📜

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ

དཱིགྷནིཀཱཡེ

སཱིལཀྑནྡྷཝགྒཊཱིཀཱ

གནྠཱརམྦྷཀཐཱཝཎྞནཱ

སཾཝཎྞནཱརམྦྷེ རཏནཏྟཡཝནྡནཱ སཾཝཎྞེཏབྦསྶ དྷམྨསྶ པབྷཝནིསྶཡཝིསུདྡྷིཔཊིཝེདནཏྠཾ, ཏཾ པན དྷམྨསཾཝཎྞནཱསུ ཝིཉྙཱུནཾ བཧུམཱནུཔྤཱདནཏྠཾ, ཏཾ སམྨདེཝ ཏེསཾ ཨུགྒཧདྷཱརཎཱདིཀྐམལདྡྷབྦཱཡ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡཱ སབྦཧིཏསུཁནིཔྥཱདནཏྠཾ. ཨཐ ཝཱ མངྒལབྷཱཝཏོ, སབྦཀིརིཡཱསུ པུབྦཀིཙྩབྷཱཝཏོ, པཎྜིཏེཧི སམྨཱཙརིཏབྷཱཝཏོ, ཨཱཡཏིཾ པརེསཾ དིཊྛཱནུགཏིཨཱཔཛྫནཏོ ཙ སཾཝཎྞནཱཡཾ རཏནཏྟཡཔཎཱམཀིརིཡཱ. ཨཐ ཝཱ རཏནཏྟཡཔཎཱམཀརཎཾ པཱུཛནཱིཡཔཱུཛཱཔུཉྙཝིསེསནིབྦཏྟནཏྠཾ, ཏཾ ཨཏྟནོ ཡཐཱལདྡྷསམྤཏྟིནིམིཏྟཀསྶ ཀམྨསྶ བལཱནུཔྤཱདནཏྠཾ, ཨནྟརཱ ཙ ཏསྶ ཨསངྐོཙནཏྠཾ, ཏདུབྷཡཾ ཨནནྟརཱཡེན ཨཊྛཀཐཱཡ པརིསམཱཔནཏྠཾ. ཨིདམེཝ ཙ པཡོཛནཾ ཨཱཙརིཡེན ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཾ. ཏཐཱ ཧི ཝཀྑཏི – ‘‘ཨིཏི མེ པསནྣམཏིནོ…པེ… ཏསྶཱནུབྷཱཝེནཱ’’ཏི. ཝཏྠུཏྟཡཔཱུཛཱ ཧི ནིརཏིསཡཔུཉྙཀྑེཏྟསམྦུདྡྷིཡཱ ཨཔརིམེཡྻཔྤབྷཱཝོ པུཉྙཱཏིསཡོཏི བཧུཝིདྷནྟརཱཡེཔི ལོཀསནྣིཝཱསེ ཨནྟརཱཡནིབནྡྷནསཀལསཾཀིལེསཝིདྡྷཾསནཱཡ པཧོཏི, བྷཡཱདིཨུཔདྡཝཉྩ ནིཝཱརེཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘པཱུཛཱརཧེ པཱུཛཡཏོ, བུདྡྷེ ཡདི ཝ སཱཝཀེ’’ཏིཨཱདི (དྷ. པ. ༡.༡༩༥; ཨཔ. ༡.༡༠.༡), ཏཐཱ –

‘‘ཡེ བྷིཀྑཝེ བུདྡྷེ པསནྣཱ, ཨགྒེ ཏེ པསནྣཱ. ཨགྒེ ཁོ པན པསནྣཱནཾ ཨགྒོ ཝིཔཱཀོ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདི (ཨ. ནི. ༤.༣༤; ཨིཏིཝུ. ༩༠).

‘‘བུདྡྷོཏི ཀིཏྟཡནྟསྶ, ཀཱཡེ བྷཝཏི ཡཱ པཱིཏི;

ཝརམེཝ ཧི སཱ པཱིཏི, ཀསིཎེནཔི ཛམྦུདཱིཔསྶ.

དྷམྨོཏི…པེ… སངྒྷོཏི…པེ… དཱིཔསྶཱ’’ཏི. (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༦);

ཏཐཱ –

‘‘ཡསྨིཾ, མཧཱནཱམ, སམཡེ ཨརིཡསཱཝཀོ ཏཐཱགཏཾ ཨནུསྶརཏི, ནེཝསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ རཱགཔརིཡུཊྛིཏཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི, ན དོས…པེ… ན མོཧཔརིཡུཊྛིཏཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདི (ཨ. ནི. ༦.༡༠; ༡༡.༡༡),

‘‘ཨརཉྙེ རུཀྑམཱུལེ ཝཱ…པེ…

བྷཡཾ ཝཱ ཚམྦྷིཏཏྟཾ ཝཱ,

ལོམཧཾསོ ན ཧེསྶཏཱི’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༢༤༩) ཙ

ཏཏྠ ཡསྶ ཝཏྠུཏྟཡསྶ ཝནྡནཾ ཀཏྟུཀཱམོ, ཏསྶ གུཎཱཏིསཡཡོགསནྡསྶནཏྠཾ ‘‘ཀརུཎཱསཱིཏལཧདཡ’’ནྟིཨཱདིནཱ གཱཐཏྟཡམཱཧ. གུཎཱཏིསཡཡོགེན ཧི ཝནྡནཱརཧབྷཱཝོ, ཝནྡནཱརཧེ ཙ ཀཏཱ ཝནྡནཱ ཡཐཱདྷིཔྤེཏཔྤཡོཛནཾ སཱདྷེཏཱིཏི. ཏཏྠ ཡསྶཱ དེསནཱཡ སཾཝཎྞནཾ ཀཏྟུཀཱམོ, སཱ ན ཝིནཡདེསནཱ ཝིཡ ཀརུཎཱཔྤདྷཱནཱ, ནཱཔི ཨབྷིདྷམྨདེསནཱ ཝིཡ པཉྙཱཔྤདྷཱནཱ, ཨཐ ཁོ ཀརུཎཱཔཉྙཱཔྤདྷཱནཱཏི ཏདུབྷཡཔྤདྷཱནམེཝ ཏཱཝ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཐོམནཾ ཀཱཏུཾ ཏཾམཱུལཀཏྟཱ སེསརཏནཱནཾ ‘‘ཀརུཎཱསཱིཏལཧདཡ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཏཏྠ ཀིརཏཱིཏི ཀརུཎཱ, པརདུཀྑཾ ཝིཀྑིཔཏི, ཨཔནེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཀིཎཱཏཱིཏི ཀརུཎཱ, པརདུཀྑེ སཏི ཀཱརུཎིཀཾ ཧིཾསཏི, ཝིབཱདྷཏཱིཏི ཨཏྠོ, པརདུཀྑེ སཏི སཱདྷཱུནཾ ཀམྤནཾ ཧདཡཁེདཾ ཀརོཏཱིཏི ཝཱ ཀརུཎཱ. ཨཐ ཝཱ ཀམིཏི སུཁཾ, ཏཾ རུནྡྷཏཱིཏི ཀརུཎཱ. ཨེསཱ ཧི པརདུཀྑཱཔནཡནཀཱམཏཱལཀྑཎཱ, ཨཏྟསུཁནིརཔེཀྑཏཱཡ ཀཱརུཎིཀཱནཾ སུཁཾ རུནྡྷཏི ཝིབནྡྷཏཱིཏི. ཀརུཎཱཡ སཱིཏལཾ ཀརུཎཱསཱིཏལཾ, ཀརུཎཱསཱིཏལཾ ཧདཡཾ ཨསྶཱཏི ཀརུཎཱསཱིཏལཧདཡོ, ཏཾ ཀརུཎཱསཱིཏལཧདཡཾ. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི པརེསཾ ཧིཏོཔསཾཧཱརསུཁཱདིཨཔརིཧཱནིཙྪནསབྷཱཝཏཱཡ, བྱཱཔཱདཱརཏཱིནཾ ཨུཛུཝིཔཙྩནཱིཀཏཱཡ ཙ སཏྟསནྟཱནགཏསནྟཱཔཝིཙྪེདནཱཀཱརཔྤཝཏྟིཡཱ མེཏྟཱམུདིཏཱནམྤི ཙིཏྟསཱིཏལབྷཱཝཀཱརཎཏཱ ཨུཔལབྦྷཏི, ཏཐཱཔི དུཀྑཱཔནཡནཱཀཱརཔྤཝཏྟིཡཱ པརཱུཔཏཱཔཱསཧནརསཱ ཨཝིཧིཾསཱབྷཱུཏཱ ཀརུཎཱ ཝིསེསེན བྷགཝཏོ ཙིཏྟསྶ ཙིཏྟཔསྶདྡྷི ཝིཡ སཱིཏཱིབྷཱཝནིམིཏྟནྟི ཝུཏྟཾ ‘‘ཀརུཎཱསཱིཏལཧདཡ’’ནྟི. ཀརུཎཱམུཁེན ཝཱ མེཏྟཱམུདིཏཱནམྤི ཧདཡསཱིཏལབྷཱཝཀཱརཎཏཱ ཝུཏྟཱཏི དཊྛབྦཾ.

ཨཐ ཝཱ ཨསཱདྷཱརཎཉཱཎཝིསེསནིབནྡྷནབྷཱུཏཱ སཱཏིསཡཾ ནིརཝསེསཉྩ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ ཝིཡ སཝིསཡབྱཱཔིཏཱཡ མཧཱཀརུཎཱབྷཱཝཾ ཨུཔགཏཱ ཀརུཎཱཝ བྷགཝཏོ ཨཏིསཡེན ཧདཡསཱིཏལབྷཱཝཧེཏཱུཏི ཨཱཧ ‘‘ཀརུཎཱསཱིཏལཧདཡ’’ནྟི. ཨཐ ཝཱ སཏིཔི མེཏྟཱམུདིཏཱནཾ སཱཏིསཡེ ཧདཡསཱིཏཱིབྷཱཝནིབནྡྷནཏྟེ སཀལབུདྡྷགུཎཝིསེསཀཱརཎཏཱཡ ཏཱསམྤི ཀཱརཎནྟི ཀརུཎཱཝ བྷགཝཏོ ཧདཡསཱིཏལབྷཱཝཀཱརཎཾ ཝུཏྟཱ. ཀརུཎཱནིདཱནཱ ཧི སབྦེཔི བུདྡྷགུཎཱ. ཀརུཎཱནུབྷཱཝནིབྦཱཔིཡམཱནསཾསཱརདུཀྑསནྟཱཔསྶ ཧི བྷགཝཏོ པརདུཀྑཱཔནཡནཀཱམཏཱཡ ཨནེཀཱནིཔི ཨསངྑེཡྻཱནི ཀཔྤཱནཾ ཨཀིལནྟརཱུཔསྶེཝ ནིརཝསེསབུདྡྷཀརདྷམྨསམྦྷརཎནིཡཏསྶ སམདྷིགཏདྷམྨཱདྷིཔཏེཡྻསྶ ཙ སནྣིཧིཏེསུཔི སཏྟསངྑཱརསམུཔནཱིཏཧདཡཱུཔཏཱཔནིམིཏྟེསུ ན ཨཱིསཀམྤི ཙིཏྟསཱིཏཱིབྷཱཝསྶཉྙཐཏྟམཧོསཱིཏི. ཨེཏསྨིཉྩ ཨཏྠཝིཀཔྤེ ཏཱིསུཔི ཨཝཏྠཱསུ བྷགཝཏོ ཀརུཎཱ སངྒཧིཏཱཏི དཊྛབྦཾ.

པཛཱནཱཏཱིཏི པཉྙཱ, ཡཐཱསབྷཱཝཾ པཀཱརེཧི པཊིཝིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨཏྠོ. པཉྙཱཝ ཉེཡྻཱཝརཎཔྤཧཱནཏོ པཀཱརེཧི དྷམྨསབྷཱཝཱཝཛོཏནཊྛེན པཛྫོཏོཏི པཉྙཱཔཛྫོཏོ, སཝཱསནཔྤཧཱནཏོ ཝིསེསེན ཧཏཾ སམུགྒྷཱཊིཏཾ ཝིཧཏཾ, པཉྙཱཔཛྫོཏེན ཝིཧཏཾ པཉྙཱཔཛྫོཏཝིཧཏཾ. མུཡ྄ཧནྟི ཏེན, སཡཾ ཝཱ མུཡ྄ཧཏི, མོཧནམཏྟམེཝ ཝཱ ཏནྟི མོཧོ, ཨཝིཛྫཱ, སྭེཝ ཝིསཡསབྷཱཝཔཊིཙྪཱདནཏོ ཨནྡྷཀཱརསརིཀྑཏཱཡ ཏམོ ཝིཡཱཏི ཏམོ, པཉྙཱཔཛྫོཏཝིཧཏོ མོཧཏམོ ཨེཏསྶཱཏི པཉྙཱཔཛྫོཏཝིཧཏམོཧཏམོ, ཏཾ པཉྙཱཔཛྫོཏཝིཧཏམོཧཏམཾ. སབྦེསམྤི ཧི ཁཱིཎཱསཝཱནཾ སཏིཔི པཉྙཱཔཛྫོཏེན ཨཝིཛྫཱནྡྷཀཱརསྶ ཝིཧཏབྷཱཝེ སདྡྷཱདྷིམུཏྟེཧི ཝིཡ དིཊྛིཔྤཏྟཱནཾ སཱཝཀེཧི, པཙྩེཀསམྦུདྡྷེཧི ཙ སཝཱསནཔྤཧཱནེན སམྨཱསམྦུདྡྷཱནཾ ཀིལེསཔྤཧཱནསྶ ཝིསེསོ ཝིཛྫཏཱིཏི སཱཏིསཡེན ཨཝིཛྫཱཔྤཧཱནེན བྷགཝནྟཾ ཐོམེནྟོ ཨཱཧ ‘‘པཉྙཱཔཛྫོཏཝིཧཏམོཧཏམ’’ནྟི.

ཨཐ ཝཱ ཨནྟརེན པརོཔདེསཾ ཨཏྟནོ སནྟཱནེ ཨཙྩནྟཾ ཨཝིཛྫཱནྡྷཀཱརཝིགམསྶ ནིབྦཏྟིཏཏྟཱ, ཏཏྠ ཙ སབྦཉྙུཏཱཡ, བལེསུ ཙ ཝསཱིབྷཱཝསྶ སམདྷིགཏཏྟཱ, པརསནྟཏིཡཉྩ དྷམྨདེསནཱཏིསཡཱནུབྷཱཝེན སམྨདེཝ ཏསྶ པཝཏྟིཏཏྟཱ བྷགཝཱཝ ཝིསེསཏོ མོཧཏམཝིགམེན ཐོམེཏབྦོཏི ཨཱཧ ‘‘པཉྙཱཔཛྫོཏཝིཧཏམོཧཏམ’’ནྟི. ཨིམསྨིཉྩ ཨཏྠཝིཀཔྤེ ‘‘པཉྙཱཔཛྫོཏོ’’ཏི པདེན བྷགཝཏོ པཊིཝེདྷཔཉྙཱ ཝིཡ དེསནཱཔཉྙཱཔི སཱམཉྙནིདྡེསེན ཨེཀསེསནཡེན ཝཱ སངྒཧིཏཱཏི དཊྛབྦཾ.

ཨཐ ཝཱ བྷགཝཏོ ཉཱཎསྶ ཉེཡྻཔརིཡནྟིཀཏྟཱ སཀལཉེཡྻདྷམྨསབྷཱཝཱབོདྷནསམཏྠེན ཨནཱཝརཎཉཱཎསངྑཱཏེན པཉྙཱཔཛྫོཏེན སབྦཉེཡྻདྷམྨསབྷཱཝཙྪཱདཀསྶ མོཧནྡྷཀཱརསྶ ཝིདྷམིཏཏྟཱ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎོ བྷགཝཏོ མོཧཏམཝིནཱསོཏི ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ ‘‘པཉྙཱཔཛྫོཏཝིཧཏམོཧཏམ’’ནྟི. ཨེཏྠ ཙ མོཧཏམཝིདྷམནནྟེ ཨདྷིགཏཏྟཱ ཨནཱཝརཎཉཱཎཾ ཀཱརཎཱུཔཙཱརེན སཀསནྟཱནེ མོཧཏམཝིདྷམནཾ དཊྛབྦཾ. ཨབྷིནཱིཧཱརསམྤཏྟིཡཱ སཝཱསནཔྤཧཱནམེཝ ཧི ཀིལེསཱནཾ ‘‘ཉེཡྻཱཝརཎཔྤཧཱན’’ནྟི, པརསནྟཱནེ པན མོཧཏམཝིདྷམནསྶ ཀཱརཎབྷཱཝཏོ ཨནཱཝརཎཉཱཎཾ ‘‘མོཧཏམཝིདྷམན’’ནྟི ཝུཙྩཏཱིཏི.

ཀིཾ པན ཀཱརཎཾ ཨཝིཛྫཱཝིགྒྷཱཏོ ཡེཝེཀོ པཧཱནསམྤཏྟིཝསེན བྷགཝཏོ ཐོམནཱནིམིཏྟཾ གཡ྄ཧཏི, ན པན སཱཏིསཡནིརཝསེསཀིལེསཔྤཧཱནནྟི? ཏཔྤཧཱནཝཙནེནེཝ ཏདེཀཊྛཏཱཡ སཀལསཾཀིལེསགཎསམུགྒྷཱཏཛོཏིཏབྷཱཝཏོ. ན ཧི སོ ཏཱདིསོ ཀིལེསོ ཨཏྠི, ཡོ ནིརཝསེསཨཝིཛྫཱཔྤཧཱནེན ན པཧཱིཡཏཱིཏི. ཨཐ ཝཱ ཝིཛྫཱ ཝིཡ སཀལཀུསལདྷམྨསམུཔྤཏྟིཡཱ ནིརཝསེསཱཀུསལདྷམྨནིབྦཏྟིཡཱ, སཾསཱརཔྤཝཏྟིཡཱ ཙ ཨཝིཛྫཱ པདྷཱནཀཱརཎནྟི ཏབྦིགྒྷཱཏཝཙནེན སཀལསཾཀིལེསགཎསམུགྒྷཱཏོ ཝུཏྟོཡེཝ ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ‘‘པཉྙཱཔཛྫོཏཝིཧཏམོཧཏམ’’ནྟི.

ནརཱ ཙ ཨམརཱ ཙ ནརཱམརཱ, སཧ ནརཱམརེཧཱིཏི སནརཱམརོ, སནརཱམརོ ཙ སོ ལོཀོ ཙཱཏི སནརཱམརལོཀོ, ཏསྶ གརུཏི སནརཱམརལོཀགརུ, ཏཾ སནརཱམརལོཀགརུཾ. ཨེཏེན དེཝམནུསྶཱནཾ ཝིཡ ཏདཝསིཊྛསཏྟཱནམྤི ཡཐཱརཧཾ གུཎཝིསེསཱཝཧཏོ བྷགཝཏོ ཨུཔཀཱརིཏཾ དསྶེཏི. ན ཙེཏྠ པདྷཱནཱཔདྷཱནབྷཱཝོ ཙོདེཏབྦོ. ཨཉྙོ ཧི སདྡཀྐམོ, ཨཉྙོ ཨཏྠཀྐམོ. ཨེདིསེསུ ཧི སམཱསཔདེསུ པདྷཱནམྤི ཨཔྤདྷཱནཾ ཝིཡ ནིདྡིསཱིཡཏི ཡཐཱ – ‘‘སརཱཛིཀཱཡ པརིསཱཡཱ’’ཏི (ཨཔ. ཨཊྛ. ༡.༨༢). ཀཱམཉྩེཏྠ སཏྟསངྑཱརབྷཱཛནཝསེན ཏིཝིདྷོ ལོཀོ, གརུབྷཱཝསྶ པན ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱ གརུཀརཎསམཏྠསྶེཝ ཡུཛྫནཏོ སཏྟལོཀསྶཝསེན ཨཏྠོ གཧེཏབྦོ. སོ ཧི ལོཀིཡནྟི ཨེཏྠ པུཉྙཔཱཔཱནི ཏབྦིཔཱཀོ ཙཱཏི ‘‘ལོཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨམརགྒཧཎེན ཙེཏྠ ཨུཔཔཏྟིདེཝཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ.

ཨཐ ཝཱ སམཱུཧཏྠོ ལོཀ-སདྡོ སམུདཱཡཝསེན ལོཀཱིཡཏི པཉྙཱཔཱིཡཏཱིཏི. སཧ ནརེཧཱིཏི སནརཱ, སནརཱ ཙ ཏེ ཨམརཱ ཙེཏི སནརཱམརཱ, ཏེསཾ ལོཀོཏི སནརཱམརལོཀོཏི པུརིམནཡེནེཝ ཡོཛེཏབྦཾ. ཨམར-སདྡེན ཙེཏྠ ཝིསུདྡྷིདེཝཱཔི སངྒཡ྄ཧནྟི. ཏེ ཧི མརཎཱབྷཱཝཏོ པརམཏྠཏོ ཨམརཱ. ནརཱམརཱནཾཡེཝ ཙ གཧཎཾ ཨུཀྐཊྛནིདྡེསཝསེན, ཡཐཱ – ‘‘སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱན’’ནྟི (དཱི. ནི. ༡.༡༥༧). ཏཐཱ ཧི སབྦཱནཏྠཔརིཧརཎཔུབྦངྒམཱཡ ནིརཝསེསཧིཏསུཁཝིདྷཱནཏཔྤརཱཡ ནིརཏིསཡཱཡ པཡོགསམྤཏྟིཡཱ སདེཝམནུསྶཱཡ པཛཱཡ ཨཙྩནྟུཔཀཱརིཏཱཡ, ཨཔརིམིཏནིརུཔམཔྤབྷཱཝགུཎཝིསེསསམངྒིཏཱཡ ཙ སབྦསཏྟུཏྟམོ བྷགཝཱ ཨཔརིམཱཎཱསུ ལོཀདྷཱཏཱུསུ ཨཔརིམཱཎཱནཾ སཏྟཱནཾ ཨུཏྟམཾ གཱརཝཊྛཱནཾ, ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘སནརཱམརལོཀགརུ’’ནྟི.

སོབྷནཾ གཏཾ གམནཾ ཨེཏསྶཱཏི སུགཏོ. བྷགཝཏོ ཧི ཝེནེཡྻཛནུཔསངྐམནཾ ཨེཀནྟེན ཏེསཾ ཧིཏསུཁནིཔྥཱདནཏོ སོབྷནཾ, ཏཐཱ ལཀྑཎཱནུབྱཉྫན (དཱི. ནི. ༢.༣༣; ༣.༡༩༨-༢༠༠; མ. ནི. ༢.༣༨༥, ༣༨༦) པཊིམཎྜིཏརཱུཔཀཱཡཏཱཡདུཏཝིལམྦིཏ- ཁལིཏཱནུཀཌྜྷནནིཔྤཱིལ༹ནུཀྐུཊིཀཀུཊིལཱཀུལཏཱདིདོསརཧིཏཾ ཝིལཱསིཏརཱཛཧཾསཝསབྷཝཱརཎམིགརཱཛགམནཾ ཀཱཡགམནཾ ཉཱཎགམནཉྩ ཝིཔུལནིམྨལཀརུཎཱསཏིཝཱིརིཡཱདིགུཎཝིསེསསཧིཏམབྷིནཱིཧཱརཏོ ཡཱཝ མཧཱབོདྷི ཨནཝཛྫཏཱཡ སོབྷནམེཝཱཏི.

ཨཐ ཝཱ སཡམྦྷུཉཱཎེན སཀལམྤི ལོཀཾ པརིཉྙཱབྷིསམཡཝསེན པརིཛཱནནྟོ ཉཱཎེན སམྨཱ གཏོ ཨཝགཏོཏི སུགཏོ. ཏཐཱ ལོཀསམུདཡཾ པཧཱནཱབྷིསམཡཝསེན པཛཧནྟོ ཨནུཔྤཏྟིདྷམྨཏཾ ཨཱཔཱདེནྟོ སམྨཱ གཏོ ཨཏཱིཏོཏི སུགཏོ. ལོཀནིརོདྷཾ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀིརིཡཱབྷིསམཡཝསེན སམྨཱ གཏོ ཨདྷིགཏོཏི སུགཏོ. ལོཀནིརོདྷགཱམིནིཔཊིཔདཾ བྷཱཝནཱབྷིསམཡཝསེན སམྨཱ གཏོ པཊིཔནྣོཏི སུགཏོ. སོཏཱཔཏྟིམགྒེན ཡེ ཀིལེསཱ པཧཱིནཱ, ཏེ ཀིལེསེ ན པུནེཏི, ན པཙྩེཏི, ན པཙྩཱགཙྪཏཱིཏི སུགཏོཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨཡམཏྠོ ཝིབྷཱཝེཏབྦོ. ཨཐ ཝཱ སུནྡརཾ ཋཱནཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ནིབྦཱནམེཝ ཝཱ གཏོ ཨདྷིགཏོཏི སུགཏོ. ཡསྨཱ ཝཱ བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཨཏྠསཉྷིཏཾ ཝིནེཡྻཱནཾ ཡཐཱརཧཾ ཀཱལཡུཏྟམེཝ ཙ དྷམྨཾ བྷཱསཏི, ཏསྨཱ སམྨཱ གདཏཱིཏི སུགཏོ, ད-ཀཱརསྶ ཏ-ཀཱརཾ ཀཏྭཱ. ཨིཏི སོབྷནགམནཏཱདཱིཧི སུགཏོ, ཏཾ སུགཏཾ.

པུཉྙཔཱཔཀམྨེཧི ཨུཔཔཛྫནཝསེན གནྟབྦཏོ གཏིཡོ, ཨུཔཔཏྟིབྷཝཝིསེསཱ. ཏཱ པན ནིརཡཱདིཝསེན པཉྩཝིདྷཱ, ཏཱཧི སཀལསྶཱཔི བྷཝགཱམིཀམྨསྶ ཨརིཡམགྒཱདྷིགམེན ཨཝིཔཱཀཱརཧབྷཱཝཀརཎེན ནིཝཏྟིཏཏྟཱ བྷགཝཱ པཉྩཧིཔི གཏཱིཧི སུཊྛུ མུཏྟོ ཝིསཾཡུཏྟོཏི ཨཱཧ – ‘‘གཏིཝིམུཏྟ’’ནྟི. ཨེཏེན བྷགཝཏོ ཀཏྠཙིཔི གཏིཡཱ ཨཔརིཡཱཔནྣཏཾ དསྶེཏི, ཡཏོ བྷགཝཱ ‘‘དེཝཱཏིདེཝོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏེནེཝཱཧ –

‘‘ཡེན དེཝཱུཔཔཏྱསྶ, གནྡྷབྦོ ཝཱ ཝིཧངྒམོ;

ཡཀྑཏྟཾ ཡེན གཙྪེཡྻཾ, མནུསྶཏྟཉྩ ཨབྦཛེ;

ཏེ མཡ྄ཧཾ ཨཱསཝཱ ཁཱིཎཱ, ཝིདྡྷསྟཱ ཝིནལཱི༹ཀཏཱ’’ཏི. (ཨ. ནི. ༤.༣༦);

ཏཾཏཾགཏིསཾཝཏྟནཀཱནཉྷི ཀམྨཀིལེསཱནཾ ཨགྒམགྒེན བོདྷིམཱུལེཡེཝ སུཔྤཧཱིནཏྟཱ ནཏྠི བྷགཝཏོ གཏིཔརིཡཱཔནྣཏཱཏི ཨཙྩནྟམེཝ བྷགཝཱ སབྦབྷཝཡོནིགཏིཝིཉྙཱཎཊྛིཏིསཏྟཱཝཱསསཏྟནིཀཱཡེཧི སུཔརིམུཏྟོ, ཏཾ གཏིཝིམུཏྟཾ. ཝནྡེཏི ནམཱམི, ཐོམེམཱིཏི ཝཱ ཨཏྠོ.

ཨཐ ཝཱ གཏིཝིམུཏྟནྟི ཨནུཔཱདིསེསནིབྦཱནདྷཱཏུཔྤཏྟིཡཱ བྷགཝནྟཾ ཐོམེཏི. ཨེཏྠ ཧི དྭཱིཧཱཀཱརེཧི བྷགཝཏོ ཐོམནཱ ཝེདིཏབྦཱ – ཨཏྟཧིཏསམྤཏྟིཏོ, པརཧིཏཔཊིཔཏྟིཏོ ཙ. ཏེསུ ཨཏྟཧིཏསམྤཏྟི ཨནཱཝརཎཉཱཎཱདྷིགམཏོ, སཝཱསནཱནཾ སབྦེསཾ ཀིལེསཱནཾ ཨཙྩནྟཔྤཧཱནཏོ, ཨནུཔཱདིསེསནིབྦཱནཔྤཏྟིཏོ ཙ ཝེདིཏབྦཱ. པརཧིཏཔཊིཔཏྟི ལཱབྷསཀྐཱརཱདིནིརཔེཀྑཙིཏྟསྶ སབྦདུཀྑནིཡྻཱནིཀདྷམྨདེསནཱཏོ, ཝིརུདྡྷེསུཔི ནིཙྩཾ ཧིཏཛ྄ཛྷཱསཡཏོ, ཉཱཎཔརིཔཱཀཀཱལཱགམནཏོ ཙ. སཱ པནེཏྠ ཨཱསཡཏོ པཡོགཏོ ཙ དུཝིདྷཱ པརཧིཏཔཊིཔཏྟི, ཏིཝིདྷཱ ཙ ཨཏྟཧིཏསམྤཏྟི པཀཱསིཏཱ ཧོཏི. ཀཐཾ? ‘‘ཀརུཎཱསཱིཏལཧདཡ’’ནྟི ཨེཏེན ཨཱསཡཏོ པརཧིཏཔཊིཔཏྟི, སམྨཱ གདནཏྠེན སུགཏ-སདྡེན པཡོགཏོ པརཧིཏཔཊིཔཏྟི, ‘‘པཉྙཱཔཛྫོཏཝིཧཏམོཧཏམཾ གཏིཝིམུཏྟ’’ནྟི ཨེཏེཧི ཙཏུསཙྩཔཊིཝེདྷཏྠེན ཙ སུགཏ-སདྡེན ཏིཝིདྷཱཔི ཨཏྟཧིཏསམྤཏྟི, ཨཝསིཊྛེན, ‘‘པཉྙཱཔཛྫོཏཝིཧཏམོཧཏམ’’ནྟི ཨེཏེན ཙ སབྦཱཔི ཨཏྟཧིཏསམྤཏྟིཔརཧིཏཔཊིཔཏྟི པཀཱསིཏཱ ཧོཏཱིཏི.

ཨཐ ཝཱ ཏཱིཧཱཀཱརེཧི བྷགཝཏོ ཐོམནཱ ཝེདིཏབྦཱ – ཧེཏུཏོ, ཕལཏོ, ཨུཔཀཱརཏོ ཙ. ཏཏྠ ཧེཏུ མཧཱཀརུཎཱ, སཱ པཋམཔདེན ནིདསྶིཏཱ. ཕལཾ ཙཏུབྦིདྷཾ – ཉཱཎསམྤདཱ, པཧཱནསམྤདཱ, ཨཱནུབྷཱཝསམྤདཱ, རཱུཔཀཱཡསམྤདཱ ཙཱཏི. ཏཱསུ ཉཱཎཔྤཧཱནསམྤདཱ དུཏིཡཔདེན སཙྩཔྤཊིཝེདྷཏྠེན ཙ སུགཏ-སདྡེན པཀཱསིཏཱ ཧོནྟི. ཨཱནུབྷཱཝསམྤདཱ ཏཏིཡཔདེན, རཱུཔཀཱཡསམྤདཱ ཡཐཱཝུཏྟཀཱཡགམནསོབྷནཏྠེན སུགཏ-སདྡེན, ལཀྑཎཱནུབྱཉྫནཔཱརིཔཱུརིཡཱ (དཱི. ནི. ༢.༣༣; ༣.༡༩༨-༢༠༠; མ. ནི. ༢.༣༨༥-༣༨༦) ཝིནཱ ཏདབྷཱཝཏོ. ཨུཔཀཱརོ ཨནྟརཾ ཨབཱཧིརཾ ཀརིཏྭཱ ཏིཝིདྷཡཱནམུཁེན ཝིམུཏྟིདྷམྨདེསནཱ, སོ སམྨཱ གདནཏྠེན སུགཏ-སདྡེན པཀཱསིཏོ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཏཏྠ ‘‘ཀརུཎཱསཱིཏལཧདཡ’’ནྟི ཨེཏེན སམྨཱསམྦོདྷིཡཱ མཱུལཾ དསྶེཏི. མཧཱཀརུཎཱསཉྩོདིཏམཱནསོ ཧི བྷགཝཱ སཾསཱརཔངྐཏོ སཏྟཱནཾ སམུདྡྷརཎཏྠཾ ཀཏཱབྷིནཱིཧཱརོ ཨནུཔུབྦེན པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨདྷིགཏོཏི ཀརུཎཱ སམྨཱསམྦོདྷིཡཱ མཱུལཾ. ‘‘པཉྙཱཔཛྫོཏཝིཧཏམོཧཏམ’’ནྟི ཨེཏེན སམྨཱསམྦོདྷིཾ དསྶེཏི. ཨནཱཝརཎཉཱཎཔདཊྛཱནཉྷི མགྒཉཱཎཾ, མགྒཉཱཎཔདཊྛཱནཉྩ ཨནཱཝརཎཉཱཎཾ ‘‘སམྨཱསམྦོདྷཱི’’ཏི ཝུཙྩཏཱིཏི. སམྨཱ གདནཏྠེན སུགཏ-སདྡེན སམྨཱསམྦོདྷིཡཱ པཊིཔཏྟིཾ དསྶེཏི, ལཱིནུདྡྷཙྩཔཏིཊྛཱནཱཡཱུཧནཀཱམསུཁལླིཀཏྟཀིལམཐཱནུཡོག- སསྶཏུཙྪེདཱབྷིནིཝེསཱདིཨནྟདྭཡརཧིཏཱཡ ཀརུཎཱཔཉྙཱཔརིགྒཧིཏཱཡ མཛ྄ཛྷིམཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ པཀཱསནཏོ སུགཏ-སདྡསྶ. ཨིཏརེཧི སམྨཱསམྦོདྷིཡཱ པདྷཱནཱཔྤདྷཱནབྷེདཾ པཡོཛནཾ དསྶེཏི. སཾསཱརམཧོགྷཏོ སཏྟསནྟཱརཎཉྩེཏྠ པདྷཱནཾ པཡོཛནཾ, ཏདཉྙམཔྤདྷཱནཾ. ཏེསུ པདྷཱནེན པརཧིཏཔྤཊིཔཏྟིཾ དསྶེཏི, ཨིཏརེན ཨཏྟཧིཏསམྤཏྟིཾ, ཏདུབྷཡེན ཨཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣཱདཱིསུ (པུ. པ. ༢༤, ༡༧༣) ཙཏཱུསུ པུགྒལེསུ བྷགཝཏོ ཙཏུཏྠཔུགྒལབྷཱཝཾ དསྶེཏི. ཏེན ཙ ཨནུཏྟརདཀྑིཎེཡྻབྷཱཝཾ ཨུཏྟམཝནྡནཱིཡབྷཱཝཾ, ཨཏྟནོ ཙ ཝནྡནཀིརིཡཱཡ ཁེཏྟངྒཏབྷཱཝཾ དསྶེཏི.

ཨེཏྠ ཙ ཀརུཎཱགྒཧཎེན ལོཀིཡེསུ མཧགྒཏབྷཱཝཔྤཏྟཱསཱདྷཱརཎགུཎདཱིཔནཏོ བྷགཝཏོ སབྦལོཀིཡགུཎསམྤཏྟི དསྶིཏཱ ཧོཏི, པཉྙཱགྒཧཎེན སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཔདཊྛཱནམགྒཉཱཎདཱིཔནཏོ སབྦལོཀུཏྟརགུཎསམྤཏྟི. ཏདུབྷཡགྒཧཎསིདྡྷོ ཧི ཨཏྠོ ‘‘སནརཱམརལོཀགརུ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཝིཔཉྩཱིཡཏཱིཏི. ཀརུཎཱགྒཧཎེན ཙ ཨུཔགམནཾ ནིརུཔཀྐིལེསཾ དསྶེཏི, པཉྙཱགྒཧཎེན ཨཔགམནཾ. ཏཐཱ ཀརུཎཱགྒཧཎེན ལོཀསམཉྙཱནུརཱུཔཾ བྷགཝཏོ པཝཏྟིཾ དསྶེཏི, ལོཀཝོཧཱརཝིསཡཏྟཱ ཀརུཎཱཡ, པཉྙཱགྒཧཎེན སམཉྙཱཡཱནཝིདྷཱཝནཾ. སབྷཱཝཱནཝབོདྷེན ཧི དྷམྨཱནཾ སམཉྙཾ ཨཏིདྷཱཝིཏྭཱ སཏྟཱདིཔརཱམསནཾ ཧོཏཱིཏི. ཏཐཱ ཀརུཎཱགྒཧཎེན མཧཱཀརུཎཱསམཱཔཏྟིཝིཧཱརཾ དསྶེཏི, པཉྙཱགྒཧཎེན ཏཱིསུ ཀཱལེསུ ཨཔྤཊིཧཏཉཱཎཾ, ཙཏུསཙྩཉཱཎཾ, ཙཏུཔྤཊིསམྦྷིདཱཉཱཎཾ, ཙཏུཝེསྶཱརཛྫཉཱཎཾ. ཀརུཎཱགྒཧཎེན མཧཱཀརུཎཱསམཱཔཏྟིཉཱཎསྶ གཧིཏཏྟཱ སེསཱསཱདྷཱརཎཉཱཎཱནི, ཚ ཨབྷིཉྙཱ, ཨཊྛསུ པརིསཱསུ (མ. ནི. ༡.༡༥༡) ཨཀམྤནཉཱཎཱནི, དས བལཱནི, ཙུདྡས བུདྡྷཉཱཎཱནི, སོལ༹ས ཉཱཎཙརིཡཱ, ཨཊྛཱརས བུདྡྷདྷམྨཱ, (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༣.༣༠༥; ཝིབྷ. མཱུལ. ཊཱི. གནྠཱརམྦྷཝཎྞནཱཡ) ཙཏུཙཏྟཱརཱིས ཉཱཎཝཏྠཱུནི, (སཾ. ནི. ༢.༣༤) སཏྟསཏྟཏི ཉཱཎཝཏྠཱུནཱིཏི (སཾ. ནི. ༢.༣༤) ཨེཝམཱདཱིནཾ ཨནེཀེསཾ པཉྙཱཔྤབྷེདཱནཾ ཝསེན ཉཱཎཙཱརཾ དསྶེཏི.

ཏཐཱ ཀརུཎཱགྒཧཎེན ཙརཎསམྤཏྟིཾ, པཉྙཱགྒཧཎེན ཝིཛྫཱསམྤཏྟིཾ. ཀརུཎཱགྒཧཎེན སཏྟཱདྷིཔཏིཏཱ, པཉྙཱགྒཧཎེན དྷམྨཱདྷིཔཏིཏཱ. ཀརུཎཱགྒཧཎེན ལོཀནཱཐབྷཱཝོ, པཉྙཱགྒཧཎེན ཨཏྟནཱཐབྷཱཝོ. ཏཐཱ ཀརུཎཱགྒཧཎེན པུབྦཀཱརིབྷཱཝོ, པཉྙཱགྒཧཎེན ཀཏཉྙུཏཱ. ཏཐཱ ཀརུཎཱགྒཧཎེན ཨཔརནྟཔཏཱ, པཉྙཱགྒཧཎེན ཨནཏྟནྟཔཏཱ. ཀརུཎཱགྒཧཎེན ཝཱ བུདྡྷཀརདྷམྨསིདྡྷི, པཉྙཱགྒཧཎེན བུདྡྷབྷཱཝསིདྡྷི. ཏཐཱ ཀརུཎཱགྒཧཎེན པརེསཾ ཏཱརཎཾ, པཉྙཱགྒཧཎེན སཡཾ ཏཱརཎཾ. ཏཐཱ ཀརུཎཱགྒཧཎེན སབྦསཏྟེསུ ཨནུགྒཧཙིཏྟཏཱ, པཉྙཱགྒཧཎེན སབྦདྷམྨེསུ ཝིརཏྟཙིཏྟཏཱ དསྶིཏཱ ཧོཏི. སབྦེསཉྩ བུདྡྷགུཎཱནཾ ཀརུཎཱ ཨཱདི, ཏནྣིདཱནབྷཱཝཏོ. པཉྙཱ པརིཡོསཱནཾ, ཏཏོ ཨུཏྟརིཀརཎཱིཡཱབྷཱཝཏོ. ཨིཏི ཨཱདིཔརིཡོསཱནདསྶནེན སབྦེ བུདྡྷགུཎཱ དསྶིཏཱ ཧོནྟི. ཏཐཱ ཀརུཎཱགྒཧཎེན སཱིལཀྑནྡྷཔུབྦངྒམོ སམཱདྷིཀྑནྡྷོ དསྶིཏོ ཧོཏི. ཀརུཎཱནིདཱནཉྷི སཱིལཾ, ཏཏོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཝིརཏིཔྤཝཏྟིཏོ, སཱ ཙ ཛྷཱནཏྟཡསམྤཡོགིནཱིཏི. པཉྙཱཝཙནེན པཉྙཱཀྑནྡྷོ. སཱིལཉྩ སབྦབུདྡྷགུཎཱནམཱདི, སམཱདྷི མཛ྄ཛྷེ, པཉྙཱ པརིཡོསཱནནྟི. ཨེཝམྤི ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཀལྱཱཎཱ སབྦེ བུདྡྷགུཎཱ དསྶིཏཱ ཧོནྟི, ནཡཏོ དསྶིཏཏྟཱ. ཨེསོ ཨེཝ ཧི ནིརཝསེསཏོ བུདྡྷགུཎཱནཾ དསྶནུཔཱཡོ, ཡདིདཾ ནཡགྒཱཧཎཾ. ཨཉྙཐཱ ཀོ ནཱམ སམཏྠོ བྷགཝཏོ གུཎེ ཨནུཔདཾ ནིརཝསེསཏོ དསྶེཏུཾ. ཏེནེཝཱཧ –

‘‘བུདྡྷོཔི བུདྡྷསྶ བྷཎེཡྻ ཝཎྞཾ,

ཀཔྤམྤི ཙེ ཨཉྙམབྷཱསམཱནོ;

ཁཱིཡེཐ ཀཔྤོ ཙིརདཱིགྷམནྟརེ,

ཝཎྞོ ན ཁཱིཡེཐ ཏཐཱགཏསྶཱ’’ཏི. (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༣༠༤; དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༣.༡༤༡; མ. ནི. ཨཊྛ. ༣.༤༢༥, ཨུདཱ. ཨཊྛ. ༥༣; བུ. ཝཾ. ཨཊྛ. ༤.༤; ཙརིཡཱ. ཨཊྛ. ནིདཱནཀཐཱཡཾ, པཀིཎྞཀཀཐཱཡཾ; ཨཔ. ཨཊྛ. ༢.༦.༢༠);

ཏེནེཝ ཙ ཨཱཡསྨཏཱ སཱརིཔུཏྟཏྠེརེནཱཔི བུདྡྷགུཎཔརིཙྪེདནཾ པཏི ཨནུཡུཏྟེན ‘‘ནོ ཧེཏཾ བྷནྟེ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༡༤༥) པཊིཀྑིཔིཏྭཱ, ‘‘ཨཔི ཙ མེ བྷནྟེ དྷམྨནྭཡོ ཝིདིཏོ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༡༤༦) ཝུཏྟཾ.

ཨེཝཾ སངྑེཔེན སཀལསབྦཉྙུགུཎེཧི བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཏྠཝིཏྭཱ ཨིདཱནི སདྡྷམྨཾ ཐོམེཏུཾ ‘‘བུདྡྷོཔཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ བུདྡྷོཏི ཀཏྟུནིདྡེསོ. བུདྡྷབྷཱཝནྟི ཀམྨནིདྡེསོ. བྷཱཝེཏྭཱ, སཙྪིཀཏྭཱཏི ཙ པུབྦཀཱལཀིརིཡཱནིདྡེསོ. ནྟི ཨནིཡམཏོ ཀམྨནིདྡེསོ. ཨུཔགཏོཏི ཨཔརཀཱལཀིརིཡཱནིདྡེསོ. ཝནྡེཏི ཀིརིཡཱནིདྡེསོ, ནྟི ནིཡམནཾ. དྷམྨནྟི ཝནྡནཀིརིཡཱཡ ཀམྨནིདྡེསོ. གཏམལཾ, ཨནུཏྟརནྟི ཙ ཏབྦིསེསནཾ.

ཏཏྠ བུདྡྷ-སདྡསྶ ཏཱཝ ‘‘བུཛ྄ཛྷིཏཱ སཙྩཱནཱིཏི བུདྡྷོ, བོདྷེཏཱ པཛཱཡཱཏི བུདྡྷོ’’ཏིཨཱདིནཱ (མཧཱནི. ༡༩༢; ཙཱུལ༹ནི. ༩༥-༩༧; པཊི. མ. ༡.༡༦༢) ནིདྡེསནཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཐ ཝཱ སཝཱསནཱཡ ཨཉྙཱཎནིདྡཱཡ ཨཙྩནྟཝིགམཏོ, བུདྡྷིཡཱ ཝཱ ཝིཀསིཏབྷཱཝཏོ བུདྡྷཝཱཏི བུདྡྷོ, ཛཱགརཎཝིཀསནཏྠཝསེན. ཨཐ ཝཱ ཀསྶཙིཔི ཉེཡྻདྷམྨསྶ ཨནཝབུདྡྷསྶ ཨབྷཱཝེན ཉེཡྻཝིསེསསྶ ཀམྨབྷཱཝེན ཨགྒཧཎཏོ ཀམྨཝཙནིཙྪཱཡ ཨབྷཱཝེན ཨཝགམནཏྠཝསེནེཝ ཀཏྟུནིདྡེསོ ལབྦྷཏཱིཏི བུདྡྷཝཱཏི བུདྡྷོ, ཡཐཱ ‘‘དིཀྑིཏོ ན དདཱཏཱི’’ཏི, ཨཏྠཏོ པན པཱརམིཏཱཔརིབྷཱཝིཏོ སཡམྦྷཱུཉཱཎེན སཧ ཝཱསནཱཡ ཝིཧཏཝིདྡྷསྟནིརཝསེསཀིལེསོ མཧཱཀརུཎཱསབྦཉྙུཏཉྙཱཎཱདིཨཔརིམེཡྻ གུཎགཎཱདྷཱརོ ཁནྡྷསནྟཱནོ བུདྡྷོ. ཡཐཱཧ –

‘‘བུདྡྷོཏི ཡོ སོ བྷགཝཱ སཡམྦྷཱུ ཨནཱཙརིཡཀོ པུབྦེ ཨནནུསྶུཏེསུ དྷམྨེསུ སཱམཾ སཙྩཱནི ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷི, ཏཏྠ ཙ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོ, བལེསུ ཙ ཝསཱིབྷཱཝ’’ནྟི (མཧཱནི. ༡༩༢; ཙཱུལ༹ནི. ༩༥-༩༧; པཊི. མ. ༡.༡༦༢).

ཨཔི-སདྡོ སམྦྷཱཝནེ, ཏེན ‘‘ཨེཝཾ གུཎཝིསེསཡུཏྟོ སོཔི ནཱམ བྷགཝཱ’’ཏི ཝཀྑམཱནགུཎེ དྷམྨེ སམྦྷཱཝནཾ དཱིཔེཏི. བུདྡྷབྷཱཝནྟི སམྨཱསམྦོདྷིཾ. བྷཱཝེཏྭཱཏི ཨུཔྤཱདེཏྭཱ, ཝཌྜྷེཏྭཱ ཙ. སཙྪིཀཏྭཱཏི པཙྩཀྑཾ ཀཏྭཱ. ཨུཔགཏོཏི པཏྟོ, ཨདྷིགཏོཏི ཨཏྠོ, ཨེཏསྶ ‘‘བུདྡྷབྷཱཝ’’ནྟི ཨེཏེན སམྦནྡྷོ. གཏམལནྟི ཝིགཏམལཾ, ནིདྡོསནྟི ཨཏྠོ. ཝནྡེཏི པཎམཱམི, ཐོམེམི ཝཱ. ཨནུཏྟརནྟི ཨུཏྟརརཧིཏཾ, ལོཀུཏྟརནྟི ཨཏྠོ. དྷམྨནྟི ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཛྫམཱནེ ཨཔཱཡཏོ ཙ, སཾསཱརཏོ ཙ ཨཔཏམཱནེ ཀཏྭཱ དྷཱརཡཏཱིཏི དྷམྨོ.

ཨཡཉྷེཏྠ སངྑེཔཏྠོ – ཨེཝཾ ཝིཝིདྷགུཎསམནྣཱགཏོ བུདྡྷོཔི བྷགཝཱ ཡཾ ཨརིཡསངྑཱཏཾ དྷམྨཾ བྷཱཝེཏྭཱ, ཕལནིབྦཱནསངྑཱཏཾ པན སཙྪིཀཏྭཱ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨདྷིགཏོ, ཏམེཏཾ བུདྡྷཱནམྤི བུདྡྷབྷཱཝཧེཏུབྷཱུཏཾ སབྦདོསམལརཧིཏཾ ཨཏྟནོ ཨུཏྟརིཏརཱབྷཱཝེན ཨནུཏྟརཾ པཊིཝེདྷསདྡྷམྨཾ ནམཱམཱིཏི. པརིཡཏྟིསདྡྷམྨསྶཱཔི ཏཔྤཀཱསནཏྟཱ ཨིདྷ སངྒཧོ དཊྛབྦོ. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཨབྷིདྷམྨནཡསམུདྡཾ བྷཱཝེཏྭཱ ཨདྷིགཙྪི, ཏཱིཎི པིཊཀཱནི སམྨསཱི’’ཏི ཙ ཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཏྟཱ པརིཡཏྟིདྷམྨསྶཱཔི སཙྪིཀིརིཡཱསམྨསནཔརིཡཱཡོ ལབྦྷཏཱིཏི སོཔི ཨིདྷ ཝུཏྟོ ཡེཝཱཏི དཊྛབྦོ. ཏཐཱ ‘‘ཡཾ དྷམྨཾ བྷཱཝེཏྭཱ, སཙྪིཀཏྭཱ’’ཏི ཙ ཝུཏྟཏྟཱ བུདྡྷཀརདྷམྨབྷཱུཏཱཧི པཱརམིཏཱཧི སཧ པུབྦབྷཱགེ ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱདཡོཔི ཨིདྷ དྷམྨ-སདྡེན སངྒཧིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཏཱཔི ཧི ཝིགཏཔཊིཔཀྑཏཱཡ ཝིགཏམལཱ, ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཏཱཡ ཨནུཏྟརཱ ཙཱཏི. ཏཐཱ ཧི སཏྟཱནཾ སཀལཝཊྚདུཀྑནིསྶརཎཱཡ ཀཏམཧཱབྷིནཱིཧཱརོ མཧཱཀརུཎཱདྷིཝཱསཔེསལཛ྄ཛྷཱསཡོ པཉྙཱཝིསེསཔརིཡོདཱཏནིམྨལཱནཾ དཱནདམསཉྙམཱདཱིནཾ ཨུཏྟམདྷམྨཱནཾ སཏསཧསྶཱདྷིཀཱནི ཀཔྤཱནཾ ཙཏྟཱརི ཨསངྑེཡྻཱནི སཀྐཙྩཾ ནིརནྟརཾ ནིརཝསེསཾ བྷཱཝནཱཔཙྩཀྑཀརཎེཧི ཀམྨཱདཱིསུ ཨདྷིགཏཝསཱིབྷཱཝོ, ཨཙྪརིཡཱཙིནྟེཡྻམཧཱནུབྷཱཝོ, ཨདྷིསཱིལཨདྷིཙིཏྟཱནཾ པརམུཀྐཾསཔཱརམིཔྤཏྟོ བྷགཝཱ པཙྩཡཱཀཱརེ ཙཏུཝཱིསཏིཀོཊིསཏསཧསྶམུཁེན མཧཱཝཛིརཉཱཎཾ པེསེཏྭཱ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི.

ཨེཏྠ ཙ ‘‘བྷཱཝེཏྭཱ’’ཏི ཨེཏེན ཝིཛྫཱསམྤདཱཡ དྷམྨཾ ཐོམེཏི, ‘སཙྪིཀཏྭཱ’ཏི ཨེཏེན ཝིམུཏྟིསམྤདཱཡ. ཏཐཱ པཋམེན ཛྷཱནསམྤདཱཡ, དུཏིཡེན ཝིམོཀྑསམྤདཱཡ. པཋམེན ཝཱ སམཱདྷིསམྤདཱཡ, དུཏིཡེན སམཱཔཏྟིསམྤདཱཡ. ཨཐ ཝཱ པཋམེན ཁཡཉཱཎབྷཱཝེན, དུཏིཡེན ཨནུཔྤཱདཉཱཎབྷཱཝེན. པུརིམེན ཝཱ ཝིཛྫཱུཔམཏཱཡ, དུཏིཡེན ཝཛིརཱུཔམཏཱཡ. པུརིམེན ཝཱ ཝིརཱགསམྤཏྟིཡཱ, དུཏིཡེན ནིརོདྷསམྤཏྟིཡཱ. ཏཐཱ པཋམེན ནིཡྻཱནབྷཱཝེན, དུཏིཡེན ནིསྶརཎབྷཱཝེན. པཋམེན ཝཱ ཧེཏུབྷཱཝེན, དུཏིཡེན ཨསངྑཏབྷཱཝེན. པཋམེན ཝཱ དསྶནབྷཱཝེན, དུཏིཡེན ཝིཝེཀབྷཱཝེན. པཋམེན ཝཱ ཨདྷིཔཏིབྷཱཝེན, དུཏིཡེན ཨམཏབྷཱཝེན དྷམྨཾ ཐོམེཏི. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཡཾ དྷམྨཾ བྷཱཝེཏྭཱ བུདྡྷབྷཱཝཾ ཨུཔགཏོ’’ཏི ཨེཏེན སྭཱཀྑཱཏཏཱཡ དྷམྨཾ ཐོམེཏི, ‘‘སཙྪིཀཏྭཱ’’ཏི ཨེཏེན སནྡིཊྛིཀཏཱཡ. ཏཐཱ པུརིམེན ཨཀཱལིཀཏཱཡ, པཙྪིམེན ཨེཧིཔསྶིཀཏཱཡ. པུརིམེན ཝཱ ཨོཔནེཡྻིཀཏཱཡ, པཙྪིམེན པཙྩཏྟཾ ཝེདིཏབྦཏཱཡ དྷམྨཾ ཐོམེཏི.

‘‘གཏམལ’’ནྟི ཨིམིནཱ སཾཀིལེསཱབྷཱཝདཱིཔནེན དྷམྨསྶ པརིསུདྡྷཏཾ དསྶེཏི, ‘‘ཨནུཏྟར’’ནྟི ཨེཏེན ཨཉྙསྶ ཝིསིཊྛསྶ ཨབྷཱཝདཱིཔནེན ཝིཔུལཔརིཔུཎྞཏཾ. པཋམེན ཝཱ པཧཱནསམྤདཾ དྷམྨསྶ དསྶེཏི, དུཏིཡེན པབྷཱཝསམྤདཾ. བྷཱཝེཏབྦཏཱཡ ཝཱ དྷམྨསྶ གཏམལབྷཱཝོ ཡོཛེཏབྦོ. བྷཱཝནཱགུཎེན ཧི སོ དོསཱནཾ སམུགྒྷཱཏཀོ ཧོཏཱིཏི. སཙྪིཀཱཏབྦབྷཱཝེན ཨནུཏྟརབྷཱཝོ ཡོཛེཏབྦོ. སཙྪིཀིརིཡཱནིབྦཏྟིཏོ ཧི ཏདུཏྟརིཀརཎཱིཡཱབྷཱཝཏོ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཏཱཡ ཨནུཏྟརོཏི. ཏཐཱ ‘‘བྷཱཝེཏྭཱ’’ཏི ཨེཏེན སཧ པུབྦབྷཱགསཱིལཱདཱིཧི སེཀྑཱ སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱཀྑནྡྷཱ དསྶིཏཱ ཧོནྟི, ‘‘སཙྪིཀཏྭཱ’’ཏི ཨེཏེན སཧ ཨསངྑཏཱཡ དྷཱཏུཡཱ ཨསེཀྑཱ སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱཀྑནྡྷཱ དསྶིཏཱ ཧོནྟཱིཏི.

ཨེཝཾ སངྑེཔེནེཝ སབྦདྷམྨགུཎེཧི སདྡྷམྨཾ ཨབྷིཏྠཝིཏྭཱ, ཨིདཱནི ཨརིཡསངྒྷཾ ཐོམེཏུཾ ‘‘སུགཏསྶཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སུགཏསྶཱཏི སམྦནྡྷནིདྡེསོ, ཏསྶ ‘‘པུཏྟཱན’’ནྟི ཨེཏེན སམྦནྡྷོ. ཨོརསཱནནྟི པུཏྟཝིསེསནཾ. མཱརསེནམཐནཱནནྟི ཨོརསཔུཏྟབྷཱཝེ ཀཱརཎནིདྡེསོ, ཏེན ཀིལེསཔྤཧཱནམེཝ བྷགཝཏོ ཨོརསཔུཏྟབྷཱཝཀཱརཎཾ ཨནུཛཱནཱཏཱིཏི དསྶེཏི. ཨཊྛནྣནྟི གཎནཔརིཙྪེདནིདྡེསོ, ཏེན ཙ སཏིཔི ཏེསཾ སཏྟཝིསེསབྷཱཝེན ཨནེཀསཏསཧསྶསངྑྱབྷཱཝེ ཨིམཾ གཎནཔརིཙྪེདཾ ནཱཏིཝཏྟནྟཱིཏི དསྶེཏི, མགྒཊྛཕལཊྛབྷཱཝཱནཏིཝཏྟནཏོ. སམཱུཧནྟི སམུདཱཡནིདྡེསོ. ཨརིཡསངྒྷནྟི གུཎཝིསིཊྛསངྒྷཱཏབྷཱཝནིདྡེསོ, ཏེན ཨསཏིཔི ཨརིཡཔུགྒལཱནཾ ཀཱཡསཱམགྒིཡཾ ཨརིཡསངྒྷབྷཱཝཾ དསྶེཏི, དིཊྛིསཱིལསཱམཉྙེན སཾཧཏབྷཱཝཏོ. ཏཏྠ ཨུརསི བྷཝཱ ཛཱཏཱ, སཾཝདྡྷཱ ཙ ཨོརསཱ. ཡཐཱ ཧི སཏྟཱནཾ ཨོརསཔུཏྟཱ ཨཏྟཛཱཏཏཱཡ པིཏུསནྟཀསྶ དཱཡཛྫསྶ ཝིསེསེན བྷཱགིནོ ཧོནྟི, ཨེཝམེཏེཔི ཨརིཡཔུགྒལཱ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སཝནནྟེ ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཛཱཏཏཱཡ བྷགཝཏོ སནྟཀསྶ ཝིམུཏྟིསུཁསྶ, ཨརིཡདྷམྨརཏནསྶ ཙ ཨེཀནྟབྷཱགིནོཏི ཨོརསཱ ཝིཡ ཨོརསཱ. ཨཐ ཝཱ བྷགཝཏོ དྷམྨདེསནཱནུབྷཱཝེན ཨརིཡབྷཱུམིཾ ཨོཀྐམམཱནཱ, ཨོཀྐནྟཱ ཙ ཨརིཡསཱཝཀཱ བྷགཝཏོ ཨུརོཝཱཡཱམཛནིཏཱབྷིཛཱཏཏཱཡ ནིཔྤརིཡཱཡེན ‘‘ཨོརསཔུཏྟཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཏཾ ཨརཧནྟི. སཱཝཀེཧི པཝཏྟིཡམཱནཱཔི ཧི དྷམྨདེསནཱ བྷགཝཏོ ‘‘དྷམྨདེསནཱ’’ ཨིཙྩེཝ ཝུཙྩཏི, ཏཾམཱུལཀཏྟཱ, ལཀྑཎཱདིཝིསེསཱབྷཱཝཏོ ཙ.

ཡདིཔི ཨརིཡསཱཝཀཱནཾ ཨརིཡམགྒཱདྷིགམསམཡེ བྷགཝཏོ ཝིཡ ཏདནྟརཱཡཀརཎཏྠཾ དེཝཔུཏྟམཱརོ, མཱརཝཱཧིནཱི ཝཱ ན ཨེཀནྟེན ཨཔསཱདེཏི, ཏེཧི པན ཨཔསཱདེཏབྦཏཱཡ ཀཱརཎེ ཝིམཐིཏེ ཏེཔི ཝིམཐིཏཱ ཨེཝ ནཱམ ཧོནྟཱིཏི ཨཱཧ – ‘‘མཱརསེནམཐནཱན’’ནྟི. ཨིམསྨིཾ པནཏྠེ ‘མཱརམཱརསེནམཐནཱན’ནྟི ཝཏྟབྦེ ‘‘མཱརསེནམཐནཱན’’ནྟི ཨེཀདེསསརཱུཔེཀསེསོ ཀཏོཏི དཊྛབྦཾ. ཨཐ ཝཱ ཁནྡྷཱབྷིསངྑཱརམཱརཱནཾ ཝིཡ དེཝཔུཏྟམཱརསྶཱཔི གུཎམཱརཎེ སཧཱཡབྷཱཝཱུཔགམནཏོ ཀིལེསབལཀཱཡོ ‘‘སེནཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཀཱམཱ ཏེ པཋམཱ སེནཱ’’ཏིཨཱདི (སུ. ནི. ༤༣༨; མཧཱནི. ༢༨, ༦༨; ཙཱུལ༹ནི. ༤༧). སཱ ཙ ཏེཧི དིཡཌྜྷསཧསྶབྷེདཱ, ཨནནྟབྷེདཱ ཝཱ ཀིལེསཝཱཧིནཱི སཏིདྷམྨཝིཙཡཝཱིརིཡསམཐཱདིགུཎཔཧརཎེཧི ཨོདྷིསོ ཝིམཐིཏཱ, ཝིཧཏཱ, ཝིདྡྷསྟཱ ཙཱཏི མཱརསེནམཐནཱ, ཨརིཡསཱཝཀཱ. ཨེཏེན ཏེསཾ བྷགཝཏོ ཨནུཛཱཏཔུཏྟཏཾ དསྶེཏི.

ཨཱརཀཏྟཱ ཀིལེསེཧི, ཨནཡེ ན ཨིརིཡནཏོ, ཨཡེ ཙ ཨིརིཡནཏོ ཨརིཡཱ, ནིརུཏྟིནཡེན. ཨཐ ཝཱ སདེཝཀེན ལོཀེན ‘‘སརཎ’’ནྟི ཨརཎཱིཡཏོ ཨུཔགནྟབྦཏོ, ཨུཔགཏཱནཉྩ ཏདཏྠསིདྡྷིཏོ ཨརིཡཱ, ཨརིཡཱནཾ སངྒྷོཏི ཨརིཡསངྒྷོ, ཨརིཡོ ཙ སོ, སངྒྷོ ཙཱཏི ཝཱ ཨརིཡསངྒྷོ, ཏཾ ཨརིཡསངྒྷཾ. བྷགཝཏོ ཨཔརབྷཱགེ བུདྡྷདྷམྨརཏནཱནམྤི སམདྷིགམོ སངྒྷརཏནཱདྷཱིནོཏི ཨསྶ ཨརིཡསངྒྷསྶ བཧཱུཔཀཱརཏཾ དསྶེཏུཾ ཨིདྷེཝ ‘‘སིརསཱ ཝནྡེ’’ཏི ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ.

ཨེཏྠ ཙ ‘‘སུགཏསྶ ཨོརསཱནཾ པུཏྟཱན’’ནྟི ཨེཏེན ཨརིཡསངྒྷསྶ པབྷཝསམྤདཾ དསྶེཏི, ‘‘མཱརསེནམཐནཱན’’ནྟི ཨེཏེན པཧཱནསམྤདཾ, སཀལསཾཀིལེསཔྤཧཱནདཱིཔནཏོ. ‘‘ཨཊྛནྣམྤི སམཱུཧ’’ནྟི ཨེཏེན ཉཱཎསམྤདཾ, མགྒཊྛཕལཊྛབྷཱཝདཱིཔནཏོ. ‘‘ཨརིཡསངྒྷ’’ནྟི ཨེཏེན པབྷཝསམྤདཾ དསྶེཏི, སབྦསངྒྷཱནཾ ཨགྒབྷཱཝདཱིཔནཏོ. ཨཐ ཝཱ ‘‘སུགཏསྶ ཨོརསཱནཾ པུཏྟཱན’’ནྟི ཨརིཡསངྒྷསྶ ཝིསུདྡྷནིསྶཡབྷཱཝདཱིཔནཾ, ‘‘མཱརསེནམཐནཱན’’ནྟི སམྨཱཨུཛུཉཱཡསཱམཱིཙིཔྤཊིཔནྣབྷཱཝདཱིཔནཾ, ‘‘ཨཊྛནྣམྤི སམཱུཧ’’ནྟི ཨཱཧུནེཡྻཱདིབྷཱཝདཱིཔནཾ, ‘‘ཨརིཡསངྒྷ’’ནྟི ཨནུཏྟརཔུཉྙཀྑེཏྟབྷཱཝདཱིཔནཾ. ཏཐཱ ‘‘སུགཏསྶ ཨོརསཱནཾ པུཏྟཱན’’ནྟི ཨེཏེན ཨརིཡསངྒྷསྶ ལོཀུཏྟརསརཎགམནསབྦྷཱཝཾ དཱིཔེཏི. ལོཀུཏྟརསརཎགམནེན ཧི ཏེ བྷགཝཏོ ཨོརསཔུཏྟཱ ཛཱཏཱ. ‘‘མཱརསེནམཐནཱན’’ནྟི ཨེཏེན ཨབྷིནཱིཧཱརསམྤདཱསིདྡྷཾ པུབྦབྷཱགེ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཾ དསྶེཏི. ཀཏཱབྷིནཱིཧཱརཱ ཧི སམྨཱ པཊིཔནྣཱ མཱརཾ, མཱརཔརིསཾ ཝཱ ཨབྷིཝིཛིནནྟི. ‘‘ཨཊྛནྣམྤི སམཱུཧ’’ནྟི ཨེཏེན ཝིདྡྷསྟཝིཔཀྑེ སེཀྑཱསེཀྑདྷམྨེ དསྶེཏི, པུགྒལཱདྷིཊྛཱནེན མགྒཕལདྷམྨཱནཾ པཀཱསིཏཏྟཱ. ‘‘ཨརིཡསངྒྷ’’ནྟི ཨགྒདཀྑིཎེཡྻབྷཱཝཾ དསྶེཏི. སརཎགམནཉྩ སཱཝཀཱནཾ སབྦགུཎཱནམཱདི, སཔུབྦབྷཱགཔྤཊིཔདཱ སེཀྑཱ སཱིལཀྑནྡྷཱདཡོ མཛ྄ཛྷེ, ཨསེཀྑཱ སཱིལཀྑནྡྷཱདཡོ པརིཡོསཱནནྟི ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཀལྱཱཎཱ སངྑེཔཏོ སབྦེ ཨརིཡསངྒྷགུཎཱ པཀཱསིཏཱ ཧོནྟི.

ཨེཝཾ གཱཐཱཏྟཡེན སངྑེཔཏོ སཀལགུཎསངྐིཏྟནམུཁེན རཏནཏྟཡསྶ པཎཱམཾ ཀཏྭཱ, ཨིདཱནི ཏཾ ནིཔཙྩཀཱརཾ ཡཐཱདྷིཔྤེཏེ པཡོཛནེ པརིཎཱམེནྟོ ‘‘ཨིཏི མེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ རཏིཛནནཊྛེན རཏནཾ, བུདྡྷདྷམྨསངྒྷཱ. ཏེསཉྷི ‘‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཡཐཱབྷཱུཏགུཎེ ཨཱཝཛྫནྟསྶ ཨམཏཱདྷིགམཧེཏུབྷཱུཏཾ ཨནཔྤཀཾ པཱིཏིཔཱམོཛྫཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཡསྨིཾ, མཧཱནཱམ, སམཡེ ཨརིཡསཱཝཀོ ཏཐཱགཏཾ ཨནུསྶརཏི, ནེཝསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ རཱགཔརིཡུཊྛིཏཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི, ན དོསཔརིཡུཊྛིཏཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི, ན མོཧཔརིཡུཊྛིཏཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི, ཨུཛུགཏམེཝསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ ཧོཏི ཏཐཱགཏཾ ཨཱརབྦྷ. ཨུཛུགཏཙིཏྟོ ཁོ པན, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ ལབྷཏི ཨཏྠཝེདཾ, ལབྷཏི དྷམྨཝེདཾ, ལབྷཏི དྷམྨཱུཔསཾཧིཏཾ པཱམོཛྫཾ, པམུདིཏསྶ པཱིཏི ཛཱཡཏཱི’’ཏིཨཱདི (ཨ. ནི. ༦.༡༠; ཨ. ནི. ༡༡.༡༡).

ཙིཏྟཱིཀཏཱདིབྷཱཝོ ཝཱ རཏནཊྛོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཙིཏྟཱིཀཏཾ མཧགྒྷཉྩ, ཨཏུལཾ དུལླབྷདསྶནཾ;

ཨནོམསཏྟཔརིབྷོགཾ, རཏནཾ ཏེན ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. (ཁུ. པཱ. ཨཊྛ. ༦.༣; དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༢.༣༣; སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༢༢༦; མཧཱནི. ཨཊྛ. ༥༠);

ཙིཏྟཱིཀཏབྷཱཝཱདཡོ ཙ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཱ བུདྡྷཱདཱིསུ ཨེཝ ལབྦྷནྟཱིཏི. ཝནྡནཱཝ ཝནྡནཱམཡཾ, ཡཐཱ ‘‘དཱནམཡཾ, སཱིལམཡ’’ནྟི (དཱི. ནི. ༣.༣༠༥; ཨིཏིཝུ. ༦༠; ནེཏྟི. ༣༤). ཝནྡནཱ ཙེཏྠ ཀཱཡཝཱཙཱཙིཏྟེཧི ཏིཎྞཾ རཏནཱནཾ གུཎནིནྣཏཱ, ཐོམནཱ ཝཱ. པུཛྫབྷཝཕལནིབྦཏྟནཏོ པུཉྙཾ, ཨཏྟནོ སནྟཱནཾ པུཎཱཏཱིཏི ཝཱ. སུཝིཧཏནྟརཱཡོཏི སུཊྛུ ཝིཧཏནྟརཱཡོ, ཨེཏེན ཨཏྟནོ པསཱདསམྤཏྟིཡཱ, རཏྟནཏྟཡསྶ ཙ ཁེཏྟབྷཱཝསམྤཏྟིཡཱ ཏཾ པུཉྙཾ ཨཏྠཔྤཀཱསནསྶ ཨུཔགྷཱཏཀཨུཔདྡཝཱནཾ ཝིཧནནེ སམཏྠནྟི དསྶེཏི. ཧུཏྭཱཏི པུབྦཀཱལཀིརིཡཱ, ཏསྶ ‘‘ཨཏྠཾ པཀཱསཡིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཏེན སམྦནྡྷོ. ཏསྶཱཏི ཡཾ རཏནཏྟཡཝནྡནཱམཡཾ པུཉྙཾ, ཏསྶ. ཨཱནུབྷཱཝེནཱཏི བལེན.

ཨེཝཾ རཏནཏྟཡསྶ ནིཔཙྩཀཱརཀརཎེ པཡོཛནཾ དསྶེཏྭཱ, ཨིདཱནི ཡསྶཱ དྷམྨདེསནཱཡ ཨཏྠཾ སཾཝཎྞེཏུཀཱམོ, ཏསྶཱ ཏཱཝ གུཎཱབྷིཏྠཝནཝསེན ཨུཔཉྙཱཔནཏྠཾ ‘‘དཱིགྷསྶཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ དཱིགྷསུཏྟངྐིཏསྶཱཏི དཱིགྷཔྤམཱཎསུཏྟལཀྑིཏསྶ, ཨེཏེན ‘‘དཱིགྷོ’’ཏི ཨཡཾ ཨིམསྶ ཨཱགམསྶ ཨཏྠཱནུགཏཱ སམཉྙཱཏི དསྶེཏི. ནནུ ཙ སུཏྟཱནིཡེཝ ཨཱགམོ, ཀསྶ པན སུཏྟེཧི ཨངྐནནྟི? སཙྩམེཏཾ པརམཏྠཏོ, སུཏྟཱནི པན ཨུཔཱདཱཡཔཉྙཏྟོ ཨཱགམོ. ཡཐཱ ཧི ཨཏྠབྱཉྫནསམུདཱཡེ ‘‘སུཏྟ’’ནྟི ཝོཧཱརོ, ཨེཝཾ སུཏྟསམུདཱཡེ ‘‘ཨཱགམོ’’ཏི ཝོཧཱརོ. པཊིཙྩསམུཔྤཱདཱདིནིཔུཎཏྠསབྦྷཱཝཏོ ནིཔུཎསྶ. ཨཱགམིསྶནྟི ཨེཏྠ, ཨེཏེན, ཨེཏསྨཱ ཝཱ ཨཏྟཏྠཔརཏྠཱདཡོཏི ཨཱགམོ, ཨཱགམོ ཙ སོ ཝརོ ཙཱཏི ཨཱགམཝརོ, ཨཱགམསམྨཏེཧི ཝཱ ཝརོཏི ཨཱགམཝརོ, ཏསྶ. བུདྡྷཱནཾ ཨནུབུདྡྷཱ བུདྡྷཱནུབུདྡྷཱ, བུདྡྷཱནཾ སཙྩཔཊིཝེདྷཾ ཨནུགམྨ པཊིཝིདྡྷསཙྩཱ ཨགྒསཱཝཀཱདཡོ ཨརིཡཱ. ཏེཧི ཨཏྠསཾཝཎྞནཱཝསེན, གུཎསཾཝཎྞནཱཝསེན ཙ སཾཝཎྞིཏསྶ. ཨཐ ཝཱ བུདྡྷཱ ཙ ཨནུབུདྡྷཱ ཙ བུདྡྷཱནུབུདྡྷཱཏི ཡོཛེཏབྦཾ. སམྨཱསམྦུདྡྷེནེཝ ཧི ཏིཎྞམྤི པིཊཀཱནཾ ཨཏྠཝཎྞནཱཀྐམོ བྷཱསིཏོ, ཡཱ ‘‘པཀིཎྞཀདེསནཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏཏོ སངྒཱཡནཱདིཝསེན སཱཝཀེཧཱིཏི ཨཱཙརིཡཱ ཝདནྟི.

སདྡྷཱཝཧགུཎསྶཱཏི བུདྡྷཱདཱིསུ པསཱདཱཝཧསམྤཏྟིཀསྶ. ཨཡཉྷི ཨཱགམོ བྲཧྨཛཱལཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༥-༧, ༢༦-༢༨) སཱིལདིཊྛཱདཱིནཾ ཨནཝསེསནིདྡེསཱདིཝསེན, མཧཱཔདཱནཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༣-༥) པུརིམབུདྡྷཱནམྤི གུཎནིདྡེསཱདིཝསེན, པཱཐིཀསུཏྟཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༣.༣,༤) ཏིཏྠིཡེ ནིམདྡིཏྭཱ ཨཔྤཊིཝཏྟིཡསཱིཧནཱད ནདནཱདིཝསེན, ཨནུཏྟརིཡསུཏྟཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༦.༨) ཙ ཝིསེསཏོ བུདྡྷགུཎཝིབྷཱཝནེན རཏནཏྟཡེ སཱཏིསཡཔྤསཱདཾ ཨཱཝཧཏི. སཾཝཎྞནཱསུ ཙཱཡཾ ཨཱཙརིཡསྶ པཀཏི, ཡཱ ཏཾཏཾསཾཝཎྞནཱསུ ཨཱདིཏོ ཏསྶ ཏསྶ སཾཝཎྞེཏབྦསྶ དྷམྨསྶ ཝིསེསགུཎཀིཏྟནེན ཐོམནཱ. ཏཐཱ ཧི པཔཉྩསཱུདནཱིསཱརཏྠཔྤཀཱསིནཱིམནོརཐཔཱུརཎཱིསུ ཨཊྛསཱལིནཱིཨཱདཱིསུ ཙ ཡཐཱཀྐམཾ ‘‘པརཝཱདམཐནསྶ ཉཱཎཔྤབྷེདཛནནསྶ དྷམྨཀཐིཀཔུངྒཝཱནཾ ཝིཙིཏྟཔྤཊིབྷཱནཛནནསྶ ཏསྶ གམྦྷཱིརཉཱཎེཧི ཨོགཱལ༹ྷསྶ ཨབྷིཎྷསོ ནཱནཱནཡཝིཙིཏྟསྶ ཨབྷིདྷམྨསྶཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཐོམནཱ ཀཏཱ.

ཨཏྠོ ཀཐཱིཡཏི ཨེཏཱཡཱཏི ཨཏྠཀཐཱ, སཱ ཨེཝ ཨཊྛཀཐཱ, ཏྠ-ཀཱརསྶ ཊྛ-ཀཱརཾ ཀཏྭཱ, ཡཐཱ ‘‘དུཀྑསྶ པཱིལ༹ནཊྛོ’’ཏི (པཊི. མ. ༢.༨). ཨཱདིཏོ ཏིཨཱདིམྷི པཋམསངྒཱིཏིཡཾ. ཚལ༹བྷིཉྙཏཱཡ པརམེན ཙིཏྟཝསཱིབྷཱཝེན སམནྣཱགཏཏྟཱ, ཛྷཱནཱདཱིསུ པཉྩཝིདྷཝསིཏཱསབྦྷཱཝཏོ ཙ ཝསིནོ, ཐེརཱ མཧཱཀསྶཔཱདཡོ. ཏེསཾ སཏེཧི པཉྩཧི. ཡཱཏི ཡཱ ཨཊྛཀཐཱ. སངྒཱིཏཱཏི ཨཏྠཾ པཀཱསེཏུཾ ཡུཏྟཊྛཱནེ ‘‘ཨཡཾ ཨེཏསྶ ཨཏྠོ, ཨཡཾ ཨེཏསྶ ཨཏྠོ’’ཏི སངྒཧེཏྭཱ ཝུཏྟཱ. ཨནུསངྒཱིཏཱ ཙ ཡསཏྠེརཱདཱིཧི པཙྪཱཔི དུཏིཡཏཏིཡསངྒཱིཏཱིསུ, ཨིམིནཱ ཨཏྟནོ སཾཝཎྞནཱཡ ཨཱགམནསུདྡྷིཾ དསྶེཏི.

སཱིཧསྶ ལཱནཏོ གཧཎཏོ སཱིཧལོ༹, སཱིཧཀུམཱརོ. ཏཾཝཾསཛཱཏཏཱཡ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔེ ཁཏྟིཡཱནཾ, ཏེསཾ ནིཝཱསཏཱཡ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔསྶ ཙ སཱིཧལ༹བྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཱབྷཏཱཏི ཛམྦུདཱིཔཏོ ཨཱནཱིཏཱ. ཨཐཱཏི པཙྪཱ. ཨཔརབྷཱགེ ཧི ཨསངྐརཏྠཾ སཱིཧལ༹བྷཱསཱཡ ཨཊྛཀཐཱ ཋཔིཏཱཏི. ཏེནསྶ མཱུལཊྛཀཐཱ སབྦསཱདྷཱརཎཱ ན ཧོཏཱིཏི ཨིདཾ ཨཏྠཔྤཀཱསནཾ ཨེཀནྟེན ཀརཎཱིཡནྟི དསྶེཏི. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘དཱིཔཝཱསཱིནམཏྠཱཡཱ’’ཏི. ཏཏྠ དཱིཔཝཱསཱིནནྟི ཛམྦུདཱིཔཝཱསཱིནཾ. དཱིཔཝཱསཱིནནྟི ཝཱ སཱིཧལ༹དཱིཔཝཱསཱིནཾ ཨཏྠཱཡ སཱིཧལ༹བྷཱསཱཡ ཋཔིཏཱཏི ཡོཛནཱ.

ཨཔནེཏྭཱནཱཏི ཀཉྩུཀསདིསཾ སཱིཧལ༹བྷཱསཾ ཨཔནེཏྭཱ. ཏཏོཏི ཨཊྛཀཐཱཏོ. ཨཧནྟི ཨཏྟཱནཾ ནིདྡིསཏི. མནོརམཾ བྷཱསནྟི མཱགདྷབྷཱསཾ. སཱ ཧི སབྷཱཝནིརུཏྟིབྷཱུཏཱ པཎྜིཏཱནཾ མནཾ རམཡཏཱིཏི. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཏནྟིནཡཱནུཙྪཝིཀ’’ནྟི, པཱལི༹གཏིཡཱ ཨནུལོམིཀཾ པཱལི༹བྷཱསཱཡཱནུཝིདྷཱཡིནིནྟི ཨཏྠོ. ཝིགཏདོསནྟི ཨསབྷཱཝནིརུཏྟིབྷཱསནྟརརཧིཏཾ.

སམཡཾ ཨཝིལོམེནྟོཏི སིདྡྷནྟཾ ཨཝིརོདྷེནྟོ, ཨེཏེན ཨཏྠདོསཱབྷཱཝམཱཧ. ཨཝིརུདྡྷཏྟཱ ཨེཝ ཧི ཐེརཝཱདཱཔི ཨིདྷ པཀཱསིཡིསྶནྟི. ཐེརཝཾསཔདཱིཔཱནནྟི ཐིརེཧི སཱིལཀྑནྡྷཱདཱིཧི སམནྣཱགཏཏྟཱ ཐེརཱ, མཧཱཀསྶཔཱདཡོ. ཏེཧི ཨཱགཏཱ ཨཱཙརིཡཔརམྤརཱ ཐེརཝཾསོ, ཏཔྤརིཡཱཔནྣཱ ཧུཏྭཱ ཨཱགམཱདྷིགམསམྤནྣཏྟཱ པཉྙཱཔཛྫོཏེན ཏསྶ སམུཛྫལནཏོ ཐེརཝཾསཔདཱིཔཱ, མཧཱཝིཧཱརཝཱསིནོ ཐེརཱ, ཏེསཾ. ཝིཝིདྷེཧི ཨཱཀཱརེཧི ནིཙྪཱིཡཏཱིཏི ཝིནིཙྪཡོ, གཎྛིཊྛཱནེསུ ཁཱིལམདྡནཱཀཱརེན པཝཏྟཱ ཝིམཏིཙྪེདཀཐཱ. སུཊྛུ ནིཔུཎོ སཎྷོ ཝིནིཙྪཡོ ཨེཏེསནྟི སུནིཔུཎཝིནིཙྪཡཱ. ཨཐ ཝཱ ཝིནིཙྪིནོཏཱིཏི ཝིནིཙྪཡོ, ཡཐཱཝུཏྟཝིསཡཾ ཉཱཎཾ. སུཊྛུ ནིཔུཎོ ཚེཀོ ཝིནིཙྪཡོ ཨེཏེསནྟི སུནིཔུཎཝིནིཙྪཡཱ, ཨེཏེན མཧཱཀསྶཔཱདིཐེརཔརམྤརཱབྷཏོ, ཏཏོཡེཝ ཙ ཨཝིཔརཱིཏོ སཎྷསུཁུམོ མཧཱཝིཧཱརཝཱསཱིནཾ ཝིནིཙྪཡོཏི ཏསྶ པམཱཎབྷཱུཏཏཾ དསྶེཏི.

སུཛནསྶ ཙཱཏི -སདྡོ སམྤིཎྜནཏྠོ, ཏེན ན ཀེཝལཾ ཛམྦུདཱིཔཝཱསཱིནམེཝ ཨཏྠཱཡ, ཨཐ ཁོ སཱདྷུཛནཏོསནཏྠཉྩཱཏི དསྶེཏི, ཏེན ཙ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔཝཱསཱིནམྤི ཨཏྠཱཡཱཏི ཨཡམཏྠོ སིདྡྷོ ཧོཏི, ཨུགྒཧཎཱདིསུཀརཏཱཡ ཏེསམྤི བཧུཔཀཱརཏྟཱ. ཙིརཊྛིཏཏྠནྟི ཙིརཊྛིཏིཨཏྠཾ, ཙིརཀཱལཊྛིཏིཡཱཏི ཨཏྠོ. ཨིདཉྷི ཨཏྠཔྤཀཱསནཾ ཨཝིཔརཱིཏབྱཉྫནསུནིཀྑེཔསྶ ཨཏྠསུནཡསྶ ཙ ཨུཔཱཡབྷཱཝཏོ སདྡྷམྨསྶ ཙིརཊྛིཏིཡཱ སཾཝཏྟཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘དྭེམེ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སདྡྷམྨསྶ ཋིཏིཡཱ ཨསམྨོསཱཡ ཨནནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཀཏམེ དྭེ? སུནིཀྑཏྟཉྩ པདབྱཉྫནཾ, ཨཏྠོ ཙ སུནཱིཏོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༢.༢༡).

ཡཾ ཨཏྠཝཎྞནཾ ཀཏྟུཀཱམོ, ཏསྶཱ མཧཏྟཾ པརིཧརིཏུཾ ‘‘སཱིལཀཐཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ན ཏཾ ཨིདྷ ཝིཙཱརཡིསྶཱམཱི’’ཏི. ཨཐ ཝཱ ཡཾ ཨཊྛཀཐཾ ཀཏྟུཀཱམོ, ཏདེཀདེསབྷཱཝེན ཝིསུདྡྷིམགྒོ ཙ གཧེཏབྦོཏི ཀཐིཀཱནཾ ཨུཔདེསཾ ཀརོནྟོ ཏཏྠ ཝིཙཱརིཏདྷམྨེ ཨུདྡེསཝསེན དསྶེཏི ‘‘སཱིལཀཐཱ’’ ཏིཨཱདིནཱ. ཏཏྠ སཱིལཀཐཱཏི ཙཱརིཏྟཝཱརིཏྟཱདིཝསེན སཱིལཝིཏྠཱརཀཐཱ. དྷུཏདྷམྨཱཏི པིཎྜཔཱཏིཀངྒཱདཡོ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༢༢; ཐེརགཱ. ཨཊྛ. ༢.༨༤༥, ༨༤༩) ཏེརས ཀིལེསདྷུནནཀདྷམྨཱ. ཀམྨཊྛཱནཱནི སབྦཱནཱིཏི པཱལི༹ཡཾ ཨཱགཏཱནི ཨཊྛཏིཾས, ཨཊྛཀཐཱཡཾ དྭེཏི ནིརཝསེསཱནི ཡོགཀམྨསྶ བྷཱཝནཱཡ པཝཏྟིཊྛཱནཱནི. ཙརིཡཱཝིདྷཱནསཧིཏོཏི རཱགཙརིཏཱདཱིནཾ སབྷཱཝཱདིཝིདྷཱནེན སཧིཏོ. ཛྷཱནཱནི ཙཏྟཱརི རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཱནི, སམཱཔཏྟིཡོ ཙཏསྶོ ཨརཱུཔསམཱཔཏྟིཡོ. ཨཊྛཔི ཝཱ པཊིལདྡྷམཏྟཱནི ཛྷཱནཱནི, སམཱཔཛྫནཝསཱིབྷཱཝཔྤཏྟིཡཱ སམཱཔཏྟིཡོ. ཛྷཱནཱནི ཝཱ རཱུཔཱརཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཱནི, སམཱཔཏྟིཡོ ཕལསམཱཔཏྟིནིརོདྷསམཱཔཏྟིཡོ.

ལོཀིཡལོཀུཏྟརབྷེདཱ ཚ ཨབྷིཉྙཱཡོ སབྦཱ ཨབྷིཉྙཱཡོ. ཉཱཎཝིབྷངྒཱདཱིསུ ཨཱགཏནཡེན ཨེཀཝིདྷཱདིནཱ པཉྙཱཡ སངྐལེཏྭཱ སམྤིཎྜེཏྭཱ ནིཙྪཡོ པཉྙཱསངྐལནནིཙྪཡོ.

པཙྩཡདྷམྨཱནཾ ཧེཏཱདཱིནཾ པཙྩཡུཔྤནྣདྷམྨཱནཾ ཧེཏུཔཙྩཡཱདིབྷཱཝོ པཙྩཡཱཀཱརོ, ཏསྶ དེསནཱ པཙྩཡཱཀཱརདེསནཱ, པཊིཙྩསམུཔྤཱདཀཐཱཏི ཨཏྠོ. སཱ པན གྷནཝིནིབྦྷོགསྶ སུདུཀྐརཏཱཡ སཎྷསུཁུམཱ, ནིཀཱཡནྟརལདྡྷིསངྐརརཧིཏཱ, ཨེཀཏྟནཡཱདིསཧིཏཱ ཙ ཏཏྠ ཝིཙཱརིཏཱཏི ཨཱཧ – ‘‘སུཔརིསུདྡྷནིཔུཎནཡཱ’’ཏི. པཊིསམྦྷིདཱདཱིསུ ཨཱགཏནཡཾ ཨཝིསྶཛྫེཏྭཱཝ ཝིཙཱརིཏཏྟཱ ཨཝིམུཏྟཏནྟི མགྒཱ.

ཨིཏི པན སབྦནྟི ཨིཏི-སདྡོ པརིསམཱཔནེ, པན-སདྡོ ཝཙནཱལངྐཱརེ, ཨེཏཾ སབྦནྟི ཨཏྠོ. ཨིདྷཱཏི ཨིམིསྶཱ ཨཊྛཀཐཱཡཾ. ན ཝིཙཱརཡིསྶཱམི, པུནརུཏྟིབྷཱཝཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨིདཱནི ཏསྶེཝ ཨཝིཙཱརཎསྶ ཨེཀནྟཀཱརཎཾ ནིདྡྷཱརེནྟོ ‘‘མཛ྄ཛྷེ ཝིསུདྡྷིམགྒོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ‘‘མཛ྄ཛྷེ ཋཏྭཱ’’ཏི ཨེཏེན མཛ྄ཛྷེབྷཱཝདཱིཔནེན ཝིསེསཏོ ཙཏུནྣཾ ཨཱགམཱནཾ སཱདྷཱརཎཊྛཀཐཱ ཝིསུདྡྷིམགྒོ, ན སུམངྒལཝིལཱསིནཱིཨཱདཡོ ཝིཡ ཨསཱདྷཱརཎཊྛཀཐཱཏི དསྶེཏི. ‘‘ཝིསེསཏོ’’ཏི ཨིདཾ ཝིནཡཱབྷིདྷམྨཱནམྤི ཝིསུདྡྷིམགྒོ ཡཐཱརཧཾ ཨཏྠཝཎྞནཱ ཧོཏི ཡེཝཱཏི ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ.

ཨིཙྩེཝཱཏི ཨིཏི ཨེཝ. ཏམྤཱིཏི ཝིསུདྡྷིམགྒམྤི. ཨེཏཱཡཱཏི སུམངྒལཝིལཱསིནིཡཱ. ཨེཏྠ ཙ ‘‘སཱིཧལ༹དཱིཔཾ ཨཱབྷཏཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཏྠཔྤཀཱསནསྶ ནིམིཏྟཾ དསྶེཏི, ‘‘དཱིཔཝཱསཱིནམཏྠཱཡ, སུཛནསྶ ཙ ཏུཊྛཏྠཾ, ཙིརཊྛིཏཏྠཉྩ དྷམྨསྶཱ’’ཏི ཨེཏེན པཡོཛནཾ, ཨཝསིཊྛེན ཀརཎཔྤཀཱརཾ. སཱིལཀཐཱདཱིནཾ ཨཝིཙཱརཎམྤི ཧི ཨིདྷ ཀརཎཔྤཀཱརོ ཨེཝཱཏི.

གནྠཱརམྦྷཀཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིདཱནཀཐཱཝཎྞནཱ

ཝིབྷཱགཝནྟཱནཾ སབྷཱཝཝིབྷཱཝནཾ ཝིབྷཱགདསྶནཝསེནེཝ ཧོཏཱིཏི པཋམཾ ཏཱཝ ཝགྒསུཏྟཝསེན ཝིབྷཱགཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཏྠ དཱིགྷཱགམོ ནཱམཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཏཏྠཱཏི ‘‘དཱིགྷསྶ ཨཱགམཝརསྶ ཨཏྠཾ པཀཱསཡིསྶཱམཱི’’ཏི ཡདིདཾ ཝུཏྟཾ, ཏསྨིཾ ཝཙནེ. ཡསྶ ཨཏྠཾ པཀཱསཡིསྶཱམཱིཏི པཊིཉྙཱཏཾ, སོ དཱིགྷཱགམོ ནཱམ ཝགྒསུཏྟཝསེན ཨེཝཾ ཝིབྷཱགོཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཏཏྠཱཏི ‘‘དཱིགྷཱགམནིསྶིཏམཏྠ’’ནྟི ཨེཏསྨིཾ ཝཙནེ. ཡོ དཱིགྷཱགམོ ཝུཏྟོ, སོ ཝགྒཱདིཝསེན ཨེདིསོཏི ཨཏྠོ. ཨཏྟནོ སཾཝཎྞནཱཡ པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཡཾ ནིཀྑིཏྟཱནུཀྐམེནེཝ པཝཏྟབྷཱཝདསྶནཏྠཾ ‘‘ཏསྶ ཝགྒེསུ…པེ… ཝུཏྟཾ ནིདཱནམཱདཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཀསྨཱ པན ཙཏཱུསུ ཨཱགམེསུ དཱིགྷཱགམོ པཋམཾ སངྒཱིཏོ, ཏཏྠ ཙ སཱིལཀྑནྡྷཝགྒོ ཨཱདིཏོ ནིཀྑིཏྟོ, ཏསྨིཉྩ བྲཧྨཛཱལནྟི? ནཱཡམནུཡོགོ ཀཏྠཙིཔི ན པཝཏྟཏི, ཨཔི ཙ སདྡྷཱཝཧགུཎཏོ དཱིགྷནིཀཱཡོ པཋམཾ སངྒཱིཏོ. སདྡྷཱ ཧི ཀུསལདྷམྨཱནཾ བཱིཛཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘སདྡྷཱ བཱིཛཾ ཏཔོ ཝུཊྛཱི’’ཏི, (སཾ. ནི. ༡.༡༩༧; སུ. ནི. ༧༧) སདྡྷཱཝཧགུཎཏཱ ཙསྶ དསྶིཏཱཡེཝ. ཀིཉྩ ཀཏིཔཡསུཏྟསངྒཧཏོ, ཨཔྤཔརིམཱཎཏོ ཙ གཧཎདྷཱརཎཱདིསུཁཏོ. ཏཐཱཧེས ཙཏུཏྟིཾསསུཏྟསངྒཧོ ཙཏུསཊྛིབྷཱཎཝཱརཔརིམཱཎོ ཙ. སཱིལཀཐཱབཱཧུལླཏོ པན སཱིལཀྑནྡྷཝགྒོ པཋམཾ ནིཀྑིཏྟོ. སཱིལཉྷི སཱསནསྶ ཨཱདི, སཱིལཔཏིཊྛཱནཏྟཱ སབྦགུཎཱནཾ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཏསྨཱ ཏིཧ, ཏྭཾ བྷིཀྑུ, ཨཱདིམེཝ ཝིསོདྷེཧི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ. ཀོ ཙཱདི ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ? སཱིལཉྩ སུཝིསུདྡྷ’’ནྟིཨཱདི (སཾ. ནི. ༥.༣༩༥). ཨེཏེན ཙསྶ ཝགྒསྶ ཨནྭཏྠསཉྙཏཱ ཝུཏྟཱ ཧོཏི. དིཊྛིཝིནིཝེཋནཀཐཱབྷཱཝཏོ པན སུཏྟནྟཔིཊཀསྶ ནིརཝསེསདིཊྛིཝིབྷཛནཾ བྲཧྨཛཱལཾ པཋམཾ ནིཀྑིཏྟནྟི དཊྛབྦཾ. ཏེཔིཊཀེ ཧི བུདྡྷཝཙནེ བྲཧྨཛཱལསདིསཾ དིཊྛིགཏཱནི ནིགྒུམྦཾ ནིཛྫཊཾ ཀཏྭཱ ཝིབྷཏྟསུཏྟཾ ནཏྠཱིཏི.

པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཐཱཝཎྞནཱ

ཡསྶཱ པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཡཾ ནིཀྑིཏྟཱནུཀྐམེན སཾཝཎྞནཾ ཀཏྟུཀཱམོ, ཏཾ, ཏསྶཱ ཙ ཏནྟིཨཱརུལ༹ྷཱཡ ཨིདྷ ཝཙནེ ཀཱརཎཾ དསྶེནྟོ ‘‘པཋམམཧཱསངྒཱིཏི…པེ… ཝེདིཏབྦཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏྠ ཡཐཱཔཙྩཡཾ ཏཏྠ ཏཏྠ དེསིཏཏྟཱ, པཉྙཏྟཏྟཱ ཙ ཝིཔྤཀིཎྞཱནཾ དྷམྨཝིནཡཱནཾ སངྒཧེཏྭཱ གཱཡནཾ ཀཐནཾ སངྒཱིཏི, ཨེཏེན ཏཾཏཾསིཀྑཱཔདཱནཾ སུཏྟཱནཉྩ ཨཱདིཔརིཡོསཱནེསུ, ཨནྟརནྟརཱ ཙ སམྦནྡྷཝསེན ཋཔིཏཾ སངྒཱིཏིཀཱརཝཙནཾ སངྒཧིཏཾ ཧོཏི. མཧཱཝིསཡཏྟཱ, པཱུཛནཱིཡཏྟཱ ཙ མཧཏཱི སངྒཱིཏི མཧཱསངྒཱིཏི, པཋམཱ མཧཱསངྒཱིཏི པཋམམཧཱསངྒཱིཏི, ཏསྶཱ པཝཏྟིཀཱལོ པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཱལོ, ཏསྨིཾ པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཱལེ. ནིདཱནནྟི ཙ དེསནཾ དེསཀཱལཱདིཝསེན ཨཝིདིཏཾ ཝིདིཏཾ ཀཏྭཱ ནིདསྶེཏཱིཏི ནིདཱནཾ. སཏྟཱནཾ དསྶནཱནུཏྟརིཡསརཎཱདིཔཊིལཱབྷཧེཏུབྷཱུཏཱསུ ཝིཛྫམཱནཱསུཔི ཨཉྙཱསུ བྷགཝཏོ ཀིརིཡཱསུ ‘‘བུདྡྷོ བོདྷེཡྻ’’ནྟི (བུ. ཝཾ. ཨཊྛ. རཏནཙངྐམནཀཎྜཝཎྞནཱ; ཙརིཡཱ. ཨུདྡྷཱནགཱཐཱཝཎྞནཱ) པཊིཉྙཱཡ ཨནུལོམཏོ ཝེནེཡྻཱནཾ མགྒཕལཔྤཏྟཱིནཾ ཧེཏུབྷཱུཏཱ ཀིརིཡཱ ནིཔྤརིཡཱཡེན བུདྡྷཀིཙྩནྟི ཨཱཧ – ‘‘དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནཉྷི ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ’’ཏི. ཏཏྠ སདྡྷིནྡྲིཡཱདིདྷམྨོཡེཝ པཝཏྟནཊྛེན ཙཀྐནྟི དྷམྨཙཀྐཾ. ཨཐ ཝཱ ཙཀྐནྟི ཨཱཎཱ, དྷམྨཏོ ཨནཔེཏཏྟཱ དྷམྨཉྩ ཏཾ ཙཀྐཉྩཱཏི དྷམྨཙཀྐཾ, དྷམྨེན ཉཱཡེན ཙཀྐནྟིཔི དྷམྨཙཀྐཾ. ཡཐཱཧ –

‘‘དྷམྨཉྩ པཝཏྟེཏི ཙཀྐཉྩཱཏི དྷམྨཙཀྐཾ, ཙཀྐཉྩ པཝཏྟེཏི དྷམྨཉྩཱཏི དྷམྨཙཀྐཾ, དྷམྨེན པཝཏྟེཏཱིཏི དྷམྨཙཀྐཾ, དྷམྨཙརིཡཱཡ པཝཏྟེཏཱིཏི དྷམྨཙཀྐ’’ནྟིཨཱདི (པཊི. མ. ༢, ༣༩, ༤༡).

‘‘ཀཏབུདྡྷཀིཙྩེ’’ཏི ཨེཏེན བུདྡྷཀཏྟབྦསྶ ཀསྶཙིཔི ཨསེསིཏབྷཱཝཾ དསྶེཏི. ནནུ ཙ སཱཝཀེཧི ཝིནཱིཏཱཔི ཝིནེཡྻཱ བྷགཝཏཱཡེཝ ཝིནཱིཏཱ ཧོནྟི, ཡཏོ སཱཝཀབྷཱསིཏཾ སུཏྟཾ ‘‘བུདྡྷཝཙན’’ནྟི ཝུཙྩཏི, སཱཝཀཝིནེཡྻཱ ཙ ན ཏཱཝ ཝིནཱིཏཱཏི? ནཱཡཾ དོསོ ཏེསཾ ཝིནཡནུཔཱཡསྶ སཱཝཀེསུ ཋཔིཏཏྟཱ. ཏེནེཝཱཧ –

‘‘ན ཏཱཝཱཧཾ, པཱཔིམ, པརིནིབྦཱཡིསྶཱམི, ཡཱཝ མེ བྷིཀྑཱུ ན སཱཝཀཱ བྷཝིསྶནྟི ཝིཡཏྟཱ ཝིནཱིཏཱ ཝིསཱརདཱ བཧུསྶུཏཱ དྷམྨདྷརཱ…པེ… ཨུཔྤནྣཾ པརཔྤཝཱདཾ སཧ དྷམྨེན སུནིགྒཧིཏཾ ནིགྒཧེཏྭཱ སཔྤཱཊིཧཱརིཡཾ དྷམྨཾ དེསེསྶ’’ནྟིཨཱདི (དཱི. ནི. ༢.༡༦༨; སཾ. ནི. ༥.༨༢༢; ཨུདཱ. ༥༡).

‘‘ཀུསིནཱརཱཡ’’ནྟིཨཱདི བྷགཝཏོ པརིནིབྦུཏདེསཀཱལཝིསེསདསྶནཾ ‘‘ཨཔརིནིབྦུཏོ བྷགཝཱ’’ཏི གཱཧསྶ མིཙྪཱབྷཱཝདསྶནཏྠཾ, ལོཀེ ཛཱཏསཾཝདྡྷབྷཱཝདསྶནཏྠཉྩ. ཏཐཱ ཧི མནུསྶབྷཱཝསྶ སུཔཱཀཊཀརཎཏྠཾ མཧཱབོདྷིསཏྟཱ ཙརིམབྷཝེ དཱརཔརིགྒཧཱདཱིནིཔི ཀརོནྟཱིཏི. ཨུཔཱདཱིཡཏེ ཀམྨཀིལེསེཧཱིཏི ཨུཔཱདི, ཝིཔཱཀཀྑནྡྷཱ ཀཊཏྟཱ ཙ རཱུཔཾ. སོ པན ཨུཔཱདི ཀིལེསཱབྷིསངྑཱརམཱརནིམྨཐནེན ནིབྦཱནཔྤཏྟིཡཾ ཨནོསྶཊྛོ, ཨིདྷ ཁནྡྷམཙྩུམཱརནིམྨཐནེན ཨོསྶཊྛོ ནིསྶེསིཏོཏི ཨཡཾ ཨནུཔཱདིསེསཱ, ནིབྦཱནདྷཱཏུ. ནིབྦཱནདྷཱཏཱུཏི ཙེཏྠ ནིབྦུཏིམཏྟཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ, ཨིཏྠམྦྷཱུཏལཀྑཎེ ཙཱཡཾ ཀརཎནིདྡེསོ. ‘‘དྷཱཏུབྷཱཛནདིཝསེ’’ཏི ཨིདཾ ན ‘‘སནྣིཔཏིཏཱན’’ནྟི ཨེཏསྶ ཝིསེསནཾ, ཨུསྶཱཧཛནནསྶ པན ཝིསེསནཾ, ‘‘དྷཱཏུབྷཱཛནདིཝསེ བྷིཀྑཱུནཾ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེསཱི’’ཏི. དྷཱཏུབྷཱཛནདིཝསཏོ ཧི པུརིམཔུརིམཏརདིཝསེསུ བྷིཀྑཱུ སམཱགཏཱཏི. ཨཐ ཝཱ དྷཱཏུབྷཱཛནདིཝསེ སནྣིཔཏིཏཱནཾ ཀཱཡསཱམགྒཱིཝསེན སཧིཏཱནནྟི ཨཏྠོ. སངྒྷསྶ ཐེརོ སངྒྷཏྠེརོ, སོ པན སངྒྷོ ཀིཾ པརིམཱཎཱནནྟི ཨཱཧ – ‘‘སཏྟནྣཾ བྷིཀྑུསཏསཧསྶཱན’’ནྟི. ནིཙྩསཱཔེཀྑཏཱཡ ཧི ཨེདིསེསུ སམཱསོ ཧོཏིཡེཝ, ཡཐཱ – ‘‘དེཝདཏྟསྶ གརུཀུལ’’ནྟི.

ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ པུན དུལླབྷབྷཱཝཾ མཉྙམཱནོ བྷིཀྑཱུནཾ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེསཱིཏི སམྦནྡྷོ. ‘‘དྷཱཏུབྷཱཛནདིཝསེ སནྣིཔཏིཏཱན’’ནྟི ཨིདཾ ‘‘བྷིཀྑཱུནཾ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེསཱི’’ཏི ཨེཏྠ ‘‘བྷིཀྑཱུན’’ནྟི ཨིམིནཱཔི པདེན སམྦནྡྷནཱིཡཾ. སུབྷདྡེན ཝུཌྜྷཔབྦཛིཏེན ཝུཏྟཝཙནམནུསྶརནྟོཏི སམྦནྡྷོ. ཏཏྠ ཨནུསྶརནྟོ དྷམྨསཾཝེགཝསེནཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ‘‘སདྡྷམྨཾ ཨནྟརདྷཱཔེཡྻུཾ སངྒཱཡེཡྻཾ…པེ… ཙིརཊྛིཏིཀཾ ཏསྶ ཀིམཉྙཾ ཨཱཎཎྱཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨེཏེསཾ པདཱནཾ ‘‘ཨིཏི ཙིནྟཡནྟོ’’ཏི ཨེཏེན སམྦནྡྷོ. ཏཐཱ ‘‘ཡཉྩཱཧ’’ནྟི ཨེཏསྶ ‘‘ཨནུགྒཧིཏོ པསཾསིཏོ’’ཏི ཨེཏེན སམྦནྡྷོ. ཡཾ པཱཔབྷིཀྑཱུཏི ཨེཏྠ ནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ, ཀཱརཎནིདྡེསོ ཝཱ, ཡེན ཀཱརཎེན ཨནྟརདྷཱཔེཡྻུཾ, ཏདེཏཾ ཀཱརཎཾ ཝིཛྫཏཱིཏི ཨཏྠོ, ཨདྡྷནིཡནྟི ཨདྡྷཱནམགྒགཱམི, ཨདྡྷཱནཀྑམནྟི ཨཏྠོ.

ཡཉྩཱཧནྟི ཨེཏྠ ནྟི ཡསྨཱ, ཡེན ཀཱརཎེནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི, ཀིརིཡཱཔརཱམསནཾ ཝཱ ཨེཏཾ, ཏེན ‘‘ཨནུགྒཧིཏོ པསཾསིཏོ’’ཏི ཨེཏྠ ཨནུགྒཎྷནཾ པསཾསནཉྩ པརཱམསཏི. ‘‘ཙཱིཝརེ སཱདྷཱརཎཔརིབྷོགེནཱ’’ཏི ཨེཏྠ ‘‘ཨཏྟནཱ སམསམཊྛཔནེནཱ’’ཏི ཨིདྷ ཨཏྟནཱ-སདྡཾ ཨཱནེཏྭཱ ཙཱིཝརེ ཨཏྟནཱ སཱདྷཱརཎཔརིབྷོགེནཱཏི ཡོཛེཏབྦཾ. ཡསྶ ཡེན ཧི སམྦནྡྷོ དཱུརཊྛམྤི ཙ ཏསྶ ཏནྟི ཨཐ ཝཱ བྷགཝཏཱ ཙཱིཝརེ སཱདྷཱརཎཔརིབྷོགེན བྷགཝཏཱ ཨནུགྒཧིཏོཏི ཡོཛནཱིཡཾ, ཨེཏསྶཱཔི ཧི ཀརཎནིདྡེསསྶ སཧཡོགཀཏྟུཏྠཛོཏཀཏྟསམྦྷཝཏོ. ཡཱཝདེཏི ཡཱཝདེཝ, ཡཏྟཀཾ ཀཱལཾ, ཡཏྟཀེ ཝཱ སམཱཔཏྟིཝིཧཱརེ, ཨབྷིཉྙཱཝིཧཱརེ ཝཱ ཨཱཀངྑནྟོ ཝིཧརཱམི ཙེཝ ཝོཧརཱམི ཙ, ཏཐཱ ཀསྶཔོཔཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིདཉྩ ནཝཱནུཔུབྦཝིཧཱརཚལ༹བྷིཉྙབྷཱཝསཱམཉྙེན ཐུཏིམཏྟཾ ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ. ན ཧི ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ བྷགཝཱ ཝིཡ དེཝསིཀཾ ཙཏུཝཱིསཏིཀོཊིསཏསཧསྶསངྑྱཱ སམཱཔཏྟིཡོ སམཱཔཛྫཏི, ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཱདིཝསེན ཝཱ ཨབྷིཉྙཱཡོ ཝལ༹ཉྫེཏཱིཏི. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ནཝཱནུཔུབྦཝིཧཱརཚལ༹བྷིཉྙཱཔྤབྷེདེ’’ཏི. ཏསྶ ཀིམཉྙཾ ཨཱཎཎྱཾ བྷཝིསྶཏི, ཨཉྙཏྲ དྷམྨཝིནཡསངྒཱཡནཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ‘‘ནནུ མཾ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝུཏྟམེཝཏྠཾ ཨུཔམཱཝསེན ཝིབྷཱཝེཏི.

ཏཏོ པརནྟི ཏཏོ བྷིཀྑཱུནཾ ཨུསྶཱཧཛནནཏོ པརཏོ. པུརེ ཨདྷམྨོ དིཔྤཏཱིཏི ཨཔིནཱམ དིབྦཏི, ཡཱཝ ཨདྷམྨོ དྷམྨཾ པཊིབཱཧིཏུཾ སམཏྠོ ཧོཏི, ཏཏོ པུརེཏརམེཝཱཏི ཨཏྠོ. ཨཱསནྣེ ཨནིཙྪིཏེ ཧི ཨཡཾ པུརེ-སདྡོ. དིཔྤཏཱིཏི ཙ དིཔྤིསྶཏི. པུརེསདྡསནྣིཡོགེན ཧི ཨནཱགཏཏྠེ ཨཡཾ ཝཏྟམཱནཔྤཡོགོ, ཡཐཱ – ‘‘པུརཱ ཝསྶཏི དེཝོ’’ཏི.

‘‘སཀལནཝངྒསཏྠུསཱསནཔརིཡཏྟིདྷརེ…པེ… ཨེཀཱུནཔཉྩསཏེ པརིགྒཧེསཱི’’ཏི ཨེཏེན སུཀྑཝིཔསྶཀཁཱིཎཱསཝཔརིཡནྟཱནཾ ཡཐཱཝུཏྟཔུགྒལཱནཾ སཏིཔི ཨཱགམཱདྷིགམསབྦྷཱཝེ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི པན ཏེཝིཛྫཱདིགུཎཡུཏྟཱནཾ ཨཱགམཱདྷིགམསམྤཏྟིཡཱ ཨུཀྐཾསགཏཏྟཱ སངྒཱིཏིཡཱ བཧུཔཀཱརཏཾ དསྶེཏི. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ སངྒཱིཏིཀྑནྡྷཀེ, (པཱརཱ. ༤༣༧) ཨཔཙྩཀྑཾ ནཱམ ནཏྠི པགུཎཔྤཝཏྟིབྷཱཝཏོ, སམནྟཔཱསཱདིཀཱཡཾ པན ‘‘ཨསམྨུཁཱ པཊིགྒཧིཏཾ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི (པཱརཱ. ཨཊྛ. པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཐཱ) ཝུཏྟཾ, ཏཾ ‘‘དྭེ སཧསྶཱནི བྷིཀྑུཏོ’’ཏི ཝུཏྟམྤི བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པཊིགྒཧིཏམེཝཱཏི ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཱནཱིཏི དྷམྨཀྑནྡྷེ སནྡྷཱཡཱཧ. པཝཏྟིནོཏི པགུཎཱནི. ཨཱནནྡཏྠེརསྶ ནཝཔྤཱཡཱཡ པརིསཱཡ ཝིབྦྷམནེན མཧཱཀསྶཔཏྠེརོ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ན ཝཱཡཾ ཀུམཱརཀོ མཏྟམཉྙཱསཱི’’ཏི. ཏཏྠ མཏྟནྟི པམཱཎཾ. ཚནྡཱ ཨཱགམནཾ ཝིཡཱཏི པདཝིབྷཱགོ. ‘‘ཀིཉྩཱཔི སེཀྑོ’’ཏི ཨིདཾ ན སེཀྑཱནཾ ཨགཏིགམནསབྦྷཱཝེན ཝུཏྟཾ, ཨསེཀྑཱནམེཝ པན ཨུཙྩིནིཏཏྟཱཏི དཊྛབྦཾ. པཋམམགྒེནེཝ ཧི ཙཏྟཱརི ཨགཏིགམནཱནི པཧཱིཡནྟཱིཏི. ‘‘ཨབྷབྦོ ཚནྡཱ…པེ… ཨགཏིཾ གནྟུ’’ནྟི ཙ དྷམྨསངྒཱིཏིཡཱ ཏསྶ ཡོགྱབྷཱཝདསྶནེན ཝིཛྫམཱནགུཎཀཐནཾ. པརིཡཏྟོཏི ཨདྷཱིཏོ.

གཱཝོ ཙརནྟི ཨེཏྠཱཏི གོཙརོ, གོཙརོ ཝིཡ གོཙརོ, བྷིཀྑཱཙརཎཊྛཱནཾ. ཝིསབྷཱགཔུགྒལོ སུབྷདྡསདིསོ. སཏྟིཔཉྫརནྟི སཏྟིཁགྒཱདིཧཏྠེཧི པུརིསེཧི མལླརཱཛཱུནཾ བྷགཝཏོ དྷཱཏུཨཱརཀྑཀརཎཾ སནྡྷཱཡཱཧ. ཏཾ པལིབོདྷཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཏཾ ཀརཎཱིཡཾ ཀརོཏཱུཏི སངྒཱཧཀེན ཚིནྡིཏབྦཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཨེཀནྟཀརཎཱིཡཾ ཀརོཏཱུཏི ཨཏྠོ. མཧཱཛནནྟི བཧུཛནཾ. གནྡྷཀུཊིཾ ཝནྡིཏྭཱ པརིབྷོགཙེཏིཡབྷཱཝཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཡཐཱ ཏནྟི ཡཐཱ ཨཉྙོཔི ཡཐཱཝུཏྟསབྷཱཝོ, ཨེཝནྟི ཨཏྠོ. སཾཝེཛེསཱིཏི ‘‘ནནུ བྷགཝཏཱ པཊིཀཙྩེཝ ཨཀྑཱཏཾ – ‘སབྦེཧེཝ པིཡེཧི མནཱཔེཧི ནཱནཱབྷཱཝོ ཝིནཱབྷཱཝོ’’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༢.༡༨༣; སཾ. ནི. ༥.༣༧༩; ཨ. ནི. ༡༠.༤༨; ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༧) སཾཝེགཾ ཛནེསི. ཨུསྶནྣདྷཱཏུཀནྟི ཨུཔཙིཏདོསཾ. བྷེསཛྫམཏྟཱཏི ཨཔྤཀཾ བྷེསཛྫཾ. ཨཔྤཏྠོ ཧི ཨཡཾ མཏྟཱ-སདྡོ, ‘‘མཏྟཱསུཁཔརིཙྩཱགོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. པ. ༢༩༠) ཝིཡ. དུཏིཡདིཝསེཏི དེཝཏཱཡ སཾཝེཛིཏདིཝསཏོ, ཛེཏཝནཝིཧཱརཾ པཝིཊྛདིཝསཏོ ཝཱ དུཏིཡདིཝསེ. ཨཱཎཱཝ ཙཀྐཾ ཨཱཎཱཙཀྐཾ.

ཨེཏདགྒནྟི ཨེསོ ཨགྒོ. ལིངྒཝིཔལླཱསེན ཧི ཨཡཾ ནིདྡེསོ. ཡདིདནྟི ཙ ཡོ ཨཡཾ, ཡདིདཾ ཁནྡྷཔཉྩཀནྟི ཝཱ ཡོཛེཏབྦཾ. ‘‘པཋམཾ ཨཱཝུསོ ཨུཔཱལི པཱརཱཛིཀཾ ཀཏྠ པཉྙཏྟ’’ནྟི ཀསྨཱ ཝུཏྟཾ, ནནུ ཏསྶ སངྒཱིཏིཡཱ པུརིམཀཱལེ པཋམབྷཱཝོ ན ཡུཏྟོཏི? ནོ ན ཡུཏྟོ, བྷགཝཏཱ པཉྙཏྟཱནུཀྐམེན པཱཏིམོཀྑུདྡེསཱནུཀྐམེན ཙ པཋམབྷཱཝསྶ སིདྡྷཏྟཱ. ཡེབྷུཡྻེན ཧི ཏཱིཎི པིཊཀཱནི བྷགཝཏོ དྷརམཱནཀཱལེ ཋིཏཱནུཀྐམེནེཝ སངྒཱིཏཱནི, ཝིསེསཏོ ཝིནཡཱབྷིདྷམྨཔིཊཀཱནཱིཏི དཊྛབྦཾ. ‘‘ཝཏྠུམྤི པུཙྪཱི’’ཏིཨཱདི ‘ཀཏྠ པཉྙཏྟ’ནྟིཨཱདིནཱ དསྶིཏེན སཧ ཏདཝསིཊྛམྤི སངྒཧེཏྭཱ དསྶནཝསེན ཝུཏྟཾ. པཋམཔཱརཱཛིཀེཏི པཋམཔཱརཱཛིཀཔཱལི༹ཡཾ (པཱརཱ. ༢༤), ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ན ཧི ཏཐཱགཏཱ ཨེཀབྱཉྫནམྤི ནིརཏྠཀཾ ཝདནྟཱི’’ཏི.

ཛཱཏཀཱདིཀེ ཁུདྡཀནིཀཱཡཔརིཡཱཔནྣེ, ཡེབྷུཡྻེན ཙ དྷམྨནིདྡེསབྷཱུཏེ ཏཱདིསེ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀེ སངྒཎྷིཏུཾ ཡུཏྟཾ, ན པན དཱིགྷནིཀཱཡཱདིཔྤཀཱརེ སུཏྟནྟཔིཊཀེ, ནཱཔི པཉྙཏྟིནིདྡེསབྷཱུཏེ ཝིནཡཔིཊཀེཏི དཱིགྷབྷཱཎཀཱ ‘‘ཛཱཏཀཱདཱིནཾ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀེ སངྒཧོ’’ཏི ཝདནྟི. ཙརིཡཱཔིཊཀབུདྡྷཝཾསཱནཉྩེཏྠ ཨགྒཧཎཾ, ཛཱཏཀགཏིཀཏྟཱ. མཛ྄ཛྷིམབྷཱཎཀཱ པན ‘‘ཨཊྛུཔྤཏྟིཝསེན དེསིཏཱནཾ ཛཱཏཀཱདཱིནཾ ཡཐཱནུལོམདེསནཱབྷཱཝཏོ ཏཱདིསེ སུཏྟནྟཔིཊཀེ སངྒཧོ ཡུཏྟོ, ན པན སབྷཱཝདྷམྨནིདྡེསབྷཱུཏེ ཡཐཱདྷམྨསཱསནེ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀེ’’ཏི ཛཱཏཀཱདཱིནཾ སུཏྟནྟཔིཊཀཔརིཡཱཔནྣཏཾ ཀཐཡནྟི. ཏཏྠ ཙ ཡུཏྟཾ ཝིཙཱརེཏྭཱ གཧེཏབྦཾ.

ཨེཝཾ ནིམིཏྟཔཡོཛནཀཱལདེསཀཱརཀཀརཎཔྤཀཱརེཧི པཋམཾ སངྒཱིཏིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཏྠ ཝཝཏྠཱཔིཏསིདྡྷེསུ དྷམྨཝིནཡེསུ ནཱནཔྤཀཱརཀོསལླཏྠཾ ཨེཀཝིདྷཱདིབྷེདེ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨེཝམེཏ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཝིམུཏྟིརསནྟི ཝིམུཏྟིགུཎཾ, ཝིམུཏྟིསམྤཏྟིཀཾ ཝཱ, ཨགྒཕལནིཔྥཱདནཏོ, ཝིམུཏྟིཀིཙྩཾ ཝཱ, ཀིལེསཱནཾ ཨཙྩནྟཾ ཝིམུཏྟིསམྤཱདནཏོ. ཀེཙི པན ‘‘ཝིམུཏྟིཨསྶཱད’’ནྟི ཝདནྟི.

ཀིཉྩཱཔི ཨཝིསེསེན སབྦམྤི བུདྡྷཝཙནཾ ཀིལེསཝིནཡནེན ཝིནཡོ, ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཛྫམཱནེ ཨཔཱཡཔཏནཱདིཏོ དྷཱརཎེན དྷམྨོ, ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏེ པན དྷམྨཝིནཡེ ནིདྡྷཱརེཏུཾ ‘‘ཏཏྠ ཝིནཡཔིཊཀ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཨཝསེསཾ བུདྡྷཝཙནཾ དྷམྨོ, ཁནྡྷཱདིཝསེན སབྷཱཝདྷམྨདེསནཱབཱཧུལླཏོ. ཨཐ ཝཱ ཡདིཔི དྷམྨོཡེཝ ཝིནཡོཔི, པརིཡཏྟིཡཱདིབྷཱཝཏོ, ཝིནཡསདྡསནྣིདྷཱནེ པན བྷིནྣཱདྷིཀརཎབྷཱཝེན པཡུཏྟོ དྷམྨ-སདྡོ ཝིནཡཏནྟིཝིདྷུརཾ ཏནྟིཾ དཱིཔེཏི ཡཐཱ ‘‘པུཉྙཉཱཎསམྦྷཱརཱ, གོབལིབདྡྷ’’ནྟི ཙ.

‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱར’’ནྟི ཨཡཾ གཱཐཱ བྷགཝཏཱ ཨཏྟནོ སབྦཉྙུཏཉཱཎཔདཊྛཱནཾ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑནྟེན ཨེཀཱུནཝཱིསཏིམསྶ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎསྶ ཨནནྟརཾ བྷཱསིཏཱ. ཏེནཱཧ ‘‘ཨིདཾ པཋམབུདྡྷཝཙན’’ནྟི. ཨིདཾ ཀིར སབྦབུདྡྷེཧི ཨཝིཛཧིཏཾ ཨུདཱནཾ. ཨཡམསྶ སངྑེཔཏྠོ – ཨཧཾ ཨིམསྶ ཨཏྟབྷཱཝགེཧསྶ ཀཱརཀཾ ཏཎྷཱཝཌྜྷཀིཾ གཝེསནྟོ ཡེན ཉཱཎེན ཏཾ དཊྛུཾ སཀྐཱ, ཏསྶ བོདྷིཉཱཎསྶཏྠཱཡ དཱིཔངྐརཔཱདམཱུལེ ཀཏཱབྷིནཱིཧཱརོ ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརཾ ཨནེཀཛཱཏིསཏསཧསྶསངྑྱཾ སཾསཱརཝཊྚཾ ཨནིབྦིསཾ ཏཾ ཉཱཎཾ ཨཝིནྡནྟོ ཨལབྷནྟོཡེཝ སནྡྷཱཝིསྶཾ སཾསརིཾ. ཡསྨཱ ཛརཱཝྱཱདྷིམརཎམིསྶཏཱཡ ཛཱཏི ནཱམེསཱ པུནཔྤུནཾ ཨུཔགནྟུཾ དུཀྑཱ, ན ཙ སཱ ཏསྨིཾ ཨདིཊྛེ ནིཝཏྟཏི, ཏསྨཱ ཏཾ གཝེསནྟོ སནྡྷཱཝིསྶནྟི ཨཏྠོ. དིཊྛོསཱིཏི ཨིདཱནི མཡཱ སབྦཉྙུཏཉཱཎཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟེན དིཊྛོ ཨསི. པུན གེཧནྟི པུན ཨིམཾ ཨཏྟབྷཱཝསངྑཱཏཾ མམ གེཧཾ. ན ཀཱཧསི ན ཀརིསྶསི. ཏཝ སབྦཱ ཨཝསེསཱཀིལེསཕཱསུཀཱ མཡཱ བྷགྒཱ. ཨིམསྶ ཏཡཱ ཀཏསྶ ཨཏྟབྷཱཝགེཧསྶ ཀཱུཊཾ ཨཝིཛྫཱསངྑཱཏཾ ཀཎྞིཀམཎྜལཾ ཝིསངྑཏཾ ཝིདྡྷཾསིཏཾ. ཝིསངྑཱརཾ ནིབྦཱནཾ ཨཱརམྨཎཀརཎཝསེན གཏཾ ཨནུཔཝིཊྛཾ ཨིདཱནི མམ ཙིཏྟཾ, ཨཧཉྩ ཏཎྷཱནཾ ཁཡསངྑཱཏཾ ཨརཧཏྟམགྒཾ ཨཛ྄ཛྷགཱ ཨདྷིགཏོ པཏྟོསྨཱིཏི. ཨཡཾ མནསཱ པཝཏྟིཏདྷམྨཱནམཱདི. ‘‘ཡདཱ ཧཝེ པཱཏུབྷཝནྟི དྷམྨཱ’’ཏི (ཨུདཱ. ༡, ༢, ༣) ཨཡཾ པན ཝཱཙཱཡ པཝཏྟིཏདྷམྨཱནཾ ཨཱདཱིཏི ཝདནྟི. ཨནྟོཛཔྤནཝསེན ཀིར བྷགཝཱ ‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱར’’ནྟིཨཱདིམཱཧ (དྷ. པ. ༡༥༣). ‘‘པཱཊིཔདདིཝསེ’’ཏི ཨིདཾ ‘‘སབྦཉྙུབྷཱཝཔྤཏྟསྶཱ’’ཏི ན ཨེཏེན སམྦནྡྷིཏབྦཾ, ‘‘པཙྩཝེཀྑནྟསྶ ཨུཔྤནྣཱ’’ཏི ཨེཏེན པན སམྦནྡྷིཏབྦཾ. ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡམེཝ ཧི བྷགཝཱ པཙྩཱུསསམཡེ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོཏི.

ཝཡདྷམྨཱཏི ཨནིཙྩལཀྑཎམུཁེན དུཀྑཱནཏྟལཀྑཎམྤི སངྑཱརཱནཾ ཝིབྷཱཝེཏི ‘‘ཡདནིཙྩཾ ཏཾ དུཀྑཾ, ཡཾ དུཀྑཾ ཏདནཏྟཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༣.༡༥; པཊི. མ. ༢.༡༠) ཝཙནཏོ. ལཀྑཎཏྟཡཝིབྷཱཝནནཡེནེཝ ཙ ཏདཱརམྨཎཾ ཝིཔསྶནཾ དསྶེནྟོ སབྦཏིཏྠིཡཱནཾ ཨཝིསཡབྷཱུཏཾ བུདྡྷཱཝེཎིཀཾ ཙཏུསཙྩཀམྨཊྛཱནཱདྷིཊྛཱནཾ ཨཝིཔརཱིཏཾ ནིབྦཱནགཱམིནིཔྤཊིཔདཾ པཀཱསེཏཱིཏི དཊྛབྦཾ. ཨིདཱནི ཏཏྠ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡཾ ནིཡོཛེཏི ‘‘ཨཔྤམཱདེན སམྤཱདེཐཱ’’ཏི. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཝཡདྷམྨཱ སངྑཱརཱ’’ཏི ཨེཏེན སངྑེཔེན སཾཝེཛེཏྭཱ ‘‘ཨཔྤམཱདེན སམྤཱདེཐཱ’’ཏི སངྑེཔེནེཝ ནིརཝསེསཾ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཾ དསྶེཏི. ཨཔྤམཱདཔདཉྷི སིཀྑཱཏྟཡསངྒཧིཏཾ ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ སཱསནཾ པརིཡཱདིཡིཏྭཱ ཏིཊྛཏཱིཏི.

པཋམསངྒཱིཏིཡཾ ཨསངྒཱིཏཾ སངྒཱིཏིཀྑནྡྷཀཀཐཱཝཏྠུཔྤཀརཎཱདི. ཀེཙི པན ‘‘སུབྷསུཏྟམྤི (དཱི. ནི. ༡.༤༤༤) པཋམསངྒཱིཏིཡཾ ཨསངྒཱིཏ’’ནྟི ཝདནྟི, ཏཾ པན ན ཡུཛྫཏི. པཋམསངྒཱིཏིཏོ པུརེཏརམེཝ ཧི ཨཱཡསྨཏཱ ཨཱནནྡེན ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟེན སུབྷསྶ མཱཎཝསྶ བྷཱསིཏནྟི.

དལ༹ྷིཀམྨསིཐིལཱིཀརཎཔྤཡོཛནཱ ཡཐཱཀྐམཾ པཀཏིསཱཝཛྫཔཎྞཏྟིསཱཝཛྫེསུ སིཀྑཱཔདེསུ. ཏེནཱཏི ཝིཝིདྷནཡཏྟཱདིནཱ. ཨེཏནྟི ཝིཝིདྷཝིསེསནཡཏྟཱཏི གཱཐཱཝཙནཾ. ཨེཏསྶཱཏི ཝིནཡསྶ.

ཨཏྟཏྠཔརཏྠཱདིབྷེདེཏི ཡོ ཏཾ སུཏྟཾ སཛ྄ཛྷཱཡཏི, སུཎཱཏི, ཝཱཙེཏི, ཙིནྟེཏི, དེསེཏི ཙ, སུཏྟེན སངྒཧིཏོ སཱིལཱདིཨཏྠོ ཏསྶཱཔི ཧོཏི, ཏེན པརསྶ སཱདྷེཏབྦཏོ པརསྶཱཔི ཧོཏཱིཏི, ཏདུབྷཡཾ ཏཾ སུཏྟཾ སཱུཙེཏི དཱིཔེཏི. ཏཐཱ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཾ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཉྩཱཏི ཨེཝམཱདིབྷེདེ ཨཏྠེ ཨཱདི-སདྡེན སངྒཎྷཱཏི. ཨཏྠ-སདྡོ ཙཱཡཾ ཧིཏཔརིཡཱཡཝཙནཾ, ན བྷཱསིཏཏྠཝཙནཾ, ཡདི སིཡཱ, སུཏྟཾ ཨཏྟནོཔི བྷཱསིཏཏྠཾ སཱུཙེཏི, པརསྶཱཔཱིཏི ཨཡམཏྠོ ཝུཏྟོ སིཡཱ. སུཏྟེན ཙ ཡོ ཨཏྠོ པཀཱསིཏོ སོ ཏསྶེཝ ཧོཏཱིཏི, ན ཏེན པརཏྠོ སཱུཙིཏོ ཧོཏི, ཏེན སཱུཙེཏབྦསྶ པརཏྠསྶ ནིཝཏྟེཏབྦསྶ ཨབྷཱཝཱ ཨཏྠགཧཎཉྩ ན ཀཏྟབྦཾ. ཨཏྟཏྠཔརཏྠཝིནིམྨུཏྟསྶ བྷཱསིཏཏྠསྶ ཨབྷཱཝཱ ཨཱདིགྒཧཎཉྩ ན ཀཏྟབྦཾ. ཏསྨཱ ཡཐཱཝུཏྟསྶ ཧིཏཔརིཡཱཡསྶ ཨཏྠསྶ སུཏྟེ ཨསམྦྷཝཏོ སུཏྟདྷཱརསྶ པུགྒལསྶ ཝསེན ཨཏྟཏྠཔརཏྠཱ ཝུཏྟཱ.

ཨཐ ཝཱ སུཏྟཾ ཨནཔེཀྑིཏྭཱ ཡེ ཨཏྟཏྠཱདཡོ ཨཏྠཔྤབྷེདཱ ཝུཏྟཱ ‘‘ན ཧཉྙདཏྠཏྠིཔསཾསལཱབྷཱ’’ཏི ཨེཏསྶ པདསྶ ནིདྡེསེ (མཧཱནི. ༦༣; ཙཱུལ༹ནི. ༨༥) ‘‘ཨཏྟཏྠོ, པརཏྠོ, ཨུབྷཡཏྠོ, དིཊྛདྷམྨིཀོ ཨཏྠོ, སམྤརཱཡིཀོ ཨཏྠོ, ཨུཏྟཱནོ ཨཏྠོ, གམྦྷཱིརོ ཨཏྠོ, གཱུལ༹ྷོ ཨཏྠོ, པཊིཙྪནྣོ ཨཏྠོ, ནེཡྻོ ཨཏྠོ, ནཱིཏོ ཨཏྠོ, ཨནཝཛྫོ ཨཏྠོ, ནིཀྐིལེསོ ཨཏྠོ, ཝོདཱནོ ཨཏྠོ, པརམཏྠོ’’ཏི ཏེ སུཏྟཾ སཱུཙེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིམསྨིཾ ཨཏྠཝིཀཔྤེ ཨཏྠ-སདྡོ བྷཱསིཏཏྠཔརིཡཱཡོཔི ཧོཏི. ཨེཏྠ ཧི པུརིམཀཱ པཉྩ ཨཏྠཔྤབྷེདཱ ཧིཏཔརིཡཱཡཱ, ཏཏོ པརེ ཚ བྷཱསིཏཏྠབྷེདཱ, པཙྪིམཀཱ པན ཨུབྷཡསབྷཱཝཱ. ཏཏྠ དུརདྷིགམཏཱཡ ཝིབྷཱཝནེ ཨལདྡྷགཱདྷོ གམྦྷཱིརོ. ན ཝིཝཊོ གཱུལ༹ྷོ. མཱུལུདཀཱདཡོ ཝིཡ པཾསུནཱ ཨཀྑརསནྣིཝེསཱདིནཱ ཏིརོཧིཏོ པཊིཙྪནྣོ. ནིདྡྷཱརེཏྭཱ ཉཱཔེཏབྦོ ནེཡྻོ. ཡཐཱརུཏཝསེན ཝེདིཏབྦོ ནཱིཏོ. ཨནཝཛྫནིཀྐིལེསཝོདཱནཱ པརིཡཱཡཝསེན ཝུཏྟཱ, ཀུསལཝིཔཱཀཀིརིཡཱདྷམྨཝསེན ཝཱ. པརམཏྠོ ནིབྦཱནཾ, དྷམྨཱནཾ ཨཝིཔརཱིཏསབྷཱཝོ ཨེཝ ཝཱ. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཨཏྟནཱ ཙ ཨཔྤིཙྪོ ཧོཏཱི’’ཏི ཨཏྟཏྠཾ, ‘‘ཨཔྤིཙྪཱཀཐཉྩ པརེསཾ ཀཏྟཱ ཧོཏཱི’’ཏི པརཏྠཾ སཱུཙེཏི. ཨེཝཾ ‘‘ཨཏྟནཱ ཙ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདི (ཨ. ནི. ༤.༩༩, ༢༦༥) སུཏྟཱནི ཡོཛེཏབྦཱནི. ཝིནཡཱབྷིདྷམྨེཧི ཙ ཝིསེསེཏྭཱ སུཏྟ-སདྡསྶ ཨཏྠོ ཝཏྟབྦོ. ཏསྨཱ ཝེནེཡྻཛ྄ཛྷཱསཡཝསཔྤཝཏྟཱཡ དེསནཱཡ ཨཏྟཧིཏཔརཧིཏཏཱདཱིནི སཱཏིསཡཾ པཀཱསིཏཱནི ཧོཏི ཏཔྤརབྷཱཝཏོ, ན ཨཱཎཱདྷམྨསབྷཱཝཝསཔྤཝཏྟཱཡཱཏི ཨིདམེཝ ཙ ‘‘ཨཏྠཱནཾ སཱུཙནཏོ སུཏྟ’’ནྟི ཝུཏྟཾ.

སུཏྟེ ཙ ཨཱཎཱདྷམྨསབྷཱཝཱ ཙ ཝེནེཡྻཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཨནུཝཏྟནྟི, ན ཝིནཡཱབྷིདྷམྨེསུ ཝིཡ ཝེནེཡྻཛ྄ཛྷཱསཡོ ཨཱཎཱདྷམྨསབྷཱཝེ. ཏསྨཱ ཝེནེཡྻཱནཾ ཨེཀནྟཧིཏཔཊིལཱབྷསཾཝཏྟནིཀཱ སུཏྟནྟདེསནཱ ཧོཏཱིཏི ‘‘སུཝུཏྟཱ ཙེཏྠཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. པསཝཏཱིཏི ཕལཏི. ‘‘སུཏྟཱཎཱ’’ཏི ཨེཏསྶ ཨཏྠཾ པཀཱསེཏུཾ ‘‘སུཊྛུ ཙ ནེ ཏཱཡཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨཏྟཏྠཱདིཝིདྷཱནེསུ ཙ སུཏྟསྶ པམཱཎབྷཱཝོ, ཨཏྟཏྠཱདཱིནཉྩ སངྒཱཧཀཏྟཾ ཡོཛེཏབྦཾ ཏདཏྠཔྤཀཱསནཔདྷཱནཏྟཱ སུཏྟསྶ. ཝིནཡཱབྷིདྷམྨེཧི ཝིསེསནཉྩ ཡོཛེཏབྦཾ. ཨེཏནྟི ‘‘ཨཏྠཱནཾ སཱུཙནཏོ’’ཏིཨཱདིཀཾ ཨཏྠཝཙནཾ. ཨེཏསྶཱཏི སུཏྟསྶ.

ཨབྷིཀྐམནྟཱིཏི ཨེཏྠ ཨབྷི-སདྡོ ཀམནཀིརིཡཱཡ ཝུདྡྷིབྷཱཝཾ ཨཏིརེཀཏཾ དཱིཔེཏི, ཨབྷིཉྙཱཏཱ ཨབྷིལཀྑིཏཱཏི ཨེཏྠ ཉཱཎལཀྑཎཀིརིཡཱནཾ སུཔཱཀཊཏཱཝིསེསཾ, ཨབྷིཀྐནྟེནཱཏི ཨེཏྠ ཀནྟིཡཱ ཨདྷིཀཏྟཾ ཝིསིཊྛཏནྟི ཡུཏྟཾ ཀིརིཡཱཝིསེསཀཏྟཱ ཨུཔསགྒསྶ. ཨབྷིརཱཛཱ ཨབྷིཝིནཡེཏི པན པཱུཛིཏཔརིཙྪིནྣེསུ རཱཛཝིནཡེསུ ཨབྷི-སདྡོ པཝཏྟཏཱིཏི ཀཐམེཏཾ ཡུཛྫེཡྻཱཏི? པཱུཛནཔརིཙྪེདནཀིརིཡཱདཱིཔནཏོ, ཏཱཧི ཙ ཀིརིཡཱཧི རཱཛཝིནཡཱནཾ ཡུཏྟཏྟཱ. ཨེཏྠ ཧི ཨཏིམཱལཱདཱིསུ ཨཏི-སདྡོ ཝིཡ, ཨབྷི-སདྡོ ཡཐཱ སཧ སཱདྷནེན ཀིརིཡཾ ཝདཏཱིཏི ཨབྷིརཱཛཨབྷིཝིནཡ-སདྡཱ སིདྡྷཱ, ཨེཝཾ ཨབྷིདྷམྨསདྡེ ཨབྷི-སདྡོ སཧ སཱདྷནེན ཝུཌྜྷིཡཱདིཀིརིཡཾ དཱིཔེཏཱིཏི ཨཡམཏྠོ དསྶིཏོཏི དཊྛབྦོ.

བྷཱཝནཱཕརཎཝུཌྜྷཱིཧི ཝུཌྜྷིམནྟོཔི དྷམྨཱ ཝུཏྟཱ. ཨཱརམྨཎཱདཱིཧཱིཏི ཨཱརམྨཎསམྤཡུཏྟཀམྨདྭཱརཔཊིཔདཱདཱིཧི. ཨཝིསིཊྛནྟི ཨཉྙམཉྙཝིསིཊྛེསུ ཝིནཡསུཏྟཱབྷིདྷམྨེསུ ཨཝིསིཊྛཾ སམཱནཾ. ཏཾ པིཊཀསདྡནྟི ཨཏྠོ. ཡཐཱཝུཏྟེནཱཏི ‘‘ཨེཝཾ དུཝིདྷཏྠེནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརེན.

ཀཐེཏབྦཱནཾ ཨཏྠཱནཾ དེསཀཱཡཏྟེན ཨཱཎཱདིཝིདྷིནཱ ཨཏིསཛྫནཾ པབོདྷནཾ དེསནཱ. སཱསིཏབྦཔུགྒལགཏེན ཡཐཱཔརཱདྷཱདིསཱསིཏབྦབྷཱཝེན ཨནུསཱསནཾ ཝིནཡནཾ སཱསནཾ. ཀཐེཏབྦསྶ སཾཝརཱསཾཝརཱདིནོ ཨཏྠསྶ ཀཐནཾ ཝཙནཔཊིབདྡྷཏཱཀརཎཾ ཀཐཱ. ཀཐཱིཡཏི ཝཱ ཨེཏྠཱཏི ཀཐཱ. སཾཝརཱསཾཝརསྶ ཀཐཱ སཾཝརཱསཾཝརཀཐཱ. ཨེས ནཡོ ཨིཏརེསུཔི. བྷེད-སདྡོ ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཡོཛེཏབྦོ ‘‘དེསནཱབྷེདཾ སཱསནབྷེདཾ ཀཐཱབྷེདཉྩ ཡཐཱརཧཾ པརིདཱིཔཡེ’’ཏི. བྷེདནྟི ཙ ནཱནཏྟནྟི ཨཏྠོ. སིཀྑཱ ཙ པཧཱནཱནི ཙ གམྦྷཱིརབྷཱཝོ ཙ སིཀྑཱཔྤཧཱནགམྦྷཱིརབྷཱཝཾ, ཏཉྩ པརིདཱིཔཡེ. ཨེཏྠ ཡཐཱཏི ཨུཔཱརམྦྷནིསྶརཎདྷམྨཀོསརཀྑཎཧེཏུཔརིཡཱཔུཎནཾ སུཔྤཊིཔཏྟི དུཔྤཊིཔཏྟཱིཏི ཨེཏེཧི པཀཱརེཧི. ཨཱཎཾ པཎེཏུཾ ཨརཧཏཱིཏི ཨཱཎཱརཧོ སམྨཱསམྦུདྡྷཏྟཱ. ཝོཧཱརཔརམཏྠཱནམྤི སབྦྷཱཝཏོ ཨཱཧ ཨཱཎཱབཱཧུལླཏོཏི. ཨིཏོ པརེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. པཙུརཱཔརཱདྷཱ སེཡྻསཀཱདཡོ. ཨཛ྄ཛྷཱསཡོ ཨཱསཡོཝ ཨཏྠཏོ དིཊྛི, ཉཱཎཉྩ. ཝུཏྟཉྩེཏཾ –

‘‘སསྶཏུཙྪེདདིཊྛི ཙ, ཁནྟི ཙེཝཱནུལོམིཀེ;

ཡཐཱབྷཱུཏཉྩ ཡཾ ཉཱཎཾ, ཨེཏཾ ཨཱསཡསདྡིཏ’’ནྟི. (ཝིསུདྡྷི. ཊཱི. ༡.༡༣༦);

ཨནུསཡཱ ཀཱམརཱགབྷཝརཱགདིཊྛིཔཊིགྷཝིཙིཀིཙྪཱམཱནཱཝིཛྫཱཝསེན སཏྟ ཨནཱགཏཱ ཀིལེསཱ, ཨཏཱིཏཱ པཙྩུཔྤནྣཱ ཙ ཏཐེཝ ཝུཙྩནྟི. ན ཧི ཀཱལབྷེདེན དྷམྨཱནཾ སབྷཱཝབྷེདོ ཨཏྠཱིཏི. ཙརིཡཱཏི ཚ མཱུལཙརིཡཱ, ཨནྟརབྷེདེན ཨནེཀཝིདྷཱ, སཾསགྒཝསེན ཏེསཊྛི ཧོནྟི. ཏེ པན ཨམྷེཧི ཨསམྨོཧནྟརདྷཱནསུཏྟཊཱིཀཱཡཾ ཝིབྷཱགཏོ དསྶིཏཱ, ཨཏྠིཀེཧི ཏཏོ གཧེཏབྦཱ. ཨཐ ཝཱ ཙརིཡཱཏི ཙརིཏཾ, ཏཾ སུཙརིཏདུཙྩརིཏཝསེན དུཝིདྷཾ. ཨདྷིམུཏྟི ནཱམ སཏྟཱནཾ པུབྦཔརིཙཡཝསེན ཨབྷིརུཙི, སཱ དུཝིདྷཱ ཧཱིནཔཎཱིཏབྷེདེན. གྷནཝིནིབྦྷོགཱབྷཱཝཏོ དིཊྛིམཱནཏཎྷཱཝསེན ‘‘ཨཧཾ མམཱ’’ཏི སཉྙིནོ. མཧནྟོ སཾཝརོ ཨསཾཝརོ. བུདྡྷིཨཏྠོ ཧི ཨཡ’མཀཱརོ ཡཐཱ ‘‘ཨསེཀྑཱ དྷམྨཱ’’ཏི (དྷ. ས. ༡༡).

ཏཱིསུཔི ཙེཏེསུ ཨེཏེ དྷམྨཏྠདེསནཱ པཊིཝེདྷཱཏི ཨེཏྠ ཏནྟིཨཏྠོ ཏནྟིདེསནཱ ཏནྟིཨཏྠཔཊིཝེདྷོ ཙ ཏནྟིཝིསཡཱ ཧོནྟཱིཏི ཝིནཡཔིཊཀཱདཱིནཾ ཨཏྠདེསནཱཔཊིཝེདྷཱདྷཱརབྷཱཝོ ཡུཏྟོ, པིཊཀཱནི པན ཏནྟི ཡེཝཱཏི ཏེསཾ དྷམྨཱདྷཱརབྷཱཝོ ཀཐཾ ཡུཛྫེཡྻཱཏི? ཏནྟིསམུདཱཡསྶ ཨཝཡཝཏནྟིཡཱ ཨཱདྷཱརབྷཱཝཏོ. ཨཝཡཝསྶ ཧི སམུདཱཡོ ཨཱདྷཱརབྷཱཝེན ཝུཙྩཏི, ཡཐཱ – ‘‘རུཀྑེ སཱཁཱ’’ཏི. དྷམྨཱདཱིནཉྩ དུཀྑོགཱཧབྷཱཝཏོ ཏེཧི ཝིནཡཱདཡོ གམྦྷཱིརཱཏི ཝིནཡཱདཱིནཉྩ ཙཏུབྦིདྷོ གམྦྷཱིརབྷཱཝོ ཝུཏྟོ. ཏསྨཱ དྷམྨཱདཡོ ཨེཝ དུཀྑོགཱཧཏྟཱ གམྦྷཱིརཱ, ན ཝིནཡཱདཡོཏི ན ཙོདེཏབྦམེཏཾ སམུཁེན, ཝིསཡཝིསཡཱིམུཁེན ཙ ཝིནཡཱདཱིནཾཡེཝ གམྦྷཱིརབྷཱཝསྶ ཝུཏྟཏྟཱ. དྷམྨོ ཧི ཝིནཡཱདཡོ, ཏེསཾ ཝིསཡོ ཨཏྠོ, དྷམྨཏྠཝིསཡཱ ཙ དེསནཱཔཊིཝེདྷོཏི. ཏཏྠ པཊིཝེདྷསྶ དུཀྐརབྷཱཝཏོ དྷམྨཏྠཱནཾ, དེསནཱཉཱཎསྶ དུཀྐརབྷཱཝཏོ དེསནཱཡ ཙ དུཀྑོགཱཧབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ, པཊིཝེདྷསྶ པན ཨུཔྤཱདེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏྟཱ, ཏབྦིསཡཉཱཎུཔྤཏྟིཡཱ ཙ དུཀྐརབྷཱཝཏོ དུཀྑོགཱཧཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

‘‘ཧེཏུམྷི ཉཱཎཾ དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ’’ཏི ཨེཏེན ཝཙནེན དྷམྨསྶ ཧེཏུབྷཱཝོ ཀཐཾ ཉཱཏབྦོཏི? ‘‘དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ’’ཏི ཨེཏསྶ སམཱསཔདསྶ ཨཝཡཝཔདཏྠཾ དསྶེནྟེན ‘‘ཧེཏུམྷི ཉཱཎ’’ནྟི ཝུཏྟཏྟཱ. ‘‘དྷམྨེ པཊིསམྦྷིདཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཧི ‘‘དྷམྨེ’’ཏི ཨེཏསྶ ཨཏྠཾ དསྶེནྟེན ‘‘ཧེཏུམྷཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ, ‘‘པཊིསམྦྷིདཱ’’ཏི ཨེཏསྶ ཙ ཨཏྠཾ དསྶེནྟེན ‘‘ཉཱཎ’’ནྟི. ཏསྨཱ ཧེཏུདྷམྨ-སདྡཱ ཨེཀཏྠཱ, ཉཱཎཔཊིསམྦྷིདཱ-སདྡཱ ཙཱཏི ཨིམམཏྠཾ ཝདནྟེན སཱདྷིཏོ དྷམྨསྶ ཧེཏུབྷཱཝོ, ཨཏྠསྶ ཧེཏུཕལབྷཱཝོ ཙ ཨེཝམེཝ དཊྛབྦོ.

ཡཐཱདྷམྨནྟི ཙེཏྠ དྷམྨ-སདྡོ ཧེཏུཾ ཧེཏུཕལཉྩ སབྦཾ སངྒཎྷཱཏི. སབྷཱཝཝཱཙཀོ ཧེས, ན པརིཡཏྟིཧེཏུབྷཱཝཝཱཙཀོ, ཏསྨཱ ཡཐཱདྷམྨནྟི ཡོ ཡོ ཨཝིཛྫཱསངྑཱརཱདིདྷམྨོ, ཏསྨིཾ ཏསྨིནྟི ཨཏྠོ. དྷམྨཱནུརཱུཔཾ ཝཱ ཡཐཱདྷམྨཾ. དེསནཱཔི ཧི པཊིཝེདྷོ ཝིཡ ཨཝིཔརཱིཏསཝིསཡཝིབྷཱཝནཏོ དྷམྨཱནུརཱུཔཾ པཝཏྟཏི, ཡཏོ ‘ཨཝིཔརཱིཏཱབྷིལཱཔོ’ཏི ཝུཙྩཏི. དྷམྨཱབྷིལཱཔོཏི ཨཏྠབྱཉྫནཀོ ཨཝིཔརཱིཏཱབྷིལཱཔོ, ཨེཏེན ‘‘ཏཏྲ དྷམྨནིརུཏྟཱབྷིལཱཔེ ཉཱཎཾ ནིརུཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱ’’ཏི (ཝིབྷ. ༧༡༨) ཨེཏྠ ཝུཏྟཾ སབྷཱཝདྷམྨནིརུཏྟིཾ དསྶེཏི, སདྡསབྷཱཝཏྟཱ དེསནཱཡ. ཏཐཱ ཧི ནིརུཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱཡ པརིཏྟཱརམྨཎཱདིབྷཱཝོ པཊིསམྦྷིདཱཝིབྷངྒཔཱལི༹ཡཾ (ཝིབྷ. ༧༤༩) ཝུཏྟོ. ཨཊྛཀཐཱཡཉྩ ‘‘ཏཾ སབྷཱཝནིརུཏྟིཾ སདྡཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༦༤༢) སདྡཱརམྨཎཏཱ དསྶིཏཱ. ‘‘ཨིམསྶ ཨཏྠསྶ ཨཡཾ སདྡོ ཝཱཙཀོ’’ཏི ཝཙནཝཙནཱིཡེ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ ཏཾཏཾཝཙནཱིཡ ཝིབྷཱཝནཝསེན པཝཏྟིཏོ ཧི སདྡོ དེསནཱཏི. ‘‘ཨནུལོམཱདིཝསེན ཝཱ ཀཐན’’ནྟི ཨེཏེན ཏསྶཱ དྷམྨནིརུཏྟིཡཱ ཨབྷིལཱཔཾ ཀཐནཾ ཏསྶ ཝཙནསྶ པཝཏྟནཾ དསྶེཏི. ‘‘ཨདྷིཔྤཱཡོ’’ཏི ཨེཏེན ‘‘དེསནཱཏི པཉྙཏྟཱི’’ཏི ཨེཏཾ ཝཙནཾ དྷམྨནིརུཏྟཱབྷིལཱཔཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ, ན ཏབྦིནིམུཏྟཾ པཉྙཏྟིཾ སནྡྷཱཡཱཏི དསྶེཏི.

ནནུ ཙ ‘‘དྷམྨོ ཏནྟཱི’’ཏི ཨིམསྨིཾ པཀྑེ དྷམྨསྶ སདྡསབྷཱཝཏྟཱ དྷམྨདེསནཱནཾ ཝིསེསོ ན སིཡཱཏི? ན, ཏེསཾ ཏེསཾ ཨཏྠཱནཾ བོདྷཀབྷཱཝེན ཉཱཏོ, ཨུགྒཧཎཱདིཝསེན ཙ པུབྦེ ཝཝཏྠཱཔིཏོ སདྡཔྤབནྡྷོ དྷམྨོ, པཙྪཱ པརེསཾ ཨཝབོདྷནཏྠཾ པཝཏྟིཏོ ཏདཏྠཔྤཀཱསཀོ སདྡོ དེསནཱཏི. ཨཐ ཝཱ ཡཐཱཝུཏྟསདྡསམུཊྛཱཔཀོ ཙིཏྟུཔྤཱདོ དེསནཱ, མུསཱཝཱདཱདཡོ ཝིཡ. ‘‘ཝཙནསྶ པཝཏྟན’’ནྟི ཙ ཡཐཱཝུཏྟཙིཏྟུཔྤཱདཝསེན ཡུཛྫཏི. སོ ཧི ཝཙནཾ པཝཏྟེཏི, ཏཉྩ ཏེན པཝཏྟཱིཡཏི དེསཱིཡཏི. ‘‘སོ ཙ ལོཀིཡལོཀུཏྟརོ’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ ཨབྷིསམཡཾ ཡེན པཀཱརེན ཨབྷིསམེཏི, ཡཾ ཨབྷིསམེཏི, ཡོ ཙ ཏསྶ སབྷཱཝོ, ཏེཧི པཱཀཊཾ ཀཱཏུཾ ‘‘ཝིསཡཏོ ཨསམྨོཧཏོ ཙ ཨཏྠཱནུརཱུཔཾ དྷམྨེསཱུ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཧི ཝིསཡཏོ ཨཏྠཱདིཨནུརཱུཔཾ དྷམྨཱདཱིསུ ཨཝབོདྷོ ཨཝིཛྫཱདིདྷམྨསངྑཱརཱདིཨཏྠཏདུབྷཡཔཉྙཱཔནཱརམྨཎོ ལོཀིཡོ ཨབྷིསམཡོ, ཨསམྨོཧཏོ ཨཏྠཱདིཨནུརཱུཔཾ དྷམྨཱདཱིསུ ཨཝབོདྷོ ནིབྦཱནཱརམྨཎོ མགྒསམྤཡུཏྟོ ཡཐཱཝུཏྟདྷམྨཏྠཔཉྙཏྟཱིསུ སམྨོཧཝིདྡྷཾསནོ ལོཀུཏྟརོ ཨབྷིསམཡོཏི. ཨབྷིསམཡཏོ ཨཉྙམྤི པཊིཝེདྷཏྠཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏེསཾ ཏེསཾ ཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ‘པཊིཝེདྷནཾ པཊིཝེདྷོ’ཏི ཨིམིནཱ ཧི ཝཙནཏྠེན ཨབྷིསམཡོ, ‘པཊིཝིཛ྄ཛྷཱིཡཏཱིཏི པཊིཝེདྷོ’ཏི ཨིམིནཱ ཏཾཏཾརཱུཔཱདིདྷམྨཱནཾ ཨཝིཔརཱིཏསབྷཱཝོ ཙ ‘‘པཊིཝེདྷོ’’ཏི ཝུཙྩཏཱིཏི.

ཡཐཱཝུཏྟེཧི དྷམྨཱདཱིཧི པིཊཀཱནཾ གམྦྷཱིརབྷཱཝཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཨེཏེསུ པིཊཀེསཱུ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཡོ ཙེཏྠཱཏི ཨེཏེསུ ཏཾཏཾཔིཊཀགཏེསུ དྷམྨཱདཱིསུ ཡོ པཊིཝེདྷོ, ཨེཏེསུ ཙ པིཊཀེསུ ཏེསཾ ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ ཡོ ཨཝིཔརཱིཏསབྷཱཝོཏི ཡོཛེཏབྦཾ. དུཀྑོགཱཧཏཱ ཙ ཨཝིཛྫཱསངྑཱརཱདཱིནཾ དྷམྨཏྠཱནཾ དུཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷཏཱཡ, ཏེསཾ པཉྙཱཔནསྶ དུཀྐརབྷཱཝཏོ ཏཾདེསནཱཡ, པཊིཝེདྷནསངྑཱཏསྶ པཊིཝེདྷསྶ ཨུཔྤཱདནཝིསཡིཀརཎཱནཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏྟཱ, ཨཝིཔརཱིཏསབྷཱཝསངྑཱཏསྶ པཊིཝེདྷསྶ དུཝིཉྙེཡྻཏཱཡ ཨེཝ ཝེདིཏབྦཱ.

ནྟི ཡཾ པརིཡཏྟིདུགྒཧཎཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཨཏྠནྟི བྷཱསིཏཏྠཾ, པཡོཛནཏྠཉྩ. ན ཨུཔཔརིཀྑནྟཱིཏི ན ཝིཙཱརེནྟི. ན ནིཛ྄ཛྷཱནཾ ཁམནྟཱིཏི ནིཛ྄ཛྷཱནཔཉྙཾ ནཀྑམནྟི, ནིཛ྄ཛྷཱཡིཏྭཱ པཉྙཱཡ དིསྭཱ རོཙེཏྭཱ གཧེཏབྦཱ ན ཧོནྟཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨིཏཱིཏི ཨེཝཾ ཨེཏཱཡ པརིཡཏྟིཡཱ. ཝཱདཔྤམོཀྑཱནིསཾསཱ ཨཏྟནོ ཨུཔརི པརེཧི ཨཱརོཔིཏཝཱདསྶ ནིགྒཧསྶ པམོཀྑཔྤཡོཛནཱ ཧུཏྭཱ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎནྟི, ཝཱདཔྤམོཀྑཱ ཝཱ ནིནྡཱཔམོཀྑཱ. ཡསྶ ཙཏྠཱཡཱཏི ཡསྶ ཙ སཱིལཱདིཔཱུརཎསྶ ཨནུཔཱདཱཝིམོཀྑསྶ ཝཱ ཨཏྠཱཡ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎནྟི ཉཱཡེན པརིཡཱཔུཎནྟཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨསྶཱཏི ཨསྶ དྷམྨསྶ. ནཱནུབྷོནྟཱིཏི ན ཝིནྡནྟི. ཏེསཾ ཏེ དྷམྨཱ དུགྒཧིཏཏྟཱ ཨུཔཱརམྦྷམཱནདབྦམཀྑཔལཱསཱདིཧེཏུབྷཱཝེན དཱིགྷརཏྟཾ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ སཾཝཏྟནྟི. བྷཎྜཱགཱརེ ནིཡུཏྟོ བྷཎྜཱགཱརིཀོ, བྷཎྜཱགཱརིཀོ ཝིཡ བྷཎྜཱགཱརིཀོ, དྷམྨརཏནཱནུཔཱལཀོ. ཨཉྙཏྠཾ ཨནཔེཀྑིཏྭཱ བྷཎྜཱགཱརིཀསྶེཝ སཏོ པརིཡཏྟི བྷཎྜཱགཱརིཀཔརིཡཏྟི.

‘‘ཏཱསཾཡེཝཱ’’ཏི ཨཝདྷཱརཎཾ པཱཔུཎིཏབྦཱནཾ ཚལ༹བྷིཉྙཱཙཏུཔྤཊིསམྦྷིདཱདཱིནཾ ཝིནཡེ པབྷེདཝཙནཱབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཝེརཉྫཀཎྜེ (པཱརཱ. ༡༢) ཧི ཏིསྶོ ཝིཛྫཱཝ ཝིབྷཏྟཱ. དུཏིཡེ པན ‘‘ཏཱསཾཡེཝཱ’’ཏི ཨཝདྷཱརཎཾ ཙཏསྶོ པཊིསམྦྷིདཱ ཨཔེཀྑིཏྭཱ ཀཏཾ, ན ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ. ཏཱ ཧི ཚསུ ཨབྷིཉྙཱསུ ཨནྟོགདྷཱཏི སུཏྟེ ཝིབྷཏྟཱ ཡེཝཱཏི.

དུགྒཧིཏཾ གཎྷཱཏི, ‘‘ཏཐཱཧཾ བྷགཝཏཱ དྷམྨཾ དེསིཏཾ ཨཱཛཱནཱམི, ཡཐཱ ཏདེཝིདཾ ཝིཉྙཱཎཾ སནྡྷཱཝཏི སཾསརཏི ཨནཉྙ’’ནྟིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༣༩༦). དྷམྨཙིནྟནྟི དྷམྨསབྷཱཝཝིཙཱརཎཾ, ‘‘ཙིཏྟུཔྤཱདམཏྟེནེཝ དཱནཾ ཧོཏི, སཡམེཝ ཙིཏྟཾ ཨཏྟནོ ཨཱརམྨཎཾ ཧོཏི, སབྦཾ ཙིཏྟཾ ཨསབྷཱཝདྷམྨཱརམྨཎ’’ནྟི ཙ ཨེཝམཱདི. ཏེསནྟི ཏེསཾ པིཊཀཱནཾ.

ཨེཏནྟི ཨེཏཾ བུདྡྷཝཙནཾ. ཨཏྠཱནུལོམཏོ ཨནུལོམིཀོ. ཨནུལོམིཀཏཾཡེཝ ཝིབྷཱཝེཏུཾ ‘‘ཀསྨཱ པནཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨེཀནིཀཱཡམྤཱིཏི ཨེཀསམཱུཧམྤི. པོཎིཀཱ ཙིཀྑལླིཀཱ ཙ ཁཏྟིཡཱ, ཏེསཾ ནིཝཱསོ པོཎིཀནིཀཱཡོ ཙིཀྑལླིཀནིཀཱཡོ ཙ.

ནཝཔྤབྷེདནྟི ཨེཏྠ ཀཐཾ ནཝཔྤབྷེདཾ? སགཱཐཀཉྷི སུཏྟཾ གེཡྻཾ, ནིགྒཱཐཀཉྩ སུཏྟཾ ཝེཡྻཱཀརཎཾ, ཏདུབྷཡཝིནིམུཏྟཉྩ སུཏྟཾ ཨུདཱནཱདིཝིསེསསཉྙཱརཧིཏཾ ནཏྠི, ཡཾ སུཏྟངྒཾ སིཡཱ, མངྒལསུཏྟཱདཱིནཉྩ (ཁུ. པཱ. ༥.༢; སུ. ནི. ༢༢༥) སུཏྟངྒསངྒཧོ ན སིཡཱ, གཱཐཱབྷཱཝཏོ, དྷམྨཔདཱདཱིནཾ ཝིཡ, གེཡྻངྒསངྒཧོ ཝཱ སིཡཱ, སགཱཐཀཏྟཱ, སགཱཐཝགྒསྶ ཝིཡ, ཏཐཱ ཨུབྷཏོཝིབྷངྒཱདཱིསུ སགཱཐཀཔྤདེསཱནནྟི? ཝུཙྩཏེ –

‘‘སུཏྟནྟི སཱམཉྙཝིདྷི, ཝིསེསཝིདྷཡོ པརེ;

སནིམིཏྟཱ ནིརུལ༹ྷཏྟཱ སཧཏཱཉྙེན ནཱཉྙཏོ’’. (སཱརཏྠ. ཊཱི. ༡.པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཐཱཝཎྞནཱ);

སབྦསྶཱཔི ཧི བུདྡྷཝཙནསྶ སུཏྟནྟི ཨཡཾ སཱམཉྙཝིདྷི. ཏེནེཝཱཧ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀཙྩཱནོ ནེཏྟིཡཾ – ‘‘ནཝཝིདྷསུཏྟནྟཔརིཡེཊྛཱི’’ཏི (ནེཏྟི. སངྒཧཝཱར). ‘‘ཨེཏྟཀཾ ཏསྶ བྷགཝཏོ སུཏྟཱགཏཾ སུཏྟཔརིཡཱཔནྣཾ (པཱཙི. ༢༥༥, ༡༢༤༢), སཀཝཱདེ པཉྩསུཏྟསཏཱནཱི’’ཏི (དྷ. ས. ཨཊྛ. ནིདཱནཀཐཱ; ཀཐཱ. ཨཊྛ. ནིདཱནཀཐཱ) ཨེཝམཱདི ཙ ཨེཏསྶ ཨཏྠསྶ སཱདྷཀཾ.

ཝིསེསཝིདྷཡོ པརེ སནིམིཏྟཱ ཏདེཀདེསེསུ གེཡྻཱདཡོ ཝིསེསཝིདྷཡོ ཏེན ཏེན ནིམིཏྟེན པཏིཊྛིཏཱ. ཏཐཱ ཧི གེཡྻསྶ སགཱཐཀཏྟཾ ཏབྦྷཱཝནིམིཏྟཾ. ལོཀེཔི ཧི སསིལོཀཾ སགཱཐཀཾ (ནེཏྟི. ཨཊྛ. ༡༣) ཙུཎྞིཡགནྠཾ ‘གེཡྻ’ནྟི ཝདནྟི. གཱཐཱཝིརཧེ པན སཏི པུཙྪཾ ཀཏྭཱ ཝིསྶཛྫནབྷཱཝོ ཝེཡྻཱཀརཎསྶ ཏབྦྷཱཝནིམིཏྟཾ. པུཙྪཱཝིསྶཛྫནཉྷི ‘བྱཱཀརཎ’ནྟི ཝུཙྩཏི, བྱཱཀརཎམེཝ ཝེཡྻཱཀརཎཾ. ཨེཝཾ སནྟེ སགཱཐཀཱདཱིནམྤི པུཙྪཾ ཀཏྭཱ ཝིསྶཛྫནཝསེན པཝཏྟཱནཾ ཝེཡྻཱཀརཎབྷཱཝོ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི? ནཱཔཛྫཏི, གེཡྻཱདིསཉྙཱནཾ ཨནོཀཱསབྷཱཝཏོ, ‘གཱཐཱཝིརཧེ སཏཱི’ཏི ཝིསེསིཏཏྟཱ ཙ. ཏཐཱ ཧི དྷམྨཔདཱདཱིསུ ཀེཝལཾ གཱཐཱབནྡྷེསུ, སགཱཐཀཏྟེཔི སོམནསྶཉཱཎམཡིཀགཱཐཱཡུཏྟེསུ, ‘ཝུཏྟཉྷེཏ’ནྟིཨཱདིཝཙནསམྦནྡྷེསུ, ཨབྦྷུཏདྷམྨཔཊིསཾཡུཏྟེསུ ཙ སུཏྟཝིསེསེསུ ཡཐཱཀྐམཾ གཱཐཱཨུདཱནཨིཏིཝུཏྟཀཨབྦྷུཏདྷམྨསཉྙཱ པཏིཊྛིཏཱ, ཏཐཱ སཏིཔི གཱཐཱབནྡྷབྷཱཝེ བྷགཝཏོ ཨཏཱིཏཱསུ ཛཱཏཱིསུ ཙརིཡཱནུབྷཱཝཔྤཀཱསཀེསུ ཛཱཏཀསཉྙཱ, སཏིཔི པཉྷཱཝིསྶཛྫནབྷཱཝེ, སགཱཐཀཏྟེ ཙ ཀེསུཙི སུཏྟནྟེསུ ཝེདསྶ ལབྷཱཔནཏོ ཝེདལླསཉྙཱ པཏིཊྛིཏཱཏི ཨེཝཾ ཏེན ཏེན སགཱཐཀཏྟཱདིནཱ ནིམིཏྟེན ཏེསུ ཏེསུ སུཏྟཝིསེསེསུ གེཡྻཱདིསཉྙཱ པཏིཊྛིཏཱཏི ཝིསེསཝིདྷཡོ སུཏྟངྒཏོ པརེ གེཡྻཱདཡོ. ཡཾ པནེཏྠ གེཡྻངྒཱདིནིམིཏྟརཧིཏཾ, ཏཾ སུཏྟངྒཾ ཝིསེསསཉྙཱཔརིཧཱརེན སཱམཉྙསཉྙཱཡ པཝཏྟནཏོཏི. ནནུ ཙ སགཱཐཀཾ སུཏྟཾ གེཡྻཾ, ནིགྒཱཐཀཾ སུཏྟཾ ཝེཡྻཱཀརཎནྟི སུཏྟངྒཾ ན སམྦྷཝཏཱིཏི ཙོདནཱ ཏདཝཏྠཱ ཝཱཏི? ན ཏདཝཏྠཱ, སོདྷིཏཏྟཱ. སོདྷིཏཉྷི པུབྦེ གཱཐཱཝིརཧེ སཏི པུཙྪཱཝིསྶཛྫནབྷཱཝོ ཝེཡྻཱཀརཎསྶ ཏབྦྷཱཝནིམིཏྟནྟི.

ཡཉྩ ཝུཏྟཾ – ‘‘གཱཐཱབྷཱཝཏོ མངྒལསུཏྟཱདཱིནཾ (ཁུ. པཱ. ༥.༡, ༢, ༣) སུཏྟངྒསངྒཧོ ན སིཡཱ’’ཏི, ཏཾ ན, ནིརུལ༹ྷཏྟཱ. ནིརུལ༹ྷོ ཧི མངྒལསུཏྟཱདཱིནཾ སུཏྟབྷཱཝོ. ན ཧི ཏཱནི དྷམྨཔདབུདྡྷཝཾསཱདཡོ ཝིཡ གཱཐཱབྷཱཝེན པཉྙཱཏཱནི, ཨཐ ཁོ སུཏྟབྷཱཝེན. ཏེནེཝ ཧི ཨཊྛཀཐཱཡཾ ‘‘སུཏྟནཱམཀ’’ནྟི ནཱམགྒཧཎཾ ཀཏཾ. ཡཉྩ པན ཝུཏྟཾ – ‘‘སགཱཐཀཏྟཱ གེཡྻངྒསངྒཧོ སིཡཱ’’ཏི, ཏདཔི ནཏྠི, ཡསྨཱ སཧཏཱཉྙེན. སཧ གཱཐཱཧཱིཏི ཧི སགཱཐཀཾ. སཧབྷཱཝོ ནཱམ ཨཏྠཏོ ཨཉྙེན ཧོཏི, ན ཙ མངྒལསུཏྟཱདཱིསུ ཀཐཱཝིནིམུཏྟོ ཀོཙི སུཏྟཔདེསོ ཨཏྠི, ཡོ ‘སཧ གཱཐཱཧཱི’ཏི ཝུཙྩེཡྻ, ན ཙ སམུདཱཡོ ནཱམ ཀོཙི ཨཏྠི, ཡདཔི ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨུབྷཏོཝིབྷངྒཱདཱིསུ སགཱཐཀཔྤདེསཱནཾ གེཡྻངྒསངྒཧོ སིཡཱ’’ཏི ཏདཔི ན, ཨཉྙཏོ. ཨཉྙཱ ཨེཝ ཧི ཏཱ གཱཐཱ ཛཱཏཀཱདིཔརིཡཱཔནྣཏྟཱ. ཨཏོ ན ཏཱཧི ཨུབྷཏོཝིབྷངྒཱདཱིནཾ གེཡྻངྒབྷཱཝོཏི. ཨེཝཾ སུཏྟཱདཱིནཾ ཨངྒཱནཾ ཨཉྙམཉྙསངྐརཱབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ.

‘‘ཨཡཾ དྷམྨོ…པེ… ཨཡཾ ཝིནཡོ, ཨིམཱནི ཙཏུརཱསཱིཏི དྷམྨཀྑནྡྷསཧསྶཱནཱི’’ཏི བུདྡྷཝཙནཾ དྷམྨཝིནཡཱདིབྷེདེན ཝཝཏྠཔེཏྭཱ སངྒཱཡནྟེན མཧཱཀསྶཔཔྤམུཁེན ཝསིགཎེན ཨནེཀཙྪརིཡཔཱཏུབྷཱཝཔཊིམཎྜིཏཱཡ སངྒཱིཏིཡཱ ཨིམསྶ དཱིགྷཱགམསྶ པཋམམཛ྄ཛྷིམབུདྡྷཝཙནཱདིབྷཱཝོ ཝཝཏྠཱཔིཏོཏི དསྶེཏི, ‘‘ཨེཝམེཏཾ ཨབྷེདཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ.

ནིདཱནཀཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡. བྲཧྨཛཱལསུཏྟཝཎྞནཱ

པརིབྦཱཛཀཀཐཱཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཾ དསྶེཏྭཱ ཡདཏྠཾ སཱ ཨིདྷ དསྶིཏཱ, ཨིདཱནི ཏཾ ནིགམནཝསེན དསྶེཏུཾ ‘‘ཨིམིསྶཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ བྲཧྨཛཱལསྶ སཱདྷཱརཎཏོ བཱཧིརནིདཱནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨབྦྷནྟརནིདཱནཾ སཾཝཎྞེཏུཾ ‘‘ཏཏྠ ཨེཝ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨཐ ཝཱ ཚཧི ཨཱཀཱརེཧི སཾཝཎྞནཱ ཀཱཏབྦཱ སམྦནྡྷཏོ པདཏོ པདཝིབྷཱགཏོ པདཏྠཏོ ཨནུཡོགཏོ པརིཧཱརཏོ ཙཱཏི. ཏཏྠ སམྦནྡྷོ ནཱམ དེསནཱསམྦནྡྷོ. ཡཾ ལོཀིཡཱ ‘‘ཨུམྨུགྒྷཱཏོ’’ཏི ཝདནྟི. སོ པན པཱལི༹ཡཱ ནིདཱནཔཱལི༹ཝསེན, ནིདཱནཔཱལི༹ཡཱ པན སངྒཱིཏིཝསེན ཝེདིཏབྦོཏི པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཾ དསྶེནྟེན ནིདཱནཔཱལི༹ཡཱ སམྦནྡྷསྶ དསྶིཏཏྟཱ པདཱདིཝསེན སཾཝཎྞནཾ ཀརོནྟོ ‘‘ཨེཝནྟི ནིཔཱཏཔད’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ‘‘མེཏིཨཱདཱིནཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཨནྟརཱ-སདྡ-ཙ-སདྡཱནཾ ནིཔཱཏཔདབྷཱཝོ, ཝཏྟབྦོ, ན ཝཱ ཝཏྟབྦོ ཏེསཾ ནཡགྒཧཎེན གཧིཏཏྟཱ, ཏདཝསིཊྛཱནཾ ཨཱཔཊི-སདྡཱནཾ ཨཱདི-སདྡེན སངྒཎྷནཏོ. ‘‘པདཝིབྷཱགོ’’ཏི པདཱནཾ ཝིསེསོ, ན པན པདཝིགྒཧོ. ཨཐ ཝཱ པདཱནི ཙ པདཝིབྷཱགོ ཙ པདཝིབྷཱགོ, པདཝིགྒཧོ ཙ པདཝིབྷཱགོ ཙ པདཝིབྷཱགོཏི ཝཱ ཨེཀསེསཝསེན པདཔདཝིགྒཧཱཔི པདཝིབྷཱག སདྡེན ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཏཏྠ པདཝིགྒཧོ ‘‘བྷིཀྑཱུནཾ སངྒྷོ’’ཏིཨཱདིབྷེདེསུ པདེསུ དཊྛབྦོ.

ཨཏྠཏོཏི པདཏྠཏོ. ཏཾ པན པདཏྠཾ ཨཏྠུདྡྷཱརཀྐམེན པཋམཾ ཨེཝཾ-སདྡསྶ དསྶེནྟོ ‘‘ཨེཝཾསདྡོ ཏཱཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨཝདྷཱརཎཱདཱིཏི ཨེཏྠ ཨཱདི-སདྡེན ཨིདམཏྠཔུཙྪཱཔརིམཱཎཱདིཨཏྠཱནཾ སངྒཧོ དཊྛབྦོ. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཨེཝཾགཏཱནི, ཨེཝཾཝིདྷོ, ཨེཝམཱཀཱརོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཨིདཾ-སདྡསྶ ཨཏྠེ ཨེཝཾ-སདྡོ. གཏ-སདྡོ ཧི པཀཱརཔརིཡཱཡོ, ཏཐཱ ཝིདྷཱཀཱར-སདྡཱ ཙ. ཏཐཱ ཧི ཝིདྷཡུཏྟགཏ-སདྡེ ལོཀིཡཱ པཀཱརཏྠེ ཝདནྟི. ‘‘ཨེཝཾ ནུ ཁོ, ན ནུ ཁོ, ཀིཾ ནུ ཁོ, ཀཐཾ ནུ ཁོ’’ཏི, ‘‘ཨེཝཾ སུ ཏེ སུནྷཱཏཱ སུཝིལིཏྟཱ ཀཔྤིཏཀེསམསྶུ, ཨཱམུཏྟམཱལཱབྷརཎཱ ཨོདཱཏཝཏྠཝསནཱ པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི སམཔྤིཏཱ སམངྒཱིབྷཱུཏཱ པརིཙཱརེནྟི, སེཡྻཐཱཔི ཏྭཾ ཨེཏརཧི སཱཙརིཡཀོཏི? ནོ ཧིདཾ བྷོ གོཏམཱ’’ཏི ཙ ཨཱདཱིསུ པུཙྪཱཡཾ. ‘‘ཨེཝཾ ལཧུཔརིཝཏྟཾ, ཨེཝཾ ཨཱཡུཔརིཡནྟོ’’ཏི ཙ ཨཱདཱིསུ པརིམཱཎེ. ནནུ ཙ ‘‘ཨེཝཾ ནུ ཁོ, ཨེཝཾ སུ ཏེ, ཨེཝཾ ཨཱཡུཔརིཡནྟོ’’ཏི ཨེཏྠ ཨེཝཾ-སདྡེན པུཙྪནཱཀཱརཔརིམཱཎཱཀཱརཱནཾ ཝུཏྟཏྟཱ ཨཱཀཱརཏྠོ ཨེཝ ཨེཝཾ-སདྡོ ཏི? ན, ཝིསེསསབྦྷཱཝཏོ. ཨཱཀཱརམཏྟཝཱཙཀོ ཧེཏྠ ཨཱཀཱརཏྠོཏི ཨདྷིཔྤེཏོ, ཡཐཱ ‘‘ཨེཝཾ བྱཱཁོཏིཨཱདཱིསུ པན ན ཨཱཀཱརཝིསེསཝཱཙཀོ ཨེཝཉྩ ཀཏྭཱ ‘‘ཨེཝཾ ཛཱཏེན མཙྩེནཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཨུཔམཱདཱིསུ ཨུདཱཧརཎཱནི ཨུཔཔནྣཱནི ཧོནྟི. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཡཐཱཔི…པེ… བཧུ’’ནྟི? ཨེཏྠ པུཔྥརཱསིཊྛཱནིཡཏོ མནུསྶུཔཔཏྟིསཔྤུརིསཱུཔནིསྶཡསདྡྷམྨསཝནཡོནིསོམནསིཀཱརབྷོགསམྤཏྟིཨཱདིདཱནཱདིཔུཉྙཀིརིཡཱཧེཏུསམུདཱཡཏོ སོབྷཱསུགནྡྷཏཱདིགུཎཡོགཏོ མཱལཱགུཎསདིསིཡོ པཧཱུཏཱ པུཉྙཀིརིཡཱ མརིཏབྦསབྷཱཝཏཱཡ མཙྩེན སཏྟེན ཀཏྟབྦཱཏི ཛོདིཏཏྟཱ པུཔྥརཱསིམཱལཱགུཎཱཝ ཨུཔམཱ, ཏེསཾ ཨུཔམཱཀཱརོ ཡཐཱ-སདྡེན ཨནིཡམཏོ ཝུཏྟོཏི ཨེཝཾ-སདྡོ ཨུཔམཱཀཱརནིགམནཏྠོཏི ཝཏྟུཾ ཡུཏྟཾ. སོ པན ཨུཔམཱཀཱརོ ནིཡམིཡམཱནོ ཨཏྠཏོ ཨུཔམཱཝ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨུཔམཱཡཾ ཨཱགཏོ’’ཏི.

ཏཐཱ ཨེཝཾ ཨིམིནཱ ཨཱཀཱརེན ‘‘ཨབྷིཀྐམིཏབྦ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཨུཔདིསིཡམཱནཱཡ སམཎསཱརུཔྤཱཡ ཨཱཀཔྤསམྤཏྟིཡཱ ཡོ ཏཏྠ ཨུཔདིསནཱཀཱརོ, སོ ཨཏྠཏོ ཨུཔདེསོཡེཝཱཏི ཝུཏྟཾ ‘‘ཨེཝཾ ཏེ…པེ… ཨུཔདེསེ’’ཏི. ཏཐཱ ཨེཝམེཏཾ བྷགཝཱ, ཨེཝམེཏཾ སུགཏཱཏི ཨེཏྠ ཙ བྷགཝཏཱ ཡཐཱཝུཏྟམཏྠཾ ཨཝིཔརཱིཏཏོ ཛཱནནྟེཧི ཀཏཾ ཏཏྠ སཾཝིཛྫམཱནགུཎཱནཾ པཀཱརེཧི ཧཾསནཾ ཨུདགྒཏཱཀརཎཾ སམྤཧཾསནཾ, ཡོ ཏཏྠ སམྤཧཾསནཱཀཱརོཏི ཡོཛེཏབྦཾ. ཨེཝམེཝཾ པནཱཡནྟི ཨེཏྠ གརཧཎཱཀཱརོཏི ཡོཛེཏབྦཾ. སོ ཙ གརཧཎཱཀཱརོ ‘‘ཝསལཱི’’ཏིཨཱདི ཁུཾསནསདྡསནྣིདྷཱནཏོ ཨིདྷ ཨེཝཾ-སདྡེན པཀཱསིཏོཏི ཝིཉྙཱཡཏི. ཡཐཱ ཙེཏྠ, ཨེཝཾ ཨུཔམཱཀཱརཱདཡོཔི ཨུཔམཱདིཝསེན ཝུཏྟཱནཾ པུཔྥརཱསིཨཱདིསདྡཱནཾ སནྣིདྷཱནཏོཏི དཊྛབྦཾ. ཨེཝཉྩ ཝདེཧཱིཏི ‘‘ཡཐཱཧཾ ཝདཱམི, ཨེཝཾ སམཎཾ ཨཱནནྡཾ ཝདེཧཱི’’ཏི ཝདནཱཀཱརོ ཨིདཱནི ཝཏྟབྦོ ཨེཝཾ-སདྡེན ནིདསྶཱིཡཏཱིཏི ནིདསྶནཏྠོ ཝུཏྟོ. ཨེཝཾ ནོཏི ཨེཏྠཱཔི ཏེསཾ ཡཐཱཝུཏྟདྷམྨཱནཾ ཨཧིཏདུཀྑཱཝཧབྷཱཝེ སནྣིཊྛཱནཛནནཏྠཾ ཨནུམཏིགྒཧཎཝསེན ‘‘སཾཝཏྟནྟི, ནོ ཝཱ, ཀཐཾ ཝཱ ཨེཏྠ ཧོཏཱི’’ཏི པུཙྪཱཡ ཀཏཱཡ ‘‘ཨེཝཾ ནོ ཨེཏྠ ཧོཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ ཏདཱཀཱརསནྣིཊྛཱནཾ ཨེཝཾ-སདྡེན ཝིབྷཱཝིཏནྟི ཝིཉྙཱཡཏི, སོ པན ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ སཾཝཏྟནཱཀཱརོ ནིཡམིཡམཱནོ ཨཝདྷཱརཎཏྠོ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨེཝཾ ནོ ཨེཏྠ ཧོཏཱིཏི ཨཱདཱིསུ ཨཝདྷཱརཎེ’’ཏི. ཨེཝཾ བྷནྟེཏི པན དྷམྨསྶ སཱདྷུཀཾ སཝནམནསིཀཱརེ སནྣིཡོཛིཏེཧི བྷིཀྑཱུཧི ཨཏྟནོ ཏཏྠ ཋིཏབྷཱཝསྶ པཊིཛཱནནཝསེན ཝུཏྟཏྟཱ ཨེཏྠ ཨེཝཾ-སདྡོ ཝཙནསམྤཊིཙྪནཏྠོ ཝུཏྟོ, ཏེན ཨེཝཾ བྷནྟེ, སཱདྷུ བྷནྟེ, སུཊྛུ བྷནྟེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ནཱནཱནཡནིཔུཎནྟི ཨེཀཏྟནཱནཏྟཨབྱཱཔཱརཨེཝཾདྷམྨཏཱསངྑཱཏཱ, ནནྡིཡཱཝཊྚ ཏིཔུཀྑལསཱིཧཝིཀྐཱིལི༹ཏཨངྐུསདིསཱལོཙནསངྑཱཏཱ ཝཱ ཨཱདྷཱརཱདིབྷེདཝསེན ནཱནཱཝིདྷཱ ནཡཱ ནཱནཱནཡཱ, ནཡཱ ཝཱ པཱལི༹གཏིཡོ, ཏཱ ཙ པཉྙཏྟིཨནུཔཉྙཏྟིཨཱདིཝསེན སཾཀིལེབྷཱགིཡཱདིལོཀིཡཱདིཏདུབྷཡཝོམིསྶཏཱདིཝསེན ཀུསལཱདིཝསེན ཁནྡྷཱདིཝསེན སངྒཧཱདིཝསེན སམཡཝིམུཏྟཱདིཝསེན ཋཔནཱདིཝསེན ཀུསལམཱུལཱདིཝསེན ཏིཀཔཊྛཱནཱདིཝསེན ཙ ནཱནཔྤཀཱརཱཏི ནཱནཱནཡཱ, ཏེཧི ནིཔུཎཾ སཎྷསུཁུམནྟི ནཱནཱནཡནིཔུཎཾ. ཨཱསཡོཝ ཨཛ྄ཛྷཱསཡོ, ཏེ ཙ སསྶཏཱདིབྷེདེན, ཏཏྠ ཙ ཨཔྤརཛཀྑཏཱདིཝསེན ཨནེཀཱ, ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡཱདཡོ ཨེཝ ཝཱ སམུཊྛཱནཾ ཨུཔྤཏྟིཧེཏུ ཨེཏསྶཱཏི ཨནེཀཛ྄ཛྷཱསཡསམུཊྛཱནཾ. ཨཏྠབྱཉྫནསམྤནྣནྟི ཨཏྠབྱཉྫནཔརིཔུཎྞཾ ཨུཔནེཏབྦཱབྷཱཝཏོ, སངྐཱསནཔཀཱསནཝིཝརཎཝིབྷཛནཨུཏྟཱནཱིཀརཎཔཉྙཏྟིཝསེན ཚཧི ཨཏྠཔདེཧི, ཨཀྑརཔདབྱཉྫནཱཀཱརནིརུཏྟིནིདྡེསཝསེན ཚཧི བྱཉྫནཔདེཧི ཙ སམནྣཱགཏནྟི ཝཱ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ.

ཝིཝིདྷཔཱཊིཧཱརིཡནྟི ཨེཏྠ པཱཊིཧཱརིཡཔདསྶ ཝཙནཏྠཾ ‘‘པཊིཔཀྑཧརཎཏོ རཱགཱདིཀིལེསཱཔནཡནཏོ པཱཊིཧཱརིཡ’’ནྟི ཝདནྟི. བྷགཝཏོ པན པཊིཔཀྑཱ རཱགཱདཡོ ན སནྟི, ཡེ ཧརིཏབྦཱ. པུཐུཛྫནཱནམྤི ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ ཨཊྛགུཎསམནྣཱགཏེ ཙིཏྟེ ཧཏཔཊིཔཀྑེ ཨིདྡྷིཝིདྷཾ པཝཏྟཏི, ཏསྨཱ ཏཏྠ པཝཏྟཝོཧཱརེན ཙ ན སཀྐཱ ཨིདྷ ‘‘པཱཊིཧཱརིཡ’’ནྟི ཝཏྟུཾ. སཙེ པན མཧཱཀཱརུཎིཀསྶ བྷགཝཏོ ཝེནེཡྻགཏཱ ཙ ཀིལེསཱ པཊིཔཀྑཱ, ཏེསཾ ཧརཎཏོ ‘‘པཱཊིཧཱརིཡ’’ནྟི ཝུཏྟཾ, ཨེཝཾ སཏི ཡུཏྟམེཏཾ. ཨཐ ཝཱ བྷགཝཏོ ཙ སཱསནསྶ ཙ པཊིཔཀྑཱ ཏིཏྠིཡཱ, ཏེསཾ ཧརཎཏོ པཱཊིཧཱརིཡཾ. ཏེ ཧི དིཊྛིཧརཎཝསེན, དིཊྛིཔྤཀཱསནེ ཨསམཏྠབྷཱཝེན ཙ ཨིདྡྷིཨཱདེསནཱནུསཱསནཱིཧི ཧརིཏཱ ཨཔནཱིཏཱ ཧོནྟཱིཏི. ‘‘པཊཱི’’ཏི ཝཱ ཨཡཾ སདྡོ ‘‘པཙྪཱ’’ཏི ཨེཏསྶ ཨཏྠཾ བོདྷེཏི ‘‘ཏསྨིཾ པཊིཔཝིཊྛམྷི, ཨཉྙོ ཨཱགཉྪི བྲཱཧྨཎོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ, ཏསྨཱ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ, ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ ཙ ཀཏཀིཙྩེན པཙྪཱ ཧརིཏབྦཾ པཝཏྟེཏབྦནྟི པཊིཧཱརིཡཾ, ཨཏྟནོ ཝཱ ཨུཔཀྐིལེསེསུ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནམགྒེཧི ཧརིཏེསུ པཙྪཱ ཧརཎཾ པཊིཧཱརིཡཾ. ཨིདྡྷིཨཱདེསནཱནུསཱསནིཡོ ཙ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེན, ཀཏཀིཙྩེན ཙ སཏྟཧིཏཏྠཾ པུན པཝཏྟེཏབྦཱ, ཧརིཏེསུ ཙ ཨཏྟནོ ཨུཔཀྐིལེསེསུ པརསཏྟཱནཾ ཨུཔཀྐིལེསཧརཎཱནི ཧོནྟཱིཏི པཊིཧཱརིཡཱནི བྷཝནྟི. པཊིཧཱརིཡམེཝ པཱཊིཧཱརིཡཾ. པཊིཧཱརིཡེ ཝཱ ཨིདྡྷིཨཱདེསནཱནུསཱསནཱིསམུདཱཡེ བྷཝཾ ཨེཀེཀཾ ‘‘པཱཊིཧཱརིཡ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. པཊིཧཱརིཡཾ ཝཱ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ མགྒོ ཙ པཊིཔཀྑཧརཎཏོ, ཏཏྠ ཛཱཏཾ, ཏསྨིཾ ཝཱ ནིམིཏྟབྷཱུཏེ, ཏཏོ ཝཱ ཨཱགཏནྟི པཱཊིཧཱརིཡཾ. ཏསྶ པན ཨིདྡྷིཨཱདིབྷེདེན ཝིསཡབྷེདེན ཙ བཧུཝིདྷསྶ བྷགཝཏོ དེསནཱཡ ལབྦྷམཱནཏྟཱ ཨཱཧ ‘‘ཝིཝིདྷཔཱཊིཧཱརིཡ’’ནྟི.

ན ཨཉྙཐཱཏི བྷགཝཏོ སམྨུཁཱ སུཏཱཀཱརཏོ ན ཨཉྙཐཱཏི ཨཏྠོ, ན པན བྷགཝཏོ དེསིཏཱཀཱརཏོ. ཨཙིནྟེཡྻཱནུབྷཱཝཱ ཧི བྷགཝཏོ དེསནཱ. ཨེཝཉྩ ཀཏྭཱ ‘‘སབྦཔྤཀཱརེན ཀོ སམཏྠོ ཝིཉྙཱཏུ’’ནྟི ཨིདཾ ཝཙནཾ སམཏྠིཏཾ ཧོཏི. དྷཱརཎབལདསྶནཉྩ ན ཝིརུཛ྄ཛྷཏི སུཏཱཀཱརཱཝིརཛ྄ཛྷནསྶ ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱ. ན ཧེཏྠ ཨཏྠནྟརཏཱཔརིཧཱརོ དྭིནྣམྤི ཨཏྠཱནཾ ཨེཀཝིསཡཏྟཱ, ཨིཏརཐཱ ཐེརོ བྷགཝཏོ དེསནཱཡ སབྦཐཱ པཊིགྒཧཎེ སམཏྠོ ཨསམཏྠོ ཙཱཏི ཨཱཔཛྫེཡྻཱཏི.

‘‘ཡོ པརོ ན ཧོཏི, སོ ཨཏྟཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟཱཡ ནིཡཀཛ྄ཛྷཏྟསངྑཱཏཱཡ སསནྟཏིཡཾ ཝཏྟནཏོ ཏིཝིདྷོཔི མེ-སདྡོ ཀིཉྩཱཔི ཨེཀསྨིཾཡེཝ ཨཏྠེ དིསྶཏི, ཀརཎསམྤདཱནསཱམིནིདྡེསཝསེན པན ཝིཛྫམཱནབྷེདཾ སནྡྷཱཡཱཧ ‘‘མེ-སདྡོ ཏཱིསུ ཨཏྠེསུ དིསྶཏཱི’’ཏི.

ཀིཉྩཱཔི ཨུཔསགྒོ ཀིརིཡཾ ཝིསེསེཏི, ཛོཏཀབྷཱཝཏོ པན སཏིཔི ཏསྨིཾ སུཏ-སདྡོ ཨེཝ ཏཾ ཏམཏྠཾ ཨནུཝདཏཱིཏི ཨནུཔསགྒསྶ སུཏ-སདྡསྶ ཨཏྠུདྡྷཱརེ སཨུཔསགྒསྶ གཧཎཾ ན ཝིརུཛ྄ཛྷཏཱིཏི དསྶེནྟོ ‘‘སཨུཔསགྒོ ཙ ཨནུཔསགྒོ ཙཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨསྶཱཏི སུཏ-སདྡསྶ. ཀམྨབྷཱཝསཱདྷནཱནི ཨིདྷ སུཏ-སདྡེ སམྦྷཝནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ‘‘ཨུཔདྷཱརིཏནྟི ཝཱ ཨུཔདྷཱརཎནྟི ཝཱ ཨཏྠོ’’ཏི. མཡཱཏི ཨཏྠེ སཏཱིཏི ཡདཱ མེསདྡསྶ ཀཏྟུཝསེན ཀརཎནིདྡེསོ, ཏདཱཏི ཨཏྠོ. མམཱཏི ཨཏྠེ སཏཱིཏི ཡདཱ སམྦནྡྷཝསེན སཱམིནིདྡེསོ, ཏདཱ.

སུཏསདྡསནྣིདྷཱནེ པཡུཏྟེན ཨེཝཾསདྡེན སཝནཀིརིཡཱཛོཏཀེན བྷཝིཏབྦནྟི ཝུཏྟཾ ‘‘ཨེཝནྟི སོཏཝིཉྙཱཎཱདིཝིཉྙཱཎཀིཙྩནིདསྶན’’ནྟི. ཨཱདི-སདྡེན སམྤཊིཙྪནཱདཱིནཾ པཉྩདྭཱརིཀཝིཉྙཱཎཱནཾ ཏདབྷིནིཧཊཱནཉྩ མནོདྭཱརིཀཝིཉྙཱཎཱནཾ གཧཎཾ ཝེདིཏབྦཾ. སབྦེསམྤི ཝཱཀྱཱནཾ ཨེཝཀཱརཏྠསཧིཏཏྟཱ ‘‘སུཏ’’ནྟི ཨེཏསྶ སུཏཾ ཨེཝཱཏི ཨཡམཏྠོ ལབྦྷཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨསྶཝནབྷཱཝཔཊིཀྑེཔཏོ’’ཏི, ཨེཏེན ཨཝདྷཱརཎེན ནིརཱཀཏཾ དསྶེཏི. ཡཐཱ ཙ སུཏཾ སུཏཾ ཨེཝཱཏི ནིཡམེཏབྦཾ, ཏཾ སམྨཱ སུཏཾ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨནཱུནཱདྷིཀཱཝིཔརཱིཏགྒཧཎནིདསྶན’’ནྟི. ཨཐ ཝཱ ‘‘སདྡནྟརཏྠཱཔོཧནཝསེན སདྡོ ཨཏྠཾ ཝདཏཱི’’ཏི སུཏནྟི ཨསུཏཾ ན ཧོཏཱིཏི ཨཡམེཏསྶ ཨཏྠོཏི ཝུཏྟཾ ‘‘ཨསྶཝནབྷཱཝཔཊིཀྑེཔཏོ’’ཏི, ཨིམིནཱ དིཊྛཱདིཝིནིཝཏྟནཾ ཀརོཏི. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ན ཨིདཾ མཡཱ དིཊྛཾ, ན སཡམྦྷུཉཱཎེན སཙྪིཀཏཾ, ཨཐ ཁོ སུཏཾ, ཏཉྩ ཁོ སམྨདེཝཱཏི. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཨནཱུནཱདྷིཀཱཝིཔརཱིཏགྒཧཎནིདསྶན’’ནྟི. ཨཝདྷཱརཎཏྠེ ཝཱ ཨེཝཾ-སདྡེ ཨཡཾ ཨཏྠཡོཛནཱ ཀརཱིཡཏཱིཏི ཏདཔེཀྑསྶ སུཏ-སདྡསྶ ཨཡམཏྠོ ཝུཏྟོ ‘‘ཨསྶཝནབྷཱཝཔཊིཀྑེཔཏོ’’ཏི. ཏེནེཝ ཨཱཧ ‘‘ཨནཱུནཱདྷིཀཱཝིཔརཱིཏགྒཧཎནིདསྶན’’ནྟི. སཝནསདྡོ ཙེཏྠ ཀམྨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ སུཡྻཏཱིཏི.

ཨེཝཾ སཝནཧེཏུསུཎནྟཔུགྒལསཝནཝིསེསཝསེན པདཏྟཡསྶ ཨེཀེན པཀཱརེན ཨཏྠཡོཛནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི པཀཱརནྟརེཧིཔི ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཐཱ ཨེཝ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཏསྶཱཏི ཡཱ སཱ བྷགཝཏོ སམྨུཁཱ དྷམྨསྶཝནཱཀཱརེན པཝཏྟཱ མནོདྭཱརཝིཉྙཱཎཝཱིཐི, ཏསྶཱ. སཱ ཧི ནཱནཔྤཀཱརེན ཨཱརམྨཎེ པཝཏྟིཏུཾ སམཏྠཱ. ཏཐཱ ཙ ཝུཏྟཾ ‘‘སོཏདྭཱརཱནུསཱརེནཱ’’ཏི. ནཱནཔྤཀཱརེནཱཏི ཝཀྑམཱནཱནཾ ཨནེཀཝིཧིཏཱནཾ བྱཉྫནཏྠགྒཧཎཱནཱནཱཀཱརེན, ཨེཏེན ཨིམིསྶཱ ཡོཛནཱཡ ཨཱཀཱརཏྠོ ཨེཝཾ-སདྡོ གཧིཏོཏི དཱིཔེཏི. པཝཏྟིབྷཱཝཔྤཀཱསནནྟི པཝཏྟིཡཱ ཨཏྠིབྷཱཝཔྤཀཱསནཾ. ‘‘སུཏནྟི དྷམྨཔྤཀཱསན’’ནྟི ཡསྨིཾ ཨཱརམྨཎེ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱ ཝིཉྙཱཎཝཱིཐི ནཱནཔྤཀཱརེན པཝཏྟཱ, ཏསྶ དྷམྨཏྟཱ ཝུཏྟཾ, ན སུཏསདྡསྶ དྷམྨཏྠཏྟཱ. ཝུཏྟསྶེཝཏྠསྶ པཱཀཊཱིཀརཎཾ ‘‘ཨཡཉྷེཏྠཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཝིཉྙཱཎཝཱིཐིཡཱཏི ཀརཎཏྠེ ཀརཎཝཙནཾ. མཡཱཏི ཀཏྠུཨཏྠེ.

‘‘ཨེཝནྟི ནིདྡིསིཏབྦཔྤཀཱསན’’ནྟི ནིདསྶནཏྠཾ ཨེཝཾ-སདྡཾ གཧེཏྭཱ ཝུཏྟཾ ནིདསྶེཏབྦསྶ ནིདྡིསིཏབྦཏྟཱབྷཱཝཱབྷཱཝཏོ, ཏེན ཨེཝཾ-སདྡེན སཀལམྤི སུཏྟཾ པཙྩཱམཊྛནྟི དསྶེཏི. སུཏ-སདྡསྶ ཀིརིཡཱསདྡཏྟཱ, སཝནཀིརིཡཱཡ ཙ སཱདྷཱརཎཝིཉྙཱཎཔྤབནྡྷཔཊིབདྡྷཏྟཱ ཏཏྠ ཙ པུགྒལཝོཧཱརོཏི ཝུཏྟཾ ‘‘སུཏནྟི པུགྒལཀིཙྩཔྤཀཱསན’’ནྟི. ན ཧི པུགྒལཝོཧཱརརཧིཏེ དྷམྨཔྤབནྡྷེ སཝནཀིརིཡཱ ལབྦྷཏཱིཏི.

‘‘ཡསྶ ཙིཏྟསནྟཱནསྶཱ’’ཏིཨཱདིཔི ཨཱཀཱརཏྠམེཝ ཨེཝཾ-སདྡཾ གཧེཏྭཱ པུརིམཡོཛནཱཡ ཨཉྙཐཱ ཨཏྠཡོཛནཾ དསྶེཏུཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨཱཀཱརཔཉྙཏྟཱིཏི ཨུཔཱདཱཔཉྙཏྟི ཨེཝ, དྷམྨཱནཾ པཝཏྟིཨཱཀཱརུཔཱདཱནཝསེན ཏཐཱ ཝུཏྟཱ. ‘‘སུཏནྟི ཝིསཡནིདྡེསོ’’ཏི སོཏབྦབྷཱུཏོ དྷམྨོ སཝནཀིརིཡཱཀཏྟུཔུགྒལསྶ སཝནཀིརིཡཱཝསེན པཝཏྟིཊྛཱནནྟི ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཙིཏྟསནྟཱནཝིནིམུཏྟསྶ པརམཏྠཏོ ཀསྶཙི ཀཏྟུ ཨབྷཱཝེཔི སདྡཝོཧཱརེན བུདྡྷིཔརིཀཔྤིཏབྷེདཝཙནིཙྪཱཡ ཙིཏྟསནྟཱནཏོ ཨཉྙཾ ཝིཡ ཏཾསམངྒིཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཙིཏྟསནྟཱནེན ཏཾསམངྒིནོ’’ཏི. སཝནཀིརིཡཱཝིསཡོཔི སོཏབྦདྷམྨོ སཝནཀིརིཡཱཝསེན པཝཏྟཙིཏྟསནྟཱནསྶ ཨིདྷ པརམཏྠཏོ ཀཏྟུབྷཱཝཏོ, སཝནཝསེན ཙིཏྟཔྤཝཏྟིཡཱ ཨེཝ ཝཱ སཝནཀིརིཡཱབྷཱཝཏོ ཏཾཀིརིཡཱཀཏྟུ ཙ ཝིསཡོ ཧོཏཱིཏི ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཏཾསམངྒིནོ ཀཏྟུ ཝིསཡེ’’ཏི. སུཏཱཀཱརསྶ ཙ ཐེརསྶ སམྨཱནིཙྪིཏབྷཱཝཏོ ཨཱཧ ‘‘གཧཎསནྣིཊྛཱན’’ནྟི, ཨེཏེན ཝཱ ཨཝདྷཱརཎཏྠཾ ཨེཝཾ-སདྡཾ གཧེཏྭཱ ཨཡཾ ཨཏྠཡོཛནཱ ཀཏཱཏི དཊྛབྦཾ.

པུབྦེ སུཏཱནཾ ནཱནཱཝིཧིཏཱནཾ སུཏྟསངྑཱཏཱནཾ ཨཏྠབྱཉྫནཱནཾ ཨུཔདྷཱརིཏརཱུཔསྶ ཨཱཀཱརསྶ ནིདསྶནསྶ ཨཝདྷཱརཎསྶ ཝཱ པཀཱསནསབྷཱཝོ ཨེཝཾ-སདྡོཏི ཏདཱཀཱརཱདིཨུཔདྷཱརཎསྶ པུགྒལཔཉྙཏྟིཡཱ ཨུཔཱདཱནབྷཱུཏདྷམྨཔྤབནྡྷབྱཱཔཱརཏཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨེཝནྟི པུགྒལཀིཙྩནིདྡེསོ’’ཏི. སཝནཀིརིཡཱ པན པུགྒལཝཱདིནོཔི ཝིཉྙཱཎནིརཔེཀྑཱ ནཏྠཱིཏི ཝིསེསཏོ ཝིཉྙཱཎབྱཱཔཱརོཏི ཨཱཧ ‘‘སུཏནྟི ཝིཉྙཱཎཀིཙྩནིདྡེསོ’’ཏི. མེཏི སདྡཔྤཝཏྟིཡཱ ཨེཀནྟེནེཝ སཏྟཝིསཡཏྟཱ, ཝིཉྙཱཎཀིཙྩསྶ ཙ ཏཏྠེཝ སམོདཧིཏབྦཏོ ‘‘མེཏི ཨུབྷཡཀིཙྩཡུཏྟཔུགྒལནིདྡེསོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨཝིཛྫམཱནཔཉྙཏྟིཝིཛྫམཱནཔཉྙཏྟིསབྷཱཝཱ ཡཐཱཀྐམཾ ཨེཝཾ-སདྡ སུཏ-སདྡཱནཾ ཨཏྠཱཏི ཏེ ཏཐཱརཱུཔཔཉྙཏྟིཨུཔཱདཱནབྱཱཔཱརབྷཱཝེན དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨེཝནྟི པུགྒལཀིཙྩནིདྡེསོ. སུཏནྟི ཝིཉྙཱཎཀིཙྩནིདྡེསོ’’ཏི. ཨེཏྠ ཙ ཀརཎཀིརིཡཱཀཏྟུཀམྨཝིསེསཔྤཀཱསནཝསེན པུགྒལབྱཱཔཱཝིསཡཔུགྒལབྱཱཔཱརནིདསྶནཝསེན གཧཎཱཀཱརགཱཧཀཏབྦིསཡཝིསེསནིདྡེསཝསེན ཀཏྟུཀརཎ བྱཱཔཱརཀཏྟུནིདྡེསཝསེན ཙ དུཏིཡཱདཡོ ཙཏསྶོ ཨཏྠཡོཛནཱ དསྶིཏཱཏི དཊྛབྦཾ.

སབྦསྶཱཔི སདྡཱདྷིགམནཱིཡསྶ ཨཏྠསྶ པཉྙཏྟིམུཁེནེཝ པཊིཔཛྫིཏབྦཏྟཱ, སབྦཔཉྙཏྟཱིནཉྩ ཝིཛྫམཱནཱདིཝསེན ཚསུ པཉྙཏྟིབྷེདེསུ ཨནྟོགདྷཏྟཱ ཏེསུ ‘‘ཨེཝ’’ནྟིཨཱདཱིནཾ པཉྙཏྟཱིནཾ སརཱུཔཾ ནིདྡྷཱརེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨེཝནྟི ཙ མེཏི ཙཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཨེཝནྟི ཙ མེཏི ཙ ཝུཙྩམཱནསྶ ཨཏྠསྶ ཨཱཀཱརཱདིནོ, དྷམྨཱནཉྩ ཨསལླཀྑཎབྷཱཝཏོ ཨཝིཛྫམཱནཔཉྙཏྟིབྷཱཝོཏི ཨཱཧ ‘‘སཙྩིཀཊྛཔརམཏྠཝསེན ཨཝིཛྫམཱནཔཉྙཏྟཱི’’ཏི. ཏཏྠ སཙྩིཀཊྛཔརམཏྠཝསེནཱཏི བྷཱུཏཏྠཨུཏྟམཏྠཝསེན. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏིཡོ མཱཡཱམརཱིཙིཨཱདཡོ ཝིཡ ཨབྷཱུཏཏྠོ, ཨནུསྶཝཱདཱིཧི གཧེཏབྦོ ཝིཡ ཨནུཏྟམཏྠོ ཙ ན ཧོཏི, སོ རཱུཔསདྡཱདིསབྷཱཝོ རུཔྤནཱནུབྷཝནཱདིསབྷཱཝོ ཝཱ ཨཏྠོ ‘‘སཙྩིཀཊྛོ, པརམཏྠ ཙཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ན ཏཐཱ ཨེཝཾ མེཏི པདཱནམཏྠོཏི, ཨེཏམེཝཏྠཾ པཱཀཊཏརཾ ཀཱཏུཾ ‘‘ཀིཉྷེཏྠ ཏ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. སུཏནྟི པན སདྡཱཡཏནཾ སནྡྷཱཡཱཧ ‘‘ཝིཛྫམཱནཔཉྙཏྟཱི’’ཏི. ཏེནེཝ ཧི ‘‘ཡཉྷི ཏམེཏྠ སོཏེན ཨུཔལདྡྷ’’ནྟི ཝུཏྟཾ, ‘‘སོཏདྭཱརཱནུསཱརེན ཨུཔལདྡྷ’’ནྟི པན ཝུཏྟེ ཨཏྠབྱཉྫནཱདིསབྦཾ ལབྦྷཏི. ཏཾ ཏཾ ཨུཔཱདཱཡ ཝཏྟབྦཏོཏི སོཏཔཐཾ ཨཱགཏེ དྷམྨེ ཨུཔཱདཱཡ ཏེསཾ ཨུཔདྷཱརིཏཱཀཱརཱདིནོ པཙྩཱམསནཝསེན ‘‘ཨེཝ’’ནྟི, སསནྟཏིཔརིཡཱཔནྣེ ཁནྡྷེ ཨུཔཱདཱཡ ‘‘མེ’’ཏི ཝཏྟབྦཏྟཱཏི ཨཏྠོ. དིཊྛཱདིསབྷཱཝརཧིཏེ སདྡཱཡཏནེ པཝཏྟམཱནོཔི སུཏཝོཧཱརོ ‘‘དུཏིཡཾ ཏཏིཡ’’ནྟིཨཱདིཀོ ཝིཡ པཋམཱདཱིནི དིཊྛམུཏཝིཉྙཱཏེ ཨཔེཀྑིཏྭཱ པཝཏྟོཏི ཨཱཧ ‘‘དིཊྛཱདཱིནི ཨུཔནིདྷཱཡ ཝཏྟབྦཏོ’’ཏི. ཨསུཏཾ ན ཧོཏཱིཏི ཧི ‘‘སུཏ’’ནྟི པཀཱསིཏོ ཡམཏྠོཏི.

ཨཏྟནཱ པཊིཝིདྡྷཱ སུཏྟསྶ པཀཱརཝིསེསཱ ‘‘ཨེཝ’’ནྟི ཐེརེན པཙྩཱམཊྛཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཨསམྨོཧཾ དཱིཔེཏཱི’’ཏི. ‘‘ནཱནཔྤཀཱརཔཊིཝེདྷསམཏྠོ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཏེན ཝཀྑམཱནསྶ སུཏྟསྶ ནཱནཔྤཀཱརཏཾ དུཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷཏཉྩ དསྶེཏི. ‘‘སུཏསྶ ཨསམྨོསཾ དཱིཔེཏཱི’’ཏི སུཏཱཀཱརསྶ ཡཱཐཱཝཏོ དསྶིཡམཱནཏྟཱ ཝུཏྟཾ. ཨསམྨོཧེནཱཏི སམྨོཧཱབྷཱཝེན, པཉྙཱཡ ཨེཝ ཝཱ སཝནཀཱལསམྦྷཱུཏཱཡ ཏདུཏྟརཀཱལཔཉྙཱསིདྡྷི, ཨེཝཾ ཨསམྨོསེནཱཏི ཨེཏྠཱཔི ཝཏྟབྦཾ. བྱཉྫནཱནཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏབྦོ ཨཱཀཱརོ ནཱཏིགམྦྷཱིརོ, ཡཐཱསུཏདྷཱརཎམེཝ ཏཏྠ ཀརཎཱིཡནྟི སཏིཡཱ བྱཱཔཱརོ ཨདྷིཀོ, པཉྙཱ ཏཏྠ གུཎཱིབྷཱུཏཱཏི ཝུཏྟཾ ‘‘པཉྙཱཔུབྦངྒམཱཡཱ’’ཏིཨཱདི པཉྙཱཡ པུབྦངྒམཱཏི ཀཏྭཱ. པུབྦངྒམཏཱ ཙེཏྠ པདྷཱནབྷཱཝོ ‘‘མནོཔུབྦངྒམཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ, པུབྦངྒམཏཱཡ ཝཱ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདཱིསུ ཨཱཝཛྫནཱདཱིནཾ ཝིཡ ཨཔྤདྷཱནཏྟེ པཉྙཱ པུབྦངྒམཱ ཨེཏིསྶཱཏི ཨཡམྤི ཨཏྠོ ཡུཛྫཏི, ཨེཝཾ ‘‘སཏིཔུབྦངྒམཱཡཱ’’ཏི ཨེཏྠཱཔི ཝུཏྟནཡཱནུསཱརེན ཡཐཱསམྦྷཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཏྠབྱཉྫནསམྤནྣསྶཱཏི ཨཏྠབྱཉྫནཔརིཔུཎྞསྶ, སངྐཱསནཔཀཱསནཝིཝརཎཝིབྷཛནཨུཏྟཱནཱིཀརཎཔཉྙཏྟིཝསེན ཚཧི ཨཏྠཔདེཧི, ཨཀྑརཔདབྱཉྫནཱཀཱརནིརུཏྟིནིདྡེསཝསེན ཚཧི བྱཉྫནཔདེཧི ཙ སམནྣཱགཏསྶཱཏི ཝཱ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ.

ཡོནིསོམནསིཀཱརཾ དཱིཔེཏཱིཏི ཨེཝཾ-སདྡེན ཝུཙྩམཱནཱནཾ ཨཱཀཱརནིདསྶནཱཝདྷཱརཎཏྠཱནཾ ཨཝིཔརཱིཏསདྡྷམྨཝིསཡཏྟཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ‘‘ཨཝིཀྑེཔཾ དཱིཔེཏཱི’’ཏི ‘‘བྲཧྨཛཱལཾ ཀཏྠ བྷཱསིཏ’’ནྟིཨཱདི པུཙྪཱཝསེན པཀརཎཔྤཏྟསྶ ཝཀྑམཱནསྶ སུཏྟསྶ སཝནཾ སམཱདྷཱནམནྟརེན ན སམྦྷཝཏཱིཏི ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ‘‘ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟསྶཱ’’ཏིཨཱདི ཏསྶེཝཏྠསྶ སམཏྠནཝསེན ཝུཏྟཾ. སབྦསམྤཏྟིཡཱཏི ཨཏྠབྱཉྫནདེསཀཔཡོཛནཱདིསམྤཏྟིཡཱ. ཨཝིཔརཱིཏསདྡྷམྨཝིསཡེཧི ཝིཡ ཨཱཀཱརནིདསྶནཱཝདྷཱརཎཏྠེཧི ཡོནིསོམནསིཀཱརསྶ, སདྡྷམྨསྶཝནེན ཝིཡ ཙ ཨཝིཀྑེཔསྶ ཡཐཱ ཡོནིསོམནསིཀཱརེན ཕལབྷཱུཏེན ཨཏྟསམྨཱཔཎིདྷིཔུབྦེཀཏཔུཉྙཏཱནཾ སིདྡྷི ཝུཏྟཱ ཏདཝིནཱབྷཱཝཏོ, ཨེཝཾ ཨཝིཀྑེཔེན ཕལབྷཱུཏེན ཀཱརཎབྷཱུཏཱནཾ སདྡྷམྨསྶཝནསཔྤུརིསཱུཔནིསྶཡཱནཾ སིདྡྷི དསྶེཏབྦཱ སིཡཱ ཨསྶུཏཝཏོ, སཔྤུརིསཱུཔནིསྶཡརཧིཏསྶ ཙ ཏདབྷཱཝཏོ.

‘‘ན ཧི ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ’’ཏིཨཱདིནཱ སམཏྠནཝཙནེན པན ཨཝིཀྑེཔེན ཀཱརཎབྷཱུཏེན སཔྤུརིསཱུཔནིསྶཡེན ཙ ཕལབྷཱུཏསྶ སདྡྷམྨསྶཝནསྶ སིདྡྷི དསྶིཏཱ. ཨཡཾ པནེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ ཡུཏྟོ སིཡཱསདྡྷམྨསྶཝནསཔྤུརིསཱུཔནིསྶཡཱ ན ཨེཀནྟེན ཨཝིཀྑེཔསྶ ཀཱརཎཾ བཱཧིརངྒཏྟཱ, ཨཝིཀྑེཔོ པན སཔྤུརིསཱུཔནིསྶཡོ ཝིཡ སདྡྷམྨསྶཝནསྶ ཨེཀནྟཀཱརཎནྟི. ཨེཝམྤི ཨཝིཀྑེཔེན སཔྤུརིསཱུཔནིསྶཡསིདྡྷིཛོཏནཱ ན སམཏྠིཏཱཝ, ནོ ན སམཏྠིཏཱ ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟཱནཾ སཔྤུརིསཔཡིརུཔཱསནཱབྷཱཝསྶ ཨཏྠསིདྡྷཏྟཱ. ཨེཏྠ ཙ པུརིམཾ ཕལེན ཀཱརཎསྶ སིདྡྷིདསྶནཾ ནདཱིཔཱུརེན ཝིཡ ཨུཔརི ཝུཊྛིསབྦྷཱཝསྶ, དུཏིཡཾ ཀཱརཎེན ཕལསྶ སིདྡྷིདསྶནཾ དཊྛབྦཾ ཨེཀནྟེན ཝསྶིནཱ ཝིཡ མེགྷཝུཊྛཱནེན ཝུཊྛིཔྤཝཏྟིཡཱ.

བྷགཝཏོ ཝཙནསྶ ཨཏྠབྱཉྫནཔབྷེདཔརིཙྪེདཝསེན སཀལསཱསནསམྤཏྟིཨོགཱཧནཱཀཱརོ ནིརཝསེསཔརཧིཏཔཱརིཔཱུརིཀཱརཎནྟི ཝུཏྟཾ ‘‘ཨེཝཾ བྷདྡཀོ ཨཱཀཱརོ’’ཏི. ཡསྨཱ ན ཧོཏཱིཏི སམྦནྡྷོ. པཙྪིམཙཀྐདྭཡསམྤཏྟིནྟི ཨཏྟསམྨཱཔཎིདྷིཔུབྦེཀཏཔུཉྙཏཱསངྑཱཏཾ གུཎདྭཡཾ. ཨཔརཱཔརཾ ཝུཏྟིཡཱ ཙེཏྠ ཙཀྐབྷཱཝོ, ཙརནྟི ཨེཏེཧི སཏྟཱ སམྤཏྟིབྷཝེསཱུཏི ཝཱ. ཡེ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི བྷིཀྑཝེ ཙཀྐཱནི, ཡེཧི སམནྣཱགཏཱནཾ དེཝམནུསྶཱནཾ ཙཏུཙཀྐཾ ཝཏྟཏཱི’’ཏིཨཱདི. པུརིམཔཙྪིམབྷཱཝོ ཙེཏྠ དེསནཱཀྐམཝསེན དཊྛབྦོ. པཙྪིམཙཀྐདྭཡསིདྡྷིཡཱཏི པཙྪིམཙཀྐདྭཡསྶ ཨཏྠིཏཱཡ. སམྨཱཔཎིཧིཏཏྟོ པུབྦེ ཙ ཀཏཔུཉྙོ སུདྡྷཱསཡོ ཧོཏི ཏདསུདྡྷིཧེཏཱུནཾ ཀིལེསཱནཾ དཱུརཱིབྷཱཝཏོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཱསཡསུདྡྷི སིདྡྷཱ ཧོཏཱི’’ཏི. ཏཐཱ ཧི ཝུཏྟཾ ‘‘སམྨཱཔཎིཧིཏཾ ཙིཏྟཾ, སེཡྻསོ ནཾ ཏཏོ ཀརེ’’ཏི, ‘‘ཀཏཔུཉྙོསི ཏྭཾ ཨཱནནྡ, པདྷཱནཾ ཨནུཡུཉྫ ཁིཔྤཾ ཧོཧིསི ཨནཱསཝོཏི ཙ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཨཱསཡསུདྡྷིཡཱ ཨདྷིགམབྱཏྟིསིདྡྷཱི’’ཏི. པཡོགསུདྡྷིཡཱཏི ཡོནིསོམནསིཀཱརཔུབྦངྒམསྶ དྷམྨསྶཝནཔཡོགསྶ ཝིསདབྷཱཝེན. ཏཐཱ ཙཱཧ ‘‘ཨཱགམབྱཏྟིསིདྡྷཱི’’ཏི. སབྦསྶ ཝཱ ཀཱཡཝཙཱིཔཡོགསྶ ནིདྡོསབྷཱཝེན. པརིསུདྡྷཀཱཡཝཙཱིཔཡོགོ ཧི ཝིཔྤཊིསཱརཱབྷཱཝཏོ ཨཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ པརིཡཏྟིཡཾ ཝིསཱརདོ ཧོཏཱིཏི.

‘‘ནཱནཔྤཀཱརཔཊིཝེདྷདཱིཔཀེནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཏྠབྱཉྫནེསུ ཐེརསྶ ཨེཝཾ-སདྡ སུཏ-སདྡཱནཾ ཨསམྨོཧཱསམྨོསདཱིཔནཏོ ཙཏུཔཊིསམྦྷིདཱཝསེན ཨཏྠཡོཛནཾ དསྶེཏི. ཏཏྠ ‘‘སོཏབྦཔྤབྷེདཔཊིཝེདྷདཱིཔཀེནཱ’’ཏི ཨེཏེན ཨཡཾ སུཏ-སདྡོ ཨེཝཾ-སདྡསནྣིདྷཱནཏོ, ཝཀྑམཱནཱཔེཀྑཱཡ ཝཱ སཱམཉྙེནེཝ སོཏབྦདྷམྨཝིསེསཾ ཨཱམསཏཱིཏི དསྶེཏི. མནོདིཊྛིཀརཎཱཔརིཡཏྟིདྷམྨཱནཾ ཨནུཔེཀྑནསུཔྤཊིཝེདྷཱ ཝིསེསཏོ མནསིཀཱརཔཊིབདྡྷཱཏི ཏེ ཝུཏྟནཡེན ཡོནིསོམནསིཀཱརདཱིཔཀེན ཨེཝཾ-སདྡེན ཡོཛེཏྭཱ, སཝནདྷཱརཎཝཙཱིཔརིཙཡཱ པརིཡཏྟིདྷམྨཱནཾ ཝིསེསེན སོཏཱཝདྷཱནཔཊིབདྡྷཱཏི ཏེ ཨཝིཀྑེཔདཱིཔཀེན སུཏ-སདྡེན ཡོཛེཏྭཱ དསྶེནྟོ སཱསནསམྤཏྟིཡཱ དྷམྨསྶཝནེ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེཏི. ཏཏྠ དྷམྨཱཏི པརིཡཏྟིདྷམྨཱ. མནསཱནུཔེཀྑིཏཱཏི ‘‘ཨིདྷ སཱིལཾ ཀཐིཏཾ, ཨིདྷ སམཱདྷི, ཨིདྷ པཉྙཱ, ཨེཏྟཀཱ ཨེཏྠ ཨནུསནྡྷིཡོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན མནསཱ ཨནུཔེཀྑིཏཱ. དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱཏི ནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིབྷཱུཏཱཡ, ཉཱཏཔརིཉྙཱསངྑཱཏཱཡ ཝཱ དིཊྛིཡཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝུཏྟརཱུཔཱརཱུཔདྷམྨེ ‘‘ཨིཏི རཱུཔཾ, ཨེཏྟཀཾ རཱུཔ’’ནྟིཨཱདིནཱ སུཊྛུ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ པཊིཝིདྡྷཱ.

‘‘སཀལེན ཝཙནེནཱ’’ཏི པུབྦེ ཏཱིཧི པདེཧི ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཡོཛིཏཏྟཱ ཝུཏྟཾ. ཨསཔྤུརིསབྷཱུམིནྟི ཨཀཏཉྙུཏཾ ‘‘ཨིདྷེཀཙྩོ པཱཔབྷིཀྑུ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏཾ དྷམྨཝིནཡཾ པརིཡཱཔུཎིཏྭཱ ཨཏྟནོ དཧཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ ཨནརིཡཝོཧཱརཱཝཏྠཾ. སཱ ཨེཝ ཨནརིཡཝོཧཱརཱཝཏྠཱ ཨསདྡྷམྨོ. ནནུ ཙ ཨཱནནྡཏྠེརསྶ ‘‘མམེདཾ ཝཙན’’ནྟི ཨདྷིམཱནསྶ, མཧཱཀསྶཔཏྠེརཱདཱིནཉྩ ཏདཱསངྐཱཡ ཨབྷཱཝཏོ ཨསཔྤུརིསབྷཱུམིསམཏིཀྐམཱདིཝཙནཾ ནིརཏྠཀཾ ཏི? ནཡིདཾ ཨེཝཾ ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏ’’ནྟི ཝདནྟེན ཨཡམྤི ཨཏྠོ ཝིབྷཱཝིཏོཏི དསྶནཏོ. ཀེཙི པན ‘‘དེཝཏཱནཾ པརིཝིཏཀྐཱཔེཀྑཾ ཏཐཱཝཙནནྟི ཨེདིསཱི ཙོདནཱ ཨནཝཀཱསཱ’’ཏི ཝདནྟི. ཏསྨིཾ ཀིར ཁཎེ ཨེཀཙྩཱནཾ དེཝཏཱནཾ ཨེཝཾ ཙེཏསོ པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི ‘‘ཏཐཱགཏོ ཙ པརིནིབྦུཏོ, ཨཡཉྩ ཨཱཡསྨཱ དེསནཱཀུསལོ, ཨིདཱནི དྷམྨཾ དེསེཏི, སཀྱཀུལཔྤསུཏོ ཏཐཱགཏསྶ བྷཱཏཱ ཙཱུལ༹པིཏུཔུཏྟོ, ཀིཾ ནུ ཁོ སཡཾ སཙྪིཀཏ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཨུདཱཧུ བྷགཝཏོཡེཝ ཝཙནཾ ཡཐཱསུཏ’’ནྟི. ཨེཝཾ ཏདཱསངྐིཏཔྤཀཱརཏོ ཨསཔྤུརིསབྷཱུམིསམོཀྐམཱདིཏོ ཨཏིཀྐམཱདི ཝིབྷཱཝིཏནྟི. ཨཏྟནོ ཨདཧནྟོཏི ‘‘མམེཏ’’ནྟི ཨཏྟནི ཨཊྛཔེནྟོ. ཨཔྤེཏཱིཏི ནིདསྶེཏི. དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠེསུ ཡཐཱརཧཾ སཏྟེ ནེཏཱིཏི ནེཏྟི, དྷམྨོཡེཝ ནེཏྟི དྷམྨནེཏྟི.

དལ༹ྷཏརནིཝིཊྛཱ ཝིཙིཀིཙྪཱ ཀངྑཱ. ནཱཏིསཾསཔྤནཾ མཏིབྷེདམཏྟཾ ཝིམཏི. ཨསྶདྡྷིཡཾ ཝིནཱསེཏི བྷགཝཏོ དེསིཏཏྟཱ, སམྨུཁཱ ཙསྶ པཊིགྒཧིཏཏྟཱ, ཁལིཏདུརུཏྟཱདིགྒཧཎདོསཱབྷཱཝཏོ ཙ. ཨེཏྠ ཙ པཋམཱདཡོ ཏིསྶོ ཨཏྠཡོཛནཱ ཨཱཀཱརཱདིཨཏྠེསུ ཨགྒཧིཏཝིསེསམེཝ ཨེཝཾ-སདྡཾ གཧེཏྭཱ དསྶིཏཱ, ཏཏོ པརཱ ཏིསྶོ ཨཱཀཱརཏྠམེཝ ཨེཝཾ-སདྡཾ གཧེཏྭཱ ཝིབྷཱཝིཏཱ. པཙྪིམཱ པན ཏིསྶོ ཡཐཱཀྐམཾ ཨཱཀཱརཏྠཾ ནིདསྶནཏྠཾ ཨཝདྷཱརཎཏྠཉྩ ཨེཝཾ-སདྡཾ གཧེཏྭཱ ཡོཛིཏཱཏི དཊྛབྦཾ.

ཨེཀ-སདྡོ ཨཉྙསེཊྛཱསཧཱཡསངྑྱདཱིསུ དིསྶཏི. ཏཐཱཧེས ‘‘སསྶཏོ ཨཏྟཱ ཙ ལོཀོ ཙ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙནྟི ཨིཏྠེཀེ ཨབྷིཝདནྟཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཨཉྙཏྠེ དིསྶཏི, ‘‘ཙེཏསོ ཨེཀོདིབྷཱཝ’’ནྟིཨཱདཱིསུ སེཊྛཏྠེ, ‘‘ཨེཀོ ཝཱུཔཀཊྛོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཨསཧཱཡེ, ‘‘ཨེཀོཝ ཁོ བྷིཀྑཝེ ཁཎོ ཙ སམཡོ ཙ བྲཧྨཙརིཡཝཱསཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ སངྑྱཡཾ, ཨིདྷཱཔི སངྑྱཡནྟི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨེཀནྟི གཎནཔརིཙྪེདནིདྡེསོ’’ཏི. ཀཱལཉྩ སམཡཉྩཱཏི ཡུཏྟཀཱལཉྩ པཙྩཡསཱམགྒིཉྩ. ཁཎོཏི ཨོཀཱསོ. ཏཐཱགཏུཔྤཱདཱདིཀོ ཧི མགྒབྲཧྨཙརིཡསྶ ཨོཀཱསོ ཏཔྤཙྩཡཔཊིལཱབྷཧེཏུཏྟཱ. ཁཎོ ཨེཝ སམཡོ. ཡོ ‘‘ཁཎོ’’ཏི ཙ ‘‘སམཡོ’’ཏི ཙ ཝུཙྩཏི, སོ ཨེཀོ ཝཱཏི ཧི ཨཏྠོ. མཧཱསམཡོཏི མཧཱསམཱུཧོ. སམཡོཔི ཁོཏི སིཀྑཱཔདཔཱུརཎསྶ ཧེཏུཔི. སམཡཔྤཝཱདཀེཏི དིཊྛིཔྤཝཱདཀེ. ཏཏྠ ཧི ནིསིནྣཱ ཏིཏྠིཡཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ སམཡཾ པཝདནྟཱིཏི. ཨཏྠཱབྷིསམཡཱཏི ཧིཏཔཊིལཱབྷཱ. ཨབྷིསམེཏབྦོཏི ཨབྷིསམཡོ, ཨབྷིསམཡོ ཨཏྠོཏི ཨབྷིསམཡཊྛོཏི པཱིལ༹ན ཨཱདཱིནི ཨབྷིསམེཏབྦབྷཱཝེན ཨེཀཱིབྷཱཝཾ ཨུཔནེཏྭཱ ཝུཏྟཱནི. ཨབྷིསམཡསྶ ཝཱ པཊིཝེདྷསྶ ཝིསཡབྷཱུཏབྷཱཝོ ཨབྷིསམཡཊྛོཏི ཏཱནེཝ ཏཐཱ ཨེཀཏྟེན ཝུཏྟཱནི. ཏཏྠ པཱིལ༹ནཾ དུཀྑསཙྩསྶ ཏཾ སམངྒཱིནོ ཧིཾསནཾ ཨཝིཔྥཱརིཀཏཱཀརཎཾ. སནྟཱཔོདུཀྑདུཀྑཏཱདིཝསེན སནྟཱཔནཾ པརིདཧཎཾ.

ཏཏྠ སཧཀཱརཱིཀཱརཎཾ སནྣིཛ྄ཛྷ སམེཏི སམཝེཏཱིཏི སམཡོ, སམཝཱཡོ. སམེཏི སམཱགཙྪཏི མགྒབྲཧྨཙརིཡམེཏྠ ཏདཱདྷཱརཔུགྒལེཧཱིཏི སམཡོ, ཁཎོ. སམེཏི ཨེཏྠ, ཨེཏེནཝ སཾགཙྪཏི སཏྟོ, སབྷཱཝདྷམྨོ ཝཱ སཧཛཱཏཱདཱིཧི, ཨུཔྤཱདཱདཱིཧི ཝཱཏི སམཡོ, ཀཱལོ. དྷམྨཔྤཝཏྟིམཏྟཏཱཡ ཨཏྠཏོ ཨབྷཱུཏོཔི ཧི ཀཱལོ དྷམྨཔྤཝཏྟིཡཱ ཨདྷིཀརཎཾ, ཀརཎཾ ཝིཡ ཙ ཀཔྤནཱམཏྟསིདྡྷེན རཱུཔེན ཝོཧརཱིཡཏཱིཏི. སམཾ, སཧ ཝཱ ཨཝཡཝཱནཾ ཨཡནཾ པཝཏྟི ཨཝཊྛཱནནྟི སམཡོ, སམཱུཧོ, ཡཐཱ ‘‘སམུདཱཡོ’’ཏི. ཨཝཡཝསཧཱཝཊྛཱནམེཝ ཧི སམཱུཧོཏི. ཨཝསེསཔཙྩཡཱནཾ སམཱགམེ ཨེཏི ཕལཾ ཨེཏསྨཱ ཨུཔྤཛྫཏི པཝཏྟཏི ཙཱཏི སམཡོ, ཧེཏུ ཡཐཱ ‘‘སམུདཡོ’’ཏི. སམེཏི སཾཡོཛནབྷཱཝཏོ སམྦནྡྷོ ཨེཏི ཨཏྟནོ ཝིསཡེ པཝཏྟཏི, དལ༹ྷགྒཧཎབྷཱཝཏོ ཝཱ སཾཡུཏྟཱ ཨཡནྟི པཝཏྟནྟི སཏྟཱ ཡཐཱབྷིནིཝེསཾ ཨེཏེནཱཏི སམཡོ, དིཊྛི. དིཊྛིསཾཡོཛནེན ཧི སཏྟཱ ཨཏིཝིཡ བཛ྄ཛྷནྟཱིཏི. སམིཏི སངྒཏི སམོདྷཱནནྟི སམཡོ, པཊིལཱབྷོ. སམསྶ ཡཱནཾ, སམྨཱ ཝཱ ཡཱནཾ ཨཔགམོཏི སམཡོ, པཧཱནཾ. ཨབྷིམུཁཾ ཉཱཎེན ཨེཏབྦོ ཨབྷིསམེཏབྦོཏི ཨབྷིསམཡོ, དྷམྨཱནཾ ཨཝིཔརཱིཏོ སབྷཱཝོ. ཨབྷིམུཁབྷཱཝེན སམྨཱ ཨེཏི གཙྪཏི བུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨབྷིསམཡོ, དྷམྨཱནཾ ཡཐཱབྷཱུཏསབྷཱཝཱཝབོདྷོ. ཨེཝཾ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཨཏྠེ སམཡ-སདྡསྶ པཝཏྟི ཝེདིཏབྦཱ. སམཡ-སདྡསྶ ཨཏྠུདྡྷཱརེ ཨབྷིསམཡ-སདྡསྶ ཨུདཱཧརཎཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཨསྶཱཏི སམཡ-སདྡསྶ. ཀཱལོ ཨཏྠོ སམཝཱཡཱདཱིནཾ ཨཏྠཱནཾ ཨིདྷ ཨསམྦྷཝཏོ དེསདེསཀཔརིསཱནཾ ཝིཡ སུཏྟསྶ ནིདཱནབྷཱཝེན ཀཱལསྶ ཨཔདིསིཏབྦཏོ ཙ.

ཀསྨཱ པནེཏྠ ཨནིཡཱམིཏཝསེནེཝ ཀཱལོ ནིདྡིཊྛོ, ན ཨུཏུསཾཝཙྪརཱདིཝསེན ནིཡམེཏྭཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔཱི’’ཏིཨཱདི. ཨུཏུསཾཝཙྪརཱདིཝསེན ནིཡམཾ ཨཀཏྭཱ སམཡ-སདྡསྶ ཝཙནེ ཨཡམྤི གུཎོ ལདྡྷོ ཧོཏཱིཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཡེ ཝཱ ཨིམེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. སཱམཉྙཛོཏནཱ ཧི ཝིསེསེ ཨཝཏིཊྛཏཱིཏི. ཏཏྠ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརསམཡོ དེཝསིཀཾ ཛྷཱནསམཱཔཏྟཱིཧི ཝཱིཏིནཱམནཀཱལོ, ཝིསེསཏོ སཏྟསཏྟཱཧཱནི. པཀཱསཱཏི དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཡཱ པཀམྤནཨོབྷཱསཔཱཏུབྷཱཝཱདཱིཧི པཱཀཊཱ. ཡཐཱཝུཏྟཔྤབྷེདེསུཡེཝ སམཡེསུ ཨེཀདེསཾ པཀཱརནྟརེཧི སངྒཧེཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡོ ཙཱཡ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཐཱ ཧི ཉཱཎཀིཙྩསམཡོ ཨཏྟཧིཏཔཊིཔཏྟིསམཡོ ཙ ཨབྷིསམྦོདྷིསམཡོ. ཨརིཡཏུཎྷིབྷཱཝསམཡོ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརསམཡོ. ཀརུཎཱཀིཙྩཔརཧིཏཔཊིཔཏྟིདྷམྨིཀཐཱསམཡོ དེསནཱསམཡེཝ.

ཀརཎཝཙནེན ནིདྡེསོ ཀཏོ ཡཐཱཏི སམྦནྡྷོ. ཏཏྠཱཏི ཨབྷིདྷམྨཝིནཡེསུ. ཏཐཱཏི བྷུམྨཀརཎེཧི. ཨདྷིཀརཎཏྠ ཨཱདྷཱརཏྠོ. བྷཱཝོ ནཱམ ཀིརིཡཱ, ཀིརིཡཱཡ ཀིརིཡནྟརལཀྑཎཾ བྷཱཝེནབྷཱཝལཀྑཎཾ. ཏཏྠ ཡཐཱ ཀཱལོ སབྷཱཝདྷམྨཔརིཙྪིནྣོ སཡཾ པརམཏྠཏོ ཨཝིཛྫམཱནོཔི ཨཱདྷཱརབྷཱཝེན པཉྙཱཏོ ཏངྑཎཔྤཝཏྟཱནཾ ཏཏོ པུབྦེ པརཏོ ཙ ཨབྷཱཝཏོ ‘‘པུབྦཎྷེ ཛཱཏོ, སཱཡནྷེ གཙྪཏཱི’’ཏི, ཙ ཨཱདཱིསུ, སམཱུཧོ ཙ ཨཝཡཝཝིནིམུཏྟོ ཨཝིཛྫམཱནོཔི ཀཔྤནཱམཏྟསིདྡྷོ ཨཝཡཝཱནཾ ཨཱདྷཱརབྷཱཝེན པཉྙཱཔཱིཡཏི ‘‘རུཀྑེ སཱཁཱ, ཡཝརཱསིཡཾ སམྦྷཱུཏོ’’ཏིཨཱདཱིསུ, ཨེཝཾ ཨིདྷཱཔཱིཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨདྷིཀརཎཉྷི…པེ… དྷམྨཱན’’ནྟི. ཡསྨིཾ ཀཱལེ, དྷམྨཔུཉྫེ ཝཱ ཀཱམཱཝཙརཾ ཀུསལཾ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤནྣཾ ཧོཏི, ཏསྨིཾཡེཝ ཀཱལེ, དྷམྨཔུཉྫེ ཙ ཕསྶཱདཡོཔི ཧོནྟཱིཏི ཨཡཉྷི ཏཏྠ ཨཏྠོ. ཡཐཱ ཙ གཱཝཱིསུ དུཡ྄ཧམཱནཱསུ གཏོ, དུདྡྷཱསུ ཨཱགཏོཏི དོཧནཀིརིཡཱཡ གམནཀིརིཡཱ ལཀྑཱིཡཏི, ཨེཝཾ ཨིདྷཱཔི ‘‘ཡསྨིཾ སམཡེ, ཏསྨིཾ སམཡེ’’ཏི ཙ ཝུཏྟེ སཏཱིཏི ཨཡམཏྠོ ཝིཉྙཱཡམཱནོ ཨེཝ ཧོཏི པདཏྠསྶ སཏྟཱཝིརཧཱབྷཝཏོཏི སམཡསྶ སཏྟཱཀིརིཡཱཡ ཙིཏྟསྶ ཨུཔྤཱདཀིརིཡཱ, ཕསྶཱདཱིནཾ བྷཝནཀིརིཡཱ ཙ ལཀྑཱིཡཏི. ཡསྨིཾ སམཡེཏི ཡསྨིཾ ནཝམེ ཁཎེ, ཡོནིསོམནསིཀཱརཱདིཧེཏུམྷི, པཙྩཡསམཝཱཡེ ཝཱ སཏི ཀཱམཱཝཙརཾ ཀུསལཾ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤནྣཾ ཧོཏི, ཏསྨིཾཡེཝ ཁཎེ, ཧེཏུམྷི, པཙྩཡསམཝཱཡེ ཙ སཏི ཕསྶཱདཡོཔི ཧོནྟཱིཏི ཨུབྷཡཏྠ སམཡ-སདྡེ བྷུམྨནིདྡེསོ ཀཏོ ལཀྑཎབྷཱུཏབྷཱཝཡུཏྟོཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཁཎ…པེ… ལཀྑཱིཡཏཱི’’ཏི.

ཧེཏུཨཏྠོ ཀརཎཏྠོ ཙ སམྦྷཝཏི ‘‘ཨནྣེན ཝསཏི, ཨཛ྄ཛྷེནེན ཝསཏི, ཕརསུནཱ ཚིནྡཏི, ཀུདཱལེན ཁཎཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. ཝཱིཏིཀྐམཉྷི སུཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷཾ སནྣིཔཱཏཱཔེཏྭཱ ཨོཏིཎྞཝཏྠུཀཾ པུགྒལཾ པཊིཔུཙྪིཏྭཱ, ཝིགརཧིཏྭཱ ཙ ཏཾ ཏཾ ཝཏྠུཾ ཨོཏིཎྞཀཱལཾ ཨནཏིཀྐམིཏྭཱ ཏེནེཝ ཀཱལེན སིཀྑཱཔདཱནི པཉྙཔེནྟོ བྷགཝཱ ཝིཧརཏི སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཧེཏུཉྩ ཨཔེཀྑམཱནོ ཏཏིཡཔཱརཱཛིཀཱདཱིསུ ཝིཡཱཏི.

ཨཙྩནྟམེཝ ཨཱརམྦྷཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ དེསནཱནིཊྛཱནཾ པརཧིཏཔཊིཔཏྟིསངྑཱཏེན ཀརུཎཱཝིཧཱརེན. ཏདཏྠཛོཏནཏྠནྟི ཨཙྩནྟསཾཡོགཏྠཛོཏནཏྠཾ. ཨུཔཡོགཝཙནནིདྡེསོ ཀཏོ ཡཐཱ ‘‘མཱསཾ ཨཛ྄ཛྷེཏཱི’’ཏི.

པོརཱཎཱཏི ཨཊྛཀཐཱཙརིཡཱ. ཨབྷིལཱཔམཏྟབྷེདོཏི ཝཙནམཏྟེན ཝིསེསོ. ཏེན སུཏྟཝིནཡེསུ ཝིབྷཏྟིབྱཏཡོ ཀཏོཏི དསྶེཏི.

སེཊྛནྟི སེཊྛཝཱཙཀཾ ཝཙནཾ སེཊྛནྟི ཝུཏྟཾ སེཊྛགུཎསཧཙརཎཏོ. ཏཐཱ ཨུཏྟམནྟི ཨེཏྠཱཔི. གཱརཝཡུཏྟོཏི གརུབྷཱཝཡུཏྟོ གརུགུཎཡོགཏོ, གརུཀརཎཱརཧཏཱཡ ཝཱ གཱརཝཡུཏྟོ.

ཝུཏྟོཡེཝ ན པན ཨིདྷ ཝཏྟབྦོ ཝིསུདྡྷིམགྒསྶ ཨིམིསྶཱ ཨཊྛཀཐཱཡ ཨེཀདེསབྷཱཝཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨཔིཙ བྷགེ ཝནི, ཝམཱིཏི ཝཱ བྷགཝཱ, བྷགེ སཱིལཱདིགུཎེ ཝནི བྷཛི སེཝི, ཏེ ཝཱ ཝིནེཡྻསནྟཱནེསུ ‘‘ཀཐཾ ནུ ཁོ ཨུཔྤཛྫེཡྻུ’’ནྟི ཝནི ཡཱཙི པཏྠཡཱིཏི བྷགཝཱ, བྷགཾ ཝཱ སིརིཾ, ཨིསྶརིཡཾ, ཡསཉྩ ཝམི ཁེལཔིཎྜཾ ཝིཡ ཚཌྜཡཱིཏི བྷགཝཱ. ཏཐཱ ཧི བྷགཝཱ ཧཏྠགཏཾ སིརིཾ, ཙཏུདྡཱིཔིསྶརིཡཾ, ཙཀྐཝཏྟིསམྤཏྟིསནྣིསྶཡཉྩ སཏྟརཏནསམུཛྫལཾ ཡསཾ ཨནཔེཀྑོ པརིཙྩཛཱིཏི. ཨཐ ཝཱ བྷཱནི ནཱམ ནཀྑཏྟཱནི, ཏེཧི སམཾ གཙྪནྟི པཝཏྟནྟཱིཏི བྷགཱ, སིནེརུཡུགནྡྷརཱདིགཏཱ བྷཱཛནལོཀསོབྷཱ. ཏེ བྷགཝཱ ཝམི ཏཔྤཊིབདྡྷཚནྡརཱགཔྤཧཱནེན པཛཧཏཱིཏི ཨེཝམྤི བྷགེ ཝམཱིཏི བྷགཝཱ.

‘‘དྷམྨསརཱིརཾ པཙྩཀྑཾ ཀརོཏཱི’’ཏི ‘‘ཡོ ཝོ ཨཱནནྡ མཡཱ དྷམྨོ ཙ ཝིནཡོ ཙ དེསིཏོ པཉྙཏྟོ, སོ ཝོ མམཙྩཡེན སཏྠཱ’’ཏི ཝཙནཏོ དྷམྨསྶ སཏྠུབྷཱཝཔརིཡཱཡོ ཝིཛྫཏཱིཏི ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ.

ཝཛིརསངྒྷཱཏསམཱནཀཱཡོ པརེཧི ཨབྷེཛྫསརཱིརཏྟཱ. ན ཧི བྷགཝཏོ རཱུཔཀཱཡེ ཀེནཙི ཨནྟརཱཡོ སཀྐཱ ཀཱཏུནྟི. དེསནཱསམྤཏྟིཾ ནིདྡིསཏི ཝཀྑམཱནསྶ སཀལསུཏྟསྶ ‘‘ཨེཝ’’ནྟི ནིདྡིསནཏོ. སཱཝཀསམྤཏྟིཾ ནིདྡིསཏི པཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟེན པཉྩསུ ཋཱནེསུ བྷགཝཏཱ ཨེཏདགྒེ ཋཔིཏེན མཡཱ མཧཱསཱཝཀེན སུཏཾ, ཏཉྩ ཁོ མཡཱཝ སུཏཾ, ན ཨནུསྶཝིཏཾ, ན པརམྤརཱབྷཏནྟི ཨིམསྶཏྠསྶ དཱིཔནཏོ. ཀཱལསམྤཏྟིཾ ནིདྡིསཏི ‘‘བྷགཝཱ’’ཏི པདསྶ སནྣིདྷཱནེ པཡུཏྟསྶ སམཡ-སདྡསྶ ཀཱལསྶ བུདྡྷུཔྤཱདཔཊིམཎྜིཏབྷཱཝདཱིཔནཏོ. བུདྡྷུཔྤཱདཔརམཱ ཧི ཀཱལསམྤདཱ. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘ཀཔྤཀསཱཡེ ཀལིཡུགེ, བུདྡྷུཔྤཱདོ ཨཧོ མཧཙྪརིཡཾ;

ཧུཏཱཝཧམཛ྄ཛྷེ ཛཱཏཾ, སམུདིཏམཀརནྡམརཝིནྡ’’ནྟི.

བྷགཝཱཏི དེསཀསམྤཏྟིཾ ནིདྡིསཏི གུཎཝིསིཊྛསཏྟུཏྟམགཱརཝཱདྷིཝཙནཏོ.

ཝིཛྫནྟརིཀཱཡཱཏི ཝིཛྫུནིཙྪརཎཀྑཎེ. ཨནྟརཏོཏི ཧདཡེ. ཨནྟརཱཏི ཨཱརབྦྷ ནིཔྥཏྟཱིནཾ ཝེམཛ྄ཛྷེ. ཨནྟརིཀཱཡཱཏི ཨནྟརཱལེ༹. ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཏདནྟརཾ ཀོ ཛཱནེཡྻ, ཨེཏེསཾ ཨནྟརཱ ཀཔྤཱ, གཎནཱཏོ ཨསངྑིཡཱ, ཨནྟརནྟརཱ ཀཐཾ ཨོཔཱཏེཏཱི’’ཏི ཙ ཨཱདཱིསུ ཝིཡ ཀཱརཎཝེམཛ྄ཛྷེསུ ཝཏྟམཱནཱ ཨནྟརཱ-སདྡཱ ཨེཝ ཨུདཱཧརིཏབྦཱ སིཡུཾ, ན པན ཙིཏྟཁཎཝིཝརེསུ ཝཏྟམཱནཱ ཨནྟརནྟརིཀཱ-སདྡཱ. ཨནྟརཱ-སདྡསྶ ཧི ཨཡཾ ཨཏྠུདྡྷཱརོཏི. ཨཡཾ པནེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ སིཡཱ – ཡེསུ ཨཏྠེསུ ཨནྟརཱ-སདྡོ ཝཏྟཏི, ཏེསུ ཨནྟརསདྡོཔི ཝཏྟཏཱིཏི སམཱནཏྠཏྟཱ ཨནྟརཱ-སདྡཏྠེ ཝཏྟམཱནོ ཨནྟར-སདྡོ ཨུདཱཧཊོ, ཨནྟརཱ-སདྡོ ཨེཝ ཝཱ ‘‘ཡསྶནྟརཏོ’’ཏི ཨེཏྠ གཱཐཱསུཁཏྠཾ རསྶཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟོཏི དཊྛབྦཾ. ཨནྟརཱ-སདྡོ ཨེཝ པན ཨིཀ-སདྡེན པདཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ‘‘ཨནྟརིཀཱ’’ཏི ཝུཏྟོཏི ཨེཝམེཏྠ ཨུདཱཧརཎོདཱཧརིཏབྦཱནཾ ཝིརོདྷཱབྷཱཝོ དཊྛབྦོ. ཨཡོཛིཡམཱནེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ ན པཱཔུཎཱཏི སཱམིཝཙནསྶ པསངྒེ ཨནྟརཱ-སདྡཡོགེན ཨུཔཡོགཝཙནསྶ ཨིཙྪིཏཏྟཱ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཨནྟརཱསདྡེན ཡུཏྟཏྟཱ ཨུཔཡོགཝཙནཾ ཀཏ’’ནྟི.

‘‘ནིཡཏོ སམྦོདྷིཔརཱཡཎོ, ཨཊྛཱནམེཏཾ བྷིཀྑཝེ ཨནཝཀཱསོ, ཡཾ དིཊྛིསམྤནྣོ པུགྒལོ སཉྩིཙྩ པཱཎཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཡྻ, ‘‘ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏཱི’’ ཏིཨཱདིཝཙནཏོ དིཊྛིསཱིལཱནཾ ནིཡཏསབྷཱཝཏྟཱ སོཏཱཔནྣཱཔི ཨཉྙམཉྙཾ དིཊྛིསཱིལསཱམཉྙེན སཾཧཏཱ, པགེཝ སཀདཱགཱམིཨཱདཡོ. ‘‘ཏཐཱརཱུཔཱཡ དིཊྛིཡཱ དིཊྛིསཱམཉྙགཏོ ཝིཧརཏི, ཏཐཱརཱུཔེསུ སཱིལེསུ སཱིལསཱམཉྙགཏོ ཝིཧརཏཱི’’ཏི ཝཙནཏོ པུཐུཛྫནཱནམྤི དིཊྛིསཱིལསཱམཉྙེན སཾཧཏབྷཱཝོ ལབྦྷཏིཡེཝ.

སུཔྤིཡོཔི ཁོཏི ཨེཏྠ ཁོ-སདྡོ ཨཝདྷཱརཎཏྠོ ‘‘ཨསྶོསི ཁོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. ཏེན ཨདྡྷཱནམགྒཔཊིཔནྣོ ཨཧོསིཡེཝ, ནཱསྶ མགྒཔཊིཔཏྟིཡཱ ཀོཙི ཨནྟརཱཡོ ཨཧོསཱིཏི ཨཡམཏྠོ དཱིཔིཏོ ཧོཏི. ཏཏྲཱཏི ཝཱ ཀཱལསྶ པཊིནིདྡེསོ. སོཔི ཧི ‘‘ཨེཀཾ སམཡ’’ནྟི པུབྦེ ཨདྷིཀཏོ. ཡཉྷི སམཡཾ བྷགཝཱ ཨནྟརཱ རཱཛགཧཉྩ ནཱལ༹ནྡཉྩ ཨདྡྷཱནམགྒཔཊིཔནྣོ, ཏསྨིཾཡེཝ སམཡེ སུཔྤིཡོཔི ཏཾ མགྒཾ པཊིཔནྣོ ཨཝཎྞཾ བྷཱསཏི, བྲཧྨདཏྟོ ཙ ཝཎྞཾ བྷཱསཏཱིཏི. པརིཡཱཡཏི པརིཝཏྟཏཱིཏི པརིཡཱཡོ, ཝཱརོ. པརིཡཱཡེཏི དེསེཏབྦམཏྠཾ པཊིཔཱདེཏཱིཏི པརིཡཱཡོ, དེསནཱ. པརིཡཱཡཏི ཨཏྟནོ ཕལཾ པརིགྒཧེཏྭཱ པཝཏྟཏཱིཏི པརིཡཱཡོ, ཀཱརཎནྟི ཨེཝཾ པརིཡཱཡ-སདྡསྶ ཝཱརཱདཱིསུ པཝཏྟི ཝེདིཏབྦཱ. ཀཱརཎེནཱཏི ཀཱརཎཔཏིརཱུཔཀེན. ཏཐཱ ཧི ཝཀྑཏི ‘‘ཨཀཱརཎམེཝ ཀཱརཎནྟི ཝཏྭཱ’’ཏི. ཀསྨཱ པནེཏྠ ‘‘ཨཝཎྞཾ བྷཱསཏཱི’’ཏི, ‘‘ཝཎྞཾ བྷཱསཏཱི’’ཏི ཙ ཝཏྟམཱནཀཱལནིདྡེསོ ཀཏོ, ནནུ སངྒཱིཏིཀཱལཏོ སོ ཨཝཎྞཝཎྞཱནཾ བྷཱསིཏཀཱལོ ཨཏཱིཏོཏི? སཙྩམེཏཾ, ‘‘ཨདྡྷཱནམགྒཔཊིཔནྣོ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཧོཏི-སདྡོ ཝིཡ ཨཏཱིཏཀཱལཏྠོ བྷཱསཏི-སདྡོ ཙ དཊྛབྦོ. ཨཐ ཝཱ ཡསྨིཾ ཀཱལེ ཏེཧི ཨཝཎྞོ ཝཎྞོ ཙ བྷཱསཱིཡཏི, ཏཾ ཨཔེཀྑིཏྭཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. ཨེཝཉྩ ཀཏྭཱ ‘‘ཏཏྲཱཏི ཀཱལསྶ པཊིནིདྡེསོ’’ཏི ཨིདཉྩ ཝཙནཾ སམཏྠིཏཾ ཧོཏི.

ཨཀཱརཎནྟི ཨཡུཏྟིཾ, ཨནུཔཔཏྟིནྟི ཨཏྠོ. ན ཧི ཨརསརཱུཔཏཱདཡོ དོསཱ བྷགཝཏི སཾཝིཛྫནྟི, དྷམྨསངྒྷཱནཉྩ དུརཀྑཱཏདུཔྤཊིཔནྣཏཱདཡོཏི. ཨཀཱརཎནྟི ཝཱ ཡུཏྟཀཱརཎརཧིཏཾ, པཊིཉྙཱམཏྟནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨིམསྨིཉྩ ཨཏྠེ ཀཱརཎནྟི ཝཏྭཱཏི ཀཱརཎཾ ཝཱཏི ཝཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨརསརཱུཔཱདཱིནཉྩེཏྠ ཛཱཏིཝུཌྜྷེསུ ཨབྷིཝཱདནཱདིསཱམཱིཙིཀམྨཱཀརཎཾ ཀཱརཎཾ, ཏཐཱ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཱལམརིཡཉཱཎདསྶནཱབྷཱཝསྶ སུནྡརིཀཱམགུཎཱདིནཝབོདྷོ, སཾསཱརསྶ ཨཱདིཀོཊིཡཱ ཨཔཉྙཱཡནཔཊིཉྙཱ, ཨབྱཱཀཏཝཏྠུབྱཱཀརཎནྟི ཨེཝམཱདཡོ, ཏཐཱ ཨསབྦཉྙུཏཱདཱིནཾ ཀམཱཝབོདྷཱདཡོ ཡཐཱརཧཾ ནིདྡྷཱརེཏབྦཱ. ཏཐཱ ཏཐཱཏི ཛཱཏིཝུཌྜྷཱནཾ ཨནབྷིཝཱདནཱདིཨཱཀཱརེན.

ཨཝཎྞཾ བྷཱསམཱནོཏི ཨཝཎྞཾབྷཱསནཧེཏུ. ཧེཏུཨཏྠོ ཧི ཨཡཾ མཱན-སདྡོ. ཨནཡབྱསནཾ པཱཔུཎིསྶཏི ཨེཀནྟམཧཱསཱཝཛྫཏྟཱ རཏནཏྟཡོཔཝཱདསྶ. ཏེནེཝཱཧ –

‘‘ཡོ ནིནྡིཡཾ པསཾསཏི,

ཏཾ ཝཱ ནིནྡཏི ཡོ པསཾསིཡོ;

ཝིཙིནཱཏི མུཁེན སོ ཀལིཾ,

ཀལིནཱ ཏེན སུཁཾ ན ཝིནྡཏཱི’’ཏི.

‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡོ’’ཏིཨཱདིནཱ བྲཧྨདཏྟསྶ སཾཝེགུཔྤཏྟིཾ, ཨཏྟནོ ཨཱཙརིཡེ ཀཱརུཉྙཔྤཝཏྟིཉྩ དསྶེཏྭཱ ཀིཉྩཱཔི ཨནྟེཝཱསིནཱ ཨཱཙརིཡསྶ ཨནུཀཱུལེན བྷཝིཏབྦཾ, ཨཡཾ པན པཎྜིཏཛཱཏིཀཏྟཱ ན ཨེདིསེསུ ཏཾ ཨནུཝཏྟཏཱིཏི, ཨིདཱནི ཏསྶ ཀམྨསྶཀཏཉྙཱཎཔྤཝཏྟིཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཱཙརིཡེ ཁོ པནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཝཎྞཾ བྷཱསིཏུཾ ཨཱརདྡྷོ ‘‘ཨཔིནཱམཱཡཾ ཨེཏྟཀེནཱཔི རཏནཏྟཡཱཝཎྞཏོ ཨོརམེཡྻཱ’’ཏི. ཝཎྞཱིཡཏཱིཏི ཝཎྞོ, གུཎོ. ཝཎྞནཾ གུཎསངྐིཏྟནནྟི ཝཎྞོ, པསཾསཱ. སཾཉྙཱུལ༹ྷཱཏི གནྠིཏཱ, ནིབནྡྷིཏཱཏི ཨཏྠོ. ཨཏིཏྠེན པཀྑནྡོ དྷམྨཀཐིཀོཏི ན ཝཏྟབྦོ ཨཔརིམཱཎགུཎཏྟཱ བུདྡྷཱདཱིནཾ, ནིརཝསེསཱནཉྩ ཏེསཾ ཨིདྷ པཀཱསནཾ པཱལི༹སཾཝཎྞནཱཡེཝ སམྤཛྫཏཱིཏི. ཨནུསྶཝཱདཱིཏི ཨེཏྠ ཨཱདི-སདྡེན ཨཱཀཱརཔརིཝིཏཀྐདིཊྛིནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཡོ སངྒཎྷཱཏི. ཨཏྟནོ ཐཱམེན ཝཎྞཾ ཨབྷཱསི, ན པན བུདྡྷཱདཱིནཾ གུཎཱནུརཱུཔནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨསངྑྱཡྻཱཔརིམིཏཔྤབྷེདཱ ཧི བུདྡྷཱདཱིནཾ གུཎཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘བུདྡྷོཔི བུདྡྷསྶ བྷཎེཡྻ ཝཎྞཾ,

ཀཔྤམྤི ཙེ ཨཉྙམབྷཱསམཱནོ;

ཁཱིཡེཐ ཀཔྤོ ཙིརདཱིགྷམནྟརེ,

ཝཎྞོ ན ཁཱིཡེཐ ཏཐཱགཏསྶཱ’’ཏི.

ཨིདྷཱཔི ཝཀྑཏི ‘‘ཨཔྤམཏྟཀཾ ཁོ པནེཏ’’ནྟིཨཱདི.

ཨིཏི ཧ ཏེཏི ཨེཏྠ ཨིཏཱིཏི ཝུཏྟཔྤཀཱརཔརཱམསནཾ. -ཀཱརོ ནིཔཱཏམཏྟནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨེཝཾ ཏེ’’ཏི.

ཨིརིཡཱཔཐཱནུབནྡྷནེན ཨནུབནྡྷཱ ཧོནྟི, ན པན སམྨཱཔཊིཔཏྟིཨནུབནྡྷནེནཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏསྨིཾ ཀཱལེཏི ཡསྨིཾ སཾཝཙྪརེ ཨུཏུམྷི མཱསེ པཀྑེ ཝཱ བྷགཝཱ ཏཾ ཨདྡྷཱནམགྒཾ པཊིཔནྣོ, ཏསྨིཾ ཀཱལེ. ཏེནེཝ ཧི ཀིརིཡཱཝིཙྪེདདསྶནཝསེན ‘‘རཱཛགཧེ པིཎྜཱཡ ཙརཏཱི’’ཏི ཝཏྟམཱནཀཱལནིདྡེསོ ཀཏོ. སོཏི ཨེཝཾ རཱཛགཧེ ཝསམཱནོ བྷགཝཱ. ཏཾ དིཝསནྟི ཡཾ དིཝསཾ ཨདྡྷཱནམགྒཔཊིཔནྣོ, ཏཾ དིཝསཾ. ཏཾ ཨདྡྷཱནཾ པཊིཔནྣོ ནཱལ༹ནྡཱཡཾ ཝེནེཡྻཱནཾ ཝིཝིདྷ ཧིཏསུཁནིཔྥཏྟིཾ ཨཱཀངྑམཱནོ ཨིམིསྶཱ ཙ ཨཊྛུཔྤཏྟིཡཱ ཏིཝིདྷསཱིལཱལངྐཏཾ ནཱནཱཝིདྷཀུཧནལཔནཱདིམིཙྪཱཛཱིཝཝིདྡྷཾསནཾ དྭཱསཊྛིདིཊྛིཛཱལཝིནིཝེཋནཾ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཔཀམྤནཾ བྲཧྨཛཱལསུཏྟནྟཾ དེསེསྶཱམཱིཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ‘‘ཀསྨཱ པན བྷགཝཱ ཏཾ ཨདྡྷཱནཾ པཊིཔནྣོ’’ཏི ཙོདནཱ ཝིསོདྷིཏཱ ཧོཏི. ‘‘ཀསྨཱ ཙ སུཔྤིཡོ ཨནུབནྡྷོ’’ཏི ཨཡཾ པན ཙོདནཱ ‘‘བྷགཝཏོ ཏཾ མགྒཾ པཊིཔནྣབྷཱཝཾ ཨཛཱནནྟོ’’ཏི ཨེཏེན ཝིསོདྷིཏཱ ཧོཏི. ན ཧི སོ བྷགཝནྟཾ དཊྛུམེཝ ཨིཙྪཏཱིཏི. ཏེནེཝཱཧ ‘‘སཙེ པན ཛཱནེཡྻ, ནཱནུབནྡྷེཡྻཱ’’ཏི.

ནཱིལཔཱིཏལོཧིཏོདཱཏམཉྫིཊྛཔབྷསྶརཝསེན ‘‘ཚབྦཎྞརསྨིཡོ. ‘‘སམནྟཱ ཨསཱིཏིཧཏྠཔྤམཱཎེ’’ཏི ཏཱསཾ རསྨཱིནཾ པཀཏིཡཱ པཝཏྟིཊྛཱནཝསེན ཝུཏྟཾ. ‘‘ཏསྨིཾ ཀིར སམཡེ’’ཏི ཙ ཏསྨིཾ ཨདྡྷཱནགམནསམཡེ བུདྡྷསིརིཡཱ ཨནིགཱུཧིཏབྷཱཝདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. ན ཧི ཏདཱ ཏསྶཱ ནིགཱུཧནེ པཀྐུསཱཏིཨབྷིགམནཱདཱིསུ ཝིཡ ཀིཉྩིཔི ཀཱརཎཾ ཨཏྠཱིཏི. རཏནཱཝེལ༹ཾ རཏནཝཊཾསཀཾ. ཙཱིནཔིཊྛཙུཎྞཾ སིནྡྷནཙུཎྞཾ.

བྱཱམཔྤབྷཱཔརིཀྑེཔཝིལཱསིནཱི ཨསྶ བྷགཝཏོ ལཀྑཎམཱལཱཏི མཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནི ཨཉྙམཉྙཔཊིབདྡྷཏྟཱ ཨེཝམཱཧ. དྭཏྟིཾསཱཡ ཙནྡམཎྜལཱནཾ མཱལཱ ཀེནཙི གནྠེཏྭཱ ཋཔིཏཱ ཡདི སིཡཱཏི པརིཀཔྤནཝསེནཱཧ ‘‘གནྠེཏྭཱ ཋཔིཏདྭཏྟིཾསཙནྡམཱལཱཡཱ’’ཏི. སིརིཾ ཨབྷིབྷཝནྟཱི ཨིཝཱཏི སམྦནྡྷོ. ཨེས ནཡོ སཱུརིཡམཱལཱཡཱཏིཨཱདཱིསུཔི. མཧཱཐེརཱཏི མཧཱསཱཝཀེ སནྡྷཱཡཱཧ. ཨེཝཾ གཙྪནྟཾ བྷགཝནྟཾ བྷིཀྑཱུ ཙ དིསྭཱ ཨཐ ཨཏྟནོ པརིསཾ ཨཝལོཀེསཱིཏི སམྦནྡྷོ. ‘‘ཡསྨཱ པནེསཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ‘‘ཀསྨཱ ཙ སོ རཏནཏྟཡསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསཏཱི’’ཏི ཙོདནཾ ཝིསོདྷེཏི. ཨིཏཱིཏི ཨེཝཾ, ཝུཏྟཔྤཀཱརེནཱཏི ཨཏྠོ. ཨིམེཧི དྭཱིཧཱིཏི ལཱབྷཔརིཝཱརཧཱནིཾ ནིགམནཝསེན དསྶེཏི. བྷགཝཏོ ཝིརོདྷཱནུནཡཱབྷཱཝཝཱིམཾསནཏྠཾ ཨེཏེ ཨཝཎྞཾ ཝཎྞཉྩ བྷཱསནྟཱིཏི ཨཔརེ. ‘‘མཱརེན ཨནྭཱཝིཊྛཱ ཨེཝཾ ཀརོནྟཱི’’ཏི ཙ ཝདནྟི.

. ཨམྦལཊྛིཀཱཡ ཨཝིདཱུརེ བྷཝཏྟཱ ཨུཡྻཱནཾ ཨམྦལཊྛིཀཱ ཡཐཱ ‘‘ཝརུཎཱནགརཾ, གོདཱགཱམོ’’ཏི. ཀེཙི པན ‘‘ཨམྦལཊྛིཀཱཏི ཡཐཱཝུཏྟནཡེནེཝ ཨེཀགཱམོ’’ཏི ཝདནྟི. ཏེསཾ མཏེ ཨམྦལཊྛིཀཱཡནྟི སམཱིཔཏྠེ བྷུམྨཝཙནཾ. རཱཛཱགཱརཀཾ ཝེསྶཝཎམཧཱརཱཛདེཝཱཡཏནནྟི ཨེཀེ. བཧུཔརིསྶཡོཏི བཧུཔདྡཝོ. ‘‘སདྡྷིཾ ཨནྟེཝཱསིནཱ བྲཧྨདཏྟེན མཱཎཝེནཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ སཱིཧལ༹ཊྛཀཐཱཡཾ. ཏཉྩ ཁོ པཱལི༹ ཨཱརུལ༹ྷཝསེནེཝ, ན པན ཏདཱ སུཔྤིཡསྶ པརིསཱཡ ཨབྷཱཝཏོ. ཀསྨཱ པནེཏྠ བྲཧྨདཏྟོཡེཝ པཱལི༹ ཨཱརུལ༹ྷོ, ན སུཔྤིཡསྶ པརིསཱཏི? པཡོཛནཱབྷཱཝཏོ. ཡཐཱ ཙེཏཾ, ཨེཝཾ ཨཉྙམྤི ཨེདིསཾ པཡོཛནཱབྷཱཝཏོ སངྒཱིཏིཀཱརེཧི ན སངྒཧིཏནྟི དཊྛབྦཾ. ཀེཙི པན ‘‘ཝུཏྟནྟི པཱལི༹ཡཾ ཝུཏྟ’’ནྟི ཝདནྟི, ཏཾ ན ཡུཛྫཏི པཱལི༹ཨཱརུལ༹ྷཝསེན པཱལི༹ཡཾ ཝུཏྟནྟི ཨཱཔཛྫནཏོ. ཏསྨཱ ཡཐཱཝུཏྟནཡེནེཝེཏྠ ཨཏྠོ གཧེཏབྦོ. པརིཝཱརེཏྭཱ ནིསིནྣོ ཧོཏཱིཏི སམྦནྡྷོ.

. ཀཐཱདྷམྨོཏི ཀཐཱསབྷཱཝོ, ཀཐཱདྷམྨོ ཨུཔཔརིཀྑཱཝིདྷཱིཏི ཀེཙི. ནཱིཡཏཱིཏི ནཡོ, ཨཏྠོ. སདྡསཏྠཾ ཨནུགཏོ ནཡོ སདྡནཡོ. ཏཏྠ ཧི ཨནབྷིཎྷཝུཏྟིཀེ ཨཙྪརིཡ-སདྡོ ཨིཙྪིཏོ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཨནྡྷསྶ པབྦཏཱརོཧཎཾ ཝིཡཱ’’ཏི. ཨཙྪརཱཡོགྒནྟི ཨཙྪརིཡནྟི ནིརུཏྟིནཡོ, སོ པན ཡསྨཱ པོརཱཎཊྛཀཐཱཡཾ ཨཱགཏོ, ཏསྨཱ ཨཱཧ ‘‘ཨཊྛཀཐཱནཡོཏི. ཡཱཝཉྩིདཾ སུཔྤཊིཝིདིཏཱཏི སམྦནྡྷོ, ཏསྶ ཡཏྟཀཾ སུཊྛུ པཊིཝིདིཏཱ, ཏཾ ཨེཏྟཀནྟི ན སཀྐཱ ཨམྷེཧི པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ, ཨཀྑཱཏུཾ ཝཱཏི ཨཏྠོ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཏེན སུཔྤཊིཝིདིཏཏཱཡ ཨཔྤམེཡྻཏཾ དསྶེཏཱི’’ཏི.

པཀཏཏྠཔཊིནིདྡེསོ ཏཾ-སདྡོཏི ཏསྶ ‘‘བྷགཝཏཱ’’ཏིཨཱདཱིཧི པདེཧི སམཱནཱདྷིཀརཎབྷཱཝེན ཝུཏྟསྶ ཡེན ཨབྷིསམྦུདྡྷབྷཱཝེན བྷགཝཱ པཀཏོ སུཔཱཀཊོ ཙ ཧོཏི, ཏཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷབྷཱཝཾ སདྡྷིཾ ཨཱགམནཔཊིཔདཱཡ ཨཏྠབྷཱཝེན དསྶེནྟོ ‘‘ཡོ སོ…པེ… ཨབྷིསམྦུདྡྷོ’’ཏི ཨཱཧ. སཏིཔི ཉཱཎདསྶན-སདྡཱནཾ ཨིདྷ པཉྙཱཝེཝཙནབྷཱཝེ ཏེན ཏེན ཝིསེསེན ནེསཾ སཝིསཡཝིསེསཔྤཝཏྟིདསྶནཏྠཾ ཨསཱདྷཱརཎཉཱཎཝིསེསཝསེན ཝིཛྫཏྟཡཝསེན ཝིཛྫཱབྷིཉྙཱནཱཝརཎཝསེན སབྦཉྙུཏཉྙཱཎམཾསཙཀྑུཝསེན པཊིཝེདྷདེསནཱཉཱཎཝསེན ཙ ཏདཏྠཾ ཡོཛེཏྭཱ དསྶེནྟོ ‘‘ཏེསཾ ཏེས’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཱསཡཱནུསཡཾ ཛཱནཏཱཨཱསཡཱནུསཡཉཱཎེན. སབྦཉེཡྻདྷམྨཾ པསྶཏཱ སབྦཉྙུཏཱནཱཝརཎཉཱཎེཧི.

པུབྦེནིཝཱསཱདཱིཧཱིཏི པུབྦེནིཝཱསཱསཝཀྑཡཉཱཎེཧི. པཊིཝེདྷཔཉྙཱཡཱཏི ཨརིཡམགྒཔཉྙཱཡ. ཨརཱིནནྟི ཀིལེསཱརཱིནཾ, པཉྩཝིདྷམཱརཱནཾ ཝཱ, སཱསནཔཙྩཏྠིཀཱནཾ ཝཱ ཨཉྙཏིཏྠིཡཱནཾ, ཏེསཾ ཧནནཾ པཱཊིཧཱརིཡེཧི ཨབྷིབྷཝནཾ, ཨཔྤཊིབྷཱནཏཱཀརཎཾ, ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑནཉྩ. ཀེསིཝིནཡསུཏྟཉྩེཏྠ ནིདསྶནཾ.

ཏཐཱ ཋཱནཱཋཱནཱདཱིནི ཛཱནཏཱ, ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པསྶཏཱ, སཝཱསནཱནཾ ཨཱསཝཱནཾ ཁཱིཎཏྟཱ ཨརཧཏཱ, ཨབྷིཉྙེཡྻཱདིབྷེདེ དྷམྨེ ཨབྷིཉྙེཡྻཱདིཏོ ཨཝིཔརཱིཏཱཝབོདྷཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷེན. ཨཐ ཝཱ ཏཱིསུ ཀཱལེསུ ཨཔྤཊིཧཏཉཱཎཏཱཡ ཛཱནཏཱ, ཏིཎྞམྤི ཀམྨཱནཾ ཉཱཎཱནུཔརིཝཏྟིཏོ ནིསམྨཀཱརིཏཱཡ པསྶཏཱ, དཝཱདཱིནམྤི ཨབྷཱཝསཱདྷིཀཱཡ པཧཱནསམྤདཱཡ ཨརཧཏཱ, ཚནྡཱདཱིནཾ ཨཧཱནིཧེཏུབྷཱུཏཱཡ ཨཔརིཀྑཡཔཊིབྷཱནསཱདྷིཀཱཡ སབྦཉྙུཏཱཡ སམྨཱསམྦུདྡྷེནཱཏི ཨེཝཾ དསབལཊྛཱརསཱཝེཎིཀབུདྡྷདྷམྨེཧིཔི ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཡདིཔི ཧཱིནཀལྱཱཎབྷེདེན དུཝིདྷཱཝ ཨདྷིམུཏྟི པཱལི༹ཡཾ ཝུཏྟཱ, པཝཏྟིཨཱཀཱརཝསེན པན ཨནེཀབྷེདབྷིནྣཱཏི ཨཱཧ ‘‘ནཱནཱདྷིམུཏྟིཀཏཱ’’ཏི. སཱ པན ཨདྷིམུཏྟི ཨཛ྄ཛྷཱསཡདྷཱཏུ, ཏདཔི ཏཐཱ ཏཐཱ དསྶནཾ ཁམནཾ རོཙནཉྩཱཏི ཨཱཧ ‘‘ནཱནཱཛ྄ཛྷཱསཡཏཱ…པེ… རུཙིཏཱ’’ཏི. ནཱནཱདྷིམུཏྟིཀཏཉཱཎེནཱཏི ཙེཏྠ སབྦཉྙུཏཉཱཎཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ, ན དསབལཉཱཎནྟི ཨཱཧ ‘‘སབྦཉྙུཏཉཱཎེནཱ’’ཏི. ཨིཏི ཧ མེཏི ཨེཏྠ ཨེཝཾ-སདྡཏྠོ ཨིཏི-སདྡོ, -ཀཱརོ ནིཔཱཏམཏྟཾ སརལོཔོ ཙ ཀཏོཏི དསྶེཏུཾ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨེཝཾ ཨིམེ’’ཏི.

. ཨརཧཏྟམགྒེན སམུགྒྷཱཏཾ ཀཏཾ, ཡཏོ ‘‘ནཏྠི ཨབྱཱཝཊམནོ’’ཏི བུདྡྷདྷམྨེསུ ཝུཙྩཏི. ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཕལསམཱཔཏྟཱིཧི. ནིཝཱསེཏྭཱ ཝིཧཱརནིཝཱསནཔརིཝཏྟནཝསེན. ‘‘ཀདཱཙི ཨེཀཀོ’’ཏིཨཱདི ཏེསཾ ཏེསཾ ཝིནེཡྻཱནཾ ཝིནཡནཱནུཀཱུལཾ བྷགཝཏོ ཨུཔསངྐམདསྶནཾ. པཱདནིཀྑེཔསམཡེ བྷཱུམིཡཱ སམབྷཱཝཱཔཏྟི སུཔྤཏིཊྛིཏཔཱདཏཱཡ ནིསྶནྡཕལཾ, ན ཨིདྡྷིནིམྨཱནཾ. ‘‘ཋཔིཏམཏྟེ དཀྑིཎཔཱདེ’’ཏི བུདྡྷཱནཾ སབྦདཀྑིཎཏཱཡ ཝུཏྟཾ. ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཧནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ.

དུལླབྷཱ སམྤཏྟཱིཏི སཏིཔི མནུསྶཏྟཔཊིལཱབྷེ པཏིརཱུཔདེསཝཱསཨིནྡྲིཡཱཝེཀལླསདྡྷཱཔཊིལཱབྷཱདཡོ གུཎཱ དུལླབྷཱཏི ཨཏྠོ. ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀབྷཝནནྟི ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀདེཝལོཀེ སུཉྙཝིམཱནཱནི གཙྪནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེས ནཡོ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཱདཱིསུཔི. ཀཱལཡུཏྟནྟི ཨིམིསྶཱ ཝེལཱཡ ཨིམསྶ ཨེཝཾ ཝཏྟབྦནྟི ཏཾཏཾཀཱལཱནུརཱུཔཾ. སམཡཡུཏྟནྟི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ, ཨཊྛུཔྤཏྟིཨནུརཱུཔཾ ཝཱ. ཨཐ ཝཱ སམཡཡུཏྟནྟི ཧེཏཱུདཱཧརཎསཧིཏཾ. ཀཱལེན སཱཔདེསཉྷི བྷགཝཱ དྷམྨཾ དེསེཏི. ཨུཏུཾ གཎྷཔེཏི, ན པན མལཾ པཀྑཱལེཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ན ཧི བྷགཝཏོ ཀཱཡེ རཛོཛལླཾ ཨུཔལིམྤཏཱིཏི.

ཀིལཱསུབྷཱཝོ ཀིལམཐོ. སཱིཧསེཡྻཾ ཀཔྤེཏི སརཱིརསྶ ཀིལཱསུབྷཱཝམོཙནཏྠནྟི ཡོཛེཏབྦཾ. ‘‘བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེཏཱི’’ཏི ཨིདཾ པཙྪིམཡཱམེ བྷགཝཏོ བཧུལཨཱཙིཎྞཝསེན ཝུཏྟཾ. ཨཔྤེཀདཱ ཨཝསིཊྛབལཉཱཎེཧི སབྦཉྙུཏཉཱཎེན ཙ བྷགཝཱ ཏམཏྠཾ སཱདྷེཏཱིཏི. ‘‘ཨིམེ དིཊྛིཊྛཱནཱ’’ཏིཨཱདིདེསནཱ སཱིཧནཱདོ. ཏེསཾ ‘‘ཝེདནཱཔཙྩཡཱ ཏཎྷཱ’’ ཏིཨཱདིནཱ པཙྩཡཱཀཱརཾ སམོདྷཱནེཏྭཱ. ‘‘སིནེརུཾ ཨུཀྑིཔནྟོ ཝིཡ ནབྷཾ པཧརནྟོ ཝིཡ ཙཱ’’ཏི ཨིདཾ བྲཧྨཛཱལདེསནཱཡ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཏྟཱ སུདུཀྐརཏཱདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. ཨེཏནྟི ‘‘ཡེན, ཏེནཱ’’ཏི ཨེཏཾ པདདྭཡཾ. ཡེནཱཏི ཝཱ ཧེཏུམྷི ཀརཎཝཙནཾ, ཡེན ཀཱརཎེན སོ མཎྜལམཱལོ༹ ཨུཔསངྐམིཏབྦོ, ཏེན ཀཱརཎེན ཨུཔསངྐམཱིཏི ཨཏྠོ, ཀཱརཎཾ པན ‘‘ཨིམེ བྷིཀྑཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཾཨེཝ. ཀཊྛནྟི ནིསཱིདནཡོགྱཾ དཱརུཀྑནྡྷཾ.

པུརིམོཏི ‘‘ཀཏམཱཡ ནུ བྷཝཐཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟོ ཨཏྠོ. ཀཱ ཙ པན ཝོཏི ཨེཏྠ -སདྡོ བྱཏིརེཀེ. ཏེན ཡཐཱཔུཙྪིཏཱཡ ཀཐཱཡ ཝཀྑམཱནཾ ཝིཔྤཀཏབྷཱཝཾ ཛོཏེཏི. པན-སདྡོ ཝཙནཱལངྐཱརོ. ཡཱཡ ཧི ཀཐཱཡ ཏེ བྷིཀྑཱུ སནྣིསིནྣཱ, སཱ ཨེཝ ཨནྟརཱཀཐཱབྷཱུཏཱ ཝིཔྤཀཏཱ ཝིསེསེན པུན པུཙྪཱིཡཏཱིཏི. ཨཉྙཱཏི ཨནྟརཱསདྡསྶ ཨཏྠམཱཧ. ཨཉྙཏྠེ ཧི ཨཡཾ ཨནྟརཱ-སདྡོ ‘‘བྷཱུམནྟརཾ སམཡནྟར’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. ཨནྟརཱཏི ཝཱ ཝེམཛ྄ཛྷེཏི ཨཏྠོ. ནནུ ཙ ཏེཧི བྷིཀྑཱུཧི སཱ ཀཐཱ ཡཐཱདྷིཔྤཱཡཾ ‘‘ཨིཏི ཧ མེ’’ཏིཨཱདིནཱ ནིཊྛཔིཏཱ ཡེཝཱཏི? ན ནིཊྛཱཔིཏཱ བྷགཝཏོ ཨུཔསངྐམནེན ཨུཔཙྪིནྣཏྟཱ. ཡདི ཧི བྷགཝཱ ཏསྨིཾ ཁཎེ ན ཨུཔསངྐམེཡྻ བྷིཡྻོཔི ཏཔྤཊིབདྡྷཱཡེཝ ཀཐཱ པཝཏྟེཡྻུཾ, བྷགཝཏོ ཨུཔསངྐམནེན པན ན པཝཏྟེསུཾ. ཏེནེཝཱཧ ཨཡཾ ཁོ…པེ… ཨནུཔྤཏྟོ’’ཏི. ཀསྨཱ པནེཏྠ དྷམྨཝིནཡསངྒཧེ ཀརིཡམཱནེ ནིདཱནཝཙནཾ, ནནུ བྷགཝཏོ ཝཙནམེཝ སངྒཧེཏབྦནྟི? ཝུཙྩཏེདེསནཱཡ ཋིཏིཨསམྨོསསདྡྷེཡྻབྷཱཝསམྤཱདནཏྠཾ. ཀཱལདེསདེསཀཝཏྠུདྷམྨཔཊིགྒཱཧཀཔཊིབདྡྷཱ ཧི དེསནཱ ཙིརཊྛིཏིཀཱ ཧོཏི, ཨསམྨོསདྷམྨཱ སདྡྷེཡྻཱ ཙ. དེསཀཱལཀཏྟུསོཏུནིམིཏྟེཧི ཨུཔནིབནྡྷོ ཝིཡ ཝོཧཱརཝིནིཙྪཡོ, ཏེནེཝ ཙཱཡསྨཏཱ མཧཱཀསྶཔེན ‘‘བྲཧྨཛཱལཾ ཨཱཝུསོ ཨཱནནྡ ཀཏྠ བྷཱསིཏ’’ནྟིཨཱདིནཱ དེསཱདིཔུཙྪཱསུ ཀཏཱསུ ཏཱསཾ ཝིསྶཛྫནཾ ཀརོནྟེན དྷམྨབྷཎྜཱགཱརིཀེན ནིདཱནཾ བྷཱསིཏནྟི ཏཡིདམཱཧ ‘‘ཀཱལ…པེ… ནིདཱནཾ བྷཱསིཏ’’ནྟི.

ཨཔིཙ སཏྠུསིདྡྷིཡཱ ནིདཱནཝཙནཾ. ཏཐཱགཏསྶ ཧི བྷགཝཏོ པུབྦརཙནཱནུམཱནཱགམཏཀྐཱབྷཱཝཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷཏྟསིདྡྷི. སམྨཱསམྦུདྡྷབྷཱཝེན ཧིསྶ པུབྦརཙནཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝོ སབྦཏྠ ཨཔྤཊིཧཏཉཱཎཙཱརཏཱཡ, ཨེཀཔྤམཱཎཏྟཱ ཙ ཉེཡྻདྷམྨེསུ. ཏཐཱ ཨཱཙརིཡམུཊྛིདྷམྨམཙྪརིཡསཏྠུསཱཝཀཱནུརོདྷཱབྷཱཝཏོ ཁཱིཎཱསཝཏྟསིདྡྷི. ཁཱིཎཱ སཝཏཱཡ ཧིསྶ ཨཱཙརིཡམུཊྛིཨཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝོ, ཝིསུདྡྷཱ ཙ པརཱནུགྒཧཔྤཝཏྟི. ཨིཏི དེསཀདོསབྷཱུཏཱནཾ དིཊྛིཙཱརིཏྟསམྤཏྟིདཱུསཀཱནཾ ཨཝིཛྫཱཏཎྷཱནཾ ཨབྷཱཝསཱུཙཀེཧི, ཉཱཎཔྤཧཱནསམྤདཱབྷི བྱཉྫནཀེཧི ཙ སམྦུདྡྷཝིསུདྡྷབྷཱཝེཧི པུརིམཝེསཱརཛྫདྭཡསིདྡྷི, ཏཏོ ཨེཝ ཙ ཨནྟརཱཡིཀནིཡྻཱནིཀདྷམྨེསུ སམྨོཧཱབྷཱཝསིདྡྷིཏོ པཙྪིམཝེསཱརཛྫདྭཡསིདྡྷཱིཏི བྷགཝཏོ ཙཏུཝེསཱརཛྫསམནྣཱགམོ, ཨཏྟཧིཏཔརཧིཏཔྤཊིཔཏྟི ཙ པཀཱསིཏཱ ཧོཏི ནིདཱནཝཙནེན སམྤཏྟཔརིསཱཡ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱནུརཱུཔཾ ཋཱནུཔྤཏྟིཀཔྤཊིབྷཱནེན དྷམྨདེསནཱདཱིཔནཏོ, ‘‘ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ’’ཏིཨཱདི ཝཙནཏོ ཙ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘སཏྠུསིདྡྷིཡཱ ནིདཱནཝཙན’’ནྟི.

ཏཐཱ སཏྠུསིདྡྷིཡཱ ནིདཱནཝཙནཾ. ཉཱཎཀརུཎཱཔརིགྒཧིཏསབྦཀིརིཡསྶ ཧི བྷགཝཏོ ནཏྠི ནིརཏྠིཀཱ པཝཏྟི, ཨཏྟཧིཏཏྠཱ ཝཱ, ཏསྨཱ པརེསཾཡེཝ ཨཏྠཱཡ པཝཏྟསབྦཀིརིཡསྶ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སཀལམྤི ཀཱཡཝཙཱིམནོཀམྨཾ སཏྠུབྷཱུཏཾ, ན ཀབྱརཙནཱདིསཱསནབྷཱུཏཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘སཏྠུསིདྡྷིཡཱ ནིདཱནཝཙན’’ནྟི. ཨཔིཙ སཏྠུནོ པམཱཎབྷཱུཏཏཱཝིབྷཱཝནེན སཱསནསྶ པམཱཎབྷཱཝསིདྡྷིཡཱ ནིདཱནཝཙནཾ. ‘‘བྷགཝཏཱ’’ཏི ཧི ཨིམིནཱ ཏཐཱགཏསྶ གུཎཝིསིཊྛསཏྟུཏྟམཱདིབྷཱཝདཱིཔནེན, ‘‘ཛཱནཏཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཱསཡཱནུསཡཉཱཎཱདིཔཡོགདཱིཔནེན ཙ ཨཡམཏྠོ སཱདྷིཏོ ཧོཏི. ཨིདམེཏྠ ནིདཱནཝཙནཔཡོཛནསྶ མུཁམཏྟདསྶནཾ. ཀོ ཧི སམཏྠོ བུདྡྷཱནུབུདྡྷེན དྷམྨབྷཎྜཱགཱརིཀེན བྷཱསིཏསྶ ནིདཱནསྶ པཡོཛནཱནི ནིརཝསེསཏོ ཝིབྷཱཝེཏུནྟི.

ནིདཱནཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

. ནིཀྑིཏྟསྶཱཏི དེསིཏསྶ. དེསནཱཔི ཧི དེསེཏབྦསྶ སཱིལཱདིཨཏྠསྶ ཝིནེཡྻསནྟཱནེསུ ནིཀྑིཔནཏོ ‘‘ནིཀྑེཔོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏཏྠ ཡཐཱ ཨནེཀསཏཨནེཀསཧསྶབྷེདཱནིཔི སུཏྟནྟཱནི སཾཀིལེསབྷཱགིཡཱདིསཱསནཔྤཊྛཱནནཡེན སོལ༹སཝིདྷཏཾ ནཱཏིཝཏྟནྟི, ཨེཝཾ ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡཱདིསུཏྟནིཀྑེཔཝསེན ཙཏུབྦིདྷབྷཱཝནྟི ཨཱཧ ‘‘ཙཏྟཱརོ སུཏྟནིཀྑེཔཱ’’ཏི. ཀཱམཉྩེཏྠ ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡསྶ, ཨཊྛུཔྤཏྟིཡཱ ཙ པརཛ྄ཛྷཱསཡཔུཙྪཱཧི སདྡྷིཾ སཾསགྒབྷེདོ སམྦྷཝཏི ཨཛ྄ཛྷཱསཡཔུཙྪཱནུསནྡྷིསབྦྷཱཝཏོ, ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡཨཊྛུཔྤཏྟཱིནཾ པན ཨཉྙམཉྙཾ སཾསགྒོ ནཏྠཱིཏི ནཡིདྷ ནིརཝསེསོ ཝིཏྠཱརནཡོ སམྦྷཝཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཙཏྟཱརོ སུཏྟནིཀྑེཔཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨཐ ཝཱ ཡདིཔི ཨཊྛུཔྤཏྟིཡཱ ཨཛ྄ཛྷཱསཡེན སིཡཱ སཾསགྒབྷེདོ, ཏདནྟོགདྷཏྟཱ པན སེསནིཀྑེཔཱནཾ མཱུལནིཀྑེཔཝསེན ཙཏྟཱརོཝ དསྶིཏཱཏི དཊྛབྦཾ. སོ པནཱཡཾ སུཏྟནིཀྑེཔོ སཱམཉྙབྷཱཝཏོ པཋམཾ ཝིཙཱརེཏབྦོ, ཏསྨིཾ ཝིཙཱརིཏེ ཡསྶཱ ཨཊྛུཔྤཏྟིཡཱ ཨིདཾ སུཏྟཾ ནིཀྑིཏྟཾ, ཏསྶཱ ཝིབྷཱགཝསེན ‘‘མམཾ ཝཱ བྷིཀྑཝེ’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༡.༥, ༦), ‘‘ཨཔྤམཏྟཀཾ ཁོ པནེཏ’’ནྟིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༡.༧), ‘‘ཨཏྠི བྷིཀྑཝེ’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༡.༢༨) ཙ པཝཏྟཱནཾ སུཏྟཱནཾ སུཏྟཔདེསཱནཾ ཝཎྞནཱ ཝུཙྩམཱནཱ ཏཾཏཾཨནུསནྡྷིདསྶནསུཁཏཱཡ སུཝིཉྙེཡྻཱ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘སུཏྟནིཀྑེཔཾ ཝིཙཱརེཏྭཱ ཝུཙྩམཱནཱ པཱཀཊཱ ཧོཏཱི’’ཏི.

‘‘སུཏྟནིཀྑེཔཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ནིཀྑིཔནཾ ནིཀྑེཔོ, སུཏྟསྶ ནིཀྑེཔོ སུཏྟསྶ ཀཐནཾ སུཏྟནིཀྑེཔོ, སུཏྟདེསནཱཏི ཨཏྠོ. ནིཀྑིཔཱིཡཏཱིཏི ཝཱ ནིཀྑེཔོ, སུཏྟཾཡེཝ ནིཀྑེཔོ སུཏྟནིཀྑེཔོ. ཨཏྟནོ ཨཛ྄ཛྷཱསཡོ ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡོ, སོ ཨསྶ ཨཏྠི སུཏྟདེསནཱཀཱརཎབྷཱུཏོཏི ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡོ. ཨཏྟནོ ཨཛ྄ཛྷཱསཡོ ཨེཏསྶཱཏི ཝཱ ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡོ. པརཛ྄ཛྷཱསཡོཏི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. པུཙྪཱཡ ཝསོ པུཙྪཱཝསོ, སོ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི པུཙྪཝསིཀོ. ཨརཎཱིཡཏོ ཨཏྠོ, སུཏྟདེསནཱཡ ཝཏྠུ. ཨཏྠསྶ ཨུཔྤཏྟི ཨཏྠུཔྤཏྟི, ཨཏྠུཔྤཏྟིཡེཝ ཨཊྛུཔྤཏྟི, སཱ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི ཨཊྛུཔྤཏྟིཀོ. ཨཐ ཝཱ ནིཀྑིཔཱིཡཏི སུཏྟཾ ཨེཏེནཱཏི སུཏྟནིཀྑེཔོ, ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡཱདི ཨེཝ. ཨེཏསྨིཾ པན ཨཏྠཝིཀཔྤེ ཨཏྟནོ ཨཛ྄ཛྷཱསཡོ ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡོ, པརེསཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡོ པརཛ྄ཛྷཱསཡོ, པུཙྪཱིཡཏཱིཏི པུཙྪཱ, པུཙྪིཏབྦོ ཨཏྠོ. སོཏབྦཝསཔྤཝཏྟཾ དྷམྨཔྤཊིགྒཱཧཀཱནཾ ཝཙནཾ པུཙྪཱཝསིཀཱ, ཏདེཝ ནིཀྑེཔསདྡཱཔེཀྑཱཡ པུལླིངྒཝསེན ཝུཏྟཾ ‘‘པུཙྪཱཝསིཀོ’’ཏི. ཏཐཱ ཨཊྛུཔྤཏྟིཡེཝ ‘‘ཨཊྛུཔྤཏྟིཀོ’’ཏི ཨེཝམྤེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཏྠ ཙ པརེསཾ ཨིནྡྲིཡཔརིཔཱཀཱདིཀཱརཎནིརཔེཀྑཏཱ ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡསྶ ཝིསུཾ ནིཀྑེཔབྷཱཝོ ཡུཏྟོ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཀེཝལཾ ཨཏྟནོ ཨཛ྄ཛྷཱསཡེནེཝ ཀཐེཏཱི’’ཏི. པརཛ྄ཛྷཱསཡཔུཙྪཱཝསིཀཱནཾ པན པརེསཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཔུཙྪཱནཾ དེསནཱནིམིཏྟབྷཱུཏཱནཾ ཨུཔྤཏྟིཡཾ པཝཏྟིཏཱནཾ ཀཐཾ ཨཊྛུཔྤཏྟིཡཾ ཨནཝརོདྷོ, པུཙྪཱཝསིཀཨཊྛུཔྤཏྟིཀཱནཾ ཝཱ པརཛ྄ཛྷཱསཡཱནུརོདྷེན པཝཏྟིཏདེསནཏྟཱ ཀཐཾ པརཛ྄ཛྷཱསཡེ ཨནཝརོདྷོཏི ན ཙོདེཏབྦམེཏཾ. པརེསཉྷི ཨབྷིནཱིཧཱརཔརིཔུཙྪཱདིཝིནིམུཏྟསྶེཝ སུཏྟདེསནཱཀཱརཎུཔྤཱདསྶ ཨཊྛུཔྤཏྟིབྷཱཝེན གཧིཏཏྟཱ པརཛ྄ཛྷཱསཡཔུཙྪཱཝསིཀཱནཾ ཝིསུཾ གཧཎཾ. ཏཐཱ ཧི དྷམྨདཱཡཱདསུཏྟཱདཱིནཾ (མ. ནི. ༡.༢༩) ཨཱམིསུཔྤཱདཱདིདེསནཱནིམིཏྟཾ ‘‘ཨཊྛུཔྤཏྟཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. པརེསཾ པུཙྪཾ ཝིནཱ ཨཛ྄ཛྷཱསཡམེཝ ནིམིཏྟཾ ཀཏྭཱ དེསིཏོ པརཛ྄ཛྷཱསཡོ, པུཙྪཱཝསེན དེསིཏོ པུཙྪཱཝསིཀོཏི པཱཀཊོ ཡམཏྠོཏི. ཨཏྟནོ ཨཛ྄ཛྷཱསཡེནེཝ ཀཐེསི དྷམྨཏནྟིཋཔནཏྠནྟི དཊྛབྦཾ. སམྨཔྤདྷཱནསུཏྟནྟཧཱརཀོཏི ཨནུཔུབྦེན ནིདྡིཊྛཱནཾ སཾཡུཏྟཀེ སམྨཔྤདྷཱནཔཊིསཾཡུཏྟཱནཾ སུཏྟཱནཾ ཨཱཝལི༹, ཏཐཱ ཨིདྡྷིཔཱདཧཱརཀཱདི. ཝིམུཏྟིཔརིཔཱཙནཱིཡཱ དྷམྨཱ སདྡྷིནྡྲིཡཱདཡོ. ཨབྷིནཱིཧཱརནྟི པཎིདྷཱནཾ.

ཝཎྞཱཝཎྞེཏི ཨེཏྠ ‘‘ཨཙྪརིཡཾ ཨཱཝུསོ’’ཏིཨཱདིནཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན ཝུཏྟོ ཝཎྞོཔི སངྒཧིཏོ, ཏཾ པན ཨཊྛུཔྤཏྟིཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཨཏྠི བྷིཀྑཝེ ཨཉྙེ ཙ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨུཔརི དེསནཾ ཨཱརབྷིསྶཏཱིཏི. ‘‘མམཾ ཝཱ བྷིཀྑཝེ པརེ ཝཎྞཾ བྷཱསེཡྻུ’’ནྟི ཨིམིསྶཱ དེསནཱཡ བྲཧྨདཏྟེན ཝུཏྟཝཎྞོ ཨཊྛུཔྤཏྟཱིཏི ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨནྟེཝཱསཱི ཝཎྞཾ. ཨིཏི ཨིམཾ ཝཎྞཱཝཎྞཾ ཨཊྛུཔྤཏྟིཾ ཀཏྭཱ’’ཏི. ཝཱ-སདྡོ ཨུཔམཱནསམུཙྩཡསཾསཡཝཝསྶགྒཔདཔཱུརཎཝིཀཔྤཱདཱིསུ བཧཱུསུ ཨཏྠེསུ དིསྶཏི. ཏཐཱ ཧེས ‘‘པཎྜིཏོ ཝཱཔི ཏེན སོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. པ. ༦༣) ཨུཔམཱནེ དིསྶཏི, སདིསབྷཱཝེཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཏཾ ཝཱཔི དྷཱིརཱ མུནི ཝེདཡནྟཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༢༠༣) སམུཙྩཡེ, ‘‘ཀེ ཝཱ ཨིམེ, ཀསྶ ཝཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཱརཱ. ༢༩༦) སཾསཡེ, ‘‘ཨཡཾ ཝཱ ཨིམེསཾ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ སབྦབཱལོ སབྦམཱུལ༹ྷོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝཝསྶགྒེ, ‘‘ན ཝཱཡཾ ཀུམཱརཀོ མཏྟམཉྙཱསཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༢.༡༥༤) པདཔཱུརཎེ, ‘‘ཡེ ཧི ཀེཙི བྷིཀྑཝེ སམཎཱ ཝཱ བྲཱཧྨཎཱ ཝཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༡༧༠) ཝིཀཔྤེ, ཨིདྷཱཡཾ ཝིཀཔྤེཡེཝཱཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཝཱ-སདྡོ ཝིཀཔྤནཏྠོ’’ཏི. པར-སདྡོ ཨཏྠེཝ ཨཉྙཏྠེ ‘‘ཨཧཉྩེཝ ཁོ པན དྷམྨཾ དེསེཡྻཾ, པརེ ཙ མེ ན ཨཱཛཱནེཡྻུ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༦༤, ༦༥; མ. ནི. ༡.༢༨༡; མ. ནི. ༢.༢༢༣; སཾ. ནི. ༡.༡༧༢; མཧཱཝ. ༤, ༨) ཨཏྠི ཨདྷིཀེ ‘‘ཨིནྡྲིཡཔརོཔརིཡཏྟཉཱཎ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (པཊི. མ. མཱཏིཀཱ ༦༨, ༡.༡༡༡) ཨཏྠི པཙྪཱབྷཱགེ ‘‘པརཏོ ཨཱགམིསྶཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ. ཨཏྠི པཙྩནཱིཀབྷཱཝེ ‘‘ཨུཔྤནྣཾ པརཔྤཝཱདཾ སཧ དྷམྨེན སུནིགྒཧིཏཾ ནིགྒཧེཏྭཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༡༦༨). ཨིདྷཱཔི པཙྩནཱིཀབྷཱཝེཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘པརེཏི པཊིཝིརུདྡྷཱ’’ཏི.

ཨཱིདིསེསུཔཱིཏི ཨེཏྠ པི-སདྡོ སམྦྷཱཝནེ, ཏེན རཏནཏྟཡནིམིཏྟམྤི ཨཀུསལཙིཏྟཔྤཝཏྟི ན ཀཱཏབྦཱ, པགེཝ ཝཊྚཱམིསལོཀཱམིསནིམིཏྟནྟི དསྶེཏི. སབྷཱཝདྷམྨཏོ ཨཉྙསྶ ཀཏྟུཨབྷཱཝཛོཏནཏྠཾ ཨཱཧནཏཱིཏི ཀཏྟུཨཏྠེ ཨཱགྷཱཏསདྡཾ དསྶེཏི, ཏཏྠ ཨཱཧནཏཱིཏི ཧིཾསཏི ཝིབཱདྷཏི, ཨུཔཏཱཔེཏི ཙཱཏི ཨཏྠོ. ཨཱཧནཏི ཨེཏེན, ཨཱཧནནམཏྟཾ ཝཱ ཨཱགྷཱཏོཏི ཀརཎབྷཱཝཏྠཱཔི སམྦྷཝནྟིཡེཝ. ཨེཝཾ ཨཝཡཝབྷེདནེན ཨཱགྷཱཏ-སདྡསྶ ཨཏྠཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཏྠ པརིཡཱཡེནཔི ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཀོཔསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟི ཨཱཧ. ཨཡཉྩ ནཡོ ‘‘ཨཔྤཙྩཡོ ཨནབྷིརདྡྷཱི’’ཏིཨཱདཱིསུཔི ཡཐཱསམྦྷཝཾ ཝཏྟབྦོ. ཨཔྤཏཱིཏཱ ཧོནྟི ཏེནཱཏི པཱཀཊཔརིཡཱཡེན ཨཔྤཙྩཡ-སདྡསྶ ཨཏྠདསྶནཾ, ཏཾམུཁེན པན ན པཙྩེཏི ཏེནཱཏི ཨཔྤཙྩཡོཏི དཊྛབྦཾ. ཨབྷིརཱདྷཡཏཱིཏི སཱདྷཡཏི. དྭཱིཧཱིཏི ཨཱགྷཱཏཨནབྷིརདྡྷིཔདེཧི. ཨེཀེནཱཏི ཨཔྤཙྩཡཔདེན. སེསཱནནྟི སཉྙཱཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷཱནཾ, སཉྙཱཝིཉྙཱཎཨཝསིཊྛསངྑཱརཀྑནྡྷསངྑཱཏཱནཾ ཝཱ. ཀརཎནྟི ཨུཔྤཱདནཾ. ཨཱགྷཱཏཱདཱིནཉྷི པཝཏྟིཡཱ པཙྩཡསམཝཱཡནཾ ཨིདྷ ‘‘ཀརཎ’’ནྟི ཝུཏྟཾ, ཏཾ པན ཨཏྠཏོ ཨུཔྤཱདནམེཝ. ཨནུཔྤཱདནཉྷི སནྡྷཱཡ བྷགཝཏཱ ‘‘ན ཀརཎཱིཡཱ’’ཏི ཝུཏྟནྟི. པཊིཀྑིཏྟམེཝ ཨེཀུཔྤཱདེཀཝཏྠུཀེཀཱརམྨཎེཀནིརོདྷབྷཱཝཏོ.

ཏཏྠཱཏི ཏསྨིཾ མནོཔདོསེ. ཏུམྷནྟི ‘‘ཏུམྷཱཀ’’ནྟི ཨིམིནཱ སམཱནཏྠོ ཨེཀོ སདྡོ ‘‘ཡཐཱ ཨམྷཱཀ’’ནྟི ཨིམིནཱ སམཱནཏྠོ ‘‘ཨམྷ’’ནྟི ཨཡཾ སདྡོ. ཡཐཱཧ, ‘‘ཏསྨཱ ཧི ཨམྷཾ དཧརཱ ན མིཡྻརེ’’ཏི (ཛཱ. ༡.༩.༩༣, ༩༩). ‘‘ཨནྟརཱཡོ’’ཏི ཨིདཾ མནོཔདོསསྶ ཨཀརཎཱིཡཏཱཡ ཀཱརཎཝཙནཾ. ཡསྨཱ ཏུམྷཱཀཾཡེཝ ཙ བྷཝེཡྻ ཏེན ཀོཔཱདིནཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནཾ ཨནྟརཱཡོ, ཏསྨཱ ཏེ ཀོཔཱདིཔརིཡཱཡེན ཝུཏྟཱ ཨཱགྷཱཏཱདཡོ ན ཀརཎཱིཡཱཏི ཨཏྠོ. ཏེན ནཱཧཾ ‘‘སབྦཉྙཱུ’’ཏི ཨིསྶརབྷཱཝེན ཏུམྷེ ཏཏོ ནིཝཱརེམི, ཨཐ ཁོ ཨིམིནཱ ནཱམ ཀཱརཎེནཱཏི དསྶེཏི. ཏཾ པན ཀཱརཎཝཙནཾ ཡསྨཱ ཨཱདཱིནཝཝིབྷཱཝནཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨཱཧ ‘‘ཨཱདཱིནཝཾ དསྶེནྟོ’’ཏི. ‘‘ཨཔི ནུ ཏུམྷེ’’ཏིཨཱདིནཱ མནོཔདོསོ ན ཀཱལནྟརབྷཱཝིནོཡེཝ ཧིཏསུཁསྶ ཨནྟརཱཡཀརོ, ཨཐ ཁོ ཏངྑཎཔྤཝཏྟིརཧསྶཔི ཧིཏསུཁསྶ ཨནྟརཱཡཀརོཏི མནོཔདོསེ ཨཱདཱིནཝཾ དལ༹ྷཏརཾ ཀཏྭཱ དསྶེཏི. ཡེསཾ ཀེསཉྩི ‘‘པརེ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ ན པཊིཝིརུདྡྷཱནཾཡེཝཱཏི ཨཏྠོ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཀུཔིཏོ’’ཏིཨཱདི.

ཨནྡྷཏམནྟི ཨནྡྷབྷཱཝཀརཏམཾ. ནྟི ཡཏྠ. བྷུམྨཏྠེ ཧི ཨེཏཾ པཙྩཏྟཝཙནཾ. ཡསྨིཾ ཀཱལེ ཀོདྷོ སཧཏེ ནརཾ, ཨནྡྷཏམཾ ཏདཱ ཧོཏཱིཏི སམྦནྡྷོ. ནྟི ཝཱ ཀཱརཎཝཙནཾ, ཡསྨཱ ཀོདྷོ ཨུཔྤཛྫམཱནོ ནརཾ ཨབྷིབྷཝཏི, ཏསྨཱ ཨནྡྷཏམཾ ཏདཱ ཧོཏི, ཡདཱ ཀོདྷོཏི ཨཏྠོ ཡཾཏཾསདྡཱནཾ ཨེཀནྟསམྦནྡྷིབྷཱཝཏོ. ཨཐ ཝཱ ནྟི ཀིརིཡཱཡ པརཱམསནཾ. ཀོདྷོ སཧཏེཏི ཡདེཏཾ ཀོདྷསྶ སཧནཾ ཨབྷིབྷཝནཾ, ཨེཏཾ ཨནྡྷཀཱརཏམབྷཝནནྟི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཡཾ ནརཾ ཀོདྷོ སཧཏེ ཨབྷིབྷཝཏི, ཏསྶ ཨནྡྷཏམཾ ཏདཱ ཧོཏི, ཏཏོ ཙ ཀུདྡྷོ ཨཏྠཾ ན ཛཱནཱཏི, ཀུདྡྷོ དྷམྨཾ ན པསྶཏཱིཏི. ཨནྟརཏོཏི ཨབྦྷནྟརཏོ, ཙིཏྟཏོ ཝཱ.

‘‘ཨིདཉྩིདཉྩ ཀཱརཎ’’ནྟི ཨིམིནཱ སབྦཉྙཱུ ཨེཝ ཨམྷཱཀཾ སཏྠཱ ཨཝིཔརཱིཏདྷམྨདེསནཏྟཱ, སྭཱཀྑཱཏོ དྷམྨོ ཨེཀནྟནིཡྻཱནིཀཏྟཱ, སུཔྤཊིཔནྣོ སངྒྷོ སཾཀིལེསརཧིཏཏྟཱཏི ཨིམམཏྠཾ དསྶེཏི. ‘‘ཨིདཉྩིདཉྩ ཀཱརཎ’’ནྟི ཨེཏེན ཙ ‘‘ན སབྦཉྙཱུ’’ཏིཨཱདིཝཙནཾ ཨབྷཱུཏཾ ཨཏཙྪནྟི ནིབྦེཋིཏཾ ཧོཏི. དུཏིཡཾ པདནྟི ‘‘ཨཏཙྪ’’ནྟི པདཾ. པཋམསྶཱཏི ‘‘ཨབྷཱུཏ’’ནྟི པདསྶ. ཙཏུཏྠཉྩཱཏི ‘‘ན ཙ པནེཏཾ ཨམྷེསུ སཾཝིཛྫཏཱི’’ཏི པདཾ. ཏཏིཡསྶཱཏི ‘‘ནཏྠི ཙེཏཾ ཨམྷེསཱུ’’ཏི པདསྶ. ཨཝཎྞེཡེཝཱཏི ཀཱརཎཔཏིརཱུཔཀཾ ཝཏྭཱ དོསཔཏིཊྛཱཔནཝསེན ནིནྡནེ ཨེཝ. ན སབྦཏྠཱཏི ཀེཝལཾ ཨཀྐོསནཁུཾསནཝམྦྷནཱདཱིསུ ན ཨེཀནྟེན ནིབྦེཋནཾ ཀཱཏབྦནྟི ཨཏྠོ. ཝུཏྟམེཝཏྠཾ ‘‘ཡདི ཧཱི’’ཏིཨཱདིནཱ པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ དསྶེཏི.

. ཨཱནནྡནྟི པམོདནྟི ཨེཏེན དྷམྨེན ཏཾསམངྒིནོ སཏྟཱཏི ཨཱནནྡ-སདྡསྶ ཀརཎཏྠཏཾ དསྶེཏི. སོབྷནཾ མནོ ཨསྶཱཏི སུམནོ, སོབྷནཾ ཝཱ མནོ སུམནོ, ཏསྶ བྷཱཝོ སོམནསྶནྟི ཏདཉྙདྷམྨཱནམྤི སམྤཡུཏྟཱནཾ སོམནསྶབྷཱཝོ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི? ནཱཔཛྫཏི རུལ༹ྷཱིསདྡཏྟཱ ཡཐཱ ‘‘པངྐཛ’’ནྟི དསྶེནྟོ ‘‘ཙེཏསིཀསུཁསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟི ཨཱཧ. ཨུབྦིལཡཏཱིཏི ཨུབྦིལཾ, བྷིནྡཏི པུརིམཱཝཏྠཱཡ ཝིསེསཾ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨུབྦིལམེཝ ཨུབྦིལཱཝིཏཾ, ཏསྶ བྷཱཝོ ཨུབྦིལཱཝིཏཏྟཾ. ཡཱཡ ཨུཔྤནྣཱཡ ཀཱཡཙིཏྟཾ ཝཱཏཔཱུརིཏབྷསྟཱ ཝིཡ ཨུདྡྷུམཱཡནཱཀཱརཔྤཏྟཾ ཧོཏི, ཏསྶཱ གེཧསྶིཏཱཡ ཨོདགྒིཡཔཱིཏིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཨུདྡྷཙྩཱཝཧཱཡཱ’’ཏིཨཱདི. ཨིདྷཱཔི ‘‘ཀིཉྩཱཔི ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨུབྦིལཱཝིཏམེཝ ནཏྠི, ཨཐ ཁོ ཨཱཡཏིཾ ཀུལཔུཏྟཱནཾ ཨེདིསེསུཔི ཋཱནེསུ ཨཀུསལུཔྤཏྟིཾ པཊིསེདྷེནྟོ དྷམྨནེཏྟིཾ ཋཔེཏཱི’’ཏི, ‘‘དྭཱིཧི པདེཧི སངྑཱརཀྑནྡྷོ, ཨེཀེན ཝེདནཱཀྑནྡྷོ ཝུཏྟོ’’ཏི ཨེཏྠ ‘‘ཏེསཾ ཝསེན སེསཱནམྤི སམྤཡུཏྟདྷམྨཱནཾ ཀརཎཾ པཊིཀྑིཏྟམེཝཱ’’ཏི ཙ ཨཊྛཀཐཱཡཾ, ‘‘པི-སདྡོ སམྦྷཱཝནེ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨིདྷ ཙ ཝུཏྟནཡེན ཨཏྠོ ཡཐཱསམྦྷཝཾ ཝེདིཏབྦོ. ‘‘ཏུམྷཾཡེཝསྶ ཏེན ཨནྟརཱཡོ’’ཏི ཨེཏྠཱཔི ‘‘ཨནྟརཱཡོཏི ཨིད’’ནྟིཨཱདིནཱ ཧེཊྛཱ ཨཝཎྞཔཀྑེ ཝུཏྟནཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཀསྨཱ པནེཏནྟི ཙ ཝཀྑམཱནཾཡེཝ ཨཏྠཾ མནསི ཀཏྭཱ ཙོདེཏི. ཨཱཙརིཡོ ‘‘སཙྩཾ ཝཎྞིཏ’’ནྟི ཏམཏྠཾ པཊིཛཱནིཏྭཱ ‘‘ཏཾ པན ནེཀྑམྨནིསྶིཏ’’ནྟིཨཱདིནཱ པརིཧརཏི. ཏཏྠ ཨེཏནྟི ཨཱནནྡཱདཱིནཾ ཨཀརཎཱིཡཏཱཝཙནཾ. ནནུ བྷགཝཏཱ ཝཎྞིཏནྟི སམྦནྡྷོ. ཀསིཎེནཱཏི ཀསིཎཏཱཡ སཀལབྷཱཝེན. ཀེཙི པན ‘‘ཛམྦུདཱིཔསྶཱཏི ཀརཎེ སཱམིཝཙན’’ནྟི ཝདནྟི, ཏེསཾ མཏེན ཀསིཎཛམྦུདཱིཔ-སདྡཱནཾ སམཱནཱདྷིཀརཎབྷཱཝོ དཊྛབྦོ. ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ གེཧསྶིཏཔཱིཏིསོམནསྶཾ ཛྷཱནཱདཱིནཾ ཨནྟརཱཡཀརཾ, ཏསྨཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘‘སོམནསྶཾ པཱཧཾ དེཝཱནཾ ཨིནྡ དུཝིདྷེན ཝདཱམི སེཝིཏབྦམྤི ཨསེཝིཏབྦམྤཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༣༥༩). ‘‘ཨཡཉྷཱི’’ཏིཨཱདི ཡེན སམྤཡུཏྟཱ པཱིཏི ཨནྟརཱཡཀརཱི, ཏཾ དསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ‘‘ཨིདཉྷི ལོབྷསཧགཏཾ པཱིཏིསོམནསྶ’’ནྟི ཝཏྟབྦཾ སིཡཱ, པཱིཏིགྒཧཎེན པན སོམནསྶམྤི གཧིཏམེཝ ཧོཏི སོམནསྶརཧིཏཱཡ པཱིཏིཡཱ ཨབྷཱཝཏོཏི པཱིཏིཡེཝ གཧིཏཱཏི དཊྛབྦཾ. ཨཐ ཝཱ སེཝིཏབྦཱསེཝིཏབྦཝིབྷཱགཝཙནཏོ སོམནསྶསྶ པཱཀཊོ ཨནྟརཱཡཀརབྷཱཝོ, ན ཏཐཱ པཱིཏིཡཱཏི པཱིཏིཡེཝ ལོབྷསཧགཏཏྟེན ཝིསེསེཏྭཱ ཝུཏྟཱ. ‘‘ལུདྡྷོ ཨཏྠ’’ནྟིཨཱདིགཱཐཱནཾ ‘‘ཀུདྡྷོ ཨཏྠ’’ནྟིཨཱདི གཱཐཱསུ ཝིཡ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ.

‘‘མམཾ ཝཱ བྷིཀྑཝེ པརེ ཝཎྞཾ བྷཱསེཡྻུཾ, དྷམྨསྶ ཝཱ ཝཎྞཾ བྷཱསེཡྻུཾ, སངྒྷསྶ ཝཱ ཝཎྞཾ བྷཱསེཡྻུཾ, ཏཏྲ ཙེ ཏུམྷེ ཨསྶཐ ཨཱནནྡིནོ སུམནཱ ཨུབྦིལཱཝིཏཱ, ཨཔི ནུ ཏུམྷེ པརེསཾ སུབྷཱསིཏདུབྦྷཱསིཏཾ ཨཱཛཱནེཡྻཱཐཱཏི. ནོ ཧེཏཾ བྷནྟེ’’ཏི ཨཡཾ ཏཏིཡཝཱརོ, སོ དེསནཱཀཱལེ ནཱིཧརིཏྭཱ དེསེཏབྦཔུགྒལཱབྷཱཝཏོ དེསནཱཡ ཨནཱགཏོཔི ཏདཏྠསམྦྷཝཏོ ཨཏྠཏོ ཨཱགཏོཡེཝཱཏི དཊྛབྦོ ཡཐཱ ཏཾ ཀཐཱཝཏྠུཔཀརཎཾ ཝིཏྠཱརཝསེནཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ‘‘ཨཏྠཏོ ཨཱགཏོ ཡེཝཱ’’ཏི ཨེཏེན སཾཝཎྞནཱཀཱལེ ཏཐཱ བུཛ྄ཛྷནཀསཏྟཱནཾ ཝསེན སོ ཝཱརོ ཨཱནེཏྭཱ ཝཏྟབྦོཏི དསྶེཏི. ‘‘ཡཐེཝ ཧཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཏམེཝཏྠསམྦྷཝཾ ཝིབྷཱཝེཏི. ཝུཏྟནཡེནཱཏི ‘‘ཏཏྲ ཏུམྷེཧཱིཏི ཏསྨིཾ ཝཎྞེ ཏུམྷེཧཱི’’ཏིཨཱདིནཱ, ‘‘དུཏིཡཾ པདཾ པཋམསྶ པདསྶ, ཙཏུཏྠཉྩ ཏཏིཡསྶ ཝེཝཙན’’ནྟིཨཱདིནཱ ཙ ཝུཏྟནཡེན.

ཙཱུལ༹སཱིལཝཎྞནཱ

. ནིཝཏྟོ ཨམཱུལཀཏྟཱ ཝིསྶཛྫེཏབྦཏཱབྷཱཝཏོ. ཨནུཝཏྟཏིཡེཝ ཝིསྶཛྫེཏབྦཏཱཡ ཨདྷིཀཏབྷཱཝཏོ. ཨནུསནྡྷིཾ དསྶེསྶཏི ‘‘ཨཏྠི བྷིཀྑཝེ’’ཏིཨཱདིནཱ. ཨོརནྟི ཝཱ ཨཔརབྷཱགོ ‘‘ཨོརཏོ བྷོགཾ, ཨོརཾ པཱར’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. ཨཐ ཝཱ ཧེཊྛཱཨཏྠོ ཨོར-སདྡོ ‘‘ཨོརཾ ཨཱགམནཱཡ ཡེ པཙྩཡཱ, ཏེ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. སཱིལཉྷི སམཱདྷིཔཉྙཱཡོ ཨཔེཀྑིཏྭཱ ཨཔརབྷཱགོ, ཧེཊྛཱབྷཱུཏཉྩ ཧོཏཱིཏི. སཱིལམཏྟཀནྟི ཨེཏྠ མཏྟ-སདྡོ ཨཔྤཀཏྠོ ཝཱ ‘‘བྷེསཛྫམཏྟཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༤༤༧) ཝིཡ. ཝིསེསནིཝཏྟིཨཏྠོ ཝཱ ‘‘ཨཝིཏཀྐཝིཙཱརམཏྟཱ དྷམྨཱ (དྷ. ས. ཏིཀམཱཏིཀཱ ༦), མནོམཏྟཱ དྷཱཏུ མནོདྷཱཏཱུ’’ཏི ཙ ཨཱདཱིསུ ཝིཡ. ‘‘ཨཔྤམཏྟཀཾ, ཨོརམཏྟཀ’’ནྟི པདདྭཡེན སཱམཉྙཏོ ཝུཏྟོཡེཝ ཧི ཨཏྠོ སཱིལམཏྟཀནྟི ཝིསེསཝསེན ཝུཏྟོ. ཨཐ ཝཱ སཱིལེནཔི ཏདེཀདེསསྶེཝ སངྒཧཎཏྠཾ ཨཔྤཀཏྠཝཱཙཀོ, ཝིསེསནིཝཏྟིཨཏྠོ ཨེཝ ཝཱ ‘‘སཱིལམཏྟཀ’’ནྟི ཨེཏྠ མཏྟ-སདྡོ ཝུཏྟོ. ཏཐཱ ཧི ཨིནྡྲིཡསཾཝརཔཙྩཡསནྣིསྶིཏསཱིལཱནི ཨིདྷ དེསནཾ ཨནཱརུལ༹ྷཱནི. ན ཧི ཏཱནི པཱཏིམོཀྑཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཱནི ཝིཡ སབྦཔུཐུཛྫནེསུ པཱཀཊཱནཱིཏི. ‘‘ཨུསྶཱཧཾ ཀཏྭཱ’’ཏི ཨེཏེན ‘‘ཝདམཱནོ’’ཏི ཨེཏྠ སཏྟིཨཏྠཾ མཱན-སདྡཾ དསྶེཏི.

ཨལངྐརཎཾ ཝིབྷཱུསནཾ ཨལངྐཱརོ, ཀུཎྜལཱདིཔསཱདྷནཾ ཝཱ. ཨཱུནཊྛཱནཔཱུརཎཾ མཎྜནཾ. མཎྜནེཏི མཎྜནཧེཏུ. ཨཐ ཝཱ མཎྜཏཱིཏི མཎྜནོ, མཎྜནཛཱཏིཀོ པུརིསོ. བཧུཝཙནཏྠེ ཙ ཨིདཾ ཨེཀཝཙནཾ, མཎྜནསཱིལེསཱུཏི ཨཏྠོ. པརིཔཱུརཀཱརཱིཏི ཨེཏྠ ཨིཏི-སདྡོ ཨཱདིཨཏྠོ, པཀཱརཏྠོ ཝཱ, ཏེན སཀལམྤི སཱིལཐོམན སུཏྟཾ དསྶེཏི. ཙནྡནནྟི ཙནྡནསཧཙརཎཏོ ཙནྡནགནྡྷོ, ཏཐཱ ཏགརཱདཱིསུཔི. སཏཉྩ གནྡྷོཏི ཨེཏྠ གནྡྷོ ཝིཡཱཏི གནྡྷོཏི ཝུཏྟོ སཱིལནིབནྡྷནོ ཐུཏིགྷོསོ. སཱིལཉྷི ཀིཏྟིཡཱ ནིམིཏྟཾ. ཡཐཱཧ ‘‘སཱིལཝཏོ སཱིལསམྤནྣསྶ ཀལྱཱཎོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཙྪཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༡༥༠; ཨ. ནི. ༥.༢༡༣; མཧཱཝ. ༢༨༥). པཝཱཡཏཱིཏི པཀཱསཏི. གནྡྷཱཝ གནྡྷཛཱཏཱ.

‘‘ཨཔྤཀཾ བཧུཀ’’ནྟི ཨིདཾ པཱརཱཔཱརཾ ཝིཡ ཨཉྙམཉྙཾ ཨུཔནིདྷཱཡ ཝུཙྩཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨུཔརིགུཎེ ཨུཔནིདྷཱཡཱ’’ཏི. སཱིལཉྷཱིཏི ཨེཏྠ ཧི-སདྡོ ཧེཏུཨཏྠོ, ཏེན ཨིདཾ དསྶེཏི ‘‘ཡསྨཱ སཱིལཾ ཀིཉྩཱཔི པཏིཊྛཱབྷཱཝེན སམཱདྷིསྶ བཧུཀཱརཾ, པབྷཱཝཱདིགུཎཝིསེསེ པནསྶ ཨུཔནིདྷཱཡ ཀལམྤི ན ཨུཔེཏི, ཏཐཱ སམཱདྷི ཙ པཉྙཱཡཱ’’ཏི. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཏསྨཱ’’ཏིཨཱདི. ཨིདཱནི ‘‘ཀཐ’’ནྟི པུཙྪིཏྭཱ སམཱདྷིསྶ ཨཱནུབྷཱཝཾ ཝིཏྠཱརཏོ ཝིབྷཱཝེཏི. ‘‘ཨབྷི…པེ… མཱུལེ’’ཏི ཨིདཾ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡསྶ སུཔཱཀཊབྷཱཝདསྶནཏྠཾ, ཨཉྙེཧི བོདྷིམཱུལཉཱཏིསམཱགམཱདཱིསུ ཀཏཔཱཊིཧཱརིཡེཧི ཝིསེསནཏྠཉྩ ཝུཏྟཾ. ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཀརཎཏྠཱཡ ཧི བྷགཝཏོ ཙིཏྟེ ཨུཔྤནྣེ ཏདནུཙྪཝིཀཾ ཋཱནཾ ཨིཙྪིཏབྦནྟི རཏནམཎྜཔཱདི སཀྐསྶ དེཝརཉྙོ ཨཱཎཱཡ ཝིསྶཀམྨུནཱ ནིམྨིཏནྟི ཝདནྟི, བྷགཝཏཱཝ ནིམྨིཏནྟི ཨཔརེ. ‘‘ཡོ ཀོཙི ཨེཝརཱུཔཾ པཱཊིཧཱརིཡཾ ཀཱཏུཾ སམཏྠོ ཨཏྠི ཙེ, ཨཱགཙྪཏཱུ’’ཏི ཙོདནཱསདིསཏྟཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཏྟཱདཱནཔརིདཱིཔན’’ནྟི. ཏཏྠ ཨཏྟཱདཱནཾ ཨནུཡོགོ, ཏིཏྠིཡཱནཾ ཏཐཱ ཀཱཏུཾ ཨསམཏྠཏྟཱ, ‘‘ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི པུབྦེ ཨུཊྛིཏཏྟཱ ཏིཏྠིཡཔརིམདྡནཾ.

ཨུཔརིམཀཱཡཏོཏིཨཱདི པཊིསམྦྷིདཱམགྒེ (པཊི. མ. ༡.༡༡༦).

ཏཏྠཱཡཾ པཱལི༹སེསོ –

‘‘ཧེཊྛིམཀཱཡཏོ ཨགྒིཀྑནྡྷོ པཝཏྟཏི, ཨུཔརིམཀཱཡཏོ ཨུདཀདྷཱརཱ པཝཏྟཏི. པུརཏྠིམཀཱཡཏོ ཨགྒི, པཙྪིམཀཱཡཏོ ཨུདཀཾ. པཙྪིམཀཱཡཏོ ཨགྒི, པུརཏྠིམཀཱཡཏོ ཨུདཀཾ. དཀྑིཎཨཀྑིཏོ ཨགྒི, ཝཱམཨཀྑིཏོ ཨུདཀཾ. ཝཱམཨཀྑིཏོ ཨགྒི, དཀྑིཎཨཀྑིཏོ ཨུདཀཾ. དཀྑིཎཀཎྞསོཏཏོ ཨགྒི, ཝཱམཀཎྞསོཏཏོ ཨུདཀཾ. ཝཱམཀཎྞསོཏཏོ ཨགྒི, དཀྑིཎཀཎྞསོཏཏོ ཨུདཀཾ. དཀྑིཎནཱསིཀཱསོཏཏོ ཨགྒི, ཝཱམནཱསིཀཱསོཏཏོ ཨུདཀཾ. ཝཱམནཱསིཀཱསོཏཏོ ཨགྒི, དཀྑིཎནཱསིཀཱསོཏཏོ ཨུདཀཾ. དཀྑིཎཨཾསཀཱུཊཏོ ཨགྒི, ཝཱམཨཾསཀཱུཊཏོ ཨུདཀཾ. ཝཱམཨཾསཀཱུཊཏོ ཨགྒི, དཀྑིཎཨཾསཀཱུཊཏོ ཨུདཀཾ. དཀྑིཎཧཏྠཏོ ཨགྒི, ཝཱམཧཏྠཏོ ཨུདཀཾ. ཝཱམཧཏྠཏོ ཨགྒི, དཀྑིཎཧཏྠཏོ ཨུདཀཾ. དཀྑིཎཔསྶཏོ ཨགྒི, ཝཱམཔསྶཏོ ཨུདཀཾ. ཝཱམཔསྶཏོ ཨགྒི, དཀྑིཎཔསྶཏོ ཨུདཀཾ. དཀྑིཎཔཱདཏོ ཨགྒི, ཝཱམཔཱདཏོ ཨུདཀཾ. ཝཱམཔཱདཏོ ཨགྒི, དཀྑིཎཔཱདཏོ ཨུདཀཾ. ཨངྒུལངྒུལེཧི ཨགྒི, ཨངྒུལནྟརིཀཱཧི ཨུདཀཾ. ཨངྒུལནྟརིཀཱཧི ཨགྒི, ཨངྒུལངྒུལེཧི ཨུདཀཾ. ཨེཀེཀལོམཏོ ཨགྒི, ཨེཀེཀལོམཏོ ཨུདཀཾ. ལོམཀཱུཔཏོ ལོམཀཱུཔཏོ ཨགྒིཀྑནྡྷོ པཝཏྟཏི, ལོམཀཱུཔཏོ ལོམཀཱུཔཏོ ཨུདཀདྷཱརཱ པཝཏྟཏཱི’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༡༦).

ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘ཨེཀེཀལོམཀཱུཔཏོ’’ཏི ཨཱགཏཾ.

‘‘ཚནྣཾ ཝཎྞཱནནྟི ཨཱདིནཡཔྤཝཏྟ’’ནྟི ཨེཏྠཱཔི ནཱིལཱནཾ པཱིཏཀཱནཾ ལོཧིཏཀཱནཾ ཨོདཱཏཱནཾ མཉྫིཊྛཱནཾ པབྷསྶརཱནནྟི ཨཡཾ པཱལི༹སེསོ. ‘‘སུཝཎྞཝཎྞཱ རསྨིཡོ’’ཏི ཨིདཾ ཏཱསཾ ཡེབྷུཡྻཏཱཡ ཝུཏྟཾ. ཝིཏྠཱརེཏབྦནྟི ཨེཏྠཱཔི ‘‘སཏྠཱ ཏིཊྛཏི, ནིམྨིཏོ ཙངྐམཏི ཝཱ ནིསཱིདཏི ཝཱ སེཡྻཾ ཝཱ ཀཔྤེཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཙཏཱུསུ ཨིརིཡཱཔཐེསུ ཨེཀེཀམཱུལཀཱ སཏྠུཝསེན ཙཏྟཱརོ, ནིམྨིཏཝསེན ཙཏྟཱརོཏི སབྦེཝ ཨཊྛ ཝཱརེ ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ.

མདྷུཔཱཡཱསནྟི མདྷུསིཏྟཾ པཱཡཱསཾ. ཨཏྟཱ མིཏྟོ མཛ྄ཛྷཏྟོ ཝེརཱིཏི ཙཏཱུསུ སཱིམསམྦྷེདཝསེན ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏཾ མེཏྟཱཀམྨཊྛཱནཾ. ‘‘ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏ’’ནྟི ཨིདཾ པན ‘‘ཝཱིརིཡཱདྷིཊྛཱན’’ནྟི ཨེཏེནཱཔི ཡོཛེཏབྦཾ. ཏཏྠ ‘‘ཀཱམཾ ཏཙོ ཙ ནྷཱརུ ཙཱ’’ཏིཨཱདིཔཱལི༹ (མ. ནི. ༢.༡༨༤; སཾ. ནི. ༢.༢༢; ཨ. ནི. ༢.༥; ཨ. ནི. ༨.༡༣; མཧཱནི. ༡༩༦) ཝསེན ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ‘‘ཀིཙྪཾ ཝཏཱཡཾ ལོཀོ ཨཱཔནྣོ’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༢.༥༧; སཾ. ནི. ༢.༤) ཛརཱམརཎམུཁེན པཙྩཡཱཀཱརེ ཉཱཎཾ ཨོཏཱརེཏྭཱ. ཨཱནཱཔཱནཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནནྟི ཨེཏྠཱཔི ‘‘སབྦབུདྡྷཱནཾ ཨཱཙིཎྞ’’ནྟི པདཾ ཝིབྷཏྟིཝིཔརིཎཱམཾ ཀཏྭཱ ཡོཛེཏབྦཾ. ཏམྤི ཧི སབྦབུདྡྷཱནཾ ཨཱཙིཎྞམེཝཱཏི ཝདནྟི. ཚཏྟིཾསཀོཊིསཏསཧསྶམུཁེན མཧཱཝཛིརཉཱཎགབྦྷཾ གཎྷཱཔེནྟོ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ. དྭཏྟིཾསདོཎགཎྷནཔྤམཱཎཾ ཀུཎྜཾ ཀོལམྦོ. དརིབྷཱགོ ཀནྡརོ. ཙཀྐཝཱལ༹པཱདེསུ མཧཱསམུདྡོ ཙཀྐཝཱལ༹མཧཱསམུདྡོ.

‘‘དུཝེ པུཐུཛྫནཱ’’ཏིཨཱདི པུཐུཛྫནེ ལབྦྷམཱནཝིབྷཱགདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཾ, ན མཱུལཔརིཡཱཡཝཎྞནཱདཱིསུ ཝིཡ པུཐུཛྫནཝིསེསནིདྡྷཱརཎཏྠཾ. སབྦོཔི ཧི པུཐུཛྫནོ བྷགཝཏོ ཨུཔརི གུཎེ ཝིབྷཱཝེཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཏིཊྛཏུ པུཐུཛྫནོ, སཱཝཀཔཙྩེཀབུདྡྷཱནམྤི ཨཝིསཡཱ བུདྡྷགུཎཱ. ཏཐཱ ཧི ཝཀྑཏི ‘‘སོཏཱཔནྣཱ’’ཏིཨཱདི (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༨). ཝཱཙུགྒཏཀརཎཾ ཨུགྒཧོ. ཨཏྠཔརིཔུཙྪནཾ པརིཔུཙྪཱ. ཨཊྛཀཐཱཝསེན ཨཏྠསྶ སཝནཾ སཝནཾ. བྱཉྫནཏྠཱནཾ སུནིཀྑེཔསུདསྶནེན དྷམྨསྶ པརིཧརཎཾ དྷཱརཎཾ. ཨེཝཾ སུཏདྷཱཏཔརིཙིཏཱནཾ མནསཱནུཔེཀྑནཾ པཙྩཝེཀྑཎཾ. བཧཱུནཾ ནཱནཔྤཀཱརཱནཾ ཀིལེསཱནཾ སཀྐཱཡདིཊྛིཡཱ ཙ ཨཝིཧཏཏྟཱ ཏཱ ཛནེནྟི, ཏཱཧི ཝཱ ཛནིཏཱཏི པུཐུཛྫནཱ. ཨཝིགྷཱཏམེཝ ཝཱ ཛན-སདྡོ ཝདཏི. པུཐུ སཏྠཱརཱནཾ མུཁུལློཀིཀཱཏི ཨེཏྠ པུཐཱུ ཛནཱ སཏྠུཔཊིཉྙཱ ཨེཏེསནྟི པུཐུཛྫནཱཏི ཝཙནཏྠོ. པུཐུ…པེ… ཨཝུཊྛིཏཱཏི ཨེཏྠ ཛནེཏབྦཱ, ཛཱཡནྟི ཝཱ ཨེཏྠཱཏི ཛནཱ, གཏིཡོ. པུཐཱུ ཛནཱ ཨེཏེསནྟི པུཐུཛྫནཱ. ཨིཏོ པརེ ཛཱཡནྟི ཨེཏེཧཱིཏི ཛནཱ, ཨབྷིསངྑཱརཱདཡོ. ཏེ ཨེཏེསཾ པུཐཱུ ཝིཛྫནྟཱིཏི པུཐུཛྫནཱ. ཨབྷིསངྑརཎཱདི ཨཏྠོ ཨེཝ ཝཱ ཛན-སདྡོ དཊྛབྦོ. ཀཱམརཱགབྷཝརཱགདིཊྛིཨཝིཛྫཱ ཨོགྷཱ. རཱགགྒིཨཱདཡོ སནྟཱཔཱ. ཏེཡེཝ, སབྦེཔི ཝཱ ཀིལེསཱ པརིལཱ༹ཧཱ. པུཐུ པཉྩསུ ཀཱམགུཎེསུ རཏྟཱཏི ཨེཏྠ ཛཱཡཏཱིཏི ཛནོ, རཱགོ གེདྷོཏི ཨེཝཾ ཨཱདིཀོ. པུཐུ ཛནོ ཨེཏེསནྟི པུཐུཛྫནཱ, པུཐཱུསུ ཝཱ ཛནཱ ཛཱཏཱ རཏྟཱཏི ཨེཝཾ རཱགཱདིཨཏྠོ ཨེཝ ཝཱ ཛན-སདྡོ དཊྛབྦོ. པལིབུདྡྷཱཏི སམྦུདྡྷཱ, ཨུཔདྡུཏཱ ཝཱ. ‘‘པུཐཱུནཾ གཎནཔཐམཏཱིཏཱན’’ནྟིཨཱདིནཱ པུཐཱུ ཛནཱ པུཐུཛྫནཱཏི དསྶེཏི.

ཡེཧི གུཎཝིསེསེཧི ནིམིཏྟབྷཱུཏེཧི བྷགཝཏི ཏཐཱགཏ-སདྡོ པཝཏྟོ, ཏཾདསྶནཏྠཾ ‘‘ཨཊྛཧི ཀཱརཎེཧི བྷགཝཱ ཏཐཱགཏོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. གུཎནེམིཏྟཀཱནེཝ ཧི བྷགཝཏོ སབྦཱནི ནཱམཱནི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨསངྑྱེཡྻཱནི ནཱམཱནི, སགུཎེན མཧེསིནོ;

གུཎེན ནཱམམུདྡྷེཡྻཾ, ཨཔི ནཱམསཧསྶཏོ’’ཏི. (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༡༣༡༣; ཨུདཱ. ཨཊྛ. ༥༣; པཊི. མ. ཨཊྛ. ༡.༡.༧༦);

ཏཐཱ ཨཱགཏོཏི ཨེཏྠ ཨཱཀཱརནིཡམནཝསེན ཨོཔམྨསམྤཊིཔཱདནཏྠོ ཏཐཱ-སདྡོ. སཱམཉྙཛོཏནཱཡ ཝིསེསཱཝཊྛཱནཏོ པཊིཔདཱགམནཏྠོ ཨཱགཏ-སདྡོ, ན ཉཱཎགམནཏྠོ ‘‘ཏཐལཀྑཎཾ ཨཱགཏོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༧; མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡༢; སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༤.༧༨; ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༡༧༠; ཨུདཱ. ཨཊྛ. ༡༨; པཊི. མ. ཨཊྛ. ༡.༡.༣༧; ཐེརགཱ. ཨཊྛ. ༡.༣; ཨིཏིཝུ. ཨཊྛ. ༣༨; མཧཱནི. ཨཊྛ. ༡༤) ཝིཡ, ནཱཔི ཀཱཡགམནཱདིཨཏྠོ ‘‘ཨཱགཏོ ཁོ མཧཱསམཎོ, མཱགདྷཱནཾ གིརིབྦཛ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (མཧཱཝ. ༦༢) ཝིཡ. ཏཏྠ ཡདཱཀཱརནིཡམནཝསེན ཨོཔམྨསམྤཊིཔཱདནཏྠོ ཏཐཱ-སདྡོ, ཏཾ ཀརུཎཱཔདྷཱནཏྟཱ མཧཱཀརུཎཱམུཁེན པུརིམབུདྡྷཱནཾ ཨཱགམནཔཊིཔདཾ ཨུདཱཧརཎཝསེན སཱམཉྙཏོ དསྶེནྟོ ཡཾཏཾསདྡཱནཾ ཨེཀནྟསམྦནྡྷབྷཱཝཏོ ‘‘ཡཐཱ སབྦལོཀ…པེ… ཨཱགཏཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཾ པན པཊིཔདཾ མཧཱཔདཱནསུཏྟཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༤) སམྦཧུལནིདྡེསེན སུཔཱཀཊཱནཾ ཨཱསནྣཱནཉྩ ཝིཔསྶཱིཨཱདཱིནཾ ཚནྣཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཱནཾ ཝསེན ནིདསྶེནྟོ ‘‘ཡཐཱ ཝིཔསྶཱི བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡེན ཨབྷིནཱིཧཱརེནཱཏི མནུསྶཏྟལིངྒསམྤཏྟིཧེཏུསཏྠཱརདསྶནཔབྦཛྫཱཨབྷིཉྙཱདིགུཎསམྤཏྟིཨདྷིཀཱརཚནྡཱནཾ ཝསེན ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏེན ཀཱཡཔྤཎིདྷཱནམཧཱཔཎིདྷཱནེན. སབྦེསཉྷི བུདྡྷཱནཾ ཀཱཡཔྤཎིདྷཱནཾ ཨིམིནཱཝ ཨབྷིནཱིཧཱརེན སམིཛ྄ཛྷཏཱིཏི. ཨེཝཾ མཧཱབྷིནཱིཧཱརཝསེན ‘‘ཏཐཱགཏོ’’ཏི པདསྶ ཨཏྠཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི པཱརམཱིཔཱུརཎཝསེན དསྶེཏུཾ ‘‘ཡཐཱ ཝིཔསྶཱི བྷགཝཱ…པེ… ཀསྶཔོ བྷགཝཱ དཱནཔཱརམིཾ པཱུརེཏྭཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཨེཏྠ ཙ སུཏྟནྟིཀཱནཾ མཧཱབོདྷིཡཱནཔཊིཔདཱཡ ཀོསལླཛནནཏྠཾ པཱརམཱིསུ ཨཡཾ ཝིཏྠཱརཀཐཱ – ཀཱ པནེཏཱ པཱརམིཡོ? ཀེནཊྛེན པཱརམིཡོ? ཀཏིཝིདྷཱ ཙེཏཱ? ཀོ ཏཱསཾ ཀམོ? ཀཱནི ལཀྑཎརསཔཙྩུཔཊྛཱནཔདཊྛཱནཱནི? ཀོ པཙྩཡོ? ཀོ སཾཀིལེསོ? ཀིཾ ཝོདཱནཾ? ཀོ པཊིཔཀྑོ? ཀཱ པཊིཔཏྟི? ཀོ ཝིབྷཱགོ? ཀོ སངྒཧོ? ཀོ སམྤཱདནཱུཔཱཡོ? ཀིཏྟཀེན ཀཱལེན སམྤཱདནཾ? ཀོ ཨཱནིསཾསོ? ཀིཾ ཙེཏཱསཾ ཕལནྟི?

ཏཏྲིདཾ ཝིསྶཛྫནཾ – ཀཱ པནེཏཱ པཱརམིཡོཏི. ཏཎྷཱམཱནཱདཱིཧི ཨནུཔཧཏཱ ཀརུཎཱུཔཱཡཀོསལླཔརིགྒཧིཏཱ དཱནཱདཡོ གུཎཱ པཱརམིཡོ.

ཀེནཊྛེན པཱརམིཡོཏི དཱནསཱིལཱདིགུཎཝིསེསཡོགེན སཏྟུཏྟམཏཱཡ པརམཱ མཧཱསཏྟཱ བོདྷིསཏྟཱ, ཏེསཾ བྷཱཝོ, ཀམྨཾ ཝཱ པཱརམཱི, དཱནཱདིཀིརིཡཱ. ཨཐ ཝཱ པརཏཱིཏི པརམོ, དཱནཱདིགུཎཱནཾ པཱུརཀོ པཱལཀོ ཙ བོདྷིསཏྟོ. པརམསྶ ཨཡཾ, པརམསྶ ཝཱ བྷཱཝོ, ཀམྨཾ ཝཱ པཱརམཱི, དཱནཱདིཀིརིཡཱཝ. ཨཐ ཝཱ པརཾ སཏྟཾ ཨཏྟནི མཝཏི བནྡྷཏི གུཎཝིསེསཡོགེན, པརཾ ཝཱ ཨདྷིཀཏརཾ མཛྫཏི སུཛ྄ཛྷཏི སཾཀིལེསམལཏོ, པརཾ ཝཱ སེཊྛཾ ནིབྦཱནཾ ཝིསེསེན མཡཏི གཙྪཏི, པརཾ ཝཱ ལོཀཾ པམཱཎབྷཱུཏེན ཉཱཎཝིསེསེན ཨིདྷལོཀཾ ཝིཡ མུནཱཏི པརིཙྪིནྡཏི, པརཾ ཝཱ ཨཏིཝིཡ སཱིལཱདིགུཎགཎཾ ཨཏྟནོ སནྟཱནེ མིནོཏི པཀྑིཔཏི, པརཾ ཝཱ ཨཏྟབྷཱུཏཏོ དྷམྨཀཱཡཏོ ཨཉྙཾ, པཊིཔཀྑཾ ཝཱ ཏདནཏྠཀརཾ ཀིལེསཙོརགཎཾ མིནཱཏི ཧིཾསཏཱིཏི པརམོ, མཧཱསཏྟོ. ‘‘པརམསྶ ཨཡ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟནཡེནེཝ ཡོཛེཏབྦཾ. པཱརེ ཝཱ ནིབྦཱནེ མཛྫཏི སུཛ྄ཛྷཏི སཏྟེ ཙ སོདྷེཏི, ཏཏྠ ཝཱ སཏྟེ མཝཏི བནྡྷཏི ཡོཛེཏི, ཏཾ ཝཱ མཡཏི གཙྪཏི གམེཏི ཙ, མུནཱཏི ཝཱ ཏཾ ཡཱཐཱཝཏོ, ཏཏྠ ཝཱ སཏྟེ མིནོཏི པཀྑིཔཏི, ཀིལེསཱརིཾ ཝཱ སཏྟཱནཾ ཏཏྠ མིནཱཏི ཧིཾསཏཱིཏི པཱརམཱི, མཧཱཔུརིསོ. ཏསྶ བྷཱཝོ, ཀམྨཾ ཝཱ པཱརམིཏཱ, དཱནཱདིཀིརིཡཱཝ. ཨིམིནཱ ནཡེན པཱརམཱིནཾ སདྡཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཀཏིཝིདྷཱཏི སངྑེཔཏོ དསཝིདྷཱ, ཏཱ པན པཱལི༹ཡཾ སརཱུཔཏོ ཨཱགཏཱཡེཝ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཝིཙིནནྟོ ཏདཱ དཀྑིཾ, པཋམཾ དཱནཔཱརམི’’ནྟིཨཱདི (བུ. ཝཾ. ༡༡༦).

ཡཐཱ ཙཱཧ –

‘‘ཀཏི ནུ ཁོ བྷནྟེ བུདྡྷཀཱརཀཱ དྷམྨཱ? དས ཁོ སཱརིཔུཏྟ བུདྡྷཀཱརཀཱ དྷམྨཱ. ཀཏམེ དས? དཱནཾ ཁོ སཱརིཔུཏྟ བུདྡྷཀཱརཀོ དྷམྨོ, སཱིལཾ ནེཀྑམྨཾ པཉྙཱ ཝཱིརིཡཾ ཁནྟི སཙྩམདྷིཊྛཱནཾ མེཏྟཱ ཨུཔེཀྑཱ བུདྡྷཀཱརཀོ དྷམྨོ, ཨིམེ ཁོ སཱརིཔུཏྟ དས བུདྡྷཀཱརཀཱ དྷམྨཱཏི. ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ, ཨིདཾ ཝཏྭཱན སུགཏོ ཨཐཱཔརཾ ཨེཏདཝོཙ སཏྠཱ –

‘དཱནཾ སཱིལཉྩ ནེཀྑམྨཾ, པཉྙཱ ཝཱིརིཡེན པཉྩམཾ;

ཁནྟི སཙྩཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ, མེཏྟུཔེཀྑཱཏི ཏེ དསཱ’ཏི’’.

ཀེཙི པན ‘‘ཚབྦིདྷཱ’’ཏི ཝདནྟི, ཏཾ ཨེཏཱསཾ སངྒཧཝསེན ཝུཏྟཾ. སོ པན སངྒཧོ པརཏོ ཨཱཝིབྷཝིསྶཏི.

ཀོ ཏཱསཾ ཀམོཏི ཨེཏྠ ཀམོ ནཱམ དེསནཱཀྐམོ, སོ ཙ པཋམསམཱདཱནཧེཏུཀོ, སམཱདཱནཾ པཝིཙཡཧེཏུཀཾ, ཨིཏི ཡཐཱ ཨཱདིམྷི པཝིཙིཏཱ སམཱདིནྣཱ ཙ, ཏཐཱ དེསིཏཱ. ཏཏྠ ཙ དཱནཾ སཱིལསྶ བཧཱུཔཀཱརཾ སུཀརཉྩཱཏི ཏཾ ཨཱདིམྷི ཝུཏྟཾ. དཱནཾ སཱིལཔརིགྒཧིཏཾ མཧཔྥལཾ ཧོཏི མཧཱནིསཾསནྟི དཱནཱནནྟརཾ སཱིལཾ ཝུཏྟཾ. སཱིལཾ ནེཀྑམྨཔརིགྒཧིཏཾ, ནེཀྑམྨཾ པཉྙཱཔརིགྒཧིཏཾ, པཉྙཱ ཝཱིརིཡཔརིགྒཧིཏཱ, ཝཱིརིཡཾ ཁནྟིཔརིགྒཧིཏཾ, ཁནྟི སཙྩཔརིགྒཧིཏཱ, སཙྩཾ ཨདྷིཊྛཱནཔརིགྒཧིཏཾ, ཨདྷིཊྛཱནཾ མེཏྟཱཔརིགྒཧིཏཾ, མེཏྟཱ ཨུཔེཀྑཱཔརིགྒཧིཏཱ མཧཔྥལཱ ཧོཏི མཧཱནིསཾསཱཏི མེཏྟཱནནྟརཾ ཨུཔེཀྑཱ ཝུཏྟཱ. ཨུཔེཀྑཱ པན ཀརུཎཱཔརིགྒཧིཏཱ, ཀརུཎཱ ཙ ཨུཔེཀྑཱཔརིགྒཧིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཀཐཾ པན མཧཱཀཱརུཎིཀཱ བོདྷིསཏྟཱ སཏྟེསུ ཨུཔེཀྑཀཱ ཧོནྟཱིཏི? ཨུཔེཀྑིཏབྦཡུཏྟེསུ ཀཉྩི ཀཱལཾ ཨུཔེཀྑཀཱ ཧོནྟི, ན པན སབྦཏྠ, སབྦདཱ ཙཱཏི ཀེཙི. ཨཔརེ པན ན སཏྟེསུ ཨུཔེཀྑཀཱ, སཏྟཀཏེསུ པན ཝིཔྤཀཱརེསུ ཨུཔེཀྑཀཱ ཧོནྟཱིཏི.

ཨཔརོ ནཡོ – པཙུརཛནེསུཔི པཝཏྟིཡཱ སབྦསཏྟསཱདྷཱརཎཏྟཱ, ཨཔྤཕལཏྟཱ, སུཀརཏྟཱ ཙ ཨཱདིམྷི དཱནཾ ཝུཏྟཾ. སཱིལེནདཱཡཀཔཊིགྒཱཧཀསུདྡྷིཏོ, པརཱནུགྒཧཾ ཝཏྭཱ པརཔཱིལཱ༹ནིཝཏྟིཝཙནཏོ, ཀིརིཡདྷམྨཾ ཝཏྭཱ ཨཀིརིཡདྷམྨཝཙནཏོ, བྷོགསམྤཏྟིཧེཏུཾ ཝཏྭཱ བྷཝསམྤཏྟིཧེཏུཝཙནཏོ ཙ དཱནསྶ ཨནནྟརཾ སཱིལཾ ཝུཏྟཾ. ནེཀྑམྨེན སཱིལསམྤཏྟིསིདྡྷིཏོ, ཀཱཡཝཙཱིསུཙརིཏཾ ཝཏྭཱ མནོསུཙརིཏཝཙནཏོ, ཝིསུདྡྷསཱིལསྶ སུཁེནེཝ ཛྷཱནསམིཛ྄ཛྷནཏོ, ཀམྨཱཔརཱདྷཔྤཧཱནེན པཡོགསུདྡྷིཾ ཝཏྭཱ ཀིལེསཱཔརཱདྷཔྤཧཱནེན ཨཱསཡསུདྡྷིཝཙནཏོ, ཝཱིཏིཀྐམཔྤཧཱནེན ཙིཏྟསྶ པརིཡུཊྛཱནཔྤཧཱནཝཙནཏོ ཙ སཱིལསྶ ཨནནྟརཾ ནེཀྑམྨཾ ཝུཏྟཾ. པཉྙཱཡ ནེཀྑམྨསྶ སིདྡྷིཔརིསུདྡྷིཏོ, ཛྷཱནཱབྷཱཝེ པཉྙཱབྷཱཝཝཙནཏོ. སམཱདྷིཔདཊྛཱནཱ ཧི པཉྙཱ, པཉྙཱཔཙྩུཔཊྛཱནོ ཙ སམཱདྷི. སམཐནིམིཏྟཾ ཝཏྭཱ ཨུཔེཀྑཱནིམིཏྟཝཙནཏོ, པརཧིཏཛ྄ཛྷཱནེན པརཧིཏཀརཎཱུཔཱཡཀོསལླཝཙནཏོ ཙ ནེཀྑམྨསྶ ཨནནྟརཾ པཉྙཱ ཝུཏྟཱ. ཝཱིརིཡཱརམྦྷེན པཉྙཱཀིཙྩསིདྡྷིཏོ, སཏྟསུཉྙཏཱདྷམྨནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཾ ཝཏྭཱ སཏྟཧིཏཱཡ ཨཱརམྦྷསྶ ཨཙྪརིཡཏཱཝཙནཏོ, ཨུཔེཀྑཱནིམིཏྟཾ ཝཏྭཱ པགྒཧནིམིཏྟཝཙནཏོ, ནིསམྨཀཱརིཏཾ ཝཏྭཱ ཨུཊྛཱནཝཙནཏོ ཙ. ནིསམྨཀཱརིནོ ཧི ཨུཊྛཱནཾ ཕལཝིསེསམཱཝཧཏཱིཏི པཉྙཱཡ ཨནནྟརཾ ཝཱིརིཡཾ ཝུཏྟཾ.

ཝཱིརིཡེན ཏིཏིཀྑཱསིདྡྷིཏོ. ཝཱིརིཡཝཱ ཧི ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡཏྟཱ སཏྟསངྑཱརེཧི ཨུཔནཱིཏཾ དུཀྑཾ ཨབྷིབྷུཡྻ ཝིཧརཏི ཝཱིརིཡསྶ ཏིཏིཀྑཱལངྐཱརབྷཱཝཏོ. ཝཱིརིཡཝཏོ ཧི ཏིཏིཀྑཱ སོབྷཏི. པགྒཧནིམིཏྟཾ ཝཏྭཱ སམཐནིམིཏྟཝཙནཏོ, ཨཙྩཱརམྦྷེན ཨུདྡྷཙྩདོསཔྤཧཱནཝཙནཏོ. དྷམྨནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཡཱ ཧི ཨུདྡྷཙྩདོསོ པཧཱིཡཏི. ཝཱིརིཡཝཏོ སཱཏཙྩཀརཎཝཙནཏོ. ཁནྟིབཧུལོ ཧི ཨནུདྡྷཏོ སཱཏཙྩཀཱརཱི ཧོཏི. ཨཔྤམཱདཝཏོ པརཧིཏཀིརིཡཱརམྦྷེ པཙྩུཔཀཱརཏཎྷཱབྷཱཝཝཙནཏོ. ཡཱཐཱཝཏོ དྷམྨནིཛ྄ཛྷཱནེ ཧི སཏི ཏཎྷཱ ན ཧོཏི. པརཧིཏཱརམྦྷེ པརམེཔི པརཀཏདུཀྑསཧནབྷཱཝཝཙནཏོ ཙ ཝཱིརིཡསྶ ཨནནྟརཾ ཁནྟི ཝུཏྟཱ. སཙྩེན ཁནྟིཡཱ ཙིརཱདྷིཊྛཱནཏོ, ཨཔཀཱརིནོ ཨཔཀཱརཁནྟིཾ ཝཏྭཱ ཏདུཔཀཱརཀརཎེ ཨཝིསཾཝཱདཝཙནཏོ, ཁནྟིཡཱ ཨཔཝཱདཝཱཙཱཝིཀམྤནེན བྷཱུཏཝཱདིཏཱཡ ཨཝིཛཧནཝཙནཏོ, སཏྟསུཉྙཏཱདྷམྨནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཾ ཝཏྭཱ ཏདུཔབྲཱུཧིཏཉཱཎསཙྩཝཙནཏོ ཙ ཁནྟིཡཱ ཨནནྟརཾ སཙྩཾ ཝུཏྟཾ. ཨདྷིཊྛཱནེན སཙྩསིདྡྷིཏོ. ཨཙལཱདྷིཊྛཱནསྶ ཧི ཝིརཏི སིཛ྄ཛྷཏི. ཨཝིསཾཝཱདིཏཾ ཝཏྭཱ ཏཏྠ ཨཙལབྷཱཝཝཙནཏོ. སཙྩསནྡྷོ ཧི དཱནཱདཱིསུ པཊིཉྙཱནུརཱུཔཾ ནིཙྩལོཝ པཝཏྟཏི. ཉཱཎསཙྩཾ ཝཏྭཱ སམྦྷཱརེསུ པཝཏྟིནིཊྛཱཔནཝཙནཏོ. ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎཝཱ ཧི བོདྷིསམྦྷཱརེསུ ཨདྷིཏིཊྛཏི, ཏེ ཙ ནིཊྛཱཔེཏི པཊིཔཀྑེཧི ཨཀམྤིཡབྷཱཝཏོཏི སཙྩསྶ ཨནནྟརཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ ཝུཏྟཾ. མེཏྟཱཡ པརཧིཏཀརཎསམཱདཱནཱདྷིཊྛཱནསིདྡྷིཏོ, ཨདྷིཊྛཱནཾ ཝཏྭཱ ཧིཏཱུཔསཾཧཱརཝཙནཏོ. བོདྷིསམྦྷཱརེ ཧི ཨདྷིཏིཊྛམཱནོ མེཏྟཱཝིཧཱརཱི ཧོཏི. ཨཙལཱདྷིཊྛཱནསྶ སམཱདཱནཱཝིཀོཔནཏོ, སམཱདཱནསམྦྷཝཏོ ཙ ཨདྷིཊྛཱནསྶ ཨནནྟརཾ མེཏྟཱ ཝུཏྟཱ. ཨུཔེཀྑཱཡ མེཏྟཱཝིསུདྡྷིཏོ, སཏྟེསུ ཧིཏཱུཔསཾཧཱརཾ ཝཏྭཱ ཏདཔརཱདྷེསུ ཨུདཱསཱིནཏཱཝཙནཏོ, མེཏྟཱབྷཱཝནཾ ཝཏྭཱ ཏནྣིསྶནྡབྷཱཝནཱཝཙནཏོ, ‘‘ཧིཏཀཱམསཏྟེཔི ཨུཔེཀྑཀོ’’ཏི ཨཙྪརིཡགུཎབྷཱཝཝཙནཏོ ཙ མེཏྟཱཡ ཨནནྟརཾ ཨུཔེཀྑཱ ཝུཏྟཱཏི ཨེཝམེཏཱསཾ ཀམོ ཝེདིཏབྦོ.

ཀཱནི ལཀྑཎརསཔཙྩུཔཊྛཱནཔདཊྛཱནཱནཱིཏི? ཨེཏྠ ཨཝིསེསེན ཏཱཝ སབྦཱཔི པཱརམིཡོ པརཱནུགྒཧལཀྑཎཱ, པརེསཾ ཨུཔཀཱརཀརཎརསཱ, ཨཝིཀམྤནརསཱ ཝཱ, ཧིཏེསིཏཱཔཙྩུཔཊྛཱནཱ, བུདྡྷཏྟཔཙྩུཔཊྛཱནཱ ཝཱ, མཧཱཀརུཎཱཔདཊྛཱནཱ, ཀརུཎཱུཔཱཡཀོསལླཔདཊྛཱནཱ ཝཱ.

ཝིསེསེན པན ཡསྨཱ ཀརུཎཱུཔཱཡཀོསལླཔརིགྒཧིཏཱ ཨཏྟུཔཀརཎཔརིཙྩཱགཙེཏནཱ དཱནཔཱརམིཏཱ. ཀརུཎཱུཔཱཡཀོསལླཔརིགྒཧིཏཾ ཀཱཡཝཙཱིསུཙརིཏཾ ཨཏྠཏོ ཨཀཏྟབྦཝིརཏི, ཀཏྟབྦཀརཎཙེཏནཱདཡོ ཙ སཱིལཔཱརམིཏཱ. ཀརུཎཱུཔཱཡཀོསལླཔརིགྒཧིཏོ ཨཱདཱིནཝདསྶནཔུབྦངྒམོ ཀཱམབྷཝེཧི ནིཀྑམནཙིཏྟུཔྤཱདོ ནེཀྑམྨཔཱརམིཏཱ. ཀརུཎཱུཔཱཡཀོསལླཔརིགྒཧིཏོ དྷམྨཱནཾ སཱམཉྙཝིསེསལཀྑཎཱཝབོདྷོ པཉྙཱཔཱརམིཏཱ. ཀརུཎཱུཔཱཡཀོསལླཔརིགྒཧིཏོ ཀཱཡཙིཏྟེཧི པརཧིཏཱརམྦྷོ ཝཱིརིཡཔཱརམིཏཱ. ཀརུཎཱུཔཱཡཀོསལླཔརིགྒཧིཏཾ སཏྟསངྑཱརཱཔརཱདྷསཧནཾ ཨདོསཔྤདྷཱནོ ཏདཱཀཱརཔྤཝཏྟོ ཙིཏྟུཔྤཱདོ ཁནྟིཔཱརམིཏཱ. ཀརུཎཱུཔཱཡཀོསལླཔརིགྒཧིཏཾ ཝིརཏིཙེཏནཱདིབྷེདཾ ཨཝིསཾཝཱདནཾ སཙྩཔཱརམིཏཱ. ཀརུཎཱུཔཱཡཀོསལླཔརིགྒཧིཏཾ ཨཙལསམཱདཱནཱདྷིཊྛཱནཾ ཏདཱཀཱརཔྤཝཏྟོ ཙིཏྟུཔྤཱདོ ཨདྷིཊྛཱནཔཱརམིཏཱ. ཀརུཎཱུཔཱཡཀོསལླཔརིགྒཧིཏོ ལོཀསྶ ཧིཏཱུཔསཾཧཱརོ ཨཏྠཏོ ཨབྱཱཔཱདོ མེཏྟཱཔཱརམིཏཱ. ཀརུཎཱུཔཱཡཀོསལླཔརིགྒཧིཏཱ ཨནུནཡཔཊིགྷཝིདྡྷཾསིནཱི ཨིཊྛཱནིཊྛེསུ སཏྟསངྑཱརེསུ སམཔྤཝཏྟི ཨུཔེཀྑཱཔཱརམིཏཱ.

ཏསྨཱ པརིཙྩཱགལཀྑཎཾ དཱནཾ, དེཡྻདྷམྨེ ལོབྷཝིདྡྷཾསནརསཾ, ཨནཱསཏྟིཔཙྩུཔཊྛཱནཾ, བྷཝཝིབྷཝསམྤཏྟིཔཙྩུཔཊྛཱནཾ ཝཱ, པརིཙྩཛིཏབྦཝཏྠུཔདཊྛཱནཾ. སཱིལནལཀྑཎཾ སཱིལཾ, སམཱདྷཱནལཀྑཎཾ, པཏིཊྛཱནལཀྑཎཉྩཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དུསྶཱིལྱཝིདྡྷཾསནརསཾ, ཨནཝཛྫརསཾ ཝཱ, སོཙེཡྻཔཙྩུཔཊྛཱནཾ, ཧིརོཏྟཔྤཔདཊྛཱནཾ. ཀཱམཏོ བྷཝཏོ ཙ ནིཀྑམནལཀྑཎཾ ནེཀྑམྨཾ, ཏདཱདཱིནཝཝིབྷཱཝནརསཾ, ཏཏོ ཨེཝ ཝིམུཁབྷཱཝཔཙྩུཔཊྛཱནཾ, སཾཝེགཔདཊྛཱནཾ. ཡཐཱསབྷཱཝཔཊིཝེདྷལཀྑཎཱ པཉྙཱ, ཨཀྑལིཏཔཊིཝེདྷལཀྑཎཱ ཝཱ ཀུསལིསྶཱསཁིཏྟཨུསུཔཊིཝེདྷོ ཝིཡ, ཝིསཡོབྷཱསནརསཱ པདཱིཔོ ཝིཡ, ཨསམྨོཧཔཙྩུཔཊྛཱནཱ ཨརཉྙགཏསུདེསཀོ ཝིཡ, སམཱདྷིཔདཊྛཱནཱ, ཙཏུསཙྩཔདཊྛཱནཱ ཝཱ. ཨུསྶཱཧལཀྑཎཾ ཝཱིརིཡཾ, ཨུཔཏྠམྦྷནརསཾ, ཨསཾསཱིདནཔཙྩུཔཊྛཱནཾ, ཝཱིརིཡཱརམྦྷཝཏྠུ (ཨ. ནི. ༨.༨༠) པདཊྛཱནཾ, སཾཝེགཔདཊྛཱནཾ ཝཱ. ཁམནལཀྑཎཱ ཁནྟི, ཨིཊྛཱནིཊྛསཧནརསཱ, ཨདྷིཝཱསནཔཙྩུཔཊྛཱནཱ, ཨཝིརོདྷཔཙྩུཔཊྛཱནཱ ཝཱ, ཡཐཱབྷཱུཏདསྶནཔདཊྛཱནཱ. ཨཝིསཾཝཱདནལཀྑཎཾ སཙྩཾ, ཡཱཐཱཝཝིབྷཱཝནརསཾ [ཡཐཱསབྷཱཝཝིབྷཱཝནརསཾ (ཙརིཡཱ. ཨཊྛ. པཀིཎྞཀཀཐཱཡ)], སཱདྷུཏཱཔཙྩུཔཊྛཱནཾ, སོརཙྩཔདཊྛཱནཾ. བོདྷིསམྦྷཱརེསུ ཨདྷིཊྛཱནལཀྑཎཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ, ཏེསཾ པཊིཔཀྑཱབྷིབྷཝནརསཾ, ཏཏྠ ཨཙལཏཱཔཙྩུཔཊྛཱནཾ, བོདྷིསམྦྷཱརཔདཊྛཱནཾ. ཧིཏཱཀཱརཔྤཝཏྟིལཀྑཎཱ མེཏྟཱ, ཧིཏཱུཔསཾཧཱརརསཱ, ཨཱགྷཱཏཝིནཡནརསཱ ཝཱ, སོམྨབྷཱཝཔཙྩུཔཊྛཱནཱ, སཏྟཱནཾ མནཱཔབྷཱཝདསྶནཔདཊྛཱནཱ. མཛ྄ཛྷཏྟཱཀཱརཔྤཝཏྟིལཀྑཎཱ ཨུཔེཀྑཱ, སམབྷཱཝདསྶནརསཱ, པཊིགྷཱནུནཡཝཱུཔསམཔཙྩུཔཊྛཱནཱ, ཀམྨསྶཀཏཱཔཙྩཝེཀྑཎཔདཊྛཱནཱ. ཨེཏྠ ཙ ཀརུཎཱུཔཱཡཀོསལླཔརིགྒཧིཏཏཱ དཱནཱདཱིནཾ པརིཙྩཱགཱདིལཀྑཎསྶ ཝིསེསནབྷཱཝེན ཝཏྟབྦཱ, ཡཏོ ཏཱནི པཱརམཱིསངྑྱཾ ལབྷནྟཱིཏི.

ཀོ པཙྩཡོཏི ཨབྷིནཱིཧཱརོ པཙྩཡོ. ཡོ ཧི ཨཡཾ ‘‘མནུསྶཏྟཾ ལིངྒསམྤཏྟཱི’’ཏིཨཱདི (བུ. ཝཾ. ༢.༥༩) ཨཊྛདྷམྨསམོདྷཱནསམྤཱདིཏོ ‘‘ཏིཎྞོ ཏཱརེཡྻཾ, མུཏྟོ མོཙེཡྻཾ, བུདྡྷོ བོདྷེཡྻཾ, སུདྡྷོ སོདྷེཡྻཾ, དནྟོ དམེཡྻཾ, སནྟོ སམེཡྻཾ, ཨསྶཏྠོ ཨསྶཱསེཡྻཾ, པརིནིབྦུཏོ པརིནིབྦཱཔེཡྻ’’ནྟིཨཱདིནཱ (ཙརིཡཱ. ཨཊྛ. པཀིཎྞཀཀཐཱཡ) པཝཏྟོ ཨབྷིནཱིཧཱརོ, སོ ཨཝིསེསེན སབྦཔཱརམཱིནཾ པཙྩཡོ. ཏཔྤཝཏྟིཡཱ ཧི ཨུདྡྷཾ པཱརམཱིནཾ པཝིཙཡུཔཊྛཱནསམཱདཱནཱདྷིཊྛཱནནིཔྥཏྟིཡོ མཧཱཔུརིསཱནཾ སམྦྷཝནྟི.

ཡཐཱ ཙ ཨབྷིནཱིཧཱརོ, ཨེཝཾ མཧཱཀརུཎཱ, ཨུཔཱཡཀོསལླཉྩ. ཏཏྠ ཨུཔཱཡཀོསལླཾ ནཱམ དཱནཱདཱིནཾ བོདྷིསམྦྷཱརབྷཱཝསྶ ནིམིཏྟབྷཱུཏཱ པཉྙཱ, ཡཱཧི ཀརུཎཱུཔཱཡཀོསལླཏཱཧི མཧཱཔུརིསཱནཾ ཨཏྟསུཁནིརཔེཀྑཏཱ, ནིརནྟརཾ པརཧིཏཀརཎཔསུཏཏཱ, སུདུཀྐརེཧིཔི མཧཱབོདྷིསཏྟཙརིཏེཧི ཝིསཱདཱབྷཱཝོ, པསཱདསམྦུདྡྷིདསྶནསཝནཱནུསྶརཎཱཝཏྠཱསུཔི སཏྟཱནཾ ཧིཏསུཁཔཊིལཱབྷཧེཏུབྷཱཝོ ཙ སམྤཛྫཏི. ཏཐཱ ཧི པཉྙཱཡ བུདྡྷབྷཱཝསིདྡྷི, ཀརུཎཱཡ བུདྡྷཀམྨསིདྡྷི. པཉྙཱཡ སཡཾ ཏརཏི, ཀརུཎཱཡ པརེ ཏཱརེཏི. པཉྙཱཡ པརདུཀྑཾ པརིཛཱནཱཏི, ཀརུཎཱཡ པརདུཀྑཔཊིཀཱརཾ ཨཱརབྷཏི. པཉྙཱཡ ཙ དུཀྑེ ནིབྦིནྡཏི, ཀརུཎཱཡ དུཀྑཾ སམྤཊིཙྪཏི. ཏཐཱ པཉྙཱཡ པརིནིབྦཱནཱབྷིམུཁོ ཧོཏི, ཀརུཎཱཡ ཏཾ ན པཱཔུཎཱཏི. ཏཐཱ ཀརུཎཱཡ སཾསཱརཱབྷིམུཁོ ཧོཏི, པཉྙཱཡ ཏཏྲ ནཱབྷིརམཏི. པཉྙཱཡ ཙ སབྦཏྠ ཝིརཛྫཏི, ཀརུཎཱནུགཏཏྟཱ ན ཙ ན སབྦེསཾ ཨནུགྒཧཱཡ པཝཏྟོ, ཀརུཎཱཡ སབྦེཔི ཨནུཀམྤཏི, པཉྙཱནུགཏཏྟཱ ན ཙ ན སབྦཏྠ ཝིརཏྟཙིཏྟོ. པཉྙཱཡ ཙ ཨཧཾཀཱརམམཾཀཱརཱབྷཱཝོ, ཀརུཎཱཡ ཨཱལསིཡདཱིནཏཱབྷཱཝོ. ཏཐཱ པཉྙཱཀརུཎཱཧི ཡཐཱཀྐམཾ ཨཏྟཔརནཱཐཏཱ, དྷཱིརཝཱིརབྷཱཝོ, ཨནཏྟནྟཔཨཔརནྟཔཏཱ, ཨཏྟཧིཏཔརཧིཏནིཔྥཏྟི, ནིབྦྷཡཱབྷིཾསནཀབྷཱཝོ, དྷམྨཱདྷིཔཏིལོཀཱདྷིཔཏིཏཱ, ཀཏཉྙུཔུབྦཀཱརིབྷཱཝོ, མོཧཏཎྷཱཝིགམོ, ཝིཛྫཱཙརཎསིདྡྷི, བལཝེསཱརཛྫནིཔྥཏྟཱིཏི སབྦསྶཱཔི པཱརམིཏཱཕལསྶ ཝིསེསེན ཨུཔཱཡབྷཱཝཏོ པཉྙཱཀརུཎཱ པཱརམཱིནཾ པཙྩཡོ. ཨིདཉྩ དྭཡཾ པཱརམཱིནཾ ཝིཡ པཎིདྷཱནསྶཱཔི པཙྩཡོ.

ཏཐཱ ཨུསྶཱཧཨུམྨངྒཨཝཏྠཱནཧིཏཙརིཡཱ ཙ པཱརམཱིནཾ པཙྩཡོཏི ཝེདིཏབྦཱ, ཡཱ བུདྡྷབྷཱཝསྶ ཨུཔྤཏྟིཊྛཱནཏཱཡ ‘‘བུདྡྷབྷཱུམིཡོ’’ཏི པཝུཙྩནྟི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཀཏི པན བྷནྟེ བུདྡྷབྷཱུམིཡོ? ཙཏསྶོ ཁོ སཱརིཔུཏྟ བུདྡྷབྷཱུམིཡོ. ཀཏམཱ ཙཏསྶོ? ཨུསྶཱཧོ ཙ ཧོཏི ཝཱིརིཡཾ, ཨུམངྒོ ཙ ཧོཏི པཉྙཱབྷཱཝནཱ, ཨཝཏྠཱནཉྩ ཧོཏི ཨདྷིཊྛཱནཾ, མེཏྟཱབྷཱཝནཱ ཙ ཧོཏི ཧིཏཙརིཡཱ. ཨིམཱ ཁོ སཱརིཔུཏྟ ཙཏསྶོ བུདྡྷབྷཱུམིཡོ’’ཏི (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟཝཎྞནཱཡམྤི).

ཏཐཱ ནེཀྑམྨཔཝིཝེཀཨལོབྷཱདོསཱམོཧནིསྶརཎཔྤབྷེདཱ ཚ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ནེཀྑམྨཛ྄ཛྷཱསཡཱ ཙ བོདྷིསཏྟཱ ཀཱམེ དོསདསྶཱཝིནོ, པཝིཝེཀ…པེ… སངྒཎིཀཱཡ, ཨལོབྷ…པེ… ལོབྷེ, ཨདོས…པེ… དོསེ, ཨམོཧ…པེ… མོཧེ, ནིསྶརཎཛ྄ཛྷཱསཡཱ ཙ བོདྷིསཏྟཱ སབྦབྷཝེསུ དོསདསྶཱཝིནོ’’ཏི (ཝིསུདྡྷི. ཨཊྛ. ༡.༤༩ ཝཱཀྱཁནྡྷེཔི).

ཏསྨཱ ཨེཏེ བོདྷིསཏྟཱནཾ ཚ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱ དཱནཱདཱིནཾ པཙྩཡཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ན ཧི ལོབྷཱདཱིསུ ཨཱདཱིནཝདསྶནེན, ཨལོབྷཱདིཨདྷིཀབྷཱཝེན ཙ ཝིནཱ དཱནཱདིཔཱརམིཡོ སམྦྷཝནྟི. ཨལོབྷཱདཱིནཉྷི ཨདྷིཀབྷཱཝེན པརིཙྩཱགཱདིནིནྣཙིཏྟཏཱ ཨལོབྷཛ྄ཛྷཱསཡཱདིཏཱཏི. ཡཐཱ ཙེཏེ, ཨེཝཾ དཱནཛ྄ཛྷཱསཡཏཱདཡོཔི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཀཏི པན བྷནྟེ བོདྷཱཡ ཙརནྟཱནཾ བོདྷིསཏྟཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱ? དས ཁོ སཱརིཔུཏྟ བོདྷཱཡ ཙརནྟཱནཾ བོདྷིསཏྟཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱ. ཀཏམེ དས? དཱནཛ྄ཛྷཱསཡཱ སཱརིཔུཏྟ བོདྷིསཏྟཱ མཙྪེརེ དོསདསྶཱཝིནོ, སཱིལ…པེ… ཨུཔེཀྑཛ྄ཛྷཱསཡཱ སཱརིཔུཏྟ བོདྷིསཏྟཱ སུཁདུཀྑེསུ དོསདསྶཱཝིནོ’’ཏི.

ཨེཏེསུ ཧི མཙྪེརཨསཾཝརཀཱམཝིཙིཀིཙྪཱཀོསཛྫཨཀྑནྟིཝིསཾཝཱདཨནདྷིཊྛཱནབྱཱཔཱད- སུཁདུཀྑསངྑཱཏེསུ ཨཱདཱིནཝདསྶནཔུབྦངྒམཱ དཱནཱདིནིནྣཙིཏྟཏཱསངྑཱཏཱ དཱནཛ྄ཛྷཱསཡཏཱདཡོ དཱནཱདིཔཱརམཱིནཾ ནིབྦཏྟིཡཱ ཀཱརཎནྟི. ཏཐཱ ཨཔརིཙྩཱགཔརིཙྩཱགཱདཱིསུ ཡཐཱཀྐམཾ ཨཱདཱིནཝཱནིསཾསཔཙྩཝེཀྑཎཱ དཱནཱདིཔཱརམཱིནཾ པཙྩཡོ.

ཏཏྠཱཡཾ པཙྩཝེཀྑཎཱཝིདྷི – ཁེཏྟཝཏྠུཧིརཉྙསུཝཎྞགོམཧིཾསདཱསིདཱསཔུཏྟདཱརཱདིཔརིགྒཧབྱཱསཏྟཙིཏྟཱནཾ སཏྟཱནཾ ཁེཏྟཱདཱིནཾ ཝཏྠུཀཱམབྷཱཝེན བཧུཔཏྠནཱིཡབྷཱཝཏོ, རཱཛཙོརཱདིསཱདྷཱརཎབྷཱཝཏོ, ཝིཝཱདཱདྷིཊྛཱནཏོ, སཔཏྟཀརཎཏོ, ནིསྶཱརཏོ, པཊིལཱབྷཔརིཔཱལནེསུ པརཝིཧེཋནཧེཏུཏོ, ཝིནཱསནིམིཏྟཉྩ སོཀཱདིཨནེཀཝིཧིཏབྱསནཱཝཧཏོ, ཏདཱསཏྟིནིདཱནཉྩ མཙྪེརམལཔརིཡུཊྛིཏཙིཏྟཱནཾ ཨཔཱཡཱུཔཔཏྟིསམྦྷཝཏོཏི ཨེཝཾ ཝིཝིདྷཝིཔུལཱནཏྠཱཝཧཱ ཨེཏེ ཨཏྠཱ ནཱམ, ཏེསཾ པརིཙྩཱགོཡེཝེཀོ སོཏྠིབྷཱཝོཏི པརིཙྩཱགེ ཨཔྤམཱདོ ཀརཎཱིཡོ.

ཨཔིཙ ‘‘ཡཱཙཀོ ཡཱཙམཱནོ ཨཏྟནོ གུཡ྄ཧསྶ ཨཱཙིཀྑནཏོ མཡ྄ཧཾ ཝིསྶཱསིཀོ’’ཏི ཙ ‘‘པཧཱཡ གམནཱིཡཾ ཨཏྟནོ སནྟཀཾ གཧེཏྭཱ པརལོཀཾ ཡཱཧཱིཏི མཡ྄ཧཾ ཨུཔདེསཀོ’’ཏི ཙ ‘‘ཨཱདིཏྟེ ཝིཡ ཨགཱརེ མརཎགྒིནཱ ཨཱདིཏྟེ ལོཀེ ཏཏོ མཡ྄ཧཾ སནྟཀསྶ ཨཔཝཱཧཀསཧཱཡོ’’ཏི ཙ ‘‘ཨཔཝཱཧིཏསྶ ཙསྶ ནིཛ྄ཛྷཱཡནིཀྑེཔཊྛཱནབྷཱུཏོ’’ཏི ཙ ‘‘དཱནསངྑཱཏེ ཀལྱཱཎཀམྨསྨིཾ སཧཱཡབྷཱཝཏོ, སབྦསམྤཏྟཱིནཾ ཨགྒབྷཱུཏཱཡ པརམདུལླབྷཱཡ བུདྡྷབྷཱུམིཡཱ སམྤཏྟིཧེཏུབྷཱཝཏོ ཙ པརམོ ཀལྱཱཎམིཏྟོ’’ཏི ཙ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ.

ཏཐཱ ‘‘ཨུལཱ༹རེ ཀམྨནི ཨནེནཱཧཾ སམྦྷཱཝིཏོ, ཏསྨཱ སཱ སམྦྷཱཝནཱ ཨཝིཏཐཱ ཀཱཏབྦཱ’’ཏི ཙ ‘‘ཨེཀནྟབྷེདིཏཱཡ ཛཱིཝིཏསྶ ཨཡཱཙིཏེནཔི མཡཱ དཱཏབྦཾ, པགེཝ ཡཱཙིཏེནཱ’’ཏི ཙ ‘‘ཨུལཱ༹རཛ྄ཛྷཱསཡེཧི གཝེསིཏྭཱཔི དཱཏབྦོ, སཡམེཝཱགཏོ མམ པུཉྙེནཱ’’ཏི ཙ ‘‘ཡཱཙཀསྶ དཱནཱཔདེསེན མཡ྄ཧམེཝཱཡམནུགྒཧོ’’ཏི ཙ ‘‘ཨཧཾ ཝིཡ ཨཡཾ སབྦོཔི ལོཀོ མཡཱ ཨནུགྒཧེཏབྦོ’’ཏི ཙ ‘‘ཨསཏི ཡཱཙཀེ ཀཐཾ མཡ྄ཧཾ དཱནཔཱརམཱི པཱུརེཡྻཱ’’ཏི ཙ ‘‘ཡཱཙཀཱནམེཝཏྠཱཡ མཡཱ སབྦོ པརིགྒཧེཏབྦོ’’ཏི ཙ ‘‘ཨཡཱཙིཏྭཱ མམ སནྟཀཾ ཡཱཙཀཱ སཡམེཝ ཀདཱ གཎྷེཡྻུ’’ནྟི ཙ ‘‘ཀཐམཧཾ ཡཱཙཀཱནཾ པིཡོ ཙསྶཾ མནཱཔོ’’ཏི ཙ ‘‘ཀཐཾ ཝཱ ཏེ མཡ྄ཧཾ པིཡཱ ཙསྶུ མནཱཔཱ’’ཏི ཙ ‘‘ཀཐཾ ཝཱཧཾ དདམཱནོ, དཏྭཱཔི ཙ ཨཏྟམནོ ཨསྶཾ པམུདིཏོ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ’’ཏི ཙ ‘‘ཀཐཾ ཝཱ མེ ཡཱཙཀཱ བྷཝེཡྻུཾ, ཨུལཱ༹རོ ཙ དཱནཛ྄ཛྷཱསཡོ’’ཏི ཙ ‘‘ཀཐཾ ཝཱཧམཡཱཙིཏོཡེཝ ཡཱཙཀཱནཾ ཧདཡམཉྙཱཡ དདེཡྻ’’ནྟི ཙ ‘‘སཏི དྷནེ ཡཱཙཀེ ཙ ཨཔརིཙྩཱགོ མཧཏཱི མཡ྄ཧཾ ཝཉྩནཱ’’ཏི ཙ ‘‘ཀཐཾ ཝཱཧཾ ཨཏྟནོ ཨངྒཱནི ཛཱིཝིཏཾ ཝཱཔི ཡཱཙཀཱནཾ པརིཙྩཛེཡྻ’’ནྟི ཙ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ.

ཨཔིཙ ‘‘ཨཏྠོ ནཱམཱཡཾ ནིརཔེཀྑཾ དཱཡཀཾ ཨནུགཙྪཏི ཡཐཱ ཏཾ ནིརཔེཀྑཾ ཁེཔཀཾ ཀིཊཀོ’’ཏི ཨཏྠེ ནིརཔེཀྑཏཱཡ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེཏབྦཾ. ཡཱཙམཱནོ པན ཡདི པིཡཔུགྒལོ ཧོཏི, ‘‘པིཡོ མཾ ཡཱཙཏཱི’’ཏི སོམནསྶཾ ཨུཔྤཱདེཏབྦཾ. ཨཐ ཨུདཱསཱིནཔུགྒལོ ཧོཏི, ‘‘ཨཡཾ མཾ ཡཱཙམཱནོ ཨདྡྷཱ ཨིམིནཱ པརིཙྩཱགེན མིཏྟོ ཧོཏཱི’’ཏི སོམནསྶཾ ཨུཔྤཱདེཏབྦཾ. དདནྟོཔི ཧི ཡཱཙཀཱནཾ པིཡོ ཧོཏཱིཏི. ཨཐ པན ཝེརཱིཔུགྒལོ ཡཱཙཏི, ‘‘པཙྩཏྠིཀོ མཾ ཡཱཙཏི, ཨཡཾ མཾ ཡཱཙམཱནོ ཨདྡྷཱ ཨིམིནཱ པརིཙྩཱགེན ཝེརཱིཔི པིཡོ མིཏྟོ ཧོཏཱི’’ཏི ཝིསེསཏོ སོམནསྶཾ ཨུཔྤཱདེཏབྦཾ. ཨེཝཾ པིཡཔུགྒལེ ཝིཡ མཛ྄ཛྷཏྟཝེརཱིཔུགྒལེསུཔི མེཏྟཱཔུབྦངྒམཾ ཀརུཎཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱཝ དཱཏབྦཾ.

སཙེ པནསྶ ཙིརཀཱལཔརིབྷཱཝིཏཏྟཱ ལོབྷསྶ དེཡྻདྷམྨཝིསཡཱ ལོབྷདྷམྨཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ, ཏེན བོདྷིསཏྟཔཊིཉྙེན ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑིཏབྦཾ ‘‘ནནུ ཏཡཱ སཔྤུརིས སམྦོདྷཱཡ ཨབྷིནཱིཧཱརཾ ཀརོནྟེན སབྦསཏྟཱནཾ ཨུཔཀཱརཏྠཱཡ ཨཡཾ ཀཱཡོ ནིསྶཊྛོ, ཏཔྤརིཙྩཱགམཡཉྩ པུཉྙཾ, ཏཏྠ ནཱམ ཏེ བཱཧིརེཔི ཝཏྠུསྨིཾ ཨཏིསངྒཔྤཝཏྟི ཧཏྠིསིནཱནསདིསཱི ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏཡཱ ན ཀཏྠཙི སངྒོ ཨུཔྤཱདེཏབྦོ. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ མཧཏོ བྷེསཛྫརུཀྑསྶ ཏིཊྛཏོ མཱུལཾ མཱུལཏྠིཀཱ ཧརནྟི, པཔཊིཀཾ, ཏཙཾ, ཁནྡྷཾ, ཝིཊཔཾ, སཱརཾ, སཱཁཾ, པལཱསཾ, པུཔྥཾ, ཕལཾ ཕལཏྠིཀཱ ཧརནྟི, ན ཏསྶ རུཀྑསྶ ‘མཡ྄ཧཾ སནྟཀཾ ཨེཏེ ཧརནྟཱི’’ཏི ཝིཏཀྐསམུདཱཙཱརོ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ སབྦལོཀཧིཏཱཡ ཨུསྶུཀྐམཱཔཛྫནྟེན མཡཱ མཧཱདུཀྑེ ཨཀཏཉྙུཀེ ནིཙྩཱསུཙིམྷི ཀཱཡེ པརེསཾ ཨུཔཀཱརཱཡ ཝིནིཡུཛྫམཱནེ ཨཎུམཏྟོཔི མིཙྪཱཝིཏཀྐོ ན ཨུཔྤཱདེཏབྦོ, ཀོ ཝཱ ཨེཏྠ ཝིསེསོ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀབཱཧིརེསུ མཧཱབྷཱུཏེསུ ཨེཀནྟབྷེདནཝིཀིརཎཝིདྡྷཾསནདྷམྨེསུ, ཀེཝལཾ པན སམྨོཧཝིཛམྦྷིཏམེཏཾ, ཡདིདཾ ‘ཨེཏཾ མམ, ཨེསོཧམསྨི, ཨེསོ མེ ཨཏྟཱ’ཏི ཨབྷིནིཝེསོ. ཏསྨཱ བཱཧིརེསུ ཝིཡ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀེསུཔི ཀརཙརཎནཡནཱདཱིསུ, མཾསཱདཱིསུ ཙ ཨནཔེཀྑེན ཧུཏྭཱ ‘ཏཾཏདཏྠིཀཱ ཧརནྟཱུ’ཏི ནིསྶཊྛཙིཏྟེན བྷཝིཏབྦ’’ནྟི. ཨེཝཾ པཊིསཉྩིཀྑཏོ ཙསྶ བོདྷཱཡ པཧིཏཏྟསྶ ཀཱཡཛཱིཝིཏེསུ ནིརཔེཀྑསྶ ཨཔྤཀསིརེནེཝ ཀཱཡཝཙཱིམནོཀམྨཱནི སུཝིསུདྡྷཱནི ཧོནྟི. སོ ཝིསུདྡྷཀཱཡཝཙཱིམནོཀམྨནྟོ ཝིསུདྡྷཱཛཱིཝོ ཉཱཡཔཊིཔཏྟིཡཾ ཋིཏོ, ཨཱཡཱཔཱཡུཔཱཡཀོསལླསམནྣཱགམེན བྷིཡྻོསོ མཏྟཱཡ དེཡྻདྷམྨཔརིཙྩཱགེན, ཨབྷཡདཱནསདྡྷམྨདཱནེཧི ཙ སབྦསཏྟེ ཨནུགྒཎྷིཏུཾ སམཏྠོ ཧོཏཱིཏི. ཨཡཾ ཏཱཝ དཱནཔཱརམིཡཾ པཙྩཝེཀྑཎཱནཡོ.

སཱིལཔཱརམིཡཾ པན ཨེཝཾ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ – ཨིདཉྷི སཱིལཾ ནཱམ གངྒོདཀཱདཱིཧི ཝིསོདྷེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻསྶ དོསམལསྶ ཝིཀྑཱལནཛལཾ, ཧརིཙནྡནཱདཱིཧི ཝིནེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻརཱགཱདིཔརིལཱ༹ཧཝིནཡནཾ, ཧཱརམཀུཊཀུཎྜལཱདཱིཧི པཙུརཛནཱལངྐཱརེཧི ཨསཱདྷཱརཎོ སཱདྷཱུནཾ ཨལངྐཱརཝིསེསོ, སབྦདིསཱཝཱཡནཏོ ཨཀིཏྟིམོ, སབྦཀཱལཱནུརཱུཔོ ཙ སུརབྷིགནྡྷོ, ཁཏྟིཡམཧཱསཱལཱདཱིཧི དེཝཏཱཧི ཙ ཝནྡནཱིཡཱདིབྷཱཝཱཝཧནཏོ པརམོ ཝསཱིཀརཎམནྟོ, ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱདི དེཝལོཀཱརོཧནསོཔཱནཔནྟི, ཛྷཱནཱབྷིཉྙཱནཾ ཨདྷིགམུཔཱཡོ, ནིབྦཱནམཧཱནགརསྶ སམྤཱཔཀམགྒོ, སཱཝཀབོདྷིཔཙྩེཀབོདྷིསམྨཱསམྦོདྷཱིནཾ པཏིཊྛཱནབྷཱུམི, ཡཾ ཡཾ ཝཱ པནིཙྪིཏཾ པཏྠིཏཾ, ཏསྶ ཏསྶ སམིཛ྄ཛྷནཱུཔཱཡབྷཱཝཏོ ཙིནྟཱམཎིཀཔྤརུཀྑཱདིཀེ ཙ ཨཏིསེཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘‘ཨིཛ྄ཛྷཏི བྷིཀྑཝེ སཱིལཝཏོ ཙེཏོཔཎིདྷི ཝིསུདྡྷཏྟཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༨.༣༥). ཨཔརམྤི ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཱཀངྑེཡྻ ཙེ བྷིཀྑཝེ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡོ ཙ ཨསྶཾ མནཱཔོ ཙ གརུ ཙ བྷཱཝནཱིཡོ ཙཱཏི, སཱིལེསྭེཝསྶ པརིཔཱུརཀཱརཱི’’ཏིཨཱདི (མ. ནི. ༡.༦༡), ཏཐཱ ‘‘ཨཝིཔྤཊིསཱརཏྠཱནི ཁོ ཨཱནནྡ ཀུསལཱནི སཱིལཱནཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡༠.༡; ༡༡.༡), ‘‘པཉྩིམེ གཧཔཏཡོ ཨཱནིསཾསཱ སཱིལཝཏོ སཱིལསམྤདཱཡཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༡༥༠; ཨུདཱ. ༧༦; མཧཱཝ. ༡༨༥) སུཏྟཱནཉྩ ཝསེན སཱིལསྶ གུཎཱ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཱ, ཏཐཱ ཨགྒིཀྑནྡྷོཔམསུཏྟཱདཱིནཾ (ཨ. ནི. ༧.༧༢) ཝསེན སཱིལཝིརཧེ ཨཱདཱིནཝཱ.

པཱིཏིསོམནསྶནིམིཏྟཏོ, ཨཏྟཱནུཝཱདཔརཱནུཝཱདདཎྜདུགྒཏིབྷཡཱབྷཱཝཏོ, ཝིཉྙཱུཧི པཱསཾསབྷཱཝཏོ, ཨཝིཔྤཊིསཱརཧེཏུཏོ, སོཏྠིཊྛཱནཏོ, ཨབྷིཛནསཱཔཏེཡྻཱདྷིཔཏེཡྻཱཡུརཱུཔཊྛཱནབནྡྷུམིཏྟསམྤཏྟཱིནཾ ཨཏིསཡནཏོ ཙ སཱིལཾ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ. སཱིལཝཏོ ཧི ཨཏྟནོ སཱིལསམྤདཱཧེཏུ མཧནྟཾ པཱིཏིསོམནསྶཾ ཨུཔྤཛྫཏི ‘‘ཀཏཾ ཝཏ མཡཱ ཀུསལཾ, ཀཏཾ ཀལྱཱཎཾ, ཀཏཾ བྷཱིརུཏྟཱཎ’’ནྟི. ཏཐཱ སཱིལཝཏོ ཨཏྟཱ ན ཨུཔཝདཏི, ན པརེ ཝིཉྙཱུ, དཎྜདུགྒཏིབྷཡཱནཾ སམྦྷཝོཡེཝ ནཏྠི, ‘‘སཱིལཝཱ པུརིསཔུགྒལོ ཀལྱཱཎདྷམྨོ’’ཏི ཝིཉྙཱུནཾ པཱསཾསོ ཧོཏི. ཏཐཱ སཱིལཝཏོ ཡྭཱཡཾ ‘‘ཀཏཾ ཝཏ མཡཱ པཱཔཾ, ཀཏཾ ལུདྡཾ, ཀཏཾ ཀིབྦིས’’ནྟི དུསྶཱིལསྶ ཝིཔྤཊིསཱརོ ཨུཔྤཛྫཏི, སོ ན ཧོཏི. སཱིལཉྩ ནཱམེཏཾ ཨཔྤམཱདཱདྷིཊྛཱནཏོ, བྷོགབྱསནཱདིཔརིཧཱརམུཁེན མཧཏོ ཨཏྠསྶ སཱདྷནཏོ, མངྒལབྷཱཝཏོ ཙ པརམཾ སོཏྠིཊྛཱནཾ, ནིཧཱིནཛཙྩོཔི སཱིལཝཱ ཁཏྟིཡམཧཱསཱལཱདཱིནཾ པཱུཛནཱིཡོ ཧོཏཱིཏི ཀུལསམྤཏྟིཾ ཨཏིསེཏི སཱིལསམྤདཱ, ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི མཧཱརཱཛ, ཨིདྷ ཏེ ཨསྶ པུརིསོ དཱསོ ཀམྨཀརོ’’ཏིཨཱདི (དཱི. ནི. ༡.༡༨༣) ཝཙནཉྩེཏྠ སཱདྷཀཾ. ཙོརཱདཱིཧི ཨསཱདྷཱརཎཏོ, པརལོཀཱནུགམནཏོ, མཧཔྥལབྷཱཝཏོ, སམཐཱདིགུཎཱདྷིཊྛཱནཏོ ཙ བཱཧིརདྷནཾ ཨཏིསེཏི སཱིལཾ, པརམསྶ ཙིཏྟིསྶརིཡསྶ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱཝཏོ ཁཏྟིཡཱདཱིནཾ ཨིསྶརིཡཾ ཨཏིསེཏི སཱིལཾ. སཱིལནིམིཏྟཉྷི ཏཾཏཾསཏྟནིཀཱཡེསུ སཏྟཱནཾ ཨིསྶརིཡཾ ཝསྶསཏདཱིགྷཔྤམཱཎཏོ ཛཱིཝིཏཏོ ཨེཀཱཧམྤི སཱིལཝཏོ ཛཱིཝིཏསྶ ཝིསིཊྛཏཱཝཙནཏོ, སཏི ཙ ཛཱིཝིཏེ སིཀྑཱནིཀྑེཔསྶ མརཎཏཱཝཙནཏོ སཱིལཾ ཛཱིཝིཏཏོ ཝིསིཊྛཏརཾ. ཝེརཱིནམྤི མནུཉྙབྷཱཝཱཝཧནཏོ, ཛརཱརོགཝིཔཏྟཱིཧི ཨནབྷིབྷཝནཱིཡཏོ ཙ རཱུཔསམྤཏྟིཾ ཨཏིསེཏི སཱིལཾ. པཱསཱདཧམྨིཡཱདིཊྛཱནཝིསེསེ, རཱཛཡུཝརཱཛསེནཱཔཏིཨཱདིཊྛཱནཝིསེསེ ཙ ཨཏིསེཏི སཱིལཾ སུཁཝིསེསཱདྷིཊྛཱནབྷཱཝཏོ. སབྷཱཝསིནིདྡྷེ སནྟིཀཱཝཙརེཔི བནྡྷུཛནེ མིཏྟཛནེ ཙ ཨཏིསེཏི ཨེཀནྟཧིཏསམྤཱདནཏོ, པརལོཀཱནུགམནཏོ ཙ. ‘‘ན ཏཾ མཱཏཱ པིཏཱ ཀཡིརཱ’’ཏིཨཱདི (དྷ. པ. ༤༣) ཝཙནཉྩེཏྠ སཱདྷཀཾ. ཏཐཱ ཧཏྠིཨསྶརཐཱདིབྷེདེཧི, མནྟཱགདསོཏྠཱནཔྤཡོགེཧི ཙ དུརཱརཀྑཾ ཨཏྟཱནཾ ཨཱརཀྑབྷཱཝེན སཱིལམེཝ ཝིསིཊྛཏརཾ ཨཏྟཱདྷཱིནཏོ, ཨཔརཱདྷཱིནཏོ, མཧཱཝིསཡཏོ ཙ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘དྷམྨོ ཧཝེ རཀྑཏི དྷམྨཙཱརི’’ནྟིཨཱདི (ཛཱ. ༡.༩.༡༠༢). ཨེཝམནེཀགུཎསམནྣཱགཏཾ སཱིལནྟི པཙྩཝེཀྑནྟསྶ ཨཔརིཔུཎྞཱ ཙེཝ སཱིལསམྤདཱ པཱརིཔཱུརིཾ གཙྪཏི ཨཔརིསུདྡྷཱ ཙ པཱརིསུདྡྷིཾ.

སཙེ པནསྶ དཱིགྷརཏྟཾ པརིཙཡེན སཱིལཔཊིཔཀྑཱ དྷམྨཱ དོསཱདཡོ ཨནྟརནྟརཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ, ཏེན བོདྷིསཏྟཔཊིཉྙེན ཨེཝཾ པཊིསཉྩིཀྑིཏབྦཾ ‘‘ནནུ ཏཡཱ སམྦོདྷཱཡ པཎིདྷཱནཾ ཀཏཾ, སཱིལཝིཀལེན ཙ ན སཀྐཱ ལོཀིཡཱཔི སམྤཏྟིཡོ པཱཔུཎིཏུཾ, པགེཝ ལོཀུཏྟརཱ, སབྦསམྤཏྟཱིནཾ པན ཨགྒབྷཱུཏཱཡ སམྨཱསམྦོདྷིཡཱ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱུཏེན སཱིལེན པརམུཀྐཾསགཏེན བྷཝིཏབྦཾ. ཏསྨཱ ‘ཀིཀཱིཝ ཨཎྜ’ནྟིཨཱདིནཱ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༩; དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༧) ཝུཏྟནཡེན སམྨཱ སཱིལཾ པརིརཀྑནྟེན སུཊྛུ ཏཡཱ པེསལེན བྷཝིཏབྦཾ. ཨཔི ཙ ཏཡཱ དྷམྨདེསནཱཡ ཡཱནཏྟཡེ སཏྟཱནཾ ཨཝཏཱརཎཔརིཔཱཙནཱནི ཀཱཏབྦཱནི, སཱིལཝིཀལསྶ ཙ ཝཙནཾ ན པཙྩེཏབྦཾ ཧོཏི ཨསཔྤཱཡཱཧཱརཝིཙཱརསྶ ཝིཡ ཝེཛྫསྶ ཏིཀིཙྪནཾ, ཏསྨཱ ཀཐཱཧཾ སདྡྷེཡྻོ ཧུཏྭཱ སཏྟཱནཾ ཨཝཏཱརཎཔརིཔཱཙནཱནི ཀརེཡྻ’’ནྟི སབྷཱཝཔརིསུདྡྷསཱིལེན བྷཝིཏབྦཾ. ཀིཉྩ ‘‘ཛྷཱནཱདིགུཎཝིསེསཡོགེན མེ སཏྟཱནཾ ཨུཔཀཱརཀརཎསམཏྠཏཱ, པཉྙཱཔཱརམཱིཨཱདིཔརིཔཱུརཎཉྩ, ཛྷཱནཱདཡོ ཙ གུཎཱ སཱིལཔཱརིསུདྡྷིཾ ཝིནཱ ན སམྦྷཝནྟཱི’’ཏི སམྨདེཝ སཱིལཾ པརིསོདྷེཏབྦཾ.

ཏཐཱ ‘‘སམྦཱདྷོ གྷརཱཝཱསོ རཛོཔཐོ’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༡.༡༩༡; མ. ནི. ༡.༢༩༡; སཾ. ནི. ༢.༡༥༤; མ. ནི. ༢.༡༠) གྷརཱཝཱསེ ‘‘ཨཊྛིཀངྐལཱུཔམཱ ཀཱམཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༢༣༤; པཱཙི. ༤༡༧; མཧཱནི. ༣, ༦;), ‘‘མཱཏཱཔི པུཏྟེན ཝིཝདཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༡༦༨, ༡༧༨) ཙ ཀཱམེསུ ‘‘སེཡྻཐཱཔི པུརིསོ ཨིཎཾ ཨཱདཱཡ ཀམྨནྟེ པཡོཛེཡྻཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༡.༢༡༨) ཀཱམཙྪནྡཱདཱིསུ ཨཱདཱིནཝདསྶནཔུབྦངྒམཱ ཝུཏྟཝིཔརིཡཱཡེན ‘‘ཨབྦྷོཀཱསོ པབྦཛྫཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༡.༡.༩༡; སཾ. ནི. ༡.༡༥༤) པབྦཛྫཱདཱིསུ ཨཱནིསཾསཔཊིསངྑཱཝསེན ནེཀྑམྨཔཱརམིཡཾ པཙྩཝེཀྑཎཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔཏྠོ, ཝིཏྠཱརོ པན དུཀྑཀྑནྡྷ (མ. ནི. ༡.༡༦༣) ཝཱིམཾསསུཏྟཱདི (མ. ནི. ༡.༤༨༧) ཝསེན དུཀྑཀྑནྡྷཨཱསིཝིསོཔམསུཏྟཱདིཝསེན (ཙརིཡཱ. ཨཊྛ. པཀིཎྞཀཀཐཱཡཾ) ཝེདིཏབྦོ.

ཏཐཱ ‘‘པཉྙཱཡ ཝིནཱ དཱནཱདཡོ དྷམྨཱ ན ཝིསུཛ྄ཛྷནྟི, ཡཐཱསཀཾ བྱཱཔཱརསམཏྠཱ ཙ ན ཧོནྟཱི’’ཏི པཉྙཱགུཎཱ མནསི ཀཱཏབྦཱ. ཡཐེཝ ཧི ཛཱིཝིཏེན ཝིནཱ སརཱིརཡནྟཾ ན སོབྷཏི, ན ཙ ཨཏྟནོ ཀིརིཡཱསུ པཊིཔཏྟིསམཏྠཾ ཧོཏི, ཡཐཱ ཙ ཙཀྑཱདཱིནི ཨིནྡྲིཡཱནི ཝིཉྙཱཎེན ཝིནཱ ཡཐཱསཀཾ ཝིསཡེསུ ཀིཙྩཾ ཀཱཏུཾ ནཔྤཧོནྟི, ཨེཝཾ སདྡྷཱདཱིནི ཨིནྡྲིཡཱནི པཉྙཱཡ ཝིནཱ སཀིཙྩཔཊིཔཏྟིཡཾ ཨསམཏྠཱནཱིཏི པརིཙྩཱགཱདིཔཊིཔཏྟིཡཾ པཉྙཱ པདྷཱནཀཱརཎཾ. ཨུམྨཱིལིཏཔཉྙཱཙཀྑུཀཱ ཧི མཧཱསཏྟཱ ཨཏྟནོ ཨངྒཔཙྩངྒཱནིཔི དཏྭཱ ཨནཏྟུཀྐཾསཀཱ, ཨཔརཝམྦྷཀཱ ཙ ཧོནྟི, བྷེསཛྫརུཀྑཱ ཝིཡ ཝིཀཔྤརཧིཏཱ ཀཱལཏྟཡེཔི སོམནསྶཛཱཏཱ. པཉྙཱཝསེན ཨུཔཱཡཀོསལླཡོགཏོ པརིཙྩཱགོ པརཧིཏཔྤཝཏྟིཡཱ དཱནཔཱརམིབྷཱཝཾ ཨུཔེཏི. ཨཏྟཏྠཉྷི དཱནཾ ཝུཌྜྷིསདིསཾ ཧོཏི.

ཏཐཱ པཉྙཱཡ ཨབྷཱཝེན ཏཎྷཱདིསཾཀིལེསཱཝིཡོགཏོ སཱིལསྶ ཝིསུདྡྷིཡེཝ ན སམྦྷཝཏི, ཀུཏོ སབྦཉྙུགུཎཱདྷིཊྛཱནབྷཱཝོ. པཉྙཝཱ ཨེཝ ཙ གྷརཱཝཱསེ ཀཱམགུཎེསུ སཾསཱརེ ཙ ཨཱདཱིནཝཾ, པབྦཛྫཱཡ ཛྷཱནསམཱཔཏྟིཡཾ ནིབྦཱནེ ཙ ཨཱནིསཾསཾ སུཊྛུ སལླཀྑེནྟོ པབྦཛིཏྭཱ ཛྷཱནསམཱཔཏྟིཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ནིབྦཱནནིནྣོ, པརེ ཙ ཏཏྠ པཏིཊྛཔེཏཱིཏི.

ཝཱིརིཡཉྩ པཉྙཱརཧིཏཾ ཡདིཙྪིཏམཏྠཾ ན སཱདྷེཏི དུརཱརམྦྷབྷཱཝཏོ. ཝརམེཝ ཧི ཨནཱརམྦྷོ དུརཱརམྦྷཏོ, པཉྙཱསཧིཏེན པན ཝཱིརིཡེན ན ཀིཉྩི དུརདྷིགམཾ ཨུཔཱཡཔཊིཔཏྟིཏོ. ཏཐཱ པཉྙཝཱ ཨེཝ པརཱཔཀཱརཱདིཨདྷིཝཱསཀཛཱཏིཡོ ཧོཏི, ན དུཔྤཉྙོ. པཉྙཱཝིརཧིཏསྶ ཙ པརེཧི ཨུཔནཱིཏཱ ཨཔཀཱརཱ ཁནྟིཡཱ པཊིཔཀྑམེཝ ཨནུབྲཱུཧེནྟི, པཉྙཝཏོ པན ཏེ ཁནྟིསམྤཏྟིཡཱ པརིབྲཱུཧནཝསེན ཨསྶཱ ཐིརབྷཱཝཱཡ སཾཝཏྟནྟི. པཉྙཝཱ ཨེཝ ཏཱིཎི སཙྩཱནི ཏེསཾ ཀཱརཎཱནི པཊིཔཀྑེ ཙ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཛཱནིཏྭཱ པརེསཾ ཨཝིསཾཝཱདཀོ ཧོཏི. ཏཐཱ པཉྙཱབལེན ཨཏྟཱནཾ ཨུཔཏྠམྦྷེཏྭཱ དྷིཏིསམྤདཱཡ སབྦཔཱརམཱིསུ ཨཙལསམཱདཱནཱདྷིཊྛཱནོ ཧོཏི, པཉྙཝཱ ཨེཝ ཙ པིཡམཛ྄ཛྷཏྟཝེརཱིཝིབྷཱགཾ ཨཀཏྭཱ སབྦཏྠ ཧིཏཱུཔསཾཧཱརཀུསལོ ཧོཏི. ཏཐཱ པཉྙཱཝསེན ལཱབྷཱདིལོཀདྷམྨསནྣིཔཱཏེ ནིབྦིཀཱརཏཱཡ མཛ྄ཛྷཏྟོ ཧོཏི. ཨེཝཾ སབྦཱསཾ པཱརམཱིནཾ པཉྙཱཝ པཱརིསུདྡྷིཧེཏཱུཏི པཉྙཱགུཎཱ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཱ.

ཨཔིཙ པཉྙཱཡ ཝིནཱ ན དསྶནསམྤཏྟི, ཨནྟརེན ཙ དིཊྛིསམྤདཾ ན སཱིལསམྤདཱ, སཱིལདིཊྛིསམྤདཱརཧིཏསྶ ན སམཱདྷིསམྤདཱ, ཨསམཱཧིཏེན ཙ ན སཀྐཱ ཨཏྟཧིཏམཏྟམྤི སཱདྷེཏུཾ, པགེཝ ཨུཀྐཾསགཏཾ པརཧིཏནྟི པརཧིཏཱཡ པཊིཔནྣེན ‘‘ནནུ ཏཡཱ སཀྐཙྩཾ པཉྙཱཔཱརིསུདྡྷིཡཾ ཨཱཡོགོ ཀརཎཱིཡོ’’ཏི བོདྷིསཏྟེན ཨཏྟཱ ཨོཝདིཏབྦོ. པཉྙཱནུབྷཱཝེན ཧི མཧཱསཏྟོ ཙཏུརདྷིཊྛཱནཱདྷིཊྛིཏོ ཙཏཱུཧི སངྒཧཝཏྠཱུཧི (དཱི. ནི. ༣.༢༡༠, ༣༡༣; ཨ. ནི. ༡༠.༣༢) ལོཀཾ ཨནུགྒཎྷནྟོ སཏྟེ ནིཡྻཱནིཀམགྒེ ཨཝཏཱརེཏི, ཨིནྡྲིཡཱནི ཙ ནེསཾ པརིཔཱཙེཏི. ཏཐཱ པཉྙཱབལེན ཁནྡྷཱཡཏནཱདཱིསུ པཝིཙཡབཧུལོ པཝཏྟིནིཝཏྟིཡོ ཡཱཐཱཝཏོ པརིཛཱནནྟོ དཱནཱདཡོ གུཎེ ཝིསེསནིབྦེདྷབྷཱགིཡབྷཱཝཾ ནཡནྟོ བོདྷིསཏྟསིཀྑཱཡ པརིཔཱུརཀཱརཱི ཧོཏཱིཏི ཨེཝམཱདིནཱ ཨནེཀཱཀཱརཝོཀཱརེ པཉྙཱགུཎེ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ པཉྙཱཔཱརམཱི ཨནུབྲཱུཧེཏབྦཱ.

ཏཐཱ དིསྶམཱནཔཱརཱནིཔི ལོཀིཡཱནི ཀམྨཱནི ནིཧཱིནཝཱིརིཡེན པཱཔུཎིཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཱནི, ཨགཎིཏཁེདེན པན ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡེན དུརདྷིགམཾ ནཱམ ནཏྠི. ནིཧཱིནཝཱིརིཡོ ཧི ‘‘སཾསཱརམཧོགྷཏོ སབྦསཏྟེ སནྟཱརེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱརབྷིཏུམེཝ ན སཀྐུཎོཏི. མཛ྄ཛྷིམོ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཨནྟརཱཝོསཱནམཱཔཛྫཏི. ཨུཀྐཊྛཝཱིརིཡོ པན ཨཏྟསུཁནིརཔེཀྑོ ཨཱརམྦྷཔཱརཾ ཨདྷིགཙྪཏཱིཏི ཝཱིརིཡསམྤཏྟི པཙྩཝེཀྑིཏབྦཱ. ཨཔིཙ ‘‘ཡསྶ ཨཏྟནོཡེཝ སཾསཱརཔངྐཏོ སམུདྡྷརཎཏྠམཱརམྦྷོ, ཏསྶཱཔི ཝཱིརིཡསྶ སིཐིལབྷཱཝེན མནོརཐཱནཾ མཏྠཀཔྤཏྟི ན སཀྐཱ སམྦྷཱཝེཏུཾ, པགེཝ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ སམུདྡྷརཎཏྠཾ ཀཏཱབྷིནཱིཧཱརེནཱ’’ཏི ཙ ‘‘རཱགཱདཱིནཾ དོསགཎཱནཾ མཏྟམཧཱགཛཱནཾ ཝིཡ དུནྣིཝཱརཡབྷཱཝཏོ, ཏནྣིདཱནཱནཉྩ ཀམྨསམཱདཱནཱནཾ ཨུཀྑིཏྟཱསིཀཝདྷཀསདིསབྷཱཝཏོ, ཏནྣིམིཏྟཱནཉྩ དུགྒཏཱིནཾ སབྦདཱ ཝིཝཊམུཁབྷཱཝཏོ, ཏཏྠ ནིཡོཛཀཱནཉྩ པཱཔམིཏྟཱནཾ སདཱ སནྣིཧིཏབྷཱཝཏོ, ཏདོཝཱདཀཱརིཏཱཡ ཙ བཱལསྶ པུཐུཛྫནབྷཱཝསྶ སཏི སམྦྷཝེ ཡུཏྟཾ སཡམེཝ སཾསཱརདུཀྑཏོ ནིསྶརིཏུ’’ནྟི ཙ ‘‘མིཙྪཱཝིཏཀྐཱ ཝཱིརིཡཱནུབྷཱཝེན དཱུརཱི བྷཝནྟཱི’’ཏི ཙ ‘‘ཡདི པན སམྦོདྷི ཨཏྟཱདྷཱིནེན ཝཱིརིཡེན སཀྐཱ སམདྷིགནྟུཾ, ཀིམེཏྠ དུཀྐར’’ནྟི ཙ ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན ཝཱིརིཡསྶ གུཎཱཔཙྩཝེཀྑིཏབྦཱ.

ཏཐཱ ‘‘ཁནྟི ནཱམཱཡཾ ནིརཝསེསགུཎཔཊིཔཀྑསྶ ཀོདྷསྶ ཝིདྷམནཏོ གུཎསམྤཱདནེ སཱདྷཱུནམཔྤཊིཧཏམཱཡུདྷཾ, པརཱབྷིབྷཝནེ སམཏྠཱནཾ ཨལངྐཱརོ, སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ བལསམྤདཱ, ཀོདྷགྒིཝིནཡནཱི ཨུདཀདྷཱརཱ, ཀལྱཱཎསྶ ཀིཏྟིསདྡསྶ སཉྫཱཏིདེསོ, པཱཔཔུགྒལཱནཾ ཝཙཱིཝིསཝཱུཔསམཀརོ མནྟཱགདོ, སཾཝརེ ཋིཏཱནཾ པརམཱ དྷཱིརཔཀཏི, གམྦྷཱིརཱསཡཏཱཡ སཱགརོ, དོསམཧཱསཱགརསྶ ཝེལཱ, ཨཔཱཡདྭཱརསྶ པིདྷཱནཀཝཱཊཾ, དེཝབྲཧྨལོཀཱནཾ ཨཱརོཧཎསོཔཱནཾ, སབྦགུཎཱནཾ ཨདྷིཝཱསནབྷཱུམི, ཨུཏྟམཱ ཀཱཡཝཙཱིམནོཝིསུདྡྷཱི’’ཏི མནསི ཀཱཏབྦཾ. ཨཔི ཙ ‘‘ཨེཏེ སཏྟཱ ཁནྟིསམྤཏྟིཡཱ ཨབྷཱཝཏོ ཨིདྷ ཙེཝ ཏཔནྟི, པརལོཀེ ཙ ཏཔནཱིཡདྷམྨཱནུཡོགཏོ’’ཏི ཙ ‘‘ཡདིཔི པརཱཔཀཱརནིམིཏྟཾ དུཀྑཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏསྶ པན དུཀྑསྶ ཁེཏྟབྷཱུཏོ ཨཏྟབྷཱཝོ, བཱིཛབྷཱུཏཉྩ ཀམྨཾ མཡཱཝ ཨབྷིསངྑཏ’’ནྟི ཙ ‘‘ཏསྶ དུཀྑསྶ ཨཱཎཎྱཀཱརཎམེཏ’’ནྟི ཙ ‘‘ཨཔཀཱརཀེ ཨསཏི ཀཐཾ མཡ྄ཧཾ ཁནྟིསམྤདཱ སམྦྷཝཏཱི’’ཏི ཙ ‘‘ཡདིཔཱཡཾ ཨེཏརཧི ཨཔཀཱརཀོ, ཨཡཾ ནཱམ པུབྦེ ཨནེན མཡ྄ཧཾ ཨུཔཀཱརོ ཀཏོ’’ཏི ཙ ‘‘ཨཔཀཱརོ ཨེཝ ཝཱ ཁནྟིནིམིཏྟཏཱཡ ཨུཔཀཱརོ’’ཏི ཙ ‘‘སབྦེཔིམེ སཏྟཱ མཡ྄ཧཾ པུཏྟསདིསཱ, པུཏྟཀཏཱཔརཱདྷེསུ ཙ ཀོ ཀུཛ྄ཛྷིསྶཏཱི’’ཏི ཙ ‘‘ཡེན ཀོདྷབྷཱུཏཱཝེསེན ཨཡཾ མཡ྄ཧཾ ཨཔརཛ྄ཛྷཏི, སོ ཀོདྷབྷཱུཏཱཝེསོ མཡཱ ཝིནེཏབྦོ’’ཏི ཙ ‘‘ཡེན ཨཔཀཱརེན ཨིདཾ མཡ྄ཧཾ དུཀྑཾ ཨུཔྤནྣཾ, ཏསྶ ཨཧམྤི ནིམིཏྟ’’ནྟི ཙ ‘‘ཡེཧི དྷམྨེཧི ཨཔརཱདྷོ ཀཏོ, ཡཏྠ ཙ ཀཏོ, སབྦེཔི ཏེ ཏསྨིཾཡེཝ ཁཎེ ནིརུདྡྷཱ, ཀསྶིདཱནི ཀེན ཀོདྷོ ཀཱཏབྦོ’’ཏི ཙ ‘‘ཨནཏྟཏཱཡ སབྦདྷམྨཱནཾ ཀོ ཀསྶ ཨཔརཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི ཙ པཙྩཝེཀྑནྟེན ཁནྟིསམྤདཱ བྲཱུཧེཏབྦཱ.

ཡདི པནསྶ དཱིགྷརཏྟཾ པརིཙཡེན པརཱཔཀཱརནིམིཏྟཀོ ཀོདྷོ ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛེཡྻ, ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑིཏབྦཾ ‘‘ཁནྟི ནཱམེསཱ པརཱཔཀཱརསྶ པཊིཔཀྑཔཊིཔཏྟཱིནཾ པཙྩུཔཀཱརཀཱརཎ’’ནྟི ཙ ‘‘ཨཔཀཱརོ ཙ མཡ྄ཧཾ དུཀྑུཔྤཱདནེན དུཀྑུཔནིསཱཡ སདྡྷཱཡ, སབྦལོཀེ ཨནབྷིརཏིསཉྙཱཡ ཙ པཙྩཡོ’’ཏི ཙ ‘‘ཨིནྡྲིཡཔཀཏིརེསཱ, ཡདིདཾ ཨིཊྛཱནིཊྛཝིསཡསམཱཡོགོ, ཏཏྠ ཨནིཊྛཝིསཡསམཱཡོགོ མཡ྄ཧཾ ན སིཡཱཏི ཏཾ ཀུཏེཏྠ ལབྦྷཱ’’ཏི ཙ ‘‘ཀོདྷཝསིཀོ སཏྟོ ཀོདྷེན ཨུམྨཏྟོ ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ, ཏཏྠ ཀིཾ པཙྩཔཀཱརེནཱ’’ཏི ཙ ‘‘སབྦེ པིམེ སཏྟཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཨོརསཔུཏྟཱ ཝིཡ པརིཔཱལིཏཱ, ཏསྨཱ ན ཏཏྠ མཡཱ ཙིཏྟཀོཔོཔི ཀཱཏབྦོ’’ཏི ཙ ‘‘ཨཔརཱདྷཀེ ཙ སཏི གུཎེ གུཎཝཏི མཡཱ ན ཀོཔོ ཀཱཏབྦོ’’ཏི ཙ ‘‘ཨསཏི གུཎེ ཝིསེསེན ཀརུཎཱཡིཏབྦོ’’ཏི ཙ ‘‘ཀོཔེན ཙ མཡ྄ཧཾ གུཎཡསཱ ནིཧཱིཡནྟཱི’’ཏི ཙ ‘‘ཀུཛ྄ཛྷནེན མཡ྄ཧཾ དུབྦཎྞདུཀྑསེཡྻཱདཡོ སཔཏྟཀནྟཱ ཨཱགཙྪནྟཱི’’ཏི ཙ ‘‘ཀོདྷོ ཙ ནཱམཱཡཾ སབྦཱཧིཏཀཱརཀོ སབྦཧིཏཝིནཱསཀོ བལཝཱ པཙྩཏྠིཀོ’’ཏི ཙ ‘‘སཏི ཙ ཁནྟིཡཱ ན ཀོཙི པཙྩཏྠིཀོ’’ཏི ཙ ‘‘ཨཔརཱདྷཀེན ཨཔརཱདྷནིམིཏྟཾ ཡཾ ཨཱཡཏིཾ ལདྡྷབྦཾ དུཀྑཾ, སཏི ཙ ཁནྟིཡཱ མཡ྄ཧཾ ཏདབྷཱཝོ’’ཏི ཙ ‘‘ཙིནྟནེན ཀུཛ྄ཛྷནྟེན ཙ མཡཱ པཙྩཏྠིཀོཡེཝ ཨནུཝཏྟིཏོ ཧོཏཱི’’ཏི ཙ ‘‘ཀོདྷེ ཙ མཡཱ ཁནྟིཡཱ ཨབྷིབྷཱུཏེ ཏསྶ དཱསབྷཱུཏོ པཙྩཏྠིཀོ སམྨདེཝ ཨབྷིབྷཱུཏོ ཧོཏཱི’’ཏི ཙ ‘‘ཀོདྷནིམིཏྟཾ ཁནྟིགུཎཔརིཙྩཱགོ མཡ྄ཧཾ ན ཡུཏྟོ’’ཏི ཙ ‘‘སཏི ཙ ཀོདྷེ གུཎཝིརོདྷིནི (གུཎཝིརོདྷཔཙྩནཱིདྷམྨེ ཙརིཡཱ. ཨཊྛ. པཀིཎྞཀཀཐཱཡཾ) ཀིཾ མེ སཱིལཱདིདྷམྨཱ པཱརིཔཱུརིཾ གཙྪེཡྻུཾ, ཨསཏི ཙ ཏེསུ ཀཐཱཧཾ སཏྟཱནཾ ཨུཔཀཱརབཧུལོ པཊིཉྙཱནུརཱུཔཾ ཨུཏྟམཾ སམྤཏྟིཾ པཱཔུཎིསྶཱམཱི’’ཏི ཙ ‘‘ཁནྟིཡཱ ཙ སཏི བཧིདྡྷཱ ཝིཀྑེཔཱབྷཱཝཏོ སམཱཧིཏསྶ སབྦེ སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཏོ དུཀྑཏོ སབྦེ དྷམྨཱ ཨནཏྟཏོ ནིབྦཱནཉྩ ཨསངྑཏཱམཏསནྟཔཎཱིཏཱདིབྷཱཝཏོ ནིཛ྄ཛྷཱནཾ ཁམནྟི ‘བུདྡྷདྷམྨཱ ཙ ཨཙིནྟེཡྻཱཔརིམེཡྻཔབྷཱཝཱ’ཏི’’, ཏཏོ ཙ ‘‘ཨནུལོམིཡཾ ཁནྟིཡཾ ཋིཏོ ‘ཀེཝལཱ ཨིམེ ཙ ཨཏྟཏྟནིཡབྷཱཝརཧིཏཱ དྷམྨམཏྟཱ ཡཐཱསཀཾ པཙྩཡེཧི ཨུཔྤཛྫནྟི ཝཡནྟི, ན ཀུཏོཙི ཨཱགཙྪནྟི, ན ཀུཧིཉྩི གཙྪནྟི, ན ཙ ཀཏྠཙི པཏིཊྛིཏཱ, ན ཙེཏྠ ཀོཙི ཀསྶཙི བྱཱཔཱརོ’ཏི ཨཧཾཀཱརམམཾཀཱརཱནདྷིཊྛཱནཏཱ ནིཛ྄ཛྷཱནཾ ཁམཏི, ཡེན བོདྷིསཏྟོ བོདྷིཡཱ ནིཡཏོ ཨནཱཝཏྟིདྷམྨོ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ ཁནྟིཔཱརམིཡཾ པཙྩཝེཀྑཎཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཏཐཱ ‘‘སཙྩེན ཝིནཱ སཱིལཱདཱིནཾ ཨསམྦྷཝཏོ, པཊིཉྙཱནུརཱུཔཾ པཊིཔཏྟིཡཱ ཨབྷཱཝཏོ ཙ སཙྩདྷམྨཱཏིཀྐམེ ཙ སབྦཔཱཔདྷམྨཱནཾ སམོསརཎཏོ, ཨསཙྩསནྡྷསྶ ཨཔྤཙྩཡིཀབྷཱཝཏོ, ཨཱཡཏིཉྩ ཨནཱདེཡྻཝཙནཏཱཝཧནཏོ, སམྤནྣསཙྩསྶ ཙ སབྦགུཎཱདྷིཊྛཱནབྷཱཝཏོ, སཙྩཱདྷིཊྛཱནེན སབྦབོདྷིསམྦྷཱརཱནཾ པཱརིསུདྡྷིཔཱརིཔཱུརིསམནྭཱཡཏོ, སབྷཱཝདྷམྨཱཝིསཾཝཱདནེན སབྦབོདྷིསམྦྷཱརཀིཙྩཀརཎཏོ, བོདྷིསཏྟཔཊིཔཏྟིཡཱ ཙ པརིནིཔྥཏྟིཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ སཙྩཔཱརམིཡཱ སམྤཏྟིཡོ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཱ.

ཏཐཱ ‘‘དཱནཱདཱིསུ དལ༹ྷསམཱདཱནཾ, ཏམྤཊིཔཀྑསནྣིཔཱཏེ ཙ ནེསཾ ཨཙལཱཝཏྠཱནཾ, ཏཏྠ ཙ ཐིརབྷཱཝཾ ཝིནཱ ན དཱནཱདིསམྦྷཱརཱ སམྦོདྷིནིམིཏྟཱ སམྦྷཝནྟཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཨདྷིཊྛཱནེ གུཎཱ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཱ.

ཏཐཱ ‘‘ཨཏྟཧིཏམཏྟེ ཨཝཏིཊྛནྟེནཱཔི སཏྟེསུ ཧིཏཙིཏྟཏཾ ཝིནཱ ན སཀྐཱ ཨིདྷལོཀཔརལོཀསམྤཏྟིཡོ པཱཔུཎིཏུཾ, པགེཝ སབྦསཏྟེ ནིབྦཱནསམྤཏྟིཡཾ པཏིཊྛཱཔེཏུཀཱམེནཱ’’ཏི ཙ ‘‘པཙྪཱ སབྦསཏྟཱནཾ ལོཀུཏྟརསམྤཏྟིཾ ཨཱཀངྑནྟེན ཨིདཱནི ལོཀིཡསམྤཏྟིཾ ཨཱཀངྑཱ ཡུཏྟརཱུཔཱ’’ཏི ཙ ‘‘ཨིདཱནི ཨཱསཡམཏྟེན པརེསཾ ཧིཏསུཁཱུཔསཾཧཱརཾ ཀཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཀདཱ པཡོགེན ཏཾ སཱདྷེསྶཱམཱི’’ཏི ཙ ‘‘ཨིདཱནི མཡཱ ཧིཏསུཁཱུཔསཾཧཱརེན སཾཝདྡྷིཏཱ པཙྪཱ དྷམྨསཾཝིབྷཱགསཧཱཡཱ མཡ྄ཧཾ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི ཙ ‘‘ཨེཏེཧི ཝིནཱ ན མཡ྄ཧཾ བོདྷིསམྦྷཱརཱ སམྦྷཝནྟི, ཏསྨཱ སབྦབུདྡྷགུཎཝིབྷཱུཏིནིཔྥཏྟིཀཱརཎཏྟཱ མཡ྄ཧཾ ཨེཏེ པརམཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ཨནུཏྟརཾ ཀུསལཱཡཏནཾ ཨུཏྟམཾ གཱརཝཊྛཱན’’ནྟི ཙ ‘‘སཝིསེསཾ སཏྟེསུ སབྦེསུ ཧིཏཛ྄ཛྷཱསཡཏཱ པཙྩུཔཊྛཔེཏབྦཱ, ཀིཉྩ ཀརུཎཱདྷིཊྛཱནཏོཔི སབྦསཏྟེསུ མེཏྟཱ ཨནུབྲཱུཧེཏབྦཱ. ཝིམརིཡཱདཱིཀཏེན ཧི ཙེཏསཱ སཏྟེསུ ཧིཏསུཁཱུཔསཾཧཱརནིརཏསྶ ཏེསཾ ཨཧིཏདུཀྑཱཔནཡནཀཱམཏཱ བལཝཏཱི ཨུཔྤཛྫཏི དལ༹ྷམཱུལཱ, ཀརུཎཱ ཙ སབྦེསཾ བུདྡྷཀཱརཀདྷམྨཱནམཱདི ཙརཎཾ པཏིཊྛཱ མཱུལཾ མུཁཾ པམུཁ’’ནྟི ཨེཝམཱདིནཱ མེཏྟཱཡ གུཎཱ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཱ.

ཏཐཱ ‘‘ཨུཔེཀྑཱཡ ཨབྷཱཝེ སཏྟེཧི ཀཏཱ ཝིཔྤཀཱརཱ ཙིཏྟསྶ ཝིཀཱརཾ ཨུཔྤཱདེཡྻུཾ, སཏི ཙ ཙིཏྟཝིཀཱརེ དཱནཱདིསམྦྷཱརཱནཾ སམྦྷཝོཡེཝ ནཏྠཱི’’ཏི ཙ ‘‘མེཏྟཱསིནེཧེན སིནེཧིཏེ ཙིཏྟེ ཨུཔེཀྑཱཡ ཝིནཱ སམྦྷཱརཱནཾ པཱརིསུདྡྷི ན ཧོཏཱི’’ཏི ཙ ‘‘ཨནུཔེཀྑཀོ སམྦྷཱརེསུ པུཉྙསམྦྷཱརཾ ཏབྦིཔཱཀཉྩ སཏྟཧིཏཏྠཾ པརིཎཱམེཏུཾ ན སཀྐོཏཱི’’ཏི ཙ ‘‘ཨུཔེཀྑཱཡ ཨབྷཱཝེ དེཡྻཔཊིགྒཱཧཀེསུ ཝིབྷཱགཾ ཨཀཏྭཱ པརིཙྩཛིཏུཾ ན སཀྐོཏཱི’’ཏི ཙ ‘‘ཨུཔེཀྑཱརཧིཏེན ཛཱིཝིཏཔརིཀྑཱརཱནཾ ཛཱིཝིཏསྶ ཙ ཨནྟརཱཡཾ ཨམནསིཀརིཏྭཱ སཾཝརཝིསོདྷནཾ ཀཱཏུཾ ན སཀྐཱ’’ཏི ཙ ‘‘ཨུཔེཀྑཱཝསེན ཨརཏིརཏིསཧསྶེཝ ནེཀྑམྨབལསིདྡྷིཏོ, ཨུཔཔཏྟིཏོ ཨིཀྑནཝསེནེཝ སབྦསམྦྷཱརཀིཙྩནིཔྥཏྟིཏོ, ཨཙྩཱརདྡྷསྶ ཝཱིརིཡསྶ ཨནུཔེཀྑནེ པདྷཱནཀིཙྩཱཀརཎཏོ, ཨུཔེཀྑཏོཡེཝ ཏིཏིཀྑཱནིཛ྄ཛྷཱནསམྦྷཝཏོ, ཨུཔེཀྑཱཝསེན སཏྟསངྑཱརཱནཾ ཨཝིསཾཝཱདནཏོ, ལོཀདྷམྨཱནཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑནེན སམཱདིནྣདྷམྨེསུ ཨཙལཱདྷིཊྛཱནསིདྡྷིཏོ, པརཱཔཀཱརཱདཱིསུ ཨནཱབྷོགཝསེནེཝ མེཏྟཱཝིཧཱརནིཔྥཏྟིཏོཏི སབྦབོདྷིསམྦྷཱརཱནཾ སམཱདཱནཱདྷིཊྛཱནཔཱརིཔཱུརིནིཔྥཏྟིཡོ ཨུཔེཀྑཱནུབྷཱཝེན སམྤཛྫནྟཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨཱདིནཱ ནཡེན ཨུཔེཀྑཱཔཱརམཱི པཙྩཝེཀྑིཏབྦཱ. ཨེཝཾ ཨཔརིཙྩཱགཔརིཙྩཱགཱདཱིསུ ཡཐཱཀྐམཾ ཨཱདཱིནཝཱནིསཾསཔཙྩཝེཀྑཎཱ དཱནཱདིཔཱརམཱིནཾ པཙྩཡོཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཏཐཱ སཔརིཀྑཱརཱ པཉྩདས ཙརཎདྷམྨཱ པཉྩ ཙ ཨབྷིཉྙཱཡོ. ཏཏྠ ཙརཎདྷམྨཱ ནཱམ སཱིལསཾཝརོ, ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཏཱ, བྷོཛནེ མཏྟཉྙུཏཱ, ཛཱགརིཡཱནུཡོགོ, སཏྟ སདྡྷམྨཱ, ཙཏྟཱརི ཛྷཱནཱནི ཙ. ཏེསུ སཱིལཱདཱིནཾ ཙཏུནྣཾ ཏེརསཔི དྷུཏདྷམྨཱ, ཨཔྤིཙྪཏཱདཡོ ཙ པརིཀྑཱརོ. སདྡྷམྨེསུ སདྡྷཱཡ བུདྡྷདྷམྨསངྒྷསཱིལཙཱགདེཝཏཱུཔསམཱནུསྶཏི- ལཱུཁཔུགྒལཔརིཝཛྫནསིནིདྡྷཔུགྒལསེཝནཔསཱདནཱིཡ- དྷམྨཔཙྩཝེཀྑཎཏདདྷིམུཏྟཏཱ པརིཀྑཱརོ, ཧིརོཏྟཔྤཱནཾ ཨཀུསལཱདཱིནཝཔཙྩཝེཀྑཎཨཔཱཡཱདཱིནཝཔཙྩཝེཀྑཎཀུསལདྷམྨུཔཏྠམྦྷན- བྷཱཝཔཙྩཝེཀྑཎཧིརོཏྟཔྤ རཧིཏཔུགྒལཔརིཝཛྫནཧིརོཏྟཔྤསམྤནྣཔུགྒལསེཝནཏདདྷིམུཏྟཏཱ, བཱཧུསཙྩསྶ པུབྦཡོགཔརིཔུཙྪཀབྷཱཝསདྡྷམྨཱབྷིཡོགཨནཝཛྫཝིཛྫཱཊྛཱནཱདི- པརིཙཡཔརིཔཀྐིནྡྲིཡཏཱཀིལེསདཱུརཱིབྷཱཝཨཔྤསྶུཏཔརིཝཛྫནབཧུསྶུཏསེཝནཏདདྷིམུཏྟཏཱ, ཝཱིརིཡསྶ ཨཔཱཡབྷཡཔཙྩཝེཀྑཎགམནཝཱིཐིཔཙྩཝེཀྑཎདྷམྨམཧཏྟཔཙྩཝེཀྑཎ- ཐིནམིདྡྷཝིནོདནཀུསཱིཏཔུགྒལཔརིཝཛྫནཨཱརདྡྷཝཱིརིཡཔུགྒལ- སེཝནསམྨཔྤདྷཱནཔཙྩཝེཀྑཎཏདདྷིམུཏྟཏཱ, སཏིཡཱ སཏིསམྤཛཉྙམུཊྛསྶཏིཔུགྒལཔརིཝཛྫནཨུཔཊྛིཏསྶཏིཔུགྒལསེཝནཏདདྷིམུཏྟཏཱ, པཉྙཱཡ པརིཔུཙྪཀབྷཱཝཝཏྠུཝིསདཀིརིཡཱཨིནྡྲིཡསམཏྟཔཊིཔཱདནདུཔྤཉྙ- པུགྒལཔརིཝཛྫནཔཉྙཝནྟཔུགྒལསེཝནགམྦྷཱིརཉཱཎཙརིཡཔཙྩ- ཝེཀྑཎཏདདྷིམུཏྟཏཱ, ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ སཱིལཱདིཙཏུཀྐཾ ཨཊྛཏིཾསཱཡ ཨཱརམྨཎེསུ པུབྦབྷཱགབྷཱཝནཱ, ཨཱཝཛྫནཱདིཝསཱིབྷཱཝཀརཎཉྩ པརིཀྑཱརོ. ཏཏྠ སཱིལཱདཱིཧི པཡོགསུདྡྷིཡཱ སཏྟཱནཾ ཨབྷཡདཱནེ, ཨཱསཡསུདྡྷིཡཱ ཨཱམིསདཱནེ, ཨུབྷཡསུདྡྷིཡཱ ཙ དྷམྨདཱནེ སམཏྠོ ཧོཏཱིཏིཨཱདིནཱ ཙརཎཱདཱིནཾ དཱནཱདིསམྦྷཱརཱནཾ པཙྩཡབྷཱཝོ ཡཐཱརཧཾ ནིདྡྷཱརེཏབྦོ, ཨཏིཝིཏྠཱརབྷཡེན ན ནིདྡྷཱརཡིམྷ. ཨེཝཾ སམྤཏྟིཙཀྐཱདཡོཔི དཱནཱདཱིནཾ པཙྩཡོཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཀོ སཾཀིལེསོཏི ཨཝིསེསེན ཏཎྷཱདཱིཧི པརཱམཊྛབྷཱཝོ པཱརམཱིནཾ སཾཀིལེསོ, ཝིསེསེན དེཡྻཔཊིགྒཱཧཀཝིཀཔྤཱ དཱནཔཱརམིཡཱ སཾཀིལེསོ, སཏྟཀཱལཝིཀཔྤཱ སཱིལཔཱརམིཡཱ, ཀཱམབྷཝཏདུཔསམེསུ ཨབྷིརཏིཨནབྷིརཏིཝིཀཔྤཱ ནེཀྑམྨཔཱརམིཡཱ, ‘‘ཨཧཾ མམཱ’’ཏི ཝིཀཔྤཱ པཉྙཱཔཱརམིཡཱ, ལཱིནུདྡྷཙྩཝིཀཔྤཱ ཝཱིརིཡཔཱརམིཡཱ, ཨཏྟཔརཝིཀཔྤཱ ཁནྟིཔཱརམིཡཱ, ཨདིཊྛཱདཱིསུ དིཊྛཱདིཝིཀཔྤཱ སཙྩཔཱརམིཡཱ, བོདྷིསམྦྷཱརཏབྦིཔཀྑེསུ དོསགུཎཝིཀཔྤཱ ཨདྷིཊྛཱནཔཱརམིཡཱ, ཧིཏཱཧིཏཝིཀཔྤཱ མེཏྟཱཔཱརམིཡཱ, ཨིཊྛཱནིཊྛཝིཀཔྤཱ ཨུཔེཀྑཱཔཱརམིཡཱ སཾཀིལེསོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཀིཾ ཝོདཱནནྟི ཏཎྷཱདཱིཧི ཨནུཔགྷཱཏོ, ཡཐཱཝུཏྟཝིཀཔྤཝིརཧོ ཙ ཨེཏཱསཾ ཝོདཱནནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨནུཔཧཏཱ ཧི ཏཎྷཱམཱནདིཊྛིཀོདྷཱུཔནཱཧམཀྑཔལཱསཨིསྶཱམཙྪརིཡམཱཡཱསཱཋེཡྻཐམྦྷསཱརམྦྷ- མདཔམཱདཱདཱིཧི ཀིལེསེཧི དེཡྻཔཊིགྒཱཧཀཝིཀཔྤཱདིརཧིཏཱ ཙ དཱནཱདིཔཱརམིཡོ པརིསུདྡྷཱ པབྷསྶརཱ བྷཝནྟཱིཏི.

ཀོ པཊིཔཀྑོཏི ཨཝིསེསེན སབྦེཔི ཀིལེསཱ སབྦེཔི ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨེཏཱསཾ པཊིཔཀྑོ, ཝིསེསེན པན པུབྦེ ཝུཏྟཱ མཙྪེརཱདཡོཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨཔིཙ དེཡྻཔཊིགྒཱཧཀདཱནཕལེསུ ཨལོབྷཱདོསཱམོཧགུཎཡོགཏོ ལོབྷདོསམོཧཔཊིཔཀྑཾ དཱནཾ, ཀཱཡཱདིདོསཝངྐཱཔགམནཏོ ལོབྷཱདིཔཊིཔཀྑཾ སཱིལཾ, ཀཱམསུཁཔརཱུཔགྷཱཏཨཏྟཀིལམཐཔརིཝཛྫནཏོ དོསཏྟཡཔཊིཔཀྑཾ ནེཀྑམྨཾ, ལོབྷཱདཱིནཾ ཨནྡྷཱིཀརཎཏོ, ཉཱཎསྶ ཙ ཨནནྡྷཱིཀརཎཏོ ལོབྷཱདིཔཊིཔཀྑཱ པཉྙཱ, ཨལཱིནཱནུདྡྷཏཉཱཡཱརམྦྷཝསེན ལོབྷཱདིཔཊིཔཀྑཾ ཝཱིརིཡཾ, ཨིཊྛཱནིཊྛསུཉྙཏཱནཾ ཁམནཏོ ལོབྷཱདིཔཊིཔཀྑཱ ཁནྟི, སཏིཔི པརེསཾ ཨུཔཀཱརེ ཨཔཀཱརེ ཙ ཡཐཱབྷཱུཏཔྤཝཏྟིཡཱ ལོབྷཱདིཔཊིཔཀྑཾ སཙྩཾ, ལོཀདྷམྨེ ཨབྷིབྷུཡྻ ཡཐཱསམཱདིནྣེསུ སམྦྷཱརེསུ ཨཙལནཏོ ལོབྷཱདིཔཊིཔཀྑཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ, ནཱིཝརཎཝིཝེཀཏོ ལོབྷཱདིཔཊིཔཀྑཱ མེཏྟཱ, ཨིཊྛཱནིཊྛེསུ ཨནུནཡཔཊིགྷཝིདྡྷཾསནཏོ, སམཔྤཝཏྟིཏོ ཙ ལོབྷཱདིཔཊིཔཀྑཱ ཨུཔེཀྑཱཏི དཊྛབྦཾ.

ཀཱ པཊིཔཏྟཱིཏི སུཁཱུཔཀརཎསརཱིརཛཱིཝིཏཔརིཙྩཱགེན བྷཡཱཔནཱུདནེན དྷམྨོཔདེསེན ཙ བཧུདྷཱ སཏྟཱནཾ ཨནུགྒཧཀརཎཾ དཱནེ པཊིཔཏྟི. ཏཏྠཱཡཾ ཝིཏྠཱརནཡོ – ‘‘ཨིམིནཱཧཾ དཱནེན སཏྟཱནཾ ཨཱཡུཝཎྞསུཁབལཔཊིབྷཱནཱདིསམྤཏྟིཾ རམཎཱིཡཾ ཨགྒཕལསམྤཏྟིཾ ནིཔྥཱདེཡྻ’’ནྟི ཨནྣདཱནཾ དེཏི, ཏཐཱ སཏྟཱནཾ ཀམྨཀིལེསཔིཔཱསཝཱུཔསམཱཡ པཱནཾ དེཏི, ཏཐཱ སུཝཎྞཝཎྞཏཱཡ, ཧིརོཏྟཔྤཱལངྐཱརསྶ ཙ ནིཔྥཏྟིཡཱ ཝཏྠཱནི དེཏི, ཏཐཱ ཨིདྡྷིཝིདྷསྶ ཙེཝ ནིབྦཱནསུཁསྶ ཙ ནིཔྥཏྟིཡཱ ཡཱནཾ དེཏི, ཏཐཱ སཱིལགནྡྷནིཔྥཏྟིཡཱ གནྡྷཾ, བུདྡྷགུཎསོབྷཱནིཔྥཏྟིཡཱ མཱལཱཝིལེཔནཾ, བོདྷིམཎྜཱསནནིཔྥཏྟིཡཱ ཨཱསནཾ, ཏཐཱགཏསེཡྻཱནིཔྥཏྟིཡཱ སེཡྻཾ, སརཎབྷཱཝནིཔྥཏྟིཡཱ ཨཱཝསཐཾ, པཉྩཙཀྑུཔཊིལཱབྷཱཡ པདཱིཔེཡྻཾ དེཏི. བྱཱམཔྤབྷཱནིཔྥཏྟིཡཱ རཱུཔདཱནཾ, བྲཧྨསྶརནིཔྥཏྟིཡཱ སདྡདཱནཾ, སབྦལོཀསྶ པིཡབྷཱཝཱཡ རསདཱནཾ, བུདྡྷསུཁུམཱལབྷཱཝཱཡ ཕོཊྛབྦདཱནཾ, ཨཛརཱམརཎབྷཱཝཱཡ བྷེསཛྫདཱནཾ, ཀིལེསདཱསབྱཝིམོཙནཏྠཾ དཱསཱནཾ བྷུཛིསྶཏཱདཱནཾ, སདྡྷམྨཱབྷིརཏིཡཱ ཨནཝཛྫཁིཌྜཱརཏིཧེཏུདཱནཾ, སབྦེཔི སཏྟེ ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཨཏྟནོ པུཏྟབྷཱཝཱུཔནཡནཱཡ པུཏྟདཱནཾ, སཀལསྶ ལོཀསྶ པཏིབྷཱཝཱུཔགམནཱཡ དཱརདཱནཾ, སུབྷལཀྑཎསམྤཏྟིཡཱ སུཝཎྞམཎིམུཏྟཱཔཝཱལཱ༹དིདཱནཾ, ཨནུབྱཉྫནསམྤཏྟིཡཱ ནཱནཱཝིདྷཝིབྷཱུསནདཱནཾ, སདྡྷམྨཀོསཱདྷིགམཱཡ ཝིཏྟཀོསདཱནཾ, དྷམྨརཱཛབྷཱཝཱཡ རཛྫདཱནཾ, ཛྷཱནཱདིསམྤཏྟིཡཱ ཨཱརཱམུཡྻཱནཱདིཝནདཱནཾ, ཙཀྐངྐིཏེཧི པཱདེཧི བོདྷིམཎྜཱུཔསངྐམནཱཡ ཙརཎདཱནཾ, ཙཏུརོགྷནིཏྠརཎཱཡ སཏྟཱནཾ སདྡྷམྨཧཏྠདཱནཏྠཾ ཧཏྠདཱནཾ, སདྡྷིནྡྲིཡཱདིཔཊིལཱབྷཱཡ ཀཎྞནཱསཱདིདཱནཾ, སམནྟཙཀྑུཔཊིལཱབྷཱཡ ཙཀྑུདཱནཾ, ‘‘དསྶནསཝནཱནུསྶརཎཔཱརིཙརིཡཱདཱིསུ སབྦཀཱལཾ སབྦསཏྟཱནཾ ཧིཏསུཁཱཝཧོ, སབྦལོཀེན ཙ ཨུཔཛཱིཝིཏབྦོ མེ ཀཱཡོ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི མཾསལོཧིཏཱདིདཱནཾ, ‘‘སབྦལོཀུཏྟམོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི ཨུཏྟམངྒདཱནཾ དེཏི.

ཨེཝཾ དདནྟོ ཙ ན ཨནེསནཱཡ དེཏི, ན པརོཔགྷཱཏེན, ན བྷཡེན, ན ལཛྫཱཡ, ན དཀྑིཎེཡྻརོསནེན, ན པཎཱིཏེ སཏི ལཱུཁཾ, ན ཨཏྟུཀྐཾསནེན, ན པརཝམྦྷནེན, ན ཕལཱབྷིཀངྑཱཡ, ན ཡཱཙཀཛིགུཙྪཱཡ, ན ཨཙིཏྟཱིཀཱརེན དེཏི, ཨཐ ཁོ སཀྐཙྩཾ དེཏི, སཧཏྠེན དེཏི, ཀཱལེན དེཏི, ཙིཏྟིཾ ཀཏྭཱ དེཏི, ཨཝིབྷཱགེན དེཏི, ཏཱིསུ ཀཱལེསུ སོམནསྶིཏོ དེཏི. ཏཏོཡེཝ དཏྭཱ ན པཙྪཱནུཏཱཔཱི ཧོཏི, ན པཊིགྒཱཧཀཝསེན མཱནཱཝམཱནཾ ཀརོཏི, པཊིགྒཱཧཀཱནཾ པིཡསམུདཱཙཱརོ ཧོཏི ཝདཉྙཱུ ཡཱཙཡོགོ སཔརིཝཱརདཱཡཱི. ཏཉྩ དཱནསམྤཏྟིཾ སཀལལོཀཧིཏསུཁཱཡ པརིཎཱམེཏི, ཨཏྟནོ ཙ ཨཀུཔྤཱཡ ཝིམུཏྟིཡཱ, ཨཔརིཀྑཡསྶ ཚནྡསྶ, ཨཔརིཀྑཡསྶ ཝཱིརིཡསྶ, ཨཔརིཀྑཡསྶ སམཱདྷཱནསྶ, ཨཔརིཀྑཡསྶ ཉཱཎསྶ, ཨཔརིཀྑཡཱཡ སམྨཱསམྦོདྷིཡཱ པརིཎཱམེཏི. ཨིམཉྩ དཱནཔཱརམིཾ པཊིཔཛྫནྟེན མཧཱསཏྟེན ཛཱིཝིཏེ, བྷོགེསུ ཙ ཨནིཙྩསཉྙཱ པཙྩུཔཊྛཔེཏབྦཱ, སཏྟེསུ ཙ མཧཱཀརུཎཱ. ཨེཝཉྷི བྷོགེ གཧེཏབྦསཱརཾ གཎྷནྟོ ཨཱདིཏྟསྨཱ ཝིཡ ཨགཱརསྨཱ སབྦཾ སཱཔཏེཡྻཾ, ཨཏྟཱནཉྩ བཧི ནཱིཧརནྟོ ན ཀིཉྩི སེསེཏི, ནིརཝསེསཏོ ནིསྶཛྫཏིཡེཝ. ཨཡཾ ཏཱཝ དཱནཔཱརམིཡཱ པཊིཔཏྟིཀྐམོ.

སཱིལཔཱརམིཡཱ པན ཡསྨཱ སབྦཉྙུསཱིལཱལངྐཱརེཧི སཏྟེ ཨལངྐརིཏུཀཱམེན ཨཏྟནོཡེཝ ཏཱཝ སཱིལཾ ཝིསོདྷེཏབྦཾ, ཏསྨཱ སཏྟེསུ ཏཐཱ དཡཱཔནྣཙིཏྟེན བྷཝིཏབྦཾ, ཡཐཱ སུཔིནནྟེནཔི ན ཨཱགྷཱཏོ ཨུཔྤཛྫེཡྻ. པརཱུཔཀཱརནིརཏཏཱཡ པརསནྟཀོ ཨལགདྡོ ཝིཡ ན པརཱམསིཏབྦོ. ཨབྲཧྨཙརིཡཏོཔི ཨཱརཱཙཱརཱི, སཏྟཝིདྷམེཐུན སཾཡོགཝིརཏོ, པགེཝ པརདཱརགམནཏོ. སཙྩཾ ཧིཏཾ པིཡཾ པརིམིཏམེཝ ཙ ཀཱལེན དྷམྨིཾ ཀཐཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི, ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱལུ ཨབྱཱཔནྣོ ཨཝིཔརཱིཏདསྶནོ སམྨཱསམྦུདྡྷེ ནིཝིཊྛསདྡྷོ ནིཝིཊྛཔེམོ. ཨིཏི ཙཏུརཱཔཱཡཝཊྚདུཀྑཔཐེཧི ཨཀུསལཀམྨཔཐེཧི, ཨཀུསལདྷམྨེཧི ཙ ཨོརམིཏྭཱ སགྒམོཀྑཔཐེསུ ཀུསལཀམྨཔཐེསུ པཏིཊྛིཏསྶ སུདྡྷཱསཡཔཡོགཏཱཡ ཡཐཱབྷིཔཏྠིཏཱ སཏྟཱནཾ ཧིཏསུཁཱུཔསཉྷིཏཱ མནོརཐཱ སཱིགྷཾ ཨབྷིནིཔྥཛྫནྟི.

ཏཏྠ ཧིཾསཱནིཝཏྟིཡཱ སབྦསཏྟཱནཾ ཨབྷཡདཱནཾ དེཏི, ཨཔྤཀསིརེནེཝ མེཏྟཱབྷཱཝནཾ སམྤཱདེཏི, ཨེཀཱདས མེཏྟཱནིསཾསེ ཨདྷིགཙྪཏི, ཨཔྤཱབཱདྷོ ཧོཏི ཨཔྤཱཏངྐོ དཱིགྷཱཡུཀོ སུཁབཧུལོ, ལཀྑཎཝིསེསེ པཱཔུཎཱཏི, དོསཝཱསནཉྩ སམུཙྪིནྡཏི. ཏཐཱ ཨདིནྣཱདཱནནིཝཏྟིཡཱ ཙོརཱདིཨསཱདྷཱརཎེ ཨུལཱ༹རེ བྷོགེ ཨདྷིགཙྪཏི, ཨནཱསངྐནཱིཡོ པིཡོ མནཱཔོ ཝིསྶསནཱིཡོ, ཝིབྷཝསམྤཏྟཱིསུ ཨལགྒཙིཏྟོ པརིཙྩཱགསཱིལོ, ལོབྷཝཱསནཉྩ སམུཙྪིནྡཏི. ཨབྲཧྨཙརིཡནིཝཏྟིཡཱ ཨལོབྷོ ཧོཏི སནྟཀཱཡཙིཏྟོ, སཏྟཱནཾ པིཡོ ཧོཏི མནཱཔོ ཨཔརིསངྐནཱིཡོ, ཀལྱཱཎོ ཙསྶ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཙྪཏི, ཨལགྒཙིཏྟོ ཧོཏི མཱཏུགཱམེསུ ཨལུདྡྷཱསཡོ, ནེཀྑམྨབཧུལོ, ལཀྑཎཝིསེསེ ཨདྷིགཙྪཏི, ལོབྷཝཱསནཉྩ སམུཙྪིནྡཏི.

མུསཱཝཱདནིཝཏྟིཡཱ སཏྟཱནཾ པམཱཎབྷཱུཏོ ཧོཏི པཙྩཡིཀོ ཐེཏོ ཨཱདེཡྻཝཙནོ དེཝཏཱནཾ པིཡོ མནཱཔོ སུརབྷིགནྡྷམུཁོ ཨཱརཀྑིཡཀཱཡཝཙཱིསམཱཙཱརོ, ལཀྑཎཝིསེསེ ཙ ཨདྷིགཙྪཏི, ཀིལེསཝཱསནཉྩ སམུཙྪིནྡཏི. པེསུཉྙནིཝཏྟིཡཱ པརཱུཔཀྐམེཧི ཨབྷེཛྫཀཱཡོ ཧོཏི ཨབྷེཛྫཔརིཝཱརོ, སདྡྷམྨེ ཙ ཨབྷིཛྫནཀསདྡྷོ, དལ༹ྷམིཏྟོ བྷཝནྟརཔརིཙིཏཱནམྤི སཏྟཱནཾ ཨེཀནྟཔིཡོ, ཨསཾཀིལེསབཧུལོ. ཕརུསཝཱཙཱནིཝཏྟིཡཱ སཏྟཱནཾ པིཡོ ཧོཏི མནཱཔོ སུཁསཱིལོ མདྷུརཝཙནོ སམྦྷཱཝནཱིཡོ, ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏོ ཙསྶ སརོ (མ. ནི. ༢.༣༨༧) ནིབྦཏྟཏི. སམྥཔྤལཱཔནིཝཏྟིཡཱ ཙ སཏྟཱནཾ པིཡོ ཧོཏི མནཱཔོ གརུབྷཱཝནཱིཡོ ཙ ཨཱདེཡྻཝཙནོ ཙ པརིམིཏཱལཱཔོ, མཧེསཀྑོ ཙ ཧོཏི མཧཱནུབྷཱཝོ, ཋཱནུཔྤཏྟིཀེན པཊིབྷཱནེན པཉྷཱནཾ བྱཱཀརཎཀུསལོ, བུདྡྷབྷཱུམིཡཉྩ ཨེཀཱཡ ཨེཝ ཝཱཙཱཡ ཨནེཀབྷཱསཱནཾ སཏྟཱནཾ ཨནེཀེསཾ པཉྷཱནཾ བྱཱཀརཎསམཏྠོ ཧོཏི.

ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱལུཏཱཡ ཨིཙྪིཏལཱབྷཱི ཧོཏི, ཨུལཱ༹རེསུ ཙ བྷོགེསུ རུཙིཾ པཊིལབྷཏི, ཁཏྟིཡམཧཱསཱལཱདཱིནཾ སམྨཏོ ཧོཏི, པཙྩཏྠིཀེཧི ཨནབྷིབྷཝནཱིཡོ, ཨིནྡྲིཡཝེཀལླཾ ན པཱཔུཎཱཏི, ཨཔྤཊིཔུགྒལོ ཙ ཧོཏི. ཨབྱཱཔཱདེན པིཡདསྶནོ ཧོཏི སཏྟཱནཾ སམྦྷཱཝནཱིཡོ, པརཧིཏཱབྷིནནྡིཏཱཡ ཙ སཏྟེ ཨཔྤཀསིརེནེཝ པསཱདེཏི, ཨལཱུཁསབྷཱཝོ ཙ ཧོཏི མེཏྟཱཝིཧཱརཱི, མཧེསཀྑོ ཙ ཧོཏི མཧཱནུབྷཱཝོ. མིཙྪཱདསྶནཱབྷཱཝེན ཀལྱཱཎེ སཧཱཡེ པཊིལབྷཏི, སཱིསཙྪེདམྤི པཱཔུཎནྟོ པཱཔཀམྨཾ ན ཀརོཏི, ཀམྨསྶཀཏཱདསྶནཏོ ཨཀོཏཱུཧལམངྒལིཀོ ཙ ཧོཏི, སདྡྷམྨེ ཙསྶ སདྡྷཱ པཏིཊྛིཏཱ ཧོཏི མཱུལཛཱཏཱ, སདྡཧཏི ཙ ཏཐཱགཏཱནཾ བོདྷིཾ, སམཡནྟརེསུ ནཱབྷིརམཏི ཨུཀྐཱརཊྛཱནེ ཝིཡ རཱཛཧཾསོ, ལཀྑཎཏྟཡཔརིཛཱནནཀུསལོ ཧོཏི, ཨནྟེ ཙ ཨནཱཝརཎཉཱཎལཱབྷཱི, ཡཱཝ བོདྷིཾ ན པཱཔུཎཱཏི, ཏཱཝ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ སཏྟནིཀཱཡེ ཨུཀྐཊྛུཀྐཊྛོ ཙ ཧོཏི, ཨུལཱ༹རུལཱ༹རསམྤཏྟིཡོ པཱཔུཎཱཏི.

‘‘ཨིཏི ཧིདཾ སཱིལཾ ནཱམ སབྦསམྤཏྟཱིནཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ, སབྦབུདྡྷགུཎཱནཾ པབྷཝབྷཱུམི, སབྦབུདྡྷཀརདྷམྨཱནམཱདི ཙརཎཾ མུཁཾ པམུཁ’’ནྟི བཧུམཱནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཀཱཡཝཙཱིསཾཡམེ, ཨིནྡྲིཡདམནེ, ཨཱཛཱིཝསམྤདཱཡ, པཙྩཡཔརིབྷོགེ ཙ སཏིསམྤཛཉྙབལེན ཨཔྤམཏྟེན ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀཾ མིཏྟམུཁཔཙྩཏྠིཀཾ ཝིཡ སལླཀྑེཏྭཱ ‘‘ཀིཀཱིཝ ཨཎྜ’’ནྟིཨཱདིནཱ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༩; དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༧) ཝུཏྟནཡེན སཀྐཙྩཾ སཱིལཾ སམྤཱདེཏབྦཾ. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརོ པན ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༦) ཝུཏྟནཡེན ཝེདིཏབྦོ. ཏཉྩ པནེཏཾ སཱིལཾ ན ཨཏྟནོ དུགྒཏིཔརིཀིལེསཝིམུཏྟིཡཱ, སུགཏིཡམྤི, ན རཛྫསམྤཏྟིཡཱ, ནཙཀྐཝཏྟི-ནདེཝ-ནསཀྐ-ནམཱར-ནབྲཧྨསམྤཏྟིཡཱ, ནཱཔི ཨཏྟནོ ཏེཝིཛྫཏཱདིཧེཏུ, ན པཙྩེཀབོདྷིཡཱ, ཨཐ ཁོ སབྦཉྙུབྷཱཝེན སབྦསཏྟཱནཾ ཨནུཏྟརསཱིལཱལངྐཱརསམྤཱདནཏྠམེཝཱཏི པརིཎཱམེཏབྦཾ.

ཏཐཱ སཀལསཾཀིལེསནིཝཱསཊྛཱནཏཱཡ, པུཏྟདཱརཱདཱིཧི མཧཱསམྦཱདྷཏཱཡ, ཀསིཝཎིཛྫཱདིནཱནཱཝིདྷཀམྨནྟཱདྷིཊྛཱནབྱཱཀུལཏཱཡ ཙ གྷརཱཝཱསསྶ ནེཀྑམྨསུཁཱདཱིནཾ ཨནོཀཱསཏཾ, ཀཱམཱནཉྩ ‘‘སཏྠདྷཱརཱལགྒམདྷུབིནྡུ ཝིཡ ཙ ཨཝལེཡ྄ཧམཱནཱ པརིཏྟསྶཱདཱ ཝིཔུལཱནཏྠཱནུབནྡྷཱ’’ཏི ཙ ‘‘ཝིཛྫུལཏོབྷཱསེན གཧེཏབྦཾ ནཙྩཾ ཝིཡ པརིཏྟཀཱལོཔལབྦྷཱ, ཨུམྨཏྟཀཱལངྐཱརོ ཝིཡ ཝིཔརཱིཏསཉྙཱཡ ཨནུབྷཝིཏབྦཱ, ཀརཱིསཱཝཙྪཱདནསུཁཾ ཝིཡ པཊིཀཱརབྷཱུཏཱ, ཨུདཀཏེམིཏངྒུལིཡཱ ཨུསྶཱཝཀོདཀཔཱནཾ ཝིཡ ཨཏིཏྟིཀརཱ, ཚཱཏཛ྄ཛྷཏྟབྷོཛནཾ ཝིཡ སཱབཱདྷཱ, བལིསཱམིསཾ ཝིཡ བྱསནསནྣིཔཱཏཀཱརཎཱ, ཨགྒིསནྟཱཔོ ཝིཡ ཀཱལཏྟཡེཔི དུཀྑུཔྤཏྟིཧེཏུབྷཱུཏཱ, མཀྐཊཱལེཔོ ཝིཡ བནྡྷནིམིཏྟཱ གྷཱཏཀཱཝཙྪཱདནཀིམིལཡོ ཝིཡ ཨནཏྠཙྪཱདནཱ, སཔཏྟགཱམཝཱསོ ཝིཡ བྷཡཊྛཱནབྷཱུཏཱ, པཙྩཏྠིཀཔོསཀོ ཝིཡ ཀིལེསམཱརཱདཱིནཾ ཨཱམིསབྷཱུཏཱ, ཚཎསམྤཏྟིཡོ ཝིཡ ཝིཔརིཎཱམདུཀྑཱ, ཀོཊརགྒི ཝིཡ ཨནྟོདཱཧཀཱ, པུརཱཎཀཱུཔཱཝལམྦབཱིརཎམདྷུཔིཎྜཾ ཝིཡ ཨནེཀཱདཱིནཝཱ, ལོཎཱུདཀཔཱནཾ ཝིཡ པིཔཱསཧེཏུབྷཱུཏཱ, སུརཱམེརཡཾ ཝིཡ ནཱིཙཛནསེཝིཏཱ, ཨཔྤསྶཱདཏཱཡ ཨཊྛིཀངྐལཱུཔམཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཙ ནཡེན ཨཱདཱིནཝཾ སལླཀྑེཏྭཱ ཏབྦིཔརིཡཱཡེན ནེཀྑམྨེ ཨཱནིསཾསཾ པསྶནྟེན ནེཀྑམྨཔཝིཝེཀཨུཔསམསུཁཱདཱིསུ ནིནྣཔོཎཔབྦྷཱརཙིཏྟེན ནེཀྑམྨཔཱརམཱི པཱུརེཏབྦཱ.

ཏཐཱ ཡསྨཱ པཉྙཱ ཨཱལོཀོ ཝིཡ ཨནྡྷཀཱརེན, མོཧེན སཧ ན ཝཏྟཏི, ཏསྨཱ མོཧཀཱརཎཱནི ཏཱཝ བོདྷིསཏྟེན པརིཝཛྫིཏབྦཱནི. ཏཏྠིམཱནི མོཧཀཱརཎཱནི – ཨརཏི ཏནྡཱི ཝིཛམྦྷིཏཱ ཨཱལསིཡཾ གཎསངྒཎིཀཱརཱམཏཱ ནིདྡཱསཱིལཏཱ ཨནིཙྪཡསཱིལཏཱ ཉཱཎསྨིཾ ཨཀུཏཱུཧལཏཱ མིཙྪཱདྷིམཱནོ ཨཔརིཔུཙྪཀཏཱ ཀཱཡསྶ ན སམྨཱཔརིཧཱརོ ཨསམཱཧིཏཙིཏྟཏཱ དུཔྤཉྙཱནཾ པུགྒལཱནཾ སེཝནཱ པཉྙཝནྟཱནཾ ཨཔཡིརུཔཱསནཱ ཨཏྟཔརིབྷཝོ མིཙྪཱཝིཀཔྤོ ཝིཔརཱིཏཱབྷིནིཝེསོ ཀཱཡདལ༹ྷཱིབཧུལཏཱ ཨསཾཝེགསཱིལཏཱ པཉྩ ནཱིཝརཎཱནི. སངྑེཔཏོ ཡེ ཝཱ པན དྷམྨེ ཨཱསེཝཏོ ཨནུཔྤནྣཱ པཉྙཱ ན ཨུཔྤཛྫཏི, ