཡྻཏྟནཛྫཏནཱིབྷཝིསྶནྟཱིཝཏྟམཱནཱཔཉྩམཱིསངྑཱཏཱ ཚ ཝིབྷཏྟིཡོ ཨུཔཱདཱཡ སཡམྤི པཙྩུཔྤནྣཀཱལིཀཱ ཧུཏྭཱ སཏྟནྣཾ སངྑྱཱནཾ པཱུརཎཱིཏི སཏྟམཱི.

པརོཀྑཱཏི ཀེནཊྛེན པརོཀྑཱ? པརོཀྑེ བྷཝཱཏི ཨཏྠེན. ཏཐཱ ཧི ཙཀྑཱདིནྡྲིཡསངྑཱཏསྶ ཨཀྑསྶ པརོ ཏིརོབྷཱཝོ པརོཀྑཾ, ཏབྦཱཙཀབྷཱཝེན པརོཀྑེ བྷཝཱཏི པརོཀྑཱ. ཧིཡྻཏྟནཱིཏི ཀེནཊྛེན ཧིཡྻཏྟནཱི? ཧིཡྻོ པབྷུཏི ཨཏཱིཏེ ཀཱལེ བྷཝཱ ཏབྦཱཙཀབྷཱཝེནཱཏི ཨཏྠེན. ཨཛྫཏནཱིཏི ཀེནཊྛེན ཨཛྫཏནཱི? ཨཛྫ པབྷུཏི ཨཏཱིཏེ ཀཱལེ བྷཝཱ ཏབྦཱཙཀབྷཱཝེནཱཏི ཨཏྠེན. བྷཝིསྶནྟཱིཏི ཀེནཊྛེན བྷཝིསྶནྟཱི? ‘‘ཨེཝཾ ཨནཱགཏེ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨཏྠཾ པཀཱསེནྟཱི ཨེཏི གཙྪཏཱིཏི ཨཏྠེན. ཀཱལཱཏིཔཏྟཱིཏི ཀེནཊྛེན ཀཱལཱཏིཔཏྟི? ཀཱལསྶཱཏིཔཏནཝཙནཊྛེན. ཏཐཱ ཧི ཀཱལསྶ ཨཏིཔཏནཾ ཨཙྩཡོ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ པཝཏྟི ཀཱལཱཏིཔཏྟི, ལབྷིཏབྦསྶ ཨཏྠསྶ ནིཔྥཏྟིརཧིཏཾ ཀྲིཡཱཏིཀྐམནཾ ¶ . ཀཱལོཏི ཙེཏྠ ཀྲིཡཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཀརཎཾ ཀཱརོ, ཀཱརོ ཨེཝ ཀཱལོ རཀཱརསྶ ལཀཱརཾ ཀཏྭཱ ཨུཙྩཱརཎཝསེན. ཨཡཾ པན ཝིབྷཏྟི ཏབྦཱཙཀཏྟཱ ཀཱལཱཏིཔཏྟཱིཏི. ཨཡཾ པན ཝཏྟམཱནཱདཱིནཾ ཝཙནཏྠཝིབྷཱཝནཱ.

ཝིཔྤཀིཎྞཝིཝིདྷནཡེ, སཾཀིཎྞལཀྑཎདྷརཝརསཱསནེ;

སུམཏིམཏིཝཌྜྷནཏྠཾ, ཀཐིཏོ པཀིཎྞཀཝིནིཙྪཡོ.

ཨིཏི ནཝངྒེ སཱཊྛཀཐེ པིཊཀཏྟཡེ བྱཔྤཐགཏཱིསུ ཝིཉྙཱུནཾ

ཀོསལླཏྠཱཡ ཀཏེ སདྡནཱིཏིཔྤཀརཎེ

པཀིཎྞཀཝིནིཙྪཡོ ནཱམ

ཏཏིཡོ པརིཙྪེདོ.

༤. བྷཱུདྷཱཏུམཡནཱམིཀརཱུཔཝིབྷཱག

‘‘བྷཱུ སཏྟཱཡ’’ནྟི དྷཱཏུསྶ, རཱུཔམཱཁྱཱཏསཉྙིཏཾ;

ཏྱཱདྱནྟཾ ལཔིཏཾ ནཱན-པྤཀཱརེཧི ཨནཱཀུལཾ.

སྱཱདྱནྟཾ, དཱནི ཏསྶེཝ, རཱུཔཾ ནཱམིཀསཝ྄ཧཡཾ;

བྷཱསིསྶཾ བྷཱསིཏཏྠེསུ, པཊུབྷཱཝཱཡ སོཏུནཾ.

ཡདཏྠེ’ཏྟནི ནཱམེཏི, པར’མཏྠེསུ ཝཱ སཡཾ;

ནམཏཱིཏི ཏདཱཧཾསུ, ནཱམཾ ཨིཏི ཝིབྷཱཝིནོ.

ནཱམཾ ནཱམིཀམིཙྩཏྲ, ཨེཀམེཝེཏྠཏོ བྷཝེ;

ཏདེཝཾ ནཱམིཀཾ ཉེ ཡྻཾ, སལིངྒཾ སཝིབྷཏྟིཀཾ.

སཏྭཱབྷིདྷཱནཾ ལིངྒནྟི, ཨིཏྠིཔུམནཔུཾསཀཾ;

ཝིབྷཏྟཱིཏིདྷ སཏྟེཝ, ཏཏྠ ཙཊྛ པཝུཙྩརེ.

པཋམཱ དུཏིཡཱ ཏཏིཡཱ, ཙཏུཏྠཱི པཉྩམཱི ཏཐཱ;

ཚཊྛཱི ཙ སཏྟམཱི ཙཱཏི, ཧོནྟི སཏྟ ཝིབྷཏྟིཡོ.

ལིངྒཏྠེ པཋམཱ སཱཡཾ, བྷིནྣཱ དྭེདྷཱ སིཡོ ཨིཏི;

ཀམྨཏྠེ དུཏིཡཱ སཱཔི, བྷིནྣཱ ཨཾ ཡོ ཨིཏི དྭིདྷཱ.

ཀརཎེ ¶ ཏཏིཡཱ སཱཔི, བྷིནྣཱ ནཱ ཧི ཨིཏི དྭིདྷཱ;

སམྤདཱནེ ཙཏུཏྠཱི སཱ, བྷིནྣཱ དྭེདྷཱ ས ནཾ ཨིཏི.

ཨཔཱདཱནེ པཉྩམཱི སཱ, བྷིནྣཱ དྭེདྷཱ སྨཱ ཧི ཨིཏི;

ཚཊྛཱི སཱམིམྷི སཱ ཙཱཔི, བྷིནྣཱ དྭེདྷཱ ས ནཾ ཨིཏི.

ཨོཀཱསེ སཏྟམཱི སཱཔི, བྷིནྣཱ དྭེདྷཱ སྨིཾསུ ཨིཏི;

ཨཱམནྟནཊྛམཱི སཱཡཾ, སིཡོཡེཝཱཏི ཙུདྡས.

ཝཙནདྭཡསཾཡུཏྟཱ, ཨེཀེཀཱ ཏཱ ཝིབྷཏྟིཡོ;

སཏྭམིཏིཧ ཝིཉྙེཡྻོ, ཨཏྠོ སོ དབྦསཉྙིཏོ.

ཡོ ཀརོཏིས ཀཏྟཱཏུ, ཏཾ ཀམྨཾ ཡཾ ཀརོཏི ཝཱ;

ཀུབྦཏེ ཡེན ཝཱ ཏནྟུ, ཀརཎཾ ཨིཏི སཉྙིཏཾ.

དེཏི རོཙཏི ཝཱ ཡསྶ, སམྤདཱནནྟི ཏཾ མཏཾ;

ཡཏོཔེཏི བྷཡཾ ཝཱ ཏཾ, ཨཔཱདཱནནྟི ཀིཏྟིཏཾ.

ཡསྶཱཡཏྟོ སམཱུཧོཝཱ, ཏཾ ཝེ སཱམཱིཏི དེསིཏཾ;

ཡསྨིཾ ཀརོཏི ཀིརིཡཾ, ཏདོཀཱསནྟི སདྡིཏཾ.

ཡདཱལཔཏི ཏཾ ཝཏྠུ, ཨཱམནྟནམུདཱིརིཏཾ;

སདྡེནཱབྷིམུཁཱིཀཱརོ, ཝིཛྫམཱནསྶ ཝཱ པན.

ཝིནཱ ཨཱལཔནཏྠཾ ལིངྒཏྠཱདཱིསུ པཋམཱདིཝིབྷཏྟུཔྤཏྟི ཨུཔལཀྑཎཝསེན ཝུཏྟཱཏི དཊྛབྦཾ.

ཨིདམེཏྠ ནིརུཏྟིལཀྑཎཾ དཊྛབྦཾ – པཙྩཏྟཝཙནེ པཋམཱ ཝིབྷཏྟི བྷཝཏི, ཨུཔཡོགཝཙནེ དུཏིཡཱ ཝིབྷཏྟི བྷཝཏི, ཀརཎཝཙནེ ཏཏིཡཱ ཝིབྷཏྟི བྷཝཏི, སམྤདཱནཝཙནེ ཙཏུཏྠཱི ཝིབྷཏྟི བྷཝཏི, ནིསྶཀྐཝཙནེ པཉྩམཱི ཝིབྷཏྟི བྷཝཏི, སཱམིཝཙནེ ཚཊྛཱི ཝིབྷཏྟི བྷཝཏི, བྷུམྨཝཙནེ སཏྟམཱི ཝིབྷཏྟི བྷཝཏི, ཨཱམནྟནཝཙནེ ཨཊྛམཱི ཝིབྷཏྟི བྷཝཏི. ཏཏྲུདྡཱནཾ –

པཙྩཏྟམུཔཡོགཉྩ, ཀརཎཾ སམྤདཱནིཡཾ;

ནིསྶཀྐཾ སཱམིཝཙནཾ, བྷུམྨམཱལཔནཊྛམཾ.

ཏཏྲ ¶ པཙྩཏྟཝཙནཾ ནཱམ ཏིཝིདྷལིངྒཝཝཏྠཱནགཏཱནཾ ཨིཏྠིཔུམནཔུཾསཀཱནཾ པཙྩཏྟསབྷཱཝནིདྡེསཏྠོ. ཨུཔཡོགཝཙནཾ ནཱམ ཡོ ཡཾ ཀརོཏི, ཏེན ཏདུཔཡུཏྟཔརིདཱིཔནཏྠོ. ཀརཎཝཙནཾ ནཱམ ཏཛྫཱཔཀཏནིབྦཏྟཀཔརིདཱིཔནཏྠོ. སམྤདཱནཝཙནཾ ནཱམ ཏཔྤདཱནཔརིདཱིཔནཏྠོ. ནིསྶཀྐཝཙནཾ ནཱམ ཏནྣིསྶཊཏདཔགམཔརིདཱིཔནཏྠོ. སཱམིཝཙནཾ ནཱམ ཏདིསྶརཔརིདཱིཔནཏྠོ. བྷུམྨཝཙནཾ ནཱམ ཏཔྤཏིཊྛཱཔརིདཱིཔནཏྠོ. ཨཱམནྟནཝཙནཾ ནཱམ ཏདཱམནྟནཔརིདཱིཔནཏྠོ. ཨེཝཾ ཉཏྭཱ པཡོགཱནི ཨསམྨུཡ྄ཧནྟེན ཡོཛེཏབྦཱནི.

བྷཱུཏོ, བྷཱཝཀོ, བྷཝོ, ཨབྷཝོ, བྷཱཝོ, ཨབྷཱཝོ, སབྷཱཝོ, སབྦྷཱཝོ, སམྦྷཝོ, པབྷཝོ, པབྷཱཝོ, ཨནུབྷཝོ, ཨཱནུབྷཱཝོ, པརཱབྷཝོ, ཝིབྷཝོ, པཱཏུབྷཱཝོ, ཨཱཝིབྷཱཝོ, ཏིརོབྷཱཝོ, ཝིནཱབྷཱཝོ, སོཏྠིབྷཱཝོ, ཨཏྠིབྷཱཝོ, ནཏྠིབྷཱཝོཏི ཨོཀཱརནྟཔུལླིངྒཾ.

ཨབྷིབྷཝིཏཱ, པརིབྷཝིཏཱ, ཨནུབྷཝིཏཱ, སམནུབྷཝིཏཱ, བྷཱཝིཏཱ, པཙྩནུབྷཝིཏཱཏི ཨཱཀཱརནྟཔུལླིངྒཾ.

བྷཝཾ, པརཱབྷཝཾ, པརིབྷཝཾ, ཨབྷིབྷཝཾ, ཨནུབྷཝཾ, སམནུབྷཝཾ, པཙྩནུབྷཝཾ, པབྷཝཾ, ཨཔྤབྷཝནྟི ནིགྒཧཱིཏནྟཔུལླིངྒཾ.

དྷནབྷཱུཏི, སིརིབྷཱུཏི, སོཏྠིབྷཱུཏི, སུཝཏྠིབྷཱུཏཱིཏི ཨིཀཱརནྟཔུལླིངྒཾ.

བྷཱཝཱི, ཝིབྷཱཝཱི, སམྦྷཱཝཱི, པརིབྷཱཝཱིཏི ཨཱིཀཱརནྟཔུལླིངྒཾ.

སཡམྦྷཱུ, པབྷཱུ, ཨབྷིབྷཱུ, ཝིབྷཱུ, ཨདྷིབྷཱུ, པཏིབྷཱུ, གོཏྲབྷཱུ, ཝཏྲབྷཱུ, པརཱབྷིབྷཱུ, རཱུཔཱབྷིབྷཱུ, སདྡཱབྷིབྷཱུ, གནྡྷཱབྷིབྷཱུ, རསཱབྷིབྷཱུ, ཕོཊྛབྦཱབྷིབྷཱུ, དྷམྨཱབྷིབྷཱུ, སབྦཱབྷིབྷཱུཏི ཨཱུཀཱརནྟཔུལླིངྒཾ.

ཨིམཱནེཏྠ ཚབྦིདྷཱནི པུལླིངྒཱནི བྷཱུདྷཱཏུམཡཱནི ཨུདྡིཊྛཱནི.

ཨུཀཱརནྟཾ ¶ པུལླིངྒཾཏུ བྷཱུདྷཱཏུམཡམཔྤསིདྡྷཾ, ཨཉྙདྷཱཏུམཡཾ པནུཀཱརནྟཔུལླིངྒཾ པསིདྡྷཾ ‘‘བྷིཀྑུ, ཧེཏུ’’ཨིཏི. ཏེན སདྡྷིཾ སཏྟཝིདྷཱནི པུལླིངྒཱནི ཧོནྟི, སབྦཱནེཏཱནི སབྷཱཝཏོཡེཝ པུལླིངྒཱནཱིཏི དཊྛབྦཱནི. ཨེཏྠ སཏྟོཏི ཨཏྠཝཱཙཀོ བྷཱུཏསདྡོཡེཝ ནིཡོགཱ པུལླིངྒནྟིཔི དཊྛབྦོ.

ཡེ པན ‘‘ཡོ དྷམྨོ བྷཱུཏོ, ཡཱ དྷམྨཛཱཏི བྷཱུཏཱ, ཡཾ དྷམྨཛཱཏཾ བྷཱུཏ’’ནྟི ཨེཝཾ ལིངྒཏྟཡེ ཡོཛནཱརཧཏྟཱ ཨནིཡཏལིངྒཱ ཨཉྙེཔི བྷཱུཏཔརཱབྷཱུཏསམྦྷཱུཏསདྡཱདཡོ སནྡིསྶནྟི པཱཝཙནཝརེ, ཏེཔི ནཱནོཔསགྒནིཔཱཏཔདེཧི ཡོཛནཝསེན སདྡརཙནཱཡཾ སུཁུམཏྠགྒཧཎེ ཙ ཝིཉྙཱུནཾ ཀོསལླཛནནཏྠཾ ནིཡཏཔུལླིངྒེསུ པཀྑིཔིཏྭཱ དསྶེསྶཱམ.

སེཡྻཐིདཾ? བྷཱུཏོ, པརཱབྷཱུཏོ, སམྦྷཱུཏོ, ཝིབྷཱུཏོ, པཱཏུབྷཱུཏོ, ཨཱཝིབྷཱུཏོ, ཏིརོབྷཱུཏོ, ཝིནཱབྷཱུཏོ, བྷབྦོ, པརིབྷཱུཏོ, ཨབྷིབྷཱུཏོ, ཨདྷིབྷཱུཏོ, ཨདྡྷབྷཱུཏོ, ཨནུབྷཱུཏོ, སམནུབྷཱུཏོ, པཙྩནུབྷཱུཏོ, བྷཱཝིཏོ, སམྦྷཱཝིཏོ, ཝིབྷཱཝིཏོ, པརིབྷཱཝིཏོ, ཨནུཔརིབྷཱུཏོ, པརིབྷཝིཏབྦོ, པརིབྷོཏབྦོ, པརིབྷཝནཱིཡོ, ཨབྷིབྷཝིཏབྦོ, ཨབྷིབྷོཏབྦོ, ཨབྷིབྷཝནཱིཡོ, ཨདྷིབྷཝིཏབྦོ, ཨདྷིབྷོཏབྦོ, ཨདྷིབྷཝནཱིཡོ, ཨནུབྷཝིཏབྦོ, ཨནུབྷོཏབྦོ, ཨནུབྷཝནཱིཡོ, སམནུབྷཝིཏབྦོ, སམནུབྷོཏབྦོ, སམནུབྷཝནཱིཡོ, པཙྩནུབྷཝིཏབྦོ, པཙྩནུབྷོཏབྦོ, པཙྩནུབྷཝནཱིཡོ, བྷཱཝེཏབྦོ, བྷཱཝནཱིཡོ, སམྦྷཱཝེཏབྦོ, སམྦྷཱཝནཱིཡོ, ཝིབྷཱཝེཏབྦོ, ཝིབྷཱཝནཱིཡོ, པརིབྷཱཝེཏབྦོ, པརིབྷཱཝནཱིཡོ, བྷཝམཱནོ, ཝིབྷཝམཱནོ, པརིབྷཝམཱནོ, ཨབྷིབྷཝམཱནོ, ཨནུབྷཝམཱནོ, སམནུབྷཝམཱནོ, པཙྩནུབྷཝམཱནོ, ཨནུབྷོནྟོ, སམནུབྷོནྟོ, པཙྩནུབྷོནྟོ, སམྦྷོནྟོ, ཨབྷིསམྦྷོནྟོ, བྷཱཝེནྟོ, སམྦྷཱཝེནྟོ, ཝིབྷཱཝེནྟོ ¶ , པརིབྷཱཝེནྟོ, པརིབྷཝིཡམཱནོ, པརིབྷུཡྻམཱནོ, ཨབྷིབྷཝིཡམཱནོ, ཨབྷིབྷཱུཡམཱནོ, ཨནུབྷཝིཡམཱནོ, ཨནུབྷུཡྻམཱནོ, སམནུབྷཝིཡམཱནོ, སམནུབྷུཡྻམཱནོ, པཙྩནུབྷཝིཡམཱནོ, པཙྩནུབྷུཡྻམཱནོཏི ཨིམཱནི ནིཡཏཔུལླིངྒེསུ པཀྑིཏྟལིངྒཱནི. ཨེཝམོཀཱརནྟཱདིཝསེན ཚབྦིདྷཱནི པུལླིངྒཱནི བྷཱུདྷཱཏུམཡཱནི པཀཱསིཏཱནི. ཨཡཾ ཏཱཝ པུལླིངྒཝསེན ཨུདཱཧརཎུདྡེསོ.

བྷཱཝིཀཱ, བྷཱཝནཱ, ཝིབྷཱཝནཱ, སམྦྷཱཝནཱ, པརིབྷཱཝནཱཏི ཨཱཀཱརནྟཨིཏྠིལིངྒཾ.

བྷཱུམི, བྷཱུཏི, ཝིབྷཱུཏི. ཨིཀཱརནྟཨིཏྠིལིངྒཾ.

བྷཱུརཱི, བྷཱུཏཱི, བྷོཏཱི, ཝིབྷཱཝིནཱི, པརིཝིབྷཱཝིནཱི, སམྦྷཱཝིནཱི, པཱཏུབྷཝནྟཱི, པཱཏུབྷོནྟཱི, པརིབྷཝནྟཱི, པརིབྷོནྟཱི, ཨབྷིབྷཝནྟཱི, ཨབྷིབྷོནྟཱི, ཨདྷིབྷཝནྟཱི, ཨདྷིབྷོནྟཱི, ཨནུབྷཝནྟཱི, ཨནུབྷོནྟཱི, སམནུབྷཝནྟཱི, སམནུབྷོནྟཱི, པཙྩནུབྷཝནྟཱི, པཙྩནུབྷོནྟཱི, ཨབྷིསམྦྷཝནྟཱི, ཨབྷིསམྦྷོནྟཱིཏི ཨཱིཀཱརནྟཨིཏྠིལིངྒཾ.

བྷཱུ, ཨབྷཱུ. ཨཱུཀཱརནྟཨིཏྠིལིངྒཾ.

ཨིམཱནེཏྠ ཙཏུབྦིདྷཱནི ཨིཏྠིལིངྒཱནི བྷཱུདྷཱཏུམཡཱནི ཨུདྡིཊྛཱནི.

ཨུཀཱརནྟིཏྠིལིངྒཾ བྷཱུདྷཱཏུམཡམཔྤསིདྡྷཾ, ཨཉྙདྷཱཏུམཡཾ པན ཨུཀཱརནྟིཏྠིལིངྒཾ པསིདྡྷཾ ‘‘དྷཱཏུ, དྷེནུ’’ཨིཏི. ཏེན སདྡྷིཾ པཉྩཝིདྷཱནི ཨིཏྠིལིངྒཱནི ཧོནྟི, ཨོཀཱརནྟསྶ ཝཱ གོསདྡསྶ ཨིཏྠིལིངྒབྷཱཝེ ཏེན སདྡྷིཾ ཚབྦིདྷཱནིཔི ཧོནྟི, སབྦཱནེཏཱནི སབྷཱཝཏོཡེཝིཏྠིལིངྒཱནཱིཏི དཊྛབྦཱནི. ཨེཏྠཱཔི ཨནིཡཏལིངྒཱ བྷཱུཏཔརཱབྷཱུཏསམྦྷཱུཏསདྡཱདཡོ ཨིཏྠིལིངྒཝསེན ཡུཛྫནྟེ.

ཀཐཾ? བྷཱུཏཱ, པརཱབྷཱུཏཱ, སམྦྷཱུཏཱཏི སབྦཾ ཝིཏྠཱརཏོ གཧེཏབྦཾ ‘‘ཨནུབྷོནྟོ སམནུབྷོནྟོ’’ཏིཨཱདཱིནི ནཝ པདཱནི ¶ ཝཛྫེཏྭཱ. ཏཱནི ཧི ཨཱིཀཱརནྟཝསེན ཡོཛིཏཱནི. ཨིམཱནི ནིཡཏལིངྒེསུ པཀྑིཏྟལིངྒཱནི. ཨེཝཾ ཨཱཀཱརནྟཱདིཝསེན ཙཏུབྦིདྷཱནི ཨིཏྠིལིངྒཱནི བྷཱུདྷཱཏུམཡཱནི པཀཱསིཏཱནི. ཨཡཾ ཨིཏྠིལིངྒཝསེན ཨུདཱཧརཎུདྡེསོ.

བྷཱུཏཾ, མཧཱབྷཱུཏཾ, བྷཝིཏྟཾ, བྷཱུནཾ, བྷཝནཾ, པརཱབྷཝནཾ, སམྦྷཝནཾ, ཝིབྷཝནཾ, པཱཏུབྷཝནཾ, ཨཱཝིབྷཝནཾ, ཏིརོབྷཝནཾ, ཝིནཱབྷཝནཾ, སོཏྠིབྷཝནཾ, པརིབྷཝནཾ, ཨབྷིབྷཝནཾ, ཨདྷིབྷཝནཾ, ཨནུབྷཝནཾ, སམནུབྷཝནཾ, པཙྩནུབྷཝནནྟི ནིགྒཧཱིཏནྟནཔུཾསཀལིངྒཾ.

ཨཏྠཝིབྷཱཝི, དྷམྨཝིབྷཱཝི. ཨིཀཱརནྟནཔུཾསཀལིངྒཾ.

གོཏྲབྷུ, ཙིཏྟསཧབྷུ, ནཙིཏྟསཧབྷུ. ཨུཀཱརནྟནཔུཾསཀལིངྒཾ.

སབྦཱནེཏཱནི སབྷཱཝཏོཡེཝ ནཔུཾསཀལིངྒཱནཱིཏི དཊྛབྦཱནི. ཨེཏྠ སཏྟབྷཱུཏརཱུཔཝཱཙཀོ བྷཱུཏསདྡོཡེཝ ནིཡོགཱ ནཔུཾསཀལིངྒོཏིཔི དཊྛབྦཾ. ཨེཏྠཱཔི ཨནིཡཏལིངྒཱ བྷཱུཏ པརཱབྷཱུཏ སམྦྷཱུཏསདྡཱདཡོ ནཔུཾསཀལིངྒཝསེན ཡུཛྫནྟེ.

ཀཐཾ? བྷཱུཏཾ, པརཱབྷཱུཏཾ, སམྦྷཱུཏཾ, ཝིབྷཱུཏཾ. པེཡྻཱལོ. སམནུབྷཝམཱནཾ, པཙྩནུབྷཝམཱནཾ, ཨནུབྷོནྟཾ, ཨནུབྷཝནྟཾ, སམནུབྷོནྟཾ, སམནུབྷཝནྟཾ, པཙྩནུབྷོནྟཾ, པཙྩནུབྷཝནྟཾ, སམྦྷོནྟཾ, སམྦྷཝནྟཾ, ཨབྷིསམྦྷོནྟཾ, ཨབྷིསམྦྷཝནྟཾ, པཱཏུབྷོནྟཾ, པཱཏུབྷཝནྟཾ, པརིབྷོནྟཾ, པརིབྷཝནྟཾ, ཨབྷིབྷོནྟཾ, ཨབྷིབྷཝནྟཾ, ཨདྷིབྷོནྟཾ, ཨདྷིབྷཝནྟཾ, བྷཱཝེནྟཾ, སམྦྷཱཝེནྟཾ, ཝིབྷཱཝེནྟཾ, པརིབྷཱཝེནྟཾ, པརིབྷཱཝིཡམཱནཾ, པརིབྷུཡྻམཱནཾ, པེཡྻཱལོ. པཙྩནུབྷཝིཡམཱནཾ, པཙྩནུབྷུཡྻམཱནནྟི ཨིམཱནི ནིཡཏནཔུཾསཀལིངྒེསུ པཀྑིཏྟལིངྒཱནི. ཨེཝཾ ནིགྒཧཱིཏནྟཱདིཝསེན ཏིཝིདྷཱནི ནཔུཾསཀལིངྒཱནི བྷཱུདྷཱཏུམཡཱནི པཀཱསིཏཱནི ¶ . ཨཡཾ ནཔུཾསཀལིངྒཝསེན ཨུདཱཧརཎུདྡེསོ, ཨེཝཾ པུལླིངྒཱདིཝསེན ལིངྒཏྟཡཾ བྷཱུདྷཱཏུམཡམུདྡིཊྛཾ.

ཨེཏྠ མེ ཨཔྤསིདྡྷཱཏི, ཡེ ཡེ སདྡཱ པཀཱསིཏཱ;

ཏེ ཏེ པཱལི༹པྤདེསེསུ, མགྒིཏབྦཱ ཝིབྷཱཝིནཱ.

ཨོ, ཨཱ, བིནྡུ, ཨི, ཨཱི, ཨུ, ཨཱུ-ཨནྟིམེ སཏྟདྷཱ ཋིཏཱ;

ཉེ ཡྻཱ པུལླིངྒབྷེདཱཏི, ནིརུཏྟཉྙཱུཧི བྷཱསིཏཱ.

ཨཱ ཨིཝཎྞོ ཙུཝཎྞོ ཙ, པཉྩ ཨནྟཱ སརཱུཔཏོ;

ཨིཏྠིབྷེདཱཏི ཝིཉྙེཡྻཱ, ཨོཀཱརནྟེན ཚཱཔི ཝཱ.

བིནྡུ, ཨི, ཨུ-ཨིམེ ཨནྟཱ, ཏཡོ ཉེཡྻཱ ཝིབྷཱཝིནཱ;

ནཔུཾསཀཔྤབྷེདཱཏི, ནིརུཏྟཉྙཱུཧི བྷཱསིཏཱ.

ཨནྟཱ སཏྟེཝ པུལླིངྒེ, ཨིཏྠིཡཾ པཉྩ ཝཱ ཚ ཝཱ;

ནཔུཾསཀེ ཏཡོ ཨེཝཾ, དས པཉྩཧི ཚབྦིདྷཱ.

ཡསྨཱ པནེཏྠ ‘‘བྷཱུཏོ’’ཏིཨཱདཡོ སདྡཱ ནིབྦཙནཱབྷིདྷེཡྻཀཐནཏྠསཱདྷཀཝཙནཔརིཡཱཡཝཙནཏྠུདྡྷཱརཝསེན ཝུཙྩམཱནཱ པཱཀཊཱ ཧོནྟི སུཝིཉྙེཡྻཱ ཙ, ཏསྨཱ ཨིམེསཾ ནིབྦཙནཱདཱིནི ཡཐཱསམྦྷཝཾ ཝཀྑཱམ ཝིཉྙཱུནཾ ཏུཊྛིཛནནཏྠཉྩེཝ སོཏཱརཱནམཏྠེསུ པཊུཏརབུདྡྷིཔཊིལཱབྷཱཡ ཙ. ཏཏྲ བྷཱུཏོཏི ཁནྡྷཔཱཏུབྷཱཝེན བྷཝཏཱིཏི བྷཱུཏོ, ཨིདཾ ཏཱཝ ནིབྦཙནཾ. ‘‘བྷཱུཏོ’’ཏི སབྦསངྒཱཧཀཝསེན སཏྟོ ཝུཙྩཏི, ཨིདམབྷིདྷེཡྻཀཐནཾ. ‘‘ཡོ ཙ ཀཱལགྷསོ བྷཱུཏོ. སབྦེཝ ནིཀྑིཔིསྶནྟི, བྷཱུཏཱ ལོཀེ སམུསྶཡ’’ནྟི ཙ ཨིདམེཏསྶ ཨཏྠསྶ སཱདྷཀཝཙནཾ. ཨཐ ཝཱ བྷཱུཏོཏི ཨེཝཾནཱམཀོ ཨམནུསྶཛཱཏིཡོ སཏྟཝིསེསོ, ཨིདམབྷིདྷེཡྻཀཐནཾ. ‘‘བྷཱུཏཝིཛྫཱ, བྷཱུཏཝེཛྫོ, བྷཱུཏཝིགྒཧིཏོ’’ཏི ཙ ཨིདམེཏསྶ ཨཏྠསྶ སཱདྷཀཝཙནཾ. ཡཉྩ པན ‘‘སཏྟོ མཙྩོ པཛཱ’’ཏིཨཱདིཀཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཨཱགཏཾ ཝཙནཾ, ཨིདཾ སཏྟོཏི ¶ ཨཏྠཝཱཙཀསྶ བྷཱུཏསདྡསྶ པརིཡཱཡཝཙནཾ. ཡཉྩ ནིདྡེསཔཱལི༹ཡཾ ‘‘མཙྩོཏི སཏྟོ ནརོ མཱནཝོ པོསོ པུགྒལོ ཛཱིཝོ ཛགུ ཛནྟུ ཧིནྡགུ མནུཛོ’’ཏི ཨཱགཏཾ, ཨིདམྤི པརིཡཱཡཝཙནམེཝ. ཏཱནི སབྦཱནི པིཎྜེཏྭཱ ཝུཙྩནྟེ –

སཏྟོ མཙྩོ ཛནོ བྷཱུཏོ, པཱཎོ ཧིནྡགུ པུགྒལོ;

ཛནྟུ ཛཱིཝོ ཛགུ ཡཀྑོ, པཱཎཱི དེཧཱི ཏཐཱགཏོ.

སཏྟཝོ མཱཏིཡོ ལོཀོ, མནུཛོ མཱནཝོ ནརོ;

པོསོ སརཱིརཱིཏི པུམེ, བྷཱུཏམིཏི ནཔུཾསཀེ.

པཛཱཏི ཨིཏྠིཡཾ ཝུཏྟོ, ལིངྒཏོ, ན ཙ ཨཏྠཏོ;

ཨེཝཾ ཏིལིངྒིཀཱ ཧོནྟི, སདྡཱ སཏྟཱབྷིདྷཱནཀཱ.

ཡོ སོ ཛངྒྷཱཡ ཨུལཏི, སོ སཏྟོ ཛངྒྷལོ ཨིདྷ;

པཱཎདེཧཱབྷིདྷཱནེཧི, སཏྟནཱམཾ པཔཉྩིཏཾ.

ཨིམསྨིཾ པཀརཎེ ‘‘པརིཡཱཡཝཙན’’ནྟི ཙ ‘‘ཨབྷིདྷཱན’’ནྟི ཙ ‘‘སངྑཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཙ ཨེཀཏྠཱནི ཨདྷིཔྤེཏཱནི, ཨཏྠུདྡྷཱརཝསེན པན བྷཱུཏསདྡོ པཉྩཀྑནྡྷཱམནུསྶདྷཱཏུསསྶཏཝིཛྫམཱནཁཱིཎཱསཝསཏྟརུཀྑཱདཱིསུ དིསྶཏི, ཏཔྤཡོགོ ཨུཔརི ཨཏྠཏྟིཀཝིབྷཱགེ ཨཱཝིབྷཝིསྶཏི. བྷཱཝཀོཏི བྷཱཝེཏཱིཏི བྷཱཝཀོ, ཨིདཾ ནིབྦཙནཾ. ཡོ བྷཱཝནཾ ཀརོཏི, སོ བྷཱཝཀོ. ཨིདམབྷིདྷེཡྻཀཐནཾ. ‘‘བྷཱཝཀོ ནིཔཀོ དྷཱིརོ’’ཏི ཨིདམེཏསྶ ཨཏྠསྶ སཱདྷཀཝཙནཾ. ‘‘བྷཱཝཀོ བྷཱཝནཱཔསུཏོ བྷཱཝནཱཔཡུཏྟོ བྷཱཝནཱསམྤནྣོ’’ཏི ཨིདཾ པརིཡཱཡཝཙནཾ. ཨིམཱནི ‘‘བྷཱུཏོ བྷཱཝཀོ’’ཏི དྭེ པདཱནི སུདྡྷཀཏྟུཧེཏུཀཏྟུཝསེན ཝུཏྟཱནཱིཏི. ཨིཏོ པརཾ ནཡཱནུསཱརེན སུཝིཉྙེཡྻཏྟཱ ‘‘ཨིདཾ ནིབྦཙན’’ནྟི ཙ ཨཱདཱིནི ¶ ཨཝཏྭཱ ཀཏྠཙི ཨཏྠསཱདྷཀཝཙནཾ པརིཡཱཡཝཙནཾ ཨཏྠུདྡྷཱརཉྩ ཡཐཱརཧཾ དསྶེསྶཱམ. ཏེསུ ཧི སབྦཏྠ དསྶིཏེསུ གནྠཝིཏྠཱརོ སིཡཱ, ཏསྨཱ ཡེསམཏྠོ ཨུཏྟཱནོ, ཏེསམྤི པདཱནམབྷིདྷེཡྻཾ ན ཀཐེསྶཱམ, ནིབྦཙནམཏྟམེཝ ནེསཾ ཀཐེསྶཱམ. ཡེསཾ པན གམྦྷཱིརོ ཨཏྠོ, ཏེསམབྷིདྷེཡྻཾ ཀཐེསྶཱམ.

བྷཝནཾ བྷཝོ, བྷཝོ ཝུཙྩཏི ཝུདྡྷི. བྷཱུསདྡསྶ ཨཏྠཱཏིསཡཡོགཏོ ཝཌྜྷནེཔི དིསྶམཱནཏྟཱ བྷཝནཾ ཝཌྜྷནནྟི ཀཏྭཱ. ‘‘བྷཝོ ཙ རཉྙོ ཨབྷཝོ ཙ རཉྙོ’’ཏི ཨིདཾ ཝུདྡྷིཨཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. ཨཐ ཝཱ བྷཝོཏི ཝུཙྩཏི སསྶཏཾ. ‘‘སསྶཏོ ཨཏྟཱ ཙ ལོཀོ ཙཱ’’ཏི ཧི སསྶཏཝསེན པཝཏྟཱ དིཊྛི སསྶཏདིཊྛི, ཏསྨཱ བྷཝདིཊྛཱི’’ཏི ཨིདམེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. ཏཐཱ བྷཝོཏི བྷཝདིཊྛི, བྷཝཏི སསྶཏཾ ཏིཊྛཏཱིཏི པཝཏྟནཏོ སསྶཏདིཊྛི བྷཝདིཊྛི ནཱམ. བྷཝདིཊྛི ཧི ཨུཏྟརཔདལོཔེན བྷཝོཏི ཝུཙྩཏི. ‘‘བྷཝེན བྷཝསྶ ཝིཔྤམོཀྑམཱཧཾསཱུ’’ཏི ཨིདམེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. ཨེཏྠཱཡཾ པཱལི༹ཝཙནཏྠོ – ཨེཀཙྩེ སམཎཱ ཝཱ བྲཱཧྨཎཱ ཝཱ བྷཝདིཊྛིཡཱ ཝཱ ཀཱམབྷཝཱདིནཱ ཝཱ སབྦབྷཝཏོ ཝིམུཏྟིཾ སཾསཱརཝིསུདྡྷིཾ ཀཐཡིཾསཱུཏི. ཨཐ ཝཱ བྷཝནྟི ཝཌྜྷནྟི སཏྟཱ ཨེཏེནཱཏི བྷཝོཏི ཨཏྠེན སམྤཏྟིཔུཉྙཱནི བྷཝོཏི ཙ ཝུཙྩནྟི. ‘‘ཨིཏིབྷཝཱབྷཝཏཉྩ ཝཱིཏིཝཏྟོ’’ཏི ཨིདམེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. ཨེཏྠ པནཱཡཾ པཱལི༹ཝཙནཏྠོ – བྷཝོཏི སམྤཏྟི, ཨབྷཝོཏི ཝིཔཏྟི. ཏཐཱ བྷཝོཏི ཝུདྡྷི, ཨབྷཝོཏི ཧཱནི. བྷཝོཏི སསྶཏཾ, ཨབྷཝོཏི ཨུཙྪེདོ. བྷཝོཏི པུཉྙཾ, ཨབྷཝོཏི པཱཔཾ, ཏཾ སབྦཾ ཝཱིཏིཝཏྟོཏི.

སཧོཀཱསཱ ¶ ཁནྡྷཱཔི བྷཝོ. ‘‘ཀཱམབྷཝོ རཱུཔབྷཝོ’’ ཨིཙྩེཝམཱདི ཨེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. ཨེཏྠ པན ཁནྡྷཱ ‘‘ཡོ པཉྙཱཡཏི, སོ སརཱུཔཾ ལབྷཏཱི’’ཏི ཀཏྭཱ ‘‘བྷཝཏི ཨཝིཛྫཱཏཎྷཱདིསམུདཡཱ ནིརནྟརཾ སམུདེཏཱི’’ཏི ཨཏྠེན ཝཱ ‘‘བྷཝཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཨོཀཱསོ པན ‘‘བྷཝནྟི ཛཱཡནྟི ཨེཏྠ སཏྟཱ ནཱམརཱུཔདྷམྨཱ ཙཱ’’ཏི ཨཏྠེན ‘‘བྷཝོ’’ཏི. ཨཔིཙ ཀམྨབྷཝོཔི བྷཝོ, ཨུཔཔཏྟིབྷཝོཔི བྷཝོ. ‘‘ཨུཔཱདཱནཔཙྩཡཱ བྷཝོ དུཝིདྷེན ཨཏྠི ཀམྨབྷཝོ, ཨཏྠི ཨུཔཔཏྟིབྷཝོ’’ཏི ཨིདམེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. ཏཏྠ ཀམྨམེཝ བྷཝོ ཀམྨབྷཝོ. ཏཐཱ ཨུཔཔཏྟི ཨེཝ བྷཝོ ཨུཔཔཏྟིབྷཝོ. ཨེཏྠཱུཔཔཏྟི བྷཝཏཱིཏི བྷཝོ, ཀམྨཾ པན ཡཐཱ སུཁཀཱརཎཏྟཱ ‘‘སུཁོ བུདྡྷཱནམུཔྤཱདོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཨེཝཾ བྷཝཀཱརཎཏྟཱ ཕལཝོཧཱརེན བྷཝོཏི དཊྛབྦཾ. ཨཐ ཝཱ བྷཱཝནལཀྑཎཏྟཱ བྷཱཝེཏཱིཏི བྷཝོ. ཀིཾ བྷཱཝེཏི? ཨུཔཔཏྟིཾ. ཨིཏི ཨུཔཔཏྟིཾ བྷཱཝེཏཱིཏི བྷཝོཏི ཝུཙྩཏི. བྷཱཝེཏཱིཏིམསྶ ཙ ནིབྦཏྟེཏཱིཏི ཧེཏུཀཏྟུཝསེནཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ‘‘བྷཝཔཙྩཡཱ ཛཱཏཱི’’ཏི ཝཙནཏོ བྷཝཏི ཨེཏེནཱཏི བྷཝོཏི ཀམྨབྷཝོ ཝུཙྩཏི.

‘‘ཁནྡྷཱནཉྩ པཊིཔཱཊི, དྷཱཏུཨཱཡཏནཱན ཙ;

ཨབྦོཙྪིནྣཾ ཝཏྟམཱནཱ, སཾསཱརོཏི པཝུཙྩཏཱི’’ཏི

ཝུཏྟལཀྑཎོ སཾསཱརོཔི བྷཝོ. ‘‘བྷཝེ དུཀྑཾ བྷཝདུཀྑཾ, བྷཝེ སཾསརནྟོ’’ཏི ཨིམཱནེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཱནི ཝཙནཱནི. ཏཏྲ ཀེནཊྛེན སཾསཱརོ བྷཝོཏི ཀཐཱིཡཏི? བྷཝཏི ཨེཏྠ སཏྟསམྨུཏི ཁནྡྷཱདིཔཊིཔཱཊིསངྑཱཏེ དྷམྨཔུཉྫསྨིནྟི ཨཏྠེན ¶ . ཨིདཾ བྷཝསདྡསྶ བྷཱཝཀཏྟུཀརཎཱདྷིཀརཎསཱདྷནཝསེནཏྠཀཐནཾ.

ཨེཏྠ བྷཝསདྡསྶ ཨཏྠུདྡྷཱརཾ ཝདཱམ –

ཝུདྡྷིསམྤཏྟིཔུཉྙཱནི, ཁནྡྷཱ སོཀཱསསཉྙིཏཱ;

སཾསཱརོ སསྶཏཉྩེཏཾ, བྷཝསདྡེན སདྡིཏཾ.

བྷཝཏཎྷཱ བྷཝདིཊྛི, ཨུཔཔཏྟིབྷཝོ ཏཐཱ;

ཀམྨབྷཝོ ཙ སབྦནྟཾ, བྷཝསདྡེན སདྡིཏཾ.

བྷཝཏཎྷཱབྷཝདིཊྛི-དྭཡཾ ཀཏྠཙི པཱལི༹ཡཾ;

ཨུཏྟརཔདལོཔེན, བྷཝསདྡེན སདྡིཏཾ.

ཨབྷཝོཏི ན བྷཝོ ཨབྷཝོ.

ཝིཔཏྟི ཧཱནི ཨུཙྪེདོ, པཱཔཉྩེཝ ཙཏུབྦིདྷཱ;

ཨིམེ ཨབྷཝསདྡེན, ཨཏྠཱ ཝུཙྩནྟི སཱསནེ.

བྷཱཝོཏི ཨཛ྄ཛྷཱསཡོ, ཡོ ‘‘ཨདྷིཔྤཱཡོ’’ཏིཔི ཝུཙྩཏི. ‘‘ཐཱིནཾབྷཱཝོ དུརཱཛཱནོ. ནཱམཙྩོ རཱཛབྷརིཡཱསུ, བྷཱཝཾ ཀུབྦེཐ པཎྜིཏོ. ཧདཡངྒཏབྷཱཝཾ པཀཱསེཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདི ཨེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. ཨཔིཙ ཝཏྠུདྷམྨོཔི བྷཱཝོ. ‘‘བྷཱཝསངྐེཏསིདྡྷཱིན’’ནྟི ཨིདམེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ, ཙིཏྟམྤི བྷཱཝོ. ‘‘ཨཙྩཱཧིཏཾ ཀམྨཾ ཀརོསི ལུདྡཾ, བྷཱཝེ ཙ ཏེ ཀུསལཾ ནཏྠི ཀིཉྩཱི’’ཏི ཨིདམེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. ཀྲིཡཱཔིབྷཱཝོ. ‘‘བྷཱཝལཀྑཎཾ བྷཱཝསཏྟམཱི’’ཏི ཙ ཨིདམེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. ཨཔིཙ བྷཱཝོཏི སཏྟཝེཝཙནནྟི བྷཎནྟི, དྷཱཏུ ཝཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཏྠ ཨཛ྄ཛྷཱསཡོ ཙ ཝཏྠུདྷམྨོ ཙ ཙིཏྟཉྩ སཏྟོ ཙཱཏི ཨིམེ བྷཝཏཱིཏི བྷཱཝོ. ཏཐཱ པན བྷཱཝེཏཱིཏི བྷཱཝོ, ཀྲིཡཱ ¶ ཏུ བྷཝནནྟི བྷཱཝོ. སཱ ཙ བྷཝནགམནཔཙནཱདིཝསེནཱནེཀཝིདྷཱ. ཨཔིཙ བྷཱཝརཱུཔམྤི བྷཱཝོ, ཡཾ ཨིཏྠིབྷཱཝོ པུམྦྷཱཝོ ཨིཏྠིནྡྲིཡནྟི ཙ ཝུཙྩཏི. ཏཏྲཱཡཾ ཝཙནཏྠོ – ‘‘ཨིཏྠཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘པུརིསོ’’ཏི ཝཱ བྷཝཏི ཨེཏེན ཙིཏྟཾ ཨབྷིདྷཱནཉྩཱཏི བྷཱཝོ.

ནཏྟནོམཏིཡཱ ཨེཏཾ, ནིབྦཙནམུདཱཧཊཾ;

པུབྦཱཙརིཡསཱིཧཱནཾ, མཏཾ ནིསྶཱཡ མཱཧཊཾ.

ཝུཏྟཉྷེཏཾ པོརཱཎེཧི ‘‘ཨིཏྠིཡཱ བྷཱཝོ ཨིཏྠིབྷཱཝོ, ཨིཏྠཱིཏི ཝཱ བྷཝཏི ཨེཏེན ཙིཏྟཾ ཨབྷིདྷཱནཉྩཱཏི ཨིཏྠིབྷཱཝོ’’ཏི, ཏསྨཱ པུམྦྷཱཝོཏི ཨེཏྠཱཔི པུམསྶ བྷཱཝོ པུམྦྷཱཝོ, པུམཱཏི ཝཱ བྷཝཏི ཨེཏེན ཙིཏྟཾ ཨབྷིདྷཱནཉྩཱཏི པུམྦྷཱཝོཏི ནིབྦཙནཾ སམདྷིགནྟབྦཾ. ཨིདཾ བྷཱཝསདྡསྶ ཀཏྟུབྷཱཝཀརཎསཱདྷནཝསེནཏྠཀཐནཾ.

ཨབྷཱཝོཏི ན བྷཱཝོཏི ཨབྷཱཝོ, ཀོ སོ? སུཉྙཏཱ ནཏྠིཏཱ. སབྷཱཝོཏི ཨཏྟནོ བྷཱཝོ སབྷཱཝོ, ཨཏྟནོ པཀཏི ཨིཙྩེཝཏྠོ. ཨཐ ཝཱ སབྷཱཝོཏི དྷམྨཱནཾ སཏི ཨཏྠསམྦྷཝེ ཡོ ཀོཙི སརཱུཔཾ ལབྷཏི, ཏསྶ བྷཱཝོ ལཀྑཎམིཏི སཉྙིཏོ ནམནརུཔྤནཀཀྑལ༹ཕུསནཱདིཨཱཀཱརོ ཨིཙྩེཝཏྠོ. ‘‘སཱམཉྙཾ ཝཱ སབྷཱཝོ ཝཱ, དྷམྨཱནཾ ལཀྑཎཾ མཏ’’ནྟི ཨིདམེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. ཨཔིཙ སབྷཱཝོཏི སལཀྑཎོ པརམཏྠདྷམྨོ. ཀེནཊྛེན? སཧ བྷཱཝེནཱཏི ཨཏྠེན. སབྦྷཱཝོཏི སཏཾ བྷཱཝོ སབྦྷཱཝོ, སཔྤུརིསདྷམྨོ ཨིཙྩེཝཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཨཏྟནོ བྷཱཝོ སབྦྷཱཝོ. ‘‘གཱཧཱཔཡནྟི སབྦྷཱཝ’’ནྟི ཨིདམེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. སཾཝིཛྫམཱནོ ཝཱ བྷཱཝོ སབྦྷཱཝོ. ‘‘ཨེཝཾ གཧཎསབྦྷཱཝོ’’ཏི ཨིདམེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ¶ ཝཙནཾ. ཨིདཾ སབྷཱཝ སབྦྷཱཝསདྡཱནཾ བྷཱཝསཱདྷནཝསེནཏྠཀཐནཾ.

སམྦྷཝོཏི སམྦྷཝནཾ སམྦྷཝོ, སམྦྷཝནཀྲིཡཱ, ཡུཏྟི ཝཱ. ཡུཏྟི ཧི སམྦྷཝོཏི ཝུཙྩཏི ‘‘སམྦྷཝོ གཧཎསྶ ཀཱརཎ’’ནྟིཨཱདཱིསུ. ཨཐ ཝཱ སམྦྷཝཏི ཨེཏསྨཱཏི སམྦྷཝོ. ཡཏོ ཧི ཡཾ ཀིཉྩི སམྦྷཝཏི, སོ སམྦྷཝོ. པབྷཝོཏི པབྷཝནཾ པབྷཝོ, ཨཙྪིནྣཏཱ, པབྷཝཏི ཨེཏསྨཱཏི ཝཱ པབྷཝོ. ཡཏོ ཧི ཡཾ ཀིཉྩི པབྷཝཏི, སོ པབྷཝོ. ཨིམེ པན སམྦྷཝཔབྷཝསདྡཱ ཀཏྠཙི སམཱནཏྠཱ ཀཏྠཙི བྷིནྣཏྠཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཀཐཾ? སམྦྷཝསདྡོ ཧི བྷཝནཀྲིཡམྤི ཝདཏི ཡུཏྟིམྤི པཉྙཏྟིམྤི སམྦྷཝརཱུཔམྤི པཙྩཡཏྠམྤི, པབྷཝསདྡོ པན བྷཝནཀྲིཡམྤི ཝདཏི ནདིཔྤབྷཝམྤི པཙྩཡཏྠམྤི, ཏསྨཱ པཙྩཡཏྠཾ ཝཛྫེཏྭཱ བྷིནྣཏྠཱཏི གཧེཏབྦཱ, པཙྩཡཏྠེན པན སམཱནཏྠཱཏི གཧེཏབྦཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ‘‘པཙྩཡོ ཧེཏུ ནིདཱནཾ ཀཱརཎཾ སམྦྷཝོ པབྷཝོཏིཨཱདི ཨཏྠཏོ ཨེཀཾ, བྱཉྫནཏོ ནཱན’’ནྟི.

‘‘མཱུལཾ ཧེཏུ ནིདཱནཉྩ, སམྦྷཝོ པབྷཝོ ཏཐཱ;

སམུཊྛཱནཱཧཱརཱརམྨཎཾ, པཙྩཡོ སམུདཡེན ཙཱ’’ཏི

ཨཡམྤི གཱཐཱ ཨེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷིཀཱ. ཨིདཾ སམྦྷཝཔབྷཝསདྡཱནཾ བྷཱཝཱཔཱདཱནསཱདྷནཝསེནཏྠཀཐནཾ.

ཨེཝམེཏྠ བྷཱཝཀཏྟུཀམྨཀརཎཱཔཱདཱནཱདྷིཀརཎཝསེན ཚ སཱདྷནཱནི པཀཱསིཏཱནི. ཏཱནི སམྤདཱནསཱདྷནེན སཏྟཝིདྷཱནི བྷཝནྟི, ཏཾ པན ཨུཏྟརི ཨཱཝིབྷཝིསྶཏི ‘‘དྷནམསྶ བྷཝཏཱུཏི དྷནབྷཱུཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ. ཨིཙྩེཝཾ ཀིཏཀཝསེན སབྦཐཱཔི སཏྟཝིདྷཱནི སཱདྷནཱནི ཧོནྟི, ཡཱནི ‘‘ཀཱརཀཱནཱི’’ཏིཔི ཝུཙྩཏི, ཨིཏོ ཨཉྙཾ སཱདྷནཾ ནཏྠི. ཨིདྷ པཡོགེསྭཏྠེསུ ཙ ཝིཉྙཱུནཾ ¶ པཱཊཝཏྠཾ སཱདྷནནཱམཾ པཀཱསིཏཾ. ཏཐཱ ཧི དུནྣིཀྑིཏྟསཱདྷནེཧི པདེཧི ཡོཛིཏཱ སདྡཔྤཡོགཱ དུབྦོདྷཏྠཱ ཧོནྟི, སུནིཀྑིཏྟསཱདྷནེཧི པན པདེཧི ཡོཛིཏཱ སུབོདྷཏྠཱ ཧོནྟི, ཏསྨཱ པཡོགཱསཱདྷནམཱུལཀཱ, ཨཏྠོ ཙ པཡོགམཱུལཀོ. པཡོགཱནུརཱུཔཉྷི ཨཝིཔརཱིཏཾ ཀཏྭཱ ཨཏྠཾ ཀཐནསཱིལཱ ‘‘ཡཱཙིཏོཝ བཧུལཾ ཙཱིཝརཾ པརིབྷུཉྫཏི, ཨཔྤཾ ཨཡཱཙིཏོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ སཱདྷནཝསེན གཧེཏབྦེསུ ཨཏྠེསུ, ཨཉྙེསུ ཙཏྠེསུ པཊུཏརབུདྡྷིནོ པཎྜིཏཱཡེཝ ཨེཀནྟེན བྷགཝཏོ པརིཡཏྟིསཱསནདྷརཱ ནཱམ ཧོནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཨིཏོ པརཾ ནཡཱནུསཱརེན སུཝིཉྙེཡྻཏྟཱ ‘‘ཨིདཾ ནཱམ སཱདྷན’’ནྟི ན ཝཀྑཱམ, ཀེཝལམིདྷ དསྶིཏེསུ པཡོགེསུ ཝིཉྙཱུནཾ བཧུམཱནུཔྤཱདནཏྠཉྩེཝ ཝིཝིདྷཝིཙིཏྟཔཱལི༹གཏིཀེ ཝིཝིདྷཏྠསཱརེ ཛིནཝརཝཙནེ སོཏཱུནཾ བུདྡྷིཝིཛམྦྷནཏྠཉྩ ཨཏྠསཱདྷཀཝཙནཱནིཡེཝ ཡཐཱརཧཾ སུཏྟགེཡྻཝེཡྻཱཀརཎགཱཐཱདཱིསུ ཏཏོ ཏཏོ ཨཱཧརིཏྭཱ དསྶེསྶཱམ.

པབྷཱཝོཏི པཀཱརཏོ བྷཝཏཱིཏི པབྷཱཝོ, སོཡམཱནུབྷཱཝོཡེཝ. ‘‘པབྷཱཝཾ ཏེ ན པསྶཱམི, ཡེན ཏྭཾ མིཐིལཾ ཝཛེ’’ཏི ཨིདམེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. ཨནུབྷཝོཏི ཨནུབྷཝནཾ ཨནུབྷཝོ, ཀིཾ ཏཾ? པརིབྷུཉྫནཾ. ཨཱནུབྷཱཝོཏི ཏེཛུསྶཱཧམནྟཔབྷཱུསཏྟིཡོ. ‘‘ཏེཛསངྑཏོ ཨུསྶཱཧམནྟཔབྷཱུསཏྟིསངྑཱཏོ ཝཱ མཧནྟོ ཨཱནུབྷཱཝོ ཨེཏསྶཱཏི མཧཱནུབྷཱཝོ’’ཏི ཨིདམེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ.

ཏེཛོ ཨུསྶཱཧམནྟཱ ཙ, པབྷཱུསཏྟཱིཏི པཉྩིམེ;

ཨཱནུབྷཱཝཱཏི ཝུཙྩནྟི, པབྷཱཝཱཏི ཙ ཏེ ཝདེ.

ཏེཛཱདིཝཱཙཀཏྟམྷི, ཨཱནུབྷཱཝཔདསྶ ཏུ;

ཨཏྠནིབྦཙནཾ དྷཱིརོ, ཡཐཱསམྦྷཝམུདྡིསེ.

ཨཐ ¶ ཝཱ ཨཱནུབྷཱཝོཏི ཨནུབྷཝིཏབྦཕལཾ. ‘‘ཨནུབྷཝིཏབྦསྶ ཕལསྶ མཧནྟཏཱཡ མཧཱནུབྷཱཝོ’’ཏི ཨིདམེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. པརཱབྷཝོཏི པརཱབྷཝནཾ པརཱབྷཝོ, ཨཐ ཝཱ པརཱབྷཝཏཱིཏི པརཱབྷཝོ. ‘‘སུཝིཛཱནོ པརཱབྷཝོ’’ཏི ཨིདམེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. ཨཔིཙ ‘‘དྷམྨདེསྶཱི པརཱབྷཝོ’’ཏི པཱཋཱནུརཱུཔཏོ པརཱབྷཝིསྶཏཱིཏི པརཱབྷཝོཏི ཨནཱགཏཀཱལཝསེནཔི ནིབྦཙནཾ དཊྛབྦཾ. ཨཐ ཝཱ པརཱབྷཝནྟི ཨེཏེནཱཏི པརཱབྷཝོ. ཀིཾ ཏཾ? དྷམྨདེསྶིཏཱདི. ‘‘པཋམོ སོ པརཱབྷཝོ’’ཏི ཨིདམེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. ཝིབྷཝོཏི ནིབྦཱནཾ. ཏཉྷི བྷཝཏོ ཝིགཏཏྟཱ བྷཝཏོ ཝིགཏོཏི ཝིབྷཝོ, བྷཝསྶ ཙ ཏཾཧེཏུ ཝིགཏཏྟཱ ཝིགཏོ བྷཝོ ཨེཏསྨཱཏི ཝིབྷཝོ. ཝིབྷཝནྟི ཨུཙྪིཛྫནྟི ཝིནསྶནྟི ཨིཏོ ཨརིཡདྷནཝིལོམཀཱ ཀིལེསམཧཱཙོརཱཏིཔི ཝིབྷཝོ. ཝིབྷཝསདྡསྶ ནིབྦཱནཱབྷིདྷཱནཏྟེ ‘‘ཨེཝཾ བྷཝེ ཝིཛྫམཱནེ, ཝིབྷཝོ ཨིཙྪིཏབྦཀོ’’ཏི ཨིདམེཏྠ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. ཨིམཱནི པན ནིབྦཱནསྶ པརིཡཱཡཝཙནཱནི –

ནིབྦཱནཾ ཝིབྷཝོ མོཀྑོ, ནིརོདྷོ ཨམཏཾ སམཾ;

སངྑཱརཱུཔསམོ དུཀྑ-ནིརོདྷོ ཨཙྩུཏ’ཀྑཡོ.

ཝིཝཊྚ’མཀཏཾ ཨཏྠཾ, སནྟིཔད’མསངྑཏཾ;

པཱརཾ ཏཎྷཱཀྑཡོ དུཀྑ-ཀྑཡོ སཉྙོཛནཀྑཡོ.

ཡོགཀྑེམོ ཝིརཱགོ ཙ,

ལོཀནྟོ ཙ བྷཝཀྑཡོ;

ཨཔཝགྒོ ཝིསངྑཱརོ,

སབྦྷི སུདྡྷི ཝིསུདྡྷི ཙ.

ཝིམུཏྱཱ’པཙཡོ མུཏྟི, ནིབྦུཏི ཨུཔདྷིཀྑཡོ;

སནྟི ཨསངྑཏཱ དྷཱཏུ, དིསཱ ཙ སབྦཏོཔབྷཾ.

ཝིནཱཔེཏཱནི ¶ ནཱམཱནི, ཝིསེསཀཔདཾ ཨིདྷ;

ནིབྦཱནཝཱཙཀཱནཱིཏི, སལླཀྑེཡྻ སུམེདྷསོ.

‘‘ཏཱཎཾ ལེཎ’’ནྟིཨཱདཱིནི-པེཀྑིཀཱནི བྷཝནྟི ཧི;

ཝིསེསཀཔདཱནནྟི, ཨེཏྠེཏཱནི པཀཱསཡེ.

ཏཱཎཾ ལེཎ’མརཱུཔཉྩ, སནྟཾ སཙྩ’མནཱལཡཾ;

སུདུདྡསཾ སརཎཉྩ, པརཱཡཎ’མནཱིཏིཀཾ.

ཨནཱསཝཾ དྷུཝཾ ནིཙྩཾ, ཝིཉྙཱཎ’མནིདསྶནཾ;

ཨབྱཱཔཛྫཾ སིཝཾ ཁེམཾ, ནིཔུཎཾ ཨཔལོཀིཀཾ.

ཨནནྟ’མཀྑརཾ དཱིཔོ, ཨཙྩནྟཾ ཀེཝལཾ པདཾ;

པཎཱིཏཾ ཨཙྩུཏཉྩཱཏི, བཧུདྷཱཔི ཝིབྷཱཝཡེ.

གོཏྲབྷཱུཏི པདསྶཏྠཾ, ཝདནྟེཧི གརཱུཧི ཏུ;

གོཏྟཾ ཝུཙྩཏི ནིབྦཱན-མིཏི གོཏྟནྟི བྷཱསིཏཾ.

ཝིབྷཝོཏི ཝཱ ཝིནཱསསམྤཏྟིདྷནུཙྪེདདིཊྛིཡོཔི ཝུཙྩནྟི. ཏཏྠ ཝིནཱསོ ཝིབྷཝནཾ ཨུཙྪིཛྫནཾ ནསྶནནྟི ཨཏྠེན ཝིབྷཝོ. ‘‘ཝིབྷཝོ སབྦདྷམྨཱནཾ, ཨིཏྠེཀེ སཏོ སཏྟསྶ ཨུཙྪེདཾ ཝིནཱསཾ ཝིབྷཝཾ པཉྙཔེནྟཱི’’ཏི ཙ ཨིདམེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. སམྤཏྟི པན ཝིསེསཏོ བྷཝཏཱིཏི ཝིབྷཝོ. ‘‘རཉྙོ སིརིཝིབྷཝཾ དཊྛུཀཱམཱ’’ཏི ཨིདམེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. དྷནཾ པན བྷཝནྟི ཝཌྜྷནྟི ཝུདྡྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ ཨཱཔཛྫནྟི སཏྟཱ ཨེཏེནཱཏི ཝིབྷཝོ. ‘‘ཨསཱིཏིཀོཊིཝིབྷཝསྶ བྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟཱི’’ཏི ཨིདམེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. ཨིདཾ པན པརིཡཱཡཝཙནཾ –

དྷནཾ སཾ ཝིབྷཝོ དབྦཾ, སཱཔཏེཡྻཾ པརིགྒཧོ;

ཨོཌྜཾ བྷཎྜཾ སཀཾ ཨཏྠོ, ཨིཙྩེཏེ དྷནཝཱཙཀཱ.

ཨུཙྪེདདིཊྛི པན ཝིབྷཝཏི ཨུཙྪིཛྫཏི ‘‘ཨཏྟཱ ཙ ལོཀོ ཙ པུན ཙུཏིཏོ ཨུདྡྷཾ ན ཛཱཡཏཱི’’ཏི གཧཎཏོ ཝིབྷཝོཏི. ‘‘ཝིབྷཝཏཎྷཱ’’ཏི ¶ ཨིདམེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. ཝིབྷཝཏཎྷཱཏི ཧི ཨུཙྪེདདིཊྛིསཧགཏཱཡ ཏཎྷཱཡ ནཱམཾ. ཨེཏྠ ཨཏྠུདྡྷཱརོ ཝུཙྩཏི –

དྷནནིབྦཱནསམྤཏྟི-ཝིནཱསུཙྪེདདིཊྛིཡོ;

ཝུཏྟཱ ཝིབྷཝསདྡེན, ཨིཏི ཝིཉྙཱུ ཝིབྷཱཝཡེ.

པཱཏུབྷཱཝོཏི པཱཏུབྷཝནཾ པཱཏུབྷཱཝོ. ཨཱཝིབྷཱཝོཏི ཨཱཝིབྷཝནཾ ཨཱཝིབྷཱཝོ, ཨུབྷིནྣམེཏེསཾ པཱཀཊཏཱ ཨིཙྩེཝཏྠོ. ཏིརོབྷཱཝོཏི ཏིརོབྷཝནཾ ཏིརོབྷཱཝོ, པཊིཙྪནྣབྷཱཝོ. ཝིནཱབྷཱཝོཏི ཝིནཱབྷཝནཾ ཝིནཱབྷཱཝོ, ཝིཡོགོ. སོཏྠིབྷཱཝོཏི སོཏྠིབྷཝནཾ སོཏྠིབྷཱཝོ, སུཝཏྠིབྷཱཝོ སུཁསྶ ཨཏྠིཏཱ, ཨཏྠཏོ པན ནིབྦྷཡཏཱ ནིརུཔདྡཝཏཱ ཨེཝ. ཨཏྠིབྷཱཝོཏི ཨཏྠིཏཱ ཝིཛྫམཱནཏཱ ཨཝིཝིཏྟཏཱ. ནཏྠིབྷཱཝོཏི ནཏྠིཏཱ ཨཝིཛྫམཱནཏཱ ཝིཝིཏྟཏཱ རིཏྟཏཱ ཏུཙྪཏཱ སུཉྙཏཱ. ཨོཀཱརནྟཔུལླིངྒནིདྡེསོ.

ཨབྷིབྷཝཏཱིཏི ཨབྷིབྷཝིཏཱ, པརཾ ཨབྷིབྷཝནྟོ ཡོ ཀོཙི. ཨེཝཾ པརིབྷཝིཏཱ, ཨནུབྷཝཏཱིཏི ཨནུབྷཝིཏཱ, སུཁཾ ཝཱ དུཀྑཾ ཝཱ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཝཱ ཨནུབྷཝནྟོ ཡོ ཀོཙི. ཨེཝཾ སམནུབྷཝིཏཱ. པཙྩནུབྷཝིཏཱ, ཨེཏྠ པན ཡཐཱ ‘‘ཨམཏསྶ དཱཏཱ. ཨནུཔྤནྣསྶ མགྒསྶ ཨུཔྤཱདེཏཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ‘‘དཱཏཱ’’ཏི པདཱནཾ ཀཏྟུཝཱཙཀཱནཾ ‘‘ཨམཏསྶཱ’’ཏིཨཱདཱིཧི པདེཧི ཀམྨཝཱཙཀེཧི ཚཊྛིཡནྟེཧི སདྡྷིཾ ཡོཛནཱ དིསྶཏི, ཏཐཱ ཨིམེསམྤི པདཱནཾ ‘‘པཙྩཱམིཏྟསྶ ཨབྷིབྷཝིཏཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཡོཛནཱ ཀཱཏབྦཱ. ཨེཝཾ ཨཉྙེསམྤི ཨེཝརཱུཔཱནཾ པདཱནཾ. ཨཱཀཱརནྟཔུལླིངྒནིདྡེསོ.

བྷཝཏཱིཏི བྷཝཾ. བྷཝིསྶཏཱིཏི ཝཱ བྷཝཾ, ཝཌྜྷམཱནོ པུགྒལོ. ‘‘སུཝིཛཱནོ བྷཝཾ ཧོཏི, སུཝིཛཱནོ པརཱབྷཝོ. དྷམྨཀཱམོ ¶ བྷཝཾ ཧོཏི, དྷམྨདེསྶཱི པརཱབྷཝོ’’ཏི ཨིདམེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. ཨཐ ཝཱ ཡེན སདྡྷིཾ ཀཐེཏི, སོ ‘‘བྷཝ’’ནྟི ཝཏྟབྦོ, ‘‘བྷཝཾ ཀཙྩཱཡནོ. བྷཝཾ ཨཱནནྡོ. མཉྙེ བྷཝཾ པཏྠཡཏི, རཉྙོ བྷརིཡཾ པཏིབྦཏ’’ནྟིཨཱདཱིསུ. ཨེཏྠ པན དྷཱཏུཨཏྠེ ཨཱདརོ ན ཀཱཏབྦོ, སམྨུཏིཨཏྠེཡེཝཱདརོ ཀཱཏབྦོ ‘‘སངྐེཏཝཙནཾ སཙྩཾ, ལོཀསམྨུཏིཀཱརཎ’’ནྟི ཝཙནཏོ. ཝོཧཱརཝིསཡསྨིཉྷི ལོཀསམྨུཏི ཨེཝ པདྷཱནཱ ཨཝིལངྒྷནཱིཡཱ. པརཱབྷཝཏཱིཏི པརཱབྷཝཾ. ཨེཝཾ པརིབྷཝཾ. ཨབྷིབྷཝཾ. ཨནུབྷཝཾ. པབྷཝཏི པཧོཏི སཀྐོཏཱིཏི པབྷཝཾ, པཧོནྟོ ཡོ ཀོཙི. ན པབྷཝཾ ཨཔྤབྷཝཾ, ‘‘ཨཔྤབྷཝ’’ནྟི ཙ ཨིདཾ ཛཱཏཀེ དིཊྛཾ –

‘‘ཚིནྣབྦྷམིཝ ཝཱཏེན, རུཎྞོ རུཀྑམུཔཱགམིཾ;

སོཧཾ ཨཔྤབྷཝཾ ཏཏྠ, སཱཁཾ ཧཏྠེཧི ཨགྒཧི’’ནྟི

ཏཏྠ སཱདྷཀཝཙནམིདཾ. ནིགྒཧཱིཏནྟཔུལླིངྒནིདྡེསོ.

དྷནབྷཱུཏཱིཏི དྷནམསྶ བྷཝཏཱུཏི དྷནབྷཱུཏི. སིརིབྷཱུཏཱིཏི སོབྷཱཡ ཙེཝ པཉྙཱཔུཉྙཱནཉྩ ཨདྷིཝཙནཾ. སཱ ཨསྶ བྷཝཏཱུཏི སིརིབྷཱུཏི. ཨེཝཾ སོཏྠིབྷཱུཏི, སུཝཏྠིབྷཱུཏི. ཨིཀཱརནྟཔུལླིངྒནིདྡེསོ.

བྷཱཝཱིཏི བྷཝནསཱིལོ བྷཱཝཱི, བྷཝནདྷམྨོ བྷཱཝཱི, བྷཝནེ སཱདྷུཀཱརཱི བྷཱཝཱི. ཨེཝཾ ཝིབྷཱཝཱི. སམྦྷཱཝཱི. པརིབྷཱཝཱིཏི. ཏཏྲ ཝིབྷཱཝཱིཏི ཨཏྠཝིབྷཱཝནེ སམཏྠོ པཎྜིཏོ ཝུཙྩཏི. ཨེཏྠ ཝིདྭཱ, ཝིཛྫཱགཏོ, ཉཱཎཱིཏིཨཱདི པརིཡཱཡཝཙནཾ དཊྛབྦཾ. བྷཝནྟི ཙཏྲ –

ཝིདྭཱ ཝིཛྫཱགཏོ ཉཱཎཱི, ཝིབྷཱཝཱི པཎྜིཏོ སུདྷཱི;

བུདྷོ ཝིསཱརདོ ཝིཉྙཱུ, དོསཉྙཱུ ཝིདྡསུ ཝིདཱུ.

ཝིཔསྶཱི ¶ པཊིབྷཱཎཱི ཙ, མེདྷཱཝཱི ནིཔཀོ ཀཝི;

ཀུསལོ ཝིདུརོ དྷཱིམཱ, གཏིམཱ མུཏིམཱ ཙཡཾ.

ཙཀྑུམཱ ཀཎྞཝཱ དབྦོ, དྷཱིརོ བྷཱུརི ཝིཙཀྑཎོ;

སཔྤཉྙོ བུདྡྷིམཱ པཉྙོ, ཨེཝཾནཱམཱ ཝིབྷཱཝིནོཏི.

ཨཱིཀཱརནྟཔུལླིངྒནིདྡེསོ.

སཡམྦྷཱུཏི སཡམེཝ བྷཝཏཱིཏི སཡམྦྷཱུ. ཀོ སོ? ཨནྟརེན པརོཔདེསཾ སཱམཾཡེཝ སབྦཾ ཉེཡྻདྷམྨཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོ སཀྱམུནི བྷགཝཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘ན མེ ཨཱཙརིཡོ ཨཏྠི, སདིསོ མེ ན ཝིཛྫཏི;

སདེཝཀསྨིཾ ལོཀསྨིཾ, ནཏྠི མེ པཊིཔུགྒལོ.

ཨཧཉྷི ཨརཧཱ ལོཀེ, ཨཧཾ སཏྠཱ ཨནུཏྟརོ;

ཨེཀོམྷི སམྨཱསམྦུདྡྷོ, སཱིཏཱིབྷཱུཏོསྨི ནིབྦུཏོ’’ཏི.

ཨཏྠཏོ པན པཱརམིཏཱཔརིབྷཱཝིཏོ སཡམྦྷཱུཉཱཎེན སཧ ཝཱསནཱཡ ཝིགཏཝིདྡྷསྟནིརཝསེསཀིལེསོ མཧཱཀརུཎཱསབྦཉྙུཏཉྙཱཎཱདིཨཔརིམེཡྻགུཎགཎཱདྷཱརོ ཁནྡྷསནྟཱནོ སཡམྦྷཱུ. སོ ཨེཝཾབྷཱུཏོ ཁནྡྷསནྟཱནོ ལོཀེ ཨགྒཔུགྒལོཏི ཝུཙྩཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘‘ཨེཀཔུགྒལོ བྷིཀྑཝེ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫམཱནོ ཨུཔྤཛྫཏི ཨཙྪརིཡམནུསྶོ, ཀཏམོ ཨེཀཔུགྒལོ? ཏཐཱགཏོ བྷིཀྑཝེ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏི. སོ ཨེཀཔུགྒལོ ཨེཏརཧི ‘‘སབྦཉྙཱུ, སུགཏོ’’ཏིཨཱདཱིཧི ཡཐཱབྷུཙྩགུཎཱདྷིགཏནཱམེཧི ཙ པསིདྡྷོ, ‘‘གོཏམོ ཨཱདིཙྩབནྡྷཱུ’’ཏི གོཏྟཏོ ཙ པསིདྡྷོ, སཀྱཔུཏྟོ སཀྐོ སཀྱམུནི སཀྱསཱིཧོ སཀྱཔུངྒཝོཏི ཀུལཏོ ཙ པསིདྡྷོ, སུདྡྷོདནིམཱཡཱདེཝཱིསུཏོཏི ¶ མཱཏཱཔིཏིཏོ ཙ པསིདྡྷོ, སིདྡྷཏྠོཏི གཧིཏནཱམེན ཙ པསིདྡྷོ. བྷཝནྟི ཙཏྲ –

ཡོ ཨེཀཔུགྒལོ ཨཱསི, བུདྡྷོ སོ ཝདཏཾ ཝརོ;

གོཏྟཏོ གོཏམོ ནཱམ, ཏཐེཝཱདིཙྩབནྡྷུ ཙ.

སཀྱཀུལེ པསཱུཏཏྟཱ, སཀྱཔུཏྟོཏི ཝིསྶུཏོ;

སཀྐོ ཨིཏི ཙ ཨཝ྄ཧིཏོ, ཏཐཱ སཀྱམུནཱིཏི ཙ.

སབྦཏྠ སེཊྛབྷཱཝེན, སཀྱེ ཙ སེཊྛབྷཱཝཏོ;

སཀྱསཱིཧོཏི སོ སཀྱ-པུངྒཝོཏི ཙ སམྨཏོ.

སུདྡྷོདནཱིཏི པིཏིཏོ, ནབྷེ ཙནྡོཝ ཝིསྶུཏོ;

མཱཏིཏོཔི ཙ སཉྙཱཏོ, མཱཡཱདེཝཱིསུཏོ ཨིཏི.

སབྦཉྙཱུ སུགཏོ བུདྡྷོ, དྷམྨརཱཛཱ ཏཐཱགཏོ;

སམནྟབྷདྡོ བྷགཝཱ, ཛིནོ དསབལོ མུནི.

སཏྠཱ ཝིནཱཡཀོ ནཱཐོ,

མུནིནྡོ ལོཀནཱཡཀོ;

ནརཱསབྷོ ལོཀཛིནོ,

སམྦུདྡྷོ དྭིཔདུཏྟམོ.

དེཝདེཝོ ལོཀགརུ, དྷམྨསྶཱམཱི མཧཱམུནི;

སམནྟཙཀྑུ པུརིས-དམྨསཱརཐི མཱརཛི.

དྷམྨིསྶརོ ཙ ཨདྭེཛ྄ཛྷ-ཝཙནོ སཏྠཝཱཧཀོ;

ཝིསུདྡྷིདེཝོ དེཝཱཏི-དེཝོ ཙ སམཎིསྶརོ.

བྷཱུརིཔཉྙོ’ནདྷིཝརོ, ནརསཱིཧོ ཙ ཙཀྑུམཱ;

མུནིམུནི ནརཝརོ, ཚལ༹བྷིཉྙོ ཛནེ སུཏོ.

ཨངྒཱིརསོ ཡཏིརཱཛཱ, ལོཀབནྡྷུ’མཏནྡདོ;

ཝཏྟཱ པཝཏྟཱ སདྡྷམྨ-ཙཀྐཝཏྟཱི ཡཏིསྶརོ.

ལོཀདཱིཔོ ¶ སིརཱིགྷནོ, སམཎིནྡོ ནརུཏྟམོ;

ལོཀཏྟཡཝིདཱུ ལོཀ-པཛྫོཏོ པུརིསུཏྟམོ.

སཙྩདསོ སཏཔུཉྙ-ལཀྑཎོ སཙྩསཝ྄ཧཡོ;

རཝིབནྡྷཱ’སམསམོ, པཉྩནེཏྟ’གྒཔུགྒལོ.

སབྦཱབྷིབྷཱུ སབྦཝིདཱུ, སཙྩནཱམོ ཙ པཱརགཱུ;

པུརིསཱཏིསཡོ སབྦ-དསྶཱཝཱི ནརསཱརཐི.

སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨིཏི སོ, ཉཱཏོ སཏྟུཏྟམོཏི ཙ;

ཏཱདཱི ཝིབྷཛྫཝཱདཱིཏི, མཧཱཀཱརུཎིཀོཏི ཙ.

ཙཀྑུབྷཱུཏོ དྷམྨབྷཱུཏོ, ཉཱཎབྷཱུཏོཏི ཝཎྞིཏོ;

བྲཧྨབྷཱུཏོཏི པུརིསཱ-ཛཉྙོ ཨིཏི ཙ ཐོམིཏོ.

ལོཀཛེཊྛོ སཡམྦྷཱུ ཙ, མཧེསི མཱརབྷཉྫནོ;

ཨམོགྷཝཙནོ དྷམྨ-ཀཱཡོ མཱརཱབྷིབྷཱུ ཨིཏི.

ཨསངྑྱེཡྻཱནི ནཱམཱནི, སགུཎེན མཧེསིནོ;

ནཱམཾ གུཎེཧི ནིསྶིཏཾ, ཀོ ཀཝིནྡོ ཀཐེསྶཏི.

ཏཏྲ སབྦཉྙུ ཨིཙྩཱདི-ནཱམཾ སཱདྷཱརཎཾ བྷཝེ;

སབྦེསཱནམྤི བུདྡྷཱནཾ, གོཏམོ ཨིཏིཨཱདི ན.

བུདྡྷོ པཙྩེཀབུདྡྷོ ཙ, ‘‘སཡམྦྷཱུ’’ཨིཏི སཱསནེ;

ཀེཙི ‘‘བྲཧྨཱ སཡམྦྷཱུ’’ཏི, སཱསནཱཝཙརཾ ན ཏཾ.

‘‘བུདྡྷོ ཏཐཱགཏོ སཏྠཱ, བྷགཝཱ’’ཏི པདཱནི ཏུ;

ཋཱནེནེཀསཧསྶམྷི, སཉྩརནྟི ཨབྷིཎྷསོ.

ཏཏྲ ཙཱདིཔདཾ ཨནྟ-པདཉྩེཝ ཨིམཱནི ཏུ;

ཨེཀཏོཔི ཙརནྟཱིཏི, ཝིབྷཱཝེཡྻ ཝིསཱརདོ.

ཝིསེསཀཔདཱནཾ ཏུ, ཨཔེཀྑཀཔདཱནི ཙ;

ཨནཔེཀྑཔདཱནཱིཏི, པདཱནི དུཝིདྷཱ སིཡུཾ.

ཏཐཱ ¶ ཧི སཏྠཝཱཧོ ནརཝརོ ཚལ༹བྷིཉྙོཏི ཨེཝཾཔཀཱརཱནི ཨབྷིདྷཱནཔདཱནི ཝིསེསཀཔདཱཔེཀྑཀཱནི. ཀཐཾ?

‘‘ཨེཝཾ ཝིཛིཏསངྒཱམཾ, སཏྠཝཱཧཾ ཨནུཏྟརཾ;

སཱཝཀཱ པཡིརུཔཱསནྟི, ཏེཝིཛྫཱ མཙྩུཧཱཡིནོ.

ཡཾ ལོཀོ པཱུཛཡཏེ,

སལོཀཔཱལོ སདཱ ནམསྶཏི ཙ;

ཏསྶེཏ སཱསནཝརཾ,

ཝིདཱུཧི ཉེཡྻཾ ནརཝརསྶཱ’’ཏི,

‘‘ཚལ༹བྷིཉྙསྶ སཱསན’’ནྟི ཙ ཨེཝཾ ཝིསེསཀཔདཱཔེཀྑཀཱནི བྷཝནྟི. བུདྡྷོ ཛིནོ བྷགཝཱཏི ཨེཝཾཔཀཱརཱནི པན ནོ ཝིསེསཀཱཔེཀྑཱནཱིཏི དཊྛབྦཾ.

ཀེཙི པནེཏྠ ཨེཝཾ ཝདེཡྻུཾ ‘‘མུནིནྡོ སམཎིནྡོ སམཎིསྶརོ ཡཏིསྶརོ ཨཱདིཙྩབནྡྷུ རཝིབནྡྷཱུཏི ཨེཝཾཔཀཱརཱནཾ ཨིདྷ ཝུཏྟཱནམབྷིདྷཱནཱནཾ ཝིསེསཏྠཱབྷཱཝཏོ པུནརུཏྟིདོསོ ཨཏྠཱི’’ཏི. ཏནྣ, ཨབྷིདྷཱནཱནཾ ཨབྷིསངྑརཎཱིཡཱནབྷིསངྑརཎཱིཡཝསེན ཨབྷིསངྑཏཱབྷིདྷཱནཱནི ཨནབྷིསངྑཏཱབྷིདྷཱནཱནཱིཏི དྭེདྷཱ དིསྶནཏོ. ཏཐཱ ཧི ཀཏྠཙི ཀེཙི ‘‘སཀྱསཱིཧོ’’ཏི ཨབྷིདྷཱནཾ པཊིཙྩ ‘‘སཀྱཀེསརཱི སཀྱམིགཱདྷིཔོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཱནཱཝིཝིདྷམབྷིདྷཱནམབྷིསངྑརོནྟི, པཱཝཙནེཔི ཧི ‘‘དྭིདུགྒམཝརཧནུཏྟ’མལཏྠཱ’’ཏི པཱཋོ དིསྶཏི. ཏཐཱ ཀེཙི ‘‘དྷམྨརཱཛཱ’’ཏི ཨབྷིདྷཱནཾ པཊིཙྩ ‘‘དྷམྨདིསམྤཏཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ཨབྷིསངྑརོནྟི. ‘‘སབྦཉྙཱུ’’ཏི ཨབྷིདྷཱནཾ པཊིཙྩ ‘‘སབྦདསྶཱཝཱི སབྦདསྶཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ཨབྷིསངྑརོནྟི, ‘‘སཧསྶཀྑོ’’ཏི ཨབྷིདྷཱནཾ པཊིཙྩ ‘‘དསསཏལོཙནོ’’ཏིཨཱདཱིནི ཨབྷིསངྑརོནྟི. ‘‘ཨཱདིཙྩབནྡྷཱུ’’ཏི ཨབྷིདྷཱནཾ པཊིཙྩ ‘‘ཨརཝིནྡསཧཱཡབནྡྷཱུ’’ཏིཨཱདཱིནི ཨབྷིསངྑརོནྟི. ‘‘ཨམྦུཛ’’ནྟི ཨབྷིདྷཱནཾ པཊིཙྩ ‘‘ནཱིརཛཾ ཀུཉྫ’’ནྟིཨཱདཱིནི ཨབྷིསངྑརོནྟི. པཱཝཙནེཔི ཧི ¶ ཡཾ པདུམཾ, ཏཾ ཛལཛཾ ནཱམཱཏི མནྟྭཱ པཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟེཧི ཨརིཡེཧི དེསནཱཝིལཱསཝསེན ཝུཏྟོ ‘‘པདུམུཏྟརནཱམིནོ’’ཏི ཝཏྟབྦཊྛཱནེ ‘‘ཛལཛུཏྟརནཱམིནོ’’ཏི པཱཋོ དིསྶཏི. ཨེཝཾ ཨབྷིསངྑཏཱབྷིདྷཱནཱནི དིསྶནྟི.

‘‘བུདྡྷོ བྷགཝཱ’’ཏི ཨབྷིདྷཱནཱནི པན ཨནབྷིསངྑཏཱབྷིདྷཱནཱནི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ ཨཱཡསྨཏཱ སཱརིཔུཏྟེན ‘‘བུདྡྷོཏི ནེཏཾ ནཱམཾ མཱཏརཱ ཀཏཾ, ན པིཏརཱ ཀཏཾ, ན བྷགིནིཡཱ ཀཏཾ, ན ཉཱཏིསཱལོཧིཏེཧི ཀཏཾ, ན དེཝཏཱཧི ཀཏཾ, ཝིམོཀྑནྟིཀམེཏཾ བུདྡྷཱནཾ བྷགཝནྟཱནཾ བོདྷིཡཱ མཱུལེ སཧ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཔྤཊིལཱབྷཱ སཙྪིཀཱ པཉྙཏྟི ཡདིདཾ བུདྡྷོ’’ཏི, ཏཐཱ ‘‘བྷགཝཱཏི ནེཏཾ ནཱམཾ མཱཏརཱ ཀཏཾ…པེ… སཙྪིཀཱ པཉྙཏྟི ཡདིདཾ བྷགཝཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ‘‘བུདྡྷོ བྷགཝཱ’’ཏི ཨབྷིདྷཱནཱནི ཨནབྷིསངྑཏཱབྷིདྷཱནཱནི. ན ཧི ཏཱནི ཨབྷིདྷཱནཱནི ཙེཝ ‘‘སཏྠཱ སུགཏོ ཛིནོ’’ཏིཨཱདཱིནི ཙ ཨཉྙཾ ཀིཉྩི ཨབྷིདྷཱནཾ པཊིཙྩ ཨབྷིསངྑཏཱནི, ནཱཔི ཨཉྙཱནི ཨབྷིདྷཱནཱནི ཨེཏཱནི པཊིཙྩ ཨབྷིསངྑཏཱནི དིསྶནྟི. ཏཐཱ ཧི ‘‘བུདྡྷོ’’ཏི ཨབྷིདྷཱནཾ པཊིཙྩ ‘‘བུཛ྄ཛྷིཏཱ བོདྷེཏཱ བོདྷཀོ’’ཏིཨཱདཱིནི ནཱམཱབྷིདྷཱནཱནི ན ཨབྷིསངྑརོནྟི. ཏཐཱ ‘‘བྷགཝཱ སཏྠཱ སུགཏོ’’ཏིཨཱདཱིནི ནཱམཱབྷིདྷཱནཱནི པཊིཙྩ ‘‘སམྤནྣབྷགོ ཨནུསཱསཀོ སུནྡརཝཙནོ’’ཏིཨཱདཱིནི ནཱམཱབྷིདྷཱནཱནི ནཱབྷིསངྑརོནྟི. ཨེཝཾ ཨིམཾ ཝིབྷཱགཾ དསྶེཏུཾ ‘‘མུནིནྡོ སམཎིནྡོ སམཎིསྶརོ ཡཏིསྶརོ ཨཱདིཙྩབནྡྷུ རཝིབནྡྷཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པུནརུཏྟི ཨམྷེཧི ཀཏཱཏི དཊྛབྦཱ. ཨེཝམཉྙཏྲཱཔི ནཡོ ནེཏབྦོ. ཨཏྲིདཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘ཨབྷིསངྑཏནཱམཉྩ, ནཱམཉྩཱནབྷིསངྑཏཾ;

དྭིདུགྒམཝརོ བུདྡྷོ, ཨིཏི ནཱམཾ དྭིདྷཱ བྷཝེ’’ཏི.

པབྷཱུཏི པརཾ པསཡ྄ཧ བྷཝཏཱིཏི པབྷཱུ, ཨིསྶརོ. ‘‘ཨརཉྙསྶ པབྷཱུ ཨཡཾ ལུདྡཀོ’’ཏི ཨིདམེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. ཨབྷིབྷཱུཏི ¶ ཨབྷིབྷཝཏཱིཏི ཨབྷིབྷཱུ, ཨསཉྙསཏྟོ. ཀིཾ སོ ཨབྷིབྷཝི? ཙཏྟཱརོ ཁནྡྷེ ཨརཱུཔིནོ. ཨིཏི ཙཏྟཱརོ ཁནྡྷེ ཨརཱུཔིནོ ཨབྷིབྷཝཱིཏི ཨབྷིབྷཱུ. སོ ཙ ཁོ ནིཙྩེཏནཏྟཱ ཨབྷིབྷཝནཀྲིཡཱཡཱསཏི པུབྦེཝཱ’སཉྙུཔྤཏྟིཏོ ཛྷཱནལཱབྷིཀཱལེ ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏཔཉྩམཛ྄ཛྷཱནཾ སཉྙཱཝིརཱགཝསེན བྷཱཝེཏྭཱ ཙཏྟཱརོ ཨརཱུཔཀྑནྡྷེ ཨསཉྙིབྷཝེ ཨཔྤཝཏྟིཀརཎེན ཨབྷིབྷཝིཏུམཱརབྷི, ཏདབྷིབྷཝནཀིཙྩཾ ཨིདཱནི སིདྡྷནྟི ཨབྷིབྷཝཱིཏི ཨབྷིབྷཱུཏི ཝུཙྩཏི. ཨཔིཙ ནིཙྩེཏནབྷཱཝེན ཨབྷིབྷཝནབྱཱཔཱརེ ཨསཏིཔི པུབྦེ སཙེཏནཀཱལེ སབྱཱཔཱརཏྟཱ སཙེཏནསྶ ཝིཡ ནིཙྩེཏནསྶཱཔི སཏོ ཏསྶ ཨུཔཙཱརེན སབྱཱཔཱརཏཱཝཙནཾ ཡུཛྫཏེཝ. དིསྶཏི ཧི ལོཀེ སཱསནེ ཙ སཙེཏནསྶ ཝིཡ ཨཙེཏནསྶཔི ཨུཔཙཱརེན སབྱཱཔཱརཏཱཝཙནཾ. ཏཾ ཡཐཱ? ཀཱུལཾ པཏིཏུཀཱམཾ, ཨེཝཾ ལོཀེ. སཱསནེ པན –

‘‘རོདནྟེ དཱརཀེ དིསྭཱ, ཨུབྦིགྒཱ ཝིཔུལཱ དུམཱ;

སཡམེཝོནམིཏྭཱན, ཨུཔགཙྪནྟི དཱརཀེ’’ཏི ཙ

‘‘ཨངྒཱརིནོ དཱནི དུམཱ བྷདནྟེ, ཕལེསིནོ ཚདནཾ ཝིཔྤཧཱཡཱ’’ཏི ཙ ‘‘ཕལཾ ཏོསེཏི ཀསྶཀ’’ནྟི ཙ ཨཱདི. ཨབྷིབྷཱུསདྡསྶ ཨསཉྙསཏྟཱབྷིདྷཱནཏྟེ ‘‘ཨབྷིབྷུཾ ཨབྷིབྷུཏོ མཉྙཏཱི’’ཏི ཨིདམེཏྠ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. ཨཐ ཝཱ ཨབྷིབྷཝཏཱིཏི ཨབྷིབྷཱུ, པརེསམབྷིབྷཝིཏཱ ཡོ ཀོཙི. ཝིསེསཏོ པན ཏཐཱགཏོཡེཝ ཨབྷིབྷཱུ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘‘ཏཐཱགཏོ བྷིཀྑཝེ ཨབྷིབྷཱུ ཨནབྷིབྷཱུཏོ ཨཉྙདཏྠུདསོ ཝསཝཏྟཱི’’ཏི. ཀེཙི པན ‘‘ཨབྷིབྷཱུ ནཱམ སཧསྶོ བྲཧྨཱ’’ཏི ཝདནྟི.

ཝིབྷཱུཏི ཝིསེསབྷཱུཏོཏི ཝིབྷཱུ, ‘‘བྷཝསོཏཾ སཙེ བུདྡྷོ, ཏིཎྞོ ལོཀནྟགཱུ ཝིབྷཱུ’’ཏི ཨིདམེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ¶ ཝཙནཾ. ཝིབྷཱུཏི ཧེཏྠ རཱུཔཀཱཡདྷམྨཀཱཡསམྤཏྟིཡཱ ཝིསེསབྷཱུཏོཏི ཨཏྠོ. ཨཱཧ ཙ –

‘‘དིསྶམཱནོཔི ཏཱཝསྶ, རཱུཔཀཱཡོ ཨཙིནྟིཡོ;

ཨསཱདྷཱརཎཉཱཎཊྛེ, དྷམྨཀཱཡེ ཀཐཱཝ ཀཱ’’ཏི.

ཨདྷིབྷཱུཏི ཨདྷིབྷཝཏཱིཏི ཨདྷིབྷཱུ, ཨིསྶརོ.

‘‘ཏདཱ མཾ ཏཔཏེཛེན, སནྟཏྟོ ཏིདིཝཱདྷིབྷཱུ;

དྷཱརེནྟོ བྲཱཧྨཎཾ ཝཎྞཾ, བྷིཀྑཱཡ མཾ ཨུཔཱགམཱི’’ཏི –

ཨིདམེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. པཏིབྷཱུཏི པཏིབྷཱུཏོཏི པཏིབྷཱུ, ‘‘གོཎསྶ པཏིབྷཱུ’’ཏི ཨིདམེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. གོཏྲབྷཱུཏི གོཏྟསངྑཱཏཾ ཨམཏམཧཱནིབྦཱནཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ བྷཱུཏོཏི གོཏྲབྷཱུ, སོཏཱཔཏྟིམགྒསྶ ཨནནྟརཔཙྩཡེན སིཁཱཔྤཏྟབལཝཝིཔསྶནཱཙིཏྟེན སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘‘ཀཏམོ ཙ པུགྒལོ གོཏྲབྷཱུ? ཡེསཾ དྷམྨཱནཾ སམནནྟརཱ ཨརིཡདྷམྨསྶ ཨཝཀྐནྟི ཧོཏི, ཏེཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ གོཏྲབྷཱུ’’ཏི, ཨིདམེཝེཏྠ ཨཏྠསཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. ཨཔིཙ སམཎོཏི གོཏྟམཏྟམནུབྷཝམཱནོ ཀཱསཱཝཀཎྛསམཎོཔི གོཏྲབྷཱུ. སོ ཧི ‘‘སམཎོ’’ཏི གོཏྟམཏྟཾ ཨནུབྷཝཏི ཝིནྡཏི, ན སམཎདྷམྨེ ཨཏྟནི ཨཝིཛྫམཱནཏྟཱཏི ‘‘གོཏྲབྷཱུ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ‘‘བྷཝིསྶནྟི ཁོ པནཱནནྡ ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ གོཏྲབྷུནོ ཀཱསཱཝཀཎྛཱ དུསྶཱིལཱ པཱཔདྷམྨཱ’’ཏི ཨིདམེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. ཝཏྲབྷཱུཏི སཀྐོ. སོ ཧི མཱཏཱཔིཏིབྷརཎཱདཱིཧི སཏྟཧི ཝཏྟེཧི སཀྐཏྟཾ ལབྷིཏྭཱ ཨཉྙེ དེཝེ ཝཏྟེན ཨབྷིབྷཝཏཱིཏི ཝཏྲབྷཱུ. ཨཱགམཊྛཀཐཱཡཾ པན བྷཱུདྷཱཏུམྷི ལབྦྷམཱནཾ པཏྟིཨཏྠམྤི གཧེཏྭཱ ‘‘ཝཏྟེན ཨཉྙེ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ དེཝིསྶརིཡཾ པཏྟོཏི ཝཏྲབྷཱུ’’ཏི ¶ ཝུཏྟཾ, ‘‘ཝཏྲནཱམཀཾ ཝཱ ཨསུརཾ ཨབྷིབྷཝཏཱིཏི ཝཏྲབྷཱུ’’ཏི ཙ, ‘‘ཝཏྲབྷཱུ ཛཡཏཾཔིཏཱ’’ཏི ཨིདམེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. ཨེཏྠ ཧི ཝཏྲབྷཱུཏི ཝཏྲནཱམཀསྶ ཨསུརསྶ ཨབྷིབྷཝིཏཱ. ཛཡཏཾ པིཏཱཏི ཛཡནྟཱནཾ པིཏཱ. ‘‘སཀྐོ ཨིནྡོ པུརིནྡདོ’’ ཨིཙྩཱདི པརིཡཱཡཝཙནཾ. ཨིདཾ ཏུ དྷཱཏཱདྷིཀཱརེ པཀཱསེསྶཱམ. པརཱབྷིབྷཱུཏི པརམབྷིབྷཝཏཱིཏི པརཱབྷིབྷཱུ. ཨེཝཾ རཱུཔཱབྷིབྷཱུཏིཨཱདཱིསུཔི. སབྦཱབྷིབྷཱུཏི སབྦམབྷིབྷཝིཏབྦཾ ཨབྷིབྷཝཏཱིཏི སབྦཱབྷིབྷཱུ. སབྦཱབྷིབྷཱུཏི ཙ ཨིདཾ ནཱམཾ ཏཐཱགཏསྶེཝ ཡུཛྫཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘སབྦཱབྷིབྷཱུ སབྦཝིདཱུཧམསྨི,

སབྦེསུ དྷམྨེསུ ཨནཱུཔལིཏྟོ;

སབྦཉྫཧོ ཏཎྷཀྑཡེ ཝིམུཏྟོ,

སཡཾ ཨབྷིཉྙཱཡ ཀམུདྡིསེཡྻ’’ནྟི.

ཨཱུཀཱརནྟཔུལླིངྒནིདྡེསོ. ནིཡཏཔུལླིངྒནིདྡེསོཡཾ.

ཨིདཱནི ཨནིཡཏལིངྒཱནཾ ནིཡཏལིངྒེསུ པཀྑིཏྟཱནཾ བྷཱུཏཔརཱབྷཱུཏ སམྦྷཱུཏསདྡཱདཱིནཾ ནིདྡེསོ ཝུཙྩཏི. ཏཏྲ བྷཱུཏོཏི ཨཏྟནོ པཙྩཡེཧི ཨབྷཝཱིཏི བྷཱུཏོ, བྷཱུཏོཏི ཛཱཏོ སཉྫཱཏོ ནིབྦཏྟོ ཨབྷིནིབྦཏྟོ པཱཏུབྷཱུཏོ, བྷཱུཏོཏི ཝཱ ལདྡྷསརཱུཔོ ཡོ ཀོཙི སཝིཉྙཱཎཀོ ཝཱ ཨཝིཉྙཱཎཀོ ཝཱ. ཨཐ ཝཱ ཏཐཱཀཱརེན བྷཝཏཱིཏི བྷཱུཏོ, བྷཱུཏོཏི སཙྩོ ཏཐོ ཨཝིཏཐོ ཨཝིཔརཱིཏོ ཡོ ཀོཙི, ཨེཏྠ ཡོ བྷཱུཏསདྡོ སཙྩཏྠོ, ཏསྶ ‘‘བྷཱུཏཊྛོ’’ཏི ཨིདམེཏྠ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. པརཱབྷཱུཏོཏི པརཱབྷཝཱིཏི པརཱབྷཱུཏོ. སུཊྛུ བྷཱུཏོཏི སམྦྷཱུཏོ. ཝིསེསེན བྷཱུཏོཏི ཝིབྷཱུཏོ. ཝིསྶུཏོ བྷཱུཏོཏི ཝཱ ཝིབྷཱུཏོ, ‘‘ཝིབྷཱུཏཱརམྨཎ’’ནྟི ཨིདམེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. ཝིབྷཝཱིཏི ཝཱ ཝིབྷཱུཏོ, ཝིནཊྛོཏི ཨཏྠོ, ‘‘རཱུཔེ ཝིབྷཱུཏེ ན ཕུསནྟི ཕསྶཱ’’ཏི ¶ ཨིདམེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. པཱཀཊོ བྷཱུཏོཏི པཱཏུབྷཱུཏོ. ཨཱཝི བྷཝཏཱིཏི ཨཱཝིབྷཱུཏོ. ཨེཝཾ ཏིརོབྷཱུཏོ. ཝིནཱབྷཱུཏོ. བྷཝིཏུམནུཙྪཝིཀོཏི བྷབྦོ. པརིབྷཝིཡཏེ སོཏི པརིབྷཱུཏོ. ཡེན ཀེནཙི ཡོ པཱིལི༹ཏོ ཧཱིལི༹ཏོ ཝཱ, སོ པརིབྷཱུཏོ. གམྱམཱནཏྠོ ཡཐཱཀཱམཙཱརཱི. ཨབྷིབྷཝིཡྻཏེ སོཏི ཨབྷིབྷཱུཏོ. ཨདྷིབྷཝིཡཏེ སོཏི ཨདྷིབྷཱུཏོ. ཨེཝཾ ཨདྡྷབྷཱུཏོ. ཨེཏྠ ཨདྷིསདྡེན སམཱནཏྠོ ཨདྡྷསདྡོ, ‘‘ཙཀྑུ བྷིཀྑཝེ ཨདྡྷབྷཱུཏཾ, རཱུཔཱ ཨདྡྷབྷཱུཏཱ, ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ ཨདྡྷབྷཱུཏ’’ནྟི ཨིདམེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ, ཏཐཱ ‘‘ཨིདྷ བྷིཀྑཝེ བྷིཀྑུ ན ཧེཝ ཨནདྡྷབྷཱུཏཾ ཨཏྟཱནཾ ན ཨདྡྷབྷཱཝེཏཱི’’ཏི པདམྤི. ཏཏྠ ཨནདྡྷབྷཱུཏནྟི དུཀྑེན ཨནདྷིབྷཱུཏཾ. དུཀྑེན ཨནདྷིབྷཱུཏོ ནཱམ མནུསྶཏྟབྷཱཝོ ཝུཙྩཏི, ཏཾ ན ཨདྡྷབྷཱཝེཏི ནཱབྷིབྷཝཏཱིཏི སུཏྟཔདཏྠོ.

ཨནུབྷཝིཡཏེ སོཏི ཨནུབྷཱུཏོ. ཨེཝཾ སམནུབྷཱུཏོ. པཙྩནུབྷཱུཏོ. བྷཱཝིཏོ. ཨེཏྠ བྷཱཝིཏོཏི ཨིམིནཱ སམཱནཱདྷིཀརཎཾ ‘‘སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒོ ཁོ ཀསྶཔ མཡཱ སམྨདཀྑཱཏོ བྷཱཝིཏོ’’ཏིཨཱདཱིསུ གུཎཱིཝཱཙཀཾ པདྷཱནཔདཾ སཱསནེ དཊྛབྦཾ. ཏིཏྠིཡསམཡེ པན བྷཱཝིཏོཏི ཀཱམགུཎོ ཝུཙྩཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ པཱལི༹ཡཾ ‘‘ན བྷཱཝིཏམཱསཱིསཏཱི’’ཏི. ཏཏྲ བྷཱཝིཏཱ ནཱམ པཉྩ ཀཱམགུཎཱ, ཏེ ན ཨཱསཱིསཏི ན སེཝཏཱིཏི སུཏྟཔདཏྠོ. སམྦྷཱཝིཡཏེ སོཏི སམྦྷཱཝིཏོ. ཨེཝཾ ཝིབྷཱཝིཏོ. པརིབྷཱཝིཏོ. ཨནུཔརིབྷཱུཏོ. མནཾཔརིབྷཱུཏོཏི མནཾ པརིབྷཝིཡིཏྠ སོཏི མནཾཔརིབྷཱུཏོ. ཨེཏྠ མནཾཔརིབྷཱུཏོཏི ཨཱིསཀཾ ཨཔྤཏྟཔརིབྷཝནོ ཝུཙྩཏི. མནནྟི ཧི ནིཔཱཏཔདཾ. ‘‘ཨཏིཔཎྜིཏེན པུཏྟེན, མནམྷི ཨུཔཀཱུལིཏོ, དེཝདཏྟེན ཨཏྟནོ ཨབུདྡྷབྷཱཝེན ཙེཝ ཁནྟིམེཏྟཱདཱིནཉྩ ¶ ཨབྷཱཝེན ཀུམཱརཀསྶཔཏྠེརོ ཙ ཐེརཱི ཙ མནཾ ནཱསིཏོ, མནཾ ཝུལ༹ྷོ ཨཧོསཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཙསྶ པཡོགོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཏྲ མནཾསདྡསྶ ཀིཉྩི ཡུཏྟིཾ ཝདཱམ.

མནཾསདྡོ དྭིདྷཱ བྷིནྣོ, ནཱམཾ ནེཔཱཏིཀཉྩིཏི;

སནྟཾ ཏསྶ མནཾ ཧོཏི, མནམྷི ཨུཔཀཱུལིཏོཏི.

པརིབྷཝིཏབྦོཏི ཨཉྙེན པརིབྷཝིཏུཾ སཀྐུཎེཡྻོཏི པརིབྷཝིཏབྦོ. ཨེཝཾ པརིབྷོཏྟབྦོ པརིབྷཝནཱིཡོ. ཏབྦཔཙྩཡཊྛཱནེ ཧི སཀྐུཎེཡྻཔདཡོཛནཱ དིསྶཏི ‘‘ཨལདྡྷཾ ཨཱརམྨཎཾ ལདྡྷབྦཾ ལབྷནཱིཡཾ ལདྡྷུཾ ཝཱ སཀྐུཎེཡྻ’’ནྟི. ཨཐ ཝཱ པརིབྷཝནམརཧཏཱིཏི པརིབྷཝིཏབྦོ. ཨེཝཾ པརིབྷོཏྟབྦོ པརིབྷཝནཱིཡོ. ཏཐཱ ཧི ཏབྦཔཙྩཡཊྛཱནེ ཨརཧཏིཔདཡོཛནཱ དིསྶཏི ‘‘པརིསཀྐུཎེཡྻཾ ལཱབྷམརཧཏཱིཏི ལདྡྷབྦ’’ནྟི. ཨེཏྠ པན པརིབྷོཏྟབྦོཏི པདསྶ ཨཏྠིབྷཱཝེ ‘‘ཁཏྟིཡོ ཁོ མཧཱརཱཛ དཧརོཏི ན ཨུཉྙཱཏབྦོ ན པརིབྷོཏྟབྦོ’’ཏི པཱལི༹ ནིདསྶནཾ. ཨབྷིཨདྷིཔུབྦཱ བྷཱུདྷཱཏུཡོ སམཱནཏྠཱ. སེསཱནི དུཀཱནི ནཡཱནུསཱརེན ཉེཡྻཱནི. བྷམཱནོཏི བྷཝཏཱིཏི བྷམཱནོ, མཛ྄ཛྷེ ཝཀཱརལོཔོ དཊྛབྦོ. ཨཏྲིདཾ ཝཏྟབྦཾ –

‘‘ཀིཾ སོ བྷམཱནོ སཙྩཀོ’’, ཨིཙྩཏྲ པཱལི༹ཡཾ པན;

རཱུཔཾ བྷཝཏིདྷཱཏུསྶ, ཝལོཔེནེཝ དིསྶཏི.

ཨཏྲཱཡཾ པཱལི༹ ‘‘ཀིཾ སོ བྷམཱནོ སཙྩཀོ ནིགཎྛཔུཏྟོ, ཡོ བྷགཝཏོ ཝཱདཾ ཨཱརོཔེསྶཏཱི’’ཏི. ཝིབྷཝམཱནོཏི ཝིབྷཝཏཱིཏི ཝིབྷཝམཱནོ. ཨེཝཾ པརིབྷཝམཱནོཏིཨཱདཱིསུ. ཏཏྠ ‘‘ཨབྷིསམྦྷོནྟོ’’ཏིམསྶ ཀརོནྟོ ནིཔྥཱདེནྟོ ཨིཙྩེཝཏྠོ. ‘‘སབྦཱནི ཨབྷིསམྦྷོནྟོ, ས རཱཛཝསཏིཾ ཝསེ’’ཏི ཨིདམེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. ཡསྨཱ པནིམཱནི ¶ ‘‘བྷཝམཱནོ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝིཔྤཀཏཔཙྩཏྟཝཙནཱནི, ཏསྨཱ སརམཱནོ རོདཏི, གཙྪནྟོ གཎྷཱཏི, ‘‘གཙྪནྟོ སོ བྷཱརདྭཱཛོ, ཨདྡས ཨཙྩུཏཾ ཨིསི’’ནྟིཨཱདཱིནི ཝིཡ པརིཔུཎྞུཏྟརཀྲིཡཱཔདཱནི ཀཏྭཱ རཱཛཱ བྷཝམཱནོ སམྤཏྟིམནུབྷཝཏཱིཏིཨཱདིནཱ ཡོཛེཏབྦཱནི. ‘‘སརམཱནོ གཙྪནྟོ’’ཏིཨཱདཱིནི ཧི ‘‘ཡཱཏོ གཏོ པཏྟོ’’ཏིཨཱདཱིཧི སདིསཱནི ན ཧོནྟི, ཨུཏྟརཀྲིཡཱཔདཱཔེཀྑཀཱནི ཧོནྟི ཏྭཱཔཙྩཡནྟཔདཱནི ཝིཡཱཏི.

