📜

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ.

ཨབྷིདྷཱནཔྤདཱིཔིཀཱཊཱིཀཱ

གནྠཱརམྦྷ

ཡསྶ ¶ ཉཱཎཾ སདཱ ཉཱཎཾ, ནཱཉྙེཡྻཱ ཉཱཎཀཾ ཝིནཱ;

ནིསྶེསགུཎཡུཏྟསྶ, ཏསྶ ནཏྭཱ མཧེསིནོ.

སཏྠནྟརཱ སམཱདཱཡ, སཱརཾ སབྦདྷརཱ ཏཐཱ;

ཀརིཡྻཏེ’བྷིདྷཱནཔྤ-དཱིཔཀསྶཏྠཝཎྞནཱ.

པཎཱམཱདིཝཎྞནཱ

[ཀ] ཨིདྷཱཡཾ གནྠཀཱརོ པཋམམཏྟནོ པརེསམྤི སམྨཱ ཧིཏཏྠནིཔྥཱདནཏྠཾ པུཉྙསམྤད’མཱཙིནོཏི ‘‘ཏཐཱགཏོ’’ཙྩཱདིནཱ. ཏཏྠ ཀརུཎཱཀརོ མཧཱཀརུཎཱཡ ཨུཔྤཏྟིཊྛཱནབྷཱུཏོ ཡོ ཏཐཱགཏོ བྷགཝཱ ཀརོཔཡཱཏཾ ཨཏྟནོ ཧཏྠགཏཾ སུཁཔྤདཾ སུཁསྶ པཏིཊྛཱནབྷཱུཏཾ སུཁཀཱརཎཾ ཝཱ སུཁདཱཡཀཾ ཝཱ པདཾ ནིབྦཱནཾ ཨོསཛྫ ཙཛིཏྭཱ ཀལིསམྦྷཝེ དུཀྑཀཱརཎབྷཱུཏེ ¶ བྷཝེ སཾསཱརེ ཀེཝལདུཀྐརཾ སུཀརེནཱསམྨིསྶཾ ཨཙྩནྟདུཀྐརཾ པཉྩཝིདྷཔརིཙྩཱགཱདིཀཾ ཀརཾ ཀརོནྟོ པརཏྠཾ པརེསམཏྠཾཡེཝ ཨཀཱ ཀཏཝཱ, ཏམེདིསཾ ཏཐཱགཏཾ ཨཧཾ ནམཱམི.

[ཁ] ཡཉྩ དྷམྨཾ ཛརཱརུཛཱདིམུཏྟཱ ཛརཱརོགཱདཱིཧི ཝིམུཏྟཱ མུནིཀུཉྫརཱ མུནིསེཊྛཱ བྷགཝནྟོ ཨཔཱུཛཡུཾ པཱུཛིཏཝནྟོ, ཏཐཱ ཨུཏྟརེ ཨུཏྟམེ སཏྟཱནཾ ཝཱ སཾསཱརམཧོགྷཔཀྑནྡཱནཾ ཏཏོ ཨུཏྟརཎསམཏྠེ ཡཧིཾ ཏརེ ཡསྨིཾ དྷམྨཔླཝེ ཋིཏཱ སམྨཱཔཊིཔཛྫནཝསེན ཨཱརཱུལ༹ྷཱ ནརཱནརཱ མནུསྶཱ ཙ དེཝཱ ཙ ཏིཝཊྚམྦུནིདྷིཾ ཀིལེསཀམྨཝིཔཱཀཝཊྚསངྑཱཏེཧི ཏཱིཧི ཝཊྚེཧི ཨཱཀུལིཏཾ སཾསཱརམཧམྦུརཱསིཾ ཏརིཾསུ ཏིཎྞཱ, ཨགྷཔྤཧཾ ཀིལེསཔྤཧཱནཀརཾ, སཾསཱརདུཀྑཔྤཧཱནཀརཾ ཝཱ ཏཾ དྷམྨམཔི ཨཧཾ ནམཱམི.

[ག] མུནིནྡོརསསཱུནུཏཾ བྷགཝཏོ ཨུརེ སམྦྷཝདྷམྨདེསནཱཡ ཨརིཡབྷཱཝཔྤཏྟཏཱཡ མུནིནྡསྶ ཨོརསཔུཏྟབྷཱཝཾ གཏཾ པཏྟཾ ནུཏཾ ཀིལེསཁེཔནཀཾ སུཔུཉྙཁེཏྟཾ པུཉྙཏྠིཀཱནཾ པུཉྙབཱིཛཝིརུཧནཊྛཱནཾ སུཁེཏྟབྷཱུཏཾ བྷུཝནེ ལོཀེ སུཏཾ ཝིསྶུཏཾ ¶ , སུཏདྷརཾ ཝཱ ཀིལེསསཝནཱབྷཱཝེན ཨསྶུཏཾ ཨཔཱཎོཔི པཱཎོ ཀརཱིཡིཏྠཱཏི པཱཎཱིཀཏོ, པཱཏིམོཀྑསཾཝརོ, སོཝ སཾཝརོ ཨེཏསྶཏྠཱིཏི པཱཎཱིཀཏསཾཝརོ, ཏཾ པཱཎཱིཀཏསཾཝརཾ, ཝརཾ སཱིལཱདིགུཎེཧི སདེཝཀེཧི ལོཀེཧི པཏྠནཱིཡཾ. ‘‘དེཝཱཔི ཏསྶ པིཧཡནྟི ཏཱདིནོ’’ཏི [ཨུདཱ. ༢༧] ཧི ཝུཏྟཾ. སདཱ སབྦསྨིཾ ཀཱལེ གུཎོགྷེན སཱིལཱདིགུཎསམཱུཧེན ནིརནྟརནྟརཾ ཨཝིཙྪིནྣམཱནསཾ, པརིཔུཎྞཙིཏྟཾ ཝཱ གཎམྤི ཨཊྛནྣཾ ཨརིཡཔུགྒལཱནཾ སམཱུཧཾ ཨཔི ཨཧཾ ནམཱམཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཏིཎྞམྤི སངྑེཔཏོ ཨཏྠཡོཛནཱ དཊྛབྦཱ.

[གྷ-ང] ཨེཝཾ པུཉྙསམྤདམཱཙིནིཏྭཱ ཀིམབྷིམཏཾ སཱདྷནཱིཡམིཙྩཱཧ ‘‘པཀཱསིསྶམབྷིདྷཱནཔྤདཱིཔིཀ’’ནྟི. བུདྡྷཱདཱིནམབྷིདྷཱནཱནཾ སརཱུཔཝསེན, ལིངྒཝསེན ཙ པརིདཱིཔནཏོ པཀཱསནཏོ ‘‘ཨབྷིདྷཱནཔྤདཱིཔིཀ’’ནྟི ལདྡྷནཱམཾ སཏྠཾ པཀཱསིསྶཾ ཨནྟོབྷཱཝེན ནིཔྥནྣཾ བཧིབྷཱཝེན པཀཱསིསྶཾ. ཨནྟོབྷཱཝསྶ ཧི བཧིབྷཱཝམཔེཀྑིཏྭཱ བྷཱཝིཏམུཔཔནྣཾ. ནནུ སནྟེཝ པུབྦཱཙརིཡཱནཾ ནཱམལིངྒཔྤཀཱསནཱནྱམརཀོསཏིཀཎྜོཔྤལིནྱཱདྱབྷིདྷཱནསཏྠཱནི, པཱཎིནི བྱཱཌིཝརརུཙིཙནྡགོམི རུདྡཝཱམནཱདིཝིཧིཏཱནི ཙ ལིངྒསཏྠཱནི, ཏཏོ ཀིམིདམུཙྩཏེ ཨིཙྩཱཧ ‘‘ནཱམལིངྒཱནི བུདྡྷབྷཱསིཏསྶཱརཧཱནི དསྶཡནྟོ’’ཏི. ཨེཏེན སནྟེསྭཔི པུབྦཱཙརིཡཱནཾ སཏྠེསུ ཡསྨཱ ན ཏེསུ ནཱམལིངྒཱནི བུདྡྷཝཙནཱནུརཱུཔཱནི ཧོནྟི ¶ , ཏསྨཱ ཏདནུརཱུཔཱནི ནཱམལིངྒཱནི དསྶཡནྟོ ཨབྷིདྷཱནསཏྠཾ པཀཱསིསྶཱམཱིཏི ཨེཏམཏྠཾ དཱིཔེཏི. ནམྱཏེ ཨབྷིདྷཱིཡཏེ ཨཏྠོ ཨནེནཱཏི ནཱམཾ, སདྡསཏྠེ ནམུདྷཱཏུཝསེན. ལིངྒཡཏེ ‘‘ཨིཏྠིཡམཏོ ཨཱཔཙྩཡོ’’ཏྱཱདིནཱ ཝིབྷཛྫཏེཏི, ཨིཏྠཱདཡོ ཝཱནེན ལིངྒཱིཡནྟེ བྱཉྫཱིཡནྟེཏི ལིངྒཾ, ཨིཏྠིཔུམནཔུཾསཀཾ. ཀིམེཏསྶ ཨབྷིདྷཱནསཏྠསྶ ཀརཎེ པཡོཛནནྟི པུཙྪཱཡཾ ཡསྨིཾ སཏི ཏཾ སོཏཱརོ སོཏུམུསྶཧནྟི, ཏཾ དསྶེཏུམཱཧ ‘‘ནཱམལིངྒེསྭི’’ཙྩཱདི. ཡཏོ བུདྡྷཝཙནེ པཊུནོ བྷཱཝོ པཱཊཝཾ, ཏདེཝ ཨཏྠོ པཡོཛནཾ, ཏཾ ཨིཙྪནྟཱིཏི པཱཊཝཏྠིནོ, ཏེསཾ པཱཊཝཏྠཱིནཾ སོཏཱུནཾ ནཱམལིངྒེསུ ཀོསལླཾ ཀུསལཏཱ ཚེཀབྷཱཝོ བུདྡྷཝཙནེ མཧབྦལཾ ཨཏྠསྶ ནིཙྪཡཀཱརཎཾ ཧོཏི, ཨཏོ ཏསྨཱ ཀཱརཎཱ བུདྡྷབྷཱསིཏསྶཱརཧཱནི ནཱམལིངྒཱནི དསྶཡནྟོ ཨབྷིདྷཱནཔྤདཱིཔིཀཾ སཏྠཾ པཀཱསིསྶནྟི སམྦནྡྷོ.

[ཙ] ཨིདཱནི སཏྠལཧུབྷཱཝཏྠམཱཧ ‘‘བྷིཡྻོ’’ཙྩཱདི. བྷིཡྻོ བཱཧུལླེན རཱུཔནྟརཱ རཱུཔབྷེདེན ཨིཏྠིཔཙྩཡཔུམྦྷཱཝཱདིཀཱརིཡཀཏེན ཐཱིཔུནྣཔུཾསཀཾ ཉེཡྻཾ, སོ ཙ ནཱམཱནཾ ནཱམཝིསེསནསྶ, ནཱམཔརཱམསིསབྦནཱམསདྡསྶ ཙ ཉེཡྻོ པཀཱརནྟརཱབྷཱཝཱ. ཏཏྲ ནཱམཱནཾ རཱུཔབྷེདོ ཡཐཱ – ཚུརིཀཱ སཏྱ’སིཔུཏྟི [ཨབྷིདྷཱན ༣༩༢ གཱཐཱ]. ཨསི ཁགྒོ ཙ སཱཡཀོ [ཨབྷིདྷཱན ༣༩༡ གཱཐཱ]. པཱནཱིཡཾ སལིལཾ དཀནྟི [ཨབྷིདྷཱན ༦༦༡ གཱཐཱ]. ནཱམཝིསེསནསྶ ཡཐཱ – ནིསཱིཐོ མཛ྄ཛྷིམཱ རཏྟཱིཏི [ཨབྷིདྷཱན ༧༠ གཱཐཱ]. ནཱམཔརཱམསིསབྦནཱམསདྡསྶ ཡཐཱ – ¶ ཨཱཀངྑཱ རུཙི ཝུཏྟཱ སཱ, ཏྭདྷིཀཱ ལཱལསཱ དྭིསཱུཏི [ཨབྷིདྷཱན ༡༦༣ གཱཐཱ]. སཱཧཙརིཡེན ནིཡཏལིངྒེནཱཝིཔྤཡོགཏོ ཐཱིཔུནྣཔུཾསཀཾ ཉེཡྻཾ. ཀཏྠཙཱིཏི ཡཏྲ རཱུཔབྷེདོ ནཏྠི, ཏཾ ཡཐཱ – མརཱིཙི མིགཏཎྷིཀཱ [ཨབྷིདྷཱན ༦༥ གཱཐཱ]. རཾསིམཱ བྷཱཀརོ བྷཱནུ [ཨབྷིདྷཱན ༦༣ གཱཐཱ]. ཨཱཔོ པཡོ ཛལཾ ཝཱརི [ཨབྷིདྷཱན ༦༦༡ གཱཐཱ]. མརཱིཛྷཱདཡོ ཧྱབྷིནྣརཱུཔཏྟཱ ལིངྒནྟརེཔི སམྦྷཱཝིཡནྟེཧི ནིཡཏལིངྒེཧི མིགཏཎྷིཀཱབྷཱཀརཛལཱདིསདྡེཧི སཱཧཙརིཡེན ཏཾལིངྒེ ནིཙྪཱིཡནྟེ. ཨཱཧཙྩཝིདྷཱནེན ཨིཏྠིཔུམནཔུཾསཀཱནཾ ཝིསེསེཏྭཱ ཀཐནེན ཐཱིཔུནྣཔུཾསཀཾ ཉེཡྻཾ. ཀྭཙཱིཏི ཡཏྲ ན རཱུཔབྷེདོ ལིངྒནིཎྞཡསྶ ནིམིཏྟཾ, ན ཙ སཱཧཙརིཡཾ ལིངྒབྷེདོབྷིམཏོ, ནེཀམེཝ ཝཱ ལིངྒམིཙྪཏེ, ཏཾ ཡཐཱ – ཝལླརཱི མཉྫརཱི ནཱརཱི [ཨབྷིདྷཱན ༥༥༠ གཱཐཱ]. ཝིཊཔོ ཝིཊབྷཱིཏྠིཡཾ [ཨབྷིདྷཱན ༥༤༧ གཱཐཱ]. བྷཱིཏིཏྠཱི བྷཡམུཏྟཱསོ [ཨབྷིདྷཱན ༡༦༦ གཱཐཱ]. ཝཛིརཾ པུནྣཔུཾསཀེཙྩཱདི [ཨབྷིདྷཱན ༢༤ གཱཐཱ].

[ཚ] ཨིདཱནི རཱུཔབྷེདོཏི ལིངྒནིཎྞཡསྶ པཊིཔཏྟིཧེཏུཀོ ཡོ བྷིནྣལིངྒཱནཾ དྭནྡོ, ཏཀྐརཎཔཊིསེདྷེན ཨབྷིནྣལིངྒཱནམེཝ དྭནྡོ ཀཏོཏི པརིབྷཱསིཏུམུཔཀྐམཏེ ‘‘ཨབྷིནྣལིངྒིན’’མིཙྩཱདི. ཨབྷིནྣལིངྒཱིནཾཡེཝ ནཱམཱནཾ དྭནྡོ ཀཏོ, ན བྷིནྣལིངྒཱིནཾ, ཡཐཱ – ཝིམུཏྱསངྑཏདྷཱཏུ, སུདྡྷིནིབྦུཏིཡོ སིཡུནྟི [ཨབྷིདྷཱན ༩ གཱཐཱ]. ན ཀེཝལཾ དྭནྡོཡེཝ, ཨཐ ཁོ ཨེཀསེསོཔྱབྷིནྣལིངྒཱནཾཡེཝ ཀཏོ, ཡཐཱ – ནགྒོ དིགམྦརཱཝཏྠཱ. [ཨབྷིདྷཱན ༧༣༤ གཱཐཱ] སབྦདྷརཀཏེ པན ‘‘ཛཱིམཱུཏཱ མེགྷཔབྦཏཱ’’ ཨིཙྩུདཱཧཊཾ. ནནུ ཙ བྷིནྣལིངྒཱནམྤི ཨེཀསེསོ ཀཏོ, ཡཐཱ ¶ – མཱཏཱ པིཏཱ ཏུ པིཏརོ, པུཏྟཱ ཏུ པུཏྟདྷཱིཏརོ [ཨབྷིདྷཱན ༢༤༩ གཱཐཱ]. སསུརཱ སསྶུ སསུརཱ, བྷཱཏུབྷགིནི བྷཱཏརོཏི [ཨབྷིདྷཱན ༢༥༠ གཱཐཱ]. ཨེཏྠ ཧི མཱཏཱ ཙ པིཏཱ ཙ པིཏརོ, པུཏྟོ ཙ དྷཱིཏཱ ཙ པུཏྟཱ, སསྶུ ཙ སསུརོ ཙ སསུརཱ, བྷཱཏཱ ཙ བྷགིནཱི ཙ བྷཱཏརོཏི བྷིནྣལིངྒཱནམྤི ཨེཀསེསོ དསྶིཏོཏི. ཋཱནནྟརེ ཏེསཾ བྷིནྣལིངྒཏཱཡ དསྶིཏཏྟཱ ན དོསོ. ཏཱཏོ ཏུ ཛནཀོ པིཏཱ [ཨབྷིདྷཱན ༢༤༣ གཱཐཱ]. ཨམྨཱ’མྦཱ ཛནནཱི མཱཏཱ [ཨབྷིདྷཱན ༢༤༤ གཱཐཱ]. ཨཔཙྩཾ པུཏྟོཏྲཛོ སུཏོ [ཨབྷིདྷཱན ༢༤༠ གཱཐཱ]. ནཱརིཡཾ དུཧིཏཱ དྷཱིཏཱ [ཨབྷིདྷཱན ༢༤༡ གཱཐཱ]. ཛཱཡཱཔཏཱིནཾ ཛནནཱི, སསྶུ ཝུཏྟཱཐ ཏཔྤིཏཱ. སསུརོཏི ཨིཙྩཱདིཀཉྷི ཏེསཾ [ཨབྷིདྷཱན ༢༤༦ གཱཐཱ] ཋཱནནྟརནྟི. ཏཐཱ ཨེཏྠ ཀམཾ ཝིནཱ བྷིནྣལིངྒཱནཾ གཎནཔཱཋོ ཝིཡ སངྐརོཔི ན ཀཏོ. ཏཏྲ ཧི སགྒདིསཱདཡོ ཨཏྠཱ ཡཐཱཀྐམཾ ཏཾསམྦནྡྷཱ ཙ སཀྐཝིདིསཱདཡོ ཨཏྠཱ སཀསཀསམྦནྡྷསཧིཏཱ ཡཐཱབྷིདྷཱནཾ སརཱུཔཔཊིཔཏྱམཏྠབྷིདྷེཡྻཱ, ཏཐཱ ཏཔྤརིཡཱཡསམྦནྡྷཱནི ཙ ཡཱནི ནཱམཱནི, ཏཱནི སབྦཱནི ཏདབྷིདྷཱནཱཝསརེ ཨབྷིདྷེཡྻཱནཱིཏི སུཁེནེཀཏྲེཝ སཀལནཱམཔཊིཔཏྟི སརཱུཔཔཊིཔཏྟི ཙ ཡཐཱ སིཡཱཏིཙྩེཏདཏྠཾ ཀམོ ཨབྷྱུཔགམྱཏེ, ཏཐཱ ཙ སཏྱཱཝསྶཾ སགྒཱདིཔརིཡཱཡེ དིཝསདྡཱདཡོ, ཧརཱདྱཝསརེ ཀུམཱརཱདཡོ ཨབྷིདྷེཡྻཱ ཨིཏི ཀམཱནུརོདྷེན ལིངྒསངྐརོ པརིཧརིཏུམསཀྐུཎེཡྻོ, ཡཐཱཝུཏྟནྟུ ཀམཾ ཝིནཱ ནེཧ སངྐརོ ཀཏོ, ཨིཏི པརིཡཱཡེན ཨིཏྠིཔྤཀརཎཱདིཀྐམེན ཡཐཱསམྦྷཝམབྷིདྷཱནཏོ, ཏཾ ཡཐཱ – ཨཱིཏི ཏྭིཏྠཱི ཨཛཉྙཉྩ, ཨུཔསགྒོ ཨུཔདྡཝོཏི [ཨབྷིདྷཱན ༤༠༡ གཱཐཱ]. ཨཏྲ ཧི ཡེ ཏིལིངྒཱ, ཏེ ཏིལིངྒཱཝསརེ ཨེཝ ནིབདྡྷཱ, ན གཎནཔཱཋཱ ཝིཡ ཨུཙྩཱརཎཝསེན, ཨེཝཾ སབྦཏྲ ཡཐཱསམྦྷཝཾ ནཱིཡཏེ. ཝུཏྟཉྩ –

‘‘བྷེདཱཁྱཱནཱཡ ¶ ན དྭནྡོ, ནེཀསེསོ ན སངྐརོ;

ཀཏོཏྲ བྷིནྣལིངྒཱན-མཝུཏྟཱནཾ ཀམཾ ཝིནཱ’’ཏི [ཨམར ༡.༤].

ཨིདཱནི ལིངྒཝཱཙཀཱནཾ ཋཱནཝསེནཏྠེསུ གམནཾ དསྶེཏུམཱཧ ‘‘ལིངྒཝཱཙཀེ’’ཙྩཱདི. གཱཐཱཔཱདནྟམཛ྄ཛྷཊྛཱ གཱཐཱནཾ པཱདཱནཉྩ ཨནྟམཛ྄ཛྷཊྛཱ ལིངྒཝཱཙཀཱ ཨནེཀཏྠལིངྒཝཱཙཀཱནི ཉཱཎདསྶནཱདཱིནི ལིངྒཱནི པུབྦམཏྠཾ ཝཱཙཀཝསེན ཡནྟི གཙྪནྟི. ཨཔརེ གཱཐཱཔཱདཱནམཱདིཊྛཱ ལིངྒཝཱཙཀཱ པརམཏྠཾ ཡནྟི གཙྪནྟི. ཏཾ ཡཐཱ –

ཕལེ ཝིཔསྶནཱདིབྦ-ཙཀྑུསབྦཉྙུཏཱསུ ཙ;

པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎམྷི, མགྒེ ཙ ཉཱཎདསྶནཾ [ཨབྷིདྷཱན ༧༩༤ གཱཐཱ].

ཎཱདོ སདྡྷཱཙཱིཝརཱདི-ཧེཏྭཱདྷཱརེསུ པཙྩཡོ;

ཀཱིལཱ༹དིབྦཝིཧཱརཱདོ, ཝིཧཱརོ སུགཏཱལཡེ [ཨབྷིདྷཱན ༨༥༧ གཱཐཱ].

ཁགྒེ ཀུརཱུརེ ནེཏྟིཾསོ, པརསྨིཉྩཱཏྲ ཏཱིསྭམུ [ཨབྷིདྷཱན ༡༠༨༩ གཱཐཱ];

ཀུསལེ སུཀཏཾ སུཊྛུ-ཀཏེ ཙ སུཀཏོ ཏིསུ [ཨབྷིདྷཱན ༩༣༨ གཱཐཱ].

སམཡོ སམཝཱཡེ ཙ, སམཱུཧེ ཀཱརཎེ ཁཎེ;

པཊིཝེདྷེ སིཡཱ ཀཱལེ, པཧཱནེ ལཱབྷདིཊྛིསུ [ཨབྷིདྷཱན ༧༧༨ གཱཐཱ].

ཀནྟཱརོ ཝནདུགྒེསུ [ཨབྷིདྷཱན ༡༡༠༧ གཱཐཱ].

ཨེཏྠ ཙ –

ཡེབྷུཡྻཏཱབྱཱམིསྶེསུ, ཝིསཾཡོགེ ཙ ཀེཝལཾ;

དལ༹ྷཏྠེནཏིརེཀེ ཙཱ-ནཝསེསམྷི ཏཾ ཏིསུ [ཨབྷིདྷཱན ༧༨༦ གཱཐཱ].

སམཱདྷིསྨིཾ པུམེཀགྒོ-ནཱཀུལེ ཝཱཙྩལིངྒིཀོ [ཨབྷིདྷཱན ༡༠༣༥ གཱཐཱ].

ཛལེ༹ ཐཱུལོ མཧཏྱཔི [ཨབྷིདྷཱན ༡༠༦༦ གཱཐཱ] ཙྩཱདཱིསུ

གཱཐཱམཛ྄ཛྷཊྛཱནཾ ¶ , པཱདནྟམཛ྄ཛྷཊྛཱནཉྩ ལིངྒཝཱཙཀཱནཾ པུབྦཔརཏྠེསྭཔི གམནབྷཱཝཏོ ‘‘པུབྦཾ ཡནྟཱི’’ཏི ཨིདཾ ཡེབྷུཡྻཝསེན ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ. ཨཐ ཝཱ གཱཐཱནཾ མཛ྄ཛྷནྟཊྛཱ པུབྦཾ ཡནྟི, གཱཐཱམཛ྄ཛྷཊྛཱ, པཱདནྟམཛ྄ཛྷཊྛཱ ཙ པུབྦཱཔརཉྩ ཡནྟཱིཏི ཡཐཱལཱབྷཡོཛནཱ དཊྛབྦཱ.

[ཛ] ཨིདཱནི ཝིསེསཝིདྷིམྷི སཏྠལཧུབྷཱཝཏྠཾ པརིབྷཱསཏེ ‘‘པུམིཏྠིཡ’’མིཙྩཱདི. པུམིཏྠིཡཾ ‘‘དྭཱིསཱུ’’ཏི པདཾ ཉེཡྻཾ, ཡཐཱ – ཨསནི དྭཱིསུ [ཨབྷིདྷཱན ༢༤ གཱཐཱ]. སབྦལིངྒེ ལིངྒཏྟཡེ ‘‘ཏཱིསཱུ’’ཏི པདཾ ཉེཡྻཾ, ཡཐཱ – སཏྟནྣཾ པཱུརཎེ སེཊྛེ’ཏིསནྟེ སཏྟམོ ཏིསུ [ཨབྷིདྷཱན ༩༤༢ གཱཐཱ]. ཨེཏྠ ཙ ནིསིདྡྷལིངྒནཱམཾ པཱརིསེསཏོ ‘‘སེསལིངྒ’’ནྟི ཉེཡྻཾ [ནིསིདྡྷལིངྒ སེསཏྠཾ (ཨམར ༡.༥.)], ཡཐཱ – ཝསྶ སཾཝཙྪརཱ ནིཏྠཱིཏི [ཨབྷིདྷཱན ༨༡ གཱཐཱ]. ཨཏྲ ཙེཀལིངྒནིསེདྷབྱཱཁྱཱནེན ལིངྒདྭཡཝིདྷཱནནྟི [ཨེཀལིངྒནིསེདྷབྱཱཛེན ལིངྒདྭཡཱབྷིདྷཱནམིཏི (ཨམརཀོསཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ)].

གནྠལཱཧཝཾ ཝིདྷཱཡེདཱནི པཊིཔཏྟིལཱཧཝཏྠམཱཧ ‘‘ཨབྷིདྷཱནནྟརཱརམྦྷེ’’ཨིཙྩཱདི. ཨབྷིདྷཱནནྟརསྶ ཨཉྙསྶ ཨབྷིདྷཱནསྶ ཨཱརམྦྷེ སཏི, ཏུ ཨནྟོ ཡསྶ ཨབྷིདྷཱནསྶ, ཨཐ ཨཱདི ཡསྶ ཨབྷིདྷཱནསྶཱཏི ཨིདཾ ཨབྷིདྷཱནདྭཡཉྩ ཉེཡྻཾ. ཏྭནྟམཐཱདིཀཾ ནཱམཱདིཔདཾ པུབྦེན ན སམྦཛ྄ཛྷཏེཏི བྷཱཝོ. ཏཏྲ ནཱམཔདཾ ཡཐཱ – ཛིནོ སཀྐོ ཏུ སིདྡྷཏྠོ [ཨབྷིདྷཱན ༤ གཱཐཱ]. ཀེསཝོ ཙཀྐཔཱཎྱཐ [ཨབྷིདྷཱན ༡༦ གཱཐཱ]. མཧིསྶརོ སིཝོ སཱུལཱི [ཨབྷིདྷཱན ༡༦ གཱཐཱ]. ལིངྒཔདཾ ཡཐཱ – པུམེ ཏུ པཎྷི པཱསཎི [ཨབྷིདྷཱན ༢༧༧ གཱཐཱ]. པུམེ ཏཱུཏུ རཛོ པུཔྥཾ [ཨབྷིདྷཱན ༢༣༨ གཱཐཱ]. སཱ ཏིརོཀརཎཱིཔྱཐ ¶ [ཨབྷིདྷཱན ༢༩༨ གཱཐཱ]. པུནྣཔུཾསཀམུལློཙཾ [ཨབྷིདྷཱན ༢༩༩ གཱཐཱ]. ཨཏྠཔདཾ ཡཐཱ – ཨུདརེ ཏུ ཏཐཱ པཱཙཱ’ནལསྨིཾ གཧཎཱིཏྠིཡཾ [ཨབྷིདྷཱན ༩༧༣ གཱཐཱ]. པཎཱིཏོ ཏཱིསུ མདྷུརེ, ཨུཏྟམེ ཝིཧིཏེཔྱཐ. ཨཉྫསེ ཝིསིཁཱཡཉྩ, པནྟིཡཾ ཝཱིཐི ནཱརིཡཾ [ཨབྷིདྷཱན ༩༤༠ གཱཐཱ]. ཨཐསདྡེན ཙཏྲ ཨནནྟརིཡཏྠེན སཀཔརིཡཱཡོཔལཀྑཎཏོ ཨཐོ སདྡཱདཱིསུ ཙ ན པུབྦེན སམྦཛ྄ཛྷཏེ. པཱཎཀོ ཙཱཔྱཐོ ཨུཙྩཱལིངྒོ ལོམསཔཱཎཀོཏི [ཨབྷིདྷཱན ༦༢༣ གཱཐཱ].

[ཛྷ] ཨིདཱནི བུདྡྷཝཙནཱནམནུརཱུཔཱནམྤི པཙུརཔྤཡོགཱནམེཝ ཀེསཉྩི གཧཎཾ ཨཏྟནོ སཏྠནྟརཱཔསཡ྄ཧཏཱཝསེན ཨཧཾཀཱརཔུབྦིཀཱབྷཱཝཉྩ དསྶེཏུམཱཧ ‘‘བྷིཡྻོ པཡོག’’མིཙྩཱདི. སོགཏེ སུགཏསྶ ཝཙནབྷཱུཏེ ཨཱགམེ པིཊཀཏྟཡེ, ཏཉྷི ཨཱགཙྪནྟི ཏིཝིདྷསམྤཏྟིཡོ ཨེཏེནཱཏི ཨཱགམོཏི ཝུཙྩཏི. ཏསྨིཾ བྷིཡྻོ པཡོགཾ བཱཧུལླེན པཡུཛྫཏེཏི པཡོགོ, ཏཾ ཨཱགམྨ གཧེཏྭཱ ཀྭཙི ཨརཉྙཝགྒཱདཱིསུ ནིགྷཎྚུཡུཏྟིཉྩ ནིགྷཎྚུནཱམཀེ སཏྠེ ཨཱགཏཾ བུདྡྷཝཙནཱནུརཱུཔཾ ཡུཏྟིཉྩ ཨཱནཱིཡ ཨཱནེཏྭཱ ནཱམལིངྒཾ ཀཐཱིཡཏི ཨནྟོབྷཱཝེན ནིཔྥནྣཾ བཧིབྷཱཝེན པཀཱསཱིཡཏེ. ཨཱཝིབྷཱཝཏྟམེཝ ཧི ཛཉྙཏྟཾ སནྟཀཱརིཡཀཱརིནོ. ཨཱསཱིསཱཡཾ ཝཱ ཨཝསྶམྦྷཱཝིནོཔི ཝཙནསྶ ཝཏྟམཱནཏྠཝཏྟིཙྪཱཡ ཝཏྟམཱནཏྟཾ, ཏཐཱ ཧི ལོཀེ ཨཝསྶམྦྷཱཝིནོ སིདྡྷིམབྷིསནྡྷཱཡ བྷཱཝིནམཔྤཏྟཾ ཝཏྟམཱནཏྟེན ཝཱ ཨཏཱིཏཏྟེན ཝཱ ཝཏྟུམིཙྪཏི, ཏཾ ཡཐཱ – ‘‘ཨིདཾ མམམཔཱཔཡེ’’ཏི ཀོཙི ཀེནཙཱབྷིཧིཏོ སནྟོ ཨཝསྶཾ ཏཾ བྷཝིསྶཏཱིཏི མཉྙམཱནོ པཱཔིཡམཱནཾ པཏྟཾ ཝཱ ཝཏྟུམིཙྪཏི ¶ , ཏཏོཡེཝ ‘‘ཨཱསཱིསཱཡཾ བྷཱུཏམིཝ ཙེ’’ཏི [པཱཎིནི ༣.༣.༡༣༢] ཏདཏིདེསཝཙནཾ པཙྩཱཁྱཱཡཏེ.

པཎཱམཱདིཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡. སགྒཀཎྜཝཎྞནཱ

༡. ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཨབྷིདྷེཡྻཏྠོ ནཱམ པཉྙཏྟིཔརམཏྠཏྠཝསེན དུཝིདྷོ, ཏེསུ ཡེབྷུཡྻེན པཉྙཏྟཏྠཏོ པརམཏྠཏྠོཝ སེཊྛོ, ཏེསུཔི ཨོདྷིསོ ཀིལེསཱནཾ སམུཙྪེདཔཊིཔྤསྶདྡྷིཀརཏྟཱ ཡཐཱཀྐམཾ ཨཊྛ དྷམྨཱ སེཊྛཱ, ཏཏོཔི ནིབྦཱནམེཝ སེཊྛཾ, ཏེསཾ སབྦེསམྤི དྷམྨཱནཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོཝ སེཊྛོ. ཝུཏྟཉྷི བྷགཝཏཱ ‘‘ཝིརཱགོ སེཊྛོ དྷམྨཱནཾ, དྭིཔདཱནཉྩ ཙཀྑུམཱ’’ཏི [དྷ. པ. ༢༧༣; ནེཏྟི. ༡༢༥]. ཨེཏྠ ཧི ‘‘ཡཱཝཏཱ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སངྑཏཱ ཝཱ ཨསངྑཏཱ ཝཱ, ཝིརཱགོ ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏཱི’’ཏི [ཨ. ནི. ༤.༣༤; ༥.༣༢; ཨིཏིཝུ. ༩༠] ཝཙནཏོ སབྦེསམྤི སངྑཏཱསངྑཏདྷམྨཱནཾ ཝིརཱགསངྑཱཏོ ནིབྦཱནམེཝ སེཊྛོ, ཙཀྑུམཱ པན སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཏེསཾ སབྦེསམྤི དྷམྨཱནཾ, དེཝམནུསྶཱདིབྷེདཱནཾ དྭིཔདཱནཉྩ པཉྙཏྟཏྠཱནཾ སེཊྛོཏི ཨཡམཏྠོ ཝུཏྟོ བྷགཝཏཱ, ཏསྨཱ སབྦཏྠསེཊྛཏྠཱབྷིདྷཱཡཀཱབྷིདྷཱནབྷཱུཏཾ བུདྡྷཱཏིདྷཱནམེཝ པཋམཾ སགྒཀཎྜསྶ ཨཱདིམྷི པཏྠིཡཝསེན [སཏྠིཡཝསེན (ཀ.)] དསྶེཏུམཱཧ ‘‘བུདྡྷོ’’ཙྩཱདི. ཏཏྠ ཛིནསདྡནྟཾ སབྦབུདྡྷསྶ ནཱམཾ. སབྦཾ བུདྡྷཝཱཏི བུདྡྷོ, སཀམྨཀཱ ཀཏྟརི ཏཔཙྩཡོ. ཝིསིཊྛཱ བུདྡྷི ཨསྶཏྠཱིཏི བུདྡྷོ, པསཾསཱཡཾ ཡདཱདིནཱ ཎཔཙྩཡོ. དཱནསཱིལཀྑནྡྷཱདཡོ ཋཱནཱཊྛཱནཉཱཎཱདཡོ ཝཱ དས ¶ བལཱནི ཡསྶེཏི དསབལོ. སཱསཏི ཝིནཡཏི སཏྟེཏི སཏྠཱ. སབྦདྷམྨཛཱནནསཱིལཏཱཡ སབྦཉྙཱུ. དྭིཔདཱནཾ, དྭིཔདེསུ ཝཱ ཨུཏྟམོ དྭིཔདུཏྟམོ, བུདྡྷཝཾསཝཎྞནཱཡཾ [བུ. ཝཾ. ཨཊྛ. ༣༧ ནིདཱནཀཐཱ] ནིདྡྷཱརཎལཀྑཎཱཡ ཚཊྛིཡཱ སམཱསསྶ པཊིསིདྡྷཏྟཱ ནེདིསཱི ནིདྡྷཱརཎལཀྑཎཱ ཚཊྛཱི གམྱཏེ. ཀསྨཱ པན སོ ཏཏྠ པཊིསིདྡྷོཏི? སམཱསེ ཡེབྷུཡྻེན ནིདྡྷཱརཎལཀྑཎཏྟཡསྶ ཝིཀལཱབྷཱཝཏོ. ཀིཉྩཱཔི ཧི ཏཏྠ ཚཊྛིཡཱཡེཝ པཊིསིདྡྷོ, སཏྟམིཡཱ པན ནིདྡྷཱརཎལཀྑཎཱཡ ཝིཛྫམཱནཏྟཱ ཏསྶཱཔི སོ པཊིསེདྷནཱིཡོཡེཝ. མུནཱིནཾ ཨིནྡོ རཱཛཱ མུནིནྡོ. པུཉྙཉཱཎབྷཱགྱཱདཡོ བྷགཾ ནཱམ, ཏཾཡོགཱ བྷགཝཱ. ནཱཐཏི སཏྟཱནཾ ཧིཏཾ ཡཱཙཏི, ཀིལེསེ ཝཱ ཨུཔཏཱཔེཏི, སཏྟེསུ ཝཱ ཨིསྶརིཡཾ ཀརོཏི, ཏེསཾ ཝཱ ཧིཏཾ ཨཱསཱིསཏཱིཏི ནཱཐོ. བུདྡྷདྷམྨསམནྟཉཱཎདིབྦཙཀྑུསངྑཱཏེཧི པཉྩཧི ཙཀྑཱུཧི སམནྣཱགཏཏྟཱ ཙཀྑུམཱ. སབྦདཱ བྱཱམཔྤབྷཱཡ ཀཱཡཏོ ནིཙྪརཎཝསེན ཨངྒཱིརསོ. སབྦཱཀཱརེན སབྦདྷམྨཱནཾ མུནནཏོ མུནི, དྷམྨཝཱདེསུ ཝཱ མོནཀརཎཏོ མུནི.

༢. ལོཀཱནཾ, ལོཀེསུ ཝཱ ནཱཐོ ལོཀནཱཐོ. ཨཏྟནོ ཨདྷིཀསྶ ཀསྶཙིཔི ཨུཏྟམཔུགྒལསྶ ཨབྷཱཝཏོ ཨནདྷིཝརོ, སབྦཔརིཡནྟགཏཏྟབྷཱཝཏྟཱ ཝཱ ནཏྠི ཨེཏསྶ ཨིཏོ ཨཉྙོ ཨདྷིཀོ པཏྠེཏབྦོ ཨཏྟབྷཱཝོཏི ཨནདྷིཝརོ. མཧནྟཱནཾ སཱིལཀྑནྡྷཱདཱིནཾ ཨེསནཏོ གཝེསནཏོ མཧེསི, མཧནྟོ ཝཱ ཨཱིསོ ཝིབྷཱུཏི ཨེཏསྶཱཏི མཧེསི. ཧིཏཾ ཝིནཡཏི ཨནུསཱསཏཱིཏི ཝིནཱཡཀོ, ཝིསིཊྛཾ ཝཱ ནིབྦཱནཾ སཏྟེ ནེཏཱིཏི ཝིནཱཡཀོ. སབྦདྷམྨདསྶནསཱིལཏཱཡ ¶ ‘‘སམནྟཙཀྑཱུ’ཏི ལདྡྷནཱམེན སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེན སམནྣཱགཏཏྟཱ སམནྟཙཀྑུ. སོབྷནཾ གཏཾ ཉཱཎམསྶ, སཾསཱརཱ ཝཱ སུཊྛུ ཨཔུནརཱཝཏྟིཡཱ གཏཝཱཏི སུགཏོ, སཔརསུཁསིདྡྷཏྠཾ ཝཱ སམྨཱ གཏཝཱཏི སུགཏོ. བྷཱུརི བཧུཀཱ པཉྙཱ ཡསྶ, ཨནནྟཏྟཱ ཝཱ བྷཱུརིསམཱ པཉྙཱ ཨེཏསྶཱཏི བྷཱུརིཔཉྙོ, ཨནནྟཱཡ མཧཱཔཐཝིཡཱ སདིསཔཉྙོཏྱཏྠོ. ཀིལེསཱདིཔཉྩཝིདྷཾ མཱརཾ ཛིཏཝཱཏི མཱརཛི.

༣. ནརཱནཾ སཱིཧོ སེཊྛོ, པརཔྤཝཱདམདྡནསཧནཏོ ཝཱ ནརོ ཙ སོ སཱིཧོ ཙཱཏི ནརསཱིཧོ, སཧཏཱིཏི སཱིཧོ, ནིརུཏྟིནཡེན པུབྦཝཎྞཱཀཱརསྶཱིཀཱརོ, སཱིཧསདིསཏྟཱ ཝཱ ནརོ ཙ སོ སཱིཧོ ཙཱཏི ནརསཱིཧོ. ཡཐཱ ཧི སཱིཧོ མིགརཱཛཱ ཙཏཱུཧི དཱཋཱཧི སབྦསཏྟེ ཧིཾསཏི ཨབྷིབྷཝཏི, ཏཐཱ བྷགཝཱཔི སཱིལཔཉྙཱཔུཉྙིདྡྷིསངྑཱཏེཧི ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སབྦཾ ལོཀཾ ཧིཾསཏི ཨབྷིབྷཝཏཱིཏི ཨོཔམྨསཾསནྡནཾ. སབྦཔུརིསཱནཾ སེཊྛཏྟཱ ནརཝརོ, ནརཱནཾ ཝཱ དེཝམནུསྶཱནཾ སེཊྛཏྟཱ ནརཝརོ, ‘‘སཱིལེ པཏིཊྛཱཡ ནརོ སཔཉྙོ’’ཏི [སཾ. ནི. ༡.༢༣] ཨེཏྠ ཝིཡ ནརསདྡེན སབྦེ དེཝམནུསྶཱ སངྒཧིཏཱ. དྷམྨསྶ རཱཛཔཝཏྟཀཏྟཱ དྷམྨརཱཛཱ, དྷམྨཏོ ཝཱ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ རཱཛཱ ཛཱཏོ, ནཱདྷམྨཏོཏི དྷམྨརཱཛཱ, དྷམྨེན རཱཛཏཱིཏི ཝཱ དྷམྨརཱཛཱ, དྷམྨཔཱལཀོ ཝཱ རཱཛཱ དྷམྨརཱཛཱ. མུནཱིནཾ སེཊྛཏྟཱ མཧཱམུནི. དེཝཱནཾ ཨཏིདེཝོཏི དེཝདེཝོ, དེཝཱནཾ ཨདྷིཀོ ཝཱ དེཝོ དེཝདེཝོ. ལོཀཱནཾ གརུ ཨཱཙརིཡོ ལོཀགརུ, ལོཀཱནཾ གརུབྷཱཛནཏྟཱ ཝཱ ལོཀགརུ. དྷམྨསྶ སཱམི ཡཐཱཝུཏྟནཡེན དྷམྨསྶཱམཱི. ཡཐཱ པུརིམཀཱ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ ¶ སབྦཉྙུབྷཱཝཾ གཏཱ, ཏཐཱ ཨཡམྤི གཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐཱ ཝཱ སམྨཱ གཏཾ ཉཱཎམསྶཱཏི ཏཐཱགཏོཏྱཱདིནཱ ཏཐཱགཏསདྡསྶ ཨཏྠཔཔཉྩོ ཏཏྠ ཏཏྠ [དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༧; མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡༢; སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༣.༧༨; ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༧༠; ཨུདཱ. ཨཊྛ. ༡༨; ཨིཏིཝུ. ཨཊྛ. ༣༨; ཐེརགཱ. ཨཊྛ. ༡.༣; བུ. ཝཾ. ཨཊྛ. ༢ ནིདཱན ཀཐཱ; མཧཱནི. ཨཊྛ. ༡༤; པཊི. ས. ཨཊྛ. ༡.༡.༣༧; དཱི. ནི. ཊཱི. ༡.༧; དཱི. ནི. ཨབྷི. ཊཱི. ༡.༧; མ. ནི. ཊཱི. ༡.༡༢; ཨ. ནི. ཊཱི. ༡.༡.༡༧༠] ཝུཏྟནཡེན ཝེདིཏབྦོ.

༤. སཡམེཝ སམྨཱསམྦུདྡྷོ བྷཝཏི, ཨནཉྙབོདྷིཏོཏི སཡམྦྷཱུ. སམྨཱ ཨཝིཔརཱིཏེན ས’མཏྟནཱཡེཝ སབྦདྷམྨེ བུཛ྄ཛྷཏི ཨབུཛ྄ཛྷི བུཛ྄ཛྷིསྶཏཱིཏི སམྨཱསམྦུདྡྷོ. སེཊྛཔཉྙཱཡ སམནྣཱགཏཏྟཱ ཝརཔཉྙོ. སཏྟེ སཾསཱརཎྞཝཏོ ནིབྦཱནཔཱརཾ ནེཏཱིཏི ནཱཡཀོ. ཛིཏཔཉྩམཱརཏྟཱ ཛིནོ. ཨེཏྠ ཙ སམནྟབྷདྲ, ལོཀཛི, ཚལ༹བྷིཉྙ, ཨདྭཡཝཱདཱི, སིརཱིགྷན, ཨཀནིཊྛག [ཨཀནིཊྛཀ (ཀ.)], དྷམྨཙཀྐ, རཱགཱསནི [རཱགཱརི (ཀ.)], ཏིསརཎ, ཁསམ [ཁཎསམ (ཀ.) ཁེན ཨཱཀཱསེན སམཱ ཏུལྱཱ གུཎཱ ཡསྶ སོ (ཏིཀཎྜསེསཊཱིཀཱ ༡.༡.༨)], གུཎཱཀར, མཧཱསུཁ, ཝཛིར, མེཏྟཱབལ, ཨསམ, ཛིཏཱརི, མཧཱབོདྷི, དྷམྨདྷཱཏུ, སེཏཀེཏུ, ཁཛི, ཏིམུཏྟི [ཁཛིརཝིམུཏྟི (ཀ.) ཁེན ཨཱཀཱསཛ྄ཛྷཱནེན – སུཉྙབྷཱཝནཱཡཱཏི བྷཱཝོ – ཛཡཏི སཾསཱརབྷཱཝཾ ཡོ, ཛི+ ཀྭིཔ སུཉྙཝཱདཱིནཾ བོདྡྷཱནཾ ‘‘སུཉྙཾ སབྦམེཝ’’ ཨིཏྱཱཀཱརབྷཱཝནཱཡ སཾསཱརབྷཱཝཛཡནཏོ ཏཐཱབྷཱཝོ (སདྡཀཔྤདྡུམ)], དསབྷཱུམིསྶར, པཉྩཉཱཎ, བཧུཀྑམ, སམྦུདྡྷ, སབྦདསྶཱི, མཧཱབལ, སབྦབོདྷ ¶ [སམྦོདྷདྷམྨ (ཀ.)], དྷམྨཀཱཡ, སཾགུཏྟ, ཨརཧ, དྭཱདསཀྑ, ཝཱིཏརཱགཱདཱིནིཔི ཨནེཀཱནི བུདྡྷསྶ ནཱམཱནི [ཨིམཱནི པརིཡཱཡཝཙནཱནི པཱཡསོ ཨམརཀོསཏོ, ཏིཀཎྜསེསཱབྷིདྷཱནཏོ ཙ གཧིཏཱནི]. སམནྟཏོ པུཉྙསམྦྷཱརཏོ ཙ ཉཱཎསམྦྷཱརཏོ ཙ བྷདྲོ སེཊྛོཏི སམནྟབྷདྲོཏྱཱདཱིནི ཙ ནིབྦཙནཱནི ཝེདིཏབྦཱནི. ཝུཏྟཉྩ –

‘‘ཨསངྑྱེཡྻཱནི ནཱམཱནི, སགུཎེན མཧེསིནོ;

གུཎེན ནཱམམུདྡྷེཡྻཾ, ཨཔི ནཱམསཧསྶཏོ’’ཏི [དྷ. ས. ཨཊྛ. ༡༣༡༣; ཨུདཱ. ཨཊྛ. ༥༣; པཊི. མ. ཨཊྛ. ༡.༡.༧༦; ནེཏྟི. ཨཊྛ. ༣༨].

ཏཏྠ ཨུདྡྷེཡྻནྟི ཨུདྡྷརིཏབྦཾ. ཨཔི ནཱམསཧསྶཏོཏི ཨནེཀེཧི ནཱམསཧསྶེཧཱིཏྱཏྠོ. སབྦབུདྡྷནཱམཀཐཱ.

སཀྐཱདིསཏྟཀཾ ཨམྷཱཀཾ བུདྡྷསྶ ནཱམཾ. པཉྩམཱརེ ཛེཏུཾ སཀྐོཏཱིཏི སཀྐོ, བྷགིནཱིཧི སདྡྷིཾ སཾཝཱསཀརཎཏོ ཝཱ ལོཀམརིཡཱདཾ ཚིནྡིཏུཾ སཀྐུཎནྟཱིཏི སཀྐཱ, སཱཀིཡརཱཛཱུནཾ པུབྦརཱཛཱནོ, ཏེསཾ ཝཾསབྷཱུཏཏྟཱ བྷགཝཱ ‘‘སཀྐོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨསྶ ཙ ཛཱཏིསམནནྟརཾ ནིདྷཡོ རཏནཱནི ཙ ཨུཔྤནྣཱནཱིཏི སིདྡྷཏྠོཏི ནཱམཾ ཀཏཾ, སབྦེསཾ ཝཱ ལོཀཱནཾ སིདྡྷཱ ཨཏྠཱ ཨེཏེན ཧེཏུབྷཱུཏེནཱཏི སིདྡྷཏྠོ. སུདྡྷཾ ཨོདནཾ ཨསྶཱཏི སུདྡྷོདནོ, ཏསྶ ཨཔཙྩཾ སུདྡྷོདནི. གོཏམཝཾསསྶ ཀཔིལསྶ མུནིནོ སིསྶཏཱཡ སཀྱཱ གོཏམཱ, བྷགཝཱ པན གོཏམཝཾསེ ཨུཔྤནྣཏྟཱ གོཏམསྶ མུནིནོ ཨཔཙྩཾ གོཏམོ.

༥. སཀྱཝཾསཱཝཏིཎྞོ [སཀྱཝཾསཱ པིཏྠིཎྞོ (ཀ.)] སཀྱམུནི ཡོ བུདྡྷོ སོ སཀྱསཱིཧོ, སཀྱཱནཾ ཝཱ སེཊྛཏྟཱ སཀྱསཱིཧོ. སཀྱཀུལཏོ ¶ ཛཱཏོ མུནི སཀྱམུནི. སཱུརིཡདེཝཔུཏྟསྶ སོཏཱཔནྣཏྟཱ བྷགཝཱ ཨཱདིཙྩབནྡྷཱུཏི ཝུཙྩཏི, ཨཱདིཙྩསྶ བནྡྷུ ཉཱཏཱིཏི ནིབྦཙནཾ ཀཏྭཱ. ཨེཏྠཔི མཱཡཱདེཝཱིསུཏ, མཧཱསམཎ, ཀལིསཱསནཱདཱིནི [ཀུལིསཱསནཱདཱིནི (ཀ.) ཀལིམྷི ཡུགེ སཱསནཾ ཨནུསཱསནཾ ཡསྶ སོ, ཨཐཝཱ ཀལིམྷི པཱཔེ ཝིཝཱདེ ཝཱ སཱསནཾ ཧིཏསཱདྷནཾ ཡསྶ སོ (ཏིཀཎྜསེསཊཱིཀཱ ༡.༡.༡༡)] གོཏམཔརིཡཱཡཱནི ཝེདིཏབྦཱནི.

༦. མོཀྑཱདཱིནི ནིབྦུཏིཔརིཡནྟཱནི ཚཙཏྟཱལཱིས ནཱམཱནི ནིབྦཱནསྶ ནཱམཱནི. མུཙྩནྟི ཨེཏྠ, ཨེཏེན ཝཱ རཱགཱདཱིཧཱིཏི མོཀྑོ. ནིརུཛ྄ཛྷནྟི ཨེཏྠ རཱགཱདཡོཏི ནིརོདྷོ, རུནྡྷཏི ཝཱ ནིབྦཱནནྟི རོདྷོ, ཀིལེསོ, སོ ཨེཏྠ ནཏྠཱིཏི ནིརོདྷོ. ཝཱནསངྑཱཏཱཡ ཏཎྷཱཡ ནིཀྑནྟཏྟཱ, ནིབྦཱཏི ཝཱ ཨེཏེན རཱགགྒིཨཱདིཀོཏི ནིབྦཱནཾ. ཡཐཱ པཀཏིདཱིཔོ ནདཱིསོཏེན ཝུཡ྄ཧམཱནཱནཾ པཏིཊྛཱ ཧོཏི, ཨེཝམིདམྤི ནིབྦཱནཾ སཾསཱརམཧོགྷེན ཝུཡ྄ཧམཱནཱནཾ པཏིཊྛཱཏི དཱིཔོ ཝིཡཱཏི དཱིཔོ, ནིཀྐིལེསཱནཾ ཝཱ པདཱིཔསདིསབྷཱཝཀརཎཏོ དཱིཔོ ཝིཡཱཏི དཱིཔོ, ‘‘ནིབྦནྟི དྷཱིརཱ ཡཐཡཾ པདཱིཔོ’’ཏི ཧི ཝུཏྟཾ, དིཔྤཏི ཝཱ ཨརིཡཱནཾ ཉཱཎཙཀྑུསྶེཝ པཀཱསཏཱིཏི དཱིཔོ. ཏཎྷཱནཾ ཁཡཧེཏུཏྟཱ ཏཎྷཀྑཡོ. རཱགཱདཱིནཾ པཊིཔཀྑཏྟཱ, ཨུཏྟམཊྛེན ཝཱ པརཾ. ཏཱཡཏི རཀྑཏི ཨཔཱཡཱདིཏོཏི ཏཱཎཾ. ནིལཱིཡནྟི ཨེཏྠ སཾསཱརབྷཡབྷཱིརུཀཱཏི ལེཎཾ. ནཏྠི དཱིགྷརསྶཱདིཀཾ རཱུཔཾ སཎྛཱནམེཏསྶཱཏི ཨརཱུཔཾ, ཨཔྤཙྩཡཏྟཱ ཝཱ ཨརཱུཔཾ. རཱགཱདཱིནཾ སནྟཀརཎཏྟཱ སནྟཾ. རཱགཀྑཡཧེཏུབྷཱཝེན ཨཝིཔརཱིཏཏྟཱ, ཙཏུསཙྩཔརིཡཱཔནྣཏྟཱ ¶ ཝཱ སཙྩཾ. ནཏྠི ཨཱལཡོ ཏཎྷཱ ཨེཏྠཱཏི ཨནཱལཡཾ.

༧. པཙྩཡེཧི ན སངྐརཱིཡཏེཏི ཨསངྑཏཾ. སིཝཾ ཁེམབྷཱཝཾ ཀརོཏཱིཏི སིཝཾ, སཾསཱརབྷཱིརུཀེཧི སེཝིཏབྦཏྟཱ ཝཱ སིཝཾ, ཡདཱདིནཱ ཝཔཙྩཡོ. ནཏྠི ཨེཏྠ མཏཾ མརཎཾ, ཨེཏསྨིཾ ཝཱ ཨདྷིགཏེ པུགྒལསྶ མཏནྟི ཨམཏཾ. པསྶིཏུཾ སུདུཀྐརཏཱཡ སུདུདྡསཾ. པརེཧི ཨུཏྟམེཧི ཨརིཡཔུགྒལེཧི ཨཡིཏབྦཾ གནྟབྦནྟི པརཱཡཎཾ, པརཏོ ཝཱ ཨཡིཏབྦཾ གནྟབྦནྟི པརཱཡཎཾ, སཾསཱརསབྷཱཝཏོ ཨཉྙསབྷཱཝཝསེན བུཛ྄ཛྷིཏབྦནྟྱཏྠོ, པརེསཾ ཝཱ ཨརིཡཔུགྒལཱནཾ པཏིཊྛཱནཏྟཱ པརཱཡཎཾ. ཡེན ཙཏྟཱརོ མགྒཱ ཨོདྷིསོ ཀིལེསེ སརནྟི ཧིཾསནྟི ཏཾ དྷམྨཾ སརཎཾ, ཨརིཡཱནཾ ཝསིཏགེཧཏྟཱ ཝཱ སརཎཾ. ཨཱིཏི ཨུཔདྡཝོ པཝཱསོ ཙ ཏེ ཡཏྠ ན སནྟི, ཏཾ ཨནཱིཏིཀཾ, སཏྟེ སཾསཱརཾ ནེཏཱིཏི ‘‘ནཱིཏཱི’’ཏི ལདྡྷནཱམཱཡ ཏཎྷཱཡ ཨབྷཱཝཏོ ཝཱ ཨནཱིཏིཀཾ. ཨཱསཝཱནཾ ཨནཱརམྨཎཏཱཡ ཨནཱསཝཾ. ནིཙྩཊྛེན དྷུཝཾ, དྷཝཏི ཝཱ མགྒཱནམཱརམྨཎབྷཱཝཾ གཙྪཏཱིཏི དྷུཝཾ, ‘‘དྷུ གཏིཐེརིཡེསཱུ’’ཏི ཧི ཀཱཏནྟདྷཱཏུ. དཊྛབྦསབྷཱཝསྶ ནཏྠིཏཱཡ ཨནིདསྶནཾ. པཙྩཡེཧི ཨཀཏཏྟཱ ཨཀཏཾ. སདཱ ཝིཛྫམཱནཏྟཱ ཨཔལུཛྫནསབྷཱཝཾ གཙྪཏི, ཏེན ཝཱ ཝིཉྙཱཡཏཱིཏི ཨཔལོཀིཏཾ. ‘‘ཨིཏཾ གཏེ ཙ ཝིཉྙཱཏེ’’ཏི ཧི ནཱནཏྠསངྒཧེ ཝུཏྟཾ. ལོཀསབྷཱཝེན ཝཱ ཝིཉྙཱཡཏཱིཏི ལོཀིཏཾ, ཏབྦྷཱཝཱཔགམནཏོ ཨཔལོཀིཏཾ. སཎྷཊྛེན ནིཔུཎཾ, ཡེན ཝཱ ཙཏྟཱརོ མགྒཱ ཨོདྷིསོ ཀིལེསེ ནིསྶེསཏོ པུནནྟི སོདྷེནྟི, ཏཾ ནིཔུཎཾ. ན ཀདཱཙིཔི ཡསྶ ཨནྟོ ཝིནཱསོ ཨཏྠི, ཏཾ ཨནནྟཾ. ཁརནྟི ¶ ཝིནསྶནྟཱིཏི ཁརཱ, སངྑཏཱ, ཏེ ཡཏྠ ན སནྟི, ཏཾ ཨཀྑརཾ, ཁརསངྑཱཏཱནཾ ཝཱ སངྑཏཱནཾ པཊིཔཀྑཏྟཱ ཨཀྑརཾ. ཨེཏྠ ཙ ཨསངྑཏནྟྱཱདིཀཱ གཱཐཱ རུཙིརཱ ནཱམ.

༨. སབྦདུཀྑཱནཾ ཁཡཀཱརཎཏྟཱ དུཀྑཀྑཡོ. བྱཱབཱདྷཏཱིཏི བྱཱབཱདྷོ, སོ ཨེཝ བྱཱབཱདོ, དུཀྑསཙྩཾ, ཏསྶ བྷཱཝོ བྱཱབཛྫཾ, དུཀྑསྶ པཱིལ༹ནཱདྱཏྠོ, ཏཾ ཡཏྠ ནཏྠི, ཏཾ ཨབྱཱབཛྫཾ, ཨབྱཱཔཛ྄ཛྷནྟིཔི པཱཋོ, ཏཏྠ བྱཱཔཛྫནྟི ཝིནསྶནྟཱིཏི བྱཱཔཱདཱ, སངྑཏཱ, ཏེསཾ བྷཱཝོ བྱཱཔཛ྄ཛྷཾ, སངྑཏཱནཾ ཝིནསྶནབྷཱཝོ, ཏཾ ཡཏྠ ནཏྠི, ཏཾ ཨབྱཱཔཛ྄ཛྷནྟི ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ, ནིརུཏྟིནཡེན ཙ དྱསྶ ཛ྄ཛྷཀཱརོ. ཀིལེསཀམྨཝིཔཱཀཝཊྚཱནམབྷཱཝཏོ ཝིཝཊྚཾ. ནིབྦྷཡཊྛེན ཁེམཾ, ཁཡནྟི ཝཱ ཨེཏེན རཱགགྒིཨཱདཡོཏི ཁེམཾ. སངྑཱརེཧི ཨསམྨིསྶཏཱཡ, ཝིསཾཡོགཏཱཡ ཙ ཀེཝལཾ. ཨཔཝཛྫནྟི སངྑཱརཱ ཨེཏསྨཱཏི ཨཔཝགྒོ. ཡསྨཱ རཱགོ ཝིགཏོ, སོ ཝིརཱགོ. པདྷཱནབྷཱཝཾ ནཱིཏཾ པཎཱིཏཾ. ནཏྠི ཨེཏསྨིཾ ཨདྷིགཏེ ཨརིཡཱནཾ ཙུཏཾ ཙཝནནྟི ཨཙྩུཏཾ. ཨརིཡེཧི པཛྫིཏབྦཏྟཱ གནྟབྦཏྟཱ པདཾ.

༩. ཙཏྟཱརོ ཡོགཱ ཁཡནྟི ཨེཏེནཱཏི ཡོགཀྑེམོ. པཱརེཏི སཀྐོཏི སཾསཱརདུཀྑསནྟཱཔཾ སམེཏུནྟི པཱརཾ, ‘‘སཾསཱརདུཀྑསནྟཱཔཏཏྟསྶཱ’ལཾ སམེཏཝེ’’ཏི ཧི ཝུཏྟཾ. པགཏཱ སཾསཱརཙཀྐསྶ ཨརཱ ཨེཏསྨཱཏི ཝཱ པཱརཾ. ཀིལེསེཧི མུཙྩནཏོ མུཏྟི, ནིཀཱཡནྟརིཡཱ པན ‘‘སརཱིརེནྡྲིཡེཧི ཨཏྟནོ མུཏྟཏྟཱ མུཏྟཱི’’ཏི ཝདནྟི. ཀིལེསསམནཏོ སནྟི. ཝིསུཛ྄ཛྷནྟི སཏྟཱ ཨེཏཱཡ རཱགཱདིམལེཧཱིཏི ཝིསུདྡྷི ¶ . སབྦསངྑཱརཱ ཝིམུཙྩནཏོ ཝིམུཏྟི. ཨསངྑཏམེཝ ནིསྶཏྟནིཛྫཱིཝཊྛེན, སནྟིལཀྑཎདྷཱརཎཏོ ཝཱ དྷཱཏཱུཏི ཨསངྑཏདྷཱཏུ. སུཛ྄ཛྷནྟི སཏྟཱ ཨེཏཱཡ རཱགཱདིམལེཧཱིཏི སུདྡྷི. ཨཱཝུཎོཏི སཾསཱརཏོ ནིཀྑནྟུམཔྤདཱནཝསེནཱཏི ཝུཏི, ཏཎྷཱ, ཏཏོ ནིཀྑནྟཏྟཱ ནིབྦུཏི.

༡༠. ཁཱིཎཱསཝཱདིཙཏུཀྐཾ ཨརཧནྟེ. ཁཱིཎཱ ཨཱསཝཱ ཡསྶ སོ ཁཱིཎཱསཝོ. ཏཏོ ཨུཏྟརི ཀརཎཱིཡཱབྷཱཝཏོ ནཏྠི སིཀྑཱ ཨེཏསྶཱཏི ཨསེཀྑོ. ཝིགཏོ རཱགོ ཡསྨཱཏི ཝཱིཏརཱགོ. སཾསཱརཙཀྐསྶ ཨརེ ཧཏཝཱཏི ཨརཧཱ, ‘‘ཨརཧ’’ནྟིཔི པཱཋོ.

དེཝལོཀཱདིཔཉྩཀཾ སགྒསྶ ནཱམཾ. དེཝཱནཾ ལོཀོ བྷཝནཾ དེཝལོཀོ. དིབྦནྟྱཏྲ དིཝོ. ཨཛ གཏིཡཾ, ཨནེཀཏྠཏྟཱ ཋིཏིཡཾ, ཙིརཾ ཋིཡཏེ ཨསྨིནྟི ཨགྒོ, ཋཱནཾ, སོབྷནོ ཨགྒོ སགྒོ, པུཉྙེན ཝཱ སུཊྛུ ཨཛཱིཡཏེཏི སགྒོ. ཏཡོ དེཝཱ དིབྦནྟྱཏྲེཏི ཏིདིཝོ. པདྷཱནཏོ ཧི ཏཱིཧི ཧརིཧརབྲཧྨེཧི བྱཔདེསོ. ཏིདསཱནཾ དེཝཱནཾ ཨཱལཡོ ཋཱནནྟི ཏིདསཱལཡོ. ཀེཙི པན ‘‘དེཝལོཀཱདིཏྟཡཾ སགྒསཱམཉྙསྶ ནཱམཾ, ཏིདིཝཱདིདྭཡཾ ཏཱཝཏིཾསསྶཱ’’ཏི ཝདནྟི, ཏཾ ཨམརཀོསཱདཱིསུ སཱམཉྙསྨིཾཡེཝ དྭིནྣམྤི གཧཎཏོ ན སཱརཏོ པཙྩེཏབྦཾ. ཨེཏྠཱཔི ནཱཀ, སུརལོཀ, ཏིཔིཊྛཔ [ཝིསནྟི སུཀཏིནོ ཨསྨིཾ ཨིཏི པིཊྛཔཾ པིསོདརཱདི ཏིདསཱནཾ པིཊྛཔདྷིཏི དསསདྡལོཔོ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ)], ཨཝརོཧ, ཕལོདཡ ¶ [ཕལསྶ ཀམྨཕལསྶ ཨུདཡོ དིཊྛིཡོགྱཊྛཱནཾ (ཏིཀཎྜཊཱིཀཱ)], མནྡར, སེརིཀ, སཀྐབྷཝན, ཁཾ, ནབྷཱདཱིནི དེཝལོཀསཱམཉྙཱནི ཨིདྷཱནཱགཏཱནིཔི གཧེཏབྦཱནི.

༡༡-༡༢. ཏིདསཱདིཙཏུདྡསཀཾ དེཝཏཱསཱམཉྙསྶ ནཱམཾ. ཛཱཏཱིསུ [ཛཱཏིཛཱཏཱིསུ (ཀ.)] ཝུཏྟཱསུ བྱཏྟིཔི ཝུཙྩཏཱིཏི བྱཏྟཱིནཾ བཧུཏྟཱ བཧུཝཙནནིདྡེསོ. ཛཱཏིསཏྟཱཝིནཱསསངྑཱཏཱ ཏིསྶོ དསཱ པརིམཱཎཱ ཨེཏེསནྟི ཏིདསཱ. ཨེཏེ ཧི མནུསྶཱདཡོ ཝིཡ བུདྡྷིཝིཔརིཎཱམཁཡེཧི ན ཡུཛྫནྟི, པཉྩཝཱིསཏིཝསྶུདྡེསིཡཱ ཨེཝ ཨུཔྤཛྫནྟི སནྟི ཝིནསྶནྟི ཙ. མརཎཾ མརོ, སོ ཡེསཾ ནཏྠི, ཏེ ཨམརཱ. དིབྦནྟི པཉྩཀཱམགུཎཱདཱིཧི ཀཱིལ༹ནྟཱིཏི དེཝཱ. ཝིབུཛ྄ཛྷནྟི ན སུཔནྟཱིཏི ཝིབུདྷཱ, ཨཏཱིཏཱནཱགཏཛཱཏིཾ ཝིབུཛ྄ཛྷནྟཱིཏི ཝཱ ཝིབུདྷཱ. སུདྷཱབྷོཛནབྷུཉྫནསཱིལཏཱཡ སུདྷཱསིནོ. སམུདྡུཊྛཱ [ཨམཏམཐནོཊྛཱ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ)] སུརཱ ཨཏྠི ཡེསཾ, ཏེ སུརཱ, སུརནྟི ཝཱ ཀཱིལ༹ནྟཱིཏི སུརཱ, སུཁེན རམནྟཱིཏི ཝཱ སུརཱ. དཱིགྷཱཡུཀཱཔི སམཱནཱ ཡཐཱཔརིཙྪེདཾ སམྤཏྟཀཱལེ མརནྟི སཱིལེནཱཏི མརཱུ. དིཝོ དེཝལོཀོ ཨོཀོ ཨཱསཡོ ཡེསཾ ཏེ དིཝོཀཱ. སུདྷཱཧཱརསྶ པཱཏབྦསྶཔི སམྦྷཝཏོ ཨམཏཾ པིཝནྟཱིཏི ཨམཏཔཱ, ཨམཏོསདྷཾ ཝཱ པིཝནྟཱིཏི ཨམཏཔཱ. སགྒེ ཝསནསཱིལཏྟཱ སགྒཝཱསིནོ. སདཱ པཉྩཝཱིསཏིཝསྶུདྡེསིཡཏྟཱ ནིརཱཀཏཱ ཛརཱ ཨེཏེསནྟི ནིཛྫརཱ. ན ནིམིསནྟཱིཏི ཨནིམིསཱ, བྷམུཀཱ ནིཙྩལཾ ཀརོནྟཱིཏྱཏྠོ. དིཝེ ཝསནྟཱིཏི དིབྦཱ. དེཝཱ ཨེཝ དེཝཏཱ, སཀཏྠེ དེཝསདྡཏོ ཏཱཔཙྩཡོ, དེཝཏཱ ཨེཝ དེཝཏཱནི, སཀཏྠེ ནིཔཙྩཡོ. ‘‘ཨཔུམེ’’ཏི ཨེཏྠ པཋམསཀཏྠིཀཝསེན ཨིཏྠིལིངྒཏྟཾ, དུཏིཡསཀཏྠིཀཝསེན ¶ ནཔུཾསཀལིངྒཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ, དུཏིཡསཀཏྠིཀཝསེནེཝ ཝཱ དྭིལིངྒཏྟཾ, ཏཏྠ ཨིཏྠིལིངྒཔཀྑེ ཡདཱདིནཱ ནིཀཱརཱདེསོ. ཨམརཀོསེ པན ‘‘དེཝཏཱནི པུམེ ཝཱ’’ཏི [ཨམར ༡.༩] ཝུཏྟཾ. ཏསྶཏྠོ – དེཝཏཱནིསདྡོ ཝིཀཔྤེན པུལླིངྒེ, ནིཙྩཾ ནཔུཾསཀེཏི. ཊཱིཀཱཡཉྩ ‘‘སཀཏྠིཀཱ པཀཏིཏོ ལིངྒཝཙནཱནི ཨཏིཝཏྟནྟཱིཏི པུནྣཔུཾསཀཏྟ’’ནྟི [དེཝོ ཨེཝ དེཝཏཱ, སཀཏྠེ ཏཱ, སཀཏྠིཀཱ ཨཔི པཙྩཡཱ པཀཏིཏོ ལིངྒཝཙནཱདྱཏིཝཏྟནྟེ, ཨཔཱིཏི ཨིཏྠིཏྟཾ དེཝཏཱ ཨེཝ དེཝཏཾ པཉྙཱདིཏྟཱ ཨཎ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ)] ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སཀཏྠིཀཱཏི དུཏིཡསཀཏྠིཀཾ ཝུཏྟཾ, པཀཏིཏོཏི པཋམསཀཏྠིཀཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘པུནྣཔུཾསཀཏྟ’’ནྟི, ཨིཏརཐཱ ཏཱཔཙྩཡནྟསྶ ནིཙྩཾ ཨིཏྠིལིངྒཏཱཡ ཨིཏྠིལིངྒཏྟམེཝ ཝདེཡྻ. སུཔབྦཱ, སུམནཱ, ཏིདིཝེསཱ, ཨཱདིཏེཡྻཱ, དིཝིསདཱ, ལེཁཱ, ཨདིཏིནནྡནཱ, ཨཱདིཙྩཱ, རིབྷཝོ [ཝིབྷཝཱ (ཀ.), རིཀཱརོ དེཝམཱཏཱ སིཡཱ ཨིཏི ཏིཀཎྜེ, ཏཏོ བྷཝནྟཱིཏི (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ)] ཨསོཔྤཱ, ཨམཙྩཱ [མརཎཾ མཏི ཨིཏི ཏི, མཏིཡཾ བྷཝཱ མཙྩཱ… ན མཙྩཱ ཨམཙྩཱ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ)], ཨམཏཱསནཱ, ཨགྒིམུཁཱ, ཧཝིབྷོཛནཱ, གིརབྦཱཎཱ, དཱནཝཱརཡོ, བིནྡཱརཀཱ, པཱུཛིཡཱ, ཙིརཱཡུཀཱ, སགྒིནོ, ནབྷོསདཱཨིཙྩཱདཱིནིཔི དེཝཏཱནཾ སཱམཉྙནཱམཱནེཝ.

༡༣. སིདྡྷཱདཡོ ཨིམེ དེཝཡོནིཡོ དེཝཔྤབྷཝཱ དེཝཝཾསཱ ཨེཏེསམུཔྤཏྟིཡཾ དེཝཱནམེཝ ཨཱདིཀཱརཎཏྟཱ. ཨཎིམཱདིགུཎོཔེཏཏྟཱ སིཛ྄ཛྷནྟི ཨེཏསྶ ཡཐིཙྪིཏཱ ཨཏྠཱཏི སིདྡྷོ. ཡསྶ བྷཱསཱཡ བྲཱུཧཏི ཀཐཱ, སོ བྷཱུཏོ ¶ , པིསཱཙཔྤབྷེདོ ཨདྷོམུཁཱདི. ཝཙནཏྠོ པན བྷཝནྟི བྲཱུཧནྟི ཀཐཱ ཨེཏསྨཱཏི བྷཱུཏོཏི. གནྡྷཾ ཨབྦཏི པརིབྷུཉྫཏཱིཏི གནྡྷབྦོ, དེཝགཱཡནཱ ‘‘ཧཱཧཱ ཧཱུཧཱུ’’ པབྷུཏཡོ [ཨམར ༡.༥༥]. ནིདྷཡོ གུཡ྄ཧཏཱིཏི གུཡ྄ཧཀོ, སཉྙཱཡཾ ཀོ, མཎིབྷདྲཱདིཀོ ཀུཝེརཱནུཙརོ. ཡཀྑ པཱུཛཱཡཾ, ཡཀྑཱིཡཏེ པཱུཛཱིཡཏེཏི ཡཀྑོ, ཀུཝེརཱདིཀོ. རཀྑནྟི ཨཏྟཱནཾ ཨེཏསྨཱཏི རཀྑསོ, ཝིབྷཱིསཎཱདི. ཀུམྦྷཔྤམཱཎཎྜཏཱཡ ཀུམྦྷཎྜོ. པིསིཏཾ མཾསཾ ཨསཏི བྷཀྑཏཱིཏི པིསཱཙོ, སཀུནི སཀུནྟིཨཱདིཀོ ཀུཝེརཱནུཙརོ, ཡདཱདིནཱ པིསིཏསྶ པིབྷཱཝོ, ཨསསྶ ཙ སཱཙཱདེསབྷཱཝོ [པཱཎིནི ༦.༣.༡༠༩; མོགྒལླཱནཔཉྩིཀཱ ༡.༤༧]. ཨཱདིསདྡེན ཝིཛྫཱདྷར, ཨཔསར, ཀིནྣརེ ཙ སངྒཎྷཱཏི. ཝིཛྫཾ གུལི༹ཀཱཉྫནམནྟཱདིཀཾ དྷརཏཱིཏི ཝིཛྫཱདྷརོ. ཨཔསཱརཡནྟི ཁལཡནྟཱིཏི ཨཔསརཱ, ཨུབྦསྱཱདིཀཱ སུརཝེསིཡོ [ཨམར ༡.༥༥], ཨཔསརསདྡསྶ ཛཱཏིཡཾ སཡཾ བཧུཏྟཾ, བྱཏྟིཡནྟུ ཏདཝཡཝཾ ཝཱ སཡཾ, ཏཐཱ ཙ བཧུཏྟཾཝ. ཝནཱདིསདྡོ ཀདཱཙི ཛཱཏིཡཾ པཡུཛྫཏེ, ཀདཱཙི བྱཏྟིཡཾ. ཏཏྲ ཡདཱ ཛཱཏིཡཾ, ཏདཱ བྱཏྟིགཏཾ སངྑྱམཱདཱཡ པཝཏྟཏི. ཡདཱ བྱཏྟིཡཾ པཡུཛྫཏེ, ཏདཱ ཏཾབྱཏྟཱཝཡཝཱནཾ པཱཎིཔཱདཱདཱིནཾ བཧུཏྟསངྑྱམཱདཱཡ པཝཏྟཏི. ཝནསདྡོ ཏུ ཛཱཏིགཏེཀསངྑྱཱཝིསིཊྛདབྦཱབྷིདྷཱནཏོ དྷཝཱདིབྱཏྟིགཏཛཱཏྱཱབྷིདྷཱནཏོ ཝཱ ཨེཀཝཙནནྟི ཨཔསརསདྡོ ཝཱམནཱདིམཏེན ཨིཏྠིཡཾ བཧུཝཙནེ ཙ, ཏདཉྙེསཾ པན མཏེན པུམིཏྠིཡཾ ཝཙནདྭཡེ ཙ དཊྛབྦོ. ཨསྶམུཁནརསརཱིརཏྟཱ ཀུཙྪིཏོ ནརོ, ཀིཉྩི ཝཱ ནརོ, ནརསདིསཏྟཱ ཝཱ ཀིནྣརོ. ཨེཏཱ དེཝཡོནིཡོ. གཎདེཝཏཱ པན –

‘‘ཨཱདིཙྩཱ ཝིསུ ཝསཝོ, ཏུསིཏཱ’བྷསྶརཱ’ནིལཱ;

མཧཱརཱཛིཀཱ སཱདྷྱཱ ཙ, རུདྡཱ ཙ གཎདེཝཏཱ’’ཏི [ཨམར ༡.༡༠].

ཨམརཀོསེ ¶ ཀཐིཏཱ.

ཏཏྲཱདིཙྩཱ དྭཱདསཀཱ, ཝིསུདེཝཱ དས ཋིཏཱ;

ཝསཝོ ཨཊྛསངྑྱཱཏཱ, ཚཏྟིཾས ཏུསིཏཱ མཏཱ.

ཨཱབྷསྶརཱ ཙཏུསཊྛི, ཝཱཏཱ པཎྞཱསེཀཱུནཀཱ;

མཧཱརཱཛིཀནཱམཱཡོ, དྭིསཏཾ ཝཱིསཏཱདྷིཀཱ.

སཱདྷྱཱ དྭཱདས ཝིཁྱཱཏཱ, རུདྡཱ ཙེཀཱདས ཋིཏཱ;

སམཡནྟརཏོ ཨེཏཱ, ཝིཉྙེཡྻཱ གཎདེཝཏཱ.

༡༤. པུབྦདེཝཱདིཙཏུཀྐཾ ཨསུརེ. པུབྦཾ དེཝཱ པུབྦདེཝཱ, དུཏིཡཱསམཱསོ, པུབྦེ ཝཱ དེཝཱ པུབྦདེཝཱ, པུབྦེ ཧྱེཏེ དེཝཔུརེ ཋིཏཱ, ཨནནྟརཾ སཀྐཱདཱིཧི ཏཏོ ཙཱལིཏཱ. སུརཱནཾ རིཔཱུ སཏྟཝོ སུརརིཔཱུ. སུརཱནཾ པཊིཔཀྑབྷཱཝཏོ ཨསུརཱ, དེཝཱ ཝིཡ ན སུརནྟི ན ཀཱིལ༹ནྟཱིཏི ཝཱ ཨསུརཱ, སམུདྡུཊྛཱ ཝཱ སུརཱ དེཝེཧི ཨབྷྱུཔགཏཱ, ནཱསུརེཧཱིཏི ནཏྠི སུརཱ ཨེཏེསནྟི ཨསུརཱཏི ནིཀཱཡནྟརིཡཱ. དནུནཱམཱཡ མཱཏུཡཱ ཨཔཙྩཾ དཱནཝཱ. དནུ ནཱམ ཏེརསསུ རཀྑསདུཧིཏཱིསུ ཨེཀིསྶཱ དུཧིཏུ ནཱམཾ. ཨེཏེ པུབྦདེཝཱདཡོ སདཱ པུམེ པུལླིངྒེ ཝཏྟནྟི. དེཙྩཱ, དེཏེཡྻཱ, དནུཛཱ, ཨིནྡཱརཱི, སུརདིསཱ, སུཀྐསིསྶཱ, དིཏིསུཏཱ, པུབྦཛཱཨིཙྩཱདཱིནིཔི ཨསུརསྶ སཱམཉྙནཱམཱནི.

ཏབྦིསེསཱ ཨསུརཔྤབྷེདཱ. སུརེཧི སདྡྷིཾ སངྒཱམཏྠཾ ཨཏྟནོ བལཀཱཡཱནཾ པཧཱརཾ ཨཱཡུདྷཾ དདཱཏཱིཏི པཧཱརདོ, སོ ཨེཝ པཧཱརཱདོ. སཾ པསཏྠོ ཝརོ ཛཱམཱཏཱ ཡསྶ ¶ སོ སམྦརོ, ཏསྶ ཧི སཀྐོ ཛཱམཱཏཱ [སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༢༥༦], པུཉྙཱཧརཱིསུ ཝཱ ཨིནྡྲིཡཱནི སཾཝུཎོཏཱིཏི སམྦརོ. བལམེཏསྶཏྠཱིཏི བལཱི, ཨཏིསཡབལཀཱཡཏྟཱ ཝཱ བལཱི, སོ ཨེཝ བལི, ‘‘བལིཨཱདཡོ’’ཏི ཨིམིནཱ སམཱསེཔི སནྡྷི ནཏྠཱིཏི དཱིཔེཏི. ཨཱདིནཱ མཙྪསཀུཎཱདིཀེཔི ཀུཉྩཱདིཀེཔི ཨསུརབྷེདེ སངྒཎྷཱཏི.

༡༥. པིཏཱམཧཱདྱཊྛཀཾ བྲཧྨནི. པིཏཱུནཾ པཛཱཔཏཱིནཾ ལོཀཔིཏཱུནམྤི པིཏཱ པིཏཱམཧོ, ཨཱམཧཔཙྩཡོ [མོགྒལླཱན ༤.༣༨]. སབྦལོཀཱནཾ པིཏུཊྛཱནིཡཏྟཱ པིཏཱ, སབྦལོཀཾ ཝཱ པཱཏི རཀྑཏཱིཏི པིཏཱ, རིཏུཔཙྩཡོ. མཧནྟསརཱིརཏཱཡ བྲཧྨཱ, བྲཧ ཝུཌྜྷིཡཾ མཔཙྩཡོ. ལོཀཱནཾ ཨཱིསོ ཨིནྡོ ལོཀེསོ. ཀམལསམྦྷཝཏྟཱ ཀམལཾ, པདྨཾ. ཏཾ ཨཱསནམུཔྤཏྟིཊྛཱནམསྶ ཀམལཱསནོ. ཧིརཉྙཾ སུཝཎྞམཡཾ ཨཎྜཾ ཧིརཉྙཾ, ཏསྶ གབྦྷོ བྷཱུཎོ [གུཎོ (ཀ.)] ཧིརཉྙགབྦྷོ. ཛྷཱནཱདིགུཎེཧི སུརཱནཾ ཛེཊྛཏྟཱ སུརཛེཊྛོ. པཛཱནཾ སཏྟཱནཾ པཏི སཱམིབྷཱུཏོ པཛཱཔཏི, པཛཾ པཱལེཏཱིཏི ཝཱ པཛཱཔཏི. ཨཏྟབྷཱུ, པརམེཊྛི, སཡམྦྷཱུ, ཙཏུརཱནནོ, དྷཱཏཱ, ཀམལཡོནི, དུཧིཎོ, ཝིརིཉྩི, སཛིཏཱ, ཝེདྷཱ, ཝིདྷཱཏཱ, ཝིདྷི, ཧཾསརཐོ, ཝིརིཉྩོ, པཔིཏཱམཧོ ཨིཙྩཱདཡོཔི བྲཧྨནཱམཱནི.

༡༦-༡༧. ཝཱསུདེཝཱདིཔཉྩཀཾ ¶ ཀཎྷེ. ཝསུདེཝསྶ ཨཔཙྩཾ ཝཱསུདེཝོ. མཙྩཱནཾ ཛཱིཝིཏཾ ཧརཏི སཱིལེནཱཏི ཧརི. ཀཎྷགུཎཡོགཏོ ཀཎྷོ. ཀེསིཾ ནཱམ ཨསུརཾ ཧཏཝཱཏི ཀེསཝོ, ཨཱིཀཱརསྶ ཨཀཱརོ, ཧནསྶ ཙ ཝོ. ཝུཏྟཉྩ –

‘‘ཡསྨཱ ཏཡཱ ཧཏོ ཀེསཱི,

ཏསྨཱ མེ སཱསནཾ སུཎ;

ཀེསཝོ ནཱམ ནཱམེན,

སེཡྻོ ལོཀེ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི [ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱཡམྤི].

ཙཀྐཾ པཱཎིམྷི ཨསྶ ཙཀྐཔཱཎི. ཝིསཎུ [པིཎྷུ (ཀ.)], ནཱརཱཡནོ, ཝེཀུཎྛོ, དཱམོདརོ, མཱདྷཝོ, སམྦྷཱུ, དེཙྩཱརི, པུཎྜརཱིཀཀྑོ, གོཝིནྡོ, གརུལ༹དྡྷཛོ, པཱིཏམྦརོ, ཨཙྩུཏོ, མངྒལོ, སིངྒཱི, ཛནཱདྡནོ, ཨུཔེནྡོ, ཨིནྡཱཝརཛོ, ཙཏུབྷུཛོ, པདྨནཱབྷོ, མདྷུརིཔུ, ཏིཝིཀྐམོ, དེཝཀཱིནནྡནོ, སོརཱི, སིརཱིཔཏི, པུརིསོཏྟམོ, ཝནམཱལཱི, བལིདྷཾསཱི, ཀཾསཱརཱཏི, ཨདྷོཀྑཛོ, སབྦམྦྷརོ, ཀེཊབྷཛི [ཀེཊབྷཾ ཛིཏཝཱ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ)], ཝིདྷུ, སསབིནྡུ, སིརཱིཀརོ, སིརཱིཝརཱཧོ, ཨཛིཏོ, པརཔུརིསོ, སིརཱིགབྦྷོ, ཚབིནྡུ, ཨནནྟོ, ནརཀཛི, ཀེསརོ, ཛཱཏིཀཱིལོ, ནརསཱིཧོ, པུརཱཎཔུརིསོ, ནལིནེསཡོ, ཝཱསུ, ནརཱཡནོ, པུནབྦསུ, སབྦརཱུཔོ, དྷརཎཱིདྷརོ, ཝཱམནོ, ཨེཀསིངྒོ, སོམགབྦྷོ, ཨཱདིདེཝོ, ཨཱདིཝརཱཧོ, སུཝཎྞབིནྡུ, སདཱཡོགཱི, སནཱཏནོ, རཱཧུམུདྡྷབྷིདོ ¶ , ཀཱལ༹ནེམི, པཎྜཝོ, ཝཌྜྷམཱནོ, སཏཱནནྡོ, པཛཱནཱཐོ, སུཡཱམུནོཨིཙྩཱདཱིནི ཝིསཎུནཱམཱནི. ཨསྶ པན པིཏུ ནཱམཱནི ཝསུདེཝོ, ཨཱནཀདུནྡུབྷི [ཨམར ༡.༢༣] ཨིཙྩཱདཱིནི. རཐཝཱཧོ པནསྶ དཱརུཀོ ནཱམ [ཏིཀཎྜསེས ༡.༡.༣༤]. མནྟཱི པན པཝནབྱཱདྷི ནཱམ [མནྟཱི པཝནབྱཱམི ཨུདྡྷཝོ (ཏིཏཎྜསེས ༡.༡.༣༥) པཝནབྱཱདྷི… ཨུདྡྷཝོ ཨིཏི དྭེ པིཎྷུསྶ མནྟིནོ (ཀཊྚཱིཀཱ)].

མཧིསྶརཱདིཚཀྐཾ ཧརེ. མཧནྟོ ཨིསྶརོ ཝིབྷཱུཏི ཨེཏསྶཱཏི མཧིསྶརོ. གུཎཱཝཏྠཱརཧིཏོ སམྤཏི པརམཱནནྡརཱུཔཏྟཱ ནིབྦིཀཱརོ སམཏི བྷཝཏཱིཏི སིཝོ, ནིརུཏྟིནཡེན ཨཀཱརསྶ ཨིཏྟཾ, མསྶ ཝོ ཙ. ཨེཝཾ སབྦཏྠ ཡདཱདིནཱ ཝཱ ནིརུཏྟིནཡེན ཝཱ སདྡསིདྡྷི ཝེདིཏབྦཱཏི. སཱུལཔཱཎིཏྟཱ སཱུལཱི. ཨིཊྛེ པབྷཝཏཱིཏི ཨིསྶརོ, ཨིསྶཏི ཨབྷིབྷཝཏཱིཏི ཝཱ ཨིསྶརོ. པསཱུནཾ པམཐཱནཾ པཏི པསུཔཏི. ‘‘པསུ མིགཱདོ ཚགལེ, པམཐེཔི པསུ པུམེ’’ཏི རུདྡོ [རབྷསོ (ཀ.)]. ( ) [(གུཎེ) (ཀ.)] ཝིསིཊྛཏམོགུཎཏྟཱ སབྦཾ ཧརཏཱིཏི ཧརོ. ཝུཏྟོཏི ཀྲིཡཱཔདཾ. སམྦྷུ, ཨཱིསོ, སབྦོ, ཨཱིསཱནོ, སངྐརོ, ཙནྡསེཁརོ, བྷཱུཏེསོ, ཁཎྜཔརསུ, གིརཱིསོ, མཙྩུཉྫཡོ, པིནཱཀཱི, པམཐཱདྷིཔོ, ཨུགྒོ, ཀཔདྡི, སིརཱིཀཎྛོ, ཀཱལ༹ཀཎྛོ, ཀཔཱལབྷརོ, ཝཱམདེཝོ, མཧཱདེཝོ, ཝིརཱུཔཀྑོ, ཏིལོཙནོ, སབྦཉྙཱུ, ནཱིལལོཧིཏོ, མཱརཧརོ, བྷགྒོ, ཏྱམྦཀོ, ཏིཔུརནྟཀོ, གངྒཱདྷརོ, ཨནྡྷཀརིཔུ, བྱོམཀེསོ, བྷཝོ, བྷཱིམོ, རུདྡོ, ཨུམཱཔཏི, བྷགཱལཱི, ཀཔིསཉྫནོ, ཧཱིརོ, པཉྩཱནནོ, ཁཀུནྟལོ, གོཔཱལཀོ, པིངྒཀྑོ [ཝིབྷངྒོ (ཀ.)], ཀཱུཊཀརོ, ཙནྡཱཔཱིལོ༹, མཧཱནཊོ, སམཱིརོ, ཧོ, ནནྡིཝཌྜྷནོ, གུལཱ༹ཀེསོ [མིགཱུཧོ (ཀ.)], མིཧིརཱཎོ, མེགྷཝཱཧནོ, སུཔྤཏཱཔོ [སུཔྤསཱདོ (ཀ.)], ཨུ, ཐཱཎུ [ཨུཔཱཎྜོ (ཀ.)], སིཔིཝིཊྛོ, ཀཱིལོ, དྷམྨཝཱཧནོཨིཙྩཱདཱིནིཔི ཧརནཱམཱནི.

ཀུམཱརཱདིཏྟཡཾ ¶ ཧརསྶ པུཏྟེ. ཀུམཱར ཀཱིལཱ༹ཡཾ, ཀུམཱརེཏི ཀཱིལ༹ཏཱིཏི ཀུམཱརོ, སོལ༹སཝསྶིཀོ, ཨཡཉྩ སོལ༹སཝསྶིཀོ. ‘‘བཱལོ ཙ སོལ༹ས བྷཝེ’’ཏི ཧི ཝུཏྟཾ. ཁཎྜཏི དཱནཝབལནྟི ཁནྡོ, ཎྜསྶ ནྡོ. སཏྟིཾཔཧརཎཝིསེསཾ དྷརཏཱིཏི སཏྟིདྷརོ, པབྷཱཝུསྶཱཧམནྟསངྑཱཏཾ ཝཱ སཏྟིཏྟཡཾ དྷརཏཱིཏི སཏྟིདྷརོ. ཨམརཀོསེ པན –

‘‘ཀཏྟིཀེཡྻོ མཧཱསེནོ,

སརཛཱཏོ ཚལཱ༹ནནོ;

པབྦཏཱིནནྡནོ ཁནྡོ,

སེནཱནཱི ཨགྒིབྷཱུ གུཧོ.

བཱཧུལེཡྻོ ཏཱརཀཛི,

ཝིསཱཁོ སིཁིཝཱཧནོ;

ཚམཱཏུརོ སཏྟིདྷརོ,

ཀུམཱརོ ཀོཉྩདཱརཎོ’’ཏི [ཨམར ༡.༤༡-༢] ཝུཏྟཾ.

༡༨-༢༡. སཀྐཱདཱིནི ཝཱིསཏི སཀྐསྶ ནཱམཱནི. ཨསུརེ ཛེཏུཾ སཀྐུཎཱཏཱིཏི སཀྐོ. པུརེ, པུརཾ ཝཱ དདཱཏཱིཏི པུརིནྡདོ ¶ . དེཝཱནཾ རཱཛཱ དེཝརཱཛཱ. ཝཛིརཾ པཱཎིམྷི ཨསྶ ཝཛིརཔཱཎི. སུཛཱཡ ཨསུརཀཉྙཱཡ པཏི སུཛམྤཏི. བཧཱུནཾ དེཝམནུསྶཱནཾ ཙིནྟིཏཏྠསྶ དསྶནསམཏྠཏཱཡ སཧསྶཀྑོ. མཧཏཾ དེཝཱནཾ ཨིནྡོ རཱཛཱ མཧིནྡོ, དེཝེཧི མཧིཏབྦོ ཝཱ ཨིནྡོ རཱཛཱ མཧིནྡོ, མཧནྟོ ཙ སོ ཨིནྡོ ཙཱཏི ཝཱ མཧིནྡོ. ཝཛིརཾ ཨཱཝུདྷཾ ཡསྶ ཝཛིརཱཝུདྷོ, ‘‘ཝཛིརཱཡུདྷོ’’ཏིཔི པཱཋོ. ཝསཱུནི རཏནཱནི སནྟྱསྶེཏི ཝཱསཝོ. དསསཏཱནི ནཡནཱནི ཡསྶ སོ དསསཏནཡནོ. དྭིནྣཾ དེཝལོཀཱནཾ ཨདྷིཔཏིབྷཱུཏཏྟཱ ཏིདིཝཱདྷིབྷཱུ. སུརཱནཾ ནཱཐོ སུརནཱཐོ. ཝཛིརཾ ཧཏྠེ ཡསྶ སོ ཝཛིརཧཏྠོ. བྷཱུཏཱནཾ སཏྟཱནཾ པཏི བྷཱུཏཔཏི. མཧིཏབྦཏྟཱ མགྷཝཱ. མཧ པཱུཛཱཡཾ, ཧསྶ གྷཝོ. ཀོསསངྑཱཏཱནི དྷནཱནི སནྟི ཡསྶ, སོ ཀོསིཡོ, ‘‘ཀོསིཡགོཏྟཏཱཡ ཀོསིཡོ’’ཏི ཙ ཝདནྟི. ཨིནྡཏི པརམིསྶརིཡེན ཡུཛྫཏེཏི ཨིནྡོ. ཝཏྲཾ ནཱམ ཨསུརཾ ཨབྷིབྷཝཏཱིཏི ཝཏྲབྷཱུ. པཱཀོ ནཱམཝཏྲཱསུརསྶ བྷཱཏཱ, ཏསྶ སཱསནཏོ ནིགྒཧཏོ པཱཀསཱསནོ. ཝིཌཾ བྱཱཔཀཾ ཨོཛོ ཨེཏསྶ ཝིཌོཛོ. སུནཱསཱིརོ, པུརནྡརོ, ལེཁཱསབྷོ [ལེཁནཾ དེཝཱནཾ ཨུསཏོ ཨུཏྟམོ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ)], དིཝཔཏི, སུརཔཏི, བལཱརཱཏི, སཙཱིཔཏི, ཛམྦྷབྷེདཱི, ཧརིཧཡོ, ནམུཙིསཱུདནོ, སཾཀནྡནོ, མེགྷཝཱཧནོ, ཨཱཁཎྜལོ [ཨཱཁཎྜཡཏི པརབལཾ ཨུསཱདིཏྟཱ ཀལཙ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ)], ཀོསིཀོ, སུརགཱམཎཱི, ནཱཀནཱཐོ, ཧརཱི ཨིཙྩཱདཱིནིཔི སཀྐསྶ ནཱམཱནི.

ཨསྶ སཀྐསྶ བྷརིཡཱ སུཛཱཏཱ ནཱམ. སུཁེན ཛཱཏཱ, སུནྡརཱ ཝཱ ཛཱཏི ཡསྶཱ སཱ སུཛཱཏཱ. པུལོམཛཱ, སཙཱི, ཨིནྡཱནཱི ཨིཙྩཱདཱིནིཔི སཀྐབྷརིཡཱཡ ནཱམཱནི.

ཨསྶ སཀྐསྶ པུརཾ མསཀྐསཱརཱདཡོ ཏཡོ བྷཝེ. མོ ཙ སཀྐོ ཙ མསཀྐཱ, ཏེ སརནྟི གཙྪནྟི ཨེཏྠ ཀཱིལཱ༹ཝསེནཱཏི མསཀྐསཱརཱ, མཧིསྶརཱདཱིནཾ པརིསཱནཾ, སཀྐསྶ ཙ ཀཱིལཱ༹ནུབྷཝནཊྛཱནནྟྱཏྠོཏི ¶ ཙིནྟཱམཎིཐུཏིཊཱིཀཱཡཾ ཝུཏྟཾ. སངྒཧཊཱིཀཱཡཾ པན ‘‘མསཀྐནྟི ཝཱ ཝསོཀནྟི ཝཱ ཨསུརཔུརསྶ ནཱམཾ, ཨིདཾ པན ཏེསཾ ཨུཏྟམཏྟཱ མསཀྐསཱརོ, ཝསོཀསཱརོཏི ཙ ཝུཏྟ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨམརཱ ཨེཏིསྶཾ སནྟི ཨམརཝཏཱི, སཱ ཨེཝ ཨམརཱཝཏཱི, རསྶསྶ དཱིགྷཏཱ [པཱཎིནཱི ༦.༣.༡༡༩].

ཨསྶ སཀྐསྶ པཱསཱདོ ཝེཛཡནྟོ ནཱམ. ཝེཛཡནྟཱི པཊཱཀཱ པསཏྠཱ, བྷཱུཏཱ ཝཱ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཝེཛཡནྟོ.

ཨསྶ སཀྐསྶ སབྷཱ སུདྷམྨཱ མཏཱ. སོབྷནོ དྷམྨོ ཨསྶཱཏི སུདྷམྨཱ, དེཝམཎྜཔོ.

༢༢. ཏསྶ སཀྐསྶ རཐོ ཝེཛཡནྟོ ནཱམ. ཝེཛཡནྟཱིནཱམཱཡ པཊཱཀཱཡ ཡོགཏོ ཝེཛཡནྟོ. ཏསྶ སཀྐསྶ སཱརཐི སཱུཏོ མཱཏལིནཱམ. མཏལསྶ [མཱཏལཱཡ (ཀ.)] ཨཔཙྩཾ མཱཏལི, ཏསྶ སཀྐསྶ གཛོ ཨེརཱཝཎོ ནཱམ, ཨིརཱཝཎོ སམུདྡོ, ཏཏྲཛཱཏོ ཨེརཱཝཎོ [ཨིརཱཝཏི སམུདྡེ ཛཱཏོ (ཨེརཱཝཏོ), སེསེ ཨཎ… པིསོདརཱདིཏྟཱ ཎཏྟེ ཨེརཱཝཎོ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ)]. ཏསྶ སཀྐསྶ སིལཱསནཾ པཎྜུཀམྦལོ ནཱམ. པཎྜུཝཎྞཀམྦལསདིསཏྟཱ པཎྜུཀམྦལོ. སིལཱ པཱསཱཎོ ཨེཝ ཨཱསནཾ སིལཱསནཾ.

༢༣. ཏསྶ སཀྐསྶ པུཏྟཱ སུཝཱིར, ཛཡནྟཨིཙྩཱདཡོ. ཨཏིསཡེན སཱུརཏྟཱ སུཝཱིརོ. ཨསུརེ ཛཡཏཱིཏི ཛཡནྟོ. ཏསྶ སཀྐསྶ པོཀྑརཎཱི ནནྡཱ ནཱམ བྷཝེ. ནནྡཱིཡཏཱིཏི ནནྡཱ. པོཀྑརཾ ཝུཙྩཏི པདུམཾ, སལིལཉྩ, ཏེཧི སཏྟཱནཾ ¶ མནཾ ཨཏྟཱནཾ ནཡཏཱིཏི པོཀྑརཎཱི, པོཀྑརེན ཝཱ སུནྡརེན ཨཎྞེན ཛལེན སཧིཏཏྟཱ པོཀྑརཎྞཱི, སཱ ཨེཝ པོཀྑརཎཱི. ཏསྶ སཀྐསྶ ཝནཱནི ཨུཡྻཱནཱནི ནནྡནཱདཱིནི ཙཏྟཱརི. ནནྡཡཏཱིཏི ནནྡནཾ. ནཱནཱདིབྦརུཀྑེཧི མིསྶཀཏྟཱ མིསྶཀཾ. ནཱནཱལཏཱཧི ཝལླཱིཧི ཙིཏྟཏྟཱ ཙིཏྟལཏཱ, ནཱནཱཝིརཱགཝཎྞཝིཙིཏྟཱཡ ཝཱ ལཏཱཡ སམནྣཱགཏཏྟཱ ཙིཏྟལཏཱ, དེཝཏཱནཾ ཝཱ ཙིཏྟཱསཱ ཨེཏྠ ཨཏྠཱིཏི ཙིཏྟཱ, ཨཱསཱཝཏཱི ནཱམ ལཏཱ, སཱ ཡསྶ ཨཏྠི, ཏཾ ཙིཏྟལཏཱ. དེཝཏཱནཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ལནྟི གཎྷནྟཱིཏི ཙིཏྟལཱ, དིབྦརུཀྑཱ, ཏེསཾ སམཱུཧོ ཙིཏྟལཏཱ, ཨིཏྠིལིངྒེན ཏསྶ ཝནསྶ ནཱམཾ, ཡཐཱ ‘‘ཁུདྡསིཀྑཱ’’ཏི. ཕཱརུསཀཱནི ཡཏྠ སནྟི, ཏཾ ཕཱརུསཀཾ.

༢༤. ཨསནྱཱདིཏྟཡཾ ཏསྶ སཀྐསྶ ཨཱཡུདྷཾ. ཨསྶཏེ བྷུཛྫཏེ ལོཀདྷཱཏུཀམནེནཱཡུདྷེནཱཏི ཨསནི, ཨཡཾ ཨསནིསདྡོ དྭཱིསུ པུམིཏྠིལིངྒེསུ ཝཏྟཏི. ཀུལིམྷི སཀྐསྶ ཧཏྠེ སེཏི ཏིཊྛཏཱིཏི ཀུལིསཾ, ཀུལི ཧཏྠོ བྷུཛཱདལོཏི ཧི ཏིཀཎྜསེསོ [ཏིཀཎྜསེས ༢.༦.༢༦]. ཀུཡཾ ཝཱ པཐཝིཡཾ ལིསཏི ཏནུ བྷཝཏཱིཏི ཀུལིསཾ. ཝཛ གཏིཡཾ, ཝཛཏེཝ ན པཊིཧཉྙཏེ ཡསྶ གམནཾ ཀེནཙཱིཏི ཝཛིརཾ, ཨིརཔཙྩཡོ. ཝཛིརསཧཙརཎཏོ ཀུལིསསདྡོཔི པུནྣཔུཾསཀེ. བྷིདུརཾ, པཝི, སཏཀོཊི, སུརུ, སམྦོ, དམྦྷོལིཨིཙྩཱདཱིནིཔི ཝཛིརསྶ ནཱམཱནི. ཏཏྲ བྷིདུརཾ པུནྣཔུཾསཀེ, པཝིཨཱདཡོ པུམེ.

རམྦྷཱ ¶ ཙ ཨལམྦུསཱ ཙ ཨིཙྩཱདིཀཱ དེཝིཏྠིཡོ ཨཙྪརཱཡོ ནཱམཱཏི ཝུཏྟཱ. ཨཙྪརཱཝིསེསཱ ཧི ཨེཏཱ. ཨཙྪོ ནིམྨལཝཎྞོ ཨེཏཱསམཏྠཱིཏི ཨཙྪརཱཡོ. ‘‘ཨཔསརཱ’’ཏིཔི ཨེཏཱསམེཝ སཱམཉྙསཉྙཱ. དེཝཔུཏྟཱནཾ རཏིཾ བྷཱཝེནྟི ཝཌྜྷེནྟཱིཏི རམྦྷཱ, རཾ ཀཱམགྒིཾ བྷནྟི དཱིཔཡནྟི ཛཱལེནྟཱིཏི ཝཱ རམྦྷཱ, ནིགྒཧཱིཏཱགམོ. ཀཱམརཏིཝསེན དེཝཔུཏྟེ ཨཏྟནི ཝསཱཔེཏུཾ ཨལཾ སམཏྠཱཏི ཨལམྦུསཱ, ཨསྶུཀཱརོ. དེཝཱནཾ དེཝཔུཏྟཱནཾ, དེཝཱིབྷཱུཏཱ ཝཱ ཨིཏྠིཡོ དེཝིཏྠིཡོ.

‘‘པཉྩསིཁོ, ཧཱཧཱ, ཧཱུཧཱུ’’ཨིཙྩཱདཡོ གནྡྷབྦཱ ནཱམ. པཉྩ སིཁཱ ཙཱུལཱ༹ ཡསྶ སོ པཉྩསིཁོ. ‘‘ཧཱ’’ཏི ཨནནྡིཏཾ དྷནིཾ [ནིནྡིབྷདྡྷནིཾ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ)] ཛཧཏཱིཏི ཧཱཧཱ. ‘‘ཧཱུ’’ཏི གཱིཏཝིསེསསདྡཾ ཧཱུཡཏེཏི ཧཱུཧཱུ. གནྡྷཾ ཨབྦནྟི བྷུཉྫནྟཱིཏི གནྡྷབྦཱ, གཱཡནཾ ཝཱ དྷམྨོ ཨེཏེསཾ གནྡྷབྦཱ, མྨསྶ བྦོ.

༢༥. ཝིམཱནཱདིདྭཡཾ ཝིམཱནེ. དེཝཱནམཱཀཱསེ གམནཾ ཡེན ཏཾ ཝིམཱནཾ, ཝིགཏཾ [ཝིནཱ (ཀ.)] མཱནཾ ཨུཔམཱནམསྶ ཝིམཱནཾ. ཝིཧེ ཨཱཀཱསེ གཙྪཏཱིཏི བྱམྷཾ, ཧཀཱརཏོ པུབྦེ ཨམཔཙྩཡོ. ཨེཏྠ ཙ ཝིམཱནབྱམྷསདྡཱ དྭེཔི ཨནིཏྠིཡཾ པུནྣཔུཾསཀེ ཝཏྟནྟི.

པཱིཡུསཱདིཏྟཡཾ ཨམཏེ. པཱིཡཏེཏི པཱིཡུསཾ, ‘‘ཨམཏཔཱ’’ཏི ཧི ཝུཏྟཾ, ཨུསཔཙྩཡོ [ཨུཎཱདི ༤.༧༦ ཎྭཱདི ༢༡༥ སུཏྟེསུ པན ‘‘པཱིཡཱུས’’མིཏི དིསྶཏི]. ‘‘པེཡུསོ’’ཏིཔི ནཱམམསྶ. ན མཏཾ མརཎམནེན ཨམཏཾ. སུཁེན དྷཡནྟི པིཝནྟི ཏཾ ཨིཏི སུདྷཱ. ཨེཏྠ ཙ ཨམཏསདྡོ ཡཉྙསེསཔཱིཡུསསལིལགྷཏཱདཱིསུ ནཔུཾསཀེ ¶ , དྷནྭནྟརིདེཝཱདཱིསུ པུལླིངྒེ, གལོ༹ཛྷཱབྷཡཱམལཀྱཱདཱིསུ ཨིཏྠིལིངྒེཏི ཏཱིསུ ཝཏྟཏི [ཨམཏཾ ཡཉྙསེསེ ཙ, པཱིཡཱུསེ སལིལེ གྷཏེ ཨཡཱཙིཏེ ཙ མོཀྑེ ཙ, ནཱ དྷནྭནྟརིདེཝསུ ཨམཏཱ མཱགདྷཱིཔཐྱཱ གུལུ༹ཙྱཱམལཀཱིསུ ཙ (མེདིནཱིཀོས ༡༦ ༧༧-༨)], ཏཾསཧཙརཎཏོ པཱིཡུསསདྡོཔི ཏཱིསུ ལིངྒེསུ. སུདྷཱསདྡོ པན ཨམཏནུཧཱིལེཔཱདཱིསུཔི ནིཙྩམིཏྠིལིངྒོཝ [སུདྷཱ ལེཔོ’མཏཾ ནུཧཱི (ཨམར ༢༣.༡༠༡)].

སིནེརུཨཱདིཔཉྩཀཾ པབྦཏརཱཛེ. སིནཱ སོཙེཡྻེ, སིནཱཏི སོཙེཏི དེཝེཏི སིནེརུ, ཨེརུཔཙྩཡོ. མཱི ཧིཾསཱཡཾ, མིནཱཏི ཧིཾསཏི སབྦེ པབྦཏེ ཨཏྟནོ ཨུཙྩཏརཊྛེནཱཏི མེརུ, རུཔཙྩཡོ. ཏིདིཝཱནཾ དྭིནྣཾ དེཝལོཀཱནཾ ཨཱདྷཱརོ པཏིཊྛཱཏི ཏིདིཝཱདྷཱརོ. དེཝེ ནཡཏཱིཏི ནེརུ. སུམེརཱུཏི ཨུཔསགྒེན ནཱམཾ ཝཌྜྷིཏཾ. ཧེམདྡི, རཏནསཱནུ, སུརཱལཡཱདཱིནིཔི པབྦཏརཱཛསྶ ནཱམཱནི.

