📜

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ

དཱིགྷནིཀཱཡེ

སཱིལཀྑནྡྷཝགྒཊྛཀཐཱ

གནྠཱརམྦྷཀཐཱ

ཀརུཎཱསཱིཏལཧདཡཾ, པཉྙཱཔཛྫོཏཝིཧཏམོཧཏམཾ;

སནརཱམརལོཀགརུཾ, ཝནྡེ སུགཏཾ གཏིཝིམུཏྟཾ.

བུདྡྷོཔི བུདྡྷབྷཱཝཾ, བྷཱཝེཏྭཱ ཙེཝ སཙྪིཀཏྭཱ ཙ;

ཡཾ ཨུཔགཏོ གཏམལཾ, ཝནྡེ ཏམནུཏྟརཾ དྷམྨཾ.

སུགཏསྶ ཨོརསཱནཾ, པུཏྟཱནཾ མཱརསེནམཐནཱནཾ;

ཨཊྛནྣམྤི སམཱུཧཾ, སིརསཱ ཝནྡེ ཨརིཡསངྒྷཾ.

ཨིཏི མེ པསནྣམཏིནོ, རཏནཏྟཡཝནྡནཱམཡཾ པུཉྙཾ;

ཡཾ སུཝིཧཏནྟརཱཡོ, ཧུཏྭཱ ཏསྶཱནུབྷཱཝེན.

དཱིགྷསྶ དཱིགྷསུཏྟངྐིཏསྶ, ནིཔུཎསྶ ཨཱགམཝརསྶ;

བུདྡྷཱནུབུདྡྷསཾཝཎྞིཏསྶ, སདྡྷཱཝཧགུཎསྶ.

ཨཏྠཔྤཀཱསནཏྠཾ, ཨཊྛཀཐཱ ཨཱདིཏོ ཝསིསཏེཧི;

པཉྩཧི ཡཱ སངྒཱིཏཱ, ཨནུསངྒཱིཏཱ ཙ པཙྪཱཔི.

སཱིཧལ༹དཱིཔཾ པན ཨཱབྷཏཱཐ, ཝསིནཱ མཧཱམཧིནྡེན;

ཋཔིཏཱ སཱིཧལ༹བྷཱསཱཡ, དཱིཔཝཱསཱིནམཏྠཱཡ.

ཨཔནེཏྭཱན ཏཏོཧཾ, སཱིཧལ༹བྷཱསཾ མནོརམཾ བྷཱསཾ;

ཏནྟིནཡཱནུཙྪཝིཀཾ, ཨཱརོཔེནྟོ ཝིགཏདོསཾ.

སམཡཾ ཨཝིལོམེནྟོ, ཐེརཱནཾ ཐེརཝཾསཔདཱིཔཱནཾ;

སུནིཔུཎཝིནིཙྪཡཱནཾ, མཧཱཝིཧཱརེ ནིཝཱསཱིནཾ.

ཧིཏྭཱ པུནཔྤུནཱགཏམཏྠཾ, ཨཏྠཾ པཀཱསཡིསྶཱམི;

སུཛནསྶ ཙ ཏུཊྛཏྠཾ, ཙིརཊྛིཏཏྠཉྩ དྷམྨསྶ.

སཱིལཀཐཱ དྷུཏདྷམྨཱ, ཀམྨཊྛཱནཱནི ཙེཝ སབྦཱནི;

ཙརིཡཱཝིདྷཱནསཧིཏོ, ཛྷཱནསམཱཔཏྟིཝིཏྠཱརོ.

སབྦཱ ཙ ཨབྷིཉྙཱཡོ, པཉྙཱསངྐལནནིཙྪཡོ ཙེཝ;

ཁནྡྷདྷཱཏཱཡཏནིནྡྲིཡཱནི, ཨརིཡཱནི ཙེཝ ཙཏྟཱརི.

སཙྩཱནི པཙྩཡཱཀཱརདེསནཱ, སུཔརིསུདྡྷནིཔུཎནཡཱ;

ཨཝིམུཏྟཏནྟིམགྒཱ, ཝིཔསྶནཱ བྷཱཝནཱ ཙེཝ.

ཨིཏི པན སབྦཾ ཡསྨཱ, ཝིསུདྡྷིམགྒེ མཡཱ སུཔརིསུདྡྷཾ;

ཝུཏྟཾ ཏསྨཱ བྷིཡྻོ, ན ཏཾ ཨིདྷ ཝིཙཱརཡིསྶཱམི.

‘‘མཛ྄ཛྷེ ཝིསུདྡྷིམགྒོ, ཨེས ཙཏུནྣམྤི ཨཱགམཱནཉྷི;

ཋཏྭཱ པཀཱསཡིསྶཏི, ཏཏྠ ཡཐཱ བྷཱསིཏཾ ཨཏྠཾ’’.

ཨིཙྩེཝ ཀཏོ ཏསྨཱ, ཏམྤི གཧེཏྭཱན སདྡྷིམེཏཱཡ;

ཨཊྛཀཐཱཡ ཝིཛཱནཐ, དཱིགྷཱགམནིསྶིཏཾ ཨཏྠནྟི.

ནིདཱནཀཐཱ

ཏཏྠ དཱིགྷཱགམོ ནཱམ སཱིལཀྑནྡྷཝགྒོ, མཧཱཝགྒོ, པཱཐིཀཝགྒོཏི ཝགྒཏོ ཏིཝགྒོ ཧོཏི; སུཏྟཏོ ཙཏུཏྟིཾསསུཏྟསངྒཧོ. ཏསྶ ཝགྒེསུ སཱིལཀྑནྡྷཝགྒོ ཨཱདི, སུཏྟེསུ བྲཧྨཛཱལཾ. བྲཧྨཛཱལསྶཱཔི ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏ’’ནྟིཨཱདིཀཾ ཨཱཡསྨཏཱ ཨཱནནྡེན པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཱལེ ཝུཏྟཾ ནིདཱནམཱདི.

པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཐཱ

པཋམམཧཱསངྒཱིཏི ནཱམ ཙེསཱ ཀིཉྩཱཔི ཝིནཡཔིཊཀེ ཏནྟིམཱརཱུལ༹ྷཱ, ནིདཱནཀོསལླཏྠཾ པན ཨིདྷཱཔི ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ. དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནཉྷི ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ སུབྷདྡཔརིབྦཱཛཀཝིནཡནཱ ཀཏབུདྡྷཀིཙྩེ, ཀུསིནཱརཱཡཾ ཨུཔཝཏྟནེ མལླཱནཾ སཱལཝནེ ཡམཀསཱལཱནམནྟརེ ཝིསཱཁཔུཎྞམདིཝསེ པཙྩཱུསསམཡེ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦུཏེ བྷགཝཏི ལོཀནཱཐེ, བྷགཝཏོ དྷཱཏུབྷཱཛནདིཝསེ སནྣིཔཏིཏཱནཾ སཏྟནྣཾ བྷིཀྑུསཏསཧསྶཱནཾ སངྒྷཏྠེརོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ སཏྟཱཧཔརིནིབྦུཏེ བྷགཝཏི སུབྷདྡེན ཝུཌྜྷཔབྦཛིཏེན – ‘‘ཨལཾ, ཨཱཝུསོ, མཱ སོཙིཏྠ, མཱ པརིདེཝིཏྠ, སུམུཏྟཱ མཡཾ ཏེན མཧཱསམཎེན, ཨུཔདྡུཏཱ ཙ ཧོམ – ‘ཨིདཾ ཝོ ཀཔྤཏི, ཨིདཾ ཝོ ན ཀཔྤཏཱི’ཏི, ཨིདཱནི པན མཡཾ ཡཾ ཨིཙྪིསྶཱམ, ཏཾ ཀརིསྶཱམ, ཡཾ ན ཨིཙྪིསྶཱམ ན ཏཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༧) ཝུཏྟཝཙནམནུསྶརནྟོ, ཨཱིདིསསྶ ཙ སངྒྷསནྣིཔཱཏསྶ པུན དུལླབྷབྷཱཝཾ མཉྙམཱནོ, ‘‘ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ ཝིཛྫཏི, ཡཾ པཱཔབྷིཀྑཱུ ‘ཨཏཱིཏསཏྠུཀཾ པཱཝཙན’ནྟི མཉྙམཱནཱ པཀྑཾ ལབྷིཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ སདྡྷམྨཾ ཨནྟརདྷཱཔེཡྻུཾ, ཡཱཝ ཙ དྷམྨཝིནཡོ ཏིཊྛཏི, ཏཱཝ ཨནཏཱིཏསཏྠུཀམེཝ པཱཝཙནཾ ཧོཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘ཡོ ཝོ, ཨཱནནྡ, མཡཱ དྷམྨོ ཙ ཝིནཡོ ཙ དེསིཏོ པཉྙཏྟོ, སོ ཝོ མམཙྩཡེན སཏྠཱ’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༢༡༦).

‘ཡཾནཱུནཱཧཾ དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡེཡྻཾ, ཡཐཡིདཾ སཱསནཾ ཨདྡྷནིཡཾ ཨསྶ ཙིརཊྛིཏིཀཾ’.

ཡཉྩཱཧཾ བྷགཝཏཱ –

‘དྷཱརེསྶསི པན མེ ཏྭཾ, ཀསྶཔ, སཱཎཱནི པཾསུཀཱུལཱནི ནིབྦསནཱནཱི’ཏི (སཾ. ནི. ༢.༡༥༤) ཝཏྭཱ ཙཱིཝརེ སཱདྷཱརཎཔརིབྷོགེན.

‘ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཝདེཝ ཨཱཀངྑཱམི ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརཾ ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམི; ཀསྶཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཝདེཝ, ཨཱཀངྑཏི ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརཾ ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏཱི’ཏི (སཾ. ནི. ༢.༡༥༢).

ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན ནཝཱནུཔུབྦཝིཧཱརཚལ༹བྷིཉྙཱཔྤབྷེདེ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨེ ཨཏྟནཱ སམསམཊྛཔནེན ཙ ཨནུགྒཧིཏོ, ཏཐཱ ཨཱཀཱསེ པཱཎིཾ ཙཱལེཏྭཱ ཨལགྒཙིཏྟཏཱཡ ཙེཝ ཙནྡོཔམཔཊིཔདཱཡ ཙ པསཾསིཏོ, ཏསྶ ཀིམཉྙཾ ཨཱཎཎྱཾ བྷཝིསྶཏི. ནནུ མཾ བྷགཝཱ རཱཛཱ ཝིཡ སཀཀཝཙཨིསྶརིཡཱནུཔྤདཱནེན ཨཏྟནོ ཀུལཝཾསཔྤཏིཊྛཱཔཀཾ པུཏྟཾ ‘སདྡྷམྨཝཾསཔྤཏིཊྛཱཔཀོ མེ ཨཡཾ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི, མནྟྭཱ ཨིམིནཱ ཨསཱདྷཱརཎེན ཨནུགྒཧེན ཨནུགྒཧེསི, ཨིམཱཡ ཙ ཨུལཱ༹རཱཡ པསཾསཱཡ པསཾསཱིཏི ཙིནྟཡནྟོ དྷམྨཝིནཡསངྒཱཡནཏྠཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེསི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘ཨེཀམིདཱཧཾ, ཨཱཝུསོ, སམཡཾ པཱཝཱཡ ཀུསིནཱརཾ ཨདྡྷཱནམགྒཔྤཊིཔནྣོ མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ པཉྩམཏྟེཧི བྷིཀྑུསཏེཧཱི’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༧) སབྦཾ སུབྷདྡཀཎྜཾ ཝིཏྠཱརཏོ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཏྠཾ པནསྶ མཧཱཔརིནིབྦཱནཱཝསཱནེ ཨཱགཏཊྛཱནེཡེཝ ཀཐཡིསྶཱམ.

ཏཏོ པརཾ ཨཱཧ –

‘‘ཧནྡ མཡཾ, ཨཱཝུསོ, དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡཱམ, པུརེ ཨདྷམྨོ དིཔྤཏི, དྷམྨོ པཊིབཱཧིཡྻཏི; པུརེ ཨཝིནཡོ དིཔྤཏི, ཝིནཡོ པཊིབཱཧིཡྻཏི; པུརེ ཨདྷམྨཝཱདིནོ བལཝནྟོ ཧོནྟི, དྷམྨཝཱདིནོ དུབྦལཱ ཧོནྟི, པུརེ ཨཝིནཡཝཱདིནོ བལཝནྟོ ཧོནྟི, ཝིནཡཝཱདིནོ དུབྦལཱ ཧོནྟཱི’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༧).

བྷིཀྑཱུ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཏེན ཧི, བྷནྟེ, ཐེརོ བྷིཀྑཱུ ཨུཙྩིནཏཱུ’’ཏི. ཐེརོ པན སཀལནཝངྒསཏྠུསཱསནཔརིཡཏྟིདྷརེ པུཐུཛྫནསོཏཱཔནྣསཀདཱགཱམིཨནཱགཱམི སུཀྑཝིཔསྶཀ ཁཱིཎཱསཝབྷིཀྑཱུ ཨནེཀསཏེ, ཨནེཀསཧསྶེ ཙ ཝཛྫེཏྭཱ ཏིཔིཊཀསབྦཔརིཡཏྟིཔྤབྷེདདྷརེ པཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟེ མཧཱནུབྷཱཝེ ཡེབྷུཡྻེན བྷགཝཏོ ཨེཏདགྒཾ ཨཱརོཔིཏེ ཏེཝིཛྫཱདིབྷེདེ ཁཱིཎཱསཝབྷིཀྑཱུཡེཝ ཨེཀཱུནཔཉྩསཏེ པརིགྒཧེསི. ཡེ སནྡྷཱཡ ཨིདཾ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ ཨེཀེནཱུནཱནི པཉྩ ཨརཧནྟསཏཱནི ཨུཙྩིནཱི’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༧).

ཀིསྶ པན ཐེརོ ཨེཀེནཱུནམཀཱསཱིཏི? ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡཏྠེརསྶ ཨོཀཱསཀརཎཏྠཾ. ཏེནཧཱཡསྨཏཱ སཧཱཔི, ཝིནཱཔི, ན སཀྐཱ དྷམྨསངྒཱིཏིཾ ཀཱཏུཾ. སོ ཧཱཡསྨཱ སེཀྑོ སཀརཎཱིཡོ, ཏསྨཱ སཧཱཔི ན སཀྐཱ. ཡསྨཱ པནསྶ ཀིཉྩི དསབལདེསིཏཾ སུཏྟགེཡྻཱདིཀཾ ཨཔྤཙྩཀྑཾ ནཱམ ནཏྠི. ཡཐཱཧ –

‘‘དྭཱསཱིཏི བུདྡྷཏོ གཎྷིཾ, དྭེ སཧསྶཱནི བྷིཀྑུཏོ;

ཙཏུརཱསཱིཏི སཧསྶཱནི, ཡེ མེ དྷམྨཱ པཝཏྟིནོ’’ཏི. (ཐེརགཱ. ༡༠༢༧);

ཏསྨཱ ཝིནཱཔི ན སཀྐཱ.

ཡདི ཨེཝཾ སེཀྑོཔི སམཱནོ དྷམྨསངྒཱིཏིཡཱ བཧུཀཱརཏྟཱ ཐེརེན ཨུཙྩིནིཏབྦོ ཨསྶ, ཨཐ ཀསྨཱ ན ཨུཙྩིནིཏོཏི? པརཱུཔཝཱདཝིཝཛྫནཏོ. ཐེརོ ཧི ཨཱཡསྨནྟེ ཨཱནནྡེ ཨཏིཝིཡ ཝིསྶཏྠོ ཨཧོསི, ཏཐཱ ཧི ནཾ སིརསྨིཾ པལིཏེསུ ཛཱཏེསུཔི ‘ན ཝཱཡཾ ཀུམཱརཀོ མཏྟམཉྙཱསཱི’ཏི, (སཾ. ནི. ༢.༡༥༤) ཀུམཱརཀཝཱདེན ཨོཝདཏི. སཀྱཀུལཔྤསུཏོ ཙཱཡསྨཱ ཏཐཱགཏསྶ བྷཱཏཱ ཙཱུལ༹པིཏུཔུཏྟོ. ཏཏྠ ཀེཙི བྷིཀྑཱུ ཚནྡཱགམནཾ ཝིཡ མཉྙམཱནཱ – ‘‘བཧཱུ ཨསེཀྑཔཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟེ བྷིཀྑཱུ ཋཔེཏྭཱ ཨཱནནྡཾ སེཀྑཔཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟཾ ཐེརོ ཨུཙྩིནཱི’’ཏི ཨུཔཝདེཡྻུཾ. ཏཾ པརཱུཔཝཱདཾ པརིཝཛྫེནྟོ, ‘ཨཱནནྡཾ ཝིནཱ དྷམྨསངྒཱིཏིཾ ན སཀྐཱ ཀཱཏུཾ, བྷིཀྑཱུནཾཡེཝ ནཾ ཨནུམཏིཡཱ གཧེསྶཱམཱི’ཏི ན ཨུཙྩིནི.

ཨཐ སཡམེཝ བྷིཀྑཱུ ཨཱནནྡསྶཏྠཱཡ ཐེརཾ ཡཱཙིཾསུ. ཡཐཱཧ –

‘‘བྷིཀྑཱུ ཨཱཡསྨནྟཾ མཧཱཀསྶཔཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘ཨཡཾ, བྷནྟེ, ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཀིཉྩཱཔི སེཀྑོ ཨབྷབྦོ ཚནྡཱ དོསཱ མོཧཱ བྷཡཱ ཨགཏིཾ གནྟུཾ, བཧུ ཙཱནེན བྷགཝཏོ སནྟིཀེ དྷམྨོ ཙ ཝིནཡོ ཙ པརིཡཏྟོ, ཏེན ཧི, བྷནྟེ, ཐེརོ ཨཱཡསྨནྟམྤི ཨཱནནྡཾ ཨུཙྩིནཏཱུ’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ ཨཱཡསྨནྟམྤི ཨཱནནྡཾ ཨུཙྩིནཱི’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༧).

ཨེཝཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨནུམཏིཡཱ ཨུཙྩིནིཏེན ཏེནཱཡསྨཏཱ སདྡྷིཾ པཉྩཐེརསཏཱནི ཨཧེསུཾ.

ཨཐ ཁོ ཐེརཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཀཏྠ ནུ ཁོ མཡཾ དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡེཡྻཱམཱ’’ཏི? ཨཐ ཁོ ཐེརཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨེཏདཧོསི – ‘‘རཱཛགཧཾ ཁོ མཧཱགོཙརཾ པཧཱུཏསེནཱསནཾ, ཡཾནཱུན མཡཾ རཱཛགཧེ ཝསྶཾ ཝསནྟཱ དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡེཡྻཱམ, ན ཨཉྙེ བྷིཀྑཱུ རཱཛགཧེ ཝསྶཾ ཨུཔགཙྪེཡྻུ’’ནྟི (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༧).

ཀསྨཱ པན ནེསཾ ཨེཏདཧོསི? ‘‘ཨིདཾ པན ཨམྷཱཀཾ ཐཱཝརཀམྨཾ, ཀོཙི ཝིསབྷཱགཔུགྒལོ སངྒྷམཛ྄ཛྷཾ པཝིསིཏྭཱ ཨུཀྐོཊེཡྻཱ’’ཏི. ཨཐཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ ཉཏྟིདུཏིཡེན ཀམྨེན སཱཝེསི –

‘‘སུཎཱཏུ མེ, ཨཱཝུསོ སངྒྷོ, ཡདི སངྒྷསྶ པཏྟཀལླཾ སངྒྷོ ཨིམཱནི པཉྩ བྷིཀྑུསཏཱནི སམྨནྣེཡྻ རཱཛགཧེ ཝསྶཾ ཝསནྟཱནི དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡིཏུཾ, ན ཨཉྙེཧི བྷིཀྑཱུཧི རཱཛགཧེ ཝསྶཾ ཝསིཏབྦ’’ནྟི. ཨེསཱ ཉཏྟི.

‘‘སུཎཱཏུ མེ, ཨཱཝུསོ སངྒྷོ, སངྒྷོ ཨིམཱནི པཉྩབྷིཀྑུསཏཱནི སམྨནྣ’’ཏི ‘རཱཛགཧེ ཝསྶཾ ཝསནྟཱནི དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡིཏུཾ, ན ཨཉྙེཧི བྷིཀྑཱུཧི རཱཛགཧེ ཝསྶཾ ཝསིཏབྦནྟི. ཡསྶཱཡསྨཏོ ཁམཏི ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ བྷིཀྑུསཏཱནཾ སམྨུཏི’ རཱཛགཧེ ཝསྶཾ ཝསནྟཱནཾ དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡིཏུཾ, ན ཨཉྙེཧི བྷིཀྑཱུཧི རཱཛགཧེ ཝསྶཾ ཝསིཏབྦནྟི, སོ ཏུཎྷསྶ; ཡསྶ ནཀྑམཏི, སོ བྷཱསེཡྻ.

‘‘སམྨཏཱནི སངྒྷེན ཨིམཱནི པཉྩབྷིཀྑུསཏཱནི རཱཛགཧེ ཝསྶཾ ཝསནྟཱནི དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡིཏུཾ, ན ཨཉྙེཧི བྷིཀྑཱུཧི རཱཛགཧེ ཝསྶཾ ཝསིཏབྦནྟི, ཁམཏི སངྒྷསྶ, ཏསྨཱ ཏུཎྷཱི, ཨེཝམེཏཾ དྷཱརཡཱམཱི’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༨).

ཨཡཾ པན ཀམྨཝཱཙཱ ཏཐཱགཏསྶ པརིནིབྦཱནཏོ ཨེཀཝཱིསཏིམེ དིཝསེ ཀཏཱ. བྷགཝཱ ཧི ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡཾ པཙྩཱུསསམཡེ པརིནིབྦུཏོ, ཨཐསྶ སཏྟཱཧཾ སུཝཎྞཝཎྞཾ སརཱིརཾ གནྡྷམཱལཱདཱིཧི པཱུཛཡིཾསུ. ཨེཝཾ སཏྟཱཧཾ སཱདྷུཀཱིལ༹ནདིཝསཱ ནཱམ ཨཧེསུཾ. ཏཏོ སཏྟཱཧཾ ཙིཏཀཱཡ ཨགྒིནཱ ཛྷཱཡི, སཏྟཱཧཾ སཏྟིཔཉྫརཾ ཀཏྭཱ སནྡྷཱགཱརསཱལཱཡཾ དྷཱཏུཔཱུཛཾ ཀརིཾསཱུཏི, ཨེཀཝཱིསཏི དིཝསཱ གཏཱ. ཛེཊྛམཱུལསུཀྐཔཀྑཔཉྩམིཡཾཡེཝ དྷཱཏུཡོ བྷཱཛཡིཾསུ. ཨེཏསྨིཾ དྷཱཏུབྷཱཛནདིཝསེ སནྣིཔཏིཏསྶ མཧཱབྷིཀྑུསངྒྷསྶ སུབྷདྡེན ཝུཌྜྷཔབྦཛིཏེན ཀཏཾ ཨནཱཙཱརཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཙ བྷིཀྑཱུ ཨུཙྩིནིཏྭཱ ཨཡཾ ཀམྨཝཱཙཱ ཀཏཱ.

ཨིམཉྩ པན ཀམྨཝཱཙཾ ཀཏྭཱ ཐེརོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨིདཱནི ཏུམྷཱཀཾ ཙཏྟཱལཱིས དིཝསཱ ཨོཀཱསོ ཀཏོ, ཏཏོ པརཾ ‘ཨཡཾ ནཱམ ནོ པལིབོདྷོ ཨཏྠཱི’ཏི, ཝཏྟུཾ ན ལབྦྷཱ, ཏསྨཱ ཨེཏྠནྟརེ ཡསྶ རོགཔལིབོདྷོ ཝཱ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཔལིབོདྷོ ཝཱ མཱཏཱཔིཏུཔལིབོདྷོ ཝཱ ཨཏྠི, པཏྟཾ ཝཱ པན པཙིཏབྦཾ, ཙཱིཝརཾ ཝཱ ཀཱཏབྦཾ, སོ ཏཾ པལིབོདྷཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཏཾ ཀརཎཱིཡཾ ཀརོཏཱུ’’ཏི.

ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱ ཐེརོ ཨཏྟནོ པཉྩསཏཱཡ པརིསཱཡ པརིཝུཏོ རཱཛགཧཾ གཏོ. ཨཉྙེཔི མཧཱཐེརཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ པརིཝཱརེ གཧེཏྭཱ སོཀསལླསམཔྤིཏཾ མཧཱཛནཾ ཨསྶཱསེཏུཀཱམཱ ཏཾ ཏཾ དིསཾ པཀྐནྟཱ. པུཎྞཏྠེརོ པན སཏྟསཏབྷིཀྑུཔརིཝཱརོ ‘ཏཐཱགཏསྶ པརིནིབྦཱནཊྛཱནཾ ཨཱགཏཱགཏཾ མཧཱཛནཾ ཨསྶཱསེསྶཱམཱི’ཏི ཀུསིནཱརཱཡཾཡེཝ ཨཊྛཱསི.

ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཡཐཱ པུབྦེ ཨཔརིནིབྦུཏསྶ, ཨེཝཾ པརིནིབྦུཏསྶཱཔི བྷགཝཏོ སཡམེཝ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ པཉྩཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ ཡེན སཱཝཏྠི ཏེན ཙཱརིཀཾ པཀྐཱམི. གཙྪཏོ གཙྪཏོ པནསྶ པརིཝཱརཱ བྷིཀྑཱུ གཎནཔཐཾ ཝཱིཏིཝཏྟཱ. ཏེནཱཡསྨཏཱ གཏགཏཊྛཱནེ མཧཱཔརིདེཝོ ཨཧོསི. ཨནུཔུབྦེན པན སཱཝཏྠིམནུཔྤཏྟེ ཐེརེ སཱཝཏྠིཝཱསིནོ མནུསྶཱ ‘‘ཐེརོ ཀིར ཨཱགཏོ’’ཏི སུཏྭཱ གནྡྷམཱལཱདིཧཏྠཱ པཙྩུགྒནྟྭཱ – ‘‘བྷནྟེ, ཨཱནནྡ, པུབྦེ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ ཨཱགཙྪཐ, ཨཛྫ ཀུཧིཾ བྷགཝནྟཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཱགཏཏྠཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝདམཱནཱ པརོདིཾསུ. བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ པརིནིབྦཱནདིཝསེ ཝིཡ མཧཱཔརིདེཝོ ཨཧོསི.

ཏཏྲ སུདཾ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨནིཙྩཏཱདིཔཊིསཾཡུཏྟཱཡ དྷམྨིཡཱཀཐཱཡ ཏཾ མཧཱཛནཾ སཉྙཱཔེཏྭཱ ཛེཏཝནཾ པཝིསིཏྭཱ དསབལེན ཝསིཏགནྡྷཀུཊིཾ ཝནྡིཏྭཱ དྭཱརཾ ཝིཝརིཏྭཱ མཉྩཔཱིཋཾ ནཱིཧརིཏྭཱ པཔྥོཊེཏྭཱ གནྡྷཀུཊིཾ སམྨཛྫིཏྭཱ མིལཱཏམཱལཱཀཙཝརཾ ཚཌྜེཏྭཱ མཉྩཔཱིཋཾ ཨཏིཧརིཏྭཱ པུན ཡཐཱཋཱནེ ཋཔེཏྭཱ བྷགཝཏོ ཋིཏཀཱལེ ཀརཎཱིཡཾ ཝཏྟཾ སབྦམཀཱསི. ཀུརུམཱནོ ཙ ནྷཱནཀོཊྛཀསམྨཛྫནཨུདཀུཔཊྛཱཔནཱདིཀཱལེསུ གནྡྷཀུཊིཾ ཝནྡིཏྭཱ – ‘‘ནནུ བྷགཝཱ, ཨཡཾ ཏུམྷཱཀཾ ནྷཱནཀཱལོ, ཨཡཾ དྷམྨདེསནཱཀཱལོ, ཨཡཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨོཝཱདདཱནཀཱལོ, ཨཡཾ སཱིཧསེཡྻཀཔྤནཀཱལོ, ཨཡཾ མུཁདྷོཝནཀཱལོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པརིདེཝམཱནོཝ ཨཀཱསི, ཡཐཱ ཏཾ བྷགཝཏོ གུཎགཎཱམཏརསཉྙུཏཱཡ པཏིཊྛིཏཔེམོ ཙེཝ ཨཁཱིཎཱསཝོ ཙ ཨནེཀེསུ ཙ ཛཱཏིསཏསཧསྶེསུ ཨཉྙམཉྙསྶཱུཔཀཱརསཉྫནིཏཙིཏྟམདྡཝོ. ཏམེནཾ ཨཉྙཏརཱ དེཝཏཱ – ‘‘བྷནྟེ, ཨཱནནྡ, ཏུམྷེ ཨེཝཾ པརིདེཝམཱནཱ ཀཐཾ ཨཉྙེ ཨསྶཱསེསྶཐཱ’’ཏི སཾཝེཛེསི. སོ ཏསྶཱ ཝཙནེན སཾཝིགྒཧདཡོ སནྠམྦྷིཏྭཱ ཏཐཱགཏསྶ པརིནིབྦཱནཏོ པབྷུཏི ཋཱནནིསཛྫབཧུལཏྟཱ ཨུསྶནྣདྷཱཏུཀཾ ཀཱཡཾ སམསྶཱསེཏུཾ དུཏིཡདིཝསེ ཁཱིརཝིརེཙནཾ པིཝིཏྭཱ ཝིཧཱརེཡེཝ ནིསཱིདི. ཡཾ སནྡྷཱཡ སུབྷེན མཱཎཝེན པཧིཏཾ མཱཎཝཀཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཨཀཱལོ, ཁོ མཱཎཝཀ, ཨཏྠི མེ ཨཛྫ བྷེསཛྫམཏྟཱ པཱིཏཱ, ཨཔྤེཝ ནཱམ སྭེཔི ཨུཔསངྐམེཡྻཱམཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༤༤༧).

དུཏིཡདིཝསེ ཙེཏཀཏྠེརེན པཙྪཱསམཎེན གནྟྭཱ སུབྷེན མཱཎཝེན པུཊྛོ ཨིམསྨིཾ དཱིགྷནིཀཱཡེ སུབྷསུཏྟཾ ནཱམ དསམཾ སུཏྟཾ ཨབྷཱསི.

ཨཐ ཨཱནནྡཏྠེརོ ཛེཏཝནམཧཱཝིཧཱརེ ཁཎྜཕུལླཔྤཊིསངྑརཎཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཨུཔཀཊྛཱཡ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཱཡ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཨོཧཱཡ རཱཛགཧཾ གཏོ ཏཐཱ ཨཉྙེཔི དྷམྨསངྒཱཧཀཱ བྷིཀྑཱུཏི. ཨེཝཉྷི གཏེ, ཏེ སནྡྷཱཡ ཙ ཨིདཾ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཐ ཁོ ཐེརཱ བྷིཀྑཱུ རཱཛགཧཾ ཨགམཾསུ, དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡིཏུ’’ནྟི (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༨). ཏེ ཨཱསལ༹ྷཱིཔུཎྞམཱཡཾ ཨུཔོསཐཾ ཀཏྭཱ པཱཊིཔདདིཝསེ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཝསྶཾ ཨུཔགཙྪིཾསུ.

ཏེན ཁོ པན སམཡེན རཱཛགཧཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ཨཊྛཱརས མཧཱཝིཧཱརཱ ཧོནྟི, ཏེ སབྦེཔི ཚཌྜིཏཔཏིཏཨུཀླཱཔཱ ཨཧེསུཾ. བྷགཝཏོ ཧི པརིནིབྦཱནེ སབྦེཔི བྷིཀྑཱུ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཝིཧཱརེ ཙ པརིཝེཎེ ཙ ཚཌྜེཏྭཱ ཨགམཾསུ. ཏཏྠ ཀཏིཀཝཏྟཾ ཀུརུམཱནཱ ཐེརཱ བྷགཝཏོ ཝཙནཔཱུཛནཏྠཾ ཏིཏྠིཡཝཱདཔརིམོཙནཏྠཉྩ – ‘པཋམཾ མཱསཾ ཁཎྜཕུལླཔྤཊིསངྑརཎཾ ཀརོམཱ’ཏི ཙིནྟེསུཾ. ཏིཏྠིཡཱ ཧི ཨེཝཾ ཝདེཡྻུཾ – ‘‘སམཎསྶ གོཏམསྶ སཱཝཀཱ སཏྠརི ཋིཏེཡེཝ ཝིཧཱརེ པཊིཛགྒིཾསུ, པརིནིབྦུཏེ ཚཌྜེསུཾ, ཀུལཱནཾ མཧཱདྷནཔརིཙྩཱགོ ཝིནསྶཏཱི’’ཏི. ཏེསཉྩ ཝཱདཔརིམོཙནཏྠཾ ཙིནྟེསུནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཙིནྟཡིཏྭཱ ཙ པན ཀཏིཀཝཏྟཾ ཀརིཾསུ. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཨཐ ཁོ ཐེརཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨེཏདཧོསི – བྷགཝཏཱ, ཁོ ཨཱཝུསོ, ཁཎྜཕུལླཔྤཊིསངྑརཎཾ ཝཎྞིཏཾ, ཧནྡ མཡཾ, ཨཱཝུསོ, པཋམཾ མཱསཾ ཁཎྜཕུལླཔྤཊིསངྑརཎཾ ཀརོམ, མཛ྄ཛྷིམཾ མཱསཾ སནྣིཔཏིཏྭཱ དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡིསྶཱམཱ’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༨).

ཏེ དུཏིཡདིཝསེ གནྟྭཱ རཱཛདྭཱརེ ཨཊྛཾསུ. རཱཛཱ ཨཱགནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ – ‘‘ཀིཾ བྷནྟེ, ཨཱགཏཏྠཱ’’ཏི ཨཏྟནཱ ཀཏྟབྦཀིཙྩཾ པུཙྪི. ཐེརཱ ཨཊྛཱརས མཧཱཝིཧཱརཔཊིསངྑརཎཏྠཱཡ ཧཏྠཀམྨཾ པཊིཝེདེསུཾ. རཱཛཱ ཧཏྠཀམྨཀཱརཀེ མནུསྶེ ཨདཱསི. ཐེརཱ པཋམཾ མཱསཾ སབྦཝིཧཱརེ པཊིསངྑརཱཔེཏྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ – ‘‘ནིཊྛིཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཝིཧཱརཔཊིསངྑརཎཾ, ཨིདཱནི དྷམྨཝིནཡསངྒཧཾ ཀརོམཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ བྷནྟེ ཝིསཊྛཱ ཀརོཐ, མཡ྄ཧཾ ཨཱཎཱཙཀྐཾ, ཏུམྷཱཀཉྩ དྷམྨཙཀྐཾ ཧོཏུ, ཨཱཎཱཔེཐ, བྷནྟེ, ཀིཾ ཀརོམཱི’’ཏི. ‘‘སངྒཧཾ ཀརོནྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ སནྣིསཛྫཊྛཱནཾ མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཀཏྠ ཀརོམི, བྷནྟེ’’ཏི? ‘‘ཝེབྷཱརཔབྦཏཔསྶེ སཏྟཔཎྞི གུཧཱདྭཱརེ ཀཱཏུཾ ཡུཏྟཾ མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ རཱཛཱ ཨཛཱཏསཏྟུ ཝིསྶཀམྨུནཱ ནིམྨིཏསདིསཾ སུཝིབྷཏྟབྷིཏྟིཐམྦྷསོཔཱནཾ, ནཱནཱཝིདྷམཱལཱཀམྨལཏཱཀམྨཝིཙིཏྟཾ, ཨབྷིབྷཝནྟམིཝ རཱཛབྷཝནཝིབྷཱུཏིཾ, ཨཝཧསནྟམིཝ དེཝཝིམཱནསིརིཾ, སིརིཡཱ ནིཀེཏནམིཝ ཨེཀནིཔཱཏཏིཏྠམིཝ ཙ དེཝམནུསྶནཡནཝིཧཾགཱནཾ, ལོཀརཱམཎེཡྻཀམིཝ སམྤིཎྜིཏཾ དཊྛབྦསཱརམཎྜཾ མཎྜཔཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཝིཝིདྷཀུསུམདཱམོལམྦཀཝིནིགྒལནྟཙཱརུཝིཏཱནཾ ནཱནཱརཏནཝིཙིཏྟམཎིཀོཊྚིམཏལམིཝ ཙ, ནཾ ནཱནཱཔུཔྥཱུཔཧཱརཝིཙིཏྟསུཔརིནིཊྛིཏབྷཱུམིཀམྨཾ བྲཧྨཝིམཱནསདིསཾ ཨལངྐརིཏྭཱ, ཏསྨིཾ མཧཱམཎྜཔེ པཉྩསཏཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨནགྒྷཱནི པཉྩ ཀཔྤིཡཔཙྩཏྠརཎསཏཱནི པཉྙཔེཏྭཱ, དཀྑིཎབྷཱགཾ ནིསྶཱཡ ཨུཏྟརཱབྷིམུཁཾ ཐེརཱསནཾ, མཎྜཔམཛ྄ཛྷེ པུརཏྠཱབྷིམུཁཾ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཨཱསནཱརཧཾ དྷམྨཱསནཾ པཉྙཔེཏྭཱ, དནྟཁཙིཏཾ བཱིཛནིཉྩེཏྠ ཋཔེཏྭཱ, བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཨཱརོཙཱཔེསི – ‘‘ནིཊྛིཏཾ, བྷནྟེ, མམ ཀིཙྩ’’ནྟི.

ཏསྨིཉྩ པན དིཝསེ ཨེཀཙྩེ བྷིཀྑཱུ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ སནྡྷཱཡ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘‘ཨིམསྨིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེ ཨེཀོ བྷིཀྑུ ཝིསྶགནྡྷཾ ཝཱཡནྟོ ཝིཙརཏཱི’’ཏི. ཐེརོ ཏཾ སུཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེ ཨཉྙོ ཝིསྶགནྡྷཾ ཝཱཡནྟོ ཝིཙརཎཀབྷིཀྑུ ནཱམ ནཏྠི. ཨདྡྷཱ ཨེཏེ མཾ སནྡྷཱཡ ཝདནྟཱིཏི སཾཝེགཾ ཨཱཔཛྫི. ཨེཀཙྩེ ནཾ ཨཱཧཾསུཡེཝ – ‘‘སྭེ ཨཱཝུསོ, ཨཱནནྡ, སནྣིཔཱཏོ, ཏྭཉྩ སེཀྑོ སཀརཎཱིཡོ, ཏེན ཏེ ན ཡུཏྟཾ སནྣིཔཱཏཾ གནྟུཾ, ཨཔྤམཏྟོ ཧོཧཱི’’ཏི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ – ‘སྭེ སནྣིཔཱཏོ, ན ཁོ མེཏཾ པཏིརཱུཔཾ ཡྭཱཧཾ སེཀྑོ སམཱནོ སནྣིཔཱཏཾ གཙྪེཡྻ’ནྟི, བཧུདེཝ རཏྟིཾ ཀཱཡགཏཱཡ སཏིཡཱ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ རཏྟིཡཱ པཙྩཱུསསམཡེ ཙངྐམཱ ཨོརོཧིཏྭཱ ཝིཧཱརཾ པཝིསིཏྭཱ ‘‘ནིཔཛྫིསྶཱམཱི’’ཏི ཀཱཡཾ ཨཱཝཛྫེསི, དྭེ པཱདཱ བྷཱུམིཏོ མུཏྟཱ, ཨཔཏྟཉྩ སཱིསཾ བིམྦོཧནཾ, ཨེཏསྨིཾ ཨནྟརེ ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩི. ཨཡཉྷི ཨཱཡསྨཱ ཙངྐམེན བཧི ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཝིསེསཾ ནིབྦཏྟེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཙིནྟེསི – ‘‘ནནུ མཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཀཏཔུཉྙོསི ཏྭཾ, ཨཱནནྡ, པདྷཱནམནུཡུཉྫ, ཁིཔྤཾ ཧོཧིསི ཨནཱསཝོ’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༢༠༧). བུདྡྷཱནཉྩ ཀཐཱདོསོ ནཱམ ནཏྠི, མམ པན ཨཙྩཱརདྡྷཾ ཝཱིརིཡཾ, ཏེན མེ ཙིཏྟཾ ཨུདྡྷཙྩཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཧནྡཱཧཾ ཝཱིརིཡསམཏཾ ཡོཛེམཱི’’ཏི, ཙངྐམཱ ཨོརོཧིཏྭཱ པཱདདྷོཝནཊྛཱནེ ཋཏྭཱ པཱདེ དྷོཝིཏྭཱ ཝིཧཱརཾ པཝིསིཏྭཱ མཉྩཀེ ནིསཱིདིཏྭཱ, ‘‘ཐོཀཾ ཝིསྶམིསྶཱམཱི’’ཏི ཀཱཡཾ མཉྩཀེ ཨཔནཱམེསི. དྭེ པཱདཱ བྷཱུམིཏོ མུཏྟཱ, སཱིསཾ བིམྦོཧནམཔྤཏྟཾ, ཨེཏསྨིཾ ཨནྟརེ ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཾ ཝིམུཏྟཾ, ཙཏུཨིརིཡཱཔཐཝིརཧིཏཾ ཐེརསྶ ཨརཧཏྟཾ. ཏེན ‘‘ཨིམསྨིཾ སཱསནེ ཨནིཔནྣོ ཨནིསིནྣོ ཨཊྛིཏོ ཨཙངྐམནྟོ ཀོ བྷིཀྑུ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨཱནནྡཏྠེརོ’’ཏི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི.

ཨཐ ཐེརཱ བྷིཀྑཱུ དུཏིཡདིཝསེ པཉྩམིཡཾ ཀཱལ༹པཀྑསྶ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩཱ པཏྟཙཱིཝརཾ པཊིསཱམེཏྭཱ དྷམྨསབྷཱཡཾ སནྣིཔཏིཾསུ. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨརཧཱ སམཱནོ སནྣིཔཱཏཾ ཨགམཱསི. ཀཐཾ ཨགམཱསི? ‘‘ཨིདཱནིམྷི སནྣིཔཱཏམཛ྄ཛྷཾ པཝིསནཱརཧོ’’ཏི ཧཊྛཏུཊྛཙིཏྟོ ཨེཀཾསཾ ཙཱིཝརཾ ཀཏྭཱ བནྡྷནཱ མུཏྟཏཱལཔཀྐཾ ཝིཡ, པཎྜུཀམྦལེ ནིཀྑིཏྟཛཱཏིམཎི ཝིཡ, ཝིགཏཝལཱཧཀེ ནབྷེ སམུགྒཏཔུཎྞཙནྡོ ཝིཡ, བཱལཱཏཔསམྥསྶཝིཀསིཏརེཎུཔིཉྫརགབྦྷཾ པདུམཾ ཝིཡ ཙ, པརིསུདྡྷེན པརིཡོདཱཏེན སཔྤབྷེན སསྶིརཱིཀེན ཙ མུཁཝརེན ཨཏྟནོ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཾ ཨཱརོཙཡམཱནོ ཝིཡ ཨགམཱསི. ཨཐ ནཾ དིསྭཱ ཨཱཡསྨཏོ མཧཱཀསྶཔསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སོབྷཏི ཝཏ བྷོ ཨརཧཏྟཔྤཏྟོ ཨཱནནྡོ, སཙེ སཏྠཱ དྷརེཡྻ, ཨདྡྷཱ ཨཛྫཱནནྡསྶ སཱདྷུཀཱརཾ དདེཡྻ, ཧནྡ, དཱནིསྶཱཧཾ སཏྠཱརཱ དཱཏབྦཾ སཱདྷུཀཱརཾ དདཱམཱི’’ཏི, ཏིཀྑཏྟུཾ སཱདྷུཀཱརམདཱསི.

མཛ྄ཛྷིམབྷཱཎཀཱ པན ཝདནྟི – ‘‘ཨཱནནྡཏྠེརོ ཨཏྟནོ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཾ ཉཱཔེཏུཀཱམོ བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ ནཱགཏོ, བྷིཀྑཱུ ཡཐཱཝུཌྜྷཾ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ པཏྟཱསནེ ནིསཱིདནྟཱ ཨཱནནྡཏྠེརསྶ ཨཱསནཾ ཋཔེཏྭཱ ནིསིནྣཱ. ཏཏྠ ཀེཙི ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘ཨེཏཾ ཨཱསནཾ ཀསྶཱ’ཏི? ‘ཨཱནནྡསྶཱ’ཏི. ‘ཨཱནནྡོ པན ཀུཧིཾ གཏོ’ཏི? ཏསྨིཾ སམཡེ ཐེརོ ཙིནྟེསི – ‘ཨིདཱནི མཡ྄ཧཾ གམནཀཱལོ’ཏི. ཏཏོ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ པཐཝིཡཾ ནིམུཛྫིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཱསནེཡེཝ ཨཏྟཱནཾ དསྶེསཱི’’ཏི, ཨཱཀཱསེན གནྟྭཱ ནིསཱིདཱིཏིཔི ཨེཀེ. ཡཐཱ ཝཱ ཏཐཱ ཝཱ ཧོཏུ. སབྦཐཱཔི ཏཾ དིསྭཱ ཨཱཡསྨཏོ མཧཱཀསྶཔསྶ སཱདྷུཀཱརདཱནཾ ཡུཏྟམེཝ.

ཨེཝཾ ཨཱགཏེ པན ཏསྨིཾ ཨཱཡསྨནྟེ མཧཱཀསྶཔཏྠེརོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཀིཾ པཋམཾ སངྒཱཡཱམ, དྷམྨཾ ཝཱ ཝིནཡཾ ཝཱ’’ཏི? བྷིཀྑཱུ ཨཱཧཾསུ – ‘‘བྷནྟེ, མཧཱཀསྶཔ, ཝིནཡོ ནཱམ བུདྡྷསཱསནསྶ ཨཱཡུ. ཝིནཡེ ཋིཏེ སཱསནཾ ཋིཏཾ ནཱམ ཧོཏི. ཏསྨཱ པཋམཾ ཝིནཡཾ སངྒཱཡཱམཱ’’ཏི. ‘‘ཀཾ དྷུརཾ ཀཏྭཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱཡསྨནྟཾ ཨུཔཱལི’’ནྟི. ‘‘ཀིཾ ཨཱནནྡོ ནཔྤཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ནོ ནཔྤཧོཏི’’. ཨཔི ཙ ཁོ པན སམྨཱསམྦུདྡྷོ དྷརམཱནོཡེཝ ཝིནཡཔརིཡཏྟིཾ ནིསྶཱཡ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨུཔཱལིཾ ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི – ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཝིནཡདྷརཱནཾ ཡདིདཾ ཨུཔཱལཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༢༢༨). ‘ཏསྨཱ ཨུཔཱལིཏྠེརཾ པུཙྪིཏྭཱ ཝིནཡཾ སངྒཱཡཱམཱ’ཏི.

ཏཏོ ཐེརོ ཝིནཡཾ པུཙྪནཏྠཱཡ ཨཏྟནཱཝ ཨཏྟཱནཾ སམྨནྣི. ཨུཔཱལིཏྠེརོཔི ཝིསྶཛྫནཏྠཱཡ སམྨནྣི. ཏཏྲཱཡཾ པཱལི༹ – ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ སངྒྷཾ ཉཱཔེསི –

‘‘སུཎཱཏུ མེ, ཨཱཝུསོ, སངྒྷོ, ཡདི སངྒྷསྶ པཏྟཀལླཾ,

ཨཧཾ ཨུཔཱལིཾ ཝིནཡཾ པུཙྪེཡྻ’’ནྟི.

ཨཱཡསྨཱཔི ཨུཔཱལི སངྒྷཾ ཉཱཔེསི –

‘‘སུཎཱཏུ མེ, བྷནྟེ, སངྒྷོ, ཡདི སངྒྷསྶ པཏྟཀལླཾ,

ཨཧཾ ཨཱཡསྨཏཱ མཧཱཀསྶཔེན ཝིནཡཾ པུཊྛོ ཝིསྶཛྫེཡྻ’’ནྟི. (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༩);

ཨེཝཾ ཨཏྟཱནཾ སམྨནྣིཏྭཱ ཨཱཡསྨཱ ཨུཔཱལི ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཨེཀཾསཾ ཙཱིཝརཾ ཀཏྭཱ ཐེརེ བྷིཀྑཱུ ཝནྡིཏྭཱ དྷམྨཱསནེ ནིསཱིདི དནྟཁཙིཏཾ བཱིཛནིཾ གཧེཏྭཱ, ཏཏོ མཧཱཀསྶཔཏྠེརོ ཐེརཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨུཔཱལིཾ ཝིནཡཾ པུཙྪི. ‘‘པཋམཾ ཨཱཝུསོ, ཨུཔཱལི, པཱརཱཛིཀཾ ཀཏྠ པཉྙཏྟ’’ནྟི? ‘‘ཝེསཱལིཡཾ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀཾ ཨཱརབྦྷཱ’’ཏི? ‘‘སུདིནྣཾ ཀལནྡཔུཏྟཾ ཨཱརབྦྷཱ’’ཏི. ‘‘ཀིསྨིཾ ཝཏྠུསྨི’’ནྟི? ‘‘མེཐུནདྷམྨེ’’ཏི.

‘‘ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨུཔཱལིཾ པཋམསྶ པཱརཱཛིཀསྶ ཝཏྠུམྤི པུཙྪི, ནིདཱནམྤི པུཙྪི, པུགྒལམྤི པུཙྪི, པཉྙཏྟིམྤི པུཙྪི, ཨནུཔཉྙཏྟིམྤི པུཙྪི, ཨཱཔཏྟིམྤི པུཙྪི, ཨནཱཔཏྟིམྤི པུཙྪི’’ (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༩). པུཊྛོ པུཊྛོ ཨཱཡསྨཱ ཨུཔཱལི ཝིསྶཛྫེསི.

ཀིཾ པནེཏྠ པཋམཔཱརཱཛིཀེ ཀིཉྩི ཨཔནེཏབྦཾ ཝཱ པཀྑིཔིཏབྦཾ ཝཱ ཨཏྠི ནཏྠཱིཏི? ཨཔནེཏབྦཾ ནཏྠི. བུདྡྷསྶ ཧི བྷགཝཏོ བྷཱསིཏེ ཨཔནེཏབྦཾ ནཱམ ནཏྠི. ན ཧི ཏཐཱགཏཱ ཨེཀབྱཉྫནམྤི ནིརཏྠཀཾ ཝདནྟི. སཱཝཀཱནཾ པན དེཝཏཱནཾ ཝཱ བྷཱསིཏེ ཨཔནེཏབྦམྤི ཧོཏི, ཏཾ དྷམྨསངྒཱཧཀཏྠེརཱ ཨཔནཡིཾསུ. པཀྑིཔིཏབྦཾ པན སབྦཏྠཱཔི ཨཏྠི, ཏསྨཱ ཡཾ ཡཏྠ པཀྑིཔིཏུཾ ཡུཏྟཾ, ཏཾ པཀྑིཔིཾསུཡེཝ. ཀིཾ པན ཏནྟི? ‘ཏེན སམཡེནཱ’ཏི ཝཱ, ‘ཏེན ཁོ པན སམཡེནཱ’ཏི ཝཱ, ‘ཨཐ ཁོཏི ཝཱ’, ‘ཨེཝཾ ཝུཏྟེཏི’ ཝཱ, ‘ཨེཏདཝོཙཱ’ཏི ཝཱ, ཨེཝམཱདིཀཾ སམྦནྡྷཝཙནམཏྟཾ. ཨེཝཾ པཀྑིཔིཏབྦཡུཏྟཾ པཀྑིཔིཏྭཱ པན – ‘‘ཨིདཾ པཋམཔཱརཱཛིཀ’’ནྟི ཋཔེསུཾ. པཋམཔཱརཱཛིཀེ སངྒཧམཱརཱུལ༹ྷེ པཉྩ ཨརཧནྟསཏཱནི སངྒཧཾ ཨཱརོཔིཏནཡེནེཝ གཎསཛ྄ཛྷཱཡམཀཾསུ – ‘‘ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱ ཝེརཉྫཱཡཾ ཝིཧརཏཱི’’ཏི. ཏེསཾ སཛ྄ཛྷཱཡཱརདྡྷཀཱལེཡེཝ སཱདྷུཀཱརཾ དདམཱནཱ ཝིཡ མཧཱཔཐཝཱི ཨུདཀཔརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ ཨཀམྤིཏྠ.

ཨེཏེནེཝ ནཡེན སེསཱནི ཏཱིཎི པཱརཱཛིཀཱནི སངྒཧཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ པཱརཱཛིཀཀཎྜ’’ནྟི ཋཔེསུཾ. ཏེརས སངྒྷཱདིསེསཱནི ‘‘ཏེརསཀ’’ནྟི ཋཔེསུཾ. དྭེ སིཀྑཱཔདཱནི ‘‘ཨནིཡཏཱནཱི’’ཏི ཋཔེསུཾ. ཏིཾས སིཀྑཱཔདཱནི ‘‘ནིསྶགྒིཡཱནི པཱཙིཏྟིཡཱནཱི’’ཏི ཋཔེསུཾ. དྭེནཝུཏི སིཀྑཱཔདཱནི ‘‘པཱཙིཏྟིཡཱནཱི’’ཏི ཋཔེསུཾ. ཙཏྟཱརི སིཀྑཱཔདཱནི ‘‘པཱཊིདེསནཱིཡཱནཱི’’ཏི ཋཔེསུཾ. པཉྩསཏྟཏི སིཀྑཱཔདཱནི ‘‘སེཁིཡཱནཱི’’ཏི ཋཔེསུཾ. སཏྟ དྷམྨེ ‘‘ཨདྷིཀརཎསམཐཱ’’ཏི ཋཔེསུཾ. ཨེཝཾ སཏྟཝཱིསཱདྷིཀཱནི དྭེ སིཀྑཱཔདསཏཱནི ‘‘མཧཱཝིབྷངྒོ’’ཏི ཀིཏྟེཏྭཱ ཋཔེསུཾ. མཧཱཝིབྷངྒཱཝསཱནེཔི པུརིམནཡེནེཝ མཧཱཔཐཝཱི ཨཀམྤིཏྠ.

ཏཏོ བྷིཀྑུནཱིཝིབྷངྒེ ཨཊྛ སིཀྑཱཔདཱནི ‘‘པཱརཱཛིཀཀཎྜཾ ནཱམ ཨིད’’ནྟི ཋཔེསུཾ. སཏྟརས སིཀྑཱཔདཱནི ‘‘སཏྟརསཀ’’ནྟི ཋཔེསུཾ. ཏིཾས སིཀྑཱཔདཱནི ‘‘ནིསྶགྒིཡཱནི པཱཙིཏྟིཡཱནཱི’’ཏི ཋཔེསུཾ. ཚསཊྛིསཏསིཀྑཱཔདཱནི ‘‘པཱཙིཏྟིཡཱནཱི’’ཏི ཋཔེསུཾ. ཨཊྛ སིཀྑཱཔདཱནི ‘‘པཱཊིདེསནཱིཡཱནཱི’’ཏི ཋཔེསུཾ. པཉྩསཏྟཏི སིཀྑཱཔདཱནི ‘‘སེཁིཡཱནཱི’’ཏི ཋཔེསུཾ. སཏྟ དྷམྨེ ‘‘ཨདྷིཀརཎསམཐཱ’’ཏི ཋཔེསུཾ. ཨེཝཾ ཏཱིཎི སིཀྑཱཔདསཏཱནི ཙཏྟཱརི ཙ སིཀྑཱཔདཱནི ‘‘བྷིཀྑུནཱིཝིབྷངྒོ’’ཏི ཀིཏྟེཏྭཱ – ‘‘ཨཡཾ ཨུབྷཏོ ཝིབྷངྒོ ནཱམ ཙཏུསཊྛིབྷཱཎཝཱརོ’’ཏི ཋཔེསུཾ. ཨུབྷཏོཝིབྷངྒཱཝསཱནེཔི ཝུཏྟནཡེནེཝ མཧཱཔཐཝིཀམྤོ ཨཧོསི.

ཨེཏེནེཝུཔཱཡེན ཨསཱིཏིབྷཱཎཝཱརཔརིམཱཎཾ ཁནྡྷཀཾ, པཉྩཝཱིསཏིབྷཱཎཝཱརཔརིམཱཎཾ པརིཝཱརཉྩ སངྒཧཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ ནཱམཱ’’ཏི ཋཔེསུཾ. ཝིནཡཔིཊཀཱཝསཱནེཔི ཝུཏྟནཡེནེཝ མཧཱཔཐཝིཀམྤོ ཨཧོསི. ཏཾ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨུཔཱལིཾ པཊིཙྪཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨིམཾ ཏུཡ྄ཧཾ ནིསྶིཏཀེ ཝཱཙེཧཱི’’ཏི. ཝིནཡཔིཊཀསངྒཧཱཝསཱནེ ཨུཔཱལིཏྠེརོ དནྟཁཙིཏཾ བཱིཛནིཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱ དྷམྨཱསནཱ ཨོརོཧིཏྭཱ ཐེརེ བྷིཀྑཱུ ཝནྡིཏྭཱ ཨཏྟནོ པཏྟཱསནེ ནིསཱིདི.

ཝིནཡཾ སངྒཱཡིཏྭཱ དྷམྨཾ སངྒཱཡིཏུཀཱམོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ བྷིཀྑཱུ པུཙྪི – ‘‘དྷམྨཾ སངྒཱཡནྟེ ཧི ཀཾ པུགྒལཾ དྷུརཾ ཀཏྭཱ དྷམྨོ སངྒཱཡིཏབྦོ’’ཏི? བྷིཀྑཱུ – ‘‘ཨཱནནྡཏྠེརཾ དྷུརཾ ཀཏྭཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ སངྒྷཾ ཉཱཔེསི –

‘‘སུཎཱཏུ མེ, ཨཱཝུསོ, སངྒྷོ, ཡདི སངྒྷསྶ པཏྟཀལླཾ,

ཨཧཾ ཨཱནནྡཾ དྷམྨཾ པུཙྪེཡྻ’’ནྟི;

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ སངྒྷཾ ཉཱཔེསི –

‘‘སུཎཱཏུ མེ, བྷནྟེ, སངྒྷོ, ཡདི སངྒྷསྶ པཏྟཀལླཾ,

ཨཧཾ ཨཱཡསྨཏཱ མཧཱཀསྶཔེན དྷམྨཾ པུཊྛོ ཝིསྶཛྫེཡྻ’’ནྟི;

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཨེཀཾསཾ ཙཱིཝརཾ ཀཏྭཱ ཐེརེ བྷིཀྑཱུ ཝནྡིཏྭཱ དྷམྨཱསནེ ནིསཱིདི དནྟཁཙིཏཾ བཱིཛནིཾ གཧེཏྭཱ. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ བྷིཀྑཱུ པུཙྪི – ‘‘ཀཏརཾ, ཨཱཝུསོ, པིཊཀཾ པཋམཾ སངྒཱཡཱམཱ’’ཏི? ‘‘སུཏྟནྟཔིཊཀཾ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘སུཏྟནྟཔིཊཀེ ཙཏསྶོ སངྒཱིཏིཡོ, ཏཱསུ པཋམཾ ཀཏརཾ སངྒཱིཏི’’ནྟི? ‘‘དཱིགྷསངྒཱིཏིཾ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘དཱིགྷསངྒཱིཏིཡཾ ཙཏུཏིཾས སུཏྟཱནི, ཏཡོ ཝགྒཱ, ཏེསུ པཋམཾ ཀཏརཾ ཝགྒ’’ནྟི? ‘‘སཱིལཀྑནྡྷཝགྒཾ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘སཱིལཀྑནྡྷཝགྒེ ཏེརས སུཏྟནྟཱ, ཏེསུ པཋམཾ ཀཏརཾ སུཏྟ’’ནྟི? ‘‘བྲཧྨཛཱལསུཏྟཾ ནཱམ བྷནྟེ, ཏིཝིདྷསཱིལཱལངྐཏཾ, ནཱནཱཝིདྷམིཙྪཱཛཱིཝཀུཧ ལཔནཱདིཝིདྡྷཾསནཾ, དྭཱསཊྛིདིཊྛིཛཱལཝིནིཝེཋནཾ, དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཀམྤནཾ, ཏཾ པཋམཾ སངྒཱཡཱམཱ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨེཏདཝོཙ, ‘‘བྲཧྨཛཱལཾ, ཨཱཝུསོ ཨཱནནྡ, ཀཏྠ བྷཱསིཏ’’ནྟི? ‘‘ཨནྟརཱ ཙ, བྷནྟེ, རཱཛགཧཾ ཨནྟརཱ ཙ ནཱལ༹ནྡཾ རཱཛཱགཱརཀེ ཨམྦལཊྛིཀཱཡ’’ནྟི. ‘‘ཀཾ ཨཱརབྦྷཱ’’ཏི? ‘‘སུཔྤིཡཉྩ པརིབྦཱཛཀཾ, བྲཧྨདཏྟཉྩ མཱཎཝ’’ནྟི. ‘‘ཀིསྨིཾ ཝཏྠུསྨི’’ནྟི? ‘‘ཝཎྞཱཝཎྞེ’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ བྲཧྨཛཱལསྶ ནིདཱནམྤི པུཙྪི, པུགྒལམྤི པུཙྪི, ཝཏྠུམྤི པུཙྪི (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༤༠). ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཝིསྶཛྫེསི. ཝིསྶཛྫནཱཝསཱནེ པཉྩ ཨརཧནྟསཏཱནི གཎསཛ྄ཛྷཱཡམཀཾསུ. ཝུཏྟནཡེནེཝ ཙ པཐཝིཀམྤོ ཨཧོསི.

ཨེཝཾ བྲཧྨཛཱལཾ སངྒཱཡིཏྭཱ ཏཏོ པརཾ ‘‘སཱམཉྙཕལཾ, པནཱཝུསོ ཨཱནནྡ, ཀཏྠ བྷཱསིཏ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན པུཙྪཱཝིསྶཛྫནཱནུཀྐམེན སདྡྷིཾ བྲཧྨཛཱལེན སབྦེཔི ཏེརས སུཏྟནྟེ སངྒཱཡིཏྭཱ – ‘‘ཨཡཾ སཱིལཀྑནྡྷཝགྒོ ནཱམཱ’’ཏི ཀིཏྟེཏྭཱ ཋཔེསུཾ.

ཏདནནྟརཾ མཧཱཝགྒཾ, ཏདནནྟརཾ པཱཐིཀཝགྒནྟི, ཨེཝཾ ཏིཝགྒསངྒཧཾ ཙཏུཏིཾསསུཏྟཔཊིམཎྜིཏཾ ཙཏུསཊྛིབྷཱཎཝཱརཔརིམཱཎཾ ཏནྟིཾ སངྒཱཡིཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ དཱིགྷནིཀཱཡོ ནཱམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ པཊིཙྪཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨིམཾ ཏུཡ྄ཧཾ ནིསྶིཏཀེ ཝཱཙེཧཱི’’ཏི.

ཏཏོ ཨནནྟརཾ ཨསཱིཏིབྷཱཎཝཱརཔརིམཱཎཾ མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡཾ སངྒཱཡིཏྭཱ དྷམྨསེནཱཔཏིསཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ ནིསྶིཏཀེ པཊིཙྪཱཔེསུཾ – ‘‘ཨིམཾ ཏུམྷེ པརིཧརཐཱ’’ཏི.

ཏཏོ ཨནནྟརཾ སཏབྷཱཎཝཱརཔརིམཱཎཾ སཾཡུཏྟནིཀཱཡཾ སངྒཱཡིཏྭཱ མཧཱཀསྶཔཏྠེརཾ པཊིཙྪཱཔེསུཾ – ‘‘བྷནྟེ, ཨིམཾ ཏུམྷཱཀཾ ནིསྶིཏཀེ ཝཱཙེཐཱ’’ཏི.

ཏཏོ ཨནནྟརཾ ཝཱིསཏིབྷཱཎཝཱརསཏཔརིམཱཎཾ ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡཾ སངྒཱཡིཏྭཱ ཨནུརུདྡྷཏྠེརཾ པཊིཙྪཱཔེསུཾ – ‘‘ཨིམཾ ཏུམྷཱཀཾ ནིསྶིཏཀེ ཝཱཙེཐཱ’’ཏི.

ཏཏོ ཨནནྟརཾ དྷམྨསངྒཧཝིབྷངྒདྷཱཏུཀཐཱཔུགྒལཔཉྙཏྟིཀཐཱཝཏྠུཡམཀཔཊྛཱནཾ ཨབྷིདྷམྨོཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ སཾཝཎྞིཏཾ སུཁུམཉཱཎགོཙརཾ ཏནྟིཾ སངྒཱཡིཏྭཱ – ‘‘ཨིདཾ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀཾ ནཱམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པཉྩ ཨརཧནྟསཏཱནི སཛ྄ཛྷཱཡམཀཾསུ. ཝུཏྟནཡེནེཝ པཐཝིཀམྤོ ཨཧོསཱིཏི.

ཏཏོ པརཾ ཛཱཏཀཾ, ནིདྡེསོ, པཊིསམྦྷིདཱམགྒོ, ཨཔདཱནཾ, སུཏྟནིཔཱཏོ, ཁུདྡཀཔཱཋོ, དྷམྨཔདཾ, ཨུདཱནཾ, ཨིཏིཝུཏྟཀཾ, ཝིམཱནཝཏྠུ, པེཏཝཏྠུ, ཐེརགཱཐཱ, ཐེརཱིགཱཐཱཏི ཨིམཾ ཏནྟིཾ སངྒཱཡིཏྭཱ ‘‘ཁུདྡཀགནྠོ ནཱམཱཡ’’ནྟི ཙ ཝཏྭཱ ‘‘ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀསྨིཾཡེཝ སངྒཧཾ ཨཱརོཔཡིཾསཱུ’’ཏི དཱིགྷབྷཱཎཀཱ ཝདནྟི. མཛ྄ཛྷིམབྷཱཎཀཱ པན ‘‘ཙརིཡཱཔིཊཀབུདྡྷཝཾསེཧི སདྡྷིཾ སབྦམྤེཏཾ ཁུདྡཀགནྠཾ ནཱམ སུཏྟནྟཔིཊཀེ པརིཡཱཔནྣ’’ནྟི ཝདནྟི.

ཨེཝམེཏཾ སབྦམྤི བུདྡྷཝཙནཾ རསཝསེན ཨེཀཝིདྷཾ, དྷམྨཝིནཡཝསེན དུཝིདྷཾ, པཋམམཛ྄ཛྷིམཔཙྪིམཝསེན ཏིཝིདྷཾ. ཏཐཱ པིཊཀཝསེན. ནིཀཱཡཝསེན པཉྩཝིདྷཾ, ཨངྒཝསེན ནཝཝིདྷཾ, དྷམྨཀྑནྡྷཝསེན ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཝིདྷནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཀཐཾ རསཝསེན ཨེཀཝིདྷཾ? ཡཉྷི བྷགཝཏཱ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཡཱཝ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡཏི, ཨེཏྠནྟརེ པཉྩཙཏྟཱལཱིསཝསྶཱནི དེཝམནུསྶནཱགཡཀྑཱདཡོ ཨནུསཱསནྟེན ཝཱ པཙྩཝེཀྑནྟེན ཝཱ ཝུཏྟཾ, སབྦཾ ཏཾ ཨེཀརསཾ ཝིམུཏྟིརསམེཝ ཧོཏི. ཨེཝཾ རསཝསེན ཨེཀཝིདྷཾ.

ཀཐཾ དྷམྨཝིནཡཝསེན དུཝིདྷཾ? སབྦམེཝ ཙེཏཾ དྷམྨོ ཙེཝ ཝིནཡོ ཙཱཏི སངྑྱཾ གཙྪཏི. ཏཏྠ ཝིནཡཔིཊཀཾ ཝིནཡོ, ཨཝསེསཾ བུདྡྷཝཙནཾ དྷམྨོ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཡནྣཱུན མཡཾ དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡེཡྻཱམཱ’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༧). ‘‘ཨཧཾ ཨུཔཱལིཾ ཝིནཡཾ པུཙྪེཡྻཾ, ཨཱནནྡཾ དྷམྨཾ པུཙྪེཡྻ’’ནྟི ཙ. ཨེཝཾ དྷམྨཝིནཡཝསེན དུཝིདྷཾ.

ཀཐཾ པཋམམཛ྄ཛྷིམཔཙྪིམཝསེན ཏིཝིདྷཾ? སབྦམེཝ ཧིདཾ པཋམབུདྡྷཝཙནཾ, མཛ྄ཛྷིམབུདྡྷཝཙནཾ, པཙྪིམབུདྡྷཝཙནནྟི ཏིཔྤབྷེདཾ ཧོཏི. ཏཏྠ –

‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརཾ, སནྡྷཱཝིསྶཾ ཨནིབྦིསཾ;

གཧཀཱརཾ གཝེསནྟོ, དུཀྑཱ ཛཱཏི པུནཔྤུནཾ.

གཧཀཱརཀ དིཊྛོསི, པུན གེཧཾ ན ཀཱཧསི;

སབྦཱ ཏེ ཕཱསུཀཱ བྷགྒཱ, གཧཀཱུཊཾ ཝིསངྑཏཾ;

ཝིསངྑཱརགཏཾ ཙིཏྟཾ, ཏཎྷཱནཾ ཁཡམཛ྄ཛྷགཱ’’ཏི. (དྷ. པ. ༡༥༣-༥༤);

ཨིདཾ པཋམབུདྡྷཝཙནཾ. ཀེཙི ‘‘ཡདཱ ཧཝེ པཱཏུབྷཝནྟི དྷམྨཱ’’ཏི (མཧཱཝ. ༡) ཁནྡྷཀེ ཨུདཱནགཱཐཾ ཝདནྟི. ཨེསཱ པན པཱཊིཔདདིཝསེ སབྦཉྙུབྷཱཝཔྤཏྟསྶ སོམནསྶམཡཉཱཎེན པཙྩཡཱཀཱརཾ པཙྩཝེཀྑནྟསྶ ཨུཔྤནྣཱ ཨུདཱནགཱཐཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཡཾ པན པརིནིབྦཱནཀཱལེ ཨབྷཱསི – ‘‘ཧནྡ དཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཨཱམནྟཡཱམི ཝོ, ཝཡདྷམྨཱ སངྑཱརཱ, ཨཔྤམཱདེན སམྤཱདེཐཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༢༡༨) ཨིདཾ པཙྪིམབུདྡྷཝཙནཾ. ཨུབྷིནྣམནྟརེ ཡཾ ཝུཏྟཾ, ཨེཏཾ མཛ྄ཛྷིམབུདྡྷཝཙནཾ ནཱམ. ཨེཝཾ པཋམམཛ྄ཛྷིམཔཙྪིམབུདྡྷཝཙནཝསེན ཏིཝིདྷཾ.

ཀཐཾ པིཊཀཝསེན ཏིཝིདྷཾ? སབྦམྤི ཙེཏཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ སུཏྟནྟཔིཊཀཾ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀནྟི ཏིཔྤབྷེདམེཝ ཧོཏི. ཏཏྠ པཋམསངྒཱིཏིཡཾ སངྒཱིཏཉྩ ཨསངྒཱིཏཉྩ སབྦམྤི སམོདྷཱནེཏྭཱ ཨུབྷཡཱནི པཱཏིམོཀྑཱནི, དྭེ ཝིབྷངྒཱ, དྭཱཝཱིསཏི ཁནྡྷཀཱ, སོལ༹སཔརིཝཱརཱཏི – ཨིདཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ ནཱམ. བྲཧྨཛཱལཱདིཙཏུཏྟིཾསསུཏྟསངྒཧོ དཱིགྷནིཀཱཡོ, མཱུལཔརིཡཱཡསུཏྟཱདིདིཡཌྜྷསཏདྭེསུཏྟསངྒཧོ མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡོ, ཨོགྷཏརཎསུཏྟཱདིསཏྟསུཏྟསཧསྶསཏྟསཏདྭཱསཊྛིསུཏྟསངྒཧོ སཾཡུཏྟནིཀཱཡོ, ཙིཏྟཔརིཡཱདཱནསུཏྟཱདིནཝསུཏྟསཧསྶཔཉྩསཏསཏྟཔཉྙཱསསུཏྟསངྒཧོ ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡོ, ཁུདྡཀཔཱཋ-དྷམྨཔད-ཨུདཱན-ཨིཏིཝུཏྟཀ-སུཏྟནིཔཱཏ-ཝིམཱནཝཏྠུ-པེཏཝཏྠུ-ཐེརགཱཐཱ-ཐེརཱིགཱཐཱ-ཛཱཏཀ-ནིདྡེས-པཊིསམྦྷིདཱམགྒ-ཨཔདཱན-བུདྡྷཝཾས-ཙརིཡཱཔིཊཀཝསེན པནྣརསཔྤབྷེདོ ཁུདྡཀནིཀཱཡོཏི ཨིདཾ སུཏྟནྟཔིཊཀཾ ནཱམ. དྷམྨསངྒཧོ, ཝིབྷངྒོ, དྷཱཏུཀཐཱ, པུགྒལཔཉྙཏྟི, ཀཐཱཝཏྠུ, ཡམཀཾ, པཊྛཱནནྟི – ཨིདཾ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀཾ ནཱམ. ཏཏྠ –

‘‘ཝིཝིདྷཝིསེསནཡཏྟཱ, ཝིནཡནཏོ ཙེཝ ཀཱཡཝཱཙཱནཾ;

ཝིནཡཏྠཝིདཱུཧི ཨཡཾ, ཝིནཡོ ཝིནཡོཏི ཨཀྑཱཏོ’’.

ཝིཝིདྷཱ ཧི ཨེཏྠ པཉྩཝིདྷཔཱཏིམོཀྑུདྡེསཔཱརཱཛིཀཱདི སཏྟ ཨཱཔཏྟིཀྑནྡྷམཱཏིཀཱ ཝིབྷངྒཱདིཔྤབྷེདཱ ནཡཱ. ཝིསེསབྷཱུཏཱ ཙ དལ༹ྷཱིཀམྨསིཐིལཀརཎཔྤཡོཛནཱ ཨནུཔཉྙཏྟིནཡཱ. ཀཱཡིཀཝཱཙསིཀཨཛ྄ཛྷཱཙཱརནིསེདྷནཏོ ཙེས ཀཱཡཾ ཝཱཙཉྩ ཝིནེཏི, ཏསྨཱ ཝིཝིདྷནཡཏྟཱ ཝིསེསནཡཏྟཱ ཀཱཡཝཱཙཱནཾ ཝིནཡནཏོ ཙེཝ ཝིནཡོཏི ཨཀྑཱཏོ. ཏེནེཏམེཏསྶ ཝཙནཏྠཀོསལླཏྠཾ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཝིཝིདྷཝིསེསནཡཏྟཱ, ཝིནཡནཏོ ཙེཝ ཀཱཡཝཱཙཱནཾ;

ཝིནཡཏྠཝིདཱུཧི ཨཡཾ, ཝིནཡོ ཝིནཡོཏི ཨཀྑཱཏོ’’ཏི.

ཨིཏརཾ པན –

‘‘ཨཏྠཱནཾ སཱུཙནཏོ སུཝུཏྟཏོ, སཝནཏོཐ སཱུདནཏོ;

སུཏྟཱཎཱ སུཏྟསབྷཱགཏོ ཙ, སུཏྟནྟི ཨཀྑཱཏཾ.

ཏཉྷི ཨཏྟཏྠཔརཏྠཱདིབྷེདེ ཨཏྠེ སཱུཙེཏི. སུཝུཏྟཱ ཙེཏྠ ཨཏྠཱ, ཝེནེཡྻཛ྄ཛྷཱསཡཱནུལོམེན ཝུཏྟཏྟཱ. སཝཏི ཙེཏཾ ཨཏྠེ སསྶམིཝ ཕལཾ, པསཝཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཱུདཏི ཙེཏཾ དྷེནུ ཝིཡ ཁཱིརཾ, པགྒྷརཱཔེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སུཊྛུ ཙ ནེ ཏཱཡཏི, རཀྑཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སུཏྟསབྷཱགཉྩེཏཾ, ཡཐཱ ཧི ཏཙྪཀཱནཾ སུཏྟཾ པམཱཎཾ ཧོཏི, ཨེཝམེཏམྤི ཝིཉྙཱུནཾ. ཡཐཱ ཙ སུཏྟེན སངྒཧིཏཱནི པུཔྥཱནི ན ཝིཀིརཱིཡནྟི, ན ཝིདྡྷཾསཱིཡནྟི, ཨེཝམེཝ ཏེན སངྒཧིཏཱ ཨཏྠཱ. ཏེནེཏམེཏསྶ ཝཙནཏྠཀོསལླཏྠཾ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཨཏྠཱནཾ སཱུཙནཏོ, སུཝུཏྟཏོ སཝནཏོཐ སཱུདནཏོ;

སུཏྟཱཎཱ སུཏྟསབྷཱགཏོ ཙ, སུཏྟནྟི ཨཀྑཱཏ’’ནྟི.

ཨིཏརོ པན –

‘‘ཡཾ ཨེཏྠ ཝུཌྜྷིམནྟོ, སལཀྑཎཱ པཱུཛིཏཱ པརིཙྪིནྣཱ;

ཝུཏྟཱདྷིཀཱ ཙ དྷམྨཱ, ཨབྷིདྷམྨོ ཏེན ཨཀྑཱཏོ’’.

ཨཡཉྷི ཨབྷིསདྡོ ཝུཌྜྷིལཀྑཎཔཱུཛིཏཔརིཙྪིནྣཱདྷིཀེསུ དིསྶཏི. ཏཐཱ ཧེས ‘‘བཱལ༹ྷཱ མེ དུཀྑཱ ཝེདནཱ ཨབྷིཀྐམནྟི, ནོ པཊིཀྐམནྟཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༣.༣༨༩) ཝུཌྜྷིཡཾ ཨཱགཏོ. ‘‘ཡཱ ཏཱ རཏྟིཡོ ཨབྷིཉྙཱཏཱ ཨབྷིལཀྑིཏཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༤༩) སལཀྑཎེ. ‘‘རཱཛཱབྷིརཱཛཱ མནུཛིནྡོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༢.༣༩༩) པཱུཛིཏེ. ‘‘པཊིབལོ ཝིནེཏུཾ ཨབྷིདྷམྨེ ཨབྷིཝིནཡེ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མཧཱཝ. ༨༥) པརིཙྪིནྣེ. ཨཉྙམཉྙསངྐརཝིརཧིཏེ དྷམྨེ ཙ ཝིནཡེ ཙཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ‘‘ཨབྷིཀྐནྟེན ཝཎྞེནཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཝི. ཝ. ༨༡༩) ཨདྷིཀེ.

ཨེཏྠ ཙ ‘‘རཱུཔཱུཔཔཏྟིཡཱ མགྒཾ བྷཱཝེཏི’’ (དྷ. ས. ༢༥༡), ‘‘མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (ཝིབྷ. ༦༤༢) ནཡེན ཝུཌྜྷིམནྟོཔི དྷམྨཱ ཝུཏྟཱ. ‘‘རཱུཔཱརམྨཎཾ ཝཱ སདྡཱརམྨཎཾ ཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༡) ནཡེན ཨཱརམྨཎཱདཱིཧི ལཀྑཎཱིཡཏྟཱ སལཀྑཎཱཔི. ‘‘སེཀྑཱ དྷམྨཱ, ཨསེཀྑཱ དྷམྨཱ, ལོཀུཏྟརཱ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ཏིཀམཱཏིཀཱ ༡༡, དུཀམཱཏིཀཱ ༡༢) ནཡེན པཱུཛིཏཱཔི, པཱུཛཱརཧཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ‘‘ཕསྶོ ཧོཏི, ཝེདནཱ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༡) ནཡེན སབྷཱཝཔརིཙྪིནྣཏྟཱ པརིཙྪིནྣཱཔི. ‘‘མཧགྒཏཱ དྷམྨཱ, ཨཔྤམཱཎཱ དྷམྨཱ (དྷ. ས. ཏིཀམཱཏིཀཱ ༡༡), ཨནུཏྟརཱ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. དུཀམཱཏིཀཱ ༡༡) ནཡེན ཨདྷིཀཱཔི དྷམྨཱ ཝུཏྟཱ. ཏེནེཏམེཏསྶ ཝཙནཏྠཀོསལླཏྠཾ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཡཾ ཨེཏྠ ཝུཌྜྷིམནྟོ, སལཀྑཎཱ པཱུཛིཏཱ པརིཙྪིནྣཱ;

ཝུཏྟཱདྷིཀཱ ཙ དྷམྨཱ, ཨབྷིདྷམྨོ ཏེན ཨཀྑཱཏོ’’ཏི.

ཡཾ པནེཏྠ ཨཝིསིཊྛཾ, ཏཾ –

‘‘པིཊཀཾ པིཊཀཏྠཝིདཱུ, པརིཡཏྟིབྦྷཱཛནཏྠཏོ ཨཱཧུ;

ཏེན སམོདྷཱནེཏྭཱ, ཏཡོཔི ཝིནཡཱདཡོ ཉེཡྻཱ’’.

པརིཡཏྟིཔི ཧི ‘‘མཱ པིཊཀསམྤདཱནེནཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༣.༦༦) པིཊཀནྟི ཝུཙྩཏི. ‘‘ཨཐ པུརིསོ ཨཱགཙྪེཡྻ ཀུདཱལཔིཊཀམཱདཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༣.༧༠) ཡཾ ཀིཉྩི བྷཱཛནམྤི. ཏསྨཱ ‘པིཊཀཾ པིཊཀཏྠཝིདཱུ པརིཡཏྟིབྷཱཛནཏྠཏོ ཨཱཧུ.

ཨིདཱནི ‘ཏེན སམོདྷཱནེཏྭཱ ཏཡོཔི ཝིནཡཱདཡོ ཉེཡྻཱ’ཏི, ཏེན ཨེཝཾ དུཝིདྷཏྠེན པིཊཀསདྡེན སཧ སམཱསཾ ཀཏྭཱ ཝིནཡོ ཙ སོ པིཊཀཉྩ པརིཡཏྟིབྷཱཝཏོ, ཏསྶ ཏསྶ ཨཏྠསྶ བྷཱཛནཏོ ཙཱཏི ཝིནཡཔིཊཀཾ, ཡཐཱཝུཏྟེནེཝ ནཡེན སུཏྟནྟཉྩ ཏཾ པིཊཀཉྩཱཏི སུཏྟནྟཔིཊཀཾ, ཨབྷིདྷམྨོ ཙ སོ པིཊཀཉྩཱཏི ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀནྟི. ཨེཝམེཏེ ཏཡོཔི ཝིནཡཱདཡོ ཉེཡྻཱ.

ཨེཝཾ ཉཏྭཱ ཙ པུནཔི ཏེསུཡེཝ པིཊཀེསུ ནཱནཔྤཀཱརཀོསལླཏྠཾ –

‘‘དེསནཱསཱསནཀཐཱབྷེདཾ ཏེསུ ཡཐཱརཧཾ;

སིཀྑཱཔྤཧཱནགམྦྷཱིརབྷཱཝཉྩ པརིདཱིཔཡེ.

པརིཡཏྟིབྷེདཾ སམྤཏྟིཾ, ཝིཔཏྟིཉྩཱཔི ཡཾ ཡཧིཾ;

པཱཔུཎཱཏི ཡཐཱ བྷིཀྑུ, ཏམྤི སབྦཾ ཝིབྷཱཝཡེ’’.

ཏཏྲཱཡཾ པརིདཱིཔནཱ ཝིབྷཱཝནཱ ཙ. ཨེཏཱནི ཧི ཏཱིཎི པིཊཀཱནི ཡཐཱཀྐམཾ ཨཱཎཱཝོཧཱརཔརམཏྠདེསནཱ, ཡཐཱཔརཱདྷཡཐཱནུལོམཡཐཱདྷམྨསཱསནཱནི, སཾཝརཱསཾཝརདིཊྛིཝིནིཝེཋནནཱམརཱུཔཔརིཙྪེདཀཐཱཏི ཙ ཝུཙྩནྟི. ཨེཏྠ ཧི ཝིནཡཔིཊཀཾ ཨཱཎཱརཧེན བྷགཝཏཱ ཨཱཎཱབཱཧུལླཏོ དེསིཏཏྟཱ ཨཱཎཱདེསནཱ, སུཏྟནྟཔིཊཀཾ ཝོཧཱརཀུསལེན བྷགཝཏཱ ཝོཧཱརབཱཧུལླཏོ དེསིཏཏྟཱ ཝོཧཱརདེསནཱ, ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀཾ པརམཏྠཀུསལེན བྷགཝཏཱ པརམཏྠབཱཧུལླཏོ དེསིཏཏྟཱ པརམཏྠདེསནཱཏི ཝུཙྩཏི.

ཏཐཱ པཋམཾ – ‘ཡེ ཏེ པཙུརཱཔརཱདྷཱ སཏྟཱ, ཏེ ཡཐཱཔརཱདྷཾ ཨེཏྠ སཱསིཏཱ’ཏི ཡཐཱཔརཱདྷསཱསནཾ, དུཏིཡཾ – ‘ཨནེཀཛ྄ཛྷཱསཡཱནུསཡཙརིཡཱདྷིམུཏྟིཀཱ སཏྟཱ ཡཐཱནུལོམཾ ཨེཏྠ སཱསིཏཱ’ཏི ཡཐཱནུལོམསཱསནཾ, ཏཏིཡཾ – ‘དྷམྨཔུཉྫམཏྟེ ‘‘ཨཧཾ མམཱ’’ཏི སཉྙིནོ སཏྟཱ ཡཐཱདྷམྨཾ ཨེཏྠ སཱསིཏཱ’ཏི ཡཐཱདྷམྨསཱསནནྟི ཝུཙྩཏི.

ཏཐཱ པཋམཾ – ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརཔཊིཔཀྑབྷཱུཏོ སཾཝརཱསཾཝརོ ཨེཏྠ ཀཐིཏོཏི སཾཝརཱསཾཝརཀཐཱ. སཾཝརཱསཾཝརོཏི ཁུདྡཀོ ཙེཝ མཧནྟོ ཙ སཾཝརོ, ཀམྨཱཀམྨཾ ཝིཡ, ཕལཱཕལཾ ཝིཡ ཙ, དུཏིཡཾ – ‘‘དྭཱསཊྛིདིཊྛིཔཊིཔཀྑབྷཱུཏཱ དིཊྛིཝིནིཝེཋནཱ ཨེཏྠ ཀཐིཏཱ’’ཏི དིཊྛིཝིནིཝེཋནཀཐཱ, ཏཏིཡཾ – ‘‘རཱགཱདིཔཊིཔཀྑབྷཱུཏོ ནཱམརཱུཔཔརིཙྪེདོ ཨེཏྠ ཀཐིཏོ’’ཏི ནཱམརཱུཔཔརིཙྪེདཀཐཱཏི ཝུཙྩཏི.

ཏཱིསུཔི ཙེཏེསུ ཏིསྶོ སིཀྑཱ, ཏཱིཎི པཧཱནཱནི, ཙཏུབྦིདྷོ ཙ གམྦྷཱིརབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཐཱ ཧི ཝིནཡཔིཊཀེ ཝིསེསེན ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱ ཝུཏྟཱ, སུཏྟནྟཔིཊཀེ ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱ, ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀེ ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱ.

ཝིནཡཔིཊཀེ ཙ ཝཱིཏིཀྐམཔྤཧཱནཾ, ཀིལེསཱནཾ ཝཱིཏིཀྐམཔཊིཔཀྑཏྟཱ སཱིལསྶ. སུཏྟནྟཔིཊཀེ པརིཡུཊྛཱནཔྤཧཱནཾ, པརིཡུཊྛཱནཔཊིཔཀྑཏྟཱ སམཱདྷིསྶ. ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀེ ཨནུསཡཔྤཧཱནཾ, ཨནུསཡཔཊིཔཀྑཏྟཱ པཉྙཱཡ. པཋམེ ཙ ཏདངྒཔྤཧཱནཾ, ཨིཏརེསུ ཝིཀྑམྦྷནསམུཙྪེདཔྤཧཱནཱནི. པཋམེ ཙ དུཙྩརིཏསཾཀིལེསཔྤཧཱནཾ, ཨིཏརེསུ ཏཎྷཱདིཊྛིསཾཀིལེསཔྤཧཱནཾ.

ཨེཀམེཀསྨིཉྩེཏྠ ཙཏུབྦིདྷོཔི དྷམྨཏྠདེསནཱ པཊིཝེདྷགམྦྷཱིརབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཏྠ དྷམྨོཏི ཏནྟི. ཨཏྠོཏི ཏསྶཱཡེཝ ཨཏྠོ. དེསནཱཏི ཏསྶཱ མནསཱ ཝཝཏྠཱཔིཏཱཡ ཏནྟིཡཱ དེསནཱ. པཊིཝེདྷོཏི ཏནྟིཡཱ ཏནྟིཨཏྠསྶ ཙ ཡཐཱབྷཱུཏཱཝབོདྷོ. ཏཱིསུཔི ཙེཏེསུ ཨེཏེ དྷམྨཏྠདེསནཱཔཊིཝེདྷཱ. ཡསྨཱ སསཱདཱིཧི ཝིཡ མཧཱསམུདྡོ མནྡབུདྡྷཱིཧི དུཀྑོགཱལ༹ྷཱ ཨལབྦྷནེཡྻཔཏིཊྛཱ ཙ, ཏསྨཱ གམྦྷཱིརཱ. ཨེཝཾ ཨེཀམེཀསྨིཾ ཨེཏྠ ཙཏུབྦིདྷོཔི གམྦྷཱིརབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨཔརོ ནཡོ, དྷམྨོཏི ཧེཏུ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཧེཏུམྷི ཉཱཎཾ དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ’’ཏི. ཨཏྠོཏི ཧེཏུཕལཾ, ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཧེཏུཕལེ ཉཱཎཾ ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱ’’ཏི (ཝིབྷ. ༧༢༠). དེསནཱཏི པཉྙཏྟི, ཡཐཱ དྷམྨཾ དྷམྨཱབྷིལཱཔོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨནུལོམཔཊིལོམསངྑེཔཝིཏྠཱརཱདིཝསེན ཝཱ ཀཐནཾ. པཊིཝེདྷོཏི ཨབྷིསམཡོ, སོ ཙ ལོཀིཡལོཀུཏྟརོ ཝིསཡཏོ ཨསམྨོཧཏོ ཙ, ཨཏྠཱནུརཱུཔཾ དྷམྨེསུ, དྷམྨཱནུརཱུཔཾ ཨཏྠེསུ, པཉྙཏྟིཔཐཱནུརཱུཔཾ པཉྙཏྟཱིསུ ཨཝབོདྷོ. ཏེསཾ ཏེསཾ ཝཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝུཏྟདྷམྨཱནཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏབྦོ སལཀྑཎསངྑཱཏོ ཨཝིཔརཱིཏསབྷཱཝོ.

ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཨེཏེསུ པིཊཀེསུ ཡཾ ཡཾ དྷམྨཛཱཏཾ ཝཱ ཨཏྠཛཱཏཾ ཝཱ, ཡཱ ཙཱཡཾ ཡཐཱ ཡཐཱ ཉཱཔེཏབྦོ ཨཏྠོ སོཏཱུནཾ ཉཱཎསྶ ཨབྷིམུཁོ ཧོཏི, ཏཐཱ ཏཐཱ ཏདཏྠཛོཏིཀཱ དེསནཱ, ཡོ ཙེཏྠ ཨཝིཔརཱིཏཱཝབོདྷསངྑཱཏོ པཊིཝེདྷོ, ཏེསཾ ཏེསཾ ཝཱ དྷམྨཱནཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏབྦོ སལཀྑཎསངྑཱཏོ ཨཝིཔརཱིཏསབྷཱཝོ. སབྦམྤེཏཾ ཨནུཔཙིཏཀུསལསམྦྷཱརེཧི དུཔྤཉྙེཧི སསཱདཱིཧི ཝིཡ མཧཱསམུདྡོ དུཀྑོགཱལ༹ྷཾ ཨལབྦྷནེཡྻཔཏིཊྛཉྩ, ཏསྨཱ གམྦྷཱིརཾ. ཨེཝམྤི ཨེཀམེཀསྨིཾ ཨེཏྠ ཙཏུབྦིདྷོཔི གམྦྷཱིརབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ –

‘‘དེསནཱསཱསནཀཐཱ, བྷེདཾ ཏེསུ ཡཐཱརཧཾ;

སིཀྑཱཔྤཧཱནགམྦྷཱིར, བྷཱཝཉྩ པརིདཱིཔཡེ’’ཏི –

ཨཡཾ གཱཐཱ ཝུཏྟཏྠཱཝ ཧོཏི.

‘‘པརིཡཏྟིབྷེདཾ སམྤཏྟིཾ, ཝིཔཏྟིཉྩཱཔི ཡཾ ཡཧིཾ;

པཱཔུཎཱཏི ཡཐཱ བྷིཀྑུ, ཏམྤི སབྦཾ ཝིབྷཱཝཡེ’’ཏི –

ཨེཏྠ པན ཏཱིསུ པིཊཀེསུ ཏིཝིདྷོ པརིཡཏྟིབྷེདོ དཊྛབྦོ. ཏིསྶོ ཧི པརིཡཏྟིཡོ – ཨལགདྡཱུཔམཱ, ནིསྶརཎཏྠཱ, བྷཎྜཱགཱརིཀཔརིཡཏྟཱིཏི.

ཏཏྠ ཡཱ དུགྒཧིཏཱ, ཨུཔཱརམྦྷཱདིཧེཏུ པརིཡཱཔུཊཱ, ཨཡཾ ཨལགདྡཱུཔམཱ. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, པུརིསོ ཨལགདྡཏྠིཀོ ཨལགདྡགཝེསཱི ཨལགདྡཔརིཡེསནཾ ཙརམཱནོ, སོ པསྶེཡྻ མཧནྟཾ ཨལགདྡཾ, ཏམེནཾ བྷོགེ ཝཱ ནངྒུཊྛེ ཝཱ གཎྷེཡྻ, ཏསྶ སོ ཨལགདྡོ པཊིཔརིཝཏྟིཏྭཱ ཧཏྠེ ཝཱ བཱཧཱཡཾ ཝཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཝཱ ཨངྒཔཙྩངྒེ ཌཾསེཡྻ, སོ ཏཏོ ནིདཱནཾ མརཎཾ ཝཱ ནིགཙྪེཡྻ, མརཎམཏྟཾ ཝཱ དུཀྑཾ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? དུགྒཧིཏཏྟཱ, བྷིཀྑཝེ, ཨལགདྡསྶ. ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩེ མོགྷཔུརིསཱ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎནྟི, སུཏྟཾ…པེ… ཝེདལླཾ, ཏེ ཏཾ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎིཏྭཱ ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ པཉྙཱཡ ཨཏྠཾ ན ཨུཔཔརིཀྑནྟི, ཏེསཾ ཏེ དྷམྨཱ པཉྙཱཡ ཨཏྠཾ ཨནུཔཔརིཀྑཏཾ ན ནིཛ྄ཛྷཱནཾ ཁམནྟི, ཏེ ཨུཔཱརམྦྷཱནིསཾསཱ ཙེཝ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎནྟི, ཨིཏིཝཱདཔྤམོཀྑཱནིསཾསཱ ཙ, ཡསྶ ཙཏྠཱཡ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎནྟི, ཏཉྩསྶ ཨཏྠཾ ནཱནུབྷོནྟི, ཏེསཾ ཏེ དྷམྨཱ དུགྒཧིཏཱ དཱིགྷརཏྟཾ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? དུགྒཧིཏཏྟཱ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱན’’ནྟི (མ. ནི. ༡.༢༣༨).

ཡཱ པན སུགྒཧིཏཱ སཱིལཀྑནྡྷཱདིཔཱརིཔཱུརིཾཡེཝ ཨཱཀངྑམཱནེན པརིཡཱཔུཊཱ, ན ཨུཔཱརམྦྷཱདིཧེཏུ, ཨཡཾ ནིསྶརཎཏྠཱ. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཏེསཾ ཏེ དྷམྨཱ སུགྒཧིཏཱ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? སུགྒཧིཏཏྟཱ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱན’’ནྟི (མ. ནི. ༡.༢༣༩).

ཡཾ པན པརིཉྙཱཏཀྑནྡྷོ པཧཱིནཀིལེསོ བྷཱཝིཏམགྒོ པཊིཝིདྡྷཱཀུཔྤོ སཙྪིཀཏནིརོདྷོ ཁཱིཎཱསཝོ ཀེཝལཾ པཝེཎཱིཔཱལནཏྠཱཡ ཝཾསཱནུརཀྑཎཏྠཱཡ པརིཡཱཔུཎཱཏི, ཨཡཾ བྷཎྜཱགཱརིཀཔརིཡཏྟཱིཏི.

ཝིནཡེ པན སུཔྤཊིཔནྣོ བྷིཀྑུ སཱིལསམྤདཾ ནིསྶཱཡ ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ པཱཔུཎཱཏི, ཏཱསཾཡེཝ ཙ ཏཏྠ པབྷེདཝཙནཏོ. སུཏྟེ སུཔྤཊིཔནྣོ སམཱདྷིསམྤདཾ ནིསྶཱཡ ཚ ཨབྷིཉྙཱ པཱཔུཎཱཏི, ཏཱསཾཡེཝ ཙ ཏཏྠ པབྷེདཝཙནཏོ. ཨབྷིདྷམྨེ སུཔྤཊིཔནྣོ པཉྙཱསམྤདཾ ནིསྶཱཡ ཙཏསྶོ པཊིསམྦྷིདཱ པཱཔུཎཱཏི, ཏཱསཉྩ ཏཏྠེཝ པབྷེདཝཙནཏོ, ཨེཝམེཏེསུ སུཔྤཊིཔནྣོ ཡཐཱཀྐམེན ཨིམཾ ཝིཛྫཱཏྟཡཚལ༹བྷིཉྙཱཙཏུཔྤཊིསམྦྷིདཱབྷེདཾ སམྤཏྟིཾ པཱཔུཎཱཏི.

ཝིནཡེ པན དུཔྤཊིཔནྣོ ཨནུཉྙཱཏསུཁསམྥསྶཨཏྠརཎཔཱཝུརཎཱདིཕསྶསཱམཉྙཏོ པཊིཀྑིཏྟེསུ ཨུཔཱདིནྣཀཕསྶཱདཱིསུ ཨནཝཛྫསཉྙཱི ཧོཏི. ཝུཏྟམྤི ཧེཏཾ – ‘‘ཏཐཱཧཾ བྷགཝཏཱ དྷམྨཾ དེསིཏཾ ཨཱཛཱནཱམི, ཡཐཱ ཡེ མེ ཨནྟརཱཡིཀཱ དྷམྨཱ ཨནྟརཱཡིཀཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ, ཏེ པཊིསེཝཏོ ནཱལཾ ཨནྟརཱཡཱཡཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༣༤). ཏཏོ དུསྶཱིལབྷཱཝཾ པཱཔུཎཱཏི. སུཏྟེ དུཔྤཊིཔནྣོ – ‘‘ཙཏྟཱརོ མེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༥) ཨདྷིཔྤཱཡཾ ཨཛཱནནྟོ དུགྒཧིཏཾ གཎྷཱཏི, ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཏྟནཱ དུགྒཧིཏེན ཨམྷེ ཙེཝ ཨབྦྷཱཙིཀྑཏི, ཨཏྟཱནཉྩ ཁཎཏི, བཧུཉྩ ཨཔུཉྙཾ པསཝཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༣༦). ཏཏོ མིཙྪཱདིཊྛིཏཾ པཱཔུཎཱཏི. ཨབྷིདྷམྨེ དུཔྤཊིཔནྣོ དྷམྨཙིནྟཾ ཨཏིདྷཱཝནྟོ ཨཙིནྟེཡྻཱནིཔི ཙིནྟེཏི. ཏཏོ ཙིཏྟཀྑེཔཾ པཱཔུཎཱཏི, ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཨཙིནྟེཡྻཱནི, ན ཙིནྟེཏབྦཱནི, ཡཱནི ཙིནྟེནྟོ ཨུམྨཱདསྶ ཝིགྷཱཏསྶ བྷཱགཱི ཨསྶཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༧༧). ཨེཝམེཏེསུ དུཔྤཊིཔནྣོ ཡཐཱཀྐམེན ཨིམཾ དུསྶཱིལབྷཱཝ མིཙྪཱདིཊྛིཏཱ ཙིཏྟཀྑེཔབྷེདཾ ཝིཔཏྟིཾ པཱཔུཎཱཏཱི’’ཏི.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ –

‘‘པརིཡཏྟིབྷེདཾ སམྤཏྟིཾ, ཝིཔཏྟིཉྩཱཔི ཡཾ ཡཧིཾ;

པཱཔུཎཱཏི ཡཐཱ བྷིཀྑུ, ཏམྤི སབྦཾ ཝིབྷཱཝཡེ’’ཏི –

ཨཡམྤི གཱཐཱ ཝུཏྟཏྠཱཝ ཧོཏི. ཨེཝཾ ནཱནཔྤཀཱརཏོ པིཊཀཱནི ཉཏྭཱ ཏེསཾ ཝསེནེཏཾ བུདྡྷཝཙནཾ ཏིཝིདྷནྟི ཉཱཏབྦཾ.

ཀཐཾ ནིཀཱཡཝསེན པཉྩཝིདྷཾ? སབྦམེཝ ཙེཏཾ དཱིགྷནིཀཱཡོ, མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡོ, སཾཡུཏྟནིཀཱཡོ, ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡོ, ཁུདྡཀནིཀཱཡོཏི པཉྩཔྤབྷེདཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཀཏམོ དཱིགྷནིཀཱཡོ? ཏིཝགྒསངྒཧཱནི བྲཧྨཛཱལཱདཱིནི ཙཏུཏྟིཾས སུཏྟཱནི.

‘‘ཙཏུཏྟིཾསེཝ སུཏྟནྟཱ, ཏིཝགྒོ ཡསྶ སངྒཧོ;

ཨེས དཱིགྷནིཀཱཡོཏི, པཋམོ ཨནུལོམིཀོ’’ཏི.

ཀསྨཱ པནེས དཱིགྷནིཀཱཡོཏི ཝུཙྩཏི? དཱིགྷཔྤམཱཎཱནཾ སུཏྟཱནཾ སམཱུཧཏོ ནིཝཱསཏོ ཙ. སམཱུཧནིཝཱསཱ ཧི ནིཀཱཡོཏི ཝུཙྩནྟི. ‘‘ནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཾ ཨེཀནིཀཱཡམྤི སམནུཔསྶཱམི ཨེཝཾ ཙིཏྟཾ, ཡཐཡིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏིརཙྪཱནགཏཱ པཱཎཱ’’ (སཾ. ནི. ༢.༡༠༠). པོཎིཀནིཀཱཡོ ཙིཀྑལླིཀནིཀཱཡོཏི ཨེཝམཱདཱིནི ཙེཏྠ སཱདྷཀཱནི སཱསནཏོ ལོཀཏོ ཙ. ཨེཝཾ སེསཱནམྤི ནིཀཱཡབྷཱཝེ ཝཙནཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཀཏམོ མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡོ? མཛ྄ཛྷིམཔྤམཱཎཱནི པཉྩདསཝགྒསངྒཧཱནི མཱུལཔརིཡཱཡསུཏྟཱདཱིནི དིཡཌྜྷསཏཾ དྭེ ཙ སུཏྟཱནི.

‘‘དིཡཌྜྷསཏསུཏྟནྟཱ, དྭེ ཙ སུཏྟཱནི ཡཏྠ སོ;

ནིཀཱཡོ མཛ྄ཛྷིམོ པཉྩ, དསཝགྒཔརིགྒཧོ’’ཏི.

ཀཏམོ སཾཡུཏྟནིཀཱཡོ? དེཝཏཱསཾཡུཏྟཱདིཝསེན ཀཐིཏཱནི ཨོགྷཏརཎཱདཱིནི སཏྟ སུཏྟསཧསྶཱནི སཏྟ ཙ སུཏྟསཏཱནི དྭཱསཊྛི ཙ སུཏྟཱནི.

‘‘སཏྟསུཏྟསཧསྶཱནི, སཏྟསུཏྟསཏཱནི ཙ;

དྭཱསཊྛི ཙེཝ སུཏྟནྟཱ, ཨེསོ སཾཡུཏྟསངྒཧོ’’ཏི.

ཀཏམོ ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡོ? ཨེཀེཀཨངྒཱཏིརེཀཝསེན ཀཐིཏཱནི ཙིཏྟཔརིཡཱདཱནཱདཱིནི ནཝ སུཏྟསཧསྶཱནི པཉྩ སུཏྟསཏཱནི སཏྟཔཉྙཱསཉྩ སུཏྟཱནི.

‘‘ནཝ སུཏྟསཧསྶཱནི, པཉྩ སུཏྟསཏཱནི ཙ;

སཏྟཔཉྙཱས སུཏྟཱནི, སངྑྱཱ ཨངྒུཏྟརེ ཨཡ’’ནྟི.

ཀཏམོ ཁུདྡཀནིཀཱཡོ? སཀལཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ, ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀཾ, ཁུདྡཀཔཱཋཱདཡོ ཙ པུབྦེ དསྶིཏཱ པཉྩདསཔྤབྷེདཱ, ཋཔེཏྭཱ ཙཏྟཱརོ ནིཀཱཡེ ཨཝསེསཾ བུདྡྷཝཙནཾ.

‘‘ཋཔེཏྭཱ ཙཏུརོཔེཏེ, ནིཀཱཡེ དཱིགྷཨཱདིཀེ;

ཏདཉྙཾ བུདྡྷཝཙནཾ, ནིཀཱཡོ ཁུདྡཀོ མཏོ’’ཏི.

ཨེཝཾ ནིཀཱཡཝསེན པཉྩཝིདྷཾ.

ཀཐཾ ཨངྒཝསེན ནཝཝིདྷཾ? སབྦམེཝ ཧིདཾ སུཏྟཾ, གེཡྻཾ, ཝེཡྻཱཀརཎཾ, གཱཐཱ, ཨུདཱནཾ, ཨིཏིཝུཏྟཀཾ, ཛཱཏཀཾ, ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ, ཝེདལླནྟི ནཝཔྤབྷེདཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཨུབྷཏོཝིབྷངྒནིདྡེསཁནྡྷཀཔརིཝཱརཱ, སུཏྟནིཔཱཏེ མངྒལསུཏྟརཏནསུཏྟནཱལཀསུཏྟཏུཝཊྚཀསུཏྟཱནི ཙ ཨཉྙམྤི ཙ སུཏྟནཱམཀཾ ཏཐཱགཏཝཙནཾ སུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. སབྦམྤི སགཱཐཀཾ སུཏྟཾ གེཡྻནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཝིསེསེན སཾཡུཏྟཀེ སཀལོཔི སགཱཐཝགྒོ, སཀལམྤི ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀཾ, ནིགྒཱཐཀཾ སུཏྟཾ, ཡཉྩ ཨཉྙམྤི ཨཊྛཧི ཨངྒེཧི ཨསངྒཧིཏཾ བུདྡྷཝཙནཾ, ཏཾ ཝེཡྻཱཀརཎནྟི ཝེདིཏབྦཾ. དྷམྨཔདཾ, ཐེརགཱཐཱ, ཐེརཱིགཱཐཱ, སུཏྟནིཔཱཏེ ནོསུཏྟནཱམིཀཱ སུདྡྷིཀགཱཐཱ ཙ གཱཐཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. སོམནསྶཉྙཱཎམཡིཀགཱཐཱ པཊིསཾཡུཏྟཱ དྭེཨསཱིཏི སུཏྟནྟཱ ཨུདཱནནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ‘‘ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ’’ཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཱ དསུཏྟརསཏསུཏྟནྟཱ ཨིཏིཝུཏྟཀནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨཔཎྞཀཛཱཏཀཱདཱིནི པཉྙཱསཱདྷིཀཱནི པཉྩཛཱཏཀསཏཱནི ‘ཛཱཏཀ’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ ཨཱནནྡེ’’ཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཱ (དཱི. ནི. ༢.༢༠༩) སབྦེཔི ཨཙྪརིཡབྦྷུཏདྷམྨཔཊིསཾཡུཏྟསུཏྟནྟཱ ཨབྦྷུཏདྷམྨནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཙཱུལ༹ཝེདལླ-མཧཱཝེདལླ-སམྨཱདིཊྛི-སཀྐཔཉྷ-སངྑཱརབྷཱཛནིཡ-མཧཱཔུཎྞམསུཏྟཱདཡོ སབྦེཔི ཝེདཉྩ ཏུཊྛིཉྩ ལདྡྷཱ ལདྡྷཱ པུཙྪིཏསུཏྟནྟཱ ཝེདལླནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཝཾ ཨངྒཝསེན ནཝཝིདྷཾ.

ཀཐཾ དྷམྨཀྑནྡྷཝསེན ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཝིདྷཾ? སབྦམེཝ ཙེཏཾ བུདྡྷཝཙནཾ –

‘‘དྭཱསཱིཏི བུདྡྷཏོ གཎྷིཾ, དྭེ སཧསྶཱནི བྷིཀྑུཏོ;

ཙཏུརཱསཱིཏི སཧསྶཱནི, ཡེ མེ དྷམྨཱ པཝཏྟིནོ’’ཏི.

ཨེཝཾ པརིདཱིཔིཏདྷམྨཀྑནྡྷཝསེན ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཔྤབྷེདཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཨེཀཱནུསནྡྷིཀཾ སུཏྟཾ ཨེཀོ དྷམྨཀྑནྡྷོ. ཡཾ ཨནེཀཱནུསནྡྷིཀཾ, ཏཏྠ ཨནུསནྡྷིཝསེན དྷམྨཀྑནྡྷགཎནཱ. གཱཐཱབནྡྷེསུ པཉྷཱཔུཙྪནཾ ཨེཀོ དྷམྨཀྑནྡྷོ, ཝིསྶཛྫནཾ ཨེཀོ. ཨབྷིདྷམྨེ ཨེཀམེཀཾ ཏིཀདུཀབྷཱཛནཾ, ཨེཀམེཀཉྩ ཙིཏྟཝཱརབྷཱཛནཾ, ཨེཀམེཀོ དྷམྨཀྑནྡྷོ. ཝིནཡེ ཨཏྠི ཝཏྠུ, ཨཏྠི མཱཏིཀཱ, ཨཏྠི པདབྷཱཛནཱིཡཾ, ཨཏྠི ཨནྟརཱཔཏྟི, ཨཏྠི ཨཱཔཏྟི, ཨཏྠི ཨནཱཔཏྟི, ཨཏྠི ཏིཀཙྪེདོ. ཏཏྠ ཨེཀམེཀོ ཀོཊྛཱསོ ཨེཀམེཀོ དྷམྨཀྑནྡྷོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཾ དྷམྨཀྑནྡྷཝསེན ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཝིདྷཾ.

ཨེཝམེཏཾ ཨབྷེདཏོ རསཝསེན ཨེཀཝིདྷཾ, བྷེདཏོ དྷམྨཝིནཡཱདིཝསེན དུཝིདྷཱདིབྷེདཾ བུདྡྷཝཙནཾ སངྒཱཡནྟེན མཧཱཀསྶཔཔྤམུཁེན ཝསཱིགཎེན ‘‘ཨཡཾ དྷམྨོ, ཨཡཾ ཝིནཡོ, ཨིདཾ པཋམབུདྡྷཝཙནཾ, ཨིདཾ མཛ྄ཛྷིམབུདྡྷཝཙནཾ, ཨིདཾ པཙྪིམབུདྡྷཝཙནཾ, ཨིདཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ, ཨིདཾ སུཏྟནྟཔིཊཀཾ, ཨིདཾ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀཾ, ཨཡཾ དཱིགྷནིཀཱཡོ…པེ… ཨཡཾ ཁུདྡཀནིཀཱཡོ, ཨིམཱནི སུཏྟཱདཱིནི ནཝངྒཱནི, ཨིམཱནི ཙཏུརཱསཱིཏི དྷམྨཀྑནྡྷསཧསྶཱནཱི’’ཏི, ཨིམཾ པབྷེདཾ ཝཝཏྠཔེཏྭཱཝ སངྒཱིཏཾ. ན ཀེཝལཉྩ ཨིམམེཝ, ཨཉྙམྤི ཨུདྡཱནསངྒཧ-ཝགྒསངྒཧ-པེཡྻཱལསངྒཧ-ཨེཀཀནིཔཱཏ-དུཀནིཔཱཏཱདིནིཔཱཏསངྒཧ-སཾཡུཏྟསངྒཧ-པཎྞཱསསངྒཧཱདི-ཨནེཀཝིདྷཾ ཏཱིསུ པིཊཀེསུ སནྡིསྶམཱནཾ སངྒཧཔྤབྷེདཾ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ ཨེཝ སཏྟཧི མཱསེཧི སངྒཱིཏཾ.

སངྒཱིཏིཔརིཡོསཱནེ ཙསྶ – ‘‘ཨིདཾ མཧཱཀསྶཔཏྠེརེན དསབལསྶ སཱསནཾ པཉྩཝསྶསཧསྶཔརིམཱཎཀཱལཾ པཝཏྟནསམཏྠཾ ཀཏ’’ནྟི སཉྫཱཏཔྤམོདཱ སཱདྷུཀཱརཾ ཝིཡ དདམཱནཱ ཨཡཾ མཧཱཔཐཝཱི ཨུདཀཔརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ ཨནེཀཔྤཀཱརཾ ཀམྤི སངྐམྤི སམྤཀམྤི སམྤཝེདྷི, ཨནེཀཱནི ཙ ཨཙྪརིཡཱནི པཱཏུརཧེསུནྟི, ཨཡཾ པཋམམཧཱསངྒཱིཏི ནཱམ. ཡཱ ལོཀེ –

‘‘སཏེཧི པཉྩཧི ཀཏཱ, ཏེན པཉྩསཏཱཏི ཙ;

ཐེརེཧེཝ ཀཏཏྟཱ ཙ, ཐེརིཀཱཏི པཝུཙྩཏཱི’’ཏི.

༡. བྲཧྨཛཱལསུཏྟཝཎྞནཱ

པརིབྦཱཛཀཀཐཱཝཎྞནཱ

ཨིམིསྶཱ པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཡཱ ཝཏྟམཱནཱཡ ཝིནཡསངྒཧཱཝསཱནེ སུཏྟནྟཔིཊཀེ ཨཱདིནིཀཱཡསྶ ཨཱདིསུཏྟཾ བྲཧྨཛཱལཾ པུཙྪནྟེན ཨཱཡསྨཏཱ མཧཱཀསྶཔེན – ‘‘བྲཧྨཛཱལཾ, ཨཱཝུསོ ཨཱནནྡ, ཀཏྠ བྷཱསིཏ’’ནྟི, ཨེཝམཱདིཝུཏྟཝཙནཔརིཡོསཱནེ ཡཏྠ ཙ བྷཱསིཏཾ, ཡཉྩཱརབྦྷ བྷཱསིཏཾ, ཏཾ སབྦཾ པཀཱསེནྟོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨེཝཾ མེ སུཏནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘བྲཧྨཛཱལསྶཱཔི ཨེཝཾ མེ སུཏནྟིཨཱདིཀཾ ཨཱཡསྨཏཱ ཨཱནནྡེན པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཱལེ ཝུཏྟཾ ནིདཱནམཱདཱི’’ཏི.

༡. ཏཏྠ ཨེཝནྟི ནིཔཱཏཔདཾ. མེཏིཨཱདཱིནི ནཱམཔདཱནི. པཊིཔནྣོ ཧོཏཱིཏི ཨེཏྠ པཊཱིཏི ཨུཔསགྒཔདཾ, ཧོཏཱིཏི ཨཱཁྱཱཏཔདནྟི. ཨིམིནཱ ཏཱཝ ནཡེན པདཝིབྷཱགོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨཏྠཏོ པན ཨེཝཾ-སདྡོ ཏཱཝ ཨུཔམཱུཔདེསསམྤཧཾསནགརཧཎཝཙནསམྤཊིགྒཧཱཀཱརནིདསྶནཱཝདྷཱརཎཱདིཨནེཀཏྠཔྤབྷེདོ. ཏཐཱཧེས – ‘‘ཨེཝཾ ཛཱཏེན མཙྩེན, ཀཏྟབྦཾ ཀུསལཾ བཧུ’’ནྟི (དྷ. པ. ༥༣) ཨེཝམཱདཱིསུ ཨུཔམཱཡཾ ཨཱགཏོ. ‘‘ཨེཝཾ ཏེ ཨབྷིཀྐམིཏབྦཾ, ཨེཝཾ ཏེ པཊིཀྐམིཏབྦ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༡༢༢) ཨུཔདེསེ. ‘‘ཨེཝམེཏཾ བྷགཝཱ, ཨེཝམེཏཾ སུགཏཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༣.༦༦) སམྤཧཾསནེ. ‘‘ཨེཝམེཝཾ པནཱཡཾ ཝསལཱི ཡསྨིཾ ཝཱ ཏསྨིཾ ཝཱ ཏསྶ མུཎྜཀསྶ སམཎཀསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༡༨༧) གརཧཎེ. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེཏི ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༡) ཝཙནསམྤཊིགྒཧེ. ‘‘ཨེཝཾ བྱཱ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ དྷམྨཾ དེསིཏཾ ཨཱཛཱནཱམཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༣༩༨) ཨཱཀཱརེ. ‘‘ཨེཧི ཏྭཾ, མཱཎཝཀ, ཡེན སམཎོ ཨཱནནྡོ ཏེནུཔསངྐམ, ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མམ ཝཙནེན སམཎཾ ཨཱནནྡཾ ཨཔྤཱབཱདྷཾ ཨཔྤཱཏངྐཾ ལཧུཊྛཱནཾ བལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཾ པུཙྪ. ‘‘སུབྷོ མཱཎཝོ ཏོདེཡྻཔུཏྟོ བྷཝནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨཔྤཱབཱདྷཾ ཨཔྤཱཏངྐཾ ལཧུཊྛཱནཾ བལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཾ པུཙྪཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཉྩ ཝདེཧི, སཱདྷུ ཀིར བྷཝཾ ཨཱནནྡོ ཡེན སུབྷསྶ མཱཎཝསྶ ཏོདེཡྻཔུཏྟསྶ ནིཝེསནཾ, ཏེནུཔསངྐམཏུ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༤༤༥) ནིདསྶནེ. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, ཀཱལཱམཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ ཀུསལཱ ཝཱ ཨཀུསལཱ ཝཱཏི? ཨཀུསལཱ, བྷནྟེ. སཱཝཛྫཱ ཝཱ ཨནཝཛྫཱ ཝཱཏི? སཱཝཛྫཱ, བྷནྟེ. ཝིཉྙུགརཧིཏཱ ཝཱ ཝིཉྙུཔྤསཏྠཱ ཝཱཏི? ཝིཉྙུགརཧིཏཱ, བྷནྟེ. སམཏྟཱ སམཱདིནྣཱ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ སཾཝཏྟནྟི ནོ ཝཱ, ཀཐཾ ཝོ ཨེཏྠ ཧོཏཱིཏི? སམཏྟཱ, བྷནྟེ, སམཱདིནྣཱ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ཨེཝཾ ནོ ཨེཏྠ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༣.༦༦) ཨཝདྷཱརཎེ. སྭཱཡམིདྷ ཨཱཀཱརནིདསྶནཱཝདྷཱརཎེསུ དཊྛབྦོ.

ཏཏྠ ཨཱཀཱརཏྠེན ཨེཝཾ-སདྡེན ཨེཏམཏྠཾ དཱིཔེཏི, ནཱནཱནཡནིཔུཎམནེཀཛ྄ཛྷཱསཡསམུཊྛཱནཾ, ཨཏྠབྱཉྫནསམྤནྣཾ, ཝིཝིདྷཔཱཊིཧཱརིཡཾ, དྷམྨཏྠདེསནཱཔཊིཝེདྷགམྦྷཱིརཾ, སབྦསཏྟཱནཾ སཀསཀབྷཱསཱནུརཱུཔཏོ སོཏཔཐམཱགཙྪནྟཾ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཝཙནཾ སབྦཔྤཀཱརེན ཀོ སམཏྠོ ཝིཉྙཱཏུཾ, སབྦཐཱམེན པན སོཏུཀཱམཏཾ ཛནེཏྭཱཔི ‘ཨེཝཾ མེ སུཏཾ’ མཡཱཔི ཨེཀེནཱཀཱརེན སུཏནྟི.

ནིདསྶནཏྠེན – ‘‘ནཱཧཾ སཡམྦྷཱུ, ན མཡཱ ཨིདཾ སཙྪིཀཏ’’ནྟི ཨཏྟཱནཾ པརིམོཙེནྟོ – ‘ཨེཝཾ མེ སུཏཾ’, ‘མཡཱཔི ཨེཝཾ སུཏ’ནྟི ཨིདཱནི ཝཏྟབྦཾ སཀལཾ སུཏྟཾ ནིདསྶེཏི.

ཨཝདྷཱརཎཏྠེན – ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ བཧུསྶུཏཱནཾ ཡདིདཾ ཨཱནནྡོ, གཏིམནྟཱནཾ, སཏིམནྟཱནཾ, དྷིཏིམནྟཱནཾ, ཨུཔཊྛཱཀཱནཾ ཡདིདཾ ཨཱནནྡོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༢༢༣). ཨེཝཾ བྷགཝཏཱ – ‘‘ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨཏྠཀུསལོ, དྷམྨཀུསལོ, བྱཉྫནཀུསལོ, ནིརུཏྟིཀུསལོ, པུབྦཱཔརཀུསལོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༡༦༩). ཨེཝཾ དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ ཙ པསཏྠབྷཱཝཱནུརཱུཔཾ ཨཏྟནོ དྷཱརཎབལཾ དསྶེནྟོ སཏྟཱནཾ སོཏུཀཱམཏཾ ཛནེཏི – ‘ཨེཝཾ མེ སུཏཾ’, ཏཉྩ ཁོ ཨཏྠཏོ ཝཱ བྱཉྫནཏོ ཝཱ ཨནཱུནམནདྷིཀཾ, ཨེཝམེཝ ན ཨཉྙཐཱ དཊྛབྦ’’ནྟི.

མེ-སདྡོ ཏཱིསུ ཨཏྠེསུ དིསྶཏི. ཏཐཱ ཧིསྶ – ‘‘གཱཐཱབྷིགཱིཏཾ མེ ཨབྷོཛནེཡྻ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༨༡) མཡཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘སཱདྷུ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ སངྑིཏྟེན དྷམྨཾ དེསེཏཱུ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༤.༨༨) མཡ྄ཧནྟི ཨཏྠོ. ‘‘དྷམྨདཱཡཱདཱ མེ, བྷིཀྑཝེ, བྷཝཐཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༩) མམཱཏི ཨཏྠོ. ཨིདྷ པན མཡཱ སུཏནྟི ཙ, མམ སུཏནྟི ཙ ཨཏྠདྭཡེ ཡུཛྫཏི.

སུཏནྟི ཨཡཾ སུཏ-སདྡོ སཨུཔསགྒོ ཙ ཨནུཔསགྒོ ཙ – གམནཝིསྶུཏཀིལིནྣ-ཨུཔཙིཏཱནུཡོག-སོཏཝིཉྙེཡྻ-སོཏདྭཱརཱནུསཱར-ཝིཉྙཱཏཱདིཨནེཀཏྠཔྤབྷེདོ, ཏཐཱ ཧིསྶ ‘‘སེནཱཡ པསུཏོ’’ཏིཨཱདཱིསུ གཙྪནྟོཏི ཨཏྠོ. ‘‘སུཏདྷམྨསྶ པསྶཏོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨུདཱ. ༡༡) ཝིསྶུཏདྷམྨསྶཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨཝསྶུཏཱ ཨཝསྶུཏསྶཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཱཙི. ༦༥༧) ཀིལིནྣཱཀིལིནྣསྶཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཏུམྷེཧི པུཉྙཾ པསུཏཾ ཨནཔྤཀ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཁུ. པཱ. ༧.༡༢) ཨུཔཙིཏནྟི ཨཏྠོ. ‘‘ཡེ ཛྷཱནཔསུཏཱ དྷཱིརཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. པ. ༡༨༡) ཛྷཱནཱནུཡུཏྟཱཏི ཨཏྠོ. ‘དིཊྛཾ སུཏཾ མུཏ’ནྟིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༤༡) སོཏཝིཉྙེཡྻནྟི ཨཏྠོ. ‘‘སུཏདྷརོ སུཏསནྣིཙཡོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༣༣༩) སོཏདྭཱརཱནུསཱརཝིཉྙཱཏདྷརོཏི ཨཏྠོ. ཨིདྷ པནསྶ སོཏདྭཱརཱནུསཱརེན ཨུཔདྷཱརིཏནྟི ཝཱ ཨུཔདྷཱརཎནྟི ཝཱཏི ཨཏྠོ. ‘མེ’ སདྡསྶ ཧི ‘མཡཱ’ཏི ཨཏྠེ སཏི ‘ཨེཝཾ མཡཱ སུཏཾ’ སོཏདྭཱརཱནུསཱརེན ཨུཔདྷཱརིཏནྟི ཡུཛྫཏི. ‘མམཱ’ཏི ཨཏྠེ སཏི ཨེཝཾ མམ སུཏཾ སོཏདྭཱརཱནུསཱརེན ཨུཔདྷཱརཎནྟི ཡུཛྫཏི.

ཨེཝམེཏེསུ ཏཱིསུ པདེསུ ཨེཝནྟི སོཏཝིཉྙཱཎཱདིཝིཉྙཱཎཀིཙྩནིདསྶནཾ. མེཏི ཝུཏྟཝིཉྙཱཎསམངྒིཔུགྒལནིདསྶནཾ. སུཏནྟི ཨསྶཝནབྷཱཝཔཊིཀྑེཔཏོ ཨནཱུནཱདྷིཀཱཝིཔརཱིཏགྒཧཎནིདསྶནཾ. ཏཐཱ ཨེཝནྟི ཏསྶཱ སོཏདྭཱརཱནུསཱརེན པཝཏྟཱཡ ཝིཉྙཱཎཝཱིཐིཡཱ ནཱནཔྤཀཱརེན ཨཱརམྨཎེ པཝཏྟིབྷཱཝཔྤཀཱསནཾ. མེཏི ཨཏྟཔྤཀཱསནཾ. སུཏནྟི དྷམྨཔྤཀཱསནཾ. ཨཡཉྷེཏྠ སངྑེཔོ – ‘‘ནཱནཔྤཀཱརེན ཨཱརམྨཎེ པཝཏྟཱཡ ཝིཉྙཱཎཝཱིཐིཡཱ མཡཱ ན ཨཉྙཾ ཀཏཾ, ཨིདཾ པན ཀཏཾ, ཨཡཾ དྷམྨོ སུཏོ’’ཏི.

ཏཐཱ ཨེཝནྟི ནིདྡིསིཏབྦདྷམྨཔྤཀཱསནཾ. མེཏི པུགྒལཔྤཀཱསནཾ. སུཏནྟི པུགྒལཀིཙྩཔྤཀཱསནཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ‘‘ཡཾ སུཏྟཾ ནིདྡིསིསྶཱམི, ཏཾ མཡཱ ཨེཝཾ སུཏ’’ནྟི.

ཏཐཱ ཨེཝནྟི ཡསྶ ཙིཏྟསནྟཱནསྶ ནཱནཱཀཱརཔྤཝཏྟིཡཱ ནཱནཏྠབྱཉྫནགྒཧཎཾ ཧོཏི, ཏསྶ ནཱནཱཀཱརནིདྡེསོ. ཨེཝནྟི ཧི ཨཡམཱཀཱརཔཉྙཏྟི. མེཏི ཀཏྟུནིདྡེསོ. སུཏནྟི ཝིསཡནིདྡེསོ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ནཱནཱཀཱརཔྤཝཏྟེན ཙིཏྟསནྟཱནེན ཏཾ སམངྒིནོ ཀཏྟུ ཝིསཡགྒཧཎསནྣིཊྛཱནཾ ཀཏཾ ཧོཏི.

ཨཐཝཱ ཨེཝནྟི པུགྒལཀིཙྩནིདྡེསོ. སུཏནྟི ཝིཉྙཱཎཀིཙྩནིདྡེསོ. མེཏི ཨུབྷཡཀིཙྩཡུཏྟཔུགྒལནིདྡེསོ. ཨཡཾ པནེཏྠ སངྑེཔོ, ‘‘མཡཱ སཝནཀིཙྩཝིཉྙཱཎསམངྒིནཱ པུགྒལེན ཝིཉྙཱཎཝསེན ལདྡྷསཝནཀིཙྩཝོཧཱརེན སུཏ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཨེཝནྟི ཙ མེཏི ཙ སཙྩིཀཊྛཔརམཏྠཝསེན ཨཝིཛྫམཱནཔཉྙཏྟི. ཀིཉྷེཏྠ ཏཾ པརམཏྠཏོ ཨཏྠི, ཡཾ ཨེཝནྟི ཝཱ མེཏི ཝཱ ནིདྡེསཾ ལབྷེཐ? སུཏནྟི ཝིཛྫམཱནཔཉྙཏྟི. ཡཉྷི ཏཾ ཨེཏྠ སོཏེན ཨུཔལདྡྷཾ, ཏཾ པརམཏྠཏོ ཝིཛྫམཱནནྟི. ཏཐཱ ‘ཨེཝ’ནྟི ཙ, མེཏི ཙ, ཏཾ ཏཾ ཨུཔཱདཱཡ ཝཏྟབྦཏོ ཨུཔཱདཱཔཉྙཏྟི. ‘སུཏ’ནྟི དིཊྛཱདཱིནི ཨུཔནིདྷཱཡ ཝཏྟབྦཏོ ཨུཔནིདྷཱཔཉྙཏྟི. ཨེཏྠ ཙ ཨེཝནྟི ཝཙནེན ཨསམྨོཧཾ དཱིཔེཏི. ན ཧི སམྨཱུལ༹ྷོ ནཱནཔྤཀཱརཔཊིཝེདྷསམཏྠོ ཧོཏི. ‘སུཏ’ནྟི ཝཙནེན སུཏསྶ ཨསམྨོསཾ དཱིཔེཏི. ཡསྶ ཧི སུཏཾ སམྨུཊྛཾ ཧོཏི, ན སོ ཀཱལནྟརེན མཡཱ སུཏནྟི པཊིཛཱནཱཏི. ཨིཙྩསྶ ཨསམྨོཧེན པཉྙཱསིདྡྷི, ཨསམྨོསེན པན སཏིསིདྡྷི. ཏཏྠ པཉྙཱཔུབྦངྒམཱཡ སཏིཡཱ བྱཉྫནཱཝདྷཱརཎསམཏྠཏཱ, སཏིཔུབྦངྒམཱཡ པཉྙཱཡ ཨཏྠཔཊིཝེདྷསམཏྠཏཱ. ཏདུབྷཡསམཏྠཏཱཡོགེན ཨཏྠབྱཉྫནསམྤནྣསྶ དྷམྨཀོསསྶ ཨནུཔཱལནསམཏྠཏོ དྷམྨབྷཎྜཱགཱརིཀཏྟསིདྡྷི.

ཨཔརོ ནཡོ, ཨེཝནྟི ཝཙནེན ཡོནིསོ མནསིཀཱརཾ དཱིཔེཏི. ཨཡོནིསོ མནསིཀརོཏོ ཧི ནཱནཔྤཀཱརཔཊིཝེདྷཱབྷཱཝཏོ. སུཏནྟི ཝཙནེན ཨཝིཀྑེཔཾ དཱིཔེཏི, ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟསྶ སཝནཱབྷཱཝཏོ. ཏཐཱ ཧི ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ པུགྒལོ སབྦསམྤཏྟིཡཱ ཝུཙྩམཱནོཔི ‘‘ན མཡཱ སུཏཾ, པུན བྷཎཐཱ’’ཏི བྷཎཏི. ཡོནིསོ མནསིཀཱརེན ཙེཏྠ ཨཏྟསམྨཱཔཎིདྷིཾ པུབྦེ ཙ ཀཏཔུཉྙཏཾ སཱདྷེཏི, སམྨཱ ཨཔྤཎིཧིཏཏྟསྶ པུབྦེ ཨཀཏཔུཉྙསྶ ཝཱ ཏདབྷཱཝཏོ. ཨཝིཀྑེཔེན སདྡྷམྨསྶཝནཾ སཔྤུརིསཱུཔནིསྶཡཉྩ སཱདྷེཏི. ན ཧི ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ སོཏུཾ སཀྐོཏི, ན ཙ སཔྤུརིསེ ཨནུཔསྶཡམཱནསྶ སཝནཾ ཨཏྠཱིཏི.

ཨཔརོ ནཡོ, ཡསྨཱ ཨེཝནྟི ཡསྶ ཙིཏྟསནྟཱནསྶ ནཱནཱཀཱརཔྤཝཏྟིཡཱ ནཱནཏྠབྱཉྫནགྒཧཎཾ ཧོཏི, ཏསྶ ནཱནཱཀཱརནིདྡེསོཏི ཝུཏྟཾ, སོ ཙ ཨེཝཾ བྷདྡཀོ ཨཱཀཱརོ ན སམྨཱཨཔྤཎིཧིཏཏྟནོ པུབྦེ ཨཀཏཔུཉྙསྶ ཝཱ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨེཝནྟི ཨིམིནཱ བྷདྡཀེནཱཀཱརེན པཙྪིམཙཀྐདྭཡསམྤཏྟིམཏྟནོ དཱིཔེཏི. སུཏནྟི སཝནཡོགེན པུརིམཙཀྐདྭཡསམྤཏྟིཾ. ན ཧི ཨཔྤཏིརཱུཔདེསེ ཝསཏོ སཔྤུརིསཱུཔནིསྶཡཝིརཧིཏསྶ ཝཱ སཝནཾ ཨཏྠི. ཨིཙྩསྶ པཙྪིམཙཀྐདྭཡསིདྡྷིཡཱ ཨཱསཡསུདྡྷིསིདྡྷཱ ཧོཏི, པུརིམཙཀྐདྭཡསིདྡྷིཡཱ པཡོགསུདྡྷི, ཏཱཡ ཙ ཨཱསཡསུདྡྷིཡཱ ཨདྷིགམབྱཏྟིསིདྡྷི, པཡོགསུདྡྷིཡཱ ཨཱགམབྱཏྟིསིདྡྷི. ཨིཏི པཡོགཱསཡསུདྡྷསྶ ཨཱགམཱདྷིགམསམྤནྣསྶ ཝཙནཾ ཨརུཎུགྒཾ ཝིཡ སཱུརིཡསྶ ཨུདཡཏོ ཡོནིསོ མནསིཀཱརོ ཝིཡ ཙ ཀུསལཀམྨསྶ ཨརཧཏི བྷགཝཏོ ཝཙནསྶ པུབྦངྒམཾ བྷཝིཏུནྟི ཋཱནེ ནིདཱནཾ ཋཔེནྟོ – ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ.

ཨཔརོ ནཡོ, ‘ཨེཝ’ནྟི ཨིམིནཱ ནཱནཔྤཀཱརཔཊིཝེདྷདཱིཔཀེན ཝཙནེན ཨཏྟནོ ཨཏྠཔཊིབྷཱནཔཊིསམྦྷིདཱསམྤཏྟིསབྦྷཱཝཾ དཱིཔེཏི. ‘སུཏ’ནྟི ཨིམིནཱ སོཏབྦཔྤབྷེདཔཊིཝེདྷདཱིཔཀེན དྷམྨནིརུཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱསམྤཏྟིསབྦྷཱཝཾ. ‘ཨེཝ’ནྟི ཙ ཨིདཾ ཡོནིསོ མནསིཀཱརདཱིཔཀཾ ཝཙནཾ བྷཱསམཱནོ – ‘‘ཨེཏེ མཡཱ དྷམྨཱ མནསཱནུཔེཀྑིཏཱ, དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱ’’ཏི དཱིཔེཏི. ‘སུཏ’ནྟི ཨིདཾ སཝནཡོགདཱིཔཀཾ ཝཙནཾ བྷཱསམཱནོ – ‘‘བཧཱུ མཡཱ དྷམྨཱ སུཏཱ དྷཱཏཱ ཝཙསཱ པརིཙིཏཱ’’ཏི དཱིཔེཏི. ཏདུབྷཡེནཱཔི ཨཏྠབྱཉྫནཔཱརིཔཱུརིཾ དཱིཔེནྟོ སཝནེ ཨཱདརཾ ཛནེཏི. ཨཏྠབྱཉྫནཔརིཔུཎྞཉྷི དྷམྨཾ ཨཱདརེན ཨསྶུཎནྟོ མཧཏཱ ཧིཏཱ པརིབཱཧིརོ ཧོཏཱིཏི, ཏསྨཱ ཨཱདརཾ ཛནེཏྭཱ སཀྐཙྩཾ ཨཡཾ དྷམྨོ སོཏབྦོཏི.

‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏ’’ནྟི ཨིམིནཱ པན སཀལེན ཝཙནེན ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏཾ དྷམྨཾ ཨཏྟནོ ཨདཧནྟོ ཨསཔྤུརིསབྷཱུམིཾ ཨཏིཀྐམཏི. སཱཝཀཏྟཾ པཊིཛཱནནྟོ སཔྤུརིསབྷཱུམིཾ ཨོཀྐམཏི. ཏཐཱ ཨསདྡྷམྨཱ ཙིཏྟཾ ཝུཊྛཱཔེཏི, སདྡྷམྨེ ཙིཏྟཾ པཏིཊྛཱཔེཏི. ‘‘ཀེཝལཾ སུཏམེཝེཏཾ མཡཱ, ཏསྶེཝ བྷགཝཏོ ཝཙན’’ནྟི དཱིཔེནྟོ ཨཏྟཱནཾ པརིམོཙེཏི, སཏྠཱརཾ ཨཔདིསཏི, ཛིནཝཙནཾ ཨཔྤེཏི, དྷམྨནེཏྟིཾ པཏིཊྛཱཔེཏི.

ཨཔིཙ ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏ’’ནྟི ཨཏྟནཱ ཨུཔྤཱདིཏབྷཱཝཾ ཨཔྤཊིཛཱནནྟོ པུརིམཝཙནཾ ཝིཝརནྟོ – ‘‘སམྨུཁཱ པཊིགྒཧིཏམིདཾ མཡཱ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཙཏུཝེསཱརཛྫཝིསཱརདསྶ དསབལདྷརསྶ ཨཱསབྷཊྛཱནཊྛཱཡིནོ སཱིཧནཱདནཱདིནོ སབྦསཏྟུཏྟམསྶ དྷམྨིསྶརསྶ དྷམྨརཱཛསྶ དྷམྨཱདྷིཔཏིནོ དྷམྨདཱིཔསྶ དྷམྨསརཎསྶ སདྡྷམྨཝརཙཀྐཝཏྟིནོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཝཙནཾ, ན ཨེཏྠ ཨཏྠེ ཝཱ དྷམྨེ ཝཱ པདེ ཝཱ བྱཉྫནེ ཝཱ ཀངྑཱ ཝཱ ཝིམཏི ཝཱ ཀཱཏབྦཱ’’ཏི སབྦེསཾ དེཝམནུསྶཱནཾ ཨིམསྨིཾ དྷམྨེ ཨསྶདྡྷིཡཾ ཝིནཱསེཏི, སདྡྷཱསམྤདཾ ཨུཔྤཱདེཏི. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘ཝིནཱསཡཏི ཨསྶདྡྷཾ, སདྡྷཾ ཝཌྜྷེཏི སཱསནེ;

ཨེཝཾ མེ སུཏམིཙྩེཝཾ, ཝདཾ གོཏམསཱཝཀོ’’ཏི.