པརིབྷཝིཡམཱནོཏི པརིབྷཝིཡཏེ སོཏི པརིབྷཝིཡམཱནོ. ཨེཝཾ པརིབྷུཡྻམཱནོཏིཨཱདཱིསུཔི. ཨིམཱནིཔི ཝིཔྤཀཏཔཙྩཏྟཝཙནཱནི, ཏསྨཱ ‘‘རཱཛཔུརིསེཧི ནཱིཡམཱནོ ཙོརོ ཨེཝཾ ཙིནྟེསཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ཝིཡ པརིཔུཎྞུཏྟརཀྲིཡཱཔདཱནི ཀཏྭཱ ཨཉྙེཧི པརིབྷཝིཡམཱནོ ཏཱཎཾ གཝེསཏི. བྷོགོ པུགྒལེནཱནུབྷཝིཡམཱནོ པརིཀྑཡཾ གཙྪཏཱིཏིཨཱདིནཱ ཡོཛེཏབྦཱནི. ཨེཝཾ སབྦཏྲ ཨཱིདིསེསུ ཝིཔྤཀཏཝཙནེསུ ཡོཛེཏབྦཱནི. ཨཡཾ ཨནིཡཏལིངྒཱནཾ ནིཡཏལིངྒེསུ པཀྑིཏྟཱནཾ བྷཱུཏ པརཱབྷཱུཏ སམྦྷཱུཏསདྡཱནཾ ནིདྡེསོ. ཨིཙྩེཝཾ པུལླིངྒཱནཾ བྷཱུདྷཱཏུམཡཱནཾ ཡཐཱརཧཾ ནིབྦཙནཱདིཝསེན ནིདྡེསོ ཝིབྷཱཝིཏོ.

ཨིདཱནི ཨིཏྠིལིངྒནིདྡེསོ ཝུཙྩཏི – ཏཏྲ བྷཱཝིཀཱཏི བྷཱཝེཏཱིཏི བྷཱཝིཀཱ. ཡཱ བྷཱཝནཾ ཀརོཏི, སཱ བྷཱཝིཀཱ. བྷཱཝནཱཏི ཝཌྜྷནཱ བྲཱུཧནཱ ཕཱཏིཀརཎཾ ཨཱསེཝནཱ བཧུལཱིཀཱརོ. ཝིབྷཱཝནཱཏི པཀཱསནཱ སནྡསྶནཱ. ཨཐ ཝཱ ཝིབྷཱཝནཱཏི ཨབྷཱཝནཱ ཨནྟརདྷཱཔནཱ. སམྦྷཱཝནཱཏི ཨུཀྐཾསནཱ ཐོམནཱ. པརིབྷཱཝནཱཏི ཝཱསནཱ, སམནྟཏོ ཝཱ ཝཌྜྷནཱ. ཨཱཀཱརནྟིཏྠིལིངྒནིདྡེསོ.

བྷཱུམཱིཏི སཏྟཱཡམཱནཱ བྷཝཏཱིཏི བྷཱུམི, ཨཐ ཝཱ བྷཝནྟི ཛཱཡནྟི ཝཌྜྷནྟི ཙེཏྠ ཐཱཝརཱ ཙ ཛངྒམཱ ཙཱཏི བྷཱུམི. བྷཱུམི ཝུཙྩཏི ¶ པཐཝཱི. ‘‘པཋམཱཡ བྷཱུམིཡཱ པཏྟིཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ པན ལོཀུཏྟརམགྒོ བྷཱུམཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཡཱ པནནྡྷབཱལམཧཱཛནེན ཝིཉྙཱཏཱ པཐཝཱི, ཏསྶིམཱནི ཨབྷིདྷཱནཱནི –

‘‘པཐཝཱི མེདནཱི བྷཱུམི, བྷཱུརཱི བྷཱུ པུཐུཝཱི མཧཱི;

ཚམཱ ཝསུམཏཱི ཨུབྦཱི, ཨཝནཱི ཀུ ཝསུནྡྷརཱ;

ཛགཏཱི ཁིཏི ཝསུདྷཱ, དྷརཎཱི གོ དྷརཱ’’ཨིཏི.

ཨཏྲ བྷཱུ ཀུ གོསདྡཱ པཐཝཱིཔདཏྠེ ཝཏྟནྟཱིཏི ཀུཏྲ དིཊྛཔུབྦཱཏི ཙེ?

ཝིདྭཱ བྷཱུཔཱལ ཀུམུད-གོརཀྑཱདིཔདེསུ ཝེ;

བྷཱུ ཀུ གོཨིཏི པཐཝཱི, ཝུཙྩཏཱིཏི ཝིབྷཱཝཡེ.

བྷཱུཏཱིཏི བྷཝནཾ བྷཱུཏི. ཝིབྷཱུཏཱིཏི ཝིནཱསོ, ཝིསེསཏོ བྷཝནཾ ཝཱ, ཨཐ ཝཱ ཝིསེསཏོ བྷཝནྟི སཏྟཱ ཨེཏཱཡཱཏི ཝིབྷཱུཏི, སམྤཏྟིཡེཝ, ‘‘རཉྙོ ཝིབྷཱུཏི. པིཧནཱིཡཱ ཝིབྷཱུཏིཡོ’’ཏི ཙ ཨིདམེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. ཨིཀཱརནྟིཏྠིལིངྒནིདྡེསོ.

བྷཱུརཱིཏི པཐཝཱི. སཱ ཧི བྷཝནྟི ཨེཏྠཱཏི བྷཱུརཱིཏི ཝུཙྩཏི, བྷཝཏི ཝཱ པཉྙཱཡཏི ཝཌྜྷཏི ཙཱཏི བྷཱུརཱི, ཨཐ ཝཱ བྷཱུཏཱབྷཱུཏཱ ཏནྣིསྶིཏཱ སཏྟཱ རམནྟི ཨེཏྠཱཏི བྷཱུརཱི. པཐཝཱིནིསྶིཏཱ ཧི སཏྟཱ པཐཝིཡཾཡེཝ རམནྟི, ཏསྨཱ སཱ ཨིམིནཱཔི ཨཏྠེན བྷཱུརཱིཏི ཝུཙྩཏི. བྷཱུརཱིསདྡསྶ པཐཝཱིཝཙནེ ‘‘བྷཱུརིཔཉྙོ’’ཏི ཨཏྠསཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. ཨཔིཙ བྷཱུརཱི ཝིཡཱཏི བྷཱུརཱི, པཉྙཱ, བྷཱུརཱིཏི པཐཝཱིསམཱཡ ཝིཏྠཏཱཡ པཉྙཱཡ ནཱམཾ, ‘‘ཡོགཱ ཝེ ཛཱཡཏཱི བྷཱུརཱི, ཨཡོགཱ བྷཱུརིསངྑཡོ’’ཏི ཨེཏྠ ཨཊྛཀཐཱཝཙནཾ ཨིམསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ. ཨཐ ཝཱ བྷཱུཏེ ཨཏྠེ རམཏཱིཏི བྷཱུརཱི, པཉྙཱཡེཏཾ ནཱམཾ, ‘‘བྷཱུརཱི མེདྷཱ པརིཎཱཡིཀཱ’’ཏི ཨེཏྠ ¶ ཨཊྛཀཐཱཝཙནཾ ཨིམསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ. ཨཐ ཝཱ པཉྙཱཡེཝ རཱགཱདཡོ དྷམྨེ ཨབྷིབྷཝཏཱིཏི བྷཱུརཱི, རཱགཱདིཨརཡོ ཨབྷིབྷཝཏཱིཏིཔི བྷཱུརཱི. ཏཐཱ ཧི པཊིསམྦྷིདཱམགྒེ ཨཱཡསྨཏཱ སཱརིཔུཏྟེན ཝུཏྟཾ ‘‘རཱགཾ ཨབྷིབྷཱུཡཏཱིཏི བྷཱུརཱི, པཉྙཱ. དོསཾ མོཧཾ…པེ… རཱགོ ཨརི, ཏཾ ཨརིཾ མདྡཏཱིཏི བྷཱུརཱི, པཉྙཱ. དོསོ. མོཧོ…པེ… སབྦེ བྷཝགཱམིནོ ཀམྨཱ ཨརི, ཏཾ ཨརིཾ མདྡཏཱིཏི བྷཱུརཱི, པཉྙཱ’’. ཨེཏྠ པན ‘‘གོཏྲབྷཱུ’’ཏི པདམིཝ ‘‘ཨརིབྷཱུ’’ཏི ཝཏྟབྦེཔི བྷཱུསདྡཾ པུབྦནིཔཱཏཾ ཀཏྭཱ སནྡྷིཝསེན བྷཱུརཱིཏི པདམུཙྩཱརིཏནྟི དཊྛབྦཾ. ཨཔིཙ ཨཱིདིསེསུ ནཱམིཀཔདེསུ ཝིནཱཔི ཨུཔསགྒེན ཨབྷིབྷཝནཱདིཨཏྠཱ ལབྦྷནྟིཡེཝ, ནཱཁྱཱཏིཀཔདེསཱུཏི དཊྛབྦཾ. ཨིདཾ པན པཉྙཱཡ པརིཡཱཡཝཙནཾ –

པཉྙཱ པཛཱནནཱ ཙིནྟཱ, ཝིཙཡོ ཨུཔལཀྑཎཱ;

པཝིཙཡོ ཙ པཎྜིཙྩཾ, དྷམྨཝིཙཡམེཝ ཙ.

སལླཀྑཎཱ ཙ ཀོསལླཾ, བྷཱུརཱི པཙྩུཔལཀྑཎཱ;

ནེཔུཉྙཉྩེཝ ཝེབྷབྱཱ, མེདྷཱ ཙུཔཔརིཀྑཀཱ.

སམྤཛཉྙཉྩ པརིཎཱ-ཡིཀཱ ཙེཝ ཝིཔསྶནཱ;

པཉྙིནྡྲིཡཾ པཉྙཱབལཾ, ཨམོཧོ སམྨཱདིཊྛི ཙ;

པཏོདོ ཙཱབྷིདྷམྨསྨཱ, ཨིམཱནི གཧིཏཱནི མེ.

ཉཱཎཾ པཉྙཱཎམུམྨངྒོ, སཏྠོ སོཏོ ཙ དིཊྛི ཙ;

མནྟཱ བོདྷོ བུདྡྷི བུདྡྷཾ, པཊིབྷཱནཉྩ བོདྷིཏི.

དྷམྨོ ཝིཛྫཱ གཏི མོནཾ, ནེཔཀྐཾ གོ མཏཱི མུཏི;

ཝཱིམཾསཱ ཡོནི དྷོནཱ ཙ, པཎྜཱ པཎྜིཙྩཡམྤི ཙ;

ཝེདོ པཎྜིཏིཡཉྩེཝ, ཙིཀིཙྪཱ མིརིཡཱཔི ཙ.

‘‘སོཏོ བོདྷཱི’’ཏི ཡཾ ཝུཏྟཾ, ཉཱཎནཱམདྭཡཾ ཨིདཾ;

བུདྡྷཔཙྩེཀསམྦུདྡྷ-སཱཝཀཱནམྤི རཱུཧཏི.

‘‘ཨབྷིསམྦོདྷི ¶ སམྦོདྷི’’, ཨིཏི ནཱམདྭཡཾ པན;

པཙྩེཀབུདྡྷསབྦཉྙུ-བུདྡྷཱནཾཡེཝ རཱུཧཏི.

ཨབྷིསམྦོདྷིསངྑཱཏཱ, པརམོཔཔདཱ པན;

ཉཱཎཔཎྞཏྟི སབྦཉྙུ-སམྦུདྡྷསྶེཝ རཱུཧཏི.

སམྨཱསམྦོདྷིསངྑཱཏཱ, ཨནུཏྟརཔདཱདིཀཱ;

བུདྡྷཱ ཝཱ ཉཱཎཔཎྞཏྟི, སབྦཉྙུསྶེཝ རཱུཧཏི.

‘‘སབྦཉྙུཏཱ’’ཏི ཡཾ ཝུཏྟཾ, ཉཱཎཾ སབྦཉྙུནོཝ ཏཾ;

ཡུཛྫཏེ ཨཝསེསཱ ཏུ, ཉཱཎཔཉྙཏྟི སབྦགཱ.

ཉཱཎབྷཱཝམྷི སནྟེཔི, དྷམྨཙཀྑཱདིཀཾ པན;

པཡོཛནནྟརཱབྷཱཝཱ, ནཱཏྲ སནྡསྶིཏཾ མཡཱཏི.

བྷཱུཏཱིཏི བྷཱུཏསྶ བྷརིཡཱ. ཡཐཱ ཧི པེཏསྶ བྷརིཡཱ ‘‘པེཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝམེཝ བྷཱུཏསྶ བྷརིཡཱ ‘‘བྷཱུཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. བྷོཏཱིཏི ཡཱཡ སདྡྷིཾ ཀཐེནྟེན སཱ ཨིཏྠཱི ‘‘བྷོཏཱི’’ ཨིཏི ཝཏྟབྦཱ, ཏསྨཱ ཨིམིནཱ པདེན ཨིཏྠཱི ཝོཧརིཡཏཱིཏི ཙ དཊྛབྦཾ. ཡཐཱ ཧི པུརིསེན སདྡྷིཾ ཀཐེནྟེན པུརིསོ ‘‘བྷཝཾ’’ ཨིཏི ཝོཧརིཡཏི, ཨེཝམེཝ ཨིཏྠིཡཱ སདྡྷིཾ ཀཐེནྟེན ཨིཏྠཱི ‘‘བྷོཏཱི’’ཨིཏི ཝོཧརིཡཏི. ‘‘ཀུཏོ ནུ བྷཝཾ བྷཱརདྭཱཛོ, ཨིམེ ཨཱནེསི དཱརཀེ’’ཏི, ‘‘ཨཧཾ བྷོཏིཾ ཨུཔཊྛིསྶཾ, མཱ བྷོཏཱི ཀུཔིཏཱ ཨཧཱུ’’ཏི ཙེཏྠ ནིདསྶནཾ. ཨཐ ཝཱ ཨིདྷེཀཙྩོ སཏྟོ ཨིཏྠིལིངྒཝསེན ལདྡྷནཱམོ, སོ ‘‘བྷོཏཱི’’ཨིཏི ཝཏྟབྦོ, ཏསྨཱ ཨིམིནཱ པདེན ཨིཏྠཱིཔི ཨིཏྠིལིངྒེན ལདྡྷནཱམཱ ཨནིཏྠཱིཔི ཝོཧརིཡཏཱིཏི ཙ དཊྛབྦཱ. ཏཐཱ ཧི དེཝཔུཏྟོཔི ‘‘དེཝཏཱ’’ཏི ཨིཏྠིལིངྒཝསེན ཝོཧརིཏབྦཏྟཱ དེཝཏཱསདྡམཔེཀྑིཏྭཱ ‘‘བྷོཏཱི’’ཨིཏི ཝོཧརིཏོ, པགེཝ དེཝདྷཱིཏཱ. ཏཐཱ ཧི ‘‘བྷོཏཱི ཙརཧི ཛཱནཱཏི, ཏཾ མེ ཨཀྑཱཧི པུཙྪིཏཱ’’ཏི ཨེཏྠ པན དེཝཏཱསདྡམཔེཀྑིཏྭཱ ‘‘བྷོཏཱི’’ཨིཏི ཨིཏྠི ལིངྒཝོཧཱརོ ཀཏོ. ཨཏྲཱཡཾ ¶ སུཏྟཔདཏྠོ ‘‘ཡདི སོ ཀུཧཀོ དྷནཏྠིཀོ ཏཱཔསོ ན ཛཱནཱཏི, བྷོཏཱི དེཝཏཱ པན ཛཱནཱཏི ཀི’’ནྟི. ཨཔིཙ –

‘‘ཨཏྠཀཱམོསི མེ ཡཀྑ, ཧིཏཀཱམཱསི དེཝཏེ;

ཀརོམི ཏེ ཏཾ ཝཙནཾ, ཏྭཾསི ཨཱཙརིཡོ མམཱ’’ཏི –

མཊྛཀུཎྜལཱིཝཏྠུསྨིཾ པུལླིངྒཡཀྑསདྡམཔེཀྑིཏྭཱ ‘‘ཨཏྠཀཱམོ’’ཏི པུལླིངྒཝསེན ཨིཏྠིལིངྒཉྩ དེཝཏཱསདྡམཔེཀྑིཏྭཱ ‘‘ཧིཏཀཱམཱ’’ཏི ཨིཏྠིལིངྒཝསེན པུརིསབྷཱུཏོ མཊྛཀུཎྜལཱི ཝོཧརིཏོ. ཨཉྙཏྲཱཔི དེཝཏཱསདྡམཔེཀྑིཏྭཱ དེཝཔུཏྟོ ཨིཏྠིལིངྒཝསེན ཝོཧརིཏོ –

‘‘ན ཏྭཾ བཱལེ ཝིཛཱནཱསི, ཡཐཱ ཨརཧཏཾ ཝཙོ’’ཏི;

‘‘ཨཏྠཀཱམཱསི མེ ཨམྨ, ཧིཏཀཱམཱསི དེཝཏེ’’ཏི.

ཨེཏྠ པན ‘‘ཨེཧི བཱལེ ཁམཱཔེཧི, ཀུསརཱཛཾ མཧབྦལ’’ནྟི ཨེཏྠ ཙ ཨིཏྠཱིཡེཝ ཨིཏྠིལིངྒཝསེན ཝོཧརིཏཱ, ཏསྨཱ ཀཏྠཙི ཨིཏྠིཔུརིསཔདཏྠསངྑཱཏཾ ཨཏྠཾ ཨནཔེཀྑིཏྭཱ ལིངྒམཏྟམེཝཱཔེཀྑིཏྭཱ བྷོཏཱི དེཝཏཱ, བྷོཏཱི སིལཱ, བྷོཏཱི ཛམྦཱུ, བྷོཏིཾ དེཝཏནྟིཨཱདཱིཧི སདྡྷིཾ པཙྩཏྟཝཙནཱདཱིནི ཡོཛེཏབྦཱནི. ཀཏྠཙི པན ལིངྒཉྩ ཨཏྠཉྩ ཨཔེཀྑིཏྭཱ ‘‘བྷོཏཱི ཨིཏྠཱི, བྷོཏིཾ དེཝ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཡོཛེཏབྦཱནི. ཝིབྷཱཝིནཱིཏི ཝིབྷཱཝེཏཱིཏི ཝིབྷཱཝིནཱི. ཨེཝཾ པརིབྷཱཝིནཱིཏིཨཱདཱིསུཔི. ཨཱིཀཱརནྟིཏྠིལིངྒནིདྡེསོ.

བྷཱུཏི སཏྟཱཡམཱནཱ བྷཝཏཱིཏི བྷཱུ. ཨཐ ཝཱ བྷཝནྟི ཛཱཡནྟི ཝཌྜྷནྟི ཙེཏྠ སཏྟསངྑཱརཱཏི བྷཱུ. བྷཱུ ཝུཙྩཏི པཐཝཱི. ཨབྷཱུཏི ཝཌྜྷིཝིརཧིཏཱ ཀཐཱ, ན བྷཱུཏཔུབྦཱཏི ཝཱ ཨབྷཱུ, ཨབྷཱུཏཔུབྦཱ ཀཐཱ. ན བྷཱུཏཱཏི ཝཱ ཨབྷཱུ, ཨབྷཱུཏཱ ཀཐཱ. ‘‘ཨབྷུཾ མེ ཀཐཾ ནུ བྷཎསི, པཱཔཀཾ ཝཏ བྷཱསསཱི’’ཏི ཨིདམེཏེསམཏྠཱནཾ ¶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. ཨཱུཀཱརནྟིཏྠིལིངྒནིདྡེསོ. ནིཡཏིཏྠིལིངྒནིདྡེསོཡཾ.

ཨནིཡཏལིངྒཱནཾ པན ནིཡཏིཏྠིལིངྒེསུ པཀྑིཏྟཱནཾ བྷཱུཏཔརཱབྷཱུཏསམྦྷཱུཏསདྡཱདཱིནཾ ནིདྡེསོ ནཡཱནུསཱརེན སུཝིཉྙེཡྻོཝ. ཨིཙྩེཝཾ ཨིཏྠིལིངྒཱནཾ བྷཱུདྷཱཏུམཡཱནཾ ཡཐཱརཧཾ ནིབྦཙནཱདིཝསེན ནིདྡེསོ ཝིབྷཱཝིཏོ.

ཨིདཱནི ནཔུཾསཀལིངྒནིདྡེསོ ཝུཙྩཏི – ཏཏྲ བྷཱུཏནྟི ཙཏུབྦིདྷཾ པཐཝཱིདྷཱཏུཨཱདིཀཾ མཧཱབྷཱུཏརཱུཔཾ. ཏཉྷི ཨཉྙེསཾ ནིསྶཡབྷཱཝེན བྷཝཏཱིཏི བྷཱུཏཾ, བྷཝཏི ཝཱ ཏསྨིཾ ཏདདྷཱིནཝུཏྟིཏཱཡ ཨུཔཱདཱརཱུཔནྟི བྷཱུཏཾ. ཨཐ ཝཱ བྷཱུཏནྟི སཏྟོ བྷཱུཏནཱམཀོ ཝཱ. བྷཱུཏནྟི ཧི ནཔུཾསཀཝསེན སཀལོ སཏྟོ ཨེཝཾནཱམཀོ ཙ ཡཀྑཱདིཀོ ཝུཙྩཏི. ‘‘ཀཱལོ གྷསཏི བྷཱུཏཱནི, སབྦཱནེཝ སཧཏྟནཱ. ཡཱནཱིདྷ བྷཱུཏཱནི སམཱགཏཱནི, ཨུཛ྄ཛྷཱཔེཏྭཱན བྷཱུཏཱནི, ཏམྷཱ ཋཱནཱ ཨཔཀྐམཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ ནཔུཾསཀཔྤཡོགོ ཝེདིཏབྦོ. གཱཏཱབནྡྷསུཁཏྠཾ ལིངྒཝིཔལླཱསོཏི ཙེ? ཏནྣ, ‘‘ཡཀྑཱདཱིནི མཧཱབྷཱུཏཱནི ཡཾ གཎྷནྟི, ནེཝ ཏེསཾ ཏསྶ ཨནྟོ, ན བཧི ཋཱནཾ ཨུཔལབྦྷཏཱི’’ཏི ཙུཎྞིཡཔདརཙནཱཡམྤི བྷཱུཏསདྡསྶ ནཔུཾསཀལིངྒཏྟདསྶནཏོཏི ཨཝགནྟབྦཾ. མཧཱབྷཱུཏནྟི ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ཙཏུབྦིདྷཾ མཧཱབྷཱུཏརཱུཔཾ. ཏསྶ མཧནྟཔཱཏུབྷཱཝཱདཱིཧི ཀཱརཎེཧི མཧཱབྷཱུཏཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཀཐཾ? མཧནྟཾ བྷཱུཏནྟི མཧཱབྷཱུཏཾ, མཱཡཱཀཱརསངྑཱཏེན མཧཱབྷཱུཏེན སམནྟིཔི མཧཱབྷཱུཏཾ, ཡཀྑཱདཱིཧི མཧཱབྷཱུཏེཧི སམནྟིཔི མཧཱབྷཱུཏཾ, མཧནྟེཧི གྷཱསཙྪཱདནཱདིཔཙྩཡེཧི བྷཱུཏཾ པཝཏྟནྟིཔི མཧཱབྷཱུཏཾ, མཧཱཝིཀཱརབྷཱུཏནྟིཔི མཧཱབྷཱུཏཾ. ཨེཝཾ མཧནྟཔཱཏུབྷཱཝཱདཱིཧི ཀཱརཎེཧི མཧཱབྷཱུཏཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨཏྲིདཾ སུཊྛུཔལཀྑིཏབྦཾ –

པུནྣཔུཾསཀལིངྒོ ¶ ཙ, བྷཱུཏསདྡོ པཝཏྟཏི;

པཎྞཏྟིཡཾ གུཎེ ཙེཝ, གུཎེཡེཝིཏྠིལིངྒཀོ.

བྷཱུཏ སམྦྷཱུཏསདྡཱདི-ནཡེ པཎྞཏྟིཝཱཙཀཱ;

ཡོཛེཏབྦཱ ཏིལིངྒེ ཏེ, ཨིཏི ཉེ ཡྻཾ ཝིསེསཏོ.

‘‘བྷཱུཏོ ཏིཊྛཏི, བྷཱུཏཱནི, ཏིཊྛནྟི, སམཎོ ཨཡཾ;

ཨིདཱནི བྷཱུཏོ, ཙིཏྟཱནི, བྷཱུཏཱནི ཝིམལཱནི ཏུ.

ཝཉྫྷཱ བྷཱུཏཱ ཝདྷཱུ ཨེསཱ’’, ཨིཙྩུདཱཧརཎཱནིམེ;

ཝུཏྟཱནི སུཊྛུ ལཀྑེཡྻ, སཱསནཏྠགཝེསཀོ.

བྷཝིཏྟནྟི ཝཌྜྷིཏཊྛཱནཾ. ཏཉྷི བྷཝནྟི ཝཌྜྷནྟི ཨེཏྠཱཏི བྷཝིཏྟནྟི ཝུཙྩཏི, ‘‘ཛནིཏྟཾ མེ བྷཝིཏྟཾ མེ, ཨིཏི པངྐེ ཨཝསྶཡི’’ནྟི ཨིདམེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ.

‘‘བྷཝིཏྟཾ’’ ཨིཏི ‘‘བྷཱཝིཏྟ’’-ནྟི ཙ པཱཋོ དྭིདྷཱ མཡཱ;

རསྶཏྟདཱིགྷབྷཱཝེན, དིཊྛོ བྷགྒཝཛཱཏཀེ.

བྷཱུནནྟི བྷཝནཾ བྷཱུནཾ ཝདྡྷི. ‘‘ཨཧམེཝ དཱུསིཡཱ བྷཱུནཧཏཱ, རཉྙོ མཧཱཔཏཱཔསྶཱ’’ཏི, ‘‘བྷཱུནཧཙྩཾ ཀཏཾ མཡཱ’’ཏི ཙ ཨིདམེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ.

བྷཝནནྟི བྷཝནཀྲིཡཱ. ཨཐ ཝཱ བྷཝནྟི ཝཌྜྷནྟི ཨེཏྠ སཏྟཱ པུཏྟདྷཱིཏཱཧི ནཱནཱསམྤཏྟཱིཧི ཙཱཏི བྷཝནཾ ཝུཙྩཏི གེཧོ, ‘‘པེཏྟིཀཾ བྷཝནཾ མམཱ’’ཏི ཨིདམེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. ‘‘གེཧོ གྷརཉྩ ཨཱཝཱསོ, བྷཝནཉྩ ནིཀེཏན’’ནྟི ཨིདཾ པརིཡཱཡཝཙནཾ. པརཱབྷཝནནྟི ཨཝདྡྷིམཱཔཛྫནཾ. སམྦྷཝནནྟི སུཊྛུ བྷཝནཾ. ཝིབྷཝནནྟི ཨུཙྪེདོ ཝིནཱསོ ཝཱ. པཱཏུབྷཝནནྟི པཱཀཊཏཱ སརཱུཔལཱབྷོ ཨིཙྩེཝཏྠོ. ཨཱཝིབྷཝནནྟི པཙྩཀྑབྷཱཝོ. ཏིརོབྷཝནནྟི པཊིཙྪནྣབྷཱཝོ. ཝིནཱབྷཝནནྟི ཝིནཱབྷཱཝོ. སོཏྠིབྷཝནནྟི སུཝཏྠིཏཱ. པརིབྷཝནནྟི པཱིལ༹ནཱ ཧཱིལ༹ནཱ ཝཱ. ཨབྷིབྷཝནནྟི ཝིདྷམནཾ. ཨདྷིབྷཝནནྟི ཨཛ྄ཛྷོཏྠརཎཾ ¶ . ཨནུབྷཝནནྟི པརིབྷུཉྫནཾ. སམནུབྷཝནནྟི སུཊྛུ པརིབྷུཉྫནཾ. པཙྩནུབྷཝནནྟི ཨདྷིཔཏིབྷཱཝེནཔི སུཊྛུ པརིབྷུཉྫནཾ. ནིགྒཧཱིཏནྟནཔུཾསཀལིངྒནིདྡེསོ.

ཨཏྠཝིབྷཱཝཱིཏི ཨཏྠསྶ ཝིབྷཱཝནསཱིལཾ ཙིཏྟཾ ཝཱ ཉཱཎཾ ཝཱ ཀུལཾ ཝཱ ཨཏྠཝིབྷཱཝི. ཨེཝཾ དྷམྨཝིབྷཱཝི. ཨིཀཱརནྟནཔུཾསཀལིངྒནིདྡེསོ.

གོཏྲབྷཱུཏི པཉྙཏྟཱརམྨཎཾ མཧགྒཏཱརམྨཎཾ ཝཱ གོཏྲབྷུཙིཏྟཾ. ཏཉྷི ཀཱམཱཝཙརགོཏྟམབྷིབྷཝཏི, མཧགྒཏགོཏྟཉྩ བྷཱཝེཏི ནིབྦཏྟེཏཱིཏི ‘‘གོཏྲབྷཱུ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཔིཙ གོཏྲབྷཱུཏི ནིབྦཱནཱརམྨཎཾ མགྒཝཱིཐིཡཾ པཝཏྟཾ གོཏྲབྷུཉཱཎཾ ཝཱ སངྑཱརཱརམྨཎཾ ཝཱ ཕལསམཱཔཏྟིཝཱིཐིཡཾ པཝཏྟཾ གོཏྲབྷུཉཱཎཾ. ཏེསུ ཧི པཋམཾ པུཐུཛྫནགོཏྟམབྷིབྷཝཏི, ཨརིཡགོཏྟཉྩ བྷཱཝེཏི, གོཏྟཱབྷིདྷཱནཱ ཙ ནིབྦཱནཏོ ཨཱརམྨཎཀརཎཝསེན བྷཝཏཱིཏི ‘‘གོཏྲབྷཱུ’’ཏི ཝུཙྩཏི, དུཏིཡཾ པན སངྑཱརཱརམྨཎམྤི སམཱནཾ ཨཱསེཝནཔཙྩཡབྷཱཝེན སསམྤཡུཏྟཱནི ཕལཙིཏྟཱནི གོཏྟཱབྷིདྷཱནེ ནིབྦཱནམྷི བྷཱཝེཏཱིཏི ‘‘གོཏྲབྷཱུ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨིདཾ པཱལི༹ཝཝཏྠཱནཾ –

‘‘གོཏྲབྷུ’’ཨིཏི རསྶཏྟ-ཝསེན ཀཐིཏཾ པདཾ;

ནཔུཾསཀནྟི ཝིཉྙེཡྻཾ, ཉཱཎཙིཏྟཱདིཔེཀྑཀཾ.

‘‘གོཏྲབྷཱུ’’ཨིཏི དཱིགྷཏྟ-ཝསེན ཀཐིཏཾ པན;

པུལླིངྒམིཏི ཝིཉྙེཡྻཾ, པུགྒལཱདིཀཔེཀྑཀཾ.

དཱིགྷབྷཱཝེན ཝུཏྟཾ ཏུ, ནཔུཾསཀནྟི ནོ ཝདེ;

བིནྡུཝནྟཱི’ཏརེ བྷེདཱ, ཏཡོ ཨིཏི ཧི བྷཱསིཏཱ.

ཨཱིཀཱརནྟཱ ཙ ཨཱུདནྟཱ, རསྶཏྟཾ ཡནྟི སཱསནེ;

ནཔུཾསཀཏྟཾ པཏྭཱན, སཧབྷུ སཱིགྷཡཱཡིཏི.

ཙིཏྟེན སཧ བྷཝཏཱིཏི ཙིཏྟསཧབྷུ, ཙིཏྟེན སཧ ན བྷཝཏཱིཏི ནཙིཏྟསཧབྷུ, རཱུཔཾ. ཨུཀཱརནྟནཔུཾསཀལིངྒནིདྡེསོ. ནིཡཏནཔུཾསཀལིངྒནིདྡེསོཡཾ.

ཨནིཡཏལིངྒཱནཾ ¶ ནིཡཏནཔུཾསཀལིངྒེསུ པཀྑིཏྟཱནཾ བྷཱུཏཔརཱབྷཱུཏསདྡཱདཱིནཾ ནིདྡེསོ ནཡཱནུསཱརེན སུཝིཉྙེཡྻོཝ. ཨིཙྩེཝཾ ནཔུཾསཀལིངྒཱནཾ བྷཱུདྷཱཏུམཡཱནཾ ཡཐཱརཧཾ ནིབྦཙནཱདིཝསེན ནིདྡེསོ ཝིབྷཱཝིཏོ. ཨིཙྩེཝཾ སབྦཐཱཔི ལིངྒཏྟཡནིདྡེསོ སམཏྟོ.

ཨུལླིངྒནེན ཝིཝིདྷེན ནཡེན ཝུཏྟཾ,

བྷཱུདྷཱཏུསདྡམཡལིངྒཏིཀཾ ཡདེཏཾ;

ཨཱལིངྒིཡཾ པིཡཏརཉྩ སུཏཾ སུལིངྒཾ,

པོསོ ཀརེ མནསི ལིངྒཝིདུཏྟམིཙྪཾ.

ཨིཏི ནཝངྒེ སཱཊྛཀཐེ པིཊཀཏྟཡེ བྱཔྤཐགཏཱིསུ ཝིཉྙཱུནཾ

ཀོསལླཏྠཱཡ ཀཏེ སདྡནཱིཏིཔྤཀརཎེ

བྷཱུདྷཱཏུམཡཱནཾ ཏིཝིདྷལིངྒིཀཱནཾ ནཱམིཀརཱུཔཱནཾ ཝིབྷཱགོ

ཙཏུཏྠོ པརིཙྪེདོ.

༥. ཨོཀཱརནྟཔུལླིངྒནཱམིཀཔདམཱལཱ

བྷཱུ དྷཱཏུཏོ པཝཏྟཱནཾ, ནཱམིཀཱནམིཏོ པརཾ;

ནཱམམཱལཾ པཀཱསིསྶཾ, ནཱམམཱལནྟརམྤི ཙ.

ཝིཔྤཀིཎྞཀཐཱ ཨེཏྠ, ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ན ཧེསྶཏི;

པབྷེདོ ནཱམམཱལཱནཾ, པརིཔུཎྞོཝ ཧེཧིཏི.

པུབྦཱཙརིཡསཱིཧཱནཾ, ཏསྨཱ ཨིདྷ མཏཾ སུཏཾ;

པུརེཙརཾ ཀརིཏྭཱན, ཝཀྑཱམི སཝིནིཙྪཡཾ.

པུརིསོ, པུརིསཱ. པུརིསཾ, པུརིསེ. པུརིསེན, པུརིསེཧི, པུརིསེབྷི. པུརིསསྶ, པུརིསཱནཾ. པུརིསཱ, པུརིསསྨཱ, པུརིསམྷཱ, པུརིསེཧི, པུརིསེབྷི. པུརིསསྶ, པུརིསཱནཾ. པུརིསེ, པུརིསསྨིཾ, པུརིསམྷི, པུརིསེསུ. བྷོ པུརིས, བྷཝནྟོ པུརིསཱ.

ཨཡམཱཡསྨཏཱ མཧཱཀཙྩཱནེན པབྷིནྣཔཊིསམྦྷིདེན ཀཏསྨཱ ནིརུཏྟིཔིཊཀཏོ ཨུདྡྷརིཏོ པུརིསཨིཙྩེཏསྶ པཀཏིརཱུཔསྶ ¶ ནཱམིཀཔདམཱལཱནཡོ. ཏཏྲ པུརིསཝཙནཨེཀཝཙནཔུཐུཝཙནེསུ པཙྩཏྟཝཙནཱདཱིནི བྷཝནྟི. ཏཾ ཡཐཱ? པུརིསོ ཏིཊྛཏི, པུརིསཱ ཏིཊྛནྟི. ཏཏྲ པུརིསོཏི པུརིསཝཙནེ ཨེཀཝཙནེ པཙྩཏྟཝཙནཾ བྷཝཏི, པུརིསཱཏི པུརིསཝཙནེ པུཐུཝཙནེ པཙྩཏྟཝཙནཾ བྷཝཏི.

པུརིསཾ པསྶཏི, པུརིསེ པསྶཏི. ཏཏྲ པུརིསནྟི པུརིསཝཙནེ ཨེཀཝཙནེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ བྷཝཏི, པུརིསེཏི པུརིསཝཙནེ པུཐུཝཙནེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ བྷཝཏི.

པུརིསེན ཀཏཾ, པུརིསེཧི ཀཏཾ, པུརིསེབྷི ཀཏཾ. ཏཏྲ པུརིསེནཱཏི པུརིསཝཙནེ ཨེཀཝཙནེ ཀརཎཝཙནཾ བྷཝཏི, པུརིསེཧི, པུརིསེབྷཱིཏི པུརིསཝཙནེ པུཐུཝཙནེ ཀརཎཝཙནཾ བྷཝཏི.

པུརིསསྶ དཱིཡཏེ, པུརིསཱནཾ དཱིཡཏེ. ཏཏྲ པུརིསསྶཱཏི པུརིསཝཙནེ ཨེཀཝཙནེ སམྤདཱནཝཙནཾ བྷཝཏི, པུརིསཱནནྟི པུརིསཝཙནེ པུཐུཝཙནེ སམྤདཱནཝཙནཾ བྷཝཏི.

པུརིསཱ ནིསྶཊཾ, པུརིསསྨཱ ནིསྶཊཾ, པུརིསམྷཱ ནིསྶཊཾ, པུརིསེཧི ནིསྶཊཾ, པུརིསེབྷི ནིསྶཊཾ. ཏཏྲ པུརིསཱཏི པུརིསཝཙནེ ཨེཀཝཙནེ ནིསྶཀྐཝཙནཾ བྷཝཏི. པུརིསསྨཱཏི…པེ… པུརིསམྷཱཏི པུརིསཝཙནེ ཨེཀཝཙནེ ནིསྶཀྐཝཙནཾ བྷཝཏི, པུརིསེཧི, པུརིསེབྷཱིཏི པུརིསཝཙནེ པུཐུཝཙནེ ནིསྶཀྐཝཙནཾ བྷཝཏི.

པུརིསསྶ པརིགྒཧོ, པུརིསཱནཾ པརིགྒཧོ. ཏཏྲ པུརིསསྶཱཏི པུརིསཝཙནེ ཨེཀཝཙནེ སཱམིཝཙནཾ བྷཝཏི, པུརིསཱནནྟི པུརིསཝཙནེ པུཐུཝཙནེ སཱམིཝཙནཾ བྷཝཏི.

པུརིསེ པཏིཊྛིཏཾ, པུརིསསྨིཾ པཏིཊྛིཏཾ, པུརིསམྷི པཏིཊྛིཏཾ, པུརིསེསུ པཏིཊྛིཏཾ. ཏཏྲ པུརིསེཏི པུརིསཝཙནེ ཨེཀཝཙནེ བྷུམྨཝཙནཾ བྷཝཏི, པུརིསསྨིནྟི…པེ… པུརིསམྷཱིཏི…པེ… པུརིསེསཱུཏི པུརིསཝཙནེ པུཐུཝཙནེ བྷུམྨཝཙནཾ བྷཝཏི.

བྷོ ¶ པུརིས ཏིཊྛ, བྷཝནྟོ པུརིསཱ ཏིཊྛཐ. ཏཏྲ བྷོ པུརིསཨིཏི པུརིསཝཙནེ ཨེཀཝཙནེ ཨཱལཔནཾ བྷཝཏི, བྷཝནྟོ པུརིསཱཨིཏི པུརིསཝཙནེ པུཐུཝཙནེ ཨཱལཔནཾ བྷཝཏཱིཏི ཨིམིནཱ ནཡེན སབྦཏྠ ནཡོ ཝིཏྠཱརེཏབྦོ.

ཡམཀམཧཱཐེརེན ཀཏཱཡ པན ཙཱུལ༹ནིརུཏྟིཡཾ ‘‘བྷོ པུརིས’’ཨིཏི རསྶཝསེན ཨཱལཔནེཀཝཙནཾ ཝཏྭཱ ‘‘བྷོ པུརིསཱ’’ཨིཏི དཱིགྷཝསེན ཨཱལཔནབཧུཝཙནཾ ཝུཏྟཾ. ཀིཉྩཱཔི ཏཱདིསོ ནཡོ ནིརུཏྟིཔིཊཀེ ནཏྠི, ཏཐཱཔི བཧཱུནམཱལཔནཝིསཡེ ‘‘བྷོ ཡཀྑཱ’’ཨིཏིཨཱདཱིནཾ ཨཱལཔནབཧུཝཙནཱནཾ ཛཱཏཀཊྛཀཐཱདཱིསུ དིསྶནཏོ པསཏྠཏརོཝ ཧོཏི ཝིཉྙཱུནཾ པམཱཎཉྩ, ཏསྨཱ ཨིམིནཱ ཡམཀམཧཱཐེརམཏེནཔི ‘‘པུརིསོ པུརིསཱ པུརིས’’ནྟིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ ཨཱམནྟནེ ‘‘བྷོ པུརིས, བྷོ པུརིསཱ, བྷཝནྟོ པུརིསཱ’’ཏི ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཡོཛེཏབྦཱ.

ཏཏྠ པུརིསོཏི པཋམཱཡ ཨེཀཝཙནཾ. པུརིསཱཏི བཧུཝཙནཾ. པུརིསནྟི དུཏིཡཱཡ ཨེཀཝཙནཾ. པུརིསེཏི བཧུཝཙནཾ. པུརིསེནཱཏི ཏཏིཡཱཡ ཨེཀཝཙནཾ. པུརིསེཧི, པུརིསེབྷཱིཏི དྭེ བཧུཝཙནཱནི. པུརིསསྶཱཏི ཙཏུཏྠིཡཱ ཨེཀཝཙནཾ. པུརིསཱནནྟི བཧུཝཙནཾ. པུརིསཱ, པུརིསསྨཱ, པུརིསམྷཱཏི ཏཱིཎི པཉྩམིཡཱ ཨེཀཝཙནཱནི. པུརིསེཧི, པུརིསེབྷཱིཏི དྭེ བཧུཝཙནཱནི. པུརིསསྶཱཏི ཚཊྛིཡཱ ཨེཀཝཙནཾ. པུརིསཱནནྟི བཧུཝཙནཾ. པུརིསེ, པུརིསསྨིཾ, པུརིསམྷཱིཏི ཏཱིཎི སཏྟམིཡཱ ཨེཀཝཙནཱནི. པུརིསེསཱུཏི བཧུཝཙནཾ. བྷོ པུརིསཱཏི ཨཊྛམིཡཱ ཨེཀཝཙནཾ. བྷོ པུརིསཱ, བྷཝནྟོ པུརིསཱཏི དྭེ བཧུཝཙནཱནི.

ཀིཉྩཱཔེཏེསུ ‘‘པུརིསཱ’’ཏི ཨིདཾ པཋམཱཔཉྩམཱིཨཊྛམཱིནཾ, ‘‘པུརིསེ’’ཏི ཨིདཾ དུཏིཡཱསཏྟམཱིནཾ, ‘‘པུརིསེཧི, པུརིསེབྷཱི’’ཏི ཏཏིཡཱཔཉྩམཱིནཾ, ‘‘པུརིསཱན’’ནྟི ཙཏུཏྠཱིཚཊྛཱིནཾ ཨེཀསདིསཾ, ཏཐཱཔི ཨཏྠཝསེན ཨསངྐརབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ. ཀཐཾ? ‘‘པུརིསོ ¶ ཏིཊྛཏི, པུརིསཱ ཏིཊྛནྟི. པུརིསཾ པསྶཏི, པུརིསེ པསྶཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ.

ཏཏྠ ཙ བྷོཏི ཨཱམནྟནཏྠེ ནིཔཱཏོ. སོ ན ཀེཝལཾ ཨེཀཝཙནཾཡེཝ ཧོཏི, ཨཐ ཁོ བཧུཝཙནམྤི ཧོཏཱིཏི ‘‘བྷོ པུརིསཱ’’ཨིཏི བཧུཝཙནཔྤཡོགོཔི གཧིཏོ. ‘‘བྷཝནྟོ’’ཏིདཾ པན བཧུཝཙནམེཝ ཧོཏཱིཏི ‘‘པུརིསཱ’’ཏི པུན ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ. ཨིཏི ཡམཀམཧཱཐེརེན ‘‘བྷོ པུརིས’’ཨིཏི རསྶཝསེན ཨཱལཔནེཀཝཙནཾ ཝཏྭཱ ‘‘བྷོ པུརིསཱ’’ཨིཏི དཱིགྷཝསེན ཨཱལཔནབཧུཝཙནཾ ཝུཏྟཾ. ཏཐཱ ཧི པཱལི༹ཡཾ ཨཊྛཀཐཱསུ ཙ ནིཔཱཏབྷཱུཏོ བྷོསདྡོ ཨེཀཝཙནབཧུཝཙནཝསེན དྭིདྷཱ བྷིཛྫཏི. ཨཏྲིམཱནི ནིདསྶནཔདཱནི – ‘‘ཨཔི ནུ ཁོ སཔརིགྒཧཱནཾ ཏེཝིཛྫཱནཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨཔརིགྒཧེན བྲཧྨུནཱ སདྡྷིཾ སཾསནྡཏི སམེཏཱིཏི, ནོ ཧིདཾ བྷོ གོཏམ. ཨཙྪརིཡཾ བྷོ ཨཱནནྡ, ཨབྦྷུཏཾ བྷོ ཨཱནནྡ, ཨེཧི བྷོ སམཎ, བྷོ པབྦཛིཏ’’ཨིཙྩཱདིཔཱལི༹ཏོ ཨཊྛཀཐཱཏོ ཙ བྷོསདྡསྶ ཨེཀཝཙནཔྤཡོགེ པཝཏྟིནིདསྶནཾ, ‘‘ཏེན ཧི བྷོ མམཔི སུཎཱཐ. ཡཐཱ མཡམེཝ ཨརཧཱམ ཏཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིཏུཾ, ནཱཧཾ བྷོ སམཎསྶ གོཏམསྶ སུབྷཱསིཏཾ སུབྷཱསིཏཏོ ནཱབྦྷནུམོདཱམི, པསྶཐ བྷོ ཨིམཾ ཀུལཔུཏྟཾ. བྷོ ཡཀྑཱ ཨཧཾ ཨིམཾ ཏུམྷཱཀཾ བྷཱཛེཏྭཱ དདེཡྻཾ. ཨཔརིསུདྡྷོ པནམྷི, བྷོ དྷུཏྟཱ ཏུམྷཱཀཾ ཀྲིཡཱ མཡ྄ཧཾ ན རུཙྩཏི. སོ ཏེ པུརིསེ ཨཱཧ བྷོ ཏུམྷེ མཾ མཱརེནྟཱ རཉྙོ དསྶེཏྭཱཝ མཱརེཐཱ’’ཏི ཨིཙྩཱདི པན པཱལི༹ཏོ ཨཊྛཀཐཱཏོ ཙ བྷོསདྡསྶ བཧུཝཙནཔྤཡོགེ པཝཏྟིནིདསྶནཾ. ཀཙྩཱཡནཔྤཀརཎེ པན ‘‘བྷོ པུརིས, བྷོ པུརིསཱ’’ཏི པདདྭཡཾ ཨཱལཔནེཀཝཙནཝསེན ཝུཏྟཾ. ཏཾ ཡཐཱ ཨཱགམེཧི ན ཝིརུཛ྄ཛྷཏི, ཏཐཱ གཧེཏབྦཾ.

ཀེཙི ¶ པན ཨདཱུརཊྛསྶཱལཔནེ ‘‘བྷོ པུརིས’’ཨིཏི རསྶཝསེན ཨཱལཔནེཀཝཙནཾ ཨིཙྪནྟི, དཱུརཊྛསྶཱལཔནེ པན ‘‘བྷོ པུརིསཱ’’ཨིཏི དཱིགྷཝསེན ཨཱལཔནེཀཝཙནཾ ཨིཙྪནྟི. ཨདཱུརཊྛཱནཾ དཱུརཊྛཱནཉྩ པུརིསཱནཾ ཨིཏྠཱིནཉྩ ཨཱལཔནེ ན ཀིཉྩི ཝདནྟི. ཏཐཱ ཨདཱུརཊྛཱཡ དཱུརཊྛཱཡ ཙ ཨིཏྠིཡཱ ཨཱལཔནེ ཏེ པུཙྪིཏབྦཱ ‘‘ཨདཱུརཊྛཱནཾ དཱུརཊྛཱནཉྩ པུརིསཱནམཱལཔནེ ཀཐཾ ཝཏྟབྦ’’ནྟི. ཨདྡྷཱ ཏེ ཨེཝཾ པུཊྛཱ ཨུཏྟརི ཀིཉྩི ཝཏྟུཾ ན སཀྑིསྶནྟི. ཨེཝམྤི ཏེ ཙེ ཝདེཡྻུཾ ‘‘བྷཝནྟོ པུརིསཱཏི ཨིམིནཱཝ ཨདཱུརཊྛཱནཾ དཱུརཊྛཱནཉྩ པུརིསཱནམཱལཔནཾ བྷཝཏཱི’’ཏི. ཏདཱ ཏེ ཝཏྟབྦཱ ‘‘ཡདི བྷཝནྟོ པུརིསཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཨདྭེཛ྄ཛྷེན ཝཙནེན ཨདཱུརཊྛཱནཾ དཱུརཊྛཱནཉྩ པུརིསཱནམཱལཔནཾ བྷཝཏི, ཨེཝཾ སནྟེ ‘‘བྷོ པུརིས’’ཨིཏི རསྶཔདེནཔི དཱུརཊྛསྶ ཙ པུརིསསྶཱལཔནཾ ཝཏྟབྦཾ, ཨེཝཾ ཨཝཏྭཱ ཀིམཏྠཾ ཨདཱུརཊྛསྶཱལཔནེ ‘‘བྷོ པུརིས’’ཨིཏི རསྶཝསེན ཨཱལཔནེཀཝཙནཾ ཨིཙྪཐ, ཀིམཏྠཉྩ དཱུརཊྛསྶཱལཔནེ ‘‘བྷོ པུརིསཱ’’ཨིཏི དཱིགྷཝསེན ཨཱལཔནེཀཝཙནཾ ཨིཙྪཐ.

ནནུ ‘‘ཏགྒྷ བྷགཝཱ བོཛ྄ཛྷངྒཱ, ཏགྒྷ སུགཏ བོཛ྄ཛྷངྒཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཨཱལཔནཔདབྷཱུཏཾ ‘‘བྷགཝཱ’’ཨིཏི དཱིགྷཔདཾ སམཱིཔེ ཋིཏཀཱལེཔི དཱུརེ ཋིཏཀཱལེཔི བུདྡྷསྶཱལཔནཔདཾ བྷཝིཏུམརཧཏེཝ, ཏཐཱ ཨཱལཔནཔདབྷཱུཏཾ ‘‘སུགཏ’’ཨིཏི རསྶཔདམྤི. ཡསྨཱ པནེཏེསུ ‘‘བྷགཝཱ’’ཏི ཨཱལཔནཔདསྶ ན ཀཏྠཙིཔི རསྶཏྟཾ དིསྶཏི, ‘‘སུགཏཱ’’ཏི ཨཱལཔནཔདསྶ ཙ ན ཀཏྠཙིཔི དཱིགྷཏྟཾ དིསྶཏི, ཏསྨཱ དཱིགྷརསྶམཏྟཱབྷེདཾ ཨཙིནྟེཏྭཱ ‘‘པུརིས’’ཨིཏི རསྶཝསེན ཝུཏྟཔདཾ པཀཏིསྶརཝསེན སམཱིཔེ ཋིཏསྶ པུརིསསྶ ཨཱམནྟནཀཱལེ ཨདཱུརཊྛསྶཱལཔནཔདཾ བྷཝཏི, ཨཱཡཏསྶརཝསེན དཱུརེ ཋིཏཔུརིསསྶ ཨཱམནྟནཀཱལེ དཱུརཊྛསྶཱལཔནཔདཾ བྷཝཏཱིཏི གཧེཏབྦཾ. ཏཐཱ ‘‘བྷཝནྟོ པུརིསཱ, བྷོ ཡཀྑཱ, བྷོ དྷུཏྟཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ¶ དཱིགྷཝསེན ཝུཏྟཱནི ཨཱལཔནབཧུཝཙནཔདཱནིཔི པཀཏིསྶརཝསེན སམཱིཔེ ཋིཏཔུརིསཱནཾ ཨཱམནྟནཀཱལེ ཨདཱུརཊྛཱནམཱལཔནཔདཱནི བྷཝནྟི, ཨཱཡཏསྶརཝསེན དཱུརེ ཋིཏཔུརིསཱདཱིནཾ ཨཱམནྟནཀཱལེ དཱུརཊྛཱནམཱལཔནཔདཱནི བྷཝནྟཱིཏི གཧེཏབྦཱནི. ཏཐཱ ཧི བྲཱཧྨཎཱ ཀཏྠཙི ཀཏྠཙི རསྶཊྛཱནེཔི དཱིགྷཊྛཱནེཔི ཨཱཡཏེན སརེན མཛ྄ཛྷིམཱཡཏེན སརེན ཨཙྩཱཡཏེན ཙ སརེན ཝེདཾ པཋནྟི ལིཁིཏུམསཀྐུཎེཡྻེན གཱིཏསྶརེན ཝིཡ. ཨིཏི སབྦཀྑརེསུཔི ཨཱཡཏེན སརེནུཙྩཱརཎཾ ལབྦྷཏེཝ ལིཁིཏུམསཀྐུཎེཡྻཾ, ཏསྨཱ ཨསམྤཐམནོཏརིཏྭཱ ‘‘བྷོ པུརིས’’ཨིཏི ཝཙནེན དཱུརཊྛསྶ ཙ ཨདཱུརཊྛསྶ ཙ པུརིསསྶཱལཔནཾ བྷཝཏི, ‘‘བྷོ པུརིསཱ, བྷཝནྟོ པུརིསཱ’’ཏི ཨིམེཧི ཝཙནེཧིཔི དཱུརཊྛཱནཉྩ ཨདཱུརཊྛཱནཉྩ པུརིསཱནམཱལཔནཾ བྷཝཏཱིཏི དཊྛབྦཾ. ཨིཏི དཱུརཊྛསྶ ཨདཱུརཊྛཱནཉྩ ཨཱཡཏེན སརེན ཨཱམནྟནམེཝ པམཱཎཾ, ན དཱིགྷརསྶམཏྟཱཝིསེསོ, ཏསྨཱ ‘‘བྷོ སཏྠ, བྷོ རཱཛ, བྷོ གཙྪ, བྷོ མུནི, བྷོ དཎྜི, བྷོ བྷིཀྑུ, བྷོ སཡམྦྷུ, བྷོཏི ཀཉྙེ, བྷོཏི པཏྟི, བྷོཏི ཨིཏྠི, བྷོཏི ཡཱགུ, བྷོཏི ཝདྷུ, བྷོ ཀུལ, བྷོ ཨཊྛི, བྷོ ཙཀྑུ’’ཨིཙྩེཝམཱདཱིཧི པདེཧི ཨདཱུརཊྛསྶཱལཔནཉྩ དཱུརཊྛསྶཱལཔནཉྩ བྷཝཏི. ‘‘བྷཝནྟོ སཏྠཱ, སཏྠཱརོ, བྷོཏིཡོ ཀཉྙཱ, ཀཉྙཱཡོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིཧིཔི པདེཧི ཨདཱུརཊྛཱནཉྩཱལཔནཾ བྷཝཏཱིཏི དཊྛབྦཾ.

ཨིདཾ པནེཏྠ སནྣིཊྛཱནཾ –

ཏསྶ ཏཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ, རཉྙོ པུཏྟཾ ཨདསྶཡུཾ;

པུཏྟོ ཙ པིཏརཾ དིསྭཱ, དཱུརཏོཝཛ྄ཛྷབྷཱསཐ.

ཨཱགཙྪུ དོཝཱརིཀཱ ཁགྒབནྡྷཱ,

ཀཱསཱཝིཡཱ ཧནྟུ མམཾ ཛནིནྡ;

ཨཀྑཱཧི མེ པུཙྪིཏོ ཨེཏམཏྠཾ,

ཨཔརཱདྷོ ཀོ ནྭིདྷ མམཛྫ ཨཏྠི.

ཨེཝཾ ¶ སདྡྷམྨརཱཛེན, ཝོཧཱརཀུསལེན ཝེ;

སུདེསིཏེ སོམནསྶ-ཛཱཏཀེ སབྦདསྶིནཱ.

དཱུརཊྛཱནེཔི རསྶཏྟཾ, ‘‘ཛནིནྡ’’ཨིཏི དིསྶཏི;

ན ཀཏྠཙིཔི དཱིགྷཏྟཾ, ཨིཏི ནཱིཏི མཡཱ མཏཱ.

ཨིདམྤེཏྠ ཝཏྟབྦཾ ‘‘ཀུཏོ ནུ བྷོ ཨིདམཱཡཱཏཾ ‘དཱུརཊྛསྶཱལཔནཾ ཨདཱུརཊྛསྶཱལཔནམི’ཏི’’? སདྡསཏྠཏོ. སདྡསཏྠཾ ནཱམ ན སབྦསོ བུདྡྷཝཙནསྶོཔཀཱརཀཾ, ཨེཀདེསེན པན ཧོཏི.

ཨིམསྨིཾ པཀརཎེ ‘‘བཧུཝཙན’’ནྟི ཝཱ ‘‘པུཐུཝཙན’’ནྟི ཝཱ ‘‘ཨནེཀཝཙན’’ནྟི ཝཱ ཨཏྠཏོ ཨེཀཾ, བྱཉྫནམེཝ ནཱནཾ, ཏསྨཱ སབྦཏྠ ‘‘བཧུཝཙན’’ནྟི ཝཱ ‘‘པུཐུཝཙན’’ནྟི ཝཱ ‘‘ཨནེཀཝཙན’’ནྟི ཝཱ ཝོཧཱརོ ཀཱཏབྦོ, པུཐུཝཙནཾ ཨནེཀཝཙནནྟི ཙ ཨིདཾ སཱསནེ ནིརུཏྟཉྙཱུནཾ ཝོཧཱརོ, ཨིཏརཾ སདྡསཏྠཝིདཱུནཾ.

ཀསྨཱ པན ཨིམསྨིཾ པཀརཎེ དྭིཝཙནཾ ན ཝུཏྟནྟི? ཡསྨཱ བུདྡྷཝཙནེ དྭིཝཙནཾ ནཱམ ནཏྠི, ཏསྨཱ ན ཝུཏྟནྟི. ནནུ བུདྡྷཝཙནེ ཝཙནཏྟཡཾ ཨཏྠི, ཏཐཱ ཧི ‘‘ཨཱཡསྨཱ’’ཏི ཨིདཾ ཨེཀཝཙནཾ, ‘‘ཨཱཡསྨནྟཱ’’ཏི ཨིདཾ དྭིཝཙནཾ, ‘‘ཨཱཡསྨནྟོ’’ཏི ཨིདཾ བཧུཝཙནནྟི? ཏནྣ, ཡདི ‘‘ཨཱཡསྨནྟཱ’’ཏི ཨིདཾ ཝཙནཾ དྭིཝཙནཾ བྷཝེཡྻ, ‘‘པུརིསོ པུརིསཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཀཏརཾ དྭིཝཙནནྟི ཝདེཡྻཱཐ, ཏསྨཱ བུདྡྷཝཙནེ དྭིཝཙནཾ ནཱམ ནཏྠི. ཏེནེཝ ཧི སི ཡོ ཨཾ ཡོ ནཱ ཧཱིཏིཨཱདིནཱ ཨེཀཝཙནབཧུཝཙནཱནེཝ དསྶིཏཱནཱིཏི.

ནནུ ཙ བྷོ ‘‘སུཎནྟུ མེ ཨཱཡསྨནྟཱ, ཨཛྫ ཨུཔོསཐོ པནྣརསོ. ཡདཱཡསྨནྟཱནཾ པཏྟཀལླཾ, མཡཾ ཨཉྙམཉྙཾ པཱརིསུདྡྷིཨུཔོསཐཾ ཀརེཡྻཱམཱ’’ཏི པཱལི༹ཡཾ དྭེ སནྡྷཱཡ ‘‘ཨཱཡསྨནྟཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ‘‘ཨུདྡིཊྛཱ ཁོ ཨཱཡསྨནྟོ ཙཏྟཱརོ པཱརཱཛིཀཱ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ པན པཱལཱི༹སུ བཧཝོ སནྡྷཱཡ ‘‘ཨཱཡསྨནྟོ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ན ཙ སཀྐཱ ཝཏྟུཾ ‘‘ཡཐཱ ཏཐཱ ཝུཏྟ’’ནྟི ¶ , པརིཝཱསཱདིཨཱརོཙནེཔི ཨཊྛཀཐཱཙརིཡེཧི ཝིཉྙཱཏསུགཏཱདྷིཔྤཱཡེཧི ‘‘དྭིནྣཾ ཨཱརོཙེནྟེན ‘ཨཱཡསྨནྟཱ དྷཱརེནྟཱུ’ཏི, ཏིཎྞཾ ཨཱརོཙེནྟེན ‘ཨཱཡསྨནྟོ དྷཱརེནྟཱུ’ཏི ཝཏྟབྦ’’ནྟི ཝུཏྟཏྟཱཏི? སཙྩཾ ཝུཏྟཾ, ཏཾ པན ཝིནཡཝོཧཱརཝསེན ཝུཏྟནྟི. ནནུ ཝིནཡོ བུདྡྷཝཙནཾ, ཀསྨཱ ‘‘བུདྡྷཝཙནེ དྭིཝཙནཾ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི ཝདཐཱཏི? སཙྩཾ ཝིནཡོ བུདྡྷཝཙནཾ, ཏཐཱཔི ཝིནཡཀམྨཝསེན ཝུཏྟཏྟཱ ཨུཔལཀྑཎམཏྟཾ, ན སབྦསཱདྷཱརཎབཧུཝཙནཔརིཡཱཔནྣཾ. ཡདི ཧི ‘‘ཨཱཡསྨནྟཱ’’ཏི ཨིདཾ དྭིཝཙནཾ སིཡཱ, ཏཔྤཡོགཱནིཔི ཀྲིཡཱཔདཱནི དྭིཝཙནཱནེཝ སིཡུཾ, ཏཐཱརཱུཔཱནིཔི ཀྲིཡཱཔདཱནི ན སནྟི. ན ཧི ཨཀྑརསམཡཀོཝིདོ ཛྷཱནལཱབྷཱིཔི དིབྦཙཀྑུནཱ ཝསྶསཏམྤི ཝསྶསཧསྶམྤི སམཝེཀྑནྟོ བུདྡྷཝཙནེ ཨེཀམྤི ཀྲིཡཱཔདཾ དྭིཝཙནནྟི པསྶེཡྻ, ཨེཝཾ ཀྲིཡཱཔདེསུ དྭིཝཙནསྶཱབྷཱཝཱ ནཱམིཀཔདེསུ དྭིཝཙནཾ ནཏྠི. ནཱམིཀཔདེསུ ཏདབྷཱཝཱཔི ཀྲིཡཱཔདེསུ ཏདབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ. སཀྐཊབྷཱསཱཡཾ དྭཱིསུཔི དྭིཝཙནཱནི སནྟི, མཱགདྷབྷཱསཱཡཾ པན ནཏྠི.

ཨཔིཙ ‘‘པུཐུཝཙན’’ནྟི ནིརུཏྟིཝོཧཱརོཔི ‘‘བུདྡྷཝཙནེ དྭིཝཙནཾ ནཏྠཱི’’ཏི ཨེཏམཏྠཾ དཱིཔེཏི. ཏཉྷི སཀྐཊབྷཱསཱཡཾ ཝུཏྟཱ དྭིཝཙནཏོ བཧུཝཙནཏོ ཙ ཝིསུཾབྷཱུཏཾ ཝཙནཾ, ཏཏྠ ཝཱ ཝུཏྟེཧི ཨཏྠེཧི ཝིསུཾབྷཱུཏསྶ ཨཏྠསྶ ཝཙནཾ ‘‘པུཐུཝཙན’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཀཐམིདཾ སཀྐཊབྷཱསཱཡཾ ཝུཏྟཱ དྭིཝཙནཏོ བཧུཝཙནཏོ ཙ ཝིསུཾབྷཱུཏཾ ཝཙནནྟི ཙེ? ཡསྨཱ སཀྐཊབྷཱསཱཡཾ ‘‘པུཐུཝཙན’’ནྟི ཝོཧཱརོ ནཏྠི, ཏསྨཱ ཨིདཾ ཏེཧི སཀྐཊབྷཱསཱཡཾ ཝུཏྟེཧི དྭིཝཙནབཧུཝཙནེཧི ཝིསུཾབྷཱུཏཨཏྠསྶ ཝཙནནྟི ཝུཙྩཏི. ཀཐཉྩ པན སཀྐཊབྷཱསཱཡཾ ཝུཏྟེཧི ཝིསུཾབྷཱུཏསྶ ཨཏྠསྶ ཝཙནནྟི པུཐུཝཙནནྟི ཙེ? ཡསྨཱ སཀྐཊབྷཱསཱཡཾ དྭེ ཨུཔཱདཱཡ དྭིཝཙནཾ ཝུཏྟཾ, ན ཏིཙཏུཔཉྩཱདིཀེ ¶ བཧཝོ ཨུཔཱདཱཡ, བཧཝོ པན ཨུཔཱདཱཡ བཧུཝཙནཾ ཝུཏྟཾ, ན དྭེ ཨུཔཱདཱཡ, ཨཡཾ སཀྐཊབྷཱསཱཡ ཝིསེསོ. མཱགདྷབྷཱསཱཡཾ པན དྭིཏིཙཏུཔཉྩཱདིཀེ བཧཝོ ཨུཔཱདཱཡ པུཐུཝཙནཾ ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ སཀྐཊབྷཱསཱཡཾ ཝུཏྟེཧི ཨཏྠེཧི ཝིསུཾབྷཱུཏསྶ ཨཏྠསྶ ཝཙནནྟི པུཐུཝཙནནྟི ཝུཙྩཏི. ཨཡཾ མཱགདྷབྷཱསཱཡ ཝིསེསོ. ཏསྨཱཏྲ པུཐུབྷཱུཏསྶ, པུཐུནོ ཝཱ ཨཏྠསྶ ཝཙནཾ ‘‘པུཐུཝཙན’’ནྟི ཨཏྠོ སམདྷིགནྟབྦོ.

ཨིདཱནི ‘‘པུརིསོ, པུརིསཱ, པུརིས’’ནྟི ནིརུཏྟིཔིཊཀཏོ ཨུདྡྷརིཏནཡཾ ནིསྶཱཡ པཀཏིརཱུཔབྷཱུཏསྶ བྷཱུཏསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཝུཙྩཏེ –

བྷཱུཏོ, བྷཱུཏཱ. བྷཱུཏཾ, བྷཱུཏེ. བྷཱུཏེན, བྷཱུཏེཧི, བྷཱུཏེབྷི. བྷཱུཏསྶ, བྷཱུཏཱནཾ. བྷཱུཏཱ, བྷཱུཏསྨཱ, བྷཱུཏམྷཱ, བྷཱུཏེཧི, བྷཱུཏེབྷི. བྷཱུཏསྶ, བྷཱུཏཱནཾ. བྷཱུཏེ, བྷཱུཏསྨིཾ, བྷཱུཏམྷི, བྷཱུཏེསུ. བྷོ བྷཱུཏ, བྷཝནྟོ བྷཱུཏཱ.

ཨཐ ཝཱ ‘‘བྷོ བྷཱུཏཱ’’ཨིཏི བཧུཝཙནཾ ཝིཉྙེཡྻཾ. ཡཐཱ པནེཏྠ བྷཱུཏཨིཙྩེཏསྶ པཀཏིརཱུཔསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ པུརིསནཡེན ཡོཛིཏཱ, ཨེཝཾ བྷཱཝཀཱདཱིནཉྩ ཨཉྙེསཉྩ ཏཾསདིསཱནཾ ནཱམིཀཔདམཱལཱ པུརིསནཡེན ཡོཛེཏབྦཱ. ཨེཏྠཉྙཱནི ཏཾསདིསཱནི ནཱམ ‘‘བུདྡྷོ’’ཏིཨཱདཱིནཾ པདཱནཾ བུདྡྷཨིཙྩཱདཱིནི པཀཏིརཱུཔཱནི.

བུདྡྷོ དྷམྨོ སངྒྷོ མགྒོ,

ཁནྡྷོ ཀཱཡོ ཀཱམོ ཀཔྤོ;

མཱསོ པཀྑོ ཡཀྑོ བྷཀྑོ,

ནཱགོ མེགྷོ བྷོགོ ཡཱགོ.

རཱགོ དོསོ མོཧོ མཱནོ,

མཀྑོ ཐམྦྷོ ཀོདྷོ ལོབྷོ;

ཧཱསོ ཝེརོ དཱཧོ ཏེཛོ,

ཚནྡོ ཀཱསོ སཱསོ རོགོ.

ཨསྶོ ¶ སསྶོ ཨིསྶོ སིསྶོ,

སཱིཧོ བྱགྒྷོ རུཀྑོ སེལོ;

ཨིནྡོ སཀྐོ དེཝོ གཱམོ,

ཙནྡོ སཱུརོ ཨོགྷོ དཱིཔོ.

པསྶོ ཡཉྙོ ཙཱགོ ཝཱདོ,

ཧཏྠོ པཏྟོ སོསོ གེདྷོ;

སོམོ ཡོདྷོ གཙྪོ ཨཙྪོ,

གེཧོ མཱལོ༹ ཨཊྚོ སཱལོ.

ནརོ ནགོ མིགོ སསོ,

སུཎོ བཀོ ཨཛོ དིཛོ;

ཧཡོ གཛོ ཁརོ སརོ,

དུམོ ཏལོ པཊོ དྷཛོ.

ཨུརགོ པཊགོ ཝིཧགོ བྷུཛགོ,

ཁརབྷོ སརབྷོ པསདོ གཝཛོ;

མཧིསོ ཝསབྷོ ཨསུརོ གརུལོ༹,

ཏརུཎོ ཝརུཎོ བལིསོ པལིགྷོ.

སཱལོ དྷཝོ ཙ ཁདིརོ,

གོདྷུམོ སཊྛིཀོ ཡཝོ;

ཀལཱ༹ཡོ ཙ ཀུལཏྠོ ཙ,

ཏིལོ མུགྒོ ཙ ཏཎྜུལོ.

ཁཏྟིཡོ བྲཱཧྨཎོ ཝེསྶོ,

སུདྡོ དྷུཏྟོ ཙ པུཀྐུསོ;

ཙཎྜཱལོ པཏིཀོ པཊྛོ,

མནུསྶོ རཐིཀོ རཐོ.

པབྦཛིཏོ ¶ གཧཊྛོ ཙ,

གོཎོ ཨོཊྛོ ཙ གདྲབྷོ;

མཱཏུགཱམོ ཙ ཨོརོདྷོ,

ཨིཙྩཱདཱིནི ཝིབྷཱཝཡེ.

ཀེཙེཏྠ ཝདེཡྻུཾ ‘‘ནནུ བྷོ ‘ཨོརོདྷཱ ཙ ཀུམཱརཱ ཙཱ’ཏི པཱཋསྶ དསྶནཏོ ཨོརོདྷསདྡོ ཨིཏྠིལིངྒོ’’ཏི? ཏནྣ, ཏཏྠ ཧི ‘‘ཨོརོདྷཱ’’ཏི ཨིདཾ ཨོཀཱརནྟཔུལླིངྒམེཝ, ནཱ’ཀཱརནྟིཏྠིལིངྒཾ, ཏུམྷེ པན ‘‘ཨཱཀཱརནྟིཏྠིལིངྒ’’ནྟི མཉྙམཱནཱ ཨེཝཾ ཝདཐ, ན པནིདཾ ཨཱཀཱརནྟིཏྠིལིངྒཾ, ཨཐ ཁོ ‘‘མཱཏུགཱམཱ’’ཏིཔདཾ ཝིཡ བཧུཝཙནཝསེན ཝུཏྟམཱཀཱརནྟཔདནྟི. ནནུ ཙ བྷོ སམྨོཧཝིནོདནིཡཱདཱིསུ ཨོརོདྷསདྡསྶ ཨིཏྠིལིངྒཏཱ པཱཀཊཱ, ཀཐནྟི ཙེ? ‘‘རུཀྑེ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ ཐེརསྶ ཀུདྡྷཱ པཋམམེཝ མནཾ པལོབྷེཏྭཱ ‘ཨིཏོ ཏེ སཏྟདིཝསམཏྠཀེ ཨུཔཊྛཱཀོ རཱཛཱ མརིསྶཏཱི’ཏི སུཔིནེ ཨཱརོཙེསི. ཐེརོ ཏཾ ཀཐཾ སུཏྭཱ རཱཛོརོདྷཱནཾ ཨཱཙིཀྑི. ཏཱ ཨེཀཔྤཧཱརེནེཝ མཧཱཝིརཝཾ ཝིརཝིཾསཱུ’’ཏི. ཨེཏྠ ཧི ‘‘རཱཛོརོདྷཱན’’ནྟི ཝཏྭཱ ‘‘ཏཱ’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱཝ ཨོརོདྷསདྡསྶ ཨིཏྠིལིངྒཏཱ པཱཀཊཱཏི? ཏནྣ, ཨཏྠསྶ དུགྒཧཎཏོ. དུགྒཧིཏོ ཧི ཨེཏྠ ཏུམྷེཧི ཨཏྠོ, ཨེཏྠ པན ཨོརོདྷསདྡེན ཨིཏྠིཔདཏྠསྶ ཀཐནཏོ ཨིཏྠིཔདཏྠཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཏཱ’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ ‘‘ཏཱ ཨིཏྠིཡོ’’ཏི ཨཡམེཝཏྠོ. ཏུམྷེ པན ཨམཱཏཱཔིཏརསཾཝདྡྷཏྟཱ ཨཱཙརིཡཀུལེ ཙ ཨནིཝུཊྛཏྟཱ ཨེཏཾ སུཁུམཏྠམཛཱནནྟཱ ཡཾ ཝཱ ཏཾ ཝཱ མུཁཱརཱུལ༹ྷཾ ཝདཐ.

བྷུཉྫནཏྠཾ ཀཐནཏྠཾ, མུཁཾ ཧོཏཱིཏི ནོ ཝདེ;

ཡཾ ཝཱ ཏཾ ཝཱ མུཁཱརཱུལ༹ྷཾ, ཝཙནཾ པཎྜིཏོ ནརོཏི.

ན མཡཾབྷོ ཡཾ ཝཱ ཏཾ ཝཱ མུཁཱརཱུལ༹ྷཾ ཝདཱམ, ཨཊྛཀཐཱཙརིཡཱནཉྙེཝ ཝཙནཾ གཧེཏྭཱ ཝདཱམ, ཨཊྛཀཐཱཡེཝ ཨམྷཱཀཾ པཊིསརཎཾ ¶ , ན མཡཾ ཏུམྷཱཀཾ སདྡཧཱམཱཏི. ཨམྷཱཀཾ སདྡཧཐ ཝཱ མཱ ཝཱ, མཱ ཏུམྷེ ‘‘ཨཊྛཀཐཱཙརིཡཱནཉྙེཝ ཝཙནཾ གཧེཏྭཱ ཝདཱམཱ’’ཏི ཨཊྛཀཐཱཙརིཡེ ཨབྦྷཱཙིཀྑཐ. ན ཧི ཨཊྛཀཐཱཙརིཡེཧི ‘‘ཨོརོདྷསདྡོ ཨིཏྠིལིངྒོ’’ཏི ཝུཏྟཊྛཱནམཏྠི, ཏསྨཱཔི ཨཊྛཀཐཱཙརིཡེ ཨབྦྷཱཙིཀྑཐ, ན ཡུཏྟཾ བུདྡྷཱདཱིནཾ གརཱུནམབྦྷཱཙིཀྑནཾ མཧཏོ ཨནཏྠསྶ ལཱབྷཱཡ སཾཝཏྟནཏོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘‘ཨཏྟནཱ དུགྒཧིཏེན ཨམྷེ ཙེཝ ཨབྦྷཱཙིཀྑཏི, བཧུཉྩ ཨཔུཉྙཾ པསཝཏི, ཏཏོ ཨཏྟཱནཉྩ ཁཎཏཱི’’ཏི.

ཨེཝཾ ཨབྦྷཱཙིཀྑནསྶ ཨཡུཏྟཏཾ སཱཝཛྫཏཉྩ དསྶེཏྭཱ པུནཔི ཏེ ཨིདཾ ཝཏྟབྦཱ – ཛཱཏཀཊྛཀཐཱཡམྤི ཏུམྷེཧི ཨཱཧཊཨུདཱཧརཎསདིསཾ ཨུདཱཧརཎམཏྠི, ཏཾ སུཎཱཐ. ཀོསིཡཛཱཏཀཊྛཀཐཱཡཉྷི ‘‘སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཾ སཱཝཏྠིཡཾ མཱཏུགཱམཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི. སཱ ཀིརེཀསྶ སདྡྷསྶ པསནྣསྶ ཨུཔཱསཀབྲཱཧྨཎསྶ བྲཱཧྨཎཱི དུསྶཱིལཱ པཱཔདྷམྨཱ’’ཏི པཱཋོ དིསྶཏི. ཨེཏྠ ཧི ‘‘མཱཏུགཱམཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘སཱ’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ ཏུམྷཱཀཾ མཏེན མཱཏུགཱམསདྡོ ཨིཏྠིལིངྒོཡེཝ སིཡཱ, ན པུལླིངྒོ, ཀིམིདཾ ཨཊྛཀཐཱཝཙནམྤི ན པསྶཐ, ཏདེཝ པན ཨཊྛཀཐཱཝཙནཾ པསྶཐ, ཀིཾ སཱ ཨེཝ ཨཊྛཀཐཱ ཏུམྷཱཀཾ པཊིསརཎཾ, ན ཏདཉྙཱཏི.

ཡདི ཏཱསདྡཾ ཨཔེཀྑིཏྭཱ ཨོརོདྷསདྡསྶ ཨིཏྠིལིངྒཏྟམིཙྪཐ, ཨེཏྠཱཔི སཱསདྡམཔེཀྑིཏྭཱ མཱཏུགཱམསདྡསྶ ཨིཏྠིལིངྒཏྟམིཙྪཐཱཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟཱ ཏེ ནིརུཏྟརཱ ཨཔྤཊིབྷཱནཱ མངྐུབྷཱུཏཱ པཏྟཀྑནྡྷཱ ཨདྷོམུཁཱ པཛ྄ཛྷཱཡེཡྻུཾ. ཨེཏྠཱཔི མཱཏུགཱམསདྡེན ཨིཏྠིཔདཏྠསྶ ཀཐནཏོ ཨིཏྠིཔདཏྠཾ སནྡྷཱཡ ‘‘སཱ’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ ‘‘སཱ ཨིཏྠཱི’’ཏི ཨཡམེཝཏྠོ. ཀཏྠཙི ¶ ཧི པདྷཱནཝཱཙཀེན པུལླིངྒེན ནཔུཾསཀལིངྒེན ཝཱ སམཱནཱདྷིཀརཎསྶ གུཎསདྡསྶ ཨབྷིདྷེཡྻལིངྒཱནུཝཏྟིཏྟཱཔུལླིངྒཝསེན ཝཱ ནཔུཾསཀལིངྒཝསེན ཝཱ ནིདྡིསིཏབྦཏྟེཔི ལིངྒམནཔེཀྑིཏྭཱ ཨིཏྠིཔདཏྠམེཝཱཔེཀྑིཏྭཱ ཨིཏྠིལིངྒནིདྡེསོ དིསྶཏི. ཏཾ ཡཐཱ? ‘‘ཨིདྷ ཝིསཱཁེ མཱཏུགཱམོ སུསཾཝིཧིཏཀམྨནྟཱ ཧོཏི སངྒཧིཏཔརིཛནཱ བྷཏྟུམནཱཔཾ ཙརཏི, སམྦྷཏཾ ཨནུརཀྑཏཱི’’ཏི ཙ, ‘‘ཀོ ནུ ཁོ བྷནྟེ ཧེཏུ ཀོ པཙྩཡོ, ཡེན མིདྷེཀཙྩོ མཱཏུགཱམོ དུབྦཎྞཱ ཙ ཧོཏི དུརཱུཔཱ སུཔཱཔིཀཱ དསྶནཱཡ, དལིདྡཱ ཙ ཧོཏི ཨཔྤསྶཀཱ ཨཔྤབྷོགཱ ཨཔྤེསཀྑཱ ཙ. ཨིདྷ མལླིཀེ ཨེཀཙྩོ མཱཏུགཱམོ ཀོདྷནཱ ཧོཏི ཨུཔཱཡཱསབཧུལཱ, ཨཔྤམྤི ཝུཏྟཱ སམཱནཱ ཨབྷིསཛྫཏི ཀུཔྤཏི བྱཱཔཛྫཏི པཏིཏྠིཡཏི ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏུཀརོཏཱི’’ཏི ཙ, ‘‘ཏཾ ཁོ པན བྷིཀྑཝེ ཨིཏྠིརཏནཾ རཉྙོ ཙཀྐཝཏྟིསྶ པུབྦུཊྛཱཡིནཱི པཙྪཱནིཔཱཏིནཱི ཀིཾཀཱརཔཊིསྶཱཝིནཱི’’ཏི ཙ ཨིམེ པཡོགཱ.

ཀཏྠཙི པན པདྷཱནཝཱཙཀེན ནཔུཾསཀལིངྒེན སམཱནཱདྷིཀརཎསྶ གུཎསདྡསྶ ཨབྷིདྷེཡྻལིངྒཱནུཝཏྟིཏྟཱ ནཔུཾསཀལིངྒཝསེན ནིདྡིསིཏབྦཏྟེཔི ལིངྒམནཔེཀྑིཏྭཱ པུརིསཔདཏྠམེཝཱཔེཀྑིཏྭཱ པུལླིངྒནིདྡེསོ དིསྶཏི. ཏཾ ཡཐཱ? ‘‘པཉྩ པཙྩེཀབུདྡྷསཏཱནི ཨིམསྨིཾ ཨིསིགིལིསྨིཾ པབྦཏེ ཙིརནིཝཱསིནོ ཨཧེསུཾ. ཏཾ ཁོ པན རཉྙོ ཙཀྐཝཏྟིསྶ པརིཎཱཡཀརཏནཾ ཉཱཏཱནཾ པཝེསེཏཱ ཨཉྙཱཏཱནཾ ནིཝཱརེཏཱ’’ཏི. ཀཏྠཙི པདྷཱནཝཱཙཀེན ལིངྒཏྟཡེན སམཱནཱདྷིཀརཎསྶ གུཎསདྡསྶ ཨབྷིདྷེཡྻལིངྒཱནུརཱུཔཾ ནིདྡེསོ དིསྶཏི. ཏཾ ཡཐཱ? སཱ ཨིཏྠཱི ‘‘སཱིལཝཏཱི ཀལྱཱཎདྷམྨཱ. ཨཊྛཧི ཁོ ནཀུལམཱཏེ དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ མཱཏུགཱམོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརམྨརཎཱ མནཱཔཀཱཡིཀཱནཾ དེཝཱནཾ ¶ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི. སདྡྷོ པུརིསཔུགྒལོ, སདྡྷཾ ཀུལཾ, ཙིཏྟཾ དནྟཾ སུཁཱཝཧ’’ནྟི.

སེཡྻཨིཏི སདྡོ པན ཡེབྷུཡྻེན ཨོཀཱརནྟབྷཱཝེ ཋཏྭཱ ལིངྒཏྟཡཱནུཀཱུལོ བྷཝཏི ཨེཀཱཀཱརེནེཝ ཏིཊྛནཏོ. ཀཐཾ? སེཡྻོ ཨམིཏྟོ མཏིཡཱ ཨུཔེཏོ. ཨེསཱཝ པཱུཛནཱ སེཡྻོ, ཨེཀཱཧཾ ཛཱིཝིཏཾ སེཡྻོ.

‘‘དྷམྨེན ཙ ཨལཱབྷོ ཡོ,

ཡོ ཙ ལཱབྷོ ཨདྷམྨིཀོ;

ཨལཱབྷོ དྷམྨིཀོ སེཡྻོ,

ཡཉྩེ ལཱབྷོ ཨདྷམྨིཀོ.

ཡསོ ཙ ཨཔྤབུདྡྷཱིནཾ, ཝིཉྙཱུནཾ ཨཡསོ ཙ ཡོ;

ཨཡསོཝ སེཡྻོ ཝིཉྙཱུནཾ, ན ཡསོ ཨཔྤབུདྡྷིནཾ.

དུམྨེདྷེཧི པསཾསཱ ཙ, ཝིཉྙཱུཧི གརཧཱ ཙ ཡཱ;

གརཧཱཝ སེཡྻོ ཝིཉྙཱུཧི, ཡཉྩེ བཱལཔྤསཾསནཱ.

སུཁཉྩ ཀཱམམཡིཀཾ, དུཀྑཉྩ པཝིཝེཀིཀཾ;

པཝིཝེཀཾ དུཀྑཾ སེཡྻོ, ཡཉྩེ ཀཱམམཡཾ སུཁཾ.

ཛཱིཝིཏཉྩ ཨདྷམྨེན, དྷམྨེན མརཎཉྩ ཡཾ;

མརཎཾ དྷམྨིཀཾ སེཡྻོ, ཡཉྩེ ཛཱིཝེ ཨདྷམྨིཀ’’ནྟི.

ཨེཝམཡཾ སེཡྻ ཨིཏི སདྡོ ཨོཀཱརནྟབྷཱཝེ ཋཏྭཱ ལིངྒཏྟཡཱནུཀཱུལོ བྷཝཏི. ཀཏྠཙི པན ཨཱཀཱརནྟབྷཱཝེ ཋཏྭཱ ཨིཏྠིལིངྒཱནུཀཱུལོ དིསྶཏི ‘‘ཨིཏྠཱིཔི ཧི ཨེཀཙྩིཡཱ, སེཡྻཱ པོས ཛནཱདྷིཔཱ’’ཏི. ནིགྒཧཱིཏནྟོ པན ཧུཏྭཱ ནཔུཾསཀལིངྒཱནུཀཱུལོ ཨཔསིདྡྷོ. ཨེཝཾཔཀཱརེ པཡོགེ ཀིཾ ཏུམྷེ ན པསྶཐཱཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟཱ ཙ ཏེ ནིརུཏྟརཱཝ བྷཝིསྶནྟི.

སཙེཔི ¶ ཏེ ཨེཏྠ ཨེཝཾ ཝདེཡྻུཾ ‘‘ཏཏྠ ཏཏྠ སུཏྟཔྤདེསེ ཨཊྛཀཐཱདཱིསུ ཙ ‘མཱཏུགཱམོ’ཏི ཝཱ ‘མཱཏུགཱམེནཱ’ཏི ཝཱ ཨོཀཱརནྟཔུལླིངྒབྷཱཝེན མཱཏུགཱམསདྡསྶ དསྶནཏོ པུལླིངྒབྷཱུཏཾ མཱཏུགཱམསདྡཾ ཨནཔེཀྑིཏྭཱ ཨིཏྠིཔདཏྠམེཝ ཨཔེཀྑིཏྭཱ ‘‘སཱ ཨིཏྠཱི’’ཏི ཨིཏྠཱིསདྡེན སཱསདྡསྶ སམྦནྡྷགྒཧཎཾ མཡཾ སམྤཊིཙྪཱམ, ‘ཨོརོདྷོ’ཏི ཝཱ ‘ཨོརོདྷེནཱ’ཏི ཝཱ ཨོཀཱརནྟཔུལླིངྒབྷཱཝེན ཋིཏསྶ ཨོརོདྷསདྡསྶ ཨདསྶནཏོ པན ཏུམྷེཧི ཝུཏྟཾ པུརིམཏྠཾ ན སམྤཊིཙྪཱམཱ’’ཏི. ཏདཱ ཏེསཾ ཨིམཱནི ཝིནཡཔཱལི༹ཡཾ ཨཱགཏཔདཱནི དསྶེཏབྦཱནི ‘‘ཏེན ཁོ པན སམཡེན རཱཛཱ ཨུདེནོ ཨུཡྻཱནེ པརིཙཱརེསི སདྡྷིཾ ཨོརོདྷེན, ཨཐ ཁོ རཉྙོ ཨུདེནསྶ ཨོརོདྷོ རཱཛཱནཾ ཨུདེནཾ ཨེཏདཝོཙཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཨིམཱནི སུཏྟཔདཱནི དསྶེཏྭཱ སུཏྟནིཔཱཏཊྛཀཐཱཡཾ ‘‘རཱམོ ནཱམ རཱཛཱ ཀུཊྛརོགཱི ཨོརོདྷེཧི ཙ ནཱཊཀེཧི ཙ ཛིགུཙྪམཱནོ’’ཏི ཝཙནཉྩ དསྶེཏྭཱ ‘‘གཙྪཐ ཏུམྷེ གརུཀུལམུཔགནྟྭཱ བྷགཝཏོ སདྡྷམྨསྶ ཙིརཊྛིཏཏྠཾ སཱདྷུཀཾ པདབྱཉྫནཱནི ཨུགྒཎྷཐཱ’’ཏི ཨུཡྻོཛེཏབྦཱ.

ཨིདཱནི མཱཏུགཱམསདྡཱདཱིསུ ཀིཉྩི ཝིནིཙྪཡཾ ཝདཱམ – མཱཏུགཱམསདྡོ ཙ ཨོརོདྷསདྡོ ཙ དཱརསདྡོ ཙཱཏི ཨིམེ ཨིཏྠིཔདཏྠཝཱཙཀཱཔི སམཱནཱ ཨེཀནྟེན པུལླིངྒཱ བྷཝནྟི. ཏེསུ དཱརསདྡསྶ ཨེཀསྨིཾ ཨཏྠེ ཝཏྟམཱནསྶཱཔི བཧུཝཙནཀཏྟམེཝ སདྡསཏྠཝིདཱུ ཨིཙྪནྟི, ན ཨེཀཝཙནཀཏྟཾ. མཡཾ པན དཱརསདྡསྶ ཨེཀསྨིཾ ཨཏྠེ ཨེཀཝཙནཀཏྟཾ, ཡེབྷུཡྻེན པན བཧུཝཙནཀཏྟཾ ཨནུཛཱནཱམ, བཝ྄ཧཏྠེ ཝཏྟབྦམེཝ ནཏྠི. པཱལི༹ཡཉྷི དཱརསདྡོ ཡེབྷུཡྻེན བཧུཝཙནཀོ བྷཝཏི, ཨེཀཝཙནཀོ ཨཔྤོ. ཏཏྲིམེ པཡོགཱ –

‘‘དཱསཱ ¶ ཙ དཱསྱོ ཨནུཛཱིཝིནོ ཙ,

པུཏྟཱ ཙ དཱརཱ ཙ མཡཉྩ སབྦེ;

དྷམྨཉྩརཱམཔྤརལོཀཧེཏུ,

ཏསྨཱ ཧི ཨམྷཾ དཧརཱ ན མིཡྻརེ’’ཏི ཙ,

‘‘ཡོ ཉཱཏཱིནཾ སཁཱིནཾ ཝཱ, དཱརེསུ པཊིདིསྶཏི;

སཧསཱ སམྤིཡཱཡེན, ཏཾ ཛཉྙཱཝསལོ ཨིཏཱི’’ཏི ཙ,

‘‘སེཧི དཱརེཧི’སནྟུཊྛོ, ཝེསིཡཱསུ པདིསྶཏི;

དིསྶཏི པརདཱརེསུ, ཏཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁ’’ནྟི ཙ,

‘‘པུཏྟེསུ དཱརེསུ ཙ ཡཱ ཨཔེཀྑཱ’’ཏི ཙ བྱཱསེ, སམཱསེ པན ‘‘པུཏྟདཱརཱ དིསཱ པཙྪཱ, པུཏྟདཱརེཧི མཏྟནོ’’ཏི ཙ ཨེཝམཱདཡོ བཧུཝཙནཔྤཡོགཱ བཧཝོ བྷཝནྟི.

ཨེཀཝཙནཔྤཡོགཱ པན ཨཔྤཱ. སེཡྻཐིདཾ? ‘‘གརཱུནཾ དཱརེ, དྷམྨཾ ཙརེ ཡོཔི སམུཉྫཀཾ ཙརེ, དཱརཉྩ པོསཾ དདམཔྤཀསྨི’’ནྟི ཙ,

‘‘ཡེ གཧཊྛཱ པུཉྙཀརཱ, སཱིལཝནྟོ ཨུཔཱསཀཱ;

དྷམྨེན དཱརཾ པོསེནྟི, ཏེ ནམསྶཱམི མཱཏལཱི’’ཏི ཙ,

‘‘པརདཱརཾ ན གཙྪེཡྻཾ, སདཱརཔསུཏོ སིཡ’’ནྟི ཙ,

‘‘ཡོ ཨིཙྪེ པུརིསོ ཧོཏུཾ, ཛཱཏིཾ ཛཱཏིཾ པུནཔྤུནཾ;

པརདཱརཾ ཝིཝཛྫེཡྻ, དྷོཏཔཱདོཝ ཀདྡམ’’ནྟི ཙ

ཨེཝམཱདཡོ ཨེཀཝཙནཔྤཡོགཱ ཨཔྤཱ.

སམཱཧཱརལཀྑཎཝསེན པནེས དཱརསདྡོ ནཔུཾསཀལིངྒེཀཝཙནོཔི ཀཏྠཙི བྷཝཏི. ‘‘ཨཱདཱཡ པུཏྟདཱརཾ. པུཏྟདཱརསྶ སངྒཧོ’’ཨིཏི ཨེཝཾ ཨིདྷ ཝུཏྟཔྤཀཱརེན ལིངྒཉྩ ཨཏྠཉྩ སལླཀྑེཏྭཱ ‘‘པུརིསོ པུརིསཱ’’ཏི པཝཏྟཾ པུརིསསདྡནཡཾ ནིསྶཱཡ ¶ སབྦེསཾ ‘‘བྷཱུཏོ བྷཱཝཀོ བྷཝོ’’ཏིཨཱདཱིནཾ བྷཱུདྷཱཏུམཡཱནཾ ཨཉྙེསཉྩོཀཱརནྟཔདཱནཾ ནཱམིཀཔདམཱལཱསུ སདྡྷཱསམྤནྣེཧི ཀུལཔུཏྟེཧི སདྡྷམྨཊྛིཏིཡཱ ཀོསལླམུཔྤཱདེཏབྦཾ.

ཀིཾ པན སབྦཱནི ཨོཀཱརནྟཔདཱནི པུརིསནཡེ སབྦཔྤཀཱརེན ཨེཀསདིསཱནེཝ ཧུཏྭཱ པཝིཊྛཱནཱིཏི? ན པཝིཊྛཱནི. ཀཱནིཙི ཧི ཨོཀཱརནྟཔདཱནི པུརིསནཡེ སབྦཐཱ པཝིཊྛཱནི ཙ ཧོནྟི, ཨེཀདེསེན པཝིཊྛཱནི ཙ, ཀཱནིཙི ཨོཀཱརནྟཔདཱནི པུརིསནཡེ ཨེཀདེསེན པཝིཊྛཱནི ཙ ཧོནྟི, ཨེཀདེསེན ན པཝིཊྛཱནི ཙ, ཀཱནིཙི ཨོཀཱརནྟཔདཱནི པུརིསནཡེ སབྦཐཱ ཨཔྤཝིཊྛཱནེཝ. ཏཏྲ ཀཏམཱནི ཀཱནིཙི ཨོཀཱརནྟཔདཱནི པུརིསནཡེ སབྦཐཱ པཝིཊྛཱནི ཙ ཧོནྟི, ཨེཀདེསེན པཝིཊྛཱནི ཙ? ‘‘སརོ ཝཡོ ཙེཏོ’’ཏིཨཱདཱིནི. སརོཨིཏི ཧི ཨཡཾསདྡོ ཨུསུསདྡསརཝནཨཀཱརཱདིསརཝཱཙཀོ ཙེ, པུརིསནཡེ སབྦཐཱ པཝིཊྛོ. རཧདཝཱཙཀོ ཙེ, མནོགཎཔཀྑིཀཏྟཱ པུརིསནཡེ ཨེཀདེསེན པཝིཊྛོ. ཝཡོཨིཏི སདྡོ པརིཧཱནིཝཱཙཀོ ཙེ, པུརིསནཡེ སབྦཐཱ པཝིཊྛོ. ཨཱཡུཀོཊྛཱསཝཱཙཀོ ཙེ, མནོགཎཔཀྑིཀཏྟཱ པུརིསནཡེ ཨེཀདེསེན པཝིཊྛོ. ཙེཏོ ཨིཏི སདྡོ ཡདི པཎྞཏྟིཝཱཙཀོ, པུརིསནཡེ སབྦཐཱ པཝིཊྛོ. ཡདི པན ཙིཏྟཝཱཙཀོ, མནོགཎཔཀྑིཀཏྟཱ པུརིསནཡེ ཨེཀདེསེན པཝིཊྛོ. མནོགཎོ ཙ ནཱམ –

མནོ ཝཙོ ཝཡོ ཏེཛོ,

ཏཔོ ཙེཏོ ཏམོ ཡསོ;

ཨཡོ པཡོ སིརོ ཚནྡོ,

སརོ ཨུརོ རཧོ ཨཧོ –

ཨིམེ སོལ༹ས.

ཨིདཱནི ཡཐཱཝུཏྟསྶ པཱཀཊཱིཀརཎཏྠཾ མནསདྡཱདཱིནཾ ནཱམིཀཔདམཱལཾ ཀཐཡཱམ –

མནོ ¶ , མནཱ. མནཾ, མནོ, མནེ. མནསཱ, མནེན, མནེཧི, མནེབྷི. མནསོ, མནསྶ, མནཱནཾ. མནཱ, མནསྨཱ, མནམྷཱ, མནེཧི, མནེབྷི. མནསོ, མནསྶ, མནཱནཾ. མནསི, མནེ, མནསྨིཾ, མནམྷི, མནེསུ. བྷོ མན, བྷཝནྟོ མནཱ.

ཨཐ ཝཱ ‘‘བྷོ མནཱ’’ཨིཏི བཧུཝཙནམྤི ཉེཡྻཾ. ཨེཝཾ ཝཙོ, ཝཙཱ. ཝཙཾ, ཝཙོ, ཝཙེ. ཝཙསཱཏིཨཱདིནཱ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཡོཛེཏབྦཱ. ཨཧསདྡསྶ པན བྷུམྨེཀཝཙནཊྛཱནེ ཨཧསི, ཨཧེ, ཨཧསྨིཾ, ཨཧམྷི, ཨཧུ, ཨཧནཱིཏི ཡོཛེཏབྦཱ.

ཨིདཱནི རཱུཔནྟརཝིསེསདསྶནཏྠཾ ནཔུཾསཀལིངྒསྶ མནསདྡསྶཔི ནཱམིཀཔདམཱལཾ ཝདཱམ, ཨཊྛཱནེ ཨཡཾ ཀཐིཏཱཏི ན ཙོདེཏབྦཾ.

མནཾ, མནཱནི, མནཱ. མནཾ, མནཱནི, མནེ. མནེན, མནེཧི, མནེབྷི. མནསྶ, མནསོ, མནཱནཾ. མནཱ, མནསྨཱ, མནམྷཱ, མནེཧི, མནེབྷི. མནསྶ, མནསོ, མནཱནཾ. མནེ, མནསྨིཾ, མནམྷི, མནེསུ. བྷོ མན, བྷཝནྟོ མནཱ. ཨཐ ཝཱ ‘‘བྷོ མནཱནི, བྷོ མནཱ’’ཨེཝམྤི བཧུཝཙནཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཝམུཏྟརཏྲཱཔི ནཡོ.

ཨེཏྠ ཙ པུལླིངྒསྶ མནསདྡསྶ པཙྩཏྟཀརཎསམྤདཱནསཱམིབྷུམྨཝཙནཱནི མནོ མནསཱ མནསོ མནསཱིཏི རཱུཔཱནི ཋཔེཏྭཱ ཡཱནི སེསཱནི, ནཔུཾསཀལིངྒསྶ ཙ མནསདྡསྶ པཙྩཏྟཝཙནཱནི ‘‘མནཾ མནཱནཱི’’ཏི རཱུཔཱནི ཙ, ཨཊྛམྱོཔཡོགཝཙནཱནཾ ‘‘མནཾ མནཱནཱི’’ཏི རཱུཔདྭཡཉྩ ཋཔེཏྭཱ ཡཱནི སེསཱནི, ཏཱནི སབྦཱནི ཀམཏོ སམསམཱནི.

ཀེཙི ཨོཀཱརནྟོ མནོཨིཏི སདྡོ ནཔུཾསཀལིངྒོཏི ཝདནྟི, ཏེ ཝཏྟབྦཱ – ཡདི སོ ནཔུཾསཀལིངྒོ སིཡཱ, ཏསྶདིསེཧི ཝཙོ ཝཡོཏིཨཱདིསདྡེཧིཔི ནཔུཾསཀལིངྒེཧེཝ བྷཝིཏབྦཾ, ན ‘‘ཏེ ནཔུཾསཀལིངྒཱ’’ཏི གརཱུ ཝདནྟི, ‘‘པུལླིངྒཱ’’ཨིཙྩེཝ ཝདནྟི. ཡསྨཱ ཙ པཱལི༹ཡཾ ‘‘ཀཱཡོ ཨནིཙྩོ; མནོ ¶ ཨནིཙྩོ’’ཏི ཙ ‘‘ཀཱཡོ དུཀྑོ, མནོ དུཀྑོ’’ཏི ཙ ‘‘ནིཙྩོ ཝཱ ཨནིཙྩོ ཝཱཏི ཨནིཙྩོ བྷནྟེ’’ཏི ཙ ཨེཝམཱདཡོ པུལླིངྒཔྤཡོགཱ བཧཝོ དིཊྛཱ. ཏེན ཉཱཡཏི མནོསདྡོ ཨེཀནྟེན པུལླིངྒོཏི. ཡདི པན ནཔུཾསཀལིངྒོསིཡཱ, ‘‘ཨནིཙྩོ དུཀྑོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིནི ཏཾསམཱནཱདྷིཀརཎཱནི ཨནེཀཔདསཏཱནིཔི ནཔུཾསཀལིངྒཱནེཝ སིཡུཾ. ན ཧི ཏཱནི ནཔུཾསཀལིངྒཱནི, ཨཐ ཁོ ཨབྷིདྷེཡྻལིངྒཱནུཝཏྟཀཱནི ཝཱཙྩལིངྒཱནི. ཨེཝཾ མནོསདྡསྶ པུལླིངྒཏཱ པཙྩེཏབྦཱཏི, སཙེ མནོསདྡོ ནཔུཾསཀལིངྒོ ན ཧོཏི, ཀཐཾ ‘‘མནཱནཱི’’ཏི ནཔུཾསཀརཱུཔཾ དིསྶཏཱིཏི? སཙྩཾ ‘‘མནཱནཱི’’ཏི ནཔུཾསཀལིངྒམེཝ, ཏཐཱཔི མནོགཎེ པམུཁབྷཱཝེན གཧིཏསྶོཀཱརནྟསྶ མནསདྡསྶ རཱུཔཾ ན ཧོཏི. ཨཐ ཀིཉྩརཧཱིཏི ཙེ? ཙིཏྟསདྡེན སམཱནལིངྒསྶ སམཱནསུཏིཏྟེཔི མནོགཎེ ཨཔརིཡཱཔནྣསྶ ནིགྒཧཱིཏནྟསྶེཝ མནསདྡསྶ རཱུཔཾ. མནསདྡོ ཧི པུནྣཔུཾསཀཝསེན དྭིདྷཱ བྷིཛྫཏི ‘‘མནོ མནཾ’’ཨིཏི ཡཐཱ ‘‘ཨཛྫཝོཨཛྫཝ’’ནྟི. ‘‘མནོ ཙེ ནཔྤདུསྶཏི. སནྟཾ ཏསྶ མནཾ ཧོཏཱི’’ཏི ཧི པཱལི༹. ཡདི ཙ སོ མནོསདྡོ ནཔུཾསཀལིངྒོ ན ཧོཏི.

‘‘གརུ ཙེཏིཡཔབྦཏཝཏྟནིཡཱ,

པམདཱ པམདཱ པམདཱ ཝིམདཾ;

སམཎཾ སུནིསམྨ ཨཀཱ ཧསིཏཾ,

པཏིཏཾ ཨསུབྷེསུ མུནིསྶ མནོ’’ཏི

ཨེཏྠ མནོསདྡེན སམཱནཱདྷིཀརཎོ ‘‘པཏིཏ’’ནྟི སདྡོ ནཔུཾསཀལིངྒབྷཱཝེན ཀསྨཱ སནྣིཧིཏོ. ཡསྨཱ ཙ སམཱནཱདྷིཀརཎཔདཾ ནཔུཾསཀལིངྒབྷཱཝེན སནྣིཧིཏཾ, ཏསྨཱ སདྡནྟརསནྣིདྷཱནཝསེན མནོསདྡོ ནཔུཾསཀལིངྒོཏི ཉཱཡཏཱིཏི? ཏནྣ, སམཱནཱདྷིཀརཎཔདསྶ སབྦཏྠ ལིངྒཝིསེསཱཛོཏནཏོ. ཡདི ཧི སམཱནཱདྷིཀརཎཔདཾ སབྦཏྠ ལིངྒཝིསེསཾ ཛོཏེཡྻ, ‘‘ཙཏྟཱརོ ཨིནྡྲིཡཱནཱི’’ཏི ཨེཏྠཱཔི ‘‘ཙཏྟཱརོ’’ཏི ¶ པདཾ ཨིནྡྲིཡསདྡསྶ པུལླིངྒཏྟཾ ཀརེཡྻ, ན ཙ ཀཱཏུཾ སཀྐོཏི. ཨིནྡྲིཡསདྡོ ཧི ཨེཀནྟེན ནཔུཾསཀལིངྒོ. ཡདི ཏུམྷེ ‘‘པཏིཏ’’ནྟི སམཱནཱདྷིཀརཎཔདཾ ནིསྶཱཡ མནོསདྡསྶ ནཔུཾསཀལིངྒཏྟམིཙྪཐ, ‘‘ཙཏྟཱརོ ཨིནྡྲིཡཱནཱི’’ཏི ཨེཏྠཔི ‘‘ཙཏྟཱརོ’’ཏི སམཱནཱདྷིཀརཎཔདཾ ནིསྶཱཡ ཨིནྡྲིཡསདྡསྶ པུལླིངྒཏྟཾ ཨིཙྪཐཱཏི. ན མཡཾ བྷོ ཨིནྡྲིཡསདྡསྶ པུལླིངྒཏྟཾ ཨིཙྪཱམ, ཨཐ ཁོ ནཔུཾསཀལིངྒཏྟཾཡེཝ ཨིཙྪཱམ, ‘‘ཙཏྟཱརོ’’ཏི པདཾ ལིངྒཝིཔལླཱསཝསེན ཋིཏཏྟཱ ‘‘ཙཏྟཱརཱི’’ཏི གཎྷཱམ, ཏསྨཱ ‘‘ཙཏྟཱརི ཨིནྡྲིཡཱནཱི’’ཏི ཨཏྠཾ དྷཱརེམཱཏི. ཡདི ཨེཝཾ ‘‘པཏིཏཾ ཨསུབྷེསུ མུནིསྶ མནོ’’ཏི ཨེཏྠཱཔི ‘‘པཏིཏ’’ནྟི པདཾ ལིངྒཝིཔལླཱསཝསེན ཋིཏནྟི མནྟྭཱ ‘‘པཏིཏོ’’ཏི ཨཏྠཾ དྷཱརེཐཱཏི. ན དྷཱརེམ ཨེཏྠ ལིངྒཝིཔལླཱསསྶ ཨནིཙྪིཏབྦཏོ. ཡདི ཧི མནོསདྡོ པུལླིངྒོ སིཡཱ, ཏཾསམཱནཱདྷིཀརཎཔདཾ ‘‘པཏིཏོ’’ཏི ཝཏྟབྦཾ སིཡཱ. ཀིམཱཙརིཡོ ཨེཝཾ ཝཏྟུཾ ན ཛཱནི, ཛཱནམཱནོ ཨེཝ སོ ‘‘པཏིཏོ’’ཏི ནཱཝོཙ, ‘‘པཏིཏ’’ནྟི པནཱཝོཙ, ཏེན ཉཱཡཏི ‘‘མནོསདྡོ ནཔུཾསཀལིངྒོ’’ཏི. མཱ ཏུམྷེ ཨེཝཾ ཝདེཐ, སམཱནཱདྷིཀརཎཔདཾ ནཱམ ཀཏྠཙི པདྷཱནལིངྒམནུཝཏྟཏི, ཀཏྠཙི ནཱནུཝཏྟཏི, ཏསྨཱ ན ཏཾ ལིངྒཝིསེསཛོཏནེ ཨེཀནྟཏོ པམཱཎཾ. ‘‘མཱཏུགཱམོ, ཨོརོདྷོ, ཨཱཝུསོ ཝིསཱཁ, ཨེཧི ཝིསཱཁེ, ཙིཏྟཱནི ཨཊྛཱིནཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིརཱུཔཝིསེསོཡེཝ པམཱཎཾ. ཡདི སམཱནཱདྷིཀརཎཔདེཡེཝ ལིངྒཝིསེསོ ཨདྷིགནྟབྦོ སིཡཱ, ‘‘ཙཏྟཱརོ ཙ མཧཱབྷཱུཏཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ལིངྒཝཝཏྠཱནཾ ན སིཡཱ. ཡསྨཱ ཨེཝམཱདཱིསུཔི ཋཱནེསུ ལིངྒཝཝཏྠཱནཾ ཧོཏིཡེཝ. ཀཐཾ? ‘‘ཙཏྟཱརོ’’ཏི པུལླིངྒཾ ‘‘མཧཱབྷཱུཏཱ’’ཏི ནཔུཾསཀནྟི, ཏསྨཱ ‘‘པཏིཏཾ ཨསུབྷེསུ མུནིསྶ མནོ’’ཏི ཨེཏྠཱཔི ‘‘པཏིཏ’’ནྟི ནཔུཾསཀལིངྒཾ ‘‘མནོ’’ཏི པུལླིངྒནྟི ཝཝཏྠཱནཾ བྷཝཏཱིཏི. ཨིདཾ སུཏྭཱ ཏེ ཏུཎྷཱི བྷཝིསྶནྟི. ཏཏོ ¶ ཏེསཾ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཱནཾ ཨིདཾ ཝཏྟབྦཾ – ཡསྨཱ མནོགཎེ པཝཏྟཱནཾ པདཱནཾ སམཱནཱདྷིཀརཎཔདཱནི ཀཏྠཙི ནཔུཾསཀཝསེན ཡོཛེཏབྦཱནི, ཏསྨཱ མནོགཎེ པམུཁསྶ མནོསདྡསྶཔི སམཱནཱདྷིཀརཎཔདཱནི ཀཏྠཙི ནཔུཾསཀཝསེན ཡོཛིཏཱནི. ཏཐཱ ཧི པུབྦཱཙརིཡཱ ‘‘སདྡྷམྨཏེཛཝིཧཏཾ ཝིལཡཾ ཁཎེན, ཝེནེཡྻསཏྟཧདཡེསུ ཏམོ’པཡཱཏི. དུཀྑཾ ཝཙོ ཨེཏསྨིནྟི དུབྦཙོ. ཨཝནཏཾ སིརོ ཡསྶ སོཡཾ ཨཝཾསིརོ, ཨཔྤཀཾ རཱགཱདི རཛོ ཡེསཾ པཉྙཱམཡེ ཨཀྑིམྷི ཏེ ཨཔྤརཛཀྑཱ’’ཏིཨཱདིནཱ སདྡརཙནཾ ཀུབྦིཾསུ, ན པན ཏེཧི ཝཙོ སིརོ རཛོསདྡཱདཱིནཾ ནཔུཾསཀལིངྒཏྟཾ ཝིབྷཱཝེཏུཾ ཨཱིདིསཱི སདྡརཙནཱ ཀཏཱ, ཨཐ ཁོ སིརོམནོསདྡཱནཾ མནོགཎེ པཝཏྟཱནཾ པུལླིངྒསདྡཱནཾ ཀཏྠཙིཔི ཨཱིདིསཱནིཔི ལིངྒཝིཔལླཱསཝསེན ཋིཏཱནི སམཱནཱདྷིཀརཎཔདཱནི ཧོནྟཱིཏི པརེསཾ ཛཱནཱཔནཱདྷིཔྤཱཡཝཏིཡཱ ཨནུཀམྤཱཡ ཝིརཙིཏཱ. ཨེཏྠཱཔི ཏུམྷཱཀཾ མཏེན མནོསདྡསྶ ནཔུཾསཀལིངྒཏྟེ སཏི ཝཙོ སིརོ ཨིཙྩཱདཡོཔི ནཔུཾསཀལིངྒཏྟམཱཔཛྫནྟི ནཔུཾསཀལིངྒཝསེན སམཱནཱདྷིཀརཎཔདཱནཾ ནིདྡིཊྛཏྟཱ. ཀིཾ པནེཏེསམྤི ནཔུཾསཀལིངྒཏྟཾ ཨིཙྪཐཱཏི. ཨདྡྷཱ ཏེ ཨིདམྤི སུཏྭཱ ནིབྦེཋེཏུམསཀྐོནྟཱ ཏུཎྷཱི བྷཝིསྶནྟི. ཀིཉྩཱཔི ཏེ ཨཉྙཾ གཧེཏབྦཀཱརཎཾ ཨཔསྶནྟཱ ཨེཝཾ ཝདེཡྻུཾ ‘‘ཡདི བྷོ མནོ སདྡོ ནཔུཾསཀལིངྒོན ཧོཏི, ཀསྨཱ ཝེཡྻཱཀརཎཱ ‘མནོསདྡོ ནཔུཾསཀལིངྒོ’ཏི ཝདནྟཱི’’ཏི? ཏེ ཝཏྟབྦཱ – ཡདི ཏུམྷེ ཝེཡྻཱཀརཎམཏཾ གཧེཏྭཱ མནོསདྡསྶ ནཔུཾསཀལིངྒཏྟཾ རོཙེཐ, ནནུ བྷགཝཱཡེཝ ལོཀེ ཨསདིསོ མཧཱཝེཡྻཱཀརཎོ མཧཱཔུརིསོ ཝིསཱརདོ པརཔྤཝཱདམདྡནོ. བྷགཝནྟཉྷི པདཀཱ ཝེཡྻཱཀརཎཱ ཨམྦཊྛམཱཎཝཔོཀྑརསཱཏིསོཎདཎྜཱདཡོ ཙ བྲཱཧྨཎཱ སཙྩཀནིགཎྛཱདཡོ ཙ པརིབྦཱཛཀཱ ¶ ཝཱདེན ན སམྤཱཔུཎིཾསུ, ཨཉྙདཏྠུ བྷགཝཱཡེཝ མཏྟཝཱརཎགཎམཛ྄ཛྷེ ཀེསརསཱིཧོ ཝིཡ ཨསམྦྷཱིཏོ ནེསཾ ནེསཾ ཝཱདཾ མདྡེསི, མཧནྟེ ཙ ནེ ཨཏྠེ པཏིཊྛཱཔེསི, ཨེཝཾཝིདྷེན བྷགཝཏཱ ཝོཧཱརཀུསལེན ཡསྨཱ ‘‘ཀཱཡོ ཨནིཙྩོ’’ཏི ཙ ‘‘ཀཱཡོ དུཀྑོ, མནོ ཨནིཙྩོ, མནོ དུཀྑོ’’ཏི ཙ ཨེཝམཱདིནཱ ཝུཏྟཱ མནོསདྡསྶ པུལླིངྒབྷཱཝསཱུཙནིཀཱ བཧཱུ པཱལི༹ཡོ དིསྶནྟི, ཏསྨཱ མནོསདྡོ པུལླིངྒོཡེཝཱཏི སཱརཏོ པཙྩེཏབྦོཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟཱ ཏེ ནིརུཏྟརཱ ཨཔྤཊིབྷཱནཱ མངྐུབྷཱུཏཱ པཏྟཀྑནྡྷཱ ཨདྷོམུཁཱ པཛ྄ཛྷཱཡིསྶནྟི.