༢༦. ཡུགནྡྷརཱདཱིནི སིནེརུསྶ པརིཝཱརབྷཱུཏཱནཾ སཏྟནྣཾ པརིབྷཎྜཔབྦཏཱནཾ ནཱམཱནི. ཙནྡསཱུརིཡསངྑཱཏཾ ཡུགཾ དྷཱརེཏི ཏདུབྦེདྷམགྒཙཱརིཏྟཱཏི ཡུགནྡྷརོ. ཨཱིསཾ མཧིསྶརཾ དྷཱརེཏི ཏསྶ ནིཝཱསཊྛཱནཏྟཱཏི ཨཱིསདྷརོ. ཀརཝཱིརཱ ཨསྶམཱརཀཱ བཧཝོ ཨེཏྠ སནྟཱིཏི ཀརཝཱིརོ, ཀེ ཝཱ མཡཱུརཱ རཝནྟི ཨེཏྠཱཏི ཀརཝཱིརོ, ‘‘ཀརཝཱིཀོ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཨིདྷཱཔི པཙྪིམོཡེཝཏྠོ, ཀརཝཱིཀསཀུཎཱ ཝཱ བཧཝོ ཨེཏྠ སནྟཱིཏི ཀརཝཱིཀོ. སུདསྶནཱ ཨོསདྷིཝིསེསཱ བཧུཀཱ ཨེཏྠ སནྟཱིཏི སུདསྶནོ, སུཁེན པསྶིཏབྦཏྟཱ ཝཱ སུདསྶནོ ¶ , སུནྡརཾ ཝཱ དསྶནཾ ཨེཏྠཱཏི སུདསྶནོ. པཉྩནྣཾ པབྦཏཙཀྐཱནཾ ནེམིསདིསཾ ཀཏྭཱ ཨཏྟཱནཾ དྷཱརེཏཱིཏི ནེམིནྡྷརོ, ནེམིབྷཱཝེན ཝཱ དྷཱརེཏབྦོ ཨུཔལཀྑེཏབྦོཏི ནེམིནྡྷརོ, ནེམིཾཝཱ རཐདྡུམཾ དྷཱརེཏི ཡེབྷུཡྻེནཱཏི ནེམིནྡྷརོ. ཝིནཏཱ ནཱམ སུཔཎྞམཱཏཱ, ཏསྶཱ ནིཝཱསཊྛཱནཏྟཱ ཝིནཏཀོཏི ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ. ཝིཏྠིཎྞཱ ཝཱ ནཏཱ ནདིཡོ ཨེཏྠཱཏི ཝིནཏཀོ. ཨསྶཀཎྞཱ སཛྫདུམཱ བཧཝོ ཨེཏྠ སནྟཱིཏི ཨསྶཀཎྞོ, ཨསྶཀཎྞསདིསཀཱུཊཏྟཱ ཝཱ ཨསྶཀཎྞོ. ཀུལཱཙལཱཏི ཨེཏེ སིནེརུཨཱདཡོ ཨཊྛ པབྦཏཱ ཨཙལསངྑཱཏཱནཾ པབྦཏཱནཾ ཀུལཱནི ཡོནིཡོ པབྷཝཱ, ཨེཏེ ཙ སིནེརུཨཱདཡོ ཨནུཔུབྦསམུགྒཏཱ, སབྦབཱཧིརོ ཙེཏྠ ཨསྶཀཎྞོ. ནིམིཛཱཏཀེ པན –

‘‘སུདསྶནོ ཀརཝཱིཀོ, ཨཱིསདྷརོ ཡུགནྡྷརོ;

ནེམིནྡྷརོ ཝིནཏཀོ, ཨསྶཀཎྞོ གིརི བྲཧཱ’’ཏི [ཛཱ. ༢.༢༢.༥༦༨].

ཝཏྭཱ སིནེརུཾ པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཨསྶཀཎྞོ ནཱམ པབྦཏོ པཏིཊྛིཏོ, ཏཾ པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཝིནཏཀོ ནཱམ པབྦཏོཏི ཨེཝམཉྙོཡེཝཱནུཀྐམོ ཀཐིཏོ. ཀིཉྩཱཔི ཀཐིཏོ, ནཱམབྷེདམཏྟཀཏོཡེཝ པནེཏྠ བྷེདོ, ནཱཏྠབྷེདཀཏོཏི དཊྛབྦཾ.

༢༧. ཨཱཀཱསཝཱཧཱིགངྒཱཡཾ མེརུསིངྒོབྦྷཝཱཡཾ མནྡཱཀིནྱཱདིནཱམཏྟཡཾ. མནྡཾ ཨཀིཏུཾ སཱིལམསྶཱཏི མནྡཱཀིནཱི. ཨཱཀཱསེ སནྡམཱནཱ གངྒཱ ཨཱཀཱསགངྒཱ. སུརཱནཾ དེཝཱནཾ ནདཱི སུརནདཱི. སུརདཱིགྷིཀཱཏིཔི ཨེཏིསྶཱ ནཱམཾ.

༢༨. ཀོཝིལཱ༹རཱདིཏྟཡཾ ¶ ‘‘ཕལཧརོ’’ཏིཁྱཱཏེ པཱརིཙྪཏྟཀེ. ཀུཾ པཐཝིཾ ཝིདཱརཡཏི མཱུལེནཱཏི ཀོཝིལཱ༹རོ, དསྶ ལོ༹. པརི སམནྟཏོ ཚཏྟཾ ཝིཡ ཏིཊྛཏཱིཏི པཱརིཙྪཏྟཀོ. པཱརིནོ སམུདྡསྶ ཛཱཏོ ཨཔཙྩཾ པཱརིཛཱཏཀོ, སཀཏྠེ ཀོ. པཱརིབྷདྡོ, ནིམྦཏརུ, མནྡཱརོཨིཙྩཱདཱིནིཔི པཱརིཙྪཏྟཀསྶ ནཱམཱནི.

ཀཔྤརུཀྑོ ཙ སནྟཱནོ ཙ ཨཱདིནཱ མནྡཱརོ པཱརིཛཱཏཀོ ཙ ཧརིཙནྡནཉྩ ཨེཏེ པཉྩ དེཝདྡུམཱ [ཨམར ༡.༥༣] དེཝཏརཝོ དེཝབྷཱུམཱིསྭེཝ སམྦྷཝཏོ. ཀཔྤོ སངྐཔྤིཏོ ཨཏྠོ, ཏསྶ རུཀྑོ ཛཉྙཛནཀབྷཱཝེན སམྦནྡྷོ, ཀཔྤཾ ཝཱ ཋིཏོ རུཀྑོ ཀཔྤརུཀྑོ. ཏནནཾ ཏཱནོ, བྷཱཝེ ཎོ. གནྡྷསྶ སམྨཱ ཏཱནོ ཨསྶེཏི སནྟཱནོ, སིརཱིསརུཀྑོ. མནྡནྟེ མོདནྟེ དེཝཱ ཨནེནཱཏི མནྡཱརོ, ཨཱརཔཙྩཡོ. ཧརིམིནྡཾ ཙདཡཏི སུཁཡཏཱིཏི ཧརིཙནྡནཾ. ཨེཏེ པཉྩ དེཝཏརཝོ ཨམརཀོསནཡེན ཝུཏྟཱ, སོགཏནཡེན པན སཏྟ དེཝཏརཝོ. ཝུཏྟཉྩ –

‘‘པཱཊལཱི སིམྦལཱི ཛམྦཱུ, དེཝཱནཾ པཱརིཚཏྟཀོ;

ཀདམྦོ ཀཔྤརུཀྑོ ཙ, སིརཱིསེན བྷཝཏི སཏྟམ’’ནྟི [དྷ. ས. ཨཊྛ. ༥༨༤; སཱརཏྠ. ཊཱི. ༡.༡ཝེརཉྫཀཎྜཝཎྞནཱ].

ཏཏྠ པཱཊལཱིཏི ཙིཏྲཔཱཊལཱི, སཱ ཨསུརལོཀེ ཏིཊྛཏི. ཏཐཱ སིམྦལཱི གརུལེ༹སུ, ཛམྦཱུ ཛམྦུདཱིཔེ, པཱརིཙྪཏྟཀོ ཏཱཝཏིཾསེ, ཀདམྦོ ཨཔརགོཡཱནེ. ཀཔྤརུཀྑོ ཨུཏྟརཀུརཱུསུ ¶ , སིརཱིསོ པུབྦཝིདེཧེཏི. ཨེཏེ སཏྟ དེཝཱནམེཝ པཏིཊྛཱནབྷཱུམཱིསུ སམྦྷཝཏོ དེཝཏརཝོཏྭེཝ ཝུཙྩནྟི.

སགྒཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༢༩. པུབྦཔཙྪིམཨུཏྟརཱ དིསཱ ཡཐཱཀྐམཾ པཱཙཱི པཏཱིཙཱི ཨུདཱིཙཱི ནཱམ བྷཝནྟི. པཋམཾ པཱཏོ ཨནྩཏི རཝི ཡསྶཾ སཱ པཱཙཱི, ནཀཱརལོཔོ. པཙྪཱ དིཝཱཝསཱནེ ཨནྩཏི རཝི ཡསྶཾ སཱ པཏཱིཙཱི. ཨུདྡྷཾ ཨནྩཏི རཝི ཡསྶཾ སཱ ཨུདཱིཙཱི, ཡསྶཾ ཝཱ སཱིཏཝིཡོགཾ དཏྭཱ ཨནྩཏི སཱ ཨུདཱིཙཱི, ཝིཡོགཏྠཝཱཙཀོ ཧེཏྠ ཨུཀཱརོ, དསདྡོ དཱནཏྠོ. ཨཐ ཝཱ པནྩཏི པུབྦབྷཱཝམཱཔཛྫཏེཏི པཱཙཱི. པཏིནྩཏི པཙྪཱབྷཱཝམཱཔཛྫཏེཏི པཏཱིཙཱི. ཨུདཉྩཏི སཱིཏཝིཡོགདཱནཏྟམཱཔཛྫཏེཏི ཨུདཱིཙཱི. ཨེཏྠ ཙ ཨུདཱིཙཱིསཧཙརཎཏོ པཏཱིཙཱི ཨིཏྠིཡཾ, པཏཱིཙཱིསཧཙརཎཏོ པཱཙཱི ཨིཏྠིཡཾ ཝཏྟཏཱིཏི དཊྛབྦཾ. ཨེཝཾ ཏཾཏཾསཧཙརཎབྷཱཝེན ཏསྶ ཏསྶ ཏཾཏཾལིངྒཏྟམུཔནེཡྻུཾ. པུབྦཔཙྪིམཨུཏྟརཱཏི སབྦནཱམསྶ ཝུཏྟམཏྟེ པུམྦྷཱཝོ.

དཀྑིཎཱདིདྭཡཾ དཀྑིཎདིསཱཡཾ. མཛ྄ཛྷེ ཨཔཱཡཾ ཨཉྩཏི ཡསྶཾ རཝི, སཱ ཨཔཱཙཱི. མཛ྄ཛྷཏྠོཡཾ ཨཔསདྡོ, ཡཐཱ ‘‘ཨཔདིས’’ནྟི, ‘‘ཨཝཱཙཱི’’ཏིཔི པཱཋོ, ཨཝཔུབྦོ ཨཉྩ ཨདྷོམུཁཱིབྷཱཝེ. ཨཝཉྩཏི ཨདྷོམུཁཱི བྷཝཏི ཡསྶཾ རཝི, སཱ ཨཝཱཙཱི. ཨུཎྷཱདིཀེ ཝཱ ཏབྦིཡོགེ ཀརོནྟོ ཡསྶཾ རཝི ཨཉྩཏི, སཱ ཨཝཱཙཱི. ཝིདིསཱདིདྭཡཾ དིསཱམཛ྄ཛྷེ. དིསཱཧི ཝིནིགྒཏཱ ཝིདིསཱ. དིསཱནམནུརཱུཔཱ, ཨནུཝཏྟཀཱ ཝཱ དིསཱ ཨནུདིསཱ. ཨཔདིསནྟིཔི ཝིདིསཱཡ ནཱམཾ [ནཔུཾསཀཱབྱཡཾ ཏྭ’པདིསཾ (ཨམར ༣.༦)].

༣༠. ཨེརཱཝཏཱདཡོ ¶ ཨཊྛ གཛཱ པུབྦཱདཱིནཾ དིསཱནཾ རཀྑཎཏོ དིསཱགཛཱ ནཱམ, པུཎྜརཱིཀཾ ནཱམ སིཏམྦོཛཾ, ཏཾསདིསཝཎྞཏཱཡ པུཎྜརཱིཀོ. རསྶསརཱིརཏཱཡ ཝཱམནོ. ཀུཡཾ པཐཝིཡཾ མོདཏེ ཀུམུདོ. ཨཉྫནཝཎྞཏཱཡ ཨཉྫནོ. པུཔྥཱ པཀཱསམཱནཱ དནྟཱ ཨསྶ པུཔྥདནྟོ. སབྦབྷཱུམིཡཾ ཙརཏཱིཏི སབྦབྷུམྨོ, སབྦབྷུམྨོ ཝཱ ཙཀྐཝཏྟཱི ཏསྶཱནུརཱུཔཏྟཱ སབྦབྷུམྨོ. སོབྷནདནྟཱཝཡཝཏྟཱ སུཔྤཏཱིཀོ [སོབྷནཱ པཏཱིཀཱ ཨཝཡཝཱ’སྶ སུཔྤཏཱིཀོ (ཀ.)]. ‘‘སུཔྤཏཱིཀོ སོབྷནངྒེ, བྷཝེ ཨཱིསཱནདིསཱགཛེ’’ཏི ཧི ནཱནཏྠསངྒཧེ ཝུཏྟཾ. ཨེརཱཝཏཱདཱིནཾ དིསཱནཾ སམྦནྡྷཀཐནཾ པཱཙཱིཝཱརཎཱདིནཱམསཱུཙནཏྠཾ, ཨེསཾ ཀརེཎུཡོ པན –

ཨབྦྷམུ ཀཔིལཱ ཙེཝ, པིངྒལཱ ནུཔམཱ མཏཱ;

ཏམྦཀཎྞཱི སུབྷདནྟཱི, ཨངྒནཱ ཨཉྫནཱཝཏཱི [ཨམར ༣.༥].

༣༡. དྷཏརཊྛཱདིདྭཡཾ པུབྦདིསཱདྷིཔཏིདེཝེ. དྷཱརིཏཾ རཊྛམནེནཱཏི དྷཏརཊྛོ, རསྶ ཏོ. པཉྩསིཁཱདཱིནཾ གནྡྷབྦཱནཾ ཨདྷིཔོ ནཱཡཀོ གནྡྷབྦཱདྷིཔོ. ཀུམྦྷཎྜསཱམྱཱདིདྭཡཾ དཀྑིཎདིསཱདྷིཔཏིདེཝེ. ཀུམྦྷཎྜཱནཾ སཱམི ནཱཡཀོ ཀུམྦྷཎྜསཱམི. ཝིརུཧནྟི ཝུཌྜྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིམཱཔཛྫནྟི ཨེཏསྨིཾ ཀུམྦྷཎྜཱཏི ཝིརཱུལ༹ྷཀོ. ཝིརཱུལ༹ྷཾ ཝུཌྜྷིཔྤཏྟཾ ཝཱ ཀཾ སུཁམེཏསྶཱཏི ཝིརཱུལ༹ྷཀོ. ཝིརཱུཔཀྑཱདིདྭཡཾ པཙྪིམདིསཱདྷིཔཏིདེཝེ. ཝིརཱུཔཱནི ཨཀྑཱིནི ཡསྶ ཝིརཱུཔཀྑོ, ཝིཝིདྷསཎྛཱནཱནི ཨཀྑཱིནི ཡསྶ ཝཱ ཝིརཱུཔཀྑོ. ནཱགཱནཾ ཨདྷིཔཏི ནཱགཱདྷིཔཏི.

༣༢. ཡཀྑཱདྷིཔཱདིཙཏུཀྐཾ ¶ ཀུཝེརེ. ཨཱལ༹ཝཀཱདིཡཀྑཱནཾ ཨདྷིཔོ ཡཀྑཱདྷིཔོ. ཝིསྶཝཎསྶ ཨཔཙྩཾ ཝེསྶཝཎོ. ཏིཙརཎཱཊྛདཱཋཱབྷཡཱནཀམཏྠིཏཱཡ ཀུཙྪིཏཾ ཝེརོ སརཱིརམསྶ ཀུཝེརོ. ཁུདྡེནཱསྶ ནརཡུཏྟཱ སིཝིཀཱརཐེཏི ནརོ ཝཱཧནམསྶ ནརཝཱཧནོ. ཏྱམྦཀསཁོ, ཡཀྑརཱཛོ, གུཡ྄ཧཀེསརོ, མནུསྶདྷམྨཱ, དྷནདོ, རཱཛརཱཛོ, དྷནཱདྷིཔོ, ཀིནྣརེསོ, ཡཀྑོ, ཨེཀཔིངྒལོ, སིརིདོ, པུཉྙཛནེསྶརོཨིཙྩཱདཱིནིཔི ཀུཝེརསྶ ནཱམཱནི.

ཨསྶ ཀུཝེརསྶ པུརཱི ‘‘ཨལ༹ཀཱ, ཨལ༹ཀམནྡཱ’’ཏི ཙ ཝུཙྩཏི. ཨལཾ ཝིབྷཱུསནེ, ཨལཾ ཝིབྷཱུསནཾ ཀརོཏཱིཏི ཨལཀཱ, སཱ ཨེཝ ཨལ༹ཀཱ. ཨལ༹ཀཱ ཨེཝ མོདཀརཎཏོ ཨལ༹ཀམནྡཱ, ཨུཀཱརསྶ ཨཀཱརོ, ནཱགམོ ཙ. ཀེལཱསོཏིཔི ཏསྶ ནཱམཾ, ཀེལི པཡོཛནཾ ཨསྶ ཀེལོ, ཨཱསཏེ ཨསྨིནྟི ཨཱསོ, ཀེལོ ཙ སོ ཨཱསོ ཙེཏི ཀེལཱསོ, ཀཎྷསཔྤཱདི ཝིཡ ནིཙྩཾ ཀམྨདྷཱརཡོ. ཨསྶ ཀུཝེརསྶ པཧརཎཾ ཨཱཡུདྷཾ གདཱ, གཾ ཝུཙྩཏི ཝཛིརཾ, ཏཾ ཝིཡ དུཀྑཾ དདཱཏཱིཏི གདཱ. ཨིམེ ཙཏྟཱརོ ཡཐཱཝུཏྟཱ དྷཏརཊྛཱདཡོ དེཝཱ ཀམཏོ པུབྦཱདཱིནཾ ཙཏུདྡིསཱནཾ ཨདྷིཔཱ ཨདྷིཔཏཡོ ནཱམ. ཨམརཀོསེ པན –

‘‘ཨིནྡོ ཨགྒི པིཏུཔཏི, ནེརིཏོ ཝརུཎོ’ནིལོ;

ཀུཝེརོ ཨཱིསོ པཏཡོ, པུབྦཱདཱིནཾ ཨིམེ ཀམཱ.

རཝི ¶ སུཀྐོ མཧཱིསཱུནུ, ཏམོ ཙ བྷཱནུཛོ ཝིདྷུ;

བུདྷོ སུརགུརུ ཙེཏི, དིསཱདྷིཔཱ ཏཐཱ གཧཱ’’ཏི [ཨམར ༣.༣-༤].

ཨཉྙེཡེཝ དིསཱདྷིཔཏཡོ ཀཐིཏཱ, ཨིནྡརཝིམཱདཱིནཉྩ དིསཱདྷིཔཙྩཀཐནཾ པཱཛྷཱདཱིནཾ ཨིནྡདིསཱརཝིདིསཱདིནཱམསཱུཙནཕལཾ.

༣༣-༣༤. ཛཱཏཝེདཱདྱཊྛཱརསཀཾ ཨགྒིམྷི. ཛཱཏེ ཨུཔྤནྣེ ཝིནྡཏི གྷཱཏཡཏཱིཏི ཛཱཏཝེདོ. ཨནྡྷཀཱརེ ཛཱཏཾ ཝིཛྫམཱནཾ ཝིནྡཏི ལབྷཏི, ཝིདཏི ཛཱནཱཏི ཨེཏེནཱཏི ཝཱ ཛཱཏཝེདོ, ཛནནཾ ཛཱཏཾ ཝེདོ པཱཀཊོ ཡསྶ ཝཱ སོ ཛཱཏཝེདོ. སིཁཱ ཝུཙྩཏི ཛཱལཱ, ཏཱཡ ཡོགཏོ སིཁཱི. ཛོཏཏི དིཔྤཏཱིཏི ཛོཏི. པུནཱཏཱིཏི པཱཝཀོ, ཎྭུ. དཧཏཱིཏི དཧནོ. ཨནནྟི པཱལེནྟྱནེནེཏི ཨནལོ, ཨལཔཙྩཡོ. ཝེདེ ཧུཏཾ ཝཧཏི པཱཔཡཏི, སཡཾ ཝཱ ལབྷཏེཏི ཧུཏཱཝཧོ. ཨཙྩི ཝུཙྩཏི ཛཱལཱ, ཏཱཡ ཡོགཏོ ཨཙྩིམཱ. དྷཱུམོ ཀེཏུ དྷཛོ ཡསྶཱཏི དྷཱུམཀེཏུ. ཨཛཏི ཛལམཱནོ ཀུཊིལཾ གཙྪཏཱིཏི ཨགྒི, ཨི. གོ རཾསི ཨེཏསྶཏྠཱིཏི གིནི, ཨསྶཏྠྱཏྠེ ཨིནི, ཨགྒིནཱིཏིཔི པཱཋོ, སོ ཨགྒིསདིསོ. བྷཱནུ པབྷཱ ཡསྶཏྠི, སོ བྷཱནུམཱ. ཏེཛེཏི སེསབྷཱུཏོཔཱདཱརཱུཔཱནཱིཏི ཏེཛོ. དྷཱུམོ སིཁཱ ཙཱུལཱ༹ ཡསྶ དྷཱུམསིཁོ. ཝཱཡུ སཁཱ ཨསྶ ཝཱཡུསཁོ. དཧིཏྭཱ [དཧཏོ (ཀ.)] གཙྪཏོ ཀཎྷཱ ཝཏྟནཱི མགྒོ ཡསྶ ཀཎྷཝཏྟནཱི. ཝིསྶཱནརསྶ ཨིསིནོ ཨཔཙྩཾ ཝེསྶཱནརོ. ཧུཏཾ ¶ ཧཝིཾ ཨསཏི བྷུཉྫཏཱིཏི ཧུཏཱསོ. དྷནཉྫཡོ, ཛལནོ, ཨཱསཡཱསོ, རོཧིཏསྶོ, སཏྟཱཙྩི, སུཀྐོ, ཙིཏྲབྷཱནུ, ཝིབྷཱཝསུ, སུཙིཨིཙྩཱདཱིནིཔི ཨགྒིསྶ ནཱམཱནི.

སིཁཱདིཏྟཡཾ ཨགྒིཛཱལཱཡཾ. སིནོཏི ནིསཱནཱི བྷཝཏཱིཏི སིཁཱ, ‘‘སི ནིསཱནེ’’ཏི ཀཱཏནྟ དྷཱཏུ, ཁཔཙྩཡོ. ཛལཏཱིཏི ཛཱལཱ. ཨཙྩཏེ པུཛྫཏེ ཨནེནེཏི ཨཙྩི. སིཁཱ ཛཱལཱ བྷིཡྻོ རཱུཔནྟརཱ ཨིཏྠིཡཾ, ཨཙྩི པན ཨཔུམེ.

༣༥. དྭཡཾ ཨགྒིཀཎེ [ཏཱིསུ ཕུལིངྒོ’གྒིཀཎོ (ཨམར ༡.༦༠) ཕུལིངྒཱནཱིཏི ཨགྒིཀཎཱནི (མ. ནི. ཊཱི. ༣.༦༥)]. ཝིཝིདྷཱསུ དིསཱསུ ཕུལླཾ གཙྪཏཱིཏི ཝིཔྥུལིངྒཾ. ཏཐཱ ཕུལིངྒཾ. སབྦདྷརཀཏེ པན ‘‘ཕུལིཾ གཙྪཏཱིཏི ཕུལིངྒོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏིཀཾ ཚཱརིཀཱཡཾ. མལཱིནཀཾསཝཏྠཱདཱིནཾ ཏཾ དིཏྟིཾ སེཏི པཝཏྟེཏཱིཏི བྷསྨཾ, མཔཙྩཡོ, བྷསཏི ཝཱ ཨདྷོ པཏཏི ཝཏྠཱདཱིནཾ མལམེཏེནཱཏི བྷསྨཾ. ཀཾསཱདཱིནཾ སུཀྐབྷཱཝཏྠཾ ཨིཙྪིཏབྦཏྟཱ ཨིཊྛི ཨབྷིལཱསོ སོབྷནཾ ཨེཏསྶཱ ཨཏྠཱིཏི སེཊྛི, ‘‘སཔཀྑཀོ སལོམཀོ’’ཏྱཱདཱིསུ ཝིཡ སསདྡསྶ ཝིཛྫམཱནཏྠཏྟཱ. མལསྶ སརཎཾ ཀརོཏཱིཏི སཱརིཀཱ, སཱ ཨེཝ ཚཱརིཀཱ, ཡཐཱ ‘‘སལཱ༹ཡཏན’’ནྟྱཱདཱིསུ.

༣༦. དྭཡཾ ཨུཎྷཚཱརིཀཱཡཾ. ཨུཎྷཏྟཱ ཀུཀྐུཾ ཀུཙྪིཏཾ ལཱཏཱིཏི ཀུཀྐུལོ, ‘‘ཀུཀྐུ ཝིདཏྠིཡཾ ཧཏྠེ, པཀོཊྛེ ཀུཙྪིཏེཔི ཙེ’’ཏི ཧི ནཱནཏྠསངྒཧེ ཝུཏྟཾ. ཀུཀྐུཾ ཝཱ ཧཏྠཾ ལུནཱཏི ཚིནྡཏི དཧཏཱིཏི ཀུཀྐུལོ, སོ ཨེཝ ཀུཀྐུལོ༹ ¶ . ཨུཎྷམེཝ བྷསྨཾ ཨུཎྷབྷསྨཾ, ཏསྨིཾ. ཏིཀཾ དིཏྟཀཊྛཱདིནྡྷནེ. ཨངྒཏི ཧཱནིཾ གཙྪཏཱིཏི ཨངྒཱརོ, ཨཱརཔཙྩཡོ, པུནྣཔུཾསཀོཡཾ. ‘‘ཨལཱཏེ’ནིཏྠི ཀུཛེ’ངྒཱརོ’’ཏི ཧི ཏིཀཎྜསེསེ [ཏིཀཎྜསེས ༣.༣༢༩] ཝུཏྟཾ. ཧཱནིམེཝ ལཱཏི, ན ཋིཏིཾ ཝིསེསཉྩཱཏི ཨལཱཏཾ. ཨུདྡྷཾ དྷཱུམཾ མུཉྩཏཱིཏི ཨུམྨུཏཾ, ཏདེཝ ཨུམྨུཀཾ. པཉྩཀཾ ཀཊྛཱདིནྡྷནེ. སནྟམགྒིཾ ཨེདྷཡཏི ཝཌྜྷཡཏཱིཏི སམིདྷཱ. ཨེདྷཡཏཱིཏི ཨིདྷུམཾ, ཨུམོ. ཨེདྷཡཏཱིཏི ཨིདྷོ. ཨུཔཱདིཡཏེ ཨགྒིནེཏི ཨུཔཱདཱནཾ. ཨེདྷཡཏཱིཏི ཨིནྡྷནཾ.

༣༧. པཉྩཀཾ ཨཱལོཀེ. ཨོབྷཱསཏི དིཔྤཏཱིཏི ཨོབྷཱསོ. པཀཱསཏི དིཔྤཏཱིཏི པཀཱསོ. ཨཱལོཙཡཏི པསྶཏི ཨེཏེནཱཏི ཨཱལོཀོ, ཨཱལོཀེཏི ཝཱ ཨེཏེནཱཏི ཨཱལོཀོ, ‘‘ལོཀ, ལོཙ དསྶནེ’’ཏི དྷཱཏུདྭཡཔཱཋཏོ. ཨུཛྫོཏཏཱིཏི ཨུཛྫོཏོ, ཨནྡྷཀཱརཾ ཝིདྡྷཾསེནྟོ ཛོཏཏཱིཏི ཝཱ ཨུཛྫོཏོ. ཨཱ སམནྟཏོ ཏཔཏི དིཔྤཏཱིཏི ཨཱཏཔོ. སམཱཏི ཨེཏེ པཉྩ ཏུལྱཏྠཱཏི བྷཱཝོ.

དསཀཾ ཝཱཏེ. ཨཱཧཱརོ ཝིཡ པཱཎབྷཱུཏོཔི ཀདཱཙི སཏྟེ མཱརེཏཱིཏི མཱརུཏོ, སོཝ མཱལུཏོ. པུནཱཏི སངྐཱརཱདིཀནྟི པཝནོ. ཝཱཡཏི གཙྪཏཱིཏི ཝཱཡུ, ཝཱཡཏི ཝཱ པུཔྥཱདཱིནཾ གནྡྷོ ཡེན སོ ཝཱཡུ. ཏཐཱ ཝཱཏོ. ཨནནྟི པཱཎནྟྱནེནེཏི ཨནིལོ, ཨིལོ. སནྟཾ ནིཙྩལཾ ¶ ཨཱིརཡཏི ཀམྤེཏཱིཏི སམཱིརཎོ, སམཱིརིཏུཾ ཀམྤིཏུཾ སཱིལམསྶཱཏི ཝཱ སམཱིརཎོ. གནྡྷཾ ཝཧཏཱིཏི གནྡྷཝཱཧོ, ཎོ. ཝཱཡོ ཝཱཡུསདིསོ, ཨུབྷཡཏྲཱཔི ཡཱགམོ. སམནྟཏོ ཨཱིརཏི ཁིཔཏི རུཀྑཱདཡོཏི སམཱིརོ. སདཱ སབྦདཱ གཏི ཡསྶ སདཱགཏི. སསནོ, གནྡྷཝཧོ, ཨཱསུགོ, མརུཏོ, ཛགཏིཔཱཎོ, པཝམཱནོ, པབྷཉྫནོ ཨིཙྩཱདཱིནིཔི ཝཱཏནཱམཱནི.

༣༨. ཨིམེ ཚ ཝཀྑམཱནཱ ཝཱཡུབྷེདཱ ཝཱཡུཝིསེསཱ, ཨུདྡྷཾ གཙྪཏཱིཏི ཨུདྡྷངྒམོ, ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཱདཱིནཾ ནཱིཧརཎཝསེན ཨདྷོབྷཱགཾ གཙྪཏཱིཏི ཨདྷོགམོ. ཀུཙྪིམྷི ཨུདརེ ཏིཊྛཏཱིཏི ཀུཙྪིཊྛོ. ཀོཊྛེ ཨནྟེ སེཏི ཏིཊྛཏཱིཏི ཀོཊྛཱསཡོ. པུནཔྤུནཾ སསནྟི ཡེན ཨསྶཱསོ, བཧིནིཀྑནྟཝཱཏོ. པསྶཱསོཏི ཨནྟོཔཝིསནཀཝཱཏོཔི ‘‘ཨསྶཱསོ’’ཏི ཨེཏེན སངྒཡ྄ཧཏེ སཧཙཱརིཏཏྟཱ. སབྦངྒེསུ ཨནུསརཏི སཱིལེན སེདལོཧིཏཱདིསམྤཱདནཏོཏི ཨངྒཱནུསཱརཱི. ཨམརཀོསེ པནཱཡཾ ཝཱཏོ ཋཱནབྱཱཔཱརབྷེདེན པཉྩདྷཱ ཀཐིཏོ [པཱཎོ’པཱནོ སམཱནོཙོདཱནབྱཱནཱ ཙ ཝཱཡཝོ སརཱིརཊྛཱ ཨིམེ (ཨམར ༡.༦༧)], ཊཱིཀཱཡཉྩསྶ –

‘‘ཧདཡེ པཱཎོ གུདེ’པཱནོ, སམཱནོ ནཱབྷིམཛ྄ཛྷཊྛོ;

ཨུདཱནོ ཀཎྛདེསེ ཏུ, བྱཱནོ སབྦངྒསནྡྷིསུ [ཧདཡེ པཱཎོ གུདེ’པཱནོ, སམཱནོ ནཱབྷིསཎྛིཏོ; ཨུདཱནོ ཀཎྛདེསཊྛོ, བྱཱནོ སབྦསརཱིརགོ ཨིཏི ཋཱནནིཎྞཡོ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ)].

ཏཏྲཔཱཎོཨནྣཔྤཝེསཱདིཀརོ ¶ . ཨཔཱནོ མུཏྟཀརཱིསསུཀྐཝིསཊྛིཀརོ. སམཱནོ མཛ྄ཛྷེ ཨནྣཔཙནཱདིཀརོ. ཨུདཱནོ བྷཱསིཏགཱིཏཱདིཀརོ. བྱཱནོ སེདརཏྟསཝནུམྨེསནིམེསགཏྱཱདིཀརོ [ཁེདཙེཊྛཱཨུམྨེསནིམྨེསགཏྱཱདིཀརོ (ཀ.)]. པཀཊྛེན ཨནནྟྱནེན བྷཏྟཱདིཔྤཝེསནཏོཏི པཱཎོ. མུཏྟཱདིཀཾ ཨཔནེཏྭཱ ཨནནྟྱནེནཱཏི ཨཔཱནོ. སམྨཱ ཨནནྟི ཨནེན བྷུཏྟཔརིཔཱཙནཏོཏི སམཱནོ. ཨུདྡྷམནནྟྱནེན བྷཱསིཏཱདོ སཱམཏྠིཡཛནནཏོཏི ཨུདཱནོ. ཝིསེསེན ཨནནྟྱནེན སེདརཏྟསེམྷཱདི [ཁེདཙེཊྛཱདི (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ)] སམྤཱདནཏོཏི བྱཱནོ’’ཏི [ཏཾབྱཱཔཱརཱ ཙ ཡཐཱ – ཨནྣཔྤཝེསནཾ མུཏྟཱ-དྱུསྶགྒོ’ནྣཝིཔཱཙནཾ བྷཱསཎཱདི ནིམེསཱདི, ཏཾབྱཱཔཱརཱ ཀམཱ ཨིམེ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ)] ཝུཏྟཾ.

༣༩. དྭཡཾ ཨནྟོཔཝིསནཀཝཱཏེ. ཨཱནཾ ཝུཙྩཏི བཧིནིཀྑམནཝཱཏོ, ཏཏོ ཨཔགཏཾ ཨཔཱནཾ. ཨསྶཱསཏོ ཨཔགཏོ པསྶཱསོ. དྭཡཾ བཧིནིཀྑམནཝཱཏེ. ཨཱདིམྷི པཝཏྟོ སཱསོ ཨསྶཱསོ. ཨནནྟི པཱཎནྟྱནེནེཏི ཨཱནཾ, ཨཱདིམྷི པཝཏྟཾ ཨཱནཾ ཨཱནཾ, ཨེཀསྶཱཀཱརསྶ ལོཔོ.

༤༠. ཝེགཁིཔྤཱདཡོ ཝཱཏདྷམྨཏྟེན ནིཙྩཔྤཝཏྟིཀཱ ཨིཏི ཏཔྤཀྐམེ [ཏཔྤཀྐམེན ཏཀྐམེན (ཀ.)] ཨུཙྩནྟེ. ཏཏྲ རཡནྟཾ ཝེགེ. སབྦཏྲ ཀརཎསཱདྷནཾ. ཨིཙྪིཏཊྛཱནཾ ཝཛནྟི པཱཔུཎནྟི ཨེཏེནཱཏི ཝེགོ.

‘‘ཀྲིཡཱཝཱཙིཏྟམཱཁྱཱཏུཾ ¶ , ཨེཀེཀཏྠོ ནིདསྶིཏོ;

པཡོགཏོནུགནྟབྦཱ, ཨནེཀཏྠཱ ཧི དྷཱཏཝོ’’ཏི [ཙནྡྲདྷཱཏུཔཱཋེ].

ཝུཏྟཏྟཱ ཝཛདྷཱཏུ པཱཔུཎནེཔི པཝཏྟཏི, ཨེཝཾ སབྦཏྲ, ཨཀཱརསྶ ཨེ. ཛཝནྟི ཨེཏེནཱཏི ཛཝོ, རཡནྟི གཙྪནྟི ཨེཏེནཱཏི རཡོ.

ཁིཔྤཱདིནཝཀཾ སཱིགྷེ. ཨཐ ཛཝསཱིགྷཱནཾ ཀོ བྷེདོ? སཝེགགཏིཝཙནཱ ཛཝཱདཡོ, སཱིགྷཱདཡོ ཏུ དྷམྨཝཙནཱ, ཏཐཱ ཙ ‘‘སཱིགྷཾ པཙཏི [པསྶཏི (ཀ.)], སཱིགྷཾ གཙྪཏཱི’’ཏི པཡོགོ, ན ཏུ ‘‘ཛཝཾ པཙཏི, ཛཝཾགཙྪཏཱི’’ཏི པན པཡོགོ. ‘‘ཝེགེན གཙྪཏི, ཛཝེན གཙྪཏཱི’’ཏྱཱདཱིསུ ཀཐཾ? ཏཏྲ བྷེདསྶ ཝཏྟུམིཙྪིཏཏྟཱ ན དོསོ. ཁིཔྤཏི པེརཏཱིཏི ཁིཔྤཾ, ཁིཔ པེརཎེ. སཡཏཱིཏི སཱིགྷཾ, སཱི སཡེ, གྷཔཙྩཡོ. བྱུཔྤཏྟི ཧི ཡཐཱ ཀཐཉྩིཔི བྷཝཏི, སཉྙཱ ཏུ ལོཀཏོཝཱཝགནྟབྦཱ, སབྦཏྲེཝཾ. ཏརཏཱིཏི ཏུརིཏཾ. ལངྒྷཏཱིཏི ལཧུ, ལངྒྷ གཏིསོསནེསུ, གྷསྶ ཧོ, ནིགྒཧཱིཏལོཔོ, ཨུཔཙྩཡོ ཙ, ལཧུཔརིཡཱཡོ ལགྷུསདྡོཔྱཏྠི. ཨསཏི ཁེཔཏཱིཏི ཨཱསུ, ཨུ. ཏརཏཱིཏི ཏུཎྞཾ, རསྶ ཎོ. ཨརཏི གཙྪཏཱིཏི ཨརཾ. ན ཝིལམྦཱིཡཏི ན ཨོཧཱིཡཏཱིཏི ཨཝིལམྦིཏཾ, ལབི ཨཝསཾསནེ. ཏུཝཊྚཏི སཡཏཱིཏི ཏུཝཊྚཾ, ཏུརིཏབྷཱཝེན ཝཏྟཏཱིཏི ཝཱ ཏུཝཊྚཾ, རིཏལོཔོ.

༤༡. ཨརིཡཱསཱམཉྙསྶ པུབྦཌྜྷཾ སནྟཏེ. ཨེཏྠ ཙ ཨཊྛསུ གཎེསུ ཚཊྛོ སབྦལཧུཀོ, ཏཏོཔརེ ཚགྒཎཱ ས ¶ , བྷ, ས, བྷ, བྷ, བྷཱ, ཨཊྛམོ གོ. སམནྟཏོ ཏནོཏཱིཏི སཏཏཾ. ནཱསབྷཱཝེན ན ཨིཙྩཾ ན གནྟབྦཾ ནིཙྩཾ, ནཱསཾ ཝཱ ན གཙྪཏཱིཏི ནིཙྩཾ. ‘‘ནཱགོ’’ཏྱཱདཱིསུ ཝིཡཱཏི ཨེཏྠཱཔི ན དོསོ, ཏསྶ ཙོ. ན ཝིརམཏཱིཏི ཨཝིརཏཾ. ན ཨཱརམཏཱིཏི ཨནཱརཏཾ. སམནྟཏོ, པུནཔྤུནཾ ཝཱ ཏནོཏཱིཏི སནྟཏཾ. ན ཨཝརམཏཱིཏི ཨནཝརཏཾ. སདཱ དྷཝཏི གཙྪཏཱིཏི དྷུཝཾ. ‘‘དྷུ གཏིཐེརིཡེསཱུ’’ཏི ཀཱཏནྟདྷཱཏུ.

ཝིཔུལཱཌྜྷཾ ཨཏིསཡེ. ཨེཏྠ ཧི ཨཡུགཔཱདེ དྭཱདསམཏྟཱ, ཡུགེ ཨཊྛཱརསམཏྟཱ, སབྦཱསུ ཨརིཡཱསུ པཋམེ པཱདེ དྭཱདསམཏྟཱ, དུཏིཡེ ཨཊྛཱརས, ཏཏིཡེ དྭཱདས, ཙཏུཏྠེ པཉྩདས. ཡདཱ པན པཋམཏཏིཡེསུ པརིཧཱཡནྟི, ཏདཱ ཡུགེ ཨདྷིཀཱ ཧོནྟི, ཨིདཾ ཝིཔུལཱལཀྑཎཾ. ཨཐ སཏཏཱཏིསཡཱནཾ ཀོ བྷེདོ? སཏཏཾ སནྟཏི ཨཝིཙྪེདོཀྲིཡནྟརེཧི ཨབྱཝདྷཱནཾ, ཨཏིསཡོ ཏུ པོནོཔུཉྙཾ, པཀཊྛོ ཙ. ཏེསུ པོནོཔུཉྙཾ ཀྲིཡཱབྱཱཝུཏྟི, པཀཊྛོ ཏུ ཀྲིཡཱཝཡཝཱནཾ ཨུཀྐཾསཏཱ. བྷཱསཏི སབྦེསནྟི བྷུསཾ, ཨཱསྶ ཨུ. བྷསྶཏི ཨདྷོ པཏཏཱིཏི ཝཱ བྷུསཾ. བྷས ཨདྷོཔཏནེ, ཨསྶ ཨུ. ཨཏིསཡནཾ ཨཏིསཡོ, ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཝཱསཡནཾ པཝཏྟནཾ ཨཏིསཡོ. དཧཏི སབྦནྟི དལ༹ྷཾ, ཧཏོ པུབྦེ ལོ༹, དལཏི ཝིདཱརཡཏཱིཏི ཝཱ དལ༹ྷཾ, ཧཔཙྩཡོ, དཧནྟོ ལཱཏཱིཏི ཝཱ དལ༹ྷཾ, ཝཎྞཝིཔརིཡཡོ, ཨབྷིསཡོ ཙ དལ༹ྷཉྩ ཨཏིསཡདལ༹ྷཱ. ཏརཏི ཨཏིཀྐམཏཱིཏི ཏིབྦཾ, རསྶ ཝོ, ཨསྶ ཨི. ཨེཏི གཙྪཏཱིཏི ཨེཀོ, སོ ཨེཝ ཨེཀནྟཾ, ཨེཀཾ ཏརཏི ཨཏིཀྐམཏཱིཏི ཝཱ ཨེཀནྟཾ. མཏྟཏོ ཨཏིཀྐནྟཾ ཨཏིམཏྟཾ. བཧུཾ ལཱཏཱིཏི བཱལ༹ྷཾ, ཨུལོཔོ, ཝཎྞཝིཔརིཡཡོ ཙ ཧསདྡོ. ཨཏིཝེལཾ, ཨཙྩཏྠཾ, ནིབྦྷརཾ, ནིཏནྟཾ, གཱལ༹ྷཾཨིཙྩཱདཱིནིཔི ཨཏིསཡེ.

དབྦཾ སཏྭཾ, ཏཾཝིཔརཱིཏེ དྷམྨམཏྟེ ཝཏྟམཱནཱ བཱལ༹ྷཔརིཡནྟཱ ཁིཔྤཱདཡོ ཨཏིསཡཾ ཝིནཱ པཎྜཀེ ནཔུཾསཀེ ཝཏྟནྟི ¶ . ཁིཔྤཾ བྷཝཏི [‘‘ཁིཔྤ བྷཝབྷཱི’’ཏི པདདྭཡཾ ཨདྷིཀཾ ཝིཡ དིསྶཏི], ཨཏིསཡོ པུལླིངྒོ, ཨསྶ གུཎསྶཱཏིསཡོ, ཨསྶ དབྦསྶཱཏིསཡོ ཨིཏི. ‘‘ཁིཔྤཾ བྷུཉྫཏི, སཏཏཾ ཛུཧོཏི, སཏཏཾ རམཎཱིཡོ’’ཨིཙྩཏྲ ཏུ ཀྲིཡཱཝིསེསནཏྟཱཡེཝ པཎྜཀཏྟཾ. ཏེསུ ཁིཔྤཱདཱིསུ ཡེ དབྦགཱ དབྦཱབྷིདྷཱཡིནོ, ཏེ ཏཱིསུ ལིངྒེསུ. ‘‘དབྦདྷམྨོ ལིངྒ’’ནྟི དསྶནནྟརཾ. ཡཐཱ ཁིཔྤཱ ཛརཱ, ཁིཔྤོ མཙྩུ, ཁིཔྤཾ གམནཾ. སནྟཏཱ ཏཎྷཱ, སནྟཏཾ དུཀྑཾ, སནྟཏོ ཨཱཀཱསོ. ཨཏིམཏྟཱ ཀྲིཡཱ, ཨཏིམཏྟོ ནརོ, ཨཏིམཏྟཾ པདཾ ཨིཙྩཱདི.

༤༢-༤༣. དྭཱདསཀཾ མཱརེ. ཧརནཡནགྒིདཌྜྷཏྟཱ [ཏིནཡནགྒིདཌྜྷཏྟཱ (ཀ.)] ནཏྠི ཝིགྒཧོ སརཱིརམེཏསྶ ཨཝིགྒཧོ. ཀཱམཡཏི རཏིཙྪཾ ཨུཔྤཱདཡཏཱིཏི ཀཱམོ, ཀཱརིཏནྟཱ ཨཔཙྩཡོ. སིངྒཱརརཱུཔེན པཱཎཱིནཾ མནསི བྷཝཏཱིཏི མནོབྷཱུ. པཉྩཀཱམགུཎེསུ མདཡཏཱིཏི མདནོ. ལོཀཱནཾ ཨནྟཾ ཝིནཱསཾ ཀརོཏཱིཏི ཨནྟཀོ. ཝསེ ཝཏྟེཏི སཱིལེནཱཏི ཝསཝཏྟཱི. པཱཔཾ ཨིཙྪཏི ཀརོཏི, ཏེན ཡུཏྟོཏི ཝཱ པཱཔིམཱ. པརཏོ ཛཱཡཏཱིཏི པཛཱ, ཨཙྪནྡིཀཱ, ཏཱསཾ པཏི པཛཱཔཏི. ཡེ ཀུསལདྷམྨེསུ པམཏྟཱ, ཏེསམེཝ བནྡྷུ པམཏྟབནྡྷུ. ཀཎྷདྷམྨཡུཏྟཏཱཡ ཀཎྷོ. ཀུསལདྷམྨེ མཱརེཏཱིཏི མཱརོ. ཨཀུསལདྷམྨེ ན མུཉྩཏཱིཏི ནམུཙི. མཱིནཀེཏནོ, ཀནྡཔྤོ, དཔྤཀོ, ཨནངྒོ, པཉྩསརོ, སམྦརཱརི, མནསིཛོ, ཀུསུམེསུ ¶ , ཨནཉྙཛོ, པུཔྥདྷནྭཱ, རཏིཔཏི, མཀརདྡྷཛོཨིཙྩཱདཱིནིཔི ཝིཎྷུསུཏསྶ ཀཱམསྶ ནཱམཱནི.

ཏཎྷཱ ཨརཏཱི རགཱ ཙེཏི ཨེཏཱ ཏིསྶོ ཏསྶ མཱརསྶ དྷཱིཏརོ. ཡོ ཏཾ པསྶཏི, ཏཾ ཏསིཏཾ ཀརོཏཱིཏི ཏཎྷཱ, སལོཔོ, ཎྷཱ ཙ. པརེསཾ ཀུསལདྷམྨེསུ ཨརཏིཾ ཀརོཏཱིཏི ཨརཏཱི. རཛྫནྟི ཨེཏྠཱཏི རགཱ. ཏསྶ མཱརསྶ ཧཏྠཱི གིརིམེཁལོ ནཱམ. སརཱིརམཧནྟབྷཱཝེན གིརིསདིསཏྟཱ གིརི ཝིཡཱཏི གིརི. མཱརེན མམཱཡནཝསེན ‘‘ཨཡཾ མེ ཧཏྠཱི མེཁལོ ནཱམ ཧོཏཱུ’’ཏི ཀཏནཱམཏྟཱ མེཁལཱ ཝིཡཱཏི མེཁལོཏི སམུདིཏནཱམདྭཡེན ཨེཀམེཝ ཧཏྠིཾ ཝདཏི, ཡཐཱ ‘‘ཝཛིརཱསནི, སཱིཏུཎྷ’’ནྟི.

༤༤. ཏིཀཾ ཡམེ. པཛཱསཾཡམནཏོ ཡམཱ, མཙྩུཔྤབྷུཏཡོ ཨསྶ ཀིངྐཱརཱ, ཏེསུ རཱཛཏེཏི ཡམརཱཛཱ. ཏེདྷཱཏུཀེསུཔི ཨཱཎཱཔཝཏྟཀཏྟཱ མཧནྟོ ཝིསཡོ ཨེཏསྶ ཝིསཡཱི, ཎཱི, སོ ཨེཝ ཝེསཱཡཱི. ཡཏྠ ལཀྑཎེན ན སིཛ྄ཛྷཏི, ཏཏྠ སབྦཏྲ ‘‘ཡདཱདིནཱ ཝཱ ནིརུཏྟིནཡེན ཝཱ སདྡསིདྡྷི ཝེདིཏབྦཱ’’ཏི ཧི པུབྦེ ཝུཏྟཾ, དུཀྑཛནཀཏྟཱ ཝཱ ཝིསདིསཊྛཱནཾ གཙྪནྟཱིཏི ཝེསཱ, ནེརཡིཀཱ, ཏེསཾ ཨདྷིཔཏིབྷཱཝེན ཨཡཏི པཝཏྟཏཱིཏི ཝེསཱཡཱི, ཨཱི. ཡམཱནཾ རཱཛཱ ཡམོ. དྷམྨརཱཛོ, ཀཏནྟོ, སམཝཏྟཱི, ཀཱལོ, དཎྜདྷརོ, ཨནྟཀོཨིཙྩཱདཱིནིཔི ཡམསྶ ནཱམཱནི. ཨསྶ ཡམསྶ ཨཱཝུདྷཾ ནཡནམེཝ. ཏེན ཀིར ཀོདྷཙིཏྟེན ཨོལོཀིཏམཏྟེན སཏྟཱནཾ སརཱིརཱནི ཨཱཏཔེ ཁིཏྟགྷཏཔིཎྜཱནི ཝིཡ ཝིལཱིཡནྟཱིཏི.

དྭཡཾ ¶ ཨསུརབྷེདེ. ཨེཏེསཉྷི སཏིཔི དེཝབྷཱཝེ ཧེཊྛཱ ནིཝཱསིཏབྷཱཝསཱམཉྙཏོ ཨེཏྠ ཝཙནཾ, མཱརསྶ པན སཏྟཱནམནཏྠཀཱརཀཏཱསཱམཉྙེན ཡམེན སདྡྷིཾ ཝཙནཾ ཏཀྐརཏྟཱ. ཡུདྡྷཱདཱིསུ ཝེཔིཏཾ ཀམྤིཏཾ ཙིཏྟམེཏསྶ ཝེཔཙིཏྟི [སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༢༥༦]. པུཎྞཾ ལོམཾ ཡསྶ སོ པུལོམོ, པུལཱམཧཏཱི ཨུམཱ ཀིཏྟི, ཀནྟི ཝཱ ཡསྶཱཏི པུལོམོ. ‘‘ཨུམཱཏསཱིཧེམཝཏི-ཧལིདྡཱཀིཏྟིཀནྟིསཱུ’’ཏི ཧི ནཱནཏྠསངྒཧེ ཝུཏྟཾ. ཨཡཾ པན སཀྐསྶ བྷརིཡཱཡ སུཛཱཏཱཡ པིཏཱ. དྭཡཾ ཀིནྣརེ. ཨསྶམུཁནརསརཱིརཏཱཡ ཀུཙྪིཏོ པུརིསོ, ཀིཉྩི ཝཱ པུརིསོ, པུརིསསདིསོཏི ཝཱ ཀིམྤུརིསོ. ཨེཝཾ ཀིནྣརོ. ཏུརངྒཝདན, ཨསྶམུཁཱདཱིནིཔི ཀིནྣརསྶ ནཱམཱནི.

༤༥-༤༦. ཨདྡྷཔཛྫེན ཨཱཀཱསསྶ ནཱམཱནི. ཏེསཾ ཏེསཾ ཝཏྠཱུནཾ ཨནྟརཾ ནཱནཏྟཾ ཨིཀྑཏེ ལོཀོ ཨེཏྠ, ཨནེནཱཏི ཝཱ ཨནྟལིཀྑཾ, རསྶ ལོ. ཨིཀྑནཾ ཝཱ དསྶནཾ ཨིཀྑཱ, ཏསྶ ཨནྟརཾ ཀཱརཎཾ ཨནྟལིཀྑཾ. ཁནཏི བྱཝདྷཱནནྟི ཁཾ, ཀྭི. སབྦགཧགཱམཎིནོ ཨཱདིཙྩསྶ པཐོ མགྒོ ཨཱདིཙྩཔཐོ. ན བྷཝཏཱིཏི ཨབྦྷཾ. གཙྪནྟྱནེན དེཝཱཏི གགནཾ, ཡུ, མསྶ གོ. ཨམྦཏེ སདྡཱཡཏེ ཨཏྲཱཏི ཨམྦརཾ, རོ. ཧཡ གཏིམྷི, ཝིསེསེན ཧཡཏི གཙྪཏི སབྦཏྲཱཏི ཝེཧཱསོ, ཡསྶ སོ, ཝིགཏོ ཝཱ ཧཱསོ ཙིཏྟསྶ ཨེཏྠཱརམྨཎཱལཱབྷཏོཏི ཝེཧཱསོ. ཨནིལསྶ ཝཱཏསྶ པཐོ ཨནིལཔཐོ. བྷུསཾ ཀཱསནྟེ དིཔྤནྟེ པདཏྠཱ ཨེཏེནཱཏི ཨཱཀཱསོ, ན ཀསྶཏི ན ཝིལེཁཱིཡཏཱིཏི ཝཱ ཨཱཀཱསོ. ན བྷཝཏི ¶ ཨེཏྠ ཀིཉྩིཔི ཝཏྠཱུཏི ནབྷཾ, ནཏྠི བྷཱུམི ཨེཏྠཱཏི ཝཱ ནབྷཾ, ན བྷཱཡནྟི པཀྑིནོ ཨནེན, ཨེཏྠཱཏི ཝཱ ནབྷཾ. ཝིནོ པཀྑིནོ ཧཡནྟི གཙྪནྟི ཨེཏྠཱཏི ཝེཧཱཡསཾ, ཨསོ. ཏཱརཱ ཝུཙྩནྟི ནཀྑཏྟཱདཡོ, ཏེསཾ པཐོ ཏཱརཱཔཐོ. སུརཱནཾ དེཝཱནཾ པཐོ སུརཔཐོ. ན ཧཉྙཏེཏི ཨགྷཾ, ཧནསྶ གྷོ. ཨནནྟཾ, ཝིསཎུཔདཾཨིཙྩཱདཱིནིཔི ཨཱཀཱསསྶ ནཱམཱནི.

༤༧-༤༨. མེགྷཱདྱེཀཱདསཀཾ མེགྷེ. མེཧཏི གྷརཏི སེཙཏཱིཏི མེགྷོ. ཝཱརིཾ ཝཧཏཱིཏི ཝལཱཧཀོ, ཝཱརིསདྡསྶ ཝོ, ཝསྶ ལོ [པཱཎིནི ༦.༣.༡༠༩; མོགྒལླཱནཔཉྩིཀཱ ༡.༤༧; ནཱིཏི-སུཏྟ ༡༣༤༠, ༡༣༤༣]. དིབྦནྟི ཝུཌྜྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ གཙྪནྟི ལོཀཱ ཨནེནཱཏི དེཝོ. པཛཱནཾ ལོཀཱནཾ ཨནྣཾ བྷོཛནཾ བྷཝཏི ཨེཏེནཱཏི པཛྫུནྣོ, ཨཀཱརསྶུཀཱརོ. ཨམྦུཾ ཨུདཀཾ དྷཱརེཏཱིཏི ཨམྦུདྷརོ. ལོཀཱནཾ སནྟཱཔཾ ཧནྟཱིཏི གྷནོ, ཧསྶ གྷོ. ཛལདྷཱརཾ དྷཱརེཏཱིཏི དྷཱརཱདྷརོ. ཛཱིཝནཾ ཛལཾ མཱུཏཾ བནྡྷམནེནེཏི ཛཱིམཱུཏོ, ཝནསདྡལོཔོ, ལོཀཱནཾ ཝཱ ཛཱིཝིཏཾ མུནཱཏི བནྡྷཏཱིཏི ཛཱིམཱུཏོ, ཝིཏལོཔོ, ཛཱིཝིཏསྶ ཛཱི ཨཱདེསོ ཝཱ [པཱཎིནི ༦.༣.༡༠༩; མོགྒལླཱནཔཉྩིཀཱ ༡.༤༧; ནཱིཏི-སུཏྟ ༡༣༤༠, ༡༣༤༣]. ཨེཝཾ ཨཉྙཏྲ. ཝཱརིཾ ཝཧཏཱིཏི ཝཱརིཝཱཧོ. ཨམྦུཾ དདཱཏཱིཏི ཨམྦུདོ. ཨཱཔཾ བྷརཏཱིཏི ཨབྦྷཾ, ཀྭི, པསྶ བོ.

ཏིཀཾ ཝུཊྛིཡཾ. ཝསྶཏི སིཉྩཏཱིཏི ཝསྶཾ, ཝསྶ སེཙནེ. ཨེཝཾ ཝསྶནཝུཊྛིཡོ.

པཉྩཀཾ ¶ ཝིཛྫུཡཾ. སཏཏཾ ཨཱིརཏི ཀམྤཏཱིཏི སཏེརོ, ཏལོཔོ, སོ ཨེཝ སཏེརིཏཱ. ཁཎམཏྟམྤི ན ཏིཊྛཏཱིཏི ཨཀྑཎཱ. ཀུཊིལཾ ཨཙིརཊྛཱཡིཏཏྟཱ ཝིརཱུཔཾ ཧུཏྭཱ ཛཝཏཱིཏི ཝིཛྫུ. ཝིཛྫོཏཏཱིཏི ཝིཛྫུཏཱ. ཨཙིརཾ པབྷཱ ཡསྶ ཨཙིརཔྤབྷཱ.

༤༩. ཙཏུཀྐཾ མེགྷནཱདེ. མེགྷཱནཾ ནཱདོ མེགྷནཱདོ. དྷནཱིཡཏེ དྷནིཏཾ[ཐནིཏཾ (སཱི.)], དྷན སདྡེ. གཛྫནཾ གཛྫིཏཾ, གཛྫ སདྡེ. རསཱིཡཏེ རསིཏཾ. ཨཱདིནཱ ཧརཱདཱདི [སབྦཏྲ ནཔུཾསཀེབྷཱཝེ ཏོ, ཨཱདིནཱ སྭནིཏདྷནིཏཱདཡོ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ), ཨཱདིནཱ དྷནིཏཧརཱདརཱསཱདཡོ (བྱཱཁྱཱསུདྷཱཊཱིཀཱ)]. དྭཡཾ སཀྐདྷནུམྷི. ཨིནྡསྶ ཨཱཝུདྷཾ དྷནུ ཙ ཨིནྡཱཝུདྷཾ, ཨིནྡདྷནུ ཙ. ཝཱཏེན ཁིཏྟམམྦུ ཝཱཏཀྑིཏྟམྦུ, བིནྡུ. སཱིཏཾ ཀརོཏཱིཏི སཱིཀརོ, སིཉྩཏཱིཏི ཝཱ སཱིཀརོ, ཙསྶ ཀོ, ཨརོ ཙ, ཝཱཏཝསེན ཝཱ ཏཏོ ཏཏོ སརཏཱིཏི སཱིཀརོ, ཨསྶ ཨཱི, མཛ྄ཛྷེ ཀཱགམོ ཙ.

༥༠. ཏིཀཾ ཛལདྷཱརཱཡཾ. ཝེགཏོ ཛལདྷཱརཱནཾ སཾ བྷུསཾ པཏནཾ ཨཱསཱརོ, པུནཔྤུནཾ སརཏཱིཏི ཨཱསཱརོ. ཝེགཾ དྷཱརེཏཱིཏི དྷཱརཱ. ཨདྷོ པཏཏཱིཏི སམྤཱཏོ, སཾསདྡོ ཨདྷོབྷཱགེ [ཝེགཏོ ཛལདྷཱརཱནཾ སམྦྷཱུཡ པཏནཾ དྷཱརཱསམྤཱཏོ, སར གཏིཡཾ གྷཨུ ཨིཏི ཨཱསཱརོ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ)]. དྭཡཾ ཝསྶོཔལེ. ཀརེན ཧཏྠེན གཡ྄ཧུཔགཏྟཱ ཀརཀཱ, ཛལཾ པིཎྜཾ ཀརོཏཱིཏི ཝཱ ཀརཀཱ, ‘‘ཝསྶོཔལེ ¶ ཏུ ཀརཀཱ, ཀརཀོཔི ཙ དིསྶཏེ’’ཏི རུདྡོ, ཀརསདྡོཏྲ. ‘‘ཀརོ ཝསྶོཔལེ པཱཎི-སོཎྜཱཔཙྩཱཡརཾསིསཱུ’’ཏི ནཱནཏྠསངྒཧེ ཝུཏྟཾ. གྷནཏོ, གྷནཀཱལེ ཝཱ སཉྫཱཏཾ ཨུཔལཾ སིལཱ གྷནོཔལཾ. དུཊྛུ དིནཾ དུདྡིནཾ, ཨཡཾ དུདྡིནསདྡོ མེགྷཙྪནྣཱཧེ ཝཏྟཏི, ཨསོབྷནཏྠོཔྱཏྠི དུདྡིནསདྡོ, ཨགུཎཝཙནཏཱཡཾ ཝཱཙྩལིངྒོ.

༥༡-༥༢. ཚཀྐཾ ཏིརོདྷཱནེ. དྷར ཨཱཝརཎེ, ཨཔཱདིཔུབྦོ. ཨཔིདྷརཏི ཨཱཝུཎོཏཱིཏི པིདྷཱནཾ, ཨལོཔོ. ཨཔདྷརཏཱིཏི ཨཔདྷཱརཎཾ. ཏིརོ དྷརཏི པིདཧཏཱིཏི ཏིརོདྷཱནཾ. ཨནྟརཾ དྷརཏཱིཏི ཨནྟརདྷཱནཾ, ནིགྒཧཱིཏལོཔོ. ཨཔིདྷརཏཱིཏི ཨཔིདྷཱནཾ. ཨེཏྠ ཙ ཨཔཱདིཨུཔསགྒཱ དྷཱཏུནོ ཨཱཝརཎཏྠཛོཏཀཱ. ཚཱདཡཏཱིཏི ཚཱདནཾ. བྱཝདྷཱ, ཨནྟརདྷིཨིཙྩཱདཡོཔི ཏིརོདྷཱནེ.

སཱདྡྷཔཛྫེན ཙནྡསྶ ནཱམཱནི. ཨིནྡཏི ནཀྑཏྟཱནཾ པརམིསྶརིཡཾ ཀརོཏཱིཏི ཨིནྡུ. ཙནྡཏི ཧིལཱདཡཏི སུཁཡཏི པཛནྟི ཙནྡོ. ནཀྑཏྟཱནཾ རཱཛཱ ནཀྑཏྟརཱཛཱ. ཨུམཱ ཀནྟི, ཏཱཡ སཧ ཝིཛྫཏཱིཏི སོམོ, སུཁཾ ཨབྷིསྶཝཏཱིཏི ཝཱ སོམོ, མཔཙྩཡོ. ནིསཾ རཏྟིཾ ཀརོཏི, ཏཏྠ ཝཱ ཀརོ རཾསི ཨེཏསྶ ནིསཱཀརོ. ཨནྡྷཀཱརཾ ཨུསེནྟི དཧནྟི ཝིནཱསེནྟཱིཏི ཨོསཱ, རཾསཡོ, ཏེ ཨེཏྠ དྷིཡནྟི པཏིཊྛཧནྟཱིཏི ཨོསདྷི, ཏཱརཱཝིསེསོ, ཏསྶ ཨཱིསོ པཏི ཨོསདྷཱིསོ. ཧིམོ སཱིཏལོ རཾསི ཡསྶ ཧིམརཾསི. སསོ ཨངྐོ ལཀྑཎཾ ཡསྶ སསངྐོ. ཙནྡཾ ཀཔྤཱུརཾ མཱཏི སདིསཾ ནཡཏཱིཏི ཙནྡིམཱ. ཨིཀཱརཱདེསོ. སསལཀྑཎམེཏྠ ཨཏྠི སསཱི ¶ . སསཏི ཝཱ ཧིཾསཏི ཨུཎྷགུཎནྟི སསཱི, ཨཱིཔཙྩཡོ ཏདུཔལཀྑིཏེ ཏདུཔཙཱརཾ. སཱིཏཱ རཾསཡོ ཡསྶཏྠཱིཏི སཱིཏརཾསི. ནིསཱཡ རཏྟིཡཱ ནཱཐོ ཏདཱལངྐཱརབྷཱཝཏོཏི ནིསཱནཱཐོ. ཨུལཱུ༹ནཾ ཏཱརཱནཾ རཱཛཱ ཨུལུ༹རཱཛཱ. མཱཏི ཨཏྟཱནཾ ཀཔྤཱུརེན སདིསཾ ཀརོཏཱིཏི མཱ, མཱསདྡོཡཾ པུམེ, ཏཾསཧཙརཎཏོ ཨུལུ༹རཱཛཱདཡོཔི. ཧིམཾསུ, ཀུམུདབནྡྷུ, ཝིདྷུ, སུདྷཾསུ, སུབྦྷཾསུ, ནིསཱཔཏི, མིགངྐོ, ཀལཱནིདྷི, དྭིཛརཱཛོ, སསདྷརོ, ནཀྑཏྟེསོཨིཙྩཱདཱིནིཔི ཙནྡསྶ ནཱམཱནི.

༥༣-༥༤. སོལ༹སནྣཾ བྷཱགཱནཾ པཱུརཎོ སོལ༹སམོ བྷཱགོ ཙནྡསྶ ཀལཱ, ཀལ སངྑྱཱནེ, ཀལཱིཡཏེ ཨེཀཱདིནཱ སངྑྱཱཡཏེཏི ཀལཱ. དྭཡཾ ཙནྡསྶ སརཱིརེ. མཉྙཏེ ཉཱཡཏེ ཨནེནེཏི བིམྦཾ. མནཏོ ཝཔཙྩཡོ, ནིཔཱཏནཱ མསྶ བོ, ཨསྶི, ནསྶ མོ, ཝསྶ བོ, བིམྦསདྡོ ཨནིཏྠིཡཾ. མཎྜཡཏེཏི མཎྜལཾ, ཨལོ, ཨིཏྠིཡཾ མཎྜལཱི, ཨཡཾ ཏཱིསྭཔི [བིམྦོ ཨནིཏྠཱི, མཎྜལཾ ཏཱིསུ (ཨམར ༣.༡༥)].

པཱདཧཱིནཔཛྫེན ཨདྡྷབྷཱགོ. ཨསཏི ཁེཔེཏི སམུདཱཡནྟི ཨཌྜྷོ, ཏོ. ཏཐཱ ཨདྡྷོ. ཨུཔཌྜྷོཏི ཨུཔསགྒེན པདཾ ཝཌྜྷིཏཾ, ཨེཏེ ཏཡོ པུམེ. ཁཎྜཡཏི སམུདཱཡནྟི ཁཎྜཾ. སཀྱཏེ ¶ ཨུབྦཱཧནཱདཱིསུ ཐོཀཏྟཱཏི སཀལཾ, ཨལོ, ཁཎྜསཀལཱ ཝཱ པུམེ, སཏྠེ རཱུཔབྷེདཏོ ནཔུཾསཀེ. ཨེཏེ ཙ ཨཌྜྷཱདཡོ ཏཡོ ཨསམེ བྷཱགེ པུམེ, སམེ ཏུ ནཔུཾསཀེཏི རཱུཔབྷེདེནཱཧ ‘‘ཨདྡྷཾ ཝུཏྟཾ སམེ བྷཱགེ’’ཏི. ཁཎྜཱདིདྭཡཾ པན ཨསམེཔི ཝཏྟམཱནཾ པུནྣཔུཾསཀེ ཝཏྟཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཨདྡྷཾ ཝུཏྟཾ སམེ བྷཱགེ’’ཏི ཨེཏྠ ‘‘ཨཌྜྷཾ, ཨུཔཌྜྷ’’ནྟི ཨིདཾ དྭཡམྤི སངྒཧིཏཾ [ཨསམབྷཱགེ པུམཱནི, སམེ ཨཾསེ ནཔུཾསཀཏྟཾ རཱུཔབྷེདཏོ, ཨུཔཙཱརཏོ ཏབྦྷཱགཝཏི ཝཱཙྩལིངྒོ – ཨདྡྷཱ སཱཊཱི, ཨདྡྷཾ ཝཏྠཾ ཨདྡྷོ ཀམྦལོ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ)].

པསཱདཱདཡོ ཙནྡེ ཨཝསྶམྦྷཱཝིནོ, ཨཉྙཏྲ ཏུ པཱསངྒིཀཱ ཨིཏི ཙནྡཔཀྐམེ ཨུཙྩནྟེ. ཝིསེསེན སཱདཡཏི པསཱདཡཏཱིཏི པསཱདོ. ཨེཝཾ པསནྣོ, སོ ཨེཝ པསནྣཏཱ.

ཏིཀཾ ཙནྡཔྤབྷཱཡཾ. ཀུམུདསྶཱཡཾ ཝིཀཱསོ [ཝིཀཱརོ (ཀ.)] ཀོམུདཱི. ཙནྡཾ ཨཱཙིཀྑཏི པཊིཔཱདཡཏཱིཏི ཙནྡིཀཱ. ཛུཏི ཨསྶཱཏྠཱིཏི ཛུཎྷཱ. ཏསྶ ཎོ, ཧཔཙྩཡོ ཙ, ཙནྡསྶ ཝཱ ཛུཏིཾ སོབྷཾ ནཡ྄ཧཏི བནྡྷཏཱིཏི ཛུཎྷཱ.

ཙཏུཀྐཾ སོབྷནམཏྟེ. ཀནཏི དིཔྤཏཱིཏི ཀནྟི, ཀན དིཏྟིཡཾ, ཀཱམཱིཡཏཱིཏི ཝཱ ཀནྟི. སུནྡརཾ བྷཱཏི དིཔྤཏཱིཏི སོབྷཱ. ཛོཏཡཏཱིཏི ཛུཏི. ཚཱདཡཏཱིཏི ཚཝི. ཚད སཾཝརཎེ, ཝིཔཙྩཡོ, དལོཔོ.

༥༥. སཏྟཀཾ ལཀྑཎེ. ཀཾ ཨཏྟཱནཾ ལངྐཡཏི ཧཱིནཾ ཀརོཏཱིཏི ཀལངྐོ. ལཉྪཏེ ལཀྑཏེ ཨནེནེཏི ལཉྪནཾ ¶ . ལཀྑྱཏེ ཨནེནེཏི ལཀྑཾ. ཏཐཱ ལཀྑཎཾ. ཨངྐཱིཡཏེ ལཀྑྱཏེ ཨནེནེཏི ཨངྐོ. ཨབྷི ཝིསེསཾ ཛཱནཱཏི ཨེཏེནཱཏི ཨབྷིཉྙཱཎཾ. ཙིཧཱིཡཏི ལཀྑཱིཡཏི ཨནེནེཏི ཙིཧནཾ. ཙིཧ ལཀྑཎེ.

སབྦཱསཾ སོབྷཱནཾ མཛ྄ཛྷེ པརམཱ སོབྷཱ སུསམཱ ནཱམ, སོབྷནཾ སམཾ སབྦཾ ཨསྶཾ སུསམཱ, སེཊྛཱ སོབྷཱ.

༥༦. གུཎེ ཕོཊྛབྦཝིསེསེ སཱིཏནྟི ནཔུཾསཀཾ བྷཝཏི. དེཝདཏྟསྶ སཱིཏཾ ཝཏྟཏི. སཱིཏཱདཡོ ཏཡོ གུཎཱིལིངྒཱ གུཎིནོ ལིངྒཾ གཎྷནྟི, ཏཾ ཡཐཱ – སཱིཏལཱ བྷཱུམི, སཱིཏལཾ ཛལཾ, སཱིཏལོ ཝཱཏོ. ཨུཎྷཱབྷིཏཏྟེཧི སེཝཱིཡཏཱིཏི སཱིཏཾ, ཏེན ཡུཏྟོ སཱིཏོ. སས གཏིཡཾ, ཨིརོ, ཨིཏྟཉྩ, སཱིཏཏྠིཀེན སརཱིཡཏཱིཏི ཝཱ སིསིརཾ. སཱིཏཾ གུཎཾ ལཱཏཱིཏི སཱིཏལོ.

མཧིཀཱནྟཾ ཧིམེ. ཧིཾསཏཱིཏི ཧིམཾ, སསྶ མོ,ནིགྒཧཱིཏལོཔོ ཙ. ཏུཧ ཨདནེ, ཏོཧཏི ཧིཾསཏཱིཏི ཏུཧིནཾ, ཨིནོ. ཨུཔརིཏོ སཝཏཱིཏི ཨུསྶཱཝོ. ནཱིཧརནྟི ནིསྶསནྟྱནེནེཏི ནཱིཧཱརོ, ནཏྠི ཨཱིཧཱ ཝཱ ཨེཏསྨཱ ཧེཏུབྷཱུཏཱཏི ནཱིཧཱརོ, ཨཱརོ. མཧཱིཡཏེ རཱགཱིཧཱིཏི [ཝཱཙཱབྷི (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ)] མཧིཀཱ, ཎྭུ.

༥༧. ཚཀྐཾ ནཀྑཏྟེ. པུནཔྤུནཾ ཨུདཡཏྟཱ ན ཁཱིཡཏེ ནཀྑཏྟཾ, ཨཏྟནོ གམནཊྛཱནཾ ན ཁརཏི ན ཝིནཱསེཏཱིཏི ཝཱ ནཀྑཏྟཾ, ཨཐ ¶ ཝཱ ནཀྑ གཏིཡཾ, ནཀྑཏཱིཏི ནཀྑཏྟཾ. ཛོཏཏི སུབྷཱསུབྷནིམིཏྟཾ པཀཱསེཏཱིཏི ཛོཏི, ནཀྑཏྟ བྷཾསདྡེཧི སཧཙརཎཏོ ནཔུཾསཀེ. ཡཐཱཝུཏྟཾ ནིམིཏྟཾ བྷཱཏི པཀཱསེཏཱིཏི བྷཾ. ཀཏྟབྦཾ ཏརནྟི ལོཀཱ ཨེཏཱཡཱཏི ཏཱརཱ, ཨཏྟནོ ཝཱིཐིཾ ཏཱཡཏི ཨརཏི གཙྪཏཱིཏི ཝཱ ཏཱརཱ, ཏཱརེཏི ཝཱ ལོཀེ ཨཧིཏཏོཏི ཏཱརཱ, ཨཡཉྩ ཏཱརཀཱ, ཨུལུ༹ ཙ ཨེཏེ ཏཡོ ཨཔུམེ. ཏརཱ ཨེཝ ཎྭུ, ཏཱརཀཱ [ཏཱརཱ ཨེཝ ཏཱརཀཱ ཎྭུ (ཀ.)]. ཨུཙྩཾ ལཝཏི [ཨུལཡཏི (ཀ.)] གཙྪཏཱིཏི ཨུལུ. སོ ཨེཝ ཨུལུ༹. ན ཀེཝལཾ ཏཱརཀཱ ཨེཝ ཨཔུམེ, ཨཐ ཁོ ཨུལུ༹ ཙཱཏི ཙསདྡཏྠོ. ཨུལུ༹སཧཙརིཡཏོ པཀྑེ ནཔུཾསཀེ ཙ.

༥༨-༦༠. ཨསྶཡུཛཱདཡོ རེཝཏྱནྟཱ སཏྟཱདྷིཀཝཱིསཏཱརཀཱ ནཀྑཏྟཱ ནཱམ ཧོནྟི. ཏཱནི ཙ ནཀྑཏྟཱནི ཨཱཀཱསེ ཡཐཱཋིཏཱནི ཀམཏོཡེཝ ཨེཏྠ ཀཐིཏཱནི, ན ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ. ཝཀྑཏི ཙ ‘‘ཀམཏོ སཏྟཱདྷིཀཝཱིསཏི ནཀྑཏྟཱ’’ཏི. ཨསྶརཱུཔཡོགཏོ ཨསྶཡུཛོ. ཡམསདིསཏྟཱསབྦཏྲ བྷརཏཱིཏི བྷརཎཱི. ཡུ, ཨཱི. ཨགྒིསདིསཏྟཱ ཀནྟཏི ཚིནྡཏཱིཏི ཀཏྟིཀཱ, ཀརོཏི ཏསྨཱ ཝཱ ཀཏྠིཀཱ, ཀཏྟིཀཱཡ སཧིཏཱ སཀཏྟིཀཱ. བྷརཎཱི, རོཧིཎཱི ཝཱ. ཀམལསམྦྷཝཏྟཱ ཀམལེ རུཧཏི ཝཌྜྷཏཱིཏི རོཧིཎཱི. མིགསཱིསཎྛཱནཏྟཱ ¶ ཏཱརཱཔུཉྫོ མིགསིརཾ, ཚཊྛཱིསམཱསོ ཨུཏྟརཔྤདྷཱནཏྟཱ ནཔུཾསཀཏྟཾ. རུདྡརསཱཝཊྛིཏཀོདྷརུདྡསདིསཏྟཱ ཀདཱཙི ཨདཏི གྷསཏཱིཏི ཨདྡཱ. པུནཔྤུནཾ སཏྟེསུ ཧིཏཾ ཝསྶཏཱིཏི པུནབྦསུ, ཝསྶ སེཙནེ. པོསེཏི ཀྲིཡཱནི, པོསེནྟྱསྨིནྟི ཝཱ པུསྶོ. བྷུཛགསདིསཏྟཱ ན སིལིསྱཏེ ནཱལིངྒྱཏེཏི ཨསིལེསོ.

མཧཱིཡཏེ ཀཱརིཡཏྠིཀེཧཱིཏི མགྷཱ [མཱགྷཱ (ཀ.)], ཧསྶ གྷོ. ཕལཾ གཎྷཱཔེཏཱིཏི ཕགྒུནཱི, ཡུ, ཨཱི. དྭེཏི པུབྦཕགྒུནཱི, ཨུཏྟརཕགྒུནཱི ཙེཏི དྭེ. ཧཏྠསཎྛཱནཏཱཡ ཧཏྠོ. ཏཙྪཀསདིསཏྟཱ ཝིཙིཏྟཾ ཕལཾ དདཱཏཱིཏི ཙིཏྟཱ. སོབྷནཱ ཨཱཏི, སཱཏི ཝཱ ཏནུཾ ཀརོཏི སུབྷཱསུབྷནྟི སཱཏི [སྭཱཏི (ཀ.)], སུབྷཱསུབྷཕལདཱནཏོ ཝཱ སཱཏི, ‘‘སཱཏི དཱནཱཝསཱནེསཱུ’’ཏི ཧི ནཱནཏྠསངྒཧེ ཝུཏྟཾ, ཨཡཾ དྭཱིསུ. ཝིསདིསཾ ཕལཾ ཁཎཏཱིཏི ཝིསཱཁཱ, ཝིཝིདྷཱ ཝཱ སཁཱ མིཏྟཱ ཡསྶཱ སཱ ཝིསཱཁཱ. ཨནུརཱདྷཡཏི སཾསིཛ྄ཛྷཏི སུབྷཱསུབྷཕལམེཏཱཡཱཏི ཨནུརཱདྷཱ. གུཎེཧི སབྦཱསཾ ཝུཌྜྷཏྟཱ ཛེཊྛཱ. མཱུལཏི པཏིཊྛཱཏི སུབྷཱསུབྷཕལམེཏྠཱཏི མཱུལཾ. ཨཱསཱལ༹ྷོ ནཱམ བྷཏཱིནཾ དཎྜོ, ཏཾསཎྛཱནཏྟཱ ཨཱསཱལ༹ྷཱ ནཱམ དྭེ ནཀྑཏྟཱ པུབྦཱསཱལ༹ྷཨུཏྟརཱསཱལ༹ྷཝསེན.

སཝཏི སུབྷཱསུབྷཕལམེཏེནཱཏི སཝཎོ, སཝཎཾ ཝཱ. དྷནམེསནྟི ཨེཏྠཱཏི དྷནིཊྛཱ, དྷནཏི ཝཱ ཝིབྷཱུཏི ནིདྷཱནཾ དྷནིཊྛཱ. སཏཾ བྷིསཛཱ ཨེཏྠ, སཏབྷིསཛཱནཾ ཝཱ ཨདྷིཔཏི སཏབྷིསཛོ. བྷདྡོ གོ, ཏསྶེཝ པདཱནི པཱདཱ ཨསྶཾ བྷདྡཔདཱ, པུབྦབྷདྡཔདཱ དྭེ, ཨུཏྟརབྷདྡཔདཱ དྭེ, སམཱུཧོ ཙེསཾ ཙཏུསངྑྱཱཏི བཧུཝཙནཾ. རཱ ཝུཙྩཏི དྷནཾ, ཏབྦནྟཏཱཡ རེཝཏཱི, ཨཱཀཱརསྶེ, རེཝཏོ ཝཱ ཨིསིབྷེདོ, ཏསྶ ཨཔཙྩཾ རེཝཏཱི.

༦༡. དྭཡཾ ¶ རཱཧུགྒཧེ. སོ ཝུཙྩཏི སགྒོ, ཏཏྠ བྷཱཏཱིཏི སོབྦྷཱནུ. རཧཏི ཙནྡཱདཱིནཾ སོབྷཾ ཛཧཱཔེཏཱིཏི རཱཧུ. ཏམོ, ཝིདྷུནྟུདོ, ཙནྡཱདོ, སེཧིཀེཡོཏིཔི རཱཧུསྶ ནཱམཱནི.

སཱུར, ཙནྡ, ཨངྒཱརཀ, བུདྷ, ཛཱིཝ, སུཀྐ, ཨསིཏ, རཱཧུ, ཀེཏཱུཏི ཨེཏེ སཱུརཱདཡོ ནཝགྒཧཱ ནཱམ.

མེསཱདིཀོ དྭཱདསཀོཊྛཱསོ རཱསི ནཱམ. ཨཱདིནཱ ཨུསབྷ, མེཐུན, ཀཀྐཊ, སཱིཧ, ཀཉྙཱ, ཏུལཱ, ཝིཙྪིཀ, དྷནུ, མཀར, ཀུམྦྷ, མཱིནེ སངྒཎྷཱཏི.

དྭཡཾ བྷདྡཔདནཀྑཏྟཱནཾ ནཱམཾ. པོཊྛོ གོ [པཱཋོ བྷདྡོ གོ (ཀ.)], ཏསྶེཝ པདཱནི པཱདཱ ཨསྶཾ པོཊྛཔདཱ.

༦༢-༦༣. པཛྫདྭཡེན སཱུརིཡསྶ ནཱམཱནི. ཨཱ བྷུསོ དིཔྤཏཱིཏི ཨཱདིཙྩོ, པྤསྶ ཙྩོ. ལོཀཱནཾ སཱུརབྷཱཝཾ ཛནེཏཱིཏི སཱུརིཡོ. ཏཐཱ སཱུརོ. སཏཾ བཧཝོ རཾསཡོ ཡསྶ སཏརཾསི. དིཝཱ དིཝསཾ ཀརོཏཱིཏི དིཝཱཀརོ, དིཝསེ ཝཱ ཀརོ ¶ ཨཱབྷཱ ཡསྶ དིཝཱཀརོ, དིཝཱསདྡོཡཾ སབྦཀཱརཀཝཙནོ, ན ཏུ ཨཱདྷཱརཝཙནོ ཨེཝ. ཝིསེསེན རོཙཏེ དིཔྤཏེཏི ཝེརོཙནོ. དིནཾ ཀརོཏི, ཀུམུདཱནཾ ཝཱ དིནཾ མཱཀུལྱཾ ཀརོཏཱིཏི དིནཀརོ, ཨུཎྷོ རཾསི ཡསྶ ཨུཎྷརཾསི. པབྷཾ ཀརོཏཱིཏི པབྷངྐརོ.

ཨཾསུནོ མཱལཱ, སཱ ཡཏྠ ཨཏྠི ཨཾསུམཱལཱི. དིནཱནཾ པཏི དིནཔཏི. ཏཔཏཱིཏི ཏཔནོ. རཝནྟི ཨེཏེན སཏྟཱ པབྷཱཝིཏྟཱཏི རཝི. བྷཱནུ ཡསྶ ཨཏྠཱིཏི བྷཱནུམཱ. རཾསི ཡསྶ ཨཏྠཱིཏི རཾསིམཱ. བྷཾ ཨཱབྷཾ ཀརོཏི, ཏཱསཾ ཝཱ ཨཱཀརོ ཨུཔྤཏྟིཊྛཱནཾ བྷཱཀརོ. བྷཱཏི དིཔྤཏཱིཏི བྷཱནུ. དེཝེཧིཔི ཨཙྩཏེ པཱུཛཱིཡཏེཏི ཨཀྐོ. སཧསྶཾ བཧཝོ རཾསཡོ ཡསྶ སཧསྶརཾསི. དྭཱདསཏྟཱ, པབྷཱཀརོ, ཝིབྷཱཀརོ, ཝིཀཏྟནོ [ཝིསྶཀམྨུནཱ ཝིཀཏྟིཏོ, ཀམྨནི ཡུ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ)], མཏྟཎྜོ, དིཝམཎི, ཏརཎི, མིཏྟོ, ཙིཏྲབྷཱནུ, ཝིབྷཱཝསུ, གཧཔྤཏི, ཧཾསོ, སཝིཏཱཨིཙྩཱདཱིནིཔི སཱུརིཡསྶ ནཱམཱནི.

༦༤. པཛྫེན སཱུརིཡཱདཱིནཾ རཾསིཔྤབྷཱནཾ ནཱམཱནི. རསནྟི ཏཾ སཏྟཱཏི རཾསི. ཨཱ བྷུསོ བྷཱཏཱིཏི ཨཱབྷཱ. པཀཱརེན བྷཱཏཱིཏི པབྷཱ. དིཔྤཏཱིཏི དིཏྟི. རོཙཏེ དིཔྤཏེཏི རུཙི. དཱིདྷྱཏི དིཔྤཏཱིཏི དཱིདྷིཏི. དིཔྤཏཱིཏི ཝཱ དཱིདྷིཏི, པསྶ དྷོ, ཨིཀཱརཱགམོ. མིཡྻནྟེ ཁུདྡཛནྟཝོ ཨནེནེཏི མརཱིཙི, ཨཱིཙི. ཨསཏི གཙྪཏི དིསནྟནྟི ཨཾསུ, ཨུསྶཱགམོ. མརཱིཙིསཧཙརཎཏོ དཱིདྷིཏྱཱདཡོ [ཁལིཏཔཱཋོ (?), སཝརསཱམཱི ཏུ ཨངྒུལི ཀཱཀལིསཱརི སརཱརི ཏུམྦིཨརི སུསི དཱིམིཏྱཏྟཡོ ཐཱིཔུམེསུ ཨིཙྩཱཧ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ)] བྷཱནུ ཨཾསུ ཙ དྭཱིསུ. མཡ གམནཏྠོ ¶ དཎྜཀོ དྷཱཏུ [དཎྜཀཔྤཀརཎེ ཨཱགཏདྷཱཏཱུཏི ཨཏྠོ, ནིརུཏྟིསཱརམཉྫུསཱཊཱིཀཱཡཾ ༢༥༣.༤༡༣ པིཊྛེསུ པསྶིཏབྦཾ], ཁཔཙྩཡོ ཨཱུཀཱརཱགམོ, ཨཐ ཝཱ མཱ མཱནེ, ཨུཁ གཏྱཏྠོ དཎྜཀོ དྷཱཏུ [དཎྜཀཔྤཀརཎེ ཨཱགཏདྷཱཏཱུཏི ཨཏྠོ, ནིརུཏྟིསཱརམཉྫུསཱཊཱིཀཱཡཾ ༢༥༣.༤༡༣ པིཊྛེསུ པསྶིཏབྦཾ], མཱཡ མཱནཱཡ ཨུཁཏཱིཏི མཡཱུཁོ [མཱཔསཾ གགནཾ པམཱཎཡཾ ཨུཁཏི གཙྪཏཱིཏི པིསོདརཱདི (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ)]. ཀིརཏི ཏིམིརཾ ཀིརཎོ. ཀིརཏི ཏིམིརཾ ཀརོ.

༦༥. དྭཡཾ ཨཱདིཙྩམཎྜལོཏིཁྱཱཏེ ཨུཔྤཱཏཱདིཛཱཏེ རཾསིམཎྜལེ. སཱུརིཡསྶ པརི སམནྟཏོ དྷཱིཡཏེ པརིདྷཱི, པརི སམནྟཏོ ཝིསཏཱིཏི པརིཝེསོ, སཱུརིཡཾ ཝཱ པརིཝེཋཡཏཱིཏི པརིཝེསོ. ཋསྶ སོ. ཨུཔསཱུརིཡཀཾ, མཎྜལནྟི དྭེཔི པརིདྷིནོ ནཱམཱནི.

དྭཡཾ མརཱིཙིཀཱཡཾ. མརཱིཙིསདིསཏཱཡ མརཱིཙི. མིགཱནཾ ཏཎྷཱ པིཔཱསཱ ཡསྶཾ ཛལཱབྷཱསཏྟཱ སཱ མིགཏཎྷིཀཱ.

སཱུརིཡསྶ ཨུདཡཏོ པུབྦེ ཨུཊྛིཏརཾསི ཨུགྒཏརཾསི ཨརུཎོ ནཱམ སིཡཱ. ཨརུཎཝཎྞཏཱཡ ཨརཏི གཙྪཏཱིཏི ཨརུཎོ. སཱུརསཱུཏོ, ཨནཱུརུ, ཀསྶཔེཡྻོ, ཀསྶཔི, གརུཌཱགྒཛོཏིཔི ཨརུཎསྶ ནཱམཱནཱིཏི. ཨཱཀཱསཝཎྞནཱ.

༦༦-༦༧. ཙཏུཀྐཾ ¶ ཀཱལེ. ཀལྱནྟེ སངྑྱཱཡནྟེ ཨཱཡུཔྤམཱཎཱདཡོ ཨནེནཱཏི ཀཱལོ, ཀརཎཾ ཝཱ ཀཱརོ, བྷཱཝེ ཎོ, སོ ཨེཝ ཀཱལོ, ན ཧི ཀྲིཡཱཝིནིམུཏྟོ ཀཱལོ ནཱམ ཀོཙི ཨཏྠི, མཧཱཀཱལསྶ པན སསྶཏབྷཱཝཏོ ཨཏཱིཏཱདིཝོཧཱརོ ནཏྠེཝཱཏི ཨཝཡཝཀཱལཱནཾ སམཱུཧབྷཱཝཏོ སོཔི ‘‘ཀཱལོ’’ཏི ཝུཏྟོ. སཏྟཱནཾ ཛཱིཝིཏཾ ཨསཏི ཁེཔེཏཱིཏི ཨདྡྷཱ, ཏསྶ དྷོ, ཨཱཀཱརནྟོཡཾ ཨདྡྷཱསདྡོ པུམེ. པུནཔྤུནཾ ཨེཏཱིཏི སམཡོ. ཝིནཱསཾ ལཱཏཱིཏི ཝེལཱ, ཝཎྞལོཔོ. དིཊྛོ, ཨནེཧོཏིཔི ཀཱལསྶེཝནཱམཱནི.

ཁཎཱདཡོ པན ཏབྦིསེསཱ ཏསྶ ཀཱལསྶ ཝིསེསཱ བྷེདཱ. ཀེ ཏེ, ཀིཏྟཀཔྤམཱཎཱ ཙེཏྱཱཧ ‘‘ཁཎོ’’ཨིཙྩཱདི. དསཧི ཨཙྪརཱཧི ཨངྒུལིཕོཊནེཧི ལཀྑིཏོ ཀཱལོ ཁཎོ ནཱམ, ཁཎུ ཧིཾསཱཡཾ, ཁཎོཏཱིཏི ཁཎོ, ཨ. དས ཁཎཱ ལཡོ ནཱམ བྷཝེ བྷཝནྟི, ཨེཏེན ཝཱ ཝཙནེན ཝིཀབྷིསངྑྱཱཔེཀྑིནོཔི ཝཱཙཀཱ སནྟཱིཏི གམྱཏེ. ལཡཏི གཙྪཏི, སཏྟཱནཾ ཛཱིཝིཏཾ ལུནནྟོ ཝཱ ཨཡཏི གཙྪཏཱིཏི ལཡོ. དས ལཡཱ ཁཎལཡོ ནཱམ, ཁཎལཡཱནཾ སམཱུཧབྷཱཝཏོ. ཏེ དས ཁཎལཡཱ མུཧུཏྟོ ནཱམ སིཡཱ སིཡུཾ ཝཱ, ཨཡམནིཏྠཱི. ཧུཙྪ ཀོཊིལྱེ ¶ , ཀུཊིལཡཏི རཏྟིདིཝསེ སུབྷཱསུབྷདསྶནཏོཏི མུཧུཏྟོ, ཏོ, དྷཱཏུཡཱདིམྷི མུཀཱརཱགམོ, ཙྪལོཔོ ཙ. ཏེ དས མུཧུཏྟཱ ཁཎམུཧུཏྟོ ནཱམ.

ཏིཀཾ དིནེ. དིབྦནྟི ཀཱིལ༹ནྟྱསྨིཾ དིཝསོ, སོ. ན ཛཧཱཏི པཙྩཱགམནཾ ཨཧཾ. ཨཱདདཱཏི ནིབྱཱཔཱརནྟི དིནཾ, ཨིནོ, ཨཱལོཔོ ཙ, དིབྦཏི ཝཱ ཨེཏྠཱཏི དིནཾ, ཝསྶ ནོ. གྷསརོ [གྷསཏི ཨནྡྷཀཱརཾ རོ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ)], ཝཱསརོཏིཔི དིནསྶ ནཱམཱནི.

༦༨. ཀལླནྟཾ པཙྩཱུསེ. པབྷཱཏྱསྨིཾ ལོཀོཏི པབྷཱཏཾ. ཏཐཱ ཝིབྷཱཏཾ. ཨུས རུཛཱཡཾ, པཙྩཱུསཏི ཝིནཱསེཏི ཏིམིརནྟི པཙྩཱུསོ. ཀལྱནྟེ སངྑྱཱཡནྟེ ཨནེན སངྑྱཱདཡོཏི ཀལླཾ. ཨཧོམུཁཾ, ཨཱུསོཏིཔི པཙྩཱུསསྶ ནཱམཱནི.

དྭཡཾ པདོསེ. དོསཱཡ རཏྟིཡཱ ཨཱརམྦྷོ ཨབྷིདོསོ. དོསཱཡ རཏྟིཡཱ པཱརམྦྷོ པདོསོ. ཨབྷིདྷཱནཏོ པཱསདྡསྶ པུབྦནིཔཱཏོ, ཨཔྤདྷཱནརསྶོ ཙ, ཨཐ ཝཱ ཨབྷིདུསྶནྟི པདུསྶནྟི ཙ ཡཏྠ སབྦཀམྨཱནི ཨབྷིདོསོ པདོསོ ཙ.

ཏིཀཾ སཱཡནྷེ. སཱཡཏི དིནཾ ཨཝསཱཡཏཱིཏི སཱཡོ, སཱཡནྟོ ཝཱ དིནནྟཾ ཀརོནྟོ ཨཡཏཱིཏི སཱཡོ, པུནྣཔུཾསཀེ. སམྨཱཛྷཱཡནྟི ཏཾ སཉྫྷཱ, (‘‘བྲཧྨུནོ ཏནུ པིཏཱ ལོཀསྶ ཛནེཏྟཱི’’ཏི ཧི ཨཱགམོ ནིཀཱཡནྟརིཀཱནཾ.) ¶ [( ) ཨེཏྠནྟརེ པཱཋོ ཨདྷིཀོ ཝིཡ དིསྶཏི] དིནཱནཾ ཨཙྩཡོ ཨཏིཀྐམོ, ཨཝསཱནཾ ཝཱ དིནཙྩཡོ. དིནནྟོཏིཔི ཏསྶེཝ ནཱམཾ.

པུབྦཎྷཱཔརཎྷམཛ྄ཛྷནྷཝསེན ཏིཝིདྷཱ སཉྫྷཱ [ཨམར ༤.༣]. པུབྦཉྩ ཏཾ ཨཧཉྩཱཏི པུབྦཎྷཾ. ཨཔརཉྩ ཏཾ མཛ྄ཛྷཉྩ ཏཾ ཨཧཉྩེཏི ཨཔརཎྷཾ མཛ྄ཛྷནྷཾ. སབྦཏྲཱཝཡཝེ སམུདཱཡོཔཙཱརཏོ ཨཧསྶེཀདེསེ ཨཧསདྡོཏི ཀམྨདྷཱརཡོ, ཏཱསཾ ཏིསྶནྣཾ སཉྫྷཱནཾ སམཱཧཱརོཏི སཉྫྷམིཏྱུཙྩཏེ. སམཱཧརཎཾ སམཱཧཱརོ, ཨེཀཱིབྷཱཝོ, སོ ཙ བྷིནྣཀཱལཱནཾ ན བྷཝཏཱིཏི བུདྡྷིཡཱ སམཀཱལགྒཧཎཏོ ཨེཀཀཱལཏྟཱ ཏསྨིཾ ཨབྷིདྷེཡྻེ དིགུསམཱསོ, ཏཐཱ ཧི སམཱཧཱརོ སམཱུཧོ ཏཾསམྦནྡྷེ ཚཊྛིཡཱཡེཝ བྷཝིཏབྦནྟི ཙིནྟེནྟོ ཨཱཙརིཡོ ན ཨཉྙཔདཏྠསམཱསོ ཨཡནྟི ཨཱཀཱརསྶཱཔྤདྷཱནེ རསྶཏྟནྟི སཉྫྷཾ. སམཱཧཱརོ བྷཱཝོ ཏསྶེཀཏྟཱ ཨེཀཝཙནཾ, ཀམྨཝཙནེ ཏུ སམཱཧཱརེ ཏིསྶོ སཉྫྷཱ སམཱཧཊཱཏི པཋམནྟཱནཾ སམཱསེ སཔདཏྠཔཱདྷཱནྱཱ བཧུཝཙནཾ, རསྶཱབྷཱཝོ ཙ.

༦༩. པཉྩཀཾ རཏྟིཡཾ. ནིསཏི ཏནུཾ ཀརོཏི སབྦབྱཱཔཱརཾ ནིསཱ. རཛྫནྟི རཱགིནོ ཨཏྲ རཛནཱི, ཡུ, ཨཱི. རཱཏི གཎྷཱཏི ཨབྱཱཔཱརནྟི རཏྟི,ཏི, རཛྫནྟི ཝཱ ཨེཏྠ རཏྟི. པཋམམཛ྄ཛྷིམཔཙྪིམཡཱམཝསེན ཏཡོ ཡཱམཱ པཧཱརཱ ཡསྶཱ ཏིཡཱམཱ. སཾཝུཎོཏི དིནཾ སཾཝརཱི. ནིསཱིཐིནཱི, ཁཎདཱ, ཁཔཱ, ཝིབྷཱཝརཱི, ཏམསྶིནཱི, ཡཱམིནཱི, ཏམཱིཨིཙྩཱདཱིནིཔི རཏྟིཡཱ ནཱམཱནི.

ཙནྡིཀཱཡུཏྟཱ ¶ ཙནྡཔྤབྷཱཡ ཡུཏྟཱ རཏྟི ཛུཎྷཱ ནཱམ, ཛུཎྷཱཡོགཏོ ཛུཎྷཱ. ཏམོ ཨུསྶནྣོ ཡསྶཾ སཱ ཏམུསྶནྣཱ རཏྟི ཏིམིསིཀཱ ནཱམ, ཏིམིསཾ ཨུསྶནྣཾ ཨེཏྠཱཏི ཏིམིསིཀཱ, ཨུཔདྷཱཡ ཨིཏྟཉྩ.

༧༠. ཏིཀཾ ཨཌྜྷརཏྟིཡཾ. མཛ྄ཛྷིམཱརཏྟི ཀམྨབྷཱུཏཱ ‘‘ནིསཱིཐོ, ཨཌྜྷརཏྟོ, མཧཱནིསཱ’’ཏི ཙ ཝུཙྩཏི. ནིསྶཏེ སཡཏེ ཨསྨིཾ ནིསཱིཐོ. ཨཌྜྷཉྩ ཏཾ རཏྟི ཙཱཏི ཨཌྜྷརཏྟོ, རཏྟེཀདེསེ རཏྟིསདྡོ, རཏྟིཡཱ ཨཌྜྷནྟི ཝཱ ཨཌྜྷརཏྟོ. མཧཏཱི ཙ སཱ ནིསཱ ཙཱཏི མཧཱནིསཱ.

ཙཏུཀྐཾ ཨནྡྷཀཱརེ. ཨནྡྷཾ ཧཏཾ དིཊྛསཏྟིཀཾ ལོཀཾ ཀརོཏཱིཏི ཨནྡྷཀཱརོ. ཏམཏཱིཏི ཏམོ, ཨཐ ཝཱ ཏམནྟི ཨཱཀངྑནྟི རཏིཾ ལོཀཱ ཨེཏྠ ཏམོ, ཏམུ ཨཱཀངྑཱཡཾ, ཏམསདྡོ ཨནིཏྠཱི, ཏཾསཧཙརཎཏོ ཨནྡྷཀཱརོཔི. ཏིམིསཾ ཨིསོ, ཨཐ ཝཱ ཏིམུ ཏེམནེ, ཏིམནྟི ཨེཏྠ རཱགེནཱཏི ཏིམིསཾ. ཏིམིརཾ, པུབྦེཝ ཨིརཔཙྩཡོ.

༧༡. ཙཏུདྡསནྣཾ རཏྟཱིནཾ པཱུརཎཱི ཙཏུདྡསཱིསངྑཱཏོ ཀཱལ༹པཀྑོ ཙ ཨེཀགྒྷནོ ཝནསཎྜོ ཙ མེགྷཔཊལཉྩ ཨཌྜྷརཏྟི ཙ ཨེཏེཧི ཙཏཱུཧི སམནྣཱགཏོ ཏམོ ཙཏུརངྒཏམཾ ནཱམ.

༧༢. ཨནྡྷཉྩ ཏཾ ཏམཉྩཱཏི ཨནྡྷཏམཾ, ཡཾ ལོཀཾ ཨནྡྷཀཱརཾ ཀརོཏི. ཨཡཾ ཨནྡྷཏམསདྡོ གྷནཏམེ བཱལ༹ྷཏམེ ཝཏྟཏི.

དྭཡཾ ¶ པཧཱརེ. པཧརཱིཡཏེ བྷེརིཡཱདི ཨཏྲཱཏི པཧཱརོ, པུམེ སཉྙཱཡཾ ཨཔཙྩཡོ. ཡཱ པཱཔུཎེ མོ, ཨུཔཡམེཏི ཝཱ ཨཧོ རཏྟི ཙཱནེན ཡཱམོ, ཡམིཏོ ཎོ. པཧཱརོ ཨེཝ ཡཱམོ ཨིཏི སཉྙིཏོ ཡཱམསཉྙིཏོ.

དུཏིཡཱ ཏིཐི པཱཊིཔདོ ནཱམ. པཊིཔཛྫཏེ ཙནྡོ ཁཡཾ, ཨུདཡཾ ཝཱ ཡསྶཾ པཱཊིཔདོ. ཏཏིཡཱདཱི ཏིཐིཡེཝ, ན པཱཊིཔདོ. ཏནོཏཱིཏི ཏིཐི, ཨཐ ཝཱ ཏཱ པཱལནེ ཨིཐི. ཏིཐིསདྡོ དྭཱིསུ.

༧༣. དྭཡཾ པནྣརསིཡཾ, པནྣརསནྣཾ ཏིཐཱིནཾ པཱུརཎཱི པནྣརསཱི, པཎྞརསཱིཏིཔི པཱཋོ ཨཏྠི. དྭཡཾ པུཎྞམཱཡཾ ཏིཐིཡཾ. མིཡྻཏེ ཏིཐཱིནཾ ཁཡོ ཝུཌྜྷི ཙཱནེན མཱསོ, ཙནྡོ, པུཎྞོ ཙ སོ མཱསོ ཙཱཏི པུཎྞམཱསོ, ཏསྶཱཡཾ ཏིཐི, པུཎྞམཱསོ ཡསྶམཏྠཱིཏི ཝཱ པུཎྞམཱསཱི. པུཎྞོ མཱ ཙནྡོ ཡཏྠ, པུཎྞམསྶཱཡཾ ཝཱ ཏིཐི པུཎྞམཱ, ‘‘པུཎྞིམཱ’’ཏི པཱཋེ པན སཏི ཙནྡསྶ པུཎྞབྷཱཝོ པུཎྞོ, ཏེན ནིབྦཏྟཱ བྷཱཝཔཙྩཡནྟཱ ཏེན ནིབྦཏྟེ ཨིམོ དིསྶཏི, ལོཀཱསཡཏྟཱ ལིངྒསྶ ཨིཏྠིལིངྒཏྟཾ, སཱ པུཎྞམཱ ཨེཀཀལཱཧཱིནེ ཙནྡེ སཏི ཨནུམཏི ནཱམ, ཨནུམཉྙནྟེ ཨནུགཙྪནྟེ དེཝཏཱཔིཏཱུཧི སཧ ཡསྶཾ སཱ ཨནུམཏི. པུཎྞེ པན ཙནྡེ སཱ པུཎྞམཱ རཱཀཱ ནཱམ, རཱཏི དསྶནཱཝཀཱསཾ རཱཀཱ, ཀོ [ཀལཱཧཱིནེ སཱ’ནུམཏི པུཎྞེ རཱཀཱ ནིསཱཀརེ (ཨམར ༤.༨)].

ཨཔརཱ ཀཱལ༹པཀྑསམྦྷཱུཏཱཔནྣརསཱི པན ཨམཱཝསཱི, ཨམཱཝཱསཱིཏིཔི ཨུཙྩཏེ. ཨམཱ སཧ ཝསནྟི རཝིཙནྡཱ ཡསྶཾ ཨམཱཝསཱི, ཨམཱཝཱསཱི ཙ དཱིགྷཾ ཀཏྭཱ, ཨམཱསདྡོ སཧཏྠོ ཨབྱཡཾ. དསྶོ [དསྶལཱ (ཀ.), དིསྶནྟེ རཝིཙནྡཱ ཨཏྲ, ‘‘གཎཀེཧཱི’’ཏི གྷ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ)], སཱུརིཡིནྡུསངྒམོཏི ཏསྶཱཡེཝ ནཱམཱནི.

༧༤. སཊྛིགྷཊིཀཱཧི ¶ ལཀྑིཏོ ཀཱལོ ཨཧོརཏྟོ ནཱམ. གྷཊེནྟི ཨཧོརཏྟིཡོཏི གྷཊིཀཱ. ཨཧོ ཙ རཏྟི ཙ ཨཧོརཏྟོ, པུམེ. ཨདིགུཏྟེཔི ཨཧོརཏྟནྟི ནཔུཾསཀེཔི. ཏེ པཉྩདས ཨཧོརཏྟཱ པཀྑོ ནཱམ. པཙནྟི པརིཎམནྟི བྷཱུཏཱནྱནེནེཏི པཀྑོ. པུབྦཱཔརབྷཱུཏཱ ཏེ ཙ པཀྑཱ ཡཐཱཀྐམཾ སུཀྐཀཱལཱ༹ སུཀྐཔཀྑཀཱལ༹པཀྑཱ ནཱམ. ཛོཏིསཏྠཀྐམེན སུཀྐཔཀྑོ པུབྦསཉྙིཏོ, ཀཎྷཔཀྑོ ཨཔརསཉྙིཏོ. ཏཏོ ཨེཝ མཱསཝིསེསེ ལོཀེ སཀཔརཔཀྑོཏི [ལོཀེཔྱཔརཔཀྑོཏི (ཀ.)] རཱུལ༹ྷཱི. སུཙ སོཀེ, སུཀྐོ, སོཙནྟི ཨེཏྠ ཨནྡྷཀཱརཱབྷིལཱསིནོཏི ཀཏྭཱ, སཱུཙེཏི པཀཱསེཏཱིཏི ཝཱ སུཀྐོ. ཀིརཏི སུཀྐནྟི ཀཱརོ, ཎོ, སོཝ ཀཱལོ༹, ཀེན ཝཱ ཛོཏིནཱ ཨརཏི ཨེཏྠ ཀཱརོ, སོཝ ཀཱལོ༹. ཏེ དུཝེ སུཀྐཀཱལ༹པཀྑཱ སམུདིཏཱ མཱསོ ནཱམ. མསི པརིམཱཎེ, ཀམྨནིཎོ.

༧༥-༧༦. སཱདྡྷཔཛྫེན དྭཱདསམཱསཱནཾ ནཱམཱནི. ཙིཏྟཱཡ པརིཔུཎྞེནྡུཡུཏྟཱཡ ཡུཏྟོ, ཨུཔལཀྑིཏོ ཝཱ མཱསོ ཙིཏྟོ ¶ , སཾཡོགནྟཏྟཱ ན ཝུདྡྷི, ཨེཝཾ སབྦཏྲ. པརིཔུཎྞེནྡུཡུཏྟཏཾཏཾནཀྑཏྟནཱམཝསེན དྭཱདསནྣཾ མཱསཱནཾ ནཱམཱནི ཝེདིཏབྦཱནི. ཙིཏྟམཱསཱདཡོ ཕགྒུནམཱསཔརིཡནྟཱ དྭཱདས ཀོཊྛཱསཱ ཀམེན མཱསཱཏི ཉེཡྻཱ. པསཏྠཏམཏྟཱ ཛེཊྛཱ, ཏཾཡོགཱ ཛེཊྛོ. ཨསཡ྄ཧོ རཝི ཨཏྲེཏི ཨཱསཱལ༹ྷོ. ཡསྶ ལོ༹, སཝནྟྱསྨིཾ སཱཝཎོ, ཡུ. ཕལནྟྱཏྲ ཕགྒུནོ, ཡུ, ལསྶ གོ, ཨསྶ ཨུ. ཀཏྟིཀམཱསོ པཙྪིམཀཏྟིཀོ ནཱམ. ཨསྶཡུཛམཱསོ པུབྦཀཏྟིཀོ ནཱམ.