ཨེཀནྟི གཎནཔརིཙྪེདནིདྡེསོ. སམཡནྟི པརིཙྪིནྣནིདྡེསོ. ཨེཀཾ སམཡནྟི ཨནིཡམིཏཔརིདཱིཔནཾ. ཏཏྠ སམཡསདྡོ –

‘‘སམཝཱཡེ ཁཎེ ཀཱལེ, སམཱུཧེ ཧེཏུདིཊྛིསུ;

པཊིལཱབྷེ པཧཱནེ ཙ, པཊིཝེདྷེ ཙ དིསྶཏི’’.

ཏཐཱ ཧིསྶ – ‘‘ཨཔྤེཝནཱམ སྭེཔི ཨུཔསངྐམེཡྻཱམ ཀཱལཉྩ སམཡཉྩ ཨུཔཱདཱཡཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༤༤༧) སམཝཱཡོ ཨཏྠོ. ‘‘ཨེཀོཝ ཁོ བྷིཀྑཝེ, ཁཎོ ཙ སམཡོ ཙ བྲཧྨཙརིཡཝཱསཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༨.༢༩) ཁཎོ. ‘‘ཨུཎྷསམཡོ པརིལཱ༹ཧསམཡོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཱཙི. ༣༥༨) ཀཱལོ. ‘‘མཧཱསམཡོ པཝནསྨི’’ནྟིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༣༣༢) སམཱུཧོ. ‘‘སམཡོཔི ཁོ ཏེ, བྷདྡཱལི, ཨཔྤཊིཝིདྡྷོ ཨཧོསི, བྷགཝཱ ཁོ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི, བྷགཝཱཔི མཾ ཛཱནིསྶཏི, བྷདྡཱལི ནཱམ བྷིཀྑུ སཏྠུསཱསནེ སིཀྑཱཡ ཨཔརིཔཱུརཀཱརཱི’ཏི. ཨཡམྤི ཁོ, ཏེ བྷདྡཱལི, སམཡོ ཨཔྤཊིཝིདྡྷོ ཨཧོསཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༢.༡༣༥) ཧེཏུ. ‘‘ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨུགྒཧམཱནོ པརིབྦཱཛཀོ སམཎམུཎྜིཀཱཔུཏྟོ སམཡཔྤཝཱདཀེ ཏིནྡུཀཱཙཱིརེ ཨེཀསཱལཀེ མལླིཀཱཡ ཨཱརཱམེ པཊིཝསཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༢.༢༦༠) དིཊྛི.

‘‘དིཊྛེ དྷམྨེ ཙ ཡོ ཨཏྠོ, ཡོ ཙཏྠོ སམྤརཱཡིཀོ;

ཨཏྠཱབྷིསམཡཱ དྷཱིརོ, པཎྜིཏོཏི པཝུཙྩཏཱི’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༡༢༨) –

ཨཱདཱིསུ པཊིལཱབྷོ. ‘‘སམྨཱ མཱནཱབྷིསམཡཱ ཨནྟམཀཱསི དུཀྑསྶཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༧.༩) པཧཱནཾ. ‘‘དུཀྑསྶ པཱིལ༹ནཊྛོ སངྑཏཊྛོ སནྟཱཔཊྛོ ཝིཔརིཎཱམཊྛོ ཨབྷིསམཡཊྛོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཊི. ༡༠༨) པཊིཝེདྷོ. ཨིདྷ པནསྶ ཀཱལོ ཨཏྠོ. ཏེན སཾཝཙྪརཨུཏུམཱསཌྜྷམཱསརཏྟིདིཝཔུབྦཎྷམཛ྄ཛྷནྷིཀསཱཡནྷཔཋམམཛ྄ཛྷི-མཔཙྪིམཡཱམམུཧུཏྟཱདཱིསུ ཀཱལཔྤབྷེདབྷཱུཏེསུ སམཡེསུ ཨེཀཾ སམཡནྟི དཱིཔེཏི.

ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཨེཏེསུ སཾཝཙྪརཱདཱིསུ སམཡེསུ ཡཾ ཡཾ སུཏྟཾ ཡསྨིཾ ཡསྨིཾ སཾཝཙྪརེ ཨུཏུམྷི མཱསེ པཀྑེ རཏྟིབྷཱགེ ཝཱ དིཝསབྷཱགེ ཝཱ ཝུཏྟཾ, སབྦཾ ཏཾ ཐེརསྶ སུཝིདིཏཾ སུཝཝཏྠཱཔིཏཾ པཉྙཱཡ. ཡསྨཱ པན – ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏཾ’’ ཨསུཀསཾཝཙྪརེ ཨསུཀཨུཏུམྷི ཨསུཀམཱསེ ཨསུཀཔཀྑེ ཨསུཀརཏྟིབྷཱགེ ཨསུཀདིཝསབྷཱགེ ཝཱཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ན སཀྐཱ སུཁེན དྷཱརེཏུཾ ཝཱ ཨུདྡིསིཏུཾ ཝཱ ཨུདྡིསཱཔེཏུཾ ཝཱ, བཧུ ཙ ཝཏྟབྦཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨེཀེནེཝ པདེན ཏམཏྠཾ སམོདྷཱནེཏྭཱ ‘‘ཨེཀཾ སམཡ’’ནྟི ཨཱཧ. ཡེ ཝཱ ཨིམེ གབྦྷོཀྐནྟིསམཡོ, ཛཱཏིསམཡོ, སཾཝེགསམཡོ, ཨབྷིནིཀྑམནསམཡོ, དུཀྐརཀཱརིཀསམཡོ, མཱརཝིཛཡསམཡོ, ཨབྷིསམྦོདྷིསམཡོ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརསམཡོ, དེསནཱསམཡོ, པརིནིབྦཱནསམཡོཏི, ཨེཝམཱདཡོ བྷགཝཏོ དེཝམནུསྶེསུ ཨཏིཝིཡ པཀཱསཱ ཨནེཀཀཱལཔྤབྷེདཱ ཨེཝ སམཡཱ. ཏེསུ སམཡེསུ དེསནཱསམཡསངྑཱཏཾ ཨེཀཾ སམཡནྟི དཱིཔེཏི. ཡོ ཙཱཡཾ ཉཱཎཀརུཎཱཀིཙྩསམཡེསུ ཀརུཎཱཀིཙྩསམཡོ, ཨཏྟཧིཏཔརཧིཏཔཊིཔཏྟིསམཡེསུ པརཧིཏཔཊིཔཏྟིསམཡོ, སནྣིཔཏིཏཱནཾ ཀརཎཱིཡདྭཡསམཡེསུ དྷམྨིཀཐཱསམཡོ དེསནཱཔཊིཔཏྟིསམཡེསུ དེསནཱསམཡོ, ཏེསུཔི སམཡེསུ ཨཉྙཏརཾ སམཡཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཨེཀཾ སམཡ’’ནྟི ཨཱཧ.

ཀསྨཱ པནེཏྠ ཡཐཱ ཨབྷིདྷམྨེ ‘‘ཡསྨིཾ སམཡེ ཀཱམཱཝཙར’’ནྟི (དྷ. ས. ༡) ཙ, ཨིཏོ ཨཉྙེསུ ཙ སུཏྟཔདེསུ – ‘‘ཡསྨིཾ སམཡེ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱི’’ཏི ཙ བྷུམྨཝཙནནིདྡེསོ ཀཏོ, ཝིནཡེ ཙ – ‘‘ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱ’’ཏི ཀརཎཝཙནེན, ཏཐཱ ཨཀཏྭཱ ‘‘ཨེཀཾ སམཡ’’ནྟི ཨུཔཡོགཝཙནནིདྡེསོ ཀཏོཏི? ཏཏྠ ཏཐཱ ཨིདྷ ཙ ཨཉྙཐཱ ཨཏྠསམྦྷཝཏོ. ཏཏྠ ཧི ཨབྷིདྷམྨེ ཨིཏོ ཨཉྙེསུ སུཏྟཔདེསུ ཙ ཨདྷིཀརཎཏྠོ བྷཱཝེན བྷཱཝལཀྑཎཏྠོ ཙ སམྦྷཝཏི. ཨདྷིཀརཎཉྷི ཀཱལཏྠོ, སམཱུཧཏྠོ ཙ སམཡོ, ཏཏྠ ཏཏྠ ཝུཏྟཱནཾ ཕསྶཱདིདྷམྨཱནཾ ཁཎསམཝཱཡཧེཏུསངྑཱཏསྶ ཙ སམཡསྶ བྷཱཝེན ཏེསཾ བྷཱཝོ ལཀྑཱིཡཏི, ཏསྨཱ ཏདཏྠཛོཏནཏྠཾ ཏཏྠ བྷུམྨཝཙནནིདྡེསོ ཀཏོ.

ཝིནཡེ ཙ ཧེཏུཨཏྠོ ཀརཎཏྠོ ཙ སམྦྷཝཏི. ཡོ ཧི སོ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིསམཡོ སཱརིཔུཏྟཱདཱིཧིཔི དུབྦིཉྙེཡྻོ, ཏེན སམཡེན ཧེཏུབྷཱུཏེན ཀརཎབྷཱུཏེན ཙ སིཀྑཱཔདཱནི པཉྙཱཔཡནྟོ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཧེཏུཉྩ ཨཔེཀྑམཱནོ བྷགཝཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིཧཱསི, ཏསྨཱ ཏདཏྠཛོཏནཏྠཾ ཏཏྠ ཀརཎཝཙནེན ནིདྡེསོ ཀཏོ.

ཨིདྷ པན ཨཉྙསྨིཉྩ ཨེཝཾ ཛཱཏིཀེ ཨཙྩནྟསཾཡོགཏྠོ སམྦྷཝཏི. ཡཉྷི སམཡཾ བྷགཝཱ ཨིམཾ ཨཉྙཾ ཝཱ སུཏྟནྟཾ དེསེསི, ཨཙྩནྟམེཝ ཏཾ སམཡཾ ཀརུཎཱཝིཧཱརེན ཝིཧཱསི, ཏསྨཱ ཏདཏྠཛོཏནཏྠཾ ཨིདྷ ཨུཔཡོགཝཙནནིདྡེསོ ཀཏོཏི.

ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘ཏཾ ཏཾ ཨཏྠམཔེཀྑིཏྭཱ, བྷུམྨེན ཀརཎེན ཙ;

ཨཉྙཏྲ སམཡོ ཝུཏྟོ, ཨུཔཡོགེན སོ ཨིདྷཱ’’ཏི.

པོརཱཎཱ པན ཝཎྞཡནྟི – ‘‘ཏསྨིཾ སམཡེ’’ཏི ཝཱ, ‘‘ཏེན སམཡེནཱ’’ཏི ཝཱ, ‘‘ཨེཀཾ སམཡ’’ནྟི ཝཱ, ཨབྷིལཱཔམཏྟབྷེདོ ཨེས, སབྦཏྠ བྷུམྨམེཝཏྠོཏི. ཏསྨཱ ‘‘ཨེཀཾ སམཡ’’ནྟི ཝུཏྟེཔི ‘‘ཨེཀསྨིཾ སམཡེ’’ཏི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

བྷགཝཱཏི གརུ. གརུཉྷི ལོཀེ བྷགཝཱཏི ཝདནྟི. ཨཡཉྩ སབྦགུཎཝིསིཊྛཏཱཡ སབྦསཏྟཱནཾ གརུ, ཏསྨཱ བྷགཝཱཏི ཝེདིཏབྦོ. པོརཱཎེཧིཔི ཝུཏྟཾ –

‘‘བྷགཝཱཏི ཝཙནཾ སེཊྛཾ, བྷགཝཱཏི ཝཙནམུཏྟམཾ;

གརུ གཱརཝཡུཏྟོ སོ, བྷགཝཱ ཏེན ཝུཙྩཏཱི’’ཏི.

ཨཔི ཙ –

‘‘བྷཱགྱཝཱ བྷགྒཝཱ ཡུཏྟོ, བྷགེཧི ཙ ཝིབྷཏྟཝཱ;

བྷཏྟཝཱ ཝནྟགམནོ, བྷཝེསུ བྷགཝཱ ཏཏོ’’ཏི.

ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཝསེནསྶ པདསྶ ཝིཏྠཱརཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. སོ ཙ ཝིསུདྡྷིམགྒེ བུདྡྷཱནུསྶཏིནིདྡེསེ ཝུཏྟོཡེཝ.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙེཏྠ ཨེཝཾ མེ སུཏནྟི ཝཙནེན ཡཐཱསུཏཾ དྷམྨཾ དསྶེནྟོ བྷགཝཏོ དྷམྨཀཱཡཾ པཙྩཀྑཾ ཀརོཏི. ཏེན ‘‘ནཡིདཾ ཨཏིཀྐནྟསཏྠུཀཾ པཱཝཙནཾ, ཨཡཾ ཝོ སཏྠཱ’’ཏི སཏྠུ ཨདསྶནེན ཨུཀྐཎྛིཏཾ ཛནཾ སམསྶཱསེཏི.

ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱཏི ཝཙནེན ཏསྨིཾ སམཡེ བྷགཝཏོ ཨཝིཛྫམཱནབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ རཱུཔཀཱཡཔརིནིབྦཱནཾ སཱདྷེཏི. ཏེན ‘‘ཨེཝཾཝིདྷསྶ ནཱམ ཨརིཡདྷམྨསྶ དེསཀོ དསབལདྷརོ ཝཛིརསངྒྷཱཏ སམཱནཀཱཡོ སོཔི བྷགཝཱ པརིནིབྦུཏོ, ཀེན ཨཉྙེན ཛཱིཝིཏེ ཨཱསཱ ཛནེཏབྦཱ’’ཏི ཛཱིཝིཏམདམཏྟཾ ཛནཾ སཾཝེཛེཏི, སདྡྷམྨེ ཙསྶ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེཏི.

ཨེཝནྟི ཙ བྷཎནྟོ དེསནཱསམྤཏྟིཾ ནིདྡིསཏི. མེ སུཏནྟི སཱཝཀསམྤཏྟིཾ. ཨེཀཾ སམཡནྟི ཀཱལསམྤཏྟིཾ. བྷགཝཱཏི དེསཀསམྤཏྟིཾ.

ཨནྟརཱ ཙ རཱཛགཧཾ ཨནྟརཱ ཙ ནཱལ༹ནྡནྟི ཨནྟརཱ-སདྡོ ཀཱརཎཁཎཙིཏྟཝེམཛ྄ཛྷཝིཝརཱདཱིསུ དིསྶཏི. ‘‘ཏདནྟརཾ ཀོ ཛཱནེཡྻ ཨཉྙཏྲ ཏཐཱགཏཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༦.༤༤) ཙ, ‘‘ཛནཱ སངྒམྨ མནྟེནྟི མཉྩ ཏཉྩ ཀིམནྟར’’ནྟི (སཾ. ནི. ༡.༢༢༨) ཙ ཨཱདཱིསུ ཧི ཀཱརཎེ ཨནྟརཱ-སདྡོ. ‘‘ཨདྡས མཾ, བྷནྟེ, ཨཉྙཏརཱ ཨིཏྠཱི ཝིཛྫནྟརིཀཱཡ བྷཱཛནཾ དྷོཝནྟཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༢.༡༤༩) ཁཎེ. ‘‘ཡསྶནྟརཏོ ན སནྟི ཀོཔཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨུདཱ. ༢༠) ཙིཏྟེ. ‘‘ཨནྟརཱ ཝོསཱནམཱཔཱདཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༥༠) ཝེམཛ྄ཛྷེ. ‘‘ཨཔི ཙཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཔོདཱ དྭིནྣཾ མཧཱནིརཡཱནཾ ཨནྟརིཀཱཡ ཨཱགཙྪཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཱརཱ. ༢༣༡) ཝིཝརེ. སྭཱཡམིདྷ ཝིཝརེ ཝཏྟཏི, ཏསྨཱ རཱཛགཧསྶ ཙ ནཱལ༹ནྡཱཡ ཙ ཝིཝརེཏི ཨེཝམེཏྠཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨནྟརཱ-སདྡེན པན ཡུཏྟཏྟཱ ཨུཔཡོགཝཙནཾ ཀཏཾ. ཨཱིདིསེསུ ཙ ཋཱནེསུ ཨཀྑརཙིནྟཀཱ ‘‘ཨནྟརཱ གཱམཉྩ ནདིཉྩ ཡཱཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨེཀམེཝ ཨནྟརཱསདྡཾ པཡུཛྫནྟི, སོ དུཏིཡཔདེནཔི ཡོཛེཏབྦོ ཧོཏི, ཨཡོཛིཡམཱནེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ ན པཱཔུཎཱཏི. ཨིདྷ པན ཡོཛེཏྭཱཡེཝ ཝུཏྟོཏི.

ཨདྡྷཱནམགྒཔྤཊིཔནྣོ ཧོཏཱིཏི ཨདྡྷཱནསངྑཱཏཾ མགྒཾ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ‘‘དཱིགྷམགྒ’’ནྟི ཨཏྠོ. ཨདྡྷཱནགམནསམཡསྶ ཧི ཝིབྷངྒེ ‘‘ཨཌྜྷཡོཛནཾ གཙྪིསྶཱམཱིཏི བྷུཉྫིཏབྦ’’ནྟིཨཱདིཝཙནཏོ (པཱཙི. ༢༡༨) ཨཌྜྷཡོཛནམྤི ཨདྡྷཱནམགྒོ ཧོཏི. རཱཛགཧཏོ པན ནཱལ༹ནྡཱ ཡོཛནམེཝ.

མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིནྟི ‘མཧཏཱ’ཏི གུཎམཧཏྟེནཔི མཧཏཱ, སངྑྱཱམཧཏྟེནཔི མཧཏཱ. སོ ཧི བྷིཀྑུསངྒྷོ གུཎེཧིཔི མཧཱ ཨཧོསི, ཨཔྤིཙྪཏཱདིགུཎསམནྣཱགཏཏྟཱ. སངྑྱཱཡཔི མཧཱ, པཉྩསཏསངྑྱཏྟཱ. བྷིཀྑཱུནཾ སངྒྷོ ‘བྷིཀྑུསངྒྷོ’, ཏེན བྷིཀྑུསངྒྷེན. དིཊྛིསཱིལསཱམཉྙསངྒྷཱཏསངྑཱཏེན སམཎགཎེནཱཏི ཨཏྠོ. སདྡྷིནྟི ཨེཀཏོ.

པཉྩམཏྟེཧི བྷིཀྑུསཏེཧཱིཏི པཉྩམཏྟཱ ཨེཏེསནྟི པཉྩམཏྟཱནི. མཏྟཱཏི པམཱཎཾ ཝུཙྩཏི, ཏསྨཱ ཡཐཱ ‘‘བྷོཛནེ མཏྟཉྙཱུ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘བྷོཛནེ མཏྟཾ ཛཱནཱཏི, པམཱཎཾ ཛཱནཱཏཱི’’ཏི ཨཏྠོ ཧོཏི, ཨེཝམིདྷཱཔི – ‘‘ཏེསཾ བྷིཀྑུསཏཱནཾ པཉྩམཏྟཱ པཉྩཔམཱཎ’’ནྟི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ. བྷིཀྑཱུནཾ སཏཱནི བྷིཀྑུསཏཱནི, ཏེཧི པཉྩམཏྟེཧི བྷིཀྑུསཏེཧི.

སུཔྤིཡོཔི ཁོ པརིབྦཱཛཀོཏི སུཔྤིཡོཏི ཏསྶ ནཱམཾ. པི-ཀཱརོ མགྒཔྤཊིཔནྣསབྷཱགཏཱཡ པུགྒལསམྤིཎྜནཏྠོ. ཁོ-ཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ, བྱཉྫནསིལིཊྛཏཱཝསེན ཝུཏྟོ. པརིབྦཱཛཀོཏི སཉྫཡསྶ ཨནྟེཝཱསཱི ཚནྣཔརིབྦཱཛཀོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ‘‘ཡདཱ བྷགཝཱ ཏཾ ཨདྡྷཱནམགྒཾ པཊིཔནྣོ, ཏདཱ སུཔྤིཡོཔི པརིབྦཱཛཀོ པཊིཔནྣོ ཨཧོསཱི’’ཏི. ཨཏཱིཏཀཱལཏྠོ ཧེཏྠ ཧོཏི-སདྡོ.

སདྡྷིཾ ཨནྟེཝཱསིནཱ བྲཧྨདཏྟེན མཱཎཝེནཱཏི – ཨེཏྠ ཨནྟེ ཝསཏཱིཏི ཨནྟེཝཱསཱི. སམཱིཔཙཱརོ སནྟིཀཱཝཙརོ སིསྶོཏི ཨཏྠོ. བྲཧྨདཏྟོཏི ཏསྶ ནཱམཾ. མཱཎཝོཏི སཏྟོཔི ཙོརོཔི ཏརུཎོཔི ཝུཙྩཏི.

‘‘ཙོདིཏཱ དེཝདཱུཏེཧི, ཡེ པམཛྫནྟི མཱཎཝཱ;

ཏེ དཱིགྷརཏྟཾ སོཙནྟི, ཧཱིནཀཱཡཱུཔགཱ ནརཱ’’ཏི. (མ. ནི. ༣.༢༧༡) –

ཨཱདཱིསུ ཧི སཏྟོ མཱཎཝོཏི ཝུཏྟོ. ‘‘མཱཎཝེཧིཔི སམཱགཙྪནྟི ཀཏཀམྨེཧིཔི ཨཀཏཀམྨེཧིཔཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༢.༡༤༩) ཙོརོ. ‘‘ཨམྦཊྛོ མཱཎཝོ, ཨངྒཀོ མཱཎཝོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༣༡༦) ཏརུཎོ ‘མཱཎཝོ’ཏི ཝུཏྟོ. ཨིདྷཱཔི ཨཡམེཝཏྠོ. ཨིདཉྷི ཝུཏྟཾ ཧོཏི – བྲཧྨདཏྟེན ནཱམ ཏརུཎནྟེཝཱསིནཱ སདྡྷིནྟི.

ཏཏྲཱཏི ཏསྨིཾ ཨདྡྷཱནམགྒེ, ཏེསུ ཝཱ དྭཱིསུ ཛནེསུ. སུདནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ཨནེཀཔརིཡཱཡེནཱཏི པརིཡཱཡ-སདྡོ ཏཱཝ ཝཱརདེསནཱཀཱརཎེསུ ཝཏྟཏི. ‘‘ཀསྶ ནུ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཨཛྫ པརིཡཱཡོ བྷིཀྑུནིཡོ ཨོཝདིཏུ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༣.༣༩༨) ཧི ཝཱརེ པརིཡཱཡསདྡོ ཝཏྟཏི. ‘‘མདྷུཔིཎྜིཀཔརིཡཱཡོཏྭེཝ ནཾ དྷཱརེཧཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༠༥) དེསནཱཡཾ. ‘‘ཨིམིནཱཔི ཁོ, ཏེ རཱཛཉྙ, པརིཡཱཡེན ཨེཝཾ ཧོཏཱུ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༤༡༡) ཀཱརཎེ. སྭཱཡམིདྷཱཔི ཀཱརཎེ ཝཏྟཏི, ཏསྨཱ ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ – ‘‘ཨནེཀཝིདྷེན ཀཱརཎེནཱ’’ཏི, ‘‘བཧཱུཧི ཀཱརཎེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

བུདྡྷསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསཏཱིཏི ཨཝཎྞཝིརཧིཏསྶ ཨཔརིམཱཎཝཎྞསམནྣཱགཏསྶཱཔི བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ – ‘‘ཡཾ ལོཀེ ཛཱཏིཝུཌྜྷེསུ ཀཏྟབྦཾ ཨབྷིཝཱདནཱདིསཱམཱིཙིཀམྨཾ ‘སཱམགྒིརསོ’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏཾ སམཎསྶ གོཏམསྶ ནཏྠི ཏསྨཱ ཨརསརཱུཔོ སམཎོ གོཏམོ, ནིབྦྷོགོ, ཨཀིརིཡཝཱདོ, ཨུཙྪེདཝཱདོ, ཛེགུཙྪཱི, ཝེནཡིཀོ, ཏཔསྶཱི, ཨཔགབྦྷོ. ནཏྠི སམཎསྶ གོཏམསྶ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨོ ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནཝིསེསོ. ཏཀྐཔརིཡཱཧཏཾ སམཎོ གོཏམོ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཝཱིམཾསཱནུཙརིཏཾ, སཡཾཔཊིབྷཱནཾ. སམཎོ གོཏམོ ན སབྦཉྙཱུ, ན ལོཀཝིདཱུ, ན ཨནུཏྟརོ, ན ཨགྒཔུགྒལོ’’ཏི. ཨེཝཾ ཏཾ ཏཾ ཨཀཱརཎམེཝ ཀཱརཎནྟི ཝཏྭཱ ཏཐཱ ཏཐཱ ཨཝཎྞཾ དོསཾ ནིནྡཾ བྷཱསཏི.

ཡཐཱ ཙ བུདྡྷསྶ, ཨེཝཾ དྷམྨསྶཱཔི ཏཾ ཏཾ ཨཀཱརཎམེཝ ཀཱརཎཏོ ཝཏྭཱ – ‘‘སམཎསྶ གོཏམསྶ དྷམྨོ དུརཀྑཱཏོ, དུཔྤཊིཝེདིཏོ, ཨནིཡྻཱནིཀོ, ཨནུཔསམསཾཝཏྟནིཀོ’’ཏི ཏཐཱ ཏཐཱ ཨཝཎྞཾ བྷཱསཏི.

ཡཐཱ ཙ དྷམྨསྶ, ཨེཝཾ སངྒྷསྶཱཔི ཡཾ ཝཱ ཏཾ ཝཱ ཨཀཱརཎམེཝ ཀཱརཎཏོ ཝཏྭཱ – ‘‘མིཙྪཱཔཊིཔནྣོ སམཎསྶ གོཏམསྶ སཱཝཀསངྒྷོ, ཀུཊིལཔཊིཔནྣོ, པཙྩནཱིཀཔཊིཔདཾ ཨནནུལོམཔཊིཔདཾ ཨདྷམྨཱནུལོམཔཊིཔདཾ པཊིཔནྣོ’’ཏི ཏཐཱ ཏཐཱ ཨཝཎྞཾ བྷཱསཏི.

ཨནྟེཝཱསཱི པནསྶ – ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡོ ཨཔརཱམསིཏབྦཾ པརཱམསཏི, ཨནཀྐམིཏབྦཾ ཨཀྐམཏི, སྭཱཡཾ ཨགྒིཾ གིལནྟོ ཝིཡ, ཧཏྠེན ཨསིདྷཱརཾ པརཱམསནྟོ ཝིཡ, མུཊྛིནཱ སིནེརུཾ པདཱལེཏུཀཱམོ ཝིཡ, ཀཀཙདནྟཔནྟིཡཾ ཀཱིལ༹མཱནོ ཝིཡ, པབྷིནྣམདཾ ཙཎྜཧཏྠིཾ ཧཏྠེན གཎྷནྟོ ཝིཡ ཙ ཝཎྞཱརཧསྶེཝ རཏནཏྟཡསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསམཱནོ ཨནཡབྱསནཾ པཱཔུཎིསྶཏི. ཨཱཙརིཡེ ཁོ པན གཱུཐཾ ཝཱ ཨགྒིཾ ཝཱ ཀཎྚཀཾ ཝཱ ཀཎྷསཔྤཾ ཝཱ ཨཀྐམནྟེ, སཱུལཾ ཝཱ ཨབྷིརཱུཧནྟེ, ཧལཱཧལཾ ཝཱ ཝིསཾ ཁཱདནྟེ, ཁཱརོདཀཾ ཝཱ པཀྑལནྟེ, ནརཀཔཔཱཏཾ ཝཱ པཔཏནྟེ, ན ཨནྟེཝཱསིནཱ ཏཾ སབྦམནུཀཱཏབྦཾ ཧོཏི. ཀམྨསྶཀཱ ཧི སཏྟཱ ཨཏྟནོ ཀམྨཱནུརཱུཔམེཝ གཏིཾ གཙྪནྟི. ནེཝ པིཏཱ པུཏྟསྶ ཀམྨེན གཙྪཏི, ན པུཏྟོ པིཏུ ཀམྨེན, ན མཱཏཱ པུཏྟསྶ, ན པུཏྟོ མཱཏུཡཱ, ན བྷཱཏཱ བྷགིནིཡཱ, ན བྷགིནཱི བྷཱཏུ, ན ཨཱཙརིཡོ ཨནྟེཝཱསིནོ, ན ཨནྟེཝཱསཱི ཨཱཙརིཡསྶ ཀམྨེན གཙྪཏི. མཡ྄ཧཉྩ ཨཱཙརིཡོ ཏིཎྞཾ རཏནཱནཾ ཨཝཎྞཾ བྷཱསཏི, མཧཱསཱཝཛྫོ ཁོ པནཱརིཡཱུཔཝཱདོཏི. ཨེཝཾ ཡོནིསོ ཨུམྨུཛྫིཏྭཱ ཨཱཙརིཡཝཱདཾ མདྡམཱནོ སམྨཱཀཱརཎམེཝ ཀཱརཎཏོ ཨཔདིསནྟོ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན ཏིཎྞཾ རཏནཱནཾ ཝཎྞཾ བྷཱསིཏུམཱརདྡྷོ, ཡཐཱ ཏཾ པཎྜིཏཛཱཏིཀོ ཀུལཔུཏྟོ’’. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘སུཔྤིཡསྶ པན པརིབྦཱཛཀསྶ ཨནྟེཝཱསཱི བྲཧྨདཏྟོ མཱཎཝོ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན བུདྡྷསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི, དྷམྨསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི, སངྒྷསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཝཎྞནྟི ཝཎྞ-སདྡོ སཎྛཱན-ཛཱཏི-རཱུཔཱཡཏན-ཀཱརཎ-པམཱཎ-གུཎ-པསཾསཱདཱིསུ དིསྶཏི. ཏཏྠ ‘‘མཧནྟཾ སཔྤརཱཛཝཎྞཾ ཨབྷིནིམྨིནིཏྭཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༡༤༢) སཎྛཱནཾ ཝུཙྩཏི. ‘‘བྲཱཧྨཎོཝ སེཊྛོ ཝཎྞོ, ཧཱིནོ ཨཉྙོ ཝཎྞོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༢.༤༠༢) ཛཱཏི. ‘‘པརམཱཡ ཝཎྞཔོཀྑརཏཱཡ སམནྣཱགཏོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༣༠༣) རཱུཔཱཡཏནཾ.

‘‘ན ཧརཱམི ན བྷཉྫཱམི, ཨཱརཱ སིངྒྷཱམི ཝཱརིཛཾ;

ཨཐ ཀེན ནུ ཝཎྞེན, གནྡྷཏྠེནོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༢༣༤) –

ཨཱདཱིསུ ཀཱརཎཾ. ‘‘ཏཡོ པཏྟསྶ ཝཎྞཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཱརཱ. ༦༠༢) པམཱཎཾ. ‘‘ཀདཱ སཉྙཱུལ༹ྷཱ པན, ཏེ གཧཔཏི, ཨིམེ སམཎསྶ གོཏམསྶ ཝཎྞཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༢.༧༧) གུཎོ. ‘‘ཝཎྞཱརཧསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༢.༡༣༥) པསཾསཱ. ཨིདྷ གུཎོཔི པསཾསཱཔི. ཨཡཾ ཀིར ཏཾ ཏཾ བྷཱུཏམེཝ ཀཱརཎཾ ཨཔདིསནྟོ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན རཏནཏྟཡསྶ གུཎཱུཔསཉྷིཏཾ པསཾསཾ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ – ‘‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏིཨཱདིནཱ (པཱརཱ. ༡) ནཡེན, ‘‘ཡེ བྷིཀྑཝེ, བུདྡྷེ པསནྣཱ ཨགྒེ ཏེ པསནྣཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ‘‘ཨེཀཔུགྒལོ, བྷིཀྑཝེ, ལོཀེ ཨུཔྤཛྫམཱནོ ཨུཔྤཛྫཏི…པེ… ཨསམོ ཨསམསམོ’’ཏིཨཱདིནཱ (ཨ. ནི. ༡.༡༧༤) ཙ ནཡེན བུདྡྷསྶ ཝཎྞོ ཝེདིཏབྦོ. ‘‘སྭཱཀྑཱཏོ བྷགཝཏཱ དྷམྨོ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༡༥༩) ཙ ‘‘ཨཱལཡསམུགྒྷཱཏོ ཝཊྚུཔཙྪེདོ’’ཏི (ཨིཏི. ༩༠, ཨ. ནི. ༤.༣༤) ཙ, ‘‘ཡེ བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡེ ཨཊྛངྒིཀེ མགྒེ པསནྣཱ, ཨགྒེ ཏེ པསནྣཱ’’ཏི ཙ ཨེཝམཱདཱིཧི ནཡེཧི དྷམྨསྶ ཝཎྞོ ཝེདིཏབྦོ. ‘‘སུཔྤཊིཔནྣོ བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༡༥༩) ཙ, ‘‘ཡེ, བྷིཀྑཝེ, སངྒྷེ པསནྣཱ, ཨགྒེ ཏེ པསནྣཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༣༤) ཙ ཨེཝམཱདཱིཧི པན ནཡེཧི སངྒྷསྶ ཝཎྞོ ཝེདིཏབྦོ. པཧོནྟེན པན དྷམྨཀཐིཀེན པཉྩནིཀཱཡེ ནཝངྒཾ སཏྠུསཱསནཾ ཙཏུརཱསཱིཏིདྷམྨཀྑནྡྷསཧསྶཱནི ཨོགཱཧིཏྭཱ བུདྡྷཱདཱིནཾ ཝཎྞོ པཀཱསེཏབྦོ. ཨིམསྨིཉྷི ཋཱནེ བུདྡྷཱདཱིནཾ གུཎེ པཀཱསེནྟོ ཨཏིཏྠེན པཀྑནྡོ དྷམྨཀཐིཀོཏི ན སཀྐཱ ཝཏྟུཾ. ཨཱིདིསེསུ ཧི ཋཱནེསུ དྷམྨཀཐིཀསྶ ཐཱམོ ཝེདིཏབྦོ. བྲཧྨདཏྟོ པན མཱཎཝོ ཨནུསྶཝཱདིམཏྟསམྦནྡྷིཏེན ཨཏྟནོ ཐཱམེན རཏནཏྟཡསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི.

ཨིཏིཧ ཏེ ཨུབྷོ ཨཱཙརིཡནྟེཝཱསཱིཏི ཨེཝཾ ཏེ དྭེ ཨཱཙརིཡནྟེཝཱསིཀཱ. ཨཉྙམཉྙསྶཱཏི ཨཉྙོ ཨཉྙསྶ. ཨུཛུཝིཔཙྩནཱིཀཝཱདཱཏི ཨཱིསཀམྤི ཨཔརིཧརིཏྭཱ ཨུཛུམེཝ ཝིཝིདྷཔཙྩནཱིཀཝཱདཱ, ཨནེཀཝཱརཾ ཝིརུདྡྷཝཱདཱ ཨེཝ ཧུཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨཱཙརིཡེན ཧི རཏནཏྟཡསྶ ཨཝཎྞེ བྷཱསིཏེ ཨནྟེཝཱསཱི ཝཎྞཾ བྷཱསཏི, པུན ཨིཏརོ ཨཝཎྞཾ, ཨིཏརོ ཝཎྞནྟི ཨེཝཾ ཨཱཙརིཡོ སཱརཕལཀེ ཝིསརུཀྑཨཱཎིཾ ཨཱཀོཊཡམཱནོ ཝིཡ པུནཔྤུནཾ རཏནཏྟཡསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསཏི. ཨནྟེཝཱསཱི པན སུཝཎྞརཛཏམཎིམཡཱཡ ཨཱཎིཡཱ ཏཾ ཨཱཎིཾ པཊིབཱཧཡམཱནོ ཝིཡ པུནཔྤུནཾ རཏནཏྟཡསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨུཛུཝིཔཙྩནཱིཀཝཱདཱ’’ཏི.

བྷགཝནྟཾ པིཊྛིཏོ པིཊྛིཏོ ཨནུབནྡྷཱ ཧོནྟི བྷིཀྑུསངྒྷཉྩཱཏི བྷགཝནྟཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ པཙྪཏོ པཙྪཏོ དསྶནཾ ཨཝིཛཧནྟཱ ཨིརིཡཱཔཐཱནུབནྡྷནེན ཨནུབནྡྷཱ ཧོནྟི, སཱིསཱནུལོཀིནོ ཧུཏྭཱ ཨནུགཏཱ ཧོནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

ཀསྨཱ པན བྷགཝཱ ཏཾ ཨདྡྷཱནཾ པཊིཔནྣོ? ཀསྨཱ ཙ སུཔྤིཡོ ཨནུབནྡྷོ? ཀསྨཱ ཙ སོ རཏནཏྟཡསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསཏཱིཏི? བྷགཝཱ ཏཱཝ ཏསྨིཾ ཀཱལེ རཱཛགཧཔརིཝཏྟཀེསུ ཨཊྛཱརསསུ མཧཱཝིཧཱརེསུ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཝསིཏྭཱ པཱཏོཝ སརཱིརཔྤཊིཛགྒནཾ ཀཏྭཱ བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཱཡཾ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ རཱཛགཧེ པིཎྜཱཡ ཙརཏི. སོ ཏཾ དིཝསཾ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ སུལབྷཔིཎྜཔཱཏཾ ཀཏྭཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟོ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པཏྟཙཱིཝརཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ – ‘‘ནཱལ༹ནྡཾ གམིསྶཱམཱི’’ཏི, རཱཛགཧཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཏཾ ཨདྡྷཱནཾ པཊིཔནྣོ. སུཔྤིཡོཔི ཁོ ཏསྨིཾ ཀཱལེ རཱཛགཧཔརིཝཏྟཀེ ཨཉྙཏརསྨིཾ པརིབྦཱཛཀཱརཱམེ ཝསིཏྭཱ པརིབྦཱཛཀཔརིཝུཏོ རཱཛགཧེ བྷིཀྑཱཡ ཙརཏི. སོཔི ཏཾ དིཝསཾ པརིབྦཱཛཀཔརིསཱཡ སུལབྷབྷིཀྑཾ ཀཏྭཱ བྷུཏྟཔཱཏརཱསོ པརིབྦཱཛཀེ པརིབྦཱཛཀཔརིཀྑཱརཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ – ནཱལ༹ནྡཾ གམིསྶཱམིཙྩེཝ བྷགཝཏོ ཏཾ མགྒཾ པཊིཔནྣབྷཱཝཾ ཨཛཱནནྟོཝ ཨནུབནྡྷོ. སཙེ པན ཛཱནེཡྻ ནཱནུབནྡྷེཡྻ. སོ ཨཛཱནིཏྭཱཝ གཙྪནྟོ གཱིཝཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཨོལོཀཡམཱནོ བྷགཝནྟཾ ཨདྡས བུདྡྷསིརིཡཱ སོབྷམཱནཾ རཏྟཀམྦལཔརིཀྑིཏྟམིཝ ཛངྒམཀནཀགིརིསིཁརཾ.

ཏསྨིཾ ཀིར སམཡེ དསབལསྶ སརཱིརཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཚབྦཎྞརསྨིཡོ སམནྟཱ ཨསཱིཏིཧཏྠཔྤམཱཎེ པདེསེ ཨཱདྷཱཝནྟི ཝིདྷཱཝནྟི རཏནཱཝེལ༹རཏནདཱམརཏནཙུཎྞཝིཔྤཀིཎྞཾ ཝིཡ, པསཱརིཏརཏནཙིཏྟཀཉྩནཔཊམིཝ, རཏྟསུཝཎྞརསནིསིཉྩམཱནམིཝ, ཨུཀྐཱསཏནིཔཱཏསམཱཀུལམིཝ, ནིརནྟརཝིཔྤཀིཎྞཀཎིཀཱརཔུཔྥམིཝ ཝཱཡུཝེགཀྑིཏྟཙཱིནཔིཊྛཙུཎྞམིཝ, ཨིནྡདྷནུཝིཛྫུལཏཱཏཱརཱགཎཔྤབྷཱཝིསརཝིཔྥུརིཏཝིཙྪརིཏམིཝ ཙ ཏཾ ཝནནྟརཾ ཧོཏི.

ཨསཱིཏི ཨནུབྱཉྫནཱནུརཉྫིཏཉྩ པན བྷགཝཏོ སརཱིརཾ ཝིཀསིཏཀམལུཔྤལམིཝ, སརཾ སབྦཔཱལིཕུལླམིཝ པཱརིཙྪཏྟཀཾ, ཏཱརཱམརཱིཙིཝིཀསིཏམིཝ, གགནཏལཾ སིརིཡཱ ཨཝཧསནྟམིཝ, བྱཱམཔྤབྷཱཔརིཀྑེཔཝིལཱསིནཱི ཙསྶ དྭཏྟིཾསཝརལཀྑཎམཱལཱ གནྠེཏྭཱ ཋཔིཏདྭཏྟིཾསཙནྡམཱལཱཡ དྭཏྟིཾསསཱུརིཡམཱལཱཡ པཊིཔཱཊིཡཱ ཋཔིཏདྭཏྟིཾསཙཀྐཝཏྟིདྭཏྟིཾསསཀྐདེཝརཱཛདྭཏྟིཾསམཧཱབྲཧྨཱནཾ སིརིཾ སིརིཡཱ ཨབྷིབྷཝནྟིམིཝ. ཏཉྩ པན བྷགཝནྟཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ཋིཏཱ བྷིཀྑཱུ སབྦེཝ ཨཔྤིཙྪཱ སནྟུཊྛཱ པཝིཝིཏྟཱ ཨསཾསཊྛཱ ཙོདཀཱ པཱཔགརཧིནོ ཝཏྟཱརོ ཝཙནཀྑམཱ སཱིལསམྤནྣཱ སམཱདྷིཔཉྙཱཝིམུཏྟིཝིམུཏྟིཉྙཱཎདསྶནསམྤནྣཱ. ཏེསཾ མཛ྄ཛྷེ བྷགཝཱ རཏྟཀམྦལཔཱཀཱརཔརིཀྑིཏྟོ ཝིཡ ཀཉྩནཐམྦྷོ, རཏྟཔདུམསཎྜམཛ྄ཛྷགཏཱ ཝིཡ སུཝཎྞནཱཝཱ, པཝཱལ༹ཝེདིཀཱཔརིཀྑིཏྟོ ཝིཡ ཨགྒིཀྑནྡྷོ, ཏཱརཱགཎཔརིཝཱརིཏོ ཝིཡ པུཎྞཙནྡོ མིགཔཀྑཱིནམྤི ཙཀྑཱུནི པཱིཎཡཏི, པགེཝ དེཝམནུསྶཱནཾ. ཏསྨིཉྩ པན དིཝསེ ཡེབྷུཡྻེན ཨསཱིཏིམཧཱཐེརཱ མེགྷཝཎྞཾ པཾསུཀཱུལཾ ཨེཀཾསཾ ཀརིཏྭཱ ཀཏྟརདཎྜཾ ཨཱདཱཡ སུཝམྨཝམྨིཏཱ ཝིཡ གནྡྷཧཏྠིནོ ཝིགཏདོསཱ ཝནྟདོསཱ བྷིནྣཀིལེསཱ ཝིཛཊིཏཛཊཱ ཚིནྣབནྡྷནཱ བྷགཝནྟཾ པརིཝཱརཡིཾསུ. སོ སཡཾ ཝཱིཏརཱགོ ཝཱིཏརཱགེཧི, སཡཾ ཝཱིཏདོསོ ཝཱིཏདོསེཧི, སཡཾ ཝཱིཏམོཧོ ཝཱིཏམོཧེཧི, སཡཾ ཝཱིཏཏཎྷོ ཝཱིཏཏཎྷེཧི, སཡཾ ནིཀྐིལེསོ ནིཀྐིལེསེཧི, སཡཾ བུདྡྷོ ཨནུབུདྡྷེཧི པརིཝཱརིཏོ; པཏྟཔརིཝཱརིཏཾ ཝིཡ ཀེསརཾ, ཀེསརཔརིཝཱརིཏཱ ཝིཡ ཀཎྞིཀཱ, ཨཊྛནཱགསཧསྶཔརིཝཱརིཏོ ཝིཡ ཚདྡནྟོ ནཱགརཱཛཱ, ནཝུཏིཧཾསསཧསྶཔརིཝཱརིཏོ ཝིཡ དྷཏརཊྛོ ཧཾསརཱཛཱ, སེནངྒཔརིཝཱརིཏོ ཝིཡ ཙཀྐཝཏྟིརཱཛཱ, དེཝགཎཔརིཝཱརིཏོ ཝིཡ སཀྐོ དེཝརཱཛཱ, བྲཧྨགཎཔརིཝཱརིཏོ ཝིཡ ཧཱརིཏོ མཧཱབྲཧྨཱ, ཨཔརིམིཏཀཱལསཉྩིཏཔུཉྙབལནིབྦཏྟཱཡ ཨཙིནྟེཡྻཱཡ ཨནོཔམཱཡ བུདྡྷལཱིལཱཡ ཙནྡོ ཝིཡ གགནཏལཾ ཏཾ མགྒཾ པཊིཔནྣོ ཧོཏི.

ཨཐེཝཾ བྷགཝནྟཾ ཨནོཔམཱཡ བུདྡྷལཱིལཱཡ གཙྪནྟཾ བྷིཀྑཱུ ཙ ཨོཀྑིཏྟཙཀྑཱུ སནྟིནྡྲིཡེ སནྟམཱནསེ ཨུཔརིནབྷེ ཋིཏཾ པུཎྞཙནྡཾ ཝིཡ བྷགཝནྟཾཡེཝ ནམསྶམཱནེ དིསྭཱཝ པརིབྦཱཛཀོ ཨཏྟནོ པརིསཾ ཨཝལོཀེསི. སཱ ཧོཏི ཀཱཛདཎྜཀེ ཨོལམྦེཏྭཱ གཧིཏོལུགྒཝིལུགྒཔིཊྛཀཏིདཎྜམོརཔིཉྪམཏྟིཀཱཔཏྟཔསིབྦཀཀུཎྜིཀཱདིཨནེཀཔརིཀྑཱརབྷཱརབྷརིཏཱ. ‘‘ཨསུཀསྶ ཧཏྠཱ སོབྷཎཱ, ཨསུཀསྶ པཱདཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིནིརཏྠཀཝཙནཱ མུཁརཱ ཝིཀིཎྞཝཱཙཱ ཨདསྶནཱིཡཱ ཨཔཱསཱདིཀཱ. ཏསྶ ཏཾ དིསྭཱ ཝིཔྤཊིསཱརོ ཨུདཔཱདི.

ཨིདཱནི ཏེན བྷགཝཏོ ཝཎྞོ ཝཏྟབྦོ བྷཝེཡྻ. ཡསྨཱ པནེས ལཱབྷསཀྐཱརཧཱནིཡཱ ཙེཝ པཀྑཧཱནིཡཱ ཙ ནིཙྩམྤི བྷགཝནྟཾ ཨུསཱུཡཏི. ཨཉྙཏིཏྠིཡཱནཉྷི ཡཱཝ བུདྡྷོ ལོཀེ ནུཔྤཛྫཏི, ཏཱཝདེཝ ལཱབྷསཀྐཱརཱ ནིབྦཏྟནྟི, བུདྡྷུཔྤཱདཏོ པན པཊྛཱཡ པརིཧཱིནལཱབྷསཀྐཱརཱ ཧོནྟི, སཱུརིཡུགྒམནེ ཁཛྫོཔནཀཱ ཝིཡ ནིསྶིརཱིཀཏཾ ཨཱཔཛྫནྟི. ཨུཔཏིསྶཀོལིཏཱནཉྩ སཉྫཡསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏཀཱལེཡེཝ པརིབྦཱཛཀཱ མཧཱཔརིསཱ ཨཧེསུཾ, ཏེསུ པན པཀྐནྟེསུ སཱཔི ཏེསཾ པརིསཱ བྷིནྣཱ. ཨིཏི ཨིམེཧི དྭཱིཧི ཀཱརཎེཧི ཨཡཾ པརིབྦཱཛཀོ ཡསྨཱ ནིཙྩམྤི བྷགཝནྟཾ ཨུསཱུཡཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ཨུསཱུཡཝིསུགྒཱརཾ ཨུགྒིརནྟོ རཏནཏྟཡསྶ ཨཝཎྞམེཝ བྷཱསཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

༢. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཨམྦལཊྛིཀཱཡཾ རཱཛཱགཱརཀེ ཨེཀརཏྟིཝཱསཾ ཨུཔགཙྪི སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེནཱཏི བྷགཝཱ ཏཱཡ བུདྡྷལཱིལཱཡ གཙྪམཱནོ ཨནུཔུབྦེན ཨམྦལཊྛིཀཱདྭཱརཾ པཱཔུཎིཏྭཱ སཱུརིཡཾ ཨོལོཀེཏྭཱ – ‘‘ཨཀཱལོ དཱནི གནྟུཾ, ཨཏྠསམཱིཔཾ གཏོ སཱུརིཡོ’’ཏི ཨམྦལཊྛིཀཱཡཾ རཱཛཱགཱརཀེ ཨེཀརཏྟིཝཱསཾ ཨུཔགཙྪི.

ཏཏྠ ཨམྦལཊྛིཀཱཏི རཉྙོ ཨུཡྻཱནཾ. ཏསྶ ཀིར དྭཱརསམཱིཔེ ཏརུཎཨམྦརུཀྑོ ཨཏྠི, ཏཾ ‘‘ཨམྦལཊྛིཀཱ’’ཏི ཝདནྟི. ཏསྶ ཨཝིདཱུརེ བྷཝཏྟཱ ཨུཡྻཱནམྤི ཨམྦལཊྛིཀཱ ཏྭེཝ སངྑྱཾ གཏཾ. ཏཾ ཚཱཡཱུདཀསམྤནྣཾ པཱཀཱརཔརིཀྑིཏྟཾ སུཡོཛིཏདྭཱརཾ མཉྫུསཱ ཝིཡ སུགུཏྟཾ. ཏཏྠ རཉྙོ ཀཱིལ༹ནཏྠཾ པཊིབྷཱནཙིཏྟཝིཙིཏྟཾ ཨགཱརཾ ཨཀཾསུ. ཏཾ ‘‘རཱཛཱགཱརཀ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

སུཔྤིཡོཔི ཁོཏི སུཔྤིཡོཔི ཏསྨིཾ ཋཱནེ སཱུརིཡཾ ཨོལོཀེཏྭཱ – ‘‘ཨཀཱལོ དཱནི གནྟུཾ, བཧཱུ ཁུདྡཀམཧལླཀཱ པརིབྦཱཛཀཱ, བཧུཔརིསྶཡོ ཙ ཨཡཾ མགྒོ ཙོརེཧིཔི ཝཱལ༹ཡཀྑེཧིཔི ཝཱལ༹མིགེཧིཔི. ཨཡཾ ཁོ པན སམཎོ གོཏམོ ཨུཡྻཱནཾ པཝིཊྛོ, སམཎསྶ ཙ གོཏམསྶ ཝསནཊྛཱནེ དེཝཏཱ ཨཱརཀྑཾ གཎྷནྟི, ཧནྡཱཧམྤི ཨིདྷ ཨེཀརཏྟིཝཱསཾ ཨུཔགནྟྭཱ སྭེཝ གམིསྶཱམཱི’’ཏི ཏདེཝུཡྻཱནཾ པཱཝིསི. ཏཏོ བྷིཀྑུསངྒྷོ བྷགཝཏོ ཝཏྟཾ དསྶེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནཾ སལླཀྑེསི. པརིབྦཱཛཀོཔི ཨུཡྻཱནསྶ ཨེཀཔསྶེ པརིབྦཱཛཀཔརིཀྑཱརེ ཨོཏཱརེཏྭཱ ཝཱསཾ ཨུཔགཙྪི སདྡྷིཾ ཨཏྟནོ པརིསཱཡ. པཱལི༹ཡམཱརཱུལ༹ྷཝསེནེཝ པན – ‘‘སདྡྷིཾ ཨཏྟནོ ཨནྟེཝཱསིནཱ བྲཧྨདཏྟེན མཱཎཝེནཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཨེཝཾ ཝཱསཾ ཨུཔགཏོ པན སོ པརིབྦཱཛཀོ རཏྟིབྷཱགེ དསབལཾ ཨོལོཀེསི. ཏསྨིཉྩ སམཡེ སམནྟཱ ཝིཔྤཀིཎྞཏཱརཀཱ ཝིཡ པདཱིཔཱ ཛལནྟི, མཛ྄ཛྷེ བྷགཝཱ ནིསིནྣོ ཧོཏི, བྷིཀྑུསངྒྷོ ཙ བྷགཝནྟཾ པརིཝཱརེཏྭཱ. ཏཏྠ ཨེཀབྷིཀྑུསྶཔི ཧཏྠཀུཀྐུཙྩཾ ཝཱ པཱདཀུཀྐུཙྩཾ ཝཱ ཨུཀྐཱསིཏསདྡོ ཝཱ ཁིཔིཏསདྡོ ཝཱ ནཏྠི. སཱ ཧི པརིསཱ ཨཏྟནོ ཙ སིཀྑིཏསིཀྑཏཱཡ སཏྠརི ཙ གཱརཝེནཱཏི དྭཱིཧི ཀཱརཎེཧི ནིཝཱཏེ པདཱིཔསིཁཱ ཝིཡ ནིཙྩལཱ སནྣིསིནྣཱཝ ཨཧོསི. པརིབྦཱཛཀོ ཏཾ ཝིབྷཱུཏིཾ དིསྭཱ ཨཏྟནོ པརིསཾ ཨོལོཀེསི. ཏཏྠ ཀེཙི ཧཏྠཾ ཁིཔནྟི, ཀེཙི པཱདཾ, ཀེཙི ཝིཔྤལཔནྟི, ཀེཙི ནིལླཱལིཏཛིཝ྄ཧཱ པགྒྷརིཏཁེལཱ༹, དནྟེ ཁཱདནྟཱ ཀཱཀཙྪམཱནཱ གྷརུགྷརུཔསྶཱསིནོ སཡནྟི. སོ རཏནཏྟཡསྶ གུཎཝཎྞེ ཝཏྟབྦེཔི ཨིསྶཱཝསེན པུན ཨཝཎྞམེཝ ཨཱརབྷི. བྲཧྨདཏྟོ པན ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝཎྞཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཏཏྲཱཔི སུདཾ སུཔྤིཡོ པརིབྦཱཛཀོ’’ཏི སབྦཾ ཝཏྟབྦཾ. ཏཏྠ ཏཏྲཱཔཱིཏི ཏསྨིམྤི, ཨམྦལཊྛིཀཱཡཾ ཨུཡྻཱནེཏི ཨཏྠོ.

༣. སམྦཧུལཱནནྟི བཧུཀཱནཾ. ཏཏྠ ཝིནཡཔརིཡཱཡེན ཏཡོ ཛནཱ ‘‘སམྦཧུལཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཏཏོ པརཾ སངྒྷོ. སུཏྟནྟཔརིཡཱཡེན པན ཏཡོ ཏཡོཝ ཏཏོ པཊྛཱཡ སམྦཧུལཱ. ཨིདྷ སུཏྟནྟཔརིཡཱཡེན ‘‘སམྦཧུལཱ’’ཏི ཝེདིཏབྦཱ. མཎྜལམཱལེ༹ཏི ཀཏྠཙི དྭེ ཀཎྞིཀཱ གཧེཏྭཱ ཧཾསཝཊྚཀཙྪནྣེན ཀཏཱ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཔི ‘‘མཎྜལམཱལོ༹’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཀཏྠཙི ཨེཀཾ ཀཎྞིཀཾ གཧེཏྭཱ ཐམྦྷཔནྟིཾ པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཀཏཱ ཨུཔཊྛཱནསཱལཱཔི ‘‘མཎྜལམཱལོ༹’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨིདྷ པན ནིསཱིདནསཱལཱ ‘‘མཎྜལམཱལོ༹’’ཏི ཝེདིཏབྦོ. སནྣིསིནྣཱནནྟི ནིསཛྫནཝསེན. སནྣིཔཏིཏཱནནྟི སམོདྷཱནཝསེན. ཨཡཾ སངྑིཡདྷམྨོཏི སངྑིཡཱ ཝུཙྩཏི ཀཐཱ, ཀཐཱདྷམྨོཏི ཨཏྠོ. ཨུདཔཱདཱིཏི ཨུཔྤནྣོ. ཀཏམོ པན སོཏི? ཨཙྪརིཡཾ ཨཱཝུསོཏི ཨེཝམཱདི. ཏཏྠ ཨནྡྷསྶ པབྦཏཱརོཧཎཾ ཝིཡ ནིཙྩཾ ན ཧོཏཱིཏི ཨཙྪརིཡཾ. ཨཡཾ ཏཱཝ སདྡནཡོ. ཨཡཾ པན ཨཊྛཀཐཱནཡོ – ཨཙྪརཱཡོགྒནྟི ཨཙྪརིཡཾ. ཨཙྪརཾ པཧརིཏུཾ ཡུཏྟནྟི ཨཏྠོ. ཨབྷཱུཏཔུབྦཾ བྷཱུཏནྟི ཨབྦྷུཏཾ. ཨུབྷཡཾ པེཏཾ ཝིམྷཡསྶེཝཱདྷིཝཙནཾ. ཡཱཝཉྩིདནྟི ཡཱཝ ཙ ཨིདཾ ཏེན སུཔྤཊིཝིདིཏཏཱཡ ཨཔྤམེཡྻཏྟཾ དསྶེཏི.

ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ…པེ… སུཔྤཊིཝིདིཏཱཏི ཨེཏྠཱཡཾ སངྑེཔཏྠོ. ཡོ སོ བྷགཝཱ སམཏིཾས པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ སབྦཀིལེསེ བྷཉྫིཏྭཱ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ, ཏེན བྷགཝཏཱ ཏེསཾ ཏེསཾ སཏྟཱནཾ ཨཱསཡཱནུསཡཾ ཛཱནཏཱ, ཧཏྠཏལེ ཋཔིཏཾ ཨཱམལཀཾ ཝིཡ སབྦཉེཡྻདྷམྨཾ པསྶཏཱ.

ཨཔི ཙ པུབྦེནིཝཱསཱདཱིཧི ཛཱནཏཱ, དིབྦེན ཙཀྑུནཱ པསྶཏཱ. ཏཱིཧི ཝིཛྫཱཧི ཚཧི ཝཱ པན ཨབྷིཉྙཱཧི ཛཱནཏཱ, སབྦཏྠ ཨཔྤཊིཧཏེན སམནྟཙཀྑུནཱ པསྶཏཱ. སབྦདྷམྨཛཱནནསམཏྠཱཡ ཝཱ པཉྙཱཡ ཛཱནཏཱ, སབྦསཏྟཱནཾ ཙཀྑུཝིསཡཱཏཱིཏཱནི ཏིརོཀུཊྚཱདིགཏཱནིཔི རཱུཔཱནི ཨཏིཝིསུདྡྷེན མཾསཙཀྑུནཱ པསྶཏཱ. ཨཏྟཧིཏསཱདྷིཀཱཡ ཝཱ སམཱདྷིཔདཊྛཱནཱཡ པཊིཝེདྷཔཉྙཱཡ ཛཱནཏཱ, པརཧིཏསཱདྷིཀཱཡ ཀརུཎཱཔདཊྛཱནཱཡ དེསནཱཔཉྙཱཡ པསྶཏཱ.

ཨརཱིནཾ ཧཏཏྟཱ པཙྩཡཱདཱིནཉྩ ཨརཧཏྟཱ ཨརཧཏཱ. སམྨཱ སཱམཉྩ སབྦདྷམྨཱནཾ བུདྡྷཏྟཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཨནྟརཱཡིཀདྷམྨེ ཝཱ ཛཱནཏཱ, ནིཡྻཱནིཀདྷམྨེ པསྶཏཱ, ཀིལེསཱརཱིནཾ ཧཏཏྟཱ ཨརཧཏཱ. སམྨཱ སཱམཉྩ སབྦདྷམྨཱནཾ བུདྡྷཏྟཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེནཱཏི. ཨེཝཾ ཙཏཱུཝེསཱརཛྫཝསེན ཙཏཱུཧཱཀཱརེཧི ཐོམིཏེན སཏྟཱནཾ ནཱནཱདྷིམུཏྟིཀཏཱ ནཱནཛ྄ཛྷཱསཡཏཱ སུཔྤཊིཝིདིཏཱ ཡཱཝ ཙ སུཊྛུ པཊིཝིདིཏཱ.

ཨིདཱནིསྶ སུཔྤཊིཝིདིཏབྷཱཝཾ དསྶེཏུཾ ཨཡཉྷཱིཏིཨཱདིམཱཧ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི ཡཱ ཙ ཨཡཾ བྷགཝཏཱ ‘‘དྷཱཏུསོ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ སཾསནྡནྟི སམེནྟི, ཧཱིནཱདྷིམུཏྟིཀཱ ཧཱིནཱདྷིམུཏྟིཀེཧི སདྡྷིཾ སཾསནྡནྟི སམེནྟི, ཀལྱཱཎཱདྷིམུཏྟིཀཱ ཀལྱཱཎཱདྷིམུཏྟིཀེཧི སདྡྷིཾ སཾསནྡནྟི སམེནྟི. ཨཏཱིཏམྤི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨདྡྷཱནཾ དྷཱཏུསོཝ སཏྟཱ སཾསནྡིཾསུ སམིཾསུ, ཧཱིནཱདྷིམུཏྟིཀཱ ཧཱིནཱདྷིམུཏྟིཀེཧི…པེ… ཀལྱཱཎཱདྷིམུཏྟིཀཱ ཀལྱཱཎཱདྷིམུཏྟིཀེཧི སདྡྷིཾ སཾསནྡིཾསུ སམིཾསུ, ཨནཱགཏམྤི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨདྡྷཱནཾ…པེ… སཾསནྡིསྶནྟི སམེསྶནྟི, ཨེཏརཧིཔི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཙྩུཔྤནྣཾ ཨདྡྷཱནཾ དྷཱཏུསོཝ སཏྟཱ སཾསནྡནྟི སམེནྟི, ཧཱིནཱདྷིམུཏྟིཀཱ ཧཱིནཱདྷིམུཏྟིཀེཧི…པེ… ཀལྱཱཎཱདྷིམུཏྟིཀཱ ཀལྱཱཎཱདྷིམུཏྟིཀེཧི སདྡྷིཾ སཾསནྡནྟི སམེནྟཱི’’ཏི ཨེཝཾ སཏྟཱནཾ ནཱནཱདྷིམུཏྟིཀཏཱ, ནཱནཛ྄ཛྷཱསཡཏཱ, ནཱནཱདིཊྛིཀཏཱ, ནཱནཱཁནྟིཏཱ, ནཱནཱརུཙིཏཱ, ནཱལི༹ཡཱ མིནནྟེན ཝིཡ ཏུལཱཡ ཏུལཡནྟེན ཝིཡ ཙ ནཱནཱདྷིམུཏྟིཀཏཱཉཱཎེན སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེན ཝིདིཏཱ, སཱ ཡཱཝ སུཔྤཊིཝིདིཏཱ. དྭེཔི ནཱམ སཏྟཱ ཨེཀཛ྄ཛྷཱསཡཱ དུལླབྷཱ ལོཀསྨིཾ. ཨེཀསྨིཾ གནྟུཀཱམེ ཨེཀོ ཋཱཏུཀཱམོ ཧོཏི, ཨེཀསྨིཾ པིཝིཏུཀཱམེ ཨེཀོ བྷུཉྫིཏུཀཱམོ. ཨིམེསུ ཙཱཔི དྭཱིསུ ཨཱཙརིཡནྟེཝཱསཱིསུ ཨཡཉྷི ‘‘སུཔྤིཡོ པརིབྦཱཛཀོ…པེ… བྷགཝནྟཾ པིཊྛིཏོ པིཊྛིཏོ ཨནུབནྡྷཱ ཧོནྟི བྷིཀྑུསངྒྷཉྩཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཨིཏིཧམེཏི ཨིཏིཧ ཨིམེ, ཨེཝཾ ཨིམེཏི ཨཏྠོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

༤. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨིམཾ སངྑིཡདྷམྨཾ ཝིདིཏྭཱཏི ཨེཏྠ ཝིདིཏྭཱཏི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེན ཛཱནིཏྭཱ. བྷགཝཱ ཧི ཀཏྠཙི མཾསཙཀྑུནཱ དིསྭཱ ཛཱནཱཏི – ‘‘ཨདྡསཱ ཁོ བྷགཝཱ མཧནྟཾ དཱརུཀྑནྡྷཾ གངྒཱཡ ནདིཡཱ སོཏེན ཝུཡ྄ཧམཱན’’ནྟིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༤.༢༤༡) ཝིཡ. ཀཏྠཙི དིབྦཙཀྑུནཱ དིསྭཱ ཛཱནཱཏི – ‘‘ཨདྡསཱ ཁོ བྷགཝཱ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན ཏཱ དེཝཏཱཡོ སཧསྶསྶེཝ པཱཊལིགཱམེ ཝཏྠཱུནི པརིགཎྷནྟིཡོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༡༥༢) ཝིཡ. ཀཏྠཙི པཀཏིསོཏེན སུཏྭཱ ཛཱནཱཏི – ‘‘ཨསྶོསི ཁོ བྷགཝཱ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ སུབྷདྡེན པརིབྦཱཛཀེན སདྡྷིཾ ཨིམཾ ཀཐཱསལླཱཔ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༢༡༣) ཝིཡ. ཀཏྠཙི དིབྦསོཏེན སུཏྭཱ ཛཱནཱཏི – ‘‘ཨསྶོསི ཁོ བྷགཝཱ དིབྦཱཡ སོཏདྷཱཏུཡཱ ཝིསུདྡྷཱཡ ཨཏིཀྐནྟམཱནུསིཀཱཡ སནྡྷཱནསྶ གཧཔཏིསྶ ནིགྲོདྷེན པརིབྦཱཛཀེན སདྡྷིཾ ཨིམཾ ཀཐཱསལླཱཔ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༣.༥༤) ཝིཡ. ཨིདྷ པན སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེན སུཏྭཱ ཨཉྙཱསི. ཀིཾ ཀརོནྟོ ཨཉྙཱསི? པཙྪིམཡཱམཀིཙྩཾ, ཀིཙྩཉྩ ནཱམེཏཾ སཱཏྠཀཾ, ནིརཏྠཀནྟི དུཝིདྷཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ནིརཏྠཀཀིཙྩཾ བྷགཝཏཱ བོདྷིཔལླངྐེཡེཝ ཨརཧཏྟམགྒེན སམུགྒྷཱཏཾ ཀཏཾ. སཱཏྠཀཾཡེཝ པན བྷགཝཏོ ཀིཙྩཾ ཧོཏི. ཏཾ པཉྩཝིདྷཾ – པུརེབྷཏྟཀིཙྩཾ, པཙྪཱབྷཏྟཀིཙྩཾ, པུརིམཡཱམཀིཙྩཾ, མཛ྄ཛྷིམཡཱམཀིཙྩཾ, པཙྪིམཡཱམཀིཙྩནྟི.

ཏཏྲིདཾ པུརེབྷཏྟཀིཙྩཾ –

བྷགཝཱ ཧི པཱཏོཝ ཨུཊྛཱཡ ཨུཔཊྛཱཀཱནུགྒཧཏྠཾ སརཱིརཕཱསུཀཏྠཉྩ མུཁདྷོཝནཱདིསརཱིརཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཱ ཏཱཝ ཝིཝིཏྟཱསནེ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ, བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཱཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཀཱཡབནྡྷནཾ བནྡྷིཏྭཱ ཙཱིཝརཾ པཱརུཔིཏྭཱ པཏྟམཱདཱཡ ཀདཱཙི ཨེཀཀོ, ཀདཱཙི བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ, གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ པིཎྜཱཡ པཝིསཏི; ཀདཱཙི པཀཏིཡཱ, ཀདཱཙི ཨནེཀེཧི པཱཊིཧཱརིཡེཧི ཝཏྟམཱནེཧི. སེཡྻཐིདཾ, པིཎྜཱཡ པཝིསཏོ ལོཀནཱཐསྶ པུརཏོ པུརཏོ གནྟྭཱ མུདུགཏཝཱཏཱ པཐཝིཾ སོདྷེནྟི, ཝལཱཧཀཱ ཨུདཀཕུསིཏཱནི མུཉྩནྟཱ མགྒེ རེཎུཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ ཨུཔརི ཝིཏཱནཾ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛནྟི, ཨཔརེ ཝཱཏཱ པུཔྥཱནི ཨུཔསཾཧརིཏྭཱ མགྒེ ཨོཀིརནྟི, ཨུནྣཏཱ བྷཱུམིཔྤདེསཱ ཨོནམནྟི, ཨོནཏཱ ཨུནྣམནྟི, པཱདནིཀྑེཔསམཡེ སམཱཝ བྷཱུམི ཧོཏི, སུཁསམྥསྶཱནི པདུམཔུཔྥཱནི ཝཱ པཱདེ སམྤཊིཙྪནྟི. ཨིནྡཁཱིལསྶ ཨནྟོ ཋཔིཏམཏྟེ དཀྑིཎཔཱདེ སརཱིརཏོ ཚབྦཎྞརསྨིཡོ ནིཀྑམིཏྭཱ སུཝཎྞརསཔིཉྫརཱནི ཝིཡ ཙིཏྲཔཊཔརིཀྑིཏྟཱནི ཝིཡ ཙ པཱསཱདཀཱུཊཱགཱརཱདཱིནི ཨལངྐརོནྟིཡོ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ དྷཱཝནྟི, ཧཏྠིཨསྶཝིཧངྒཱདཡོ སཀསཀཊྛཱནེསུ ཋིཏཱཡེཝ མདྷུརེནཱཀཱརེན སདྡཾ ཀརོནྟི, ཏཐཱ བྷེརིཝཱིཎཱདཱིནི ཏཱུརིཡཱནི མནུསྶཱནཉྩ ཀཱཡཱུཔགཱནི ཨཱབྷརཎཱནི. ཏེན སཉྙཱཎེན མནུསྶཱ ཛཱནནྟི – ‘‘ཨཛྫ བྷགཝཱ ཨིདྷ པིཎྜཱཡ པཝིཊྛོ’’ཏི. ཏེ སུནིཝཏྠཱ སུཔཱརུཏཱ གནྡྷཔུཔྥཱདཱིནི ཨཱདཱཡ གྷརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨནྟརཝཱིཐིཾ པཊིཔཛྫིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ གནྡྷཔུཔྥཱདཱིཧི སཀྐཙྩཾ པཱུཛེཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ – ‘‘ཨམྷཱཀཾ, བྷནྟེ, དས བྷིཀྑཱུ, ཨམྷཱཀཾ ཝཱིསཏི, པཉྙཱསཾ…པེ… སཏཾ དེཐཱ’’ཏི ཡཱཙིཏྭཱ བྷགཝཏོཔི པཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཨཱསནཾ པཉྙཔེཏྭཱ སཀྐཙྩཾ པིཎྜཔཱཏེན པཊིམཱནེནྟི. བྷགཝཱ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩོ ཏེསཾ སཏྟཱནཾ ཙིཏྟསནྟཱནཱནི ཨོལོཀེཏྭཱ ཏཐཱ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཡཐཱ ཀེཙི སརཎགམནེསུ པཏིཊྛཧནྟི, ཀེཙི པཉྩསུ སཱིལེསུ, ཀེཙི སོཏཱཔཏྟིསཀདཱགཱམིཨནཱགཱམིཕལཱནཾ ཨཉྙཏརསྨིཾ; ཀེཙི པབྦཛིཏྭཱ ཨགྒཕལེ ཨརཧཏྟེཏི. ཨེཝཾ མཧཱཛནཾ ཨནུགྒཧེཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཝིཧཱརཾ གཙྪཏི. ཏཏྠ གནྟྭཱ མཎྜལམཱལེ༹ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསཱིདཏི, བྷིཀྑཱུནཾ བྷཏྟཀིཙྩཔརིཡོསཱནཾ ཨཱགམཡམཱནོ. ཏཏོ བྷིཀྑཱུནཾ བྷཏྟཀིཙྩཔརིཡོསཱནེ ཨུཔཊྛཱཀོ བྷགཝཏོ ནིཝེདེཏི. ཨཐ བྷགཝཱ གནྡྷཀུཊིཾ པཝིསཏི. ཨིདཾ ཏཱཝ པུརེབྷཏྟཀིཙྩཾ.

ཨཐ བྷགཝཱ ཨེཝཾ ཀཏཔུརེབྷཏྟཀིཙྩོ གནྡྷཀུཊིཡཱ ཨུཔཊྛཱནེ ནིསཱིདིཏྭཱ པཱདེ པཀྑཱལེཏྭཱ པཱདཔཱིཋེ ཋཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཨོཝདཏི – ‘‘བྷིཀྑཝེ, ཨཔྤམཱདེན སམྤཱདེཐ, དུལླབྷོ བུདྡྷུཔྤཱདོ ལོཀསྨིཾ, དུལླབྷོ མནུསྶཏྟཔཊིལཱབྷོ, དུལླབྷཱ སམྤཏྟི, དུལླབྷཱ པབྦཛྫཱ, དུལླབྷཾ སདྡྷམྨསྶཝན’’ནྟི. ཏཏྠ ཀེཙི བྷགཝནྟཾ ཀམྨཊྛཱནཾ པུཙྪནྟི. བྷགཝཱཔི ཏེསཾ ཙརིཡཱནུརཱུཔཾ ཀམྨཊྛཱནཾ དེཏི. ཏཏོ སབྦེཔི བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ རཏྟིཊྛཱནདིཝཱཊྛཱནཱནི གཙྪནྟི. ཀེཙི ཨརཉྙཾ, ཀེཙི རུཀྑམཱུལཾ, ཀེཙི པབྦཏཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརཾ, ཀེཙི ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀབྷཝནཾ…པེ… ཀེཙི ཝསཝཏྟིབྷཝནནྟི. ཏཏོ བྷགཝཱ གནྡྷཀུཊིཾ པཝིསིཏྭཱ སཙེ ཨཱཀངྑཏི, དཀྑིཎེན པསྶེན སཏོ སམྤཛཱནོ མུཧུཏྟཾ སཱིཧསེཡྻཾ ཀཔྤེཏི. ཨཐ སམསྶཱསིཏཀཱཡོ ཝུཊྛཧིཏྭཱ དུཏིཡབྷཱགེ ལོཀཾ ཝོལོཀེཏི. ཏཏིཡབྷཱགེ ཡཾ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཏི ཏཏྠ མཧཱཛནོ པུརེབྷཏྟཾ དཱནཾ དཏྭཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ སུནིཝཏྠོ སུཔཱརུཏོ གནྡྷཔུཔྥཱདཱིནི ཨཱདཱཡ ཝིཧཱརེ སནྣིཔཏཏི. ཏཏོ བྷགཝཱ སམྤཏྟཔརིསཱཡ ཨནུརཱུཔེན པཱཊིཧཱརིཡེན གནྟྭཱ དྷམྨསབྷཱཡཾ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསཛྫ དྷམྨཾ དེསེཏི ཀཱལཡུཏྟཾ སམཡཡུཏྟཾ, ཨཐ ཀཱལཾ ཝིདིཏྭཱ པརིསཾ ཨུཡྻོཛེཏི, མནུསྶཱ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ པཀྐམནྟི. ཨིདཾ པཙྪཱབྷཏྟཀིཙྩཾ.

སོ ཨེཝཾ ནིཊྛིཏཔཙྪཱབྷཏྟཀིཙྩོ སཙེ གཏྟཱནི ཨོསིཉྩིཏུཀཱམོ ཧོཏི, བུདྡྷཱསནཱ ཝུཊྛཱཡ ནྷཱནཀོཊྛཀཾ པཝིསིཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཀེན པཊིཡཱདིཏཨུདཀེན གཏྟཱནི ཨུཏུཾ གཎྷཱཔེཏི. ཨུཔཊྛཱཀོཔི བུདྡྷཱསནཾ ཨཱནེཏྭཱ གནྡྷཀུཊིཔརིཝེཎེ པཉྙཔེཏི. བྷགཝཱ སུརཏྟདུཔཊྚཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཀཱཡབནྡྷནཾ བནྡྷིཏྭཱ ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཨེཀཾསཾ ཀརིཏྭཱ ཏཏྠ གནྟྭཱ ནིསཱིདཏི ཨེཀཀོཝ མུཧུཏྟཾ པཊིསལླཱིནོ, ཨཐ བྷིཀྑཱུ ཏཏོ ཏཏོ ཨཱགམྨ བྷགཝཏོ ཨུཔཊྛཱནཾ ཨཱགཙྪནྟི. ཏཏྠ ཨེཀཙྩེ པཉྷཾ པུཙྪནྟི, ཨེཀཙྩེ ཀམྨཊྛཱནཾ, ཨེཀཙྩེ དྷམྨསྶཝནཾ ཡཱཙནྟི. བྷགཝཱ ཏེསཾ ཨདྷིཔྤཱཡཾ སམྤཱདེནྟོ པུརིམཡཱམཾ ཝཱིཏིནཱམེཏི. ཨིདཾ པུརིམཡཱམཀིཙྩཾ.

པུརིམཡཱམཀིཙྩཔརིཡོསཱནེ པན བྷིཀྑཱུསུ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ པཀྐནྟེསུ སཀལདསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུདེཝཏཱཡོ ཨོཀཱསཾ ལབྷམཱནཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྷཾ པུཙྪནྟི, ཡཐཱབྷིསངྑཏཾ ཨནྟམསོ ཙཏུརཀྑརམྤི. བྷགཝཱ ཏཱསཾ དེཝཏཱནཾ པཉྷཾ ཝིསྶཛྫེནྟོ མཛ྄ཛྷིམཡཱམཾ ཝཱིཏིནཱམེཏི. ཨིདཾ མཛ྄ཛྷིམཡཱམཀིཙྩཾ.

པཙྪིམཡཱམཾ པན ཏཡོ ཀོཊྛཱསེ ཀཏྭཱ པུརེབྷཏྟཏོ པཊྛཱཡ ནིསཛྫཱཡ པཱིལི༹ཏསྶ སརཱིརསྶ ཀིལཱསུབྷཱཝམོཙནཏྠཾ ཨེཀཾ ཀོཊྛཱསཾ ཙངྐམེན ཝཱིཏིནཱམེཏི. དུཏིཡཀོཊྛཱསེ གནྡྷཀུཊིཾ པཝིསིཏྭཱ དཀྑིཎེན པསྶེན སཏོ སམྤཛཱནོ སཱིཧསེཡྻཾ ཀཔྤེཏི. ཏཏིཡཀོཊྛཱསེ པཙྩུཊྛཱཡ ནིསཱིདིཏྭཱ པུརིམབུདྡྷཱནཾ སནྟིཀེ དཱནསཱིལཱདིཝསེན ཀཏཱདྷིཀཱརཔུགྒལདསྶནཏྠཾ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེཏི. ཨིདཾ པཙྪིམཡཱམཀིཙྩཾ.

ཏསྨིཾ པན དིཝསེ བྷགཝཱ པུརེབྷཏྟཀིཙྩཾ རཱཛགཧེ པརིཡོསཱཔེཏྭཱ པཙྪཱབྷཏྟེ མགྒཾ ཨཱགཏོ, པུརིམཡཱམེ བྷིཀྑཱུནཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐེཏྭཱ, མཛ྄ཛྷིམཡཱམེ དེཝཏཱནཾ པཉྷཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ, པཙྪིམཡཱམེ ཙངྐམཾ ཨཱརུཡ྄ཧ ཙངྐམམཱནོ པཉྩནྣཾ བྷིཀྑུསཏཱནཾ ཨིམཾ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ ཨཱརབྦྷ པཝཏྟཾ ཀཐཾ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེནེཝ སུཏྭཱ ཨཉྙཱསཱིཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘པཙྪིམཡཱམཀིཙྩཾ ཀརོནྟོ ཨཉྙཱསཱི’’ཏི.

ཉཏྭཱ ཙ པནསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨིམེ བྷིཀྑཱུ མཡ྄ཧཾ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ ཨཱརབྦྷ གུཎཾ ཀཐེནྟི, ཨེཏེསཉྩ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཀིཙྩཾ ན པཱཀཊཾ, མཡ྄ཧམེཝ པཱཀཊཾ. མཡི པན གཏེ ཨེཏེ ཨཏྟནོ ཀཐཾ ནིརནྟརཾ ཨཱརོཙེསྶནྟི, ཏཏོ ནེསཾ ཨཧཾ ཏཾ ཨཊྛུཔྤཏྟིཾ ཀཏྭཱ ཏིཝིདྷཾ སཱིལཾ ཝིབྷཛནྟོ, དྭཱསཊྛིཡཱ ཋཱནེསུ ཨཔྤཊིཝཏྟིཡཾ སཱིཧནཱདཾ ནདནྟོ, པཙྩཡཱཀཱརཾ སམོདྷཱནེཏྭཱ བུདྡྷགུཎེ པཱཀཊེ ཀཏྭཱ, སིནེརུཾ ཨུཀྑིཔེནྟོ ཝིཡ སུཝཎྞཀཱུཊེན ནབྷཾ པཧརནྟོ ཝིཡ ཙ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཀམྤནཾ བྲཧྨཛཱལསུཏྟནྟཾ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན ནིཊྛཱཔེནྟོ དེསེསྶཱམི, སཱ མེ དེསནཱ པརིནིབྦུཏསྶཱཔི པཉྩཝསྶསཧསྶཱནི སཏྟཱནཾ ཨམཏམཧཱནིབྦཱནཾ སམྤཱཔིཀཱ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ཨེཝཾ ཙིནྟེཏྭཱ ཡེན མཎྜལམཱལོ༹ ཏེནུཔསངྐམཱིཏི. ཡེནཱཏི ཡེན དིསཱབྷཱགེན, སོ ཨུཔསངྐམིཏབྦོ. བྷུམྨཏྠེ ཝཱ ཨེཏཾ ཀརཎཝཙནཾ, ཡསྨིཾ པདེསེ སོ མཎྜལམཱལོ༹, ཏཏྠ གཏོཏི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ.

པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདཱིཏི བུདྡྷཀཱལེ ཀིར ཡཏྠ ཡཏྠ ཨེཀོཔི བྷིཀྑུ ཝིཧརཏི སབྦཏྠ བུདྡྷཱསནཾ པཉྙཏྟམེཝ ཧོཏི. ཀསྨཱ? བྷགཝཱ ཀིར ཨཏྟནོ སནྟིཀེ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཕཱསུཀཊྛཱནེ ཝིཧརནྟེ མནསི ཀརོཏི – ‘‘ཨསུཀོ མཡ྄ཧཾ སནྟིཀེ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ གཏོ, སཀྑིསྶཏི ནུ ཁོ ཝིསེསཾ ནིབྦཏྟེཏུཾ ནོ ཝཱ’’ཏི. ཨཐ ནཾ པསྶཏི ཀམྨཊྛཱནཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཨཀུསལཝིཏཀྐཾ ཝིཏཀྐཡམཱནཾ, ཏཏོ ‘‘ཀཐཉྷི ནཱམ མཱདིསསྶ སཏྠུ སནྟིཀེ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཝིཧརནྟཾ ཨིམཾ ཀུལཔུཏྟཾ ཨཀུསལཝིཏཀྐཱ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཨནམཏགྒེ ཝཊྚདུཀྑེ སཾསཱརེསྶནྟཱི’’ཏི ཏསྶ ཨནུགྒཧཏྠཾ ཏཏྠེཝ ཨཏྟཱནཾ དསྶེཏྭཱ ཏཾ ཀུལཔུཏྟཾ ཨོཝདིཏྭཱ ཨཱཀཱསཾ ཨུཔྤཏིཏྭཱ པུན ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནམེཝ གཙྪཏི. ཨཐེཝཾ ཨོཝདིཡམཱནཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཙིནྟཡིཾསུ – ‘‘སཏྠཱ ཨམྷཱཀཾ མནཾ ཛཱནིཏྭཱ ཨཱགནྟྭཱ ཨམྷཱཀཾ སམཱིཔེ ཋིཏཾཡེཝ ཨཏྟཱནཾ དསྶེཏི’’. ཏསྨིཾ ཁཎེ – ‘‘བྷནྟེ, ཨིདྷ ནིསཱིདཐ, ཨིདྷ ནིསཱིདཐཱ’’ཏི ཨཱསནཔརིཡེསནཾ ནཱམ བྷཱརོཏི. ཏེ ཨཱསནཾ པཉྙཔེཏྭཱཝ ཝིཧརནྟི. ཡསྶ པཱིཋཾ ཨཏྠི, སོ ཏཾ པཉྙཔེཏི. ཡསྶ ནཏྠི, སོ མཉྩཾ ཝཱ ཕལཀཾ ཝཱ ཀཊྛཾ ཝཱ པཱསཱཎཾ ཝཱ ཝཱལུཀཔུཉྫཾ ཝཱ པཉྙཔེཏི. ཏཾ ཨལབྷམཱནཱ པུརཱཎཔཎྞཱནིཔི སངྐཌྜྷིཏྭཱ ཏཏྠ པཾསུཀཱུལཾ པཏྠརིཏྭཱ ཋཔེནྟི. ཨིདྷ པན རཉྙོ ནིསཱིདནཱསནམེཝ ཨཏྠི, ཏཾ པཔྥོཊེཏྭཱ པཉྙཔེཏྭཱ པརིཝཱརེཏྭཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ ཨདྷིམུཏྟིཀཉཱཎམཱརབྦྷ གུཎཾ ཐོམཡམཱནཱ ནིསཱིདིཾསུ. ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ – ‘‘པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདཱི’’ཏི.

ཨེཝཾ ནིསིནྣོ པན ཛཱནནྟོཡེཝ ཀཐཱསམུཊྛཱཔནཏྠཾ བྷིཀྑཱུ པུཙྪི. ཏེ ཙསྶ སབྦཾ ཀཐཡིཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ནིསཛྫ ཁོ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཀཱཡ ནུཏྠཱཏི ཀཏམཱཡ ནུ ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ བྷཝཐཱཏི ཨཏྠོ. ཀཱཡ ནེཏྠཱཏིཔི པཱལི༹, ཏསྶཱ ཀཏམཱཡ ནུ ཨེཏྠཱཏི ཨཏྠོ ཀཱཡ ནོཏྠཱཏིཔི པཱལི༹. ཏསྶཱཔི པུརིམོཡེཝ ཨཏྠོ.

ཨནྟརཱཀཐཱཏི, ཀམྨཊྛཱནམནསིཀཱརཨུདྡེསཔརིཔུཙྪཱདཱིནཾ ཨནྟརཱ ཨཉྙཱ ཨེཀཱ ཀཐཱ. ཝིཔྤཀཏཱཏི, མམ ཨཱགམནཔཙྩཡཱ ཨཔརིནིཊྛིཏཱ སིཁཾ ཨཔྤཏྟཱ. ཏེན ཀིཾ དསྶེཏི? ‘‘ནཱཧཾ ཏུམྷཱཀཾ ཀཐཱབྷངྒཏྠཾ ཨཱགཏོ, ཨཧཾ པན སབྦཉྙུཏཱཡ ཏུམྷཱཀཾ ཀཐཾ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ མཏྠཀཔྤཏྟཾ ཀཏྭཱ དསྶཱམཱིཏི ཨཱགཏོ’’ཏི ནིསཛྫེཝ སབྦཉྙུཔཝཱརཎཾ པཝཱརེཏི. ཨཡཾ ཁོ ནོ, བྷནྟེ, ཨནྟརཱཀཐཱ ཝིཔྤཀཏཱ, ཨཐ བྷགཝཱ ཨནུཔྤཏྟོཏི ཨེཏྠཱཔི ཨཡམདྷིཔྤཱཡོ. ཨཡཾ བྷནྟེ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ ཨཱརབྦྷ གུཎཀཐཱ ཝིཔྤཀཏཱ, ན རཱཛཀཐཱདིཀཱ ཏིརཙྪཱནཀཐཱ, ཨཐ བྷགཝཱ ཨནུཔྤཏྟོ; ཏཾ ནོ ཨིདཱནི ནིཊྛཱཔེཏྭཱ དེསེཐཱཏི.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ཡཾ ཨཱཡསྨཏཱ ཨཱནནྡེན ཀམལཀུཝལཡུཛྫལཝིམལསཱདྷུརསསལིལཱཡ པོཀྑརཎིཡཱ སུཁཱཝཏརཎཏྠཾ ནིམྨལསིལཱཏལརཙནཝིལཱསསོབྷིཏརཏནསོཔཱནཾ, ཝིཔྤཀིཎྞམུཏྟཱཏལསདིསཝཱལུཀཱཀིཎྞཔཎྜརབྷཱུམིབྷཱགཾ ཏིཏྠཾ ཝིཡ སུཝིབྷཏྟབྷིཏྟིཝིཙིཏྲཝེདིཀཱཔརིཀྑིཏྟསྶ ནཀྑཏྟཔཐཾ ཕུསིཏུཀཱམཏཱཡ ཝིཡ, ཝིཛམྦྷིཏསམུསྶཡསྶ པཱསཱདཝརསྶ སུཁཱརོཧཎཏྠཾ དནྟམཡསཎྷམུདུཕལཀཀཉྩནལཏཱཝིནདྡྷམཎིགཎཔྤབྷཱསམུདཡུཛྫལསོབྷཾ སོཔཱནཾ ཝིཡ, སུཝཎྞཝལཡནཱུཔུརཱདིསངྒྷཊྚནསདྡསམྨིསྶིཏཀཐིཏཧསིཏམདྷུརསྶརགེཧཛནཝིཙརིཏསྶ ཨུལཱ༹རིསྶརིཝིབྷཝསོབྷིཏསྶ མཧཱགྷརསྶ སུཁཔྤཝེསནཏྠཾ སུཝཎྞརཛཏམཎིམུཏྟཔཝཱལཱ༹དིཛུཏིཝིསྶརཝིཛྫོཏིཏསུཔྤཏིཊྛིཏཝིསཱལདྭཱརབཱཧཾ མཧཱདྭཱརཾ ཝིཡ ཙ ཨཏྠབྱཉྫནསམྤནྣསྶ བུདྡྷགུཎཱནུབྷཱཝསཾསཱུཙཀསྶ ཨིམསྶ སུཏྟསྶ སུཁཱཝགཧཎཏྠཾ ཀཱལདེསདེསཀཝཏྠུཔརིསཱཔདེསཔཊིམཎྜིཏཾ ནིདཱནཾ བྷཱསིཏཾ, ཏསྶཏྠཝཎྞནཱ སམཏྟཱཏི.

༥. ཨིདཱནི – ‘‘མམཾ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, པརེ ཨཝཎྞཾ བྷཱསེཡྻུ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན བྷགཝཏཱ ནིཀྑིཏྟསྶ སུཏྟསྶ ཝཎྞནཱཡ ཨོཀཱསོ ཨནུཔྤཏྟོ. སཱ པནེསཱ སུཏྟཝཎྞནཱ. ཡསྨཱ སུཏྟནིཀྑེཔཾ ཝིཙཱརེཏྭཱ ཝུཙྩམཱནཱ པཱཀཊཱ ཧོཏི, ཏསྨཱ སུཏྟནིཀྑེཔཾ ཏཱཝ ཝིཙཱརཡིསྶཱམ. ཙཏྟཱརོ ཧི སུཏྟནིཀྑེཔཱ – ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡོ, པརཛ྄ཛྷཱསཡོ, པུཙྪཱཝསིཀོ, ཨཊྛུཔྤཏྟིཀོཏི.

ཏཏྠ ཡཱནི སུཏྟཱནི བྷགཝཱ པརེཧི ཨནཛ྄ཛྷིཊྛོ ཀེཝལཾ ཨཏྟནོ ཨཛ྄ཛྷཱསཡེནེཝ ཀཐེསི; སེཡྻཐིདཾ, ཨཱཀངྑེཡྻསུཏྟཾ, ཝཏྠསུཏྟཾ, མཧཱསཏིཔཊྛཱནཾ, མཧཱསལཱ༹ཡཏནཝིབྷངྒསུཏྟཾ, ཨརིཡཝཾསསུཏྟཾ, སམྨཔྤདྷཱནསུཏྟནྟཧཱརཀོ, ཨིདྡྷིཔཱདཨིནྡྲིཡབལབོཛ྄ཛྷངྒམགྒངྒསུཏྟནྟཧཱརཀོཏི ཨེཝམཱདཱིནི; ཏེསཾ ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡོ ནིཀྑེཔོ.

ཡཱནི པན ‘‘པརིཔཀྐཱ ཁོ རཱཧུལསྶ ཝིམུཏྟིཔརིཔཱཙནིཡཱ དྷམྨཱ; ཡཾནཱུནཱཧཾ རཱཧུལཾ ཨུཏྟརིཾ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡེ ཝིནེཡྻ’’ནྟི; (སཾ. ནི. ༤.༡༢༡) ཨེཝཾ པརེསཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཁནྟིཾ མནཾ ཨབྷིནཱིཧཱརཾ བུཛ྄ཛྷནབྷཱཝཉྩ ཨཝེཀྑིཏྭཱ པརཛ྄ཛྷཱསཡཝསེན ཀཐིཏཱནི; སེཡྻཐིདཾ, ཙཱུལ༹རཱཧུལོཝཱདསུཏྟཾ, མཧཱརཱཧུལོཝཱདསུཏྟཾ, དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནཾ, དྷཱཏུཝིབྷངྒསུཏྟནྟི ཨེཝམཱདཱིནི; ཏེསཾ པརཛ྄ཛྷཱསཡོ ནིཀྑེཔོ.

བྷགཝནྟཾ པན ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཙཏསྶོ པརིསཱ, ཙཏྟཱརོ ཝཎྞཱ, ནཱགཱ, སུཔཎྞཱ, གནྡྷབྦཱ, ཨསུརཱ, ཡཀྑཱ, མཧཱརཱཛཱནོ, ཏཱཝཏིཾསཱདཡོ དེཝཱ, མཧཱབྲཧྨཱཏི ཨེཝམཱདཡོ – ‘‘བོཛ྄ཛྷངྒཱ བོཛ྄ཛྷངྒཱ’’ཏི, བྷནྟེ, ཝུཙྩནྟི. ‘‘ནཱིཝརཎཱ ནཱིཝརཎཱ’’ཏི, བྷནྟེ, ཝུཙྩནྟི; ‘‘ཨིམེ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ’’. ‘‘ཀིཾ སཱུདྷ ཝིཏྟཾ པུརིསསྶ སེཊྛ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན པཉྷཾ པུཙྪནྟི. ཨེཝཾ པུཊྛེན བྷགཝཏཱ ཡཱནི ཀཐིཏཱནི བོཛ྄ཛྷངྒསཾཡུཏྟཱདཱིནི, ཡཱནི ཝཱ པནཉྙཱནིཔི དེཝཏཱསཾཡུཏྟ-མཱརསཾཡུཏྟ-བྲཧྨསཾཡུཏྟ-སཀྐཔཉྷ-ཙཱུལ༹ཝེདལླ-མཧཱཝེདལླ-སཱམཉྙཕལ-ཨཱལ༹ཝཀ-སཱུཙིལོམ-ཁརལོམསུཏྟཱདཱིནི; ཏེསཾ པུཙྪཱཝསིཀོ ནིཀྑེཔོ.

ཡཱནི པན ཏཱནི ཨུཔྤནྣཾ ཀཱརཎཾ པཊིཙྩ ཀཐིཏཱནི, སེཡྻཐིདཾ – དྷམྨདཱཡཱདཾ, ཙཱུལ༹སཱིཧནཱདཾ, ཙནྡཱུཔམཾ, པུཏྟམཾསཱུཔམཾ, དཱརུཀྑནྡྷཱུཔམཾ, ཨགྒིཀྑནྡྷཱུཔམཾ, ཕེཎཔིཎྜཱུཔམཾ, པཱརིཙྪཏྟཀཱུཔམནྟི ཨེཝམཱདཱིནི; ཏེསཾ ཨཊྛུཔྤཏྟིཀོ ནིཀྑེཔོ.

ཨེཝམེཏེསུ ཙཏཱུསུ ནིཀྑེཔེསུ ཨིམསྶ སུཏྟསྶ ཨཊྛུཔྤཏྟིཀོ ནིཀྑེཔོ. ཨཊྛུཔྤཏྟིཡཱ ཧི ཨིདཾ བྷགཝཏཱ ནིཀྑིཏྟཾ. ཀཏརཱཡ ཨཊྛུཔྤཏྟིཡཱ? ཝཎྞཱཝཎྞེ. ཨཱཙརིཡོ རཏནཏྟཡསྶ ཨཝཎྞཾ ཨབྷཱསི, ཨནྟེཝཱསཱི ཝཎྞཾ. ཨིཏི ཨིམཾ ཝཎྞཱཝཎྞཾ ཨཊྛུཔྤཏྟིཾ ཀཏྭཱ དེསནཱཀུསལོ བྷགཝཱ – ‘‘མམཾ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, པརེ ཨཝཎྞཾ བྷཱསེཡྻུ’’ནྟི དེསནཾ ཨཱརབྷི. ཏཏྠ མམནྟི, སཱམིཝཙནཾ, མམཱཏི ཨཏྠོ. ཝཱསདྡོ ཝིཀཔྤནཏྠོ. པརེཏི, པཊིཝིརུདྡྷཱ སཏྟཱ. ཏཏྲཱཏི ཡེ ཨཝཎྞཾ ཝདནྟི ཏེསུ.

ན ཨཱགྷཱཏོཏིཨཱདཱིཧི ཀིཉྩཱཔི ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཱགྷཱཏོཡེཝ ནཏྠི, ཨཐ ཁོ ཨཱཡཏིཾ ཀུལཔུཏྟཱནཾ ཨཱིདིསེསུཔི ཋཱནེསུ ཨཀུསལུཔྤཏྟིཾ པཊིསེདྷེནྟོ དྷམྨནེཏྟིཾ ཋཔེཏི. ཏཏྠ ཨཱཧནཏི ཙིཏྟནྟི ‘ཨཱགྷཱཏོ’; ཀོཔསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨཔྤཏཱིཏཱ ཧོནྟི ཏེན ཨཏུཊྛཱ ཨསོམནསྶིཀཱཏི ཨཔྤཙྩཡོ; དོམནསྶསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ནེཝ ཨཏྟནོ ན པརེསཾ ཧིཏཾ ཨབྷིརཱདྷཡཏཱིཏི ཨནབྷིརདྡྷི; ཀོཔསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨེཝམེཏྠ དྭཱིཧི པདེཧི སངྑཱརཀྑནྡྷོ, ཨེཀེན ཝེདནཱཀྑནྡྷོཏི དྭེ ཁནྡྷཱ ཝུཏྟཱ. ཏེསཾ ཝསེན སེསཱནམྤི སམྤཡུཏྟདྷམྨཱནཾ ཀཱརཎཾ པཊིཀྑིཏྟམེཝ.

ཨེཝཾ པཋམེན ནཡེན མནོཔདོསཾ ནིཝཱརེཏྭཱ, དུཏིཡེན ནཡེན ཏཏྠ ཨཱདཱིནཝཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཏཏྲ ཙེ ཏུམྷེ ཨསྶཐ ཀུཔིཏཱ ཝཱ ཨནཏྟམནཱ ཝཱ, ཏུམྷཾ ཡེཝསྶ ཏེན ཨནྟརཱཡོ’’ཏི. ཏཏྠ ‘ཏཏྲ ཙེ ཏུམྷེ ཨསྶཐཱ’ཏི ཏེསུ ཨཝཎྞབྷཱསཀེསུ, ཏསྨིཾ ཝཱ ཨཝཎྞེ ཏུམྷེ བྷཝེཡྻཱཐ ཙེ; ཡདི བྷཝེཡྻཱཐཱཏི ཨཏྠོ. ‘ཀུཔིཏཱ’ ཀོཔེན, ཨནཏྟམནཱ དོམནསྶེན. ‘ཏུམྷཾ ཡེཝསྶ ཏེན ཨནྟརཱཡོ’ཏི ཏུམྷཱཀཾཡེཝ ཏེན ཀོཔེན, ཏཱཡ ཙ ཨནཏྟམནཏཱཡ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནཾ ཨནྟརཱཡོ བྷཝེཡྻ.

ཨེཝཾ དུཏིཡེན ནཡེན ཨཱདཱིནཝཾ དསྶེཏྭཱ, ཏཏིཡེན ནཡེན ཝཙནཏྠསལླཀྑཎམཏྟེཔི ཨསམཏྠཏཾ དསྶེནྟོ – ‘‘ཨཔི ནུ ཏུམྷེ པརེས’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པརེསནྟི ཡེསཾ ཀེསཾ ཙི. ཀུཔིཏོ ཧི ནེཝ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷཨརིཡསཱཝཀཱནཾ, ན མཱཏཱཔིཏཱུནཾ, ན པཙྩཏྠིཀཱནཾ སུབྷཱསིཏདུབྦྷཱསིཏསྶ ཨཏྠཾ ཨཱཛཱནཱཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཀུདྡྷོ ཨཏྠཾ ན ཛཱནཱཏི, ཀུདྡྷོ དྷམྨཾ ན པསྶཏི;

ཨནྡྷཾ ཏམཾ ཏདཱ ཧོཏི, ཡཾ ཀོདྷོ སཧཏེ ནརཾ.

ཨནཏྠཛནནོ ཀོདྷོ, ཀོདྷོ ཙིཏྟཔྤཀོཔནོ;

བྷཡམནྟརཏོ ཛཱཏཾ, ཏཾ ཛནོ ནཱཝབུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི. (ཨ. ནི. ༧.༦༤);

ཨེཝཾ སབྦཐཱཔི ཨཝཎྞེ མནོཔདོསཾ ནིསེདྷེཏྭཱ ཨིདཱནི པཊིཔཛྫིཏབྦཱཀཱརཾ དསྶེནྟོ – ‘‘ཏཏྲ ཏུམྷེཧི ཨབྷཱུཏཾ ཨབྷཱུཏཏོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ ཏཏྲ ཏུམྷེཧཱིཏི, ཏསྨིཾ ཨཝཎྞེ ཏུམྷེཧི. ཨབྷཱུཏཾ ཨབྷཱུཏཏོ ནིབྦེཋེཏབྦནྟི ཡཾ ཨབྷཱུཏཾ, ཏཾ ཨབྷཱུཏབྷཱཝེནེཝ ཨཔནེཏབྦཾ. ཀཐཾ? ཨིཏིཔེཏཾ ཨབྷཱུཏནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན. ཏཏྲཱཡཾ ཡོཛནཱ – ‘‘ཏུམྷཱཀཾ སཏྠཱ ན སབྦཉྙཱུ, དྷམྨོ དུརཀྑཱཏོ, སངྒྷོ དུཔྤཊིཔནྣོ’’ཏིཨཱདཱིནི སུཏྭཱ ན ཏུཎྷཱི བྷཝིཏབྦཾ. ཨེཝཾ པན ཝཏྟབྦཾ – ‘‘ཨིཏི པེཏཾ ཨབྷཱུཏཾ, ཡཾ ཏུམྷེཧི ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཨིམིནཱཔི ཀཱརཎེན ཨབྷཱུཏཾ, ཨིམིནཱཔི ཀཱརཎེན ཨཏཙྪཾ, ‘ནཏྠི ཙེཏཾ ཨམྷེསུ’, ‘ན ཙ པནེཏཾ ཨམྷེསུ སཾཝིཛྫཏི’, སབྦཉྙཱུཡེཝ ཨམྷཱཀཾ སཏྠཱ, སྭཱཀྑཱཏོ དྷམྨོ, སུཔྤཊིཔནྣོ སངྒྷོ, ཏཏྲ ཨིདཉྩིདཉྩ ཀཱརཎ’’ནྟི. ཨེཏྠ ཙ དུཏིཡཾ པདཾ པཋམསྶ, ཙཏུཏྠཉྩ ཏཏིཡསྶ ཝེཝཙནནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨིདཉྩ ཨཝཎྞེཡེཝ ནིབྦེཋནཾ ཀཱཏབྦཾ, ན སབྦཏྠ. ཡདི ཧི ‘‘ཏྭཾ དུསྶཱིལོ, ཏཝཱཙརིཡོ དུསྶཱིལོ, ཨིདཉྩིདཉྩ ཏཡཱ ཀཏཾ, ཏཝཱཙརིཡེན ཀཏ’’ནྟི ཝུཏྟེ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏོ ཨདྷིཝཱསེཏི, ཨཱསངྐནཱིཡོ ཧོཏི. ཏསྨཱ མནོཔདོསཾ ཨཀཏྭཱ ཨཝཎྞོ ནིབྦེཋེཏབྦོ. ‘‘ཨོཊྛོསི, གོཎོསཱི’’ཏིཨཱདིནཱ པན ནཡེན དསཧི ཨཀྐོསཝཏྠཱུཧི ཨཀྐོསནྟཾ པུགྒལཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑིཏྭཱ ཨདྷིཝཱསནཁནྟིཡེཝ ཏཏྠ ཀཱཏབྦཱ.

༦. ཨེཝཾ ཨཝཎྞབྷཱུམིཡཾ ཏཱདིལཀྑཎཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཝཎྞབྷཱུམིཡཾ དསྶེཏུཾ ‘‘མམཾ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, པརེ ཝཎྞཾ བྷཱསེཡྻུ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པརེཏི ཡེ ཀེཙི པསནྣཱ དེཝམནུསྶཱ. ཨཱནནྡནྟི ཨེཏེནཱཏི ཨཱནནྡོ, པཱིཏིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སུམནསྶ བྷཱཝོ སོམནསྶཾ, ཙེཏསིཀསུཁསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨུཔྤིལཱཝིནོ བྷཱཝོ ཨུཔྤིལཱཝིཏཏྟཾ. ཀསྶ ཨུཔྤིལཱཝིཏཏྟནྟི? ཙེཏསོཏི. ཨུདྡྷཙྩཱཝཧཱཡ ཨུཔྤིལཱཔནཔཱིཏིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨིདྷཱཔི དྭཱིཧི པདེཧི སངྑཱརཀྑནྡྷོ, ཨེཀེན ཝེདནཱཀྑནྡྷོ ཝུཏྟོ.

ཨེཝཾ པཋམནཡེན ཨུཔྤིལཱཝིཏཏྟཾ ནིཝཱརེཏྭཱ, དུཏིཡེན ཏཏྠ ཨཱདཱིནཝཾ དསྶེནྟོ – ‘‘ཏཏྲ ཙེ ཏུམྷེ ཨསྶཐཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨིདྷཱཔི ཏུམྷཾ ཡེཝསྶ ཏེན ཨནྟརཱཡོཏི ཏེན ཨུཔྤིལཱཝིཏཏྟེན ཏུམྷཱཀཾཡེཝ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནཾ ཨནྟརཱཡོ བྷཝེཡྻཱཏི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཀསྨཱ པནེཏཾ ཝུཏྟཾ? ནནུ བྷགཝཏཱ –

‘‘བུདྡྷོཏི ཀིཏྟཡནྟསྶ, ཀཱཡེ བྷཝཏི ཡཱ པཱིཏི;

ཝརམེཝ ཧི སཱ པཱིཏི, ཀསིཎེནཱཔི ཛམྦུདཱིཔསྶ.

དྷམྨོཏི ཀིཏྟཡནྟསྶ, ཀཱཡེ བྷཝཏི ཡཱ པཱིཏི;

ཝརམེཝ ཧི སཱ པཱིཏི, ཀསིཎེནཱཔི ཛམྦུདཱིཔསྶ.

སངྒྷོཏི ཀིཏྟཡནྟསྶ, ཀཱཡེ བྷཝཏི ཡཱ པཱིཏི;

ཝརམེཝ ཧི སཱ པཱིཏི, ཀསིཎེནཱཔི ཛམྦུདཱིཔསྶཱ’’ཏི ཙ.

‘‘ཡེ, བྷིཀྑཝེ, བུདྡྷེ པསནྣཱ, ཨགྒེ ཏེ པསནྣཱ’’ཏི ཙ ཨེཝམཱདཱིཧི ཨནེཀསཏེཧི སུཏྟེཧི རཏནཏྟཡེ པཱིཏིསོམནསྶམེཝ ཝཎྞིཏནྟི. སཙྩཾ ཝཎྞིཏཾ, ཏཾ པན ནེཀྑམྨནིསྶིཏཾ. ཨིདྷ – ‘‘ཨམྷཱཀཾ བུདྡྷོ, ཨམྷཱཀཾ དྷམྨོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨཱཡསྨཏོ ཚནྣསྶ ཨུཔྤནྣསདིསཾ གེཧསྶིཏཾ པཱིཏིསོམནསྶཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཨིདཉྷི ཛྷཱནཱདིཔཊིལཱབྷཱཡ ཨནྟརཱཡཀརཾ ཧོཏི. ཏེནེཝཱཡསྨཱ ཚནྣོཔི ཡཱཝ བུདྡྷོ ན པརིནིབྦཱཡི, ཏཱཝ ཝིསེསཾ ནིབྦཏྟེཏུཾ ནཱསཀྑི, པརིནིབྦཱནཀཱལེ པཉྙཏྟེན པན བྲཧྨདཎྜེན ཏཛྫིཏོ ཏཾ པཱིཏིསོམནསྶཾ པཧཱཡ ཝིསེསཾ ནིབྦཏྟེསི. ཏསྨཱ ཨནྟརཱཡཀརཾཡེཝ སནྡྷཱཡ ཨིདཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨཡཉྷི ལོབྷསཧགཏཱ པཱིཏི. ལོབྷོ ཙ ཀོདྷསདིསོཝ. ཡཐཱཧ –

‘‘ལུདྡྷོ ཨཏྠཾ ན ཛཱནཱཏི, ལུདྡྷོ དྷམྨཾ ན པསྶཏི;

ཨནྡྷཾ ཏམཾ ཏདཱ ཧོཏི, ཡཾ ལོབྷོ སཧཏེ ནརཾ.

ཨནཏྠཛནནོ ལོབྷོ, ལོབྷོ ཙིཏྟཔྤཀོཔནོ;

བྷཡམནྟརཏོ ཛཱཏཾ, ཏཾ ཛནོ ནཱཝབུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི. (ཨིཏིཝུ. ༨༨);

ཏཏིཡཝཱརོ པན ཨིདྷ ཨནཱགཏོཔི ཨཏྠཏོ ཨཱགཏོ ཡེཝཱཏི ཝེདིཏབྦོ. ཡཐེཝ ཧི ཀུདྡྷོ, ཨེཝཾ ལུདྡྷོཔི ཨཏྠཾ ན ཛཱནཱཏཱིཏི.

པཊིཔཛྫིཏབྦཱཀཱརདསྶནཝཱརེ པནཱཡཾ ཡོཛནཱ – ‘‘ཏུམྷཱཀཾ སཏྠཱ སབྦཉྙཱུ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ, དྷམྨོ སྭཱཀྑཱཏོ, སངྒྷོ སུཔྤཊིཔནྣོ’’ཏིཨཱདཱིནི སུཏྭཱ ན ཏུཎྷཱི བྷཝིཏབྦཾ. ཨེཝཾ པན པཊིཛཱནིཏབྦཾ – ‘‘ཨིཏིཔེཏཾ བྷཱུཏཾ, ཡཾ ཏུམྷེཧི ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཨིམིནཱཔི ཀཱརཎེན བྷཱུཏཾ, ཨིམིནཱཔི ཀཱརཎེན ཏཙྪཾ. སོ ཧི བྷགཝཱ ཨིཏིཔི ཨརཧཾ, ཨིཏིཔི སམྨཱསམྦུདྡྷོ; དྷམྨོ ཨིཏིཔི སྭཱཀྑཱཏོ, ཨིཏིཔི སནྡིཊྛིཀོ; སངྒྷོ ཨིཏིཔི སུཔྤཊིཔནྣོ, ཨིཏིཔི ཨུཛུཔྤཊིཔནྣོ’’ཏི. ‘‘ཏྭཾ སཱིལཝཱ’’ཏི པུཙྪིཏེནཱཔི སཙེ སཱིལཝཱ, ‘‘སཱིལཝཱཧམསྨཱི’’ཏི པཊིཛཱནིཏབྦམེཝ. ‘‘ཏྭཾ པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ ལཱབྷཱི…པེ… ཨརཧཱ’’ཏི པུཊྛེནཱཔི སབྷཱགཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾཡེཝ པཊིཛཱནིཏབྦཾ. ཨེཝཉྷི པཱཔིཙྪཏཱ ཙེཝ པརིཝཛྫིཏཱ ཧོཏི, སཱསནསྶ ཙ ཨམོགྷཏཱ དཱིཔིཏཱ ཧོཏཱིཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

ཙཱུལ༹སཱིལཝཎྞནཱ

༧. ཨཔྤམཏྟཀཾ ཁོ པནེཏཾ, བྷིཀྑཝེཏི ཀོ ཨནུསནྡྷི? ཨིདཾ སུཏྟཾ དྭཱིཧི པདེཧི ཨཱབདྡྷཾ ཝཎྞེན ཙ ཨཝཎྞེན ཙ. ཏཏྠ ཨཝཎྞོ – ‘‘ཨིཏི པེཏཾ ཨབྷཱུཏཾ ཨིཏི པེཏཾ ཨཏཙྪ’’ནྟི, ཨེཏྠེཝ ཨུདཀནྟཾ པཏྭཱ ཨགྒིཝིཡ ནིཝཏྟོ. ཝཎྞོ པན བྷཱུཏཾ བྷཱུཏཏོ པཊིཛཱནིཏབྦཾ – ‘‘ཨིཏི པེཏཾ བྷཱུཏ’’ནྟི ཨེཝཾ ཨནུཝཏྟཏིཡེཝ. སོ པན དུཝིདྷོ བྲཧྨདཏྟེན བྷཱསིཏཝཎྞོ ཙ བྷིཀྑུསངྒྷེན ཨཙྪརིཡཾ ཨཱཝུསོཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨཱརདྡྷཝཎྞོ ཙ. ཏེསུ བྷིཀྑུསངྒྷེན ཝུཏྟཝཎྞསྶ ཨུཔརི སུཉྙཏཱཔཀཱསནེ ཨནུསནྡྷིཾ དསྶེསྶཏི. ཨིདྷ པན བྲཧྨདཏྟེན ཝུཏྟཝཎྞསྶ ཨནུསནྡྷིཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཔྤམཏྟཀཾ ཁོ པནེཏཾ, བྷིཀྑཝེ’’ཏི དེསནཱ ཨཱརདྡྷཱ.

ཏཏྠ ཨཔྤམཏྟཀནྟི པརིཏྟསྶ ནཱམཾ. ཨོརམཏྟཀནྟི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. མཏྟཱཏི ཝུཙྩཏི པམཱཎཾ. ཨཔྤཾ མཏྟཱ ཨེཏསྶཱཏི ཨཔྤམཏྟཀཾ. ཨོརཾ མཏྟཱ ཨེཏསྶཱཏི ཨོརམཏྟཀཾ. སཱིལམེཝ སཱིལམཏྟཀཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ‘ཨཔྤམཏྟཀཾ ཁོ, པནེཏཾ བྷིཀྑཝེ, ཨོརམཏྟཀཾ སཱིལམཏྟཀཾ’ ནཱམ ཡེན ‘‘ཏཐཱགཏསྶ ཝཎྞཾ ཝདཱམཱི’’ཏི ཨུསྶཱཧཾ ཀཏྭཱཔི ཝཎྞཾ ཝདམཱནོ པུཐུཛྫནོ ཝདེཡྻཱཏི. ཏཏྠ སིཡཱ – ནནུ ཨིདཾ སཱིལཾ ནཱམ ཡོགིནོ ཨགྒཝིབྷཱུསནཾ? ཡཐཱཧུ པོརཱཎཱ –

‘‘སཱིལཾ ཡོགིསྶ’ལངྐཱརོ, སཱིལཾ ཡོགིསྶ མཎྜནཾ;

སཱིལེཧི’ལངྐཏོ ཡོགཱི, མཎྜནེ ཨགྒཏཾ གཏོ’’ཏི.

བྷགཝཏཱཔི ཙ ཨནེཀེསུ སུཏྟསཏེསུ སཱིལཾ མཧནྟམེཝ ཀཏྭཱ ཀཐིཏཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཨཱཀངྑེཡྻ ཙེ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ‘སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡོ ཙསྶཾ མནཱཔོ ཙ གརུ ཙ བྷཱཝནཱིཡོ ཙཱ’ཏི, སཱིལེསྭེཝསྶ པརིཔཱུརཀཱརཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༦༥) ཙ.

‘‘ཀིཀཱིཝ ཨཎྜཾ, ཙམརཱིཝ ཝཱལདྷིཾ;

པིཡཾཝ པུཏྟཾ, ནཡནཾཝ ཨེཀཀཾ.

ཏཐེཝ སཱིལཾ, ཨནུརཀྑམཱནཱ;

སུཔེསལཱ ཧོཐ, སདཱ སགཱརཝཱ’’ཏི ཙ.

‘‘ན པུཔྥགནྡྷོ པཊིཝཱཏམེཏི;

ན ཙནྡནཾ ཏགྒརམལླིཀཱ ཝཱ.

སཏཉྩ གནྡྷོ པཊིཝཱཏམེཏི;

སབྦཱ དིསཱ སཔྤུརིསོ པཝཱཡཏི.

ཙནྡནཾ ཏགརཾ ཝཱཔི, ཨུཔྤལཾ ཨཐ ཝསྶིཀཱི;

ཨེཏེསཾ གནྡྷཛཱཏཱནཾ, སཱིལགནྡྷོ ཨནུཏྟརོ.

ཨཔྤམཏྟོ ཨཡཾ གནྡྷོ, ཡྭཱཡཾ ཏགརཙནྡནཾ;

ཡོ ཙ སཱིལཝཏཾ གནྡྷོ, ཝཱཏི དེཝེསུ ཨུཏྟམོ.

ཏེསཾ སམྤནྣསཱིལཱནཾ, ཨཔྤམཱདཝིཧཱརིནཾ;

སམྨདཉྙཱ ཝིམུཏྟཱནཾ, མཱརོ མགྒཾ ན ཝིནྡཏཱི’’ཏི ཙ. (དྷ. པ. ༥༧);

‘‘སཱིལེ པཏིཊྛཱཡ ནརོ སཔཉྙོ, ཙིཏྟཾ པཉྙཉྩ བྷཱཝཡཾ;

ཨཱཏཱཔཱི ནིཔཀོ བྷིཀྑུ, སོ ཨིམཾ ཝིཛཊཡེ ཛཊ’’ནྟི ཙ. (སཾ. ནི. ༡.༢༣);

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཡེ ཀེཙི བཱིཛགཱམབྷཱུཏགཱམཱ ཝུཌྜྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ ཨཱཔཛྫནྟི, སབྦེ ཏེ པཐཝིཾ ནིསྶཱཡ, པཐཝིཡཾ པཏིཊྛཱཡ; ཨེཝམེཏེ བཱིཛགཱམབྷཱུཏགཱམཱ ཝུཌྜྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ ཨཱཔཛྫནྟི. ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཱིལཾ ནིསྶཱཡ སཱིལེ པཏིཊྛཱཡ སཏྟབོཛ྄ཛྷངྒེ བྷཱཝེནྟོ སཏྟབོཛ྄ཛྷངྒེ བཧུལཱིཀརོནྟོ ཝུཌྜྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ པཱཔུཎཱཏི དྷམྨེསཱུ’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༡༥༠) ཙ. ཨེཝཾ ཨཉྙཱནིཔི ཨནེཀཱནི སུཏྟཱནི དཊྛབྦཱནི. ཨེཝམནེཀེསུ སུཏྟསཏེསུ སཱིལཾ མཧནྟམེཝ ཀཏྭཱ ཀཐིཏཾ. ཏཾ ‘‘ཀསྨཱ ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཨཔྤམཏྟཀ’’ནྟི ཨཱཧཱཏི? ཨུཔརི གུཎེ ཨུཔནིདྷཱཡ. སཱིལཉྷི སམཱདྷིཾ ན པཱཔུཎཱཏི, སམཱདྷི པཉྙཾ ན པཱཔུཎཱཏི, ཏསྨཱ ཨུཔརིམཾ ཨུཔནིདྷཱཡ ཧེཊྛིམཾ ཨོརམཏྟཀཾ ནཱམ ཧོཏི. ཀཐཾ སཱིལཾ སམཱདྷིཾ ན པཱཔུཎཱཏི? བྷགཝཱ ཧི ཨབྷིསམྦོདྷིཏོ སཏྟམེ སཾཝཙྪརེ སཱཝཏྠིནགར – དྭཱརེ ཀཎྜམྦརུཀྑམཱུལེ དྭཱདསཡོཛནེ རཏནམཎྜཔེ ཡོཛནཔྤམཱཎེ རཏནཔལླངྐེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཏིཡོཛནིཀེ དིབྦསེཏཙྪཏྟེ དྷཱརིཡམཱནེ དྭཱདསཡོཛནཱཡ པརིསཱཡ ཨཏྟཱདཱནཔརིདཱིཔནཾ ཏིཏྠིཡམདྡནཾ – ‘‘ཨུཔརིམཀཱཡཏོ ཨགྒིཀྑནྡྷོ པཝཏྟཏི, ཧེཊྛིམཀཱཡཏོ ཨུདཀདྷཱརཱ པཝཏྟཏི…པེ… ཨེཀེཀལོམཀཱུཔཏོ ཨགྒིཀྑནྡྷོ པཝཏྟཏི, ཨེཀེཀལོམཀཱུཔཏོ ཨུདཀདྷཱརཱ པཝཏྟཏི, ཚནྣཾ ཝཎྞཱན’’ནྟིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཾ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ དསྶེཏི. ཏསྶ སུཝཎྞཝཎྞསརཱིརཏོ སུཝཎྞཝཎྞཱ རསྨིཡོ ཨུགྒནྟྭཱ ཡཱཝ བྷཝགྒཱ གཙྪནྟི, སཀལདསསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹སྶ ཨལངྐརཎཀཱལོ ཝིཡ ཧོཏི, དུཏིཡཱ དུཏིཡཱ རསྨིཡོ པུརིམཱཡ པུརིམཱཡ ཡམཀཡམཀཱ ཝིཡ ཨེཀཀྑཎེ ཝིཡ པཝཏྟནྟི.

དྭིནྣཉྩ ཙིཏྟཱནཾ ཨེཀཀྑཎེ པཝཏྟི ནཱམ ནཏྠི. བུདྡྷཱནཾ པན བྷགཝནྟཱནཾ བྷཝངྒཔརིཝཱསསྶ ལཧུཀཏཱཡ པཉྩཧཱཀཱརེཧི ཨཱཙིཎྞཝསིཏཱཡ ཙ, ཏཱ ཨེཀཀྑཎེ ཝིཡ པཝཏྟནྟི. ཏསྶཱ ཏསྶཱ པན རསྨིཡཱ ཨཱཝཛྫནཔརིཀམྨཱདྷིཊྛཱནཱནི ཝིསུཾ ཝིསུཾཡེཝ.

ནཱིལརསྨིཨཏྠཱཡ ཧི བྷགཝཱ ནཱིལཀསིཎཾ སམཱཔཛྫཏི, པཱིཏརསྨིཨཏྠཱཡ པཱིཏཀསིཎཾ, ལོཧིཏཨོདཱཏརསྨིཨཏྠཱཡ ལོཧིཏཨོདཱཏཀསིཎཾ, ཨགྒིཀྑནྡྷཏྠཱཡ ཏེཛོཀསིཎཾ, ཨུདཀདྷཱརཏྠཱཡ ཨཱཔོཀསིཎཾ སམཱཔཛྫཏི. སཏྠཱ ཙངྐམཏི, ནིམྨིཏོ ཏིཊྛཏི ཝཱ ནིསཱིདཏི ཝཱ སེཡྻཾ ཝཱ ཀཔྤེཏཱིཏི སབྦཾ ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ. ཨེཏྠ ཨེཀམྤི སཱིལསྶ ཀིཙྩཾ ནཏྠི, སབྦཾ སམཱདྷིཀིཙྩམེཝ. ཨེཝཾ སཱིལཾ སམཱདྷིཾ ན པཱཔུཎཱཏི.

ཡཾ པན བྷགཝཱ ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀཱནི ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ, ཨེཀཱུནཏིཾསཝསྶཀཱལེ ཙཀྐཝཏྟིསིརཱིནིཝཱསབྷཱུཏཱ བྷཝནཱ ནིཀྑམྨ ཨནོམཱནདཱིཏཱིརེ པབྦཛིཏྭཱ, ཚབྦསྶཱནི པདྷཱནཡོགཾ ཀཏྭཱ, ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡཾ ཨུརུཝེལགཱམེ སུཛཱཏཱཡ དིནྣཾ པཀྑིཏྟདིབྦོཛཾ མདྷུཔཱཡཱསཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ, སཱཡནྷསམཡེ དཀྑིཎུཏྟརེན བོདྷིམཎྜཾ པཝིསིཏྭཱ ཨསྶཏྠདུམརཱཛཱནཾ ཏིཀྑཏྟུཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ, པུབྦུཏྟརབྷཱགེ ཋིཏོ ཏིཎསནྠཱརཾ སནྠརིཏྭཱ, ཏིསནྡྷིཔལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ, ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏཾ མེཏྟཱཀམྨཊྛཱནཾ པུབྦངྒམཾ ཀཏྭཱ, ཝཱིརིཡཱདྷིཊྛཱནཾ ཨདྷིཊྛཱཡ, ཙུདྡསཧཏྠཔལླངྐཝརགཏོ སུཝཎྞཔཱིཋེ ཋཔིཏཾ རཛཏཀྑནྡྷཾ ཝིཡ པཉྙཱསཧཏྠཾ བོདྷིཀྑནྡྷཾ པིཊྛིཏོ ཀཏྭཱ, ཨུཔརི མཎིཚཏྟེན ཝིཡ བོདྷིསཱཁཱཡ དྷཱརིཡམཱནོ, སུཝཎྞཝཎྞེ ཙཱིཝརེ པཝཱལ༹སདིསེསུ བོདྷིཨངྐུརེསུ པཏམཱནེསུ, སཱུརིཡེ ཨཏྠཾ ཨུཔགཙྪནྟེ མཱརབལཾ ཝིདྷམིཏྭཱ, པཋམཡཱམེ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརིཏྭཱ, མཛ྄ཛྷིམཡཱམེ དིབྦཙཀྑུཾ ཝིསོདྷེཏྭཱ, པཙྩཱུསཀཱལེ སབྦབུདྡྷཱནམཱཙིཎྞེ པཙྩཡཱཀཱརེ ཉཱཎཾ ཨོཏཱརེཏྭཱ, ཨཱནཱཔཱནཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ, ཏདེཝ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ, མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ ཨདྷིགཏེན ཙཏུཏྠམགྒེན སབྦཀིལེསེ ཁེཔེཏྭཱ སབྦབུདྡྷགུཎེ པཊིཝིཛ྄ཛྷི, ཨིདམསྶ པཉྙཱཀིཙྩཾ. ཨེཝཾ སམཱདྷི པཉྙཾ ན པཱཔུཎཱཏི.

ཏཏྠ ཡཐཱ ཧཏྠེ ཨུདཀཾ པཱཏིཡཾ ཨུདཀཾ ན པཱཔུཎཱཏི, པཱཏིཡཾ ཨུདཀཾ གྷཊེ ཨུདཀཾ ན པཱཔུཎཱཏི, གྷཊེ ཨུདཀཾ ཀོལམྦེ ཨུདཀཾ ན པཱཔུཎཱཏི, ཀོལམྦེ ཨུདཀཾ ཙཱཊིཡཾ ཨུདཀཾ ན པཱཔུཎཱཏི, ཙཱཊིཡཾ ཨུདཀཾ མཧཱཀུམྦྷིཡཾ ཨུདཀཾ ན པཱཔུཎཱཏི, མཧཱཀུམྦྷིཡཾ ཨུདཀཾ ཀུསོབྦྷེ ཨུདཀཾ ན པཱཔུཎཱཏི, ཀུསོབྦྷེ ཨུདཀཾ ཀནྡརེ ཨུདཀཾ ན པཱཔུཎཱཏི, ཀནྡརེ ཨུདཀཾ ཀུནྣདིཡཾ ཨུདཀཾ ན པཱཔུཎཱཏི, ཀུནྣདིཡཾ ཨུདཀཾ པཉྩམཧཱནདིཡཾ ཨུདཀཾ ན པཱཔུཎཱཏི, པཉྩམཧཱནདིཡཾ ཨུདཀཾ ཙཀྐཝཱལ༹མཧཱསམུདྡེ ཨུདཀཾ ན པཱཔུཎཱཏི, ཙཀྐཝཱལ༹མཧཱསམུདྡེ ཨུདཀཾ སིནེརུཔཱདཀེ མཧཱསམུདྡེ ཨུདཀཾ ན པཱཔུཎཱཏི. པཱཏིཡཾ ཨུདཀཾ ཨུཔནིདྷཱཡ ཧཏྠེ ཨུདཀཾ པརིཏྟཾ…པེ… སིནེརུཔཱདཀམཧཱསམུདྡེ ཨུདཀཾ ཨུཔནིདྷཱཡ ཙཀྐཝཱལ༹མཧཱསམུདྡེ ཨུདཀཾ པརིཏྟཾ. ཨིཏི ཨུཔརཱུཔརི ཨུདཀཾ བཧུཀཾ ཨུཔཱདཱཡ ཧེཊྛཱ ཧེཊྛཱ ཨུདཀཾ པརིཏྟཾ ཧོཏི.

ཨེཝམེཝ ཨུཔརི ཨུཔརི གུཎེ ཨུཔཱདཱཡ ཧེཊྛཱ ཧེཊྛཱ སཱིལཾ ཨཔྤམཏྟཀཾ ཨོརམཏྟཀནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཏེནཱཧ – ‘‘ཨཔྤམཏྟཀཾ ཁོ པནེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨོརམཏྟཀཾ སཱིལམཏྟཀ’’ནྟི.

ཡེན པུཐུཛྫནོཏི, ཨེཏྠ –

‘‘དུཝེ པུཐུཛྫནཱ ཝུཏྟཱ, བུདྡྷེནཱདིཙྩབནྡྷུནཱ;

ཨནྡྷོ པུཐུཛྫནོ ཨེཀོ, ཀལྱཱཎེཀོ པུཐུཛྫནོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཡསྶ ཁནྡྷདྷཱཏུཨཱཡཏནཱདཱིསུ ཨུགྒཧཔརིཔུཙྪཱསཝནདྷཱརཎཔཙྩཝེཀྑཎཱནི ནཏྠི, ཨཡཾ ཨནྡྷཔུཐུཛྫནོ. ཡསྶ ཏཱནི ཨཏྠི, སོ ཀལྱཱཎཔུཐུཛྫནོ. དུཝིདྷོཔི པནེས –

‘‘པུཐཱུནཾ ཛནནཱདཱིཧི, ཀཱརཎེཧི པུཐུཛྫནོ;

པུཐུཛྫནནྟོགདྷཏྟཱ, པུཐུཝཱཡཾ ཛནོ ཨིཏི’’.

སོ ཧི པུཐཱུནཾ ནཱནཔྤཀཱརཱནཾ ཀིལེསཱདཱིནཾ ཛནནཱདཱིཧི ཀཱརཎེཧི པུཐུཛྫནོ. ཡཐཱཧ –

‘‘པུཐུ ཀིལེསེ ཛནེནྟཱིཏི པུཐུཛྫནཱ, པུཐུ ཨཝིཧཏསཀྐཱཡདིཊྛིཀཱཏི པུཐུཛྫནཱ, པུཐུ སཏྠཱརཱནཾ མུཁུལློཀིཀཱཏི པུཐུཛྫནཱ, པུཐུ སབྦགཏཱིཧི ཨཝུཊྛིཏཱཏི པུཐུཛྫནཱ, པུཐུ ནཱནཱབྷིསངྑཱརེ ཨབྷིསངྑརོནྟཱིཏི པུཐུཛྫནཱ, པུཐུ ནཱནཱཨོགྷེཧི ཝུཡ྄ཧནྟི, པུཐུ སནྟཱཔེཧི སནྟཔྤནྟི, པུཐུ པརིལཱ༹ཧེཧི པརིཌཡ྄ཧནྟི, པུཐུ པཉྩསུ ཀཱམགུཎེསུ རཏྟཱ གིདྡྷཱ གཐིཏཱ མུཙྪིཏཱ ཨཛ྄ཛྷོཔནྣཱ ལགྒཱ ལགྒིཏཱ པལིབུདྡྷཱཏི པུཐུཛྫནཱ, པུཐུ པཉྩཧི ནཱིཝརཎེཧི ཨཱཝུཏཱ ནིཝུཏཱ ཨོཝུཏཱ པིཧིཏཱ པཊིཙྪནྣཱ པཊིཀུཛྫིཏཱཏི པུཐུཛྫནཱ’’ཏི. པུཐཱུནཾ གཎནཔཐམཏཱིཏཱནཾ ཨརིཡདྷམྨཔརམྨུཁཱནཾ ནཱིཙདྷམྨསམཱཙཱརཱནཾ ཛནཱནཾ ཨནྟོགདྷཏྟཱཔི པུཐུཛྫནོ, པུཐུཝཱཡཾ ཝིསུཾཡེཝ སངྑྱཾ གཏོ ཝིསཾསཊྛོ སཱིལསུཏཱདིགུཎཡུཏྟེཧི ཨརིཡེཧི ཛནེཧཱིཏི པུཐུཛྫནོཏི.

ཏཐཱགཏསྶཱཏི ཨཊྛཧི ཀཱརཎེཧི བྷགཝཱ ཏཐཱགཏོ. ཏཐཱ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐཱ གཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐལཀྑཎཾ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐདྷམྨེ ཡཱཐཱཝཏོ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐདསྶིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ, ཏཐཝཱདིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ, ཏཐཱཀཱརིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ, ཨབྷིབྷཝནཊྛེན ཏཐཱགཏོཏི.

ཀཐཾ བྷགཝཱ ཏཐཱ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ? ཡཐཱ སབྦལོཀཧིཏཱཡ ཨུསྶུཀྐམཱཔནྣཱ པུརིམཀཱ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ ཨཱགཏཱ, ཡཐཱ ཝིཔསྶཱི བྷགཝཱ ཨཱགཏོ, ཡཐཱ སིཁཱི བྷགཝཱ, ཡཐཱ ཝེསྶབྷཱུ བྷགཝཱ, ཡཐཱ ཀཀུསནྡྷོ བྷགཝཱ, ཡཐཱ ཀོཎཱགམནོ བྷགཝཱ, ཡཐཱ ཀསྶཔོ བྷགཝཱ ཨཱགཏོ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡེན ཨབྷིནཱིཧཱརེན ཨེཏེ བྷགཝནྟོ ཨཱགཏཱ, ཏེནེཝ ཨམྷཱཀམྤི བྷགཝཱ ཨཱགཏོ. ཨཐ ཝཱ ཡཐཱ ཝིཔསྶཱི བྷགཝཱ…པེ… ཡཐཱ ཀསྶཔོ བྷགཝཱ དཱནཔཱརམིཾ པཱུརེཏྭཱ, སཱིལནེཀྑམྨཔཉྙཱཝཱིརིཡཁནྟིསཙྩཨདྷིཊྛཱནམེཏྟཱཨུཔེཀྑཱཔཱརམིཾ པཱུརེཏྭཱ, ཨིམཱ དས པཱརམིཡོ, དས ཨུཔཔཱརམིཡོ, དས པརམཏྠཔཱརམིཡོཏི སམཏིཾསཔཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཨངྒཔརིཙྩཱགཾ, ནཡནདྷནརཛྫཔུཏྟདཱརཔརིཙྩཱགནྟི ཨིམེ པཉྩ མཧཱཔརིཙྩཱགེ པརིཙྩཛིཏྭཱ པུབྦཡོགཔུབྦཙརིཡདྷམྨཀྑཱནཉཱཏཏྠཙརིཡཱདཡོ པཱུརེཏྭཱ བུདྡྷིཙརིཡཱཡ ཀོཊིཾ པཏྭཱ ཨཱགཏོ; ཏཐཱ ཨམྷཱཀམྤི བྷགཝཱ ཨཱགཏོ. ཨཐ ཝཱ ཡཐཱ ཝིཔསྶཱི བྷགཝཱ…པེ… ཀསྶཔོ བྷགཝཱ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནེ, ཙཏྟཱརོ སམྨཔྤདྷཱནེ, ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདེ, པཉྩིནྡྲིཡཱནི, པཉྩ བལཱནི, སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒེ, ཨརིཡཾ ཨཊྛངྒིཀཾ མགྒཾ བྷཱཝེཏྭཱ བྲཱུཧེཏྭཱ ཨཱགཏོ, ཏཐཱ ཨམྷཱཀམྤི བྷགཝཱ ཨཱགཏོ. ཨེཝཾ ཏཐཱ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ.

‘‘ཡཐེཝ ལོཀམྷི ཝིཔསྶིཨཱདཡོ,

སབྦཉྙུབྷཱཝཾ མུནཡོ ཨིདྷཱགཏཱ;

ཏཐཱ ཨཡཾ སཀྱམུནཱིཔི ཨཱགཏོ,

ཏཐཱགཏོ ཝུཙྩཏི ཏེན ཙཀྑུམཱ’’ཏི.

ཨེཝཾ ཏཐཱ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ.

ཀཐཾ ཏཐཱ གཏོཏི ཏཐཱགཏོ? ཡཐཱ སམྤཏིཛཱཏོ ཝིཔསྶཱི བྷགཝཱ གཏོ…པེ… ཀསྶཔོ བྷགཝཱ གཏོ.

ཀཐཉྩ སོ བྷགཝཱ གཏོ? སོ ཧི སམྤཏི ཛཱཏོཝ སམེཧི པཱདེཧི པཐཝིཡཾ པཏིཊྛཱཡ ཨུཏྟརཱབྷིམུཁོ སཏྟཔདཝཱིཏིཧཱརེན གཏོ. ཡཐཱཧ – ‘‘སམྤཏིཛཱཏོ ཁོ, ཨཱནནྡ, བོདྷིསཏྟོ སམེཧི པཱདེཧི པཏིཊྛཧིཏྭཱ ཨུཏྟརཱབྷིམུཁོ སཏྟཔདཝཱིཏིཧཱརེན གཙྪཏི, སེཏམྷི ཚཏྟེ ཨནུདྷཱརིཡམཱནེ སབྦཱ ཙ དིསཱ ཨནུཝིལོཀེཏི, ཨཱསབྷིཾ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི – ‘ཨགྒོཧམསྨི ལོཀསྶ, ཛེཊྛོཧམསྨི ལོཀསྶ, སེཊྛོཧམསྨི ལོཀསྶ, ཨཡམནྟིམཱ ཛཱཏི, ནཏྠིདཱནི པུནབྦྷཝོ’ཏི’’ (དཱི. ནི. ༢.༣༡).

ཏཉྩསྶ གམནཾ ཏཐཾ ཨཧོསི? ཨཝིཏཐཾ ཨནེཀེསཾ ཝིསེསཱདྷིགམཱནཾ པུབྦནིམིཏྟབྷཱཝེན. ཡཉྷི སོ སམྤཏིཛཱཏོཝ སམེཧི པཱདེཧི པཏིཊྛཧི. ཨིདམསྶ ཙཏུརིདྡྷིཔཱདཔཊིལཱབྷསྶ པུབྦནིམིཏྟཾ.

ཨུཏྟརཱབྷིམུཁབྷཱཝོ པན སབྦལོཀུཏྟརབྷཱཝསྶ པུབྦནིམིཏྟཾ.

སཏྟཔདཝཱིཏིཧཱརོ, སཏྟབོཛ྄ཛྷངྒརཏནཔཊིལཱབྷསྶ.

‘‘སུཝཎྞདཎྜཱ ཝཱིཏིཔཏནྟི ཙཱམརཱ’’ཏི, ཨེཏྠ ཝུཏྟཙཱམརུཀྑེཔོ པན སབྦཏིཏྠིཡནིམྨདྡནསྶ.

སེཏཙྪཏྟདྷཱརཎཾ, ཨརཧཏྟཝིམུཏྟིཝརཝིམལསེཏཙྪཏྟཔཊིལཱབྷསྶ.

སཏྟམཔདཱུཔརི ཋཏྭཱ སབྦདིསཱནུཝིལོཀནཾ, སབྦཉྙུཏཱནཱཝརཎཉཱཎཔཊིལཱབྷསྶ.

ཨཱསབྷིཝཱཙཱབྷཱསནཾ ཨཔྤཊིཝཏྟིཡཝརདྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནསྶ པུབྦནིམིཏྟཾ.

ཏཐཱ ཨཡཾ བྷགཝཱཔི གཏོ, ཏཉྩསྶ གམནཾ ཏཐཾ ཨཧོསི, ཨཝིཏཐཾ, ཏེསཾཡེཝ ཝིསེསཱདྷིགམཱནཾ པུབྦནིམིཏྟབྷཱཝེན.

ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –

‘‘མུཧུཏྟཛཱཏོཝ གཝམྤཏཱི ཡཐཱ,

སམེཧི པཱདེཧི ཕུསཱི ཝསུནྡྷརཾ;

སོ ཝིཀྐམཱི སཏྟ པདཱནི གོཏམོ,

སེཏཉྩ ཚཏྟཾ ཨནུདྷཱརཡུཾ མརཱུ.

གནྟྭཱན སོ སཏྟ པདཱནི གོཏམོ,

དིསཱ ཝིལོཀེསི སམཱ སམནྟཏོ;

ཨཊྛངྒུཔེཏཾ གིརམབྦྷུདཱིརཡི,

སཱིཧོ ཡཐཱ པབྦཏམུདྡྷནིཊྛིཏོ’’ཏི.

ཨེཝཾ ཏཐཱ གཏོཏི ཏཐཱགཏོ.

ཨཐ ཝཱ ཡཐཱ ཝིཔསྶཱི བྷགཝཱ…པེ… ཡཐཱ ཀསྶཔོ བྷགཝཱ, ཨཡམྤི བྷགཝཱ ཏཐེཝ ནེཀྑམྨེན ཀཱམཙྪནྡཾ པཧཱཡ གཏོ, ཨབྱཱཔཱདེན བྱཱཔཱདཾ, ཨཱལོཀསཉྙཱཡ ཐིནམིདྡྷཾ, ཨཝིཀྑེཔེན ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ, དྷམྨཝཝཏྠཱནེན ཝིཙིཀིཙྪཾ པཧཱཡ ཉཱཎེན ཨཝིཛྫཾ པདཱལེཏྭཱ, པཱམོཛྫེན ཨརཏིཾ ཝིནོདེཏྭཱ, པཋམཛ྄ཛྷཱནེན ནཱིཝརཎཀཝཱཊཾ ཨུགྒྷཱཊེཏྭཱ, དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེན ཝིཏཀྐཝིཙཱརཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ, ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནེན པཱིཏིཾ ཝིརཱཛེཏྭཱ, ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནེན སུཁདུཀྑཾ པཧཱཡ, ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནསམཱཔཏྟིཡཱ རཱུཔསཉྙཱཔཊིགྷསཉྙཱནཱནཏྟསཉྙཱཡོ སམཏིཀྐམིཏྭཱ, ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནསམཱཔཏྟིཡཱ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནསཉྙཾ, ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནསམཱཔཏྟིཡཱ ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནསཉྙཾ, ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནསམཱཔཏྟིཡཱ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནསཉྙཾ སམཏིཀྐམིཏྭཱ གཏོ.

ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱཡ ནིཙྩསཉྙཾ པཧཱཡ, དུཀྑཱནུཔསྶནཱཡ སུཁསཉྙཾ, ཨནཏྟཱནུཔསྶནཱཡ ཨཏྟསཉྙཾ, ནིབྦིདཱནུཔསྶནཱཡ ནནྡིཾ, ཝིརཱགཱནུཔསྶནཱཡ རཱགཾ, ནིརོདྷཱནུཔསྶནཱཡ སམུདཡཾ, པཊིནིསྶགྒཱནུཔསྶནཱཡ ཨཱདཱནཾ, ཁཡཱནུཔསྶནཱཡ གྷནསཉྙཾ, ཝཡཱནུཔསྶནཱཡ ཨཱཡཱུཧནཾ, ཝིཔརིཎཱམཱནུཔསྶནཱཡ དྷུཝསཉྙཾ, ཨནིམིཏྟཱནུཔསྶནཱཡ ནིམིཏྟཾ, ཨཔྤཎིཧིཏཱནུཔསྶནཱཡ པཎིདྷིཾ, སུཉྙཏཱནུཔསྶནཱཡ ཨབྷིནིཝེསཾ, ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཡ སཱརཱདཱནཱབྷིནིཝེསཾ, ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནེན སམྨོཧཱབྷིནིཝེསཾ, ཨཱདཱིནཝཱནུཔསྶནཱཡ ཨཱལཡཱབྷིནིཝེསཾ, པཊིསངྑཱནུཔསྶནཱཡ ཨཔྤཊིསངྑཾ, ཝིཝཊྚཱནུཔསྶནཱཡ སཾཡོགཱབྷིནིཝེསཾ, སོཏཱཔཏྟིམགྒེན དིཊྛེཀཊྛེ ཀིལེསེ བྷཉྫིཏྭཱ, སཀདཱགཱམིམགྒེན ཨོལཱ༹རིཀེ ཀིལེསེ པཧཱཡ, ཨནཱགཱམིམགྒེན ཨཎུསཧགཏེ ཀིལེསེ སམུགྒྷཱཊེཏྭཱ, ཨརཧཏྟམགྒེན སབྦཀིལེསེ སམུཙྪིནྡིཏྭཱ གཏོ. ཨེཝམྤི ཏཐཱ གཏོཏི ཏཐཱགཏོ.

ཀཐཾ ཏཐལཀྑཎཾ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ?པཐཝཱིདྷཱཏུཡཱ ཀཀྑལ༹ཏྟལཀྑཎཾ ཏཐཾ ཨཝིཏཐཾ. ཨཱཔོདྷཱཏུཡཱ པགྒྷརཎལཀྑཎཾ. ཏེཛོདྷཱཏུཡཱ ཨུཎྷཏྟལཀྑཎཾ. ཝཱཡོདྷཱཏུཡཱ ཝིཏྠམྦྷནལཀྑཎཾ. ཨཱཀཱསདྷཱཏུཡཱ ཨསམྥུཊྛལཀྑཎཾ. ཝིཉྙཱཎདྷཱཏུཡཱ ཝིཛཱནནལཀྑཎཾ.

རཱུཔསྶ རུཔྤནལཀྑཎཾ. ཝེདནཱཡ ཝེདཡིཏལཀྑཎཾ. སཉྙཱཡ སཉྫཱནནལཀྑཎཾ. སངྑཱརཱནཾ ཨབྷིསངྑརཎལཀྑཎཾ. ཝིཉྙཱཎསྶ ཝིཛཱནནལཀྑཎཾ.

ཝིཏཀྐསྶ ཨབྷིནིརོཔནལཀྑཎཾ. ཝིཙཱརསྶ ཨནུམཛྫནལཀྑཎཾ པཱིཏིཡཱ ཕརཎལཀྑཎཾ. སུཁསྶ སཱཏལཀྑཎཾ. ཙིཏྟེཀགྒཏཱཡ ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎཾ. ཕསྶསྶ ཕུསནལཀྑཎཾ.

སདྡྷིནྡྲིཡསྶ ཨདྷིམོཀྑལཀྑཎཾ. ཝཱིརིཡིནྡྲིཡསྶ པགྒཧལཀྑཎཾ. སཏིནྡྲིཡསྶ ཨུཔཊྛཱནལཀྑཎཾ. སམཱདྷིནྡྲིཡསྶ ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎཾ. པཉྙིནྡྲིཡསྶ པཛཱནནལཀྑཎཾ.

སདྡྷཱབལསྶ ཨསྶདྡྷིཡེ ཨཀམྤིཡལཀྑཎཾ. ཝཱིརིཡབལསྶ ཀོསཛྫེ, སཏིབལསྶ མུཊྛསྶཙྩེ. སམཱདྷིབལསྶ ཨུདྡྷཙྩེ, པཉྙཱབལསྶ ཨཝིཛྫཱཡ ཨཀམྤིཡལཀྑཎཾ.

སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ ཨུཔཊྛཱནལཀྑཎཾ. དྷམྨཝིཙཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ པཝིཙཡལཀྑཎཾ. ཝཱིརིཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ པགྒཧལཀྑཎཾ. པཱིཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ ཕརཎལཀྑཎཾ. པསྶདྡྷིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ ཝཱུཔསམལཀྑཎཾ. སམཱདྷིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎཾ. ཨུཔེཀྑཱསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ པཊིསངྑཱནལཀྑཎཾ.

སམྨཱདིཊྛིཡཱ དསྶནལཀྑཎཾ. སམྨཱསངྐཔྤསྶ ཨབྷིནིརོཔནལཀྑཎཾ. སམྨཱཝཱཙཱཡ པརིགྒཧལཀྑཎཾ. སམྨཱཀམྨནྟསྶ སམུཊྛཱནལཀྑཎཾ. སམྨཱཨཱཛཱིཝསྶ ཝོདཱནལཀྑཎཾ. སམྨཱཝཱཡཱམསྶ པགྒཧལཀྑཎཾ. སམྨཱསཏིཡཱ ཨུཔཊྛཱནལཀྑཎཾ. སམྨཱསམཱདྷིསྶ ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎཾ.

ཨཝིཛྫཱཡ ཨཉྙཱཎལཀྑཎཾ. སངྑཱརཱནཾ ཙེཏནཱལཀྑཎཾ. ཝིཉྙཱཎསྶ ཝིཛཱནནལཀྑཎཾ. ནཱམསྶ ནམནལཀྑཎཾ. རཱུཔསྶ རུཔྤནལཀྑཎཾ. སལཱ༹ཡཏནསྶ ཨཱཡཏནལཀྑཎཾ. ཕསྶསྶ ཕུསནལཀྑཎཾ. ཝེདནཱཡ ཝེདཡིཏལཀྑཎཾ. ཏཎྷཱཡ ཧེཏུལཀྑཎཾ. ཨུཔཱདཱནསྶ གཧཎལཀྑཎཾ. བྷཝསྶ ཨཱཡཱུཧནལཀྑཎཾ. ཛཱཏིཡཱ ནིབྦཏྟིལཀྑཎཾ. ཛརཱཡ ཛཱིརཎལཀྑཎཾ. མརཎསྶ ཙུཏིལཀྑཎཾ.

དྷཱཏཱུནཾ སུཉྙཏཱལཀྑཎཾ. ཨཱཡཏནཱནཾ ཨཱཡཏནལཀྑཎཾ. སཏིཔཊྛཱནཱནཾ ཨུཔཊྛཱནལཀྑཎཾ. སམྨཔྤདྷཱནཱནཾ པདཧནལཀྑཎཾ. ཨིདྡྷིཔཱདཱནཾ ཨིཛ྄ཛྷནལཀྑཎཾ. ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨདྷིཔཏིལཀྑཎཾ. བལཱནཾ ཨཀམྤིཡལཀྑཎཾ. བོཛ྄ཛྷངྒཱནཾ ནིཡྻཱནལཀྑཎཾ. མགྒསྶ ཧེཏུལཀྑཎཾ.

སཙྩཱནཾ ཏཐལཀྑཎཾ. སམཐསྶ ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎཾ. ཝིཔསྶནཱཡ ཨནུཔསྶནཱལཀྑཎཾ. སམཐཝིཔསྶནཱནཾ ཨེཀརསལཀྑཎཾ. ཡུགནདྡྷཱནཾ ཨནཏིཝཏྟནལཀྑཎཾ.

སཱིལཝིསུདྡྷིཡཱ སཾཝརལཀྑཎཾ. ཙིཏྟཝིསུདྡྷིཡཱ ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎཾ. དིཊྛིཝིསུདྡྷིཡཱ དསྶནལཀྑཎཾ.

ཁཡེ ཉཱཎསྶ སམུཙྪེདནལཀྑཎཾ. ཨནུཔྤཱདེ ཉཱཎསྶ པསྶདྡྷིལཀྑཎཾ.

ཚནྡསྶ མཱུལལཀྑཎཾ. མནསིཀཱརསྶ སམུཊྛཱཔནལཀྑཎཾ. ཕསྶསྶ སམོདྷཱནལཀྑཎཾ. ཝེདནཱཡ སམོསརཎལཀྑཎཾ. སམཱདྷིསྶ པམུཁལཀྑཎཾ. སཏིཡཱ ཨཱདྷིཔཏེཡྻལཀྑཎཾ. པཉྙཱཡ ཏཏུཏྟརིཡལཀྑཎཾ. ཝིམུཏྟིཡཱ སཱརལཀྑཎཾ… ཨམཏོགདྷསྶ ནིབྦཱནསྶ པརིཡོསཱནལཀྑཎཾ ཏཐཾ ཨཝིཏཐཾ. ཨེཝཾ ཏཐལཀྑཎཾ ཉཱཎགཏིཡཱ ཨཱགཏོ ཨཝིརཛ྄ཛྷིཏྭཱ པཏྟོ ཨནུཔྤཏྟོཏི ཏཐཱགཏོ. ཨེཝཾ ཏཐལཀྑཎཾ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ.

ཀཐཾ ཏཐདྷམྨེ ཡཱཐཱཝཏོ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཏཐཱགཏོ? ཏཐདྷམྨཱ ནཱམ ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱནི ཨཝིཏཐཱནི ཨནཉྙཐཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི བྷིཀྑཝེ, ཏཐམེཏཾ ཨཝིཏཐམེཏཾ ཨནཉྙཐམེཏ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༥.༡༠༩༠) ཝིཏྠཱརོ. ཏཱནི ཙ བྷགཝཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ, ཏསྨཱ ཏཐཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷཏྟཱ ཏཐཱགཏོཏི ཝུཙྩཏི. ཨབྷིསམྦུདྡྷཏྠོ ཧེཏྠ གཏསདྡོ.

ཨཔི ཙ ཛརཱམརཎསྶ ཛཱཏིཔཙྩཡསམྦྷཱུཏསམུདཱགཏཊྛོ ཏཐོ ཨཝིཏཐོ ཨནཉྙཐོ…པེ…, སངྑཱརཱནཾ ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡསམྦྷཱུཏསམུདཱགཏཊྛོ ཏཐོ ཨཝིཏཐོ ཨནཉྙཐོ…པེ…, ཏཐཱ ཨཝིཛྫཱཡ སངྑཱརཱནཾ པཙྩཡཊྛོ, སངྑཱརཱནཾ ཝིཉྙཱཎསྶ པཙྩཡཊྛོ…པེ…, ཛཱཏིཡཱ ཛརཱམརཎསྶ པཙྩཡཊྛོ ཏཐོ ཨཝིཏཐོ ཨནཉྙཐོ. ཏཾ སབྦཾ བྷགཝཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ, ཏསྨཱཔི ཏཐཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷཏྟཱ ཏཐཱགཏོཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ ཏཐདྷམྨེ ཡཱཐཱཝཏོ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཏཐཱགཏོ.

ཀཐཾ ཏཐདསྶིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ? བྷགཝཱ ཡཾ སདེཝཀེ ལོཀེ…པེ…, སདེཝམནུསྶཱཡ པཛཱཡ ཨཔརིམཱཎཱསུ ལོཀདྷཱཏཱུསུ ཨཔརིམཱཎཱནཾ སཏྟཱནཾ ཙཀྑུདྭཱརེ ཨཱཔཱཐམཱགཙྪནྟཾ རཱུཔཱརམྨཎཾ ནཱམ ཨཏྠི, ཏཾ སབྦཱཀཱརཏོ ཛཱནཱཏི པསྶཏི. ཨེཝཾ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཙ, ཏེན ཏཾ ཨིཊྛཱནིཊྛཱདིཝསེན ཝཱ དིཊྛསུཏམུཏཝིཉྙཱཏེསུ ལབྦྷམཱནཀཔདཝསེན ཝཱ. ‘‘ཀཏམཾ ཏཾ རཱུཔཾ རཱུཔཱཡཏནཾ? ཡཾ རཱུཔཾ ཙཏུནྣཾ མཧཱབྷཱུཏཱནཾ ཨུཔཱདཱཡ ཝཎྞནིབྷཱ སནིདསྶནཾ སཔྤཊིགྷཾ ནཱིལཾ པཱིཏཀ’’ནྟིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༦༡༦) ནཡེན ཨནེཀེཧི ནཱམེཧི ཏེརསཧི ཝཱརེཧི དྭེཔཉྙཱསཱཡ ནཡེཧི ཝིབྷཛྫམཱནཾ ཏཐམེཝ ཧོཏི, ཝིཏཐཾ ནཏྠི. ཨེས ནཡོ སོཏདྭཱརཱདཱིསུཔི ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪནྟེསུ སདྡཱདཱིསུ. ཝུཏྟཉྩེཏཾ བྷགཝཏཱ – ‘‘ཡཾ བྷིཀྑཝེ, སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ…པེ… སདེཝམནུསྶཱཡ པཛཱཡ དིཊྛཾ སུཏཾ མུཏཾ ཝིཉྙཱཏཾ པཏྟཾ པརིཡེསིཏཾ ཨནུཝིཙརིཏཾ མནསཱ, ཏམཧཾ ཛཱནཱམི. ཏམཧཾ ཨབྦྷཉྙཱསིཾ, ཏཾ ཏཐཱགཏསྶ ཝིདིཏཾ, ཏཾ ཏཐཱགཏོ ན ཨུཔཊྛཱསཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༢༤). ཨེཝཾ ཏཐདསྶིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ. ཏཏྠ ཏཐདསྶཱི ཨཏྠེ ཏཐཱགཏོཏི པདསམྦྷཝོ ཝེདིཏབྦོ.

ཀཐཾ ཏཐཝཱདིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ? ཡཾ རཏྟིཾ བྷགཝཱ བོདྷིམཎྜེ ཨཔརཱཛིཏཔལླངྐེ ནིསིནྣོ ཏིཎྞཾ མཱརཱནཾ མཏྠཀཾ མདྡིཏྭཱ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ, ཡཉྩ རཏྟིཾ ཡམཀསཱལཱནམནྟརེ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡི, ཨེཏྠནྟརེ པཉྩཙཏྟཱལཱིསཝསྶཔརིམཱཎེ ཀཱལེ པཋམབོདྷིཡཱཔི མཛ྄ཛྷིམབོདྷིཡཱཔི པཙྪིམབོདྷིཡཱཔི ཡཾ བྷགཝཏཱ བྷཱསིཏཾ – སུཏྟཾ, གེཡྻཾ…པེ… ཝེདལླཾ, ཏཾ སབྦཾ ཨཏྠཏོ ཙ བྱཉྫནཏོ ཙ ཨནུཔཝཛྫཾ, ཨནཱུནམནདྷིཀཾ, སབྦཱཀཱརཔརིཔུཎྞཾ, རཱགམདནིམྨདནཾ, དོསམོཧམདནིམྨདནཾ. ནཏྠི ཏཏྠ ཝཱལགྒམཏྟམྤི ཨཝཀྑལིཏཾ, སབྦཾ ཏཾ ཨེཀམུདྡིཀཱཡ ལཉྪིཏཾ ཝིཡ, ཨེཀནཱལི༹ཡཱ མིཏཾ ཝིཡ, ཨེཀཏུལཱཡ ཏུལིཏཾ ཝིཡ ཙ, ཏཐམེཝ ཧོཏི ཨཝིཏཐཾ ཨནཉྙཐཾ. ཏེནཱཧ – ‘‘ཡཉྩ, ཙུནྡ, རཏྟིཾ ཏཐཱགཏོ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷཏི, ཡཉྩ རཏྟིཾ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡཏི, ཡཾ ཨེཏསྨིཾ ཨནྟརེ བྷཱསཏི ལཔཏི ནིདྡིསཏི, སབྦཾ ཏཾ ཏཐེཝ ཧོཏི, ནོ ཨཉྙཐཱ. ཏསྨཱ ‘ཏཐཱགཏོ’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༢༣). གདཏྠོ ཧེཏྠ གཏསདྡོ. ཨེཝཾ ཏཐཝཱདིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ.

ཨཔི ཙ ཨཱགདནཾ ཨཱགདོ, ཝཙནནྟི ཨཏྠོ. ཏཡོ ཨཝིཔརཱིཏོ ཨཱགདོ ཨསྶཱཏི, ད-ཀཱརསྶ ཏ-ཀཱརཾ ཀཏྭཱ ཏཐཱགཏོཏི ཨེཝམེཏསྨིཾ ཨཏྠེ པདསིདྡྷི ཝེདིཏབྦཱ.

ཀཐཾ ཏཐཱཀཱརིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ? བྷགཝཏོ ཧི ཝཱཙཱཡ ཀཱཡོ ཨནུལོམེཏི, ཀཱཡསྶཔི ཝཱཙཱ, ཏསྨཱ ཡཐཱཝཱདཱི ཏཐཱཀཱརཱི, ཡཐཱཀཱརཱི ཏཐཱཝཱདཱི ཙ ཧོཏི. ཨེཝཾབྷཱུཏསྶ ཙསྶ ཡཐཱཝཱཙཱ, ཀཱཡོཔི ཏཐཱ གཏོ པཝཏྟོཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱ ཙ ཀཱཡོ, ཝཱཙཱཔི ཏཐཱ གཏཱ པཝཏྟཱཏི ཏཐཱགཏོ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཡཐཱཝཱདཱི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ ཏཐཱཀཱརཱི, ཡཐཱཀཱརཱི ཏཐཱཝཱདཱི. ཨིཏི ཡཐཱཝཱདཱི ཏཐཱཀཱརཱི ཡཐཱཀཱརཱི ཏཐཱཝཱདཱི. ཏསྨཱ ‘ཏཐཱགཏོ’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༢༣). ཨེཝཾ ཏཐཱཀཱརིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ.

ཀཐཾ ཨབྷིབྷཝནཊྛེན ཏཐཱགཏོ? ཨུཔརི བྷཝགྒཾ ཧེཊྛཱ ཨཝཱིཙིཾ པརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ ཏིརིཡཾ ཨཔརིམཱཎཱསུ ལོཀདྷཱཏཱུསུ སབྦསཏྟེ ཨབྷིབྷཝཏི སཱིལེནཔི སམཱདྷིནཱཔི པཉྙཱཡཔི ཝིམུཏྟིཡཱཔི, ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནེནཔི ན ཏསྶ ཏུལཱ ཝཱ པམཱཎཾ ཝཱ ཨཏྠི; ཨཏུལོ ཨཔྤམེཡྻོ ཨནུཏྟརོ རཱཛཱཏིརཱཛཱ དེཝདེཝོ སཀྐཱནཾ ཨཏིསཀྐོ བྲཧྨཱནཾ ཨཏིབྲཧྨཱ. ཏེནཱཧ – ‘‘སདེཝཀེ, བྷིཀྑཝེ, ལོཀེ…པེ… སདེཝམནུསྶཱཡ པཛཱཡ ཏཐཱགཏོ ཨབྷིབྷཱུ ཨནབྷིབྷཱུཏོ ཨཉྙདཏྠུདསོ ཝསཝཏྟཱི, ཏསྨཱ ‘ཏཐཱགཏོ’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི.

ཏཏྲེཝཾ པདསིདྡྷི ཝེདིཏབྦཱ. ཨགདོ ཝིཡ ཨགདོ. ཀོ པནེས? དེསནཱཝིལཱསམཡོ ཙེཝ པུཉྙུསྶཡོ ཙ. ཏེན ཧེས མཧཱནུབྷཱཝོ བྷིསཀྐོ དིབྦཱགདེན སཔྤེ ཝིཡ སབྦཔརཔྤཝཱདིནོ སདེཝཀཉྩ ལོཀཾ ཨབྷིབྷཝཏི. ཨིཏི སབྦཱལོཀཱབྷིབྷཝནེ ཏཐོ ཨཝིཔརཱིཏོ དེསནཱཝིལཱསམཡོ ཙེཝ པུཉྙུསྶཡོ ཙ ཨགདོ ཨསྶཱཏི. ད-ཀཱརསྶ ཏ-ཀཱརཾ ཀཏྭཱ ཏཐཱགཏོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཾ ཨབྷིབྷཝནཊྛེན ཏཐཱགཏོ.

ཨཔི ཙ ཏཐཱཡ གཏོཏིཔི ཏཐཱགཏོ, ཏཐཾ གཏོཏིཔི ཏཐཱགཏོ. གཏོཏི ཨཝགཏོ, ཨཏཱིཏོ པཏྟོ པཊིཔནྣོཏི ཨཏྠོ.

ཏཏྠ སཀལལོཀཾ ཏཱིརཎཔརིཉྙཱཡ ཏཐཱཡ གཏོ ཨཝགཏོཏི ཏཐཱགཏོ. ལོཀསམུདཡཾ པཧཱནཔརིཉྙཱཡ ཏཐཱཡ གཏོ ཨཏཱིཏོཏི ཏཐཱགཏོ. ལོཀནིརོདྷཾ སཙྪིཀིརིཡཱཡ ཏཐཱཡ གཏོ པཏྟོཏི ཏཐཱགཏོ. ལོཀནིརོདྷགཱམིནིཾ པཊིཔདཾ ཏཐཾ གཏོ པཊིཔནྣོཏི ཏཐཱགཏོ. ཏེན ཝུཏྟཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘ལོཀོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏེན ཨབྷིསམྦུདྡྷོ, ལོཀསྨཱ ཏཐཱགཏོ ཝིསཾཡུཏྟོ. ལོཀསམུདཡོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏེན ཨབྷིསམྦུདྡྷོ, ལོཀསམུདཡོ ཏཐཱགཏསྶ པཧཱིནོ. ལོཀནིརོདྷོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏེན ཨབྷིསམྦུདྡྷོ, ལོཀནིརོདྷོ ཏཐཱགཏསྶ སཙྪིཀཏོ. ལོཀནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏེན ཨབྷིསམྦུདྡྷཱ, ལོཀནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ ཏཐཱགཏསྶ བྷཱཝིཏཱ. ཡཾ བྷིཀྑཝེ, སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ…པེ… སབྦཾ ཏཾ ཏཐཱགཏེན ཨབྷིསམྦུདྡྷཾ. ཏསྨཱ, ཏཐཱགཏོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༢༣).

ཏསྶཔི ཨེཝཾ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨིདམྤི ཙ ཏཐཱགཏསྶ ཏཐཱགཏབྷཱཝདཱིཔནེ མུཁམཏྟམེཝ. སབྦཱཀཱརེན པན ཏཐཱགཏོཝ ཏཐཱགཏསྶ ཏཐཱགཏབྷཱཝཾ ཝཎྞེཡྻ.

ཀཏམཉྩ ཏཾ བྷིཀྑཝེཏི ཡེན ཨཔྤམཏྟཀེན ཨོརམཏྟཀེན སཱིལམཏྟཀེན པུཐུཛྫནོ ཏཐཱགཏསྶ ཝཎྞཾ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ, ཏཾ ཀཏམནྟི པུཙྪཏི? ཏཏྠ པུཙྪཱ ནཱམ ཨདིཊྛཛོཏནཱ པུཙྪཱ, དིཊྛསཾསནྡནཱ པུཙྪཱ, ཝིམཏིཙྪེདནཱ པུཙྪཱ, ཨནུམཏིཔུཙྪཱ, ཀཐེཏུཀམྱཏཱ པུཙྪཱཏི པཉྩཝིདྷཱ ཧོཏི.

ཏཏྠ ཀཏམཱ ཨདིཊྛཛོཏནཱ པུཙྪཱ? པཀཏིཡཱ ལཀྑཎཾ ཨཉྙཱཏཾ ཧོཏི, ཨདིཊྛཾ ཨཏུལིཏཾ ཨཏཱིརིཏཾ ཨཝིབྷཱུཏཾ ཨཝིབྷཱཝིཏཾ, ཏསྶ ཉཱཎཱཡ དསྶནཱཡ ཏུལནཱཡ ཏཱིརཎཱཡ ཝིབྷཱཝནཱཡ པཉྷཾ པུཙྪཏི, ཨཡཾ ཨདིཊྛཛོཏནཱ པུཙྪཱ.

ཀཏམཱ དིཊྛསཾསནྡནཱ པུཙྪཱ? པཀཏིཡཱ ལཀྑཎཾ ཉཱཏཾ ཧོཏི, དིཊྛཾ ཏུལིཏཾ ཏཱིརིཏཾ ཝིབྷཱུཏཾ ཝིབྷཱཝིཏཾ, ཏསྶ ཨཉྙེཧི པཎྜིཏེཧི སདྡྷིཾ སཾསནྡནཏྠཱཡ པཉྷཾ པུཙྪཏི, ཨཡཾ དིཊྛསཾསནྡནཱ པུཙྪཱ.

ཀཏམཱ ཝིམཏིཙྪེདནཱ པུཙྪཱ? པཀཏིཡཱ སཾསཡཔཀྑནྡོ ཧོཏི, ཝིམཏིཔཀྑནྡོ, དྭེལ༹ྷཀཛཱཏོ, ‘‘ཨེཝཾ ནུ ཁོ, ན ནུ ཁོ, ཀིནྣུ ཁོ, ཀཐཾ ནུ ཁོ’’ཏི. སོ ཝིམཏིཙྪེདནཏྠཱཡ པཉྷཾ པུཙྪཏི. ཨཡཾ ཝིམཏིཙྪེདནཱ པུཙྪཱ.

ཀཏམཱ ཨནུམཏིཔུཙྪཱ? བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཨནུམཏིཡཱ པཉྷཾ པུཙྪཏི – ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, བྷིཀྑཝེ, རཱུཔཾ ནིཙྩཾ ཝཱ ཨནིཙྩཾ ཝཱ’’ཏི. ཨནིཙྩཾ, བྷནྟེ. ཡཾ པནཱནིཙྩཾ, དུཀྑཾ ཝཱ ཏཾ སུཁཾ ཝཱཏི? དུཀྑཾ བྷནྟེཏི (མཧཱཝ. ༢༡) སབྦཾ ཝཏྟབྦཾ, ཨཡཾ ཨནུམཏིཔུཙྪཱ.

ཀཏམཱ ཀཐེཏུཀམྱཏཱ པུཙྪཱ? བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཀཐེཏུཀམྱཏཱཡ པཉྷཾ པུཙྪཏི. ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, སཏིཔཊྛཱནཱ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ?…པེ… ཨཊྛིམེ བྷིཀྑཝེ མགྒངྒཱ. ཀཏམེ ཨཊྛཱཏི, ཨཡཾ ཀཐེཏུཀམྱཏཱ པུཙྪཱ.

ཨིཏི ཨིམཱསུ པཉྩསུ པུཙྪཱསུ ཨདིཊྛསྶ ཏཱཝ ཀསྶཙི དྷམྨསྶ ཨབྷཱཝཏོ ཏཐཱགཏསྶ ཨདིཊྛཛོཏནཱ པུཙྪཱ ནཏྠི. ‘‘ཨིདཾ ནཱམ ཨཉྙེཧི པཎྜིཏེཧི སམཎབྲཱཧྨཎེཧི སདྡྷིཾ སཾསནྡིཏྭཱ དེསེསྶཱམཱི’’ཏི སམནྣཱཧཱརསྶེཝ ཨནུཔྤཛྫནཏོ དིཊྛསཾསནྡནཱ པུཙྪཱཔི ནཏྠི. ཡསྨཱ པན བུདྡྷཱནཾ ཨེཀདྷམྨེཔི ཨཱསཔྤནཱ པརིསཔྤནཱ ནཏྠི, བོདྷིམཎྜེཡེཝ སབྦཱ ཀངྑཱ ཚིནྣཱ; ཏསྨཱ ཝིམཏིཙྪེདནཱ པུཙྪཱཔི ནཏྠིཡེཝ. ཨཝསེསཱ པན དྭེ པུཙྪཱ བུདྡྷཱནཾ ཨཏྠི, ཏཱསུ ཨཡཾ ཀཐེཏུཀམྱཏཱ པུཙྪཱ ནཱམ.

༨. ཨིདཱནི ཏཾ ཀཐེཏུཀམྱཏཱཡ པུཙྪཱཡ པུཙྪིཏམཏྠཾ ཀཐེཏུཾ ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏཾ པཧཱཡཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ པཱཎསྶ ཨཏིཔཱཏོ པཱཎཱཏིཔཱཏོ, པཱཎཝདྷོ, པཱཎགྷཱཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཱཎོཏི ཙེཏྠ ཝོཧཱརཏོ སཏྟོ, པརམཏྠཏོ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ, ཏསྨིཾ པན པཱཎེ པཱཎསཉྙིནོ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡུཔཙྪེདཀཨུཔཀྐམསམུཊྛཱཔིཀཱ ཀཱཡཝཙཱིདྭཱརཱནཾ ཨཉྙཏརདྭཱརཔྤཝཏྟཱ ཝདྷཀཙེཏནཱ པཱཎཱཏིཔཱཏོ. སོ གུཎཝིརཧིཏེསུ ཏིརཙྪཱནགཏཱདཱིསུ པཱཎེསུ ཁུདྡཀེ པཱཎེ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, མཧཱསརཱིརེ མཧཱསཱཝཛྫོ, ཀསྨཱ? པཡོགམཧནྟཏཱཡ. པཡོགསམཏྟེཔི ཝཏྠུམཧནྟཏཱཡ. གུཎཝནྟེསུ མནུསྶཱདཱིསུ ཨཔྤགུཎེ པཱཎེ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, མཧཱགུཎེ མཧཱསཱཝཛྫོ. སརཱིརགུཎཱནཾ པན སམབྷཱཝེ སཏི ཀིལེསཱནཾ ཨུཔཀྐམཱནཉྩ མུདུཏཱཡ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, ཏིབྦཏཱཡ མཧཱསཱཝཛྫོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཏསྶ པཉྩ སམྦྷཱརཱ ཧོནྟི – པཱཎོ, པཱཎསཉྙིཏཱ, ཝདྷཀཙིཏྟཾ, ཨུཔཀྐམོ, ཏེན མརཎནྟི. ཚ པཡོགཱ – སཱཧཏྠིཀོ, ཨཱཎཏྟིཀོ, ནིསྶགྒིཡོ, ཐཱཝརོ, ཝིཛྫཱམཡོ, ཨིདྡྷིམཡོཏི. ཨིམསྨིཾ པནཏྠེ ཝིཏྠཱརིཡམཱནེ ཨཏིཝིཡ པཔཉྩོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ན ཝིཏྠཱརཡཱམ, ཨཉྙཉྩ ཨེཝརཱུཔཾ. ཨཏྠིཀེཧི པན སམནྟཔཱསཱདིཀཾ ཝིནཡཊྛཀཐཾ ཨོལོཀེཏྭཱ གཧེཏབྦཾ.

པཧཱཡཱཏི ཨིམཾ པཱཎཱཏིཔཱཏཙེཏནཱསངྑཱཏཾ དུསྶཱིལྱཾ པཛཧིཏྭཱ. པཊིཝིརཏོཏི པཧཱིནཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཏཏོ དུསྶཱིལྱཏོ ཨོརཏོ ཝིརཏོཝ. ནཏྠི ཏསྶ ཝཱིཏིཀྐམིསྶཱམཱིཏི ཙཀྑུསོཏཝིཉྙེཡྻཱ དྷམྨཱ པགེཝ ཀཱཡིཀཱཏི ཨིམིནཱཝ ནཡེན ཨཉྙེསུཔི ཨེཝརཱུཔེསུ པདེསུ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

སམཎོཏི བྷགཝཱ སམིཏཔཱཔཏཱཡ ལདྡྷཝོཧཱརོ. གོཏམོཏི གོཏྟཝསེན. ན ཀེཝལཉྩ བྷགཝཱཡེཝ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ, བྷིཀྑུསངྒྷོཔི པཊིཝིརཏོ, དེསནཱ པན ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ ཨེཝཾ ཨཱགཏཱ, ཨཏྠཾ པན དཱིཔེནྟེན བྷིཀྑུསངྒྷཝསེནཱཔི དཱིཔེཏུཾ ཝཊྚཏི.

ནིཧིཏདཎྜོ ནིཧིཏསཏྠོཏི པརཱུཔགྷཱཏཏྠཱཡ དཎྜཾ ཝཱ སཏྠཾ ཝཱ ཨཱདཱཡ ཨཝཏྟནཏོ ནིཀྑིཏྟདཎྜོ ཙེཝ ནིཀྑིཏྟསཏྠོ ཙཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཏྠ ཙ ཋཔེཏྭཱ དཎྜཾ སབྦམྤི ཨཝསེསཾ ཨུཔཀརཎཾ སཏྟཱནཾ ཝིཧེཋནབྷཱཝཏོ སཏྠནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཡཾ པན བྷིཀྑཱུ ཀཏྟརདཎྜཾ ཝཱ དནྟཀཊྛཾ ཝཱ ཝཱསིཾ པིཔྥལིཀཾ ཝཱ གཧེཏྭཱ ཝིཙརནྟི, ན ཏཾ པརཱུཔགྷཱཏཏྠཱཡ. ཏསྨཱ ནིཧིཏདཎྜོ ནིཧིཏསཏྠོ ཏྭེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏི.

ལཛྫཱིཏི པཱཔཛིགུཙྪནལཀྑཎཱཡ ལཛྫཱཡ སམནྣཱགཏོ. དཡཱཔནྣོཏི དཡཾ མེཏྟཙིཏྟཏཾ ཨཱཔནྣོ. སབྦཔཱཎབྷཱུཏཧིཏཱནུཀམྤཱིཏི; སབྦེ པཱཎབྷཱུཏེ ཧིཏེན ཨནུཀམྤཀོ. ཏཱཡ དཡཱཔནྣཏཱཡ སབྦེསཾ པཱཎབྷཱུཏཱནཾ ཧིཏཙིཏྟཀོཏི ཨཏྠོ. ཝིཧརཏཱིཏི ཨིརིཡཏི ཡཔེཏི ཡཱཔེཏི པཱལེཏི. ཨིཏི ཝཱ ཧི, བྷིཀྑཝེཏི ཨེཝཾ ཝཱ བྷིཀྑཝེ. ཝཱ སདྡོ ཨུཔརི ‘‘ཨདིནྣཱདཱནཾ པཧཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཨཔེཀྑིཏྭཱ ཝིཀཔྤཏྠོ ཝུཏྟོ, ཨེཝཾ སབྦཏྠ པུརིམཾ ཝཱ པཙྪིམཾ ཝཱ ཨཔེཀྑིཏྭཱ ཝིཀཔྤབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨཡཾ པནེཏྠ སངྑེཔོ – བྷིཀྑཝེ, པུཐུཛྫནོ ཏཐཱགཏསྶ ཝཎྞཾ ཝདམཱནོ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘‘སམཎོ གོཏམོ པཱཎཾ ན ཧནཏི, ན གྷཱཏེཏི, ན ཏཏྠ སམནུཉྙོ ཧོཏི, ཝིརཏོ ཨིམསྨཱ དུསྶཱིལྱཱ; ཨཧོ, ཝཏ རེ བུདྡྷགུཎཱ མཧནྟཱ’’ཏི, ཨིཏི མཧནྟཾ ཨུསྶཱཧཾ ཀཏྭཱ ཝཎྞཾ ཝཏྟུཀཱམོཔི ཨཔྤམཏྟཀཾ ཨོརམཏྟཀཾ ཨཱཙཱརསཱིལམཏྟཀམེཝ ཝཀྑཏི. ཨུཔརི ཨསཱདྷཱརཎབྷཱཝཾ ནིསྶཱཡ ཝཎྞཾ ཝཏྟུཾ ན སཀྑིསྶཏི. ན ཀེཝལཉྩ པུཐུཛྫནོཝ སོཏཱཔནྣསཀདཱགཱམིཨནཱགཱམིཨརཧནྟོཔི པཙྩེཀབུདྡྷཱཔི ན སཀྐོནྟིཡེཝ; ཏཐཱགཏོཡེཝ པན སཀྐོཏི, ཏཾ ཝོ ཨུཔརི ཝཀྑཱམཱིཏི, ཨཡམེཏྠ སཱདྷིཔྤཱཡཱ ཨཏྠཝཎྞནཱ. ཨིཏོ པརཾ པན ཨཔུབྦཔདམེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ.

ཨདིནྣཱདཱནཾ པཧཱཡཱཏི ཨེཏྠ ཨདིནྣསྶ ཨཱདཱནཾ ཨདིནྣཱདཱནཾ, པརསཾཧརཎཾ, ཐེཡྻཾ, ཙོརིཀཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཨདིནྣནྟི པརཔརིགྒཧིཏཾ, ཡཏྠ པརོ ཡཐཱཀཱམཀཱརིཏཾ ཨཱཔཛྫནྟོ ཨདཎྜཱརཧོ ཨནུཔཝཛྫོ ཙ ཧོཏི. ཏསྨིཾ པརཔརིགྒཧིཏེ པརཔརིགྒཧིཏསཉྙིནོ, ཏདཱདཱཡཀཨུཔཀྐམསམུཊྛཱཔིཀཱ ཐེཡྻཙེཏནཱ ཨདིནྣཱདཱནཾ. ཏཾ ཧཱིནེ པརསནྟཀེ ཨཔྤསཱཝཛྫཾ, པཎཱིཏེ མཧཱསཱཝཛྫཾ, ཀསྨཱ? ཝཏྠུཔཎཱིཏཏཱཡ. ཝཏྠུསམཏྟེ སཏི གུཎཱདྷིཀཱནཾ སནྟཀེ ཝཏྠུསྨིཾ མཧཱསཱཝཛྫཾ. ཏཾ ཏཾ གུཎཱདྷིཀཾ ཨུཔཱདཱཡ ཏཏོ ཏཏོ ཧཱིནགུཎསྶ སནྟཀེ ཝཏྠུསྨིཾ ཨཔྤསཱཝཛྫཾ.

ཏསྶ པཉྩ སམྦྷཱརཱ ཧོནྟི – པརཔརིགྒཧིཏཾ, པརཔརིགྒཧིཏསཉྙིཏཱ, ཐེཡྻཙིཏྟཾ, ཨུཔཀྐམོ, ཏེན ཧརཎནྟི. ཚ པཡོགཱ – སཱཧཏྠིཀཱདཡོཝ. ཏེ ཙ ཁོ ཡཐཱནུརཱུཔཾ ཐེཡྻཱཝཧཱརོ, པསཡ྄ཧཱཝཧཱརོ, པཊིཙྪནྣཱཝཧཱརོ, པརིཀཔྤཱཝཧཱརོ, ཀུསཱཝཧཱརོཏི ཨིམེསཾ ཨཝཧཱརཱནཾ ཝསེན པཝཏྟཱ, ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ. ཝིཏྠཱརོ པན སམནྟཔཱསཱདིཀཱཡཾ ཝུཏྟོ.

དིནྣམེཝ ཨཱདིཡཏཱིཏི དིནྣཱདཱཡཱི. ཙིཏྟེནཔི དིནྣམེཝ པཊིཀངྑཏཱིཏི དིནྣཔཱཊིཀངྑཱི. ཐེནེཏཱིཏི ཐེནོ. ན ཐེནེན ཨཐེནེན. ཨཐེནཏྟཱཡེཝ སུཙིབྷཱུཏེན. ཨཏྟནཱཏི ཨཏྟབྷཱཝེན. ཨཐེནཾ སུཙིབྷཱུཏཾ ཨཏྟཱནཾ ཀཏྭཱ ཝིཧརཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསཾ པཋམསིཀྑཱཔདེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཡོཛེཏབྦཾ. ཡཐཱ ཙ ཨིདྷ, ཨེཝཾ སབྦཏྠ.

ཨབྲཧྨཙརིཡནྟི ཨསེཊྛཙརིཡཾ. བྲཧྨཾ སེཊྛཾ ཨཱཙཱརཾ ཙརཏཱིཏི བྲཧྨཙཱརཱི. ཨཱརཱཙཱརཱིཏི ཨབྲཧྨཙརིཡཏོ དཱུརཙཱརཱི. མེཐུནཱཏི རཱགཔརིཡུཊྛཱནཝསེན སདིསཏྟཱ མེཐུནཀཱཏི ལདྡྷཝོཧཱརེཧི པཊིསེཝིཏབྦཏོ མེཐུནཱཏི སངྑྱཾ གཏཱ ཨསདྡྷམྨཱ. གཱམདྷམྨཱཏི གཱམཝཱསཱིནཾ དྷམྨཱ.

༩. མུསཱཝཱདཾ པཧཱཡཱཏི ཨེཏྠ མུསཱཏི ཝིསཾཝཱདནཔུརེཀྑཱརསྶ ཨཏྠབྷཉྫནཀོ ཝཙཱིཔཡོགོ ཀཱཡཔཡོགོ, ཝཱ ཝིསཾཝཱདནཱདྷིཔྤཱཡེན པནསྶ པརཝིསཾཝཱདཀཀཱཡཝཙཱིཔཡོགསམུཊྛཱཔིཀཱ ཙེཏནཱ མུསཱཝཱདོ.

ཨཔརོ ནཡོ, ‘མུསཱ’ཏི ཨབྷཱུཏཾ ཨཏཙྪཾ ཝཏྠུ. ‘ཝཱདོ’ཏི ཏསྶ བྷཱུཏཏོ ཏཙྪཏོ ཝིཉྙཱཔནཾ. ལཀྑཎཏོ པན ཨཏཐཾ ཝཏྠུཾ ཏཐཏོ པརཾ ཝིཉྙཱཔེཏུཀཱམསྶ ཏཐཱཝིཉྙཏྟིསམུཊྛཱཔིཀཱ ཙེཏནཱ མུསཱཝཱདོ. སོ ཡམཏྠཾ བྷཉྫཏི, ཏསྶ ཨཔྤཏཱཡ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, མཧནྟཏཱཡ མཧཱསཱཝཛྫོ.

ཨཔི ཙ གཧཊྛཱནཾ ཨཏྟནོ སནྟཀཾ ཨདཱཏུཀཱམཏཱཡ ནཏྠཱིཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟོ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, སཀྑིནཱ ཧུཏྭཱ ཨཏྠབྷཉྫནཏྠཾ ཝུཏྟོ མཧཱསཱཝཛྫོ, པབྦཛིཏཱནཾ ཨཔྤཀམྤི ཏེལཾ ཝཱ སཔྤིཾ ཝཱ ལབྷིཏྭཱ ཧསཱདྷིཔྤཱཡེན – ‘‘ཨཛྫ གཱམེ ཏེལཾ ནདཱི མཉྙེ སནྡཏཱི’’ཏི པཱུརཎཀཐཱནཡེན པཝཏྟོ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, ཨདིཊྛཾཡེཝ པན དིཊྛནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝདནྟཱནཾ མཧཱསཱཝཛྫོ.

ཏསྶ ཙཏྟཱརོ སམྦྷཱརཱ ཧོནྟི – ཨཏཐཾ ཝཏྠུ, ཝིསཾཝཱདནཙིཏྟཾ, ཏཛྫོ ཝཱཡཱམོ, པརསྶ ཏདཏྠཝིཛཱནནནྟི. ཨེཀོ པཡོགོ སཱཧཏྠིཀོཝ. སོ ཀཱཡེན ཝཱ ཀཱཡཔཊིབདྡྷེན ཝཱ ཝཱཙཱཡ ཝཱ པརཝིསཾཝཱདནཀིརིཡཱཀརཎེན དཊྛབྦོ. ཏཱཡ ཙེ ཀིརིཡཱཡ པརོ ཏམཏྠཾ ཛཱནཱཏི, ཨཡཾ ཀིརིཡསམུཊྛཱཔིཀཙེཏནཱཀྑཎེཡེཝ མུསཱཝཱདཀམྨུནཱ བཛ྄ཛྷཏི.

ཡསྨཱ པན ཡཐཱ ཀཱཡཀཱཡཔཊིབདྡྷཝཱཙཱཧི པརཾ ཝིསཾཝཱདེཏི, ཏཐཱ ‘‘ཨིདམསྶ བྷཎཱཧཱི’’ཏི ཨཱཎཱཔེནྟོཔི པཎྞཾ ལིཁིཏྭཱ པུརཏོ ནིསྶཛྫནྟོཔི, ‘‘ཨཡམཏྠོ ཨེཝཾ དཊྛབྦོ’’ཏི ཀུཌྜཱདཱིསུ ལིཁིཏྭཱ ཋཔེནྟོཔི. ཏསྨཱ ཨེཏྠ ཨཱཎཏྟིཀནིསྶགྒིཡཐཱཝརཱཔི པཡོགཱ ཡུཛྫནྟི, ཨཊྛཀཐཱསུ པན ཨནཱགཏཏྟཱ ཝཱིམཾསིཏྭཱ གཧེཏབྦཱ.

སཙྩཾ ཝདཏཱིཏི སཙྩཝཱདཱི. སཙྩེན སཙྩཾ སནྡཧཏི གྷཊེཏཱིཏི སཙྩསནྡྷོ. ན ཨནྟརནྟརཱ མུསཱ ཝདཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཡོ ཧི པུརིསོ ཀདཱཙི མུསཱ ཝདཏི, ཀདཱཙི སཙྩཾ, ཏསྶ མུསཱཝཱདེན ཨནྟརིཏཏྟཱ སཙྩཾ སཙྩེན ན གྷཊཱིཡཏི; ཏསྨཱ སོ ན སཙྩསནྡྷོ. ཨཡཾ པན ན ཏཱདིསོ, ཛཱིཝིཏཧེཏུཔི མུསཱ ཨཝཏྭཱ སཙྩེན སཙྩཾ སནྡཧཏི ཡེཝཱཏི སཙྩསནྡྷོ.

ཐེཏོཏི ཐིརོ ཐིརཀཐོཏི ཨཏྠོ. ཨེཀོ ཧི པུགྒལོ ཧལིདྡིརཱགོ ཝིཡ, ཐུསརཱསིམྷི ནིཁཱཏཁཱཎུ ཝིཡ, ཨསྶཔིཊྛེ ཋཔིཏཀུམྦྷཎྜམིཝ ཙ ན ཐིརཀཐོ ཧོཏི, ཨེཀོ པཱསཱཎལེཁཱ ཝིཡ, ཨིནྡཁཱིལོ ཝིཡ ཙ ཐིརཀཐོ ཧོཏི, ཨསིནཱ སཱིསཾ ཚིནྡནྟེཔི དྭེ ཀཐཱ ན ཀཐེཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཐེཏོ.

པཙྩཡིཀོཏི པཏྟིཡཱཡིཏབྦཀོ, སདྡྷཱཡིཏབྦཀོཏི ཨཏྠོ. ཨེཀཙྩོ ཧི པུགྒལོ ན པཙྩཡིཀོ ཧོཏི, ‘‘ཨིདཾ ཀེན ཝུཏྟཾ, ཨསུཀེནཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘མཱ ཏསྶ ཝཙནཾ སདྡཧཐཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཏཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨེཀོ པཙྩཡིཀོ ཧོཏི, ‘‘ཨིདཾ ཀེན ཝུཏྟཾ, ཨསུཀེནཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཡདི ཏེན ཝུཏྟཾ, ཨིདམེཝ པམཱཎཾ, ཨིདཱནི ཨུཔཔརིཀྑིཏབྦཾ ནཏྠི, ཨེཝམེཝ ཨིད’’ནྟི ཝཏྟབྦཏཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི པཙྩཡིཀོ. ཨཝིསཾཝཱདཀོ ལོཀསྶཱཏི ཏཱཡ སཙྩཝཱདིཏཱཡ ལོཀཾ ན ཝིསཾཝཱདེཏཱིཏི ཨཏྠོ.

པིསུཎཾ ཝཱཙཾ པཧཱཡཱཏིཨཱདཱིསུ ཡཱཡ ཝཱཙཱཡ ཡསྶ ཏཾ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི, ཏསྶ ཧདཡེ ཨཏྟནོ པིཡབྷཱཝཾ, པརསྶ ཙ སུཉྙབྷཱཝཾ ཀརོཏི, སཱ པིསུཎཱ ཝཱཙཱ.

ཡཱཡ པན ཨཏྟཱནམྤི པརམྤི ཕརུསཾ ཀརོཏི, ཡཱ ཝཱཙཱ སཡམྤི ཕརུསཱ, ནེཝ ཀཎྞསུཁཱ ན ཧདཡངྒམཱ, ཨཡཾ ཕརུསཱ ཝཱཙཱ.

ཡེན སམྥཾ པལཔཏི ནིརཏྠཀཾ, སོ སམྥཔྤལཱཔོ.

ཏེསཾ མཱུལབྷཱུཏཱ ཙེཏནཱཔི པིསུཎཝཱཙཱདིནཱམེཝ ལབྷཏི, སཱ ཨེཝ ཙ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཱཏི.

ཏཏྠ སཾཀིལིཊྛཙིཏྟསྶ པརེསཾ ཝཱ བྷེདཱཡ ཨཏྟནོ པིཡཀམྱཏཱཡ ཝཱ ཀཱཡཝཙཱིཔཡོགསམུཊྛཱཔིཀཱ ཙེཏནཱ པིསུཎཝཱཙཱ. སཱ ཡསྶ བྷེདཾ ཀརོཏི, ཏསྶ ཨཔྤགུཎཏཱཡ ཨཔྤསཱཝཛྫཱ, མཧཱགུཎཏཱཡ མཧཱསཱཝཛྫཱ.

ཏསྶཱ ཙཏྟཱརོ སམྦྷཱརཱ – བྷིནྡིཏབྦོ པརོ, ‘‘ཨིཏི ཨིམེ ནཱནཱ བྷཝིསྶནྟི, ཝིནཱ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི བྷེདཔུརེཀྑཱརཏཱ ཝཱ, ‘‘ཨིཏི ཨཧཾ པིཡོ བྷཝིསྶཱམི ཝིསྶཱསིཀོ’’ཏི པིཡཀམྱཏཱ ཝཱ, ཏཛྫོ ཝཱཡཱམོ, ཏསྶ ཏདཏྠཝིཛཱནནནྟི. ཨིམེསཾ བྷེདཱཡཱཏི, ཡེསཾ ཨིཏོཏི ཝུཏྟཱནཾ སནྟིཀེ སུཏཾ ཏེསཾ བྷེདཱཡ.

བྷིནྣཱནཾ ཝཱ སནྡྷཱཏཱཏི དྭིནྣཾ མིཏྟཱནཾ ཝཱ སམཱནུཔཛ྄ཛྷཱཡཀཱདཱིནཾ ཝཱ ཀེནཙིདེཝ ཀཱརཎེན བྷིནྣཱནཾ ཨེཀམེཀཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ཨཱིདིསེ ཀུལེ ཛཱཏཱནཾ ཨེཝཾ བཧུསྶུཏཱནཾ ཨིདཾ ན ཡུཏྟ’’ནྟིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ སནྡྷཱནཾ ཀཏྟཱ ཨནུཀཏྟཱ. ཨནུཔྤདཱཏཱཏི སནྡྷཱནཱནུཔྤདཱཏཱ. དྭེ ཛནེ སམགྒེ དིསྭཱ – ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ཨེཝརཱུཔེ ཀུལེ ཛཱཏཱནཾ ཨེཝརཱུཔེཧི གུཎེཧི སམནྣཱགཏཱནཾ ཨནུཙྪཝིཀམེཏ’’ནྟིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ དལ༹ྷཱིཀམྨཾ ཀཏྟཱཏི ཨཏྠོ. སམགྒོ ཨཱརཱམོ ཨསྶཱཏི སམགྒཱརཱམོ. ཡཏྠ སམགྒཱ ནཏྠི, ཏཏྠ ཝསིཏུམྤི ན ཨིཙྪཏཱིཏི ཨཏྠོ. སམགྒརཱམོཏིཔི པཱལི༹, ཨཡམེཝེཏྠ ཨཏྠོ. སམགྒརཏོཏི སམགྒེསུ རཏོ, ཏེ པཧཱཡ ཨཉྙཏྠ གནྟུམྤི ན ཨིཙྪཏཱིཏི ཨཏྠོ. སམགྒེ དིསྭཱཔི སུཏྭཱཔི ནནྡཏཱིཏི སམགྒནནྡཱི, སམགྒཀརཎིཾ ཝཱཙཾ བྷཱསིཏཱཏི ཡཱ ཝཱཙཱ སཏྟེ སམགྒེཡེཝ ཀརོཏི, ཏཾ སཱམགྒིགུཎཔརིདཱིཔིཀམེཝ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི, ན ཨིཏརནྟི.

པརསྶ མམྨཙྪེདཀཀཱཡཝཙཱིཔཡོགསམུཊྛཱཔིཀཱ ཨེཀནྟཕརུསཙེཏནཱ ཕརུསཱཝཱཙཱ. ཏསྶཱ ཨཱཝིབྷཱཝཏྠམིདཾ ཝཏྠུ – ཨེཀོ ཀིར དཱརཀོ མཱཏུཝཙནཾ ཨནཱདིཡིཏྭཱ ཨརཉྙཾ གཙྪཏི, ཏཾ མཱཏཱ ནིཝཏྟེཏུམསཀྐོནྟཱི – ‘‘ཙཎྜཱ ཏཾ མཧིཾསཱི ཨནུབནྡྷཏཱུ’’ཏི ཨཀྐོསི. ཨཐསྶ ཏཐེཝ ཨརཉྙེ མཧིཾསཱི ཨུཊྛཱསི. དཱརཀོ ‘‘ཡཾ མམ མཱཏཱ མུཁེན ཀཐེསི, ཏཾ མཱ ཧོཏུ, ཡཾ ཙིཏྟེན ཙིནྟེསི ཏཾ ཧོཏཱུ’’ཏི, སཙྩཀིརིཡམཀཱསི. མཧིཾསཱི ཏཏྠེཝ བདྡྷཱ ཝིཡ ཨཊྛཱསི. ཨེཝཾ མམྨཙྪེདཀོཔི པཡོགོ ཙིཏྟསཎྷཏཱཡ ན ཕརུསཱ ཝཱཙཱ ཧོཏི. མཱཏཱཔིཏརོ ཧི ཀདཱཙི པུཏྟཀེ ཨེཝཾ ཝདནྟི – ‘‘ཙོརཱ ཝོ ཁཎྜཱཁཎྜཾ ཀརོནྟཱུ’’ཏི, ཨུཔྤལཔཏྟམྤི ཙ ནེསཾ ཨུཔརི པཏནྟཾ ན ཨིཙྪནྟི. ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱ ཙ ཀདཱཙི ནིསྶིཏཀེ ཨེཝཾ ཝདནྟི – ‘‘ཀིཾ ཨིམེ ཨཧིརཱིཀཱ ཨནོཏྟཔྤིནོ ཙརནྟི, ནིདྡྷམཐ ནེ’’ཏི, ཨཐ ཙ ནེསཾ ཨཱགམཱདྷིགམསམྤཏྟིཾ ཨིཙྪནྟི. ཡཐཱ ཙ ཙིཏྟསཎྷཏཱཡ ཕརུསཱ ཝཱཙཱ ན ཧོཏི, ཨེཝཾ ཝཙནསཎྷཏཱཡ ཨཕརུསཱ ཝཱཙཱ ན ཧོཏི. ན ཧི མཱརཱཔེཏུཀཱམསྶ – ‘‘ཨིམཾ སུཁཾ སཡཱཔེཐཱ’’ཏི ཝཙནཾ ཨཕརུསཱ ཝཱཙཱ ཧོཏི, ཙིཏྟཕརུསཏཱཡ པནེསཱ ཕརུསཱ ཝཱཙཱཝ. སཱ ཡཾ སནྡྷཱཡ པཝཏྟིཏཱ, ཏསྶ ཨཔྤགུཎཏཱཡ ཨཔྤསཱཝཛྫཱ, མཧཱགུཎཏཱཡ མཧཱསཱཝཛྫཱ. ཏསྶཱ ཏཡོ སམྦྷཱརཱ – ཨཀྐོསིཏབྦོ པརོ, ཀུཔིཏཙིཏྟཾ, ཨཀྐོསནཱཏི.

ནེལཱཏི ཨེལཾ ཝུཙྩཏི དོསོ, ནཱསྶཱ ཨེལནྟི ནེལཱ, ནིདྡོསཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ནེལངྒོ སེཏཔཙྪཱདོ’’ཏི, (ཨུདཱ. ༦༥) ཨེཏྠ ཝུཏྟནེལཾ ཝིཡ. ཀཎྞསུཁཱཏི བྱཉྫནམདྷུརཏཱཡ ཀཎྞཱནཾ སུཁཱ, སཱུཙིཝིཛ྄ཛྷནཾ ཝིཡ ཀཎྞསཱུལཾ ན ཛནེཏི. ཨཏྠམདྷུརཏཱཡ སཀལསརཱིརེ ཀོཔཾ ཨཛནེཏྭཱ པེམཾ ཛནེཏཱིཏི པེམནཱིཡཱ. ཧདཡཾ གཙྪཏི, ཨཔྤཊིཧཉྙམཱནཱ སུཁེན ཙིཏྟཾ པཝིསཏཱིཏི ཧདཡངྒམཱ. གུཎཔརིཔུཎྞཏཱཡ པུརེ བྷཝཱཏི པོརཱི པུརེ སཾཝཌྜྷནཱརཱི ཝིཡ སུཀུམཱརཱཏིཔི པོརཱི. པུརསྶ ཨེསཱཏིཔི པོརཱི. ནགརཝཱསཱིནཾ ཀཐཱཏི ཨཏྠོ. ནགརཝཱསིནོ ཧི ཡུཏྟཀཐཱ ཧོནྟི. པིཏིམཏྟཾ པིཏཱཏི ཝདནྟི, བྷཱཏིམཏྟཾ བྷཱཏཱཏི ཝདནྟི, མཱཏིམཏྟཾ མཱཏཱཏི ཝདནྟི. ཨེཝརཱུཔཱི ཀཐཱ བཧུནོ ཛནསྶ ཀནྟཱ ཧོཏཱིཏི བཧུཛནཀནྟཱ. ཀནྟབྷཱཝེནེཝ བཧུནོ ཛནསྶ མནཱཔཱ ཙིཏྟཝུཌྜྷིཀརཱཏི བཧུཛནམནཱཔཱ.

ཨནཏྠཝིཉྙཱཔིཀཱ ཀཱཡཝཙཱིཔཡོགསམུཊྛཱཔིཀཱ ཨཀུསལཙེཏནཱ སམྥཔྤལཱཔོ. སོ ཨཱསེཝནམནྡཏཱཡ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, ཨཱསེཝནམཧནྟཏཱཡ མཧཱསཱཝཛྫོ, ཏསྶ དྭེ སམྦྷཱརཱ – བྷཱརཏཡུདྡྷསཱིཏཱཧརཎཱདིནིརཏྠཀཀཐཱཔུརེཀྑཱརཏཱ, ཏཐཱརཱུཔཱི ཀཐཱ ཀཐནཉྩ.

ཀཱལེན ཝདཏཱིཏི ཀཱལཝཱདཱི ཝཏྟབྦཡུཏྟཀཱལཾ སལླཀྑེཏྭཱ ཝདཏཱིཏི ཨཏྠོ. བྷཱུཏཾ ཏཐཾ ཏཙྪཾ སབྷཱཝམེཝ ཝདཏཱིཏི བྷཱུཏཝཱདཱི. དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཏྠསནྣིསྶིཏམེཝ ཀཏྭཱ ཝདཏཱིཏི ཨཏྠཝཱདཱི. ནཝལོཀུཏྟརདྷམྨསནྣིསྶིཏཾ ཀཏྭཱ ཝདཏཱིཏི དྷམྨཝཱདཱི སཾཝརཝིནཡཔཧཱནཝིནཡསནྣིསྶིཏཾ ཀཏྭཱ ཝདཏཱིཏི ཝིནཡཝཱདཱི.

ནིདྷཱནཾ ཝུཙྩཏི ཋཔནོཀཱསོ, ནིདྷཱནམསྶཱ ཨཏྠཱིཏི ནིདྷཱནཝཏཱི. ཧདཡེ ནིདྷཱཏབྦཡུཏྟཀཾ ཝཱཙཾ བྷཱསིཏཱཏི ཨཏྠོ. ཀཱལེནཱཏི ཨེཝརཱུཔིཾ བྷཱསམཱནོཔི ཙ – ‘‘ཨཧཾ ནིདྷཱནཝཏིཾ ཝཱཙཾ བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི ན ཨཀཱལེན བྷཱསཏི, ཡུཏྟཀཱལཾ པན ཨཔེཀྑིཏྭཱཝ བྷཱསཏཱིཏི ཨཏྠོ. སཱཔདེསནྟི སཨུཔམཾ, སཀཱརཎནྟི ཨཏྠོ. པརིཡནྟཝཏིནྟི པརིཙྪེདཾ དསྶེཏྭཱ ཡཐཱསྶཱ པརིཙྪེདོ པཉྙཱཡཏི, ཨེཝཾ བྷཱསཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཏྠསཾཧིཏནྟི ཨནེཀེཧིཔི ནཡེཧི ཝིབྷཛནྟེན པརིཡཱདཱཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏཱཡ ཨཏྠསམྤནྣཾ བྷཱསཏི. ཡཾ ཝཱ སོ ཨཏྠཝཱདཱི ཨཏྠཾ ཝདཏི, ཏེན ཨཏྠེན སཧིཏཏྟཱ ཨཏྠསཾཧིཏཾ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི, ན ཨཉྙཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱ ཨཉྙཾ བྷཱསཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༡༠. བཱིཛགཱམབྷཱུཏགཱམསམཱརམྦྷཱཏི མཱུལབཱིཛཾ ཁནྡྷབཱིཛཾ ཕལུ༹བཱིཛཾ ཨགྒབཱིཛཾ བཱིཛབཱིཛནྟི པཉྩཝིདྷསྶ བཱིཛགཱམསྶ ཙེཝ, ཡསྶ ཀསྶཙི ནཱིལཏིཎརུཀྑཱདིཀསྶ བྷཱུཏགཱམསྶ ཙ སམཱརམྦྷཱ, ཚེདནབྷེདནཔཙནཱདིབྷཱཝེན ཝིཀོཔནཱ པཊིཝིརཏོཏི ཨཏྠོ.

ཨེཀབྷཏྟིཀོཏི པཱཏརཱསབྷཏྟཾ སཱཡམཱསབྷཏྟནྟི དྭེ བྷཏྟཱནི, ཏེསུ པཱཏརཱསབྷཏྟཾ ཨནྟོམཛ྄ཛྷནྷིཀེན པརིཙྪིནྣཾ, ཨིཏརཾ མཛ྄ཛྷནྷིཀཏོ ཨུདྡྷཾ ཨནྟོ ཨརུཎེན. ཏསྨཱ ཨནྟོམཛ྄ཛྷནྷིཀེ དསཀྑཏྟུཾ བྷུཉྫམཱནོཔི ཨེཀབྷཏྟིཀོཝ ཧོཏི. ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨེཀབྷཏྟིཀོ’’ཏི.

རཏྟིཡཱ བྷོཛནཾ རཏྟི, ཏཏོ ཨུཔརཏོཏི རཏྟཱུཔརཏོ. ཨཏིཀྐནྟེ མཛ྄ཛྷནྷིཀེ ཡཱཝ སཱུརིཡཏྠངྒམནཱ བྷོཛནཾ ཝིཀཱལབྷོཛནཾ ནཱམ. ཏཏོ ཝིརཏཏྟཱ ཝིརཏོ ཝིཀཱལབྷོཛནཱ. ཀདཱ ཝིརཏོ? ཨནོམཱནདཱིཏཱིརེ པབྦཛིཏདིཝསཏོ པཊྛཱཡ.

སཱསནསྶ ཨནནུལོམཏྟཱ ཝིསཱུཀཾ པཊཱཎཱིབྷཱུཏཾ དསྶནནྟི ཝིསཱུཀདསྶནཾ. ཨཏྟནཱ ནཙྩནནཙྩཱཔནཱདིཝསེན ནཙྩཱ ཙ གཱིཏཱ ཙ ཝཱདིཏཱ ཙ ཨནྟམསོ མཡཱུརནཙྩཱདིཝསེནཔི པཝཏྟཱནཾ ནཙྩཱདཱིནཾ ཝིསཱུཀབྷཱུཏཱ དསྶནཱ ཙཱཏི ནཙྩགཱིཏཝཱདིཏཝིསཱུཀདསྶནཱ. ནཙྩཱདཱིནི ཧི ཨཏྟནཱ པཡོཛེཏུཾ ཝཱ པརེཧི པཡོཛཱཔེཏུཾ ཝཱ པཡུཏྟཱནི པསྶིཏུཾ ཝཱ ནེཝ བྷིཀྑཱུནཾ ན བྷིཀྑུནཱིནཉྩ ཝཊྚནྟི.

མཱལཱདཱིསུ མཱལཱཏི ཡཾ ཀིཉྩི པུཔྥཾ. གནྡྷནྟི ཡཾ ཀིཉྩི གནྡྷཛཱཏཾ. ཝིལེཔནནྟི ཚཝིརཱགཀརཎཾ. ཏཏྠ པིལ༹ནྡྷནྟོ དྷཱརེཏི ནཱམ, ཨཱུནཊྛཱནཾ པཱུརེནྟོ མཎྜེཏི ནཱམ, གནྡྷཝསེན ཚཝིརཱགཝསེན ཙ སཱདིཡནྟོ ཝིབྷཱུསེཏི ནཱམ. ཋཱནཾ ཝུཙྩཏི ཀཱརཎཾ. ཏསྨཱ ཡཱཡ དུསྶཱིལྱཙེཏནཱཡ ཏཱནི མཱལཱདྷཱརཎཱདཱིནི མཧཱཛནོ ཀརོཏི, ཏཏོ པཊིཝིརཏོཏི ཨཏྠོ.

ཨུཙྩཱསཡནཾ ཝུཙྩཏི པམཱཎཱཏིཀྐནྟཾ. མཧཱསཡནནྟི ཨཀཔྤིཡཔཙྩཏྠརཎཾ. ཏཏོ ཝིརཏོཏི ཨཏྠོ.

ཛཱཏརཱུཔནྟི སུཝཎྞཾ. རཛཏནྟི ཀཧཱཔཎོ, ལོཧམཱསཀོ, ཛཏུམཱསཀོ, དཱརུམཱསཀོཏི ཡེ ཝོཧཱརཾ གཙྪནྟི. ཏསྶ ཨུབྷཡསྶཱཔི པཊིགྒཧཎཱ པཊིཝིརཏོ, ནེཝ ནཾ ཨུགྒཎྷཱཏི, ན ཨུགྒཎྷཱཔེཏི, ན ཨུཔནིཀྑིཏྟཾ སཱདིཡཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨཱམཀདྷཉྙཔཊིགྒཧཎཱཏི, སཱལིཝཱིཧིཡཝགོདྷཱུམཀངྒུཝརཀཀུདྲཱུསཀསངྑཱཏསྶ སཏྟཝིདྷསྶཱཔི ཨཱམཀདྷཉྙསྶ པཊིགྒཧཎཱ. ན ཀེཝལཉྩ ཨེཏེསཾ པཊིགྒཧཎམེཝ, ཨཱམསནམྤི བྷིཀྑཱུནཾ ན ཝཊྚཏིཡེཝ. ཨཱམཀམཾསཔཊིགྒཧཎཱཏི ཨེཏྠ ཨཉྙཏྲ ཨོདིསྶ ཨནུཉྙཱཏཱ ཨཱམཀམཾསམཙྪཱནཾ པཊིགྒཧཎམེཝ བྷིཀྑཱུནཾ ན ཝཊྚཏི, ནོ ཨཱམསནཾ.

ཨིཏྠིཀུམཱརིཀཔཊིགྒཧཎཱཏི ཨེཏྠ ཨིཏྠཱིཏི པུརིསནྟརགཏཱ, ཨིཏརཱ ཀུམཱརིཀཱ ནཱམ, ཏཱསཾ པཊིགྒཧཎམྤི ཨཱམསནམྤི ཨཀཔྤིཡམེཝ.

དཱསིདཱསཔཊིགྒཧཎཱཏི ཨེཏྠ དཱསིདཱསཝསེནེཝ ཏེསཾ པཊིགྒཧཎཾ ན ཝཊྚཏི. ‘‘ཀཔྤིཡཀཱརཀཾ དམྨི, ཨཱརཱམིཀཾ དམྨཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟེ པན ཝཊྚཏི.

ཨཛེལ༹ཀཱདཱིསུ ཁེཏྟཝཏྠུཔརིཡོསཱནེསུ ཀཔྤིཡཱཀཔྤིཡནཡོ ཝིནཡཝསེན ཨུཔཔརིཀྑིཏབྦོ. ཏཏྠ ཁེཏྟཾ ནཱམ ཡསྨིཾ པུབྦཎྞཾ རུཧཏི. ཝཏྠུ ནཱམ ཡསྨིཾ ཨཔརཎྞཾ རུཧཏི. ཡཏྠ ཝཱ ཨུབྷཡམྤི རུཧཏི, ཏཾ ཁེཏྟཾ. ཏདཏྠཱཡ ཨཀཏབྷཱུམིབྷཱགོ ཝཏྠུ. ཁེཏྟཝཏྠུསཱིསེན ཙེཏྠ ཝཱཔིཏལཱ༹ཀཱདཱིནིཔི སངྒཧིཏཱནེཝ.

དཱུཏེཡྻཾ ཝུཙྩཏི དཱུཏཀམྨཾ, གིཧཱིནཾ པཧིཏཾ པཎྞཾ ཝཱ སཱསནཾ ཝཱ གཧེཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ གམནཾ. པཧིཎགམནཾ ཝུཙྩཏི གྷརཱ གྷརཾ པེསིཏསྶ ཁུདྡཀགམནཾ. ཨནུཡོགོ ནཱམ ཏདུབྷཡཀརཎཾ. ཏསྨཱ དཱུཏེཡྻཔཧིཎགམནཱནཾ ཨནུཡོགཱཏི. ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཀཡཝིཀྐཡཱཏི ཀཡཱ ཙ ཝིཀྐཡཱ ཙ. ཏུལཱཀཱུཊཱདཱིསུ ཀཱུཊནྟི ཝཉྩནཾ. ཏཏྠ ཏུལཱཀཱུཊཾ ནཱམ རཱུཔཀཱུཊཾ ཨངྒཀཱུཊཾ, གཧཎཀཱུཊཾ, པཊིཙྪནྣཀཱུཊནྟི ཙཏུབྦིདྷཾ ཧོཏི. ཏཏྠ རཱུཔཀཱུཊཾ ནཱམ དྭེ ཏུལཱ སམརཱུཔཱ ཀཏྭཱ གཎྷནྟོ མཧཏིཡཱ གཎྷཱཏི, དདནྟོ ཁུདྡིཀཱཡ དེཏི. ཨངྒཀཱུཊཾ ནཱམ གཎྷནྟོ པཙྪཱབྷཱགེ ཧཏྠེན ཏུལཾ ཨཀྐམཏི, དདནྟོ པུབྦབྷཱགེ. གཧཎཀཱུཊཾ ནཱམ གཎྷནྟོ མཱུལེ རཛྫུཾ གཎྷཱཏི, དདནྟོ ཨགྒེ. པཊིཙྪནྣཀཱུཊཾ ནཱམ ཏུལཾ སུསིརཾ ཀཏྭཱ ཨནྟོ ཨཡཙུཎྞཾ པཀྑིཔིཏྭཱ གཎྷནྟོ ཏཾ པཙྪཱབྷཱགེ ཀརོཏི, དདནྟོ ཨགྒབྷཱགེ.

ཀཾསོ ཝུཙྩཏི སུཝཎྞཔཱཏི, ཏཱཡ ཝཉྩནཾ ཀཾསཀཱུཊཾ. ཀཐཾ? ཨེཀཾ སུཝཎྞཔཱཏིཾ ཀཏྭཱ ཨཉྙཱ དྭེ ཏིསྶོ ལོཧཔཱཏིཡོ སུཝཎྞཝཎྞེ ཀརོཏི, ཏཏོ ཛནཔདཾ གནྟྭཱ ཀིཉྩིདེཝ ཨཌྜྷཾ ཀུལཾ པཝིསིཏྭཱ – ‘‘སུཝཎྞབྷཱཛནཱནི ཀིཎཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨགྒྷེ པུཙྪིཏེ སམགྒྷཏརཾ དཱཏུཀཱམཱ ཧོནྟི. ཏཏོ ཏེཧི – ‘‘ཀཐཾ ཨིམེསཾ སུཝཎྞབྷཱཝོ ཛཱནིཏབྦོ’’ཏི ཝུཏྟེ, ‘‘ཝཱིམཾསིཏྭཱ གཎྷཐཱ’’ཏི སུཝཎྞཔཱཏིཾ པཱསཱཎེ གྷཾསིཏྭཱ སབྦཱ པཱཏིཡོ དཏྭཱ གཙྪཏི.

མཱནཀཱུཊཾ ནཱམ ཧདཡབྷེདསིཁཱབྷེདརཛྫུབྷེདཝསེན ཏིཝིདྷཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཧདཡབྷེདོ སཔྤིཏེལཱདིམིནནཀཱལེ ལབྦྷཏི. ཏཱནི ཧི གཎྷནྟོ ཧེཊྛཱཚིདྡེན མཱནེན – ‘‘སཎིཀཾ ཨཱསིཉྩཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨནྟོབྷཱཛནེ བཧུཾ པགྒྷརཱཔེཏྭཱ གཎྷཱཏི, དདནྟོ ཚིདྡཾ པིདྷཱཡ སཱིགྷཾ པཱུརེཏྭཱ དེཏི.

སིཁཱབྷེདོ ཏིལཏཎྜུལཱདིམིནནཀཱལེ ལབྦྷཏི. ཏཱནི ཧི གཎྷནྟོ སཎིཀཾ སིཁཾ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ གཎྷཱཏི, དདནྟོ ཝེགེན པཱུརེཏྭཱ སིཁཾ ཚིནྡནྟོ དེཏི.

རཛྫུབྷེདོ ཁེཏྟཝཏྠུམིནནཀཱལེ ལབྦྷཏི. ལཉྫཾ ཨལབྷནྟཱ ཧི ཁེཏྟཾ ཨམཧནྟམྤི མཧནྟཾ ཀཏྭཱ མིནནྟི.

ཨུཀྐོཊནཱདཱིསུ ཨུཀྐོཊནནྟི ཨསྶཱམིཀེ སཱམིཀེ ཀཱཏུཾ ལཉྫགྒཧཎཾ. ཝཉྩནནྟི ཏེཧི ཏེཧི ཨུཔཱཡེཧི པརེསཾ ཝཉྩནཾ. ཏཏྲིདམེཀཾ ཝཏྠུ – ཨེཀོ ཀིར ལུདྡཀོ མིགཉྩ མིགཔོཏཀཉྩ གཧེཏྭཱ ཨཱགཙྪཏི, ཏམེཀོ དྷུཏྟོ – ‘‘ཀིཾ བྷོ, མིགོ ཨགྒྷཏི, ཀིཾ མིགཔོཏཀོ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘མིགོ དྭེ ཀཧཱཔཎེ, མིགཔོཏཀོ ཨེཀ’’ནྟི ཙ ཝུཏྟེ ཨེཀཾ ཀཧཱཔཎཾ དཏྭཱ མིགཔོཏཀཾ གཧེཏྭཱ ཐོཀཾ གནྟྭཱ ནིཝཏྟོ – ‘‘ན མེ བྷོ, མིགཔོཏཀེན ཨཏྠོ, མིགཾ མེ དེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏེན ཧི – དྭེ ཀཧཱཔཎེ དེཧཱིཏི. སོ ཨཱཧ – ‘‘ནནུ ཏེ བྷོ, མཡཱ པཋམཾ ཨེཀོ ཀཧཱཔཎོ དིནྣོ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, དིནྣོ’’ཏི. ‘‘ཨིདཾ མིགཔོཏཀཾ གཎྷ, ཨེཝཾ སོ ཙ ཀཧཱཔཎོ, ཨཡཉྩ ཀཧཱཔཎགྒྷནཀོ མིགཔོཏཀོཏི དྭེ ཀཧཱཔཎཱ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི. སོ ‘‘ཀཱརཎཾ ཝདཏཱི’’ཏི སལླཀྑེཏྭཱ མིགཔོཏཀཾ གཧེཏྭཱ མིགཾ ཨདཱསཱིཏི. ནིཀཏཱིཏི ཡོགཝསེན ཝཱ མཱཡཱཝསེན ཝཱ ཨཔཱམངྒཾ པཱམངྒནྟི, ཨམཎིཾ མཎིནྟི, ཨསུཝཎྞཾ སུཝཎྞནྟི ཀཏྭཱ པཏིརཱུཔཀེན ཝཉྩནཾ. སཱཙིཡོགོཏི ཀུཊིལཡོགོ, ཨེཏེསཾཡེཝ ཨུཀྐོཊནཱདཱིནམེཏཾ ནཱམཾ. ཏསྨཱ – ཨུཀྐོཊནསཱཙིཡོགོ, ཝཉྩནསཱཙིཡོགོ, ནིཀཏིསཱཙིཡོགོཏི, ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཀེཙི ཨཉྙཾ དསྶེཏྭཱ ཨཉྙསྶ པརིཝཏྟནཾ སཱཙིཡོགོཏི ཝདནྟི. ཏཾ པན ཝཉྩནེནེཝ སངྒཧིཏཾ.

ཚེདནཱདཱིསུ ཚེདནནྟི ཧཏྠཙྪེདནཱདི. ཝདྷོཏི མཱརཎཾ. བནྡྷོཏི རཛྫུབནྡྷནཱདཱིཧི བནྡྷནཾ. ཝིཔརཱམོསོཏི ཧིམཝིཔརཱམོསོ, གུམྦཝིཔརཱམོསོཏི དུཝིདྷོ. ཡཾ ཧིམཔཱཏསམཡེ ཧིམེན པཊིཙྪནྣཱ ཧུཏྭཱ མགྒཔྤཊིཔནྣཾ ཛནཾ མུསནྟི, ཨཡཾ ཧིམཝིཔརཱམོསོ. ཡཾ གུམྦཱདཱིཧི པཊིཙྪནྣཱ མུསནྟི, ཨཡཾ གུམྦཝིཔརཱམོསོ. ཨཱལོཔོ ཝུཙྩཏི གཱམནིགམཱདཱིནཾ ཝིལོཔཀརཎཾ. སཧསཱཀཱརོཏི སཱཧསིཀཀིརིཡཱ. གེཧཾ པཝིསིཏྭཱ མནུསྶཱནཾ ཨུརེ སཏྠཾ ཋཔེཏྭཱ ཨིཙྪིཏབྷཎྜཱནཾ གཧཎཾ. ཨེཝམེཏསྨཱ ཚེདན…པེ… སཧསཱཀཱརཱ པཊིཝིརཏོ སམཎོ གོཏམོཏི. ཨིཏི ཝཱ ཧི, བྷིཀྑཝེ, པུཐུཛྫནོ ཏཐཱགཏསྶ ཝཎྞཾ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻཱཏི.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙཱུལ༹སཱིལཾ ནིཊྛིཏཾ ཧོཏི.

མཛ྄ཛྷིམསཱིལཝཎྞནཱ

༡༡. ཨིདཱནི མཛ྄ཛྷིམསཱིལཾ ཝིཏྠཱརེནྟོ ‘‘ཡཐཱ ཝཱ པནེཀེ བྷོནྟོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྲཱཡཾ ཨནུཏྟཱནཔདཝཎྞནཱ. སདྡྷཱདེཡྻཱནཱིཏི ཀམྨཉྩ ཕལཉྩ ཨིདྷལོཀཉྩ པརལོཀཉྩ སདྡཧིཏྭཱ དིནྣཱནི. ‘ཨཡཾ མེ ཉཱཏཱི’ཏི ཝཱ, ‘མིཏྟོ’ཏི ཝཱ, ཨིདཾ པཊིཀརིསྶཏི, ཨིདཾ ཝཱ ཏེན ཀཏཔུབྦནྟི ཝཱ, ཨེཝཾ ན དིནྣཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ དིནྣཱནི ཧི ན སདྡྷཱདེཡྻཱནི ནཱམ ཧོནྟི. བྷོཛནཱནཱིཏི དེསནཱསཱིསམཏྟམེཏཾ, ཨཏྠཏོ པན སདྡྷཱདེཡྻཱནི བྷོཛནཱནི བྷུཉྫིཏྭཱ ཙཱིཝརཱནི པཱརུཔིཏྭཱ སེནཱསནཱནི སེཝམཱནཱ གིལཱནབྷེསཛྫཾ པརིབྷུཉྫམཱནཱཏི སབྦམེཏཾ ཝུཏྟམེཝ ཧོཏི.

སེཡྻཐིདནྟི ནིཔཱཏོ. ཏསྶཏྠོ ཀཏམོ སོ བཱིཛགཱམབྷཱུཏགཱམོ, ཡསྶ སམཱརམྦྷཾ ཨནུཡུཏྟཱ ཝིཧརནྟཱིཏི. ཏཏོ ཏཾ དསྶེནྟོ མཱུལབཱིཛནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ མཱུལབཱིཛཾ ནཱམ ཧལིདྡི, སིངྒིཝེརཾ, ཝཙཱ, ཝཙཏྟཾ, ཨཏིཝིསཱ, ཀཊུཀརོཧིཎཱི, ཨུསཱིརཾ, བྷདྡམུཏྟཀནྟི ཨེཝམཱདི. ཁནྡྷབཱིཛཾ ནཱམ ཨསྶཏྠོ, ནིགྲོདྷོ, པིལཀྑོ, ཨུདུམྦརོ, ཀཙྪཀོ, ཀཔིཏྠནོཏི ཨེཝམཱདི. ཕལུ༹བཱིཛཾ ནཱམ ཨུཙྪུ, ནལོ༹, ཝེལཱུ༹ཏི ཨེཝམཱདི. ཨགྒབཱིཛཾ ནཱམ ཨཛྫཀཾ, ཕཎིཛྫཀཾ, ཧིརིཝེརནྟི ཨེཝམཱདི. བཱིཛབཱིཛཾ ནཱམ པུབྦཎྞཾ ཨཔརཎྞནྟི ཨེཝམཱདི. སབྦཉྷེཏཾ རུཀྑཏོ ཝིཡོཛིཏཾ ཝིརུཧནསམཏྠམེཝ ‘‘བཱིཛགཱམོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. རུཀྑཏོ པན ཨཝིཡོཛིཏཾ ཨསུཀྑཾ ‘‘བྷཱུཏགཱམོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏཏྠ བྷཱུཏགཱམསམཱརམྦྷོ པཱཙིཏྟིཡཝཏྠུ, བཱིཛགཱམསམཱརམྦྷོ དུཀྐཊཝཏྠཱུཏི ཝེདིཏབྦོ.

༡༢. སནྣིདྷིཀཱརཔརིབྷོགནྟི སནྣིདྷིཀཏསྶ པརིབྷོགཾ. ཏཏྠ དུཝིདྷཱ ཀཐཱ, ཝིནཡཝསེན ཙ སལླེཁཝསེན ཙ. ཝིནཡཝསེན ཏཱཝ ཡཾ ཀིཉྩི ཨནྣཾ ཨཛྫ པཊིགྒཧིཏཾ ཨཔརཛྫུ སནྣིདྷིཀཱརཀཾ ཧོཏི, ཏསྶ པརིབྷོགེ པཱཙིཏྟིཡཾ. ཨཏྟནཱ ལདྡྷཾ པན སཱམཎེརཱནཾ དཏྭཱ, ཏེཧི ལདྡྷཾ ཋཔཱཔེཏྭཱ དུཏིཡདིཝསེ བྷུཉྫིཏུཾ ཝཊྚཏི, སལླེཁོ པན ན ཧོཏི.

པཱནསནྣིདྷིམྷིཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏཏྠ པཱནཾ ནཱམ ཨམྦཔཱནཱདཱིནི ཨཊྛ པཱནཱནི, ཡཱནི ཙ ཏེསཾ ཨནུལོམཱནི. ཏེསཾ ཝིནིཙྪཡོ སམནྟཔཱསཱདིཀཱཡཾ ཝུཏྟོ.

ཝཏྠསནྣིདྷིམྷི ཨནདྷིཊྛིཏཾ ཨཝིཀཔྤིཏཾ སནྣིདྷི ཙ ཧོཏི, སལླེཁཉྩ ཀོཔེཏི, ཨཡཾ པརིཡཱཡཀཐཱ. ནིཔྤརིཡཱཡཏོ པན ཏིཙཱིཝརསནྟུཊྛེན བྷཝིཏབྦཾ, ཙཏུཏྠཾ ལབྷིཏྭཱ ཨཉྙསྶ དཱཏབྦཾ. སཙེ ཡསྶ ཀསྶཙི དཱཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཡསྶ པན དཱཏུཀཱམོ ཧོཏི, སོ ཨུདྡེསཏྠཱཡ ཝཱ པརིཔུཙྪཏྠཱཡ ཝཱ གཏོ, ཨཱགཏམཏྟེ དཱཏབྦཾ, ཨདཱཏུཾ ན ཝཊྚཏི. ཙཱིཝརེ པན ཨཔྤཧོནྟེ སཏིཡཱ པཙྩཱསཱཡ ཨནུཉྙཱཏཀཱལཾ ཋཔེཏུཾ ཝཊྚཏི. སཱུཙིསུཏྟཙཱིཝརཀཱརཀཱནཾ ཨལཱབྷེན ཏཏོ པརམྤི ཝིནཡཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཋཔེཏུཾ ཝཊྚཏི. ‘‘ཨིམསྨིཾ ཛིཎྞེ པུན ཨཱིདིསཾ ཀུཏོ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི པན ཋཔེཏུཾ ན ཝཊྚཏི, སནྣིདྷི ཙ ཧོཏི, སལླེཁཉྩ ཀོཔེཏི.

ཡཱནསནྣིདྷིམྷི ཡཱནཾ ནཱམ ཝཡ྄ཧཾ, རཐོ, སཀཊཾ, སནྡམཱནིཀཱ, སིཝིཀཱ, པཱཊངྐཱིཏི; ནེཏཾ པབྦཛིཏསྶ ཡཱནཾ. ཨུཔཱཧནཱ པན པབྦཛིཏསྶ ཡཱནཾཡེཝ. ཨེཀབྷིཀྑུསྶ ཧི ཨེཀོ ཨརཉྙཏྠཱཡ, ཨེཀོ དྷོཏཔཱདཀཏྠཱཡཱཏི, ཨུཀྐཾསཏོ དྭེ ཨུཔཱཧནསངྒྷཱཊཱ ཝཊྚནྟི. ཏཏིཡཾ ལབྷིཏྭཱ ཨཉྙསྶ དཱཏབྦོ. ‘‘ཨིམསྨིཾ ཛིཎྞེ ཨཉྙཾ ཀུཏོ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཧི ཋཔེཏུཾ ན ཝཊྚཏི, སནྣིདྷི ཙ ཧོཏི, སལླེཁཉྩ ཀོཔེཏི.

སཡནསནྣིདྷིམྷི སཡནནྟི མཉྩོ. ཨེཀསྶ བྷིཀྑུནོ ཨེཀོ གབྦྷེ, ཨེཀོ དིཝཱཋཱནེཏི ཨུཀྐཾསཏོ དྭེ མཉྩཱ ཝཊྚནྟི. ཏཏོ ཨུཏྟརི ལབྷིཏྭཱ ཨཉྙསྶ བྷིཀྑུནོ ཝཱ གཎསྶ ཝཱ དཱཏབྦོ; ཨདཱཏུཾ ན ཝཊྚཏི. སནྣིདྷི ཙ ཧོཏི, སལླེཁཉྩ ཀོཔེཏི.

གནྡྷསནྣིདྷིམྷི བྷིཀྑུནོ ཀཎྜུཀཙྪུཚཝིདོསཱདིཨཱབཱདྷེ སཏི གནྡྷཱ ཝཊྚནྟི. ཏེ གནྡྷེ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ཏསྨིཾ རོགེ ཝཱུཔསནྟེ ཨཉྙེསཾ ཝཱ ཨཱབཱདྷིཀཱནཾ དཱཏབྦཱ, དྭཱརེ པཉྩངྒུལིགྷརདྷཱུཔནཱདཱིསུ ཝཱ ཨུཔནེཏབྦཱ. ‘‘པུན རོགེ སཏི བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི པན ཋཔེཏུཾ ན ཝཊྚཏི, སནྣིདྷི ཙ ཧོཏི, སལླེཁཉྩ ཀོཔེཏི.

ཨཱམིསནྟི ཝུཏྟཱཝསེསཾ དཊྛབྦཾ. སེཡྻཐིདཾ, ཨིདྷེཀཙྩོ བྷིཀྑུ – ‘‘ཏཐཱརཱུཔེ ཀཱལེ ཨུཔཀཱརཱཡ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཏིལཏཎྜུལམུགྒམཱསནཱལི༹ཀེརལོཎམཙྪམཾསཝལླཱུརསཔྤིཏེལགུལ༹བྷཱཛནཱདཱིནི ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ཋཔེཏི. སོ ཝསྶཀཱལེ ཀཱལསྶེཝ སཱམཎེརེཧི ཡཱགུཾ པཙཱཔེཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ‘‘སཱམཎེར, ཨུདཀཀདྡམེ དུཀྑཾ གཱམཾ པཝིསིཏུཾ, གཙྪ ཨསུཀཾ ཀུལཾ གནྟྭཱ མཡ྄ཧཾ ཝིཧཱརེ ནིསིནྣབྷཱཝཾ ཨཱརོཙེཧི; ཨསུཀཀུལཏོ དདྷིཨཱདཱིནི ཨཱཧརཱ’’ཏི པེསེཏི. བྷིཀྑཱུཧི – ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, གཱམཾ པཝིསིསྶཐཱ’’ཏི ཝུཏྟེཔི, ‘‘དུཔྤཝེསོ, ཨཱཝུསོ, ཨིདཱནི གཱམོ’’ཏི ཝདཏི. ཏེ – ‘‘ཧོཏུ, བྷནྟེ, ཨཙྪཐ ཏུམྷེ, མཡཾ བྷིཀྑཾ པརིཡེསིཏྭཱ ཨཱཧརིསྶཱམཱ’’ཏི གཙྪནྟི. ཨཐ སཱམཎེརོཔི དདྷིཨཱདཱིནི ཨཱཧརིཏྭཱ བྷཏྟཉྩ བྱཉྫནཉྩ སམྤཱདེཏྭཱ ཨུཔནེཏི, ཏཾ བྷུཉྫནྟསྶེཝ ཨུཔཊྛཱཀཱ བྷཏྟཾ པཧིཎནྟི, ཏཏོཔི མནཱཔཾ མནཱཔཾ བྷུཉྫཏི. ཨཐ བྷིཀྑཱུ པིཎྜཔཱཏཾ གཧེཏྭཱ ཨཱགཙྪནྟི, ཏཏོཔི མནཱཔཾ མནཱཔཾ གཱིཝཱཡཱམཀཾ བྷུཉྫཏིཡེཝ. ཨེཝཾ ཙཏུམཱསམྤི ཝཱིཏིནཱམེཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི – ‘‘བྷིཀྑུ མུཎྜཀུཊུམྦིཀཛཱིཝིཀཾ ཛཱིཝཏི, ན སམཎཛཱིཝིཀ’’ནྟི. ཨེཝརཱུཔོ ཨཱམིསསནྣིདྷི ནཱམ ཧོཏི.

བྷིཀྑུནོ པན ཝསནཊྛཱནེ ཨེཀཱ ཏཎྜུལནཱལི༹, ཨེཀོ གུལ༹པིཎྜོ, ཙཏུབྷཱགམཏྟཾ སཔྤཱིཏི ཨེཏྟཀཾ ནིདྷེཏུཾ ཝཊྚཏི, ཨཀཱལེ སམྤཏྟཙོརཱནཾ ཨཏྠཱཡ. ཏེ ཧི ཨེཏྟཀམྤི ཨཱམིསཔཊིསནྠཱརཾ ཨལབྷནྟཱ ཛཱིཝིཏཱཔི ཝོརོཔེཡྻུཾ, ཏསྨཱ སཙེ ཨེཏྟཀཾ ནཏྠི, ཨཱཧརཱཔེཏྭཱཔི ཋཔེཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨཕཱསུཀཀཱལེ ཙ ཡདེཏྠ ཀཔྤིཡཾ, ཏཾ ཨཏྟནཱཔི པརིབྷུཉྫིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཀཔྤིཡཀུཊིཡཾ པན བཧུཾ ཋཔེནྟསྶཱཔི སནྣིདྷི ནཱམ ནཏྠི. ཏཐཱགཏསྶ པན ཏཎྜུལནཱལི༹ཨཱདཱིསུ ཝཱ ཡཾ ཀིཉྩི ཙཏུརཏནམཏྟཾ ཝཱ པིལོཏིཀཁཎྜཾ ‘‘ཨིདཾ མེ ཨཛྫ ཝཱ སྭེ ཝཱ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཋཔིཏཾ ནཱམ ནཏྠི.

༡༣. ཝིསཱུཀདསྶནེསུ ནཙྩཾ ནཱམ ཡཾ ཀིཉྩི ནཙྩཾ, ཏཾ མགྒཾ གཙྪནྟེནཱཔི གཱིཝཾ པསཱརེཏྭཱ དཊྛུཾ ན ཝཊྚཏི. ཝིཏྠཱརཝིནིཙྪཡོ པནེཏྠ སམནྟཔཱསཱདིཀཱཡཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཡཐཱ ཙེཏྠ, ཨེཝཾ སབྦེསུ སིཀྑཱཔདཔཊིསཾཡུཏྟེསུ སུཏྟཔདེསུ. ཨིཏོ པརཉྷི ཨེཏྟཀམྤི ཨཝཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ པཡོཛནམཏྟམེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམཱཏི.

པེཀྑནྟི ནཊསམཛྫཾ. ཨཀྑཱནནྟི བྷཱརཏཡུཛ྄ཛྷནཱདིཀཾ. ཡསྨིཾ ཋཱནེ ཀཐཱིཡཏི, ཏཏྠ གནྟུམྤི ན ཝཊྚཏི. པཱཎིསྶརནྟི ཀཾསཏཱལ༹ཾ, པཱཎིཏཱལ༹ནྟིཔི ཝདནྟི. ཝེཏཱལ༹ནྟི གྷནཏཱལ༹ཾ, མནྟེན མཏསརཱིརུཊྛཱཔནནྟིཔི ཨེཀེ. ཀུམྦྷཐཱུཎནྟི ཙཏུརསྶཨམྦཎཀཏཱལ༹ཾ, ཀུམྦྷསདྡནྟིཔི ཨེཀེ. སོབྷནཀནྟི ནཊཱནཾ ཨབྦྷོཀྐིརཎཾ, སོབྷནཀརཾ ཝཱ, པཊིབྷཱནཙིཏྟནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཙཎྜཱལནྟི ཨཡོགུལ༹ཀཱིལཱ༹, ཙཎྜཱལཱནཾ སཱཎདྷོཝནཀཱིལཱ༹ཏིཔི ཝདནྟི. ཝཾསནྟི ཝེལུ༹ཾ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ ཀཱིལ༹ནཾ.

དྷོཝནནྟི ཨཊྛིདྷོཝནཾ, ཨེཀཙྩེསུ ཀིར ཛནཔདེསུ ཀཱལངྐཏེ ཉཱཏཀེ ན ཛྷཱཔེནྟི, ནིཁཎིཏྭཱ ཋཔེནྟི. ཨཐ ནེསཾ པཱུཏིབྷཱུཏཾ ཀཱཡཾ ཉཏྭཱ ནཱིཧརིཏྭཱ ཨཊྛཱིནི དྷོཝིཏྭཱ གནྡྷེཧི མཀྑེཏྭཱ ཋཔེནྟི. ཏེ ནཀྑཏྟཀཱལེ ཨེཀསྨིཾ ཋཱནེ ཨཊྛཱིནི ཋཔེཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ ཋཱནེ སུརཱདཱིནི ཋཔེཏྭཱ རོདནྟཱ པརིདེཝནྟཱ སུརཾ པིཝནྟི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ – ‘‘ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, དཀྑིཎེསུ ཛནཔདེསུ ཨཊྛིདྷོཝནཾ ནཱམ, ཏཏྠ ཧོཏི ཨནྣམྤི པཱནམྤི ཁཛྫམྤི བྷོཛྫམྤི ལེཡྻམྤི པེཡྻམྤི ནཙྩམྤི གཱིཏམྤི ཝཱདིཏམྤི. ཨཏྠེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷོཝནཾ, ནེཏཾ ནཏྠཱིཏི ཝདཱམཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡༠.༡༠༧). ཨེཀཙྩེ པན ཨིནྡཛཱལེན ཨཊྛིདྷོཝནཾ དྷོཝནནྟིཔི ཝདནྟི.

ཧཏྠིཡུདྡྷཱདཱིསུ བྷིཀྑུནོ ནེཝ ཧཏྠིཨཱདཱིཧི སདྡྷིཾ ཡུཛ྄ཛྷིཏུཾ, ན ཏེ ཡུཛ྄ཛྷཱཔེཏུཾ, ན ཡུཛ྄ཛྷནྟེ དཊྛུཾ ཝཊྚཏི. ནིབྦུདྡྷནྟི མལླཡུདྡྷཾ. ཨུཡྻོདྷིཀནྟི ཡཏྠ སམྤཧཱརོ དིསྶཏི. བལགྒནྟི བལགཎནཊྛཱནཾ. སེནཱབྱཱུཧནྟི སེནཱནིཝེསོ, སཀཊབྱཱུཧཱདིཝསེན སེནཱཡ ནིཝེསནཾ. ཨནཱིཀདསྶནནྟི – ‘‘ཏཡོ ཧཏྠཱི པཙྪིམཾ ཧཏྠཱནཱིཀ’’ནྟིཨཱདིནཱ (པཱཙི. ༣༢༤) ནཡེན ཝུཏྟསྶ ཨནཱིཀསྶ དསྶནཾ.

༡༤. པམཱདོ ཨེཏྠ ཏིཊྛཏཱིཏི པམཱདཊྛཱནཾ. ཛཱུཏཉྩ ཏཾ པམཱདཊྛཱནཉྩཱཏི ཛཱུཏཔྤམཱདཊྛཱནཾ. ཨེཀེཀཱཡ པནྟིཡཱ ཨཊྛ ཨཊྛ པདཱནི ཨསྶཱཏི ཨཊྛཔདཾ དསཔདེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཱཀཱསནྟི ཨཊྛཔདདསཔདེསུ ཝིཡ ཨཱཀཱསེཡེཝ ཀཱིལ༹ནཾ. པརིཧཱརཔཐནྟི བྷཱུམིཡཾ ནཱནཱཔཐམཎྜལཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ པརིཧརིཏབྦཾ, པཐཾ པརིཧརནྟཱནཾ ཀཱིལ༹ནཾ. སནྟིཀནྟི སནྟིཀཀཱིལ༹ནཾ. ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ཋཔིཏཱ སཱརིཡོ ཝཱ སཀྑརཱཡོ ཝཱ ཨཙཱལེནྟཱ ནཁེནེཝ ཨཔནེནྟི ཙ ཨུཔནེནྟི ཙ, སཙེ ཏཏྠ ཀཱཙི ཙལཏི, པརཱཛཡོ ཧོཏི, ཨེཝརཱུཔཱཡ ཀཱིལཱ༹ཡེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཁལིཀནྟི ཛཱུཏཕལཀེ པཱསཀཀཱིལ༹ནཾ. གྷཊིཀཱ ཝུཙྩཏི དཱིགྷདཎྜཀེན རསྶདཎྜཀཾ པཧརཎཀཱིལ༹ནཾ. སལཱཀཧཏྠནྟི ལཱཁཱཡ ཝཱ མཉྫིཊྛིཀཱཡ ཝཱ པིཊྛོདཀེན ཝཱ སལཱཀཧཏྠཾ ཏེམེཏྭཱ – ‘‘ཀིཾ ཧོཏཱུ’’ཏི བྷཱུམིཡཾ ཝཱ བྷིཏྟིཡཾ ཝཱ ཏཾ པཧརིཏྭཱ ཧཏྠིཨསྶཱདིརཱུཔདསྶནཀཱིལ༹ནཾ. ཨཀྑནྟི གུལ༹ཀཱིལཱ༹. པངྒཙཱིརཾ ཝུཙྩཏི པཎྞནཱལི༹ཀཾ, ཏཾ དྷམནྟཱ ཀཱིལ༹ནྟི. ཝངྐཀནྟི གཱམདཱརཀཱནཾ ཀཱིལ༹ནཀཾ ཁུདྡཀནངྒལཾ. མོཀྑཙིཀཱ ཝུཙྩཏི སམྤརིཝཏྟནཀཱིལཱ༹, ཨཱཀཱསེ ཝཱ དཎྜཀཾ གཧེཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ ཝཱ སཱིསཾ ཋཔེཏྭཱ ཧེཊྛུཔརིཡབྷཱཝེན པརིཝཏྟནཀཱིལཱ༹ཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཙིངྒུལིཀཾ ཝུཙྩཏི ཏཱལཔཎྞཱདཱིཧི ཀཏཾ ཝཱཏཔྤཧཱརེན པརིབྦྷམནཙཀྐཾ. པཏྟཱལ༹ྷཀཾ ཝུཙྩཏི པཎྞནཱལི༹ཀཱ. ཏཱཡ ཝཱལུཀཱདཱིནི མིནནྟཱ ཀཱིལ༹ནྟི. རཐཀནྟི ཁུདྡཀརཐཾ. དྷནུཀནྟི ཁུདྡཀདྷནུམེཝ. ཨཀྑརིཀཱ ཝུཙྩཏི ཨཱཀཱསེ ཝཱ པིཊྛིཡཾ ཝཱ ཨཀྑརཛཱནནཀཱིལཱ༹. མནེསིཀཱ ནཱམ མནསཱ ཙིནྟིཏཛཱནནཀཱིལཱ༹. ཡཐཱཝཛྫཾ ནཱམ ཀཱཎཀུཎིཁུཛྫཱདཱིནཾ ཡཾ ཡཾ ཝཛྫཾ, ཏཾ ཏཾ པཡོཛེཏྭཱ དསྶནཀཱིལཱ༹.

༡༥. ཨཱསནྡིནྟི པམཱཎཱཏིཀྐནྟཱསནཾ. ཨནུཡུཏྟཱ ཝིཧརནྟཱིཏི ཨིདཾ ཨཔེཀྑིཏྭཱ པན སབྦཔདེསུ ཨུཔཡོགཝཙནཾ ཀཏཾ. པལླངྐོཏི པཱདེསུ ཝཱལ༹རཱུཔཱནི ཋཔེཏྭཱ ཀཏོ. གོནཀོཏི དཱིགྷལོམཀོ མཧཱཀོཛཝོ, ཙཏུརངྒུལཱདྷིཀཱནི ཀིར ཏསྶ ལོམཱནི. ཙིཏྟཀནྟི ཝཱནཝིཙིཏྟཾ ཨུཎྞཱམཡཏྠརཎཾ. པཊིཀཱཏི ཨུཎྞཱམཡོ སེཏཏྠརཎོ. པཊལིཀཱཏི གྷནཔུཔྥཀོ ཨུཎྞཱམཡཏྠརཎོ. ཡོ ཨཱམལཀཔཏྟོཏིཔི ཝུཙྩཏི. ཏཱུལིཀཱཏི ཏིཎྞཾ ཏཱུལཱནཾ ཨཉྙཏརཔུཎྞཱ ཏཱུལིཀཱ. ཝིཀཏིཀཱཏི སཱིཧབྱགྒྷཱདིརཱུཔཝིཙིཏྲོ ཨུཎྞཱམཡཏྠརཎོ. ཨུདྡལོམཱིཏི ཨུབྷཡཏོདསཾ ཨུཎྞཱམཡཏྠརཎཾ, ཀེཙི ‘‘ཨེཀཏོཨུགྒཏཔུཔྥ’’ནྟི ཝདནྟི. ཨེཀནྟལོམཱིཏི ཨེཀཏོདསཾ ཨུཎྞཱམཡཏྠརཎཾ. ཀེཙི ‘‘ཨུབྷཏོཨུགྒཏཔུཔྥ’’ནྟི ཝདནྟི. ཀཊྚིསྶནྟི རཏནཔརིསིབྦིཏཾ ཀོསེཡྻཀཊྚིསྶམཡཔཙྩཏྠརཎཾ. ཀོསེཡྻནྟི རཏནཔརིསིབྦིཏམེཝ ཀོསིཡསུཏྟམཡཔཙྩཏྠརཎཾ. སུདྡྷཀོསེཡྻཾ པན ཝཊྚཏཱིཏི ཝིནཡེ ཝུཏྟཾ. དཱིགྷནིཀཱཡཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘ཋཔེཏྭཱ ཏཱུལིཀཾ སབྦཱནེཝ གོནཀཱདཱིནི རཏནཔརིསིབྦིཏཱནི ན ཝཊྚནྟཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཀུཏྟཀནྟི སོལ༹སནྣཾ ནཱཊཀིཏྠཱིནཾ ཋཏྭཱ ནཙྩནཡོགྒཾ ཨུཎྞཱམཡཏྠརཎཾ. ཧཏྠཏྠརཾ ཨསྶཏྠརནྟི ཧཏྠིཨསྶཔིཊྛཱིསུ ཨཏྠརཎཨཏྠརཀཱཡེཝ. རཐཏྠརེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཛིནཔྤཝེཎཱིཏི ཨཛིནཙམྨེཧི མཉྩཔྤམཱཎེན སིབྦིཏྭཱ ཀཏཱ པཝེཎཱི. ཀདལཱིམིགཔཝརཔཙྩཏྠརཎནྟི ཀདལཱིམིགཙམྨཾ ནཱམ ཨཏྠི, ཏེན ཀཏཾ པཝརཔཙྩཏྠརཎཾ; ཨུཏྟམཔཙྩཏྠརཎནྟི ཨཏྠོ. ཏཾ ཀིར སེཏཝཏྠསྶ ཨུཔརི ཀདལཱིམིགཙམྨཾ པཏྠརིཏྭཱ སིབྦེཏྭཱ ཀརོནྟི. སཨུཏྟརཙྪདནྟི སཧ ཨུཏྟརཙྪདེན, ཨུཔརིབདྡྷེན རཏྟཝིཏཱནེན སདྡྷིནྟི ཨཏྠོ. སེཏཝིཏཱནམྤི ཧེཊྛཱ ཨཀཔྤིཡཔཙྩཏྠརཎེ སཏི ན ཝཊྚཏི, ཨསཏི པན ཝཊྚཏི. ཨུབྷཏོལོཧིཏཀཱུཔདྷཱནནྟི སཱིསཱུཔདྷཱནཉྩ པཱདཱུཔདྷཱནཉྩཱཏི མཉྩསྶ ཨུབྷཏོལོཧིཏཀཾ ཨུཔདྷཱནཾ, ཨེཏཾ ན ཀཔྤཏི. ཡཾ པན ཨེཀམེཝ ཨུཔདྷཱནཾ ཨུབྷོསུ པསྶེསུ རཏྟཾ ཝཱ ཧོཏི པདུམཝཎྞཾ ཝཱ ཝིཙིཏྲཾ ཝཱ, སཙེ པམཱཎཡུཏྟཾ, ཝཊྚཏི. མཧཱཨུཔདྷཱནཾ པན པཊིཀྑིཏྟཾ. ཨལོཧིཏཀཱནི དྭེཔི ཝཊྚནྟིཡེཝ. ཏཏོ ཨུཏྟརི ལབྷིཏྭཱ ཨཉྙེསཾ དཱཏབྦཱནི. དཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ མཉྩེ ཏིརིཡཾ ཨཏྠརིཏྭཱ ཨུཔརི པཙྩཏྠརཎཾ དཏྭཱ ནིཔཛྫིཏུམྤི ལབྷཏི. ཨཱསནྡཱིཨཱདཱིསུ པན ཝུཏྟནཡེནེཝ པཊིཔཛྫིཏབྦཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, ཨཱསནྡིཡཱ པཱདེ ཚིནྡིཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཏུཾ, པལླངྐསྶ ཝཱལེ༹ བྷིནྡིཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཏུཾ, ཏཱུལིཀཾ ཝིཛཊེཏྭཱ བིམྦོཧནཾ ཀཱཏུཾ, ཨཝསེསཾ བྷུམྨཏྠརཎཾ ཀཱཏུ’’ནྟི (ཙཱུལ༹ཝ. ༢༩༧).

༡༦. ཨུཙྪཱདནཱདཱིསུ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑནྟདཱརཀཱནཾ སརཱིརགནྡྷོ དྭཱདསཝསྶཔཏྟཀཱལེ ནསྶཏི, ཏེསཾ སརཱིརདུགྒནྡྷཧརཎཏྠཱཡ གནྡྷཙུཎྞཱདཱིཧི ཨུཙྪཱདེནྟི, ཨེཝརཱུཔཾ ཨུཙྪཱདནཾ ན ཝཊྚཏི. པུཉྙཝནྟེ པན དཱརཀེ ཨཱུརཱུསུ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ ཏེལེན མཀྑེཏྭཱ ཧཏྠཔཱདཨཱུརུནཱབྷིཨཱདཱིནཾ སཎྛཱནསམྤཱདནཏྠཾ པརིམདྡནྟི, ཨེཝརཱུཔཾ པརིམདྡནཾ ན ཝཊྚཏི.

ནྷཱཔནནྟི ཏེསཾཡེཝ དཱརཀཱནཾ གནྡྷཱདཱིཧི ནྷཱཔནཾ. སམྦཱཧནནྟི མཧཱམལླཱནཾ ཝིཡ ཧཏྠཔཱདེ མུགྒརཱདཱིཧི པཧརིཏྭཱ བཱཧུཝཌྜྷནཾ. ཨཱདཱསནྟི ཡཾ ཀིཉྩི ཨཱདཱསཾ པརིཧརིཏུཾ ན ཝཊྚཏི. ཨཉྫནནྟི ཨལངྐཱརཉྫནམེཝ. མཱལཱཏི བདྡྷམཱལཱ ཝཱ ཨབདྡྷམཱལཱ ཝཱ. ཝིལེཔནནྟི ཡཾ ཀིཉྩི ཚཝིརཱགཀརཎཾ. མུཁཙུཎྞཾ མུཁལེཔནནྟི མུཁེ ཀཱལ༹པཱིལ༹ཀཱདཱིནཾ ཧརཎཏྠཱཡ མཏྟིཀཀཀྐཾ དེནྟི, ཏེན ལོཧིཏེ ཙལིཏེ སཱསཔཀཀྐཾ དེནྟི, ཏེན དོསེ ཁཱདིཏེ ཏིལཀཀྐཾ དེནྟི, ཏེན ལོཧིཏེ སནྣིསིནྣེ ཧལིདྡིཀཀྐཾ དེནྟི, ཏེན ཚཝིཝཎྞེ ཨཱརཱུལ༹ྷེ མུཁཙུཎྞཀེན མུཁཾ ཙུཎྞེནྟི, ཏཾ སབྦཾ ན ཝཊྚཏི.

ཧཏྠབནྡྷཱདཱིསུ ཧཏྠེ ཝིཙིཏྲསངྑཀཔཱལཱདཱིནི བནྡྷིཏྭཱ ཝིཙརནྟི, ཏཾ ཝཱ ཨཉྙཾ ཝཱ སབྦམྤི ཧཏྠཱབྷརཎཾ ན ཝཊྚཏི, ཨཔརེ སིཁཾ བནྡྷིཏྭཱ ཝིཙརནྟི. སུཝཎྞཙཱིརཀམུཏྟལཏཱདཱིཧི ཙ ཏཾ པརིཀྑིཔནྟི; ཏཾ སབྦཾ ན ཝཊྚཏི. ཨཔརེ ཙཏུཧཏྠདཎྜཾ ཝཱ ཨཉྙཾ ཝཱ པན ཨལངྐཏདཎྜཀཾ གཧེཏྭཱ ཝིཙརནྟི, ཏཐཱ ཨིཏྠིཔུརིསརཱུཔཱདིཝིཙིཏྟཾ བྷེསཛྫནཱལི༹ཀཾ སུཔརིཀྑིཏྟཾ ཝཱམཔསྶེ ཨོལགྒིཏཾ; ཨཔརེ ཀཎྞིཀརཏནཔརིཀྑིཏྟཀོསཾ ཨཏིཏིཁིཎཾ ཨསིཾ, པཉྩཝཎྞསུཏྟསིབྦིཏཾ མཀརདནྟཀཱདིཝིཙིཏྟཾ ཚཏྟཾ, སུཝཎྞརཛཏཱདིཝིཙིཏྲཱ མོརཔིཉྪཱདིཔརིཀྑིཏྟཱ ཨུཔཱཧནཱ, ཀེཙི རཏནམཏྟཱཡཱམཾ ཙཏུརངྒུལཝིཏྠཏཾ ཀེསནྟཔརིཙྪེདཾ དསྶེཏྭཱ མེགྷམུཁེ ཝིཛྫུལཏཾ ཝིཡ ནལཱཊེ ཨུཎྷཱིསཔཊྚཾ བནྡྷནྟི, ཙཱུལཱ༹མཎིཾ དྷཱརེནྟི, ཙཱམརཝཱལབཱིཛནིཾ དྷཱརེནྟི, ཏཾ སབྦཾ ན ཝཊྚཏི.

༡༧. ཨནིཡྻཱནིཀཏྟཱ སགྒམོཀྑམགྒཱནཾ ཏིརཙྪཱནབྷཱུཏཱ ཀཐཱཏི ཏིརཙྪཱནཀཐཱ. ཏཏྠ རཱཛཱནཾ ཨཱརབྦྷ མཧཱསམྨཏོ མནྡྷཱཏཱ དྷམྨཱསོཀོ ཨེཝཾ མཧཱནུབྷཱཝོཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པཝཏྟཱ ཀཐཱ རཱཛཀཐཱ. ཨེས ནཡོ ཙོརཀཐཱདཱིསུ. ཏེསུ ཨསུཀོ རཱཛཱ ཨབྷིརཱུཔོ དསྶནཱིཡོཏིཨཱདིནཱ ནཡེན གེཧསྶིཏཀཐཱཝ ཏིརཙྪཱནཀཐཱ ཧོཏི. སོཔི ནཱམ ཨེཝཾ མཧཱནུབྷཱཝོ ཁཡཾ གཏོཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཱ པན ཀམྨཊྛཱནབྷཱཝེ ཏིཊྛཏི. ཙོརེསུ མཱུལདེཝོ ཨེཝཾ མཧཱནུབྷཱཝོ, མེགྷམཱལོ ཨེཝཾ མཧཱནུབྷཱཝོཏི ཏེསཾ ཀམྨཾ པཊིཙྩ ཨཧོ སཱུརཱཏི གེཧསྶིཏཀཐཱཝ ཏིརཙྪཱནཀཐཱ. ཡུདྡྷེཔི བྷཱརཏཡུདྡྷཱདཱིསུ ཨསུཀེན ཨསུཀོ ཨེཝཾ མཱརིཏོ, ཨེཝཾ ཝིདྡྷོཏི ཀཱམསྶཱདཝསེནེཝ ཀཐཱ ཏིརཙྪཱནཀཐཱ. ཏེཔི ནཱམ ཁཡཾ གཏཱཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཱ པན སབྦཏྠ ཀམྨཊྛཱནམེཝ ཧོཏི. ཨཔི ཙ ཨནྣཱདཱིསུ ཨེཝཾ ཝཎྞཝནྟཾ གནྡྷཝནྟཾ རསཝནྟཾ ཕསྶསམྤནྣཾ ཁཱདིམྷ བྷུཉྫིམྷཱཏི ཀཱམསྶཱདཝསེན ཀཐེཏུཾ ན ཝཊྚཏི. སཱཏྠཀཾ པན ཀཏྭཱ པུབྦེ ཨེཝཾ ཝཎྞཱདིསམྤནྣཾ ཨནྣཾ པཱནཾ ཝཏྠཾ སཡནཾ མཱལཾ གནྡྷཾ སཱིལཝནྟཱནཾ ཨདམྷ, ཙེཏིཡེ པཱུཛཾ ཀརིམྷཱཏི ཀཐེཏུཾ ཝཊྚཏི. ཉཱཏིཀཐཱདཱིསུ པན ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཉཱཏཀཱ སཱུརཱ སམཏྠཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘པུབྦེ མཡཾ ཨེཝཾ ཝིཙིཏྲེཧི ཡཱནེཧི ཝིཙརིམྷཱ’’ཏི ཝཱ ཨསྶཱདཝསེན ཝཏྟུཾ ན ཝཊྚཏི. སཱཏྠཀཾ པན ཀཏྭཱ ‘‘ཏེཔི ནོ ཉཱཏཀཱ ཁཡཾ གཏཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘པུབྦེ མཡཾ ཨེཝརཱུཔཱ ཨུཔཱཧནཱ སངྒྷསྶ ཨདམྷཱ’’ཏི ཝཱ ཀཐེཏུཾ ཝཊྚཏི. གཱམཀཐཱཔི སུནིཝིཊྛདུནྣིཝིཊྛསུབྷིཀྑདུབྦྷིཀྑཱདིཝསེན ཝཱ ‘‘ཨསུཀགཱམཝཱསིནོ སཱུརཱ སམཏྠཱ’’ཏི ཝཱ ཨེཝཾ ཨསྶཱདཝསེན ན ཝཊྚཏི. སཱཏྠཀཾ པན ཀཏྭཱ ‘‘སདྡྷཱ པསནྣཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཁཡཝཡཾ གཏཱ’’ཏི ཝཱ ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི. ནིགམནགརཛནཔདཀཐཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨིཏྠིཀཐཱཔི ཝཎྞསཎྛཱནཱདཱིནི པཊིཙྩ ཨསྶཱདཝསེན ན ཝཊྚཏི, སདྡྷཱ པསནྣཱ ཁཡཝཡཾ གཏཱཏི ཨེཝམེཝ ཝཊྚཏི. སཱུརཀཐཱཔི ‘ནནྡིམིཏྟོ ནཱམ ཡོདྷོ སཱུརོ ཨཧོསཱི’ཏི ཨསྶཱདཝསེན ན ཝཊྚཏི. སདྡྷོ ཨཧོསི ཁཡཾ གཏོཏི ཨེཝམེཝ ཝཊྚཏི. ཝིསིཁཱཀཐཱཔི ‘‘ཨསུཀཱ ཝིསིཁཱ སུནིཝིཊྛཱ དུནྣིཝིཊྛཱ སཱུརཱ སམཏྠཱ’’ཏི ཨསྶཱདཝསེན ན ཝཊྚཏི. སདྡྷཱ པསནྣཱ ཁཡཝཡཾ གཏཱཏི ཨེཝམེཝ ཝཊྚཏི.

ཀུམྦྷཊྛཱནཀཐཱཏི ཨུདཀཊྛཱནཀཐཱ, ཨུདཀཏིཏྠཀཐཱཏིཔི ཝུཙྩཏི, ཀུམྦྷདཱསིཀཐཱ ཝཱ, སཱཔི ‘‘པཱསཱདིཀཱ ནཙྩིཏུཾ གཱཡིཏུཾ ཚེཀཱ’’ཏི ཨསྶཱདཝསེན ན ཝཊྚཏི; སདྡྷཱ པསནྣཱཏིཨཱདིནཱ ནཡེནེཝ ཝཊྚཏི. པུབྦཔེཏཀཐཱཏི ཨཏཱིཏཉཱཏིཀཐཱ. ཏཏྠ ཝཏྟམཱནཉཱཏིཀཐཱསདིསོ ཝིནིཙྪཡོ.

ནཱནཏྟཀཐཱཏི པུརིམཔཙྪིམཀཐཱཧི ཝིམུཏྟཱ ཨཝསེསཱ ནཱནཱསབྷཱཝཱ ནིརཏྠཀཀཐཱ. ལོཀཀྑཱཡིཀཱཏི ཨཡཾ ལོཀོ ཀེན ནིམྨིཏོ, ཨསུཀེན ནཱམ ནིམྨིཏོ. ཀཱཀོ སེཏོ, ཨཊྛཱིནཾ སེཏཏྟཱ; བལཱཀཱ རཏྟཱ. ལོཧིཏསྶ རཏྟཏྟཱཏི ཨེཝམཱདིཀཱ ལོཀཱཡཏཝིཏཎྜསལླཱཔཀཐཱ.

སམུདྡཀྑཱཡིཀཱ ནཱམ ཀསྨཱ སམུདྡོ སཱགརོ? སཱགརདེཝེན ཁཏོ, ཏསྨཱ སཱགརོ. ཁཏོ མེཏི ཧཏྠམུདྡཱཡ སཡཾ ནིཝེདིཏཏྟཱ ‘‘སམུདྡོ’’ཏི ཨེཝམཱདིཀཱ ནིརཏྠཀཱ སམུདྡཀྑཱཡནཀཐཱ. བྷཝོཏི ཝུཌྜྷི. ཨབྷཝོཏི ཧཱནི. ཨིཏི བྷཝོ, ཨིཏི ཨབྷཝོཏི ཡཾ ཝཱ ཏཾ ཝཱ ནིརཏྠཀཀཱརཎཾ ཝཏྭཱ པཝཏྟིཏཀཐཱ ཨིཏིབྷཝཱབྷཝཀཐཱ.

༡༨. ཝིགྒཱཧིཀཀཐཱཏི ཝིགྒཧཀཐཱ, སཱརམྦྷཀཐཱ. ཏཏྠ སཧིཏཾ མེཏི མཡ྄ཧཾ ཝཙནཾ སཧིཏཾ སིལིཊྛཾ ཨཏྠཡུཏྟཾ ཀཱརཎཡུཏྟནྟི ཨཏྠོ. ཨསཧིཏཾ ཏེཏི ཏུཡ྄ཧཾ ཝཙནཾ ཨསཧིཏཾ ཨསིལིཊྛཾ. ཨདྷིཙིཎྞཾ ཏེ ཝིཔརཱཝཏྟནྟི ཡཾ ཏུཡ྄ཧཾ དཱིགྷརཏྟཱཙིཎྞཝསེན སུཔྤགུཎཾ, ཏཾ མཡ྄ཧཾ ཨེཀཝཙནེནེཝ ཝིཔརཱཝཏྟཾ པརིཝཏྟིཏྭཱ ཋིཏཾ, ན ཀིཉྩི ཛཱནཱསཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨཱརོཔིཏོ ཏེ ཝཱདོཏི མཡཱ ཏཝ དོསོ ཨཱརོཔིཏོ. ཙར ཝཱདཔྤམོཀྑཱཡཱཏི དོསམོཙནཏྠཾ ཙར, ཝིཙར; ཏཏྠ ཏཏྠ གནྟྭཱ སིཀྑཱཏི ཨཏྠོ. ནིབྦེཋེཧི ཝཱ སཙེ པཧོསཱིཏི ཨཐ སཡཾ པཧོསི, ཨིདཱནིམེཝ ནིབྦེཋེཧཱིཏི.

༡༩. དཱུཏེཡྻཀཐཱཡཾ ཨིདྷ གཙྪཱཏི ཨིཏོ ཨསུཀཾ ནཱམ ཋཱནཾ གཙྪ. ཨམུཏྲཱགཙྪཱཏི ཏཏོ ཨསུཀཾ ནཱམ ཋཱནཾ ཨཱགཙྪ. ཨིདཾ ཧརཱཏི ཨིཏོ ཨིདཾ ནཱམ ཧར. ཨམུཏྲ ཨིདཾ ཨཱཧརཱཏི ཨསུཀཊྛཱནཏོ ཨིདཾ ནཱམ ཨིདྷ ཨཱཧར. སངྑེཔཏོ པན ཨིདཾ དཱུཏེཡྻཾ ནཱམ ཋཔེཏྭཱ པཉྩ སཧདྷམྨིཀེ རཏནཏྟཡསྶ ཨུཔཀཱརཔཊིསཾཡུཏྟཉྩ གིཧཱིསཱསནཾ ཨཉྙེསཾ ན ཝཊྚཏི.

༢༠. ཀུཧཀཱཏིཨཱདཱིསུ ཏིཝིདྷེན ཀུཧནཝཏྠུནཱ ལོཀཾ ཀུཧཡནྟི, ཝིམྷཱཔཡནྟཱིཏི ཀུཧཀཱ. ལཱབྷསཀྐཱརཏྠིཀཱ ཧུཏྭཱ ལཔནྟཱིཏི ལཔཀཱ. ནིམིཏྟཾ སཱིལམེཏེསནྟི ནེམིཏྟིཀཱ. ནིཔྤེསོ སཱིལམེཏེསནྟི ནིཔྤེསིཀཱ. ལཱབྷེན ལཱབྷཾ ནིཛིགཱིསནྟི མགྒནྟི པརིཡེསནྟཱིཏི ལཱབྷེན ལཱབྷཾ ནིཛིགཱིསིཏཱརོ. ཀུཧནཱ, ལཔནཱ, ནེམིཏྟིཀཏཱ, ནིཔྤེསིཀཏཱ, ལཱབྷེན ལཱབྷཾ ནིཛིགཱིསནཏཱཏི ཨེཏཱཧི སམནྣཱགཏཱནཾ པུགྒལཱནཾ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ. ཝིཏྠཱརེན པནེཏཱ ཀུཧནཱདིཀཱ ཝིསུདྡྷིམགྒེ སཱིལནིདྡེསེཡེཝ པཱལི༹ཉྩ ཨཊྛཀཐཉྩ ཨཱཧརིཏྭཱ པཀཱསིཏཱཏི.

ཨེཏྟཱཝཏཱ མཛ྄ཛྷིམསཱིལཾ ནིཊྛིཏཾ ཧོཏི.

མཧཱསཱིལཝཎྞནཱ

༢༡. ཨིཏོ པརཾ མཧཱསཱིལཾ ཧོཏི. ཨངྒནྟི ཧཏྠཔཱདཱདཱིསུ ཡེན ཀེནཙི ཨེཝརཱུཔེན ཨངྒེན སམནྣཱགཏོ དཱིགྷཱཡུ ཡསཝཱ ཧོཏཱིཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཾ ཨངྒསཏྠཾ. ནིམིཏྟནྟི ནིམིཏྟསཏྠཾ. པཎྜུརཱཛཱ ཀིར ཏིསྶོ མུཏྟཱཡོ མུཊྛིཡཾ ཀཏྭཱ ནེམིཏྟིཀཾ པུཙྪི – ‘‘ཀིཾ མེ ཧཏྠེ’’ཏི? སོ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིལོཀེསི, ཏསྨིཉྩ སམཡེ གྷརགོལིཀཱཡ མཀྑིཀཱ གཡ྄ཧནྟཱི མུཏྟཱ, སོ ‘‘མུཏྟཱ’’ཏི ཨཱཧ. པུན ‘‘ཀཏཱི’’ཏི པུཊྛོ ཀུཀྐུཊསྶ ཏིཀྑཏྟུཾ རཝནྟསྶ སདྡཾ སུཏྭཱ ‘‘ཏིསྶོ’’ཏི ཨཱཧ. ཨེཝཾ ཏཾ ཏཾ ཨཱདིསིཏྭཱ ནིམིཏྟམནུཡུཏྟཱ ཝིཧརནྟི.

ཨུཔྤཱཏནྟི ཨསནིཔཱཏཱདཱིནཾ མཧནྟཱནཾ ཨུཔྤཏིཏཾ, ཏཉྷི དིསྭཱ ‘‘ཨིདཾ བྷཝིསྶཏི, ཨེཝཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱདིསནྟི. སུཔིནནྟི ཡོ པུབྦཎྷསམཡེ སུཔིནཾ པསྶཏི, ཨེཝཾ ཝིཔཱཀོ ཧོཏི; ཡོ ཨིདཾ ནཱམ པསྶཏི, ཏསྶ ཨིདཾ ནཱམ ཧོཏཱིཏིཨཱདིནཱ ནཡེན སུཔིནཀཾ ཨནུཡུཏྟཱ ཝིཧརནྟི. ལཀྑཎནྟི ཨིམིནཱ ལཀྑཎེན སམནྣཱགཏོ རཱཛཱ ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨུཔརཱཛཱཏིཨཱདིཀཾ. མཱུསིཀཙྪིནྣནྟི ཨུནྡཱུརཁཱཡིཏཾ. ཏེནཱཔི ཧི ཨཧཏེ ཝཱ ཝཏྠེ ཨནཧཏེ ཝཱ ཝཏྠེ ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཨེཝཾ ཚིནྣེ ཨིདཾ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཨཱདིསནྟི. ཨགྒིཧོམནྟི ཨེཝརཱུཔེན དཱརུནཱ ཨེཝཾ ཧུཏེ ཨིདཾ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཨགྒིཛུཧནཾ. དབྦིཧོམཱདཱིནིཔི ཨགྒིཧོམཱནེཝ, ཨེཝརཱུཔཱཡ དབྦིཡཱ ཨཱིདིསེཧི ཀཎཱདཱིཧི ཧུཏེ ཨིདཾ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཨེཝཾ པཝཏྟིཝསེན པན ཝིསུཾ ཝུཏྟཱནི.

ཏཏྠ ཀཎོཏི ཀུཎྜཀོ. ཏཎྜུལཱཏི སཱལིཨཱདཱིནཉྩེཝ ཏིཎཛཱཏཱིནཉྩ ཏཎྜུལཱ. སཔྤཱིཏི གོསཔྤིཨཱདིཀཾ. ཏེལནྟི ཏིལཏེལཱདིཀཾ. སཱསཔཱདཱིནི པན མུཁེན གཧེཏྭཱ ཨགྒིམྷི པཀྑིཔནཾ, ཝིཛྫཾ པརིཛཔྤིཏྭཱ ཛུཧནཾ ཝཱ མུཁཧོམཾ. དཀྑིཎཀྑཀཛཎྞུལོཧིཏཱདཱིཧི ཛུཧནཾ ལོཧིཏཧོམཾ. ཨངྒཝིཛྫཱཏི པུབྦེ ཨངྒམེཝ དིསྭཱ བྱཱཀརཎཝསེན ཨངྒཾ ཝུཏྟཾ, ཨིདྷ ཨངྒུལཊྛིཾ དིསྭཱ ཝིཛྫཾ པརིཛཔྤིཏྭཱ ཨཡཾ ཀུལཔུཏྟོ ཝཱ ནོ ཝཱ, སིརཱིསམྤནྣོ ཝཱ ནོ ཝཱཏིཨཱདིབྱཱཀརཎཝསེན ཨངྒཝིཛྫཱ ཝུཏྟཱ. ཝཏྠུཝིཛྫཱཏི གྷརཝཏྠུཨཱརཱམཝཏྠཱདཱིནཾ གུཎདོསསལླཀྑཎཝིཛྫཱ. མཏྟིཀཱདིཝིསེསཾ དིསྭཱཔི ཧི ཝིཛྫཾ པརིཛཔྤིཏྭཱ ཧེཊྛཱ པཐཝིཡཾ ཏིཾསརཏནམཏྟེ, ཨཱཀཱསེ ཙ ཨསཱིཏིརཏནམཏྟེ པདེསེ གུཎདོསཾ པསྶནྟི. ཁཏྟཝིཛྫཱཏི ཨབྦྷེཡྻམཱསུརཀྑརཱཛསཏྠཱདིསཏྠཾ. སིཝཝིཛྫཱཏི སུསཱནེ པཝིསིཏྭཱ སནྟིཀརཎཝིཛྫཱ, སིངྒཱལརུཏཝིཛྫཱཏིཔི ཝདནྟི. བྷཱུཏཝིཛྫཱཏི བྷཱུཏཝེཛྫམནྟོ. བྷཱུརིཝིཛྫཱཏི བྷཱུརིགྷརེ ཝསནྟེན ཨུགྒཧེཏབྦམནྟོ. ཨཧིཝིཛྫཱཏི སཔྤདཊྛཏིཀིཙྪནཝིཛྫཱ ཙེཝ སཔྤཱཝ྄ཧཱཡནཝིཛྫཱ ཙ. ཝིསཝིཛྫཱཏི ཡཱཡ, པུརཱཎཝིསཾ ཝཱ རཀྑནྟི, ནཝཝིསཾ ཝཱ ཀརོནྟི ཝིསཝནྟམེཝ ཝཱ. ཝིཙྪིཀཝིཛྫཱཏི ཝིཙྪིཀདཊྛཏིཀིཙྪནཝིཛྫཱ. མཱུསིཀཝིཛྫཱཡཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སཀུཎཝིཛྫཱཏི སཔཀྑཀཨཔཀྑཀདྭིཔདཙཏུཔྤདཱནཾ རུཏགཏཱདིཝསེན སཀུཎཉཱཎཾ. ཝཱཡསཝིཛྫཱཏི ཀཱཀརུཏཉཱཎཾ, ཏཾ ཝིསུཉྙེཝ སཏྠཾ, ཏསྨཱ ཝིསུཾ ཝུཏྟཾ.

པཀྐཛ྄ཛྷཱནནྟི པརིཔཱཀགཏཙིནྟཱ. ཨིདཱནི ‘‘ཨཡཾ ཨེཏྟཀཾ ཛཱིཝིསྶཏི, ཨཡཾ ཨེཏྟཀ’’ནྟི ཨེཝཾ པཝཏྟཾ ཨཱདིཊྛཉཱཎནྟི ཨཏྠོ. སརཔརིཏྟཱཎནྟི སརརཀྑཎཾ, ཡཐཱ ཨཏྟནོ ཨུཔརི ན ཨཱགཙྪཏི, ཨེཝཾ ཀརཎཝིཛྫཱ. མིགཙཀྐནྟི ཨིདཾ སབྦསངྒཱཧིཀཾ སབྦསཀུཎཙཏུཔྤདཱནཾ རུཏཉཱཎཝསེན ཝུཏྟཾ.

༢༢. མཎིལཀྑཎཱདཱིསུ ཨེཝརཱུཔོ མཎི པསཏྠོ, ཨེཝརཱུཔོ ཨཔསཏྠོ, སཱམིནོ ཨཱརོགྱཨིསྶརིཡཱདཱིནཾ ཧེཏུ ཧོཏི, ན ཧོཏཱིཏི, ཨེཝཾ ཝཎྞསཎྛཱནཱདིཝསེན མཎིཨཱདཱིནཾ ལཀྑཎཾ ཨནུཡུཏྟཱ ཝིཧརནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠ ཨཱཝུདྷནྟི ཋཔེཏྭཱ ཨསིཨཱདཱིནི ཨཝསེསཾ ཨཱཝུདྷཾ. ཨིཏྠིལཀྑཎཱདཱིནིཔི ཡམྷི ཀུལེ ཏེ ཨིཏྠིཔུརིསཱདཡོ ཝསནྟི, ཏསྶ ཝུཌྜྷིཧཱནིཝསེནེཝ ཝེདིཏབྦཱནི. ཨཛལཀྑཎཱདཱིསུ པན ཨེཝརཱུཔཱནཾ ཨཛཱདཱིནཾ མཾསཾ ཁཱདིཏབྦཾ, ཨེཝརཱུཔཱནཾ ན ཁཱདིཏབྦནྟི ཨཡཾ ཝིསེསོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨཔི ཙེཏྠ གོདྷཱཡ ལཀྑཎེ ཙིཏྟཀམྨཔིལ༹ནྡྷནཱདཱིསུཔི ཨེཝརཱུཔཱཡ གོདྷཱཡ སཏི ཨིདཾ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཨཡཾ ཝིསེསོ ཝེདིཏབྦོ. ཨིདཉྩེཏྠ ཝཏྠུ – ཨེཀསྨིཾ ཀིར ཝིཧཱརེ ཙིཏྟཀམྨེ གོདྷཾ ཨགྒིཾ དྷམམཱནཾ ཨཀཾསུ. ཏཏོ པཊྛཱཡ བྷིཀྑཱུནཾ མཧཱཝིཝཱདོ ཛཱཏོ. ཨེཀོ ཨཱགནྟུཀབྷིཀྑུ ཏཾ དིསྭཱ མཀྑེསི. ཏཏོ པཊྛཱཡ ཝིཝཱདོ མནྡཱིབྷཱུཏོ ཧོཏི. ཀཎྞིཀལཀྑཎཾ པིལ༹ནྡྷནཀཎྞིཀཱཡཔི གེཧཀཎྞིཀཱཡཔི ཝསེན ཝེདིཏབྦཾ. ཀཙྪཔལཀྑཎཾ གོདྷཱལཀྑཎསདིསམེཝ. མིགལཀྑཎཾ སབྦསངྒཱཧིཀཾ སབྦཙཏུཔྤདཱནཾ ལཀྑཎཝསེན ཝུཏྟཾ.