ཨིདཱནི སརསདྡཱདཱིནཾ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཝིསེསཏོ ཝུཙྩཏེ –

སརོ, སརཱ. སརཾ, སརེ. སརེན, སརེཧི, སརེབྷི. སརསྶ, སརཱནཾ. སརཱ, སརསྨཱ, སརམྷཱ, སརེཧི, སརེབྷི. སརསྶ, སརཱནཾ. སརེ, སརསྨིཾ, སརམྷི, སརེསུ. བྷོ སར, བྷཝནྟོ སརཱ.

ཨཡཾ པུརིསནཡེ སབྦཐཱ པཝིཊྛསྶ ཨུསུསདྡསརཝནཨཀཱརཱདིསརཝཱཙཀསྶ སརསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ.

ཨཡཾ པན པུརིསནཡེ ཨེཀདེསེན པཝིཊྛསྶ མནོགཎཔཀྑིཀསྶ རཧདཝཱཙཀསྶ སརསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ –

སརོ, སརཱ. སརཾ, སརོ, སརེ. སརསཱ, སརེན, སརེཧི, སརེབྷི. སརསོ, སརསྶ, སརཱནཾ. སརཱ, སརསྨཱ, སརམྷཱ, སརེཧི, སརེབྷི. སརསོ, སརསྶ, སརཱནཾ. སརསི, སརེ, སརསྨིཾ, སརམྷི, སརེསུ. བྷོ སར, བྷཝནྟོ སརཱ, བྷོ སརཱ ཨིཏི ཝཱ.

ཝཡོ, ཝཡཱ. ཝཡཾ, ཝཡེ. ཝཡེན, ཝཡེཧི, ཝཡེབྷཱིཏི པུརིསནཡེན ཉེ ཡྻོ. ཨཡཾ པུརིསནཡེ སབྦཐཱ པཝིཊྛསྶ པརིཧཱནིཝཱཙཀསྶ ཝཡསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ.

ཨཡཾ ¶ པན པུརིསནཡེ ཨེཀདེསེན པཝིཊྛསྶ མནོགཎཔཀྑིཀསྶ ཨཱཡུཀོཊྛཱསཝཱཙཀསྶ ཝཡསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ – ཝཡོ, ཝཡཱ. ཝཡཾ, ཝཡོ, ཝཡེ. ཝཡསཱ, ཝཡེན, ཝཡེཧི, ཝཡེབྷཱིཏི མནནཡེན ཉེཡྻོ. ཏསྶ ཙེཏོ པཊིསྶོསི, ཨརཉྙེ ལུདྡགོཙརོ. ཙེཏཱ ཧནིཾསུ ཝེདབྦཾ.

ཙེཏོ, ཙེཏཱ. ཙེཏཾ, ཙེཏེ. ཙེཏེན, ཙེཏེཧི, ཙེཏེབྷཱིཏི པུརིསནཡེན ཉེཡྻོ. ཨཡཾ པུརིསནཡེ སབྦཐཱ པཝིཊྛསྶ པཎྞཏྟིཝཱཙཀསྶ ཙེཏསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ.

ཨཡཾ པན པུརིསནཡེ ཨེཀདེསེན པཝིཊྛསྶ ཙིཏྟཝཱཙཀསྶ ཙེཏསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ – ཙེཏོ, ཙེཏཱ. ཙེཏཾ, ཙེཏོ, ཙེཏེ. ཙེཏསཱ, ཙེཏེན, ཙེཏེཧི, ཙེཏེབྷཱིཏི མནནཡེན ཉེཡྻོ. ཡསོ ཀུལཔུཏྟོ, ཡསཾ ཀུལཔུཏྟཾ, ཡསེན ཀུལཔུཏྟེནཱཏི ཨེཀཝཙནཝསེན པུརིསནཡེན ཡོཛེཏབྦཱ, ཨེཀཝཙནཔུཐུཝཙནཝསེན ཝཱ. ཨེཝཾ ཀཱནིཙི ཨོཀཱརནྟཔདཱནི པུརིསནཡེ སབྦཐཱ པཝིཊྛཱནི ཙ ཧོནྟི, ཨེཀདེསེན པཝིཊྛཱནི ཙཱཏི ཨིམིནཱ ནཡེན སབྦཔདཱནི པཉྙཱཙཀྑུནཱ ཨུཔཔརིཀྑིཏྭཱ ཝིསེསོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཝིསེསཉྙུནོ ཧི ཨེཝམཱདིཝིབྷཱགཾ ཨཛཱནནྟཱ ཡཾ ཝཱ ཏཾ ཝཱ བྱཉྫནཾ རོཔེནྟཱ ཡཐཱདྷིཔྤེཏཾ ཨཏྠཾ ཝིརཱདྷེནྟི, ཏསྨཱ ཡོ ཨེཏྠ ཨམྷེཧི པཀཱསིཏོ ཝིབྷཱགོ, སོ སདྡྷཱསམྤནྣེཧི ཀུལཔུཏྟེཧི སཀྐཙྩམུགྒཧེཏབྦོ. ཀཏམཱནི ཀཱནིཙི ཨོཀཱརནྟཔདཱནི པུརིསནཡེ ཨེཀདེསེན པཝིཊྛཱནི ཙ ཨེཀདེསེན ན པཝིཊྛཱནི ཙ? མནོ ཝཙོ ཏེཛོསདྡཱདཡོ ཙེཝ ཨཡྻསདྡོ ཙ, ཏཏྲ མནསདྡཱདཱིནཾ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཧེཊྛཱ ཝིབྷཱཝིཏཱ.

ཨཡྻསདྡསྶ ¶ པན ནཱམིཀཔདམཱལཱཡཾ ‘‘ཨཡྻོ, ཨཡྻཱ. ཨཡྻཾ, ཨཡྻེ’’ཏི པུརིསནཡེན ཝཏྭཱ ཨཱལཔནཊྛཱནེ ‘‘བྷོ ཨཡྻ, བྷོ ཨཡྻོ’’ཏི དྭེ ཨེཀཝཙནཱནི, ‘‘བྷཝནྟོ ཨཡྻཱ, བྷཝནྟོ ཨཡྻོ’’ཏི དྭེ བཧུཝཙནཱནི ཙ ཝཏྟབྦཱནི. ཨེཏྠ ཨཡྻོ ཨིཏི སདྡོ པཙྩཏྟཝཙནབྷཱཝེ ཨེཀཝཙནཾ, ཨཱལཔནཝཙནབྷཱཝེ ཨེཀཝཙནཉྩེཝ བཧུཝཙནཉྩ. ཏཏྲིམེ པཡོགཱ ‘‘ཨཡྻོ ཀིར སཱགཏོ ཨམྦཏིཏྠིཀེན ནཱགེན སངྒཱམེསི, པིཝཏུ བྷནྟེ ཨཡྻོ སཱགཏོ ཀཱཔོཏིཀཾ པསནྣ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིནི ཨཡྻོསདྡསྶ པཙྩཏྟེཀཝཙནཔྤཡོགཱནི, ‘‘ཨཐ ཁོ སཱ ཨིཏྠཱི ཏཾ པུརིསཾ ཨེཏདཝོཙ ‘ནཱཡྻོ སོ བྷིཀྑུ མཾ ནིཔྤཱཊེསི, ཨཔིཙ ཨཧམེཝ ཏེན བྷིཀྑུནཱ གཙྪཱམི, ཨཀཱརཀོ སོ བྷིཀྑུ, གཙྪ ཁམཱཔེཧཱི’ཏི’’ ཨེཝམཱདཱིནི ཨཡྻོསདྡསྶ ཨཱལཔནེཀཝཙནཔྤཡོགཱནི, ‘‘ཨེཐ’ཡྻོ རཱཛཝསཏིཾ, ནིསཱིདིཏྭཱ སུཎཱཐ མེ. ཨེཐ མཡཾ ཨཡྻོ སམཎེསུ སཀྱཔུཏྟིཡེསུ པབྦཛིསྶཱམཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིནི ཨཡྻོསདྡསྶ ཨཱལཔནབཧུཝཙནཔྤཡོགཱནི. བྷཝཏི ཙཏྲ –

ཨཡྻོ ཨིཏི ཨཡཾ སདྡོ, པཙྩཏྟེཀཝཙོ བྷཝེ;

ཨཱལཔནེ བཧུཝཙོ, བྷཝེ ཨེཀཝཙོཔི ཙ –

ཨེཝཾ ཀཱནིཙི ཨོཀཱརནྟཔདཱནི པུརིསནཡེ ཨེཀདེསེན པཝིཊྛཱནི ཙ ཧོནྟི ཨེཀདེསེན ན པཝིཊྛཱནི ཙ.

ཀཏམཱནི ཀཱནིཙི ཨོཀཱརནྟཔདཱནི པུརིསནཡེ སབྦཐཱ ཨཔྤཝིཊྛཱནི? གོསདྡོཡེཝ. གོསདྡསྶ ཧི ཨཡཾ ནཱམིཀཔདམཱལཱ –

གོ, གཱཝོ, གཝོ. གཱཝུཾ, གཱཝཾ, གཝཾ, གཱཝོ, གཝོ. གཱཝེན, གཝེན, གོཧི, གོབྷི. གཱཝསྶ, གཝསྶ, གཝཾ, གུནྣཾ, གོནཾ. གཱཝཱ, གཱཝསྨཱ, གཱཝམྷཱ, གཝཱ, གཝསྨཱ, གཝམྷཱ, གོཧི, གོབྷི. གཱཝསྶ, གཝསྶ, གཝཾ, གུནྣཾ, གོནཾ. གཱཝེ, གཱཝསྨིཾ, གཱཝམྷི, གཝེ, གཝསྨིཾ ¶ , གཝམྷི, གཱཝེསུ, གཝེསུ, གོསུ. བྷོ གོ, བྷཝནྟོ གཱཝོ, གཝོ. ཨཡཾ པུརིསནཡེ སབྦཐཱ ཨཔྤཝིཊྛསྶ གོསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ.

ནནུ ཙ བྷོ གོསདྡོ ཨཏྟནཱ སམྦྷཱུཏགོཎསདྡམཱལཱཝསེན པུརིསནཡེ ཨེཀདེསེན པཝིཊྛོ ཙེཝ ཨེཀདེསེན ན པཝིཊྛོ ཙཱཏི? སཙྩཾ. གོཎསདྡོ གོསདྡཝསེན སམྦྷཱུཏོཔི ‘‘ཝཏྟིཙྪཱནུཔུབྦིཀཱ སདྡཔཊིཔཏྟཱི’’ཏི ཝཙནཏོ གོསདྡཏོ ཝིསུཾ ཨམྷེཧི གཧེཏྭཱ པུརིསནཡེ པཀྑིཏྟོ. ཏསྶ ཧི ཝིསུཾ གཧཎེ ཡུཏྟི དིསྶཏི སྱཱདཱིསུ ཨེཀཱཀཱརེནེཝ ཏིཊྛནཏོ, ཏསྨཱ གོསདྡཏོ སམྦྷཱུཏམྤི གོཎསདྡཾ ཨནཔེཀྑིཏྭཱ སུདྡྷཾ གོསདྡམེཝ གཧེཏྭཱ པུརིསནཡེ སབྦཐཱ གོསདྡསྶ ཨཔྤཝིཊྛཏཱ ཝུཏྟཱ.

ནནུ ཙ བྷོ པཙྩཏྟཝཙནབྷཱུཏོ གོཨིཏི སདྡོ པུརིསོཏི སདྡེན སདིསཏྟཱ པུརིསནཡེ ཨེཀདེསེན པཝིཊྛོཏི? ཏནྣ, གོསདྡོ ཧི ནིཙྩམོཀཱརནྟོ, ན པུརིསསདྡཱདཡོ ཝིཡ པཋམཾ ཨཀཱརནྟབྷཱཝེ ཋཏྭཱ པཙྪཱ པཊིལདྡྷོཀཱརནྟཊྛོ. ཏེནེཝ ཧི པཙྩཏྟཝཙནཊྛཱནེཔི ཨཱལཔནཝཙནཊྛཱནེཔི གོཨིཙྩེཝ ཏིཊྛཏི. ཡདི པཙྩཏྟཝཙནཏྟཾ པཊིཙྩ གོསདྡསྶ པུརིསནཡེ ཨེཀདེསེན པཝིཊྛཏཱ ཨིཙྪིཏབྦཱ, ‘‘ཀཱནིཙི ཨོཀཱརནྟཔདཱནཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟཱ ཨོཀཱརནྟཀཐཱ ཀམཏྠཾ དཱིཔེཡྻ, ནིཔྥལཱཝ སཱ ཀཐཱ སིཡཱ, ཏསྨཱ ཨམྷེཧི ཡཐཱཝུཏྟོ ནཡོཡེཝ ཨཱཡསྨནྟེཧི མནསི ཀཱཏབྦོ. ཨེཝཾ གོསདྡསྶ པུརིསནཡེ སབྦཐཱ ཨཔྤཝིཊྛཏཱ དཊྛབྦཱ.

ཀེཙེཏྠ ཨེཝཾ པུཙྪེཡྻུཾ ‘‘གོསདྡསྶ ཏཱཝ ‘གོ, གཱཝོ, གཝོ. གཱཝུཾ, གཱཝཾ, གཝཾ’ ཨིཙྩཱདིནཱ ནཡེན པུརིསནཡེ སབྦཐཱ ཨཔྤཝིཊྛཏཱ ཨམྷེཧི ཉཱཏཱ, ཛརགྒཝ པུངྒཝཱདིསདྡཱ པན ཀུཏྲ ནཡེ ¶ པཝིཊྛཱ’’ཏི? ཏེསཾ ཨེཝཾ བྱཱཀཱཏབྦཾ ‘‘ཛརགྒཝ པུངྒཝཱདིསདྡཱ སབྦཐཱཔི པུརིསནཡེ པཝིཊྛཱ’’ཏི. ཏཐཱ ཧི ཏེསཾ གོསདྡཏོ ཨཡཾ ཝིསེསོ, ཛརནྟོ ཙ སོ གོ ཙཱཏི ཛརགྒཝོ. ཨེཏྠ ནཀཱརལོཔོ ཏཀཱརསྶ ཙ གཀཱརཏྟཾ བྷཝཏི སམཱསཔདཏྟཱ, སམཱསེ ཙ སིམྷི པརེ གོསདྡསྶོཀཱརསྶ ཨཝཱདེསོ ལབྦྷཏི, ཏསྨཱ པཱལི༹ཡཾ ‘‘ཝིསཱཎེན ཛརགྒཝོ’’ཏི ཨེཀཝཙནརཱུཔཾ དིསྶཏི. ཏཐཱ ཧི ཨཉྙཏྠ ཨནུཔཔདཏྟཱ གཝོཨིཏི བཧུཝཙནཔདཾཡེཝ དིསྶཏི. ཨིདྷ པན སོཔཔདཏྟཱ སམཱསཔདབྷཱཝམཱགམྨ ‘‘ཛརགྒཝོ’’ཏི ཨེཀཝཙནཔདཾཡེཝ དིསྶཏི. ཏཐཱ ཧི ཛརགྒཝོཏི ཨེཏྠ ཛརནྟཱ ཙ ཏེ གཝོ ཙཱཏི ཨེཝཾ བཧུཝཙནཝསེན ནིབྦཙནཱིཡཏཱ ན ལབྦྷཏི ལོཀསངྐེཏཝསེན ཨེཀསྨིཾ ཨཏྠེ ནིརཱུལ༹ྷཏྟཱཏི. ‘‘ཛརགྒཝོ, ཛརགྒཝཱ. ཛརགྒཝཾ, ཛརགྒཝེ. ཛརགྒཝེནཱ’’ཏི པུརིསནཡེན ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཡོཛེཏབྦཱ. ཨེས ནཡོ པུངྒཝོ སཀྱཔུངྒཝོཏིཨཱདཱིསུཔི.

ཏཏྲ པུངྒཝོཏི གུནྣཾ ཡཱུཐཔཏི ནིསབྷསངྑཱཏོ ཨུསབྷོ. ཡོ པཱལི༹ཡཾ ‘‘མུཧུཏྟཛཱཏོཝ ཡཐཱ གཝཾཔཏི, སམེཧི པཱདེཧི ཕུསཱི ཝསུནྡྷར’’ནྟི ཙ ‘‘གཝཉྩེ ཏརམཱནཱནཾ, ཨུཛུཾ གཙྪཏི པུངྒཝོ’’ཏི ཙ ཨཱགཏོ. ཨཱིདིསེསུ པན ཋཱནེསུ ཀེཙི ‘‘པུམཱ ཙ སོ གོ ཙཱཏི པུངྒཝོ’’ཏི ཝཙནཏྠཾ བྷཎནྟི. མཡཾ པན པདྷཱནེ ནིརཱུལ༹ྷོ ཨཡཾ སདྡོཏི ཝཙནཏྠཾ ན བྷཎཱམ. ན ཧི པུངྐོཀིལོཏིཨཱདིསདྡཱནཾ ཀོཀིལཱདཱིནཾ པུམྦྷཱཝཔྤཀཱསནམཏྟེ སམཏྠཏཱ ཝིཡ ཨིམསྶ པུམྦྷཱཝཔྤཀཱསནམཏྟེ སམཏྠཏཱ སམྦྷཝཏི, ཨཐ ཁོ པདྷཱནབྷཱཝཔྤཀཱསནེ ཙ སམཏྠཏཱ སམྦྷཝཏི. ཏེན ‘‘སཀྱཔུངྒཝོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ནིསབྷསངྑཱཏོ པུངྒཝོ ཝིཡཱཏི པུངྒཝོ, སཀྱཱནཾ, སཀྱེསུ ¶ ཝཱ པུངྒཝོ སཀྱཔུངྒཝོཏིཨཱདིནཱ སམཱསཔདཏྠོ གཧེཏབྦོ. ཨཐ ཝཱ ཨུཏྟརཔདཏྟེ ཋིཏཱནཾ སཱིཧབྱགྒྷནཱགཱདིསདྡཱནཾ སེཊྛཝཱཙཀཏྟཱ ‘‘སཀྱཔུངྒཝོ’’ཏིཨཱདཱིནཾ ‘‘སཀྱསེཊྛོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཏྠོ གཧེཏབྦོ. ཨིཏི སབྦཐཱཔི པུརིསནཡེ པཝཏྟནཏོ ཛརགྒཝ པུངྒཝཱདིསདྡཱནཾ གོསདྡསྶ པདམཱལཏོ ཝིསདིསཔདམཱལཏཱ ཝཝཏྠཔེཏབྦཱ. གོསདྡསྶ པན པུརིསནཡེ སབྦཐཱ ཨཔྤཝིཊྛཏཱ ཙ ཝཝཏྠཔེཏབྦཱ.

ཨཱཔསདྡེ ཨཱཙརིཡཱནཾ ལིངྒཝཙནཝསེན མཏིབྷེདོ ཝིཛྫཏི, ཏསྨཱ ཏཾམཏེན ཏསྶ པུརིསནཡེ སབྦཐཱ ཨཔྤཝིཊྛཏཱ བྷཝཏི. ‘‘ཨངྒུཏྟརཱཔེསཱུ’’ཏི པཱལི༹ཡཱ ཨཊྛཀཐཱཡཾ ‘‘མཧིཡཱ པན ནདིཡཱ ཨུཏྟརེན ཨཱཔོ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཊཱིཀཱཡཾ པན ཏཾ ཨུལླིངྒིཏྭཱ ‘‘མཧིཡཱ ནདིཡཱ ཨཱཔོ ཏསྶ ཛནཔདསྶ ཨུཏྟརེན ཧོནྟི, ཏཱསཾ ཨཝིདཱུརཏྟཱ སོ ཛནཔདོ ཨུཏྟརཱཔོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨེཝཾ ཨཱཔསདྡསྶ ཨེཀནྟེན ཨིཏྠིལིངྒཏཱ བཧུཝཙནཏཱ ཙ ཨཱཙརིཡེཧི ཨིཙྪིཏཱ, ཏེསཾ མཏེ ཨཱཔོཨིཏི ཨིཏྠིལིངྒེ པཋམཱབཧུཝཙནརཱུཔེ ཧོནྟེ དུཏིཡཱཏཏིཡཱཔཉྩམཱིསཏྟམཱིནཾ བཧུཝཙནརཱུཔཱནི ཀཱིདིསཱནི སིཡུཾ. ཏཐཱ ཧི ‘‘པུརིསེ, པུརིསེཧི པུརིསེབྷི པུརིསེསཱུ’’ཏི རཱུཔཝཏོ པུལླིངྒསྶ ཝིཡ ཨོཀཱརནྟིཏྠིལིངྒསྶ ཨེཀཱརཨེཧི ཀཱརཱདིཡུཏྟཱནི རཱུཔཱནི ཀཏྠཙིཔི ན དིསྶནྟི. ཨཏོ ཏེསཾ མཏེ པདམཱལཱནཡོ ཨཏཱིཝ དུཀྐརོ.

ཨཱཔསདྡསྶ གརཝོ, སདྡསཏྠནཡཾ པཏི;

བཧུཝཙནཏཉྩིཏྠི-ལིངྒབྷཱཝཉྩ ཨབྲཝུཾ.

ཨིཙྩཱཔསདྡསྶ ¶ ཨིཏྠིལིངྒབཧུཝཙནནྟཏཱ ཝེཡྻཱཀརཎཱནཾ མཏཾ ནིསྶཱཡ ཨནུམཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨཊྛསཱལིནིཡཾ པན ཨཱཔོ ཨིཏི སདྡསྶ ནཔུཾསཀལིངྒེཀཝཙནཝསེན ཝུཏྟོ པཡོགོ དིཊྛོ ‘‘ཨོམཏྟཾ པན ཨཱཔོ ཨདྷིམཏྟཔཐཝཱིགཏིཀཾ ཛཱཏ’’ནྟི. ཛཱཏཀཔཱལི༹ཡཾ ཏུ ཏསྶེཀཝཙནནྟཏཱ དིཊྛཱ. ཏཐཱ ཧི ‘‘སུཙིཾ སུགནྡྷཾ སལིལཾ, ཨཱཔོ ཏཏྠཱབྷིསནྡཏཱི’’ཏི. ཨིམསྨིཾ པདེསེ ཨཱཔོ ཨིཏི སདྡོ ཨེཀཝཙནཊྛཱནེ ཋིཏོ དིཊྛོ. ཀེཙེཏྠ ཝདེཡྻུཾ ‘‘ཨཱཔོཏི སངྑཾ གཏཾ སལིལཾ སུཙི སུགནྡྷཾ ཧུཏྭཱ ཏཏྠ ཨབྷིསནྡཏཱིཏི སལིལཾསདྡཝསེན ཨེཀཝཙནཔྤཡོགོ ཀཏོ, ན ནཱམསདྡཝསེན. ཨཱཔསདྡོ ཧི ཨེཀནྟེནིཏྠིལིངྒོ ཙེཝ བཧུཝཙནནྟོ ཙ. ཏཐཱ ཧི ‘ཨཱཔོ ཏཏྠཱབྷིསནྡནྟཱི’ཏི བཧུཝཙནཝསེན ཏཔྤཡོགོ ཝཏྟབྦོཔི ཚནྡཱནུརཀྑཎཏྠཾ ཝཙནཝིཔལླཱསཝསེན ནིདྡིཊྛོ’’ཏི. ཏནྣ, ‘‘ཨཱཔོ ཏཏྠཱབྷིསནྡརེ’’ཏི ཝཏྟུཾ སཀྐུཎེཡྻཏྟཱ ‘‘ཏཱནི ཨཛྫ པདིསྶརེ’’ཏི བཧུཝཙནཔྤཡོགཱ ཝིཡ. ཡསྨཱ ཨེཝཾ ན ཝུཏྟཾ, ཡསྨཱ ཙ པན པཱལི༹ཡཾ ‘‘ཨཱཔོ ལབྦྷཏི, ཏེཛོ ལབྦྷཏི, ཝཱཡོ ལབྦྷཏཱི’’ཏི ཨེཀཝཙནཔྤཡོགོ དིསྶཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཨཱཔོ’’ཏི སདྡསྶ ཨེཀཝཙནནྟཏཱ པཙྩཀྑཏོ དིཊྛཱཏི.

ཨཐཱཔི ཙེ ཝདེཡྻུཾ – ནནུ པཱལི༹ཡཾཡེཝ ཏསྶ བཧུཝཙནནྟཏཱ པཙྩཀྑཏོ དིཊྛཱ ‘‘ཨཱཔོ ཙ དེཝཱ པཐཝཱི ཙ, ཏེཛོ ཝཱཡོ ཏདཱགམུ’’ནྟི? ཏམྤི ན. ཨེཏྠ ཧི ‘‘དེཝཱ’’ཏི སདྡཾ ཨཔེཀྑིཏྭཱ ‘‘ཨཱགམུ’’ནྟི བཧུཝཙནཔྤཡོགོ ཀཏོ, ན ‘‘ཨཱཔོ’’ཏི སདྡཾ. ཡདི ‘‘ཨཱཔོ’’ཏི སདྡཾ སནྡྷཱཡ བཧུཝཙནཔྤཡོགོ ཀཏོ སིཡཱ, ‘‘པཐཝཱི’’ཏི ‘‘ཏེཛོ’’ཏི ‘‘ཝཱཡོ’’ཏི ཙ སདྡམྤི སནྡྷཱཡ བཧུཝཙནཔྤཡོགོ ཀཏོ སིཡཱ ¶ . ཨེཝཾ སནྟེ པཐཝཱི ཏེཛོ ཝཱཡོསདྡཱཔི བཧུཝཙནཀབྷཱཝམཱཔཛྫེཡྻུཾ, ན པན ཨཱཔཛྫནྟི. ན ཧེཏེ བཧུཝཙནཀཱ, ཨཐ ཁོ ཨེཀཝཙནཀཱ ཨེཝ. རཱུལ༹ྷཱིཝསེན ཏེ པཝཏྟཱ པཀཏིཨཱཔཱདཱིསུ ཨཏྠེསུ ཨཔྤཝཏྟནཏོ. ཏཐཱ ཧི ཨཱཔོཀསིཎཱདཱིསུ པརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ ནིབྦཏྟཱ དེཝཱ ཨཱརམྨཎཝསེན ‘‘ཨཱཔོ’’ཏིཨཱདིནཱམཾ ལབྷནྟཱིཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟཱཔི ཏེ ཨེཝཾ ཝདེཡྻུཾ ‘‘ནནུ ཙ བྷོ ‘ཨངྒུཏྟརཱཔེསཱུ’ཏི བཧུཝཙནཔཱལི༹ དིསྶཏཱི’’ཏི? ཏེ ཝཏྟབྦཱ – ཨསམྤཐམཝཏིཎྞཱ ཏུམྷེ, ན ཧི ཏུམྷེ སདྡཔྤཝཏྟིཾ ཛཱནཱཐ, ‘‘ཨངྒུཏྟརཱཔེསཱུ’’ཏི བཧུཝཙནཾ པན ‘‘ཀུརཱུསུ ཨངྒེསུ ཨངྒཱནཾ མགདྷཱན’’ནྟིཨཱདཱིནི བཧུཝཙནཱནི ཝིཡ རཱུལ༹ྷཱིཝསེན ཨེཀསྶཱཔི ཛནཔདསྶ ཝུཏྟཾ, ན ཨཱཔསངྑཱཏཾ ཨཏྠཾ སནྡྷཱཡ. ‘‘ཨངྒུཏྟརཱཔེསཱུ’’ཏི ཨེཏྠ ཧི ཨཱཔསངྑཱཏོ ཨཏྠོ ཨུཔསཛྫནཱིབྷཱུཏོ, པུལླིངྒབཧུཝཙནེན པན ཝུཏྟོ ཛནཔདསངྑཱཏོ ཨཏྠོཡེཝ པདྷཱནོ ‘‘ཨཱགཏསམཎོ སངྒྷཱརཱམོ’’ཏི ཨེཏྠ སམཎསངྑཱཏཾ ཨཏྠཾ ཨུཔསཛྫནཀཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟསྶ ཨཱགཏསམཎསདྡསྶ སངྒྷཱརཱམསངྑཱཏོ ཨཏྠོ ཝིཡ, ཏསྨཱ ཨཱཔསངྑཱཏཾ ཨཏྠཾ གཧེཏྭཱ ཡོ ཨངྒུཏྟརཱཔོ ནཱམ ཛནཔདོ, ཏསྨིཾ ཨངྒུཏྟརཱཔེསུ ཛནཔདེཏི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཨངྒུཏྟརཱཔེསུ ཝིཧརཏི ཨཱཔཎཾ ནཱམ ཨངྒཱནཾ ནིགམོ’’ཏི པཱལི༹ དིསྶཏི. ཏཏྠ ཨུཏྟརེན མཧཱམཧིཡཱ ནདིཡཱ ཨཱཔོ ཡེསཾ ཏེ ཨུཏྟརཱཔཱ, ཨངྒཱ ཙ ཏེ ཨུཏྟརཱཔཱ ཙཱཏི ཨངྒུཏྟརཱཔཱ, ཏེསུ ཨངྒུཏྟརཱཔེསུ. ཨེཝཾ ཨེཀསྨིཾ ཛནཔདེཡེཝ བཧུཝཙནཾ ན ཨཱཔསངྑཱཏེ ཨཏྠེ, ཏེན ཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཾ ‘‘ཏསྨིཾ ཨངྒུཏྟརཱཔེསུ ཛནཔདེ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟཱ ཏེ ནིརུཏྟརཱ བྷཝིསྶནྟི.

ཏཐཱཔི ཡེ ཨེཝཾ ཝདནྟི ‘‘ཨཱཔསདྡོ ཨིཏྠིལིངྒོ ཙེཝ བཧུཝཙནཀོཙཱ’’ཏི. ཏེ པུཙྪིཏབྦཱ ‘‘ཀིཾ པཊིཙྩ ཏུམྷེ ཨཱཡསྨནྟོ ‘ཨཱཔསདྡོ ཨིཏྠིལིངྒོ ཙེཝ བཧུཝཙནཀོ ཙཱ’ཏི ཝདཐཱ’’ཏི ¶ ? ཏེ ཨེཝཾ པུཊྛཱ ཨེཝཾ ཝདེཡྻུཾ – ‘‘ཨངྒཱཡེཝ སོ ཛནཔདོ, མཧིཡཱ པན ནདིཡཱ ཨུཏྟརེན ཨཱཔོ, ཏཱསཾ ཨཝིདཱུརཏྟཱ ཨུཏྟརཱཔོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི ཙ ‘‘མཧིཡཱ པན ནདིཡཱ ཨཱཔོ ཏསྶ ཛནཔདསྶ ཨུཏྟརེན ཧོནྟི, ཏཱསཾ ཨཝིདཱུརཏྟཱ སོ ཛནཔདོ ཨུཏྟརཱཔོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི ཙ ཨེཝཾ པུབྦཱཙརིཡེཧི ཨབྷིསངྑཏོ སདྡརཙནཱཝིསེསོ དིསྶཏི, ཏསྨཱ ཨིཏྠིལིངྒོ ཙེཝ བཧུཝཙནཀོ ཙཱ’’ཏི ཝདཱམཱཏི. སཙྩཾ དིསྶཏི, སོ པན སདྡསཏྠེ ཝེཡྻཱཀརཎཱནཾ མཏཾ གཧེཏྭཱ ཨབྷིསངྑཏོ, སདྡསཏྠཉྩ ནཱམ ན སབྦཐཱ བུདྡྷཝཙནསྶོཔཀཱརཀཾ, ཨེཀདེསེན པན ཧོཏི, ཏསྨཱ ཀཙྩཱཡནཔྤཀརཎེ ཨིཙྪིཏཱནིཙྪིཏསངྒཧཝིཝཛྫནཾ ཀཱཏུཾ ‘‘ཛིནཝཙནཡུཏྟཉྷི, ལིངྒཉྩ ནིཔྤཛྫཏེ’’ཏི ལཀྑཎཱནི ཝུཏྟཱནི.

ཡདི ཙ ཨཱཔསདྡོ ཨིཏྠིལིངྒབཧུཝཙནཀོ, ཀཐཾ ཨཱཔོཏི པདཾ སིཛ྄ཛྷཏཱིཏི? ཨཱཔསདྡཏོ པཋམཱཡོཝཙནཾ ཀཏྭཱ ཏསྶོཀཱརཱདེསཉྩ ཀཏྭཱ ཨཱཔོཏི པདཾ སིཛ྄ཛྷཏི ‘‘གཱཝོ’’ཏི པདམིཝཱཏི. ཝིསམམིདཾ ནིདསྶནཾ, ‘‘གཱཝོ’’ཏི པདཉྷི ནིཙྩོཀཱརནྟེན གོསདྡེན སམྦྷཱུཏཾ. ཏཐཱ ཧི ཡོམྷི པརེ གོསདྡནྟསྶཱཝཱདེསཾ ཀཏྭཱ ཏཏོ ཡོནམོཀཱརཱདེསཾ ཀཏྭཱ ‘‘གཱཝོ’’ཏི ནིཔྥཛྫཏི, ཨཱཔསདྡེ པན དྭེ ཨཱདེསཱ ན སནྟི. བུདྡྷཝཙནཉྷི པཏྭཱ ཨཱཔསདྡོ ཨཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཀོ ཛཱཏོ, ན ཨཉྙཐཱཔཀཏིཀོཏི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟཱཔི ཏེ ‘‘ཨིདམེཝ སཙྩཾ, ནཱཉྙ’’ནྟི ཙེཏསི སནྣིདྷཱཡ ཨཱདྷཱནགྒཱཧིདུཔྤཊིནིསྶགྒིབྷཱཝེ, ‘‘ན ཝཙནཔཙྩནཱིཀསཱཏེན སུཝིཛཱནཾ སུབྷཱསིཏ’’ནྟི ཨེཝཾ ཝུཏྟཔཙྩནཱིཀསཱཏབྷཱཝེ ཙ ཋཏྭཱ ཨེཝཾ ཝདེཡྻུཾ ‘‘ཡཐེཝ གཱཝོསདྡོ, ཏཐེཝ ཨཱཔོསདྡོ ཀིཾ ཨིཏྠིལིངྒོ ན བྷཝིསྶཏི བཧུཝཙནཀོ ཙཱ’’ཏི? ཏཏོ ཏེསཾ ཨིམཱནི སུཏྟཔདཱནི དསྶེཏབྦཱནི. སེཡྻཐིདཾ? ‘‘ཨཱཔཾ ཨཱཔཏོ སཉྫཱནཱཏི, ཨཱཔཾ ཨཱཔཏོ ¶ སཉྙཏྭཱ ཨཱཔཾ མཉྙཏི, ཨཱཔསྨིཾ མཉྙཏི, ཨཱཔཾ མེཏི མཉྙཏི, ཨཱཔཾ ཨབྷིནནྡཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ སུཏྟཔདཱནི དསྶེཏྭཱ ‘‘ཨཱཔནྟི ཨིདཾ ཀཏརཝཙན’’ནྟི པུཙྪིཏབྦཱ. ཨདྡྷཱ ཏེ ཨཱཔསདྡསྶ བཧུཝཙནནྟབྷཱཝམེཝ ཨིཙྪམཱནཱ ཝཀྑནྟི ‘‘དུཏིཡཱབཧུཝཙན’’ནྟི. ཏེ ཝཏྟབྦཱ ‘‘ནནུ ཡོཝཙནཾ ན སུཡྻཏཱི’’ཏི? ཏེ ཝདེཡྻུཾ ‘‘ཡོཝཙནཾ ཀཏཨམཱདེསཏྟཱ ན སུཡྻཏཱི’’ཏི. ཡཾ ཡཾ བྷོནྟོ ཨིཙྪནྟི, ཏཾ ཏཾ མུཁཱརཱུལ༹ྷཾ ཝདནྟི.

‘‘ཨཱཔཏོ’’ཏི ཨིདཾ པན ཀིཾ བྷོནྟོ ཝདནྟཱིཏི? ‘‘ཨཱཔཏོ’’ཏི ཨིདམྤི ‘‘བཧུཝཙནཀཾ ཏོཔཙྩཡནྟ’’ནྟི ཝདཱམ ཏོཔཙྩཡསྶ ཨེཀཏྠེ ཙ བཝ྄ཧཏྠེ ཙ པཝཏྟནཏོ. ཨིཏི ཏུམྷེ བཧུཝཙནཀཏྟཾཡེཝ ཨིཙྪམཱནཱ ‘‘ཨཱཔོསདྡོ ཙ ཡོཝཙནནྟོ’’ཏི བྷཎཐ, ‘‘ཨཱཔཏོ’’ཏི ཨིདམྤི ‘‘བཧུཝཙནཀཾ ཏོཔཙྩཡནྟ’’ནྟི བྷཎཐ, ‘‘ཨཱཔསྨིཾ མཉྙཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ པན ‘‘ཨཱཔསྨི’’ནྟིདཾ ཀཏརཝཙནནྟཾ ཀཏརཱདེསེན སམྦྷཱུཏནྟི? ཨདྡྷཱ ཏེ ཨེཝཾ པུཊྛཱ ནིརུཏྟརཱ བྷཝིསྶནྟི. ཏཐཱ ཡེསཾ ཨེཝཾ ཧོཏི ‘‘ཨཱཔསདྡོ ཨིཏྠིལིངྒོ ཙེཝ བཧུཝཙནཀོ ཙཱ’’ཏི, ཏེ པུཙྪིཏབྦཱ ‘‘ཡཾ ཨཱཙརིཡེཧི ཝེཡྻཱཀརཎམཏཾ གཧེཏྭཱ ‘ཡཱ ཨཱཔོ’ཏི ཙ ‘ཏཱས’ནྟི ཙ ཝུཏྟཾ, ཏཏྠ ‘ཀིཾ ཏཱས’ནྟི ཝཙནེ ‘ཨཱཔཱན’ནྟི པདཾ ཨཱནེཏྭཱ ཨཏྠོ ཝཏྟབྦོ, ཨུདཱཧུ ཨཱཔསྶཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱཔཱན’ནྟི པདམཱནེཏྭཱ ཨཏྠོ ཝཏྟབྦོ’’ཏི ཙེ, ཨེཝཉྩ སཏི ‘‘ཡཱ ཨཱཔཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཾ ‘‘ཡཱ ཀཉྙཱ ཏིཊྛནྟཱི’’ཏི པདམིཝ. ཨཐ ‘‘ཨཱཔཱ’’ཏི པདཾ ནཱམ ནཏྠི, ‘‘ཨཱཔོ’’ཏི པདཾཡེཝ བཧུཝཙནཀནྟི ཙེ, ཨེཝཾ སཏི ‘‘ཏཱས’’ནྟི ཨེཏྠཱཔི ‘‘ཨཱཔསྶཱ’’ཏི པདཾ ཨཱནེཏྭཱ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཀསྨཱཏི ཙེ? ཡསྨཱ ‘‘ཨཱཔོ’’ཏི པཙྩཏྟེཀཝཙནསྶ ཏུམྷཱཀཾ མཏེན བཧུཝཙནཏྟེ སཏི ‘‘ཨཱཔསྶཱ’’ཏི པདམྤི བཧུཝཙནནྟི ཀཏྭཱ ཏཱསཾསདྡེན ཡོཛེཏྭཱ ཝཏྟུཾ ཡུཏྟིཏོཏི. ཨེཝཾ སཏི ‘‘ཨཱཔཱན’’ནྟི ¶ པདསྶ ཨབྷཱཝེནེཝ བྷཝིཏབྦཾ. ཡཐཱ པན ‘‘པུརིསོ, པུརིསཱ. པུརིསཾ, པུརིསེ’’ཏི ཙ, ‘‘གོ, གཱཝོ, གཝོ. གཱཝུ’’ནྟི ཙ ཨེཀཝཙནབཧུཝཙནཱནི བྷཝནྟི, ཨེཝཾ ‘‘ཨཱཔོ, ཨཱཔཱ. ཨཱཔཾ, ཨཱཔེ’’ཏི ཨེཀཝཙནབཧུཝཙནེཧི བྷཝིཏབྦཾ. ཨེཝཉྩ སཏི ‘‘ཨཱཔསདྡོ བཧུཝཙནཀོཡེཝ ཧོཏཱི’’ཏི ན ཝཏྟབྦཾ.

ཡེ ཨེཝཾ ཝདནྟི, ཏེསཾ ཝཙནཾ སདོསཾ དུཔྤརིཧརཎཱིཡཾ མཱུལཔརིཡཱཡསུཏྟེ ‘‘ཨཱཔཾ མཉྙཏི ཨཱཔསྨི’’ནྟི ཨེཀཝཙནཔཱལཱི༹ནཾ དསྶནཏོ, ཝིསུདྡྷིམགྒཱདཱིསུ ཙ ‘‘ཝིསྶནྡནབྷཱཝེན ཏཾ ཏཾ ཋཱནཾ ཨཱཔོཏི ཨཔྤོཏཱིཏི ཨཱཔོ’’ཏིཨཱདིཀསྶ ཨེཀཝཙནཝསེན ཝུཏྟནིབྦཙནསྶ དསྶནཏོ. ཡཐཱ པན པཱལི༹ཡཾ ཨིཏྠིལིངྒེཔི པརིཡཱཔནྣོ གོསདྡོ ‘‘ཏཱ གཱཝོ ཏཏོ ཏཏོ དཎྜེན ཨཱཀོཊེཡྻཱ’’ཏི ཙ ‘‘ཨནྣདཱ བལདཱ ཙེཏཱ’’ཏི ཙ ཨཱདིནཱ བཝ྄ཧཏྠདཱིཔཀེཧི ཨིཏྠིལིངྒབྷཱུཏེཧི སབྦནཱམིཀཔདེཧི ཙ ཨསབྦནཱམིཀཔདེཧི ཙ སམཱནཱདྷིཀརཎབྷཱཝེན ཝུཏྟོ དིསྶཏི, ན ཏཐཱ པཱལི༹ཡཾ བཝ྄ཧཏྠདཱིཔཀེཧི ཨིཏྠིལིངྒབྷཱུཏེཧི སབྦནཱམིཀཔདེཧི ཝཱ ཨསབྦནཱམིཀཔདེཧི ཝཱ སམཱནཱདྷིཀརཎབྷཱཝེན ཝུཏྟོ ཨཱཔསདྡོ དིསྶཏི. ཡདི ཧི ཨཱཔསདྡོ ཨིཏྠིལིངྒོ སིཡཱ, ཀཉྙསདྡཏོ ཨཱཔཙྩཡོ ཝིཡ ཨཱཔསདྡཏོ ཨཱཔཙྩཡོ ཝཱ སིཡཱ, ནདསདྡཏོ ཝིཡ ཙ ཨཱིཔཙྩཡོ ཝཱ སིཡཱ, ཨུབྷཡམྤི ནཏྠི, ཨུབྷཡཱབྷཱཝཏོ ཨིཏྠིལིངྒེ ཝུཏྟཾ སབྦམྤི ཝིདྷཱནཾ ཏཏྠ ན ལབྦྷཏི, ཏེན ཉཱཡཏི ‘‘ཨཱཔསདྡོ ཨནིཏྠིལིངྒོ’’ཏི. ནནུ ཙ བྷོ གོསདྡཏོཔི ཨཱཔཙྩཡོ ནཏྠི, ཏདབྷཱཝཏོ ཨིཏྠིལིངྒེ ཝུཏྟཝིདྷཱནཾ ན ལབྦྷཏི, ཨེཝཾ སནྟེ ཀསྨཱ སོཡེཝ ཨིཏྠིལིངྒོ ཧོཏི, ན པནཱཡཾ ཨཱཔསདྡོཏི?

ཨེཏྠ ཝུཙྩཏེ – གོསདྡོ ན ནིཡོགཱ ཨིཏྠིལིངྒོ, ཨཐ ཁོ པུལླིངྒོཝ. ཨིཏྠིལིངྒབྷཱཝེ པན ཏམྷཱ ཨཱཔཙྩཡེ ¶ ཨཧོནྟེཔི ཨཱིཔཙྩཡོ ཝིཀཔྤེན ཧོཏི, ཨཉྙམྤི ཨིཏྠིལིངྒེ ཝུཏྟཝིདྷཱནཾ ལབྦྷཏི. སོ ཧི ནིཙྩམོཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཡཾ ཋཏྭཱ ‘‘གོ, གཱཝཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཏྟནོ ཨིཏྠིལིངྒརཱུཔཱནཾ ནིབྦཏྟིཀཱརཎབྷཱུཏོ, ཏེན སོ ཨིཏྠིལིངྒོ བྷཝཏི. ཨཱཔསདྡེ པན ཨཱིཔཙྩཡཱདི ན ལབྦྷཏི. ཏེན སོ ཨིཏྠིལིངྒོཏི ན ཝཏྟབྦོ. ཡཐཱ ཝཱ གོསདྡསྶ ཨཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརཏཾ པཊིཙྩ ཨིཏྠིལིངྒབྷཱཝོ ཨུཔཔཛྫཏི, ན ཏཐཱ ཨཱཔསདྡསྶ. ཨཱཔསདྡསྶ ཧི ཨནཱཀུལརཱུཔཀྐམཏྟཱ ཨཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརཏཱ ན དིསྶཏི, ཡཱཡ ཨེསོ ཨིཏྠིལིངྒོ སིཡཱ. ཨེཝཾ ཝུཏྟཱ ཏེ ནིརུཏྟརཱ བྷཝིསྶནྟི.

ཏཐཱ ཡེསཾ ཨེཝཾ ཧོཏི ‘‘ཨཱཔསདྡོ སབྦདཱ ཨིཏྠིལིངྒོ ཙེཝ བཧུཝཙནཀོ ཙཱ’’ཏི, ཏེ ཝཏྟབྦཱ – ཡཐཱ ཨིཏྠིལིངྒབྷཱུཏསྶ ཀཉྙཱསདྡསྶ པཋམཾ ཀཉྙཨིཏི རསྶཝསེན ཋཔིཏསྶ ཨཱཔཙྩཡཏོ པརཾ སྨིཾཝཙནཾ སརཱུཔཏོ ན ཏིཊྛཏི, ཡཾབྷཱཝེན ཙ ཡཱབྷཱཝེན ཙ ཏིཊྛཏི ‘‘ཀཉྙཱཡཾ, ཀཉྙཱཡཱ’’ཏི, ན ཏཐཱ ‘‘ཨིཏྠིལིངྒ’’ནྟི ཏུམྷེཧི གཧིཏསྶ ཨཱཔོསདྡསྶ པཋམཾ ཨཱཔཨིཏི རསྶཝསེན ཋཔིཏསྶ པརཾ སྨིཾཝཙནཾ ཡཾབྷཱཝེན ཙ ཡཱབྷཱཝེན ཙ ཏིཊྛཏི, ཨཐ ཁོ སརཱུཔཏོཡེཝ ཏིཊྛཏི ‘‘ཨཱཔསྨིཾ མཉྙཏཱི’’ཏི. ཡདི པན ཨཱཔསདྡོ ཨིཏྠིལིངྒོ སིཡཱ, སྨིཾཝཙནཾ སརཱུཔཏོ ན ཏིཊྛེཡྻ. ཡསྨཱ ཙ སྨིཾཝཙནཾ སརཱུཔཏོ ཏིཊྛཏི, ཏསྨཱ ཨཱཔསདྡོ ན ཨིཏྠིལིངྒོ. ན ཧི ཙཏུརཱསཱིཏིདྷམྨཀྑནྡྷསཧསྶསངྒཧེསུ ཨནེཀཀོཊིསཏསཧསྶེསུ པཱལི༹པྤདེསེསུ ཨེཀསྨིམྤི པཱལི༹པྤདེསེ པཋམཾ ཨཀཱརནྟབྷཱཝེན ཋཔེཏབྦཱནཾ ཨིཏྠིལིངྒསདྡཱནཾ པརཏོ ཋིཏཾ སྨིཾཝཙནཾ སརཱུཔཏོ ཏིཊྛཏཱིཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟཱ ཏེ ནིརུཏྟརཱ བྷཝིསྶནྟི.

ཀེཙི པནེཏྠ ཨེཝཾ ཝདེཡྻུཾ ‘‘ཨཱཔསདྡོ ནཔུཾསཀལིངྒོ, ཏཐཱ ཧི ཨཊྛསཱལིནིཡཾ ‘ཨོམཏྟཾ པན ཨཱཔོ ཨདྷིམཏྟཔཐཝཱིགཏིཀཾ ¶ ཛཱཏ’ནྟི ནཔུཾསཀལིངྒབྷཱཝེན ཏཾསམཱནཱདྷིཀརཎཔདཱནི ནིདྡིཊྛཱནཱི’’ཏི? ཏནྣ, མནོགཎེ པཝཏྟེཧི ཏམ ཝཙ སིརསདྡཱདཱིཧི ཝིཡ ཨཱཔསདྡེནཔི སམཱནཱདྷིཀརཎཔདཱནཾ ཀཏྠཙི ནཔུཾསཀལིངྒབྷཱཝེན ནིདྡིསིཏབྦཏྟཱ. པུབྦཱཙརིཡཱནཉྷི སདྡརཙནཱསུ ‘‘སདྡྷམྨཏེཛཝིཧཏཾ ཝིལཡཾ ཁཎེན, ཝེནེཡྻསཏྟཧདཡེསུ ཏམོ པཡཱཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ‘‘ཏམོ’’ཏིཔདེན སམཱནཱདྷིཀརཎཾ ‘‘ཝིཧཏ’’ནྟི ནཔུཾསཀལིངྒཾ དིསྶཏི, ཏཐཱ ‘‘དུཀྑཾ ཝཙོ ཨེཏསྨིཾ ཝིཔཙྩནཱིཀསཱཏེ པུགྒལེཏི དུབྦཙོ’’ཏི ཨེཏྠ ‘‘ཝཙོ’’ཏི པདེན སམཱནཱདྷིཀརཎཾ ‘‘དུཀྑ’’ནྟི ནཔུཾསཀལིངྒཾ, ‘‘ཨཝནཏཾ སིརོ ཡསྶ སོ ཨཝནཏསིརོ’’ཏི ཨེཏྠ ‘‘སིརོ’’ཏི པདེན སམཱནཱདྷིཀརཎཾ ‘‘ཨཝནཏ’’ནྟི ནཔུཾསཀལིངྒཾ, ‘‘ཨཔྤཾ རཱགཱདིརཛོ ཡེསཾ པཉྙཱམཡེ ཨཀྑིམྷི ཏེ ཨཔྤརཛཀྑཱ’’ཏི ཨེཏྠ ‘‘རཛོ’’ཏི པདེན སམཱནཱདྷིཀརཎཾ ‘‘ཨཔྤ’’ནྟི ནཔུཾསཀལིངྒཾ དིསྶཏི. ན ཏེ ཨཱཙརིཡཱ ཏེཧི སམཱནཱདྷིཀརཎཔདེཧི ཏམཝཙསིརསདྡཱདཱིནཾ ནཔུཾསཀལིངྒཏྟཝིཉྙཱཔནཏྠཾ ཏཐཱཝིདྷཾ སདྡརཙནཾ ཀུབྦིཾསུ, ཨཐ ཁོ ‘‘སོབྷནཾ མནོ ཏསྶཱཏི སུམནོ’’ཏི ཨེཏྠ ཝིཡ མནོགཎེ པཝཏྟཔུལླིངྒཱནཾ པཡོགེ ནཔུཾསཀལིངྒབྷཱཝེནཔི སམཱནཱདྷིཀརཎཔདཱནི ཀཏྠཙི ཧོནྟཱིཏི དསྶནཏྠཾ ཀུབྦིཾསུ. ཡཐཱ ཙ ‘‘ཝིཧཏ’’ནྟིཨཱདིཀཱ སདྡརཙནཱ ཏམཝཙསིརསདྡཱདཱིནཾ ནཔུཾསཀལིངྒཏྟཝིཉྙཱཔནཏྠཾ ན ཀཏཱ, ཏཐཱ ‘‘ཨོམཏྟ’’ནྟི ཙ ‘‘ཨདྷིམཏྟཔཐཝཱིགཏིཀཾ ཛཱཏ’’ནྟི ཙ སདྡརཙནཱཔི ཨཱཔསདྡསྶ ནཔུཾསཀལིངྒཏྟཝིཉྙཱཔནཏྠཾ ན ཀཏཱ. ཡསྨཱ པན མནོགཎེ པཝཏྟེཧི མནསདྡཱདཱིཧི ཨེཀདེསེན སམཱནགཏིཀཏྟཱ ཨཱཔསདྡེནཔི ནཔུཾསཀལིངྒསྶ སམཱནཱདྷིཀརཎཏཱ ཡུཛྫཏི, ཏསྨཱ ཨཊྛསཱལིནིཡཾ ‘‘ཨོམཏྟཾ པན ཨཱཔོ ཨདྷིམཏྟཔཐཝཱིགཏིཀཾ ཛཱཏ’’ནྟི ནཔུཾསཀལིངྒསྶ ཨཱཔསདྡེན སམཱནཱདྷིཀརཎཏཱ ཀཏཱ. ཏཐཱཔི ཨཱཔསདྡོ ¶ མནསདྡཱདཱིཧི ཨེཀདེསེན སམཱནགཏིཀོ སམཱསཔདཏྟེ མཛ྄ཛྷོཀཱརསྶ ‘‘ཨཱཔོཀསིཎཾ, ཨཱཔོགཏ’’ནྟིཨཱདིཔྤཡོགསྶ དསྶནཏོ, ཏསྨཱ ‘‘ཨོམཏྟ’’ནྟིཨཱདིཝཙནཾ ཨཱཔསདྡསྶ ནཔུཾསཀལིངྒཏྟཝིཉྙཱཔནཏྠཾ ཝུཏྟནྟི ན གཧེཏབྦཾ, ལིངྒཝིཔརིཡཡཝསེན པན ཀཏྠཙི ཨེཝམྤི སདྡགཏི ཧོཏཱིཏི ཉཱཔནཏྠཾ ཝུཏྟནྟི གཧེཏབྦཾ. ‘‘ཨོམཏྟོ’’ཏི ཙ ‘‘ཨདྷིམཏྟཔཐཝཱིགཏིཀོ ཛཱཏོ’’ཏི ཙ ལིངྒཾ པརིཝཏྟེཏབྦཾ. ཡདི ཧི ཨཱཔསདྡོ ནཔུཾསཀལིངྒོ སིཡཱ, སནིཀཱརཱནི’སྶ པཙྩཏྟོཔཡོགརཱུཔཱནི བུདྡྷཝཙནཱདཱིསུ ཝིཛྫེཡྻུཾ, ན ཏཱདིསཱནི སནྟི. ཀིཉྩི བྷིཡྻོ – ཨོཀཱརནྟཾ ནཱམ ནཔུཾསཀལིངྒཾ ཀཏྠཙིཔི ནཏྠི, ནིགྒཧཱིཏནྟཨིཀཱརནྟ ཨུཀཱརནྟཝསེན ཧི ཏིཝིདྷཱནིཡེཝ ནཔུཾསཀལིངྒཱནི. ཏེན ཨཱཔསདྡསྶ ནཔུཾསཀལིངྒཏཱ ནུཔཔཛྫཏཱིཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟཱ ཏེ ནིརུཏྟརཱ བྷཝིསྶནྟི. ཨིཙྩོཀཱརནྟཝསེན གཧིཏསྶ ཨཱཔསདྡསྶ ཨིཏྠིལིངྒཏཱ ཙ ནཔུཾསཀལིངྒཏཱ ཙ ཨེཀནྟཏོ ནཏྠི, ནིགྒཧཱིཏནྟཝསེན པན གཧིཏསྶ ཀཏྠཙི ནཔུཾསཀལིངྒཏཱ སིཡཱ ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན སམུདྡོ སམུདྡོཏི ཝུཙྩཏི, ཀེན ཀཱརཎེན ཨཱཔཾ ཨུདཀཾ སམུདྡོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི པཡོགདསྶནཏོ. ཨེཏྠ པནེཀེ ཝདེཡྻུཾ ‘‘ཡདི བྷོ ཨོཀཱརནྟཝསེན གཧིཏསྶ ཨཱཔསདྡསྶ ཨིཏྠིནཔུཾསཀལིངྒཝསེན དྭིལིངྒཏཱ ནཏྠི, ཨོཀཱརནྟོ ཨཱཔསདྡོ ཀཏརལིངྒོ’’ཏི? པུལླིངྒོཏི མཡཾ ཝདཱམཱཏི.

ཡདི ཙ བྷོ ཨཱཔསདྡོ པུལླིངྒོ. ཡཐཱ ཨཱཔསདྡསྶ པུལླིངྒཏཱ པཉྙཱཡེཡྻ, ནིཛ྄ཛྷཱནཀྑམཏཱ ཙ བྷཝེཡྻ, ཏཐཱ སུཏྟཾ ཨཱཧརཐཱཏི. ‘‘ཨཱཧརིསྶཱམིསུཏྟཾ, ན ནོ སུཏྟཱཧརཎེ བྷཱརོ ཨཏྠཱི’’ཏི ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱ ཏེསཾ ཨིམཱནི སུཏྟཔདཱནི དསྶེཏབྦཱནི. སེཡྻཐིདཾ? ‘‘ཨཱཔོ ཨུཔལབྦྷཏཱིཏི? ཨཱམནྟཱ. ཨཱཔསྶ ཀཏྟཱ ཀཱརེཏཱ ཨུཔལབྦྷཏཱིཏི? ན ¶ ཧེཝཾ ཝཏྟབྦེ. ཨཏཱིཏོ ཨཱཔོ ཨཏྠཱིཏི? ཨཱམནྟཱ. ཏེན ཨཱཔེན ཨཱཔཀརཎཱིཡཾ ཀརོཏཱིཏི? ན ཧེཝཾ ཝཏྟབྦེ. ཨཱཔཾ མཉྙཏི ཨཱཔསྨིཾ མཉྙཏཱི’’ཏི ཨིམཱནི སུཏྟཔདཱནི.

ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཨུཔལབྦྷཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཱཔསདྡསྶ ཨེཀཝཙནཏཱ སིདྡྷཱ, ཏཱཡ སིདྡྷཱཡ བཧུཝཙནཏཱཔི སིདྡྷཱཡེཝ. ཨེཀཝཙནཏཱཡེཝ ཧི སདྡསཏྠེ པཊིསིདྡྷཱ, ན བཧུཝཙནཏཱ, ཏེན ‘‘ཨཱཔེནཱ’’ཏི ཨིམིནཱ པན ཨཱཔསདྡསྶ ཨིཏྠིལིངྒབྷཱཝཝིགམོ སིདྡྷོ ཨིཏྠིལིངྒེ ཨེནཱདེསཱབྷཱཝཏོ. ‘‘ཨཱཔསྶ, ཨཱཔསྨི’’ནྟི ཨིམིནཱཔི ཨིཏྠིལིངྒབྷཱཝཝིགམོཡེཝ ཨིཏྠིལིངྒེ སརཱུཔཏོ ནཱ སྨཱ སྨིཾ ཝཙནཱནམབྷཱཝཱ. ‘‘ཨཏཱིཏོ’’ཏི ཨིམིནཱ ཨིཏྠིལིངྒནཔུཾསཀལིངྒབྷཱཝཝིགམོ ཨོཀཱརནྟནཔུཾསཀལིངྒསྶ ཨབྷཱཝཏོ, ཨོཀཱརནྟསྶ གུཎནཱམབྷཱུཏསྶ ཨིཏྠིལིངྒསྶ ཙ ཨབྷཱཝཏོ.

ཨཔིཙ བུདྡྷཝཙནཱདཱིསུ ‘‘ཙིཏྟཱནི, རཱུཔཱནཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ཝིཡ སནིཀཱརཱནཾ རཱུཔཱནཾ ཨདསྶནཏོ ཨོཀཱརནྟབྷཱཝེན གཧིཏསྶ ནཔུཾསཀལིངྒབྷཱཝཝིགམོ ཨཏཱིཝ པཱཀཊོ. ཨཔརམྤེཏྠ ཝཏྟབྦཾ – ‘‘ཨཏཱིཏོ ཨཱཔོ ཨཏྠཱིཏི? ཨཱམནྟཱ’’ཏི ཨེཏྠ ‘‘ཨཏཱིཏོ’’ཏི ཨིམིནཱ ཨཱཔསདྡསྶ ཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརཏཱསཱུཙཀེན ཨོཀཱརནྟཔདེན ཏསྶ ཨཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརཏཱཡ ཙ ཨུབྷཡམུཏྟཱཀཱརཝོཧཱརཏཱཡ ཙ ཨབྷཱཝོ སིདྡྷོ. ཏསྶ ཙ ཨཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརཏཱཡ ཨབྷཱཝེ སིདྡྷེ ཨིཏྠིལིངྒབྷཱཝོ དཱུརཏརོ. ཨུབྷཡམུཏྟཱཀཱརཝོཧཱརཏཱཡ ཙ ཨབྷཱཝེ སིདྡྷེ ནཔུཾསཀལིངྒབྷཱཝོཔི དཱུརཏརོཡེཝ. ཨིཏི ན ཀཏྠཙིཔི ཨོཀཱརནྟབྷཱཝེན གཧིཏོ ཨཱཔསདྡོ ཨིཏྠིལིངྒོ ཝཱ ནཔུཾསཀལིངྒོ ཝཱ བྷཝཏི. མིལིནྡཔཉྷེ པན ནིགྒཧཱིཏནྟཝསེན ཨཱགཏོ ནཔུཾསཀལིངྒོཏི ཝེདིཏབྦོ, ན ཙེཏྠ ཝཏྟབྦཾ ‘‘ཨཏཱིཏོ’’ཏི ‘‘ཏེནཱ’’ཏི ¶ ཙ ཨིམཱནི ལིངྒཝིཔལླཱསཝསེན ཝུཏྟཱནཱིཏི ཝཱཙྩལིངྒཱནམནུཝཏྟཱཔཀསྶ ཨབྷིདྷེཡྻལིངྒབྷཱུཏསྶ ཨཱཔསདྡསྶ ‘‘ཀཉྙཱཡ ཙིཏྟཱནཱི’’ཏིཨཱདཱིནཾ ཝིཡ ཨིཏྠིནཔུཾསཀལིངྒརཱུཔཱནཾ ཨབྷཱཝཏོ. ཨཔིཙ ཝོཧཱརཀུསལཱ ཏཐཱགཏཱ ཏཐཱགཏསཱཝཀཱ ཙ, ཏེཧིཡེཝ ཨུཏྟམཔུརིསེཧི ཝོཧཱརཀུསལེཧི ‘‘ཨཏཱིཏོ ཨཱཔོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝུཏྟཏྟཱཔི ‘‘ཨཏཱིཏོ’’ཏི ‘‘ཏེནཱ’’ཏི ཙ ཨིམཱནི ལིངྒཝིཔལླཱསཝསེན ཝུཏྟཱནཱིཏི ན ཙིནྟེཏབྦཱནི, ཏསྨཱ ཏཾསམཱནཱདྷིཀརཎོ ཨོཀཱརནྟབྷཱཝེན གཧིཏོ ཨཱཔསདྡོ ཨེཀཝཙནནྟོ པུལླིངྒོ ཙེཝ ཡཐཱཔཡོགཾ ཨེཀཝཙནབཧུཝཙནཀོ ཙཱཏི ཝེདིཏབྦོ ‘‘ཨཱཔོ, ཨཱཔཱ. ཨཱཔཾ, ཨཱཔེ’’ཏིཨཱདིནཱ ཡོཛེཏབྦཏྟཱ. ཨེཝཾ ཝུཏྟཱནི སུཏྟཔདཱནི སཝིནིཙྪཡཱནི སུཏྭཱ ཨདྡྷཱ ཏེ ཨཱཔསདྡསྶ ཨིཏྠིལིངྒབཧུཝཙནཏཱཝཱདིནོ ནིརུཏྟརཱ བྷཝིསྶནྟི.

ཨེཏྠ ཀོཙི ཝདེཡྻ – པཱལི༹ཡཾ པུལླིངྒནཡོ ཨེཀཝཙནནཡོ ཙ ཀིཾ ཨཊྛཀཐཱཊཱིཀཱཙརིཡེཧི ན དིཊྛོ, ཡེ ཨཱཔསདྡསྶ ཨིཏྠིལིངྒབཧུཝཙནཏྟཾ ཝཎྞེསུནྟི? ནོ ན དིཊྛོ, དིཊྛོཡེཝ སོ ནཡོ ཏེཧི. ཡསྨཱ པན ཏེ ན ཀེཝལཾ སཱཊྛཀཐེ ཏེཔིཊཀེ བུདྡྷཝཙནེཡེཝ ཝིསཱརདཱ, ཨཐ ཁོ སཀལེཔི སདྡསཏྠེ ཝིསཱརདཱ, ཏསྨཱ སདྡསཏྠེ ཨཏྟནོ པཎྜིཙྩཾ པཀཱསེཏུཾ, ‘‘སདྡསཏྠེ ཙ ཨཱིདིསོ ནཡོ ཝུཏྟོ’’ཏི ཝིཉྙཱཔེཏུཉྩ སདྡསཏྠནཡཾ གཧེཏྭཱ ཨཱཔསདྡསྶ ཨིཏྠིལིངྒབཧུཝཙནཀཏྟཾ ཝཎྞེསུནྟི ནཏྠི ཏེསཾ དོསོ. ཏཐཱ ཧི མཱུལཔརིཡཱཡསུཏྟནྟཊྛཀཐཱཡཾ ཏེཧིཡེཝ ཝུཏྟཾ ཨཱཔསདྡསྶ པུལླིངྒེཀཝཙནཀཏྟསཱུཙནཀཾ ‘‘ལཀྑཎསསམྦྷཱརཱརམྨཎསམྨུཏིཝསེན ཙཏུབྦིདྷོ ཨཱཔོ, ཏེསཱུ’’ཏིཨཱདི, ཏསྨཱ ནཏྠི ཏེསཾ དོསོ. པཱུཛཱརཧཱ ཧི ཏེ ཨཱཡསྨནྟོ, ནམོཡེཝ ཏེསཾ ¶ ཀརོམ, ན ཏེསཾ ཝཙནཾ ཙོདནཱབྷཱཛནཾ. ཡེ པན ཨུཛུཝིཔཙྩནཱིཀཝཱདཱ དལ༹ྷམེཝ ཨཱཔསདྡསྶ ཨིཏྠིལིངྒབཧུཝཙནཏྟཾ མམཱཡནྟི, ཏེསཾཡེཝ ཝཙནཾ ཙོདནཱབྷཱཛནཾ. ཡསྨཱ པན མཡཾ པཱལི༹ནཡཱནུསཱརེན ཨནྟདྭཡཝཏོ ཨཱཔསདྡསྶ པུལླིངྒཏྟཾ ནཔུཾསཀལིངྒཏྟཉྩ ཝིདདྷཱམ, ཏསྨཱ ཡོ ཀོཙི ཨིདཾ ཝཱདཾ མདྡིཏྭཱ ཨཉྙཾ ཝཱདཾ པཏིཊྛཱཔེཏུཾ སཀྑིསྶཏཱིཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི, ཨིདཉྩ པན ཋཱནཾ མཧཱགཧནཾ དུཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷནཊྛེན, པརམསུཁུམཉྩ ཀཏཉཱཎསམྦྷཱརེཧི པརམསུཁུམཉཱཎེཧི པཎྜིཏེཧི ཝེདནཱིཡཏྟཱ. སབྦམིདཉྷི ཝཙནཾ ཏེསུ ཏེསུ ཋཱནེསུ ཨཏྠབྱཉྫནཔརིགྒཧཎེ སོཏཱུནཾ པརམཀོསལླཛནནཏྠཉྩེཝ སཱསནེ ཨཱདརཾ ཨཀཏྭཱ སདྡསཏྠམཏེན ཀཱལཾ ཝཱིཏིནཱམེནྟཱནཾ སཱཐལིཀཱནཾ པམཱདཝིཧཱརནིསེདྷནཏྠཉྩ སཱསནསྶཱཏིམཧནྟབྷཱཝདཱིཔནཏྠཉྩ ཝུཏྟཾ, ན ཨཏྟུཀྐཾསནཔརཝམྦྷནཏྠནྟི ཨིམིསྶཾ ནཱིཏིཡཾ སདྡྷཱསམྤནྣེཧི ཀུལཔུཏྟེཧི ཡོགོ ཀརཎཱིཡོ བྷགཝཏོ སཱསནསྶ ཙིརཊྛིཏཏྠཾ.

ཡསྨཱ པན པཱལི༹ཏོ ཨཊྛཀཐཱ བལཝཏཱི ནཱམ ནཏྠི, ཏསྨཱ པཱལི༹ནཡཱནུརཱུཔེནེཝ ཨཱཔསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཾ ཡོཛེསྶཱམ སོཏཱུནམསམྨོཧཏྠཾ, ཀིམེཏྠ སདྡསཏྠནཡོ ཀརིསྶཏི. ཨཏྲཱཡཾ ཨུདཱནཔཱལི༹ ‘‘ཀིཾ ཀཡིརཱ ཨུདཔཱནེན, ཨཱཔཱ ཙེ སབྦདཱ སིཡུ’’ནྟི.

ཨཱཔོ, ཨཱཔཱ. ཨཱཔཾ, ཨཱཔེ. ཨཱཔེན, ཨཱཔེཧི, ཨཱཔེབྷི. ཨཱཔསྶ, ཨཱཔཱནཾ. ཨཱཔཱ, ཨཱཔསྨཱ, ཨཱཔམྷཱ, ཨཱཔེཧི, ཨཱཔེབྷི. ཨཱཔསྶ, ཨཱཔཱནཾ. ཨཱཔེ, ཨཱཔསྨིཾ, ཨཱཔམྷི, ཨཱཔེསུ. བྷོ ཨཱཔ, བྷཝནྟོ ཨཱཔཱ.

སབྦནཱམཱདཱིཧིཔི ཡོཛེསྶཱམ – ཡོ ཨཱཔོ, ཡེ ཨཱཔཱ. ཡཾ ཨཱཔཾ, ཡེ ཨཱཔེ. ཡེན ཨཱཔེན, སེསཾ ནེཡྻཾ ¶ , སོ ཨཱཔོ, ཏེ ཨཱཔཱ. ཨཏཱིཏོ ཨཱཔོ, ཨཏཱིཏཱ ཨཱཔཱ. སེསཾ ནེཡྻཾ. ཨིཙྩེཝཾ –

པུརིསེན སམཱ ཨཱཔ-སདྡཱདཱི སབྦཐཱ མཏཱ;

ན སབྦཐཱཝ གོསདྡོ, པུརིསེན སམོ མཏོ.

མནཱདཱི ཨེཀདེསེན, པུརིསེན སམཱ མཏཱ;

སརཱདཱི ཨེཀདེསེན, སབྦཐཱ ཝཱ སམཱ མཏཱ.

ཡེ པནེཏྠ སདྡཱ ‘‘མནོགཎོ’’ཏི ཝུཏྟཱ, ཀཐཾ ཏེསཾ མནོགཎབྷཱཝོ སལླཀྑེཏབྦོཏི? ཝུཙྩཏེ ཏེསཾ མནོགཎབྷཱཝསལླཀྑཎཀཱརཎཾ –

མནོགཎོ མནོགཎཱ-

དིཀཱ ཙེཝཱ’མནོགཎོ;

ཨིཏི སདྡཱ ཏིདྷཱ ཉེཡྻཱ,

མནོགཎཝིབྷཱཝནེ.

ཡེ ཏེ ནཱ ས སྨིཾཝིསཡེ,

སཱ སོ སྱནྟཱ བྷཝནྟི ཙ;

སམཱསཏདྡྷིཏནྟཏྟེ,

མཛ྄ཛྷོཀཱརཱ ཙ ཧོནྟི ཧི.

སོཀཱརནྟཔཡོགཱ ཙ, ཀྲིཡཱཡོགམྷི དིསྶརེ;

ཨེཝཾཝིདྷཱ ཙ ཏེ སདྡཱ, ཉེཡྻཱ ‘‘མནོགཎོ’’ཨིཏི.

ཨཏྲ ཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཱནི པཡོགཱནི སཱསནཏོ ཙ ལོཀཏོ ཙ ཡཐཱརཧམཱཧརིཏྭཱ དསྶེསྶཱམ – མནསཱ ཙེ པསནྣེན, བྷཱསཏི ཝཱ ཀརོཏི ཝཱ. ན མཡ྄ཧཾ མནསོ པིཡོ. སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཐ. མནོཔུབྦངྒམཱ དྷམྨཱ. མནོརམཾ, མནོདྷཱཏུ, མནོམཡེན ཀཱཡེན, ཨིདྡྷིཡཱ ཨུཔསངྐམི. ཡོ ཝེ ‘‘དསྶ’’ནྟི ཝཏྭཱན, ཨདཱནེ ཀུརུཏེ མནོ. ཝཙསཱ པརིཙིཏཱ. ཝཙསོ ཝཙསི.

ཝཙོརསྨཱིཧི ¶ བོདྷེསི, ཝེནེཡྻཀུམུདཉྩིདཾ;

རཱགོ སཱརཱགརཧིཏོ, ཝིསུདྡྷོ བུདྡྷཙནྡིམཱ.

ཀསྶཔསྶ ཝཙོ སུཏྭཱ, ཨལཱཏོ ཨེཏདབྲཝི;

ཨེས བྷིཡྻོ པསཱིདཱམི, སུཏྭཱན མུནིནོ ཝཙོ.

སཁཱ ཙ མིཏྟོ ཙ མམཱསི སཱིཝིཀ, སུསིཀྑིཏོ སཱདྷུ ཀརོཧི མེ ཝཙོ. ཨེཀཱུནཏིཾསོ ཝཡསཱ སུབྷདྡ. ཝཡསོ, ཝཡསི, ཝཡོཝུདྡྷོ, ཝཡོགུཎཱ ཨནུཔུབྦཾ ཛཧནྟི. ཛལནྟམིཝ ཏེཛསཱ. ཏེཛསོ, ཏེཛསི, ཏེཛོདྷཱཏུཀུསལོ. ཏེཛོཀསིཎཾ. ཏཔསཱ ཨུཏྟམོ, ཏཔསོ, ཏཔསི, ཏཔོདྷནོ, ཏཔོཛིགུཙྪཱ. ཀསྨཱ བྷཝཾ ཝིཛནམརཉྙནིསྶིཏོ, ཏཔོ ཨིདྷ ཀྲུབྦསི བྲཧྨཔཏྟིཡཱ. ཙེཏསཱ ཨཉྙཱསི, ཨེཝཾ ཙེཏསོ པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི, ཨེཏམཏྠཾ ཙེཏསི སནྣིདྷཱཡ, ཙེཏོཔརིཝིཏཀྐམཉྙཱཡ. ཙེཏོཔརིཡཉཱཎཾ, ཙེཏོ པརིཙྪིནྡཏི, སོ པརསཏྟཱནཾ པརཔུགྒལཱནཾ ཙེཏསཱ ཙེཏོ པརིཙྩ ཛཱནཱཏི. ཏམསཱ, ཏམསོ, ཏམསི, ཏམོནུདོ, ཏམོཧརོ. ནཝཱཧམེཏཾ ཡསསཱ དདཱམི. ཡསསོ, ཡསསི, ཡསོ བྷོགསམཔྤིཏོ. ཡསོལདྡྷཱཁོ པནསྨཱཀཾ བྷོགཱ. ཡསོདྷརཱ དེཝཱི, ཡསོ ལདྡྷཱ ན མཛྫེཡྻ. ཨཡསཱཝ མལཾ སམུཊྛིཏཾ. ཨཡསོ, ཨཡསི, ཨཡོཔཱཀཱརཔརིཡནྟཾ, ཨཡསཱ པཊིཀུཛྫིཏཾ. སེཡྻོ ཨཡོགུལོ༹ བྷུཏྟོ, ཨཡོཔཏྟོ ¶ , ཨཡོམཡཾ, ཨཡོ ཀནྟཏཱིཏི ཨཡོཀནྟོ. གྷཏེན ཝཱ བྷུཉྫསྶུ པཡསཱ ཝཱ, སཱདྷུ ཁལུ པཡསོ པཱནཾ ཡཉྙདཏྟེན, པཡསི ཨོཛཱ, པཡོདྷརཱ, པཡོནིདྷི. སཧསྶནེཏྟོ སིརསཱ པཊིགྒཧི. སིརསོ, སིརསི ཨཉྫལིཾ ཀཏྭཱ, ཝནྡིཏབྦཾ ཨིསིདྡྷཛཾ. སིརོརུཧཱ, སིརོ ཚིནྡཏི. ཡོ ཀཱམེ པརིཝཛྫེཏི, སཔྤསྶེཝ པདཱསིརོ. སིརོ ཏེ ཝཛ྄ཛྷཡིཏྭཱན. སརསཱ, སརསོ, ཏཱིཎི ཨུཔྤལཛཱཏཱནི, ཏསྨིཾ སརསི བྲཱཧྨཎ. སརོརུཧཾ. ཡཾ ཨེཏཱ ཨུཔསེཝནྟི, ཚནྡསཱཝཱ དྷནེནཝཱ. སཱཝིཏྟཱི ཚནྡསོ མུཁཾ. ཚནྡསི, ཚནྡོཝིཙིཏི, ཚནྡོབྷངྒོ, ཨུརསཱ པནུདཧིསྶཱམི, ཨུརསོ, ཨུརསི ཛཱཡཏི, ཨུརསིལོམོ, ཨུརོམཛ྄ཛྷེ ཝིཛ྄ཛྷི. རཧསཱ, རཧསོ, རཧསི, རཧོགཏོ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཨེཝཾ ཙིནྟེསཧཾ ཏདཱ. ཨཧསཱ, ཨཧསི. ཛཱཡནྟི ཏཏྠ པཱརོཧཱ, ཨཧོརཏྟཱནམཙྩཡེཏི ཨིམཱནི པཡོགཱནི. ཨེཏྠ ཙ ‘‘མནེན, མནསྶ, མནེ, མནསྨིཾ, མནམྷཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ཙ ‘‘མནཨཱཡཏནཾ ཏམཔརཱཡནོ ཨཡཔཏྟོ ཚནྡཧཱནཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ཙ ‘‘ན མནཾ ཨཉྙཱསི. ཡསཾ ལདྡྷཱན དུམྨེདྷོ. ‘‘སིརཾ ཚིནྡཏཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ཙ རཱུཔཱནི མནོགཎབྷཱཝཔྤཀཱསཀཱནི ན ཧོནྟཱིཏི ན དསྶིཏཱནི, ན ཨལབྦྷམཱནཝསེན, ཏསྨཱཏྲ ཨིམཱ ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ མནོགཎབྷཱཝཝིབྷཱཝིནཱི གཱཐཱཡོ བྷཝནྟི –

‘‘མནསཱ ¶ མནསོ མནསི’’,

ཨིཏིཨཱདིཝསཱ ཋིཏཱ;

སཱ སོ སྱནྟཱ སདྡརཱུཔཱ,

ཝུཏྟཱ ‘‘མནོགཎོ’’ཨིཏི.

མནོདྷཱཏུ ཝཙོརསྨི,

ཝཡོཝུདྡྷོ ཏཔོགུཎོ;

ཏེཛོདྷཱཏུ ཏམོནཱསོ,

ཡསོབྷོགསམཔྤིཏོ.

ཙེཏོཔརིཝིཏཀྐོ ཙ, ཨཡོཔཏྟོ པཡོདྷརཱ;

སིརོརུཧཱ སརོརུཧཾ, ཨུརོམཛ྄ཛྷེ རཧོགཏོ.

ཚནྡོབྷངྒོ ཨཧོརཏྟཾ, མནོམཡ’མཡོམཡཾ;

ཨེཝཾཝིདྷོ ཝིསེསོ ཡོ, ལཀྑཎནྟཾ མནོགཎེ.

‘‘ཝཙོ སུཏྭཱ, སིརོ ཚིནྡི, ཨཡོ ཀནྟཏི’’ ཨིཙྩཔི;

ཨུཔཡོགསྶ སཾསིདྡྷི, ལཀྑཎནྟཾ མནོགཎེ.

མནོགཎེ ཝུཏྟནཡོ, ཨིཏྠིལིངྒེ ན ལབྦྷཏི;

པུནྣཔུཾསཀལིངྒེསུ, ལབྦྷཏེཝ ཡཐཱརཧཾ.

ཨིཙྩེཝཾ སབྦཐཱཔི –

སཱ སོ སྱནྟཱནི རཱུཔཱནི, སནྡིསྶནྟི མནོགཎེ;

མཛ྄ཛྷོཀཱརནྟརཱུཔཱ ཙ, སོཀཱརནྟཱུཔཡོགཏཱ.

ཨིདཾ མནོགཎལཀྑཎཾ. ཨེཝཾ མནོགཎལཀྑཎཾ ཨནཱཀུལཾ ནིགྒུམྦཾ ནིཛྫཊཾ སམུདྡིཊྛཾ.

ཨཐ མནོགཎཱདིལཀྑཎཾ ཀཐཡཱམ –

ཡེ ཏེ ནཱ སསྨིཾཝིསཡེ,

སཱ སོ སྱནྟཱ ཡཐཱརཧཾ;

སམཱསཏདྡྷིཏནྟཏྟེ,

མཛ྄ཛྷོཀཱརོ ན ཧོནྟི ཏུ.

སོཀཱརནྟཱུཔཡོགཱ ¶ ཙ,

ཀྲིཡཱཡོགེ ན ཧོནྟི ཏེ;

སདྡཱ ཨེཝཾཝིདྷཱ སབྦེ;

མནོགཎཱདིཀཱ མཏཱ.

སེཡྻཐིདཾ? ‘‘བིལཾ པདཾ མུཁ’’མིཙྩཱདཡོ. ཏེསཾ རཱུཔཱནི བྷཝནྟི – བིལསཱ, བིལསོ, བིལསི, བིལགཏོ, བིལཾ པཱཝིསི. པདསཱཝ ཨགམཱསི, ཏཱིཎི པདཝཱརཱནི, མཱཀཱསི མུཁསཱ པཱཔཾ, མུཁགཏཾ བྷོཛནཾ ཚཌྜཱཔེཏི. སཙྩེན དནྟོ དམསཱ ཨུཔེཏོ. རསཝརཾ རསམཡཾ རསཾ པིཝཱིཏི. ཨིདཾ མནོགཎཱདིཀལཀྑཎཾ.

ཨཔརམྤི བྷཝཏི –

ཡེ སམཱསཱདིབྷཱཝམྷི, མཛ྄ཛྷོཀཱརཱཝ ཧོནྟི ཏུ;

ནཱ ས སྨིཾཝིསཡེ སཱསོ-སྱནྟཱ པན ན ཧོནྟིཧི.

སོཀཱརནྟཱུཔཡོགཱ ཙ,

ཀྲིཡཱཡོགེ ན ཧོནྟི ཏེ;

སདྡཱ ཨེཝཾཝིདྷཱ ཙཱཔི,

མནོགཎཱདིཀཱ མཏཱ.

སེཡྻཐིདཾ? ‘‘ཨཱཔོ ཝཱཡོ སརདོ’’ཨིཙྩེཝམཱདཡོ. ཏེསཾ རཱུཔཱནི བྷཝནྟི – ཨཱཔོདྷཱཏུ, ཝཱཡོདྷཱཏུ, ཨཱཔོཀསིཎཾ, ཝཱཡོཀསིཎཾ, ཨཱཔོམཡཾ, ཝཱཡོམཡཾ, ཛཱིཝ ཏྭཾ སརདོསཏཾ, སརདཀཱལོ. ཨཱཔེན, ཨཱཔསྶ, ཨཱཔེ, ཨཱཔསྨིཾ, ཨཱཔམྷི. ཝཱཡེན, ཝཱཡསྶ, ཝཱཡེ, ཝཱཡསྨིཾ, ཝཱཡམྷི. སརདེན, སརདསྶ, སརདེ, སརདསྨིཾ, སརདམྷི. ཨཱཔཾ ཨཱཔཏོ སཉྫཱནཱཏི. ཝཱཡཾ ཝཱཡཏོ སཉྫཱནཱཏི. སརདཾ པཏྠེཏི, སརདཾ རམཎཱིཡཱ ནདཱི.

ཀེཙི ¶ པནེཏྠ ཝདེཡྻུཾ ‘‘ནནུ སཱསནེ ཝཱཡསདྡོ ཝིཡ ཝཱཡུསདྡོཔི མནོགཎཱདཱིསུ ཨིཙྪིཏབྦོ’’ཏི? ཨེཏྠ ཝུཙྩཏེ –

‘‘ཝཱཡུ ཝཱཡོ’’ཏི ཨེཏེསུ, པཙྪིམོཡེཝ ཨིཙྪིཏོ;

མནོགཎཱདཱིསུ ནཱདི, ཨཱདིགྒཧཝསེནིདྷ.

‘‘མནོདྷཱཏུ ཝཱཡོདྷཱཏུ’’, ཨིཙྩཱདཱིནི པདཱནི ཧི;

ཨཀཱརནྟཝསེནེཝ, མཛ྄ཛྷོཀཱརཱནི སིཛ྄ཛྷརེ.

ཝཱཡུསདྡམྷི གཧིཏེ, ཨཱདིགྒཧཝསེནིདྷ;

‘‘ཝཱཡོདྷཱཏཱུ’’ཏི ཨོམཛ྄ཛྷཾ, རཱུཔམེཝ ན ཧེསྶཏི.

ཡཐཱ ཧི ཨཱཡུསདྡསྶ, རཱུཔཾ དིསྶཏི སཱགམཾ;

‘‘ཨཱཡུསཱ ཨེཀཔུཏྟ’’ནྟི, མནསཱདིཔདཾ ཝིཡ.

ན ཏཐཱ ཝཱཡུསདྡསྶ, རཱུཔཾ དིསྶཏི སཱགམཾ;

ཏསྨཱ མནོགཎཱདིམྷི, ཏསྶོ’ཀཱསོ ན ཝིཛྫཏི.

ཏཐཱ ཧི ‘‘ཝཱཡཏི ཨིཏི, ཝཱཡོ’’ ཨིཏི གརཱུ ཝདུཾ;

‘‘ཝཱཡོདྷཱཏཱུ’’ཏི ཨེཏསྶ, པདསྶཏྠཾ ཏཧིཾ ཏཧིཾ.

ཡཏྠ པཐཝཱི ཙ ཨཱཔོ ཙ, ཏེཛོ ཝཱཡོ ན གཱདྷཏི;

ཨེཏྠ ཨཱཔཱདིཀཾ སདྡ-ཏྟིཀཾ མནོགཎཱདིཀེ.

ཨིདམྤི མནོགཎཱདིཀལཀྑཎཾ. ཨེཏྠ མནོགཎཱདིཀཱ དྭིདྷཱ བྷིཛྫནྟི བིལ པདཱདིཏོ ཨཱཔཱདིཏོ ཙ. ཨེཝཾ མནོགཎཱདིཀལཀྑཎཾ ཨནཱཀུལཾ ནིགྒུམྦཾ ནིཛྫཊཾ སམུདྡིཊྛཾ.

ཨཐ ཨམནོགཎལཀྑཎཾ ཀཐཡཱམ –

ཡེ ཙ ནཱཝིསཡེ སོནྟཱ, ཡེ ཙ སྨཱཝིསཡེ སིཡུཾ;

སདྡཱ ཨེཝཾཔཀཱརཱ ཏེ, ཨམནོགཎསཉྙིཏཱ.

ཀེ ¶ ཏེ? ཨཏྠབྱཉྫནཀྑརསདྡཱདཡོ ཙེཝ དཱིགྷོརསདྡཱ ཙ. ཨེཏེསུ ཧི ཨཏྠསདྡཱདཱིནཾ ནཱཝཙནཊྛཱནེ ‘‘ཨཏྠསོ བྱཉྫནསོ ཨཀྑརསོ སུཏྟསོ ཨུཔཱཡསོ སབྦསོ ཋཱནསོ’’ཏིཨཱདཱིནི སོནྟཱནི རཱུཔཱནི བྷཝནྟི. དཱིགྷོརསདྡཱནཾ པན སྨཱཝཙནཊྛཱནེ ‘‘དཱིགྷསོ ཨོརསོ’’ཏི སོནྟཱནི རཱུཔཱནི བྷཝནྟི. ཨིདཾ ཨམནོགཎལཀྑཎཾ.

ཨཔརམྤི བྷཝཏི –

སབྦཐཱ ཝིནིམུཏྟཱ ཡེ, སཱ སོ སྱནྟཱདིབྷཱཝཏོ;

ཨེཝཾཝིདྷཱཔི ཏེ སདྡཱ, ཨམནོགཎསཉྙིཏཱ.

ཀེ ཏེ? ‘‘པུརིསོ ཀཉྙཱ ཙིཏྟ’’མིཙྩཱདཡོ. ཨིདམྤི ཨམནོགཎལཀྑཎཾ. ཨེཝཾ ཨམནོགཎལཀྑཎཾ ཨནཱཀུལཾ ནིགྒུམྦཾ ནིཛྫཊཾ སམུདྡིཊྛཾ.

ཨེཝཾ དསྶིཏེསུ མནོགཎལཀྑཎཱདཱིསུ ཀོཙི ཝདེཡྻ ‘‘ཡདིདཾ ཏུམྷེཧི ཝུཏྟཾ ‘ཡེ སམཱསཱདིབྷཱཝམྷི, མཛ྄ཛྷོཀཱརཱཝ ཧོནྟི ཏཱུ’ཏིཨཱདིནཱ མནོགཎཱདིཀལཀྑཎཾ, ཏེན ‘‘པརོསཏཾ གོམཡཾ གོདྷནོ’’ཨིཙྩཱདཱིསུ གོཔརསདྡཱདཡོཔི མནོགཎཱདིཀབྷཱཝཾ ཨཱཔཛྫནྟཱིཏི? ནཱཔཛྫནྟི. ཀསྨཱཏི ཙེ? ཡསྨཱ –

ཨེཏྠ མནོགཎཱདཱིནཾ, ཨནྟསྶོཏྟཾ པཊིཙྩིདཾ;

‘‘མཛ྄ཛྷོཀཱརཱ’’ཏི ཝཙནཾ, ཝུཏྟཾ ན ཏྭཱགམཱདིཀཾ.

‘‘པརོསཏཾ གོམཡ’’ནྟི-ཨཱདཱིསུ ཨམནོགཎོ;

པུབྦབྷཱུཏཾ པདཾ ཨོསྶཱ-གམཏྟཱ’ནིཙྩཏཱཡ ཙ.

ཏསྨཱ ནཱཔཛྫནྟི. ཨིཏི སབྦཐཱཔི ཨམནོགཎལཀྑཎཾ ནིསྶེསཏོ དསྶིཏཾ. ཨིཙྩེཝཾ མནོགཎཝིབྷཱཝནཱཡཾ མནོགཎོ མནོགཎཱདིཀོ ཨམནོགཎོ ཙཱཏི ཏིདྷཱ བྷེདོ ཝེདིཏབྦོ.

ཏཏྠ ¶ མནོགཎེ པརིཡཱཔནྣསདྡཱནཾ སམཱསཾ པཏྭཱ ‘‘ཨབྱགྒམནསོ ནརོ, ཐིརཙེཏསཾ ཀུལཾ, སདྡྷེཡྻཝཙསཱ ཨུཔཱསིཀཱཏིཨཱདིནཱ ལིངྒཏྟཡཝསེན ཨཉྙཐཱཔི རཱུཔཱནི བྷཝནྟི. ཨེཏྠ པན ཀེཙི ཨེཝཾ ཝདནྟི ‘‘ཡདཱ མནསདྡོ སཀཏྠེ ཨཝཏྟིཏྭཱ ‘ཨབྱགྒོ མནོ ཡསྶ སོཡཾ ཨབྱགྒམནསོ, ཨལཱིནོ མནོ ཡསྶ སོཡཾ ཨལཱིནམནསོ’ཏི ཨེཝཾ ཨཉྙཏྠེ ཝཏྟཏི, ཏདཱ པུརིསནཡེནེཝ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ལབྦྷཏི, ན མནོགཎནཡེནཱ’’ཏི. ཏཾ ན གཧེཏབྦཾ ཨུབྷིནྣམྤི ཡཐཱརཧཾ ལབྦྷནཏོ. ཏཐཱ ཧི ཝིསུདྡྷིམགྒེ པུགྒལཱཔེཀྑནཝསེན ‘‘ཁནྟིསོརཙྩམེཏྟཱདི-གུཎབྷཱུསིཏཙེཏསོ. ཨཛ྄ཛྷེསནཾ གཧེཏྭཱནཱ’’ཏི ཨེཏྠ མནོགཎནཡོ དིསྶཏི. ཏཊྚཱིཀཱཡམྤི ‘‘ཨཛ྄ཛྷེསིཏོ དཱཋཱནཱག-ཏྠེརེན ཐིརཙེཏསཱ’’ཏི མནོགཎནཡོ དིསྶཏི, ཏསྨཱ ཏེསཾ ཝཙནཾ ན གཧེཏབྦཾ. ཨེཝཾ ཝདནྟཱ ཙ ཏེ ཨབྱགྒམནསདྡཱདཱིནཾ ཨབྱགྒམནསཨིཙྩཱདིནཱ སཀཱརནྟཔཀཏིབྷཱཝེན ཋཔེཏབྦབྷཱཝཾ ཝིབྦྷནྟམཏིཝསེན ཙིནྟེཏྭཱ སབྦཱསུ ཝིབྷཏྟཱིསུ, དྭཱིསུ ཙ ཝཙནེསུ པུརིསནཡེན ཡོཛེཏབྦཏཾ མཉྙནྟི. ཨེཝཉྩ སཏི ‘‘གུཎབྷཱུསིཏཙེཏསོ, ཐིརཙེཏསཱ’’ཏི ཚཊྛཱིཙཏུཏྠཱིཏཏིཡཱརཱུཔཱནི ནསིཡུཾ, ཨཉྙཱནིཡེཝ ཨནབྷིམཏཱནི རཱུཔཱནི སིཡུཾ. ཡསྨཱ སིཡུཾ, ཏསྨཱ ཨེཝཾ ཨགྒཧེཏྭཱ ཨཡཾ ཝིསེསོ གཧེཏབྦོ.

ཡཏྠ ཧི སམཱསཝསེན མནསདྡོ ཙེཏསདྡཱདཡོ ཙ སཀཏྠེ ཨཝཏྟིཏྭཱ ཨཉྙཏྠེ ཝཏྟནྟི, ཏཏྠ སཀཱརཱགམཱནཾ པདཱནཾ ནཱམིཀཔདམཱལཱ པུརིསནཡེན ཙ མནོགཎེ མནནཡེན ཙ ཡཐཱརཧཾ ལབྦྷཏི. ནིསྶཀཱརཱགམཱནཾ པན པུརིསནཡེནེཝ ལབྦྷཏི. ཡཏྠ པན སམཱསཝིསཡེཡེཝ མནཱདིསདྡཱ སཀཏྠེ ཝཏྟནྟི, ཏཏྠ ནིསྶཀཱརཱགམཱནཾ ནཱམིཀཔདམཱལཱ པུརིསནཡེན ཙ མནོགཎེ མནནཡེན ཙ ལབྦྷཏི.

ཨིདཱནི ¶ ཨིམསྶཏྠསྶ ཨཱཝིབྷཱཝཏྠཾ, སདྡགཏཱིསུ ཙ ཝིཉྙཱུནཾ ཀོསལླུཔྤཱདནཏྠཾ ཡཐཱཝུཏྟཱནཾ པདཱནཾ པདམཱལཱ ཏིདྷཱ ཀཏྭཱ དསྶཡིསྶཱམ – ‘‘བྱཱསཏྟོ མནོ ཡསྶ སོཡཾ བྱཱསཏྟམནསོ ནརོ’’ཏི ཨེཝམཙྩནྟཾ པུགྒལཱཔེཀྑཀསྶ ཨིམསྶ པདསྶ –

བྱཱསཏྟམནསོ ནརོ, བྱཱསཏྟམནསཱ ནརཱ. བྱཱསཏྟམནསཾ ནརཾ, བྱཱསཏྟམནསེ ནརེ. བྱཱསཏྟམནསཱ, བྱཱསཏྟམནེན ནརེན, བྱཱསཏྟམནེཧི, བྱཱསཏྟམནེབྷི ནརེཧི. བྱཱསཏྟམནསོ, བྱཱསཏྟམནསྶ ནརསྶ, བྱཱསཏྟམནཱནཾ ནརཱནཾ. བྱཱསཏྟམནཱ, བྱཱསཏྟམནསྨཱ, བྱཱསཏྟམནམྷཱ ནརཱ, བྱཱསཏྟམནེཧི, བྱཱསཏྟམནེབྷི ནརེཧི. བྱཱསཏྟམནསོ, བྱཱསཏྟམནསྶ ནརསྶ, བྱཱསཏྟམནཱནཾ ནརཱནཾ. བྱཱསཏྟམནསི, བྱཱསཏྟམནེ, བྱཱསཏྟམནསྨིཾ, བྱཱསཏྟམནམྷི ནརེ, བྱཱསཏྟམནེསུ ནརེསུ. བྷོ བྱཱསཏྟམནས ནར, བྷཝནྟོ བྱཱསཏྟམནསཱ ནརཱཏི ནཱམིཀཔདམཱལཱ བྷཝཏི.

ཨེཝཾ སཀཱརཱགམསྶ ལབྦྷམཱནཱལབྦྷམཱནཏཱ ཝཝཏྠཔེཏབྦཱ. ཨེཏྠ ཧི པཋམཱདུཏིཡཱཝིབྷཏྟཱིནཾ ཨེཀཝཙནབཧུཝཙནཊྛཱནེ ཙ ཏཏིཡཱཙཏུཏྠཱིཚཊྛཱིསཏྟམཱིནཾ ཨེཀཝཙནཊྛཱནེ ཙ ཡཐཱརཧཾ སཱགམོ བྷཝཏི ཨཱདེསསརཝིབྷཏྟིསརཔརཏྟཱ. ཨཡཉྩ ནཡོ སུཁུམོ སཱདྷུཀཾ མནསི ཀཱཏབྦོ.

ཨཔརོ ནཡོ – ‘‘བྱཱསཏྟོ མནོ ཡསྶ སོཡཾ བྱཱསཏྟམནོ’’ཏི ཨེཝམྤི པུགྒལཱཔེཀྑཀསྶ ཨིམསྶ པདསྶ ‘‘བྱཱསཏྟམནོ ནརོ, བྱཱསཏྟམནཱ ནརཱ. བྱཱསཏྟམནཾ ནར’’ནྟིཨཱདིནཱ པུརིསནཡེནེཝ ནཱམིཀཔདམཱལཱ བྷཝཏི. ཨེཏྠ པན སབྦཐཱཔི སཱགམོ ནཏྠི. ཨཔརོཔི ནཡོ – ‘‘བྱཱསཏྟོ ཙ སོ མནོ ཙཱཏི བྱཱསཏྟམནོ’’ཏི ཨེཝཾ ཙིཏྟཱཔེཀྑཀསྶཔི ཨིམསྶ པདསྶ ‘‘བྱཱསཏྟམནོ, བྱཱསཏྟམནཱ. བྱཱསཏྟམནཾ, བྱཱསཏྟམནེ. བྱཱསཏྟམནསཱ, བྱཱསཏྟམནེནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ མནོགཎེ མནནཡེན ནཱམིཀཔདམཱལཱ བྷཝཏི, ཨེཏྠ པན ཏཏིཡཱཙཏུཏྠཱིཚཊྛཱིསཏྟམཱིནཾ ¶ ཨེཀཝཙནཊྛཱནེཡེཝ སཱགམོ བྷཝཏི ཨཱདེསསརཔརཏྟཱ. ཡཐཱ ཙ ཨེཏྠ, ཨེཝཾ ‘‘ཨལཱིནམནསོ ནརོ’’ཏིཨཱདཱིསུཔི ཨཡཾ ཏིཝིདྷོ ནཡོ ཝེདིཏབྦོ.

ནཔུཾསཀལིངྒེ པན ཝཏྟབྦེ ‘‘བྱཱསཏྟམནསཾ ཀུལཾ, བྱཱསཏྟམནཱནི ཀུལཱནི. བྱཱསཏྟམནསཾ ཀུལཾ, བྱཱསཏྟམནཱནི ཀུལཱནི. བྱཱསཏྟམནསཱ ཀུལེནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཡོཛེཏབྦཱ. ཨེཏྠ པན པཋམཱདུཏིཡཱཏཏིཡཱཙཏུཏྠཱིཚཊྛཱིསཏྟམཱིནཾ ཨེཀཝཙནཊྛཱནེཡེཝ ཡཐཱརཧཾ སཱགམོ བྷཝཏི ཨཱདེསསརཝིབྷཏྟིསརཔརཏྟཱ, ཨཡམྤི ནཡོ སུཁུམོ སཱདྷུཀཾ མནསི ཀཱཏབྦོ.

ཨིཏྠིལིངྒེ པན ཝཏྟབྦེ ‘‘བྱཱསཏྟམནསཱ ཨིཏྠཱི’’ཏི ཨེཝཾ པཋམེཀཝཙནཊྛཱནེཡེཝ སཱགམཾ ཝཏྭཱ ཏཏོ ‘‘བྱཱསཏྟམནཱ, བྱཱསཏྟམནཱཡོ ཨིཏྠིཡོ. བྱཱསཏྟམནཾ ཨིཏྠི’’ནྟི ཀཉྙཱནཡེན ཡོཛེཏབྦཱ. ‘‘ཨེཝཾ སདྡྷེཡྻཝཙསཱ ཨུཔཱསིཀཱ, སདྡྷེཡྻཝཙཱཡོ ཨུཔཱསིཀཱཡོ. སདྡྷེཡྻཝཙཾ ཨུཔཱསིཀ’’ནྟིཨཱདིནཱཔི. ‘‘བྱཱསཏྟམནཾ ཀུལཾ, བྱཱསཏྟམནཱ ཨིཏྠཱི’’ཏིཨཱདིནཱ པན ཙིཏྟཀཉྙཱནཡེན ཡོཛེཏབྦཱ. ཨེཏྠ པན སབྦཐཱཔི སཱགམོ ནཏྠི.

སོཏཱུནཾ ཉཱཎཔྤབྷེདཛནནཏྠཾ ཨཔརཱཔི ནཱམིཀཔདམཱལཱཡོ དསྶཡིསྶཱམ སཧནིབྦཙནེན – མནོ ཨེཝ མཱནསཾ, སམུསྶཱཧིཏཾ མཱནསཾ ཡསྶ སོཡཾ སམུསྶཱཧིཏམཱནསོ. ‘‘སམུསྶཱཧིཏམཱནསོ, སམུསྶཱཧིཏམཱནསཱ. སམུསྶཱཧིཏམཱནསཾ, སམུསྶཱཧིཏམཱནསེ. སམུསྶཱཧིཏམཱནསེནཱ’’ཏི པུརིསནཡེན ཡོཛེཏབྦཱ. སུནྡརཱ མེདྷཱ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི སུམེདྷསོ. ‘‘སུམེདྷསོ, སུམེདྷསཱ. སུམེདྷསཾ, སུམེདྷསེ. སུམེདྷསེནཱ’’ཏི པུརིསནཡེན, ཨེཝཾ ‘‘བྷཱུརིམེདྷསོ’’ཏིཨཱདཱིནམྤི. ཏཏྲིམེ པཡོགཱ –

‘‘ཡཾ ¶ ཝདནྟི སུམེདྷོཏི, བྷཱུརིཔཉྙཾ སུམེདྷསཾ;

ཀིཾ ནུ ཏམྷཱ ཝིཔྤཝསི, མུཧུཏྟམཔི པིངྒིཡ;

གོཏམཱ བྷཱུརིཔཉྙཱཎཱ, གོཏམཱ བྷཱུརིམེདྷསཱ.

ནཱཧཾ ཏམྷཱ ཝིཔྤཝསཱམི, མུཧུཏྟམཔི བྲཱཧྨཎ;

གོཏམཱ བྷཱུརིཔཉྙཱཎཱ, གོཏམཱ བྷཱུརིམེདྷསཱ’’ཏི.

ཨིཏྠིལིངྒེ ཝཏྟབྦེ ‘‘སམུསྶཱཧིཏམཱནསཱ སུམེདྷསཱ’’ཏི རཱུཔཱནི, ནཔུཾསཀེ ཝཏྟབྦེ ‘‘སམུསྶཱཧིཏམཱནསཾ སུམེདྷས’’ནྟི རཱུཔཱནི, ཀཉྙཱ ཙིཏྟནཡེན ཨེཏེསཾ པདམཱལཱ ཡོཛེཏབྦཱ. ཨོཀཱརནྟཔུལླིངྒཊྛཱནེ ཨིཏྠིལིངྒཱདིཝིནིཙྪཡོ ནཡཔྤཀཱསནཏྠཾ ཀཏོ. ཝིསེསཏོ ཧི ཨོཀཱརནྟཀཐཱཡེཝ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཱ. ཨཔིཙ ལོཀེ ནཱིཏི ནཱམ ནཱནཔྤཀཱརེཧི ཀཐིཏཱ ཨེཝ སོབྷཏི, ཨཡཉྩ སཱསནེ ནཱིཏི, ཏསྨཱ ནཱནཔྤཀཱརེཧི ཀཐིཏཱཏི.

སབྦཱནི ནཡཏོ ཨེཝཾ, ཨོཀཱརནྟཔདཱནིམེ;

པུལླིངྒཱནི པཝུཏྟཱནི, སཱསནཏྠཾ མཧེསིནོ.

ཝིསེསོ ཏེསུ ཀེསཉྩི, པཱལི༹ཡཾ ཡོ པདིསྶཏི;

པཙྩཏྟཝཙནཊྛཱནེ, པཀཱསེསྶཱམི ཏཾ’དྷུནཱ.

‘‘ཝནཔྤགུམྦེ ཡཐ ཕུསྶིཏགྒེ’’, ཨིཏིཨཱདིནཡེན ཧི;

ཀཏྠཙོདནྟཔུལླིངྒ-རཱུཔཱནི ཨཉྙཐཱ སིཡུཾ.

པཙྩཏྟཝཙནིཙྩེཝ, ཏཉྩ རཱུཔཾ པཀཱསཡེ;

‘‘པཙྩཏྟེ བྷུམྨནིདྡེསོ’’, ཨིཏི བྷཱསནྟི ཀེཙན.

ཏཏྲ ཀཱནིཙི སུཏྟཔདཱནི དསྶེསྶཱམ – ནཏྠི ཨཏྟཀཱརེ, ནཏྠི པརཀཱརེ, ནཏྠི པུརིསཀཱརེ, པརིཡནྟཀཏེ སཾསཱརེ, ཛཱིཝེ སཏྟམེ, ན ཧེཝཾ ཝཏྟབྦེ, བཱལེ ཙ པཎྜིཏེ ཙ སནྡྷཱཝིཏྭཱ སཾསརིཏྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརིསྶནྟཱིཏི. ཨིམཱནི ¶ ཨེཀཝཙནབཧུཝཙནཝསེན དྭིདྷཱ གཧེཏབྦཱནི. པཙྩཏྟེཀཝཙནབཧུཝཙནཱནཉྩ ཨེཀཱརཱདེསོ ཝེདིཏབྦོ.