༧༧. དྭཡཾ སཱཝཎམཱསེ. ཨནྟོཝཱིཐིཏོ བཧི ནིཀྑམཏི སཱུརིཡོ ཨེཏྠ, ཨདྷིཀརཎེ ཨནཱིཡོ. དྭཡཾ ཙིཏྟམཱསེ. ནཱནཱཔུཔྥཕལཝིཙིཏྟཏཱཡ ལོཀཱནཾ རམྨཾ ཀརོཏི, རམནྟི ཝཱ ཨེཏྠཱཏི རམྨཀོ.

༧༨. ཀཏྟིཀཀཱལ༹པཀྑཏོ པཙྪིམཀཏྟིཀཏོ པཊྛཱཡ ཙཏུརོ ཙཏུརོ མཱསཱ ཀམཱ ཀམཏོ ཧེམནྟགིམྷཱནཝསྶཱནསཉྙིཏཱ ཨུཏུཡོ ནཱམ ཧོནྟི. ཧིམཱནི ཨེཏྠ སནྟི ཧེམོ, སོ ཨེཝ ཧེམནྟོ, ‘‘སུཏྟནྟོ ཝནནྟོ’’ཏི ཡཐཱ, ཧིནོཏི ཝཱ ཧཱནིཾ གཙྪཏི སབྦམེཏྠཱཏི ཧེམནྟོ, ཨནྟཔཙྩཡོ, མཱགམོ ཙ. གིརཏི པཱིལ༹ཡཏཱིཏི གིམྷཱནོ, མཱནོ, རསྶ ཧོ, ཝཎྞཝིཔརིཡཡོ ཙ. ཝསྶཏི ཨེཏྠ ཝསྶཱནོཡུ. ཨུཏུཡོ དྭཱིསཱུཏི པཙྩཱསཏྱཱ ཨུཏུསདྡོ ཨེཝ དྭཱིསུ, ན ཧེམནྟཱདཡོ, ཨམརཀོསེ པན ཨུཏུསདྡོ པུམེ ཝུཏྟོ [ཨམར ༤.༢༠].

༧༩. ཨཉྙཐཱཔི ¶ ཨུཏུབྷེདཾ དསྶེཏུཾ ཨརིཡསཱམཉྙམཱཧ ‘‘ཧེམནྟོ’’ཨིཙྩཱདི. ཝཱ ཨཐ ཝཱ ཝུཏྟཱནུསཱརེན ཨུཏུཏྟཡཔབྷེདེ ཝུཏྟཝཙནསྶཱནུསཱརེན. ཨིདཾ པན ‘‘ཀཏྟིཀཀཱལ༹པཀྑཏོ’’ཏི ཝཙནཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ ཀཏྟིཀཀཱལ༹པཀྑཏོ པབྷུཏི དྭེ དྭེ མཱསཱ ཀམཱ ཀམཏོ ཧེམནྟོ, སིསིརོ, ཝསནྟོ, གིམྷོ, ཝསྶཱནོ, སརདོ ཨུཏཱུཏི ཚ ཨུཏཱུ བྷཝནྟི, པུནཔྤུནཾ ཨེཏཱིཏི ཀཏྭཱ, ཏུ, ཨིསྶ ཨུ. སིསིརཾ སཱིཏལཾ, ཏཾཡོགཱ སིསིརཾ, ཝཱཝིདྷཱནཏོ ན ཝུདྡྷི, མཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ. ཝས ཀནྟིཡཾ. ཝསཱིཡཏེཏི ཝསནྟོ. པུཔྥདྷནུཏྟཱ [པུཔྥཝནྟཏྟཱ (ཀ.)] ཝཱ ཝསཏི ཀཱམོ ཨེཏྠ ཝསནྟོ. སརཏི པཱིལ༹ཡཏི ཨསྨིནྟི སརདོ, ཏསྶ དོ. སཱ སུནཁཱ རམནྟི ཨེཏྠཱཏི ཝཱ སརདོ, མསྶ དོ.

༨༠-༨༡. ཏིཀཾ གིམྷེ. ཨུསཏི དཧཏཱིཏི ཨུཎྷོ, ཎྷོ, སལོཔོ ཙ. ནིདཧནྟེ ཡསྨིནྟི ནིདཱགྷོ, ཧསྶ གྷོ. གིརཏི ¶ པཱིལ༹ཡཏཱིཏི གིམྷོ, མོ, རསྶ ཧོ, ཝཎྞཝིཔརིཡཡོ ཙ. ཏིཀཾ ཝསྶཱནོཏུམྷི. ཝསྶཏི པཝསྶཏི ཨེཏྠཱཏི ཝསྶོ, ཝསྶཱནོ, པཱཝུསོ ཙ. ཨསྶ ཨུ, སཾཡོགལོཔོ ཙ.

ཝསྶཱནཱདིཀེཧི ཏཱིཧི ཨུཏཱུཧི དཀྑིཎཱཡནཾ སཱུརིཡསྶ དཀྑིཎདིསཱགམནཾ བྷཝཏི, ཨཉྙེཧི ཏཱིཧི སིསིརཝསནྟགིམྷེཧི ཨུཏྟརཱཡནཾ ཨུཏྟརདིསཱགམནཾ བྷཝཏི. ཨི གཏིཡཾ, བྷཱཝེ ཡུ, ཨཡནཾ. པུསྶསངྐནྟིམཱརབྦྷ ཨཱསཱལ༹ྷཾ ཡཱཝ ཨཱདིཙྩསྶ ཨུཏྟརཱ གཏི ཨུཏྟརཱཡནཾ. ཨཱསཱལ༹ྷསངྐནྟིམཱརབྦྷ པུསྶཾ ཡཱཝ དཀྑིཎཱ གཏི དཀྑིཎཱཡནཾ. ཝསྶོཡནདྭཡནྟི ཨིདཾ ཨཡནདྭཡཾ སམྤིཎྜིཏཾ ཝསྶོ ནཱམ. ཝསྶནྟི ཨེཏྠཱཏི ཝསྶོ, ཝསྶཀཱལེན ཝཱ ཨུཔལཀྑིཏོ ཝསྶོ, ‘‘ཙིཏྟོ, ཙཀྑུདསཀ’’ནྟི ཡཐཱ.

པཛྫདྡྷཾ ཝསྶེ. སཾཝསཏི ཨེཏྠ སཾཝཙྪརོ, ཚརོ, སསྶ ཙོ, ‘‘ཝཙྪརོ’’ཏིཔི ཏསྶེཝ ནཱམཾ. ནཏྠི ཨིཏྠིལིངྒཏྟམེཏེསུ ཨནིཏྠཱི. པཙྩཱསཏྱཱ སརདོཔི ཏཾཔཙྩཱསཏྱཱ ཧཱཡནོཔི. སརདཀཱལེན ལཀྑིཏོ སརདོ, ཡཐཱ ‘‘སོཏདསཀཾ, ཝེསཱཁོ’’ཏི. ཛཧཱཏི བྷཱཝེཏི ཧཱཡནོ, པདཏྠེ ཝཱ ཛཧནྟོ ཨཡཏཱིཏི ཧཱཡནོ. སམཡཏི ཝིཀལཡཏི བྷཱཝེཏི སམཱ, སམ ཝེཀལྱེ. ‘‘སམཱ ཝསྶེ ཐཱིལིངྒོ ཏུ, སམཾ སབྦསམཱནེསཱུ’’ཏི རུདྡོ.

སབྦསཏྟཱནཾ སབྦཔཱརིསདཏྟཱ [སབྦཔཊིཔདཏྟཱ (ཀ.)] སབྦཝོཧཱརཀུསལཏྠཾ ཀཱལཱདྷིཀཱརཏྟཱ པརསམཡེ ཀཐིཏཾ དེཝཱནཾ ཝསྶཔྤམཱཎམྤི ཨིདྷཱཧརིཏྭཱ དཱིཔེཏབྦཾ. ཏཐཱ ཧི མནུསྶཱནཾ མཱསེན པིཏཱུནཾ ཨཧོརཏྟོ, ཨེཝཾ མནུསྶཱནཾ ཝསྶེན དེཝཱནཾ ཨཧོརཏྟོ, ཏཏྲོཏྟརཱཡནཾ དེཝཱནཾ དིནཾ, རཏྟི པན དཀྑིཎཱཡནཾ, དེཝཏཱནཾ སཊྛྱཱདྷིཀཱཧོརཏྟིསཏཏྟཡེན ཝསྶེན དྭཱདསཝསྶསཧསྶཱནི དེཝཱནཾ ཡུགཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ཨེསཱ ¶ དྭཱདསསཧསྶཱི, ཡུགཱཁྱཱ པརིཀིཏྟིཏཱ;

ཨེཏཾ སཧསྶགུཎིཏཾ, ཨཧོ བྲཧྨམུདཱཧཊ’’ནྟི [‘‘ཝེདདཱིཔཀགནྠེ’’ཏི ནིསྶཡེ].

ཏཉྩ ནརཱནཾ ཙཏུཡུགཾ དིབྦསཧསྶདྭཡེན བྲཧྨུནོ དྭེ དིཝེཏི. ཀཏ, ཏེཏཱ, དྭཱཔར, ཀལིཝསེན ཙཏུཡུགཾ. ཏཏྲ ཀཏཡུགསྶ མནུསྶསངྑྱཱཡ པམཱཎཾ ཨཊྛཝཱིསཏིསཧསྶཱདྷིཀཱནི སཏྟརསཝསྶལཀྑཱནི, ཏེཏཱཡ ཚནྣཝུཏིསཧསྶཱདྷིཀཱནི དྭཱདསཝསྶལཀྑཱནི, དྭཱཔརསྶ ཙཏུསཊྛིསཧསྶཱདྷིཀཱནི ཨཊྛཝསྶལཀྑཱནི, ཀལིསྶ བཱཏྟིཾསསཧསྶཱདྷིཀཱནི ཙཏྟཱརི ཝསྶལཀྑཱནི. ཝུཏྟཉྩ –

‘‘སུཉྙཾ སུཉྙཾ ཁཾ ནཱགཱ, ཀརམུནིསསིནོ;

མཱན’མཱདོ ཡུགསྶ, ཏེཏཱཡ ཁཾཁཾསུཉྙཾ.

རསནཝསཱུརིཡཱ, ཝསྶསངྑྱཱ པསིདྡྷཱ;

སུཉྙཾ སུཉྙཾ ཁཾ ཝེདཱ, རསབྷུཛགམིཏི.

དྭཱཔརེ ཝསྶསངྑྱཱ, སུཉྙཱཀཱསཾཁཾནེཏྟ-;

གུཎཛལནིདྷཡོ, ཝསྶསངྑྱཱ ཀལིསྶེ’’ཏི.

པིཎྜོ ཙེས ཝཱིསཏིཝསྶསཧསྶཱདྷིཀཱནི ཏེཙཏྟཱལཱིསཝསྶལཀྑཱནི. ཝུཏྟཉྩ ‘‘ཁཱཀཱསསུཉྙམྦརདནྟསཱགརཱ ཙཏུཡུགཱནཾ པརིམཱཎསངྒཧོ’’ཏི. བྲཧྨུནོ ཨཧོརཏྟེན ནརཱནཾ དྭེ ཀཔྤཱ.

ཏཏྲ ཨཊྛ ནཱགཱ, དྭེ ཀརཱ, སཏྟ མུནཡོ, ཨེཀོ སསཱི, ཚ རསཱ, དྭཱདས སཱུརིཡཱ, ཙཏྟཱརོ ཝེདཱ ཛལནིདྷཡོ ཙ. དྭེ ནེཏྟཱནི, ཏཡོ གུཎཱ, བཱཏྟིཾས དནྟཱ, སངྑྱཱཡ པསིདྡྷེཧེཏེཧི སངྑྱཱ གཧེཏབྦཱ. ཁཱཀཱསམྦརསདྡཱ སུཉྙཔརིཡཱཡཱ. སུཉྙཉྩ གཎིཏེ བིནྡུནཱ སངྒཧིཏཾ. སབྦཉྩེཏཾ པཊིཡུགཾ པཊིལོམེན པཏྠཱརཡེ. ཏཏྲ ཀཏཡུགསྶ པཏྠཱརོ ཡཐཱ – ༡༧༢༨༠༠༠. ཏེཏཱཡ ཡཐཱ – ༡༢༩༦༠༠༠ ¶ . དྭཱཔརསྶ ཡཐཱ – ༨༦༤༠༠༠. ཀལིསྶ ཡཐཱ – ༤༣༢༠༠༠. ཙཏུཡུགཔིཎྜསྶ ཙ ཡཐཱ – ༤༣༢༠༠༠༠. ཡུགཱནཾ པཊིཔཏྠཱརཉྩ པིཎྜསྶ ཙ ཡཐཱཀྐམཾ ཨནྟིམཾ བིནྡུམཱདཱཡ པཊིལོམེན གཎཡེ. ཏཾ ཡཐཱ –

‘‘ཨེཀཾ དས སཏཉྩེཝ, སཧསྶ’མཡུཏཾ ཏཐཱ;

ལཀྑཉྩ ནིཡུཏཉྩེཝ, ཀམཱ དསགུཎོཏྟར’’ནྟི.

ཏཏྲ དསསཧསྶཱནི ཨཡུཏཾ. དསལཀྑཱནི ནིཡུཏཾ. ཏཉྩ ཀལིདྭཱཔརེསུ ནཏྠཱིཏི ལཀྑཔརིཡནྟམེཝ ཏཏྲ གཎཡེ, ཏདེཝཾ ཡུགཱནཾ, ཏཾཔིཎྜསྶ ཙ ཨངྐཏོ པུབྦཝུཏྟཱ ཝསྶསངྑྱཱ སཉྙཱཏཱ བྷཝཏཱིཏི.

ཏཏྲ བྲཧྨུནོ དིནཾ ནརཱནཾ ཨུདཡཀཔྤོ, རཏྟི པན ཁཡཀཔྤོ. ཨེཀསྨིཉྩ བྲཧྨདིནེ མནུསཉྙིཏཱ ཙཏུདྡས བྲཧྨསུཏཱ བྷཝནྟི. ཏཏྲེཀསྶ མནྭནྟརསྶ ཨེཀསཏྟཏིདིབྦཡུགཱནི པམཱཎཾ, ཏཉྩ མཱནུསཾ ཙཏུདྡསབྷི ཨུཏྟརཾ [ཙཏུརཱསཱིཏིཨུཏྟརཾ (?)] ཡུགསཏདྭཡཾ. ཏདེཝཾ ཙཏུདྡསབྷི མནྭནྟརེཧི ཙཏུནཝུཏྱུཏྟརཱནི ནཝདིབྦཡུགསཏཱནི བྷཝནྟི. མཱནུསཾ ཏུ ཙཏུཝཱིསཏིཡུགསཧསྶཙཏུཀྐཾ. ཨེསཉྩ [ཚསཏྟཏྱཱདྷིཀནཝཏིཾསཡུགསཏཾ (?)] མནྭནྟརཱནཾ ཨཊྛཝཱིསསཧསྶཱདྷིཀསཏྟརསམཱནུསཝསྶལཀྑསངྑྱཱ ཝཱ ཀཏཡུགཔྤམཱཎཀཱ པཉྩ སནྡྷཡོ བྷཝནྟི. ཏེན ཝུཏྟཾ སཱུརིཡསིདྡྷནྟེ [༡.༡༨-༡༩] –

‘‘ཡུགཱནཾ སཏྟཏི སེཀཱ, མནྭནྟར’མིཧོ’ཙྩཏེ;

ཀཏསྶ སངྑྱཱ ཏསྶནྟེ, སནྡྷི ཝུཏྟོ ཛལཔླཝོ.

སསནྡྷཡོ ཏེ མནཝོ, ཀཔྤེ ཉེཡྻཱ ཙཏུདྡས;

ཀཏཔྤམཱཎཱ ཀཔྤཱདོ, སནྡྷཱི པཉྩདསཊྛིཏཱ’’ཏི.

ཀཏཡུགསྶ ཙ པཱདེན ཀལིནོ པམཱཎཾ, པཱདདྭཡེན དྭཱཔརསྶ, པཱདཏྟཡེན ཏེཏཱཡ. ཙཏུཡུགཉྩེཏཾ ཙཀྐམིཝ བྷམཏཱིཏི པཉྩདསཧི སནྡྷཱིཧི ནརཱནཾ ཡུགཱནི ཙཏུཝཱིསཏི བྷཝནྟི. དེཝཱནཾ ¶ ཏུ ཡུགཙཀྐཾ. ཨེཏཱནི ཙ སསནྡྷིཙཏུདྡསམནྭནྟརཱནྱེཀཏོཔི པིཎྜིཏཱནི དེཝཱནཾ ཡུགསཧསྶཾ བྷཝཏི, ནརཱནཾ ཙཏུཡུགསཧསྶཾ, ཏཉྩ བྲཧྨུནོ དིནམེཀཾ. ཨཉྙོ མནུ ཨསྨིཾ མནྭནྟརཾ, བྲཧྨསུཏཱ ཨེཝ མནཝོ.

༨༢. པཉྩཀཾ ཁཡཀཔྤེ. ཀཔྤཏེ ཛགཏཱི ཝིནསྶཏེཏི ཀཔྤོ. ཁཡནྟི ཨེཏྠ ཁཡོ. ཀཔྤོ ཙ ཁཡོ ཙཱཏི ཀཔྤཀྑཡཱ. སཾཝཏྟཏེ ཨུཔརམཏེ, ཝིནསྶཏེ ཝཱ ཛགཏཱི ཨསྨིནྟི སཾཝཊྚོ. ཙཏུཡུགཱནམནྟེ ཛཱཏོ ཡུགནྟོ. པལཱིཡཏེ ཁཱིཡཏེ ཡཏྠ ལོཀོཏི པལཡོ, པུམེ, སཉྙཱཡཾ ཎོ. ཀེཙི པནེཏྠ ‘‘ཀཔྤཀྑཡོ ཏཱུ’’ཏི པཱཋཾ ཝཏྭཱ དྭིནྣམེཀཱབྷིདྷཱནཏྟཾ ཀཔྤེནྟི, ཏཾ ཨམརཀོསེན ཙ ཏཊྚཱིཀཱཡ ཙ ན སམེཏི. ཝུཏྟཉྷི ཏཏྠ ‘‘སཾཝཊྚོ, པལཡོ, ཀཔྤོ, ཁཡོ, ཀཔྤནྟམིཙྩཔཱི’’ཏི [ཨམར ༤.༢༢] ཙ ‘‘པཉྩཀཾ ཁཡཀཔྤེ’’ཏི ཙ.

དྭཡཾ ཀཱལ༹ཀཎྞིཡཾ. ནིནྡིཏབྦཏྟཱ ན ལཀྑཱིཡཏེཏི ཨལཀྑཱི. ཨཏྟནོ ནིསྶཡཾ ཀཱལ༹ཝཎྞསདིསཾ ཀརོཏི ཨཔྤཀཱསཀཏྟཱཏི ཀཱལ༹ཀཎྞཱི, ཀརཏོ ཎོ, རསྶ ཎོ, ཨཱི ཙ. དྭཡཾ སིརིཡཾ. པསཾསིཏབྦཏྟཱ ལཀྑཱིཡཏེཏི ལཀྑཱི. ཀཏཔུཉྙེཧི སེཝཱིཡཏེ, ཏེ ཝཱ སེཝཏཱིཏི སིརཱི, རོ, ཨཱི ཙ.

༨༣. དྭཡཾ དཱནཝཱནཾ མཱཏརི. དཱ ཨཝཁཎྜནེ, དཱཡཏཱིཏི དནུ. དྭཡཾ དེཝཱནཾ མཱཏརི. དིཏཱིཏི ཨསུརཱནམེཝ ཝེམཱཏིཀཱ མཱཏཱ, ཏསྶཱ པཊིཔཀྑབྷཱཝེན ཨདིཏི.

༨༤. ཨཱགུནྟཾ ¶ པཱཔེ. པཱནྟི རཀྑནྟི ཨཏྟཱནམསྨཱཏི པཱཔཾ, པཀཱརཝཎྞཱགམོ, དུགྒཏིཾ པཱཔནཏོ ཝཱ པཱཔཾ. ཀིལྱཏེ སིཐིལཱི ཀརིཡྻཏེ ཡེནེཏི ཀིབྦིསཾ, ལསྶ ཝོ, ཨིསོ ཙ, ཀརོཏི ཨནིཊྛཕལནྟི ཝཱ ཀིབྦིསཾ, ཨིབྦིསོ. ཝིརཱུཔེན གཙྪཏཱིཏི ཝེརཾ. ན ཧནྟི དྷཉྙནྟི ཨགྷཾ, ཧནསྶ གྷོ, སཱདྷཱུཧི ཨགནྟབྦཏྟཱ ཝཱ ཨགྷཾ, ཧན གཏིཡཾ. ཀུཙྪིཏཾ ཙརིཏཾ དུཙྩརིཏཾ. དུ ནིནྡིཏཾ ཀརཎམསྶ དུཀྐཊཾ. ན པུནཱཏཱིཏི ཨཔུཉྙཾ. ཀུསལཱནཾ པཊིཔཀྑཾ ཨཀུསལཾ. ཀཾ སུཁཾ ཧནཏཱིཏི ཀཎྷཾ, ཝཎྞཝིཔརིཡཡོ. ཀལྱཏེ ཨནེན ཀལུསཾ, ཨུསོ, ཀཾ ཝཱ སུཁཾ ལུནནྟོ སེཏཱིཏི ཀལུསཾ. དུ ནིནྡིཏཾ ཨིཏཾ གམནམསྶ དུརིཏཾ. ཨགནྟབྦཾ གཙྪཏི ཨེཏེནཱཏི ཨཱགུ, ཨཱ པཱིལ༹ཡཾ གཙྪཏཱིཏི ཝཱ ཨཱགུ, ‘‘ཨཱ ཏུ ཀོདྷམུདཱཊྚཱིསཱུ’’ཏི ཧི ཨེཀཀྑརཀོསེ ཝུཏྟཾ.

༨༥-༨༦. ཚཀྐཾ དྷམྨེ. ཀུཙྪིཏེནཱཀཱརེན སནྟཱནེ སེནྟཱིཏི ཀུསཱ, རཱགཱདཡོ, ཏེ ལུནཱཏི ཚིནྡཏཱིཏི ཀུསལཾ. སུཁཾ ཀརོཏི, སོབྷནཾ ཝཱ ཀརཎམསྶ སུཀཏཾ. སུཁཾ ཀརོཏཱིཏི སུཀྐཾ. པུནཱཏཱིཏི པུཉྙཾ. དྷརཏི སབྦནྟི དྷམྨཾ. ཨཔརེ པནིདཾ ‘‘པུཉྙདྷམྨ’’མིཏྱེཀཔདཾ ཝདནྟི, ཏཾ ཨམརཀོསེན [ཨམར ༤.༢༤] ཝིརུཛ྄ཛྷནཏོ ན གཧེཏབྦཾ. སུནྡརཾ ཙརཎམསྶ སུཙརིཏཾ.

ཏིཀཾ ¶ དིཊྛདྷམྨིཀེ. དིཊྛདྷམྨོ ནཱམ པཙྩཀྑོ ཨཏྟབྷཱཝོ, ཏཏྠ ནིབྦཏྟཾ དིཊྛདྷམྨིཀཾ. ཨིཧལོཀེ ཛཱཏཾ ཨིཧལོཀིཀཾ. སནྡིཊྛེ པཙྩཀྑེ ཨཏྟབྷཱཝེ ཛཱཏཾ སནྡིཊྛིཀཾ. དྭཡཾ སམྤརཱཡིཀེ. ཏཾ ཝཙནཏྠཏོ སུཝིཉྙེཡྻཾ.

དྭཡཾ ཏཀྐཱལེ. ཏསྨིཾཡེཝ ཀཱལེ ཛཱཏཾ, ནཱསནྣཀཱལཱདཱིསཱུཏི ཏཀྐཱལཾ. ཏདཱ ཏསྨིཾཡེཝ ཀཱལེ ཛཱཏཾ ཏདཱཏྭཾ, ཏྭཾ, ཏདཱཏྟནྟིཔི པཱཋོ. དྭཡཾ ཨཱཡཏིཀཱལེ. ཨུཏྟརཀཱལོ པཙྪིམོ ཀཱལོ. ཨཱགམིསྶཏཱིཏི ཨཱཡཏི, ཨཱཔུབྦོ ཨི གཏིམྷི. ཨེཏྠ ཙ ཡཾ ཨིམསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ དཱུརམཱསནྣཾ ཝཱ, ཏཾ དིཊྛདྷམྨིཀཾ. ཡཾ པན ཨིམསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ ཝཱ སམྤརཱཡེ ཝཱ དཱུརཏརཾ, ཏཾ ཨཱཡཏི.

༨༧-༨༨. པམོདནྟཾ པཱམོཛྫེ. ཧསཏི ཡེནཱཏི ཧཱསོ. ཨཏྟཱ མནོ ཡསྶ ཨཏྟམནོ. དུཊྛསྶ ཧི མནོ ཨཏྟཱ ནཱམ ན ཧོཏི, ཏསྶ བྷཱཝོ ཨཏྟམནཏཱ, པཱམོཛྫཾ. པཱིཎེཏི ཏཔྤེཏཱིཏི པཱིཏི. ཝིནྡཏི སུཁཾ ཨེཏཱཡཱཏི ཝིཏྟི. ཏུསྶནྟི ཨེཏཱཡཱཏི ཏུཊྛི, ཏཾསཧཙརཎཏོ ཝིཏྟི, ཏཾསཧཙརཎཏོ པཱིཏི ཙ ནཱརིཡཾ, ཨཏྟམནཏཱ པན ནིདྡེསཏོ རཱུཔབྷེདོ. ཨཱ བྷུསོ ནནྡཡཏཱིཏི ཨཱནནྡོ. མུད ཧཱསེ, པམུདོ, ཨཱམོདོཔི. སནྟུསྶནཾ སནྟོསོ ¶ . ནནྡནཾ ནནྡི. སམྨདོ སམྨདཱཔི [སམྨུདོ, སམྨདོཔི (?)], ཨུཀཱརསྶ ཨ. པམོདིཏསྶ པུགྒལསྶ, ཙིཏྟསྶ ཝཱ བྷཱཝོ པཱམོཛྫཾ.

ཏིཀཾ སུཁེ. སུཊྛུ ཁཎཏཱིཏི སུཁཾ, ཀྭི. སཱདཱིཡཏི ཨསྶཱདཱིཡཏཱིཏི སཱཏཾ. ཕསྶཏི སིནེཧཏཱིཏི ཕཱསུ, ཕུསཏི ཝཱ བཱདྷཏི དུཀྑནྟི ཕཱསུ. སཏྟཀཾ ཀལྱཱཎེ. བྷདི ཀལྱཱཎེ, བྷདྡཏཱིཏི བྷདྡཾ. པསཏྠཏརཏྟཱ སེཡྻོ. སོབྷཏཱིཏི སོབྷཾ. ཁཱི ཁཡེ, ཁེཔེཏི ཨསུཁཾ ཁེམཾ, མོ. ཀལྱཾ ནིརོགཾ ཨཎཏི གཙྪཏི, ཀལྱཾ ཝཱ ཧིཏཾ ཨཎཡཏི པཱཔཡཏཱིཏི ཀལྱཱཎཾ, ཀམྨནི ཎོ [ཀམྨནི ཨུཔཔདེ ཎཔཙྩཡོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ]. མངྒ གཏྱཏྠོ, མངྒཏི དྷཉྙཾ མངྒལཾ, ཨལོ. སམེཏི དུཀྑནྟི སིཝཾ, ཝོ.

༨༩. ཚཀྐཾ དུཀྑེ. དུཀྐརཾ ཁམནམེཏྠ དུཀྑཾ. ཀས གམནེ, ཀསཏི ཨཔུཉྙནྟི ཀསིརཾ, ཨིརོ, ཀུཙྪིཏེནཱཀཱརེན སེཏཱིཏི ཝཱ ཀསིརཾ. ཀིར ཝིཀྑིཔནེ, ཀིརཏི སུཁནྟི ཀིཙྪཾ, ཀཏཱ ཝཱ པུཉྙཀརཎིཙྪཱ ཡེནཱཏི ཀིཙྪཾ, ‘‘དུཀྑཱུཔནིསཱ སདྡྷཱ’’ཏི ཧི ཝུཏྟཾ. ནཏྠི ཨདྷིགམནཏྠཾ ཨཱིཧཱ ཨེཏྠཱཏི ནཱིགྷོ, ཧསྶ གྷོ, ཨཐ ཝཱ ནིཧནྟྱཔུཉྙཾ ཧིཾསཏི གཙྪཏཱིཏི ཝཱ ནཱིགྷོ, པུཉྙཾ ཝཱ ན ཧནྟི ན གཙྪཏཱིཏི ནཱིགྷོ. ཝིརཱུཔམསཏི ཡེནཱཏི བྱསནཾ, ཝིསིཊྛཾ ཝཱ ཨསཏི ཁེཔེཏཱིཏི བྱསནཾ. ན ཧནྟི དྷཉྙནྟི ཨགྷཾ. ཨེཏེ པཱཔཱདཡོ གུཎེ ཡཐཱཝུཏྟལིངྒཱ. པཱཔཔུཉྙཱནི སུཁཱདི ཙ ཨཱཀིཙྪཾ ཀིཙྪནྟཾ གུཎཡོགཏོ དབྦེ ཝིསེསྱེ ཝཏྟམཱནཱནི ཏཱིསུ. ཡཐཱ –

པཱཔཱ ཨུཏུམཏཱི ཀཉྙཱ, པཱཔོ རཱཛཱཔྱརཀྑཀོ;

པཱཔཾ བྱཱདྷཀུལཾ ཧིཾསཾ, པཱཔོ ཝིཔྤོ ཙ སེཝཀོ;

པུཉྙཾ ཏིཏྠམིདཾ པུཉྙཱ, ནདཱི པུཉྙོ’ཡ’མསྶམོ.

སུཁཾ ¶ ཀཱམིཀུལཾ དབྦཾ [སབྦཾ (?)], སུཁོ ཝཱསོ སཧཱ’མྦཡཱ [སཧཱནྭཡོ (ཀ.)];

སུཁཱ ཡུཝཏི’རིཙྪནྟཱི, སུཁཱ ཝེ མགྷཝགྒཧཱ [སུཁཱ ཡུཝཏིཀཱ གཧཱ (ཀ.)].

ཡདཱ ཏུ སཀཏྠཔྤདྷཱནཾ སུཁཱདིཀམེཝ ཝིསེསྱཏྟེན ཝཏྟུམིཙྪཏེ, ན ཏུ དབྦཾ (པུབྦམིཝ ཝིསེསནཾ,) [( ) ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱཡཾ ན དིསྶཏི] ཏདཱ རཱུཔབྷེདོཏྟམེཝ ལིངྒཾ. ཡཐཱ –

‘‘དཱལིདྡེཔི [ཝལིཏྟེཔི (ཀ.)] དྷནིཏྟེཔི, ཝསོ པརིཛནོ སུཁཾ;

སུཁཾ སཛྫནཝཱསོ ཙ, སུཁཾ སནྟི ཨནུཏྟརཱ’’ཏི.

ནནུ ‘‘དུཀྐཊོཡཾ བྱཱཔཱརོ, སུཀཏཾ ཀམྨཾ, ཀལུསོཡཾ མེ བྱཱཔཱརོ’’ཏི ཨཉྙེསམྤི ཏཱིསུ ཝུཏྟི ཨཏྠེཝེཏི ཀིཾ པཱཔཔུཉྙཱནམེཝ གཧཎཾ བྷཝཏཱིཏི? ཝུཙྩཏེ – ‘‘དུཊྛུ ཀཏོ དུཀྐཊོ, སུཊྛུ ཀཏཾ སུཀཏ’’མིཙྩེཝཾ ཀྲིཡཱནིབནྡྷནཱཔི ཏཱིསུ ཝུཏྟི སམྦྷཝཏི, ནཱཝསྶཾ གུཎནིབནྡྷནཱ ཨེཝ. ཀལུསསྶཔི ཡདཱ སིཊྛཔཡོགེསུ ཝིསེསྱཝུཏྟི ཏིལིངྒཏཱ ཨུཔལབྦྷཏེ, ཏདཱ པཱཔགྒཧཎ’མཏྠཔྤདྷཱནཾ བྱཱཁྱཱཏབྦཾ.

༩༠. པཉྩཀཾ སུབྷཱསུབྷཀམྨམཏྟེ. ཨིཊྛཱནིཊྛཝིཔཱཀབྷཱགོ ཡཏྠ ཨཏྠཱིཏི བྷཱགྱཾ. སུབྷཱསུབྷཕལཾ ནེཏཱིཏི ནིཡཏི,ཏི. སུབྷཱསུབྷཕལཾ བྷཱཛེཏཱིཏི བྷཱགོ. ཨིཊྛཱནིཊྛཝིབྷཱགབྷཱགོདྷཱིཡཏི ཨེཏྠཱཏི བྷཱགདྷེཡྻཾ. སུབྷཱསུབྷཕལཾ ཝིདདྷཱཏཱིཏི ཝིདྷི. ཨཡོ, སུབྷཱཝཧོ, དེཝཾ, དིཊྛཾཨིཙྩཱདཱིནིཔི སུབྷཱསུབྷཀམྨམཏྟསྶ ནཱམཱནི. པཉྩཀཾ ཛཱཏིཡཾ. ཨུཔྤཛྫནཾ ཨུཔྤཏྟི, ནིཔྤཛྫནཾ ནིབྦཏྟི, པད གཏིཡཾ, ནིཔུབྦོ,ཏི, པསྶ བོ. ཛནནཾ ཛཱཏི. ཛནཱིཡཏེ ཛནནཾ. ཨུདྡྷཾ བྷཝནཾ ཨུབྦྷཝོ.

༩༡. པཛྫཾ ¶ ཧེཏུམྷི. ཨཏྟནོ ཕལཾ ནིམིནཱཏཱིཏི ནིམིཏྟཾ, མཱ པརིམཱཎེ, ནིཔུབྦོ. ཀརོཏི ཕལནྟི ཀཱརཎཾ. ཏིཊྛཏི ཕལམེཏྠཱཏི ཋཱནཾ. པཛྫཏི ནིཔཛྫཏི ཕལམེཏེནཱཏི པདཾ, ཝིསེསེན ཛཱཡཏེཏི བཱིཛཾ, རསྶསྶ དཱིགྷཏཱ. ནིསྶེསེན ཨཏྟནོ ཕལཾ བནྡྷཏི པཝཏྟེཏཱིཏི ནིབནྡྷནཾ. ནིདཱིཡཏེ ནིཙྪཱིཡཏེ ཨནེནེཏི ནིདཱནཾ, ཡུ, ནིདདཱཏི ཕལནྟི ཝཱ ནིདཱནཾ. པབྷཝཏི ཕལམེཏསྨཱཏི པབྷཝོ, ཧིནོཏི གཙྪཏི པརིཎམཏི ཀཱརིཡརཱུཔཏནྟི ཧེཏུ, ཏུ, ཧིནོཏི ཝཱ པཏིཊྛཱཏི ཕལམེཏྠཱཏི ཧེཏུ, ཧི པཏིཊྛཱཡཾ. སམྦྷཝཏི ཡེན ཕལནྟི སམྦྷཝོ. སིནོཏི ཕལཾ བནྡྷཏཱིཏི སེཏུ. པཊིཙྩ ཕལམེཏསྨཱ ཨེཏཱིཏི པཙྩཡོ.

༩༢. ཡཾ ཀཱརཎཾ སམཱསནྣཾ ཨཱསནྣཏརཾ ཕལེན, ཏཾ པདཊྛཱནནྟི མཏཾ. པདཱནཾ ཧེཏཱུནཾ ཋཱནཾ པདཊྛཱནཾ, ཡཐཱ ‘‘རཱཛརཱཛཱ’’ཏི. ཏིཝིདྷཾ ཀཱརཎཾ ཨུཔཱདཱནཀཱརཎཾ སཧཀཱརཱིཀཱརཎཾ ཀཱརཎཀཱརཎནྟི. ཡཐཱ བཱིཛཾ ཨངྐུརསྶ ཨུཔཱདཱནཀཱརཎསངྑཱཏཾ པདཊྛཱནཾ, བྷཱུམིཛལཱདི སཧཀཱརཱིཀཱརཎཾ, ‘‘ཀམྨསྶ [ཀམྤསྶ (?)] ཀཱརཎཾ ཛརོ, ཏསྶ ཀཱརཎཾ ཀཕོ’’ཏི ཀཕོ ཀཱརཎཀཱརཎཾ ཀམྨསྶ [ཀམྤསྶ (?)].

ཏིཀཾ ¶ སརཱིརཱདྷིཔཏིདེཝེ. ཛཱིཝནྟི སཏྟཱ ཡེནཱཏི ཛཱིཝོ. པཱུརེཏི ནིསྶཡསྶཱབྷིལཱསནྟི པུརིསོ, ཨིསོ. ཨཏནྟི སཏཏཾ གཙྪནྟི སཏྟཱ ཡེནཱཏི ཨཏྟཱ. དྭཡཾ སཏྟརཛོཏམོསཱམྱཱཝཏྠཱཡཾ. པདྷཱིཡནྟེ པལཱིཡནྟེ ཨཏྲ གུཎཱ སཏྟརཛོཏམོ རཱུཔཱཏི པདྷཱནཾ, ཡུ. པཀརོཏི པུརིསོཔབྷོགཏྠཾ སདྡཱདིཀཱརིཡནྟི པཀཏི,ཏི. མོཧརཱགདོསཱནཾ ཡཐཱསངྑྱཾ སཏྟརཛོཏམཱནཱིཏི སཉྙཱ. སཏོ བྷཱཝོ སཏྟཾ, ཋིཏིཔརཏཱ. རཛྫནྟྱཏྲཱཏི རཛོ, སཊྛིཔརཏཱ. ཏམནྟྱཏྲཱཏི ཏམོ, པལཡཔརཏཱ.

༩༣. པཛྫེན པཱཎིནོ ནཱམཱནི. པཎནྟི ཛཱིཝནྟི སཏྟཱ ཡེནཱཏི པཱཎོ, སོ ཡསྶཏྠི, སོ པཱཎོ. སརཱིརསངྑཱཏོ ཀཱཡོ ཡསྶཏྠི, སོ སརཱིརཱི. ཀམྨེན བྷཝཏཱིཏི བྷཱུཏཾ, ནཔུཾསཀེ, པུམེཝཱཏི ཝཱསདྡཏྠོ. རཱུཔཱདཱིསུ སཉྫཏཱིཏི སཏྟོ, ནིཙྪནྡརཱགཱཔི རཱུལ༹ྷིཡཱ སཏྟཱཏི ཝུཙྩནྟི. དེཧོ ཀཱཡོ ཡསྶཏྠཱིཏི དེཧཱི. པཱུརེཏཱིཏི པཱུཏི, པཱུཏིསངྑཱཏཾ ཨཱཧཱརཾ གིལཏི ཨདཏཱིཏི པུགྒལོ, ཏིསྶ ལོཔོ, སཏྟཱནཾ ཨཱཡུཾ པཱུརེནྟོ གཙྪཏཱིཏི པུགྒོ, ཏཾ ལཱཏི བྷཀྑཏཱིཏི པུགྒལོ. ཛཱིཝནྟི ཡེནཱཏི ཛཱིཝཾ, ཏམསྶཏྠཱིཏི ཛཱིཝོ. ཡཐཱཝུཏྟཏྠོ པཱཎོ ཡསྶཏྠཱིཏི པཱཎཱི. པཀཱརེན ཛཱཏཏྟཱ པཛཱ. ཛཱཡཏཱིཏི ཛནྟུ, ཏུ. ཀུསལཱཀུསལཾ ཛནེཏཱིཏི ཛནོ. ལུཛྫཏཱིཏི ལོཀོ, ལུཛ ཝིནཱསེ, ཛསྶ ཀོ. ཡཐཱ པུརིམཀཱ སཏྟཱ ཛཱཏིཛརཱམརཎཾ གཙྪནྟི, ཏཐཱ ཨཡམྤི གཙྪཏཱིཏི ཏཐཱགཏོ.

༩༤. རཱུཔཱདཡོ ¶ ཚ ཙཀྑཱདིགཡ྄ཧཱ དྷམྨཱ ‘‘གོཙརཱ’’ཏི ‘‘ཨཱལམྦཱ’’ཏི ‘‘ཝིསཡཱ’’ཏི ‘‘ཨཱརམྨཎཱནཱི’’ཏི ‘‘ཨཱལམྦཎཱནཱི’’ཏི ཙ ཝུཙྩནྟེ. རཱུཔཡཏི པཀཱསེཏི ཨཏྟནོ སབྷཱཝནྟི རཱུཔཾ. སཔྤཏི ཨུཙྩཱརཱིཡཏཱིཏི སདྡོ, སཔྤ གཏིཡཾ ཝཱ, སཔྤཏེ ཉཱཡཏེ ཡེནེཏི སདྡོ. གནྡྷ ཨདྡནེ, ཨདྡནཾ ཧིཾསནཾ, ཡཱཙནཉྩ, ཧིཾསཏེ ཨབྷིལསཱིཡཏེ ཝཱ གནྡྷོ, གནྡྷེཏི ཝཱ ཨཏྟནོ ཝཏྠུཾ སཱུཙེཏི པཀཱསེཏི ‘‘ཨིདམེཏྠ ཨཏྠཱི’’ཏི པེསུཉྙཾ ཀརོནྟོ ཝིཡ ཧོཏཱིཏི གནྡྷོ. རསནྟི ཏཾ སཏྟཱ ཨསྶཱདེནྟཱིཏི རསོ. ཕུསཱིཡཏཱིཏི ཕསྶོ. གཱཝོ ཨིནྡྲིཡཱནི ཙརནྟྱེཏེསུ གོཙརཱ. ཙིཏྟཙེཏསིཀེཧི ཨཱལམྦཱིཡནྟེཏི ཨཱལམྦཱ. སི བནྡྷནེ ཝིཔུབྦོ, ཝིསིནོནྟི ཝིབནྡྷནྟི ཨིནྡྲིཡཱནཱིཏི ཝིསཡཱ. ཨཱགནྟྭཱ ཙིཏྟཙེཏསིཀཱ རམནྟི ཨེཏྠཱཏི ཨཱརམྨཎཱནི, ཡུ. ཨེཏེ ཨིནྡྲིཡཏྠཱཏིཔྱུཙྩནྟེ, ཨིནྡྲིཡེཧི ཨཏྠྱནྟེ ཨབྷིལསཱིཡནྟེཏི ཀཏྭཱ.

༩༥. པཛྫདྡྷཾ སུཀྐེ. སུཙ སོཀེ, སོཙནྟི ཨེཏེན ཏདཏྠིཀཱཏི སུཀྐོ, ཨ. གུ སདྡེ, གུཡཏེ ཀིཏྟཱིཡཏེཏི གོརོ, རོ. སི སེཝཱཡཾ, སེཝཱིཡཏེཏི སིཏོ, སིནོཏི ཝཱ བནྡྷཏི ཙིཏྟནྟི སིཏོ. ཨཝདཱཡཏི སབྦཝཎྞེཏི ཨོདཱཏོ. དཱ ཨཝཁཎྜནེ ཨཝཔུབྦོ. དྷཱཝཏི སུཛ྄ཛྷཏྱནེནེཏི དྷཝལོ, ཨལོ. སིཏ ཝཎྞེ, ཎོ, སེཏོ ¶ . པཌི གཏིཡཾ, པཎྜཏི པཀཱསེཏཱིཏི པཎྜརོ, ཨརོ. སུཙི, ཝིསདོ, ཨཛྫུནོཏིཔི སུཀྐནཱམཱནི.

ཚཀྐཾ རཏྟེ. སོཎ ཝཎྞེ, ཎོ, རཏྟུཔྤལཝཎྞོ, རུཧ ཛནནེ, ཨིཏོ, ལཏྟེ ལོཧིཏོ. རཉྫནྟྱནེནེཏི རཏྟོ, རནྫ རངྒེ. ཏམྦོ ཨུདུམྦརསངྑཱཏོ ལོཧཝིསེསོ, ཏབྦཎྞཏཱཡ ཏམྦོ. མཉྫེཊྛཱ ནཱམ རཏྟཝལླི, ཡཱཡ ཧཏྠིདནྟཱདིཝིཀཏིཡོ རཏྟཱ བྷཝནྟི, ཏབྦཎྞཏཱཡ མཉྫེཊྛོ. རོཧིཏོ ལོཧིཏསམོ, ཨལཏྟམེཝ ཝིསེསོ.

༩༦. སཱམལནྟཾ ཀཎྷེ. ནཱིལ ཝཎྞེ, ཨ. ཀསྶཏེཏི ཀཎྷོ, ཀས ཝིལེཁནེ, ཎྷོ. ན སིཏོ ཨསིཏོ. ཝཎྞེསུ ཨེཀཀོཊྛཱསབྷཱཝེན ཀལྱཏེཏི ཀཱལོ, སོ ཨེཝ ཀཱལོ༹. མཙ, མཙི ཀཀྐནེ, ཀཀྐནཾ པིསནཾ, སེཏཱདིཀཾ མཙཏཱིཏི མེཙཀོ, ཎྭུ, ཨསྶེཏྟཾ. སཱ ཏནུཀརཎེ, སཱཡཏི ཏནུཀརཱིཡཏི པཊིཔཀྑཝཎྞེཧཱིཏི སཱམོ. སཱམལོ སཱམསདིསོ, མལཔཙྩཡོཝ ཝིསེསོ.

པཎྜུསདྡོ སིཏཔཱིཏེ ཨུཏྟོ, སིཏཔཱིཏསམྨིསྶིཏཝཎྞེ པཎྜུསདྡོ ཝུཏྟོཏྱཏྠོ. ཝུཏྟཉྩ ‘‘སིཏཔཱིཏསམཱཡུཏྟོ, པཎྜུཝཎྞོ པཀིཏྟིཏོ’’ཏི [ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༥.༡༣]. པཎྜཏི ཨེཀགཎནཾ གཙྪཏཱིཏི པཎྜུ, པཌི གཏིཡཾ, ཨུ. ཧརིཎོ, པཎྜུརོཏིཔི པཎྜུཝཎྞནཱམཱནི. ཨཱིསཾཔཎྜུ ཨབྱཏྟཔཎྜུཝཎྞོ དྷཱུསརོ ནཱམ, ཡཐཱ དྷཱུལིཝཎྞོ. དྷཱུས ཀནྟིཀརཎེ, ཙུརཱདི, ཨརོ.

༩༧. ཀིཉྩིརཏྟོ ¶ ཨབྱཏྟརཏྟཝཎྞོ ཨརུཎོ ནཱམ, ཡཐཱ མཙྪསྶ ཙཀྑུ [ཡཐཱ མདམཏྟསྶ ཙཀྑུརཱགོ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༥.༡༥)], སཱུརིཡཱདོ ཏརུཎོ ཝུཏྟོ.

སེཏལོཧིཏོ སེཏརཏྟམིསྶོ ཝཎྞོ པཱཊལོ ནཱམ, ཡཐཱ པཱཊལཀུསུམཾ. པཱཊཡཏེཏི པཱཊལོ, ཨལོ, པཊ ཝིབྷཱཛནེ.

དྭིཀཾ པཱིཏེ. པཱ པཱནེ, ཀམྨནི ཏོ, ཨཱིཏྟཉྩ. ཧལིདྡིཡཱ ཨིཝ ཨཱབྷཱ ཡསྶ ཧལིདྱཱབྷོ.

ཏིཀཾ ཏིཎཔཏྟཱདིགཏེ ཝཎྞེ. ལས ཀནྟིཡཾ, ཨཏིསཡེན ལསྱཏེཏི པལཱསོ. ‘‘པཱལཱསོ’’ཏི པཱཋེ ཏུ རསྶསྶ དཱིགྷཏཱ. ཧར ཧརཎེ, མནཾ ཧརཏཱིཏི ཧརིཏོ, ཨིཏོ. ཨི, ཧརི.

༩༨. ནཱིལཔཱིཏསམྨིསྶཝཎྞེ ཀལཱ༹རོ, ཀཔིལོ ཙ ཝཏྟནྟི. ཀལ སངྑྱཱནེ. ཨརོ, ལསྶ ལོ༹, ཀལཱ༹རོ. ཀབ ཝཎྞེ, ཨིལོ, བསྶ པོ, ཀཔིལོ.

རོཙནཔྤབྷེ གོརོཙནསདིསཔྤབྷཱཡཾ པིངྒོ, པིསངྒོ ཙ ཝཏྟནྟི. པབྷཱསདྡསྶ དྭིལིངྒཏྟམེཝ. པིཛི བྷཱསཏྠོ, པིངྒོ. པརཏྲ སཀཱརཝཎྞཱགམོ, པིསངྒོ.

ཀལཱ༹རཱདཱིནཾ ¶ ཙཏུནྣཾ པིངྒལཝིསེསཏྠཝཱཙཀཏཾ དསྶེཏྭཱ པིངྒལསཱམཉྙཏྠཝཱཙཀཏྟམྤི དསྶེཏུམཱཧ ‘‘ཀལཱ༹རཱདི’’ཙྩཱདི. ཏསྶཱཡམཏྠོ – ན ཀེཝལཾ ཀལཱ༹རཱདཡོ པིངྒལཝིསེསཏྠེཡེཝ པཝཏྟནྟི, ཨཐ ཁོ པིངྒལསཱམཉྙཏྠེཔི ཝཏྟནྟཱིཏི. ཝུཏྟཉྷི ཨམརཀོསེ ‘‘ཀལཱ༹རོ ཀཔིལོ པིངྒོ, པིསངྒོ ཀདྡུ པིངྒལོ’’ཏི [ཨམར ༥.༡༦]. ཀེཙི པན ཀལཱ༹རཱདཡོ པིསངྒཔརིཡནྟཱ ཙཏྟཱརོ སདྡཱ པིངྒལགུཎེ ཝཏྟམཱནཱ པུམེ ཝཏྟནྟི, གུཎིནི པན ཝཱཙྩལིངྒཱཏི ཨེཝཾ པཙྪིམེན སམྦནྡྷཾ ཀཏྭཱ ཝདནྟི, ཏཾ ཨམརཀོསེན ཝིརུཛ྄ཛྷནཏོ ཨིདྷ ཙ ‘‘སུཀྐཱདཡོ’’ཏི སབྦེསཾཡེཝ གཧཎཏོ ན གཧེཏབྦཾ.

༩༩. ཏིཀཾ སབལེ ཀོཀིལཀཎྛསདིསེ. ཀལྱཏེཏི ཀལོ, མསི པརིམཱཎེ, ཀམྨནི ཎོ, ཀལོ ཨེཝ མཱསོ ཀམྨཱསོ, ལསྶ མོ, ཀལནཾ ཝཱ ཀལོ, ཏཾ མསཏཱིཏི ཀམྨཱསོ, ཡཐཱ ‘‘ཀུམྦྷཀཱརོ’’ཏི. སབ གཏིཡཾ, སབཏཱིཏི སབལོ, ཨལོ. ཙིཡྻཏེཏི ཙིཏྟོ, ཏ. ཏྲཎཔཙྩཡེ ཙིཏྲོ. ཀམྨཱིརོ, ཀབྦུརོཏིཔི སབལསྶ ནཱམཱནི.

ཀཎྷཔཱིཏམིསྶེ སཱཝོ ཝུཏྟོ. སེ གཏིམྷི, སཡཏཱིཏི སཱཝོ, ཨཝོ. ཀཔིསོཏིཔི སཱཝསྶ ནཱམཾ. ཀཎྷལོཧིཏམིསྶེ དྷཱུམཱབྷེ པན དྷཱུམ, དྷཱུམལཱ ཝཏྟནྟི. དྷཱུམོ ཝིཡཱཏི དྷཱུམོ. དྷཱུམཾ ལཱཏཱིཏི དྷཱུམལོ. ཨེཏེ སུཀྐཱདཡོ སཱཝནྟཱ ཡདཱ ཨབྷེདོཔཙཱརཱ གུཎིནི གུཎིམྷི ཝཏྟནྟི, ཏདཱ ཝཱཙྩལིངྒཱ, ཡཐཱ སུཀྐོ ཧཾསོ, སུཀྐཱ ཧཾསཱི ¶ , སུཀྐཾ ཧཾསཀུལཾཨིཙྩཱདི ཡོཛྫཾ. ཡདཱ གུཎེ གུཎམཏྟེ ཝཏྟནྟི, ཏདཱ པུམེ, ཡཐཱ ཧཾསསྶ སུཀྐོ, མཡཱུརསྶ ཙིཏྟོ ཨིཙྩཱདི ཡོཛྫཾ.

༡༠༠. ལཱསནནྟཾ ནཙྩེ. ནཏ གཏྟཝིནཱམེ, པབྦཛྫཱདིཏྟཱ ནཙྩཱདེསོ. ནཏནཾ ནཙྩཾ, ནཊནཾ ཝཱ ནཙྩཾ, སབྦཏྲ བྷཱཝསཱདྷནཾ. ནཏཱིཡཏེ ནཏྟནཾ. ལསྱཏེ ལཱསནཾ, ལས ཀནྟིཡཾ, ལསིཏབྦནྟི ཝཱ ལཱསནཾ.

ནཙྩཾ, ཝཱདིཏཾ, གཱིཏཾ ཨིཏི ཨིདཾ བྷོརིཡཏྟིཀཾ ནཱཊྱཾ ནཱམེཏྱུཙྩཏེ [ཨམར ༧.༡༠]. ཏུར ཏུརཎཧིཾསཱསུ. ཏུརཱིཡནྟེནེནེཏི ཏཱུརིཡཾ, མུརཛཱདི. ཏབྦྷཝོ སདྡོ ཏོརིཡོ, ཎོ. ཏེན ལཀྑིཏཾ ཏིཀཾ ཏོརིཡཏྟིཀཾ. ནཊསྶེདཾ ནཱཊྱཾ. ཏཏིཡསྶ ཏོརིཡསཱམཉྙསྶ ཏུ པཱསངྒཱ ནཱཊཀཱ.

༡༠༡. ནཙྩཊྛཱནཾ རཱཛངྒཎཱདི རངྒོ ནཱམ སིཡཱ ‘‘རམནྟཱ གཙྪནྟི ཨེཏྠ, རཛྫནྟི ཨེཏྠཱ’’ཏི ཝཱ ཀཏྭཱ. སཱུཛྷསཱུཙནཾ ཧཏྠཱདཱིཧི སཱུཙིཏབྦསྶ པཀཱསེཏབྦསྶ སཏྠཔྤཧཱརཱདིནོ སཱུཙནཾ པཀཱསནཾ ཨབྷིནཡོ ནཱམ ‘‘ནཡནཾ ནཡོ, པསྶནྟཱནཾ ཨབྷིམུཁཾ ནཡོ’’ཏི ཀཏྭཱ. བྱཉྫཀོཏིཔི ཏསྶེཝ ནཱམཾ.

བྷརཏསཏྠཝུཏྟཨཊྛུཏྟརསཏཀརཎནིཔྥནྣཐིརཧཏྠཔརིཡཏྠཀཱདིནཱམཀོ དྭཏྟིཾ སཔྤཀཱརོ [ཝིཏྠཱརོ བྷརཏམུནིཀཏེ ནཱཊྱསཏྠེ ཙཏུཏྠ ཨཛ྄ཛྷཱཡེ པསྶིཏབྦོ] ནཙྩཝིསེསོ ཨངྒཝིཀྑེཔོ, ཨངྒཧཱརོ ནཱམ ‘‘ཨངྒསྶ ཧཱརོ, ཝིཀྑེཔོ’’ཏི ཀཏྭཱ ¶ . ཏིཀཾ ནཊེ. སབྦཏྲ ཀཏྟུསཱདྷནཾ, ‘‘ནཙྩཏཱིཏི ནཊྚཀོ’’ཏྱཱདིནཱ.

༡༠༢. སིངྒཱརཱདཡོ ནཝ རསཱ ནཱཊྱརསཱ ཨསྶཱདནཱིཡཏྟཱ. ཡཐཱ ཧི ནཱནཱབྱཉྫནསངྑཏམནྣཾ བྷུཉྫནྟཱ རསེ ཨསྶཱདཡནྟི སུམནཱ པུརིསཱ ཧཱསཾཝ ཨདྷིགཙྪནྟི, ཏཐཱ ནཱནཱབྷིནཡབྱཉྫིཏེ ཨངྒསཏྟོཔེཏེ ཋཱཡཱིབྷཱཝེ ཨསྶཱདཡནྟི སུམནཱཏི [སུབོདྷཱལངྐཱརསྶ མཧཱསཱམིཊཱིཀཱཡ ༣༥༢ གཱཐཱཝཎྞནཱཡམྤི].

༡༠༣. ཏེསུ སིངྒཱརསྶེཝ སརཱུཔཾ, པབྷེདཉྩ དསྶེཏུམཱཧ ‘‘པོསསྶེ’’ཙྩཱདི. ནཱརིཡཾ སངྒམཾ པཊིཙྩ ཀཱརཎཾ ཀཏྭཱ པོསསྶ པུརིསསྶ ཡཱ པིཧཱ ཨིཙྪཱ མནོཝིཀཱརཝིསེསོ པོསེ ཙ པུརིསེ སངྒམཾ པཊིཙྩ ཀཱརཎཾ ཀཏྭཱ ཨིཏྠིཡཱ ཡཱ པིཧཱ ཨིཙྪཱ མནོཝིཀཱརཝིསེསོ, ཨེསོ རཏིཀཱིལཱ༹དཱིནཾ ཀཱརཎབྷཱུཏོ, རཏིཀཱིལཱ༹དིཀཱརཎསཧིཏོ ཝཱ རསོ སིངྒཱརོ ནཱམ. ཨེཏྠ ཙ ཨིཏྠིཔུརིསཱནཾ དསྶནསཝནཕུསནཝསེན ཝཱ ཝིཔྤཡོགཝསེན ཝཱ ཡཱ པིཧཱ སཉྫཱཏཱ, སོ རསོ ནཱམ. ཡཾ པན ཏཾ ཀཱརཎཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟཾ གཱིཏཾ, ཏམེཝ ལོཀཱནཾ ཨསྶཱདཛནཀཏྟཱ རསོ ནཱམ. ཕལཱུཔཙཱརཝསེན པན པིཧཱ རསོཏི ཝུཏྟཱ, སབྦཏྲེཝཾ.

༡༠༤. ཨུཏྟམཱནཾ ¶ ཨིཏྠིཔུརིསཱནཾ པཀཏི སཾཡོགཝིཡོགསབྷཱཝོ སཱ ཨེཏྠ སིངྒཱརེ པཱཡོ བཧུལནྟི ཨུཏྟམཔཀཏིཔྤཱཡོ, ཡེབྷུཡྻེན ཨུཏྟམཱནཾ སཾཡོགཝིཡོགཔྤཝཏྟཾ གཱིཏམེཝ སིངྒཱརོ ནཱམཱཏྱཏྠོ. ཨིཏྠིཔུརིསཱནཾ པིཧཱ ཧེཏུ ཨེཏསྶཱཏི ཨིཏྠིཔུརིསཧེཏུཀོ. སོ སིངྒཱརོ སམྦྷོགོ, ཝིཡོགོཏི ཨིམིནཱ པབྷེདེན དུཝིདྷོ མཏོ. ཏཏྲ ཙ –

ཝཱཔིཝནགེཧུཡྻཱན-མཱལཱཙནྡནཱདཡོ;

སམྦྷོགསྶ ཝིབྷཱཝཱ ཏེ, ཡེ ཙཉྙེ ལལིཏངྐརཱ.

ཝིཡོགསྶ ཏུ པིཡཱདསྶནཾ ཝིབྷཱཝོ, རསཛནཀོ ཙ ཝིབྷཱཝོ. ཝུཏྟཉྩ –

‘‘ཛཡནྟེ ཙ རསཱ ཡེན,

ས ཝིབྷཱཝོ པཀིཏྟིཏོ;

ཏེསམེཝཱ’ནུབྷཱཝོ’ཡཾ,

ཁྱཱཏོ ཀཝཱིཧི བྱཉྫཀོ’’ཏི.

སཧ བྷུཉྫནམནུབྷཝནཾ སམྦྷོགོ. ཝིཡུཛྫནཾ ནཱནཱབྷཝནཾ ཝིཡོགོ. སིངྒཾ ནཱམདྷཱཏུ, ཝིཛ྄ཛྷནཊྛེན སིངྒཾ, ནཱགརིཀབྷཱཝསངྑཱཏསྶ ཀིལེསསིངྒསྶེཏཾ ནཱམཾ, ཏཾ ཀརོཏི, སིངྒཾ ཝཱ པབྷུཏྟཾ, ཏཾ ཀརོཏི རཱགཱིསཱུཏི སིངྒཱརོ, ཨཱརོ, ཀིལེསསིངྒཀརཎཾ ཝིལཱསོཏི ཝུཏྟཾ. སུཙི, ཨུཛྫལོཏིཔི སིངྒཱརསྶ ནཱམཱནི.

སོཀོཔཙཡསབྷཱཝོ ¶ ཀརུཎོ.

ཨིཊྛནཱསངྒནཱསཱཡ [ཨིཊྛནཱསདྷནཱཔཱཡ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ)],

ཝདྷབནྡྷནཏཱལ༹ནཱ;

སཱཔཀླེསོཔཏཱཔེཧི,

ཛཱཡཏེ ཀརུཎོ རསོ.

ཨུསྶཱཧཝདྡྷནོ ཝཱིརོ. ཝིབྷཱཝཱ ཏསྶ ཝིནཡུཔཏཱཔབལཝིཀྐམཱ. ས ཙཱཡཾ དཱནཝཱིརོ དྷམྨཝཱིརོ ཡུདྡྷཝཱིརོཏི ཏིཝིདྷོ.

ཝིམྷཡོཔཙཡསབྷཱཝོ ཨབྦྷུཏོ.

པཱསཱདུཡྻཱནསེལཱདི-གམནཱ དིབྦདསྶནཱ;

སབྷཱཝིམཱནམཱཡེནྡ-ཛཱལསིཔྤཱདིདསྶནཱ [ཛཱལཝིཛྫཱདིདསྶནཱ (ཀ.)];

ཧདཡེཙྪིཏལཱབྷེཧི, ཝིབྷཱཝེཧིསྶ སམྦྷཝོ.

ཧཱསོཔཙཡསབྷཱཝོ ཧཱསོ.

སཱབཧིཏྠཱ སཝིཀཏཱ, ནེཔཐྱཱ བྱངྒདསྶནཱ;

ཨསམྦནྡྷཀཐཱལཱཔཱ, ཧཱསོ སོ ཀུཧཀཱདིབྷི.

བྷཡོཔཙཡསབྷཱཝོ བྷཡཱནཀོ.

ཨུཙྩབྷེརཝསཾརཱཝ-ཡཀྑཔེཏཱདིདསྶནཱ;

སུཉྙཱགཱརམཧཱརཉྙ-ཝདྷབནྡྷནདསྶནཱ.

ཏཱསཱཡཱསངྐཏོབྦེགོ, སིཝོལཱུཀརུཎཱདིབྷི;

ཝིབྷཱཝེཧི ཙ ཨིཏྠཱིནཾ, ནཱིཙཱནཉྩ བྷཡཱནཀོ.

སམཎོཔཙཡསབྷཱཝོ སནྟོ.

དསྶནཱ སནྟཝེསཱནཾ, སནྟཙིཏྟཱན ཏཱདིནཾ;

སནྟཀཱརཎདྷམྨཱནཾ, སནྟོ ནཱམ རསོ བྷཝེ.

ཛིགུཙྪོཔཙཡསབྷཱཝོ ¶ བཱིབྷཙྪོ.

པཱུཏིམཾསཱདིཀཱནཾ ཏུ, དསྶནསུཏིཀིཏྟནཱ;

ཝིགཏེཧི ཝིབྷཱཝེཧི, བཱིབྷཙྩོ ཛཱཡཏེ རསོ.

ཀོདྷོཔཙཡསབྷཱཝོ རུདྡཾ.

ཏཉྩ སངྒཱམཧེཏུཀཾ, ཨུགྒཀམྨཨུཔགྷཱཏ-;

མུསཱཝཱདཱདིཕརུསཱ, ཝཙནཱདཱིཧི བྷཝཏི.

ཨེཏེསུ ཙ བཱིབྷཙྪརུདྡཱནི ནཔུཾསཀེ, ཨཉྙེ ཏུ པུམེ རཱུཔབྷེདཱ. ཨེཏེ ཙ ནཝ ནཱཊྱརསཱ རཏནཀོསནཡེན ཝུཏྟཱ. ཝུཏྟཉྷི ཏཏྠ –

‘‘སིངྒཱརཝཱིར བཱིབྷཙྪ-རུདྡ ཧཱས བྷཡཱནཀཱ;

ཀརུཎཱ’བྦྷུཏ སནྟཱཙ, ནཝ ནཱཊྱརསཱ ཨིམེ’’ཏི.

ཨམརཀོསེ པན –

‘‘སིངྒཱརཝཱིར ཀརུཎཱ-བྦྷུཏ ཧཱས བྷཡཱནཀཱ;

བཱིབྷཙྪ རུདྡཱཏི རསཱ’’ཏི [ཨམར ༧.༡༧].

ཨཊྛེཝ རསཱ ཝུཏྟཱ. ཨཐེཧ ནཝམོ སནྟོ རསོ ཀསྨཱ ན ཝུཏྟོཏི? ཝུཙྩཏེ –

ཧཱསོ རཏི ཙ ཀཱརུཉྙཾ,

ཀོདྷུསྶཱཧབྷཡཾ ཏཐཱ;

ཛིགུཙྪཱ ཝིམྷཡོ ཙེཏི,

ཋཱཡཱིབྷཱཝཱ པཀིཏྟིཏཱ.

ཋཱཡཱི ཨེཝ ཏུ རསཱིབྷཝཏིཔྱཱགམོ, ཏསྨཱ པཀཏིཡཱ ཨཊྛསངྑྱཏྟཱ ཨཊྛེཝ ཏུ ཏེ ཝུཏྟཱཏི ན ཝུཏྟོ. སནྟརསོ ཙཱཡཾ དྷམྨསིངྒཱརཏྟཱ སིངྒཱརརསེ ཨེཝཱནུཔཝིཊྛོ. དྷམྨཡུདྡྷཀཱམཏྟེན ཏིཝིདྷོ ཧི སིངྒཱརོ. ཀེཙི པན པིཡསམཱགམཱདིཝིབྷཱཝཛཔརམཾ ཝསྶལྱཱཁྱཾ རསམཱཧུ.

རབྷསོཔྱཱཧ ¶ –

‘‘སིངྒཱར ཝཱིར བཱིབྷཙྪ-རུདྡ ཧཱས བྷཡཱནཀཱ;

ཀརུཎཱ’བྦྷུཏསནྟཱ ཙ, ཝསྶལྱཉྩ རསཱ དསེ’’ཏི.

ཨཉྙེ ཏུ –

‘‘སིངྒཱརཱནུགཏོ ཧཱསོ,

ཀརུཎོ རུདྡཀམྨཛོ;

ཝཱིརཏོ ཨབྦྷུཏོ ཛཱཏོ,

བཱིབྷཙྪཱ ཙ བྷཡཱནཀོ’’ཏི –

ཙཏྟཱརོ རསཱ ཨིཙྩཱཧུ.

བཱིབྷཙྪནྟི ཝདྷ བནྡྷནེ, ཚོ, ཨབྦྷཱསིཀཱརསྶ དཱིགྷོ. ཝསྶ བྷོ, དྷསྶ ཙོ བཱིབྷཙྪོ. རུདྡོ དེཝཏཱ ཨསྶེཏི རུདྡཾ. ཝུཏྟཉྩ –

‘‘སིངྒཱརོ ཧརིདེཝོཧི, ཧཱསོ པམཐདེཝཏོ;

ཀརུཎོ ཡམདེཝོ ཏུ, རུདྡོ རུདྡཱདྷིདེཝཏོ’’ཏི [སདྡཀཔྤདྡུམེ རོདྲཔདེཔི].

ཨེཏྠ ཙ ཀཱམཀོདྷཧཱསཱདིཀཏོ ཙིཏྟཝིཀཱརོ བྷཱཝོ ‘‘བྷཱཝཡཏི པཀཱསཡཏི ཀཝིནོ ཨདྷིཔྤཱཡ’’ནྟི ཀཏྭཱ. སོ ཙ ཋཱཡཱི བྱབྷིཙཱརཱི སཱཏྟིཀོ ཙེཏི ཏིཝིདྷོ. ཏཏྲ –

ཧཱསོ རཏི ཙ ཀཱརུཉྙཾ,

ཀོདྷུ’སྶཱཧ བྷཡཾ ཏཐཱ;

ཛིགུཙྪཱ ཝིམྷཡོ ཙེཏི,

ཋཱཡཱིབྷཱཝཱ པཀིཏྟིཏཱ.

བྱབྷིཙཱརཱི ཏུ ཏེཏྟིཾསཔྤབྷེདཱ. ཡཐཱ –

སངྐཱ གིལཱནི ནིབྦེདོ,

ཏཐཱ ཨིསྶཱ མདོ སམོ;

ཨཱལསྱཾ དཱིནཏཱ ཙིནྟཱ,

མོཧོ སཏི མཏཱི དྷིཏི.

ཙཱཔལྱཾ ¶ ཧརིསོ པཱིལཱ༹,

ཨཱཝེགོ ཛལ༹ཏུ’གྒཏཱ;

སུཏྟཾ ཝིཏཀྐོ ཏཱསོ ཙ,

གབྦྷུ’སྶུཀྐོ ཝིསཱདཏཱ.

ནིདྡཱ’བཧིཏྠཱ’མརིསཱ,

མརཎཾ བྱཱདྷིརེཝ ཙ;

ཨཔམཱརོ ཙ ཨུམྨཱདོ,

ཝིབོདྷོ ཏིཾས ཏུཏྟརཱ.

སཱཏྟིཀོ ཨཊྛཝིདྷོ. ཡཐཱ –

ཐམྦྷོ སེདོ ཙ རོམཉྩོ,

སརབྷེདོ ཏུ ཝེཔཐུ;

ཝེཝཎྞ’མསྶུཔལཡཱ,

ཨིཙྩེཏེ ཨཊྛ སཱཏྟིཀཱཏི.

ཐིརཏྟཱ ཨེཀནྟིཀཏྟཱ ཋཱཡཱི. བྱབྷིཙཱརཱི ཨནེཀནྟིཀཏྟཱ. ཡཐཱ ནཱཊིཀཱཡ སིངྒཱརོ ཋཱཡཱི, ཏདུཔཀཱརཱ ཧཱསཱདཡོ བྱབྷིཙཱརིནོ, མོཧརཱགདོསཱ ཨེཝ སངྑྱབྷཱསཱཡ སཏྟརཛོཏམཱནཱིཏྱུཙྩནྟེ. ཏཏྲ སཏྟེན ཨཱསཡེན ནིབྦཏྟོ སཱཏྟིཀོ. བྷཱཝསྶ བོདྷཀོ ཨབྷིནཡོ ཨནུབྷཱཝོ ‘‘ཨནུ པཙྪཱ བྷཱཝཡཏི པཀཱསཡཏཱི’’ཏི ཀཏྭཱ.

ཏཏྲ སམྦྷོགསབྷཱཝོ ཡོ རཏྱཱཁྱོ བྷཱཝོ, ཏསྶ ལོཙནཙཱཏུརིཡབྷམུཀྑེཔམིཧིཏཝིབྦྷམཙིཏྟངྒཧཱརིཝཱཀྱཱདི ཨནུབྷཱཝོ. ཝུཏྟཉྩ –

‘‘ཏསྶ ལོཙནཙཱཏུར-བྷམུཀྑེཔསིཏཝིབྦྷམོ;

ཙིཏྟངྒཧཱརིཝཱཀྱཱདི, ཨནུབྷཱཝོ པཀིཏྟིཏོ’’ཏི.

ཝིཡོགསྶ ¶ ཏུ ཨནུབྷཱཝོ –

ཨབྷིལཱཔོ ཏཐཱ ཙིནྟཱ,

ཏསྶ སརཎཀིཏྟནཱ;

ཨུབྦེགོ ཙ ཝིལཱཔོ ཙ,

ཨུམྨཱདོ བྱཱདྷིརེཝ ཙ;

ཛལ༹ཏཱ མརཎཉྩེཝ,

དསེཝེཏྠ པཀིཏྟིཏཱ.

ཧཱསསྶ ཏུ ཝིཀཱརཀཱལཱདི ཨནུབྷཱཝོ, ཡོ ཏུ ཀརུཎོ.

ཨསྶུསཱསེཧི ཝེཝཎྞ-

ཐམྦྷགཏྟསཏིཀྑཡཱ;

པརིདེཝིཏསོཀེཧི,

ཨབྷིནཡོ སསཱུརིབྷི.

ཀརཙརཎཝདནཝེཔཐུགཏྟཐམྦྷཧདཡཀམྤནསུཀྑོཊྛཏཱལུཀཎྛེཧི བྷཡཱནཀོ ནིཙྩམབྷིནཡོ.

རུདྡསྶ ཏུ བྷཱུཀུཊྱཱདི ཨནུབྷཱཝོ.

ཝཱིརོ’བྷིནཱིཡཏེ ཙཱག-

ཝེསཱརཛྫཱདིཏོ ཏཐཱ;

ཨཀྑེཔསཱུཙཏཱདཱིཧི,

ཐེརསོརཱདིཏོ བྷཝེ.

བཱིབྷཙྪསྶ ཏུ –

ཨཡཾ པཙྪཱདནཱ བྱཏྟ-

པཱདབཱཧཙྪིཀཱུལནཱ;

ཨུབྦེཛནཱདཱིཧི མཏོ,

ཏཛྫེཧི’བྷིནཡོ སདཱ.

ཨབྦྷུཏཾ ¶ པན –

དནྟལོཙནཝིཏྠཱརཱ,

པསཱདོཔསམཱདིཧི;

རོམཉྩསེདཏཱསསྶུ,

སཱདྷུཝཱདེཧི དསྶཡེ.

སཱཏྟིཀཱནཾ ཏྭཊྛནྣཾ ཐམྦྷསེདརོམཉྩསརབྷེདཝེཔཐུཝེཝཎྞམསྶུཔལཡཱནཾ ཡཐཱཀྐམཾ ནིཀྲིཡཏཱ, ཝཱཏ, ཙྩཱསཱིཏ, དོབྷགྒལཱ༹’པཱངྒཔཱུརཎ, མུཁཙྪཱཡཱཝིཔལླཱས, ལོཙནམཛྫན, མཧིཔཱཏཱདཡོ ཨབྷིནཡཱ.

ཨེཝཾ བྱབྷིཙཱརཱིནམྤི ནིབྦེད, གིལཱནི, སངྐི’སྶཱ, མད, སམཱ’ལསྱཱདཱིནཾ ཡཐཱཀྐམཾ སཱས, སནྟཱཔ, དིསཱཝལོཀན, གུཎམཙྪེར, བྷཱིཏ, ངྒམདྡན, སམཱདཡོ ཨབྷིནཡཱཏི.

བྱབྷིཙཱརཱིསུ སངྐཱ ནཱམ ཨཱསངྐཙིཏྟཏཱ. གིལཱནི གེལཉྙཏཱ. ནིབྦེདོ ཨཏྟཱཝམཱནནཾ. མདོ པམཱདུཀྐཾསོ. སམོ ཁེདོ. དཱིནཏཱ ཙེཏསོ དུཀྑཏཱ. དྷིཏི སནྟོསོ. ཧརིསོ ཙེཏོཔསཱདོ. པཱིལཱ༹ རུདྡཱཙཱརཱདཱིཧི མུཁཝིཀཱརོ. ཨཱཝེགོ སམྦྷམོ. ཛལ༹ཏཱ ཨཔྤཊིཔཏྟི, ཨུགྒཏཱ དཱརུཎཏྟཾ. སུཏྟཾ སུཔནཾ. ཏཱསོ ཙིཏྟཀྑོབྷོ. ཨུསྶཱཧོ ཨུསྶུཀྐཾ. ཝིསཱདོ ཁེདོ. ཨབཧིཏྠཱ ཨཱཀཱརགུཏྟཏཱ. ཨམརིསོ ཨཀྑམཏཱ. ཝིབོདྷོ ཝིནིདྡཏཱ. སེསཱ པཔཉྩབྷཡཱ ན ཝིཏྠཱརིཏཱཏི. རསཝཎྞནཱ.

༡༠༥. སིལོཀེན ཝཙསོ ནཱམཱནི. བྷཱསིཏབྦནྟི བྷཱསིཏཾ. ལཔ ཝཙནེ, ལཔིཏཾ. བྷཱསཱིཡཏེཏི བྷཱསཱ. ཝོཧརཱིཡཏེཏི ¶ ཝོཧཱརོ, ཧར ཧརཎེ ཝིཔུབྦོ, ‘‘ཝོཧཱར ཝཙནེ’’ཏི ཝཱ དྷཱཏུ. ཝུཙྩཏེཏི ཝཙནཾ. ཝཙོཔི, མནོགཎོཡཾ. ཨུཙྩཏེཏི ཨུཏྟི,ཏི. ཝུཙྩཏེཏི ཝཱཙཱ, ཨ. གིཎནྟི སདྡཱཡནྟི ཏནྟི གིརཱ, གེ སདྡེ, ཨིརོ, གཱཡིཏབྦཱཏི ཝཱ གིརཱ. ཝཱཡཏེ སདྡཱཡཏེཏི ཝཱཎཱི, ཡུ, ཨཱི ཙ, པརེསཾ མམྨཝིཛ྄ཛྷནཊྛེན ཝཱཎོ ཝིཡཱཏི ཝཱ ཝཱཎཱི, ཨཱི. བྷརཏོ ནཱམ སཏྠཀཱརོ ཨིསི, ཏསྶེསཱ བྷཱརཏཱི. ཀཐཱིཡཏེཏི ཀཐིཏཱ. ཝུཙྩཏེཏི ཝཙཱི, ཨཱི. བྲཧྨཱི, སརོཝཏཱིཏིཔི ཝཙསོ ནཱམཱནི.

༡༠༦. ཨེཀམེཝཱཁྱཱཏཔདཾ ཡཏྠ ཨེཀཱཁྱཱཏོ སཝིསེསནེན ཀཱརཀཔདེན སཧིཏཏྟཱ སཀཱརཀོ པདཙཡོ སམྦནྡྷཏྠོ པདསམུདཱཡོ ཝཱཀྱཾ ནཱམ སིཡཱ, ཡཐཱ – ཝེསྶནྟརོ རཱཛཱ སུཁཝིཔཱཀཾ ཀམྨཾ ཀརོཏི, པུརིསོ གཙྪཏི. ཨཱཁྱཱཏགྒཧཎཉྩེཏྠ ཀྲིཡཱསདྡོཔལཀྑཎཾ, ཏེན དེཝདཏྟོ ཀཊཾ ཀཏཝཱ ཨིཙྩཱདཱིནིཔི ཝཱཀྱཾ ནཱམ སིཡཱ. ཨམརཀོསེ པན – ‘‘ཏིསྱཱདྱནྟཙཡོ ཝཱཀྱཾ, ཀྲིཡཱ ཝཱ ཀཱརཀཱནྭིཏཱ’’ཏི [ཨམར ༦.༢] དྭཱིཧི ལཀྑཎེཧི ཝཱཀྱམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཏིསྱཱདྱནྟཙཡོ ཏྱཱདིསྱཱདྱནྟཔདཱནཾ ཙཡོ སམཱུཧོ སམྦནྡྷཏྠོ ཝཱཀྱཾ, ཏཾ ཡཐཱ – ཨུཙྩཾ པཋཏི, ཨོདནཾ པཙཏི. ཏཐཱ ཙ བྷཱཝཱཁྱཾ ཨཱཁྱཱཏཾ སཱབྱཡཀཱརཀཝིསེསནཾ ཝཱཀྱཾ, ཨཱཁྱཱཏཾ ཏྱཱདྱནྟཾ སཱབྱཡཾ ཝཱ སཀཱརཀཾ ཝཱ སཝིསེསནཾ ཝཱ ཝཱཀྱམུཙྩཏེ. ཏྱཱདིགྒཧཎཾ ཀྲིཡཱསདྡོཔལཀྑཎཾ, ཏེན དེཝདཏྟོ ¶ ཀཊཾ ཀཏཝཱ ཨིཙྩཱདཱིནིཔི ཝཱཀྱཾ. ཨུཔལཀྑཎནིརཔེཀྑཾ ཨཔརཾ ཝཱཀྱལཀྑཎམཱཧ ‘‘ཀྲིཡཱ ཝཱ ཀཱརཀཱནྭིཏཱ’’ཏི. ཀྲིཡཱཔདཾ ཝཱ ཀཱརཀསམྦནྡྷཾ ཝཱཀྱཾ, ཡཐཱ – རཱཛཱ གཙྪཏི, རཱཛཱ གཏོ. ཨིམསྨིཾ པཀྑེ སཱབྱཡསྶཔི ཨནབྱཡསྶཔི སབྦསྶ ཀྲིཡཱཀཱརཀཔདསམཱུཧསྶ ཝཱཀྱཏྟམཱཧ.

བྷཡཱདཱིཧི ཡཾ དྭིཀྑཏྟུཾ ཝཱ ཏིཀྑཏྟུཾ ཝཱ ཨུདཱིརཎཾ ཀཐནཾ ‘‘སཔྤོ སཔྤོ, ཝིཛ྄ཛྷ ཝིཛ྄ཛྷཱ’’ཏྱཱདིཀཾ, ཏཾ ཨཱམེཌིཏཾ ཉེཡྻཾ. མེཌི ཨུམྨཱདནེ, ཨཱཔུབྦོ དྭཏྟིཀྑཏྟུམུཙྩཱརཎེ ཝཏྟཏི. ཡཐཱ ‘‘ཨེཏདེཝ ཡདཱ ཝཱཀྱཾ, ཨཱམེཌཡཏི ཝཱསཝོ’’ [‘‘ཧརིཝཾསེ’’ཏི ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱཡཾ ཝུཏྟཾ]. ‘‘དེཝདཏྟེནཱམེཌོ ཀཏོ’’ ཨིཙྩཏྲཱཔྱཡམེཝཏྠོ, སོཀཱདིནཱ ཧི ‘‘བྷཱཏཱ བྷཱཏཱ’’ཨིཏྱུཙྩཱརཱིཡཏེ, བྷཱཝེ ཀམྨནི ཙ ཏོ. ཀམྨཉྩ པདཾ ཝཱཀྱམྷཱ.

༡༠༧. ཨཱམེཌིཏསྶ ཝིསཡཾ དསྶེཏུམཱཧ ‘‘བྷཡེ’’ཙྩཱདི. ‘‘སཔྤོ སཔྤོ, ཙོརོ ཙོརོ’’ཏྱཱདཱིསུ བྷཡེ. ‘‘ཝིཛ྄ཛྷ ཝིཛ྄ཛྷ, པཧར པཧརཱ’’ཏྱཱདཱིསུ ཀོདྷེ. ‘‘སཱདྷུ སཱདྷཱུ’’ཏྱཱདཱིསུ པསཾསཱཡཾ. ‘‘གཙྪ གཙྪ, ལུནཱཧི ལུནཱཧཱི’’ཏྱཱདཱིསུ ཏུརིཏེ. ‘‘ཨཱགཙྪ ཨཱགཙྪཱ’’ཏྱཱདཱིསུ ཀོཏཱུཧལེ. ‘‘བུདྡྷོ བུདྡྷོཏི ཙིནྟཡནྟོ’’ཏྱཱདཱིསུ ཨཙྪརེ. ‘‘ཨབྷིཀྐམཐཱཡསྨནྟོ ཨབྷིཀྐམཐཱཡསྨནྟོ’’ཏྱཱདཱིསུ ཧཱསེ. ‘‘ཀཧཾ ཨེཀཔུཏྟཀ, ཀཧཾ ཨེཀཔུཏྟཀཱ’’ཏྱཱདཱིསུ སོཀེ. ‘‘ཨཧོ སུཁཾ ཨཧོ སུཁ’’ནྟྱཱདཱིསུ པསཱདེ. ཙསདྡོ ཨཝུཏྟསམུཙྩཡཏྠོ, ཏེན གརཧཱ’སམྨཱནཱདཱིནཾ སངྒཧོ ¶ དཊྛབྦོ. ཏཏྠ ‘‘པཱཔོ པཱཔོ’’ཏྱཱདཱིསུ གརཧཱཡཾ. ‘‘ཨབྷིརཱུཔཀ, ཨབྷིརཱུཔཀཱ’’ཏྱཱདཱིསུ ཨསམྨཱནེ. ཨེཝམེཏེསུ ནཝསུ, ཨཉྙེསུ ཙ ཨཱམེཌིཏཝཙནཾ བུདྷོ པཎྜིཏོ ཀརེ ཀརེཡྻ ཡོཛེཡྻ ཨཱམེཌནཾ པུནཔྤུནུཙྩཱརཎཾ ཨཱམེཌིཡཏི ཝཱ པུནཔྤུནུཙྩཱརཱིཡཏཱིཏི ཨཱམེཌིཏནྟི ཀཏྭཱ.

༡༠༨. ཨིརུ, ཡཛུ, སཱམནྟི ཏཡོ ཝེདཱ སིཡུཾ, ཏཏྲ ཨིརུསདྡོ ནཱརཱི ཨིཏྠིལིངྒོ. ཨིཙ ཐུཏིཡཾ, ཨིཙྩནྟེ དེཝཱ ཨེཏཱཡཱཏི ཨིརུ, ཨུ, ཙསྶ རོ. ཡཛནྟེ ཨནེནེཏི ཡཛུ, ཨུ. སོ ཨནྟཀམྨནི, ཀརཎེ མོ, སོཡནྟི པཱཔམནེནེཏི སཱམཾ, ཨོསྶཱ, ‘‘སཱ ཏནུཀརཎཱཝསཱནེསཱུ’’ཏི ཝཱ དྷཱཏྭཏྠོ. ཝིདནྟི དྷམྨམེཏེཧཱིཏི ཝེདཱ.

ཨེཏེ ཨེཝ ཏཡོ ཝེདཱ ཏཡཱི ནཱམ, ཏཡོ ཨཝཡཝཱ ཨསྶཱཏི ཏཡཱི. ཨཡཾ ཏཡཱིསདྡོ ནཱརཱི ཨིཏྠིལིངྒོ. ཏིཀཾ ཝེདེ. མུནཱཏི ཛཱནཱཏི དྷམྨཾ ཨནེནཱཏི མནྟོ, ཏོ, ཨུསྶ ཨ. སུཡྻཏེ དྷམྨཾ ཨེཏཱཡཱཏི སུཏི. ཨིཏྠིཡཾ སུཏིསདྡོ.

༡༠༩. ཝེདསཏྠཀཱརཀེ དས ཨིསཡོདསྶེཏུམཱཧ ‘‘ཨཊྛཀོ’’ཙྩཱདི. ཨཏྠཾ ཧིཏཾ, ཨཏྠེ ཝཱ སཏྠེ ཀརོཏཱིཏི ཨཊྛཀོ. ཝཱམཾ ཀལྱཱཎཝཙནཾ ཀརོཏཱིཏི ཝཱམཀོ, རསྶསརཱིརཏྟཱ ¶ ཝཱ ཝཱམནོ, སོ ཨེཝ ཝཱམཀོ, ནསྶ ཀཀཱརཏྟཾ ཀཏྭཱ. ཝཱམོ ནཱམ ཧརོ, སོ དེཝོ ཨསྶ ཝཱམདེཝོ.

‘‘ཝཱམཾ སབྱེ པཏཱིཔེ [པཏཱིཔེཏི པཊིཀཱུལེ] ཙ, དཝིཎེ [དཝིཎེཏི དྷནེ] ཙཱཏིསུནྡརེ;

པཡོདྷརེ ཧརེ ཀཱམེ, ཛཉྙཱ ཝཱམ’མཔིཏྠིཡ’’ནྟི.

ཧི ནཱནཏྠསངྒཧེ.

ཨངྒིརསསྶ ཨིསིནོ ཨཔཙྩཾ ཨངྒིརསོ, ཙིཏྲསིཁཎྜིནོ ཨཔཙྩཾ པུཏྟོ. ཨཐ ཝཱ ཨངྒིམྷི ཀཱཡེ རསོ སིདྡྷིཔྤཏྟོ པཱརདོ ཡསྶཱཏི ཨངྒིརསོ. ཏེནེཝ ཏསྶ པུཏྟཾ སུརཱཙརིཡཾ ‘‘ཛཱིཝོ’’ཏི ཝདཏི. ཛཱིཝཡཏི རཎེ ཨསུརནིཧཏེ དེཝེཏི ཛཱིཝོ [ཨམར ༣.༢༤ ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ཨོལོཀེཏབྦཱ]. བྷརཏཱིཏི བྷགུ, བྷཾ ཝཱནཀྑཏྟཾ གཙྪཏི ཛཱནཱཏཱིཏི བྷགུ, ཨུ. ཡམཾ སཾཡམཾ དདཱཏི པརེསནྟི ཡམདོ ཙ སོ དཀྑིཎེཡྻགྒིཏྟཱ ཨགྒི ཙེཏི ཡམདགྒི, རཱམསྶ པིཏཱ [པརསུརཱམསྶ པིཏཱ (སདྡཀཔྤདྡུམེ)]. ཝསིཊྛསྶ ཨཔཙྩཾ ཝཱསིཊྛོ. བྷཱརདྭཱཛསྶ ཨཔཙྩཾ བྷཱརདྭཱཛོ. ཀསྶཔསྶ ཨཔཙྩཾ ཀསྶཔོ. ཝེསྶཱམིཏྟསྶ ཨཔཙྩཾ ཝེསྶཱམིཏྟོ. ཨིཏི ཨིམེ དས ཨིསཡོ མནྟཱནཾ ཝེདཱནཾ ཀཏྟཱརོ ཀཱརཀཱ.

༡༡༠. ཝེདེ དསྶེཏྭཱ ཏསྶ ཚལ༹ངྒཱནི དསྶེཏུམཱཧ ‘‘ཀཔྤོ’’ཙྩཱདི. ཡཉྙཀམྨཱནམུཔདེསཀོ ཀཔྤོ ‘‘ཀཔྤཏེ པབྷཝཏཱི’’ཏི ཀཏྭཱ. སཱདྷུསདྡཱནམནྭཱཁྱཱཡཀཾ བྱཱཀརཎཾ ཝིསེསེན ཨཱཀརཱིཡནྟེ པཀཏིཙྩཱདིནཱ ཨཱབྱཱཔཱདྱནྟེ ཨནེན ¶ སདྡཱཏི, ཡུ. ཛོཏིསཏྠཾ གཎནསཏྠཾ སུབྷཱསུབྷཀམྨཕལཛོཏནཀཾ. སིཀྑྱནྟེ ཨབྦྷསྱནྟེ [ཨཛ྄ཛྷཡནྟེ (ཀ.)] ཨེཏཱཡཱཏི སིཀྑཱ, ཨཀཱརཱདིཝཎྞཱནཾ ཋཱནཀརཎཔཡཏནཱནཾ པཊིཔཱདིཀཱ. ནིཙྪཡེན, ནིསྶེསཏོ ཝཱ ཨུཏྟི ནིརུཏྟི, ཝཎྞཱགམོ ཝཎྞཝིཔརིཡཡོཙྩཱདིཀཱ. ཚནྡསི ཨནུཊྛུབྷཱདིཝུཏྟཱནཾ པཊིཔཱདིཀཱ ཚནྡོཝིཙིཏི, ཨེཏཱནི ཚ ཝེདཱནཾ ཨངྒཱནཱིཏི ཝདནྟི.

༡༡༡. པུརཱཝུཏྟནིབནྡྷནཔཱཡཏྟཱ པུརཱཝུཏྟཾ, ཏསྶ པབནྡྷོ ཝིཏྠཱརོ, སནྟཱནོ ཝཱ བྷཱརཏཱདིཀོ བྷཱརཏཡུདྡྷཀཐཱདིཀོ བྱཱསཱདིཔཀཏོ གནྠོ ཨིཏིཧཱསོ ནཱམ, ཨིཏིཧསདྡོ པཱརམྤརིཡོཔདེསེ ནིཔཱཏོ, ཨིཏིཧཱ’ཏྠི ཨསྨིནྟི ཨིཏིཧཱསོ.

རུཀྑཱདཱིནཾ ནཱམཔརིཡཱཡེཧི ནཱམཔྤཀཱསཀཾ རཏནམཱལཱདིཀཾ སཏྠཾ ནིགྷཎྚུ ནཱམ, སོཏིམིནཱ ནིགྷཎྚུསདྡསྶ པུལླིངྒཏྟཾ དཱིཔེཏི, སབྦཏྲེཝཾ. ཏཏྠ ཏཏྠཱགཏཱནི ནཱམཱནི ནིསྶེསཏོ གྷཊེནྟི རཱསཱིཀརོནྟི ཨེཏྠཱཏི ནིགྷཎྚུ, བིནྡཱགམོ, ཝཙནཱིཡཝཱཙཀབྷཱཝེན ཨཏྠཾ སདྡཉྩ ནིཁཎྜཏི བྷིནྡཏི ཝིབྷཛྫ དསྶེཏཱིཏི ཝཱ ནིཁཎྚུ, སོ ཨེཝ ཁསྶ གྷཀཱརཾ ཀཏྭཱ ནིགྷཎྚཱུཏི ཝུཏྟོ. རུཀྑཱདཱིནཾ ནཱམཔྤཀཱསཀནྟིམིནཱ ཨེཀེཀསྶ ཨཏྠསྶ ཨནེཀཔརིཡཱཡནཱམཔྤཀཱསཀཏྟཾ ཝུཏྟཾ, ནིདསྶནམཏྟཉྩེཏཾ, ཨནེཀེསཾ ཨཏྠཱནཾ ཨེཀསདྡཝཙནཱིཡཏཱཔཀཱསཀཝསེནཔི ¶ ཏསྶ གནྠསྶ པཝཏྟཏྟཱ [དཱི. ནི. ཊཱི. ༡.༢༥༦; མ. ནི. ཊཱི. ༡.༢༢; ཨ. ནི. ཊཱི. ༢.༣.༥༩; སཱརཏྠ. ཊཱི. ༡.ཏཏིཡསངྒཱིཏིཀཐཱཝཎྞནཱ].

༡༡༢. ལོཀེ ཡཾ ཝིཏཎྜཝཱདཱིནཾ སཏྠཾ, ཏཾ ལོཀཱཡཏནྟི ཝིཉྙེཡྻཾ. ཏནུ ཝིཏྠཱརེ, ཨཉྙམཉྙཝིརུདྡྷཾ, སགྒམོཀྑཝིརུདྡྷཾ ཝཱ ཏནོནྟི ཨེཏྠཱཏི ཝིཏཎྜོ, ཌོ, ཎཏྟཾ, ཝིརུདྡྷེན ཝཱ ཝཱདདཎྜེན ཏཱལེ༹ནྟི ཨེཏྠ ཝཱདིནོཏི ཝིཏཎྜོ, ཏཌི ཏཱལ༹ནེ, ཨདེསམྤི ཧི ཡཾ ནིསྶཱཡ ཝཱདཱིནཾ ཝཱདོ པཝཏྟོ, ཏཾ ཏེསཾ དེསཏོཔི ཨུཔཙཱརཝསེན ཝུཙྩཏི, ཡཐཱ ‘‘ཙཀྑུཾ ལོཀེ པིཡརཱུཔཾ སཱཏརཱུཔཾ, ཨེཏྠེསཱ ཏཎྷཱ པཧཱིཡམཱནཱ པཧཱིཡཏི, ཨེཏྠ ནིརུཛ྄ཛྷམཱནཱ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི [དཱི. ནི. ༢.༤༠༡; མ. ནི. ༡.༡༣༤; ཝིབྷ. ༢༠༤]. ལོཀཱཏི བཱལལོཀཱ, ཏེ ཨེཏྠ ཨཱཡཏནྟི ཨུསྶཧནྟི ཝཱཡམནྟི ཝཱདསྶཱདེནཱཏི ལོཀཱཡཏཾ, ཨཱཡཏིཾ ཧིཏཾ ཏེན ལོཀོ ན ཡཏཏི ན ཨཱིཧཏཱིཏི ཝཱ ལོཀཱཡཏཾ, ཏཉྷི གནྠཾ ནིསྶཱཡ སཏྟཱ པུཉྙཀྲིཡཱཡ ཙིཏྟམྤི ན ཨུཔྤཱདེནྟི.

ཡོ ཀཝཱིནཾ པཎྜིཏཱནཾ ཧིཏོ ཀཝིཏྟབྷོགསམྤཏྟཱདིཔཡོཛནཀརོ ཀྲིཡཱཀཔྤཝིཀཔྤོ ཀཝཱིནཾ ཀྲིཡཱསངྑཱཏཀཔྤབནྡྷནཝིདྷིཝིདྷཱཡཀོ སུབོདྷཱལངྐཱརཱདིཀོ གནྠོ, སོ ཀེཊུབྷཾ ནཱམ, ཀིཊནྟི གཙྪནྟི ཀོསལླཾ ཀཝཡོ བནྡྷནེསུ ཨེཏེནཱཏི ཀེཊུབྷཾ, ཀིཊ གཏིཡཾ, ཨབྷོ, ཨསྶུཀཱརོ, ཨཐ ཝཱ ཀིཊཏི གམེཏི ཀྲིཡཱདིཝིབྷཱགཾ, ཏཾ ཝཱ ཨནཝསེསེན པརིཡཱདཱནཏོ གམེནྟོ པཱུརེཏཱིཏི ཀེཊུབྷཾ, ཨུབྷ, ཨུམྦྷ པཱུརཎེ.

ཝཙཱིབྷེདཱདིལཀྑཎཱ ¶ ཀྲིཡཱ ཀཔྤཱིཡཏི ཝིཀཔྤཱིཡཏི ཨེཏེནཱཏི ཀྲིཡཱཀཔྤོ. སོ པན ཝཎྞཔདསམྦནྡྷཔདཏྠཱདིཝིབྷཱགཏོ ཨཏིབཧུ ཝིཀཔྤོཏི ཨཱཧ ‘‘ཀྲིཡཱཀཔྤཝིཀཔྤོ’’ཏི, ཨིདཉྩ མཱུལཀྲིཡཱཀཔྤགནྠཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. སོ ཧི མཧཱཝིསཡོ སཏསཧསྶཔརིམཱཎོ ནཡཙརིཏཱདིཔཀརཎཾ [ནལཙརིཏཱདིཔཀརཎཾ (?)].

༡༡༣. ཨུཔལདྡྷོ ཀེནཔྱཏྠོ ཡསྶཾ སཱ ཨུཔལདྡྷཏྠཱ, ཨིཏི ཨཱཁྱཱཡིཀཱཏྱུཙྩཏེ ཨཱཁྱཱཡཏེ ནཱཡཀཱནུསཱསཀཙརིཏམསྶནྟི, སཉྙཱཡཾ ཎྭུ.

པབནྡྷེནེཝ ཙ སཝིཏྠཱརེན ཀཔྤནཾ ཡསྶཾ སཱ པབནྡྷཀཔྤནཱ, ཀཱདམྦརཱིཔབྷུཏི. ཀཐཱིཡཏཱིཏི ཀཐཱ.

ཨཏྠཱ བྷཱུམིཧིརཉྙཱདཡོ, ཏཏྲ པདྷཱནཾ བྷཱུམི ཨིཏརེསཾ ཏཔྤབྷཝཏྟཱ, ཏེསཾ ཨཛྫནེ པཱལནེ ཙ ཨུཔཱཡབྷཱུཏཾ སཏྠཾ ཨཏྠསཏྠཾ, པཡཱནཀྱཱདིཔཎཱིཏཾ [བཧསྭཏིཙཱབྦཱིཀྱཱདིཔྲཎཱིཏཾ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༦.༥)], ཏསྨིཾ དཎྜནཱིཏིསདྡོ པཝཏྟོ. སཱམཱདཱིནཾ ཙཏུཏྠོཔཱཡོ ཝདྷབནྡྷནཱདིལཀྑཎོ དཎྜོ, ཏསྶ ནཱིཏི པཎཡནཾ དཎྜནཱིཏི, པཱཡེན ནཱིཏིསྶ དཎྜེན བྱཔྤདེསོ, ཝདྷདོསབཱཧུལྱེན པཱཡསོ དཎྜསྶ པཎཡནཏོ, དཎྜནཱིཏྱཏྠཏྟཱ སཏྠཉྩ དཎྜནཱིཏི.

དྭཡཾ ཀཐཱཡཾ. ཝུཏྟོ ཨནུཝཏྟནཱིཡོ ཨནྟོ པརིསམཏྟི ཡསྶ ཨཏྟནོ ཀཱརིཡབྷཱགསྶ པཱཔནཏོཏི ཝུཏྟནྟོ. པཝཏྟནྟེ ཀཱརིཡཱ ཡསྶཾ པཝཏྟི,ཏི. ཙཀཱརེན ཝུཏྟཨུདནྟཱདཡོ གཧིཏཱ. ཀཱརིཡསྶ ཝུཏྟི ཨཏྲཏྠཱིཏི ཨསྶཏྠྱཏྠེ ¶ ཎོ. ཨུགྒཏོ ཨནྟོ པརིསམཏྟི ཡསྶ ཨུདནྟོ.

༡༡༤. ཨདྷིཝཙནནྟཾ ནཱམེ. སཉྫཱནནྟི ཨེཏཱཡཱཏི སཉྙཱ, ཨ. ཨཱཁྱཱཡཏེ ཨེཏཱཡཱཏི ཨཱཁྱཱ. ཨཧྭཡཏེ ཨེཏཱཡཱཏི ཨཝ྄ཧཱ, ཧུ སདྡེ, ཝ྄ཧེ ཨཝ྄ཧཱནེཏི ཝཱ དྷཱཏུ, ཨ. སམྨཱ ཨཱཛཱནཱཏི, སམཾ ཝཱ ཛཱནཱཏི ཨེཏཱཡཱཏི སམཉྙཱ. ཨབྷིདྷཱིཡཏེ ཡེན, ཡུ. ནམྱཏེ ཨབྦྷསྶཏེ ཨསྨིནྟི ནཱམཾ, ནམཏི ནཱམཡཏཱིཏི ཝཱ ནཱམཾ. ཨཧྭཱཡཏེཏི ཨཝ྄ཧཡོ, ཀམྨེ ཡོ. ནཱམམེཝ ནཱམདྷེཡྻཾ. ནཱམརཱུཔེཧི [ནཱམསདྡེཧི (ཀ.) བྷཱགརཱུཔནཱམེཧི དྷེཡྻོ (པཱཎིནི ༥.༤.༣༦ ཝཱ)] སཀཏྠེ དྷེཡྻོ ཡདཱདིནཱ, ཏིཊྛཏི ཝཱ ཨེཏྠ ཨཏྠོཏི དྷེཡྻཾ, དྷརཱིཡཏེ ཨུཙྩཱརིཡཏེཏི ཝཱ དྷེཡྻཾ, ནཱམམེཝ དྷེཡྻཾ ནཱམདྷེཡྻཾ. ཨདྷཱིནཾ ཝཙནཾ ཨདྷིཝཙནཾ, ཀེན ཨདྷཱིནཾ? ཨཏྠེན. པུཊྛསྶ པཊིཝཙནཾ པཊིཝཱཀྱཾ. པཊིགཏཾ པཙྪཱགཏཾ ཝཱཀྱཾ པཊིཝཱཀྱཾ. ཨུཏྟརཱིཡཏེ ཨཏིཀྐམྱཏེ ཡེནཱཏི ཨུཏྟརཾ.

༡༡༥. ཏིཀཾ པུཙྪཱཡཾ. པུཙྪིཏབྦོཏི པཉྷོ, ཉཱཏུམིཙྪིཏོ ཧི ཨཏྠོ པཉྷོ ནཱམ. པུཙྪ པུཙྪནེ, ཙསྶ ཉོ, ཚསྶ ཧོ, ཨུསྶ ཨ, པཉྷ པུཙྪནེཏིཔི དྷཱཏུ. ཡུཛ ཡོགེ, ཨནུཡུཉྫིཏབྦོ ¶ པུཙྪིཏབྦོཏི ཨནུཡོགོ. པུཙྪནཾ, པུཙྪིཏབྦཱཏི ཝཱ པུཙྪཱ. ཨེཏེནེཝ ནཡེན དྭཱིསུཔི བྷཱཝསཱདྷནམྤི ཀཏྟབྦམེཝ.

ཙཏུཀྐཾ ནིདསྶནེ. པཀཏེན སདིསཾ ནིདསྶེཏི ཨེཏེནཱཏི ནིདསྶནཾ, པཀཏསྶོཔཔཱདནཾ ཝཱཀྱཾ. ཨུཔོགྒྷཉྙཏེ [ཨུཔོཧཉྙཏེ (?)] པཊིཔཱདཱིཡཏེ ཨནེནཱཏི ཨུཔོགྒྷཱཏོ. ཨུཔ ཨུཔུབྦོ ཧནདྷཱཏུ པཊིཔཱདནཏྠོ. དསྶཱིཡཏེ ཨནེནཱཏི དིཊྛནྟོ, ཨནྟོ, དིཊྛོ ཝཱ པཀཏསྶ ཨནྟོ པརིསམཏྟི ཡེནཱཏི དིཊྛནྟོ. སབྦཏྲཱཔི ཝཱ ཀམྨསཱདྷནམྤི ཀཏྟབྦཾ. ཨུདཱཧརཱིཡཏི པཀཏསྶོཔཔཱདནཱཡཱཏི ཨུདཱཧརཎཾ.

༡༡༦. ཙཏུཀྐཾ སངྑེཔེ. སམཱཏི ཏུལྱཏྠཱ. སངྑིཔཱིཡཏེ ཨེཀདེསཏོ ཀཐཱིཡཏཱིཏི སངྑེཔོ, ཁིཔ པེརཎེ. སཾཧརཱིཡཏེ སངྑེཔེན པཙྩཱཁྱཱཡཏེ ཨེཏེནཱཏི སཾཧཱརོ. སམསྱཏེ སངྑིཔཱིཡཏེཏི སམཱསོ, ཨསུ ཁེཔནེ. སངྑེཔེན གཡ྄ཧཏེ ཨནེནཱཏི སངྒཧོ.

‘‘ཏྭཾ སཏཾ སུཝཎྞཾ དྷཱརཡསི’’ཨིཏྱཱདིཀཾ ཏུཙྪབྷཱསནཾ ཨབྷཱུཏབྷཱསནཾ ཨབྦྷཀྑཱནཾ ནཱམ. ཨསཙྩེན ཨཀྑཱནཾ བྷཱསནཾ ཨབྦྷཀྑཱནཾ.

༡༡༧. དྭཡཾ ¶ ཝིཝཱདཱཡ ཝིབྷཱགཝིསཡེ [ཨིཎཝཱདཱདིཝིསཡེ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༦.༩)]. ཝིརུདྡྷཾ ཀཏྭཱ ཨཝཧརཏི ཝདཏི ཡནྟི ཝོཧཱརོ. ཝིརུདྡྷཾ ཀཏྭཱ ཝདཏི ཡནྟི ཝིཝཱདོ. སབྦཏྲ བྷཱཝསཱདྷནཾ ཝཱ ཡུཛྫཏི. ‘‘མུསཱཝཱདཾ ཝདནྟོ གྷོརཱནི ཏྭཾ ནརཀཱནི ཡསྶསཱི’’ཏྱཱདིསརཱུཔཾ སཔནཾ. སཔ ཨཀྐོསེ, ཐོ, སཔཐོ.

ཏིཀཾ ཁྱཱཏེ. ཡཛཏི ཨེཏེནཱཐི ཡསོ, ཛསྶ སོ, སབྦཏྠ ཡཱཏཱིཏི ཝཱ ཡསོ, སོ, ཡསཏི པཡསཏཱིཏི ཝཱ ཡསོ. སིལོཀཏི པཏྠརཏཱིཏི སིལོཀོ, སིལོཀ སངྒྷཱཏེ. ཀིཏྟ སདྡནེ, ཀིཏྟཱིཡཏེ ཀཐཱིཡཏེཏི ཀིཏྟི, ཨི. སམཉྙཱ ཙ ཁྱཱཏེ, སཾ ཨཱཔུབྦོ ཛཱནཱཏི ཁྱཱཏེ. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཉཱཏོ, ཨབྷིཉྙཱཏོ, སངྑྱཱཏོ, ཝིསྶུཏོ, སམཉྙཱཏོ’’ཏི རཏནཀོསེ ཝུཏྟཾ. ཨུཙྩདྷནིནཱ སདྡནཾ གྷོསནཱ ནཱམ, གྷུས སདྡེ, གྷུསནཾ སདྡནཾ གྷོསནཱ.

༡༡༨-༡༡༩. དྭཡཾ པཊིསདྡེ. གྷུསནཾ གྷོསོ, ཏཾ པཊིགཏོ, དུཏིཡཱསམཱསོ. ཨེཝཾ རཝཾ པཊིགཏོ པཊིརཝོ. ཨཐ ¶ ཝཱ གྷོསསྶ པཏིརཱུཔོ པཊིགྷོསོ. རཝསྶ པཏིརཱུཔོ པཊིརཝོ. པཊིསུཏི, པཊིདྡྷནཱིཏིཔི པཊིསདྡསྶ ནཱམཱནི, ཝཙཱིམུཁཾ ཝཙནོཔཀྐམོ ཨུཔཉྙཱསོ ནཱམ, ཨུཔནིཔུབྦོ ཨཱས ཨུཔཝེསནེ, ཨུཔ པཋམཾ པུརིམཝཙནསྶ སམཱིཔཾ ཝཱ ནྱཱསོ ཋཔནཾ ཨུཔཉྙཱསོ, ནྱསྶ ཉོ.

སཏྟཀཾ ཐུཏིཡཾ. ཀཏྠ སིལཱགྷཱཡཾ, ཡུ, ཀཐནཾ ཝཱཨསརཱུཔདྭིབྷཱཝཝསེན ཀཏྠནཱ. སིལཱགྷ ཀཏྠནེ, སིལཱགྷཱ. སཱིལསྶ ཝཱ སབྷཱགགུཎསྶ ཨཱཧནནཾ སཱིལཱགྷཱ, སཱ ཨེཝ རསྶཾ ཀཏྭཱ སིལཱགྷཱ. ཝཎྞ པསཾསཱཡཾ, ཝཎྞཱིཡཏེཏི ཝཎྞནཱ. ནུ ཐུཏིཡཾ,ཏི, ནུཏི. ཐུ ཨབྷིཏྠཝེ,ཏི, ཐུཏི. ཐོམ སིལཱགྷཱཡཾ, ཐོམནཾ. པཔུབྦོ སཾས པསཾསནེ, ཨ.

སིཁཎྜཱིནཾ མཡཱུརཱནཾ ནཱདོ ནདརཝོ ཀེཀཱ ནཱམ, ཀཱ སདྡེ, ཀེཨིཏི ཀཱཡཏཱིཏི ཀེཀཱ, ཀམྨནི ཨ, ཨཐ ཝཱ ཀཱཡཏི, ཀཱཡནཾ ཝཱ ཀཱ, ཀེ མཡཱུརེ པཝཏྟཱ ཀཱ ཀེཀཱ, ཨལུཏྟསམཱསོ. གཛཱནཾ ནཱདོ ཀོཉྩནཱདོ ནཱམ, ཀོཉྩསཀུཎནཱདསདིསོ ནཱདོ ཀོཉྩནཱདོ. ཧཡཱནཾ ཨསྶཱནཾ དྷནི སདྡོ ཧེསཱ ནཱམ, ཧེས ཨབྲཏྟསདྡེ, ཧེསནཾ ཧེསཱ, ཧེ ཨིཏི པཝཏྟཏཱིཏི ཝཱ ཧེསཱ.