༢༣. རཉྙཾ ནིཡྻཱནཾ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨསུཀདིཝསེ ཨསུཀནཀྑཏྟེན ཨསུཀསྶ ནཱམ རཉྙོ ནིགྒམནཾ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨེཝཾ རཱཛཱུནཾ པཝཱསགམནཾ བྱཱཀརོཏི. ཨེས ནཡོ སབྦཏྠ. ཀེཝལཾ པནེཏྠ ཨནིཡྻཱནནྟི ཝིཔྤཝུཏྠཱནཾ པུན ཨཱགམནཾ. ཨབྦྷནྟརཱནཾ རཉྙཾ ཨུཔཡཱནཾ བྷཝིསྶཏི, བཱཧིརཱནཾ རཉྙཾ ཨཔཡཱནནྟི ཨནྟོནགརེ ཨམྷཱཀཾ རཱཛཱ པཊིཝིརུདྡྷཾ བཧིརཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམིསྶཏི, ཏཏོ ཏསྶ པཊིཀྐམནཾ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨེཝཾ རཉྙཾ ཨུཔཡཱནཱཔཡཱནཾ བྱཱཀརོཏི. དུཏིཡཔདེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཛཡཔརཱཛཡཱ པཱཀཊཱཡེཝ.

༢༤. ཙནྡགྒཱཧཱདཡོ ཨསུཀདིཝསེ རཱཧུ ཙནྡཾ གཧེསྶཏཱིཏི བྱཱཀརཎཝསེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ. ཨཔི ཙ ནཀྑཏྟསྶ ཨངྒཱརཀཱདིགཱཧསམཱཡོགོཔི ནཀྑཏྟགཱཧོཡེཝ. ཨུཀྐཱཔཱཏོཏི ཨཱཀཱསཏོ ཨུཀྐཱནཾ པཏནཾ. དིསཱཌཱཧོཏི དིསཱཀཱལུསིཡཾ ཨགྒིསིཁདྷཱུམསིཁཱདཱིཧི ཨཱཀུལབྷཱཝོ ཝིཡ. དེཝདུདྲབྷཱིཏི སུཀྑཝལཱཧཀགཛྫནཾ. ཨུགྒམནནྟི ཨུདཡནཾ. ཨོཀྐམནནྟི ཨཏྠངྒམནཾ. སཾཀིལེསནྟི ཨཝིསུདྡྷཏཱ. ཝོདཱནནྟི ཝིསུདྡྷཏཱ. ཨེཝཾ ཝིཔཱཀོཏི ལོཀསྶ ཨེཝཾ ཝིཝིདྷསུཁདུཀྑཱཝཧོ.

༢༥. སུཝུཊྛིཀཱཏི དེཝསྶ སམྨཱདྷཱརཱནུཔྤཝེཙྪནཾ. དུབྦུཊྛིཀཱཏི ཨཝགྒཱཧོ, ཝསྶཝིབནྡྷོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. མུདྡཱཏི ཧཏྠམུདྡཱ. གཎནཱ ཝུཙྩཏི ཨཙྪིདྡཀགཎནཱ. སངྑཱནནྟི སངྐལནསཊུཔྤཱདནཱདིཝསེན པིཎྜགཎནཱ. ཡསྶ སཱ པགུཎཱ ཧོཏི, སོ རུཀྑམྤི དིསྭཱ ཨེཏྟཀཱནི ཨེཏྠ པཎྞཱནཱིཏི ཛཱནཱཏི. ཀཱཝེཡྻནྟི ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, ཀཝཱི. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཙིནྟཱཀཝི, སུཏཀཝི, ཨཏྠཀཝི, པཊིབྷཱནཀཝཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༢༣༡). ཨིམེསཾ ཙཏུནྣཾ ཀཝཱིནཾ ཨཏྟནོ ཙིནྟཱཝསེན ཝཱ; ‘‘ཝེསྶནྟརོ ནཱམ རཱཛཱ ཨཧོསཱི’’ཏིཨཱདཱིནི སུཏྭཱ སུཏཝསེན ཝཱ; ཨིམསྶ ཨཡཾ ཨཏྠོ, ཨེཝཾ ཏཾ ཡོཛེསྶཱམཱིཏི ཨེཝཾ ཨཏྠཝསེན ཝཱ; ཀིཉྩིདེཝ དིསྭཱ ཏཔྤཊིབྷཱགཾ ཀཏྟབྦཾ ཀརིསྶཱམཱིཏི ཨེཝཾ ཋཱནུཔྤཏྟིཀཔཊིབྷཱནཝསེན ཝཱ; ཛཱིཝིཀཏྠཱཡ ཀབྱཀརཎཾ. ལོཀཱཡཏཾ ཝུཏྟམེཝ.

༢༦. ཨཱཝཱཧནཾ ནཱམ ཨིམསྶ དཱརཀསྶ ཨསུཀཀུལཏོ ཨསུཀནཀྑཏྟེན དཱརིཀཾ ཨཱནེཐཱཏི ཨཱཝཱཧཀརཎཾ. ཝིཝཱཧནནྟི ཨིམཾ དཱརིཀཾ ཨསུཀསྶ ནཱམ དཱརཀསྶ ཨསུཀནཀྑཏྟེན དེཐ, ཨེཝམསྶཱ ཝུཌྜྷི བྷཝིསྶཏཱིཏི ཝིཝཱཧཀརཎཾ. སཾཝརཎནྟི སཾཝརཎཾ ནཱམ ‘ཨཛྫ ནཀྑཏྟཾ སུནྡརཾ, ཨཛྫེཝ སམགྒཱ ཧོཐ, ཨིཏི ཝོ ཝིཡོགོ ན བྷཝིསྶཏཱི’ཏི ཨེཝཾ སམགྒཀརཎཾ. ཝིཝརཎཾ ནཱམ ‘སཙེ ཝིཡུཛྫིཏུཀཱམཏྠ, ཨཛྫེཝ ཝིཡུཛྫཐ, ཨིཏི ཝོ པུན སཾཡོགོ ན བྷཝིསྶཏཱི’ཏི ཨེཝཾ ཝིསཾཡོགཀརཎཾ. སངྐིརཎནྟི ‘ཨུཊྛཱནཾ ཝཱ ཨིཎཾ ཝཱ དིནྣཾ དྷནཾ ཨཛྫ སངྐཌྜྷཐ, ཨཛྫ སངྐཌྜྷིཏཉྷི ཏཾ ཐཱཝརཾ ཧོཏཱི’ཏི ཨེཝཾ དྷནཔིཎྜཱཔནཾ. ཝིཀིརཎནྟི ‘སཙེ པཡོགཨུདྡྷཱརཱདིཝསེན དྷནཾ པཡོཛིཏུཀཱམཏྠ, ཨཛྫ པཡོཛིཏཾ དིགུཎཙཏུགྒུཎཾ ཧོཏཱི’ཏི ཨེཝཾ དྷནཔཡོཛཱཔནཾ. སུབྷགཀརཎནྟི པིཡམནཱཔཀརཎཾ ཝཱ སསྶིརཱིཀཀརཎཾ ཝཱ. དུབྦྷགཀརཎནྟི ཏབྦིཔརཱིཏཾ. ཝིརུདྡྷགབྦྷཀརཎནྟི ཝིརུདྡྷསྶ ཝིལཱིནསྶ ཨཊྛིཏསྶ མཏསྶ གབྦྷསྶ ཀརཎཾ. པུན ཨཝིནཱསཱཡ བྷེསཛྫདཱནནྟི ཨཏྠོ. གབྦྷོ ཧི ཝཱཏེན, པཱཎཀེཧི, ཀམྨུནཱ ཙཱཏི ཏཱིཧི ཀཱརཎེཧི ཝིནསྶཏི. ཏཏྠ ཝཱཏེན ཝིནསྶནྟེ ནིབྦཱཔནཱིཡཾ སཱིཏལཾ བྷེསཛྫཾ དེཏི, པཱཎཀེཧི ཝིནསྶནྟེ པཱཎཀཱནཾ པཊིཀམྨཾ ཀརོཏི, ཀམྨུནཱ ཝིནསྶནྟེ པན བུདྡྷཱཔི པཊིབཱཧིཏུཾ ན སཀྐོནྟི.

ཛིཝ྄ཧཱནིབནྡྷནནྟི མནྟེན ཛིཝ྄ཧཱཡ བནྡྷཀརཎཾ. ཧནུསཾཧནནནྟི མུཁབནྡྷམནྟེན ཡཐཱ ཧནུཀཾ ཙཱལེཏུཾ ན སཀྐོནྟི, ཨེཝཾ བནྡྷཀརཎཾ. ཧཏྠཱབྷིཛཔྤནནྟི ཧཏྠཱནཾ པརིཝཏྟནཏྠཾ མནྟཛཔྤནཾ. ཏསྨིཾ ཀིར མནྟེ སཏྟཔདནྟརེ ཋཏྭཱ ཛཔྤིཏེ ཨིཏརོ ཧཏྠེ པརིཝཏྟེཏྭཱ ཁིཔཏི. ཀཎྞཛཔྤནནྟི ཀཎྞེཧི སདྡཾ ཨསྶཝནཏྠཱཡ ཝིཛྫཱཡ ཛཔྤནཾ. ཏཾ ཀིར ཛཔྤིཏྭཱ ཝིནིཙྪཡཊྛཱནེ ཡཾ ཨིཙྪཏི, ཏཾ བྷཎཏི, པཙྩཏྠིཀོ ཏཾ ན སུཎཱཏི, ཏཏོ པཊིཝཙནཾ སམྤཱདེཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཨཱདཱསཔཉྷནྟི ཨཱདཱསེ དེཝཏཾ ཨོཏཱརེཏྭཱ པཉྷཔུཙྪནཾ. ཀུམཱརིཀཔཉྷནྟི ཀུམཱརིཀཱཡ སརཱིརེ དེཝཏཾ ཨོཏཱརེཏྭཱ པཉྷཔུཙྪནཾ. དེཝཔཉྷནྟི དཱསིཡཱ སརཱིརེ དེཝཏཾ ཨོཏཱརེཏྭཱ པཉྷཔུཙྪནཾ. ཨཱདིཙྩུཔཊྛཱནནྟི ཛཱིཝིཀཏྠཱཡ ཨཱདིཙྩཔཱརིཙརིཡཱ. མཧཏུཔཊྛཱནནྟི ཏཐེཝ མཧཱབྲཧྨཔཱརིཙརིཡཱ. ཨབྦྷུཛྫལནནྟི མནྟེན མུཁཏོ ཨགྒིཛཱལཱནཱིཧརཎཾ. སིརིཝ྄ཧཱཡནནྟི ‘‘ཨེཧི སིརི, མཡ྄ཧཾ སིརེ པཏིཊྛཱཧཱི’’ཏི ཨེཝཾ སིརེན སིརིཡཱ ཨཝ྄ཧཱཡནཾ.

༢༧. སནྟིཀམྨནྟི དེཝཊྛཱནཾ གནྟྭཱ སཙེ མེ ཨིདཾ ནཱམ སམིཛ྄ཛྷིསྶཏི, ཏུམྷཱཀཾ ཨིམིནཱ ཙ ཨིམིནཱ ཙ ཨུཔཧཱརཾ ཀརིསྶཱམཱིཏི སམིདྡྷིཀཱལེ ཀཏྟབྦཾ སནྟིཔཊིསྶཝཀམྨཾ. ཏསྨིཾ པན སམིདྡྷེ ཏསྶ ཀརཎཾ པཎིདྷིཀམྨཾ ནཱམ. བྷཱུརིཀམྨནྟི བྷཱུརིགྷརེ ཝསིཏྭཱ གཧིཏམནྟསྶ པཡོགཀརཎཾ. ཝསྶཀམྨཾ ཝོསྶཀམྨནྟི ཨེཏྠ ཝསྶོཏི པུརིསོ, ཝོསྶོཏི པཎྜཀོ. ཨིཏི ཝོསྶསྶ ཝསྶཀརཎཾ ཝསྶཀམྨཾ, ཝསྶསྶ ཝོསྶཀརཎཾ ཝོསྶཀམྨཾ. ཏཾ པན ཀརོནྟོ ཨཙྪནྡིཀབྷཱཝམཏྟཾ པཱཔེཏི, ན ལིངྒཾ ཨནྟརདྷཱཔེཏུཾ སཀྐོཏི. ཝཏྠུཀམྨནྟི ཨཀཏཝཏྠུསྨིཾ གེཧཔཏིཊྛཱཔནཾ. ཝཏྠུཔརིཀམྨནྟི ‘‘ཨིདཉྩིདཉྩཱཧརཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཝཏྠུབལིཀམྨཀརཎཾ. ཨཱཙམནནྟི ཨུདཀེན མུཁསུདྡྷིཀརཎཾ. ནྷཱཔནནྟི ཨཉྙེསཾ ནྷཱཔནཾ. ཛུཧནནྟི ཏེསཾ ཨཏྠཱཡ ཨགྒིཛུཧནཾ. ཝམནནྟི ཡོགཾ དཏྭཱ ཝམནཀརཎཾ. ཝིརེཙནེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨུདྡྷཾཝིརེཙནནྟི ཨུདྡྷཾ དོསཱནཾ ནཱིཧརཎཾ. ཨདྷོཝིརེཙནནྟི ཨདྷོ དོསཱནཾ ནཱིཧརཎཾ. སཱིསཝིརེཙནནྟི སིརོཝིརེཙནཾ. ཀཎྞཏེལནྟི ཀཎྞཱནཾ བནྡྷནཏྠཾ ཝཱ ཝཎཧརཎཏྠཾ ཝཱ བྷེསཛྫཏེལཔཙནཾ. ནེཏྟཏཔྤནནྟི ཨཀྑིཏཔྤནཏེལཾ. ནཏྠུཀམྨནྟི ཏེལེན ཡོཛེཏྭཱ ནཏྠུཀརཎཾ. ཨཉྫནནྟི དྭེ ཝཱ ཏཱིཎི ཝཱ པཊལཱནི ནཱིཧརཎསམཏྠཾ ཁཱརཉྫནཾ. པཙྩཉྫནནྟི ནིབྦཱཔནཱིཡཾ སཱིཏལབྷེསཛྫཉྫནཾ. སཱལཱཀིཡནྟི སལཱཀཝེཛྫཀམྨཾ. སལླཀཏྟིཡནྟི སལླཀཏྟཝེཛྫཀམྨཾ. དཱརཀཏིཀིཙྪཱ ཝུཙྩཏི ཀོམཱརབྷཙྩཝེཛྫཀམྨཾ. མཱུལབྷེསཛྫཱནཾ ཨནུཔྤཱདནནྟི ཨིམིནཱ ཀཱཡཏིཀིཙྪནཾ དསྶེཏི. ཨོསདྷཱིནཾ པཊིམོཀྑོཏི ཁཱརཱདཱིནི དཏྭཱ ཏདནུརཱུཔེ ཝཎེ གཏེ ཏེསཾ ཨཔནཡནཾ.

ཨེཏྟཱཝཏཱ མཧཱསཱིལཾ ནིཊྛིཏཾ ཧོཏི.

པུབྦནྟཀཔྤིཀསསྶཏཝཱདཝཎྞནཱ

༢༨. ཨེཝཾ བྲཧྨདཏྟེན ཝུཏྟཝཎྞསྶ ཨནུསནྡྷིཝསེན ཏིཝིདྷཾ སཱིལཾ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ ཨིདཱནི བྷིཀྑུསངྒྷེན ཝུཏྟཝཎྞསྶ ཨནུསནྡྷིཝསེན – ‘‘ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙེཝ དྷམྨཱ གམྦྷཱིརཱ དུདྡསཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན སུཉྙཏཱཔཀཱསནཾ ཨཱརབྷི. ཏཏྠ དྷམྨཱཏི གུཎེ, དེསནཱཡཾ, པརིཡཏྟིཡཾ, ནིསྶཏྟེཏི ཨེཝམཱདཱིསུ དྷམྨསདྡོ ཝཏྟཏི.

‘‘ན ཧི དྷམྨོ ཨདྷམྨོ ཙ, ཨུབྷོ སམཝིཔཱཀིནོ;

ཨདྷམྨོ ནིརཡཾ ནེཏི, དྷམྨོ པཱཔེཏི སུགྒཏི’’ནྟི. (ཐེརགཱ. ༣༠༤);

ཨཱདཱིསུ ཧི གུཎེ དྷམྨསདྡོ. ‘‘དྷམྨཾ, ཝོ བྷིཀྑཝེ, དེསེསྶཱམི ཨཱདིཀལྱཱཎ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༣.༤༢༠) དེསནཱཡཾ. ‘‘ཨིདྷ བྷིཀྑུ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎཱཏི སུཏྟཾ, གེཡྻ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༥.༧༣) པརིཡཏྟིཡཾ. ‘‘ཏསྨིཾ ཁོ པན སམཡེ དྷམྨཱ ཧོནྟི, ཁནྡྷཱ ཧོནྟཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. ས. ༡༢༡) ནིསྶཏྟེ. ཨིདྷ པན གུཎེ ཝཏྟཏི. ཏསྨཱ ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙེཝ ཏཐཱགཏསྶ གུཎཱཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ.

གམྦྷཱིརཱཏི མཧཱསམུདྡོ ཝིཡ མཀསཏུཎྜསཱུཙིཡཱ ཨཉྙཏྲ ཏཐཱགཏཱ ཨཉྙེསཾ ཉཱཎེན ཨལབྦྷནེཡྻཔཏིཊྛཱ, གམྦྷཱིརཏྟཱཡེཝ དུདྡསཱ. དུདྡསཏྟཱཡེཝ དུརནུབོདྷཱ. ནིབྦུཏསབྦཔརིལཱ༹ཧཏྟཱ སནྟཱ, སནྟཱརམྨཎེསུ པཝཏྟནཏོཔི སནྟཱ. ཨཏིཏྟིཀརཎཊྛེན པཎཱིཏཱ, སཱདུརསབྷོཛནཾ ཝིཡ. ཨུཏྟམཉཱཎཝིསཡཏྟཱ ན ཏཀྐེན ཨཝཙརིཏབྦཱཏི ཨཏཀྐཱཝཙརཱ. ནིཔུཎཱཏི སཎྷསུཁུམསབྷཱཝཏྟཱ. བཱལཱནཾ ཨཝིསཡཏྟཱ, པཎྜིཏེཧིཡེཝ ཝེདིཏབྦཱཏི པཎྜིཏཝེདནཱིཡཱ.

ཡེ ཏཐཱགཏོ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདེཏཱིཏི ཡེ དྷམྨེ ཏཐཱགཏོ ཨནཉྙནེཡྻོ ཧུཏྭཱ སཡམེཝ ཨབྷིཝིསིཊྛེན ཉཱཎེན པཙྩཀྑཾ ཀཏྭཱ པཝེདེཏི, དཱིཔེཏི, ཀཐེཏི, པཀཱསེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཡེཧཱིཏི ཡེཧི གུཎདྷམྨེཧི. ཡཐཱབྷུཙྩནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ. ཝཎྞཾ སམྨཱ ཝདམཱནཱ ཝདེཡྻུནྟི ཏཐཱགཏསྶ ཝཎྞཾ ཝཏྟུཀཱམཱ སམྨཱ ཝདེཡྻུཾ, ཨཧཱཔེཏྭཱ ཝཏྟུཾ སཀྐུཎེཡྻུནྟི ཨཏྠོ. ཀཏམེ ཙ པན ཏེ དྷམྨཱ བྷགཝཏཱ ཨེཝཾ ཐོམིཏཱཏི? སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ. ཡདི ཨེཝཾ, ཀསྨཱ བཧུཝཙནནིདྡེསོ ཀཏོཏི? པུཐུཙིཏྟསམཱཡོགཏོ ཙེཝ, པུཐུཨཱརམྨཎཏོ ཙ. ཏཉྷི ཙཏཱུསུ ཉཱཎསམྤཡུཏྟམཧཱཀིརིཡཙིཏྟེསུ ལབྦྷཏི, ན ཙསྶ ཀོཙི དྷམྨོ ཨཱརམྨཎཾ ནཱམ ན ཧོཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཨཏཱིཏཾ སབྦཾ ཛཱནཱཏཱིཏི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ, ཏཏྠ ཨཱཝརཎཾ ནཏྠཱིཏི ཨནཱཝརཎཉཱཎ’’ནྟིཨཱདི (པཊི. མ. ༡.༡༢༠). ཨིཏི པུཐུཙིཏྟསམཱཡོགཏོ པུནཔྤུནཾ ཨུཔྤཏྟིཝསེན པུཐུཨཱརམྨཎཏོ ཙ བཧུཝཙནནིདྡེསོ ཀཏོཏི.

‘‘ཨཉྙེཝཱ’’ཏི ཨིདཾ པནེཏྠ ཝཝཏྠཱཔནཝཙནཾ, ‘‘ཨཉྙེཝ, ན པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཝེརམཎིཨཱདཡོ. གམྦྷཱིརཱཝ ན ཨུཏྟཱནཱ’’ཏི ཨེཝཾ སབྦཔདེཧི ཡོཛེཏབྦཾ. སཱཝཀཔཱརམཱིཉཱཎཉྷི གམྦྷཱིརཾ, པཙྩེཀབོདྷིཉཱཎཾ པན ཏཏོ གམྦྷཱིརཏརནྟི ཏཏྠ ཝཝཏྠཱནཾ ནཏྠི, སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཉྩ ཏཏོཔི གམྦྷཱིརཏརནྟི ཏཏྠཱཔི ཝཝཏྠཱནཾ ནཏྠི, ཨིཏོ པནཉྙཾ གམྦྷཱིརཏརཾ ནཏྠི; ཏསྨཱ གམྦྷཱིརཱ ཝཱཏི ཝཝཏྠཱནཾ ལབྦྷཏི. ཏཐཱ དུདྡསཱཝ དུརནུབོདྷཱ ཝཱཏི སབྦཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཀཏམེ ཙ ཏེ བྷིཀྑཝེཏི ཨཡཾ པན ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ ཀཐེཏུཀམྱཏཱ པུཙྪཱ. སནྟི, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱཏིཨཱདི པུཙྪཱཝིསྶཛྫནཾ. ཀསྨཱ པནེཏཾ ཨེཝཾ ཨཱརདྡྷནྟི ཙེ? བུདྡྷཱནཉྷི ཙཏྟཱརི ཋཱནཱནི པཏྭཱ གཛྫིཏཾ མཧནྟཾ ཧོཏི, ཉཱཎཾ ཨནུཔཝིསཏི, བུདྡྷཉཱཎསྶ མཧནྟབྷཱཝོ པཉྙཱཡཏི, དེསནཱ གམྦྷཱིརཱ ཧོཏི, ཏིལཀྑཎཱཧཏཱ, སུཉྙཏཱཔཊིསཾཡུཏྟཱ. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ཝིནཡཔཉྙཏྟིཾ, བྷཱུམནྟརཾ, པཙྩཡཱཀཱརཾ, སམཡནྟརནྟི. ཏསྨཱ – ‘‘ཨིདཾ ལཧུཀཾ, ཨིདཾ གརུཀཾ, ཨིདཾ སཏེཀིཙྪཾ, ཨིདཾ ཨཏེཀིཙྪཾ, ཨཡཾ ཨཱཔཏྟི, ཨཡཾ ཨནཱཔཏྟི, ཨཡཾ ཚེཛྫགཱམིནཱི, ཨཡཾ ཝུཊྛཱནགཱམིནཱི, ཨཡཾ དེསནཱགཱམིནཱི, ཨཡཾ ལོཀཝཛྫཱ, ཨཡཾ པཎྞཏྟིཝཛྫཱ, ཨིམསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ ཨིདཾ པཉྙཔེཏབྦ’’ནྟི ཡཾ ཨེཝཾ ཨོཏིཎྞེ ཝཏྠུསྨིཾ སིཀྑཱཔདཔཉྙཱཔནཾ ནཱམ, ཏཏྠ ཨཉྙེསཾ ཐཱམོ ཝཱ བལཾ ཝཱ ནཏྠི; ཨཝིསཡོ ཨེས ཨཉྙེསཾ, ཏཐཱགཏསྶེཝ ཝིསཡོ. ཨིཏི ཝིནཡཔཉྙཏྟིཾ པཏྭཱ བུདྡྷཱནཾ གཛྫིཏཾ མཧནྟཾ ཧོཏི, ཉཱཎཾ ཨནུཔཝིསཏི…པེ… སུཉྙཏཱཔཊིསཾཡུཏྟཱཏི.

ཏཐཱ ཨིམེ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ ནཱམ…པེ… ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ ནཱམ, པཉྩ ཁནྡྷཱ ནཱམ, དྭཱདས ཨཱཡཏནཱནི ནཱམ, ཨཊྛཱརས དྷཱཏུཡོ ནཱམ, ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི ནཱམ, བཱཝཱིསཏིནྡྲིཡཱནི ནཱམ, ནཝ ཧེཏཱུ ནཱམ, ཙཏྟཱརོ ཨཱཧཱརཱ ནཱམ, སཏྟ ཕསྶཱ ནཱམ, སཏྟ ཝེདནཱ ནཱམ, སཏྟ སཉྙཱ ནཱམ, སཏྟ ཙེཏནཱ ནཱམ, སཏྟ ཙིཏྟཱནི ནཱམ. ཨེཏེསུ ཨེཏྟཀཱ ཀཱམཱཝཙརཱ དྷམྨཱ ནཱམ, ཨེཏྟཀཱ རཱུཔཱཝཙརཨརཱུཔཱཝཙརཔརིཡཱཔནྣཱ དྷམྨཱ ནཱམ, ཨེཏྟཀཱ ལོཀིཡཱ དྷམྨཱ ནཱམ, ཨེཏྟཀཱ ལོཀུཏྟརཱ དྷམྨཱ ནཱམཱཏི ཙཏུཝཱིསཏིསམནྟཔཊྛཱནཾ ཨནནྟནཡཾ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀཾ ཝིབྷཛིཏྭཱ ཀཐེཏུཾ ཨཉྙེསཾ ཐཱམོ ཝཱ བལཾ ཝཱ ནཏྠི, ཨཝིསཡོ ཨེས ཨཉྙེསཾ, ཏཐཱགཏསྶེཝ ཝིསཡོ. ཨིཏི བྷཱུམནྟརཔརིཙྪེདཾ པཏྭཱ བུདྡྷཱནཾ གཛྫིཏཾ མཧནྟཾ ཧོཏི, ཉཱཎཾ ཨནུཔཝིསཏི…པེ… སུཉྙཏཱཔཊིསཾཡུཏྟཱཏི.

ཏཐཱ ཨཡཾ ཨཝིཛྫཱ སངྑཱརཱནཾ ནཝཧཱཀཱརེཧི པཙྩཡོ ཧོཏི, ཨུཔྤཱདོ ཧུཏྭཱ པཙྩཡོ ཧོཏི, པཝཏྟཾ ཧུཏྭཱ, ནིམིཏྟཾ, ཨཱཡཱུཧནཾ, སཾཡོགོ, པལིབོདྷོ, སམུདཡོ, ཧེཏུ, པཙྩཡོ ཧུཏྭཱ པཙྩཡོ ཧོཏི, ཏཐཱ སངྑཱརཱདཡོ ཝིཉྙཱཎཱདཱིནཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཀཐཾ པཙྩཡཔརིགྒཧེ པཉྙཱ དྷམྨཊྛིཏིཉཱཎཾ? ཨཝིཛྫཱ སངྑཱརཱནཾ ཨུཔྤཱདཊྛིཏི ཙ པཝཏྟཊྛིཏི ཙ, ནིམིཏྟཊྛིཏི ཙ, ཨཱཡཱུཧནཊྛིཏི ཙ, སཾཡོགཊྛིཏི ཙ, པལིབོདྷཊྛིཏི ཙ, སམུདཡཊྛིཏི ཙ, ཧེཏུཊྛིཏི ཙ, པཙྩཡཊྛིཏི ཙ, ཨིམེཧི ནཝཧཱཀཱརེཧི ཨཝིཛྫཱ པཙྩཡོ, སངྑཱརཱ པཙྩཡསམུཔྤནྣཱ, ཨུབྷོཔེཏེ དྷམྨཱ པཙྩཡསམུཔྤནྣཱཏི པཙྩཡཔརིགྒཧེ པཉྙཱ དྷམྨཊྛིཏིཉཱཎཾ. ཨཏཱིཏམྤི ཨདྡྷཱནཾ, ཨནཱགཏམྤི ཨདྡྷཱནཾ ཨཝིཛྫཱ སངྑཱརཱནཾ ཨུཔྤཱདཊྛིཏི ཙ…པེ… ཛཱཏི ཛརཱམརཎསྶ ཨུཔྤཱདཊྛིཏི ཙ…པེ… པཙྩཡཊྛིཏི ཙ, ཨིམེཧི ནཝཧཱཀཱརེཧི ཛཱཏི པཙྩཡོ, ཛརཱམརཎཾ པཙྩཡསམུཔྤནྣཾ, ཨུབྷོཔེཏེ དྷམྨཱ པཙྩཡསམུཔྤནྣཱཏི པཙྩཡཔརིགྒཧེ པཉྙཱ དྷམྨཊྛིཏིཉཱཎ’’ནྟི (པཊི. མ. ༡.༤༥). ཨེཝམིམཾ ཏསྶ ཏསྶ དྷམྨསྶ ཏཐཱ ཏཐཱ པཙྩཡབྷཱཝེན པཝཏྟཾ ཏིཝཊྚཾ ཏིཡདྡྷཾ ཏིསནྡྷིཾ ཙཏུསངྑེཔཾ ཝཱིསཏཱཀཱརཾ པཊིཙྩསམུཔྤཱདཾ ཝིབྷཛིཏྭཱ ཀཐེཏུཾ ཨཉྙེསཾ ཐཱམོ ཝཱ བལཾ ཝཱ ནཏྠི, ཨཝིསཡོ ཨེས ཨཉྙེསཾ, ཏཐཱགཏསྶེཝ ཝིསཡོ, ཨིཏི པཙྩཡཱཀཱརཾ པཏྭཱ བུདྡྷཱནཾ གཛྫིཏཾ མཧནྟཾ ཧོཏི, ཉཱཎཾ ཨནུཔཝིསཏི…པེ… སུཉྙཏཱཔཊིསཾཡུཏྟཱཏི.

ཏཐཱ ཙཏྟཱརོ ཛནཱ སསྶཏཝཱདཱ ནཱམ, ཙཏྟཱརོ ཨེཀཙྩསསྶཏཝཱདཱ, ཙཏྟཱརོ ཨནྟཱནནྟིཀཱ, ཙཏྟཱརོ ཨམརཱཝིཀྑེཔིཀཱ, དྭེ ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣིཀཱ, སོལ༹ས སཉྙཱིཝཱདཱ, ཨཊྛ ཨསཉྙཱིཝཱདཱ, ཨཊྛ ནེཝསཉྙཱིནཱསཉྙཱིཝཱདཱ, སཏྟ ཨུཙྪེདཝཱདཱ, པཉྩ དིཊྛདྷམྨནིབྦཱནཝཱདཱ ནཱམ. ཏེ ཨིདཾ ནིསྶཱཡ ཨིདཾ གཎྷནྟཱིཏི དྭཱསཊྛི དིཊྛིགཏཱནི བྷིནྡིཏྭཱ ནིཛྫཊཾ ནིགྒུམྦཾ ཀཏྭཱ ཀཐེཏུཾ ཨཉྙེསཾ ཐཱམོ ཝཱ བལཾ ཝཱ ནཏྠི, ཨཝིསཡོ ཨེས ཨཉྙེསཾ, ཏཐཱགཏསྶེཝ ཝིསཡོ. ཨིཏི སམཡནྟརཾ པཏྭཱ བུདྡྷཱནཾ གཛྫིཏཾ མཧནྟཾ ཧོཏི, ཉཱཎཾ ཨནུཔཝིསཏི, བུདྡྷཉཱཎསྶ མཧནྟཏཱ པཉྙཱཡཏི, དེསནཱ གམྦྷཱིརཱ ཧོཏི, ཏིལཀྑཎཱཧཏཱ, སུཉྙཏཱཔཊིསཾཡུཏྟཱཏི.

ཨིམསྨིཾ པན ཋཱནེ སམཡནྟརཾ ལབྦྷཏི, ཏསྨཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ མཧནྟབྷཱཝདསྶནཏྠཾ དེསནཱཡ ཙ སུཉྙཏཱཔཀཱསནཝིབྷཱཝནཏྠཾ སམཡནྟརཾ ཨནུཔཝིསནྟོ དྷམྨརཱཛཱ – ‘‘སནྟི, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ’’ཏི ཨེཝཾ པུཙྪཱཝིསྶཛྫནཾ ཨཱརབྷི.

༢༩. ཏཏྠ སནྟཱིཏི ཨཏྠི སཾཝིཛྫནྟི ཨུཔལབྦྷནྟི. བྷིཀྑཝེཏི ཨཱལཔནཝཙནཾ. ཨེཀེཏི ཨེཀཙྩེ. སམཎབྲཱཧྨཎཱཏི པབྦཛྫཱུཔགཏབྷཱཝེན སམཎཱ, ཛཱཏིཡཱ བྲཱཧྨཎཱ. ལོཀེན ཝཱ སམཎཱཏི ཙ བྲཱཧྨཎཱཏི ཙ ཨེཝཾ སམྨཏཱ. པུབྦནྟཾ ཀཔྤེཏྭཱ ཝིཀཔྤེཏྭཱ གཎྷནྟཱིཏི པུབྦནྟཀཔྤིཀཱ. པུབྦནྟཀཔྤོ ཝཱ ཨེཏེསཾ ཨཏྠཱིཏི པུབྦནྟཀཔྤིཀཱ. ཏཏྠ ཨནྟོཏི ཨཡཾ སདྡོ ཨནྟཨབྦྷནྟརམརིཡཱདལཱམཀཔརབྷཱགཀོཊྛཱསེསུ དིསྶཏི. ‘‘ཨནྟཔཱུརོ ཨུདརཔཱུརོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཧི ཨནྟེ ཨནྟསདྡོ. ‘‘ཙརནྟི ལོཀེ པརིཝཱརཚནྣཱ ཨནྟོ ཨསུདྡྷཱ བཧི སོབྷམཱནཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༡༢༢) ཨབྦྷནྟརེ. ‘‘ཀཱཡབནྡྷནསྶ ཨནྟོ ཛཱིརཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༢༧༨). ‘‘སཱ ཧརིཏནྟཾ ཝཱ པནྠནྟཾ ཝཱ སེལནྟཾ ཝཱ ཨུདཀནྟཾ ཝཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༣༠༤) མརིཡཱདཱཡཾ. ‘‘ཨནྟམིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཛཱིཝིཀཱནཾ ཡདིདཾ པིཎྜོལྱ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༣.༨༠) ལཱམཀེ. ‘‘ཨེསེཝནྟོ དུཀྑསྶཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༢.༥༡) པརབྷཱགེ. སབྦཔཙྩཡསངྑཡོ ཧི དུཀྑསྶ པརབྷཱགོ ཀོཊཱིཏི ཝུཙྩཏི. ‘‘སཀྐཱཡོ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཨེཀོ ཨནྟོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༦.༦༡) ཀོཊྛཱསེ. སྭཱཡཾ ཨིདྷཱཔི ཀོཊྛཱསེ ཝཏྟཏི.

ཀཔྤསདྡོཔི – ‘‘ཏིཊྛཏུ, བྷནྟེ བྷགཝཱ ཀཔྤཾ’’ (དཱི. ནི. ༢.༡༦༧), ‘‘ཨཏྠི ཀཔྤོ ནིཔཛྫིཏུཾ’’ (ཨ. ནི. ༨.༨༠), ‘‘ཀཔྤཀཏེན ཨཀཔྤཀཏཾ སཾསིབྦིཏཾ ཧོཏཱི’’ཏི, (པཱཙི. ༣༧༡) ཨེཝཾ ཨཱཡུཀཔྤལེསཀཔྤཝིནཡཀཔྤཱདཱིསུ སམྦཧུལེསུ ཨཏྠེསུ ཝཏྟཏི. ཨིདྷ ཏཎྷཱདིཊྛཱིསུ ཝཏྟཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ – ‘‘ཀཔྤཱཏི དྭེ ཀཔྤཱ, ཏཎྷཱཀཔྤོ ཙ དིཊྛིཀཔྤོ ཙཱ’’ཏི (མཧཱནི. ༢༨). ཏསྨཱ ཏཎྷཱདིཊྛིཝསེན ཨཏཱིཏཾ ཁནྡྷཀོཊྛཱསཾ ཀཔྤེཏྭཱ པཀཔྤེཏྭཱ ཋིཏཱཏི པུབྦནྟཀཔྤིཀཱཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཏེསཾ ཨེཝཾ པུབྦནྟཾ ཀཔྤེཏྭཱ ཋིཏཱནཾ པུནཔྤུནཾ ཨུཔྤཛྫནཝསེན པུབྦནྟམེཝ ཨནུགཏཱ དིཊྛཱིཏི པུབྦནྟཱནུདིཊྛིནོ. ཏེ ཨེཝཾདིཊྛིནོ ཏཾ པུབྦནྟཾ ཨཱརབྦྷ ཨཱགམྨ པཊིཙྩ ཨཉྙམྤི ཛནཾ དིཊྛིགཏིཀཾ ཀརོནྟཱ ཨནེཀཝིཧིཏཱནི ཨདྷིམུཏྟིཔདཱནི ཨབྷིཝདནྟི ཨཊྛཱརསཧི ཝཏྠཱུཧི.

ཏཏྠ ཨནེཀཝིཧིཏཱནཱིཏི ཨནེཀཝིདྷཱནི. ཨདྷིམུཏྟིཔདཱནཱིཏི ཨདྷིཝཙནཔདཱནི. ཨཐ ཝཱ བྷཱུཏཾ ཨཏྠཾ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཡཐཱསབྷཱཝཏོ ཨགྒཧེཏྭཱ པཝཏྟནཏོ ཨདྷིམུཏྟིཡོཏི དིཊྛིཡོ ཝུཙྩནྟི. ཨདྷིམུཏྟཱིནཾ པདཱནི ཨདྷིམུཏྟིཔདཱནི, དིཊྛིདཱིཔཀཱནི ཝཙནཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཊྛཱརསཧི ཝཏྠཱུཧཱིཏི ཨཊྛཱརསཧི ཀཱརཎེཧི.

༣༠. ཨིདཱནི ཡེཧི ཨཊྛཱརསཧི ཝཏྠཱུཧི ཨབྷིཝདནྟི, ཏེསཾ ཀཐེཏུཀམྱཏཱཡ པུཙྪཱཡ ‘‘ཏེ ཙ ཁོ བྷོནྟོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པུཙྪིཏྭཱ ཏཱནི ཝཏྠཱུནི ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘སནྟི, བྷིཀྑཝེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཝདནྟི ཨེཏེནཱཏི ཝཱདོ, དིཊྛིགཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སསྶཏོ ཝཱདོ ཨེཏེསནྟི སསྶཏཝཱདཱ, སསྶཏདིཊྛིནོཏི ཨཏྠོ. ཨེཏེནེཝ ནཡེན ཨིཏོ པརེསམྤི ཨེཝརཱུཔཱནཾ པདཱནཾ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. སསྶཏཾ ཨཏྟཱནཉྩ ལོཀཉྩཱཏི རཱུཔཱདཱིསུ ཨཉྙཏརཾ ཨཏྟཱཏི ཙ ལོཀོཏི ཙ གཧེཏྭཱ ཏཾ སསྶཏཾ ཨམརཾ ནིཙྩཾ དྷུཝཾ པཉྙཔེནྟི. ཡཐཱཧ – ‘‘རཱུཔཾ ཨཏྟཱ ཙེཝ ལོཀོ ཙ སསྶཏོ ཙཱཏི ཨཏྟཱནཉྩ ལོཀཉྩ པཉྙཔེནྟི ཏཐཱ ཝེདནཾ, སཉྙཾ, སངྑཱརེ, ཝིཉྙཱཎཾ ཨཏྟཱ ཙེཝ ལོཀོ ཙ སསྶཏོ ཙཱཏི ཨཏྟཱནཉྩ ལོཀཉྩ པཉྙཔེནྟཱི’’ཏི.

༣༡. ཨཱཏཔྤམནྭཱཡཱཏིཨཱདཱིསུ ཝཱིརིཡཾ ཀིལེསཱནཾ ཨཱཏཱཔནབྷཱཝེན ཨཱཏཔྤནྟི ཝུཏྟཾ. ཏདེཝ པདཧནཝསེན པདྷཱནཾ. པུནཔྤུནཾ ཡུཏྟཝསེན ཨནུཡོགོཏི. ཨེཝཾ ཏིཔྤབྷེདཾ ཝཱིརིཡཾ ཨནྭཱཡ ཨཱགམྨ པཊིཙྩཱཏི ཨཏྠོ. ཨཔྤམཱདོ ཝུཙྩཏི སཏིཡཱ ཨཝིཔྤཝཱསོ. སམྨཱ མནསིཀཱརོཏི ཨུཔཱཡམནསིཀཱརོ, པཐམནསིཀཱརོ, ཨཏྠཏོ ཉཱཎནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡསྨིཉྷི མནསིཀཱརེ ཋིཏསྶ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏི ཉཱཎཾ ཨིཛ྄ཛྷཏི, ཨཡཾ ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ མནསིཀཱརོཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. ཏསྨཱ ཝཱིརིཡཉྩ སཏིཉྩ ཉཱཎཉྩ ཨཱགམྨཱཏི ཨཡམེཏྠ སངྑེཔཏྠོ. ཏཐཱརཱུཔནྟི ཏཐཱཛཱཏིཀཾ. ཙེཏོསམཱདྷིནྟི ཙིཏྟསམཱདྷིཾ. ཕུསཏཱིཏི ཝིནྡཏི པཊིལབྷཏི. ཡཐཱ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེཏི ཡེན སམཱདྷིནཱ སམྨཱ ཨཱཧིཏེ སུཊྛུ ཋཔིཏེ ཙིཏྟམྷི ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསནྟིཨཱདཱིནཾ ཨཏྠོ ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝུཏྟོ.

སོ ཨེཝམཱཧཱཏི སོ ཨེཝཾ ཛྷཱནཱནུབྷཱཝསམྤནྣོ ཧུཏྭཱ དིཊྛིགཏིཀོ ཨེཝཾ ཝདཏི. ཝཉྫྷོཏི ཝཉྫྷཔསུཝཉྫྷཏཱལཱདཡོ ཝིཡ ཨཕལོ ཀསྶཙི ཨཛནཀོཏི. ཨེཏེན ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི ཙ ‘‘ལོཀོ’’ཏི ཙ གཧིཏཱནཾ ཛྷཱནཱདཱིནཾ རཱུཔཱདིཛནཀབྷཱཝཾ པཊིཀྑིཔཏི. པབྦཏཀཱུཊཾ ཝིཡ ཋིཏོཏི ཀཱུཊཊྛོ. ཨེསིཀཊྛཱཡིཊྛིཏོཏི ཨེསིཀཊྛཱཡཱི ཝིཡ ཧུཏྭཱ ཋིཏོཏི ཨེསིཀཊྛཱཡིཊྛིཏོ. ཡཐཱ སུནིཁཱཏོ ཨེསིཀཏྠམྦྷོ ནིཙྩལོ ཏིཊྛཏི, ཨེཝཾ ཋིཏོཏི ཨཏྠོ. ཨུབྷཡེནཔི ལོཀསྶ ཝིནཱསཱབྷཱཝཾ དཱིཔེཏི. ཀེཙི པན ཨཱིསིཀཊྛཱཡིཊྛིཏོཏི པཱལི༹ཾ ཝཏྭཱ མུཉྫེ ཨཱིསིཀཱ ཝིཡ ཋིཏོཏི ཝདནྟི. ཏཏྲཱཡམདྷིཔྤཱཡོ – ཡདིདཾ ཛཱཡཏཱིཏི ཝུཙྩཏི, ཏཾ མུཉྫཏོ ཨཱིསིཀཱ ཝིཡ ཝིཛྫམཱནམེཝ ནིཀྑམཏི. ཡསྨཱ ཙ ཨཱིསིཀཊྛཱཡིཊྛིཏོ, ཏསྨཱ ཏེཝ སཏྟཱ སནྡྷཱཝནྟི, ཨིཏོ ཨཉྙཏྠ གཙྪནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

སཾསརནྟཱིཏི ཨཔརཱཔརཾ སཉྩརནྟི. ཙཝནྟཱིཏི ཨེཝཾ སངྑྱཾ གཙྪནྟི. ཏཐཱ ཨུཔཔཛྫནྟཱིཏི. ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན པུབྦེ ‘‘སསྶཏོ ཨཏྟཱ ཙ ལོཀོ ཙཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏེ ཙ སཏྟཱ སནྡྷཱཝནྟཱིཏིཨཱདིནཱ ཝཙནེན ཨཡཾ དིཊྛིགཏིཀོ ཨཏྟནཱཡེཝ ཨཏྟནོ ཝཱདཾ བྷིནྡཏི, དིཊྛིགཏིཀསྶ དསྶནཾ ནཱམ ན ནིབདྡྷཾ, ཐུསརཱསིམྷི ནིཁཱཏཁཱཎུ ཝིཡ ཙཉྩལཾ, ཨུམྨཏྟཀཔཙྪིཡཾ པཱུཝཁཎྜགཱུཐགོམཡཱདཱིནི ཝིཡ ཙེཏྠ སུནྡརམྤི ཨསུནྡརམྤི ཧོཏི ཡེཝཱཏི ཝུཏྟཾ. ཨཏྠིཏྭེཝ སསྶཏིསམནྟི ཨེཏྠ སསྶཏཱིཏི ནིཙྩཾ ཝིཛྫམཱནཏཱཡ མཧཱཔཐཝིཾཝ མཉྙཏི, ཏཐཱ སིནེརུཔབྦཏཙནྡིམསཱུརིཡེ. ཏཏོ ཏེཧི སམཾ ཨཏྟཱནཾ མཉྙམཱནཱ ཨཏྠི ཏྭེཝ སསྶཏིསམནྟི ཝདནྟི.

ཨིདཱནི སསྶཏོ ཨཏྟཱ ཙ ལོཀོ ཙཱཏིཨཱདིཀཱཡ པཊིཉྙཱཡ སཱདྷནཏྠཾ ཧེཏུཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨཧཉྷི ཨཱཏཔྤམནྭཱཡཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨིམིནཱམཧཾ ཨེཏཾ ཛཱནཱམཱིཏི ཨིམིནཱ ཝིསེསཱདྷིགམེན ཨཧཾ ཨེཏཾ པཙྩཀྑཏོ ཛཱནཱམི, ན ཀེཝལཾ སདྡྷཱམཏྟཀེནེཝ ཝདཱམཱིཏི དསྶེཏི, མཀཱརོ པནེཏྠ པདསནྡྷིཀརཎཏྠཾ ཝུཏྟོ. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམཾ ཋཱནནྟི ཙཏཱུཧི ཝཏྠཱུཧཱིཏི ཝཏྠུསདྡེན ཝུཏྟེསུ ཙཏཱུསུ ཋཱནེསུ ཨིདཾ པཋམཾ ཋཱནཾ, ཨིདཾ ཛཱཏིསཏསཧསྶམཏྟཱནུསྶརཎཾ པཋམཾ ཀཱརཎནྟི ཨཏྠོ.

༣༢-༣༣. ཨུཔརི ཝཱརདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཀེཝལཉྷི ཨཡཾ ཝཱརོ ཨནེཀཛཱཏིསཏསཧསྶཱནུསྶརཎཝསེན ཝུཏྟོ. ཨིཏརེ དསཙཏྟཱལཱིསསཾཝཊྚཝིཝཊྚཀཔྤཱནུསྶརཎཝསེན. མནྡཔཉྙོ ཧི ཏིཏྠིཡོ ཨནེཀཛཱཏིསཏསཧསྶམཏྟཾ ཨནུསྶརཏི, མཛ྄ཛྷིམཔཉྙོ དསསཾཝཊྚཝིཝཊྚཀཔྤཱནི, ཏིཀྑཔཉྙོ ཙཏྟཱལཱིསཾ, ན ཏཏོ ཨུདྡྷཾ.

༣༤. ཙཏུཏྠཝཱརེ ཏཀྐཡཏཱིཏི ཏཀྐཱི, ཏཀྐོ ཝཱ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཏཀྐཱི. ཏཀྐེཏྭཱ ཝིཏཀྐེཏྭཱ དིཊྛིགཱཧིནོ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཝཱིམཾསཱཡ སམནྣཱགཏོཏི ཝཱིམཾསཱི. ཝཱིམཾསཱ ནཱམ ཏུལནཱ རུཙྩནཱ ཁམནཱ. ཡཐཱ ཧི པུརིསོ ཡཊྛིཡཱ ཨུདཀཾ ཝཱིམཾསིཏྭཱ ཨོཏརཏི, ཨེཝམེཝ ཡོ ཏུལཡིཏྭཱ རུཙྩིཏྭཱ ཁམཱཔེཏྭཱ དིཊྛིཾ གཎྷཱཏི, སོ ‘‘ཝཱིམཾསཱི’’ཏི ཝེདིཏབྦོ. ཏཀྐཔརིཡཱཧཏནྟི ཏཀྐེན པརིཡཱཧཏཾ, ཏེན ཏེན པརིཡཱཡེན ཏཀྐེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཝཱིམཾསཱནུཙརིཏནྟི ཏཱཡ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱཡ ཝཱིམཾསཱཡ ཨནུཙརིཏཾ. སཡཾཔཊིབྷཱནནྟི ཨཏྟནོ པཊིབྷཱནམཏྟསཉྫཱཏཾ. ཨེཝམཱཧཱཏི སསྶཏདིཊྛིཾ གཧེཏྭཱ ཨེཝཾ ཝདཏི.

ཏཏྠ ཙཏུབྦིདྷོ ཏཀྐཱི – ཨནུསྶུཏིཀོ, ཛཱཏིསྶརོ, ལཱབྷཱི, སུདྡྷཏཀྐིཀོཏི. ཏཏྠ ཡོ ‘‘ཝེསྶནྟརོ ནཱམ རཱཛཱ ཨཧོསཱི’’ཏིཨཱདཱིནི སུཏྭཱ ‘‘ཏེན ཧི ཡདི ཝེསྶནྟརོཝ བྷགཝཱ, སསྶཏོ ཨཏྟཱ’’ཏི ཏཀྐཡནྟོ དིཊྛིཾ གཎྷཱཏི, ཨཡཾ ཨནུསྶུཏིཀོ ནཱམ. དྭེ ཏིསྶོ ཛཱཏིཡོ སརིཏྭཱ – ‘‘ཨཧམེཝ པུབྦེ ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ ཨཧོསིཾ, ཏསྨཱ སསྶཏོ ཨཏྟཱ’’ཏི ཏཀྐཡནྟོ ཛཱཏིསྶརཏཀྐིཀོ ནཱམ. ཡོ པན ལཱབྷིཏཱཡ ‘‘ཡཐཱ མེ ཨིདཱནི ཨཏྟཱ སུཁཱི ཧོཏི, ཨཏཱིཏེཔི ཨེཝཾ ཨཧོསི, ཨནཱགཏེཔི བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཏཀྐཡིཏྭཱ དིཊྛིཾ གཎྷཱཏི, ཨཡཾ ལཱབྷཱིཏཀྐིཀོ ནཱམ. ‘‘ཨེཝཾ སཏི ཨིདཾ ཧོཏཱི’’ཏི ཏཀྐམཏྟེནེཝ གཎྷནྟོ པན སུདྡྷཏཀྐིཀོ ནཱམ.

༣༥. ཨེཏེསཾ ཝཱ ཨཉྙཏརེནཱཏི ཨེཏེསཾཡེཝ ཙཏུནྣཾ ཝཏྠཱུནཾ ཨཉྙཏརེན ཨེཀེན ཝཱ དྭཱིཧི ཝཱ ཏཱིཧི ཝཱ. ནཏྠི ཨིཏོ བཧིདྡྷཱཏི ཨིམེཧི པན ཝཏྠཱུཧི བཧི ཨཉྙཾ ཨེཀཾ ཀཱརཎམྤི སསྶཏཔཉྙཏྟིཡཱ ནཏྠཱིཏི ཨཔྤཊིཝཏྟིཡཾ སཱིཧནཱདཾ ནདཏི.

༣༦. ཏཡིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ པཛཱནཱཏཱིཏི བྷིཀྑཝེ, ཏཾ ཨིདཾ ཙཏུབྦིདྷམྤི དིཊྛིགཏཾ ཏཐཱགཏོ ནཱནཔྤཀཱརཏོ ཛཱནཱཏི. ཏཏོ ཏཾ པཛཱནནཱཀཱརཾ དསྶེནྟོ ཨིམེ དིཊྛིཊྛཱནཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ དིཊྛིཡོཝ དིཊྛིཊྛཱནཱ ནཱམ. ཨཔི ཙ དིཊྛཱིནཾ ཀཱརཎམྤི དིཊྛིཊྛཱནམེཝ. ཡཐཱཧ ‘‘ཀཏམཱནི ཨཊྛ དིཊྛིཊྛཱནཱནི? ཁནྡྷཱཔི དིཊྛིཊྛཱནཾ, ཨཝིཛྫཱཔི, ཕསྶོཔི, སཉྙཱཔི, ཝིཏཀྐོཔི, ཨཡོནིསོམནསིཀཱརོཔི, པཱཔམིཏྟོཔི, པརཏོགྷོསོཔི དིཊྛིཊྛཱན’’ནྟི. ‘‘ཁནྡྷཱ ཧེཏུ, ཁནྡྷཱ པཙྩཡོ དིཊྛིཊྛཱནཾ ཨུཔཱདཱཡ སམུཊྛཱནཊྛེན, ཨེཝཾ ཁནྡྷཱཔི དིཊྛིཊྛཱནཾ. ཨཝིཛྫཱ ཧེཏུ…པེ… པཱཔམིཏྟོ ཧེཏུ. པརཏོགྷོསོ ཧེཏུ, པརཏོགྷོསོ པཙྩཡོ དིཊྛིཊྛཱནཾ ཨུཔཱདཱཡ སམུཊྛཱནཊྛེན, ཨེཝཾ པརཏོགྷོསོཔི དིཊྛིཊྛཱན’’ནྟི (པཊི. མ. ༡.༡༢༤). ཨེཝཾགཧིཏཱཏི དིཊྛིསངྑཱཏཱ ཏཱཝ དིཊྛིཊྛཱནཱ – ‘‘སསྶཏོ ཨཏྟཱ ཙ ལོཀོ ཙཱ’’ཏི ཨེཝཾགཧིཏཱ ཨཱདིནྣཱ, པཝཏྟིཏཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾཔརཱམཊྛཱཏི ནིརཱསངྐཙིཏྟཏཱཡ པུནཔྤུནཾ ཨཱམཊྛཱ པརཱམཊྛཱ, ‘ཨིདམེཝ སཙྩཾ, མོགྷམཉྙ’ནྟི པརིནིཊྛཱཔིཏཱ. ཀཱརཎསངྑཱཏཱ པན དིཊྛིཊྛཱནཱ ཡཐཱ གཡ྄ཧམཱནཱ དིཊྛིཡོ སམུཊྛཱཔེནྟི, ཨེཝཾ ཨཱརམྨཎཝསེན ཙ པཝཏྟནཝསེན ཙ ཨཱསེཝནཝསེན ཙ གཧིཏཱ. ཨནཱདཱིནཝདསྶིཏཱཡ པུནཔྤུནཾ གཧཎཝསེན པརཱམཊྛཱ. ཨེཝཾགཏིཀཱཏི ཨེཝཾ ནིརཡཏིརཙྪཱནཔེཏྟིཝིསཡགཏིཀཱནཾ ཨཉྙཏརགཏིཀཱ. ཨེཝཾ ཨབྷིསམྤརཱཡཱཏི ཨིདཾ པུརིམཔདསྶེཝ ཝེཝཙནཾ, ཨེཝཾཝིདྷཔརལོཀཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཏཉྩ ཏཐཱགཏོ པཛཱནཱཏཱིཏི ན ཀེཝལཉྩ ཏཐཱགཏོ སཀཱརཎཾ སགཏིཀཾ དིཊྛིགཏམེཝ པཛཱནཱཏི, ཨཐ ཁོ ཏཉྩ སབྦཾ པཛཱནཱཏི, ཏཏོ ཙ ཨུཏྟརིཏརཾ སཱིལཉྩེཝ སམཱདྷིཉྩ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཉྩ པཛཱནཱཏི. ཏཉྩ པཛཱནནཾ ན པརཱམསཏཱིཏི ཏཉྩ ཨེཝཾཝིདྷཾ ཨནུཏྟརཾ ཝིསེསཾ པཛཱནནྟོཔི ཨཧཾ པཛཱནཱམཱིཏི ཏཎྷཱདིཊྛིམཱནཔརཱམཱསཝསེན ཏཉྩ ན པརཱམསཏི. ཨཔརཱམསཏོ ཙསྶ པཙྩཏྟཉྙེཝ ནིབྦུཏི ཝིདིཏཱཏི ཨེཝཾ ཨཔརཱམསཏོ ཙསྶ ཨཔརཱམཱསཔཙྩཡཱ སཡམེཝ ཨཏྟནཱཡེཝ ཏེསཾ པརཱམཱསཀིལེསཱནཾ ནིབྦུཏི ཝིདིཏཱ. པཱཀཊཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏསྶ ནིབྦཱནནྟི དསྶེཏི.

ཨིདཱནི ཡཐཱཔཊིཔནྣེན ཏཐཱགཏེན སཱ ནིབྦུཏི ཨདྷིགཏཱ, ཏཾ པཊིཔཏྟིཾ དསྶེཏུཾ ཡཱསུ ཝེདནཱསུ རཏྟཱ ཏིཏྠིཡཱ ‘‘ཨིདྷ སུཁིནོ བྷཝིསྶཱམ, ཨེཏྠ སུཁིནོ བྷཝིསྶཱམཱ’’ཏི དིཊྛིགཧནཾ པཝིསནྟི, ཏཱསཾཡེཝ ཝེདནཱནཾ ཝསེན ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཱཙིཀྑནྟོ ཝེདནཱནཾ སམུདཡཉྩཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཝིདིཏྭཱཏི ‘‘ཨཝིཛྫཱསམུདཡཱ ཝེདནཱསམུདཡོཏི པཙྩཡསམུདཡཊྛེན ཝེདནཱཀྑནྡྷསྶ ཨུདཡཾ པསྶཏི, ཏཎྷཱསམུདཡཱ ཝེདནཱསམུདཡོཏི པཙྩཡསམུདཡཊྛེན ཝེདནཱཀྑནྡྷསྶ ཨུདཡཾ པསྶཏི, ཀམྨསམུདཡཱ ཝེདནཱསམུདཡོཏི པཙྩཡསམུདཡཊྛེན ཝེདནཱཀྑནྡྷསྶ ཨུདཡཾ པསྶཏི, ཕསྶསམུདཡཱ ཝེདནཱསམུདཡོཏི པཙྩཡསམུདཡཊྛེན ཝེདནཱཀྑནྡྷསྶ ཨུདཡཾ པསྶཏི (པཊི. མ. ༡.༥༠). ནིབྦཏྟིལཀྑཎཾ པསྶནྟོཔི ཝེདནཱཀྑནྡྷསྶ ཨུདཡཾ པསྶཏཱི’’ཏི ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ ལཀྑཎཱནཾ ཝསེན ཝེདནཱནཾ སམུདཡཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཝིདིཏྭཱ; ‘‘ཨཝིཛྫཱནིརོདྷཱ ཝེདནཱནིརོདྷོཏི པཙྩཡནིརོདྷཊྛེན ཝེདནཱཀྑནྡྷསྶ ཝཡཾ པསྶཏི, ཏཎྷཱནིརོདྷཱ ཝེདནཱནིརོདྷོཏི པཙྩཡནིརོདྷཊྛེན ཝེདནཱཀྑནྡྷསྶ ཝཡཾ པསྶཏི, ཀམྨནིརོདྷཱ ཝེདནཱནིརོདྷོཏི པཙྩཡནིརོདྷཊྛེན ཝེདནཱཀྑནྡྷསྶ ཝཡཾ པསྶཏི, ཕསྶནིརོདྷཱ ཝེདནཱནིརོདྷོཏི པཙྩཡནིརོདྷཊྛེན ཝེདནཱཀྑནྡྷསྶ ཝཡཾ པསྶཏི. ཝིཔརིཎཱམལཀྑཎཾ པསྶནྟོཔི ཝེདནཱཀྑནྡྷསྶ ཝཡཾ པསྶཏཱི’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༥༠) ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ ལཀྑཎཱནཾ ཝསེན ཝེདནཱནཾ ཨཏྠངྒམཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཝིདིཏྭཱ, ‘‘ཡཾ ཝེདནཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི སུཁཾ སོམནསྶཾ, ཨཡཾ ཝེདནཱཡ ཨསྶཱདོ’’ཏི (སཾ. ནི. ༣.༢༦) ཨེཝཾ ཨསྶཱདཉྩ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཝིདིཏྭཱ, ‘‘ཡཾ ཝེདནཱ ཨནིཙྩཱ དུཀྑཱ ཝིཔརིཎཱམདྷམྨཱ, ཨཡཾ ཝེདནཱཡ ཨཱདཱིནཝོ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཱདཱིནཝཉྩ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཝིདིཏྭཱ, ‘‘ཡོ ཝེདནཱཡ ཚནྡརཱགཝིནཡོ ཚནྡརཱགཔྤཧཱནཾ, ཨིདཾ ཝེདནཱཡ ནིསྶརཎ’’ནྟི ཨེཝཾ ནིསྶརཎཉྩ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཝིདིཏྭཱ ཝིགཏཚནྡརཱགཏཱཡ ཨནུཔཱདཱནོ ཨནུཔཱདཱཝིམུཏྟོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ; ཡསྨིཾ ཨུཔཱདཱནེ སཏི ཀིཉྩི ཨུཔཱདིཡེཡྻ, ཨུཔཱདིནྣཏྟཱ ཙ ཁནྡྷོ བྷཝེཡྻ, ཏསྶ ཨབྷཱཝཱ ཀིཉྩི དྷམྨཾ ཨནུཔཱདིཡིཏྭཱཝ ཝིམུཏྟོ བྷིཀྑཝེ ཏཐཱགཏོཏི.

༣༧. ཨིམེ ཁོ ཏེ, བྷིཀྑཝེཏི ཡེ ཏེ ཨཧཾ – ‘‘ཀཏམེ, ཙ ཏེ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ གམྦྷཱིརཱ’’ཏི ཨཔུཙྪིཾ, ‘‘ཨིམེ ཁོ ཏེ, བྷིཀྑཝེ, ཏཉྩ ཏཐཱགཏོ པཛཱནཱཏི ཏཏོ ཙ ཨུཏྟརིཏརཾ པཛཱནཱཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ནིདྡིཊྛཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎདྷམྨཱ གམྦྷཱིརཱ དུདྡསཱ…པེ… པཎྜིཏཝེདནཱིཡཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཡེཧི ཏཐཱགཏསྶ ནེཝ པུཐུཛྫནོ, ན སོཏཱཔནྣཱདཱིསུ ཨཉྙཏརོ ཝཎྞཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཝཏྟུཾ སཀྐོཏི, ཨཐ ཁོ ཏཐཱགཏོཝ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཝཎྞཾ སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻཱཏི ཨེཝཾ པུཙྪམཱནེནཱཔི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎམེཝ པུཊྛཾ, ནིཡྻཱཏེནྟེནཱཔི ཏདེཝ ནིཡྻཱཏིཏཾ, ཨནྟརཱ པན དིཊྛིཡོ ཝིབྷཏྟཱཏི.

པཋམབྷཱཎཝཱརཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཨེཀཙྩསསྶཏཝཱདཝཎྞནཱ

༣༨. ཨེཀཙྩསསྶཏིཀཱཏི ཨེཀཙྩསསྶཏཝཱདཱ. ཏེ དུཝིདྷཱ ཧོནྟི – སཏྟེཀཙྩསསྶཏིཀཱ, སངྑཱརེཀཙྩསསྶཏིཀཱཏི. དུཝིདྷཱཔི ཨིདྷ གཧིཏཱཡེཝ.

༣༩. ཡནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ཀདཱཙཱིཏི ཀིསྨིཉྩི ཀཱལེ. ཀརཧཙཱིཏི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. དཱིགྷསྶ ཨདྡྷུནོཏི དཱིགྷསྶ ཀཱལསྶ. ཨཙྩཡེནཱཏི ཨཏིཀྐམེན. སཾཝཊྚཏཱིཏི ཝིནསྶཏི. ཡེབྷུཡྻེནཱཏི ཡེ ཨུཔརིབྲཧྨལོཀེསུ ཝཱ ཨརཱུཔེསུ ཝཱ ནིབྦཏྟནྟི, ཏདཝསེསེ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཛྷཱནམནེན ནིབྦཏྟཏྟཱ མནོམཡཱ. པཱིཏི ཏེསཾ བྷཀྑོ ཨཱཧཱརོཏི པཱིཏིབྷཀྑཱ. ཨཏྟནོཝ ཏེསཾ པབྷཱཏི སཡཾཔབྷཱ. ཨནྟལིཀྑེ ཙརནྟཱིཏི ཨནྟལིཀྑཙརཱ. སུབྷེསུ ཨུཡྻཱནཝིམཱནཀཔྤརུཀྑཱདཱིསུ ཏིཊྛནྟཱིཏི, སུབྷཊྛཱཡིནོ སུབྷཱ ཝཱ མནོརམྨཝཏྠཱབྷརཎཱ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛནྟཱིཏི སུབྷཊྛཱཡིནོ. ཙིརཾ དཱིགྷམདྡྷཱནནྟི ཨུཀྐཾསེན ཨཊྛ ཀཔྤེ.

༤༠. ཝིཝཊྚཏཱིཏི སཎྛཱཏི. སུཉྙཾ བྲཧྨཝིམཱནནྟི པཀཏིཡཱ ནིབྦཏྟསཏྟཱནཾ ནཏྠིཏཱཡ སུཉྙཾ, བྲཧྨཀཱཡིཀབྷཱུམི ནིབྦཏྟཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏསྶ ཀཏྟཱ ཝཱ ཀཱརེཏཱ ཝཱ ནཏྠི, ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝུཏྟནཡེན པན ཀམྨཔཙྩཡཨུཏུསམུཊྛཱནཱ རཏནབྷཱུམི ནིབྦཏྟཏི. པཀཏིནིབྦཏྟིཊྛཱནེསུཡེཝ ཙེཏྠ ཨུཡྻཱནཀཔྤརུཀྑཱདཡོ ནིབྦཏྟནྟི. ཨཐ སཏྟཱནཾ པཀཏིཡཱ ཝསིཏཊྛཱནེ ནིཀནྟི ཨུཔྤཛྫཏི, ཏེ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ བྷཱཝེཏྭཱ ཏཏོ ཨོཏརནྟི, ཏསྨཱ ཨཐ ཁོ ཨཉྙཏརོ སཏྟོཏིཨཱདིམཱཧ. ཨཱཡུཀྑཡཱ ཝཱ པུཉྙཀྑཡཱ ཝཱཏི ཡེ ཨུལཱ༹རཾ པུཉྙཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཨཔྤཱཡུཀེ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟནྟི, ཏེ ཨཏྟནོ པུཉྙབལེན ཋཱཏུཾ ན སཀྐོནྟི, ཏསྶ པན དེཝལོཀསྶ ཨཱཡུཔྤམཱཎེནེཝ ཙཝནྟཱིཏི ཨཱཡུཀྑཡཱ ཙཝནྟཱིཏི ཝུཙྩནྟི. ཡེ པན པརིཏྟཾ པུཉྙཀམྨཾ ཀཏྭཱ དཱིགྷཱཡུཀདེཝལོཀེ ནིབྦཏྟནྟི, ཏེ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཱཏུཾ ན སཀྐོནྟི, ཨནྟརཱཝ ཙཝནྟཱིཏི པུཉྙཀྑཡཱ ཙཝནྟཱིཏི ཝུཙྩནྟི. དཱིགྷམདྡྷཱནཾ ཏིཊྛཏཱིཏི ཀཔྤཾ ཝཱ ཨུཔཌྜྷཀཔྤཾ ཝཱ.

༤༡. ཨནབྷིརཏཱིཏི ཨཔརསྶཱཔི སཏྟསྶ ཨཱགམནཔཏྠནཱ. ཡཱ པན པཊིགྷསམྤཡུཏྟཱ ཨུཀྐཎྛིཏཱ, སཱ བྲཧྨལོཀེ ནཏྠི. པརིཏསྶནཱཏི ཨུབྦིཛྫནཱ ཕནྡནཱ, སཱ པནེསཱ ཏཱསཏསྶནཱ, ཏཎྷཱཏསྶནཱ, དིཊྛིཏསྶནཱ, ཉཱཎཏསྶནཱཏི ཙཏུབྦིདྷཱ ཧོཏི. ཏཏྠ ‘‘ཛཱཏིཾ པཊིཙྩ བྷཡཾ བྷཡཱནཀཾ ཚམྦྷིཏཏྟཾ ལོམཧཾསོ ཙེཏསོ ཨུཏྲཱསོ. ཛརཾ… བྱཱདྷིཾ… མརཎཾ པཊིཙྩ…པེ… ཨུཏྲཱསོ’’ཏི (ཝིབྷ. ༩༢༡) ཨཡཾ ཏཱསཏསྶནཱ ནཱམ. ‘‘ཨཧོ ཝཏ ཨཉྙེཔི སཏྟཱ ཨིཏྠཏྟཾ ཨཱགཙྪེཡྻུ’’ནྟི (དཱི. ནི. ༣.༣༨) ཨཡཾ ཏཎྷཱཏསྶནཱ ནཱམ. ‘‘པརིཏསྶིཏཝིཔྥནྡིཏམེཝཱ’’ཏི ཨཡཾ དིཊྛིཏསྶནཱ ནཱམ. ‘‘ཏེཔི ཏཐཱགཏསྶ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ ཡེབྷུཡྻེན བྷཡཾ སཾཝེགཾ སནྟཱསཾ ཨཱཔཛྫནྟཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༣༣) ཨཡཾ ཉཱཎཏསྶནཱ ནཱམ. ཨིདྷ པན ཏཎྷཱཏསྶནཱཔི དིཊྛིཏསྶནཱཔི ཝཊྚཏི. བྲཧྨཝིམཱནནྟི ཨིདྷ པན པཋམཱབྷིནིབྦཏྟསྶ ཨཏྠིཏཱཡ སུཉྙནྟི ན ཝུཏྟཾ. ཨུཔཔཛྫནྟཱིཏི ཨུཔཔཏྟིཝསེན ཨུཔགཙྪནྟི. སཧབྱཏནྟི སཧབྷཱཝཾ.

༤༢. ཨབྷིབྷཱུཏི ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཋིཏོ ཛེཊྛཀོཧམསྨཱིཏི. ཨནབྷིབྷཱུཏོཏི ཨཉྙེཧི ཨནབྷིབྷཱུཏོ. ཨཉྙདཏྠཱུཏི ཨེཀཾསཝཙནེ ནིཔཱཏོ. དསྶནཝསེན དསོ, སབྦཾ པསྶཱམཱིཏི ཨཏྠོ. ཝསཝཏྟཱིཏི སབྦཾ ཛནཾ ཝསེ ཝཏྟེམི. ཨིསྶརོ ཀཏྟཱ ནིམྨཱཏཱཏི ཨཧཾ ལོཀེ ཨིསྶརོ, ཨཧཾ ལོཀསྶ ཀཏྟཱ ཙ ནིམྨཱཏཱ ཙ, པཐཝཱི – ཧིམཝནྟ-སིནེརུ-ཙཀྐཝཱལ༹-མཧཱསམུདྡ-ཙནྡིམ-སཱུརིཡཱ མཡཱ ནིམྨིཏཱཏི. སེཊྛོ སཛིཏཱཏི ཨཧཾ ལོཀསྶ ཨུཏྟམོ ཙ སཛིཏཱ ཙ, ‘‘ཏྭཾ ཁཏྟིཡོ ནཱམ ཧོཧི, ཏྭཾ བྲཱཧྨཎོ, ཝེསྶོ, སུདྡོ, གཧཊྛོ, པབྦཛིཏོ ནཱམ. ཨནྟམསོ ཏྭཾ ཨོཊྛོ ཧོཧི, གོཎོ ཧོཧཱི’’ཏི ‘‘ཨེཝཾ སཏྟཱནཾ སཾཝིསཛེཏཱ ཨཧ’’ནྟི མཉྙཏི. ཝསཱི པིཏཱ བྷཱུཏབྷབྱཱནནྟི (དཱི. ནི. ༡.༡༧) ཨཧམསྨི ཙིཎྞཝསིཏཱཡ ཝསཱི, ཨཧཾ པིཏཱ བྷཱུཏཱནཉྩ བྷབྱཱནཉྩཱཏི མཉྙཏི. ཏཏྠ ཨཎྜཛཛལཱབུཛཱ སཏྟཱ ཨནྟོཨཎྜཀོསེ ཙེཝ ཨནྟོཝཏྠིམྷི ཙ བྷབྱཱ ནཱམ, བཧི ནིཀྑནྟཀཱལཏོ པཊྛཱཡ བྷཱུཏཱ ནཱམ. སཾསེདཛཱ པཋམཙིཏྟཀྑཎེ བྷབྱཱ, དུཏིཡཏོ པཊྛཱཡ བྷཱུཏཱ. ཨོཔཔཱཏིཀཱ པཋམཨིརིཡཱཔཐེ བྷབྱཱ, དུཏིཡཏོ པཊྛཱཡ བྷཱུཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཏེ སབྦེཔི མཡ྄ཧཾ པུཏྟཱཏི སཉྙཱཡ ‘‘ཨཧཾ པིཏཱ བྷཱུཏབྷབྱཱན’’ནྟི མཉྙཏི.

ཨིདཱནི ཀཱརཎཏོ སཱདྷེཏུཀཱམོ – ‘‘མཡཱ ཨིམེ སཏྟཱ ནིམྨིཏཱ’’ཏི པཊིཉྙཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏཱུ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨིཏྠཏྟནྟི ཨིཏྠབྷཱཝཾ, བྲཧྨབྷཱཝནྟི ཨཏྠོ. ཨིམིནཱ མཡནྟི ཨཏྟནོ ཀམྨཝསེན ཙུཏཱཔི ཨུཔཔནྣཱཔི ཙ ཀེཝལཾ མཉྙནཱམཏྟེནེཝ ‘‘ཨིམིནཱ མཡཾ ནིམྨིཏཱ’’ཏི མཉྙམཱནཱ ཝངྐཙྪིདྡེ ཝངྐཨཱཎཱི ཝིཡ ཨོནམིཏྭཱ ཏསྶེཝ པཱདམཱུལཾ གཙྪནྟཱིཏི.

༤༣. ཝཎྞཝནྟཏརོ ཙཱཏི ཝཎྞཝནྟཏརོ, ཨབྷིརཱུཔོ པཱསཱདིཀོཏི ཨཏྠོ. མཧེསཀྑཏརོཏི ཨིསྶརིཡཔརིཝཱརཝསེན མཧཱཡསཏརོ.

༤༤. ཋཱནཾ ཁོ པནེཏནྟི ཀཱརཎཾ ཁོ པནེཏཾ. སོ ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ ཨཉྙཏྲ ན གཙྪཏི, ཨིདྷེཝ ཨཱགཙྪཏི, ཏཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཨགཱརསྨཱཏི གེཧཱ. ཨནགཱརིཡནྟི པབྦཛྫཾ. པབྦཛྫཱ ཧི ཡསྨཱ ཨགཱརསྶ ཧི ཏཾ ཀསིགོརཀྑཱདིཀམྨཾ ཏཏྠ ནཏྠི, ཏསྨཱ ཨནགཱརིཡནྟི ཝུཙྩཏི. པབྦཛཏཱིཏི ཨུཔགཙྪཏི. ཏཏོ པརཾ ནཱནུསྶརཏཱིཏི ཏཏོ པུབྦེནིཝཱསཱ པརཾ ན སརཏི, སརིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཏཏྠ ཋཏྭཱ དིཊྛིཾ གཎྷཱཏི.

ནིཙྩོཏིཨཱདཱིསུ ཏསྶ ཨུཔཔཏྟིཾ ཨཔསྶནྟོ ནིཙྩོཏི ཝདཏི, མརཎཾ ཨཔསྶནྟོ དྷུཝོཏི, སདཱབྷཱཝཏོ སསྶཏོཏི, ཛརཱཝསེནཱཔི ཝིཔརིཎཱམསྶ ཨབྷཱཝཏོ ཨཝིཔརིཎཱམདྷམྨོཏི. སེསམེཏྠ པཋམཝཱརེ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

༤༥-༤༦. དུཏིཡཝཱརེ ཁིཌྜཱཡ པདུསྶནྟི ཝིནསྶནྟཱིཏི ཁིཌྜཱཔདོསིཀཱ, པདཱུསིཀཱཏིཔི པཱལི༹ཾ ལིཁནྟི, སཱ ཨཊྛཀཐཱཡཾ ནཏྠི. ཨཏིཝེལནྟི ཨཏིཀཱལཾ, ཨཏིཙིརནྟི ཨཏྠོ. ཧསྶཁིཌྜཱརཏིདྷམྨསམཱཔནྣཱཏི ཧསྶརཏི དྷམྨཉྩེཝ ཁིཌྜཱརཏིདྷམྨཉྩ སམཱཔནྣཱ ཨནུཡུཏྟཱ, ཀེལི༹ཧསྶསུཁཉྩེཝ ཀཱཡིཀཝཱཙསིཀཀཱིལཱ༹སུཁཉྩ ཨནུཡུཏྟཱ, ཝུཏྟཔྤཀཱརརཏིདྷམྨསམངྒིནོ ཧུཏྭཱ ཝིཧརནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

སཏི སམྨུསྶཏཱིཏི ཁཱདནཱིཡབྷོཛནཱིཡེསུ སཏི སམྨུསྶཏི. ཏེ ཀིར པུཉྙཝིསེསཱདྷིགཏེན མཧནྟེན ཨཏྟནོ སིརིཝིབྷཝེན ནཀྑཏྟཾ ཀཱིལ༹ནྟཱ ཏཱཡ སམྤཏྟིམཧནྟཏཱཡ – ‘‘ཨཱཧཱརཾ པརིབྷུཉྫིམྷ, ན པརིབྷུཉྫིམྷཱ’’ཏིཔི ན ཛཱནནྟི. ཨཐ ཨེཀཱཧཱརཱཏིཀྐམནཏོ པཊྛཱཡ ནིརནྟརཾ ཁཱདནྟཱཔི པིཝནྟཱཔི ཙཝནྟིཡེཝ, ན ཏིཊྛནྟི. ཀསྨཱ? ཀམྨཛཏེཛསྶ བལཝཏཱཡ, ཀརཛཀཱཡསྶ མནྡཏཱཡ, མནུསྶཱནཉྷི ཀམྨཛཏེཛོ མནྡོ, ཀརཛཀཱཡོ བལཝཱ. ཏེསཾ ཏེཛསྶ མནྡཏཱཡ ཀརཛཀཱཡསྶ བལཝཏཱཡ སཏྟཱཧམྤི ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨུཎྷོདཀཨཙྪཡཱགུཨཱདཱིཧི སཀྐཱ ཝཏྠུཾ ཨུཔཏྠམྦྷེཏུཾ. དེཝཱནཾ པན ཏེཛོ བལཝཱ ཧོཏི, ཀརཛཾ མནྡཾ. ཏེ ཨེཀཾ ཨཱཧཱརཝེལཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱཝ སཎྛཱཏུཾ ན སཀྐོནྟི. ཡཐཱ ནཱམ གིམྷཱནཾ མཛ྄ཛྷནྷིཀེ ཏཏྟཔཱསཱཎེ ཋཔིཏཾ པདུམཾ ཝཱ ཨུཔྤལཾ ཝཱ སཱཡནྷསམཡེ གྷཊསཏེནཱཔི སིཉྩིཡམཱནཾ པཱཀཏིཀཾ ན ཧོཏི, ཝིནསྶཏིཡེཝ. ཨེཝམེཝ པཙྪཱ ནིརནྟརཾ ཁཱདནྟཱཔི པིཝནྟཱཔི ཙཝནྟིཡེཝ, ན ཏིཊྛནྟི. ཏེནཱཧ ‘‘སཏིཡཱ སམྨོསཱ ཏེ དེཝཱ ཏམྷཱ ཀཱཡཱ ཙཝནྟཱི’’ཏི. ཀཏམེ པན ཏེ དེཝཱཏི? ཨིམེ དེཝཱཏི ཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝིཙཱརཎཱ ནཏྠི, ‘‘དེཝཱནཾ ཀམྨཛཏེཛོ བལཝཱ ཧོཏི, ཀརཛཾ མནྡ’’ནྟི ཨཝིསེསེན ཝུཏྟཏྟཱ པན ཡེ ཀེཙི ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརཱུཔཛཱིཝིནོ དེཝཱ ཨེཝཾ ཀརོནྟི, ཏེཡེཝ ཙཝནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཀེཙི པནཱཧུ – ‘‘ནིམྨཱནརཏིཔརནིམྨིཏཝསཝཏྟིནོ ཏེ དེཝཱ’’ཏི. ཁིཌྜཱཔདུསྶནམཏྟེནེཝ ཧེཏེ ཁིཌྜཱཔདོསིཀཱཏི ཝུཏྟཱ. སེསམེཏྠ པུརིམནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

༤༧-༤༨. ཏཏིཡཝཱརེ མནེན པདུསྶནྟི ཝིནསྶནྟཱིཏི མནོཔདོསིཀཱ, ཨེཏེ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱ. ཏེསུ ཀིར ཨེཀོ དེཝཔུཏྟོ – ནཀྑཏྟཾ ཀཱིལི༹སྶཱམཱིཏི སཔརིཝཱརོ རཐེན ཝཱིཐིཾ པཊིཔཛྫཏི, ཨཐཉྙོ ནིཀྑམནྟོ ཏཾ པུརཏོ གཙྪནྟཾ དིསྭཱ – ‘བྷོ ཨཡཾ ཀཔཎོ’, ཨདིཊྛཔུབྦཾ ཝིཡ ཨེཏཾ དིསྭཱ – ‘‘པཱིཏིཡཱ ཨུདྡྷུམཱཏོ ཝིཡ བྷིཛྫམཱནོ ཝིཡ ཙ གཙྪཏཱི’’ཏི ཀུཛ྄ཛྷཏི. པུརཏོ གཙྪནྟོཔི ནིཝཏྟིཏྭཱ ཏཾ ཀུདྡྷཾ དིསྭཱ – ཀུདྡྷཱ ནཱམ སུཝིདིཏཱ ཧོནྟཱིཏི ཀུདྡྷབྷཱཝམསྶ ཉཏྭཱ – ‘‘ཏྭཾ ཀུདྡྷོ, མཡ྄ཧཾ ཀིཾ ཀརིསྶསི, ཨཡཾ སམྤཏྟི མཡཱ དཱནསཱིལཱདཱིནཾ ཝསེན ལདྡྷཱ, ན ཏུཡ྄ཧཾ ཝསེནཱ’’ཏི པཊིཀུཛ྄ཛྷཏི. ཨེཀསྨིཉྷི ཀུདྡྷེ ཨིཏརོ ཨཀུདྡྷོ རཀྑཏི, ཨུབྷོསུ པན ཀུདྡྷེསུ ཨེཀསྶ ཀོདྷོ ཨིཏརསྶ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཏསྶཔི ཀོདྷོ ཨིཏརསྶ པཙྩཡོ ཧོཏཱིཏི ཨུབྷོ ཀནྡནྟཱནཾཡེཝ ཨོརོདྷཱནཾ ཙཝནྟི. ཨཡམེཏྠ དྷམྨཏཱ. སེསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

༤༩-༥༢. ཏཀྐཱིཝཱདེ ཨཡཾ ཙཀྑཱདཱིནཾ བྷེདཾ པསྶཏི, ཙིཏྟཾ པན ཡསྨཱ པུརིམཾ པུརིམཾ པཙྪིམསྶ པཙྪིམསྶ པཙྩཡཾ དཏྭཱཝ ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ཏསྨཱ ཙཀྑཱདཱིནཾ བྷེདཏོ བལཝཏརམྤི ཙིཏྟསྶ བྷེདཾ ན པསྶཏི. སོ ཏཾ ཨཔསྶནྟོ ཡཐཱ ནཱམ སཀུཎོ ཨེཀཾ རུཀྑཾ ཛཧིཏྭཱ ཨཉྙསྨིཾ ནིལཱིཡཏི, ཨེཝམེཝ ཨིམསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ བྷིནྣེ ཙིཏྟཾ ཨཉྙཏྲ གཙྪཏཱིཏི གཧེཏྭཱ ཨེཝམཱཧ. སེསམེཏྠ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨནྟཱནནྟཝཱདཝཎྞནཱ

༥༣. ཨནྟཱནནྟིཀཱཏི ཨནྟཱནནྟཝཱདཱ, ཨནྟཾ ཝཱ ཨནནྟཾ ཝཱ ཨནྟཱནནྟཾ ཝཱ ནེཝནྟཱནཱནནྟཾ ཝཱ ཨཱརབྦྷ པཝཏྟཝཱདཱཏི ཨཏྠོ.

༥༤-༦༠. ཨནྟསཉྙཱི ལོཀསྨིཾ ཝིཧརཏཱིཏི པཊིབྷཱགནིམིཏྟཾ ཙཀྐཝཱལ༹པརིཡནྟཾ ཨཝཌྜྷེཏྭཱ ཏཾ – ‘‘ལོཀོ’’ཏི གཧེཏྭཱ ཨནྟསཉྙཱི ལོཀསྨིཾ ཝིཧརཏི, ཙཀྐཝཱལ༹པརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ ཝཌྜྷིཏཀསིཎོ པན ཨནནྟསཉྙཱི ཧོཏི, ཨུདྡྷམདྷོ ཨཝཌྜྷེཏྭཱ པན ཏིརིཡཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨུདྡྷམདྷོ ཨནྟསཉྙཱི, ཏིརིཡཾ ཨནནྟསཉྙཱི. ཏཀྐཱིཝཱདོ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཨིམེ ཙཏྟཱརོཔི ཨཏྟནཱ དིཊྛཔུབྦཱནུསཱརེནེཝ དིཊྛིཡཱ གཧིཏཏྟཱ པུབྦནྟཀཔྤིཀེསུ པཝིཊྛཱ.

ཨམརཱཝིཀྑེཔཝཱདཝཎྞནཱ

༦༡. ན མརཏཱིཏི ཨམརཱ. ཀཱ སཱ? ཨེཝནྟིཔི མེ ནོཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པརིཡནྟརཧིཏཱ དིཊྛིགཏིཀསྶ དིཊྛི ཙེཝ ཝཱཙཱ ཙ. ཝིཝིདྷོ ཁེཔོཏི ཝིཀྑེཔོ, ཨམརཱཡ དིཊྛིཡཱ ཝཱཙཱཡ ཙ ཝིཀྑེཔོཏི ཨམརཱཝིཀྑེཔོ, སོ ཨེཏེསཾ ཨཏྠཱིཏི ཨམརཱཝིཀྑེཔིཀཱ, ཨཔརོ ནཡོ – ཨམརཱ ནཱམ ཨེཀཱ མཙྪཛཱཏི, སཱ ཨུམྨུཛྫནནིམུཛྫནཱདིཝསེན ཨུདཀེ སནྡྷཱཝམཱནཱ གཧེཏུཾ ན སཀྐཱཏི, ཨེཝམེཝ ཨཡམྤི ཝཱདོ ཨིཏོཙིཏོ ཙ སནྡྷཱཝཏི, གཱཧཾ ན ཨུཔགཙྪཏཱིཏི ཨམརཱཝིཀྑེཔོཏི ཝུཙྩཏི. སོ ཨེཏེསཾ ཨཏྠཱིཏི ཨམརཱཝིཀྑེཔིཀཱ.

༦༢. ‘‘ཨིདཾ ཀུསལ’’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏཱིཏི དས ཀུསལཀམྨཔཐེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཀུསལེཔི དས ཨཀུསལཀམྨཔཐཱཝ ཨདྷིཔྤེཏཱ. སོ མམསྶ ཝིགྷཱཏོཏི ‘‘མུསཱ མཡཱ བྷཎིཏ’’ནྟི ཝིཔྤཊིསཱརུཔྤཏྟིཡཱ མམ ཝིགྷཱཏོ ཨསྶ, དུཀྑཾ བྷཝེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. སོ མམསྶ ཨནྟརཱཡོཏི སོ མམ སགྒསྶ ཙེཝ མགྒསྶ ཙ ཨནྟརཱཡོ ཨསྶ. མུསཱཝཱདབྷཡཱ མུསཱཝཱདཔརིཛེགུཙྪཱཏི མུསཱཝཱདེ ཨོཏྟཔྤེན ཙེཝ ཧིརིཡཱ ཙ. ཝཱཙཱཝིཀྑེཔཾ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ཝཱཙཱཡ ཝིཀྑེཔཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཀཱིདིསཾ? ཨམརཱཝིཀྑེཔཾ, ཨཔརིཡནྟཝིཀྑེཔནྟི ཨཏྠོ.

ཨེཝནྟིཔི མེ ནོཏིཨཱདཱིསུ ཨེཝནྟིཔི མེ ནོཏི ཨནིཡམིཏཝིཀྑེཔོ. ཏཐཱཏིཔི མེ ནོཏི ‘‘སསྶཏོ ཨཏྟཱ ཙ ལོཀོ ཙཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ སསྶཏཝཱདཾ པཊིཀྑིཔཏི. ཨཉྙཐཱཏིཔི མེ ནོཏི སསྶཏཏོ ཨཉྙཐཱ ཝུཏྟཾ ཨེཀཙྩསསྶཏཾ པཊིཀྑིཔཏི. ནོཏིཔི མེ ནོཏི – ‘‘ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ ཨུཙྪེདཾ པཊིཀྑིཔཏི. ནོ ནོཏིཔི མེ ནོཏི ‘‘ནེཝ ཧོཏི ན ན ཧོཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ ཏཀྐཱིཝཱདཾ པཊིཀྑིཔཏི. སཡཾ པན ‘‘ཨིདཾ ཀུསལ’’ནྟི ཝཱ ‘‘ཨཀུསལ’’ནྟི ཝཱ པུཊྛོ ན ཀིཉྩི བྱཱཀརོཏི. ‘‘ཨིདཾ ཀུསལ’’ནྟི པུཊྛོ ‘‘ཨེཝནྟིཔི མེ ནོ’’ཏི ཝདཏི. ཏཏོ ‘‘ཀིཾ ཨཀུསལ’’ནྟི ཝུཏྟེ ‘‘ཏཐཱཏིཔི མེ ནོ’’ཏི ཝདཏི. ‘‘ཀིཾ ཨུབྷཡཏོ ཨཉྙཐཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨཉྙཐཱཏིཔི མེ ནོ’’ཏི ཝདཏི. ཏཏོ ‘‘ཏིཝིདྷེནཱཔི ན ཧོཏི, ཀིཾ ཏེ ལདྡྷཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ནོཏིཔི མེ ནོ’’ཏི ཝདཏི. ཏཏོ ‘‘ཀིཾ ནོ ནོཏི ཏེ ལདྡྷཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ནོ ནོཏིཔི མེ ནོ’’ཏི ཨེཝཾ ཝིཀྑེཔམེཝ ཨཱཔཛྫཏི, ཨེཀསྨིམྤི པཀྑེ ན ཏིཊྛཏི.

༦༣. ཚནྡོ ཝཱ རཱགོ ཝཱཏི ཨཛཱནནྟོཔི སཧསཱ ཀུསལམེཝ ‘‘ཀུསལ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཨཀུསལམེཝ ‘‘ཨཀུསལ’’ནྟི ཝཏྭཱ མཡཱ ཨསུཀསྶ ནཱམ ཨེཝཾ བྱཱཀཏཾ, ཀིཾ ཏཾ སུབྱཱཀཏནྟི ཨཉྙེ པཎྜིཏེ པུཙྪིཏྭཱ ཏེཧི – ‘‘སུབྱཱཀཏཾ, བྷདྲམུཁ, ཀུསལམེཝ ཏཡཱ ཀུསལཾ, ཨཀུསལམེཝ ཨཀུསལནྟི བྱཱཀཏ’’ནྟི ཝུཏྟེ ནཏྠི མཡཱ སདིསོ པཎྜིཏོཏི ཨེཝཾ མེ ཏཏྠ ཚནྡོ ཝཱ རཱགོ ཝཱ ཨསྶཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཏྠ ཙ ཚནྡོ དུབྦལརཱགོ, རཱགོ བལཝརཱགོ. དོསོ ཝཱ པཊིགྷོ ཝཱཏི ཀུསལཾ པན ‘‘ཨཀུསལ’’ནྟི, ཨཀུསལཾ ཝཱ ‘‘ཀུསལ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཨཉྙེ པཎྜིཏེ པུཙྪིཏྭཱ ཏེཧི – ‘‘དུབྱཱཀཏཾ ཏཡཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ཨེཏྟཀམྤི ནཱམ ན ཛཱནཱམཱིཏི ཏཏྠ མེ ཨསྶ དོསོ ཝཱ པཊིགྷོ ཝཱཏི ཨཏྠོ. ཨིདྷཱཔི དོསོ དུབྦལཀོདྷོ, པཊིགྷོ བལཝཀོདྷོ.

ཏཾ མམསྶ ཨུཔཱདཱནཾ, སོ མམསྶ ཝིགྷཱཏོཏི ཏཾ ཚནྡརཱགདྭཡཾ མམ ཨུཔཱདཱནཾ ཨསྶ, དོསཔཊིགྷདྭཡཾ ཝིགྷཱཏོ. ཨུབྷཡམྤི ཝཱ དལ༹ྷགྒཧཎཝསེན ཨུཔཱདཱནཾ, ཝིཧནནཝསེན ཝིགྷཱཏོ. རཱགོ ཧི ཨམུཉྩིཏུཀཱམཏཱཡ ཨཱརམྨཎཾ གཎྷཱཏི ཛལཱུཀཱ ཝིཡ. དོསོ ཝིནཱསེཏུཀཱམཏཱཡ ཨཱསཱིཝིསོ ཝིཡ. ཨུབྷོཔི ཙེཏེ སནྟཱཔཀཊྛེན ཝིཧནནྟི ཡེཝཱཏི ‘‘ཨུཔཱདཱན’’ནྟི ཙ ‘‘ཝིགྷཱཏོ’’ཏི ཙ ཝུཏྟཱ. སེསཾ པཋམཝཱརསདིསམེཝ.

༦༤. པཎྜིཏཱཏི པཎྜིཙྩེན སམནྣཱགཏཱ. ནིཔུཎཱཏི སཎྷསུཁུམབུདྡྷིནོ སུཁུམཨཏྠནྟརཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷནསམཏྠཱ. ཀཏཔརཔྤཝཱདཱཏི ཝིཉྙཱཏཔརཔྤཝཱདཱ ཙེཝ པརེཧི སདྡྷིཾ ཀཏཝཱདཔརིཙཡཱ ཙ. ཝཱལཝེདྷིརཱུཔཱཏི ཝཱལཝེདྷིདྷནུགྒཧསདིསཱ. ཏེ བྷིནྡནྟཱ མཉྙེཏི ཝཱལཝེདྷི ཝིཡ ཝཱལཾ སུཁུམཱནིཔི པརེསཾ དིཊྛིགཏཱནི ཨཏྟནོ པཉྙཱགཏེན བྷིནྡནྟཱ ཝིཡ ཙརནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཏེ མཾ ཏཏྠཱཏི ཏེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ མཾ ཏེསུ ཀུསལཱཀུསལེསུ. སམནུཡུཉྫེཡྻུནྟི ‘‘ཀིཾ ཀུསལཾ, ཀིཾ ཨཀུསལནྟི ཨཏྟནོ ལདྡྷིཾ ཝདཱ’’ཏི ལདྡྷིཾ པུཙྪེཡྻུཾ. སམནུགཱཧེཡྻུནྟི ‘‘ཨིདཾ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཀེན ཀཱརཎེན ཨེཏམཏྠཾ གཱཧེཡྻུ’’ནྟི ཀཱརཎཾ པུཙྪེཡྻུཾ. སམནུབྷཱསེཡྻུནྟི ‘‘ཨིམིནཱ ནཱམ ཀཱརཎེནཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ཀཱརཎེ དོསཾ དསྶེཏྭཱ ‘‘ན ཏྭཾ ཨིདཾ ཛཱནཱསི, ཨིདཾ པན གཎྷ, ཨིདཾ ཝིསྶཛྫེཧཱི’’ཏི ཨེཝཾ སམནུཡུཉྫེཡྻུཾ. ན སམྤཱཡེཡྻནྟི ན སམྤཱདེཡྻཾ, སམྤཱདེཏྭཱ ཀཐེཏུཾ ན སཀྐུཎེཡྻནྟི ཨཏྠོ. སོ མམསྶ ཝིགྷཱཏོཏི ཡཾ ཏཾ པུནཔྤུནཾ ཝཏྭཱཔི ཨསམྤཱཡནཾ ནཱམ, སོ མམ ཝིགྷཱཏོ ཨསྶ, ཨོཊྛཏཱལུཛིཝ྄ཧཱགལསོསནདུཀྑམེཝ ཨསྶཱཏི ཨཏྠོ. སེསམེཏྠཱཔི པཋམཝཱརསདིསམེཝ.

༦༥-༦༦. མནྡོཏི མནྡཔཉྙོ ཨཔཉྙསྶེཝེཏཾ ནཱམཾ. མོམཱུཧོཏི ཨཏིསམྨཱུལ༹ྷོ. ཧོཏི ཏཐཱགཏོཏིཨཱདཱིསུ སཏྟོ ‘‘ཏཐཱགཏོ’’ཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝ. ཨིམེཔི ཙཏྟཱརོ པུབྦེ པཝཏྟདྷམྨཱནུསཱརེནེཝ དིཊྛིཡཱ གཧིཏཏྟཱ པུབྦནྟཀཔྤིཀེསུ པཝིཊྛཱ.

ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣཝཱདཝཎྞནཱ

༦༧. ‘‘ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣོ ཨཏྟཱ ཙ ལོཀོ ཙཱ’’ཏི དསྶནཾ ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣཾ. ཏཾ ཨེཏེསཾ ཨཏྠཱིཏི ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣིཀཱ. ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣནྟི ཨཀཱརཎསམུཔྤནྣཾ.

༦༨-༧༣. ཨསཉྙསཏྟཱཏི དེསནཱསཱིསམེཏཾ, ཨཙིཏྟུཔྤཱདཱ རཱུཔམཏྟཀཨཏྟབྷཱཝཱཏི ཨཏྠོ. ཏེསཾ ཨེཝཾ ཨུཔྤཏྟི ཝེདིཏབྦཱ – ཨེཀཙྩོ ཧི ཏིཏྠཱཡཏནེ པབྦཛིཏྭཱ ཝཱཡོཀསིཎེ པརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཛྷཱནཱ ཝུཊྛཱཡ – ‘‘ཙིཏྟེ དོསཾ པསྶཏི, ཙིཏྟེ སཏི ཧཏྠཙྪེདཱདིདུཀྑཉྩེཝ སབྦབྷཡཱནི ཙ ཧོནྟི, ཨལཾ ཨིམིནཱ ཙིཏྟེན, ཨཙིཏྟཀབྷཱཝོཝ སནྟོ’’ཏི, ཨེཝཾ ཙིཏྟེ དོསཾ པསྶིཏྭཱ ཨཔརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནོ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ ཨསཉྙསཏྟེསུ ནིབྦཏྟཏི, ཙིཏྟམསྶ ཙུཏིཙིཏྟནིརོདྷེན ཨིདྷེཝ ནིཝཏྟཏི, རཱུཔཀྑནྡྷམཏྟམེཝ ཏཏྠ པཱཏུབྷཝཏི. ཏེ ཏཏྠ ཡཐཱ ནཱམ ཛིཡཱཝེགཀྑིཏྟོ སརོ ཡཏྟཀོ ཛིཡཱཝེགོ, ཏཏྟཀམེཝ ཨཱཀཱསེ གཙྪཏི. ཨེཝམེཝ ཛྷཱནཝེགཀྑིཏྟཱ ཨུཔཔཛྫིཏྭཱ ཡཏྟཀོ ཛྷཱནཝེགོ, ཏཏྟཀམེཝ ཀཱལཾ ཏིཊྛནྟི, ཛྷཱནཝེགེ པན པརིཧཱིནེ ཏཏྠ རཱུཔཀྑནྡྷོ ཨནྟརདྷཱཡཏི, ཨིདྷ པན པཊིསནྡྷིསཉྙཱ ཨུཔྤཛྫཏི. ཡསྨཱ པན ཏཱཡ ཨིདྷ ཨུཔྤནྣསཉྙཱཡ ཏེསཾ ཏཏྠ ཙུཏི པཉྙཱཡཏི, ཏསྨཱ ‘‘སཉྙུཔྤཱདཱ ཙ པན ཏེ དེཝཱ ཏམྷཱ ཀཱཡཱ ཙཝནྟཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. སནྟཏཱཡཱཏི སནྟབྷཱཝཱཡ. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝ. ཏཀྐཱིཝཱདོཔི ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོཏི.

ཨཔརནྟཀཔྤིཀཝཎྞནཱ

༧༤. ཨེཝཾ ཨཊྛཱརས པུབྦནྟཀཔྤིཀེ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཙཏུཙཏྟཱརཱིསཾ ཨཔརནྟཀཔྤིཀེ དསྶེཏུཾ – ‘‘སནྟི, བྷིཀྑཝེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨནཱགཏཀོཊྛཱསསངྑཱཏཾ ཨཔརནྟཾ ཀཔྤེཏྭཱ གཎྷནྟཱིཏི ཨཔརནྟཀཔྤིཀཱ, ཨཔརནྟཀཔྤོ ཝཱ ཨེཏེསཾ ཨཏྠཱིཏི ཨཔརནྟཀཔྤིཀཱ. ཨེཝཾ སེསམྤི པུབྦེ ཝུཏྟཔྤཀཱརནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

སཉྙཱིཝཱདཝཎྞནཱ

༧༥. ཨུདྡྷམཱགྷཱཏནིཀཱཏི ཨཱགྷཱཏནཾ ཝུཙྩཏི མརཎཾ, ཨུདྡྷམཱགྷཱཏནཱ ཨཏྟཱནཾ ཝདནྟཱིཏི ཨུདྡྷམཱགྷཱཏནིཀཱ. སཉྙཱིཏི པཝཏྟོ ཝཱདོ, སཉྙཱིཝཱདོ, སོ ཨེཏེསཾ ཨཏྠཱིཏི སཉྙཱིཝཱདཱ.

༧༦-༧༧. རཱུཔཱི ཨཏྟཱཏིཨཱདཱིསུ ཀསིཎརཱུཔཾ ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི ཏཏྠ པཝཏྟསཉྙཉྩསྶ ‘‘སཉྙཱ’’ཏི གཧེཏྭཱ ཝཱ ཨཱཛཱིཝཀཱདཡོ ཝིཡ ཏཀྐམཏྟེནེཝ ཝཱ ‘‘རཱུཔཱི ཨཏྟཱ ཧོཏི, ཨརོགོ པརཾ མརཎཱ སཉྙཱི’’ཏི ནཾ པཉྙཔེནྟི. ཏཏྠ ཨརོགོཏི ནིཙྩོ. ཨརཱུཔསམཱཔཏྟིནིམིཏྟཾ པན ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི སམཱཔཏྟིསཉྙཉྩསྶ ‘‘སཉྙཱ’’ཏི གཧེཏྭཱ ཝཱ ནིགཎྛཱདཡོ ཝིཡ ཏཀྐམཏྟེནེཝ ཝཱ ‘‘ཨརཱུཔཱི ཨཏྟཱ ཧོཏི, ཨརོགོ པརཾ མརཎཱ སཉྙཱི’’ཏི ནཾ པཉྙཔེནྟི. ཏཏིཡཱ པན མིསྶཀགཱཧཝསེན པཝཏྟཱ དིཊྛི. ཙཏུཏྠཱ ཏཀྐགཱཧེནེཝ. དུཏིཡཙཏུཀྐཾ ཨནྟཱནནྟིཀཝཱདེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཏཏིཡཙཏུཀྐེ སམཱཔནྣཀཝསེན ཨེཀཏྟསཉྙཱི, ཨསམཱཔནྣཀཝསེན ནཱནཏྟསཉྙཱི, པརིཏྟཀསིཎཝསེན པརིཏྟསཉྙཱི, ཝིཔུལཀསིཎཝསེན ཨཔྤམཱཎསཉྙཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཙཏུཏྠཙཏུཀྐེ པན དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཏིཀཙཏུཀྐཛ྄ཛྷཱནབྷཱུམིཡཾ ནིབྦཏྟམཱནཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེཀནྟསུཁཱི’’ཏི གཎྷཱཏི. ནིརཡེ ནིབྦཏྟམཱནཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེཀནྟདུཀྑཱི’’ཏི. མནུསྶེསུ ནིབྦཏྟམཱནཾ དིསྭཱ ‘‘སུཁདུཀྑཱི’’ཏི. ཝེཧཔྥལདེཝེསུ ནིབྦཏྟམཱནཾ དིསྭཱ ‘‘ཨདུཀྑམསུཁཱི’’ཏི གཎྷཱཏི. ཝིསེསཏོ ཧི པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎལཱབྷིནོ པུབྦནྟཀཔྤིཀཱ ཧོནྟི, དིབྦཙཀྑུཀཱ ཨཔརནྟཀཔྤིཀཱཏི.

ཨསཉྙཱིཝཱདཝཎྞནཱ

༧༨-༨༣. ཨསཉྙཱིཝཱདོ སཉྙཱིཝཱདེ ཨཱདིམྷི ཝུཏྟཱནཾ དྭིནྣཾ ཙཏུཀྐཱནཾ ཝསེན ཝེདིཏབྦོ. ཏཐཱ ནེཝསཉྙཱིནཱསཉྙཱིཝཱདོ. ཀེཝལཉྷི ཏཏྠ ‘‘སཉྙཱི ཨཏྟཱ’’ཏི གཎྷནྟཱནཾ ཏཱ དིཊྛིཡོ, ཨིདྷ ‘‘ཨསཉྙཱི’’ཏི ཙ ‘‘ནེཝསཉྙཱིནཱསཉྙཱི’’ཏི ཙ. ཏཏྠ ན ཨེཀནྟེན ཀཱརཎཾ པརིཡེསིཏབྦཾ. དིཊྛིགཏིཀསྶ ཧི གཱཧོ ཨུམྨཏྟཀཔཙྪིསདིསོཏི ཝུཏྟམེཏཾ.

ཨུཙྪེདཝཱདཝཎྞནཱ

༨༤. ཨུཙྪེདཝཱདེ སཏོཏི ཝིཛྫམཱནསྶ. ཨུཙྪེདནྟི ཨུཔཙྪེདཾ. ཝིནཱསནྟི ཨདསྶནཾ. ཝིབྷཝནྟི བྷཱཝཝིགམཾ. སབྦཱནེཏཱནི ཨཉྙམཉྙཝེཝཙནཱནེཝ. ཏཏྠ དྭེ ཛནཱ ཨུཙྪེདདིཊྛིཾ གཎྷནྟི, ལཱབྷཱི ཙ ཨལཱབྷཱི ཙ. ལཱབྷཱི ཨརཧཏོ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཙུཏིཾ དིསྭཱ ཨུཔཔཏྟིཾ ཨཔསྶནྟོ, ཡོ ཝཱ ཙུཏིམཏྟམེཝ དཊྛུཾ སཀྐོཏི, ན ཨུཔཔཱཏཾ; སོ ཨུཙྪེདདིཊྛིཾ གཎྷཱཏི. ཨལཱབྷཱི ཙ ‘‘ཀོ པརལོཀཾ ན ཛཱནཱཏཱི’’ཏི ཀཱམསུཁགིདྡྷཏཱཡ ཝཱ. ‘‘ཡཐཱ རུཀྑཏོ པཎྞཱནི པཏིཏཱནི ན པུན ཝིརུཧནྟི, ཨེཝམེཝ སཏྟཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཏཀྐེན ཝཱ ཨུཙྪེདཾ གཎྷཱཏི. ཨིདྷ པན ཏཎྷཱདིཊྛཱིནཾ ཝསེན ཏཐཱ ཙ ཨཉྙཐཱ ཙ ཝིཀཔྤེཏྭཱཝ ཨིམཱ སཏྟ དིཊྛིཡོ ཨུཔྤནྣཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

༨༥. ཏཏྠ རཱུཔཱིཏི རཱུཔཝཱ. ཙཱཏུམཧཱབྷཱུཏིཀོཏི ཙཏུམཧཱབྷཱུཏམཡོ. མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨེཏནྟི མཱཏཱཔེཏྟིཀཾ. ཀིཾ ཏཾ? སུཀྐསོཎིཏཾ. མཱཏཱཔེཏྟིཀེ སམྦྷཱུཏོ ཛཱཏོཏི མཱཏཱཔེཏྟིཀསམྦྷཝོ. ཨིཏི རཱུཔཀཱཡསཱིསེན མནུསྶཏྟབྷཱཝཾ ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི ཝདཏི. ཨིཏྠེཀེཏི ཨིཏྠཾ ཨེཀེ ཨེཝམེཀེཏི ཨཏྠོ.

༨༦. དུཏིཡོ ཏཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ དིབྦཏྟབྷཱཝཾ ཝདཏི. དིབྦོཏི དེཝལོཀེ སམྦྷཱུཏོ. ཀཱམཱཝཙརོཏི ཚ ཀཱམཱཝཙརདེཝཔརིཡཱཔནྣོ. ཀབལཱི༹ཀཱརཾ ཨཱཧཱརཾ བྷཀྑཏཱིཏི ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརབྷཀྑོ.

༨༧. མནོམཡོཏི ཛྷཱནམནེན ནིབྦཏྟོ. སབྦངྒཔཙྩངྒཱིཏི སབྦངྒཔཙྩངྒཡུཏྟོ. ཨཧཱིནིནྡྲིཡོཏི པརིཔུཎྞིནྡྲིཡོ. ཡཱནི བྲཧྨལོཀེ ཨཏྠི, ཏེསཾ ཝསེན ཨིཏརེསཉྩ སཎྛཱནཝསེནེཏཾ ཝུཏྟཾ.

༨༨-༩༢. སབྦསོ རཱུཔསཉྙཱནཾ སམཏིཀྐམཱཏིཨཱདཱིནཾ ཨཏྠོ ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝུཏྟོ. ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཱུཔགོཏིཨཱདཱིསུ པན ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནབྷཝཾ ཨུཔགཏོཏི, ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

དིཊྛདྷམྨནིབྦཱནཝཱདཝཎྞནཱ

༩༣. དིཊྛདྷམྨནིབྦཱནཝཱདེ དིཊྛདྷམྨོཏི པཙྩཀྑདྷམྨོ ཝུཙྩཏི, ཏཏྠ ཏཏྠ པཊིལདྡྷཏྟབྷཱཝསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. དིཊྛདྷམྨེ ནིབྦཱནཾ དིཊྛདྷམྨནིབྦཱནཾ, ཨིམསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ དུཀྑཝཱུཔསམནནྟི ཨཏྠོ. ཏཾ ཝདནྟཱིཏི དིཊྛདྷམྨནིབྦཱནཝཱདཱ. པརམདིཊྛདྷམྨནིབྦཱནནྟི པརམཾ དིཊྛདྷམྨནིབྦཱནཾ ཨུཏྟམནྟི ཨཏྠོ.

༩༤. པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧཱིཏི མནཱཔིཡརཱུཔཱདཱིཧི པཉྩཧི ཀཱམཀོཊྛཱསེཧི བནྡྷནེཧི ཝཱ. སམཔྤིཏོཏི སུཊྛུ ཨཔྤིཏོ ཨལླཱིནོ ཧུཏྭཱ. སམངྒཱིབྷཱུཏོཏི སམནྣཱགཏོ. པརིཙཱརེཏཱིཏི ཏེསུ ཀཱམགུཎེསུ ཡཐཱསུཁཾ ཨིནྡྲིཡཱནི ཙཱརེཏི སཉྩཱརེཏི ཨིཏོཙིཏོ ཙ ཨུཔནེཏི. ཨཐ ཝཱ ལལ༹ཏི རམཏི ཀཱིལ༹ཏི. ཨེཏྠ ཙ དུཝིདྷཱ ཀཱམགུཎཱ – མཱནུསཀཱ ཙེཝ དིབྦཱ ཙ. མཱནུསཀཱ མནྡྷཱཏུཀཱམགུཎསདིསཱ དཊྛབྦཱ, དིབྦཱ པརནིམྨིཏཝསཝཏྟིདེཝརཱཛསྶ ཀཱམགུཎསདིསཱཏི. ཨེཝརཱུཔེ ཀཱམེ ཨུཔགཏཱནཉྷི ཏེ དིཊྛདྷམྨནིབྦཱནསམྤཏྟིཾ པཉྙཔེནྟི.

༩༥. དུཏིཡཝཱརེ ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝཊྛེན ཨནིཙྩཱ པཊིཔཱིལ༹ནཊྛེན དུཀྑཱ, པཀཏིཛཧནཊྛེན ཝིཔརིཎཱམདྷམྨཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཏེསཾ ཝིཔརིཎཱམཉྙཐཱབྷཱཝཱཏི ཏེསཾ ཀཱམཱནཾ ཝིཔརིཎཱམསངྑཱཏཱ ཨཉྙཐཱབྷཱཝཱ, ཡམྤི མེ ཨཧོསི, ཏམྤི མེ ནཏྠཱིཏི ཝུཏྟནཡེན ཨུཔྤཛྫནྟི སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ. ཏཏྠ ཨནྟོནིཛ྄ཛྷཱཡནལཀྑཎོ སོཀོ, ཏནྣིསྶིཏལཱལཔྤནལཀྑཎོ པརིདེཝོ, ཀཱཡཔྤཊིཔཱིལ༹ནལཀྑཎཾ དུཀྑཾ, མནོཝིགྷཱཏལཀྑཎཾ དོམནསྶཾ, ཝིསཱདལཀྑཎོ ཨུཔཱཡཱསོ, ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱིཏིཨཱདཱིནམཏྠོ ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝུཏྟོ.

༩༦. ཝིཏཀྐིཏནྟི ཨབྷིནིརོཔནཝསེན པཝཏྟོ ཝིཏཀྐོ. ཝིཙཱརིཏནྟི ཨནུམཛྫནཝསེན པཝཏྟོ ཝིཙཱརོ. ཨེཏེནེཏནྟི ཨེཏེན ཝིཏཀྐིཏེན ཙ ཝིཙཱརིཏེན ཙ ཨེཏཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ཨོལཱ༹རིཀཾ སཀཎྜཀཾ ཝིཡ ཁཱཡཏི.

༩༧-༩༨. པཱིཏིགཏནྟི པཱིཏིཡེཝ. ཙེཏསོ ཨུཔྤིལཱཝིཏཏྟནྟི ཙིཏྟསྶ ཨུཔྤིལབྷཱཝཀརཎཾ. ཙེཏསོ ཨཱབྷོགོཏི ཛྷཱནཱ ཝུཊྛཱཡ ཏསྨིཾ སུཁེ པུནཔྤུནཾ ཙིཏྟསྶ ཨཱབྷོགོ མནསིཀཱརོ སམནྣཱཧཱརོཏི. སེསམེཏྠ དིཊྛདྷམྨནིབྦཱནཝཱདེ ཨུཏྟཱནམེཝ.

ཨེཏྟཱཝཏཱ སབྦཱཔི དྭཱསཊྛིདིཊྛིཡོ ཀཐིཏཱ ཧོནྟི. ཡཱསཾ སཏྟེཝ ཨུཙྪེདདིཊྛིཡོ, སེསཱ སསྶཏདིཊྛིཡོ.

༡༠༠-༡༠༤. ཨིདཱནི – ‘‘ཨིམེཧི ཁོ ཏེ, བྷིཀྑཝེ’’ཏི ཨིམིནཱ ཝཱརེན སབྦེཔི ཏེ ཨཔརནྟཀཔྤིཀེ ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ ཝིསྶཛྫེཏི. པུན – ‘‘ཨིམེཧི, ཁོ ཏེ བྷིཀྑཝེ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝཱརེན སབྦེཔི ཏེ པུབྦནྟཱཔརནྟཀཔྤིཀེ ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ ཏདེཝ ཉཱཎཾ ཝིསྶཛྫེཏི. ཨིཏི ‘‘ཀཏམེ ཙ ཏེ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདིམྷི པུཙྪམཱནོཔི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎམེཝ པུཙྪིཏྭཱ ཝིསྶཛྫམཱནོཔི སཏྟཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཏུལཱཡ ཏུལཡནྟོ ཝིཡ སིནེརུཔཱདཏོ ཝཱལུཀཾ ཨུདྡྷརནྟོ ཝིཡ དྭཱསཊྛི དིཊྛིགཏཱནི ཨུདྡྷརིཏྭཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎམེཝ ཝིསྶཛྫེཏི. ཨེཝམཡཾ ཡཐཱནུསནྡྷིཝསེན དེསནཱ ཨཱགཏཱ.

ཏཡོ ཧི སུཏྟསྶ ཨནུསནྡྷཱི – པུཙྪཱནུསནྡྷི, ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱནུསནྡྷི, ཡཐཱནུསནྡྷཱིཏི. ཏཏྠ ‘‘ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཨོརིམཾ ཏཱིརཾ, ཀིཾ པཱརིམཾ ཏཱིརཾ, ཀོ མཛ྄ཛྷེ སཾསཱིདོ, ཀོ ཐལེ ཨུསྶཱདོ, ཀོ མནུསྶགྒཱཧོ, ཀོ ཨམནུསྶགྒཱཧོ, ཀོ ཨཱཝཊྚགྒཱཧོ, ཀོ ཨནྟོཔཱུཏིབྷཱཝོ’’ཏི (སཾ. ནི. ༤.༢༤༡) ཨེཝཾ པུཙྪནྟཱནཾ བྷགཝཏཱ ཝིསྶཛྫིཏསུཏྟཝསེན པུཙྪཱནུསནྡྷི ཝེདིཏབྦོ.

ཨཐ ཁོ ཨཉྙཏརསྶ བྷིཀྑུནོ ཨེཝཾ ཙེཏསོ པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི – ‘‘ཨིཏི ཀིར བྷོ རཱུཔཾ ཨནཏྟཱ…, ཝེདནཱ…, སཉྙཱ…, སངྑཱརཱ …, ཝིཉྙཱཎཾ ཨནཏྟཱ, ཨནཏྟཀཏཱནི ཀིར ཀམྨཱནི ཀམཏྟཱནཾ ཕུསིསྶནྟཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཙེཏསཱ ཙེཏོ པརིཝིཏཀྐམཉྙཱཡ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཝིཛྫཏི, ཡཾ ཨིདྷེཀཙྩོ མོགྷཔུརིསོ ཨཝིདྭཱ ཨཝིཛྫཱགཏོ ཏཎྷཱདྷིཔཏེཡྻེན ཙེཏསཱ སཏྠུསཱསནཾ ཨཏིདྷཱཝིཏབྦཾ མཉྙེཡྻ – ‘‘ཨིཏི ཀིར བྷོ རཱུཔཾ ཨནཏྟཱ…པེ… ཕུསིསྶནྟཱི’’ཏི. ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, བྷིཀྑཝེ, རཱུཔཾ ནིཙྩཾ ཝཱ ཨནིཙྩཾ ཝཱ’’ཏི (མ. ནི. ༣.༡༠). ཨེཝཾ པརེསཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཝིདིཏྭཱ བྷགཝཏཱ ཝུཏྟསུཏྟཝསེན ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱནུསནྡྷི ཝེདིཏབྦོ.

ཡེན པན དྷམྨེན ཨཱདིམྷི དེསནཱ ཨུཊྛིཏཱ, ཏསྶ དྷམྨསྶ ཨནུརཱུཔདྷམྨཝསེན ཝཱ པཊིཔཀྑཝསེན ཝཱ ཡེསུ སུཏྟེསུ ཨུཔརི དེསནཱ ཨཱགཙྪཏི, ཏེསཾ ཝསེན ཡཐཱནུསནྡྷི ཝེདིཏབྦོ. སེཡྻཐིདཾ, ཨཱཀངྑེཡྻསུཏྟེ ཧེཊྛཱ སཱིལེན དེསནཱ ཨུཊྛིཏཱ, ཨུཔརི ཚ ཨབྷིཉྙཱ ཨཱགཏཱ. ཝཏྠསུཏྟེ ཧེཊྛཱ ཀིལེསེན དེསནཱ ཨུཊྛིཏཱ, ཨུཔརི བྲཧྨཝིཧཱརཱ ཨཱགཏཱ. ཀོསམྦཀསུཏྟེ ཧེཊྛཱ བྷཎྜནེན ཨུཊྛིཏཱ, ཨུཔརི སཱརཎཱིཡདྷམྨཱ ཨཱགཏཱ. ཀཀཙཱུཔམེ ཧེཊྛཱ ཨཀྑནྟིཡཱ ཨུཊྛིཏཱ, ཨུཔརི ཀཀཙཱུཔམཱ ཨཱགཏཱ. ཨིམསྨིམྤི བྲཧྨཛཱལེ ཧེཊྛཱ དིཊྛིཝསེན དེསནཱ ཨུཊྛིཏཱ, ཨུཔརི སུཉྙཏཱཔཀཱསནཾ ཨཱགཏཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨེཝམཡཾ ཡཐཱནུསནྡྷིཝསེན དེསནཱ ཨཱགཏཱ’’ཏི.

པརིཏསྶིཏཝིཔྥནྡིཏཝཱརཝཎྞནཱ

༡༠༥-༡༡༧. ཨིདཱནི མརིཡཱདཝིབྷཱགདསྶནཏྠཾ – ‘‘ཏཏྲ བྷིཀྑཝེ’’ཏིཨཱདིཀཱ དེསནཱ ཨཱརདྡྷཱ. ཏདཔི ཏེསཾ བྷཝཏཾ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ཨཛཱནཏཾ ཨཔསྶཏཾ ཝེདཡིཏཾ ཏཎྷཱགཏཱནཾ པརིཏསྶིཏཝིཔྥནྡིཏམེཝཱཏི ཡེན དིཊྛིཨསྶཱདེན དིཊྛིསུཁེན དིཊྛིཝེདཡིཏེན ཏེ སོམནསྶཛཱཏཱ སསྶཏཾ ཨཏྟཱནཉྩ ལོཀཉྩ པཉྙཔེནྟི ཙཏཱུཧི ཝཏྠཱུཧི, ཏདཔི ཏེསཾ བྷཝནྟཱནཾ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ དྷམྨཱནཾ སབྷཱཝཾ ཨཛཱནནྟཱནཾ ཨཔསྶནྟཱནཾ ཝེདཡིཏཾ ཏཎྷཱགཏཱནཾ ཀེཝལཾ ཏཎྷཱགཏཱནཾཡེཝ ཏཾ ཝེདཡིཏཾ, ཏཉྩ ཁོ པནེཏཾ པརིཏསྶིཏཝིཔྥནྡིཏམེཝ. དིཊྛིསངྑཱཏེན ཙེཝ ཏཎྷཱསངྑཱཏེན ཙ པརིཏསྶིཏེན ཝིཔྥནྡིཏམེཝ ཙལིཏམེཝ ཀམྤིཏམེཝ ཐུསརཱསིམྷི ནིཁཱཏཁཱཎུསདིསཾ, ན སོཏཱཔནྣསྶ དསྶནམིཝ ནིཙྩལནྟི དསྶེཏི. ཨེས ནཡོ ཨེཀཙྩསསྶཏཝཱདཱདཱིསུཔི.

ཕསྶཔཙྩཡཝཱརཝཎྞནཱ

༡༡༨-༡༣༠. པུན – ‘‘ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཡེ ཏེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ སསྶཏཝཱདཱ’’ཏིཨཱདི པརམྤརཔཙྩཡདསྶནཏྠཾ ཨཱརདྡྷཾ. ཏཏྠ ཏདཔི ཕསྶཔཙྩཡཱཏི ཡེན དིཊྛིཨསྶཱདེན དིཊྛིསུཁེན དིཊྛིཝེདཡིཏེན ཏེ སོམནསྶཛཱཏཱ སསྶཏཾ ཨཏྟཱནཉྩ ལོཀཉྩ པཉྙཔེནྟི ཙཏཱུཧི ཝཏྠཱུཧི, ཏདཔི ཏཎྷཱདིཊྛིཔརིཕནྡིཏཾ ཝེདཡིཏཾ ཕསྶཔཙྩཡཱཏི དསྶེཏི. ཨེས ནཡོ སབྦཏྠ.

༡༣༡-༡༤༣. ཨིདཱནི ཏསྶ པཙྩཡསྶ དིཊྛིཝེདཡིཏེ བལཝབྷཱཝདསྶནཏྠཾ པུན – ‘‘ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཡེ ཏེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ སསྶཏཝཱདཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཏེ ཝཏ ཨཉྙཏྲ ཕསྶཱཏི ཏེ ཝཏ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཏཾ ཝེདཡིཏཾ ཝིནཱ ཕསྶེན པཊིསཾཝེདིསྶནྟཱིཏི ཀཱརཎམེཏཾ ནཏྠཱིཏི. ཡཐཱ ཧི པཏཏོ གེཧསྶ ཨུཔཏྠམྦྷནཏྠཱཡ ཐཱུཎཱ ནཱམ བལཝཔཙྩཡོ ཧོཏི, ན ཏཾ ཐཱུཎཱཡ ཨནུཔཏྠམྦྷིཏཾ ཋཱཏུཾ སཀྐོཏི, ཨེཝམེཝ ཕསྶོཔི ཝེདནཱཡ བལཝཔཙྩཡོ, ཏཾ ཝིནཱ ཨིདཾ དིཊྛིཝེདཡིཏཾ ནཏྠཱིཏི དསྶེཏི. ཨེས ནཡོ སབྦཏྠ.

དིཊྛིགཏིཀཱདྷིཊྛཱནཝཊྚཀཐཱཝཎྞནཱ

༡༤༤. ཨིདཱནི ཏཏྲ བྷིཀྑཝེ, ཡེ ཏེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ སསྶཏཝཱདཱ སསྶཏཾ ཨཏྟཱནཉྩ ལོཀཉྩ པཉྙཔེནྟི ཙཏཱུཧི ཝཏྠཱུཧི, ཡེཔི ཏེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཀཙྩསསྶཏིཀཱཏིཨཱདིནཱ ནཡེན སབྦདིཊྛིཝེདཡིཏཱནི སམྤིཎྜེཏི. ཀསྨཱ? ཨུཔརི ཕསྶེ པཀྑིཔནཏྠཱཡ. ཀཐཾ? སབྦེ ཏེ ཚཧི ཕསྶཱཡཏནེཧི ཕུསྶ ཕུསྶ པཊིསཾཝེདེནྟཱིཏི. ཏཏྠ ཚ ཕསྶཱཡཏནཱནི ནཱམ – ཙཀྑུཕསྶཱཡཏནཾ, སོཏཕསྶཱཡཏནཾ, གྷཱནཕསྶཱཡཏནཾ, ཛིཝ྄ཧཱཕསྶཱཡཏནཾ, ཀཱཡཕསྶཱཡཏནཾ, མནོཕསྶཱཡཏནནྟི ཨིམཱནི ཚ. སཉྫཱཏི-སམོསརཎ-ཀཱརཎ-པཎྞཏྟིམཏྟཏྠེསུ ཧི ཨཡཾ ཨཱཡཏནསདྡོ པཝཏྟཏི. ཏཏྠ – ‘‘ཀམྦོཛོ ཨསྶཱནཾ ཨཱཡཏནཾ, གུནྣཾ དཀྑིཎཱཔཐོ’’ཏི སཉྫཱཏིཡཾ པཝཏྟཏི, སཉྫཱཏིཊྛཱནེཏི ཨཏྠོ. ‘‘མནོརམེ ཨཱཡཏནེ, སེཝནྟི ནཾ ཝིཧངྒམཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༣༨) སམོསརཎེ. ‘‘སཏི སཏིཨཱཡཏནེ’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༡༠༢) ཀཱརཎེ. ‘‘ཨརཉྙཱཡཏནེ པཎྞཀུཊཱིསུ སམྨནྟཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༢༥༥) པཎྞཏྟིམཏྟེ. སྭཱཡམིདྷ སཉྫཱཏིཨཱདིཨཏྠཏྟཡེཔི ཡུཛྫཏི. ཙཀྑཱདཱིསུ ཧི ཕསྶཔཉྩམཀཱ དྷམྨཱ སཉྫཱཡནྟི སམོསརནྟི, ཏཱནི ཙ ཏེསཾ ཀཱརཎནྟི ཨཱཡཏནཱནི. ཨིདྷ པན ‘‘ཙཀྑུཉྩ པཊིཙྩ རཱུཔེ ཙ ཨུཔྤཛྫཏི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ, ཏིཎྞཾ སངྒཏི ཕསྶོ’’ཏི (སཾ. ནི. ༢.༤༣) ཨིམིནཱ ནཡེན ཕསྶསཱིསེནེཝ དེསནཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཕསྶཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ པཙྩཡཔརམྤརཾ དསྶེཏུཾ ཕསྶཱཡཏནཱདཱིནི ཝུཏྟཱནི.

ཕུསྶ ཕུསྶ པཊིསཾཝེདེནྟཱིཏི ཕུསིཏྭཱ ཕུསིཏྭཱ པཊིསཾཝེདེནྟི. ཨེཏྠ ཙ ཀིཉྩཱཔི ཨཱཡཏནཱནཾ ཕུསནཀིཙྩཾ ཝིཡ ཝུཏྟཾ, ཏཐཱཔི ན ཏེསཾ ཕུསནཀིཙྩཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ན ཧི ཨཱཡཏནཱནི ཕུསནྟི, ཕསྶོཝ ཏཾ ཏཾ ཨཱརམྨཎཾ ཕུསཏི, ཨཱཡཏནཱནི པན ཕསྶེ ཨུཔནིཀྑིཔིཏྭཱ དསྶིཏཱནི; ཏསྨཱ སབྦེ ཏེ ཚ ཕསྶཱཡཏནསམྦྷཝེན ཕསྶེན རཱུཔཱདཱིནི ཨཱརམྨཎཱནི ཕུསིཏྭཱ ཏཾ དིཊྛིཝེདནཾ པཊིསཾཝེདཡནྟཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཏེསཾ ཝེདནཱཔཙྩཡཱ ཏཎྷཱཏིཨཱདཱིསུ ཝེདནཱཏི ཚ ཕསྶཱཡཏནསམྦྷཝཱ ཝེདནཱ. སཱ རཱུཔཏཎྷཱདིབྷེདཱཡ ཏཎྷཱཡ ཨུཔནིསྶཡཀོཊིཡཱ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཏེསཾ ཝེདནཱཔཙྩཡཱ ཏཎྷཱ’’ཏི. སཱ པན ཙཏུབྦིདྷསྶ ཨུཔཱདཱནསྶ ཨུཔནིསྶཡཀོཊིཡཱ ཙེཝ སཧཛཱཏཀོཊིཡཱ ཙ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཏཐཱ ཨུཔཱདཱནཾ བྷཝསྶ. བྷཝོ ཛཱཏིཡཱ ཨུཔནིསྶཡཀོཊིཡཱ པཙྩཡོ ཧོཏི.

ཛཱཏཱིཏི པནེཏྠ སཝིཀཱརཱ པཉྩཀྑནྡྷཱ དཊྛབྦཱ, ཛཱཏི ཛརཱམརཎསྶ ཙེཝ སོཀཱདཱིནཉྩ ཨུཔནིསྶཡཀོཊིཡཱ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརཏོ པན པཊིཙྩསམུཔྤཱདཀཐཱ ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝུཏྟཱ. ཨིདྷ པནསྶ པཡོཛནམཏྟམེཝ ཝེདིཏབྦཾ. བྷགཝཱ ཧི ཝཊྚཀཐཾ ཀཐེནྟོ – ‘‘པུརིམཱ, བྷིཀྑཝེ, ཀོཊི ན པཉྙཱཡཏི ཨཝིཛྫཱཡ, ‘ཨིཏོ པུབྦེ ཨཝིཛྫཱ ནཱཧོསི, ཨཐ པཙྪཱ སམབྷཝཱི’ཏི ཨེཝཉྩེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཝུཙྩཏི, ཨཐ ཙ པན པཉྙཱཡཏི ‘‘ཨིདཔྤཙྩཡཱ ཨཝིཛྫཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡༠.༦༡) ཨེཝཾ ཨཝིཛྫཱསཱིསེན ཝཱ, པུརིམཱ, བྷིཀྑཝེ, ཀོཊི ན པཉྙཱཡཏི བྷཝཏཎྷཱཡ…པེ… ‘‘ཨིདཔྤཙྩཡཱ བྷཝཏཎྷཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡༠.༦༢) ཨེཝཾ ཏཎྷཱསཱིསེན ཝཱ, པུརིམཱ, བྷིཀྑཝེ, ཀོཊི ན པཉྙཱཡཏི བྷཝདིཊྛིཡཱ…པེ… ‘‘ཨིདཔྤཙྩཡཱ བྷཝདིཊྛཱི’’ཏི ཨེཝཾ དིཊྛིསཱིསེན ཝཱ ཀཐེསི’’. ཨིདྷ པན དིཊྛིསཱིསེན ཀཐེནྟོ ཝེདནཱརཱགེན ཨུཔྤཛྫམཱནཱ དིཊྛིཡོ ཀཐེཏྭཱ ཝེདནཱམཱུལཀཾ པཊིཙྩསམུཔྤཱདཾ ཀཐེསི. ཏེན ཨིདཾ དསྶེཏི – ‘‘ཨེཝམེཏེ དིཊྛིགཏིཀཱ, ཨིདཾ དསྶནཾ གཧེཏྭཱ ཏཱིསུ བྷཝེསུ ཙཏཱུསུ ཡོནཱིསུ པཉྩསུ གཏཱིསུ སཏྟསུ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏཱིསུ ནཝསུ སཏྟཱཝཱསེསུ ཨིཏོ ཨེཏྠ ཨེཏྟོ ཨིདྷཱཏི སནྡྷཱཝནྟཱ སཾསརནྟཱ ཡནྟེ ཡུཏྟགོཎོ ཝིཡ, ཐམྦྷེ ཨུཔནིབདྡྷཀུཀྐུརོ ཝིཡ, ཝཱཏེན ཝིཔྤནྣཊྛནཱཝཱ ཝིཡ ཙ ཝཊྚདུཀྑམེཝ ཨནུཔརིཝཏྟནྟི, ཝཊྚདུཀྑཏོ སཱིསཾ ཨུཀྑིཔིཏུཾ ན སཀྐོནྟཱི’’ཏི.

ཝིཝཊྚཀཐཱདིཝཎྞནཱ

༡༤༥. ཨེཝཾ དིཊྛིགཏིཀཱདྷིཊྛཱནཾ ཝཊྚཾ ཀཐེཏྭཱ ཨིདཱནི ཡུཏྟཡོགབྷིཀྑུཨདྷིཊྛཱནཾ ཀཏྭཱ ཝིཝཊྚཾ དསྶེནྟོ – ‘‘ཡཏོ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡཏོཏི ཡདཱ. ཚནྣཾ ཕསྶཱཡཏནཱནནྟི ཡེཧི ཚཧི ཕསྶཱཡཏནེཧི ཕུསིཏྭཱ པཊིསཾཝེདཡམཱནཱནཾ དིཊྛིགཏིཀཱནཾ ཝཊྚཾ ཝཏྟཏི, ཏེསཾཡེཝ ཚནྣཾ ཕསྶཱཡཏནཱནཾ. སམུདཡནྟིཨཱདཱིསུ ཨཝིཛྫཱསམུདཡཱ ཙཀྑུསམུདཡོཏིཨཱདིནཱ ཝེདནཱཀམྨཊྛཱནེ ཝུཏྟནཡེན ཕསྶཱཡཏནཱནཾ སམུདཡཱདཡོ ཝེདིཏབྦཱ. ཡཐཱ པན ཏཏྠ ‘‘ཕསྶསམུདཡཱ ཕསྶནིརོདྷཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཨེཝམིདྷ, ཏཾ ཙཀྑཱདཱིསུ – ‘‘ཨཱཧཱརསམུདཡཱ ཨཱཧཱརནིརོདྷཱ’’ཏི ཝེདིཏབྦཾ. མནཱཡཏནེ ‘‘ནཱམརཱུཔསམུདཡཱ ནཱམརཱུཔནིརོདྷཱ’’ཏི.

ཨུཏྟརིཏརཾ པཛཱནཱཏཱིཏི དིཊྛིགཏིཀོ དིཊྛིམེཝ ཛཱནཱཏི. ཨཡཾ པན དིཊྛིཉྩ དིཊྛིཏོ ཙ ཨུཏྟརིཏརཾ སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱཝིམུཏྟིནྟི ཡཱཝ ཨརཧཏྟཱ ཛཱནཱཏི. ཀོ ཨེཝཾ ཛཱནཱཏཱིཏི? ཁཱིཎཱསཝོ ཛཱནཱཏི, ཨནཱགཱམཱི, སཀདཱགཱམཱི, སོཏཱཔནྣོ, བཧུསྶུཏོ, གནྠདྷརོ བྷིཀྑུ ཛཱནཱཏི, ཨཱརདྡྷཝིཔསྶཀོ ཛཱནཱཏི. དེསནཱ པན ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ ནིཊྛཱཔིཏཱཏི.

༡༤༦. ཨེཝཾ ཝིཝཊྚཾ ཀཐེཏྭཱ ཨིདཱནི ‘‘དེསནཱཛཱལཝིམུཏྟོ དིཊྛིགཏིཀོ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི དསྶནཏྠཾ པུན – ‘‘ཡེ ཧི ཀེཙི, བྷིཀྑཝེ’’ཏི ཨཱརབྷི. ཏཏྠ ཨནྟོཛཱལཱིཀཏཱཏི ཨིམསྶ མཡ྄ཧཾ དེསནཱཛཱལསྶ ཨནྟོཡེཝ ཀཏཱ. ཨེཏྠ སིཏཱ ཝཱཏི ཨེཏསྨིཾ མམ དེསནཱཛཱལེ སིཏཱ ནིསྶིཏཱ ཨཝསིཏཱཝ. ཨུམྨུཛྫམཱནཱ ཨུམྨུཛྫནྟཱིཏི ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཏེ ཨདྷོ ཨོསཱིདནྟཱཔི ཨུདྡྷཾ ཨུགྒཙྪནྟཱཔི མམ དེསནཱཛཱལེ སིཏཱཝ ཧུཏྭཱ ཨོསཱིདནྟི ཙ ཨུགྒཙྪནྟི ཙ. ཨེཏྠ པརིཡཱཔནྣཱཏི ཨེཏྠ མཡ྄ཧཾ དེསནཱཛཱལེ པརིཡཱཔནྣཱ, ཨེཏེན ཨཱབདྡྷཱ ཨནྟོཛཱལཱིཀཏཱ ཙ ཧུཏྭཱ ཨུམྨུཛྫམཱནཱ ཨུམྨུཛྫནྟི, ན ཧེཏྠ ཨསངྒཧིཏོ དིཊྛིགཏིཀོ ནཱམ ཨཏྠཱིཏི.