ཡེ པན ‘‘ཝནཔྤགུམྦེཏི པཙྩཏྟཝཙནསྶ བྷུམྨཝཙནནིདྡེསོ’’ཏི ཝདནྟི, ཏེ ཝཏྟབྦཱ ‘‘ཡདི ཝནཔྤགུམྦེཏི པཙྩཏྟཝཙནསྶ བྷུམྨཝཙནནིདྡེསོ, ཨེཝཉྩ སཏི ‘ཐཱལིཡཾ ཨོདནཾ པཙཏཱི’ཏི ཨེཏྠ ཝིཡ ཨཱདྷཱརསུཏིསམྦྷཝཏོ ‘གིམྷཱན མཱསེ པཋམསྨིཾ གིམྷེ’ཏི ཨིདཾ ཀཏརཏྠཾ ཛོཏེཏཱི’’ཏི? ཏེ ཝདེཡྻུཾ ‘‘ན མཡཾ བྷོ ‘ཝནཔྤགུམྦེཏི ཨིདཾ བྷུམྨཝཙན’ནྟི ཝདཱམ, ཨཐ ཁོ ‘པཙྩཏྟཝཙནསྶ བྷུམྨཝཙནནིདྡེསོ’ཏི ཝདཱམཱ’’ཏི. ཨེཝམྤི དོསོཡེཝ ཏུམྷཱཀཾ, ནནུ ‘‘སངྒྷེ གོཏམི དེཧཱི’’ཏི ཨེཏྠཱཔི སམྤདཱནཝཙནསྶ བྷུམྨཝཙནནིདྡེསོཏི ཝུཏྟེཔི སངྒྷསྶ དཱནཀྲིཡཱཡ ཨཱདྷཱརབྷཱཝཏོ ‘‘སངྒྷེ’’ཏི ཝཙནཾ སུཎནྟཱནཾ ཨཱདྷཱརསུཏི ཙ ཨཱདྷཱརཔརིཀཔྤོ ཙ ཧོཏིཡེཝ. ན ཧི སཀྐཱ ཨེཝཾ པཝཏྟཾ ཙིཏྟཾ ནིཝཱརེཏུཾ, ཏསྨཱ ཨེཏྠ ཨེཝཾ པན ཝིསེསོ གཧེཏབྦོ ‘‘པཙྩཏྟཝཙནསྶཔི ཀཏྠཙི བྷུམྨཝཙནསྶ ཝིཡ རཱུཔཾ ཧོཏཱི’’ཏི. ཨེཝཉྷི གཧིཏེ ན ཀོཙི ཝིརོདྷོ. ཨཱིདིསེསུ ཧི ཋཱནེསུ ནིརུཏྟིཔྤབྷེདཀུསལོ ལོཀཱནུཀམྤཀོ བྷགཝཱ པཙྩཏྟཝཙནཝསེན ནིདྡིསིཏབྦེ སཏི ཨེཝཾ ཨནིདྡིསིཏྭཱ ལོཀསྶ སམྨོཧམུཔྤཱདཡནྟོ ཝིཡ ཀཐཾ བྷུམྨཝཙནནིདྡེསཾ ཀརིསྶཏི, ཏསྨཱ སདྡསཱམཉྙལེསམཏྟཾ གཧེཏྭཱ ‘‘བྷུམྨཝཙནནིདྡེསོ’’ཏི ན ཝཏྟབྦཾ. ཡདི སདྡསཱམཉྙཾ གཧེཏྭཱ བྷུམྨཝཙནནིདྡེསཾ ཨིཙྪཐ, ‘‘པཙྩཏྟེཀཝཙནསྶ ཨུཔཡོགབཧུཝཙནནིདྡེསོ’’ཏིཔི ཨིཙྪིཏབྦཾ སིཡཱ.

ཨཔིཙ ཏཐེཝ ‘‘ཨཏྟཀཱརེ’’ཏི པཙྩཏྟཝཙནསྶ བྷུམྨཝཙནནིདྡེསེ སཏི ཨཱདྷཱརསུཏིསམྦྷཝཏོ ‘‘ཨཏྟཀཱརསྨིཾ ཀིཉྩི ཝཏྠུ ནཏྠཱི’’ཏི ཨནདྷིཔྤེཏོ ཨཏྠོ སིཡཱ, ན པན ‘‘ཨཏྟཀཱརོ ནཏྠཱི’’ཏི ཨདྷིཔྤེཏོ ཨཏྠོ. ‘‘ཨུཔཡོགབཧུཝཙནནིདྡེསོ’’ཏི གཧཎེཔི ཨུཔཡོགཏྠསྶ ནཏྠིསདྡེན ¶ ཨཝཏྟབྦཏྟཱ དོསོཡེཝ སིཡཱ, ཨཏྠིསདྡཱདཱིནཾ ཝིཡ པན ནཏྠིསདྡསྶཔི པཋམཱཡ ཡོགཏོ ‘‘ཨཏྟཀཱརེ’’ཏི ཨིདཾ པཙྩཏྟཝཙནམེཝཱཏི ཝིཉྙཱཡཏི. ‘‘བཱལེ ཙ པཎྜིཏེ ཙ སནྡྷཱཝིཏྭཱ སཾསརིཏྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརིསྶནྟཱི’’ཏི ཨེཏྠཱཔི པཙྩཏྟཝཙནསྶ ‘‘བྷུམྨཝཙནནིདྡེསོ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨུཔཡོགཝཙནནིདྡེསོ’’ཏི ཝཱ གཧཎེ སཏི ‘‘བཱལཱ ཙ པཎྜིཏཱ ཙཱ’’ཏི ཨེཏྟཀམྤི ཝཏྟུཾ ཨཛཱནནདོསོ སིཡཱ, ‘‘ཀརིསྶནྟཱི’’ཏི པདཡོགཏོ པན ‘‘བཱལེ ཙཱ’’ཏིཨཱདི པཙྩཏྟཝཙནམེཝཱཏི ཝིཉྙཱཡཏི. ཡཐཱ པན ནིགྒཧཱིཏཱགམཝསེནུཙྩཱརིཏེ ‘‘ཙཀྑུཾ ཨུདཔཱདཱི’’ཏི པདེ པཙྩཏྟཝཙནསྶ ‘‘ཙཀྑུཾ མེ དེཧི ཡཱཙིཏོ’’ཏི ཨེཏྠ ཨུཔཡོགཝཙནེན སུཏིཝསེན སམཱནཏྟེཔི པཙྩཏྟཝཙནཏྠོཡེཝ སོཏཱརེ པཊིབྷཱཏི ‘‘ཨུདཔཱདཱི’’ཏིཨཱཁྱཱཏེན ཀཐིཏཏྟཱ, ན པན ཝིབྷཏྟིཝིཔལླཱསཏྠབྷཱུཏོ ཨུཔཡོགཝཙནཏྠོ ‘‘ཨུདཔཱདཱི’’ཏིཨཱཁྱཱཏེན ཨཝཙནཱིཡཏྟཱ, ‘‘ཙཀྑུཾ ཨུདཔཱདཱི’’ཏི ཧི བྷགཝཏཱ ཝུཏྟཀཱལེ ཀོ ‘‘ཙཀྑུཾ ཨུདཔཱདཱི’’ཏི པདཾ པརིཝཏྟིཏྭཱ ཨཏྠམཱཙིཀྑཏི, ཏཐཱ ‘‘བཱལེ པཎྜིཏེ’’ཏིཨཱདཱིནམྤི པཙྩཏྟཝཙནཱནཾ ཨཔརེཧི ‘‘བཱལེ པཎྜིཏེ’’ཏིཨཱདཱིཧི བྷུམྨོཔཡོགཝཙནེཧི སུཏིཝསེན སམཱནཏྟེཔི པཙྩཏྟཝཙནཏྠོཡེཝ སོཏཱརེ པཊིབྷཱཏི, ན ཨིཏརཝཙནཏྠོ ཡཐཱཔཡོགཾ ཨཏྠསྶ གཧེཏབྦཏྟཱ. ཨིཏི ‘‘ཝནཔྤགུམྦེ, བཱལེ, པཎྜིཏེ’’ཏིཨཱདཱིནཾ སུདྡྷཔཙྩཏྟཝཙནཏྟཉྙེཝ སཱརཏོ པཙྩེཏབྦཾ, ན སུཏིསཱམཉྙེན བྷུམྨོཔཡོགཝཙནཏྟཾ.

ཡཾ པནཱཙརིཡེན ཛཱཏཀཊྛཀཐཱཡཾ –

‘‘ཏཡོ གིརིཾ ཏིཨནྟརཾ ཀཱམཡཱམི,

པཉྩཱལཱ ཀུརུཡོ ཀེཀཀེ ཙ;

ཏཏུཏྟརིཾ བྲཱཧྨཎ ཀཱམཡཱམི,

ཏིཀིཙྪ མཾ བྲཱཧྨཎ ཀཱམནཱིཏ’’ནྟི –

ཨིམསྶ ¶ ཀཱམནཱིཏཛཱཏཀསྶ སཾཝཎྞནཱཡཾ ‘‘ཀེཀཀེ ཙཱཏི པཙྩཏྟེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ, ཏེན ཀེཀཀསྶ རཊྛཾ དསྶེཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨེཝཾ ཝདནྟོ ཙ སོ ‘‘པུརིསེ པསྶཏི, པུརིསེ པཏིཊྛིཏ’’ནྟི, ‘‘པསྶཱམི ལོཀེ སདྷནེ མནུསྶེ’’ཏི ཙ ཨཱདཱིསུ ཡེབྷུཡྻེན ‘‘པུརིསེ, ལོཀེ, སདྷནེ, མནུསྶེ’’ཏིཨཱདཱིནཾ ཨུཔཡོགབཧུཝཙནབྷུམྨེཀཝཙནབྷཱཝེན ཨཱགཏཏྟཱ པཙྩཏྟེཀཝཙནབཧུཝཙནབྷཱཝསྶ པན ཨཔཱཀཊཏྟཱ ཡེབྷུཡྻཔྤཝཏྟིཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཨིདམྤི ཏཱདིསམེཝཱ’’ཏི མཉྙམཱནོ ཝདཏི མཉྙེ. ཨཱཙརིཡཱ ཧི ཀཏྠཙི ཨཏྟནོ རུཙིཡཱཔི ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཀཐེནྟི. ཨཡཾ པན ཨམྷཱཀཾ རུཙི – ‘‘ཀེཀཀེ’’ཏི ཨིདཾ པཙྩཏྟཝཙནམེཝ ‘‘པཉྩཱལཱ, ཀུརུཡོ’’ཏི སཧཛཱཏཔདཱནི ཝིཡ, རཊྛཝཱཙཀཏྟཱ པན ‘‘ཀུརུཡོ’’ཏི པདམིཝ བཧུཝཙནཝསེན ཝུཏྟཾ. ན ཧི བྷགཝཱ ‘‘ཁཏྟིཡོ, བྲཱཧྨཎོ, ཝེསྶོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ སམཱནཝིབྷཏྟཱིཧི ནིདྡིསིཏབྦེསུ སཧཛཱཏཔདེསུ པཙྪིམཾ ཨུཔཡོགཝཙནཝསེན ནིདྡིསེཡྻ, ཡུཏྟི ཙ ན དིསྶཏི ‘‘པཉྩཱལཱ’’ཏི, ‘‘ཀུརུཡོ’’ཏི པཙྩཏྟཝཙནཾ ཝཏྭཱ ‘‘ཀེཀཀེ’’ཏི ཨུཔཡོགཝཙནསྶ ཝཙནེ, ཏསྨཱ ‘‘ཀེཀཀེ’’ཏི ཨིདཾ པཙྩཏྟཝཙནམེཝ. ཏཐཱ ཧི སནྡྷིཝིསོདྷནཝིདྷཱཡཀོ ཨཱཙརིཡོ ཏཱདིསཱནཾ པདཱནཾ པཙྩཏྟཝཙནཏྟཉྙེཝ ཝིབྷཱཝེནྟོ སཱམཾ ཀཏེ པཀརཎེ ‘‘ཝནཔྤགུམྦོ ཝནཔྤགུམྦེ, སུཁཾ དུཀྑཾ ཛཱིཝོ, སུཁེ དུཀྑེ ཛཱིཝེ’’ཏི ཨཱཧ, ཊཱིཀཱཡམྤི ཙ ཏེསཾ པཙྩཏྟཝཙནབྷཱཝམེཝ ཝིབྷཱཝེནྟོ ‘‘ཝནཔྤགུམྦོ, སུཁཾ, དུཀྑཾ, ཛཱིཝོ’’ཏི སཱདྷནཱིཡཾ རཱུཔཾ པཏིཊྛཔེཏྭཱ ནིགྒཧཱིཏལོཔཝསེན ཨཀཱརོཀཱརཱནཉྩ ཨེཀཱརཱདེསཝསེན ‘‘ཝནཔྤགུམྦེ, སུཁེ, དུཀྑེ, ཛཱིཝེ’’ཏི རཱུཔནིཔྥཏྟིམཱཧ. སཱ པཱལི༹ནཡཱནུ ཀཱུལཱ. ཀཙྩཱཡནཱཙརིཡེནཔི པཱལི༹ནཡཾ ནིསྶཱཡ ‘‘དྭིཔདེ ཏུལྱཱདྷིཀརཎེ’’ཏི པཙྩཏྟབཧུཝཙནཔདཾ ཝུཏྟཾ. ཏེནཱཧ ཝུཏྟིཡཾ ‘‘དྭེ པདཱནི ཏུལྱཱདྷིཀརཎཱནཱི’’ཏི. ‘‘དྭིཔདེ ཏུལྱཱདྷིཀརཎེ’’ཏི ¶ ཙ ཨིདཾ ‘‘ཨཊྛ ནཱགཱཝཱསསཏཱནཱི’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘ཨཊྛ ནཱགཱཝཱསསཏེ’’ཏི པདམིཝ ཝུཙྩཏཱིཏི དཊྛབྦཾ.

ཀེཙི པན ཏེསཾ བྷུམྨེཀཝཙནཏྟཾ ཨིཙྪནྟི. ཏཏྠ ཡདི ‘‘ཝནཔྤགུམྦེ’’ཏི པཙྩཏྟེ བྷུམྨཝཙནཾ, ‘‘ཀེཀཀེ’’ཏི ཙ པཙྩཏྟེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ, ‘‘ཨེསེསེ ཨེཀེ ཨེཀཊྛེ’’ཏི ཨེཏྠ ‘‘ཨེསེསེ’’ཏི ཨིམཱནིཔི པཙྩཏྟེ བྷུམྨཝཙནཱནི ཝཱ སིཡུཾ, ཨུཔཡོགཝཙནཱནི ཝཱ. ཡཐེཏཱནི ཨེཝཾཝིདྷཱནི ན ཧོནྟི, སུདྡྷཔཙྩཏྟཝཙནཱནིཡེཝ ཧོནྟི, ཏཐཱ ‘‘ཝནཔྤགུམྦེ, ཀེཀཀེ’’ཏིཨཱདཱིནིཔི ཏཐཱཝིདྷཱནི ན ཧོནྟི, སུདྡྷཔཙྩཏྟཝཙནཱནིཡེཝ ཧོནྟི. ཨིཙྩེཝཾ སབྦཐཱཔི ‘‘ཝནཔྤགུམྦེ, བཱལེ, པཎྜིཏེ, ཀེཀཀེ’’ཏི, ‘‘ཝིརཏྟེ ཀོསིཡཱཡནེ, ཨཊྛ ནཱགཱཝཱསསཏེ, ཀེ པུརིསེ, ཨེསེསེ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིནཾ ཨནེཀེསཾ པུརིསལིངྒཨིཏྠིལིངྒནཔུཾསཀལིངྒསབྦནཱམཨེཀཝཙནཨནེཀཝཙནཝསེན སཱསནཝརེ ཋིཏཱནཾ པདཱནཾ ནིཔྥཏྟི པཙྩཏྟེཀཝཙནཔུཐུཝཙནཱནམེཀཱརཱདེསཝསེནེཝ བྷཝཏཱིཏི ཨཝསྶམིདཾ སམྤཊིཙྪིཏབྦཾ. ཨེཝཾ ‘‘ཝནཔྤགུམྦེ, བཱལེ, པཎྜིཏེ’’ཏིཨཱདཱིནཾ སུདྡྷཔཙྩཏྟཝཙནཏཱ ཨཏཱིཝ སུཁུམཱ དུབྦིཉྙེཡྻཱ, སདྡྷེན ཀུལཔུཏྟེན ཨཱཙརིཡེ པཡིརུཔཱསིཏྭཱ ཏདུཔདེསཾ སཀྐཙྩཾ གཧེཏྭཱ ཛཱནིཏབྦཱ. བུདྡྷཝཙནསྨིཉྷི སདྡཏོ ཙ ཨཏྠཏོ ཙ ཨདྷིཔྤཱཡཏོ ཙ ཨཀྑརཙིནྟཀཱནཾ ཉཱཎཙཀྑུསམྨུཡ྄ཧནཊྛཱནབྷཱུཏཱ པཱལི༹ནཡཱ ཝིཝིདྷཱ དིསྶནྟི.

ཏཏྠ སདྡཏོ ཏཱཝ ཨིདཾ སམྨུཡ྄ཧནཊྛཱནཾ – ‘‘ཝིརཏྟཱ ཀོསིཡཱཡནཱི’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘ཝིརཏྟེ ཀོསིཡཱཡནེ’’ཏི ཨིཏྠིལིངྒཔཙྩཏྟཝཙནཾ དིསྶཏི, ‘‘ཀོ པུརིསོ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘ཀེ པུརིསེ’’ཏི སབྦནཱམིཀཔཙྩཏྟཝཙནཾ དིསྶཏི, ‘‘ཀིནྣཱམོ ཏེ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘ཀོནཱམོ ཏེ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ’’ཏི སམཱསཔདཾ པུལླིངྒཝིསཡཾ དིསྶཏི. ཀིཾ ནཱམཾ ཨེཏསྶཱཏི ¶ ཀོནཱམོཏི ཧི སམཱསོ. ཏེན ‘‘ཀོནཱམཱ ཨིཏྠཱི, ཀོནཱམཾ ཀུལ’’ནྟི ཨཡམྤི ནཡོ གཧེཏབྦོ. ‘‘ཀྭ ཏེ བལཾ མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘ཀོ ཏེ བལཾ མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཀྭསདྡེན ཨཱིསཀཾ སམཱནསུཏིཀོ སཏྟམིཡནྟོ ཀོསདྡོ དིསྶཏི, ཀྭ ཀོསདྡཱ ཧི ཨཉྙམཉྙམཱིསཀསམཱནསུཏིཀཱ. ཏཐཱ ‘‘ཨིདྷ ཧེམནྟགིམྷེསུ, ཨིདྷ ཧེམནྟགིམྷིསུ, ན ཏེནཏྠཾ ཨབནྡྷི སོ, ན ཏེནཏྠཾ ཨབནྡྷིསཱུ’’ཏི ཨཉྙཱནིཔི ཡོཛེཏབྦཱནི.

ཨཏྠཏོ པན ཨིདཾ སམྨུཡ྄ཧནཊྛཱནཾ – ‘‘ཡཾ ན ཀཉྩནདྭེཔིཉྪ, ཨནྡྷེན ཏམསཱ གཏ’’ནྟི ཨེཏྠ ནཀཱརོ ‘‘ཀཏ’’ནྟི ཨིམིནཱ སམྦནྡྷིཏབྦོ. ན ཀཏནྟི ཀཏཾ ཝིཡཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཏྠ ཧི ནཀཱརོ ཨུཔམཱནེ ཝཏྟཏི, ན པཊིསེདྷེ.

‘‘ཨསྶདྡྷོ ཨཀཏཉྙཱུ ཙ,

སནྡྷིཙྪེདོ ཙ ཡོ ནརོ;

ཧཏཱཝཀཱསོ ཝནྟཱསོ,

ས ཝེ ཨུཏྟམཔོརིསོ’’ཏི

ཨེཝམཱདཱིནིཔི ཨཉྙཱནི ཡོཛེཏབྦཱནི.

ཨདྷིཔྤཱཡཏོ ཨིདཾ སམྨུཡ྄ཧནཊྛཱནཾ – ‘‘ཏཎྷཾ ཨསྨིམཱནཾ སསྶཏུཙྪེདདིཊྛིཡོ དྭཱདསཱཡཏནནིསྶིཏཾ ནནྡིརཱགཉྩ ཧནྟྭཱ བྲཱཧྨཎོ ཨནཱིགྷོ ཡཱཏཱི’’ཏི ཝཏྟབྦེཔི ཏཐཱ ཨཝཏྭཱ ཏམེཝཏྠཾ གཧེཏྭཱ ཨཉྙེན པརིཡཱཡེན

‘‘མཱཏརཾ པིཏརཾ ཧནྟྭཱ, རཱཛཱནོ དྭེ ཙ ཁཏྟིཡེ;

རཊྛཾ སཱནུཙརཾ ཧནྟྭཱ, ཨནཱིགྷོ ཡཱཏི བྲཱཧྨཎོ’’ཏི

ཝུཏྟཾ.

‘‘ཝནཾ ¶ ཚིནྡཐ མཱ རུཀྑཾ, ཝནཏོ ཛཱཡཏེ བྷཡཾ;

ཚེཏྭཱ ཝནཉྩ ཝནཐཾ, ནིབྦནཱ ཧོཐ བྷིཀྑཝོ’’ཏི

ཨེཝམཱདཱིནིཔི ཨཉྙཱནི ཡོཛེཏབྦཱནི. ཨེཝཾ བུདྡྷཝཙནེ སདྡཏོ ཙ ཨཏྠཏོ ཙ ཨདྷིཔྤཱཡཏོ ཙ ཨཀྑརཙིནྟཀཱནཾ ཉཱཎཙཀྑུསམྨུཡ྄ཧནཊྛཱནབྷཱུཏཱ པཱལི༹ནཡཱ ཝིཝིདྷཱ དིསྶནྟི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཛཱནནྟཱ ཨཔི སདྡསཏྠམཁིལཾ མུཡ྄ཧནྟི པཱཋཀྐམེ,

ཡེབྷུཡྻེན ཧི ལོཀནཱིཏིཝིདྷུརཱ པཱཋེ ནཡཱ ཝིཛྫརེ;

པཎྜིཙྩམྤི པཧཱཡ བཱཧིརགཏཾ ཨེཏྠེཝ ཏསྨཱ བུདྷོ,

སིཀྑེཡྻཱམལདྷམྨསཱགརཏརེ ནིབྦཱནཏིཏྠཱུཔགེ’’ཏི.

ཨེཝཾ པཱལི༹ནཡཱནཾ དུབྦིཉྙེཡྻཏྟཱ ‘‘ཝནཔྤགུམྦེ, བཱལེ ཙ, པཎྜིཏེ ཙཱ’’ཏིཨཱདཱིནཾ སུདྡྷཔཙྩཏྟཝཙནཏྟཉྙེཝ སཱརཏོ པཙྩེཏབྦཾ, ན སུཏིསཱམཉྙེན བྷུམྨོཔཡོགཝཙནཏྟཾ བྷུམྨོཔཡོགཝཙནེཧི ཏེསཾ སམཱནསུཏིཀཏྟེཔི པཙྩཏྟཛོཏཀཏྟཱ. སམཱནསུཏིཀཱཔི ཧི སདྡཱ ཨཏྠཔྤཀརཎལིངྒསདྡནྟརཱབྷིསམྦནྡྷཱདིཝསེན ཨཏྠཝིསེསཛོཏཀཱ བྷཝནྟི. ཏཾ ཡཐཱ? ‘‘སཱིཧོ གཱཡཏཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨེཝཾནཱམཀོ པུརིསོ’’ཏི ཨཏྠོ ཝིཉྙཱཡཏི. ‘‘སཱིཧོ ནངྒུཊྛཾ ཙཱལེཏཱི’’ཏི ཝུཏྟེ པན ‘‘མིགརཱཛཱ’’ཏི ཝིཉྙཱཡཏི. ཨེཝཾ ཨཏྠཝསེན སམཱནསུཏིཀཱནཾ ཨཏྠཝིསེསཛོཏནཾ བྷཝཏི. སངྒཱམེ ཋཏྭཱ ‘‘སིནྡྷཝམཱནེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨསྶོ’’ཏི ཝིཉྙཱཡཏི. རོགིསཱལཱཡཾ པན ‘‘སིནྡྷཝམཱནེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ལཝཎ’’ནྟི ཝིཉྙཱཡཏི. ཨེཝཾ པཀརཎཝསེན སམཱནསུཏིཀཱནཾ ཨཏྠཝིསེསཛོཏནཾ བྷཝཏི. ‘‘ཨིསྶཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨེཝཾནཱམིཀཱ དྷམྨཛཱཏཱི’’ཏི ཝིཉྙཱཡཏི. ‘‘ཨིསྶོ’’ཏི ཝུཏྟེ པན ‘‘ཨཙྪམིགོ’’ཏི ཝིཉྙཱཡཏི. ཨེཝཾ ལིངྒཝསེན ཨེཀདེསསམཱནསུཏིཀཱནཾ ཨཏྠཝིསེསཛོཏནཾ བྷཝཏི. ཨེཏྠ པན ཀིཉྩཱཔི ‘‘དེཝདཏྟཾ པཀྐོས གྷཊདྷཱརཀཾ ¶ དཎྜདྷཱརཀ’’ནྟིཨཱདཱིསུཔི གྷཊདཎྜཱདཱིནི ལིངྒཾ, ཏཐཱཔི སམཱནསུཏིཀཱདྷིཀཱརཏྟཱ ན ཏཾ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཾ.

‘‘ཨིསྶཱ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི ཙ ‘‘ཨིསྶཱ པུརིསམནུབནྡྷིཾསཱུ’’ཏི ཙ ཝུཏྟེ པན སབྦཐཱ སམཱནསུཏིཀཱནཾ སདྡནྟརཱབྷིསམྦནྡྷཝསེན ཡཐཱཝུཏྟཨཏྠཝིསེསཛོཏནཾ བྷཝཏི. ཏཐཱ ‘‘སཱིཧོ བྷིཀྑཝེ མིགརཱཛཱ སཱཡནྷསམཡཾ ཨཱསཡཱ ནིཀྑམཏཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘མིགཱདྷིཔོ ཀེསརསཱིཧོ’’ཏི ཝིཉྙཱཡཏི. ‘‘སཱིཧོ སམཎུདྡེསོ, སཱིཧོ སེནཱཔཏཱི’’ཏི ཙ ཝུཏྟེ པན ‘‘སཱིཧོ ནཱམ སཱམཎེརོ, སཱིཧོ ནཱམ སེནཱཔཏཱི’’ཏི ཝིཉྙཱཡཏི. ཨེཝམྤི སདྡནྟརཱབྷིསམྦནྡྷཝསེན སམཱནསུཏིཀཱནཾ ཨཏྠཝིསེསཛོཏནཾ བྷཝཏི. ‘‘ཨདྡསཾསུ ཁོ ཚབྦགྒིཡཱ བྷིཀྑཱུ སཏྟརསཝགྒིཡེ བྷིཀྑཱུ ཝིཧཱརཾ པཊིསངྑརོནྟེ’’ཏི ཨེཝམྤི སདྡནྟརཱབྷིསམྦནྡྷཝསེན སམཱནསུཏིཀཱནཾ པཙྩཏྟོཔཡོགཏྠསངྑཱཏཨཏྠཝིསེསཛོཏནཾ བྷཝཏི. ཏཐཱ ‘‘སིཉྩ བྷིཀྑུ ཨིམཾ ནཱཝཾ, ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙཱ’’ཏི ཨེཝམྤི སདྡནྟརཱབྷིསམྦནྡྷཝསེན སམཱནསུཏིཀཱནཾ ཨཱལཔནཏྠཔཙྩཏྟཏྠསངྑཱཏཨཏྠཝིསེསཛོཏནཾ བྷཝཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཝནཔྤགུམྦེ ཡཐ ཕུསྶིཏགྒེ’’ཏིཨཱདཱིནི བྷུམྨོཔཡོགཝཙནེཧི སདིསཏྟེཔིསདྡནྟརཱབྷིསམྦནྡྷཝསེན སུདྡྷཔཙྩཏྟཝཙནཱནཱིཏི གཧེཏབྦཱནི. པཙྩཏྟེཀཝཙནབཧུཝཙནཱནཾ ཨེཝ ཧི ཨེཀཱརཱདེསཝསེན ཨེཝཾཝིདྷཱནི རཱུཔཱནི བྷཝནྟི བྷུམྨོཔཡོགཝཙནཱནི ཝིཡཱཏི. ནནུ ཙ བྷོ ཨེཝཾཝིདྷཱནཾ རཱུཔཱནཾ པཱལི༹ཡཾ དིསྶནཏོ ‘ཨེཀཱརནྟམྤི པུལླིངྒཾ ཨཏྠཱི’ཏི ཝཏྟབྦནྟི? ན ཝཏྟབྦཾ, ཨོཀཱརནྟབྷཱཝོགདྷརཱུཔཝིསེསཏྟཱ ཏེསཾ རཱུཔཱནཾ. ཨཱདེསཝསེན ཧི སིདྡྷཏྟཱ ཝིསུཾ ཨེཀཱརནྟཔུལླིངྒཾ ནཱམ ནཏྠི, ཏསྨཱ པུལླིངྒཱནཾ ཡཐཱཝུཏྟསཏྟཝིདྷཏཱཡེཝ གཧེཏབྦཱཏི.

ཀེཙི ¶ པན ཝདེཡྻུཾ ‘‘ཡཱཡཾ པུརིསསདྡནཡཾ གཧེཏྭཱ ‘བྷཱུཏོ, བྷཱུཏཱ. བྷཱུཏ’ནྟིཨཱདིནཱ སབྦེསམོཀཱརནྟཔདཱནཾ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཝིབྷཏྟཱ, ཏཏྠ ཙཏུཏྠེཀཝཙནསྶ ཨཱཡཱདེསསཧིཏཱནི རཱུཔཱནི ཀིམཏྠཾ ན ཝུཏྟཱནཱི’’ཏི? ཝིསེསདསྶནཏྠཾ. ཏཱདིསཱནི ཧི ཙཏུཏྠེཀཝཙནརཱུཔཱནི པཱལི༹ནཡེ པོརཱཎཊྛཀཐཱནཡེ ཙ ཨུཔཔརིཀྑིཡམཱནེ ‘‘གཏྱཏྠཀམྨནི, ནཡནཏྠཀམྨནི, ཝིབྷཏྟིཝིཔརིཎཱམེ, ཏདཏྠེ ཙཱ’’ཏི སངྑེཔཏོ ཨིམེསུ ཙཏཱུསུཡེཝ ཋཱནེསུ, པབྷེདཏོ པན སཏྟསུ ཋཱནེསུ དིསྶནྟི. དཱནརོཙནདྷཱརཎནམོཡོགཱདིབྷེདེ པན ཡཏྠ ཀཏྠཙི སམྤདཱནཝིསཡེ ན དིསྶནྟི, ཨིཏི ཨིམཾ ཝིསེསཾ དསྶེཏུཾ ན ཝུཏྟཱནཱིཏི. ནནུ དཱནཀྲིཡཱཡོགེ ‘‘ཨབྷིརཱུཔཱཡ ཀཉྙཱ དེཡྻཱ’’ཏི ཙཏུཏྠེཀཝཙནསྶ ཨཱཡཱདེསསཧིཏརཱུཔདསྶནཏོ ཨིམསྨིམྤི སདྡནཱིཏིཔྤཀརཎེ ‘‘པུརིསཱཡ, བྷཱུཏཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝཏྟབྦཱནི, ཨེཝཾ སནྟེ ཀསྨཱ ‘‘དཱནརོཙནདྷཱརཎནམོཡོགཱདིབྷེདེ པན ཡཏྠ ཀཏྠཙི སམྤདཱནཝིསཡེ ན དིསྶནྟཱི’’ཏི ཝུཏྟནྟི? ཨཔཱལི༹ནཡཏྟཱ. ‘‘ཨབྷིརཱུཔཱཡ ཀཉྙཱ དེཡྻཱ’’ཏི ཨཡཉྷི སདྡསཏྠཏོ ཨཱགཏོ ནཡོ, ན བུདྡྷཝཙནཏོ. བུདྡྷཝཙནཉྷི པཏྭཱ ‘‘ཨབྷིརཱུཔསྶ ཀཉྙཱ དེཡྻཱ’’ཏི པདརཱུཔཾ བྷཝིསྶཏཱིཏི. ནནུ ཙ བྷོ ནམོཡོགཱདཱིསུཔི ཙཏུཏྠེཀཝཙནསྶ ཨཱཡཱདེསོ དིསྶཏཱིཏི. སཱསནཱཝཙརཱཔི ཧི ནིཔུཎཱ པཎྜིཏཱ ‘‘ནམོ བུདྡྷཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ རཏནཏྟཡཾ ཝནྡནྟི. ཀེཙི པན –

‘‘ནམོ བུདྡྷཱཡ བུདྡྷསྶ,

ནམོ དྷམྨཱཡ དྷམྨིནོ;

ནམོ སངྒྷཱཡ སངྒྷསྶ,

ནམོཀཱརེན སོཏྠི མེ’’ཏི ཙ,

‘‘མུཁེ ¶ སརསི སམྥུལླེ, ནཡནུཔྤལཔངྐཛེ;

པཱདཔངྐཛཔཱུཛཱཡ, བུདྡྷཱཡ སཏཏཾ དདེ’’ཏི ཙ,

‘‘ནརོ ནརཾ ཡཱཙཏི ཀིཉྩི ཝཏྠུཾ, ནརེན དཱུཏོ པཧིཏོ ནརཱཡཱ’’ཏི ཙ གཱཐཱརཙནམྤི ཀུབྦནྟཱིཏི? སཙྩཾ, སཱསནཱཝཙརཱཔི ནིཔུཎཱ པཎྜིཏཱ ‘‘ནམོ བུདྡྷཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིནིཝཏྭཱ རཏནཏྟཡཾ ཝནྡནྟི, གཱཐཱརཙནམྤི ཀུབྦནྟི, ཨེཝཾ སནྟེཔི ཏེ སདྡསཏྠེ ཀཏཔརིཙཡཝསེན སདྡསཏྠཏོ ནཡཾ གཧེཏྭཱ ཏཐཱརཱུཔཱ གཱཐཱཔི ཙུཎྞིཡཔདཱནིཔི ཨབྷིསངྑརོནྟི, ‘‘ནམོ བུདྡྷཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ རཏནཏྟཡཾ ཝནྡནྟི. ཡེ པན སདྡསཏྠེ ཨཀཏཔརིཙཡཱ ཨནྟམསོ བཱལདཱརཀཱ, ཏེཔི ཨཉྙེསཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཀཏཔརིཙཡཝསེན ‘‘ནམོ བུདྡྷཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ རཏནཏྟཡཾ ཝནྡནྟི, ‘‘ནམོ བུདྡྷསྶཱ’’ཏི ཝདནྟཱ པན ཨཔྤཀཏརཱ. ཀཏྠཙི ཧི པདེསེ ཀུམཱརཀེ ཨཀྑརསམཡཾ ཨུགྒཎྷཱཔེནྟཱ གརཱུ ཨཀྑརཱནམཱདིམྷི ‘‘ནམོ བུདྡྷཱཡཱ’’ཏི སིཀྑཱཔེནྟི, ན པན ‘‘ནམོ བུདྡྷསྶཱ’’ཏི, ཨེཝཾ སནྟེཔི པཱལི༹ནཡེ པོརཱཎཊྛཀཐཱནཡེ ཙ ཨུཔཔརིཀྑིཡམཱནེ ཋཔེཏྭཱ གཏྱཏྠཀམྨཱདིཊྛཱནཙཏུཀྐཾ, པབྷེདཏོ སཏྟཊྛཱནཾ ཝཱ དཱནརོཙནདྷཱརཎནམོཡོགཱདིབྷེདེ ཡཏྠ ཀཏྠཙི སམྤདཱནཝིསཡེ ཙཏུཏྠེཀཝཙནསྶ ཨཱཡཱདེསསཧིཏཱནི རཱུཔཱནི ན དིསྶནྟི, ཏསྨཱ ཀེཧིཙི ཨབྷིསངྑཏཱནི ‘‘ནམོ བུདྡྷཱཡ, བུདྡྷཱཡ དཱནཾ དེནྟཱི’’ཏི པདཱནི པཱལི༹ཾ པཏྭཱ ‘‘ནམོ བུདྡྷསྶ, བུདྡྷསྶ དཱནཾ དེནྟཱི’’ཏི ཨཉྙརཱུཔཱནི བྷཝནྟཱིཏི དཊྛབྦཾ. ཨཡཾ པན པཱལི༹ནཡཨཊྛཀཐཱནཡཱནུརཱུཔེན ཨཱཡཱདེསསྶ པཡོགརཙནཱ – ‘‘བུདྡྷཱཡ སརཎཾ གཙྪཏི, བུདྡྷཾ སརཎཾ གཙྪཏཱི’’ཏི ཝཱ, ‘‘བུདྡྷཱཡ ནགརཾ ནེནྟི, བུདྡྷཾ ནགརཾ ནེནྟཱི’’ཏི ཝཱ, ‘‘བུདྡྷཱཡ སཀྐཏོ དྷམྨོ, བུདྡྷེན སཀྐཏོ དྷམྨོ’’ཏི ཝཱ, ‘‘བུདྡྷཱཡ ཛཱིཝིཏཾ པརིཙྩཛཏི, བུདྡྷསྶ ཨཏྠཱཡ ཛཱིཝིཏཾ པརིཙྩཛཏཱི’’ཏི ཝཱ, ‘‘བུདྡྷཱཡ ཨཔེནྟི ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ, བུདྡྷསྨཱ ཨཔེནྟི ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ’’ཏི ཝཱ ¶ , ‘‘བུདྡྷཱཡ དྷམྨཏཱ, བུདྡྷསྶ དྷམྨཏཱ’’ཏི ཝཱ, ‘‘བུདྡྷཱཡ པསནྣོ, བུདྡྷེ པསནྣོ’’ཏི ཝཱ ཨིཏི པབྷེདཏོ ཨིམཾ སཏྟཋཱནཾ ཝིཝཛྫེཏྭཱ ཨཉྙཏྠ ཨཱཡཱདེསོ ན དིསྶཏི. ཏཐཱ ཧི –

པཱཋེ མཧཱནམཀྐཱར-སངྑཱཏེ སཱདྷུནནྡནེ;

སམྤདཱནེ ནམོཡོགེ, ཨཱཡཱདེསོ ན དིསྶཏི.

ཨེཏྠ མཧཱནམཀྐཱརཔཱཋོ ནཱམ ‘‘ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶཱ’’ཏི པཱཋོ. ཨཏྲཱཔི ཨཱཡཱདེསོ ན དིསྶཏི. ཝམྨིཀསུཏྟེཔི ‘‘ནམོ ཀརོཧི ནཱགསྶཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཱཡཱདེསོ ན དིསྶཏི. ཨམྦཊྛསུཏྟེཔི ‘‘སོཏྠི བྷདནྟེ ཧོཏུ རཉྙོ, སོཏྠི ཛནཔདསྶ’’. ཨེཝཾ ཨཱཡཱདེསོ ན དིསྶཏི.

‘‘སུཔྤབུདྡྷ’’ནྟི པཱཋསྶ, ཨཏྠསཾཝཎྞནཱཡཔི;

སམྤདཱནེ ནམོཡོགེ, ཨཱཡཱདེསོ ན དིསྶཏི.

ཏཐཱ ཧི

‘‘སུཔྤབུདྡྷཾ པབུཛ྄ཛྷནྟི, སདཱ གོཏམསཱཝཀཱ;

ཡེསཾ དིཝཱ ཙ རཏྟོ ཙ, ནིཙྩཾ བུདྡྷགཏཱ སཏཱི’’ཏི

ཨིམིསྶཱ པཱལི༹ཡཱ ཨཊྛཀཐཱཡཾ ‘‘སམྨཱདིཊྛིཀསྶ པུཏྟོ གུལ༹ཾ ཁིཔམཱནོ བུདྡྷཱནུསྶཏིཾ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ‘ནམོ བུདྡྷསྶཱ’ཏི ཝཏྭཱ གུལ༹ཾ ཁིཔཏཱི’’ཏི ཨཱཡཱདེསཝཛྫིཏོ སདྡརཙནཱཝིསེསོ དིསྶཏི. སགཱཐཱཝགྒཝཎྞནཱཡམྤི དྷནཉྫཱནཱིསུཏྟཊྛཀཐཱཡཾ ‘‘ཏྭཾ ཋིཏཱཔི ནིསིནྣཱཔི ཁིཔིཏྭཱཔི ཀཱསེཏྭཱཔི ‘ནམོ བུདྡྷསྶཱ’ཏི ཏསྶ མུཎྜཀསྶ སམཎཀསྶ ནམཀྐཱརཾ ཀརོསཱི’’ཏི ཨཱཡཱདེསཝཛྫིཏོ སདྡརཙནཱཝིསེསོ དིསྶཏི. ཏཐཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ‘‘བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ དཱནཾ དེཏི. ཏསྶ ¶ པུརིསསྶ བྷཏྟཾ ན རུཙྩཏི. སམཎསྶ རོཙཏེ སཙྩཾ, བུདྡྷསྶ ཚཏྟཾ དྷཱརེཏི, བུདྡྷསྶ སིལཱགྷཏེ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཱཡཱདེསཝིཝཛྫིཏོ སདྡརཙནཱཝིསེསོ དིསྶཏི. ཨེཝཾ དཱནརོཙནཱདཱིསུ བཧཱུསུ སམྤདཱནཝིསཡེསུ ཙཏུཏྠེཀཝཙནསྶ ཨཱཡཱདེསསཧིཏཾ རཱུཔཾ ན དིསྶཏི.

གཏྱཏྠཀམྨཱདཱིསུ པན ཙཏཱུསུ ཋཱནེསུ དིསྶཏི. ཏཐཱ ཧི ‘‘མཱུལཱཡ པཊིཀསྶེཡྻ, ཨཔྤོ སགྒཱཡ གཙྪཏཱི’’ཏི ཙེཏྠ གཏྱཏྠཀམྨནི དིསྶཏི. ཨེཏྠ ཧི ‘‘མཱུལཾ པཊིཀསྶེཡྻ, ཨཔྤོ སགྒཾ གཙྪཏཱི’’ཏི ཙ ཨཏྠོ. ‘‘པཊིཀསྶེཡྻཱ’’ཏི ཙེཏྠ ཀས གཏིཡནྟི དྷཱཏུསྶ པཏིཨུཔསགྒེན ཝིསེསིཏཏྟཱ ‘‘ཨཱཀཌྜྷེཡྻཱ’’ཏི ཨཏྠོ བྷཝཏི. ‘‘ཨཡཾ པུརིསོ མམ ཨཏྠཀཱམོ, ཡོ མཾ གཧེཏྭཱན དཀཱཡ ནེཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ནཡནཏྠཀམྨནི དིསྶཏི. ཨེཏྠ ཧི མཾ ཨུདཀཾ ནེཏི, ཨཏྟནོ ཝསནཀསོབྦྷཾ པཱཔེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཝིརམཐཱཡསྨནྟོ མམ ཝཙནཱཡཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཝིབྷཏྟིཝིཔརིཎཱམེ དིསྶཏི. མམ ཝཙནཏོ ཝིརམཐཱཏི ཧི ནིསྶཀྐཝཙནཝསེན ཨཏྠོ. ‘‘མཧཱགཎཱཡ བྷཏྟཱ མེ’’ཏི ཨེཏྠཱཔི ཝིབྷཏྟིཝིཔརིཎཱམེ དིསྶཏི. མམ མཧཏོ ཧཾསགཎསྶ བྷཏྟཱཏི ཧི སཱམིཝཙནཝསེན ཨཏྠོ. མམ ཧཾསརཱཛཱཏི ཙེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ. ‘‘ཨསཀྐཏཱ ཙསྨ དྷནཉྩཡཱཡཱ’’ཏི ཨེཏྠཱཔི ཝིབྷཏྟིཝིཔརིཎཱམེ དིསྶཏི. མཡཾ དྷནཉྩཡསྶ རཉྙོ ཨསཀྐཏཱ ཙ བྷཝཱམཱཏི ཧི ཀཏྟུཏྠེ སཱམིཝཙནཾ. ཏཐཱ ཧི ‘‘དྷནཉྩཡསྶཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘དྷནཉྩཡེནཱ’’ཏི ཝཱ ཝཏྟབྦེ ཨེཝཾ ཨཝཏྭཱ ‘‘དྷནཉྩཡཱཡཱ’’ཏི སམྤདཱནཝཙནཾ དཱནཀྲིཡཱདིཀསྶ སམྤདཱནཝིསཡསྶ ཨབྷཱཝཏོ ཝིབྷཏྟིཝིཔརིཎཱམེཡེཝ ཡུཛྫཏི, ཏསྨཱ དྷནཉྩཡརཱཛེན མཡཾ ཨསཀྐཏཱ ཙ བྷཝཱམཱཏི ཨཏྠོ གཧེཏབྦོ. ཨཉྙམྤི ཝིབྷཏྟིཝིཔརིཎཱམཊྛཱནཾ མགྒིཏབྦཾ.

‘‘ཝིརཱགཱཡ ¶ ཨུཔསམཱཡ ནིརོདྷཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིནི པན ཨནེཀསཧསྶཱནི ཨཱཡཱདེསསཧིཏཱནི སདྡརཱུཔཱནི ཏདཏྠེ པཝཏྟནྟི. ཨཊྛཀཐཱཙརིཡཱཔི ཧི དྷམྨཝིནཡསདྡཏྠཾ ཝཎྞེནྟཱ ‘‘དྷམྨཱནཾ ཝིནཡཱཡ. ཨནཝཛྫདྷམྨཏྠཉྷེས ཝིནཡོ, ན བྷཝབྷོགཱདིཨཏྠ’’ནྟི ཏདཏྠཝསེནེཝ ཨཱཡཱདེསསཧིཏཾ སདྡརཱུཔཾ པཡུཉྫིཾསུ, ཨེཝཾ ཙཏུཏྠེཀཝཙནསྶ ཨཱཡཱདེསསཧིཏཱནི རཱུཔཱནི གཏྱཏྠཀམྨནི ནཡནཏྠཀམྨནི ཝིབྷཏྟིཝིཔརིཎཱམེ ཏདཏྠེ ཙཱཏི ཨིམེསུ ཙཏཱུསུཡེཝ ཋཱནེསུ དིསྶནྟི, ན པན དཱནརོཙནཱདིབྷེདེ ཡཏྠ ཀཏྠཙི སམྤདཱནཝིསཡེ. ཏཐཱ ཧི ནིརུཏྟིཔིཊཀེ ‘‘ཨཏྠཱཡཱཏི སམྤདཱནཝཙན’’ནྟི ཨཱཡཱདེསསཧིཏཾ སདྡརཱུཔཾ ཝུཏྟཾ, པུརིསསདྡཱདིཝསེན པན ཏཱདིསཱནི རཱུཔཱནི ན ཝུཏྟཱནི ཏཱདིསཱནཾ སདྡརཱུཔཱནཾ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཨཔྤཝཏྟནཏོ. ཀཙྩཱཡནཔྤཀརཎེཔི ཧི ‘‘ཨཱཡ ཙཏུཏྠེཀཝཙནསྶ ཏཱུ’’ཏི ལཀྑཎསྶ ཝུཏྟིཡཾ ‘‘ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ དེཝམནུསྶཱན’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ‘‘པུརིསཱཡཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘སམཎཱཡཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘བྲཱཧྨཎཱཡཱ’’ཏི ཝཱ ན ཝུཏྟནྟི.

ཨེཏྠ སིཡཱ – ནནུ བྷོ ཏསྶེཝ ཝུཏྟིཡཾ ‘‘ཙཏུཏྠཱིཏི ཀིམཏྠཾ པུརིསསྶ མུཁཾ. ཨེཀཝཙནསྶཱཏི ཀིམཏྠཾ པུརིསཱནཾ དདཱཏི. ཝཱཏི ཀིམཏྠཾ དཱཏཱ ཧོཏི སམཎསྶ ཝཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཝཱ’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ ‘‘པུརིསཱཡ སམཎཱཡ བྲཱཧྨཎཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིནི པདརཱུཔཱནི ནཡཏོ དསྶིཏཱནི, ཀེཝལཾ པན མུཁསདྡཡོགཏོ བཧུཝཙནབྷཱཝཏོ ཝིཀཔྤནཏོ ཙ ‘‘པུརིསཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ན སིཛ྄ཛྷནྟི, མུཁསདྡཡོགཱདིཝིརཧིཏེ པན ཋཱནེ ཨཝསྶཾ སིཛ྄ཛྷནྟཱིཏི? ཨེཏྠ ཝུཙྩཏེ – ‘‘ཙཏུཏྠཱིཏི ཀིམཏྠཾ པུརིསསྶ མུཁ’’ནྟི ཝདནྟོ ‘‘སཙེ ཨཱཡཱདེསོ བྷཝེཡྻ ¶ , ཙཏུཏྠིཡཱ ཨེཝ བྷཝཏི, ན ཚཊྛིཡཱ’’ཏི དསྶེནྟོ ‘‘མུཁ’’ནྟི པདཾ དསྶེསི, ན ཙ ཏེན ‘‘མུཁསདྡཊྛཱནེ དེཏཱིཏིཨཱདིཀེ སམྤདཱནཝིསཡབྷཱུཏེ ཀྲིཡཱཔདེ ཋིཏེ ཨཱཡཱདེསོ ཧོཏཱི’’ཏི དསྶེཏི. ‘‘ཨེཀཝཙནསྶཱཏི ཀིམཏྠཾ པུརིསཱནཾ དདཱཏཱི’’ཏི ཝདནྟོཔི ‘‘ཨེཀཝཙནསྶེཝ ཨཱཡཱདེསོ ཧོཏི, ན བཧུཝཙནསྶཱ’’ཏི དསྶེཏི. ‘‘དདཱཏཱི’’ཏི ཨིདཾ པདཾ ‘‘པུརིསཱན’’ནྟི པདསྶ སམྤདཱནཝཙནཏྟཾ ཉཱཔེཏུཾ ཨཝོཙ, ན ཙ ‘‘དེཏཱིཏིཨཱདིཀེ སམྤདཱནཝིསཡབྷཱུཏེ ཀྲིཡཱཔདེ སཏི ཙཏུཏྠེཀཝཙནསྶ ཨཱཡཱདེསོ ཧོཏཱི’’ཏི ཨིམམཏྠཾ ཝིཉྙཱཔེཏི. ‘‘ཝཱཏི ཀིམཏྠཾ དཱཏཱ ཧོཏི སམཎསྶ ཝཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཝཱ’’ཏི ཙ ཝདནྟོཔི ‘‘སམྤདཱནེཡེཝ ཝིཀཔྤེན ཨཱཡཱདེསོ ཧོཏཱི’’ཏི ཝིཉྙཱཔེཏི, ན དཱནཱདིཀྲིཡཾ པཊིཙྩ ཨཱཡཱདེསཝིདྷཱནཾ ཉཱཔེཏི.

ཡདི པན དཱནཱདིཀྲིཡཾ པཊིཙྩ ཨཱཡཱདེསཝིདྷཱནཾ སིཡཱ, ཝུཏྟིཀཱརཀེན ལཀྑཎསྶ ཝུཏྟིཡཾ མཱུལོདཱཧརཎེཡེཝ ‘‘ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡཱ’’ཏི ཏདཏྠཔཡོགཱནི ཝིཡ ‘‘པུརིསཱཡ དཱིཡཏེ’’ཏིཨཱདི ཝཏྟབྦཾ སིཡཱ, ན ཙ ཝུཏྟཾ. ཀསྨཱཏི ཙེ? བུདྡྷཝཙནེ པོརཱཎཊྛཀཐཱསུ ཙ ཏཱདིསསྶ པཡོགསྶ ཨབྷཱཝཱ. ནིརུཏྟིཔིཊཀེ ཧི པབྷིནྣཔཊིསམྦྷིདོ སོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀཙྩཱནོ ‘‘པུརིསསྶ དཱིཡཏེ’’ཏི ཨཱཡཱདེསརཧིཏཱནིཡེཝ རཱུཔཱནི དསྶེཏི, ‘‘ཨཏྠཱཡཱཏི སམྤདཱནཝཙན’’ནྟི བྷཎནྟོཔི ཙ ཐེརོ དཱནཱདིཀྲིཡཱཔེཀྑཾ ཨཀཏྭཱ ཙཏུཏྠེཀཝཙནསྶ ཨཱཡཱདེསསཧིཏཾ རཱུཔམེཝ ནིདྡིསི. ཏེན སོ པཡོགོ ཏདཏྠཔྤཡོགོཏི ཝིཉྙཱཡཏི. ཨིཏི ཨིམེཧི ཀཱརཎེཧི ཛཱནིཏབྦཾ ‘‘དཱནཱདིཀྲིཡཾ པཊིཙྩ ཨཱཡཱདེསཝིདྷཱནཾ ན ཀཏ’’ནྟི. ཡཛྫེཝཾ ‘‘ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིནིཡེཝ ཏདཏྠཔྤཡོགཱནི ‘‘ཨཱཡ ཙཏུཏྠེཀཝཙནསྶ ཏཱུ’’ཏི ལཀྑཎསྶ ཝིསཡཱ བྷཝེཡྻུཾ, ནཱཉྙཱནཱིཏི? ཏནྣ, ཨཉྙཱནིཔི ཝིསཡཱཡེཝ ཏསྶ. ཀཏམཱནི? ‘‘མཱུལཱཡ པཊིཀསྶེཡྻ, ཨཔྤོ ¶ སགྒཱཡ གཙྪཏི, དཀཱཡ ནེཏི, ཝིརམཐཱཡསྨནྟོ མམཝཙནཱཡ, གཎཱཡ བྷཏྟཱ’’ཏིཨཱདཱིནི. ‘‘སགྒསྶ གམནེན ཝཱ’’ཏིཨཱདཱིནི པན ཝཱདྷིཀཱརཏྟཱ ཨཝིསཡཱཝཱཏི.

ནནུ ཙ བྷོ ཨེཝཾ སནྟེ ཝུཏྟིཀཱརཀེན མཱུལོདཱཧརཎེསུ ‘‘ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ དེཝམནུསྶཱན’’ནྟི ཝཏྭཱ ‘‘མཱུལཱཡ པཊིཀསྶེཡྻཱ’’ཏིཨཱདཱིནིཔི ཝཏྟབྦཱནི, ཀིམུདཱཧརཎེ པན ‘‘ཝཱཏི ཀིམཏྠཾ སགྒསྶ གམནེན ཝཱ’’ཏི ཝཏྟབྦནྟི? སཙྩཾ, ཨཝཙནེ ཀཱརཎམཏྠི, ཏཾ སུཎཱཐ – ‘‘མཱུལཱཡ པཊིཀསྶེཡྻ, ཨཔྤོ སགྒཱཡ གཙྪཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཧི ‘‘མཱུལཱཡ, སགྒཱཡཱ’’ཏི པདཱནི སུདྡྷསམྤདཱནཝཙནཱནི ན ཧོནྟི གཏྱཏྠཀམྨནི ཝཏྟནཏོ, ཏསྨཱ མཱུལོདཱཧརཎེསུ ན ཝུཏྟཱནི. ཏཐཱ ‘‘དཀཱཡ ནེཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ‘‘དཀཱཡཱ’’ཏི པདཾ ནཡནཏྠཀམྨནི ཝཏྟནཏོ སུདྡྷསམྤདཱནཝཙནཾ ན ཧོཏཱིཏི ན ཝུཏྟཾ. ‘‘ཝིརམཐཱཡསྨནྟོ མམ ཝཙནཱཡཱ’’ཏི ཨེཏྠ པན ‘‘ཝཙནཱཡཱ’’ཏི པདཾ ནིསྶཀྐཝཙནཏྠེ ཝཏྟནཏོ, ‘‘གཎཱཡ བྷཏྟཱ’’ཏི ཨེཏྠ ‘‘གཎཱཡཱ’’ཏི པདཾ སཱམིཝཙནཏྠེ ཝཏྟནཏོ, ‘‘ཨསཀྐཏཱ ཙསྨ དྷནཉྩཡཱཡཱ’’ཏི ཨེཏྠ ‘‘དྷནཉྩཡཱཡཱ’’ཏི པདཾ ཀཏྟུཝསེན སཱམིཨཏྠེ ཝཏྟནཏོ སུདྡྷསམྤདཱནཝཙནཾ ན ཧོཏཱིཏི ན ཝུཏྟཾ. ཀིམུདཱཧརཎེཔི ‘‘སགྒསྶཱ’’ཏི པདཾ གམནསདྡསནྣིདྷཱནཏོ གཏྱཏྠཀམྨནི ཝཏྟནཏོ སུདྡྷསམྤདཱནཝཙནཾ ན ཧོཏཱིཏི ‘‘ཝཱཏི ཀིམཏྠཾ སགྒསྶ གམནེན ཝཱ’’ཏི ན ཝུཏྟཾ. ཨེཝཉྷེཏྠ ཝུཏྟནཡེན བུདྡྷཝཙནཾ པོརཱཎཊྛཀཐཱནཡཉྩ པཏྭཱ ཙཏུཏྠེཀཝཙནསྶ ཨཱཡཱདེསསཧིཏཱནི རཱུཔཱནི གཏྱཏྠཀམྨཱདཱིསུ ཙཏཱུསུཡེཝ ཋཱནེསུ དིསྶནྟི, ན པན དཱནརོཙནཱདིབྷེདེ ཡཏྠ ཀཏྠཙི སམྤདཱནཝིསཡེཏི དཊྛབྦཾ.

ནནུ ཙ བྷོ ‘‘ཙནྡནསཱརཾ ཛེཊྛིཀཱཡ ཨདཱསི སུཝཎྞམཱལཾ ཀནིཊྛཱཡཱ’’ཏི དཱནཔྤཡོགེ ཙཏུཏྠེཀཝཙནསྶ ཨཱཡཱདེསསཧིཏརཱུཔདསྶནཏོ ‘‘རཱཛཀཉྙཱཡ དཱིཡཏེ, རཱཛཀཉྙཱཡ ¶ རུཙྩཏི ཨལངྐཱརོ, རཱཛཀཉྙཱཡ ཚཏྟཾ དྷཱརེཏི, རཱཛཀཉྙཱཡ ནམོ ཀརོཧི, རཱཛཀཉྙཱཡ སོཏྠི བྷཝཏུ, རཱཛཀཉྙཱཡ སིལཱགྷཏེ’’ཏིཨཱདཱིཧིཔི པཡོགེཧི བྷཝིཏབྦཾ, ཨཐ ཀསྨཱ ‘‘བུདྡྷཝཙནཾ པོརཱཎཊྛཀཐཱནཡཉྩ པཏྭཱ ཙཏུཏྠེཀཝཙནསྶ ཨཱཡཱདེསསཧིཏཱནི རཱུཔཱནི གཏྱཏྠཀམྨཱདཱིསུ ཙཏཱུསུཡེཝ ཋཱནེསུ དིསྶནྟི, ན པན དཱནརོཙནཱདིབྷེདེ ཡཏྠ ཀཏྠཙི སམྤདཱནཝིསཡེ’’ཏི ཝདཐཱཏི? ཨུཔྤཐམཝཏིཎྞོ བྷཝཾ, ན ཧི བྷཝཾ ཨམྷཱཀཾ ཝཙནཏྠཾ ཛཱནཱཏི. ཨཡཉྷེཏྠ ཨམྷཱཀཾ ཝཙནཏྠོ – སབྦཱནིཔི ཨིཏྠིལིངྒཱནི ཨེཀཝཙནཝསེན ཏཏིཡཱཙཏུཏྠཱིཔཉྩམཱིཚཊྛཱིསཏྟམཱིཋཱནེསུ སམསམཱནི ཧོནྟི, ཨཔྤཱནི ཨསམཱནི, ཏསྨཱ ཏཱནི ཋཔེཏྭཱ པུལླིངྒནཔུཾསཀལིངྒེསུ པུརིསཱདི ཙིཏྟཱདིསདྡཱནཾ ཨཀཱརནྟཔཀཏིབྷཱཝེ ཋིཏཱནཾ ཙཏུཏྠེཀཝཙནསྶ ཨཱཡཱདེསསཧིཏཱནི རཱུཔཱནི བུདྡྷཝཙནཱདཱིསུ དཱནརོཙནཱདིབྷེདེ ཡཏྠ ཀཏྠཙི སམྤདཱནཝིསཡེ ན དིསྶནྟི. ཏེནེཝ ཧི ‘‘མཱུལཱཡ, སགྒཱཡ, དཀཱཡ, ཝཙནཱཡ, གཎཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིནི གཏྱཏྠཀམྨཱདཱིསུ ཏཱིསུ ‘‘ཨབྷིཉྙཱཡ, སམྦོདྷཱཡ, ནིབྦཱནཱཡཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིནི པན ཨནེཀསཏཱནི ཏིལིངྒཔདཱནི ཏདཏྠེཡེཝཱཏི ཨིམེསུ ཙཏཱུསུ ཋཱནེསུ དིསྶནྟི. ‘‘དེཏི, རོཙཏི, དྷཱརེཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ པན སུདྡྷསམྤདཱནཝིསཡེསུ ན དིསྶནྟི. བྷཝནྟི ཙཏྲ –

ཙཏུཏྠེཀཝཙནསྶ, ཨཱཡཱདེསེན སཾཡུཏཾ;

རཱུཔཾ ཨནིཏྠིལིངྒཱནཾ, ཋཱནེསུ ཙཏུསུཊྛིཏཾ.

གཏྱཏྠཀམྨནི ཙེཝ, ནཡནཏྠསྶ ཀམྨནི;

ཝིབྷཏྟིཡཱ ཝིཔལླཱསེ, ཏདཏྠེ ཙཱཏི ནིདྡིསེ.

‘‘མཱུལཱཡ པཊིཀསྶེཡྻ, ཨཔྤོ སགྒཱཡ གཙྪཏི’’;

ཨེཝཾ གཏྱཏྠཀམྨསྨིཾ, དིཊྛམམྷེཧི སཱསནེ.

‘‘དཀཱཡ ¶ ནེཏི’’ ཨིཙྩེཝཾ, ནཡནཏྠསྶ ཀམྨནི;

‘‘ཝཙནཱཡཱ’’ཏི ནིསྶཀྐེ, ཝིརམཎཔྤཡོགཏོ.

‘‘གཎཱཡ’’ཨིཏི སཱམིསྨིཾ, ‘‘བྷཏྟཱ’’ཏི སདྡཡོགཏོ;

‘‘དྷནཉྩཡཱཡཱ’’ཏི པདཾ, ཀཏྟུཏྠེ སཱམིསཱུཙཀཾ.

‘‘ཨསཀྐཏཱ’’ཏི སདྡསྶ, ཡོགཏོཏི ཝིནིདྡིསེ;

ཨཉྙོ ཙཱཔི ཝིཔལླཱསོ, མགྒིཏབྦོ ཝིབྷཱཝིནཱ.

‘‘ཨབྷིཉྙཱཡ སམྦོདྷཱཡ, ནིབྦཱནཱཡཱ’’ཏིམཱནི ཏུ;

ལིངྒཏྟཡཝསེནེཝ, ཏདཏྠསྨིཾ ཝིནིདྡིསེ.

ཨེཝཾ པཱཋཱནུལོམེན, ཀཐིཏོ ཨཱཡསམྦྷཝོ;

ཨིདནྟུ སུཁུམཾ ཋཱནཾ, ཙིནྟེཏབྦཾ པུནཔྤུནཾ.

ཨོཀཱརནྟཝསེནེཝ, ནཱནཱནཡསུམཎྜིཏཱ;

པདམཱལཱ མཧེསིསྶ, སཱསནཏྠཾ པཀཱསིཏཱ.

ཨིམམཏིམདྷུརཉྩེ ཙིཏྟིཀཏྭཱ སུཎེཡྻུཾ,

ཝིཝིདྷནཡཝིཙིཏྟཾ སཱདྷཝོ སདྡནཱིཏིཾ;

ཛིནཝརཝཙནེཏེ སདྡཏོ ཛཱཏཀངྑཾ,

ཀུམུདམིཝ’སིནཱ ཝེ སུཊྛུ ཚིནྡེཡྻུམེཏྠ.

ཨིཏི ནཝངྒེ སཱཊྛཀཐེ པིཊཀཏྟཡེ བྱཔྤཐགཏཱིསུ ཝིཉྙཱུནཾ

ཀོསལླཏྠཱཡ ཀཏེ སདྡནཱིཏིཔྤཀརཎེ

སཝིནིཙྪཡོ ཨོཀཱརནྟཔུལླིངྒཱནཾ པཀཏིརཱུཔསྶ

ནཱམིཀཔདམཱལཱཝིབྷཱགོ ནཱམ

པཉྩམོ པརིཙྪེདོ.

ཨཀཱརནྟོཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཀཨོཀཱརནྟཔུལླིངྒཾ ནིཊྛིཏཾ.

༦. ཨཱཀཱརནྟཔུལླིངྒནཱམིཀཔདམཱལཱ

ཨཐ པུབྦཱཙརིཡམཏཾ པུརེཙརཾ ཀཏྭཱ ཨཱཀཱརནྟཔུལླིངྒཱནཾ པཀཏིརཱུཔེསུ ཨབྷིབྷཝིཏུ ཨིཙྩེཏསྶ པཀཏིརཱུཔསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཾ ¶ ཝཀྑཱམ – སཏྠཱ, སཏྠཱ, སཏྠཱརོ. སཏྠཱརཾ, སཏྠཱརོ. སཏྠཱརཱ, སཏྠཱརེཧི, སཏྠཱརེབྷི. སཏྠུ, སཏྠུསྶ, སཏྠུནོ, སཏྠཱནཾ, སཏྠཱརཱནཾ. སཏྠཱརཱ, སཏྠཱརེཧི, སཏྠཱརེབྷི. སཏྠུ, སཏྠུསྶ, སཏྠུནོ, སཏྠཱནཾ, སཏྠཱརཱནཾ. སཏྠརི, སཏྠཱརེསུ. བྷོ སཏྠ, བྷོ སཏྠཱ, བྷཝནྟོ སཏྠཱརོ.

ཨཡཾ ཡམཀམཧཱཐེརེན ཀཏཱཡ ཙཱུལ༹ནིརུཏྟིཡཱ ཨཱགཏོ ནཡོ. ཨེཏྠ ཙ ནིརུཏྟིཔིཊཀེ ཙ ཀཙྩཱཡནེ ཙ ‘‘སཏྠུནཱ’’ཏི པདཾ ཨནཱགཏམྤི གཧེཏབྦམེཝ ‘‘དྷམྨརཱཛེན སཏྠུནཱ’’ཏི དསྶནཏོ. ‘‘སཏྠཱརཱ, སཏྠུནཱ, སཏྠཱརེཧི, སཏྠཱརེབྷཱི’’ཏི ཀམོ ཙ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཏྠ ཙ ཨསཏིཔི ཨཏྠཝིསེསེ བྱཉྫནཝིསེསཝསེན, བྱཉྫནཝིསེསཱབྷཱཝེཔི ཨཏྠནཱནཏྠཏཱཝསེན སདྡནྟརསནྡསྶནཾ ནིརུཏྟིཀྐམོཏི ‘‘སཏྠཱ’’ཏི པདཾ ཨེཀཝཙནབཧུཝཙནཝསེན དྭིཀྑཏྟུཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ནིརུཏྟིཔིཊཀཱདཱིསུ པན ‘‘སཏྠཱ’’ཏི པཋམཱབཧུཝཙནཾ ན ཨཱགཏཾ. ཀིཉྩཱཔི ན ཨཱགཏཾ, ཏཐཱཔི ‘‘ཨཝིཏཀྐིཏཱ མཙྩུམུཔབྦཛནྟཱི’’ཏི པཱལི༹ཡཾ ‘‘ཨཝིཏཀྐིཏཱ’’ཏི པཋམཱབཧུཝཙནསྶ དསྶནཏོ ‘‘སཏྠཱ’’ཏི པདསྶ པཋམཱབཧུཝཙནཏྟཾ ཨཝསྶམིཙྪིཏབྦཾ. ཏཐཱ ཝཏྟཱ, དྷཱཏཱ, གནྟཱདཱིནམྤི ཏགྒཏིཀཏྟཱ. ཏཐཱ ནིརུཏྟིཔིཊཀེ ‘‘སཏྠཱརེ’’ཏི དུཏིཡཱབཧུཝཙནཉྩ ‘‘སཏྠུསྶ, སཏྠཱན’’ནྟི ཙཏུཏྠཱིཚཊྛེཀཝཙནབཧུཝཙནཱནི ཙ ཨཱགཏཱནི, ཙཱུལ༹ནིརུཏྟིཡཾ པན ན ཨཱགཏཱནི. ཏཏྠ ‘‘མཱཏཱཔིཏརོ པོསེཏི. བྷཱཏརོ ཨཏིཀྐམཏཱི’’ཏི དསྶནཏོ ‘‘སཏྠཱརེ’’ཏི དུཏིཡཱབཧུཝཙནརཱུཔཾ ཨཡུཏྟཾ ཝིཡ དིསྶཏི. ཀཙྩཱཡནཱདཱིསུ ‘‘བྷོ སཏྠ, བྷོ སཏྠཱ’’ ཨིཏི རསྶདཱིགྷཝསེན ཨཱལཔནེཀཝཙནདྭཡཾ ཝུཏྟཾ. ནིརུཏྟིཔིཊཀེ ‘‘བྷོ སཏྠ’’ ཨིཏིརསྶཝསེན ཨཱལཔནེཀཝཙནཾ ཝཏྭཱ ‘‘བྷཝནྟོ སཏྠཱརོ’’ཏི ཨཱརཱདེསཝསེན ཨཱལཔནབཧུཝཙནཾ ཝུཏྟཾ. ཙཱུལ༹ནིརུཏྟིཡཾ ¶ ‘‘བྷོ སཏྠ’’ ཨིཏི རསྶཝསེན ཨཱལཔནེཀཝཙནཾ ཝཏྭཱ ‘‘བྷོ སཏྠཱ’’ ཨིཏི དཱིགྷཝསེན ཨཱལཔནབཧུཝཙནཾ ལཔིཏཾ. སབྦམེཏཾ ཨཱགམེ ཨུཔཔརིཀྑིཏྭཱ ཡཐཱ ན ཝིརུཛ྄ཛྷཏི, ཏཐཱ གཧེཏབྦཾ.

ཨིདཱནི སཏྠུསདྡསྶ ཡཾ རཱུཔནྟརཾ ཨམྷེཧི དིཊྛཾ, ཏཾ དསྶེསྶཱམ – ཏཐཱ ཧི ‘‘ཨིམེསཾ མཧཱནཱམ ཏིཎྞཾ སཏྠཱུནཾ ཨེཀཱ ནིཊྛཱ ཨུདཱཧུ པུཐུ ནིཊྛཱ’’ཏི པཱལི༹ཡཾ ‘‘སཏྠཱུན’’ནྟི པདཾ དིཊྛཾ, ཏསྨཱ ཨཡམྤི ཀམོ ཝེདིཏབྦོ ‘‘སཏྠུ, སཏྠུསྶ, སཏྠུནོ, སཏྠཱནཾ, སཏྠཱརཱནཾ, སཏྠཱུན’’ནྟི. ཨབྷིབྷཝིཏཱ, ཨབྷིབྷཝིཏཱ, ཨབྷིབྷཝིཏཱརོ. ཨབྷིབྷཝིཏཱརཾ, ཨབྷིབྷཝིཏཱརོ. ཨབྷིབྷཝིཏཱརཱ, ཨབྷིབྷཝིཏུནཱ, ཨབྷིབྷཝིཏཱརེཧི, ཨབྷིབྷཝིཏཱརེབྷི. ཨབྷིབྷཝིཏུ, ཨབྷིབྷཝིཏུསྶ, ཨབྷིབྷཝིཏུནོ, ཨབྷིབྷཝིཏཱནཾ, ཨབྷིབྷཝིཏཱརཱནཾ, ཨབྷིབྷཝིཏཱུནཾ. ཨབྷིབྷཝིཏཱརཱ, ཨབྷིབྷཝིཏཱརེཧི, ཨབྷིབྷཝིཏཱརེབྷི. ཨབྷིབྷཝིཏུ, ཨབྷིབྷཝིཏུསྶ, ཨབྷིབྷཝིཏུནོ, ཨབྷིབྷཝིཏཱནཾ, ཨབྷིབྷཝིཏཱརཱནཾ. ཨབྷིབྷཝིཏརི, ཨབྷིབྷཝིཏཱརེསུ. བྷོ ཨབྷིབྷཝིཏ, བྷོ ཨབྷིབྷཝིཏཱ, བྷཝནྟོ ཨབྷིབྷཝིཏཱརོ. ཡཐཱ པནེཏྠ ཨབྷིབྷཝིཏུ ཨིཙྩེཏསྶ པཀཏིརཱུཔསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ སཏྠུནཡེན ཡོཛིཏཱ, ཨེཝཾ པརིབྷཝིཏུཨཱདཱིནཉྩ ཨཉྙེསཉྩ ཏཾསདིསཱནཾ ནཱམིཀཔདམཱལཱ སཏྠུནཡེན ཡོཛེཏབྦཱ. ཨེཏྠཉྙཱནི ཏཾསདིསཱནི ནཱམ ‘‘ཝཏྟཱ, དྷཱཏཱ’’ཨིཙྩཱདཱིནཾ པདཱནཾ ཝཏྟུདྷཱཏུ ཨིཙྩཱདཱིནི པཀཏིརཱུཔཱནི.

ཝཏྟཱ དྷཱཏཱ གནྟཱ ནེཏཱ,

དཱཏཱ ཀཏྟཱ ཙེཏཱ ཏཱཏཱ;

ཚེཏྟཱ བྷེཏྟཱ ཧནྟཱ མེཏཱ,

ཛེཏཱ བོདྡྷཱ ཉཱཏཱ སོཏཱ.

གཛྫིཏཱ ཝསྶིཏཱ བྷཏྟཱ, མུཙྪིཏཱ པཊིསེདྷིཏཱ;

བྷཱསིཏཱ པུཙྪིཏཱ ཁནྟཱ, ཨུཊྛཱཏོཀྐམིཏཱ ཏཏཱ.

ནཏྟཱ ¶ པནཏྟཱ ཨཀྑཱཏཱ, སཧིཏཱ པཊིསེཝིཏཱ;

ནེཏཱ ཝིནེཏཱ ཨིཙྩཱདཱི, ཝཏྟརེ སུདྡྷཀཏྟརི.

ཨུཔྤཱདེཏཱ ཝིཉྙཱཔེཏཱ, སནྡསྶེཏཱ པབྲཱུཧེཏཱ;

བོདྷེཏཱདཱི ཙཉྙེ སདྡཱ, ཉེཡྻཱ ཧེཏུསྨིཾ ཨཏྠསྨིཾ.

ཀཏྟཱ ཁཏྟཱ ནེཏྟཱ བྷཏྟཱ, པིཏཱ བྷཱཏཱཏིམེ པན;

ཀིཉྩི བྷིཛྫནྟི སུཏྟསྨིཾ, ཏཾ པབྷེདཾ ཀཐེསྶཧཾ.

སཏྠཱཏིཨཱདཱིསུ ཀེཙི, ཨུཔཡོགེན སཱམིནཱ;

སཧེཝ ནིཙྩཾ ཝཏྟནྟི, ནེཝ ཝཏྟནྟི ཀེཙི ཏུ.

ཏཏྲ ཀཏྟུསདྡཱདཡོ རཱུཔནྟརཝསེན སཏྠུསདྡཏོ ཀིཉྩི བྷིཛྫནྟི. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཨུཊྛེཧི ཀཏྟེ ཏརམཱནོ, གནྟྭཱ ཝེསྶནྟརཾཝདཱ’’ཏི ཨེཏྠ ‘‘ཀཏྟེ’’ཏི ཨིདཾ ཨཱལཔནེཀཝཙནརཱུཔཾ, ཨེཝཉྷི ‘‘བྷོ ཀཏྟཱ’’ཏི རཱུཔཏོ རཱུཔནྟརཾ ནཱམ. ‘‘ཏེན ཧི བྷོ ཁཏྟེ ཡེན ཙམྤེཡྻཀཱ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱ ཏེནུཔསངྐམཱ’’ཏི ཨེཏྠ ‘‘ཁཏྟེ’’ཏི ཨིདཉྩཱལཔནེཀཝཙནརཱུཔཾ. ཨེཝམྤི ‘‘བྷོ ཁཏྟཱ’’ཏི རཱུཔཏོ རཱུཔནྟརཾ ནཱམ. ‘‘ནེཏྟེ ཨུཛུཾ གཏེ སཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ‘‘ནེཏྟེ’’ཏི ཨིདཾ སཏྟམིཡཱ ཨེཀཝཙནརཱུཔཾ, ཨེཏམྤི ‘‘ནེཏྟརཱི’’ཏི རཱུཔཏོ རཱུཔནྟརཾ. ‘‘ཨཱརཱདྷཡཏི རཱཛཱནཾ, པཱུཛཾ ལབྷཏི བྷཏྟུསཱུ’’ཏི ཨེཏྠ ‘‘བྷཏྟཱུསཱུ’’ཏི ཨིདཾ སཏྟམིཡཱ བཧུཝཙནརཱུཔཾ. ‘‘བྷཏྟཱརེསཱུ’’ཏི རཱུཔཏོ རཱུཔནྟརཾ, ཨཏྲ ‘‘བྷཏྟཱུསཱུ’’ཏི དསྶནཏོ, ‘‘མཱཏཱཔིཏཱུསུ པཎྜིཏཱ’’ཏི ཨེཏྠ ‘‘པིཏཱུསཱུ’’ཏི དསྶནཏོ ཙ ‘‘ཝཏྟཱུསུ དྷཱཏཱུསུ གནྟཱུསུ ནེཏཱུསུ དཱཏཱུསུ ཀཏྟཱུསཱུ’’ཏི ཨེཝམཱདིནཡོཔི གཧེཏབྦོ. ཨཡཾ ནཡོ སཏྠུསདྡེཔི ཨིཙྪིཏབྦོ ཝིཡ ཨམྷེ པཊིབྷཱཏི.

པིཏཱ, པིཏཱ, པིཏརོ. པིཏརཾ, པིཏརོ. པིཏརཱ, པིཏུནཱ, པེཏྱཱ, པིཏརེཧི, པིཏརེབྷི, པིཏཱུཧི, པིཏཱུབྷི. པིཏུ, པིཏུསྶ, པིཏུནོ ¶ , པིཏཱནཾ, པིཏརཱནཾ, པིཏཱུནཾ. པིཏརཱ, པེཏྱཱ, པིཏརེཧི, པིཏརེབྷི, པིཏཱུཧི, པིཏཱུབྷི. པིཏུ, པིཏུསྶ, པིཏུནོ, པིཏཱནཾ, པིཏརཱནཾ, པིཏཱུནཾ. པིཏརི, པིཏརེསུ, པིཏཱུསུ. བྷོ པིཏ, བྷོ པིཏཱ, བྷཝནྟོ པིཏརོ. ཨེཏྠ པན ‘‘པེཏྱཱ, པིཏཱུན’’ནྟི ཨིམཾ ནཡདྭཡཾ ཝཛྫེཏྭཱ བྷཱཏུསདྡསྶ ཙ པདམཱལཱ ཡོཛེཏབྦཱ. ཏཏྠ ‘‘མཏྱཱ ཙ པེཏྱཱ ཙ ཀཏཾ སུསཱདྷུ, ཨནུཉྙཱཏོསི མཱཏཱཔིཏཱུཧི, མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨཙྩཡེནཱ’’ཏི ཙ དསྶནཏོ པིཏུསདྡསྶ ‘‘པེཏྱཱ, པིཏཱུཧི, པིཏཱུབྷི. པིཏཱུན’’ནྟི རཱུཔབྷེདོ ཙ, ‘‘པིཏརོ’’ ཨིཙྩཱདཱིསུ རསྶཏྟཉྩ སཏྠུསདྡཏོ ཝིསེསོ. ཏཏྠ ཙ ‘‘པེཏྱཱ’’ཏི ཨིདཾ ‘‘ཛནྟུཡོ, ཧེཏུཡོ, ཧེཏུཡཱ, ཨདྷིཔཏིཡཱ’’ཏི པདཱནི ཝིཡ ཨཙིནྟེཡྻཾ པུལླིངྒརཱུཔནྟི དཊྛབྦཾ.

ཙོདནཱ སོདྷནཱ ཙཱཏྲ བྷཝཏི – སཏྠཱ པིཏཱ ཨིཙྩེཝམཱདཱིནི ནིཔྥནྣཏྟམུཔཱདཱཡ ཨཱཀཱརནྟཱནཱིཏི ཙ, པཋམཾ ཋཔེཏབྦཾ པཀཏིརཱུཔམུཔཱདཱཡ ཨུཀཱརནྟཱནཱིཏི ཙ ཏུམྷེ བྷཎཐ, ‘‘ཧེཏུ སཏྠཱརདསྶནཾ. ཨམཱཏཱཔིཏརསཾཝཌྜྷོ. ཀཏྟཱརནིདྡེསོ’’ཏིཨཱདཱིསུ པན སཏྠཱར ཨིཙྩཱདཱིནི ཀཐཾ ཏུམྷེ བྷཎཐཱཏི? ཨེཏཱནིཔི མཡཾ པཀཏིརཱུཔམུཔཱདཱཡ ཨུཀཱརནྟཱནཱིཏི བྷཎཱམཱཏི. ནནུ ཙ བྷོ ཨེཏཱནི ཨཀཱརནྟཱནཱིཏི? ན, ཨུཀཱརནྟཱནིཡེཝ ཏཱནི. ནནུ ཙ བྷོ ཡོ ཨཾ ནཱདཱིནི པརབྷཱུཏཱནི ཝཙནཱནི ན དིསྶནྟི ཡེཧི ཨུཀཱརནྟསདྡཱནམནྟསྶ ཨཱརཱདེསོ སིཡཱ, ཏསྨཱ ཨཀཱརནྟཱནཱིཏི? ན, ཨཱིདིསེ ཋཱནེ པརབྷཱུཏཱནཾ ཡོ ཨཾ ནཱདཱིནཾ ཝཙནཱནམནོཀཱསཏྟཱ. ཏཐཱ ཧི སམཱསཝིསཡོ ཨེསོ. སམཱསཝིསཡསྨིཉྷི ཨཙིནྟེཡྻཱནིཔི རཱུཔཱནི དིསྶནྟཱིཏི. ཨེཝཾ སནྟེཔི བྷོ ‘‘གཱམཏོ ནིཀྑམཏཱི’’ཏི པཡོགསྶ ཝིཡ ཨསམཱསཝིསཡེ ‘‘སཏྠཱརཏོ སཏྠཱརཾ གཙྪཏཱི’’ཏི ནིདྡེསཔཱལི༹དསྶནཏོ ‘‘ཧེཏུ ¶ སཏྠཱརདསྶན’’ནྟིཨཱདཱིསུ སཏྠཱར ཨིཙྩཱདཱིནི ཨཀཱརནྟཱནཱིཏི ཙིནྟེཏབྦཱནཱིཏི? ན ཙིནྟེཏབྦཱནི ‘‘སཏྠཱརཏོ སཏྠཱརཾ གཙྪཏཱི’’ཏི ཨེཏྠཱཔི ཨུཀཱརནྟཏྟཱ. ཨེཏྠ ཧི ཨསམཱསཏྟེཔི ཏོཔཙྩཡཾ པཊིཙྩ སཏྠུསདྡསྶ ཨུཀཱརོ ཨཱརཱདེསཾ ལབྷཏི. ཡཱནི པན ཏུམྷེ ཨུཀཱརསྶ ཨཱརཱདེསནིམིཏྟཱནི ཡོ ཨཾནཱདཱིནི ཝཙནཱནི ཨིཙྪཐ, ཏཱནི ཨཱིདིསེ ཋཱནེ ཝིཉྙཱུནཾ པམཱཎཾ ན ཧོནྟི. ཀཱནི པན ཧོནྟཱིཏི ཙེ? ཨསམཱསཝིསཡེ ཏོཔཙྩཡོ ཙ སམཱསཝིསཡེ པརཔདཱནི ཙ པརཔདཱབྷཱཝེ སྱཱདིཝིབྷཏྟིཡོ ཙཱཏི ཨིམཱནེཝ ཨཱིདིསེ ཋཱནེ ཨེཀནྟེན པམཱཎཾ ཧོནྟི. ཏཐཱ ཧི དྷམྨཔདཊྛཀཐཱཡཾ ‘‘ཡཱཝདེཝ ཨནཏྠཱཡ, ཉཏྟཾ བཱལསྶ ཛཱཡཏཱི’’ཏི ཨིམིསྶཱ པཱལི༹ཡཱ ཨཏྠསཾཝཎྞནཱཡཾ ‘‘ཨཡཾ ནིམྨཱཏཱཔིཏརོཏི ཨིམསྨིཾ པཧཊེ དཎྜོ ནཏྠཱི’’ཏི ཨེཏྠ ནིམྨཱཏཱཔིཏརོཏི ཨིམསྶ སམཱསཝིསཡཏྟཱ སིམྷི པརེ ཨུཀཱརོ ཨཱརཱདེསཾ ལབྷཏི, ཏཏོ སིསྶ ཨོཀཱརཱདེསོ, ཨིཙྩེཏཾ པདཾ པཀཏིརཱུཔཝསེན ཨུཀཱརནྟཾ བྷཝཏི. ནིཔྥནྣཏྟམུཔཱདཱཡ ‘‘པུརིསོ, ཨུརགོ’’ཏི པདཱནི ཝིཡ ཨོཀཱརནྟཉྩ བྷཝཏི. ཨཡཾ པནེཏྠ སམཱསཝིགྒཧོ ‘‘མཱཏཱ ཙ པིཏཱ ཙ མཱཏཱཔིཏརོ, ནཏྠི མཱཏཱཔིཏརོ ཨེཏསྶཱཏི ནིམྨཱཏཱཔིཏརོ’’ཏི. པཀཏིརཱུཔཝསེན ཧི ‘‘ནིམྨཱཏཱཔིཏུ’’ ཨིཏི ཋིཏེ སིཝཙནསྨིཾ པརེ ཨུཀཱརསྶ ཨཱརཱདེསོ ཧོཏི. ཀཏྠཙི པན དྷམྨཔདཊྛཀཐཱཔོཏྠཀེ ‘‘ཨཡཾ ནིམྨཱཏཱཔིཏིཀོ’’ཏི པཱཋོ དིསྶཏི, ཨེསོ པན ‘‘ཨཡཾ ནིམྨཱཏཱཔིཏརོ’’ཏི པདསྶ ཨཡུཏྟཏཾ མཉྙམཱནེཧི ཋཔིཏོཏི མཉྙཱམ, ན སོ ཨཡུཏྟོ ཨཊྛཀཐཱཔཱཋོ. སོ ཧི ཨུམངྒཛཱཏཀཊྛཀཐཱཡཾ ཨེཀཔིཏརོཏི སིམྷི ཨཱརཱདེསཔཡོགེན སམེཏི. ཏཐཱ ཧི –

‘‘ཡཐཱཔི ¶ ནིཡཀོ བྷཱཏཱ,

སཨུདརིཡོ ཨེཀམཱཏུཀོ;

ཨེཝཾ པཉྩཱལཙནྡོ ཏེ,

དཡིཏབྦོ རཐེསབྷཱ’’ཏི

ཨིམིསྶཱ པཱལི༹ཡཱ ཨཏྠཾ སཾཝཎྞེནྟེཧི པཱལི༹ནཡཉྙཱུཧི གརཱུཧི ‘‘ནིཡཀོཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀོ ཨེཀཔིཏརོ ཨེཀམཱཏུཡཱ ཛཱཏོ’’ཏི སིམྷི ཨཱརཱདེསཔཡོགརཙནཱ ཀཏཱ. ན ཀེཝལཉྩ སིམྷི ཨཱརཱདེསེ པུལླིངྒཔྤཡོགོཡེཝམྷེཧི དིཊྛོ, ཨཐ ཁོ ཨིཏྠིལིངྒཔྤཡོགོཔི སཱསནེ དིཊྛོ. ཏཐཱ ཧི ཝིནཡཔིཊཀེ ཙཱུལ༹ཝགྒེ ‘‘ཨསྶམཎཱི ཧོཏི ཨསཀྱདྷཱིཏརཱ’’ཏི པདཾ དིསྶཏི. ཨཡཾ པནེཏྠ སམཱསཝིགྒཧོ ‘‘སཀྱཀུལེ ཨུཔྤནྣཏྟཱ སཀྱསྶ བྷགཝཏོ དྷཱིཏཱ སཀྱདྷཱིཏརཱ, ན སཀྱདྷཱིཏརཱ ཨསཀྱདྷཱིཏརཱ’’ཏི. ཨིདྷཱཔི སིམྷི པརེ ཨུཀཱརསྶ ཨཱརཱདེསོ ཀཏོ, ཨིཏྠིལིངྒབྷཱཝསྶ ཨིཙྪིཏཏྟཱ ཨཱཔཙྩཡོ, ཏཏོ སིལོཔོ ཙ དཊྛབྦོ. ཨེཝཾ སམཱསཔདཏྟེ སཏྠུ པིཏུ ཀཏྟུསདྡཱནཾ ནཱམིཀཔདམཱལཱཡཾ ཝུཏྟརཱུཔཏོ ཀོཙི ཀོཙི རཱུཔཝིསེསོ དིསྶཏི. ཨཉྙེསམྤི རཱུཔཝིསེསོ ནཡཉྙུནཱ མགྒིཏབྦོ སུཏྟནྟེསུ. ཀོ ཧི ནཱམ སམཏྠོ ནིསྶེསཏོ བུདྡྷཝཙནསཱགརེ སཾཀིཎྞཱནི ཝིཙིཏྲཱནི པཎྜིཏཛནཱནཾ ཧདཡཝིམྷཱཔནཀརཱནི པདརཱུཔརཏནཱནི སམུདྡྷརིཏྭཱ དསྶེཏུཾ, ཏསྨཱ ཨམྷེཧི ཨཔྤམཏྟཀཱནིཡེཝ དསྶིཏཱནི.

ཨདནྡྷཛཱཏིཀོ ཝིཉྙུ-ཛཱཏིཀོ སཏཏཾ ཨིདྷ;

ཡོགཾ ཀརོཏི ཙེ སཏྠུ, པཱལི༹ཡཾ སོ ན ཀངྑཏི.

ཡེ པནིདྷ ཨམྷེཧི ‘‘སཏྠཱ, ཨབྷིབྷཝིཏཱ, ཝཏྟཱ, ཀཏྟཱ’’དཡོ སདྡཱ པཀཱསིཏཱ, ཏེསུ ཀེཙི ཨུཔཡོགཝཙནེན སདྡྷིཾ ནིཙྩཾ ཝཏྟནྟི ‘‘པུཙྪིཏཱ, ཨོཀྐམིཏཱ’’ཨིཙྩཱདཡོ. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཨབྷིཛཱནཱསི ¶ ནོ ཏྭཾ མཧཱརཱཛ ཨིམཾ པཉྷཾ ཨཉྙེ སམཎབྲཱཧྨཎེ པུཙྪིཏཱ. ནིདྡཾ ཨོཀྐམིཏཱ’’ཏིཨཱདིཔཡོགཱ བཧཱུ དིསྶནྟི. ཀེཙི སཱམིཝཙནེན སདྡྷིཾ ནིཙྩཾ ཝཏྟནྟི ‘‘ཨབྷིབྷཝིཏཱ, ཝཏྟཱ’’ཨིཙྩཱདཡོ. ཏཐཱ ཧི ‘‘པཙྩཱམིཏྟཱནཾ ཨབྷིབྷཝིཏཱ, ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ. ཨམཏསྶ དཱཏཱ. པརིསྶཡཱནཾ སཧིཏཱ. ཨནུཔྤནྣསྶ མགྒསྶ, ཨུཔྤཱདེཏཱ ནརུཏྟམོ’’ཏིཨཱདིཔཡོགཱ བཧཱུ དིསྶནྟི. ཀེཙི པན ཨུཔཡོགཝཙནེནཔི སདྡྷིཾ ནེཝ ཝཏྟནྟི ནིཡོགཱ པཉྙཏྟིཡཾ པཝཏྟནཏོ. ཏཾ ཡཐཱ? ‘‘སཏྠཱ, པིཏཱ, བྷཱཏཱ, ནཏྟཱ’’ཨིཙྩཱདཡོ. ཨེཏྠ པན ‘‘ཨུཔཡོགཝཙནེན སདྡྷིཾ ནིཙྩཾ ཝཏྟནྟཱི’’ཏིཨཱདིཝཙནཾ ཀམྨབྷཱུཏཾ ཨཏྠཾ སནྡྷཱཡ ཀཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨེཝཾ ཨུཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཀཱནཾ ཨཱཀཱརནྟཔདཱནཾ པཝཏྟིཾ ཝིདིཏྭཱ སདྡེསུ ཨཏྠེསུ ཙ ཀོསལླམིཙྪནྟེཧི པུན ལིངྒཨནྟཝསེན ‘‘སཏྠཱ, སཏྠོ, སཏྠ’’ནྟི ཏིཀཾ ཀཏྭཱ པདཱནམཏྠོ ཙ པཀཏིརཱུཔསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཙ པདཱནཾ སདིསཱསདིསཏཱ ཙ ཝཝཏྠཔེཏབྦཱ. ཏཏྲ ཧི ‘‘སཏྠཱ’’ཏི ཨིདཾ པཋམཾ ཨུཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཡཾ ཋཏྭཱ པཙྪཱ ཨཱཀཱརནྟབྷཱུཏཾ པུལླིངྒཾ, ‘‘སཏྠོ’’ཏི ཨིདཾ པཋམཾ ཨཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཡཾ ཋཏྭཱ པཙྪཱ ཨོཀཱརནྟབྷཱུཏཾ པུལླིངྒཾ, ‘‘སཏྠ’’ནྟིདཾ པན པཋམཾ ཨཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཡཾ ཋཏྭཱ པཙྪཱ ནིགྒཧཱིཏནྟབྷཱུཏཾ ནཔུཾསཀལིངྒཾ. ཏཏྲ སཏྠཱཏི སདེཝཀཾ ལོཀཾ སཱསཏི ཨནུསཱསཏཱིཏི སཏྠཱ, ཀོ སོ? བྷགཝཱ. སཏྠོཏི སཧ ཨཏྠེནཱཏི སཏྠོ, བྷཎྜམཱུལཾ གཧེཏྭཱ ཝཱཎིཛྫཱཡ དེསནྟརཾ གཏོ ཛནསམཱུཧོ. སཏྠནྟི སཱསཏི ཨཱཙིཀྑཏི ཨཏྠེ ཨེཏེནཱཏི སཏྠཾ, བྱཱཀརཎཱདིགནྠོ, ཨཐ ཝཱ སསཏི ཧིཾསཏི སཏྟེ ཨེཏེནཱཏི སཏྠཾ, ཨསིཨཱདི. ‘‘སཏྠཱ, སཏྠཱ, སཏྠཱརོ. སཏྠཱརཾ, སཏྠཱརོ’’ཏི པུརེ ཝིཡ ¶ པདམཱལཱ. ‘‘སཏྠོ, སཏྠཱ. སཏྠཾ, སཏྠེ’’ཏི པུརིསནཡེན པདམཱལཱ. ‘‘སཏྠཾ, སཏྠཱནི, སཏྠཱ. སཏྠཾ, སཏྠཱནི, སཏྠེ’’ཏི ནཔུཾསཀེ ཝཏྟམཱན ཙིཏྟནཡེན པདམཱལཱ ཡོཛེཏབྦཱ. ཨེཝཾ ཏིདྷཱ བྷིནྣཱསུ ནཱམིཀཔདམཱལཱསུ པདཱནཾ སདིསཱསདིསཏཱ ཝཝཏྠཔེཏབྦཱ.

སཏྠཱ ཏིཊྛཏི སབྦཉྙཱུ, སཏྠཱ ཡནྟི དྷནཏྠིཀཱ;

སཏྠཱ ཨཔེཏི པུརིསོ, བྷོནྟོ སཏྠཱ དདཱཐ སཾ.

ཨེཝཾ སུཏིསཱམཉྙཝསེན སདིསཏཱ བྷཝཏི.

སཏྠཾ ཡཾ ཏིཁིཎཾ ཏེན, སཏྠོ ཀཏྭཱན ཀཔྤིཡཾ;

ཕལཾ སཏྠུསྶ པཱདཱསི, སཏྠཱ ཏཾ པརིབྷུཉྫཏི.

ཨེཝཾ ཨསུཏིསཱམཉྙཝསེན ཨསདིསཏཱ བྷཝཏི, ཏཐཱ ལིངྒཨནྟཝསེན. ‘‘ཙེཏཱ ཙེཏོ’’ཏི ཙ ‘‘ཏཱཏཱ ཏཱཏོ’’ཏི ཙ དུཀཾ ཀཏྭཱ པདཱནམཏྠོ ཙ པཀཏིརཱུཔསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཙ པདཱནཾ སདིསཱསདིསཏཱ ཙ ཝཝཏྠཔེཏབྦཱ.

ཏཏྲ ཧི ‘‘ཙེཏཱ’’ཏི པཋམཾ ཨུཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཡཾ ཋཏྭཱ པཙྪཱ ཨཱཀཱརནྟབྷཱུཏཾ པུལླིངྒཾ, ཏཐཱ ‘‘ཏཱཏཱ’’ཏི པདམྤི. ‘‘ཙེཏོ’’ཏི ཨིདཾ པན པཋམཾ ཨཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཡཾ ཋཏྭཱ པཙྪཱ ཨོཀཱརནྟབྷཱུཏཾ པུལླིངྒཾ, ཏཐཱ ‘‘ཏཱཏོ’’ཏི པདམྤི. ཏཏྲ ཙེཏཱཏི ཙིནོཏི རཱསིཾ ཀརོཏཱིཏི ཙེཏཱ, པཱཀཱརཙིནནཀོ པུགྒལོ, ཨིཊྛཀཝཌྜྷཀཱིཏི ཨཏྠོ. ཙེཏོཏི ཙིཏྟཾ, ཨེཝཾནཱམཀོ ཝཱ ལུདྡོ. ཨེཏྠ ཙ ཙིཏྟཾ ‘‘ཙེཏཡཏི ཙིནྟེཏཱི’’ཏི ཨཏྠཝསེན ཙེཏོ, ལུདྡོ པན པཎྞཏྟིཝསེན. ཏཱཏཱཏི ཏཱཡཏཱིཏི ཏཱཏཱ. ‘‘ཨགྷསྶ ཏཱཏཱ ཧིཏསྶ ཝིདྷཱཏཱ’’ཏིསྶ པཡོགོ. ‘‘ཏཱཏོ’’ཏི ཨེཏྠཱཔི ཏཱཡཏཱིཏི ཏཱཏོ, པུཏྟཱནཾ པིཏཱུསུ, པིཏརཱནཾ པུཏྟེསུ, ཨཉྙེསཉྩ ཨཉྙེསུ པིཡཔུགྒལེསུ ཝཏྟབྦཝོཧཱརོ ¶ ཨེསོ. ‘‘སོ ནཱུན ཀཔཎོ ཏཱཏོ, ཙིརཾ རུཙྩཏི ཨསྶམེ. ཀིཙྪེནཱདྷིགཏཱ བྷོགཱ, ཏེ ཏཱཏོ ཝིདྷམཾ དྷམཾ. ཨེཧི ཏཱཏཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཙསྶ པཡོགོ ཝེདིཏབྦོ. ‘‘ཙེཏཱ, ཙེཏཱ, ཙེཏཱརོ. ཙེཏཱརཾ, ཙེཏཱརོ’’ཏི སཏྠུནཡེན པདམཱལཱ. ‘‘ཙེཏོ, ཙེཏཱ. ཙེཏཾ, ཙེཏེ. ཙེཏསཱ, ཙེཏེནཱ’’ཏི མནོགཎནཡེན ཉེཡྻཱ. ཨཡཾ ཙིཏྟཝཱཙཀསྶ ཙེཏསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ. ‘‘ཙེཏོ, ཙེཏཱ. ཙེཏཾ, ཙེཏེ. ཙེཏེནཱ’’ཏི པུརིསནཡེན ཉེཡྻཱ. ཨཡཾ པཎྞཏྟིཝཱཙཀསྶ ཙེཏསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ. ‘‘ཏཱཏཱ, ཏཱཏཱ, ཏཱཏཱརོ. ཏཱཏཱར’’ནྟི སཏྠུནཡེན ཉེཡྻཱ. ‘‘ཏཱཏོ, ཏཱཏཱ, ཏཱཏ’’ནྟི པུརིསནཡེན ཉེཡྻཱ. ཨེཝམིམཱསུཔི ནཱམིཀཔདམཱལཱསུ པདཱནཾ སདིསཱསདིསཏཱ ཝཝཏྠཔེཏབྦཱ, ཏཐཱ ལིངྒཨནྟཝསེན ‘‘ཉཱཏཱ, ཉཱཏོ, ཉཱཏཾ, ཉཱཏཱ’’ཏི ཙཏུཀྐཾ ཀཏྭཱ པདཱནམཏྠོ ཙ པཀཏིརཱུཔསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཙ པདཱནཾ སདིསཱསདིསཏཱ ཙ ཝཝཏྠཔེཏབྦཱ.

ཏཏྲ ཧི ‘‘ཉཱཏཱ’’ཏི ཨིདཾ པཋམཾ ཨུཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཡཾ ཋཏྭཱ པཙྪཱ ཨཱཀཱརནྟབྷཱུཏཾ པུལླིངྒཾ. ‘‘ཉཱཏོ ཉཱཏ’’ནྟི ཨིམཱནི ཡཐཱཀྐམཾ པཋམཾ ཨཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཡཾ ཋཏྭཱ པཙྪོཀཱརནྟནིགྒཧཱིཏནྟབྷཱུཏཱནི ཝཱཙྩལིངྒེསུ པུནྣཔུཾསཀལིངྒཱནི. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཉཱཏོ ཨཏྠོ སུཁཱཝཧོ. ཉཱཏམེཏཾ ཀུརངྒསྶཱ’’ཏི ནེསཾ པཡོགཱ དིསྶནྟི. ‘‘ཉཱཏཱ’’ཏི ཨིདཾ པན པཋམཾ ཨཱཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཡཾ ཋཏྭཱ པཙྪཱཔི ཨཱཀཱརནྟབྷཱུཏཾ ཝཱཙྩལིངྒེསུ ཨིཏྠིལིངྒཾ. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཨེསཱ ཨིཏྠིམཡཱ ཉཱཏཱ’’ཏི པཡོགོ. ཏཏྲ པུལླིངྒཔཀྑེ ‘‘ཛཱནཱཏཱིཏི ཉཱཏཱ’’ཏི ཀཏྟུཀཱརཀཝཏྟམཱནཀཱལཝསེན ཨཏྠོ གཧེཏབྦོ. ཨིཏྠིལིངྒཱདིཔཀྑེ ‘‘ཉཱཡིཏྠཱཏི ཉཱཏཱ ཉཱཏོ ¶ ཉཱཏ’’ནྟི ཀམྨཀཱརཀཱཏཱིཏཀཱལཝསེན ཨཏྠོ གཧེཏབྦོ. ཨེས ནཡོ ཨཉྙཏྠཱཔི ཡཐཱསམྦྷཝཾ དཊྛབྦོ. ‘‘ཉཱཏཱ, ཉཱཏཱ, ཉཱཏཱརོ. ཉཱཏཱར’’ནྟི སཏྠུནཡེན ཉེཡྻཱ. ‘‘ཉཱཏོ, ཉཱཏཱ. ཉཱཏ’’ནྟི པུརིསནཡེན ཉེཡྻཱ. ‘‘ཉཱཏཾ, ཉཱཏཱནི, ཉཱཏཱ. ཉཱཏཾ, ཉཱཏཱནི, ཉཱཏེ’’ཏི ཝཀྑམཱནཙིཏྟནཡེན ཉེཡྻཱ. ‘‘ཉཱཏཱ, ཉཱཏཱ, ཉཱཏཱཡོ. ཉཱཏཾ, ཉཱཏཱ, ཉཱཏཱཡོ’’ཏི ཝཀྑམཱནཀཉྙཱནཡེན ཉེཡྻཱ. ཨེཝམིམཱསུཔི ནཱམིཀཔདམཱལཱསུ པདཱནཾ སདིསཱསདིསཏཱ ཝཝཏྠཔེཏབྦཱ. ཨཉྙེསུཔི ཋཱནེསུ ཡཐཱརཧཾ ཨིམིནཱ ནཡེན སདིསཱསདིསཏཱ ཨུཔཔརིཀྑིཏབྦཱ. ཝཏྟཱ དྷཱཏཱ གནྟཱདཱིནམྤི ‘‘ཝདཏཱིཏི ཝཏྟཱ, དྷཱརེཏཱིཏི དྷཱཏཱ, གཙྪཏཱིཏི གནྟཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཡཐཱསམྦྷཝཾ ནིབྦཙནཱནི ཉེཡྻཱནི.

ཡཾ པནེཏྠ ཨམྷེཧི པཀིཎྞཀཝཙནཾ ཀཐིཏཾ, ཏཾ ‘‘ཨཊྛཱནེ ཨིདཾ ཀཐིཏ’’ནྟི ན ཝཏྟབྦཾ. ཡསྨཱ ཨཡཾ སདྡནཱིཏི ནཱམ སདྡཱནམཏྠཱནཉྩ ཡུཏྟཱཡུཏྟིཔཀཱསནཏྠཾ ཀཏཱརམྦྷཏྟཱ ནཱནཔྤཀཱརེན སབྦཾ མཱགདྷཝོཧཱརཾ སངྑོབྷེཏྭཱ ཀཐིཏཱཡེཝ སོབྷཏི, ན ཨིཏརཐཱ, ཏསྨཱ ནཱནཔྤབྷེདེན ཝཏྟུམིཙྪཱཡ སམྦྷཝཏོ ‘‘ཨཊྛཱནེ ཨིདཾ ཀཐིཏ’’ནྟི ན ཝཏྟབྦཾ. ནཱནཱཨུཔཱཡེཧི ཝིཉྙཱུནཾ ཉཱཔནཏྠཾ ཀཏཱརམྦྷཏྟཱ ཙ པན པུནརུཏྟིདོསོཔེཏྠ ན ཙིནྟེཏབྦོ, ཨཉྙདཏྠུ སདྡྷཱསམྤནྣེཧི ཀུལཔུཏྟེཧི ཨཡཾ སདྡནཱིཏི པིཊཀཏྟཡོཔཀཱརཱཡ སཀྐཙྩཾ པརིཡཱཔུཎིཏབྦཱ.

ཨིཏི ཨབྷིབྷཝིཏཱཔདསདིསཱནི ཝཏྟཱ, དྷཱཏཱ, གནྟཱདཱིནི པདཱནི དསྶིཏཱནི. ཨིདཱནི ཨཏཾསདིསཱནི དསྶེསྶཱམ. སེཡྻཐིདཾ –

གུཎཝཱ གཎཝཱ ཙེཝ, བལཝཱ ཡསཝཱ ཏཐཱ;

དྷནཝཱ སུཏཝཱ ཝིདྭཱ, དྷུཏཝཱ ཀཏཝཱཔི ཙ.

ཧིཏཝཱ ¶ བྷགཝཱ ཙེཝ, དྷིཏཝཱ ཐཱམཝཱ ཏཐཱ;

ཡཏཝཱ ཙཱགཝཱ ཙཱཐ, ཧིམཝིཙྩཱདཡོ རཝཱ.

པུནྣཔུཾསཀལིངྒེཧི, ཨཀཱརནྟེཧི པཱཡཏོ;

ཝནྟུསདྡོ པརོ ཧོཏི, ཏདནྟཱ གུཎཝཱདཡོ.

སཉྙཱཝཱ རསྨིཝཱ ཙེཝ, མསྶུཝཱ ཙ ཡསསྶིཝཱ;

ཨིཙྩཱདིདསྶནཱཔེསོ, ཨཱཀཱརིཝཎྞུཀཱརཏོ;

ཨིཏྠིལིངྒཱདཱིསུ ཧོཏི, ཀཏྠཙཱིཏི པཀཱསཡེ.

སཏིམཱ གཏིམཱ ཨཏྠ-དསྶིམཱ དྷིཏིམཱ ཏཐཱ;

མུཏིམཱ མཏིམཱ ཙེཝ, ཛུཏིམཱ ཧིརིམཱཔི ཙ.

ཐུཏིམཱ རཏིམཱ ཙེཝ, ཡཏིམཱ བལིམཱ ཏཐཱ;

ཀསིམཱ སུཙིམཱ དྷཱིམཱ, རུཙིམཱ ཙཀྑུམཱཔི ཙ.

བནྡྷུམཱ ཧེཏུམཱ’ཡསྨཱ, ཀེཏུམཱ རཱཧུམཱ ཏཐཱ;

ཁཱཎུམཱ བྷཱཎུམཱ གོམཱ, ཝིཛྫུམཱ ཝསུམཱདཡོ.

པཱཔིམཱ པུཏྟིམཱ ཙེཝ, ཙནྡིམིཙྩཱདཡོཔི ཙ;

ཨཏཾསདིསསདྡཱཏི, ཝིཉྙཱཏབྦཱ ཝིབྷཱཝིནཱ.

ཨིཝཎྞུཀཱརོཀཱརེཧི, མནྟུསདྡོ པརོ བྷཝེ;

ཨཱཀཱརནྟཱ ཙིཀཱརནྟཱ, ཨིམནྟཱུཏི ཝིབྷཱཝཡེ.

གུཎཝཱ, གུཎཝཱ, གུཎཝནྟོ. གུཎཝནྟཾ, གུཎཝནྟེ. གུཎཝཏཱ, གུཎཝནྟེན, གུཎཝནྟེཧི, གུཎཝནྟེབྷི. གུཎཝཏོ, གུཎཝནྟསྶ, གུཎཝཏཾ, གུཎཝནྟཱནཾ. གུཎཝཏཱ, གུཎཝནྟཱ, གུཎཝནྟསྨཱ, གུཎཝནྟམྷཱ, གུཎཝནྟེཧི, གུཎཝནྟེབྷི. གུཎཝཏོ, གུཎཝནྟསྶ, གུཎཝཏཾ, གུཎཝནྟཱནཾ. གུཎཝཏི, གུཎཝནྟེ, གུཎཝནྟསྨིཾ, གུཎཝནྟམྷི, གུཎཝནྟེསུ. བྷོ གུཎཝཱ, བྷཝནྟོ གུཎཝཱ, བྷོནྟོ གུཎཝནྟོ.