༡༢༠-༡༢༡. དྭཡཾ པརིཡཱཡེ. པརིབྱཏྟམཏྠཾ ཨཡནྟི གཙྪནྟི བུཛ྄ཛྷནྟི ཨེཏེནཱཏི པརིཡཱཡོ. ཨེཀོ ཨཏྠོ པུནཔྤུནཾ ཝུཙྩཏི ¶ ཡེནཱཏི ཝེཝཙནཾ. དྭཡཾ སཱཀཙྪཱཡཾ. སཧ, སམྨཱ ཝཱ ཨཝིརོདྷེན ཀཐཱ སཱཀཙྪཱ, སཾཀཐཱ ཙ. ཏོ, ཐསྶ ཙོ, ཏསྶ ཚོ.

སཱདྡྷཔཛྫེན གརཧསྶ ནཱམཱནི. དོསཀྑཱནེན ཝདནཾ ཨུཔཝཱདོ. ཀུས ཨཝ྄ཧཱནེ བྷེདནེ ཙ, ཀྭཙི ‘‘ཨཔཀྐོསོ’’ཏི པཱཋོ, ཎོ. ཝཎྞོ ཐུཏི, ཏསྶ ཨཝདནཾ ཨཝཎྞཝཱདོ. ཧཱིལ༹ནེན ཝདནཾ ཨནུཝཱདོ. ཛནཱནཾ ཝཱདོ གརཧཎཾ ཛནཝཱདོ. གརཧཎེན ཝཱདོ ཨཔཝཱདོ. པརིཝདནཾ པརིཝཱདོ, རསྶསྶ དཱིགྷཏཱ. ཨེཏེ ཨུཔཝཱདཱདཡོ ཏུལྱཏྠཱ སམཱནཏྠཱ. ཝིསམཝུཏྟཔྤབྷེདེསུ ཝཏྟམིདཾ. ཁིཔ པེརཎེ, ཁིཔནཾ བཧིཀརཎཾ ཁེཔོ. ནིདི ཀུཙྪཱཡཾ, ཨ, ནིནྡཱ. ཡཐཱ ཨུཔཝཱདཱདཡོ གརཧཏྠཱ, ཀུཙྪཱདཡོཔི ཏཐཱཏི ཏཐཱཏྠོ. ཀུཙྪ ཨཝཀྑེཔནེ, ཙུརཱདི, ཀུས ཨཀྐོསེཏིམསྶ ཝཱ པབྦཛྫཱདིཏྟཱ ‘‘ཀུཙྪཱ’’ཏི རཱུཔཾ ནིཔྥཛྫཏི. གུཔ, གོཔ ཀུཙྪནེསུ, ‘‘ཏིཛགུཔཀིཏམཱནེཧི ཁཚསཱ ཝཱ’’ཏི ཚོ. གརཧ ཀུཙྪནེ. ཏཏྠ ཀེཙི ‘‘ཨུཔཝཱདཱདཡོ ཨབྦྷཀྑཱནཏྠཱ, ཁེཔཱདཡོ ནིནྡཏྠཱ’’ཏི ཝདནྟི, ཏཾ ཨམརཀོསེན ཝིརུཛ྄ཛྷནཏོ ཨབྦྷཀྑཱནཏྠསྶ ཙ ཝུཏྟཏྟཱ ན གཧེཏབྦཾ. ཨེཏེ ཨུཔཝཱདཱདཡོ སཏྟ ཨབྦྷཀྑཱནེཔི ཝཏྟནྟི.

ཝིཝཱདཀཱམསྶ དུབྦཱདོ ཨུཔཱརམྦྷོ, སོ ཙ ཨཱིདིསེ སབྦལོཀཙཱུལཱ༹མཎིབྷཱུཏེ སཀྱཀུལེ སམྦྷཱུཏསྶ བྷགཝཏོ ཀིམིདཾ ཀམྨམུཙིཏནྟི གུཎཱཝིཀརཎཔུབྦཀོཔྱཏྠི, བནྡྷཀཱིསུཏསྶ ཏཝེདམུཙིཏམེཝཱཏི ནིནྡཱཔུབྦཀོཔི ཨུཔཱརམྦྷོ. ཏཏྲ ཡོ ནིནྡཱཔུབྦོ སནིནྡོ ཨུཔཱརམྦྷོ, སོ པརིབྷཱསནམུཙྩཏེ. ཨུཔགནྟྭཱ པརེསཾ ཙིཏྟསྶ ཨཱརམྦྷནཾ ཝིཀོཔནཾ ཨུཔཱརམྦྷོ. དོསཀྑཱནེན བྷཱསནཾ པརིབྷཱསནཾ.

༡༢༢. ཨནརིཡཱནཾ ¶ ལཱམཀཱནཾ ཝོཧཱརཏོ, ཨརིཡཱནཾ ཨུཏྟམཛནཱནཾ ཝཱ ཨཝོཧཱརཏོ ཨནརིཡཝོཧཱརོཏི སངྑཱཏཱནཾ ཨདིཊྛེ དིཊྛཝཱདཱདཱིནཾ ཨཊྛནྣཾ ཝོཧཱརཱནཾ ཝསེན ཡཱ ཝཱཙཱ ལཱམཀཛནེཧི པཝཏྟིཏཱ ཝུཏྟཱ, ཝཱིཏིཀྐམདཱིཔནཱི ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརཝཱིཏིཀྐམསཱདྷནཱི སཱ ཝཱཙཱ ཨརིཡཛནེཧི ཝཏྟབྦམརིཡཱདཱཏིཀྐམཏྟཱ ཨབྷིཝཱཀྱཾ ནཱམ སིཡཱ.

༡༢༣. མུཧུཾབྷཱསཱ བཧུསོ ཨབྷིདྷཱནཾ ཨནུལཱཔོ ནཱམ, ཨནུ པུནཔྤུནཾ ལཱཔོ ཨནུལཱཔོ. ཨནཏྠིཀཱ གིརཱ ནིཔྤཡོཛནཾ ཨུམྨཏྟཱདིཝཙནཾ པལཱཔོ, པཡོཛནརཧིཏོ ལཱཔོ པལཱཔོ, པསདྡོ ཝིཡོགཏྠཛོཏཀོ.

གམནཱགམནཱདིསམཡེ ཨཱདིམྷི བྷཱསནཾ པིཡཝཙནཾ ཨཱལཱཔོ, ཨཱདིམྷི ལཱཔོ ཨཱལཱཔོ, ཨཱཔུཙྪཱསདྡོཔྱཏྲ. དོསེན པཏིཊྛིཏོ པརིདྡཝོ པརིདེཝནཾ ཨནུསོཙནཾ ཨཏིཀྐམལཱཔོ ཝིལཱཔོ ནཱམ, ཝིཝིདྷེན, ཝིཝིདྷཾ ཝཱ ལཱཔོ ཝིལཱཔོ. པརིདེཝནཾ པརིདེཝོ, སོ ཨེཝ པརིདྡཝོ, དེཝ པརིདེཝནེ.

༡༢༤. ཝིརུདྡྷཾ ¶ ཝཙནཾ ཝིརོདྷོཏྟི. ཝིརུདྡྷཾ པལཱཔོ ཝིཔྤལཱཔོ. སནྡིསྶཏེཏི སནྡེསོ, སནྡིསྶམཱནོ ཨཏྠོ, ཏསྶོཏྟི. ཡཱཡ སནྡིཊྛོ ཨཏྠོ ཨབྷིདྷཱིཡཏེ, སཱ སནྡེསོཏྟི ཝཱཙིཀམུཙྩཏེ. ཝཙ སནྡེསེ, སཀཏྠེ ཎིཀོ, སནྡིཊྛཏྠཱ ཝཱཙཱ ཨེཝ ཝཱཙིཀམིཙྩཏྠོ.

མིཐུ ཨཉྙམཉྙཾ ཝིརོདྷརཧིཏཾ ཝཙནཾ ‘‘སམྦྷཱསནཾ, སལླཱཔོ’’ཏི ཙ ཝུཙྩཏི. ཡཐཱ ཨེཀོ བྲཱུཏེ ‘‘ཨཛྫ སོབྷནཾ ནཀྑཏྟ’’ནྟི, ཨིཏརོཔྱཱཧ ‘‘ཏཐེཝཱ’’ཏི.

༡༢༥. ནིཊྛུརཾ ཝཱཀྱཾ ཀཀྐསཝཙནཾ ཕརུསཾ ནཱམ, པརེ ཛནེ ཨུསྶཱཔེཏི དཱཧེཏཱིཏི པརུསཾ, ཏདེཝ པསྶ ཕཀཱརཾ ཀཏྭཱ ཕརུསཾ. ཨསཝནཱིཡཏྟཱ ན ཨིཙྪིཏབྦནྟི ནིཊྛུརཾ, ཨུརོ, ཡཐཱ ‘‘ནཱགོ’’ཏི. དྭཡཾ ཀཎྞསུཁཝཙནེ. མནཾ ཨཱ བྷུསཾ ཉཱཔེཏི ཏོསེཏཱིཏི མནུཉྙཾ, ཉཱ པརིམཱཎཏོསནནིསཱནེསུ, ཨསྶུཀཱརོ. ཧདཡཾ མནཾ གཙྪཏི པཝིསཏཱིཏི ཧདཡངྒམཾ.

སཾཀུལཱདིདྭཡཾ པུབྦཱཔརཝིརོདྷིནི པུབྦཱཔརཝིརུདྡྷེ ཝཱཀྱེ, ཡཐཱ –

ཡཱཝཛཱིཝམཧཾ མོནཱི, བྲཧྨཙཱརཱི ཙ མེ པིཏཱ;

མཱཏཱ ཙ མམ ཝཉྫྷཱསི, ཨཔུཏྟོ ཙ པིཏཱམཧོ.

སཾཀུལནྟི ཛལཱི༹བྷཝནྟྱནེནཱཏི སཾཀུལཾ. ཀིལིསྶནྟེ ཨེཏྠཱཏི ཀིལིཊྛཾ.

༡༢༦. སམུདཱཡཏྠརཧིཏཾ ¶ དསདཱལི༹མཱདིཝཱཀྱཾ [དས དཱཋིམཱནི ཋལ༹པཱུཔཱ ཀུཎྜ’ མཛཱཛིནཾ པལཱལཔིཎྜཱ (ནྱཱཡབྷཱསྶ ༥.༢.༡༠ མོགྒལླཱནཔཉྩིཀཱཊཱིཀཱ ༡.༡)] ཨསམྦདྡྷཏྟཱ ཨབདྡྷམིཏི ཀིཏྟིཏཾ ཀཐིཏཾ, ན བཛ྄ཛྷཏེ ཧདཡམཏྲཱཏི ཨབདྡྷཾ, ཏོ.

ནཏྠི ཏཐཾ སཙྩམཏྲཱཏི ཝིཏཐཾ. ཕརུསཱདཡོ ཝིཏཐསདྡཾ ཡཱཝ ཏིལིངྒིཀཱ.

༡༢༧. པཛྫདྡྷཾ སཙྩཝཙནེ. སམྨཱསདྡོཡཾ ཨབྱཡཾ, སབྦལིངྒཝིབྷཏྟིཝཙནེསུ ཙ སམཱནོ. ན ཝིཏཐཾ ཨཝིཏཐཾ. སནྟེསུ སཱདྷཱུསུ བྷཝཾ སཙྩཾ. སཏ སཱཏཙྪེ ཝཱ, ཝཛཱདིནཱ ཡོ, སཙྩཾ. ཏཐསདྡོ བྷཱུཏཔརིཡཱཡོ, ‘‘ཏཐེན མགྒེན ཡཐཱཏྠབྷཱཛིནཱ’’ཏི [ཏཐཱགཏཱ ཛིནཱཏི (ཀ.)] པཡོགོ. ཏཐེ སཱདྷུ ཏཙྪཾ, སཱདྷྭཏྠེ ཡོ. ཡཐཱཏཐསདྡཱཔི ཙ སཙྩཏྠཱ ཨལིངྒཱ. ཏབྦནྟཱ སཙྩཝཙནཝནྟཝཱཙཀཱ སམྨཱ སཙྩཾ ཡཐཱཏཐཾསདྡཝཛྫིཏཱ སེསཱ ཨཝིཏཐཱདཡོ ཏཱིསུ ལིངྒེསུ ཝཏྟནྟི. སཙྩཾསདྡོ ཏུ ཨལིངྒོ. ཨམརཀོསེ པན སམྨཱ སཙྩསདྡཱནམྤི ཏབྦཏི ཏིལིངྒཏྟཾ ཝུཏྟཾ, ཡཐཱ – སཙྩཾ ཏཙྪཾ རིཏཾ སམྨཱ, ཨམཱུནི ཏཱིསུ ཏབྦཏི [ཨམར ༦.༢༢]. ཡཐཱ – སཙྩོ བྲཱཧྨཎོ, སཙྩཱ ནཱརཱི, སཙྩཾ ཝིཔྤཀུལཾ. ཨིདྷ པན སབྦལིངྒཝཙནཝིབྷཏྟཱིསུ རཱུཔབྷེདཱབྷཱཝཱ སམྨཱསདྡསྶ ཨབྱཡཏྟཾ, ཏིལིངྒེསྭཔི རཱུཔབྷེདཱབྷཱཝཱ སཙྩཾསདྡསྶ ཨལིངྒཏྟཉྩ ཝུཏྟཾ. ཡཐཱ – སམྨཱ ཝཱཙཱ, སམྨཱ ཝོཧཱརོ, སམྨཱ ཝཙནཾ. སཙྩཾ བྲཱཧྨཎོ, སཙྩཾ ནཱརཱི, སཙྩཾ ཝིཔྤཀུལཾ. མིཙྪཱམུསཱསདྡཱ པན སབྦཏྲཱཔི ཨབྱཡམེཝ བྷཝནྟི. ཡཐཱ ¶ – མིཙྪཱ ཝཱཙཱ, མིཙྪཱ ཝོཧཱརོ, མིཙྪཱ ཝཙནཾ. མུསཱ ཝཱཙཱ, མུསཱ ཝོཧཱརོ, མུསཱ ཝཙནཾ.

༡༢༨. སོལ༹ས སདྡམཏྟཔརིཡཱཡེ དསྶེཏུཾ ཨུཔཛཱཏིཾ ‘‘རཝོ’’ཨིཙྩཱདིམཱཧ. རུཡཏེ སདྡཱཡཏེཏི རཝོ, རུ སདྡེ. ནདནཾ ནཱདོ, ནིརཏྠོ ནཱདོ ནིནཱདོ, ནད ཨབྱཏྟསདྡེ. ཨེཝཾ ནིནདོ, རསྶཏྟམེཝ ཝིསེསོ. སཔྤཏི ཨུཙྩཱརཱིཡཏཱིཏི སདྡོ. གྷུས སདྡེ, པཱཏུབྷཱཝོ གྷོསོ ནིགྒྷོསོ. ནདནཾ ནཱདོ. དྷན སདྡེ, དྷནཱིཡཏཱིཏི དྷནི. ནིགྒྷོསོ ཙ ནཱདོ ཙ དྷནི ཙ ནིགྒྷོསནཱདདྷནཡོ. རཝོ ཨེཝ རཱཝོ. ཨཱརཱཝོཏི ཨུཔསགྒེན པདཾ ཝཌྜྷིཏཾ. ཏཐཱ སཾརཱཝཝིརཱཝཨཱརཝཱ. གྷུསནཾ གྷོསོ. ཨཱརཱཝོ ཙ སཾརཱཝོ ཙ ཝིརཱཝོ ཙ གྷོསོ ཙ ཨཱརཝོ ཙཱཏི དྭནྡོ. སུ སཝནེ, སུཡྻཏེཏི སུཏི. སརཏི སུཡྻམཱནཏཾ གཙྪཏཱིཏི སརོ. ནིསྶནཏི ཨེཏེནཱཏི ནིསྶནོ, སན སམྦྷཏྟིཡཾ ནིཔུབྦོ. སརོ ཙ ནིསྶནོ ཙཱཏི དྭནྡོ.

༡༢༩. ཝིསཛྫཱིཡཏེ ན ལགྒཱིཡཏེ སེམྷཱདཱིཧཱིཏི ཝིསཊྛོ. མནིཏབྦནྟི མཉྫུ, ཛུ, མན ཉཱཎེ, སུཎནྟཱནཾ ཝཱ མནཾ རཉྫེཏཱིཏི མཉྫུ, ཨུ, ན རལོཔོ. སུཁེནེཝ ཝིཛཱནིཏབྦཏྟཱ ཝིཉྙེཡྻོ. ཧིཏསུཁནིཔྥཱདནཏོ སོཏབྦོཏི སཝནཱིཡོ. བཧིདྡྷཱཔརིསཱ ཨངྒུལིམཏྟམྤི ན ཝིསརཏི ན གཙྪཏཱིཏི ཨཝིསཱརཱི ¶ , ཏསྶཱིལཏྠེ ཎཱི, ཝིཝིདྷེན ཝཱ ན སརཏཱིཏི ཨཝིསཱརཱི, ཚིནྣསྶརཱནཾ ཝིཡ དྭེདྷཱ ན ཧོཏཱིཏྱཏྠོ. ཝིནྡྱཏེ ལབྦྷཏེཏི བིནྡུ, ཝསྶ བོ, ནིགྒཧཱིཏཱགམོ, ཨུ ཙ, ཝཊྚཏྟཱ ཝཱ བིནྡུ, ཨིམསྨིཾ པཀྑེ པབྦཛྫཱདིནཱ རཱུཔསིདྡྷི. པཉྩནྣཾ ཋཱནགཏཱིནཾ དཱུརཊྛཱནཏོ ཛཱཏཏྟཱ གམྦྷཱིརོ. པུནཔྤུནཾ ནཱདོ ནིནྣཱདོ, ཀྲིཡཱབྷིཀྑཉྙཏྟཱ དྭིཏྟཾ, ཨསྶ ཨི, ནིགྒཧཱིཏཱགམོ, སོ ཨེཏྠ ཨཏྠཱིཏི ནིནྣཱདཱི. ཨིཙྩེཝཾ བྷགཝཏོ ཨཊྛངྒིཀོ སརོ ཧོཏི.

༡༣༠. ཁགྒཱདཱིནཾ ཏིརཙྪཱནགཏཱནཾ རུཏཾ ཝསྶིཏནྟྱུཙྩཏེ. རུ སདྡེ, རུཏཾ. ཝསྶ སདྡེ, ཝསྶནཾ རཝནཾ ཝསྶིཏཾ.

ཀོལཱཧལཱདིདྭཡཾ བཧཱུཧི སམྦྷཱུཡ ཀཏེ ཨབྱཏྟསདྡེ. ཀུལ སངྒྷཱཏེ [སངྑྱཱནེ (ཀ.)], ཀོལནཾ ཀོལོ, ཨེཀཱིབྷཱཝོ, ཏཾ ཨཱཧལཏི ཝིནྡཏཱིཏི ཀོལཱཧལོ. ཀརོཏི ཧིཾསཏི མདྷུརནྟི ཀལོ, ཏཾ ཧལཏཱིཏི ཀལཧལོ. ཧལ ཝིལེཁནེ.

ཏིཀཾ གཱཡནེ. གེ སདྡེ, གེཏབྦཾ གཱིཏཾ གཱནཾ གཱིཏིཀཱ ཙ. སབྦཏྲ བྷཱཝསཱདྷནཾ.

༡༣༡. ཏནྟིཀཎྛོཊྛིཏཱ [ཨམར ༧.༡] ཨུསབྷཱདཡོ སཏྟ སརཱ. ཚཛྫཱདཡོ ཏཡོ གཱམཱ སམཱུཧཱཏྱཏྠོ. ཝུཏྟཉྩ ‘‘གཱམོ ནཱམ སརསམཱུཧསྶ སནྡྷཱན’’ནྟི. མནུསྶལོཀཝཱདནཝིདྷིནཱ ཨེཀེཀསྶ ¶ སརསྶ ཝསེན ཏཡོ ཏཡོ མུཙྪནཱ ཀཏྭཱ ཨེཀཝཱིསཏི མུཙྪནཱ, དེཝལོཀཝཱདནཝིདྷིནཱ པན སམཔཉྙཱས མུཙྪནཱ ཝདནྟི. ཏཏྠ ཧི ཨེཀེཀསྶ སརསྶ ཝསེན སཏྟ སཏྟ མུཙྪནཱ, ཨནྟསརསྶ ཙ ཨེཀཱཏི སམཔཉྙཱས མུཙྪནཱ ཨཱགཏཱ, ཏེནེཝ སཀྐཔཉྷསུཏྟསཾཝཎྞནཱཡཾ ‘‘སམཔཉྙཱས མུཙྪནཱ མུཙྪིཏྭཱ’’ཏི [དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༢.༣༤༥] པཉྩསིཁསྶ ཝཱིཎཱཝཱདནཾ དསྶེནྟེན ཝུཏྟཾ. མུཙྪ མོཧསམུསྶཡེསུ, ཡུ, མུཙྪནཱ. ཡཐཱ ཀམེན ཝཱིཎཱ ཝཱདིཏུཾ སཀྐཱ, ཨེཝཾ སཛྫནཱཧི མུཙྪནཊྛཱནཱནི ཨེཀཱུནཔཉྙཱསཱཏྱཏྠོ. ཨེཀེཀསྶ སརསྶ སཏྟ སཏྟ ཋཱནཱནི. ཡཏོ སརསྶ མནྡཏཱརཝཝཏྠཱནཾ ཧོཏི, ཏེན ཨེཀཱུནཔཉྙཱས ཋཱནཱནི. ཨིཙྩེཏཾ སརམཎྜལཾ སརསམཱུཧོ.

༡༣༢. སརཱདཱིནཾ ནཱམསརཱུཔཔྤབྷེདཾ དསྶེཏུམཱཧ ‘‘ཨུསབྷོ’’ཙྩཱདི. ཨིས གཏིཡཾ. ཨིསཏི ཙིཏྟཾ པཝིསཏཱིཏི ཨུསབྷོ, ཨབྷོ, ཨིསྶུ ཙ. ‘‘ཨུས དཱཧེ’’ཏི ཝཱ དྷཱཏྭཏྠོ. ཡསྨཱ པན སོ སརོ ཨུསབྷོ ཝིཡ ནདཏི, ཏསྨཱ ཨུསབྷོཏི ཝུཙྩཏི. དྷཱིམནྟེཧི གཱིཡཏེཏི དྷེཝཏོ, ཝཎྞཝིཀཱརོ, ཝཏྟཾ.

ནཱསཾ ཀཎྛམུརོ ཏཱལུཾ,

ཛིཝ྄ཧཾ དནྟེ ཙ ནིསྶིཏོ;

ཚདྷཱ སཉྫཱཡཏེ ཡསྨཱ,

ཏསྨཱ ཚཛྫོ ས ཨུཙྩཏེ [ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༧.༡].

གནྡྷཾ ¶ ལེསཾ ཨརཏཱིཏི གནྡྷརོ, རསྶསྶ དཱིགྷཏྟེ གནྡྷཱརོ ཙེཏྱཉྙེ [ཨཉྙེསམཔཱིཏི (པཱཎིནི ༣.༡༣༧) དཱིགྷོ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༧.༡)], གནྡྷཱརཱ ནཱམ ཛནཔདཱ, ཏེཧྱཡཾ གཱིཡཏེཏི གནྡྷཱརོ, ཎོ. མཛ྄ཛྷེ ལཡཝིསེསེ བྷཝོ མཛ྄ཛྷིམོ. པཉྩནྣམྤི དྷེཝཏཱདཱིནཾ པཱུརཎོ པཉྩམོ, (པཉྩནྣཾ ཝཱ མཧཱབྷཱུཏཱནཾ པཱུརཎོ པཉྩམོ.) [( ) ཨེཏྠནྟརེ པཱཋོ ཨདྷིཀོ ཝིཡ དིསྶཏི] ནིསྶེསཏོ སཱིདནྟི སརཱ ཡསྨིནྟི [ཡསྨཱཏི (ཀ.) – སདཏོ ཨདྷིཀརཎེ གྷཨུ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༧.༡)], ཎོ. ‘‘ནིསཱིདནྟི སརཱ ཡསྨིཾ, ནིསཱདོ ཏེན ཧེཏུནཱ’’ཏི ཧི ཝུཏྟཾ. ཨེཏེ སཏྟ སརཱཏི གདིཏཱ ཀཐིཏཱ.

༡༣༣-༡༣༥. ཨུསབྷཱདཡོ ཡེ ནདནྟི, ཏེ དསྶེཏུམཱཧ ‘‘ནདནྟི’’ཙྩཱདི. ཨུསབྷཾ ནཱམ སརཾ གཱཝོ ནདནྟི. ཏཐཱ དྷེཝཏཾ ཏུརངྒཱ ཨསྶཱ, ཚཛྫཾ མཡཱུརཱ སིཁཎྜིནོ, གནྡྷཱརཾ ཨཛཱ, མཛ྄ཛྷིམཾ ཀོཉྩཱ སཀུཎཝིསེསཱ, པཉྩམཾ པརཔུཊྛཱདཱི ཀོཀིལཱདཡོ, ནིསཱདཾ ཝཱརཎཱ ཧཏྠིནོ ནདནྟི. ཝུཏྟཉྩ ནཱརདམུནིནཱ –

‘‘ཚཛྫཾ ¶ ནདཏི མཡཱུརོ, གཱཝོ ནདནྟི ཨུསབྷཾ;

ཨཛོ རོཏི ཙ [ཨཛཱཝིཀཱ ཏུ (ཀ.)] གནྡྷཱརཾ, ཀོཉྩཱ ནདནྟི མཛ྄ཛྷིམཾ.

པུཔྥསཱདྷཱརནེ ཀཱལེ, ཀོཀིལོ རོཏི པཉྩམཾ;

ཨསྶོ ཏུ དྷེཝཏཾ རོཏི, ནིསཱདཾ རོཏི ཀུཉྫརོ’’ཏི.

མཡཱུརཱདཡོཔི སབྦེ ཨིམེ སཏྟཱ སམདཱ [སནྟོ (ཀ.) ཨེཏེ ཙ སམདཱ པཉྩམཾ གཱཡནྟི (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༧.༡)] པཉྩམཾ ནདནྟི.

ཚཛྫོ གཱམོ, མཛ྄ཛྷིམོ གཱམོ, སཱདྷཱརཎོ གཱམོཏི ཏཡོ གཱམཱ. ཏཏྲ ཝཱིཎཱདཎྜཾ ཝིབྷཱགཾ ཀཏྭཱ ཨདྷོབྷཱགསྶ ‘‘ཚཛྫགཱམོ’’ཏི སཉྙཱ, མཛ྄ཛྷབྷཱགསྶ ‘‘མཛ྄ཛྷིམགཱམོ’’ཏི, ཨུཔརིབྷཱགསྶ ‘‘སཱདྷཱརཎགཱམོ’’ཏི སཉྙཱ. ཀིཾ པན གཱམབྷེདེ ཀཱརཎཾ? ཡསྨཱ ཨེཀསྶེཝ སརསྶ གཱམནྟརེ བྷེདོ, ཏཾབྷེདེ གཱམཱནམྤིབྷེདོ. མཱགྷཊཱིཀཱཡཾ པན སཱདྷཱརཎགཱམཊྛཱནེ གནྡྷཱརགཱམོ ཀཐིཏོ, ཨེཀེཀསྨིཉྩ གཱམེ སཏྟ སཏྟ མུཙྪནཱ. ཨིདྷ པན ཨུསབྷཱདཱིསུ སཏྟསུ སརེསུ པཙྩེཀཾ ཏིསྶོ ཏིསྶོ མུཙྪནཱ ཀཐིཏཱ. ཀིཾཀཱརཎཱ? ཨིདྷ མནུསྶལོཀཝཱདནཝིདྷིནཱ, ཏཏྠ ཙ དེཝལོཀཝཱདནཝིདྷིནཱ ཀཐིཏཏྟཱ ཏཐེཝ ཋཱནཱནི སཏྟ སཏྟེཝ ལབྦྷརེཏི. ཡཐཱ ཨུསབྷཱདཱིསུ ཏེསུ ཡཐཱཝུཏྟེསུ སརེསུ པཙྩེཀཾ ཨེཀེཀསྨིཾ སརེ ཏིསྶོ ཏིསྶོ མུཙྪནཱ སིཡུཾ, ཏཐེཝ ཋཱནཱནིཔི སཏྟ སཏྟེཝ ལབྦྷརེཏྱཏྠོ.

༡༣༦. སརཱནཾ གཱམེསུ བྷིནྣསུཏིཏྟཾ དསྶེཏུམཱཧ ‘‘ཏིསྶོ’’ཨིཙྩཱདི. ཨུསབྷསྶ སརསྶ ཏཱརཀལམནྡཝསེན ཏིསྶོ སུཏིཡོ. དྷེཝཏསྶ སརསྶ ཏཱར མནྡཝསེན ¶ དུཝེ. ཚཛྫསྶ ཏཱརཀལ མནྡ ཀཱཀལཱིཝསེན ཙཏསྶོ. གནྡྷཱརསྶ ཙ ཏཐཱ. མཛ྄ཛྷིམསྶ ཏཱརཀལ ཀཱཀལཱིཝསེན ཏིསྶོ. པཉྩམསྶ ཀལ ཀཱཀལཱིཝསེན དུཝེ. ནིསཱདསྶ ཏཱརཱདིཝསེན ཙཏསྶོ སུཏིཡོ. ཨིཙྩེཝཾ སཏྟསུ སརེསུ ཀམཏོ སམྤིཎྜིཏཱ དྭཱཝཱིསཏི སུཏིཡོ སིཡུཾ. མཱགྷཊཱིཀཱཡཾ པན ཨཉྙཐཱ སུཏིབྷེདོ ཝུཏྟོ. ཝུཏྟཉྷི ཏཏྠ –

‘‘ཙཏུསྶུཏི སུཝིཉྙེཡྻོ, མཛ྄ཛྷིམོ མཛྫིམཊྛིཏོ;

དྭིསྶུཏི ཙཱཔི གནྡྷཱརོ, ཏིསྶུཏི ཨུསབྷོ ཏཐཱ.

ཚཛྫོ ཙཏུསྶུཏི ཉེཡྻོ, ནིསཱདོ དྭིསྶུཏཱི ཏཐཱ;

ཙཏུསྶུཏི དྷེཝཏོ ཏུ, པཉྩམོ ཏིསྶུཏཱི མཏོ’’ཏི.

སབྦམེཏཾ ནཱཊཀསཏྠཏོ གཧེཏབྦཾ.

༡༣༧. ‘‘ཨུཙྩཏརེ’’ཏྱཱདིནཱ སུཏིབྷེདེ སརཱུཔཏོ དསྶེཏི. ཨུཙྩཏརེ རཝེ ཨཏྱུཙྩདྷནིམྷི ཏཱརོ, ཏཱརཡཏི བོདྷཡཏཱིཏི ཏཱརོ. ཨབྱཏྟེ ཨབྱཏྟཀྑརེ མདྷུརེ སུཏིསུཁེ ཀལོ, ཀལ མདེ. གམྦྷཱིརེ དྷནིམྷི མནྡོ. མདི ཐུཏིམོདམདམོཧསུཔནགཏཱིསུ. མནྡཡཏེ བུཛ྄ཛྷཏེནེནཱཏི མནྡོ.

ཏཱརཱདཡོ ཏཡོ ཝཱཙྩལིངྒཏྟཱ ཏཱིསུ. ཏཱརོ དྷནི, ཏཱརཱ ཝཱཎཱི, ཏཱརཾ རུཏཾ ཨིཙྩཱདི. ཨབྱཏྟམདྷུརསདྡོ ཀལོ. ཏཏྲ ཀལེ སུཁུམེ ཀཱཀལཱིསདྡོ, ཨཱིཔཙྩཡནྟོ, ཨཱིསཾ ¶ ཀལཱ ཝཱཎཱི ཀཱཀལཱི ནཱམ, ཀཱསདྡོཡམཱིསཏྠོ. ཀྲིཡཱདིསམཏཱཏི གཱིཏཝཱདིཏཔཱདནྱཱསཱདིཀྲིཡཱནཾ, ཀཱལསྶ ཙ སམཏྟཾ ལཡོ ནཱམ, ལཡ སཱམྱགཏཱིསུ, ཨཱདྷཱརེ ཨཔཙྩཡོ, སབྦཱབྷིནཡཱནམྤི སཱམྱཾ ལཡོཏི ཀེཙི.

༡༣༨. དྭཡཾ ཝཱིཎཱཡཾ. ཝི ཛནནེ, ཏོ, ཨཱིཎཏྟཾ, ཝཱིཎ ཝེཋནེཏི ཝཱ དྷཱཏུ, ཨཱ, ཝཱིཎཱ. ཝལླ སཾཝརཎེ, ཝལླཏེ དྷནིཝིསེསཾ, ཎྭུ, ཝལླཀཱི, ནདཱདི. ཝིཔཉྩཱིཏིཔི ཝཱིཎཱཡ ནཱམཾ. ཝིཔཉྩཡཏཱིཏི ཝིཔཉྩཱི [ཝིཔཉྩཡཏི ཝིཏྠཱརཡཏིསདྡཾ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༧.༣)], ནདཱདི.

སཱ ཝཱིཎཱ སཏྟཏནྟཱི སཏྟཧི ཏནྟཱིཧི ཝིསིཊྛཱ པརིཝཱདིནཱི ནཱམ, པརིཏོ ཝདཏཱིཏི པརིཝཱདིནཱི, ཨིནཱི. ཝཱིཎཱདཡོ ཙཏྟཱརོཔི ཝཱིཎཱསཱམཉྙཝཱཙཀཱ ཨིཙྩེཀེ, ཏེསཾ མཏེ སཱསདྡསྶ ཙཏུནྣམྤི ཨིཏྠིལིངྒཏྠདཱིཔཀཏཱ ཝིཉྙེཡྻཱ, ཏཐཱཔི ཨམརཀོསེན [ཨམར ༧.༣] ཝིརུཛ྄ཛྷནཏོ ཏེསཾ མཏཾ ན གཧེཏབྦཾ.

ཀཊྛཱདཱིཧི དོཎིསཎྛཱནེན ཀཏཾ ཝཛྫབྷཎྜཾ ཝཱིཎཱཡ པོཀྑརོ ནཱམ, པོསེཏི ཝཌྜྷེཏི སདྡེཏི པོཀྑརོ, ཁརོ, ཝུདྡྷི, ཝཎྞཝིཀཱརོ ཙ. དུ གམནེ, ཎི, དོཎི. ཀཀུབྷོ, པསེཝཀོཏིཔི པོཀྑརསྶ ནཱམཱནི. ཀཾ ཝཱཏཾ ཀུབྷཏི བནྡྷཏཱིཏི ཀཀུབྷོ. པསིབྦནྟི ཏམིཏི པསེཝཀོ.

དྭཡཾ པོཀྑརཝེཋཀེ ཙམྨནི. ཝཱིཎཱབྷཱཝཾ ཨུཔགཙྪཏི ཡེནཱཏི ཨུཔཝཱིཎོ. ཝེཋཏི པོཀྑརནྟི ཝེཋཀོ, ཎྭུ.

༡༣༩. ཨཱཏཏཱདིཔཉྩཀཾ ¶ པཉྩངྒིཀཏཱུརིཡསྶ ནཱམཱནི.

༡༤༠. ཙམྨཱཝནདྡྷེསུ ཙམྨེན བནྡྷནཱིཡེསུ བྷེརིཡཱདཱིསུ མཛ྄ཛྷེ ཏལེཀེཀཡུཏཾ ཨེཀེཀེན ཏལེན ཡུཏྟཾ ཀུམྦྷཐུཎདདྡརིཀཱདིཀཾ ཏཱུརིཡཾ ཨཱཏཏཾ ནཱམ, ཨཱཏནོཏཱིཏི ཨཱཏཏཾ, ཏནུ ཝིཏྠཱརེ. མཧཏཱིཨཱདིཝཱིཎཱཝིསེསོཔི [‘‘མཧཏཱི’’ཏི ནཱརདསྶ ཝཱིཎཱ (སདྡཀཔྤདྡུམེ)] ཨཱཏཏམེཝཱཏི ‘‘ཙམྨཱཝནདྡྷེསཱུ’’ཏི ཝིསེསནཾ ཀཏཾ. ཀུམྦྷསཎྛཱནཏྟཱ ཀུམྦྷོ ཙ ཏཾ ཐུནནགརསམྦྷཱུཏཏྟཱ ཐུནཉྩེཏི ཀུམྦྷཐུནཾ. ཏདེཝ ཀུམྦྷཐུཎཾ, ཨཐ ཝཱ ཐུ ཨབྷིཏྠཝེ, ཀམྨནི ཎོ. ཀུམྦྷོ ཙ སོ ཐུཎོ ཙེཏི ཀུམྦྷཐུཎོ, ཐུཎ པཱུརཎེཏི ཝཱ དྷཱཏྭཏྠོ. དར ཝིདཱརཎདཱཧེསུ, དྭེབྷཱཝོ, ཀཱཔུབྦསྶིཀཱརོ ཙ, དདྡརསདྡཾ ཀརོཏཱིཏི ཝཱ དདྡརིཀཱ.

༡༤༡. ཨུབྷཡཏལཾ མུརཛཱདིཀཾ ཏཱུརིཡཾ ཝིཏཏཾ ནཱམ, ཝིསེསེན སདྡཾ ཏནོཏཱིཏི ཝིཏཏཾ, སབྦཝིནདྡྷཾ སབྦཔསྶེསུ, པུབྦཔཙྪཱབྷཱགེསུ ཙ པརིཡོནདྡྷཾ པཎཝཱདིཀཾ, ཨཱདིནཱ ཙཏུརསྶཨཱལམྦརགོམུཁཱིཨཱདཡོ ཨཱཏཏཝིཏཏཾ ནཱམ, ‘‘ཙམྨཔརིཡོནདྡྷཾ ཧུཏྭཱ ཏནྟིབདྡྷཾ ཨཱཏཏཝིཏཏ’’ནྟི ཧི ཝུཏྟཾ. པཎ བྱཝཧཱརཐུཏཱིསུ, པཎཱིཡཏཱིཏི པཎཝོ, ཨཝོ.

༡༤༢. ཝཾསསངྑཱདིཀཾ ¶ སུསིརཾ ནཱམ, རནྡྷཾ སུསིརཾ, ཏཾཡོགཱ སུསིརཾ. ཝན, སན སམྦྷཏྟིཡཾ, སོ, ཝཾསོ. སམ ཨུཔསམཁེདེསུ, ཁོ, སངྑོ. སམྨཏཱལཱ༹དིཀཾ ཨཙྩནྟཾ པཱིལ༹ནཏོ, ཨནལསཾཡོགཏོ ཝཱ དྲཝཱིབྷཱུཏཾ པུན གྷནཱཡཏེཏི གྷནཱཁྱཾ. ཧན ཧིཾསཱཡཾ, ཀམྨནི ཎོ, ཧསྶ གྷོ. གྷནབྷཱཝེན སམཾ བྷཝཏཱིཏི སམྨཾ, དཎྜཱདཱིཧི ཏཱལི༹ཏབྦཏོ ཏཱལ༹ཾ, ཏལ༹ ཏཱལ༹ནེ, སམྨཉྩ ཏཾ ཏཱལ༹ཉྩེཏི སམྨཏཱལ༹ཾ. ཨཱདིནཱ ཀཾསཏཱལ༹སིལཱཏཱལཱ༹དཱིནཾ གཧཎཾ. ཏཏྠ སམྨཏཱལ༹ཾ ནཱམ ཀཊྛམཡཏཱལ༹ཾ. ཀཾསཏཱལ༹ཾ ནཱམ ལོཧམཡཾ. སིལཱཡ ཙ ཨཡོཔཊྚེན ཙ ཝཱདནཏཱལ༹ཾ སིལཱཏཱལ༹ཾ.

ཙཏུཀྐཾ ཨཱཏཏཱདཱིནཾ ནཱམཾ. ཨཱ སམནྟཏོ ཏུཛྫཏེ ཏཱལཱི༹ཡཏེཏི ཨཱཏོཛྫཾ. ཝཾསཱདིཀེཔི མུཁཝཱཡུནཱ ཨཱཏོཛྫནམཏྠེཝ. ཝཱདཡནྟི དྷནཡནྟི ཏནྟི ཝཱདིཏྟཾ ཝཱདིཏཉྩ, ཨིཏྟོ, ཏོ ཙ. ཝཱདཡནྟི ཏནྟི ཝཛྫཾ, ཡོ.

༡༤༣. དྭཡཾ བྷེརིཡཾ. བྷཱཡནྟི སཏྟུཛནཱ ཨེཏེནཱཏི བྷེརི, རི. ཨུབྷ པཱུརཎེ, ཨུབྷནཾ ཨུབྷི. ‘‘དུནྡ’’ཨིཏི སདྡེན ཨུབྷི ཡཏྲ ས དུནྡུབྷི. པུམིཏྠིཡམེཏེ དྭེ [སེརཱི ཐཱི, དུནྡུབྷི པུམཱ (ཨམར ༧.༦)]. དྭཡཾ མུདིངྒེ. མུདཾ མོདཾ ཨིངྒཏི གཙྪཏི ཡེནཱཏི མུདིངྒོ. མུརཱ ཨསུརཱ ཛཱཏོ མུརཛོ.

ཨསྶ ¶ མུརཛསྶ བྷེདཱ ཝིསེསཱ ཨཱལིངྒངྐྱོདྡྷཀཱ བྷཝནྟི. ཝུཏྟཉྩ –

‘‘ཧརིཏཀྱཱཀཏི ཏྭངྐྱོ,

ཡཝམཛ྄ཛྷོ ཏཐོ’དྡྷཀོ;

ཨཱལིངྒྱོ ཙེཝ གོཔུཙྪོ,

ཨཱཀཏྱཱ སམྤཀིཏྟིཏོ’’ཏི [ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱཡམྤི].

ཨཱལིངྒྱཏེཏི ཨཱལིངྒོ, ཎོ. ཨུཙྪངྐེ བྷཝོ ཨཀྱོ. ཨུདྡྷཾ ཀཏྭཱ ཨེཀེན མུཁེན ཝཱདནཏོ ཨུདྡྷོ སནྟོ ཀཱཡཏི སདྡཱཡཏཱིཏི ཨུདྡྷཀོ, ཨུདྡྷསདྡོཡཾ ཏིལིངྒིཀོ. ཨུགྒཙྪཏཱིཏི ཨུདྡྷོ, ཏོ, གམིསྶ དོ, ནེརུཏྟོ. ཡོ ཏུ ཨུཔརིཔརིཡཱཡོ ཨུདྡྷཾསདྡོ, སོ ཨབྱཡམེཝ.

ཏིཎཝཱདཱིནི ཙཏྟཱརི པཎཝསྶ ནཱམཱནི. ཏནུ ཝིཏྠཱརེ, ཨཝོ, ཨསྶ ཨིཏྟཾ, ཎཏྟཉྩ, ཏིཎཝོ. མཱ མཱནེ སདྡེ ཙ, ‘‘ཌིཎྜི’’ཨིཏི མཱཡཏེ སདྡཱཡཏེཏི ཌིཎྜིམོ, ཎོ.

༡༤༤. ‘‘ཨཱལམྦ’’ཨིཏི སདྡཱཡཏེཏི ཨཱལམྦརོ. ‘‘ཨཱལམྦརོ ཏཱུརིཡརཝེ, གཛེནྡཱནཉྩ གཛྫིཏེ’’ཏི [ཨམར ༢༣.༡༦༧] ཧི ཨམརཀོས ནཱནཏྠསངྒཧེསུ.

ཝཱིཎཱདཱིནཾ ཝཱདནཀཊྛཀུཊིལཱདིཀཾ ཀོཎོ, ཀུཎྱཏེ སདྡཱཡཏེནེནཱཏི ཀོཎོ, ཎོ. ‘‘དདྡ’’ཨིཏི སདྡཾ ཀརོཏཱིཏི དདྡརི, དདྡཏི ཝཱ སདྡཝིསེསེན པརིཎམཏཱིཏི དདྡརི, རི. ‘‘པཊ’’ཨིཏི སདྡཾ ཛཧཱཏཱིཏི པཊཧོ, པཊཾ ཧནྟཱིཏི ཝཱ པཊཧོ. ཧན ཧིཾསཱགཏཱིསུ, ཀྭི. ཨཔརེ མདྡལཱདཡོ བྷེརིཔྤབྷེདཱ ¶ . ‘‘མདྡ’’ཨིཏི སདྡཾ ལཱཏཱིཏི མདྡལཱ, ལཱ ཨཱདཱནེ, ཨ. ‘‘མནྡལཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, མནྡཾ སདྡཾ ལཱཏཱིཏི མནྡལཱ. ཨཱདིནཱ ཌམརུཨཱདཡོཔི བྷེརིཔྤབྷེདཱ ཝིཉྙེཡྻཱ.

༡༤༥. ཛནཔྤིཡེ ཛནེཧི པིཡཱཡིཏབྦེ ཝིམདྡོཊྛེ ཝིལེཔནཀུངྐུམཱདཱིནཾ, ནཱནཱགནྡྷདབྦཱནཉྩ ཝིམདྡནོབྦྷཱུཏེ པརིམལོ བྷཝེ, པརིམཛྫཏི པཝཏྟཡཏྱཱསཡནྟི, ཨ, ནེརུཏྟོ, མལ, མལླ དྷཱརཎེ ཝཱ. པརིམལྱཏེ དྷཱརཱིཡཏེཏི, ཎོ. ཝིམདྡགྒཧཎེན ཝཱཔིཀཱུཔཱདིནོ [ཝིམདྡགནྡྷཱདིནོ (ཀ.)] ནིརཱསོ, ཛནགྒཧཎེན མཀྑིཀཱདིནོ. སོ པརིམལོ གནྡྷོ དཱུརགཱམཱི ཨཏིནིཧཱརཱི ཨཏིདཱུརཔཱཏཱི ཨཱམོདོ ཝུཙྩཏེ, ཨཱམོདནྟེ ཨནེན, ཎོ. ཨིཏོ པརཾ ཨིཊྛགནྡྷཱདཡོ ཝིསྶསདྡཔརིཡནྟཱ ཏཱིསུ ལིངྒེསུ ཝཏྟནྟེ.

༡༤༦. ཙཏུཀྐཾ ཨིཊྛགནྡྷེ. ཨིཊྛོ གནྡྷོ ཨིཊྛགནྡྷོ, ཨཐ ཝཱ ཨིཊྛོ གནྡྷོ ཨསྶ ཨིཊྛགནྡྷོ. སུཊྛུ རབྷནྟི ཏུསྶནྟྱནེནཱཏི སུརབྷི, ཨི. སུནྡརོ གནྡྷོ ཨསྶ སུགནྡྷོ, སུགནྡྷི ཙ, ཨནྟསྶིཀཱརཱདེསོ.

དྭཡཾ དུགྒནྡྷེ. པཱུཏི གནྡྷོ ཨསྶ, པུབྦེ ཝིཡ ཨིཀཱརཱདེསོ, ཀམྨདྷཱརཡསམཱསཾ ཨསྶཏྠྱཏྠེཔི ཀཏྟུམིཙྪནྟི, པཀྲིཡཱལཱགྷཝཏྠཾ བཧུབྦཱིཧིཡེཝ ནྱཱཡོཏི. དུཊྛུ གནྡྷོ ཨསྶཱཏི ¶ དུགྒནྡྷོ, ཏེན ཝུཏྟཾ ཀཙྩཱཡནེན – ‘‘ཀམྨདྷཱརཡམནྟཏྠིཡེཧི བཧུབྦཱིཧི ལགྷུཏརོ’’ཏི. ཨཉྙེ ཏུ ལཱགྷཝ’མནཱདརམཱནཱ ཨིཙྪནྟེཝ མནྟཏྠིཡཾ. དུཝིདྷོ ཝཱ ཝཱཙྩདྷམྨོ ལཧུ གརུ ཙ, ཏཏྲ བཧུབྦཱིཧིནཱ ལཧུ, ཀམྨདྷཱརཡམནྟཏྠིཡེནགརུ. ཀིཉྩ བཧུབྦཱིཧིནཱ ཨཏིསཱཡནཱདྱཏྠོ ན གམྱཏེཏི ཨཝསྶཾ ཏཔྤཊིཔཱདནཱཡ ཀམྨདྷཱརཡཔུབྦཀོ མནྟཏྠིཡེཝ དཊྛབྦོ.

དྭཡཾ ཙིཏཱདྷཱུམཱདིགནྡྷེ. ཝིས ཝིཔྤཡོགེ, སོ. ཨཱམསྶ ཝསཱདིཝཏྠུནོ གནྡྷོ ཏཾཡོགཱ, ཨི, ཡཾསདྡོ ཏསྶ ནཔུཾསཀཏྟདཱིཔཀོ.

༡༤༧. ཀུངྐུམཱདཡོ ཙཏྟཱརོ ཙཏུཛྫཱཏིགནྡྷོ ནཱམ. ཀུཀ, ཝཀ ཨཱདཱནེ, ཨུམོ, ནིགྒཧཱིཏཱགམོ ཙ, ཀུངྐུམཾ, ལོཧིཏཙནྡནཾ, ཡཾ ‘‘ཀསྨཱིརཛ’’ནྟི ཝུཙྩཏི, ཀམིསྶ ཝཱ ཀུངྐཱདེསོ, ཀུངྐུམཾ. ཡུ མིསྶནེ, ཡུ, ཡཝནཾ, ཏསྶ པུཔྥཾ ཡཝནཔུཔྥཾ, དེཝཀུསུམཾ, ཡཝནདེསེ ཛཱཏཾ པུཔྥནྟི ཝཱ ཡཝནཔུཔྥཾ. ཡཾ ‘‘ལཝངྒ’’ནྟིཔི ཝུཙྩཏི, ཡཾ པུཔྥཾ ནུཧཱིཔུཔྥསམཱནཾ. ཏགི གཏྱཏྠོ དཎྜཀོ དྷཱཏུ, ཨརོ, ཏགརཾ, ཀུཊིལཾ. ཏརུཏོ ཛཱཏོ ཏུརུཀྑོ, ཁོ, ཨུཏྟཉྩ, སལླཀཱིདཝོ ཧི ‘‘ཏུརུཀྑོ’’ཏི ཝུཏྟོ.

༡༤༨. པཛྫེན ཚརསཱནཾ ནཱམཱནི. ཀཾ པཱནཱིཡཾ སེཝཏེཏི ཀསཱཝོ, ཨཝོ, ཨཐ ཝཱ ཀཾ སཝཱཔེཏཱིཏི ཀསཱཝོ སུ ¶ སཝནེ. ཏུཝརོཔི ཀསཱཡོཔི ཀསཱཝཔརིཡཱཡོ. ཏིཛ ནིསཱནེ, ཏོ, ཏིཏྟོ, ཀཊུ. མདྷུ མཱདྷུརིཡཾ, ཏཾཡོགཱ མདྷུརོ. ལུནཱཏི ཛལ༹ཏྟནྟི ལཝཎོ, ཡུ. ཨམྦསདྡེ, ཨརོ, ཨིཏྟཾ, ལཏྟཉྩ. ཀཊ གཏིཡཾ, ཎྭུ, ཨུཏྟཾ. ཨིམེ ཚ རསཱ ནཱམ ཝུཙྩནྟི. ཏབྦཏི དབྦེ ཀསཱཝཱདིསདྡཱ ཏཱིསུ ལིངྒེསུ ཝཏྟནྟི.

༡༤༩. དྭཡཾ ཕོཊྛབྦེ. ཕུསིཏབྦོ ཕསྶོ, ཕོཊྛབྦོ ཙ, ཏབྦོ, སསྶ ཊོ, ཏསྶ ཋོ. ཏིཀཾ ཝིསཡིམྷི. ཝིསཡོ ཨསྶ གཡ྄ཧཊྛེནཱཏྠཱིཏི ཝིསཡི. ཨུཁཏི གཙྪཏི ཝིསཡེཏི ཨཀྑཾ, ཨུསྶཏྟཾ དྭིཏྟཉྩ, ནཏྠི ཁཾ ཝེདནཱ ཨེཏྠཱཏི ཝཱ ཨཀྑཾ, ན ཧི སུཁཝེདནཱདཡོ སམྤཡོགཝསེན པཉྩསུ ཨིནྡྲིཡེསུ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཛཝནཱདཱིསུ ཨེཝ པན ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི ཏཐཱ ཝུཏྟཾ, མནིནྡྲིཡེ ཏཱུཔཙཱརཱ [མནིནྡྲིཡེསུཔཙཱརཱ (ཀ.)] ཨཀྑཾ. ཨིནྡོ ཨཏྟཱ, ཏསྶ ལིངྒཾ ཨིནྡྲིཡཾ, ཨིཡོ. ནཱ’ནནྟརེན པཡོཛཀཾ ཙཀྑཱདཡོ བྱཱཔཱརཡནྟེ, ཏསྨཱ ཨཏྠི ཨཏྟཱ ཙཀྑཱདཱིནཾ པཡོཛཀོཏི ཙཀྑཱདིཀཾ ལིངྒམཏྟནོ བྷཝཏཱིཏི ནིཀཱཡནྟརིཀཱ. སཡཾ ཏིཀྑམནྡཱདིབྷཱཝེ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདཱིནཾ ཏིཀྑམནྡཱདིབྷཱཝསམྦྷཝཏོ ཏེསུ ཨིནྡཏི པརམིསྶརིཡཾ ཀརོཏཱིཏི ཝཱ ཨིནྡྲིཡཾ.

ཚཀྐཾ ནཡནེ. ནེཏི ཨཏྟནོ ནིསྶིཏཾ པུགྒལནྟི ནཡནཾ, ཡུ. ཨསུ བྱཱཔནེ, ཨསཏི ཝིསཡེསུ བྱཱཔཱི ཝིཡ བྷཝཏཱིཏི ཨཀྑི, སསྶ ཀོ, ཨཐ ཝཱ ཨཀྑ བྱཱཔནདསྶནེསུ, ཨཀྑཏི ཝིསཡེསུ བྱཱཔཱིབྷཝཏི, ཨཀྑཏི ཝཱ པསྶཏི ཨེཏེནཱཏི ¶ ཨཀྑི. ནེཏཱིཏི ནེཏྟཾ. ལོཙཏི པསྶཏི ཨེཏེནཱཏི ལོཙནཾ. ཨཙྪ དསྶནབྱཱཔནེསུ, ཨི, ཨཙྪི. ཙཀྑཏི ཨསྶཱདེཏི རཱུཔནྟི ཙཀྑུ, ཨུ, ཙཀྑཏི པསྶཏཱིཏི ཝཱ ཙཀྑུ.

༡༥༠. པཉྩཀཾ སོཏེ. སུཎཱཏི ཨེཏེནཱཏི སོཏཾ. སདྡོ གཡ྄ཧཏེ ཨནེནཱཏི སདྡགྒཧོ. ཀར ཀརཎེ, ཎོ, ཀཎྞོ, ཀཎྞཏི སུཎཱཏི ཨེཏེནཱཏི ཝཱ ཀཎྞོ, ཀཎྞ སཝནེ. སུཎཱཏི ཡེནཱཏི སཝནཾ, སུཏི ཙ, ཡུ,ཏི ཙ.

ཙཏུཀྐཾ གྷཱནེ. ནསནྟི ཨེཏཱཡཱཏི ནཏྠུ, ཐུ, ཨཱ, ནཱསཱ. ཎྭུ, ཨཀ ཙ ཨིཀཱརོ ཙ ནཱསིཀཱ. གྷཱ གནྡྷོཔཱདཱནེ, གྷཱཡཏི གནྡྷོཔཱདཱནཾ ཀརོཏཱིཏི གྷཱནཾ, ཡུ, གྷཱཡནྟྱནེནཱཏི ཝཱ གྷཱནཾ.

དྭཡཾ ཛིཝ྄ཧཱཡཾ. ཛཱིཝཏི ཨེཏཱཡཱཏི ཛིཝ྄ཧཱ, ཧོ, ཛཱིཝ པཱཎདྷཱརཎེ. ཛཱིཝིཏནིམིཏྟཾ རསོ ཛཱིཝིཏཾ ནཱམ, ཏཾ ཨཝ྄ཧཱཡཏཱིཏི ཝཱ ཛིཝ྄ཧཱ, ཝཎྞལོཔོ. རསནྟི ཨེཏཱཡཱཏི རསནཱ, རས ཨསྶཱདནེ, རསཾ ཛཱནཱཏཱིཏི ཝཱ རསནཱ, ཉཱསྶ ནཱ, ནཱི ནཡེ ཝཱ, ཨ.

༡༥༡. པཛྫཾ སརཱིརེ. སརཏི གཙྪཏི, སརནྟི ཝཱ ཏཾ ཧིཾསནྟཱིཏི སརཱིརཾ, ཨཱིརོ. ཝཔ བཱིཛསནྟཱནེ. ཝཔཏི ཀུསལཱཀུསལབཱིཛམེཏྠཱཏི ཝཔུ, ཨུ. གཙྪཏི, གཎྷཱཏི ཝཱ ཀུསལཱཀུསལམེཏེནཱཏི ¶ གཏྟཾ, གམུ གཏིཡཾ, གཧ ཨུཔཱདཱནེ ཝཱ. ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི ཨབྷིདྷཱནཾ, བུདྡྷི ཙ བྷཝནྟི ཨེཏསྨཱཏི ཨཏྟབྷཱཝོ. ཝུཎོཏི སཾཝརཏི ཨེཏྠཱཏི བོནྡི, ཝུ སཾཝརཎེ, དི, ནིགྒཧཱིཏཱགམོ. ཝིཝིདྷཾ གཎྷཱཏི ཨེཏྠཱཏི ཝིགྒཧོ. དིཧ ཨུཔཙཡེ, དིཧཏི ཝཌྜྷཏི ཨེཏྠ ཀུསལཱཀུསལནྟི དེཧཾ. ཨཡཾ དེཧསདྡོ པུརིསེ པུལླིངྒེཝཏྟཏི. ཀུཙྪིཏཱནཾ ཨཱཡོ ཨུཔྤཏྟིཊྛཱནནྟི ཀཱཡོ. ཏནུ ཝིཏྠཱརེ, ཨུ, ཏནུ, ཏནུསདྡོཡཾ ཨིཏྠིཡཾ. ཨེཏྠཱཔི ཝཱསདྡོ སམྦནྡྷིཏབྦོ. ‘‘ཨངྒེནཱངྒཾ ཏནུ ཙ ཏནུནཱ གཱལ༹ྷཏཏྟེན ཏཏྟ’’ནྟི [ཨུཏྟརམེགྷ ༤༢] ཧི མེགྷདཱུཏེ ཝུཏྟཾ. ཀལེ༹ རེཏསི ཝརཾ ཀལེ༹ཝརཾ, ཨལུཏྟསམཱསོཡཾ.

༡༥༢-༡༥༤. ཚཀྐཾ ཙིཏྟེ. ཙིནྟེཏཱིཏི ཙིཏྟཾ. ཙེཏོ ཙ, ནལོཔོ. མནཏི ཛཱནཱཏཱིཏི མནོ. ཝིཛཱནཱཏཱིཏི ཝིཉྙཱཎཾ, ཡུ. ཧརཏི ཨཏྟནོ ཨཱདྷཱརནྟི ཧདཡཾ, ཡོ, རསྶ དོ ཙ. མནོ ཨེཝ མཱནསཾ, སཀཏྠེ སཎ.

ཙུདྡས བུདྡྷཱཁྱསྶ གུཎསྶ ནཱམཱནི. ཛྷཱཡཏཱིཏི དྷཱི, ཛྷེ ཙིནྟཱཡཾ, ཛྷསྶ དྷོ, ནདཱདི, དྷཱི, དྷཱརེཏཱིཏི ཝཱ དྷཱི, ཀྭི, ནདཱདི, དྷཱི ¶ , སངྑཱརེསུ དྷཱིཀཱརོ ཛཱཡཏི ཨེཏཱཡཱཏི ཝཱ དྷཱི, ནདཱདི. པཉྙཱཡཏེ ཨེཏཱཡཱཏི པཉྙཱ, ཨ. བུཛ྄ཛྷཏེ ཏཱཡཱཏི བུདྡྷི,ཏི. མེདྷ ཧིཾ སཱསངྒམེསུ, ཀརཎེ ཨ, མི ཧིཾསཱཡཾ ཝཱ, དྷོ, མེདྷཱ. མནཏི ཛཱནཱཏཱིཏི མཏི, མུཏི ཙ, ཨུཏྟཾ, མུནཱཏཱིཏི ཝཱ མུཏི, མུན ཉཱཎེ,ཏི, མུཏི. བྷཱུ སཏྟཱཡཾ, རི, ནདཱདི, བྷཱུརཱི, བྷཱུསངྑཱཏེ ཨཏྠེ རམཏཱིཏི ཝཱ བྷཱུརཱི, ཀྭི, ནདཱདི. མནཏི ཛཱནཱཏཱིཏི མནྟཱ, ཨནྟ, ཨཱ. ཝིདཏི ཛཱནཱཏཱིཏི ཝིཛྫཱ, པབྦཛྫཱདིནཱ སིདྡྷཾ. ཡུ མིསྶནེ. ཡམཏི མིསྶཱིབྷཝཏི ཉེཡྻེསཱུཏི ཡོནི. པཊིམུཁཾ བྷནྟི ཨུཔཊྛཧནྟི ཉེཡྻཱ ཨེཏེནཱཏི པཊིབྷཱནཾ, ཡུ. ན མུཡ྄ཧཏི ཨེཏེནཱཏི ཨམོཧོ. ཝཱིམཾསཱ ཝིཙཡོ སམུཔེཀྑཱ ཨུཔལདྡྷི པཊིཔཏྟི ཨུཏྟིཙེཏནཱདཱིནིཔི བུདྡྷིནཱམཱནི.

ཝིཔསྶནཱདཡོ ནེཔཀྐནྟཱ པརིཡཱཡཱ པཉྙཱབྷེདཱ པཉྙཱཝིསེསཱ. ཏཏྠ ཝིཝིདྷཾ ཨནིཙྩཱདིཀཾ སངྑཱརེསུ པསྶཏཱིཏི ཝིཔསྶནཱ, ཡུ. སམྨཱདསྶནལཀྑཎཱ སམྨཱདིཊྛི, སཱ དུཝིདྷཱ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཝསེན. ཏཏྠ པུརིམཱ ཚབྦིསུདྡྷིཔྤཝཏྟིཀཱལེ, ཨིཏརཱ ཉཱཎདསྶནཝིསུདྡྷིཀཱལེ ལབྦྷཏི. ཨཱདིཔརིཡཱཡེན པབྷུཏིནཱ ཨནཉྙཱཏཉྙསྶཱམཱིཏིནྡྲིཡཱདཡོ གཧིཏཱ. ཏཏྠ ཏཏྠ ཀཱརིཡེསུ ཝིཙཱརཎཱ. མཱན ཝཱིམཾསཱཡཾ, སོ, ཙིཏྟཱབྷོགཱདི. ཝིཙཱརཡཏེ ཨེཏཱཡཱཏི ཝིཙཱརཎཱ, ཙར སཉྩཡེ, ཙུརཱདིགཎོ, ཡུ. སམྤཛཱནཱཏཱིཏི སམྤཛཱནོ, པུགྒལོ, དྷམྨསམཱུཧོ ཝཱ, ཉཱསྶ ཛཱ, ཏསྶ བྷཱཝོ སམྤཛཉྙཾ, ནྱསྶ ཉོ, དྭིཏྟཾ, ཏཾ སཱཏྠཀསམྤཛཉྙཱདིཝསེན ཙཏུབྦིདྷཾ. ནིསྶེསཏོ པཱཙེཏི ཀུསལདྷམྨེཏི ནིཔཀོ, ཉཱཎཱི པུགྒལོ, ཏསྶ བྷཱཝོ ནེཔཀྐཾ. དྭཡཾ ཝེདནཱཡཾ. ཝེདཡཏཱིཏི ཝེདཡིཏཾ, ཝིད ཨནུབྷཝནེ, ཙུརཱདིཏྟཱ ཎཡོ, ཏོ, ཨིཀཱརཱགམོ ཙ. ཝེདཡཏཱིཏི ཝེདནཱ, ཡུ.

༡༥༥. པཉྩཀཾ ¶ ཝིཏཀྐེ. ཏཀྐ ཝིཏཀྐེ. ཏཀྐེཏི སམྤཡུཏྟདྷམྨེ ཨཱརམྨཎཾ ཨབྷིནིརོཔེཏཱིཏི ཏཀྐོ. ཝིཏཀྐོཏི ཨུཔསགྒམཏྟམེཝ ཝིསེསོ. སངྐཔྤནྟི པབྷཝནྟྱནེནཱཏི སངྐཔྤོ, ཎོ, ཀཔྤ ཝིཏཀྐེ, ཀཔྤ སཱམཏྠིཡེ ཝཱ, བྷཱུཝཱདི, སངྐཔྤཡནྟི པབྷཝནྟྱནེནཱཏི ཝཱ སངྐཔྤོ, ཀཔྤ ཝིཏཀྐེ, ཙུརཱདི. ཨཔ པཱཔུཎནེ, ཨཔྤེཏི སམྤཡུཏྟདྷམྨེ པཱཔེཏི ཨཱརམྨཎནྟི ཨཔྤནཱ, ཡུ, ཨཱ. ཨཱུཧ ཝིཏཀྐེ. ཨཱུཧནྟྱནེནཱཏི ཨཱུཧོ. ཏཀྐཨཱུཧསདྡཱ ཙེཏྠ ཨཛ྄ཛྷཱཧཱརཝཱཙཀཱཔི བྷཝནྟི, ཨཛ྄ཛྷཱཧཱརཾ ནཱམ ཨཱུནཔཱུརཎཏྠམདྷིཀཔྤབྷེདཱཧརཎཾ [མདྷིཀོཔཱདཱནཾ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ)]. ‘‘ཨཛ྄ཛྷཱཧཱརོ ཏཀྐ ཨཱུཧཱ’’ཏི [ཨམར ༥.༣] ཧི ཨམརཀོསེ ཝུཏྟཾ. དྭཡཾ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡེ. ཨཡཨིཏི གམནཏྠོ དཎྜཀོ དྷཱཏུ. ཨཡཏི ཨདྡྷཱནཾ གཙྪཏི ཡེནཱཏི ཨཱཡུ, ཎུ, ཨེཏི ཨེཏེནཱཏི ཝཱ ཨཱཡུ, ཨི གཏིམྷི, ཎུ, ཨིསྶེ, ཨེ ཨཡ. ཛཱིཝནྟི ཨནེནཱཏི ཛཱིཝིཏཾ, ཛཱིཝ པཱཎདྷཱརཎེ.

ཙཏུཀྐཾ སམཱདྷིམྷི. ནཱནཱལམྦཎཝིསཱརཎཱབྷཱཝཏོ ཨེཀཾ ཨགྒཾ ཨཱརམྨཎམེཏསྶཱཏི ཨེཀགྒཾ, ཙིཏྟཾ, ‘‘ཨགྒསདྡོ ཙེཏྠ ཨཱལམྦཎཝཱཙཀོ’’ཏི ཧི སདྡྷམྨཊཱིཀཱཡཾ ཝུཏྟཾ, ཏསྶ བྷཱཝོ ཨེཀགྒཏཱ, ཨེཀཾ ཝཱ ཨཱརམྨཎཾ ཨཛཏི གཙྪཏཱིཏི ཨེཀགྒཾ, ཏསྶ བྷཱཝོ ཨེཀགྒཏཱ. ཀཱམཙྪནྡཾ སམེཏཱིཏི སམཐོ, ཐོ, སམུ ཨུཔསམེ, ‘‘སམཱདྷི ཀཱམཙྪནྡསྶ པཊིཔཀྑོ’’ཏི [པཱརཱ. ཨཊྛ. ༡.༡༡; དྷ. ས. ཨཊྛ. ༡༦༠] ཧི ཝུཏྟཾ. ཝིཀྑིཔནཾ ནཱནཱརམྨཎཔེརཎཾ ཝིཀྑེཔོ, སོ ནཏྠི ཨེཏྠཱཏི ཨཝིཀྑེཔོ. ཨེཀཱརམྨཎེ སུཊྛུ ཨཱདྷཱནཾ ¶ སམཱདྷི, སཉྙཱཡམི, ནཱནཱལམྦཎཝིཀྑེཔཝསཔྤཝཏྟཾ ཨདྷིསངྑཱཏཾ ཙིཏྟབྱདྷཾ སམེཏཱིཏི ཝཱ སམཱདྷི, ནེརུཏྟོ.

༡༥༦. པཛྫེན ཝཱིརིཡསྶ ནཱམཱནི. ཨུ དུཀྑལཱབྷཾ, ཨུདྡྷཾ ཝཱ སཧཏི ཁམཏཱིཏི ཨུསྶཱཧོ, ཎོ. ཨཱ བྷུསོ ཀཱཡཾ, ཙིཏྟཉྩ ཏཱཔེཏཱིཏི ཨཱཏཔྤོ [ཨཱཏཱཔོ (?) ཨབྷིདྷཱནཔྤདཱིཔིཀཱཊཱིཀཱ ༡༡༣༥ གཱཐཱཡཾ པསྶིཏབྦཾ], ཏཔ སནྟཱཔེ. ལཱིནཾ ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏི ཨུཀྑིཔཏཱིཏི པགྒཧོ. ཨཏྟནོ ནིསྶཡཾ པརམཏྠཾ གཎྷཱཔེཏཱིཏི ཝཱ པགྒཧོ. ‘‘པསདྡོ པརམཏྠེཔཱི’’ཏི ཧི ཨེཀཀྑརཀོསེ ཝུཏྟཾ. ཝཱཡམནྟི ཡེནཱཏི ཝཱཡཱམོ, ཝཱཡམ ཨུསྶཱཧནེ, ཨཐ ཝཱ ཝཡ གམནཏྠོ དཎྜཀོ དྷཱཏུ, ཝཡཏི སབྦཀཱལནྟི ཝཱཡཱམོ, ཨམོ, ཝཱཡོ ཝིཡ སདཱ ཨམཏི གཙྪཏཱིཏི ཝཱ ཝཱཡཱམོ. པརཾ པརཾ ཋཱནཾ ཨཀྐམཏཱིཏི པརཀྐམོ, པརཾ པཙྩནཱིཀབྷཱུཏཾ ཀོསཛྫཾ ཨཀྐམཏཱིཏི ཝཱ པརཀྐམོ. པདཧཏི ཡེནཱཏི པདྷཱནཾ, ཡུ. དཧསྶ དྷོ, དཧ བྷསྨཱིཀརཎེ [པཔུབྦདྷཱདྷཱཏུནཱ སཱདྷེཏབྦཾ མཉྙེ]. ཝཱིརེ སཱདྷུ, ཝཱིརཱནཾ ཝཱ ཀམྨཾ, ཝིདྷིནཱ ཝཱ ཨཱིརཡིཏབྦཾ པཝཏྟེཏབྦནྟི ཝཱིརིཡཾ, ཨཱིར གཏིཡཾ, ཨཱིཧཏི ཨེཏི ཝཱ ཡཱཡ སུབྷཱསུབྷཕལནྟི ཨཱིཧཱ, ཨཱིཧ ཙེཊྛཱཡཾ, ཨི ཝཱ གཏིམྷི, པཙྪིམེ ཧཔཙྩཡོ, ཨུདྡྷཾ ཡནྟི ཡེནཱཏི ཨུཡྻཱམོ, ཨམོ. ཏིཊྛཏི ཨེཏྠ སུབྷཱསུབྷཕལནྟི དྷིཏི,ཏི, ཋཱ གཏིནིཝཏྟིཡཾ.

༡༥༧. པཛྫེན ཝུཏྟཔརིཡཱཡསྶ ཝཱིརིཡསྶ ཙཏྟཱརི ཨངྒཱནི དསྶེཏི. ཏཙཱདཱིནཾ ཏིཎྞཾ ཨཝསིསྶནཾ ཨཝསེསཏཱ མཾསལོཧིཏེཧི ཨཝདྷིབྷཱུཏེཧི, མཾསལོཧིཏཱནཾ པན སུསྶནཾ སུཀྑཏཱ ¶ . ཨེཏཱནི ཙཏྟཱརི ཨདྷིཊྛཱནཝསཔྤཝཏྟཱནི ཝཱིརིཡསྶ ཨངྒཱནི ཀཱརཎཱནི ཧོནྟི. ཨངྒ གམནཏྠོ དཎྜཀོ དྷཱཏུ. ཨངྒཏི སིདྡྷིཾ གཙྪཏི ཝཱིརིཡཕལམེཏེཧཱིཏི ཨངྒཱནི. ཏཙ པཱལནེ, ཎོ, ཏཙོ. ནཧ བནྡྷནེ ཨཱརུ. ནྷཱརཱུཏིཔི པཱཋོ. ཏཏྠ ནནྟསྶ ལོཔོ. སིས ཨསབྦཔྤཡོགེ, ཡུ, དྭིཏྟཾ. ཨསཏི ཁེཔེཏི ཨདྡྷཱནནྟི ཨཊྛི,ཏི, ནཔུཾསཀེ, ནེརུཏྟོ, ཨཱ བྷུསོ ཏིཊྛཏི ཨེཏེནཱཏི ཝཱ ཨཊྛི, ཨི. མན ཉཱཎེ, སོ, ནསྶ ནིགྒཧཱིཏཾ, མཾསཾ. རུཧ ཛནནེ, ཨིཏོ, ལཏྟཾ, ལོཧིཏཾ.

༡༥༨. ཨསཱཛྷསཱདྷནེཔི ཡསྶཱ ཝསེན ཨུཡྻཱམོ, སཱ ཨདྷིམཏྟེཧཱ ཨདྷིཀསཏྟིཡུཏྟཱ ཨཱིཧཱ ཨུསྶོལ༹ྷཱི ནཱམ, ཨུ པབལཾ དུཀྐརཀམྨཾ སཧཏི ཡཱཡཱཏི ཨུསྶོལཱི༹, སཧསྶ སོལ༹ྷོ, ནདཱདི, ཨུསྶཱཧཱནཾ ཨཱུཧཱཏི ཝཱ ཨུསྶོལཱི༹, ཡཐཱ ‘‘པདཊྛཱན’’ནྟི, ཨཱཀཱརསྶོ, ཧསྶ ལོ༹, ཨཱུལོཔོ, ནདཱདི, ཝཱཡཱམམཏྟེཔི. དྭཡཾ སཏིཡཾ. སརཏི, སརནྟི ཝཱ ཏཱཡ, སརཎམཏྟམེཝ ཝཱ ཨེསཱཏི སཏི,ཏི, པམཱདཾ ཝཱ སརཏི ཧིཾསཏཱིཏི སཏི. ཨནུ པུནཔྤུནཾ སཏི ཨནུསྶཏི, ཨུཔསགྒམཏྟམེཝ ཝཱ ཝིསེསོ, དྭེཔི ཨིཏྠིཡཾ.

དྭཡཾ ལཛྫཱཡཾ. ལཛི པཱིལེ༹, ཀཱཏནྟདྷཱཏུ. ལཛྫ ལཛྫནེ, མོགྒལླཱནདྷཱཏུ, ལཛྫཏི པཱཔཱཏི ལཛྫཱ, ཨ. ཧིརཱི ལཛྫིཡཾ, ཨི. ཧིརིཡཏི པཱཔཱཏི ཧིརཱི. སམཱནཱ ཏུལྱཏྠཱ དྭེ. དྭཡཾ ཨོཏྟཔྤེ. ཨོཏྟཔྤཏི བྷཱཡཏི པཱཔཏོཏི ཨོཏྟཔྤཾ, ཏཔ བྷཡེ ཨཝཔུབྦོ. པཱཔཏོ བྷཱཡཏི སཱིལེནཱཏི པཱཔབྷཱིརུ, པུགྒལོ, ཙིཏྟཾ ཝཱ, ཏསྶ བྷཱཝོ ཏཐཱ.

༡༥༩. པཛྫདྡྷེན ¶ ཨུཔེཀྑཱཡ ཝེདནཱཡ ནཱམཱནི. མཛ྄ཛྷཏྟེ མཛ྄ཛྷཏྟསབྷཱཝེ པཝཏྟཱ མཛ྄ཛྷཏྟིཀཱ. དྭིནྣཾ ཝེདནཱནཾ སམཱིཔེ པཝཏྟཱ ཨིཀྑཱ ཨནུབྷཝནནྟི ཨུཔེཀྑཱ, ཨིཀྑ དསྶནེ. ཨདུཀྑཱ ཙ སཱ ཨསུཁཱ ཙེཏི ཨདུཀྑམསུཁཱ, མཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ.

དྭཡཾ མནསིཀཱརེ. བྷཝངྒཝསེན པཝཏྟསྶ ཙིཏྟསྶ ཨཱབྷུཛནཏོ ཨཱཝཊྚཱཔནཏོ ཙིཏྟཱབྷོགོ. པཱལནཛ྄ཛྷོཧཱརཏྠོ ཙེཏྠ བྷུཛདྷཱཏུ ཨཱཝཊྚནཏྠོ ཨཱཔུབྦཏྟཱ, ཨིདཾ པན ཝཱིཐིཛཝནཔཊིཔཱདཀེ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ, ཙིཏྟསྶཱརམྨཎེ ཨཱབྷུཛནཾ པཝཏྟནཾ ཝཱ ཙིཏྟཱབྷོགོ, ཨིདཾ པན ཨཱརམྨཎཔཊིཔཱདཀཝསེན ཝུཏྟཾ. བྷཝངྒམནཏོ ཝིསདིསཾ མནཾ ཀརོཏཱིཏི མནཀྐཱརོ, ཀརཎཾ ཝཱ ཀཱརོ, མནསྨིཾ ཀཱརོ མནཀྐཱརོ. ཨེཏྠ ཙ པཋམཝིཀཔྤེན དྭེ པཊིཔཱདཀཱ ཝུཏྟཱ, པཙྪིམེན ཏུ ཨིཏརོ.

དྭཡཾ ཨདྷིམོཀྑེ. མུཙ མོཙནེ, ཨདྷིམུཙྩནཾ ‘‘ཨིདམེཝཱ’’ཏི སནྣིཊྛཱནཀརཎཾ ཨདྷིམོཀྑོ. ནིཙྪཡནཾ ནིཎྞཡནཾ ནིཙྪཡོ, ཙཡ གམནཏྠོ དཎྜཀོ དྷཱཏུ, ཙསྶ དྭིཏྟཾ, ཚཏྟཾ, ནི བྷུསཾ ཚེདནཾ ཝཱ ནིཙྪཡོ, ཚིདི དྭིདྷཱཀརཎེ, ཨིསྶཏྟཾ, དསྶ ཡོ, ཨསརཱུཔདྭིཏྟཾ.

༡༦༠. པཛྫདྡྷཾ དཡཱཡཾ. དཡ དཱནགཏིཧིཾསཱརཀྑཎེསུ. དཡཏི པརདུཀྑཾ, ཨཏྟསུཁཉྩ ཧིཾསཏཱིཏི དཡཱ, ཨ. ཀཔི ¶ ཙལནེ, ཨནུ པུནཔྤུནཾ ཀམྤེཏི ཨཏྟཱདྷཱརསྶ ཙིཏྟནྟི ཨནུཀམྤཱ. ཀཾ སུཁཾ རུནྡྷཏཱིཏི ཀརུཎཱ, རུདྷི ཨཱཝརཎེ, དྷསྶ ཎོ, ཨཐ ཝཱ ཀརོནྟི ཨཏྟཱནམདྷཱིནམེཏཱཡཱཏི ཀརུཎཱ, ཡུ, ཨཱ, ཀརུཎཱ, སཱ ཨེཝ ཀཱརུཉྙཾ. ཨནུདྡཡཱཏི ཨུཔསགྒེན པདཾ ཝཌྜྷིཏཾ.

པཛྫདྡྷཾ ཝིརཏིཡཾ. རམུ ཨུཔརམེ ཝིཔུབྦོ, ཝིརམཎཾ ཝེརམཎཱི, ཡུ, ནདཱདི, ཝེརཾ མཎཏི ཝིནཱསེཏཱིཏི ཝཱ ཝེརམཎཱི. ཝིརམཎཾ ཝིརཏི,ཏི. དཱུརཏོ ཝིརམཎཾ ཨཱརཏི.

༡༦༡. ཙཏུཀྐཾ ཁནྟིཡཾ. ཏིཏིཀྑནཾ ཁམནཾ ཏིཏིཀྑཱ, ཏིཛ ཁནྟིཡཾ, ཁོ, དྭིཏྟཾ, ཀཏྟཱདི, ཨཱ. ཁམནཾ སཧནཾ ཁནྟི,ཏི. ཁམཏེ ཁམནཾ, ཁམཱ ཙ, ཁམུ སཧནེ. དྭཡཾ མེཏྟིཡཾ. མིད སྣེཧེ, མིཛྫཏི སིནེཧཏཱིཏི མེཏྟཱ, ཏ, ཨཱ. མེཏྟི,ཏི. ཨཐ ཝཱ མིཏྟེ བྷཝཱ མེཏྟཱ, མེཏྟི ཙ.

པཛྫདྡྷཾ དིཊྛིཡཾ. དསྶཱིཡཏེ དསྶནཾ, དིས པེཀྑནེ, ཡུ. དསྶནཾ དིཊྛི. ལབྷ ལཱབྷེ,ཏི, ལདྡྷི, མིཙྪཱདིཊྛིཡམེཝ. སེསཱ ཏུ ཨུབྷཡཏྲ. ཋིཏཔཀྑོ སིདྡྷནྟོ [ཋིཏོ པཀྑོ སིདྡྷནྟོ, པུབྦཔཀྑཾ ནིརསྱ སིདྡྷཔཀྑཊྛཱཔནེ ཨིཏི བྷཱཝོ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ)], སིདྡྷོ ཨནྟོ ཨནེནཱཏི ཝིགྒཧོ. སམནྟཏོ ཨཡནཾ གཏི སམཡོ.

༡༦༢. དོཧལ༹ནྟཾ ཏཎྷཱཡཾ. ཏས པིཔཱསཱཡཾ, ཡཱཡ ཏསནྟི, སཱ ཏཎྷཱ, ཎྷོ. ཨིཎམྷི ཏསིཎཱ. ཨེཛ ཀམྤནེ, ཨེཛཱ ¶ . སཾསཱརཏོ ནིསྶརིཏུམཔྤདཱནཝསེན ཛཱལསདིསཏྟཱ ཛཱལིནཱི, ཨུཔམཱནེ ཨིནཱི. ཝིས པཝེསནེ, སབྦཏྲ ཝིསཏཱ པཏྠཏཱཏི ཝིསཏྟིཀཱ, སཀཏྠེ ཎིཀོ. ཚནྡ ཨིཙྪཱཡཾ, ཚནྡནཾ ཚནྡོ, ཀཏྟུཀམྱཏཱཔི. ཏེསུ ཏེསྭཱརམྨཎེསུ ཨཱཀུལཱིབྷཱུཏཏྟཱ ཛཊཱ ཝིཡཱཏི ཛཊཱ. ཀམུ ཨིཙྪཱཡཾ,ཏི, ནིཀནྟི. ཨིསུ ཨིཙྪཱཡཾ, ཨ, ཨིསྶ ཨཱ, ཨཱསཱ. སིཝུ ཏནྟསནྟཱནེ, བྷཝཱདཱིཧི བྷཝཱདཡོ སིབྦཏཱིཏི སིབྦིནཱི, ཨ, ཨིནཱི. སཏྟེ བྷཝཾ ནེཏཱིཏི བྷཝནེཏྟི,ཏི.

༡༦༣. ཛྷེཙིནྟཱཡཾ, ཨཱརམྨཎཱབྷིམུཁཾ ཛྷཱཡཏཱིཏི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱ, ཨཱ. ཝན སམྦྷཏྟིཡཾ, ཝནཏི ཡེན སོ ཝནཐོ, ཐོ. ཝཱ གཏིཡཾ, ཝཱཏི ཨཱརམྨཎནྟི ཝཱནཾ, ཡུ. ལུབྷ ཨིཙྪཱཡཾ, ལུབྦྷནཾ ལོབྷོ, ཎོ. རནྫ རཱགེ, རཛྫནཾ, རཛྫནྟི ཝཱ ཡེན སོ རཱགོ, ཎོ. ལཡ གཏིཡཾ, ཨཱ པུནཔྤུནཾ ལཡཏྱཱརམྨཎེསཱུཏི ཨཱལཡོ, པུནཔྤུནཾ ལཡཏི སཾསིལེསཏི ཡེནཱཏི ཝཱ ཨཱལཡོ. ‘‘ལཡོ ཝིནཱསེ སཾསིལེསེ, སཱམྱེ ཏོརིཡཏྟིཀསྶ ཙེ’’ཏི ནཱནཏྠསངྒཧེ. པིཧ ཨིཙྪཱཡཾ, ཙུརཱདི, ཨ, པིཧཡཏི ཡཱཡཱཏི པིཧཱ. ཙིཏྟསྶ ནཱནཱརམྨཎེསུ ཝིབྦྷམཀརཎཏོ མནསོ རཐོ ཨིཝ མནོརཐོ, མནོ ཨེཝ རཐོ ཝིཡཱཏི ཝཱ མནོརཐོ. ཨིསུ ཨིཙྪཱཡཾ, ཨ, སསྶ ཙྪཱདེསོ. ལས ཀནྟིཡཾ, ཨབྷིམུཁཾ ཀཏྭཱ ལསཏི ཡེནཱཏི ཨབྷིལཱསོ, ཎོ. ཀམུ ཨིཙྪཱཡཾ, ཎོ, ཀཱམོ ¶ . དུཧ པཔཱུརཎེ, དུཧནཾ དོཧོ, ཏཾ ལཱཏཱིཏི དོཧལོ༹, དུཊྛཾ ཧདཡམེཏེནཱཏི ཝཱ དོཧལོ༹, ཧདཡསྶ ཧལོ༹, ཧལ ཀམྤནེ དྭིསདྡཱུཔཔདོ, དྭཱིཧི ཧལཏི ཀམྤཏཱིཏི ཝཱ དོཧལོ༹, ཨ, དྭིསྶ དོ, ལསྶ ལོ༹. དྭེ ཧདཡཱ ཨསྶ པརམཏྠསྶཱཏི ཝཱ དོཧལོ༹. ཨ, དྭིསྶ དོ, ཧདཡསྶ ཧལོ༹, དསྶ ལོ༹ ཝཱ, ཡལོཔོ, ཨིཙྪཱཝིསེསཏྟེཔི དོཧལ༹སྶ སཱམཉྙཝཏྟིཙྪཱཡ ནིདྡེསོ.

ཨཏཎྷཱསབྷཱཝམྤི རུཙིཾ ཨཱལམྦཎིཙྪཱསབྷཱཝསཱམཉྙེན ཨིདྷེཝ ཝཏྟུམཱཧ ‘‘ཨཱཀངྑཱཏུ’’ཨིཙྩཱདི. ཀངྑ ཨིཙྪཱཡཾ, ཨ. རུཙ རོཙནེ, རོཙནཾ ཀཏྟུཀཱམཏཱ, ཨི, རུཙ དིཏྟིཡཾ ཝཱ, རུཙི. ཀཏྟུཀཱམཏེཝ. སཱ རུཙི ཨདྷིཀཱ ལཱལསཱ ནཱམ, ལས ཀནྟིཡཾ, པུནཔྤུནཾ, ཨཏིསཡཾ ཝཱ ལསཏཱིཏི ལཱལསཱ, དྭིཏྟཾ, ཨསྶཱ. ‘‘ཡཱཙནཱཡཾ མཧིཙྪཱཡཾ [ཏཎྷཱཏིརེཀེ ཡཱཙནཱཡཾ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༧.༢༨)], ཨུསྶུཀྐེ ལཱལསཱ དྭིསཱུ’’ཏི རུདྡོ.

༡༦༤. ཏིཀཾ ཝིརོདྷེ. པཱཡེན ཝཱིརེསུ བྷཝཾ ཝེརཾ, པཊིགྷཔཱཔེསུཔི. རུདྷ པཊིགྷཱཏེ, ཝིརུཛ྄ཛྷནཾ ཝིརོདྷོ. དིས ཨཔྤཱིཏིཡཾ, ཝིདྡེསནཾ ཝིདྡེསོ.

རོསནྟཾ ཀོདྷེ. དུས ཨཔྤཱིཏིཡཾ, དུསྶནཾ དོསོ. ཨཱརམྨཎེ པཊིཧཉྙཏཱིཏི པཊིགྷཾ, ཧན ཧིཾསཱཡཾ, པཊིགྷསདྡོཡཾ པུལླིངྒེ ཝཱ བྷཝཏི. ཀུདྷ ཀོཔེ, ཀུཛ྄ཛྷནཾ ཀོདྷོ. ཨཱགནྟྭཱ ཧཉྙཏཱིཏི ཨཱགྷཱཏོ. ཀུཔ ཀོཔེ, ཀུཔྤཏཱིཏི ཀོཔོ, ཀོཔཡཏི ཝཱ ཙིཏྟནྟི ཀོཔོ. རུས རོསནེ, རུསནཾ དུསྶནཾ རོསོ.

དྭཡཾ ¶ པརཱནཏྠཙིནྟནེ. བྱཱཔཛྫཏི ཝིནསྶཏི ཙིཏྟམེཏེནཱཏི བྱཱཔཱདོ, པཊིགྷེཔི. པད གཏིམྷི. པརསམྤཏྟཱིསུ ནཱབྷིརམཏཱིཏི ཨནབྷིརཏི, རམུ རམཎེ,ཏི.

༡༦༥. དྭཡཾ ཨུཔནཱཧེ. ནཧ བནྡྷནེ, པུནཔྤུནཾ, ཨུཔགནྟྭཱ ཝཱ ནཡ྄ཧཏི ཙིཏྟནྟི ཨུཔནཱཧོ. བཛ྄ཛྷཏི ཝེརམནེནཱཏི བདྡྷཝེརཾ. དྭཡཾ སོཀེ. སུཙ སོཀེ, ཎོ, སུཙནཾ སོཀོ. སུཙཏེ སོཙནཾ.

ཏིཀཾ རུདིཏེ. རུདི ཨསྶུཝིམོཙནེ, སབྦཏྲ བྷཱཝེ ཏོ. ཀདི ཨཝ྄ཧཱནེ, རོདནེ ཙ, ཏཔཙྩཡསྶ ཨཎྞཱདེསེ རུཎྞཾ. དྭཡཾ པརིདེཝནེ. དེཝནཾ སོཀེན ཝིལཱཔོ, པུནཔྤུནཾ, སམནྟཏོ ཝཱ དེཝོ པརིདེཝོ, པརིདྡཝོ ཙ.

༡༦༦. ཏིཀཾ བྷཡེ ཙིཏྟུཏྲཱསསངྑཱཏེ. སབྦཏྲ བྷཱཝསཱདྷནཾ. བྷཱི བྷཡེ, བྷཱཡནཾ བྷཱིཏི,ཏི. བྷཡཾ, ཎོ. ཏས ཨུབྦེཛེ, ཨུཏྟསཏེ ཨུཏྟཱསོ, ཎོ. དྭཡཾ མཧཏི བྷཡེ. བྷཱིརུནོ ཨིདཾ བྷེརཝཾ, ཎོ. མཧནྟཉྩ ཏཾ བྷཡཛནཀཏྟཱ བྷཡཉྩཱཏི མཧབྦྷཡཾ. མཧཱབྷཡནྟིཔི པཱཋོ.

༡༦༧. པཛྫཾ བྷཱཡིཏབྦསཱམཉྙེ. བྷེརཝསདྡོཡཾ སཱམཉྙཝཱཙཀོཔི ཨཏྠཱིཏི ཨིདྷ ནིདྡེསོ. བྷཱཡཏི ཡསྨཱཏི བྷིཾསནཾ, སོ, ཡུ, བིནྡཱགམོ. བྷཱཡཏི ཡསྨཱཏི བྷཱིམཾ, མོ. དར ཝིདཱརཎེ, དརཱིཡཏཱིཏི དཱརུཎཾ, ཨུཎོ. བྷཱཡཏི ཡསྨཱཏི ¶ བྷཡཱནཀཾ, ཎྭུ, ཨནཀཱདེསོ. གྷུར བྷཱིམེ, གྷུརཏི བྷིཾསཏཱིཏི གྷོརཾ, ཎོ. པཊིཝཏྟཏི བྷཡཾ ཙིཏྟུཏྲཱསོ ཡསྨཱཏི པཊིབྷཡཾ. བྷཱཡཏི ཡསྨཱཏི བྷེསྨཾ, སྨཔཙྩཡོ. བྷཡཾ ཀརོཏཱིཏི བྷཡངྐརཾ, ཨལུཏྟསམཱསོཡཾ. ཨིམེ ནཝ བྷེརཝཱདཡོ བྷཡབྷེརཝཱདིཧེཏུམྷི དབྦེ ཝིསེསནབྷཱཝེན ཝཏྟནྟེ, ཏདཱ ཏཱིསུ ལིངྒེསུ, སཱམཉྙེན ཏུ ནཔུཾསཀེ.

༡༦༨. དྭཡཾ པརཱབྷྱུདཡཱསཧནེ. ཨིསྶ ཨིསྶཏྠེ, ཨིསྶ ཨིསྶཱཡནྟི ཝཱ དྷཱཏྭཏྠོ, ཨིསྶཏི སནྟེསུཔི གུཎེསུ ཝཙསཱ, མནསཱ ཝཱ དོསཱརོཔནཾ ཀརོཏཱིཏི ཨིསྶཱ, ཨ. ཨུསྶུཡ [ཨུསཱུཡ (?)] དོསཱཝིཀརཎེ. ཏིཀཾ མཙྪེརེ. མསུ ཨཱམསནེ, ཙྪེརཙྪརཔཙྩཡཱ, མཙྪརམེཝ མཙྪརིཡཾ, སཀཏྠེ ཨིཡོ, ཨཐ ཝཱ མསུཨིཙྩེཏསྶ པཱཊིཔདིཀསྶ སུསྶ ཎམྷི ཙྪེརཙྪརཱ, མསུ མཙྪེརེཏིཔི དྷཱཏུ.

ཏིཀཾ ཨཉྙཱཎེ. མཱུཧ ཝེཙིཏྟེ, མུཡ྄ཧནྟི ཏེན སམྤཡུཏྟདྷམྨཱ, སཡཾ ཝཱ མུཡ྄ཧཏི, མུཡ྄ཧནམཏྟམེཝ ཝཱ ཏནྟི མོཧོ. ཝིད ཉཱཎེ, ན ཝིདཏཱིཏི ཨཝིཛྫཱ. ན ཝིཛཱནཱཏཱིཏི ཨཉྙཱཎཾ. ཏིཀཾ མཱནེ. བྷཱུཏེནཱབྷཱུཏེན ཝཱ པརཏོ ཨུཀྐཾསཀཔྤནེན ཙེཏསོ ཨུནྣཏི མཱནོ, ཡཐཱ ‘‘སཱུརོ ཨཏྠཝཱཧ’མསྨི སཱིལཝཱ བུདྡྷིསམྤནྣོ’’ཏི [ཨཝེཧི བྷལཝཱ ཨསྨི, སཱིལཝཱ བུདྡྷིསཾཡུཏོ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༧.༢༢)]. མཱན པཱུཛཱཡཾ, ཙུརཱདི, ཨ. དྷཱརཎཏྠོ དྷཱདྷཱཏུ, ཀརོཏྱཏྠེ ཝིཔུབྦོ, སེཡྻཱདིབྷཱཝེ ཨཏྟཱནཾ ཝིདདྷཱཏི ཡཱཡ སཱ ཝིདྷཱ, ཏཱིསུ. ཨུདྡྷཾ ནམཏི ཡཱཡ སཱ ཨུནྣཏི, ཨིཏྠིཡནྟི.

༡༦༩. དྭཡཾ ¶ ཨུདྡྷཙྩེ. ཧན གཏིཡཾ, ཨུདྡྷཾ ཨུདྡྷཾ ཧནཏི གཙྪཏཱིཏི ཨུདྡྷཏོ, ཏོ, ཧནསྶ དྷོ, ཨསརཱུཔདྭིཏྟཾ, ཙིཏྟཾ, ཨུདྡྷཏསྶ བྷཱཝོ ཨུདྡྷཙྩཾ. དྷཱཝ གཏིཡཾ, ཨུདྡྷཾ དྷཱཝཏི ཙིཏྟམེཏེནཱཏི ཨུདྡྷཝཾ, ཨ, རསྶོ.

ཏཱཔཱདིཔཉྩཀཾ ཀུཀྐུཙྩེ. ཏཔ, དྷུཔ སནྟཱཔེ, ཏཔཏི ཙིཏྟམེཏེནཱཏི ཏཱཔོ, ཎོ. ཀུཙྪིཏཾ ཀརོཏཱིཏི ཀུཀྐུཏཾ, ཙིཏྟཾ, ཏཾསམངྒཱི ཝཱ, ཏསྶ བྷཱཝོ ཀུཀྐུཙྩཾ. པཙྪཱ ཏཔཏི ཨེཏེནཱཏི པཙྪཱཏཱཔོ. ཨནུ པཙྪཱ ཏཔཏི ཡེན སོ ཨནུཏཱཔོ. སར གཏིཡཾ, ཝིརཱུཔེན པཏི པུནཔྤུནཾ སརཏི ཙིཏྟམེཏེནཱཏི ཝིཔྤཊིསཱརོ, ཏསྶ ཊོ.

༡༧༠. པཛྫཾ ཝིཙིཀིཙྪཱཡཾ. ལིཁ ལེཁནེ, མནཾ ཝིལེཁཏི དྭིདྷཱཀརཎཝསེནཱཏི མནོཝིལེཁོ. དིཧ ཨུཔཙཡེ. ཨིདྷ པན སཾཔུབྦཏྟཱ སཾསཡེ, ཀརཎེ ཎོ. སཱི སཡེ, ཨིདྷ སཾཔུབྦཏྟཱ ཀངྑཱཡཾ, སབྦཏྲེཝཾ. ‘‘ཀཐམིད’’མིཏི ཀཐཡཏི ཡཱཡ སཱ ཀཐཾཀཐཱ. ཀིཏ རོགཱཔནཡནེ, ཚཔཙྩཡོ, དྭིཏྟཱདི, ཝིགཏཱ ཙིཀིཙྪཱ ཉཱཎཔྤཊིཀཱརོ ཨེཏཱཡཱཏི ཝིཙིཀིཙྪཱ. ཨིལ གཏིཀམྤནེསུ, དྭིདྷཱ ཨིལཏི ཙིཏྟམེཏེནཱཏི དྭེལ༹ྷཀཾ, ཧཔཙྩཡོ, སཀཏྠེ ཀོ ཙ. ཀངྑ ཝིཙིཀིཙྪཱཡཾ, ཨ, ཨིཏྠིཡཾ. སངྐ སངྐཱཡཾ. ཝིཝིདྷེནཱཀཱརེན མཉྙཏི ཡསྨཱ, སཱ ཝིམཏི. མན ཉཱཎེ, ཨིཏྠིཡནྟི.

༡༧༡. ཏིཀཾ ¶ ནཱིཙཔཀཏིདོསསམྦྷཱུཏརཱུཔིསྶརིཡཱདིནིམིཏྟིཀེ མདེ, ཡསྨིཾ སཏི ཨུཏྟརདཱནསཱདརོལོཀནཱདིཝིམུཁོ པུརིསོ ཛཱཡཏེ. མདོཔྱཏྲ ‘‘ཀཏྠཱུརཱིགབྦརེཏེསུ, མདོཧསྶེབྷདཱནེསཱུ’’ཏི [ཀཏྟརི གབྦྷརེཏེསུ, མདོ པུརིསམཱནེསཱུཏི (ནིསྶཡ)] རབྷསོ. གབྦ མཱནེ, ཙུརཱདི, ཨ, ཨཐ ཝཱ གར སེཙནེ, བོ. མཱན པཱུཛཱཡཾ, ཝིསེསཏོ མཱནེཏཱིཏི ཨབྷིམཱནོ. ཨཧཾཀཱརེ ཨཧཾསདྡོ ནིཔཱཏོ, ཨམྷསདྡོཔྱཏྲ, ‘‘ཨཧ’’མིཏི ཨཏྟཱནཾ ཀརོཏི ཡེནཱཏི ཨཧཾཀཱརོ. དྭཡཾ ཙིནྟཱཡཾ. ཙིནྟ ཙིནྟཱཡཾ, ཨ. ཛྷེ ཙིནྟཱཡཾ, ཛྷཱཡཏེ ཛྷཱནཾ, དྭཱིསུཔི བྷཱཝསཱདྷནཾ, ཨ. ཝིཏཀྐཙིནྟཱནཾ ཀོ བྷེདོ? ཝིཏཀྐོ ཏཱཝ ཝཱཙཱཡ པུབྦབྷཱགཔྤཝཏྟོ, ‘‘པུབྦེཝ ཁོ, གཧཔཏི, ཝིཏཀྐེཏྭཱ ཝིཙཱརེཏྭཱ པཙྪཱ ཝཱཙཾ བྷིནྡཏཱི’’ཏི [སཾ. ནི. ༤.༣༤༨] ཧི ཝུཏྟཾ. ཨིཏརཱ པན ཏསྶཱ ཨཔུབྦབྷཱགཔྤཝཏྟཱཔཱིཏི ཨཡམེཏཱསཾ ཝིསེསོ. ཨཐ ཝཱ ཝིཏཀྐོ པཀིཎྞཀཔརིཡཱཔནྣོ ཨེཀོ ཙེཏསིཀདྷམྨོ, ཨིཏརཱ པན སབྦསཱདྷཱརཎཔརིཡཱཔནྣོ མནསིཀཱརནཱམཀོ ཨེཀོ ཙེཏསིཀདྷམྨོཏི ཨཡམེཏཱསཾ ཝིསེསོ.

དྭཡཾ ནིཙྪཡེ. ནཡ གམནཏྠོ དཎྜཀོ དྷཱཏུ, ཨཱརམྨཎཾ ནིཙྪིནནྟོ ནཡཏཱིཏི ནིཎྞཡོ, ནསྶ ཎཏྟཾ. ཨཐ ཨདྷིམོཀྑནིཎྞཡཱནཾ ཀོ བྷེདོ? ཨདྷིམོཀྑོ ཨཱརམྨཎཾ ཨཛ྄ཛྷོགཱཧེཏྭཱ ཏིཊྛཏི, ནིཎྞཡོ ཝིནིཙྪཡམཏྟམེཝཱཏི ཨཡམེཏེསཾ ཝིསེསོ. ཨཐ ཝཱ ཨདྷིམོཀྑོ པསཱདེཔི སམྦྷཝཏི, ཨིཏརོ པན ན ཏཐཱཏི ཨཡཾཔྱེཏེསཾ བྷེདོ ¶ . ཏཏྲ ནིཙྪཡསདྡོ ཨིདྷཱཔི པཝཏྟཏཱིཏི དྭཱིསུཔི ཝུཏྟོ.

པཱདེན ཨབྷྱུཔགམསྶ ནཱམཱནི. པཏིཔུབྦོ ཛཱནཱཏི ཨབྷྱུཔགམེ, ཨིཏྠིཡཾ ཨ, པཊིཉྙཱ. ཏཐཱ སུཎོཏི ཙ, ཨ, པཊིསྶཝོ, དྭཱིསུཔི བྷཱཝསཱདྷནཾ. སཾཝིདཱ’གཱུ, པཊིཉྙཱནཾ, ནིཡམོ, ཨསྶཝོ, སཾསཝོ, ཨངྒཱིཀཱརོ, ཨབྷྱུཔགམོ, སམཱདྷིཨིཙྩཱདཱིནིཔི ཨབྷྱུཔགམསྶ ནཱམཱནི [ཨམར ༥.༥].

༡༧༢. ཚཧི པདེཧི ཨནཱདརསྶ ནཱམཱནི. མཱན པཱུཛཱཡཾ, ཙུརཱདི, མན ཉཱཎེ ཝཱ, ཧེཊྛཱ ཀཏྭཱ ཛཱནནཾ ཨཝམཱནཾ, བྷཱཝེ ཡུ. ཡོ ཡེནཱནཱདརིཏོ, ས ཏཏོ ཨཝསྶམེཝ ཀཱཡཝཙཱིམནཱནཾ ཨཉྙཏརེནཱཝདྷཱིཡཏེཏི ཨནཱདརེཔི བྱཝདྷཱནཱབྷིཙཱརཏོ ཏིརསདྡོ ཨནྟརདྷཱནེ ཝཏྟམཱནོ སམྦཛ྄ཛྷཏེཏི ཏིརོདྷཱནཀརཎཾ ཏིརཀྐཱརོ. པརི པརཱཔུབྦོ བྷཱུདྷཱཏུ ཨཝཉྙཱཎེ, ཨཝཔུབྦོ ཛཱནཱཏི ཙ, སབྦཏྲ བྷཱཝེ ཎོ, ཨ ཙ. དར ཨཱདརེ, ཨཱདརོ སཀྐཱརོ, ཏབྦིཔརཱིཏོ ཨནཱདརོ. པརཱབྷཝནཾ པརཱབྷཝོ. ཨཝཛཱནནཾ ཨཝཉྙཱ.

དྭཡཾ ཨུམྨཱདེ. ཙིཏྟསྶ ཝིབྦྷམོ བྷནྟི ཨུམྨཱདོ. མད ཨུམྨཱདེ, ཨུགྒཏེཧི, ཨུམྨགྒསཎྛིཏེཧི ཝཱ དོསེཧི མདནཾ ཨུམྨཱདོ.

༡༧༣. སྣེཧནྟཾ ¶ སྣེཧེ. པིཡསྶ བྷཱཝོ པེམཾ, ཨིམོ, པིཡསྶ པཏྟཾ, པཱིནཡཏཱིཏི ཝཱཔཱི, པིནོ བྷཱཝོ པེམཾ, ཨིམོ. སིནིཧ, སྣིཧ པཱིཏིཡཾ, བྷཱཝེ ཎོ. དྭཡཾ མུཙྪཱཡཾ. པཱིལ༹ ཝིབཱདྷཱཡཾ, ཙིཏྟསྶ པཱིལཱ༹ ཙིཏྟཔཱིལཱ༹, ཝིགཏཱ ནཱིལཱདིསཉྫཱནནལཀྑཎཱ སཉྙཱ ཨེཏསྨཱཏི ཝིསཉྙཱི, ཏསྶ བྷཱཝོ ཝིསཉྙིཏཱ.

དྭཡཾ པམཱདེ. ཡེན སཀྐོ སམཱནོ སཡཾ ཀཏྟབྦཾ ན ཀརོཏི, སོ པམཱདོ, མད པམཱདེ པཔུབྦོ, པམཛྫནཾ པམཱདོ, ཎོ. སཛ ཝིསཛྫནཱལིངྒནནིམྨཱནེསུ. སཏིཡཱ ཝིསཛྫནཾ སཏིཝོསགྒོ, ཨིསྶ ཨོ. ཨཔུབྦཝཏྠུཔརིཀྑཱཏིསཡེ ཀོཏཱུཧལཱདིདྭཡཾ. ཏུཛ ཧིཾསཱཡཾ, ཀུཾ པཱཔཾ ཏོཛཏཱིཏི ཀོཏཱུཧལཾ, ཨལོ, ཝཎྞཝིཀཱརོ ཙ. ཏུལ ནིཀྐསེ, ཀུཾ པཱཔཾ ཏུལཡཏཱིཏི ཀུཏཱུཧལཾ, ཨ, ཧཀཱརཝཎྞཱགམོ. ཀོཏུཀཾ, ཀུཏུཀཉྩ ཨེཏེསཾ པརིཡཱཡཱནི.

༡༧༤. ཝིལཱསཱདཡོ ཀྲིཡཱ ཙེཊྛཱ, ཀིཾཝིསིཊྛཱ? སཱ ཀྲིཡཱ ནཱརིསིངྒཱརབྷཱཝཛཱ ཨིཏྠཱིནཾ རཏིབྷཱཝཛཱ, ཡཱ ཧཱཝསདྡེནོཙྩནྟེ. ཧུཡནྟེ རཱགིནོ ཨཏྲཱཏི ཧཱཝོ, ཧུ ཧཝནེ, ཎོ. ཨཱདིནཱ ཝིཙྪིཏྟིཔབྷུཏཱིནཾ གཧཎཾ, ཏཐཱ ཧི ཝུཏྟཾ ནཱཊཀརཏནཀོསེ –

‘‘ལཱིལཱ ¶ ཝིལཱསོ ཝིཙྪིཏྟི, ཝིབྦྷམོ ཀིལཀིཉྩིཏཾ;

མོཊྚཱཡིཏཾ ཀུཊྚམིཏཾ, ཝིབྦོཀོ ལལིཏཾ ཏཐཱ.

ཝིཀཏཉྩེཏི ཝིཉྙེཡྻཱ, དས ཐཱིནཾ [ཐཱིནཾ ཙེཊྛཱ (ཀ.)] སབྷཱཝཛཱ;

ཧཱཝོ ཙ ཧེལཱ ཝིཀྑེཔ-སམྨཱུལ༹ྷམདཀཔཎྱ’’ནྟི.

ཏཏྲ པིཡསམཱིཔགམནེ ཡོ ཋཱནཱསནགམནཝིལོཀིཏེསུ ཝིཀཱརོ, ཨཀསྨཱ ཙ ཀོདྷམིཧིཏཙམཀྐཱརམུཁཝིཀཱུཎནཾ, སོ ཝིལཱསོ, ཝིཔུབྦཱ ལསདྷཱཏུམྷཱ ཎོ. སུཀུམཱརཝིདྷཱནེན བྷམུཀནེཏྟཱདིཀྲིཡཱསཙིཝཀརཙརཎངྒཝིནྱཱསོ ལལིཏཾ, ལལ ཝིལཱསེ, ཏོ. ཨལདྡྷཔིཡསམཱགམེན ཀུཙིཏྟཝིནོདནཏྠཾ པིཡསྶ ཡཱ ཝེསགཏིདིཊྛིཧསིཏབྷཎིཏེཧཱནུཀཏི ཀརཱིཡཏེ, སཱ ལཱིལཱ, ལལ ཝིལཱསེ, ལལ ཨུཔསེཝཱཡནྟི ཝཱ དྷཱཏྭཏྠོ, ཨ. སུརཏེ པཝཌྜྷེཙྪཱ ཧེལཱ༹, ཧེལཱ ཝཱ, ཧིལ ཧཱཝཀརཎེ, ཨ. མདརཱགཧསྶཛནིཏོ ཝིཔརིཡཱསོ ཝིབྦྷམོ. ཨཱབྷརཎཝིལེཔནཱདཱིནཾ ཀུཏོཙི པིཡཱཔརཱདྷཏོ ཨིསྶཱཡཱནཱདརེན ཙཏྟཱནཾ སཁཱིནཾ པཡཏནེན ཝཱརཎཾ ཝིཙྪིཏྟི, ཚིདི དྭེདྷཱཀརཎེ,ཏི. པིཡེན དཏྟཾ པཱིཏིནིབནྡྷནཾ སྭཔྤམཔི བྷཱུསནཾ ཝིཙྪིཏྟཱིཏྱཉྙེ. ཀིལཀིཉྩིཏཱདཡོ ནཱཊཀསཏྠཱནུསཱརཏོ [བྱཱཁྱཱསུདྷཱཊཱིཀཱཊཱིཔྤཎེ] ཉེཡྻཱ.