སུཁུམཙྪིཀེནཱཏི སཎྷཨཙྪིཀེན སུཁུམཙྪིདྡེནཱཏི ཨཏྠོ. ཀེཝཊྚོ ཝིཡ ཧི བྷགཝཱ, ཛཱལཾ ཝིཡ དེསནཱ, པརིཏྟཨུདཀཾ ཝིཡ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུ, ཨོལཱ༹རིཀཱ པཱཎཱ ཝིཡ དྭཱསཊྛིདིཊྛིགཏིཀཱ. ཏསྶ ཏཱིརེ ཋཏྭཱ ཨོལོཀེནྟསྶ ཨོལཱ༹རིཀཱནཾ པཱཎཱནཾ ཨནྟོཛཱལཱིཀཏབྷཱཝདསྶནཾ ཝིཡ བྷགཝཏོ སབྦདིཊྛིགཏཱནཾ དེསནཱཛཱལསྶ ཨནྟོཀཏབྷཱཝདསྶནནྟི ཨེཝམེཏྠ ཨོཔམྨསཾསནྡནཾ ཝེདིཏབྦཾ.

༡༤༧. ཨེཝཾ ཨིམཱཧི དྭཱསཊྛིཡཱ དིཊྛཱིཧི སབྦདིཊྛཱིནཾ སངྒཧིཏཏྟཱ སབྦེསཾ དིཊྛིགཏིཀཱནཾ ཨེཏསྨིཾ དེསནཱཛཱལེ པརིཡཱཔནྣབྷཱཝཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཏྟནོ ཀཏྠཙི ཨཔརིཡཱཔནྣབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ – ‘‘ཨུཙྪིནྣབྷཝནེཏྟིཀོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏསྶ ཀཱཡོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ནཡནྟི ཨེཏཱཡཱཏི ནེཏྟི. ནཡནྟཱིཏི གཱིཝཱཡ བནྡྷིཏྭཱ ཨཱཀཌྜྷནྟི, རཛྫུཡཱ ཨེཏཾ ནཱམཾ. ཨིདྷ པན ནེཏྟིསདིསཏཱཡ བྷཝཏཎྷཱ ནེཏྟཱིཏི ཨདྷིཔྤེཏཱ. སཱ ཧི མཧཱཛནཾ གཱིཝཱཡ བནྡྷིཏྭཱ ཏཾ ཏཾ བྷཝཾ ནེཏི ཨུཔནེཏཱིཏི བྷཝནེཏྟི. ཨརཧཏྟམགྒསཏྠེན ཨུཙྪིནྣཱ བྷཝནེཏྟི ཨསྶཱཏི ཨུཙྪིནྣབྷཝནེཏྟིཀོ.

ཀཱཡསྶ བྷེདཱ ཨུདྡྷནྟི ཀཱཡསྶ བྷེདཏོ ཨུདྡྷཾ. ཛཱིཝིཏཔརིཡཱདཱནཱཏི ཛཱིཝིཏསྶ སབྦསོ པརིཡཱདིནྣཏྟཱ པརིཀྑཱིཎཏྟཱ, པུན ཨཔྤཊིསནྡྷིཀབྷཱཝཱཏི ཨཏྠོ. ན ཏཾ དཀྑནྟཱིཏི ཏཾ ཏཐཱགཏཾ. དེཝཱ ཝཱ མནུསྶཱ ཝཱ ན དཀྑིསྶནྟི, ཨཔཎྞཏྟིཀབྷཱཝཾ གམིསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ.

སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེཏི, ཨུཔམཱཡཾ པན ཨིདཾ སཾསནྡནཾ. ཨམྦརུཀྑོ ཝིཡ ཧི ཏཐཱགཏསྶ ཀཱཡོ, རུཀྑེ ཛཱཏམཧཱཝཎྚོ ཝིཡ ཏཾ ནིསྶཱཡ པུབྦེ པཝཏྟཏཎྷཱ. ཏསྨིཾ ཝཎྚེ ཨུཔནིབདྡྷཱ པཉྩཔཀྐདྭཱདསཔཀྐཨཊྛཱརསཔཀྐཔརིམཱཎཱ ཨམྦཔིཎྜཱི ཝིཡ ཏཎྷཱཡ སཏི ཏཎྷཱུཔནིབནྡྷནཱ ཧུཏྭཱ ཨཱཡཏིཾ ནིབྦཏྟནཀཱ པཉྩཀྑནྡྷཱ དྭཱདསཱཡཏནཱནི ཨཊྛཱརས དྷཱཏུཡོ. ཡཐཱ པན ཏསྨིཾ ཝཎྚེ ཚིནྣེ སབྦཱནི ཏཱནི ཨམྦཱནི ཏདནྭཡཱནི ཧོནྟི, ཏཾཡེཝ ཝཎྚཾ ཨནུགཏཱནི, ཝཎྚཙྪེདཱ ཚིནྣཱནི ཡེཝཱཏི ཨཏྠོ; ཨེཝམེཝ ཡེ བྷཝནེཏྟིཝཎྚསྶ ཨནུཔཙྪིནྣཏྟཱ ཨཱཡཏིཾ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ པཉྩཀྑནྡྷཱ དྭཱདསཱཡཏནཱནི ཨཊྛཱརསདྷཱཏུཡོ, སབྦེ ཏེ དྷམྨཱ ཏདནྭཡཱ ཧོནྟི བྷཝནེཏྟིཾ ཨནུགཏཱ, ཏཱཡ ཚིནྣཱཡ ཚིནྣཱ ཡེཝཱཏི ཨཏྠོ.

ཡཐཱ པན ཏསྨིམྤི རུཀྑེ མཎྜཱུཀཀཎྚཀཝིསསམྥསྶཾ ཨཱགམྨ ཨནུཔུབྦེན སུསྶིཏྭཱ མཏེ – ‘‘ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཨེཝརཱུཔོ ནཱམ རུཀྑོ ཨཧོསཱི’’ཏི ཝོཧཱརམཏྟམེཝ ཧོཏི, ན ཏཾ རུཀྑཾ ཀོཙི པསྶཏི, ཨེཝཾ ཨརིཡམགྒསམྥསྶཾ ཨཱགམྨ ཏཎྷཱསིནེཧསྶ པརིཡཱདིནྣཏྟཱ ཨནུཔུབྦེན སུསྶིཏྭཱ ཝིཡ བྷིནྣེ ཨིམསྨིཾ ཀཱཡེ, ཀཱཡསྶ བྷེདཱ ཨུདྡྷཾ ཛཱིཝིཏཔརིཡཱདཱནཱ ན ཏཾ དཀྑནྟི, ཏཐཱགཏམྤི དེཝམནུསྶཱ ན དཀྑིསྶནྟི, ཨེཝརཱུཔསྶ ནཱམ ཀིར སཏྠུནོ ཨིདཾ སཱསནནྟི ཝོཧཱརམཏྟམེཝ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨནུཔཱདིསེསནིབྦཱནདྷཱཏུཾ པཱཔེཏྭཱ དེསནཾ ནིཊྛཔེསི.

༡༤༨. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོཏི ཨེཝཾ བྷགཝཏཱ ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཝུཏྟེ ཐེརོ ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ སབྦཾ སུཏྟཾ སམནྣཱཧརིཏྭཱ ཨེཝཾ བུདྡྷབལཾ དཱིཔེཏྭཱ ཀཐིཏསུཏྟསྶ ན བྷགཝཏཱ ནཱམཾ གཧིཏཾ, ཧནྡསྶ ནཱམཾ གཎྷཱཔེསྶཱམཱིཏི ཙིནྟེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ.

ཏསྨཱཏིཧ ཏྭནྟིཨཱདཱིསུ ཨཡམཏྠཡོཛནཱ – ཨཱནནྡ, ཡསྨཱ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཔརིཡཱཡེ ཨིདྷཏྠོཔི པརཏྠོཔི ཝིབྷཏྟོ, ཏསྨཱཏིཧ ཏྭཾ ཨིམཾ དྷམྨཔརིཡཱཡཾ ‘‘ཨཏྠཛཱལ’’ནྟིཔི ནཾ དྷཱརེཧི; ཡསྨཱ པནེཏྠ བཧཱུ ཏནྟིདྷམྨཱ ཀཐིཏཱ, ཏསྨཱ ‘‘དྷམྨཛཱལ’’ནྟིཔི ནཾ དྷཱརེཧི; ཡསྨཱ ཙ ཨེཏྠ སེཊྛཊྛེན བྲཧྨཾ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ ཝིབྷཏྟཾ, ཏསྨཱ ‘‘བྲཧྨཛཱལ’’ནྟིཔི ནཾ དྷཱརེཧི; ཡསྨཱ ཨེཏྠ དྭཱསཊྛིདིཊྛིཡོ ཝིབྷཏྟཱ, ཏསྨཱ ‘‘དིཊྛིཛཱལ’’ནྟིཔི ནཾ དྷཱརེཧི; ཡསྨཱ པན ཨིམཾ དྷམྨཔརིཡཱཡཾ སུཏྭཱ དེཝཔུཏྟམཱརམྤི ཁནྡྷམཱརམྤི མཙྩུམཱརམྤི ཀིལེསམཱརམྤི སཀྐཱ མདྡིཏུཾ, ཏསྨཱ ‘‘ཨནུཏྟརོ སངྒཱམཝིཛཡོཏིཔི ནཾ དྷཱརེཧཱི’’ཏི.

ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱཏི ཨིདཾ ནིདཱནཱཝསཱནཏོ པབྷུཏི ཡཱཝ ‘‘ཨནུཏྟརོ སངྒཱམཝིཛཡོཏིཔི ནཾ དྷཱརེཧཱི’’ཏི སཀལཾ སུཏྟནྟཾ བྷགཝཱ པརེསཾ པཉྙཱཡ ཨལབྦྷནེཡྻཔཏིཊྛཾ པརམགམྦྷཱིརཾ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ པཀཱསེནྟོ སཱུརིཡོ ཝིཡ ཨནྡྷཀཱརཾ དིཊྛིགཏམཧནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམནྟོ ཨཝོཙ.

༡༤༩. ཨཏྟམནཱ ཏེ བྷིཀྑཱུཏི ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨཏྟམནཱ སཀམནཱ, བུདྡྷགཏཱཡ པཱིཏིཡཱ ཨུདགྒཙིཏྟཱ ཧུཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བྷགཝཏོ བྷཱསིཏནྟི ཨེཝཾ ཝིཙིཏྲནཡདེསནཱཝིལཱསཡུཏྟཾ ཨིདཾ སུཏྟཾ ཀརཝཱིཀརུཏམཉྫུནཱ ཀཎྞསུཁེན པཎྜིཏཛནཧདཡཱནཾ ཨམཏཱབྷིསེཀསདིསེན བྲཧྨསྶརེན བྷཱསམཱནསྶ བྷགཝཏོ ཝཙནཾ. ཨབྷིནནྡུནྟི ཨནུམོདིཾསུ ཙེཝ སམྤཊིཙྪིཾསུ ཙ. ཨཡཉྷི ཨབྷིནནྡསདྡོ – ‘‘ཨབྷིནནྡཏི ཨབྷིཝདཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༣.༥) ཏཎྷཱཡམྤི ཨཱགཏོ. ‘‘ཨནྣམེཝཱབྷིནནྡནྟི, ཨུབྷཡེ དེཝམཱནུསཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༤༣) ཨུཔགམནེཔི.

‘‘ཙིརཔྤཝཱསིཾ པུརིསཾ, དཱུརཏོ སོཏྠིམཱགཏཾ;

ཉཱཏིམིཏྟཱ སུཧཛྫཱ ཙ, ཨབྷིནནྡནྟི ཨཱགཏ’’ནྟི. (དྷ. པ. ༢༡༩);

ཨཱདཱིསུ སམྤཊིཙྪནེཔི. ‘‘ཨབྷིནནྡིཏྭཱ ཨནུམོདིཏྭཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༠༥) ཨནུམོདནེཔི. སྭཱཡམིདྷ ཨནུམོདནསམྤཊིཙྪནེསུ ཡུཛྫཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨབྷིནནྡུནྟི ཨནུམོདིཾསུ ཙེཝ སམྤཊིཙྪིཾསུ ཙཱ’’ཏི.

སུབྷཱསིཏཾ སུལཔིཏཾ, ‘‘སཱདྷུ སཱདྷཱུ’’ཏི ཏཱདིནོ;

ཨནུམོདམཱནཱ སིརསཱ, སམྤཊིཙྪིཾསུ བྷིཀྑཝོཏི.

ཨིམསྨིཉྩ པན ཝེཡྻཱཀརཎསྨིནྟི ཨིམསྨིཾ ནིགྒཱཐཀསུཏྟེ. ནིགྒཱཐཀཏྟཱ ཧི ཨིདཾ ཝེཡྻཱཀརཎནྟི ཝུཏྟཾ.

དསསཧསྶཱི ལོཀདྷཱཏཱུཏི དསསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹པརིམཱཎཱ ལོཀདྷཱཏུ. ཨཀམྤིཏྠཱཏི ན སུཏྟཔརིཡོསཱནེཡེཝ ཨཀམྤིཏྠཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. བྷཉྙམཱནེཏི ཧི ཝུཏྟཾ. ཏསྨཱ དྭཱསཊྛིཡཱ དིཊྛིགཏེསུ ཝིནིཝེཋེཏྭཱ དེསིཡམཱནེསུ ཏསྶ ཏསྶ དིཊྛིགཏསྶ པརིཡོསཱནེ པརིཡོསཱནེཏི དྭཱསཊྛིཡཱ ཋཱནེསུ ཨཀམྤིཏྠཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཏཏྠ ཨཊྛཧི ཀཱརཎེཧི པཐཝཱིཀམྤོ ཝེདིཏབྦོ – དྷཱཏུཀྑོབྷེན, ཨིདྡྷིམཏོ ཨཱནུབྷཱཝེན, བོདྷིསཏྟསྶ གབྦྷོཀྐནྟིཡཱ, མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམནེན, སམྦོདྷིཔྤཏྟིཡཱ, དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནེན, ཨཱཡུསངྑཱརོསྶཛྫནེན, པརིནིབྦཱནེནཱཏི. ཏེསཾ ཝིནིཙྪཡཾ – ‘‘ཨཊྛ ཁོ ཨིམེ, ཨཱནནྡ, ཧེཏཱུ ཨཊྛ པཙྩཡཱ མཧཏོ བྷཱུམིཙཱལསྶ པཱཏུབྷཱཝཱཡཱ’’ཏི ཨེཝཾ མཧཱཔརིནིབྦཱནེ ཨཱགཏཱཡ ཏནྟིཡཱ ཝཎྞནཱཀཱལེ ཝཀྑཱམ. ཨཡཾ པན མཧཱཔཐཝཱི ཨཔརེསུཔི ཨཊྛསུ ཋཱནེསུ ཨཀམྤིཏྠ – མཧཱབྷིནིཀྑམནེ, བོདྷིམཎྜཱུཔསངྐམནེ, པཾསུཀཱུལགྒཧཎེ, པཾསུཀཱུལདྷོཝནེ, ཀཱལ༹ཀཱརཱམསུཏྟེ, གོཏམཀསུཏྟེ, ཝེསྶནྟརཛཱཏཀེ, ཨིམསྨིཾ བྲཧྨཛཱལེཏི. ཏཏྠ མཧཱབྷིནིཀྑམནབོདྷིམཎྜཱུཔསངྐམནེསུ ཝཱིརིཡབལེན ཨཀམྤིཏྠ. པཾསུཀཱུལགྒཧཎེ དྭིསཧསྶདཱིཔཔརིཝཱརེ ཙཏྟཱརོ མཧཱདཱིཔེ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ སུསཱནཾ གནྟྭཱ པཾསུཀཱུལཾ གཎྷནྟེན དུཀྐརཾ བྷགཝཏཱ ཀཏནྟི ཨཙྪརིཡཝེགཱབྷིཧཏཱ ཨཀམྤིཏྠ. པཾསུཀཱུལདྷོཝནཝེསྶནྟརཛཱཏཀེསུ ཨཀཱལཀམྤནེན ཨཀམྤིཏྠ. ཀཱལ༹ཀཱརཱམགོཏམཀསུཏྟེསུ – ‘‘ཨཧཾ སཀྑཱི བྷགཝཱ’’ཏི སཀྑིབྷཱཝེན ཨཀམྤིཏྠ. ཨིམསྨིཾ པན བྲཧྨཛཱལེ དྭཱསཊྛིཡཱ དིཊྛིགཏེསུ ཝིཛཊེཏྭཱ ནིགྒུམྦཾ ཀཏྭཱ དེསིཡམཱནེསུ སཱདྷུཀཱརདཱནཝསེན ཨཀམྤིཏྠཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ན ཀེཝལཉྩ ཨེཏེསུ ཋཱནེསུཡེཝ པཐཝཱི ཨཀམྤིཏྠ, ཨཐ ཁོ ཏཱིསུ སངྒཧེསུཔི མཧཱམཧིནྡཏྠེརསྶ ཨིམཾ དཱིཔཾ ཨཱགནྟྭཱ ཛོཏིཝནེ ནིསཱིདིཏྭཱ དྷམྨཾ དེསིཏདིཝསེཔི ཨཀམྤིཏྠ. ཀལྱཱཎིཡཝིཧཱརེ ཙ པིཎྜཔཱཏིཡཏྠེརསྶ ཙེཏིཡངྒཎཾ སམྨཛྫིཏྭཱ ཏཏྠེཝ ནིསཱིདིཏྭཱ བུདྡྷཱརམྨཎཾ པཱིཏིཾ གཧེཏྭཱ ཨིམཾ སུཏྟནྟཾ ཨཱརདྡྷསྶ སུཏྟཔརིཡོསཱནེ ཨུདཀཔརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ ཨཀམྤིཏྠ. ལོཧཔཱསཱདསྶ པཱཙཱིནཨམྦལཊྛིཀཊྛཱནཾ ནཱམ ཨཧོསི. ཏཏྠ ནིསཱིདིཏྭཱ དཱིགྷབྷཱཎཀཏྠེརཱ བྲཧྨཛཱལསུཏྟཾ ཨཱརབྷིཾསུ, ཏེསཾ སཛ྄ཛྷཱཡཔརིཡོསཱནེཔི ཨུདཀཔརིཡནྟམེཝ ཀཏྭཱ པཐཝཱི ཨཀམྤིཏྠཱཏི.

ཨེཝཾ ཡསྶཱནུབྷཱཝེན, ཨཀམྤིཏྠ ཨནེཀསོ;

མེདནཱི སུཏྟསེཊྛསྶ, དེསིཏསྶ སཡམྦྷུནཱ.

བྲཧྨཛཱལསྶ ཏསྶཱིདྷ, དྷམྨཾ ཨཏྠཉྩ པཎྜིཏཱ;

སཀྐཙྩཾ ཨུགྒཧེཏྭཱན, པཊིཔཛྫནྟུ ཡོནིསོཏི.

ཨིཏི སུམངྒལཝིལཱསིནིཡཱ དཱིགྷནིཀཱཡཊྛཀཐཱཡཾ

བྲཧྨཛཱལསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. སཱམཉྙཕལསུཏྟཝཎྞནཱ

རཱཛཱམཙྩཀཐཱཝཎྞནཱ

༡༥༠. ཨེཝཾ མེ སུཏཾ…པེ… རཱཛགཧེཏི སཱམཉྙཕལསུཏྟཾ. ཏཏྲཱཡཾ ཨཔུབྦཔདཝཎྞནཱ – རཱཛགཧེཏི ཨེཝཾནཱམཀེ ནགརེ. ཏཉྷི མནྡྷཱཏུམཧཱགོཝིནྡཱདཱིཧི པརིགྒཧིཏཏྟཱ རཱཛགཧནྟི ཝུཙྩཏི. ཨཉྙེཔི ཨེཏྠ པཀཱརེ ཝཎྞཡནྟི, ཀིཾ ཏེཧི? ནཱམམཏྟམེཏཾ ཏསྶ ནགརསྶ. ཏཾ པནེཏཾ བུདྡྷཀཱལེ ཙ ཙཀྐཝཏྟིཀཱལེ ཙ ནགརཾ ཧོཏི, སེསཀཱལེ སུཉྙཾ ཧོཏི ཡཀྑཔརིགྒཧིཏཾ, ཏེསཾ ཝསནཝནཾ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛཏི. ཝིཧརཏཱིཏི ཨཝིསེསེན ཨིརིཡཱཔཐདིབྦབྲཧྨཨརིཡཝིཧཱརེསུ ཨཉྙཏརཝིཧཱརསམངྒིཔརིདཱིཔནམེཏཾ. ཨིདྷ པན ཋཱནགམནནིསཛྫསཡནཔྤབྷེདེསུ ཨིརིཡཱཔཐེསུ ཨཉྙཏརཨིརིཡཱཔཐསམཱཡོགཔརིདཱིཔནཾ. ཏེན ཋིཏོཔི གཙྪནྟོཔི ནིསིནྣོཔི སཡཱནོཔི བྷགཝཱ ཝིཧརཏི ཙེཝ ཝེདིཏབྦོ. སོ ཧི ཨེཀཾ ཨིརིཡཱཔཐབཱདྷནཾ ཨཉྙེན ཨིརིཡཱཔཐེན ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ ཨཔརིཔཏནྟཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཧརཏི པཝཏྟེཏི, ཏསྨཱ ཝིཧརཏཱིཏི ཝུཙྩཏི.

ཛཱིཝཀསྶ ཀོམཱརབྷཙྩསྶ ཨམྦཝནེཏི ཨིདམསྶ ཡཾ གོཙརགཱམཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཏི, ཏསྶ སམཱིཔནིཝཱསནཊྛཱནཔརིདཱིཔནཾ. ཏསྨཱ – རཱཛགཧེ ཝིཧརཏི ཛཱིཝཀསྶ ཀོམཱརབྷཙྩསྶ ཨམྦཝནེཏི རཱཛགཧསམཱིཔེ ཛཱིཝཀསྶ ཀོམཱརབྷཙྩསྶ ཨམྦཝནེ ཝིཧརཏཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. སམཱིཔཏྠེ ཧེཏཾ བྷུམྨཝཙནཾ. ཏཏྠ ཛཱིཝཏཱིཏི ཛཱིཝཀོ, ཀུམཱརེན བྷཏོཏི ཀོམཱརབྷཙྩོ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཀིཾ བྷཎེ, ཨེཏཾ ཀཱཀེཧི སམྤརིཀིཎྞནྟི? དཱརཀོ དེཝཱཏི. ཛཱིཝཏི བྷཎེཏི? ཛཱིཝཏི, དེཝཱཏི. ཏེན ཧི, བྷཎེ ཏཾ དཱརཀཾ ཨམྷཱཀཾ ཨནྟེཔུརཾ ནེཏྭཱ དྷཱཏཱིནཾ དེཐ པོསེཏུནྟི. ཏསྶ ཛཱིཝཏཱིཏི ཛཱིཝཀོཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ. ཀུམཱརེན པོསཱཔིཏོཏི ཀོམཱརབྷཙྩོཏི ནཱམཾ ཨཀཾསཱུ’’ཏི (མཧཱཝ. ༣༢༨) ཨཡཾ པནེཏྠ སངྑེཔོ. ཝིཏྠཱརེན པན ཛཱིཝཀཝཏྠུཁནྡྷཀེ ཨཱགཏམེཝ. ཝིནིཙྪཡཀཐཱཔིསྶ སམནྟཔཱསཱདིཀཱཡ ཝིནཡཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཱ.

ཨཡཾ པན ཛཱིཝཀོ ཨེཀསྨིཾ སམཡེ བྷགཝཏོ དོསཱབྷིསནྣཾ ཀཱཡཾ ཝིརེཙེཏྭཱ སིཝེཡྻཀཾ དུསྶཡུགཾ དཏྭཱ ཝཏྠཱནུམོདནཱཔརིཡོསཱནེ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱཡ ཙིནྟེསི – ‘‘མཡཱ དིཝསསྶ དྭཏྟིཀྑཏྟུཾ བུདྡྷུཔཊྛཱནཾ གནྟབྦཾ, ཨིདཉྩ ཝེལུ༹ཝནཾ ཨཏིདཱུརེ, མཡ྄ཧཾ པན ཨམྦཝནཾ ཨུཡྻཱནཾ ཨཱསནྣཏརཾ, ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨེཏྠ བྷགཝཏོ ཝིཧཱརཾ ཀཱརེཡྻ’’ནྟི. སོ ཏསྨིཾ ཨམྦཝནེ རཏྟིཊྛཱནདིཝཱཋཱནལེཎཀུཊིམཎྜཔཱདཱིནི སམྤཱདེཏྭཱ བྷགཝཏོ ཨནུཙྪཝིཀཾ གནྡྷཀུཊིཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཨམྦཝནཾ ཨཊྛཱརསཧཏྠུབྦེདྷེན ཏམྦཔཊྚཝཎྞེན པཱཀཱརེན པརིཀྑིཔཱཔེཏྭཱ བུདྡྷཔྤམུཁཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ སཙཱིཝརབྷཏྟེན སནྟཔྤེཏྭཱ དཀྑིཎོདཀཾ པཱཏེཏྭཱ ཝིཧཱརཾ ནིཡྻཱཏེསི. ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཛཱིཝཀསྶ ཀོམཱརབྷཙྩསྶ ཨམྦཝནེ’’ཏི.

ཨཌྜྷཏེལ༹སེཧི བྷིཀྑུསཏེཧཱིཏི ཨཌྜྷསཏེན ཨཱུནེཧི ཏེརསཧི བྷིཀྑུསཏེཧི. རཱཛཱཏིཨཱདཱིསུ རཱཛཏི ཨཏྟནོ ཨིསྶརིཡསམྤཏྟིཡཱ ཙཏཱུཧི སངྒཧཝཏྠཱུཧི མཧཱཛནཾ རཉྫེཏི ཝཌྜྷེཏཱིཏི རཱཛཱ. མགདྷཱནཾ ཨིསྶརོཏི མཱགདྷོ. ཨཛཱཏོཡེཝ རཉྙོ སཏྟུ བྷཝིསྶཏཱིཏི ནེམིཏྟཀེཧི ནིདྡིཊྛོཏི ཨཛཱཏསཏྟུ.

ཏསྨིཾ ཀིར ཀུཙྪིགཏེ དེཝིཡཱ ཨེཝརཱུཔོ དོཧལོ༹ ཨུཔྤཛྫི – ‘‘ཨཧོ ཝཏཱཧཾ རཉྙོ དཀྑིཎབཱཧུལོཧིཏཾ པིཝེཡྻ’’ནྟི, སཱ ‘‘བྷཱརིཡེ ཋཱནེ དོཧལོ༹ ཨུཔྤནྣོ, ན སཀྐཱ ཀསྶཙི ཨཱརོཙེཏུ’’ནྟི ཏཾ ཀཐེཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱི ཀིསཱ དུབྦཎྞཱ ཨཧོསི. ཏཾ རཱཛཱ པུཙྪི – ‘‘བྷདྡེ, ཏུཡ྄ཧཾ ཨཏྟབྷཱཝོ ན པཀཏིཝཎྞོ, ཀིཾ ཀཱརཎ’’ནྟི? ‘‘མཱ པུཙྪ, མཧཱརཱཛཱཏི’’. ‘‘བྷདྡེ, ཏྭཾ ཨཏྟནོ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ མཡ྄ཧཾ ཨཀཐེནྟཱི ཀསྶ ཀཐེསྶསཱི’’ཏི ཏཐཱ ཏཐཱ ནིབནྡྷིཏྭཱ ཀཐཱཔེསི. སུཏྭཱ ཙ – ‘‘བཱལེ, ཀིཾ ཨེཏྠ ཏུཡ྄ཧཾ བྷཱརིཡསཉྙཱ ཨཧོསཱི’’ཏི ཝེཛྫཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ སུཝཎྞསཏྠཀེན བཱཧུཾ ཕཱལཱཔེཏྭཱ སུཝཎྞསརཀེན ལོཧིཏཾ གཧེཏྭཱ ཨུདཀེན སམྦྷིནྡིཏྭཱ པཱཡེསི. ནེམིཏྟཀཱ ཏཾ སུཏྭཱ – ‘‘ཨེས གབྦྷོ རཉྙོ སཏྟུ བྷཝིསྶཏི, ཨིམིནཱ རཱཛཱ ཧཉྙིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀརིཾསུ. དེཝཱི སུཏྭཱ – ‘‘མཡ྄ཧཾ ཀིར ཀུཙྪིཏོ ནིཀྑནྟོ རཱཛཱནཾ མཱརེསྶཏཱི’’ཏི གབྦྷཾ པཱཏེཏུཀཱམཱ ཨུཡྻཱནཾ གནྟྭཱ ཀུཙྪིཾ མདྡཱཔེསི, གབྦྷོ ན པཏཏི. སཱ པུནཔྤུནཾ གནྟྭཱ ཏཐེཝ ཀཱརེསི. རཱཛཱ ཀིམཏྠཾ ཨཡཾ ཨབྷིཎྷཾ ཨུཡྻཱནཾ གཙྪཏཱིཏི པརིཝཱིམཾསནྟོ ཏཾ ཀཱརཎཾ སུཏྭཱ – ‘‘བྷདྡེ, ཏཝ ཀུཙྪིཡཾ པུཏྟོཏི ཝཱ དྷཱིཏཱཏི ཝཱ ན པཉྙཱཡཏི, ཨཏྟནོ ནིབྦཏྟདཱརཀཾ ཨེཝམཀཱསཱིཏི མཧཱ ཨགུཎརཱསིཔི ནོ ཛམྦུདཱིཔཏལེ ཨཱཝིབྷཝིསྶཏི, མཱ ཏྭཾ ཨེཝཾ ཀརོཧཱི’’ཏི ནིཝཱརེཏྭཱ ཨཱརཀྑཾ ཨདཱསི. སཱ གབྦྷཝུཊྛཱནཀཱལེ ‘‘མཱརེསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེསི. ཏདཱཔི ཨཱརཀྑམནུསྶཱ དཱརཀཾ ཨཔནཡིཾསུ. ཨཐཱཔརེན སམཡེན ཝུཌྜྷིཔྤཏྟཾ ཀུམཱརཾ དེཝིཡཱ དསྶེསུཾ. སཱ ཏཾ དིསྭཱཝ པུཏྟསིནེཧཾ ཨུཔྤཱདེསི, ཏེན ནཾ མཱརེཏུཾ ནཱསཀྑི. རཱཛཱཔི ཨནུཀྐམེན པུཏྟསྶ ཨོཔརཛྫམདཱསི.

ཨཐེཀསྨིཾ སམཡེ དེཝདཏྟོ རཧོགཏོ ཙིནྟེསི – ‘‘སཱརིཔུཏྟསྶ པརིསཱ མཧཱམོགྒལླཱནསྶ པརིསཱ མཧཱཀསྶཔསྶ པརིསཱཏི, ཨེཝམིམེ ཝིསུཾ ཝིསུཾ དྷུརཱ, ཨཧམྤི ཨེཀཾ དྷུརཾ ནཱིཧརཱམཱི’’ཏི. སོ ‘‘ན སཀྐཱ ཝིནཱ ལཱབྷེན པརིསཾ ཨུཔྤཱདེཏུཾ, ཧནྡཱཧཾ ལཱབྷཾ ནིབྦཏྟེམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཁནྡྷཀེ ཨཱགཏནཡེན ཨཛཱཏསཏྟུཾ ཀུམཱརཾ ཨིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡེན པསཱདེཏྭཱ སཱཡཾ པཱཏཾ པཉྩཧི རཐསཏེཧི ཨུཔཊྛཱནཾ ཨཱགཙྪནྟཾ ཨཏིཝིསྶཏྠཾ ཉཏྭཱ ཨེཀདིཝསཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘པུབྦེ ཁོ, ཀུམཱར, མནུསྶཱ དཱིགྷཱཡུཀཱ, ཨེཏརཧི ཨཔྤཱཡུཀཱ, ཏེན ཧི ཏྭཾ ཀུམཱར, པིཏརཾ ཧནྟྭཱ རཱཛཱ ཧོཧི, ཨཧཾ བྷགཝནྟཾ ཧནྟྭཱ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཀུམཱརཾ པིཏུཝདྷེ ཨུཡྻོཛེཏི.

སོ – ‘‘ཨཡྻོ དེཝདཏྟོ མཧཱནུབྷཱཝོ, ཨེཏསྶ ཨཝིདིཏཾ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི ཨཱུརུཡཱ པོཏྠནིཡཾ བནྡྷིཏྭཱ དིཝཱ དིཝསྶ བྷཱིཏོ ཨུབྦིགྒོ ཨུསྶངྐཱི ཨུཏྲསྟོ ཨནྟེཔུརཾ པཝིསིཏྭཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ཝིཔྤཀཱརཾ ཨཀཱསི. ཨཐ ནཾ ཨམཙྩཱ གཧེཏྭཱ ཨནུཡུཉྫིཏྭཱ – ‘‘ཀུམཱརོ ཙ ཧནྟབྦོ, དེཝདཏྟོ ཙ, སབྦེ ཙ བྷིཀྑཱུ ཧནྟབྦཱ’’ཏི སམྨནྟཡིཏྭཱ རཉྙོ ཨཱཎཱཝསེན ཀརིསྶཱམཱཏི རཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ.

རཱཛཱ ཡེ ཨམཙྩཱ མཱརེཏུཀཱམཱ ཨཧེསུཾ, ཏེསཾ ཋཱནནྟརཱནི ཨཙྪིནྡིཏྭཱ, ཡེ ན མཱརེཏུཀཱམཱ, ཏེ ཨུཙྩེསུ ཋཱནེསུ ཋཔེཏྭཱ ཀུམཱརཾ པུཙྪི – ‘‘ཀིསྶ པན ཏྭཾ, ཀུམཱར, མཾ མཱརེཏུཀཱམོསཱི’’ཏི? ‘‘རཛྫེནམྷི, དེཝ, ཨཏྠིཀོ’’ཏི. རཱཛཱ ཏསྶ རཛྫཾ ཨདཱསི.

སོ མཡ྄ཧཾ མནོརཐོ ནིཔྥནྣོཏི དེཝདཏྟསྶ ཨཱརོཙེསི. ཏཏོ ནཾ སོ ཨཱཧ – ‘‘ཏྭཾ སིངྒཱལཾ ཨནྟོཀཏྭཱ བྷེརིཔརིཡོནདྡྷཔུརིསོ ཝིཡ སུཀིཙྩཀཱརིམྷཱིཏི མཉྙསི, ཀཏིཔཱཧེནེཝ ཏེ པིཏཱ ཏཡཱ ཀཏཾ ཨཝམཱནཾ ཙིནྟེཏྭཱ སཡམེཝ རཱཛཱ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ཨཐ, བྷནྟེ, ཀིཾ ཀརོམཱིཏི? མཱུལགྷཙྩཾ གྷཱཏེཧཱིཏི. ནནུ, བྷནྟེ, མཡ྄ཧཾ པིཏཱ ན སཏྠཝཛ྄ཛྷོཏི? ཨཱཧཱརུཔཙྪེདེན ནཾ མཱརེཧཱིཏི. སོ པིཏརཾ ཏཱཔནགེཧེ པཀྑིཔཱཔེསི, ཏཱཔནགེཧཾ ནཱམ ཀམྨཀརཎཏྠཱཡ ཀཏཾ དྷཱུམགྷརཾ. ‘‘མམ མཱཏརཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཉྙསྶ དཊྛུཾ མཱ དེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. དེཝཱི སུཝཎྞསརཀེ བྷཏྟཾ པཀྑིཔིཏྭཱ ཨུཙྪངྒེནཱདཱཡ པཝིསཏི. རཱཛཱ ཏཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཡཱཔེཏི. སོ – ‘‘མཡ྄ཧཾ པིཏཱ ཀཐཾ ཡཱཔེཏཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ – ‘‘མཡ྄ཧཾ མཱཏུ ཨུཙྪངྒཾ ཀཏྭཱ པཝིསིཏུཾ མཱ དེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏོ པཊྛཱཡ དེཝཱི མོལི༹ཡཾ པཀྑིཔིཏྭཱ པཝིསཏི. ཏམྤི སུཏྭཱ ‘‘མོལི༹ཾ བནྡྷིཏྭཱ པཝིསིཏུཾ མཱ དེཐཱ’’ཏི. ཏཏོ སུཝཎྞཔཱདུཀཱསུ བྷཏྟཾ ཋཔེཏྭཱ པིདཧིཏྭཱ པཱདུཀཱ ཨཱརུཡ྄ཧ པཝིསཏི. རཱཛཱ ཏེན ཡཱཔེཏི. པུན ‘‘ཀཐཾ ཡཱཔེཏཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ཏམཏྠཾ སུཏྭཱ ‘‘པཱདུཀཱ ཨཱརུཡ྄ཧ པཝིསིཏུམྤི མཱ དེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏོ པཊྛཱཡ དེཝཱི གནྡྷོདཀེན ནྷཱཡིཏྭཱ སརཱིརཾ ཙཏུམདྷུརེན མཀྑེཏྭཱ པཱརུཔིཏྭཱ པཝིསཏི. རཱཛཱ ཏསྶཱ སརཱིརཾ ལེཧིཏྭཱ ཡཱཔེཏི. པུན པུཙྪིཏྭཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨིཏོ པཊྛཱཡ མཡ྄ཧཾ མཱཏུ པཝེསནཾ ནིཝཱརེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. དེཝཱི དྭཱརམཱུལེ ཋཏྭཱ ‘‘སཱམི, བིམྦིསཱར, ཨེཏཾ དཧརཀཱལེ མཱརེཏུཾ ན ཨདཱསི, ཨཏྟནོ སཏྟུཾ ཨཏྟནཱཝ པོསེསི, ཨིདཾ པན དཱནི ཏེ པཙྪིམདསྶནཾ, ནཱཧཾ ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཏུམྷེ པསྶིཏུཾ ལབྷཱམི, སཙེ མཡ྄ཧཾ དོསོ ཨཏྠི, ཁམཐ དེཝཱ’’ཏི རོདིཏྭཱ ཀནྡིཏྭཱ ནིཝཏྟི.

ཏཏོ པཊྛཱཡ རཉྙོ ཨཱཧཱརོ ནཏྠི. རཱཛཱ མགྒཕལསུཁེན ཙངྐམེན ཡཱཔེཏི. ཨཏིཝིཡ ཨསྶ ཨཏྟབྷཱཝོ ཝིརོཙཏི. སོ – ‘‘ཀཐཾ, མེ བྷཎེ, པིཏཱ ཡཱཔེཏཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཙངྐམེན, དེཝ, ཡཱཔེཏི; ཨཏིཝིཡ ཙསྶ ཨཏྟབྷཱཝོ ཝིརོཙཏཱི’’ཏི སུཏྭཱ ‘ཙངྐམཾ དཱནིསྶ ཧཱརེསྶཱམཱི’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ – ‘‘མཡ྄ཧཾ པིཏུ པཱདེ ཁུརེན ཕཱལེཏྭཱ ལོཎཏེལེན མཀྑེཏྭཱ ཁདིརངྒཱརེཧི ཝཱིཏཙྩིཏེཧི པཙཐཱ’’ཏི ནྷཱཔིཏེ པེསེསི. རཱཛཱ ཏེ དིསྭཱ – ‘‘ནཱུན མཡ྄ཧཾ པུཏྟོ ཀེནཙི སཉྙཏྟོ བྷཝིསྶཏི, ཨིམེ མམ མསྶུཀརཎཏྠཱཡཱགཏཱ’’ཏི ཙིནྟེསི. ཏེ གནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨཊྛཾསུ. ‘ཀསྨཱ ཨཱགཏཏྠཱ’ཏི ཙ པུཊྛཱ ཏཾ སཱསནཾ ཨཱརོཙེསུཾ. ‘‘ཏུམྷཱཀཾ རཉྙོ མནཾ ཀརོཐཱ’’ཏི ཙ ཝུཏྟཱ ‘ནིསཱིད, དེཝཱ’ཏི ཝཏྭཱ ཙ རཱཛཱནཾ ཝནྡིཏྭཱ – ‘‘དེཝ, མཡཾ རཉྙོ ཨཱཎཾ ཀརོམ, མཱ ཨམྷཱཀཾ ཀུཛ྄ཛྷིཏྠ, ནཡིདཾ ཏུམྷཱདིསཱནཾ དྷམྨརཱཛཱུནཾ ཨནུཙྪཝིཀ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཝཱམཧཏྠེན གོཔྥཀེ གཧེཏྭཱ དཀྑིཎཧཏྠེན ཁུརཾ གཧེཏྭཱ པཱདཏལཱནི ཕཱལེཏྭཱ ལོཎཏེལེན མཀྑེཏྭཱ ཁདིརངྒཱརེཧི ཝཱིཏཙྩིཏེཧི པཙིཾསུ. རཱཛཱ ཀིར པུབྦེ ཙེཏིཡངྒཎེ སཨུཔཱཧནོ ཨགམཱསི, ནིསཛྫནཏྠཱཡ པཉྙཏྟཀཊསཱརཀཉྩ ཨདྷོཏེཧི པཱདེཧི ཨཀྐམི, ཏསྶཱཡཾ ནིསྶནྡོཏི ཝདནྟི. རཉྙོ བལཝཝེདནཱ ཨུཔྤནྣཱ. སོ – ‘‘ཨཧོ བུདྡྷོ, ཨཧོ དྷམྨོ, ཨཧོ སངྒྷོ’’ཏི ཨནུསྶརནྟོཡེཝ ཙེཏིཡངྒཎེ ཁིཏྟམཱལཱ ཝིཡ མིལཱཡིཏྭཱ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀདེཝལོཀེ ཝེསྶཝཎསྶ པརིཙཱརཀོ ཛནཝསབྷོ ནཱམ ཡཀྑོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི.

ཏཾ དིཝསམེཝ ཨཛཱཏསཏྟུསྶ པུཏྟོ ཛཱཏོ, པུཏྟསྶ ཛཱཏབྷཱཝཉྩ པིཏུམཏབྷཱཝཉྩ ནིཝེདེཏུཾ དྭེ ལེཁཱ ཨེཀཀྑཎེཡེཝ ཨཱགཏཱ. ཨམཙྩཱ – ‘‘པཋམཾ པུཏྟསྶ ཛཱཏབྷཱཝཾ ཨཱརོཙེསྶཱམཱ’’ཏི ཏཾ ལེཁཾ རཉྙོ ཧཏྠེ ཋཔེསུཾ. རཉྙོ ཏངྑཎེཡེཝ པུཏྟསིནེཧོ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ སཀལསརཱིརཾ ཁོབྷེཏྭཱ ཨཊྛིམིཉྫཾ ཨཱཧཙྩ ཨཊྛཱསི. ཏསྨིཾ ཁཎེ པིཏུགུཎམཉྙཱསི – ‘‘མཡི ཛཱཏེཔི མཡ྄ཧཾ པིཏུ ཨེཝམེཝ སིནེཧོ ཨུཔྤནྣོ’’ཏི. སོ – ‘‘གཙྪཐ, བྷཎེ, མཡ྄ཧཾ པིཏརཾ ཝིསྶཛྫེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཀིཾ ཝིསྶཛྫཱཔེཐ, དེཝཱ’’ཏི ཨིཏརཾ ལེཁཾ ཧཏྠེ ཋཔཡིཾསུ.

སོ ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ རོདམཱནོ མཱཏུསམཱིཔཾ གནྟྭཱ – ‘‘ཨཧོསི ནུ, ཁོ, ཨམྨ, མཡ྄ཧཾ པིཏུ མཡི ཛཱཏེ སིནེཧོ’’ཏི? སཱ ཨཱཧ – ‘‘བཱལཔུཏྟ, ཀིཾ ཝདེསི, ཏཝ དཧརཀཱལེ ཨངྒུལིཡཱ པཱིལ༹ཀཱ ཨུཊྛཧི. ཨཐ ཏཾ རོདམཱནཾ སཉྙཱཔེཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ ཏཾ གཧེཏྭཱ ཝིནིཙྪཡཊྛཱནེ ནིསིནྣསྶ ཏཝ པིཏུ སནྟིཀཾ ཨགམཾསུ. པིཏཱ ཏེ ཨངྒུལིཾ མུཁེ ཋཔེསི. པཱིལ༹ཀཱ མུཁེཡེཝ བྷིཛྫི. ཨཐ ཁོ པིཏཱ ཏཝ སིནེཧེན ཏཾ ལོཧིཏམིསྶཀཾ པུབྦཾ ཨནིཊྛུབྷིཏྭཱཝ ཨཛ྄ཛྷོཧརི. ཨེཝརཱུཔོ ཏེ པིཏུ སིནེཧོ’’ཏི. སོ རོདིཏྭཱ པརིདེཝིཏྭཱ པིཏུ སརཱིརཀིཙྩཾ ཨཀཱསི.

དེཝདཏྟོཔི ཨཛཱཏསཏྟུཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ – ‘‘པུརིསེ, མཧཱརཱཛ, ཨཱཎཱཔེཧི, ཡེ སམཎཾ གོཏམཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེསྶནྟཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེན དིནྣེ པུརིསེ པེསེཏྭཱ སཡཾ གིཛ྄ཛྷཀཱུཊཾ ཨཱརུཡ྄ཧ ཡནྟེན སིལཾ པཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ནཱལཱ༹གིརིཧཏྠིཾ མུཉྩཱཔེཏྭཱཔི ཀེནཙི ཨུཔཱཡེན བྷགཝནྟཾ མཱརེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ པརིཧཱིནལཱབྷསཀྐཱརོ པཉྩ ཝཏྠཱུནི ཡཱཙིཏྭཱ ཏཱནི ཨལབྷམཱནོ ཏེཧི ཛནཾ སཉྙཱཔེསྶཱམཱིཏི སངྒྷབྷེདཾ ཀཏྭཱ སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནེསུ པརིསཾ ཨཱདཱཡ པཀྐནྟེསུ ཨུཎྷལོཧིཏཾ མུཁེན ཚཌྜེཏྭཱ ནཝམཱསེ གིལཱནམཉྩེ ནིཔཛྫིཏྭཱ ཝིཔྤཊིསཱརཛཱཏོ – ‘‘ཀུཧིཾ ཨེཏརཧི སཏྠཱ ཝསཏཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཛེཏཝནེ’’ཏི ཝུཏྟེ མཉྩཀེན མཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཏྠཱརཾ དསྶེཐཱཏི ཝཏྭཱ ཨཱཧརིཡམཱནོ བྷགཝཏོ དསྶནཱརཧསྶ ཀམྨསྶ ཨཀཏཏྟཱ ཛེཏཝནེ པོཀྑརཎཱིསམཱིཔེཡེཝ དྭེདྷཱ བྷིནྣཾ པཐཝིཾ པཝིསིཏྭཱ མཧཱནིརཡེ པཏིཊྛིཏོཏི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ. ཝིཏྠཱརཀཐཱནཡོ ཁནྡྷཀེ ཨཱགཏོ. ཨཱགཏཏྟཱ པན སབྦཾ ན ཝུཏྟནྟི. ཨེཝཾ ཨཛཱཏོཡེཝ རཉྙོ སཏྟུ བྷཝིསྶཏཱིཏི ནེམིཏྟཀེཧི ནིདྡིཊྛོཏི ཨཛཱཏསཏྟུ.

ཝེདེཧིཔུཏྟོཏི ཨཡཾ ཀོསལརཉྙོ དྷཱིཏཱཡ པུཏྟོ, ན ཝིདེཧརཉྙོ. ཝེདེཧཱིཏི པན པཎྜིཏཱདྷིཝཙནམེཏཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཝེདེཧིཀཱ གཧཔཏཱནཱི (མ. ནི. ༡.༢༢༦), ཨཡྻོ ཨཱནནྡོ ཝེདེཧམུནཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༢.༡༥༤). ཏཏྲཱཡཾ ཝཙནཏྠོ – ཝིདནྟི ཨེཏེནཱཏི ཝེདོ, ཉཱཎསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཝེདེན ཨཱིཧཏི གྷཊཏི ཝཱཡམཏཱིཏི ཝེདེཧཱི. ཝེདེཧིཡཱ པུཏྟོ ཝེདེཧིཔུཏྟོ.

ཏདཧཱུཏི ཏསྨིཾ ཨཧུ, ཏསྨིཾ དིཝསེཏི ཨཏྠོ. ཨུཔཝསནྟི ཨེཏྠཱཏི ཨུཔོསཐོ, ཨུཔཝསནྟཱིཏི སཱིལེན ཝཱ ཨནསནེན ཝཱ ཨུཔེཏཱ ཧུཏྭཱ ཝསནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཡཾ པནེཏྠ ཨཏྠུདྡྷཱརོ – ‘‘ཨཱཡཱམཱཝུསོ, ཀཔྤིན, ཨུཔོསཐཾ གམིསྶཱམཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ པཱཏིམོཀྑུདྡེསོ ཨུཔོསཐོ. ‘‘ཨེཝཾ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏོ ཁོ, ཝིསཱཁེ, ཨུཔོསཐོ ཨུཔཝུཏྠོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༨.༤༣) སཱིལཾ. ‘‘སུདྡྷསྶ ཝེ སདཱ ཕགྒུ, སུདྡྷསྶུཔོསཐོ སདཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༧༩) ཨུཔཝཱསོ. ‘‘ཨུཔོསཐོ ནཱམ ནཱགརཱཛཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༢༤༦) པཉྙཏྟི. ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཏདཧུཔོསཐེ སབྷིཀྑུཀཱ ཨཱཝཱསཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མཧཱཝ. ༡༨༡) ཨུཔཝསིཏབྦདིཝསོ. ཨིདྷཱཔི སོཡེཝ ཨདྷིཔྤེཏོ. སོ པནེས ཨཊྛམཱི ཙཱཏུདྡསཱི པནྣརསཱིབྷེདེན ཏིཝིདྷོ. ཏསྨཱ སེསདྭཡནིཝཱརཎཏྠཾ པནྣརསེཏི ཝུཏྟཾ. ཏེནེཝ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨུཔཝསནྟི ཨེཏྠཱཏི ཨུཔོསཐོ’’ཏི.

ཀོམུདིཡཱཏི ཀུམུདཝཏིཡཱ. ཏདཱ ཀིར ཀུམུདཱནི སུཔུཔྥིཏཱནི ཧོནྟི, ཏཱནི ཨེཏྠ སནྟཱིཏི ཀོམུདཱི. ཙཱཏུམཱསིནིཡཱཏི ཙཱཏུམཱསིཡཱ, སཱ ཧི ཙཏུནྣཾ མཱསཱནཾ པརིཡོསཱནབྷཱུཏཱཏི ཙཱཏུམཱསཱི. ཨིདྷ པན ཙཱཏུམཱསིནཱིཏི ཝུཙྩཏི. མཱསཔུཎྞཏཱཡ ཨུཏུཔུཎྞཏཱཡ སཾཝཙྪརཔུཎྞཏཱཡ པུཎྞཱ སམྤུཎྞཱཏི པུཎྞཱ. མཱ ཨིཏི ཙནྡོ ཝུཙྩཏི, སོ ཨེཏྠ པུཎྞོཏི པུཎྞམཱ. ཨེཝཾ པུཎྞཱཡ པུཎྞམཱཡཱཏི ཨིམསྨིཾ པདདྭཡེ ཙ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

རཱཛཱམཙྩཔརིཝུཏོཏི ཨེཝརཱུཔཱཡ རཛཏགྷཊཝིནིགྒཏཱཧི ཁཱིརདྷཱརཱཧི དྷོཝིཡམཱནདིསཱབྷཱགཱཡ ཝིཡ, རཛཏཝིམཱནཝིཙྩུཏེཧི མུཏྟཱཝལི༹སུམནཀུསུམདཱམསེཏདུཀཱུལཀུམུདཝིསརེཧི སམྤརིཀིཎྞཱཡ ཝིཡ ཙ, ཙཏུརུཔཀྐིལེསཝིམུཏྟཔུཎྞཙནྡཔྤབྷཱསམུདཡོབྷཱསིཏཱཡ རཏྟིཡཱ རཱཛཱམཙྩེཧི པརིཝུཏོཏི ཨཏྠོ. ཨུཔརིཔཱསཱདཝརགཏོཏི པཱསཱདཝརསྶ ཨུཔརིགཏོ. མཧཱརཧེ སམུསྶིཏསེཏཙྪཏྟེ ཀཉྩནཱསནེ ནིསིནྣོ ཧོཏི. ཀསྨཱ ནིསིནྣོ? ནིདྡཱཝིནོདནཏྠཾ. ཨཡཉྷི རཱཛཱ པིཏརི ཨུཔཀྐནྟདིཝསཏོ པཊྛཱཡ – ‘‘ནིདྡཾ ཨོཀྐམིསྶཱམཱི’’ཏི ནིམཱིལིཏམཏྟེསུཡེཝ ཨཀྑཱིསུ སཏྟིསཏཨབྦྷཱཧཏོ ཝིཡ ཀནྡམཱནོཡེཝ པབུཛ྄ཛྷི. ཀིམེཏནྟི ཙ ཝུཏྟེ, ན ཀིཉྩཱིཏི ཝདཏི. ཏེནསྶ ཨམནཱཔཱ ནིདྡཱ, ཨིཏི ནིདྡཱཝིནོདནཏྠཾ ནིསིནྣོ. ཨཔི ཙ ཏསྨིཾ དིཝསེ ནཀྑཏྟཾ སངྒྷུཊྛཾ ཧོཏི. སབྦཾ ནགརཾ སིཏྟསམྨཊྛཾ ཝིཔྤཀིཎྞཝཱལུཀཾ པཉྩཝཎྞཀུསུམལཱཛཔུཎྞགྷཊཔཊིམཎྜིཏགྷརདྭཱརཾ སམུསྶིཏདྷཛཔཊཱཀཝིཙིཏྲསམུཛྫལིཏདཱིཔམཱལཱལངྐཏསབྦདིསཱབྷཱགཾ ཝཱིཐིསབྷཱགེན རཙྪཱསབྷཱགེན ནཀྑཏྟཀཱིལ༹ཾ ཨནུབྷཝམཱནེན མཧཱཛནེན སམཱཀིཎྞཾ ཧོཏི. ཨིཏི ནཀྑཏྟདིཝསཏཱཡཔི ནིསིནྣོཏི ཝདནྟི. ཨེཝཾ པན ཝཏྭཱཔི – ‘‘རཱཛཀུལསྶ ནཱམ སདཱཔི ནཀྑཏྟམེཝ, ནིདྡཱཝིནོདནཏྠཾཡེཝ པནེས ནིསིནྣོ’’ཏི སནྣིཊྛཱནཾ ཀཏཾ.

ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསཱིཏི ཨུདཱཧཱརཾ ཨུདཱཧརི, ཡཐཱ ཧི ཡཾ ཏེལཾ མཱནཾ གཧེཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཝིསྶནྡིཏྭཱ གཙྪཏི, ཏཾ ཨཝསེཀོཏི ཝུཙྩཏི. ཡཉྩ ཛལཾ ཏལཱ༹ཀཾ གཧེཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ གཙྪཏི, ཏཾ ཨོགྷོཏི ཝུཙྩཏི; ཨེཝམེཝ ཡཾ པཱིཏིཝཙནཾ ཧདཡཾ གཧེཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཨདྷིཀཾ ཧུཏྭཱ ཨནྟོ ཨསཎྛཧིཏྭཱ བཧིནིཀྑམཏི, ཏཾ ཨུདཱནནྟི ཝུཙྩཏི. ཨེཝརཱུཔཾ པཱིཏིམཡཾ ཝཙནཾ ནིཙྪཱརེསཱིཏི ཨཏྠོ.

དོསིནཱཏི དོསཱཔགཏཱ, ཨབྦྷཱ, མཧིཀཱ, དྷཱུམོ, རཛོ, རཱཧཱུཏི ཨིམེཧི པཉྩཧི ཨུཔཀྐིལེསེཧི ཝིརཧིཏཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏསྨཱ རམཎཱིཡཱཏིཨཱདཱིནི པཉྩ ཐོམནཝཙནཱནི. སཱ ཧི མཧཱཛནསྶ མནཾ རམཡཏཱིཏི རམཎཱིཡཱ. ཝུཏྟདོསཝིམུཏྟཱཡ ཙནྡཔྤབྷཱཡ ཨོབྷཱསིཏཏྟཱ ཨཏིཝིཡ སུརཱུཔཱཏི ཨབྷིརཱུཔཱ. དསྶིཏུཾ ཡུཏྟཱཏི དསྶནཱིཡཱ. ཙིཏྟཾ པསཱདེཏཱིཏི པཱསཱདིཀཱ. དིཝསམཱསཱདཱིནཾ ལཀྑཎཾ བྷཝིཏུཾ ཡུཏྟཱཏི ལཀྑཉྙཱ.

ཀཾ ནུ ཁྭཛྫཱཏི ཀཾ ནུ ཁོ ཨཛྫ. སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱཏི སམིཏཔཱཔཏཱཡ སམཎཾ. བཱཧིཏཔཱཔཏཱཡ བྲཱཧྨཎཾ. ཡཾ ནོ པཡིརུཔཱསཏོཏི ཝཙནབྱཏྟཡོ ཨེས, ཡཾ ཨམྷཱཀཾ པཉྷཔུཙྪནཝསེན པཡིརུཔཱསནྟཱནཾ མདྷུརཾ དྷམྨཾ སུཏྭཱ ཙིཏྟཾ པསཱིདེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཨིཏི རཱཛཱ ཨིམིནཱ སབྦེནཔི ཝཙནེན ཨོབྷཱསནིམིཏྟཀམྨཾ ཨཀཱསི. ཀསྶ ཨཀཱསཱིཏི? ཛཱིཝཀསྶ. ཀིམཏྠཾ? བྷགཝཏོ དསྶནཏྠཾ. ཀིཾ བྷགཝནྟཾ སཡཾ དསྶནཱཡ ཨུཔགནྟུཾ ན སཀྐོཏཱིཏི? ཨཱམ, ན སཀྐོཏི. ཀསྨཱ? མཧཱཔརཱདྷཏཱཡ.

ཏེན ཧི བྷགཝཏོ ཨུཔཊྛཱཀོ ཨརིཡསཱཝཀོ ཨཏྟནོ པིཏཱ མཱརིཏོ, དེཝདཏྟོ ཙ ཏམེཝ ནིསྶཱཡ བྷགཝཏོ བཧུཾ ཨནཏྠམཀཱསི, ཨིཏི མཧཱཔརཱདྷོ ཨེས, ཏཱཡ མཧཱཔརཱདྷཏཱཡ སཡཾ གནྟུཾ ན སཀྐོཏི. ཛཱིཝཀོ པན བྷགཝཏོ ཨུཔཊྛཱཀོ, ཏསྶ པིཊྛིཚཱཡཱཡ བྷགཝནྟཾ པསྶིསྶཱམཱིཏི ཨོབྷཱསནིམིཏྟཀམྨཾ ཨཀཱསི. ཀིཾ ཛཱིཝཀོ པན – ‘‘མཡ྄ཧཾ ཨིདཾ ཨོབྷཱསནིམིཏྟཀམྨ’’ནྟི ཛཱནཱཏཱིཏི? ཨཱམ ཛཱནཱཏི. ཨཐ ཀསྨཱ ཏུཎྷཱི ཨཧོསཱིཏི? ཝིཀྑེཔཔཙྪེདནཏྠཾ.

ཏསྶཉྷི པརིསཏི ཚནྣཾ སཏྠཱརཱནཾ ཨུཔཊྛཱཀཱ བཧཱུ སནྣིཔཏིཏཱ, ཏེ ཨསིཀྑིཏཱནཾ པཡིརུཔཱསནེན སཡམྤི ཨསིཀྑིཏཱཝ. ཏེ མཡི བྷགཝཏོ གུཎཀཐཾ ཨཱརདྡྷེ ཨནྟརནྟརཱ ཨུཊྛཱཡུཊྛཱཡ ཨཏྟནོ སཏྠཱརཱནཾ གུཎཾ ཀཐེསྶནྟི, ཨེཝཾ མེ སཏྠུ གུཎཀཐཱ པརིཡོསཱནཾ ན གམིསྶཏི. རཱཛཱ པན ཨིམེསཾ ཀུལཱུཔཀེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ གཧིཏཱསཱརཏཱཡ ཏེསཾ གུཎཀཐཱཡ ཨནཏྟམནོ ཧུཏྭཱ མཾ པཊིཔུཙྪིསྶཏི, ཨཐཱཧཾ ནིབྦིཀྑེཔཾ སཏྠུ གུཎཾ ཀཐེཏྭཱ རཱཛཱནཾ སཏྠུ སནྟིཀཾ གཧེཏྭཱ གམིསྶཱམཱིཏི ཛཱནནྟོཝ ཝིཀྑེཔཔཙྪེདནཏྠཾ ཏུཎྷཱི ཨཧོསཱིཏི.

ཏེཔི ཨམཙྩཱ ཨེཝཾ ཙིནྟེསུཾ – ‘‘ཨཛྫ རཱཛཱ པཉྩཧི པདེཧི རཏྟིཾ ཐོམེཏི, ཨདྡྷཱ ཀིཉྩི སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྷཾ པུཙྪིཏྭཱ དྷམྨཾ སོཏུཀཱམོ, ཡསྶ ཙེས དྷམྨཾ སུཏྭཱ པསཱིདིསྶཏི, ཏསྶ ཙ མཧནྟཾ སཀྐཱརཾ ཀརིསྶཏི, ཡསྶ པན ཀུལཱུཔཀོ སམཎོ རཱཛཀུལཱུཔཀོ ཧོཏི, བྷདྡཾ ཏསྶཱ’’ཏི.

༡༥༡-༡༥༢. ཏེ ཨེཝཾ ཙིནྟེཏྭཱ – ‘‘ཨཧཾ ཨཏྟནོ ཀུལཱུཔཀསམཎསྶ ཝཎྞཾ ཝཏྭཱ རཱཛཱནཾ གཧེཏྭཱ གམིསྶཱམི, ཨཧཾ གམིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཀུལཱུཔཀཱནཾ ཝཎྞཾ ཀཐེཏུཾ ཨཱརདྡྷཱ. ཏེནཱཧ – ‘‘ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨཉྙཏརོ རཱཛཱམཙྩོ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ པཱུརཎོཏི ཏསྶ སཏྠུཔཊིཉྙསྶ ནཱམཾ. ཀསྶཔོཏི གོཏྟཾ. སོ ཀིར ཨཉྙཏརསྶ ཀུལསྶ ཨེཀཱུནདཱསསཏཾ པཱུརཡམཱནོ ཛཱཏོ, ཏེནསྶ པཱུརཎོཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ. མངྒལདཱསཏྟཱ ཙསྶ ‘‘དུཀྐཊ’’ནྟི ཝཏྟཱ ནཏྠི, ཨཀཏཾ ཝཱ ན ཀཏནྟི. སོ ‘‘ཀིམཧཾ ཨེཏྠ ཝསཱམཱི’’ཏི པལཱཡི. ཨཐསྶ ཙོརཱ ཝཏྠཱནི ཨཙྪིནྡིཾསུ, སོ པཎྞེན ཝཱ ཏིཎེན ཝཱ པཊིཙྪཱདེཏུམྤི ཨཛཱནནྟོ ཛཱཏརཱུཔེནེཝ ཨེཀཾ གཱམཾ པཱཝིསི. མནུསྶཱ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ སམཎོ ཨརཧཱ ཨཔྤིཙྪོ, ནཏྠི ཨིམིནཱ སདིསོ’’ཏི པཱུཝབྷཏྟཱདཱིནི གཧེཏྭཱ ཨུཔསངྐམནྟི. སོ – ‘‘མཡ྄ཧཾ སཱཊཀཾ ཨནིཝཏྠབྷཱཝེན ཨིདཾ ཨུཔྤནྣ’’ནྟི ཏཏོ པཊྛཱཡ སཱཊཀཾ ལབྷིཏྭཱཔི ན ནིཝཱསེསི, ཏདེཝ པབྦཛྫཾ ཨགྒཧེསི, ཏསྶ སནྟིཀེ ཨཉྙེཔི ཨཉྙེཔཱིཏི པཉྩསཏམནུསྶཱ པབྦཛིཾསུ. ཏཾ སནྡྷཱཡཱཧ – ‘‘པཱུརཎོ ཀསྶཔོ’’ཏི.

པབྦཛིཏསམཱུཧསངྑཱཏོ སངྒྷོ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི སངྒྷཱི. སྭེཝ གཎོ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི གཎཱི. ཨཱཙཱརསིཀྑཱཔནཝསེན ཏསྶ གཎསྶ ཨཱཙརིཡོཏི གཎཱཙརིཡོ. ཉཱཏོཏི པཉྙཱཏོ པཱཀཊོ. ‘‘ཨཔྤིཙྪོ སནྟུཊྛོ. ཨཔྤིཙྪཏཱཡ ཝཏྠམྤི ན ནིཝཱསེཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ སམུགྒཏོ ཡསོ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཡསསྶཱི. ཏིཏྠཀརོཏི ལདྡྷིཀརོ. སཱདྷུསམྨཏོཏི ཨཡཾ སཱདྷུ, སུནྡརོ, སཔྤུརིསོཏི ཨེཝཾ སམྨཏོ. བཧུཛནསྶཱཏི ཨསྶུཏཝཏོ ཨནྡྷབཱལཔུཐུཛྫནསྶ. པབྦཛིཏཏོ པཊྛཱཡ ཨཏིཀྐནྟཱ བཧཱུ རཏྟིཡོ ཛཱནཱཏཱིཏི རཏྟཉྙཱུ. ཙིརཾ པབྦཛིཏསྶ ཨསྶཱཏི ཙིརཔབྦཛིཏོ, ཨཙིརཔབྦཛིཏསྶ ཧི ཀཐཱ ཨོཀཔྤནཱིཡཱ ན ཧོཏི, ཏེནཱཧ ‘‘ཙིརཔབྦཛིཏོ’’ཏི. ཨདྡྷགཏོཏི ཨདྡྷཱནཾ གཏོ, དྭེ ཏཡོ རཱཛཔརིཝཊྚེ ཨཏཱིཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཝཡོཨནུཔྤཏྟོཏི པཙྪིམཝཡཾ ཨནུཔྤཏྟོ. ཨིདཾ ཨུབྷཡམྤི – ‘‘དཧརསྶ ཀཐཱ ཨོཀཔྤནཱིཡཱ ན ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ.

ཏུཎྷཱི ཨཧོསཱིཏི སུཝཎྞཝཎྞཾ མདྷུརརསཾ ཨམྦཔཀྐཾ ཁཱདིཏུཀཱམོ པུརིསོ ཨཱཧརིཏྭཱ ཧཏྠེ ཋཔིཏཾ ཀཱཛརཔཀྐཾ དིསྭཱ ཝིཡ ཛྷཱནཱབྷིཉྙཱདིགུཎཡུཏྟཾ ཏིལཀྑཎབྦྷཱཧཏཾ མདྷུརཾ དྷམྨཀཐཾ སོཏུཀཱམོ པུབྦེ པཱུརཎསྶ དསྶནེནཱཔི ཨནཏྟམནོ ཨིདཱནི གུཎཀཐཱཡ སུཊྛུཏརཾ ཨནཏྟམནོ ཧུཏྭཱ ཏུཎྷཱི ཨཧོསི. ཨནཏྟམནོ སམཱནོཔི པན ‘‘སཙཱཧཾ ཨེཏཾ ཏཛྫེཏྭཱ གཱིཝཱཡཾ གཧེཏྭཱ ནཱིཧརཱཔེསྶཱམི, ‘ཡོ ཡོ ཀཐེསི, ཏཾ ཏཾ རཱཛཱ ཨེཝཾ ཀརོཏཱི’ཏི བྷཱིཏོ ཨཉྙོཔི ཀོཙི ཀིཉྩི ན ཀཐེསྶཏཱི’’ཏི ཨམནཱཔམྤི ཏཾ ཀཐཾ ཨདྷིཝཱསེཏྭཱ ཏུཎྷཱི ཨེཝ ཨཧོསི. ཨཐཉྙོ – ‘‘ཨཧཾ ཨཏྟནོ ཀུལཱུཔཀསྶ ཝཎྞཾ ཀཐེསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཝཏྟུཾ ཨཱརབྷི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ཨཉྙཏརོཔི ཁོཏིཨཱདི. ཏཾ སབྦཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨེཏྠ པན མཀྑལཱིཏི ཏསྶ ནཱམཾ. གོསཱལཱཡ ཛཱཏཏྟཱ གོསཱལོཏི དུཏིཡཾ ནཱམཾ. ཏཾ ཀིར སཀདྡམཱཡ བྷཱུམིཡཱ ཏེལགྷཊཾ གཧེཏྭཱ གཙྪནྟཾ – ‘‘ཏཱཏ, མཱ ཁལཱི’’ཏི སཱམིཀོ ཨཱཧ. སོ པམཱདེན ཁལིཏྭཱ པཏིཏྭཱ སཱམིཀསྶ བྷཡེན པལཱཡིཏུཾ ཨཱརདྡྷོ. སཱམིཀོ ཨུཔདྷཱཝིཏྭཱ དུསྶཀཎྞེ ཨགྒཧེསི. སོ སཱཊཀཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཨཙེལཀོ ཧུཏྭཱ པལཱཡི. སེསཾ པཱུརཎསདིསམེཝ.

༡༥༣. ཨཛིཏོཏི ཏསྶ ནཱམཾ. ཀེསཀམྦལཾ དྷཱརེཏཱིཏི ཀེསཀམྦལོ. ཨིཏི ནཱམདྭཡཾ སཾསནྡིཏྭཱ ཨཛིཏོ ཀེསཀམྦལོཏི ཝུཙྩཏི. ཏཏྠ ཀེསཀམྦལོ ནཱམ མནུསྶཀེསེཧི ཀཏཀམྦལོ. ཏཏོ པཊིཀིཊྛཏརཾ ཝཏྠཾ ནཱམ ནཏྠི. ཡཐཱཧ – ‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཡཱནི ཀཱནིཙི ཏནྟཱཝུཏཱནཾ ཝཏྠཱནཾ, ཀེསཀམྦལོ ཏེསཾ པཊིཀིཊྛོ ཨཀྑཱཡཏི. ཀེསཀམྦལོ, བྷིཀྑཝེ, སཱིཏེ སཱིཏོ, ཨུཎྷེ ཨུཎྷོ, དུབྦཎྞོ དུགྒནྡྷོ དུཀྑསམྥསྶོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༡༣༨).

༡༥༤. པཀུདྷོཏི ཏསྶ ནཱམཾ. ཀཙྩཱཡནོཏི གོཏྟཾ. ཨིཏི ནཱམགོཏྟཾ སཾསནྡིཏྭཱ པཀུདྷོ ཀཙྩཱཡནོཏི ཝུཙྩཏི. སཱིཏུདཀཔཊིཀྑིཏྟཀོ ཨེས, ཝཙྩཾ ཀཏྭཱཔི ཨུདཀཀིཙྩཾ ན ཀརོཏི, ཨུཎྷོདཀཾ ཝཱ ཀཉྫིཡཾ ཝཱ ལབྷིཏྭཱ ཀརོཏི, ནདིཾ ཝཱ མགྒོདཀཾ ཝཱ ཨཏིཀྐམྨ – ‘‘སཱིལཾ མེ བྷིནྣ’’ནྟི ཝཱལིཀཐཱུཔཾ ཀཏྭཱ སཱིལཾ ཨདྷིཊྛཱཡ གཙྪཏི. ཨེཝརཱུཔོ ནིསྶིརཱིཀལདྡྷིཀོ ཨེས.

༡༥༥. སཉྩཡོཏི ཏསྶ ནཱམཾ. བེལཊྛསྶ པུཏྟོཏི བེལཊྛཔུཏྟོ.

༡༥༦. ཨམྷཱཀཾ གཎྛནཀིལེསོ པལིབནྡྷནཀིལེསོ ནཏྠི, ཀིལེསགཎྛརཧིཏཱ མཡནྟི ཨེཝཾཝཱདིཏཱཡ ལདྡྷནཱམཝསེན ནིགཎྛོ. ནཱཊསྶ པུཏྟོ ནཱཊཔུཏྟོ.

ཀོམཱརབྷཙྩཛཱིཝཀཀཐཱཝཎྞནཱ

༡༥༧. ཨཐ ཁོ རཱཛཱཏི རཱཛཱ ཀིར ཏེསཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཧཾ ཡསྶ ཡསྶ ཝཙནཾ ན སོཏུཀཱམོ, སོ སོ ཨེཝ ཀཐེསི. ཡསྶ པནམྷི ཝཙནཾ སོཏུཀཱམོ, ཨེས ནཱགཝསཾ པིཝིཏྭཱ ཋིཏོ སུཔཎྞོ ཝིཡ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏོ, ཨནཏྠོ ཝཏ མེ’’ཏི. ཨཐསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཛཱིཝཀོ ཨུཔསནྟསྶ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཨུཔཊྛཱཀོ, སཡམྤི ཨུཔསནྟོ, ཏསྨཱ ཝཏྟསམྤནྣོ བྷིཀྑུ ཝིཡ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏོཝ ནིསིནྣོ, ན ཨེས མཡི ཨཀཐེནྟེ ཀཐེསྶཏི, ཧཏྠིམྷི ཁོ པན མདྡནྟེ ཧཏྠིསྶེཝ པཱདོ གཧེཏབྦོ’’ཏི ཏེན སདྡྷིཾ སཡཾ མནྟེཏུམཱརདྡྷོ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཐ ཁོ རཱཛཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཀིཾ ཏུཎྷཱིཏི ཀེན ཀཱརཎེན ཏུཎྷཱི. ཨིམེསཾ ཨམཙྩཱནཾ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཀུལཱུཔཀསམཎསྶ ཝཎྞཾ ཀཐེནྟཱནཾ མུཁཾ ནཔྤཧོཏི. ཀིཾ ཡཐཱ ཨེཏེསཾ, ཨེཝཾ ཏཝ ཀུལཱུཔཀསམཎོ ནཏྠི, ཀིཾ ཏྭཾ དལིདྡོ, ན ཏེ མམ པིཏརཱ ཨིསྶརིཡཾ དིནྣཾ, ཨུདཱཧུ ཨསྶདྡྷོཏི པུཙྪཏི.

ཏཏོ ཛཱིཝཀསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཡཾ རཱཛཱ མཾ ཀུལཱུཔཀསམཎསྶ གུཎཾ ཀཐཱཔེཏི, ན དཱནི མེ ཏུཎྷཱིབྷཱཝསྶ ཀཱལོ, ཡཐཱ ཁོ པནིམེ རཱཛཱནཾ ཝནྡིཏྭཱ ནིསིནྣཱཝ ཨཏྟནོ ཀུལཱུཔཀསམཎཱནཾ གུཎཾ ཀཐཡིཾསུ, ན མཡ྄ཧཾ ཨེཝཾ སཏྠུགུཎེ ཀཐེཏུཾ ཡུཏྟ’’ནྟི ཨུཊྛཱཡཱསནཱ བྷགཝཏོ ཝིཧཱརཱབྷིམུཁོ པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཝནྡིཏྭཱ དསནཁསམོདྷཱནསམུཛྫལཾ ཨཉྫལིཾ སིརསི པགྒཧེཏྭཱ – ‘‘མཧཱརཱཛ, མཱ མཾ ཨེཝཾ ཙིནྟཡིཏྠ, ‘ཨཡཾ ཡཾ ཝཱ ཏཾ ཝཱ སམཎཾ ཨུཔསངྐམཏཱི’ཏི, མམ སཏྠུནོ ཧི མཱཏུཀུཙྪིཨོཀྐམནེ, མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམནེ, མཧཱབྷིནིཀྑམནེ, སམྦོདྷིཡཾ, དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནེ ཙ, དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུ ཀམྤིཏྠ, ཨེཝཾ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ ཨཀཱསི, ཨེཝཾ དེཝོརོཧཎཾ, ཨཧཾ སཏྠུནོ གུཎེ ཀཐཡིསྶཱམི, ཨེཀགྒཙིཏྟོ སུཎ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཝཏྭཱ – ‘‘ཨཡཾ དེཝ, བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཏཾ ཁོ པན བྷགཝནྟནྟི ཨིཏྠམྦྷཱུཏཱཁྱཱནཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ, ཏསྶ ཁོ པན བྷགཝཏོཏི ཨཏྠོ. ཀལྱཱཎོཏི ཀལྱཱཎགུཎསམནྣཱགཏོ, སེཊྛོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀིཏྟིསདྡོཏི ཀིཏྟིཡེཝ. ཐུཏིགྷོསོ ཝཱ. ཨབྦྷུགྒཏོཏི སདེཝཀཾ ལོཀཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ ཨུགྒཏོ. ཀིནྟི? ‘‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ…པེ… བྷགཝཱ’’ཏི.

ཏཏྲཱཡཾ པདསམྦནྡྷོ – སོ བྷགཝཱ ཨིཏིཔི ཨརཧཾ ཨིཏིཔི སམྨཱསམྦུདྡྷོ…པེ… ཨིཏིཔི བྷགཝཱཏི. ཨིམིནཱ ཙ ཨིམིནཱ ཙ ཀཱརཎེནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཨཱརཀཏྟཱ ཨརཱིནཾ, ཨརཱནཉྩ ཧཏཏྟཱ, པཙྩཡཱདཱིནཾ ཨརཧཏྟཱ, པཱཔཀརཎེ རཧཱབྷཱཝཱཏི, ཨིམེཧི ཏཱཝ ཀཱརཎེཧི སོ བྷགཝཱ ཨརཧནྟི ཝེདིཏབྦོཏིཨཱདིནཱ ནཡེན མཱཏིཀཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱ སབྦཱནེཝ ཙེཏཱནི པདཱནི ཝིསུདྡྷིམགྒེ བུདྡྷཱནུསྶཏིནིདྡེསེ ཝིཏྠཱརིཏཱནཱིཏི ཏཏོ ནེསཾ ཝིཏྠཱརོ གཧེཏབྦོ.

ཛཱིཝཀོ པན ཨེཀམེཀསྶ པདསྶ ཨཏྠཾ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ – ‘‘ཨེཝཾ, མཧཱརཱཛ, ཨརཧཾ མཡ྄ཧཾ སཏྠཱ, ཨེཝཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ…པེ… ཨེཝཾ བྷགཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ – ‘‘ཏཾ, དེཝོ, བྷགཝནྟཾ པཡིརུཔཱསཏུ, ཨཔྤེཝ ནཱམ དེཝསྶ ཏཾ བྷགཝནྟཾ པཡིརུཔཱསཏོ ཙིཏྟཾ པསཱིདེཡྻཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨེཏྠ ཙ ཏཾ དེཝོ པཡིརུཔཱསཏཱུཏི ཝདནྟོ ‘‘མཧཱརཱཛ, ཏུམྷཱདིསཱནཉྷི སཏེནཔི སཧསྶེནཔི སཏསཧསྶེནཔི པུཊྛསྶ མཡ྄ཧཾ སཏྠུནོ སབྦེསཾ ཙིཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཀཐེཏུཾ ཐཱམོ ཙ བལཉྩ ཨཏྠི, ཝིསྶཏྠོ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪེཡྻཱསི མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཨཱཧ.

རཉྙོཔི བྷགཝཏོ གུཎཀཐཾ སུཎནྟསྶ སཀལསརཱིརཾ པཉྩཝཎྞཱཡ པཱིཏིཡཱ ནིརནྟརཾ ཕུཊཾ ཨཧོསི. སོ ཏངྑཎཉྙེཝ གནྟུཀཱམོ ཧུཏྭཱ – ‘‘ཨིམཱཡ ཁོ པན ཝེལཱཡ མཡ྄ཧཾ དསབལསྶ སནྟིཀཾ གཙྪཏོ ན ཨཉྙོ ཀོཙི ཁིཔྤཾ ཡཱནཱནི ཡོཛེཏུཾ སཀྑིསྶཏི ཨཉྙཏྲ ཛཱིཝཀཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ – ‘‘ཏེན ཧི, སམྨ ཛཱིཝཀ, ཧཏྠིཡཱནཱནི ཀཔྤཱཔེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ.

༡༥༨. ཏཏྠ ཏེན ཧཱིཏི ཨུཡྻོཛནཏྠེ ནིཔཱཏོ. གཙྪ, སམྨ ཛཱིཝཀཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཧཏྠིཡཱནཱནཱིཏི ཨནེཀེསུ ཨསྶརཐཱདཱིསུ ཡཱནེསུ ཝིཛྫམཱནེསུཔི ཧཏྠིཡཱནཾ ཨུཏྟམཾ; ཨུཏྟམསྶ སནྟིཀཾ ཨུཏྟམཡཱནེནེཝ གནྟབྦནྟི ཙ, ཨསྶཡཱནརཐཡཱནཱནི སསདྡཱནི, དཱུརཏོཝ ཏེསཾ སདྡོ སུཡྻཏི, ཧཏྠིཡཱནསྶ པདཱནུཔདཾ གཙྪནྟཱཔི སདྡཾ ན སུཎནྟི. ནིབྦུཏསྶ པན ཁོ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ ནིབྦུཏེཧེཝ ཡཱནེཧི གནྟབྦནྟི ཙ ཙིནྟཡིཏྭཱ ཧཏྠིཡཱནཱནཱིཏི ཨཱཧ.

པཉྩམཏྟཱནི ཧཏྠིནིཀཱསཏཱནཱིཏི པཉྩ ཀརེཎུསཏཱནི. ཀཔྤཱཔེཏྭཱཏི ཨཱརོཧཎསཛྫཱནི ཀཱརེཏྭཱ. ཨཱརོཧཎཱིཡནྟི ཨཱརོཧཎཡོགྒཾ, ཨོཔགུཡ྄ཧནྟི ཨཏྠོ. ཀིཾ པནེས རཉྙཱ ཝུཏྟཾ ཨཀཱསི ཨཝུཏྟནྟི? ཨཝུཏྟཾ. ཀསྨཱ? པཎྜིཏཏཱཡ. ཨེཝཾ ཀིརསྶ ཨཧོསི – རཱཛཱ ཨིམཱཡ ཝེལཱཡ གཙྪཱམཱིཏི ཝདཏི, རཱཛཱནོ ཙ ནཱམ བཧུཔཙྩཏྠིཀཱ. སཙེ ཨནྟརཱམགྒེ ཀོཙི ཨནྟརཱཡོ ཧོཏི, མམྤི གརཧིསྶནྟི – ‘‘ཛཱིཝཀོ རཱཛཱ མེ ཀཐཾ གཎྷཱཏཱིཏི ཨཀཱལེཔི རཱཛཱནཾ གཧེཏྭཱ ནིཀྑམཏཱི’’ཏི. བྷགཝནྟམྤི གརཧིསྶནྟི ‘‘སམཎོ གོཏམོ, ‘མཡ྄ཧཾ ཀཐཱ ཝཏྟཏཱི’ཏི ཀཱལཾ ཨསལླཀྑེཏྭཱཝ དྷམྨཾ ཀཐེཏཱི’’ཏི. ཏསྨཱ ཡཐཱ ནེཝ མཡ྄ཧཾ, ན བྷགཝཏོ, གརཧཱ ཨུཔྤཛྫཏི; རཉྙོ ཙ རཀྑཱ སུསཾཝིཧིཏཱ ཧོཏི, ཏཐཱ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི.

ཏཏོ ཨིཏྠིཡོ ནིསྶཱཡ པུརིསཱནཾ བྷཡཾ ནཱམ ནཏྠི, ‘སུཁཾ ཨིཏྠིཔརིཝུཏོ གམིསྶཱམཱི’ཏི པཉྩ ཧཏྠིནིཀཱསཏཱནི ཀཔྤཱཔེཏྭཱ པཉྩ ཨིཏྠིསཏཱནི པུརིསཝེསཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ – ‘‘ཨསིཏོམརཧཏྠཱ རཱཛཱནཾ པརིཝཱརེཡྻཱཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པུན ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམསྶ རཉྙོ ཨིམསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ མགྒཕལཱནཾ ཨུཔནིསྶཡོ ནཏྠི, བུདྡྷཱ ཙ ནཱམ ཨུཔནིསྶཡཾ དིསྭཱཝ དྷམྨཾ ཀཐེནྟི. ཧནྡཱཧཾ, མཧཱཛནཾ སནྣིཔཱཏཱཔེམི, ཨེཝཉྷི སཏི སཏྠཱ ཀསྶཙིདེཝ ཨུཔནིསྶཡེན དྷམྨཾ དེསེསྶཏི, སཱ མཧཱཛནསྶ ཨུཔཀཱརཱཡ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. སོ ཏཏྠ ཏཏྠ སཱསནཾ པེསེསི, བྷེརིཾ ཙརཱཔེསི – ‘‘ཨཛྫ རཱཛཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ གཙྪཏི, སབྦེ ཨཏྟནོ ཝིབྷཝཱནུརཱུཔེན རཉྙོ ཨཱརཀྑཾ གཎྷནྟཱུ’’ཏི.

ཏཏོ མཧཱཛནོ ཙིནྟེསི – ‘‘རཱཛཱ ཀིར སཏྠུདསྶནཏྠཾ གཙྪཏི, ཀཱིདིསཱི ཝཏ བྷོ དྷམྨདེསནཱ བྷཝིསྶཏི, ཀིཾ ནོ ནཀྑཏྟཀཱིལཱ༹ཡ, ཏཏྠེཝ གམིསྶཱམཱ’’ཏི. སབྦེ གནྡྷམཱལཱདཱིནི གཧེཏྭཱ རཉྙོ ཨཱགམནཾ ཨཱཀངྑམཱནཱ མགྒེ ཨཊྛཾསུ. ཛཱིཝཀོཔི རཉྙོ པཊིཝེདེསི – ‘‘ཀཔྤིཏཱནི ཁོ ཏེ, དེཝ, ཧཏྠིཡཱནཱནི, ཡསྶ དཱནི ཀཱལཾ མཉྙསཱི’’ཏི. ཏཏྠ ཡསྶ དཱནི ཀཱལཾ མཉྙསཱིཏི ཨུཔཙཱརཝཙནམེཏཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ‘‘ཡཾ ཏཡཱ ཨཱཎཏྟཾ, ཏཾ མཡཱ ཀཏཾ, ཨིདཱནི ཏྭཾ ཡསྶ གམནསྶ ཝཱ ཨགམནསྶ ཝཱ ཀཱལཾ མཉྙསི, ཏདེཝ ཨཏྟནོ རུཙིཡཱ ཀརོཧཱི’’ཏི.

༡༥༩. པཙྩེཀཱ ཨིཏྠིཡོཏི པཱཊིཡེཀྐཱ ཨིཏྠིཡོ, ཨེཀེཀིསྶཱ ཧཏྠིནིཡཱ ཨེཀེཀཾ ཨིཏྠིནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨུཀྐཱསུ དྷཱརིཡམཱནཱསཱུཏི དཎྜདཱིཔིཀཱསུ དྷཱརིཡམཱནཱསུ. མཧཙྩ རཱཛཱནུབྷཱཝེནཱཏི མཧཏཱ རཱཛཱནུབྷཱཝེན. མཧཙྩཱཏིཔི པཱལི༹, མཧཏིཡཱཏི ཨཏྠོ, ལིངྒཝིཔརིཡཱཡོ ཨེས. རཱཛཱནུབྷཱཝོ ཝུཙྩཏི རཱཛིདྡྷི. ཀཱ པནསྶ རཱཛིདྡྷི? ཏིཡོཛནསཏཱནཾ དྭིནྣཾ མཧཱརཊྛཱནཾ ཨིསྶརིཡསིརཱི. ཏསྶ ཧི ཨསུཀདིཝསཾ རཱཛཱ ཏཐཱགཏཾ ཨུཔསངྐམིསྶཏཱིཏི པཋམཏརཾ སཾཝིདཧནེ ཨསཏིཔི ཏངྑཎཉྙེཝ པཉྩ ཨིཏྠིསཏཱནི པུརིསཝེསཾ གཧེཏྭཱ པཊིམུཀྐཝེཋནཱནི ཨཾསེ ཨཱསཏྟཁགྒཱནི མཎིདཎྜཏོམརེ གཧེཏྭཱ ནིཀྑམིཾསུ. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ – ‘‘པཙྩེཀཱ ཨིཏྠིཡོ ཨཱརོཔེཏྭཱ’’ཏི.

ཨཔརཱཔི སོལ༹སསཧསྶཁཏྟིཡནཱཊཀིཏྠིཡོ རཱཛཱནཾ པརིཝཱརེསུཾ. ཏཱསཾ པརིཡནྟེ ཁུཛྫཝཱམནཀཀིརཱཏཱདཡོ. ཏཱསཾ པརིཡནྟེ ཨནྟེཔུརཔཱལཀཱ ཝིསྶཱསིཀཔུརིསཱ. ཏེསཾ པརིཡནྟེ ཝིཙིཏྲཝེསཝིལཱསིནོ སཊྛིསཧསྶམཏྟཱ མཧཱམཏྟཱ. ཏེསཾ པརིཡནྟེ ཝིཝིདྷཱལངྐཱརཔཊིམཎྜིཏཱ ནཱནཔྤཀཱརཨཱཝུདྷཧཏྠཱ ཝིཛྫཱདྷརཏརུཎཱ ཝིཡ ནཝུཏིསཧསྶམཏྟཱ རཊྛིཡཔུཏྟཱ. ཏེསཾ པརིཡནྟེ སཏགྒྷནིཀཱནི ནིཝཱསེཏྭཱ པཉྩསཏགྒྷནིཀཱནི ཨེཀཾསཾ ཀཏྭཱ སུནྷཱཏཱ སུཝིལིཏྟཱ ཀཉྩནམཱལཱདིནཱནཱབྷརཎསོབྷིཏཱ དསསཧསྶམཏྟཱ བྲཱཧྨཎཱ དཀྑིཎཧཏྠཾ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ ཛཡསདྡཾ གྷོསནྟཱ གཙྪནྟི. ཏེསཾ པརིཡནྟེ པཉྩངྒིཀཱནི ཏཱུརིཡཱནི. ཏེསཾ པརིཡནྟེ དྷནུཔནྟིཔརིཀྑེཔོ. ཏསྶ པརིཡནྟེ ཧཏྠིགྷཊཱ. ཧཏྠཱིནཾ པརིཡནྟེ གཱིཝཱཡ གཱིཝཾ པཧརམཱནཱ ཨསྶཔནྟི. ཨསྶཔརིཡནྟེ ཨཉྙམཉྙཾ སངྒྷཊྚནརཐཱ. རཐཔརིཡནྟེ བཱཧཱཡ བཱཧཾ པཧརཡམཱནཱ ཡོདྷཱ. ཏེསཾ པརིཡནྟེ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཨནུརཱུཔཱཡ ཨཱབྷརཎསམྤཏྟིཡཱ ཝིརོཙམཱནཱ ཨཊྛཱརས སེནིཡོ. ཨིཏི ཡཐཱ པརིཡནྟེ ཋཏྭཱ ཁིཏྟོ སརོ རཱཛཱནཾ ན པཱཔུཎཱཏི, ཨེཝཾ ཛཱིཝཀོ ཀོམཱརབྷཙྩོ རཉྙོ པརིསཾ སཾཝིདཧིཏྭཱ ཨཏྟནཱ རཉྙོ ཨཝིདཱུརེནེཝ གཙྪཏི – ‘‘སཙེ ཀོཙི ཨུཔདྡཝོ ཧོཏི, པཋམཏར རཉྙོ ཛཱིཝིཏདཱནཾ དསྶཱམཱི’’ཏི. ཨུཀྐཱནཾ པན ཨེཏྟཀཱནི སཏཱནི ཝཱ སཧསྶཱནི ཝཱཏི པརིཙྪེདོ ནཏྠཱིཏི ཨེཝརཱུཔིཾ རཱཛིདྡྷིཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ – ‘‘མཧཙྩརཱཛཱནུབྷཱཝེན ཡེན ཛཱིཝཀསྶ ཀོམཱརབྷཙྩསྶ ཨམྦཝནཾ, ཏེན པཱཡཱསཱི’’ཏི.

ཨཧུདེཝ བྷཡནྟི ཨེཏྠ ཙིཏྟུཏྲཱསབྷཡཾ, ཉཱཎབྷཡཾ, ཨཱརམྨཎབྷཡཾ, ཨོཏྟཔྤབྷཡནྟི ཙཏུབྦིདྷཾ བྷཡཾ, ཏཏྠ ‘‘ཛཱཏིཾ པཊིཙྩ བྷཡཾ བྷཡཱནཀ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟཾ ཙིཏྟུཏྲཱསབྷཡཾ ནཱམ. ‘‘ཏེཔི ཏཐཱགཏསྶ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ ཡེབྷུཡྻེན བྷཡཾ སཾཝེགཾ སནྟཱསཾ ཨཱཔཛྫནྟཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༣.༧༨) ཨེཝམཱགཏཾ ཉཱཎབྷཡཾ ནཱམ. ‘‘ཨེཏཾ ནཱུན ཏཾ བྷཡབྷེརཝཾ ཨཱགཙྪཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༩) ཨེཏྠ ཝུཏྟཾ ཨཱརམྨཎབྷཡཾ ནཱམ.

‘‘བྷཱིརུཾ པསཾསནྟི, ན ཧི ཏཏྠ སཱུརཾ;

བྷཡཱ ཧི སནྟོ, ན ཀརོནྟི པཱཔ’’ནྟི . (སཾ. ནི. ༡.༣༣);

ཨིདཾ ཨོཏྟཔྤབྷཡཾ ནཱམ. ཏེསུ ཨིདྷ ཙིཏྟུཏྲཱསབྷཡཾ, ཨཧུ ཨཧོསཱིཏི ཨཏྠོ. ཚམྦྷིཏཏྟནྟི ཚམྦྷིཏསྶ བྷཱཝོ. སཀལསརཱིརཙལནནྟི ཨཏྠོ. ལོམཧཾསོཏི ལོམཧཾསནཾ, ཨུདྡྷཾ ཋིཏལོམཏཱཏི ཨཏྠོ. སོ པནཱཡཾ ལོམཧཾསོ དྷམྨསྶཝནཱདཱིསུ པཱིཏིཨུཔྤཏྟིཀཱལེ པཱིཏིཡཱཔི ཧོཏི. བྷཱིརུཀཛཱཏིཀཱནཾ སམྤཧཱརཔིསཱཙཱདིདསྶནེསུ བྷཡེནཱཔི. ཨིདྷ བྷཡལོམཧཾསོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཀསྨཱ པནེས བྷཱིཏོཏི? ཨནྡྷཀཱརེནཱཏི ཨེཀེ ཝདནྟི. རཱཛགཧེ ཀིར དྭཏྟིཾས མཧཱདྭཱརཱནི, ཙཏུསཊྛི ཁུདྡཀདྭཱརཱནི. ཛཱིཝཀསྶ ཨམྦཝནཾ པཱཀཱརསྶ ཙ གིཛ྄ཛྷཀཱུཊསྶ ཙ ཨནྟརཱ ཧོཏི. སོ པཱཙཱིནདྭཱརེན ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཏཙྪཱཡཱཡ པཱཝིསི, ཏཏྠ པབྦཏཀཱུཊེན ཙནྡོ ཚཱདིཏོ, པབྦཏཙྪཱཡཱཡ ཙ རུཀྑཙྪཱཡཱཡ ཙ ཨནྡྷཀཱརཾ ཨཧོསཱིཏི, ཏམྤི ཨཀཱརཎཾ. ཏདཱ ཧི ཨུཀྐཱནཾ སཏསཧསྶཱནམྤི པརིཙྪེདོ ནཏྠི.

ཨཡཾ པན ཨཔྤསདྡཏཾ ནིསྶཱཡ ཛཱིཝཀེ ཨཱསངྐཱཡ བྷཱིཏོ. ཛཱིཝཀོ ཀིརསྶ ཨུཔརིཔཱསཱདེཡེཝ ཨཱརོཙེསི – ‘‘མཧཱརཱཛ ཨཔྤསདྡཀཱམོ བྷགཝཱ, ཨཔྤསདྡེནེཝ ཨུཔསངྐམིཏབྦོ’’ཏི. ཏསྨཱ རཱཛཱ ཏཱུརིཡསདྡཾ ནིཝཱརེསི. ཏཱུརིཡཱནི ཀེཝལཾ གཧིཏམཏྟཱནེཝ ཧོནྟི, ཝཱཙམྤི ཨུཙྩཾ ཨནིཙྪཱརཡམཱནཱ ཨཙྪརཱསཉྙཱཡ གཙྪནྟི. ཨམྦཝནེཔི ཀསྶཙི ཁིཔིཏསདྡོཔི ན སུཡྻཏི. རཱཛཱནོ ཙ ནཱམ སདྡཱབྷིརཏཱ ཧོནྟི. སོ ཏཾ ཨཔྤསདྡཏཾ ནིསྶཱཡ ཨུཀྐཎྛིཏོ ཛཱིཝཀེཔི ཨཱསངྐཾ ཨུཔྤཱདེསི. ‘‘ཨཡཾ ཛཱིཝཀོ མཡ྄ཧཾ ཨམྦཝནེ ཨཌྜྷཏེལ༹སཱནི བྷིཀྑུསཏཱནཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨེཏྠ ཙ ཁིཔིཏསདྡམཏྟམྤི ན སུཡྻཏི, ཨབྷཱུཏཾ མཉྙེ, ཨེས ཝཉྩེཏྭཱ མཾ ནགརཏོ ནཱིཧརིཏྭཱ པུརཏོ བལཀཱཡཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ མཾ གཎྷིཏྭཱ ཨཏྟནཱ ཚཏྟཾ ཨུསྶཱཔེཏུཀཱམོ. ཨཡཉྷི པཉྩནྣཾ ཧཏྠཱིནཾ བལཾ དྷཱརེཏི. མམ ཙ ཨཝིདཱུརེནེཝ གཙྪཏི, སནྟིཀེ ཙ མེ ཨཱཝུདྷཧཏྠོ ཨེཀཔུརིསོཔི ནཏྠི. ཨཧོ ཝཏ མེ ཨནཏྠོ’’ཏི. ཨེཝཾ བྷཱཡིཏྭཱ ཙ པན ཨབྷཱིཏོ ཝིཡ སནྡྷཱརེཏུམྤི ནཱསཀྑི. ཨཏྟནོ བྷཱིཏབྷཱཝཾ ཏསྶ ཨཱཝི ཨཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ. ‘‘ཨཐ ཁོ རཱཛཱ…པེ… ན ནིགྒྷོསོ’’ཏི. ཏཏྠ སམྨཱཏི ཝཡསྶཱབྷིལཱཔོ ཨེས, ཀཙྩི མཾ ཝཡསྶཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ན པལམྦྷེསཱིཏི ཡཾ ནཏྠི ཏཾ ཨཏྠཱིཏི ཝཏྭཱ ཀཙྩི མཾ ན ཝིཔྤལམྦྷཡསི. ནིགྒྷོསོཏི ཀཐཱསལླཱཔནིགྒྷོསོ.

མཱ བྷཱཡི, མཧཱརཱཛཱཏི ཛཱིཝཀོ – ‘‘ཨཡཾ རཱཛཱ མཾ ན ཛཱནཱཏི ‘ནཱཡཾ པརཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏཱི’ཏི; སཙེ ཁོ པན ནཾ ན ཨསྶཱསེསྶཱམི, ཝིནསྶེཡྻཱ’’ཏི ཙིནྟཡིཏྭཱ དལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ སམསྶཱསེནྟོ ‘‘མཱ བྷཱཡི མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ན ཏཾ དེཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨབྷིཀྐམཱཏི ཨབྷིམུཁོ ཀམ གཙྪ, པཝིསཱཏི ཨཏྠོ. སཀིཾ ཝུཏྟེ པན དལ༹ྷཾ ན ཧོཏཱིཏི ཏརམཱནོཝ དྭིཀྑཏྟུཾ ཨཱཧ. ཨེཏེ མཎྜལམཱལེ༹ དཱིཔཱ ཛྷཱཡནྟཱིཏི མཧཱརཱཛ, ཙོརབལཾ ནཱམ ན དཱིཔེ ཛཱལེཏྭཱ ཏིཊྛཏི, ཨེཏེ ཙ མཎྜལམཱལེ༹ དཱིཔཱ ཛལནྟི. ཨེཏཱཡ དཱིཔསཉྙཱཡ ཡཱཧི མཧཱརཱཛཱཏི ཝདཏི.

སཱམཉྙཕལཔུཙྪཱཝཎྞནཱ

༡༦༠. ནཱགསྶ བྷཱུམཱིཏི ཡཏྠ སཀྐཱ ཧཏྠིཾ ཨབྷིརཱུལ༹ྷེན གནྟུཾ, ཨཡཾ ནཱགསྶ བྷཱུམི ནཱམ. ནཱགཱ པཙྩོརོཧིཏྭཱཏི ཝིཧཱརསྶ བཧིདྭཱརཀོཊྛཀེ ཧཏྠིཏོ ཨོརོཧིཏྭཱ. བྷཱུམིཡཾ པཏིཊྛིཏསམཀཱལམེཝ པན བྷགཝཏོ ཏེཛོ རཉྙོ སརཱིརཾ ཕརི. ཨཐསྶ ཏཱཝདེཝ སཀལསརཱིརཏོ སེདཱ མུཙྩིཾསུ, སཱཊཀཱ པཱིལེ༹ཏྭཱ ཨཔནེཏབྦཱ ཝིཡ ཨཧེསུཾ. ཨཏྟནོ ཨཔརཱདྷཾ སརིཏྭཱ མཧཱབྷཡཾ ཨུཔྤཛྫི. སོ ཨུཛུཀཾ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ གནྟུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཛཱིཝཀཾ ཧཏྠེ གཧེཏྭཱ ཨཱརཱམཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཝིཡ ‘‘ཨིདཾ ཏེ སམྨ ཛཱིཝཀ སུཊྛུ ཀཱརིཏཾ ཨིདཾ སུཊྛུ ཀཱརིཏ’’ནྟི ཝིཧཱརསྶ ཝཎྞཾ བྷཎམཱནོ ཨནུཀྐམེན ཡེན མཎྜལམཱལ༹སྶ དྭཱརཾ ཏེནུཔསངྐམི, སམྤཏྟོཏི ཨཏྠོ.

ཀཧཾ པན སམྨཱཏི ཀསྨཱ པུཙྪཱིཏི. ཨེཀེ ཏཱཝ ‘‘ཨཛཱནནྟོ’’ཏི ཝདནྟི. ཨིམིནཱ ཀིར དཧརཀཱལེ པིཏརཱ སདྡྷིཾ ཨཱགམྨ བྷགཝཱ དིཊྛཔུབྦོ, པཙྪཱ པན པཱཔམིཏྟསཾསགྒེན པིཏུགྷཱཏཾ ཀཏྭཱ ཨབྷིམཱརེ པེསེཏྭཱ དྷནཔཱལཾ མུཉྩཱཔེཏྭཱ མཧཱཔརཱདྷོ ཧུཏྭཱ བྷགཝཏོ སམྨུཁཱིབྷཱཝཾ ན ཨུཔགཏཔུབྦོཏི ཨསཉྫཱནནྟོ པུཙྪཏཱིཏི. ཏཾ ཨཀཱརཎཾ, བྷགཝཱ ཧི ཨཱཀིཎྞཝརལཀྑཎོ ཨནུབྱཉྫནཔཊིམཎྜིཏོ ཚབྦཎྞཱཧི རསྨཱིཧི སཀལཾ ཨཱརཱམཾ ཨོབྷཱསེཏྭཱ ཏཱརཱགཎཔརིཝུཏོ ཝིཡ པུཎྞཙནྡོ བྷིཀྑུགཎཔརིཝུཏོ མཎྜལམཱལ༹མཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོ, ཏཾ ཀོ ན ཛཱནེཡྻ. ཨཡཾ པན ཨཏྟནོ ཨིསྶརིཡལཱིལཱཡ པུཙྪཏི. པཀཏི ཧེསཱ རཱཛཀུལཱནཾ, ཡཾ ཛཱནནྟཱཔི ཨཛཱནནྟཱ ཝིཡ པུཙྪནྟི. ཛཱིཝཀོ པན ཏཾ སུཏྭཱ – ‘ཨཡཾ རཱཛཱ པཐཝིཡཾ ཋཏྭཱ ཀུཧིཾ པཐཝཱིཏི, ནབྷཾ ཨུལློཀེཏྭཱ ཀུཧིཾ ཙནྡིམསཱུརིཡཱཏི, སིནེརུམཱུལེ ཋཏྭཱ ཀུཧིཾ སིནེརཱུཏི ཝདམཱནོ ཝིཡ དསབལསྶ པུརཏོ ཋཏྭཱ ཀུཧིཾ བྷགཝཱ’ཏི པུཙྪཏི. ‘‘ཧནྡསྶ བྷགཝནྟཾ དསྶེསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནཉྫལིཾ པཎཱམེཏྭཱ ‘‘ཨེསོ མཧཱརཱཛཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. པུརཀྑཏོཏི པརིཝཱརེཏྭཱ ནིསིནྣསྶ པུརཏོ ནིསིནྣོ.

༡༦༡. ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམཱིཏི ཡཏྠ བྷགཝཱ ཏཏྠ གཏོ, བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ ཨུཔགཏོཏི ཨཏྠོ. ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསཱིཏི བྷགཝནྟཾ ཝཱ བྷིཀྑུསཾགྷཾ ཝཱ ཨསངྒྷཊྚཡམཱནོ ཨཏྟནོ ཋཱཏུཾ ཨནུཙྪཝིཀེ ཨེཀསྨིཾ པདེསེ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀོཝ ཨཊྛཱསི. ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཾ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏནྟི ཡཏོ ཡཏོ ཨནུཝིལོཀེཏི, ཏཏོ ཏཏོ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏམེཝཱཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠ ཧི ཨེཀབྷིཀྑུསྶཔི ཧཏྠཀུཀྐུཙྩཾ ཝཱ པཱདཀུཀྐུཙྩཾ ཝཱ ཁིཔིཏསདྡོ ཝཱ ནཏྠི, སབྦཱལངྐཱརཔཊིམཎྜིཏཾ ནཱཊཀཔརིཝཱརཾ བྷགཝཏོ ཨབྷིམུཁེ ཋིཏཾ རཱཛཱནཾ ཝཱ རཱཛཔརིསཾ ཝཱ ཨེཀབྷིཀྑུཔི ན ཨོལོཀེསི. སབྦེ བྷགཝནྟཾཡེཝ ཨོལོཀཡམཱནཱ ནིསཱིདིཾསུ.

རཱཛཱ ཏེསཾ ཨུཔསམེ པསཱིདིཏྭཱ ཝིགཏཔངྐཏཱཡ ཝིཔྤསནྣརཧདམིཝ ཨུཔསནྟིནྡྲིཡཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པུནཔྤུནཾ ཨནུཝིལོཀེཏྭཱ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི. ཏཏྠ ཨིམིནཱཏི ཡེན ཀཱཡིཀེན ཙ ཝཱཙསིཀེན ཙ མཱནསིཀེན ཙ སཱིལཱུཔསམེན བྷིཀྑུསངྒྷོ ཨུཔསནྟོ, ཨིམིནཱ ཨུཔསམེནཱཏི དཱིཔེཏི. ཏཏྠ ‘‘ཨཧོ ཝཏ མེ པུཏྟོ པབྦཛིཏྭཱ ཨིམེ བྷིཀྑཱུ ཝིཡ ཨུཔསནྟོ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི ནཡིདཾ སནྡྷཱཡ ཨེས ཨེཝམཱཧ. ཨཡཾ པན བྷིཀྑུསངྒྷཾ དིསྭཱ པསནྣོ པུཏྟཾ ཨནུསྶརི. དུལླབྷཉྷི ལདྡྷཱ ཨཙྪརིཡཾ ཝཱ དིསྭཱ པིཡཱནཾ ཉཱཏིམིཏྟཱདཱིནཾ ཨནུསྶརཎཾ ནཱམ ལོཀསྶ པཀཏིཡེཝ. ཨིཏི བྷིཀྑུསངྒྷཾ དིསྭཱ པུཏྟཾ ཨནུསྶརམཱནོ ཨེས ཨེཝམཱཧ.

ཨཔི ཙ པུཏྟེ ཨཱསངྐཱཡ ཏསྶ ཨུཔསམཾ ཨིཙྪམཱནོ པེས ཨེཝམཱཧ. ཨེཝཾ ཀིརསྶ ཨཧོསི, པུཏྟོ མེ པུཙྪིསྶཏི – ‘‘མཡ྄ཧཾ པིཏཱ དཧརོ. ཨཡྻཀོ མེ ཀུཧི’’ནྟི. སོ ‘‘པིཏརཱ ཏེ གྷཱཏིཏོ’’ཏི སུཏྭཱ ‘‘ཨཧམྤི པིཏརཾ གྷཱཏེཏྭཱ རཛྫཾ ཀཱརེསྶཱམཱི’’ཏི མཉྙིསྶཏི. ཨིཏི པུཏྟེ ཨཱསངྐཱཡ ཏསྶ ཨུཔསམཾ ཨིཙྪམཱནོ པེས ཨེཝམཱཧ. ཀིཉྩཱཔི ཧི ཨེས ཨེཝམཱཧ. ཨཐ ཁོ ནཾ པུཏྟོ གྷཱཏེསྶཏིཡེཝ. ཏསྨིཉྷི ཝཾསེ པིཏུཝདྷོ པཉྩཔརིཝཊྚེ གཏོ. ཨཛཱཏསཏྟུ བིམྦིསཱརཾ གྷཱཏེསི, ཨུདཡོ ཨཛཱཏསཏྟུཾ. ཏསྶ པུཏྟོ མཧཱམུཎྜིཀོ ནཱམ ཨུདཡཾ. ཏསྶ པུཏྟོ ཨནུརུདྡྷོ ནཱམ མཧཱམུཎྜིཀཾ. ཏསྶ པུཏྟོ ནཱགདཱསོ ནཱམ ཨནུརུདྡྷཾ. ནཱགདཱསཾ པན – ‘‘ཝཾསཙྪེདཀརཱཛཱནོ ཨིམེ, ཀིཾ ཨིམེཧཱི’’ཏི རཊྛཝཱསིནོ ཀུཔིཏཱ གྷཱཏེསུཾ.

ཨགམཱ ཁོ ཏྭནྟི ཀསྨཱ ཨེཝམཱཧ? བྷགཝཱ ཀིར རཉྙོ ཝཙཱིབྷེདེ ཨཀཏེཡེཝ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ རཱཛཱ ཨཱགནྟྭཱ ཏུཎྷཱི ནིརཝོ ཋིཏོ, ཀིཾ ནུ ཁོ ཙིནྟེསཱི’’ཏི. ཨཐསྶ ཙིཏྟཾ ཉཏྭཱ – ‘‘ཨཡཾ མཡཱ སདྡྷིཾ སལླཔིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཨནུཝིལོཀེཏྭཱ པུཏྟཾ ཨནུསྶརི, ན ཁོ པནཱཡཾ མཡི ཨནཱལཔནྟེ ཀིཉྩི ཀཐེཏུཾ སཀྑིསྶཏི, ཀརོམི ཏེན སདྡྷིཾ ཀཐཱསལླཱཔ’’ནྟི. ཏསྨཱ རཉྙོ ཝཙནཱནནྟརཾ ‘‘ཨགམཱ ཁོ ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, ཡཐཱཔེམ’’ནྟི ཨཱཧ. ཏསྶཏྠོ – མཧཱརཱཛ, ཡཐཱ ནཱམ ཨུནྣམེ ཝུཊྛཾ ཨུདཀཾ ཡེན ནིནྣཾ ཏེན གཙྪཏི, ཨེཝམེཝ ཏྭཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཨནུཝིལོཀེཏྭཱ ཡེན པེམཾ ཏེན གཏོཏི.

ཨཐ རཉྙོ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཧོ ཨཙྪརིཡཱ བུདྡྷགུཎཱ, མཡཱ སདིསོ བྷགཝཏོ ཨཔརཱདྷཀཱརཀོ ནཱམ ནཏྠི, མཡཱ ཧིསྶ ཨགྒུཔཊྛཱཀོ གྷཱཏིཏོ, དེཝདཏྟསྶ ཙ ཀཐཾ གཧེཏྭཱ ཨབྷིམཱརཱ པེསིཏཱ, ནཱལཱ༹གིརི མུཏྟོ, མཾ ནིསྶཱཡ དེཝདཏྟེན སིལཱ པཝིདྡྷཱ, ཨེཝཾ མཧཱཔརཱདྷཾ ནཱམ མཾ ཨཱལཔཏོ དསབལསྶ མུཁཾ ནཔྤཧོཏི; ཨཧོ བྷགཝཱ པཉྩཧཱཀཱརེཧི ཏཱདིལཀྑཎེ སུཔྤཏིཊྛིཏོ. ཨེཝརཱུཔཾ ནཱམ སཏྠཱརཾ པཧཱཡ བཧིདྡྷཱ ན པརིཡེསིསྶཱམཱ’’ཏི སོ སོམནསྶཛཱཏོ བྷགཝནྟཾ ཨཱལཔནྟོ ‘‘པིཡོ མེ, བྷནྟེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

༡༦༢. བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཨཉྫལིཾ པཎཱམེཏྭཱཏི ཨེཝཾ ཀིརསྶ ཨཧོསི བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨིཏོཙིཏོ ཙ གནྟྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཝནྡནྟེན ཙ བྷགཝཱ པིཊྛིཏོ ཀཱཏབྦོ ཧོཏི, གརུཀཱརོཔི ཙེས ན ཧོཏི. རཱཛཱནཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨུཔརཱཛཱནཾ ཝནྡནྟེནཔི ཧི རཉྙོ ཨགཱརཝོ ཀཏོ ཧོཏི. ཏསྨཱ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ཋིཏཊྛཱནེཡེཝ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཨཉྫལིཾ པཎཱམེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཀཉྩིདེཝ དེསནྟི ཀཉྩི ཨོཀཱསཾ.

ཨཐསྶ བྷགཝཱ པཉྷཔུཙྪནེ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘པུཙྪ, མཧཱརཱཛ, ཡདཱཀངྑསཱི’’ཏི. ཏསྶཏྠོ – ‘‘པུཙྪ ཡདི ཨཱཀངྑསི, ན མེ པཉྷཝིསྶཛྫནེ བྷཱརོ ཨཏྠི’’. ཨཐ ཝཱ ‘‘པུཙྪ, ཡཾ ཨཱཀངྑསི, སབྦཾ ཏེ ཝིསྶཛྫེསྶཱམཱི’’ཏི སབྦཉྙུཔཝཱརཎཾ པཝཱརེསི, ཨསཱདྷཱརཎཾ པཙྩེཀབུདྡྷཨགྒསཱཝཀམཧཱསཱཝཀེཧི. ཏེ ཧི ཡདཱཀངྑསཱིཏི ན ཝདནྟི, སུཏྭཱ ཝེདིསྶཱམཱཏི ཝདནྟི. བུདྡྷཱ པན – ‘‘པུཙྪ, ཨཱཝུསོ, ཡདཱཀངྑསཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༢༣༧), ཝཱ ‘‘པུཙྪ, མཧཱརཱཛ, ཡདཱཀངྑསཱི’’ཏི ཝཱ,

‘‘པུཙྪ, ཝཱསཝ, མཾ པཉྷཾ, ཡཾ ཀིཉྩི མནསིཙྪསི;

ཏསྶ ཏསྶེཝ པཉྷསྶ, ཨཧཾ ཨནྟཾ ཀརོམི ཏེ’’ཏི. (དཱི. ནི. ༢.༣༥༦) ཝཱ;

ཏེན ཧི ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, སཀེ ཨཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ པུཙྪ, ཡདཱཀངྑསཱིཏི ཝཱ,

‘‘བཱཝརིསྶ ཙ ཏུཡ྄ཧཾ ཝཱ, སབྦེསཾ སབྦསཾསཡཾ;

ཀཏཱཝཀཱསཱ པུཙྪཝ྄ཧོ, ཡཾ ཀིཉྩི མནསིཙྪཐཱ’’ཏི. (སུ. ནི. ༡༠༣༦) ཝཱ;

‘‘པུཙྪ མཾ, སབྷིཡ, པཉྷཾ, ཡཾ ཀིཉྩི མནསིཙྪསི;

ཏསྶ ཏསྶེཝ པཉྷསྶ, ཨཧཾ ཨནྟཾ ཀརོམི ཏེ’’ཏི. (སུ. ནི. ༥༡༧) ཝཱ;

ཏེསཾ ཏེསཾ ཡཀྑནརིནྡདེཝསམཎབྲཱཧྨཎཔརིབྦཱཛཀཱནཾ སབྦཉྙུཔཝཱརཎཾ པཝཱརེནྟི. ཨནཙྪརིཡཉྩེཏཾ, ཡཾ བྷགཝཱ བུདྡྷབྷཱུམིཾ པཏྭཱ ཨེཏཾ པཝཱརཎཾ པཝཱརེཡྻ. ཡོ བོདྷིསཏྟབྷཱུམིཡཾ པདེསཉཱཎེ ཋིཏོ –

‘‘ཀོཎྜཉྙ, པཉྷཱནི ཝིཡཱཀརོཧི;

ཡཱཙནྟི ཏཾ ཨིསཡོ སཱདྷུརཱུཔཱ.

ཀོཎྜཉྙ, ཨེསོ མནུཛེསུ དྷམྨོ;

ཡཾ ཝུདྡྷམཱགཙྪཏི ཨེས བྷཱརོ’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༡༧.༦༠);

ཨེཝཾ སཀྐཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ ཨིསཱིཧི ཡཱཙིཏོ –

‘‘ཀཏཱཝཀཱསཱ པུཙྪནྟུ བྷོནྟོ,

ཡཾ ཀིཉྩི པཉྷཾ མནསཱབྷིཔཏྠིཏཾ;

ཨཧཉྷི ཏཾ ཏཾ ཝོ ཝིཡཱཀརིསྶཾ,

ཉཏྭཱ སཡཾ ལོཀམིམཾ པརཉྩཱ’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༡༧.༦༡);

ཨེཝཾ སརབྷངྒཀཱལེ. སམྦྷཝཛཱཏཀེ ཙ སཀལཛམྦུདཱིཔཾ ཏིཀྑཏྟུཾ ཝིཙརིཏྭཱ པཉྷཱནཾ ཨནྟཀརཾ ཨདིསྭཱ སུཙིརཏེན བྲཱཧྨཎེན, པཉྷཾ པུཊྛུཾ ཨོཀཱསེ ཀཱརིཏེ ཛཱཏིཡཱ སཏྟཝསྶིཀོ རཐིཀཱཡ པཾསུཾ ཀཱིལ༹ནྟོ པལླངྐམཱབྷུཛིཏྭཱ ཨནྟརཝཱིཐིཡཾ ནིསིནྣོཝ –

‘‘ཏགྒྷ ཏེ ཨཧམཀྑིསྶཾ, ཡཐཱཔི ཀུསལོ ཏཐཱ;

རཱཛཱ ཙ ཁོ ཏཾ ཛཱནཱཏི, ཡདི ཀཱཧཏི ཝཱ ན ཝཱ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༦.༡༧༢);

སབྦཉྙུཔཝཱརཎཾ པཝཱརེསི.

༡༦༣. ཨེཝཾ བྷགཝཏཱ སབྦཉྙུཔཝཱརཎཱཡ པཝཱརིཏཱཡ ཨཏྟམནོ རཱཛཱ པཉྷཾ པུཙྪནྟོ – ‘‘ཡཐཱ ནུ ཁོ ཨིམཱནི, བྷནྟེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སིཔྤམེཝ སིཔྤཱཡཏནཾ. པུཐུསིཔྤཱཡཏནཱནཱིཏི བཧཱུནི སིཔྤཱནི. སེཡྻཐིདནྟི ཀཏམེ པན ཏེ. ཧཏྠཱརོཧཱཏིཨཱདཱིཧི ཡེ ཏཾ ཏཾ སིཔྤཾ ནིསྶཱཡ ཛཱིཝནྟི, ཏེ དསྶེཏི. ཨཡཉྷི ཨསྶཱདྷིཔྤཱཡོ – ‘‘ཡཐཱ ཨིམེསཾ སིཔྤཱུཔཛཱིཝཱིནཾ ཏཾ ཏཾ སིཔྤཾ ནིསྶཱཡ སནྡིཊྛིཀཾ སིཔྤཕལཾ པཉྙཱཡཏི. སཀྐཱ ནུ ཁོ ཨེཝཾ སནྡིཊྛིཀཾ སཱམཉྙཕལཾ པཉྙཱཔེཏུ’’ནྟི. ཏསྨཱ སིཔྤཱཡཏནཱནི ཨཱཧརིཏྭཱ སིཔྤཱུཔཛཱིཝིནོ དསྶེཏི.

ཏཏྠ ཧཏྠཱརོཧཱཏི སབྦེཔི ཧཏྠཱཙརིཡཧཏྠིཝེཛྫཧཏྠིམེཎྜཱདཡོ དསྶེཏི. ཨསྶཱརོཧཱཏི སབྦེཔི ཨསྶཱཙརིཡཨསྶཝེཛྫཨསྶམེཎྜཱདཡོ. རཐིཀཱཏི སབྦེཔི རཐཱཙརིཡརཐཡོདྷརཐརཀྑཱདཡོ. དྷནུགྒཧཱཏི དྷནུཨཱཙརིཡཱ ཨིསྶཱསཱ. ཙེལཀཱཏི ཡེ ཡུདྡྷེ ཛཡདྷཛཾ གཧེཏྭཱ པུརཏོ གཙྪནྟི. ཙལཀཱཏི ཨིདྷ རཉྙོ ཋཱནཾ ཧོཏུ, ཨིདྷ ཨསུཀམཧཱམཏྟསྶཱཏི ཨེཝཾ སེནཱབྱཱུཧཀཱརཀཱ. པིཎྜདཱཡཀཱཏི སཱཧསིཀམཧཱཡོདྷཱ. ཏེ ཀིར པརསེནཾ པཝིསིཏྭཱ པརསཱིསཾ པིཎྜམིཝ ཚེཏྭཱ ཚེཏྭཱ དཡནྟི, ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཨུཔྤཏིཏྭཱ ནིགྒཙྪནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཡེ ཝཱ སངྒཱམམཛ྄ཛྷེ ཡོདྷཱནཾ བྷཏྟཔཱཏིཾ གཧེཏྭཱ པརིཝིསནྟི, ཏེསམྤེཏཾ ནཱམཾ. ཨུགྒཱ རཱཛཔུཏྟཱཏི ཨུགྒཏུགྒཏཱ སངྒཱམཱཝཙརཱ རཱཛཔུཏྟཱ. པཀྑནྡིནོཏི ཡེ ‘‘ཀསྶ སཱིསཾ ཝཱ ཨཱཝུདྷཾ ཝཱ ཨཱཧརཱམཱ’’ཏི ‘‘ཝཏྭཱ ཨསུཀསྶཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ སངྒཱམཾ པཀྑནྡིཏྭཱ ཏདེཝ ཨཱཧརནྟི, ཨིམེ པཀྑནྡནྟཱིཏི པཀྑནྡིནོ. མཧཱནཱགཱཏི མཧཱནཱགཱ ཝིཡ མཧཱནཱགཱ, ཧཏྠིཨཱདཱིསུཔི ཨབྷིམུཁཾ ཨཱགཙྪནྟེསུ ཨནིཝཏྟིཏཡོདྷཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སཱུརཱཏི ཨེཀནྟསཱུརཱ, ཡེ སཛཱལིཀཱཔི སཙམྨིཀཱཔི སམུདྡཾ ཏརིཏུཾ སཀྐོནྟི. ཙམྨཡོདྷིནོཏི ཡེ ཙམྨཀཉྩུཀཾ ཝཱ པཝིསིཏྭཱ སརཔརིཏྟཱཎཙམྨཾ ཝཱ གཧེཏྭཱ ཡུཛ྄ཛྷནྟི. དཱསིཀཔུཏྟཱཏི བལཝསིནེཧཱ གྷརདཱསཡོདྷཱ. ཨཱལཱ༹རིཀཱཏི པཱུཝིཀཱ. ཀཔྤཀཱཏི ནྷཱཔིཀཱ. ནྷཱཔཀཱཏི ཡེ ནྷཱཔེནྟི. སཱུདཱཏི བྷཏྟཀཱརཀཱ. མཱལཱཀཱརཱདཡོ པཱཀཊཱཡེཝ. གཎཀཱཏི ཨཙྪིདྡཀཔཱཋཀཱ. མུདྡིཀཱཏི ཧཏྠམུདྡཱཡ གཎནཾ ནིསྶཱཡ ཛཱིཝིནོ. ཡཱནི ཝཱ པནཉྙཱནིཔཱིཏི ཨཡཀཱརདནྟཀཱརཙིཏྟཀཱརཱདཱིནི. ཨེཝཾགཏཱནཱིཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཱནི. ཏེ དིཊྛེཝ དྷམྨེཏི ཏེ ཧཏྠཱརོཧཱདཡོ ཏཱནི པུཐུསིཔྤཱཡཏནཱནི དསྶེཏྭཱ རཱཛཀུལཏོ མཧཱསམྤཏྟིཾ ལབྷམཱནཱ སནྡིཊྛིཀམེཝ སིཔྤཕལཾ ཨུཔཛཱིཝནྟི. སུཁེནྟཱིཏི སུཁིཏཾ ཀརོནྟི. པཱིཎེནྟཱིཏི པཱིཎིཏཾ ཐཱམབལཱུཔེཏཾ ཀརོནྟི. ཨུདྡྷགྒིཀཱདཱིསུ ཨུཔརི ཕལནིབྦཏྟནཏོ ཨུདྡྷཾ ཨགྒམསྶཱ ཨཏྠཱིཏི ཨུདྡྷགྒིཀཱ. སགྒཾ ཨརཧཏཱིཏི སོཝགྒིཀཱ. སུཁོ ཝིཔཱཀོ ཨསྶཱཏི སུཁཝིཔཱཀཱ. སུཊྛུ ཨགྒེ རཱུཔསདྡགནྡྷརསཕོཊྛབྦཨཱཡུཝཎྞསུཁཡསཨཱདྷིཔཏེཡྻསངྑཱཏེ དས དྷམྨེ སཾཝཏྟེཏི ནིབྦཏྟེཏཱིཏི སགྒསཾཝཏྟནིཀཱ. ཏཾ ཨེཝརཱུཔཾ དཀྑིཎཾ དཱནཾ པཏིཊྛཔེནྟཱིཏི ཨཏྠོ. སཱམཉྙཕལནྟི ཨེཏྠ པརམཏྠཏོ མགྒོ སཱམཉྙཾ. ཨརིཡཕལཾ སཱམཉྙཕལཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, སཱམཉྙཾ? ཨཡམེཝ ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ. སེཡྻཐིདཾ, སམྨཱདིཊྛི…པེ… སམྨཱསམཱདྷི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, སཱམཉྙཾ. ཀཏམཱནི ཙ, བྷིཀྑཝེ, སཱམཉྙཕལཱནི? སོཏཱཔཏྟིཕལཾ…པེ… ཨརཧཏྟཕལ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༥.༣༥). ཏཾ ཨེས རཱཛཱ ན ཛཱནཱཏི. ཨུཔརི ཨཱགཏཾ པན དཱསཀསྶཀོཔམཾ སནྡྷཱཡ པུཙྪཏི.

ཨཐ བྷགཝཱ པཉྷཾ ཨཝིསྶཛྫེཏྭཱཝ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམེ བཧཱུ ཨཉྙཏིཏྠིཡསཱཝཀཱ རཱཛཱམཙྩཱ ཨིདྷཱགཏཱ, ཏེ ཀཎྷཔཀྑཉྩ སུཀྐཔཀྑཉྩ དཱིཔེཏྭཱ ཀཐཱིཡམཱནེ ཨམྷཱཀཾ རཱཛཱ མཧནྟེན ཨུསྶཱཧེན ཨིདྷཱགཏོ, ཏསྶཱགཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ སམཎོ གོཏམོ སམཎཀོལཱཧལཾ སམཎབྷཎྜནམེཝ ཀཐེཏཱིཏི ཨུཛ྄ཛྷཱཡིསྶནྟི, ན སཀྐཙྩཾ དྷམྨཾ སོསྶནྟི, རཉྙཱ པན ཀཐཱིཡམཱནེ ཨུཛ྄ཛྷཱཡིཏུཾ ན སཀྑིསྶནྟི, རཱཛཱནམེཝ ཨནུཝཏྟིསྶནྟི. ཨིསྶརཱནུཝཏྟཀོ ཧི ལོཀོ. ‘ཧནྡཱཧཾ རཉྙོཝ བྷཱརཾ ཀརོམཱི’ཏི རཉྙོ བྷཱརཾ ཀརོནྟོ ‘‘ཨབྷིཛཱནཱསི ནོ ཏྭ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ.

༡༦༤. ཏཏྠ ཨབྷིཛཱནཱསི ནོ ཏྭནྟི ཨབྷིཛཱནཱསི ནུ ཏྭཾ. ཨཡཉྩ ནོ-སདྡོ པརཏོ པུཙྪིཏཱཏི པདེན ཡོཛེཏབྦོ. ཨིདཉྷི ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ‘‘མཧཱརཱཛ, ཏྭཾ ཨིམཾ པཉྷཾ ཨཉྙེ སམཎབྲཱཧྨཎེ པུཙྪིཏཱ ནུ, ཨབྷིཛཱནཱསི ཙ ནཾ པུཊྛབྷཱཝཾ, ན ཏེ སམྨུཊྛ’’ནྟི. སཙེ ཏེ ཨགརཱུཏི སཙེ ཏུཡ྄ཧཾ ཡཐཱ ཏེ བྱཱཀརིཾསུ, ཏཐཱ ཨིདྷ བྷཱསིཏུཾ བྷཱརིཡཾ ན ཧོཏི, ཡདི ན ཀོཙི ཨཕཱསུཀབྷཱཝོ ཨཏྠི, བྷཱསསྶཱུཏི ཨཏྠོ. ན ཁོ མེ བྷནྟེཏི ཀིཾ སནྡྷཱཡཱཧ? པཎྜིཏཔཏིརཱུཔཀཱནཉྷི སནྟིཀེ ཀཐེཏུཾ དུཀྑཾ ཧོཏི, ཏེ པདེ པདེ ཨཀྑརེ ཨཀྑརེ དོསམེཝ ཝདནྟི. ཨེཀནྟཔཎྜིཏཱ པན ཀཐཾ སུཏྭཱ སུཀཐིཏཾ པསཾསནྟི, དུཀྐཐིཏེསུ པཱལི༹པདཨཏྠབྱཉྫནེསུ ཡཾ ཡཾ ཝིརུཛ྄ཛྷཏི, ཏཾ ཏཾ ཨུཛུཀཾ ཀཏྭཱ དེནྟི. བྷགཝཏཱ ཙ སདིསོ ཨེཀནྟཔཎྜིཏོ ནཱམ ནཏྠི. ཏེནཱཧ – ‘‘ན ཁོ མེ, བྷནྟེ, གརུ; ཡཏྠསྶ བྷགཝཱ ནིསིནྣོ བྷགཝནྟརཱུཔོ ཝཱ’’ཏི.

པཱུརཎཀསྶཔཝཱདཝཎྞནཱ

༡༦༥. ཨེཀམིདཱཧནྟི ཨེཀཾ ཨིདྷ ཨཧཾ. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱཏི སམྨོདཛནཀཾ སརིཏབྦཡུཏྟཀཾ ཀཐཾ པརིཡོསཱཔེཏྭཱ.

༡༦༦. ‘‘ཀརོཏོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀཱརཡཏོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཀརོཏོཏི སཧཏྠཱ ཀརོནྟསྶ. ཀཱརཡཏོཏི ཨཱཎཏྟིཡཱ ཀཱརེནྟསྶ. ཚིནྡཏོཏི པརེསཾ ཧཏྠཱདཱིནི ཚིནྡནྟསྶ. པཙཏོཏི པརེ དཎྜེན པཱིལེ༹ནྟསྶ. སོཙཡཏོཏི པརསྶ བྷཎྜཧརཎཱདཱིཧི སོཙཡཏོ. སོཙཱཔཡཏོཏི སོཀཾ སཡཾ ཀརོནྟསྶཔི པརེཧི ཀཱརཱཔེནྟསྶཔི. ཀིལམཏོཏི ཨཱཧཱརུཔཙྪེདབནྡྷནཱགཱརཔྤཝེསནཱདཱིཧི སཡཾ ཀིལམནྟསྶཔི པརེཧི ཀིལམཱཔེནྟསྶཔི. ཕནྡཏོ ཕནྡཱཔཡཏོཏི པརཾ ཕནྡནྟཾ ཕནྡནཀཱལེ སཡམྤི ཕནྡཏོ པརམྤི ཕནྡཱཔཡཏོ. པཱཎམཏིཔཱཏཱཔཡཏོཏི པཱཎཾ ཧནནྟསྶཔི ཧནཱཔེནྟསྶཔི. ཨེཝཾ སབྦཏྠ ཀརཎཀཱརཎཝསེནེཝ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

སནྡྷིནྟི གྷརསནྡྷིཾ. ནིལློཔནྟི མཧཱཝིལོཔཾ. ཨེཀཱགཱརིཀནྟི ཨེཀམེཝ གྷརཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ཝིལུཔྤནཾ. པརིཔནྠེཏི ཨཱགཏཱགཏཱནཾ ཨཙྪིནྡནཏྠཾ མགྒེ ཏིཊྛཏོ. ཀརོཏོ ན ཀརཱིཡཏི པཱཔནྟི ཡཾ ཀིཉྩི པཱཔཾ ཀརོམཱིཏི སཉྙཱཡ ཀརོཏོཔི པཱཔཾ ན ཀརཱིཡཏི, ནཏྠི པཱཔཾ. སཏྟཱ པན པཱཔཾ ཀརོམཱཏི ཨེཝཾསཉྙིནོ ཧོནྟཱིཏི དཱིཔེཏི. ཁུརཔརིཡནྟེནཱཏི ཁུརནེམིནཱ, ཁུརདྷཱརསདིསཔརིཡནྟེན ཝཱ. ཨེཀཾ མཾསཁལནྟི ཨེཀཾ མཾསརཱསིཾ. པུཉྫནྟི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ཏཏོནིདཱནནྟི ཨེཀམཾསཁལཀརཎནིདཱནཾ.

དཀྑིཎནྟི དཀྑིཎཏཱིརེ མནུསྶཱ ཀཀྑལཱ༹ དཱརུཎཱ, ཏེ སནྡྷཱཡ ‘‘ཧནནྟོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨུཏྟརཏཱིརེ སཏྟཱ སདྡྷཱ ཧོནྟི པསནྣཱ བུདྡྷམཱམཀཱ དྷམྨམཱམཀཱ སངྒྷམཱམཀཱ, ཏེ སནྡྷཱཡ དདནྟོཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡཛནྟོཏི མཧཱཡཱགཾ ཀརོནྟོ. དམེནཱཏི ཨིནྡྲིཡདམེན ཨུཔོསཐཀམྨེན ཝཱ. སཾཡམེནཱཏི སཱིལསཾཡམེན. སཙྩཝཛྫེནཱཏི སཙྩཝཙནེན. ཨཱགམོཏི ཨཱགམནཾ, པཝཏྟཱིཏི ཨཏྠོ. སབྦཐཱཔི པཱཔཔུཉྙཱནཾ ཀིརིཡམེཝ པཊིཀྑིཔཏི.

ཨམྦཾ པུཊྛོ ལབུཛཾ བྱཱཀརོཏི ནཱམ, ཡོ ཀཱིདིསོ ཨམྦོ ཀཱིདིསཱནི ཝཱ ཨམྦསྶ ཁནྡྷཔཎྞཔུཔྥཕལཱནཱིཏི ཝུཏྟེ ཨེདིསོ ལབུཛོ ཨེདིསཱནི ཝཱ ལབུཛསྶ ཁནྡྷཔཎྞཔུཔྥཕལཱནཱིཏི བྱཱཀརོཏི. ཝིཛིཏེཏི ཨཱཎཱཔཝཏྟིདེསེ. ཨཔསཱདེཏབྦནྟི ཝིཧེཋེཏབྦཾ. ཨནབྷིནནྡིཏྭཱཏི ‘‘སཱདྷུ སཱདྷཱུ’’ཏི ཨེཝཾ པསཾསཾ ཨཀཏྭཱ. ཨཔྤཊིཀྐོསིཏྭཱཏི བཱལདུབྦྷཱསིཏཾ ཏཡཱ བྷཱསིཏནྟི ཨེཝཾ ཨཔྤཊིབཱཧིཏྭཱ. ཨནུགྒཎྷནྟོཏི སཱརཏོ ཨགྒཎྷནྟོ. ཨནིཀྐུཛྫནྟོཏི སཱརཝསེནེཝ ཨིདཾ ནིསྶརཎཾ, ཨཡཾ པརམཏྠོཏི ཧདཡེ ཨཊྛཔེནྟོ. བྱཉྫནཾ པན ཏེན ཨུགྒཧིཏཉྩེཝ ནིཀྐུཛྫིཏཉྩ.

མཀྑལིགོསཱལཝཱདཝཎྞནཱ

༡༦༧-༡༦༩. མཀྑལིཝཱདེ པཙྩཡོཏི ཧེཏུཝེཝཙནམེཝ, ཨུབྷཡེནཱཔི ཝིཛྫམཱནམེཝ ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིནཾ སཾཀིལེསཔཙྩཡཾ, ཀཱཡསུཙརིཏཱདཱིནཉྩ ཝིསུདྡྷིཔཙྩཡཾ པཊིཀྑིཔཏི. ཨཏྟཀཱརེཏི ཨཏྟཀཱརོ. ཡེན ཨཏྟནཱ ཀཏཀམྨེན ཨིམེ སཏྟཱ དེཝཏྟམྤི མཱརཏྟམྤི བྲཧྨཏྟམྤི སཱཝཀབོདྷིམྤི པཙྩེཀབོདྷིམྤི སབྦཉྙུཏམྤི པཱཔུཎནྟི, ཏམྤི པཊིཀྑིཔཏི. དུཏིཡཔདེན ཡཾ པརཀཱརཾ པརསྶ ཨོཝཱདཱནུསཱསནིཾ ནིསྶཱཡ ཋཔེཏྭཱ མཧཱསཏྟཾ ཨཝསེསོ ཛནོ མནུསྶསོབྷགྱཏཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི, ཏཾ པརཀཱརཾ པཊིཀྑིཔཏི. ཨེཝམཡཾ བཱལོ ཛིནཙཀྐེ པཧཱརཾ དེཏི ནཱམ. ནཏྠི པུརིསཀཱརེཏི ཡེན པུརིསཀཱརེན སཏྟཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱ སམྤཏྟིཡོ པཱཔུཎནྟི, ཏམྤི པཊིཀྑིཔཏི. ནཏྠི བལནྟི ཡམྷི ཨཏྟནོ བལེ པཏིཊྛིཏཱ སཏྟཱ ཝཱིརིཡཾ ཀཏྭཱ ཏཱ སམྤཏྟིཡོ པཱཔུཎནྟི, ཏཾ བལཾ པཊིཀྑིཔཏི. ནཏྠི ཝཱིརིཡནྟིཨཱདཱིནི སབྦཱནི པུརིསཀཱརཝེཝཙནཱནེཝ. ‘‘ཨིདཾ ནོ ཝཱིརིཡེན ཨིདཾ པུརིསཐཱམེན, ཨིདཾ པུརིསཔརཀྐམེན པཝཏྟ’’ནྟི ཨེཝཾ པཝཏྟཝཙནཔཊིཀྑེཔཀརཎཝསེན པནེཏཱནི ཝིསུཾ ཨཱདིཡནྟི.