ཨེཏྠ ¶ པན ‘‘ཨེཐ ཏུམྷེ ཨཱཝུསོ སཱིལཝཱཧོཐཱ’’ཏི ཙ,

‘‘བལཝནྟོ དུབྦལཱ ཧོནྟི, ཐཱམཝནྟོཔི ཧཱཡརེ;

ཙཀྑུམཱ ཨནྡྷིཀཱ ཧོནྟི, མཱཏུགཱམཝསཾ གཏཱ’’ཏི ཙ

པཱལི༹ཡཾ ‘‘སཱིལཝཱ, ཙཀྑུམཱ’’ཏི པཋམཱབཧུཝཙནསྶ དསྶནཏོ ‘‘གུཎཝཱ’’ཏི པཙྩཏྟཱལཔནཊྛཱནེ བཧུཝཙནཾ ཝུཏྟཾ. ‘‘གུཎཝཱ སཏིམཱ’’ཏིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཙཱུལ༹ནིརུཏྟིཡམྤི ཧི ‘‘གུཎཝཱ’’ཏི པཙྩཏྟཱལཔནབཧུཝཙནཱནི ཨཱགཏཱནི, ནིརུཏྟིཔིཊཀེ པཙྩཏྟེཀཝཙནབྷཱཝེནེཝ ཨཱགཏཾ, ཙཱུལ༹ནིརུཏྟིཡཾ པན ནིརུཏྟིཔིཊཀེ ཙ ‘‘བྷོ གུཎཝ’’ཨིཏི རསྶཝསེན ཨཱལཔནེཀཝཙནཾ ཨཱགཏཾ. མཡཾ པན ‘‘ཏགྒྷ བྷགཝཱ བོཛ྄ཛྷངྒཱ. ཀཐཾ ནུ བྷགཝཱ ཏུཡ྄ཧཾ སཱཝཀོ སཱསནེ རཏོ’’ཏིཨེཝམཱདཱིསུ ཨནེཀསཏེསུ པཱཋེསུ ‘‘བྷགཝཱ’’ཨིཏི ཨཱལཔནེཀཝཙནསྶ དཱིགྷབྷཱཝདསྶནཏོ ཝནྟུཔཙྩཡཊྛཱནེ ‘‘བྷོ གུཎཝཱ’’ཨིཙྩཱདི དཱིགྷཝསེན ཝཙནཾ ཡུཏྟཏརཾ ཝིཡ མཉྙཱམ, མནྟུཔཙྩཡཊྛཱནེ པན ཨིམནྟུཔཙྩཡཊྛཱནེ ཙ ‘‘སབྦཝེརབྷཡཱཏཱིཏ, པཱདེ ཝནྡཱམི ཙཀྑུམ. ཨེཝཾ ཛཱནཱཧི པཱཔིམ’’ཨིཙྩཱདཱིསུ པཱལི༹པདེསེསུ ‘‘ཙཀྑུམ’’ཨིཙྩཱདིཨཱལཔནེཀཝཙནསྶ རསྶབྷཱཝདསྶནཏོ ‘‘བྷོ སཏིམ, བྷོ གཏིམ’’ཨིཙྩཱདི རསྶཝསེན ཝཙནཾ ཡུཏྟཏརཾ ཝིཡ མཉྙཱམ, ཨཐ ཝཱ མཧཱཔརིནིབྦཱནསུཏྟཊྛཀཐཱཡཾ ‘‘ཨཱཡསྨཱ ཏིསྶ’’ ཨིཏིདཱིགྷཝསེན ཝུཏྟཱལཔནེཀཝཙནསྶ དསྶནཏོ ‘‘བྷགཝཱ, ཨཱཡསྨཱ’’ ཨིཏིདཱིགྷཝསེན ཝུཏྟཔདམཏྟཾ ཋཔེཏྭཱ ཝནྟུཔཙྩཡཊྛཱནེཔི མནྟུཔཙྩཡནཡོ ནེཏབྦོ, མནྟུཔཙྩཡཊྛཱནེཔི ཝནྟུཔཙྩཡནཡོ ནེཏབྦོ. ཏཐཱ ཧི ཀཙྩཱཡནཱདཱིསུ ‘‘བྷོ གུཎཝཾ, བྷོ གུཎཝ, བྷོ གུཎཝཱ’’ཨིཏི ནིགྒཧཱིཏརསྶདཱིགྷཝསེན ཏཱིཎི ཨཱལཔནེཀཝཙནཱནི ཝུཏྟཱནི, ཨིམིནཱ ‘‘བྷོ སཏིམཾ, བྷོ སཏིམ, བྷོ སཏིམཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིནཡོཔི དསྶིཏོ ¶ . པཋམཱབཧུཝཙནཊྛཱནེ པན ‘‘གུཎཝནྟོ, གུཎཝནྟཱ, གུཎཝནྟཱི’’ཏི ཏཱིཎི པདཱནི ཝུཏྟཱནི, ཨིམིནཱཔི ‘‘སཏིམནྟོ, སཏིམནྟཱ, སཏིམནྟཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིནཡོཔི དསྶིཏོ. ཏེསུ ‘‘བྷོ གུཎཝཾ བྷོ སཏིམཾ, གུཎཝནྟཱ, གུཎཝནྟཱི’’ཏི ཨིམཱནི པདཱནི ཨེཝཾགཏིཀཱནི ཙ ཨཉྙཱནི པདཱནི པཱལི༹ཡཾ ཨཔྤསིདྡྷཱནི ཡཐཱ ‘‘ཨཱཡསྨནྟཱ’’ཏི པདཾ པསིདྡྷཾ, ཏསྨཱ ཡཾ ཙཱུལ༹ནིརུཏྟིཡཾ ཝུཏྟཾ, ཡཉྩ ནིརུཏྟིཔིཊཀེ, ཡཉྩ ཀཙྩཱཡནཱདཱིསུ, ཏཾ སབྦཾ པཱལི༹ཡཱ ཨཊྛཀཐཱཧི ཙ སདྡྷིཾ ཡཐཱ ན ཝིརུཛ྄ཛྷཏི, གངྒོདཀེན ཡམུནོདཀཾ ཝིཡ ཨཉྙདཏྠུ སཾསནྡཏི སམེཏི, ཏཐཱ གཧེཏབྦཾ.

ཨཔིཙེཏྠ ཨཡམྤི ཝིསེསོ གཧེཏབྦོ. ཏཾ ཡཐཱ? ‘‘ཏུཡ྄ཧཾ དྷཱིཏཱ མཧཱཝཱིར, པཉྙཝནྟ ཛུཏིནྡྷརཱ’’ཏི པཱལི༹ཡཾ ‘‘པཉྙཝནྟ’’ཨིཏི ཨཱལཔནེཀཝཙནསྶ དསྶནཏོ.

‘‘སབྦཱ ཀིརེཝཾ པརིནིཊྛིཏཱནི,

ཡསསྶི ནཾ པཉྙཝནྟཾ ཝིསཡ྄ཧ;

ཡསོ ཙ ལདྡྷཱ པུརིམཾ ཨུལཱ༹རཾ,

ནཔྤཛྫཧེ ཝཎྞབལཾ པུརཱཎ’’ནྟི.

ཨིམིསྶཱ ཛཱཏཀཔཱལི༹ཡཱ ཨཊྛཀཐཱཡཾ ‘‘པཉྙཝནྟ’’ཨིཏི ཨཱལཔནེཀཝཙནསྶ དསྶནཏོ ཙ ‘‘བྷོ གུཎཝནྟ, བྷོ གུཎཝནྟཱ, བྷོ སཏིམནྟ, བྷོ སཏིམནྟཱ’’ཏིཨཱདཱིནིཔི ཨཱལཔནེཀཝཙནཱནི ཨཝསྶམིཙྪིཏབྦཱནི. ཏཐཱ ཧི ཏིསྶཾ པཱལི༹ཡཾ ‘‘ཡསསྶི པཉྙཝནྟ’’ ཨིཙྩཱལཔནཝཙནཾ ཨཊྛཀཐཱཙརིཡཱ ཨིཙྪནྟི. ནནྟི ཧི པདཔཱུརཎེ ནིཔཱཏམཏྟཾ. པཉྙཝནྟནྟི པན ཚནྡཱནུརཀྑཎཏྠཾ ཨནུསཱརཱགམཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཨེཝཾ པཱཝཙནེ ཝནྟུཔཙྩཡཱདིསཧིཏཱནཾ སདྡཱནཾ ‘‘བྷགཝཱ, ཨཱཡསྨཱ, པཉྙཝནྟ, ཙཀྑུམ, པཱཔིམ’’ཨིཏིདསྶིཏནཡེན ཨཱལཔནཔྤཝཏྟི ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཏྠ ཙ ‘‘གངྒཱབྷཱགཱིརཐཱི ནཱམ, ཧིམཝནྟཱ པབྷཱཝིཏཱ’’ཏི ཙ ‘‘ཀུཏོ ཨཱགཏཏྠ བྷནྟེཏི, ཧིམཝནྟཱ མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཙ དསྶནཏོ ¶ ‘‘གུཎཝནྟཱ’’ཏི པཉྩམིཡཱ ཨེཀཝཙནཾ ཀཐིཏཾ. ཡཐཱ གུཎཝནྟུ སདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཡོཛིཏཱ, ཨེཝཾ དྷནཝནྟུབལཝནྟཱདཱིནཾ སཏིམནྟུ གཏིམནྟཱདཱིནཉྩ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཡོཛེཏབྦཱ.

ཨིདཱནི ཝིདྭཱདིཔདཱནཾ གུཎཝཱཔདེན སམཱནགཏིཀཏྟམྤི སོཏཱུནཾ པཡོགེསུ སམྨོཧཱཔགམཏྠཾ ཨེཀདེསཏོ ནིབྦཙནཱདཱིཧི སདྡྷིཾ ཝིདྭནྟུཨིཙྩཱདིཔཀཏིརཱུཔསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཝུཙྩཏེ – ཉཱཎསངྑཱཏོ ཝེདོ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཝིདྭཱ, པཎྜིཏོ. ཨེཏྠ ཙ ཝིདྭཱསདྡསྶ ཨཏྠིབྷཱཝེ ‘‘ཨིཏི ཝིདྭཱ སམཾ ཙརེ’’ཏིཨཱདི ཨཱཧཙྩཔཱཋོ ནིདསྶནཾ. ཨཏྲཱཡཾ པདམཱལཱ – ཝིདྭཱ, ཝིདྭཱ, ཝིདྭནྟོ. ཝིདྭནྟཾ, ཝིདྭནྟེ. ཝིདྭཏཱ, ཝིདྭནྟེན. སེསཾ སབྦཾ ནེཡྻཾ. ཝེདནཱཝཱ, ཝེདནཱཝཱ, ཝེདནཱཝནྟོ. ཝེདནཱཝནྟཾ, ཝེདནཱཝནྟེ. ཝེདནཱཝཏཱ, ཝེདནཱཝནྟེན. སེསཾ སབྦཾ ནེཡྻཾ. ཨེཝཾ ‘‘སཉྙཱཝཱཙེཏནཱཝཱ སདྡྷཱཝཱ པཉྙཝཱ སབྦཱཝཱ’’ཨིཙྩཱདཱིསུཔི. ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཝེདནཱཝནྟཾ ཝཱ ཨཏྟཱནཾ སབྦཱཝནྟཾ ལོཀ’’ནྟིཨཱདཱིནི ནིདསྶནཔདཱནི. ཏཏྠ སབྦཱཝནྟནྟི སབྦསཏྟཝནྟཾ, སབྦསཏྟཡུཏྟནྟི ཨཏྠོ. མཛ྄ཛྷེདཱིགྷཉྷི ཨིདཾ པདཾ. ཡེབྷུཡྻེན པན ‘‘པཉྙཝཱཔཉྙཝནྟོ’’ཏིཨཱདཱིནི མཛ྄ཛྷེརསྶཱནིཔི བྷཝནྟི. ཡསསྶིནོ པརིཝཱརབྷཱུཏཱ ཛནཱ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཡསསྶིཝཱ, ཨཐ ཝཱ ཡསསྶཱི ཙ ཡསསྶིཝཱ ཙཱཏི ཡསསྶིཝཱ. ཨེཀདེསསརཱུཔེཀསེསོཡཾ. ‘‘ཡསསྶིཝཱ’’ཏི པདསྶ པན ཨཏྠིབྷཱཝེ –

‘‘ཁཏྟིཡོ ཛཱཏིསམྤནྣོ, ཨབྷིཛཱཏོ ཡསསྶིཝཱ;

དྷམྨརཱཛཱ ཝིདེཧཱནཾ, པུཏྟོ ཨུཔྤཛྫཏེ ཏཝཱ’’ཏི

ཨིདཾ ནིདསྶནཾ. ‘‘ཡསསྶིཝཱ, ཡསསྶིཝཱ, ཡསསྶིཝནྟོ. ཡསསྶིཝནྟཾ’’ ཨིཙྩཱདི ནེཏབྦཾ. ཨཏྠེ དསྶནསཱིལཾ ཨཏྠདསྶི, ཀིཾ ¶ ཏཾ? ཉཱཎཾ. ཨཏྠདསྶི ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཨཏྠདསྶིམཱ, ཨེཏྠ ཙ –

‘‘ཏཾ ཏཏྠ གཏིམཱ དྷིཏིམཱ, མུཏིམཱ ཨཏྠདསྶིམཱ;

སངྑཱཏཱ སབྦདྷམྨཱནཾ, ཝིདྷུརོ ཨེཏདབྲཝཱི’’ཏི

ཨིདམེཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཾ ཝཙནཾ. ‘‘ཨཏྠདསྶིམཱ, ཨཏྠདསྶིམཱ, ཨཏྠདསྶིམནྟོ. ཨཏྠདསྶིམནྟཾ’’ ཨིཙྩཱདི ནེཏབྦཾ. པཱཔཾ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི པཱཔིམཱ, ཨཀུསལརཱསིསམནྣཱགཏོ མཱརོ. པུཏྟཱ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི པུཏྟིམཱ, བཧུཔུཏྟོ. ‘‘སོཙཏི པུཏྟེཧི པུཏྟིམཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཧི བཧུཔུཏྟོ ‘‘པུཏྟིམཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཙནྡོ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཙནྡིམཱ. ཙནྡོཏི ཙེཏྠ ཙནྡཝིམཱནམདྷིཔྤེཏཾ, ཙནྡཝིམཱནཝཱསཱི པན དེཝཔུཏྟོ ‘‘ཙནྡིམཱ’’ཏི. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཙནྡོ ཨུགྒཏོ, པམཱཎཏོ ཙནྡོ ཨཱཡཱམཝིཏྠཱརཏོ ཨུབྦེདྷཏོ ཙ ཨེཀཱུནཔཉྙཱསཡོཛནོ, པརིཀྑེཔཏོ ཏཱིཧི ཡོཛནེཧི ཨཱུནདིཡཌྜྷསཏཡོཛནོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཙནྡཝིམཱནཾ ‘‘ཙནྡོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ‘‘ཏཐཱགཏཾ ཨརཧནྟཾ, ཙནྡིམཱ སརཎཾ གཏོ’’ཏིཨཱདཱིསུ པན ཙནྡདེཝཔུཏྟོ ‘‘ཙནྡིམཱ’’ཏི. ཨཔརོ ནཡོ – ཙནྡོ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཙནྡིམཱ. ཙནྡོཏི ཙེཏྠ ཙནྡདེཝཔུཏྟོ ཨདྷིཔྤེཏོ, ཏནྣིཝཱསཊྛཱནབྷཱུཏཾ པན ཙནྡཝིམཱནཾ ‘‘ཙནྡིམཱ’’ཏི. ཏཐཱ ཧི ‘‘རཱཧུ ཙནྡཾ པམུཉྩསྶུ, ཙནྡོ མཎིམཡཝིམཱནེ ཝསཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཙནྡདེཝཔུཏྟོ ‘‘ཙནྡོ’’ཏི ཝུཏྟོ.

‘‘ཡོ ཧཝེ དཧརོ བྷིཀྑུ, ཡུཉྫཏི བུདྡྷསཱསནེ;

སོམཾལོཀཾཔབྷཱསེཏི, ཨབྦྷཱ མུཏྟོཝ ཙནྡིམཱ’’ཏི

ཨཱདཱིསུ པན ཏནྣིཝཱསཊྛཱནབྷཱུཏཾ ཙནྡཝིམཱནཾ ‘‘ཙནྡིམཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨིཏི ‘‘ཙནྡོ’’ཏི ཙ ‘‘ཙནྡིམཱ’’ཏི ཙ ཙནྡདེཝཔུཏྟསྶཔི ཙནྡཝིམཱནསྶཔི ¶ ནཱམནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཏཏྲ ‘‘པཱཔིམཱ པུཏྟིམཱ ཙནྡིམཱ’’ཏི ཨིམཱནི པཱཔསདྡཱདིཏོ ‘‘ཏདསྶཏྠི’’ ཨིཙྩེཏསྨིཾ ཨཏྠེ པཝཏྟསྶ ཨིམནྟུཔཙྩཡསྶ ཝསེན སིདྡྷིམུཔཱགཏཱནཱིཏི གཧེཏབྦཱནི.

ནནུ ཙ བྷོ མནྟུཔཙྩཡཝསེནེཝ སཱདྷེཏབྦཱནཱིཏི? ན, ཀཏྠཙིཔི ཨཀཱརནྟཏོ མནྟུནོ ཨབྷཱཝཱ. ནནུ ཙ བྷོ ཨེཝཾ སནྟེཔི པཱཔ པུཏྟ ཙནྡཏོ པཋམཾ ཨིཀཱརཱགམཾ ཀཏྭཱ ཏཏོ མནྟུཔཙྩཡཾ ཀཏྭཱ སཀྐཱ སཱདྷེཏུནྟི? སཀྐཱ རཱུཔམཏྟསིཛ྄ཛྷནཏོ, ནཡོ པན སོབྷནོ ན ཧོཏི. ཏཐཱ ཧི པཱཔ པུཏྟཱདིཏོ ཨཀཱརནྟཏོ ཨིཀཱརཱགམཾ ཀཏྭཱ མནྟུཔཙྩཡེ ཝིདྷིཡམཱནེ ཨཉྙེཧི གུཎཡསཱདཱིཧི ཨཀཱརནྟེཧི ཨིཀཱརཱགམཾ ཀཏྭཱ མནྟུཔཙྩཡསྶ ཀཱཏབྦཏཱཔསངྒོ སིཡཱ. ན ཧི ཨནེཀེསུ པཱལི༹སཏསཧསྶེསུ ཀཏྠཙིཔི ཨཀཱརནྟཏོ གུཎ ཡསཱདིཏོ ཨིཀཱརཱགམེན སདྡྷིཾ མནྟུཔཙྩཡོ དིསྶཏི, ཨཊྛཱནཏྟཱ པན པཱཔ པུཏྟཱདིཏོ ཨཀཱརནྟཏོ ཨིཀཱརཱགམཾ ཨཀཏྭཱ ཨིམནྟུཔཙྩཡེ ཀཏེཡེཝ ‘‘པཱཔིམཱ པུཏྟིམཱ’’ཏིཨཱདཱིནི སིཛ྄ཛྷནྟཱིཏི.

ཨེཝཾ སནྟེཔི བྷོ ཀསྨཱ ཀཙྩཱཡནཔྤཀརཎེ མནྟུཔཙྩཡོཝ ཝུཏྟོ, ན ཨིམནྟུཔཙྩཡོཏི? དྭཡམྤི ཝུཏྟམེཝ. ཀཐཾ ཉཱཡཏཱིཏི ཙེ? ཡསྨཱ ཏཏྠ ‘‘ཏཔཱདིཏོ སཱི, དཎྜཱདིཏོ ཨིཀ ཨཱི, མདྷྭཱདིཏོ རོ, གུཎཱདིཏོ ཝནྟཱུ’’ཏི ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི སུཏྟཱནི སནྣིཧིཏཏོདནྟསདྡབྷཱཝེན ཝཏྭཱ མཛ྄ཛྷེ ‘‘སཏྱཱདཱིཧི མནྟཱུ’’ཏི ཨཉྙཐཱ སུཏྟཾ ཝཏྭཱ ཏཏོ སནྣིཧིཏཏོདནྟཝསེན ‘‘སདྡྷཱདིཏོ ཎཱ’’ཏི སུཏྟཾ ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ ཏཏྠ ‘‘སཏྱཱདཱིཧིམནྟཱུ’’ཏི ཝིསདིསཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟསྶ སུཏྟསྶ ཝསེན ཨིམནྟུ པཙྩཡོ ཙ ཝུཏྟོཏི ཝིཉྙཱཡཏི. པཀཏི ཧེསཱཙརིཡཱནཾ ཡེན ཀེནཙི ཨཱཀཱརེན ཨཏྟནོ ཨདྷིཔྤཱཡཝིཉྙཱཔནཾ. ཨེཏྠ ཙ དུཏིཡོ ཨཏྠོ སརསནྡྷིཝསེན གཧེཏབྦོ. ཏཐཱ ཧིསྶ ‘‘སཏྱཱདཱིཧི མནྟཱུ’’ཏི ¶ པཋམོ ཨཏྠོ, ‘‘སཏྱཱདཱིཧི ཨིམནྟཱུ’’ཏི དུཏིཡོ ཨཏྠོ. ཨིཏི ‘‘སེཏོ དྷཱཝཏཱི’’ཏི པཡོགེ ཝིཡ ‘‘སཏྱཱདཱིཧི མནྟཱུ’’ཏི སུཏྟེ བྷིནྣསཏྟིསམཝེཏཝསེན ཨཏྠདྭཡཔཊིཔཏྟི བྷཝཏི, ཏསྨཱ པརམསུཁུམསུགམྦྷཱིརཏྠཝཏཱ ཨནེན སུཏྟེན ཀཏྠཙི སཏི གཏི སེཏུ གོཨིཙྩཱདིཏོ མནྟུཔཙྩཡོ ཨིཙྪིཏོ. ཀཏྠཙི སཏི པཱཔ པུཏྟཨིཙྩཱདིཏོ ཨིམནྟུཔཙྩཡོ ཨིཙྪིཏོཏི དཊྛབྦཾ.

ཡསྨཱ པན སཏིསདྡོ མནྟུཝསེན གཏིདྷཱིསེཐུགོ ཨིཙྩཱདཱིཧི, ཨིམནྟུཝསེན པཱཔཔུཏྟཱདཱིཧི ཙ སམཱནགཏིཀཏྟཱ ཏེསཾ པཀཱརབྷཱཝེན གཧིཏོ, ཏསྨཱ ཨེཝཾ སུཏྟཏྠོ བྷཝཏི ‘‘སཏྱཱདཱིཧི མནྟུ སཏིཔྤཀཱརེཧི སདྡེཧི མནྟུཔཙྩཡོ ཧོཏི ཨིམནྟུཔཙྩཡོ ཙ ཡཐཱརཧཾ ‘ཏདསྶཏྠི’ ཨིཙྩེཏསྨིཾ ཨཏྠེ’’ཏི. ཨཡཾ པནེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཡཐཱ ‘‘སཏིམཱ’’ཏི ཨེཏྠ སཏཱིཏི ཨིཀཱརནྟཏོ མནྟུཔཙྩཡོ ཧོཏི, ཏཐཱ ‘‘གཏིམཱ, དྷཱིམཱ, སེཏུམཱ, གོམཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཨིཀཱརནྟ ཨཱིཀཱརནྟ ཨུཀཱརནྟནིཙྩོཀཱརནྟཏོ མནྟུཔཙྩཡོ ཧོཏི. ཡཐཱ ཙ ‘‘སཏིམཱ’’ཏི ཨེཏྠ ‘‘སཏཱི’’ཏི ཨིཀཱརནྟཏོ ཨིམནྟུཔཙྩཡོ ཧོཏི, ཏཐཱ ‘‘གཏིམཱ, པཱཔིམཱ, པུཏྟིམཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཨིཀཱརནྟ ཨཀཱརནྟཏོ ཨིམནྟུཔཙྩཡོ ཧོཏི. ཨེཝཾ སཏིཔྤཀཱརེཧི སདྡེཧི ཡཐཱསམྦྷཝཾ མནྟུ ཨིམནྟུཔཙྩཡཱ ཧོནྟཱིཏི.

ཡཛྫེཝཾ པཙྩཡདྭཡཝིདྷཱཡཀཾ ‘‘དཎྜཱདིཏོ ཨིཀ ཨཱི’’ཏི སུཏྟཾ ཝིཡ ‘‘སཏྱཱདིཏོ ཨིམནྟུ མནྟཱུ’’ཏི ཝཏྟབྦཾ, ཀསྨཱ ནཱཝོཙཱཏི? ཏཐཱ ཨཝཙནེ ཀཱརཎམཏྠི. ཡདི ཧི ‘‘དཎྜཱདིཏོ ཨིཀ ཨཱི’’ཏི སུཏྟཾ ཝིཡ ‘‘སཏྱཱདིཏོ ཨིམནྟུ མནྟཱུ’’ཏི སུཏྟཾ ཝུཏྟཾ སིཡཱ, ཨེཀཀྑཎེཡེཝ ཨིམནྟུ མནྟཱུནཾ ཝཙནེན དཎྜསདྡཏོ སམྦྷཱུཏཾ ‘‘དཎྜིཀོ དཎྜཱི’’ཏི རཱུཔདྭཡམིཝ སཏིགཏིཨཱདིཏོཔི ཝིསདིསརཱུཔདྭཡམིཙྪིཏབྦཾ སིཡཱ, ཏཉྩ ནཏྠི, ཏསྨཱ ¶ ‘‘སཏྱཱདིཏོ ཨིམནྟུ མནྟཱུ’’ཏི ན ཝུཏྟཾ. ཨཔིཙ ཏཐཱ ཝུཏྟེ བཝ྄ཧཀྑརཏཱཡ གནྠགརུཏཱ སིཡཱ. ཡསྨཱ ཙ སུཏྟེན ནཱམ ཨཔྤཀྑརེན ཨསནྡིདྡྷེན སཱརཝནྟེན གཱུལ༹ྷནིནྣཡེན སབྦཏོམུཁེན ཨནཝཛྫེན བྷཝིཏབྦཾ. ཀཙྩཱཡནེ ཙ ཡེབྷུཡྻེན ཏཱདིསཱནི གམྦྷཱིརཏྠཱནི སུཝིསདཉཱཎཝིསཡབྷཱུཏཱནི སུཏྟཱནི དིསྶནྟི ‘‘ཨུཔཱཛྷདྷིཀིསྶརཝཙནེ, སརཱ སརེ ལོཔ’’ནྟིཨཱདཱིནི, ཨིདམྤི ཏེསམཉྙཏརཾ, ཏསྨཱ ‘‘སཏྱཱདིཏོ ཨིམནྟུ མནྟཱུ’’ཏི ན ཝུཏྟཾ. ཨེཝཾ སུཏྟོཔདེསེ ཨཀཏེཔི ཨིམནྟུནོཔི གཧཎཏྠཾ བྷིནྣསཏྟིསམཝེཏཝསེན ‘‘སཏྱཱདཱིཧི མནྟཱུ’’ཏི ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ.

ཨཔརོ ནཡོ – ‘‘ཏཔཱདིཏོ སཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཏོདནྟསདྡསྶ བཧུཝཙནནྟཏཱ ན སུཊྛུ པཱཀཊཱ ཏོཔཙྩཡསྶ ཨེཀཏྠབཝ྄ཧཏྠེསུ ཝཏྟནཏོ, ‘‘སཏྱཱདཱིཧི མནྟཱུ’’ཏི ཨེཏྠ པན ཧིསདྡསྶ བཧུཝཙནཏྠཏཱ ཨཏཱིཝ པཱཀཊཱ, ཏསྨཱ བཧུཝཙནགྒཧཎེན ཨིམནྟུ པཙྩཡོ ཧོཏཱིཏིཔི དཊྛབྦཾ. ནནུ ཙ བྷོ ཝིནཱཔི ཨིམནྟུཔཙྩཡེན པཱཔམསྶཏྠཱིཏི པཱཔཱི, པཱཔཱི ཨེཝ པཱཔིམཱཏི སཀཏྠེ མཱཔཙྩཡེ ཀཏེཡེཝ ‘‘པཱཔིམཱ པུཏྟིམཱ’’ཏིཨཱདཱིནི སིཛ྄ཛྷནྟི ‘‘ཚཊྛམོ སོ པརཱབྷཝོ’’ཏི ཨེཏྠ མཔཙྩཡེན ‘‘ཚཊྛམོ’’ཏི པདཾ ཝིཡཱཏི? ཨཏིནཡཉྙཱུ བྷཝཾ, ཨཏིནཡཉྙཱུ ནཱམཱཏི བྷཝཾ ཝཏྟབྦོ, ན པན བྷཝཾ སདྡགཏིཾ ཛཱནཱཏི, སདྡགཏིཡོ ཙ ནཱམ བཧུཝིདྷཱ. ཏཐཱ ཧི ཚཊྛོཡེཝ ཚཊྛམོ, ‘‘སུཏྟམེཝ སུཏྟནྟོ’’ཏིཨཱདཱིསུ པུརིསནཡེན ཡོཛེཏབྦཱ སདྡགཏི, ‘‘དེཝོཡེཝ དེཝཏཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཀཉྙཱནཡེན ཡོཛེཏབྦཱ སདྡགཏི, ‘‘དིཊྛི ཨེཝ དིཊྛིགཏ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཙིཏྟནཡེན ཡོཛེཏབྦཱ སདྡགཏི. ཨེཝཾཝིདྷཱསུ སདྡགཏཱིསུ ‘‘པཱཔཱི ཨེཝ པཱཔིམཱ’’ཏིཨཱདིཀཾ ཀཏརཾ སདྡགཏིཾ ཝདེསི? ‘‘སཏྠཱ རཱཛཱ བྲཧྨཱ སཁཱ ཨཏྟཱ སཱ པུམཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ¶ ཙ ཀཏརཾ སདྡགཏིཾ ཝདེསི? ཀཏརསདྡནྟོགདྷཾ ཀཏརཱཡ ཙ ནཱམིཀཔདམཱལཱཡཾ ཡོཛེཏབྦཾ མཉྙསཱིཏི? སོ ཨེཝཾ པུཊྛོ ཨདྡྷཱ ཨུཏྟརི ཀིཉྩི ཨདིསྭཱ ཏུཎྷཱི བྷཝིསྶཏི, ཏསྨཱ ཏཱདིསོ ནཡོ ན གཧེཏབྦོ. ཏཱདིསསྨིཉྷི ནཡེ ‘‘པཱཔིམཏཱ པཱཔིམཏོ’’ཏིཨཱདཱིནི རཱུཔཱནི ན སིཛ྄ཛྷནྟི, ཨིམནྟུཔཙྩཡནཡེན པན སིཛ྄ཛྷནྟི, ཏསྨཱ ཨཡམེཝ ནཡོ པསཏྠཏརོ ཨཱཡསྨནྟེཧི སམྨཱ ཙིཏྟེ ཋཔེཏབྦོ. ཨཏྲིདཾ ནིདསྶནཾ –

‘‘ཛཡོ ཧི བུདྡྷསྶ སིརཱིམཏོ ཨཡཾ,

མཱརསྶ ཙ པཱཔིམཏོ པརཱཛཡོ;

ཨུགྒྷོསཡུཾ བོདྷིམཎྜེ པམོདིཏཱ,

ཛཡཾ ཏདཱ དེཝགཎཱ མཧེསིནོ’’ཏི ཙ,

‘‘སཱཁཱཔཏྟཕལཱུཔེཏོ, ཁནྡྷིམཱཝམཧཱདུམོ’’ཏི ཙ.

པཱཔིམཱ, པཱཔིམཱ, པཱཔིམནྟོ. པཱཔིམནྟཾ. སེསཾ ནེཡྻཾ, ཨེས ནཡོ ‘‘ཁནྡྷིམཱ, པུཏྟིམཱ’’ཏིཨཱདཱིསུཔི.

ཨིདཱནི ཡཐཱཔཱཝཙནཾ ཀིཉྩིདེཝ ཧིམཝནྟུ སཏིམནྟཱདཱིནཾ ཝིསེསཾ བྲཱུམ. ཧིམཝནྟོཝ པབྦཏོ. སཏིམཾ བྷིཀྑུཾ. བནྡྷུམཾ རཱཛཱནཾ. ཙནྡིམཾ དེཝཔུཏྟཾ. སཏིམསྶ བྷིཀྑུནོ. བནྡྷུམསྶ རཉྙོ. ཨིདྡྷིམསྶ ཙ པརསྶ ཙ ཨེཀཀྑཎེ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨིཙྩཱདི ཝིསེསོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཔིཙེཏྠ ‘‘ཨཱཡསྨནྟཱ’’ཏི དྭིནྣཾ ཝཏྟབྦཝཙནཾ, ‘‘ཨཱཡསྨནྟོ’’ཏི བཧཱུནཾ ཝཏྟབྦཝཙནནྟི ཨཡམྤི ཝིསེསོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཐཱ ཧི ‘‘དྭིནྣཾ ཨཱརོཙེནྟེན ‘ཨཱཡསྨནྟཱ དྷཱརེནྟཱུ’ཏི, ཏིཎྞཾ ཨཱརོཙེནྟེན ‘ཨཱཡསྨནྟོ དྷཱརེནྟཱུ’ཏི ཝཏྟབྦ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ‘‘ཏིཎྞ’’ནྟི ཙེཏྠ ཀཐཱསཱིསམཏྟཾ, ཏེན ཙཏུནྣམྤི པཉྩནྣམྤི ཨཏིརེཀསཏཱནམྤཱིཏི དསྶིཏཾ ¶ ཧོཏི. བཧཝོཧི ཨུཔཱདཱཡ ‘‘ཨུདྡིཊྛཱ ཁོ ཨཱཡསྨནྟོ ཙཏྟཱརོ པཱརཱཛིཀཱ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདིཀཱ པཱལི༹ཡོ ཋཔིཏཱ. ཏཏྠ ‘‘ཨཱཡསྨནྟཱ’’ཏིདཾ ཝིནཡཝོཧཱརཝསེན དྭེཡེཝ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཏྟཱ ན སབྦསཱདྷཱརཎཾ. ཝིནཡཝོཧཱརཉྷི ཝཛྫེཏྭཱ ཨཉྙསྨིཾ ཝོཧཱརེ ན པཝཏྟཏི. ‘‘ཨཱཡསྨནྟོ’’ཏིདཾ པན སབྦཏྠ པཝཏྟཏཱིཏི དྭིནྣཾ ཝིསེསོ ཝེདིཏབྦོ.

ཏཏྲ ‘‘ཧིམཝནྟོ’’ཏི ཨིདཾ ཡེབྷུཡྻེནེཀཝཙནཾ བྷཝཏི, ཀཏྠཙི བཧུཝཙནམྤི, ཏེནཱཧ ནིརུཏྟིཔིཊཀེ ཐེརོ ‘‘ཧིམཝཱ ཏིཊྛཏི, ཧིམཝནྟོ ཏིཊྛནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཧིམཝནྟོཝ པབྦཏོ’’ཏི ཨཡཾ ཨེཀཝཙནནཡོ ཡཐཱརུཏཔཱལི༹ཝསེན གཧེཏབྦོ. ཡཐཱརུཏཔཱལི༹ ཙ ནཱམ –

‘‘དཱུརེ སནྟོ པཀཱསནྟི, ཧིམཝནྟོཝ པབྦཏོ;

ཨསནྟེཏྠ ན དིསྶནྟི, རཏྟིཾ ཁིཏྟཱ ཡཐཱ སརཱ.

ཨཧཾ ཏེན སམཡེན, ནཱགརཱཛཱ མཧིདྡྷིཀོ;

ཨཏུལོ ནཱམ ནཱམེན, པུཉྙཝནྟོ ཛུཏིནྡྷརོ.

གཏིམནྟོ སཏིམནྟོ, དྷིཏིམནྟོ ཙ སོ ཨིསི;

སདྡྷམྨདྷཱརཀོ ཐེརོ, ཨཱནནྡོ རཏནཱཀརོ’’

ཨིཙྩཱདི. ཨེཏྠ ‘‘པུཉྙཝནྟོ’’ཏིཨཱདཱིནི ཨནེཀེསུ ཋཱནེསུ བཧུཝཙནབྷཱཝེན པུནཔྤུནཾ ཝདནྟཱནིཔི ཀཏྠཙི ཨེཀཝཙནཱནི ཧོནྟི, ཨེཀཝཙནབྷཱཝོ ཙ ནེསཾ གཱཐཱཝིསཡེ དིསྶཏི, ཏསྨཱ ཏཱནི ཡཐཱཔཱཝཙནཾ གཧེཏབྦཱནི.

ཨེཝཾ ཧིམཝནྟུསཏིམནྟུསདྡཱདཱིནཾ ཝིསེསཾ ཉཏྭཱ པུན ལིངྒནྟཝསེན དྭིལིངྒཀཔདཱནམཏྠོ ཙ པཀཏིརཱུཔསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཙ པདཱནཾ སདིསཱསདིསཏཱ ཙ ཝཝཏྠཔེཏབྦཱ.

ཏཏྲ ¶ ཧི ‘‘སིརིམཱ’’ཏི པདཾ སུཏིསཱམཉྙཝསེན ལིངྒདྭཡེ ཝཏྟནཏོ དྭིདྷཱ བྷིཛྫཏི. ‘‘སིརིམཱ པུརིསོ’’ཏི ཧི ཨཏྠེ ཨཱཀཱརནྟཾ པུལླིངྒཾ, ‘‘སིརིམཱ ནཱམ དེཝཱི’’ཏི ཨཏྠེ ཨཱཀཱརནྟཾ ཨིཏྠིལིངྒཾ, ཨུབྷཡམྤེཏཾ ཨུཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཀཱ. ཨཐ ཝཱ པན པཙྪིམཾ ཨཱཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཀཾ, སིརཱི ཡསྶ ཨཏྠི སོ སིརིམཱཏི པུལླིངྒཝསེན ནིབྦཙནཾ, སིརཱི ཡསྶཱ ཨཏྠི སཱ སིརིམཱཏི ཨིཏྠིལིངྒཝསེན ནིབྦཙནཾ. ཨཏྲིམཱནི ཀིཉྩཱཔི སུཏིཝསེན ནིབྦཙནཏྠཝསེན ཙ ཨཉྙམཉྙཾ སམཱནཏྠཱནི, ཏཐཱཔི པུརིསཔདཏྠཨིཏྠིཔདཏྠཝཱཙཀཏྟཱ བྷིནྣཏྠཱནཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི. ཨེས ནཡོ ཨཉྙེསུཔི ཨཱིདིསེསུ ཋཱནེསུ ནེཏབྦོ. སིརིམཱ, སིརིམཱ, སིརིམནྟོ. སིརིམནྟཾ, སིརིམནྟེ. སིརིམཏཱ, སིརིམནྟེན. གུཎཝནྟུསདྡསྶེཝ ནཱམིཀཔདམཱལཱ. སིརིམཱ, སིརིམཱ, སིརིམཱཡོ. སིརིམཾ, སིརིམཱ, སིརིམཱཡོ. སིརིམཱཡ. ཝཀྑམཱནཀཉྙཱནཡེན ཉེཡྻཱ. ཨེཝཾ དྭིདྷཱ བྷིནྣཱནཾ སམཱནསུཏིཀསདྡཱནཾ ནཱམིཀཔདམཱལཱསུ པདཱནཾ སདིསཱསདིསཏཱ ཝཝཏྠཔེཏབྦཱ. སམཱནནིབྦཙནཏྠསྶཔི ཧི ཨསམཱནསུཏིཀསྶ ‘‘སིརིམཱ’’ཏི སདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱཡཾ པདཱནཾ ཨིམེཧི པདེཧི ཀཱཙིཔི སམཱནཏཱ ན ལབྦྷཏི. ཨཏྲིདཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘སིརིམཱ’’ཏི པདཾ དྭེདྷཱ, པུམིཏྠཱིསུ པཝཏྟིཏོ;

བྷིཛྫཏཱིཏི ཝིབྷཱཝེཡྻ, ཨེཏྠ པུལླིངྒམིཙྪིཏཾ.

ཨིཏི ཨབྷིབྷཝིཏཱ པདེན ཝིསདིསཱནི གུཎཝཱསཏིམཱདཱིནི པདཱནི དསྶིཏཱནི སདྡྷིཾ ནཱམིཀཔདམཱལཱཧི. ཨིདཱནི ཨཔརཱནིཔི ཏབྦིསདིསཱནི པདཱནི དསྶེསྶཱམ སདྡྷིཾ ནཱམིཀཔདམཱལཱཧི. སེཡྻཐིདཾ?

རཱཛཱ བྲཧྨཱ སཁཱ ཨཏྟཱ, ཨཱཏུམཱ སཱ པུམཱ རཧཱ;

དལ༹ྷདྷམྨཱ ཙ པཙྩཀྑ-དྷམྨཱ ཙ ཝིཝཊཙྪདཱ.

ཝཏྟཧཱ ¶ ཙ ཏཐཱ ཝུཏྟ-སིརཱ ཙེཝ ཡུཝཱཔི ཙ;

མགྷཝ ཨདྡྷ མུདྡྷཱདི, ཝིཉྙཱཏབྦཱ ཝིབྷཱཝིནཱ.

ཨེཏྠ ‘‘སཱ’’ཏི པདམེཝ ཨཱཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཀམཱཀཱརནྟཾ, སེསཱནི པན ཨཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཀཱནི ཨཱཀཱརནྟཱནི.

རཱཛཱ, རཱཛཱ, རཱཛཱནོ. རཱཛཱནཾ, རཱཛཾ, རཱཛཱནོ. རཉྙཱ, རཱཛིནཱ, རཱཛཱུཧི, རཱཛཱུབྷི. རཉྙོ, རཱཛིནོ, རཉྙཾ, རཱཛཱུནཾ, རཱཛཱནཾ. རཉྙཱ, རཱཛཱུཧི, རཱཛཱུབྷི. རཉྙོ, རཱཛིནོ, རཉྙཾ, རཱཛཱུནཾ, རཱཛཱནཾ. རཉྙེ, རཱཛིནི, རཱཛཱུསུ. བྷོ རཱཛ, བྷཝནྟོ རཱཛཱནོ, བྷཝནྟོ རཱཛཱ ཨིཏི ཝཱ, ཨཡམམྷཱཀཾ རུཙི.

ནིརུཏྟིཔིཊཀཱདཱིསུ ‘‘རཱཛཱ’’ཏི བཧུཝཙནཾ ན ཨཱགཏཾ, ཙཱུལ༹ནིརུཏྟིཡཾ པན ཨཱགཏཾ. ཀིཉྩཱཔི ནིརུཏྟིཔིཊཀཱདཱིསུ ན ཨཱགཏཾ, ཏཐཱཔི ‘‘ནེཏཱདིསཱ སཁཱ ཧོནྟི, ལབྦྷཱ མེ ཛཱིཝཏོ སཁཱ’’ཏི པཱལི༹ཡཾ བཧུཝཙནེཀཝཙནཝསེན ‘‘སཁཱ’’ཏི པདསྶ དསྶནཏོ ‘‘རཱཛཱ’’ཏི བཧུཝཙནཾ ཨིཙྪིཏབྦམེཝ. ཏཐཱ ‘‘བྲཧྨཱ, ཨཏྟཱ’’ཨིཙྩཱདཱིནིཔི བཧུཝཙནཱནི ཏགྒཏིཀཏྟཱ ཝིནཱ ཀེནཙི རཱུཔཝིསེསེན.

ཨེཏྠ ཙ ‘‘གཧཔཏིཀོ ནཱམ ཋཔེཏྭཱ རཱཛཾ རཱཛབྷོགཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨཝསེསོ གཧཔཏིཀོ ནཱམཱ’’ཏི དསྶནཏོ རཱཛནྟི ཝུཏྟཾ, ཨིདཾ པན ནིརུཏྟིཔིཊཀེ ན ཨཱགཏཾ. ‘‘སབྦདཏྟེན རཱཛིནཱ’’ཏི དསྶནཏོ ‘‘རཱཛིནཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ‘‘ཨཱརཱདྷཡཏི རཱཛཱནཾ, པཱུཛཾ ལབྷཏི བྷཏྟུསཱུ’’ཏི དསྶནཏོ ཙཏུཏྠཱིཚཊྛཱིཝསེན ‘‘རཱཛཱན’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཀཙྩཱཡནརཱུཔསིདྡྷིགནྠེསུ པན ‘‘རཱཛེན, རཱཛེཧི, རཱཛེབྷི. རཱཛེསཱུ’’ཏི པདཱནི ཝུཏྟཱནི. ཙཱུལ༹ནིརུཏྟིནིརུཏྟིཔིཊཀེསུ ཏཱནི ནཱགཏཱནི, ཨནཱགཏབྷཱཝོཡེཝ ཏེསཾ ཡུཏྟཏརོ པཱལི༹ཡཾ ཨདསྶནཏོ, ཏསྨཱ ཨེཏྠེཏཱནི ¶ ཨམྷེཧི ན ཝུཏྟཱནི. པཱལི༹ནཡེ ཧི ཨུཔཔརིཀྑིཡམཱནེ ཨཱིདིསཱནི པདཱནི སམཱསེཡེཝ པསྶཱམ, ན པནཱཉྙཏྲ, ཨཏྲིམེ པཡོགཱ – ‘‘ཨཱཝུཏྠཾ དྷམྨརཱཛེནཱ’’ཏི ཙ, ‘‘སིཝིརཱཛེན པེསིཏོ’’ཏི ཙ, ‘‘པཛཱཔཏིསྶ དེཝརཱཛསྶ དྷཛགྒ’’ནྟི ཙ, ‘‘ནིཀྑམནྟེ མཧཱརཱཛེ, སིཝཱིནཾ རཊྛཝཌྜྷནེ’’ཏི ཙ, ཨེཝཾ པཱལི༹ནཡེ ཨུཔཔརིཀྑིཡམཱནེ ‘‘རཱཛེནཱ’’ཏིཨཱདཱིནི སམཱསེཡེཝ པསྶཱམ, ན ཀེཝལཾ པཱལི༹ནཡེ པོརཱཎཊྛཀཐཱནཡེཔི ཨུཔཔརིཀྑིཡམཱནེ སམཱསེཡེཝ པསྶཱམ, ན པནཱཉྙཏྲ, ཨེཝཾ སནྟེཔི སུཊྛུ ཨུཔཔརིཀྑིཏབྦམིདཾ ཋཱནཾ. ཀོ ཧི ནཱམ སཱཊྛཀཐེ ཏེཔིཊཀེ བུདྡྷཝཙནེ སབྦསོ ནཡཾ སལླཀྑེཏུཾ སམཏྠོ ཨཉྙཏྲ པབྷིནྣཔཊིསམྦྷིདེཧི ཁཱིཎཱསཝེཧི.

ཨེཏྠ ཙ སམཱསནྟགཏརཱཛ-སདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱཡོ དྭིདྷཱ ཝུཙྩནྟེ ཨོཀཱརནྟཱཀཱརནྟཝསེན. ཏཏྲོཀཱརནྟཱ ‘‘མཧཱརཱཛོ ཡུཝརཱཛོ སིཝིརཱཛོ དྷམྨརཱཛོ’’ཨིཙྩེཝམཱདཡོ བྷཝནྟི. ཨཱཀཱརནྟཱ པན ‘‘མཧཱརཱཛཱ ཡུཝརཱཛཱ སིཝིརཱཛཱ དྷམྨརཱཛཱ’’ཨིཙྩེཝམཱདཡོ. ཨེཏྠ ཀིཉྩཱཔི པཱལི༹ཡཾ པོརཱཎཊྛཀཐཱསུ ཙ ‘‘མཧཱརཱཛོ’’ཏིཨཱདཱིནི ན སནྟི, ཏཐཱཔི ‘‘སབྦམིཏྟོ སབྦསཁོ, སབྦབྷཱུཏཱནུཀམྤཀོ’’ཏི པཱལི༹ཡཾ ‘‘སབྦསཁོ’’ཏི དསྶནཏོ ‘‘མཧཱརཱཛོ’’ཏིཨཱདཱིནིཔི ཨཝསྶམིཙྪིཏབྦཱནི. ཏཐཱ ཧི སམཱསེསུ ‘‘དྷམྨརཱཛེན, དྷམྨརཱཛསྶཱ’’ཏིཨཱདཱིནི དིསྶནྟི. ཨེཏཱནི ཨོཀཱརནྟརཱུཔཱནི ཨེཝ, ནཱཀཱརནྟརཱུཔཱནི. མཧཱརཱཛོ, མཧཱརཱཛཱ. མཧཱརཱཛཾ, མཧཱརཱཛེ. མཧཱརཱཛེན, མཧཱརཱཛེཧི, མཧཱརཱཛེབྷི. མཧཱརཱཛསྶ, མཧཱརཱཛཱནཾ. མཧཱརཱཛཱ, མཧཱརཱཛསྨཱ, མཧཱརཱཛམྷཱ, མཧཱརཱཛེཧི, མཧཱརཱཛེབྷི. མཧཱརཱཛསྶ, མཧཱརཱཛཱནཾ. མཧཱརཱཛེ, མཧཱརཱཛསྨིཾ, མཧཱརཱཛམྷི, མཧཱརཱཛེསུ. བྷོ མཧཱརཱཛ, བྷཝནྟོ མཧཱརཱཛཱ ¶ . ཀཙྩཱཡནཙཱུལ༹ནིརུཏྟིནཡེཧི པན ‘‘བྷོ མཧཱརཱཛཱ’’ཨིཏི ཨེཀཝཙནབཧུཝཙནཱནིཔི དཊྛབྦཱནི. ཡཐཱ ‘‘མཧཱརཱཛོ’’ཏི ཨོཀཱརནྟཔདསྶ ཝསེན, ཨེཝཾ ‘‘སིཝིརཱཛོ དྷམྨརཱཛོ དེཝརཱཛོ’’ཏིཨཱདཱིནམྤི ཨོཀཱརནྟཔདཱནཾ ཝསེན པཀཏིརཱུཔསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཡོཛེཏབྦཱ.

ཨཡཾ པནཱཀཱརནྟཝསེན ནཱམིཀཔདམཱལཱ –

མཧཱརཱཛཱ, མཧཱརཱཛཱ, མཧཱརཱཛཱནོ. མཧཱརཱཛཱནཾ, མཧཱརཱཛཾ, མཧཱརཱཛཱནོ. མཧཱརཉྙཱ, མཧཱརཱཛིནཱ, མཧཱརཱཛཱུཧི, མཧཱརཱཛཱུབྷི. མཧཱརཉྙོ, མཧཱརཱཛིནོ, མཧཱརཉྙཾ, མཧཱརཱཛཱུནཾ. མཧཱརཉྙཱ, མཧཱརཱཛཱུཧི, མཧཱརཱཛཱུབྷི. མཧཱརཉྙོ, མཧཱརཱཛིནོ, མཧཱརཉྙཾ, མཧཱརཱཛཱུནཾ. མཧཱརཉྙེ, མཧཱརཱཛིནི, མཧཱརཱཛཱུསུ. བྷོ མཧཱརཱཛ, བྷཝནྟོ མཧཱརཱཛཱནོ.

ཨིདྷཱཔི པཀརཎདྭཡནཡེན ‘‘བྷོ མཧཱརཱཛཱ’’ ཨིཏི ཨེཀཝཙནབཧུཝཙནཱནིཔི དཊྛབྦཱནི. ཡཐཱ ཙ ‘‘མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཨཱཀཱརནྟཔདསྶ ཝསེན, ཨེཝཾ ‘‘སིཝིརཱཛཱ, དྷམྨརཱཛཱ, དེཝརཱཛཱ’’ཏིཨཱདཱིནམྤི ཨཱཀཱརནྟཔདཱནཾ ཝསེན པཀཏིརཱུཔསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཡོཛེཏབྦཱ.

ཨིདྷ ཨཔརཱཔི ཨཏྠསྶ པཱཀཊཱིཀརཎཏྠཾ ཀྲིཡཱཔདེཧི སདྡྷིཾ ཡོཛེཏྭཱ ཨཱཀཱརནྟོཀཱརནྟཱནཾ མིསྶཀཝསེན ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཝུཙྩཏེ –

མཧཱརཱཛཱ, མཧཱརཱཛོ ཏིཊྛཏི, མཧཱརཱཛཱནོ, མཧཱརཱཛཱ ཏིཊྛནྟི. མཧཱརཱཛཱནཾ, མཧཱརཱཛཾ པསྶཏི, མཧཱརཱཛཱནོ, མཧཱརཱཛེ པསྶཏི. མཧཱརཉྙཱ, མཧཱརཱཛིནཱ, མཧཱརཱཛེན ཀཏཾ, མཧཱརཱཛཱུཧི, མཧཱརཱཛཱུབྷི, མཧཱརཱཛེཧི, མཧཱརཱཛེབྷི ཀཏཾ. མཧཱརཉྙོ, མཧཱརཱཛིནོ, མཧཱརཱཛསྶ དཱིཡཏེ, མཧཱརཉྙཱ, མཧཱརཱཛཱ, མཧཱརཱཛསྨཱ, མཧཱརཱཛམྷཱ ནིསྶཊཾ, མཧཱརཱཛཱུཧི, མཧཱརཱཛཱུབྷི, མཧཱརཱཛེཧི ¶ , མཧཱརཱཛེབྷི ནིསྶཊཾ. མཧཱརཉྙོ, མཧཱརཱཛིནོ, མཧཱརཱཛསྶ པརིགྒཧོ, མཧཱརཉྙཾ, མཧཱརཱཛཱུནཾ, མཧཱརཱཛཱནཾ པརིགྒཧོ. མཧཱརཉྙེ, མཧཱརཱཛིནི, མཧཱརཱཛེ, མཧཱརཱཛསྨིཾ, མཧཱརཱཛམྷི པཏིཊྛིཏཾ, མཧཱརཱཛཱུསུ, མཧཱརཱཛེསུ པཏིཊྛིཏཾ. བྷོ མཧཱརཱཛ ཏྭཾ ཏིཊྛ, བྷོནྟོ མཧཱརཱཛཱནོ, མཧཱརཱཛཱ ཏུམྷེ ཏིཊྛཐཱཏི. ཨེཝཾ ‘‘ཡུཝརཱཛཱ, ཡུཝརཱཛོ’’ཏིཨཱདཱིསུཔི.

ཀེཙེཏྠ ཝདེཡྻུཾ ‘‘ཀསྨཱ པཀརཎཀཏྟུནཱ ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ མཧནྟོ ཝཱཡཱམོ ཙ མཧནྟོ ཙ པརཀྐམོ ཀཏོ, ནནྭེཏེསུཔི པདེསུ ཀཱནིཙི བུདྡྷཝཙནེ ཝིཛྫནྟི, ཀཱནིཙི ན ཝིཛྫནྟཱིཏི? ཝིཉྙཱུཧི ཏེ ཨེཝཾ ཝཏྟབྦཱ ‘‘པཀརཎཀཏྟཱརེནེཏྠ སོ ཙ མཧནྟོ ཝཱཡཱམོ སོ ཙ མཧནྟོ པརཀྐམོ སཱཊྛཀཐེ ནཝངྒེ སཏྠུསཱསནེ སདྡེསུ ཙ ཨཏྠེསུ ཙ སོཏཱརཱནཾ སུཊྛུ ཀོསལླུཔྤཱདནེན སཱསནསྶོཔཀཱརཏྠཾ ཀཏོ, ཡཱནི ཙེཏཱནི ཏེན པདཱནི དསྶིཏཱནི, ཨེཏེསུ ཀཱནིཙི བུདྡྷཝཙནེ ཝིཛྫནྟི, ཀཱནིཙི ན ཝིཛྫནྟི. ཨེཏྠ ཡཱནི བུདྡྷཝཙནེ ཝིཛྫནྟི, ཏཱནི ཝིཛྫམཱནཝསེན གཧིཏཱནི. ཡཱནི ན ཝིཛྫནྟི, ཏཱནི པོརཱཎཊྛཀཐཱདཱིསུ ཝིཛྫམཱནཝསེན པཱལི༹ནཡཝསེན ཙ གཧིཏཱནཱི’’ཏི. ཨཏྲཱཡཾ སངྑེཔཏོ ཨདྷིཔྤཱཡཝིབྷཱཝནཱ –

‘‘ཨིདཾ ཝཏྭཱ མཧཱརཱཛཱ, ཀཾསོ བཱརཱཎསིགྒཧོ;

དྷནུཾ ཏཱུཎིཉྩ ནིཀྑིཔྤ, སཾཡམཾ ཨཛ྄ཛྷུཔཱགམཱི’’ཏི

ཨིདཾ ཨཱཀཱརནྟསྶ མཧཱརཱཛསདྡསྶ ནིདསྶནཾ. ཡསྨཱ ‘‘སབྦསཁོ’’ཏི པཱལི༹ ཝིཛྫཏི, ཏསྨཱ ཏེན ནཡེན ‘‘མཧཱརཱཛོ’’ཏིཔི ཨོཀཱརནྟོ དིཊྛོ ནཱམ ཧོཏི པུརིསནཡེན ཡོཛེཏབྦོ ཙ. ཏེནེཝ ཙ ‘‘ཏམབྲཝི མཧཱརཱཛཱ. ནིཀྑམནྟེ མཧཱརཱཛེ’’ཏིཨཱདཱིནི དིསྶནྟི.

ཨེཝཾ ¶ མཧཱརཱཛསདྡསྶ ཨོཀཱརནྟཏྟེ སིདྡྷེ ‘‘མཧཱརཱཛཱ, མཧཱརཱཛསྨཱ, མཧཱརཱཛམྷཱ’’ཏི པཉྩམིཡཱ ཨེཀཝཙནཉྩ ‘‘མཧཱརཱཛེ, མཧཱརཱཛསྨིཾ, མཧཱརཱཛམྷཱི’’ཏི སཏྟམིཡཱ ཨེཀཝཙནཉྩ སིདྡྷཱནི ཨེཝ ཧོནྟི པཱལི༹ཡཾ ཨཝིཛྫམཱནཱནམྤི ནཡཝསེན གཧེཏབྦཏྟཱ. ‘‘རཱཛེན, རཱཛསྶཱ’’ཏིཨཱདཱིནི པན ནཡཝསེན གཧེཏབྦཱནི ན ཧོནྟི. ཀསྨཱཏི ཙེ? ཡསྨཱ ‘‘རཱཛཱ བྲཧྨཱ སཁཱ ཨཏྟཱ’’ཨིཙྩེཝམཱདཱིནི ‘‘པུརིསོ ཨུརགོ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝིཡ ཨཉྙམཉྙཾ སབྦཐཱ སདིསཱནི ན ཧོནྟི. ཏཐཱ ཧི ནེསཾ ‘‘རཉྙཱ བྲཧྨུནཱ སཁིནཱ ཨཏྟནཱ ཨཏྟེན སཱནཱ པུམུནཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝིསདིསཱནིཔི རཱུཔཱནི བྷཝནྟི, ཏསྨཱ ཏཱནི ན སཀྐཱ ནཡཝསེན ཛཱནིཏུཾ. ཨེཝཾ དུཛྫཱནཏྟཱ པན པཱལི༹ཡཾ པོརཱཎཊྛཀཐཱསུ ཙ ཡཐཱརུཏཔདཱནེཝ གཧེཏབྦཱནི. མཧཱརཱཛསདྡཱདཱིནཾ པན ཨོཀཱརནྟབྷཱཝེ སིདྡྷེཡེཝ ‘‘པུརིསནཡོགདྷཱ ཨིམེ སདྡཱ’’ཏི ནཡགྒཧཎཾ དིསྶཏི, ཏསྨཱ ཨམྷེཧི ནཡཝསེན ‘‘མཧཱརཱཛཱ, མཧཱརཱཛསྨཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝུཏྟཱནི. ཡཐཱ ཧི –

‘‘ཨེཏཉྷི ཏེ དུརཱཛཱནཾ, ཡཾ སེསི མཏསཱཡིཀཾ;

ཡསྶ ཏེ ཀཌྜྷམཱནསྶ, ཧཏྠཱ དཎྜོན མུཙྩཏཱི’’ཏི

ཨེཏྠ ‘‘ཧཏྠཱ’’ཏི, ‘‘ཨཏྟདཎྜཱ བྷཡཾ ཛཱཏ’’ནྟི ཨེཏྠ པན ‘‘དཎྜཱ’’ཏི ཙ ཨོཀཱརནྟསྶ པཉྩམིཡེཀཝཙནསྶ དསྶནཏོ ‘‘ཨུརགཱ, པཊངྒཱ, ཝིཧགཱ’’ཏིཨཱདཱིནིཔི ཨོཀཱརནྟཱནི པཉྩམིཡེཀཝཙནཱནི གཧེཏབྦཱནི ཧོནྟི. ཡཐཱ ཙ ‘‘དཱཋིནི མཱཏིམཉྙཝ྄ཧོ, སིངྒཱལོ མམ པཱཎདོ’’ཏི ཨེཏྠ ‘‘མཉྙཝ྄ཧོ’’ཏི, ‘‘སུདྡྷཱ སུདྡྷེཧི སཾཝཱསཾ, ཀཔྤཡཝ྄ཧོ པཏིསྶཏཱ’’ཏི ཨེཏྠ པན ‘‘ཀཔྤཡཝ྄ཧོ’’ཏི ཙ ཀྲིཡཱཔདསྶ དསྶནཏོ ‘‘གཙྪཝ྄ཧོ, བྷུཉྫཝ྄ཧོ, སཡཝ྄ཧོ’’ཏིཨཱདཱིནིཔི གཧེཏབྦཱནི ཧོནྟི. གཎྷནྟི ཙ ཏཱདིསཱནི པདརཱུཔཱནི སཱསནེ སུཀུསལཱ ཀུསལཱ, ཏསྨཱ ཨམྷེཧིཔི ནཡགྒཱཧཝསེན ‘‘མཧཱརཱཛཱ ¶ , མཧཱརཱཛསྨཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝུཏྟཱནི. ནཡགྒཱཧཝསེན པན གཧཎེ ཨསཏི ཀཐཾ ནཱམིཀཔདམཱལཱ པརིཔུཎྞཱ བྷཝིསྶནྟི, སཏིཡེཝ ཏསྨིཾ པརིཔུཎྞཱ བྷཝནྟི.

ཏཐཱ ཧི བུདྡྷཝཙནེ ཨནེཀསཏསཧསྶཱནི ནཱམིཀཔདཱནི ཀྲིཡཱཔདཱནི ཙ པཱཊིཨེཀྐཾ པཱཊིཨེཀྐཾ ཨེཀཝཙནབཧུཝཙནཀཱཧི སཏྟཧི ཨཊྛཧི ཝཱ ནཱམཝིབྷཏྟཱིཧི ཚནྣཝུཏིཡཱ ཙ ཨཱཁྱཱཏིཀཝཙནེཧི ཡོཛིཏཱནི ན སནྟི, ནཡཝསེན པན སནྟིཡེཝ, ཨིཏི ནཡཝསེན ‘‘མཧཱརཱཛཱ, མཧཱརཱཛསྨཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཨམྷེཧི ཋཔིཏཱནི. ‘‘མཧཱརཱཛཱ ཏིཊྛནྟི, མཧཱརཱཛཱ ཏུམྷེ ཏིཊྛཐཱ’’ཏི ཨིམཱནི པན ‘‘ཨཐ ཁོ ཙཏྟཱརོ མཧཱརཱཛཱ མཧཏིཡཱ ཙ ཡཀྑསེནཱཡ མཧཏིཡཱ ཙ ཀུམྦྷཎྜསེནཱཡཱ’’ཏི དསྶནཏོ,

‘‘ཙཏྟཱརོ ཏེ མཧཱརཱཛཱ, སམནྟཱ ཙཏུརོ དིསཱ;

དདྡལ༹ྷམཱནཱ ཨཊྛཾསུ, ཝནེ ཀཱཔིལཝཏྠཝེ’’ཏི

དསྶནཏོ ཙ ཝུཏྟཱནི. ‘‘མཧཱརཱཛ’’ནྟིཨཱདཱིནིཔི པཱལི༹ཉྩ པཱལི༹ནཡཉྩ དིསྭཱ ཨེཝ ཝུཏྟཱནི. ཨསམཱསེ ‘‘རཱཛཾ, རཱཛེནཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ན པསྶཱམ, ཏསྨཱ སུཊྛུ ཝིཙཱརེཏབྦམིདཾ ཋཱནཾ. ཨིདཉྷི དུདྡསཾ ཝཱིརཛཱཏིནཱ ཛཱནིཏབྦཊྛཱནཾ. སཙེ པནཱཡསྨནྟོ བུདྡྷཝཙནེ ཝཱ པོརཱཎིཀཱསུ ཝཱ ཨཊྛཀཐཱསུ ཨསམཱསེ ‘‘རཱཛཾ, རཱཛེནཱ’’ཏིཨཱདཱིནི པསྶེཡྻཱཐ, ཏདཱ སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཐ. ཀོ ཧི ནཱམ སབྦཔྤཀཱརེན བུདྡྷཝཙནེ ཝོཧཱརཔྤབྷེདཾ ཛཱནིཏུཾ སམཏྠོ ཨཉྙཏྲ པབྷིནྣཔཊིསམྦྷིདེཧི མཧཱཁཱིཎཱསཝེཧི.

ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘ཝཱིཏཏཎྷོ ཨནཱདཱནོ, ནིརུཏྟིཔདཀོཝིདོ;

ཨཀྑརཱནཾ སནྣིཔཱཏཾ, ཛཉྙཱ པུབྦཱཔརཱནི ཙཱ’’ཏི.

བྲཧྨཱ ¶ , བྲཧྨཱ, བྲཧྨཱནོ. བྲཧྨཱནཾ, བྲཧྨཾ, བྲཧྨཱནོ. བྲཧྨུནཱ, བྲཧྨེཧི, བྲཧྨེབྷི, བྲཧྨཱུཧི, བྲཧྨཱུབྷི. བྲཧྨསྶ, བྲཧྨུནོ, བྲཧྨཱནཾ, བྲཧྨཱུནཾ. བྲཧྨུནཱ, བྲཧྨེཧི, བྲཧྨེབྷི, བྲཧྨཱུཧི, བྲཧྨཱུབྷི. བྲཧྨསྶ, བྲཧྨུནོ, བྲཧྨཱནཾ, བྲཧྨཱུནཾ. བྲཧྨནི, བྲཧྨེསུ, བྷོ བྲཧྨ, བྷོ བྲཧྨེ, བྷཝནྟོ བྲཧྨཱནོ.

ཡམཀམཧཱཐེརརུཙིཡཱ ‘‘བྷོ བྲཧྨཱ’’ཨིཏི བཧུཝཙནཾ ཝཱ. ཨེཏྠ པན ‘‘པཎྜིཏཔུརིསེཧི དེཝེཧི བྲཧྨཱུཧཱི’’ཏི ཊཱིཀཱཝཙནསྶ དསྶནཏོ, ‘‘བྲཧྨཱུནཾ ཝཙཱིགྷོསོ ཧོཏཱི’’ཏི ཙ ‘‘བྲཧྨཱུནཾ ཝིམཱནཱདཱིསུ ཚནྡརཱགོ ཀཱམཱསཝོ ན ཧོཏཱི’’ཏི ཙ ཨཊྛཀཐཱཝཙནསྶ དསྶནཏོ, ‘‘ཝིཧིཾསསཉྙཱི པགུཎཾ ན བྷཱསིཾ, དྷམྨཾ པཎཱིཏཾ མནུཛེསུ བྲཧྨེ’’ཏི ཨཱཧཙྩབྷཱསིཏསྶ ཙ དསྶནཏོ ‘‘བྲཧྨཱུཧི, བྲཧྨཱུབྷི, བྲཧྨཱུནཾ, བྲཧྨེ’’ཏི པདཱནི ཝུཏྟཱནི, ཨེཏཱནི ཙཱུལ༹ནིརུཏྟིནིརུཏྟིཔིཊཀཀཙྩཱཡནེསུ ན ཨཱགཏཱནི.

སཁཱ, སཁཱ, སཁིནོ, སཁཱནོ, སཁཱཡོ. སཁཾ, སཁཱརཾ, སཁཱནཾ, སཁིནོ, སཁཱནོ, སཁཱཡོ. སཁིནཱ, སཁཱརེཧི, སཁཱརེབྷི, སཁེཧི, སཁེབྷི. སཁིསྶ, སཁིནོ, སཁཱིནཾ, སཁཱརཱནཾ, སཁཱནཾ. སཁཱརསྨཱ, སཁིནཱ, སཁཱརེཧི, སཁཱརེབྷི, སཁེཧི, སཁེབྷི. སཁིསྶ, སཁིནོ, སཁཱིནཾ, སཁཱརཱནཾ, སཁཱནཾ. སཁེ, སཁེསུ, སཁཱརེསུ. བྷོ སཁ, བྷོ སཁཱ, བྷོ སཁི, བྷོ སཁཱི, བྷོ སཁེ, བྷཝནྟོ སཁིནོ, སཁཱནོ, སཁཱཡོ.

ཡམཀམཧཱཐེརམཏེན ‘‘བྷོ སཁཱ’’ཨིཏི བཧུཝཙནཾ ཝཱ. པཱལི༹ཡཾ པན སུཝཎྞཀཀྐཊཛཱཏཀེ ‘‘ཧརེ སཁཱ ཀིསྶ ནུ མཾ ཛཧཱསཱི’’ཏི དཱིགྷཝསེན ཝུཏྟོ སཁཱསདྡོ ཨཱལཔནེཀཝཙནཾ, ཏསྨཱ ཡམཀམཧཱཐེརནཡོ ན ཡུཛྫཏཱིཏི ཙེ ¶ ? ནོ ན ཡུཛྫཏི. ཡསྨཱ ‘‘ནེཏཱདིསཱ སཁཱ ཧོནྟི, ལབྦྷཱ མེ ཛཱིཝཏོ སཁཱ’’ཏི མནོཛཛཱཏཀེ སཁཱསདྡོ ཨེཀཝཙནམྤི ཧོཏི བཧུཝཙནམྤི. ཏཐཱ ཧི ཏཏྠ པཋམཔཱདེ བཧུཝཙནཾ, དུཏིཡཔཱདེ པནེཀཝཙནཾ, ཏསྨཱ ཡམཀམཧཱཐེརེན པཙྩཏྟཱལཔནབཧུཝཙནཊྛཱནེ སཁཱསདྡོ ཝུཏྟོ. ཨེཏྠ ཙ ‘‘སབྦམིཏྟོ སབྦསཁོ, སབྦབྷཱུཏཱནུཀམྤཀོ’’ཏི པཱཋཱནུལོམེན སམཱསེ ལབྦྷམཱནསྶ སཁསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ བྷཝཏི ‘‘སབྦསཁོ, སབྦསཁཱ, སབྦསཁཾ, སབྦསཁེ’’ཏིཨཱདིནཱ པུརིསནཡེན. ཏཏྲཱཡཾ སམཱསཝིགྒཧོ – སབྦེསཾ ཛནཱནཾ སཁཱ, སབྦེ ཝཱ ཛནཱ སཁིནོ ཨེཏསྶཱཏི སབྦསཁོ, ཡཐཱ སབྦཝེརཱིཏི.

ཨཏྟཱ, ཨཏྟཱ, ཨཏྟཱནོ. ཨཏྟཱནཾ, ཨཏྟཾ, ཨཏྟཱནོ. ཨཏྟནཱ, ཨཏྟེན, ཨཏྟནེཧི, ཨཏྟནེབྷི. ཨཏྟནོ, ཨཏྟཱནཾ. ཨཏྟནཱ, ཨཏྟནེཧི, ཨཏྟནེབྷི. ཨཏྟནོ, ཨཏྟཱནཾ. ཨཏྟནི, ཨཏྟནེསུ. བྷོ ཨཏྟ, བྷཝནྟོ ཨཏྟཱ, བྷོནྟོ ཨཏྟཱནོ.

ཨེཏྠ པན ཨཏྟཾ ནིརངྐཏྭཱན པིཡཱནི སེཝཏི.

‘‘སཙེ གཙྪསི པཉྩཱལཾ, ཁིཔྤ’མཏྟཾ ཛཧིསྶསི;

མིགཾ པནྠཱནུཔནྣཾཝ, མཧནྟཾ བྷཡམེསྶཏཱི’’ཏི

པཱལཱི༹སུ ‘‘ཨཏྟ’’ནྟི དསྶནཏོ ‘‘ཨཏྟ’’ནྟི ཨིདྷ ཝུཏྟཾ, ‘‘ཨཏྟེན ཝཱ ཨཏྟནིཡེན ཝཱ’’ཏི པཱལི༹དསྶནཏོ པན ‘‘ཨཏྟེནཱ’’ཏི. ཙཱུལ༹ནིརུཏྟིཡཾ པན ‘‘ཨཏྟསྶཱ’’ཏི ཙཏུཏྠཱིཚཊྛཱིནམེཀཝཙནཾ ཨཱགཏཾ, ཨེཏཾ ཀཙྩཱཡནེ ནིརུཏྟིཔིཊཀེ ཙ ན དིསྶཏི. ཀཏྠཙི པན ‘‘ཨཏྟེསཱུ’’ཏི ཨཱགཏཾ. སབྦཱནེཏཱནི སཱཊྛཀཐཾ ཛིནཏནྟིཾ ཨོལོཀེཏྭཱ གཧེཏབྦཱནི.

‘‘ཨཱཏུམཱ ¶ , ཨཱཏུམཱ, ཨཱཏུམཱནོ. ཨཱཏུམཱནཾ, ཨཱཏུམཾ, ཨཱཏུམཱནོ. ཨཱཏུམེན, ཨཱཏུམེཧི, ཨཱཏུམེབྷཱི’’ཏིཨཱདིནཱ པུརིསནཡེན ཝཏྭཱ ‘‘བྷོ ཨཱཏུམ, བྷཝནྟོ ཨཱཏུམཱ, ཨཱཏུམཱནོ’’ཏི ཝཏྟབྦཾ.

ཏཏྲ ཨཏྟསདྡསྶ སམཱསེ ‘‘བྷཱཝིཏཏྟོ, བྷཱཝིཏཏྟཱ. བྷཱཝིཏཏྟཾ, བྷཱཝིཏཏྟེ. བྷཱཝིཏཏྟེན, བྷཱཝིཏཏྟེཧི, བྷཱཝིཏཏྟེབྷཱི’’ཏི པུརིསནཡེནེཝ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཡོཛེཏབྦཱ.

སཱ, སཱ, སཱནོ. སཱནཾ, སཱནེ. སཱནཱ, སཱནེཧི, སཱནེབྷི. སཱསྶ, སཱནཾ. སཱནཱ, སཱནེཧི, སཱནེབྷི. སཱསྶ, སཱནཾ. སཱནེ, སཱནེསུ. བྷོ སཱ, བྷཝནྟོ སཱནོ. སཱ ཝུཙྩཏི སུནཁོ.

ཨེཏྠ ཙ ‘‘ན ཡཏྠ སཱ ཨུཔཊྛིཏོ ཧོཏི. སཱཝ ཝཱརེནྟི སཱུཀར’’ནྟི ནིདསྶནཔདཱནི. ཀེཙི པན སཱསདྡསྶ དུཏིཡཱཏཏིཡཱདཱིསུ ‘‘སཾ, སེ. སེནཱ’’ཏིཨཱདཱིནི རཱུཔཱནི ཝདནྟི, ཏཾ ན ཡུཏྟཾ. ན ཧི ཏཱནི ‘‘སཾ, སེ. སེནཱ’’ཏིཨཱདཱིནི རཱུཔཱནི བུདྡྷཝཙནེ ཙེཝ ཨཊྛཀཐཱདཱིསུ ཙ ནིརུཏྟིཔིཊཀེ ཙ དིསྶནྟི. ཨེཝཾ པན ནིརུཏྟིཔིཊཀེ ཝུཏྟཾ ‘‘སཱ ཏིཊྛཏི, སཱནོ ཏིཊྛནྟི. སཱནཾ པསྶཏི, སཱནེ པསྶཏི. སཱནཱ ཀཏཾ, སཱནེཧི ཀཏཾ, སཱནེབྷི ཀཏཾ. སཱསྶ དཱིཡཏེ, སཱནཾ དཱིཡཏེ. སཱནཱ ནིསྶཊཾ, སཱནེཧི ནིསྶཊཾ, སཱནེབྷི ནིསྶཊཾ. སཱསྶ པརིགྒཧོ, སཱནཾ པརིགྒཧོ. སཱནེ པཏིཊྛིཏཾ, སཱནེསུ པཏིཊྛིཏཾ. བྷོ སཱ, བྷཝནྟོ སཱནོ’’ཏི, ཏསྨཱ ནིརུཏྟིཔིཊཀེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ནཱམིཀཔདམཱལཱ གཧེཏབྦཱ.

ཨཏྲིདཾ ¶ ཝཏྟབྦཾ – ཡཐཱ ‘‘སེཧི དཱརེཧི ཨསནྟུཊྛོ’’ཏིཨཱདཱིསུ པུལླིངྒེ ཝཏྟམཱནསྶ ‘‘སཀོ’’ཨིཏི ཨཏྠཝཱཙཀསྶ སསདྡསྶ ‘‘ཨཏྟནོ ཨཡནྟི སོ’’ཏི ཨེཏསྨིཾ ཨཏྠེ ‘‘སོ, སཱ. སཾ, སེ. སེན, སེཧི, སེབྷི. སསྶ, སཱནཾ. སཱ, སསྨཱ, སམྷཱ, སེཧི, སེབྷི. སསྶ, སཱནཾ. སེ, སསྨིཾ, སམྷི, སེསཱུ’’ཏི པུརིསནཡེན རཱུཔཱནི བྷཝནྟི, ན ཏཐཱ སུནཁཝཱཙཀསྶ སཱསདྡསྶ རཱུཔཱནི བྷཝནྟི. ཡཐཱ ཝཱ ‘‘ཧིཾསནྟི ཨཏྟསམྦྷཱུཏཱ, ཏཙསཱརཾཝ སཾ ཕལཾ. སཱནི ཀམྨཱནི ཏཔྤེནྟི, ཀོསལཾ སེན’སནྟུཊྛཾ, ཛཱིཝགྒཱཧཾ ཨགཱཧཡཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ནཔུཾསཀལིངྒེ ཝཏྟམཱནསྶ སཀམིཙྩཏྠཝཱཙཀསྶ སསདྡསྶ ‘‘སཾ, སཱནི, སཱ. སཾ, སཱནི, སེ. སེན, སེཧི, སེབྷི. སསྶ, སཱནཾ. སཱ, སསྨཱ, སམྷཱ, སེཧི, སེབྷི. སསྶ, སཱནཾ. སེ, སསྨིཾ, སམྷི, སེསཱུ’’ཏི ཙིཏྟནཡེན རཱུཔཱནི བྷཝནྟི, ན ཏཐཱ སུནཁཝཱཙཀསྶ སཱསདྡསྶ རཱུཔཱནི བྷཝནྟི. ཨེཝཾ སནྟེ ཀསྨཱ ཏེཧི ཨཱཙརིཡེཧི དུཏིཡཱཏཏིཡཱཋཱནེ ‘‘སཾ, སེ. སེནཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཀསྨཱ ཙ པཉྩམཱིཋཱནེ ‘‘སཱ, སསྨཱ, སམྷཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ, སཏྟམཱིཋཱནེ ཙ ‘‘སེ, སསྨིཾ, སམྷཱི’’ཏི ཙ ཝུཏྟཾ? སབྦམེཏཾ ཨཀཱརཎཾ, ཏཀྐགཱཧམཏྟེན གཧིཏཾ ཨཀཱརཎཾ. སུནཁཝཱཙཀོ ཧི སཱསདྡོ ཨཱཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཀོ, ན པུརིས ཙིཏྟསདྡཱདཡོ ཝིཡ ཨཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཀོ. ཡཱཡ ཨིམསྶ ཨཱིདིསཱནི རཱུཔཱནི སིཡུཾ, སཱ ཙ པཀཏི ནཏྠི. ན ཙེསོ ‘‘རཱཛཱ, བྲཧྨཱ, སཁཱ, ཨཏྟཱ’’ ཨིཙྩེཝམཱདཡོ ཝིཡ པཋམཾ ཨཀཱརནྟབྷཱཝེ ཋཏྭཱ པཙྪཱ པཊིལདྡྷཨཱཀཱརནྟཏཱ, ཨཐ ཁོ ནིཙྩམོཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཀོ གོསདྡོ ཝིཡ ནིཙྩམཱཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཀོ. ནིཙྩམཱཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཀསྶ ཙ ཨེཝརཱུཔཱནི རཱུཔཱནི ན བྷཝནྟི, ཏསྨཱ ནིརུཏྟིཔིཊཀེ པབྷིནྣཔཊིསམྦྷིདེན ཨཱཡསྨཏཱ མཧཱཀཙྩཱཡནེན ན ཝུཏྟཱནི. སཙེཔི མཉྙེཡྻུཾ ‘‘ཨཏྟཾ, ཨཏྟེནཱ’ཏི ¶ ཙ དསྶནཏོ ‘སཾ, སེནཱ’ཏི ཨིམཱནི པན གཧེཏབྦཱནཱི’’ཏི. ན གཧེཏབྦཱནི ‘‘རཱཛཱ, བྲཧྨཱ, སཁཱ, ཨཏྟཱ, སཱ, པུམཱ’’ཨིཙྩེཝམཱདཱིནཾ ཨཉྙམཉྙཾ པདམཱལཱཝསེན ཝིསདིསཏྟཱ ནཡཝསེན གཧེཏབྦཱཀཱརསྶ ཨསམྦྷཝཏོ. ཨཱིདིསེ ཧི ཋཱནེ ནཡགྒཱཧཝསེན གཧཎཾ ནཱམ སདོསཾཡེཝ སིཡཱ, ཏསྨཱ ནཡགྒཱཧཝསེནཔི ན གཧེཏབྦཱནི.

ཨཔརམྤི ཨཏྲ ཝཏྟབྦཾ – ཡཐཱ ཧི ‘‘སཱཧི ནཱརཱིཧི ཏེ ཡནྟཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨཏྟནོ ནཱརཱི’’ཏི, ‘‘སཱ ནཱརཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨཏྠཝཏོ ཨིཏྠིལིངྒསྶ ཀཉྙཱསདྡེན སདིསསྶ སཱསདྡསྶ ‘‘སཱ, སཱ, སཱཡོ. སཾ, སཱ, སཱཡོ. སཱཡ, སཱཧི, སཱབྷི. སཱཡ, སཱནཾ. སཱཡ, སཱཧི, སཱབྷི. སཱཡ, སཱནཾ. སཱཡ, སཱཡཾ, སཱསཱུ’’ཏི ཀཉྙཱནཡེན རཱུཔཱནི བྷཝནྟི, ན ཏཐཱ ཨིམསྶ སུནཁཝཱཙཀསྶ སཱསདྡསྶ རཱུཔཱནི བྷཝནྟི. ཨེཝཾ སནྟེ ཀསྨཱ ཏེ ཨཱཙརིཡཱ ཏཏིཡཱབཧུཝཙནཊྛཱནེ ཙ ‘‘སཱཧི, སཱབྷཱི’’ཏི རཱུཔཱནི ཨིཙྪནྟི, ཀསྨཱ ཙ སཏྟམཱིབཧུཝཙནཊྛཱནེ ‘‘སཱསཱུ’’ཏི? ཨིདམྤི ཨཀཱརཎཾ ཨཱཀཱརནྟཔུལླིངྒཏྟཱ. ཀསྨཱ ཙ པན ཙཏུཏྠཱིཚཊྛེཀཝཙནཊྛཱནེ པུབྦཀྑརསྶ རསྶཝསེན ‘‘སསྶ’’ཨིཏི རཱུཔཾ ཨིཙྪནྟི? ཨིདམྤི ཨཀཱརཎཾ སུནཁཝཱཙཀསྶ སཱསདྡསྶ ཨཱཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཀཏྟཱ. ཨཱཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཀསྶ ཙ སཱསདྡསྶ ཡཐཱ ཨཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཀསྶ པུརིསསདྡསྶ ‘‘པུརིསསྶཱ’’ཏི ཙཏུཏྠཱིཚཊྛེཀཝཙནརཱུཔཾ བྷཝཏི ཨེཝརཱུཔསྶ རཱུཔསྶ ཨབྷཱཝཏོ. ཏེནེཝ ཨཱཡསྨཱ ཀཙྩཱནོ ནིརུཏྟིཔིཊཀེ སུནཁཝཱཙཀསྶ སཱསདྡསྶ རཱུཔཾ དསྶེནྟོ ཙཏུཏྠཱིཚཊྛེཀཝཙནཊྛཱནེ པུབྦཀྑརསྶ དཱིགྷཝསེན ‘‘སཱསྶ’’ཨིཏི རཱུཔམཱཧ. ཀསྨཱ ཙ པན ཏེ ཨཱཙརིཡཱ ཙཏུཏྠེཀཝཙནཊྛཱནེ ‘‘སཱཡ’’ཨིཏི རཱུཔཾ ཨིཙྪནྟི? ཨིདམྤི ཨཀཱརཎཾ, ཋཔེཏྭཱ ཧི ཨཱཀཱརནྟིཏྠིལིངྒེ གྷསཉྙཏོ ཨཱཀཱརཏོ པརེསཾ ནཱདཱིནཾ ཨཱཡཱདེསཉྩ ཨཀཱརནྟཏོ པུནྣཔུཾསཀལིངྒཏོ ¶ པརསྶ ཙཏུཏྠེཀཝཙནསྶ ཨཱཡཱདེསཉྩ ཨཱཀཱརནྟཔུལླིངྒེ ཨགྷཏོ ཨཱཀཱརནྟཏོ པརསྶ ཙཏུཏྠེཀཝཙནསྶ ཀཏྠཙིཔི ཨཱཡཱདེསོ ན དིསྶཏི. ནིརུཏྟིཔིཊཀེ ཙ ཏཱདིསཾ རཱུཔཾ ན ཝུཏྟཾ, ཨཝཙནཾཡེཝ ཡུཏྟཏརཾ བུདྡྷཝཙནེ ཨཊྛཀཐཱདཱིསུ ཙ ཨནཱགམནཏོ. ཡཱ པནམྷེཧི ནིརུཏྟིཔིཊཀཾ ནིསྶཱཡ བུདྡྷཝཙནཉྩ སུནཁཝཱཙཀསྶ སཱསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཝུཏྟཱ, སཱཡེཝ སཱརཏོ པཙྩེཏབྦཱ. ཨེཏྠཱཔི ནཱནཱཨཏྠེསུ ཝཏྟམཱནཱནཾ ལིངྒཏྟཡཔརིཡཱཔནྣཱནཾ སཱ སོ སཾཨིཙྩེཏེསཾ ཏིཎྞཾ པདཱནཾ པཀཏིརཱུཔསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱསུ པདཱནཾ སདིསཱསདིསཏཱ དཊྛབྦཱ.

ཨེཏྠ སིཡཱ – ཡོ ཏུམྷེཧི སཱསདྡོ ‘‘ཏཾསདྡཏྠེ ཙ སུནཁེ ཙ སཀམིཙྩཏྠེ ཙ ཝཏྟཏཱི’’ཏི ཨིཙྪིཏོ, ཀཐཾ ཏཾ ‘‘སཱ’’ཏི ཝུཏྟེཡེཝ ‘‘ཨིམསྶ ཨཏྠསྶ ཝཱཙཀོ’’ཏི ཛཱནནྟཱིཏི? ན ཛཱནནྟི, པཡོགཝསེན པན ཛཱནནྟི ལོཀིཡཛནཱ ཙེཝ པཎྜིཏཱ ཙ. པཡོགཝསེན ཧི ‘‘སཱ མདྡཱི ནཱགམཱརུཧི, ནཱཏིབདྡྷཾཝ ཀུཉྫར’’ནྟིཨཱདཱིསུ སཱསདྡསྶ ཏཾསདྡཏྠཏཱ ཝིཉྙཱཡཏི, ཨེཝཾ སཱསདྡོ ཏཾསདྡཏྠེ ཙ ཝཏྟཏི. ‘‘ན ཡཏྠ སཱ ཨུཔཊྛིཏོ ཧོཏི. བྷགཝཏོ སཱཛཱཏིམྤི སུཏྭཱ སཏྟཱ ཨམཏརསབྷཱགིནོ བྷཝནྟཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ སཱསདྡསྶ སུནཁཝཱཙཀཏཱ ཝིཉྙཱཡཏི.

‘‘ཨནྣཾ ཏཝེདཾ པཀཏཾ ཡསསྶི,

ཏཾ ཁཛྫརེ བྷུཉྫརེ པིཡྻརེ ཙ;

ཛཱནཱསི མཾ ཏྭཾ པརདཏྟཱུཔཛཱིཝིཾ,

ཨུཏྟིཊྛཔིཎྜཾ ལབྷཏཾ སཔཱཀོ’’ཏི

ཨེཏྠ པན སཱསདྡསྶ རསྶབྷཱཝཀརཎེན ‘‘སཔཱཀོ’’ཏི པཱལི༹ ཋིཏཱཏི ཨཏྠཾ ཨགྒཧེཏྭཱ ‘‘སཱནཾ སུནཁཱནཾ ཨིདཾ མཾསནྟི ས’’མིཏི ཨཏྠཾ གཧེཏྭཱ ‘‘སཾ པཙཏཱིཏི སཔཱཀོ’’ཏི ཝུཏྟནྟི ¶ དཊྛབྦཾ. ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘སཔཱཀོཏི སཔཱཀཙཎྜཱལོ’’ ཨིཙྩེཝ ཝུཏྟཾ. ཏམྤི ཨེཏདེཝཏྠཾ དཱིཔེཏི. ཨེཝཾ སཱསདྡོ སུནཁེ ཙ ཝཏྟཏི. ‘‘སཱ དཱརཱ ཛནྟཱུནཾ པིཡཱ’’ཏི ཝུཏྟེ པན ‘‘སཀཱ དཱརཱ སཏྟཱནཾ པིཡཱ’’ཏི ཨཏྠདཱིཔནཝསེན སཱསདྡསྶ སཀཝཱཙཀཏཱ པཉྙཱཡཏི. ཨེཝཾ སཱསདྡོ སཀམིཙྩཏྠེ ཙ ཝཏྟཏི. ཨིཏི སཱསདྡཾ པཡོགཝསེན ཨཱིདིསཏྠསྶ ཝཱཙཀོཏི ཛཱནནྟི. ཨཏྲིདཾ ཝུཙྩཏི –

ཏཾསདྡཏྠེ ཙ སུནཁེ,

སཀསྨིམྤི ཙ ཝཏྟཏི;

སཱསདྡོ སོ ཙ ཁོ ཉེཡྻོ,

པཡོགཱནཾ ཝསེན ཝེ.

ཨེཏྠ ཙ པཱལི༹ཡཾ ‘‘ན ཡཏྠ སཱ ཨུཔཊྛིཏོ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཀཝཙནཔྤཡོགདསྶནཏོ ཙ,

‘‘ཨསནྟཱ ཀིར མཾ ཛམྨཱ, ཏཱཏ ཏཱཏཱཏི བྷཱསརེ;

རཀྑསཱ པུཏྟརཱུཔེན, སཱཝ ཝཱརེནྟི སཱུཀར’’ནྟི

བཧུཝཙནཔྤཡོགདསྶནཏོ ཙ, ནིརུཏྟིཔིཊཀེ ‘‘སཱནོ’’ཨིཙྩཱདིདསྶནཏོ ཙ ‘‘སཱ, སཱ, སཱནོ. སཱནཾ, སཱནེ. སཱནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ སུནཁཝཱཙཀསྶ སཱསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཀཐིཏཱ.

ཨིདཱནི པུམསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཝུཙྩཏེ –

པུམཱ, པུམཱ, པུམཱནོ. པུམཱནཾ, པུམཱནེ. པུམཱནཱ, པུམུནཱ, པུམེན, པུམཱནེཧི, པུམཱནེབྷི. པུམསྶ, པུམུནོ, པུམཱནཾ. པུམཱནཱ, པུམུནཱ, པུམཱནེཧི, པུམཱནེབྷི. པུམསྶ, པུམུནོ, པུམཱནཾ. པུམཱནེ, པུམཱནེསུ. བྷོ པུམ, བྷཝནྟོ པུམཱ, པུམཱནོ. ‘‘བྷོ པུམཱ’’ཨིཏི བཧུཝཙནེ ནཡོཔི ཉེཡྻོ.

ཨེཏྠ ¶ པན –

‘‘ཐིཡོ ཏསྶ པཛཱཡནྟི, ན པུམཱ ཛཱཡརེ ཀུལེ;

ཡོ ཛཱནཾ པུཙྪིཏོ པཉྷཾ, ཨཉྙཐཱ ནཾ ཝིཡཱཀརེ’’ཏི

ཨཡཾ པཱལི༹ པུམསདྡསྶ བཧུཝཙནབྷཱཝསཱདྷིཀཱ, ཀཙྩཱཡནེ ‘‘ཧེ པུམཾ’’ཨིཏི སཱནུསཱརཾ ཨཱལཔནེཀཝཙནཾ དིསྶཏི. ཏདནེཀེསུ པཱལི༹པྤདེསེསུ ཙ ཨཊྛཀཐཱསུ ཙ སཱནུསཱརཱནཾ ཨཱལཔནཝཙནཱནཾ ཨདསྶནཏོ ཨིདྷ ན ཝདཱམི. ཨུཔཔརིཀྑིཏྭཱ ཡུཏྟཾ ཙེ, གཧེཏབྦཾ. ‘‘ཡསསྶི ནཾ པཉྙཝནྟཾ ཝིསཡ྄ཧཱ’’ཏི ཨེཏྠ པན ཚནྡཱནུརཀྑཎཏྠཾ ཨཱགམཝསེནེཝཱནུསཱརོ ཧོཏི, ན སབྷཱཝཏོཏི དཊྛབྦཾ. ཨཡམཱཀཱརནྟཝསེན ནཱམིཀཔདམཱལཱ.

‘‘སོལ༹སིཏྠིསཧསྶཱནཾ,

ན ཝིཛྫཏི པུམོ ཏདཱ;

ཨཧོརཏྟཱནམཙྩཡེན,

ནིབྦཏྟོ ཨཧམེཀཀོ’’ཏི ཙ,

‘‘ཡཐཱ བལཱཀཡོནིམྷི, ན ཝིཛྫཏི པུམོ སདཱ;

མེགྷེསུ གཛྫམཱནེསུ, གབྦྷཾ གཎྷནྟི ཏཱ ཏདཱ’’ཏི ཙ

པཱལི༹དསྶནཏོ པན ཨོཀཱརནྟཝསེནཔི ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཝེདིཏབྦཱ.

པུམོ, པུམཱ. པུམཾ, པུམེ. པུམེན, པུམེཧི, པུམེབྷི. པུམསྶ, པུམཱནཾ. པུམཱ, པུམསྨཱ, པུམམྷཱ, པུམེཧི, པུམེབྷི. པུམསྶ, པུམཱནཾ. པུམེ, པུམསྨིཾ, པུམམྷི, པུམེསུ. བྷོ པུམ, བྷཝནྟོ པུམཱ. ‘‘བྷོ པུམཱ’’ཨིཏི ཝཱ, ཨེཝཾ པུམསདྡསྶ དྭིདྷཱ ནཱམིཀཔདམཱལཱ བྷཝཏི.

ཨིདཱནི མིསྶཀནཡོ ཝུཙྩཏེ –

པུམཱ ¶ , པུམོ, པུམཱ, པུམཱནོ. པུམཱནཾ, པུམཾ, པུམཱནེ, པུམེ. པུམཱནཱ, པུམུནཱ, པུམེན, པུམཱནེཧི, པུམཱནེབྷི, པུམེཧི, པུམེབྷི. པུམསྶ, པུམུནོ, པུམཱནཾ. པུམཱནཱ, པུམུནཱ, པུམཱ, པུམསྨཱ, པུམམྷཱ, པུམཱནེཧི, པུམཱནེབྷི, པུམེཧི, པུམེབྷི. པུམསྶ, པུམུནོ, པུམཱནཾ. པུམཱནེ, པུམེ, པུམསྨིཾ, པུམམྷི, པུམཱནེསུ, པུམེསུ. བྷོ པུམ, བྷཝནྟོ པུམཱནོ, བྷཝནྟོ པུམཱ. ‘‘བྷོ པུམཱནོ, བྷོ པུམཱ’’ཨིཏི ཝཱ.

ཨིདཱནི རཧསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཝུཙྩཏེ –

རཧཱ ཝུཙྩཏི པཱཔདྷམྨོ. རཧཱ, རཧཱ, རཧིནོ. རཧཱནཾ, རཧཱནེ. རཧིནཱ, རཧིནེཧི, རཧིནེབྷི. རཧསྶ, རཧཱནཾ. རཧཱ, རཧཱནེཧི, རཧཱནེབྷི. རཧསྶ, རཧཱནཾ. རཧཱནེ, རཧཱནེསུ. བྷོ རཧ, བྷཝནྟོ རཧིནོ, བྷཝནྟོ རཧཱ.

ཨིདཱནི དལ༹ྷདྷམྨསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཝུཙྩཏེ –

དལ༹ྷདྷམྨཱ, དལ༹ྷདྷམྨཱ, དལ༹ྷདྷམྨཱནོ. དལ༹ྷདྷམྨཱནཾ, དལ༹ྷདྷམྨཱནེ. དལ༹ྷདྷམྨིནཱ, དལ༹ྷདྷམྨེཧི, དལ༹ྷདྷམྨེབྷི. དལ༹ྷདྷམྨསྶ, དལ༹ྷདྷམྨཱནཾ. དལ༹ྷདྷམྨིནཱ, དལ༹ྷདྷམྨེཧི, དལ༹ྷདྷམྨེབྷི. དལ༹ྷདྷམྨསྶ, དལ༹ྷདྷམྨཱནཾ. དལ༹ྷདྷམྨེ དལ༹ྷདྷམྨེསུ. བྷོ དལ༹ྷདྷམྨ, བྷཝནྟོ དལ༹ྷདྷམྨཱནོ, བྷཝནྟོ དལ༹ྷདྷམྨཱ. ‘‘བྷོ དལ༹ྷདྷམྨཱནོ, བྷོ དལ༹ྷདྷམྨཱ’’ཨིཏི པུཐུཝཙནམྤི ཉེཡྻཾ, ཨེཝཾ པཙྩཀྑདྷམྨསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཡོཛེཏབྦཱ.

ཨེཏྠ ཙ ‘‘སེཡྻཐཱཔི བྷིཀྑཝེ ཙཏྟཱརོ དྷནུགྒཧཱ དལ༹ྷདྷམྨཱ’’ཏི ཨིདཾ ནིདསྶནཾ. ཨིམིསྶཾ པན པཱལི༹ཡཾ ‘‘དལ༹ྷདྷམྨཱ’’ ཨིཏི བཧུཝཙནཝསེན ཨཱགཏཏྟཱ དལ༹ྷདྷམྨསདྡོ ཨཱཀཱརནྟོཏིཔི ཨོཀཱརནྟོཏིཔི ཨཔྤསིདྡྷོ ཏདནྟཱནཾ བཧུཝཙནབྷཱཝེ ཏུལྱརཱུཔཏྟཱ. ཏཐཱཔི ཨམྷེཧི པདམཱལཱ ཨཱཀཱརནྟཝསེནེཝ ཡོཛིཏཱ. ཨཱིདིསེསུ ཧི ཋཱནེསུ དལ༹ྷདྷམྨསདྡོ ཨཱཀཱརནྟོཏིཔི ཨོཀཱརནྟོཏིཔི ཝཏྟུཾ ཡུཛྫཏེཝ ¶ ཨཔརིབྱཏྟརཱུཔཏྟཱ. ཨཉྙསྨིཾ པན པཱལི༹པྤདེསེ ཨཏཱིཝ པརིབྱཏྟོ ཧུཏྭཱ ཨོཀཱརནྟ དལ༹ྷདྷམྨསདྡོ དྭིདྷཱ དིསྶཏི གུཎསདྡཔཎྞཏྟིཝཱཙཀསདྡཝསེན. ཏཏྠ ‘‘ཨིསྶཏྟེ ཙསྨི ཀུསལོ, དལ༹ྷདྷམྨོཏི ཝིསྶུཏོ’’ཏི ཨེཏྠ དལ༹ྷདྷམྨསདྡོ ཨོཀཱརནྟོ གུཎསདྡོ. ‘‘བཱརཱཎསིཡཾ དལ༹ྷདྷམྨོ ནཱམ རཱཛཱ རཛྫཾ ཀཱརེསཱི’’ཏི ཨེཏྠ པན པཎྞཏྟིཝཱཙཀསདྡོ. ཨེཝཾ ཨོཀཱརནྟོ དལ༹ྷདྷམྨསདྡོ དྭིདྷཱ དིཊྛོ. ཏསྶ པན ‘‘དལ༹ྷདྷམྨོ, དལ༹ྷདྷམྨཱ. དལ༹ྷདྷམྨཾ, དལ༹ྷདྷམྨེ’’ཏི པུརིསནཡེན ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཉེཡྻཱ, ཨཱཀཱརནྟོཀཱརནྟཱནཾ ཝསེན མིསྶཀཔདམཱལཱ ཙ. ཀཐཾ?

དལ༹ྷདྷམྨཱ, དལ༹ྷདྷམྨོ, དལ༹ྷདྷམྨཱནོ, དལ༹ྷདྷམྨཱ. དལ༹ྷདྷམྨཱནཾ, དལ༹ྷདྷམྨཾ, དལ༹ྷདྷམྨཱནེ, དལ༹ྷདྷམྨེ. དལ༹ྷདྷམྨིནཱ, དལ༹ྷདྷམྨེན, དལ༹ྷདྷམྨེཧི, དལ༹ྷདྷམྨེབྷི. དལ༹ྷདྷམྨསྶ, དལ༹ྷདྷམྨཱནཾ. དལ༹དྷམྨིནཱ, དལ༹ྷདྷམྨཱ, དལ༹ྷདྷམྨསྨཱ, དལ༹ྷདྷམྨམྷཱ, དལ༹ྷདྷམྨེཧི, དལ༹ྷདྷམྨེབྷི. དལ༹ྷདྷམྨསྶ, དལ༹ྷདྷམྨཱནཾ. དལ༹ྷདྷམྨེ, དལ༹ྷདྷམྨསྨིཾ, དལ༹ྷདྷམྨམྷི, དལ༹ྷདྷམྨེསུ. བྷོ དལ༹ྷདྷམྨ, བྷཝནྟོ དལ༹ྷདྷམྨཱནོ, བྷཝནྟོ དལ༹ྷདྷམྨཱཏི. ཨེཝཾ པཙྩཀྑདྷམྨཱ, པཙྩཀྑདྷམྨོཏི མིསྶཀཔདམཱལཱ ཙ ཡོཛེཏབྦཱ.

ཨིདཱནི ཝིཝཊཙྪདསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཝུཙྩཏེ –

ཝིཝཊཙྪདཱ, ཝིཝཊཙྪདཱ, ཝིཝཊཙྪདཱནོ. ཝིཝཊཙྪདཱནཾ, ཝིཝཊཙྪདཱནེ. ཝིཝཊཙྪདེན, ཝིཝཊཙྪདེཧི, ཝིཝཊཙྪདེབྷི. ཝིཝཊཙྪདསྶ, ཝིཝཊཙྪདཱནཾ. ཝིཝཊཙྪདཱ, ཝིཝཊཙྪདེཧི, ཝིཝཊཙྪདེབྷི. ཝིཝཊཙྪདསྶ, ཝིཝཊཙྪདཱནཾ. ཝིཝཊཙྪདེ, ཝིཝཊཙྪདེསུ. བྷོ ཝིཝཊཙྪད, བྷཝནྟོ ཝིཝཊཙྪདཱ, བྷཝནྟོ ཝིཝཊཙྪདཱནོ.

ཨཡཾ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ‘‘སཙེ པན ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛཏི ཨརཧཾ ཧོཏི སམྨཱསམྦུདྡྷོ ལོཀེ ཝིཝཊཙྪདཱ’’ཏི ¶ པཱལི༹དསྶནཏོ ཨཱཀཱརནྟཝསེན ཀཐིཏཱ. ‘‘ལོཀེ ཝིཝཊཙྪདོ’’ཏིཔི པཱལི༹དསྶནཏོ པན ཨོཀཱརནྟཝསེནཔི ཀཐེཏབྦཱ ‘‘ཝིཝཊཙྪདོ, ཝིཝཊཙྪདཱ, ཝིཝཊཙྪདཾ, ཝིཝཊཙྪདེ’’ཏི. མིསྶཀཝསེནཔི ཀཐེཏབྦཱ ‘‘ཝིཝཊཙྪདཱ, ཝིཝཊཙྪདོ, ཝིཝཊཙྪདཱནོ, ཝིཝཊཙྪདཱ. ཝིཝཊཙྪདཱནཾ, ཝིཝཊཙྪདཾ, ཝིཝཊཙྪདཱནེ, ཝིཝཊཙྪདེ’’ཨིཏི.

ཨིདཱནི ཝཏྟཧསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཝུཙྩཏེ – ཝཏྟཧཱཏི སཀྐོ.

ཝཏྟཧཱ, ཝཏྟཧཱནོ. ཝཏྟཧཱནཾ, ཝཏྟཧཱནེ. ཝཏྟཧཱནཱ, ཝཏྟཧཱནེཧི, ཝཏྟཧཱནེབྷི. ཝཏྟཧིནོ, ཝཏྟཧཱནཾ. ཝཏྟཧཱནཱ, ཝཏྟཧཱནེཧི, ཝཏྟཧཱནེབྷི. ཝཏྟཧིནོ, ཝཏྟཧཱནཾ. ཝཏྟཧཱནེ, ཝཏྟཧཱནེསུ. བྷོ ཝཏྟཧ, བྷཝནྟོ ཝཏྟཧཱནོ. ཨཐ ཝཱ ‘‘བྷོ ཝཏྟཧཱ, བྷོ ཝཏྟཧཱནོ’’ཨིཙྩཔི.

ཨིདཱནི ཝུཏྟསིརསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཝུཙྩཏེ –

ཝུཏྟསིརཱ, ཝུཏྟསིརཱ, ཝུཏྟསིརཱནོ. ཝུཏྟསིརཱནཾ, ཝུཏྟསིརཱནེ. ཝུཏྟསིརཱནཱ, ཝུཏྟསིརཱནེཧི, ཝུཏྟསིརཱནེབྷི. ཝུཏྟསིརསྶ, ཝུཏྟསིརཱནཾ, ཝུཏྟསིརཱ, ཝུཏྟསིརེཧི, ཝུཏྟསིརེབྷི. ཝུཏྟསིརསྶ, ཝུཏྟསིརཱནཾ. ཝུཏྟསིརེ, ཝུཏྟསིརེསུ. བྷོ ཝུཏྟསིར, བྷཱནྟོ ཝུཏྟསིརཱནོཏི. ‘‘ཝུཏྟསིརོ’’ཏི ཨོཀཱརནྟཔཱཋོཔི དིསྶཏི.

ཨིདཱནི ཡུཝསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཝུཙྩཏེ –

ཡུཝཱ, ཡུཝཱ, ཡུཝཱནོ, ཡུཝཱནཱ. ཡུཝཱནཾ, ཡུཝཾ, ཡུཝཱནེ, ཡུཝེ. ཡུཝཱནཱ, ཡུཝེན, ཡུཝཱནེན, ཡུཝཱནེཧི, ཡུཝཱནེབྷི, ཡུཝེཧི, ཡུཝེབྷི. ཡུཝཱནསྶ, ཡུཝསྶ, ཡུཝཱནཱནཾ, ཡུཝཱནཾ. ཡུཝཱནཱ ¶ , ཡུཝཱནསྨཱ, ཡུཝཱནམྷཱ, ཡུཝཱནེཧི, ཡུཝཱནེབྷི, ཡུཝེཧི, ཡུཝེབྷི. ཡུཝཱནསྶ, ཡུཝསྶ, ཡུཝཱནཱནཾ, ཡུཝཱནཾ. ཡུཝཱནེ, ཡུཝཱནསྨིཾ, ཡུཝཱནམྷི, ཡུཝེ, ཡུཝསྨིཾ, ཡུཝམྷི, ཡུཝཱནེསུ, ཡུཝཱསུ, ཡུཝེསུ. བྷོ ཡུཝ, ཡུཝཱན, བྷཝནྟོ ཡུཝཱནཱ.

ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཨེཀདེསེན ཨཱཀཱརནྟནཡོ ཙ སབྦཐཱ ཨོཀཱརནྟནཡོ ཙ ཨེཀདེསེན ཙ ཨོཀཱརནྟནཡོཏི ཏཡོ ནཡཱ དིསྶནྟི.

མགྷཝསདྡསྶཔི ‘‘མགྷཝཱ, མགྷཝཱ, མགྷཝཱནོ, མགྷཝཱནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཡུཝསདྡསྶེཝ ནཱམིཀཔདམཱལཱཡོཛནཾ ཀུབྦནྟི གརཱུ. ནིརུཏྟིཔིཊཀེ པན ‘‘མགྷཝཱ ཏིཊྛཏི, མགྷཝནྟོ ཏིཊྛནྟི. མགྷཝནྟཾ པསྶཏི, མགྷཝནྟེ པསྶཏི. མགྷཝཏཱ ཀཏཾ, མགྷཝནྟེཧི ཀཏཾ, མགྷཝནྟེབྷི ཀཏཾ. མགྷཝཏོ དཱིཡཏེ, མགྷཝནྟཱནཾ དཱིཡཏེ. མགྷཝཏཱ ནིསྶཊཾ, མགྷཝནྟེཧི ནིསྶཊཾ, མགྷཝནྟེབྷི ནིསྶཊཾ. མགྷཝཏོ པརིགྒཧོ, མགྷཝནྟཱནཾ པརིགྒཧོ. མགྷཝཏི པཏིཊྛིཏཾ, མགྷཝནྟེསུ པཏིཊྛིཏཾ. བྷོ མགྷཝཱ, བྷཝནྟོ མགྷཝནྟོ’’ཏི གུཎཝཱཔདནཡེན ཝུཏྟཾ, ཏཐཱ ཙཱུལ༹ནིརུཏྟིཡམྤི. ཏཾ པཱལི༹ཡཱ སཾསནྡཏི སམེཏི. པཱལི༹ཡཉྷི ‘‘སཀྐོ མཧཱལི དེཝཱནམིནྡོ པུབྦེ མནུསྶབྷཱུཏོ སམཱནོ མགྷོ ནཱམ མཱཎཝོ ཨཧོསི, ཏསྨཱ མགྷཝཱཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨེཏེན ‘‘མགྷོཏི ནཱམཾ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི མགྷཝཱ’’ཏི ཨཏྠི ཨཏྠཝཱཙཀཝནྟུཔཙྩཡཝསེན པདསིདྡྷི དསྶིཏཱ ཧོཏི, ཏསྨཱསྶ གུཎཝནྟུསདྡསྶ ཝིཡ ཙ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཡོཛེཏབྦཱ.

ཨིདཱནི ཨདྡྷསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཝུཙྩཏེ – ཨདྡྷསདྡསྶ ཧི ཡཾ ཀཱལེ མགྒེ ཙ ཝཏྟམཱནསྶ ‘‘ཨཏཱིཏོ ཨདྡྷཱ. དཱིགྷོ ཨདྡྷཱ སུདུགྒམོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ‘‘ཨདྡྷཱ’’ཏི པཋམནྟཾ རཱུཔཾ དིསྶཏི, ཏཾ ‘‘ཨདྡྷཱ ཨིདཾ མནྟཔདཾ སུདུདྡས’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཨེཀཾསཏྠེ ¶ ཝཏྟམཱནེན ‘‘ཨདྡྷཱ’’ཏི ནིཔཱཏཔདེན སམཱནཾ. ནིཔཱཏཱནཾ པན པདམཱལཱ ན རཱུཧཏི, ནཱམིཀཱནཾཡེཝ རཱུཧཏི.

ཨདྡྷཱ, ཨདྡྷཱ, ཨདྡྷཱནོ. ཨདྡྷཱནཾ, ཨདྡྷཱནེ. ཨདྡྷུནཱ, ཨདྡྷཱནེཧི, ཨདྡྷཱནེབྷི. ཨདྡྷུནོ, ཨདྡྷཱནཾ. ཨདྡྷུནཱ, ཨདྡྷཱནེཧི, ཨདྡྷཱནེབྷི. ཨདྡྷུནོ, ཨདྡྷཱནཾ. ཨདྡྷནི, ཨདྡྷཱནེ, ཨདྡྷཱནེསུ. བྷོ ཨདྡྷ, བྷཝནྟོ ཨདྡྷཱ, ཨདྡྷཱནོ.

ཨེཏྠ ཀིཉྩི པཡོགཾ དསྶེསྶཱམ – ཏཡོ ཨདྡྷཱ. ཨདྡྷཱནཾ ཝཱིཏིཝཏྟོ. ཨིམིནཱ དཱིགྷེན ཨདྡྷུནཱ. དཱིགྷསྶ ཨདྡྷུནོ ཨཙྩཡེན. པཐདྡྷུནོ པནྣརསེཝ ཙནྡོ. ཨཧཱུ ཨཏཱིཏམདྡྷཱནེ, སམཎོ ཁནྟིདཱིཔནོ. ཨདྡྷཱནེ གཙྪནྟེ པཉྙཱཡིསྶཏི. ཨིཙྩཱདཡོ ཉེཡྻཱ. ཨཡམྤི པནེཏྠ ནཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ ‘‘ཨདྡྷཱནནྟི དུཏིཡེཀཝཙནནྟཝསེན ཙཏུཏྠཱིཚཊྛཱིབཧུཝཙནཝསེན ཙ ཝུཏྟཾ རཱུཔཾ. ‘‘ཨདྡྷཱནམགྒཔཊིཔྤནྣོ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ དཱིགྷམགྒཝཱཙཀེན ‘‘ཨདྡྷཱན’’ནྟི ནཔུཾསཀེན སདིསཾ སུཏིསཱམཉྙཝསེནཱཏི.

ཨིདཱནི མུདྡྷསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཝུཙྩཏེ –

མུདྡྷཱ, མུདྡྷཱ, མུདྡྷཱནོ. མུདྡྷཾ, མུདྡྷེ, མུདྡྷཱནེ. མུདྡྷཱནཱ, མུདྡྷེཧི, མུདྡྷེབྷི. མུདྡྷསྶ, མུདྡྷཱནཾ. མུདྡྷཱནཱ, མུདྡྷེཧི, མུདྡྷེབྷི. མུདྡྷསྶ, མུདྡྷཱནཾ. མུདྡྷནི, མུདྡྷནེསུ. བྷོ མུདྡྷ, བྷཝནྟོ མུདྡྷཱ, མུདྡྷཱནོ.

ཨེཝཾ ཨབྷིབྷཝིཏཱཔདེན ཝིསདིསཔདཱནི བྷཝནྟི. ཨིཏི ནཱནཱནཡེཧི ཨབྷིབྷཝིཏཱཔདེན སདིསཱནི ཝཏྟཱདཱིནི ཝིསདིསཱནི གུཎཝཱདཱིནི རཱཛསཱཨིཙྩཱདཱིནི ཙ ཨཱཀཱརནྟཔདཱནི དསྶིཏཱནི སདྡྷིཾ ནཱམིཀཔདམཱལཱཧི.

ཨེཏྠ ¶ ཡོགཾ སཙེ པོསོ, ཀརེ པཎྜིཏཛཱཏིཀོ;

ཏསྶ ཝོཧཱརབྷེདེསུ, ཝིཛམྦྷེ ཉཱཎམུཏྟམཾ.

ཨིཏི ནཝངྒེ སཱཊྛཀཐེ པིཊཀཏྟཡེ བྱཔྤཐགཏཱིསུ ཝིཉྙཱུནཾ

ཀོསལླཏྠཱཡ ཀཏེ སདྡནཱིཏིཔྤཀརཎེ

སཝིནིཙྪཡོ ཨཱཀཱརནྟཔུལླིངྒཱནཾ པཀཏིརཱུཔསྶ

ནཱམིཀཔདམཱལཱཝིབྷཱགོ ནཱམ

ཚཊྛོ པརིཙྪེདོ.

ཨུཀཱརནྟ ཨཝཎྞནྟཏཱཔཀཏིཀཾ

ཨཱཀཱརནྟཔུལླིངྒཾ ནིཊྛིཏཾ.

༧. ནིགྒཧཱིཏནྟཔུལླིངྒནཱམིཀཔདམཱལཱ

ཨཐ པུབྦཱཙརིཡམཏཾ པུརེཙརཾ ཀཏྭཱ ནིགྒཧཱིཏནྟཔུལླིངྒཱནཾ བྷཝནྟ ཀརོནྟཨིཙྩཱདིཀསྶ པཀཏིརཱུཔསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཾ ཝཀྑཱམ –

གཙྪཾ མཧཾ ཙརཾ ཏིཊྛཾ, དདཾ བྷུཉྫཾ སུཎཾ པཙཾ;

ཛཡཾ ཛརཾ ཙཝཾ མཱིཡཾ, སརཾ ཀུབྦཾ ཛཔཾ ཝཛཾ.

གཙྪཾ, གཙྪནྟོ, གཙྪནྟཱ. གཙྪནྟཾ, གཙྪནྟེ. གཙྪཏཱ, གཙྪནྟེཧི, གཙྪནྟེཏི. གཙྪཏོ, གཙྪནྟསྶ, གཙྪནྟཱནཾ, གཙྪཏཾ. གཙྪཏཱ, གཙྪནྟེཧི, གཙྪནྟེབྷི. གཙྪཏོ, གཙྪནྟསྶ, གཙྪནྟཱནཾ, གཙྪཏཾ. གཙྪཏི, གཙྪནྟེསུ. བྷོ གཙྪཾ, བྷོ གཙྪཱ, བྷཝནྟོ གཙྪནྟོ.

གཙྪཱདཱིནི ཨཉྙཱནི ཙ ཏཾསདིསཱནཾ ཨེཝཾ ཉེཡྻཱནཱིཏི ཡམཀམཧཱཐེརམཏཾ. ཀིཉྩཱཔེཏྠ ཏཏིཡེཀཝཙནཊྛཱནཱདཱིསུ ‘‘གཙྪནྟེན, གཙྪནྟཱ, གཙྪནྟསྨཱ, གཙྪནྟམྷཱ, གཙྪནྟསྨིཾ, གཙྪནྟམྷཱི’’ཏི ཨིམཱནི པདཱནི ནཱགཏཱནི, ཏཐཱཔི ཏཏྠ ཏཏྠ པཡོགདསྶནཏོ གཧེཏབྦཱནི.

ཏཏྲ ཡམཀམཧཱཐེརེན ཨཱལཔནཝཙནཊྛཱནེཡེཝ ‘‘གཙྪནྟོ, མཧནྟོ, ཙརནྟོ’’ཏིཨཱདཱིནཾ བཧུཝཙནཏྟཾ ཀཐིཏཾ, པཙྩཏྟཝཙནཊྛཱནེ ¶ ཨེཀཝཙནཏྟཾ. ཀེཧིཙི པན པཙྩཏྟཝཙནཊྛཱནེ ཨེཀཝཙནབཧུཝཙནཏྟཾ, ཨཱལཔནཝཙནཊྛཱནེ བཧུཝཙནཏྟཾཡེཝ ཀཐིཏཾ. ‘‘གཙྪཾ, མཧཾ, ཙར’’ནྟིཨཱདཱིནཾ པན ཨཱལཔནཊྛཱནེ ཨེཀཝཙནཏྟཾ. མཡཾ པན བུདྡྷཝཙནེ ཨནེཀཱསུ ཙཱཊྛཀཐཱསུ ‘‘གཙྪནྟོ, མཧནྟོ’’ཏིཨཱདཱིནཾ བཧུཝཙནཔྤཡོགཱནཾ ‘‘གཙྪཾ, མཧཾ’’ཨིཙྩཱདཱིནཉྩ སཱནུསཱརཱལཔནེཀཝཙནཔྤཡོགཱནཾ ཨདསྶནཏོ ‘‘གཙྪནྟོ བྷཱརདྭཱཛོ. ས གཙྪཾ ན ནིཝཏྟཏི. མཧནྟོ ལོཀསནྣིཝཱསོ’’ཏིཨཱདཱིནཾ པན པཙྩཏྟེཀཝཙནཔྤཡོགཱནཉྙེཝ དསྶནཏོ ཏཱདིསཱནི རཱུཔཱནི ཨནིཛ྄ཛྷཱནཀྑམཱནི ཝིཡ མཉྙཱམ. ནིརུཏྟིཔིཊཀེ པཙྩཏྟཱལཔནཊྛཱནེ ‘‘མཧནྟོ, བྷཝནྟོ, ཙརནྟོ’’ཏིཨཱདཱིནཾ བཧུཝཙནཏྟམེཝ ཀཐིཏཾ, ན ཨེཀཝཙནཏྟཾ. ཏཐཱ ཧི ཏཏྠ ‘‘མཧཾ བྷཝཾ ཙརཾ ཏིཊྛ’’ནྟི གཱཐཾ ཝཏྭཱ ‘‘མཧཾ ཏིཊྛཏི, མཧནྟོ ཏིཊྛནྟཱི’’ཏི ཙ, ‘‘བྷོ མཧཱ, བྷཝནྟོ མཧནྟོ’’ཏི ཙ, ‘‘བྷཝཾ ཏིཊྛཏི, བྷཝནྟོ ཏིཊྛནྟཱི’’ཏི ཙ ཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཨེཏྠ པན ‘‘བྷཝཾ, བྷཝནྟོ’’ཏི པདཱནི ཡཏྠ ‘‘ཧོནྟོ ཧོནྟཱ’’ཏི ཀྲིཡཏྠཾ ན ཝདནྟི, ཏཏྠ ‘‘བྷཝཾ ཀཙྩཱནོ. མཱ བྷཝནྟོ ཨེཝཾ ཨཝཙུཏྠཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ ཨཉྙསྨིཾ ཨཏྠེ པཏནཏོ ཨེཀཝཙནབཧུཝཙནཱནི བྷཝནྟི, ཏསྨཱ ‘‘སནྟོ སཔྤུརིསཱ ལོཀེ’’ཏི ཨེཏྠ ‘‘སནྟོ’’ཏི པདསྶ ཝིཡ ‘‘ཨརཧནྟོ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ’’ཏི ཨེཏྠ ‘‘ཨརཧནྟོ’’ཏི པདསྶ ཝིཡ ཙ ‘‘བྷཝནྟོ’’ཏི པདསྶ བཧུཝཙནཏྟཾ ནིཛ྄ཛྷཱནཀྑམཾ. ‘‘མཧནྟོ, ཙརནྟོ, ཏིཊྛནྟོ’’ཏིཨཱདཱིནཾ པན བཧུཝཙནཏྟཾ ན ནིཛ྄ཛྷཱནཀྑམཾ ཝིཡ ཨམྷེ པཊིབྷཱཏི. ན ཧི ཀཏྠཙིཔི ‘‘སནྟོ, ཨརཧནྟོ, བྷཝནྟོ’’ཏི པདཝཛྫིཏཱནཾ ‘‘གཙྪནྟོ, མཧནྟོ, ཙརནྟོ’’ཏིཨཱདཱིནཾ ཨནེཀཔདསཏཱནཾ བཧུཝཙནནྟཏཱཔཡོགེ པསྶཱམ. ཏཐཱ ཧི –

བཝ྄ཧཏྟེ ¶ ཀཏྠཙི ཋཱནེ, ‘‘ཛཱན’’མིཙྩཱདཡོ ཡཐཱ;

དིསྶནྟི ནེཝཾ བཝ྄ཧཏྟེ, ‘‘གཙྪནྟོ’’ ཨིཏིཨཱདཡོ.

བཝ྄ཧཏྟེ ཀཏྠཙི ཋཱནེ, ‘‘སནྟོ’’ ཨིཙྩཱདཡོཔི ཙ;

དིསྶནྟི ནེཝཾ བཝ྄ཧཏྟེ, ‘‘གཙྪནྟོ’’ ཨིཏིཨཱདཡོ.

‘‘ཨརཧནྟོ’’ཏི བཝ྄ཧཏྟེ, ཨེཀནྟེནེཝ དིསྶཏི;

ནེཝཾ དིསྶནྟི བཝ྄ཧཏྟེ, ‘‘གཙྪནྟོ’’ ཨིཏིཨཱདཡོ.

ཨནེཀསཏཔཱཋེསུ, ‘‘ཝིཧརནྟོ’’ཏིཨཱདཱིསུ;

ཨེཀསྶཔི བཧུཀཏྟེ, པཝཏྟི ན ཏུ དིསྶཏི.

བཧུཝཙནནཡེན, ‘‘གཙྪནྟོ’’ཏི པདསྶ ཧི;

གཧཎེ སཏི བཧཝོ, དོསཱ དིསྶནྟི སཙྩཏོ.

ཡཐེཀམྷི གྷརེ དཌྜྷེ, དཌྜྷཱ སཱམཱིཔིཀཱ གྷརཱ;

ཏཐཱ བཝ྄ཧཏྟཝཱཙིཏྟེ, ‘‘གཙྪནྟོ’’ཏི པདསྶ ཏུ.

‘‘ཝིཧརནྟོ’’ཏིཨཱདཱིནཾ, བཝ྄ཧཏྟཝཱཙིཏཱ སིཡཱ;

རཱུཔནཡོ ཨནིཊྛོ ཙ, གཧེཏབྦོ ཨནེཀདྷཱ.

ཨེཝཾ སནྟེཔི ཡསྨཱ ‘‘ནིརུཏྟིཔིཊཀཾ ནཱམ པབྷིནྣཔཊིསམྦྷིདེན མཧཱཁཱིཎཱསཝེན མཧཱཀཙྩཱཡནེན ཀཏ’’ནྟི ལོཀེ པསིདྡྷཾ, ཏསྨཱ ཨིདཾ ཋཱནཾ པུནཔྤུནཾ ཨུཔཔརིཀྑིཏབྦཾ. ཀིཉྩཱཔེཏྠ ཐེརེ གཱརཝེན ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ, ཏཐཱཔི པཱལི༹ནཡཾ གརུཾ ཀཏྭཱ དིཊྛེནེཀཝཙནནཡེན ཨདིཊྛོ བཧུཝཙནནཡོ ཚཌྜེཏབྦོ. ཨེཝཾ སཏི ནིགྒཧཱིཏནྟེསུ ནཡོ སོབྷནོ བྷཝཏི. ཨཡཾ པན ཨམྷཱཀཾ རུཙི –

‘‘བྷཝཾ ཀརཾ ཨརཧཾ སཾ, མཧཾ’’ ཨིཏི པདཱནི ཏུ;

ཝིསདིསཱནི སམྦྷོནྟི, ཨཉྙམཉྙནྟི ལཀྑཡེ.

‘‘གཙྪཾ ཙརཾ དདཾ ཏིཊྛཾ, ཙིནྟཡཾ བྷཱཝཡཾ ཝདཾ;

ཛཱནཾ པསྶ’’ནྟིཨཱདཱིནི, སདིསཱནི བྷཝནྟི ཧི.

ཏཏྲ ‘‘ཛཱན’’ནྟིཨཱདཱིནི, ཀཏྠཙི པརིཝཏྟརེ;

ཝིབྷཏྟིལིངྒཝཙན-ཝསེནཱཏི ཝིབྷཱཝཡེ.

ཏཏྲ ¶ ཏཱཝ བྷཝནྟསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཝུཙྩཏི – བྷཝཾསདྡོ ཧི ‘‘ཝཌྜྷནྟོ, ཧོནྟོ’’ཏི ཨཏྠེཔི ཝདཏི. ཏེསཾ ཝསེན ཨཡཾ ནཱམིཀཔདམཱལཱ.

བྷཝཾ, བྷཝནྟོ, བྷཝནྟཱ. བྷཝནྟཾ, བྷཝནྟེ. བྷཝནྟེན, བྷཝནྟེཧི, བྷཝནྟེབྷི. བྷཝནྟསྶ, བྷཝནྟཱནཾ. བྷཝནྟཱ, བྷཝནྟསྨཱ, བྷཝནྟམྷཱ, བྷཝནྟེཧི, བྷཝནྟེབྷི. བྷཝནྟསྶ, བྷཝནྟཱནཾ. བྷཝནྟེ, བྷཝནྟསྨིཾ, བྷཝནྟམྷི, བྷཝནྟེསུ. ཧེ བྷཝནྟ, ཧེ བྷཝནྟཱ.

ཏཏྠ ‘‘བྷཝཾ, བྷཝནྟོ’’ཏིཨཱདཱིནཾ ‘‘ཝཌྜྷནྟོཧོནྟོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཏཐཱ ཧི ‘‘སུཝིཛཱནོ བྷཝཾ ཧོཏི. དྷམྨཀཱམོ བྷཝཾ ཧོཏི. རཱཛཱ བྷཝནྟོ ནཱནཱསམྤཏྟཱིཧི མོདཏི. ཀུལཱི༹རདཧོ གངྒཱཡ ཨེཀཱབདྡྷོ, གངྒཱཡ པཱུརཎཀཱལེ གངྒོདཀེན པཱུརཏི, ཨུདཀེ མནྡཱི བྷཝནྟེ དཧཏོ ཨུདཀཾ གངྒཱཡ ཨོཏརཏཱི’’ཏི པཡོགཱ བྷཝནྟི, ཏསྨཱ ཨཡཾ ནཱམིཀཔདམཱལཱ སཱརཏོ པཙྩེཏབྦཱ. ཨེཏྠ བྷཝཾསདྡམཏྟཾ ཝཛྫེཏྭཱ གཙྪམཱནཙརམཱནསདྡཱདཱིསུ ཝིཡ བྷཝནྟསདྡེ ‘‘བྷཝནྟོ, བྷཝནྟཱ’’ཏི པུརིསནཡོཔི ལབྦྷཏི, ནཔུཾསཀལིངྒེ ཝཏྟབྦེ ‘‘བྷཝནྟཾ, བྷཝནྟཱནཱི’’ཏི ཙིཏྟནཡོཔི ལབྦྷཏི. ཨེཝཾ ཝཌྜྷནབྷཝནཏྠཝཱཙཀསྶ བྷཝནྟསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨཡཉྩ ཝིསེསོ ‘‘བྷཝནྟོ’’ཏི པདཾ ཝཌྜྷནབྷཝནཏྠཏོ ཨཉྙཏྠེ ཝཏྟམཱནཾ བཧུཝཙནམེཝ ཧོཏི, ཡཐཱ ‘‘བྷཝནྟོ ཨཱགཙྪནྟཱི’’ཏི. ཝཌྜྷནབྷཝནཏྠེསུ ཝཏྟམཱནཾ ཨེཀཝཙནམེཝ. ཨཏྲིམེ པཡོགཱ ‘‘ཨནུཔུབྦེན བྷཝནྟོ ཝིཉྙུཏཾ པཱཔུཎཱཏི. སམཎེན ནཱམ ཨཱིདིསེསུ ཀམྨེསུ ཨབྱཱཝཊེན བྷཝིཏབྦཾ, ཨེཝཾ བྷཝནྟོ ཧི སམཎོ སུསམཎོ ཨསྶཱ’’ཏི. ‘‘བྷཝཾ’’ ཨིཏི པདཾ པན ཨུབྷཡཏྠཱཔི ཨེཀཝཙནམེཝ, ཏསྨཱ ¶ ཨིདཱནི ‘‘བྷཝཾ ཨཱནནྡོ. བྷཝནྟོ ཨཱགཙྪནྟི, ཨཔྤསདྡཱ བྷཝནྟོ ཧོནྟུ, མཱ བྷོནྟོ སདྡམཀཏྠཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིཔཡོགདསྶནཝསེན ཝོཧཱརཝིསེསེ པཝཏྟཾ ཨཉྙཾ ཨཏྠཾ པཊིཙྩ ཨཔརཱཔི ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཝུཙྩཏེ –

བྷཝཾ, བྷཝནྟོ, བྷོནྟོ. བྷཝནྟཾ, བྷཝནྟེ. བྷཝཏཱ, བྷོཏཱ, བྷཝནྟེན, བྷཝནྟེཧི, བྷཝནྟེབྷི. བྷཝཏོ, བྷོཏོ, བྷཝནྟསྶ, བྷཝནྟཱནཾ, བྷཝཏཾ. བྷཝཏཱ, བྷོཏཱ, བྷཝནྟེཧི, བྷཝནྟེབྷི. བྷཝཏོ, བྷོཏོ, བྷཝནྟསྶ, བྷཝནྟཱནཾ, བྷཝཏཾ. བྷཝཏི, བྷཝནྟེ, བྷཝནྟསྨིཾ, བྷཝནྟམྷི, བྷཝནྟེསུ. བྷོ, བྷཝནྟོ, བྷོནྟོ ཨིཏི.

ཨེཏྠ པན ‘‘བྷོ’’ཨིཙྩཱདཱིནི ཏཱིཎི པདཱནི ཡསྨཱ ཝོཧཱརཝིསེསཔཝཏྟཱནི ཨཱལཔནཔདཱནི ཧོནྟི, ཏསྨཱ ‘‘ཨཱཝུསོ, བྷནྟེ’’ཏི པདཱནི ཝིཡ བྷོསདྡཱདིཨུཔཔདཝནྟཱནི ན བྷཝནྟི, ‘‘བྷོ པུརིས, བྷཝནྟོ བྲཱཧྨཎཱ, བྷོནྟོ སམཎཱ, བྷོ རཱཛ’’ཨིཙྩཱདཱིསུ ཧི པུརིསསདྡཱདཡོཡེཝ བྷོསདྡཱདི ཨུཔཔདཝནྟོ བྷཝནྟི. ཨིདྷ ཙ ‘‘བྷཝཾ ཨཱནནྡོ’’ཏི ཨེཏྠ བྷཝཾསདྡེན སམཱནཏྠཱནི ‘‘བྷོ, བྷཝནྟོ, བྷོནྟོ’’ཏི པདཱནི ཝུཏྟཱནི, ན པན ‘‘དྷམྨཀཱམོ བྷཝཾ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ བྷཝཾསདྡེན སམཱནཏྠཱནི. པཋམསྨིཉྷི ནཡེ ཝཌྜྷནཏྠཝསེན ‘‘བྷོ བྷཝནྟ, བྷཝནྟོ བྷཝནྟཱ, བྷོནྟོ བྷཝནྟཱ’’ཏི བྷོསདྡཱདཡོ ཨཱལཔནཔདཱནཾ ཨུཔཔདཱནི བྷཝནྟི, ན དུཏིཡསྨིཾ ནཡེ. ཨཱམེཌིཏཝསེན པན ‘‘བྷོ བྷོ, བྷཝནྟོ བྷཝནྟོ, བྷོནྟོ བྷོནྟོ’’ཏི པདཱནི བྷཝནྟི ཡཐཱ ‘‘བྷནྟེ བྷནྟེ’’ཏི.

ཨཏྲིདཾ བྷཱུདྷཱཏུཝསེན སངྑེཔཏོ པཱལི༹ནིདསྶནཾ – ཀསྨཱ བྷཝཾ ཝིཛྫནམརཉྙནིསྶིཏོ. ཀཐཾ པནཱཧཾ བྷོ ཏཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ ཛཱནིསྶཱམི. ཨེཝཾ བྷོཏི ཁོ ཨམྦཊྛོ མཱཎཝོ ¶ བྲཱཧྨཎསྶ པོཀྑརསཱཏིསྶ པཊིསྶུཏྭཱ. མཱ བྷཝནྟོ ཨེཝཾ ཨཝཙུཏྠ. ཨིམཾ བྷོནྟོ ནིསཱམེཐ. ཨེཝཾ བྷོ པུརིས ཛཱནཱཧི, པཱཔདྷམྨཱ ཨསཉྙཏཱ ཨིཙྩེཝམཱདི. ཨེཏྠ ‘‘བྷཝཾ’’ཨིཙྩཱདཱིནི བྷཱུདྷཱཏུམཡཱནི ནཱམཔདཱནཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི.

ཨཔིཙ ཏེསུ ‘‘བྷོ, བྷཝནྟོ, བྷོནྟོ’’ཏི ཨིམཱནི ནིཔཱཏཔདཱནིཔི ཧོནྟཱིཏི ཝཝཏྠཔེཏབྦཾ. ‘‘བྷོ པུརིསཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཏེསཾ ནིཔཱཏཱནིཔཱཏབྷཱཝེ ཝིཝཱདོ ན ཀརཎཱིཡོ. ཀཙྩཱཡནསྨིཉྷི ‘‘བྷོ གེ ཏཱུ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨཉྙཏྠ པན ‘‘ཨཱམནྟནཏྠེ ནིཔཱཏོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཐཱ ཧི ནིརུཏྟིམཉྫཱུསཱཡཾ ཝུཏྟཾ ‘‘བྷོཏིདཾ ཨཱམནྟནཏྠེ ནིཔཱཏོ. སོ ན ཀེཝལཾ ཨེཀཝཙནམེཝ ཧོཏི, ཨཐ ཁོ བཧུཝཙནམྤི ཧོཏཱིཏི ‘བྷོ པུརིསཱ’ཏི བཧུཝཙནཔྤཡོགོཔི གཧིཏོ. ‘བྷཝནྟོ’ཏི པདཾ པན བཧུཝཙནམེཝ ཧོཏཱིཏི ‘པུརིསཱ’ཏི པུན ཝུཏྟ’’ནྟི. པཱལི༹ཡཉྷི ཨཊྛཀཐཱསུ ཙ ནིཔཱཏབྷཱུཏོ བྷོསདྡོ ཨེཀཝཙནབཧུཝཙནཝསེན དྭིདྷཱ དིསྶཏི, ཨིཏརེ པན བཧུཝཙནཝསེནེཝ དིསྶནྟི. ཏེསཾ ཏུ ནིཔཱཏཔདཏྟེ རཱུཔནིཔྥཱདནཀིཙྩཾ ནཏྠི. ཏེསུ བྷོསདྡསྶ ནིཔཱཏཔདཏྟཱ ཨཱཧཙྩབྷཱསིཏེ ནིཛྫཱིཝཱལཔནེ ཨིཏྠིལིངྒཝིསཡོ ‘‘ཨུམྨུཛྫ བྷོ པུཐུསིལེ, པརིཔླཝ བྷོ པུཐུསིལེ’’ཏི པཡོགོཔི དིསྶཏི. ཨཏྲིམཱ བྷོསདྡསྶ པཝཏྟིཔརིདཱིཔནཱི གཱཐཱཡོ –

‘‘ཨིཏོ བྷོ སུགཏིཾ གཙྪ, མནུསྶཱནཾ སཧབྱཏཾ’’;

ཨེཝམཱདཱིསུ བྷོསདྡོ, ཨེཀཝཙནཀོ མཏོ.

‘‘པསྶཐ བྷོ ཨིམཾ ཀུལ-པུཏྟ’’མིཙྩེཝམཱདིསུ;

བཧུཝཙནཀོ ཨེསོ, བྷོསདྡོཏི ཝིབྷཱཝཡེ.

པུགྒལཱལཔནེ ¶ ཙེཝ, དྷམྨསྶཱལཔནེཔི ཙ;

ནིཛྫཱིཝཱལཔནེ ཙཱཏི, བྷོསདྡོ ཏཱིསུ དིསྶཏི.

ཏཏྲ དྷམྨཱལཔནམྷི, ཨེཀཝཙོཝ ལབྦྷཏི;

ཨིཏརེསུ སིཡཱ དེཀ-ཝཙོ བཧུཝཙོཔི ཙ.

ནིཙྪིཏབྦཾ གུཎཱིཔདཾ, དྷམྨསྶཱལཔནེ དྷུཝཾ;

‘‘ཨཙྪརིཡཾ ཝཏ བྷོ’’ཏི, ཨིདམེཏྠ ནིདསྶནཾ.

ཨིཙྪིཏབྦཾ གུཎཱིཔདཾ, པུགྒལཱལཔནེ པན;

‘‘ཨེཝཾ བྷོ པུརིས ཛཱནཱཧི’’, ཨིདམེཏྠ ནིདསྶནཾ.

གུཎཱིཔདཾ ཨསནྟམྤི, པུགྒལཱལཔནམྷི ཏུ;

ཨཛ྄ཛྷཱཧརིཏྭཱ པཱཝདེ, ཨཏྠཾ ‘‘བྷོ ཨེཧི’’ཨཱདིསུ.

གྷཊཱདཱིནཾ ཨཱལཔནཾ, ནིཛྫཱིཝཱལཔནཾ བྷཝེ;

ཛཱིཝཾཝ ལོཀིཡཱ ལོཀེ, ཨཱལཔནྟི ཀདཱཙི ཏུ.

ནིཛྫཱིཝཱལཔནཾ ཨཔྤཾ, ཨཏྠཝིཉྙཱཔནེ སིཡཱ;

‘‘ཨུམྨུཛྫ བྷོ པུཐུསིལེ’’, ཨིཏི པཱལི༹ ནིདསྶནཾ.

ཨེཏྠ ལིངྒཝིཔལླཱསཾ, ཀེཙི ཨིཙྪནྟི པཎྜིཏཱ;

ཏེསཾ མཏེན བྷོཏཱིཏི, ལིངྒཾ ཝིཔརིཎཱམཡེ.

ཨཐ ཝཱ པན བྷོསདྡོ, ནིཔཱཏོ སོཔདཾ ཝིཡ;

ཏསྨཱ ཝིརོདྷཏཱ ནཱསྶ, ཏིལིངྒེ ཝཙནདྭཡེ.

ཨེཝཾ སནྟེཔི བྷོསདྡོ, དྭིལིངྒེཡེཝ པཱཡཏོ;

ཡསྨཱ དིཊྛོ ཏཏོ ཝིཉྙཱུ, དྭིལིངྒེཡེཝ ཏཾ ཝདེ.

ཨིཏྠིལིངྒམྷི སམྤཏྟེ, ‘‘བྷོ’’ཏི ཨིཏི པཡོཛཡེ;

ཨེཝཾཝིདྷཾ པཡོགཉྷི, སུཔྤཡོགཾ བུདྷཱབྲཝུཾ.

ཡཛྫེཝཾ ¶ དུཔྤཡོགཾཝ, སིཡཱ ཏུམྷེཧི དསྶིཏཾ;

‘‘ཨུམྨུཛྫ བྷོ པུཐུསིལེ’’, ཨིཙྩཱཧཙྩཔདནྟི ཙེ.

དུཔྤཡོགཾ ན ཏཾ ཡསྨཱ, ཝོཧཱརཀུསལེན ཝེ;

ཛིནེན བྷཱསིཏེ དྷམྨེ, དུཔྤཡོགཱ ན ཝིཛྫརེ.

ཨིཏྠིལིངྒསྶ ཝིསཡེ, བྷོཏིསདྡཔྤཡོཛནཾ;

ཀཝཱིནཾ པེམནཱིཡནྟི, མཡཱ ཨེཝམུདཱིརིཏཾ.

ཨེཝཾ བྷཝནྟསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ པཱལི༹ནཡཱནུརཱུཔཾ དྭིདྷཱ ཝིབྷཏྟཱ ཝཌྜྷནབྷཝནཏྠཏདཉྙཏྠཝསེན.

ཀརོནྟསདྡསྶ པན –

ཀརཾ, ཀརོནྟོ, ཀརོནྟཱ. ཀརོནྟཾ, ཀརོནྟེ. ཀརོཏཱ, ཀརོནྟེན, ཀརོནྟེཧི, ཀརོནྟེབྷི. ཀརོཏོ, ཀརོནྟསྶ, ཀརོནྟཱནཾ, ཀརོཏཾ. ཀརོཏཱ, ཀརོནྟཱ, ཀརོནྟསྨཱ, ཀརོནྟམྷཱ, ཀརོནྟེཧི, ཀརོནྟེབྷི. ཀརོཏོ, ཀརོནྟསྶ, ཀརོནྟཱནཾ, ཀརོཏཾ. ཀརོནྟེ, ཀརོནྟསྨིཾ, ཀརོནྟམྷི, ཀརོནྟེསུ. བྷོ ཀརོནྟ, བྷཝནྟོ ཀརོནྟཱཏི རཱུཔཱནི བྷཝནྟི.

‘‘ཀརོཏོ ན ཀརིཡཏི པཱཔ’’ནྟི ཨིདམེཏྠ ཀརོཏོསདྡསྶ ཨཏྠིཏཱནིདསྶནཾ. ཨིཏྠིལིངྒེ ཝཏྟབྦེ ‘‘ཀརོནྟཱི, ཀརོནྟིཡོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཡོཛེཏབྦཱནི, ནཔུཾསཀལིངྒེ ཝཏྟབྦེ ‘‘ཀརོནྟཾ, ཀརོནྟཱནཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཡོཛེཏབྦཱནི.

ཨརཧནྟསདྡསྶ –

ཨརཧཾ, ཨརཧནྟོ. ཨརཧནྟཾ, ཨརཧནྟེ. ཨརཧཏཱ, ཨརཧནྟེན, ཨརཧནྟེཧི, ཨརཧནྟེབྷི. ཨརཧཏོ, ཨརཧནྟསྶ, ཨརཧནྟཱནཾ, ཨརཧཏཾ. ཨརཧཏཱ, ཨརཧནྟཱ, ཨརཧནྟསྨཱ, ཨརཧནྟམྷཱ, ཨརཧནྟེཧི, ཨརཧནྟེབྷི. ཨརཧཏོ, ཨརཧནྟསྶ, ཨརཧནྟཱནཾ, ཨརཧཏཾ. ཨརཧནྟེ, ཨརཧནྟསྨིཾ ¶ , ཨརཧནྟམྷི, ཨརཧནྟེསུ. བྷོ ཨརཧནྟ, བྷཝནྟོ ཨརཧནྟོ ཨིཏི རཱུཔཱནི བྷཝནྟི.

ཨཡཾ གུཎཝཱཙཀསྶ ཨརཧནྟསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ. ‘‘ཨརཧཱ, ཨརཧནྟོ, ཨརཧནྟཱ’’ཨིཏི ཙ. ཨེཏཉྷི རཱུཔཾ སམནྟཔཱསཱདིཀཱཡཾ མནུསྶཝིགྒཧཊྛཱནེ དིསྶཏི. ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཔཱལི༹ཡཾ པན ‘‘མཡཉྩམྷཱ ཨནརཧནྟོ’’ཏི པདཾ དིསྶཏི. ཨརཧནྟཾ, ཨརཧནྟེ. ཨརཧཏཱ, སེསཾ ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ. ཨཡཾ པཎྞཏྟིཝཱཙཀསྶ ཨརཧནྟསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ.

ཏཐཱ ཧི ‘‘ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ. ཨརཧཾ སུགཏོ ལོཀེ. ཨརཧནྟོ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཨརཧཾསདྡཱདཡོ གུཎཝཱཙཀཱ. ‘‘ཨརཧཱ ཨཧོསི. ཨཧཉྷི ཨརཧཱ ལོཀེ. ཨེཀོ ཨརཧཱ, ཨེཀསཊྛི ཨརཧནྟོ ལོཀེ ཨཧེསུཾ.

གཱམེ ཝཱ ཡདི ཝཱརཉྙེ, ནིནྣེ ཝཱ ཡདི ཝཱ ཐལེ;

ཡཏྠ ཨརཧནྟོ ཝིཧརནྟི, ཏཾ བྷཱུམིརཱམཎེཡྻཀཾ.

མཡཉྩམྷཱ ཨནརཧནྟོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཨརཧཱསདྡཱདཡོ པཎྞཏྟིཝཱཙཀཱཏི དཊྛབྦཱ. ཨིདྷ ཨིཏྠིནཔུཾསཀལིངྒཝསེན ཝིསུཾ ཝཏྟབྦནཡོ ཨཔྤསིདྡྷོ. ཡདི ཨེཝཾ ཨཱསཝཀྑཡཾ པཏྟཱ ཨིཏྠཱི ཀཐཾ ཝཏྟབྦཱ, ཨཱསཝཀྑཡཾ པཏྟཾ ཙིཏྟཾ ཀཐཾ ཝཏྟབྦནྟི? ཨིཏྠཱི ཏཱཝ ‘‘ཡཾ ཨིཏྠཱི ཨརཧཾ ཨསྶ སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏི ཝཙནཏོ ‘‘ཨརཧ’’ནྟི ཝཏྟབྦཱ གུཎཝསེན, པཎྞཏྟིཝསེན པན ‘‘ཨིཏྠཱི ཨརཧཱ ཨཧོསཱི’’ཏི ཝཏྟབྦཱ. ཙིཏྟཾ པན གུཎཝསེནེཝ ‘‘ཨརཧཾ ཙིཏྟ’’ནྟི ཝཏྟབྦནྟི.

སནྟསདྡསྶ ¶ –

སཾ, སནྟོ, སནྟོ, སནྟཱ. སཾ, སནྟཾ, སནྟེ. སཏཱ, སནྟེན, སནྟེཧི, སནྟེབྷི, སབྦྷི. སཏོ, སནྟསྶ, སནྟཱནཾ, སཏཾ, སཏཱནཾ. སཏཱ, སནྟཱ, སནྟསྨཱ, སནྟམྷཱ, སནྟེཧི, སནྟེབྷི, སབྦྷི. སཏོ, སནྟསྶ, སནྟཱནཾ, སཏཾ, སཏཱནཾ. སཏི, སནྟེ, སནྟསྨིཾ, སནྟམྷི, སནྟེསུ. བྷོ སནྟ, བྷཝནྟོ སནྟོཏི རཱུཔཱནི བྷཝནྟི.

ཨེཏྠ པན ‘‘ཨདྡྷཱ ཧི ཏཱཏ སཏནེས དྷམྨོ’’ཏི ཛཡདྡིསཛཱཏཀཔཱལི༹དསྶནཏོ ‘‘སཏཱན’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཧི སཏནེསཱཏི སཏཱནཾ ཨེསཱཏི ཚེདོ, རསྶཏྟནིགྒཧཱིཏསརལོཔཝསེན ཙ རཱུཔནིཊྛཱནཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཏཐཱ ཧི ཏདཊྛཀཐཱཡཾ ‘‘ཨདྡྷཱ ཨེཀཾསེན ཨེས ཏཱཏ སཏཱནཾ པཎྜིཏཱནཾ དྷམྨོ སབྷཱཝོ’’ཏི ཨཏྠོ ཝུཏྟོ. ཨཡཾ ཡེ ལོཀེ ‘‘སཔྤུརིསཱ’’ཏི ཙ ‘‘ཨརིཡཱ’’ཏི ཙ ‘‘པཎྜིཏཱ’’ཏི ཙ ཝུཙྩནྟི, ཏེསཾ ཝཱཙཀསྶ སནྟསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ. ཏཔྤཊིསེདྷསྶ པན ཨསཾ, ཨསནྟོ, ཀཏྠཙི ཨསནྟཱ ཨིཙྩཔི. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཨསནྟཱ ཀིར མཾ ཛམྨཱ, ཏཱཏ ཏཱཏཱཏི བྷཱསརེ’’ཏི པཱལི༹ དིསྶཏི. ‘‘ཨསཾ, ཨསནྟཾ, ཨསནྟེ. ཨསཏཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཡོཛེཏབྦཱ. ཨིམསྨིཾ ཨཏྠེ ‘‘སནྟོ, ཨསནྟོ’’ཏིམཱནི བཧུཝཙནཀཱནིཡེཝ བྷཝནྟི, ན ཀཏྠཙིཔི ཨེཀཝཙནཀཱནི. ཀསྨཱ? པཎྞཏྟིཝཱཙཀཏྟཱ. ཨཉྙཏྲ པན ‘‘སནྟོ, དནྟོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཨེཀཝཙནཱནིཡེཝ ཋཔེཏྭཱ ཝིཛྫམཱནཏྠཝཱཙཀསནྟོསདྡཾ, ཀསྨཱ? ཨཔཎྞཏྟིཝཱཙཀཏྟཱཏི དཊྛབྦཾ.

ཨིདཱནི པཎྞཏྟིཝཱཙཀཱནཾ ཏེསཾ ཀཱནིཙི པཡོགཱནི ཀཐཡཱམ –

སམེཏི ¶ ཨསཏཱ ཨསཾ. ཡཾ ཡཉྷི རཱཛ བྷཛཏི, སནྟཾ ཝཱ ཡདི ཝཱ ཨསཾ. ན སཱ སབྷཱ ཡཏྠ ན སནྟི སནྟོ. ཨསནྟོ ནིརཡཾ ཡནྟི, སནྟོ སགྒཔརཱཡཎཱ. ཨསནྟེ ནོཔསེཝེཡྻ, སནྟེ སེཝེཡྻ པཎྜིཏོ. སབྦྷིརེཝ སམཱསེཐ. སཏཾ དྷམྨོ ཨིཙྩེཝམཱདཱིནི བྷཝནྟི.

ཡོ པནམྷེཧི པདམཱལཱཡཾ ‘‘སབྦྷཱི’’ཏི ཨཡཾ སདྡོ ཏཏིཡཱཔཉྩམཱིབཧུཝཙནཝསེན ཡོཛིཏོ, སོ ཙ ཁོ སནྟཨིཏི ཨཀཱརནྟཔཀཏིཝསེན, ཨཉྙཏྠ པན ‘‘སབྦྷཱི’’ཏི ཨིཀཱརནྟཔཀཏིཝསེན ཡོཛེཏབྦོ. ཏཐཱ ཧི སབྦྷཱིཏི སཔྤུརིསོ ནིབྦཱནཉྩ, སུནྡརཱདྷིཝཙནཾ ཝཱ ཨེཏཾ སབྦྷཱིཏི. སབྦོ ཙཱཡམཏྠོ སཱཊྛཀཐཱཡ ‘‘བཧུམྤེཏཾ ཨསབྦྷི ཛཱཏཝེདཱ’’ཏི ཨིམཱཡ པཱལི༹ཡཱ ‘‘སནྟོ ཧཝེ སབྦྷི པཝེདཡནྟཱི’’ཏི ཨིམཱཡ ཙ དཱིཔེཏབྦོ.

ཨཱལཔནེ ཙ པཙྩཏྟེ, ཏཏིཡཱཔཉྩམཱིསུ ཙ;

སམཱསམྷི ཙ ཡོཛེཡྻ, སབྦྷིསདྡཾ སུམེདྷསོ.

ཨཏྲཱཡཾ ཡོཛནཱ – བྷོ སབྦྷི ཏིཊྛ, སབྦྷི ཏིཊྛཏི, སབྦྷི སཧ གཙྪཏི, སབྦྷི ཨཔེཧི, ཨསབྦྷིརཱུཔོ པུརིསོ. ཡསྨཱ པནཱཡཾ སཱསནཱནུཀཱུལཱ, ཏསྨཱ ཨིམིསྶཱ ཏདནུཀཱུལཏྟཾ དསྶེཏུཾ ཨིདྷ སཱསནཏོ པཡོགེ དསྶེསྶཱམ ཨཏཀྐཱཝཙརེ ཝིཙིཏྟེ སུགཏཔཱལི༹ནཡེ སོཏཱུནཾ ཝིསཱརདམཏིཔཊིལཱབྷཏྠཾ. ཏཾ ཡཐཱ? བཧུམྤེཏཾ ཨསབྦྷི ཛཱཏཝེད, ཡཾ ཏཾ ཝཱལདྷིནཱ’བྷིཔཱུཛཡཱམ. སབྦྷི ཀུབྦེཐ སནྠཝཾ. ཡཾ སཱལཝནསྨིཾ སེནཀོ, པཱཔཀམྨམཀརི ཨསབྦྷིརཱུཔཾ. ཨཱབཱདྷོཡཾ ཨསབྦྷིརཱུཔོ. ཨསམྨོདཀོ ཐདྡྷོ ཨསབྦྷིརཱུཔོ’’ཏི ¶ . ཏཏྠ ཨཱལཔནཝཙནེ དིཊྛེཡེཝ པཙྩཏྟཝཙནཾ པཱལི༹ཡཾ སརཱུཔཏོ ཨནཱགཏམྤི དིཊྛམེཝ ཧོཏི. ཏཐཱ ཀརཎཝཙནེ དིཊྛེཡེཝ ནིསྶཀྐཝཙནམྤི དིཊྛམེཝ ཧོཏི. སམཱསེ སདྡརཱུཔེ དིཊྛེཡེཝ བྱཱསེ སདྡརཱུཔཾ ཡཐཱསམྦྷཝཾ དིཊྛམེཝ ཧོཏི ཋཔེཏྭཱ ‘‘ཧེཏུསཏྠཱརདསྶན’’ནྟིཨཱདཱིནི. ཏཏྠ ཙ ནིབྦཱནཝཱཙཀོ ཙེ, སབྦྷིསདྡོ ཨིཏྠིལིངྒོ སནྟིཝིསུདྡྷི ནིབྦུཏིསདྡཱ ཝིཡ, སོ ཙ ཡམཀམཧཱཐེརམཏེ རཏྟིནཡེན ཡོཛེཏབྦོ. སབྦེསམིཀཱརནྟིཏྠིལིངྒཱནཾ སཱདྷཱརཎོ ཧི སོ ནཡོ. སུནྡརཏྠཝཱཙཀོ ཙེ, ཨགྒི རཏྟི ཨཊྛིནཡེཧི ཡོཛེཏབྦོ ཝཱཙྩལིངྒཏྟཱ. ‘‘སབྦྷིདྷམྨབྷཱུཏཾ ནིབྦཱན’’ནྟི ཨེཏྠ ཧི སུནྡརདྷམྨབྷཱུཏཾ ནིབྦཱནནྟི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ པཱལི༹ནཡཝསེན ཨཱལཔནཱདཱིསུ པཉྩསུ ཋཱནེསུ སབྦྷིསདྡསྶ པཝཏྟིཾ ཉཏྭཱ པུན ཨཊྛཀཐཱནཡཝསེནཔི ཏཔྤཝཏྟི ཝེདིཏབྦཱ. ཀཐཾ? ཡསྨཱ སགཱཐཱཝགྒསྶ ཨཊྛཀཐཱཡཾ ‘‘སནྟོ ‘སབྦྷཱིཧི སདྡྷིཾ སཏཾ དྷམྨོ ན ཛརཾ ཨུཔེཏཱི’ཏི པཝེདཡནྟཱི’’ཏི ཨིམསྨིཾ པདེསེ ‘‘སབྦྷཱིཧཱི’’ཏི ཧིཝཙནཝསེན སདྡརཙནཱཝིསེསོ ཨཊྛཀཐཱཙརིཡེཧི དསྶིཏོ, ཏསྨཱ སབྦྷིསདྡོ སབྦེསུཔི ཝིབྷཏྟིཝཙནེསུ ཡོཛེཏབྦོ. ཨཏྲིདཾ ཝདཱམ –

གརཱུ ‘‘སབྦྷཱིཧི སདྡྷི’’ནྟི, ཨཏྠཾ བྷཱསིཾསུ པཱལི༹ཡཱ;

ཡཏོ ཏཏོ སབྦྷིསདྡཾ, དྷཱིརོ སབྦཏྠ ཡོཛཡེ.

‘‘ཨསབྦྷིརཱུཔོ’’ཨིཏིཔི, སམཱསཝིསཡེ སུཏཾ;

ཡསྨཱ ཏསྨཱ སབྦྷིསདྡཾ, ཝིཉྙཱུ སབྦདྷི ཡོཛཡེ.

‘‘ཨོཝདེཡྻཱནུསཱསེཡྻ ¶ , ཨསབྦྷཱ ཙ ནིཝཱརཡེ’’ཏི ཨེཏྠ པན ‘‘ཨསབྦྷཱ’’ཏིཔདཾ ཝིཙིཏྲཝུཏྟཱིསུ ཏདྡྷིཏཔཙྩཡེསུ ཎྱཔཙྩཡཝསེན ནིཔྥཏྟིམུཔཱགཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཀཐཾ? ཡེབྷུཡྻེན ཨསབྦྷཱིསུ བྷཝཾ ཨསབྦྷཾ. ཀིཾ ཏཾ? ཨཀུསལཾ, ཏཏོ ཨསབྦྷཱ ཨཀུསལདྷམྨཱ ནིཝཱརཡེ ཙ, ཀུསལདྷམྨེ པཏིཊྛཔེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨམྷེ ཨསབྦྷཱཧི ཝཱཙཱཧི ཝིཀྐོསམཱནཱ ཏིབྦཱཧི སཏྟཱིཧི ཧནིསྶནྟཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཏུ ཨསབྦྷཱིནཾ ཨེཏཱཏི ཨསབྦྷཱ, ན ཝཱ སབྦྷཱིནཾ ཨེཏཱཏིཔི ཨསབྦྷཱཏི ནིབྦཙནཾ, ཎྱཔཙྩཡཝསེན ཙ པདསིདྡྷི ཝེདིཏབྦཱ. ཡཱ ཙ པནེཏྠ ཨམྷེཧི སནྟསདྡསྶ ‘‘སཾ, སནྟོ. སཾ, སནྟཾ, སནྟེ’’ཏིཨཱདིནཱ པདམཱལཱ དསྶིཏཱ, ཏཏྠ ‘‘སམེཏི ཨསཏཱ ཨས’’ནྟི པཱལི༹ཡཾ ‘‘ཨས’’ནྟི པདེ དིཊྛེཡེཝ ‘‘ས’’ནྟི པདཾ པཱལི༹ཡཾ ཨནཱགཏམྤི དིཊྛམེཝ ཧོཏི ཡུགལ༹བྷཱཝེན ཝིཛྫམཱནཏཱརཧཏྟཱ. ཨེཝཾ དིཊྛེན ཨདིཊྛསྶ གཧཎཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཨས’’ནྟི ཨེཏྠ ན སཾ ཨསནྟི སམཱསཝིགྒཧཝསེནཱདྷིགནྟབྦཏྟཱ ‘‘ས’’མིཏི པདཾ དིཊྛམེཝ ཧོཏི. ཨེཝམཉྙཏྲཱཔི ནཡོ. ཏཏྲ སནྟི སཔྤུརིསོ. ཨསནྟི ཨསཔྤུརིསོ. ཨིཏྠིལིངྒེཝཏྟབྦེ ‘‘ཨསཏཱི, ཨསཱ’’ཏི རཱུཔཱནི བྷཝནྟི. ‘‘ཨསཏཱི, ཨསཏཱི, ཨསཏིཡོ, ཨསཱ. ཨསཏིཾ, ཨསཏཱི, ཨསཏིཡོ. ཨསཱཡ, ཨསཏིཡཱ, ཨསཏཱིཧི, ཨསཏཱིབྷི. ཨསཏིཡཱ, ཨསཏཱིན’’ནྟི ཝཀྑམཱན ཨིཏྠིནཡེན ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཡོཛེཏབྦཱ.

ཨེཏྠ པན ‘‘ཨསཱ ལོཀིཏྠིཡོ ནཱམ, ཝེལཱ ཏཱསཾ ན ཝིཛྫཏི. མཱ ཙ ཝསཾ ཨསཏཱིནཾ ནིགཙྪེ’’ཏིཨཱདཱིནི དསྶེཏབྦཱནི. ཨསཱཏི ཙེཏྠ ཨསཏཱིཏི ཙ སམཱནཏྠཱ, ཨསནྟཛཱཏིཀཱཏི ཧི ཏེསཾ ཨཏྠོ. ཡསྨཱ པན ཛཱཏཀཊྛཀཐཱཡཾ ‘‘ཨསཱཏི ཨསཏིཡོ ལཱམིཀཱ, ཨཐ ཝཱ སཱཏཾ ཝུཙྩཏི སུཁཾ, ཏཾ ཏཱསུ ནཏྠི, ཨཏྟནི པཊིབདྡྷཙིཏྟཱནཾ ཨསཱཏམེཝ དེནྟཱིཏིཔི ཨསཱ ¶ , དུཀྑཱ, དུཀྑཝཏྠུབྷཱུཏཱཏི ཨཏྠོ’’ཏི ཨཏྠཾ སཾཝཎྞེསུཾ, ཏསྨཱ སཱཏཾ ནཏྠི ཨེཏིསྶནྟི ཨསཱཏི ཨཏྠེ ‘‘ཨསཱ’’ཏི པདསྶ ཡཐཱ རིཏྟོ ཨསྶཱདོ ཨེཏྠཱཏི རིཏྟསྶནྟིཔདསྶ ལུཏྟུཏྟརཀྑརསྶ ‘‘རིཏྟསྶཾ, རིཏྟསྶཱནི. རིཏྟསྶ’’ནྟི ཙིཏྟནཡེན ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཡོཛེཏབྦཱ, ཏཐཱ ‘‘ཨསཱ, ཨསཱ, ཨསཱཡོ. ཨསཾ, ཨསཱ, ཨསཱཡོ. ཨསཱཡཱ’’ཏི ཀཉྙཱནཡེན ཡོཛེཏབྦཱ.

ཨེཏྠ ཙ ཡོ ཨམྷེཧི ‘‘སནྟོ’’ཨིཏི སདྡོ དསྶིཏོ. སོ ཀཏྠཙི ཨེཀཝཙནབཧུཝཙནབྷཱཝེན སཾཝིཛྫམཱནསདྡསྶཏྠམྤི ཝདཏི, ཏསྶ ཝསེན ཨཡཾ ནཱམིཀཔདམཱལཱ –

སནྟོ, སནྟོ, སནྟཱ. སནྟཾ, སནྟེ. སཏཱ, སནྟེན, སནྟེཧི, སནྟེབྷི. སཏོ, སནྟསྶ, སཏཾ, སནྟཱནཾ. སཏཱ, སནྟཱ, སནྟསྨཱ, སནྟམྷཱ, སནྟེཧི, སནྟེབྷི. སཏོ, སནྟསྶ, སཏཾ, སནྟཱནཾ. སཏི, སནྟེ, སནྟསྨིཾ, སནྟམྷི, སནྟེསུ. བྷོ སནྟ, བྷཝནྟོ སནྟོ, བྷཝནྟོ སནྟཱ.

ཨེཏྠ པན ‘‘ཨཡཾ ཁོ བྷིཀྑཝེ ཨཊྛམོ བྷདྡོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནོ ལོཀསྨིཾ. ཙཏྟཱརོམེ བྷིཀྑཝེ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཨསཏཱ ཏུཙྪཱ མུསཱ ཨབྷཱུཏེན ཨབྦྷཱཙིཀྑནྟི. བྷཝེ ཁོ སཏི ཛཱཏི ཧོཏི’’ཨིཙྩེཝམཱདཱིནི པཡོགཱནི བྷཝནྟི. ‘‘སངྑཱརེསུ ཁོ སཏི ཝིཉྙཱཎཾ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ པན སཏིསདྡོ ཝཙནཝིཔལླཱསཝསེན ཋིཏོཏི གཧེཏབྦོ.

ཏཏྲ ཨེཀཝཙནབཧུཝཙནཝསེན དྭིདྷཱ ཋིཏེསུ སནྟོསདྡེསུ བཧུཝཙནསནྟོསདྡཾ ཋཔེཏྭཱ སེསཱ སམཱནསདྡསྶཏྠམྤི ཝདནྟི, ཏསྨཱ ‘‘སནྟོཏི སམཱནོ, སནྟཱཏི སམཱནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ¶ ཨཏྠོ ཀཐེཏབྦོ. སམཱནོཏི ཨིམསྶ ཙ ‘‘ཧོནྟོ’’ཏི ཨཏྠོ ‘‘པཧུ སམཱནོ ཝིཔུལཏྠཙིནྟཱི, ཀིཾ ཀཱརཎཱ མེ ན ཀརོསི དུཀྑ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. པཡོགཱནི པན –

‘‘ཡོ མཱཏརཾ པིཏརཾ ཝཱ, ཛིཎྞཀཾ གཏཡོབྦནཾ;

པཧུ སནྟོ ན བྷརཏི, ཏཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁཾ.

ཨིདྷེཝ ཏིཊྛམཱནསྶ, དེཝབྷཱུཏསྶ མེ སཏོ;

པུནརཱཡུ ཙ མེ ལདྡྷོ, ཨེཝཾ ཛཱནཱཧི མཱརིསཱ’’ཏི

ཨེཝམཱདཱིནི བྷཝནྟི.

ཨཔིཙ སནྟོསདྡོ ཡསྨཱ ‘‘ཀིལནྟོ’’ཏི ཙ ‘‘ཨུཔསནྟོ’’ཏི ཙ ‘‘ནིརུདྡྷོ’’ཏི ཙ ཨཏྠཾ ཝདཏི, ཏསྨཱ ཏེསཾ ཝསེན སནྟསདྡསྶ ‘‘སནྟོ, སནྟཱ. སནྟཾ, སནྟེ. སནྟེནཱ’’ཏི པུརིསནཡེན ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཏྠ ཙ ‘‘སནྟོ ཏསིཏོ. དཱིགྷཾ སནྟསྶ ཡོཛནཾ. སནྟོ དནྟོ ནིཡཏོ བྲཧྨཙཱརཱི. སནྟོ ནིརུདྡྷོ ཨཏྠངྒཏོ ཨབྦྷཏྠངྒཏོ’’ཏིཨཱདཱིནི པཡོགཱནི. ནཔུཾསཀལིངྒེ ཝཏྟབྦེ ‘‘སནྟཾ, སནྟཱནཱི’’ཏི ཙིཏྟནཡེན ནཱམིཀཔདམཱལཱ. སཱ ཙ ‘‘སཾཝིཛྫམཱནཾ སམཱནཾ ཀིལནྟཾ ཨུཔསནྟཾ ནིརུདྡྷ’’མིཏི ཨཏྠདཱིཔཀཱཔདཝཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཨུཔཱདཱནེ ཁོ སཏི བྷཝོ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ནཔུཾསཀཔྤཡོགདསྶནཏོ སནྟསདྡསྶ སཾཝིཛྫམཱནསདྡཏྠཝཱཙཀཏྟེ ཏཏིཡཱཔཉྩམཱིཙཏུཏྠཱིཚཊྛཱིསཏྟམཱིཋཱནེ ‘‘སཏཱ, སཏོ, སཏཾ, སཏཱི’’ཏི པདཱནི ཨདྷིཀཱནི ཝཏྟབྦཱནི, སེསཱནི ཙིཏྟནཡེན ཉེཡྻཱནི. ཨིཏྠིལིངྒེ པན ཝཏྟབྦེ ‘‘སནྟཱ, སནྟཱ, སནྟཱཡོ. སནྟཾ, སནྟཱ, སནྟཱཡོ. སནྟཱཡཱ’’ཏི ཀཉྙཱནཡེན ཙ, སནྟཱི, སནྟཱི, སནྟིཡོ ¶ . སནྟིཾ, སནྟཱི, སནྟིཡོ. སནྟིཡཱ’’ཏི ཨིཏྠིནཡེན ཙ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཡོཛེཏབྦཱ. ཨེཏཱསུ པཋམཱ ‘‘སཾཝིཛྫམཱནཱ ཀིལནྟཱ ཨུཔསནྟཱ ནིརུདྡྷཱ’’ཏི ཨཏྠདཱིཔཀཱཔདཝཏཱི, ཨེཏྠ པཡོགཱ སུཝིཉྙེཡྻཱཝ. དུཏིཡཱ པན ‘‘སཾཝིཛྫམཱནཱ སམཱནཱ’’ཏི ཨཏྠདཱིཔཀཱཔདཝཏཱི. ཏཐཱ ཧི ‘‘སནྟཱི ཨཱཔཏྟི ཨཱཝིཀཱཏབྦཱ’’ཏི ཨེཏྠ སཾཝིཛྫམཱནཱ ‘‘སནྟཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི.

‘‘ཡཱཡ མཱཏུ བྷཏོ པོསོ,

ཨིམཾ ལོཀཾ ཨཝེཀྑཏི;

ཏམྤི པཱཎདདིཾ སནྟིཾ,

ཧནྟི ཀུདྡྷོ པུཐུཛྫནོ’’ཏི

ཨེཏྠ པན སམཱནཱ ‘‘སནྟཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཔརཱཔི ཨིཏྠིལིངྒེ ཝཏྟབྦེ པདམཱལཱ ཝེདིཏབྦཱ. སནྟཱིསདྡསྶ ཧི སཾཝིཛྫམཱནསདྡཏྠཝཱཙཀཏྟེ ‘‘ཛཱཏིཡཱ ཁོ སཏི ཛརཱམརཎཾ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཨིཏྠིལིངྒཔྤཡོགདསྶནཏོ སཏྟམཱིཋཱནེ ‘‘སཏི, སཏིཡཱ, སཏིཡཾ, སནྟིཡཱ, སནྟིཡཾ, སནྟཱིསཱུ’’ཏི རཱུཔཱནི ཝཏྟབྦཱནི. སེསཱནི ཨིཏྠིནཡེན ཉེཡྻཱནི. ཨཡཾ ཏཏིཡཱ, ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཨསནྟིཡཱ ཨཱཔཏྟིཡཱ ཏུཎྷཱི བྷཝིཏབྦ’’ནྟི པཱལི༹ ‘‘སནྟིཡཱ’’ཨིཙྩཱདཱིནཾ ཨཏྠིབྷཱཝེ ནིདསྶནཾ. ཨཔརོ ནཡོ – སཏཱིསདྡསྶ ‘‘སམཱནཱ’’ཏི ཨིམསྨིཾ ཨཏྠེ ‘‘ཡཱ ཏྭཾ ཝསསི ཛིཎྞསྶ, ཨེཝཾ དཧརིཡཱ སཏཱི’’ཏི ཙ ‘‘ཡེ ཏཾ ཛིཎྞསྶ པཱདཾསུ, ཨེཝཾ དཧརིཡཾ སཏི’’ནྟི ཙ པཱལི༹དསྶནཏོ ‘‘སཏཱི, སཏཱི, སཏིཡོ. སཏིཾ, སཏཱི, སཏིཡོ. སཏིཡཱ’’ཏིཨཱདཱིནིཔི རཱུཔཱནི ཡོཛེཏབྦཱནི, སཾཡོགེ ནཀཱརལོཔཝསེན ཝཱ.

ཨིདཱནི ‘‘སནྟོ, སནྟཱ’’ཏི པདདྭཡསྶ པཡོགནིཙྪཡཾ ཀཐཡཱམ པཡོགེསུ སོཏཱུནཾ ཨསམྨཱུལ༹ྷབྷཱཝཱཡ. ཏཐཱ ཧི ‘‘སཔྤུརིསཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘པཎྜིཏཱ’’ཏི ཝཱ བཧུཝཙནཝསེན ཨཏྠཾ ¶ ཝཏྟུཀཱམེན ‘‘སནྟོ དནྟོ’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟཨེཀཝཙནསདིསཾ ‘‘སནྟོ’’ཏི བཧུཝཙནཾ ཝཏྟབྦཾ. ‘‘སཾཝིཛྫམཱནོ’’ཏི ཨེཀཝཙནཝསེན ཨཏྠཾ ཝཏྟུཀཱམེན ‘‘སནྟོ’’ཏི ཨེཀཝཙནཾ ཝཏྟབྦཾ. ‘‘སཾཝིཛྫམཱནཱ’’ཏི བཧུཝཙནཝསེན ཨཏྠཾ ཝཏྟུཀཱམེན ‘‘སནྟོ སཔྤུརིསཱ’’ཏི, ‘‘སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ’’ཏི ཙ ཨེཝཾ ཝུཏྟབཧུཝཙནསདིསཾ ‘‘སནྟོ’’ཏི ཝཱ ‘‘སནྟཱ’’ཏི ཝཱ བཧུཝཙནཾ ཝཏྟབྦཾ, ‘‘ཀིལནྟོ’’ཏི ཝཱ ‘‘སམཱནོ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨུཔསནྟོ’’ཏི ཝཱ ‘‘ནིརུདྡྷོ’’ཏི ཝཱ ཨེཀཝཙནཝསེན ཨཏྠཾ ཝཏྟུཀཱམེན ‘‘སནྟོ སཔྤུརིསཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟབཧུཝཙནསདིསཾ ‘‘སནྟོ’’ཏི ཨེཀཝཙནཾ ཝཏྟབྦཾ. ཏེཡེཝཏྠེ བཧུཝཙནཝསེན ཝཏྟུཀཱམེན པན ‘‘སནྟཱ སཱུནེཧི པཱདེཧི, ཀོ ནེ ཧཏྠེ གཧེསྶཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝིཡ ‘‘སནྟཱ’’ཏི བཧུཝཙནཾ ཝཏྟབྦཾ. ཨཡཾ ནཱིཏི སཱདྷུཀཾ མནསི ཀཱཏབྦཱ. ཨིདཉྷི མནྡབུདྡྷཱིནཾ སམྨོཧཊྛཱནཾ. ཨཡམྤི པནེཏྠ སངྒཧོ ཝེདིཏབྦོ –

‘‘ཏིལིངྒཏྠེ ཙ ཨེཀཏྠེ, བཝ྄ཧཏྠེཔི ཙ དིསྶཏི;

སཏྟམྱནྟོ སཏིསདྡོ, ཝིཔལླཱསེ བཧུམྷི སོ’’ཏི.

ཨིདཱནི མཧནྟསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཝུཙྩཏེ –

མཧཾ, མཧཱ, མཧནྟོ, མཧནྟཱ. མཧནྟཾ, མཧནྟེ. མཧཏཱ, མཧནྟེན, མཧནྟེཧི, མཧནྟེབྷི. མཧཏོ, མཧནྟསྶ, མཧནྟཱནཾ, མཧཏཾ. མཧཏཱ, མཧནྟཱ, མཧནྟསྨཱ, མཧནྟམྷཱ, མཧནྟེཧི, མཧནྟེབྷི. མཧཏོ, མཧནྟསྶ, མཧནྟཱནཾ, མཧཏཾ. མཧཏི, མཧནྟེ, མཧནྟསྨིཾ, མཧནྟམྷི, མཧནྟེསུ. བྷོ མཧ, བྷོ མཧཱ, བྷཝནྟོ མཧནྟོཏི ཨཡམམྷཱཀཾ རུཙི.

ཨེཏྠ ‘‘མཧནྟོ, མཧནྟཱ. མཧནྟཾ, མཧནྟེ. མཧནྟེནཱ’’ཏི པུརིསནཡོཔི ལབྦྷཏི, ཏསྨཱ ‘‘བྷོ མཧནྟ, བྷཝནྟོ མཧནྟཱ’’ཏི ཨཱལཔནཔདཱནི ཡོཛེཏབྦཱནི. ནཔུཾསཀལིངྒེ ཝཏྟབྦེ ¶ ‘‘མཧནྟཾ, མཧནྟཱནཱི’’ཏི ཙིཏྟནཡོཔི ལབྦྷཏི. ཨིཏྠིལིངྒེ ཝཏྟབྦེ ‘‘མཧཏཱི, མཧཏཱི, མཧཏིཡོ. མཧཏིཾ, མཧཏཱི, མཧཏིཡོ. མཧཏིཡཱ, མཧཏཱིཧི མཧཏཱིབྷཱི’’ཏི ཨིཏྠིནཡོཔི ལབྦྷཏི. ‘‘མཧཏིཡཱ ཙ ཡཀྑསེནཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིནེཏྠ ནིདསྶནཔདཱནི. ཨཔརོཔི ‘‘མཧནྟཱ, མཧནྟཱ, མཧནྟཱཡོ. མཧནྟ’’ནྟི ཀཉྙཱནཡོཔི ལབྦྷཏི, ‘‘མཧནྟཱ ནིདྷིཀུམྦྷིཡོ’’ཏིཨཱདཱིནེཏྠ ནིདསྶནཔདཱནི. ཀཙྩཱཡནེ པན ‘‘མཧནྟཱི’’ཨིཏི པདཾ དིཊྛཾ. ཏཾ ‘‘གུཎཝནྟཱི, ཀུལཝནྟཱི’’ཨིཙྩཱདཱིནི ཝིཡ པཱལི༹ཡཾ ཨཔྤསིདྡྷཏྟཱ ཝཱིམཾསིཏབྦཾ.

ནནུ བྷོ ཡསྨཱ སཱསནེཔི ‘‘གཙྪནྟཱི, ཙརནྟཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ཙ ‘‘ཨིདྡྷིམནྟཱི’’ཏི ཙ པདཾ དིསྶཏི, ཏསྨཱ ‘‘མཧནྟཱི, གུཎཝནྟཱི’’ཏིཨཱདཱིནིཔི བྷཝིཏབྦནྟི? ན བྷཝིཏབྦཾ ཏཐཱརཱུཔསྶ ནཡསྶ ཝསེན ཨགྒཧེཏབྦཏྟཱ, ‘‘མཧཏཱི, གུཎཝཏཱི’’ཨིཙྩཱདིནཡསྶེཝ དསྶནཏོ ཙ. ཏཐཱ ཧི པཱལི༹ཡཾ ཨཊྛཀཐཱསུ ཙ ‘‘སེཡྻཐཱཔི ནཱམ མཧཏཱི ནངྒལསཱིསཱ, ཨིཏྠཱི སིཡཱ རཱུཔཝཏཱི, སཱ ཙ སཱིལཝཏཱི སིཡཱ. སཏིམཏཱི ཙཀྑུམཏཱི. ཨིདྡྷིམཏཱི པཏྟིམཏཱི’’ཏི ཙ ‘‘མཧཏིཾ སེནཾ དིསྭཱ མཧོསདྷསེནཱ མནྡཱ, ཨཡཾ ཨཏིཝིཡ མཧཏཱི སེནཱ དིསྶཏཱི’’ཏི ཙ ཨཱདཱིནི པཡོགཱནི དིསྶནྟི, ན ‘‘མཧནྟཱི, རཱུཔཝནྟཱི’’ཨིཙྩཱདཱིནི.

ཀེཙི པན ‘‘མཧཱཨིཏི སདྡོ བྱཱསེ ན ལབྦྷཏི, སམཱསེཡེཝ ལབྦྷཏི ‘མཧཱཔུརིསོ’ཏི ཨེཏྠ ཝིཡཱ’’ཏི ཝདནྟི, ཏཾ ན གཧེཏབྦཾ. ‘‘མཧཱ ཏེ ཨུཔཱསཀ པརིཙྩཱགོ. མཧཱ ཝཏཱཡཾ བྷནྟེ བྷཱུམིཙཱལོ. གྷོསོ ཙ ཝིཔུལོ མཧཱ. བཱརཱཎསིརཛྫཾ ནཱམ མཧཱ. སེནཱ སཱདིསྶཏེ མཧཱ’’ཏི པཡོགདསྶནཏོ. ཨེཝཾ བྱཱསེཔི ལབྦྷཏཱིཏི ¶ ཝེདིཏབྦཾ, ཏསྨཱ ‘‘མཧཾ, མཧཱ, མཧནྟོ, མཧནྟཱ. བྷོ མཧནྟ, བྷཝནྟོ མཧནྟཱ’’ཏི པུལླིངྒེ, ‘‘མཧནྟཾ, མཧཱ, མཧནྟཱནི. བྷོ མཧནྟ, བྷཝནྟོ མཧནྟཱནཱི’’ཏི ནཔུཾསཀལིངྒེ, ‘‘མཧནྟཱ, མཧཱ, མཧནྟཱ, མཧནྟཱཡོ. བྷོཏི མཧནྟེ, བྷོཏིཡོ མཧནྟཱ, མཧནྟཱཡོ’’ཏི ཨིཏྠིལིངྒེ སབྦཾ སམྤུཎྞཾ ཡོཛེཏབྦཾ. སམཱསེ པན ‘‘མཧཱསཏྟོ མཧཱཨུཔཱསཀོ མཧཱཨུཔཱསིཀཱ མཧབྦལོ མཧཱཝནཾ མཧགྒཏཾ མཧཔྥལཾ མཧབྦྷཡ’’ནྟིཨཱདཱིནི རཱུཔཱནི བྷཝནྟི, ཏདྡྷིཏེ ‘‘མཧཏྟནོ མཧཏྟཾ མཧནྟཏྟཾ མཧནྟཏཱ’’ཏི རཱུཔཱནི བྷཝནྟི. གཙྪནྟསདྡསྶ པན ‘‘གཙྪནྟོ གཙྪནྟཱ’’ཏི རཱུཔཱནི ཝཏྭཱ སེསཱནི མཧནྟསདྡེ ཝུཏྟནཡེན ཝིཏྠཱརེཏྭཱ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཏཐཱ ‘‘གཙྪནྟོ, གཙྪནྟཱ’’ཏི པུརིསནཡོ ཙ ‘‘གཙྪནྟཾ, གཙྪནྟཱནཱི’’ཏི ཙིཏྟནཡོ ཙ ‘‘གཙྪནྟཱི, གཙྪནྟཱི, གཙྪནྟིཡོ’’ཏི ཨིཏྠིནཡོ ཙ གཧེཏབྦོ. ཨེཝཾ ལིངྒཏྟཡཝསེན ‘‘ཙརཾ ཙརནྟོ ཙརནྟཾ ཙརནྟཱི, དདཾ དདནྟོ དདནྟཾ དདནྟཱི’’ཏིཨཱདཱིནཾ ཨནེཀཔདསཧསྶཱནཾ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཝིཏྠཱརེཏབྦཱ.

ཡེ པནཱཙརིཡཱ ‘‘གཙྪནྟོ’’ཏིཨཱདཱིནཾ པཙྩཏྟཱལཔནབཧུཝཙནཏྟཉྩ ‘‘གཙྪཾ’’ཨིཙྩཱདཱིནཾ ཨཱལཔནེཀཝཙནཏྟཉྩ ཨིཙྪནྟི, ཏེ སམམྷེཧི པཡོགོ སཱསནེ ན དིཊྛོ ནཡཝསེནཱགཧེཏབྦཏྟཱ. ཏསྨཱ ཏཱནི ཨེཏྠ ན ཝདཱམ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ དིཊྛོ. སེཡྻཐིདཾ?

‘‘གཙྪཾ ཝིདྷམ’’མིཙྩཱདི-པདཱནི མུནིསཱསནེ;

ཀཏྠཙཱཁྱཱཏིཀཱ ཧོནྟི, ཀཏྠཙི པན ནཱམིཀཱ.

‘‘ཏསྶཱཧཾ སནྟིཀེ གཙྪཾ,

སོ མེ སཏྠཱ བྷཝིསྶཏི;

ཝིདྷམཾ དེཝ ཏེ རཊྛཾ,

པུཏྟོ ཝེསྶནྟརོ ཏཝ.

ཨདྷམྨཾ ¶ སཱརཐི ཀཡིརཱ, མཉྩེ ཏྭཾ ནིཀྑནཾ ཝནེ’’;

ཨིཙྩེཝམཱདཡོ ཉེཡྻཱ, པཡོགཱ ཨེཏྠ དྷཱིམཏཱ.

‘‘གཙྪིསྶཱམི ཝིདྷམཱི’’ཏི-ཨཱདིནཱ ཛིནསཱསནེ;

ནཱནཱཀཱལཔུརིསཱནཾ, ཝསེནཏྠཾ ཝདེ ཝིདཱུ.

ནཱམཏྟེ པན ‘‘གཙྪནྟོ, ཝིདྷམནྟོ’’ཏིཨཱདིནཱ;

‘‘གཙྪ’’མིཙྩེཝམཱདཱིན-མཏྠམཏྠཝིདཱུ ཝདེ.

ཨིདཱནི སམགཏིཀཏྟེཔི ‘‘ཛཱནཾ, པསྶ’’ནྟིཨཱདཱིནཾ ལིངྒཝིབྷཏྟིཝཙནནྟརཝསེན ཡོ ཝིསེསོ དིསྶཏི, ཏཾ ཝདཱམ. ཏཐཱ ཧི ‘‘སཱ ཛཱནཾཡེཝ ཨཱཧ ན ཛཱནཱམཱིཏི, པསྶཾཡེཝ ཨཱཧ ན པསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ ཛཱནཾ པསྶཾ སདྡཱནཾ ‘‘ཛཱནནྟཱི པསྶནྟཱི’’ཏི ལིངྒནྟརཝསེན པརིཝཏྟནཾ བྷཝཏཱིཏི དཊྛབྦཾ. ཨིམིནཱ ‘‘གཙྪཾ’’ཨིཏི སདྡསྶཔི ཡཐཱཔཡོགཾ ‘‘གཙྪནྟཱི’’ཏི ཨིཏྠིཡཱ ཀཐནཏྠོ ལབྦྷཏི ཏེཧི སམཱནགཏིཀཏྟཱ, ན ‘‘གཙྪནྟོ’’ཏི སདྡསྶ ‘‘གཙྪནྟཱི’’ཏི ཨིཏྠིཡཱ ཀཐནཏྠོ ལབྦྷཏི ཏེཧི ཨསམཱནགཏིཀཏྟཱཏི ཀཱརཎཾ དསྶིཏཾ ཧོཏི. ‘‘ཨཔི ནུ ཏུམྷེ ཨཱཡསྨནྟོ ཨེཀནྟསུཁཾ ལོཀཾ ཛཱནཾ པསྶཾ ཝིཧརཐཱ’’ཏི ཨེཏྠ ‘‘ཛཱནནྟཱ པསྶནྟཱ’’ཏི ཝཙནནྟརཝསེན པརིཝཏྟནཾ བྷཝཏཱིཏི དཊྛབྦཾ. ཨིམིནཱ པན ‘‘གཙྪཾ’’ཨིཏི སདྡསྶཔི ཡཐཱཔཡོགཾ ‘‘གཙྪནྟཱ’’ཏི བཧུཝཙནཏྠོ ལབྦྷཏི ཏེཧི སམཱནགཏིཀཏྟཱ, ན ‘‘གཙྪནྟེ’’ཏི སདྡསྶ ‘‘གཙྪནྟཱ’’ཏི བཧུཝཙནཏྠོ ལབྦྷཏི ཏེཧི ཨསམཱནགཏིཀཏྟཱཏི ཀཱརཎཾ དསྶིཏཾ ཧོཏི. ཨེས ནཡོ ཨུཏྟརཏྲཱཔི. ‘‘བྷརནྟི མཱཏཱཔིཏརོ, པུབྦེ ཀཏམནུསྶར’’ནྟི ཨེཏྠ ཨནུསྶརཾསདྡསྶ ‘‘ཨནུསྶརནྟཱ’’ཏི ཝཙནནྟརཝསེན པརིཝཏྟནཾ བྷཝཏི. ‘‘སདྡྷམྨོ གརུཀཱཏབྦོ, སརཾ བུདྡྷཱན སཱསན’’ནྟི ཨེཏྠ སརཾསདྡསྶ སརནྟེནཱཏི ཝིབྷཏྟནྟརཝསེན པརིཝཏྟནཾ བྷཝཏི. ‘‘ཕུསཾ བྷཱུཏཱནི སཎྛཱནཾ, མནསཱ གཎྷཏོ ¶ ཡཐཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཕུསཾསདྡསྶཔི ‘‘ཕུསནྟསྶཱ’’ཏི ཝིབྷཏྟནྟརཝསེན པརིཝཏྟནཾ བྷཝཏི. ཏཐཱ ‘‘ཡཱཙཾ ཨདདམཔྤིཡོ’’ཏི ཨེཏྠཱཔི ཡཱཙཾསདྡསྶ ‘‘ཡཱཙནྟསྶཱ’’ཏི ཝིབྷཏྟནྟརཝསེན པརིཝཏྟནཾ བྷཝཏི. ཡཱཙནྟི ཝཱ ཡཱཙིཏབྦཾ དྷནཾ, ཨིམིནཱ ནཡེན ནཱནཔྤཀཱརཏོ པརིཝཏྟནཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨིཏི ‘‘བྷཝཾཀར’’ནྟིཨཱདཱིནཾ ཝིསདིསཔདམཱལཱ ཙ ‘‘གཙྪཾ, ཙར’’ནྟིཨཱདཱིནཾ སདིསཔདམཱལཱ ཙ ‘‘ཛཱནཾ, པསྶ’’ནྟིཨཱདཱིནཾ ལིངྒཝིབྷཏྟིཝཙནནྟརཝསེན ཀཏྠཙི པརིཝཏྟནནྟི ཨཡཾ ཏིཝིདྷོཔི ཨཱཀཱརོ ཨཱཁྱཱཏིཀཔདཏྠཝིབྷཱཝནཱཡ སདྡྷིཾ ཀཐིཏོ པཱཝཙནཝརེ སོཏཱུནཾ སདྡེསྭཏྠེསུ ཙ ཝིསཱརདབུདྡྷིཔཊིལཱབྷཏྠཾ. སབྦམེཏཉྷི སནྡྷཱཡ ཨིམཱ གཱཐཱ ཝུཏྟཱ –

‘‘བྷཝཾ ཀརཾ ཨརཧཾ སཾ, མཧཾ’’ཨིཏི པདཱནི ཏུ;

ཝིསདིསཱནི སམྦྷོནྟི, ཨཉྙམཉྙནྟི ལཀྑཡེ.

‘‘གཙྪཾ ཙརཾ དདཾ ཏིཊྛཾ, ཙིནྟཡཾ བྷཱཝཡཾ ཝདཾ;

ཛཱནཾ པསྶ’’ནྟིཨཱདཱིནི, སམཱནཱནི བྷཝནྟི ཧི.

ཏཏྲ ‘‘ཛཱན’’ནྟིཨཱདཱིནཾ, ཀཏྠཙི པརིཝཏྟནཾ;

ལིངྒཝིབྷཏྟིཝཙན-ནྟརཏོ པན དིསྶཏཱིཏི.

ཨཔིཙ ཨཡཾ སབྦེསམྤི ནིགྒཧཱིཏནྟཔུལླིངྒཱནཾ པཀཏི, ཡདིདཾ དྭཱིསུ ལིངྒེསུ ཚསུ ཝིབྷཏྟཱིསུ ཏེརསསུ ཝཙནེསུ ཨཉྙཏརལིངྒཝིབྷཏྟིཝཙནཝསེན པརིཝཏྟནཾ. ཨཡམྤི པནེཏྠ ནཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ.

‘‘གཙྪཾ ཙར’’ནྟིཨཱདཱིནི, ཝིཔྤཀཏཝཙོ སིཡུཾ;

‘‘གཙྪམཱནོ ཙརམཱནོ’’, ཨིཙྩཱདཱིནི པདཱནི ཙ.

‘‘མཧཾ བྷཝ’’ནྟི ཨེཏཱནི, ཝིཔྤཀཏཝཙོཔི ཙ;

ཨཝིཔྤཀཏཝཙོ ཙ, སིཡུཾ ཨཏྠཱནུརཱུཔཏོ.

‘‘ཨརཧཾ ¶ ས’’ནྟི ཨེཏཱནི, ཝིནིམུཏྟཱནི སབྦཐཱ;

ཨཱཀཱརཾ ཏིཝིདྷམྤེཏཾ, ཀརེ ཙིཏྟེ སུམེདྷསོཏི.

སཝིནིཙྪཡོཡཾ ནིགྒཧཱིཏནྟཔུལླིངྒཱནཾ པཀཏིརཱུཔསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱཝིབྷཱགོ.

ཨཱཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཀཾ ནིགྒཧཱིཏནྟཔུལླིངྒཾ ནིཊྛིཏཾ.

ཨིདཱནི དྷནབྷཱུཏིཨིཙྩེཏསྶ པཀཏིརཱུཔསྶ ཨཉྙེསཉྩ ཏཾསདིསཱནཾ ནཱམིཀཔདམཱལཱཝིབྷཱགཾ ཝཀྑཱམི པུབྦཱཙརིཡམཏཾ པུརེཙརཾ ཀཏྭཱ.

ཨགྒི, ཨགྒཱི, ཨགྒཡོ. ཨགྒིཾ, ཨགྒཱི, ཨགྒཡོ. ཨགྒིནཱ, ཨགྒཱིཧི, ཨགྒཱིབྷི. ཨགྒིསྶ, ཨགྒིནོ, ཨགྒཱིནཾ. ཨགྒིནཱ, ཨགྒཱིཧི, ཨགྒཱིབྷི. ཨགྒིསྶ, ཨགྒིནོ, ཨགྒཱིནཾ. ཨགྒིསྨིཾ, ཨགྒིམྷི, ཨགྒཱིསུ. བྷོ ཨགྒི, བྷོ ཨགྒཱི, བྷཝནྟོ ཨགྒཡོ. ཡམཀམཧཱཐེརམཏཾ.

ཨེཏྠ ཀིཉྩཱཔི ནིསྶཀྐཝཙནཊྛཱནེ ‘‘ཨགྒིསྨཱ, ཨགྒིམྷཱ’’ཏི ཨིམཱནི ནཱགཏཱནི, ཏཐཱཔི ཏཏྠ ཏཏྠ ཏཾསདིསཔྤཡོགདསྶནཏོ གཧེཏབྦཱནི. ‘‘ཨགྒིནཱ, ཨགྒིསྨཱ, ཨགྒིམྷཱ’’ཏི ཀམོ ཙ ཝེདིཏབྦོ.

དྷནབྷཱུཏི, དྷནབྷཱུཏཱི, དྷནབྷཱུཏཡོ. དྷནབྷཱུཏིཾ, དྷནབྷཱུཏཱི, དྷནབྷཱུཏཡོ. དྷནབྷཱུཏིནཱ, དྷནབྷཱུཏཱིཧི, དྷནབྷཱུཏཱིབྷི. དྷནབྷཱུཏིསྶ, དྷནབྷཱུཏིནོ, དྷནབྷཱུཏཱིནཾ. དྷནབྷཱུཏིནཱ, དྷནབྷཱུཏིསྨཱ, དྷནབྷཱུཏིམྷཱ, དྷནབྷཱུཏཱིཧི, དྷནབྷཱུཏཱིབྷི. དྷནབྷཱུཏིསྶ, དྷནབྷཱུཏིནོ, དྷནབྷཱུཏཱིནཾ. དྷནབྷཱུཏིསྨིཾ, དྷནབྷཱུཏིམྷི, དྷནབྷཱུཏཱིསུ. བྷོ དྷནབྷཱུཏི, བྷོ དྷནབྷཱུཏཱི, བྷཝནྟོ དྷནབྷཱུཏཡོ.

སིརིབྷཱུཏི སོཏྠིབྷཱུཏི, སུཝཏྠིབྷཱུཏི ཨགྒིནི;

གིནི ཛོཏི དདྷི པཱཎི, ཨིསི སནྡྷི མུནི མཎི.

བྱཱདྷི ¶ གཎྛི རཝི མུཊྛི, ཀཝི གིརི ཀཔི ནིདྷི;

ཀུཙྪི ཝཏྠི ཝིདྷི སཱལི, ཝཱིཧི རཱསི ཨཧི མསི.

སཱཏི ཀེསི ཀིམི བོནྡི, བོདྷི དཱིཔི པཏི ཧརི;

ཨརི དྷནི ཏིམི ཀལི, སཱརཐྱུདདྷི ཨཉྫལི,

ཨདྷིཔཏི ནརཔཏི, ཨསི ཉཱཏི ནིརཱུཔདྷི;

སམཱདྷི ཛལདྷིཙྩཱདཱི, དྷནབྷཱུཏིསམཱ མཏཱ.

ཨཐ ཝཱ ཨེཏེསུ ཨདྷིཔཏིསདྡསྶ ‘‘ཨདྷིཔཏིཡཱ སཏྟཱ’’ཏི པཱལི༹དསྶནཏོ ‘‘ཨདྷིཔཏིཡཱ’’ཏི སཏྟམཱིརཱུཔམྤི ཨིཙྪིཏབྦཾ. ཨཔིཙ ‘‘ཨསཱརེ སཱརམཏིནོ’’ཏི པཱལི༹ཡཾ ཨིཀཱརནྟསམཱསཔདཏོ ཡོཝཙནསྶ ནོཨཱདེསདསྶནཏོ ཀྭཙི ཨདྷིཔཏིཨིཙྩཱདཱིནཾ ཨིཀཱརནྟསམཱསཔདཱནཾ ‘‘ཨདྷིཔཏིནོ’’ཏིཨཱདིནཱཔི པཙྩཏྟོཔཡོགརཱུཔཱནི ཨིཙྪིཏབྦཱནི ཨཱིཀཱརནྟཱནཾ དཎྜཱིསདྡཱདཱིནཾ ‘‘དཎྜིནོ’’ཏིཨཱདཱིནི པཙྩཏྟོཔཡོགསམྤདཱནསཱམིཝཙནརཱུཔཱནི ཝིཡ. གཧཔཏིཛཱནིཔཏིསདྡཱདཱིནཾ པན སམཱསཔདཱནམྤི ཨེཝརཱུཔཱནི པཙྩཏྟོཔཡོགརཱུཔཱནི ན ཨིཙྪིཏབྦཱནི ‘‘གཧཔཏཡོ ཛཱནིཔཏཡོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཡཐཱཔཱཝཙནཾ གཧེཏབྦརཱུཔཏྟཱ. ཨིསི མུནིསདྡཱནཾ པནཱལཔནཊྛཱནེ ‘‘ཨིསེ, མུསེ’’ཏི རཱུཔནྟརམྤི གཧེཏབྦཾ ‘‘པུཏྟོ ཨུཔྤཛྫཏཾ ཨིསེ. པཊིགྒཎྷ མཧཱམུནེ’’ཏི དསྶནཏོ.

ཡེ པནེཏྠ ཨམྷེཧི ཨགྒིནི གིནིསདྡཱ ཝུཏྟཱ, ཏཏྲེཀེ ཨེཝཾ ཝདནྟི ‘‘ཨགྒིནིསདྡོ པཙྩཏྟེཀཝཙནབྷཱཝེཡེཝ ལབྦྷཏི, ན པཙྩཏྟབཧུཝཙནབྷཱཝེ ཨུཔཡོགབྷཱཝཱདཱིསུ ཝཱ’’ཏི. ཀེཙི པན ‘‘པཱལི༹ཡཾ ཨགྒིནིསདྡོ ནཱམ ནཏྠི, གིནིསདྡོཡེཝ ཨཏྠཱི’’ཏི ཝདནྟི. ཀེཙི ‘‘གིནིསདྡོ ནཱམ ནཏྠི, ཨགྒིནིསདྡོཡེཝཏྠཱི’’ཏི ¶ ཝདནྟི. སབྦམེཏཾ ན ཡུཛྫཏི ཨགྒིནི གིནིསདྡཱནམུཔལབྦྷནཏོ, སབྦཱསུཔི ཝིབྷཏྟཱིསུ དྭཱིསུ ཝཙནེསུ ཡོཛེཏབྦཏཱདསྶནཏོ ཙ. ཏཐཱ ཧི སུཏྟནིཔཱཏེ ཀོཀཱལིཀསུཏྟེ –

‘‘ན ཧི ཝགྒུ ཝདནྟི ཝདནྟཱ,

ནཱབྷིཛཝནྟི ན ཏཱཎམུཔེནྟི;

ཨངྒཱརེ སནྠཏེ སེནྟི,

ཨགྒིནིཾ སམྤཛྫལིཏཾ པཝིསནྟཱི’’ཏི

ཨིམསྨིཾ པདེསེ ‘‘ཨགྒིནི’’ནྟི ཨུཔཡོགཝཙནཾ དིསྶཏི. ཏེནཱཧ ཨཊྛཀཐཱཙརིཡོ ‘‘ཨགྒིནིཾ སམྤཛྫལིཏནྟི སམནྟཏོཛཱལཾ སབྦདིསཱསུ ཙ སམྤཛྫལིཏམགྒི’’ནྟི. ཏཏྲེཝ ཙ སུཏྟནིཔཱཏེ ཀོཀཱལིཀསུཏྟེ –

‘‘ཨཐ ལོཧམཡཾ པན ཀུམྦྷིཾ,

ཨགྒིནིསཉྫལིཏཾ པཝིསནྟི;

པཙྩནྟི ཧི ཏཱསུ ཙིརརཏྟཾ,

ཨགྒིནིསམཱསུ སམུཔླཝཱཏེ’’ཏི

ཨིམསྨིཾ པདེསེ སམཱསཝིསཡཏྟཱ ཨགྒིནིསཉྫལིཏནྟི ཨགྒིནཱིཧི སཉྫལིཏནྟི ཨཏྠོ ལབྦྷཏི, ཏཐཱ ཨགྒིནིསམཱསཱུཏི ཨགྒིནཱིཧི སདིསཱསཱུཏི ཨཏྠོཔི. ཨེཝཾ སམཱསཝིདྷཱནམུཁེན ‘‘ཨགྒིནཱིཧཱི’’ཏི ཀརཎཝཙནམྤི དིསྶཏི.

གིནིསདྡོཔི ཙ པཱལི༹ཡཾ དིསྶཏི. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཏམེཝ ཀཊྛཾ དཧཏི, ཡསྨཱ སོ ཛཱཡཏེ གིནཱི’’ཏི ཙཱུལ༹བོདྷིཙརིཡཱཡཾ གིནིསདྡོ དིཊྛོ. ཀེཙི པནེཏྠ སནྡྷིཝསེན ཨཀཱརལོཔཾ སཉྙོགཱདིསྶ ཙ གཀཱརསྶ ལོཔཾ ཝདནྟི, ཏམྤི ན ཡུཛྫཏི ཏསྶཱ པཱལི༹ཡཱ ཨཊྛཀཐཱཡཾ ‘‘ཡསྨཱཏི ¶ ཡཏོ ཀཊྛཱ. གིནཱིཏི ཨགྒཱི’’ཏི ཨེཝཾ གིནིསདྡསྶ ཨུལླིངྒེཏྭཱ ཝཙནཏོ. ཏཐཱ ‘‘ཚནྣཱ ཀུཊི ཨཱཧིཏོ གིནཱི’’ཏི ཨིམསྶ དྷནིཡསུཏྟསྶ ཨཊྛཀཐཱཡཾ ‘‘ཨཱཧིཏོཏི ཨཱབྷཏོ ཛཱལིཏོ ཝཱ. གིནཱིཏི ཨགྒཱི’’ཏི ཝཙནཏོ, ཏཐེཝ ཙ ‘‘མཧཱགིནི པཛྫལིཏོ, ཨནཱཧཱརོཔསམྨཏཱི’’ཏི ཨིམིསྶཱ ཐེརགཱཐཱཡ སཾཝཎྞནཱཡཾ ‘‘གིནཱིཏི ཨགྒཱི’’ཏི ཝཙནཏོ. ཡདི ཧི གིནིསདྡོ ཝིསུཾ ན སིཡཱ, ཨཊྛཀཐཱཙརིཡཱ ‘‘ཛཱཡཏེ གིནཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ‘‘ཛཱཡཏེ ཨགྒིནཱི’’ཏིཨཱདིནཱ པདཙྪེདཝསེན ཨཏྠཾ ཝདེཡྻུཾ. ཡསྨཱ ཨེཝཾ ན ཝདིཾསུ, ‘‘གིནཱིཏི ཨགྒཱི’’ཏི པན ཝདིཾསུ, ཏེན ཉཱཡཏི ‘‘གིནིསདྡོཔི ཝིསུཾ ཨཏྠཱི’’ཏི. ཡེ ‘‘གིནིསདྡོ ནཏྠཱི’’ཏི ཝདནྟི, ཏེསཾ ཝཙནཾ ན གཧེཏབྦམེཝ སཱསནེ གིནིསདྡསྶུཔལབྦྷནཏོ. སུཏྟནིཔཱཏཊྛཀཐཱཡཉྷི ‘‘ཚནྣཱ ཀུཊི ཨཱཧིཏོ གིནཱི’’ཏི པཱཋསྶ སཾཝཎྞནཱཡམེཝ ‘‘ཏེསུ ཋཱནེསུ ཨགྒིནི ‘གིནཱི’ཏི ཝོཧརིཡཏཱི’’ཏི ཏསྶ ཨབྷིདྷཱནནྟརཾ ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ མཡམེཏྠ གཱཐཱརཙནཾ ཀརིསྶཱམ –

ཝིདེཧརཊྛམཛ྄ཛྷམྷི, ཡཾ ཏཾ ནཱམེན ཝིསྶུཏཾ;

རཊྛཾ པབྦཏརཊྛནྟི, དསྶནེཡྻཾ མནོརམཾ.

དྷམྨཀོཎྜཝ྄ཧཡཾ ཏཏྠ, ནགརཾ ཨཏྠི སོབྷནཾ;

ཏམྷི ཋཱནེ མནུསྶཱནཾ, བྷཱསཱ ཨེཝ གིནིཙྩཡཾ.

‘‘གིནི གིནཱི གིནཡོ’’ཏི-ཨཱདིནཱ པཝདེ ཝིདཱུ;

པདམཱལཾ ཡཐཱ ཨགྒི-སདྡསྶེཝ སུམེདྷསོ.

ཨིཏི ཨལཱབུ ལཱབུསདྡཱ ཝིཡ ཨགྒིནི གིནིསདྡཱཔི བྷགཝཏོ པཱཙནེ དིསྶནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཡཐཱ པན ཨགྒིནིསདྡསྶ སབྦཱསུ ཝིབྷཏྟཱིསུ དྭཱིསུ ཝཙནེསུ ཡོཛེཏབྦཏཱ སིདྡྷཱ, ཏཐཱ གིནིསདྡསྶཔི སིདྡྷཱཝ ཧོཏི. ཏསྨཱཏྲ –

ཨགྒིནི ¶ , ཨགྒིནཱི, ཨགྒིནཡོ. ཨགྒིནིཾ, ཨགྒིནཱི, ཨགྒིནཡོ. ཨགྒིནིནཱ, ཨགྒིནཱིཧི, ཨགྒིནཱིབྷི. ཨགྒིནིསྶ, ཨགྒིནཱིནཾ. ཨགྒིནིནཱ, ཨགྒིནིསྨཱ, ཨགྒིནིམྷཱ, ཨགྒིནཱིཧི, ཨགྒིནཱིབྷི. ཨགྒིནིསྶ, ཨགྒིནཱིནཾ. ཨགྒིནིསྨིཾ, ཨགྒིནིམྷི, ཨགྒིནཱིསུ. བྷོ ཨགྒིནི, བྷཝནྟོ ཨགྒིནཱི, བྷཝནྟོ ཨགྒིནཡོ.

‘‘གིནི, གིནཱི, གིནཡོ. གིནིཾ, གིནཱི, གིནཡོ, གིནིནཱ’’ཏི སབྦཾ ཡོཛེཏབྦཾ. ཨིཏི པཱལི༹ནཡཱནུསཱརེན ཨགྒིནི གིནིསདྡཱནཾ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཡོཛིཏཱ. ཨཐ ཝཱ ཡཐཱ སཀྐཊབྷཱསཱཡཾ སཏྭ པདྡྷསྭཱམིནཱིཏི སཉྙོགཝསེན ཝུཏྟཱནཾ སདྡཱནཾ མཱགདྷབྷཱསཾ པཏྭཱ སཏྟཝཔདུམསུཝཱམིནཱིཏི ནིསྶཉྙོགཝསེན ཨུཙྩཱརིཏཱ པཱལི༹ དིསྶཏི ‘‘ཏྭཉྩ ཨུཏྟམསཏྟཝོ’’ཏིཨཱདིནཱ, ཏཐཱ སཀྐཊབྷཱསཱཡཾ ཨགྣཱིཏི སཉྙོགཝསེན ཝུཏྟསྶ མཱགདྷབྷཱསཾ པཏྭཱ ‘‘ཨགྒིནཱི’’ཏི སཉྙོགནཀཱརཝསེན ཨུཙྩཱརིཏཱ པཱལི༹ དིསྶཏི ‘‘ཨགྒིནིཾ སམྤཛྫལིཏཾ པཝིསནྟཱི’’ཏིཨཱདིཀཱ. ཡཐཱ ཙ ཝེཡྻཱཀརཎེཧི སཀྐཊབྷཱསཱབྷཱུཏོ ཨགྣིསདྡོ སབྦཱསུ ཝིབྷཏྟཱིསུ ཏཱིསུ ཝཙནེསུ ཡོཛིཡཏི, ཏཐཱ མཱགདྷབྷཱསཱབྷཱུཏོ ཨགྒིནིསདྡོཔི སབྦཱསུ ཝིབྷཏྟཱིསུ དྭཱིསུ ཝཙནེསུ ཡོཛེཏབྦོཝ ཧོཏི, ཏསྨཱ སོ ཨིདྷམྷེཧི ཡོཛིཡཏི, གིནིསདྡོཔི ཨགྒིནིསདྡེན སམཱནཏྠཏྟཱ, ཨཱིསཀཉྩ སརཱུཔཏྟཱ ཏཐེཝ ཡོཛིཡཏཱིཏི དཊྛབྦཾ.

ཨེཏྠ སིཡཱ – ཡདི ཨགྒིནིསདྡོ སབྦེསུ ཝིབྷཏྟིཝཙནེསུ ཡོཛེཏབྦོ, ཨཐ ཀསྨཱ ཀཙྩཱཡནེ ‘‘ཨགྒིསྶིནཱི’’ཏི ལཀྑཎེན སིམྷི པརེ ཨགྒིསདྡནྟསྶ ཨིནིཨཱདེསོ དསྶིཏོཏི? སཙྩཾ, ཡཐཱ ནཝཀྑཏྟུཾ ཋཔེཏྭཱ ཀཏེཀསེསསྶ དསསདྡསྶ ཡོཝཙནམྷི ནཝཱདེསཾ ཀཏྭཱ ཡོཝཙནསྶ ཨུཏིཨཱདེསཾ ཀསྨཱ ‘‘ནཝུཏཱི’’ཏི རཱུཔེ ནིཔྥནྣེ པུན ‘‘ནཝུཏཱི’’ཏི པཀཏིཾ ཋཔེཏྭཱ ཏཏོ ནཾཝཙནཾ ཀཏྭཱ ‘‘ནཝུཏཱིན’’ནྟི རཱུཔཾ ནིཔྥཱདིཏཾ ¶ . ཨིཏྠིལིངྒེ པན ནཱདིཨེཀཝཙནཱནི ཀཏྭཱ ཏེསཾ ཡཱཨཱདེསཾ ཀཏྭཱ ‘‘ནཝུཏིཡཱ’’ཏི རཱུཔཾ ནིཔྥཱདིཏཾ. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཚནྣཝུཏཱིནཾ པཱསཎྜཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཝརཾ ཡདིདཾ སུགཏཝིནཡཾ ནཝུཏིཡཱ ཧཾསསཧསྶེཧི པརིཝུཏོ’’ཏིཨཱདཱིནི པཡོགཱནི དིསྶནྟི. ཏཐཱ སིམྷི ཨགྒིསདྡནྟསྶ ཨིནིཨཱདེསཀརཎཝསེན ‘‘ཨགྒིནཱི’’ཏི རཱུཔེ ནིཔྥནྣེཔི པུན ‘‘ཨགྒིནཱི’’ཏི པཀཏིཾ ཋཔེཏྭཱ ཏཏོ ཡོཨཾནཱདཡོ ཝིབྷཏྟིཡོ ཀཏྭཱ ‘‘ཨགྒིནི, ཨགྒིནཱི, ཨགྒིནཡོ. ཨགྒིནིཾ, ཨགྒིནཱི, ཨགྒིནཡོ. ཨགྒིནིནཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཀཐཾ ན ནིཔྥཛྫིསྶནྟཱིཏི སནྣིཊྛཱནཾ ཀཱཏབྦཾ.

སཝིནིཙྪཡོཡཾ ཨིཀཱརནྟཔུལླིངྒཱནཾ པཀཏིརཱུཔསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱཝིབྷཱགོ.

ཨིཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཀཾ ཨིཀཱརནྟཔུལླིངྒཾ ནིཊྛིཏཾ.

ཨིདཱནི བྷཱཝཱི ཨིཙྩེཏསྶ པཀཏིརཱུཔསྶ ཨཉྙེསཉྩ ཏཾསདིསཱནཾ ནཱམིཀཔདམཱལཱཝིབྷཱགཾ ཝཀྑཱམ པུབྦཱཙརིཡམཏཾ པུརེཙརཾ ཀཏྭཱ.

དཎྜཱི, དཎྜཱི, དཎྜིནོ. དཎྜིཾ, དཎྜཱི, དཎྜིནོ. དཎྜིནཱ, དཎྜཱིཧི, དཎྜཱིབྷི. དཎྜིསྶ, དཎྜིནོ, དཎྜཱིནཾ. དཎྜིནཱ, དཎྜཱིཧི, དཎྜཱིབྷི. དཎྜིསྶ, དཎྜིནོ, དཎྜཱིནཾ. དཎྜིསྨིཾ, དཎྜིམྷི, དཎྜཱིསུ. བྷོ དཎྜི, བྷོ དཎྜཱི, བྷཝནྟོ དཎྜིནོ. ཡམཀམཧཱཐེརམཏཾ.

ཨེཏྠ ཀིཉྩཱཔི ‘‘དཎྜིན’’ནྟི ཨུཔཡོགེཀཝཙནཉྩ ‘‘དཎྜིསྨཱ, དཎྜིམྷཱ’’ཏི ནིསྶཀྐཝཙནཉྩ ‘‘དཎྜིནཱི’’ཏི བྷུམྨེཀཝཙནཉྩ ནཱགཏཾ, ཏཐཱཔི ཏཏྠ ཏཏྠ ཏཾསདིསསྶ པཡོགསྶ དསྶནཏོ གཧེཏབྦམེཝ.

‘‘བྷཎ ¶ སམྨ ཨནུཉྙཱཏོ, ཨཏྠཾ དྷམྨཉྩ ཀེཝལཾ;

སནྟི ཧི དཧརཱ པཀྑཱི, པཉྙཝནྟོ ཛུཏིནྡྷརཱ’’ཏི

པཱལི༹ཡཾ ‘‘པཀྑཱི’’ཨིཏི པཙྩཏྟབཧུཝཙནསྶ དསྶནཏོ པན ‘‘དཎྜཱི’’ཨིཏི པཙྩཏྟོཔཡོགབཧུཝཙནཱནི ཝུཏྟཱནཱིཏི དཊྛབྦཾ.

བྷཱཝཱི, བྷཱཝཱི, བྷཱཝིནོ. བྷཱཝིཾ, བྷཱཝིནཾ, བྷཱཝཱི, བྷཱཝིནོ. བྷཱཝིནཱ, བྷཱཝཱིཧི, བྷཱཝཱིབྷི. བྷཱཝིསྶ, བྷཱཝིནོ, བྷཱཝཱིནཾ. བྷཱཝིནཱ, བྷཱཝིསྨཱ, བྷཱཝིམྷཱ, བྷཱཝཱིཧི, བྷཱཝཱིབྷི. བྷཱཝིསྶ, བྷཱཝིནོ, བྷཱཝཱིནཾ. (བྷཱཝིནི) བྷཱཝིསྨིཾ, བྷཱཝིམྷི, བྷཱཝཱིསུ. བྷོ བྷཱཝི, བྷོ བྷཱཝཱི, བྷཝནྟོ བྷཱཝིནོ.

ཨེཝཾ ཝིབྷཱཝཱི སམྦྷཱཝཱི, པརིབྷཱཝཱི དྷཛཱི གཎཱི;

སུཁཱི རོགཱི སསཱི ཀུཊྛཱི, མཀུཊཱི ཀུསལཱི བལཱི.

ཛཊཱི ཡོགཱི ཀརཱི ཡཱནཱི, ཏོམརཱི མུསལཱི ཕལཱི;

དནྟཱི མནྟཱི སུདྷཱི མེདྷཱི, བྷཱགཱི བྷོགཱི ནཁཱི སིཁཱི.

དྷམྨཱི སངྒྷཱི ཉཱཎཱི ཨཏྠཱི, ཧཏྠཱི ཙཀྑཱི པཀྑཱི དཱཋཱི;

རཊྛཱི ཚཏྟཱི མཱལཱི ཙམྨཱི, ཙཱརཱི ཙཱགཱི ཀཱམཱི སཱམཱི.

མལླཀཱརཱི པཱཔཀཱརཱི, སཏྟུགྷཱཏཱི དཱིགྷཛཱིཝཱི;

དྷམྨཝཱདཱི སཱིཧནཱདཱི, བྷཱུམིསཱཡཱི སཱིགྷཡཱཡཱི.

ཝཛྫདསྶཱི ཙ པཱཎཱི ཙ, ཡསསྶིཙྩཱདཡོཔི ཙ;

ཨེཏེསཾ ཀོཙི བྷེདོ ཏུ, ཨེཀདེསེན ཝུཙྩཏེ.

ཨཱིཀཱརནྟཔུལླིངྒཔདེསུ ཧི ‘‘ཝཛྫདསྶཱི, པཱཎཱི’’ཨིཙྩེཝམཱདཱིནཾ ཨུཔཡོགབྷུམྨཝཙནཊྛཱནེ ‘‘ཝཛྫདསྶིནཾ, པཱཎིནེ’’ཏིཨཱདཱིནིཔི རཱུཔཱནི བྷཝནྟི. ཨེཏྠ ཙ –

‘‘ནིདྷཱིནཾཝ པཝཏྟཱརཾ, ཡཾ པསྶེ ཝཛྫདསྶིནཾ;

ཨེཝཾ ཛརཱ ཙ མཙྩུ ཙ, ཨདྷིཝཏྟནྟི པཱཎིནེ.

སམུཔགཙྪཏི ¶ སསིནི གགནཏལཾ.

ཨུཔཧཙྩ མནཾ མཛ྄ཛྷོ, མཱཏངྒསྨིཾ ཡསསྶིནེ;

ཨུཙྪིནྣོ སཧ རཊྛེན, མཛ྄ཛྷཱརཉྙཾ ཏདཱ ཨཧུ.

སུསུཁཾ ཝཏ ཛཱིཝཱམ, ཝེརིནེསུ ཨཝེརིནོ’’ཏི

ཨེཝམཱདཡོ པཡོགཱ ཝེདིཏབྦཱ, ཨཡཾ ནཡོ དཎྜཱིཔདཱདཱིསུཔི ལབྦྷཏེཝ སམཱནགཏིཀཏྟཱ དཎྜཱིཔདཱདཱིནཾ ཝཛྫདསྶཱིཔདཱདཱིཧི. ཏསྨཱ ཨུཔཡོགཊྛཱནེ ‘‘དཎྜིཾ, དཎྜིནཾ, དཎྜིནོ, དཎྜིནེ’’ཏི ཡོཛེཏབྦཾ. བྷུམྨཊྛཱནེ ‘‘དཎྜིསྨིཾ, དཎྜིམྷི, དཎྜིནི, དཎྜིནེ, དཎྜཱིསུ, དཎྜིནེསཱུ’’ཏི ཡོཛེཏབྦཾ. ཨེས ནཡོ གཱམཎཱི སེནཱནཱིཨིཙྩཱདཱིནི ཝཛྫེཏྭཱ ཡཐཱརཧཾ ཨཱིཀཱརནྟཔུལླིངྒེསུ ནེཏབྦོ.

སཝིནིཙྪཡོཡཾ ཨཱིཀཱརནྟཔུལླིངྒཱནཾ པཀཏིརཱུཔསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱཝིབྷཱགོ.

ཨཱིཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཀཾ ཨཱིཀཱརནྟཔུལླིངྒཾ ནིཊྛིཏཾ.

ཨིདཱནི བྷཱུདྷཱཏུམཡཱནཾ ཨུཀཱརནྟཔུལླིངྒཱནཾ ཨཔྤསིདྡྷཏྟཱ ཨཉྙེསཾ ཨུཀཱརནྟཔུལླིངྒཱནཾ ཝསེན པཀཏིརཱུཔསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཾ པཱུརེསྶཱམ. ཀཏམཱནི ཏཱནི? ‘‘བྷིཀྑུ ཧེཏུ སེཏུ ཀེཏུ རཱཧུ བྷཱཎུ ཁཱཎུ སངྐུ ཨུཙྪུ ཝེལུ༹ མཙྩུ ཛནྟུ སིནྡྷུ བནྡྷུ རུརུ ནེརུ སཏྟུ བབྦུ པཊུ བིནྡུ གརུ’’ཨིཙྩཱདཱིནི.

བྷིཀྑུ, བྷིཀྑཱུ, བྷིཀྑཝོ. བྷིཀྑུཾ, བྷིཀྑཱུ, བྷིཀྑཝོ. བྷིཀྑུནཱ, བྷིཀྑཱུཧི, བྷིཀྑཱུབྷི. བྷིཀྑུསྶ, བྷིཀྑུནོ, བྷིཀྑཱུནཾ. བྷིཀྑུནཱ, བྷིཀྑུསྨཱ, བྷིཀྑུམྷཱ, བྷིཀྑཱུཧི, བྷིཀྑཱུབྷི. བྷིཀྑུསྶ, བྷིཀྑུནོ, བྷིཀྑཱུནཾ. བྷིཀྑུསྨིཾ, བྷིཀྑུམྷི, བྷིཀྑཱུསུ. བྷོ བྷིཀྑུ, བྷཝནྟོ བྷིཀྑཱུ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཝོ. བྷིཀྑུཨཱདཱིནི ཨཉྙཱནི ཙ ཏཾསདིསཱནི ཨེཝཾ ཉེཡྻཱནི.

ཨཡམྤི ¶ པནེཏྠ ཝིསེསོ ཉེཡྻོ – ཧེཏུ, ཧེཏཱུ, ཧེཏུཡོ, ཧེཏཝོ. ཧེཏུཾ, ཧེཏཱུ, ཧེཏུཡོ, ཧེཏཝོ. བྷོ ཧེཏུ, བྷཝནྟོ ཧེཏཱུ, ཧེཏཝེ, ཧེཏཝོ. སེསཾ བྷིཀྑུསམཾ.

ཨཐ ཝཱ ‘‘ཧེཏུཡཱ’’ཏིཨཱདཱིནཾ དསྶནཏོ ‘‘དྷེནུཡཱ’’ཏི ཨིཏྠིལིངྒརཱུཔེན སདིསཾ ‘‘ཧེཏུཡཱ’’ཏི པུལླིངྒརཱུཔམྤི སཏྟམཱིཋཱནེ ཨིཙྪིཏབྦཾ. ཀཱནིཙི ཧི པུལླིངྒརཱུཔཱནི ཀེཧིཙི ཨིཏྠིལིངྒརཱུཔེཧི སདིསཱནི བྷཝནྟི. ཏཾ ཡཐཱ? ‘‘ཨུཊྛེཧི ཀཏྟེ ཏརམཱནོ. ཨེཧི བཱལེཁམཱཔེཧི, ཀུསརཱཛཾ མཧབྦལཾ. བྷཱཏརཱ མཱཏརཱ ཨདྷིཔཏིཡཱ རཏྟིཡཱ ཧེཏུཡོ དྷེནུཡོ མཏྱཱ པེཏྱཱ’’ཏི ཨེཝཾ ནཡདསྶནེན ‘‘ཧེཏུཡཱ ཏཱིཎི. ཨདྷིཔཏིཡཱ སཏྟ. ཨུཊྛེཧི ཀཏྟེ’’ཏིཨཱདཱིསུ ལིངྒཝིཔལླཱསཙིནྟཱ ན ཨུཔྤཱདེཏབྦཱ.

ཛནྟུ, ཛནྟཱུ, ཛནྟུཡོ, ཛནྟུནོ, ཛནྟཝོ. ཛནྟུཾ, ཛནྟཱུ, ཛནྟུཡོ, ཛནྟུནོ, ཛནྟཝོ. བྷོ ཛནྟུ, བྷཝནྟོ ཛནྟཱུ, ཛནྟཝེ ཛནྟཝོ. སེསཾ བྷིཀྑུསམཾ.

གརུ, གརཱུ, གརཝོ, གརུནོ. གརུཾ, གརཱུ, གརཝོ, གརུནོ. བྷོ གརུ, བྷཝནྟོ གརཱུ, གརཝོ, གརུནོ. སེསཾ བྷིཀྑུསམཾ. ཨེཏྠ པན ‘‘བྷཏྟུ ཙ གརུནོ སབྦེ, པཊིཔཱུཛེཏི པཎྜིཏཱ’’ཏིཔཱལི༹ནིདསྶནཾ. ཏཏྲ ‘‘བྷིཀྑཝེ’’ཏི ཨཱམནྟནཔདཾ ཙུཎྞིཡཔདེསྭེཝ དིསྶཏི, ན གཱཐཱསུ. ‘‘བྷིཀྑཝོ’’ཏི པཙྩཏྟཔདཾ གཱཐཱསུཡེཝ དིསྶཏི, ན ཙུཎྞིཡཔདེསུ, ཨཔིཙ ‘‘བྷིཀྑཝེ’’ཏི ཨཱམནྟནཔདཾ སཱཝཀསྶ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཱམནྟནཔཱལི༹ཡཾ སནྡྷིཝིསཡེཡེཝ དིསྶཏི, ན ཨསནྡྷིཝིསཡེ, བུདྡྷསྶ པན བྷིཀྑཱུནཾ ཨཱམནྟནཔཱལི༹ཡཾ སནྡྷིཝིསཡེཔི ཨསནྡྷིཝིསཡེཔི དིསྶཏི. ‘‘བྷིཀྑཝོ’’ཏི ཨཱམནྟནཔདཾ བུདྡྷསྶ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཱམནྟནཔཱལི༹ཡཾ གཱཐཱསུ ཙ དིསྶཏི ¶ , ཙུཎྞིཡཔདེསུ ཙ སནྡྷིཝིསཡེཡེཝ དིསྶཏི. སཱཝཀསྶ པན བྷིཀྑཱུནཾ ཨཱམནྟནཔཱལི༹ཡཾ ན དིསྶཏཱིཏི ཨཡཾ དྭིནྣཾ ཝིསེསོ དཊྛབྦོ. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཨེཝཉྩ པན བྷིཀྑཝེ ཨིམཾ སིཀྑཱཔདཾ ཨུདྡིསེཡྻཱཐཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ‘‘བྷིཀྑཝེ’’ཏི པདཾ ཙུཎྞིཡཔདེསྭེཝ དིཊྛཾ. ‘‘བྷིཀྑཝོ ཏིསཏཱ ཨིམེ, ཡཱཙནྟི པཉྫལཱིཀཏཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ‘‘བྷིཀྑཝོ’’ཏི པཙྩཏྟཔདཾ གཱཐཱསུཡེཝ དིཊྛཾ. ‘‘ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི ཨཱཝུསོ བྷིཀྑཝེ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ སཱཝཀསྶ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཱམནྟནཔཱལཱི༹སུ སནྡྷིཝིསཡེཡེཝ ‘‘བྷིཀྑཝེ’’ཏི པདཾ དིཊྛཾ. ‘‘བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི སོཏུཀཱམཏྠ བྷིཀྑཝེ’’ཏི ‘‘ཨིདྷ བྷིཀྑཝེ བྷིཀྑཱུ’’ཏིཨཱདཱིསུ པན བུདྡྷསྶ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཱམནྟནཔཱལཱི༹སུ སནྡྷིཝིསཡཱཝིསཡེསུ ‘‘བྷིཀྑཝེ’’ཏི པདཾ དིཊྛཾ. ‘‘ཨརཉྙེ རུཀྑམཱུལེ ཝཱ, སུཉྙཱགཱརེཝ བྷིཀྑཝོ’’ཏི ‘‘ཏཏྲ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི བྷིཀྑཝོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ བུདྡྷསྶ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཱམནྟནཔཱལཱི༹སུ ‘‘བྷིཀྑཝོ’’ཏི ཨཱམནྟནཔདཾ གཱཐཱསུ ཙ དིཊྛཾ, ཙུཎྞིཡཔདེསུ ཙ སནྡྷིཝིསཡེཡེཝ དིཊྛཾ. ཨིཙྩེཝཾ –

ཙུཎྞིཡེཝ པདེ དིཊྛཾ, ‘‘བྷིཀྑཝེ’’ཏི པདཾ དྭིདྷཱ;

ཡཏོ པཝཏྟཏེ སནྡྷི-ཝིསཡཱཝིསཡེསུ ཏཾ.

‘‘བྷིཀྑཝོ’’ཏི པདཾ དིཊྛཾ, གཱཐཱཡཉྩེཝ ཙུཎྞིཡེ;

པདསྨིམྤི ཙ སནྡྷིསྶ, ཝིསཡེཝཱཏི ནིདྡིསེཏི.

སཝིནིཙྪཡོཡཾ ཨུཀཱརནྟཔུལླིངྒཱནཾ པཀཏིརཱུཔསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱཝིབྷཱགོ.

ཨུཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཀཾ ཨུཀཱརནྟཔུལླིངྒཾ ནིཊྛིཏཾ.

ཨིདཱནི པན སཡམྦྷཱུཨིཙྩེཏསྶ པཀཏིརཱུཔསྶ ཏཾསདིསཱནཉྩ ནཱམིཀཔདམཱལཾ ཀཐཡཱམ –

སཡམྦྷཱུ ¶ , སཡམྦྷཱུ, སཡམྦྷུཝོ. སཡམྦྷུཾ, སཡམྦྷཱུ, སཡམྦྷུཝོ. སཡམྦྷུནཱ, སཡམྦྷཱུཧི, སཡམྦྷཱུབྷི. སཡམྦྷུསྶ, སཡམྦྷུནོ, སཡམྦྷཱུནཾ. སཡམྦྷུནཱ, སཡམྦྷུསྨཱ, སཡམྦྷུམྷཱ, སཡམྦྷཱུཧི, སཡམྦྷཱུབྷི. སཡམྦྷུསྶ, སཡམྦྷུནོ, སཡམྦྷཱུནཾ. སཡམྦྷུསྨིཾ, སཡམྦྷུམྷི, སཡམྦྷཱུསུ. བྷོ སཡམྦྷུ, བྷོ སཡམྦྷཱུ, བྷཝནྟོ སཡམྦྷཱུ, སཡམྦྷུཝོ. ཨེཝཾ པབྷཱུ ཨབྷིབྷཱུཝིབྷཱུ ཨིཙྩཱདཱིནིཔི.

སབྦཉྙཱུ, སབྦཉྙཱུ, སབྦཉྙུནོ. སབྦཉྙུཾ, སབྦཉྙཱུ, སབྦཉྙུནོ. བྷོ སབྦཉྙུ, བྷཝནྟོ སབྦཉྙཱུ, སབྦཉྙུནོ, སེསཱསུ ཝིབྷཏྟཱིསུ པདཱནི བྷིཀྑུསདིསཱནི བྷཝནྟི, ཨེཝཾ ཝིདཱུ ཝིཉྙཱུ ཀཏཉྙཱུ མགྒཉྙཱུ དྷམྨཉྙཱུ ཨཏྠཉྙཱུ ཀཱལཉྙཱུ རཏྟཉྙཱུ མཏྟཉྙཱུ ཝདཉྙཱུ ཨཝདཉྙཱུ ཨིཙྩཱདཱིནི.

ཏཏྲ ‘‘ཡེ ཙ ལདྡྷཱ མནུསྶཏྟཾ, ཝདཉྙཱུ ཝཱིཏམཙྪརཱ’’ཏི ཨེཏྠ ‘‘ཝདཉྙཱུ’’ཏི པཙྩཏྟབཧུཝཙནསྶ དསྶནཏོ སཡམྦྷཱུ སབྦཉྙཱུ ཨིཙྩཱདཱིནམྤི པཙྩཏྟོཔཡོགབཧུཝཙནཏྟཾ གཧེཏབྦཾ. ཨཔིཙ ‘‘ཝིདཱུ, ཝིཉྙཱུ’’ཏིཨཱདཱིསུ ‘‘པརཙིཏྟཝིདུནཱི’’ཏི ཨིཏྠིལིངྒདསྶནཏོ ཨིཏྠིལིངྒེ ཝཏྟབྦེ ‘‘ཝིདུནཱི, ཝིདུནཱི, ཝིདུནིཡོ. ཝིདུནིཾ, ཝིདུནཱི, ཝིདུནིཡོ. ཝིདུནིཡཱ’’ཏི ཨིཏྠིནཡེན པདམཱལཱ ཀཱཏབྦཱ. ཏཐཱ ‘‘ཝིཉྙཱུ པཊིབལཱ སུབྷཱསིཏདུབྦྷཱསིཏཾ དུཊྛུལླཱདུཊྛུལླཾ ཨཱཛཱནིཏུ’’ནྟི ཨེཏྠ ‘‘ཝིཉྙཱུ’’ཏི ཨིཏྠིལིངྒདསྶནཏོ ‘‘ཀོདྷནཱ ཨཀཏཉྙཱུ ཙ, པིསུཎཱ མིཏྟབྷེདིཀཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཨཀཏཉྙཱུ’’ཏི ཨིཏྠིལིངྒདསྶནཏོཔི ‘‘ཝིཉྙཱུ, ཝིཉྙཱུ, ཝིཉྙུཡོ. ཝིཉྙུཾ, ཝིཉྙཱུ, ཝིཉྙུཡོ. ཝིཉྙུཡཱ’’ཏི ཙ ‘‘ཀཏཉྙཱུ, ཀཏཉྙཱུ, ཀཏཉྙུཡོ. ཀཏཉྙུཾ, ཀཏཉྙཱུ, ཀཏཉྙུཡོ, ཀཏཉྙུཡཱཏི ཙ ཛམྦཱུནཡེན པདམཱལཱ ཀཱཏབྦཱ. ཨེཝཾ ‘‘མགྒཉྙཱུ, དྷམྨཉྙཱུ’’ཨིཙྩཱདཱིསུཔི. ‘‘སཡམྦྷཱུ’’ཏི པདེ པན ¶ ‘‘སཡམྦྷུ ཉཱཎཾ གོཏྲབྷུ ཙིཏྟ’’ནྟི དསྶནཏོ ནཔུཾསཀལིངྒཏྟེ ཝཏྟབྦེ ‘‘སཡམྦྷུ, སཡམྦྷཱུ, སཡམྦྷཱུནི. སཡམྦྷུཾ, སཡམྦྷཱུ, སཡམྦྷཱུནཱི’’ཏི ནཔུཾསཀེ ཨཱཡུནཡོཔི གཧེཏབྦོ. ཨེས ནཡོ སེསེསུཔི ཡཐཱརཧཾ གཧེཏབྦོ.

སཝིནིཙྪཡོཡཾ ཨཱུཀཱརནྟཔུལླིངྒཱནཾ པཀཏིརཱུཔསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱཝིབྷཱགོ.

ཨཱུཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཀཾ ཨཱུཀཱརནྟཔུལླིངྒཾ ནིཊྛིཏཾ.

ཨིཏི སབྦཐཱཔི པུལླིངྒཱནཾ པཀཏིརཱུཔསྶ

ནཱམིཀཔདམཱལཱཝིབྷཱགོ སམཏྟོ.

ཡསྨཱ པནཱཡཾ སམཏྟོཔི པཱཝཙནཱདཱིསུ ཡཾ ཡཾ ཋཱནཾ སོཏཱུནཾ སམྨུཡ྄ཧནཊྛཱནཾ དིསྶཏི, ཏཏྠ ཏཏྠ སོཏཱུནམནུགྒཧཱཡ ཙོདནཱསོདྷནཱཝསེན སཾསཡཾ སམུགྒྷཱཊེཏྭཱ པུན ཝཏྟབྦོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཀིཉྩི པདེསམེཏྠ ཀཐཡཱམ.

ཡཾ ཀིར བྷོ པཱལི༹ཡཾ ‘‘སཉྙཏེ བྲཧྨཙཱརཡོ, ཨཔཙེ བྲཧྨཙཱརཡོ’’ཏི ཙ རཱུཔཾ ཨིཀཱརནྟསྶ ཨགྒིསདྡསྶ ‘‘ཨགྒཡོ’’ཏི རཱུཔམིཝ ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཏཐཱ ཨཝཏྭཱ ཨཱིཀཱརནྟསྶ དཎྜཱིསདྡསྶ ‘‘དཎྜིནོ’’ཏི རཱུཔམིཝ ‘‘བྲཧྨཙཱརིནོ’’ཨིཙྩེཝ ཝཏྟབྦནྟི? སཙྩཾ, ཏཏྠ ‘‘བྲཧྨཾ ཙརཏཱིཏི བྲཧྨཙཱརི ཡཐཱ མུནཱཏཱིཏི མུནཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨིཀཱརནྟཝསེན ཨིཙྪིཏཏྟཱ. ‘‘མུནཡོ ཨགྒཡོ’’ཏི རཱུཔཱནི ཝིཡ ‘‘བྲཧྨཙཱརཡོ’’ཏི རཱུཔཾ བྷཝཏི. ཨཉྙཏྠ པན ‘‘བྲཧྨཾ ཙརཎསཱིལོཏི བྲཧྨཙཱརཱི, ཡཐཱ དུཀྐཊཾ ཀམྨཾ ཀརཎསཱིལོཏི དུཀྐཊཀམྨཀཱརཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཏསྶཱིལཏྠཾ གཧེཏྭཱ ཨཱིཀཱརནྟཝསེན གཧཎེ ‘‘དུཀྐཊཀམྨཀཱརིནོ’’ཏི རཱུཔམིཝ ‘‘དཎྜོ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི དཎྜཱི’’ཏི ཨཱིཀཱརནྟསྶ སདྡསྶ ‘‘དཎྜིནོ’’ཏི རཱུཔམིཝ ཙ ‘‘བྲཧྨཙཱརིནོ’’ཏི རཱུཔཾ བྷཝཏི. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཨིམེ ཧི ནཱམ དྷམྨཙཱརིནོ སམཙཱརིནོ བྲཧྨཙཱརིནོ སཙྩཝཱདིནོ ¶ སཱིལཝནྟོ ཀལྱཱཎདྷམྨཱ པཊིཛཱནིསྶནྟཱི’’ཏི པཱལི༹ དིསྶཏི. ཨེཝཾ ཨིཀཱརནྟཝསེན ‘‘བྲཧྨཙཱརཡོ’’ཏི པཙྩཏྟོཔཡོགཱལཔནབཧུཝཙནརཱུཔཾ ཡུཛྫཏི, པུན ཨཱིཀཱརནྟཝསེན ‘‘བྲཧྨཙཱརིནོ’’ཏི པཙྩཏྟོཔཡོགཱལཔནབཧུཝཙནརཱུཔམྤི ཡུཛྫཏི, ཏསྨཱ ‘‘བྲཧྨཙཱརི, བྲཧྨཙཱརཱི, བྲཧྨཙཱརཡོ’’ཏི ཨགྒིནཡེན, ‘‘བྲཧྨཙཱརཱི, བྲཧྨཙཱརཱི, བྲཧྨཙཱརིནོ’’ཏི དཎྜཱིནཡེན ཙ པདམཱལཱ གཧེཏབྦཱ.

ཡཾ པན ཨཱཡསྨཱ བུདྡྷགྷོསོ ‘‘ཡཐཱ སོབྷནྟི ཡཏིནོ, སཱིལབྷཱུསནབྷཱུསིཏཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཡཏིསདྡསྶ ཨིཀཱརནྟསྶ ཨགྒིསདྡསྶ ‘‘ཨགྒཡོ’’ཏི རཱུཔཾ ཝིཡ ‘‘ཡཏཡོ’’ཏི རཱུཔཾ ཨཝཏྭཱ ཀསྨཱ ཨཱིཀཱརནྟསྶ དཎྜཱིསདྡསྶ ‘‘དཎྜིནོ’’ཏི རཱུཔཾ ཝིཡ ‘‘ཡཏིནོ’’ཏི རཱུཔཾ དསྶེཏི. ནནྭེསཱ པམཱདལེཁཱ ཝིཡ དིསྶཏི. ཡཐཱ ཧི ‘‘ཀུཀྐུཊཱ མཎཡོ དཎྜཱ སིཝཡོ དེཝ ཏེ ཀུདྡྷཱ’’ཏི པཱལི༹གཏིཡཱ ཨུཔཔརིཀྑིཡམཱནཱཡ ‘‘ཡཏཡོ’’ཏི རཱུཔེནེཝ བྷཝིཏབྦཾ ཨིཀཱརནྟཏྟཱཏི? ནཱཡཾ པམཱདལེཁཱ. ‘‘ཝདནསཱིལོ ཝཱདཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝིཡ ཏསྶཱིལཏྠཾ གཧེཏྭཱ ཨཱིཀཱརནྟཝསེན ཡོཛནེ ནིདྡོསཏྟཱ, ཏསྨཱ ‘‘ཡཏནསཱིལོ ཡཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཏསྶཱིལཏྠཾ ཙེཏསི སནྣིདྷཱཡ ཨཱིཀཱརནྟཝསེན ‘‘ཡཏིནོ’’ཏི སམྤདཱནསཱམཱིནམེཀཝཙནསདིསཾ པཙྩཏྟབཧུཝཙནརཱུཔཾ བྷདནྟེན བུདྡྷགྷོསེན དསྶིཏནྟི དཊྛབྦཾ. ཨུཔཡོགཱལཔནབཧུཝཙནརཱུཔམྤི ཏཱདིསམེཝ.

ཡཏྠ པན ཏསྶཱིལཏྠཾ ཨགྒཧེཏྭཱ ‘‘ཡོ མུནཱཏི ཨུབྷོ ལོཀེ, མུནི ཏེན པཝུཙྩཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝིཡ ‘‘ཡཏཏི ཝཱིརིཡཾ ཀརོཏཱིཏི ཡཏཱི’’ཏི ཀཏྟུཀཱརཀཝསེན ཨིཀཱརནྟབྷཱཝོ གཡ྄ཧཏི. ཏཏྠ ‘‘མུནཡོ མཎཡོ སིཝཡོ’’ཏི ཡོཀཱརནྟརཱུཔཱནི ཝིཡ ‘‘ཡཏཡོ’’ཏི ཡོཀཱརནྟཾ པཙྩཏྟབཧུཝཙནརཱུཔཉྩ ¶ ཨུཔཡོགཱལཔནབཧུཝཙནརཱུཔཉྩ བྷཝཏི, ཨེཝཾ ཨཱིཀཱརནྟཔུལླིངྒཱནཾ ཏཱིསུ ཋཱནེསུ ཡོཀཱརནྟཱནེཝ རཱུཔཱནི བྷཝནྟཱིཏི དཊྛབྦཾ.

ཡདི ཨེཝཾ ཨིཀཱརནྟཔུལླིངྒཱནཾ སཱརམཏི སུདྡྷདིཊྛིསམྨཱདིཊྛིམིཙྪཱདིཊྛིཝཛིརབུདྡྷི སདྡཱདཱི ཀཐནྟི? ཨེཏེསཾ པན ཨིཀཱརནྟཝསེན ནིདྡིཊྛཱནམྤི སམཱསཔདཏྟཱ ཨགྒིནཡེ ཨཊྛཏྭཱ ཡཐཱསམྦྷཝཾ དཎྜཱིནཡེ ཏིཊྛནཏོ ནོཀཱརནྟཱནེཝ རཱུཔཱནི. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཨསཱརེ སཱརམཏིནོ’’ཏི ནོཀཱརནྟཔཙྩཏྟབཧུཝཙནཔཱལི༹ དིསྶཏི, ཨུཔཡོགཱལཔནབཧུཝཙནརཱུཔམྤི ཏཱདིསམེཝ དཊྛབྦཾ. ནནུ ཙ བྷོ ཀཙྩཱཡནཔྤཀརཎེ ‘‘ཨཏྠེ ཝིསཱརདམཏཡོ’’ཏི ཨེཏྠ སམཱསཔདསྶ ཨིཀཱརནྟཔུལླིངྒསྶ ཡོཀཱརནྟསྶ པཙྩཏྟབཧུཝཙནཔཱཋསྶ དསྶནཏོ སཱརམཏིསདྡཱདཱིནམྤི ‘‘ཝིསཱརདམཏཡོ’’ཏི རཱུཔེན ཝིཡ ཡོཀཱརནྟེཧི རཱུཔེཧི བྷཝིཏབྦནྟི? ནཔི བྷཝིཏབྦཾ བུདྡྷཝཙནེ སམཱསཔདཱནཾ ཨིཀཱརནྟཔུལླིངྒཱནཾ ‘‘ཝིསཱརདམཏཡོ’’ཏི རཱུཔསདིསསྶ རཱུཔསྶ ཨདསྶནཏོཏི.

ནནུ ཙ བྷོ བུདྡྷཝཙནེ ‘‘པཉྩིམེ གཧཔཏཡོ ཨཱནིསཾསཱ. ཏེ ཧོནྟི ཛཱནིཔཏཡོ, ཨཉྙམཉྙཾ པིཡཾཝདཱ’’ཏི སམཱསཔདཱནཾ ཨིཀཱརནྟཔུལླིངྒཱནཾ ‘‘ཝིསཱརདམཏཡོ’’ཏི རཱུཔསདིསཱནི ཡོཀཱརནྟཱནི རཱུཔཱནི དིསྶནྟི. ཨེཝཾ སནྟེ ཀསྨཱ ‘‘བུདྡྷཝཙནེ སམཱསཔདཱནཾ ཨིཀཱརནྟཔུལླིངྒཱནཾ ‘‘ཝིསཱརདམཏཡོ’’ཏི རཱུཔསདིསསྶ ཡོཀཱརནྟསྶ རཱུཔསྶ ཨདསྶནཏོ’’ཏི ཝུཏྟནྟི? ཨེཏྠ ཝུཙྩཏེ – ཝིསདིསཏྟཾ པཊིཙྩ. གཧཔཏིསདྡཱདཱིསུ ཧི ཡསྨཱ པཏིསདྡོ སབྷཱཝེནེཝ པུལླིངྒོ, ན ཏུ སམཱསཏོ པུབྦེ ཨིཏྠིལིངྒཔཀཏིཀོ ཧུཏྭཱ པཙྪཱ པུལླིངྒབྷཱཝཾ པཏྟོ, ཏསྨཱ ཨཱིདིསེསུ ཋཱནེསུ ‘‘གཧཔཏཡོ, ཛཱནིཔཏཡོ’’ཏི ཡོཀཱརནྟཱནི, ‘‘སེནཱཔཏཡོ, སེནཱཔཏིནོ’’ཏི ཡོ ནོཀཱརནྟཱནི ¶ ཙ པཙྩཏྟོཔཡོགཱལཔནབཧུཝཙནརཱུཔཱནི བྷཝནྟི. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཏཏྟཀཱ སེནཱཔཏིནོ’’ཏི ཨཊྛཀཐཱཔཱཋོ དིསྶཏི. ཡསྨཱ པན སཱརམཏི སུདྡྷདིཊྛིསམྨཱདིཊྛི མིཙྪཱདིཊྛི ཝཛིརབུདྡྷི སདྡཱདཱིསུ མཏིདིཊྛིསདྡཱདཡོ སམཱསཏོ པུབྦེ ཨིཏྠིལིངྒཔཀཏིཀཱ ཧུཏྭཱ པཙྪཱ བཧུབྦཱིཧིསམཱསཝསེན པུལླིངྒབྷཱཝཔྤཏྟཱ, ཏསྨཱ ཨཱིདིསེསུ ཋཱནེསུ ‘‘སཱརམཏིནོ སུདྡྷདིཊྛིནོ སམྨཱདིཊྛིནོ མིཙྪཱདིཊྛིནོ ཝཛིརབུདྡྷིནོ’’ཏིཨཱདཱིནི’ནོཀཱརནྟཱནིཡེཝ པཙྩཏྟོཔཡོགཱལཔནབཧུཝཙནརཱུཔཱནི བྷཝནྟི, སམྤདཱནསཱམཱིནམེཀཝཙནེཧི སདིསཱནཱིཏི ནིཊྛམེཏྠཱཝགནྟབྦཾ.

སེཊྛི སཱརཐིཙཀྐཝཏྟིསཱམིཨིཙྩེཏེསུ ཀཐནྟི? ཨེཏྠ པན ཨཡཾ ཝིསེསོ ཝེདིཏབྦོ – ཀཏྠཙི པཱཋེ ‘‘སེཊྛཱི སཱརཐཱི ཙཀྐཝཏྟཱི སཱམཱི’’ཏི ཨནྟཀྑརསྶ དཱིགྷཏྟཾ དིསྶཏི, ཀཏྠཙི པན ‘‘སེཊྛི སཱརཐི ཙཀྐཝཏྟི སཱམི’’ཨིཏི ཨནྟཀྑརསྶ རསྶཏྟཾ དིསྶཏི. ཀིཉྩཱཔི རསྶཏྟམེཏེསཾ དིསྶཏི, ཏཐཱཔི ཏཏྠ ཏཏྠ པཙྩཏྟཝཙནཱདིབྷཱཝེན ‘‘སེཊྛིནོ སཱརཐིནོ’’ཏིཨཱདིཔཡོགདསྶནཏོ རསྶཾ ཀཏྭཱ ཨེཏཱནི ཨུཙྩཱརིཡནྟཱིཏི ཉཱཡཏི, ཏསྨཱ ཨེཝཾ ནིབྦཙནཏྠོ གཧེཏབྦོ – སེཊྛཾ དྷནསཱརཾ, ཋཱནནྟརཾ ཝཱ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི སེཊྛཱི. ཨསྶདམྨཱདཡོ སཱརཎསཱིལོཏི སཱརཐཱི. ཙཀྐཾ པཝཏྟནསཱིལོཏི ཙཀྐཝཏྟཱི. སཾ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི སཱམཱིཏི. ཨསྶཏྠིཀཏསྶཱིལཏྠསདྡཱ ཧི ནོཀཱརནྟརཱུཔཝསེན སམཱནགཏིཀཱ བྷཝནྟི ཡཐཱ ‘‘དཎྜིནོ བྷཱུམིསཱཡིནོ’’ཏི. ཨཔརོཔི ནིབྦཙནཏྠོ ཨཱིཀཱརནྟཝསེན ཨསྶདམྨཱདཡོ སཱརེཏཱིཏི སཱརཐཱི. ཏཐཱ ཧི ‘‘པུརིསདམྨེ སཱརེཏཱིཏི པུརིསདམྨསཱརཐཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཙཀྐཾ ཝཏྟེཏཱིཏི ཙཀྐཝཏྟཱི. ཨེཝཾ ཀཏྟུཀཱརཀཝསེན ཨཱིཀཱརནྟཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཀཏྠཙི ལབྦྷམཱནམྤི ཨིཀཱརནྟཏྟཾ ཨནཔེཀྑིཏྭཱ བུདྡྷཝཙནཱནུརཱུཔེན ‘‘སཱརཐིནོ ¶ ཙཀྐཝཏྟིནོ’’ཏིཨཱདཱིནི ནོཀཱརནྟརཱུཔཱནི གཧེཏྭཱ དཎྜཱིནཡེན ཡོཛེཏབྦཱནི ‘‘དཎྜིནཱི’’ཏིཨཱདིཀཾ ཝཛྫིཏབྦཾ ཝཛྫེཏྭཱ. ཨེཝཾ ‘‘སེཊྛིནོ སཱརཐིནོ ཙཀྐཝཏྟིནོ སཱམིནོ’’ཏིཨཱདཱིནི ནོཀཱརནྟཱནིཡེཝ རཱུཔཱནི ཉེཡྻཱནི.

ཨཏྲ ཀིཉྩི པཡོགཾ ནིདསྶནམཏྟཾ ཀཐཡཱམ. ‘‘ཏཱཏ ཏཡོ སེཊྛིནོ ཨམྷཱཀཾ བཧཱུཔཀཱརཱ’’ཏི ཙ ‘‘ཏེ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩཱ ‘མཧཱསེཊྛིནོ མཡཾ གམིསྶཱམཱ’ཏི ཝདིཾསཱུ’’ཏི ཙ ‘‘སཱརཐིནོ ཨཱཧཾསཱུ’’ཏི ཙ ‘‘དྭེ ཙཀྐཝཏྟིནོ’’ཏི ཙ ཨེཝམཱདཱིནི. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཀཏྠཙི ‘‘སེཊྛི སཱརཐི’’ཨིཙྩཱདི རསྶཏྟཔཱཋོ དིསྶཏི, ཏཐཱཔི སོ སབྷཱཝེན རསྶཏྟབྷཱཝོ པཱཋོ ན ཧོཏི, དཱིགྷསྶ རསྶཏྟཀརཎཔཱཋོཏི ཝེདིཏབྦོ. པདམཱལཱ ཙསྶ ཝུཏྟནཡེན ཝེདིཏབྦཱ.

མཧེསཱིཏི ཨེཏྠ ཀཐནྟི? ‘‘མཧེསཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཀིཉྩཱཔི མཧེསཱིསདྡོ ཨཱིཀཱརནྟཝསེན ནིདྡིསིཡཏི, ཏཐཱཔི ཨིསིསདྡེན སམཱནགཏིཀཏྟཱ ཨིསིསདྡསྶ ཨགྒིསདྡེན སམཱནཔདམཱལཏྟཱ ཨགྒིནཡེན པདམཱལཱ ཀཱཏབྦཱ. ནནུ ཙ བྷོ ཨེཏྠ ཏསྶཱིལཏྠོ དིསྶཏི ‘‘མཧནྟེ སཱིལཀྑནྡྷཱདཡོ དྷམྨེ ཨེསནསཱིལོཏི མཧེསཱི’’ཏི, ཏསྨཱ ‘‘བྷཱུམིསཱཡཱི’’ཏི པདསྶ ཝིཡ དཎྜཱིནཡེནེཝ པདམཱལཱ ཀཱཏབྦཱཏི? ན ཀཱཏབྦཱ ཏསྶཱིལཏྠསྶ ཨསམྦྷཝཏོ. ཨིམསྶ ཧི ‘‘མཧནྟེ སཱིལཀྑནྡྷཱདཡོ དྷམྨེ ཨེསི གཝེསི ཨེསིཏྭཱ ཋིཏོཏི མཧེསཱི’’ཏི ཨཏསྶཱིལཏྠོ ཨེཝ ཡུཛྫཏི. ཀཏཀརཎཱིཡེསུ བུདྡྷཱདཱིསུ ཨརིཡེསུ པཝཏྟནཱམཏྟཱ. ཨིསིསདྡེན ཙཱཡཾ སདྡོ ཨཱིསཀཾ སམཱནོ ཀེཝལཾ སམཱསཔརིཡོསཱནེ དཱིགྷཝསེན ཨུཙྩཱརིཡཏི, རསྶཝསེན པན ‘‘མཧཱ ཨིསི མཧེསཱི’’ཏི སནྡྷིཝིགྒཧོ ¶ . ཡསྨཱ རསྶཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཏསྶ པདམཱལཱཀརཎཾ ཡུཛྫཏི, ཏསྨཱ ‘‘སངྒཱཡིཾསུ མཧེསཡོ’’ཏི ཨིཀཱརནྟརཱུཔཾ དིསྶཏི. ན ཧི སཱཊྛཀཐེ ཏེཔིཊཀེ བུདྡྷཝཙནེ ཀཏྠཙིཔི ཙཏུཏྠཱིཚཊྛེཀཝཙནརཱུཔཾ ཝིཡ ‘‘མཧེསིནོ’’ཏི པཙྩཏྟོཔཡོགཱལཔནབཧུཝཙནརཱུཔཾ དིསྶཏི. ཏསྨཱ ཨཱིཀཱརནྟཝསེན ཨུཙྩཱརིཏསྶཔི སཏོ རསྶཝསེན ཨུཙྩཱརིཏསྶ ཝིཡ ‘‘མཧེསི, མཧེསཱི, མཧེསཡོ. མཧེསིཾ, མཧེསཱི, མཧེསཡོ. མཧེསིནཱ’’ཏི པདམཱལཱ ཀཱཏབྦཱ. ཨཔིཙ མཧེསཱིསདྡོ ཡཏྠ རཱཛགྒུབྦརིཝཱཙཀོ, ཏཏྠ ཨིཏྠིལིངྒོ ཧོཏི, ཏབྦསེན པན ‘‘མཧེསཱི, མཧེསཱི, མཧེསིཡོ. མཧེསིཾ, མཧེསཱི, མཧེསིཡོ. མཧེསིཡཱ’’ཏི ཙ ཝཀྑམཱནཨིཏྠཱིནཡེན པདམཱལཱ ཀཱཏབྦཱ. ཧཏྠཱིསདྡེ ཀཐནྟི? ཧཏྠཱིསདྡསྶ པན ཧཏྠོ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཨེཝཾ ཨཱིཀཱརནྟཝསེན གཧཎེ ‘‘ཧཏྠིནོ’’ཏི རཱུཔཾ བྷཝཏི. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཝནེ ཧཏྠིནོ’’ཏི པཡོགོ དིསྶཏི. ཏསྶེཝ ཏསྨིཾཡེཝཏྠེ རསྶཾ ཀཏྭཱ གཧཎེ ‘‘ཧཏྠཡོ’’ཏི རཱུཔཾ བྷཝཏི. ཏཐཱ ཧི –

‘‘ཧཾསཱ ཀོཉྩཱ མཡཱུརཱ ཙ, ཧཏྠཡོ པསདཱ མིགཱ;

སབྦེ སཱིཧསྶ བྷཱཡནྟི, ནཏྠི ཀཱཡསྨི ཏུལྱཏཱ.

ཨེཝམེཝ མནུསྶེསུ, དཧརོ ཙེཔི པཉྙཝཱ;

སོཔི ཏཏྠ མཧཱ ཧོཏི, ནེཝ བཱལོ སརཱིརཝཱ’’ཏི

ཨིམསྨིཾ ཀེལི༹སཱིལཛཱཏཀེ ‘‘ཧཏྠཡོ’’ཏི ཨཱཧཙྩཔདཾ དིསྶཏི. ཨེཝམསྶ དཎྜཱིནཡེན ཙ ཨགྒིནཡེན ཙ དྭིདྷཱ པདམཱལཱ, ཝེདིཏབྦཱ. ཨིམིནཱ ནཡེན ཨཝུཏྟེསུཔི ཋཱནེསུ པཱལི༹ནཡཱནུརཱུཔེན ¶ པོརཱཎཊྛཀཐཱནུརཱུཔེན ཙ པདམཱལཱ ཡོཛེཏབྦཱ.

ཨེཏྟཱཝཏཱ བྷཱུདྷཱཏུམཡཱནཾ པུལླིངྒཱནཾ ནཱམིཀཔདམཱལཱ སདྡྷིཾ ལིངྒནྟརེཧི སདྡནྟརེཧི ཨཏྠནྟརེཧི ཙ ནཱནཔྤཀཱརཏོ དསྶིཏཱ.

ཨིམཾ སདྡནཱིཏིཾ སུནཱིཏིཾ ཝིཙིཏྟཾ,

སཔཉྙེཧི སམྨཱ པརཱིཔཱལནཱིཡཾ;

སདཱ སུཊྛུ ཙིནྟེཏི ཝཱཙེཏི ཡོ སོ,

ནརོ ཉཱཎཝིཏྠིནྣཏཾ ཡཱཏི སེཊྛཾ.

ཨིཏི ནཝངྒེ སཱཊྛཀཐེ པིཊཀཏྟཡེ བྱཔྤཐགཏཱིསུ ཝིཉྙཱུནཾ

ཀོསལླཏྠཱཡ ཀཏེ སདྡནཱིཏིཔྤཀརཎེ

སཝིནིཙྪཡོ ནིགྒཧཱིཏནྟཱདིཔུལླིངྒཱནཾ

པཀཏིརཱུཔསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱཝིབྷཱགོ

སཏྟམོ པརིཙྪེདོ.

སབྦཐཱཔི པུལླིངྒཾ སམཏྟཾ.

༨. ཨིཏྠིལིངྒནཱམིཀཔདམཱལཱ

ཨཐ ཨིཏྠིལིངྒེསུ ཨཱཀཱརནྟསྶ བྷཱུདྷཱཏུམཡསྶ པཀཏིརཱུཔབྷཱུཏསྶ བྷཱཝིཀཱསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱཡཾ ཝཏྟབྦཱཡམྤི པསིདྡྷསྶ ཏཱཝ ཀཉྙཱསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཾ ཝཀྑཱམ –

ཀཉྙཱ, ཀཉྙཱ, ཀཉྙཱཡོ. ཀཉྙཾ, ཀཉྙཱ, ཀཉྙཱཡོ. ཀཉྙཱཡ, ཀཉྙཱཧི, ཀཉྙཱབྷི. ཀཉྙཱཡ, ཀཉྙཱནཾ. ཀཉྙཱཡ, ཀཉྙཱཧི, ཀཉྙཱབྷི. ཀཉྙཱཡ, ཀཉྙཱནཾ. ཀཉྙཱཡ, ཀཉྙཱཡཾ, ཀཉྙཱསུ. བྷོཏི ཀཉྙེ, བྷོཏིཡོ ཀཉྙཱ, ཀཉྙཱཡོ. ཨཡམམྷཱཀཾ རུཙི.

ཨེཏྠ ¶ ‘‘ཀཉྙཱ’’ཏི ཨེཀཝཙནབཧུཝཙནཝསེན ཝུཏྟཾ, ནིརུཏྟིཔིཊཀེ བཧུཝཙནཝསེན ཝུཏྟོ ནཡོ ནཏྠི. ཏཐཱ ཧི ཏཏྠ ‘‘སདྡྷཱ ཏིཊྛཏི, སདྡྷཱཡོ ཏིཊྛནྟི. སདྡྷཾ པསྶཏི, སདྡྷཱཡོ པསྶཏཱི’’ཏི ཨེཏྟཀམེཝ ཝུཏྟཾ, ‘‘སདྡྷཱ’’ཏི བཧུཝཙནཾ ན ཨཱགཏཾ. ཀིཉྩཱཔི ནཱགཏཾ, ཏཐཱཔི ‘‘བཱཧཱ པགྒཡ྄ཧ པཀྐནྡུཾ, སིཝིཀཉྙཱ སམཱགཏཱ. ཨཧེཏུ ཨཔྤཙྩཡཱ པུརིསསྶ སཉྙཱ ཨུཔྤཛྫནྟིཔི ནིརུཛ྄ཛྷནྟིཔཱི’’ཏིཨཱདིཔཱལི༹དསྶནཏོ བཱཧཱཀཉྙཱ སཉྙཱསདྡཱདཱིནཾ བཧུཝཙནཏཱ གཧེཏབྦཱ. ཙཱུལ༹ནིརུཏྟིཡཾ ‘‘བྷོཏི ཀཉྙེ, བྷོཏི ཀཉྙཱ’’ཏི དྭེ ཨེཀཝཙནཱནི ཝཏྭཱ ‘‘བྷོཏིཡོ ཀཉྙཱཡོ’’ཏི ཨེཀཾ བཧུཝཙནཾ ཝུཏྟཾ. ནིརུཏྟིཔིཊཀེ པན ‘‘བྷོཏི སདྡྷཱ’’ཏི ཨེཀཝཙནཾ ཝཏྭཱ ‘‘བྷོཏིཡོ སདྡྷཱཡོ’’ཏི ཨེཀཾ བཧུཝཙནཾ ཝུཏྟཾ. མཡཾ པནེཏྠ ‘‘ཨེཧི བཱལེ ཁམཱཔེཧི, ཀུསརཱཛཾ མཧབྦལཾ. ཕུསྶཏཱི ཝརཝཎྞཱབྷེ. ཨེཧི གོདྷེ ནིཝཏྟསྶཱུ’’ཏིཨཱདིཔཱལི༹དསྶནཏོ ‘‘བྷོཏི ཀཉྙེ, བྷོཏིཡོ ཀཉྙཱ, ཀཉྙཱཡོ’’ཏི ཨེཝཾཔཀཱརཱནིཡེཝ ཨཱལཔནེཀཝཙནབཧུཝཙནཱནི ཨིཙྪཱམ. ཨེཏྠ ‘‘བྷོཏི ཀཉྙེ’’ཏི ཨཡཾ ནཡོ ཨམྨཱདཱིསུ མཱཏཱདཱིསུ ཙ ན ལབྦྷཏི.

བྷཱཝིཀཱ, བྷཱཝིཀཱ, བྷཱཝིཀཱཡོ. བྷཱཝིཀཾ, བྷཱཝིཀཱ, བྷཱཝིཀཱཡོ. བྷཱཝིཀཱཡ, བྷཱཝིཀཱཧི, བྷཱཝིཀཱབྷི. བྷཱཝིཀཱཡ, བྷཱཝིཀཱནཾ. བྷཱཝིཀཱཡ, བྷཱཝིཀཱཧི, བྷཱཝིཀཱབྷི. བྷཱཝིཀཱཡ, བྷཱཝིཀཱནཾ. བྷཱཝིཀཱཡ, བྷཱཝིཀཱཡཾ, བྷཱཝིཀཱསུ. བྷོཏི བྷཱཝིཀེ, བྷོཏིཡོ བྷཱཝིཀཱ, བྷཱཝིཀཱཡོ.

ཨེཝཾ ཧེཊྛུདྡིཊྛཱནཾ སབྦེསཾ བྷཱུདྷཱཏུམཡཱནཾ ‘‘བྷཱཝནཱ ཝིབྷཱཝནཱ’’ཨིཙྩེཝམཱདཱིནཾཨཱཀཱརནྟཔདཱནཾ ཨཉྙེསཉྩཱཀཱརནྟཔདཱནཾ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཡོཛེཏབྦཱ. ཨེཏྠཉྙཱནི ཨཱཀཱརནྟཔདཱནི ནཱམ སདྡྷཱདཱིནི.

སདྡྷཱ ¶ མེདྷཱ པཉྙཱ ཝིཛྫཱ, ཙིནྟཱ མནྟཱ ཏཎྷཱ’བྷིཛ྄ཛྷཱ;

ཨིཙྪཱ པུཙྪཱ ཛཱཡཱ མཱཡཱ, མེཏྟཱ མཏྟཱ སིཀྑཱ སངྑཱ.

ཛངྒྷཱ བཱཧཱ གཱིཝཱ ཛིཝ྄ཧཱ, ཝཱཙཱ ཚཱཡཱ གངྒཱ ནཱཝཱ;

ནིདྡཱ ཀནྟཱ སཱལཱ མཱལཱ, ཝེལཱ ཝཱིཎཱ བྷིཀྑཱ ལཱཁཱ.

གཱཐཱ སེནཱ ལེཁཱ’པེཀྑཱ, ཨཱསཱ པཱུཛཱ ཨེསཱ ཀངྑཱ;

ཨཉྙཱ མུདྡཱ ཁིཌྜཱ བྷསྶཱ, བྷཱསཱ ཀཱིལཱ༹ སཏྟཱ ཙེཏཱ.

པིཔཱསཱ ཝེདནཱ སཉྙཱ, ཙེཏནཱ ཏསིཎཱ པཛཱ;

དེཝཏཱ ཝཊྚཀཱ གོདྷཱ, བལཱཀཱ ཝསུདྷཱ སབྷཱ.

ཨུཀྐཱ སེཕཱལིཀཱ སིཀྐཱ, སལཱཀཱ ཝཱལིཀཱ སིཁཱ;

ཀཱརཎཱ ཝིསིཁཱ སཱཁཱ, ཝཙཱ ཝཉྫྷཱ ཛཊཱ གྷཊཱ.

པཱིལཱ༹ སོཎྜཱ ཝིཏཎྜཱ ཙ, ཀརུཎཱ ཝནིཏཱ ལཏཱ;

ཀཐཱ ནིནྡཱ སུདྷཱ རཱདྷཱ, ཝཱསནཱ སིཾསཔཱ པཔཱ.

པབྷཱ སཱིམཱ ཁམཱ ཨེཛཱ,

ཁཏྟིཡཱ སཀྑརཱ སུརཱ;

དོལཱ ཏུལཱ སིལཱ ལཱིལཱ,

ལཱལེ’ལཱ༹ མེཁལཱ ཀལཱ.

ཝལ༹ཝཱ སུཎིསཱ མཱུསཱ, མཉྫཱུསཱ སུལསཱ དིསཱ;

ནཱསཱ ཛུཎྷཱ གུཧཱ ཨཱིཧཱ, ལསིཀཱ པརིསཱ ནིསཱ;

མཱཏིཀིཙྩཱདཡོ ཙེཝ, བྷཱཝིཀཱཔདསཱདིསཱ.

ཨམྨནྣམྦཱ ཙ ཏཱཏཱ ཙ, ཀིཉྩིདེཝ སམཱ སིཡུཾ;

མཱཏཱ དྷཱིཏཱ པནཏྟཱདཱི, པུཐགེཝ ཨིཏོ སིཡུཾ.

པརིསཱསདྡསྶ པན སཏྟམཱིཋཱནེ ‘‘པརིསཱཡ, པརིསཱཡཾ, པརིསཏི, པརིསཱསཱུ’’ཏི ཡོཛེཏབྦཾ ‘‘ཨེཀམིདཾ བྷོ གོཏམ སམཡཾ ཏོདེཡྻསྶ བྲཱཧྨཎསྶ པརིསཏི པརཱུཔཱརམྦྷཾ ཝཏྟེནྟཱི’’ཏི པཱལི༹དསྶནཏོ. ཨམྨཱདཱིནཾ པན ‘‘ཨམྨཱ, ཨམྨཱ, ཨམྨཱཡོ’’ཏིཨཱདིནཱ ¶ ཀཉྙཱནཡེན ཝཏྭཱ ཨཝསཱནེ ‘‘བྷོཏི ཨམྨ, བྷོཏི ཨམྨཱ, བྷོཏིཡོ ཨམྨཱ, ཨམྨཱཡོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཡོཛེཏབྦཾ.

མཱཏཱ, མཱཏཱ, མཱཏརོ. མཱཏརཾ, མཱཏརོ. མཱཏརཱ, མཱཏུཡཱ, མཏྱཱ, མཱཏཱུཧི, མཱཏཱུབྷི. མཱཏུ, མཱཏུཡཱ, མཏྱཱ, མཱཏརཱནཾ, མཱཏཱནཾ, མཱཏཱུནཾ. མཱཏརཱ, མཱཏུཡཱ, མཏྱཱ, མཱཏཱུཧི, མཱཏཱུབྷི. མཱཏུ, མཱཏུཡཱ, མཏྱཱ, མཱཏརཱནཾ, མཱཏཱནཾ, མཱཏཱུནཾ. མཱཏརི, མཱཏུཡཱ, མཏྱཱ, མཱཏུཡཾ, མཏྱཾ, མཱཏཱུསུ. བྷོཏི མཱཏཱ, བྷོཏིཡོ མཱཏཱ, མཱཏརོ.

ཨེཏྠ པན ཡསྨཱ པཱལི༹ཡཾ ཨིཏྠིལིངྒཱནཾ སཀཱརནྟཱནི རཱུཔཱནི ཨེཧི ཨེབྷི ཨེསུཀཱརནྟཱདཱིནི ཙ ཨེནནྟཱདཱིནི ཙ ན དིསྶནྟི, ཏསྨཱ ཀེཧིཙི ཝུཏྟཱནིཔི ‘‘མཱཏུསྶ མཱཏརེཧཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ན ཝུཏྟཱནི, ཨེས ནཡོ ཨིཏརེསུཔི. ‘‘ཡཾཀིཉྩིཏྠིཀཏཾ པུཉྙཾ, མཡ྄ཧཉྩ མཱཏུཡཱ ཙ ཏེ. ཨནུཉྙཱཏོ ཨཧཾ མཏྱཱ’’ཏི པཱལི༹དསྶནཏོ པན ཀརཎསམྤདཱནནིསྶཀྐསཱམིབྷུམྨཝཙནཊྛཱནེ ‘‘མཱཏུཡཱ, མཏྱཱ’’ཏི ཙ ཝུཏྟཾ ཨིཏྠིལིངྒཊྛཱནེ སམཱནགཏིཀཏྟཱ ཏེསཾ ཝཙནཱནཾ. ཏཐཱ ཧི ཨུམྨཱདནྟིཛཱཏཀེ ‘‘མཏྱཱ’’ཏི པདཾ པཉྩམཱིཏཏིཡེཀཝཙནཝསེན ཨཱགཏཾ, ཡཐཱ པན ‘‘ཁཏྟིཡཱ’’ཏི པདཾ མཛ྄ཛྷསརལོཔཝསེན ‘‘ཁཏྱཱ’’ཏི བྷཝཏི, ཏཐཱ ‘‘མཱཏུཡཱ མཱཏུཡ’’ནྟི ཙ པདཾ ‘‘མཏྱཱ, མཏྱ’’ནྟི བྷཝཏི, ཨཡཾ ནཡོ དྷཱིཏུསདྡཱདཱིསུ ན ལབྦྷཏི.

དྷཱིཏཱ, དྷཱིཏཱ, དྷཱིཏརོ. དྷཱིཏཾ, དྷཱིཏརཾ, དྷཱིཏརོ. དྷཱིཏུཡཱ, དྷཱིཏཱུཧི, དྷཱིཏཱུབྷི. དྷཱིཏུ, དྷཱིཏུཡཱ, དྷཱིཏརཱནཾ, དྷཱིཏཱནཾ, དྷཱིཏཱུནཾ. དྷཱིཏརཱ, དྷཱིཏུཡཱ, དྷཱིཏཱུཧི, དྷཱིཏཱུབྷི. དྷཱིཏུ, དྷཱིཏུཡཱ, དྷཱིཏརཱནཾ, དྷཱིཏཱནཾ, དྷཱིཏཱུནཾ. དྷཱིཏརི, དྷཱིཏུཡཱ, དྷཱིཏུཡཾ, དྷཱིཏཱུསུ. བྷོཏི དྷཱིཏུ, བྷོཏི དྷཱིཏཱ, བྷོཏིཡོ དྷཱིཏཱ, དྷཱིཏརོ. ཨེཏྠ པན.

‘‘ཛཱལིཾ ¶ ཀཎྷཱཛིནཾ དྷཱིཏཾ, མདྡིདེཝིཾ པཏིབྦཏཾ;

ཙཛམཱནོ ན ཙིནྟེསིཾ, བོདྷིཡཱཡེཝ ཀཱརཎཱ’’ཏི

པཱལི༹ཡཾ ‘‘དྷཱིཏ’’ནྟི དསྶནཏོ ཨུཔཡོགཝཙནཊྛཱནེ ‘‘དྷཱིཏ’’ནྟི ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ ཨིདཾ སཱརཏོ གཧེཏབྦཾ, ཏཐཱ པཱལི༹ཡཾ ‘‘ཨསྶམཎཱི ཧོཏི ཨསཀྱདྷཱིཏརཱ’’ཏི སམཱསཔདསྶ དསྶནཏོ ཏཏིཡེཀཝཙནནྟཔདསདིསཾ ‘‘སེཊྛིདྷཱིཏརཱ’’ཏིཨཱདིཀཾ པཋམེཀཝཙནནྟམྤི སམཱསཔདཾ གཧེཏབྦམེཝ, ནིརུཏྟིཔིཊཀེ པན ‘‘མཱཏཱ དྷཱིཏཱ’’ཏི པདདྭཡཾ སདྡྷཱནཡེ པཀྑིཏྟ, ཏམམྷེཧི ‘‘སདྡྷཱཡཱ’’ཏི པདསྶ ཝིཡ ‘‘མཱཏཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིནཾ པཱལི༹ཨཱདཱིསུ བྱཱསེ ཨདསྶནཏོ ཝིསུཾ གཧིཏཾ སམཱསེཡེཝ ཧི ཨཱིདིསིཾ སདྡགཏིཾ པསྶཱམ ‘‘རཱཛམཱཏཱཡ རཱཛདྷཱིཏཱཡ སེཊྛིདྷཱིཏཱཡཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཀཉྙཱནཡོཔི ཨེཀདེསེན ལབྦྷཏི, ཏཐཱ ‘‘ཨཙྪརིཡཾ ནནྡམཱཏེ, ཨབྦྷུཏཾ ནནྡམཱཏེ’’ཏི པཱལི༹ཡཾ ‘‘ནནྡམཱཏེ’’ཏི དསྶནཏོ ‘‘བྷོཏི རཱཛམཱཏེ, བྷོཏི རཱཛདྷཱིཏེ’’ཏི ཨེཝམཱདིནཡོཔི ལབྦྷཏི, ཏཏྲ ནནྡམཱཏེཏི ནནྡསྶ མཱཏཱ ནནྡམཱཏཱ, བྷོཏི ནནྡམཱཏེ, ཨེཝཾ སམཱསེཡེཝ ཨཱིདིསཱི སདྡགཏི ཧོཏི, ཏསྨཱ སམཱསཔདཏྟེ ‘‘མཱཏུ དྷཱིཏུ དུཧིཏུ’’ཨིཙྩེཏེསཾ པཀཏིརཱུཔཱནཾ དྭེ ཀོཊྛཱསཱ གཧེཏབྦཱ པཋམཾ དསྶིཏརཱུཔཀོཊྛཱསོ ཙ ཀཉྙཱནཡོ རཱུཔཀོཊྛཱསོ ཙཱཏི. ནཏྟཱདཱིནི པདཱནི ན ཀེཝལཾ པུལླིངྒཱནིཡེཝ ཧོནྟི, ཨཐ ཁོ ཨིཏྠིལིངྒཱནིཔི. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཝིསཱཁཱཡ ནཏྟཱ ཀཱལངྐཏཱ ཧོཏི. ཙཏསྶོ མཱུསིཀཱ གཱདྷཾ ཀཏྟཱ, ནོ ཝསིཏཱ’’ཏིཨཱདཱིནི པཡོགཱནི སཱསནེ དིསྶནྟི.

ནཏྟཱ, ནཏྟཱ, ནཏྟཱརོ. ནཏྟཾ, ནཏྟཱརཾ, ནཏྟཱརོ. ནཏྟཱརཱ, ནཏྟུཡཱ, ནཏྟཱུཧི, ནཏྟཱུབྷི. ནཏྟུ, ནཏྟུཡཱ, ནཏྟཱརཱནཾ ¶ ནཏྟཱནཾ, ནཏྟཱུནཾ. ནཏྟཱརཱ, ནཏྟུཡཱ, ནཏྟཱུཧི, ནཏྟཱུབྷི. ནཏྟུ, ནཏྟུཡཱ, ནཏྟཱརཱནཾ, ནཏྟཱནཾ, ནཏྟཱུནཾ. ནཏྟརི, ནཏྟུཡཱ, ནཏྟུཡཾ, ནཏྟཱུསུ. བྷོཏི ནཏྟ, བྷོཏི ནཏྟཱ, བྷོཏིཡོ ནཏྟཱ, ནཏྟཱརོ.

ཨེཝཾ ‘‘ཀཏྟཱ ཝསིཏཱ བྷཱསིཏཱ’’ ཨིཙྩཱདཱིསུཔི སམཱསཔདཏྟེ པན ‘‘རཱཛམཱཏཱཡ ནནྡམཱཏེ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝིཡ ‘‘རཱཛནཏྟཱཡ, རཱཛནཏྟེ’’ཏིཨཱདཱིནི རཱུཔཱནི བྷཝནྟི.

སཝིནིཙྪཡོཡཾ ཨཱཀཱརནྟུཀཱརནྟིཏྠིལིངྒཱནཾ པཀཏིརཱུཔསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱཝིབྷཱགོ.

ཨཱཀཱརནྟུཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཀཾ

ཨཱཀཱརནྟིཏྠིལིངྒཾ ནིཊྛིཏཾ.

ཨིདཱནི བྷཱུམིཔདཱདཱིནཾ ནཱམིཀཔདམཱལཾ ཝཀྑཱམ པུབྦཱཙརིཡམཏཾ པུརེཙརཾ ཀཏྭཱ –

རཏྟི, རཏྟཱི, རཏྟིཡོ. རཏྟིཾ, རཏྟཱི, རཏྟིཡོ. རཏྟིཡཱ, རཏྟཱིཧི, རཏྟཱིབྷི. རཏྟིཡཱ, རཏྟཱིནཾ. རཏྟིཡཱ, རཏྟཱིཧི, རཏྟཱིབྷི. རཏྟིཡཱ, རཏྟཱིནཾ. རཏྟིཡཱ, རཏྟིཡཾ, རཏྟཱིསུ. བྷོཏི རཏྟི, བྷོཏིཡོ རཏྟིཡོ. ཡམཀམཧཱཐེརམཏཾ.

‘‘བྷཱུམི, བྷཱུམཱི, བྷཱུམིཡོ. བྷཱུམིཾ, བྷཱུམཱི, བྷཱུམིཡོ’’ཏི སབྦཾ ནེཡྻཾ. ཨེཝཾ ‘‘བྷཱུཏི སཏྟི པཏྟི ཝུཏྟི མུཏྟི ཀིཏྟི ཁནྟི ཏིཏྟི སིདྡྷི ཨིདྡྷི ཝུདྡྷི སུདྡྷི བུདྡྷི བོདྷི པཱིཏི ནནྡི མཏི ཨསནི ཝསནི སཏི གཏི ཝུཌྜྷི ཡུཝཏི ཨངྒུལི བོནྡི དིཊྛི ཏུཊྛི ནཱབྷི’’ ཨིཙྩཱདཱིནམྤི ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཡོཛེཏབྦཱ. ཨཔིཙ ‘‘རཏྱོ ཨམོགྷཱ གཙྪནྟི. དིཝཱ ཙ རཏྟོ ཙ ཧརནྟི ཡེ བལིཾ. ན བྷཱུམྱཱ ཙཏུརངྒུལོ. སེཏི བྷཱུམྱཱ ཨནུཏྠུནཾ. བྷཱུམྱཱ སོ པཏིཏཾ པཱསཾ. གཱིཝཱཡ པཊིམུཉྩཏི. ཨིམཱ ཙ ནབྷྱོ སཏརཱཛིཙིཏྟིཏཱ. སཏེརཏཱ ཝིཛྫུརིཝཔྤབྷཱསརེ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིནཾ ¶ པཡོགཱནཾ དསྶནཏོ རཏྟི བྷཱུམི ནཱབྷིསདྡཱདཱིནཾ ཨཡམྤི ནཱམིཀཔདམཱལཱཝིསེསོ ཝེདིཏབྦོ. ཀཐཾ?

རཏྟི, རཏྟཱི, རཏྟིཡོ, རཏྱོ. རཏྟིཾ, རཏྟཱི, རཏྟིཡོ, རཏྱོ. རཏྟིཡཱ, རཏྱཱ, རཏྟཱིཧི, རཏྟཱིབྷི. རཏྟིཡཱ, རཏྱཱ, རཏྟཱིནཾ. རཏྟིཡཱ, རཏྱཱ, རཏྟཱིཧི, རཏྟཱིབྷི. རཏྟིཡཱ, རཏྱཱ, རཏྟཱིནཾ. རཏྟིཡཱ, རཏྱཱ, རཏྟིཡཾ རཏྱཾ, རཏྟོ, རཏྟཱིསུ. བྷོཏི རཏྟི, བྷོཏིཡོ རཏྟཱི, རཏྟིཡོ, རཏྱོ.

ཨེཏྠ ‘‘རཏྟོ’’ཏི རཱུཔནཡཾ ཝཛྫེཏྭཱ ‘‘བྷཱུམི, བྷཱུམཱི, བྷཱུམིཡོ, བྷཱུམྱོ’’ཏི སབྦཾ ནེཡྻཾ.

ནཱབྷི, ནཱབྷཱི, ནཱབྷིཡོ, ནབྷྱོ. ནཱབྷིཾ, ནཱབྷཱི, ནཱབྷིཡོ, ནབྷྱོ. ནཱབྷིཡཱ, ནབྷྱཱ, ནཱབྷཱིཧི, ནཱབྷཱིབྷི. ནཱབྷིཡཱ, ནབྷྱཱ, ནཱབྷཱིནཾ. ནཱབྷིཡཱ, ནབྷྱཱ, ནཱབྷཱིཧི, ནཱབྷཱིབྷི. ནཱབྷིཡཱ, ནབྷྱཱ, ནཱབྷཱིནཾ. ནཱབྷིཡཱ, ནབྷྱཱ, ནཱབྷིཡཾ, ནབྷྱཾ, ནཱབྷཱིསུ. བྷོཏི ནཱབྷི, བྷོཏིཡོ ནཱབྷཱི, ནཱབྷིཡོ, ནབྷྱོ.

བོདྷི, བོདྷཱི, བོདྷིཡོ, བོཛ྄ཛྷོ. བོདྷིཾ, བོདྷིཡཾ, བོཛ྄ཛྷཾ, བོདྷཱི, བོདྷིཡོ, བོཛ྄ཛྷོ. བོདྷིཡཱ, བོཛ྄ཛྷཱ, བོདྷཱིཧི, བོདྷཱིབྷི. བོདྷིཡཱ, བོཛ྄ཛྷཱ, བོདྷཱིནཾ. བོདྷིཡཱ, བོཛ྄ཛྷཱ, བོདྷཱིཧི, བོདྷཱིབྷི. བོདྷིཡཱ, བོཛ྄ཛྷཱ, བོདྷཱིནཾ. བོདྷིཡཱ, བོཛ྄ཛྷཱ, བོདྷིཡཾ, བོཛ྄ཛྷཾ, བོདྷཱིསུ. བྷོཏི བོདྷི, བྷོཏིཡོ བོདྷཱི, བོདྷིཡོ, བོཛ྄ཛྷོ.

ཨེཏྠ པན ‘‘བུཛ྄ཛྷསྶུ ཛིན བོདྷིཡཾ. ཨཉྙཏྲ བོཛ྄ཛྷཱ ཏཔསཱ’’ཏི ཝིཙིཏྲཔཱལི༹ནཡདསྶནཏོ ཝིཙིཏྲནཡཱ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཝུཏྟཱ. སབྦོཔི ཙཱཡཾ ནཡོ ཨཉྙཏྠཱཔི ཡཐཱརཧཾ ཡོཛེཏབྦོ.

སཝིནིཙྪཡོཡཾ ཨིཀཱརནྟིཏྠིལིངྒཱནཾ པཀཏིརཱུཔསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱཝིབྷཱགོ.

ཨིཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཀཾ ཨིཀཱརནྟིཏྠིལིངྒཾ

ནིཊྛིཏཾ.

ཨིདཱནི ¶ བྷཱུརཱིསདྡཱདཱིནཾ ནཱམིཀཔདམཱལཾ ཝཀྑཱམ པུབྦཱཙརིཡམཏཾ པུརེཙརཾ ཀཏྭཱ –

ཨིཏྠཱི, ཨིཏྠཱི, ཨིཏྠིཡོ. ཨིཏྠིཾ, ཨིཏྠཱི, ཨིཏྠིཡོ. ཨིཏྠིཡཱ, ཨིཏྠཱིཧི, ཨིཏྠཱིབྷི. ཨིཏྠིཡཱ, ཨིཏྠཱིནཾ. ཨིཏྠིཡཱ, ཨིཏྠཱིཧི, ཨིཏྠཱིབྷི. ཨིཏྠིཡཱ, ཨིཏྠཱིནཾ. ཨིཏྠིཡཱ, ཨིཏྠིཡཾ, ཨིཏྠཱིསུ. བྷོཏི ཨིཏྠི, བྷོཏིཡོ ཨིཏྠིཡོ. ཡམཀམཧཱཐེརམཏཾ.

‘‘བྷཱུརཱི, བྷཱུརཱི, བྷཱུརིཡོ. བྷཱུརིཾ, བྷཱུརཱི, བྷཱུརི ཡོ’’ཏི ཨིཏྠིཡཱ སམཾ. ཨེཝཾ བྷཱུཏཱི བྷོཏཱི ཝིབྷཱཝིནཱི ཨིཙྩཱདཱིནཾ བྷཱུདྷཱཏུམཡཱནཾ ཨཉྙེསཉྩ ཨཱིཀཱརནྟསདྡཱནཾ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཡོཛེཏབྦཱ. ཨེཏྠཉྙེ ཨཱིཀཱརནྟསདྡཱ ནཱམ –

‘‘མཱཏུལཱནཱི ཙ བྷགིནཱི, བྷིཀྑུནཱི སཱམུགཱི ཨཛཱི;

ཝཱཔཱི པོཀྑརཎཱི དེཝཱི, ནཱགཱི ཡཀྑིནཱི རཱཛིནཱི.

དཱསཱི ཙ བྲཱཧྨཎཱི མུཊྛ-སྶཏིནཱི སཱིགྷཡཱཡིནཱི;

སཱཀིཡཱནཱི’’ཏི ཙཱདཱིནི, པཡོགཱནི བྷཝནྟི ཧི.

ཏཏྲ ‘‘པོཀྑརཎཱི དཱསཱི, བྲཱཧྨཎི’’ཙྩཱདིནཾ གཏི;

ཨཉྙཐཱཔི སིཡཱ གཱཐཱ-ཙུཎྞིཡེསུ ཡཐཱརཧཾ.

‘‘ཀུསཱཝཏཱི’’ཏིཨཱདཱིནཾ, གཱཐཱསྭེཝ ཝིསེསཏོ;

རཱུཔཱནི ཨཉྙཐཱ ཧོནྟི, ཨེཀཝཙནཏོ ཝདེ.

‘‘ཀཱསཱི ཨཝནྟཱི’’ཨིཙྩཱདཱི, བཧུཝཙནཏོ ཝདེ;

‘‘ཙནྡཝཏཱི’’ཏིཨཱདཱིནི, པཡོགསྶཱནུརཱུཔཏོ.

ཏཐཱ ཧི ‘‘པོཀྑརཉྙོ སུམཱཔིཏཱ. ཏཱ ཙ སཏྟསཏཱ བྷརིཡཱ, དཱསྱོ སཏྟསཏཱནི ཙ. དཱརཀེ ཙ ཨཧཾ ནེསྶཾ ¶ , བྲཱཧྨཎྱཱ པརིཙཱརཀེ. ནཛྫོ སནྡནྟི. ནཛྫཱ ནེརཉྫརཱཡ ཏཱིརེ. ལཀྑྱཱ བྷཝ ནིཝེསནཾ.

བཱརཱཎསྱཾ མཧཱརཱཛ, ཀཱཀརཱཛཱ ནིཝཱསཀོ;

ཨསཱིཏིཡཱ སཧསྶེཧི, སུཔཏྟོ པརིཝཱརིཏོ.

རཱཛཱ ཡཐཱ ཝེསྶཝཎོ ནལི༹ཉྙ’’ནྟི

ཨེཝམཱདཱིནཾ པཱལཱི༹ནཾ དསྶནཏོ པོཀྑརཎཱི ཨིཙྩཱདཱིནཾ ནཱམིཀཔདམཱལཱཡོ སཝིསེསཱ ཡོཛེཏབྦཱ. ཀཐཾ? ‘པོཀྑརཎཱི, པོཀྑརཎཱི, པོཀྑརཎིཡོ, པོཀྑརཉྙོ. པོཀྑརཎི’’ནྟིཨཱདིནཱ ཝཏྭཱ ཀརཎསམྤདཱནནིསྶཀྐསཱམིཝཙནཊྛཱནེ ‘‘པོཀྑརཎིཡཱ, པོཀྑརཉྙཱ’’ཏི ཨེཀཝཙནཱནི ཝཏྟབྦཱནི. བྷུམྨཝཙནཊྛཱནེ པན ‘‘པོཀྑརཎིཡཱ, པོཀྑརཉྙཱ, པོཀྑརཎིཡཾ, པོཀྑརཉྙ’’ནྟི ཙ ཨེཀཝཙནཱནི ཝཏྟབྦཱནི. སབྦཏྠ ཙ པདཱནི པརིཔུཎྞཱནི ཀཱཏབྦཱནི. ཏཐཱ ‘‘དཱསཱི, དཱསཱི, དཱསིཡོ, དཱསྱོ. དཱསིཾ, དཱསིཡཾ, དཱསཱི, དཱསིཡོ, དཱསྱོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཀརཎཝཙནཊྛཱནཱདཱིསུ ‘‘དཱསིཡཱ, དཱསྱཱ’’ཏི ཨེཀཝཙནཱནི ཝཏྟབྦཱནི. བྷུམྨཝཙནཊྛཱནེ པན ‘‘དཱསིཡཱ, དཱསྱཱ, དཱསིཡཾ, དཱསྱ’’ནྟི ཙ ཨེཀཝཙནཱནི ཝཏྟབྦཱནི. སབྦཏྠ པདཱནི པརིཔུཎྞཱནི ཀཱཏབྦཱནི. ཨེཏྠ པན ‘‘ཡཊྛིཡཱ པཊིཀོཊེཏི, གྷརེ ཛཱཏཾཝ དཱསིཡཾ. ཕུསིསྶཱམི ཝིམུཏྟིཡ’’ནྟི པཡོགཱནཾ དསྶནཏོ ཨཾཝཙནསྶ ཡམཱདེསཝསེན ‘‘དཱསིཡ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཏེསུ ཙ ‘‘གྷརེ ཛཱཏཾཝ དཱསིཡ’’ནྟི ཨེཏྠ ཨཾཝཙནསྶ ཡམཱདེསཏོ ཨཉྙོཔི སདྡནཡོ ལབྦྷཏི. ཀཐཾ? ཡཐཱ དཧརཱི ཨེཝ ‘‘དཧརིཡཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ དཱསཱི ཨེཝ ‘‘དཱསིཡཱ’’ཏི.

ཨེཏྠ པན ‘‘པསྶཱམི ཝོཧཾ དཧརིཾ, ཀུམཱརིཾ ཙཱརུདསྶན’’ནྟི ཙ ‘‘ཡེ ཏཾ ཛིཎྞསྶ པཱདཾསུ, ཨེཝཾ དཧརིཡཾ སཏི’’ནྟི ཙ པཱལི༹ ནིདསྶནཾ ¶ , ཨུཔཡོགཝཙནིཙྪཱཡ ‘‘དཱསིཡ’’ནྟི ཝུཏྟཾ, ཨིམསྨིཾ པནཱདྷིཔྤཱཡེ ‘‘དཱསིཡཱ, དཱསིཡཱ, དཱསིཡཱཡོ. དཱསིཡཾ, དཱསིཡཱ, དཱསིཡཱཡོ. དཱསིཡཱཡཱ’’ཏི ཀཉྙཱནཡེནེཝ ནཱམིཀཔདམཱལཱ བྷཝཏི ‘‘ཀུམཱརིཡཱ’’ཏི སདྡསྶེཝ. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཀུམཱརིཡེ ཨུཔསེནིཡེ’’ཏི པཱལི༹ དིསྶཏི. ཏཐཱ ‘‘པུཔྥཝཏིཡཱ, པུཔྥཝཏིཡཾ, པུཔྥཝཏིཡཱཡ, པུཔྥཝཏིཡཱཡཾ, བྷོཏི པུཔྥཝཏིཡེ’’ཏི ཀཉྙཱནཡནིསྶིཏེན ཨེཀཝཙནནཡེན ནཱམིཀཔདམཱལཱ བྷཝཏི.

ཨེཏྠ པན ‘‘ཨཏཱིཏེ ཨཡཾ བཱརཱཎསཱི པུཔྥཝཏིཡཱ ནཱམ ཨཧོསི. རཱཛཱསི ལུདྡཀམྨོ, ཨེཀརཱཛཱ པུཔྥཝཏིཡཱཡཾ. ཨུཡྻསྶུ པུབྦེན པུཔྥཝཏིཡཱཡཱ’’ཏི པཱལི༹ ཙ ཨཊྛཀཐཱཔཱཋོ ཙ ནིདསྶནཾ. ཨཔརོ ནཡོ – ‘‘དཱསིཡཱ དཧརིཡཱ ཀུམཱརིཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཀཀཱརསྶ ཡཀཱརཱདེསོཔི དཊྛབྦོ. བྲཱཧྨཎཱིསདྡསྶ ཏུ ‘‘བྲཱཧྨཎཱི, བྲཱཧྨཎཱི, བྲཱཧྨཎིཡོ, བྲཱཧྨཎྱོ. བྲཱཧྨཎི’’ནྟིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ ཀརཎཝཙནཊྛཱནཱདཱིསུ ‘‘བྲཱཧྨཎིཡཱ, བྲཱཧྨཎྱཱ’’ཏི ཨེཀཝཙནཱནི ཝཏྟབྦཱནི, སབྦཏྠ ཙ པདཱནི པརིཔུཎྞཱནི ཀཱཏབྦཱནི. ནདཱིསདྡསྶ ‘‘ནདཱི, ནདཱི, ནདིཡོ, ནཛྫོ. ནདི’’ནྟིཨཱདིནཱ ཝཏྭཱ ‘‘ནདིཡཱ, ནཛྫཱ’’ཏི ཙ ‘‘ནདིཡཾ, ནཛྫ’’ནྟི ཙ ཝཏྟབྦཾ, སབྦཏྠ ཙ པདཱནི པརིཔུཎྞཱནི ཀཱཏབྦཱནི. ཨིཏྠིལིངྒེསུ ཧི པཙྩཏྟབཧུཝཙནེ དིཊྛེཡེཝ ཨུཔཡོགབཧུཝཙནཾ ཨནཱགཏམྤི དིཊྛམེཝ ཧོཏི, ཏཐཱ ཨུཔཡོགབཧུཝཙནེ དིཊྛེཡེཝ པཙྩཏྟབཧུཝཙནཾ ཨནཱགཏམྤི དིཊྛམེཝ ཧོཏི, ཀརཎསམྤདཱནནིསྶཀྐསཱམིབྷུམྨཝཙནཱནམྤི ཨཉྙཏརསྨིཾ དིཊྛེཡེཝ ཨཉྙཏརཾ དིཊྛམེཝ ཧོཏི. ཏཐཱ ཧི ‘‘དཱསཱ ཙ དཱསྱོ ཨནུཛཱིཝིནོ ཙཱ’’ཏི ཨེཏྠ ‘‘དཱསྱོ’’ཏི པཙྩཏྟབཧུཝཙནེ དིཊྛེཡེཝ ཨཔརམྤི ‘‘དཱསྱོ’’ཏི ཨུཔཡོགབཧུཝཙནཾ ཏཾསདིསཏྟཱ དིཊྛམེཝ ཧོཏི.

‘‘སཀྐོ ¶ ཙ མེ ཝརཾ དཛྫཱ, སོ ཙ ལབྦྷེཐ མེ ཝརོ;

ཨེཀརཏྟཾ དྭིརཏྟཾ ཝཱ, བྷཝེཡྻཾ ཨབྷིཔཱརཀོ;

ཨུམྨཱདནྟྱཱ རམིཏྭཱན, སིཝིརཱཛཱ ཏཏོ སིཡ’’ནྟི

ཨེཏྠ ‘‘ཨུམྨཱདནྟྱཱ’’ཏི ཀརཎཝཙནེ དིཊྛེཡེཝ ཏཾསདིསཱནི སམྤདཱནནིསྶཀྐསཱམིབྷུམྨཝཙནཱནིཔི དིཊྛཱནིཡེཝ ཧོནྟི. ‘‘བྲཱཧྨཎྱཱ པརིཙཱརཀེ’’ཏི ཨེཏྠ ‘‘བྲཱཧྨཎྱཱ’’ཏི སཱམིཝཙནེ དིཊྛེཡེཝ ཏཾསདིསཱནི ཀརཎསམྤདཱནནིསྶཀྐབྷུམྨཝཙནཱནིཔི དིཊྛཱནིཡེཝ ཧོནྟི. ‘‘སེཏི བྷཱུམྱཱ ཨནུཏྠུན’’ནྟི ཨེཏྠ ‘‘པཐབྱཱ ཙཱརུཔུབྦངྒཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཙ ‘‘བྷཱུམྱཱ, པཐབྱཱ’’ཏི སཏྟམིཡཱ ཨེཀཝཙནེ དིཊྛེཡེཝ ཏཾསདིསཱནི ཀརཎསམྤདཱནནིསྶཀྐསཱམིཝཙནཱནིཔི དིཊྛཱནིཡེཝ ཧོནྟི. ‘‘བཱརཱཎསྱཾ མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཨེཏྠ ‘‘བཱརཱཎསྱ’’ནྟི བྷུམྨཝཙནེ དིཊྛེཡེཝ ཏཾསདིསཱནི ཨཉྙཱནིཔི ‘‘བྲཱཧྨཎྱཾ ཨེཀཱདསྱཾ པཉྩམྱ’’ནྟིཨཱདཱིནི བྷུམྨཝཙནཱནི དིཊྛཱནིཡེཝ ཧོནྟི.

གཎྷནྟི ཙ ཏཱདིསཱནི རཱུཔཱནི པུབྦཱཙརིཡཱསབྷཱཔི གཱཐཱབྷིསངྑརཎཝསེན. སཱསནེཔི པན ཨེཏཱདིསཱནི རཱུཔཱནི ཡེབྷུཡྻེན གཱཐཱསུ སནྡིསྶནྟི.

ཀུསཱཝཏཱི. ཀུསཱཝཏིཾ. ཀུསཱཝཏིཡཱ, ཀུསཱཝཏྱཱ. ཀུསཱཝཏིཡཾ, ཀུསཱཝཏྱཾ. བྷོཏི ཀུསཱཝཏི.

བཱརཱཎསཱི. བཱརཱཎསིཾ. བཱརཱཎསིཡཱ, བཱརཱཎསྱཱ. བཱརཱཎསིཡཾ, བཱརཱཎསྱཾ, བཱརཱཎསྶཾ ཨིཙྩཔི, བྷོཏི བཱརཱཎསི.

ནལི༹ནཱི. ནལི༹ནིཾ. ནལི༹ནིཡཱ, ནལི༹ཉྙཱ. ནལི༹ནིཡཾ, ནལི༹ཉྙཾ. བྷོཏི ནལི༹ནི. ཨཉྙཱནིཔི ཡོཛེཏབྦཱནི.

གཱཐཱཝིསཡཾ པན པཏྭཱ ‘‘ཀུསཱཝཏིམྷི, བཱརཱཎསིམྷི, ནལི༹ནིམྷཱི’’ཏིཨཱདིནཱ སདྡརཱུཔཱནིཔིཡོཛེཏབྦཱནི. ཏཐཱ ཧི པཱལི༹ཡཾ ‘‘ཀུསཱཝཏིམྷི’’ཨཱདཱིནི མྷིཡནྟཱནི ཨིཏྠིལིངྒརཱུཔཱནི གཱཐཱསུཡེཝ ¶ པཉྙཱཡནྟི, ན ཙུཎྞིཡཔདརཙནཱཡཾ. ཨཀྑརསམཡེ པན ཏཱདིསཱནི རཱུཔཱནི ཨནིཝཱརིཏཱནི ‘‘ནདིམྷཱ ཙཱ’’ཏིཨཱདིདསྶནཏོ. ཡཾ པན ཨཊྛཀཐཱསུ ཙུཎྞིཡཔདརཙནཱཡཾ ‘‘སམྨཱདིཊྛིམྷཱི’’ཏིཨཱདིཀཾ ཨིཏྠིལིངྒརཱུཔཾ དིསྶཏི, ཏཾ ཨཀྑརཝིཔལླཱསཝསེན ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ ཙུཎྞིཡཔདཊྛཱནེ ‘‘སམྨཱདིཊྛིཡཾ པཊིསནྡྷིཡཾ སུགཏིཡཾ དུགྒཏིཡ’’ནྟིཨཱདིདསྶནཏོ. ཨཡཾ པནེཏྠ ནིཡམོ སུགཏསཱསནེ གཱཐཱཡཾ ཙུཎྞིཡཔདཊྛཱནེ ཙ ‘‘ཀཉྙཱ རཏྟི ཨིཏྠཱི ཡཱགུ ཝདྷཱུ’’ཏི ཨེཝཾ པཉྩནྟེཧི ཨིཏྠིལིངྒེཧི སདྡྷིཾ ནཱ ས སྨཱ སྨིཾ མྷཱ མྷིཨིཙྩེཏེ སདྡཱ སརཱུཔཏོ པརཏྟཾ ན ཡནྟི. མྷིསདྡོ པན གཱཐཱཡཾ ཨིཝཎྞནྟེཧི ཨིཏྠིལིངྒེཧི སདྡྷིཾ པརཏྟཾ ཡཱཏི. ཏཏྲིདཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘གཱཐཱཡཾ ཙུཎྞིཡེ ཙཱཔི, ནཱ སསྨཱདཱི སརཱུཔཏོ;

ནཱཀཱརནྟཨིཝཎྞནྟ-ཨིཏྠཱིཏི པརཏཾ གཏཱ.

མྷིསདྡོ པན གཱཐཱཡཾ, ཨིཝཎྞནྟིཏྠིབྷཱི སཧ;

ཡ’ཏོ པརཏྟམེཏསྶ, པཡོགཱནི བྷཝནྟི ཧི.

ཡཐཱ བལཱཀཡོནིམྷི, ན ཝིཛྫཏི པུམོ སདཱ;

ཀུསཱཝབྷིམྷི ནགརེ, རཱཛཱ ཨཱསི མཧཱིཔཏཱི’’ཏི.

ཨེཝཾ ཀུསཱཝཏཱི ཨིཙྩཱདཱིནི ཨཉྙཐཱ བྷཝནྟི, ནགརནཱམཏྟཱ པནེཀཝཙནཱནིཔི, ན ཛནཔདནཱམཱནི ཝིཡ བཧུཝཙནཱནི. ‘‘ཀཱསཱི, ཀཱསིཡོ. ཀཱསཱིཧི, ཀཱསཱིབྷི. ཀཱསཱིནཾ. ཀཱསཱིསུ. བྷོཏིཡོ ཀཱསིཡོ. ཨེཝཾ ཨཝནྟཱི ཨཝནྟིཡོ’’ཏིཨཱདིནཱཔི ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཡོཛེཏབྦཱ. ཨཉྙཱནིཔི པདཱནི གཧེཏབྦཱནི. ཨེཝཾ ཀཱསཱིཨིཙྩཱདཱིནི ཛནཔདནཱམཏྟཱ རཱུལ༹ྷཱིཝསེན བཧུཝཙནཱནེཝ བྷཝནྟི ཨཏྠསྶ ཨེཀཏྟེཔི.

ཙནྡཝཏཱི, ཙནྡཝཏིཾ, ཙནྡཝཏིཡཱ, ཙནྡཝཏིཡཾ, བྷོཏི ཙནྡཝཏི, ཨེཝཾ ཨེཀཝཙནཝསེན ཝཱ, ཙནྡཝཏིཡོ, ཙནྡཝཏིཡོ, ཙནྡཝཏཱིཧི, ཙནྡཝཏཱིབྷི, ཙནྡཝཏཱིནཾ, ཙནྡཝཏཱིསུ, བྷོཏིཡོ ¶ ཙནྡཝཏིཡོ, ཨེཝཾ བཧུཝཙནཝསེན ཝཱ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཝེདིཏབྦཱ, ཨཉྙཱནིཔི པདཱནི ཡོཛེཏབྦཱནི. ‘‘ཙནྡཝཏཱི’’ཨིཙྩཱདཱིནི ཧི ཨེཀིསྶཱ བཧཱུནཉྩིཏྠཱིནཾ པཎྞཏྟིབྷཱཝཏོ པཡོགཱནུརཱུཔེན ཨེཀཝཙནཝསེན ཝཱ བཧུཝཙནཝསེན ཝཱ ཡོཛེཏབྦཱནི བྷཝནྟི. ཨེས ནཡོ ཨཉྙཏྲཱཔི.

སཝིནིཙྪཡོཡཾ ཨཱིཀཱརནྟིཏྠིལིངྒཱནཾ པཀཏིརཱུཔསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱཝིབྷཱགོ.

ཨཱིཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཀཾ ཨཱིཀཱརནྟིཏྠིལིངྒཾ ནིཊྛིཏཾ.

ཨིདཱནི བྷཱུདྷཱཏུམཡཱནཾ ཨུཀཱརནྟིཏྠིལིངྒཱནཾ ཨཔྤསིདྡྷཏྟཱ ཨཉྙེན ཨུཀཱརནྟིཏྠིལིངྒེན ནཱམིཀཔདམཱལཾ པཱུརེསྶཱམ –

ཡཱགུ, ཡཱགཱུ, ཡཱགུཡོ. ཡཱགུཾ, ཡཱགཱུ, ཡཱགུཡོ. ཡཱགུཡཱ, ཡཱགཱུཧི, ཡཱགཱུབྷི. ཡཱགུཡཱ, ཡཱགཱུནཾ. ཡཱགུཡཱ, ཡཱགཱུཧི, ཡཱགཱུབྷི. ཡཱགུཡཱ, ཡཱགཱུནཾ. ཡཱགུཡཱ, ཡཱགུཡཾ, ཡཱགཱུསུ. བྷོཏི ཡཱགུ, བྷོཏིཡོ ཡཱགཱུ, ཡཱགུཡོ.

ཨེཝཾ ‘‘དྷཱཏུ དྷེནུ ཀཱསུ དདྡུ ཀཎྜུ ཀཙྪུ རཛྫུ’’ཨིཙྩཱདཱིནི. ཏཏྲ དྷཱཏུསདྡོ རསརུདྷིརམཾསམེདནྷཱརུཨཊྛིཨཊྛིམིཉྫསུཀྐསངྑཱཏདྷཱཏུཝཱཙཀོ པུལླིངྒོ, སབྷཱཝཝཱཙཀོ པན སུགཏཱདཱིནཾ སཱརཱིརིཀཝཱཙཀོ ལོཀདྷཱཏུཝཱཙཀོ ཙ ཙཀྑཱདིཝཱཙཀོ ཙ ཨིཏྠིལིངྒོ, བྷཱུ ཧཱུ ཀརཔཙཱདིསདྡཝཱཙཀོ ཨིཏྠིལིངྒོཙེཝ པུལླིངྒོ ཙ. ཨཏྲ པནིཏྠིལིངྒོ ཨདྷིཔྤེཏོ.

སཝིནིཙྪཡོཡཾཨུཀཱརནྟིཏྠིལིངྒཱནཾ ནཱམིཀཔདམཱལཱཝིབྷཱགོ.

ཨུཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཀཾ ཨུཀཱརནྟིཏྠིལིངྒཾ ནིཊྛིཏཾ.

ཨིདཱནི བྷཱུསདྡཱདཱིནཾ ནཱམིཀཔདམཱལཾ ཝཀྑཱམ པུབྦཱཙརིཡམཏཾ པུརེཙརཾ ཀཏྭཱ –

ཛམྦཱུ, ཛམྦཱུ, ཛམྦུཡོ. ཛམྦུཾ, ཛམྦཱུ, ཛམྦུཡོ. ཛམྦུཡཱ, ཛམྦཱུཧི, ཛམྦཱུབྷི. ཛམྦུཡཱ, ཛམྦཱུནཾ. ཛམྦུཡཱ, ཛམྦཱུཧི, ཛམྦཱུབྷི. ཛམྦུཡཱ ¶ , ཛམྦཱུནཾ. ཛམྦུཡཱ, ཛམྦུཡཾ, ཛམྦཱུསུ. བྷོཏི ཛམྦུ, བྷོཏིཡོ ཛམྦཱུ, ཛམྦུཡོ. ཡམཀམཧཱཐེརམཏཾ.

ཨེཏྠ ཛམྦཱུསདྡསྶ ཨིཏྠིལིངྒཏྟཾ ‘‘ཨམྦཱ སཱལཱ ཙ ཛམྦུཡོ’’ཏིཨཱདིནཱ པསིདྡྷཾ. ‘‘ཨིམེ ཏེ ཛམྦུཀཱ རུཀྑཱ’’ཏི ཨེཏྠ པན རུཀྑསདྡཾ ཨཔེཀྑིཏྭཱ ‘‘ཛམྦུཀཱ’’ཏི པུལླིངྒནིདྡེསོ ཀཏོཏི དཊྛབྦཾ. ཏཐཱ ཧི ཛམྦཱུཏི ཀཐེཏབྦཱཏི ཛམྦུཀཱ. ཀེ རེ གེ སདྡེཏི དྷཱཏུ. ཨཐ ཝཱ ཨིཏྠིལིངྒཝསེན ཛམྦཱུ ཨེཝ ཛམྦུཀཱ, ཛམྦུཀཱ ཙ ཏཱ རུཀྑཱ ཙཱཏི ཛམྦུཀཱརུཀྑཱ, ཡཐཱ ལངྐཱདཱིཔོ, པུལླིངྒཔཀྑེ ཝཱ སམཱསཝསེན ‘‘ཛམྦུཀརུཀྑཱ’’ཏི ཝཏྟབྦེ གཱཐཱཝིསཡཏྟཱ ཚནྡཱནུརཀྑཎཏྠཾ དཱིགྷཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཛམྦུཀཱརུཀྑཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ ‘‘སརཎཱགམནེ ཀཉྩཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝིཡ.

བྷཱུ, བྷཱུ, བྷུཡོ. བྷུཾ, བྷཱུ, བྷུཡོ. བྷུཡཱ, བྷཱུཧི, བྷཱུབྷི. བྷུཡཱ, བྷཱུནཾ. བྷུཡཱ, བྷཱུཧི, བྷཱུབྷི. བྷུཡཱ, བྷཱུནཾ. བྷུཡཱ, བྷུཡཾ, བྷཱུསུ. བྷོཏི བྷུ, བྷོཏིཡོ བྷཱུ, བྷུཡོ.

ཨེཝཾ ‘‘ཨབྷཱུ, ཨབྷཱུ, ཨབྷུཡོ. ཨབྷུཾ, ཨབྷཱུ, ཨབྷུཡོ. ཨབྷུཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཡོཛེཏབྦཱ. ཨཏྲ ‘‘ཨབྷུཾ མེ ཀཐཾ ནུ བྷཎསི, པཱཔཀཾ ཝཏ བྷཱསསཱི’’ཏི ནིདསྶནཔདཾ.

‘‘ཝདྷཱུ ཙ སརབྷཱུ ཙེཝ, སརབཱུ སུཏནཱུ ཙམཱུ;

ཝཱམཱུརཱུ ནཱགནཱསཱུརཱུ’’, ཨིཙྩཱདཱི ཛམྦུཡཱ སམཱ.

ཨིདཾ པན སུཁུམཾ ཋཱནཾ སུཊྛུ མནསི ཀཱཏབྦཾ. ‘‘ཝདཉྙཱུ, ཝདཉྙཱུ, ཝདཉྙུཡོ. ཝདཉྙུཾ, ཝདཉྙཱུ, ཝདཉྙུཡོ. ཝདཉྙུཡཱ’’ཏི ཛམྦཱུསམཾ ཡོཛེཏབྦཾ. ཨེཝཾ ‘‘མགྒཉྙཱུ དྷམྨཉྙཱུ ཀཏཉྙཱུ’’ཨིཙྩཱདཱིསུཔི.

ནནུ ཙ བྷོ –

‘‘སོཧཾ ནཱུན ཨིཏོ གནྟྭཱ, ཡོནིཾ ལདྡྷཱན མཱནུསིཾ;

ཝདཉྙཱུ སཱིལསམྤནྣོ, ཀཱཧཱམི ཀུསལཾ བཧུ’’ནྟི

ཨེཝམཱདིཔྤཡོགདསྶནཏོ ཝདཉྙཱུསདྡཱདཱིནཾ པུལླིངྒབྷཱཝོ པསིདྡྷོ, ཨེཝཾ སནྟེ ཀསྨཱ ཨིདྷ ཨིཏྠིལིངྒནཡོ དསྶིཏོཏི? ཝདཉྙཱུཨིཙྩཱདཱིནཾ ཨེཀནྟཔུལླིངྒབྷཱཝཱབྷཱཝཏོ དྭིལིངྒཱནི ཏེསཾ ཝཱཙྩལིངྒཏྟཱ. ཏཐཱ ཧི –

‘‘སཱཧཾ གནྟྭཱ མནུསྶཏྟཾ, ཝདཉྙཱུ ཝཱིཏམཙྪརཱ;

སངྒྷེ དཱནཱནི དསྶཱམི, ཨཔྤམཏྟཱ པུནཔྤུན’’ནྟི ཙ,

‘‘ཀོདྷནཱ ཨཀཏཉྙཱུ ཙཱ’’ཏི ཙ ཨིཏྠིལིངྒཔཡོགིཀཱ བཧཱུ པཱལི༹ཡོ དིསྶནྟི, ཏསྨཱ ཨེཝཾ ནཱིཏི ཨམྷེཧི ཋཔིཏཱ.

སཝིནིཙྪཡོཡཾ ཨཱུཀཱརནྟིཏྠིལིངྒཱནཾ པཀཏིརཱུཔསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱཝིབྷཱགོ.

ཨཱུཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཀཾ ཨཱུཀཱརནྟིཏྠིལིངྒཾ ནིཊྛིཏཾ.

ཨོཀཱརནྟཔདཾ བྷཱུདྷཱཏུམཡཾ ཨིཏྠིལིངྒམཔྤསིདྡྷཾ, ཨཉྙཾ པནོཀཱརནྟཾ ཨིཏྠིལིངྒཾ པསིདྡྷཾ.

ཨོཀཱརནྟཾ ཨིཏྠིལིངྒཾ, གོསདྡོཏི ཝིབྷཱཝཡེ;

གོསདྡསྶེཝ པུལླིངྒེ, རཱུཔམསྶཱཧུ ཀེཙན;

ཏཐཱ ཧི ཀེཙི ‘‘གོ, གཱཝོ, གཝོ. གཱཝུ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟཱནི པུལླིངྒསྶ གོསདྡསྶ རཱུཔཱནི ཝིཡ ཨིཏྠིལིངྒསྶ གོསདྡསྶ རཱུཔཱནི ཨིཙྪནྟི, ཏེསཾ མཏེ མཛ྄ཛྷེ བྷིནྣསུཝཎྞཱནཾ ཝཎྞཝིསེསཱབྷཱཝོ ཝིཡ རཱུཔཝིསེསཱབྷཱཝཏོ གོསདྡསྶ ཨིཏྠིལིངྒབྷཱཝཔཊིཔཱདནཾ ཨནིཛ྄ཛྷཱནཀྑམཾ. ཀསྨཱཏི ཙེ? ཡསྨཱ མཱཏུགཱམསདྡསྶ ‘‘མཱཏུགཱམོ, མཱཏུགཱམཱ. མཱཏུགཱམ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན དྭེ པདམཱལཱ ཀཏྭཱ ཨེཀཱ པུལླིངྒསྶ པདམཱལཱ, ཨེཀཱ ཨིཏྠིལིངྒཔདམཱལཱཏི ཝུཏྟཝཙནཾ ཝིཡ ཨིདཾ ཝཙནཾ ཨམྷེ པཊིབྷཱཏི, ཏསྨཱ ཨནིཛ྄ཛྷཱནཀྑམཾ.

ཨཔིཙ ཨིཏྠིལིངྒསྶ གོསདྡསྶ རཱུཔེསུ པུལླིངྒསྶ གོསདྡསྶ རཱུཔེཧི སམེསུ སནྟེསུ ཀཐཾ གོསདྡསྶ ཨིཏྠིལིངྒབྷཱཝོ ¶ སིཡཱ? རཱུཔམཱལཱཝིསེསཱབྷཱཝཏོ. ཡཐཱ ཧི རཏྟི ཨགྒི ཨཊྛིསདྡཱནཾ ཨིཀཱརནྟབྷཱཝེན སམཏྟེཔི ཨིཏྠིལིངྒཔུམནཔུཾསཀལིངྒལཀྑཎབྷཱུཏོ རཱུཔམཱལཱཝིསེསོ དིསྶཏི. ཡཐཱ པན དྭིནྣཾ དྷཱཏུསདྡཱནཾ པུམིཏྠིལིངྒཔརིཡཱཔནྣཱནཾ རཱུཔམཱལཱཝིསེསོ དིསྶཏི, ན ཏཐཱ ཏེཧཱཙརིཡེཧི ཨབྷིམཏསྶ ཨིཏྠིལིངྒསྶ གོསདྡསྶ རཱུཔམཱལཱཝིསེསོ དིསྶཏི. ཡཐཱ པན དྭིནྣཾ དྷཱཏུསདྡཱནཾ པུམིཏྠིལིངྒཔརིཡཱཔནྣཱནཾ རཱུཔམཱལཱཝིསེསོ བྷཝཏི, ཡཐཱ དྭིནྣཾ གོསདྡཱནཾ པུམིཏྠིལིངྒཔརིཡཱཔནྣཱནཾ རཱུཔམཱལཱཝིསེསེན བྷཝིཏབྦཾ, ཡཐཱ ཙ དྭིནྣཾ ཨཱཡུསདྡཱནཾ པུནྣཔུཾསཀལིངྒཔརིཡཱཔནྣཱནཾ རཱུཔམཱལཱཝིསེསོ དིསྶཏི, ཏཐཱ དྭིནྣཾ གོསདྡཱནཾ པུམིཏྠིལིངྒཔརིཡཱཔནྣཱནཾ རཱུཔམཱལཱཝིསེསེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨཝིསེསཏྟེ སཏི ཀཐཾ ཏེསཾ པུམིཏྠིལིངྒཝཝཏྠཱནཾ སིཡཱ, ཀཐཉྩ ཝིསདཱཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརཏཱ སིཡཱ. ཨིདཾ ཋཱནཾ ཨཏཱིཝ སཎྷསུཁུམཾ པརམགམྦྷཱིརཾ མཧཱགཧནཾ ན སཀྐཱ སབྦསཏྟཱནཾ མཱུལབྷཱསཱབྷཱུཏཱཡ སབྦཉྙུཛིནེརིཏཱཡ མཱགདྷིཀཱཡ སབྷཱཝནིརུཏྟིཡཱ ནཡཾ སམྨཱ ཨཛཱནནྟེན ཨཀཏཉཱཎསམྦྷཱརེན ཀེནཙི ཨཛ྄ཛྷོགཱཧེཏུཾ ཝཱ ཝིཛཊེཏུཾ ཝཱ, ཨམྷཱཀཾ པན མཏེ དྭིནྣཾ གོསདྡཱནཾ རཱུཔམཱལཱཝིསེསོ ཙེཝ དིསྶཏི, པུམིཏྠིལིངྒཝཝཏྠཱནཉྩ དིསྶཏི, ཝིསདཱཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརཏཱ ཙ དིསྶཏི, ནཔུཾསཀལིངྒསྶ ཏདུབྷཡམུཏྟཱཀཱརཝོཧཱརཏཱ ཙ དིསྶཏཱིཏི དཊྛབྦཾ.

ཨིདཱནི ཨིམསྶཏྠསྶ ཨཱཝིབྷཱཝཏྠཾ ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཨིམཾ ནཱིཏིཾ ཋཔེསྶཱམ. ཨེཝཉྷི སཏི པརིཡཏྟིསཱསནེ པཊིཔནྣཀཱ ནིཀྐངྑབྷཱཝེན ན ཀིལམིསྶནྟི. ཨེཏྠ ཏཱཝ ཨཏྠགྒཧཎེ ཝིཉྙཱུནཾ ཀོསལླུཔྤཱདནཏྠཾ ཏིསྶོ ནཱམིཀཔདམཱལཱཡོ ཀཐེསྶཱམ – སེཡྻཐིདཾ?

གཱཝཱི, གཱཝཱི, གཱཝིཡོ. གཱཝིཾ, གཱཝཱི, གཱཝིཡོ. གཱཝིཡཱ, གཱཝཱིཧི, གཱཝཱིབྷི. གཱཝིཡཱ, གཱཝཱིནཾ. གཱཝིཡཱ, གཱཝཱིཧི, གཱཝཱིབྷི. གཱཝིཡཱ ¶ , གཱཝཱིནཾ. གཱཝིཡཱ, གཱཝིཡཾ, གཱཝཱིསུ. བྷོཏི གཱཝི, བྷོཏིཡོ གཱཝཱི, གཱཝིཡོ.

ཨཡཾ གོསདྡཏོ ཝིཧིཏསྶ ཨཱིཔཙྩཡསྶ ཝསེན ནིཔྥནྣསྶ ཨིཏྠིཝཱཙཀསྶ ཨཱིཀཱརནྟིཏྠིལིངྒསྶ གཱཝཱིསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ.

གོ, གཱཝོ, གཝོ. གཱཝུཾ, གཱཝཾ, གཝཾ, གཱཝོ, གཝོ. གཱཝེན, གཝེན, གོཧི, གོབྷི. གཱཝསྶ, གཝསྶ, གཝཾ, གུནྣཾ, གོནཾ. གཱཝཱ, གཱཝསྨཱ, གཱཝམྷཱ, གཝཱ, གཝསྨཱ, གཝམྷཱ, གོཧི, གོབྷི. གཱཝསྶ, གཝསྶ, གཝཾ, གུནྣཾ, གོནཾ. གཱཝེ, གཱཝསྨིཾ, གཱཝམྷི, གཝེ, གཝསྨིཾ, གཝམྷི, གཱཝེསུ, གཝེསུ, གོསུ. བྷོ གོ, བྷཝནྟོ གཱཝོ, གཝོ.

ཨཡཾ པུམཝཱཙཀསྶ ཨོཀཱརནྟཔུལླིངྒསྶ གོསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱ.

གོ, གཱཝཱི, གཱཝོ, གཱཝཱི, གཝོ. གཱཝཾ, གཝཾ, གཱཝིཾ, གཱཝོ, གཱཝཱི གཝོ. གོཧི, གོབྷི. གཝཾ, གུནྣཾ, གོནཾ. གོཧི, གོབྷི. གཝཾ, གུནྣཾ, གོནཾ. གོསུ. བྷོཏི གོ, བྷོཏིཡོ གཱཝོ, གཱཝཱི, གཝོ. ཨཡཾ པུམིཏྠིཝཱཙཀསྶ ཨོཀཱརནྟསྶིཏྠིཔུལླིངྒསྶ གོསདྡནཱམིཀཔདམཱལཱ.

ཨེཏྠ པན ‘‘གཱཝུ’’ནྟི པདཾ ཨེཀནྟཔུམཝཱཙཀཏྟཱ ན ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ, ཨེཀནྟཔུམཝཱཙཀཏྟཉྩསྶ ཨཱཧཙྩཔཱལི༹ཡཱ ཉཱཡཏི ‘‘ཨིདྷ པན བྷིཀྑཝེ ཝསྶཱུཔགཏཾ བྷིཀྑུཾ ཨིཏྠཱི ནིམནྟེསི ‘ཨེཧི བྷནྟེ, ཧིརཉྙཾ ཝཱ ཏེ དེམི, སུཝཎྞཾ ཝཱ ཏེ དེམི, ཁེཏྟཾ ཝཱ ཏེ དེམི, ཝཏྠུཾ ཝཱ ཏེ དེམི, གཱཝུཾ ཝཱ ཏེ དེམི, གཱཝིཾ ཝཱ ཏེ དེམི. དཱསཾ ཝཱ ཏེ དེམི, དཱསིཾ ཝཱ ཏེ དེམི, དྷཱིཏརཾ ཝཱ ཏེ དེམི བྷརིཡཏྠཱཡ, ཨཧཾ ཝཱ ཏེ བྷརིཡཱ ཧོམི, ཨཉྙཾ ཝཱ ཏེ བྷརིཡཾ ཨཱནེམཱི’ཏི’’ ཨེཝཾ ཨཱཧཙྩཔཱལི༹ཡཱ ཉཱཡཏི.

ཨེཏྠ ¶ ཧི ‘‘གཱཝུ’’ནྟི ཝཙནེན པུམཱ ཝུཏྟོ, ‘‘གཱཝི’’ནྟི ཝཙནེན ཨིཏྠཱི, ཡཾ པན ཨིམིསྶཾ ཨོཀཱརནྟིཏྠིལིངྒཔདམཱལཱཡཾ ‘‘གཱཝཱི’’ཏི པདཾ ཙཏུཀྑཏྟུཾ ཝུཏྟཾ, ཏཾ ‘‘ཀཉྙཱ’’ཏི པདཾ ཝིཡ ཨིཏྠིལིངྒསྶ ཨཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརཏཱཝིཉྙཱཔནེ སམཏྠཾ ཧོཏི. ན ཧི ཨིཏརེསུ ལིངྒེསུ སམཱནསུཏིཀབྷཱཝེན ཙཏུཀྑཏྟུཾ ཨཱགཏཔདཾ ཨེཀམྤི ཨཏྠི, ‘‘གཱཝཱི གཱཝི’’ནྟི ཙ ཨིམེསཾ སདྡཱནཾ ཀཏྠཙི ཋཱནེ ཨིཏྠིཔུམེསུ སཱམཉྙཝསེན པཝཏྟིཾ ཨུཔརི ཀཐཡིསྶཱམ. ཡཱ པནམྷེཧི ཨོཀཱརནྟིཏྠིལིངྒསྶ ‘‘གོ, གཱཝཱི, གཱཝོ, གཱཝཱི, གཝོ. གཱཝཾ, གཝཾ, གཱཝི’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན པདམཱལཱ ཀཏཱ, ཏཏྠ གོསདྡཏོ སིཡོནཾ ཨཱིཀཱརཱདེསོ ཨཾཝཙནསྶ ཙ ཨིཾཀཱརཱདེསོ བྷཝཏི, ཏེན ཨོཀཱརནྟིཏྠིལིངྒསྶ ‘‘གཱཝཱི གཱཝཱི གཱཝི’’ནྟི རཱུཔཱནི དསྶིཏཱནི. ཏཐཱ ཧི མུཁམཏྟདཱིཔནིཡཾ སདྡསཏྠཝིདུནཱ ཝཛིརབུདྡྷཱཙརིཡེན ནིརུཏྟིནཡེ ཀོསལླཝསེན གོསདྡཏོ ཡོནམཱིཀཱརཱདེསོ ཝུཏྟོ. ཡཐཱ པན གོསདྡཏོ ཡོནམཱིཀཱརཱདེསོ བྷཝཏི, ཏཐཱ སིསྶཱིཀཱརཱདེསོ ཨཾཝཙནསྶ ཙ ཨིཾཀཱརཱདེསོ བྷཝཏི. ཨཏྲིམཱ ནཡགྒཱཧཔརིདཱིཔནིཡོ གཱཐཱ –

ཨཱིཔཙྩཡཱ སིདྡྷེསྭཔི, ‘‘གཱཝཱི གཱཝཱི’’ཏིཨཱདིསུ;

པཋམེཀཝཙནཱདི-ཨནྟེསུ ཛིནསཱསནེ.

ཝདཏཱ ཡོནམཱིཀཱརཾ, གོསདྡསྶིཏྠིཡཾ པན;

ཨཝིསདཏྟམཀྑཱཏུཾ, ནཡོ དིནྣོཏི ནོ རུཙི.

ཀིཉྩ བྷིཡྻོ ཨཊྛཀཐཱསུ ཙ –

‘‘གཱཝོ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘གཱཝི’’ནྟི-ཝཙནེན པནིཏྠིཡཾ;

ཨཝིསདཏྟམཀྑཱཏུཾ, ནཡོ དིནྣོཏི ནོ རུཙི.

ཏཐཱ ཧི སམནྟཔཱསཱདིཀཱདཱིསུ ཨཊྛཀཐཱསུ ‘‘ཚེཀོ ཧི གོཔཱལཀོ སཀྑརཱཡོ ཨུཙྪངྒེན གཧེཏྭཱ རཛྫུདཎྜཧཏྠོ པཱཏོཝ ཝཛཾ གནྟྭཱ གཱཝོ པིཊྛིཡཾ པཧརིཏྭཱ པལིགྷཐམྦྷམཏྠཀེ ¶ ནིསིནྣོ དྭཱརཾ པཏྟཾ པཏྟཾ གཱཝིཾ ‘ཨེཀོ དྭེ’ཏི སཀྑརཾ ཁིཔིཏྭཱ གཎེཏཱི’’ཏི ཨིམསྨིཾ པདེསེ ‘‘གཱཝོ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘གཱཝི’’ནྟི ཝཙནེན ཨིཏྠིཔུམཝཱཙཀསྶ ཨོཀཱརནྟིཏྠིལིངྒསྶ གོསདྡསྶ ཨཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརཏཱ ཝིཧིཏཱ. ‘‘གཱཝོ’’ཏི ཧི ཨིམིནཱ སཱམཉྙཏོ ཨིཏྠིཔུམབྷཱུཏཱ གོཎཱ གཧིཏཱ, ཏཐཱ ‘‘གཱཝི’’ནྟི ཨིམིནཱཔི ཨིཏྠིབྷཱུཏོ པུམབྷཱུཏོ ཙ གོཎོ. ཨེཝཾ ‘‘གཱཝོ’’ཏི ཙ ‘‘གཱཝི’’ནྟི ཙ ཨིམེ སདྡཱ སདྡསཏྠཝིདཱུཧི ཨཊྛཀཐཱཙརིཡེཧི ནིརུཏྟིནཡཀུསལཏཱཡ སམཱནལིངྒཝསེན ཨེཀསྨིཾཡེཝ པཀརཎེ ཨེཀསྨིཾཡེཝ ཝཱཀྱེ པིཎྜཱིཀཏཱ. ཡདི ཧི ཨིཏྠིལིངྒེ ཝཏྟམཱནསྶ ཨིཏྠིཔུམཝཱཙཀསྶ ཨོཀཱརནྟིཏྠིལིངྒསྶ གོསདྡསྶ པདམཱལཱཡཾ ‘‘གཱཝཱི གཱཝི’’མིཙྩེཏཱནི རཱུཔཱནི ན ལབྦྷེཡྻུཾ, ཨཊྛཀཐཱཡཾ ‘‘གཱཝོ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘གཱཝ’’ནྟིཙྩེཝ ཝཏྟབྦཾ སིཡཱ, ‘‘གཱཝི’’ནྟི པན ན ཝཏྟབྦཾ. ཡཐཱ ཙ པན ཨཊྛཀཐཱཙརིཡེཧི ‘‘གཱཝོ’’ཏི ཨིཏྠིཔུམཝསེན སབྦེསཾ གུནྣཾ སངྒཱཧཀཝཙནཾ ཝཏྭཱ ཏེཡེཝ གཱཝོ སནྡྷཱཡ པུན ‘‘དྭཱརཾ པཏྟཾ པཏྟཾ གཱཝི’’ནྟི སདྡརཙནཾ ཀུབྦིཾསུ, ཏསྨཱ ‘‘གཱཝི’’ནྟི ཨིདམྤི སབྦསངྒཱཧཀཝཙནམེཝཱཏི དཊྛབྦཾ. ཨསབྦསངྒཱཧཀཝཙནཾ ཨིདཾ གཱཝཱིསདྡེན ཨིཏྠིཡཱཡེཝ གཧེཏབྦཏྟཱཏི ཙེ? ན, པཀརཎཝསེན ཨཏྠནྟརསྶ ཝིདིཏཏྟཱ. ན ཧི སབྦཝཛེསུ ‘‘ཨིཏྠིཡོཡེཝ ཝསནྟི, ན པུམཱནོ’’ཏི ཙ, ‘‘པུམཱནོཡེཝ ཝསནྟི, ན ཨིཏྠིཡོ’’ཏི ཙ སཀྐཱ ཝཏྟུཾ. ཨཔིཙ ‘‘གཱཝིམྤི དིསྭཱ པལཱཡནྟི ‘བྷིཀྑཱུ’ཏི མཉྙམཱནཱ’’ཏི པཱལི༹ དིསྶཏི, ཨེཏྠཱཔི ‘‘གཱཝི’’ནྟི ཝཙནེན ཨིཏྠིབྷཱུཏོ པུམབྷཱུཏོ ཙ སབྦོ གོ གཧིཏོཏི དཊྛབྦཾ. ཨིཏརཐཱ ‘‘ཨིཏྠིབྷཱུཏོཡེཝ གོ བྷིཀྑཱུཏི མཉྙིཏབྦོ’’ཏི ཨཱཔཛྫཏི. ཨིཏི པཱལི༹ནཡེན ཨིཏྠིལིངྒེ ཝཏྟམཱནམྷཱ ཨིཏྠིཔུམཝཱཙཀསྨཱ གོསདྡཏོ ཨཾཝཙནསྶ ཨིཾཀཱརཱདེསོ ཧོཏཱིཏི ཝིཉྙཱཡཏི.

ཝཛིརབུདྡྷཱཙརིཡེནཔི ¶ གོསདྡཏོ ཨཱིཔཙྩཡེ ཀཱཏབྦེཔི ཨཀཏྭཱ ཡོནམཱིཀཱརཱདེསོ ཀཏོ. ཏསྶཱདྷིཔྤཱཡོ ཨེཝཾ སིཡཱ གོསདྡཏོ ཨཱིཔཙྩཡེ ཀཏེ སཏི ཨཱིཔཙྩཡཝསེན ‘‘གཱཝཱི’’ཏི ནིཔྥནྣསདྡོ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཝིསཡེ ‘‘མིགཱི མོརཱི ཀུཀྐུཊཱི’’ཨིཙྩཱདཡོ ཝིཡ ཨིཏྠིཝཱཙཀོཡེཝ སིཡཱ, ན ཀཏྠཙིཔི ཨིཏྠིཔུམཝཱཙཀོ, ཏསྨཱ སཱསནཱནུཀཱུལཔྤཡོགཝསེན ཡོནམཱིཀཱརཱདེསོ ཀཱཏབྦོཏི. ཨིཏི ཝཛིརབུདྡྷཱཙརིཡམཏེ གོསདྡཏོ ཡོནཾ ཨཱིཀཱརཱདེསོ ཧོཏཱིཏི ཉཱཡཏི.

ཀིཉྩ བྷིཡྻོ – ཡསྨཱ ཨཊྛཀཐཱཙརིཡེཧི ‘‘གཱཝོ པིཊྛིཡཾ པཧརིཏྭཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན རཙིཏཱཡ ‘‘དྭཱརཾ པཏྟཾ པཏྟཾ གཱཝིཾ ‘ཨེཀོ དྭེ’ཏི སཀྑརཾ ཁིཔིཏྭཱ གཎེཏཱི’’ཏི ཝཙནཔརིཡོསཱནཱཡ སདྡརཙནཱཡཾ ‘‘ཨེཀོ གཱཝཱི, དྭེ གཱཝཱི’’ཏི ཨཏྠཡོཛནཱནཡོ ཝཏྟབྦོ ཧོཏི, ‘‘གཱཝི’’ནྟི ཨུཔཡོགཝཙནཉྩ དིསྶཏི. ཨིཏི ཨཊྛཀཐཱཙརིཡཱནཾ མཏེ གོསདྡཏོ སིཡོནམཱིཀཱརཱདེསོ ཨཾཝཙནསྶ ཨིཾཀཱརཱདེསོ ཧོཏཱིཏི ཉཱཡཏི. ཏསྨཱཡེཝམྷེཧི ཡཱ སཱ ཨོཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཀསྶ ཨིཏྠིལིངྒསྶ གོསདྡསྶ ‘‘གོ, གཱཝཱི, གཱཝོ, གཱཝཱི, གཝོ, གཱཝཾ, གཱཝི’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན པདམཱལཱ ཋཔིཏཱ, སཱ པཱལི༹ནཡཱནུཀཱུལཱ ཨཊྛཀཐཱནཡཱནུཀཱུལཱ ཀཙྩཱཡནཱཙརིཡམཏཾ གཧེཏྭཱ པདནིཔྥཏྟིཛནཀསྶ གརུནོ ཙ མཏཱནུཀཱུལཱ, ‘‘གཱཝཱི’’ཏི པདསྶ ཙཏུཀྑཏྟུཾ ཨཱགཏཏྟཱ པན ཨོཀཱརནྟིཏྠིལིངྒསྶ གོསདྡསྶ ཨཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརཏྟཉྩ སཱདྷེཏི. ཨིཙྩེསཱ པཱལི༹ནཡཱདཱིསུ ཉཱཎེན སམྨཱ ཨུཔཔརིཀྑིཡམཱནེསུ ཨཏཱིཝ ཡུཛྫཏི, ནཏྠེཏྠ ཨཔྤམཏྟཀོཔི དོསོ. ཨེཏྠ པན པཙྩཏྟོཔཡོགཱལཔནཱནཾ བཧུཝཙནཊྛཱནེ ‘‘གཱཝིཡོ’’ཏི པདཉྩ ཀརཎསམྤདཱནནིསྶཀྐསཱམཱིནམེཀཝཙནཊྛཱནེ ‘‘གཱཝིཡཱ’’ཏི པདཉྩ ཀརཎནིསྶཀྐཱནཾ བཧུཝཙནཊྛཱནེ ‘‘གཱཝཱིཧི གཱཝཱིབྷཱི’’ཏི པདཱནི ཙ སམྤདཱནསཱམཱིནཾ ¶ བཧུཝཙནཊྛཱནེ ‘‘གཱཝཱིན’’ནྟི པདཉྩ བྷུམྨཝཙནཊྛཱནེ ‘‘གཱཝིཡཱ, གཱཝིཡཾ, གཱཝཱིསཱུ’’ཏི པདཱནི ཙཱཏི ཨིམཱནི ཝིཏྠཱརཏོ སོལ༹ས པདཱནི ཨེཀནྟེན ཨཱིཔཙྩཡཝསེན སིདྡྷཏྟཱ ཨེཀནྟིཏྠིཝཱཙཀཏྟཱ ཙ ན ཝུཏྟཱནཱིཏི དཊྛབྦཾ.

ཨཡཾ པནེཏྠ ནིཙྪཡོ ཝུཙྩཏེ སོཏཱུནཾ ནིཀྐངྑབྷཱཝཱཡ – ཨིཏྠིལིངྒཔདེསུ ཧི ‘‘གཱཝཱི གཱཝི’’ནྟི ཨིམཱནི ཨཱིཔཙྩཡཝསེན ཝཱ ཨཱིཀཱརིཾཀཱརཱདེསཝསེན ཝཱ སིཛ྄ཛྷནྟི. ཨེཏེསུ པཙྪིམནཡོ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏོ, པུབྦནཡོ ཨཉྙཏྠ. ཏཐཱ ‘‘གཱཝཱི གཱཝི’’ནྟི ཨིམཱནི ཨཱིཔཙྩཡཝསེནཔི སིདྡྷཏྟཱ ཡེབྷུཡྻེན ཨིཏྠིཝཱཙཀཱནི བྷཝནྟི ཨཱིཀཱརིཾཀཱརཱདེསཝསེནཔི སིདྡྷཏྟཱ. ཀཏྠཙི ཨེཀཀྑཎེཡེཝ སབྦསངྒཱཧཀཝསེན ཨིཏྠིཔུམཝཱཙཀཱནི བྷཝནྟི. ཨེཏེསུཔི པཙྪིམོཡེཝ ནཡོ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏོ, པུབྦནཡོ ཨཉྙཏྠ. ‘‘གཱཝིཡོ. གཱཝིཡཱ, གཱཝཱིཧི, གཱཝཱིབྷི. གཱཝཱིནཾ. གཱཝིཡཾ, གཱཝཱིསཱུ’’ཏི ཨེཏཱནི པན ཨཱིཔཙྩཡཝསེནེཝ སིདྡྷཏྟཱ སབྦཐཱཔི ཨིཏྠཱིནཾཡེཝ ཝཱཙཀཱནི བྷཝནྟི. ཨིཏྠིབྷཱུཏེསྭེཝ གོདབྦེསུ ལོཀསངྐེཏཝསེན ཝིསེསཏོ པཝཏྟཏྟཱ ཨེཀནྟཏོ ཨིཏྠིདབྦེསུ པཝཏྟཱནི ‘‘མིགཱི མོརཱི ཀུཀྐུཊཱི’’ཨིཙྩཱདཱིནི པདཱནི ཝིཡ. ཀིཉྩཱཔི པན ‘‘ནདཱི མཧཱི’’ཨིཙྩཱདཱིནིཔི ཨིཏྠིལིངྒཱནི ཨཱིཔཙྩཡཝསེནེཝ སིདྡྷཱནི, ཏཐཱཔི ཏཱནི ཨཝིཉྙཱཎཀཏྟཱ ཏདཏྠཱནཾ ཨིཏྠིདབྦེསུ ཝཏྟནྟཱིཏི ཝཏྟུཾ ན ཡུཛྫཏི. ཨིཏྠིཔུམནཔུཾསཀབྷཱཝརཧིཏཱ ཧི ཏདཏྠཱ. ཡསྨཱ པན ཨིཏྠིལིངྒེ གོསདྡེ ཨེནཡོགོ ཨེསུཀཱརོ ཙ ན ལབྦྷཏི, ཏསྨཱ ‘‘གཱཝེན གཝེན གཱཝེསུ གཝེསཱུ’’ཏི པདཱནི ན ཝུཏྟཱནི. ཡསྨཱ ཙ ཨིཏྠིལིངྒེན གོསདྡེན སདྡྷིཾ སསྨཱསྨིཾཝཙནཱནི སརཱུཔཏོ པརཏྟཾ ན ཡནྟི, ཏསྨཱ ‘‘གཱཝསྶ གཝསྶ གཱཝསྨཱ གཝསྨཱ གཱཝསྨིཾ གཝསྨི’’ནྟི པདཱནི ན ཝུཏྟཱནི. ཡསྨཱ ཙ ཏཏྠ སྨཱཝཙནསྶ ཨཱདེསབྷཱུཏོ ཨཱཀཱརོ ཙ མྷཱཀཱརོ ཙ ན ལབྦྷཏི, ཏསྨཱ ‘‘གཱཝཱ གཝཱ གཱཝམྷཱ གཝམྷཱ’’ཏི པདཱནི ན ཝུཏྟཱནི. ཡསྨཱ ཙ སྨིཾཝཙནསྶ ཨཱདེསབྷཱུཏོ ཨེཀཱརོ ¶ ཙ མྷིཀཱརོ ཙ ན ལབྦྷཏི, ཏསྨཱ ‘‘གཱཝེ གཝེ གཱཝམྷི གཝམྷཱི’’ཏི པདཱནི ན ཝུཏྟཱནི. ཨཔིཙ ‘‘ཡཱཡ ཏཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིཧི སམཱནཱདྷིཀརཎཔདེཧི ཡོཛེཏུཾ ཨཡུཏྟཏྟཱཔི ‘‘གཱཝེན གཝེནཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཨིཏྠིལིངྒཊྛཱནེ ན ཝུཏྟཱནི. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཡཱཡ ཏཱཡ’’ཨིཙྩཱདཱིཧི སདྡྷིཾ ‘‘གཱཝེན གཝེནཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ན ཡོཛེཏབྦཱནི ཨེཀནྟཔུལླིངྒརཱུཔཏྟཱ.

ཀེཙི པནེཏྠ ཝདེཡྻུཾ – ཡཱ ཏུམྷེཧི ཨོཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཀསྶ ཨིཏྠིལིངྒསྶ གོསདྡསྶ ‘‘གོ, གཱཝཱི, གཱཝོ, གཱཝཱི, གཝོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པདམཱལཱ ཋཔིཏཱ, སཱ ‘‘མཱཏུགཱམོ ཨིཏྠཱི མཱཏུགཱམཱ ཨིཏྠིཡོ’’ཏི ཝུཏྟསདིསཱ ཙ ཧོཏཱིཏི? ཏནྣ. མཱཏུགཱམཨིཏྠཱིསདྡཱ ཧི ནཱནཱལིངྒཱ པུམིཏྠིལིངྒབྷཱཝེན, ནཱནཱདྷཱཏུཀཱ ཙ གམུ ཨིསུདྷཱཏུཝསེན, ཨིམསྨིཾ པན ཋཱནེ གོ གཱཝཱིསདྡཱ ཨེཀལིངྒཱ ཨིཏྠི ལིངྒབྷཱཝེན, ཨེཀདྷཱཏུཀཱ ཙ གམུདྷཱཏུཝསེནཱཏི. ཡཛྫེཝཾ གོཎསདྡསྶ གོསདྡསྶཱདེསཝསེན ཀཙྩཱཡནེན ཝུཏྟཏྟཱ ཏདཱདེསཏྟཾ ཨེཀདྷཱཏུཀཏྟཉྩཱགམྨ ཏེནཱཔི སདྡྷིཾ མིསྶེཏྭཱ པདམཱལཱ ཝཏྟབྦཱཏི? ན, གོཎསདྡསྶ ཨཙྩནྟཔུལླིངྒཏྟཱ ཨཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཀཏྟཱ ཙ. ཏཐཱ ཧི སོ ཝིསུཾ པུལླིངྒཊྛཱནེ ཨུདྡིཊྛོ. ཨཡཾ པན ‘‘གོ, གཱཝཱི, གཱཝོ, གཱཝཱི, གཝོ’’ཏིཨཱདིཀཱ པདམཱལཱ ཨོཀཱརཱིཀཱརནྟཔདཱནི མིསྶེཏྭཱ ཀཏཱཏི ན སལླཀྑེཏབྦཱ, ཨཐ ཁོ ཝིཀཔྤེན གོསདྡཏོ པརེསཾ སི ཡོ ཨཾཝཙནཱནཾ ཨཱིཀཱརིཾཀཱརཱདེསཝསེན ཝུཏྟཔདཝནྟཏྟཱ ཨོཀཱརནྟིཏྠིལིངྒཔདམཱལཱ ཨིཙྩེཝ སཱརཏོ པཙྩེཏབྦཱ.

ཨིདཱནི གོསདྡསྶ ཨིཏྠིལིངྒབྷཱཝསཱདྷཀཱནི སུཏྟཔདཱནི ལོཀིཀཔྤཡོགཱནི ཙ ཀཐཡཱམ – ‘‘སེཡྻཐཱཔི བྷིཀྑཝེ ཝསྶཱནཾ པཙྪིམེ མཱསེ སརདསམཡེ ཀིཊྛསམྦཱདྷེ གོཔཱལཀོ ¶ གཱཝོ རཀྑེཡྻ, ཏཱ གཱཝོ ཏཏོ ཏཏོ དཎྜེན ཨཱཀོཊེཡྻ.

ཨནྣདཱ བལདཱ ཙེཏཱ, ཝཎྞདཱ སུཁདཱ ཙ ཏཱ;

ཨེཏམཏྠཾ ཝསཾ ཉཏྭཱ, ནཱསྶུ གཱཝོ ཧནིཾསུ ཏེ.

སབྦཱ གཱཝོ སམཱཧརཏི. གམིསྶནྟི བྷནྟེ གཱཝོ ཝཙྪགིདྡྷིནིཡོ’’ཏི ཨིམཱནི སུཏྟཔདཱནི. ‘‘གོསུ དུཡ྄ཧམཱནཱསུ གཏོ’’ཏིཨཱདཱིནི པན ལོཀིཀཔྤཡོགཱནི. ཨིཏི གོསདྡསྶ ཨིཏྠིལིངྒབྷཱཝོཔི པུལླིངྒབྷཱཝོ ཝིཡ སཱརཏོ པཙྩེཏབྦོ.

ཏཏྲ ‘‘གོ, གཱཝཱི, གཱཝོ, གཱཝཱི, གཝོ’’ཏིཨཱདཱིནི ཀིཉྩཱཔི ཨིཏྠིལིངྒབྷཱཝེན ཝུཏྟཱནི, ཏཐཱཔི ཡཐཱཔཡོགཾ ‘‘པཛཱ དེཝཏཱ’’ཏིཔདཱནི ཝིཡ ཨིཏྠིཔུརིསཝཱཙཀཱནེཝ བྷཝནྟི, ཏསྨཱ ཨིཏྠིལིངྒཝསེན ‘‘སཱ གོ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཏཱ གཱཝོ’’ཏི ཝཱ ཝུཏྟེ ཨིཏྠིཔུམབྷཱུཏཱ སབྦེཔི གོཎཱ གཧིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ན ཧི ཨཱིདིསེ ཋཱནེ ཨེཀནྟཏོ ལིངྒཾ པདྷཱནཾ, ཨཏྠོཡེཝ པདྷཱནོ. ‘‘ཝཛེགཱཝོ དུཧནྟཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ཀིཉྩཱཔི ‘‘གཱཝོ’’ཏི ཨཡཾ སདྡོ པུམེཔི ཝཏྟཏི, ཏཐཱཔི དུཧནཀྲིཡཱཡ པུམེ ཨསམྦྷཝཏོ ཨཏྠཝསེན ཨིཏྠིཡོ ཉཱཡནྟེ. ‘‘གཱཝཱི དུཧནྟཱི’’ཏི ཝུཏྟེ པན ལིངྒཝསེན ཨཏྠཝསེན ཙ ཝཙནཏོ ཀོ སཾསཡམཱཔཛྫིསྶཏི ཝིཉྙཱུ. ‘‘ཏཱ གཱཝོ ཙརནྟཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ཨིཏྠིལིངྒཝསེན ཝཙནཏོ ཀདཱཙི ཀསྶཙི སཾསཡོ སིཡཱ ‘‘ནནུ ཨིཏྠིཡོ’’ཏི, པུལླིངྒཝསེན པན ‘‘ཏེ གཱཝོ ཙརནྟཱི’’ཏི ཝུཏྟེ སཾསཡོ ནཏྠི, ཨིཏྠིཡོ ཙ པུམཱནོ ཙ ཉཱཡནྟེ པུལླིངྒབཧུཝཙནེན ཀཏྠཙི ཨིཏྠིཔུམསྶ གཧིཏཏྟཱ. ‘‘ཨཐེཏྠ སཱིཧཱ བྱགྒྷཱ ཙཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ ‘‘གཱཝཱི ཙརཏཱི’’ཏི ཙ ‘‘གཱཝིཾ པསྶཏཱི’’ཏི ཙ ཝུཏྟེ ཨིཏྠཱི ཝིཉྙཱཡཏེ གཱཝཱིསདྡེན ཨིཏྠིཡཱ གཧེཏབྦཏྟཱ ¶ . ལོཀིཀཔྤཡོགེསུ ཧི སཱསནིཀཔྤཡོགེསུ ཙ གཱཝཱིསདྡེན ཨིཏྠཱི གཡ྄ཧཏི. ཨེཀཙྩཾ པན སཱསནིཀཔྤཡོགཾ སནྡྷཱཡ ‘‘གཱཝཱི’’ཏི, ‘‘གཱཝི’’ནྟི ཙ ‘‘ཨིཏྠིཔུརིསསཱདྷཱརཎཝཙནམཝོཙུམྷ. ཏཐཱ ཧི ‘‘སེཡྻཐཱཔི བྷིཀྑཝེ དཀྑོ གོགྷཱཏཀོ ཝཱ གོགྷཱཏཀནྟེཝཱསཱི ཝཱ གཱཝིཾ ཝདྷིཏྭཱ ཙཏུམཧཱཔཐེ བིལསོ ཝིབྷཛིཏྭཱ ནིསིནྣོ ཨསྶཱ’’ཏི པཱལི༹ དིསྶཏི. ཨཊྛཀཐཱསུ ཙ ‘‘གཱཝོ’’ཏི ཨིཏྠིཔུམསཱདྷཱརཎཾ སདྡརཙནཾ ཀཏྭཱ པུན ཏདེཝ ཨིཏྠིཔུམཾ སནྡྷཱཡ ‘‘དྭཱརཾ པཏྟཾ པཏྟཾ གཱཝི’’ནྟི རཙིཏཱ སདྡརཙནཱ དིསྶཏི.

ཨེཏྠ ཧི གོཛཱཏིཡཾ ཋིཏཱ ཨིཏྠཱིཔི པུམཱཔི ‘‘གཱཝཱི’’ཏི སངྑཾ གཙྪཏི. ཝིསེསཏོ པན ‘‘གཱཝཱི’’ཏི ཨིདཾ ཨིཏྠིཡཱ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཐཱ ཧི ཏཏྠ ཏཏྠ པཱལི༹པྤདེསཱདཱིསུ ‘‘ཨཙིརཔཀྐནྟསྶ བྷགཝཏོ བཱཧིཡཾ དཱརུཙཱིརིཡཾ གཱཝཱི ཏརུཎཝཙྪཱ ཨདྷིཔཏིཏྭཱ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེསཱི’’ཏི, ‘‘གཱཝུཾ ཝཱ ཏེ དེམི, གཱཝིཾ ཝཱ ཏེ དེམཱི’’ཏི ཙ ‘‘ཏིཎསཱིཧོ ཀཔོཏཝཎྞགཱཝཱིསདིསོ’’ཏི ཙ པཡོགདསྶནཏོ ཨིཏྠཱི ཀཐིཡཏཱིཏི ཝཏྟབྦཾ. གོསདྡེན པན ‘‘གོདུཧནཾ. གདྡུཧནཾ. གོཁཱིརཾ གོདྷནོ གོརཱུཔཱནི ཙཱ’’ཏི དསྶནཏོ ཨིཏྠཱིཔི པུམཱཔི ཀཐིཡཏཱིཏི ཝཏྟབྦཾ.

ཨིདཱནི ཨོཀཱརནྟསྶ ཨིཏྠིལིངྒསྶ གོསདྡསྶ པདམཱལཱཡཾ པཱལི༹ནཡཱདིནིསྶིཏོ ཨཏྠཡུཏྟིནཡོ ཝུཙྩཏེ ཝིཉྙཱུནཾ ཀོསལླཛནནཏྠཾ –

སཱ གོ གཙྪཏི, སཱ གཱཝཱི གཙྪཏི, ཏཱ གཱཝོ, གཱཝཱི, གཝོ གཙྪནྟི. ཏཾ གཱཝཾ, གཱཝིཾ, གཝཾ པསྶཏི, ཏཱ གཱཝོ, གཱཝཱི, གཝོ པསྶཏི. ཏཱཧི གོཧི, གོབྷི ཀཏཾ. ཏཱསཾ གཝཾ, གུནྣཾ, གོནཾ དེཏི. ཏཱཧི གོཧི, གོབྷི ཨཔེཏི. ཏཱསཾ གཝཾ ¶ , གུནྣཾ, གོནཾ སིངྒཱནི. ཏཱསུ གོསུ པཏིཊྛིཏཾ. བྷོཏི གོ ཏྭཾ ཏིཊྛ, བྷོཏིཡོ གཱཝོ གཱཝཱི, གཝཱ ཏུམྷེ ཏིཊྛཐ.

ཨཔརོཔི ཝུཙྩཏེ –

སཱ གོ ནདིཾ ཏརནྟཱི གཙྪཏི, སཱ གཱཝཱི ནདིཾ ཏརནྟཱི གཙྪཏི, ཏཱ གཱཝོ, གཱཝཱི, གཝོ ནདིཾ ཏརནྟཱིཡོ གཙྪནྟི. ཏཾ གཱཝཾ, གཱཝིཾ, གཝཾ ནདིཾ ཏརནྟིཾ པསྶཏི, ཏཱ གཱཝོ, གཱཝཱི, གཝོ ནདིཾ ཏརནྟིཡོ པསྶཏི. ཏཱཧི གོཧི, གོབྷི ནདིཾ ཏརནྟཱིཧི ཀཏཾ. ཏཱསཾ གཝཾ, གུནྣཾ, གོནཾ ནདིཾ ཏརནྟཱིནཾ དེཏི. ཏཱཧི གོཧི, གོབྷི ནདིཾ ཏརནྟཱིཧི ཨཔེཏི. ཏཱསཾ གཝཾ, གུནྣཾ, གོནཾ ནདིཾ ཏརནྟཱིནཾ སནྟཀཾ. ཏཱསུ གོསུ ནདིཾ ཏརནྟཱིསུ པཏིཊྛིཏནྟི.

ཏཏྲ ཡཱ སཱ ‘‘གོ, གཱཝཱི, གཱཝོ, གཱཝཱི, གཝོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨོཀཱརནྟསྶིཏྠིལིངྒསྶ གོསདྡསྶ པདམཱལཱ ཋཔིཏཱ, སཱ ‘‘གོ, གཱཝོ གཝོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝུཏྟསྶ ཨོཀཱརནྟཔུལླིངྒསྶ གོསདྡསྶ པདམཱལཱཏོ སཝིསེསཱ པཙྩཏྟོཔཡོགཱལཔནཊྛཱནེ ཙཏུནྣཾ ཀཉྙཱསདྡཱནཾ ཝིཡ གཱཝཱིསདྡཱནཾ ཝུཏྟཏྟཱ. ཡསྨཱ པནཱཡཾ ཝིསེསོ, ཏསྨཱ ཨིམསྶ ཨོཀཱརནྟིཏྠིལིངྒསྶ གོསདྡསྶ ཨཉྙེསམིཏྠིལིངྒཱནཾ ཝིཡ ཨཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརཏཱ སལླཀྑེཏབྦཱ, ན པུལླིངྒཱནཾ ཝིཡ ཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརཏཱ, ནཱཔི ནཔུཾསཀལིངྒཱནཾ ཝིཡ ཨུབྷཡམུཏྟཱཀཱརཝོཧཱརཏཱ སལླཀྑེཏབྦཱ. ཨེཏྠ ནིཙྪཡཀརཎཱི གཱཐཱ ཝུཙྩཏི –

དུཝིནྣཾ དྷཱཏུསདྡཱནཾ, ཡཐཱ དིསྶཏི ནཱནཏཱ;

གོསདྡཱནཾ ཏཐཱ དྭིནྣཾ, ཨིཙྪིཏབྦཱཝ ནཱནཏཱ.

ཏཐཱ ཧི པུམིཏྠིལིངྒཝསེན དྭིནྣཾ དྷཱཏུསདྡཱནཾ ཝིསེསོ དིསྶཏི. ཏཾ ཡཐཱ?

དྷཱཏུ ¶ , དྷཱཏཱུ, དྷཱཏཝོ. དྷཱཏུཾ, དྷཱཏཱུ, དྷཱཏཝོ. དྷཱཏུནཱ, དྷཱཏཱུཧི, དྷཱཏཱུབྷི. དྷཱཏུསྶ, དྷཱཏཱུནཾ. དྷཱཏུསྨཱ, དྷཱཏུམྷཱ, དྷཱཏཱུཧི, དྷཱཏཱུབྷི. དྷཱཏུསྶ, དྷཱཏཱུནཾ. དྷཱཏུསྨིཾ, དྷཱཏུམྷི, དྷཱཏཱུསུ. ཨཡཾ པུལླིངྒཝིསེསོ.

དྷཱཏུ, དྷཱཏཱུ, དྷཱཏུཡོ. དྷཱཏུཾ, དྷཱཏཱུ, དྷཱཏུཡོ. དྷཱཏུཡཱ, དྷཱཏཱུཧི, དྷཱཏཱུབྷི. དྷཱཏུཡཱ, དྷཱཏཱུནཾ. དྷཱཏུཡཱ, དྷཱཏཱུཧི, དྷཱཏཱུབྷི. དྷཱཏུཡཱ, དྷཱཏཱུནཾ. དྷཱཏུཡཱ, དྷཱཏུཡཾ, དྷཱཏཱུསུ. ཨཡཾ ཨིཏྠིལིངྒསྶ ཝིསེསོ.

ཡཐཱ ཙ དྭིནྣཾ དྷཱཏུསདྡཱནཾ ཝིསེསོ པཉྙཱཡཏི, ཏཐཱ དྭིནྣམྤི གོསདྡཱནཾ ཝིསེསོ པཉྙཱཡཏེཝ. ཡཐཱ ཙ པུནྣཔུཾསཀལིངྒཱནཾ དྭིནྣཾ ཨཱཡུསདྡཱནཾ ‘‘ཨཱཡུ, ཨཱཡཱུ, ཨཱཡཝོ’’ཏིཨཱདིནཱ, ‘‘ཨཱཡུ, ཨཱཡཱུ, ཨཱཡཱུནཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཙ ཝིསེསོ པཉྙཱཡཏི, ཡཐཱ དྭིནྣམྤི གོསདྡཱནཾ ཝིསེསོ པཉྙཱཡཏེཝ. ཏཐཱ ཧི ཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརོ པུལླིངྒཾ, ཨཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརོ ཨིཏྠིལིངྒཾ, ཨུབྷཡམུཏྟཱཀཱརཝོཧཱརོ ནཔུཾསཀལིངྒཾ.

ཨིདཱནི ཨིམམེཝཏྠཾ པཱཀཊཏརཾ ཀཏྭཱ སངྑེཔཏོ ཀཐཡཱམ – པུརིསོཏི ཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརོ, ཀཉྙཱཏི ཨཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརོ, རཱུཔནྟི ཨུབྷཡམུཏྟཱཀཱརཝོཧཱརོ. པུརིསོ ཏིཊྛཏི, ཀཉྙཱ ཏིཊྛཏི, ཀཉྙཱ ཏིཊྛནྟི, ཀཉྙཱ པསྶཏི, བྷོཏིཡོ ཀཉྙཱ ཏིཊྛཐ, ཨེཏྠེཀཔདམསམཾ, ཙཏྟཱརི སམཱནི. པུརིསཱ ཏིཊྛནྟི, པུརིསཱ ནིསྶཊཾ, བྷཝནྟོ པུརིསཱ གཙྪཐ. ཀཉྙཱཡོ ཏིཊྛནྟི, ཀཉྙཱཡོ པསྶཏི, བྷོཏིཡོ ཀཉྙཱཡོ གཙྪཐ, ཏཱིཎི ཏཱིཎི སམཱནི. པུརིསཾ པསྶཏི, ཀཉྙཾ པསྶཏི, དྭེ ཨསམཱནི. པུརིསེ པསྶཏི, པུརིསེ པཏིཊྛིཏཾ, དྭེ སམཱནི. ཏེན པུརིསེན ཀཏཾ, ཏཱཡ ཀཉྙཱཡ ཀཏཾ, ཏཱཡ ཀཉྙཱཡ དེཏི, ཏཱཡ ཀཉྙཱཡ ¶ ཨཔེཏི, ཏཱཡ ཀཉྙཱཡ སནྟཀཾ, ཏཱཡ ཀཉྙཱཡ པཏིཊྛིཏཾ, ཨེཀམསམཾ, པཉྩ སམཱནི. ཨེཝཾ པུལླིངྒསྶ ཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརཏཱ དིསྶཏི, ཨིཏྠིལིངྒསྶ ཨཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརཏཱ དིསྶཏི. ནཔུཾསཀལིངྒསྶ པན ‘‘རཱུཔཾ, རཱུཔཱནི, རཱུཔཱ. རཱུཔཾ, རཱུཔཱནི, རཱུཔེ. བྷོ རཱུཔ, བྷཝནྟོ རཱུཔཱནི, རཱུཔཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཏཱིསུ པཙྩཏྟོཔཡོགཱལཔནཊྛཱནེསུ སནིཀཱརཱཡ ཝིསེསཱཡ རཱུཔམཱལཱཡ ཝསེན ཨུབྷཡམུཏྟཱཀཱརཝོཧཱརཏཱ དིསྶཏི, པུམིཏྠིལིངྒཱནཾ ཏཱིསུ ཋཱནེསུ སནིཀཱརཱནི རཱུཔཱནི སབྦདཱ ན སནྟི, ཨིཏི ཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརོ པུལླིངྒཾ, ཨཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརོ ཨིཏྠིལིངྒཾ, ཨུབྷཡམུཏྟཱཀཱརཝོཧཱརོ ནཔུཾསཀལིངྒནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཡཾ ནཡོ ‘‘སདྡྷཱ སཏི ཧིརཱི, ཡཱ ཨིཏྠཱི སདྡྷཱ པསནྣཱ, ཏེ མནུསྶཱ སདྡྷཱ པསནྣཱ, པཧཱུཏཾ སདྡྷཾ པཊིཡཏྟཾ, སདྡྷཾ ཀུལ’’ནྟིཨཱདཱིསུ སམཱནསུཏིཀསདྡེསུཔི པདམཱལཱཝསེན ལབྦྷཏེཝ. ཡཱ ཙ པན ཨིཏྠིལིངྒསྶ ཨཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརཏཱ ཝུཏྟཱ, སཱ ཨེཀཙྩེསུཔི སངྑྱཱསདྡེསུ ལབྦྷཏི. ཏཐཱ ཧི ཝཱིསཏིཨཱདཡོ ནཝུཏིཔརིཡནྟཱ སདྡཱ ཨེཀཝཙནནྟཱ ཨིཏྠིལིངྒཱཏི ཝུཏྟཱ, ཨེཏྠ ‘‘ཝཱིསཏིཡཱ’’ཏི པཉྩཀྑཏྟུཾ ཝཏྟབྦཾ, ཏཐཱ ‘‘ཏིཾསཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིནཾ ‘‘ནཝུཏིཡཱ’’ཏི པདཔརིཡནྟཱནཾ, ཨེཝཾ ཝཱིསཏིཨཱདཱིནཾ ཀཉྙཱསདྡསྶེཝ ཨཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརཏཱ ལབྦྷཏཱིཏི ཨཝགནྟབྦཾ. ཡདི ཨེཝཾ ཏིཙཏུསདྡེསུ ཀཐནྟི? ཏིཙཏུསདྡཱ པན ཡསྨཱ ‘‘ཏཡོ ཏིསྶོ ཏཱིཎི, ཙཏྟཱརོ ཙཏུརོ ཙཏསྶོ ཙཏྟཱརཱི’’ཏི ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ རཱུཔཱནི ཨབྷིདྷེཡྻལིངྒཱནུགབྷཏྟཱ ཡཐཱསཀལིངྒཝསེན ‘‘པུརིསཱ ཀཉྙཱཡོ ཙིཏྟཱནཱི’’ཏིཨཱདཱིཧི ཝིསདཱཝིསདོབྷཡརཧིཏཱཀཱརཝོཧཱརསངྑཱཏེཧི སདྡེཧི ཡོགཾ གཙྪནྟི, ཏསྨཱ པཙྩེཀལིངྒཝསེན ཝིསདཱཝིསདོབྷཡརཧིཏཱཀཱརཝོཧཱརཱཏི ཝཏྟུམརཧནྟི.

སབྦནཱམེསུཔི ¶ ཨཡཾ ཏིཝིདྷོ ཨཱཀཱརོ ལབྦྷཏི རཱུཔཝིསེསཡོགཏོ. ཀཐཾ? པུནྣཔུཾསཀཝིསཡེ ‘‘ཏསྶ ཀསྶ’’ ཨིཙྩཱདཱིནི སབྦཱནི སབྦནཱམིཀརཱུཔཱནི ཙཏུཏྠཱིཚཊྛིཡནྟཱནི བྷཝནྟི, ཨིཏྠིལིངྒཝིསཡེ ‘‘ཏསྶཱ ཀསྶཱ’’ ཨིཙྩཱདཱིནི སབྦནཱམིཀརཱུཔཱནི ཏཏིཡཱཙཏུཏྠཱིཔཉྩམཱིཚཊྛཱིསཏྟམིཡནྟཱནི བྷཝནྟི, ཏསྨཱ སབྦནཱམཏྟེཔི ཨིཏྠིལིངྒསྶ ཨཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརཏཱ ཨེཀནྟཏོ སམྤཊིཙྪིཏབྦཱ. ཨེཏྠ པན སུལབྷཱནི ཙཏུཏྠཱིཚཊྛཱིརཱུཔཱནི ཨནཱཧརིཏྭཱ སུདུལླབྷབྷཱཝེན ཏཏིཡཱཔཉྩམཱིསཏྟམཱིརཱུཔཱནི སཱསནཏོ ཨཱཧརིཏྭཱ དསྶེསྶཱམ བྷགཝཏོ པཱཝཙནེ ནིཀྐངྑབྷཱཝེན སོཏཱུནཾ པརམསཎྷསུཁུམཉཱཎཱདྷིགམཏྠཾ. ཏཾ ཡཐཱ? ‘‘ཨཱཡསྨཱ ཨུདཱཡཱི ཡེན སཱ ཀུམཱརིཀཱ ཏེནུཔསངྐམི, ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏསྶཱ ཀུམཱརིཀཱཡ སདྡྷིཾ ཨེཀོ ཨེཀཱཡ རཧོ པཊིཙྪནྣེ ཨཱསནེ ཨལཾཀམྨནཱིཡེ ནིསཛྫཾ ཀཔྤེསཱི’’ཏི. ཨེཏྠ ‘‘ཏསྶཱ’’ཏི ཏཏིཡཱཡ རཱུཔཾ, ‘‘ཏསྶཱ’’ཏི ཏཏིཡཱཡ རཱུཔེ དིཊྛེཡེཝ ‘‘སབྦསྶཱ ཀཏརིསྶཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཏཏིཡཱརཱུཔཱནི པཱལི༹ཡཾ ཨནཱགཏཱནིཔིདིཊྛཱནིཡེཝ ནཱམ ཏེསཾ ཨཉྙམཉྙསམཱནགཏིཀཏྟཱ, དིཊྛེན ཙ ཨདིཊྛསྶཔི ཡུཏྟསྶ གཧེཏབྦཏྟཱ. ‘‘ཀསྶཱཧཾ ཀེན ཧཱཡཱམཱི’’ཏི ཨེཏྠ ‘‘ཀསྶཱ’’ཏི པཉྩམིཡཱ རཱུཔཾ, ‘‘ཀསྶཱ’’ཏི པཉྩམིཡཱ རཱུཔེ དིཊྛེཡེཝ ‘‘སབྦསྶཱ ཀཏརིསྶཱ’’ཏིཨཱདཱིནི པཉྩམིཡཱ རཱུཔཱནི པཱལི༹ཡཾ ཨནཱགཏཱནིཔི དིཊྛཱནིཡེཝ ནཱམ. ‘‘ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ ཝེསཱལིཡཾ མཧཱཝནེ མཀྐཊིཾ ཨཱམིསེན ཨུཔལཱཔེཏྭཱ ཏསྶཱ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝཏི. ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ ཨཉྙཏརིསྶཱ ཨིཏྠིཡཱ པཊིབདྡྷཙིཏྟོ ཧོཏཱི’’ཏི ཙ ཨེཏྠ ‘‘ཏསྶཱ ཨཉྙཏརིསྶཱ’’ཏི ཙ སཏྟམིཡཱ རཱུཔཾ, ཏསྨིཾ དིཊྛེཡེཝ ‘‘སབྦསྶཱ ཀཏརིསྶཱ’’ཏིཨཱདཱིནི སཏྟམིཡཱ རཱུཔཱནི པཱལི༹ཡཾ ཨནཱགཏཱནིཔི དིཊྛཱནིཡེཝ ནཱམཱཏི.

ནནུ ¶ ཙ བྷོ ‘‘ཏསྶཱ ཀུམཱརིཀཱཡ སདྡྷི’’ནྟི ཨེཏྠ ‘‘ཏསྶཱ’’ཏི ཨིདཾ ཝིབྷཏྟིཝིཔལླཱསེན ཝུཏྟཾ, ‘‘ཏཱཡཱ’’ཏི ཧིསྶ ཨཏྠོ, ཏཐཱ ‘‘ཀསྶཱཧཾ ཀེན ཧཱཡཱམཱི’’ཏི ཨིདམྤི ཝིབྷཏྟིཝིཔལླཱསེན ཝུཏྟཾ. ‘‘ཀཱཡཱ’’ཏི ཧིསྶ ཨཏྠོ. ‘‘ཨཉྙཏརིསྶཱ ཨིཏྠིཡཱ པཊིབདྡྷཙིཏྟོ’’ཏི ཨེཏྠཱཔི ‘‘ཨཉྙཏརིསྶཱ’’ཏི ཨིདཾ ཝིབྷཏྟིཝིཔལླཱསེན ཝུཏྟཾ. ‘‘ཨཉྙཏརིསྶ’’ནྟི ཧིསྶ ཨཏྠོཏི? ཏནྣ, ཨཱིདིསེསུ ཙུཎྞིཡཔདཝིསཡེསུ ཝིབྷཏྟིཝིཔལླཱསསྶ ཨནིཙྪིཏབྦཏྟཱ. ནནུ ཙ བྷོ ཙུཎྞིཡཔདཝིསཡེཔི ‘‘སངྒྷེ གོཏམི དེཧཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ‘‘སངྒྷསྶཱ’’ཏི ཝིབྷཏྟིཝིཔལླཱསཏྠཾ ཝདནྟི གརཱུཏི? སཙྩཾ, ཏཐཱཔི ཏཱདིསེསུ ཋཱནེསུ དྭེ ཨདྷིཔྤཱཡཱ བྷཝནྟི ཨཱདྷཱརཔཊིགྒཱཧཀབྷཱཝེན བྷུམྨསམྤདཱནཱནམིཙྪིཏབྦཏྟཱ. ཏཐཱ ཧི ‘‘སངྒྷསྶ དེཐཱ’’ཏི ཝཏྟུཀཱམསྶ སཏོ ‘‘སངྒྷེ དེཐཱ’’ཏི ཝཙནཾ ན ཝིརུཛ྄ཛྷཏི, ཡུཛྫཏིཡེཝ. ཏཐཱ ‘‘སངྒྷེ དེཐཱ’’ཏི ཝཏྟུཀཱམསྶཔི སཏོ ‘‘སངྒྷསྶ དེཐཱ’’ཏི ཝཙནམྤི ན ཝིརུཛ྄ཛྷཏི, ཡུཛྫཏིཡེཝ, ཡཐཱ པན ཨལཱབུ ལཱབུསདྡེསུ ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཝིཛྫམཱནེསུཔི ‘‘ལཱབཱུནི སཱིདནྟི སིལཱ པླཝནྟཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཚནྡཱནུརཀྑཎཏྠཾ ཨཀཱརལོཔོ ཧོཏཱིཏི ཨཀྑརལོཔོ བུདྡྷིཡཱ ཀརིཡཏི. ཏཐཱ ‘‘སངྒྷེ གོཏམི དེཧཱི’’ཏིཨཱདཱིསུཔི བུདྡྷིཡཱ ཝིབྷཏྟིཝིཔལླཱསསྶ པརིཀཔྤནཾ ཀཏྭཱ ‘‘སངྒྷསྶཱ’’ཏི ཝིཔལླཱསཏྠམིཙྪནྟི ཨཱཙརིཡཱ. ཏསྨཱ ‘‘སངྒྷེ གོཏམི དེཧི. ཝེསྶནྟརེ ཝརཾ དཏྭཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིབྷཏྟིཝིཔལླཱསོ ཡུཏྟོ ‘‘ཏསྶཱ ཀུམཱརིཀཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ པན ན ཡུཏྟོ, ཝིབྷཏྟིཝིཔལླཱསོ ཙ ནཱམ ཡེབྷུཡྻེན ‘‘ནེཝ དཱནཾ ཝིརམིསྶ’’ནྟིཨཱདཱིསུ གཱཐཱསུ ཨིཙྪིཏབྦོ.

ཏཐཱཔི ཝདེཡྻ ཡཱ སཱ ཏུམྷེཧི ‘‘ཏསྶཱ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝཏཱི’’ཏི པཱལི༹ ཨཱབྷཏཱ, ན སཱ སཏྟམཱིཔཡོགཱ. ‘‘ཏསྶཱ’’ཏི ¶ ཧི ཨིདཾ ཚཊྛིཡནྟཔདཾ ‘‘ཏསྶཱམཀྐཊིཡཱཨངྒཛཱཏེ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝཏཱི’’ཏི ཨཏྠསམྦྷཝཏོཏི? ཏནྣ, ཨཊྛཀཐཱཡཾ ‘‘ཏསྶཱཏི བྷུམྨཝཙན’’ནྟི ཝུཏྟཏྟཱ. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ – ཨཊྛཀཐཱཡཾཡེཝ ‘‘ཏསྶཱ ཙ སིཀྑཱཡ སིཀྑཾ པརིཔཱུརེནྟོ སིཀྑཏི, ཏསྨིཉྩ སིཀྑཱཔདེ ཨཝཱིཏིཀྐམནྟོ སིཀྑཏཱི’’ཏི ཨིམསྨིཾ པདེསེ ‘‘ཏསྶཱ’’ཏི བྷུམྨཝཙནཾ ནིདྡེསོ ཀཏོཏི. ནནུ ཙ བྷོ ཏཏྠཱཔི ‘‘ཏསྶཱ’’ཏི ཨིདཾ ཝིབྷཏྟིཝིཔལླཱསཝསེན བྷུམྨཏྠེ སཱམིཝཙནནྟི? ‘‘ཨཏིཝིཡ ཏྭཾ ཝིབྷཏྟིཝིཔལླཱསནཡེ ཀུསལོསི, ཝིབྷཏྟིཝིཔལླཱསིཀོ ནཱམཱ’’ཏི བྷཝཾ ཝཏྟབྦོ. ཡོ ཏྭཾ དྷམྨསངྒཱཧཀཏྠེརེཧི ཝུཏྟཔཱལི༹མྤི ཨུལླངྒྷསི, ཨཊྛཀཐཱཝཙནམྤི ཨུལླངྒྷསི, ཨཔརམྤི ཏེ ནིདྡེསཔཱལི༹ཾ ཨཱཧརིསྶཱམ. སཙེ ཏྭཾ པཎྜིཏཛཱཏིཀོ, སཉྙཏྟིཾ གམིསྶསི. སཙེ ཨཔཎྜིཏཛཱཏིཀོ, ཨཏྟནོ གཱཧཾ ཨམུཉྩནྟོཡེཝ སཉྙཏྟིཾ ན གམིསྶཏི, སཱསནེ ཙིཏྟིཾ ཀཏྭཱ སུཎོཧཱིཏི. ‘‘ཏསྨཱ ཧི སིཀྑེཐ ཨིདྷེཝ ཛནྟཱུ’’ཏི ཨིམིསྶཱ པཱལི༹ཡཱ ཨཏྠཾ ནིདྡིསནྟེན པབྷིནྣཔཊིསམྦྷིདེན སཏྠུཀཔྤེན ཨགྒསཱཝཀེན དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ ཨཱཡསྨཏཱ སཱརིཔུཏྟེན ‘‘ཨིདྷཱཏི ཨིམིསྶཱ དིཊྛིཡཱ ཨིམིསྶཱ ཁནྟིཡཱ ཨིམིསྶཱ རུཙིཡཱ ཨིམསྨིཾ ཨཱདཱཡེ ཨིམསྨིཾ དྷམྨེ’’ཏི ཨེཝཾ ‘‘ཨིམིསྶཱ’’ཏི པདཾ བྷུམྨཝཙནཝསེན ཝུཏྟཾ. ཏཉྷི ‘‘ཨིདྷཱ’’ཏི པདསྶ ཨཏྠཝཱཙཀཏྟཱ སཏྟམིཡཱ རཱུཔནྟི ཝིཉྙཱཡཏི. ཨིཏི ‘‘ཨིམིསྶཱ’’ཏི སཏྟམིཡཱ རཱུཔེ དིཊྛེཡེཝ ‘‘སབྦསྶཱ ཀཏརིསྶཱ’’ཏིཨཱདཱིནི སཏྟམིཡཱ རཱུཔཱནི པཱལི༹ཡཾ ཨནཱགཏཱནིཔི དིཊྛཱནིཡེཝ ནཱམ.

ཨཔརམྤི ཏེ སབྦལོཀཱནུཀམྤཀེན སབྦཉྙུནཱ ཨཱཧཙྩབྷཱསིཏཾ པཱལི༹ཾ ཨཱཧརིསྶཱམ, ཙིཏྟིཾ ཀཏྭཱ སུཎོཧི, ‘‘ཨཊྛཱནམེཏཾ བྷིཀྑཝེ ཨནཝཀཱསོ, ཡཾ ཨེཀིསྶཱ ལོཀདྷཱཏུཡཱ ¶ ཨཔུབྦཾ ཨཙརིམཾ དྭེ ཨརཧནྟོ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻུ’’ནྟི ཨེཏྠ ‘‘ཨེཀིསྶཱ’’ཏི ཨིདཾ སཏྟམིཡཱ རཱུཔཾ. ཨེཝཾ ‘‘ཨེཀིསྶཱ’’ཏི སཏྟམིཡཱ རཱུཔེ དིཊྛེཡེཝ ‘‘སབྦསྶཱ ཀཏརིསྶཱ’’ཏིཨཱདཱིནི སཏྟམིཡཱ རཱུཔཱནི པཱལི༹ཡཾ ཨནཱགཏཱནིཔི དིཊྛཱནིཡེཝ ནཱམ. ན ཧི སབྦཐཱཔི ཝོཧཱརཱ སརཱུཔཏོ པཱལི༹ཨཱདཱིསུ དིསྶནྟི, ཨེཀཙྩེ དིསྶནྟི, ཨེཀཙྩེ ན དིསྶནྟིཡེཝ. ཨཏྲིདཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘ཏསྶཱ’’ཨིཙྩཱདཡོ སདྡཱ, ‘‘ཏཱཡ’’ཨིཙྩཱདཡོ ཝིཡ;

ཉེཡྻཱ པཉྩསུ ཋཱནེསུ, ཏཏིཡཱདཱིསུ དྷཱིམཏཱ.

ཏིཎྞནྣཾ པན ནཱདཱིནཾ, ཧོཏི སབྱཔདེསཏོ;

‘‘ཏསྶཱ ཀསྶཱ’’ཏིཨཱདཱིནི, བྷཝནྟི ཏཏིཡཱདིསུ.

ཨཏྲ པནཱཡཾ པཱལི༹ནཡཝིབྷཱཝནཱ ཨཊྛཀཐཱནཡཝིབྷཱཝནཱ ཙ – ཏསྶཱ ཀཉྙཱཡ སདྡྷིཾ གཙྪཏི, ཏསྶཱ ཀཉྙཱཡ ཀཏཾ, ཏསྶཱ ཀཉྙཱཡ དེཏི, ཏསྶཱ ཀཉྙཱཡ ཨཔེཏི, ཏསྶཱ ཀཉྙཱཡ ཨཡཾ ཀཉྙཱ ཧཱིནཱ, ཏསྶཱ ཀཉྙཱཡ ཨཡཾ ཀཉྙཱ ཨདྷིཀཱ, ཏསྶཱ ཀཉྙཱཡ སནྟཀཾ, ཏསྶཱ ཀཉྙཱཡ པཏིཊྛིཏནྟི. དུལླབྷཱཡཾ ནཱིཏི སཱདྷུཀཾ ཙིཏྟིཾ ཀཏྭཱ པརིཡཱཔུཎིཏབྦཱ སཱསནསྶ ཙིརཊྛིཏཏྠཾ. ཨེཝཾ སབྦཐཱཔི པཱལི༹ཨཊྛཀཐཱནཡཱནུསཱརེན ཨིཏྠིལིངྒསྶ ཨཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརཏཱ ཉཱཏབྦཱ.

ཨེཝཾ པན ཉཏྭཱ ཝིཉྙུཛཱཏིནཱ ‘‘དྭིནྣཾ གོསདྡཱནཾ རཱུཔམཱལཱཝིསེསེན ལིངྒནཱནཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏི ནིཊྛམེཏྠཱཝགནྟབྦཾ. གོསདྡོ ཧི ‘‘པུརིསོ མཱཏུགཱམོ ཨོརོདྷོ ཨཱཔོ སཏྠཱ’’ཏིཨཱདཡོ ཝིཡ ན ནིཡོགཱ ཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརོ, ནཱཔི ‘‘ཀཉྙཱ རཏྟི ཨིཏྠཱི’’ཏིཨཱདཡོ ཝིཡ ནིཡོགཱ ཨཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརོ. ཏཐཱ ཧི ཨཡཾ པུལླིངྒབྷཱཝེ དྷཱཏུསདྡོ ཝིཡ ཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརོ, ཨིཏྠིལིངྒབྷཱཝེ ཨཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརོ ¶ . ཨིཏི ཨིམསྶ ཨཏྠསྶ སོཏཱུནཾ ཉཱཔནེན པརམསཎྷསུཁུམཉཱཎཔྤཊིལཱབྷཏྟཾ ‘‘གོ, གཱཝཱི གཱཝོ. གཱཝིཾ, གཝོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨོཀཱརནྟསྶ ཨིཏྠིལིངྒསྶ གོསདྡསྶ ཨཱཝེཎིཀཱ ནཱམིཀཔདམཱལཱ ཝུཏྟཱ. ཨེཏྠ པན ‘‘གཱཝི’’ནྟི ཨེཀཀྑཏྟུམཱགཏཾ, ‘‘གོ གོཧཱི’’ཏིཨཱདཱིནི དྭིཀྑཏྟུཾ, ‘‘གཱཝོ གཱཝཱི གཱཝ’’ནྟི ཏིཀྑཏྟུཾ, ‘‘གཱཝིཡཱ’’ཏི པཉྩཀྑཏྟུཾ, ཨེཝམེཏྠ པཉྩཀྑཏྟུཾ ཨཱགཏཔདཱནཾ ཝསེན ཨཝིསདཱཀཱརོ དིསྶཏཱིཏི ཨིདཾ ཨིཏྠིལིངྒནྟི གཧེཏབྦཾ. ཨིམཉྷི ནཡཾ མུཉྩིཏྭཱ ནཏྠི ཨཉྙོ ནཡོ ཡེན གོསདྡོ ཨིཏྠིལིངྒོ སིཡཱ. ཏསྨཱ ཨིདམེཝ ཨམྷཱཀཾ མཏཾ སཱརཏོ པཙྩེཏབྦཾ. པུམིཏྠིལིངྒསངྑཱཏཱནཾ དྭིནྣཾ གོསདྡཱནཾ རཱུཔམཱལཱཡ ནིབྦིསེསཏཾ ཝདནྟཱནཾ པན ཨཱཙརིཡཱནཾ མཏཾ པུལླིངྒེ ཝཏྟམཱནེན གོསདྡེནི’ཏྠིལིངྒེ ཝཏྟམཱནསྶ གོསདྡསྶ རཱུཔམཱལཱཡ སདིསཏྟེ སཏི མཱཏུགཱམསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱཡོ སམཾ ཡོཛེཏྭཱ པུམིཏྠིལིངྒབྷཱཝཔརིཀཔྤནཾ ཝིཡ ཧོཏཱིཏི ན སཱརཏོ པཙྩེཏབྦཾ.

ཨེཏྠ པན ཀིཉྩི ལིངྒསཾསནྡནཾ ཀཐཡཱམ – ཧེཊྛཱ ནིདྡིཊྛསྶ ཨོཀཱརནྟཔུལླིངྒསྶ གོསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱཡཾ ‘‘གཱཝུཾ གཱཝཾ གཱཝེནཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཨེཀཀྑཏྟུམཱགཏཱནི, ‘‘གོ གོཧཱི’’ཏིཨཱདཱིནི དྭིཀྑཏྟུཾ, ‘‘གཱཝོ གཝོ གཝ’’ནྟི ཨིམཱནི པན ‘‘སཏྠཱ རཱཛཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝིཡ ཏིཀྑཏྟུཾ, ཙཏུཀྑཏྟུཾ ཝཱ པནེཏྠ པཉྩཀྑཏྟུཾ ཝཱ ཨཱགཏཔདཱནི ན སནྟི. ཏདབྷཱཝཏོ ཝིསདཱཀཱརོ དིསྶཏི. པུརིསསདྡསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱཡམྤི ‘‘པུརིསོ པུརིས’’ནྟིཨཱདཱིནི ཨེཀཀྑཏྟུམཱགཏཱནི, ‘‘པུརིསེ’’ཏིཨཱདཱིནི དྭིཀྑཏྟུཾ, ‘‘པུརིསཱ’’ཏི ཏིཀྑཏྟུཾ. ཨེཝཾ ཝིསདཱཀཱརོ དིསྶཏི. ཨཱཀཱརནྟིཏྠིལིངྒསྶ པན ‘‘ཀཉྙ’’ནྟིཨཱདཱིནི ཨེཀཀྑཏྟུམཱགཏཱནི, ‘‘ཀཉྙཱཧཱི’’ཏིཨཱདཱིནི དྭིཀྑཏྟུཾ, ‘‘ཀཉྙཱཡོ’’ཏིཨཱདཱིནི ཏིཀྑཏྟུཾ, ‘‘ཀཉྙཱ’’ཏི ཨིདཾ ཙཏུཀྑཏྟུཾ, ‘‘ཀཉྙཱཡཱ’’ཏི ཨིདཾ པན པཉྩཀྑཏྟུཾ. ཨེཝཾ ཨཝིསདཱཀཱརོ དིསྶཏི. ཨཱཀཱརནྟཔུལླིངྒསྶཏུ ‘‘སཏྠརཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ཨེཀཀྑཏྟུམཱགཏཱནི, ‘‘སཏྠཱུ’’ཏིཨཱདཱིནི ¶ དྭིཀྑཏྟུཾ, ‘‘སཏྠཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཏིཀྑཏྟུཾ, ཨེཝཾ ཝིསདཱཀཱརོ དིསྶཏི. ཨིམིནཱ ནཡེན སབྦཱསུཔི པུམིཏྠིལིངྒཔདམཱལཱསུ ཝིསདཱཀཱརོ ཙ ཨཝིསདཱཀཱརོ ཙ ཝེདིཏབྦོ. ནཔུཾསཀལིངྒསྶ པན ནཱམིཀཔདམཱལཱཡཾ ‘‘ཙིཏྟེནཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཨེཀཀྑཏྟུམཱགཏཱནི, ‘‘ཙིཏྟ’’ནྟིཨཱདཱིནི དྭིཀྑཏྟུཾ, ‘‘ཙིཏྟཱནཱི’’ཏི ཨིདཾ ཏིཀྑཏྟུཾ ཨཱགཏཾ. ཨཊྛི ཨཱཡུསདྡཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཏྠ ཨུབྷཡམུཏྟཱཀཱརོ དིསྶཏི. ཀིཉྩཱཔེཏྠ ཙཏུཀྑཏྟུཾ པཉྩཀྑཏྟུཾ ཝཱ ཨཱགཏཔདཱནཾ ཨབྷཱཝཏོ ཝིསདཱཀཱརོ ཨུཔལབྦྷམཱནོ ཝིཡ དིསྶཏི, ཏཐཱཔི ཡསྨཱ ‘‘ཙིཏྟཾ ཨཊྛི ཨཱཡཱུ’’ཏིཨཱདཱིནི ནཔུཾསཀཱནི ‘‘གཙྪཾ ཨགྒི བྷིཀྑཱུ’’ཏིཨཱདཱིནཾ པུལླིངྒཱནཾ ནཡེན ཨཔྤཝཏྟནཏོ ཝིསདཱཀཱརཉྩ, ‘‘རཏྟི ཡཱགཱུ’’ཏིཨཱདཱིནཾ ཨིཏྠིལིངྒཱནཾ ནཡེན ཨཔྤཝཏྟནཏོ ཨཝིསདཱཀཱརཉྩ ཨུབྷཡམནུཔགམྨ ཝིསེསཏོ ‘‘ཙིཏྟཾ, ཙིཏྟཱནི, ཙིཏྟཱ. ཙིཏྟཾ, ཙིཏྟཱནི, ཙིཏྟེ’’ཏིཨཱདིནཱ སནིཀཱརཱཡ རཱུཔམཱལཱཡ རཱུཔཝནྟཱནི བྷཝནྟི, ཏསྨཱ ཏེསམཱཀཱརོ ཨུབྷཡམུཏྟོཏི དཊྛབྦོ.

ཏིཝིདྷོཔཱཡཾ ཨཱཀཱརོ སཀྐཊབྷཱསཱསུ ན ལབྦྷཏི. ཏེནེས སབྦེསུཔི བྱཱཀརཎསཏྠེསུ ན ཝུཏྟོ. སབྦསཏྟཱནཾ པན མཱུལབྷཱསཱབྷཱུཏཱཡ ཛིནེརིཏཱཡ མཱགདྷིཀཱཡ སབྷཱཝནིརུཏྟིཡཱ ལབྦྷཏི. ཏཐཱ ཧི ཨཡཾ ནིརུཏྟིམཉྫཱུསཱཡཾ ཝུཏྟོ –

ཀིཾ པནེཏཾ ལིངྒཾ ནཱམ? ཀེཙི ཏཱཝ ཝདནྟི –

‘‘ཐནཀེསཝཏཱི ཨིཏྠཱི, མསྶུཝཱ པུརིསོ སིཡཱ. ཨུབྷིནྣམནྟརཾ ཨེཏཾ, ཨིཏརོ’བྷཡམུཏྟཀོ’ཏི

ཝུཏྟཏྟཱ ཝིསིཊྛཱ ཐནཀེསཱདཡོ ལིངྒ’’ནྟི, ཨེཏཾ ན སབྦཏྠ, གངྒཱསཱལཱརུཀྑཱདཱིནཾ ཐནཱདིནཱ སམྦནྡྷཱབྷཱཝཏོ.

ཨཔརེ ¶ ཝདནྟི – ‘‘ན ལིངྒཾ ནཱམ པརམཏྠཏོ ཀིཉྩི ཨཏྠི, ལོཀསངྐེཏརཱུལ༹ྷོ པན ཝོཧཱརོ ལིངྒཾ ནཱམཱ’’ཏི. ཨིདམེཏྠ སནྣིཊྛཱནཾ. སབྦལིངྒིཀོཔི སདྡོ ཧོཏི ཏཊཾ ཏཊཱི ཏཊོཏི. ཡདི ཙ པརམཏྠཏོ ལིངྒཾ ནཱམ སིཡཱ, ཀཐཾ ཨཉྙམཉྙཝིརུདྡྷཱནཾ ཏེསཾ ཨེཀཏྠ སམཱཝེསོ བྷཝཏི, ཏསྨཱ ཡསྶ ཀསྶཙི ཨཏྠསྶ ཨཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརོ ཨིཏྠིལིངྒཾ, ཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརོ པུལླིངྒཾ, ཨུབྷཡམུཏྟཱཀཱརཝོཧཱརོ ནཔུཾསཀལིངྒནྟི ཝེདིཏབྦནྟི.

ཨེཏྠ པན ནཱམིཀཔདམཱལཱསངྑཱཏཔབནྡྷཝསེནེཝ ཨཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརཱདིཏཱ གཧེཏབྦཱ, ན ཨེཀེཀཔདཝསེན. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཀཉྙཱ པུརིསོ ཙིཏྟ’’ནྟི ཙ, ‘‘ཀཉྙཱཡོ པུརིསཱ ཙིཏྟཱནཱི’’ཏི ཙ ཨེཝམཱདིཀསྶ ཨེཀེཀཔདསྶ ཨཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརཱདིཏཱ ན དིསྶཏི. ཡསྨཱ པན པབནྡྷཝསེན ཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརཱདིབྷཱཝེ སིདྡྷེཡེཝ སམུདཱཡཱཝཡཝཏྟཱ ཨེཀེཀཔདསྶཔི ཨཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརཱདིཏཱ སིཛ྄ཛྷཏེཝ.

ཀེཙི པན ནཱམིཀཔདམཱལཱསངྑཱཏཾ པབནྡྷཾ ཨཔརཱམསིཏྭཱ ཨེཀེཀཔདཝསེནེཝ ཨཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརཱདིཀཾ ཨིཙྪནྟི, ཏེ ཝཏྟབྦཱ ‘‘ཡདི ཨེཀེཀཔདསྶེཝ ཨཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརཱདིཏཱ སིཡཱ, ཨེཝཾ སནྟེ ‘ཀཉྙཱ པུརིསཱ སཏྠཱ གུཎཝཱ རཱཛཱ’ཏིཨཱདཱིནཾ པདཱནཾ ཨཱཀཱརསུཏིཝསེན, ‘པུརིསོ སཏྠཱརོ ཀཉྙཱཡོ’ཏིཨཱདཱིནཾ པན ཨོཀཱརསུཏིཝསེན, ‘ཙིཏྟཾ པུརིསཾ ཀཉྙ’ནྟིཨཱདཱིནཾ ཨནུསཱརསུཏིཝསེན ཨཉྙམཉྙཾ སམཱནསུཏིསམྦྷཝཱ ཀཐཾ ཨཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརཱདིཏཱ སིཡཱ’’ཏི? ཀིཉྩཱཔི ཏེ ཨེཝཾ ཝདེཡྻུཾ ‘‘སིཡཱ ཨེཝ, ནཱནཏྟཾ པན ཏེསཾ དུཔྤཊིཝེདྷ’’ནྟི. ཏེ ཝཏྟབྦཱ ‘‘མཱ ཏུམྷེ ཨེཝམཝཙུཏྠ, དུཛྫཱནཏརམྤི ནིབྦཱནཾ ཀཐནསམཏྠཾ པུགྒལཾ ནིསྶཱཡ ཛཱནནྟི, ཏསྨཱ སུཊྛུ ཨུཔཔརིཀྑིཏྭཱ ཝདེཐཱ’’ཏི. ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱ ¶ ཏཏོ ཨུཏྟརི ཏེ པཉྷཾ པུཙྪིཏབྦཱ ‘‘བོདྷིསདྡོ ཨཱཡུསདྡོ ཙ ཀཏརལིངྒོ’’ཏི. ཏེ ཛཱནནྟཱ ཨེཝཾ ཝཀྑནྟི ‘‘བོདྷིསདྡོ ཨིཏྠིལིངྒོ ཙེཝ པུལླིངྒོ ཙ, ཨཱཡུསདྡོ ཙ པན ནཔུཾསཀལིངྒོ ཙ པུལླིངྒོ ཙཱཏི དྭིལིངྒཱ ཨེཏེ སདྡཱ’’ཏི. ཏེ ཝཏྟབྦཱ ‘‘ཡདི བོདྷིསདྡོ ཙ ཨཱཡུསདྡོ ཙ དྭིལིངྒཱ ཨེཏེ སདྡཱ, ཨེཝཾ སནྟེ དྭིནྣཾ བོདྷིསདྡཱནཾ ཨེཀཔདབྷཱཝེན ཝཝཏྠིཏཱནཾ ཨཙྩནྟསམཱནསུཏིཀཱནཾ ཀཐཾ ཨཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརཏཱ ཙ ཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརཏཱ ཙ སིཡཱ, ཀཐཉྩ པན དྭིནྣཾ ཨཱཡུསདྡཱནཾ ཨེཀཔདབྷཱཝེན ཝཝཏྠིཏཱནཾ ཨཙྩནྟསམཱནསུཏིཀཱནཾ ཨུབྷཡམུཏྟཱཀཱརཝོཧཱརཏཱ ཙ ཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརཏཱ ཙ སིཡཱ’’ཏི? ཨེཝཾ ཝུཏྟཱ ཏེ ཨདྡྷཱ ཀིཉྩི ཨུཏྟརི ཨཔསྶནྟཱ ནིརུཏྟརཱ བྷཝིསྶནྟི. སདྡསཏྠཝིདཱུ པན སདྡསཏྠཏོ ནཡཾ གཧེཏྭཱ ཝདནྟི –

‘‘ཨེསེ’སཱ ཨེཏ’མིཏི ཙ,

པསིདྡྷི ཨཏྠེསུ ཡེསུ ལོཀསྶ;

‘ཐཱིཔུམནཔུཾསཀཱནཱི’ཏི,

ཝུཙྩནྟེ ཏཱནི ནཱམཱནཱི’’ཏི.

ཏེསཾ ཀིར ཨཡམདྷིཔྤཱཡོ – ‘‘ཨེསོ པུརིསོ, ཨེསོ མཱཏུགཱམོ, ཨེསོ རཱཛཱ, ཨེསཱ ཨིཏྠཱི, ཨེསཱ ལཏཱ, ཨེཏཾ ནཔུཾསཀཾ, ཨེཏཾ ཙིཏྟ’’ནྟི ཨེཝཾ པུརིསཱདཱིསུ ཡེསུ ཨཏྠེསུ ལོཀསྶ ‘‘ཨེསོ ཨེསཱ ཨེཏ’’ནྟི ཙ པསིདྡྷི ཧོཏི, ཏེསུ ཨཏྠེསུ ཏཱནི ནཱམཱནི ‘‘པུམིཏྠིནཔུཾསཀལིངྒཱནཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི, ཏཾདྭཱརེན ཨཉྙཱནིཔཱིཏི. ཨེཝཾ ཝདནྟེཧི ཏེཧི ‘‘ཨིམིནཱ ནཱམ ཨཱཀཱརེན ‘ཨེསོ ཨེསཱ ཨེཏ’ནྟི ནཱམཱནི ཨཉྙཱནི ཙ པུལླིངྒཱདིནཱམཾ ལབྷནྟཱི’’ཏི ཨཡཾ ཝིསེསོ ན དསྶིཏོ, སདྡྷམྨནཡཉྙཱུཧི པན ནེརུཏྟིཀེཧི དསྶིཏོ ‘‘ཡསྶ ཀསྶཙི ཨཏྠསྶ ཨཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརོ ཨིཏྠིལིངྒ’’ནྟིཨཱདིནཱ.

ཀེཙི ¶ པན ‘‘ཨཝིསདཱཀཱརཱནཾ ཨཏྠཱནཾ ཝཱཙཀོ ཝོཧཱརོ ཨིཏྠིལིངྒ’’ནྟིཨཱདཱིནི ཝདནྟི, ཏཾ ན གཧེཏབྦཾ. ཡདི ཧི ཨཝིསདཱཀཱརཱནཾ ཨཏྠཱནཾ ཝཱཙཀོ ཝོཧཱརོ ཨིཏྠིལིངྒཾ, ཨེཝཾ སནྟེ མཱཏུགཱམཀལཏྟཀནྟཀཎྚཀགུམྦཱདཡོཔི ཝོཧཱརཱ ཨིཏྠིལིངྒཱནི སིཡུཾ ཨཝིསདཱཀཱརཏྟཱ ཏདཏྠཱནཾ. ཡདི པན ཝིསདཱཀཱརཱནཾ ཨཏྠཱནཾ ཝཱཙཀོ ཝོཧཱརོ པུལླིངྒཾ, ཨེཝཾ སནྟེ ‘‘དེཝཏཱ སདྡྷཱ ཉཱཎ’’མིཙྩཱདཡོཔི ཝོཧཱརཱ པུལླིངྒཱནི སིཡུཾ ཝིསདཱཀཱརཏྟཱ ཏདཏྠཱནཾ. ཨཐ ཝཱ ཡདི ཨཝིསདཱཀཱརཱནཾ ཨཏྠཱནཾ ཝཱཙཀོ ཝོཧཱརོ ཨིཏྠིལིངྒཾ, ཝིསདཱཀཱརཱནཾ པནཏྠཱནཾ ཝཱཙཀོ ཝོཧཱརོ པུལླིངྒཾ, ཨེཝཾ སནྟེ ཨེཀསྶེཝཏྠསྶ ཨེཀཀྑཎེ དྭཱིཧི ལིངྒེཧི ན ཝཏྟབྦཏཱ སིཡཱ –

‘‘ཨཏྠཀཱམོསི མེ ཡཀྑ, ཧིཏཀཱམཱསི དེཝཏེ;

ཀརོམི ཏེ ཏཾ ཝཙནཾ, ཏྭཾསི ཨཱཙརིཡོ མམཱ’’ཏི.

ཡདི ཙ ཨུབྷཡམུཏྟཱཀཱརཱནཾ ཨཏྠཱནཾ ཝཱཙཀོ ཝོཧཱརོ ནཔུཾསཀལིངྒཾ, ཨེཝཾ སནྟེ ཨུབྷཡམུཏྟཱཀཱརཱནཾ ཨཏྠཱནཾ ཏིཎརུཀྑཱདཱིསུ ‘‘ཨིདཾ ནཱམཱ’’ཏི ནིཡམཱབྷཱཝཏོ ལིངྒཝཙནཾ ཝིརུདྡྷཾ སིཡཱ. ཨཔིཙ ‘‘པཉྙཱརཏནཾ. སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནཾ སཱཝཀཡུག’’ནྟི ཙ ཨཱདིནཱ ནཔུཾསཀལིངྒཝཙནེན ཏདཏྠཱནམྤི ཨུབྷཡམུཏྟཱཀཱརཏཱ ཝུཏྟཱ སིཡཱ. ཨཔིཙ ཨེཀམྤི ཏཱིརཾ ‘‘ཏཊཾ ཏཊཱི ཏཊོ’’ཏི ཏཱིཧི ལིངྒེཧི ན ཝཏྟབྦཾ སིཡཱ. ཨེཀམྤི ཙ ཉཱཎཾ ‘‘པཉྙཱཎཾ པཉྙཱ པཛཱནནཱ ཨམོཧོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཏཱིཧི ལིངྒེཧི ན ཝཏྟབྦཾ སིཡཱ, ཏསྨཱ ཏཾ ནཡཾ ཨགྒཧེཏྭཱ ཡཐཱཝུཏྟོཡེཝ ནཡོ གཧེཏབྦོ.

ལོཀསྨིཉྷི ཨིཏྠཱིནཾ ཧེཊྛིམཀཱཡོ ཝིསདོ ཧོཏི, ཨུཔརིམཀཱཡོ ཨཝིསདོ, ཨུརམཾསཾ ཨཝིསདཾ, གམནཱདཱིནིཔི ཨཝིསདཱནི ¶ . ཨིཏྠིཡོ ཧི གཙྪམཱནཱ ཨཝིསདཾ གཙྪནྟི, ཏིཊྛམཱནཱ ནིཔཛྫམཱནཱ ནིསཱིདམཱནཱ ཁཱདམཱནཱ བྷུཉྫམཱནཱ ཨཝིསདཾ བྷུཉྫནྟི. པུརིསམྤི ཧི ཨཝིསདཾ དིསྭཱ ‘‘མཱཏུགཱམོ ཝིཡ གཙྪཏི ཏིཊྛཏི ནིཔཛྫཏི ནིསཱིདཏི ཁཱདཏི བྷུཉྫཏཱི’’ཏི ཝདནྟི. ཨིཏི ཡཐཱ ཨིཏྠིཡོ ཡེབྷུཡྻེན ཨཝིསདཱཀཱརཱ, ཏཐཱ ཡསྶ ཀསྶཙི སཝིཉྙཱཎཀསྶ ཝཱ ཨཝིཉྙཱཎཀསྶ ཝཱ ཨཏྠསྶ ཡེ ཝོཧཱརཱ ཡེབྷུཡྻེན ཨཝིསདཱཀཱརཱ, ཏེཡེཝ ཨིཏྠིལིངྒཱནི ནཱམ བྷཝནྟི. ཏཾ ཡཐཱ? ‘‘ཀཉྙཱ དེཝཏཱ དྷཱིཏལིཀཱ དུབྦཱ སདྡྷཱ རཏྟི ཨིཏྠཱི ཡཱགུ ཝདྷཱུ’’ ཨིཙྩེཝམཱདཱིནི. པུརིསཱནཾ པན ཧེཊྛིམཀཱཡོ ཨཝིསདོ ཧོཏི, ཨུཔརིམཀཱཡོ ཝིསདོ, ཨུརམཾསཾ ཝིསདཾ, གམནཱདཱིནིཔི ཝིསདཱནི ཧོནྟི. པུརིསཱ ཧི གཙྪམཱནཱ ཝིསདཾ གཙྪནྟི, ཏིཊྛམཱནཱ ནིཔཛྫམཱནཱ ནིསཱིདམཱནཱ ཁཱདམཱནཱ བྷུཉྫམཱནཱ ཝིསདཾ བྷུཉྫནྟི. ཨིཏྠིམྤི ཧི གམནཱདཱིནི ཝིསདཱནི ཀུརུམཱནཾ དིསྭཱ ‘‘པུརིསོ ཝིཡ གཙྪཏཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ཝདནྟི. ཨིཏི ཡཐཱ པུརིསཱ ཡེབྷུཡྻེན ཝིསདཱཀཱརཱ, ཏཐཱ ཡསྶ ཀསྶཙི སཝིཉྙཱཎཀསྶ ཝཱ ཨཝིཉྙཱཎཀསྶ ཝཱ ཨཏྠསྶ ཡེ ཝོཧཱརཱ ཡེབྷུཡྻེན ཝིསདཱཀཱརཱ, ཏེཡེཝ པུལླིངྒཱནི ནཱམ བྷཝནྟི. ཏཾ ཡཐཱ? ‘‘པུརིསོ མཱཏུགཱམོ ཨོརོདྷོ ཨཱཔོ རུཀྑོ མོཧོ སཏྠཱ’’ ཨིཙྩེཝམཱདཱིནི. ཡཐཱ ཙ པན ནཔུཾསཀཱ ཨུབྷཡམུཏྟཱཀཱརཱ, ཏཐཱ ཡསྶ ཀསྶཙི སཝིཉྙཱཎཀསྶ ཝཱ ཨཝིཉྙཱཎཀསྶ ཝཱ ཨཏྠསྶ ཡེ ཝོཧཱརཱ ཨུབྷཡམུཏྟཱཀཱརཱ, ཏེཡེཝ ནཔུཾསཀལིངྒཱནི ནཱམ བྷཝནྟི. ཏཾ ཡཐཱ? ‘‘ཙིཏྟཾ རཱུཔཾ ཨིཏྠཱགཱརཾ ཀལཏྟཾ ནཱཊཀཾ རཏནཾ ཉཱཎཾ ཨཊྛི ཨཱཡུ’’ཨིཙྩེཝམཱདཱིནི. ཨིཙྩེཝཾ ནཱམིཀཱནཾ སབྦེསམྤི ཝོཧཱརཱནཾ –

ཝིསདཱཝིསདཱཀཱརཱ, ཨཱཀཱརོ’བྷཡམུཏྟཀོ;

ལིངྒསྶ ལཀྑཎཾ ཨེཏཾ, ཉེཡྻཾ སྱཱདིཔྤབནྡྷཏོ.

ཨིདཾ ¶ ཋཱནཾ དུབྦིནིཝིཛ྄ཛྷཾ མཧཱཝནགཧནཾ ནིགྒུམྦཾ ནིཛྫཊཾ ཀཏྭཱ དསྶིཏཾ སཱདྷུཀཾ མནསི ཀཱཏབྦཾ. ཨིཏི སབྦེསཾ ནཱམིཀཔདཱནཾ པབནྡྷནིསྶིཏེན ཨཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརཱདིབྷཱཝེན ཨིཏྠིལིངྒཱདིབྷཱཝསྶ སམྦྷཝཏོ དྭིནྣམྤི གོསདྡཱནཾ པབནྡྷནིསྶིཏེན ཨཝིསདཱཀཱརཝོཧཱརཱདིབྷཱཝེན ཡཐཱསཀཾ ཨིཏྠིལིངྒཱདིབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ.

སཝིནིཙྪཡོཡཾ ཨོཀཱརནྟིཏྠིལིངྒསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཱཝིབྷཱགོ.

ཨོཀཱརནྟཏཱཔཀཏིཀཾ ཨོཀཱརནྟིཏྠིལིངྒཾ ནིཊྛིཏཾ.

ཨེཝཾ སབྦཐཱཔི ཨཱཀཱརནྟ ཨིཝཎྞནྟ ཨུཝཎྞནྟོཀཱརནྟཝསེན ཚབྦིདྷཱནི ཨིཏྠིལིངྒཱནི ནིརཝསེསཏོ གཧིཏཱནི བྷཝནྟི. ཨེཏེསུ པན ཀེསཉྩི ཨཱཀཱརནྟཱནཾ ཨཱིཀཱརནྟཱནཉྩ ཀཏྠཙི པཙྩཏྟེཀཝཙནསྶ ཨེཀཱརཱདེསཝསེན ཡོ པབྷེདོ དིསྶཏི, སོ ཨིདཱནི ཝུཙྩཏི. ཏཐཱ ཧི –

‘‘ན ཏྭཾ རཱདྷ ཝིཛཱནཱསི, ཨཌྜྷརཏྟེ ཨནཱགཏེ;

ཨབྱཡཏཾ ཝིལཔསི, ཝིརཏྟེ ཀོསིཡཱཡནེ’’ཏི

ཨིམསྨིཾ རཱདྷཛཱཏཀེ ‘‘ཝིརཏྟཱ’’ཏི ཨཱཀཱརནྟཝསེན ཝཏྟབྦེ པཙྩཏྟཝཙནསྶ ཨེཀཱརཱདེསཝསེན ‘‘ཝིརཏྟེ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏཐཱ ‘‘ཀོསིཡཱཡནཱི’’ཏི ཨཱིཀཱརནྟཝསེན ཝཏྟབྦེ པཙྩཏྟཝཙནསྶ ཨེཀཱརཱདེསཝསེན ‘‘ཀོསིཡཱཡནེ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏེན ཨཊྛཀཐཱཙརིཡོ ‘‘ཝིརཏྟེ ཀོསིཡཱཡནེཏི མཱཏཱ ནོ ཀོསིཡཱཡནཱི བྲཱཧྨཎཱི ཝིརཏྟཱ ཨམྷཱཀཾ པིཏརི ནིཔྤེམཱ ཛཱཏཱ’’ཏི ཨཏྠཾ སཾཝཎྞེསི. ནནུ ཙ བྷོ པཱལི༹ཡཾ ‘‘ཝིརཏྟེ’’ཏི, ‘‘ཀོསིཡཱཡནེ’’ཏི ཙ པཙྩཏྟཝཙནསྶ དསྶནཏོ ‘‘ཨེཀཱརནྟམྤི ཨིཏྠིལིངྒཾ ཨཏྠཱི’’ཏི ཝཏྟབྦནྟི? ན ཝཏྟབྦཾ ཨཱཀཱརཱིཀཱརནྟོགདྷརཱུཔཝིསེསཏྟཱ ཏེསཾ རཱུཔཱནཾ. ཨཱདེསཝསེན ¶ ཧི སིདྡྷཏྟཱ ཝིསུཾ ཨེཀཱརནྟཾ ཨིཏྠིལིངྒཾ ནཱམ ནཏྠི, ཏསྨཱ ཨིཏྠིལིངྒཱནཾ ཡཐཱཝུཏྟཱ ཚབྦིདྷཏཱཡེཝ གཧེཏབྦཱ.

ཨིཙྩེཝཾ ཨིཏྠིལིངྒཱནཾ, པཀིཎྞནཡསཱལིནཱི;

པདམཱལཱ ཝིབྷཏྟཱ མེ, སཱསནཏྠཾ སཡམྦྷུནོ.

སདྡནཱིཏིསཱུརིཡོཡཾ,

ཨནེཀསུཝིནིཙྪཡརསྨིཀལཱཔོ;

སཾསཡནྡྷཀཱརནུདོ,

ཀསྶ མཏིཔདུམཾ ན ཝིཀཱསེ.

ཨིཏི ནཝངྒེ སཱཊྛཀཐེ པིཊཀཏྟཡེ བྱཔྤཐགཏཱིསུ ཝིཉྙཱུནཾ

ཀོསལླཏྠཱཡ ཀཏེ སདྡནཱིཏིཔྤཀརཎེ

ཨིཏྠིལིངྒཱནཾ ནཱམིཀཔདམཱལཱཝིབྷཱགོ

ཨཊྛམོ པརིཙྪེདོ.

༩. ནཔུཾསཀལིངྒནཱམིཀཔདམཱལཱ

ཨཐ པུབྦཱཙརིཡམཏཾ པུརེཙརཾ ཀཏྭཱ ནིགྒཧཱིཏནྟནཔུཾསཀལིངྒཱནཾ ‘‘བྷཱུཏཾ’’ཨིཙྩཱདིཀསྶ པཀཏིརཱུཔསྶ ནཱམིཀཔདམཱལཾ ཝཀྑཱམ –

ཙིཏྟཾ, ཙིཏྟཱནི. ཙིཏྟཾ, ཙིཏྟཱནི. ཙིཏྟེན, ཙིཏྟེཧི, ཙིཏྟེབྷི. ཙིཏྟསྶ, ཙིཏྟཱནཾ. ཙིཏྟཱ, ཙིཏྟསྨཱ, ཙིཏྟམྷཱ, ཙིཏྟེཧི, ཙིཏྟེབྷི. ཙིཏྟསྶ, ཙིཏྟཱནཾ. ཙིཏྟེ, ཙིཏྟསྨིཾ, ཙིཏྟམྷི, ཙིཏྟེསུ. བྷོ ཙིཏྟ, བྷོ ཙིཏྟཱ, བྷཝནྟོ ཙིཏྟཱནི. ཡམཀམཧཱཐེརམཏཾ.

ཨེཏྠ ཀིཉྩཱཔི ‘‘ཙིཏྟཱ’’ཏི པཙྩཏྟབཧུཝཙནཾ ‘‘ཙིཏྟེ’’ཏི ཨུཔཡོགབཧུཝཙནཉྩ ཨནཱགཏཾ, ཏཐཱཔི ཏཏྠ ཏཏྠ ཨཉྙེསམྤི ཏཱདིསཱནཾ ནིགྒཧཱིཏནྟནཔུཾསཀརཱུཔཱནཾ དསྶནཏོ ཝིབྷངྒཔཱལི༹ཡཉྩ ‘‘ཚ ཙིཏྟཱ ཨབྱཱཀཏཱ’’ཏིཨཱདིདསྶནཏོ གཧེཏབྦམེཝ ¶ , ཏསྨཱ ‘‘ཙིཏྟཾ, ཙིཏྟཱནི, ཙིཏྟཱ. ཙིཏྟཾ, ཙིཏྟཱནི, ཙིཏྟེ’’ཏི ཀམོ ཝེདིཏབྦོ. ནིགྒཧཱིཏནྟཱནཉྷི ནཔུཾསཀལིངྒཱནཾ ཀཏྠཙི ཨོཀཱརནྟཔུལླིངྒཱནཾ ཝིཡ པཙྩཏྟོཔཡོགབཧུཝཙནཱནི བྷཝནྟི. ཏཱནི ཙ པུལླིངྒེན ཝཱ སལིངྒེན ཝཱ ཨལིངྒེན ཝཱ སདྡྷིཾ སམཱནཱདྷིཀརཎཱནི ཧུཏྭཱ ཀེཝལཱནི ཝཱ པཱཝཙནེ སཉྩརནྟི. ཨཏྲ ‘‘ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ. ཙཏྟཱརོ སམྨཔྤདྷཱནཱ. སབྦེ མཱལཱ ཨུཔེནྟིམཾ. ཡསྶ ཨེཏེ དྷནཱ ཨཏྠི. ཙཏྟཱརོ མཧཱབྷཱུཏཱ. ཏཱིཎིནྡྲིཡཱ. དྭེ ཨིནྡྲིཡཱ. དསིནྡྲིཡཱ. དྭེ མཧཱབྷཱུཏེ ནིསྶཱཡ དྭེ མཧཱབྷཱུཏཱ, པཉྩ ཝིཉྙཱཎཱ, ཙཏུརོ ཨངྒེ ཨདྷིཊྛཱཡ, སེམི ཝམྨིཀམཏྠཀེ, རཱུཔཱ སདྡཱ རསཱ གནྡྷཱ. རཱུཔེ ཙ སདྡེ ཙ ཨཐོ རསེ ཙ. ཙཀྑུཉྩ པཊིཙྩ རཱུཔེ ཙ ཨུཔྤཛྫཏི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎ’’ནྟི ཨེཝམཱདཡོ ཨནེཀསཏཱ པཱལི༹པྤདེསཱ དཊྛབྦཱ.

ཨེཏྠ པན ‘‘སཏིཔཊྛཱནཱ’’ཏིཨཱདཱིནི པདཱནི ལིངྒཝིཔལླཱསཝསེན ཝུཏྟཱནཱིཏི ན གཧེཏབྦཱནི སཏིཔཊྛཱནསདྡཱདཱིནཾ པཋམེཀཝཙནཊྛཱནེ ཨོཀཱརནྟཔུལླིངྒབྷཱཝེན ཋིཏབྷཱཝསྶ ཨདསྶནཏོ. ‘‘ཙཏྟཱརོ’’ཏིཨཱདཱིནིཡེཝ པན པདཱནི ལིངྒཝིཔལླཱསཝསེན ཝུཏྟཱནཱིཏི གཧེཏབྦཱནི ནིཡོགཱ ནིགྒཧཱིཏནྟེཧི ནཔུཾསཀལིངྒེཧི སཏིཔཊྛཱནསདྡཱདཱིཧི སདྡྷིཾ ཏེསཾ སམཱནཱདྷིཀརཎབྷཱཝསྶ དསྶནཏོཏི.

ཀེཙེཏྠ ཝདེཡྻུཾ – ནནུ ‘‘སཏིཔཊྛཱནོ དྷམྨོ, ཙིཏྟོ དྷམྨོ, ཙིཏྟཱ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདིཔྤཡོགདསྶནཏོ སཏིཔཊྛཱནསདྡཱདཱིནཾ ¶ ཨོཀཱརནྟཔུལླིངྒབྷཱཝོ ལབྦྷཏི. ཨེཝཾ སནྟེ ཀསྨཱ ཏུམྷེཧི ‘‘སཏིཔཊྛཱནསདྡཱདཱིནཾ པཋམེཀཝཙནཊྛཱནེ ཨོཀཱརནྟཔུལླིངྒབྷཱཝེན ཋིཏབྷཱཝསྶ ཨདསྶནཏོ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཀསྨཱ ཙ ཨེཀནྟཏོ སཏིཔཊྛཱནསདྡཱདཱིནཾ ནིགྒཧཱིཏནྟནཔུཾསཀལིངྒཏཱ ཨནུམཏཱ, ནནུ ‘‘སཏིཔཊྛཱནོ དྷམྨོ, ཙིཏྟོ དྷམྨོ, ཙིཏྟཱ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདིདསྶནཏོ ‘‘ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ’’ཏིཨཱདཱིསུཔི ‘‘སཏིཔཊྛཱནསདྡཱདཡོ ལིངྒཝིཔལླཱསཝསེན ཝུཏྟཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཱཏི? ན ཝཏྟབྦཱ, ཀསྨཱཏི ཙེ? ‘‘སཏིཔཊྛཱནོ དྷམྨོ, ཙིཏྟོ དྷམྨོ, ཙིཏྟཱ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདཱིསུཔི སཏིཔཊྛཱནཙིཏྟསདྡཱདཱིནཾ ལིངྒཝིཔལླཱསཝསེན ཨནིཙྪིཏབྦཏོ. ཏཏྠ ཧི པུལླིངྒེན དྷམྨསདྡེན ཡོཛེཏུཾ དྷམྨིསྶརོ བྷགཝཱ དྷམྨཱཔེཀྑཾ ཀཏྭཱ ‘‘སཏིཔཊྛཱནོ, ཙིཏྟོ, ཙིཏྟཱ’’ཏི ཙ ཨབྷཱསི. ཀེཝལཱ ཧི སཏིཔཊྛཱན ཙིཏྟསདྡཱདཡོ ཨོཀཱརནྟཔུལླིངྒབྷཱཝེན ཀཏྠཙིཔི ཡོཛིཏཱ ན སནྟི, ནིགྒཧཱིཏནྟནཔུཾསཀབྷཱཝེན པན ཡོཛིཏཱ སནྟི.

ཏཐཱ ཧི ‘‘ཙིཏྟོ གཧཔཏཱི’’ཏི ཨེཏྠཱཔི པུལླིངྒགཧཔཏིསདྡཾ ཨཔེཀྑིཏྭཱ ཝིཉྙཱཎེ པཝཏྟཾ ཙིཏྟནཱམཾ པཎྞཏྟིཝསེན པུགྒལེ ཨཱརོཔེཏྭཱ པུགྒལཝཱཙཀཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཙིཏྟོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཡདི པན ཝིཉྙཱཎསངྑཱཏཾ ཙིཏྟམདྷིཔྤེཏཾ སིཡཱ, ‘‘ཙིཏྟ’’མིཙྩེཝ ཝུཙྩེཡྻ. ཏསྨཱ ‘‘ཙིཏྟོ གཧཔཏི, ཙིཏྟཱ ཨིཏྠཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ལིངྒཝིཔལླཱསོ ན ཨིཙྪིཏབྦོ སཱཔེཀྑཏྟཱ ཙིཏྟསདྡཱདཱིནཾ. ཡཐཱ ཙ ཨེཏྠ, ཨེཝཾ ‘‘སཏིཔཊྛཱནོ དྷམྨོ, ཙིཏྟོ དྷམྨོ, ཙིཏྟཱ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདཱིསུཔི ལིངྒཝིཔལླཱསོ ན ཨིཙྪིཏབྦོ. ‘‘ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ པན སཏིཔཊྛཱནསདྡཱདཱིནཾ ཨཔེཀྑིཏབྦཱནི པདཱནི ན སནྟི, ཡེཧི ཏེ པུལླིངྒཱནི སིཡུཾ, ཏསྨཱ ‘‘ཙཏྟཱརོ’’ཏིཨཱདཱིནིཡེཝ པདཱནི པརིཝཏྟེཏྭཱ ‘‘ཙཏྟཱརི, སབྦཱནི, ཨེཏཱནཱི’’ཏི ནཔུཾསཀལིངྒཝསེན གཧེཏྭཱ ‘‘སཏིཔཊྛཱནཱ ¶ , སམྨཔྤདྷཱནཱ’’ཏིཨཱདཱིཧི པདེཧི ཡོཛེཏབྦཱནི. ཨཱིདིསེསུ ཋཱནེསུ ཀེཙི ཨཊྛཀཐཱཙརིཡཱ ནིཀཱརལོཔཾ ཨིཙྪནྟི ‘‘ཡཱ པུབྦེ བོདྷིསཏྟཱནཾ, པལླངྐཝརམཱབྷུཛེ, ནིམིཏྟཱནི པདིསྶནྟཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝིཡ. ཨདསྶནཉྷི ལོཔོ, ཏསྨཱ ‘‘ཙཏྟཱརི སཏིཔཊྛཱནཱནི, ཙཏྟཱརི སམྨཔྤདྷཱནཱནི, སབྦཱནི མཱལཱནཱི’ཏིཨཱདིཀཱ ཡོཛནཱ ཀཱཏབྦཱ.

ཀེཙི པན ‘‘སབྦེ མཱལཱ ཨུཔེནྟི མ’’ནྟི ཨེཏྠ མཱལཱསདྡཾ ཨིཏྠིལིངྒནྟི མཉྙིཏྭཱ པུལླིངྒབྷཱུཏཾ སབྦེསདྡཾ ཨིཏྠིལིངྒཝསེན པརིཝཏྟེཏྭཱ ‘‘སབྦཱ མཱལཱ’’ཏི ཨཏྠཾ ཀཐེནྟི. ཏཾ ཀིཉྩཱཔི ཡུཏྟཏརཾ ཝིཡ དིསྶཏི, ཏཐཱཔི ན གཧེཏབྦཾ. ན ཧི སོ བྷགཝཱ ལིངྒཾ ནཉྙཱསི, ན ཙ ‘‘སབྦཱ མཱལཱ ཨུཔེནྟི མ’’ནྟི དྭེ པདཱནི ཨིཏྠིལིངྒཱནི ཀཏྭཱ ཝཏྟུཾ ན སཀྑི. ཡོ ཨེཝཾ ཝིསདིསལིངྒཱནི པདཱནི ཨུཙྩཱརེསི. ཛཱནནྟོཡེཝ པན བྷགཝཱ ཝཏྟུཾ སཀྐོནྟོཡེཝ ཙ ‘‘སབྦེ མཱལཱ ཨུཔེནྟི མ’’ནྟི ཝིསདིསལིངྒཱནི པདཱནི ཨུཙྩཱརེསི, ཏསྨཱ པུལླིངྒབྷཱུཏཾ སབྦེསདྡཾ ‘‘སབྦཱནཱི’’ཏི ནཔུཾསཀལིངྒཝསེན པརིཝཏྟེཏྭཱ ཝིབྷངྒཔཱལི༹ཡཾ ‘‘ཏཱིཎིནྡྲིཡཱ’’ཏི པདཾ ཝིཡ ལུཏྟནིཀཱརེན ནཔུཾསཀལིངྒེན མཱལཱསདྡེན ཡོཛེཏྭཱ ‘‘སབྦཱནི མཱལཱནཱི’’ཏི ཨཏྠོ གཧེཏབྦོ ཀཏྠཙི ‘‘ཡསྶ ཨེཏེ དྷནཱ ཨཏྠཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝིཡ. ཨེཏྠ ཧི ཡསྶ ཨེཏཱནི དྷནཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིདམྤེཏྠ སལླཀྑིཏབྦཾ. མཱལཱསདྡོ དྭིལིངྒོ ཨིཏྠིནཔུཾསཀཝསེན. ཏིཊྛཏུ ཏསྶིཏྠིལིངྒཏྟཾ སུཝིཉྙེཡྻཏྟཱ, ནཔུཾསཀཏྟེ པན ཏཱིཎི མཱལཱནི. ‘‘མཱལེཧི ཙ གནྡྷེཧི ཙ བྷགཝཏོ སརཱིརཾ པཱུཛེནྟཱི’’ཏིཨཱདཡོ ནཔུཾསཀཔྤཡོགཱནིཔི བཧཱུ སནྡིསྶནྟཱིཏི.

ཡདི པན བྷོ མཱལསདྡོ ཨིཏྠིནཔུཾསཀཝསེན དྭིལིངྒོ, ‘‘སབྦེ མཱལཱ ཨུཔེནྟི མ’’ནྟི ཨེཏྠ མཱལཱསདྡསྶ ཨིཏྠིལིངྒབྷཱཝཔརིཀཔྤནེ ཀོ དོསོ ཨཏྠཱིཏི? ཨཏྠེཝ ཨིཏྠིལིངྒསདྡསྶ ¶ པུལླིངྒབྷཱུཏེན སབྦནཱམིཀཔདེན སདྡྷིཾ སམཱནཱདྷིཀརཎབྷཱཝསྶཱབྷཱཝཏོ, ནཔུཾསཀལིངྒསྶ པན པུལླིངྒབྷཱུཏེན སབྦནཱམིཀཔདེན སདྡྷིཾ སམཱནཱདྷིཀརཎབྷཱཝསྶ ཨུཔལབྦྷནཏོ. ཏེནེཝ ཙ ‘‘ཨེཏེ དྷནཱ’’ཏིཨཱདཡོ པཡོགཱ པཱཝཙནེ བཧུདྷཱ དིཊྛཱ. ཨེཏྠཱཔི པན ཝདེཡྻུཾ ‘‘དྷནཱཏིཨཱདཱིནི ཝིཔལླཱསཝསེན པུལླིངྒཱནིཡེཝ ‘‘ཨེཏེ’’ཏིཨཱདཱིཧི སམཱནཱདྷིཀརཎཔདེཧི ཡོཛིཏཏྟཱ’’ཏི. ན, ནཔུཾསཀཱནིཡེཝེཏཱནི. ཡདི ཧི ‘‘དྷནཱ’’ཏིཨཱདཱིནི པུལླིངྒཱནི སིཡུཾ, ཀཏྠཙི པཙྩཏྟེཀཝཙནཊྛཱནེ ‘‘ཨེསོ’’ཏིཨཱདཱིཧི ཨོཀཱརནྟསམཱནཱདྷིཀརཎཔདེཧི ཡོཛིཏཱ ཨོཀཱརནྟདྷནསདྡཱདཡོ སིཡུཾ. ཏཐཱརཱུཔཱནཾ ཨབྷཱཝཏོ པན ‘‘དྷནཱ ཨིནྡྲིཡཱ ཝིཉྙཱཎཱ’’ཏིཨཱདཡོ སདྡཱ ནཔུཾསཀལིངྒཱནིཡེཝ ཧོནྟི. ཨཡཾ ནཡོ པཙྩཏྟབཧུཝཙནཊྛཱནེཡེཝ ལབྦྷཏི. ནཔུཾསཀལིངྒཱནི ཧི ཝིསདཱཀཱརཱནི པུལླིངྒརཱུཔཱནི ཝིཡ ཧུཏྭཱ པུལླིངྒེཧིཔི སདྡྷིཾ ཙརནྟི, ནཔུཾསཀཱ ཝིཡ པུརིསཝེསདྷཱརིནོ པུརིསེཧཱིཏི ནིཊྛམེཏྠཱཝགནྟབྦཾ.

ཨཐཱཔི ཏེ པུབྦེ ཝུཏྟཝཙནཾ པུན པརིཝཏྟེཏྭཱ ཨེཝཾ ཝདེཡྻུཾ ‘‘ཙིཏྟོ གཧཔཏི, ཙིཏྟཱ ཨིཏྠཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཙིཏྟཾ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི ཙིཏྟོ, ཙིཏྟཾ ཨེཏིསྶཱ ཨཏྠཱིཏི ཙིཏྟཱ ཡཐཱ ‘‘སདྡྷོ, སདྡྷཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨསྶཏྠཱིཏི ཨཏྠཝསེན གཧེཏབྦཏོ ལིངྒཝིཔལླཱསོ ནིཙྪིཏབྦོ, ‘‘སཏིཔཊྛཱནོ དྷམྨོ, ཙིཏྟོ དྷམྨོ, ཙིཏྟཱ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདཱིནི པན ཨེཝརཱུཔསྶ ཨཏྠསྶ ཨགྒཧེཏབྦཏོ ‘‘སཏིཔཊྛཱནཾ དྷམྨོ, ཙིཏྟཾ དྷམྨོ, ཙིཏྟཱནི དྷམྨཱ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ལིངྒཝིཔལླཱསེན ‘‘སཏིཔཊྛཱནོ དྷམྨོ, ཙིཏྟོ དྷམྨོ, ཙིཏྟཱ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟནྟི ལིངྒཝིཔལླཱསོ ཨིཙྪིཏབྦོ’’ཏི? ཏནྣ, ‘‘ཙིཏྟོ གཧཔཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ པན ‘‘སཏིཔཊྛཱནོ དྷམྨོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཙ ཙིཏྟསཏིཔཊྛཱནསདྡཱདཱིནཾ གཧཔཏི དྷམྨཱདཱིནཾ ཨཔེཀྑནཝསེན ནིཙྩཾ པུལླིངྒབྷཱཝསྶ ཨིཙྪིཏཏྟཱ.

ཏཐཱ ¶ ཧི ཨེཀནྟནཔུཾསཀལིངྒོཔི པུཉྙསདྡོ ཨབྷིསངྑཱརཱཔེཀྑནཝསེན ‘‘པུཉྙོ ཨབྷིསངྑཱརོ’’ཏི པུལླིངྒོ ཛཱཏོ, ཏཐཱ ཨེཀནྟནཔུཾསཀལིངྒཱཔི པདུམ མངྒལསདྡཱདཡོ ཨཉྙསྶཏྠསྶཱཔེཀྑནཝསེན ‘‘པདུམོ བྷགཝཱ, པདུམཱ དེཝཱི, མངྒལོ བྷགཝཱ, མངྒལཱ ཨིཏྠཱི’’ཏི ཙ པུམིཏྠིལིངྒཱ ཛཱཏཱ. ཨེཀནྟཔུལླིངྒཱཔི ཧཏྠིཝིསེསཝཱཙཀཱ ཀཱལཱཝཀ གངྒེཡྻསདྡཱདཡོ ཀུལཱཔེཀྑནཝསེན ‘‘ཀཱལཱཝཀཉྩ གངྒེཡྻ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཔུཾསཀལིངྒཱ ཛཱཏཱ. ཏདཔེཀྑནཝསེན ཧི ཨཊྛཀཐཱཡཾ ‘‘ཀཱལཱཝཀོ ཙ གངྒེཡྻོ’’ཏིཨཱདི པུལླིངྒནིདྡེསོ དིསྶཏི. ཨེཝཾ ཏཾཏདཏྠཱནམཔེཀྑནཝསེན ཏཾཏཾཔཀཏིལིངྒཾ ནཱསེཏྭཱ ཨཔརཾ ལིངྒཾ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ནིདྡེསོ དིསྶཏི, ན ཙ ཏཱནི སབྦཱནིཔི ལིངྒཱནི ཏདྡྷིཏཝསེན ཨཉྙལིངྒཱནི ཛཱཏཱནི, ཨཐ ཁོ གཧཔཏིདྷམྨཱདཱིནཾ ཨཔེཀྑནཝསེནེཝ ཨཉྙལིངྒཱནི ཛཱཏཱནི, ཏསྨཱ ‘‘པེཏཱནི བྷོཏི པུཏྟཱནི, ཁཱདམཱནཱ ཏུཝཾ པུརེ. སིཝིཔུཏྟཱནི ཙཝ྄ཧཡ. ཨེཝཾ དྷམྨཱནི སུཏྭཱན, ཝིཔྤསཱིདནྟི པཎྜིཏཱ’’ཏིཨཱདཱིསུཡེཝ ལིངྒཝིཔལླཱསོ ཨིཙྪིཏབྦོ ཨནཉྙཱཔེཀྑཀཏྟཱ ཝུཏྟདྷམྨསདྡཱདཱིནཾ, ན པན ‘‘ཙིཏྟོ གཧཔཏི, ཙིཏྟཱ ཨིཏྠཱི, སཏིཔཊྛཱནོ དྷམྨོ, ཙིཏྟོ དྷམྨོ, ཙིཏྟཱ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཙིཏྟསདྡཱདཱིནཾ ཝིཔལླཱསོ ཨིཙྪིཏབྦོ གཧཔཏི དྷམྨཱདཱིནཾ ཨཔེཀྑཀཏྟཱ ཏེསནྟི ནིཊྛམེཏྠཱཝགནྟབྦཾ, ཨིདཉྩ ཨེཀཙྩཱནཾ སམྨོཧཊྛཱནཾ, ཏསྨཱ སདྡྷམྨཊྛིཏིཡཱ ཨཡཾ ནཱིཏི སདྡྷཱསམྤནྣེཧི ཀུལཔུཏྟེཧི སཱདྷུཀཾ མནསི ཀཱཏབྦཱ.

བདརཏིཏྠཝིཧཱརཝཱསཱི ཨཱཙརིཡདྷམྨཔཱལོ པན ‘‘ཨཔརིམཱཎཱ པདཱ ཨཔརིམཱཎཱ ཨཀྑརཱ ཨཔརིམཱཎཱ བྱཉྫནཱཏི པཱལི༹པྤདེསེ ¶ ‘པདཱ ཨཀྑརཱ བྱཉྫནཱ’ཏི ལིངྒཝིཔལླཱསོ ཀཏོཏི དཊྛབྦ’’ནྟི ཨཱཧ. ཨེཏྠཱཔི མཡཾ ‘‘པདཱ’’ཏི ཨིདཾ ‘‘ཨིནྡྲིཡཱ རཱུཔཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝིཡ ནཔུཾསཀལིངྒམེཝཱཏི ཝདཱམ ཨོཀཱརནྟཝསེན པཋམེཀཝཙནནྟབྷཱཝཱབྷཱཝཏོ, ཨིཏརདྭཡཾ པན ནཔུཾསཀལིངྒནྟིཔི པུལླིངྒནྟིཔི གཧེཏབྦཾ ནིགྒཧཱིཏནྟོཀཱརནྟཝསེན པཋམེཀཝཙནནྟབྷཱཝསྶཱུཔལབྦྷནཏོ. ཏཐཱ ཧི ‘‘པུཏྟཱནི ལཏཱནི པབྦཏཱནི དྷམྨཱནཱི