༡༧༥. ཏིཀཾ ཧསིཏེ. ཧས ཧསནེ, སབྦཏྲ བྷཱཝསཱདྷནཾ. སོ ཧཱསོ མནྡོ སམཱནོ མིཧིཏཾ, སིཏཉྩུཙྩཏེ. མིཧ ཨཱིསཾཧསནེ. མནྡསྶིཏཾ མྷིཏནྟིཔི པཱཋོ, མྷི ¶ ཨཱིསཾཧསནེཏིཔི དྷཱཏུ, མྷིསྶ, མིཧིསྶ ཝཱ སྱཱདེསོ, སིཏཾ. སབྦཏྲ བྷཱཝེ ཏོ.

ཨཱིསཾཕུལླིཏདནྟེཧི, ཀཊཱཀྑེཧི སོཊྛཝེཧི ཙ;

ཨལཀྑིཏདྭིཛདྭཱརཾ, སིཏམིཙྪནྟི སཱུརཡོ [ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༧.༣༤].

དྭཡཾ མཧཱཧསིཏེ. ཨཊ གཏིཡཾ, དཱུརགཱམིཧཱསོ ཨཊཧཱསོ, ཨཏིཀྐནྟོ ཝཱ ཧཱསོ ཨཊཧཱསོ, ཏསྶ ཊོ, ཨིཀཱརསྶཏྟཉྩ. སིཏཱཏིཧསིཏཱནཾ ཨནྟརཱལི༹ཀཾ ཝིཧསིཏཾ.

ཨཱཀུཉྩིཏཀཔོལ’ཀྑཾ, སསྶནཾ ནིསྶནཾ ཏཐཱ;

པཏྠཱཝོཏྠཾ སཱནུརཱགཾ, ཨཱཧུ ཝིཧསིཏཾ བུདྷཱ [ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༧.༣༥].

དྭཡཾ ལོམུགྒམེ. རོམཱནཾ ཨཉྩནཾ རོམཉྩོ, ཨཉྩ གམནེ, ཎོ. ལོམཱནཾ ཧཾསནཾ ཨུདྡྷགྒབྷཱཝོ ལོམཧཾསནོ.

༡༧༦. པརིཧཱསཱདིཚཀྐཾ ཝལླབྷཱདཱིནཾ པརིཧཱསེ. པརིཧསནྟྱཏྲཱཏི པརིཧཱསོ, ཎོ, པརིབྷཝིཏུཀཱམེན ཧཱསོཏི ཝཱ པརིཧཱསོ. དུ པརིཧཱསེ, དུ ཨནཱདརེཏི ཝཱ དྷཱཏུ, ཨ, དཝ དཱཧེཏི ཝཱ དྷཱཏུ. ཁིཌ ཀཱིལཱ༹ཡཾ, ཁིཌྜཱ, ཁིདྡཱཏིཔི པཱཋོ, ཨཐ ཝཱ ཁཾ ཏུཙྪཾ ཨིཌྜཱ ཝཱཙཱ, སཱ ཨེཏྠཱཏི ཁིཌྜཱ. ཀཱིལ༹ པཱིཏིཡཀཱིལ༹ནེསུ, ཀཱིལ༹ ཝིཧཱརེཏི ཝཱ, ཀཱིལ༹ནཾ ཀེལི༹ ཀཱིལཱ༹ ཙ ཀཱིལི༹ཏཉྩ. པརིཧཱསཱདིཚཀྐེསུཔི ཨདྷིཀརཎསཱདྷནམྤི ཨཱཙརིཡཱ ཝདནྟི.

ཏིཀཾ ¶ ནིདྡཱཡཾ. ནིཔུབྦོ དཱ སུཔནེ, ཨ. སུཔ སཡེ, ཨིནོ, སུཔིནཾ. ཨ, སོཔྤཾ. ཨཙྩནྟཔརིསྶམཱདིཀཱརཎཱ སབྦངྒནིམཱིལནཾ མིདྡྷཾ. མུཙྪཱཔཱཡཾ མིདྡྷཾ. མིད ཀཱརིཡཀྑམནེ, ཏོ. མེདྷཡཏི ཝཱ མིདྡྷཾ, ཨཀམྨཉྙབྷཱཝེན ཝིཧིཾ སཏཱིཏྱཏྠོ, ཀམྤནཏྠོ ཙལདྷཱཏུ མུཙྪཱཔཱཡེ པཔུབྦོ. ཨཀྑིདལཱནཾ པཙལབྷཱཝེན ཨཡཏི པཝཏྟཏཱིཏི པཙལཱཡིཀཱ, ཎྭུ, ཨསྶིཏྟཾ.

༡༧༧-༡༧༨. ཀེཏཝནྟཾ ཀཱུཊེ. ཀརཎཾ ཀཏི, ནིནྡིཏཱ ཀཏི ནིཀཏི. ཨཊ གམནེ, ཀུཙྪིཏེནཱཀཱརེན ཨཊཏཱིཏི ཀཱུཊཾ. ཀུཊ ཚེདནེཏི ཝཱ དྷཱཏུ [སདྡནཱིཏིདྷཱཏུམཱལཱཡཾ པན ‘‘ཀཱུཊ ཨཔྤསཱདེ’’ཏི དྷཱཏུནཱ སཱདྷིཏཾ]. རབྷི བྱཱཛེ, བྱཱཛོ ནཱམ ཀེཏཝཾ. སཋ ཀེཏཝེ, སཋཾ, སཋཡཏི ན སམྨཱ བྷཱསཏི ཡེནཱཏི ཝཱ སཋཾ. ཀིཏཝསྶ དྷམྨོ ཀེཏཝཾ, ཀིཏཝོ ནཱམ ཛཱུཏཀཱརོ, ཙོརོ ཝཱ, ཀིཏ ནིཝཱསེ, ཨཝོ. ཀཔཊོ, བྱཱཛོ, ཨུཔདྷི, ཀུསཏི ཨིཙྩཱདཱིནིཔི ཀེཏཝསྶ ནཱམཱནི.

སཏྟཀཾ སབྷཱཝེ. བྷཝནཾ བྷཱཝོ, སསྶ ཨཏྟནོ, སནྟོ ཝཱ སཾཝིཛྫམཱནོ བྷཱཝོ སབྷཱཝོ. སཛ ཝིསཛྫནཱལིངྒནནིམྨཱནེསུ, ནཏྠི ཝིསཛྫནམེཏསྶཱཏི ནིསྶགྒོ. རཱུཔ པཀཱསནེ, སཾཝིཛྫམཱནཾ རཱུཔཾ སརཱུཔཾ. ཀརཎཾ བྷཝནཾ ཀཏི, པཋམཾ ཀཏི པཀཏི. ཡཐཱ པཋམཀཱལེ སམྦྷཱུཏཱ, ཏཐེཝ སབྦདཱཔཱིཏྱཏྠོ. སཱིལ སམཱདྷིམྷི, སམཱདྷི ནིཡམོ. ལཀྑ དསྶནངྐེསུ, ཏཐེཝ ལཀྑིཏབྦནྟི ལཀྑཎཾ, ཡུ. ཏཐེཝ བྷཝཏཱིཏི བྷཱཝོ.

དྭཡཾ ¶ ཨུསྶཝེ. ཨུས དཱཧེ. ཀཾ ཨུསཝནྟི ཨུགྒིརཡནྟྱཏྲཱཏི ཨུསྶཝོ, ནཱནཱསམིདྡྷཱིཧི སཝནྟི ཨེཏྠཱཏི ཝཱ ཨུསྶཝོ. ཚི ཚེདནེ, ཚིནྡཏི སོཀམེཏྠཱཏི ཚཎོ. ཡུ. ཨིསྶ ལོཔོ. སོཀཾ, པཱཔཉྩ ཚིནྡནྟཱ ཨཎནྟི སདྡཱཡནྟི ཨེཏྠཱཏི ཝཱ ཚཎོ. ཚི ཚེདནེ. ཨཎ སདྡཏྠོ དཎྜཀོ དྷཱཏུ.

༡༧༩. ཡཐཱ སསྣེཧཾ པཀཏིཏིལཏེལཱདིསྣེཧསཧིཏཾ དཱིཔཀཾ པཛྫོཏཾ དྷཱརེནྟོ ཛནྟུ ནརོ ཨཏྱནྡྷཀཱརགབྦྷཱདཱིསྭཔི ཋིཏཱནི ཁུདྡཀཱནྱཏྠཛཱཏཱནི ཨཏིསུཁུམཱནིཔི ནཱནཱདབྦསམཱུཧཱནི སུཁཾཝ སམྤསྶཏི, ཏཐཱ སསྣེཧཾ བུདྡྷཔརིཡཱཡཱདིཨནེཀཔརིཡཱཡསྣེཧསཧིཏཾ ཨིམཾ ཨབྷིདྷཱནཔྤདཱིཔིཀཾ གནྠཾ ཨུགྒཧཎདྷཱརཎཱདིནཱ དྷཱརེནྟོ ཛནྟུ སོཏུཛནོ ཁུདྡཀཱནི ཨཏྠཛཱཏཱནི ནཱནཱསཏྠེསུ ཨཱགཏཱནི ཨཏིགམྦྷཱིརཱནི ཨཏྠཛཱཏཱནི སུཁཾ སམྤསྶཏཱིཏི ཡོཛནཱ.

ཨིཏི སཀལབྱཱཀརཎམཧཱཝནཱསངྒཉཱཎཙཱརིནཱ ཀཝིཀུཉྫརཀེསརིནཱ སིརིམཧཱཙཏུརངྒབལེན མཧཱམཙྩེན ཝིརཙིཏཱཡཾ ཨབྷིདྷཱནཔྤདཱིཔིཀཱཝཎྞནཱཡཾ སགྒཀཎྜཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

སགྒཀཎྜཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. བྷཱུཀཎྜ

༡. བྷཱུམིཝགྒཝཎྞནཱ

༡༨༠. ཨིདྷ ¶ བྷཱུཀཎྜེ སཱངྒོཔཱངྒེཧི བྷཱུམྱཱདཱིཧི དསཧི, པཱཏཱལེན ཙཱཏི ཨེཀཱདསཧི ཀོཊྛཱསེཧི ཀམཏོ ཝགྒཱ བྷཱུམིཝགྒཱདིནཱམཀཱ ཝགྒཱ ཝུཙྩནྟེ. སཔྤདྷཱནོཔཀཱརཀཱནི ཨངྒཱནི ཁཱརཱདཱིནི, ཨངྒཱནཾ ཨུཔཀཱརཀཱནི ཙ ཨུཔངྒཱནི ཨདྡྷཱདཱིནི.

༡༨༡. སཱདྡྷཔཛྫེན བྷཱུམིཡཱ ནཱམཱནི. ཝསཱུནི རཏནཱནི དྷཱརཡཏཱིཏི ཝསུནྡྷརཱ. ཁམུ སཧནེ, ཁསྶ ཚོ, ཚམཱ, ཨཐ ཝཱ ཚི ཚེདནེ, སཏྟཱནམདྷོཔཏནཾ ཚིནྡཏཱིཏི ཚམཱ, མོ, ཨིཏྠིཡམཱ ཙ. བྷཝནྟྱསྶཾ བྷཱུཏཱནཱིཏི བྷཱུམི. བྷཱུ སཏྟཱཡཾ, མི. པུཐཨིཏི པཱཊིཔདིཀེ ཋིཏེ ནདཱདི, ཨཱི, པུཐསྶ པུཐུཨཱདེསེ, ཝུདྡྷིམྷི ཙ ཀཏེ པུཐཝཱི. ཨུསྶུཝཱདེསེ པུཐུཝཱི. པཐཱདེསེ ཏུ པཐཝཱི, ཨིམསྨིཾ པཀྑེ ཨཝཱགམོ, ཨཐ ཝཱ ཐཝ གཏིཡཾ, པཐཝཏི ཨེཏྠཱཏི པཐཝཱི, ནདཱདི, སབྦཏྠ པཏྠརཏཱིཏི ཝཱ པཐཝཱི, ཐར སནྠརཎེ པཔུབྦོ, རསྶ ཝོ, ནདཱདི, པུཐཝཱི, ཨསྶུ.

‘‘མདྷུནོ ཀེཊབྷསྶཱཔི, མེདམཾསཔརིཔླུཏཱ;

ཏེནཱཡཾ མེདིནཱི དེཝཱི, ཝུཙྩཏེ བྲཧྨཝཱདིབྷཱི’’ཏི [ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༡༡.༣]. –

ཝཙནཏོ མེདཡོགཱ མེདིནཱི, ཨཱི, ཨིནཱི ཙ. མིད སྣེཧནེ ཝཱ, ཡུ, ནདཱདི, ཨིསྶེཏྟཉྩ. མཧ པཱུཛཱཡཾ, ནདཱདི. ཝིཏྠིཎྞཏྟཱ ¶ ཨུབྦཱི, ནདཱདི, ཨཝཏི བྷཱུཏཱནཱིཏི ཝཱ ཨུབྦཱི, ཨསྶུ. ཝསཱུནི སནྟྱསྶཾ ཝསུམཏཱི. གཙྪནྟི ཡསྶཾ ལོཀཱ, སཱ གོ, པུམིཏྠིཡཾ. ཀཱ སདྡེ, ཀཱཡཏི ཨེཏྠ, ཀཱཡཏི མཱརཝིཛཡཀཱལེཏི ཝཱ ཀུ, ཨུ. ཝསཱུནི དྷཱརཡཏཱིཏི ཝསུདྷཱ. སབྦཾ ལོཀཾ དྷརཡཏཱིཏི དྷརཎཱི, ཡུ, ནདཱདི. དྷརཏཱིཏི དྷརཱ, ཨིཏྠིཡཾ ཨཱ. གམུ གམནེ, གཙྪནྟྱསྶཾ ཛགཏཱི, ཨནྟཔཙྩཡོ, གསྶ དྭིཏྟཾ, ཛཏྟཉྩ, ནལོཔོ, ནདཱདི. བྷཱུ སཏྟཱཡཾ, རི, ནདཱདི, ཀྭིམྷི བྷཱུ. བྷཱུཏེ སཏྟེ དྷརཏཱིཏི བྷཱུཏརོ. ཨཝ རཀྑཎེ, ཡུ, ནདཱདི, ཨཝནཱི.

༡༨༢. ཁཱརཱ ལཝཎརསཱ མཏྟིཀཱ ཨཱུསོཏྱུཙྩཏེ. ཁཱདཏཱིཏི ཁཱརཱ, དསྶ རོ. པདེསཀཏྟཱ མཏྟེན པམཱཎེན ཡུཏྟཱ མཏྟིཀཱ. ཨཱུས རུཛཱཡཾ, ཨཱུསོ. ཨཱུསཡོགཱ ཨཱུསཝཱ, ཝནྟུ. རཔཙྩཡེ ཨཱུསརོ. དྭེཔི ཏཱིསུ ཝཏྟནྟེ.

ཐལ ཋཱནེ, ཨདྷིཀརཎེ ཨ. ཀིཏྟིམཾ ཐལཾ, ཨཀིཏྟིམཱ ཐལཱི, ནདཱདི. ཐདྡྷལཱུཁམྷི བྷཱུབྷཱགེ བྷཱུམིཔྤདེསེ ཛངྒལསདྡོ ཝཏྟཏི. ཏཏྠ ནིཛྫལཏྟཱ ཀཀྑལ༹ཏྟཱ ཐདྡྷོ. ཏིཀྑསཀྑརཱདིཝིདཱརགཝཱདིཁུརགཎྜུཔྤཱདཝཙྩཱདིསཧིཏཏྟཱ ལཱུཁོ ཝེདིཏབྦོ. གལ ཙཝནཱདྷོཔཏནཱདནེསུ. ཛལཾ གལཏི ཨེཏྠ, ཛལེན ཝཱ གལནྟི ཨེཏྠཱཏི ཛངྒལོ, ནིཛྫལོ དེསོ, ‘‘ཛངྒལོ ནིཛྫལེ དེསེ, ཏིལིངྒོ པིསིཏེ ཐིཡ’’ནྟི [ཏིཀཎྜསེས ༣.༣.༣༩༣] ཧི ཏིཀཎྜསེསོ, ལསྶ ལོཔོ, ནིགྒཧཱིཏཱགམོ ཙ.

༡༨༣. ཝེདེན ¶ པཉྙཱཡ ཨཱིཧནྟི ཨེཏྠཱཏི ཝེདེཧོ. སོ ཨེཝ ཝིདེཧོ, ཨིམཾ དཱིཔམུཔཱདཱཡ སིནེརུནོ པུབྦདིསཱབྷཱགཏྟཱ པུབྦོ ཙ སོ ཝིདེཧོ ཙེཏི པུབྦཝིདེཧོ. ཨེཝམཔརུཏྟརེསུ. གཝེན ཡནྟྱེཏྠཱཏི གོཡཱནོ. ཨཔརོ ཙ སོ གོཡཱནོ ཙེཏི ཨཔརགོཡཱནོ. ཛམྦུཡཱ ལཀྑིཏོ, ཀཔྤཊྛཱཡིཏཱདིཔྤབྷཱཝེན ཝཱ ཏཔྤདྷཱནོདཱིཔོཏི ཛམྦུདཱིཔོ. དྷམྨཏཱསིདྡྷསྶ པཉྩསཱིལསྶ ཨཱནུབྷཱཝེན ཀཾ སུཁཾ ཨུརུ མཧནྟམེཏྠཱཏི ཀུརུ, ཀུཾ པཱཔཾ རུནྡྷནྟི ཨེཏྠཱཏི ཝཱ ཀུརུ, ཀྭི. དཱིཔ དིཏྟིཔྤཀཱསནེསུ, ཛལམཛ྄ཛྷེ དིཔྤནྟཱིཏི དཱིཔཱ, དིཔྤནྟི ཨེཏྠ སདྡྷམྨཱཏི ཝཱ དཱིཔཱ, པམཱཎཏོ མཧནྟཱ དཱིཔཱ མཧཱདཱིཔཱ.

༡༨༤. ཀུརུཨཱདཡོ ཨེཀཝཱིསཏི ཛནཔདནྟརཱ ཛནཔདཝིསེསཱ, ཨཱདིནཱ སུརམཧཔཙྩུགྒཏཱ ཏལཀུཊཱ ཨསྨཱཀཱདཡོ ཙ པུམྦཧུཏྟེ པུལླིངྒེ བཧུཏྟེ ཙ སིཡུཾ. ཀུརུ ནཱམ ཛཱནཔདིནོ རཱཛཀུམཱརཱ, ཏེསཾ ནིཝཱསོ ཨེཀོཔི ཛནཔདོ རཱུལ༹ྷཱིསདྡེན ‘‘ཀུརཱུ’’ཏི བཧུཝཙནེན ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ སབྦཏྲ. ཀུཾ པཱཔཾ རུནྡྷཏཱིཏི ཀུརུ, ཁཏྟིཡཀུམཱརཱ, ཏེསཾ ནིཝཱསོ ཀུརཱུ, པཙྩཡལོཔཏོ ན ཝུདྡྷི, སབྦཏྲེཝཾ [པཱཎིནི ༡.༢.༥༢ ༤.༢.༨༡ སུཏྟེསུ པསྶིཏབྦཾ]. ཨརིཝིཛཡལོཀམརིཡཱདཱཏིཀྐམཱདཱིསུ སཀྐོནྟཱིཏི སཀྐཱ. ཀོསཾ ལནྟི གཎྷནྟི, ཀུསལཾ པུཙྪནྟཱིཏི ཝཱ ཀོསལཱ. མགེན སདྡྷིཾ དྷཱཝནྟཱིཏི མགདྷཱ, ཀྭི, མཾསེསུ གིཛ྄ཛྷནྟཱིཏི ཝཱ མགདྷཱ. གིདྷ ཨབྷིཀངྑཱཡཾ. སེཝནྟི ཡེནཱཏི སིཝི, སི སེཝཱཡཾ, ཝི. སིཝཾ ཀརོནྟཱིཏི ཝཱ སིཝཱི, ཨཉྙཏྠེ ཨི. ཀལ སདྡེ, ཨིངྒཔཙྩཡོ, ཀལིངྒཱ ¶ , ཏེསཾ ནིཝཱསོ ཀལིངྒཱ, ཨུཏྟརཱཔཐོ [‘‘ཛགནྣཱཐཱ པུབྦབྷཱགེ ཀཎྷཱཏཱིརནྟརཾ སིཝེ ཀལིངྒདེསོ སཾཝུཏྟོ’’ ཨིཏྱུཏྟདེསེ (ཐོམནིདྷི)], ཀལིཾ གཎྷནྟཱིཏི ཝཱ ཀལིངྒཱ, ཀྭི, ཀལཾ མདྷུརསདྡཾ གཱཡནྟཱིཏིཝཱ ཀལིངྒཱ, ཨསྶིཏྟཾ, ཀེན སུཁེན ལིངྒནྟཱིཏི ཝཱ ཀལིངྒཱ, ལིངྒ གམནཏྠོ དཎྜཀོ དྷཱཏུ. ཨཏྟནཱ ཁཱདིཏཾ ལཉྫཾ པརཱཛིཏེཧི ཡཱཙིཏེཔི པུན ན ཝམནྟཱིཏི ཨཝནྟཱི. པཉྩཱལསྶ པུཏྟཱ པཉྩཱལཱ. ཝཛྫེཏབྦཱཏི ཝཛྫཱི, ‘‘ཝཛྫེཏབྦཱ ཨིམེ’’ཏྱཱདིནཱ པཝཏྟཝཙནམུཔཱདཱཡ ཝཛྫཱིཏི ལདྡྷནཱམཱ རཱཛཱནོ. ཝཛྫཱིརཊྛསྶ ཝཱ རཱཛཱནོ ཝཛྫཱི. རཊྛསྶ ཝཱ པན ཏཾསམཉྙཱ ཏཾནིཝཱསིརཱཛཀུམཱརཝསེན ཝེདིཏབྦཱ. གཾ པཐཝིཾ དྷཱརེནྟཱིཏི གནྡྷཱརཱ, ཀིཏྟིགནྡྷེན ཨརནྟཱིཏི ཝཱ གནྡྷཱརཱ. ཙིཏ ཨུསྶཱཧནེ, ཙེཏནྟི ཨུསྶཧནྟི ཡུདྡྷཀམྨཱདཱིསཱུཏི ཙེཏཡོ.

༡༨༥. ཝངྒ གམནཏྠོ དཎྜཀོ དྷཱཏུ. ཝིསིཊྛཱནི དེཧཱནི ཡེསཾ ཝིདེཧཱ, པུབྦཝིདེཧདཱིཔཏོ ཨཱགཏཏྟཱ ཝཱ ཝིདེཧཱ. ཨོཛ དིཏྟིཡཾ, ཀམྦུནཱ སམྦུཀེན ཨོཛནྟི ཏསྶཾ ཝོཧཱརཀརཎཏོཏི ཀམྦོཛཱ, ཀམྦུཀཛོ ཨོཛོ བལམེཏེསནྟི ཝཱ ཀམྦོཛཱ. མད མདྡནེ, མདྡནྟཱིཏི ཝཱ མདྡཱ, མཾ སིཝཾ དདནྟཱིཏི ཝཱ མདྡཱ, པཉྩཀཱམགུཎཱདཱིཧི མོདནྟཱིཏི ཝཱ མདྡཱ, མད ཧཱསེ. བྷཉྫ ཨཝམདྡནེ, བྷགྒཱ. ཨངྒ གམནཏྠོ དཎྜཀོ དྷཱཏུ. སཱིཧཾ ལནྟཱིཏི སཱིཧལཱ༹. ཀཱས དིཏྟིཡཾ, སམྤཏྟིཡཱ ཀཱསནྟཱིཏི ཀསྨཱིརཱ, མཱིརོ. ཀཱས དིཏྟིཡཾ, ཨི, ཀཱསཱི. པཌི གཏིཡཾ, པཎྜུ, ཨུ. ཨཐ ཝཱ ཀུཾ པཱཔཾ རུནྡྷཏི ཨེཏྠཱཏི ཀུརུ, ཨིཏི ཨེཀོཔི ཛནཔདོ ནིསྶིཏཱནཾ བཧུཏྟཱ བཧུཝཙནེན ཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ སབྦཏྠ.

༡༨༦. དྭཡཾ ¶ བྷུཝནེ. ལུཛ ཨདསྶནེ, ལུཛྫཏཱིཏི ལོཀོ, གསྶ ཀོ, ཛསྶ ཝོ. བྷཝནྟི ཨེཏྠཱཏི བྷུཝནཾ, ཡུ. ཛགཏི, ཝིཊྛཔཱདཱིནིཔི བྷུཝནཔརིཡཱཡཱནི. དྭཡཾ དེསསཱམཉྙེ. དིས ཨཏིསཛྫནེ, ཨཏིསཛྫནཾ པབོདྷནཾ, ‘‘ཨཡཾ ཨིཏྠནྣཱམོ’’ཏི དིསཏི ཨཔདིསཏཱིཏི དེསོ. སི སེཝཱཡཾ, སཉྙཱཡཾ ཨ, ཝིསཡོ.

སིཊྛཱཙཱརརཧིཏོ མིལཀྑདེསོ ཀཱམརཱུཔཱདི པཙྩནྟོ ནཱམ. མིལཀྑ ཨབྱཏྟིཡཾ ཝཱཙཱཡཾ, མིལཀྑནྟི ཨབྱཏྟཝཱཙཾ བྷཱསནྟཱིཏི མིལཀྑཱ. སིཊྛཱཙཱརམགྒདསྶནཏྠཱཡ པཉྙཱཙཀྑུནོ ཨབྷཱཝཱ རཱགཱདིམལཾ ཨཀྑིམྷི ཡེསནྟི ཝཱ མིལཀྑཱ, ཨསྶིཏྟཾ, ཏེསཾ ནིཝཱསཊྛཱནཾ མིལཀྑདེསོ. པཙྩནྟེ མཛ྄ཛྷིམདེསསྶ བཧིདྡྷཱབྷཱགེ ཛཱཏོ པཙྩནྟོ.

བྱཝཏྠཱ ཙཏུཝཎྞཱནཾ, ཡསྨིཾ དེསེ ན ཝིཛྫཏེ;

མིལཀྑདེསོ སོ ཝུཏྟོ, མཛ྄ཛྷབྷཱུམི ཏཏོ པརཾ [ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༡༡.༧].

ཨརིཡཱཙཱརབྷཱུམིཏྟཱ མཛ྄ཛྷོ ཙ སོ དེསོ ཙེཏི མཛ྄ཛྷདེསོ, ནཝཡོཛནསཏཔརིཀྑེཔོ མཛ྄ཛྷིམདེསོ.

༡༨༧. སལིལཔྤཱཡོ བཧཱུདཀོ དེསོ ཨནཱུཔོ ནཱམ, ཨནུགཏཱ ཨཱཔཱ ཨཏྲཱཏི ཨནཱུཔོ, ཨཱཔསྶ ཨཱདིནོ ¶ ཨུཏྟཾ, པརལོཔོ ཝཱ. ཀཙ བནྡྷནེ, ཚོ, ཀཙྪཾ. ཨནཱུཔདེསོ ཙ. ཨབྷིནཝོགྒམནེན ཏིཎེན ལཀྑིཏེ ཧརིཏེ དེསེ སདྡལོ, དལ དིཏྟིཡཾ, བྷཱཝེ ཨ. ཝིཛྫཏི དལོ ཡཏྠ སདྡལོ.

༡༨༨. ནདིཡཱ ཨཱབྷཏེན ཨམྦུནཱ ཨུདཀེན ཛཱིཝནྟི ཨེཏྠཱཏི ནདྱམྦུཛཱིཝནོ དེསོ ནདཱི མཱཏཱ ཨསྶཱཏི ནདཱིམཱཏིཀོཏི ཝུཙྩཏི, བཧུབྦཱིཧིམྷི ཀོ. ཝུཊྛིཡཱ ཝསྶེན ནིཔྥཛྫཏི སསྶམེཏྠཱཏི ཝུཊྛིནིཔྥཛྫསསྶཀོ དེསོ དེཝོ མཱཏཱ ཨསྶཱཏི དེཝམཱཏིཀོཏི ཝུཙྩཏི, བཧུབྦཱིཧིམྷིཡེཝ ཀོ, དེཝསདྡོ ཙེཏྠ ཝུཊྛིམཱཧ.

༡༨༩. ཨནཱུཔཱདཡོ དེཝམཱཏིཀཱནྟཱ ཏཱིསུ ལིངྒེསུ. ཙནྡསཱུརཱདོ ཙནྡསཱུརིཡསིནེརུཔབྦཏཱདིམྷི སསྶཏིསདྡོ ཨཱིརིཏོ ཀཐིཏོ. སབྦདཱ སརནྟི གཙྪནྟཱིཏི སསྶཏིཡོ, སར གཏིཡཾ, སརསདྡསྶ སོ,ཏི.

རཋ གཏིཡཾ, རཋནྟི ཨེཏྠ ནགརཱདཡོཏི རཊྛཾ, ཏོ. ནཱགརེཧི ཝིཛིནིཏབྦནྟི ཝིཛིཏཾ. ཨཱལི༹ཡཾ པཝཏྟམཱནོ ཡོ སེཏུ, སོ པུརིསེ པུལླིངྒེ ཝཏྟཏི. སི བནྡྷནེ, ཏུ. ཨལ བྷཱུསནེ, ཨི, ཨཱལི༹, ཏསྶཾ ཨཱལི༹ཡཾ.

ནགརཔབྦཏཱདིནོ ¶ ཨུཔཱནྟབྷཱུ སམཱིཔབྷཱུམི པརིསརོ པརིཏོ སརནྟྱཏྲཱཏི, ཎོ.

ཏིཀཾ ཝཛེ. གཱཝོ ཏིཊྛནྟྱཏྲཱཏི གོཊྛཾ. ཀུལ སངྑྱཱནེ, གཱཝོ ཀུལནྟྱེཏྠཱཏི གོཀུལཾ, གུནྣཾ ཀུལཾ གྷརནྟི ཝཱ གོཀུལཾ. ཝཛ གཏིཡཾ, ཝཛནྟི ཡཾ གཱཝོ ནིཝཱསནཏྠཱཡཱཏི ཝཛོ. གོཊྛཱནཀཾ, གོཊྛཱནནྟིཔི ཝཛསྶ ནཱམཱནི.

༡༩༠. སིལོཀེན མགྒསྶ ནཱམཱནི. པཐིཀེཧི མཛྫཏེ ནིཏྟིཎཾ ཀརཱིཡཏེཏི མགྒོ, མཛྫ སུདྡྷིཡཾ, ཎོ, ཛསྶ གཏྟཾ, པཐིཀེཧི མགྒཱིཡཏེཏི ཝཱ མགྒོ, མགྒ ཨནྭེསནེ, མཾ སིཝཾ གཙྪཏི ཨེཏྠ, ཨེཏེནཱཏི ཝཱ མགྒོ, ‘‘མོ སིཝེ པརིསཱཡཉྩེ’’ཏི ཧི ནཱནཏྠསངྒཧེ, སིཝཾ གམནཾ ཀརོཏཱིཏྱཏྠོ, ཀྲིཡཱཝིསེསནམེཏཾ. པཐི གཏིཡཾ, ཙུརཱདི, ནཱགམོ. པནྠཡནྟི ཡནྟྱནེནཱཏི པནྠོ, ཨ, ཀཱརིཏལོཔོ. པཐཏི ཡཱཏྱནེནཱཏི པཐོ. ཨད གམནེ, ཨདཏི ཡཏྠ སཱ ཨདྡྷཱ, དྷོ, ཨདྡྷཱ མགྒོ, ཨདྡྷཱསདྡོཡཾ ཀཱལེཔི, སམབྷཱགཏྠཝཙནེ ཏུ ཨདྡྷཾ, ཏསྨཱ ཨདྡྷསདྡོ པུམནཔུཾསཀཝསེན དྭིལིངྒོ, རཱཛཱདིཏྟེ ཨདྡྷཱ, ཨརཱཛཱདིཏྟེ ཨདྡྷཾ. ཨཉྫ གཏིཡཾ, ཨསོ. ཝཛ གཏིཡཾ, ཨུམོ, ཛསྶ ཊོ. པད གཏིཡཾ, ཨ, དསྶ ཛོ, དྭིཏྟཾ, པཛྫོ. ཨཡ གཏིཡཾ, ཡུ, པད གཏིཡཾ, ཨཝོ, ནདཱདི. ཝཏྟ ཝཏྟནེ, ཝཏྟནཾ གམནཱདི, ཨནི, ནདཱདི, ཝཏྟནཱི. ཀནྟནདཎྜེ པུནྣཔུཾསཀཾ. པཐིཀེཧི པཱདེཧི ཧཉྙཏེཏི པདྡྷཏི. པཱདསདྡསམཱནཏྠེན པདསདྡེན ནིཡཏཔྤཡོགཏོ ཝུཏྟིནཱ སིདྡྷོ, པདསདྡཱུཔཔདོ ཧནདྷཱཏུ,ཏི, ཧནསྶ དྷོ, ཨལོཔོ. པདྡྷཏིསཧཙརཎཏོ ཝཏྟནཱི, ཏཾསཧཙརཎཏོ པདཝཱི ཙ ཨིཏྠིཡཾ.

༡༩༡-༡༩༢. ཏབྦྷེདཱ ¶ ཏསྶ མགྒསྶ ཝིསེསཱ ཛངྒྷམགྒཱདཡོ ཨཔཐནྟཱ. ཛངྒྷཱཧི གཏོ མགྒོ ཛངྒྷམགྒོ. སཀཊེཧི གཏོ མགྒོ སཀཊམགྒོ. ཏེ ཛངྒྷམགྒསཀཊམགྒཱ མཧཱམགྒེ ཝཏྟནྟི.

ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཏེཐཱ’’ཏི ཨཐསདྡོ ན ཝཏྟབྦོ, ‘‘ཏེ ཙཱ’’ཏི པན ཝཏྟབྦོ. ‘‘མཏཱདྡྷནཱི’’ཏི པཱཋེ པན སཏི ‘‘ཏེཐཱ’’ཏི ཝཏྟབྦོཡེཝ, ཏདཱ ཨེཀཔདིཀེ ཨདྡྷནི མགྒེ ཨེཀཔདཱི མཏཱཏི ཡོཛནཱ ཀཱཏབྦཱ. གཙྪཏཾ ཨེཀོ ཨསཧཱཡོ པཱདོ ཡསྶཾ, ན ནིསིནྣསྶེཝ ཡམཀོཏི ཨེཀཔདཱི, སམཱསནྟེ ནིཙྩམཱིཔཙྩཡོ, ཀཔཙྩཡེ ཨེཀཔདིཀོ, ཨཱིསྶ རསྶཏྟཾ.

ཙོརཀཎྚཀཱདིདོསེ དུགྒམེ པཐེ ཀནྟཱརོ, པུནྣཔུཾསཀེ, ཀེན པཱནཱིཡེན ཏརནྟི ཨཏིཀྐམནྟི ཡནྟི ཀནྟཱརོ, ཏར ཏརཎེ, ཙོརཀནྟཱརཱདཱིསུ པནཱཡཾ རཱུལ༹ྷིཝསེན ཝུཏྟོ, ཨཐ ཝཱ ཀཏི ཚེདནེ, སཔྤཊིབྷཡཏྟཱ ཀནྟཏི ནིཙྩགམནཱགམནམེཏྠཱཏི ཀནྟཱརོ, ཨཱརོ, ནཱགམོ ཙ. དུཀྑེན གཙྪནྟྱེཏྠཱཏི དུགྒམོ.

༡༩༣. དྭཡཾ པཊིམགྒེ. པཊི ཨབྷིམུཁེན གནྟབྦོ མགྒོ, པཐོ ཙ པཊིམགྒོ, པཊིཔཐོ ཙ. དཱིགྷམཉྫསཾ ཨཏིདཱུརོ མགྒོ ¶ ཨདྡྷཱནནྟི ཝུཙྩཏེ. ཨདྡྷཱནཾ ཨཡནཾ ཨདྡྷཱནཾ, ཨཙྩཱཡཏོ མགྒོ, ཡཐཱ ‘‘པདཊྛཱན’’ནྟི, ཡལོཔོ.

དྭཡཾ པསཏྠེདྡྷནི. སོབྷནོ པཐོ, པནྠོ ཙཱཏི ཝིགྒཧོ. གནྟབྦཔཐབྷཱཝཏོ ཨཔེཏཾ ཨུཔྤཐཾ, ཨཔཐཉྩ, ཨབྱཡཱིབྷཱཝསམཱསོ, ཨསདྡོ ཨཏྲ ནིཔཱཏོ.

༡༩༤-༡༩༦. པརམཱཎཱུནཾ ཚཏྟིཾས ཨེཀོ ཨཎུ ནཱམ, ཨཎུཏོཔི ཨཎུཏརཏྟཱ པརམོ ཨཎུ, ཨཎུཏོ ཝཱ པརམོཏི པརམཱཎུ, ཨཎ སདྡཏྠོ དཎྜཀོ དྷཱཏུ, ཨུ. ཏེ ཨཎཝོ ཚཏྟིཾས ཏཛྫཱརཱི ནཱམ, ཏཾ ཏཾ ཨཏྟནོ ནིསྶཡཾ མལཱིནཀརཎཝསེན ཛརཱཔེཏཱིཏི ཏཛྫཱརཱི, ཛར ཛཱིརཎེ, ཛར ཝཡོཧཱནིམྷི ཝཱ, ཨ, ནདཱདི. ཏཱཔི ཏཛྫཱརིཡོ ཚཏྟིཾས རཐརེཎུ ནཱམ, རཐཱནཾ སཉྩརཎཝསེན པཝཏྟོ རེཎུ རཐརེཎུ. ཏེ རཐརེཎཝོ ཚཏྟིཾས ལིཀྑཱ ནཱམ. ལཀྑ དསྶནེ, པཀཏིཙཀྑུནཱཔི ལཀྑྱཏེཏི ལིཀྑཱ, ཨསྶིཏྟཾ.

ཏཱ ¶ ལིཀྑཱ སཏྟ ཨཱུཀཱ ནཱམ, ཨཱུཀཱཏི ཝུཙྩཏི སིརོཝཏྟཀིམི, ཏཔྤམཱཎཏྟཱ ཨཱུཀཱ. ཏཱ སཏྟ ཨཱུཀཱ དྷཉྙམཱསོ ནཱམ, དྷཉྙོ ཝཱིཧིཡེཝ པརིམཱཎིཏབྦཏྟཱ མཱསོ ཙཱཏི དྷཉྙམཱསོ, མསི པརིམཱཎེ. ཏེ སཏྟ དྷཉྙམཱསཱ ཨངྒུལཾ ནཱམ, ཨངྒ གམནཏྠོ, ཨུལོ, ཨངྒུལཾ, པམཱཎཾ, ཨུལིཔཙྩཡེ ཨངྒུལི, ཀརསཱཁཱ. ཨམུདྭིཙྪེཏི ཨདུཾ དྭཱདསངྒུལཾ ཝིདཏྠི ནཱམ, ཀཎིཊྛསཧིཏེནངྒུཊྛེན ཝིཏྠཱརཱིཡཏེ, ཝིདྷཱིཡཏེཏི ཝཱ ཝིདཏྠི, ཝིཔུབྦོ ཏནུ ཝིཏྠཱརེ. དྷཱ དྷཱརཎེ, ཨུབྷཡཏྲཱཔིཏི, པུབྦཔཀྑེ ཏསྶ ཐོ, ནསྶ ཏོ, ཏསྶ དོ. པཙྪིམེ དྷསྶ དོ, ཏསྶ ཐོ, ཨསརཱུཔདྭིབྷཱཝོ ཙ. ཏཱ དུཝེ ཝིདཏྠཱི རཏནཾ སིཡུཾ, རམུ ཀཱིལཱ༹ཡཾ, ཏནོ, མལོཔོ. ཏཱནི སཏྟེཝ རཏནཱནི ཡཊྛི ནཱམ, ཡཏ པཡཏནེ,ཏི, ཏསྶ ཋོ, ཏསྶ ཊོ. ཏཱ ཝཱིསཏི ཡཊྛིཡོ ཨུསབྷཾ ནཱམ, ཨུས དཱཧེ, ཨབྷོ. ཨེཏྠ པན ཨུསབྷནདནྟརཾ ཨུསབྷཾ. ཨུསབྷཱནཾ ཨསཱིཏིཔྤམཱཎཾ གཱཝུཏཾ ནཱམ, གཝཾ, གཝེཧི ཝཱ ཡུཏཾ གཱཝུཏཾ. ཡུཛ སམཱདྷིམྷི, གོནདནྟརེཧི གཧིཏཔྤམཱཎསམཱདྷཱནནྟྱཏྠོ, ཏཾ ཙཏུགཱཝུཏཾ ཡོཛནཾ ནཱམ, ཡུཛ སམཱདྷིམྷི, ཡུ, ‘‘ཨེཏྟཀཾ ཡོཛནཾ ནཱམ ཧོཏཱུ’’ཏི ཙཏུགཱཝུཏེཧི སམཱདྷཱནནྟྱཏྠོ.

༡༩༧. ཨཱརོཔིཏཱནཾ ཨཱཙརིཡདྷནཱུནཾ པཉྩསཏཾ ཀོསོ ནཱམ, ཨནཱརོཔིཏཱནནྟྱཔརེ. ཀུས ཨཝ྄ཧཱནེ, ཎོ, ཀུསནཾ ཨཝ྄ཧཱནཾ ཀོསོ, ཨིདྷ པན ཀོསཔྤམཱཎཏྟཱ ཀོསོ, དྭིསཧསྶཀརཔྤམཱཎོ. ཨཉྙཏྠ པན –

‘‘ཙཏུཀྐཱདྷིཝཱིསཏིཡཱ ¶ , ཨངྒུལེཧི ཀརོ བྷཝེ;

ཁྱཱཏམཊྛསཧསྶེཧི, ཀོསམཱནཾ ཝིབྷཱཝིནཱ’’ཏྱུཏྟཾ.

ཙཏུརམྦཎནྟི ཙཏུརམྦཎཝཱིཧིབཱིཛཛཱཏརོཔནཡོགྱོ བྷཱུམིཔྤདེསོ ཀརཱིསཾ ནཱམ, ཀརོནྟི ཨེཏྠ ཀསནརོཔནཱདིཀནྟི ཀརཱིསཾ, ཨཱིསོ. ཙཏུརམྦཎབཱིཛཛཱཏཱནི རོཔེནྟྱེཏྠཱཏི ཙཏུརམྦཎཾ, ཨམྦཎཾ ཨེཀཱདསདོཎམཏྟཾ, ཨཉྙེ པན ‘‘ཙཏུརམྦཎཾ ཙཏུཡཊྛིཀཾ ཋཱནཾ ཀརཱིསཾ ནཱམཱ’’ཏི ཝདནྟི, ཏཾ ཀརཱིསབྦྷནྟརཱནཾ པརིཡཱཡབྷཱཝཔྤསངྒཱ ན གཧེཏབྦཾ.

པམཱཎཏོ ཧཏྠཱནམཊྛཝཱིསཔྤམཱཎཾ ཋཱནཾ ཨབྦྷནྟརཾ ནཱམ, ཨབྦྷནྟརེ ཨནྟོཀོཊྛཱསེ ཛཱཏཾ, ན བཧིཀོཊྛཱསེཏི ཨབྦྷནྟརཾ. ཡཏྠ ཡཏྠ ཧི ཡོ ཡོ ཋིཏོ, ནིསིནྣོ ཝཱ, ཏཏྠ ཏཏྠ སམནྟཱ ཨཊྛཝཱིསཏིཧཏྠཔྤམཱཎཾ ཋཱནཾ ཏསྶ ཏསྶ ཨབྦྷནྟརཾ ཋཱནཾ ནཱམ. བྷཱུམྱཱདིཏྟཱ བྷཱུམིཝགྒོ, ཨཐ ཝཱ ཨངྒཱཔེཀྑཱཡ བྷཱུམིཡེཝ པདྷཱནཾ, པདྷཱནེན ཙ བྱཔྤདེསོ བྷཝཏཱིཏི བྷཱུམིཝགྒབྱཔྤདེསོ.

བྷཱུམིཝགྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. པུརཝགྒཝཎྞནཱ

༡༩༨. ཚཀྐཾ ནགརེ.

‘‘པཊྚནཉྩ ཨདྷིཊྛཱནཾ, ནགརཾ པུཊབྷེདནཾ;

ཐིཡོ པཱུ ནགརཱི པཱུརིཡོ, ཋཱནཱིཡཾ ཀབྦཊཾ པུཊ’’ནྟི.

ཧི སིལོཀཔརིཡཱཡེསུ ཝོཔཱལིཏོ.

‘‘ཝིཙིཏྟདེཝཱཡཏནཾ ¶ , པཱསཱདཱཔཎམནྡིརཾ;

ནགརཾ དསྶཡེ ཝིདྭཱ, རཱཛམགྒོཔསོབྷིཏ’’ནྟི [ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༡.༢.༡]. –

ནགརལཀྑཎཾ. པུ པཱལནེ, པུར པཱལནེཏི ཙ, པུནཱཏི པུརེཏི ཙ རཀྑཏི པརཙཀྐཱ དུགྒཏཱཡཱཏི པུརཾ, རོ, ཨ ཙ, པུར ཨགྒགམནེཏིཔི དྷཱཏྭཏྠོ. ནགཱ པཱསཱདཱདཡོ ཨསྶ སནྟི ནགརཾ, རོ. ཝཱཀཱརེན ནགརསདྡསྶ པུལླིངྒཏྟཾ སམུཙྩིནོཏི [ནགརིཡོ ཝཱ པཏྟནཾ (ཨམར ༡.༢.༡) པཀྑེ པཏྟནསཱཧཙརིཡཱ ནཔུཾསཀཏྟཾ. (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༡.༢.༡)], པུརསདྡསྶཱཔཱིཏྱཱཙརིཡཱ. ཨཀུཏོབྷཡཏྟཱ ཋཱནཱཡ ཧིཏཾ ཋཱནཱིཡཾ, ཨཱིཡོ. པཎིཀཱནཾ པུཊཱ བྷིཛྫནྟེ ཨཏྲཱཏི པུཊབྷེདནཾ.

ནིཙྩནིཝཱསནཊྛཱནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིཏརཾ དསྶེཏུམཱཧ ‘‘ཐིཡ’’མིཙྩཱདི. རཱཛཱ ཏིཊྛཏི ཨེཏྠཱཏི རཱཛཋཱནཱི, ཡུ, ནདཱདི, ནིཙྩནིཝཱསནཊྛཱནེཔི ‘‘ཙཏུརཱསཱིཏིནགརསཧསྶཱནི ཀུསཝཏཱིརཱཛཋཱནཱིཔམུཁཱནཱི’’ཏྱཱདཱིསུ [དཱི. ནི. ༢.༢༦༣]. དཱརུཀྑནྡྷཱདཱིཧི ཨཱ སམནྟཏོ ཝརནྟི པརིཀྑིཔཱིཡནྟི ཨེཏྠཱཏི ཁནྡྷཱཝཱརོ, པཏྠནཏྠོ ཝརདྷཱཏུ ཨཱཔུབྦཏྟཱ པརིཀྑིཔནཏྠོ ཧོཏི. པཉྩཀཾ ནགརེ, ‘‘ཁནྡྷཱཝཱརོ’’ཏི པན ཨེཀམེཝ ཨཙིརནིཝཱསནཊྛཱནསྶ ནཱམཾ.

༡༩༩. མཱུལཔུརཱ ཨཉྙཏྲ མཱུལཔུརཾ ཝཛྫེཏྭཱ ཡཾ པུརམཏྠི ཡོཛནཝིཏྠིཎྞཔཱཀཱརཱདིཔརིཀྑིཏྟཾ, ཏཾ མཱུལཔུརསྶ ཏརུཊྛཱནིཡསྶ སཱཁཱསདིསཏྟཱ སཱཁཱནགརཾ ནཱམ.

༢༠༠-༢༠༡. སཱདྡྷཔཛྫདྭཡེན ¶ མཱུལཔུརསྶ ནཱམཱནི. ཝཱནརསཱིསཾ, ཏཾསཎྛཱནོ ཝཱ པཱསཱཎོ ཨེཏྠ ཨཏྠཱིཏི ‘‘ཝཱནརསཱིས’’ནྟི ཝཏྟབྦེ ཝསྶ བཏྟཾ, ཝཎྞཝིཔརིཡཡཾ, དཱིགྷཾ, ཎཏྟཾ, སསྶ ལོཔཉྩ ཀཏྭཱ ‘‘བཱརཱཎསཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. སཝཏྠསྶ ཨིསིནོ ནིཝཱསནཊྛཱནཏྟཱ སཱཝཏྠི, སབྦཾ དྷནམེཏྠ ཨཏྠཱིཏི ཝཱ སཱཝཏྠི [མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡༤], སབྦསྶ སཱཝོ, དྷནཝཱཙཀོ ཨཏྠསདྡོ, ཨི. ཏིཀྑཏྟུཾ ཝིསཱལཱིབྷཱུཏཏྟཱ ཝེསཱལཱི, ཨསྶཏྠུཏྠེ ཨཱི. མཐི ཧིཾསཱཡཾ, ཨིལོ, ཨསྶིཏྟཾ, མིཐིལཱ. ཨལཾ བྷཱུསནམེཏྠཱཏི ཨཱལ༹ཝཱི, ཝཱི, ལ༹ཏྟཉྩ. ཀུས ཨཝ྄ཧཱནེ, ‘‘ཁཱདཐ པིཝཐཱ’’ཏྱཱདཱིཧི དསཧི སདྡེཧི ཀོསནྟི ཨེཏྠཱཏི ཀོསམྦཱི, བོ, ནདཱདི, ཀུསམྦརུཀྑཝནྟཏཱཡ ཝཱ ཀོསམྦཱི, ཀུསམྦསྶ ཨིསིནོ ཨསྶམཏོ ཨཝིདཱུརེ མཱཔིཏཏྟཱཏི ཨེཀེ [ཨུདཱ. ཨཊྛ. ༣༥; མ. ནི. ཊཱི. ༡.༡༤; ༢.༢༨༤]. ཨུགྒཾ རིཔུཾ ཛཡཏི ཡཏྠ, སཱ ཨུཛྫེནཱི, ཡུ, ནདཱདི. ཏཀྐ ཨཱུཧེ, ཨཱུཧོ ཨཱུནཔཱུརཎཾ, ཏཀྐནཾ ཏཀྐོ, སོ སཱིལཾ སབྷཱཝོ ཡཏྠ སཱ ཏཀྐསཱིལཱ, ཡོ ཧི པུརིསཀཱརེན ཨཱུནོ, སོ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཏམཱུནཾ པཱུརེཏཱིཏི. ཙམ ཨདནེ, པོ, ཙམྤཱ. སཱནཾ དྷནཱནཾ ཨཱཀརཾ ཨུཔྤཏྟིཊྛཱནཾ སཱཀརོ, སོ ཨེཝ སཱགལཾ. སཾསུམཱརསཎྛཱནོ གིརི ཨེཏྠཱཏི སཾསུམཱརགིརཾ, སཾསུམཱརོ གཱཡཏི ཨེཏསྶ མཱཔིཏཀཱལེཏི ཝཱ སཾསུམཱརགིརཾ, གེ སདྡེ, ཨིརོ. རཱཛཱུནམེཝ ཨཱདྷིཔཙྩཝསེན པརིགྒཧིཏབྦཏྟཱ རཱཛགཧཾ. ཨཱདིཀཱལེ ཀཔིལནཱམསྶ ཨིསིནོ ནིཝཱསནཊྛཱནཏྟཱ ཀཔིལཝཏྠུ, པུམནཔུཾསཀེ.

སཱཀོ རཱཛཱུནཾ ཡུདྡྷཱདཱིསུ སཏྟི སཉྫཱཏཱ ཨེཏྠཱཏི སཱཀེཏཾ, ‘‘སཱཀོ སཏྟིམྷི བྷཱུཔཱལེ, དུམདཱིཔནྟརེསུ ཙེ’’ཏི ནཱནཏྠསངྒཧེ. སཉྫཱཏཏྠེ ཨིཏོ, སཱཀོ ནཱམ རཱཛཱ, དུམོ ཝཱ ཨེཏྠ ཨཱདིཀཱལེ སཉྫཱཏོཏི ཝཱ སཱཀེཏཾ. ཨིནྡཾ པརམིསྶརིཡབྷཱཝཾ པཱཔུཎནྟི ཨེཏྠཱཏི ཨིནྡཔཏྟཾ, ཨིནྡོ ཝཱ ¶ སཀྐོ དེཝརཱཛཱ, སོ པཏྟོ ཨེཏྠཱཏི ཨིནྡཔཏྟཾ. ཨུཀྐཾ དྷཱརཡཏི ཨེཏསྶ མཱཔིཏཀཱལེཏི ཨུཀྐཊྛཱ, ཝཎྞཝིཀཱརོ. ཡསྶ མཱཔིཏཊྛཱནེ པཱཊལཱིནཱམཀོ ཨེཀོ ཏརུཎརུཀྑོ ཨཏྠཱིཏི ཏཾ པཱཊལིཔུཏྟཀཾ, ཨཐ ཝཱ པཊལི ནཱམ ཨེཀོ གཱམཎཱི, ཏསྶ པུཏྟོ ཨེཏྠ ཝསཏིཨཱདིཀཱལེཏི པཱཊལིཔུཏྟཀཾ. ཙེཏིཡརཊྛེ ཨུཏྟམཏྟཱ ཙེཏུཏྟརཾ, ‘‘ཛེཏུཏྟར’’ནྟི པཱཋེ པན ཝཎྞཝིཀཱརོ, ཝེརིཛཡཊྛཱནཏྟཱ ཛེཏཉྩ ཏཾ ཨུཏྟམཏྟཱ ཨུཏྟརཉྩེཏི ཝཱ ཛེཏུཏྟརཾ. ཡསྶ མཱཔིཏཀཱལེ དཱིཔོ དིཔྤཏི, ཏཾ སངྐསྶཾ, ཀཱས དིཏྟིཡཾ, དྭིཏྟཾ, སམྨཱ ཀསནྟི ཨེཏྠཱཏི ཝཱ སངྐསྶཾ, ཀས ཝིལེཁནེ, ཡསྶ མཱཔིཏཀཱལེ ནིམིཏྟམོལོཀེནྟཱ བྲཱཧྨཎཱ ཀུསཧཏྠཾ ནརཾ པསྶིཏྭཱ མཱཔེནྟི, ཏཾ ཀུསིནཱརཾ. ཨཱདིནཱ མཐུར [མདྷུར, མཱདྷུར (ཀ.)] པཱསཱཎཔུརསོཎིཀཱདཡོཔྱནེཀཔུརཝིསེསཱ སངྒཧིཏཱ.

༢༠༢. ཙཏུཀྐཾ ཨབྦྷནྟརགཱམམགྒེ. རཐསྶ ཧིཏཱ རཙྪཱ, པབྦཛྫཱདི. ཝིསཡནྟེ པཀཱསཡནྟེ ཝིཀྐཡེན དབྦཱནི ཡསྶཾ, སཱ ཝིསིཁཱ, ཝིཔུབྦོ སི སེཝཱཡཾ, ཁོ, ཝིསནྟི ཨེཏྠཱཏི ཝཱ ཝིསིཁཱ, ཝིས པཝེསནེ, ཁོ. རཐསྶ ཧིཏཱ རཐིཀཱ, ཨིཀོ. ཝཱི གམནེ, ཐི, ཝཱིཐི.

ཨནིབྦིདྡྷཱ རཙྪནྟརེན མཛ྄ཛྷེ ཨནིབྦིདྡྷཱ རཙྪཱ བྱཱུཧོ ནཱམ. བྱཱུཧེཏི སམྤིཎྜེཏི ཛནེ ཨཉྙཏྲ གནྟུམཔྤདཱནཝསེནཱཏི བྱཱུཧོ, ཨཱུཧ སམྤིཎྜནེ ཝིཔུབྦཏྟཱ. ན ནིབྦིཛ྄ཛྷཏེ རཙྪནྟརེནཱཏི ཨནིབྦིདྡྷོ, ཝིདྷ སམྤཧཱརེ, ཨ. ནིབྦིདྡྷཱ རཙྪནྟརེན རཙྪཱ པཐོ, ཨདྡྷཱིཏི ཙ ཝུཙྩཏི. པཐ གམནེ, པཐོ. ཨད གམནེ,ཏི, ཨདྡྷི.

༢༠༣. ཙཏུཀྐཾ ¶ ཙཙྩརེ. ཙཏུནྣཾ པཐཱནཾ སམཱཧཱརོ ཙཏུཀྐཾ, ཙར གཏིབྷཀྑནེསུ, ཙརོ, རསྶ ཙོ, ཙཙྩརཾ, ཨངྒཎཝཱཙཀོ ཙཱཡཾ. དྭིནྣཾ, ཙཏུནྣཾ ཝཱ མགྒཱནཾ སནྡྷི མགྒསནྡྷི. སིངྒྷ གྷཱཡནེ, ཨཱཊཀོ.

དྭཡཾ ཝཔྤསྶོཔརི ཨིཊྛཀཱདིརཙིཏེ ཝེཋནེ. ཝཔྤཾ ནཱམ དུགྒནགརེ པརིཁཱམཏྟིཀཾ ཀཱུཊཾ [ཀུཊིཾ (ཀ.)] ཀཏྭཱ གོཧི, ཧཏྠཱིཧི ཙ ཝིམདྡཱཔེཏྭཱ ཏིཾསཧཏྠཔྤམཱཎཾ པཱཀཱརསྶ ཧེཊྛིམཏལཾ, ཏཐཱ ཧཏྠསཏཾ ཏཏོ ཨུདྡྷརིཏྭཱ པཾསུནཱ ཝཔྤཾ ཀཱརཡེ, ཏསྶོཔརི པཱཀཱརནྟི, པཀུབྦནྟི ཏནྟི པཱཀཱརོ, སམནྟཏོ ཀརཱིཡཏེཏི ཝཱ པཱཀཱརོ, ཨཀཏྟརི ཙ ཀཱརཀེ སཉྙཱཡཾ ཎོ, རསྶསྶ དཱིགྷཏཱ. ཝུ སཾཝརཎེ, ཝུཎོཏཱིཏི ཝརཎོ, ཡུ, རཱགམོ ཙ. ‘‘སཱལོ’’ཏིཔི པཱཀཱརསྶ ནཱམཾ.

དྭཡཾ རཱཛབྷཝནསཱམཉྙེ. སབྦགེཧཱནཾ ཝིསེསེན པཀཱསནཏོ ཨུདྡཱཔོ, དཱིཔ པཀཱསནེ, ཨཱིསྶཱཀཱརོ. སངྒམྨ ཀརོནྟི ཏནྟི ཨུཔཀཱརིཀཱ, ཎྭུ. ཀེ པཙྩཡེ ཐཱིཀཏཱཀཱརཔརེ པུབྦོ ཨཀཱརོ དཱིགྷཾ [ཀཱཏནྟ ༢.༢.༦༥], ཨཀཱདེསོཔི ཧི ‘‘ཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཡཐཱ དེཝདཏྟོ ‘‘དཏྟོ’’ཏི. ཀཔཙྩཡོ ཝཱ.

༢༠༤. དྭཡཾ གེཧཱདིནོ མཏྟིཀེཊྛཀཱདིམཡབྷིཏྟིཡཾ. ཀུཊ ཚེདནེ, ཀུཊཏི ཚིནྡཏི མགྒནྟི ཀུཊྚཾ. བྷིདི དྭིདྷཱཀརཎེ,ཏི, ¶ བྷིཏྟི. གུནྣཾ ཝཱཙཱནཾ པུརཾ གོཔུརཾ. དྭཱརསམཱིཔེ ཀཏོ ཀོཊྛཀོ དྭཱརཀོཊྛཀོ, ཀུས ཨཀྐོསེ, ཋཀོ, ཀོཊྛཀོཏི གེཧཝིསེསོ.

དྭཡཾ ཨིནྡཁཱིལེ. ཨིས ཨིཙྪཱཡཾ, ཨེས གཝེསནེ ཝཱ, ཨིཀོ. ཨིནྡསྶ སཀྐསྶ ཁཱིལོ ཀཎྚཀོ ཨིནྡཁཱིལོ. དྭཡཾ དྭཱརཔསྶོཔསཱལཱཡཾ’ཧམྱཱདིཔིཊྛེ ཙ ཝཱཏཀུཊིཀཱཡཾ. ཨཌྜ ཨཏིཀྐམཧིཾསཱསུ, ཨ. ཨཱལཀཔཙྩཡེ ཨཊྚཱལཀོ.

༢༠༥. ཨུཔརི མཱལཱདིཡུཏྟཾ སོབྷནཐམྦྷདྭཡམུབྷཡཏོ ནིཁནིཏྭཱ ཡཾ བཧིདྭཱརཾ ཀཔྤཱིཡཏེ, ཏཾ ཏོརཎཾ. ཏུར ཝཱརཎེ, ཡུ, ཐཝནྟཱ ཝཱ རཎནྟྱཏྲཱཏི ཏོརཎཾ, ཏུ ཨབྷིཏྠཝེ. རཎ སདྡཏྠོ, ཝཎྞཝིཀཱརོ. དྭཱརསྶ བཧི བཧིདྭཱརཾ. པརི སམནྟཏོ ཁཉྙཏེཏི པརིཁཱ. དཱིགྷབྷཱཝེན ཡུཏྟཱ དཱིགྷིཀཱ.

༢༠༦-༢༠༧. སདུམནྟཾ གེཧེ. མནྡ མོདནཐུཏིཛལ༹ཏྟེསུ, མནྡནྟེ ཡཏྠཱཏི མནྡིརཾ, ཨིརོ. སཱིདནྟི ཏཏྠཱཏི སདནཾ, ཡུ. སད ¶ ཝིསརཎགཏྱཱཝསཱནེསུ. ན གཙྪནྟཱིཏི ཨགཱ, ཐམྦྷཱདཡོ, ཏེ རཱཏི གཎྷཱཏཱིཏི ཨགཱརཾ. རསྶསྶ དཱིགྷཏྟེ ཨཱགཱརཾ. ཙི ཙཡེ, ནིཙཱིཡཏེ ཚཱདཱིཡཏེཏི ནིཀཱཡོ, ཡམྷི ཙིསྶ ཀཱདེསོ ནིཔཱཏནཱ. ལཱི སིལེསནེ, ཎོ, ནིལཡོ, ཨཱལཡོ ཙ. ཝས ནིཝཱསེ, ཨཱཝསནྟྱཏྲཱཏི ཨཱཝཱསོ, ཎོ. བྷཱུ སཏྟཱཡཾ, བྷཝནྟྱཏྲཱཏི བྷཝནཾ. ཝིསནྟི ཏནྟི ཝེསྨཾ, མོ. ཀིཏ ནིཝཱསེ, ཨདྷིཀརཎེ ཡུ, ནིཀེཏནཾ. ནིཝིསནྟི, ནིཝསནྟི ཝཱ ཡཏྲ, ཏཾ ནིཝེསནཾ. གྷར སེཙནེ, གྷརཏི ཀིལེསམེཏྠཱཏི གྷརཾ, གཡ྄ཧཏཱིཏི ཝཱ གྷརཾ, ཎོ. གཧསྶ གྷརཱདེསོ. གཎྷཱཏི པུརིསེན ཨཱནཱིཏཾ དྷནནྟི གཧཾ. ཨདྷིཀརཎེ ཐོ, ཨཱཝསཐོ. སར གཏིཙིནྟཱཧིཾསཱསུ, སརནྟི ཙིནྟེནྟི ཨེཏྠ སུབྷཱསུབྷཀམྨཱནི, སརཏི ཝཱ སཱུརིཡསནྟཱཔཱདིཀནྟི སརཎཾ. སི སེཝཱཡཾ, ཎོ, པཏིསྶཡོ. ཨུཙ སམཝཱཡེ, ཨོཀཾ. སལ གམནེ, ‘‘ཨིཏྠིཡམཏིཡཝོ ཝཱ’’ཏི ཨ, སཱལཱ, སརདྷཱཏུམྷི སཏི ལཏྟམེཝ ཝིསེསོ. ཙི ཙཡེ, ཀམྨནི ཎོ, ཙཡོ. ཀུཊ ཚེདནེ, ཨི. ཝས ནིཝཱསེ,ཏི. ཨུཔདྷསྶ ཨེཏྟེ གེཧཾ. སདདྷཱཏུམྷཱ ཨུམོ, སདུམཾ.

དྭཡཾ མུཁརཧིཏདེཝཀུལསདིསེ ཡཉྙཱཡཏནེ. ཙིཏ པཱུཛཱཡཾ, ཀམྨནི ཨིཡོ. ཡཏ ཡཏནེ, ཨཱཡཏནྟི ཝཱཡམནྟི ཨེཏྠ ཕལཀཱམཱཏི ཨཱཡཏནཾ, ཨཐ ཝཱ ཨཱཡནྟཱིཏི ཨཱཡཱནི, ཏཱནི ཏནོཏཱིཏི ཨཱཡཏནཾ, ཕལཀཱརཀནྟྱཏྠོ. ཨེཏྠ ཏུསདྡོ སམཱགཏཱནཾ དྭིནྣཾ པུབྦཱཔརགམནཏྠོ. ‘‘ཙེཏིཡཱཡཏནཱནི ཙཱ’’ཏིཔི པཱཋོ.

༢༠༨. དྭཡཾ དེཝཱནཾ, ནརཔཏཱིནཉྩ ཨིཊྛཀཱདིམཡེ བྷཝནེ. ཨཉྙསྶཱཔི སཱདིསྱཱ. པསཱིདནྟི ནཡནམནཱནྱཏྲཱཏི པཱསཱདོ. ཡུ ¶ མིསྶནེ, པོ, དཱིགྷོ ཙ, དཱིགྷཝིདྷཱནསཱམཏྠིཡཱ ཨོཏྟཱབྷཱཝོ.

དྭཡཾ རཱཛཏོ ཨཉྙེསཾ དྷནཱིནཾ བྱཝཧཱརཀཱདཱིནཾ བྷཝནེ. མུཎྜོ ཚདནམེཏསྶ, ན པཱསཱདསྶ ཝིཡཱཏི མུཎྜཙྪདོ, དྭིཏྟཾ. ཧར ཧརཎེ, ཡོ, ཡམྷི མིཨཱགམོ ཙ.

དུགྒཔུརདྭཱརེ ཝཱ, ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཝཱ མཏྟིཀཱདིམཡེ གཛཀུམྦྷམྷི ཡོ ཡཱུཔོ པཱསཱདོ པཏིཊྛིཏོ, སོ ཧཏྠིནཁོ ནཱམ, ཧཏྠིསྶེཝ ནཁོ ཡསྶཱཏི ཧཏྠིནཁོ, ནཁསདྡེན ཝཱ ནཁསཧིཏོ པཱསཱདོ གཡ྄ཧཏེ.

༢༠༩. སུཔཎྞསྶ གརུལ༹སྶ ཝངྐེན པཀྑེན སདིསཚདནཾ གེཧཾ སུཝཎྞཝངྐཙྪདནཾ. ཝངྐ གམནེ. ཨེཀཔསྶེཡེཝ ཚདནཏོ ཨཌྜྷཡོགོ.

ཨེཀེནེཝ ཀཱུཊེན ཡུཏྟོ ཨནེཀཀོཎོ པཏིསྶཡཝིསེསོ མཱལོ༹ ནཱམ, ཝཊྚཱཀཱརེན ཀཏསེནཱསནནྟི ཀེཙི. མཱ མཱནེ, ལོ༹, མཱལོ༹.

ཙཏུརསྶོ པཏིསྶཡཝིསེསོ པཱསཱདོ ནཱམ, ཨཱཡཏཙཏུརསྶཔཱསཱདོཏི ཀེཙི.

༢༡༠. སནྟེཧི བྷཱཏི དིབྦཏཱིཏི སབྷཱཡཾ, སབྷཱ ཙ, པུརིམེ ཡཔཙྩཡོ, སནྟསྶ སཱདེསོ ཏཱུབྷཡཏྲ. མཎྜཱ རཝིརཾསཡོ, ཏེ པིཝཏི ནཱསཡཏཱིཏི མཎྜཔོ, ཝཱསདྡེན མཎྜཔཔདསྶ ¶ པུལླིངྒཏྟཾ སམུཙྩིནོཏི, ཛནཱནཾ ཨཱལཡོ སནྣིཔཱཏཊྛཱནཾ ཛནཱལཡོ. ཨཱསནཏྠཱཡ ཀཏཱ སཱལཱ ཨཱསནསཱལཱ. པཊིཀྐམནྟི ཨེཏྠཱཏི པཊིཀྐམནཾ, ཀམུ པདཝིཀྑེཔེ, ཨདྷིཀརཎེ ཡུ.

༢༡༡. ཛིནསྶ ཝཱསབྷཱུཏཾ བྷཝནཾ གནྡྷཀུཊི ནཱམ, དིབྦགནྡྷེཧི པརིབྷཱཝིཏཱ ཀུཊི གནྡྷཀུཊི.

ཏིཀཾ པཱཀཊྛཱནེ. རསཱནི སནྟྱསྶཾ རསཝཏཱི, པཙནཾ པཱཀོ, ཏསྶ ཋཱནཾ པཱཀཊྛཱནཾ. མཧནྟཱནི བཧཱུནི ཨསིཏབྦཱནི སནྟེཏྠ མཧཱནསཾ, ཨས བྷཀྑནེ, ཡུ, ཝཎྞཝིཔརིཡཡོ.

༢༡༢. སུཝཎྞཀཱརཱདིསིཔྤཱིནཾ ཀམྨསཱལཱ ཨཱཝེསནཾ. ཨཱཝིསནྟྱསྨིཾ ཨཱཝེསནཾ, ཡུ. པཱནམནྡིརཾ སུརཱཔཱནཏྠཾ ཀཏམནྡིརཾ སོཎྜཱ ནཱམ, ཀཏྟབྦཱཀཏྟབྦཾ ཝིཙཱརེཏྭཱ ཨཏྟནཱ ཨིཙྪིཏཝཏྠུཀཱརཎཱ སབྦཾ དེཡྻདྷམྨཾ སནོནྟཱིཏི སོཎྜཱ, སན དཱནེ, ཏནཱདི. ཌོ, ཨསྶོཏྟཾ, ཝཎྞཝིཀཱརོ ཙ, ཏེསཾ ཨེསཱ ཝསཏི སོཎྜཱ. པཱནསདྡསནྣིདྷཱནཱ སུརཱསོཎྜཱཡེཝིདྷ གཧིཏཱ. ཝཙྩསྶ གཱུཐསྶ ཝིསཛྫནཊྛཱནཾ ཝཙྩཊྛཱནཾ. ཝཙྩསྶ ཝིསཛྫནཊྛཱནཱ ཀུཊི ཝཙྩཀུཊི. མུནཱིནཾ ཨིསཱིནཾ ཝསནཊྛཱནཾ ཨསྶམོ ནཱམ, ཨཱ ཀོདྷཾ སམེནྟི ཨེཏྠཱཏི ཨསྶམོ, ཨཱ བྷུསོ སམེནྟི ཨེཏྠ རཱགཱདཡོཏི ཝཱ ཨསྶམོ.

༢༡༣. ཏིཀཾ ¶ པཎྱཝིཀྐཡསཱལཱཡཾ. པཎ བྱཝཧཱརེ, པཎིཏབྦཱཏི པཎྱཱ, ཝཏྠཱདཡོ, ཏེ ཨེཏྠ ཝིཀྐིཎནྟཱིཏི པཎྱཝིཀྐཡོ, ཀཱི དབྦཝིནིམཡེ, སོ ཨེཝ སཱལཱ གེཧནྟི པཎྱཝིཀྐཡསཱལཱ. ཨཱཔཎཡནྟེ བྱཝཧརནྟེ ཨསྨིནྟི ཨཱཔཎོ, ཎོ. པཎྱཱནཾ ཝིཀྐཡཱཡ ནཱིཡམཱནཱནཾ ཝཱིཐི པནྠོ པཎྱཝཱིཐིཀཱ. ཝས ཨཙྪཱདནེ, ཏོ, ཨུདཀཾ ཝསིཏཾ ཨཙྪཱདནཾ ཀཏམནེནཱཏི ཨུདོསིཏོ, ཝསྶོཏྟཾ, བྷཎྜཊྛཔནསྶ སཱལཱ བྷཎྜསཱལཱ. ཀམུ པདཝིཀྑེཔེ, ཙངྐམཏྱཏྲཱཏི ཙངྐམནཾ, ཙངྐམོ ཙ, དྭིཏྟཱདི.

༢༡༤. ཛལནྟི ཨེཏྠཱཏི ཛནྟཱ, ཛལ དིཏྟིཡཾ, ཨནྟོ, ‘‘ཨིཏྠིཡམཏིཡཝོ ཝཱ’’ཏི ཨ, ཨཱ, ལལོཔོ, ཛནེཏྱཏྲ ཨགྒིནྟི ཝཱ ཛནྟཱ, ཛན ཛནནེ, ཨནྟོ, སཱ ཨེཝ གྷརཾ ཛནྟཱགྷརཾ. ཨགྒིནོ སཱལཱ ཨགྒིསཱལཱ. པཱ པིཝནེ, པཔིཝནྟྱསྶནྟི པཔཱ, ཨ. པཱནཱིཡཊྛཱ སཱལཱ པཱནཱིཡསཱལཱ, སཱ ཨེཝ པཱནཱིཡསཱལིཀཱ.

གས གམནེ, བྷོ, སསྶ བོ. ཨཝཏི རཀྑཏཱིཏི ཨོཝརཀོ, ཨརོ, སཀཏྠེ ཀོ, ཨསྶོཏྟཉྩ. ཝསནཾ ཝཱསོ, ཏདཏྠཾ ཨགཱརཾ ཝཱསཱགཱརཾ. སཡཏི ཨེཏྠཱཏི སཡནཱི, ཡུ, ནདཱདི, སཱ ཨེཝ གཧཾ སཡནིགྒཧཾ.

༢༡༥. ཙཏུཀྐཾ ¶ རཱཛིཏྠཱགཱརེ, ཏདཏྠིཡཏོ [ཏདཊྛིཡཏོ (ཀ.)] ཨུཔཙཱརེན རཱཛིཏྠཱིསུཔི. རཱཛིཏྠཱིནམགཱརཾ ཨིཏྠཱགཱརཾ. ཨཝརུནྡྷཱིཡནྟེ རཱཛིཏྠིཡོ ཨནེནཱཏི ཨོརོདྷོ, རུདྷ ཨཱཝརཎེ. སུདྡྷཱ ཀཱམཱཔགམཏྟཱ པརིསུདྡྷཱ རཀྑཀཱ ཨནྟེ སམཱིཔེ ཡསྶཱཏི སུདྡྷནྟོ. ཨནྟེ ཨབྦྷནྟརེ པུརཾ གེཧཾ ཨནྟེཔུརཾ, པུརསྶ ཨནྟེཏི ཝཱ ཨནྟེཔུརཾ. ‘‘ཨནྟོཔུར’’ནྟིཔི པཱཋོ.

རཉྙཾ རཱཛཱུནཾ ཨསབྦཝིསཡཊྛཱནཾ སབྦེཧྱསཱདྷཱརཎཊྛཱནཾ ‘‘ཀཙྪནྟར’’ནྟི མཏཾ ཀཐིཏཾ, ཡཾ ‘‘པམདཝན’’ནྟི ཝུཙྩཏི, པམདཝནཾ ནཱམ ཨུཔཀཱརིཀཱསནྣིཧིཏཾ ཝཱ པུརསནྣིཧིཏཾ ཝཱ ཨནྟེཔུརོཙིཏཾ, ཡཏྲ ཨནྟེཔུརསཧིཏོ ཨེཝ རཱཛཱ ཝིཧརཏི, ནཱཉྙཛནཔྤཝེསོ [ཨམར ༡༤.༣]. པམདཱནཾ ཝནཾ པམདཝནཾ. ནིཔཱཏནཱ ཡཱཀཱརཱནཾ [ཨཱིཀཱར ཨཱཀཱརཱནནྟི ཨཏྠོ] ཨིཏྠིགཏཱནཾ རསྶོ ཀྭཙཱིཏིརསྶོ. ཀཙྪསྶ པཀོཊྛསྶ ཨནྟརཾ ཨབྦྷནྟརཾ ཀཙྪནྟརཾ. པཀོཊྛཾ ནཱམ ཨབྦྷནྟརདྭཱརཾ.

༢༡༦. དྭཡཾ ཨིཊྛཀཱདིརཙིཏེ ཨཱརོཧནེ. ཨུཔཱནེན སཧ ཝཏྟཏེཏི སོཔཱནོ, སོཔཱནཾ ཝཱ ནཔུཾསཀེཔི. ཨཱརཱུཡ྄ཧཏེ ཡེན ཏཾ ཨཱརོཧནཾ, ཡུ, རུཧ ཛནནེ.

དྭཡཾ ཀཊྛཱདིརཙིཏཱཡཾ. ནིཙྪཡེན སཡནྟི པཱཀཱརཱདིཀམེཏཱཡཱཏི ནིསྶེཎཱི, སི སེཝཱཡཾ, ཎཱི, ནདཱདི. ཨུདྡྷམཱརོཧཏེ ཨེཏཱཡཱཏི ཨདྷིརོཧིཎཱི, སཱསདྡོ དྭིནྣམྤི ཨིཏྠིལིངྒཏྟཾ ཛོཏེཏི.

༢༡༧. པཉྩཀཾ ¶ ཛཱལཀེ. ཝཱཏཾ པིཝཏཱིཏི ཝཱཏཔཱནཾ. གཝཾ ཨཀྑི གཝཀྑོ, སམཱསནྟཏྟཱ ཨ, སཉྙཱསདྡཏོ པུལླིངྒཏྟཾ, ཨཀྑི སདྡེ ཝཱ, གཝཾ ཨཀྑི གཝཀྑཱིཏི ཝིགྒཧོ. ཛལ དིཏྟིཡཾ, ཛཱལཾ. སཱིཧརཱུཔཡུཏྟཾ པཉྫརཾ སཱིཧཔཉྫརཾ. ཨཱལོཀཱནཾ ཨཱཏཔཱནཾ པཝིསནཊྛཱནཾ སནྡྷི ཚིདྡནྟི ཨཱལོཀསནྡྷི, ཨཱལོཀཱིཡནྟི ཨེཏེནཱཏི ཨཱལོཀོ, སོ ཨེཝ སནྡྷཱིཏི ཝཱ ཨཱལོཀསནྡྷི.

དྭཡཾ ལངྒིཡཾ. ལགི གཏྱཏྠོ, ཨ, ནདཱདི. པརི པུནཔྤུནཾ གམནཱགམནཝསེན ཧནྟཱིཏི པལིགྷོ, ཎོ. ཀཔིརཱུཔམཏྠཀཏྟཱ ཀཔིསཱིསོ. ཨགྒལ༹ཾ ནཱམ ཀཝཱཊཀོ [ཀཝཱཊཕལཝིདྷཱརཎོ (ཀ.)], ཏསྶ ཐམྦྷོ ཨགྒལ༹ཏྠམྦྷོ, ‘‘ཨགྒལ༹ཾ ཏཱིསུ ཀལློལེ, དཎྜེ ཙཱནྟཀཝཱཊེསཱུ’’ཏི རབྷསོ, ཨིཏྠིཡམཏོ ཨཱཔཙྩཡོ, ཨགྒལཱ༹. ནིསྶེསཏོ ཨབྦཏི ཝསྶོདཀམནེནཱཏི ནིབྦཾ, ཨབྦ གཏིཧིཾསཱསུ. ཚདྡསྶ ཚདནསྶ ཀོཊི ཧེཊྛིམཱཝསཱནཾ ཚདྡཀོཊི, ཏསྶཾ.

༢༡༨. ཏིཀཾ གེཧཙྪདནེ. ཚཱདེཏི ཨེཏེནཱཏི ཚདནཾ, ཚད སཾཝརཎེ, ཙུརཱདི. པཊགམནེ, ‘‘པཊྱཱདཱིཧྱལ’’ནྟི ཨལོ. ཚཱདེཏི ཨེཏེནཱཏི ཚདྡཾ, དྭིཏྟཱདི.

ཏིཀཾ ¶ གེཧངྒཎེ. ཨཛ གཏིམྷི, ཨིརོ, ཨཛིརཾ. ཙར གཏིབྷཀྑནེསུ, ཙརོ. ཨངྒ གམནེ, ཀརཎཱདྷིཀརཎེསུ ཡུ, ཝཎྞཝིཀཱརོ, ཎཏྟཾ.

པཉྩཀཾ གེཧདྭཱརཏོ བཧིཔཀོཊྛཀེ, ཝཱིཐིཡཾ དྭཱརཔིཎྜཀེ ཙ. ཨལིནྡོ ཏྭཉྙཔིཎྜཀེཔིཙྪཏེ. པཋམཾ ཧནནྟི གཙྪནྟི ཨེཏྠཱཏི པགྷཱཎོ, པགྷཎོ ཙ, ཧནསྶ གྷཎཱདེསོ. ཨལི སཁཱ ཨིནྡོ ཨེཏྠཱཏི ཨལིནྡོ, ‘‘གེཧེཀདེསེ ཨལིནྡོ, པགྷཱཎོ པགྷཎོབྷཝེ’’ཏི [ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༡༢.༡༢] ཨམརམཱལཱཡཾ. ཨཱལིནྡོ, དཱིགྷཱདི. པདྷཱནཾ མུཁཾ པམུཁཾ, གེཧསྶ ཧི ཙཏཱུསུ མུཁེསུ ཏདེཝ པདྷཱནཾ, ཡཏྠ སཱདྷུཛནཱཔི ཨཱགནྟུཀཱཔི ནིསཱིདནྟི. དྭཱརཾ བནྡྷཏི པིདཧཏི ཨེཏྠཱཏི དྭཱརབནྡྷནཾ.

༢༡༩. དྭཡཾ དྭཱརབཱཧཱཡཾ. པཱིཋཱནི ལོཧཝིཀཏིཨཱདཱིཧི སངྒྷཊཱིཡནྟི ཨེཏྠཱཏི པཱིཋསངྒྷཱཊཀཾ, པཱིཋེཧི སངྒྷཊཱིཡཏཱིཏི ཝཱ པཱིཋསངྒྷཱཊཀཾ, གྷཊ གྷཊནེ. དྭིབྷཱགེན བཱཧཱསདིསཏྟཱ བཱཧཱ, དྭཱརསྶ བཱཧཱ དྭཱརབཱཧཱ. ‘‘ཀཔཱཊཾ, ཀཝཱཊ’’ནྟིཔི དྭཱརབཱཧཱཡ ནཱམཱནི, ཀཾ ཝཱཏཾ པཱཊཡཏི, ཝཱཊཡཏི ཙེཏི ཀམྨནི ཎོ, ཨིཏྠིཡཾ ཀཔཱཊཱི.

དྭཡཾ གེཧཱདཱིནཾ ཀཱུཊེ. ཀུཊ ཚེདནེ, ཀམྨནི ཎོ. ནཡ གམནཏྠོ, ཀེ སཱིསེ ནཡཏཱིཏི ཀཎྞཱིཀཱ, ཎྭུ, ཨིཏྟཾ, ཎཏྟཉྩ.

༢༢༠. དྭཡཾ ¶ དྭཱརེ. དྭེ ཨརནྟྱཏྲཱཏི དྭཱརཾ, དུཛྫནེ ཝཱརཡནྟྱསྨཱ རཀྑཀཱཏི ཝཱ དྭཱརཾ, ཨུལོཔོ. པཊིཧརནྟི ཨཔནེནྟི ཨེཏསྨཱ རཀྑཀཱ ཨཉྙཱཏནྟི པཊིཧརོ, པཊིཔཀྑེ ཧརཏི ཨེཏསྨཱཏི ཝཱ པཊིཧརོ, རསྶསྶ དཱིགྷཏྟེ པཊིཧཱརོ.

ཙཏུཀྐཾ ཨུམྨཱརེ, ཡཾ ‘‘དྭཱརཔིཎྜིཀཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨུར གཏིམྷི, མཱརོ ཀརཎེ. དེཧཾ ནེཏི པཝེསེནཱཏི དེཧནཱི, ‘‘དེཧལཱི’’ཏིཔི པཱཋོ, དེཧཾ ལཱཏི པཝེསེནཱཏི དེཧལཱི. ཨིལ གཏིམྷི, ཎྭུ. ཨིནྡོ ཨེཝ པཱདཾ ཁིཔཏི ཨེཏྠཱཏི ཨིནྡཁཱིལོ, ཁིཔ པེརཎེ. པསྶ ལོཔོ, ཨཐ ཝཱ ཨིཾ གམནཾ དདཱཏཱིཏི ཨིནྡོ, དྭཱརཾ, ཏཏྠ ཋཔིཏོ ཁཱིལོ ཀཎྚཀོཏི ཨིནྡཁཱིལོ, ཝེགགབྷིགྷཱཏནཏོ ཧི སོ ཁཱིལོ ཝིཡ ཧོཏི.

ཐམྦྷ པཊིབནྡྷནེ, ཐམྦྷོ, དྷཱརེཏཱིཏི ཝཱ ཐམྦྷོ, དྷར དྷརཎེ, རམྦྷཔཙྩཡོ, ཝཎྞཝིཀཱརོ ཙ. ཐུ ཨབྷིཏྠཝེ, ཨུཎོ, ཡུ ཝཱ, དྷཱརེཏཱིཏི ཝཱ ཐཱུཎོ, ཡུ, རལོཔོ, ཨསྶཱུ.

ཨཌྜྷེནྡུཔཱསཱཎེ ཨདྡྷཙནྡཱཀཱརེ པཱསཱཎེ པཊིཀཱསདྡོ ཝཏྟཏི. པཊ གཏིཡཾ, ཎྭུ. ཨིཏྠིཀཏཱཀཱརཔརེ ཀེ ཨསྶིཏྟཾ. གཛི སདྡེ, ཎྭུ, ཨསྶིཏྟཾ, བིནྡཱགམོ ཙ. ཨིས ཨིཙྪཱཡཾ, ཋཀོ.

༢༢༡. ཝལབྷཱིཏི ¶ ཙཱུལཱ༹, ‘‘སིཁཱཡཾ ཝལབྷཱི ཙཱུལེ༹’’ཏི རུདྡོ [རསྶནྟཱ ཙ, སིཁཱཡཾ ཝལ༹བྷིཡཾ ཙཱུལེ༹ཏི རུདྡོ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༡༢.༡༥)]. ཏཙྪཱདནེ དཱརུམྷི ཀཊྛེ གོཔཱནསཱི མཏཱ. ཝངྐེཏི དཱརུཝིསེསནཾ. གཾ ཝསྶོདཀཾ, སཱུརིཡཱདིཀིརཎཉྩ པིཝནྟི ཝིནཱསཡནྟི ཨབྦྷནྟརམཔྤཝེསནཝསེནཱཏི གོཔཱནཱ, ཨིཊྛཀཱདཡོ, ཏཱནི སིནོནྟི བནྡྷནྟི ཨེཏྠཱཏི གོཔཱནསཱི.

སོདྷཱདིགེཧེསུ ཚེཀཔཀྑཱཝཱསཏྠཾ ཡོ བཧི ཀརིཡ ཀཊྛེཀདེསོ ཋཔཱིཡཏེ, སོ ཝིཊངྐོ. ཀཔོཏེ པཱལཡཏཱིཏི ཀཔོཏཔཱལིཀཱ, ཀམྨནི ཎྭུ. ཊཀི ནིཝཱསགཏཱིསུ. ཝིནོ པཀྑིནོ ཊངྐནྟི ཨེཏྠཱཏི ཝིཊངྐོ. ཎོ.

༢༢༢. དྭཡཾ ཀུཉྩིཀཱཚིདྡེ. ཀུཉྩིཀཱཡ ཝིཝརཾ ཚིདྡཾ ཀུཉྩིཀཱཝིཝརཾ. ཏཱལ༹སྶ པཝེསནཊྛཱནབྷཱུཏོ ཚིགྒལོ༹ ཚིདྡཾ ཏཱལ༹ཙྪིགྒལོ༹.

ཏིཀཾ ཀུཉྩིཀཱཡཾ. ཀུཉྩ ཀོཊིལྱེ, ཎྭུ. ཏཱཡཏི རཀྑཏཱིཏི ཏཱལོ. ཨལོ, ཏལཏི ཏིཊྛཏི ཨེཏེནཱཏི ཝཱ ཏཱལོ, ཏལ པཏིཊྛཱཡཾ. ཨཝཱཔུརཏི ཝིཝརཏི ཡེནཱཏི ཨཝཱཔུརཎཾ, ཝར སཾཝརཎེ, ཡུ, ཝསྶ པོ, ཨུཏྟཾ, ཨུཔསགྒསྶ དཱིགྷཏཱ ཙ, ‘‘ཨཔཱརུཏཱ ཏེསཾ ཨམཏསྶ ¶ དྭཱརཱ’’ཏི [དཱི. ནི. ༢.༧༡; མ. ནི. ༡.༢༨༣] ཝཙནཏོ པུར, པཱར སཾཝརཎེཏིཔི དྷཱཏྭཏྠཾ པཋནྟི. ཨཝཔུབྦོ ཝུ སཾཝརཎེཏིཔི དྷཱཏྭཏྠེ པན སཏི ཝསྶ རཏྟཾ, ཨུཔསགྒསྶ དཱིགྷཏཱ ཙ, ‘‘ཨཔཱརུཏཱ, སངྒྷཱཊིཾ པཱརུཔིཏྭཱ’’ཏྱཱདཱིསུ པན པཀཱརཝཎྞཱགམེན སིདྡྷོ. ཝིད ལཱབྷེ, ཨིམྷི ཝེདིཀཱ, སཀཏྠེ ཀོ. ཨིཏརཏྠ ཨིཡེཝ.

༢༢༣. སངྒྷཱཊཱདཡོ མནྡིརངྒཱ གེཧངྒཝིསེསཱ. སམྨཱ གྷཊེནྟི ཨེཏྠ གོཔཱནསྱཱདཡོཏི སངྒྷཱཊོ, པུབྦཔཙྪིམདཀྑིཎུཏྟརཱཡཱམཝསེན ཐམྦྷཱནམུཔརི ཋིཏོ ཀཊྛཝིསེསོ, ཏེ པན པུབྦཔཙྪིམཡཱམཱ ཏཡོ ཀཊྛཱ, དཀྑིཎུཏྟརཡཱམཱ པན ཧེཊྛིམཔརིཙྪེདཏོ ཏཡོ ཀཊྛཱ, ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདེན པན པཉྩསཏྟནཝཱདཡོཔི. དྭིནྣཾ པཀྑཱནཾ ཨཔཏནཏྠཾ བནྡྷནཏོ པཱསོ ཝིཡཱཏི པཀྑཔཱསོ. ཏུལཏི སངྒྷཱཊེསུ པཏིཊྛཏཱིཏི ཏུལཱ, ཏལ པཏིཊྛཱཡཾ, ཨསྶུཏྟཾ, པཀྑཱནཾ ཝཱ སམཝཱཧིཏབྷཱཝཀརཎཏོ ཏུལཡཏི མིནཱཏི ཨེཏཱཡཱཏི ཏུལཱ, ཏུལ ཨུམྨཱནེ.

ཏིཀཾ སམྨཛྫནིཡཾ. མུཛི སོདྷནེ, ཡུ. མཛྫ སཾསུདྡྷིཡཾ, ཡུ. སུདྷ སུདྡྷིཡཾ, སབྦཏྲ ཀརཎེ ཡུ.

༢༢༤. ཏིཀཾ སངྐཱརཚཌྜནཔྤདེསེ. ཀཊ ཚཌྜནམདྡནེསུ, སངྐཊནྟི ཨེཏྠཱཏི སངྐཊཱིརཾ, ཨཱིརོ, ‘‘སངྐཊོ’’ཏི ཝཱ སངྐཱརོ ཝུཙྩཏི, ཏཾ ཨཱིརཡནྟི ཁིཔནྟི ཨེཏྠཱཏི སངྐཊཱིརཾ, ཨཱིར ཁེཔེ. སངྐཱརསྶ ཋཱནཾ སངྐཱརཊྛཱནཾ. སངྐཱརཾ ཀཊཏི ¶ ཚཌྜེཏི ཨེཏྠཱཏི སངྐཱརཀཱུཊཾ, ཨསྶཱུ, སཀཏྠེ ཀོ.

ཙཏུཀྐཾ སམྨཛྫནིཡཱ ནིརཱཀཏེ [ནིརསྶཏེ (ཀ.)] ཐུསཱདིམྷི. ནཱནཱཝིདྷེ སངྐཱརེ རཱསཱིཀརཎཝསེན ཀཙཏི བནྡྷཏི ཨེཏེནཱཏི ཀཙོ, སོ ཨེཏྠ ཨིཙྪིཏབྦོཏི ཀཙཝརོ, ཝར ཨིཙྪཱཡཾ. ཨུཙྪིཊྛོ ཀལཱཔོ སམཱུཧོ ཨུཀླཱཔོ, ཀསྶཱཀཱརལོཔོ. ནཱནཱཝིདྷེཧི ཏིཎཱདཱིཧི སངྐརཱིཡཏེ མིསྶཱིཀརཱིཡཏེཏི སངྐཱརོ, ཎོ. ཨཝཀརོཏིཔྱཏྲ. ཨཝཀརཱིཡཏེ ནིརསྶཏེཏི, ཨ. ‘‘སམྨཛྫོ མཛྫནཱི ཙེཝ, སངྐཱརོ’ཝཀརོ མཏོ’’ཏི ཧལཱཡུདྷོ. ཀས ཝིལེཁནེ, ཨམྦུ.

༢༢༥. གྷརཱདིབྷཱུམི གྷརཁེཏྟཝིཧཱརཱདཱིནཾ ཡོ བྷཱུམིཔྤདེསོ ཝཏྠུ ནཱམ, ཏཾ ནཔུཾསཀེ, ཝསནྟི ཨེཏྠཱཏི ཝཏྠུ, རཏྠུ. གས མདནེ, གསནྟི ཨེཏྠཱཏི གཱམོ, མོ. སཾཝསནྟྱཏྲཱཏི སཾཝསཐོ, ཨཐོ.

པཱཀཊོ ཁྱཱཏོ གཱམོ, སོ ནིགམོ ནཱམ, ཨཏིརེཀོ གཱམོ ནིགམོ, བྷུསཏྠོ ནི, སཉྙཱསདྡཏྟཱ རསྶོ.

ཨུཔབྷུཉྫིཏབྦབྷོགམནུསྶཱདཱིཧི ( ) [(ཨིབྷྱོ) (?)] ཝཌྜྷིཏོ ཨདྷིཀོ གཱམོ ནིགམཏོཔི ཨདྷིཀཏརཏྟཱ ‘‘ཨདྷིབྷཱུ’’ཏི ཨཱིརིཏོ ཀཐིཏོ, ཨདྷིཀོ བྷཝཏཱིཏི ཨདྷིབྷཱུ.

༢༢༦. དྭཡཾ ¶ གཱམཱདིཔརིཡནྟབྷཱགེ. སི བནྡྷནེ, མོ. པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཨཱདཱིཡཏེཏི མརིཡཱདཱ, པསྶ མོ.

དྭཡཾ ཨཱབྷཱིརཀུཊིཡཾ [གྷོསོ ཨཱབྷཱིརཔལླཱི སིཡཱ (ཨམར ༡༢.༢༠)]. གྷུ སདྡེ, གྷོསནྟྱཏྲཱཏི གྷོསོ. གོཔཱལཱནཾ གཱམོ གོཔཱལགཱམཀོ, སཀཏྠེ ཀོ.

པུརཝགྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. ནརཝགྒཝཎྞནཱ

༢༢༧-༢༢༨. པོརིསནྟཱནི མནུསྶཛཱཏིཡཱ ནཱམཱནི. མནོ ཨུསྶནྣམསྶཱཏི མནུསྶོ, སཏིསཱུརབྷཱཝབྲཧྨཙརིཡཡོགྱཏཱདིགུཎཝསེན ཨུཔཙིཏམཱནསཱ ཨུཀྐཊྛགུཎཙིཏྟཱ, ཀེ པན ཏེ? ཛམྦུདཱིཔཝཱསིནོ སཏྟཝིསེསཱ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ¶ ‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ, ཋཱནེཧི ཛམྦུདཱིཔཀཱ མནུསྶཱ ཨུཏྟརཀུརུཀེ མནུསྶེ ཨདྷིགྒཎྷནྟི དེཝེ ཙ ཏཱཝཏིཾསེ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི, སཱུརཱ སཏིམནྟོ ཨིདྷ བྲཧྨཙརིཡཝཱསོ’’ཏི [ཨ. ནི. ༩.༢༡]. ཏཐཱ ཧི བུདྡྷཱ བྷགཝནྟོ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཨགྒསཱཝཀམཧཱསཱཝཀཙཀྐཝཏྟིནོ ཙ ཨཉྙེ ཙ མཧཱནུབྷཱཝཱ སཏྟཱ ཏཏྠེཝ ཨུཔྤཛྫནྟི. སམཱནརཱུཔཱདིཏཱཡ པན སདྡྷིཾ པརིཏྟདཱིཔཝཱསཱིཧི ཨིཏརམཧཱདཱིཔཝཱསིནོཔི མནུསྶཱཏྭེཝ པཉྙཱཡིཾསཱུཏི ཨེཀེ, ཨཔརེ པན བྷཎནྟི ‘‘ལོབྷཱདཱིཧི, ཨལོབྷཱདཱིཧི ཙ སཧིཏསྶ མནསྶ ཨུསྶདཏཱཡ མནུསྶཱ, ཡེ ཧི སཏྟཱ མནུསྶཛཱཏིཀཱ, ཏེསུ ཝིསེསཏོ ལོབྷཱདཡོ, ཨལོབྷཱདཡོ ཙ ཨུསྶདཱ, ཏེ ལོབྷཱདཱིཧི ཨུསྶདཏཱཡ ཨཔཱཡམགྒཾ, ཨལོབྷཱདཱིཧི ཨུསྶདཏཱཡ སུགཏིམགྒཾ, ནིབྦཱནགཱམིམགྒཉྩ པཱུརེནྟི, ཏསྨཱ ལོབྷཱདཱིཧི, ཨལོབྷཱདཱིཧི ཙ སཧིཏསྶ མནསྶ ཨུསྶདཏཱཡ པརིཏྟདཱིཔཝཱསཱིཧི སདྡྷིཾ ཙཏུམཧཱདཱིཔཝཱསིནོ སཏྟཝིསེསཱ མནུསྶཱཏི ཝུཙྩནྟཱི’’ཏི. ལོཀིཡཱ པན མནུནོ ཨཔཙྩབྷཱཝེན མནུསྶཱཏི ཝདནྟི, མནུ ནཱམ པཋམཀཔྤིཀོ ལོཀམརིཡཱདཱཡ ཨཱདིབྷཱུཏོ ཧིཏཱཧིཏཝིདྷཱཡཀོ སཏྟཱནཾ པིཏུཊྛཱནིཡོ, ཡོ སཱསནེ ‘‘མཧཱསམྨཏོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, པཙྩཀྑཏོ, པརམྤརཏཱཡ ཙ ཏསྶ ཨོཝཱདཱནུསཱསནིཡཾ ཋིཏཱ ཏསྶ པུཏྟསདིསཏཱཡ མནུསྶཱཏི ཝུཙྩནྟི, ཏཏོ ཨེཝ ཧི ཏེ ‘‘མཱནཝཱ, མནུཛཱ’’ཏི ཙ ཝོཧརཱིཡནྟི, ཨུསྶཔཙྩཡོ. མནུནོ ཨཔཙྩཾ མཱནུསོ, ཨུསོ. མར པཱཎཙཱགེ, ཙོ, མཙྩོ, པབྦཛྫཱདིནཱ ཝཱ ཏྱཔཙྩཡོ, དྷཱཏྭནྟསྶ ལོཔོ ཙ. ཏཏོ ‘‘ཡཝཏ’’མིཙྩཱདིནཱ ཙོ, དྭིཏྟཾ. མནུནོ ཨཔཙྩཾ མཱནཝོ. མཱཎཝོཔྱཏྲ, ཎཝོ. མནུམྷཱ ཛཱཏོ མནུཛོ. ནཱི ནཡེ, ནེཏཱིཏི ནརོ, ཨརོ. པུས པོསནེ, ཎོ, པུརེཏཱིཏི ཝཱ པོསོ. པུར པཱུརཎེ, སོ, ཨུསྶོཏྟཾ, རལོཔོ. པུནཱཏཱིཏི པུམཱ, པུ ¶ པཝནེ, མོ, སིསྶཱ. པུརེཏཱིཏི པུརིསོ, པོརིསོ ཙ, ཨིསོ, རསྶསྶ དཱིགྷཏཱཡ པཱུརིསོ ཙ. ཨེཏྠ ཙ མནུསྶཱདིཔཉྩཀཾ ཨིཏྠིཡམྤི ཝཏྟཏེ, ནརཱདཡོ ཏུ པུམེཡེཝ ཝིསིཊྛལིངྒཏྟཱ. ཏཏྲ མནུསྶ མཱནུས མནུཛ མཱཎཝེཧི ནདཱདིཏྟཱ ཨཱིཔཙྩཡོ, ཨེཀསཀཱརལོཔོ, མནུསཱི, མཱནུསཱི, མནུཛཱི, མཱཎཝཱི. མཙྩཱ, ཨིཏྠིཡམཏོ ཨཱཔཙྩཡོ.

ཝིདྡསུཔརིཡནྟཾ པཎྜིཏེ. པཎྜཱ བུདྡྷི སཉྫཱཏཱ ཨསྶཱཏི པཎྜིཏོ, ཏརཏྱཱདི. པཌི གཏིཡཾ ཝཱ, ཏོ. བུཛ྄ཛྷཏཱིཏི བུདྷོ. ཝིདཏི ཛཱནཱཏཱིཏི ཝིདྭཱ, ཝིད ཉཱཎེ, ཝོ, སིསྶཱ. བྷཱུ སཏྟཱཡཾ, ཨཏྠེ ཝིབྷཱཝེཏི པཀཱསེཏི སཱིལེནཱཏི ཝིབྷཱཝཱི, ཎཱི. རཱགཱདཡོ སམེཏཱིཏི སནྟོ, ཏོ, སུནྡརོ ཨནྟོ ཨཝསཱནམེཏསྶཱཏི ཝཱ སནྟོ. སུནྡརཱ པཉྙཱ ཡསྶ སཔྤཉྙོ. ཀིནྣཱམ ན ཝིནྡཏཱིཏི ཀོཝིདོ, ནེརུཏྟོ, ཀུཾ པཱཔཾ ཝིནྡཏཱིཏི ཝཱ ཀོཝིདོ. དྷཱི པཉྙཱ ཡསྶཏྠཱིཏི སོ དྷཱིམཱ, སོབྷནཾ ཛྷཱཡཏཱིཏི སུདྷཱི, ཛྷེ ཙིནྟཱཡཾ. ཛྷསྶ དྷོ, ཨཱི, སུནྡརཱ དྷཱི ཡསྶཱཏི ཝཱ སུདྷཱི. ཀཝི ཝཎྞེ, ཨི, ཨིཏྠིཡཾ ཀཝཱི ཙ, ཀུ སདྡེ ཝཱ, ཨི, ཀཝི. བྱཉྫཡཏཱིཏི བྱཏྟོ, ཨཉྫ གཏིཡཾ, ཏོ. བྷུཛཱདཱིནམནྟོ ནོ དྭི ཙ. ཝིསིཊྛོ ཨཏྟཱ ཡསྶཱཏི ཝཱ བྱཏྟོ. ཙཀྑ དསྶནེ, ཡུ, ཝིཙཀྑཎོ, ཝིཙཱརེཏཱིཏི ཝཱ ཝིཙཀྑཎོ, ནེརུཏྟོ. ཝིགཏོ སཱརདོ ཨེཏསྨཱཏི ཝིསཱརདོ.

༢༢༩. མེདྷཱ དྷཱརཎཱ མཏི པཉྙཱ ཡསྶཱཏི མེདྷཱཝཱི, ཝཱི. ཨཏིསཡམཏིཡུཏྟཏཱཡ མཏིམཱ. པཉྙཱཡ ཡོགཏོ པཉྙོ. ཝིསེསཾ ཛཱནཱཏི སཱིལེནཱཏི ཝིཉྙཱུ, རཱུ. ཝིད ཉཱཎེ, ཨུརོ, ཝིདུརོ [ཝིདཱུརོ (ཀ.)]. རཱུཔཙྩཡེ ཝིདཱུ. དྷཱིཡོགཱ དྷཱིརོ, རོ. ཝིསིཊྛདསྶནསཱིལཏཱཡ ¶ ཝིཔསྶཱི, ཎཱི. དོསཾ ཛཱནཱཏཱིཏི དོསཉྙཱུ, རཱུ. བུཛ྄ཛྷཏཱིཏི བུདྡྷོ, ཏོ. དུ གཏིཡཾ, ཨ, ཨུསྶཱཝོ [དུ གཏིཡཾ ཨབྦོ (སཱུཙི)], དབྦོ. ཝིད ཉཱཎེ, དསུ.

༢༣༠-༢༣༡. མཧིལཱནྟཾ ཨིཏྠིསཱམཉྙེ. ཨིསུ ཨིཙྪཱཡཾ, ཏོ, ནདཱདི. སཱིམསྶ ཨནྟོ སཱིམནྟོ, ཀེསཝེསོ, ཏཾཡོགཱ སཱིམནྟིནཱི, ཨིནཱི. ནརསྶཱཡཾ ནཱརཱི, ཨིདམཏྠེ ཎོ. ཏིཊྛཏི གབྦྷོ ཡསྶཾ, སཱ ཐཱི. དྷཱ དྷཱརཎེ ཝཱ, ཝཎྞཝིཀཱརོ, ཨཱི. བནྡྷ བནྡྷནེ, ཨཱུ, བནྡྷསྶ ཝདྷཱདེསོ ཙ [ཎྭཱདི ༣], ཝདྷཱུསདྡོ སུཎིསཱབྷརིཡཱནམྤི ཝཱཙཀོ. ཝན སམྦྷཏྟིཡཾ, ཏོ, ཨིཀཱརཱགམོ ཙ. ཨངྒ གམནཏྠོ, ཡུ, ཨངྒནཱ, ཝིསིཊྛནཱརིཡམྤི ཨངྒནཱ, ཏདཱ ཀལྱཱཎངྒནཱརཱིལཀྑཎོཔེཏཾ པསཏྠཾ ཧཏྠཔཱདཱདིཀམངྒམསྶཏྠཱིཏི ཨསྶཏྠྱཏྠེ ཨངྒཱ ཀལྱཱཎེ ནཔཙྩཡོ [མོགྒལླཱན ༤.༩༢]. ཝིརཱུཔེསུཔི མདོ རཱགམདོ ཡསྶཱ སཱ པམདཱ, ཝིསིཊྛནཱརིཡཾཔྱཏྲ པམདཱ, ཏདཱ པཀཊྛོ མདོ རཱུཔསོབྷགྒཛནིཏོ ཙེཏོཝིཀཱརོ ཡསྶཱ སཱ པམདཱ. རཱུཔལཱཝཎྱསམྤནྣཏཱཡ སུནྡརཱི, ཝིསིཊྛཱཡམྤི. ཀམནཱིཡཝུཏྟིཏཱཡ ཀནྟཱ, ཀམུ ཀནྟིཡཾ, ཏོ. ཀནྟིཡོགཱ ཝཱ ཀནྟཱ, ཝིསིཊྛཱཡམྤི. རམཡཏི ཝིནོདཡཏི ནཱཡཀཾ, སཱ རམཎཱི, ནནྡཱདཱིཧི ཡུ, ནདཱདི, ཝིསིཊྛཱཡམྤི. དཡ རཀྑཎེ, ཀམྨནི ཏོ. ཨཔྤཾ བལཾ ཡསྶཱ སཱ ཨབལཱ, ཨཔྤཏྠོཡཾ ཨཀཱརོ. མཱཏུཡཱ གཱམོ ཝིཡ གཱམོ ཡསྶཱ ¶ སཱ མཱཏུགཱམོ, མཱཏཱ ཝིཡ གཙྪཏཱིཏི ཝཱ མཱཏུགཱམོ, གམུ གམནེ, ཎོ, མཱཏཱ ཝིཡ གསཏཱིཏི ཝཱ མཱཏུགཱམོ, གས ཨདནེ, མོ, མཱཏཱ ཝིཡ གཱཡཏཱིཏི ཝཱ མཱཏུགཱམོ, གཱ སདྡེ, མོ. མཧཱི ཝིཡ སུཙིཾ ཨསུཙིམྤི ལཱཏཱིཏི མཧིལཱ, མཧནྟེསུ བཧཱུསུཔི རཏྟཙིཏྟེསུ ཨིལཏི གཙྪཏཱིཏི ཝཱ མཧིལཱ, ཨིལ གམནེ, མཧ པཱུཛཱཡཾ ཝཱ, ཨིརོ, ལཏྟཾ, ཨཱ, མཧིལཱ. མཧེལཱཔྱཏྲ.

ཏིཀཾ ཝིསིཊྛནཱརིཡམེཝ. ལལ ཝིལཱསེ, ནནྡཱདཱིཧི ཡུ. ལལ ཨིཙྪཱཡནྟི ཙུརཱདིགཎཏོ ཝཱ ཡུ. བྷཡཔཀཏི བྷཱིརུ, བྷཱི བྷཡེ, རུ, ‘‘བྷཱིརུ ཨཏྟེ ཛནེ’ཏྠིཡ’’ནྟི རབྷསོ. ཨཏིསཡིཏཀཱམཱ ཀཱམིནཱི, ཀཱམོ སིངྒཱརརཱུཔོ མདོ ཡསྶཱཏྠཱིཏི ཨིནཱི, སབྦཏྲེཝཾ. ཝཱམལོཙནཱ, བྷཱཝིནཱི, ནིཏམྦིནཱི, རཱམཱཨིཙྩཱདཱིནིཔི ཝིསིཊྛནཱརཱིནཱམཱནི.

དྭཡཾ པཋམཝཡསི ཝཏྟམཱནཱཡཾ.

ཨཊྛཝསྶཱ བྷཝེ གོརཱི, དསཝསྶཱ ཏུ ཀཉྙཀཱ;

སམྤཏྟེ དྭཱདསེ ཝསྶེ, ཀུམཱརཱིཏྱ’བྷིདྷཱིཡཏེ [ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༡༦.༨].

ཨིཧ ཏྭབྷེདོཔཙཱརེནེཀཏྟཾ. ཨཉྙེ པནཱཧུ ‘‘ཀཉྙཱསདྡོཡཾ པུམུནཱབྷིསམྦནྡྷཔུབྦཀེ སམྤཡོགེ ནིཝཏྟེཏཱི’’ཏི. ཀུམཱར ཀཱིལཱ༹ཡཾ, ཙུརཱདི, ཀུམཱརཡཏཱིཏི ཀུམཱརཱི, ཨ, ནདཱདི, སཀཏྠེ ཀོ, ཎྭུནཱ ཝཱ སིདྡྷོ. ཀམནཱིཡཏེཏི ཀཉྙཱ, ཀན དིཏྟིཀནྟིགཏཱིསུ, ཡོ, ནྱསྶ ཉཏྟཾ, ཨ, ཨཱ.

ཡུཝསདྡཏོ ¶ པཱཊིཔདིཀཏོཏི, ཡུཝཏི. ཝརིཏྠིཔརིཡཱཡསཱམཉྙེཔི ཡུཝཏིསདྡོ པཀཏྱནྟརམཏྠཱིཏི. ཏར ཏརཎེ, ཡུ, ཨུཏྟཾ, ཨཱི ཙ.

༢༣༢. སཱབྷིསེཀཱ ལདྡྷཱབྷིསེཀཱ རཱཛིཏྠཱི མཧེསཱི ནཱམ, མཧ པཱུཛཱཡཾ, ཀམྨནི ཨིསོ, ཨིསྶེ, ཏཏོ ཨཱི, མཧཏིཡོ རཱཛིཏྠིཡོ ཨཱིསཏི ཨབྷིབྷཝཏཱིཏི ཝཱ མཧེསཱི, ཨཱིས ཨིསྶརིཡེ, ཨཱི. མཧེསིཏོ ཨཉྙཱ རཱཛནཱརིཡོ བྷོགིནིཡོ བྷོགཡོགཱ, ཨཱི, ཨིནཱི ཙ. ཡཱནཱརཱི པུརིསསྶ སངྐེཏཾ ཡཱཏི, སཱ ‘‘དྷཝཏྠིནཱི, ཨབྷིསཱརིཀཱ’’ཏི ཙོཙྩཏེ. དྷཝཾ པཏིཾ ཨཏྠཡཏི ཨིཙྪཏཱིཏི དྷཝཏྠིནཱི, ཨཏྠ ཡཱཙནིཙྪཱསུ, ཨིནཱི, ཨསཏཱིཝིསེསོ. སར གཏིཡཾ, ཨབྷིསརཏི སངྐེཏནྟི, ཎྭུ.

༢༣༣. ཚཀྐཾ ཝེསིཡཾ. ཙཏུསཊྛིཀལཱཀུསལཏཱཡ, སཱིལརཱུཔཱདིམཏྟཱཡ ཙ གཎྱཏེ ཨཱདཱིཡཏེ གཎིཀཱ, གཎ སངྑྱཱནེ, ཎྭུ. ཝེསོ ཨཱཀཔྤོ, ཏེནཱཏིསོབྷཏེ, ཀམྨཝེསེཧི ཝཱ ཨིཙྪཱིཡཏེཏི. ཨཏིསོབྷནེ, ཨིཙྪཏྠེ ཝཱ ཡཔཙྩཡོ. ཝཎྞསམྤནྣཱ དཱསཱི ཝཎྞདཱསཱི, དཱསིམྤི ཧི ཝཎྞསམྤནྣཾ ཀེཙི སཱམིཀཱ དྷནལོབྷེན གཎིཀཾ ཀརོནྟི. ནགརཾ སོབྷེཏཱིཏི ནགརསོབྷིནཱི. རཱུཔེན ཨུཔཛཱིཝཏཱིཏི རཱུཔཱུཔཛཱིཝིནཱི. ཨཏིསཡཝེསཡུཏྟཏཱཡ ཝེསཱི.

དྭཡཾ ཨསཏཱིསཱམཉྙེ. ཀུལཱནི ཨཊཏི ནཱསཡཏཱིཏི ཀུལཊཱ. བནྡྷམནུབནྡྷཾ ཀཱཡཏཱིཏི བནྡྷཀཱི, ནདཱདི.

༢༣༤. ཙཏུཀྐཾ ཨུཏྟམནཱརིཡཾ. ཝརོ ཨཱརོཧོ སོཎི ཡསྶཱ སཱ ཝརཱརོཧཱ. ཨུཏྟམགུཎཡོགཱ ཨུཏྟམཱ. སོཎིགཱརཝེན ¶ མཏྟགཛོ ཝིཡ བནྡྷནགཱམིནཱི མཏྟཀཱསིནཱི, ཀས གཏིཡཾ. ཝརཝཎྞཡོགཱ ཝརཝཎྞིནཱི, ཨིནཱི.

‘‘སཱིཏེ སུཁོཎྷསབྦངྒཱི, གིམྷེ ཡཱ སུཁསཱིཏལཱ;

བྷཏྟུ བྷཏྟཱ ཙ ཡཱ ནཱརཱི, སཱ བྷཝེ ཝརཝཎྞིནཱི’’ཏི. རུདྡོ;

དྭཡཾ ཨཁཎྜིཏཙརིཏྲཱཡཾ. པཏི སཱམིཀོཝ ཀམནཱིཡོ ཡསྶཱ པཏིབྦཏཱ, པཏིམྷི ཝཏམསྶཱཏི ཝཱ པཏིབྦཏཱ. ཨས བྷུཝི, ཨནྟོ, ཨཱི, ཨཱདིལོཔོ. སམེཏཱིཏི ཝཱ སཏཱི, སམུ ཨུཔསམེ, ཨནྟོ, ཨཱི.

དྭཡཾ ཀཱམརཏྟརཱཛཔུཏྟཱདིནོ ཀུལསྶ ནིཡཏཔཏིཡཾ. ཀུལཱནུརཱུཔཱ ཨིཏྠཱི ཀུལིཏྠཱི, ཀུལཾ པཱལེཏི རཀྑཏཱིཏི ཀུལཔཱལིཀཱ, ཎྭུ.

༢༣༥. དྭཡཾ མཏབྷཏྟིཀཱཡཾ. ཝིགཏོ དྷཝོ བྷཏྟཱ ཡསྶཱ ཝིདྷཝཱ. པཏི སུཉྙོ ནཊྛོ ཡསྶཱཏི པཏིསུཉྙཱ.

དྭཡཾ ཨཏྟིཙྪཱཡ པཏྱནྭེསིནིཡཾ ཀཉྙཱཡཾ. པཏིཾ ཝརཏི གཝེསཏཱིཏི པཏིམྦརཱ, དུཏིཡཱཡཱལོཔོ. སཡམེཝ པཏིཾ ཝརཏཱིཏི སཡམྦརཱ, པཋམཱཡཱལོཔོ, ཝར པཏྠནཱཡཾ.

ཙཏུཀྐཾ ཝིཛཱཏཱཡཾ. ཝིཛནཱི གབྦྷཝིམོཀྑནེ, ཏོ, ཝིཛཱཡིཏྠཱཏི ཝིཛཱཏཱ. སཱུ ཨབྷིསཝེ, ཏོ. ཛཱཏཾ ཨཔཙྩཾ པུཏྟོ ཨེཏིསྶཱཏི ཛཱཏཱཔཙྩཱ. པསཱུཏཱཝ པསཱུཏིཀཱ, ཀཔཙྩཡོ, ཨིཏྟཉྩ.

༢༣༦. དྭཡཾ ¶ དཱུཏིཡཾ. ཡཱ པེསཱིཡཏེ, སཱ དཱུཏཱི, དུ གམནེ,ཏི, ཨཱིམྷི དཱུཏཱི. སཉྩཱརཡཏི ཡཐཱབྷིམཏནྟི, ཎྭུ.

ཏིཀཾ དཱསིཡཾ. དུ ཀུཙྪིཏཾ ཨསཏི བྷཀྑཏཱིཏི དཱསཱི, ཨཱི, དཱིཡནྟེ ཏཱཡཱཏི ཝཱ དཱསཱི, དཱ དཱནེ, སོ, ཨཱི ཙ. ཙིཊ པེསནེ, ཀམྨནི ཎོ, ཨཱི. ཀུཊཾ ཨུདཀཀུམྦྷཾ དྷཱརེཏཱིཏི ཀུཊདྷཱརིཀཱ, ཎྭུ.

དྭཡཾ སུབྷཱསུབྷནིརཱུཔིནིཡཾ སཾཝརིཀཱདིམྷི. ཝར གཏིཡཾ, ཀཏྟརི ཨིནཱི. སུབྷཱསུབྷསྶ ཨིཀྑཎཾ ནིརཱུཔནཾ ཡསྶཱཏྠཱིཏི, ཨི, སཀཏྠེ ཀོ. ཨིམེ དྭེ སདྡཱ ཏུལྱཏྠཱ.

ཡཱ སཡཾ ཁཏྟིཡཛཱཏི ཡསྶ ཀསྶཙི བྷརིཡཱ, སཱ ཁཏྟིཡཱནཱི, ཁཏྟིཡཱ ཙ. ཁཏྟིཡསྶཱཔཙྩཾ ཁཏྟིཡཱནཱི, ཨཱནོ, ཨཱི. ཎམྷི ཁཏྟིཡཱ.

༢༣༧. པཛྫཾ ཨགྒིསཀྑིཔུབྦཀཏཔཱཎིགཧིཏཱཡཾ བྷརིཡཱཡཾ, ཨཉྙཏྲ ཏཱུཔཙཱརཱ. དཱརཡནྟེ ཡེནཱཏི དཱརོ, དར ཝིདཱརཎེ, ཨཀཏྟརི ཙ ཀཱརཀེ སཉྙཱཡཾ ཎོ. ཛཱཡཏི པུཏྟོ ཡཱཡཱཏི ཛཱཡཱ, ཛན ཛནནེ, ཡོ, ཛནིསྶ ཛཱ ཙ, ཨཱ, ཛཡཏཱིཏི ཝཱ ཛཱཡཱ, ཛི ཛཡེ, ཡོ, ཛིསྶ ཛཱ, ཨཱ, ཛཱཡཱ. ཀལ སངྑྱཱནེ, ཨཏྟོ. གྷརཾ ནེཏཱིཏི གྷརཎཱི, ཎཏྟཾ. བྷརིཏབྦཏོ བྷརིཡཱ, བྷར བྷརཎེ, ཡོ. པིཡཱཡིཏབྦཏོ པིཡཱ,པཱི ཏཔྤནཀནྟཱིསུ, ཡོ. པཛཾ པུཏྟཾ པཱལེཏཱིཏི པཛཱཔཏི, པཱ པཱལནེ,ཏི, ཨཱཏྟཾ, རསྶཏྟཉྩ ¶ . དྭིནྣཾ པཱུརཎཱི དུཏིཡཱ. པཋམོ བྷཏྟཱ, བྷརིཡཱ དུཏིཡཱ. སཱམིཀསྶ པཱདེ པརིཙརཏཱིཏི པཱདཔརིཙཱརིཀཱ, ཎྭུ. པཏིནཱི, པཱཎིགཧིཏཱ, སཧདྷམྨིནཱིཏིཔི ཏསྶཱཡེཝ ནཱམཱནི.

༢༣༨. ཏིཀཾ སཁིཡཾ. ཏེསུ ཏེསུ ཀིཙྩེསུ སཧ ཁཱཡཏི པཀཱསཏཱིཏི སཁཱི, སཧཔུབྦོ ཁཱ པཀཱསནཀཐནེསུ, ཨཱི. ཨལ བྷཱུསནེ ཨཱཔུབྦོ, ཨི. ཝཡསཱ ཏུལྱཱ ཝཡསཱ, ཏུལྱེ སཉྙཱཡཾ སོ [པཱཎིནི ༤.༤.༩༡ སུཏྟེ ཡཔཙྩཡོ དིསྶཏི].

ཛརོཝུཙྩཏི ཙོརསྶཱམིཀོ, ཏསྶཱཡཾ ཛཱརཱི, ཎོ, ཨཱི. སཱམིཀཾ ཨཏིཀྐམྨ ཨཉྙཏྲ ཙརཏཱིཏི, ཨིནཱི.

༢༣༩. པུམེ ཏཱུཏི ལིངྒནྟོ ཏུསདྡོ ན པུབྦཾ བྷཛཏེ. ཨར གམནེ, ཏུ, ཨརསྶུཏྟཾ. རཏིཡཱ ཛཱཡཏཱིཏི རཛོ, ཏིལོཔོ. པུཔྥ ཝིཀསནེ, པུཔྥཾ.

ཏིཀཾ རཛསྶལཱཡཾ. ཨུཏུཡོགཱཨུཏུནཱི, ཨིནཱི. རཛཡོགཱ རཛསྶལཱ, སལོ. པུཔྥཝནྟཏཱཡ པུཔྥཝཏཱི. ཐཱིདྷམྨིནཱི, ཨཝཱི, ཨཏྟེཡཱི, མལིནཱི, ཨུཏུམཏཱི, ཨུདཀཱིཨིཙྩཱདཱིནིཔི ཏསྶཱ ནཱམཱནི.

ཏིཀཾ གབྦྷིནིཡཾ. གརུ ཨལཧུཀོ གབྦྷོ ཀུཙྪི ཨེཏིསྶཱཏི གརུགབྦྷཱ. ཨཱཔནྣོ པཏྟོ གབྦྷཊྛོ སཏྟོ ཨེཏཱཡཱཏི ཨཱཔནྣསཏྟཱ. གབྦྷཡོགཱ གབྦྷིནཱི.

ཏིཀཾ ¶ ཡེན ཝེཋིཏོ གབྦྷོ ཀུཙྪིཡཾ ཏིཊྛཏི, ཏཏྲཱསཡེཏི ཁྱཱཏེ. གབྦྷོ ཨཱསཡཏེ ཏིཊྛཏྱཏྲཱཏི, ཎོ. ཛརཾ ཨེཏཱིཏི ཛལཱབུ. ཨུ, རསྶ ལོ, ཡསྶ བོ, ཛརཱཔུབྦོ ཨི གཏིཡཾ. ཀལཾ ཛརཏཾ ལཱཏཱིཏི ཀལལོ, ཀལ སངྑྱཱནེ ཝཱ, ཨལོ.

༢༤༠-༢༤༡. སཏྟཀཾ བྷཏྟརི. དྷཱུ ཀམྤནེ, སནྟཱསཾ དྷུནོཏཱིཏི དྷཝོ, ཨ. སཾ ཨེཏསྶཏྠཱིཏི སཱམིཀོ, ཨཱམིཔཙྩཡོ, སཀཏྠེ ཀོ, ཨིཔཙྩཡོ ཝཱ, ནིགྒཧཱིཏསྶ མོ, ཨསྶ ཙ དཱིགྷོ, སཱམིཀོ. བྷར བྷརཎེ, བྷརཏཱིཏི བྷཏྟཱ, རིཏུ. ཀམུ ཨིཙྪཱཡཾ, ཏོ, ‘‘པཀྐམཱདཱིཧི ནྟོ ཙཱ’’ཏི ནྟཏྟཾ. པཱ རཀྑཎེ, ཨཏི, པཏི. ཝར ཨིཙྪཱཡཾ, ཨ, ཝརོ. པཱི ཏཔྤནཀནྟཱིསུ, ཡོ.

རཏིཀཱརཎཏྟཱ པཏིནོ ཨུཔ ཨུཔཔཏི, སམཱསེ ཀཏེ ཨབྷིདྷཱནཏོ པུབྦནིཔཱཏོ, ཨཔྤདྷཱནབྷཱུཏོ ཝཱ པཏི ཨུཔཔཏི. ཛར ཝཡོཧཱནིམྷི, ཛཱིཡནྟེ ཨནེནཱཏི ཛཱརོ, དཱརོ ཙ.

སཏྟཀཾ པུཏྟེ. ནརཀེ ན པཏནྟྱནེན ཛཱཏེནཱཏི ཨཔཙྩཾ, པཏ གཏིཡཾ, ཡོ, ཏྱསྶ ཙོ, ན པཏཏི ན ཝིཙྪིནྡཏི ཝཾསོ ¶ ཨེཏེནཱཏི ཝཱ ཨཔཙྩཾ, པུཏྟེ, དྷཱིཏརི ཙ ནིཙྩནཔུཾསཀོཡཾ. པཱུ པཝནེ. པུནཱཏི པིཏརོ ཏེནཱཏི པུཏྟོ. ‘‘ཚདཱདཱིཧི ཏཏྲཎ’’ཏི ཏོ. པཱུརེཏཱིཏི ཝཱ པུཏྟོ. ཨཏྟཏོ ཛཱཏོ ཨཏྲཛོ, ‘‘ཨཏྟཛོ’’ཏིཔི པཱཋོ. སུཡཏེཏི སུཏོ. སུ ཨབྷིསཝེ, སུཎཱཏཱིཏི ཝཱ སུཏོ, ཏོ, སུ སཝནེ. ཏནུམྷཱ ཛཱཏོ ཏནུཛོ, ཏནཡོ ཙ, ཡོ, ཏནོཏི མུདནྟི ཝཱ ཏནཡོ, ཨཡོ. སཱུཡཏེཏི སཱུནུ, ཀམྨནི ནུ, སཱུ པསཝེ.

པུཏྟཱདཡོ སཱུནུཔརིཡནྟཱ དྷཱིཏརི ཝཏྟམཱནཱ ཨིཏྠིཡཾ ཝཏྟནྟི. དུཧིཏཱ, དྷཱིཏཱ ཙ སདཱ ནཱརིཡམེཝ. དུཧ པཔཱུརཎེ, རཱཏུ, ཨོཏྟཱབྷཱཝོ, ཨིཀཱརཱགམོ ཙ. དྷཱ དྷཱརཎེ, རཱཏུ, ཨཱསྶཱི. པུཏྟཱདཡོ ཙ ཏེ སཱམཉྙེནེཝ ཀུཎྜགོལཀཱདཱིནཾ ཝཱཙཀཱ. སཝཎྞཱཡཾ ཏུ ཨཱུཌྷཱཡཾ སཛཱཏོ སཡཾ ཛནིཏོ སུཏོ ཨོརསོ ནཱམ. སཛཱཏསདྡེན ཀུཎྜཀགོལཀཁཏྟཱདིབྱཝཙྪེདོ. ཛཱིཝཏི བྷཏྟརི ཛཱརཛོ སུཏོ ཀུཎྜཱཁྱོ. མཏེ བྷཏྟརི ཛཱརཛོ གོལཀཱཁྱོ. ཨརིཡཱསུདྡཛོ སུཏོ ཁཏྟཱ ནཱམ [ཁཏྟཱ ཨརིཡཱསུདྡཱནཾ (ཨམར ༢༠.༣)]. ཨཱདིནཱ མཱགདྷཱདཱིནཾ གཧཎཾ. ཝུཏྟཉྷི –

‘‘ཨམཏེ ཛཱརཛོ ཀུཎྜོ,

མཏེ བྷཏྟརི གོལཀོ’’ཏི [ཨམར ༡༦.༣༦].

‘‘མཱགདྷོ སུདྡཁཏྟཱཛོ’’ཏི [ཨབྷིདྷཱནུ ༥༠༣ གཱཐཱ] ཙ.

ཨུརསཱ མནསཱ ནིམྨིཏོ, ཨུརསདྡཱ ཏཏིཡནྟཱ ནིམྨིཏཏྠེ ཎོ, ནིཝིཊྛཏྟཱ ཏེན ནིམྨིཏོཏི ཝུཙྩཏི. ཨུརསི བྷཝོཏི ཝཱ ཨོརསོ.

༢༤༢. ཙཏུཀྐཾཔཏིཔཏིནཱིནཾ ¶ ཡུགེ, ‘‘དཱརཱ པུམེ བཧུཏྟེ ཙ, དཾ ཀལཏྲེ ནཔུཾསཀེ’’ཏི [ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༡༦.༣༨] ཨམརམཱལཱ, ཛཾསདྡོ ཏྭབྱཡོ དཱརཝཙནོ. ཏསྨཱ ‘‘ཛམྤཏི, དམྤཏཱི’’ཏིཔི བྷཝིཏབྦཾ, ཨིདྷ པན ཀཙྩཱཡནམཏེནོདཱཧཊཱ. ཛཱཡཱ ཙ པཏི ཙ ཛཱཡཱཔཏི. ཨིཏརཱིཏརཡོགདྭནྡོ. ཛཱཡཱ ཙ པཏི ཙ ཛཱནིཔཏི, ཏཐཱ ཛཱཡམྤཏིཨཱདཡོ, ཛཱཡཱསདྡསྶ པཏིམྷི པརེ ཛཱནི, ཏུདཉྩ, ཛཱཡཉྩ ཡདཱདིནཱ.

ཏིཀཾ ནཔུཾསཀེ. ཝིགཏོ རཱགསྶཝོ ཡསྨཱ ཝསྶཝརོ. སུ སཝནེ, ཨརོ. པཎ བྱཝཧཱརེ, ཌོ, པཌི ལིངྒཝེཀལྱེ ཝཱ, བྷཱུཝཱདི. ན ཨིཏྠཱི ན པུམཱ ནཔུཾསཀཾ, ནིརུཏྟིནཡེན ཨིཏྠིཔུམཱནཾ པུཾསཀབྷཱཝོ, ནསྶ ཙ པཀཏི. ཏཏིཡཱཔཀཏི, སཎྜོ, ཀལཱིབནྟིཔི ཏསྶ ནཱམཱནི. ཏཏིཡཱ པཀཏི ཏཏིཡཔྤཀཱརོ, སམཛཱཏིཀེ ཨིཏྠིཔུརིསེ ཨཔེཀྑིཏྭཱ ཏཏིཡཏྟཾ པཀཱརསྶ. པཋམཱ ཧི པཀཏི ཨིཏྠཱི, དུཏིཡཱ པཀཏི པུརིསོ, ཨིཏརཔཀཏི ཏཏིཡཱ པཀཏི.

༢༤༣. ཚཀྐཾ ཉཱཏིམཏྟེ, བནྡྷུཡེཝ བནྡྷཝོ, ཨ, ཨུསྶཱཝོ. བནྡྷཏཱིཏི བནྡྷུ, ཨུ. སསྶ ཨཏྟནོ ཛནོ སཛནོ. སམཱནཾ གོཏྟཾ ཀུལཾ ཨསྶཱཏི སགོཏྟོ, སམཱནསྶ སབྷཱཝོ. ཉཱ ཨཝབོདྷནེ, ཀམྨེཏི, ཉཱཏིཡེཝ ཉཱཏཀོ, ཨཏྟཾ, སཀཏྠེ ཀོ ཙ. སུསདྡོཔྱཏྲ [སྭ (ཨམར ༡༦.༣༦)].

དྭཡཾ ¶ སཏྟཔུརིསཱཝདྷིཀེསུ ནིཀཊཉཱཏཱིསུ. ལོཧིཏེན སམྦནྡྷོ སཱལོཧིཏོ, སམྦནྡྷསྶ སཱདེསོ, པུབྦནིཔཱཏོ ཙ, སམཱནཾ པིཎྜདཱནཾ ཡསྶ སཔིཎྜོ, སནཱབྷཡོཔྱཏྲ [ནཱབྷི སཏྟཔུརིསཱཝདྷིཀཀུལེ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༡༦.༣༣)]. ཏིཀཾ པིཏརི. ཏཱ པཱལནེ, ཏོ ཀཏྟརི. ཛནཡཏཱིཏི ཛནཀོ, ཎྭུ. པཱ རཀྑཎེ, རིཏུ, ཨསྶིཏྟཾ.

༢༤༤. ཚཀྐཾ མཱཏརི. ཨམ པཱུཛཱཡཾ, ཀམྨནི མོ, བོ ཙ, ཨམྨཱ, ཨམྦཱ. ཛནཡཏཱིཏི ཛནནཱི, ཡུ, ནདཱདི. མཱན པཱུཛཱཡཾ, པུཏྟཾ མཱནེཏཱིཏི མཱཏཱ, རཱཏུ, པཱཏཱིཏི ཝཱ མཱཏཱ, པཱཏིསྶ མོ. ཛནེཏཱིཏི ཛནེཏྟི,ཏི. ཛནེཏཱིཏི ཛནིཀཱ, ཎྭུ, ཨིཏྟཾ.

ཨཔྤདྷཱནབྷཱུཏཱ མཱཏཱ ཨུཔམཱཏཱ, ཀུམཱརེ དྷཱརེཏཱིཏི དྷཱཏི. དྷཱ དྷཱརཎེ,ཏི. ཛཱཡཱཡ བྷརིཡཱཡ བྷཱཏིཀོ ཀནིཊྛོ ཙ ཛེཊྛོ ཙ སཱལོ ནཱམ, སསྶ ཨཏྟནོ ཨེསཱ སཱ, བྷརིཡཱ, ཏསྶཱ བྷཱཏཱ སཱལོ, ཛཱཡཱཡ བྷཱཏརི ཨལོ. སར གཏིཙིནྟཱཧིཾསཱསུ ཝཱ, ཎོ, ལཏྟཾ, སཱལ ཝིཏཀྐེ ཝཱ, ཙུརཱདི.

༢༤༥. སཱམིནོ བྷཏྟུ བྷགིནཱི ནནནྡཱ ནཱམ, ན ནནྡཏཱིཏི ནནནྡཱ, ཨཏྟཱབྷཱཝོ ནསྶ ཝིབྷཱསཱདྷིཀཱརཱ. ནནྡ སམིདྡྷིཡཾ, བྷཱུཝཱདི.

དྭཡཾ ¶ ཨཡྻིཀཱཡཾ. མཱཏུཡཱ མཱཏཱ མཱཏཱམཧཱི. པིཏཱུནཾ པིཏརི ཙ མཱཏརི ཙ ཨཱམཧཾ ཡདཱདིནཱ, ནདཱདི. ཨརཧ པཱུཛཱཡཾ, ཎྭུ, རཧསྶ ཡོ, ཨཡ གཏིམྷི ཝཱ, ཎྭུ, ཨཡྻིཀཱ.

མཱཏུཡཱ བྷཱཏཱ མཱཏུལོ ནཱམ, མཱཏུཡཱ བྷཱཏཱ མཱཏུལོ, མཱཏུ བྷཱཏརི ཨུལཔཙྩཡོ. ཨསྶ མཱཏུལསྶ པཛཱཔཏི ཛཱཡཱ མཱཏུལཱནཱི ནཱམ, མཱཏུལསྶ བྷརིཡཱ མཱཏུལཱནཱི, མཱཏུལབྷརིཡཱཡཾ ཨཱནོ, ནདཱདི, ཨཐ ཝཱ མཱཏུལསྶ ཨེསཱ མཱཏུལཱནཱི, ཨཱི, ཨསྶ ཨཱནོ.

༢༤༦. ཛཱཡཱཔཏཱིནཾ དྭིནྣཾ ཛནནཱི མཱཏཱ སསྶུ ཝུཏྟཱ, སས གཏིཧིཾསཱཔཱནེསུ. ཏཔྤིཏཱ ཏེསཾ ཛཱཡཱཔཏཱིནཾ པིཏཱ པན སསུརོ ནཱམ, སསདྷཱཏུམྷཱ ཨུརོ. བྷགིནིཡཱ པུཏྟོ པན བྷཱགིནེཡྻོ ནཱམ, བྷགིནིཡཱ ཨཔཙྩཾ བྷཱགིནེཡྻོ, ཎེཡྻོ.

༢༤༧. དྭཡཾ སུཏསྶ, སུཏཱཡ ཙ པུཏྟེསུ. ནཧ བནྡྷནེ, རིཏུ, ནཱི ནཡེ ཝཱ. པུཏྟསྶ པུཏྟོ པཔུཏྟོ, ཏྟལོཔོ, ཨུསྶཏྟཉྩ. སཱམིབྷཱཏཱ དེཝརོ ནཱམ, ཨཐ ཝཱ སཱམིབྷཱཏཱ ཀནིཊྛོ སཱམིནོ བྷཱཏཱ དེཝརོ ནཱམ. ཛེཊྛོ ཏུ སསུརོ ཨེཝོཙྩཏེ. དིཝུ ཀཱིལཱ༹ཡཾ, ཨརོ.

དྭཡཾ ¶ དྷཱིཏུཔཏིམྷི. ཛན ཛནནེ, རིཏུ, ཨསྶཱཏྟཾ, ནསྶ མཱདེསོ ཙ. དྭཡཾ པིཏུཔིཏརི. པིཏུནོ པིཏཱ པིཏཱམཧོ.

༢༤༨. ཧུསཱནྟཱནི པདེན པདེན ནཱམཱནི. མཱཏུཡཱ བྷགིནཱི མཱཏུཙྪཱ, ཙྪོ. པིཏུནོ བྷགིནཱི པིཏུཙྪཱ, པིཏུབྷགིནཱི པིཏུཙྪཱ བྷཝེཏྱཏྠོ.

པིཏཱམཧསདྡོ ན ཀེཝལཾ ཛནཀཔིཏརམེཝ ཝདཏི, ཨཐ ཁོ ཛནཀཔིཏུཔིཏཱདཡོཔཱིཏི ཨེཏྠཱཔི ‘‘པཔིཏཱམཧོ’’ ཨིཙྩུདཱཧཊོ. པིཏུནོ ཨཡྻཀོ པཡྻཀོ, ཏུལོཔོ. སུ སཝནེ, ཎྷཱ. ཎིསམྷི སུཎིསཱ. སམྷི ཧུསཱ, ཧཏྟཾ. སབྦཏྲ ‘‘ཨིཏྠིཡམཏོ ཨཱཔཙྩཡོ’’ཏི ཨཱ.

༢༤༩. ཙཏུཀྐཾ ཨེཀོདརེ བྷཱཏརི. སམཱནོདརེ ཋིཏོ སོདརིཡོ, སམཱནསྶ སོ. སམཱནོ གབྦྷོ སགབྦྷོ, ཏཏྲ བྷཝོ སགབྦྷོ, ཎོ. སམཱནོདརེ ཛཱཏོ སོདརོ. སམཱནོདརེ ཛཱཏོ སཧཛོ. སཧསདྡོ ཏུལྱཝཙནོ.

མཱཏཱཔིཏཱུ ཏེ དྭེ ཛནཱ པིཏརོ ཝུཙྩནྟེ. ཨུབྷིནྣམྤི ཛནཀབྱཔྤདེསནིཡཏཏྟཱ ཨབྷེདཝཙནིཙྪཱཡཾ པིཏུཏྟམཏྠེཝ. ནནྭབྷེདཱ ཛཱཏི, ཏསྶཱ ཙོབྷཡཏྲ སཏྟཱདེཀཏྟཾ, ན ཙ ཛཱཏིཡཱ ¶ ལིངྒསངྑྱཱ བྷཝནྟི, ཨདབྦཏྟཱ བཧུཝཙནཾ ན སིཡཱཏི? ནེས དོསོ, ན ཧི ཛཱཏིཔདཏྠིཀསྶ ན དབྦཾ, དབྦཔདཏྠིཀསྶ ཝཱ ན ཛཱཏཱིཏི. ཀིནྟུབྷཡེསཾཔྱུབྷཡཔདཏྠོ ཨིཧཱཏྠཝིསེསོ. ཛཱཏིཔདཏྠིཀསྶ ཛཱཏི པདྷཱནབྷཱུཏཱ དབྦཾ གུཎབྷཱུཏཾ, དབྦཔདཏྠིཀསྶ ཏུ ཝིཔརིཡཡོ, ཏཏྲ ཛཱཏིཝཙནིཙྪཱཡཾ དབྦེ ཝིཡ ལིངྒསངྑྱཱ ཝཏྟབྦཱ, ཏསྶ ཙ བཧུཏྟཱ བཧུཝཙནཾ. པུབྦེ ཝིཡཱབྷེདཝཙནིཙྪཱཡཾ པུཏྟོ ཙ དྷཱིཏཱ ཙ པུཏྟཱ ཝུཙྩནྟེ, ཛཉྙཏྟཉྷི པུཏྟབྱཔདེསནིཡཏཾ དྷཱིཏརིཔྱཏྠི, ཝིཔརིཡཡེ ཏུ ན བྷཝཏྱནབྷིདྷཱནཏོ. བྷེདཝཙནིཙྪཱཡཾ པུཏྟདྷཱིཏརོཏི བྷཝཏི.

༢༥༠. སསྶུ ཙ སསུརོ ཙ སསུརཱཏི ཝུཙྩནྟེ. ཏདཔཙྩོཧནསམྦནྡྷིནིབནྡྷནཱ ཧི བྱཔྤདེསོ སསྶུཡམྤི ཋིཏོ. བྷེདཝཙནིཙྪཱཡཾ ཏུ པུབྦེ ཝིཡ པཙྩཏྠཾ སདྡནིཝེསོ. བྷཱཏཱ ཙ བྷགིནཱི ཙ བྷཱཏརོ ཝུཙྩནྟེ. ཨེཀགབྦྷོསིཏཏྟཾ བྷཱཏུབྱཔྤདེསནིཡཏཾ བྷགིནིཡཾཔྱཏྠི. ཏཏོ ཨེཀགབྦྷོསིཏཏྟསྶཱབྷེདཝཙནིཙྪཱཡཾ ཨུབྷོ བྷཱཏརོ ཝུཙྩནྟེ. ཨེཏྠ ཙ སབྦཏྲཱཔི ཝིརཱུཔེཀསེསོ དཊྛབྦོ. དུཝིདྷོ ཧི ཨེཀསེསོ སརཱུཔཱསརཱུཔཝསེན. ཏཏྲ སརཱུཔེཀསེསེ བཧུཝཙནམེཝ, ཨིཏརཏྲ པན དྭིཝཙནཾ, ཡཐཱ པུརིསོ ཙ པུརིསོ ཙ པུརིསཱ, ནཱམཉྩ རཱུཔཉྩ ནཱམརཱུཔཉྩ ནཱམརཱུཔཾ, མཱཏཱ ཙ པིཏཱ ཙ པིཏརོཏི.

བཱལྱཡོབྦནཝུཌྜྷཏྟཱནི ཏཱིཎི ཝཡཱནི. ཏཏྲ ཏིཀཾ བཱལྱེ. དྭཡཾ ཡོབྦནེ. བཱལསྶ བྷཱཝོ བཱལཏྟཾ, ཏྟཾ. ཏཱཔཙྩཡེ བཱལཏཱ. ཎྱམྷི བཱལྱཾ, ཨཐ ཝཱ བལ པཱཎནེ, བལནྟི ཨསྶསིཏཔསྶསིཏམཏྟེན ¶ པཎནྟཱིཏི བཱལཱ, བལྱནྟེ སཾཝརཱིཡནྟེཏི ཝཱ བཱལཱ, བལ སཾཝརཎེ. ཏེསཾ བྷཱཝོ བཱལཏྟཱདི. ཡུཝསྶ བྷཱཝོ ཡོབྦཉྙཾ, ཡོབྦནཉྩ, བྷཱཝེ ཎྱོ, ཎོ ཙ, ཨཐ ཝཱ ཡུ མིསྶནེ, ཡུ, ཨུསྶ ཨུཝཱདེསོ, ཝུདྡྷི. ཏེསཾ བྷཱཝོ ཡོབྦཉྙཱདི.

༢༥༡. ཡེ ཛརཱཀཏཱ སུཀྐཱ ཀེསཱདཡོ, ཏེ པལིཏཾ ནཱམ སིཡུཾ, ཏེསཾ ཝཱ ཡཾ སུཀྐཏྟཾ, ཏཾ པལིཏཾ ནཱམ. པཙ པཱཀེ, ཨིཏོ, ཙསྶ ལཏྟཉྩ.

དྭཡཾ ཝལིཔལིཏཱདིམཏི ཀཱཡཔརིཔཱཀེ. ཛཱིཡནྟི ཝུཌྜྷཱ བྷཝནྟི ཨསྶཾ ཛརཱ, ཛར ཝཡོཧཱནིམྷི, ཛརཱ ཨེཝ ཛརཏཱ, སཀཏྠེ ཏཱཔཙྩཡོ. ཝིསྶསཱཏིཔི ཛརཱཡ ནཱམཾ. ཝིསེསེན སཾསཏེ ཨདྷོ པཱཏཡཏཱིཏི ཝིསྶསཱ. སཾསཏི’རཡཾ པམཱདཏྠོ, ཨཝསཾསནཏྠོ ཙ, ཨིཧ ཨཝསཾསནཏྠོ, ནིགྒཧཱིཏལོཔོ, དྭིཏྟཉྩ.

བཱལྱཡོབྦནཝུཌྜྷཏྟཱནི པུབྦེ ཝུཏྟཱནི. ཨིདཱནི ཏབྦཏིནཱམཱནྱཱཧ. ཏཏྲ ཨདྡྷཾ ཚཱཔསཱམཉྙེ. པུཐ, པཐ ཝིཏྠཱརེ, ཨུཀོ, པུཐུཀོ, པལ གམནེ, ཎྭུ, ཨསྶིཏྟཾ, དྭིཏྟཉྩ, པིལླཀོ. ཚུཔ སམྥསྶེ, ཨུསྶཱཏྟཾ, ཚཱཔོ. ཀུམཱར ཀཱིལཱ༹ཡཾ, ཀུམཱརོ. བལ པཱཎནེ, ཎོ, བཱལོ, པཱུ པཝནེ, ཏོ, སཀཏྠེ ཀོ, པོཏཀོ, ཨིཏྠིཡཾ པོཏཀཱི. པོཏོ, སཱཝོ, སཱཝཀོ, ཨབྦྷཀོ, ཌིམྦྷོ, སུསུཀོ, སུསུཨིཙྩཱདཱིནིཔི ཚཱཔསཱམཉྙཏྠཱནི.

༢༥༢. བཱལསཱམཉྙཝཱཙཀཱནི ¶ དསྶེཏྭཱ ཝིསེསབཱལནཱམཱནི དསྶེཏུམཱཧ ‘‘ཨཐུ’’ཙྩཱདི. ཨུཏྟཱནོ, ཨུཏྟཱནཾ ཝཱ སཡཏཱིཏི ཨུཏྟཱནསཡོ. ཀཔཙྩཡེ ཨུཏྟཱནསེཡྻཀོ. ཐནཾ པིཝཏཱིཏི ཐནཔོ, ཌིམྦྷསདྡོཔྱཏྲ.

༢༥༣. སཏྟཀཾ ཏརུཎེ.

ཨཱསོལ༹སཱ བྷཝེ བཱལོ,

ཏརུཎོ ཏུ ཏཏོ བྷཝེ;

ཝུདྡྷོ ཏུ སཏྟཏྱཱཡུམྷཱ,

ཏཱིཎི ཝཡཱནི ལཀྑཡེ.

ཏར ཏརཎེ, ཨུཎོ. ཝཡསི ཡོབྦནེ ཏིཊྛཏཱིཏི ཝཡཊྛོ, ཏོ, ‘‘ཝཡོ བཱལྱཱདི པཀྑཱི ཙ, ཡོབྦནཉྩ ཝཡོ ཀྭཙཱི’’ཏི [ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༡༦.༤༢] རུདྡོ, དཧ བྷསྨཱིཀརཎེ, ཨརོ, ཡུ མིསྶནེ, ཨ, ཨུཝཱདེསོ, སིསྶཱཀཱརོ. སས པླུཏགཏིམྷི, ཨུ, ཨསྶུཏྟཾ, སུསུ, ཏརུཎསྶ ཝཱ པཱཊིཔདིཀསྶ སུསྭཱདེསོ. མནུནོ ཨཔཙྩཾ མཱནཝོ, ཝཎྞཝིཀཱརོ, ནསྶ ཎཏྟཾ, མཱཎཝོ. ཀུཙྪཱཡཾ ཀཔཙྩཡོ, མཱཎཝཀོཏི སིདྡྷཾ. ཝུཏྟཉྩ –

‘‘ཨཔཙྩེ ཀུཙྪིཏེ མཱུལ༹ྷེ, མནུཏོསྶགྒིཀོ མཏོ’’ཏི [མཧཱབྷཱསྶ ༤.༡.༡༦༡] དར ཝིདཱརཎེ, ཎྭུ.

དྭཡཾ སུཁཝཌྜྷིཏེ ཀུམཱརེ, སུཁོ ཀུམཱརོ སུཀུམཱརོ, ཁལོཔོ, སུཁེན ཨེདྷཏི ཝདྡྷཏཱིཏི སུཁེདྷིཏོ. ‘‘སུཁོཙིཏོ’’ཏིཔི ¶ པཱཋོ, སུཁཾ ཨུཙིཏཾ སམྤིཎྜིཏཾ ཨེཏྠཱཏི སུཁོཙིཏོ, ཨུཙ སམཝཱཡེ.

༢༥༤-༢༥༥. དྭིཔཱདེན ཝུཌྜྷསྶ ནཱམཱནི. ཨཱཡུམཧཏྟཾ ལཱཏཱིཏི མཧལླཀོ, ཎྭུ, དྭིཏྟཾ. ཝཌྜྷ ཝཌྜྷནེ, ཀཏྟརི ཏོ, ཏསྶ ཌྷོ, ཌྜྷསྶ ཌོ, ཨསྶུཏྟཾ, དྷཱ གཏིནིཝཏྟིཡཾ, ཨིརོ, དྷསྶ ཐཏྟཾ, ཨིསྶ ཨེཏྟཾ. ཛར ཝཡོཧཱནིམྷི, ཀཏྟརི ཏོ, ཏསྶ ཨིནྣཱདེསོ, དྷཱཏྭནྟལོཔོ, ཎཏྟཉྩ, ཛིཎྞོ, སཀཏྠེ ཀམྷི ཛིཎྞཀོ. པཀཏཾ ཝཡོ ཡོབྦནམསྶཱཏི པཝཡོཏིཔི ཝུཌྜྷསྶ ནཱམཾ.

ཝལིནནྟཱནི པཱདེན ནཱམཱནི. ཏཏྲ ཏིཀཾ ཛེཊྛབྷཱཏརི. ཨགྒེ པུརེ ཀཱལེ, པུབྦེ ཙ ཀཱལེ ཛཱཡཏཱིཏི ཨགྒཛོ, པུབྦཛོ ཙ. ཨཡཉྩ ཝུཌྜྷོ ཨཡཉྩ ཝུཌྜྷོ, ཨཡམིམེསཾ ཝིསེསེན ཝུཌྜྷོཏི ཛེཊྛོ, ཝུཌྜྷསདྡཱ ཨིཊྛཔཙྩཡོ, ‘‘ཝུཌྜྷསྶ ཛོ ཨིཡིཊྛེསཱུ’’ཏི ཝུཌྜྷསྶ ཛོ. ཨལོཔེ པརསྶཱསཝཎྞཏྟཾ.

ཏིཀཾ པཙྪཱཛཱཏེ བྷཱཏརི. ཨཡཉྩ ཡུཝཱ ཨཡཉྩ ཡུཝཱ, ཨཡམིམེསཾ ཝིསེསེན ཡུཝཱཏི ཀནིཊྛོ, ཀནིཡོ [ཀཎིཊྛོ ཀཎིཡོ (ཀ.)] ཙ. ཨིཡིཊྛེསུ ཡུཝསདྡསྶ ཀནཱདེསོ [ཀཎཱདེསོ (ཀ.)]. ཨནུ པཙྪཱཀཱལེ ཛཱཏོ ཨནུཛོ. ཛགྷཉྙེ པཙྪཱཀཱལེ ཛཱཏོ ཛགྷཉྙཛོ. ཨཔརསྨིཾ པཙྪཱཀཱལེ ཛཱཏོ ཨཔརཛོཏི དྭེཔྱཏྲ.

ཝལི ¶ སིཐིལཾ ཏཙོ ཙམྨཾ ཡསྶ ཝལིཏྟཙོ, དྭིཏྟཾ. ཝལི ཙམྨམེཏསྶཏྠཱིཏི ཝལིནོ, ཨིནོ. ཨུཏྟཱནསཡཱདཡོ ཝལིནནྟཱ ཝཱཙྩལིངྒཏྟཱ ཏཱིསུ ལིངྒེསུ ཝཏྟནྟི, ཡཐཱ – ཨུཏྟཱནསཡོ བཱལོ, ཨུཏྟཱནསཡཱ ཀུམཱརཱི, ཨུཏྟཱནསཡཾ ནཔུཾསཀཾ.

༢༥༦. པཉྩཀཾ མཏྠཀེ. སི སཡེ, སོ, དཱིགྷོ ཙ, ཨངྒེསུ ཨུཏྟམངྒཏྟཱ ཨུཏྟམངྒཾ, ཨུཏྟམོ ཙ ཏཾ ཨངྒཉྩཱཏིཔི ཨུཏྟམངྒཾ. སཱིསཉྩ ཨུཏྟམངྒཉྩ སཱིསོཏྟམངྒཱནི. སི སེཝཱཡཾ, རོ, སེཝནྟི ཨེཏེནཱཏི སིརོ. མུད ཏོསེ, དྷོ. སིསྶཱཀཱརོ. མས ཨཱམསནེ, ཏྠོ, སཀཏྠེ ཀོ ཙ, མསི པརིམཱཎེ ཝཱ.

པཛྫདྡྷཾ ཀེསེ. ཀེ མཏྠཀེ སེཏི ཏིཊྛཏཱིཏི ཀེསོ. སཏྟམིཡཱལོཔོ, ཀཏི ཚེདནེ, ཨལོ, ཨསྶུཏྟཾ. ཝལ སཾཝརཎེ, ཀམྨནི ཎཔཙྩཡོ, ཝཱལོ. ཨུཏྟམངྒེ སཱིསེ རུཧཏཱིཏི ཨུཏྟམངྒརུཧོ. མུདྡྷནི ཛཱཡཏཱིཏི མུདྡྷཛོ. ཝཱལོ ཙ ཨུཏྟམངྒརུཧོ ཙ མུདྡྷཛོ ཙེཏི ཨིཏརཱིཏརཡོགདྭནྡོ. ཙིཀུརོ, ཀཙོཏིཔྱཏྲ. ཙི ཙཡནེ, ཀུར སདྡེ, ཨནེཀཏྠཏྟཱ ཚེདནེ. ཝཌྜྷམཱནོ ཙིཀརཱིཡཏེཏི ཙིཀུརོ, ཀཙ བནྡྷནེ, ཨ.

༢༥༧. ཀུསུམགབྦྷཱ ཀེསཱ ཀེསཙཱུལཱ༹ མུཏྟིཀཱདིནཱ བཧི སཾཡཏཱ སནྠཏཱ དྷམྨིལོ ནཱམ. ཨེཀཏོ ཀཏྭཱ དྷརཱིཡཏི ¶ བནྡྷཱིཡཏཱིཏི དྷམྨིལོ, ཀམྨནི ཨིལོ. དྷམྨེན ནཱནཱདེསིཡམནུསྶཱནཾ སམཱཙཱརེན ཨིལཏཱིཏི ཝཱ དྷམྨིལོ, ཨིལ གམནེ.

དྭཡཾ ཀུམཱརཱནཾ སིཁཱཔཉྩཀེ, ཙཱུལ༹ཏྟཡེཏི ཀེཙི. ཀཱཀཱནཾ པཀྑསཎྛཱནཏྟཱ ཀཱཀཔཀྑོ. སིཁཱ ཨེཝ སིཁཎྜཀོ, སཀཏྠེ ཀོ. སིཁཱསིཁཎྜསདྡཱནམབྷེདཏྟཱཡེཝ ཧི ‘‘སིཁཎྜཱི, སིཁཱི ཙཱ’’ཏི མོརོ ཝུཏྟོ.

པཱསོ, ཧཏྠོ ཙ ཨིམེ དྭེ ཀེསཙཡེ ཀེསཔརིཡཱཡཏོ པརེ ཧུཏྭཱ ཀེསཱནཾ ཀལཱཔེ ཝཏྟནྟི, ན ཀེཝལཱ, ཡཐཱ – ཀེསཔཱསོ ཀེསཧཏྠོ ཨིཙྩཱདི. པཱ རཀྑཎེ, པཱཏི རཀྑཏི ཨཝཡཝེཏི པཱསོ, སོ, པས བནྡྷནེཏི ཀེཙི, ཎོ. ཧན གཏིཡཾ, ཨཝཡཝཱ ནིཧནནྟི ཨེཏྠཱཏི ཧཏྠོ, ཐོ, པཀྑོཔྱཏྲ.

ཏཱཔསཱནཾ ཝཏཱིནཾ ཏཧིཾ ཀེསཙཡེ ཛཊཱསདྡོ ཝུཙྩཏི, ཛཊ ཛཊནེ, ཛཊ སངྒྷཱཏེ ཝཱ, ‘‘ཨིཏྠིཡམཏིཡཝོ ཝཱ’’ཏི ཨ.

༢༥༨. པོསིཏབྷཏྟཱདཱིཧི ཡཱ བནྫྷཏེ, ཏཏྲ ཝེཎཱི, པཝེཎཱི ཙ. ཝཱི པཛནེ, པཛནཾ གབྦྷཝིམོཀྑོ, ཝཱི ཏནྟསནྟཱནེ ཝཱ, ཎཱི. པཀྑེ པཝེཎཱི.

དྭཡཾ སཱིསམཛ྄ཛྷཊྛཙཱུལཱ༹ཡཾ. ཙཱུལ༹ སཉྩོདནེ, ཙཱུལ༹ ཧཱཝཀརཎེ ཝཱ, ཨ. སིཁཱ ཝུཏྟཱ. ཀེསཔཱསཱིཔྱཏྲ, ནདཱདི.

ནཱརཱིནཾ ¶ ཀེསམཛ྄ཛྷམྷི པདྡྷཏི ཨུཛུགཏམགྒོ སཱིམནྟོཏི མཏོ ཀཐིཏོ. སཱིམསྶ ཨནྟོ སཱིམནྟོ, སཱི སཡེ ཝཱ, ཨནྟོ, མཛ྄ཛྷེ མཀཱརཝཎྞཱགམོ.

༢༥༩. ཏིཀཾ ལོམེ. ལཱུ ཚེདནེ, ཝཌྜྷམཱནཾ ལཱུཡཏེཏི ལོམཾ, མོ. ཏནུམྷི རུཧཏཱིཏི ཏནུརུཧཾ, ཨ. རུཧ ཛནནེ, རཱུཧ པཱཏུབྷཱཝེ ཝཱ, མོ, ཧལོཔོ, ཨོཏྟཉྩ, ལཱུ ཚེདནེ ཝཱ, མོ, ལསྶ རཏྟཾ, རོམཾ. ཨཀྑིམྷི ཛཱཏཾ ལོམཾ པམྷཾ, པཁུམཉྩོཙྩཏེ. པམིནོཏི ཏེནཱཏི པམྷཾ, པཔུབྦོ མཱ པརིམཱཎེ, ཧཔཙྩཡོ. ཨཀྑིནོ པཀྑདྭཡེ ཛཱཏཾ པཁུམཾ, ཨུམོ, ཀལོཔོ ཙ.

པུམམུཁེ པུརིསཱནཾ མུཁེ ཝུཏྟཾ [པཝུཊྛཾ (ཀ.)] ལོམཾ མསྶུ ནཱམ, མས ཨཱམསནེ, སུ, མསྶུ.

ཏིཀཾ བྷམུམྷི. བྷམ ཨནཝཊྛཱནེ, ཨཱུ, མལོཔོ, བྷཱུ. ཨུམྷི བྷམུ, ཀཔཙྩཡེ བྷམུཀོ. བྷམུཀསཧཙརཎཏོ བྷམུ པུལླིངྒོ.

༢༦༠. ཏིཀཾ ནེཏྟོདཀེ. ཁིཔ པེརཎེ, པོ, ཨིསྶཏྟཾ. ནེཏྟེ ཛཱཏཾ ཛལཾ ནེཏྟཛལཾ. ཨས ཨདྷོཔཏནེ, སུ, ཨསྶུ. ནེཏྟཛལཉྩ ཨསྶུ ཙཱཏི དྭནྡོ. ཨསྶུ ནཔུཾསཀེ.

དྭཡཾ ¶ ཨཀྑིཔུཏྟལིཀཱཡཾ. ནེཏྟེ དིསྶམཱནཱ ཏཱརཱ ནེཏྟཏཱརཱ. ཀཉྙཱསདྡཏོ ཏདྡྷིཏོ ཨཔཙྩཡོ, ཀཉྙཱསདྡསྶ ཀནཱིནཱདེསོ, ཨིཏྠིཀཏཱཀཱརཔརེ ཀེ པུབྦོ ཨཀཱརོ ཨིཀཱརམཱཔཛྫཏེ [ཀཱཏནྟ ༢.༢.༦༥], ཀནཱིནིཀཱ. ཏཱརཀཱཔྱཏྲ.

ཚཀྐཾ མུཁཝིཝརེ, ཀཝཡོ པན ཏདུཔལཀྑིཏེཔི སམུདཱཡེ ཡུཛྫནྟེ. ཝད ཝིཡཏྟིཡཾ ཝཱཙཱཡཾ, ཀརཎེ ཡུ. མུ བནྡྷནེ, ཁོ, ཨོཏྟཱབྷཱཝོ ནིཔཱཏནཱ, མུཁཾ. སབྦདྷརཀཏེ པན ཁཉྙཏེཏི དྷཱཏུནཱ མུཁནྟི ནིཔཱཏིཏཾ, ཁནུ ཨཝདཱརཎེ. ཏུཌི ཏོཌནེ, ཨ. ཏནུ ཝིཏྠཱརེ ཝཱ, ཌོ, ཨསྶུཏྟཾ. ཝདཏི ཏེནཱཏི ཝཏྟཾ, ཏོ, ཝུཙྩཏེ ཨནེནཱཏི ཝཱ ཝཏྟཾ. ཝད ཝིཡཏྟིཡཾ ཝཱཙཱཡཾ, ཏོ. ལཔ ཝཙནེ, ཀརཎེ ཡུ. ཨཱནནྟི ཨསནྟི ཨནེནཱཏི ཨཱནནཾ, ཨན པཱཎནེ, ཡུ. ཨསྶཾཔྱཏྲ. ཨས བྷཀྑནེ. ཀརཎེ སོ.

༢༦༡. ཨཌྜྷཾ དནྟེ. དྭཱིསུ ཋཱནེསུ དྭིཀྑཏྟུཾ ཝཱ ཛཱཡཏེཏི དྭིཛོ. ལཔནེ མུཁེ ཛཱཡཏཱིཏི ལཔནཛོ. དཱ ཨཝཁཎྜནེ, དཱཡཏི བྷཀྑམནེནཱཏི དནྟོ, ཨནྟོ, དས ཨདནེ ཝཱ, དསནྟི བྷོཛྫམནེནཱཏི དནྟོ, ཨནྟོ, དྷཱཏྭནྟལོཔོ. དམུ དམནེ ཝཱ, ཏོ. དཾས དཾསནེ, དཾསཏེ ཝིལིཁྱཏེ བྷཀྑམནེནཱཏི དཾསནོ, ཡུ. རད ཝིལེཁནེ, ཡུ, རདནོ. ཨམྷི རདོ.

དནྟབྷེདསྨིཾ དནྟཝིསེསེ དཱཋཱསདྡོ. ཨིཏྠིལིངྒོཡཾ. དཾསདྷཱཏུཏོ ཋོ, དཾསིསྶ ཙ དཱ, དཱཋཱ, མུདྡྷཛདུཏིཡོཡཾ. ཨཀྑིཀོཊཱིསུ ¶ ཝཱམདཀྑིཎནེཏྟཱནཾ ཨནྟེསུ ཨཔཱངྒོ ཝཏྟཏི, སརཱིརངྒསངྑཱཏསྶ ཀཎྞསྶ ཨཔ སམཱིཔཾ ཨཔཱངྒོ.

༢༦༢. ཙཏུཀྐཾ ཨོཊྛེ. དནྟེ ཨཱཝརཏི ཚཱདཡཏཱིཏི དནྟཱཝརཎཾ. ཨུས དཱཧེ, ཏོ, ‘‘སཱདིསནྟཔུཙྪབྷནྫཧཾསཱདཱིཧི ཊྛོ’’ཏི སཧཱདིབྱཉྫནེན ཊྛོ, ཨོཏྟདྭིཏྟཱནི, ཨོཊྛོ. གདྲབྷེཔྱཡཾ. ཨཐ ཝཱ ཨུས དཱཧེ, ཊྛོ, ཨོཏྟདྭིཏྟཱདི, ཨུབྷཡཏྲཱཔི མུདྡྷཛདུཏིཡོ, ཨཱིསཾ ཀིཉྩི ཀཱལཾ དྷཱརེཏི བྷཀྑམེཏྠཱཏི ཨདྷརོ, ཨཱིསཏྠོ ཧྱཏྲ ཨཀཱརོ.

‘‘ཨ པུམེ མཱདྷཝེ ཉེཡྻོ,

པཊིསེདྷེ ཏདབྱཡཾ;

ཨཱིསཏྠེ ཙ ཝིརུདྡྷཏྠེ,

སདིསཏྠེ པཡོགཏོ’’ཏི. –

ཧི ཨེཀཀྑརཀོསེ ཝུཏྟཾ. དསནེ དནྟེ ཚཱདཡཏཱིཏི དསནཙྪདོ. ཨེཏྠ ཀེཙི ཨདྷརསདྡེན ཧེཊྛིམོཊྛམེཝཱཧུ, ཏེསཾ ཝཙནཾ ‘‘ནེཏྟནྟཱདྷརཔཱཎིཔཱདཡུགལེཧི’’ཙྩཱདཱིཧི མཧཱཀཝིཔཡོགེཧི ཨསཾསནྡནཏོ ན གཧེཏབྦཾ.

ཏིཀཾ ཀཔོལེ. གཌི ཝདནེཀདེསེ, ཨ, དྷཱཏུཔྤཀྲིཡཏྠཉྷི དྷཱཏུཔཱཋཝཙནཾ, སབྦཏྲཱཔྱེཝཾ. ཀེན ཛལེན པཱུརིཡཏེཏི ཀཔོལོ, ཨལོ, ཀཔ ཨཙྪཱདནེ ཝཱ, ཨོལོ, ཀཔོལོ, ནདཱདི. གཎྜཱི. ཨདྷརཱ ཨདྷོབྷཱགོ ཙུབུཀཾ ནཱམ, ཙིབུཀཾཔྱཏྲ. ཙིབུ ཨོལམྦཀེ, ཎྭུ, ཨསྶུཏྟཾ.

༢༦༣. དྭཡཾ ¶ གཱིཝཱཡ པུརོབྷཱགེ. གལ ཨདནེ, ཀརཎེ ཨ, གིལ གིལནེ ཝཱ, གིལཏི ཨནེནཱཏི གལོ, ཨིསྶཏྟཾ. ཀཎ སདྡཏྠོ དཎྜཀོ དྷཱཏུ, ཋོ, ཀཎྛོ, མུདྡྷཛདུཏིཡོཡཾ.

ཏིཀཾ ཨེཀཏྠཾ. གཱ སདྡེ, ཨཱིཝོ. ཀཾ སཱིསཾ དྷརཏཱིཏི ཀནྡྷརཱ. སིརཾ དྷརཏཱིཏི སིརོདྷརཱ, སིརོ དྷིཡྻཏེ ཨསྶནྟི ཝཱ སིརོདྷརཱ, དྷཱ གཏིནིཝཏྟིཡཾ, ཨརོ.

སུཝཎྞམཡོ ཨཱལིངྒོ མུརཛབྷེདོ, ཏེན སནྣིབྷཱ སདིསཱ ཡཱ གཱིཝཱ, སཱ ཀམྦུགཱིཝཱ མཏཱ, མཧཱཔུརིསལཀྑཎམེཏཾ. ཨཐ ཝཱ ཡཱ གཱིཝཱ ཏཱིཧི ལེཁཱཧི ཨངྐིཏཱ ལཀྑིཏཱ, སཱ ཀམྦུགཱིཝཱ མཏཱ, མཧཱཔུརིསལཀྑཎམེཏཉྩ. ཀམྦུ ཝུཙྩཏི སུཝཎྞཾ, ཀམྦུམཡེན ཨཱལིངྒེན སནྣིབྷཱ གཱིཝཱ ཀམྦུགཱིཝཱ, ཀམྦ སཾཝརཎེ, ཨུ, ཀམྦུ.

༢༦༤. ཏིཀཾ ཁནྡྷེ. ཨན གཏིཡཾ, སོ. བྷུཛཱནཾ སིརོ མཏྠཀཾ བྷུཛསིརོ. ཀཾ མཏྠཀཾ དདྷཱཏཱིཏི ཀནྡྷོ, སོ ཨེཝ ཁནྡྷོ ཀཀཱརསྶ ཁཀཱརཀརཎཝསེན, ཁམཏི བྷཱརནྟི ཝཱ ཁནྡྷོ, ཁམུ སཧནེ, ཏོ, ཏསྶ དྷོ, མསྶ ནོ, ནིགྒཧཱིཏཾ ཝཱ ¶ . ཏསྶནྡྷི ཏསྶ ཁནྡྷསྶ མཛ྄ཛྷཾ ཛཏྟུ ནཱམ, ཡཾ ཁནྡྷཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ཏིཊྛཏི. ཛན ཛནནེ, ཛར ཝཡོཧཱནིམྷི ཝཱ, ཏུ, ཛཏྟུ, ཏཾ ནཔུཾསཀཾ.

དྭཡཾ བཱཧུམཱུལེ. བཱཧཱུནཾ བྷུཛཱནཾ མཱུལཾ བཱཧུམཱུལཾ. ཀཙ བནྡྷནེ, ཚོ. ཨསྶ ཀཙྪསྶ ཨདྷོབྷཱགཊྛཱནཾ པསྶཾ ཝུཙྩཏི, དིས པེཀྑནེ, ཨཔཙྩཡོ, དིསསྶ པསྶཱདེསོ.

༢༦༥. ཏིཀཾ བཱཧུམྷི. ཝཧཏི ཨནེནཱཏི ཝཱཧུ, ཝཱཧུ ཨེཝ བཱཧུ, ཀུ [ཎྭཱདི ༦]. བྷུཉྫཏེ ཨནེནཱཏི བྷུཛོ. བྷུཛ པཱལནཛ྄ཛྷོཧཱརེསུ. བཱཧུ ཙ བྷུཛོ ཙེཏི དྭནྡོ, ཨེཏེ དྭེ དྭཱིསུ, ཨིཏྠིཡཾ བྷུཛཱ. ཝཧཏི ཡཱཡཱཏི བཱཧཱ. ཨཔརོསདྡོཔྱཏྲ [ཨ པཱརོསདྡོཔྱཏྲ (ཀ.), ཨ པཝེཊྛསདྡོཔྱཏྲ (?)].

ཏིཀཾ ཧཏྠེ. ཧས ཧསནེ, ཐོ. ཧར ཧརཎེ ཝཱ. ནཀྑཏྟེཔྱཡཾ. ཀར ཀརཎེ, ཨ. པཎ བྱཝཧཱརཐུཏཱིསུ, ཨི. པཱ རཀྑནེ ཝཱ, ཎི. ཀརོ ཙ པཱཎི ཙ ཀརཔཱཎཡོ. པཉྩསཱཁོ, སཡོཔྱཏྲ.

པཀོཊྛནྟོ ཧཏྠགཎྛི མཎིབནྡྷོ ནཱམ. པཀོཊྛོ ནཱམ ཨཱམཎིབནྡྷཾ ཀཔྤརསྶ ཨདྷོབྷཱགོ. མཎིཝིཀཏིཾ བནྡྷཏི ཨེཏྠཱཏི མཎིབནྡྷོ. ཀུས ཨཀྐོསེ, ཋོ, པཀོཊྛོ.

དྭཡཾ བྷུཛམཛ྄ཛྷགཎྛིམྷི. ཀཔུ ཧིཾསཱཡཾ, ཨརོ. ཀུཔྤརོཏིཔི པཱཋོ, ཏདཱ ཨསྶུཏྟཾ. ཀཔུ ཧིཾསཱཡཾ, ཨོཎི, ཀཔོཎི, ཨིཏྠིཡཾ. ཀཕོཎཱིཔྱཏྲ, ཏཏྠ པསྶ ཕཏྟཾ.

༢༦༦. པཱཎིསྶ ¶ པཱཎིཏལསྶ སམྦནྡྷཱིནཾ མཎིབནྡྷཀནིཊྛཱནཾ དྭིནྣཾ ཨནྟརཾ བཧིཊྛཱནཾ ཀརབྷོ ཝུཙྩཏི, ཡེན ཀུམཱརཀཱ སཏྠཾ ཀཏྭཱ ཨཉྙམཉྙཾ པཧརནྟི, ཀར ཧིཾསཱཡཾ, ཨབྷོ, ཀར ཀརཎེ ཝཱ.

དྭཡཾ ཨངྒུལིམཏྟེ. ཀརསྶ པཱཎིསྶ སཱཁཱ ཀརསཱཁཱ. ཨགི གཏྱཏྠོ, ཨངྒ གམནཏྠོ ཝཱ, ཨུལི. ཨིཏྠིལིངྒོཡཾ [(ནདཱདི) (ཀ.)], ཨངྒུལི.

ཏཱ ཨངྒུལིཡོ པཉྩཔྤབྷེདཱ, ཡཐཱ – ཨངྒུཊྛོ ཏཛྫནཱི མཛ྄ཛྷིམཱ ཨནཱམིཀཱ ཀནིཊྛཱ ཙེཏི ཀམཱ སིཡུཾ. ཨངྒ གམནཏྠོ, ཨསྶུཏྟཾ, ཨགྒེ པུརེ ཏིཊྛཏཱིཏི ཝཱ ཨངྒུཊྛོ, ནིགྒཧཱིཏཱགམོ, ཨསྶུཏྟཉྩ. ཏཛྫ ཧིཾསཱཡཾ, ཏཛྫེཏི ཡཱཡ, སཱ ཏཛྫནཱི, ཡུ, ནདཱདི. མཛ྄ཛྷེ ཏིཊྛཏཱིཏི མཛ྄ཛྷིམཱ. ནཏྠི ནཱམམསྶཱཏི ཨནཱམིཀཱ, སཀཏྠེ ཀོ. ཨཏིསཡེན ཁུདྡཀཱཏི ཀནིཊྛཱ. ཡུཝཔྤཱནཾ ཀན, ཀཎ ཝཱ ཨིཡིཊྛེསུ.

༢༦༧. ཏཛྫནྱཱདཱིཧི ཡུཏེ ཨངྒུཊྛེ ཏཏེ པསཱརིཏེ སཏི པདེསཱདིཀཱ ཙཏསྶོ སཉྙཱ ཀམཏོ སིཡུཾ, ཡཐཱ – ཏཛྫནཱིཡུཏེ ¶ ཨངྒུཊྛེ ཏཏེ པདེསོ. དིས པེཀྑནེ. མཛ྄ཛྷིམཡུཏེ ཨངྒུཊྛེ ཏཏེ ཏཱལོ, ཏལ པཏིཊྛཱཡཾ. ཨནཱམིཀཱསཧིཏེ ཨངྒུཊྛེ ཏཏེ གོཀཎྞོ, གོཀཎྞསདིསཏྟཱ, ཏཔྤམཱཎཏྟཱ ཝཱ གོཀཎྞོ, ཨཐ ཝཱ གོཀཎྞོ ནཱམ ཨེཀོ མིགཝིསེསོ, ཏཀྐཎྞསདིསཔྤམཱཎཏྟཱ གོཀཎྞོ, ཏཱལོ ཙ གོཀཎྞོ ཙ ཏཱལགོཀཎྞཱ. ལིངྒབྷེདཱ ‘‘ཏཱལགོཀཎྞཝིདཏྠཱི’’ཏི ན ཝུཏྟཾ, ཀནིཊྛཱཡུཏེ ཨངྒུཊྛེ ཏཏེ ཝིདཏྠི, ཝིཏནོཏཱིཏི ཝིཏཏྠི, ཝིཏཏྠི ཨེཝ ཝིདཏྠི, ཏནུ ཝིཏྠཱརེ,ཏི, ཏསྶ ཐོ. ཝིདཏྠི. ‘‘ཀམཱ ཏཏོ’’ཏིཔི པཱཋོ.

ཀུཉྩིཏོ སངྐོཙིཏོ པཱཎི པསཏཱཁྱོ, པཔུབྦོ སར གཏིཡཾ, ཏོ. པམཱཎཔྤཀརཎཏོ ཝིཏཏཉྫལིཡེཝཱཡཾ ཀཝཱིཧི ཨིཙྪིཏོ. སམྤུཊཉྫལི པནཱཡཾ, པསཱརིཏསཧིཏཱ [པསཱརིཏསཧིཏཏྟཱ (ཀ.)] ཡསྶ ཨངྒུལིཡོ བྷཝནྟཱིཏི.

ཀུཉྩིཏོ ཙ ཏཏངྒུཊྛོ, སཔཏཱཀོཏི སམྨཏོ;

པཏཱཀེཧི ཏུ ཧཏྠེཧི, སམྤུཊཉྫལི ཨིཙྪིཏོ.

དེཝཏཱནཾ གརཱུནཉྩ, པིཏཱུནཉྩེ’ཙྪིཏོ པུརེ;

ཨཏྠཔྤཀརཎཱདཱིཧི, བྷེདོ ཉེཡྻོ ཏཧིཾ ཏཧིཾ.

ཡཐཱ ཛལཉྫལིཾ དདཱཏི, ཨཉྫལིནཱ པིཝཏི, དེཝོཡཾ ཀཏཉྫལིརིཏི. པུཊཉྫལིསྶ ཝཱ ཝཀྑམཱནཏྟཱ ཨིདྷ ཝིཏཏཉྫལིཡེཝ.

༢༦༨. ཏིཀཾ སཔྤཀོཊྛེ ཝིཏཏཀརེ. རམུ ཀཱིལཱ༹ཡཾ, ཏནོ, མལོཔོ, རཏནཾ, མཎིབུདྡྷཱདཱིསུ ཙ. ཀུཀ ཨཱདཱནེ, ཨུ ¶ , དྭིཏྟཾ. ཧས དྷཱཏུམྷཱ ཐོ, ཏོ ཝཱ, ཧཏྠོ, ཧཏྠསཧིཏཏྟཱ ཝཱ པཀོཊྛོ ཧཏྠོ.

དྭཡཾ སམྤུཊཉྫལིམྷི. ཀརམཡོ པུཊོ ཀརཔུཊོ, ཨཉྫ བྱཏྟིགཏིཀནྟཱིསུ, ཨལི, ཨཉྫལི. ཀརཔུཊོ ཙ ཨཉྫལི ཙེཏི ཀརཔུཊཉྫལཱི.

དྭཡཾ ནཁེ. ཀརེ ཛཱཡཏི རུཧཏཱིཏི ཀརཛོ. ནཏྠི ཁཾ ཨིནྡྲིཡཾ ཨེཏྠཱཏི ནཁོ, སཉྙཱསདྡཏྟཱ ན ཨཏྟཾ, ཨཝིསཡཏྟཱ ཝཱ. པུནབྦྷཝོ, ཀརརུཧོ, ནཁརོཏིཔི ནཁསྶ ནཱམཱནི.

དྭཡཾ པུཊངྒུལིཀརེཏིཁྱཱཏེ མུཊྛིམྷི. ཁཊ ཨིཙྪཱཡཾ, ཎྭུ, ཁད ཧིཾསཱཡཾ ཝཱ, དསྶ ཊོ. མུ བནྡྷནེ,ཏི, ཏསྶ ཋོ, དྭིཏྟཾ.

༢༦༩. པསྶདྭཡཝིཏྠཏཱ པསྶདྭཡེཔི ཝིཏཏཱ པསཱརིཏཱ སཧཀརཱ སཔཱཎཡོ དྭེ བཱཧཱུ བྱཱམོ ནཱམ, བྱཱམཱིཡཏེ ཨནེནཱཏི བྱཱམོ, ཝིཔུབྦོ ཡཱམ ཨཉྪེ. ཨུདྡྷཾ ཨུཔརི ཏཏཱ ཝིཏཏཱ བྷུཛཱ ཙ པོསོ ཙ ཏེསཾ སམུདིཏཱནཾ པམཱཎསདིསཾ པམཱཎཾ ཡསྶ ཏསྨིཾ ཨུདྡྷནྟཏབྷུཛཔོསཔྤམཱཎེ པོརིསསདྡོ ཝཏྟཏི. བྷུཛསདྡེན སཧཀརཱ བྷུཛཱ གཡ྄ཧཏེ, ཨེཀསྶ པམཱཎསདྡསྶ ལོཔོ, པུརིསསྶ པམཱཎཾ པོརིསཾ. པུརིསསདྡོ ཙེཏྠ སཀརབྷུཛཔུརིསཾ ཝདཏི, ཏཱིསུ, ཡཐཱ – པོརིསཾ ཛལཾ, པོརིསོ ཧཏྠཱི, པོརིསཱི ཡཊྛི.

༢༧༠. དྭཡཾ ཨུརསི. ཨུས དཱཧེ, རོ, སལོཔོ, ཨར གཏིམྷི ཝཱ, ཨསྶུཀཱརོ. ཧར ཧརཎེ, ཡོ, རསྶ དོ. ཀོལ༹ཾ [ཀོཊྛ (ཀ.)] ¶ , བྷུཛནྟརཾ, ཝཀྑོཏིཔི ཨུརོནཱམཱནི. ཏིཀཾ ཨུརོཛེ. ཏནུ ཝིཏྠཱརེ, ཏནོཏི ཨིཙྪནྟི ཐནོ, ཏསྶ ཐོ, ཐན དེཝསདྡེ, ཐན ཙོརིཡེ ཝཱ. ཀུཙ སངྐོཙནེ, ཀུཙོ. པཡོ ཁཱིརཾ དྷཱརེཏཱིཏི པཡོདྷརོ. ཀུཙོ ཙ པཡོདྷརོ ཙཱཏི དྭནྡོ.

ཐནགྒསྨིཾ ཐནསྶ ཨགྒེ ཙཱུཙུཀཾ, ནཔུཾསཀེ. ‘‘ཙཱུཙུཀོ སོ ཀུཙཱནན’’ནྟི [ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༡༦.༧༧] ཏུ རཏནཀོསོ, ཙུ ཙཝནེ, ཨུཀོ, དྭིཏྟཾ, དཱིགྷོ ཙ, ཙཱུཙུཀཾ, ཙནྩུ གཏིཡཾ ཝཱ, ཨུཀོ, ནལོཔོ, ཨསྶཱུཀཱརོ, ཙཱུཙུཀཾ.

དྭཡཾ པིཊྛེ ཀཱཡསྶ པཙྪཱབྷཱགེ. པིཊ སདྡསངྒྷཱཏེསུ, ཏོ. ཨིཏརཏྲ ཏི, པིསུ སེཙནེ ཝཱ.

༢༧༡. ཏིཀཾ ཏནུམཛ྄ཛྷེ. མཛ྄ཛྷེ བྷཝོ མཛ྄ཛྷོ. ལག སངྒེ, ཨ. མཛ྄ཛྷེ བྷཝཾ མཛ྄ཛྷིམཾ. ཙཏུཀྐཾ ཨུདརེ. ཀུས ཨཀྐོསེ, ཚི, སསྶ ཙོ. གཧ ཨུཔཱདཱནེ, ཨནི, ཨཱིམྷི གཧཎཱི, གབྦྷཾ གཎྷཱཏི དྷཱརེཏཱིཏི ཝཱ གཧཎཱི, གབྦྷཱསཡསཉྙིཏོ མཱཏུཀུཙྪིཔྤདེསོ, ཏེཛོདྷཱཏུམྷི པན ཡཐཱབྷུཏྟཱཧཱརསྶ ཝིཔཱཙནཝསེན གཎྷནཏོ ཨཚཌྜནཏོ གཧཎཱི. ཨུཔུབྦོ དར གམནེ. ཨུདརཏི ཨུདྡྷཾ གཙྪཏི ཝཱཡུ ཡཏྲཱཏི ཨུདརཾ. གུ སདྡེ, ཨབྷོ, དྭིཏྟཱདི, གབྦྷོ. པིཙཎྜ ཛཋར ཏུནྡཱཔྱཏྲ.

ཀུཙྪིསམྦྷཝེ ཀུཙྪིཊྛེ ཀོཊྛོ, ཨནྟོ ཙཱཏི ཨིམེ དྭེ ཝཏྟནྟི, ཀུས ཨཀྐོསེ, ཏོ, ཋོ ཝཱ. ཨམ གམནཏྠོ, ཏོ.

༢༧༢. ཙཏུཀྐཾ ¶ ཀཊིཡཾ. ཧནདྷཱཏུམྷཱ ཡུ, ཧསྶ དྭིཏྟཾ, ཧསྶ ཛོ, ཧནསྶ གྷོ ཙ, ཛགྷནཾ. ནིཙྪཡེན ཏམཏཱིཏི ནིཏམྦོ, ཏམུདྷཱཏུམྷཱ བོ. སཱུ པསཝེ, ཎི. ཀཊ ཝསྶཱཝརཎེསུ, ཀཊྱཏེ ཨཱཝརཱིཡཏེ ཝཏྠཱདཱིཧི ཀཊི, ཨི, ཨེཏེ དྭེ ནཱརིཡཾ. ཨེཏྠ ཙ ཛགྷནསདྡེན ཨིཏྠིཀཊིཡཱ ཨགྒབྷཱགོ, ནིཏམྦསདྡེན ཨིཏྠིཀཊིཡཱ པཙྪཱབྷཱགོ, སེསདྭཡེན ཀཊིསཱམཉྙཾ ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ, ཝུཏྟཉྩ ‘‘པཙྪཱ ནིཏམྦོ ཐཱིཀཊྱཱ, ཛགྷནཾ ཏུ པུརོ བྷཝེ’’ཏི [ཨམར ༡༦.༧༤].

༢༧༣. ལིངྒནྟཾ ལིངྒསཱམཉྙེ. ཨངྒེ སརཱིརེ ཛཱཡཏཱིཏི ཨངྒཛཱཏཾ, ཨངྒསདྡོ སརཱིརཝཱཙཀོ, ཨངྒམེཏསྶཏྠཱིཏི ཀཏྭཱ. རཧསི ཋཱནེ ཛཱཏཾ ཨངྒཾ རཧསྶངྒཾ, སཏྟམིཡཱལོཔོ, ཨིསྶཏྟཾ, སསྶ དྭིཏྟཉྩ. ཝཏྠེན གུཡ྄ཧིཏབྦནྟི ཝཏྠགུཡ྄ཧཾ. མིཧ སེཙནེ, ཀརཎེ ཡུ, མིཧཏི རེཏོམུཏྟཱནི ཡེནཱཏི མེཧནཾ. ནིཔུབྦོ མིཧ སེཙནེ, ཏོ, ནིམིཏྟཾ. ཨུཏྟམངྒཏྟཱ ཝརངྒཾ. ཝཛ གཏིཡཾ, ཨསྶཱིཀཱརོ, པཙྩཡེཧི ཝིནཱ ཛཱཡཏཱིཏི ཝཱ བཱིཛཾ, ཝིརཧཏྟཛོཏཀོ ཧྱེཏྠ ཝིཀཱརོ. ཕལ ནིཔྥཏྟིཡཾ, ཕལཏི ཨེཏེན པུཏྟནྟི ཕལཾ. ལིངྒཏི ‘‘ཨིཏྠཱི, པུརིསོ’’ཏི ཝིབྷཱགཾ གཙྪཏི ཡེནཱཏི ལིངྒཾ. ལིངྒ ¶ གམནེ, ལཱིནཾ ཨཔཱཀཊཾ ཨངྒནྟི ཝཱ ལིངྒཾ. ཨེཏེསུ བཱིཛཕལསདྡཱ ཨཎྜེཔི ཝཏྟནྟི.

དྭཡཾ པུརིསལིངྒཔསིབྦཀེ. ཨམ གམནེ, ཌོ, ཨཎསདྡཏྠོ ཝཱ, ཌོ, ཨཌི ཨཎྜཏྠེ ཝཱ, ཏོ. ཀུས ཨཀྐོསེ, ཎོ. ཨཎྜསདྡོ ཙེཏྠ བཱིཛེཔི, ཨཎྜཀོསོཏི སམུདིཏམྤི ཀོསསྶ ནཱམཾ, ‘‘ཀུཀྐུཊཙྪཱཔཀསྶེཝ ཨཎྜཀོསམྷཱ’’ཏི [པཱརཱ. ༡༣, ༡༤] ཧི ཝུཏྟཾ, ཨམརཀོསེཔི [ཨམརཀོསེ ༡༦.༧༦] ཨཎྜཀོསོཏི སམུདིཏེནེཝ ནཱམཾ ཝུཏྟཾ. ཨེཏྠ ཙ ཨཎྜསྶ བཱིཛསྶ ཀོསོ ཨཎྜཀོསོཏི ཝིགྒཧོ ཀཱཏབྦོ.

དྭཡཾ ཨིཏྠིཡཱ ཨངྒཛཱཏེ. ཡུ མིསྶནེ, ཨདྷིཀརཎེནི, ཡོནི, ཨིཏྠིཡཾ པུམེ ཙཱཡཾ, ཨིཏྠཱི ཙ པུམཱ ཙ ཨིཏྠིཔུམཾ, ཏསྨིཾ. བྷཛནྟི ཨསྨིནྟི བྷགཾ. མཱརམནྡིར མཱརཀཱུཔཱ ཙཱཏྲ.

༢༧༤-༢༧༥. ཏིཀཾ ཨིཏྠིཔུརིསཱནཾ སམྦྷཝེ. སུཙིསྶ པཊིཔཀྑོ ཨསུཙི, ཨིཀཱརནྟོ, དྭཱིསུ, སམྦྷཝལིངྒོ ཝཱ. སཾཔུབྦཱ བྷཱུདྷཱཏུམྷཱ ཨ. སཀ སཱམཏྠིཡཾ, ཏོ, ཏསྶ ཀོ, ཨསྶུཏྟཾ, སུཙ སོཀེ ཝཱ, ཀོ.

དྭཡཾ ཝཙྩམགྒེ. པུནནྟི ཨནེནཱཏི པཱཡུ. པཱུ པཝནེ, ཨུ, ཨཱུསྶཱཡོ, པཡ གམནཏྠོ ཝཱ, པཡཏི ཝཙྩམནེནཱཏི པཱཡུ, ¶ ཀརཎེ ཨུ, ཨཡཾ པུརིསེ པུལླིངྒེ ཝཏྟཏི. གུད ཀཱིལཱ༹ཡཾ, ཨ. ཨཔཱནཾཔྱཏྲ.

ཨཊྛཀཾ ཝཙྩེ. གཱུཐ ཀརཱིསོསྶགྒེ, གུཔ གོཔནེ ཝཱ, ཐོ. ཀིར ཝིཀིརཎེ, ཨཱིསོ, ཀརཱིསཾ. ཝར ཝརཎསམྦྷཏྟཱིསུ, ཙོ, གཱུཐཉྩ ཀརཱིསཉྩ ཝཙྩཉྩེཏི དྭནྡོ, ཏཱནི ཝིཀཔྤེན པུམེ ཝཏྟནྟི, ནིཙྩཾ ནཔུཾསཀེ, པུལླིངྒཏྟཾ ཏེསཾ ཀཏྠཙིཡེཝ, སབྦཏྲ ནཔུཾསཀཏྟམེཝ བཧུལནྟྱཏྠོ. མལ ཙལནེ, ཨ, མལ དྷཱརཎེ ཝཱ. སཀ སཏྟིཡཾ, སསྶ ཚོ. ཨུཙྩཱརཱིཡཏེ ཛཧྱཏེཏི ཨུཙྩཱརོ, ཨུཔུབྦོ ཙརདྷཱཏུ ཙཛནེ, ཨུཀྑིཔནེ ཙ ཝཏྟཏི. མིཧ སེཙནེ, ལོ, ཝཎྞཝིཔརིཡཡོ, ལ༹ཏྟཉྩ. ཨཝཀརཱིཡཏེཏི ཨུཀྐཱརོ, ཨཝསྶུཏྟཾ, ཀིར ཝིཀྑིཔནེ. སམལཾཔྱཏྲ. སམུ ཨུཔསམེ, ཨལོ.

དྭཡཾ མུཏྟེ. སུ སཝནེ, སཝནཾ སནྡནཾ, ཙུརཱདི, ཎོ. མུཙ མོཙནེ, ཏོ, མུཏྟ པསྶཱཝེ ཝཱ. ཨུཙྩཏེ ཀཐཱིཡཏེ. གོམུཏྟེ གཝཾ སམྦནྡྷིནི མུཏྟེ པཱུཏིམུཏྟསདྡོ ཝཏྟཏི. ཨཛྫ པཝཏྟམྤི ཧི ཏཾ དུགྒནྡྷབྷཱཝེན པཱུཏིམུཏྟནྟྭེཝ ཝུཙྩཏི, ཡཐཱ ‘‘པཱུཏིཀཱཡོ’’ཏི. ཨསྶཱདཱིནཾ མལེ ཚཀཎསདྡོ, སཀ སཏྟིཡཾ, ཡུ, སསྶ ཚོ.

༢༧༦. ནཱབྷིཡཱ ཨདྷོབྷཱགོ ཝཏྠི ནཱམ, སོ དྭཱིསུ. ཝཏྠི མུཏྟཔུཊཾ. ‘‘མུཏྟཱསཡཔུཊོ ཝཏྠི’’རིཏི [ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༡༦.༧༣] རཏནམཱལཱ. ཝསཏི མུཏྟམེཏྠཱཏི ཝཏྠི, ཝས ནིཝཱསེ,ཏི, ཏསྶ ཐོ, ཏྠིཔཙྩཡེན ཝཱ སིདྡྷཾ. ཨུཙྪངྒཾ ཨངྐཉྩ ཨིམེ དྭེ ཨུབྷོ སདྡཱ ¶ པུམེ ཝཏྟནྟི. ཨུསྶཛྫཏི ཨེཏྠཱཏི ཨུཙྪངྒཾ, སཛ སངྒེ, སསྶ ཚོ, དྭིཏྟཾ. ཨངྐ གམནཏྠོ, ཨ, ཨངྐོ, ཨཐ ཝཱ ཨངྐ ལཀྑཎེ, ཨ, ཨངྐོ, ‘‘ཨུཙྪངྒཙིཧནེསྭ’ངྐོ’’ཏི ཨམརཀོསེ [ཨམར ཀོསེ ༢༣.༤].

དྭཡཾ ཛཱཎཱུཔརིབྷཱགེ. ཨར གམནེ, ཨུ, ཨསྶཱུཀཱརོ. སནྫ སངྒེ, ཨཱསཛྫཏི ཝཏྠམཏྲཱཏི སཏྠི, ཐི. ཨཱུརུ ཙ སཏྠི ཙེཏི དྭནྡོ, ནཔུཾསཀེཔི.

ཏིཀཾ ཛཱཎུམྷི, ཨཱུརུནོ པབྦཾ གཎྛི ཨཱུརུཔབྦཾ. ཛན ཛནནེ, ཎུ. དྭིཏྟེ ཛཎྞུ.

༢༧༧. དྭཡཾ པཱདགཎྛིམྷི. གུཔ རཀྑཎེ ཕོ, སཀཏྠེ ཀོ. པཱདསྶ གཎྛི པཱདགཎྛི. གྷུཊིཀཱཔྱཏྲ. གྷུཊ པརིཝཏྟནེ, གྷུཊྱཏེ ཨནེནེཏི གྷུཊིཀཱ, ཎྭུ.

དྭཡཾ པཱདསྶ པཙྪཱབྷཱགེ གོཔྥཀསྶཱདྷོ བྷཱགེ. པུམེ ཏཱུཏི ཏྭནྟཾ ལིངྒཔདཾ. པས བཱདྷནཕུསནེསུ,ཏི, ཏསྶ ཎོ, སསྶ ཧོ, ཝཎྞཝིཔརིཡཡོ, ཎིཔཙྩཡེན ཝཱ སིདྡྷཾ. སཀཱརཝཎྞཱགམེ ཝུདྡྷིཡཉྩ པཱསཎྷི. ཨེལིཔྱཏྲ, ཨིལ གཏིཡཾ,ཏི, ཏལོཔོ.

དྭཡཾ པཱདགྒེ. པཱདསྶ ཨགྒཾ པཱདགྒཾ. པཀཊྛཾ པདཾ པཔདནྟི ཀམྨདྷཱརཡོ. ‘‘པཔདོ’’ཏིཔི པཱཋོ. ཏིཀཾ པཱདེ. པད གཏིམྷི, ཎོ, པཛྫཏེཏི པཱདོ. པཛྫཏེ གཙྪཏཱིཏི, ཨ. ཙརམྷཱ ཀརཎེ ཡུ, ཙརཎཾ, ཨིདཾ པུམེ ཝིཀཔྤེན, ནིཙྩཾ ནཔུཾསཀེ. ཨངྒྷིཔྱཏྲ, ཨཧི གཏིཡཾ. ཨི, ཧསྶ གྷོ.

༢༧༨. དྭཡཾ ¶ ཧཏྠཱདྱཝཡཝེ. ཨངྒི གཏྱཏྠོ, ཨ. ཨཝཔུབྦོ ཡུ མིསྶནེ, ཨ. པཏཱིཀོ, ཨཔགྷནོཔྱཏྲ. པཏིཔུབྦཱ ཨིམྷཱ ཀོ. ཨཔཔུབྦཱ ཧནིམྷཱ ཨ, གྷནཱདེསོ ཙ.

དྭཡཾ པསྶཊྛིམྷི. པཱ རཀྑཎེ, སུ, ལི༹ཀཱརཝཎྞཱགམོ, སཀཏྠེ ཀོ, པསྶ ཕོ. ཨལཱ༹གམེ ཕཱསུཀཱ. ‘‘པཱསུལི༹ཀཱ, པཱསུཀཱ’’ཏིཔི པཱཋོ. ཕུས སམྥསྶེཏིཔི དྷཱཏུ, ཏདཱ ཨུཔཙྩཡཱདི.

དྭཡཾ ཨཊྛིམཏྟེ. ཨསུ ཁེཔནེ, ཨི, སསྶ ཊྛོ, ཨཊྛི, ཨིདཾ པཎྜཀེ ནཔུཾསཀེ ཝཏྟཏི. དྷཱ དྷཱརཎེ, ཏུ, ཨིཏྠཱི. ཀཱིཀསཾ, ཀུལླཾཔྱཏྲ. གལསྶ ཀཎྛསྶ ཧེཊྛིམནྟེ ཛཱཏམཊྛི གལནྟཊྛི. ཨཀ གམནེ, ཁོ, སཀཏྠེ ཀོ.

༢༧༩-༢༨༠. དྭཡཾ སིརསོཊྛིཁཎྜེ. སམུདིཏེ ཏུ ཀརོཊི, ཨིཏྠཱི [ཨམར ༡༦.༦༩]. ཀཔུ སཱམཏྠིཡེ, ཨརོ, ཀཾ སཱིསཾ པཱལེཏཱིཏི ཝཱ ཀཔྤརོ, རསྶོ, ལསྶ རཏྟཉྩ. ཀཾ པཱལཡཏཱིཏི ¶ , ཀམྨཱདིམྷི ཎོ. ‘‘སིརོཊྛིམྷི ཀཔཱལོ’ཐཱི, གྷཊཱདིསཀལེཔིཙེ’’ཏི རུདྡོ [ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༡༦.༦༨]. ཀཔཱལོ ཨཐཱིཏི [ཨནིཏྠཱིཏི ཨཏྠོ] ཚེདོ. ཀཔཱལསདྡོ ཝིཀཔྤེན པུལླིངྒོ. ཀཌི ཚེདེ, ཨརོ. མཧཏཱི སིརཱ མཧཱསིརཱ, སིརཱཏི ཙ. སི བནྡྷནེ, རོ.

ཏིཀཾ སུསིརཝཏྱཾ ཝཱཡུཝཧནྟསིརཱཡཾ. ཏིཝིདྷཱ ཧི ཀཱཡསིརཱ ཨེཀཱ ཝཱཡུཝཧཱ, ཨཔརཱ སུཏྟམིཝཱཊྛིབནྡྷིནཱི, ཨཉྙཱ ཨཱཧཱརཝཱཧིནཱི ཨནྟཁྱཱ. ཏཏྲ ཏཏིཡེན པཋམཱ, པཋམདུཏིཡེཧི དུཏིཡཱ ཙ དཱིཔིཏཱ, ཏཏིཡཱ པན པརཏོ ཝཀྑཏི. ནཧ བནྡྷནེ, ཨརུ. སི བནྡྷནེ, རོ. དྷམ སདྡེ, ཡུ. ནདཱདི, ཨནི ཝཱ, དྷམནཱི.

ཏཏིཡཾ དསྶེཏུམཱཧ ‘‘རསགྒསཱ’’ཏྱཱདི. རསཾ གསཏཱིཏི རསགྒསཱ, གས ཨདནེ. རསཾ ཧརཏི ནེཏཱིཏི རསཧརཎཱི, ཡུ, ནདཱདི.

ཏིཀཾ མཾསེ. མན ཉཱཎེ, སོ. མིས སདྡེ, ཨཱཔུབྦོ ཨཱམསནེ ཝཱ. པིས ཨཝཡཝེ, ཏོ. པལལཾ, ཀབྦཾཔྱཏྲ.

དྭཡཾ ཨཱཏཔཱདིནཱ སུཀྑམཾསེ. ཏིལིངྒཀནྟཱུཏི ཏྭནྟཾ ལིངྒཔདཾ. ཝལ, ཝལླ སཾཝརཎེ, ཨཱུརོ, ཨིཏྠིཡཾ ‘‘ཨིཏྠིཡམཏོ ཨཱཔཙྩཡོ’’ཏི ཨཱ, ཝལླཱུརཱ. ཨུདྡྷཾ ཏཏྟཾ ཨུཏྟཏྟཾ. ཏཔ སནྟཱཔེ, ཏོ.

༢༨༡. ཙཏུཀྐཾ ལོཧིཏེ. རུཧ ཛནནེ, ཏོ, ཨིཏོ ཝཱ. རུནྫྷཏེ ཙམྨེནཱཏི རུདྷིརཾ, ཨིརོ. སོཎ ཝཎྞེ, ཏོ. རཉྫ རཱགེ, ཏོ. ཨསཾ, ཁཏཛཾཔྱཏྲ [ཁཏཱ ཛཱཡཏེ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༡༦.༦༤)].

ཏིཀཾ ¶ ཁེལེ༹. ལཱ ཨཱདཱནེ, ཨལོ, ཨིཏྠིཡམཱ, ལལ ཨིཙྪཱཡཾ ཝཱ, ཨིཏྠིཡམཱ. ཁེལ གཏིཡཾ, ཨ. ཁལ ཙལནེ, སཉྩཡེ ཝཱ, ཎོ, ལ༹ཏྟཾ, ཁཾ ཝཱ ཨཱཀཱསཾ ཨིལཏཱིཏི ཁེལོ༹. ཨིལ གཏིཡཾ, ཀམྨནི ཎོ, ཨིལ གཏིམྷི ཝཱ, ཨ, ཨིསྶེ.

དྭཡཾ པིཏྟེ. མཱ པརིམཱཎེ, དྷུ. མད ཨུམྨཱདེ ཝཱ, ཎུ, དསྶ དྷོ. མཱཡཱུཏི པཱཋེ མཡ གཏིཡཾ, ཎུ. མཱདྷུམཱཡུསདྡཱ དྭེ པུརིསེ པུལླིངྒེ. ཨཔིདདྷཱཏཱིཏི པིཏྟཾ. ཨཔིཔུབྦོ དྷཱ པིདྷཱནེ, ཏོ, ཨལོཔོ, བྷུཛཱདི, པིཏྟཾ, ནཔུཾསཀེ.

དྭཡཾ སེམྷེ. སིལིས སིལེསནེ, ཙུརཱདི, སིལིསྱཏེ ཨཏྲེཏི སེམྷོ, མན, ལིསསྶ ཧོ, ཝཎྞཝིཔརིཡཡོ. ཨིཏརཏྲ ཨུམོ, སིལེསུམོ. ཀཕོཔྱཏྲ, ཀེན ཏོཡེན ཕཱཏི ཝུདྡྷི ཡསྶ ཀཕོ, ནེརུཏྟོ.

༢༨༢-༢༨༣. ཝིལཱིནོ ཝིབྷཱུཏོ སྣེཧོ ཝསཱཏྱུཙྩཏེ, ཝས ནིཝཱསེ, ཨཱ. དྭཡཾ ཨཝིལཱིནསྣེཧེ. མིད སྣེཧནེ, ཎོ. ཝཔ བཱིཛསནྟཱནེ, ཨ, ཝཔཱ. ‘‘ཝཔཱ ཝིཝརམེདེསཱུ’’ཏི ནཱནཏྠསངྒཧེ, ཨམརཀོསེ པན མེདཱདཱིནམེཀཏྠཏཱ དཱིཔིཏཱ, ཝུཏྟཉྷི ཏཏྠ ‘‘མེདོ ཏུ ཝཔཱ ཝསཱ’’ཏི [ཨམར ༡༦.༦༤].

ཏིཀཾ ཙནྡནསུཝཎྞཱདྱལངྐཱརཀཏསརཱིརསོབྷཱཡཾ. ཀཔུ སཱམཏྠིཡེ, ཨཱཀཔྤནཾ ཨཱཀཔྤོ, ཎོ. ‘‘ནེཔཙྪེ གེཧམཏྟེ ¶ ཙ, ཝེསོ ཝེསྱཱགཧེཔི [ཝེསྶགཧེཔི (ཀ.)] ཙེ’’ཏི [ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༡༦.༩༩] རབྷསོ. ཝས ཀནྟིཡཾ, ཝིསི བྱཱཔནེ ཝཱ, ཎོ. ནིསྶེསཏོ པཐནཾ པཁྱཱནཾ ནེཔཙྪཾ, པཐ པཁྱཱནེ གྷྱཎ. པཊིཀམྨཾ, པསཱདྷནཾཔྱཏྲ.

ཚཀྐཾ ཧཱརཱདྱཱབྷརཎེ. མཌི བྷཱུསཱཡཾ, ཀརཎེ ཡུ. སཱདྷ སཾསིདྡྷིཡཾ, ཡུ, སཱཋ སངྑཱརགཏཱིསུ ཝཱ, པསཱཋནཾ, མུདྡྷཛདུཏིཡོཏྲ. བྷཱུས ཨལངྐཱརེ, ཀརཎེཡེཝ ཡུ. ཨཱབྷརིཡྻཏེ ཏནྟི ཨཱབྷརཎཾ, བྷར བྷརཎེ, ཀམྨནི ཡུ. ཨལཾ ཝིབྷཱུསནཾ ཀརིཡྻཏེནེནེཏི ཨལངྐཱརོ, ཎོ. པིལ༹ནྡྷ བྷཱུསནེ, ཀརཎེ ཡུ. པརིཀྑཱརོཔྱཏྲ [པརིཀརོཔྱཏྲ (ཀ.)].

དྭཡཾ མཀུཊེ. ཀིར ཝིཀིརཎེ, ཨཱིཊོ. མཀི མཎྜནེ, ཨུཊོ. མུཀུཊོཏིཔི པཱཋོ, ཨེཏེ དྭེ ཨནིཏྠཱི.

དྭཡཾ མཀུཊགྒཊྛེ ནཱཡཀམཎིམྷི. མཀུཊཙཱུལཱ༹ཡཾ ཙུམྦིཏཱ མཎི ཙཱུལཱ༹མཎི. མཀུཊསིརསི ཙུམྦིཏཱ མཎི སིརོམཎི.

༢༨༤. དྭཡཾ ཨུཎྷཱིསཔཊྚེ. སིརསོ ཝེཋནཾ སིརོཝེཋནཾ. ཨུཔུབྦོ ནཧ བནྡྷནེ, ཨཱིསོ, ཝཎྞཝིཀཱརོ. ཡཾ བཧུཀཱལཾ དེབྱཱམནུསྶེསྭཔི བྷཝཏི, ཏཏྲ ཀཎྞཱབྷརཎེ ཀུཎྜལཱདིདྭཡཾ. ཀུཌི དཱཧེ, ཨལོ. ཝེཋ ཝེཋནེ, ཀཎྞསྶ ཝེཋནཾ ཀཎྞཝེཋནཾ, མུདྡྷཛདུཏིཡོཡཾ.

ཏིཀཾ ཏཱལ༹ཀཱཁྱེ ཀཎྞཱབྷརཎེ. ཀཎྞཱནཾ བྷཱུསནཾ ཀཎྞིཀཱ, ཀཎྞཱ བྷཱུསནེ བཧུལལཀྑཎེ ཎིཀོ. ཀཎྞཙྪདནཾ ¶ པཱུརཏི ཡེན སོ ཀཎྞཔཱུརོ. ཀཎྞསྶ ཝིབྷཱུསནཾ ཀཎྞཝིབྷཱུསནཾ, ཀརཎེ ཡུ. ཏཱལཔཏྟཾཔྱཏྲ.

༢༨༥. དྭཡཾ གཱིཝཱབྷརཎེ. ཀཎྛསྶ བྷཱུསཱ ཀཎྛབྷཱུསཱ, ཐཱི. གཱིཝཱཡཾ བྷཝཾ གཱིཝེཡྻཾ, བྷཝཏྠེ ཨེཡྻོ, གཱིཝཱཡ ཨཱབྷརཎཾ ཝཱ གཱིཝེཡྻཾ, གཱིཝཏོ ཨཱབྷརཎེ ཨེཡྻོ.

དྭཡཾ མུཏྟཱཝལིཡཾ. ཧརཱིཡཏེ མནོ ཡེན ཧཱརོ. མུཏྟཱནཾ ཨཱཝལི པནྟི མུཏྟཱཝལི. ཧཱརཱསདྡོཔྱཏྲ.

ཙཏུཀྐཾ པཀོཊྛཱབྷརཎེ. པཀོཊྛོ ནཱམ ཀཔྤརསྶཱདྷོབྷཱགོ. ནཱི ནཡེ, ཨུརོ, ཨིཡཱདེསོ. ཝལ སཾཝརཎེ, ཨཡོ, ཨནིཏྠཱི, ནིཡུརོཔི. ཀཊ ཝསཱཝརཎགཏཱིསུ, ཎྭུ. པརི སམནྟཏོ ཧརཏི ཙིཏྟཾ ཡནྟི པརིཧཱརཀཾ, ཎྭུ. ཨཝཱཔཀོཔྱཏྲ.

༢༨༦-༢༨༧. དྭཡཾ མུཏྟཱདིགྷཊིཏཝལཡཝིཀཏྱཱབྷརཎེ. ཀཱ སདྡེ, ཀཎཔཙྩཡོ, ཀཎ སདྡེ ཝཱ, དྭིཏྟཾ, ཀངྐཎཾ, ཀཀི གཏྱཏྠེ ¶ ཝཱ, ཡུ, ཀཀི ལོལྱེ ཝཱ, ཀངྐཏི ཡེནཱཏི ཀངྐཎཾ, ཀརཎེ ཡུ. ཀརསྶ བྷཱུསཱ ཀརབྷཱུསཱ, ཐཱི.

དྭཡཾ ཁུདྡགྷཎྚིཀཱཡཾ. ཀིཾ ཀུཙྪིཏཾ ཀཎཏཱིཏི ཀིངྐཎཱི, ནདཱདི. ཀིངྐིཎཱིཏིཔི པཱཋནྟརཾ, ཏདཱ ཡདཱདི. ཁུདྡཱ ཨེཝ གྷཎྚཱ ཁུདྡགྷཎྚིཀཱ, སཀཏྠེ ཀོ, གྷཊ ཙལནེ.

དྭཡཾ ཨངྒུལྱཱབྷརཎེ. ཨངྒུལིཡཾ བྷཝཾ ཨངྒུལཱིཡཀཾ, ཨཱིཡོ, སཀཏྠེ ཀོ, ཨངྒུལཱིནམཱབྷརཎཾ ཨངྒུལྱཱབྷརཎཾ. ཨུམྨིཀཱཔྱཏྲ. ཏམེཝཱངྒུལཱིཡཀཾ སཱཀྑརམཀྑརཝནྟཾ ‘‘མུདྡིཀཱ, ཨངྒུལིམུདྡཱ’’ཏི ཙོཙྩཏེ. མུད ཏོསེ, ཎྭུ, ཨཱ, མུདྡིཀཱ, ཕལཝིསེསེཔྱཡཾ. ཨངྒུལིཡཾ བྷཝཱ མུདྡཱ ཨངྒུལིམུདྡཱ.

དྭཡཾ ཨིཏྠིཀཊྱཱབྷརཎེ. རས སདྡེ, ཀཏྟརི ཡུ, ཨཱ, རསནཱ. སཱཡེཝ ཨིནཱིམྷི རསནཱི. ‘‘སཱརེ དྷནིམྷི རསནཾ, ཛིཝ྄ཧཱཡཾ རསནཱ ན སོ’’ཏི རུདྡོ. མེཧནསྶ ཁསྶ མཱལཱ མེཁལཱཏི ནིརུཏྟི, མེཧནིནྡྲིཡསྶ མཱལཱཏྱཏྠོ. ཀཱཉྩཱི སཏྟཀཱི, སཱརསནཾཔྱཏྲ.

ཨེཀཡཊྛི བྷཝེ ཀཱཉྩཱི, མེཁལཱ ཏྭ’ཊྛཡཊྛིཀཱ;

རསནཱ སོལ༹སཱ ཉེཡྻཱ, ཀལཱཔཱ པཉྩཝཱིསཏི [ཀལཱཔོ པཉྩཝཱིསཀོ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༡༦.༡༠༨)].

ཏིཀཾ སོཝཎྞེ པགཎྜབྷཱུསནེ. པགཎྜོ ནཱམ ཀཔྤརསྶོཔརིབྷཱགོ. ཀེ སདྡེ, ཨུརོ, ཡཱགམོ. ཨངྒ གམནེ. དོ. བཱཧུམཱུལསྶ, བཱཧུམཱུལེ ཝཱ བྷཝཾ ཝིབྷཱུསནཾ བཱཧུམཱུལཝིབྷཱུསནཾ.

༢༨༨. ཙཏུཀྐཾ ཨིཏྠིཙརཎཝིབྷཱུསནེ. ཨངྒདཱཀཱརཾ པཱདབྷཱུསནཾ པཱདངྒདཾ. མཛི སདྡཏྠོ, ཨཱིརོ, པཱདེ ཀཊཀཾ པཱདཀཊཀཾ. ཨཱུནཾ པཱདཾ པཱུརེཏཱིཏི ནཱུཔུརོ, ཝཎྞཝིཔརིཡཡོ. པཱདཀཊཀོ ཙ ནཱུཔུརོ ཙེཏི ཀཊཀསདྡསྶ པུལླིངྒེཔི པཝཏྟནཏོ ¶ དྭནྡསམཱསོ. ཏུལཱཀོཊི, ཧཾསཀོཔྱཏྲ. ཏུལ གཏིཀོཊིལྱེ. ཀུཊིལཀོཊིཏྟཱ ཏུལཱཀོཊི, པུམེ. ཧཾསགཏིཏྟཱ ཧཾསཀོ.

༢༨༩. མུཁཕུལླཱདཡོ ཨལངྐཱརཔྤབྷེདཱ སིཡུཾ. མུཁཕུལླཾ ནཱམ སུཝཎྞམཡོ མུཁཱལངྐཱརོ, མུཁེ ཕུལླཏཱིཏི མུཁཕུལླཾ, ཕུལླ ཝིཀསནེ, དནྟཱདཱིསུ སུཝཎྞམཡཱལངྐཱརོཔི མུཁཕུལླམེཝ. ཨུཎྞཏཾ སུཝཎྞཱདིརཙིཏཾ ནལཱཊཱབྷརཎཾ, ཨུཔུབྦོ ནམུ ནམནེ. ཨེཏྠ ཙ མུཁཕུལླུཎྞཏཱནཾ ཝིསེསཾ ཝིཔརིཡཡེནཱཔཱིཏི ཝདནྟི. གཱཝཱིནཾ ཐནཱཀཱརཏྟཱ གཏྠནཾ, ཨོསྶཏྟཾ, ཏམེཝ ཨུཏྟམཏྟཱ ཨུགྒཏྠནཾ, ཙཏུཡཊྛིཀོ ཧཱརབྷེདོ. གམུ གམནེ, ཎྭུ, དྭིཏྟཾ, ཨསྶིཏྟཉྩ, གིངྒམཀཾ, བཱཏྟིཾསཡཊྛིཀོ ཧཱརབྷེདོཝ. ཨཱདིནཱ ཨདྡྷཧཱརོ, མཱཎཝཀོ, ཨེཀཱཝལཱི, ནཀྑཏྟམཱལཱདཡོ ཧཱརབྷེདཱ ཙ སངྒཡ྄ཧནྟི [ཨམར ༡༦.༡༠༦].

༢༩༠. པཛྫཾ ཝཏྠམཏྟེ. ཙིལ ཝསྶནེ, ཙིལྱཏེ ཨཙྪཱདཱིཡཏེཏི, ཎོ, ཐིཡཾ ཙེལཱི. ཚད སཾཝརཎེ, ཨཱཔུབྦོ ཀརཎེ, ཡུ. ཝས ཨཙྪཱདནེ, ཝསྱཏེ ཨཙྪཱདཱིཡཏེཏི ཝཏྠཾ, ཐོ. ཎམྷི ཝཱསོ. ཡུམྷི ཝསནཾ. ཨམ གམནེ, ཀརཎེ ཡུ, ཨཾསུཀཾ, རཾསིཔརིཡཱཡོཔྱཡཾ. ཨམྦ སདྡེ, ཀཏྟརི ཨརོ. པཊ གམནེ, ཀརཎེ ཨ, སོབྷནཙེལེཔྱཡཾ. དུ གམནེ, ཀརཎེ སོ, དྭིཏྟཾ, དུརཱུཔཾ ཨསཏི ཁེཔཏཱིཏི ཝཱ དུསྶཾ, དུརཱུཔཾ ཨསཏི དཱིཔེཏཱིཏི ཝཱ དུསྶཾ, དུཔུབྦོ ཨས དིཏྟིཡཾ ¶ . ཙལ ཝསནེ, ཨསྶོཏྟཾ, ལ༹ཏྟཉྩ. སཊ རུཛཱཝིསརཎགཏྱཱཝསཱནེསུ, ཎྭུ.

༢༩༡. པཛྫཾ ཝཏྠབྷེདེ. ཏཏྲཱདིདྭཡཾ དུཀཱུལཁྱེ ཝཏྠེ. ཁུ སདྡེ, མོ, ཁུམསདྡཱ ཝིཀཱརེ ཎོ, ཁུམཱཡ ཝིཀཱརོ ཁོམཾ, ཁུམཱ ནཱམ ཨཏསཱི, ཏབྦཀྐལསམྦྷཝཾ ཝཏྠཾ, ཝཱཙྩལིངྒོཡཾ. ཀཱུལ ཨཱཝརཎེ, དུཀྑེན ཀུལྱཏེཏི དུཀཱུལཾ, དུམེཧི ཛཱཏཾ ཀཱུལནྟི ཝཱ དུཀཱུལཾ. ཀེཙི པན ‘‘དུཀཱུལམྤི ཨེཀཾ ཝཏྠནྟརཾ, ན ཁོམནཱམ’’ནྟི ཝདནྟི. ཏཾ ‘‘ཁོམ’མཊྚེ དུཀཱུལེ ཙ, ཨཏསཱིཝསནེཔི ཙ’’, ‘‘ཁོམ’མཊྚེ དུཀཱུལེཙཱ’’ཏི ནཱནཏྠསངྒཧཏིཀཎྜསེསེསུ [ནཱནཏྠསངྒཧ ༣.༣.༢༩༥] ཝུཏྟཏྟཱ ན གཧེཏབྦཾ. ཀོསོ ནཱམ ཀིམིགབྦྷོ, ཏཏོ ཛཱཏཏྟཱ ཀོསེཡྻཾ, ཨེཡྻོ, ‘‘ཀོསེཡྻཾ ཀིམིཀོསོཏྠ’’ནྟི [ཨམར ༡༦.༡༡༡] ཧི ཝུཏྟཾ. ཀོསེཡྻམེཝ དྷོཏཾ པཊྚུཎྞཾ ནཱམ, ཝུཏྟཉྩ ‘‘པཊྚུཎྞཾ དྷོཏཀོསེཡྻ’’ནྟི [ཨམར ༡༦.༡༡༣]. པཏྟུཎྞནྟིཔི པཱཋནྟརཾ. པཊྚུཎྞརཊྛེ ཛཱཏཏྟཱ པཊྚུཎྞནྟིཔི ཝདནྟི. ཀམུ ཀནྟིཡཾ, ཀམནཱིཡཏྟཱ ཀམྦལོ, རངྐུནཱམཀསྶ ཧརིཎཝིསེསསྶ ལོམེནསཉྫཱཏཝཏྠཾ [རཱངྐཝཾ ཝིགརོམཛཾ (ཨམར ༡༦.༡༡༡)], ཨལོ, ཝཱགམོ ཙ མཛ྄ཛྷེ. ཝཱསདྡོ ཀམྦལསདྡསྶ ནཔུཾསཀཏྟཾ སམུཙྩིནོཏི. རལླཀོཔི [ཨམར ༡༦.༡༡༦] ཀམྦལཔརིཡཱཡོ. སཎ སདྡེ, ཀཏྟརི ཨ, སཎོ ནཱམ ཐིརཏྟཙོ ཨེཀོ རུཀྑཡོནི, ཡསྶ ཏཙེན ཀེཝཊྚཱདཡོ ཛཱལཱདཱིནི ཀརོནྟི, སཎསྶ ཝིཀཱརོ སཱཎཾ, ཝཏྠཾ. མིགལོམཱནི ཀོཊྚེཏྭཱ སུཁུམཱནི ཀཏྭཱ ཀཏམམྦརཾ ཀོཊུམྦརཾ, ཀུཊ ཚེདནེ, ཨུསྶོ, ཨསྶུ, ཀོཊུམྦརཊྛེཛཱཏཏྟཱ ཝཱ ཀོཊུམྦརཾ. བྷངྒཾ ནཱམ ཁོམཱདཱིནི སབྦཱནི ¶ ཨེཀཛ྄ཛྷཱནི ཝོམིསྶེཏྭཱ ཀཏཝཏྠཾ, བྷནྫ ཨཝམདྡནེ, ཨཐ ཝཱ བྷངྒཾ ནཱམ སཱཎཕལཾ, ཏབྦིཀཱརཏྟཱ ཝཏྠཾ བྷངྒཾ, ཝུཏྟཉྩ ནཱནཏྠསངྒཧེ ‘‘བྷངྒཱ སཱཎཱཁྱསསྶེཔཱི’’ཏི. སསྶསདྡེན ཙེཏྠ ཕལཾ ཝུཏྟཾ, ‘‘རུཀྑཱདཱིནཾ ཕལཾ སསྶ’’ནྟི [ཨམར ༡༤.༡༥] ཝཙནཏོ. བྷངྒམྤི ཝཱཀམཡམེཝཱཏི ཀེཙི. ཝཏྠནྟརཾ ཝཏྠཝིསེསོ. ཨཱདིནཱ ཀཔྤཱསཱདཡོཔི གཧིཏཱ.

༢༩༢-༢༩༣. ཙཏུཀྐཾ པརིདྷཱནབྷཱུཏེ ཨདྷོཝཏྠེ. ཨདྷོབྷཱགེ ཝསཱིཡཏེཏི ནིཝཱསནཾ, ནིསདྡོ ཨདྷོབྷཱགསྶ ཛོཏཀོ. ཝས ཨཙྪཱདནེ, ཀམྨནི ཡུ. བཱཧུལྱེན ཨནྟརེ མཛ྄ཛྷེ བྷཝཾ ཨནྟརཱིཡཾ, ཨཱིཡོ. སམཱནལིངྒཏྟཱ དྭནྡོ. ཨནྟརེ བྷཝཾ ཨནྟརཾ, ཎོ. ཨནྟརེ མཛ྄ཛྷེ བྷཝོ ཝཱསོ ཨནྟརཝཱསཀོ, སཀཏྠེ ཀོ. ཨུཔསཾབྱཱནཾཔྱཏྲ [ཨམར ༡༦.༡༡༧].

པཉྩཀཾ ཨུཔརིདྷཱནེ. ཝར ཨཙྪཱདནེ, པཔུབྦོ, ཀམྨནི ཎོ, ཨུབྷཡཏྲཱཔི ཝུདྡྷི, པཱཝཱརོ. ཨུཏྟརསྨིཾ དེཧབྷཱགེ ཨཱསཛྫཏེཏི ཨུཏྟརཱསངྒོ, ཨཱ པུབྦོ སཉྫ སངྒེ. ཨུཔརི སཾཝཱིཡཏེ པིདྷཱིཡཏེ བཱཧུལྱེནཱཏི, ཡུ. ཨུཔསཾཔུབྦོ ཝཱི ཏནྟསནྟཱནེ. ཨུཏྟརསྨིཾ དེཧབྷཱགེ བྷཝཾ ཝིཛྫམཱནཾ ཨུཏྟརཾ, ཨུཏྟརཱིཡཉྩ, ཎོ, ཨཱིཡོ ཙ. སཾབྱཱནཾཔྱཏྲ.

ནཝཾ ཝཏྠཾ ཨཧཏནྟི མཏཾ ཀཐིཏཾ, ན ཧཉྙཏི ཡཾ པཱསཱཎཱདཱིཧཱིཏི ཨཧཏཾ. ཏནྟཏོ ཨཙིརམཱཧརིཏཾ ཝཏྠཾ. ཨནཱཧཏཾ, ནིཔྤཝཱཎི, ཏནྟཀཾཔྱཏྲ. ཝུཏྟཉྩ ‘‘ཨནཱཧཏཾ ནིཔྤཝཱཎི, ཏནྟཀཉྩ ནཝམྦརེ’’ཏི [ཨམར ༡༦.༡༡༢].

དྭཡཾ ¶ ཙིརཀཱལཏྟཱ ནིདྡསེ ཛིཎྞཝཏྠེ. ནཏྠི ཨནྟོ དསཱ ཡསྶ ནནྟཀཾ, སཀཏྠེ ཀོ. ཀུཙྪིཏོ པཊོ ཀཔྤཊོ, ཀཔྤ ཝིཏཀྐེ ཝཱ, ཨཊོ. དྭཡཾ ཨཐིརཝཏྠེ, ཛིཎྞཝསནཾ ཨཐིརཾ ཝཏྠཾ. ‘‘པཊ’’ཨིཏི ཙརཏི ཕོཊཏཱིཏི པཊཙྩརཾ, པཊཙྩརམེཝ པལ༹ཙྩརཾ, ལ༹ཏྟཾ.

༢༩༤. དྭཡཾ ཀོཊིཀཱདིསནྣཱཧེ, ཙོལེ༹ ཙ. ཀཙ བནྡྷནེ, ཨུཀོ, ནིགྒཧཱིཏཱགམོ ཙ. ཝཱཎཾ སརཾ ཝཱརཡཏཱིཏི ཝཱརཝཱཎོ, ཀམྨནི ཎོ, ཨབྷིདྷཱནཏོ ཝཱརསྶ པུབྦནིཔཱཏོ, ཨནིཏྠིཡམེཏེ. ཝཏྠསྶ ཨཝཡཝེ དསཱསདྡོ ཨིཏྠཱི. ‘‘དསཱ ཝཏྱམཝཏྠཱཡཾ, ཝཏྠཾསེ བཧུམྷི དྭིསཱུ’’ཏི [ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༡༦.༡༡༤] རབྷསོ. དཱ ཚེདནེ, ཀམྨནི སོ, རསྶོ.

ཨུཏྟམངྒམྷི སཱིསེ ཡོ ཀཉྩུཀོ སུཝཎྞཱདིམཡོ, སོ ‘‘ནཱལི༹པཏྟོ’’ཏི ཀཐིཏོ. ནཱལི༹པཏྟོ ཏཾསཎྛཱནོ སུཝཎྞཱདིཔཊོ ནཱལི༹པཏྟོ. སཱིསཀཾ, སིརིཡཾ, སིརོཧནྟིཔི ཏསྶ ནཱམཱནི.

༢༩༥. ཏིཀཾ དཱིགྷཏྟེ. ཨཱཔུབྦོ ཡམུ ཨུཔརམེ, ཎོ. ཨཱ བྷུསོ ཡཱཏི གཙྪཏཱིཏི ཝཱ ཨཱཡཱམོ, ཡཱ གཏིཔཱཔུཎེསུ, མོ. དཱིགྷསྶ བྷཱཝོ དཱིགྷཏཱ. རུཧ ཛནནེ, ཎོ.

དྭཡཾ ¶ ཝིཏྠཱརེ. ཝཏྠཝིསཡེ ‘‘ཨོསཱརོ’’ཏི རཱུལ༹ྷེ. སམནྟཏོ ནཡ྄ཧཏཱིཏི པརིཎཱཧོ, ནཧ བནྡྷནེ, ཎོ. ཝིཏྠཱརེན སརཎཾ ཝིསཱརོ, སོ ཨེཝ ཝིསཱལཏཱ.

༢༩༦. ཙཏུཀྐཾ ཙཱིཝརེ. ཨརཧཏཾ དྷཛོ ཨརཧདྡྷཛོ, རཱུལ༹ྷིཡཱ ཏདཉྙཙཱིཝརེསུ. ཀསཱཡེན, ཀསཱཝེན ཙ རཏྟཾ ཀཱསཱཡཾ, ཀཱསཱཝཉྩ, སམཱནལིངྒཏྟཱ དྭནྡོ. ཙི ཙཡེ, ཨཱིཝརོ. ཝཏྠཁནྡྷེཧི ཙཱིཡཏེཏི ཙཱིཝརཾ.

མཎྜལཱདཡོ ཏདངྒཱནི སམཱུཧབྷཱུཏསྶ ཙཱིཝརསྶ ཨཝཡཝཱནི. མཌི བྷཱུསཱཡཾ, ཨལོ, མཎྜལཾ. ཙཱིཝརཔརིཡནྟོཡཾ མཧཱཔཐཝིཡཱ ཙཀྐཝཱལ༹པབྦཏོ ཝིཡ ཙཱིཝརསྶ སམནྟཏོ ཏིཊྛཏི. ཝིཝཊྚོ ནཱམ ཙཱིཝརམཛ྄ཛྷགཏམགྒོ, སོ ཧི ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཝཊྚཏཱིཏི ཝིཝཊྚོཏི ཝུཙྩཏི, ཝཊྚ ཨཱཝཊྚནེ. ཀུསི ནཱམ མགྒཱནཾ མཛ྄ཛྷགཏཝཏྠཁཎྜཾ, ཀུས ཚེདནེ, ཀམྨནི ཨི, ཀུསི, པུམིཏྠིཡཾ.

༢༩༧. ཕལཱདཱིནཾ ཡཱནི ཙཏྟཱརི སནྟི, ཨེཏཱ ཝཏྠསྶ ཡོནིཡོ ཀཱརཎཱནི ཏཏོ ཏདུཔྤཏྟིཏོ. ཀཔྤཱསིཀཾ ཝཏྠཾ ཕཱལཾ ནཱམ ཕལཝིཀཱརཏྟཱ, ཝིཀཱརེ ཎོ, ཏཱིསུ. ཡཐཱ – ཕཱལོ པཊོ, ཕཱལཱ ཙེལཱི, ཕཱལཾ ཝཏྠཾ. ཁོམཱདཡོ པན པཊཱ ཏཙབྦྷཝཱ ཏཙཏོ སཉྫཱཏཱ.

༢༩༨. ཀོསེཡྻཾ ¶ ཝཏྠཾ ཀིམིཛཾ ནཱམ. མིགལོམམཡནྟུ ཀམྦལཾ. དྭཡཾ བྱཝདྷཱཡཀཔཊེ, ཀཎྜཔཊེཔཱིཏི ཀེཙི. སམཱནཏྠཱ ཨེཏེ དྭེ ཏུལྱཏྠཱཏྱཏྠོ. ཛུ གཏིཡཾ, བྷཱུཝཱདི, ཛུ བནྡྷནེ ཝཱ, ཡུ, ཨནཀཱདེསོ, སཱ ཨིཏྠཱི. ཏིརོ ཀརཱིཡཏི པིདྷཱིཡཏི ཡཱཡ, སཱ ཏིརོཀརཎཱི, ཡུ. པཏིསཱིརཱཔྱཏྲ. པཏིཔུབྦོ སི བནྡྷནེ, རོ.

༢༩༩. དྭཡཾ ཨུཔརིབནྡྷཔཊེ, ཨཐསདྡོཏྲ ལིངྒཱདིཛོཏཀོ. ཨུདྡྷཾ ལོཙཏེ བནྡྷཱིཡཏེཏི ཨུལློཙཾ, ལུཙ དསྶནེ. ཙནྡཱཏཔེ ཝིཏནྱཏེཏི ཝིཏཱནཾ, ཏནུ ཝིཏྠཱརེ, ཎོ, ཙུརཱདི. དྭཡམྤི པུནྣཔུཾསཀནྟི ཨཱིརིཏཾ ཀཐིཏཾ.

དྭཡཾ སིནཱནེ. ནཧ སོཙེ, ཀརཎེ ཡུ, སིནཱ སོཙེ, ཀརཎེ ཡུ, ‘‘སིནཱནེ’’ཏི སཏྟམྱནྟཾ པདཾ. དྭཡཾ ཀུལྱཱདིནཱ [ཀུཊྱཱདིནཱ (ཀ.), ཀུཛྫནཱདིནཱ (ནིསྶཡ), ཀུངྐུམཧལིདྡཱདིནཱ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༡༦.༡༢༡)] ཨངྒནིམྨལཱིཀརཎེ. ཨུབྦཏྟཱིཡཏེ ཝིསཱརཱིཡཏེ མལམནེནེཏི ཨུབྦཏྟནཾ, ཝཏུ ཝཏྟནེ, བྷཱུཝཱདི. མཛྫ སུདྡྷིཡཾ, ཡུ. སམནྟི དྭཡམིདཾ སམཱནཏྠཾ.

༣༠༠. ཏིཀཾ ནལཱཊཀཏེ ཙིཏྟཀེ. ཏིལཀཱཀཏི ཏིལཀོ. ཙིཏྟཀཱཀཏི ཙིཏྟཀཾ. ཙཀཱརེན ཏམཱལཔཏྟཱཀཏི ཏམཱལཔཏྟཾ ¶ . སཱམཉྙེན ཝིསེསཀཾ, ཨུབྷོ ཝིསེསཀཏིལཀཱ ཨནིཏྠཱི, སེསདྭཡཾ ནཔུཾསཀཾ [ཨམར ༡༦.༡༢༣].

ཏིཀཾ ཙནྡནེ, ཙདི ཧིལཱདནེ, ཧིལཱདནཾ སུཁཱཔནཾ, ཡུ. གནྡྷཱནཾ སཱརོ ཨུཏྟམོ གནྡྷསཱརོ, གནྡྷཡུཏྟོ སཱརོ ཐིརཾསོ ཝཱ གནྡྷསཱརོ. མལཡདཱིཔགིརིམྷི ཛཱཡཏཱིཏི མལཡཛོ. བྷདྡསིརཱིཔྱཏྲ.

༣༠༡. ཏིཀཾ པཱིཏཙནྡནེ. ‘‘གོསཱིས’’ཨིཏི པབྦཏེ མལཡེ དེསེ ཛཱཏཾ གོསཱིསཾ, གོ ཝིཡ ཛལཾ ཝིཡ སཱིཏནྟི ཝཱ གོསཱིཏཾ, ཏདེཝ ཏསྶ སཀཱརཾ ཀཏྭཱ གོསཱིསཾ. ཏིལཔཎྞཔྤམཱཎཔཎྞཡུཏྟཏཱཡ ཏེལཔཎྞིཀཾ. མནཾ ཧརཏཱིཏི ཧརི, ཏམེཝ ཙནྡནནྟི ཧརིཙནྡནཾ. པཱིཏསཱརུ, སུསཱིཏཾཔྱཏྲ. གོསཱིསཱདཡོ ཏཡོ པུམེ, ནཔུཾསཀེ ཙ ཝཏྟནྟི.

ཙཏུཀྐཾ རཏྟཙནྡནེ. ཏིལཔཎྞཔྤམཱཎཔཎྞཡུཏྟཏཱཡ ཏིལཔཎྞཱི. པུརིམེན བྷེདཀརཎཏྠཾ ན ཝུདྡྷི. པཏྟམངྒམསྶེཏི པཏྟངྒཾ, ཁུདྡཔཎྞཏཱཡ ཨཔྤདྷཱནཔཏྟམིཙྩཏྠོ. ‘‘ཨངྒཾ གཏྟནྟི ཀོཔཱཡ-པཏཱིཀེསྭཔྤདྷཱནཀེ’’ཏི ཧི ནཱནཏྠསངྒཧེ. རཉྫ རཱགེ, ཧེཏུཀཏྟརི ཡུ. རཏྟཝཎྞཏཱཡ རཏྟཉྩ ཏཾ ཙནྡནཉྩེཏི རཏྟཙནྡནཾ, ཨམརཀོསེ པན ‘‘གོསཱིསཱདཱིནི རཏྟཙནྡནནྟཱནི ཝིསེསེ ཝཏྟནྟཱི’’ཏི [ཨམར ༡༦.༡༣༡] ཝུཏྟཱནི. ཏཏྲ གོསཱིསསྶ ཡཐཱཝུཏྟོཡེཝཏྠོ. དྷཝལཾ, སུསཱིཏལཾ, ཙནྡནཾ, ཏེལཔཎྞིཀཾ མལཡཔབྦཏདེསཛམེཝ. ཧརི མཎྜཱུཀོ, ཏདཱཀཱརེ པབྦཏེ ཛཱཏཾ ཙནྡནཾ ཧརིཙནྡནཾ. པཀྐམྦཕལགནྡྷི པཱིཏཝཎྞཾ. ཏིལཔཎྞཱིཔཏྟངྒཱནི རཏྟཙནྡནསདིསསྶ རཏྟསཱརསྶ ཨེཀསྶ ཙནྡནསྶ ནཱམཱནི.

དྭཡཾ ¶ རཏྟཙནྡནེ. ཨཐ ཝཱ ཏིལཔཎྱཱདཱིནི ཙཏྟཱརི ལོཧིཏཙནྡནསདིསསྶ རཏྟསཱརསྶ ཨེཀསྶ ཙནྡནཝིསེསསྶ ནཱམཱནི. ཀུཙནྡནཾཔྱཏྲ. ‘‘པཏྟངྒཾ རཉྫནཾ རཏྟཾ, པཏྲངྒཉྩ ཀུཙནྡན’’ནྟི རཏནམཱལཱཡཾ.

༣༠༢. དྭཡཾ ཝཎིཛཱདཱིནཾ ‘‘ཀཱལེ༹ཡཱ’’ཨིཏི རཱུལ༹ྷེཔཱིཏཀཊྛེ. ཀཱལ༹ཝཎྞཾ ཨནུསརཏི སཱིལེནཱཏི ཀཱལཱ༹ནུསཱརཱི, ཀཱལ༹ཝཎྞཛནཀོཏྱཏྠོ. ཀཱལ༹ཾ ཛནེཏཱིཏི ཀཱལི༹ཡཾ, ‘‘ཀཱལཱི༹ཡཀནྟུ ཀཱལེ༹ཡཾ, ཝཎྞདཾ ཀནྟིཛཱསཀ’’ནྟི [ཛཱསཀཾ ཀནྟིདཱཡཀཾ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༡༦.༡༢༦)] བྱཱཌི.

ཏིཀཾ ཨགརུསཱམཉྙེ. ལཱུ ཚེདནེ, ཧོ. ལཧུནཱམཏྟཱ ཨགརུ. རསྶ ལཏྟེ ཨགལུ, དྭཡཾ པུམེ. ཝཾསིཀཾ, རཱཛཱརཧཾ, ཀིམིཛཾ, ཛོངྒཀཾཔྱཏྲ.

ཨསྨིཾ ཨགརུམྷི ཀཱལེ༹ སཏི ‘‘ཀཱལཱ༹གརཱུ’’ཏྱུཙྩཏེ. མལླིཀཱཔུཔྥགནྡྷི ཨགརུ པན མངྒལྱོཙྩཏེ.

དྭཡཾ སལླཀཱིདཝེ. ཏུརུཀྑོ ཝུཏྟོ. པིཌི སངྒྷཱཏེ, ཎྭུ. སིཧལོ, ཡཱཝཎོཔྱཏྲ.

༣༠༣. དྭཡཾ མིགནཱབྷིཡཾ. ཀཏྠ སིལཱགྷཱཡཾ, ཨཱུརོ, ནདཱདི, སཀཏྠེ ཀོ. མིགསྶ མདོ མིགམདོ, མིགོ མརཏི ཡེནཱཏི ཝཱ མིགམརོ, སོ ཨེཝ མིགམདོ.

དྭཡཾ ¶ ཀུཊྛེ. ཀུཊ ཚེདནེ, ཋོ, ཏོ ཝཱ, ‘‘ཀུཊཱདཱིཧི ཋོ’’ཏི ཋོ, ཀུཊྛཾ, རོགབྷེདེཔི. ཨཏྟནོ ཚཱཡཱུཔགཏེ ཨཛེ པཱལེཏཱིཏི ཨཛཔཱལཀཾ, ཎྭུ. པཱརིབྷཱབྱཾ, པཱཀལཾ [ཕཱལཀཱི (ཀ.)], ཨུཔྤལཾ, ཝཱཔྤཾཔྱཏྲ.

དྭཡཾ པིཌངྒེ. རོགཾ ལུནནྟོ ཨངྒཏི གཙྪཏཱིཏི ལཝངྒོ. དེཝཱནཾ ཀུསུམཾ པུཔྥཾ དེཝཀུསུམཾ. སིརིསཉྙཾཔྱཏྲ.

དྭཡཾ ཀུངྐུམེ. ཀསྨཱིརརཊྛེ ཛཱཏཾ ཀསྨཱིརཛཾ. ཨགྒིསིཁཾ, ཝརཾ, ཝལླཱིཀཾ, པཱིཏནཾ, རཏྟསངྐོཙཾ, པིསུནཾ, དྷཱིརཾ ལོཧིཏཙནྡནཾཔྱཏྲ.

༣༠༤. དྭཡཾ དྷུནཀེ. ཡཀྑེཧི ཀཏོ དྷཱུཔོ ཡཀྑདྷཱུཔོ, ཡཀྑོ དེཝོ. སཛྫརུཀྑསྶ སིལེསོ སཛྫུལསོ. ཨསྶུ, སིལོཔོ, ཨེསྶཏྟཉྩ, སཛྫསྶ རསོ དཝོ སཛྫུལསོ, ཨསྶུ, ལཏྟཉྩ. སཛྫརསོཏིཔི པཱཋོ. རཱལོ, སབྦརསོ, བཧུརཱུཔོཔྱཏྲ.

ཏིཀཾ ཏཀྐོལེ. ཏཀྐ ཝིཏཀྐེ, ཨོལོ. ཀུལ སངྑྱཱནེ, ཎྭུ. ཀོསཡུཏྟཾ ཕལམེཏསྶཱཏི ཀོསཕལཾ. དྭཡཾ ཛཱཏིཕལེ. ཀོསསཧིཏཾ ཛཱཏིཕལམེཏསྶཱཏི ཛཱཏིཀོསཾ. ཛཱཏིཕལམེཏསྶ, ན ཀིཏྟིམནྟི ཛཱཏིཕལཾ.

༣༠༥. པཛྫདྡྷཾ ཀཔྤཱུརེ, གྷནོ ཧུཏྭཱ སརཏཱིཏི གྷནསཱརོ. ཨབྦྷམིཝ སིཏཾ སིཏབྦྷོ, ཨབྷིདྷཱནཏོ པུབྦནིཔཱཏོ, ཀཔྤ ¶ སཱམཏྠིཡེ, ཨཱུརོ. ཙནྡསཉྙོ, ཧིམཝཱལུཀོ, ཧིམཱཝ྄ཧཡོཔྱཏྲ.

པཛྫདྡྷཾ ལཱཁཱཡཾ, ཨཱ བྷུསོ རཏྟཾ ཀརོཏཱིཏི ཨལཏྟཀོ, ལཏྟཾ, ཀྭི. ཡུ མིསྶནེ, ཎྭུ. ལཱཁ སོསནེ, ཨ, ལཱ ཨཱདཱནེ ཝཱ, ཁོ. ཛན ཛནནེ, ཏུ, ནལོཔོ. དུམཱམཡོཔྱཏྲ.

༣༠༦. དྭཡཾ སརལདྡཝེ. སིརིཡཱ ལཀྑིཡཱ ཨཱཝཱསོ སིརིཝཱསོ. སརལནཱམཀསྶ རུཀྑསྶ དཝོ རསོ སརལདྡཝོ. པཱཡསོ, ཝཀདྷཱུཔོ, སིརིཝེཊྛོཔྱཏྲ. ‘‘སིརིཝཱསེ པརམནྣེ ཙ, པཱཡསོ སམྨཏོ པུམེ’’ཏི [ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༡༦.༡༢༩] རུདྡོ. དྭཡཾ ཨཉྫནེ. ཨཉྫུ བྱཏྟིམཀྑནགཏིཀནྟཱིསུ, ཡུ. ཀཛྫ བྱསནེ. ཀཛྫཏི རོགནྟི ཀཛྫལཾ, ཨལོ.

དྭཡཾ གནྡྷགཱཧཱཔནཙུཎྞེ, ཝས ཧིཾསཏྠོ, ཝསཏི དུགྒནྡྷནྟི ཝཱསོ, ཎོ, ཝཱས ཨུཔསེཝཱཡཾ ཝཱ, ཝས ནིཝཱསེ ཝཱ. སོ ཨེཝ ཙུཎྞཾ. ཡུཛ ཡོགེ, ཀམྨནི ཎོ, ཝཱསོ ཨེཝ ཡོགོ ཝཱསཡོགོ. དྭཡཾ ཝིལེཔནམཏྟེ. ཝཎྞ ཝཎྞཀྲིཡཱཝིཏྠཱརགུཎཝཙནེསུ, ཙུརཱདི. ཝཎྞཡཏཱིཏི ཝཎྞཀཾ. ཎྭུ. ལིཔ ཨུཔདེཧེ. ཝིལེཔཱིཡཏེཏི ཝིལེཔནཾ, ཀམྨནི ཡུ.

༣༠༧. ཡོ གནྡྷམཱལྱདྷཱུཔཱདཱིཧི ཝཏྠཏམྦུལཱདཱིནཾ སངྑཱརོ, ཏཾ ‘‘ཝཱསན’’མིཏྱུཙྩཏེ, ཝཱས ཨུཔསེཝཱཡཾ, ཝཱསཱིཡཏེ སངྑརཱིཡཏེཏི ཝཱསནཾ, ཡུ.

ཏིཀཾ ¶ པུཔྥདཱམེ. མཱ མཱནེ, ལོ, མལ དྷཱརཎེ ཝཱ, ཨ. མཱལོཝ མཱལྱཾ. དམ གཏིཡཾ, པུཔྥཱནི དམནྟྱཏྲེཏི པུཔྥདཱམཾ, པུཔྥཱནཾ རཱསིཀརཎཊྛཱནམིཙྩཏྠོ. དཱ ལཝནེ ཝཱ, མོ. ཨམརཀོསེ པན ‘‘མཱལཱམཱལྱཱནི མུདྡྷནི པཝཏྟཱཡ མཱལཱཡ ནཱམཱནཱི’’ཏི [ཨམར ༡༦.༡༣༥] ཝདཏི. མཱལམཱལྱསདྡཱ པུཔྥེཔི, ‘‘མཱལཱ མཱལྱཾ པསུནེ’’ཏི ཧི ནཱནཏྠསངྒཧེ. དྭཡཾ གནྡྷགྒཱཧིཏེ ཝཏྠཱདོ. བྷཱུ སཏྟཱཡཾ, ཀམྨནི ཏོ, ཝུདྡྷཱདི. ཝཱསཱཔེཏི གནྡྷཾ གཱཧཱཔེཏི ཡནྟི ཝཱསིཏཾ, ཝས ནིཝཱསེ, ཀམྨེ ཏོ, ཏཱིསུ, ཡཐཱ – བྷཱཝིཏོ པཊོ, བྷཱཝིཏཱ ཙེལཱི, བྷཱཝིཏཾ ཝཏྠཾ. ཝཱསིཏོ, ཝཱསིཏཱ, ཝཱསིཏཾ ཝཏྠཾ.

༣༠༨. པཉྩཀཾ མུདྡྷམཱལཱཡཾ. ཏསི ཨལངྐཱརེ, བྷཱུཝཱདི. ཨུདྡྷཾ ཏསཱིཡཏེཏི ཨུཏྟཾསོ. སིཁཱཡཾ ཛཱཏོ སེཁརོ, རོ. མུདྡྷཾ ཨཝཏི རཀྑཏཱིཏི ཨཝེལཱ༹, ཨཝ རཀྑཎེ, ཨེལོ, ལ༹ཏྟཾ. ‘‘ཨཱཝེལཱ༹’’ཏིཔི པཱཋོ, དཱིགྷཏྟཾ. སེཁརོ ཙ ཨཱཝེལཱ༹ ཙཱཏི དྭནྡོ. མུདྡྷནི ཨལངྐཏཾ མཱལྱཾ མུདྡྷམཱལྱཾ, ཏསྨིཾ. ཨཝཔུབྦོ ཏསི ཨལངྐཱརེ, ཨུདྡྷཾ ཏསཱིཡཏེཏི ཨཝཏཾསོ, སོ ཨེཝ ཝཊཾསཀོ, སཀཏྠེ ཀོ, ཏསྶ ཊོ, ཨནེཀཏྠཏྟཱ ཨུཔསགྒནིཔཱཏཱནཾ ཨུདྡྷཾབྷཱཝཛོཏཀོ ཙེཏྠ ཨཝསདྡོཏི ཏཐོཏྟཾ.

ཏིཀཾ སེཡྻཱཡཾ. སཡནྟྱསྶཾ སེཡྻཱ, ཡོ. སཡནྟྱཏྲེཏི སཡནཾ, སེནཉྩ. ཨུབྷཡཏྲཔི ཨདྷིཀརཎེ ཡུ, ཨིསྶེ, ཨེ ཨཡ, ཨིཏརཏྲ ཨེཏྟཾ, ‘‘ཝཱ པརོ ཨསརཱུཔཱ’’ཏི ཨལོཔོ ཙ, སཡནཱིཔྱཏྲ.

དྭཡཾ ¶ མཉྩེ. པརིཔུབྦོ ཨཀི ལཀྑཎེ, ཎོ, ཨིལོཔོ, རསྶ ལཏྟཾ. མཙི དྷཱརཎོཙྪཱཡཔཱུཛནེསུ, བྷཱུཝཱདི ཨ, སཀཏྠེ ཀོ. ཁཊཱཔྱཏྲ, ཁཊྱཏེ ཨཱཀངྑཏེ སཡནཏྠིཀེཧཱིཏི ཁཊཱ, ཁཊ ཨཱཀངྑཱཡཾ.

༣༠༩. དྭཡཾ མཉྩཱདྷཱརེ. མཉྩསྶ ཨཱདྷཱརོ མཉྩཱདྷཱརོ. པཊིཔཛྫཏི པཝཏྟཏི སེཡྻཱ ཡེན, སོ པཊིཔཱདོ. མཉྩངྒེ མཉྩཱཝཡཝེ ཨཊནིསདྡོ ཨིཏྠིཡཾ, ཨཊ གམནཏྠོ, ཨནི, ཡུ ཝཱ, ནདཱདི, རསྶོ.

༣༡༠. ཀུལཱི༹རཔཱདཱདཡོ ཨིམེ ཙཏྟཱརོ མཉྩནྟརཱ མཉྩབྷེདཱ སིཡུཾ. ཏཏྠ ཀུལཱི༹རོ ཀཀྐཊཀོ ཏསྶ སཎྛཱནཔཱདཏྟཱ ཀུལཱི༹རཔཱདོ. ཨཊནིཡཾ ཨཱཧཙྩོ, ཨཱཧཙྩ ཝཱ པཱདོ ཏིཊྛཏི ཡསྶཱཏི ཨཱཧཙྩཔཱདོ, པུབྦཔཀྑེ ‘‘རིཙྩཱ’’ཏི ཡོགཝིབྷཱགེན རིཙྩཔཙྩཡནྟོ ཨཱཧཙྩསདྡོ, པརཔཀྑེ ཏུ ཏྭཱཔཙྩཡནྟོ, ཡསྶ ཨཊནིཚིདྡེ པཱདོ པཝིསིཏྭཱ ཏིཊྛཏི, སོ ཨཱཧཙྩཔཱདོ. མས ཨཱམསནེ, ཨཱརོ, སཀཏྠེ ཀོ. ཡསྶ པཱདཙྪིདྡེ ཨཊནི པཝིསིཏྭཱ ཏིཊྛཏི, སོ མསཱརཀོ. བུནྡེན པཱདེན སཧ ཨེཀཱབདྡྷཱ ཨཊནི ཡསྶ སོ བུནྡིཀཱབདྡྷོ, ཨེཀཱརསྶིཏྟཾ. ཨེཏྠ ཙ མཛ྄ཛྷེ དྭིནྣཾ མཉྩཱནཾ ལཀྑཎཾ ཝིཔརིཡཡེནཱཔི ཝདནྟི.

༣༡༡. དྭཡཾ སཱིསཱདྷཱརེ. ཝིསེསེན སཱིསཾ ཝཧཏཱིཏི བིབྦོཧནཾ, ཡུ, བཏྟཾ, ཨསྶོཏྟཉྩ. ཨུཔདྷཱིཡཏེ སཱིསཱསནཾ ཀརཱིཡཏེཏི ཨུཔདྷཱནཾ, ཡུ, དྷཱ དྷཱརཎེ.

ཏིཀཾ ¶ སཱམཉྙཔཱིཋེ. པཱིཋ ཧིཾསཱསཾཀིལེསེསུ, བྷཱུཝཱདི, ཎྭུ, ཨཱ. ཡདཱདིནཱ ཀེ པཙྩཡེ ཨིཏྠིཀཏཱཀཱརེ པརེ པུབྦོ ཨཀཱརོ ཨིཀཱརམཱཔཛྫཏེ, ‘‘ཀེ’’ཏི ཀིཾ? ཙེཏནཱ. ‘‘པཙྩཡེ’’ཏི ཀིཾ? བཀཱ. ‘‘ཨིཏྠཱི’’ཏི ཀིཾ? པཱཙཀཱ. ‘‘ཀཏ’’ཨིཏི ཀིཾ? ཝུཏྟཀམྨཱ, ཀམྨཔཙྩཡོཡཾ, ཏཔཙྩཡེ པཱིཋཾ [མོགྒལླཱན ༤.༡༤༢ སུཏྟམྤི པསྶིཏབྦཾ]. ཨཱསཏེ ཨསྨིནྟི ཨཱསནཾ.

དྭཡཾ ཨུཏྟམཱརཧཔཱིཋེ. ཀུཙ སཾཔཙྩནཀོཊིལྱཔཏིཐམྦྷཝིལེཁནེསུ, ཚོ. བྷདྡཾ ཀལྱཱཎཾ པཱིཋཾ བྷདྡཔཱིཋཾ. གཛདནྟཱདིམཡཀེསམཛྫནིཡམྤི དྭཡམིདམཱཧུ. ཏདཱ པསཱདྷནཱི, ཀངྐཏིཀཱཔྱཏྲ. པཱིཋནྟརེ དཱིགྷཔཱིཋེ ཨཱསནྡཱི མཏཱ. སད ཝིསརཎགཏྱཱཝསཱནེསུ, ནདཱདི, བིནྡཱགམོ ཙ.

༣༡༢. ཨཱཡཱམཝིཏྠཱརཝསེན མཧནྟོ ཨཱསནཔྤབྷེདོ ‘‘ཀོཛཝོ’’ཏི མཏོ, ཀུཛུ ཐེཡྻཀརཎེ, ཎོ, ཀུཡཾ པཐཝིཡཾ ཛཝཏཱིཏི ཝཱ ཀོཛཝོ, ཛུ གཏིཡཾ. དཱིགྷེན ལོམེན ཡུཏྟོ ཨཱསནཔྤབྷེདོ ‘‘གོནཀོ’’ཏི མཏོ, གུ སདྡེ, ཡུ, སཀཏྠེ ཀོ, ཨུསྶོཏྟཾ.

དྭཡཾ ཨཏྠརཎེ. མིགལོམཔུཎྞཏཱཡ ཛཱཏཾ ཨུཎྞཱམཡཾ. ཐར སནྠརཎེ, པཱདིཔུབྦོཝ, ན ཀདཱཙིཔི པཱདིརཧིཏོ, ཨཱ བྷུསོ ཐརཱིཡཏེཏི ཨཏྠརཎཾ, ཡུ.

དྭཡཾ སཾསིབྦནཙིཏྟཀེ. ཙིཏྟརཱུཔམསྶཏྠཱིཏི ཙིཏྟཀཾ. བཱཧུལྱེན ན ཨིཀཱརཱགམོ. ཝཱནེན སཾསིབྦནེན སཉྫཱཏཾ ཙིཏྟརཱུཔམསྶཱཏི ཝཱནཙིཏྟཀཾ, སཀཏྠེ ཀོ.

༣༡༣. དྭཡཾ ¶ ནིརནྟརཔུཔྥཔཊེ. གྷནཾ སནྡྷིབྷཱུཏཾ པུཔྥརཱུཔམེཏྠཱཏི གྷནཔུཔྥཾ. པཊལམེཏིསྶཱཏྠཱིཏི པཊལིཀཱ, ཨིཀོ. དྭཡཾ བཧུམུདུལོམེ སེཏཝཏྠེ. སི སེཝཱཡཾ, སིཝཏྠིཀེཧི སེཝཱིཡཏེཏི སེཏོ, ཏོ. པཊ གམནེ, ཎྭུ, པཊིཀཱ, ཨདྡྷེནྡུཔཱསཱཎེཔི.

དྭཱིསུཔི པརིཡནྟེསུ ཡསྶཱ དསཱ སནྟི, སཱ ཨུདྡལོམཱི, ཨུདིཏཾ དྭཱིསུ ལོམཾ དསཱ ཡསྶཱ སཱ ཨུདྡལོམཱི, ཨིསྶཏྟཾ, དྭིཏྟཉྩ. ཨེཀསྨིཾ པརིཡནྟེཡེཝ དསཱ ཡསྶཱ ཨེཀནྟལོམཱི, ཨེཀསྨིཾ ཨནྟེ པརིཡནྟེ ལོམཾ དསཱ ཡསྶཱཏྠཱིཏི ཨེཀནྟལོམཱི, ཨུདྡལོམཱི ཙ ཨེཀནྟལོམཱི ཙེཏི ཨུདྡལོམིཨེཀནྟལོམིནོ, ‘‘པདཱནཾ སནྡྷི ཝཏྟིཙྪཱཏོ, ན སམཱསནྟརགེསཱུ’’ཏི ཝུཏྟེཔི གཱཐཱབྷཱཝཏོ ཚནྡོཧཱནིབྷཡཱ ཝིསནྡྷི. ཡཏྠ པན གཱཐཱཡམྤི [ཨགཱཐཱཡམྤི (?)] ཝིསནྡྷི ‘‘དྷམྨསཾཝཎྞནཱཡ’ནྟིཨཱདིམཱཧཱ’’ཏྱཱདཱིསུ, ཏཏྠ ཀཐནྟི? ‘‘ན སམཱསནྟརངྒེསཱུ’’ཏི ཨིམསྶཱནིཙྩཏྟཱ ཏཏྠཱཔི ན དོསོ, ‘‘ནེན ནིདྡིཊྛམནིཙྩ’’ནྟི ཧི པརིབྷཱསིཏཾ [ནགྷཊིཏཾ ཨནིཙྩཾ (པརིབྷཱསེནྡུསེཁར ༩༧)].

༣༡༤. ཏདེཝ ཡཐཱཝུཏྟདྭཡམེཝ སོལ༹སནྣཾ ཨིཏྠཱིནཾ ནཙྩཡོགྒཾ ནཙྩསྶ ཡོགྱཊྛཱནབྷཱུཏཾ ‘‘ཀུཏྟཀ’’མིཏྱུཙྩཏེ. ཧི པདཔཱུརཎེ. ‘‘ནཙྩཡོགྱམྷཱི’’ཏིཔི པཱཋོ, ཏདཱ བྷཱཝསཏྟམཱི. ཀརོནྟི ¶ ཨེཏྠ ནཙྩནྟི ཀུཏྟཀཾ, ཀར ཀརཎེ, ཏོ, ཨསྶུ, བྷུཛཱདི, སཀཏྠེ ཀོ.

སཱིཧཱདིརཱུཔེཧི ཝིཙིཏྟརཱུཔཾ ཝཏྠཾ, ཨཱསནཾ ཝཱ ཝིཀཏིཀཱ ནཱམ བྷཝེ, ཨེཀསྶེཝ ཧི ཀཏྟུནོ པཀཏིཝིཀཏིསངྑཱཏཱཝཏྠཱཝསེན དྭིཏྟཾ, ཝཏྟིཙྪཱཝསེན ལིངྒསངྑྱཱཝིབྷཏྟིབྷེདཉྩ ཧོཏི, ཡཐཱ – མནུསྶཱ ཡཀྑབྷཏྟཾ ཨཧེསུཾ, སཏྟཔྤཀརཎཱནི ཨབྷིདྷམྨོ ནཱམ བྷཝནྟི, དེཝདཏྟོ རཛྫཾ པཱཔུཎཱཏཱིཏི. ཡཏྲ ཧི པཀཏིཡཱ ཝཱ ཝིཀཏིཡཱ ཝཱཏི དྭིནྣམྤི ཝུཏྟཏཱ སིཡཱ, ཏཏྲ ཝཱཙཀོ པཀཏིཡཱཡེཝ སངྑྱཾ གཎྷཱཏི, ནེཏརསྶ ཏནྣིསྶིཏབྷཱཝེནཱཔྤདྷཱནཏོ [ཀཙྩཱཡནསཱརེ ༦-༧ གཱཐཱསུ པསྶིཏབྦཾ]. ཡདཱ པན པཀཏིཡཱ སམྦནྡྷཱདིབྷཱཝཾ ཝཏྟུམིཙྪཏི, ཏདཱ ཨཏྟནཱ ཝཏྟབྦསྶ ཨཉྙཏྠསྶཱབྷཱཝཱ ཝིཀཏིཔྱུཙྩཏེ ཝཱཙཀེན, ཡཐཱ – དེཝདཏྟསྶ རཛྫཾ པཱཔུཎཱཏི, ཨིདྷ པན ལིངྒབྷེདེནེཝ ཝུཏྟཾ ‘‘ཙིཏྟཾ ཝིཀཏིཀཱ བྷཝེ’’ཏི. ཝིཀརཱིཡཏེཏི ཝིཀཏི.

༣༡༥. ཀཊྚིསྶཀོསེཡྻསངྑཱཏཱནཾ དྭིནྣམཏྠརཎཱནཾ ཀརཎཔྤཀཱརཾ དསྶེཏུཾ ཨརིཡཱསཱམཉྙམཱཧ ‘‘ཀཊྚིསྶ’’མིཙྩཱདི. ཀོསིཡཀཊྚིསྶམཡཾ ཀོསིཡསུཏྟཀཊྚིསྶཝཱཀེཧི པཀཏམཏྠརཎཾ ཀཊྚིསྶཾ ནཱམ, ཝིརཱུཔེཀསེསཝསེན ཀོསིཡཉྩ ཀཊྚིསྶཉྩ ཀཊྚིསྶཱནི, ཏེཧི པཀཏཾ ཨཏྠརཎཾ ཀཊྚིསྶཾ. ཀོསིཡསུཏྟེན པཀཏནྟུ ཨཏྠརཎཾ ཀོསེཡྻཾ ནཱམ. རཏནཔཏིསིབྦིཏནྟི ཨིདཾ དྭིནྣམྤི ཝིསེསནཾ, ཨཏྠརཎཉྩ ཨིཏི ཀམཱ ཀམཏོ ‘‘བྷཝེ’’ཏི ཨཛ྄ཛྷཱཧརིཏབྦཾ. ཨཏྠརཎསདྡསྶཱནུཎྞཱམཡེསྭཔི པཝཏྟནཏོ ཨེཏྠཱཔི ‘‘ཨཏྠརཎ’’ནྟི ¶ ཝུཏྟཾ, ཡཐཱ – སུཏྟཾ ཀམྨནྟི. ཨེཏྠ ཙ ཙཀཱརོ པཱདནྟཏྟཱ གརཱུསུ གཎྷིཏབྦོ, ཏེནེཝ ཧི སཏྟཔཉྙཱསམཏྟཱ པརིཔུཎྞཱ ཧོནྟི, ཨརིཡཱཡ ཧི པཋམཔཱདེ དྭཱདསམཏྟཱ, ཏཐཱ ཏཏིཡེ, དུཏིཡེ ཨཊྛཱརས, ཙཏུཏྠེ པནྣརསམཏྟཱཏི སམྤིཎྜིཏཱ སཏྟཔཉྙཱསམཏྟཱ ཧོནྟི.

༣༡༦. ཏིཀཾ དཱིཔེ. དཱིཔ དིཏྟིཡཾ, དིཝཱདི. དིཔྤཏཱིཏི དཱིཔོ, ཎོ. ‘‘པདཱིཔོ’’ཏི ཨཉྙཔདནིཝཏྟནཏྠཾ ཨུཔསགྒེན པདཾ ཝཌྜྷིཏཾ. ཛུཏི དིཏྟིཡཾ, བྷཱུཝཱདི, ཎོ.

དྭཡཾ ཨཱདཱསེ. ‘‘པུམེ ཏཱུ’’ཏི ཏྭནྟཾ ལིངྒཔདཾ. ཨཱདིསྶཏེ ཨསྨིནྟི ཨཱདཱསོ, ཎོ, ཨཱཔུབྦོ དིས པེཀྑནེ, ཨིསྶཱ. དིཔྤཏི ཨེཏྠཱཏི དཔྤཎོ, ཡུ, ཨིསྶཏྟཾ. མཀུརོཔྱཏྲ.

དྭཡཾ ཙམྨམཡཀཱིལཱ༹གུལ༹ཀེ. ཝཱསབྷཝནེཧི ཡུཝཏཱིཧི སཧ ཀཱིལཱ༹སམྦྷཝཱ ཉེཡྻཱ, ཏཔྤཀྐམེནསྶཱབྷིདྷཱནཾ. གུཌི ཝེདྷནེ, ཎུཀོ, ཨུསྶེ, གུདྡ ཀཱིལཱ༹ཡམེཝ ཝཱ, ཏདཱ དསྶ ཎྜོ. ཀདི ཨཝ྄ཧཱནེ རོདནེ ཙ, ཎུཀོ, ཀུདྡ ཀཱིལཱ༹ཡམེཝ ཝཱ, ཨུསྶཏྟཾ, པུབྦདསྶ ནོ.

དྭཡཾ བཱིཛནཱིམཏྟེ. ཝཊི ཝིབྷཱཛནེ, ཏཱལཝཎྚེཧི ཀཏཏྟཱ ཏཱལཝཎྚཾ. ཝཎྚཾ ནཱམ བཱིཛནཱདིཀརཎཏྠཾ ཝིསུཾ བྷཱཛིཏོ ཏཱལཔཏྟཱཝཡཝོ, ཏཱལཝཎྚསདྡསྶ ཡཐཱཝུཏྟཝཙནཏྠཡོགེཔི སཏི སཉྙཱསདྡཏྟཱ བཱིཛནཱིསཱམཉྙེ པཝཏྟི ཝེདིཏབྦཱ. ཡདཱ པན ཏཱལཝཎྚེཧི ཀཏབཱིཛནིམེཝ ཝཏྟུམིཙྪཏི, ཏདཱ ཨེཀེན ཏཱལསདྡེན ཝིསེསེཏྭཱ ‘‘ཏཱལཏཱལཝཎྚ’’ནྟི ཝཏྟབྦཾ. ཡཐཱ – ཏིལསྶ ཏེལཾ, སུགཏསྶ སུགཏཙཱིཝརནྟི. བིཛནྟི ཝཱཡུནཱ ཡོཛཡནྟི ཡཱཡ ¶ , སཱ བཱིཛནཱི, ཡུ, ནདཱདི, ཡུཛ ཡོགེ, ཡསྶ ཝོ, ཨུསྶཱི, ཝཛ གཏིཡཾ ཝཱ ཨསྶཱི. བྱཛནཾཔྱཏྲ.

༣༡༧. དྭཡཾ ཙངྐོཊཀེ. ཀུཊ ཚེདནེ, སཀཏྠེ ཀོ. ཀརཌི བྷཱཛནཏྠེ, ཀོ. དྭཡཾ ཀཔྤཱུརཱདིསམྤུཊེ [སརཱུཔཀཱདིསམྤུཊེ (ཀ.)]. སམུགྒཙྪཏཱིཏི སམུགྒོ, ཀྭི. པུཊ སཾསིལེསནེ, བྷཱུཝཱདི, ཨ.

པཛྫདྡྷཾ མེཐུནེ. གཱམཝཱསཱིནཾ དྷམྨོ ཨཱཙཱརོ གཱམདྷམྨོ, གཱམསདྡེན ཙེཏྠ གཱམཝཱསིནོ ཝུཏྟཱ, ཡཐཱ ‘‘གཱམོ ཨཱགཏོ’’ཏི. ཨསཏཾ ཨསཔྤུརིསཱནཾ དྷམྨོ, སདྡྷམྨཔཊིཔཀྑཏྟཱ ཝཱ ཨསདྡྷམྨོ. བྱཡ ཁཡེ, བྱཡཏི བལམེཏེནཱཏི བྱཝཱཡོ, མཛ྄ཛྷེ ཝཱགམོ, ཨཐ ཝཱ ཝིགཏོ ཨཡོ ཝུཌྜྷི ཏསྨཱཏི ཨཝཱཡོ, ཨཏིསཡོ ཨཝཱཡོ བྱཝཱཡོ. མིཐུནཱནཾ ཨིཏྠིཔུརིསཱནཾ སམཱནཙྪནྡཱནཾ ཨཱཙཱརོ མེཐུནཾ, ཏདཉྙེསུ ཨུཔཙཱརོ, རམུ རམནེ, བྷཱཝེ, ཀརཎེ ཝཱཏི.

༣༡༨. ཙཏུཀྐཾ ཝིཝཱཧེ. ཝཧ པཱཔུཎེ, ཎོ. ཨུཔཔུབྦོ ཡམུ ཨུཔརམེ, ཨ. ཨཉྙམཉྙསྶ པཱཎིནོ གཧཎཾ པཱཎིགྒཧོ. ནཱི ནཡེ, ཨ. ཨུབྦཱཧོ, པཱཎིཔཱིལ༹ནཾཔྱཏྲ.

དྷམྨཀཱམཏྠཱ ཏཡོ ཝགྒཱ ཝུཙྩནྟེ. ཨཱགམནིདྡིཊྛོ སམཱཙཱརོ དྷམྨོ. ཝིསཡཝིསཡིསནྣིཔཱཏཛཾ སུཁཾ ཀཱམོ. སབྦོཔཀརཎཾ ¶ ཨཏྠོ. སམོཀྑཀཱ མོཀྑསཧིཏཱ དྷམྨཀཱམཏྠཱ ཙཏུབྦགྒོ ཝུཙྩནྟེ. ཏིཝགྒེན ཝིསཾཡུཏྟོ མོཀྑོ ནིབྦཱནཾ. ཏུལྱབལེཧི པན དྷམྨཱདཱིཧི ཙཏཱུཧི པདྷཱནེཧི ཙཏུབྷདྲ [ཨམར ༡༧.༥༧] མུཙྩཏེ.

༣༡༩-༣༢༠. དྭཡཾ ཁུཛྫེ. ཀུཙྪིཏཾ ཝཛྫཏཱིཏི ཁུཛྫོ, ཀསྶ ཁོ, ཝལོཔོ, ཎོ. གཌི ནིནྡཱཡཾ, ཨུལོ.

ཏིཀཾ རསྶསརཱིརེ པུགྒལེ. རས སདྡེ, སོ. བྱཱམཔྤམཱཎཾ ན ལཱཏཱིཏི ཝཱམནོ, ནེརུཏྟོ. རསྶོ ཙ ཝཱམནོ ཙེཏི དྭནྡོ. ལཀུཌི ཝཱམནཏྠེ, ཨ, སཀཏྠེ ཀོ, ལཀུ ཝིཡ གྷཊིཀཱ ཝིཡ ཌེཏི པཝཏྟེཏཱིཏི ཝཱ ལཀུཎྜཀོ.

པཉྩཀཾ པངྒུལ༹ཛནེ. པརེན ཨངྒཏཱིཏི པངྒུལོ༹, ཨུལོ. པཱིཋེན སཔྤཏི སཱིལེནཱཏི པཱིཋསཔྤཱི, སཔྤ གམནེ, ཨུཔཙྩཡེ པངྒུ, དྭཱིསུ. ཚིནྣོ གམནཱདིཨིརིཡཱཔཐོ ཡསྶཱཏི སོ ཚིནྣིརིཡཱཔཐོ. ཝིགཏཱ ཨཀྑསདིསཱ ཛངྒྷཱ ཡསྶཱཏི པཀྑོ, ཡཐཱ ཧི རཐསྶ ཨཀྑེ བྷིནྣེ གམནཾ ན སིཛ྄ཛྷཏི, ཏཐེཝ ཏསྶཱཔི ཨཀྑཛངྒྷཱཡ བྷིནྣཱཡཱཏི ཨོཔམྨསཾསནྡནཾ.

དྭཡཾ ཁཉྫེ. ཁཛི གཏིཝེཀལྱེ, བྷཱུཝཱདི, ཁཉྫཏཱིཏི, ཨ. ཁོཌི གཏིཔཊིགྷཱཏེ, ཀོ.

དྭཡཾ ¶ ཨཝཱཀྱེ. ཝཏྟུམསཀྐུཎེཡྻཏྟཱ མིགསདིསོཏི མཱུགོ, ཨིསྶཱུ. སུཉྙཾ ཝཙོ ཡསྶཱཏི སོ སུཉྙཝཙོ.

ཧཏྠཱདིཝངྐོ པུརིསོ ‘‘ཀུཎཱི’’ཏྱུཙྩཏེ. ཀུཎནཾ ཀུཎོ ཧཏྠཱདིཝེཀལྱཾ, ཏམེཏསྶཏྠཱིཏི ཀུཎཱི, ཨཐ ཝཱ ཀུཎ སངྐོཙནེ, ཨཱི, ཀུཙྪིཏཾ ནཡཏཱིཏི ཝཱ ཀུཎཱི, ཎཏྟཾ, ‘‘ཧཏྠེན ཀུཎཱི, པཱདེན ཀུཎཱི’’ཨིཙྩཱདིཔཡོགཱ. དྭཡཾ ཨཔཱངྒདསྶནེ ཛནེ. ཝལ སཾཝརཎེ, ཨིརོ. ཀུཙྪིཏཾ ཀརོཏཱིཏི ཀེཀརོ, ཨུསྶེ.

༣༢༡. དྭཡཾ ནིཀྐེསསཱིསེ. ནིཀྐེསཾ སཱིསམེཏསྶ, ཁལ ཁལནེ, སཉྩཡེ ཙ, ཨཱཊོ, ནིཀྐེསཏྟཱ ཁཾ ཏུཙྪཾ སཱིསཾ ལཱཏཱིཏི ཁལླཱཊོ, ཊོ.

ཏིཀཾ ཁུརམུཎྜསཱིསེ. མུཎྜ ཁཎྜནེ, བྷཱུཝཱདི, ཨ. བྷཎྜ པརིབྷཱསནེ, ཨུ, སཀཏྠེ ཀོ, མུཎྜཀོ, མུཎྜིཀོཔྱཏྲ.

ཨཀྑཱིནཾ མཛ྄ཛྷེ ཨེཀེནཱཀྑིནཱ སུཉྙོ ཀཱཎོ ནཱམ, ཀཎ སདྡགཏིནིམཱིལནེསུ, ཎོ, ཀཎཏི ནིམཱིལཏཱིཏི ཀཱཎོ, ཏཾ པནསྶ ནིམཱིལནཾ ཨེཀེནེཝཀྑིནཱ. ཨཊྛཀཐཱདཱིསུ པན ‘‘ཀཱཎོཏི ཨེཀཙྪིཀཱཎོ, ཨུབྷཡཙྪིཀཱཎོ ཝཱ’’ཏི [སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༡༣༢] ཝུཏྟཾ. དྭཡེན ཨཀྑིདྭཡེན སུཉྙོ ཨནྡྷོ ནཱམ, ཨནྡྷ དསྶནཱུཔསཾཧཱརེ, ཨ.

༣༢༢. དྭཡཾ ¶ ནཊྛསོཏཔྤསཱདེ. བནྡྷ བནྡྷནེ, ཨིརོ. ནལོཔོ. སུཏི ཀཎྞོ ཧཱིནོ ཝིཀལོ ཡསྶཱཏི སུཏིཧཱིནོ. ཨེལོ༹པྱཏྲ.

ཏིཀཾ གིལཱནསཱམཉྙེ. གིལ ཧཱསཀྑཡེ, ཡུ, བྱཱདྷིརོགོསཉྫཱཏོ ཡསྶ བྱཱདྷིཏོ. ཨཏ སཱཏཙྩགམནེ, ཨདྷིཀརཎེ, ཀཏྟརི ཝཱ ཨུརོ, ཨཱཏུརོ, དཱིགྷཱདི. ཨཱམཡཱཝཱི, ཝིཀཏོ, ཨཔཊུ, ཨབྦྷམིཏོ, ཨབྦྷཱནྟོཔྱཏྲ.

ཨུམྨཱདོ ཝཱཏཱདིཔཀོཔོ རོགཝིསེསོ, ཏབྦཏི ཨུམྨཏྟོ, མད ཨུམྨཱདེ, ཨུགྒཏེཧི ཝཱཏཱདིདོསེཧི མདཡཏཱིཏི ཨུམྨཱདོ, ཎོ. ཁུཛྫཱདཡོ ཨུམྨཏྟནྟཱ ཝཱཙྩལིངྒེ ཡུཏྟཏཱཡ ཝཱཙྩལིངྒིཀཱ, ཡཐཱ – ཁུཛྫོ པུརིསོ, ཁུཛྫཱ ཨིཏྠཱི, ཁུཛྫཾ ནཔུཾསཀཾ. ཨུམྨཏྟོ པུརིསོ, ཨུམྨཏྟཱ ཨིཏྠཱི, ཨུམྨཏྟཾ ནཔུཾསཀཾ.

༣༢༣. ནཝཀཾ རོགམཏྟེ. ཏཀི ཀིཙྪཛཱིཝནེ, བྷཱུཝཱདི, ཨཱ བྷུསོ ཏངྐཏཱིཏི ཨཱཏངྐོ, ཨ. ཨམ རོགེ, ཡོ, མཡ གཏིམྷི ཝཱ, ཨཐ ཝཱ ཨམ རོགེ, ཙུརཱདི, ཨཱམཡཏི རུཛྫཏཱིཏི ཨཱམཡོ, ཨ, ཀཱརིཏལོཔཱབྷཱཝོ. ཝིདྷ ཝིཛ྄ཛྷནེ, ཝིཛ྄ཛྷཏཱིཏི བྱཱདྷི, ཨི, ཨཀཱརཝཎྞཱགམོ, བཱདྷ ཝིབཱདྷཱཡཾ ཝཱ, ཏདཱ ཡཱགམོ, ཝིཝིདྷཱ ཝཱ ཨཱདྷཡོ མནོཔཱིལཱ༹ ཡསྨིཾས ¶ བྱཱདྷི, ‘‘པུམེ ཨཱདྷི མཱནསཱི བྱཐཱ’’ཏི [ཨམར ༨.༢༨] ཧི ཨམརཀོསེ ཝུཏྟཾ. རོགེགདོ, ཀུཝེརཱཡུདྷེ གདཱ, གདོ བྷཱཐརིཀཎྷསྶ, ‘‘ཨཱམཡེ ཙཱཡུདྷེ གདཱ’’ཏི ཧི ནཱནཏྠསངྒཧེ. རུཛ རོགེ, ཀཏྟརི ཎོ, རུཛཱ ཨིཏྠཱི. གིལཱནསྶ བྷཱཝོ གེལཉྙཾ. ཀལ གཏིསངྑྱཱནེསུ, ན ཀལཏི ཡེན ཏཾ ཨཀལཾ, ཏམེཝ ཨཀལླཾ, ལོ. བཱདྷ ཝིབཱདྷཱཡཾ, བྷཱུཝཱདི, ཨ. ཨུཔཏཱཔོཔྱཏྲ.

དྭཡཾ ཁཡརོགེ, རསཱདིསཏྟདྷཱཏུཡོ སོསཡཏཱིཏི སོསོ, སུས སོསནེ, དིཝཱདི, ཎོ. ཁི ཁཡེ, ཁཡཏཱིཏི, ཨ. ཡཀྑཱ, རཱཛཡཀྑཱཔྱཏྲ. ཡཀྑ པཱུཛཱཡཾ, ཙུརཱདི.

༣༢༤. དྭཡཾ ནཱསརོགེ. ཨཔིཧིཏཱ ནཱསཱ ཨནེནཱཏི པཱིནཱསོ, པཱིནསོཔི. ཨུཔསགྒཏོ ནཱསཱཡ བཧུབྦཱིཧིམྷི ནསཱདེསཾ ཀུབྦནྟི [པཱཎིནི ༥.༤.༡༡༩], ཨཔིསྶཱཀཱརལོཔོ ཝཎྞནཱསོ, རསྶསྶ དཱིགྷཏཱ. ‘‘སོསོ ཡཀྑཱ རཱཛཡཀྑཱ, པཏཱིསྶཱཡོ ཏུ པཱིནསོ, ཨཱཔཱིནསོ པཏིསྶཱཡོ’’ཏི རབྷསོ. པཏིསྶཡོཔྱཏྲ. ཝེཛྫགནྠེ ཨིམེསཾ པཱིནསཔཏིསྶཱཡཱནཾ བྷེདོ ཨབྷིཧིཏོ –

ཨཱནཧྱཏེ ཡསྶ ཝིསུསྶཏེ ཙ,

ཀིལིདྱཏེ དྷཱུཔཏི ཙེཝ ནཱསཱ;

ན ཉཱཡཏེ གནྡྷརསེ ཙ ཛནྟུ,

དུཊྛཾ ཝིཛཉྙཱ ཏམཔཱིནསེནཱཏི.

ཨཱནདྡྷཱ ¶ པིཧིཏཱ ནཱསཱ,

ཏནུསཱཝཔྤསེཀིནཱི;

གལཏཱལོཊྛསོསོ ཙ,

ནིཏྟོདོ སངྑཀདྭཡེ;

བྷཝེ སརོ པགྷཱཏོ ཙ,

པཏིསྶཱཡོཏི ལཀྑིཏོཏི.

ཨིཧ ཏྭབྷེདེནོཏྟཾ. པཏིཔུབྦོ སིདྷཱཏུ རུཛཏྱཏྠོ. ནཱསིཀཱཡ ཛཱཏོ རོགོ ནཱསིཀཱརོགོ.

གྷཱནེ པཝཏྟོ ཨསྶཝོ སིངྒྷཱནིཀཱ ནཱམ, སིངྒྷ ཨཱགྷཱནེ, བྷཱུཝཱདི, སིངྒྷཏཱིཏི སིངྒྷཱནཾ, ཡུ, ཏཏྠ ཛཱཏཱ སིངྒྷཱནིཀཱ. ཨཱ པུནཔྤུནཾ སཝཏི སནྡཏཱིཏི ཨསྶཝོ, སཱུ ཨབྷིསཝེ. དྭཡཾ ཝཎམཏྟེ. ཨར གམནེ, ཨུ, ཨརུ, ནཔུཾསཀེཡེཝ. ཝཎ གཏྟཝིཙུཎྞནེ, ཙུརཱདི, ཨ, ཝཎོ, ཨནིཏྠཱི. དྭཡཾ ཕོཊེ. ཕུཊ སཾསིལེསནེ, བྷཱུཝཱདི, ཕོཊོ, ཎོ. པཱིལ༹ ཝིབཱདྷཱཡཾ, ཙུརཱདི, ཎྭུ, ‘‘ཨིཏྠིཡམཏོ ཨཱཔཙྩཡོ’’ཏི ཨཱ, པཱིལ༹ཀོ, པཱིལ༹ཀཱ, པཱིལ༹ཀཾ, ཏཱིསྭཔི, ཏཐཱ ཕོཊོ.

༣༢༥. དྭཡཾ པཀྐཝཎཱདཱིསུ སཉྫཱཏདུགྒནྡྷཝིསེསེ. པུབྦ པཱུརཎེ, བྷཱུཝཱདི, ཨ. པཱུཡ ཝིསརཎེ, དུགྒནྡྷེ ཙ, བྷཱུཝཱདི.

དྭཡཾ ལོཧིཏནིསྶརཎརོགེ. རཏྟསྶ ལོཧིཏསྶ སཎྛཱནམཏིཀྐམིཏྭཱ སརཎཾ གམནཾ རཏྟཱཏིསཱརོ. པཀྑནྡཏི ནིསྶརཏཱིཏི པཀྑནྡིཀཱ. ཀམུ པདཝིཀྑེཔེ. ‘‘ཨིཏྠིཡམཏིཡཝོ ཝཱ’’ཏིཏི. ‘‘པཀྐམཱདཱིཧིནྟོ ཙེ’’ཏི ཨེཏྠ ཙཀཱརེན ཏིསྶནྟི, དྷཱཏྭནྟལོཔོ ཙ, སཀཏྠེ ཀོ. དྭིཏྟེ. ཡདཱདིནཱ པརཀཀཱརསྶ ཁོ, པཀྑནྡིཀཱ.

དྭཡཾ ¶ ཨཔམཱརེ. སརཎཾ སཱརོ, ཨཔགཏོ སཱརོ ཡེན ཨཔམཱརོ, སསྶ མོ. ཨིཏརཏྲ མཀཱརཱགམོ. དྭཡཾ པཱདབྷེདེ. པཱདསྶ ཕོཊོ བྷེདནཾ དརཎཾ པཱདཕོཊོ, ཕུཊ བྷེདེ. ཝིརཱུཔོ པཱདོ ཨེཏཱཡ ཧེཏུབྷཱུཏཱཡཱཏི ཝིཔཱདིཀཱ. སམཱསནྟེ ཀོ, པུབྦཱཀཱརསྶིཏྟཾ, ཝིདཱརཱིཡམཱནཏྟཱ ཝིཔཛྫམཱནོ པཱདོ ཨསྶནྟི ཝཱ ཝིཔཱདིཀཱ.

༣༢༦. དྭཡཾ ཝུཌྜྷིཔྤཏྟཎྜཀོསརོགེ. ཝུཌྜྷིཔྤཏྟོ རོགོ ཝུཌྜྷིརོགོ. ཝཱཏཔཱུརིཏཾ ཨཎྜཾ ཀོསོ ཝཱཏཎྜཾ. དྭཡཾ ཐཱུལཔཱདརོགེ. གྷནཱབྷཱཝཏོ སིཐིལཾ པདཾ སཱིཔདཾ, ཝཎྞནཱསོ, དཱིགྷཱདི. བྷཱརོ པཱདོ ཡསྶ, ཏསྶ བྷཱཝོ བྷཱརཔཱདཏཱ.

པཉྩཀཾ ཀཎྜུཡཾ. ཀཎྜ བྷེདནེ, ཨུ, དཱིགྷེ ཀཎྜཱུ, ཝདྷཱུསདྡོཝ. ཏིམྷི ཀཎྜཱུཏི, ཨསྶཱུ, ཙུརཱདིཏྟཱ ཡམྷི ཀཎྜཱུཡཱ, ཡལོཔཱབྷཱཝོ. ཁཛྫ ཐེཡྻཀརཎབྱཐནེསུ, བྷཱུཝཱདི, ཨུ. ཡུམྷི ཀཎྜཱུཝནཾ, ཨསྶཱུ. ཨུཝཱདེསོ, དཱིགྷོ ཙ.

༣༢༧. ཏིཀཾ ཀཙྪུཡཾ. ཡཱ ‘‘ཁསུརོགོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. པཱཏྱཏྟཱནནྟི པཱམཾ, མན, པཱམཱཔྱཏྠི, པུལླིངྒོ, རཱཛཱདི, ཝིསེསེན ཏཙྪཏི ཀཱསནྟི ཝིཏཙྪིཀཱ, ཏཙྪ ཏནུཀརཎེ, ཎྭུ ¶ , ‘‘ཝིཝཙྪིཀཱ’’ [ཝིཙྩཙྩིཀཱ (ཨམར ༡༦.༥༣)] ཏིཔི པཱཋོ. ཝཙྪ པརིབྷཱསནཏཛྫནེསུ, བྷཱུཝཱདི. ཀཙ བནྡྷནེ, ཨུ, ཙསྶ ཚཏྟཾ, དྭིཏྟཱདི. ཏིལཀཱལ༹ཀནྟཾ དྭཡཾ དྭཡཾ སམཏྠཾ. ཏཏྲ དྭཡཾ སོཐེ. སུ གཏིཝུཌྜྷཱིསུ, བྷཱུཝཱདི, ཐོ. ཐུཔཙྩཡེ སཡཐུ, ཨུསྶཏྟཾ, ཡཱགམོ ཙ. སོཕོཔྱཏྲ. སོཀཾ ཕཱཡཏི བཧུལཾ ཀརོཏཱིཏི སོཕོ, ཕཱཡ ཝུཌྜྷིཡཾ, ཕཱཡསྶ ཕོ, ནེརུཏྟོ.

དྭཡཾ ཨརིསརོགེ. ཨམངྒལཏཱཡ དུ ནིནྡིཏཾ ནཱམམསྶ དུནྣཱམཾ, སཀཏྠེ, ཀུཙྪཱཡཾ ཝཱ ཀོ, དཱིགྷཀོསིཀཱཡཾ དུནྣཱམཱ, ཨིཏྠཱི. ཨརི ཝིཡ སསཏི ཧིཾ སཏཱིཏི ཨརིསཾ, སས ཧིཾསཱཡཾ, ཀྭི, ཨར གམནེ ཝཱ, ཨིསོ. དྭཡཾ ཝམནརོགེ. ཚདྡ ཝམནེ, ཙུརཱདི, ཎྭུ. ཝམུ ཨུགྒིརཎེ, ཐུ. ཝམིདྷུཔྱཏྲ. ཚདྡིཀཱ, ཝམི ཨིཏྠིཡཾ, ཝམཐུ པུམེ.

༣༢༨-༣༢༩. དྭཡཾ པརིཏཱཔེ. དུ པརིཏཱཔེ, ཏནཱདི, ཐུ. པརིཏཔནཾ སནྟཱཔནཾ པརིཏཱཔོ. དྭཡཾ ཏིལཀཱལ༹ཀེ. ཏིལསཎྛཱནཾ ཝིཡ ཛཱཡཏཱིཏི ཏིལཀོ. ཏིལཾ ཝིཡ ཀཱལོ༹ ཧུཏྭཱ ཛཱཡཏཱིཏི ཏིལཀཱལ༹ཀོ.

མཧཱཝིརེཀོ ‘‘ཝིསཱུཙིཀཱ’’ཏྱུཙྩཏེ. ནིསྶེསཏོ སུཙཏི གཙྪཏཱིཏི སཱུཙིཀཱ. སུཙི, སུཙ གཏིཡཾ, བྷཱུཝཱདི. སུཙ སོཙེཡྻེ ¶ ཝཱ, ནིསྶེསཏོ སོཙེཏཱིཏི ཝིསཱུཙིཀཱ, ཝིསེསེན སཱུཙི ཝིཡ ཝིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཝཱ ཝིསཱུཙིཀཱ. བཧུམོསརཎཏྟཱ མཧནྟོ ཝིརེཀོ མཧཱཝིརེཀོ, རིཙ ཝིཡོཛནསམྤུཙྪནེསུ, ཎོ.

བྷགནྡལཱདཡོ སཏྟ ཨཱམཡནྟརཱ རོགབྷེདཱ བྷཝནྟི. ཏཏྲ གུདསམཱིཔཛོ ཝཎཝིསེསོ བྷགནྡལཱ, ཨིཏྠཱི. བྷགཾ ཡོནི, ཏཾ དཱརཡཏཱིཏི རཱུལ༹ྷཱིཏོ ཨཔཙྩཡནྟོ ནིཔཱཏིཏོ. དར ཝིདཱརཎེ, བྷཱུཝཱདི, ལཏྟེ བྷགནྡལཱ. བྷགནྡརོཔྱཏྲ. མེཧོ མུཏྟམེཧོ, སོ ཙ བཧུམུཏྟཏཱཡ མདྷུམེཧོ, རཏྟམེཧོ, སུཀྐམེཧོཏྱནེཀཝིདྷོ. མིཧ སེཙནེ, བྷཱུཝཱདི, མིཧཏི མུཏྟནྟི མེཧོ, ཎོ. ཛར རོགེ. བྷཱུཝཱདི, ཛརཏཱིཏི, ཨ. ཛརོ པསིདྡྷོ. ཀཱས སདྡཀུཙྪཱཡཾ, དིཏྟིཡཉྩ, བྷཱུཝཱདི, ཀཱསཏཱིཏི ཀཱསོ, ཎོ, ཀུཙྪིཏཾ ཨསཏཱིཏི ཝཱ ཀཱསོ, ཀུཨཱཔུབྦོ. སས པཱཎནེ, སསནཾ སཱསོ, བྷུསཾ སསནམེཏསྶཏྠཱིཏི ཝཱ སཱསོ, ཀུཊ ཚེདནེ, ཋོ, ཀུཊྛཾ. སཱམཉྙེན ཏཙོཝིཀཱརེ. སུཀྐེ ཏུ སིཏྟཾ. སཱུལ རུཛཱཡཾ, བྷཱུཝཱདི, སཱུལཾ. ཝིདྡདྷི, ཨསྨརཱི, མུཏྟཀིཙྪཱདཡོཔྱནེཀཱ རོགབྷེདཱ.

པཛྫདྡྷཾ ཝེཛྫེ. ཨཱཡུབྦེདསངྑཱཏཾ ཝིཛྫཾ ཛཱནཱཏཱིཏི ཝེཛྫོ, ‘‘ཎ རཱགཱ ཏསྶེདམཉྙཏྠེསུ ཙཱ’’ཏི ཎོ, ཝིད ཉཱཎེ ཝཱ, ཝིནྡཏཱིཏི ཝེཛྫོ, ཎྱོ, དྱསྶ ཛོ. བྷིསཛྫཏི ཙིཀིཙྪཏཱིཏི བྷིསཀྐོ, ཨ, ཛསྶ ཀོ. རོགཾ ཧརཏི སཱིལེནཱཏི རོགཧཱརཱི, ཎཱི. ཧརསདྡོཡཾ ཀེཝལོཔི ཨཱནཡནཱཔནཡནེསུ ཝཏྟཏི ‘‘མནོཧརོ, དུཀྑཧརོ’’ཨིཙྩཱདཱིསུ, ཨིདྷ ཨཔནཡནེ. ཀིཏ རོགཱཔནཡནེ, བྷཱུཝཱདི. ཏིཀིཙྪཏཱིཏི ཏིཀིཙྪཀོ, ཚཔཙྩཡོ, ཎྭུ, དྭིཏྟཱདི. ཨགདཀརོཔྱཏྲ, ཨགདཾ ཨརོགཾ པཱཎཱིནཾ ཀརོཏཱིཏི ཨགདཀརོ, ཀམྨཱདིམྷི ཎོ.

༣༣༠. དྭཡཾ ¶ སལླནཱིཧརཎེ ཝེཛྫེ. ཀཱཡེ པཝིཊྛསརཱདིསལླསྶ ནཱིཧརཎོ ཝེཛྫོ སལླཝེཛྫོ. ཡཐཱཝུཏྟཾ སལླཾ ནཱིཧརཎཝསེན ཀནྟཏི ཚིནྡཏཱིཏི སལླཀཏྟོ, ཀཏི ཚེདནེ, ཏོ. དྭཡཾ པཊིཀཱརེ. ཏིཀིཙྪནཾ ཏིཀིཙྪཱ, བྷཱཝེ ཨ. པཏིཔུབྦོ ཀརོཏི ཏིཀིཙྪཱཡཾ, ཀརཏོ རིརིཡཱ.

ཙཏུཀྐཾ ཨོསདྷེ. བྷིསཛཱནམིདཾ བྷེསཛྫཾ, ཎྱ. ན ཝིཛྫཏེ གདོ ཡསྨིནྟི ཨགདོ. བྷིསཛཱནམིདཾ བྷེསཛཾ, ཎོ. ཨུས དཱཧེ. རོགམོསཱཔེཏཱིཏི ཨོསདྷཾ, དྷོ, ཨཐ ཝཱ ཨོསདྷཱི ནཱམ ཨསཾཡོགདབྦཾ, ཏེཧི སཾཡོཛིཏཾ ཨོསདྷཾ. ཛཱཡུཔྱཏྲ. ཛི ཛཡེ, ཎུ.

༣༣༡. ཏིཀཾ ཨཱརོགྱེ. ཨནཏྠཀཱརཀཏྟཱ ཀུཙྪིཏཱཀཱརེན སརཱིརེ སེནྟཱིཏི ཀུསཱ, རོགཱ, ཏེ ལུནཱཏི ཚིནྡཏཱིཏི ཀུསལཾ. ཨཱམཡསྶཱབྷཱཝོ ཨནཱམཡཾ, ཨབྱཡཱིབྷཱཝོ. ཨརོགསྶ བྷཱཝོ ཨཱརོགྱཾ. ཀུསལཱནཱམཡཱརོགྱནྟི སམཱཧཱརདྭནྡོ. དྭཡཾ ཨནཱམཡཛནེ. ཀལ གཏིསངྑྱཱནེསུ. ཀལཏི ཡཐཱསུཁཾ སབྦིརིཡཱཔཐེསཱུཏི ཀལློ, ལོ. ‘‘ཀཱལཾ ཁམཏཱིཏི ཀལྱཾ, ཨརོགཏཱ, ཏསྶཾ ནིཡུཏྟོ ཀལྱོ’’ཏི ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡཊཱིཀཱཡཾ. ནཏྠི ཨཱམཡོ ཡསྨིཾ ནིརཱམཡོ. ཝུཏྟོཔྱཏྲ. ཝུཏྟི ཛཱིཝིཏཝུཏྟི པསཏྠཱ ཨསྶཏྠཱིཏི ཝུཏྟོ. རོགཏོ ནིགྒཏཛནེ པན ཨུལླཱགྷོ, ལཱགྷ སཱམཏྠིཡེ, ཨུསདྡོཡཾ རོགཝིམུཏྱཏྠོ. ནརཱདིཏྟཱ, ནརཔྤདྷཱནཏྟཱ ཙ ནརཝགྒོ.

ནརཝགྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. ཙཏུབྦཎྞཝགྒཝཎྞནཱ

༣༣༢. སནྟཏིཔརིཡནྟཾ ཝཾསེ. ཀུལ སནྟཱནབནྡྷཱུསུ, བྷཱུཝཱདི, ཎོ, ཀུལཾ, ཝན སམྦྷཏྟིཡཾ, སོ. སཾཏནུ ཝིཏྠཱརེ, ཎོ. ཨབྷིམུཁཾ ཛནེཏཱིཏི ཨབྷིཛནོ, ཎོ. གོ ཝུཙྩཏི ཨབྷིདྷཱནཾ, བུདྡྷི ཙ, ཏེ ཏཱཡཏཱིཏི གོཏྟཾ. གོཏྲམྤི. གཝཾ སདྡཾ ཏཱཡཏཱིཏི ཝཱ གོཏྟཾ, ཏཱ པཱལནེ. ཨནུཔུབྦོ ཨི གཏིཡཾ, ཀརཎེ ཨ. ཏནོཏིསྨཱཏི, སནྟཏི, ནལོཔོ, ཨིཏྠིཡཾ.

སནྟཏི པནྟིཝིཏྠཱར-གོཏྟེསུ ཀཝིབྷཱི མཏཱ;

པརམྤརཱ བྷཝེ ཙཱཔི, པུཏྟཀཉྙཱསུ སནྟཏི.

ཁཏྟིཡཱདཡོ ཁཏྟིཡབྲཱཧྨཎཝེསྶསུདྡཱ ཙཏྟཱརོ ཝཎྞཱ ཀུལཱནི བྷཝནྟི, ཨེཏེ ཧི ཨཉྙམཉྙམསངྐརཏོ ཝཎྞེཏབྦཏོ ཋཔེཏབྦཏོ ཝཎྞཱཏི ཝུཙྩནྟེ. ཝཎྞ ཋཔནེ.

༣༣༣-༣༣༤. ཚཀྐཾ ¶ ཀུལཱིནེ. ཀུལསྶཱཔཙྩཾ ཀུལིནོ, ཨིནོ ཨཔཙྩེ. སོབྷནོ ཛནོ སཛྫནོ. སཔརཏྠཾ སཱདྷེཏཱིཏི སཱདྷུ, སཱདྷ སཾསིདྡྷིམྷི, ཨུ. སབྷཱཡཾ སཱདྷུ སབྷྱོ. སཱདྷྭཏྠེ ཡོ. ཨཡ གཏིཡཾ. ཨཡིཏབྦོ ཨུཔགནྟབྦོཏི ཨཡྻོ, ཀམྨནི ཡོ. མཧཱཀུལསྶཱཔཙྩཾ མཧཱཀུལོ, ཎོ.

བྷཱུབྷུཛནྟཾ རཱཛསཱམཉྙེ. ཨཏིཏེཛཝནྟཏཱཡ ཝིསེསེན རཱཛཏེ དིབྦཏེཏི རཱཛཱ, རཱཛ དིཏྟིཡཾ. བྷུཡཱ བྷཱུམིཡཱ པཏི བྷཱུཔཏི, བྷུཾ པཱལེཏཱིཏི ཝཱ བྷཱུཔཏི, པཱ རཀྑཎེ,ཏི, རསྶོ. པཐཝིཡཱ ཨིསྶརོ པཏྠིཝོ, ཎོ, དྭིཏྟཾ, ཨིཏྟཉྩ. ཛགཏིཾ བྷཱུམིཾ པཱལེཏཱིཏི ཛགཏིཔཱལོ, ཀམྨནི ཎོ. དིསཱནཾ པཏི དིསམྤཏི, དིསཱ, དིསཊྛེ ཝཱ པཱལེཏཱིཏི དིསམྤཏི, རསྶཏྟཾ, ནིགྒཧཱིཏཱགམོ ཙ. བྷུཾ བྷཱུམིཾ བྷུཉྫཏཱིཏི བྷཱུབྷུཛོ, བྷུཛ པཱལནཛ྄ཛྷོཧརཎེསུ, ཨིདྷ པཱལནེ, རུདྷཱདི. མཧིཁིཏོཔྱཏྲ. ཁི ནིཝཱསགཏཱིསུ, མཧིཾ ཨཁི གཏཝཱ མཧཱིཁིཏོ.

༣༣༥. པཛྫདྡྷཾ མུདྡྷཱབྷིསིཏྟེ ཛཱཏིཁཏྟིཡེ, ‘‘རཱཛཛཙྩེ ཙ ཁཏྟིཡེ’’ཏི ཝཙནཏོ. རཉྙོ ཁཏྟིཡསྶཱཔཙྩཾ རཱཛཉྙོ, ཉྙོ ¶ ཨཔཙྩེ. ‘‘ཁཏྟིཡོ ཏུ ཝིརཱ ཁཏྟཾ, རཱཛཉྙདྭིཛལིངྒནོ’’ཏི རབྷས, རཏནཀོསེསུ པརིཡཱཡཱ. ཁཏྟསྶཱཔཙྩཾ ཁཏྟིཡོ, ཨཔཙྩེ ཨིཡཔཙྩཡོ དིསྶཏེ, ཁེཏྟཱནཾ ཨདྷིཔཏིབྷཱུཏཏྟཱ ཝཱ ཁཏྟིཡོཏིཨཱདིཀཔྤིཀརཱཛཱ ཝུཙྩཏི, ཏཔྤབྷཝཏྟཱ པན མུདྡྷཱབྷིསིཏྟེསྭཔི ཏཾསམཉྙཱ, ཨེསྶཏྟཾ. ཁཏྟསྶཱཔཙྩཾ ཁཏྟཾ, ཎོ. རཛྫཱརོཔནསམཡེ དཀྑིཎཱཝཊྚསངྑོདཀེན གངྒཱནཱིཏེན མུདྡྷནི ཁཏྟིཡཀཉྙཱདཱིཧི ཨབྷིསིཏྟཏྟཱ མུདྡྷཱབྷིསིཏྟོ, པཋམཁཏྟིཡོ. ཏཔྤབྷཝཏཱཡ པན ཨནབྷིསིཏྟཱ ཙ མུདྡྷཱབྷིསིཏྟཱཁྱཱ, ཡཐཱ – བྲཧྨབཱཧུཛསྶ ཝཾསེ ཛཱཏསྶཱཔི བྲཧྨབཱཧུཛོ. བྲཧྨབཱཧུཏོ ཛཱཏཏྟཱ བཱཧུཛོཏི ཧི ནིཀཱཡནྟརིཀཱནཾ ལདྡྷི. ཡསྨིཾ པན རཱཛིནི ཨསེསཱ སཱམནྟཱ པཎམནྟི, སོ ཨདྷིསྶརཱཁྱོ [ཨམར ༡༨.༢]. སཾ སཏྟོ ལགྒོ ཨནྟོ ཡསྶཱ སཱ སམནྟཱ, སཝིསཡཱནནྟརཱ བྷཱུམི, སམནྟཱཡ ཨིམེ སཱམནྟཱ, ཨནནྟརརཱཛཱནོ.

དྭཡཾ ཙཀྐཝཏྟིནི. སབྦབྷཱུམིཡཱ ཨིསྶརོ སབྦབྷུམྨོ, ཎྱོ. པུཉྙོཔནཱིཏེན ཙཀྐརཏནེན ཝཏྟཏེ ཨསཱདྷུདམནིཀཱདིརཱཛཝཏྟཾ ཨནུཏིཊྛཏཱིཏི ཙཀྐཝཏྟཱི, ཎཱི, ཙཀྐརཏནཾ ཝཏྟེཏི ཨཱཀཱསེ ཨཏྟནོ པུརཏོ གམཡཏཱིཏི ཝཱ ཙཀྐཝཏྟཱི, པུཉྙཙཀྐཾ, ཙཏུཙཀྐཾ ཝཱ སཏྟེསུ ཝཏྟེཏི, ཏེ ཝཱ ཨསྨིཾ ཝཏྟེཏཱིཏི ཙཀྐཝཏྟཱི, ཙཀྐརཏནུཔྤཱདནཏྠཾ དྭཱདསཝསྶཙརིཏཾ དསརཱཛདྷམྨཾ ཝཏྟམེཏསྶཏྠཱིཏི ཝཱ ཙཀྐཝཏྟཱི. ཏཏྠ ཨནྟོཛནསྨིཾ བལཀཱཡེ དྷམྨིཀཱརཀྑཱཝརཎགུཏྟིཡཱ སཾཝིདྷཱནཾ, ཁཏྟིཡེསུ, ཨནུཡུཏྟེསུ, བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀེསུ, ནེགམཛཱནཔདེསུ, སམཎབྲཱཧྨཎེསུ, མིགཔཀྑཱིསུ, ཨདྷམྨཀཱརཔཊིཀྑེཔོ, ཨདྷནཱནཾ དྷནུཔྤཱདནཾ, སམཎབྲཱཧྨཎེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྷཔུཙྪནནྟི ཨིདཾ དསཝིདྷཾ ཙཀྐཝཏྟིཝཏྟཾ, ཨིདམེཝ ཙ གཧཔཏིཀེ, པཀྑིཛཱཏེ ཙ ཝིསུཾ ཀཏྭཱ གཧཎཝསེན དྭཱདསཝིདྷམྤི དཱིཔེསུ. ཙཏཱུསྭཔི དཱིཔེསུ ཨཱཎཱདྷམྨཙཀྐཱནི སཏྟེསུ ¶ པཝཏྟེཏཱིཏི ཝཱ ཙཀྐཝཏྟཱི. ཨཉྙོ ཨསབྦབྷུམྨོ ཨནཝཀཱསོ སཱམནྟོ བྷཱུཔོ མཎྜལིསྶརོ ནཱམ. སཡམཱཎཱཔཝཏྟིཊྛཱནཝསེན པརིཙྪིནྣསྶེཝ མཎྜལསྶ ཨིསྶརོ, ན སབྦམཎྜལསྶཱཏི མཎྜལིསྶརོཏིཔི. ཨེཏྠ ཙ ‘‘སབྦབྷུམྨོ, ཙཀྐཝཏྟཱི’’ཏི དྭཱིཧི ནཱམེཧི ཙཏུདཱིཔིསྶརོ རཱཛཱ དཱིཔིཏོ, ཨིདྷཱནཱགཏེཔི སངྒཧེཏྭཱ ཀཐིཏེན ཨདྷིསྶརཔདེན ཨེཀདཱིཔིསྶརོ རཱཛཱ, མཎྜལིསྶརཔདེན པདེསིསྶརོ རཱཛཱ དཱིཔིཏོ. ཨཐ ཝཱ མཎྜལིསྶརཔདེན ཨེཀདཱིཔིསྶརོ རཱཛཱ, སེསེཧི རཱཛརཱཛཉྙཱདཱིཧི བཱཧུཛཔརིཡནྟེཧི པདེསིསྶརོ དཱིཔིཏོ.

༣༣༦. དྭཡཾ རཱཛབྷེདེ. སུཁུམཏཱཡ ལཱིནཱ ཨཔཱཀཊཱ ཚཝིཡོ ཡེསཾ ཏེ ལིཙྪཝིནོ. ལིཙྪཝཱི ཙ ཝཛྫཱི ཙཱཏི དྭནྡོ. དྭཡཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཀུལེ རཱཛིནི. པུརིམཏརསམྦྷཱུཏེ སཀྱཀུལེ སཉྫཱཏཏྟཱ སཀྱོ, ཎོ. སཀྐོཔི. སཀྱེ བྷཝོ སཱཀིཡོ, ཨིཡོ, ཡལོཔོ, དཱིགྷོ ཙ.

པཉྩཀཾ བུདྡྷཔུཏྟསྶཱཡསྨཏོ རཱཧུལསྶ མཱཏརི. བྷདྡ ཀལྱཱཎེ, སོཁྱེ ཙ. ཀུལཱཙཱརརཱུཔཱདིཝསེན ཀལྱཱཎཏྟཱ བྷདྡཱ. ཀཙྩསྶཱཔཙྩཾ ཀཙྩཱནཱ, ཨཔཙྩསདྡོཡཾ ནིཙྩཾ ནཔུཾསཀེ པུཏྟེ, པུཏྟིཡཉྩ བྷཝཏཱིཏི. ‘‘རཱཧུ ཝིཡ ཙནྡཾ མམ ནིཀྑམནཾ ལཱཏུཀཱམོ ཙཱཡཾ མེ པུཏྟོཏི རཱཧུལོཏི ནཱམེན བྷཝིཏབྦ’’ནྟི མནསི ཀཏྭཱ ‘‘རཱཧུ ཛཱཏོ, བནྡྷནཾ ཛཱཏ’’ནྟི པིཏརཱ ཝུཏྟོ སིཀྑཱཀཱམོ ཨཱཡསྨཱ རཱཧུལོཡེཝེཏྠ རཱཧུལོ, ཏསྶ མཱཏཱ རཱཧུལམཱཏཱ, བིམྦཾ ཝུཙྩཏི སརཱིརཾ, ཨཏིསཡཝཎྞསརཱིརཡུཏྟཏཱཡ བིམྦཱ, ཝམིདྷཱཏུམྷཱ ཝཱ ¶ བོ, ཝསྶ བཏྟཾ. ཡསོ ཝུཙྩཏི པརིཝཱརོ, ཀིཏྟི ཙ, ཏེ དྷཱརེཏཱིཏི ཡསོདྷརཱ, མནཱདིཏྟཱ ཨསྶོ.

༣༣༧-༣༣༩. ཡེསཾ ཁཏྟིཡཱནཾ དྷནཾ སཏཾ ཧོཏི, ཀཱིདིསཾ ཏཾ དྷནཾ? ནིདྷཱནགཾ པཐཝཱདཱིསུ ནིདྷཱནཝསེན གཏཾ པཝཏྟཾ, ཏེསཾ དྷནཱནཾ སཏཾ ཀཧཱཔཎཱནཾ, ཀིཏྟཀཔྤམཱཎཱནཾ? ཀོཊཱིནཾ སཏཾ. ཀེན པརིཙྪེདེན? ཧེཊྛིམནྟེན ཧེཊྛིམཀོཊྛཱསེན, ཧེཊྛིམཔརིཙྪེདེན ཝཱ ཀོཊཱིནཾ སཏཾ ཧོཏི. དིཝསཝལ༹ཉྫོ དིཝསེ དིཝསེ ཝལ༹ཉྫིཏབྦོ པན ཀཧཱཔཎོ ཝཱིསཏམྦཎམཏྟཾ ཧོཏི, ཏེ ཁཏྟིཡཱ ‘‘ཁཏྟིཡམཧཱསཱལཱ’’ཏྱུཙྩནྟེ. མཧནྟོ དྷནསཱརོ ཡེསནྟེ མཧཱསཱལཱ, ལཏྟཾ, ཨམྦཎམཏྲ ཨེཀཱདསདོཎམཏྟཾ.

ཡེསཾ དྭིཛཱནཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ ནིདྷཱནགཱནི ནིདྷཱནཝསེན པཝཏྟཱནི ཨསཱིཏིཀོཊིདྷནཱནི ཧོནྟི, དིཝསཝལ༹ཉྫོ པན ཀཧཱཔཎོ དསམྦཎམཏྟཾ ཧོཏི, ཏེ དྭིཛཱ ‘‘དྭིཛམཧཱསཱལཱ’’ཏྱུཙྩནྟེ.

ནིདྷཱནགེ, ཝལ༹ཉྫེ ཙ དྷནེ ཏདུཔཌྜྷེ ཏེསཾ དྭིཛམཧཱསཱལཱནཾ དྷནསྶ ཨུཔཌྜྷབྷཱགེ སཏི གཧཔཏིམཧཱསཱལཱ ནཱམ སིཡུཾ, ཨུབྷཡཏྲཱཔི ཧེཊྛིམནྟེནེཝ དྷནཔརིཙྪེདོ.

༣༤༠. ཡོ ¶ ན ཧཱིནོ, ན ཙུཀྐཊྛོ, མཛ྄ཛྷིམཱདྷིཀཱརབྱཝཊྛིཏོ རཱཛཔུཏྟསེནཱཔཏིམཧཱཀཎིཏྠརཱདི, སོ མཧཱམཏྟོ. མཧཏཱི མཏྟཱ པརིཙྪེདོ ཡསྶ མཧཱམཏྟོ, རཱུཔབྷེདེན པཊྛཱནཾ ཀླཱིཝཾ.

‘‘པཀཏིཡཾ མཧཱམཏྟེ, པཉྙཱཡཾ པརམཏྟནི;

ནཔུཾསཀཾ པདྷཱནཾ ཏཾ, ཨེཀཏྟེ ཏུ’ཏྟམེ སདཱ’’ཏི.

རབྷསོ ཙ. ‘‘མཧཱམཏྟོ, པཊྛཱནོ ཙཱ’’ཏི ཏུ པུཾསཀཎྜེ ཝོཔཱལིཏོ. པཀཊྛེ ཏིཊྛཏཱིཏི པཊྛཱནཾ, ཡུ [ཨབྷིདྷཱནཔྤདཱིཔིཀཱ ཊཱིཀཱ ༩༨༣, ༡༡༢༣ གཱཐཱསུཔི པསྶིཏབྦཾ].

པཉྩཀཾ མནྟིནིམྷི. མཏིཔྤདྷཱནོ སཙིཝོ སཧཱཡོ. ཨིཏིཀཏྟབྦཏཱཝདྷཱརཎཾ མནྟོ, ཏཾཡོགཱ མནྟིནཱི. ཨསྶཏྠྱཏྠེ ཨིནཱི, ཨཐ ཝཱ མནྟེན ནཡཏཱིཏི མནྟིནཱི, ཨཐ ཝཱ མནྟཡོགཱ མནྟི, ནེཏཱིཏི ནཱི, མནྟི ཙ ནཱི ཙཱཏི མནྟིནཱི. ‘‘མཏིསཙིཝམནྟིནཱི’’ཏིཔི པཱཋོ, ཏདཱ དྭིནྣཾ ཏིཎྞཾ ཝཱ དྭནྡོ. རཉྙཱ སཧ ཛཱིཝཏཱིཏི སཛཱིཝོ. སཙཏེ སམཝེཏོ བྷཝཏཱིཏི སཙིཝོ. སཙ སམཝཱཡེ, ཝོ, ཨིཀཱརཱགམོ ཙ. སབྦཀིཙྩེསུ རཉྙཱ མནྟེན ཨམཱ སཧ བྷཝཏཱིཏི ཨམཙྩོ, ཨམཱསདྡོཡཾ ནིཔཱཏོ སཧཏྠེ ཙྩཔཙྩཡོ. སཛཱིཝམཏྟེ ཙཱམཙྩསདྡོ ཝཏྟཏི. དྭཡཾ སེནཱཔཏིམྷི. སེནཾ ནཡཏཱིཏི སེནཱནཱི. ཙམཱུནཾ སེནཱནཾ པཏི ཙམཱུཔཏི.

༣༤༡. ནྱཱསཱདཱིནཾ ¶ ཨིཎཱདཱནདཱཡཝིབྷཱགཱདཱིནཾ ཝིཝཱདཱནཾ ཝོཧཱརཱནཾ ཨུཔདཊྛརི ཨུཔདསྶིཏེ ཨཀྑདསྶོ, ཨཀྑེ ཝོཧཱརེ པསྶཏཱིཏི ཨཀྑདསྶོ, ཎོ, དྷམྨཱདྷིཀརཎིཡོ. པུཙྪཱཝིཝཱཀོ, པཉྷཝིཝཱཀོཔྱཏྲ.

པཛྫཌྜྷཾ པཊིཧཱརེ. དྭཱརེ ནིཡུཏྟོ དོཝཱརིཀོ, ཎིཀོ, ཨོཀཱརཱགམོ. པཊིཧརཏི ཝིཉྙཱཡཏི ཏེནཱཏི པཊིཧཱརོ, ཎོ. དྭཱརེ ཏིཊྛཏཱིཏི དྭཱརཊྛོ, སཀཏྠེ ཀོ. དྭཱརཔཱལཀོ. དྭཱརཊྛིཏོ, དསྶཀོཔྱཏྲ.

༣༤༢. རཱཛཱུནཾ ཨངྒརཀྑགཎོ ཨནཱིཀཊྛོཏི མཏོ. ‘‘རཀྑིཝགྒོ ཏུ ཡོ རཉྙཾ, སོ’ནཱིཀཊྛོ’བྷིདྷཱིཡཏེ’’ཏི ཨམརམཱལཱཡཉྩ, ཨནཱིཀེན སམཱུཧེན ཏིཊྛཏཱིཏི ཨནཱིཀཊྛོ, ཎོ.

དྭཡཾ མཧལླཀེ. ཀཉྩུཀཾ ཙོལ༹ཾ, ཏཾཡོགཱ ཀཉྩུཀཱི. སོཀཾ ཝིནྡཏཱིཏི སོཝིདལློ. ཝིད ལོབྷེ, ལོ, ཀལོཔོ. ཐཱཔཏི, སོཝིདོཔྱཏྲ. དྭཡཾ སེཝཀེ. པབྷུནོ པཙྪཱ ཛཱིཝཏཱིཏི ཨནུཛཱིཝཱི, ཎཱི. སེཝ སེཝནེ, བྷཱུ, ཎྭུ. ཨཏྠཱིཔྱཏྲ. ཨཏྠ ཡཱཙནཱཡཾ. ཨཏྠནམཏྠོ, ཨཱསཱིསོ, ཏཾཡོགཱ ཨཏྠཱི.

༣༤༣. དྭཡཾ ¶ ཨདྷིཀམཏྟེ. གཱམེསུ ཨདྷིཀཏྟཱ ཨདྷིཀཱ ཨིཀྑཱ ཨནུབྷཝནམེཏསྶ ཨཛ྄ཛྷཀྑོ, ཨིསྶཏྟཾ. ཨདྷིཀཾ ཀརོཏཱིཏི ཨདྷིཀཏོ. ཨིདཾ དྭཡཾ ཐཱཡུཀགོཔཱནཾ དྭིནྣམྤི ནཱམཾ. ཏཏྲ ཨེཀགཱམེ ཨདྷིཀཏོ ཐཱཡུཀོ, བཧཱུསུ གཱམེསྭདྷིཀཏོ གོཔོ. ཝུཏྟཉྩཱམརཀོསེ ‘‘ཐཱཡུཀོདྷིཀཏོ གཱམེ, གོཔོ གཱམེསུ བྷཱུརིསཱུ’’ཏི. [ཨམར ༡༨.༧] རུདྡེནཱཔི ཝུཏྟཾ ‘‘གཱམེསྭདྷིཀཏེ གོཔོ, གོཊྛཛ྄ཛྷཀྑེཔི ཝལླབྷོ’’ཏི [ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༡༨.༧].

དྭཡཾ སུཝཎྞརཛཏཛ྄ཛྷཀྑཱནཾ དྭིནྣམྤི ནཱམཾ. ཧིརཉྙཾ ཝུཙྩཏི ཨཀཏསུཝཎྞཱདི, ཏཏྲ ནིཡུཏྟོ ཧེརཉྙིཀོ. ཀན དིཏྟིགཏིཀནྟཱིསུ, ནིཔུབྦོ, ཁོ, ནིཀྑོ, སུཝཎྞཱདིཝིཀཱརོ, ཏཏྲ ནིཡོགོ ནིཀྑིཀོ. ཝིསེསཏོ པན སུཝཎྞཛ྄ཛྷཀྑེ བྷོརིཀོ. བྷཱུརིསདྡོ སུཝཎྞེ, ཏཾཡོགཱ བྷོརིཀོ. རཱུཔྱཱཛ྄ཛྷཀྑེནིཀྑིཀོ, ཏསྨཱ’ཡ’མུབྷཡཏྲཱཔི ཧེརཉྙིཀོཏི སཱམཉྙསྨིཾཡེཝ. ཝུཏྟཉྩ –

‘‘བྷོརིཀོ ཀནཀཱཛ྄ཛྷཀྑོ,

རཱུཔྱཱ’ཛ྄ཛྷཀྑོ ཏུ ནིཀྑིཀོ’’ཏི [ཨམར ༡༨.༧].

སསྶ ཨཏྟནོ ཝིཛིགཱིསབྷཱུཏསྶ དེསཱནནྟརོ སམནྟཏོ མཎྜལཱིབྷཱུཏོ རཱཛཱ སཏྟུརུཙྩཏེ ཨེཀཏྠཱབྷིནིཝེསིཏཏྟཱ. ཏཏོ པརཾ ཝིཛིགཱིསབྷཱུམྱེཀནྟརིཀོ མིཏྟོ ཨེཀཏྠཀཱརིཏྟནོཔཀཱརཏྟཱ. ཨརིཝིཛིགཱིསམིཏྟཱནཾ པན མཎྜལཱནཾ བཧིབྷཱུཏོ དཱུརམཎྜལཊྛོ ཝིཛིགཱིསབྷཱུམིཡཱ ཨཙྩནྟབྱཝཧིཏོ བལཱདྷིཀོཔི ཡོ ནཱཔཀརོཏྱུཔཀཱརོཏི ཝཱ, ས ཨུདཱསཱིནོ དཱུརམཎྜལཏྟེནོཔཀཱརཏྟཱ. དཱུརམཎྜལེ ¶ ཨཱསཏཱིཏི ཨུདཱསཱིནོ, ཨུཔུབྦོ ཨཱས ཨུཔསེཝནེ, ཡུ, ཨསྶི, དཱགམོ ཙ. སཏྟུམབྷིཡུཉྫམཱནསྶ ཝིཛིགཱིསསྶ སཏྟུཧིཏཱཡ ཡོ པཎྷིཾ གཎྷཏི པིཊྛིཏོ ཝཏྟཏི, སོ པཎྷིགྒཱཧོ. ‘‘པཎྷི པཙྪཱ པདཾ ཝིཛིགཱིསསྶཱ’’ཏི རཏནཀོསེ. ‘‘པཎྷིཔཱདེ བྱཱུཧཔིཊྛེ’’ཏི [ཏིཀཎྜསེས ༣.༣.༡༣༤] ཏིཀཎྜསེསོ. ‘‘པཎྷི པཙྪིམབྷཱགེ ཙ, པཱདམཱུལོམདིཊྛིསུ. སེནཱཔིཊྛེ ཀུམྦྷིཡཉྩེ’’ཏི ཏུ ནཱནཏྠསངྒཧེ.

༣༤༤-༣༤༥. དིཊྛནྟཾ རིཔུམྷི. མིཏྟཔཊིཔཀྑཏྟཱ ཨམིཏྟོ, རཔཏྱཝཎྞཾ རཛཏེཏི རིཔུ, ཨུ, ཨིཏྟཾ, རཔ, ལཔ, ཛཔ, ཛཔྤ ཝཙནེ ཝཱ. ཝེརཾ ཝིརོདྷོ ཡསྶཏྠཱིཏི ཝེརཱི, ཨཱི, དུཀྑཧེཏུཏྟཱ སཔཏྟི ཨིཝ སཔཏྟོ, ཨིཝཏྠེ ཨཀཱརཔཙྩཡོ. ཨར གམནེ,ཏི, བྷཱུཝཱདིཏྟཱ ཨཱགམོ. སད སཱདནེ, ཏུ, བྷཱུཝཱདི, སཏྟུ, ཡཝཱདིཙུཎྞེཔི. ཨར གམནེ, ཝེརམརཏཱིཏི ཨརི, རསྶནྟོ ཨི. སཔཏྟཱདཱིནཾ ཙཏུནྣཾ དྭནྡོ, ‘‘བྱཉྫནོ ཙ ཝིསཾཡོགོ’’ཏི སུཏྟེ ཙགྒཧཎེན ཨེཀཏཀཱརསྶ ལོཔོ ཙ. པཏིཡམཏྠནཾ པཙྩཏྠོ, ཏཾཡོགཱ པཙྩཏྠིཀོ, པཏིཡཾ ཝིཔརཱིཏགམནཾ. པནྠ གཏིཡཾ, ཙུརཱདི. པརིཔནྠོ པརིསྶཝཊྛཱནཾ, ཏཾཡོགཱ པརིཔནྠཱི. པཊིཝིརུདྡྷོ པཀྑོ སཧཱཡོ པཊིཔཀྑོ, ཏཐཱ ཝིཔཀྑོ. ན ཧིཏོ ཨཧིཏོ. ཧིཾསཱཡཾ རམཏཱིཏི [པརཏཱིཏི (?)] པརོ, ཀྭི. པཊིཔཀྑབྷཱཝེན ཨམཏི གཙྪཏཱིཏི པཙྩཱམིཏྟོ, ཨམ གམནེ, ཏོ, དྭིཏྟཾ. ནཏྠི ཨེཏསྨཱ ཨཱིཏི ཨུཔདྡཝོཏི ཨནཱིཏོ ¶ , མིཏྟོ, ཏཔྤཊིཔཀྑོ པཙྩནཱིཏོ, སོ ཨེཝ པཙྩནཱིཀོ, ཏསྶ ཀོ, ཡཐཱ ནིཡཀོ. ཝིརོདྷོསྶཏྠཱིཏི ཝིརོདྷཱི, ཨཱི. དིས, དུས ཨཔྤཱིཏིཡཾ, དིཝཱདི. ཝིདུསྶནསཱིལཏཱཡ ཝིདྡེསཱི, དྭིཏྟཾ, ཨིསྶེཏྟཾ. དུསྶཏཱིཏི དིསོ, ཨ. ཏཔཙྩཡེ དིཊྛོ, དྷཱཏྭནྟེན སཧ ཊྛཱདེསོ. དྭེསཎོ, དུཧདཡོ, དསྶུ, སཱཏྟཝོ, ཨབྷིགྷཱཏཱིཔྱཏྲ.

དྭཡཾ ཨནུཀཱུལནེ. ཨནུརོདྷནཾ ཨནུརོདྷོ, ཎོ. རུདྷ ཨཱཝརཎེ. ཨནུརཱུཔཾ པཝཏྟནཾ ཨནུཝཏྟནཾ, ཝཏུ ཝཏྟནེ, བྷཱུ, ཡུ.

༣༤༦. པཉྩཀཾ མིཏྟསཱམཉྙེ. མིད སྣེཧེ, བྷཱུཝཱདི, ཏོ, ཝཡསཱ ཏུལྱོ ཝཡསོ, མཱུལཝཡོསདྡེཧི སཉྙཱཡཾ སཔཙྩཡོ [ཡཔཙྩཡོ (?) པཱཎིནི ༤.༤.༩༡ སུཏྟཾ པསྶིཏབྦཾ], སབྦཀཱརིཡེསུ སཧ ཝཡཏཱིཏི ཝཱ ཝཡསོ, ཝཡ གམནེ, སཧསྶ སོ ཝཎྞཝིཔརིཡཡོ. སཧ ཨཡཏི ཀིཙྩེསཱུཏི སཧཱཡོ, ཨཡ གམནེ, སཧསྶ སཱབྷཱཝོ, ཡཐཱ སཧདྷམྨིཀོ. སཧ ཝཱ ཧཱནི, ཨཡོ ཝཱ ཝུཌྜྷི ཡསྶ སཧཱཡོ, ཏིཔདབཧུབྦཱིཧི, ཡཐཱ པརཀྐམཱདྷིགཏསམྤདཱ. ཨཐ ཝཱ ཧཱནི ཙ ཨཱཡོ ཙ ཧཱཡཱ, ནིལོཔོ, ཏེ ཡསྶ ཨཏྠི, སོ སཧཱཡོ, ‘‘སཔཀྑཀོ, སལོམཀོ’’ཏྱཱདཱིསུ ཝིཡ སསདྡསྶ ཝིཛྫམཱནཏྠཏྟཱ. སུནྡརཾ ཧདཡམེཏསྶཱཏི སུཧདཡོ, ཨལོཔོ, དྱསྶ ཛོ, སོཝ སུཧཛྫོ. སཧ པརིསཧནེ. པརིསཧནཾ ཨདུསྶནཾ, ཁོ, ཧལོཔོ, སཁཱ, རཱཛཱདི, སམཱནོ ཁྱཱཏོ པཏཱིཏོ ཝཱ སཁཱ, ཡལོཔོ, སམཱནསྶ ¶ ཙ སབྷཱཝོ. སིནིདྡྷོ, སྣིདྡྷོ, སཝཡོཔྱཏྲ. སཁྱསཏྟཔདིནཱ པན མེཏྟིཡཾ ཝཏྟནྟི. སཁིམྷི བྷཝཾ སཁྱཾ. སཏྟཧི པདེཧི ཨཝགམྱཏེཏི སཏྟཔདིནཾ [སཏྟཔདཱིན (ཨམར ༡༨.༡༢)], ཨིནོ.

དྭཡཾ ཨབྷེཛྫམིཏྟེ. སབྦཀཱལཾ བྷཛཏཱིཏི སམྦྷཏྟོ, བྷཛ སེཝཱཡཾ, བྷཱུཝཱདི. དལ༹ྷོ ཐིརོ མིཏྟོ དལ༹ྷམིཏྟོ. དྭཡཾ དིཊྛམཏྟམིཏྟེ. ཀིཉྩི ཀཱལཾ པསྶིཏབྦོཏི སནྡིཊྛོ. སཾསདྡོཡམཔྤཏྠོ. དིས པེཀྑནེ, དསྶནཾ དིཊྛཾ, ཏཾ མཏྟཱ པམཱཎམེཏསྶ དིཊྛམཏྟཀོ, སཀཏྠེ ཀོ.

༣༤༧. དྭཡཾ ཙརཔུརིསེ ཏཱཔསཱདིརཱུཔེན ཙརམཏྟེ. ཙརཏི ཛཱནཱཏི པརཙཀྐནྟི ཙརོ, ཨ, ཙཱརོཔི, ཎོ. གུལ༹ྷཔུརིསོ གུཏྟཔུརིསོ. ཡཐཱརཧཝཎྞོ, པཎིདྷི, ཨཔྤསཔོ, ཕསྶོཔྱཏྲ. ཏཏྲཱདིདྭཡཾ ཝཱཎིཛཀསིབལལིངྒབྷིཀྑུཀཙྩཱཡནཱདིལེསེན ཐཱཡིནིཙརེ. ཨིཏརེ ཨིདྷཱགཏསདིསཏྠེ. ཝཎྞོ པཀཱརོ, ཡཐཱརཧཝཎྞོ ཡཐཱརཧཔྤཀཱརོ. ཡེན པརཙཀྐཾ སཀྐཱ ཉཱཏུཾ ཏཔྤཀཱརཝཱ ཨིཙྩཏྠོ. པཎིདྷིཡྻཏེ ཉེཡྻམསྨིཾ པཎིདྷི, ཨི. ཨཔཀཊྛཾ སཔྤཏི ཙརཏཱིཏི ཨཔསཔྤོ, ཨ. ཕུས བཱདྷནཕུསནེསུ, ཨ, ཕསྶོ.

ཏིཀཾ པཐིཀེ. པཐེ གཙྪཏཱིཏི པཐཱཝཱི, ཝཱི, དཱིགྷོ. ཨིཀོ, པཐིཀོ. ཨདྡྷནི མགྒེ གཙྪཏི སཱིལེནཱཏི ཨདྡྷགཱུ. ཨདྡྷགོཔྱཏྲ.

དྭཡཾ དཱུཏེ. དུ པརིཏཱཔེ, ཏོ. སནྡེསཾ ཝཱཙིཀཾ ཧརཏྱནེནེཏི [ཧརཏཱིཏི (?)].

དྭཡཾ ¶ ཛོཏིསིཀེ. གཎཡཏཱིཏི གཎཀོ, ཎྭུ. མུཧུཏྟཾ ཀཱལཝིསེསཾ ཛཱནཱཏཱིཏི མུཧུཏྟིཀོ, ཝཱགྒཧཎེན ན ཝུདྡྷི. སཾཝཙྪརོ, ཛོཏིསིཀོ, དེཝཉྙཱུ, མོཧུཏྟོ, ཉཱཎིཀོ, ཀཱཏནྟིཀོཔྱཏྲ. ཀཏནྟོ དེཝམཏྟཾ, ཏཾ ཛཱནཱཏཱིཏི ཀཱཏནྟིཀོ.

༣༤༨. དྭཡཾ ལེཁཀེ. ལིཁ ལེཁནེ, བྷཱུ, ཎྭུ. ལིཔེན མསྱོཔདེསེན བྷཝཏཱིཏི ལིཔི, ཨི, ཝཎྞསཎྛཱནོ, ཏཾ ཀརོཏཱིཏི ལིཔིཀཱརོ. ཨཀྑརཙཎོ, ཨཀྑརཙུཉྩུཔྱཏྲ. ཙན དཱནེ, བྷཱུ. ཙཉྩུ གཏིཡཾ.

མེལཱནནྡཱ མསིམཎི, མེལནྡྷུ ཝཎྞཀཱུཔིཀཱ;

མསིཛལནྟུ མེལཱ ཙ, པཏྟཉྫནཾ མསི དྭིསུ.

ལེཁནཱི ཝཎྞཏཱུལཱི ཙ, ཝཎྞཀཀྑརཏཱུལིཀཱ;

ཝཎྞདཱུཏོ སོཏྠིམུཁོ, ལེཁོ ཝཱཙིཀཧཱརཀོ.

ཀཱཙནཀིཏལིཀོ ཙ, ཀཱཙནཾ ཏནྣིབནྡྷནཾ;

ལེཁྱཊྛཱནཾ གནྠཀུཊི, མུདྡཱ པཙྩཡཀཱརིནཱི [ཏིཀཎྜསེས ༢.༨.༢༧, ༢༨, ༢༩].

དྭཡཾ ཝཎྞེ. ཝཎྞཱིཡཏི པཀཱསཱིཡཏི ཨཏྠོ ཡེན, སོ ཝཎྞོ, ཝཎྞ པཀཱསནེ. ན ཁརཏི ན ཁཱིཡཏཱིཏི ཨཀྑརོ, ཁར ཝིནཱསེ, ཁི ཁཡེ ཝཱ, ཏདཱ ཨརོ. ལིཁནཾ, ལིཔི, ལིཁི ཨིམེ ཝཎྞསཎྛཱནེ ཝཏྟནྟི. ལིཔིལིཁིཡོ ཨིཏྠིཡཾ.

བྷེདཱདཡོ ཨིམེ ཙཏུརོ ཨུཔཱཡཱ སཏྟུཝིཛཡཀཱརཎཱནི. སཏྟུཝིཛཡམུཔགཙྪནྟི ཨེཏེཧཱིཏི ཨུཔཱཡཱ. པརསྨཱ ཝིསིལེསནཾ བྷེདོ.

སྣེཧརཱགཱཔནཡནཾ ¶ , སཾཧཱསོཔྤཱདནཾ ཏཐཱ;

སནྟཛྫནཉྩ བྷེདོཡཾ, ཝིཉྙཱུཧི ཏིཝིདྷོ མཏོ [ཀཱམནྡཀཱིཡནཱིཏིསཱར ༡༧.༨].

ཏཏྲཱཡཾ ཏཝཱནུགྒཏེན པཝུདྡྷོ པཱསཱདཏརཝོ ཝིཡ ཨཏྟཱནཉྩོཙྪིནྡིསྶཏཱིཏི སངྐཱཡཾ ཛནིཏཱཡཾ སྣེཧབྷཏྟིཉྩཱཔནཡཏི. ཨབྷིབྷཝནཉྩོཔཱདཡཏི [པདྡྷཉྩོཔཱདཡཏི (ཀ.)]. ཨཉྙསྶ ཙ པརིཡཔཙྩཱམིཏྟཱནུགྒཧཎསྶ མརཎམེཝནྟོ བྷཝིསྶཏཱིཏྱེཝཾཔཀཱརམབྷིབྷཡནཾ སནྟཛྫནཾ.

ཝདྷོཏྠགྒཧཎཉྩེཝ, པརིཀླེསོ ཏཐེཝ ཙ;

ཨིཏི དཎྜཝིདྷཉྙཱུཧི, དཎྜོཔི ཏིཝིདྷོ མཏོ [ཀཱམནྡཀཱིཡནཱིཏིསཱར ༡༧.༩].

པརིཀླེསོ བནྡྷནཏཱལ༹ནཱདི.

ཨཉྙམཉྙོཔཀཱརཱནཾ, དསྶནཾ གུཎཀིཏྟནཾ;

སམྦནྡྷསྶ སམཀྑཱནཾ, ཨཱཡཏིཾ སམྤཀཱསནཾ.

ཝཱཙཱ པེསལཡཱ སཱདྷུ, ཏཝཱཧམིཏི ཙཔྤཎཾ;

ཨིཏི སཱམཝིདྷཉྙཱུཧི, སཱམཾ པཉྩཝིདྷཾ མཏཾ [ཀཱམནྡཀཱིཡནཱིཏིསཱར ༡༧.༤-༥].

‘‘ཨསྨིཾ ཨེཝཾ ཀཏེ ཨིདཾ ཨམྷཱཀཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱསཱདསྶནཾ ཨཱཡཏིསམྤཀཱསནཾ. ཨཔྤཎམིཏྱངྒསྶ དཱནཾ.

དཱནཉྩ པཉྩདྷཱ སཱརསྶཱསཱརསྶ ཙ དབྦསྶ གཧིཏསྶ སམཔྤཎཾ, ཏཐཱགཧིཏསྶཱནུམོདནཾ, ཏཐཱ ཨཔུབྦདཱནཾ, ཏཐཱ ‘‘ཨམུསྶ དབྦཾ གཎྷཱཧི, ཏཐེཝ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི པརསེསུ སཡཾ གཱཧཔྤཝཏྟནཾ, ཏཐཱ ཨིཎཔྤམོཙནཉྩེཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཡོ སམྤཏྟདྷནོསྶགྒོ, ཨུཏྟམམཛ྄ཛྷིམཱདྷམོ;

པཏིདཱནཾ ཏཐཱ ཏསྶ, གཧིཏསྶཱནུམོདནཾ.

དབྦདཱན’མཔུབྦཉྩ ¶ , སཡཾ གཱཧཔྤཝཏྟནཾ;

དེཡྻསྶ པཊིམོཀྑོ ཙ, དཱནཾ པཉྩཝིདྷཾ མཏ’’ནྟི [ཀཱམནྡཀཱིཡནཱིཏིསཱར ༡༧.༦-༧].

ཨེཏེ ཙཏྟཱརོ ཨུཔཱཡཱ མཱཡཱདཱིསྭེཝནྟོགདྷཱ, ཏཐཱ ཧི མཱཡོཔེཀྑཱ ཙ དཎྜནྟོགདྷཱ. ཨིནྡཛཱལཉྩ བྷེདེ ཨནྟོགདྷཾ. ཀེཙི པནཱཧུ

‘‘སཱམཾ དཱནཉྩ བྷེདོ ཙ, དཎྜོ ཙེཏི ཙཏུཀྐཀཾ;

མཱཡོཔེཀྑིནྡཛཱལཉྩ, སཏྟོཔཱཡཱ པཀིཏྟིཏཱ’’ཏི [ཀཱམནྡཀཱིཡནཱིཏིསཱར ༡༧.༣].

༣༤༩. ནཱམམཏྟེན ཝུཏྟཱནཾ བྷེདཱདཱིནམིདཱནི པརིཡཱཡཱནྱཱཧ. ཏཏྲ དྭཡཾ བྷེདེ. ཛཔ མཱནསེ ཙ [ཛཔོ ཙིནྟནཝཱཙཱསུ (དྷཱཏྭཏྠསངྒཧ, ༡༣༥ གཱཐཱ)], བྷཱུ, ཎོ. བྷིདི དྭིདྷཱཀརཎེ, ཎོ.

ཏིཀཾ དཎྜེ. དཎྜ ནིཔཱཏནེ, ཙུརཱདི. སཧོ ཝུཙྩཏི བལཾ, ཏབྦྷཝཾ སཱཧསཾ. དམནཾ དམོ, དཱིགྷཔཊིསེདྷོ.

༣༥༠. སཱམཾ སུདྡཝགྒེ, དཱནཉྩ བྲཱཧྨཎཝགྒེ ཀཐེསྶཏི. སཱམྱཱདཡོ སཏྟརེཝཱཙརིཡམཏེ. པརམྤརོཔཀཱརིཏྟཱ རཛྫསྶངྒཱནི. པཀཊྛམུཔཀུབྦནྟི རཛྫནྟི པཀཏིཡོཏི ཙོཙྩནྟེ. ཝུཏྟཉྩ ཀཱམནྡཀཱིཡེ –

‘‘སཱམྱ’མཙྩཉྩ རཊྛཉྩ, དུགྒཾ ཀོསོ བལཾ སཁཱ;

པརམྤརོཔཀཱརཱིདཾ, སཏྟངྒཾ རཛྫམུཙྩཏེ [ཀཱམནྡཀཱིཡནཱིཏིསཱར ༤.༡].

ཨམཙྩརཊྛདུགྒཱནི ¶ , ཀོསོ དཎྜོ ཙ པཉྩམོ;

ཨེཏཱ པཀཏིཡོ ཝུཏྟཱ, ཝིཛིགཱིསསྶ རཱཛིནོ.

ཨེཏཱ པཉྩ ཏཐཱ མིཏྟཾ, སཏྟམོ པཐཝཱིཔཏི;

སཏྟཔྤཀཏིཀཾ རཛྫཾ, ཨིཙྩཱཧ སཱུརཔཱུཛིཏོ’’ཏི.

ཏཏྲ པོརསེཎཱིནཾ པདྷཱནབྷཱཝེཔི སཏི རཊྛགྒཧཎེན, བལགྒཧཎེན ཝཱ གཧཎསིདྡྷནྟི ནེཧ ཝིསུཾ གཧཎཾ ཀཏཾ, ཨམརཀོསེ པན དྭཱིཧི གཧཎེ སིདྡྷེཔི པདྷཱནཏྟཱཁྱཱཔནཏྠཾ ཝིསུཾ གཧིཏཱ. ཝུཏྟཉྷི ཏཏྲ –

‘‘སཱམྱ’མཙྩོ སཁཱ ཀོསོ, རཛྫདུགྒབལཱནི ཙ;

རཛྫངྒཱནི པཀཏཡོ, པོརཱནཾ སེཎིཡོཔི ཙེ’’ཏི [ཨམར ༡༨.༡༧].

ཨེསཉྩ སཱམྱམཙྩརཊྛདུགྒཀོསབལསཁཱིནཾ པུབྦཏརསྶ གརུཏྟཾ ཝིཉྙེཡྻཾ, ཨིཧ ཏུ ནཱམལིངྒཱནུསཱསནེ ཨབྷིདྷཱནསཏྠེ ཨནུཔཡོགཏོ ཡཐཱཀྐམཾ གརུཏྟཾ ན ཝཏྟུམིཙྪཏཱིཏི བྱཏིཀྐམེནོཔཉྙཱསོ ཀཏོ.

སུཝཎྞཱདིམཡབྷཎྜཱགཱརཾ ཀོསོ, པབྦཏོདཀརུཀྑཱདཱིཧི དུགྒམཾ པུརཾ དུགྒཾ, ཝིཛིཏཾ ཛནཔདཝཏཱི བྷཱུམི, བལཾ ཙཀྐཾ, ཏཉྩ མོལབྷཏསེཎིསཧཱཡཱམིཏྟཱཊཝིཀབྷེདེན ཚབྦིདྷཾ. ཏཏྲ ཀམཱགཏཾ མོལཾ, ཝེཏནསམྦནྡྷཾ བྷཏཾ, པོརཾ བལཾ སེཎཱི, སཧཱཡབྷཱུཏཾ སཧཱཡོ, ཨམིཏྟབྷཱུཏཾ ཨམིཏྟཾ, ཨཊཝིཀཾ ཨཊཝིསཧཱཡོ མིཏྟཾ. ཏདཔི སཧཛྫཾ, པཱཀཏཾ, ཀིཏྟིམཉྩེཏི ཏིཝིདྷཾ. ‘‘ལིངྒེ སབྷཱཝེ པཀཏི, པོརཱམཙྩཱདིཡོནིསུ. ཏིལིངྒཾ གུཎསཱམྱེཔཱི’’ཏི [བྱཱཁྱཱསུདྷཱ ༡.༤.༢༩] རུདྡོ.

༣༥༡. པབྷཱཝཱདཱིནཾ ¶ ཝསཱ སཏྟིཡོ ནཱམ ཏིསྶོ བྷཝནྟི. སཀ སཏྟིཡཾ,ཏི. ཏཏྲ ཡཾ སནྡྷཱདཱིནཾ, བྷེདཱདཱིནཉྩ ཡཱཐཱཝཏོ ཨཝཊྛཱཔནཾ, ཏཾ ཉཱཎབལཾ མནྟསཏྟི, སཀསམྤཏྟུཔྤཏྟིཡཾ ཀོསདཎྜཱ པབྷཱུསཏྟི, ཏེསཾཡེཝ པབྷུཏྟསམྤཱདནེ སཱམཏྠིཡཏོ. ཝུཏྟཉྩ ‘‘ཀོསདཎྜབལཾ པབྷཱུསཏྟི’’རིཏི [ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱཡམྤི]. བལཝཏཱི ཨུསྶཱཧཙེཊྛཱ ཨུསྶཱཧསཏྟི. ཝུཏྟཉྩ ‘‘ཝིཀྐམབལམུསྶཱཧསཏྟི’’རིཏི [བྱཱཁྱཱསུདྷཱ ༢.༨.༡༩ ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱཡམྤི].

པབྷཱཝཱདཱིནཾ སཀཱརཎཾ སརཱུཔཾ དསྶེཏུམཱཧ ‘‘པབྷཱཝོ’’ཙྩཱདི. དམནཾ དཎྜོ, ཏདཏྠིཡཱ བལམྤི དཎྜོ. ཏཏོ ཛཱཏཾ ཡཾ ཏེཛོ, ཏཾ པབྷཱཝོ. ཏཏོ ཛཱཏོ ཡོ ཏེཛོ, སོ ‘‘པབྷཱཝོ’’ཏིཔི པུལླིངྒེན ཡོཛནཱིཡཾ. པབྷཝནྟི ཏེཛསྶིནོ ཨནེནེཏི པབྷཱཝོ, ཎོ. པཀཊྛོ ཝཱ བྷཱཝོ པབྷཱཝོ. ཀོསོ དྷནཾ, ཏཏོ ཛཱཏོ ཡོ ཏེཛོ, སོ པབྷཱཝོ ནཱམ. ཏཐཱ ཀོསཛོ ཏེཛོ དྷནེན སཏྟཱུནམུཔཀརཎཾ. པཏཔནྟི ཏེཛསྶིནོ བྷཝནྟྱནེནེཏི པཏཱཔོ, ཎོ.

༣༥༢. དྭཡཾ མནྟེ. མནྟཱ ཝུཙྩཏི པཉྙཱ, སཱ ཨེཏསྨིཾ ཝིཛྫཏི ཏཱཡ ནིཔྥཱདེཏབྦཏྟཱཏི མནྟོ, ཨཐ ཝཱ མནྟ གུཏྟབྷཱསནེ, བྷཱཝེ ཎོ. ཨིཏརཏྲ བྷཱཝེ ཡུ.

སོ ¶ མནྟོ དྭིགོཙརོ དྭིནྣཾ ཛནཱནཾ ཝིསཡབྷཱུཏོ ཙཏུཀྐཎྞོ ནཱམ. ཙཏྟཱརོ ཀཎྞཱ ཨེཏྠ ཙཏུཀྐཎྞོ. སོ མནྟོ ཏིགོཙརོ ཏིཎྞཾ ཛནཱནཾ ཝིསཡབྷཱུཏོ ཚཀྐཎྞོ ནཱམ. མནྟོ ནཱམ ཙཏུཀྐཎྞོ ཝཱ ཚཀྐཎྞོ ཝཱ ཀཏྟབྦོ, ན ཏཏོ པརནྟི དྭིནྣམེཝེཏྠ གཧཎཾ. ཨམརཀོསེ པན ཚཀྐཎྞོཔི པཊིཀྑིཏྟོ. ཝུཏྟཉྷི ཏཏྠ ‘‘ཨཚཀྐཎྞོ, ཡོ ཏཏིཡཱདྱགོཙརོ’’ཏི [ཨམར ༡༨.༢༢].

སབྦཔཱརིསདཏྟཱ [སབྦཔཱཋིཔདཏྟཱ (ཀ.)] བྱཱཀརཎསྶ སོཏཱུནཾ སམཡནྟརེསྭཔི པཊུབྷཱཝཛནནཏྠཾ ཨིདྷཱནཱགཏཱཔི ཚགྒུཎཱདཡོ ཨཱནེཏྭཱ ཀཐེཏབྦཱ. ཝུཏྟཉྷི –

‘‘སབྦཔཱརིསདཾ [སབྦཔཱཊིཔདཾ (ཀ.)] ཧིདཾ, སབྦསཏྠ’མཏོ མཏཾ;

ནིསྶཱིཡཏེ ཀྭཙི ཀིཉྩི, སབྦེས’མཏྲ ཝཱདིན’’ནྟི.

ཡཐཱ ཚགྒུཎཱ སནྡྷི ཝིགྒཧཡཱནཱསནདྭེདྷཱསཡཱ [ཨམར ༡༨.༡༨-༩]. ཏཏྲ སནྡྷི ཨུཔཧཱརལཀྑཎོ ཏིཝིདྷོ ཀོསདཎྜབྷཱུམིཔྤདཱནཧེཏུཀོ. ཨཔཧཱརལཀྑཎོ ཝིགྒཧོ, སོཔི ཏིཝིདྷོ པཀཱསཡུདྡྷཾ ཀཱུཊཡུདྡྷཾ ཏུཎྷིཡུདྡྷནྟི.

པརབྱསནཏཱསཔཏྟིདེསཀཱལཱཏྱུདཡཱཝཱཔཡཱནམཏྟེན སཱདྡྷེ པརསྨིཾ ཀཏཱཙརསྶ གུཎཱནུརཏྟཔཀཏིསྶ ཝིཛིགཱིསསྶ ཡཱཏྲཱ ཡཱནཾ [ཀཱམནྡཀཱིཡནཱིཏིསཱརེ ༡༡ སགྒེ པསྶིཏབྦཾ], ཏཉྩ ཝིགྒཡ྄ཧཡཱནཾ སནྡྷཱཡཡཱནཾ སམྦྷཱུཡཡཱནཾ པསངྒཡཱནཾ ཨུཔེཀྑིཡཡཱནམིཏི པཉྩཝིདྷཾ. པཏིགྒཱཧཱིནཾ ནིགྒཡ྄ཧ, སནྡྷཱཡ, ཨུཔེཀྑིཡ ཝཱ ཡཾ ཡཱནཾ, ཏཾ ཝིགྒཡ྄ཧཡཱནཱདི. ཡདཱ ན སཀྐོཏི, ཏདཱ སཱམནྟེཧི སཧེཀཱིབྷཱུཡ ཡཱནཾ སམྦྷཱུཡཡཱནཾ. ཨཉྙཏྲ གནྟབྦེ ཨཉྙསྨིཾ པསངྒཏོ གམནཾ པསངྒཡཱནཾ.

‘‘ན མཾ པརོ ཧནྟུཾ སམཏྠོ, ནཱཧམྤི པར’’མིཏི ཀཱལཱདིཀེ པརིཀྑིཏྭཱ ཝིཛིགཱིསསྶ དུགྒཱདཱིནི ཝཌྜྷཡཏོ ཋིཏི ཨཱསནཾ, ཏདཔི ཝིགྒཡ྄ཧཱསནསནྡྷཱཡཱསནཱདིབྷེདེན པཉྩཝིདྷཾ. བལཱིནཾ ¶ སཏྟཱུནཾ མཛ྄ཛྷེ ཀཱཀཀྑིཝཱ’ལཀྑིཏསྶོ’བྷཡཏྲ ཝཙནེནཏྟནོ སམཔྤཎཾ དྭེདྷཾ. ཨཉྙཏརེན ཝཱ བལཝཏརེན སནྡྷི, ཨཉྙཏརེན ཨབལེན ཝིགྒཧོ དྭེདྷཾ. སཏྟུནོ ཝཱ པཀཏཱིཧི སནྡྷཱཡ ཡོ ཏེན ཝིགྒཧོ, སཏྟུནེཝ ཝཱ ཡོ སནྡྷིཝིགྒཧསམུདཱཡཧེཏུཀོ [སཏྟུནོཝ ཝཱ སནྡྷིཝིགྒཧསམུདཱཡཧེཏུནོ (བྱཱཁྱཱསུདྷཱ ༡.༨.༡༨)] དུགྒཱསཡསྶ བྱཱཔཱརོ, སོཔི དྭེདྷཾ. པརསནྟཱནམཔྱོབྷཡཝེདནཱནཾ ཨུབྷཡཏོ ཝུཏྟི དྭེདྷམུཙྩཏེ.

‘‘ཨུཙྪིཛྫམཱནོ རིཔུནཱ ནིརུཔཱཡ པཏིཀྲིཡོ. སཏྟིཧཱིནོ སམཱསིཡཏེ’’ཏི [བྱཱཁྱཱསུདྷཱ ༡.༨.༡༨] ཧཱིནེནཱཉྙསྶ བལཝཏརསྶ དྷམྨཝིཛཡིནོ སམཱསཡནཾ [བལཝཏཱ ཨརིནཱ ཨུཙྪིཛྫམཱནསྶ ཧཱིནསཏྟིནོ ཡཾ བལཝདྷམྨཝིཛཡིསམཱསཡནཾ (བྱཱཁྱཱསུདྷཱ ༡.༨.༡༨)], ཏསྶེཝ ཝཱ བལིནོ སཏྟུནོ ཀོསཱདིཔྤདཱནེན ཨཱསཡནཾ ཨཱསཡོ ཝུཙྩཏེ. ཨེཏེ ཚགྒུཎཱ.

ཡསྨིཉྩ གུཎེ ཋིཏོ ཝིཛིགཱིསོ སཀྐོཏྱཏྟནོ ཨཊྛཝགྒིཡཀམྨཱནི པཝཏྟཡིཏུཾ, པརསྶ ཙེཏཱནྱུཔཧནྟུཾ, གུཎམཱདྷིཊྛེཡྻ, སཱ ཝུཌྜྷི.

ཀསི ཝཎིཛྫཾ པཐོ དུགྒཾ, སེཏུ ཀུཉྫརབནྡྷནཾ;

ཁནྱཱཀརདྷནཱདཱནཾ, སུཉྙཱནཉྩ ནིཝེསནཾ [ཀཱམནྡཀཱིཡནཱིཏིསཱར ༥.༧༨].

ཨིཏྱེསོ ཨཊྛཝགྒོ.

ཡསྨིཾ ཝཱ གུཎེ ཋིཏོ སཀམྨཱནཾ ཝུཌྜྷི, ཁཡཾ ཝཱ ནཱབྷིཔསྶཏི, ཏཾ ཋཱནཾ, ཡསྨིཾ ཝཱ གུཎེ ཋིཏོ སཀམྨཱནམུཔགྷཱཏཾ པསྶཏི, ཏསྨིཾ ན ཏིཊྛེཡྻ, སོ ཁཡོ, ཨཡཾ ནཱིཏིཝེདཱིནཾ ཏིཝགྒོ [ཨམར ༡༨.༡༩]. ཨིཏརེསཾ དྷམྨཏྠཀཱམཱ ཏིཝགྒོ.

དྭཡཾ ¶ གུཡ྄ཧེ. རཧསི བྷཝཾ རཧསྶཾ, སོ, རཧེ ཝཱ བྷཝཾ རཧསྶཾ. གུཧ སཾཝརཎེ, ཀམྨནི ཡོ. ཨིདཾ དྭཡཾ ཏཱིསུ. རཧསྶོ མནྟོ, རཧསྶཱ ཝཱཙཱ, རཧསྶཾ མནྟནཾ.

༣༥༣. པཉྩཀཾ ཝིཛནེ. ཝིཛི པུཐབྷཱཝེ, བྷཱུ, ཏོ ཙ. ཝིཙི ཝིཝེཙནེ, པུཐུབྷཱཝེ ཙ ཝཱ. ‘‘ཝིཝིཏྟཾ ཏཱིསུ ཝིཛནེ, ཨསཾཔཀྐཔཝིཏྟེསཱུ’’ཏི རུདྡོ. ཝིགཏོ ཛནོ ཨསྨཱཏི ཝིཛནོ. ཚཱདེཏཱིཏི ཚནྣོ. ཚད སཾཝརཎེ. ཝིཏྟམརཧཏཱིཏི རཧོ, རཧ ཙཱགེ, རམནྟེ ཨསྨིནྟི ཝཱ རཧོ, ཝཎྞཝིཀཱརོ. ‘‘རཧོ ནིདྷུཝནེ ཙཱཔི, རཧོ གུཡ྄ཧེ ནཔུཾསཀ’’ནྟི [བྱཱཁྱཱསུདྷཱ ༢.༨.༢༢] རབྷསོ. དུཏིཡོ རཧོསདྡོ ཨབྱཡཾ. ནིསྶལཱཀཱ, ཨུཔཱསུཔྱཏྲ. ནིསྶལཱཀཱ ཐཱི, ཨུཔཱསུ ཨབྱཡཾ.

དྭཡཾ ཝིསྶཱསེ. སས པཱལནེ, ཎོ. སམྦྷ ཝིསྶཱསེ. ‘‘ཝིསྶམྦྷོ ཀེལིཀལཧེ, ཝིསྶཱསེ’པཎཡེཔི ཙེ’’ཏི [ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱཡམྤི] རུདྡོ.

དྭཡཾ ནྱཱཡེ. ཡུཛ སམཱདྷིམྷི, སམཱདྷི ཨབྷྱུཔགམོ, ཏོ. ཨུཔགནྟབྦཏྟཱ ཨུཔཱཡིཀཾ. ཨུཔཱཡཱ སཀཏྠེ ཨིཀོ, ཨོཔཱཡིཀཾ, ཨོཔཡིཀམྤི [པཱཎིནི ༥.༤.༣༤ (གཎ)], ལབྦྷཾ, བྷཛམཱནཾ, ཨབྷིནཱིཏཾ, ནྱཱཡཾ, ཉཱཡཾཔྱཏྲ.

༣༥༤. སིལོཀཾ ཨོཝཱདེ. ཨཝཔུབྦོ ཝད ཝིཡཏྟིཡཾ ཝཱཙཱཡཾ, བྷཱཝེ ཎོ. སཱས ཨནུསིཊྛིམྷི,ཏི, ཨཱསྶི, ཨནུསིཊྛི ¶ . ཨནུསཱསཏེ ཨནུསཱསནཾ. པུམཝཛྫེ ཨིཏྠིཡཾ, ནཔུཾསཀེ ཙ. ཨེཏྠ ཙ ཨེཀསྶེཝཏྠསྶ བྷིནྣལིངྒེཧི ཏཱིཧི ནཱམེཧི ཀཐནཾ ན ཀེཝལཾ ཝཱཙྩལིངྒོཡེཝ སདྡོ, ཨཐ ཁོ ཝཱཙཀལིངྒོཔྱཏྠཱིཏི དཱིཔནཏྠཾ.

དྭཡཾ ཨཱཎཱཡཾ. ཨཱཎ པེསནེ, བྷཱཝེ ཨ, ཨཱཎཱ, ཨིཏྠཱི. ཨཝཝཱདོ, ནིདྡེསོ, སིཊྛིཔྱཏྲ. དྭཡཾ བནྡྷནེ. དཱ དཱནེ, བྷཱཝེ ཡུ, དཱ ཨཝཁཎྜནེ ཝཱ, ཝིཡོགདཱནཏོ ཨུདྡཱནཾ.

༣༥༥-༣༥༦. དྭཡཾ ཨཔརཱདྷེ. ཨཔགཙྪནྟྱནེནཱཏི ཨཱགུ, ཎུ, པལོཔོ, རསྶསྶ དཱིགྷཏཱ, ནཔུཾསཀེ ཨཱགུ. ཨཔགཏོ རཱདྷོ ཡེན ཨཔརཱདྷོ, རཱདྷ སཾསིདྡྷིམྷི. དྭཡཾ རཱཛགཡ྄ཧེ. ཀིར ཝིཀིརཎེ, ཀཏྟརི ཨ, ཨཏྟཾ. བལ པཱཎནེ, ཨི. ཀརསཱཧཙརིཡཏོ བལི པུལླིངྒེ. བྷཱགདྷེཡྻོཔྱཏྲ. བྷཱགཱསཀཏྠེ དྷེཡྻོ [པཱཎིནི ༥.༤.༣༦ (ཝཱ.)], བྷཱགཏྟེན ཏིཊྛཏཱིཏི ཝཱ བྷཱགདྷེཡྻོ, ཨིཡོ.

དྭཡཾ ཏུཊྛིདཱཡེ. མནོརཐཔུཎྞཏྟཱ པཏྟབྦོ བྷཱགོ པུཎྞཔཏྟོ. ཏུསྶནཾ ཏུཊྛོ, སོསྶཏྠཱིཏི ཏུཊྛཱི, ཏེན དཱཏབྦོ དཱཡོ ཏུཊྛིདཱཡོ, ཨཱཀཱརནྟཱནམཱཡོ.

ཚཀྐཾ ¶ པཱབྷཏེ. ཏཐཱ ཧི –

‘‘ཧེམཾ སཱིཧཱསནཾ ཝེསཾ, ཝུཏྟཾ བྷདྡཱསནཾ ཏཐཱ;

ཨུཔཱཡན’མུཔགྒཡ྄ཧཾ, པཱབྷཏཉྩོ’པདཱ ཐིཡ’’ནྟི.

སིལོཀཱདྡྷཾ ནཱམ ཨམརམཱལཱ.

ཨུཔགནྟྭཱདཱཏབྦཱཏི ཨུཔདཱ, ཨ, ཨིཏྠཱི, ཏཾ ཏམཏྠཾ པཏྠེནྟེཧི ཨཱབྷརཱིཡཏེ ཨཱནཱིཡཏེཏི པཱབྷཏཾ, པཏྠནཏྠཛོཏཀོཡཾ པསདྡོ. ཨུཔེཡྻཏེཏི ཨུཔཱཡནཾ, ཨིཏོ ཡུ, ཨུཔགཙྪཏི ཡེནཱཏི ཝཱ ཨུཔཱཡནཾ. ཀུཙ སངྐོཙནེ, ཎོ, ཝིགཏོ ཀོཙོ ཡེན ཨུཀྐོཙོ. པཎྞེན སཏྠཔཎྞེན སདྡྷིཾ ཨཱཀརཱིཡཏེ ཨཱནཱིཡཏེཏི པཎྞཱཀཱརོ, ཨཉྙཏྲ ཨུཔཙཱརཱ. པཧིཎནྟྱནེནེཏི པཧེཎཀཾ, ཧི གཏིཡཾ, ཡུ, སཀཏྠེ ཀོ. པདེསནཾ, ཨུཔགྒཡ྄ཧཾ, ཨུཔཧཱརོཔྱཏྲ.

གུམྦཱདིདེཡྻོ གུམྦགྷཊཱདིཀོ [གུམྦགྷཊཱདིཏོ (?)] དེཡྻོསུངྐཾ, ཨནིཏྠཱི, གུམྦོ ནཱམ ཛལཐལམགྒཱདཱིསུ ལདྡྷབྦབྷཱགོ, ཏཐཱ གྷཊྚོཔི, སམཱནཏྠཱ ཧེཏེ. ཨཱདིནཱ པཱབྷཏམྤི སངྒཎྷཱཏི. སུངྐ གམནེ, སུངྐཏི ཡེན, ཏཾ སུངྐཾ. གམུ གམནེ, བོ, ཨསྶུ, གུམྦོ. དྭཡཾ གཱམཛནཔདཱདིཏོ ལདྡྷབྦབྷཱགེ. ཨཡ གམནེ, ཎོ, ཨཱཡོ. ཨཔཙྩཡེ ཨཡོ. དྷནཱནཾ སམྤཏྟཀཱལེ ཨཱགམོ དྷནཱགམོ.

༣༥༧. དྭཡཾ ཚཏྟསཱམཉྙེ. ཨཱཏཔཏོ སཱུརིཡཱལོཀཏོ ཏཱཡཏཱིཏི ཨཱཏཔཏྟཾ, ཏོ. ཚཱདཡཏཱིཏི ཚཏྟཾ, ཚད ¶ ཨཔཝཱརཎེ, ཏོ, ཏྲཎཔཙྩཡེ ཚཏྲཾ, ཧེམཾ སུཝཎྞཁཙིཏཾ རཉྙཾ རཱཛཱུནཾ ཨཱསནཾ སཱིཧཱསནཱཁྱཾ. སཱིཧཱཀཏིཔྤདྷཱནཏྟཱ སཱིཧཱཀཏིཔྤདྷཱནཾ ཨཱསནནྟི ཝིགྒཧོ.

དྭཡཾ ཙཱམརེ. ཝཱལེན ཀཏཱ བཱིཛནཱི ཝཱལབཱིཛནཱི. ཙམརོ མིགོ ཏསྶེདཾ ཙཱམརཱི. ‘‘ཙཱམརཱ ཙཱམརཾ རོམཾ, གུཙྪཀཉྩཱཝཙཱུལཀ’’ནྟི [ཏིཀཎྜསེས ༢.༨.༤༠༦] ཏིཀཎྜསེསོ. པཀིཎྞཀཾཔྱཏྲ. པཀརཱིཡཏེ ཝིཀྑིཔཏེ པཀིཎྞཀཾ, སཀཏྠེ ཀོ.

༣༥༨. ཁགྒཱདཡོ ཨིམེ པཉྩ རཱཛཱུནཾ ཀཀུདྷབྷཎྜཱནི བྷཝནྟི. ཀུཀ ཨཱདཱནེ, དྷོ, ཝཎྞཝིཔརིཡཡོ. རཉྙོ གམནཀཱལེ སདཱ ཨཱདཱཏབྦཏོ ཀཀུདྷཱནི ཙ ཏཱནི རཱཛདྷནཏྟཱ བྷཎྜཱནི ཙེཏི ཀཀུདྷབྷཎྜཱནི.

༣༥༩. དྭཡཾ པུཎྞགྷཊེ. ཛལཔུཎྞཏྟཱ བྷདྡོ ཀལྱཱཎོ ཀུམྦྷོ བྷདྡཀུམྦྷོ. དྭཡཾ ཧེམབྷཱཛནེ. བྷར བྷརཎེ, བྷརཎཾ དྷཱརཎཾ པོསནཉྩ, དྷཱརཎཏྠསྶ བྷརཏིསྶ བྷིངྒཱདེསོ, བྷརཏི དདྷཱཏི ཨུདཀནྟི བྷིངྒཱརོ, ཨཱརོ. ཀརཀོ, ཀུཎྜིཀཱཔྱཏྲ.

ཧཏྠཱི ¶ ཙ ཨསྶོ ཙ རཐོ ཙ པཏྟི ཙ, ཏེསཾ སམཱུཧོ ཧཏྠིསྶརཐཔཏྟི ཙཏུརངྒིནཱི སེནཱཏྱུཙྩཏེ, སེནངྒཏྟཱ སམཱཧཱརདྭནྡོཡཾ. ཙཏྟཱརི ཨངྒཱནི ཡསྶཾ སཾཝིཛྫནྟི, སཱ ཙཏུརངྒིནཱི, ཨཱི, ཨིནཱི.

༣༦༠. དནྟྱནྟཾ ཧཏྠིནི. ཀུཉྫོ ཧནུ, དནྟོ ཙ, ཏཾཡོགཱ ཀུཉྫརོ, ཨཏིསཡེ རོ, ཀུཾ པཐཝིཾ ཛརཱཔེཏཱིཏི ཝཱ ཀུཉྫརོ, ཨལུཏྟསམཱསོ, ཀུཉྫེ ཝཱ གིརིཀཱུཊེ རམཏི, ཀོཉྩནཱདཾ ནདནྟོ ཝཱ ཙརཏི, ཀུཾ ཝཱ པཐཝིཾ ཏདཱགྷཱཏེན ཛརཡཏཱིཏི ཀུཉྫརོ. ཝཱརཡཏི པརབལཾ ཝཱརཎོ, ནནྡཱདཱིཧི ཡུ. ཧཏྠཡོགཱ ཧཏྠཱི. མཏངྒསྶ ཨིསིནོ ཨཔཙྩཾ མཱཏངྒོ, མཧནྟཾ ཨངྒཾ སརཱིརམེཏསྶཱཏི ཝཱ མཱཏངྒོ, ཧ ནལོཔོ, ཨསྶཱཀཱརོ ཙ. དྭེ རདཱ དནྟཱ ཡསྶ དྭིརདོ, ‘‘རད ཝིལེཁནེ དནྟེ’’ཏི ཧི ནཱནཏྠསངྒཧེ. གཛ སདྡེ, གཛཏཱིཏི, ཨ. ནགོ པབྦཏོ, སོ ཝིཡ དིསྶཏཱིཏི ནཱགོ, ཎོ. ཀརེན, མུཁེན ཙཱཏི དྭཱིཧི པིཝཏཱིཏི དྭིཔོ. ཨི གམནེ, བྷོ. དནྟཡོགཱ དནྟཱི. སཊྛིཧཱཡནོ, དནྟཱཝལོ, ཨནེཀཔོ, མཏངྒཛོ, ཀརཱི, ཐམྦྷེརམོ, པདྨཱི, མཧཱམིགོ, པཱིལུ, སིནྡྷུརོ, དཱིགྷམཱརུཏོ, རཱཛཱིཝོ, ཛལཀཀྑོ, ནིལླུརོ, ཀརཊཱི, ཝརངྒོ, སུཔྤཀཎྞོ ཨིཙྩཱདཱིནིཔི ཧཏྠིནོ ནཱམཱནི. སཊྛིཝསྶིཀཏྟཱ, ཛཱཏིཡཱ སཊྛིཝསྶཀཱལེ ཐཱམེན ཧཱཡནཏོ ཝཱ སཊྛིཧཱཡནོ.

ཝནཀརཱིནཾ ཡོ ཡཱུཐཛེཊྛོ, སོ སཡཱུཐཱནཾ ཛེཊྛཏྟཱ ཡཱུཐཛེཊྛོ. སཡཱུཐེ པཱཏི རཀྑཏཱིཏི ཡཱུཐཔོཏི ཙོཙྩཏེ.

༣༦༡. ཀཱལཱ༹ཝཀཱདཱིནི ¶ ཨེཏཱནི ཧཏྠིརཱཛཱནཾ ཀུལཱནི. ཀལམྦཏེ སདྡཱཡཏེཏི ཀཱལཱ༹ཝཀོ, ཎྭུ, མལོཔོ. གངྒཱཡཾ ཛཱཏོ གངྒེཡྻོ, ཋཱནཝསེན སཱ སཉྙཱ. པཎྜརཝཎྞཏཱཡ པཎྜརོ. ཝཎྞཝསེན ཏམྦཝཎྞཏཱཡ ཏམྦོ. པིངྒལཝཎྞཏཱཡ པིངྒལོ. གནྡྷཡུཏྟཏཱཡ གནྡྷོ. མངྒ གམནཏྠོ, སོབྷནགམནཡུཏྟཏཱཡ མངྒལོ, ཨཏིསཱཡནེ, པསཾསཱཡཾ ཝཱ ལོ. ཧེམཝཎྞཏཱཡ ཧེམོ. ཨུཔོསཐཀུལེ ཛཱཏཏྟཱ ཨུཔོསཐོ, ཨུཔགནྟྭཱ ཨརཡོ ཨུསཏཱིཏི ཝཱ ཨུཔོསཐོ, ཐོ, ཨུས དཱཧེ, ཨུཔཔུབྦོ ཝས ནིཝཱསེ ཝཱ, ཝསྶོ, ཨུཔོསཐོ, ཏིཐཱིཝིསེསོ ཙ. ཚབྦཎྞདནྟཏཱཡ ཚདྡནྟོ. ཨེཏེསཉྩ ཀཱལཱ༹ཝཀོ དསནྣཾ པུརིསཱནཾ བལཾ དྷཱརེཏི, གངྒེཡྻོ དསནྣཾ ཀཱལཱ༹ཝཀཱནཾ, ཨེཝཾ ཡཱཝཚདྡནྟཱ ནེཏབྦོ, སམྨཱསམྦུདྡྷོ པན དསནྣཾ ཚདྡནྟཱནཾ བལཾ དྷཱརེཏི, ཏེནེཝ བྷགཝཱ ཀཱལཱ༹ཝཀཧཏྠིགཎནཱཡ ཀོཊིསཧསྶབལཾ དྷཱརེཏི, པུརིསགཎནཱཡ དསནྣཾ པུརིསཀོཊིསཧསྶཱནཾ བལཾ.

༣༦༢. པཱདོ ཀརིཔོཏེ. པཉྩཝསྶཱནི ཡཱཝ ཀལབྷོ, ཀལ སངྑྱཱནེ, ཨབྷོ, ཀལབྷོ, ལ༹ཏྟེ ཀལ༹བྷོ, མཱཏཱཔིཏཱུཧི ¶ བྷརིཏབྦཏྟཱ བྷིངྐོ, བྷརཏིསྶ བྷིངྐོ. ཀརིསཱཝཀོཔྱཏྲ. པཱདོ མཏྟམཱཏངྒེ. དཱནཾ པབྷིནྣོ ཡསྶ པབྷིནྣོ. མཛྫཏཱིཏི མཏྟོ, མད ཨུམྨཱདེ. གཛེ ཛཱཡཏཱིཏི གཛྫོ, ཎྱོ, མདོ. སོ སཉྫཱཏོ ཡསྶ གཛྫིཏོ.

དྭཡཾ ཧཏྠིསམཱུཧེ. ཧཏྠཱིནཾ སམཱུཧོ ཧཏྠིགྷཊཱ. གཛཱནཾ སམཱུཧོ གཛཏཱ, གཱམཛནབནྡྷུསཧཱཡཱདཱིཧི ཏཱ. པཱདོ ཧཏྠིནིཡཾ. ཧཏྠཡོགཱ ཧཏྠིནཱི, ཨཱི, ཨིནཱི. ཀཎ སདྡེ, ཨིརུ, སཀཏྠེ ཀོ. ཀརེཎུཀཱཏིཔི, ཏདཱ ཀརཡོགཱ ཀརེཎུཀཱ, ཨིཎུ. ཀརིཎཱི, དྷེནུཀཱ, ཝསཱ, ཀརེཎུཔྱཏྲ.

༣༦༣. ཧཏྠིསིརོཔིཎྜཱ ཧཏྠིནོ སིརསི དྭེ པིཎྜཱ ཀུམྦྷཱཁྱཱ. ཀེ སིརསི བྷཝཏཱིཏི ཀུམྦྷོ, ཨསྶུ, ནིགྒཧཱིཏཱགམོ ཙ. དྭིནྣཾ པན ཀུམྦྷཱནཾ མཛ྄ཛྷིམཾ ཝིདུ ནཱམ [ཨམར ༡༨.༣༧]. ཨངྐུསསངྒྷཱཏཾ ཝིནྡཏྱསྨིནྟི ཝིདུ, པུམེ, ཨུ. དྭཡཾ ཀཎྞམཱུལེ. ཙཱུལ༹ ནིམཛྫནེ, ཎྭུ, ཙཱུལི༹ཀཱ, ཙུད སཉྩོདནེ ཝཱ, ཙོདེནྟི ཨེཏྠ ཨངྐུསཱདཱིཧི ཨདནྟནྟི ཙཱུལི༹ཀཱ, དསྶ ལོ༹, ཎྭུ.

ཨཱསཏེ ཨསྨིནྟི ཨཱསནཾ, ཁནྡྷདེསོ. ཁནྡྷོ ཨེཝ དེསོ ཁནྡྷདེསོ, ཏསྨིཾ. དྭཡཾ པུཙྪམཱུལེ. པུཙྪསྶ མཱུལཾ ཧེཊྛིམབྷཱགོ.

༣༦༤. ཏིཀཾ གཛབནྡྷནཐམྦྷེ. ཨཱལནྟྱསྨིཾ, ཨནེན ཝཱ བནྡྷནྟི ཨཱལཱནཾ, ཡུ. ཨཱཔུབྦོ བནྡྷནཏྠོ ལཱདྷཱཏུ. ཨཱཧནནྟི ¶ བནྡྷནྟྱསྨིཾ, ཨནེན ཝཱ ཨཱལ༹ྷཀོ, ཧནདྷཱཏུ, ནསྶ ལོ༹, ཝཎྞཝིཔརིཡཡོ ཙ, ཎྭུ. ཐམྦྷ པཊིབནྡྷནེ. བནྡྷོཔྱཏྲ.

ཏིཀཾ སངྑལེ. ཨནིཏྠཱི ཏཱུཏི ཏྭནྟཾ ལིངྒཔདཾ. གལ སེཙནེ. ནིགལ༹ཏི བནྡྷཏི ཡེནཱཏི ནིགལོ༹, ཨ, ཀཏྟུསཱདྷནཾ ཝཱ. ཨདི བནྡྷནེ, ཨནྡཏཱིཏི ཨནྡུཀོ. ཎྭུ, ཨསྶུ. བྷུསཾ ཁལཏྱནེན སངྑལཾ, ཀཊི ཝཏྠབནྡྷནེཔི, ‘‘ཐཱིཀཊཱིཝཏྠབནྡྷེཔི, ནིགལེ༹ སངྑལཾ ཏིསཱུ’’ཏི [ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༡༨.༤༡] རབྷསོ. སངྑལིཀཱཔྱཏྲ.

དྭཡཾ གཛགཎྜེ. གཎྜ ཝདནེཀདེསེ, ཨདྷཱཏཱུནམྤི དྷཱཏཱུསུ པཱཋོ, དྷཱཏུ ཧི ཀྲིཡཏྠོ. གཎྜོ ཀཔོལསཱམཉྙེཔི. ཀཊ ཝསྶཱཝརཎེསུ, ཨ. དྭཡཾ ཀརིམདཛལེ. དཱིཡཏེཏི དཱནཾ. མད ཨུམྨཱདེ, ཀརཎེ ཨ.

༣༦༥. དྭཡཾ ཧཏྠིཀརེ. སོཎ ཝཎྞགཏཱིསུ, ཌོ, སོཌ གབྦེ ཝཱ, ནིགྒཧཱིཏཱགམོ, ཎོ ཙ. དྭཱིསུ དྭེཔི.

དྭཡཾ སོཎྜགྒེ. ཀརསྶ སོཎྜསྶ ཨགྒཾ. པུས པོསནེ. ཁརོ, སསྶ ཀོ, ཨུསྶོཏྟཾ, པུས ཝུཌྜྷིམྷི ཝཱ, བྷཱུ, པུས སྣེཧསེཙནཔཱུརཎེསུ ཝཱ, ཀིཡཱདི, པུས དྷཱརཎེ ཝཱ, ཙུརཱདི.

ཧཏྠིསྶ ཀཱཡམཛ྄ཛྷམྷི བནྡྷནརཛྫུ ཀཙྪཱ ནཱམ. ཀཙ བནྡྷནེ, ཚོ. དཱུསཱ, ཝརཏྲཱཔྱཏྲ. ཀུཐོ ནཱམ ཧཏྠིཔིཊྛཏྠརིཏཙིཏྲཀམྦལཾ, སོ ཨཱདི ཡེསནྟེ ཀུཐཱདཡོ. ཀུཐཱདཡོ ཨེཝ ཀཔྤནོ ནཱམ བྷཝནྟི. ཀཔྤ སཱམཏྠིཡེ, སཛྫནཱཡཉྩ ¶ , ཀརཎེ ཡུ. ཀཔྤནཱཔི. ཀཙ སཛྫནཱཡཾ, ཐོ, ཀུཐོ, ཏཱིསུ. ‘‘ནཔུཾསཀམཏྠརཎཾ, ཐཱི པཝེཎཱི ཀུཐཾ ཏིསཱུ’’ཏི [ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༡༨.༤༢] ཧི ཝོཔཱལིཏོ. པཝེཎཱི, ཨཏྠརཎཾ, ཝཎྞོ, པརིཏྠོམོཏི ཨེཏེ ཀུཐཔརིཡཱཡཱ.

༣༦༦. དྭཡཾ རཱཛཱརཧེ ཧཏྠིནི. རཱཛཱནམུཔགནྟྭཱ ཝཧིཏུམརཧཏཱིཏི ཨོཔཝཡ྄ཧོ, ཨརཧཏྠེ ཎྱོ. རཱཛཱནཾ ཝཧིཏུཾ ཨརཧཏཱིཏི རཱཛཝཡ྄ཧོ, ཎྱོ. དྭཡཾ ཀཔྤིཏཧཏྠིནི. སཛྫཱ སཛྫནཱ སཉྫཱཏཱ ཡསྨིཾ སཛྫིཏོ. ཀཔྤཱ ཀཔྤནཱ སཉྫཱཏཱ ཡསྨིཾ ཀཔྤིཏོ. ཨེཏསྨཱཡེཝ པཱཋཱ སཛྫཀཔྤཱ སཛྫནཱཀཔྤནཱནཾ པརིཡཱཡཱཏི ཉེཡྻཱ.

ཧཏྠིནོ པཱདེ ཝིཛ྄ཛྷནཀཎྚཀོ ‘‘ཏོམརོ’’ཏྱུཙྩཏེ. ཏུཛྫཏེནེནེཏི ཏོམརོ, ཏུད བྱཐནེ, ཨརོ, དསྶ མོ, ཨོཏྟཾ. ཝེཎུཀཾཔྱཏྲ [ཀོཏྲཾ ཝེཎུཀམཱལཱནཾ (ཨམར ༡༨.༤༡)], ཀྭཙི ཝེལུ༹ཀནྟིཔི པཱཋོ.

༣༦༧. ཧཏྠིནོ ཀཎྞམཱུལམྷི ཝིཛ྄ཛྷནཀཎྚཀོ ‘‘ཏུཏྟ’’མིཏྱུཙྩཏེ. ཏུཛྫཏེནེནེཏི ཏུཏྟཾ, ཏོ. ཧཏྠིནོ མཏྠཀམྷི ཝིཛ྄ཛྷནཀཎྚཀོ ‘‘ཨངྐུསོ’’ཏྱུཙྩཏེ. ཨངྐཏེ ཨནེནེཏི ཨངྐུསོ, ཨངྐ ལཀྑཎེ, སོ, ཨསྶུ.

པཛྫདྡྷཾ ¶ ཧཏྠཱརོཧེ. མཌི བྷཱུསཱཡཾ, ཧཏྠིཾ མཎྜཡཏི རཀྑཏཱིཏི ཧཏྠིམཎྜོ, སོཝ ཧཏྠིམེཎྜོ, མི ཧིཾསཱཡཾ ཝཱ, ཌོ, ནིགྒཧཱིཏཱགམོ. ཧཏྠིཾ པཱཏི རཀྑཏཱིཏི ཧཏྠིཔོ, ཀམྨནི ཎོ. ཧཏྠིཾ གོཔཡཏི རཀྑཏཱིཏི ཧཏྠིགོཔཀོ. གུཔ རཀྑཎེ, སཀཏྠེ ཀོ. ཨཱདྷོརཎོ, ནིསཱདིནོཔྱཏྲ.

༣༦༨. མཱཏངྒཧཡཱདཱིནཾ གམནཱདིཀྲིཡཱསིཀྑཱཔཀོ ཨཱཙརིཡོ ‘‘གཱམཎཱིཡོ’’ཏྱུཙྩཏེ. གམནཾ གཱམོ, བྷཱཝེ ཎོ. ཧཏྠཱདཱིནཾ གམནཀྲིཡཱ གཱམོ, ཏཾ ནེཏི སིཀྑཱཔེཏཱིཏི གཱམཎཱིཡོ, ཨཉྙཀྲིཡཱསིཀྑཱཔནེཏཱུཔཙཱརཱ, གཱམཾ ཝཱ ཧཏྠཱདིསམཱུཧཾ ནེཏཱིཏི གཱམཎཱིཡོ, གམནཾ ཝཱ སིཀྑཱཔེཏཱིཏི གཱམཎཱིཡོ, སབྦཏྲ ནསྶ ཎཏྟཾ.

པཱདདྭཡཾ ཨསྶེ. ཧཡ གཏིཡཾ, ཨ. ཏུརཾ སཱིགྷཾ གཙྪཏཱིཏི ཏུརངྒོ, ཀྭི, བིནྡཱལོཔོ, ལོཔེ སཏི ཏུརགོ. ཝཱཧ པཡཏནེ, ཨ. ཨས བྷཀྑནེ, ཨ. སིནྡྷཱུནམདཱུརབྷཝོ ཛནཔདོཔི སིནྡྷཝོ, ཏཏྲ བྷཝོ སིནྡྷཝོ, སཾཡོགནྟཏྟཱ ན ཝུདྡྷི. གྷོཊཀོ, པཱིཏི, ཏུརངྒམོ, ཝཱཛཱི, གནྡྷབྦོ, སཏྟིརིཙྩཱདཱིནིཔི ཨསྶེ. གྷུཊ པརིཝཏྟནེ, ཎྭུ. པཱ པཱནེ,ཏི. ‘‘པཱནེ ཐཱི པཱིཏི ཨསྶེ སོ’’ཏི རུདྡོ. ཝཱཛཡོགཱ ཝཱཛཱི, ཨཱི. ‘‘ཨེསཉྩ པུབྦཾ པཀྑོ ཨཱསི, ས ཏུ དེཝེཏྱཏྱཏྠིཏེན སཱལཱིབྷཱུཏམུནིནཱ སཀྐཾ པཡོཛེཏྭཱ ཝཛིརཚེདིཏོ’’ཏི ནིཀཱཡནྟརིཡཱ. སཔ སམཝཱཡེ,ཏི, སཏྟི, སཱམཏྠིཡེཔི.

༣༦༩. ཏསྶ ¶ ཨསྶསྶ བྷེདོ ཝིསེསོ ཨསྶཏརོ, ཨསྶཾ ཏརཏཱིཏི ཨསྶཏརོ, ཏར ཨཏིཀྐམནེ, ཏརཔཙྩཡེནཱཔི སིདྡྷཾ. པདྷཱནསྶབྷཱུམིབྷཝོ སུཛཱཏིཀོ ཨཝིཀཱརཱི ཀུལཱིནཀོ ཨསྶོ ཨཱཛཱནཱིཡོ ནཱམ, ཨཱ བྷུསོ ཀཱརཎཱཀཱརཎཾ ཛཱནཱཏཱིཏི ཨཱཛཱནཱིཡོ, ཨནཱིཡོ, ཎྱཔཙྩཡེན ཝཱ སིདྡྷཾ, ཏདཱ ‘‘ཀིཡཱདིཏོ ནཱ’’ཏི ནཱགམོ, ཨཱིཀཱརཱགམོ ཙ [ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༡༨.༤༤ གཱཐཱཡམྤི པསྶིཏབྦཾ]. ཀུལེ སམྦྷཱུཏོ ཀུལཱིནཀོ, ཨཱིནོ, སཀཏྠེ ཀོ. སངྒཱམེ གརུསཏྠཔྤཧཱརེན ནིཧཏོ སནྟོ པིཡོ སཱམིཀཾ ན ཛཧཏི སུཁཾ ཝཧནསཱིལོ ཡོ ཨསྶོ, སོ ཝིནཱིཏསདྡེནོཙྩཏེ. ཝིསེསེན དམྨཏཾ ནེཏི ཡནྟི ཝིནཱིཏོ.

དྭཡཾ ཨསྶཔོཏེ. ཀས གམནེ, ཨོརོ, ཨསྶི, ཀིཉྩི སརཏཱིཏི ཝཱ ཀིསོརོ, བིནྡུལོཔོ, ཨསྶོ ཙ, ཧཡོ ཨེཝ བཱལཏྟཱ ཧཡཔོཏཀོ, ཨཔྤཏྠེ ཀོ.

༣༧༠. དྭཡཾ ཨཐཱམསྶེ. གྷུཊ པརིཝཏྟནེ, ཎྭུ, གྷོཊཀོ, ཨསྶསཱམཉྙེཔྱཡཾ, ཁརཾ གཙྪཏཱིཏི ཁལུངྒོ, སོ ཨེཝ ཁལུ༹ངྐོ, གཀཱརསྶ ཀཀཱརཾ ཀཏྭཱ, རསྶ ལོ, ལ༹ཏྟམུཏྟཉྩ, ཁལུ༹ཀོཏིཔི. ཛཝེན སབྦེསམདྷིཀོ ཨསྶོ ཛཝནོ, ཡུ.

དྭཡཾ ¶ ཀཝཱིཏིཁྱཱཏེ མུཁབནྡྷནེ. མུཁམཱཏིཊྛཏཱིཏི མུཁཱཋཱནཾ. ཁེ མུཁཝིཝརེ ལཱིནོ ཁལཱིནོ. ‘‘ཀཝིཀཱ ཏུ ཁལཱིནོཏི [ཁལཱིནེ ཐཱི (?)], ཀཝིཡཾ ཀཐནཾཏྱཔཱི’’ཏི རབྷསོ. ཀཝི, ཀཝིཀཱཔྱཏྲ. ཀུ སདྡེ. ཨི, ཨཱི ཙ, སཀཏྠེ ཀོ. ཝཱསདྡེན ནཔུཾསཀཏྟཾ སམུཙྩིནོཏི. ཝུཏྟཉྩ ཨམརཀོསེ ‘‘ཀཝིཀཱ ཏུ ཁལཱིནོ’ནིཏྠཱི’’ཏི [ཨམར ༡༨.༤༩].

ཨསྶཱབྷིཏཱལི༹ནཱི ཝེཏྟཝིཀཏཱདི ཀསཱ ནཱམ. ཀས གམནེ, ཨ, ཀརཎསཱདྷནཾ.

༣༧༡. ཨསྶསྶ ནཱསཱགཏརཛྫུམྷི ཀུསཱ, ཀུས སིལེསནེ. དྭཡཾ ཨསྶཱཡཾ. ཝལ སཾཝརཎེ, ཝོ, ལ༹ཏྟཾ, ཨཱ, ཝལ༹ཝཱ. ཨསཏཱིཏི ཨསྶཱ, ‘‘ཨིཏྠིཡམཏིཡཝོ ཝཱ’’ཏི ཨ, ཨཱ ཙ, ཨསྶཱ. ཝཱམཱིཔྱཏྲ. དྭཡཾ ཁུརེ. ཁུར ཚེདནེ. སཾ སུཁཾ ཕརཏྱནེན སཕཾ, ནེརུཏྟོ. ‘‘སཕཾ ཀླཱིཝེ ཁུརོ པུམཱ’’ཏི [ཨམར ༡༨.༤༩] ཨམརཀོསོ.

དྭཡཾ པུཙྪམཏྟེ. པུཙྪ པམཱདེ. ན གཙྪཏཱིཏི ནངྒུཊྛོ, ཨངྒ གམནེ, ཋོ, ཨསྶུ, དྭེཔི ཨནིཏྠིཡཾ. ལཱུམཾཔྱཏྲ. དྭཡཾ ཀེསཝཏི ནངྒུཊྛམཏྟེ, ན ཏུ ཧཏྠིནོ ཨེཝ. ཝཱལསམཱུཧཡོགཱ ཝཱལཧཏྠོ, ཡཐཱ ཀེསཧཏྠོ ཙཡེ, ཏཐཱཏྲཱཔི. ཝཱལོ དྷིཡྻཏེ ཨསྨིནྟི ཝཱལདྷི, ཨི.

ཨེཏྠཱནཱགཏཱཔི ཨསྶསྶ དྷཱརཱཁྱཱ [དྷཱཝཱཁྱཱ (ཀ.)] པཉྩ གཏིཡོ ཀཐེཏབྦཱ. ཡཐཱ –

ཨཀྐནྡིཏཾ ¶ དྷོརིཏཀཾ, རེཙིཏཾ ཝགྒིཏཾ པླུཏཾ;

གཏིཡོམེ པཉྩ དྷཱརཱ [དྷཱཝཱ (ཀ.)], ཨསྶཱནཾ ཝིཉྙུནཱ མཏཱ [ཨམར ༡༨.༤༨-༩].

ཏཏྠ ཝིཏྠམྦྷཱ སམཱཝགཏི ཨཀྐནྡིཏཾ, ཀནྡི གཏིསོསནེསུ, ཏོ. ཏཏོ ཨདྷིཀཱ ཙཏུརཱགཏི དྷོརིཏཀཾ, དྷོར གཏིཙཱཏུརིཡེ, ཏོ, སཀཏྠེ ཀོ. མཎྜལིཀཱཡཱནེན གམནཾ རེཙིཏཾ, རིཙ ཝིཡོཛནསམྦཛ྄ཛྷནེསུ, སམྦཛ྄ཛྷནཾ མིསྶནཾ. ཝེགེན པརིཀྑིཏྟོ པརིཙརཎཾ ཝགྒིཏཾ, ཝགྒ གམནཏྠོ. ཏུརཾ སམེན གམནཾ པླུཏཾ, པླུ གཏིཡཾ. ཏ’དུཏྟ’མསྶསཏྠེ ‘‘སམོ’དྷིཀོ ལཡོ ཝེགཱི, ཏུརིཏསྶོ བྷཝེ ཀམཱ’’ཏི.

༣༧༢. དྭཡཾ ཡུདྡྷཏྠེ ཙཀྐཡུཏྟཡཱནེ. སནྡ གམནེ, སནྡཏེ གམྱཏེནེནེཏི སནྡནོ, ཡུ. རམཏེནེནེཏི རཐོ, ཐོ, མལོཔོ. སཏངྒོཔྱཏྲ. སཏམངྒཱནྱསྶ.

ཡཾ ན རཎཱཡ ཡུདྡྷཏྠཾ ཙཀྐཡུཏྟཾ ཡཱནཾ, ཨཔི ཏུ ཀཱིལཱ༹བྷམནཱདྱཏྠཾ, སོ པུསྶརཐོ. ཝུཏྟཉྩ ཨམརཀོསེ ‘‘ཨཡཾ པུསྶརཐོ ཙཀྐ-ཡཱནཾ ན སམརཱཡ ཡ’’ནྟི [ཨམར ༡༨.༥༡]. པུས པཱསནེ, སོ, པུསནཱམཀེན ཕལཝིསེསེན ཡུཏྟོ རཐོ པུསྶརཐོ, པུསྶནཀྑཏྟེན ཀཏོ, སཛྫིཏོ ཝཱ རཐོཏི པུསྶརཐོ.

བྱགྒྷསྶ ཙམྨཱཝུཏོ པརིཀྑིཏྟོ རཐོ ཝེཡྻགྒྷོ ནཱམ, བྱགྒྷསྶ ཝིཀཱརོ ཙམྨཾ ཝེཡྻགྒྷཾ, ཎོ, ཏེན པརིཝུཏོ རཐོ ཝེཡྻགྒྷོ, ཎོ, ཨུབྷཡཏྲཱཔི ཝུཌྜྷཱགམོ. ‘‘པཙྩཏྟཾ [པཙྩཏྠཾ (ཀ.)] ཨཡནྟི ¶ གཙྪནྟཱིཏི པཙྩཡཱ’’ཏི ཝཙནཏྠཏོ པཙྩཏྟམེཝ [པཙྩཏྠམེཝ (?)] པཙྩཡཱ བྷཝནྟི, ཡཐཱ ཀཱརིཏནྟསྨཱཔི པཡོཛཀཝསེན ཨནེཀཀཱརིཏཔཙྩཡཱ. དཱིཔིནོ ཙམྨཱཝུཏོ རཐོ དཱིཔོ ནཱམ, དཱིཔིནོ ཝིཀཱརོ ཙམྨཾ དཱིཔཾ, ཎོ, ཏེན པརིཝུཏོ རཐོ དཱིཔོ, ཎོ.

༣༧༣. དྭཡཾ པུརིསཡུཏྟཡཱནེ. སི སེཝཱཡཾ. སུཁཏྠིཀེཧི སེཝཱིཡཏེཏི སིཝིཀཱ, ཎྭུ, ཝཱགམོ, ཨིཏྟཾ, ཀིཏཔཙྩཡཱ ཧི ཡེབྷུཡྻེན ཀམྨཱདཱིསུཔི ཝཏྟནྟི, ཀིཙྩཔཙྩཡཱ ཙ ཀཏྟརིཔི, ཡཐཱ ‘‘ཝིནཡོ, ནིསྶཡོ, ཏཔནཱིཡཱ དྷམྨཱ’’ཏྱཱདཱིསུ, མཧཱཔདེསེན ཝཱ ཀིཏཀིཙྩཔཙྩཡཱནཾ ཀཏྟུཀམྨཱདཱིསྭཔི པཝཏྟི ཝེདིཏབྦཱ, སིཝཾ ཀརོཏཱིཏི ཝཱ སིཝིཀཱ, ཨིཀོ. ཡཱཔྱེཧི ཨདྷམེཧི ཡཱཡཏེ ནིཡྻཏེཏི ཡཱཔྱཡཱནཾ. ‘‘ཡཱཔྱ པཱནཱིཡཀེ ནིནྡྱེ’’ཏི ཧི ནཱནཏྠསངྒཧེ.

དྭཡཾ སཀཊེ. ཨནིཏྠཱི ཏཱུཏི ཏྭནྟཾ ལིངྒཔདཾ. སཀ སཏྟིཡཾ, ཨཊོ. ཨན པཱཎནེ, ཀརཎསཱདྷནཾ, ནཏྠི ནཱསཱ ཡསྶཱཏི ཝཱ ཨནཾ, སཱལོཔོ, རསྶོ ཙ. ཀླཱིཝེ’ནཾ, སཀཊོ, ནིཏྠཱིཏྱམརཀོསོ [ཨམར ༡༨.༥༢].

དྭཡཾ ཙཀྐེ. ཀརོཏི གམནམནེནེཏི ཙཀྐཾ, དྭིཏྟཾ, ཙཀྐཱདི. རཐསྶ ཨངྒཾ རཐངྒཾ. ཏསྶ ཙཀྐསྶ ཨནྟོ ཨཝསཱནཾ ནེམི, སཱ ནཱརིཡཾ ཨིཏྠིཡཾ. ནཡཏི ཙཀྐཾ ནེམི. ཡཱ བྷཱུམིཾ ཕུསཏི, ནཱི ནཡེ, མི, ཨཱིཔཙྩཡེ ནེམཱི ཙ. པདྷིཔྱཏྲ.

༣༧༤. ཏམྨཛ྄ཛྷེ ¶ ཏསྶ རཐསྶ, ཙཀྐསྶ ཝཱ མཛ྄ཛྷེ ཙཀྐཱཀཱརོ པིཎྜིཀཱ, ཡསྶཾ སབྦཱནི ཀཊྛཱནི ཨཱསཛྫནྟེ. པིཎྜིཀཱསཱཧཙརིཡཱ ནཱབྷི ཨིཏྠཱི, ཨཱིཔཙྩཡེ ནཱབྷཱི ཙ. སབྦཱནི ཀཊྛཱནི པིཎྜེཏཱིཏི པིཎྜིཀཱ, པིཎྜ སངྒྷཱཏེ, ཨ, སཀཏྠེ ཀོ. པིཎྜཱིཔི, ནཱབྷི ཝིཡཱཏི ནཱབྷི.

རཐསྶ ཡུགཀཊྛཾ ཡཏྲ ཨཱསཛྫཏེ, ས ཡུགནྡྷརོ. ཀུཾ པཐཝིཾ ཝུཎོཏི ཨཙྪཱདཡཏཱིཏི ཀུབྦརོ, ཝུ སཾཝརཎེ, རོ, ཨུསྶཏྟཾ. ཡུགཾ དྷཱརེཏཱིཏི ཡུགནྡྷརོ, སཉྙཱཡཾ ཨ, ཨབྷིདྷཱནཱ རསྶོ.

ཨཀྑོ སཀཊཾ, ཏདཝཡཝོ ཝཱ, ཏཐཱ ཙཱཧཱཛཡཱཙརིཡོ –

‘‘ཨཀྑོ ཝིབྷཱིཊཀེ ནིམྦེ, སཀཊེ ཙ བྱཝཧཱརེ;

རཐསྶཱཝཡཝེ ཀསྶེ, པཱསཀེཔྱ’ཀྑ’མིནྡྲིཡེ’’ཏི.

ཏསྶགྒགཏེ ཀཱིལེ ཨཱཎཱི, ཨིཏྠཱི. ཨཎིཔི, ‘‘སཱིམཱསྶིཀྑགྒཀཱིལེསུ, ཨཎཱི ཨཱཎཱི ཨིམེ དྭིསཱུ’’ཏི [ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༡༨.༥༦] ཧི རུདྡོ དྭིདྷཱ པཋཏི. ‘‘ཨཎཱི ཨཱཎཱི ཙ ཨཀྑགྒཀཱིལེ སཱིམཱསྶིསུ མཏཱ’’ཏི ཙ ནཱནཏྠསངྒཧོཔི. ཨསྶི ཀོཎོ. ཨཎ སདྡེ, ཎི. པུབྦཔཀྑེ ན ཝུཌྜྷི, ཨན པཱཎནེ ཝཱ, ཎཏྟཾ. ཀཎྜཀཱདིསཏྠེཧི པརིརཀྑཎཏྠཾ ཀཏོ རཐཱཝརཎོ ཝརུཐོ, ཡོ ‘‘རཐགུཏྟཱི’’ཏི ཁྱཱཏོ. ཝར ཝརཎེ, ཝརཎམེཏྠཱཝརཎཾ, ཡཐཱ རཐཾ ཐིརཏྠཾ ཏཊྛཉྩ གོཔཏཱིཏི རཐགུཏྟི, ཨིཏྠཱི, ‘‘གུཏྟི ཀཱརཱགཱརེ ཝུཏྟཱ, བྷཱུགཏེ རཀྑཎེ ཡམེ’’ཏི ནཱནཏྠསངྒཧེ.

༣༧༥. རཐཱདཱིནཾ ¶ པུརོབྷཱགསངྑཱཏེ མུཁེ དྷུརོ. དྷར དྷཱརཎེ, ཨསྶུ, ཡཱནམུཁཾཔྱཏྲ. ཨཀྑོཔཀྑརཱདཡོ རཐསྶ ཨངྒཱ ནཱམ. ཨཀ གམནེ, ཁོ, ཨཀྑོ, དྭིནྣཾ རཐཙཀྐཱནཾ ཨནྟརགཏོ ཀཊྛཝིསེསོ. ཨུཔརི ཀརཱིཡཏེཏི ཨུཔཀྑརོ, ཨཀྑསྶོཔརི ཀཊྛཝིསེསོ. ཨམརཀོསེ པན ཨུཔཀྑརསདྡསྶ སབྦརཐཱཝཡཝཝཱཙཀཏྟཾ ཝུཏྟཾ ‘‘རཐངྒནྟུ ཨུཔཀྑརོ’’ཏི [ཨམར ༡༨.༥༥]. ‘‘ཨཔཀྑརོ’’ཏིཔི པཱཋོ.

སབྦསྨིཾ ཧཏྠཱདིཀེ ཝཱཧནེ ཡཱནཱདིཏྟཡཾ, སབྦཏྲ ཀརཎསཱདྷནཾ. ཡོཛནཱིཡཾ ཡུཛྫཏེནེནཱཏི ཡོགྒཾ, ཎྱོ. པཏྟཾ དྷོརཎཉྩཱཏྲ. པཏ གཏིཡཾ. དྷོར གཏིཙཱཏུརིཡེ, ཨེཏྠཱཔི ཀརཎསཱདྷནཾ.

༣༧༦. ཙཏུཀྐཾ སཱརཐིམྷི. རཐེན ཙརཏི སཱིལེནཱཏི རཐཙཱརཱི. སཝཏི པེརཡཏཱིཏི སཱུཏོ, སཱུ པེརཎེ, ཏོ. ཨཛ གམནེ. པཱཛེཏཱིཏི པཱཛིཏཱ, རིཏུ, དཱིགྷཱདི. སར གཏིཡཾ, ཐི, རཐེན སཧ གཙྪཏཱིཏི ཝཱ སཱརཐི, ཨིཎ, ཨཉྙཏྲོཔཙཱརཱ. ནིཡནྟཱ, ཡནྟཱ, ཁཏྟཱ, སབྱཊྛོ, དཀྑིཎཏྠོ, རཐཀུཊུམྦཱིཔྱཏྲ.

‘‘ནིཡནྟཱ པཱཛིཏཱ ཡནྟཱ, སཱུཏོ ཁཏྟཱ ཙ སཱརཐི;

སབྱཊྛོ དཀྑིཎཏྠོ ཙ, སཉྙཱ རཐཀུཊུམྦིནོ’’ཏི [ཨམར ༡༨.༥༦-༦༠]. –

ཝུཏྟཾ ¶ . ཨཏྠཏོ སཱརཐིནོ རཐཀུཊུམྦཱི ཙ ནཱམཾ. རཐནཱཡཀེ ཏུ ‘‘རཐཱརོཧོ ཙ རཐིཀོ རཐཱི’’ཏི པཙྪཱ ཝཀྑཏི. ཁུདི སཾཔེསནེ, ཏུ, དསྶ ཏོ, ཨུསྶཏྟཉྩ, ཁཏྟཱ.

ཏིཀཾ རཐེ པཱཛིཏཏརཱ ཨཉྙེ ཡོདྷཱ, ཨཏྲ ཡེ ‘‘རཐནཱཡཀཱ’’ཏིཔྱུཙྩནྟེ. རཐམཱརོཧཏཱིཏི རཐིཀོ, རཐཱི ཙ. རཐེན ཡུཛྫཏཱིཏི ཝཱ རཐིཀོ, རཐཱི ཙ. རཐིནོ, སནྡནཱརོཧོཔྱཏྲ. དྭཡཾ ཡོདྷེ. ཡུདྷ སམྤཧཱརེ, ཎོ. བྷཊཏི ཡུཛྫཏཱིཏི བྷཊོ, ཨ. ཀྭཙི ཡོདྡྷོཔི.

༣༧༧-༣༧༩. ཙཏུཀྐཾ པདཱཏིཀེ. པདེཧི ཨཏཏི ཨཛཏཱིཏི པདཱཏི, ཨཏ སཱཏཙྩགམནེ, ཨི. པད གམནེ. པདཏཱིཏི པཏྟི, ཨི, དྭིཏྟཾ. པདེན ཨདཏཱིཏི ཝཱ པཏྟི, ཨལོཔོ, དསྶ ཏོ, ཨིམེ དྭེ, ཝཀྑམཱནཱ དྭེ ཙ པུམེ. པདེཧི གཙྪཏཱིཏི པདགོ, པདིཀོ. པཱདཱཏིཀོ, པདཱཛཡོཔྱཏྲ [པཱདེཧི ཨཛཏི ཨཱི, རསྶོ ཙ པདཱཛིཾ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༡༨.༦༦)].

ཚཀྐཾ ¶ ཀཝཙེ. ནཧ བནྡྷནེ, ཀརཎེ ཎོ. ཀངྐ གཏྱཏྠོ, ཨཊོ. ཝརཱིཡཏེ ཏནྟི ཝམྨཾ, ཝར ཝརཎེ, ཝར ཨིཙྪཱཡཾ ཝཱ, མོ, རསྶ མོ. ཀཙ བནྡྷནེ, ཨ, ཝཀཱརཝཎྞཱགམོ. ཨུརོ ཚཱདཡནྟྱནེནཱཏི ཨུརཙྪདོ. ཝཱསདྡོ དྭིནྣཾ པུནྣཔུཾསཀཏྟཾ སམྤིཎྜེཏི. ཛལ དིཏྟིཡཾ, ཎྭུ. ཏནུཏྟཾ, དཾསནཾ, ཛགརོཔྱཏྲ. ‘‘ཛགརོ ཀངྐཊོ ཡོགོ, སནྣཱཧོ ཙ ཨུརཙྪདོ’’ཏི [ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༡༨.༦༤ བྱཱཁྱཱསུདྷཱ ༢.༨.༦༤] ཝོཔཱལིཏོ.

ཏིཀཾ ཀཏསནྣཱཧེ. ཙམྨེན སམྨཱ ནདྡྷཝཱཏི སནྣདྡྷོ, དྷོ. སཛྫུ གཏིཡཾ, ཨ. ཝམྨེན ནདྡྷཝཱ ཝམྨིཀོ. དཾསིཏོ, ཨུརཙྪདིཀོ, བྱཱུལ༹ྷཀངྐཊོ, ཛགརིཀོཔྱཏྲ.

དྭཡཾ པརིདཧིཏེ ཝཏྠཱདོ. ཨཱཔཏིཔུབྦོ མུཙདྷཱཏུ པརིདཧནེ, ཨུབྷཡཏྠ ཏོ, བྷཱུཛཱདི. པཀྑེ ‘‘སུསཔཙསཀཏོ ཀྑཀྐཱ ཙེ’’ཏི སུཏྟེ ཙཀཱརེན ཏཔཙྩཡསྶ ཀྐོ, དྷཱཏྭནྟལོཔོ ཙ. པིནདྡྷོ, ཨཔིནདྡྷོཔྱཏྲ. པུབྦཔཀྑེ ཨཔིསྶཱཀཱརལོཔོ.

ཙཏུཀྐཾ ཨབྷིཙཱརཔདཱཏིམྷི. པུརེ ཙརཎསཱིལོ, སཏྟམིཡཱ ཨལོཔོ ཨུབྷཡཏྲཱཔི. པུབྦེ ཎཱི. པརཔཀྑེ ཨ, པུབྦཾ, པུབྦེ ཝཱ གཙྪཏཱིཏི པུབྦངྒམོ, དུཏིཡཱཡཱལོཔོ. པུརོགོ, ཨགྒེསརོ, པཊྛོ, ཨགྒཏོསརོ, པུརསྶརོ, པུརོགམོཔྱཏྲ.

དྭཡཾ ཨསཱིགྷགཱམིནི. མནྡཾ གཙྪཏི སཱིལེནཱཏི མནྡགཱམཱི, ཎཱི. མནྠ ཝིལོལ༹ནེ, ཨནེཀཏྠཏྟཱ སཾཀིལེསེ ཙ. སཾཀིལིསྶཏེཏི མནྠརོ, ཨརོ.

ཏིཀཾ ཝེགིནི. ཏུརམེཏི གཙྪཏཱིཏི ཏུརིཏོ, ཨི གཏིཡཾ, ཏོ. ཏུརསྶི, པཛཝཱི, ཛཝོཔྱཏྲ. དྭཡཾ ཛེཏུཡོགྒཏཱམཏྟེ. ཛི ཛཡེ, ཏབྦོ, ཛེཏབྦཾ, ཎྱཔཙྩཡེ ཛེཡྻཾ.

༣༨༠. ཏིཀཾ ¶ སཱུརེ. སུར ཝཱིར ཝིཀྐནྟེཏི ཙུརཱདིདྷཱཏུ. སུརཡཏི, ཝཱིརཡཏཱིཏི སཱུརོ, ཝཱིརོ ཙ, ཨ, དཱིགྷཱདི, ཀནྟ ཚེདནེ. ཝིཀྐནྟོ. དྭཡཾ སཧཱཡམཏྟེ. སཧ ཨེཏི གཙྪཏཱིཏི སཧཱཡོ, སབྦཏྲ ཀཏྟརི ཙ ཨ. ཨནུསདྡོ པཙྪཱཏྠོ. སམཱཏི ཨེཏེ དྭེ ཏུལྱཏྠཱ. ཨནུཔླཔོ, ཨབྷིསརོཔི. སནྣདྡྷཔྤབྷུཏཱི སནྣདྡྷསདྡཱདཡོ ཨནུཙརནྟཱ ཏཱིསུ.

པཱཐེཡྻཾ ནཱམ རཱཛཱདཱིནཾ ཡཱཏྲཱསྭེཝ བཧུལཾ པཝཏྟཏཱིཏི ཨིདྷ ཏཾ ཝུཏྟཾ, པཐེ ཧིཏཾ པཱཐེཡྻཾ, ཨེཡྻོ. སམྦ མཎྜལེ, ཨལོ, སམེཏི ཨདྡྷཱནཔརིསྶམམེཏེནཱཏི ཝཱ སམྦལཾ, ཨལོ, བཱགམོ ཙ.

༣༨༡. ཙཏུཀྐཾ སེནཱཡཾ. ཝཱཧཡོགཱ ཝཱཧིནཱི. དྷཛཡོགཱ དྷཛིནཱི. སི བནྡྷནེ, ནོ, སེནཱ. ཙམུ ཨདནེ, ཨཱུ. ཙམཏི བྷཱིརུནྟི ཙམཱུ. པུཏནཱ, ཨནཱིཀིནཱི, ཝརཱུཐིནཱིཔྱཏྲ. ཨེཏྠ ཙ པུཏནཱ ཨནཱིཀིནཱི ཝཱཧིནཱི ཙམཱུ སེནཱབྷེདེཔི. ‘‘པུཏནཱ’ནཱིཀིནཱི ཙམཱུ, སེནཱ སེནཱནྟརེཔི ཙེ’’ཏི རུདྡོ, ‘‘སེནཱཔབྷེདེ སེནཱཡཾ, སཝནྟྱམཔི ཝཱཧིནཱི’’ཏི རབྷསོ ཙ. ཙཀྐཱདིཏིཀཾ སཱམཉྙེན སེནཱཡཾ, སེནངྒེ ཙ. ཙཱཎཀྱེ ཏུ སེནཱཝིསེསེ ཨནཱིཀོ ཝུཏྟོ ‘‘ཏཱིཎི ཏིཀཱནྱནཱིཀ’’ནྟི.

ཨསྶེཝ ¶ ཀཱམནྡཀཱིཡེ ཝིཝརཎཾ, ཡཐཱ –

‘‘ཨསྶསྶ པཏྟིཡོདྷཱ ཡེ, བྷཝེཡྻུཾ པུརིསཱ ཏཡོ;

ཨིཏི ཀཔྤཱ ཏུ པཉྩསྶཱ, ཝིདྷེཡྻཱ ཀུཉྫརསྶ ཏུ;

པཱདངྒོ པཱཛིཏཱཝནྟོ, པུརིསཱ དས པཉྩ ཙ;

ཝིདྷཱནམིཏི ནཱགསྶ, ཙཏུཀྐཾ སནྡནསྶ ཙ;

ཨནཱིཀམིཏི ཝིཉྙེཡྻ-མིཏི ཀཔྤཱ ནཝ དྭིཔཱ’’ཏི.

ཀརཱིཡཏེ ཝིགྒཧོ ཡེནེཏི ཙཀྐཾ. བལ སཾཝརཎེ, ཨ. ཨཎ སདྡེ, ཨིཀོ. ཝཱཀཱརོ ནཔུཾསཀཏྟཾ སམུཙྩིནོཏི.

ཙཏུརངྒབལཱཡ སུསནྣདྡྷཱཡ སེནཱཡ ཡུདྡྷཏྠཾ དེསཝིདེསེ ཝིནྱཱསོ ཝིབྷཛིཏྭཱ ནྱསནཾ ཋཔནཾ བྱཱུཧོ ཀཐྱཏེ. ཝིབྷཛིཏྭཱ ཨཱུཧནཾ ཋཔནཾ བྱཱུཧོ. ཏབྦྷེདཱ དཎྜབྷོགམཎྜལཱསཾཧཏཱ ཙཏྟཱརོ པཀཏིབྱཱུཧཱ. ཏཏྲ ཨནཱིཀཱནཾ ཏིརིཡཏོ ཝུཏྟི དཎྜོ. སམཏྠཱནམནཱིཀཱནམནྭཱཝུཏྟི ཨཉྙོཉྙཏོ ཝུཏྟི བྷོགོ. མཎྜལརཙནཱཡ སརནྟཱནམནཱིཀཱནཾ སབྦཏོ ཝུཏྟི སཔྤསརཱིརམིཝ མཎྜལོ. ཋིཏཱནམིཏརེཏརཱསཾ ཧཏཱནཾ ཝིསིལིཊྛཏརཱནཾ ཨནཱིཀཱནཾ པུཐུཝུཏྟི ཨསཾཧཏོ. ཏདུཏྟཾ ཀཱམནྡཀེན –

‘‘ཏིརིཡཏོ ཝུཏྟི དཎྜཱཁྱཱ, བྷོགོནྭཱཝུཏྟིརེཝ ཙ;

མཎྜལོ སབྦཏོཝུཏྟི, པུཐུཝུཏྟི ཨསཾཧཏོ’’ཏི.

བྱཱུཧསམཝེཏོ ཨེཝ བྱཱུཧསྶེཀདེསོ པཙྪཱབྷཱགོ བྱཱུཧཔཎྷི, བྱཱུཧསྶ པཙྪཱ, བྱཱུཧནྟརམེཝ ཝཱ. ཡཏྲ ཋིཏོ རཱཛཱ སསེནཾ པཊིགྒཎྷཏི, ཏཾ སེནཱཡ པཙྪཱ དྷནུསཏདྭཡནྟརེན ཋིཏཔརིསསཧིཏཾ ཨནཱིཀཾ ‘‘པཊིགྒཧོ’’ཏྱུཙྩཏེ.

༣༨༢-༣༨༣. ཨེཀོ ¶ ཧཏྠཱི དྭཱདསཔུརིསསཧིཏོ ‘‘ཨེཀོ ཧཏྠཱི’’ཏྱུཙྩཏེ, ཨེཏེན ལཀྑཎེན ཨདྷམནྟཏོ ཧེཊྛིམཔརིཙྪེདེན ཏཡོ ཧཏྠིནོ ཧཏྠཱནཱིཀཾ ནཱམ, ཏཐཱ ཨེཀོ ཏུརངྒོ ཏིཔུརིསསཧིཏོ, ཨེཀོ ཙ རཐོ ཙཏུཔུརིསསཧིཏོ ཨེཀོ ཧཡོ, ཨེཀོ རཐོཏི ཨེཏེན ལཀྑཎེན ཨདྷམནྟཏོ ཏཡོ ཧཡཱ ཙ ཏཡོ རཐཱ ཙ ཧཡཱནཱིཀཾ, རཐཱནཱིཀཾ ནཱམ, ཏེནཱཧ ‘‘ཏཡོ ཏཡོ གཛཱདཡོ’’ཏི. སསཏྠཱ ཁགྒཱདིསཏྠཧཏྠཱ ཙཏུཛྫནཱ ཙཏྟཱརོ པུརིསཱ པཏྟཱནཱིཀཾ ནཱམ ཝུཏྟཱ. ཧེཊྛིམནྟཏོཡེཝེཏྠཱཔི པརིཙྪེདོ. ཨམརཀོསེ ཏྭཉྙཐཱ ཀཐིཏཱ –

‘‘ཨེཀཀེབྷརཐཱ ཏྱསྶཱ, པཏྟི པཉྩཔདཱཏིཀཱ;

པཏྱངྒེཧི ཏིགུཎེཧི, ཀམཱ སཉྙཱ ཡཐོཏྟརཾ.

སེནཱམུཁཾ གུམྦགཎཱ, ཝཱཧིནཱི པུཏནཱ ཙམཱུ;

ཨནཱིཀིནཱི ཙ ཏཱསནྟུ, དས ཨཀྑོབྷིནཱི མཏ’’ནྟི [ཨམར ༡༨.༨༠-༡].

ཏསྶཏྠོ – ཏཱིཧི ཨསྶེཧི གཛེནེཀེན རཐེན ཙ པདཱཏཱིབྷི ཙ པཉྩཧི པཏྟི ནཱམ སེནནྟརཾ. པཏྱངྒེཧི སབྦེཧི གཛཱདཱིཧི ¶ ཡཐཱཔུབྦཾ གུཎེཧི ཡཐོཏྟརཾ ཀམེན སེནཱམུཁཱདིཀཱ སཉྙཱ བྷཝཏི. ཡཐོཏྟརནྟི ཝཙནེན ཡཐཱཔུབྦམིཏྱཏྠམཱཧ, ཏེནེདཾ ཝུཏྟཾ ‘‘བྷཝཏི ཏཡོ པཏྟིནོ སེནཱམུཁཾ. ཏཱིཧི སེནཱམུཁེཧི གུམྦོ. གུམྦཏྟཡེན གཎོ. གཎཏྟཡཾ ཝཱཧིནཱི. ཝཱཧིནིཏྟཡཾ པུཏནཱ. པུཏནཏྟཡཾ ཙམཱུ. ཙམུཏྟཡཾ ཨནཱིཀིནཱི. ཏཱསཾ ཨནཱིཀིནཱིནཾ དས ཨཀྑོབྷིནཱི’’ཏི.

ཏཏྲ རཐཱནཾ སངྑྱཱ སཏྟཏིསཧིཏེཧི ཨཊྛསཏེཧཱདྷིཀཱནྱེཀཝཱིསཏིསཧསྶཱནི, ཨེཝམེཝ གཛཱནམྤི སངྑྱཱ, ཏཐཱ ཙ –

པཉྩསཊྛིསཧསྶཱནི, ཚསཏཱནི དསེཝ ཏུ;

སངྑྱཱ ཏཱ ཏུརངྒཱནཉྷི, ཝིནཱ རཐེ ཏུརངྒམེ.

ནརཱནཾ སཏསཧསྶཾ, སཧསྶཱནི ནཝེཝ ཙ;

སཏཱནི ཏཱིཎི ཙ’ཉྙཱནི, པཉྙཱསཉྩ པདཱཏཡོཏི [བྱཱཁྱཱསུདྷཱ ༢.༨.༨༠].

༣༨༤. ཧེཊྛིམཔརིཙྪེདེན སེནཾ དསྶེཏྭཱ ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདེན དསྶེཏུམཱཧ ‘‘སཊྛི…པེ… ཡནྟི’’ཙྩཱདི. ཡནྟིཡཱ ཡཱནཾ ཀུབྦནྟིཡཱ སེནཱཡ ཀཏྟུབྷཱུཏཱཡ དྷཱུལཱིཀཏེསུ སནྟེསུ. ཀེསུ? སཊྛིཝཾསཀལཱཔེསུ. ཀིཏྟཀཔྤམཱཎེསུ? པཙྩེཀཾ སཊྛིདཎྜཝནྟེསུ, ཨེསཱ ཨཀྑོབྷིནཱི ནཱམ སེནཱ ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདེན. ཀེནཙི ཁོབྷེཏུམསཀྐུཎེཡྻཏཱཡ ཨཀྑོབྷིནཱི, ཡུ, ནདཱདི. ཁུབྷ ཙལནེ.

༣༨༥. ཙཏུཀྐཾ ¶ སམྤཏྟིཡཾ. དྷནུཀྐཾསོ སམྤཏྟི. པད གམནེ, བྷཱཝེཏི. ཡུཔཀྑེ ‘‘ཨིཏྠིཡམཏིཡཝོ ཝཱ’’ཏི ཨ. ལཀྑ དསྶནངྐེསུ, ཨཱི, ལཀྑཱི, སིརཱི ཙ པུབྦེ དེཝཏཱཝསེན ཝུཏྟཱ, ཨིདྷ དྷནུཀྐཾསཝསེན.

དྭཡཾ སམྤཏྟིཝིཔརཱིཏཱཡཾ. ཝིརཱུཔཾ པཛྫཏཱིཏི ཝིཔཏྟི, པདིམྷཱ ཀཏྟརིཏི. ཝིརཱུཔཾ པཛྫནཾ ཝཱ ཝིཔཏྟི, བྷཱཝེཏི. ཨཱཔདཱསཧཙརཎཏོ ཝིཔཏྟི ཐིཡཾ.

ཙཏུཀྐཾ སཏྠམཏྟེ. ཨཱདཱཡ ཡུཛ྄ཛྷནྟེ ཡནྟི ཨཱཝུདྷཾ, ཡསྶ ཝོ. ཨཱཡུདྷཾ ཝཱ. ཧར ཧརཎེ. ཧརཏི ཛཱིཝིཏནྟི ཧེཏི,ཏི, ཨསྶེ, རལོཔོ, ཧནཏིཝསེན ཝཱ སིདྡྷཾ. སས ཧིཾསཱཡཾ, ཐོ. ཨཏྠཾཔྱཏྲ. ཨསུ ཁེཔནེ.

༣༨༦-༣༨༧. སངྑེཔེནཱཡུདྷཾ དསྶེཏུམཱཧ. མུཏྟཱམུཏྟཉྩ ཨམུཏྟཉྩ པཱཎིཏོ མུཏྟཉྩ ཡནྟམུཏྟཉྩེཏི སཀལཾ ཏཾ ཨཱཡུདྷཾ ཙཏུབྦིདྷཾ བཧཱུནམྤི ཏབྦྷེདཱནཏིཝཏྟནཏོ.

ཙཏུནྣཾ སརཱུཔམཱཧ ‘‘མུཏྟཱམུཏྟཉྩཱ’’དི. ཡཊྛི ནཱམ སཏྠཝིསེསོ, ན ཀཏྟརདཎྜོ.

‘‘ཡཊྛི ཧཱརལཏཱསཏྠ-བྷེདེསུ དྷནུདཎྜཀེ’’ཏི ཧི ནཱནཏྠསངྒཧེ.

ཏདཱདི ¶ ཨཱཡུདྷཾ མུཏྟཉྩ ཏཾ ཨམུཏྟཉྩེཏི མུཏྟཱམུཏྟཾ, ཀམྨདྷཱརཡོ, ཡཐཱ ཀཏཱཀཏཾ. ཚུརིཀཱ ཨསིཔུཏྟི, ཏདཱདིཀཾ ཨམུཏྟཾ. ཡནྟ སངྐོཙནེ, ཡནྟཾ, དྷནྭཱདི.

༣༨༨-༣༨༩. པཉྩཀཾ དྷནུམྷི. ཨུསུཾ ཨསཏི ཁིཔཏཱིཏི, ཀམྨནི ཎོ, ཨུསྶི. དྷན དྷཉྙེ, ཨུ, ཧན ཧིཾསཱཡཾ ཝཱ, ཨུ, ཧསྶ དྷོ, དྷནུ. ‘‘དྷནུ ཝཾསཝིསུདྡྷོཔི, ནིགྒུཎོ ཀིཾ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི [ཧིཏོཔདེས ཀཐཱམུཁ ༢༣] པུམེ པཡོགོ. ‘‘སརཱ ཝཱཔོ དྷནུ ཨིཏྠཱི, ཏུཎཏཱ ཏིཎཏཱཔིཙེ’’ཏི [ཏིཀཎྜསེས ༢.༨.༥༡] ཏིཀཎྜསེསོ. ཀིཾ ནཱམེན དཎྜཡཏཱིཏི ཀོདཎྜཾ, དཎྜ ནིཔཱཏནེ, ཀིཾ ནཱམེན དམྱཏཱིཏི ཝཱ ཀོདཎྜཾ, དམུདྷཱཏུམྷཱ ཌོ, ཀིཾ ནཱམེན དུནོཏཱིཏི ཝཱ ཀོདཎྜཾ, དུ པརིཏཱཔེ, ཌོ ནིཔཱཏིཏོ, ཀུཊིལཏྟཱ ཝཱ ཀུཙྪིཏོ དཎྜོ ཡསྶཏྠཱིཏི ཀོདཎྜཾ. ཙཔ སནྟཱཔེ, ཨ, ཙཔོ, ཝཾསབྷེདོ, ཏབྦིཀཱརོ ཙཱཔོ, ཎོ. སརམསཏི ཁིཔཏཱིཏི སརཱསནཾ. ཀམྨུཀམྤི. ཀམྨཱཡ པབྷཝཏཱིཏི ཀམྨུཀཾ.

ཏིཀཾ གུཎེ. གཙྪཏི སརོ ཡེནཱཏི གུཎོ, མསྶ ཎོ, ཨསྶུ, གུ སདྡེ ཝཱ, གཝཏི ཨེཏེནཱཏི གུཎོ, ཡུ, ཎཏྟཾ. ཛར ཝཡོཧཱནིམྷི, ཨ, ཛིཡཱདེསོ. པཀྑེ ཨིཀཱརལོཔོ, ཛཡཱ. ‘‘ཛིཡཱ ཙཱཐཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཏདཱ དྭཡཾ ¶ གུཎེ. མུབྦཱི, སིཉྫིནཱིཔྱཏྲ. མུབྦཝིཀཱརོ མུབྦཱི. སིཉྫ ཨབྱཏྟསདྡེ, ཨིནཱི.

ཏིཔཱདོ ཀཎྜེ. སར ཧིཾསཱཡཾ. སརནྟྱནེནཱཏི, པུམེ, སཉྙཱཡཾ ཎོ. པཏྟཾ ཝཱཛོ, ཏཾཡོགཱ པཏྟཱི, ཨཱི. སཱ ཏནུཀརཎཱཝསཱནེསུ, དིཝཱདི, ཎྭུ, ཡསྶཱལོཔོ. ཝཎྱཏེ སདྡཱཡཏེནེནེཏི ཝཱཎོ, ཎོ, ཝཎ སདྡེ. ཀཎྱཏེནེནེཏི ཀཎྜཾ, ཀཎ སདྡེ, ཌོ, ཀཎྜ བྷེདེ ཝཱ. ཨིས གམནེ, ཨུ, ཨིསྶུ, ཨུས དཱཧེ ཝཱ. ཁུར ཚེདནེ, ཨཔོ, ཨཐ ཝཱ ཁེ ཨརཏི གཙྪཏཱིཏི ཁུརོ, ཨསྶུ, ཏཾ པཱཏཱིཏི ཁུརཔྤོ. ཏིཛ ནིསཱནེ, ཡུ. ཨས ཁིཔནེ, ཀམྨེ ཡུ. ཝིསིཁོ, ཨཛིམྷགོ, ཁགོ, ཨཱསུགོ, ཀལམྦོ, མགྒཎོ, རོཔོཔྱཏྲ. ཝིསནྟོ ཁཎཏཱིཏི ཝིསིཁོ. ཀལ མདེ, ཨམྦོ. མགྒ ཨནྭེསནེ, ཡུ. རུཔ ཝིམོཧནེ, དིཝཱདི, ཨ, རོཔོ. ‘‘ཐཱུལཁེཌོ ཝིཔཱཊོ ཙ, ཙིཏྲཔུངྑོ སརོཔི ཙེ’’ཏི [ཏིཀཎྜསེས ༢.༨.༥༢] ཏིཀཎྜསེསེ.

པཉྩཀཾ ཀལཱཔེ. ཏཱུཎ པཱུརཎེ, ཙུརཱདི, ནདཱདི. ‘‘ཏཱུཎོ ནིསངྒོ ཏཱུཎིརོ, ཨུཔཱསངྒོ ཙ ཝཱཎདྷི’’རིཏི [ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ ༡༨.༨༨] ཨམརམཱལཱཡཾ པུཾསཀཎྜེ. ‘‘ཏཱུཎཱ’’ཏིཔི ཨིཏྠིལིངྒཔྤཀརཎེ ཝུཏྟོ, ཨིདྷ པན ‘‘ཏུཎཱི, ཏཱུཎོ’’ཏི དྭཱིསུ, སརསམཱུཧཱནཾ ཋཱནཏྟཱ ཀལཱཔོ. ཨིརཔཙྩཡེ ཏཱུཎིརོ. ཝཱཎཱ སརཱ དྷིཡནྟེཏྲེཏི ཝཱཎདྷི. ‘‘ཏཱུཎོ པསངྒ ཏཱུཎིར-ནིསངྒཱ ཝཱཎདྷི དྭིསཱུ’’ཏྱམརསཱིཧེ.

༣༩༠. དྭཡཾ ཝཱཛེ, ཡཾ ‘‘ཀཎྜཔཏྟ’’མིཏྱུཙྩཏེ. པཏ གམནེ, ཀརཎེ ཁོ, ཏསྶ ཀོ, པཀྑེན ཀཏཏྟཱ ཝཱ པཀྑོ ¶ . ཝཛཏྱནེནཱཏི ཝཱཛོ, ཎོ. ཝིསམཔིཝིཏྠཱཏི ཝིསཔྤཱིཏོ སརོ དིདྡྷོ ནཱམ. དིས ཨཔྤཱིཏིཡཾ, ཏོ. ལིཏྟོཔྱཏྲ.

ཏིཀཾ ཝིཛ྄ཛྷིཏབྦེ. ཝིཛ྄ཛྷནཏྠཾ ལཀྑྱཏེཏི ལཀྑཾ. ཝིཛ྄ཛྷིཏབྦནྟི ཝེཛ྄ཛྷཾ, ཎྱོ, ཛྷསྶ ཛ྄ཛྷོ, ཨིསྶེ. སརོ ཝཡཏི གཙྪཏི ཡསྨིཾ སརབྱཾ, ཝསྶཱཀཱརལོཔོ. ནིཙྩཾ སརཱནམབྷྱཱསནཾ ཝསཱིཀརཎཾ སརཱབྷྱཱསོ. ‘‘བྱཱདྷེཔྱུཔཱསནཱཡཉྩ, ཝཱཎཱབྷྱཱསེཔྱུཔཱསན’’ནྟི རུདྡོ. ལཀྑམུཔགནྟྭཱ ཨསནཾ ཁིཔནཾ ཨུཔཱསནཾ.

༣༩༡. པཉྩཀཾ ཁགྒེ. མཎྜལཾ ཨགྒཾ ཡསྶ. ནིགྒཏོ ཏིཾསཏོ’ངྒུལིཏོ ནེཏྟིཾསོ. ཨས ཁེཔནེ, ཨསཏེ ཁིཔྤཏེཏི ཨསི, ཨི. ཁགྒ ཁཎྜབྷེདེ. སཱཡཀོ སརེཔི. ཙནྡཧཱསོ, རིཊྛི, ཀཀྑལཀོ, ཀརཝཱལོཔྱཏྲ. ཏསྶ ཁགྒསྶ པིདྷཱནེ ཀོསི, ཨིཏྠཱི. ཀུས སིལེསནེ, ཨི, ཀོསི, རསྶནྟོ. ཁགྒཚུརིཀཱདཱིནཾ མུཊྛིཡཾ ཐརུསདྡོ. ཐར སཏྠགཏིཡཾ, ཨུ.

༣༩༢. ཏིཀཾ ཁགྒཱདཱིནཾ སཏྠཱནཾ ཝཱརཎཕལཀེ. ཁེཊ བྷཀྑནེ, ཎྭུ. ཕལ ཝིསཱརཎེ, ཎྭུ. ཕལཏཱིཏི ཕལཀཾ, ཨནིཏྠཱི. ཙར གཏིབྷཀྑནེསུ, མོ, ཙམུ ཨདནེ ཝཱ, ཨ. ཕལམྤི.

ཝཎྚཱནིཧཱརསྶཱཁགྒཱཀཏི ¶ ཧཏྠཀུཎྜཱདི ཨིལླཱི, ཨིལཱིཔི, ཨིལ གཏིཡཾ, ནདཱདི. ཀརཾ པཱལཡཏཱིཏི ཀརཔཱལིཀཱ, ཎྭུ.

དྭཡཾ ཨསིཔུཏྟིཡཾ. ཚུར ཚེདནེ, ཎྭུ. སསུ ཧིཾསཱཡཾ,ཏི, ནདཱདི. ཨསིནོ པུཏྟཱི, ཨསིདྷེནུཀཱཔི.

དྭཡཾ ཝཌྜྷཀཱིནཾ མུགྒརེཧི སམཱནཱཀཱརཱཡུདྷབྷེདེ. ལག སངྒེ, ཨལོ, ཨསྶུ, ལ༹ཏྟཉྩ. མུརཾ གིརཏཱིཏི མུགྒརོ, རསྶ གོ, གིར ནིགྒིརཎེ, མུཙྩཏཱིཏི ཝཱ མུགྒརོ, ཨརོ. དུགྷཎོ, གྷནོཔི.

༣༩༣. དྭཡཾ སལླེ. སལ ཨཱསུགཏིཡཾ, ཨ, སར ཧིཾསཱཡཾ ཝཱ, ལོ, རསྶ ལོ. སངྐ སངྐཱཡཾ, ཨུ. སཱུལམྤི. སཱུལ རུཛཱཡཾ.

དྭཡཾ ཝཱསིཡཾ. ཝས ཚེདནསྣེཧཱཝཧཱརཎེསུ, ཎཱི. ཏཙྪ ཏནུཀརཎེ, ཡུ, ནདཱདི.

དྭཡཾ ཕརསུམྷི. ཚེདཀཏྟཱ ཀུཙྪིཏཱ དྷཱརཱ ཡསྶཱཏི ཀུདྷཱརཱི. ཀུདྷཱརོཔི. པརཾ སསཏི ཧིཾསཏཱིཏི ཕརསུ. ཨུ, པསྶ ཕོ, སལོཔོ ཙ. པརསུཔི, སོ པརསུསདྡོ ནཔུཾསཀོ. པརསུདྷོཔྱཏྲ.

དྭཡཾ པཱསཱཎཝིདཱརཎེ. ཊངྐ བནྡྷནེ. དར ཝིདཱརཎེ. པཱསཱཎཾ དཱརཡཏཱིཏི པཱསཱཎདཱརཎོ, ཡུ. པཱསཱཎདཱརཀོཔི.

༣༩༤. དྭཡཾ ¶ ཧཏྠཔྤམཱཎེ ཀཎཡེ [ཀཎྜེ (ཙིནྟཱམཎིཊཱིཀཱ)]. ཙཀྐཔཱུརཎཱདིཝཱཡུཝསེན ཁིཔྤཏེ. ཀཎ སདྡེ, ཨཡོ. བྷིནྡནསཱིལཏཱཡ བྷིནྡཱི, ཝཱཏི གཙྪཏི ཏེནཱཏི ཝཱལོ, ཨལོ, བྷིནྡཱི ཙ སོ ཝཱལོ ཙཱཏི བྷིནྡིཝཱལོ, ལ༹ཏྟེ བྷིནྡིཝཱལོ༹, རསྶོ.

ཙཀྐཱདཡོ སཏྠབྷེདཱ. ཏཏྲ ཙཀྐཱཀཱརོ ཨཱཡུདྷཝིསེསོ ཙཀྐཾ. ཀནྟ ཚེདནེ, ཨསྶུ, ཀུནྟོ དཱིགྷདཎྜོ. གདཱ, སཏྟི ཙ པསིདྡྷཱ.

ཏིཀཾ ཀོཎབྷཱགེ. ཀུཎ སདྡོཔཀརཎེསུ, ཀུཎ སངྐོཙནེ ཝཱ, ཎོ. སི སེཝཱཡཾ, ཨ, རསྶོ, ཨསྶོ. ཀུཊ ཀོཊིལླེ, ཨིཎ.

༣༩༥. དྭིཔཱདཾ ཝིཛིགཱིསསྶ ཡཱཏྲཱཡཾ, སབྦཏྲ བྷཱཝསཱདྷནཾ. ཡཱ པཱཔུཎེ, ནིཀྑམིཏྭཱ ཡཱཡཏེ ནིཡྻཱནཾ, ཡུ. ‘‘ཚདཱདཱིཧི ཏཏྲཎ’’ཏི ཏྲཎ. ཡཱཏྲཱ, ཨཱ. ནདཱདིནོ ཨཱཀཏིགཎཏྟཱ ཨཱིཔཙྩཡཱབྷཱཝོ. ཋཱ གཏིནིཝཏྟིཡཾ, པཔུབྦོ ཡཱནེ, ཡུ, པཏིཊྛཱིཡཏེ པཊྛཱནཾ, པུརེཙཱརིམྷི པཊྛོ.

པཉྩཀཾ དྷཱུལཱིམཏྟེ. ཏཐཱ ཙ ‘‘པཾསུ ཁོདོ མཏོ རེཎུ, ཙུཎྞོ དྷཱུལི’ཏྠིཡཾ བྷཝེ’’ཏྱམརམཱལཱ. ཙུཎྞ པིསནེ, ཙུཎྞ སཉྩུཎྞནེ ཝཱ. པཾས ནཱསནེ, ཨུ. རནྫ རཱགེ, རཛོ, མནོགཎོཔི ནཔུཾསཀེ, ཏཾསཧཙརཎཏོ པཾསུཔི. ‘‘ཀླིཝཾ’པརཱདྷེ རེཎུམྷཱི’’ཏི ¶ རབྷསོ. ཨཐ ཝཱ ཙུཎྞརཛོསཧཙརཎཏོ པཾསུ ནཔུཾསཀེ. དྷཱུ ཝིདྷུནནེ, དྷཱུ ཀམྤནེ ཝཱ, ལི, ནདཱདི. རི གཏིཡཾ, ཎུ, ཨིསྶེ.

༣༩༦. ཝཾསཀྐམཝེདཱིཝཾསཐུཏིཾ ཡོ ཀུབྦཏི, སོ མཱགདྷོ. ཏསྨིཾ མདྷུཀོ ཝུཏྟོ. སོ ཙ ཁཏྟིཡཱཝེསྶསམྦྷཝོ བྷཝཏི, ཝཾསམགྒཾ ཐཝཏཱིཏི མཱགདྷོ, ཐསྶ དྷོ. མགྒཾ དྷཝཏཱིཏི མདྷུཀོ, ཎྭུ, གྒལོཔོ.