སབྦེ སཏྟཱཏི ཨོཊྛགོཎགདྲབྷཱདཡོ ཨནཝསེསེ པརིགྒཎྷཱཏི. སབྦེ པཱཎཱཏི ཨེཀིནྡྲིཡོ པཱཎོ, དྭིནྡྲིཡོ པཱཎོཏིཨཱདིཝསེན ཝདཏི. སབྦེ བྷཱུཏཱཏི ཨཎྜཀོསཝཏྠིཀོསེསུ བྷཱུཏེ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. སབྦེ ཛཱིཝཱཏི སཱལིཡཝགོདྷུམཱདཡོ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ཏེསུ ཧི སོ ཝིརཱུཧནབྷཱཝེན ཛཱིཝསཉྙཱི. ཨཝསཱ ཨབལཱ ཨཝཱིརིཡཱཏི ཏེསཾ ཨཏྟནོ ཝསོ ཝཱ བལཾ ཝཱ ཝཱིརིཡཾ ཝཱ ནཏྠི. ནིཡཏིསངྒཏིབྷཱཝཔརིཎཏཱཏི ཨེཏྠ ནིཡཏཱིཏི ནིཡཏཱ. སངྒཏཱིཏི ཚནྣཾ ཨབྷིཛཱཏཱིནཾ ཏཏྠ ཏཏྠ གམནཾ. བྷཱཝོཏི སབྷཱཝོཡེཝ. ཨེཝཾ ནིཡཏིཡཱ ཙ སངྒཏིཡཱ ཙ བྷཱཝེན ཙ པརིཎཏཱ ནཱནཔྤཀཱརཏཾ པཏྟཱ. ཡེན ཧི ཡཐཱ བྷཝིཏབྦཾ, སོ ཏཐེཝ བྷཝཏི. ཡེན ན བྷཝིཏབྦཾ, སོ ན བྷཝཏཱིཏི དསྶེཏི. ཚསྭེཝཱབྷིཛཱཏཱིསཱུཏི ཚསུ ཨེཝ ཨབྷིཛཱཏཱིསུ ཋཏྭཱ སུཁཉྩ དུཀྑཉྩ པཊིསཾཝེདེནྟི. ཨཉྙཱ སུཁདུཀྑབྷཱུམི ནཏྠཱིཏི དསྶེཏི.

ཡོནིཔམུཁསཏསཧསྶཱནཱིཏི པམུཁཡོནཱིནཾ ཨུཏྟམཡོནཱིནཾ ཙུདྡསསཏསཧསྶཱནི ཨཉྙཱནི ཙ སཊྛིསཏཱནི ཨཉྙཱནི ཙ ཚསཏཱནི. པཉྩ ཙ ཀམྨུནོ སཏཱནཱིཏི པཉྩཀམྨསཏཱནི ཙ. ཀེཝལཾ ཏཀྐམཏྟཀེན ནིརཏྠཀཾ དིཊྛིཾ དཱིཔེཏི. པཉྩ ཙ ཀམྨཱནི ཏཱིཎི ཙ ཀམྨཱནཱིཏིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཀེཙི པནཱཧུ – ‘‘པཉྩ ཙ ཀམྨཱནཱིཏི པཉྩིནྡྲིཡཝསེན བྷཎཏི. ཏཱིཎཱིཏི ཀཱཡཀམྨཱདིཝསེནཱ’’ཏི. ཀམྨེ ཙ ཨུཔཌྜྷཀམྨེ ཙཱཏི ཨེཏྠ པནསྶ ཀཱཡཀམྨཉྩ ཝཙཱིཀམྨཉྩ ཀམྨནྟི ལདྡྷི, མནོཀམྨཾ ཨུཔཌྜྷཀམྨནྟི. དྭཊྛིཔཊིཔདཱཏི དྭཱསཊྛི པཊིཔདཱཏི ཝདཏི. དྭཊྛནྟརཀཔྤཱཏི ཨེཀསྨིཾ ཀཔྤེ ཙཏུསཊྛི ཨནྟརཀཔྤཱ ནཱམ ཧོནྟི. ཨཡཾ པན ཨཉྙེ དྭེ ཨཛཱནནྟོ ཨེཝམཱཧ.

ཚལཱ༹བྷིཛཱཏིཡོཏི ཀཎྷཱབྷིཛཱཏི, ནཱིལཱབྷིཛཱཏི, ལོཧིཏཱབྷིཛཱཏི, ཧལིདྡཱབྷིཛཱཏི, སུཀྐཱབྷིཛཱཏི, པརམསུཀྐཱབྷིཛཱཏཱིཏི ཨིམཱ ཚ ཨབྷིཛཱཏིཡོ ཝདཏི. ཏཏྠ ཨོརབྦྷིཀཱ, སཱཀུཎིཀཱ, མཱགཝིཀཱ, སཱུཀརིཀཱ, ལུདྡཱ, མཙྪགྷཱཏཀཱ ཙོརཱ, ཙོརགྷཱཏཀཱ, བནྡྷནཱགཱརིཀཱ, ཡེ ཝཱ པནཉྙེཔི ཀེཙི ཀུརཱུརཀམྨནྟཱ, ཨཡཾ ཀཎྷཱབྷིཛཱཏཱིཏི (ཨ. ནི. ༦.༥༧) ཝདཏི. བྷིཀྑཱུ ནཱིལཱབྷིཛཱཏཱིཏི ཝདཏི, ཏེ ཀིར ཙཏཱུསུ པཙྩཡེསུ ཀཎྚཀེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཁཱདནྟི. ‘‘བྷིཀྑཱུ ཀཎྚཀཝུཏྟིཀཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༦.༥༧) ཨཡཉྷིསྶ པཱལི༹ཡེཝ. ཨཐ ཝཱ ཀཎྚཀཝུཏྟིཀཱ ཨེཝ ནཱམ ཨེཀེ པབྦཛིཏཱཏི ཝདཏི. ལོཧིཏཱབྷིཛཱཏི ནཱམ ནིགཎྛཱ ཨེཀསཱཊཀཱཏི ཝདཏི. ཨིམེ ཀིར པུརིམེཧི དྭཱིཧི པཎྜརཏརཱ. གིཧཱི ཨོདཱཏཝསནཱ ཨཙེལཀསཱཝཀཱ ཧལིདྡཱབྷིཛཱཏཱིཏི ཝདཏི. ཨེཝཾ ཨཏྟནོ པཙྩཡདཱཡཀེ ནིགཎྛེཧིཔི ཛེཊྛཀཏརེ ཀརོཏི. ཨཱཛཱིཝཀཱ ཨཱཛཱིཝཀིནིཡོ སུཀྐཱབྷིཛཱཏཱིཏི ཝདཏི. ཏེ ཀིར པུརིམེཧི ཙཏཱུཧི པཎྜརཏརཱ. ནནྡོ, ཝཙྪོ, ཀིསོ, སངྐིཙྪོ, མཀྑལིགོསཱལོ, པརམསུཀྐཱབྷིཛཱཏཱིཏི (ཨ. ནི. ༦.༥༧) ཝདཏི. ཏེ ཀིར སབྦེཧི པཎྜརཏརཱ.

ཨཊྛ པུརིསབྷཱུམིཡོཏི མནྡབྷཱུམི, ཁིཌྜཱབྷཱུམི, པདཝཱིམཾསབྷཱུམི, ཨུཛུགཏབྷཱུམི, སེཀྑབྷཱུམི, སམཎབྷཱུམི, ཛིནབྷཱུམི, པནྣབྷཱུམཱིཏི ཨིམཱ ཨཊྛ པུརིསབྷཱུམིཡོཏི ཝདཏི. ཏཏྠ ཛཱཏདིཝསཏོ པཊྛཱཡ སཏྟདིཝསེ སམྦཱདྷཊྛཱནཏོ ནིཀྑནྟཏྟཱ སཏྟཱ མནྡཱ ཧོནྟི མོམཱུཧཱ, ཨཡཾ མནྡབྷཱུམཱིཏི ཝདཏི. ཡེ པན དུགྒཏིཏོ ཨཱགཏཱ ཧོནྟི, ཏེ ཨབྷིཎྷཾ རོདནྟི ཙེཝ ཝིརཝནྟི ཙ, སུགཏིཏོ ཨཱགཏཱ ཏཾ ཨནུསྶརིཏྭཱ ཧསནྟི, ཨཡཾ ཁིཌྜཱབྷཱུམི ནཱམ. མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཧཏྠཾ ཝཱ པཱདཾ ཝཱ མཉྩཾ ཝཱ པཱིཋཾ ཝཱ གཧེཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ པདནིཀྑིཔནཾ པདཝཱིམཾསབྷཱུམི ནཱམ. པདསཱ གནྟུཾ སམཏྠཀཱལེ ཨུཛུགཏབྷཱུམི ནཱམ. སིཔྤཱནི སིཀྑིཏཀཱལེ སེཀྑབྷཱུམི ནཱམ. གྷརཱ ནིཀྑམྨ པབྦཛིཏཀཱལེ སམཎབྷཱུམི ནཱམ. ཨཱཙརིཡཾ སེཝིཏྭཱ ཛཱནནཀཱལེ ཛིནབྷཱུམི ནཱམ. བྷིཀྑུ ཙ པནྣཀོ ཛིནོ ན ཀིཉྩི ཨཱཧཱཏི ཨེཝཾ ཨལཱབྷིཾ སམཎཾ པནྣབྷཱུམཱིཏི ཝདཏི.

ཨེཀཱུནཔཉྙཱས ཨཱཛཱིཝཀསཏེཏི ཨེཀཱུནཔཉྙཱསཨཱཛཱིཝཀཝུཏྟིསཏཱནི. པརིབྦཱཛཀསཏེཏི པརིབྦཱཛཀཔབྦཛྫཱསཏཱནི. ནཱགཱཝཱསསཏེཏི ནཱགམཎྜལསཏཱནི. ཝཱིསེ ཨིནྡྲིཡསཏེཏི ཝཱིསཏིནྡྲིཡསཏཱནི. ཏིཾསེ ནིརཡསཏེཏི ཏིཾས ནིརཡསཏཱནི. རཛོདྷཱཏུཡོཏི རཛཨོཀིརཎཊྛཱནཱནི, ཧཏྠཔིཊྛིཔཱདཔིཊྛཱདཱིནི སནྡྷཱཡ ཝདཏི. སཏྟ སཉྙཱིགབྦྷཱཏི ཨོཊྛགོཎགདྲབྷཨཛཔསུམིགམཧིཾསེ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. སཏྟ ཨསཉྙཱིགབྦྷཱཏི སཱལིཝཱིཧིཡཝགོདྷཱུམཀངྒུཝརཀཀུདྲཱུསཀེ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ནིགཎྛིགབྦྷཱཏི གཎྛིམྷི ཛཱཏགབྦྷཱ, ཨུཙྪུཝེལུ༹ནལཱ༹དཡོ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. སཏྟ དེཝཱཏི བཧཱུ དེཝཱ. སོ པན སཏྟཱཏི ཝདཏི. མནུསྶཱཔི ཨནནྟཱ, སོ སཏྟཱཏི ཝདཏི. སཏྟ པིསཱཙཱཏི པིསཱཙཱ མཧནྟམཧནྟཱ སཏྟཱཏི ཝདཏི. སརཱཏི མཧཱསརཱ, ཀཎྞམུཎྜརཐཀཱརཨནོཏཏྟསཱིཧཔྤཔཱཏཚདྡནྟམནྡཱཀིནཱིཀུཎཱལདཧེ གཧེཏྭཱ ཝདཏི.

པཝུཊཱཏི གཎྛིཀཱ. པཔཱཏཱཏི མཧཱཔཔཱཏཱ. པཔཱཏསཏཱནཱིཏི ཁུདྡཀཔཔཱཏསཏཱནི. སུཔིནཱཏི མཧཱསུཔིནཱ. སུཔིནསཏཱནཱིཏི ཁུདྡཀསུཔིནསཏཱནི. མཧཱཀཔྤིནོཏི མཧཱཀཔྤཱནཾ. ཏཏྠ ཨེཀམྷཱ མཧཱསརཱ ཝསྶསཏེ ཝསྶསཏེ ཀུསགྒེན ཨེཀཾ ཨུདཀབིནྡུཾ ནཱིཧརིཏྭཱ སཏྟཀྑཏྟུཾ ཏམྷི སརེ ནིརུདཀེ ཀཏེ ཨེཀོ མཧཱཀཔྤོཏི ཝདཏི. ཨེཝརཱུཔཱནཾ མཧཱཀཔྤཱནཾ ཙཏུརཱསཱིཏིསཏསཧསྶཱནི ཁེཔེཏྭཱ བཱལེ ཙ པཎྜིཏེ ཙ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརོནྟཱིཏི ཨཡམསྶ ལདྡྷི. པཎྜིཏོཔི ཀིར ཨནྟརཱ ཝིསུཛ྄ཛྷིཏུཾ ན སཀྐོཏི. བཱལོཔི ཏཏོ ཨུདྡྷཾ ན གཙྪཏི.

སཱིལེནཱཏི ཨཙེལཀསཱིལེན ཝཱ ཨཉྙེན ཝཱ ཡེན ཀེནཙི. ཝཏེནཱཏི ཏཱདིསེནེཝ ཝཏེན. ཏཔེནཱཏི ཏཔོཀམྨེན. ཨཔརིཔཀྐཾ པརིཔཱཙེཏི ནཱམ, ཡོ ‘‘ཨཧཾ པཎྜིཏོ’’ཏི ཨནྟརཱ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི. པརིཔཀྐཾ ཕུསྶ ཕུསྶ བྱནྟིཾ ཀརོཏི ནཱམ ཡོ ‘‘ཨཧཾ བཱལོ’’ཏི ཝུཏྟཔརིམཱཎཾ ཀཱལཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཡཱཏི. ཧེཝཾ ནཏྠཱིཏི ཨེཝཾ ནཏྠི. ཏཉྷི ཨུབྷཡམྤི ན སཀྐཱ ཀཱཏུནྟི དཱིཔེཏི. དོཎམིཏེཏི དོཎེན མིཏཾ ཝིཡ. སུཁདུཀྑེཏི སུཁདུཀྑཾ. པརིཡནྟཀཏེཏི ཝུཏྟཔརིམཱཎེན ཀཱལེན ཀཏཔརིཡནྟེ. ནཏྠི ཧཱཡནཝཌྜྷནེཏི ནཏྠི ཧཱཡནཝཌྜྷནཱནི. ན སཾསཱརོ པཎྜིཏསྶ ཧཱཡཏི, ན བཱལསྶ ཝཌྜྷཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨུཀྐཾསཱཝཀཾསེཏི ཨུཀྐཾསཱཝཀཾསཱ. ཧཱཡནཝཌྜྷནཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ.

ཨིདཱནི ཏམཏྠཾ ཨུཔམཱཡ སཱདྷེནྟོ ‘‘སེཡྻཐཱཔི ནཱམཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སུཏྟགུལེ༹ཏི ཝེཋེཏྭཱ ཀཏསུཏྟགུལེ༹. ནིབྦེཋིཡམཱནམེཝ པལེཏཱིཏི པབྦཏེ ཝཱ རུཀྑགྒེ ཝཱ ཋཏྭཱ ཁིཏྟཾ སུཏྟཔྤམཱཎེན ནིབྦེཋིཡམཱནམེཝ གཙྪཏི, སུཏྟེ ཁཱིཎེ ཏཏྠེཝ ཏིཊྛཏི, ན གཙྪཏི. ཨེཝམེཝ ཝུཏྟཀཱལཏོ ཨུདྡྷཾ ན གཙྪཏཱིཏི དསྶེཏི.

ཨཛིཏཀེསཀམྦལཝཱདཝཎྞནཱ

༡༧༠-༡༧༢. ཨཛིཏཝཱདེ ནཏྠི དིནྣནྟི དིནྣཕལཱབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ཡིཊྛཾ ཝུཙྩཏི མཧཱཡཱགོ. ཧུཏནྟི པཧེཎཀསཀྐཱརོ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཏམྤི ཨུབྷཡཾ ཕལཱབྷཱཝམེཝ སནྡྷཱཡ པཊིཀྑིཔཏི. སུཀཏདུཀྐཊཱནནྟི སུཀཏདུཀྐཊཱནཾ, ཀུསལཱཀུསལཱནནྟི ཨཏྠོ. ཕལཾ ཝིཔཱཀོཏི ཡཾ ཕལནྟི ཝཱ ཝིཔཱཀོཏི ཝཱ ཝུཙྩཏི, ཏཾ ནཏྠཱིཏི ཝདཏི. ནཏྠི ཨཡཾ ལོཀོཏི པརལོཀེ ཋིཏསྶ ཨཡཾ ལོཀོ ནཏྠི, ནཏྠི པརོ ལོཀོཏི ཨིདྷ ལོཀེ ཋིཏསྶཱཔི པརོ ལོཀོ ནཏྠི, སབྦེ ཏཏྠ ཏཏྠེཝ ཨུཙྪིཛྫནྟཱིཏི དསྶེཏི. ནཏྠི མཱཏཱ ནཏྠི པིཏཱཏི ཏེསུ སམྨཱཔཊིཔཏྟིམིཙྪཱཔཊིཔཏྟཱིནཾ ཕལཱབྷཱཝཝསེན ཝདཏི. ནཏྠི སཏྟཱ ཨོཔཔཱཏིཀཱཏི ཙཝིཏྭཱ ཨུཔཔཛྫནཀཱ སཏྟཱ ནཱམ ནཏྠཱིཏི ཝདཏི.

ཙཱཏུམཧཱབྷཱུཏིཀོཏི ཙཏུམཧཱབྷཱུཏམཡོ. པཐཝཱི པཐཝིཀཱཡནྟི ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཔཐཝཱིདྷཱཏུ བཱཧིརཔཐཝཱིདྷཱཏུཾ. ཨནུཔེཏཱིཏི ཨནུཡཱཡཏི. ཨནུཔགཙྪཏཱིཏི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ཨནུགཙྪཏཱིཏིཔི ཨཏྠོ. ཨུབྷཡེནཱཔི ཨུཔེཏི, ཨུཔགཙྪཏཱིཏི དསྶེཏི. ཨཱཔཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨིནྡྲིཡཱནཱིཏི མནཙྪཊྛཱནི ཨིནྡྲིཡཱནི ཨཱཀཱསཾ པཀྑནྡནྟི. ཨཱསནྡིཔཉྩམཱཏི ནིཔནྣམཉྩེན པཉྩམཱ, མཉྩོ ཙེཝ ཙཏྟཱརོ མཉྩཔཱདེ གཧེཏྭཱ ཋིཏཱ ཙཏྟཱརོ པུརིསཱ ཙཱཏི ཨཏྠོ. ཡཱཝཱལཱ༹ཧནཱཏི ཡཱཝ སུསཱནཱ. པདཱནཱིཏི ‘ཨཡཾ ཨེཝཾ སཱིལཝཱ ཨཧོསི, ཨེཝཾ དུསྶཱིལོ’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པཝཏྟཱནི གུཎཱགུཎཔདཱནི, སརཱིརམེཝ ཝཱ ཨེཏྠ པདཱནཱིཏི ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཀཱཔོཏཀཱནཱིཏི ཀཔོཏཝཎྞཱནི, པཱརཱཝཏཔཀྑཝཎྞཱནཱིཏི ཨཏྠོ. བྷསྶནྟཱཏི བྷསྨནྟཱ, ཨཡམེཝ ཝཱ པཱལི༹. ཨཱཧུཏིཡོཏི ཡཾ པཧེཎཀསཀྐཱརཱདིབྷེདཾ དིནྣདཱནཾ, སབྦཾ ཏཾ ཚཱརིཀཱཝསཱནམེཝ ཧོཏི, ན ཏཏོ པརཾ ཕལདཱཡཀཾ ཧུཏྭཱ གཙྪཏཱིཏི ཨཏྠོ. དཏྟུཔཉྙཏྟནྟི དཏྟཱུཧི བཱལམནུསྶེཧི པཉྙཏྟཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ‘བཱལེཧི ཨབུདྡྷཱིཧི པཉྙཏྟམིདཾ དཱནཾ, ན པཎྜིཏེཧི. བཱལཱ དེནྟི, པཎྜིཏཱ གཎྷནྟཱི’ཏི དསྶེཏི.

ཏཏྠ པཱུརཎོ ‘‘ཀརོཏོ ན ཀརཱིཡཏི པཱཔ’’ནྟི ཝདནྟོ ཀམྨཾ པཊིབཱཧཏི. ཨཛིཏོ ‘‘ཀཱཡསྶ བྷེདཱ ཨུཙྪིཛྫཏཱི’’ཏི ཝདནྟོ ཝིཔཱཀཾ པཊིབཱཧཏི. མཀྑལི ‘‘ནཏྠི ཧེཏཱུ’’ཏི ཝདནྟོ ཨུབྷཡཾ པཊིབཱཧཏི. ཏཏྠ ཀམྨཾ པཊིབཱཧནྟེནཱཔི ཝིཔཱཀོ པཊིབཱཧིཏོ ཧོཏི, ཝིཔཱཀཾ པཊིབཱཧནྟེནཱཔི ཀམྨཾ པཊིབཱཧིཏཾ ཧོཏི. ཨིཏི སབྦེཔེཏེ ཨཏྠཏོ ཨུབྷཡཔྤཊིབཱཧཀཱ ཨཧེཏུཀཝཱདཱ ཙེཝ ཨཀིརིཡཝཱདཱ ཙ ནཏྠིཀཝཱདཱ ཙ ཧོནྟི.

ཡེ ཝཱ པན ཏེསཾ ལདྡྷིཾ གཧེཏྭཱ རཏྟིཊྛཱནེ དིཝཱཋཱནེ ནིསིནྣཱ སཛ྄ཛྷཱཡནྟི ཝཱིམཾསནྟི, ཏེསཾ ‘‘ཀརོཏོ ན ཀརཱིཡཏི པཱཔཾ, ནཏྠི ཧེཏུ, ནཏྠི པཙྩཡོ, མཏོ ཨུཙྪིཛྫཏཱི’’ཏི ཏསྨིཾ ཨཱརམྨཎེ མིཙྪཱསཏི སནྟིཊྛཏི, ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ ཧོཏི, ཛཝནཱནི ཛཝནྟི, པཋམཛཝནེ སཏེཀིཙྪཱ ཧོནྟི, ཏཐཱ དུཏིཡཱདཱིསུ, སཏྟམེ བུདྡྷཱནམྤི ཨཏེཀིཙྪཱ ཨནིཝཏྟིནོ ཨརིཊྛཀཎྚཀསདིསཱ. ཏཏྠ ཀོཙི ཨེཀཾ དསྶནཾ ཨོཀྐམཏི, ཀོཙི དྭེ, ཀོཙི ཏཱིཎིཔི, ཨེཀསྨིཾ ཨོཀྐནྟེཔི, དྭཱིསུ ཏཱིསུ ཨོཀྐནྟེསུཔི, ནིཡཏམིཙྪཱདིཊྛིཀོཝ ཧོཏི; པཏྟོ སགྒམགྒཱཝརཎཉྩེཝ མོཀྑམགྒཱཝརཎཉྩ, ཨབྷབྦོ ཏསྶཏྟབྷཱཝསྶ ཨནནྟརཾ སགྒམྤི གནྟུཾ, པགེཝ མོཀྑཾ. ཝཊྚཁཱཎུ ནཱམེས སཏྟོ པཐཝིགོཔཀོ, ཡེབྷུཡྻེན ཨེཝརཱུཔསྶ བྷཝཏོ ཝུཊྛཱནཾ ནཏྠི.

‘‘ཏསྨཱ ཨཀལྱཱཎཛནཾ, ཨཱསཱིཝིསམིཝོརགཾ;

ཨཱརཀཱ པརིཝཛྫེཡྻ, བྷཱུཏིཀཱམོ ཝིཙཀྑཎོ’’ཏི.

པཀུདྷཀཙྩཱཡནཝཱདཝཎྞནཱ

༡༧༣-༡༧༥. པཀུདྷཝཱདེ ཨཀཊཱཏི ཨཀཏཱ. ཨཀཊཝིདྷཱཏི ཨཀཏཝིདྷཱནཱ. ཨེཝཾ ཀརོཧཱིཏི ཀེནཙི ཀཱརཱཔིཏཱཔི ན ཧོནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨནིམྨིཏཱཏི ཨིདྡྷིཡཱཔི ན ནིམྨིཏཱ. ཨནིམྨཱཏཱཏི ཨནིམྨཱཔིཏཱ, ཀེཙི ཨནིམྨཱཔེཏབྦཱཏི པདཾ ཝདནྟི, ཏཾ ནེཝ པཱལི༹ཡཾ, ན ཨཊྛཀཐཱཡཾ དིསྶཏི. ཝཉྫྷཱདིཔདཏྟཡཾ ཝུཏྟཏྠམེཝ. ན ཨིཉྫནྟཱིཏི ཨེསིཀཏྠམྦྷོ ཝིཡ ཋིཏཏྟཱ ན ཙལནྟི. ན ཝིཔརིཎམནྟཱིཏི པཀཏིཾ ན ཛཧནྟི. ན ཨཉྙམཉྙཾ བྱཱབཱདྷེནྟཱིཏི ན ཨཉྙམཉྙཾ ཨུཔཧནནྟི. ནཱལནྟི ན སམཏྠཱ. པཐཝིཀཱཡོཏིཨཱདཱིསུ པཐཝཱིཡེཝ པཐཝིཀཱཡོ, པཐཝིསམཱུཧོ ཝཱ. ཏཏྠཱཏི ཏེསུ ཛཱིཝསཏྟམེསུ ཀཱཡེསུ. སཏྟནྣཾ ཏྭེཝ ཀཱཡཱནནྟི ཡཐཱ མུགྒརཱསིཨཱདཱིསུ པཧཏཾ སཏྠཾ མུགྒཱདཱིནཾ ཨནྟརེན པཝིསཏི, ཨེཝཾ སཏྟནྣཾ ཀཱཡཱནཾ ཨནྟརེན ཚིདྡེན ཝིཝརེན སཏྠཾ པཝིསཏི. ཏཏྠ ཨཧཾ ཨིམཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེམཱིཏི ཀེཝལཾ སཉྙཱམཏྟམེཝ ཧོཏཱིཏི དསྶེཏི.

ནིགཎྛནཱཊཔུཏྟཝཱདཝཎྞནཱ

༡༧༦-༡༧༨. ནཱཊཔུཏྟཝཱདེ ཙཱཏུཡཱམསཾཝརསཾཝུཏོཏི ཙཏུཀོཊྛཱསེན སཾཝརེན སཾཝུཏོ. སབྦཝཱརིཝཱརིཏོ ཙཱཏི ཝཱརིཏསབྦཨུདཀོ པཊིཀྑིཏྟསབྦསཱིཏོདཀོཏི ཨཏྠོ. སོ ཀིར སཱིཏོདཀེ སཏྟསཉྙཱི ཧོཏི, ཏསྨཱ ན ཏཾ ཝལ༹ཉྫེཏི. སབྦཝཱརིཡུཏྟོཏི སབྦེན པཱཔཝཱརཎེན ཡུཏྟོ. སབྦཝཱརིདྷུཏོཏི སབྦེན པཱཔཝཱརཎེན དྷུཏཔཱཔོ. སབྦཝཱརིཕུཊོཏི སབྦེན པཱཔཝཱརཎེན ཕུཊྛོ. གཏཏྟོཏི ཀོཊིཔྤཏྟཙིཏྟོ. ཡཏཏྟོཏི སཾཡཏཙིཏྟོ. ཋིཏཏྟོཏི སུཔྤཏིཊྛིཏཙིཏྟོ. ཨེཏསྶ ཝཱདེ ཀིཉྩི སཱསནཱནུལོམམྤི ཨཏྠི, ཨསུདྡྷལདྡྷིཏཱཡ པན སབྦཱ དིཊྛིཡེཝ ཛཱཏཱ.

སཉྩཡབེལཊྛཔུཏྟཝཱདཝཎྞནཱ

༡༧༩-༡༨༡. སཉྩཡཝཱདོ ཨམརཱཝིཀྑེཔེ ཝུཏྟནཡོ ཨེཝ.

པཋམསནྡིཊྛིཀསཱམཉྙཕལཝཎྞནཱ

༡༨༢. སོཧཾ, བྷནྟེཏི སོ ཨཧཾ བྷནྟེ, ཝཱལུཀཾ པཱིལེ༹ཏྭཱ ཏེལཾ ཨལབྷམཱནོ ཝིཡ ཏིཏྠིཡཝཱདེསུ སཱརཾ ཨལབྷནྟོ བྷགཝནྟཾ པུཙྪཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༨༣. ཡཐཱ ཏེ ཁམེཡྻཱཏི ཡཐཱ ཏེ རུཙྩེཡྻ. དཱསོཏི ཨནྟོཛཱཏདྷནཀྐཱིཏཀརམརཱནཱིཏསཱམཾདཱསབྱོཔགཏཱནཾ ཨཉྙཏརོ. ཀམྨཀཱརོཏི ཨནལསོ ཀམྨཀརཎསཱིལོཡེཝ. དཱུརཏོ དིསྭཱ པཋམམེཝ ཨུཊྛཧཏཱིཏི པུབྦུཊྛཱཡཱི. ཨེཝཾ ཨུཊྛིཏོ སཱམིནོ ཨཱསནཾ པཉྙཔེཏྭཱ པཱདདྷོཝནཱདིཀཏྟབྦཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ པཙྪཱ ནིཔཏཏི ནིསཱིདཏཱིཏི པཙྪཱནིཔཱཏཱི. སཱམིཀམྷི ཝཱ སཡནཏོ ཨཝུཊྛིཏེ པུབྦེཡེཝ ཝུཊྛཱཏཱིཏི པུབྦུཊྛཱཡཱི. པཙྩཱུསཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ སཱམིནོ རཏྟིཾ ནིདྡོཀྐམནཾ, ཏཱཝ སབྦཀིཙྩཱནི ཀཏྭཱ པཙྪཱ ནིཔཏཏི, སེཡྻཾ ཀཔྤེཏཱིཏི པཙྪཱནིཔཱཏཱི. ཀིཾ ཀརོམི, ཀིཾ ཀརོམཱིཏི ཨེཝཾ ཀིཾཀཱརམེཝ པཊིསུཎནྟོ ཝིཙརཏཱིཏི ཀིཾ ཀཱརཔཊིསྶཱཝཱི. མནཱཔམེཝ ཀིརིཡཾ ཀརོཏཱིཏི མནཱཔཙཱརཱི. པིཡམེཝ ཝདཏཱིཏི པིཡཝཱདཱི. སཱམིནོ ཏུཊྛཔཧཊྛཾ མུཁཾ ཨུལློཀཡམཱནོ ཝིཙརཏཱིཏི མུཁུལློཀཀོ.

དེཝོ མཉྙེཏི དེཝོ ཝིཡ. སོ ཝཏསྶཱཧཾ པུཉྙཱནི ཀརེཡྻནྟི སོ ཝཏ ཨཧཾ ཨེཝརཱུཔོ ཨསྶཾ, ཡདི པུཉྙཱནི ཀརེཡྻནྟི ཨཏྠོ. ‘‘སོ ཝཏསྶ’སྶ’’ནྟིཔི པཱཋོ, ཨཡམེཝཏྠོ. ཡཾནཱུནཱཧནྟི སཙེ དཱནཾ དསྶཱམི, ཡཾ རཱཛཱ ཨེཀདིཝསཾ དེཏི, ཏཏོ སཏབྷཱགམྤི ཡཱཝཛཱིཝཾ ན སཀྑིསྶཱམི དཱཏུནྟི པབྦཛྫཱཡཾ ཨུསྶཱཧཾ ཀཏྭཱ ཨེཝཾ ཙིནྟནབྷཱཝཾ དསྶེཏི.

ཀཱཡེན སཾཝུཏོཏི ཀཱཡེན པིཧིཏོ ཧུཏྭཱ ཨཀུསལསྶ པཝེསནདྭཱརཾ ཐཀེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨེསེཝ ནཡོ སེསཔདདྭཡེཔི. གྷཱསཙྪཱདནཔརམཏཱཡཱཏི གྷཱསཙྪཱདནེན པརམཏཱཡ ཨུཏྟམཏཱཡ, ཨེཏདཏྠམྤི ཨནེསནཾ པཧཱཡ ཨགྒསལླེཁེན སནྟུཊྛོཏི ཨཏྠོ. ཨབྷིརཏོ པཝིཝེཀེཏི ‘‘ཀཱཡཝིཝེཀོ ཙ ཝིཝེཀཊྛཀཱཡཱནཾ, ཙིཏྟཝིཝེཀོ ཙ ནེཀྑམྨཱབྷིརཏཱནཾ, པརམཝོདཱནཔྤཏྟཱནཾ ཨུཔདྷིཝིཝེཀོ ཙ ནིརུཔདྷཱིནཾ པུགྒལཱནཾ ཝིསངྑཱརགཏཱན’’ནྟི ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཏིཝིདྷེཔི ཝིཝེཀེ རཏོ; གཎསངྒཎིཀཾ པཧཱཡ ཀཱཡེན ཨེཀོ ཝིཧརཏི, ཙིཏྟཀིལེསསངྒཎིཀཾ པཧཱཡ ཨཊྛསམཱཔཏྟིཝསེན ཨེཀོ ཝིཧརཏི, ཕལསམཱཔཏྟིཾ ཝཱ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཾ ཝཱ པཝིསིཏྭཱ ནིབྦཱནཾ པཏྭཱ ཝིཧརཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཡགྒྷེཏི ཙོདནཏྠེ ནིཔཱཏོ.

༡༨༤. ཨཱསནེནཔི ནིམནྟེཡྻཱམཱཏི ནིསིནྣཱསནཾ པཔྥོཊེཏྭཱ ཨིདྷ ནིསཱིདཐཱཏི ཝདེཡྻཱམ. ཨབྷིནིམནྟེཡྻཱམཔི ནནྟི ཨབྷིཧརིཏྭཱཔི ནཾ ནིམནྟེཡྻཱམ. ཏཏྠ དུཝིདྷོ ཨབྷིཧཱརོ – ཝཱཙཱཡ ཙེཝ ཀཱཡེན ཙ. ཏུམྷཱཀཾ ཨིཙྪིཏིཙྪིཏཀྑཎེ ཨམྷཱཀཾ ཙཱིཝརཱདཱིཧི ཝདེཡྻཱཐ ཡེནཏྠོཏི ཝདནྟོ ཧི ཝཱཙཱཡ ཨབྷིཧརིཏྭཱ ནིམནྟེཏི ནཱམ. ཙཱིཝརཱདིཝེཀལླཾ སལླཀྑེཏྭཱ ཨིདཾ གཎྷཱཐཱཏི ཏཱནི དེནྟོ པན ཀཱཡེན ཨབྷིཧརིཏྭཱ ནིམནྟེཏི ནཱམ. ཏདུབྷཡམྤི སནྡྷཱཡ ཨབྷིནིམནྟེཡྻཱམཔི ནནྟི ཨཱཧ. ཨེཏྠ ཙ གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརོཏི ཡཾ ཀིཉྩི གིལཱནསྶ སཔྤཱཡཾ ཨོསདྷཾ. ཝཙནཏྠོ པན ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝུཏྟོ. རཀྑཱཝརཎགུཏྟིནྟི རཀྑཱསངྑཱཏཉྩེཝ ཨཱཝརཎསངྑཱཏཉྩ གུཏྟིཾ. སཱ པནེསཱ ན ཨཱཝུདྷཧཏྠེ པུརིསེ ཋཔེནྟེན དྷམྨིཀཱ ནཱམ སཾཝིདཧིཏཱ ཧོཏི. ཡཐཱ པན ཨཝེལཱཡ ཀཊྛཧཱརིཀཔཎྞཧཱརིཀཱདཡོ ཝིཧཱརཾ ན པཝིསནྟི, མིགལུདྡཀཱདཡོ ཝིཧཱརསཱིམཱཡ མིགེ ཝཱ མཙྪེ ཝཱ ན གཎྷནྟི, ཨེཝཾ སཾཝིདཧནྟེན དྷམྨིཀཱ ནཱམ རཀྑཱ སཾཝིཧིཏཱ ཧོཏི, ཏཾ སནྡྷཱཡཱཧ – ‘‘དྷམྨིཀ’’ནྟི.

༡༨༥. ཡདི ཨེཝཾ སནྟེཏི ཡདི ཏཝ དཱསོ ཏུཡ྄ཧཾ སནྟིཀཱ ཨབྷིཝཱདནཱདཱིནི ལབྷེཡྻ. ཨེཝཾ སནྟེ. ཨདྡྷཱཏི ཨེཀཾསཝཙནམེཏཾ. པཋམནྟི བྷཎནྟོ ཨཉྙསྶཱཔི ཨཏྠིཏཾ དཱིཔེཏི. ཏེནེཝ ཙ རཱཛཱ སཀྐཱ པན, བྷནྟེ, ཨཉྙམྤཱིཏིཨཱདིམཱཧ.

དུཏིཡསནྡིཊྛིཀསཱམཉྙཕལཝཎྞནཱ

༡༨༦-༡༨༨. ཀསཏཱིཏི ཀསྶཀོ. གེཧསྶ པཏི, ཨེཀགེཧམཏྟེ ཛེཊྛཀོཏི གཧཔཏིཀོ. བལིསངྑཱཏཾ ཀརཾ ཀརོཏཱིཏི ཀརཀཱརཀོ. དྷཉྙརཱསིཾ དྷནརཱསིཉྩ ཝཌྜྷེཏཱིཏི རཱསིཝཌྜྷཀོ.

ཨཔྤཾ ཝཱཏི པརིཏྟཀཾ ཝཱ ཨནྟམསོ ཏཎྜུལནཱལི༹མཏྟཀམྤི. བྷོགཀྑནྡྷནྟི བྷོགརཱསིཾ. མཧནྟཾ ཝཱཏི ཝིཔུལཾ ཝཱ. ཡཐཱ ཧི མཧནྟཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏུཾ དུཀྐརཾ, ཨེཝཾ ཨཔྤམྤཱིཏི དསྶནཏྠཾ ཨུབྷཡམཱཧ. དཱསཝཱརེ པན ཡསྨཱ དཱསོ ཨཏྟནོཔི ཨནིསྶརོ, པགེཝ བྷོགཱནཾ. ཡཉྷི ཏསྶ དྷནཾ, ཏཾ སཱམིཀཱནཉྙེཝ ཧོཏི, ཏསྨཱ བྷོགགྒཧཎཾ ན ཀཏཾ. ཉཱཏིཡེཝ ཉཱཏིཔརིཝཊྚོ.

པཎཱིཏཏརསཱམཉྙཕལཝཎྞནཱ

༡༨༩. སཀྐཱ པན, བྷནྟེ, ཨཉྙམྤི དིཊྛེཝ དྷམྨེཏི ཨིདྷ ཨེཝམེཝཱཏི ན ཝུཏྟཾ. ཏཾ ཀསྨཱཏི ཙེ, ཨེཝམེཝཱཏི ཧི ཝུཙྩམཱནེ པཧོཏི བྷགཝཱ སཀལམྤི རཏྟིནྡིཝཾ ཏཏོ ཝཱ བྷིཡྻོཔི ཨེཝརཱུཔཱཧི ཨུཔམཱཧི སཱམཉྙཕལཾ དཱིཔེཏུཾ. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཨེཏསྶ བྷགཝཏོ ཝཙནསཝནེ པརིཡནྟཾ ནཱམ ནཏྠི, ཏཐཱཔི ཨཏྠོ ཏཱདིསོཡེཝ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨུཔརི ཝིསེསཾ པུཙྪནྟོ ཨེཝམེཝཱཏི ཨཝཏྭཱ – ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཏརཉྩ པཎཱིཏཏརཉྩཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏྠ ཨབྷིཀྐནྟཏརནྟི ཨབྷིམནཱཔཏརཾ ཨཏིསེཊྛཏརནྟི ཨཏྠོ. པཎཱིཏཏརནྟི ཨུཏྟམཏརཾ. ཏེན ཧཱིཏི ཨུཡྻོཛནཏྠེ ནིཔཱཏོ. སཝནེ ཨུཡྻོཛེནྟོ ཧི ནཾ ཨེཝམཱཧ. སུཎོཧཱིཏི ཨབྷིཀྐནྟཏརཉྩ པཎཱིཏཏརཉྩ སཱམཉྙཕལཾ སུཎཱཏི.

སཱདྷུཀཾ མནསིཀརོཧཱིཏི ཨེཏྠ པན སཱདྷུཀཾ སཱདྷཱུཏི ཨེཀཏྠམེཏཾ. ཨཡཉྷི སཱདྷུ-སདྡོ ཨཱཡཱཙནསམྤཊིཙྪནསམྤཧཾསནསུནྡར དལ༹ྷཱིཀམྨཱདཱིསུ དིསྶཏི. ‘‘སཱདྷུ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ སངྑིཏྟེན དྷམྨཾ དེསེཏཱུ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༤.༩༥) ཧི ཨཱཡཱཙནེ དིསྶཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེཏི ཁོ སོ བྷིཀྑུ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡིཏྭཱ ཨནུམོདིཏྭཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༣.༨༦) སམྤཊིཙྪནེ. ‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ, སཱརིཔུཏྟཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༣.༣༤༩) སམྤཧཾསནེ.

‘‘སཱདྷུ དྷམྨརུཙི རཱཛཱ, སཱདྷུ པཉྙཱཎཝཱ ནརོ;

སཱདྷུ མིཏྟཱནམདྡུབྦྷོ, པཱཔསྶཱཀརཎཾ སུཁ’’ནྟི. (ཛཱ. ༢.༡༧.༡༠༡);

ཨཱདཱིསུ སུནྡརེ. ‘‘ཏེན ཧི, བྲཱཧྨཎ, སུཎོཧི སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཧཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༥.༡༩༢) སཱདྷུཀསདྡོཡེཝ དལ༹ྷཱིཀམྨེ, ཨཱཎཏྟིཡནྟིཔི ཝུཙྩཏི. ཨིདྷཱཔི ཨསྶ ཨེཏྠེཝ དལ༹ྷཱིཀམྨེ ཙ ཨཱཎཏྟིཡཉྩ ཝེདིཏབྦོ. སུནྡརེཔི ཝཊྚཏི. དལ༹ྷཱིཀམྨཏྠེན ཧི དལ༹ྷམིམཾ དྷམྨཾ སུཎཱཧི, སུགྒཧིཏཾ གཎྷནྟོ. ཨཱཎཏྟིཨཏྠེན མམ ཨཱཎཏྟིཡཱ སུཎཱཧི, སུནྡརཏྠེན སུནྡརམིམཾ བྷདྡཀཾ དྷམྨཾ སུཎཱཧཱིཏི ཨེཝཾ དཱིཔིཏཾ ཧོཏི.

མནསི ཀརོཧཱིཏི ཨཱཝཛྫ, སམནྣཱཧརཱཏི ཨཏྠོ, ཨཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིསཱམེཧི, ཙིཏྟེ ཀརོཧཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨཔི ཙེཏྠ སུཎོཧཱིཏི སོཏིནྡྲིཡཝིཀྑེཔནིཝཱརཎམེཏཾ. སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཧཱིཏི མནསིཀཱརེ དལ༹ྷཱིཀམྨནིཡོཛནེན མནིནྡྲིཡཝིཀྑེཔནིཝཱརཎཾ. པུརིམཉྩེཏྠ བྱཉྫནཝིཔལླཱསགྒཱཧཝཱརཎཾ, པཙྪིམཾ ཨཏྠཝིཔལླཱསགྒཱཧཝཱརཎཾ. པུརིམེན ཙ དྷམྨསྶཝནེ ནིཡོཛེཏི, པཙྪིམེན སུཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ དྷཱརཎཱུཔཔརིཀྑཱདཱིསུ. པུརིམེན ཙ སབྱཉྫནོ ཨཡཾ དྷམྨོ, ཏསྨཱ སཝནཱིཡོཏི དཱིཔེཏི. པཙྪིམེན སཏྠོ, ཏསྨཱ སཱདྷུཀཾ མནསི ཀཱཏབྦོཏི. སཱདྷུཀཔདཾ ཝཱ ཨུབྷཡཔདེཧི ཡོཛེཏྭཱ ཡསྨཱ ཨཡཾ དྷམྨོ དྷམྨགམྦྷཱིརོ ཙེཝ དེསནཱགམྦྷཱིརོ ཙ, ཏསྨཱ སུཎཱཧི སཱདྷུཀཾ, ཡསྨཱ ཨཏྠགམྦྷཱིརོ ཙ པཊིཝེདྷགམྦྷཱིརོ ཙ, ཏསྨཱ སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཧཱིཏི ཨེཝཾ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ. བྷཱསིསྶཱམཱིཏི སཀྐཱ མཧཱརཱཛཱཏི ཨེཝཾ པཊིཉྙཱཏཾ སཱམཉྙཕལདེསནཾ ཝིཏྠཱརཏོ བྷཱསིསྶཱམི. ‘‘དེསེསྶཱམཱི’’ཏི ཧི སངྑིཏྟདཱིཔནཾ ཧོཏི. བྷཱསིསྶཱམཱིཏི ཝིཏྠཱརདཱིཔནཾ. ཏེནཱཧ ཝངྒཱིསཏྠེརོ –

‘‘སངྑིཏྟེནཔི དེསེཏི, ཝིཏྠཱརེནཔི བྷཱསཏི;

སཱལི༹ཀཱཡིཝ ནིགྒྷོསོ, པཊིབྷཱནཾ ཨུདཱིརཡཱི’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༢༡༤);

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨུསྶཱཧཛཱཏོ ཧུཏྭཱ – ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ རཱཛཱ མཱགདྷོ ཨཛཱཏསཏྟུ ཝེདེཧིཔུཏྟོ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསི བྷགཝཏོ ཝཙནཾ སམྤཊིཙྪི, པཊིགྒཧེསཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༡༩༠. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ, ཨེཏཾ ཨཝོཙ, ཨིདཱནི ཝཏྟབྦཾ ‘‘ཨིདྷ མཧཱརཱཛཱ’’ཏིཨཱདིཾ སཀལཾ སུཏྟཾ ཨཝོཙཱཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠ ཨིདྷཱཏི དེསཱཔདེསེ ནིཔཱཏོ, སྭཱཡཾ ཀཏྠཙི ལོཀཾ ཨུཔཱདཱཡ ཝུཙྩཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཨིདྷ ཏཐཱགཏོ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི. ཀཏྠཙི སཱསནཾ ཡཐཱཧ – ‘‘ཨིདྷེཝ, བྷིཀྑཝེ, པཋམོ སམཎོ, ཨིདྷ དུཏིཡོ སམཎོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༢༤༡). ཀཏྠཙི ཨོཀཱསཾ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨིདྷེཝ ཏིཊྛམཱནསྶ, དེཝབྷཱུཏསྶ མེ སཏོ;

པུནརཱཡུ ཙ མེ ལདྡྷོ, ཨེཝཾ ཛཱནཱཧི མཱརིསཱ’’ཏི. (དཱི. ནི. ༢.༣༦༩);

ཀཏྠཙི པདཔཱུརཎམཏྟམེཝ. ཡཐཱཧ ‘‘ཨིདྷཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷུཏྟཱཝཱི ཨསྶཾ པཝཱརིཏོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༣༠). ཨིདྷ པན ལོཀཾ ཨུཔཱདཱཡ ཝུཏྟོཏི ཝེདིཏབྦོ. མཧཱརཱཛཱཏི ཡཐཱ པཊིཉྙཱཏཾ དེསནཾ དེསེཏུཾ པུན མཧཱརཱཛཱཏི ཨཱལཔཏི. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ‘‘མཧཱརཱཛ ཨིམསྨིཾ ལོཀེ ཏཐཱགཏོ ཨུཔྤཛྫཏི ཨརཧཾ…པེ… བུདྡྷོ བྷགཝཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཏཐཱགཏསདྡོ བྲཧྨཛཱལེ ཝུཏྟོ. ཨརཧནྟིཨཱདཡོ ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝིཏྠཱརིཏཱ. ལོཀེ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཨེཏྠ པན ལོཀོཏི – ཨོཀཱསལོཀོ སཏྟལོཀོ སངྑཱརལོཀོཏི ཏིཝིདྷོ. ཨིདྷ པན སཏྟལོཀོ ཨདྷིཔྤེཏོ. སཏྟལོཀེ ཨུཔྤཛྫམཱནོཔི ཙ ཏཐཱགཏོ ན དེཝལོཀེ, ན བྲཧྨལོཀེ, མནུསྶལོཀེཝ ཨུཔྤཛྫཏི. མནུསྶལོཀེཔི ན ཨཉྙསྨིཾ ཙཀྐཝཱལེ༹, ཨིམསྨིཾཡེཝ ཙཀྐཝཱལེ༹. ཏཏྲཱཔི ན སབྦཊྛཱནེསུ, ‘‘པུརཏྠིམཱཡ དིསཱཡ གཛངྒལཾ ནཱམ ནིགམོ ཏསྶཱཔརེན མཧཱསཱལོ, ཏཏོ པརཱ པཙྩནྟིམཱ ཛནཔདཱ ཨོརཏོ མཛ྄ཛྷེ, པུརཏྠིམདཀྑིཎཱཡ དིསཱཡ སལལ༹ཝཏཱི ནཱམ ནདཱི. ཏཏོ པརཱ པཙྩནྟིམཱ ཛནཔདཱ, ཨོརཏོ མཛ྄ཛྷེ, དཀྑིཎཱཡ དིསཱཡ སེཏཀཎྞིཀཾ ནཱམ ནིགམོ, ཏཏོ པརཱ པཙྩནྟིམཱ ཛནཔདཱ, ཨོརཏོ མཛ྄ཛྷེ, པཙྪིམཱཡ དིསཱཡ ཐཱུཎཾ ནཱམ བྲཱཧྨཎགཱམོ, ཏཏོ པརཱ པཙྩནྟིམཱ ཛནཔདཱ, ཨོརཏོ མཛ྄ཛྷེ, ཨུཏྟརཱཡ དིསཱཡ ཨུསིརདྡྷཛོ ནཱམ པབྦཏོ, ཏཏོ པརཱ པཙྩནྟིམཱ ཛནཔདཱ ཨོརཏོ མཛ྄ཛྷེ’’ཏི ཨེཝཾ པརིཙྪིནྣེ ཨཱཡཱམཏོ ཏིཡོཛནསཏེ, ཝིཏྠཱརཏོ ཨཌྜྷཏེཡྻཡོཛནསཏེ, པརིཀྑེཔཏོ ནཝཡོཛནསཏེ མཛ྄ཛྷིམཔདེསེ ཨུཔྤཛྫཏི. ན ཀེཝལཉྩ ཏཐཱགཏོ, པཙྩེཀབུདྡྷཱ, ཨགྒསཱཝཀཱ, ཨསཱིཏིམཧཱཐེརཱ, བུདྡྷམཱཏཱ, བུདྡྷཔིཏཱ, ཙཀྐཝཏྟཱི རཱཛཱ ཨཉྙེ ཙ སཱརཔྤཏྟཱ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱ ཨེཏྠེཝུཔྤཛྫནྟི.

ཏཏྠ ཏཐཱགཏོ སུཛཱཏཱཡ དིནྣམདྷུཔཱཡཱསབྷོཛནཏོ ཡཱཝ ཨརཧཏྟམགྒོ, ཏཱཝ ཨུཔྤཛྫཏི ནཱམ, ཨརཧཏྟཕལེ ཨུཔྤནྣོ ནཱམ. མཧཱབྷིནིཀྑམནཏོ ཝཱ ཡཱཝ ཨརཧཏྟམགྒོ. ཏུསིཏབྷཝནཏོ ཝཱ ཡཱཝ ཨརཧཏྟམགྒོ. དཱིཔངྐརཔཱདམཱུལཏོ ཝཱ ཡཱཝ ཨརཧཏྟམགྒོ, ཏཱཝ ཨུཔྤཛྫཏི ནཱམ, ཨརཧཏྟཕལེ ཨུཔྤནྣོ ནཱམ. ཨིདྷ སབྦཔཋམཾ ཨུཔྤནྣབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཝུཏྟཾ. ཏཐཱགཏོ ལོཀེ ཨུཔྤནྣོ ཧོཏཱིཏི ཨཡཉྷེཏྠ ཨཏྠོ.

སོ ཨིམཾ ལོཀནྟི སོ བྷགཝཱ ཨིམཾ ལོཀཾ. ཨིདཱནི ཝཏྟབྦཾ ནིདསྶེཏི. སདེཝཀནྟི སཧ དེཝེཧི སདེཝཀཾ. ཨེཝཾ སཧ མཱརེན སམཱརཀཾ, སཧ བྲཧྨུནཱ སབྲཧྨཀཾ, སཧ སམཎབྲཱཧྨཎེཧི སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཾ. པཛཱཏཏྟཱ པཛཱ, ཏཾ པཛཾ. སཧ དེཝམནུསྶེཧི སདེཝམནུསྶཾ. ཏཏྠ སདེཝཀཝཙནེན པཉྩ ཀཱམཱཝཙརདེཝགྒཧཎཾ ཝེདིཏབྦཾ. སམཱརཀ – ཝཙནེན ཚཊྛཀཱམཱཝཙརདེཝགྒཧཎཾ. སབྲཧྨཀཝཙནེན བྲཧྨཀཱཡིཀཱདིབྲཧྨགྒཧཎཾ. སསྶམཎབྲཱཧྨཎཱིཝཙནེན སཱསནསྶ པཙྩཏྠིཀཔཙྩཱམིཏྟསམཎབྲཱཧྨཎགྒཧཎཾ, སམིཏཔཱཔབཱཧིཏཔཱཔསམཎབྲཱཧྨཎགྒཧཎཉྩ. པཛཱཝཙནེན སཏྟལོཀགྒཧཎཾ. སདེཝམནུསྶཝཙནེན སམྨུཏིདེཝཨཝསེསམནུསྶགྒཧཎཾ. ཨེཝམེཏྠ ཏཱིཧི པདེཧི ཨོཀཱསལོཀེན སདྡྷིཾ སཏྟལོཀོ. དྭཱིཧི པཛཱཝསེན སཏྟལོཀོཝ གཧིཏོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨཔརོ ནཡོ, སདེཝཀགྒཧཎེན ཨརཱུཔཱཝཙརདེཝལོཀོ གཧིཏོ. སམཱརཀགྒཧཎེན ཚ ཀཱམཱཝཙརདེཝལོཀོ. སབྲཧྨཀགྒཧཎེན རཱུཔཱི བྲཧྨལོཀོ. སསྶམཎབྲཱཧྨཎཱདིགྒཧཎེན ཙཏུཔརིསཝསེན སམྨུཏིདེཝེཧི ཝཱ སཧ མནུསྶལོཀོ, ཨཝསེསསབྦསཏྟལོཀོ ཝཱ.

ཨཔི ཙེཏྠ སདེཝཀཝཙནེན ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདཏོ སབྦསྶ ལོཀསྶ སཙྪིཀཏབྷཱཝམཱཧ. ཏཏོ ཡེསཾ ཨཧོསི – ‘‘མཱརོ མཧཱནུབྷཱཝོ ཚ ཀཱམཱཝཙརིསྶརོ ཝསཝཏྟཱི, ཀིཾ སོཔི ཨེཏེན སཙྪིཀཏོ’’ཏི, ཏེསཾ ཝིམཏིཾ ཝིདྷམནྟོ ‘‘སམཱརཀ’’ནྟི ཨཱཧ. ཡེསཾ པན ཨཧོསི – ‘‘བྲཧྨཱ མཧཱནུབྷཱཝོ ཨེཀངྒུལིཡཱ ཨེཀསྨིཾ ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶེ ཨཱལོཀཾ ཕརཏི, དྭཱིཧི …པེ… དསཧི ཨངྒུལཱིཧི དསསུ ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶེསུ ཨཱལོཀཾ ཕརཏི. ཨནུཏྟརཉྩ ཛྷཱནསམཱཔཏྟིསུཁཾ པཊིསཾཝེདེཏི, ཀིཾ སོཔི སཙྪིཀཏོ’’ཏི, ཏེསཾ ཝིམཏིཾ ཝིདྷམནྟོ སབྲཧྨཀནྟི ཨཱཧ. ཏཏོ ཡེ ཙིནྟེསུཾ – ‘‘པུཐཱུ སམཎབྲཱཧྨཎཱ སཱསནསྶ པཙྩཏྠིཀཱ, ཀིཾ ཏེཔི སཙྪིཀཏཱ’’ཏི, ཏེསཾ ཝིམཏིཾ ཝིདྷམནྟོ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཾ པཛནྟི ཨཱཧ. ཨེཝཾ ཨུཀྐཊྛུཀྐཊྛཱནཾ སཙྪིཀཏབྷཱཝཾ པཀཱསེཏྭཱ ཨཐ སམྨུཏིདེཝེ ཨཝསེསམནུསྶེ ཙ ཨུཔཱདཱཡ ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདཝསེན སེསསཏྟལོཀསྶ སཙྪིཀཏབྷཱཝཾ པཀཱསེནྟོ སདེཝམནུསྶནྟི ཨཱཧ. ཨཡམེཏྠ བྷཱཝཱནུཀྐམོ.

པོརཱཎཱ པནཱཧུ སདེཝཀནྟི དེཝེཧི སདྡྷིཾ ཨཝསེསལོཀཾ. སམཱརཀནྟི མཱརེན སདྡྷིཾ ཨཝསེསལོཀཾ. སབྲཧྨཀནྟི བྲཧྨེཧི སདྡྷིཾ ཨཝསེསལོཀཾ. ཨེཝཾ སབྦེཔི ཏིབྷཝཱུཔགེ སཏྟེ ཏཱིཧཱཀཱརེཧི ཏཱིསུ པདེསུ པཀྑིཔིཏྭཱ པུན དྭཱིཧི པདེཧི པརིཡཱདིཡནྟོ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཾ པཛཾ སདེཝམནུསྶནྟི ཨཱཧ. ཨེཝཾ པཉྩཧིཔི པདེཧི ཏེན ཏེནཱཀཱརེན ཏེདྷཱཏུཀམེཝ པརིཡཱདིནྣནྟི.

སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདེཏཱིཏི ཨེཏྠ པན སཡནྟི སཱམཾ ཨཔརནེཡྻོ ཧུཏྭཱ. ཨབྷིཉྙཱཏི ཨབྷིཉྙཱཡ, ཨདྷིཀེན ཉཱཎེན ཉཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སཙྪིཀཏྭཱཏི པཙྩཀྑཾ ཀཏྭཱ, ཨེཏེན ཨནུམཱནཱདིཔཊིཀྑེཔོ ཀཏོ ཧོཏི. པཝེདེཏཱིཏི བོདྷེཏི ཝིཉྙཱཔེཏི པཀཱསེཏི.

སོ དྷམྨཾ དེསེཏི ཨཱདིཀལྱཱཎཾ…པེ… པརིཡོསཱནཀལྱཱཎནྟི སོ བྷགཝཱ སཏྟེསུ ཀཱརུཉྙཏཾ པཊིཙྩ ཧིཏྭཱཔི ཨནུཏྟརཾ ཝིཝེཀསུཁཾ དྷམྨཾ དེསེཏི. ཏཉྩ ཁོ ཨཔྤཾ ཝཱ བཧུཾ ཝཱ དེསེནྟོ ཨཱདིཀལྱཱཎཱདིཔྤཀཱརམེཝ དེསེཏི. ཨཱདིམྷིཔི, ཀལྱཱཎཾ བྷདྡཀཾ ཨནཝཛྫམེཝ ཀཏྭཱ དེསེཏི, མཛ྄ཛྷེཔི, པརིཡོསཱནེཔི, ཀལྱཱཎཾ བྷདྡཀཾ ཨནཝཛྫམེཝ ཀཏྭཱ དེསེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཨཏྠི དེསནཱཡ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཾ, ཨཏྠི སཱསནསྶ. དེསནཱཡ ཏཱཝ ཙཏུཔྤདིཀཱཡཔི གཱཐཱཡ པཋམཔཱདོ ཨཱདི ནཱམ, ཏཏོ དྭེ མཛ྄ཛྷཾ ནཱམ, ཨནྟེ ཨེཀོ པརིཡོསཱནཾ ནཱམ. ཨེཀཱནུསནྡྷིཀསྶ སུཏྟསྶ ནིདཱནཾ ཨཱདི, ཨིདམཝོཙཱཏི པརིཡོསཱནཾ, ཨུབྷིནྣམནྟརཱ མཛ྄ཛྷཾ. ཨནེཀཱནུསནྡྷིཀསྶ སུཏྟསྶ པཋམཱནུསནྡྷི ཨཱདི, ཨནྟེ ཨནུསནྡྷི པརིཡོསཱནཾ, མཛ྄ཛྷེ ཨེཀོ ཝཱ དྭེ ཝཱ བཧཱུ ཝཱ མཛ྄ཛྷམེཝ.

སཱསནསྶ པན སཱིལསམཱདྷིཝིཔསྶནཱ ཨཱདི ནཱམ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ – ‘‘ཀོ ཙཱདི ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ? སཱིལཉྩ སུཝིསུདྡྷཾ དིཊྛི ཙ ཨུཛུཀཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༣༦༩). ‘‘ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, མཛ྄ཛྷིམཱ པཊིཔདཱ ཏཐཱགཏེན ཨབྷིསམྦུདྡྷཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟོ པན ཨརིཡམགྒོ མཛ྄ཛྷཾ ནཱམ. ཕལཉྩེཝ ནིབྦཱནཉྩ པརིཡོསཱནཾ ནཱམ. ‘‘ཨེཏདཏྠམིདཾ, བྲཱཧྨཎ, བྲཧྨཙརིཡཾ, ཨེཏཾ སཱརཾ, ཨེཏཾ པརིཡོསཱན’’ནྟི (མ. ནི. ༡.༣༢༤) ཧི ཨེཏྠ ཕལཾ པརིཡོསཱནནྟི ཝུཏྟཾ. ‘‘ནིབྦཱནོགདྷཾ ཧི, ཨཱཝུསོ ཝིསཱཁ, བྲཧྨཙརིཡཾ ཝུསྶཏི, ནིབྦཱནཔརཱཡནཾ ནིབྦཱནཔརིཡོསཱན’’ནྟི (མ. ནི. ༡.༤༦༦) ཨེཏྠ ནིབྦཱནཾ པརིཡོསཱནནྟི ཝུཏྟཾ. ཨིདྷ དེསནཱཡ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ. བྷགཝཱ ཧི དྷམྨཾ དེསེནྟོ ཨཱདིམྷི སཱིལཾ དསྶེཏྭཱ མཛ྄ཛྷེ མགྒཾ པརིཡོསཱནེ ནིབྦཱནཾ དསྶེཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘སོ དྷམྨཾ དེསེཏི ཨཱདིཀལྱཱཎཾ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎ’’ནྟི. ཏསྨཱ ཨཉྙོཔི དྷམྨཀཐིཀོ དྷམྨཾ ཀཐེནྟོ –

‘‘ཨཱདིམྷི སཱིལཾ དསྶེཡྻ, མཛ྄ཛྷེ མགྒཾ ཝིབྷཱཝཡེ;

པརིཡོསཱནམྷི ནིབྦཱནཾ, ཨེསཱ ཀཐིཀསཎྛིཏཱི’’ཏི.

སཱཏྠཾ སབྱཉྫནནྟི ཡསྶ ཧི ཡཱགུབྷཏྟཨིཏྠིཔུརིསཱདིཝཎྞནཱནིསྶིཏཱ དེསནཱ ཧོཏི, ན སོ སཱཏྠཾ དེསེཏི. བྷགཝཱ པན ཏཐཱརཱུཔཾ དེསནཾ པཧཱཡ ཙཏུསཏིཔཊྛཱནཱདིནིསྶིཏཾ དེསནཾ དེསེཏི. ཏསྨཱ སཱཏྠཾ དེསེཏཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཡསྶ པན དེསནཱ ཨེཀབྱཉྫནཱདིཡུཏྟཱ ཝཱ སབྦནིརོཊྛབྱཉྫནཱ ཝཱ སབྦཝིསྶཊྛསབྦནིགྒཧཱིཏབྱཉྫནཱ ཝཱ, ཏསྶ དམིལ༹ཀིརཱཏསཝརཱདིམིལཀྑཱུནཾ བྷཱསཱ ཝིཡ བྱཉྫནཔཱརིཔཱུརིཡཱ ཨབྷཱཝཏོ ཨབྱཉྫནཱ ནཱམ དེསནཱ ཧོཏི. བྷགཝཱ པན –

‘‘སིཐིལཾ དྷནིཏཉྩ དཱིགྷརསྶཾ, གརུཀཾ ལཧུཀཉྩ ནིགྒཧཱིཏཾ;

སམྦནྡྷཝཝཏྠིཏཾ ཝིམུཏྟཾ, དསདྷཱ བྱཉྫནབུདྡྷིཡཱ པབྷེདོ’’ཏི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ དསཝིདྷཾ བྱཉྫནཾ ཨམཀྑེཏྭཱ པརིཔུཎྞབྱཉྫནམེཝ ཀཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏསྨཱ སབྱཉྫནཾ དྷམྨཾ དེསེཏཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཀེཝལཔརིཔུཎྞནྟི ཨེཏྠ ཀེཝལནྟི སཀལཱདྷིཝཙནཾ. པརིཔུཎྞནྟི ཨནཱུནཱདྷིཀཝཙནཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི སཀལཔརིཔུཎྞམེཝ དེསེཏི, ཨེཀདེསནཱཔི ཨཔརིཔུཎྞཱ ནཏྠཱིཏི. ཨུཔནེཏབྦཨཔནེཏབྦསྶ ཨབྷཱཝཏོ ཀེཝལཔརིཔུཎྞནྟི ཝེདིཏབྦཾ. པརིསུདྡྷནྟི ནིརུཔཀྐིལེསཾ. ཡོ ཧི ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ནིསྶཱཡ ལཱབྷཾ ཝཱ སཀྐཱརཾ ཝཱ ལབྷིསྶཱམཱིཏི དེསེཏི, ཏསྶ ཨཔརིསུདྡྷཱ དེསནཱ ཧོཏི. བྷགཝཱ པན ལོཀཱམིསནིརཔེཀྑོ ཧིཏཕརཎེན མེཏྟཱབྷཱཝནཱཡ མུདུཧདཡོ ཨུལླུམྤནསབྷཱཝསཎྛིཏེན ཙིཏྟེན དེསེཏི. ཏསྨཱ པརིསུདྡྷཾ དྷམྨཾ དེསེཏཱིཏི ཝུཙྩཏི.

བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེཏཱིཏི ཨེཏྠ པནཱཡཾ བྲཧྨཙརིཡ-སདྡོ དཱནེ ཝེཡྻཱཝཙྩེ པཉྩསིཀྑཱཔདསཱིལེ ཨཔྤམཉྙཱསུ མེཐུནཝིརཏིཡཾ སདཱརསནྟོསེ ཝཱིརིཡེ ཨུཔོསཐངྒེསུ ཨརིཡམགྒེ སཱསནེཏི ཨིམེསྭཏྠེསུ དིསྶཏི.

‘‘ཀིཾ ཏེ ཝཏཾ ཀིཾ པན བྲཧྨཙརིཡཾ,

ཀིསྶ སུཙིཎྞསྶ ཨཡཾ ཝིཔཱཀོ;

ཨིདྡྷཱི ཛུཏཱི བལཝཱིརིཡཱུཔཔཏྟི,

ཨིདཉྩ ཏེ ནཱག, མཧཱཝིམཱནཾ.

ཨཧཉྩ བྷརིཡཱ ཙ མནུསྶལོཀེ,

སདྡྷཱ ཨུབྷོ དཱནཔཏཱི ཨཧུམྷཱ;

ཨོཔཱནབྷཱུཏཾ མེ གྷརཾ ཏདཱསི,

སནྟཔྤིཏཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཙ.

ཏཾ མེ ཝཏཾ ཏཾ པན བྲཧྨཙརིཡཾ,

ཏསྶ སུཙིཎྞསྶ ཨཡཾ ཝིཔཱཀོ;

ཨིདྡྷཱི ཛུཏཱི བལཝཱིརིཡཱུཔཔཏྟི,

ཨིདཉྩ མེ དྷཱིར མཧཱཝིམཱན’’ནྟི. (ཛཱ. ༢.༡༧.༡༥༩༥);

ཨིམསྨིཉྷི པུཎྞཀཛཱཏཀེ དཱནཾ བྲཧྨཙརིཡནྟི ཝུཏྟཾ.

‘‘ཀེན པཱཎི ཀཱམདདོ, ཀེན པཱཎི མདྷུསྶཝོ;

ཀེན ཏེ བྲཧྨཙརིཡེན, པུཉྙཾ པཱཎིམྷི ཨིཛ྄ཛྷཏི.

ཏེན པཱཎི ཀཱམདདོ, ཏེན པཱཎི མདྷུསྶཝོ;

ཏེན མེ བྲཧྨཙརིཡེན, པུཉྙཾ པཱཎིམྷི ཨིཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི. (པེ. ཝ. ༢༧༥,༢༧༧);

ཨིམསྨིཾ ཨངྐུརཔེཏཝཏྠུམྷི ཝེཡྻཱཝཙྩཾ བྲཧྨཙརིཡནྟི ཝུཏྟཾ. ‘‘ཨེཝཾ, ཁོ ཏཾ བྷིཀྑཝེ, ཏིཏྟིརིཡཾ ནཱམ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨཧོསཱི’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༡༡) ཨིམསྨིཾ ཏིཏྟིརཛཱཏཀེ པཉྩསིཀྑཱཔདསཱིལཾ བྲཧྨཙརིཡནྟི ཝུཏྟཾ. ‘‘ཏཾ ཁོ པན མེ, པཉྩསིཁ, བྲཧྨཙརིཡཾ ནེཝ ནིབྦིདཱཡ ན ཝིརཱགཱཡ ན ནིརོདྷཱཡ…པེ… ཡཱཝདེཝ བྲཧྨལོཀཱུཔཔཏྟིཡཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༣༢༩) ཨིམསྨིཾ མཧཱགོཝིནྡསུཏྟེ ཙཏསྶོ ཨཔྤམཉྙཱཡོ བྲཧྨཙརིཡནྟི ཝུཏྟཱ. ‘‘པརེ ཨབྲཧྨཙཱརཱི བྷཝིསྶནྟི, མཡམེཏྠ བྲཧྨཙཱརཱི བྷཝིསྶཱམཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༨༣) ཨིམསྨིཾ སལླེཁསུཏྟེ མེཐུནཝིརཏི བྲཧྨཙརིཡནྟི ཝུཏྟཱ.

‘‘མཡཉྩ བྷརིཡཱ ནཱཏིཀྐམཱམ,

ཨམྷེ ཙ བྷརིཡཱ ནཱཏིཀྐམནྟི;

ཨཉྙཏྲ ཏཱཧི བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརཱམ,

ཏསྨཱ ཧི ཨམྷཾ དཧརཱ ན མཱིཡརེ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༤.༩༧);

མཧཱདྷམྨཔཱལཛཱཏཀེ སདཱརསནྟོསོ བྲཧྨཙརིཡནྟི ཝུཏྟོ. ‘‘ཨབྷིཛཱནཱམི ཁོ པནཱཧཾ, སཱརིཔུཏྟ, ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏཱ, ཏཔསྶཱི སུདཾ ཧོམཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༥༥) ལོམཧཾསནསུཏྟེ ཝཱིརིཡཾ བྲཧྨཙརིཡནྟི ཝུཏྟཾ.

‘‘ཧཱིནེན བྲཧྨཙརིཡེན, ཁཏྟིཡེ ཨུཔཔཛྫཏི;

མཛ྄ཛྷིམེན ཙ དེཝཏྟཾ, ཨུཏྟམེན ཝིསུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༨.༧༥);

ཨེཝཾ ནིམིཛཱཏཀེ ཨཏྟདམནཝསེན ཀཏོ ཨཊྛངྒིཀོ ཨུཔོསཐོ བྲཧྨཙརིཡནྟི ཝུཏྟོ. ‘‘ཨིདཾ ཁོ པན མེ, པཉྩསིཁ, བྲཧྨཙརིཡཾ ཨེཀནྟནིབྦིདཱཡ ཝིརཱགཱཡ ནིརོདྷཱཡ…པེ… ཨཡམེཝ ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༣༢༩) མཧཱགོཝིནྡསུཏྟསྨིཾཡེཝ ཨརིཡམགྒོ བྲཧྨཙརིཡནྟི ཝུཏྟོ. ‘‘ཏཡིདཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨིདྡྷཉྩེཝ ཕཱིཏཉྩ ཝིཏྠཱརིཀཾ བཱཧུཛཉྙཾ པུཐུབྷཱུཏཾ ཡཱཝ དེཝམནུསྶེཧི སུཔྤཀཱསིཏ’’ནྟི (དཱི. ནི. ༣.༡༧༤) པཱསཱདིཀསུཏྟེ སིཀྑཏྟཡསངྒཧིཏཾ སཀལསཱསནཾ བྲཧྨཙརིཡནྟི ཝུཏྟཾ. ཨིམསྨིམྤི ཋཱནེ ཨིདམེཝ བྲཧྨཙརིཡནྟི ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཏསྨཱ བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེཏཱིཏི སོ དྷམྨཾ དེསེཏི ཨཱདིཀལྱཱཎཾ…པེ… པརིསུདྡྷཾ. ཨེཝཾ དེསེནྟོ ཙ སིཀྑཏྟཡསངྒཧིཏཾ སཀལསཱསནཾ བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེཏཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. བྲཧྨཙརིཡནྟི སེཊྛཊྛེན བྲཧྨབྷཱུཏཾ ཙརིཡཾ. བྲཧྨབྷཱུཏཱནཾ ཝཱ བུདྡྷཱདཱིནཾ ཙརིཡནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༡༩༡. ཏཾ དྷམྨནྟི ཏཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརསམྤདཾ དྷམྨཾ. སུཎཱཏི གཧཔཏི ཝཱཏི ཀསྨཱ པཋམཾ གཧཔཏིཾ ནིདྡིསཏི? ནིཧཏམཱནཏྟཱ, ཨུསྶནྣཏྟཱ ཙ. ཡེབྷུཡྻེན ཧི ཁཏྟིཡཀུལཏོ པབྦཛིཏཱ ཛཱཏིཾ ནིསྶཱཡ མཱནཾ ཀརོནྟི. བྲཱཧྨཎཀུལཱ པབྦཛིཏཱ མནྟེ ནིསྶཱཡ མཱནཾ ཀརོནྟི. ཧཱིནཛཙྩཀུལཱ པབྦཛིཏཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཝིཛཱཏིཏཱཡ པཏིཊྛཱཏུཾ ན སཀྐོནྟི. གཧཔཏིདཱརཀཱ པན ཀཙྪེཧི སེདཾ མུཉྩནྟེཧི པིཊྛིཡཱ ལོཎཾ པུཔྥམཱནཱཡ བྷཱུམིཾ ཀསིཏྭཱ ཏཱདིསསྶ མཱནསྶ ཨབྷཱཝཏོ ནིཧཏམཱནདཔྤཱ ཧོནྟི. ཏེ པབྦཛིཏྭཱ མཱནཾ ཝཱ དཔྤཾ ཝཱ ཨཀཏྭཱ ཡཐཱབལཾ སཀལབུདྡྷཝཙནཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟཱ སཀྐོནྟི ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱཏུཾ. ཨིཏརེཧི ཙ ཀུལེཧི ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛིཏཱ ནཱམ ན བཧུཀཱ, གཧཔཏིཀཱཝ བཧུཀཱ. ཨིཏི ནིཧཏམཱནཏྟཱ ཨུསྶནྣཏྟཱ ཙ པཋམཾ གཧཔཏིཾ ནིདྡིསཏཱིཏི.

ཨཉྙཏརསྨིཾ ཝཱཏི ཨིཏརེསཾ ཝཱ ཀུལཱནཾ ཨཉྙཏརསྨིཾ. པཙྩཱཛཱཏོཏི པཏིཛཱཏོ. ཏཐཱགཏེ སདྡྷཾ པཊིལབྷཏཱིཏི པརིསུདྡྷཾ དྷམྨཾ སུཏྭཱ དྷམྨསྶཱམིམྷི ཏཐཱགཏེ – ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝཏ སོ བྷགཝཱ’’ཏི སདྡྷཾ པཊིལབྷཏི. ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏཱིཏི ཨེཝཾ པཙྩཝེཀྑཏི. སམྦཱདྷོ གྷརཱཝཱསོཏི སཙེཔི སཊྛིཧཏྠེ གྷརེ ཡོཛནསཏནྟརེཔི ཝཱ དྭེ ཛཱཡམྤཏིཀཱ ཝསནྟི, ཏཐཱཔི ནེསཾ སཀིཉྩནསཔལིབོདྷཊྛེན གྷརཱཝཱསོ སམྦཱདྷོཡེཝ. རཛོཔཐོཏི རཱགརཛཱདཱིནཾ ཨུཊྛཱནཊྛཱནནྟི མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཾ. ཨཱགམནཔཐོཏིཔི ཝདནྟི. ཨལགྒནཊྛེན ཨབྦྷོཀཱསོ ཝིཡཱཏི ཨབྦྷོཀཱསོ. པབྦཛིཏོ ཧི ཀཱུཊཱགཱརརཏནཔཱསཱདདེཝཝིམཱནཱདཱིསུ པིཧིཏདྭཱརཝཱཏཔཱནེསུ པཊིཙྪནྣེསུ ཝསནྟོཔི ནེཝ ལགྒཏི, ན སཛྫཏི, ན བཛ྄ཛྷཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨབྦྷོཀཱསོ པབྦཛྫཱ’’ཏི. ཨཔི ཙ སམྦཱདྷོ གྷརཱཝཱསོ ཀུསལཀིརིཡཱཡ ཨོཀཱསཱབྷཱཝཏོ. རཛོཔཐོ ཨསཾཝུཏསངྐཱརཊྛཱནཾ ཝིཡ རཛཱནཾ ཀིལེསརཛཱནཾ སནྣིཔཱཏཊྛཱནཏོ. ཨབྦྷོཀཱསོ པབྦཛྫཱ ཀུསལཀིརིཡཱཡ ཡཐཱསུཁཾ ཨོཀཱསསབྦྷཱཝཏོ.

ནཡིདཾ སུཀརཾ…པེ… པབྦཛེཡྻནྟི ཨེཏྠཱཡཾ སངྑེཔཀཐཱ, ཡདེཏཾ སིཀྑཏྟཡབྲཧྨཙརིཡཾ ཨེཀམྤི དིཝསཾ ཨཁཎྜཾ ཀཏྭཱ ཙརིམཀཙིཏྟཾ པཱཔེཏབྦཏཱཡ ཨེཀནྟཔརིཔུཎྞཾ, ཙརིཏབྦཾ ཨེཀདིཝསམྤི ཙ ཀིལེསམལེན ཨམལཱིནཾ ཀཏྭཱ ཙརིམཀཙིཏྟཾ པཱཔེཏབྦཏཱཡ ཨེཀནྟཔརིསུདྡྷཾ. སངྑལིཁིཏནྟི ལིཁིཏསངྑསདིསཾ དྷོཏསངྑསཔྤཊིབྷཱགཾ ཙརིཏབྦཾ. ཨིདཾ ན སུཀརཾ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏཱ ཨགཱརམཛ྄ཛྷེ ཝསནྟེན ཨེཀནྟཔརིཔུཎྞཾ…པེ… ཙརིཏུཾ, ཡཾནཱུནཱཧཾ ཀེསེ ཙ མསྶུཉྩ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀསཱཡརསཔཱིཏཏཱཡ ཀཱསཱཡཱནི བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརནྟཱནཾ ཨནུཙྪཝིཀཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ པརིདཧིཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛེཡྻནྟི. ཨེཏྠ ཙ ཡསྨཱ ཨགཱརསྶ ཧིཏཾ ཀསིཝཱཎིཛྫཱདིཀམྨཾ ཨགཱརིཡནྟི ཝུཙྩཏི, ཏཉྩ པབྦཛྫཱཡ ནཏྠི, ཏསྨཱ པབྦཛྫཱ ཨནགཱརིཡནྟི ཉཱཏབྦཱ, ཏཾ ཨནགཱརིཡཾ. པབྦཛེཡྻནྟི པཊིཔཛྫེཡྻཾ.

༡༩༢-༡༩༣. ཨཔྤཾ ཝཱཏི སཧསྶཏོ ཧེཊྛཱ བྷོགཀྑནྡྷོ ཨཔྤོ ནཱམ ཧོཏི, སཧསྶཏོ པཊྛཱཡ མཧཱ. ཨཱབནྡྷནཊྛེན ཉཱཏིཡེཝ ཉཱཏིཔརིཝཊྚོ. སོཔི ཝཱིསཏིཡཱ ཧེཊྛཱ ཨཔྤོ ནཱམ ཧོཏི, ཝཱིསཏིཡཱ པཊྛཱཡ མཧཱ. པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏོཏི པཱཏིམོཀྑསཾཝརེན སམནྣཱགཏོ. ཨཱཙཱརགོཙརསམྤནྣོཏི ཨཱཙཱརེན ཙེཝ གོཙརེན ཙ སམྤནྣོ. ཨཎུམཏྟེསཱུཏི ཨཔྤམཏྟཀེསུ. ཝཛྫེསཱུཏི ཨཀུསལདྷམྨེསུ. བྷཡདསྶཱཝཱིཏི བྷཡདསྶཱི. སམཱདཱཡཱཏི སམྨཱ ཨཱདིཡིཏྭཱ. སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསཱུཏི སིཀྑཱཔདེསུ ཏཾ ཏཾ སིཀྑཱཔདཾ སམཱདིཡིཏྭཱ སིཀྑཏི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརོ པན ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝུཏྟོ.

ཀཱཡཀམྨཝཙཱིཀམྨེན སམནྣཱགཏོ ཀུསལེན པརིསུདྡྷཱཛཱིཝོཏི ཨེཏྠ ཨཱཙཱརགོཙརགྒཧཎེནེཝ ཙ ཀུསལེ ཀཱཡཀམྨཝཙཱིཀམྨེ གཧིཏེཔི ཡསྨཱ ཨིདཾ ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ ནཱམ ན ཨཱཀཱསེ ཝཱ རུཀྑགྒཱདཱིསུ ཝཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཀཱཡཝཙཱིདྭཱརེསུཡེཝ པན ཨུཔྤཛྫཏི; ཏསྨཱ ཏསྶ ཨུཔྤཏྟིདྭཱརདསྶནཏྠཾ ཀཱཡཀམྨཝཙཱིཀམྨེན སམནྣཱགཏོ ཀུསལེནཱཏི ཝུཏྟཾ. ཡསྨཱ པན ཏེན སམནྣཱགཏོ, ཏསྨཱ པརིསུདྡྷཱཛཱིཝོ. སམཎམུཎྜིཀཔུཏྟསུཏྟནྟཝསེན (མ. ནི. ༢.༢༦༠) ཝཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཧི ‘‘ཀཏམེ ཙ, ཐཔཏི, ཀུསལཱ སཱིལཱ? ཀུསལཾ ཀཱཡཀམྨཾ, ཀུསལཾ ཝཙཱིཀམྨཾ, པརིསུདྡྷཾ ཨཱཛཱིཝམྤི ཁོ ཨཧཾ ཐཔཏི སཱིལསྨིཾ ཝདཱམཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཡསྨཱ པན ཏེན སམནྣཱགཏོ, ཏསྨཱ པརིསུདྡྷཱཛཱིཝོཏི ཝེདིཏབྦོ.

སཱིལསམྤནྣོཏི བྲཧྨཛཱལེ ཝུཏྟེན ཏིཝིདྷེན སཱིལེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི. ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརོཏི མནཙྪཊྛེསུ ཨིནྡྲིཡེསུ པིཧིཏདྭཱརོ ཧོཏི. སཏིསམྤཛཉྙེན སམནྣཱགཏོཏི ཨབྷིཀྐནྟེ པཊིཀྐནྟེཏིཨཱདཱིསུ སཏྟསུ ཋཱནེསུ སཏིཡཱ ཙེཝ སམྤཛཉྙེན ཙ སམནྣཱགཏོ ཧོཏི. སནྟུཊྛོཏི ཙཏཱུསུ པཙྩཡེསུ ཏིཝིདྷེན སནྟོསེན སནྟུཊྛོ ཧོཏི.

ཙཱུལ༹སཱིལཝཎྞནཱ

༡༩༤-༢༡༡. ཨེཝཾ མཱཏིཀཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན བྷཱཛེནྟོ ‘‘ཀཐཉྩ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑུ སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨིདམྤིསྶ ཧོཏི སཱིལསྨིནྟི ཨིདམྤི ཨསྶ བྷིཀྑུནོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཝེརམཎི སཱིལསྨིཾ ཨེཀཾ སཱིལཾ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. པཙྩཏྟཝཙནཏྠེ ཝཱ ཨེཏཾ བྷུམྨཾ. མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཉྷི ཨིདམྤི ཏསྶ སམཎསྶ སཱིལནྟི ཨཡམེཝ ཨཏྠོ ཝུཏྟོ. སེསཾ བྲཧྨཛཱལེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཨིདམསྶ ཧོཏི སཱིལསྨིནྟི ཨིདཾ ཨསྶ སཱིལཾ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༢༡༢. ན ཀུཏོཙི བྷཡཾ སམནུཔསྶཏི, ཡདིདཾ སཱིལསཾཝརཏོཏི ཡཱནི ཨསཾཝརམཱུལཀཱནི བྷཡཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི, ཏེསུ ཡཾ ཨིདཾ བྷཡཾ སཱིལསཾཝརཏོ བྷཝེཡྻ, ཏཾ ཀུཏོཙི ཨེཀསཾཝརཏོཔི ན སམནུཔསྶཏི. ཀསྨཱ? སཾཝརཏོ ཨསཾཝརམཱུལཀསྶ བྷཡསྶ ཨབྷཱཝཱ. མུདྡྷཱབྷིསིཏྟོཏི ཡཐཱཝིདྷཱནཝིཧིཏེན ཁཏྟིཡཱབྷིསེཀེན མུདྡྷནི ཨཝསིཏྟོ. ཡདིདཾ པཙྩཏྠིཀཏོཏི ཡཾ ཀུཏོཙི ཨེཀཔཙྩཏྠིཀཏོཔི བྷཡཾ བྷཝེཡྻ, ཏཾ ན སམནུཔསྶཏི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ནིཧཏཔཙྩཱམིཏྟོ. ཨཛ྄ཛྷཏྟནྟི ནིཡཀཛ྄ཛྷཏྟཾ, ཨཏྟནོ སནྟཱནེཏི ཨཏྠོ. ཨནཝཛྫསུཁནྟི ཨནཝཛྫཾ ཨནིནྡིཏཾ ཀུསལཾ སཱིལཔདཊྛཱནེཧི ཨཝིཔྤཊིསཱརཔཱམོཛྫཔཱིཏིཔསྶདྡྷིདྷམྨེཧི པརིགྒཧིཏཾ ཀཱཡིཀཙེཏསིཀསུཁཾ པཊིསཾཝེདེཏི. ཨེཝཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑུ སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏཱིཏི ཨེཝཾ ནིརནྟརཾ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ དསྶིཏེན ཏིཝིདྷེན སཱིལེན སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ སཱིལསམྤནྣོ ནཱམ ཧོཏཱིཏི སཱིལཀཐཾ ནིཊྛཱཔེསི.

ཨིནྡྲིཡསཾཝརཀཐཱ

༢༡༣. ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརབྷཱཛནཱིཡེ ཙཀྑུནཱ རཱུཔནྟི ཨཡཾ ཙཀྑུསདྡོ ཀཏྠཙི བུདྡྷཙཀྑུམྷི ཝཏྟཏི, ཡཐཱཧ – ‘‘བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེསཱི’’ཏི (མཧཱཝ. ༩). ཀཏྠཙི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསངྑཱཏེ སམནྟཙཀྑུམྷི, ཡཐཱཧ – ‘‘ཏཐཱུཔམཾ དྷམྨམཡཾ, སུམེདྷ, པཱསཱདམཱརུཡ྄ཧ སམནྟཙཀྑཱུ’’ཏི (མཧཱཝ. ༨). ཀཏྠཙི དྷམྨཙཀྑུམྷི ‘‘ཝིརཛཾ ཝཱིཏམལཾ དྷམྨཙཀྑུཾ ཨུདཔཱདཱི’’ཏི (མཧཱཝ. ༡༦) ཧི ཨེཏྠ ཨརིཡམགྒཏྟཡཔཉྙཱ. ‘‘ཙཀྑུཾ ཨུདཔཱདི ཉཱཎཾ ཨུདཔཱདཱི’’ཏི (མཧཱཝ. ༡༥) ཨེཏྠ པུབྦེནིཝཱསཱདིཉཱཎཾ པཉྙཱཙཀྑཱུཏི ཝུཙྩཏི. ‘‘དིབྦེན ཙཀྑུནཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༨༤) ཨཱགཏཊྛཱནེསུ དིབྦཙཀྑུམྷི ཝཏྟཏི. ‘‘ཙཀྑུཉྩ པཊིཙྩ རཱུཔེ ཙཱ’’ཏི ཨེཏྠ པསཱདཙཀྑུམྷི ཝཏྟཏི. ཨིདྷ པནཱཡཾ པསཱདཙཀྑུཝོཧཱརེན ཙཀྑུཝིཉྙཱཎེ ཝཏྟཏི, ཏསྨཱ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎེན རཱུཔཾ དིསྭཱཏི ཨཡམེཏྠཏྠོ. སེསཔདེསུ ཡཾ ཝཏྟབྦཾ སིཡཱ, ཏཾ སབྦཾ ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝུཏྟཾ. ཨབྱཱསེཀསུཁནྟི ཀིལེསབྱཱསེཀཝིརཧིཏཏྟཱ ཨབྱཱསེཀཾ ཨསམྨིསྶཾ པརིསུདྡྷཾ ཨདྷིཙིཏྟསུཁཾ པཊིསཾཝེདེཏཱིཏི.

སཏིསམྤཛཉྙཀཐཱ

༢༡༤. སཏིསམྤཛཉྙབྷཱཛནཱིཡམྷི ཨབྷིཀྐནྟེ པཊིཀྐནྟེཏི ཨེཏྠ ཏཱཝ ཨབྷིཀྐནྟཾ ཝུཙྩཏི གམནཾ, པཊིཀྐནྟཾ ནིཝཏྟནཾ, ཏདུབྷཡམྤི ཙཏཱུསུ ཨིརིཡཱཔཐེསུ ལབྦྷཏི. གམནེ ཏཱཝ པུརཏོ ཀཱཡཾ ཨབྷིཧརནྟོ ཨབྷིཀྐམཏི ནཱམ. པཊིནིཝཏྟནྟོ པཊིཀྐམཏི ནཱམ. ཋཱནེཔི ཋིཏཀོཝ ཀཱཡཾ པུརཏོ ཨོནཱམེནྟོ ཨབྷིཀྐམཏི ནཱམ, པཙྪཏོ ཨཔནཱམེནྟོ པཊིཀྐམཏི ནཱམ. ནིསཛྫཱཡ ནིསིནྣཀོཝ ཨཱསནསྶ པུརིམཨངྒཱབྷིམུཁོ སཾསརནྟོ ཨབྷིཀྐམཏི ནཱམ, པཙྪིམཨངྒཔདེསཾ པཙྩཱསཾསརནྟོ པཊིཀྐམཏི ནཱམ. ནིཔཛྫནེཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

སམྤཛཱནཀཱརཱི ཧོཏཱིཏི སམྤཛཉྙེན སབྦཀིཙྩཀཱརཱི. སམྤཛཉྙམེཝ ཝཱ ཀཱརཱི. སོ ཧི ཨབྷིཀྐནྟཱདཱིསུ སམྤཛཉྙཾ ཀརོཏེཝ. ན ཀཏྠཙི སམྤཛཉྙཝིརཧིཏོ ཧོཏི. ཏཏྠ སཱཏྠཀསམྤཛཉྙཾ, སཔྤཱཡསམྤཛཉྙཾ, གོཙརསམྤཛཉྙཾ ཨསམྨོཧསམྤཛཉྙནྟི ཙཏུབྦིདྷཾ སམྤཛཉྙཾ. ཏཏྠ ཨབྷིཀྐམནཙིཏྟེ ཨུཔྤནྣེ ཙིཏྟཝསེནེཝ ཨགནྟྭཱ – ‘‘ཀིནྣུ མེ ཨེཏྠ གཏེན ཨཏྠོ ཨཏྠི ནཏྠཱི’’ཏི ཨཏྠཱནཏྠཾ པརིགྒཧེཏྭཱ ཨཏྠཔརིགྒཎྷནཾ སཱཏྠཀསམྤཛཉྙཾ. ཏཏྠ ཙ ཨཏྠོཏི ཙེཏིཡདསྶནབོདྷིསངྒྷཐེརཨསུབྷདསྶནཱདིཝསེན དྷམྨཏོ ཝུཌྜྷི. ཙེཏིཡཾ ཝཱ བོདྷིཾ ཝཱ དིསྭཱཔི ཧི བུདྡྷཱརམྨཎཾ, སངྒྷདསྶནེན སངྒྷཱརམྨཎཾ, པཱིཏིཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཏདེཝ ཁཡཝཡཏོ སམྨསནྟོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི. ཐེརེ དིསྭཱ ཏེསཾ ཨོཝཱདེ པཏིཊྛཱཡ, ཨསུབྷཾ དིསྭཱ ཏཏྠ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཏདེཝ ཁཡཝཡཏོ སམྨསནྟོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི. ཏསྨཱ ཨེཏེསཾ དསྶནཾ སཱཏྠཀནྟི ཝུཏྟཾ. ཀེཙི པན ཨཱམིསཏོཔི ཝུཌྜྷི ཨཏྠོཡེཝ, ཏཾ ནིསྶཱཡ བྲཧྨཙརིཡཱནུགྒཧཱཡ པཊིཔནྣཏྟཱཏི ཝདནྟི.

ཏསྨིཾ པན གམནེ སཔྤཱཡཱསཔྤཱཡཾ པརིགྒཧེཏྭཱ སཔྤཱཡཔརིགྒཎྷནཾ སཔྤཱཡསམྤཛཉྙཾ. སེཡྻཐིདཾ – ཙེཏིཡདསྶནཾ ཏཱཝ སཱཏྠཀཾ, སཙེ པན ཙེཏིཡསྶ མཧཱཔཱུཛཱཡ དསདྭཱདསཡོཛནནྟརེ པརིསཱ སནྣིཔཏནྟི, ཨཏྟནོ ཝིབྷཝཱནུརཱུཔཱ ཨིཏྠིཡོཔི པུརིསཱཔི ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཱ ཙིཏྟཀམྨརཱུཔཀཱནི ཝིཡ སཉྩརནྟི. ཏཏྲ ཙསྶ ཨིཊྛེ ཨཱརམྨཎེ ལོབྷོ ཧོཏི, ཨནིཊྛེ པཊིགྷོ, ཨསམཔེཀྑནེ མོཧོ ཨུཔྤཛྫཏི, ཀཱཡསཾསགྒཱཔཏྟིཾ ཝཱ ཨཱཔཛྫཏི. ཛཱིཝིཏབྲཧྨཙརིཡཱནཾ ཝཱ ཨནྟརཱཡོ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཏཾ ཋཱནཾ ཨསཔྤཱཡཾ ཧོཏི. ཝུཏྟཔྤཀཱརཨནྟརཱཡཱབྷཱཝེ སཔྤཱཡཾ. བོདྷིདསྶནེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སངྒྷདསྶནམྤི སཱཏྠཾ. སཙེ པན ཨནྟོགཱམེ མཧཱམཎྜཔཾ ཀཱརེཏྭཱ སབྦརཏྟིཾ དྷམྨསྶཝནཾ ཀརོནྟེསུ མནུསྶེསུ ཝུཏྟཔྤཀཱརེནེཝ ཛནསནྣིཔཱཏོ ཙེཝ ཨནྟརཱཡོ ཙ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཏཾ ཋཱནཾ ཨསཔྤཱཡཾ ཧོཏི. ཨནྟརཱཡཱབྷཱཝེ སཔྤཱཡཾ. མཧཱཔརིསཔརིཝཱརཱནཾ ཐེརཱནཾ དསྶནེཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨསུབྷདསྶནམྤི སཱཏྠཾ, ཏདཏྠདཱིཔནཏྠཉྩ ཨིདཾ ཝཏྠུ – ཨེཀོ ཀིར དཧརབྷིཀྑུ སཱམཎེརཾ གཧེཏྭཱ དནྟཀཊྛཏྠཱཡ གཏོ. སཱམཎེརོ མགྒཱ ཨོཀྐམིཏྭཱ པུརཏོ གཙྪནྟོ ཨསུབྷཾ དིསྭཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཏདེཝ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ སངྑཱརེ སམྨསནྟོ ཏཱིཎི ཕལཱནི སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔརིམགྒཏྠཱཡ ཀམྨཊྛཱནཾ པརིགྒཧེཏྭཱ ཨཊྛཱསི. དཧརོ ཏཾ ཨཔསྶནྟོ སཱམཎེརཱཏི པཀྐོསི. སོ ‘མཡཱ པབྦཛིཏདིཝསཏོ པཊྛཱཡ བྷིཀྑུནཱ སདྡྷིཾ དྭེ ཀཐཱ ནཱམ ན ཀཐིཏཔུབྦཱ. ཨཉྙསྨིམྤི དིཝསེ ཨུཔརི ཝིསེསཾ ནིབྦཏྟེསྶཱམཱི’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཀིཾ, བྷནྟེཏི པཊིཝཙནམདཱསི. ‘ཨེཧཱི’ཏི ཙ ཝུཏྟེ ཨེཀཝཙནེནེཝ ཨཱགནྟྭཱ, ‘བྷནྟེ, ཨིམིནཱ ཏཱཝ མགྒེནེཝ གནྟྭཱ མཡཱ ཋིཏོཀཱསེ མུཧུཏྟཾ པུརཏྠཱབྷིམུཁོ ཋཏྭཱ ཨོལོཀེཐཱ’ཏི ཨཱཧ. སོ ཏཐཱ ཀཏྭཱ ཏེན པཏྟཝིསེསམེཝ པཱཔུཎི. ཨེཝཾ ཨེཀཾ ཨསུབྷཾ དྭིནྣཾ ཛནཱནཾ ཨཏྠཱཡ ཛཱཏཾ. ཨེཝཾ སཱཏྠམྤི པནེཏཾ པུརིསསྶ མཱཏུགཱམཱསུབྷཾ ཨསཔྤཱཡཾ, མཱཏུགཱམསྶ ཙ པུརིསཱསུབྷཾ ཨསཔྤཱཡཾ, སབྷཱགམེཝ སཔྤཱཡནྟི ཨེཝཾ སཔྤཱཡཔརིགྒཎྷནཾ སཔྤཱཡསམྤཛཉྙཾ ནཱམ.

ཨེཝཾ པརིགྒཧིཏསཱཏྠཀསཔྤཱཡསྶ པན ཨཊྛཏིཾསཱཡ ཀམྨཊྛཱནེསུ ཨཏྟནོ ཙིཏྟརུཙིཡཾ ཀམྨཊྛཱནསངྑཱཏཾ གོཙརཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ བྷིཀྑཱཙཱརགོཙརེ ཏཾ གཧེཏྭཱཝ གམནཾ གོཙརསམྤཛཉྙཾ ནཱམ. ཏསྶཱཝིབྷཱཝནཏྠཾ ཨིདཾ ཙཏུཀྐཾ ཝེདིཏབྦཾ –

ཨིདྷེཀཙྩོ བྷིཀྑུ ཧརཏི, ན པཙྩཱཧརཏི; ཨེཀཙྩོ པཙྩཱཧརཏི, ན ཧརཏི; ཨེཀཙྩོ པན ནེཝ ཧརཏི, ན པཙྩཱཧརཏི; ཨེཀཙྩོ ཧརཏི ཙ, པཙྩཱཧརཏི ཙཱཏི. ཏཏྠ ཡོ བྷིཀྑུ དིཝསཾ ཙངྐམེན ནིསཛྫཱཡ ཙ ཨཱཝརཎཱིཡེཧི དྷམྨེཧི ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏྭཱ ཏཐཱ རཏྟིཡཱ པཋམཡཱམེ, མཛ྄ཛྷིམཡཱམེ སེཡྻཾ ཀཔྤེཏྭཱ པཙྪིམཡཱམེཔི ནིསཛྫཙངྐམེཧི ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ པགེཝ ཙེཏིཡངྒཎབོདྷིཡངྒཎཝཏྟཾ ཀཏྭཱ བོདྷིརུཀྑེ ཨུདཀཾ ཨཱསིཉྩིཏྭཱ, པཱནཱིཡཾ པརིབྷོཛནཱིཡཾ པཙྩུཔཊྛཔེཏྭཱ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཝཏྟཱདཱིནི སབྦཱནི ཁནྡྷཀཝཏྟཱནི སམཱདཱཡ ཝཏྟཏི. སོ སརཱིརཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ སེནཱསནཾ པཝིསིཏྭཱ དྭེ ཏཡོ པལླངྐེ ཨུསུམཾ གཱཧཱཔེནྟོ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨནུཡུཉྫིཏྭཱ བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཱཡཾ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནསཱིསེནེཝ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ སེནཱསནཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསིཀརོནྟོཝ ཙེཏིཡངྒཎཾ གནྟྭཱ, སཙེ བུདྡྷཱནུསྶཏིཀམྨཊྛཱནཾ ཧོཏི, ཏཾ ཨཝིསྶཛྫེཏྭཱཝ ཙེཏིཡངྒཎཾ པཝིསཏི. ཨཉྙཾ ཙེ ཀམྨཊྛཱནཾ ཧོཏི, སོཔཱནམཱུལེ ཋཏྭཱ ཧཏྠེན གཧིཏབྷཎྜཾ ཝིཡ ཏཾ ཋཔེཏྭཱ བུདྡྷཱརམྨཎཾ པཱིཏིཾ གཧེཏྭཱ ཙེཏིཡངྒཎཾ ཨཱརུཡ྄ཧ, མཧནྟཾ ཙེཏིཡཾ ཙེ, ཏིཀྑཏྟུཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཙཏཱུསུ ཋཱནེསུ ཝནྡིཏབྦཾ. ཁུདྡཀཾ ཙེཏིཡཾ ཙེ, ཏཐེཝ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཨཊྛསུ ཋཱནེསུ ཝནྡིཏབྦཾ. ཙེཏིཡཾ ཝནྡིཏྭཱ བོདྷིཡངྒཎཾ པཏྟེནཱཔི བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ སམྨུཁཱ ཝིཡ ནིཔཙྩཱཀཱརཾ དསྶེཏྭཱ བོདྷི ཝནྡིཏབྦཱ. སོ ཨེཝཾ ཙེཏིཡཉྩ བོདྷིཉྩ ཝནྡིཏྭཱ པཊིསཱམིཏཊྛཱནཾ གནྟྭཱ པཊིསཱམིཏབྷཎྜཀཾ ཧཏྠེན གཎྷནྟོ ཝིཡ ནིཀྑིཏྟཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ གཱམསམཱིཔེ ཀམྨཊྛཱནསཱིསེནེཝ ཙཱིཝརཾ པཱརུཔིཏྭཱ གཱམཾ པིཎྜཱཡ པཝིསཏི. ཨཐ ནཾ མནུསྶཱ དིསྭཱ ཨཡྻོ ནོ ཨཱགཏོཏི པཙྩུགྒནྟྭཱ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཨཱསནསཱལཱཡ ཝཱ གེཧེ ཝཱ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ཡཱགུཾ དཏྭཱ ཡཱཝ བྷཏྟཾ ན ནིཊྛཱཏི, ཏཱཝ པཱདེ དྷོཝིཏྭཱ ཏེལེན མཀྑེཏྭཱ པུརཏོ ཏེ ནིསཱིདིཏྭཱ པཉྷཾ ཝཱ པུཙྪནྟི, དྷམྨཾ ཝཱ སོཏུཀཱམཱ ཧོནྟི. སཙེཔི ན ཀཐཱཔེནྟི, ཛནསངྒཧཏྠཾ དྷམྨཀཐཱ ནཱམ ཀཱཏབྦཱ ཡེཝཱཏི ཨཊྛཀཐཱཙརིཡཱ ཝདནྟི. དྷམྨཀཐཱ ཧི ཀམྨཊྛཱནཝིནིམུཏྟཱ ནཱམ ནཏྠི, ཏསྨཱ ཀམྨཊྛཱནསཱིསེནེཝ དྷམྨཀཐཾ ཀཐེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནསཱིསེནེཝ ཨཱཧཱརཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཨནུམོདནཾ ཀཏྭཱ ནིཝཏྟིཡམཱནེཧིཔི མནུསྶེཧི ཨནུགཏོཝ གཱམཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཏཏྠ ཏེ ནིཝཏྟེཏྭཱ མགྒཾ པཊིཔཛྫཏི.

ཨཐ ནཾ པུརེཏརཾ ནིཀྑམིཏྭཱ བཧིགཱམེ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩཱ སཱམཎེརདཧརབྷིཀྑཱུ དིསྭཱ པཙྩུགྒནྟྭཱ པཏྟཙཱིཝརམསྶ གཎྷནྟི. པོརཱཎཀབྷིཀྑཱུ ཀིར ཨམྷཱཀཾ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ཨཱཙརིཡོཏི ན མུཁཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཝཏྟཾ ཀརོནྟི, སམྤཏྟཔརིཙྪེདེནེཝ ཀརོནྟི. ཏེ ཏཾ པུཙྪནྟི – ‘‘བྷནྟེ, ཨེཏེ མནུསྶཱ ཏུམྷཱཀཾ ཀིཾ ཧོནྟི, མཱཏིཔཀྑཏོ སམྦནྡྷཱ པིཏིཔཀྑཏོ’’ཏི? ཀིཾ དིསྭཱ པུཙྪཐཱཏི? ཏུམྷེསུ ཨེཏེསཾ པེམཾ བཧུམཱནནྟི. ཨཱཝུསོ, ཡཾ མཱཏཱཔིཏཱུཧིཔི དུཀྐརཾ, ཏཾ ཨེཏེ ཨམྷཱཀཾ ཀརོནྟི, པཏྟཙཱིཝརམྤི ནོ ཨེཏེསཾ སནྟཀམེཝ, ཨེཏེསཾ ཨཱནུབྷཱཝེན ནེཝ བྷཡེ བྷཡཾ, ན ཚཱཏཀེ ཚཱཏཀཾ ཛཱནཱམ. ཨཱིདིསཱ ནཱམ ཨམྷཱཀཾ ཨུཔཀཱརིནོ ནཏྠཱིཏི ཏེསཾ གུཎེ ཀཐེནྟོ གཙྪཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཧརཏི ན པཙྩཱཧརཏཱིཏི.

ཡསྶ པན པགེཝ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ཝཏྟཔཊིཔཏྟིཾ ཀརོནྟསྶ ཀམྨཛཏེཛོདྷཱཏུ པཛྫལཏི, ཨནུཔཱདིནྣཀཾ མུཉྩིཏྭཱ ཨུཔཱདིནྣཀཾ གཎྷཱཏི, སརཱིརཏོ སེདཱ མུཉྩནྟི, ཀམྨཊྛཱནཾ ཝཱིཐིཾ ནཱརོཧཏི, སོ པགེཝ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཝེགསཱ ཙེཏིཡཾ ཝནྡིཏྭཱ གོརཱུཔཱནཾ ནིཀྑམནཝེལཱཡམེཝ གཱམཾ ཡཱགུབྷིཀྑཱཡ པཝིསིཏྭཱ ཡཱགུཾ ལབྷིཏྭཱ ཨཱསནསཱལཾ གནྟྭཱ པིཝཏི, ཨཐསྶ དྭཏྟིཀྑཏྟུཾ ཨཛ྄ཛྷོཧརཎམཏྟེནེཝ ཀམྨཛཏེཛོདྷཱཏུ ཨུཔཱདིནྣཀཾ མུཉྩིཏྭཱ ཨནུཔཱདིནྣཀཾ གཎྷཱཏི, གྷཊསཏེན ནྷཱཏོ ཝིཡ ཏེཛོདྷཱཏུ པརིལཱ༹ཧནིབྦཱནཾ པཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནསཱིསེན ཡཱགུཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ པཏྟཉྩ མུཁཉྩ དྷོཝིཏྭཱ ཨནྟརཱབྷཏྟེ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསིཀཏྭཱ ཨཝསེསཊྛཱནེ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནསཱིསེན ཨཱཧཱརཉྩ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཏཏོ པཊྛཱཡ པོངྑཱནུཔོངྑཾ ཨུཔཊྛཧམཱནཾ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཨཱགཙྪཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི པཙྩཱཧརཏི ན ཧརཏཱིཏི. ཨེདིསཱ ཙ བྷིཀྑཱུ ཡཱགུཾ པིཝིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ བུདྡྷསཱསནེ ཨརཧཏྟཔྤཏྟཱ ནཱམ གཎནཔཐཾ ཝཱིཏིཝཏྟཱ. སཱིཧལ༹དཱིཔེཡེཝ ཏེསུ ཏེསུ གཱམེསུ ཨཱསནསཱལཱཡཾ ཝཱ ན ཏཾ ཨཱསནམཏྠི, ཡཏྠ ཡཱགུཾ པིཝིཏྭཱ ཨརཧཏྟཔྤཏྟཱ བྷིཀྑཱུ ནཏྠཱིཏི.

ཡོ པན པམཱདཝིཧཱརཱི ཧོཏི, ནིཀྑིཏྟདྷུརོ སབྦཝཏྟཱནི བྷིནྡིཏྭཱ པཉྩཝིདྷཙེཏོཁཱིལཝིནིབནྡྷཙིཏྟོ ཝིཧརནྟོ – ‘‘ཀམྨཊྛཱནཾ ནཱམ ཨཏྠཱི’’ཏི སཉྙམྤི ཨཀཏྭཱ གཱམཾ པིཎྜཱཡ པཝིསིཏྭཱ ཨནནུལོམིཀེན གིཧིསཾསགྒེན སཾསཊྛོ ཙརིཏྭཱ ཙ བྷུཉྫིཏྭཱ ཙ ཏུཙྪོ ནིཀྑམཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ནེཝ ཧརཏི ན པཙྩཱཧརཏཱིཏི.

ཡོ པནཱཡཾ – ‘‘ཧརཏི ཙ པཙྩཱཧརཏི ཙཱ’’ཏི ཝུཏྟོ, སོ གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཝསེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཨཏྟཀཱམཱ ཧི ཀུལཔུཏྟཱ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ དསཔི ཝཱིསམྤི ཏིཾསམྤི ཙཏྟཱལཱིསམྤི པཉྙཱསམྤི སཏམྤི ཨེཀཏོ ཝསནྟཱ ཀཏིཀཝཏྟཾ ཀཏྭཱ ཝིཧརནྟི, ‘‘ཨཱཝུསོ, ཏུམྷེ ན ཨིཎཊྚཱ, ན བྷཡཊྚཱ, ན ཛཱིཝིཀཱཔཀཏཱ པབྦཛིཏཱ, དུཀྑཱ མུཙྩིཏུཀཱམཱ པནེཏྠ པབྦཛིཏཱ, ཏསྨཱ གམནེ ཨུཔྤནྣཀིལེསཾ གམནེཡེཝ ནིགྒཎྷཐ, ཏཐཱ ཋཱནེ, ནིསཛྫཱཡ, སཡནེ ཨུཔྤནྣཀིལེསཾ སཡནེཝ ནིགྒཎྷཐཱ’’ཏི.

ཏེ ཨེཝཾ ཀཏིཀཝཏྟཾ ཀཏྭཱ བྷིཀྑཱཙཱརཾ གཙྪནྟཱ ཨཌྜྷཨུསབྷཨུསབྷཨཌྜྷགཱཝུཏགཱཝུཏནྟརེསུ པཱསཱཎཱ ཧོནྟི, ཏཱཡ སཉྙཱཡ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསིཀརོནྟཱཝ གཙྪནྟི. སཙེ ཀསྶཙི གམནེ ཀིལེསོ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཏྠེཝ ནཾ ནིགྒཎྷཱཏི. ཏཐཱ ཨསཀྐོནྟོ ཏིཊྛཏི, ཨཐསྶ པཙྪཏོ ཨཱགཙྪནྟོཔི ཏིཊྛཏི. སོ ‘‘ཨཡཾ བྷིཀྑུ ཏུཡ྄ཧཾ ཨུཔྤནྣཝིཏཀྐཾ ཛཱནཱཏི, ཨནནུཙྪཝིཀཾ ཏེ ཨེཏ’’ནྟི ཨཏྟཱནཾ པཊིཙོདེཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཨརིཡབྷཱུམིཾ ཨོཀྐམཏི; ཏཐཱ ཨསཀྐོནྟོ ནིསཱིདཏི. ཨཐསྶ པཙྪཏོ ཨཱགཙྪནྟོཔི ནིསཱིདཏཱིཏི སོཡེཝ ནཡོ. ཨརིཡབྷཱུམིཾ ཨོཀྐམིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོཔི ཏཾ ཀིལེསཾ ཝིཀྑམྦྷེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསིཀརོནྟོཝ གཙྪཏི, ན ཀམྨཊྛཱནཝིཔྤཡུཏྟེན ཙིཏྟེན པཱདཾ ཨུདྡྷརཏི, ཨུདྡྷརཏི ཙེ, པཊིནིཝཏྟིཏྭཱ པུརིམཔདེསཾཡེཝ ཨེཏི. ཨཱལིནྡཀཝཱསཱི མཧཱཕུསྶདེཝཏྠེརོ ཝིཡ.

སོ ཀིར ཨེཀཱུནཝཱིསཏིཝསྶཱནི གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ པཱུརེནྟོ ཨེཝ ཝིཧཱསི, མནུསྶཱཔི ཨདྡསཾསུ ཨནྟརཱམགྒེ ཀསནྟཱ ཙ ཝཔནྟཱ ཙ མདྡནྟཱ ཙ ཀམྨཱནི ཙ ཀརོནྟཱ ཐེརཾ ཏཐཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ – ‘‘ཨཡཾ ཐེརོ པུནཔྤུནཾ ནིཝཏྟིཏྭཱ གཙྪཏི, ཀིནྣུ ཁོ མགྒམཱུལ༹ྷོ, ཨུདཱཧུ ཀིཉྩི པམུཊྛོ’’ཏི སམུལླཔནྟི. སོ ཏཾ ཨནཱདིཡིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཡུཏྟཙིཏྟེནེཝ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ ཝཱིསཏིཝསྶབྦྷནྟརེ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི, ཨརཧཏྟཔྤཏྟདིཝསེ ཙསྶ ཙངྐམནཀོཊིཡཾ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ ཨངྒུལཱིཧི དཱིཔཾ ཨུཛྫཱལེཏྭཱ ཨཊྛཱསི. ཙཏྟཱརོཔི མཧཱརཱཛཱནོ སཀྐོ ཙ དེཝཱནམིནྡོ བྲཧྨཱ ཙ སཧམྤཏི ཨུཔཊྛཱནཾ ཨགམཾསུ. ཏཉྩ ཨོབྷཱསཾ དིསྭཱ ཝནཝཱསཱི མཧཱཏིསྶཏྠེརོ ཏཾ དུཏིཡདིཝསེ པུཙྪི – ‘‘རཏྟིབྷཱགེ ཨཱཡསྨཏོ སནྟིཀེ ཨོབྷཱསོ ཨཧོསི, ཀིཾ སོ ཨོབྷཱསོ’’ཏི? ཐེརོ ཝིཀྑེཔཾ ཀརོནྟོ ཨོབྷཱསོ ནཱམ དཱིཔོབྷཱསོཔི ཧོཏི, མཎིཨོབྷཱསོཔཱིཏི ཨེཝམཱདིམཱཧ. ཏཏོ ‘པཊིཙྪཱདེཐ ཏུམྷེ’ཏི ནིབདྡྷོ ‘ཨཱམཱ’ཏི པཊིཛཱནིཏྭཱ ཨཱརོཙེསི. ཀཱལ༹ཝལླིམཎྜཔཝཱསཱི མཧཱནཱགཏྠེརོ ཝིཡ ཙ.

སོཔི ཀིར གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ པཱུརེནྟོ – པཋམཾ ཏཱཝ བྷགཝཏོ མཧཱཔདྷཱནཾ པཱུཛེསྶཱམཱིཏི སཏྟཝསྶཱནི ཋཱནཙངྐམམེཝ ཨདྷིཊྛཱསི. པུན སོལ༹སཝསྶཱནི གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. སོ ཀམྨཊྛཱནཡུཏྟེནེཝ ཙིཏྟེན པཱདཾ ཨུདྡྷརནྟོ, ཝིཡུཏྟེན ཨུདྡྷཊེ པཊིནིཝཏྟེནྟོ གཱམསམཱིཔཾ གནྟྭཱ ‘‘གཱཝཱི ནུ པབྦཛིཏོ ནཱུ’’ཏི ཨཱསངྐནཱིཡཔདེསེ ཋཏྭཱ ཙཱིཝརཾ པཱརུཔིཏྭཱ ཀཙྪཀནྟརཏོ ཨུདཀེན པཏྟཾ དྷོཝིཏྭཱ ཨུདཀགཎྜཱུསཾ ཀརོཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? མཱ མེ བྷིཀྑཾ དཱཏུཾ ཝཱ ཝནྡིཏུཾ ཝཱ ཨཱགཏེ མནུསྶེ ‘དཱིགྷཱཡུཀཱ ཧོཐཱ’ཏི ཝཙནམཏྟེནཱཔི ཀམྨཊྛཱནཝིཀྑེཔོ ཨཧོསཱིཏི. ‘‘ཨཛྫ, བྷནྟེ, ཀཏིམཱི’’ཏི དིཝསཾ ཝཱ བྷིཀྑུགཎནཾ ཝཱ པཉྷཾ ཝཱ པུཙྪིཏོ པན ཨུདཀཾ གིལིཏྭཱ ཨཱརོཙེཏི. སཙེ དིཝསཱདཱིནི པུཙྪཀཱ ན ཧོནྟི, ནིཀྑམནཝེལཱཡ གཱམདྭཱརེ ནིཊྛུབྷིཏྭཱཝ ཡཱཏི.

ཀལམྦཏིཏྠཝིཧཱརེ ཝསྶཱུཔགཏཱ པཉྙཱསབྷིཀྑཱུ ཝིཡ ཙ. ཏེ ཀིར ཨཱསལ༹ྷིཔུཎྞམཱཡཾ ཀཏིཀཝཏྟཾ ཨཀཾསུ – ‘‘ཨརཧཏྟཾ ཨཔྤཏྭཱ ཨཉྙམཉྙཾ ནཱལཔིསྶཱམཱ’’ཏི, གཱམཉྩ པིཎྜཱཡ པཝིསནྟཱ ཨུདཀགཎྜཱུསཾ ཀཏྭཱ པཝིསིཾསུ. དིཝསཱདཱིསུ པུཙྪིཏེསུ ཝུཏྟནཡེནེཝ པཊིཔཛྫིཾསུ. ཏཏྠ མནུསྶཱ ནིཊྛུབྷནཾ དིསྭཱ ཛཱནིཾསུ – ‘‘ཨཛྫེཀོ ཨཱགཏོ, ཨཛྫ དྭེ’’ཏི. ཨེཝཉྩ ཙིནྟེསུཾ – ‘‘ཀིནྣུ ཁོ ཨེཏེ ཨམྷེཧིཡེཝ སདྡྷིཾ ན སལླཔནྟི, ཨུདཱཧུ ཨཉྙམཉྙམྤི. སཙེ ཨཉྙམཉྙམྤི ན སལླཔནྟི, ཨདྡྷཱ ཝིཝཱདཛཱཏཱ བྷཝིསྶནྟི. ཨེཐ ནེ ཨཉྙམཉྙཾ ཁམཱཔེསྶཱམཱ’’ཏི, སབྦེ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ པཉྙཱསཱཡ བྷིཀྑཱུསུ དྭེཔི བྷིཀྑཱུ ཨེཀོཀཱསེ ནཱདྡསཾསུ. ཏཏོ ཡོ ཏེསུ ཙཀྑུམཱ པུརིསོ, སོ ཨཱཧ – ‘‘ན བྷོ ཀལཧཀཱརཀཱནཾ ཝསནོཀཱསོ ཨཱིདིསོ ཧོཏི, སུསམྨཊྛཾ ཙེཏིཡངྒཎབོདྷིཡངྒཎཾ, སུནིཀྑིཏྟཱ སམྨཛྫནིཡོ, སཱུཔཊྛཔིཏཾ པཱནཱིཡཾ པརིབྷོཛནཱིཡ’’ནྟི, ཏེ ཏཏོཝ ནིཝཏྟཱ. ཏེཔི བྷིཀྑཱུ ཨནྟོ ཏེམཱསེཡེཝ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ མཧཱཔཝཱརཎཱཡ ཝིསུདྡྷིཔཝཱརཎཾ པཝཱརེསུཾ.

ཨེཝཾ ཀཱལ༹ཝལླིམཎྜཔཝཱསཱི མཧཱནཱགཏྠེརོ ཝིཡ, ཀལམྦཏིཏྠཝིཧཱརེ ཝསྶཱུཔགཏབྷིཀྑཱུ ཝིཡ ཙ ཀམྨཊྛཱནཡུཏྟེནེཝ ཙིཏྟེན པཱདཾ ཨུདྡྷརནྟོ གཱམསམཱིཔཾ གནྟྭཱ ཨུདཀགཎྜཱུསཾ ཀཏྭཱ ཝཱིཐིཡོ སལླཀྑེཏྭཱ, ཡཏྠ སུརཱསོཎྜདྷུཏྟཱདཡོ ཀལཧཀཱརཀཱ ཙཎྜཧཏྠིཨསྶཱདཡོ ཝཱ ནཏྠི, ཏཾ ཝཱིཐིཾ པཊིཔཛྫཏི. ཏཏྠ ཙ པིཎྜཱཡ ཙརམཱནོ ན ཏུརིཏཏུརིཏོ ཝིཡ ཛཝེན གཙྪཏི. ན ཧི ཛཝེན པིཎྜཔཱཏིཡདྷུཏངྒཾ ནཱམ ཀིཉྩི ཨཏྠི. ཝིསམབྷཱུམིབྷཱགཔྤཏྟཾ པན ཨུདཀསཀཊཾ ཝིཡ ནིཙྩལོ ཧུཏྭཱ གཙྪཏི. ཨནུགྷརཾ པཝིཊྛོ ཙ དཱཏུཀཱམཾ ཝཱ ཨདཱཏུཀཱམཾ ཝཱ སལླཀྑེཏྭཱ ཏདནུརཱུཔཾ ཀཱལཾ ཨཱགམེནྟོ བྷིཀྑཾ པཊིལབྷིཏྭཱ ཨཱདཱཡ ཨནྟོགཱམེ ཝཱ བཧིགཱམེ ཝཱ ཝིཧཱརམེཝ ཝཱ ཨཱགནྟྭཱ ཡཐཱ ཕཱསུཀེ པཏིརཱུཔེ ཨོཀཱསེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསིཀརོནྟོ ཨཱཧཱརེ པཊིཀཱུལསཉྙཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ ཨཀྑབྦྷཉྫན – ཝཎལེཔནཔུཏྟམཾསཱུཔམཝསེན པཙྩཝེཀྑནྟོ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཏི, ནེཝ དཝཱཡ ན མདཱཡ ན མཎྜནཱཡ ན ཝིབྷཱུསནཱཡ…པེ… བྷུཏྟཱཝཱི ཙ ཨུདཀཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ མུཧུཏྟཾ བྷཏྟཀིལམཐཾ པཊིཔྤསྶམྦྷེཏྭཱ ཡཐཱ པུརེབྷཏྟཾ, ཨེཝཾ པཙྪཱབྷཏྟཾ པུརིམཡཱམཾ པཙྪིམཡཱམཉྩ ཀམྨཊྛཱནམེཝ མནསི ཀརོཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཧརཏི ཙ པཙྩཱཧརཏི ཙཱཏི.

ཨིདཾ པན ཧརཎཔཙྩཱཧརཎསངྑཱཏཾ གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ པཱུརེནྟོ ཡདི ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣོ ཧོཏི, པཋམཝཡེ ཨེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི. ནོ ཙེ པཋམཝཡེ པཱཔུཎཱཏི, ཨཐ མཛ྄ཛྷིམཝཡེ; ནོ ཙེ མཛ྄ཛྷིམཝཡེ པཱཔུཎཱཏི, ཨཐ མརཎསམཡེ; ནོ ཙེ མརཎསམཡེ པཱཔུཎཱཏི, ཨཐ དེཝཔུཏྟོ ཧུཏྭཱ; ནོ ཙེ དེཝཔུཏྟོ ཧུཏྭཱ པཱཔུཎཱཏི, ཨནུཔྤནྣེ བུདྡྷེ ནིབྦཏྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀརོཏི. ནོ ཙེ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀརོཏི, ཨཐ བུདྡྷཱནཾ སམྨུཁཱིབྷཱཝེ ཁིཔྤཱབྷིཉྙོ ཧོཏི; སེཡྻཐཱཔི ཐེརོ བཱཧིཡོ དཱརུཙཱིརིཡོ མཧཱཔཉྙོ ཝཱ, སེཡྻཐཱཔི ཐེརོ སཱརིཔུཏྟོ མཧིདྡྷིཀོ ཝཱ, སེཡྻཐཱཔི ཐེརོ མཧཱམོགྒལླཱནོ དྷུཏཝཱདོ ཝཱ, སེཡྻཐཱཔི ཐེརོ མཧཱཀསྶཔོ དིབྦཙཀྑུཀོ ཝཱ, སེཡྻཐཱཔི ཐེརོ ཨནུརུདྡྷོ ཝིནཡདྷརོ ཝཱ, སེཡྻཐཱཔི ཐེརོ ཨུཔཱལི དྷམྨཀཐིཀོ ཝཱ, སེཡྻཐཱཔི ཐེརོ པུཎྞོ མནྟཱཎིཔུཏྟོ ཨཱརཉྙིཀོ ཝཱ, སེཡྻཐཱཔི ཐེརོ རེཝཏོ བཧུསྶུཏོ ཝཱ, སེཡྻཐཱཔི ཐེརོ ཨཱནནྡོ བྷིཀྑཱཀཱམོ ཝཱ, སེཡྻཐཱཔི ཐེརོ རཱཧུལོ བུདྡྷཔུཏྟོཏི. ཨིཏི ཨིམསྨིཾ ཙཏུཀྐེ ཡྭཱཡཾ ཧརཏི ཙ པཙྩཱཧརཏི ཙ, ཏསྶ གོཙརསམྤཛཉྙཾ སིཁཱཔཏྟཾ ཧོཏི.

ཨབྷིཀྐམཱདཱིསུ པན ཨསམྨུཡ྄ཧནཾ ཨསམྨོཧསམྤཛཉྙཾ, ཏཾ ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཾ – ཨིདྷ བྷིཀྑུ ཨབྷིཀྐམནྟོ ཝཱ པཊིཀྐམནྟོ ཝཱ ཡཐཱ ཨནྡྷབཱལཔུཐུཛྫནཱ ཨབྷིཀྐམཱདཱིསུ – ‘‘ཨཏྟཱ ཨབྷིཀྐམཏི, ཨཏྟནཱ ཨབྷིཀྐམོ ནིབྦཏྟིཏོ’’ཏི ཝཱ, ‘‘ཨཧཾ ཨབྷིཀྐམཱམི, མཡཱ ཨབྷིཀྐམོ ནིབྦཏྟིཏོ’’ཏི ཝཱ སམྨུཡ྄ཧནྟི, ཏཐཱ ཨསམྨུཡ྄ཧནྟོ ‘‘ཨབྷིཀྐམཱམཱི’’ཏི ཙིཏྟེ ཨུཔྤཛྫམཱནེ ཏེནེཝ ཙིཏྟེན སདྡྷིཾ ཙིཏྟསམུཊྛཱནཱ ཝཱཡོདྷཱཏུ ཝིཉྙཏྟིཾ ཛནཡམཱནཱ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨིཏི ཙིཏྟཀིརིཡཝཱཡོདྷཱཏུཝིཔྥཱརཝསེན ཨཡཾ ཀཱཡསམྨཏོ ཨཊྛིསངྒྷཱཏོ ཨབྷིཀྐམཏི. ཏསྶེཝཾ ཨབྷིཀྐམཏོ ཨེཀེཀཔཱདུདྡྷརཎེ པཐཝཱིདྷཱཏུ ཨཱཔོདྷཱཏཱུཏི དྭེ དྷཱཏུཡོ ཨོམཏྟཱ ཧོནྟི མནྡཱ, ཨིཏརཱ དྭེ ཨདྷིམཏྟཱ ཧོནྟི བལཝཏིཡོ; ཏཐཱ ཨཏིཧརཎཝཱིཏིཧརཎེསུ. ཝོསྶཛྫནེ ཏེཛོདྷཱཏུ ཝཱཡོདྷཱཏཱུཏི དྭེ དྷཱཏུཡོ ཨོམཏྟཱ ཧོནྟི མནྡཱ, ཨིཏརཱ དྭེ ཨདྷིམཏྟཱ བལཝཏིཡོ, ཏཐཱ སནྣིཀྑེཔནསནྣིརུཛ྄ཛྷནེསུ. ཏཏྠ ཨུདྡྷརཎེ པཝཏྟཱ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱ ཨཏིཧརཎཾ ན པཱཔུཎནྟི, ཏཐཱ ཨཏིཧརཎེ པཝཏྟཱ ཝཱིཏིཧརཎཾ, ཝཱིཏིཧརཎེ པཝཏྟཱ ཝོསྶཛྫནཾ, ཝོསྶཛྫནེ པཝཏྟཱ སནྣིཀྑེཔནཾ, སནྣིཀྑེཔནེ པཝཏྟཱ སནྣིརུཛ྄ཛྷནཾ ན པཱཔུཎནྟི. ཏཏྠ ཏཏྠེཝ པབྦཾ པབྦཾ སནྡྷི སནྡྷི ཨོདྷི ཨོདྷི ཧུཏྭཱ ཏཏྟཀཔཱལེ པཀྑིཏྟཏིལཱནི ཝིཡ པཊཔཊཱཡནྟཱ བྷིཛྫནྟི. ཏཏྠ ཀོ ཨེཀོ ཨབྷིཀྐམཏི, ཀསྶ ཝཱ ཨེཀསྶ ཨབྷིཀྐམནཾ? པརམཏྠཏོ ཧི དྷཱཏཱུནཾཡེཝ གམནཾ, དྷཱཏཱུནཾ ཋཱནཾ, དྷཱཏཱུནཾ ནིསཛྫནཾ, དྷཱཏཱུནཾ སཡནཾ. ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཀོཊྛཱསེ སདྡྷིཾ རཱུཔེན.

ཨཉྙཾ ཨུཔྤཛྫཏེ ཙིཏྟཾ, ཨཉྙཾ ཙིཏྟཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏི;

ཨཝཱིཙིམནུསམྦནྡྷོ, ནདཱིསོཏོཝ ཝཏྟཏཱིཏི.

ཨེཝཾ ཨབྷིཀྐམཱདཱིསུ ཨསམྨུཡ྄ཧནཾ ཨསམྨོཧསམྤཛཉྙཾ ནཱམཱཏི.

ནིཊྛིཏོ ཨབྷིཀྐནྟེ པཊིཀྐནྟེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ཧོཏཱིཏི པདསྶ ཨཏྠོ.

ཨཱལོཀིཏེ ཝིལོཀིཏེཏི ཨེཏྠ པན ཨཱལོཀིཏཾ ནཱམ པུརཏོ པེཀྑཎཾ. ཝིལོཀིཏཾ ནཱམ ཨནུདིསཱཔེཀྑཎཾ. ཨཉྙཱནིཔི ཧེཊྛཱ ཨུཔརི པཙྪཏོ པེཀྑཎཝསེན ཨོལོཀིཏཨུལློཀིཏཱཔལོཀིཏཱནི ནཱམ ཧོནྟི, ཏཱནི ཨིདྷ ན གཧིཏཱནི. སཱརུཔྤཝསེན པན ཨིམཱནེཝ དྭེ གཧིཏཱནི, ཨིམིནཱ ཝཱ མུཁེན སབྦཱནིཔི ཏཱནི གཧིཏཱནེཝཱཏི.

ཏཏྠ ‘‘ཨཱལོཀེསྶཱམཱི’’ཏི ཙིཏྟེ ཨུཔྤནྣེ ཙིཏྟཝསེནེཝ ཨནོལོཀེཏྭཱ ཨཏྠཔརིགྒཎྷནཾ སཱཏྠཀསམྤཛཉྙཾ, ཏཾ ཨཱཡསྨནྟཾ ནནྡཾ ཀཱཡསཀྑིཾ ཀཏྭཱ ཝེདིཏབྦཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ – ‘‘སཙེ, བྷིཀྑཝེ, ནནྡསྶ པུརཏྠིམཱ དིསཱ ཨཱལོཀེཏབྦཱ ཧོཏི, སབྦཾ ཙེཏསཱ སམནྣཱཧརིཏྭཱ ནནྡོ པུརཏྠིམཾ དིསཾ ཨཱལོཀེཏི – ‘ཨེཝཾ མེ པུརཏྠིམཾ དིསཾ ཨཱལོཀཡཏོ ན ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨནྭཱསྶཝིསྶནྟཱི’ཏི. ཨིཏིཧ ཏཏྠ སམྤཛཱནོ ཧོཏི (ཨ. ནི. ༨.༩). སཙེ, བྷིཀྑཝེ, ནནྡསྶ པཙྪིམཱ དིསཱ…པེ… ཨུཏྟརཱ དིསཱ…པེ… དཀྑིཎཱ དིསཱ…པེ… ཨུདྡྷཾ…པེ… ཨདྷོ…པེ… ཨནུདིསཱ ཨནུཝིལོཀེཏབྦཱ ཧོཏི, སབྦཾ ཙེཏསཱ སམནྣཱཧརིཏྭཱ ནནྡོ ཨནུདིསཾ ཨནུཝིལོཀེཏི – ‘ཨེཝཾ མེ ཨནུདིསཾ ཨནུཝིལོཀཡཏོ ན ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨནྭཱསྶཝིསྶནྟཱི’ཏི. ཨིཏིཧ ཏཏྠ སམྤཛཱནོ ཧོཏཱི’’ཏི.

ཨཔི ཙ ཨིདྷཱཔི པུབྦེ ཝུཏྟཙེཏིཡདསྶནཱདིཝསེནེཝ སཱཏྠཀཏཱ ཙ སཔྤཱཡཏཱ ཙ ཝེདིཏབྦཱ, ཀམྨཊྛཱནསྶ པན ཨཝིཛཧནམེཝ གོཙརསམྤཛཉྙཾ. ཏསྨཱ ཨེཏྠ ཁནྡྷདྷཱཏུཨཱཡཏནཀམྨཊྛཱནིཀེཧི ཨཏྟནོ ཀམྨཊྛཱནཝསེནེཝ, ཀསིཎཱདིཀམྨཊྛཱནིཀེཧི ཝཱ པན ཀམྨཊྛཱནསཱིསེནེཝ ཨཱལོཀནཾ ཝིལོཀནཾ ཀཱཏབྦཾ. ཨབྦྷནྟརེ ཨཏྟཱ ནཱམ ཨཱལོཀེཏཱ ཝཱ ཝིལོཀེཏཱ ཝཱ ནཏྠི, ‘ཨཱལོཀེསྶཱམཱི’ཏི པན ཙིཏྟེ ཨུཔྤཛྫམཱནེ ཏེནེཝ ཙིཏྟེན སདྡྷིཾ ཙིཏྟསམུཊྛཱནཱ ཝཱཡོདྷཱཏུ ཝིཉྙཏྟིཾ ཛནཡམཱནཱ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨིཏི ཙིཏྟཀིརིཡཝཱཡོདྷཱཏུཝིཔྥཱརཝསེན ཧེཊྛིམཾ ཨཀྑིདལཾ ཨདྷོ སཱིདཏི, ཨུཔརིམཾ ཨུདྡྷཾ ལངྒྷེཏི. ཀོཙི ཡནྟཀེན ཝིཝརནྟོ ནཱམ ནཏྠི. ཏཏོ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ དསྶནཀིཙྩཾ སཱདྷེནྟཾ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཨེཝཾ པཛཱནནཾ པནེཏྠ ཨསམྨོཧསམྤཛཉྙཾ ནཱམ. ཨཔི ཙ མཱུལཔརིཉྙཱ ཨཱགནྟུཀཏཱཝ ཀཱལིཀབྷཱཝཝསེན པེཏྠ ཨསམྨོཧསམྤཛཉྙཾ ཝེདིཏབྦཾ. མཱུལཔརིཉྙཱཝསེན ཏཱཝ –

བྷཝངྒཱཝཛྫནཉྩེཝ, དསྶནཾ སམྤཊིཙྪནཾ;

སནྟཱིརཎཾ ཝོཊྛབྦནཾ, ཛཝནཾ བྷཝཏི སཏྟམཾ.

ཏཏྠ བྷཝངྒཾ ཨུཔཔཏྟིབྷཝསྶ ཨངྒཀིཙྩཾ སཱདྷཡམཱནཾ པཝཏྟཏི, ཏཾ ཨཱཝཊྚེཏྭཱ ཀིརིཡམནོདྷཱཏུ ཨཱཝཛྫནཀིཙྩཾ སཱདྷཡམཱནཱ, ཏཾནིརོདྷཱ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ དསྶནཀིཙྩཾ སཱདྷཡམཱནཾ, ཏཾནིརོདྷཱ ཝིཔཱཀམནོདྷཱཏུ སམྤཊིཙྪནཀིཙྩཾ སཱདྷཡམཱནཱ, ཏཾནིརོདྷཱ ཝིཔཱཀམནོཝིཉྙཱཎདྷཱཏུ སནྟཱིརཎཀིཙྩཾ སཱདྷཡམཱནཱ, ཏཾནིརོདྷཱ ཀིརིཡམནོཝིཉྙཱཎདྷཱཏུ ཝོཊྛབྦནཀིཙྩཾ སཱདྷཡམཱནཱ, ཏཾནིརོདྷཱ སཏྟཀྑཏྟུཾ ཛཝནཾ ཛཝཏི. ཏཏྠ པཋམཛཝནེཔི – ‘‘ཨཡཾ ཨིཏྠཱི, ཨཡཾ པུརིསོ’’ཏི རཛྫནདུསྶནམུཡ྄ཧནཝསེན ཨཱལོཀིཏཝིལོཀིཏཾ ནཱམ ན ཧོཏི. དུཏིཡཛཝནེཔི…པེ… སཏྟམཛཝནེཔི. ཨེཏེསུ པན ཡུདྡྷམཎྜལེ ཡོདྷེསུ ཝིཡ ཧེཊྛུཔརིཡཝསེན བྷིཛྫིཏྭཱ པཏིཏེསུ – ‘‘ཨཡཾ ཨིཏྠཱི, ཨཡཾ པུརིསོ’’ཏི རཛྫནཱདིཝསེན ཨཱལོཀིཏཝིལོཀིཏཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཏཱཝེཏྠ མཱུལཔརིཉྙཱཝསེན ཨསམྨོཧསམྤཛཉྙཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཙཀྑུདྭཱརེ པན རཱུཔེ ཨཱཔཱཐམཱགཏེ བྷཝངྒཙལནཏོ ཨུདྡྷཾ སཀཀིཙྩནིཔྥཱདནཝསེན ཨཱཝཛྫནཱདཱིསུ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ནིརུདྡྷེསུ ཨཝསཱནེ ཛཝནཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཾ པུབྦེ ཨུཔྤནྣཱནཾ ཨཱཝཛྫནཱདཱིནཾ གེཧབྷཱུཏེ ཙཀྑུདྭཱརེ ཨཱགནྟུཀཔུརིསོ ཝིཡ ཧོཏི. ཏསྶ ཡཐཱ པརགེཧེ ཀིཉྩི ཡཱཙིཏུཾ པཝིཊྛསྶ ཨཱགནྟུཀཔུརིསསྶ གེཧསྶཱམིཀེསུ ཏུཎྷཱིམཱསིནེསུ ཨཱཎཱཀརཎཾ ན ཡུཏྟཾ, ཨེཝཾ ཨཱཝཛྫནཱདཱིནཾ གེཧབྷཱུཏེ ཙཀྑུདྭཱརེ ཨཱཝཛྫནཱདཱིསུཔི ཨརཛྫནྟེསུ ཨདུསྶནྟེསུ ཨམུཡ྄ཧནྟེསུ ཙ རཛྫནདུསྶནམུཡ྄ཧནཾ ཨཡུཏྟནྟི ཨེཝཾ ཨཱགནྟུཀབྷཱཝཝསེན ཨསམྨོཧསམྤཛཉྙཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཡཱནི པནེཏཱནི ཙཀྑུདྭཱརེ ཝོཊྛབྦནཔརིཡོསཱནཱནི ཙིཏྟཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི, ཏཱནི སདྡྷིཾ སམྤཡུཏྟདྷམྨེཧི ཏཏྠ ཏཏྠེཝ བྷིཛྫནྟི, ཨཉྙམཉྙཾ ན པསྶནྟཱིཏི, ཨིཏྟརཱནི ཏཱཝཀཱལིཀཱནི ཧོནྟི. ཏཏྠ ཡཐཱ ཨེཀསྨིཾ གྷརེ སབྦེསུ མཱནུསཀེསུ མཏེསུ ཨཝསེསསྶ ཨེཀསྶ ཏངྑཎཉྙེཝ མརཎདྷམྨསྶ ན ཡུཏྟཱ ནཙྩགཱིཏཱདཱིསུ ཨབྷིརཏི ནཱམ. ཨེཝམེཝ ཨེཀདྭཱརེ སསམྤཡུཏྟེསུ ཨཱཝཛྫནཱདཱིསུ ཏཏྠ ཏཏྠེཝ མཏེསུ ཨཝསེསསྶ ཏངྑཎེཡེཝ མརཎདྷམྨསྶ ཛཝནསྶཱཔི རཛྫནདུསྶནམུཡ྄ཧནཝསེན ཨབྷིརཏི ནཱམ ན ཡུཏྟཱཏི. ཨེཝཾ ཏཱཝཀཱལིཀབྷཱཝཝསེན ཨསམྨོཧསམྤཛཉྙཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཔི ཙ ཁནྡྷཱཡཏནདྷཱཏུཔཙྩཡཔཙྩཝེཀྑཎཝསེན པེཏཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཏྠ ཧི ཙཀྑུ ཙེཝ རཱུཔཱ ཙ རཱུཔཀྑནྡྷོ, དསྶནཾ ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷོ, ཏཾསམྤཡུཏྟཱ ཝེདནཱ ཝེདནཱཀྑནྡྷོ, སཉྙཱ སཉྙཱཀྑནྡྷོ, ཕསྶཱདིཀཱ སངྑཱརཀྑནྡྷོ. ཨེཝམེཏེསཾ པཉྩནྣཾ ཁནྡྷཱནཾ སམཝཱཡེ ཨཱལོཀནཝིལོཀནཾ པཉྙཱཡཏི. ཏཏྠ ཀོ ཨེཀོ ཨཱལོཀེཏི, ཀོ ཝིལོཀེཏི?

ཏཐཱ ཙཀྑུ ཙཀྑཱཡཏནཾ, རཱུཔཾ རཱུཔཱཡཏནཾ, དསྶནཾ མནཱཡཏནཾ, ཝེདནཱདཡོ སམྤཡུཏྟདྷམྨཱ དྷམྨཱཡཏནཾ. ཨེཝམེཏེསཾ ཙཏུནྣཾ ཨཱཡཏནཱནཾ སམཝཱཡེ ཨཱལོཀནཝིལོཀནཾ པཉྙཱཡཏི. ཏཏྠ ཀོ ཨེཀོ ཨཱལོཀེཏི, ཀོ ཝིལོཀེཏི?

ཏཐཱ ཙཀྑུ ཙཀྑུདྷཱཏུ, རཱུཔཾ རཱུཔདྷཱཏུ, དསྶནཾ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎདྷཱཏུ, ཏཾསམྤཡུཏྟཱ ཝེདནཱདཡོ དྷམྨཱ དྷམྨདྷཱཏུ. ཨེཝམེཏཱསཾ ཙཏུནྣཾ དྷཱཏཱུནཾ སམཝཱཡེ ཨཱལོཀནཝིལོཀནཾ པཉྙཱཡཏི. ཏཏྠ ཀོ ཨེཀོ ཨཱལོཀེཏི, ཀོ ཝིལོཀེཏི?

ཏཐཱ ཙཀྑུ ནིསྶཡཔཙྩཡོ, རཱུཔཱ ཨཱརམྨཎཔཙྩཡོ, ཨཱཝཛྫནཾ ཨནནྟརསམནནྟརཱུཔནིསྶཡནཏྠིཝིགཏཔཙྩཡོ, ཨཱལོཀོ ཨུཔནིསྶཡཔཙྩཡོ, ཝེདནཱདཡོ སཧཛཱཏཔཙྩཡོ. ཨེཝམེཏེསཾ པཙྩཡཱནཾ སམཝཱཡེ ཨཱལོཀནཝིལོཀནཾ པཉྙཱཡཏི. ཏཏྠ ཀོ ཨེཀོ ཨཱལོཀེཏི, ཀོ ཝིལོཀེཏཱིཏི? ཨེཝམེཏྠ ཁནྡྷཱཡཏནདྷཱཏུཔཙྩཡཔཙྩཝེཀྑཎཝསེནཔི ཨསམྨོཧསམྤཛཉྙཾ ཝེདིཏབྦཾ.

སམིཉྫིཏེ པསཱརིཏེཏི པབྦཱནཾ སམིཉྫནཔསཱརཎེ. ཏཏྠ ཙིཏྟཝསེནེཝ སམིཉྫནཔསཱརཎཾ ཨཀཏྭཱ ཧཏྠཔཱདཱནཾ སམིཉྫནཔསཱརཎཔཙྩཡཱ ཨཏྠཱནཏྠཾ པརིགྒཎྷིཏྭཱ ཨཏྠཔརིགྒཎྷནཾ སཱཏྠཀསམྤཛཉྙཾ. ཏཏྠ ཧཏྠཔཱདེ ཨཏིཙིརཾ སམིཉྫེཏྭཱ ཝཱ པསཱརེཏྭཱ ཝཱ ཋིཏསྶ ཁཎེ ཁཎེ ཝེདནཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཏཾ ན ལབྷཏི, ཀམྨཊྛཱནཾ པརིཔཏཏི, ཝིསེསཾ ནཱདྷིགཙྪཏི. ཀཱལེ སམིཉྫེནྟསྶ ཀཱལེ པསཱརེནྟསྶ པན ཏཱ ཝེདནཱ ནུཔྤཛྫནྟི, ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ ཧོཏི, ཀམྨཊྛཱནཾ ཕཱཏིཾ གཙྪཏི, ཝིསེསམདྷིགཙྪཏཱིཏི, ཨེཝཾ ཨཏྠཱནཏྠཔརིགྒཎྷནཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཏྠེ པན སཏིཔི སཔྤཱཡཱསཔྤཱཡཾ པརིགྒཎྷིཏྭཱ སཔྤཱཡཔརིགྒཎྷནཾ སཔྤཱཡསམྤཛཉྙཾ. ཏཏྲཱཡཾ ནཡོ –

མཧཱཙེཏིཡངྒཎེ ཀིར དཧརབྷིཀྑཱུ སཛ྄ཛྷཱཡཾ གཎྷནྟི, ཏེསཾ པིཊྛིཔསྶེསུ དཧརབྷིཀྑུནིཡོ དྷམྨཾ སུཎནྟི. ཏཏྲེཀོ དཧརོ ཧཏྠཾ པསཱརེནྟོ ཀཱཡསཾསགྒཾ པཏྭཱ ཏེནེཝ ཀཱརཎེན གིཧཱི ཛཱཏོ. ཨཔརོ བྷིཀྑུ པཱདཾ པསཱརེནྟོ ཨགྒིམྷི པསཱརེསི, ཨཊྛིམཱཧཙྩ པཱདོ ཛྷཱཡི. ཨཔརོ ཝམྨིཀེ པསཱརེསི, སོ ཨཱསཱིཝིསེན ཌཊྛོ. ཨཔརོ ཙཱིཝརཀུཊིདཎྜཀེ པསཱརེསི, ཏཾ མཎིསཔྤོ ཌཾསི. ཏསྨཱ ཨེཝརཱུཔེ ཨསཔྤཱཡེ ཨཔསཱརེཏྭཱ སཔྤཱཡེ པསཱརེཏབྦཾ. ཨིདམེཏྠ སཔྤཱཡསམྤཛཉྙཾ.

གོཙརསམྤཛཉྙཾ པན མཧཱཐེརཝཏྠུནཱ དཱིཔེཏབྦཾ – མཧཱཐེརོ ཀིར དིཝཱཋཱནེ ནིསིནྣོ ཨནྟེཝཱསིཀེཧི སདྡྷིཾ ཀཐཡམཱནོ སཧསཱ ཧཏྠཾ སམིཉྫེཏྭཱ པུན ཡཐཱཋཱནེ ཋཔེཏྭཱ སཎིཀཾ སམིཉྫེསི. ཏཾ ཨནྟེཝཱསིཀཱ པུཙྪིཾསུ – ‘‘ཀསྨཱ, བྷནྟེ, སཧསཱ ཧཏྠཾ སམིཉྫིཏྭཱ པུན ཡཐཱཋཱནེ ཋཔེཏྭཱ སཎིཀཾ སམིཉྫིཡིཏྠཱ’’ཏི? ཡཏོ པཊྛཱཡཱཧཾ, ཨཱཝུསོ, ཀམྨཊྛཱནཾ མནསིཀཱཏུཾ ཨཱརདྡྷོ, ན མེ ཀམྨཊྛཱནཾ མུཉྩིཏྭཱ ཧཏྠོ སམིཉྫིཏཔུབྦོ, ཨིདཱནི པན མེ ཏུམྷེཧི སདྡྷིཾ ཀཐཡམཱནེན ཀམྨཊྛཱནཾ མུཉྩིཏྭཱ སམིཉྫིཏོ. ཏསྨཱ པུན ཡཐཱཋཱནེ ཋཔེཏྭཱ སམིཉྫེསིནྟི. སཱདྷུ, བྷནྟེ, བྷིཀྑུནཱ ནཱམ ཨེཝརཱུཔེན བྷཝིཏབྦནྟི. ཨེཝམེཏྠཱཔི ཀམྨཊྛཱནཱཝིཛཧནམེཝ གོཙརསམྤཛཉྙནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨབྦྷནྟརེ ཨཏྟཱ ནཱམ ཀོཙི སམིཉྫེནྟོ ཝཱ པསཱརེནྟོ ཝཱ ནཏྠི, ཝུཏྟཔྤཀཱརཙིཏྟཀིརིཡཝཱཡོདྷཱཏུཝིཔྥཱརེན པན སུཏྟཱཀཌྜྷནཝསེན དཱརུཡནྟསྶ ཧཏྠཔཱདལཙལནཾ ཝིཡ སམིཉྫནཔསཱརཎཾ ཧོཏཱིཏི ཨེཝཾ པརིཛཱནནཾ པནེཏྠ ཨསམྨོཧསམྤཛཉྙནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

སངྒྷཱཊིཔཏྟཙཱིཝརདྷཱརཎེཏི ཨེཏྠ སངྒྷཱཊིཙཱིཝརཱནཾ ནིཝཱསནཔཱརུཔནཝསེན པཏྟསྶ བྷིཀྑཱཔཊིགྒཧཎཱདིཝསེན པརིབྷོགོ དྷཱརཎཾ ནཱམ. ཏཏྠ སངྒྷཱཊིཙཱིཝརདྷཱརཎེ ཏཱཝ ནིཝཱསེཏྭཱ ཝཱ པཱརུཔིཏྭཱ ཝཱ པིཎྜཱཡ ཙརཏོ ཨཱམིསལཱབྷོ སཱིཏསྶ པཊིགྷཱཏཱཡཱཏིཨཱདིནཱ ནཡེན བྷགཝཏཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརོཡེཝ ཙ ཨཏྠོ ཨཏྠོ ནཱམ. ཏསྶ ཝསེན སཱཏྠཀསམྤཛཉྙཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨུཎྷཔཀཏིཀསྶ པན དུབྦལསྶ ཙ ཙཱིཝརཾ སུཁུམཾ སཔྤཱཡཾ, སཱིཏཱལུཀསྶ གྷནཾ དུཔཊྚཾ. ཝིཔརཱིཏཾ ཨསཔྤཱཡཾ. ཡསྶ ཀསྶཙི ཛིཎྞཾ ཨསཔྤཱཡམེཝ, ཨགྒལཱ༹དིདཱནེན ཧིསྶ ཏཾ པལིབོདྷཀརཾ ཧོཏི. ཏཐཱ པཊྚུཎྞདུཀཱུལཱདིབྷེདཾ ལོབྷནཱིཡཙཱིཝརཾ. ཏཱདིསཉྷི ཨརཉྙེ ཨེཀཀསྶ ནིཝཱསནྟརཱཡཀརཾ ཛཱིཝིཏནྟརཱཡཀརཉྩཱཔི ཧོཏི. ནིཔྤརིཡཱཡེན པན ཡཾ ནིམིཏྟཀམྨཱདིམིཙྪཱཛཱིཝཝསེན ཨུཔྤནྣཾ, ཡཉྩསྶ སེཝམཱནསྶ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི, ཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟི, ཏཾ ཨསཔྤཱཡཾ. ཝིཔརཱིཏཾ སཔྤཱཡཾ. ཏསྶ ཝསེནེཏྠ སཔྤཱཡསམྤཛཉྙཾ. ཀམྨཊྛཱནཱཝིཛཧནཝསེནེཝ གོཙརསམྤཛཉྙཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨབྦྷནྟརེ ཨཏྟཱ ནཱམ ཀོཙི ཙཱིཝརཾ པཱརུཔེནྟོ ནཏྠི, ཝུཏྟཔྤཀཱརེན ཙིཏྟཀིརིཡཝཱཡོདྷཱཏུཝིཔྥཱརེནེཝ པན ཙཱིཝརཔཱརུཔནཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཙཱིཝརམྤི ཨཙེཏནཾ, ཀཱཡོཔི ཨཙེཏནོ. ཙཱིཝརཾ ན ཛཱནཱཏི – ‘‘མཡཱ ཀཱཡོ པཱརུཔིཏོ’’ཏི. ཀཱཡོཔི ན ཛཱནཱཏི – ‘‘ཨཧཾ ཙཱིཝརེན པཱརུཔིཏོ’’ཏི. དྷཱཏུཡོཝ དྷཱཏུསམཱུཧཾ པཊིཙྪཱདེནྟི པཊཔིལོཏིཀཱཡཔོཏྠཀརཱུཔཔཊིཙྪཱདནེ ཝིཡ. ཏསྨཱ ནེཝ སུནྡརཾ ཙཱིཝརཾ ལབྷིཏྭཱ སོམནསྶཾ ཀཱཏབྦཾ, ན ཨསུནྡརཾ ལབྷིཏྭཱ དོམནསྶཾ.

ནཱགཝམྨིཀཙེཏིཡརུཀྑཱདཱིསུ ཧི ཀེཙི མཱལཱགནྡྷདྷཱུམཝཏྠཱདཱིཧི སཀྐཱརཾ ཀརོནྟི, ཀེཙི གཱུཐམུཏྟཀདྡམདཎྜསཏྠཔྤཧཱརཱདཱིཧི ཨསཀྐཱརཾ. ན ཏེཧི ནཱགཝམྨིཀརུཀྑཱདཡོ སོམནསྶཾ ཝཱ དོམནསྶཾ ཝཱ ཀརོནྟི. ཨེཝམེཝ ནེཝ སུནྡརཾ ཙཱིཝརཾ ལབྷིཏྭཱ སོམནསྶཾ ཀཱཏབྦཾ, ན ཨསུནྡརཾ ལབྷིཏྭཱ དོམནསྶནྟི, ཨེཝཾ པཝཏྟཔཊིསངྑཱནཝསེནེཏྠ ཨསམྨོཧསམྤཛཉྙཾ ཝེདིཏབྦཾ.

པཏྟདྷཱརཎེཔི པཏྟཾ སཧསཱཝ ཨགྒཧེཏྭཱ ཨིམཾ གཧེཏྭཱ པིཎྜཱཡ ཙརམཱནོ བྷིཀྑཾ ལབྷིསྶཱམཱིཏི, ཨེཝཾ པཏྟགྒཧཎཔཙྩཡཱ པཊིལབྷིཏབྦཾ ཨཏྠཝསེན སཱཏྠཀསམྤཛཉྙཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཀིསདུབྦལསརཱིརསྶ པན གརུཔཏྟོ ཨསཔྤཱཡོ, ཡསྶ ཀསྶཙི ཙཏུཔཉྩགཎྛིཀཱཧཏོ དུབྦིསོདྷནཱིཡོ ཨསཔྤཱཡོཝ. དུདྡྷོཏཔཏྟོཔི ན ཝཊྚཏི, ཏཾ དྷོཝནྟསྶེཝ ཙསྶ པལིབོདྷོ ཧོཏི. མཎིཝཎྞཔཏྟོ པན ལོབྷནཱིཡོ, ཙཱིཝརེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨསཔྤཱཡོ, ནིམིཏྟཀམྨཱདིཝསེན ལདྡྷོ པན ཡཉྩསྶ སེཝམཱནསྶ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི, ཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟི, ཨཡཾ ཨེཀནྟཨསཔྤཱཡོཝ. ཝིཔརཱིཏོ སཔྤཱཡོ. ཏསྶ ཝསེནེཏྠ སཔྤཱཡསམྤཛཉྙཾ. ཀམྨཊྛཱནཱཝིཛཧནཝསེནེཝ ཙ གོཙརསམྤཛཉྙཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨབྦྷནྟརེ ཨཏྟཱ ནཱམ ཀོཙི པཏྟཾ གཎྷནྟོ ནཏྠི, ཝུཏྟཔྤཀཱརེན ཙིཏྟཀིརིཡཝཱཡོདྷཱཏུཝིཔྥཱརཝསེནེཝ པཏྟགྒཧཎཾ ནཱམ ཧོཏི. ཏཏྠ པཏྟོཔི ཨཙེཏནོ, ཧཏྠཱཔི ཨཙེཏནཱ. པཏྟོ ན ཛཱནཱཏི – ‘‘ཨཧཾ ཧཏྠེཧི གཧིཏོ’’ཏི. ཧཏྠཱཔི ན ཛཱནནྟི – ‘‘ཨམྷེཧི པཏྟོ གཧིཏོ’’ཏི. དྷཱཏུཡོཝ དྷཱཏུསམཱུཧཾ གཎྷནྟི, སཎྜཱསེན ཨགྒིཝཎྞཔཏྟགྒཧཎེ ཝིཡཱཏི. ཨེཝཾ པཝཏྟཔཊིསངྑཱནཝསེནེཏྠ ཨསམྨོཧསམྤཛཉྙཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཔི ཙ ཡཐཱ ཚིནྣཧཏྠཔཱདེ ཝཎམུཁེཧི པགྒྷརིཏཔུབྦལོཧིཏཀིམིཀུལེ ནཱིལམཀྑིཀསམྤརིཀིཎྞེ ཨནཱཐསཱལཱཡཾ ནིཔནྣེ ཨནཱཐམནུསྶེ དིསྭཱ, ཡེ དཡཱལུཀཱ པུརིསཱ, ཏེ ཏེསཾ ཝཎམཏྟཙོལ༹ཀཱནི ཙེཝ ཀཔཱལཱདཱིཧི ཙ བྷེསཛྫཱནི ཨུཔནཱམེནྟི. ཏཏྠ ཙོལ༹ཀཱནིཔི ཀེསཉྩི སཎྷཱནི, ཀེསཉྩི ཐཱུལཱནི པཱཔུཎནྟི. བྷེསཛྫཀཔཱལཀཱནིཔི ཀེསཉྩི སུསཎྛཱནཱནི, ཀེསཉྩི དུསྶཎྛཱནཱནི པཱཔུཎནྟི, ན ཏེ ཏཏྠ སུམནཱ ཝཱ དུམྨནཱ ཝཱ ཧོནྟི. ཝཎཔཊིཙྪཱདནམཏྟེནེཝ ཧི ཙོལ༹ཀེན, བྷེསཛྫཔཊིགྒཧཎམཏྟེནེཝ ཙ ཀཔཱལཀེན ཏེསཾ ཨཏྠོ. ཨེཝམེཝ ཡོ བྷིཀྑུ ཝཎཙོལ༹ཀཾ ཝིཡ ཙཱིཝརཾ, བྷེསཛྫཀཔཱལཀཾ ཝིཡ ཙ པཏྟཾ, ཀཔཱལེ བྷེསཛྫམིཝ ཙ པཏྟེ ལདྡྷཾ བྷིཀྑཾ སལླཀྑེཏི, ཨཡཾ སངྒྷཱཊིཔཏྟཙཱིཝརདྷཱརཎེ ཨསམྨོཧསམྤཛཉྙེན ཨུཏྟམསམྤཛཱནཀཱརཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨསིཏཱདཱིསུ ཨསིཏེཏི པིཎྜཔཱཏབྷོཛནེ. པཱིཏེཏི ཡཱགུཨཱདིཔཱནེ. ཁཱཡིཏེཏི པིཊྛཁཛྫཱདིཁཱདནེ. སཱཡིཏེཏི མདྷུཕཱཎིཏཱདིསཱཡནེ. ཏཏྠ ནེཝ དཝཱཡཱཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟོ ཨཊྛཝིདྷོཔི ཨཏྠོ ཨཏྠོ ནཱམ. ཏསྶེཝ ཝསེན སཱཏྠཀསམྤཛཉྙཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ལཱུཁཔཎཱིཏཏིཏྟམདྷུརརསཱདཱིསུ པན ཡེན བྷོཛནེན ཡསྶ ཕཱསུ ན ཧོཏི, ཏཾ ཏསྶ ཨསཔྤཱཡཾ. ཡཾ པན ནིམིཏྟཀམྨཱདིཝསེན པཊིལདྡྷཾ, ཡཉྩསྶ བྷུཉྫཏོ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི, ཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟི, ཏཾ ཨེཀནྟཨསཔྤཱཡམེཝ, ཝིཔརཱིཏཾ སཔྤཱཡཾ. ཏསྶ ཝསེནེཏྠ སཔྤཱཡསམྤཛཉྙཾ. ཀམྨཊྛཱནཱཝིཛཧནཝསེནེཝ ཙ གོཙརསམྤཛཉྙཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨབྦྷནྟརེ ཨཏྟཱ ནཱམ ཀོཙི བྷུཉྫཀོ ནཏྠི, ཝུཏྟཔྤཀཱརཙིཏྟཀིརིཡཝཱཡོདྷཱཏུཝིཔྥཱརེནེཝ པཏྟཔྤཊིགྒཧཎཾ ནཱམ ཧོཏི. ཙིཏྟཀིརིཡཝཱཡོདྷཱཏུཝིཔྥཱརེནེཝ ཧཏྠསྶ པཏྟེ ཨོཏཱརཎཾ ནཱམ ཧོཏི. ཙིཏྟཀིརིཡཝཱཡོདྷཱཏུཝིཔྥཱརེནེཝ ཨཱལོཔཀརཎཾ ཨཱལོཔཨུདྡྷཱརཎཾ མུཁཝིཝརཎཉྩ ཧོཏི, ན ཀོཙི ཀུཉྩིཀཱཡ ཡནྟཀེན ཝཱ ཧནུཀཊྛཱིནི ཝིཝརཏི. ཙིཏྟཀིརིཡཝཱཡོདྷཱཏུཝིཔྥཱརེནེཝ ཨཱལོཔསྶ མུཁེ ཋཔནཾ, ཨུཔརིདནྟཱནཾ མུསལཀིཙྩསཱདྷནཾ, ཧེཊྛིམདནྟཱནཾ ཨུདུཀྑལཀིཙྩསཱདྷནཾ, ཛིཝ྄ཧཱཡ ཧཏྠཀིཙྩསཱདྷནཉྩ ཧོཏི. ཨིཏི ཏཏྠ ཨགྒཛིཝ྄ཧཱཡ ཏནུཀཁེལོ༹ མཱུལཛིཝ྄ཧཱཡ བཧལཁེལོ༹ མཀྑེཏི. ཏཾ ཧེཊྛཱདནྟཨུདུཀྑལེ ཛིཝ྄ཧཱཧཏྠཔརིཝཏྟཀཾ ཁེལོ༹དཀེན ཏེམིཏཾ ཨུཔརིདནྟམུསལསཉྩུཎྞིཏཾ ཀོཙི ཀཊཙྪུནཱ ཝཱ དབྦིཡཱ ཝཱ ཨནྟོཔཝེསེནྟོ ནཱམ ནཏྠི, ཝཱཡོདྷཱཏུཡཱཝ པཝིསཏི. པཝིཊྛཾ པཝིཊྛཾ ཀོཙི པལཱལསནྠཱརཾ ཀཏྭཱ དྷཱརེནྟོ ནཱམ ནཏྠི, ཝཱཡོདྷཱཏུཝསེནེཝ ཏིཊྛཏི. ཋིཏཾ ཋིཏཾ ཀོཙི ཨུདྡྷནཾ ཀཏྭཱ ཨགྒིཾ ཛཱལེཏྭཱ པཙནྟོ ནཱམ ནཏྠི, ཏེཛོདྷཱཏུཡཱཝ པཙྩཏི. པཀྐཾ པཀྐཾ ཀོཙི དཎྜཀེན ཝཱ ཡཊྛིཡཱ ཝཱ བཧི ནཱིཧཱརཀོ ནཱམ ནཏྠི, ཝཱཡོདྷཱཏུཡེཝ ནཱིཧརཏི. ཨིཏི ཝཱཡོདྷཱཏུ པཊིཧརཏི ཙ, ཝཱིཏིཧརཏི ཙ, དྷཱརེཏི ཙ, པརིཝཏྟེཏི ཙ, སཉྩུཎྞེཏི ཙ, ཝིསོསེཏི ཙ, ནཱིཧརཏི ཙ. པཐཝཱིདྷཱཏུ དྷཱརེཏི ཙ, པརིཝཏྟེཏི ཙ, སཉྩུཎྞེཏི ཙ, ཝིསོསེཏི ཙ. ཨཱཔོདྷཱཏུ སིནེཧེཏི ཙ, ཨལླཏྟཉྩ ཨནུཔཱལེཏི. ཏེཛོདྷཱཏུ ཨནྟོཔཝིཊྛཾ པརིཔཱཙེཏི. ཨཱཀཱསདྷཱཏུ ཨཉྫསོ ཧོཏི. ཝིཉྙཱཎདྷཱཏུ ཏཏྠ ཏཏྠ སམྨཱཔཡོགམནྭཱཡ ཨཱབྷུཛཏཱིཏི. ཨེཝཾ པཝཏྟཔཊིསངྑཱནཝསེནེཏྠ ཨསམྨོཧསམྤཛཉྙཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཔི ཙ གམནཏོ པརིཡེསནཏོ པརིབྷོགཏོ ཨཱསཡཏོ ནིདྷཱནཏོ ཨཔརིཔཀྐཏོ པརིཔཀྐཏོ ཕལཏོ ནིསྶནྡཏོ སམྨཀྑནཏོཏི, ཨེཝཾ དསཝིདྷཔཊིཀཱུལབྷཱཝཔཙྩཝེཀྑཎཏོ པེཏྠ ཨསམྨོཧསམྤཛཉྙཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཝིཏྠཱརཀཐཱ པནེཏྠ ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཨཱཧཱརཔཊིཀཱུལསཉྙཱནིདྡེསཏོ གཧེཏབྦཱ.

ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཀམྨེཏི ཨུཙྩཱརསྶ ཙ པསྶཱཝསྶ ཙ ཀརཎེ. ཏཏྠ པཏྟཀཱལེ ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཾ ཨཀརོནྟསྶ སཀལསརཱིརཏོ སེདཱ མུཙྩནྟི, ཨཀྑཱིནི བྷམནྟི, ཙིཏྟཾ ན ཨེཀགྒཾ ཧོཏི, ཨཉྙེ ཙ རོགཱ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཀརོནྟསྶ པན སབྦཾ ཏཾ ན ཧོཏཱིཏི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ. ཏསྶ ཝསེན སཱཏྠཀསམྤཛཉྙཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཊྛཱནེ ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཾ ཀརོནྟསྶ པན ཨཱཔཏྟི ཧོཏི, ཨཡསོ ཝཌྜྷཏི, ཛཱིཝིཏནྟརཱཡོ ཧོཏི, པཏིརཱུཔེ ཋཱནེ ཀརོནྟསྶ སབྦཾ ཏཾ ན ཧོཏཱིཏི ཨིདམེཏྠ སཔྤཱཡཾ ཏསྶ ཝསེན སཔྤཱཡསམྤཛཉྙཾ. ཀམྨཊྛཱནཱཝིཛཧནཝསེནེཝ ཙ གོཙརསམྤཛཉྙཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨབྦྷནྟརེ ཨཏྟཱ ནཱམ ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཏྠི, ཙིཏྟཀིརིཡཝཱཡོདྷཱཏུཝིཔྥཱརེནེཝ པན ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཀམྨཾ ཧོཏི. ཡཐཱ ཝཱ པན པཀྐེ གཎྜེ གཎྜབྷེདེན པུབྦལོཧིཏཾ ཨཀཱམཏཱཡ ནིཀྑམཏི. ཡཐཱ ཙ ཨཏིབྷརིཏཱ ཨུདཀབྷཱཛནཱ ཨུདཀཾ ཨཀཱམཏཱཡ ནིཀྑམཏི. ཨེཝཾ པཀྐཱསཡམུཏྟཝཏྠཱིསུ སནྣིཙིཏཱ ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཱ ཝཱཡུཝེགསམུཔྤཱིལི༹ཏཱ ཨཀཱམཏཱཡཔི ནིཀྑམནྟི. སོ པནཱཡཾ ཨེཝཾ ནིཀྑམནྟོ ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝོ ནེཝ ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཏྟནོ ཧོཏི, ན པརསྶ, ཀེཝལཾ སརཱིརནིསྶནྡོཝ ཧོཏི. ཡཐཱ ཀིཾ? ཡཐཱ ཨུདཀཏུམྦཏོ པུརཱཎུདཀཾ ཚཌྜེནྟསྶ ནེཝ ཏཾ ཨཏྟནོ ཧོཏི, ན པརེསཾ; ཀེཝལཾ པཊིཛགྒནམཏྟམེཝ ཧོཏི; ཨེཝཾ པཝཏྟཔཊིསངྑཱནཝསེནེཏྠ ཨསམྨོཧསམྤཛཉྙཾ ཝེདིཏབྦཾ.

གཏཱདཱིསུ གཏེཏི གམནེ. ཋིཏེཏི ཋཱནེ. ནིསིནྣེཏི ནིསཛྫཱཡ. སུཏྟེཏི སཡནེ. ཛཱགརིཏེཏི ཛཱགརཎེ. བྷཱསིཏེཏི ཀཐནེ. ཏུཎྷཱིབྷཱཝེཏི ཨཀཐནེ. ‘‘གཙྪནྟོ ཝཱ གཙྪཱམཱིཏི པཛཱནཱཏི, ཋིཏོ ཝཱ ཋིཏོམྷཱིཏི པཛཱནཱཏི, ནིསིནྣོ ཝཱ ནིསིནྣོམྷཱིཏི པཛཱནཱཏི, སཡཱནོ ཝཱ སཡཱནོམྷཱིཏི པཛཱནཱཏཱི’’ཏི ཨིམསྨིཉྷི སུཏྟེ ཨདྡྷཱནཨིརིཡཱཔཐཱ ཀཐིཏཱ. ‘‘ཨབྷིཀྐནྟེ པཊིཀྐནྟེ ཨཱལོཀིཏེ ཝིལོཀིཏེ སམིཉྫིཏེ པསཱརིཏེ’’ཏི ཨིམསྨིཾ མཛ྄ཛྷིམཱ. ‘‘གཏེ ཋིཏེ ནིསིནྣེ སུཏྟེ ཛཱགརིཏེ’’ཏི ཨིདྷ པན ཁུདྡཀཙུཎྞིཡཨིརིཡཱཔཐཱ ཀཐིཏཱ. ཏསྨཱ ཏེསུཔི ཝུཏྟནཡེནེཝ སམྤཛཱནཀཱརིཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཏིཔིཊཀམཧཱསིཝཏྠེརོ པནཱཧ – ཡོ ཙིརཾ གནྟྭཱ ཝཱ ཙངྐམིཏྭཱ ཝཱ ཨཔརབྷཱགེ ཋིཏོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘‘ཙངྐམནཀཱལེ པཝཏྟཱ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱ ཨེཏྠེཝ ནིརུདྡྷཱ’’ཏི. ཨཡཾ གཏེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ནཱམ.

ཡོ སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཝཱ ཀརོནྟོ, པཉྷཾ ཝཱ ཝིསྶཛྫེནྟོ, ཀམྨཊྛཱནཾ ཝཱ མནསིཀརོནྟོ ཙིརཾ ཋཏྭཱ ཨཔརབྷཱགེ ནིསིནྣོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘‘ཋིཏཀཱལེ པཝཏྟཱ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱ ཨེཏྠེཝ ནིརུདྡྷཱ’’ཏི. ཨཡཾ ཋིཏེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ནཱམ.

ཡོ སཛ྄ཛྷཱཡཱདིཀརཎཝསེནེཝ ཙིརཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཔརབྷཱགེ ཨུཊྛཱཡ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘‘ནིསིནྣཀཱལེ པཝཏྟཱ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱ ཨེཏྠེཝ ནིརུདྡྷཱ’’ཏི. ཨཡཾ ནིསིནྣེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ནཱམ.

ཡོ པན ནིཔནྣཀོ སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཝཱ ཀརོནྟོ ཀམྨཊྛཱནཾ ཝཱ མནསིཀརོནྟོ ནིདྡཾ ཨོཀྐམིཏྭཱ ཨཔརབྷཱགེ ཨུཊྛཱཡ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘‘སཡནཀཱལེ པཝཏྟཱ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱ ཨེཏྠེཝ ནིརུདྡྷཱ’’ཏི. ཨཡཾ སུཏྟེ ཛཱགརིཏེ ཙ སམྤཛཱནཀཱརཱི ནཱམ. ཀིརིཡམཡཙིཏྟཱནཉྷི ཨཔྤཝཏྟནཾ སོཔྤཾ ནཱམ, པཝཏྟནཾ ཛཱགརིཏཾ ནཱམ.

ཡོ པན བྷཱསམཱནོ – ‘‘ཨཡཾ སདྡོ ནཱམ ཨོཊྛེ ཙ པཊིཙྩ, དནྟེ ཙ ཛིཝ྄ཧཉྩ ཏཱལུཉྩ པཊིཙྩ, ཙིཏྟསྶ ཙ ཏདནུརཱུཔཾ པཡོགཾ པཊིཙྩ ཛཱཡཏཱི’’ཏི སཏོ སམྤཛཱནོཝ བྷཱསཏི. ཙིརཾ ཝཱ པན ཀཱལཾ སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཝཱ ཀཏྭཱ, དྷམྨཾ ཝཱ ཀཐེཏྭཱ, ཀམྨཊྛཱནཾ ཝཱ པཝཏྟེཏྭཱ, པཉྷཾ ཝཱ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ, ཨཔརབྷཱགེ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘‘བྷཱསིཏཀཱལེ ཨུཔྤནྣཱ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱ ཨེཏྠེཝ ནིརུདྡྷཱ’’ཏི. ཨཡཾ བྷཱསིཏེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ནཱམ.

ཡོ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏོ ཙིརཾ དྷམྨཾ ཝཱ ཀམྨཊྛཱནཾ ཝཱ མནསིཀཏྭཱ ཨཔརབྷཱགེ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘‘ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཀཱལེ པཝཏྟཱ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱ ཨེཏྠེཝ ནིརུདྡྷཱ’’ཏི. ཨུཔཱདཱརཱུཔཔྤཝཏྟིཡཉྷི སཏི བྷཱསཏི ནཱམ, ཨསཏི ཏུཎྷཱི བྷཝཏི ནཱམཱཏི. ཨཡཾ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ནཱམཱཏི.

ཏཡིདཾ མཧཱསིཝཏྠེརེན ཝུཏྟཾ ཨསམྨོཧདྷུརཾ མཧཱསཏིཔཊྛཱནསུཏྟེ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཨིམསྨིཾ པན སཱམཉྙཕལེ སབྦམྤི ཙཏུབྦིདྷཾ སམྤཛཉྙཾ ལབྦྷཏི. ཏསྨཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཙེཏྠ ཙཏུནྣཾ སམྤཛཉྙཱནཾ ཝསེན སམྤཛཱནཀཱརིཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. སམྤཛཱནཀཱརཱིཏི ཙ སབྦཔདེསུ སཏིསམྤཡུཏྟསྶེཝ སམྤཛཉྙསྶ ཝསེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. སཏིསམྤཛཉྙེན སམནྣཱགཏོཏི ཨེཏསྶ ཧི པདསྶ ཨཡཾ ཝིཏྠཱརོ. ཝིབྷངྒཔྤཀརཎེ པན – ‘‘སཏོ སམྤཛཱནོ ཨབྷིཀྐམཏི, སཏོ སམྤཛཱནོ པཊིཀྐམཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨེཏཱནི པདཱནི ཝིབྷཏྟཱནེཝ. ཨེཝཾ, ཁོ མཧཱརཱཛཱཏི ཨེཝཾ སཏིསམྤཡུཏྟསྶ སམྤཛཉྙསྶ ཝསེན ཨབྷིཀྐམཱདཱིནི པཝཏྟེནྟོ སཏིསམྤཛཉྙེན སམནྣཱགཏོ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ.

སནྟོསཀཐཱ

༢༡༥. ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑུ སནྟུཊྛོ ཧོཏཱིཏི ཨེཏྠ སནྟུཊྛོཏི ཨིཏརཱིཏརཔཙྩཡསནྟོསེན སམནྣཱགཏོ. སོ པནེས སནྟོསོ དྭཱདསཝིདྷོ ཧོཏི, སེཡྻཐིདཾ – ཙཱིཝརེ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ, ཡཐཱབལསནྟོསོ, ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོཏི ཏིཝིདྷོ. ཨེཝཾ པིཎྜཔཱཏཱདཱིསུ. ཏསྶཱཡཾ པབྷེདཝཎྞནཱ –

ཨིདྷ བྷིཀྑུ ཙཱིཝརཾ ལབྷཏི, སུནྡརཾ ཝཱ ཨསུནྡརཾ ཝཱ. སོ ཏེནེཝ ཡཱཔེཏི, ཨཉྙཾ ན པཏྠེཏི, ལབྷནྟོཔི ན གཎྷཏི. ཨཡམསྶ ཙཱིཝརེ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ. ཨཐ པན པཀཏིདུབྦལོ ཝཱ ཧོཏི, ཨཱབཱདྷཛརཱབྷིབྷཱུཏོ ཝཱ, གརུཙཱིཝརཾ པཱརུཔནྟོ ཀིལམཏི. སོ སབྷཱགེན བྷིཀྑུནཱ སདྡྷིཾ ཏཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ ལཧུཀེན ཡཱཔེནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི. ཨཡམསྶ ཙཱིཝརེ ཡཐཱབལསནྟོསོ. ཨཔརོ པཎཱིཏཔཙྩཡལཱབྷཱི ཧོཏི. སོ པཏྟཙཱིཝརཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརཾ མཧགྒྷཔཏྟཙཱིཝརཾ བཧཱུནི ཝཱ པན པཏྟཙཱིཝརཱནི ལབྷིཏྭཱ ཨིདཾ ཐེརཱནཾ ཙིརཔབྦཛིཏཱནཾ, ཨིདཾ བཧུསྶུཏཱནཾ ཨནུརཱུཔཾ, ཨིདཾ གིལཱནཱནཾ, ཨིདཾ ཨཔྤལཱབྷཱིནཾ ཧོཏཱུཏི དཏྭཱ ཏེསཾ པུརཱཎཙཱིཝརཾ ཝཱ གཧེཏྭཱ སངྐཱརཀཱུཊཱདིཏོ ཝཱ ནནྟཀཱནི ཨུཙྩིནིཏྭཱ ཏེཧི སངྒྷཱཊིཾ ཀཏྭཱ དྷཱརེནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི. ཨཡམསྶ ཙཱིཝརེ ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོ.

ཨིདྷ པན བྷིཀྑུ པིཎྜཔཱཏཾ ལབྷཏི ལཱུཁཾ ཝཱ པཎཱིཏཾ ཝཱ, སོ ཏེནེཝ ཡཱཔེཏི, ཨཉྙཾ ན པཏྠེཏི, ལབྷནྟོཔི ན གཎྷཏི. ཨཡམསྶ པིཎྜཔཱཏེ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ. ཡོ པན ཨཏྟནོ པཀཏིཝིརུདྡྷཾ ཝཱ བྱཱདྷིཝིརུདྡྷཾ ཝཱ པིཎྜཔཱཏཾ ལབྷཏི, ཡེནསྶ པརིབྷུཏྟེན ཨཕཱསུ ཧོཏི. སོ སབྷཱགསྶ བྷིཀྑུནོ ཏཾ དཏྭཱ ཏསྶ ཧཏྠཏོ སཔྤཱཡབྷོཛནཾ བྷུཉྫིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི. ཨཡམསྶ པིཎྜཔཱཏེ ཡཐཱབལསནྟོསོ. ཨཔརོ བཧུཾ པཎཱིཏཾ པིཎྜཔཱཏཾ ལབྷཏི. སོ ཏཾ ཙཱིཝརཾ ཝིཡ ཐེརཙིརཔབྦཛིཏབཧུསྶུཏཨཔྤལཱབྷཱིགིལཱནཱནཾ དཏྭཱ ཏེསཾ ཝཱ སེསཀཾ པིཎྜཱཡ ཝཱ ཙརིཏྭཱ མིསྶཀཱཧཱརཾ བྷུཉྫནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི. ཨཡམསྶ པིཎྜཔཱཏེ ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོ.

ཨིདྷ པན བྷིཀྑུ སེནཱསནཾ ལབྷཏི, མནཱཔཾ ཝཱ ཨམནཱཔཾ ཝཱ, སོ ཏེན ནེཝ སོམནསྶཾ, ན དོམནསྶཾ ཨུཔྤཱདེཏི; ཨནྟམསོ ཏིཎསནྠཱརཀེནཔི ཡཐཱལདྡྷེནེཝ ཏུསྶཏི. ཨཡམསྶ སེནཱསནེ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ. ཡོ པན ཨཏྟནོ པཀཏིཝིརུདྡྷཾ ཝཱ བྱཱདྷིཝིརུདྡྷཾ ཝཱ སེནཱསནཾ ལབྷཏི, ཡཏྠསྶ ཝསཏོ ཨཕཱསུ ཧོཏི, སོ ཏཾ སབྷཱགསྶ བྷིཀྑུནོ དཏྭཱ ཏསྶ སནྟཀེ སཔྤཱཡསེནཱསནེ ཝསནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི. ཨཡམསྶ སེནཱསནེ ཡཐཱབལསནྟོསོ.

ཨཔརོ མཧཱཔུཉྙོ ལེཎམཎྜཔཀཱུཊཱགཱརཱདཱིནི བཧཱུནི པཎཱིཏསེནཱསནཱནི ལབྷཏི. སོ ཏཱནི ཙཱིཝརཾ ཝིཡ ཐེརཙིརཔབྦཛིཏབཧུསྶུཏཨཔྤལཱབྷཱིགིལཱནཱནཾ དཏྭཱ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཝསནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི. ཨཡམསྶ སེནཱསནེ ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོ. ཡོཔི – ‘‘ཨུཏྟམསེནཱསནཾ ནཱམ པམཱདཊྛཱནཾ, ཏཏྠ ནིསིནྣསྶ ཐིནམིདྡྷཾ ཨོཀྐམཏི, ནིདྡཱབྷིབྷཱུཏསྶ པུན པཊིབུཛ྄ཛྷཏོ ཀཱམཝིཏཀྐཱ པཱཏུབྷཝནྟཱི’’ཏི པཊིསཉྩིཀྑིཏྭཱ ཏཱདིསཾ སེནཱསནཾ པཏྟམྤི ན སམྤཊིཙྪཏི. སོ ཏཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཨབྦྷོཀཱསརུཀྑམཱུལཱདཱིསུ ཝསནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི. ཨཡམྤིསྶ སེནཱསནེ ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོ.

ཨིདྷ པན བྷིཀྑུ བྷེསཛྫཾ ལབྷཏི, ལཱུཁཾ ཝཱ པཎཱིཏཾ ཝཱ, སོ ཡཾ ལབྷཏི, ཏེནེཝ ཏུསྶཏི, ཨཉྙཾ ན པཏྠེཏི, ལབྷནྟོཔི ན གཎྷཏི. ཨཡམསྶ གིལཱནཔཙྩཡེ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ. ཡོ པན ཏེལེན ཨཏྠིཀོ ཕཱཎིཏཾ ལབྷཏི. སོ ཏཾ སབྷཱགསྶ བྷིཀྑུནོ དཏྭཱ ཏསྶ ཧཏྠཏོ ཏེལཾ གཧེཏྭཱ ཨཉྙདེཝ ཝཱ པརིཡེསིཏྭཱ བྷེསཛྫཾ ཀརོནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི. ཨཡམསྶ གིལཱནཔཙྩཡེ ཡཐཱབལསནྟོསོ.

ཨཔརོ མཧཱཔུཉྙོ བཧུཾ ཏེལམདྷུཕཱཎིཏཱདིཔཎཱིཏབྷེསཛྫཾ ལབྷཏི. སོ ཏཾ ཙཱིཝརཾ ཝིཡ ཐེརཙིརཔབྦཛིཏབཧུསྶུཏཨཔྤལཱབྷཱིགིལཱནཱནཾ དཏྭཱ ཏེསཾ ཨཱབྷཏེན ཡེན ཀེནཙི ཡཱཔེནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི. ཡོ པན ཨེཀསྨིཾ བྷཱཛནེ མུཏྟཧརཱིཊཀཾ ཋཔེཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ ཙཏུམདྷུརཾ – ‘‘གཎྷཱཧི, བྷནྟེ, ཡདིཙྪསཱི’’ཏི ཝུཙྩམཱནོ སཙསྶ ཏེསུ ཨཉྙཏརེནཔི རོགོ ཝཱུཔསམྨཏི, ཨཐ མུཏྟཧརཱིཊཀཾ ནཱམ བུདྡྷཱདཱིཧི ཝཎྞིཏནྟི ཙཏུམདྷུརཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ མུཏྟཧརཱིཊཀེནེཝ བྷེསཛྫཾ ཀརོནྟོ པརམསནྟུཊྛོཝ ཧོཏི. ཨཡམསྶ གིལཱནཔཙྩཡེ ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོ.

ཨིམིནཱ པན དྭཱདསཝིདྷེན ཨིཏརཱིཏརཔཙྩཡསནྟོསེན སམནྣཱགཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཊྛ པརིཀྑཱརཱ ཝཊྚནྟི. ཏཱིཎི ཙཱིཝརཱནི, པཏྟོ, དནྟཀཊྛཙྪེདནཝཱསི, ཨེཀཱ སཱུཙི, ཀཱཡབནྡྷནཾ པརིསྶཱཝནནྟི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘ཏིཙཱིཝརཉྩ པཏྟོ ཙ, ཝཱསི སཱུཙི ཙ བནྡྷནཾ;

པརིསྶཱཝནེན ཨཊྛེཏེ, ཡུཏྟཡོགསྶ བྷིཀྑུནོ’’ཏི.

ཏེ སབྦེ ཀཱཡཔརིཧཱརིཀཱཔི ཧོནྟི ཀུཙྪིཔརིཧཱརིཀཱཔི. ཀཐཾ? ཏིཙཱིཝརཾ ཏཱཝ ནིཝཱསེཏྭཱ ཙ པཱརུཔིཏྭཱ ཙ ཝིཙརཎཀཱལེ ཀཱཡཾ པརིཧརཏི, པོསེཏཱིཏི ཀཱཡཔརིཧཱརིཀཾ ཧོཏི. ཙཱིཝརཀཎྞེན ཨུདཀཾ པརིསྶཱཝེཏྭཱ པིཝནཀཱལེ ཁཱདིཏབྦཕལཱཕལགཧཎཀཱལེ ཙ ཀུཙྪིཾ པརིཧརཏི; པོསེཏཱིཏི ཀུཙྪིཔརིཧཱརིཀཾ ཧོཏི.

པཏྟོཔི ཏེན ཨུདཀཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ནྷཱནཀཱལེ ཀུཊིཔརིབྷཎྜཀརཎཀཱལེ ཙ ཀཱཡཔརིཧཱརིཀོ ཧོཏི. ཨཱཧཱརཾ གཧེཏྭཱ བྷུཉྫནཀཱལེ ཀུཙྪིཔརིཧཱརིཀོ.

ཝཱསིཔི ཏཱཡ དནྟཀཊྛཙྪེདནཀཱལེ མཉྩཔཱིཋཱནཾ ཨངྒཔཱདཙཱིཝརཀུཊིདཎྜཀསཛྫནཀཱལེ ཙ ཀཱཡཔརིཧཱརིཀཱ ཧོཏི. ཨུཙྪུཚེདནནཱལི༹ཀེརཱདིཏཙྪནཀཱལེ ཀུཙྪིཔརིཧཱརིཀཱ.

སཱུཙིཔི ཙཱིཝརསིབྦནཀཱལེ ཀཱཡཔརིཧཱརིཀཱ ཧོཏི. པཱུཝཾ ཝཱ ཕལཾ ཝཱ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཁཱདནཀཱལེ ཀུཙྪིཔརིཧཱརིཀཱ.

ཀཱཡབནྡྷནཾ བནྡྷིཏྭཱ ཝིཙརཎཀཱལེ ཀཱཡཔརིཧཱརིཀཾ. ཨུཙྪུཨཱདཱིནི བནྡྷིཏྭཱ གཧཎཀཱལེ ཀུཙྪིཔརིཧཱརིཀཾ.

པརིསྶཱཝནཾ ཏེན ཨུདཀཾ པརིསྶཱཝེཏྭཱ ནྷཱནཀཱལེ, སེནཱསནཔརིབྷཎྜཀརཎཀཱལེ ཙ ཀཱཡཔརིཧཱརིཀཾ. པཱནཱིཡཾ པརིསྶཱཝནཀཱལེ, ཏེནེཝ ཏིལཏཎྜུལཔུཐུཀཱདཱིནི གཧེཏྭཱ ཁཱདནཀཱལེ ཙ ཀུཙྪིཔརིཧཱརིཡཾ. ཨཡཾ ཏཱཝ ཨཊྛཔརིཀྑཱརིཀསྶ པརིཀྑཱརམཏྟཱ. ནཝཔརིཀྑཱརིཀསྶ པན སེཡྻཾ པཝིསནྟསྶ ཏཏྲཊྛཀཾ པཙྩཏྠརཎཾ ཝཱ ཀུཉྩིཀཱ ཝཱ ཝཊྚཏི. དསཔརིཀྑཱརིཀསྶ ནིསཱིདནཾ ཝཱ ཙམྨཁཎྜཾ ཝཱ ཝཊྚཏི. ཨེཀཱདསཔརིཀྑཱརིཀསྶ པན ཀཏྟརཡཊྛི ཝཱ ཏེལནཱལི༹ཀཱ ཝཱ ཝཊྚཏི. དྭཱདསཔརིཀྑཱརིཀསྶ ཚཏྟཾ ཝཱ ཨུཔཱཧནཾ ཝཱ ཝཊྚཏི. ཨེཏེསུ ཙ ཨཊྛཔརིཀྑཱརིཀོཝ སནྟུཊྛོ, ཨིཏརེ ཨསནྟུཊྛཱ མཧིཙྪཱ མཧཱབྷཱརཱཏི ན ཝཏྟབྦཱ. ཨེཏེཔི ཧི ཨཔྤིཙྪཱཝ སནྟུཊྛཱཝ སུབྷརཱཝ སལླཧུཀཝུཏྟིནོཝ. བྷགཝཱ པན ན ཡིམཾ སུཏྟཾ ཏེསཾ ཝསེན ཀཐེསི, ཨཊྛཔརིཀྑཱརིཀསྶ ཝསེན ཀཐེསི. སོ ཧི ཁུདྡཀཝཱསིཉྩ སཱུཙིཉྩ པརིསྶཱཝནེ པཀྑིཔིཏྭཱ པཏྟསྶ ཨནྟོ ཋཔེཏྭཱ པཏྟཾ ཨཾསཀཱུཊེ ལགྒེཏྭཱ ཏིཙཱིཝརཾ ཀཱཡཔཊིབདྡྷཾ ཀཏྭཱ ཡེནིཙྪཀཾ སུཁཾ པཀྐམཏི. པཊིནིཝཏྟེཏྭཱ གཧེཏབྦཾ ནཱམསྶ ན ཧོཏི. ཨིཏི ཨིམསྶ བྷིཀྑུནོ སལླཧུཀཝུཏྟིཏཾ དསྶེནྟོ བྷགཝཱ – ‘‘སནྟུཊྛོ ཧོཏི ཀཱཡཔརིཧཱརིཀེན ཙཱིཝརེནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཀཱཡཔརིཧཱརིཀེནཱཏི ཀཱཡཔརིཧརཎམཏྟཀེན. ཀུཙྪིཔརིཧཱརིཀེནཱཏི ཀུཙྪིཔརིཧརཎམཏྟཀེན. སམཱདཱཡེཝ པཀྐམཏཱིཏི ཨཊྛཔརིཀྑཱརམཏྟཀཾ སབྦཾ གཧེཏྭཱཝ ཀཱཡཔཊིབདྡྷཾ ཀཏྭཱཝ གཙྪཏི. ‘‘མམ ཝིཧཱརོ པརིཝེཎཾ ཨུཔཊྛཱཀོ’’ཏི ཨཱསངྒོ ཝཱ བནྡྷོ ཝཱ ན ཧོཏི. སོ ཛིཡཱ མུཏྟོ སརོ ཝིཡ, ཡཱུཐཱ ཨཔཀྐནྟོ མདཧཏྠཱི ཝིཡ ཙ ཨིཙྪིཏིཙྪིཏཾ སེནཱསནཾ ཝནསཎྜཾ རུཀྑམཱུལཾ ཝནཔབྦྷཱརཾ པརིབྷུཉྫནྟོ ཨེཀོཝ ཏིཊྛཏི, ཨེཀོཝ ནིསཱིདཏི. སབྦིརིཡཱཔཐེསུ ཨེཀོཝ ཨདུཏིཡོ.

‘‘ཙཱཏུདྡིསོ ཨཔྤཊིགྷོ ཙ ཧོཏི,

སནྟུསྶམཱནོ ཨིཏརཱིཏརེན;

པརིསྶཡཱནཾ སཧིཏཱ ཨཚམྦྷཱི,

ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི. (སུ. ནི. ༤༢);

ཨེཝཾ ཝཎྞིཏཾ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤཏཾ ཨཱཔཛྫཏི.

ཨིདཱནི ཏམཏྠཾ ཨུཔམཱཡ སཱདྷེནྟོ – ‘‘སེཡྻཐཱཔཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པཀྑཱི སཀུཎོཏི པཀྑཡུཏྟོ སཀུཎོ. ཌེཏཱིཏི ཨུཔྤཏཏི. ཨཡཾ པནེཏྠ སངྑེཔཏྠོ – སཀུཎཱ ནཱམ ‘‘ཨསུཀསྨིཾ པདེསེ རུཀྑོ པརིཔཀྐཕལོ’’ཏི ཉཏྭཱ ནཱནཱདིསཱཧི ཨཱགནྟྭཱ ནཁཔཏྟཏུཎྜཱདཱིཧི ཏསྶ ཕལཱནི ཝིཛ྄ཛྷནྟཱ ཝིདྷུནནྟཱ ཁཱདནྟི. ‘ཨིདཾ ཨཛྫཏནཱཡ, ཨིདཾ སྭཱཏནཱཡ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི ཏེསཾ ན ཧོཏི. ཕལེ པན ཁཱིཎེ ནེཝ རུཀྑསྶ ཨཱརཀྑཾ ཋཔེནྟི, ན ཏཏྠ པཏྟཾ ཝཱ ནཁཾ ཝཱ ཏུཎྜཾ ཝཱ ཋཔེནྟི. ཨཐ ཁོ ཏསྨིཾ རུཀྑེ ཨནཔེཀྑོ ཧུཏྭཱ, ཡོ ཡཾ དིསཱབྷཱགཾ ཨིཙྪཏི, སོ ཏེན སཔཏྟབྷཱརོཝ ཨུཔྤཏིཏྭཱ གཙྪཏི. ཨེཝམེཝ ཨཡཾ བྷིཀྑུ ནིསྶངྒོ ནིརཔེཀྑོ ཡེན ཀཱམཾ པཀྐམཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘སམཱདཱཡེཝ པཀྐམཏཱི’’ཏི.

ནཱིཝརཎཔྤཧཱནཀཐཱ

༢༡༦. སོ ཨིམིནཱ ཙཱཏིཨཱདིནཱ ཀིཾ དསྶེཏི? ཨརཉྙཝཱསསྶ པཙྩཡསམྤཏྟིཾ དསྶེཏི. ཡསྶ ཧི ཨིམེ ཙཏྟཱརོ པཙྩཡཱ ནཏྠི, ཏསྶ ཨརཉྙཝཱསོ ན ཨིཛ྄ཛྷཏི. ཏིརཙྪཱནགཏེཧི ཝཱ ཝནཙརཀེཧི ཝཱ སདྡྷིཾ ཝཏྟབྦཏཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨརཉྙེ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ – ‘‘ཀིཾ ཨེཝརཱུཔསྶ པཱཔབྷིཀྑུནོ ཨརཉྙཝཱསེནཱ’’ཏི བྷེརཝསདྡཾ སཱཝེནྟི, ཧཏྠེཧི སཱིསཾ པཧརིཏྭཱ པལཱཡནཱཀཱརཾ ཀརོནྟི. ‘‘ཨསུཀོ བྷིཀྑུ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ ཨིདཉྩིདཉྩ པཱཔཀམྨཾ ཨཀཱསཱི’’ཏི ཨཡསོ པཏྠརཏི. ཡསྶ པནེཏེ ཙཏྟཱརོ པཙྩཡཱ ཨཏྠི, ཏསྶ ཨརཉྙཝཱསོ ཨིཛ྄ཛྷཏི. སོ ཧི ཨཏྟནོ སཱིལཾ པཙྩཝེཀྑནྟོ ཀིཉྩི ཀཱལ༹ཀཾ ཝཱ ཏིལཀཾ ཝཱ ཨཔསྶནྟོ པཱིཏིཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཏཾ ཁཡཝཡཏོ སམྨསནྟོ ཨརིཡབྷཱུམིཾ ཨོཀྐམཏི. ཨརཉྙེ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ ཨཏྟམནཱ ཝཎྞཾ བྷཎནྟི. ཨིཏིསྶ ཨུདཀེ པཀྑིཏྟཏེལབིནྡུ ཝིཡ ཡསོ ཝིཏྠཱརིཀོ ཧོཏི.

ཏཏྠ ཝིཝིཏྟནྟི སུཉྙཾ, ཨཔྤསདྡཾ, ཨཔྤནིགྒྷོསནྟི ཨཏྠོ. ཨེཏདེཝ ཧི སནྡྷཱཡ ཝིབྷངྒེ – ‘‘ཝིཝིཏྟནྟི སནྟིཀེ ཙེཔི སེནཱསནཾ ཧོཏི, ཏཉྩ ཨནཱཀིཎྞཾ གཧཊྛེཧི པབྦཛིཏེཧི. ཏེན ཏཾ ཝིཝིཏྟ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. སེཏི ཙེཝ ཨཱསཏི ཙ ཨེཏྠཱཏི སེནཱསནཾ མཉྩཔཱིཋཱདཱིནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏེནཱཧ – ‘‘སེནཱསནནྟི མཉྩོཔི སེནཱསནཾ, པཱིཋམྤི, བྷིསིཔི, བིམྦོཧནམྤི, ཝིཧཱརོཔི, ཨཌྜྷཡོགོཔི, པཱསཱདོཔི, ཧམྨིཡམྤི, གུཧཱཔི, ཨཊྚོཔི, མཱལོ༹པི ལེཎམྤི, ཝེལུ༹གུམྦོཔི, རུཀྑམཱུལམྤི, མཎྜཔོཔི, སེནཱསནཾ, ཡཏྠ ཝཱ པན བྷིཀྑཱུ པཊིཀྐམནྟི, སབྦམེཏཾ སེནཱསན’’ནྟི (ཝིབྷ. ༥༢༧).

ཨཔི ཙ – ‘‘ཝིཧཱརོ ཨཌྜྷཡོགོ པཱསཱདོ ཧམྨིཡཾ གུཧཱ’’ཏི ཨིདཾ ཝིཧཱརསེནཱསནཾ ནཱམ. ‘‘མཉྩོ པཱིཋཾ བྷིསི བིམྦོཧན’’ནྟི ཨིདཾ མཉྩཔཱིཋསེནཱསནཾ ནཱམ. ‘‘ཙིམིལིཀཱ ཙམྨཁཎྜོ ཏིཎསནྠཱརོ པཎྞསནྠཱརོ’’ཏི ཨིདཾ སནྠཏསེནཱསནཾ ནཱམ. ‘‘ཡཏྠ ཝཱ པན བྷིཀྑཱུ པཊིཀྐམནྟཱི’’ཏི ཨིདཾ ཨོཀཱསསེནཱསནཾ ནཱམཱཏི. ཨེཝཾ ཙཏུབྦིདྷཾ སེནཱསནཾ ཧོཏི, ཏཾ སབྦཾ སེནཱསནགྒཧཎེན སངྒཧིཏམེཝ.

ཨིདྷ པནསྶ སཀུཎསདིསསྶ ཙཱཏུདྡིསསྶ བྷིཀྑུནོ ཨནུཙྪཝིཀསེནཱསནཾ དསྶེནྟོ ཨརཉྙཾ རུཀྑམཱུལནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨརཉྙནྟི ནིཀྑམིཏྭཱ བཧི ཨིནྡཁཱིལཱ སབྦམེཏཾ ཨརཉྙནྟི. ཨིདཾ བྷིཀྑུནཱིནཾ ཝསེན ཨཱགཏཾ. ‘‘ཨཱརཉྙཀཾ ནཱམ སེནཱསནཾ པཉྩདྷནུསཏིཀཾ པཙྪིམ’’ནྟི (པཱརཱ. ༦༥༤) ཨིདཾ པན ཨིམསྶ བྷིཀྑུནོ ཨནུརཱུཔཾ. ཏསྶ ལཀྑཎཾ ཝིསུདྡྷིམགྒེ དྷུཏངྒནིདྡེསེ ཝུཏྟཾ. རུཀྑམཱུལནྟི ཡཾ ཀིཉྩི སནྡཙྪཱཡཾ ཝིཝིཏྟརུཀྑམཱུལཾ. པབྦཏནྟི སེལཾ. ཏཏྠ ཧི ཨུདཀསོཎྜཱིསུ ཨུདཀཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ སཱིཏཱཡ རུཀྑཙྪཱཡཱཡ ནིསིནྣསྶ ནཱནཱདིསཱསུ ཁཱཡམཱནཱསུ སཱིཏེན ཝཱཏེན བཱིཛིཡམཱནསྶ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ ཧོཏི. ཀནྡརནྟི ཀཾ ཝུཙྩཏི ཨུདཀཾ, ཏེན དཱརིཏཾ, ཨུདཀེན བྷིནྣཾ པབྦཏཔདེསཾ. ཡཾ ནདཱིཏུམྦནྟིཔི, ནདཱིཀུཉྫནྟིཔི ཝདནྟི. ཏཏྠ ཧི རཛཏཔཊྚསདིསཱ ཝཱལིཀཱ ཧོཏི, མཏྠཀེ མཎིཝིཏཱནཾ ཝིཡ ཝནགཧཎཾ, མཎིཁནྡྷསདིསཾ ཨུདཀཾ སནྡཏི. ཨེཝརཱུཔཾ ཀནྡརཾ ཨོརུཡ྄ཧ པཱནཱིཡཾ པིཝིཏྭཱ གཏྟཱནི སཱིཏཱནི ཀཏྭཱ ཝཱལིཀཾ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ པཾསུཀཱུལཙཱིཝརཾ པཉྙཔེཏྭཱ ནིསིནྣསྶ སམཎདྷམྨཾ ཀརོཏོ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ ཧོཏི. གིརིགུཧནྟི དྭིནྣཾ པབྦཏཱནཾ ཨནྟརེ, ཨེཀསྨིཾཡེཝ ཝཱ ཨུམགྒསདིསཾ མཧཱཝིཝརཾ སུསཱནལཀྑཎཾ ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝུཏྟཾ. ཝནཔཏྠནྟི གཱམནྟཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ མནུསྶཱནཾ ཨནུཔཙཱརཊྛཱནཾ, ཡཏྠ ན ཀསནྟི ན ཝཔནྟི, ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཝནཔཏྠནྟི དཱུརཱནམེཏཾ སེནཱསནཱནཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟིཨཱདི. ཨབྦྷོཀཱསནྟི ཨཙྪནྣཾ. ཨཱཀངྑམཱནོ པནེཏྠ ཙཱིཝརཀུཊིཾ ཀཏྭཱ ཝསཏི. པལཱལཔུཉྫནྟི པལཱལརཱསི. མཧཱཔལཱལཔུཉྫཏོ ཧི པལཱལཾ ནིཀྐཌྜྷིཏྭཱ པབྦྷཱརལེཎསདིསེ ཨཱལཡེ ཀརོནྟི, གཙྪགུམྦྷཱདཱིནམྤི ཨུཔརི པལཱལཾ པཀྑིཔིཏྭཱ ཧེཊྛཱ ནིསིནྣཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟི. ཏཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ.

པཙྪཱབྷཏྟནྟི བྷཏྟསྶ པཙྪཏོ. པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟོཏི པིཎྜཔཱཏཔརིཡེསནཏོ པཊིཀྐནྟོ. པལླངྐནྟི སམནྟཏོ ཨཱུརུབདྡྷཱསནཾ. ཨཱབྷུཛིཏྭཱཏི བནྡྷིཏྭཱ. ཨུཛུཾ ཀཱཡཾ པཎིདྷཱཡཱཏི ཨུཔརིམཾ སརཱིརཾ ཨུཛུཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཊྛཱརས པིཊྛིཀཎྚཀཊྛིཀེ ཀོཊིཡཱ ཀོཊིཾ པཊིཔཱདེཏྭཱ. ཨེཝཉྷི ནིསིནྣསྶ ཙམྨམཾསནྷཱརཱུནི ན པཎམནྟི. ཨཐསྶ ཡཱ ཏེསཾ པཎམནཔཙྩཡཱ ཁཎེ ཁཎེ ཝེདནཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ, ཏཱ ནུཔྤཛྫནྟི. ཏཱསུ ཨནུཔྤཛྫམཱནཱསུ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ ཧོཏི, ཀམྨཊྛཱནཾ ན པརིཔཏཏི, ཝུཌྜྷིཾ ཕཱཏིཾ ཝེཔུལླཾ ཨུཔགཙྪཏི. པརིམུཁཾ སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱཏི ཀམྨཊྛཱནཱབྷིམུཁཾ སཏིཾ ཋཔཡིཏྭཱ. མུཁསམཱིཔེ ཝཱ ཀཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཏེནེཝ ཝིབྷངྒེ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཡཾ སཏི ཨུཔཊྛིཏཱ ཧོཏི སཱུཔཊྛིཏཱ ནཱསིཀགྒེ ཝཱ མུཁནིམིཏྟེ ཝཱ, ཏེན ཝུཙྩཏི པརིམུཁཾ སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ’’ཏི (ཝིབྷ. ༥༣༧). ཨཐཝཱ པརཱིཏི པརིགྒཧཊྛོ. མུཁནྟི ནིཡྻཱནཊྛོ. སཏཱིཏི ཨུཔཊྛཱནཊྛོ. ཏེན ཝུཙྩཏི – ‘‘པརིམུཁཾ སཏི’’ནྟི. ཨེཝཾ པཊིསམྦྷིདཱཡཾ ཝུཏྟནཡེནཔེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཏཏྲཱཡཾ སངྑེཔོ – ‘‘པརིགྒཧིཏནིཡྻཱནསཏིཾ ཀཏྭཱ’’ཏི.

༢༡༧. ཨབྷིཛ྄ཛྷཾ ལོཀེཏི ཨེཏྠ ལུཛྫནཔལུཛྫནཊྛེན པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ ལོཀོ, ཏསྨཱ པཉྩསུ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷེསུ རཱགཾ པཧཱཡ ཀཱམཙྪནྡཾ ཝིཀྑམྦྷེཏྭཱཏི ཨཡམེཏྠཏྠོ. ཝིགཏཱབྷིཛ྄ཛྷེནཱཏི ཝིཀྑམྦྷནཝསེན པཧཱིནཏྟཱ ཝིགཏཱབྷིཛ྄ཛྷེན, ན ཙཀྑུཝིཉྙཱཎསདིསེནཱཏི ཨཏྠོ. ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡ ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏཱིཏི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཏོ ཙིཏྟཾ པརིམོཙེཏི. ཡཐཱ ཏཾ སཱ མུཉྩཏི ཙེཝ, མུཉྩིཏྭཱ ཙ ན པུན གཎྷཏི, ཨེཝཾ ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ. བྱཱཔཱདཔདོསཾ པཧཱཡཱཏིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. བྱཱཔཛྫཏི ཨིམིནཱ ཙིཏྟཾ པཱུཏིཀུམྨཱསཱདཡོ ཝིཡ པུརིམཔཀཏིཾ ཝིཛཧཏཱིཏི བྱཱཔཱདོ. ཝིཀཱརཱཔཏྟིཡཱ པདུསྶཏི, པརཾ ཝཱ པདཱུསེཏི ཝིནཱསེཏཱིཏི པདོསོ. ཨུབྷཡམེཏཾ ཀོདྷསྶེཝཱདྷིཝཙནཾ. ཐིནཾ ཙིཏྟགེལཉྙཾ. མིདྡྷཾ ཙེཏསིཀགེལཉྙཾ, ཐིནཉྩ མིདྡྷཉྩ ཐིནམིདྡྷཾ. ཨཱལོཀསཉྙཱིཏི རཏྟིམྤི དིཝཱདིཊྛཱལོཀསཉྫཱནནསམཏྠཱཡ ཝིགཏནཱིཝརཎཱཡ པརིསུདྡྷཱཡ སཉྙཱཡ སམནྣཱགཏོ. སཏོ སམྤཛཱནོཏི སཏིཡཱ ཙ ཉཱཎེན ཙ སམནྣཱགཏོ. ཨིདཾ ཨུབྷཡཾ ཨཱལོཀསཉྙཱཡ ཨུཔཀཱརཏྟཱ ཝུཏྟཾ. ཨུདྡྷཙྩཉྩ ཀུཀྐུཙྩཉྩ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ. ཏིཎྞཝིཙིཀིཙྪོཏི ཝིཙིཀིཙྪཾ ཏརིཏྭཱ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཋིཏོ. ‘‘ཀཐམིདཾ ཀཐམིད’’ནྟི ཨེཝཾ ནཔྤཝཏྟཏཱིཏི ཨཀཐཾཀཐཱི. ཀུསལེསུ དྷམྨེསཱུཏི ཨནཝཛྫེསུ དྷམྨེསུ. ‘‘ཨིམེ ནུ ཁོ ཀུསལཱ ཀཐམིམེ ཀུསལཱ’’ཏི ཨེཝཾ ན ཝིཙིཀིཙྪཏི. ན ཀངྑཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ. ཨིམེསུ པན ནཱིཝརཎེསུ ཝཙནཏྠལཀྑཎཱདིབྷེདཏོ ཡཾ ཝཏྟབྦཾ སིཡཱ, ཏཾ སབྦཾ ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝུཏྟཾ.

༢༡༨. ཡཱ པནཱཡཾ སེཡྻཐཱཔི མཧཱརཱཛཱཏི ཨུཔམཱ ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ ཨིཎཾ ཨཱདཱཡཱཏི ཝཌྜྷིཡཱ དྷནཾ གཧེཏྭཱ. བྱནྟིཾ ཀརེཡྻཱཏི ཝིགཏནྟཾ ཀརེཡྻ, ཡཐཱ ཏེསཾ ཀཱཀཎིཀམཏྟོཔི པརིཡནྟོ ནཱམ ནཱཝསིསྶཏི, ཨེཝཾ ཀརེཡྻ; སབྦསོ པཊིནིཡྻཱཏེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཏཏོ ནིདཱནནྟི ཨཱཎཎྱནིདཱནཾ. སོ ཧི ‘‘ཨཎཎོམྷཱི’’ཏི ཨཱཝཛྫནྟོ བལཝཔཱམོཛྫཾ ལབྷཏི, སོམནསྶཾ ཨདྷིགཙྪཏི, ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ལབྷེཐ པཱམོཛྫཾ, ཨདྷིགཙྪེཡྻ སོམནསྶ’’ནྟི.

༢༡༩. ཝིསབྷཱགཝེདནུཔྤཏྟིཡཱ ཀཀཙེནེཝ ཙཏུཨིརིཡཱཔཐཾ ཚིནྡནྟོ ཨཱབཱདྷཏཱིཏི ཨཱབཱདྷོ, སྭཱསྶ ཨཏྠཱིཏི ཨཱབཱདྷིཀོ. ཏཾ སམུཊྛཱནེན དུཀྑེན དུཀྑིཏོ. ཨདྷིམཏྟགིལཱནོཏི བཱལ༹ྷགིལཱནོ. ནཙྪཱདེཡྻཱཏི ཨདྷིམཏྟབྱཱདྷིཔརེཏཏཱཡ ན རུཙྩེཡྻ. བལམཏྟཱཏི བལམེཝ, བལཉྩསྶ ཀཱཡེ ན བྷཝེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཏཏོནིདཱནནྟི ཨཱརོགྱནིདཱནཾ. ཏསྶ ཧི – ‘‘ཨརོགོམྷཱི’’ཏི ཨཱཝཛྫཡཏོ ཏདུབྷཡཾ ཧོཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ལབྷེཐ པཱམོཛྫཾ, ཨདྷིགཙྪེཡྻ སོམནསྶ’’ནྟི.

༢༢༠. ན ཙསྶ ཀིཉྩི བྷོགཱནཾ ཝཡོཏི ཀཱཀཎིཀམཏྟམྤི བྷོགཱནཾ ཝཡོ ན བྷཝེཡྻ. ཏཏོནིདཱནནྟི བནྡྷནཱམོཀྑནིདཱནཾ. སེསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ སབྦཔདེསུ ཡོཛེཏབྦཾ.

༢༢༡-༢༢༢. ཨནཏྟཱདྷཱིནོཏི ན ཨཏྟནི ཨདྷཱིནོ, ཨཏྟནོ རུཙིཡཱ ཀིཉྩི ཀཱཏུཾ ན ལབྷཏི. པརཱདྷཱིནོཏི པརེསུ ཨདྷཱིནོ པརསྶེཝ རུཙིཡཱ ཝཏྟཏི. ན ཡེན ཀཱམཾ གམོཏི ཡེན དིསཱབྷཱགེནསྶ གནྟུཀཱམཏཱ ཧོཏི, ཨིཙྪཱ ཨུཔྤཛྫཏི གམནཱཡ, ཏེན གནྟུཾ ན ལབྷཏི. དཱསབྱཱཏི དཱསབྷཱཝཱ. བྷུཛིསྶོཏི ཨཏྟནོ སནྟཀོ. ཏཏོནིདཱནནྟི བྷུཛིསྶནིདཱནཾ. ཀནྟཱརདྡྷཱནམགྒནྟི ཀནྟཱརཾ ཨདྡྷཱནམགྒཾ, ནིརུདཀཾ དཱིགྷམགྒནྟི ཨཏྠོ. ཏཏོནིདཱནནྟི ཁེམནྟབྷཱུམིནིདཱནཾ.

༢༢༣. ཨིམེ པཉྩ ནཱིཝརཎེ ཨཔྤཧཱིནེཏི ཨེཏྠ བྷགཝཱ ཨཔྤཧཱིནཀཱམཙྪནྡནཱིཝརཎཾ ཨིཎསདིསཾ, སེསཱནི རོགཱདིསདིསཱནི ཀཏྭཱ དསྶེཏི. ཏཏྲཱཡཾ སདིསཏཱ. ཡོ ཧི པརེསཾ ཨིཎཾ གཧེཏྭཱ ཝིནཱསེཏི, སོ ཏེཧི ཨིཎཾ དེཧཱིཏི ཝུཙྩམཱནོཔི ཕརུསཾ ཝུཙྩམཱནོཔི བཛ྄ཛྷམཱནོཔི ཝདྷཱིཡམཱནོཔི ཀིཉྩི པཊིབཱཧིཏུཾ ན སཀྐོཏི, སབྦཾ ཏིཏིཀྑཏི. ཏིཏིཀྑཱཀཱརཎཾ ཧིསྶ ཏཾ ཨིཎཾ ཧོཏི. ཨེཝམེཝ ཡོ ཡམྷི ཀཱམཙྪནྡེན རཛྫཏི, ཏཎྷཱསཧགཏེན ཏཾ ཝཏྠུཾ གཎྷཏི, སོ ཏེན ཕརུསཾ ཝུཙྩམཱནོཔི བཛ྄ཛྷམཱནོཔི ཝདྷཱིཡམཱནོཔི སབྦཾ ཏིཏིཀྑཏི, ཏིཏིཀྑཱཀཱརཎཾ ཧིསྶ སོ ཀཱམཙྪནྡོ ཧོཏི, གྷརསཱམིཀེཧི ཝདྷཱིཡམཱནཱནཾ ཨིཏྠཱིནཾ ཝིཡཱཏི, ཨེཝཾ ཨིཎཾ ཝིཡ ཀཱམཙྪནྡོ དཊྛབྦོ.

ཡཐཱ པན པིཏྟརོགཱཏུརོ མདྷུསཀྐརཱདཱིསུཔི དིནྣེསུ པིཏྟརོགཱཏུརཏཱཡ ཏེསཾ རསཾ ན ཝིནྡཏི, ‘‘ཏིཏྟཀཾ ཏིཏྟཀ’’ནྟི ཨུགྒིརཏིཡེཝ. ཨེཝམེཝ བྱཱཔནྣཙིཏྟོ ཧིཏཀཱམེཧི ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡེཧི ཨཔྤམཏྟཀམྤི ཨོཝདིཡམཱནོ ཨོཝཱདཾ ན གཎྷཏི. ‘‘ཨཏི ཝིཡ མེ ཏུམྷེ ཨུཔདྡཝེཐཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ ཝིབྦྷམཏི. པིཏྟརོགཱཏུརཏཱཡ སོ པུརིསོ མདྷུསཀྐརཱདཱིནཾ ཝིཡ ཀོདྷཱཏུརཏཱཡ ཛྷཱནསུཁཱདིབྷེདཾ སཱསནརསཾ ན ཝིནྡཏཱིཏི. ཨེཝཾ རོགོ ཝིཡ བྱཱཔཱདོ དཊྛབྦོ.

ཡཐཱ པན ནཀྑཏྟདིཝསེ བནྡྷནཱགཱརེ བདྡྷོ པུརིསོ ནཀྑཏྟསྶ ནེཝ ཨཱདིཾ ན མཛ྄ཛྷཾ ན པརིཡོསཱནཾ པསྶཏི. སོ དུཏིཡདིཝསེ མུཏྟོ ཨཧོ ཧིཡྻོ ནཀྑཏྟཾ མནཱཔཾ, ཨཧོ ནཙྩཾ, ཨཧོ གཱིཏནྟིཨཱདཱིནི སུཏྭཱཔི པཊིཝཙནཾ ན དེཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? ནཀྑཏྟསྶ ཨནནུབྷཱུཏཏྟཱ. ཨེཝམེཝ ཐིནམིདྡྷཱབྷིབྷཱུཏོ བྷིཀྑུ ཝིཙིཏྟནཡེཔི དྷམྨསྶཝནེ པཝཏྟམཱནེ ནེཝ ཏསྶ ཨཱདིཾ ན མཛ྄ཛྷཾ ན པརིཡོསཱནཾ ཛཱནཱཏི. སོཔི ཨུཊྛིཏེ དྷམྨསྶཝནེ ཨཧོ དྷམྨསྶཝནཾ, ཨཧོ ཀཱརཎཾ, ཨཧོ ཨུཔམཱཏི དྷམྨསྶཝནསྶ ཝཎྞཾ བྷཎམཱནཱནཾ སུཏྭཱཔི པཊིཝཙནཾ ན དེཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? ཐིནམིདྡྷཝསེན དྷམྨཀཐཱཡ ཨནནུབྷཱུཏཏྟཱ. ཨེཝཾ བནྡྷནཱགཱརཾ ཝིཡ ཐིནམིདྡྷཾ དཊྛབྦཾ.

ཡཐཱ པན ནཀྑཏྟཾ ཀཱིལ༹ནྟོཔི དཱསོ – ‘‘ཨིདཾ ནཱམ ཨཙྩཱཡིཀཾ ཀརཎཱིཡཾ ཨཏྠི, སཱིགྷཾ ཏཏྠ གཙྪཱཧི. ནོ ཙེ གཙྪསི, ཧཏྠཔཱདཾ ཝཱ ཏེ ཚིནྡཱམི ཀཎྞནཱསཾ ཝཱ’’ཏི ཝུཏྟོ སཱིགྷཾ གཙྪཏིཡེཝ. ནཀྑཏྟསྶ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཾ ཨནུབྷཝིཏུཾ ན ལབྷཏི, ཀསྨཱ? པརཱདྷཱིནཏཱཡ, ཨེཝམེཝ ཝིནཡེ ཨཔཀཏཉྙུནཱ ཝིཝེཀཏྠཱཡ ཨརཉྙཾ པཝིཊྛེནཱཔི ཀིསྨིཉྩིདེཝ ཨནྟམསོ ཀཔྤིཡམཾསེཔི ཨཀཔྤིཡམཾསསཉྙཱཡ ཨུཔྤནྣཱཡ ཝིཝེཀཾ པཧཱཡ སཱིལཝིསོདྷནཏྠཾ ཝིནཡདྷརསྶ སནྟིཀཾ གནྟབྦཾ ཧོཏི, ཝིཝེཀསུཁཾ ཨནུབྷཝིཏུཾ ན ལབྷཏི, ཀསྨཱ? ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཱབྷིབྷཱུཏཏཱཡཱཏི. ཨེཝཾ དཱསབྱཾ ཝིཡ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ དཊྛབྦཾ.

ཡཐཱ པན ཀནྟཱརདྡྷཱནམགྒཔྤཊིཔནྣོ པུརིསོ ཙོརེཧི མནུསྶཱནཾ ཝིལུཏྟོཀཱསཾ པཧཏོཀཱསཉྩ དིསྭཱ དཎྜཀསདྡེནཔི སཀུཎསདྡེནཔི ‘‘ཙོརཱ ཨཱགཏཱ’’ཏི ཨུསྶངྐིཏཔརིསངྐིཏོཝ ཧོཏི, གཙྪཏིཔི ཏིཊྛཏིཔི ནིཝཏྟཏིཔི, གཏཊྛཱནཏོ ཨགཏཊྛཱནམེཝ བཧུཏརཾ ཧོཏི. སོ ཀིཙྪེན ཀསིརེན ཁེམནྟབྷཱུམིཾ པཱཔུཎཱཏི ཝཱ ན ཝཱ པཱཔུཎཱཏི. ཨེཝམེཝ ཡསྶ ཨཊྛསུ ཋཱནེསུ ཝིཙིཀིཙྪཱ ཨུཔྤནྣཱ ཧོཏི, སོ – ‘‘བུདྡྷོ ནུ ཁོ, ནོ ནུ ཁོ བུདྡྷོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝིཙིཀིཙྪནྟོ ཨདྷིམུཙྩིཏྭཱ སདྡྷཱཡ གཎྷིཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཨསཀྐོནྟོ མགྒཾ ཝཱ ཕལཾ ཝཱ ན པཱཔུཎཱཏཱིཏི. ཡཐཱ ཀནྟཱརདྡྷཱནམགྒེ – ‘‘ཙོརཱ ཨཏྠི ནཏྠཱི’’ཏི པུནཔྤུནཾ ཨཱསཔྤནཔརིསཔྤནཾ ཨཔརིཡོགཱཧནཾ ཚམྦྷིཏཏྟཾ ཙིཏྟསྶ ཨུཔྤཱདེནྟོ ཁེམནྟཔཏྟིཡཱ ཨནྟརཱཡཾ ཀརོཏི, ཨེཝཾ ཝིཙིཀིཙྪཱཔི – ‘‘བུདྡྷོ ནུ ཁོ, ན བུདྡྷོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པུནཔྤུནཾ ཨཱསཔྤནཔརིསཔྤནཾ ཨཔརིཡོགཱཧནཾ ཚམྦྷིཏཏྟཾ ཙིཏྟསྶ ཨུཔྤཱདཡམཱནཱ ཨརིཡབྷཱུམིཔྤཏྟིཡཱ ཨནྟརཱཡཾ ཀརོཏཱིཏི ཀནྟཱརདྡྷཱནམགྒོ ཝིཡ ཝིཙིཀིཙྪཱ དཊྛབྦཱ.

༢༢༤. ཨིདཱནི – ‘‘སེཡྻཐཱཔི, མཧཱརཱཛ, ཨཱཎཎྱ’’ནྟི ཨེཏྠ བྷགཝཱ པཧཱིནཀཱམཙྪནྡནཱིཝརཎཾ ཨཱཎཎྱསདིསཾ, སེསཱནི ཨཱརོགྱཱདིསདིསཱནི ཀཏྭཱ དསྶེཏི. ཏཏྲཱཡཾ སདིསཏཱ, ཡཐཱ ཧི པུརིསོ ཨིཎཾ ཨཱདཱཡ ཀམྨནྟེ པཡོཛེཏྭཱ སམིདྡྷཏཾ པཏྟོ – ‘‘ཨིདཾ ཨིཎཾ ནཱམ པལིབོདྷམཱུལ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ སཝཌྜྷིཀཾ ཨིཎཾ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ པཎྞཾ ཕཱལཱཔེཡྻ. ཨཐསྶ ཏཏོ པཊྛཱཡ ནེཝ ཀོཙི དཱུཏཾ པེསེཏི, ན པཎྞཾ. སོ ཨིཎསཱམིཀེ དིསྭཱཔི སཙེ ཨིཙྪཏི, ཨཱསནཱ ཨུཊྛཧཏི, ནོ ཙེ ན ཨུཊྛཧཏི, ཀསྨཱ? ཏེཧི སདྡྷིཾ ནིལླེཔཏཱཡ ཨལགྒཏཱཡ. ཨེཝམེཝ བྷིཀྑུ – ‘‘ཨཡཾ ཀཱམཙྪནྡོ ནཱམ པལིབོདྷམཱུལ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ཚ དྷམྨེ བྷཱཝེཏྭཱ ཀཱམཙྪནྡནཱིཝརཎཾ པཛཧཏི. ཏེ པན ཚ དྷམྨེ མཧཱསཏིཔཊྛཱནེ ཝཎྞཡིསྶཱམ. ཏསྶེཝཾ པཧཱིནཀཱམཙྪནྡསྶ ཡཐཱ ཨིཎམུཏྟསྶ པུརིསསྶ ཨིཎསྶཱམིཀེ དིསྭཱ ནེཝ བྷཡཾ ན ཚམྦྷིཏཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝམེཝ པརཝཏྠུམྷི ནེཝ སངྒོ ན བདྡྷོ ཧོཏི. དིབྦཱནིཔི རཱུཔཱནི པསྶཏོ ཀིལེསོ ན སམུདཱཙརཏི. ཏསྨཱ བྷགཝཱ ཨཱཎཎྱམིཝ ཀཱམཙྪནྡཔྤཧཱནཾ ཨཱཧ.

ཡཐཱ པན སོ པིཏྟརོགཱཏུརོ པུརིསོ བྷེསཛྫཀིརིཡཱཡ ཏཾ རོགཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ ཏཏོ པཊྛཱཡ མདྷུསཀྐརཱདཱིནཾ རསཾ ཝིནྡཏི. ཨེཝམེཝ བྷིཀྑུ ‘‘ཨཡཾ བྱཱཔཱདོ ནཱམ མཧཱ ཨནཏྠཀརོ’’ཏི ཚ དྷམྨེ བྷཱཝེཏྭཱ བྱཱཔཱདནཱིཝརཎཾ པཛཧཏི. སབྦནཱིཝརཎེསུ ཚ དྷམྨེ མཧཱསཏིཔཊྛཱནེཡེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ. ན ཀེཝལཉྩ ཏེཡེཝ, ཡེཔི ཐིནམིདྡྷཱདཱིནཾ པཧཱནཱཡ བྷཱཝེཏབྦཱ, ཏེཔི སབྦེ ཏཏྠེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ. སོ ཨེཝཾ པཧཱིནབྱཱཔཱདོ ཡཐཱ པིཏྟརོགཝིམུཏྟོ པུརིསོ མདྷུསཀྐརཱདཱིནཾ རསཾ སམྤིཡཱཡམཱནོ པཊིསེཝཏི, ཨེཝམེཝ ཨཱཙཱརཔཎྞཏྟིཨཱདཱིནི སིཀྑཱཔདཱནི སིརསཱ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ སམྤིཡཱཡམཱནོ སིཀྑཏི. ཏསྨཱ བྷགཝཱ ཨཱརོགྱམིཝ བྱཱཔཱདཔྤཧཱནཾ ཨཱཧ.

ཡཐཱ སོ ནཀྑཏྟདིཝསེ བནྡྷནཱགཱརཾ པཝེསིཏོ པུརིསོ ཨཔརསྨིཾ ནཀྑཏྟདིཝསེ – ‘‘པུབྦེཔི ཨཧཾ པམཱདདོསེན བདྡྷོ, ཏེན ནཀྑཏྟཾ ནཱནུབྷཝིཾ. ཨིདཱནི ཨཔྤམཏྟོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཡཐཱསྶ པཙྩཏྠིཀཱ ཨོཀཱསཾ ན ལབྷནྟི, ཨེཝཾ ཨཔྤམཏྟོ ཧུཏྭཱ ནཀྑཏྟཾ ཨནུབྷཝིཏྭཱ – ‘ཨཧོ ནཀྑཏྟཾ, ཨཧོ ནཀྑཏྟ’ནྟི ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི, ཨེཝམེཝ བྷིཀྑུ – ‘‘ཨིདཾ ཐིནམིདྡྷཾ ནཱམ མཧཱཨནཏྠཀར’’ནྟི ཚ དྷམྨེ བྷཱཝེཏྭཱ ཐིནམིདྡྷནཱིཝརཎཾ པཛཧཏི, སོ ཨེཝཾ པཧཱིནཐིནམིདྡྷོ ཡཐཱ བནྡྷནཱ མུཏྟོ པུརིསོ སཏྟཱཧམྤི ནཀྑཏྟསྶ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཾ ཨནུབྷཝཏི, ཨེཝམེཝ དྷམྨནཀྑཏྟསྶ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཾ ཨནུབྷཝནྟོ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི. ཏསྨཱ བྷགཝཱ བནྡྷནཱ མོཀྑམིཝ ཐིནམིདྡྷཔྤཧཱནཾ ཨཱཧ.

ཡཐཱ པན དཱསོ ཀིཉྩིདེཝ མིཏྟཾ ཨུཔནིསྶཱཡ སཱམིཀཱནཾ དྷནཾ དཏྭཱ ཨཏྟཱནཾ བྷུཛིསྶཾ ཀཏྭཱ ཏཏོ པཊྛཱཡ ཡཾ ཨིཙྪཏི, ཏཾ ཀརོཏི. ཨེཝམེཝ བྷིཀྑུ – ‘‘ཨིདཾ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ ནཱམ མཧཱ ཨནཏྠཀར’’ནྟི ཚ དྷམྨེ བྷཱཝེཏྭཱ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ པཛཧཏི. སོ ཨེཝཾ པཧཱིནཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩོ ཡཐཱ བྷུཛིསྶོ པུརིསོ ཡཾ ཨིཙྪཏི, ཏཾ ཀརོཏི, ན ཏཾ ཀོཙི བལཀྐཱརེན ཏཏོ ནིཝཏྟེཏི, ཨེཝམེཝ ཡཐཱ སུཁཾ ནེཀྑམྨཔཊིཔདཾ པཊིཔཛྫཏི, ན ཏཾ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ བལཀྐཱརེན ཏཏོ ནིཝཏྟེཏི. ཏསྨཱ བྷགཝཱ བྷུཛིསྶཾ ཝིཡ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཔྤཧཱནཾ ཨཱཧ.

ཡཐཱ བལཝཱ པུརིསོ ཧཏྠསཱརཾ གཧེཏྭཱ སཛྫཱཝུདྷོ སཔརིཝཱརོ ཀནྟཱརཾ པཊིཔཛྫེཡྻ, ཏཾ ཙོརཱ དཱུརཏོཝ དིསྭཱ པལཱཡེཡྻུཾ. སོ སོཏྠིནཱ ཏཾ ཀནྟཱརཾ ནིཏྠརིཏྭཱ ཁེམནྟཾ པཏྟོ ཧཊྛཏུཊྛོ ཨསྶ. ཨེཝམེཝ བྷིཀྑུ ‘‘ཨཡཾ ཝིཙིཀིཙྪཱ ནཱམ མཧཱ ཨནཏྠཀཱརིཀཱ’’ཏི ཚ དྷམྨེ བྷཱཝེཏྭཱ ཝིཙིཀིཙྪཾ པཛཧཏི. སོ ཨེཝཾ པཧཱིནཝིཙིཀིཙྪོ ཡཐཱ བལཝཱ པུརིསོ སཛྫཱཝུདྷོ སཔརིཝཱརོ ནིབྦྷཡོ ཙོརེ ཏིཎཾ ཝིཡ ཨགཎེཏྭཱ སོཏྠིནཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཁེམནྟབྷཱུམིཾ པཱཔུཎཱཏི, ཨེཝམེཝ བྷིཀྑུ དུཙྩརིཏཀནྟཱརཾ ནིཏྠརིཏྭཱ པརམཾ ཁེམནྟབྷཱུམིཾ ཨམཏཾ མཧཱནིབྦཱནཾ པཱཔུཎཱཏི. ཏསྨཱ བྷགཝཱ ཁེམནྟབྷཱུམིཾ ཝིཡ ཝིཙིཀིཙྪཱཔཧཱནཾ ཨཱཧ.

༢༢༥. པཱམོཛྫཾ ཛཱཡཏཱིཏི ཏུཊྛཱཀཱརོ ཛཱཡཏི. པམུདིཏསྶ པཱིཏི ཛཱཡཏཱིཏི ཏུཊྛསྶ སཀལསརཱིརཾ ཁོབྷཡམཱནཱ པཱིཏི ཛཱཡཏི. པཱིཏིམནསྶ ཀཱཡོ པསྶམྦྷཏཱིཏི པཱིཏིསམྤཡུཏྟཙིཏྟསྶ པུགྒལསྶ ནཱམཀཱཡོ པསྶམྦྷཏི, ཝིགཏདརཐོ ཧོཏི. སུཁཾ ཝེདེཏཱིཏི ཀཱཡིཀམྤི ཙེཏསིཀམྤི སུཁཾ ཝེདཡཏི. ཙིཏྟཾ སམཱདྷིཡཏཱིཏི ཨིམིནཱ ནེཀྑམྨསུཁེན སུཁིཏསྶ ཨུཔཙཱརཝསེནཔི ཨཔྤནཱཝསེནཔི ཙིཏྟཾ སམཱདྷིཡཏི.

པཋམཛ྄ཛྷཱནཀཐཱ

༢༢༦. སོ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏཱིཏིཨཱདི པན ཨུཔཙཱརསམཱདྷིནཱ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ ཨུཔརིཝིསེསདསྶནཏྠཾ ཨཔྤནཱསམཱདྷིནཱ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ ཏསྶ སམཱདྷིནོ པབྷེདདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨིམམེཝ ཀཱཡནྟི ཨིམཾ ཀརཛཀཱཡཾ. ཨབྷིསནྡེཏཱིཏི ཏེམེཏི སྣེཧེཏི, སབྦཏྠ པཝཏྟཔཱིཏིསུཁཾ ཀརོཏི. པརིསནྡེཏཱིཏི སམནྟཏོ སནྡེཏི. པརིཔཱུརེཏཱིཏི ཝཱཡུནཱ བྷསྟཾ ཝིཡ པཱུརེཏི. པརིཔྥརཏཱིཏི སམནྟཏོ ཕུསཏི. སབྦཱཝཏོ ཀཱཡསྶཱཏི ཨསྶ བྷིཀྑུནོ སབྦཀོཊྛཱསཝཏོ ཀཱཡསྶ ཀིཉྩི ཨུཔཱདིནྣཀསནྟཏིཔཝཏྟིཊྛཱནེ ཚཝིམཾསལོཧིཏཱནུགཏཾ ཨཎུམཏྟམྤི ཋཱནཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནསུཁེན ཨཕུཊཾ ནཱམ ན ཧོཏི.

༢༢༧. དཀྑོཏི ཚེཀོ པཊིབལོ ནྷཱནཱིཡཙུཎྞཱནི ཀཱཏུཉྩེཝ པཡོཛེཏུཉྩ སནྣེཏུཉྩ. ཀཾསཐཱལེཏི ཡེན ཀེནཙི ལོཧེན ཀཏབྷཱཛནེ. མཏྟིཀབྷཱཛནཾ པན ཐིརཾ ན ཧོཏི. སནྣེནྟསྶ བྷིཛྫཏི. ཏསྨཱ ཏཾ ན དསྶེཏི. པརིཔྥོསཀཾ པརིཔྥོསཀནྟི སིཉྩིཏྭཱ སིཉྩིཏྭཱ. སནྣེཡྻཱཏི ཝཱམཧཏྠེན ཀཾསཐཱལཾ གཧེཏྭཱ དཀྑིཎཧཏྠེན པམཱཎཡུཏྟཾ ཨུདཀཾ སིཉྩིཏྭཱ སིཉྩིཏྭཱ པརིམདྡནྟོ པིཎྜཾ ཀརེཡྻ. སྣེཧཱནུགཏཱཏི ཨུདཀསིནེཧེན ཨནུགཏཱ. སྣེཧཔརེཏཱཏི ཨུདཀསིནེཧེན པརིགྒཧིཏཱ. སནྟརབཱཧིརཱཏི སདྡྷིཾ ཨནྟོཔདེསེན ཙེཝ བཧིཔདེསེན ཙ སབྦཏྠཀམེཝ ཨུདཀསིནེཧེན ཕུཊཱཏི ཨཏྠོ. ན ཙ པགྒྷརཎཱིཏི ན ཙ བིནྡུ བིནྡུ ཨུདཀཾ པགྒྷརཏི, སཀྐཱ ཧོཏི ཧཏྠེནཔི དྭཱིཧིཔི ཏཱིཧིཔི ཨངྒུལཱིཧི གཧེཏུཾ ཨོཝཊྚིཀཱཡཔི ཀཱཏུནྟི ཨཏྠོ.

དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཀཐཱ

༢༢༨-༢༢༩. དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནསུཁཱུཔམཱཡཾ ཨུབྦྷིདོདཀོཏི ཨུབྦྷིནྣཨུདཀོ, ན ཧེཊྛཱ ཨུབྦྷིཛྫིཏྭཱ ཨུགྒཙྪནཀཨུདཀོ. ཨནྟོཡེཝ པན ཨུབྦྷིཛྫནཀཨུདཀོཏི ཨཏྠོ. ཨཱཡམུཁནྟི ཨཱགམནམགྒོ. དེཝོཏི མེགྷོ. ཀཱལེན ཀཱལནྟི ཀཱལེ ཀཱལེ, ཨནྭདྡྷམཱསཾ ཝཱ ཨནུདསཱཧཾ ཝཱཏི ཨཏྠོ. དྷཱརནྟི ཝུཊྛིཾ. ན ཨནུཔྤཝེཙྪེཡྻཱཏི ན ཙ པཝེསེཡྻ, ན ཝསྶེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. སཱིཏཱ ཝཱརིདྷཱརཱ ཨུབྦྷིཛྫིཏྭཱཏི སཱིཏཾ དྷཱརཾ ཨུགྒནྟྭཱ རཧདཾ པཱུརཡམཱནཾ ཨུབྦྷིཛྫིཏྭཱ. ཧེཊྛཱ ཨུགྒཙྪནཨུདཀཉྷི ཨུགྒནྟྭཱ ཨུགྒནྟྭཱ བྷིཛྫནྟཾ ཨུདཀཾ ཁོབྷེཏི, ཙཏཱུཧི དིསཱཧི པཝིསནཨུདཀཾ པུརཱཎཔཎྞཏིཎཀཊྛདཎྜཀཱདཱིཧི ཨུདཀཾ ཁོབྷེཏི, ཝུཊྛིཨུདཀཾ དྷཱརཱནིཔཱཏཔུབྦུལ༹ཀེཧི ཨུདཀཾ ཁོབྷེཏི. སནྣིསིནྣམེཝ པན ཧུཏྭཱ ཨིདྡྷིནིམྨིཏམིཝ ཨུཔྤཛྫམཱནཾ ཨུདཀཾ ཨིམཾ པདེསཾ ཕརཏི, ཨིམཾ པདེསཾ ན ཕརཏཱིཏི ནཏྠི, ཏེན ཨཕུཊོཀཱསོ ནཱམ ན ཧོཏཱིཏི. ཏཏྠ རཧདོ ཝིཡ ཀརཛཀཱཡོ. ཨུདཀཾ ཝིཡ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནསུཁཾ. སེསཾ པུརིམནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཀཐཱ

༢༣༠-༢༣༡. ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནསུཁཱུཔམཱཡཾ ཨུཔྤལཱནི ཨེཏྠ སནྟཱིཏི ཨུཔྤལིནཱི. སེསཔདདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཏྠ ཙ སེཏརཏྟནཱིལེསུ ཡཾ ཀིཉྩི ཨུཔྤལཾ ཨུཔྤལམེཝ. ཨཱུནཀསཏཔཏྟཾ པུཎྜརཱིཀཾ, སཏཔཏྟཾ པདུམཾ. པཏྟནིཡམཾ ཝཱ ཝིནཱཔི སེཏཾ པདུམཾ, རཏྟཾ པུཎྜརཱིཀནྟི ཨཡམེཏྠ ཝིནིཙྪཡོ. ཨུདཀཱནུགྒཏཱནཱིཏི ཨུདཀཏོ ན ཨུགྒཏཱནི. ཨནྟོ ནིམུགྒཔོསཱིནཱིཏི ཨུདཀཏལསྶ ཨནྟོ ནིམུགྒཱནིཡེཝ ཧུཏྭཱ པོསཱིནི, ཝཌྜྷཱིནཱིཏི ཨཏྠོ. སེསཾ པུརིམནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཀཐཱ

༢༣༢-༢༣༣. ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསུཁཱུཔམཱཡཾ པརིསུདྡྷེན ཙེཏསཱ པརིཡོདཱཏེནཱཏི ཨེཏྠ ནིརུཔཀྐིལེསཊྛེན པརིསུདྡྷཾ, པབྷསྶརཊྛེན པརིཡོདཱཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨོདཱཏེན ཝཏྠེནཱཏི ཨིདཾ ཨུཏུཕརཎཏྠཾ ཝུཏྟཾ. ཀིལིཊྛཝཏྠེན ཧི ཨུཏུཕརཎཾ ན ཧོཏི, ཏངྑཎདྷོཏཔརིསུདྡྷེན ཨུཏུཕརཎཾ བལཝཾ ཧོཏི. ཨིམིསྶཱཡ ཧི ཨུཔམཱཡ ཝཏྠཾ ཝིཡ ཀརཛཀཱཡོ, ཨུཏུཕརཎཾ ཝིཡ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསུཁཾ. ཏསྨཱ ཡཐཱ སུནྷཱཏསྶ པུརིསསྶ པརིསུདྡྷཾ ཝཏྠཾ སསཱིསཾ པཱརུཔིཏྭཱ ནིསིནྣསྶ སརཱིརཏོ ཨུཏུ སབྦམེཝ ཝཏྠཾ ཕརཏི. ན ཀོཙི ཝཏྠསྶ ཨཕུཊོཀཱསོ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསུཁེན བྷིཀྑུནོ ཀརཛཀཱཡསྶ ན ཀོཙི ཨོཀཱསོ ཨཕུཊོ ཧོཏཱིཏི. ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཨིམེསཾ པན ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨནུཔདཝཎྞནཱ ཙ བྷཱཝནཱནཡོ ཙ ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝུཏྟོཏི ཨིདྷ ན ཝིཏྠཱརིཏོ.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙེས རཱུཔཛ྄ཛྷཱནལཱབྷཱིཡེཝ, ན ཨརཱུཔཛ྄ཛྷཱནལཱབྷཱིཏི ན ཝེདིཏབྦོ. ན ཧི ཨཊྛསུ སམཱཔཏྟཱིསུ ཙུདྡསཧཱཀཱརེཧི ཙིཎྞཝསཱིབྷཱཝཾ ཝིནཱ ཨུཔརི ཨབྷིཉྙཱདྷིགམོ ཧོཏི. པཱལི༹ཡཾ པན རཱུཔཛ྄ཛྷཱནཱནིཡེཝ ཨཱགཏཱནི. ཨརཱུཔཛ྄ཛྷཱནཱནི ཨཱཧརིཏྭཱ ཀཐེཏབྦཱནི.

ཝིཔསྶནཱཉཱཎཀཐཱ

༢༣༤. སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ…པེ… ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེཏི སོ ཙུདྡསཧཱཀཱརེཧི ཨཊྛསུ སམཱཔཏྟཱིསུ ཙིཎྞཝསཱིབྷཱཝོ བྷིཀྑཱུཏི དསྶེཏི. སེསམེཏྠ ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝུཏྟནཡེན ཝེདིཏབྦཾ. ཉཱཎདསྶནཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནཱིཧརཏཱིཏི ཨེཏྠ ཉཱཎདསྶནནྟི མགྒཉཱཎམྤི, ཝུཙྩཏི ཕལཉཱཎམྤི, སབྦཉྙུཏཉྙཱཎམྤི, པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎམྤི, ཝིཔསྶནཱཉཱཎམྤི. ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཉཱཎདསྶནཝིསུདྡྷཏྠཾ བྷགཝཏི བྲཧྨཙརིཡཾ ཝུསྶཏཱི’’ཏི (མཧཱནི. ༡.༢༥༧) ཨེཏྠ ཧི མགྒཉཱཎཾ ཉཱཎདསྶནནྟི ཝུཏྟཾ. ‘‘ཨཡམཉྙོ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨོ ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནཝིསེསོ ཨདྷིགཏོ ཕཱསུཝིཧཱརོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༣༢༨) ཨེཏྠ ཕལཉཱཎཾ. ‘‘བྷགཝཏོཔི ཁོ ཉཱཎདསྶནཾ ཨུདཔཱདི སཏྟཱཧཀཱལངྐཏོ ཨཱལཱ༹རོ ཀཱལཱམོ’’ཏི (མཧཱཝ. ༡༠) ཨེཏྠ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ. ‘‘ཉཱཎཉྩ པན མེ དསྶནཾ ཨུདཔཱདི ཨཀུཔྤཱ མེ ཝིམུཏྟི, ཨཡམནྟིམཱ ཛཱཏཱི’’ཏི (མཧཱཝ. ༡༦) ཨེཏྠ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎཾ ཨིདྷ པན ཉཱཎདསྶནཱཡ ཙིཏྟནྟི ཨིདཾ ཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ ཉཱཎདསྶནནྟི ཝུཏྟནྟི.

ཨབྷིནཱིཧརཏཱིཏི ཝིཔསྶནཱཉཱཎསྶ ནིབྦཏྟནཏྠཱཡ ཏནྣིནྣཾ ཏཔྤོཎཾ ཏཔྤབྦྷཱརཾ ཀརོཏི. རཱུཔཱིཏི ཨཱདཱིནམཏྠོ ཝུཏྟོཡེཝ. ཨོདནཀུམྨཱསཱུཔཙཡོཏི ཨོདནེན ཙེཝ ཀུམྨཱསེན ཙ ཨུཔཙིཏོ ཝཌྜྷིཏོ. ཨནིཙྩུཙྪཱདནཔརིམདྡནབྷེདནཝིདྡྷཾསནདྷམྨོཏི ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝཊྛེན ཨནིཙྩདྷམྨོ. དུགྒནྡྷཝིགྷཱཏཏྠཱཡ ཏནུཝིལེཔནེན ཨུཙྪཱདནདྷམྨོ. ཨངྒཔཙྩངྒཱབཱདྷཝིནོདནཏྠཱཡ ཁུདྡཀསམྦཱཧནེན པརིམདྡནདྷམྨོ. དཧརཀཱལེ ཝཱ ཨཱུརཱུསུ སཡཱཔེཏྭཱ གབྦྷཱཝཱསེན དུསྶཎྛིཏཱནཾ ཏེསཾ ཏེསཾ ཨངྒཱནཾ སཎྛཱནསམྤཱདནཏྠཾ ཨཉྪནཔཱིལ༹ནཱདིཝསེན པརིམདྡནདྷམྨོ. ཨེཝཾ པརིཧརིཏོཔི བྷེདནཝིདྡྷཾསནདྷམྨོ བྷིཛྫཏི ཙེཝ ཝིཀིརཏི ཙ, ཨེཝཾ སབྷཱཝོཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠ རཱུཔཱི ཙཱཏུམཧཱབྷཱུཏིཀོཏིཨཱདཱིསུ ཚཧི པདེཧི སམུདཡོ ཀཐིཏོ. ཨནིཙྩཔདེན སདྡྷིཾ པཙྪིམེཧི དྭཱིཧི ཨཏྠངྒམོ. ཨེཏྠ སིཏཾ ཨེཏྠ པཊིབདྡྷནྟི ཨེཏྠ ཙཱཏུམཧཱབྷཱུཏིཀེ ཀཱཡེ ནིསྶིཏཉྩ པཊིབདྡྷཉྩ.

༢༣༥. སུབྷོཏི སུནྡརོ. ཛཱཏིམཱཏི པརིསུདྡྷཱཀརསམུཊྛིཏོ. སུཔརིཀམྨཀཏོཏི སུཊྛུ ཀཏཔརིཀམྨོ ཨཔནཱིཏཔཱསཱཎསཀྑརོ. ཨཙྪོཏི ཏནུཙྪཝི. ཝིཔྤསནྣོཏི སུཊྛུ པསནྣོ. སབྦཱཀཱརསམྤནྣོཏི དྷོཝནཝེདྷནཱདཱིཧི སབྦེཧི ཨཱཀཱརེཧི སམྤནྣོ. ནཱིལནྟིཨཱདཱིཧི ཝཎྞསམྤཏྟིཾ དསྶེཏི. ཏཱདིསཉྷི ཨཱཝུཏཾ པཱཀཊཾ ཧོཏི. ཨེཝམེཝ ཁོཏི ཨེཏྠ ཨེཝཾ ཨུཔམཱསཾསནྡནཾ ཝེདིཏབྦཾ. མཎི ཝིཡ ཧི ཀརཛཀཱཡོ. ཨཱཝུཏསུཏྟཾ ཝིཡ ཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ. ཙཀྑུམཱ པུརིསོ ཝིཡ ཝིཔསྶནཱལཱབྷཱི བྷིཀྑུ, ཧཏྠེ ཀརིཏྭཱ པཙྩཝེཀྑཏོ ཨཡཾ ཁོ མཎཱིཏི མཎིནོ ཨཱཝིབྷཱུཏཀཱལོ ཝིཡ ཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ, ཨབྷིནཱིཧརིཏྭཱ ནིསིནྣསྶ བྷིཀྑུནོ ཙཱཏུམཧཱབྷཱུཏིཀཀཱཡསྶ ཨཱཝིབྷཱུཏཀཱལོ, ཏཏྲིདཾ སུཏྟཾ ཨཱཝུཏནྟི སུཏྟསྶཱཝིབྷཱུཏཀཱལོ ཝིཡ ཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ, ཨབྷིནཱིཧརིཏྭཱ ནིསིནྣསྶ བྷིཀྑུནོ ཏདཱརམྨཎཱནཾ ཕསྶཔཉྩམཀཱནཾ ཝཱ སབྦཙིཏྟཙེཏསིཀཱནཾ ཝཱ ཝིཔསྶནཱཉཱཎསྶེཝ ཝཱ ཨཱཝིབྷཱུཏཀཱལོཏི.

ཨིདཉྩ ཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ མགྒཉཱཎཱནནྟརཾ. ཨེཝཾ སནྟེཔི ཡསྨཱ ཨབྷིཉྙཱཝཱརེ ཨཱརདྡྷེ ཨེཏསྶ ཨནྟརཱཝཱརོ ནཏྠི ཏསྨཱ ཨིདྷེཝ དསྶིཏཾ. ཡསྨཱ ཙ ཨནིཙྩཱདིཝསེན ཨཀཏསམྨསནསྶ དིབྦཱཡ སོཏདྷཱཏུཡཱ བྷེརཝཾ སདྡཾ སུཎཏོ, པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཡཱ བྷེརཝེ ཁནྡྷེ ཨནུསྶརཏོ, དིབྦེན ཙཀྑུནཱ བྷེརཝམྤི རཱུཔཾ པསྶཏོ བྷཡསནྟཱསོ ཨུཔྤཛྫཏི, ན ཨནིཙྩཱདིཝསེན ཀཏསམྨསནསྶ ཏསྨཱ ཨབྷིཉྙཾ པཏྟསྶ བྷཡཝིནོདནཧེཏུསམྤཱདནཏྠམྤི ཨིདཾ ཨིདྷེཝ དསྶིཏཾ. ཨཔི ཙ ཡསྨཱ ཝིཔསྶནཱསུཁཾ ནཱམེཏཾ མགྒཕལསུཁསམྤཱདཀཾ པཱཊིཡེཀྐཾ སནྡིཊྛིཀཾ སཱམཉྙཕལཾ ཏསྨཱཔི ཨཱདིཏོཝ ཨིདཾ ཨིདྷ དསྶིཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

མནོམཡིདྡྷིཉཱཎཀཐཱ

༢༣༦-༢༣༧. མནོམཡནྟི མནེན ནིབྦཏྟིཏཾ. སབྦངྒཔཙྩངྒིནྟི སབྦེཧི ཨངྒེཧི ཙ པཙྩངྒེཧི ཙ སམནྣཱགཏཾ. ཨཧཱིནིནྡྲིཡནྟི སཎྛཱནཝསེན ཨཝིཀལིནྡྲིཡཾ. ཨིདྡྷིམཏཱ ནིམྨིཏརཱུཔཉྷི སཙེ ཨིདྡྷིམཱ ཨོདཱཏོ ཏམྤི ཨོདཱཏཾ. སཙེ ཨཝིདྡྷཀཎྞོ ཏམྤི ཨཝིདྡྷཀཎྞནྟི ཨེཝཾ སབྦཱཀཱརེཧི ཏེན སདིསམེཝ ཧོཏི. མུཉྫམྷཱ ཨཱིསིཀནྟིཨཱདི ཨུཔམཱཏྟཡམྤི ཧི སདིསབྷཱཝདསྶནཏྠམེཝ ཝུཏྟཾ. མུཉྫསདིསཱ ཨེཝ ཧི ཏསྶ ཨནྟོ ཨཱིསིཀཱ ཧོཏི. ཀོསིསདིསོཡེཝ ཨསི, ཝཊྚཱཡ ཀོསིཡཱ ཝཊྚཾ ཨསིམེཝ པཀྑིཔནྟི, པཏྠཊཱཡ པཏྠཊཾ. ཀརཎྜཱཏི ཨིདམྤི ཨཧིཀཉྩུཀསྶ ནཱམཾ, ན ཝིལཱིཝཀརཎྜཀསྶ. ཨཧིཀཉྩུཀོ ཧི ཨཧིནཱ སདིསོཝ ཧོཏི. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ‘‘པུརིསོ ཨཧིཾ ཀརཎྜཱ ཨུདྡྷརེཡྻཱ’’ཏི ཧཏྠེན ཨུདྡྷརམཱནོ ཝིཡ དསྶིཏོ, ཨཐ ཁོ ཙིཏྟེནེཝསྶ ཨུདྡྷརཎཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཡཉྷི ཨཧི ནཱམ སཛཱཏིཡཾ ཋིཏོ, ཀཊྛནྟརཾ ཝཱ རུཀྑནྟརཾ ཝཱ ནིསྶཱཡ, ཏཙཏོ སརཱིརཾ ནིཀྐཌྜྷནཔྤཡོགསངྑཱཏེན ཐཱམེན, སརཱིརཾ ཁཱདཡམཱནཾ ཝིཡ པུརཱཎཏཙཾ ཛིགུཙྪནྟོཏི ཨིམེཧི ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི སཡམེཝ ཀཉྩུཀཾ པཛཧཏི, ན སཀྐཱ ཏཏོ ཨཉྙེན ཨུདྡྷརིཏུཾ, ཏསྨཱ ཙིཏྟེན ཨུདྡྷརཎཾ སནྡྷཱཡ ཨིདཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨིཏི མུཉྫཱདིསདིསཾ ཨིམསྶ བྷིཀྑུནོ སརཱིརཾ, ཨཱིསིཀཱདིསདིསཾ ནིམྨིཏརཱུཔནྟི. ཨིདམེཏྠ ཨོཔམྨསཾསནྡནཾ. ནིམྨཱནཝིདྷཱནཾ པནེཏྠ པརཏོ ཙ ཨིདྡྷིཝིདྷཱདིཔཉྩཨབྷིཉྙཱཀཐཱ སབྦཱཀཱརེན ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝིཏྠཱརིཏཱཏི ཏཏྠ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ. ཨུཔམཱམཏྟམེཝ ཧི ཨིདྷ ཨདྷིཀཾ.

ཨིདྡྷིཝིདྷཉཱཎཱདིཀཐཱ

༢༣༨-༢༣༩. ཏཏྠ ཚེཀཀུམྦྷཀཱརཱདཡོ ཝིཡ ཨིདྡྷིཝིདྷཉཱཎལཱབྷཱི བྷིཀྑུ དཊྛབྦོ. སུཔརིཀམྨཀཏམཏྟིཀཱདཡོ ཝིཡ ཨིདྡྷིཝིདྷཉཱཎཾ དཊྛབྦཾ. ཨིཙྪིཏིཙྪིཏབྷཱཛནཝིཀཏིཨཱདིཀརཎཾ ཝིཡ ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཝིཀུབྦནཾ དཊྛབྦཾ.

༢༤༠-༢༤༡. དིབྦསོཏདྷཱཏུཨུཔམཱཡཾ ཡསྨཱ ཀནྟཱརདྡྷཱནམགྒོ སཱསངྐོ ཧོཏི སཔྤཊིབྷཡོ. ཏཏྠ ཨུསྶངྐིཏཔརིསངྐིཏེན ‘ཨཡཾ བྷེརིསདྡོ’, ‘ཨཡཾ མུདིངྒསདྡོ’ཏི ན སཀྐཱ ཝཝཏྠཔེཏུཾ, ཏསྨཱ ཀནྟཱརགྒཧཎཾ ཨཀཏྭཱ ཁེམམགྒཾ དསྶེནྟོ ཨདྡྷཱནམགྒཔྤཊིཔནྣོཏི ཨཱཧ. ཨཔྤཊིབྷཡཉྷི ཁེམམགྒཾ སཱིསེ སཱཊཀཾ ཀཏྭཱ སཎིཀཾ པཊིཔནྣོ ཝུཏྟཔྤཀཱརེ སདྡེ སུཁཾ ཝཝཏྠཔེཏི. ཏསྶ སཝནེན ཏེསཾ ཏེསཾ སདྡཱནཾ ཨཱཝིབྷཱུཏཀཱལོ ཝིཡ ཡོགིནོ དཱུརསནྟིཀབྷེདཱནཾ དིབྦཱནཉྩེཝ མཱནུསྶཀཱནཉྩ སདྡཱནཾ ཨཱཝིབྷཱུཏཀཱལོ ཝེདིཏབྦོ.

༢༤༢-༢༤༣. ཙེཏོཔརིཡཉཱཎཱུཔམཱཡཾ དཧརོཏི ཏརུཎོ. ཡུཝཱཏི ཡོབྦནྣེན སམནྣཱགཏོ. མཎྜནཀཛཱཏིཀོཏི ཡུཝཱཔི སམཱནོ ན ཨཱལསིཡོ ན ཀིལིཊྛཝཏྠསརཱིརོ, ཨཐ ཁོ མཎྜནཔཀཏིཀོ, དིཝསསྶ དྭེ ཏཡོ ཝཱརེ ནྷཱཡིཏྭཱ སུདྡྷཝཏྠཔརིདཧནཨལངྐཱརཀརཎསཱིལོཏི ཨཏྠོ. སཀཎིཀནྟི ཀཱལ༹ཏིལཀཝངྒམུཁདཱུསིཔཱིལ༹ཀཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརེན སདོསཾ. ཏཏྠ ཡཐཱ ཏསྶ མུཁནིམིཏྟཾ པཙྩཝེཀྑཏོ མུཁེ དོསོ པཱཀཊོ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཙེཏོཔརིཡཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནཱིཧརིཏྭཱ ནིསིནྣསྶ བྷིཀྑུནོ པརེསཾ སོལ༹སཝིདྷཾ ཙིཏྟཾ པཱཀཊཾ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

༢༤༤-༢༤༥. པུབྦེནིཝཱསཉཱཎཱུཔམཱཡཾ ཏཾ དིཝསཾ ཀཏཀིརིཡཱ པཱཀཊཱ ཧོཏཱིཏི ཏཾ དིཝསཾ གཏགཱམཏྟཡམེཝ གཧིཏཾ. ཏཏྠ གཱམཏྟཡགཏཔུརིསོ ཝིཡ པུབྦེནིཝཱསཉཱཎལཱབྷཱི དཊྛབྦོ, ཏཡོ གཱམཱ ཝིཡ ཏཡོ བྷཝཱ དཊྛབྦཱ, ཏསྶ པུརིསསྶ ཏཱིསུ གཱམེསུ ཏཾ དིཝསཾ ཀཏཀིརིཡཱཡ ཨཱཝིབྷཱཝོ ཝིཡ པུབྦེནིཝཱསཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནཱིཧརིཏྭཱ ནིསིནྣསྶ བྷིཀྑུནོ ཏཱིསུ བྷཝེསུ ཀཏཀིརིཡཱཡ པཱཀཊབྷཱཝོ དཊྛབྦོ.

༢༤༦-༢༤༧. དིབྦཙཀྑཱུཔམཱཡཾ ཝཱིཐིཾ སཉྩརནྟེཏི ཨཔརཱཔརཾ སཉྩརནྟེ. ཝཱིཐིཾ ཙརནྟེཏིཔི པཱཋོ. ཨཡམེཝཏྠོ. ཏཏྠ ནགརམཛ྄ཛྷེ སིངྒྷཱཊཀམྷི པཱསཱདོ ཝིཡ ཨིམསྶ བྷིཀྑུནོ ཀརཛཀཱཡོ དཊྛབྦོ, པཱསཱདེ ཋིཏོ ཙཀྑུམཱ པུརིསོ ཝིཡ ཨཡམེཝ དིབྦཙཀྑུཾ པཏྭཱ ཋིཏོ བྷིཀྑུ, གེཧཾ པཝིསནྟཱ ཝིཡ པཊིསནྡྷིཝསེན མཱཏུཀུཙྪིཡཾ པཝིསནྟཱ, གེཧཱ ནིཀྑམནྟཱ ཝིཡ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམནྟཱ, རཐིཀཱཡ ཝཱིཐིཾ སཉྩརནྟཱ ཝིཡ ཨཔརཱཔརཾ སཉྩརཎཀསཏྟཱ, པུརཏོ ཨབྦྷོཀཱསཊྛཱནེ མཛ྄ཛྷེ སིངྒྷཱཊཀེ ནིསིནྣཱ ཝིཡ ཏཱིསུ བྷཝེསུ ཏཏྠ ཏཏྠ ནིབྦཏྟསཏྟཱ, པཱསཱདཏལེ ཋིཏཔུརིསསྶ ཏེསཾ མནུསྶཱནཾ ཨཱཝིབྷཱུཏཀཱལོ ཝིཡ དིབྦཙཀྑུཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནཱིཧརིཏྭཱ ནིསིནྣསྶ བྷིཀྑུནོ ཏཱིསུ བྷཝེསུ ནིབྦཏྟསཏྟཱནཾ ཨཱཝིབྷཱུཏཀཱལོ དཊྛབྦོ. ཨིདཉྩ དེསནཱསུཁཏྠམེཝ ཝུཏྟཾ. ཨཱརུཔྤེ པན དིབྦཙཀྑུསྶ གོཙརོ ནཏྠཱིཏི.

ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎཀཐཱ

༢༤༨. སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེཏི ཨིདྷ ཝིཔསྶནཱཔཱདཀཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཙིཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཉཱཎཱཡཱཏི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཉཱཎནིབྦཏྟནཏྠཱཡ. ཨེཏྠ ཙ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡོ ནཱམ མགྒོཔི ཕལམྤི ནིབྦཱནམྤི བྷངྒོཔི ཝུཙྩཏི. ‘‘ཁཡེ ཉཱཎཾ, ཨནུཔྤཱདེ ཉཱཎ’’ནྟི ཨེཏྠ ཧི མགྒོ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡོཏི ཝུཏྟོ. ‘‘ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ སམཎོ ཧོཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༣༨) ཨེཏྠ ཕལཾ.

‘‘པརཝཛྫཱནུཔསྶིསྶ, ནིཙྩཾ ཨུཛ྄ཛྷཱནསཉྙིནོ;

ཨཱསཝཱ ཏསྶ ཝཌྜྷནྟི, ཨཱརཱ སོ ཨཱསཝཀྑཡཱ’’ཏི. (དྷ. པ. ༢༥༣);

ཨེཏྠ ནིབྦཱནཾ. ‘‘ཨཱསཝཱནཾ ཁཡོ ཝཡོ བྷེདོ ཨནིཙྩཏཱ ཨནྟརདྷཱན’’ནྟི ཨེཏྠ བྷངྒོ. ཨིདྷ པན ནིབྦཱནཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཨརཧཏྟམགྒོཔི ཝཊྚཏིཡེཝ.

ཙིཏྟཾ ཨབྷིནཱིཧརཏཱིཏི ཝིཔསྶནཱ ཙིཏྟཾ ཏནྣིནྣཾ ཏཔྤོཎཾ ཏཔྤབྦྷཱརཾ ཀརོཏི. སོ ཨིདཾ དུཀྑནྟིཨཱདཱིསུ ‘‘ཨེཏྟཀཾ དུཀྑཾ, ན ཨིཏོ བྷིཡྻོ’’ཏི སབྦམྤི དུཀྑསཙྩཾ སརསལཀྑཎཔཊིཝེདྷེན ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏསྶ ཙ དུཀྑསྶ ནིབྦཏྟིཀཾ ཏཎྷཾ ‘‘ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོ’’ཏི. ཏདུབྷཡམྤི ཡཾ ཋཱནཾ པཏྭཱ ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ཏཾ ཏེསཾ ཨཔྤཝཏྟིཾ ནིབྦཱནཾ ‘‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷོ’’ཏི; ཏསྶ ཙ སམྤཱཔཀཾ ཨརིཡམགྒཾ ‘‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’’ཏི སརསལཀྑཎཔཊིཝེདྷེན ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨེཝཾ སརཱུཔཏོ སཙྩཱནི དསྶེཏྭཱ པུན ཀིལེསཝསེན པརིཡཱཡཏོ དསྶེནྟོ ‘‘ཨིམེ ཨཱསཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶ ཨེཝཾ ཛཱནཏོ ཨེཝཾ པསྶཏོཏི ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨེཝཾ ཛཱནནྟསྶ ཨེཝཾ པསྶནྟསྶ, སཧ ཝིཔསྶནཱཡ ཀོཊིཔྤཏྟཾ མགྒཾ ཀཐེསི. ཀཱམཱསཝཱཏི ཀཱམཱསཝཏོ. ཝིམུཙྩཏཱིཏི ཨིམིནཱ མགྒཀྑཎཾ དསྶེཏི. ཝིམུཏྟསྨིནྟི ཨིམིནཱ ཕལཀྑཎཾ. ཝིམུཏྟམིཏི ཉཱཎཾ ཧོཏཱིཏི ཨིམིནཱ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎཾ. ཁཱིཎཱ ཛཱཏཱིཏིཨཱདཱིཧི ཏསྶ བྷཱུམིཾ. ཏེན ཧི ཉཱཎེན ཁཱིཎཱསཝོ པཙྩཝེཀྑནྟོ ཁཱིཎཱ ཛཱཏཱིཏིཨཱདཱིནི པཛཱནཱཏི.

ཀཏམཱ པནསྶ ཛཱཏི ཁཱིཎཱ? ཀཐཉྩ ནཾ པཛཱནཱཏཱིཏི? ན ཏཱཝསྶ ཨཏཱིཏཱ ཛཱཏི ཁཱིཎཱ, པུབྦེཝ ཁཱིཎཏྟཱ. ན ཨནཱགཏཱ, ཨནཱགཏེ ཝཱཡཱམཱབྷཱཝཏོ. ན པཙྩུཔྤནྣཱ, ཝིཛྫམཱནཏྟཱ. ཡཱ པན མགྒསྶ ཨབྷཱཝིཏཏྟཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻ ཨེཀཙཏུཔཉྩཝོཀཱརབྷཝེསུ ཨེཀཙཏུཔཉྩཀྑནྡྷཔྤབྷེདཱ ཛཱཏི, སཱ མགྒསྶ བྷཱཝིཏཏྟཱ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཏཾ ཨཱཔཛྫནེན ཁཱིཎཱ. ཏཾ སོ མགྒབྷཱཝནཱཡ པཧཱིནཀིལེསེ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ‘‘ཀིལེསཱབྷཱཝེ ཝིཛྫམཱནམྤི ཀམྨཾ ཨཱཡཏིཾ ཨཔྤཊིསནྡྷིཀཾཝ ཧོཏཱི’’ཏི ཛཱནནྟོ པཛཱནཱཏི.

ཝུསིཏནྟི ཝུཏྠཾ པརིཝུཏྠཾ. བྲཧྨཙརིཡནྟི མགྒབྲཧྨཙརིཡཾ. པུཐུཛྫནཀལྱཱཎཀེན ཧི སདྡྷིཾ སཏྟ སེཀྑཱ བྲཧྨཙརིཡཝཱསཾ ཝསནྟི ནཱམ, ཁཱིཎཱསཝོ ཝུཏྠཝཱསོ, ཏསྨཱ སོ ཨཏྟནོ བྲཧྨཙརིཡཝཱསཾ པཙྩཝེཀྑནྟོ ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡནྟི པཛཱནཱཏི. ཀཏཾ ཀརཎཱིཡནྟི ཙཏཱུསུ སཙྩེསུ ཙཏཱུཧི མགྒེཧི པརིཉྙཱཔཧཱནསཙྪིཀིརིཡཱབྷཱཝནཱཝསེན སོལ༹སཝིདྷཾ ཀིཙྩཾ ནིཊྛཱཔིཏཾ. ཏེན ཏེན མགྒེན པཧཱཏབྦཀིལེསཱ པཧཱིནཱ, དུཀྑམཱུལཾ སམུཙྪིནྣནྟི ཨཏྠོ. པུཐུཛྫནཀལྱཱཎཀཱདཡོ ཧི ཏཾ ཀིཙྩཾ ཀརོནྟི, ཁཱིཎཱསཝོ ཀཏཀརཎཱིཡོ. ཏསྨཱ སོ ཨཏྟནོ ཀརཎཱིཡཾ པཙྩཝེཀྑནྟོ ཀཏཾ ཀརཎཱིཡནྟི པཛཱནཱཏི. ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱཏི ཨིདཱནི པུན ཨིཏྠབྷཱཝཱཡ ཨེཝཾ སོལ༹སཀིཙྩབྷཱཝཱཡ ཀིལེསཀྑཡབྷཱཝཱཡ ཝཱ ཀཏྟབྦཾ མགྒབྷཱཝནཱཀིཙྩཾ མེ ནཏྠཱིཏི པཛཱནཱཏི. ཨཐ ཝཱ ཨིཏྠཏྟཱཡཱཏི ཨིཏྠབྷཱཝཏོ ཨིམསྨཱ ཨེཝཾ པཀཱརཱ. ཨིདཱནི ཝཏྟམཱནཁནྡྷསནྟཱནཱ ཨཔརཾ ཁནྡྷསནྟཱནཾ མཡ྄ཧཾ ནཏྠི. ཨིམེ པན པཉྩཀྑནྡྷཱ པརིཉྙཱཏཱ ཏིཊྛནྟི ཚིནྣམཱུལཀཱ རུཀྑཱ ཝིཡ, ཏེ ཙརིམཀཙིཏྟནིརོདྷེན ཨནུཔཱདཱནོ ཝིཡ ཛཱཏཝེདོ ནིབྦཱཡིསྶནྟི ཨཔཎྞཏྟིཀབྷཱཝཉྩ གམིསྶནྟཱིཏི པཛཱནཱཏི.

༢༤༩. པབྦཏསངྑེཔེཏི པབྦཏམཏྠཀེ. ཨནཱཝིལོཏི ནིཀྐདྡམོ. སིཔྤིཡོ ཙ སམྦུཀཱ ཙ སིཔྤིསམྦུཀཾ. སཀྑརཱ ཙ ཀཐལཱནི ཙ སཀྑརཀཐལཾ. མཙྪཱནཾ གུམྦཱ གྷཊཱཏི མཙྪགུམྦཾ. ཏིཊྛནྟམྤི ཙརནྟམྤཱིཏི ཨེཏྠ སཀྑརཀཐལཾ ཏིཊྛཏིཡེཝ, ཨིཏརཱནི ཙརནྟིཔི ཏིཊྛནྟིཔི. ཡཐཱ པན ཨནྟརནྟརཱ ཋིཏཱསུཔི ནིསིནྣཱསུཔི ཝིཛྫམཱནཱསུཔི ‘‘ཨེཏཱ གཱཝོ ཙརནྟཱི’’ཏི ཙརནྟིཡོ ཨུཔཱདཱཡ ཨིཏརཱཔི ཙརནྟཱིཏི ཝུཙྩནྟི. ཨེཝཾ ཏིཊྛནྟམེཝ སཀྑརཀཐལཾ ཨུཔཱདཱཡ ཨིཏརམྤི དྭཡཾ ཏིཊྛནྟནྟི ཝུཏྟཾ. ཨིཏརཉྩ དྭཡཾ ཙརནྟཾ ཨུཔཱདཱཡ སཀྑརཀཐལམྤི ཙརནྟནྟི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཙཀྑུམཏོ པུརིསསྶ ཏཱིརེ ཋཏྭཱ པསྶཏོ སིཔྤིཀསམྦུཀཱདཱིནཾ ཝིབྷཱུཏཀཱལོ ཝིཡ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནཱིཧརིཏྭཱ ནིསིནྣསྶ བྷིཀྑུནོ ཙཏུནྣཾ སཙྩཱནཾ ཝིབྷཱུཏཀཱལོ དཊྛབྦོཏི.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ, མནོམཡཉཱཎཾ, ཨིདྡྷིཝིདྷཉཱཎཾ, དིབྦསོཏཉཱཎཾ, ཙེཏོཔརིཡཉཱཎཾ, པུབྦེནིཝཱསཉཱཎཾ, དིབྦཙཀྑུཝསེན ནིཔྥནྣཾ ཨནཱགཏཾསཉཱཎཡཐཱཀམྨཱུཔགཉཱཎདྭཡཾ, དིབྦཙཀྑུཉཱཎཾ, ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎནྟི དས ཉཱཎཱནི ནིདྡིཊྛཱནི ཧོནྟི. ཏེསཾ ཨཱརམྨཎཝིབྷཱགོ ཛཱནིཏབྦོ – ཏཏྠ ཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ པརིཏྟམཧགྒཏཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཨཛ྄ཛྷཏྟབཧིདྡྷཱཝསེན སཏྟཝིདྷཱརམྨཎཾ. མནོམཡཉཱཎཾ ནིམྨིཏབྦརཱུཔཱཡཏནམཏྟམེཝ ཨཱརམྨཎཾ ཀརོཏཱིཏི པརིཏྟཔཙྩུཔྤནྣབཧིདྡྷཱརམྨཎཾ. ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎཾ ཨཔྤམཱཎབཧིདྡྷཱནཝཏྟབྦཱརམྨཎཾ. ཨཝསེསཱནཾ ཨཱརམྨཎབྷེདོ ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝུཏྟོ. ཨུཏྟརིཏརཾ ཝཱ པཎཱིཏཏརཾ ཝཱཏི ཡེན ཀེནཙི པརིཡཱཡེན ཨིཏོ སེཊྛཏརཾ སཱམཉྙཕལཾ ནཱམ ནཏྠཱིཏི བྷགཝཱ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི.

ཨཛཱཏསཏྟུཨུཔཱསཀཏྟཔཊིཝེདནཱཀཐཱ

༢༥༠. རཱཛཱ ཏཏྠ ཏཏྠ སཱདྷུཀཱརཾ པཝཏྟེནྟོ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཾ སཀྐཙྩཾ སུཏྭཱ ‘‘ཙིརཾ ཝཏམྷི ཨིམེ པཉྷེ པུཐཱུ སམཎབྲཱཧྨཎེ པུཙྪནྟོ, ཐུསེ ཀོཊྚེནྟོ ཝིཡ ཀིཉྩི སཱརཾ ནཱལཏྠཾ, ཨཧོ ཝཏ བྷགཝཏོ གུཎསམྤདཱ, ཡོ མེ དཱིཔསཧསྶཾ ཛཱལེནྟོ ཝིཡ མཧནྟཾ ཨཱལོཀཾ ཀཏྭཱ ཨིམེ པཉྷེ ཝིསྶཛྫེསི. སུཙིརཾ ཝཏམྷི དསབལསྶ གུཎཱནུབྷཱཝཾ ཨཛཱནནྟོ ཝཉྩིཏོ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ བུདྡྷགུཎཱནུསྶརཎསམྦྷཱུཏཱཡ པཉྩཝིདྷཱཡ པཱིཏིཡཱ ཕུཊསརཱིརོ ཨཏྟནོ པསཱདཾ ཨཱཝིཀརོནྟོ ཨུཔཱསཀཏྟཾ པཊིཝེདེསི. ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨེཝཾ ཝུཏྟེ རཱཛཱ’’ཏིཨཱདི ཨཱརདྡྷཾ.

ཏཏྠ ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷནྟེཏི ཨཡཾ ཨབྷིཀྐནྟསདྡོ ཁཡསུནྡརཱབྷིརཱུཔཨབྦྷནུམོདནེསུ དིསྶཏི. ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཱ བྷནྟེ, རཏྟི, ནིཀྑནྟོ པཋམོ ཡཱམོ, ཙིརནིསིནྣོ བྷིཀྑུསངྒྷོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༨.༢༠) ཧི ཁཡེ དིསྶཏི. ‘‘ཨཡཾ མེ པུགྒལོ ཁམཏི, ཨིམེསཾ ཙཏུནྣཾ པུགྒལཱནཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༡༠༠) སུནྡརེ.

‘‘ཀོ མེ ཝནྡཏི པཱདཱནི, ཨིདྡྷིཡཱ ཡསསཱ ཛལཾ;

ཨབྷིཀྐནྟེན ཝཎྞེན, སབྦཱ ཨོབྷཱསཡཾ དིསཱ’’ཏི. (ཝི. ཝ. ༨༥༧);

ཨཱདཱིསུ ཨབྷིརཱུཔེ. ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ བྷོ, གོཏམཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཱརཱ. ༡༥) ཨབྦྷནུམོདནེ. ཨིདྷཱཔི ཨབྦྷནུམོདནེཡེཝ. ཡསྨཱ ཙ ཨབྦྷནུམོདནེ, ཏསྨཱ ‘སཱདྷུ སཱདྷུ བྷནྟེ’ཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

བྷཡེ ཀོདྷེ པསཾསཱཡཾ, ཏུརིཏེ ཀོཏཱུཧལཙྪརེ;

ཧཱསེ སོཀེ པསཱདེ ཙ, ཀརེ ཨཱམེཌིཏཾ བུདྷོཏི.

ཨིམིནཱ ཙ ལཀྑཎེན ཨིདྷ པསཱདཝསེན, པསཾསཱཝསེན ཙཱཡཾ དྭིཀྑཏྟུཾ ཝུཏྟོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨཐཝཱ ཨབྷིཀྐནྟནྟི ཨབྷིཀནྟཾ ཨཏིཨིཊྛཾ ཨཏིམནཱཔཾ ཨཏིསུནྡརནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨེཏྠ ཨེཀེན ཨབྷིཀྐནྟསདྡེན དེསནཾ ཐོམེཏི, ཨེཀེན ཨཏྟནོ པསཱདཾ. ཨཡཉྷེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ, ཨབྷིཀྐནྟཾ བྷནྟེ, ཡདིདཾ བྷགཝཏོ དྷམྨདེསནཱ, ‘ཨབྷིཀྐནྟཾ’ ཡདིདཾ བྷགཝཏོ དྷམྨདེསནཾ ཨཱགམྨ མམ པསཱདོཏི. བྷགཝཏོཡེཝ ཝཱ ཝཙནཾ དྭེ དྭེ ཨཏྠེ སནྡྷཱཡ ཐོམེཏི. བྷགཝཏོ ཝཙནཾ ཨབྷིཀྐནྟཾ དོསནཱསནཏོ, ཨབྷིཀྐནྟཾ གུཎཱདྷིགམནཏོ. ཏཐཱ སདྡྷཱཛནནཏོ, པཉྙཱཛནནཏོ, སཱཏྠཏོ, སབྱཉྫནཏོ, ཨུཏྟཱནཔདཏོ, གམྦྷཱིརཏྠཏོ, ཀཎྞསུཁཏོ, ཧདཡངྒམཏོ, ཨནཏྟུཀྐཾསནཏོ, ཨཔརཝམྦྷནཏོ, ཀརུཎཱསཱིཏལཏོ, པཉྙཱཝདཱཏཏོ, ཨཱཔཱཐརམཎཱིཡཏོ, ཝིམདྡཀྑམཏོ, སུཡྻམཱནསུཁཏོ, ཝཱིམཾསིཡམཱནཧིཏཏོཏི ཨེཝམཱདཱིཧི ཡོཛེཏབྦཾ.

ཏཏོ པརམྤི ཙཏཱུཧི ཨུཔམཱཧི དེསནཾཡེཝ ཐོམེཏི. ཏཏྠ ནིཀྐུཛྫིཏནྟི ཨདྷོམུཁཋཔིཏཾ ཧེཊྛཱམུཁཛཱཏཾ ཝཱ. ཨུཀྐུཛྫེཡྻཱཏི ཨུཔརི མུཁཾ ཀརེཡྻ. པཊིཙྪནྣནྟི ཏིཎཔཎྞཱདིཚཱདིཏཾ. ཝིཝརེཡྻཱཏི ཨུགྒྷཱཊེཡྻ. མཱུལ༹ྷསྶ ཝཱཏི དིསཱམཱུལ༹ྷསྶ. མགྒཾ ཨཱཙིཀྑེཡྻཱཏི ཧཏྠེ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨེས མགྒོ’’ཏི ཝདེཡྻ, ཨནྡྷཀཱརེཏི ཀཱལ༹པཀྑཙཱཏུདྡསཱི ཨཌྜྷརཏྟགྷནཝནསཎྜམེགྷཔཊལེཧི ཙཏུརངྒེ ཏམེ. ཨཡཾ ཏཱཝ ཨནུཏྟཱནཔདཏྠོ. ཨཡཾ པན སཱདྷིཔྤཱཡཡོཛནཱ. ཡཐཱ ཀོཙི ནིཀྐུཛྫིཏཾ ཨུཀྐུཛྫེཡྻ, ཨེཝཾ སདྡྷམྨཝིམུཁཾ ཨསདྡྷམྨེ པཏིཏཾ མཾ ཨསདྡྷམྨཱ ཝུཊྛཱཔེནྟན. ཡཐཱ པཊིཙྪནྣཾ ཝིཝརེཡྻ, ཨེཝཾ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནནྟརདྷཱནཱ པབྷུཏི མིཙྪཱདིཊྛིགཧནཔཊིཙྪནྣཾ སཱསནཾ ཝིཝརནྟེན, ཡཐཱ མཱུལ༹ྷསྶ མགྒཾ ཨཱཙིཀྑེཡྻ, ཨེཝཾ ཀུམྨགྒམིཙྪཱམགྒཔྤཊིཔནྣསྶ མེ སགྒམོཀྑམགྒཾ ཨཱཝིཀརོནྟེན, ཡཐཱ ཨནྡྷཀཱརེ ཏེལཔཛྫོཏཾ དྷཱརེཡྻ, ཨེཝཾ མོཧནྡྷཀཱརནིམུགྒསྶ མེ བུདྡྷཱདིརཏནརཱུཔཱནི ཨཔསྶཏོ ཏཔྤཊིཙྪཱདཀམོཧནྡྷཀཱརཝིདྡྷཾསཀདེསནཱཔཛྫོཏདྷཱརཀེན མཡ྄ཧཾ བྷགཝཏཱ ཨེཏེཧི པརིཡཱཡེཧི པཀཱསིཏཏྟཱ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན དྷམྨོ པཀཱསིཏོཏི.

ཨེཝཾ དེསནཾ ཐོམེཏྭཱ ཨིམཱཡ དེསནཱཡ རཏནཏྟཡེ པསནྣཙིཏྟོ པསནྣཱཀཱརཾ ཀརོནྟོ ཨེསཱཧནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨེསཱཧནྟི ཨེསོ ཨཧཾ. བྷགཝནྟཾ སརཎཾ གཙྪཱམཱིཏི བྷགཝཱ མེ སརཎཾ, པརཱཡནཾ, ཨགྷསྶ ཏཱཏཱ, ཧིཏསྶ ཙ ཝིདྷཱཏཱཏི. ཨིམིནཱ ཨདྷིཔྤཱཡེན བྷགཝནྟཾ གཙྪཱམི བྷཛཱམི སེཝཱམི པཡིརུཔཱསཱམི, ཨེཝཾ ཝཱ ཛཱནཱམི བུཛ྄ཛྷཱམཱིཏི. ཡེསཉྷི དྷཱཏཱུནཾ གཏིཨཏྠོ, བུདྡྷིཔི ཏེསཾ ཨཏྠོ. ཏསྨཱ གཙྪཱམཱིཏི ཨིམསྶ ཛཱནཱམི བུཛ྄ཛྷཱམཱིཏི ཨཡམྤི ཨཏྠོ ཝུཏྟོ. དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩཱཏི ཨེཏྠ པན ཨདྷིགཏམགྒེ སཙྪིཀཏནིརོདྷེ ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཛྫམཱནེ ཙཏཱུསུ ཨཔཱཡེསུ ཨཔཏམཱནེ དྷཱརེཏཱིཏི དྷམྨོ, སོ ཨཏྠཏོ ཨརིཡམགྒོ ཙེཝ ནིབྦཱནཉྩ. ཝུཏྟཉྩེཏཾ – ‘‘ཡཱཝཏཱ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སངྑཏཱ, ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ ཏེསཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༣༤) ཝིཏྠཱརོ. ན ཀེཝལཉྩ ཨརིཡམགྒོ ཙེཝ ནིབྦཱནཉྩ. ཨཔི ཙ ཁོ ཨརིཡཕལེཧི སདྡྷིཾ པརིཡཏྟིདྷམྨོཔི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ཚཏྟམཱཎཝཀཝིམཱནེ –

‘‘རཱགཝིརཱགམནེཛམསོཀཾ, དྷམྨམསངྑཏམཔྤཊིཀཱུལཾ;

མདྷུརམིམཾ པགུཎཾ སུཝིབྷཏྟཾ, དྷམྨམིམཾ སརཎཏྠམུཔེཧཱི’’ཏི. (ཝི. ཝ. ༨༨༧);

ཨེཏྠ ཧི རཱགཝིརཱགོཏི མགྒོ ཀཐིཏོ. ཨནེཛམསོཀནྟི ཕལཾ. དྷམྨམསངྑཏནྟི ནིབྦཱནཾ. ཨཔྤཊིཀཱུལཾ མདྷུརམིམཾ པགུཎཾ སུཝིབྷཏྟནྟི པིཊཀཏྟཡེན ཝིབྷཏྟཱ དྷམྨཀྑནྡྷཱཏི. དིཊྛིསཱིལསཾགྷཱཏེན སཾཧཏོཏི སངྒྷོ, སོ ཨཏྠཏོ ཨཊྛ ཨརིཡཔུགྒལསམཱུཧོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ཏསྨིཉྙེཝ ཝིམཱནེ –

‘‘ཡཏྠ ཙ དིནྣམཧཔྥལམཱཧུ, ཙཏཱུསུ སུཙཱིསུ པུརཱིསཡུགེསུ;

ཨཊྛ ཙ པུགྒལདྷམྨདསཱ ཏེ, སངྒྷམིམཾ སརཎཏྠམུཔེཧཱི’’ཏི. (ཝི. ཝ. ༨༨༨);

བྷིཀྑཱུནཾ སངྒྷོ བྷིཀྑུསངྒྷོ. ཨེཏྟཱཝཏཱ རཱཛཱ ཏཱིཎི སརཎགམནཱནི པཊིཝེདེསི.

སརཎགམནཀཐཱ

ཨིདཱནི ཏེསུ སརཎགམནེསུ ཀོསལླཏྠཾ སརཎཾ, སརཎགམནཾ, ཡོ ཙ སརཎཾ གཙྪཏི, སརཎགམནཔྤབྷེདོ, སརཎགམནཕལཾ, སངྐིལེསོ, བྷེདོཏི, ཨཡཾ ཝིདྷི ཝེདིཏབྦོ. སེཡྻཐིདཾ – སརཎཏྠཏོ ཏཱཝ ཧིཾསཏཱིཏི སརཎཾ. སརཎགཏཱནཾ ཏེནེཝ སརཎགམནེན བྷཡཾ སནྟཱསཾ དུཀྑཾ དུགྒཏིཔརིཀིལེསཾ ཧནཏི ཝིནཱསེཏཱིཏི ཨཏྠོ, རཏནཏྟཡསྶེཝེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ.

ཨཐ ཝཱ ཧིཏེ པཝཏྟནེན ཨཧིཏཱ ཙ ནིཝཏྟནེན སཏྟཱནཾ བྷཡཾ ཧིཾསཏི བུདྡྷོ. བྷཝཀནྟཱརཱ ཨུཏྟཱརཎེན ཨསྶཱསདཱནེན ཙ དྷམྨོ; ཨཔྤཀཱནམྤི ཀཱརཱནཾ ཝིཔུལཕལཔཊིལཱབྷཀརཎེན སངྒྷོ. ཏསྨཱ ཨིམིནཱཔི པརིཡཱཡེན རཏནཏྟཡཾ སརཎཾ. ཏཔྤསཱདཏགྒརུཏཱཧི ཝིཧཏཀིལེསོ ཏཔྤརཱཡཎཏཱཀཱརཔྤཝཏྟོ ཙིཏྟུཔྤཱདོ སརཎགམནཾ. ཏཾ སམངྒཱིསཏྟོ སརཎཾ གཙྪཏི. ཝུཏྟཔྤཀཱརེན ཙིཏྟུཔྤཱདེན ཨེཏཱནི མེ ཏཱིཎི རཏནཱནི སརཎཾ, ཨེཏཱནི པརཱཡཎནྟི ཨེཝཾ ཨུཔེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ ཏཱཝ སརཎཾ, སརཎགམནཾ, ཡོ ཙ སརཎཾ གཙྪཏི, ཨིདཾ ཏཡཾ ཝེདིཏབྦཾ.

སརཎགམནཔྤབྷེདེ པན དུཝིདྷཾ སརཎགམནཾ – ལོཀུཏྟརཾ ལོཀིཡཉྩ. ཏཏྠ ལོཀུཏྟརཾ དིཊྛསཙྩཱནཾ མགྒཀྑཎེ སརཎགམནུཔཀྐིལེསསམུཙྪེདེན ཨཱརམྨཎཏོ ནིབྦཱནཱརམྨཎཾ ཧུཏྭཱ ཀིཙྩཏོ སཀལེཔི རཏནཏྟཡེ ཨིཛ྄ཛྷཏི. ལོཀིཡཾ པུཐུཛྫནཱནཾ སརཎགམནུཔཀྐིལེསཝིཀྑམྦྷནེན ཨཱརམྨཎཏོ བུདྡྷཱདིགུཎཱརམྨཎཾ ཧུཏྭཱ ཨིཛ྄ཛྷཏི. ཏཾ ཨཏྠཏོ བུདྡྷཱདཱིསུ ཝཏྠཱུསུ སདྡྷཱཔཊིལཱབྷོ སདྡྷཱམཱུལིཀཱ ཙ སམྨཱདིཊྛི དསསུ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠཱུསུ དིཊྛིཛུཀམྨནྟི ཝུཙྩཏི. ཏཡིདཾ ཙཏུདྷཱ ཝཏྟཏི – ཨཏྟསནྣིཡྻཱཏནེན, ཏཔྤརཱཡཎཏཱཡ, སིསྶབྷཱཝཱུཔགམནེན, པཎིཔཱཏེནཱཏི.

ཏཏྠ ཨཏྟསནྣིཡྻཱཏནཾ ནཱམ – ‘‘ཨཛྫཱདིཾ ཀཏྭཱ ཨཧཾ ཨཏྟཱནཾ བུདྡྷསྶ ནིཡྻཱཏེམི, དྷམྨསྶ, སངྒྷསྶཱ’’ཏི ཨེཝཾ བུདྡྷཱདཱིནཾ ཨཏྟཔརིཙྩཛནཾ. ཏཔྤརཱཡཎཏཱ ནཱམ ‘‘ཨཛྫཱདིཾ ཀཏྭཱ ‘ཨཧཾ བུདྡྷཔརཱཡཎོ, དྷམྨཔརཱཡཎོ, སངྒྷཔརཱཡཎོ’ཏི. མཾ དྷཱརེཐཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཏཔྤརཱཡཎབྷཱཝོ. སིསྶབྷཱཝཱུཔགམནཾ ནཱམ – ‘‘ཨཛྫཱདིཾ ཀཏྭཱ – ‘ཨཧཾ བུདྡྷསྶ ཨནྟེཝཱསིཀོ, དྷམྨསྶ, སངྒྷསྶ ཨནྟེཝཱསིཀོ’ཏི མཾ དྷཱརེཐཱ’’ཏི ཨེཝཾ སིསྶབྷཱཝཱུཔགམོ. པཎིཔཱཏོ ནཱམ – ‘‘ཨཛྫཱདིཾ ཀཏྭཱ ཨཧཾ ཨབྷིཝཱདནཔཙྩུཊྛཱནཨཉྫལིཀམྨསཱམཱིཙིཀམྨཾ བུདྡྷཱདཱིནཾཡེཝ ཏིཎྞཾ ཝཏྠཱུནཾ ཀརོམཱི’ཏི མཾ དྷཱརེཐཱ’’ཏི ཨེཝཾ བུདྡྷཱདཱིསུ པརམནིཔཙྩཱཀཱརོ. ཨིམེསཉྷི ཙཏུནྣཾ ཨཱཀཱརཱནཾ ཨཉྙཏརམྤི ཀརོནྟེན གཧིཏཾཡེཝ ཧོཏི སརཎཾ.

ཨཔི ཙ བྷགཝཏོ ཨཏྟཱནཾ པརིཙྩཛཱམི, དྷམྨསྶ, སངྒྷསྶ, ཨཏྟཱནཾ པརིཙྩཛཱམི, ཛཱིཝིཏཾ པརིཙྩཛཱམི, པརིཙྩཏྟོཡེཝ མེ ཨཏྟཱ, པརིཙྩཏྟཾཡེཝ ཛཱིཝིཏཾ, ཛཱིཝིཏཔརིཡནྟིཀཾ བུདྡྷཾ སརཎཾ གཙྪཱམི, བུདྡྷོ མེ སརཎཾ ལེཎཾ ཏཱཎནྟི; ཨེཝམྤི ཨཏྟསནྣིཡྻཱཏནཾ ཝེདིཏབྦཾ. ‘‘སཏྠཱརཉྩ ཝཏཱཧཾ པསྶེཡྻཾ, བྷགཝནྟམེཝ པསྶེཡྻཾ, སུགཏཉྩ ཝཏཱཧཾ པསྶེཡྻཾ, བྷགཝནྟམེཝ པསྶེཡྻཾ, སམྨཱསམྦུདྡྷཉྩ ཝཏཱཧཾ པསྶེཡྻཾ, བྷགཝནྟམེཝ པསྶེཡྻ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༢.༡༥༤). ཨེཝམྤི མཧཱཀསྶཔསྶ སརཎགམནཾ ཝིཡ སིསྶབྷཱཝཱུཔགམནཾ ཝེདིཏབྦཾ.

‘‘སོ ཨཧཾ ཝིཙརིསྶཱམི, གཱམཱ གཱམཾ པུརཱ པུརཾ;

ནམསྶམཱནོ སམྦུདྡྷཾ, དྷམྨསྶ ཙ སུདྷམྨཏ’’ནྟི. (སུ. ནི. ༡༩༤);

ཨེཝམྤི ཨཱལ༹ཝཀཱདཱིནཾ སརཎགམནཾ ཝིཡ ཏཔྤརཱཡཎཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨཐ ཁོ བྲཧྨཱཡུ བྲཱཧྨཎོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཨེཀཾསཾ ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཀརིཏྭཱ བྷགཝཏོ པཱདེསུ སིརསཱ ནིཔཏིཏྭཱ བྷགཝཏོ པཱདཱནི མུཁེན ཙ པརིཙུམྦཏི, པཱཎཱིཧི ཙ པརིསམྦཱཧཏི, ནཱམཉྩ སཱཝེཏི – ‘‘བྲཧྨཱཡུ ཨཧཾ, བྷོ གོཏམ བྲཱཧྨཎོ, བྲཧྨཱཡུ ཨཧཾ, བྷོ གོཏམ བྲཱཧྨཎོ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༣༩༤) ཨེཝམྤི པཎིཔཱཏོ དཊྛབྦོ.

སོ པནེས ཉཱཏིབྷཡཱཙརིཡདཀྑིཎེཡྻཝསེན ཙཏུབྦིདྷོ ཧོཏི. ཏཏྠ དཀྑིཎེཡྻཔཎིཔཱཏེན སརཎགམནཾ ཧོཏི, ན ཨིཏརེཧི. སེཊྛཝསེནེཝ ཧི སརཎཾ གཎྷཱཏི, སེཊྛཝསེན ཙ བྷིཛྫཏི. ཏསྨཱ ཡོ སཱཀིཡོ ཝཱ ཀོལིཡོ ཝཱ – ‘‘བུདྡྷོ ཨམྷཱཀཾ ཉཱཏཀོ’’ཏི ཝནྡཏི, ཨགྒཧིཏམེཝ ཧོཏི སརཎཾ. ཡོ ཝཱ – ‘‘སམཎོ གོཏམོ རཱཛཔཱུཛིཏོ མཧཱནུབྷཱཝོ ཨཝནྡཱིཡམཱནོ ཨནཏྠམྤི ཀརེཡྻཱ’’ཏི བྷཡེན ཝནྡཏི, ཨགྒཧིཏམེཝ ཧོཏི སརཎཾ. ཡོ ཝཱ བོདྷིསཏྟཀཱལེ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ ཀིཉྩི ཨུགྒཧིཏཾ སརམཱནོ བུདྡྷཀཱལེ ཝཱ –

‘‘ཙཏུདྷཱ ཝིབྷཛེ བྷོགེ, པཎྜིཏོ གྷརམཱཝསཾ;

ཨེཀེན བྷོགཾ བྷུཉྫེཡྻ, དྭཱིཧི ཀམྨཾ པཡོཛཡེ;

ཙཏུཏྠཉྩ ནིདྷཱཔེཡྻ, ཨཱཔདཱསུ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. (དཱི. ནི. ༣.༢༦༥);

ཨེཝརཱུཔཾ ཨནུསཱསནིཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ – ‘‘ཨཱཙརིཡོ མེ’’ཏི ཝནྡཏི, ཨགྒཧིཏམེཝ ཧོཏི སརཎཾ. ཡོ པན – ‘‘ཨཡཾ ལོཀེ ཨགྒདཀྑིཎེཡྻོ’’ཏི ཝནྡཏི, ཏེནེཝ གཧིཏཾ ཧོཏི སརཎཾ.

ཨེཝཾ གཧིཏསརཎསྶ ཙ ཨུཔཱསཀསྶ ཝཱ ཨུཔཱསིཀཱཡ ཝཱ ཨཉྙཏིཏྠིཡེསུ པབྦཛིཏམྤི ཉཱཏིཾ – ‘‘ཉཱཏཀོ མེ ཨཡ’’ནྟི ཝནྡཏོ སརཎགམནཾ ན བྷིཛྫཏི, པགེཝ ཨཔབྦཛིཏཾ. ཏཐཱ རཱཛཱནཾ བྷཡཝསེན ཝནྡཏོ. སོ ཧི རཊྛཔཱུཛིཏཏྟཱ ཨཝནྡཱིཡམཱནོ ཨནཏྠམྤི ཀརེཡྻཱཏི. ཏཐཱ ཡཾ ཀིཉྩི སིཔྤཾ སིཀྑཱཔཀཾ ཏིཏྠིཡམྤི – ‘‘ཨཱཙརིཡོ མེ ཨཡ’’ནྟི ཝནྡཏོཔི ན བྷིཛྫཏི, ཨེཝཾ སརཎགམནཔྤབྷེདོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཏྠ ཙ ལོཀུཏྟརསྶ སརཎགམནསྶ ཙཏྟཱརི སཱམཉྙཕལཱནི ཝིཔཱཀཕལཾ, སབྦདུཀྑཀྑཡོ ཨཱནིསཾསཕལཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཡོ ཙ བུདྡྷཉྩ དྷམྨཉྩ, སངྒྷཉྩ སརཎཾ གཏོ;

ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི, སམྨཔྤཉྙཱཡ པསྶཏི.

དུཀྑཾ དུཀྑསམུཔྤཱདཾ, དུཀྑསྶ ཙ ཨཏིཀྐམཾ;

ཨརིཡཾ ཨཊྛངྒིཀཾ མགྒཾ, དུཀྑཱུཔསམགཱམིནཾ.

ཨེཏཾ ཁོ སརཎཾ ཁེམཾ, ཨེཏཾ སརཎམུཏྟམཾ;

ཨེཏཾ སརཎམཱགམྨ, སབྦདུཀྑཱ པམུཙྩཏཱི’’ཏི. (དྷ. པ. ༡༩༢);

ཨཔི ཙ ནིཙྩཱདིཏོ ཨནུཔགམནཱདིཝསེན པེཏསྶ ཨཱནིསཾསཕལཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཨཊྛཱནམེཏཾ ཨནཝཀཱསོ, ཡཾ དིཊྛིསམྤནྣོ པུགྒལོ ཀཉྩི སངྑཱརཾ ནིཙྩཏོ ཨུཔགཙྪེཡྻ…པེ… ཀཉྩི སངྑཱརཾ སུཁཏོ…པེ… ཀཉྩི དྷམྨཾ ཨཏྟཏོ ཨུཔགཙྪེཡྻ…པེ… མཱཏརཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཡྻ…པེ… པིཏརཾ…པེ… ཨརཧནྟཾ…པེ… པདུཊྛཙིཏྟོ ཏཐཱགཏསྶ ལོཧིཏཾ ཨུཔྤཱདེཡྻ…པེ…. སངྒྷཾ བྷིནྡེཡྻ…པེ… ཨཉྙཾ སཏྠཱརཾ ཨུདྡིསེཡྻ, ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༢༩༠). ལོཀིཡསྶ པན སརཎགམནསྶ བྷཝསམྤདཱཔི བྷོགསམྤདཱཔི ཕལམེཝ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཡེ ཀེཙི བུདྡྷཾ སརཎཾ གཏཱསེ, ན ཏེ གམིསྶནྟི ཨཔཱཡབྷཱུམིཾ;

པཧཱཡ མཱནུསཾ དེཧཾ, དེཝཀཱཡཾ པརིཔཱུརེསྶནྟཱི’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༣༧);

ཨཔརམྤི ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཐ ཁོ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ ཨསཱིཏིཡཱ དེཝཏཱསཧསྶེཧི སདྡྷིཾ ཡེནཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ ཏེནུཔསངྐམི…པེ… ཨེཀམནྟཾ ཋིཏཾ ཁོ སཀྐཾ དེཝཱནམིནྡཾ ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སཱདྷུ ཁོ, དེཝཱནམིནྡ, བུདྡྷཾ སརཎགམནཾ ཧོཏི. བུདྡྷཾ སརཎགམནཧེཏུ ཁོ, དེཝཱནམིནྡ, ཨེཝམིདྷེཀཙྩེ སཏྟཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫནྟི…པེ… ཏེ ཨཉྙེ དེཝེ དསཧི ཋཱནེཧི ཨདྷིགཎྷནྟི – དིབྦེན ཨཱཡུནཱ, དིབྦེན ཝཎྞེན, དིབྦེན སུཁེན, དིབྦེན ཡསེན, དིབྦེན ཨཱདྷིཔཏེཡྻེན, དིབྦེཧི རཱུཔེཧི སདྡེཧི གནྡྷེཧི རསེཧི ཕོཊྛབྦེཧཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༤.༣༤༡). ཨེས ནཡོ དྷམྨེ ཙ སངྒྷེ ཙ. ཨཔི ཙ ཝེལཱམསུཏྟཱདཱིནཾ ཝསེནཱཔི སརཎགམནསྶ ཕལཝིསེསོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཾ སརཎགམནསྶ ཕལཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཏཏྠ ཙ ལོཀིཡསརཎགམནཾ ཏཱིསུ ཝཏྠཱུསུ ཨཉྙཱཎསཾསཡམིཙྪཱཉཱཎཱདཱིཧི སཾཀིལིསྶཏི, ན མཧཱཛུཏིཀཾ ཧོཏི, ན མཧཱཝིཔྥཱརཾ. ལོཀུཏྟརསྶ ནཏྠི སཾཀིལེསོ. ལོཀིཡསྶ ཙ སརཎགམནསྶ དུཝིདྷོ བྷེདོ – སཱཝཛྫོ ཙ ཨནཝཛྫོ ཙ. ཏཏྠ སཱཝཛྫོ ཨཉྙསཏྠཱརཱདཱིསུ ཨཏྟསནྣིཡྻཱཏནཱདཱིཧི ཧོཏི, སོ ཙ ཨནིཊྛཕལོ ཧོཏི. ཨནཝཛྫོ ཀཱལཀིརིཡཱཡ ཧོཏི, སོ ཨཝིཔཱཀཏྟཱ ཨཕལོ. ལོཀུཏྟརསྶ པན ནེཝཏྠི བྷེདོ. བྷཝནྟརེཔི ཧི ཨརིཡསཱཝཀོ ཨཉྙཾ སཏྠཱརཾ ན ཨུདྡིསཏཱིཏི. ཨེཝཾ སརཎགམནསྶ སཾཀིལེསོ ཙ བྷེདོ ཙ ཝེདིཏབྦོཏི.

ཨུཔཱསཀཾ མཾ བྷནྟེ བྷགཝཱ དྷཱརེཏཱུཏི མཾ བྷགཝཱ ‘‘ཨུཔཱསཀོ ཨཡ’’ནྟི ཨེཝཾ དྷཱརེཏུ, ཛཱནཱཏཱུཏི ཨཏྠོ. ཨུཔཱསཀཝིདྷིཀོསལླཏྠཾ པནེཏྠ – ཀོ ཨུཔཱསཀོ? ཀསྨཱ ཨུཔཱསཀོཏི ཝུཙྩཏི? ཀིམསྶ སཱིལཾ? ཀོ ཨཱཛཱིཝོ? ཀཱ ཝིཔཏྟི? ཀཱ སམྤཏྟཱིཏི? ཨིདཾ པཀིཎྞཀཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཏཏྠ ཀོ ཨུཔཱསཀོཏི ཡོ ཀོཙི སརཎགཏོ གཧཊྛོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཡཏོ ཁོ, མཧཱནཱམ, བུདྡྷཾ སརཎཾ གཏོ ཧོཏི, དྷམྨཾ སརཎཾ གཏོ ཧོཏི, སངྒྷཾ སརཎཾ གཏོ ཧོཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁོ, མཧཱནཱམ, ཨུཔཱསཀོ ཧོཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༡༠༣༣).

ཀསྨཱ ཨུཔཱསཀོཏི རཏནཏྟཡཾ ཨུཔཱསནཏོ. སོ ཧི བུདྡྷཾ ཨུཔཱསཏཱིཏི ཨུཔཱསཀོ, ཏཐཱ དྷམྨཾ སཾགྷཾ.

ཀིམསྶ སཱིལནྟི པཉྩ ཝེརམཎིཡོ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཡཏོ ཁོ, མཧཱནཱམ, ཨུཔཱསཀོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཨདིནྣཱདཱནཱ… ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ… མུསཱཝཱདཱ… སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁོ, མཧཱནཱམ, ཨུཔཱསཀོ སཱིལཝཱ ཧོཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༡༠༣༣).

ཀོ ཨཱཛཱིཝོཏི པཉྩ མིཙྪཱཝཎིཛྫཱ པཧཱཡ དྷམྨེན སམེན ཛཱིཝིཏཀཔྤནཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘པཉྩིམཱ, བྷིཀྑཝེ, ཝཎིཛྫཱ ཨུཔཱསཀེན ཨཀརཎཱིཡཱ. ཀཏམཱ པཉྩ? སཏྠཝཎིཛྫཱ, སཏྟཝཎིཛྫཱ, མཾསཝཎིཛྫཱ, མཛྫཝཎིཛྫཱ, ཝིསཝཎིཛྫཱ. ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཝཎིཛྫཱ ཨུཔཱསཀེན ཨཀརཎཱིཡཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༡༧༧).

ཀཱ ཝིཔཏྟཱིཏི ཡཱ ཏསྶེཝ སཱིལསྶ ཙ ཨཱཛཱིཝསྶ ཙ ཝིཔཏྟི, ཨཡམསྶ ཝིཔཏྟི. ཨཔི ཙ ཡཱཡ ཨེས ཙཎྜཱལོ ཙེཝ ཧོཏི, མལཉྩ པཏིཀུཊྛོ ཙ, སཱཔིསྶ ཝིཔཏྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཏེ ཙ ཨཏྠཏོ ཨསྶདྡྷིཡཱདཡོ པཉྩ དྷམྨཱ ཧོནྟི. ཡཐཱཧ – ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨུཔཱསཀོ ཨུཔཱསཀཙཎྜཱལོ ཙ ཧོཏི, ཨུཔཱསཀམལཉྩ, ཨུཔཱསཀཔཏིཀུཊྛོ ཙ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨསྶདྡྷོ ཧོཏི, དུསྶཱིལོ ཧོཏི, ཀོཏཱུཧལམངྒལིཀོ ཧོཏི, མངྒལཾ པཙྩེཏི, ནོ ཀམྨཾ, ཨིཏོ ཙ བཧིདྡྷཱ དཀྑིཎེཡྻཾ པརིཡེསཏི, ཏཏྠ ཙ པུབྦཀཱརཾ ཀརོཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༡༧༥).

ཀཱ སམྤཏྟཱིཏི ཡཱ ཙསྶ སཱིལསམྤདཱ ཙེཝ ཨཱཛཱིཝསམྤདཱ ཙ, སཱ སམྤཏྟི; ཡེ ཙསྶ རཏནབྷཱཝཱདིཀརཱ སདྡྷཱདཡོ པཉྩ དྷམྨཱ. ཡཐཱཧ – ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨུཔཱསཀོ ཨུཔཱསཀརཏནཉྩ ཧོཏི, ཨུཔཱསཀཔདུམཉྩ, ཨུཔཱསཀཔུཎྜརཱིཀཉྩ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? སདྡྷོ ཧོཏི, སཱིལཝཱ ཧོཏི, ན ཀོཏཱུཧལམངྒལིཀོ ཧོཏི, ཀམྨཾ པཙྩེཏི, ནོ མངྒལཾ, ན ཨིཏོ བཧིདྡྷཱ དཀྑིཎེཡྻཾ གཝེསཏི, ཨིདྷ ཙ པུབྦཀཱརཾ ཀརོཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༡༧༥).

ཨཛྫཏགྒེཏི ཨེཏྠཱཡཾ ཨགྒསདྡོ ཨཱདིཀོཊིཀོཊྛཱསསེཊྛེསུ དིསྶཏི. ‘‘ཨཛྫཏགྒེ, སམྨ དོཝཱརིཀ, ཨཱཝརཱམི དྭཱརཾ ནིགཎྛཱནཾ ནིགཎྛཱིན’’ནྟིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༢.༧༠) ཧི ཨཱདིམྷི དིསྶཏི. ‘‘ཏེནེཝ ཨངྒུལགྒེན ཏཾ ཨངྒུལགྒཾ པརཱམསེཡྻ. ཨུཙྪགྒཾ ཝེལ༹གྒ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཀཐཱ. ༢༨༡) ཀོཊིཡཾ. ‘‘ཨམྦིལགྒཾ ཝཱ མདྷུརགྒཾ ཝཱ ཏིཏྟཀགྒཾ ཝཱ ཝིཧཱརགྒེན ཝཱ པརིཝེཎགྒེན ཝཱ བྷཱཛེཏུ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༡༧) ཀོཊྛཱསེ. ‘‘ཡཱཝཏཱ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ ཨཔདཱ ཝཱ…པེ… ཏཐཱགཏོ ཏེསཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༣༤) སེཊྛེ. ཨིདྷ པནཱཡཾ ཨཱདིམྷི དཊྛབྦོ. ཏསྨཱ ཨཛྫཏགྒེཏི ཨཛྫཏཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱཏི ཨེཝམེཏྠཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཛྫཏནྟི ཨཛྫབྷཱཝཾ. ཨཛྫདགྒེཏི ཝཱ པཱཋོ, དཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ. ཨཛྫ ཨགྒནྟི ཨཏྠོ.

པཱཎུཔེཏནྟི པཱཎེཧི ཨུཔེཏཾ. ཡཱཝ མེ ཛཱིཝིཏཾ པཝཏྟཏི, ཏཱཝ ཨུཔེཏཾ ཨནཉྙསཏྠུཀཾ ཏཱིཧི སརཎགམནེཧི སརཎཾ གཏཾ ཨུཔཱསཀཾ ཀཔྤིཡཀཱརཀཾ མཾ བྷགཝཱ དྷཱརེཏུ ཛཱནཱཏུ. ཨཧཉྷི སཙེཔི མེ ཏིཁིཎེན ཨསིནཱ སཱིསཾ ཚིནྡེཡྻ, ནེཝ བུདྡྷཾ ‘‘ན བུདྡྷོ’’ཏི ཝཱ, དྷམྨཾ ‘‘ན དྷམྨོ’’ཏི ཝཱ, སངྒྷཾ ‘‘ན སངྒྷོ’’ཏི ཝཱ ཝདེཡྻནྟི.

ཨེཝཾ ཨཏྟསནྣིཡྻཱཏནེན སརཎཾ གནྟྭཱ ཨཏྟནཱ ཀཏཾ ཨཔརཱདྷཾ པཀཱསེནྟོ ཨཙྩཡོ མཾ, བྷནྟེཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཙྩཡོཏི ཨཔརཱདྷོ. མཾ ཨཙྩགམཱཏི མཾ ཨཏིཀྐམྨ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ པཝཏྟོ. དྷམྨིཀཾ དྷམྨརཱཛཱནནྟི ཨེཏྠ དྷམྨཾ ཙརཏཱིཏི དྷམྨིཀོ. དྷམྨེནེཝ རཱཛཱ ཛཱཏོ, ན པིཏུགྷཱཏནཱདིནཱ ཨདྷམྨེནཱཏི དྷམྨརཱཛཱ. ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེསིནྟི ཛཱིཝིཏཱ ཝིཡོཛེསིཾ. པཊིགྒཎྷཱཏཱུཏི ཁམཏུ. ཨཱཡཏིཾ སཾཝརཱཡཱཏི ཨནཱགཏེ སཾཝརཏྠཱཡ. པུན ཨེཝརཱུཔསྶ ཨཔརཱདྷསྶ དོསསྶ ཁལིཏསྶ ཨཀརཎཏྠཱཡ.

༢༥༡. ཏགྒྷཱཏི ཨེཀཾསེ ནིཔཱཏོ. ཡཐཱ དྷམྨཾ པཊིཀརོསཱིཏི ཡཐཱ དྷམྨོ ཋིཏོ ཏཐེཝ ཀརོསི, ཁམཱཔེསཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཾ ཏེ མཡཾ པཊིགྒཎྷཱམཱཏི ཏཾ ཏཝ ཨཔརཱདྷཾ མཡཾ ཁམཱམ. ཝུཌྜྷིཧེསཱ, མཧཱརཱཛ ཨརིཡསྶ ཝིནཡེཏི ཨེསཱ, མཧཱརཱཛ, ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ ཝུཌྜྷི ནཱམ. ཀཏམཱ? ཡཱཡཾ ཨཙྩཡཾ ཨཙྩཡཏོ དིསྭཱ ཡཐཱདྷམྨཾ པཊིཀརིཏྭཱ ཨཱཡཏིཾ སཾཝརཱཔཛྫནཱ, དེསནཾ པན པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཾ ཀརོནྟོ – ‘‘ཡོ ཨཙྩཡཾ ཨཙྩཡཏོ དིསྭཱ ཡཐཱདྷམྨཾ པཊིཀརོཏི, ཨཱཡཏིཾ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏཱི’’ཏི ཨཱཧ.

༢༥༢. ཨེཝཾ ཝུཏྟེཏི ཨེཝཾ བྷགཝཏཱ ཝུཏྟེ. ཧནྡ ཙ དཱནི མཡཾ བྷནྟེཏི ཨེཏྠ ཧནྡཱཏི ཝཙསཱཡཏྠེ ནིཔཱཏོ. སོ ཧི གམནཝཙསཱཡཾ ཀཏྭཱ ཨེཝམཱཧ. བཧུཀིཙྩཱཏི བལཝཀིཙྩཱ. བཧུཀརཎཱིཡཱཏི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ཡསྶདཱནི ཏྭནྟི ཡསྶ ཨིདཱནི ཏྭཾ མཧཱརཱཛ གམནསྶ ཀཱལཾ མཉྙསི ཛཱནཱསི, ཏསྶ ཀཱལཾ ཏྭམེཝ ཛཱནཱསཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམཱིཏི ཏིཀྑཏྟུཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ དསནཁསམོདྷཱནསམུཛྫལཾ ཨཉྫལིཾ སིརསི པཏིཊྛཔེཏྭཱ ཡཱཝ དསྶནཝིསཡཾ བྷགཝཏོ ཨབྷིམུཁོཝ པཊིཀྐམིཏྭཱ དསྶནཝིཛཧནཊྛཱནབྷཱུམིཡཾ པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཝནྡིཏྭཱ པཀྐཱམི.

༢༥༣. ཁཏཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, རཱཛཱཏི ཁཏོ ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, རཱཛཱ. ཨུཔཧཏཱཡནྟི ཨུཔཧཏོ ཨཡཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, རཱཛཱ ཁཏོ ཨུཔཧཏོ བྷིནྣཔཏིཊྛོ ཛཱཏོ, ཏཐཱནེན ཨཏྟནཱཝ ཨཏྟཱ ཁཏོ, ཡཐཱ ཨཏྟནོ པཏིཊྛཱ ན ཛཱཏཱཏི. ཝིརཛནྟི རཱགརཛཱདིཝིརཧིཏཾ. རཱགམལཱདཱིནཾཡེཝ ཝིགཏཏྟཱ ཝཱིཏམལཾ. དྷམྨཙཀྑུནྟི དྷམྨེསུ ཝཱ ཙཀྑུཾ, དྷམྨམཡཾ ཝཱ ཙཀྑུཾ, ཨཉྙེསུ ཋཱནེསུ ཏིཎྞཾ མགྒཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨིདྷ པན སོཏཱཔཏྟིམགྒསྶེཝ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – སཙེ ཨིམིནཱ པིཏཱ གྷཱཏིཏོ ནཱབྷཝིསྶ, ཨིདཱནི ཨིདྷེཝཱསནེ ནིསིནྣོ སོཏཱཔཏྟིམགྒཾ པཏྟོ ཨབྷཝིསྶ, པཱཔམིཏྟསཾསགྒེན པནསྶ ཨནྟརཱཡོ ཛཱཏོ. ཨེཝཾ སནྟེཔི ཡསྨཱ ཨཡཾ ཏཐཱགཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ རཏནཏྟཡཾ སརཎཾ གཏོ, ཏསྨཱ མམ སཱསནམཧནྟཏཱཡ ཡཐཱ ནཱམ ཀོཙི པུརིསསྶ ཝདྷཾ ཀཏྭཱ པུཔྥམུཊྛིམཏྟེན དཎྜེན མུཙྩེཡྻ, ཨེཝམེཝ ལོཧཀུམྦྷིཡཾ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏིཾསཝསྶསཧསྶཱནི ཨདྷོ པཏནྟོ ཧེཊྛིམཏལཾ པཏྭཱ ཏིཾསཝསྶསཧསྶཱནི ཨུདྡྷཾ གཙྪནྟོ པུནཔི ཨུཔརིམཏལཾ པཱཔུཎིཏྭཱ མུཙྩིསྶཏཱིཏི ཨིདམྤི ཀིར བྷགཝཏཱ ཝུཏྟམེཝ, པཱལི༹ཡཾ པན ན ཨཱརཱུལ༹ྷཾ.

ཨིདཾ པན སུཏྟཾ སུཏྭཱ རཉྙཱ ཀོཙི ཨཱནིསཾསོ ལདྡྷོཏི? མཧཱཨཱནིསཾསོ ལདྡྷོ. ཨཡཉྷི པིཏུ མཱརིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ནེཝ རཏྟིཾ ན དིཝཱ ནིདྡཾ ལབྷཏི, སཏྠཱརཾ པན ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨིམཱཡ མདྷུརཱཡ ཨོཛཝནྟིཡཱ དྷམྨདེསནཱཡ སུཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ནིདྡཾ ལབྷི. ཏིཎྞཾ རཏནཱནཾ མཧཱསཀྐཱརཾ ཨཀཱསི. པོཐུཛྫནིཀཱཡ སདྡྷཱཡ སམནྣཱགཏོ ནཱམ ཨིམིནཱ རཉྙཱ སདིསོ ནཱཧོསི. ཨནཱགཏེ པན ཝིཛིཏཱཝཱི ནཱམ པཙྩེཀབུདྡྷོ ཧུཏྭཱ པརིནིབྦཱཡིསྶཏཱིཏི. ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ. ཨཏྟམནཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡུནྟི.

ཨིཏི སུམངྒལཝིལཱསིནིཡཱ དཱིགྷནིཀཱཡཊྛཀཐཱཡཾ

སཱམཉྙཕལསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. ཨམྦཊྛསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨདྡྷཱནགམནཝཎྞནཱ

༢༥༤. ཨེཝཾ མེ སུཏཾ…པེ… ཀོསལེསཱུཏི ཨམྦཊྛསུཏྟཾ. ཏཏྲཱཡཾ ཨཔུབྦཔདཝཎྞནཱ. ཀོསལེསཱུཏི ཀོསལཱ ནཱམ ཛཱནཔདིནོ རཱཛཀུམཱརཱ. ཏེསཾ ནིཝཱསོ ཨེཀོཔི ཛནཔདོ རཱུལ༹ྷཱིསདྡེན ཀོསལཱཏི ཝུཙྩཏི, ཏསྨིཾ ཀོསལེསུ ཛནཔདེ. པོརཱཎཱ པནཱཧུ – ཡསྨཱ པུབྦེ མཧཱཔནཱདཾ རཱཛཀུམཱརཾ ནཱནཱནཱཊཀཱདཱིནི དིསྭཱ སིཏམཏྟམྤི ཨཀརོནྟཾ སུཏྭཱ རཱཛཱ ཨཱཧ – ‘‘ཡོ མམ པུཏྟཾ ཧསཱཔེཏི, སབྦཱལངྐཱརེན ནཾ ཨལངྐརོམཱི’’ཏི. ཏཏོ ནངྒལཱནིཔི ཚཌྜེཏྭཱ མཧཱཛནཀཱཡེ སནྣིཔཏིཏེ མནུསྶཱ སཱཏིརེཀཱནི སཏྟཝསྶཱནི ནཱནཱཀཱིལཱ༹ཡོ དསྶེཏྭཱཔི ཏཾ ཧསཱཔེཏུཾ ནཱསཀྑིཾསུ, ཏཏོ སཀྐོ དེཝརཱཛཱ ནཱཊཀཾ པེསེསི, སོ དིབྦནཱཊཀཾ དསྶེཏྭཱ ཧསཱཔེསི. ཨཐ ཏེ མནུསྶཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཝསནོཀཱསཱབྷིམུཁཱ པཀྐམིཾསུ. ཏེ པཊིཔཐེ མིཏྟསུཧཛྫཱདཡོ དིསྭཱ པཊིསནྠཱརཾ ཀརོནྟཱ – ‘‘ཀཙྩི བྷོ ཀུསལཾ, ཀཙྩི བྷོ ཀུསལ’’ནྟི ཨཱཧཾསུ. ཏསྨཱ ཏཾ ‘‘ཀུསལ’’ནྟི ཝཙནཾ ཨུཔཱདཱཡ སོ པདེསོ ཀོསལཱཏི ཝུཙྩཏཱིཏི.

ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོཏི ཨདྡྷཱནགམནཾ གཙྪནྟོ. ཙཱརིཀཱ ཙ ནཱམེསཱ བྷགཝཏོ དུཝིདྷཱ ཧོཏི – ཏུརིཏཙཱརིཀཱ ཙ, ཨཏུརིཏཙཱརིཀཱ ཙ. ཏཏྠ དཱུརེཔི བོདྷནེཡྻཔུགྒལཾ དིསྭཱ ཏསྶ བོདྷནཏྠཱཡ སཧསཱ གམནཾ ཏུརིཏཙཱརིཀཱ ནཱམ, སཱ མཧཱཀསྶཔསྶ པཙྩུགྒམནཱདཱིསུ དཊྛབྦཱ. བྷགཝཱ ཧི མཧཱཀསྶཔཏྠེརཾ པཙྩུགྒཙྪནྟོ མུཧུཏྟེན ཏིགཱཝུཏཾ མགྒཾ ཨགམཱསི. ཨཱལ༹ཝཀསྶཏྠཱཡ ཏིཾསཡོཛནཾ, ཏཐཱ ཨངྒུལིམཱལསྶ. པཀྐུསཱཏིསྶ པན པཉྩཙཏྟཱལཱིསཡོཛནཾ. མཧཱཀཔྤིནསྶ ཝཱིསཡོཛནསཏཾ. དྷནིཡསྶཏྠཱཡ སཏྟཡོཛནསཏཱནི ཨགམཱསི. དྷམྨསེནཱཔཏིནོ སདྡྷིཝིཧཱརིཀསྶ ཝནཝཱསཱིཏིསྶསཱམཎེརསྶ ཏིགཱཝུཏཱདྷིཀཾ ཝཱིསཡོཛནསཏཾ.

ཨེཀདིཝསཾ ཀིར ཐེརོ – ‘‘ཏིསྶསཱམཎེརསྶ སནྟིཀཾ, བྷནྟེ, གཙྪཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. བྷགཝཱ – ‘‘ཨཧམྤི གམིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཱནནྡ, ཝཱིསཏིསཧསྶཱནཾ ཚལ༹བྷིཉྙཱནཾ ཨཱརོཙེཧི, བྷགཝཱ ཀིར ཝནཝཱསིསྶ ཏིསྶསཱམཎེརསྶ སནྟིཀཾ གམིསྶཏཱི’’ཏི. ཏཏོ དུཏིཡདིཝསེ ཝཱིསཏིསཧསྶཁཱིཎཱསཝཔརིཝཱརོ ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཝཱིསཏིཡོཛནསཏམཏྠཀེ ཏསྶ གོཙརགཱམདྭཱརེ ཨོཏརིཏྭཱ ཙཱིཝརཾ པཱརུཔི. ཏཾ ཀམྨནྟཾ གཙྪམཱནཱ མནུསྶཱ དིསྭཱ – ‘‘སཏྠཱ ནོ ཨཱགཏོ, མཱ ཀམྨནྟཾ ཨགམིཏྠཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཱསནཱནི པཉྙཔེཏྭཱ ཡཱགུཾ དཏྭཱ པཱཏརཱསབྷཏྟཾ ཀརོནྟཱ – ‘‘ཀུཧིཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ གཙྪཏཱི’’ཏི དཧརབྷིཀྑཱུ པུཙྪིཾསུ. ཨུཔཱསཀཱ ན བྷགཝཱ ཨཉྙཏྠ གཙྪཏི, ཨིདྷེཝ ཏིསྶསཱམཎེརསྶ དསྶནཏྠཱཡཱགཏོཏི. ཏེ – ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཀུལཱུཔཀསྶ ཀིར ཐེརསྶ དསྶནཏྠཱཡ སཏྠཱ ཨཱགཏོ, ནོ ཝཏ ནོ ཐེརོ ཨོརམཏྟཀོ’’ཏི སོམནསྶཛཱཏཱ ཨཧེསུཾ.

ཨཐ ཁོ བྷགཝཏོ བྷཏྟཀིཙྩཔརིཡོསཱནེ སཱམཎེརོ གཱམེ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ – ‘‘ཨུཔཱསཀཱ, མཧཱབྷིཀྑུསངྒྷོ’’ཏི པུཙྪི. ཨཐསྶ ཏེ ‘‘སཏྠཱ, བྷནྟེ, ཨཱགཏོ’’ཏི ཨཱརོཙེསུཾ. སོ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པིཎྜཔཱཏེན ཨཱཔུཙྪི. སཏྠཱ ཏསྶ པཏྟཾ ཧཏྠེན གཧེཏྭཱ – ‘‘ཨལཾ, ཏིསྶ, ནིཊྛིཏཾ བྷཏྟཀིཙྩ’’ནྟི ཨཱཧ. ཏཏོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཾ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ ཨཏྟནོ པཏྟཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ བྷཏྟཀིཙྩམཀཱསི. ཨཐསྶ བྷཏྟཀིཙྩཔརིཡོསཱནེ སཏྠཱ མངྒལཾ ཝཏྭཱ ནིཀྑམིཏྭཱ གཱམདྭཱརེ ཋཏྭཱ – ‘‘ཀཏརོ ཏེ, ཏིསྶ, ཝསནཊྛཱནཾ གཏམགྒོ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཡཾ བྷགཝཱཏི. མགྒཾ དེསཡམཱནོ པུརཏོ ཡཱཧི ཏིསྶཱཏི. བྷགཝཱ ཀིར སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ མགྒདེསཀོཔི སམཱནོ སཀལེ ཏིགཱཝུཏེ མགྒེ ‘སཱམཎེརཾ དཊྛུཾ ལཙྪཱམཱི’ཏི ཏཾ མགྒདེསཀཾ ཨཀཱསི.

སོ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནཾ གནྟྭཱ བྷགཝཏོ ཝཏྟམཀཱསི. ཨཐ ནཾ བྷགཝཱ – ‘‘ཀཏརོ ཏེ, ཏིསྶ, ཙངྐམོ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ཏཏྠ གནྟྭཱ སཱམཎེརསྶ ནིསཱིདནཔཱསཱཎེ ནིསཱིདིཏྭཱ – ‘‘ཏིསྶ, ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ སུཁཾ ཝསཱི’’ཏི པུཙྪི. སོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཝསནྟསྶ སཱིཧབྱགྒྷཧཏྠིམིགམོརཱདཱིནཾ སདྡཾ སུཎཏོ ཨརཉྙསཉྙཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཱཡ སུཁཾ ཝསཱམཱི’’ཏི. ཨཐ ནཾ བྷགཝཱ – ‘‘ཏིསྶ, བྷིཀྑུསངྒྷཾ སནྣིཔཱཏེཧི, བུདྡྷདཱཡཛྫཾ ཏེ དསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ སནྣིཔཏིཏེ བྷིཀྑུསངྒྷེ ཨུཔསམྤཱདེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནམེཝ ཨགམཱསཱིཏི. ཨཡཾ ཏུརིཏཙཱརིཀཱ ནཱམ. ཡཾ པན གཱམནིགམཔཊིཔཱཊིཡཱ དེཝསིཀཾ ཡོཛནདྭིཡོཛནཝསེན པིཎྜཔཱཏཙརིཡཱདཱིཧི ལོཀཾ ཨནུགྒཎྷནྟསྶ གམནཾ, ཨཡཾ ཨཏུརིཏཙཱརིཀཱ ནཱམ.

ཨིམཾ པན ཙཱརིཀཾ ཙརནྟོ བྷགཝཱ མཧཱམཎྜལཾ, མཛ྄ཛྷིམམཎྜལཾ, ཨནྟོམཎྜལནྟི ཨིམེསཾ ཏིཎྞཾ མཎྜལཱནཾ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཙརཏི. ཏཏྠ མཧཱམཎྜལཾ ནཝཡོཛནསཏིཀཾ, མཛ྄ཛྷིམམཎྜལཾ ཚཡོཛནསཏིཀཾ, ཨནྟོམཎྜལཾ ཏིཡོཛནསཏིཀཾ. ཡདཱ མཧཱམཎྜལེ ཙཱརིཀཾ ཙརིཏུཀཱམོ ཧོཏི, མཧཱཔཝཱརཎཱཡ པཝཱརེཏྭཱ པཱཊིཔདདིཝསེ མཧཱབྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝཱརོ ནིཀྑམཏི. སམནྟཱ ཡོཛནསཏཾ ཨེཀཀོལཱཧལཾ ཧོཏི. པུརིམཾ པུརིམཾ ཨཱགཏཱ ནིམནྟེཏུཾ ལབྷནྟི. ཨིཏརེསུ དྭཱིསུ མཎྜལེསུ སཀྐཱརོ མཧཱམཎྜལེ ཨོསརཏི. ཏཏྠ བྷགཝཱ ཏེསུ ཏེསུ གཱམནིགམེསུ ཨེཀཱཧཾ དྭཱིཧཾ ཝསནྟོ མཧཱཛནཾ ཨཱམིསཔྤཊིགྒཧེན ཨནུགྒཎྷནྟོ དྷམྨདཱནེན ཙསྶ ཝིཝཊྚསནྣིསྶིཏཾ ཀུསལཾ ཝཌྜྷེནྟོ ནཝཧི མཱསེཧི ཙཱརིཀཾ པརིཡོསཱཔེཏི. སཙེ པན ཨནྟོཝསྶེ བྷིཀྑཱུནཾ སམཐཝིཔསྶནཱ ཏརུཎཱ ཧོནྟི, མཧཱཔཝཱརཎཱཡ ཨཔཝཱརེཏྭཱ པཝཱརཎཱསངྒཧཾ དཏྭཱ ཀཏྟིཀཔུཎྞམཱཡཾ པཝཱརེཏྭཱ མིགསིརསྶ པཋམཔཱཊིཔདདིཝསེ མཧཱབྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝཱརོ ནིཀྑམིཏྭཱ མཛ྄ཛྷིམམཎྜལེ ཨོསརཏི. ཨཉྙེནཔི ཀཱརཎེན མཛ྄ཛྷིམམཎྜལེ ཙཱརིཀཾ ཙརིཏུཀཱམོ ཙཏུམཱསཾ ཝསིཏྭཱཝ ནིཀྑམཏི. ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨིཏརེསུ དྭཱིསུ མཎྜལེསུ སཀྐཱརོ མཛ྄ཛྷིམམཎྜལེ ཨོསརཏི. བྷགཝཱ པུརིམནཡེནེཝ ལོཀཾ ཨནུགྒཎྷནྟོ ཨཊྛཧི མཱསེཧི ཙཱརིཀཾ པརིཡོསཱཔེཏི. སཙེ པན ཙཏུམཱསཾ ཝུཏྠཝསྶསྶཱཔི བྷགཝཏོ ཝེནེཡྻསཏྟཱ ཨཔརིཔཀྐིནྡྲིཡཱ ཧོནྟི, ཏེསཾ ཨིནྡྲིཡཔརིཔཱཀཾ ཨཱགམཡམཱནོ ཨཔརམྤི ཨེཀམཱསཾ ཝཱ དྭིཏིཙཏུམཱསཾ ཝཱ ཏཏྠེཝ ཝསིཏྭཱ མཧཱབྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝཱརོ ནིཀྑམཏི. ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨིཏརེསུ དྭཱིསུ མཎྜལེསུ སཀྐཱརོ ཨནྟོམཎྜལེ ཨོསརཏི. བྷགཝཱ པུརིམནཡེནེཝ ལོཀཾ ཨནུགྒཎྷནྟོ སཏྟཧི ཝཱ ཚཧི ཝཱ པཉྩཧི ཝཱ ཙཏཱུཧི ཝཱ མཱསེཧི ཙཱརིཀཾ པརིཡོསཱཔེཏི. ཨིཏི ཨིམེསུ ཏཱིསུ མཎྜལེསུ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཙཱརིཀཾ ཙརནྟོ ན ཙཱིཝརཱདིཧེཏུ ཙརཏི. ཨཐ ཁོ ཡེ དུགྒཏབཱལཛིཎྞབྱཱདྷིཏཱ, ཏེ ཀདཱ ཏཐཱགཏཾ ཨཱགནྟྭཱ པསྶིསྶནྟི. མཡི པན ཙཱརིཀཾ ཙརནྟེ མཧཱཛནོ ཏཐཱགཏསྶ དསྶནཾ ལབྷིསྶཏི. ཏཏྠ ཀེཙི ཙིཏྟཱནི པསཱདེསྶནྟི, ཀེཙི མཱལཱདཱིཧི པཱུཛེསྶནྟི, ཀེཙི ཀཊཙྪུབྷིཀྑཾ དསྶནྟི, ཀེཙི མིཙྪཱདསྶནཾ པཧཱཡ སམྨཱདིཊྛིཀཱ བྷཝིསྶནྟི. ཏཾ ནེསཾ བྷཝིསྶཏི དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡཱཏི. ཨེཝཾ ལོཀཱནུཀམྤཀཱཡ ཙཱརིཀཾ ཙརཏི.

ཨཔི ཙ ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི བུདྡྷཱ བྷགཝནྟོ ཙཱརིཀཾ ཙརནྟི, ཛངྒྷཝིཧཱརཝསེན སརཱིརཕཱསུཀཏྠཱཡ, ཨཏྠུཔྤཏྟིཀཱལཱབྷིཀངྑནཏྠཱཡ, བྷིཀྑཱུནཾ སིཀྑཱཔདཔཉྙཱཔནཏྠཱཡ, ཏཏྠ ཏཏྠ པརིཔཱཀགཏིནྡྲིཡེ བོདྷནེཡྻསཏྟེ བོདྷནཏྠཱཡཱཏི. ཨཔརེཧིཔི ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི བུདྡྷཱ བྷགཝནྟོ ཙཱརིཀཾ ཙརནྟི བུདྡྷཾ སརཎཾ གཙྪིསྶནྟཱིཏི ཝཱ, དྷམྨཾ, སངྒྷཾ སརཎཾ གཙྪིསྶནྟཱིཏི ཝཱ, མཧཏཱ དྷམྨཝསྶེན ཙཏསྶོ པརིསཱ སནྟཔྤེསྶཱམཱིཏི ཝཱ. ཨཔརེཧིཔི པཉྩཧི ཀཱརཎེཧི བུདྡྷཱ བྷགཝནྟོ ཙཱརིཀཾ ཙརནྟི པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཝིརམིསྶནྟཱིཏི ཝཱ, ཨདིནྣཱདཱནཱ, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ, མུསཱཝཱདཱ, སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ ཝིརམིསྶནྟཱིཏི ཝཱ. ཨཔརེཧིཔི ཨཊྛཧི ཀཱརཎེཧི བུདྡྷཱ བྷགཝནྟོ ཙཱརིཀཾ ཙརནྟི – པཋམཾ ཛྷཱནཾ པཊིལབྷིསྶནྟཱིཏི ཝཱ, དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ…པེ… ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནསམཱཔཏྟིཾ པཊིལབྷིསྶནྟཱིཏི ཝཱ. ཨཔརེཧིཔི ཨཊྛཧི ཀཱརཎེཧི བུདྡྷཱ བྷགཝནྟོ ཙཱརིཀཾ ཙརནྟི – སོཏཱཔཏྟིམགྒཾ ཨདྷིགམིསྶནྟཱིཏི ཝཱ, སོཏཱཔཏྟིཕལཾ…པེ… ཨརཧཏྟཕལཾ སཙྪིཀརིསྶནྟཱིཏི ཝཱཏི. ཨཡཾ ཨཏུརིཏཙཱརིཀཱ, ཨིདྷ ཙཱརིཀཱཏི ཨདྷིཔྤེཏཱ. སཱ པནེསཱ དུཝིདྷཱ ཧོཏི – ཨནིབདྡྷཙཱརིཀཱ ཙ ནིབདྡྷཙཱརིཀཱ ཙ. ཏཏྠ ཡཾ གཱམནིགམནགརཔཊིཔཱཊིཝསེན ཙརཏི, ཨཡཾ ཨནིབདྡྷཙཱརིཀཱ ནཱམ. ཡཾ པནེཀསྶེཝ བོདྷནེཡྻསཏྟསྶཏྠཱཡ གཙྪཏི, ཨཡཾ ནིབདྡྷཙཱརིཀཱ ནཱམ. ཨེསཱ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཱ.

ཏདཱ ཀིར བྷགཝཏོ པཙྪིམཡཱམཀིཙྩཔརིཡོསཱནེ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཡཱ ཉཱཎཛཱལཾ པཏྠརིཏྭཱ བོདྷནེཡྻབནྡྷཝེ ཨོལོཀེནྟསྶ པོཀྑརསཱཏིབྲཱཧྨཎོ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཛཱལསྶ ཨནྟོ པཝིཊྛོ. ཨཐ བྷགཝཱ ཨཡཾ བྲཱཧྨཎོ མཡ྄ཧཾ ཉཱཎཛཱལེ པཉྙཱཡཏི, ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁྭསྶ ཨུཔནིསྶཡོ’’ཏི ཝཱིམཾསནྟོ སོཏཱཔཏྟིམགྒསྶ ཨུཔནིསྶཡཾ དིསྭཱ – ‘‘ཨེསོ མཡི ཨེཏཾ ཛནཔདཾ གཏེ ལཀྑཎཔརིཡེསནཏྠཾ ཨམྦཊྛཾ ཨནྟེཝཱསིཾ པཧིཎིསྶཏི, སོ མཡཱ སདྡྷིཾ ཝཱདཔཊིཝཱདཾ ཀཏྭཱ ནཱནཔྤཀཱརཾ ཨསབྦྷིཝཱཀྱཾ ཝཀྑཏི, ཏམཧཾ དམེཏྭཱ ནིབྦིསེཝནཾ ཀརིསྶཱམི. སོ ཨཱཙརིཡསྶ ཀཐེསྶཏི, ཨཐསྶཱཙརིཡོ ཏཾ ཀཐཾ སུཏྭཱ ཨཱགམྨ མམ ལཀྑཎཱནི པརིཡེསིསྶཏི, ཏསྶཱཧཾ དྷམྨཾ དེསེསྶཱམི. སོ དེསནཱཔརིཡོསཱནེ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧིསྶཏི. དེསནཱ མཧཱཛནསྶ སཕལཱ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི པཉྩབྷིཀྑུསཏཔརིཝཱརོ ཏཾ ཛནཔདཾ པཊིཔནྣོ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཀོསལེསུ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ པཉྩམཏྟེཧི བྷིཀྑུསཏེཧཱི’’ཏི.

ཡེན ཨིཙྪཱནངྒལནྟི ཡེན དིསཱབྷཱགེན ཨིཙྪཱནངྒལཾ ཨཝསརིཏབྦཾ. ཡསྨིཾ ཝཱ པདེསེ ཨིཙྪཱནངྒལཾ. ཨིཛ྄ཛྷཱནངྒལནྟིཔི པཱཋོ. ཏདཝསརཱིཏི ཏེན ཨཝསརི, ཏཾ ཝཱ ཨཝསརི. ཏེན དིསཱབྷཱགེན གཏོ, ཏཾ ཝཱ པདེསཾ གཏོཏི ཨཏྠོ. ཨིཙྪཱནངྒལེ ཝིཧརཏི ཨིཙྪཱནངྒལཝནསཎྜེཏི ཨིཙྪཱནངྒལཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཨིཙྪཱནངྒལཝནསཎྜེ སཱིལཁནྡྷཱཝཱརཾ བནྡྷིཏྭཱ སམཱདྷིཀོནྟཾ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསརཾ པརིཝཏྟཡམཱནོ དྷམྨརཱཛཱ ཡཐཱབྷིརུཙིཏེན ཝིཧཱརེན ཝིཧརཏི.

པོཀྑརསཱཏིཝཏྠུཝཎྞནཱ

༢༥༥. ཏེན ཁོ པན སམཡེནཱཏི ཡེན སམཡེན བྷགཝཱ ཏཏྠ ཝིཧརཏི, ཏེན སམཡེན, ཏསྨིཾ སམཡེཏི ཨཡམཏྠོ. བྲཧྨཾ ཨཎཏཱིཏི བྲཱཧྨཎོ, མནྟེ སཛ྄ཛྷཱཡཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིདམེཝ ཧི ཛཱཏིབྲཱཧྨཎཱནཾ ནིརུཏྟིཝཙནཾ. ཨརིཡཱ པན བཱཧིཏཔཱཔཏྟཱ བྲཱཧྨཎཱཏི ཝུཙྩནྟི. པོཀྑརསཱཏཱིཏི ཨིདཾ ཏསྶ ནཱམཾ. ཀསྨཱ པོཀྑརསཱཏཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཏསྶ ཀིར ཀཱཡོ སེཏཔོཀྑརསདིསོ, དེཝནགརེ ཨུསྶཱཔིཏརཛཏཏོརཎཾ ཝིཡ སོབྷཏི. སཱིསཾ པནསྶ ཀཱལ༹ཝཎྞཾ ཨིནྡནཱིལམཎིམཡཾ ཝིཡ. མསྶུཔི ཙནྡམཎྜལེ ཀཱལ༹མེགྷརཱཛི ཝིཡ ཁཱཡཏི. ཨཀྑཱིནི ནཱིལུཔྤལསདིསཱནི. ནཱསཱ རཛཏཔནཱལི༹ཀཱ ཝིཡ སུཝཊྚིཏཱ སུཔརིསུདྡྷཱ. ཧཏྠཔཱདཏལཱནི ཙེཝ མུཁདྭཱརཉྩ ཀཏལཱཁཱརསཔརིཀམྨཾ ཝིཡ སོབྷཏི, ཨཏིཝིཡ སོབྷགྒཔྤཏྟོ བྲཱཧྨཎསྶ ཨཏྟབྷཱཝོ. ཨརཱཛཀེ ཋཱནེ རཱཛཱནཾ ཀཱཏུཾ ཡུཏྟམིམཾ བྲཱཧྨཎཾ. ཨེཝམེས སསྶིརིཀོ. ཨིཏི ནཾ པོཀྑརསདིསཏྟཱ པོཀྑརསཱཏཱིཏི སཉྫཱནནྟི.

ཨཡཾ པན ཀསྶཔསམྨཱསམྦུདྡྷཀཱལེ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ དསབལསྶ དཱནཾ དཏྭཱ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟི. སོ ཏཏོ མནུསྶལོཀམཱགཙྪནྟོ མཱཏུཀུཙྪིཝཱསཾ ཛིགུཙྪིཏྭཱ ཧིམཝནྟཔདེསེ མཧཱསརེ པདུམགབྦྷེ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ཙ སརསྶ ཨཝིདཱུརེ ཏཱཔསོ པཎྞསཱལཱཡ ཝསཏི. སོ ཏཱིརེ ཋིཏོ ཏཾ པདུམཾ དིསྭཱ – ‘‘ཨིདཾ པདུམཾ ཨཝསེསཔདུམེཧི མཧནྟཏརཾ. པུཔྥིཏཀཱལེ ནཾ གཧེསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེསི. ཏཾ སཏྟཱཧེནཱཔི ན པུཔྥཏི. ཏཱཔསོ ཀསྨཱ ནུ ཁོ ཨིདཾ སཏྟཱཧེནཱཔི ན པུཔྥཏི. ཧནྡ ནཾ གཧེསྶཱམཱིཏི ཨོཏརིཏྭཱ གཎྷི. ཏཾ ཏེན ནཱལ༹ཏོ ཚིནྣམཏྟཾཡེཝ པུཔྥིཏཾ. ཨཐསྶབྦྷནྟརེ སུཝཎྞཙུཎྞཔིཉྫརཾ ཝིཡ རཛཏབིམྦཀཾ པདུམརེཎུཔིཉྫརཾ སེཏཝཎྞཾ དཱརཀཾ ཨདྡས. སོ མཧཱཔུཉྙོ ཨེས བྷཝིསྶཏི. ཧནྡ ནཾ པཊིཛགྒཱམཱིཏི པཎྞསཱལཾ ནེཏྭཱ པཊིཛགྒིཏྭཱ སཏྟཝསྶཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཏཡོ ཝེདེ ཨུགྒཎྷཱཔེསི. དཱརཀོ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརཾ གནྟྭཱ པཎྜིཏོ བྱཏྟོ ཛམྦུདཱིཔེ ཨགྒབྲཱཧྨཎོ ཨཧོསི. སོ ཨཔརེན སམཡེན རཉྙོ ཀོསལསྶ སིཔྤཾ དསྶེསི. ཨཐསྶ སིཔྤེ པསནྣོ རཱཛཱ ཨུཀྐཊྛཾ ནཱམ མཧཱནགརཾ བྲཧྨདེཡྻཾ ཨདཱསི. ཨིཏི ནཾ པོཀྑརེ སཡིཏཏྟཱ པོཀྑརསཱཏཱིཏི སཉྫཱནནྟི.

ཨུཀྐཊྛཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏཱིཏི ཨུཀྐཊྛནཱམཀེ ནགརེ ཝསཏི. ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཝཱ ཨཱཝསཏི. ཏསྶ ནགརསྶ སཱམིཀོ ཧུཏྭཱ ཡཱཡ མརིཡཱདཱཡ ཏཏྠ ཝསིཏབྦཾ, ཏཱཡ མརིཡཱདཱཡ ཝསི. ཏསྶ ཀིར ནགརསྶ ཝཏྠུཾ ཨུཀྐཱ ཋཔེཏྭཱ ཨུཀྐཱསུ ཛལམཱནཱསུ ཨགྒཧེསུཾ, ཏསྨཱ ཏཾ ཨུཀྐཊྛནྟི ཝུཙྩཏི. ཨོཀྐཊྛནྟིཔི པཱཋོ, སོཡེཝཏྠོ. ཨུཔསགྒཝསེན པནེཏྠ བྷུམྨཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཏསྶ ཨནུཔཡོགཏྟཱ ཙ སེསཔདེསུ. ཏཏྠ ལཀྑཎཾ སདྡསཏྠཏོ པརིཡེསིཏབྦཾ.

སཏྟུསྶདནྟི སཏྟེཧི ཨུསྶདཾ, ཨུསྶནྣཾ བཧུཛནཾ ཨཱཀིཎྞམནུསྶཾ. པོསཱཝནིཡཧཏྠིཨསྶམོརམིགཱདིཨནེཀསཏྟསམཱཀིཎྞཉྩཱཏི ཨཏྠོ. ཡསྨཱ པནེཏཾ ནགརཾ བཧི ཨཱཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཛཱཏེན ཧཏྠིཨསྶཱདཱིནཾ གྷཱསཏིཎེན ཙེཝ གེཧཙྪཱདནཏིཎེན ཙ སམྤནྣཾ. ཏཐཱ དཱརུཀཊྛེཧི ཙེཝ གེཧསམྦྷཱརཀཊྛེཧི ཙ. ཡསྨཱ ཙསྶབྦྷནྟརེ ཝཊྚཙཏུརསྶཱདིསཎྛཱནཱ བཧཱུ པོཀྑརཎིཡོ ཛལཛཀུསུམཝིཙིཏྟཱནི ཙ བཧཱུནི ཨནེཀཱནི ཏལཱ༹ཀཱནི ཨུདཀསྶ ནིཙྩབྷརིཏཱནེཝ ཧོནྟི, ཏསྨཱ སཏིཎཀཊྛོདཀནྟི ཝུཏྟཾ. སཧ དྷཉྙེནཱཏི སདྷཉྙཾ པུབྦཎྞཱཔརཎྞཱདིབྷེདཾ བཧུདྷཉྙསནྣིཙཡནྟི ཨཏྠོ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཡསྨིཾ ནགརེ བྲཱཧྨཎོ སེཏཙྪཏྟཾ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ རཱཛལཱིལཱཡ ཝསཏི, ཏསྶ སམིདྡྷིསམྤཏྟི དཱིཔིཏཱ ཧོཏི.

རཱཛཏོ ལདྡྷཾ བྷོགྒཾ རཱཛབྷོགྒཾ. ཀེན དིནྣནྟི ཙེ? རཉྙཱ པསེནདིནཱ ཀོསལེན དིནྣཾ. རཱཛདཱཡནྟི རཉྙོ དཱཡབྷཱུཏཾ, དཱཡཛྫནྟི ཨཏྠོ. བྲཧྨདེཡྻནྟི སེཊྛདེཡྻཾ, ཚཏྟཾ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ རཱཛསངྑེཔེན བྷུཉྫིཏབྦནྟི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ རཱཛབྷོགྒནྟི སབྦཾ ཚེཛྫབྷེཛྫཾ ཨནུསཱསནྟེན ནདཱིཏིཏྠཔབྦཏཱདཱིསུ སུངྐཾ གཎྷནྟེན སེཏཙྪཏྟཾ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ རཉྙཱ ཧུཏྭཱ བྷུཉྫིཏབྦཾ. རཉྙཱ པསེནདིནཱ ཀོསལེན དིནྣཾ རཱཛདཱཡནྟི ཨེཏྠ ཏཾ ནགརཾ རཉྙཱ དིནྣཏྟཱ རཱཛདཱཡཾ དཱཡཀརཱཛདཱིཔནཏྠཾ པནསྶ ‘‘རཉྙཱ པསེནདིནཱ ཀོསལེན དིནྣ’’ནྟི ཨིདཾ ཝུཏྟཾ. བྲཧྨདེཡྻནྟི སེཊྛདེཡྻཾ. ཡཐཱ དིནྣཾ ན པུན གཧེཏབྦཾ ཧོཏི, ནིསྶཊྛཾ པརིཙྩཏྟཾ. ཨེཝཾ དིནྣནྟི ཨཏྠོ.

ཨསྶོསཱིཏི སུཎི ཨུཔལབྷི, སོཏདྭཱརསམྤཏྟཝཙནནིགྒྷོསཱནུསཱརེན ཨཉྙཱསི. ཁོཏི ཨཝདྷཱརཎཏྠེ པདཔཱུརཎམཏྟེ ཝཱ ནིཔཱཏོ. ཏཏྠ ཨཝདྷཱརཎཏྠེན ཨསྶོསི ཨེཝ, ནཱསྶ ཀོཙི སཝནནྟརཱཡོ ཨཧོསཱིཏི ཨཡམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. པདཔཱུརཎེན པན པདབྱཉྫནསིལིཊྛཏཱམཏྟམེཝ.

ཨིདཱནི ཡམཏྠཾ བྲཱཧྨཎོ པོཀྑརསཱཏི ཨསྶོསི, ཏཾ པཀཱསེནྟོ – ‘‘སམཎོ ཁལུ བྷོ གོཏམོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སམིཏཔཱཔཏྟཱ སམཎོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘སམིཏཱསྶ ཧོནྟི པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདི (མ. ནི. ༡.༤༣༤). བྷགཝཱ ཙ ཨནུཏྟརེན ཨརིཡམགྒེན སམིཏཔཱཔོ. ཏེནསྶ ཡཐཱབྷཱུཏགུཎཱདྷིགཏམེཏཾ ནཱམཾ, ཡདིདཾ སམཎོཏི. ཁལཱུཏི ཨནུསྶཝནཏྠེ ནིཔཱཏོ. བྷོཏི བྲཱཧྨཎཛཱཏིསམུདཱགཏཾ ཨཱལཔནམཏྟཾ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ – ‘‘བྷོཝཱདཱི ནཱམ སོ ཧོཏི, སཙེ ཧོཏི སཀིཉྩནོ’’ཏི (དྷ. པ. ༥༥). གོཏམོཏི བྷགཝནྟཾ གོཏྟཝསེན པརིཀིཏྟེཏི. ཏསྨཱ སམཎོ ཁལུ བྷོ གོཏམོཏི ཨེཏྠ སམཎོ ཀིར བྷོ གོཏམགོཏྟོཏི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ.

སཀྱཔུཏྟོཏི ཨིདཾ པན བྷགཝཏོ ཨུཙྩཱཀུལཔརིདཱིཔནཾ. སཀྱཀུལཱ པབྦཛིཏོཏི སདྡྷཱཔབྦཛིཏབྷཱཝཔརིདཱིཔནཾ. ཀེནཙི པཱརིཛུཉྙེན ཨནབྷིབྷཱུཏོ ཨཔརིཀྑཱིཎཾཡེཝ ཏཾ ཀུལཾ པཧཱཡ སདྡྷཱཡ པབྦཛིཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏོ པརཾ ཝུཏྟཏྠམེཝ. ཏཾ ཁོ པནཱཏིཨཱདི སཱམཉྙཕལེ ཝུཏྟམེཝ. སཱདྷུ ཁོ པནཱཏི སུནྡརཾ ཁོ པན. ཨཏྠཱཝཧཾ སུཁཱཝཧནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཐཱརཱུཔཱནཾ ཨརཧཏནྟི ཡཐཱརཱུཔོ སོ བྷཝཾ གོཏམོ, ཨེཝརཱུཔཱནཾ ཡཐཱབྷཱུཏགུཎཱདྷིགམེན ལོཀེ ཨརཧནྟོཏི ལདྡྷསདྡྷཱནཾ ཨརཧཏཾ. དསྶནཾ ཧོཏཱིཏི པསཱདསོམྨཱནི ཨཀྑཱིནི ཨུམྨཱིལེཏྭཱ དསྶནམཏྟམྤི སཱདྷུ ཧོཏཱིཏི, ཨེཝཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཀཏྭཱ.

ཨམྦཊྛམཱཎཝཀཐཱ

༢༥༦. ཨཛ྄ཛྷཱཡཀོཏི ཨིདཾ – ‘‘ན དཱནིམེ ཛྷཱཡནྟི, ན དཱནིམེ ཛྷཱཡནྟཱིཏི ཁོ, ཝཱསེཊྛ, ཨཛ྄ཛྷཱཡཀཱ ཨཛ྄ཛྷཱཡཀཱ ཏྭེཝ ཏཏིཡཾ ཨཀྑརཾ ཨུཔནིབྦཏྟ’’ནྟི, ཨེཝཾ པཋམཀཔྤིཀཀཱལེ ཛྷཱནཝིརཧིཏཱནཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ གརཧཝཙནཾ. ཨིདཱནི པན ཏཾ ཨཛ྄ཛྷཱཡཏཱིཏི ཨཛ྄ཛྷཱཡཀོ. མནྟེ པརིཝཏྟེཏཱིཏི ཨིམིནཱ ཨཏྠེན པསཾསཱཝཙནཾ ཀཏྭཱ ཝོཧརནྟི. མནྟེ དྷཱརེཏཱིཏི མནྟདྷརོ.

ཏིཎྞཾ ཝེདཱནནྟི ཨིརུཝེདཡཛུཝེདསཱམཝེདཱནཾ. ཨོཊྛཔཧཏཀརཎཝསེན པཱརཾ གཏོཏི པཱརགཱུ. སཧ ནིགྷཎྜུནཱ ཙ ཀེཊུབྷེན ཙ སནིགྷཎྜུཀེཊུབྷཱནཾ. ནིགྷཎྜཱུཏི ནིགྷཎྜུརུཀྑཱདཱིནཾ ཝེཝཙནཔཀཱསཀཾ སཏྠཾ. ཀེཊུབྷནྟི ཀིརིཡཱཀཔྤཝིཀཔྤོ ཀཝཱིནཾ ཨུཔཀཱརཱཝཧཾ སཏྠཾ. སཧ ཨཀྑརཔྤབྷེདེན སཱཀྑརཔྤབྷེདཱནཾ. ཨཀྑརཔྤབྷེདོཏི སིཀྑཱ ཙ ནིརུཏྟི ཙ. ཨིཏིཧཱསཔཉྩམཱནནྟི ཨཱཐབྦཎཝེདཾ ཙཏུཏྠཾ ཀཏྭཱ ཨིཏིཧ ཨཱས, ཨིཏིཧ ཨཱསཱཏི ཨཱིདིསཝཙནཔཊིསཾཡུཏྟོ པུརཱཎཀཐཱསངྑཱཏོ ཨིཏིཧཱསོ པཉྩམོ ཨེཏེསནྟི ཨིཏིཧཱསཔཉྩམཱ, ཏེསཾ ཨིཏིཧཱསཔཉྩམཱནཾ ཝེདཱནཾ.

པདཾ ཏདཝསེསཉྩ བྱཱཀརཎཾ ཨདྷཱིཡཏི ཝེདེཏི ཙཱཏི པདཀོ ཝེཡྻཱཀརཎོ. ལོཀཱཡཏཾ ཝུཙྩཏི ཝིཏཎྜཝཱདསཏྠཾ. མཧཱཔུརིསལཀྑཎནྟི མཧཱཔུརིསཱནཾ བུདྡྷཱདཱིནཾ ལཀྑཎདཱིཔཀཾ དྭཱདསསཧསྶགནྠཔམཱཎཾ སཏྠཾ. ཡཏྠ སོལ༹སསཧསྶགཱཐཱཔརིམཱཎཱ བུདྡྷམནྟཱ ནཱམ ཨཧེསུཾ, ཡེསཾ ཝསེན ཨིམིནཱ ལཀྑཎེན སམནྣཱགཏཱ བུདྡྷཱ ནཱམ ཧོནྟི, ཨིམིནཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱ, ཨིམིནཱ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, ཨསཱིཏི མཧཱསཱཝཀཱ, བུདྡྷམཱཏཱ, བུདྡྷཔིཏཱ, ཨགྒུཔཊྛཱཀོ, ཨགྒུཔཊྛཱཡིཀཱ, རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟཱིཏི ཨཡཾ ཝིསེསོ པཉྙཱཡཏི.

ཨནཝཡོཏི ཨིམེསུ ལོཀཱཡཏམཧཱཔུརིསལཀྑཎེསུ ཨནཱུནོ པརིཔཱུརཀཱརཱི, ཨཝཡོ ན ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཝཡོ ནཱམ ཡོ ཏཱནི ཨཏྠཏོ ཙ གནྠཏོ ཙ སནྡྷཱརེཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཨནུཉྙཱཏཔཊིཉྙཱཏོཏི ཨནུཉྙཱཏོ ཙེཝ པཊིཉྙཱཏོ ཙ. ཨཱཙརིཡེནསྶ ‘‘ཡཾ ཨཧཾ ཛཱནཱམི, ཏཾ ཏྭཾ ཛཱནཱསཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཨནུཉྙཱཏོ. ‘‘ཨཱམ ཨཱཙརིཡཱ’’ཏི ཨཏྟནཱ ཏསྶ པཊིཝཙནདཱནཔཊིཉྙཱཡ པཊིཉྙཱཏོཏི ཨཏྠོ. ཀཏརསྨིཾ ཨདྷིཀཱརེ? སཀེ ཨཱཙརིཡཀེ ཏེཝིཛྫཀེ པཱཝཙནེ. ཨེས ཀིར བྲཱཧྨཎོ ཙིནྟེསི ‘‘ཨིམསྨིཾ ལོཀེ ‘ཨཧཾ བུདྡྷོ, ཨཧཾ བུདྡྷོ’ཏི ཨུགྒཏསྶ ནཱམཾ གཧེཏྭཱ བཧཱུ ཛནཱ ཝིཙརནྟི. ཏསྨཱ ན མེ ཨནུསྶཝམཏྟེནེཝ ཨུཔསངྐམིཏུཾ ཡུཏྟཾ. ཨེཀཙྩཉྷི ཨུཔསངྐམནྟསྶ ཨཔཀྐམནམྤི གརུ ཧོཏི, ཨནཏྠོཔི ཨུཔྤཛྫཏི. ཡཾནཱུནཱཧཾ མམ ཨནྟེཝཱསིཀཾ པེསེཏྭཱ – ‘བུདྡྷོ ཝཱ, ནོ ཝཱ’ཏི ཛཱནིཏྭཱཝ ཨུཔསངྐམེཡྻ’’ནྟི, ཏསྨཱ མཱཎཝཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ཨཡཾ ཏཱཏཱཏིཨཱདིམཱཧ.

༢༥༧. ཏཾ བྷཝནྟནྟི ཏསྶ བྷོཏོ གོཏམསྶ. ཏཐཱ སནྟཾ ཡེཝཱཏི ཏཐཱ སཏོཡེཝ. ཨིདྷཱཔི ཧི ཨིཏྠམྦྷཱུཏཱཁྱཱནཏྠཝསེནེཝ ཨུཔཡོགཝཙནཾ.

༢༥༨. ཡཐཱ ཀཐཾ པནཱཧཾ, བྷོ, ཏནྟི ཨེཏྠ ཀཐཾ པནཱཧཾ བྷོ ཏཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ ཛཱནིསྶཱམི, ཡཐཱ སཀྐཱ སོ ཉཱཏུཾ, ཏཐཱ མེ ཨཱཙིཀྑཱཧཱིཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱཏི ཝཱ ནིཔཱཏམཏྟམེཝེཏཾ. ཀཐནྟི ཨཡཾ ཨཱཀཱརཔུཙྪཱ. ཀེནཱཀཱརེནཱཧཾ ཏཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ ཛཱནིསྶཱམཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཀིར ནཾ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ‘‘ཀིཾ ཏྭཾ, ཏཱཏ, པཐཝིཡཾ ཋིཏོ, པཐཝིཾ ན པསྶཱམཱིཏི ཝིཡ; ཙནྡིམསཱུརིཡཱནཾ ཨོབྷཱསེ ཋིཏོ, ཙནྡིམསཱུརིཡེ ན པསྶཱམཱིཏི ཝིཡ ཝདསཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ ཛཱནནཱཀཱརཾ དསྶེནྟོ ཨཱགཏཱནི ཁོ, ཏཱཏཱཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ མནྟེསཱུཏི ཝེདེསུ. ཏཐཱགཏོ ཀིར ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱིཏི པཊིཀཙྩེཝ སུདྡྷཱཝཱསཱ དེཝཱ ཝེདེསུ ལཀྑཎཱནི པཀྑིཔིཏྭཱ བུདྡྷམནྟཱ ནཱམེཏེཏི བྲཱཧྨཎཝེསེནེཝ ཝེདེ ཝཱཙེནྟི. ཏདནུསཱརེན མཧེསཀྑཱ སཏྟཱ ཏཐཱགཏཾ ཛཱནིསྶནྟཱིཏི. ཏེན པུབྦེ ཝེདེསུ མཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནི ཨཱགཙྪནྟི. པརིནིབྦུཏེ པན ཏཐཱགཏེ ཨནུཀྐམེན ཨནྟརདྷཱཡནྟི. ཏེནེཏརཧི ནཏྠཱིཏི. མཧཱཔུརིསསྶཱཏི པཎིདྷིསམཱདཱནཉཱཎཀརུཎཱདིགུཎམཧཏོ པུརིསསྶ. དྭེཡེཝ གཏིཡོཏི དྭེཡེཝ ནིཊྛཱ. ཀཱམཉྩཱཡཾ གཏིསདྡོ ‘‘པཉྩ ཁོ ཨིམཱ, སཱརིཔུཏྟ, གཏིཡོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༡༥༣) བྷཝབྷེདེ ཝཏྟཏི. ‘‘གཏི མིགཱནཾ པཝན’’ནྟིཨཱདཱིསུ (པརི. ༣༩༩) ནིཝཱསཊྛཱནེ. ‘‘ཨེཝཾ ཨདྷིམཏྟགཏིམནྟོ’’ཏིཨཱདཱིསུ པཉྙཱཡཾ. ‘‘གཏིགཏ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཝིསཊབྷཱཝེ. ཨིདྷ པན ནིཊྛཱཡཾ ཝཏྟཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཡེཧི ལཀྑཎེཧི སམནྣཱགཏོ རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟཱི ཧོཏི, ན ཏེཧེཝ བུདྡྷོ ཧོཏི; ཛཱཏིསཱམཉྙཏོ པན ཏཱནིཡེཝ ཏཱནཱིཏི ཝུཙྩནྟི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཡེཧི སམནྣཱགཏསྶཱ’’ཏི. སཙེ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏཱིཏི ཡདི ཨགཱརེ ཝསཏི. རཱཛཱ ཧོཏི ཙཀྐཝཏྟཱིཏི ཙཏཱུཧི ཨཙྪརིཡདྷམྨེཧི, སངྒཧཝཏྠཱུཧི ཙ ལོཀཾ རཉྫནཏོ རཱཛཱ, ཙཀྐརཏནཾ ཝཏྟེཏི, ཙཏཱུཧི སམྤཏྟིཙཀྐེཧི ཝཏྟཏི, ཏེཧི ཙ པརཾ ཝཏྟེཏི, པརཧིཏཱཡ ཙ ཨིརིཡཱཔཐཙཀྐཱནཾ ཝཏྟོ ཨེཏསྨིཾ ཨཏྠཱིཏི ཙཀྐཝཏྟཱི. ཨེཏྠ ཙ རཱཛཱཏི སཱམཉྙཾ. ཙཀྐཝཏྟཱིཏི ཝིསེསཾ. དྷམྨེན ཙརཏཱིཏི དྷམྨིཀོ. ཉཱཡེན སམེན ཝཏྟཏཱིཏི ཨཏྠོ. དྷམྨེན རཛྫཾ ལབྷིཏྭཱ རཱཛཱ ཛཱཏོཏི དྷམྨརཱཛཱ. པརཧིཏདྷམྨཀརཎེན ཝཱ དྷམྨིཀོ. ཨཏྟཧིཏདྷམྨཀརཎེན དྷམྨརཱཛཱ. ཙཏུརནྟཱཡ ཨིསྶརོཏི ཙཱཏུརནྟོ, ཙཏུསམུདྡཨནྟཱཡ, ཙཏུབྦིདྷདཱིཔཝིབྷཱུསིཏཱཡ པཐཝིཡཱ ཨིསྶརོཏི ཨཏྠོ. ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཀོཔཱདིཔཙྩཏྠིཀེ བཧིདྡྷཱ ཙ སབྦརཱཛཱནོ ཝིཛེཏཱིཏི ཝིཛིཏཱཝཱི. ཛནཔདཏྠཱཝརིཡཔྤཏྟོཏི ཛནཔདེ དྷུཝབྷཱཝཾ ཐཱཝརབྷཱཝཾ པཏྟོ, ན སཀྐཱ ཀེནཙི ཙཱལེཏུཾ. ཛནཔདོ ཝཱ ཏམྷི ཐཱཝརིཡཔྤཏྟོ ཨནུཡུཏྟོ སཀམྨནིརཏོ ཨཙལོ ཨསམྤཝེདྷཱིཏི ཛནཔདཏྠཱཝརིཡཔྤཏྟོ.

སེཡྻཐིདནྟི ནིཔཱཏོ, ཏསྶ ཙེཏཱནི ཀཏམཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཙཀྐརཏནནྟིཨཱདཱིསུ ཙཀྐཉྩ, ཏཾ རཏིཛནནཊྛེན རཏནཉྩཱཏི ཙཀྐརཏནཾ. ཨེས ནཡོ སབྦཏྠ. ཨིམེསུ པན རཏནེསུ ཨཡཾ ཙཀྐཝཏྟིརཱཛཱ ཙཀྐརཏནེན ཨཛིཏཾ ཛིནཱཏི, ཧཏྠིཨསྶརཏནེཧི ཝིཛིཏེ ཡཐཱསུཁཾ ཨནུཙརཏི, པརིཎཱཡཀརཏནེན ཝིཛིཏམནུརཀྑཏི, ཨཝསེསེཧི ཨུཔབྷོགསུཁམནུབྷཝཏི. པཋམེན ཙསྶ ཨུསྶཱཧསཏྟིཡོགོ, པཙྪིམེན མནྟསཏྟིཡོགོ, ཧཏྠིཨསྶགཧཔཏིརཏནེཧི པབྷུསཏྟིཡོགོ སུཔརིཔུཎྞོ ཧོཏི, ཨིཏྠིམཎིརཏནེཧི ཏིཝིདྷསཏྟིཡོགཕལཾ. སོ ཨིཏྠིམཎིརཏནེཧི བྷོགསུཁམནུབྷཝཏི, སེསེཧི ཨིསྶརིཡསུཁཾ. ཝིསེསཏོ ཙསྶ པུརིམཱནི ཏཱིཎི ཨདོསཀུསལམཱུལཛནིཏཀམྨཱནུབྷཱཝེན སམྤཛྫནྟི, མཛ྄ཛྷིམཱནི ཨལོབྷཀུསལམཱུལཛནིཏཀམྨཱནུབྷཱཝེན, པཙྪིམམེཀཾ ཨམོཧཀུསལམཱུལཛནིཏཀམྨཱནུབྷཱཝེནཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ. ཝིཏྠཱརོ པན བོཛ྄ཛྷངྒསཾཡུཏྟེ རཏནསུཏྟསྶ ཨུཔདེསཏོ གཧེཏབྦོ.

པརོསཧསྶནྟི ཨཏིརེཀསཧསྶཾ. སཱུརཱཏི ཨབྷཱིརུཀཛཱཏིཀཱ. ཝཱིརངྒརཱུཔཱཏི དེཝཔུཏྟསདིསཀཱཡཱ. ཨེཝཾ ཏཱཝ ཨེཀེ ཝཎྞཡནྟི. ཨཡཾ པནེཏྠ སབྦྷཱཝོ. ཝཱིརཱཏི ཨུཏྟམསཱུརཱ ཝུཙྩནྟི, ཝཱིརཱནཾ ཨངྒཾ ཝཱིརངྒཾ, ཝཱིརཀཱརཎཾ ཝཱིརིཡནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝཱིརངྒརཱུཔཾ ཨེཏེསནྟི ཝཱིརངྒརཱུཔཱ, ཝཱིརིཡམཡསརཱིརཱ ཝིཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པརསེནཔྤམདྡནཱཏི སཙེ པཊིམུཁཾ ཏིཊྛེཡྻ པརསེནཱ ཏཾ པརིམདྡིཏུཾ སམཏྠཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. དྷམྨེནཱཏི ‘‘པཱཎོ ན ཧནྟབྦོ’’ཏིཨཱདིནཱ པཉྩསཱིལདྷམྨེན. ཨརཧཾ ཧོཏི སམྨཱསམྦུདྡྷོ ལོཀེ ཝིཝཊྚཙྪདོཏི ཨེཏྠ རཱགདོསམོཧམཱནདིཊྛིཨཝིཛྫཱདུཙྩརིཏཚདནེཧི སཏྟཧི པཊིཙྪནྣེ ཀིལེསནྡྷཀཱརེ ལོཀེ ཏཾ ཚདནཾ ཝིཝཊྚེཏྭཱ སམནྟཏོ སཉྫཱཏཱལོཀོ ཧུཏྭཱ ཋིཏོཏི ཝིཝཊྚཙྪདོ. ཏཏྠ པཋམེན པདེན པཱུཛཱརཧཏཱ. དུཏིཡེན ཏསྶཱ ཧེཏུ, ཡསྨཱ སམྨཱསམྦུདྡྷོཏི, ཏཏིཡེན བུདྡྷཏྟཧེཏུབྷཱུཏཱ ཝིཝཊྚཙྪདཏཱ ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨཐ ཝཱ ཝིཝཊྚོ ཙ ཝིཙྪདོ ཙཱཏི ཝིཝཊྚཙྪདོ, ཝཊྚརཧིཏོ ཚདནརཧིཏོ ཙཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏེན ཨརཧཾ ཝཊྚཱབྷཱཝེན, སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཚདནཱབྷཱཝེནཱཏི ཨེཝཾ པུརིམཔདདྭཡསྶེཝ ཧེཏུདྭཡཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི, དུཏིཡེན ཝེསཱརཛྫེན ཙེཏྠ པུརིམསིདྡྷི, པཋམེན དུཏིཡསིདྡྷི, ཏཏིཡཙཏུཏྠེཧི ཏཏིཡསིདྡྷི ཧོཏི. པུརིམཉྩ དྷམྨཙཀྑུཾ, དུཏིཡཾ བུདྡྷཙཀྑུཾ, ཏཏིཡཾ སམནྟཙཀྑུཾ སཱདྷེཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཏྭཾ མནྟཱནཾ པཊིགྒཧེཏཱཏི ཨིམིནཱ’སྶ མནྟེསུ སཱུརབྷཱཝཾ ཛནེཏི.

༢༥༩. སོཔི ཏཱཡ ཨཱཙརིཡཀཐཱཡ ལཀྑཎེསུ ཝིགཏསམྨོཧོ ཨེཀོབྷཱསཛཱཏེ ཝིཡ བུདྡྷམནྟེ སམྤསྶམཱནོ ཨེཝཾ བྷོཏི ཨཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ‘ཡཐཱ, བྷོ, ཏྭཾ ཝདསི, ཨེཝཾ ཀརིསྶཱམཱི’ཏི. ཝལ༹ཝཱརཐམཱརུཡ྄ཧཱཏི ཝལ༹ཝཱཡུཏྟཾ རཐཾ ཨབྷིརཱུཧིཏྭཱ. བྲཱཧྨཎོ ཀིར ཡེན རཐེན སཡཾ ཝིཙརཏི, ཏམེཝ རཐཾ དཏྭཱ མཱཎཝཾ པེསེསི. མཱཎཝཱཔི པོཀྑརསཱཏིསྶེཝ ཨནྟེཝཱསིཀཱ. སོ ཀིར ཏེསཾ – ‘‘ཨམྦཊྛེན སདྡྷིཾ གཙྪཐཱ’’ཏི སཉྙཾ ཨདཱསི.

ཡཱཝཏིཀཱ ཡཱནསྶ བྷཱུམཱིཏི ཡཏྟཀཾ སཀྐཱ ཧོཏི ཡཱནེན གནྟུཾ, ཨཡཾ ཡཱནསྶ བྷཱུམི ནཱམ. ཡཱནཱ པཙྩོརོཧིཏྭཱཏི ཨཡཱནབྷཱུམིཾ, དྭཱརཀོཊྛཀསམཱིཔཾ གནྟྭཱ ཡཱནཏོ པཊིཨོརོཧིཏྭཱ.

ཏེན ཁོ པན སམཡེནཱཏི ཡསྨིཾ སམཡེ ཨམྦཊྛོ ཨཱརཱམཾ པཱཝིསི. ཏསྨིཾ པན སམཡེ, ཋིཏམཛ྄ཛྷནྷིཀསམཡེ. ཀསྨཱ པན ཏསྨིཾ སམཡེ ཙངྐམནྟཱིཏི? པཎཱིཏབྷོཛནཔཙྩཡསྶ ཐིནམིདྡྷསྶ ཝིནོདནཏྠཾ, དིཝཱཔདྷཱནིཀཱ ཝཱ ཏེ. ཏཱདིསཱནཉྷི པཙྪཱབྷཏྟཾ ཙངྐམིཏྭཱ ནྷཱཡིཏྭཱ སརཱིརཾ ཨུཏུཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ ནིསཛྫ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟཱནཾ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ ཧོཏི. ཡེན ཏེ བྷིཀྑཱུཏི སོ ཀིར – ‘‘ཀུཧིཾ སམཎོ གོཏམོ’’ཏི པརིཝེཎཏོ པརིཝེཎཾ ཨནཱགནྟྭཱ ‘‘པུཙྪིཏྭཱཝ པཝིསིསྶཱམཱི’’ཏི ཝིལོཀེནྟོ ཨརཉྙཧཏྠཱི ཝིཡ མཧཱཙངྐམེ ཙངྐམམཱནེ པཾསུཀཱུལིཀེ བྷིཀྑཱུ དིསྭཱ ཏེསཾ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. ཏཾ སནྡྷཱཡ ཡེན ཏེ བྷིཀྑཱུཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. དསྶནཱཡཱཏི དཊྛུཾ, པསྶིཏུཀཱམཱ ཧུཏྭཱཏི ཨཏྠོ.

༢༦༠. ཨབྷིཉྙཱཏཀོལཉྙོཏི པཱཀཊཀུལཛོ. ཏདཱ ཀིར ཛམྦུདཱིཔེ ཨམྦཊྛཀུལཾ ནཱམ པཱཀཊཀུལམཧོསི. ཨབྷིཉྙཱཏསྶཱཏི རཱུཔཛཱཏིམནྟཀུལཱཔདེསེཧི པཱཀཊསྶ. ཨགརཱུཏི ཨབྷཱརིཀོ. ཡོ ཧི ཨམྦཊྛཾ ཉཱཔེཏུཾ ན སཀྐུཎེཡྻ, ཏསྶ ཏེན སདྡྷིཾ ཀཐཱསལླཱཔོ གརུ བྷཝེཡྻ. བྷགཝཏོ པན ཏཱདིསཱནཾ མཱཎཝཱནཾ སཏེནཱཔི སཧསྶེནཱཔི པཉྷཾ པུཊྛསྶ ཝིསྶཛྫནེ དནྡྷཱཡིཏཏྟཾ ནཏྠཱིཏི མཉྙམཱནཱ – ‘‘ཨགརུ ཁོ པནཱ’’ཏི ཙིནྟཡིཾསུ. ཝིཧཱརོཏི གནྡྷཀུཊིཾ སནྡྷཱཡ ཨཱཧཾསུ.

ཨཏརམཱནོཏི ཨཏུརིཏོ, སཎིཀཾ པདཔྤམཱཎཊྛཱནེ པདཾ ནིཀྑིཔནྟོ ཝཏྟཾ ཀཏྭཱ སུསམྨཊྛཾ མུཏྟཱདལསིནྡུཝཱརསནྠརསདིསཾ ཝཱལིཀཾ ཨཝིནཱསེནྟོཏི ཨཏྠོ. ཨཱལི༹ནྡནྟི པམུཁཾ. ཨུཀྐཱསིཏྭཱཏི ཨུཀྐཱསིཏསདྡཾ ཀཏྭཱ. ཨགྒལ༹ནྟི དྭཱརཀཝཱཊཾ. ཨཱཀོཊེཧཱིཏི ཨགྒནཁེཧི སཎིཀཾ ཀུཉྩིཀཙྪིདྡསམཱིཔེ ཨཱཀོཊེཧཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དྭཱརཾ ཀིར ཨཏིཨུཔརི ཨམནུསྶཱ, ཨཏིཧེཊྛཱ དཱིགྷཛཱཏིཀཱ ཀོཊེནྟི. ཏཐཱ ཨནཱཀོཊེཏྭཱ མཛ྄ཛྷེ ཚིདྡསམཱིཔེ ཀོཊེཏབྦནྟི ཨིདཾ དྭཱརཱཀོཊནཝཏྟནྟི དཱིཔེནྟཱ ཝདནྟི.

༢༦༡. ཝིཝརི བྷགཝཱ དྭཱརནྟི ན བྷགཝཱ ཨུཊྛཱཡ དྭཱརཾ ཝིཝརི. ཝིཝརིཡཏཱུཏི པན ཧཏྠཾ པསཱརེསི. ཏཏོ ‘‘བྷགཝཱ ཏུམྷེཧི ཨནེཀཱསུ ཀཔྤཀོཊཱིསུ དཱནཾ དདམཱནེཧི ན སཧཏྠཱ དྭཱརཝིཝརཎཀམྨཾ ཀཏ’’ནྟི སཡམེཝ དྭཱརཾ ཝིཝཊཾ. ཏཾ པན ཡསྨཱ བྷགཝཏོ མནེན ཝིཝཊཾ, ཏསྨཱ ཝིཝརི བྷགཝཱ དྭཱརནྟི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི.

བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདིཾསཱུཏི ཡཐཱ ཁམནཱིཡཱདཱིནི པུཙྪནྟོ བྷགཝཱ ཏེཧི, ཨེཝཾ ཏེཔི བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམཔྤཝཏྟམོདཱ ཨཧེསུཾ. སཱིཏོདཀཾ ཝིཡ ཨུཎྷོདཀེན སམྨོདིཏཾ ཨེཀཱིབྷཱཝཾ ཨགམཾསུ. ཡཱཡ ཙ ‘‘ཀཙྩི, བྷོ གོཏམ, ཁམནཱིཡཾ; ཀཙྩི ཡཱཔནཱིཡཾ, ཀཙྩི བྷོཏོ ཙ གོཏམསྶ སཱཝཀཱནཉྩ ཨཔྤཱབཱདྷཾ, ཨཔྤཱཏངྐཾ, ལཧུཊྛཱནཾ, བལཾ, ཕཱསུཝིཧཱརོ’’ཏིཨཱདིཀཱཡ ཀཐཱཡ སམྨོདིཾསུ, ཏཾ པཱིཏིཔཱམོཛྫསངྑཱཏསམྨོདཛནནཏོ སམྨོདིཏུཾ ཡུཏྟབྷཱཝཏོ ཙ སམྨོདནཱིཡཾ, ཨཏྠབྱཉྫནམདྷུརཏཱཡ སུཙིརམྤི ཀཱལཾ སཱརེཏུཾ ནིརནྟརཾ པཝཏྟེཏུཾ ཨརཧབྷཱཝཏོ སརིཏབྦབྷཱཝཏོ ཙ སཱརཎཱིཡཾ. སུཡྻམཱནསུཁཏོ སམྨོདནཱིཡཾ, ཨནུསྶརིཡམཱནསུཁཏོ ཙ སཱརཎཱིཡཾ. ཏཐཱ བྱཉྫནཔརིསུདྡྷཏཱཡ སམྨོདནཱིཡཾ, ཨཏྠཔརིསུདྡྷཏཱཡ སཱརཎཱིཡཾ. ཨེཝཾ ཨནེཀེཧི པརིཡཱཡེཧི སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ པརིཡོསཱཔེཏྭཱ ནིཊྛཔེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ.

ཨམྦཊྛོ པན མཱཎཝོཏི སོ ཀིར བྷགཝཏོ རཱུཔསམྤཏྟིཡཾ ཙིཏྟཔྤསཱདམཏྟམྤི ཨཀཏྭཱ ‘‘དསབལཾ ཨཔསཱདེསྶཱམཱི’’ཏི ཨུདརེ བདྡྷསཱཊཀཾ མུཉྩིཏྭཱ ཀཎྛེ ཨོལམྦེཏྭཱ ཨེཀེན ཧཏྠེན དུསྶཀཎྞཾ གཧེཏྭཱ ཙངྐམཾ ཨབྷིརཱུཧིཏྭཱ ཀཱལེན བཱཧུཾ, ཀཱལེན ཨུདརཾ, ཀཱལེན པིཊྛིཾ དསྶེནྟོ, ཀཱལེན ཧཏྠཝིཀཱརཾ, ཀཱལེན བྷམུཀཝིཀཱརཾ ཀརོནྟོ, ‘‘ཀཙྩི ཏེ བྷོ, གོཏམ, དྷཱཏུསམཏཱ, ཀཙྩི བྷིཀྑཱཧཱརེན ན ཀིལམཐ, ཨཀིལམཐཱཀཱརོཡེཝ པན ཏེ པཉྙཱཡཏི; ཐཱུལཱནི ཧི ཏེ ཨངྒཔཙྩངྒཱནི, པཱསཱདིཀཏྠ གཏགཏཊྛཱནེ. ‘ཏེ བཧུཛནཱ རཱཛཔབྦཛིཏོཏི ཙ བུདྡྷོ’ཏི ཙ ཨུཔྤནྣབཧུམཱནཱ པཎཱིཏཾ ཨོཛཝནྟམཱཧཱརཾ དེནྟི. པསྶཐ, བྷོ, གེཧཾ, ཙིཏྟསཱལཱ ཝིཡ, དིབྦཔཱསཱདོ ཝིཡ. ཨིམཾ མཉྩཾ པསྶཐ, བིམྦོཧནཾ པསྶཐ, ཀིཾ ཨེཝརཱུཔེ ཋཱནེ ཝསནྟསྶ སམཎདྷམྨཾ ཀཱཏུཾ དུཀྐར’’ནྟི ཨེཝརཱུཔཾ ཨུཔྤཎྜནཀཐཾ ཨནཱཙཱརབྷཱཝསཱརཎཱིཡཾ ཀཐེཏི, ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨམྦཊྛོ པན མཱཎཝོ ཙངྐམནྟོཔི ནིསིནྣེན བྷགཝཏཱ ཀིཉྩི ཀིཉྩི ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏི, ཋིཏོཔི ནིསིནྣེན བྷགཝཏཱ ཀིཉྩི ཀིཉྩི ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏཱི’’ཏི.

༢༦༢. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱཏི ཨཐ བྷགཝཱ – ‘‘ཨཡཾ མཱཎཝོ ཧཏྠཾ པསཱརེཏྭཱ བྷཝགྒཾ གཧེཏུཀཱམོ ཝིཡ, པཱདཾ པསཱརེཏྭཱ ཨཝཱིཙིཾ ཝིཙརིཏུཀཱམོ ཝིཡ, མཧཱསམུདྡཾ ཏརིཏུཀཱམོ ཝིཡ, སིནེརུཾ ཨཱརོཧིཏུཀཱམོ ཝིཡ ཙ ཨཊྛཱནེ ཝཱཡམཏི, ཧནྡ, ཏེན སདྡྷིཾ མནྟེམཱི’’ཏི ཨམྦཊྛཾ མཱཎཝཾ ཨེཏདཝོཙ. ཨཱཙརིཡཔཱཙརིཡེཧཱིཏི ཨཱཙརིཡེཧི ཙ ཏེསཾ ཨཱཙརིཡེཧི ཙ.

པཋམཨིབྦྷཝཱདཝཎྞནཱ

༢༦༣. གཙྪནྟོ ཝཱཏི ཨེཏྠ ཀཱམཾ ཏཱིསུ ཨིརིཡཱཔཐེསུ བྲཱཧྨཎོ ཨཱཙརིཡབྲཱཧྨཎེན སདྡྷིཾ སལླཔིཏུམརཧཏི. ཨཡཾ པན མཱཎཝོ མཱནཐདྡྷཏཱཡ ཀཐཱསལླཱཔཾ ཀརོནྟོ ཙཏྟཱརོཔི ཨིརིཡཱཔཐེ ཡོཛེསྶཱམཱིཏི ‘‘སཡཱནོ ཝཱ ཧི, བྷོ གོཏམ, སཡཱནེནཱ’’ཏི ཨཱཧ.

ཏཏོ ཀིར ཏཾ བྷགཝཱ – ‘‘ཨམྦཊྛ, གཙྪནྟསྶ ཝཱ གཙྪནྟེན, ཋིཏསྶ ཝཱ ཋིཏེན, ནིསིནྣསྶ ཝཱ ནིསིནྣེནཱཙརིཡེན སདྡྷིཾ ཀཐཱ ནཱམ སབྦཱཙརིཡེསུ ལབྦྷཏི. ཏྭཾ པན སཡཱནོ སཡཱནེནཱཙརིཡེན སདྡྷིཾ ཀཐེསི, ཀིཾ ཏེ ཨཱཙརིཡོ གོརཱུཔཾ, ཨུདཱཧུ ཏྭ’’ནྟི ཨཱཧ. སོ ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ – ‘‘ཡེ ཙ ཁོ ཏེ, བྷོ གོཏམ, མུཎྜཀཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ མུཎྜེ མུཎྜཱཏི སམཎེ ཙ སམཎཱཏི ཝཏྟུཾ ཝཊྚེཡྻ. ཨཡཾ པན ཧཱིལེ༹ནྟོ མུཎྜཀཱ སམཎཀཱཏི ཨཱཧ. ཨིབྦྷཱཏི གཧཔཏིཀཱ. ཀཎྷཱཏི ཀཎྷཱ, ཀཱལ༹ཀཱཏི ཨཏྠོ. བནྡྷུཔཱདཱཔཙྩཱཏི ཨེཏྠ བནྡྷཱུཏི བྲཧྨཱ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཏཉྷི བྲཱཧྨཎཱ པིཏཱམཧོཏི ཝོཧརནྟི. པཱདཱནཾ ཨཔཙྩཱ པཱདཱཔཙྩཱ, བྲཧྨུནོ པིཊྛིཔཱདཏོ ཛཱཏཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏསྶ ཀིར ཨཡཾ ལདྡྷི – བྲཱཧྨཎཱ བྲཧྨུནོ མུཁཏོ ནིཀྑནྟཱ, ཁཏྟིཡཱ ཨུརཏོ, ཝེསྶཱ ནཱབྷིཏོ, སུདྡཱ ཛཱཎུཏོ, སམཎཱ པིཊྛིཔཱདཏོཏི. ཨེཝཾ ཀཐེནྟོ ཙ པནེས ཀིཉྩཱཔི ཨནིཡམེཏྭཱ ཀཐེཏི. ཨཐ ཁོ བྷགཝནྟམེཝ ཝདཱམཱིཏི ཀཐེཏི.

ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ – ‘‘ཨཡཾ ཨམྦཊྛོ ཨཱགཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ མཡཱ སདྡྷིཾ ཀཐཡམཱནོ མཱནམེཝ ནིསྶཱཡ ཀཐེསི, ཨཱསཱིཝིསཾ གཱིཝཱཡཾ གཎྷནྟོ ཝིཡ, ཨགྒིཀྑནྡྷཾ ཨཱལིངྒནྟོ ཝིཡ, མཏྟཝཱརཎཾ སོཎྜཱཡ པརཱམསནྟོ ཝིཡ, ཨཏྟནོ པམཱཎཾ ན ཛཱནཱཏི. ཧནྡ ནཾ ཛཱནཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘ཨཏྠིཀཝཏོ ཁོ པན ཏེ, ཨམྦཊྛཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཱགནྟྭཱ ཀཏྟབྦཀིཙྩསངྑཱཏོ ཨཏྠོ, ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི ཨཏྠིཀཾ, ཏསྶ མཱཎཝསྶ ཙིཏྟཾ. ཨཏྠིཀམསྶ ཨཏྠཱིཏི ཨཏྠིཀཝཱ, ཏསྶ ཨཏྠིཀཝཏོ ཏཝ ཨིདྷཱགམནཾ ཨཧོསཱིཏི ཨཏྠོ.

ཁོ པནཱཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ཡཱཡེཝ ཁོ པནཏྠཱཡཱཏི ཡེནེཝ ཁོ པནཏྠེན. ཨཱགཙྪེཡྻཱཐཱཏི མམ ཝཱ ཨཉྙེསཾ ཝཱ སནྟིཀཾ ཡདཱ ཀདཱཙི ཨཱགཙྪེཡྻཱཐ. ཏམེཝ ཨཏྠནྟི ཨིདཾ པུརིསལིངྒཝསེནེཝ ཝུཏྟཾ. མནསི ཀརེཡྻཱཐཱཏི ཙིཏྟེ ཀརེཡྻཱཐ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཏྭཾ ཨཱཙརིཡེན ཨཏྟནོ ཀརཎཱིཡེན པེསིཏོ, ན ཨམྷཱཀཾ པརིབྷཝནཏྠཱཡ, ཏསྨཱ ཏམེཝ ཀིཙྩཾ མནསི ཀརོཧཱིཏི. ཨེཝམསྶ ཨཉྙེསཾ སནྟིཀཾ ཨཱགཏཱནཾ ཝཏྟཾ དསྶེཏྭཱ མཱནནིགྒཎྷནཏྠཾ ‘‘ཨཝུསིཏཝཱཡེཝ ཁོ པནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶཏྠོ པསྶཐ བྷོ ཨཡཾ ཨམྦཊྛོ མཱཎཝོ ཨཱཙརིཡཀུལེ ཨཝུསིཏཝཱ ཨསིཀྑིཏོ ཨཔྤསྶུཏོཝ སམཱནོ. ཝུསིཏམཱནཱིཏི ‘‘ཨཧཾ ཝུསིཏཝཱ སིཀྑིཏོ བཧུསྶུཏོ’’ཏི ཨཏྟཱནཾ མཉྙཏི. ཨེཏསྶ ཧི ཨེཝཾ ཕརུསཝཙནསམུདཱཙཱརེ ཀཱརཎཾ ཀིམཉྙཏྲ ཨཝུསིཏཏྟཱཏི ཨཱཙརིཡཀུལེ ཨསཾཝུདྡྷཱ ཨསིཀྑིཏཱ ཨཔྤསྶུཏཱཡེཝ ཧི ཨེཝཾ ཝདནྟཱིཏི.

༢༦༤. ཀུཔིཏོཏི ཀུདྡྷོ. ཨནཏྟམནོཏི ཨསཀམནོ, ཀིཾ པན བྷགཝཱ ཏསྶ ཀུཛ྄ཛྷནབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཨེཝམཱཧ ཨུདཱཧུ ཨཉཏྭཱཏི? ཉཏྭཱ ཨཱཧཱཏི. ཀསྨཱ ཉཏྭཱ ཨཱཧཱཏི? ཏསྶ མཱནནིམྨདནཏྠཾ. བྷགཝཱ ཧི ཨཉྙཱསི – ‘‘ཨཡཾ མཡཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ མམ ཉཱཏཀེ ཨཀྐོསིསྶཏི. ཨཐསྶཱཧཾ ཡཐཱ ནཱམ ཀུསལོ བྷིསཀྐོ དོསཾ ཨུགྒིལེཏྭཱ ནཱིཧརཏི, ཨེཝམེཝ གོཏྟེན གོཏྟཾ, ཀུལཱཔདེསེན ཀུལཱཔདེསཾ, ཨུཊྛཱཔེཏྭཱ བྷཝགྒཔྤམཱཎེན ཝིཡ ཨུཊྛིཏཾ མཱནདྡྷཛཾ མཱུལེ ཚེཏྭཱ ནིཔཱཏེསྶཱམཱི’’ཏི. ཁུཾསེནྟོཏི གྷཊྚེནྟོ. ཝམྦྷེནྟོཏི ཧཱིལེ༹ནྟོ. པཱཔིཏོ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཙཎྜབྷཱཝཱདིདོསཾ པཱཔིཏོ བྷཝིསྶཏི.

ཙཎྜཱཏི མཱནནིསྶིཏཀོདྷཡུཏྟཱ. ཕརུསཱཏི ཁརཱ. ལཧུསཱཏི ལཧུཀཱ. ཨཔྤཀེནེཝ ཏུསྶནྟི ཝཱ དུསྶནྟི ཝཱ ཨུདཀཔིཊྛེ ཨལཱབུཀཊཱཧཾ ཝིཡ ཨཔྤཀེནེཝ ཨུཔླཝནྟི. བྷསྶཱཏི བཧུབྷཱཎིནོ. སཀྱཱནཾ མུཁེ ཝིཝཊེ ཨཉྙསྶ ཝཙནོཀཱསོ ནཏྠཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡེནེཝ ཝདཏི. སམཱནཱཏི ཨིདཾ སནྟཱཏི པུརིམཔདསྶ ཝེཝཙནཾ. ན སཀྐརོནྟཱིཏི ན བྲཱཧྨཎཱནཾ སུནྡརེནཱཀཱརེན ཀརོནྟི. ན གརུཾ ཀརོནྟཱིཏི བྲཱཧྨཎེསུ གཱརཝཾ ན ཀརོནྟི. ན མཱནེནྟཱིཏི ན མནེན པིཡཱཡནྟི. ན པཱུཛེནྟཱིཏི མཱལཱདཱིཧི ནེསཾ པཱུཛཾ ན ཀརོནྟི. ན ཨཔཙཱཡནྟཱིཏི ཨབྷིཝཱདནཱདཱིཧི ནེསཾ ཨཔཙིཏིཀམྨཾ ནཱིཙཝུཏྟིཾ ན དསྶེནྟི ཏཡིདནྟི ཏཾ ཨིདཾ. ཡདིམེ སཀྱཱཏི ཡཾ ཨིམེ སཀྱཱ ན བྲཱཧྨཎེ སཀྐརོནྟི…པེ… ན ཨཔཙཱཡནྟི, ཏཾ ཏེསཾ ཨསཀྐཱརཀརཎཱདི སབྦཾ ན ཡུཏྟཾ, ནཱནུལོམནྟི ཨཏྠོ.

དུཏིཡཨིབྦྷཝཱདཝཎྞནཱ

༢༦༥. ཨཔརདྡྷུནྟི ཨཔརཛ྄ཛྷིཾསུ. ཨེཀམིདཱཧནྟི ཨེཏྠ ཨིདནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ཨེཀཾ ཨཧནྟི ཨཏྠོ. སནྡྷཱགཱརནྟི རཛྫཨནུསཱསནསཱལཱ. སཀྱཱཏི ཨབྷིསིཏྟརཱཛཱནོ. སཀྱཀུམཱརཱཏི ཨནབྷིསིཏྟཱ. ཨུཙྩེསཱུཏི ཡཐཱནུརཱུཔེསུ པལླངྐཔཱིཋཀཝེཏྟཱསནཕལཀཙིཏྟཏྠརཎཱདིབྷེདེསུ. སཉྫགྒྷནྟཱཏི ཨུཔྤཎྜནཝསེན མཧཱཧསིཏཾ ཧསནྟཱ. སཾཀཱིལ༹ནྟཱཏི ཧསིཏམཏྟ ཀརཎཨངྒུལིསངྒྷཊྚནཔཱཎིཔྤཧཱརདཱནཱདཱིནི ཀརོནྟཱ. མམཉྙེཝ མཉྙེཏི ཨེཝམཧཾ མཉྙཱམི, མམཉྙེཝ ཨནུཧསནྟི, ན ཨཉྙནྟི.

ཀསྨཱ པན ཏེ ཨེཝམཀཾསཱུཏི? ཏེ ཀིར ཨམྦཊྛསྶ ཀུལཝཾསཾ ཛཱནནྟི. ཨཡཉྩ ཏསྨིཾ སམཡེ ཡཱཝ པཱདནྟཱ ཨོལམྦེཏྭཱ ནིཝཏྠསཱཊཀསྶ ཨེཀེན ཧཏྠེན དུསྶཀཎྞཾ གཧེཏྭཱ ཁནྡྷཊྛིཀཾ ནཱམེཏྭཱ མཱནམདེན མཏྟོ ཝིཡ ཨཱགཙྪཏི. ཏཏོ – ‘‘པསྶཐ བྷོ ཨམྷཱཀཾ དཱསསྶ ཀཎྷཱཡནགོཏྟསྶ ཨམྦཊྛསྶ ཨཱགམནཀཱརཎ’’ནྟི ཝདནྟཱ ཨེཝམཀཾསུ. སོཔི ཨཏྟནོ ཀུལཝཾསཾ ཛཱནཱཏི. ཏསྨཱ ‘‘མམཉྙེཝ མཉྙེ’’ཏི ཏཀྐཡིཏྠ.

ཨཱསནེནཱཏི ‘‘ཨིདམཱསནཾ, ཨེཏྠ ནིསཱིདཱཧཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨཱསནེན ནིམནྟནཾ ནཱམ ཧོཏི, ཏཐཱ ན ཀོཙི ཨཀཱསི.

ཏཏིཡཨིབྦྷཝཱདཝཎྞནཱ

༢༦༦. ལཊུཀིཀཱཏི ཁེཏྟལེཌྜཱུནཾ ཨནྟརེནིཝཱསིནཱི ཁུདྡཀསཀུཎིཀཱ. ཀུལཱཝཀེཏི ནིཝཱསནཊྛཱནེ. ཀཱམལཱཔིནཱིཏི ཡདིཙྪཀབྷཱཎིནཱི, ཡཾ ཡཾ ཨིཙྪཏི ཏཾ ཏཾ ལཔཏི, ན ཏཾ ཀོཙི ཧཾསོ ཝཱ ཀོཉྩོ ཝཱ མོརོ ཝཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀིཾ ཏྭཾ ལཔསཱི’ཏི ནིསེདྷེཏི. ཨབྷིསཛྫིཏུནྟི ཀོདྷཝསེན ལགྒིཏུཾ.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ མཱཎཝོ – ‘‘ཨཡཾ སམཎོ གོཏམོ ཨཏྟནོ ཉཱཏཀེ ལཊུཀིཀསདིསེ ཀཏྭཱ ཨམྷེ ཧཾསཀོཉྩམོརསདིསེ ཀརོཏི, ནིམྨཱནོ དཱནི ཛཱཏོ’’ཏི མཉྙམཱནོ ཨུཏྟརི ཙཏྟཱརོ ཝཎྞེ དསྶེཏི.

དཱསིཔུཏྟཝཱདཝཎྞནཱ

༢༦༧. ནིམྨཱདེཏཱིཏི ནིམྨདེཏི ནིམྨཱནེ ཀརོཏི. ཡཾནཱུནཱཧནྟི ཡདི པནཱཧཾ. ‘‘ཀཎྷཱཡནོཧམསྨི, བྷོ གོཏམཱ’’ཏི ཨིདཾ ཀིར ཝཙནཾ ཨམྦཊྛོ ཏིཀྑཏྟུཾ མཧཱསདྡེན ཨཝོཙ. ཀསྨཱ ཨཝོཙ? ཀིཾ ཨསུདྡྷབྷཱཝཾ ན ཛཱནཱཏཱིཏི? ཨཱམ ཛཱནཱཏི. ཛཱནནྟོཔི བྷཝཔཊིཙྪནྣམེཏཾ ཀཱརཎཾ, ཏཾ ཨནེན ན དིཊྛཾ. ཨཔསྶནྟོ མཧཱསམཎོ ཀིཾ ཝཀྑཏཱིཏི མཉྙམཱནོ མཱནཐདྡྷཏཱཡ ཨཝོཙ. མཱཏཱཔེཏྟིཀནྟི མཱཏཱཔིཏཱུནཾ སནྟཀཾ. ནཱམགོཏྟནྟི པཎྞཏྟིཝསེན ནཱམཾ, པཝེཎཱིཝསེན གོཏྟཾ. ཨནུསྶརཏོཏི ཨནུསྶརནྟསྶ ཀུལཀོཊིཾ སོདྷེནྟསྶ. ཨཡྻཔུཏྟཱཏི སཱམིནོ པུཏྟཱ. དཱསིཔུཏྟོཏི གྷརདཱསིཡཱཝ པུཏྟོ. ཏསྨཱ ཡཐཱ དཱསེན སཱམིནོ ཨུཔསངྐམིཏབྦཱ, ཨེཝཾ ཨནུཔསངྐམནྟཾ ཏཾ དིསྭཱ སཀྱཱ ཨནུཛགྒྷིཾསཱུཏི དསྶེཏི.

ཨིཏོ པརཾ ཏསྶ དཱསབྷཱཝཾ སཀྱཱནཉྩ སཱམིབྷཱཝཾ པཀཱསེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཙ ཨམྦཊྛསྶ ཙ ཀུལཝཾསཾ ཨཱཧརནྟོ སཀྱཱ ཁོ པནཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ དཧནྟཱིཏི ཋཔེནྟི, ཨོཀྐཱཀོ ནོ པུབྦཔུརིསོཏི, ཨེཝཾ ཀརོནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཏསྶ ཀིར རཉྙོ ཀཐནཀཱལེ ཨུཀྐཱ ཝིཡ མུཁཏོ པབྷཱ ནིཙྪརཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ‘‘ཨོཀྐཱཀོ’’ཏི སཉྫཱནིཾསཱུཏི. པབྦཱཛེསཱིཏི ནཱིཧརི.

ཨིདཱནི ཏེ ནཱམཝསེན དསྶེནྟོ – ‘‘ཨོཀྐཱམུཁ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྲཱཡཾ ཨནུཔུབྦཱི ཀཐཱ – པཋམཀཔྤིཀཱནཾ ཀིར རཉྙོ མཧཱསམྨཏསྶ རོཛོ ནཱམ པུཏྟོ ཨཧོསི. རོཛསྶ ཝརརོཛོ, ཝརརོཛསྶ ཀལྱཱཎོ, ཀལྱཱཎསྶ ཝརཀལྱཱཎོ, ཝརཀལྱཱཎསྶ མནྡྷཱཏཱ, མནྡྷཱཏུསྶ ཝརམནྡྷཱཏཱ, ཝརམནྡྷཱཏུསྶ ཨུཔོསཐོ, ཨུཔོསཐསྶ ཝརོ, ཝརསྶ ཨུཔཝརོ, ཨུཔཝརསྶ མགྷདེཝོ, མགྷདེཝསྶ པརམྤརཱཡ ཙཏུརཱསཱིཏིཁཏྟིཡསཧསྶཱནི ཨཧེསུཾ. ཏེསཾ པཙྪཏོ ཏཡོ ཨོཀྐཱཀཝཾསཱ ཨཧེསུཾ. ཏེསུ ཏཏིཡཨོཀྐཱཀསྶ པཉྩ མཧེསིཡོ ཨཧེསུཾ – ཧཏྠཱ, ཙིཏྟཱ, ཛནྟུ, ཛཱལིནཱི, ཝིསཱཁཱཏི. ཨེཀེཀིསྶཱ པཉྩཔཉྩཨིཏྠིསཏཔརིཝཱརཱ. སབྦཛེཊྛཱཡ ཙཏྟཱརོ པུཏྟཱ – ཨོཀྐཱམུཁོ, ཀརཀཎྜུ, ཧཏྠིནིཀོ, སིནིསཱུརོཏི. པཉྩ དྷཱིཏརོ – པིཡཱ, སུཔྤིཡཱ, ཨཱནནྡཱ, ཝིཛིཏཱ, ཝིཛིཏསེནཱཏི. ཨིཏི སཱ ནཝ པུཏྟེ ཝིཛཱཡིཏྭཱ ཀཱལམཀཱསི.

ཨཐ རཱཛཱ ཨཉྙཾ དཧརིཾ ཨབྷིརཱུཔཾ རཱཛདྷཱིཏརཾ ཨཱནེཏྭཱ ཨགྒམཧེསིཊྛཱནེ ཋཔེསི. སཱ ཛནྟུཾ ནཱམ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡི. ཨཐ ནཾ པཉྩམདིཝསེ ཨལངྐརིཏྭཱ རཉྙོ དསྶེསི. རཱཛཱ ཏུཊྛོ ཏསྶཱ ཝརཾ ཨདཱསི. སཱ ཉཱཏཀེཧི སདྡྷིཾ མནྟེཏྭཱ པུཏྟསྶ རཛྫཾ ཡཱཙི. རཱཛཱ – ‘‘ནསྶ, ཝསལི, མམ པུཏྟཱནཾ ཨནྟརཱཡཾ ཨིཙྪསཱི’’ཏི ཏཛྫེསི. སཱ པུནཔྤུནཾ རཧོ རཱཛཱནཾ པརིཏོསེཏྭཱ – ‘‘མཧཱརཱཛ, མུསཱཝཱདོ ནཱམ ན ཝཊྚཏཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ ཡཱཙཏིཡེཝ. ཨཐ རཱཛཱ པུཏྟེ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཧཾ ཏཱཏཱ, ཏུམྷཱཀཾ ཀནིཊྛཾ ཛནྟུཀུམཱརཾ དིསྭཱ ཏསྶ མཱཏུཡཱ སཧསཱ ཝརཾ ཨདཱསིཾ, སཱ པུཏྟསྶ རཛྫཾ པརིཎཱམེཏུཾ ཨིཙྪཏི. ཏུམྷེ ཋཔེཏྭཱ མངྒལཧཏྠིཾ མངྒལཨསྶཾ མངྒལརཐཉྩ ཡཏྟཀེ ཨིཙྪཐ, ཏཏྟཀེ ཧཏྠིཨསྶརཐེ གཧེཏྭཱ གཙྪཐ. མམཙྩཡེན ཨཱགནྟྭཱ རཛྫཾ ཀརེཡྻཱཐཱ’’ཏི, ཨཊྛཧི ཨམཙྩེཧི སདྡྷིཾ ཨུཡྻོཛེསི.

ཏེ ནཱནཔྤཀཱརཾ རོདིཏྭཱ ཀནྡིཏྭཱ – ‘‘ཏཱཏ, ཨམྷཱཀཾ དོསཾ ཁམཐཱ’’ཏི རཱཛཱནཉྩེཝ རཱཛོརོདྷེ ཙ ཁམཱཔེཏྭཱ, ‘‘མཡམྤི བྷཱཏཱུཧི སདྡྷིཾ གཙྪཱམཱ’’ཏི རཱཛཱནཾ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ ནགརཱ ནིཀྑནྟཱ བྷགིནིཡོ ཨཱདཱཡ ཙཏུརངྒིནིཡཱ སེནཱཡ པརིཝུཏཱ ནགརཱ ནིཀྑམིཾསུ. ‘‘ཀུམཱརཱ པིཏུཨཙྩཡེན ཨཱགནྟྭཱ རཛྫཾ ཀཱརེསྶནྟི, གཙྪཱམ ནེ ཨུཔཊྛཧཱམཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ བཧཱུ མནུསྶཱ ཨནུབནྡྷིཾསུ. པཋམདིཝསེ ཡོཛནམཏྟཱ སེནཱ ཨཧོསི, དུཏིཡེ དྭིཡོཛནམཏྟཱ, ཏཏིཡེ ཏིཡོཛནམཏྟཱ. ཀུམཱརཱ མནྟཡིཾསུ – ‘‘མཧཱ བལཀཱཡོ, སཙེ མཡཾ ཀཉྩི སཱམནྟརཱཛཱནཾ མདྡིཏྭཱ ཛནཔདཾ གཎྷེཡྻཱམ, སོཔི ནོ ནཔྤསཧེཡྻ. ཀིཾ པརེསཾ པཱིལཱ༹ཡ ཀཏཱཡ, མཧཱ ཨཡཾ ཛམྦུདཱིཔོ, ཨརཉྙེ ནགརཾ མཱཔེསྶཱམཱ’’ཏི ཧིམཝནྟཱབྷིམུཁཱ གནྟྭཱ ནགརཝཏྠུཾ པརིཡེསིཾསུ.

ཏསྨིཉྩ སམཡེ ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཀཔིལབྲཱཧྨཎོ ནཱམ ཧུཏྭཱ ནིཀྑམྨ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཧིམཝནྟཔསྶེ པོཀྑརཎིཡཱ ཏཱིརེ སཱཀཝནསཎྜེ པཎྞསཱལཾ མཱཔེཏྭཱ ཝསཏི. སོ ཀིར བྷུམྨཛཱལཾ ནཱམ ཝིཛྫཾ ཛཱནཱཏི, ཡཱཡ ཨུདྡྷཾ ཨསཱིཏིཧཏྠེ ཨཱཀཱསེ, ཧེཊྛཱ ཙ བྷཱུམིཡམྤི གུཎདོསཾ པསྶཏི. ཨེཏསྨིཾ པདེསེ ཏིཎགུམྦལཏཱ དཀྑིཎཱཝཊྚཱ པཱཙཱིནཱབྷིམུཁཱ ཛཱཡནྟི. སཱིཧབྱགྒྷཱདཡོ མིགསཱུཀརེ སཔྤབིལཱ༹རཱ ཙ མཎྜཱུཀམཱུསིཀེ ཨནུབནྡྷམཱནཱ ཏཾ པདེསཾ པཏྭཱ ན སཀྐོནྟི ཏེ ཨནུབནྡྷིཏུཾ. ཏེཧི ཏེ ཨཉྙདཏྠུ སནྟཛྫིཏཱ ནིཝཏྟནྟིཡེཝ. སོ – ‘‘ཨཡཾ པཐཝིཡཱ ཨགྒཔདེསོ’’ཏི ཉཏྭཱ ཏཏྠ ཨཏྟནོ པཎྞསཱལཾ མཱཔེསི.

ཨཐ ཏེ ཀུམཱརེ ནགརཝཏྠུཾ པརིཡེསམཱནེ ཨཏྟནོ ཝསནོཀཱསཾ ཨཱགཏེ དིསྭཱ པུཙྪིཏྭཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཉཏྭཱ ཏེསུ ཨནུཀམྤཾ ཛནེཏྭཱ ཨཝོཙ – ‘‘ཨིམསྨིཾ པཎྞསཱལཊྛཱནེ མཱཔིཏཾ ནགརཾ ཛམྦུདཱིཔེ ཨགྒནགརཾ བྷཝིསྶཏི. ཨེཏྠ ཛཱཏཔུརིསེསུ ཨེཀེཀོ པུརིསསཏམྤི པུརིསསཧསྶམྤི ཨབྷིབྷཝིཏུཾ སཀྑིསྶཏི. ཨེཏྠ ནགརཾ མཱཔེཐ, པཎྞསཱལཊྛཱནེ རཉྙོ གྷརཾ ཀརོཐ. ཨིམསྨིཉྷི ཨོཀཱསེ ཋཏྭཱ ཙཎྜཱལཔུཏྟོཔི ཙཀྐཝཏྟིབལེན ཨཏིསེཡྻོ’’ཏི. ནནུ, བྷནྟེ, ཨཡྻསྶ ཝསནོཀཱསོཏི? ‘‘མམ ཝསནོཀཱསོ’’ཏི མཱ ཙིནྟཡིཏྠ. མཡ྄ཧཾ ཨེཀཔསྶེ པཎྞསཱལཾ ཀཏྭཱ ནགརཾ མཱཔེཏྭཱ ཀཔིལཝཏྠུནྟི ནཱམཾ ཀརོཐཱ’’ཏི. ཏེ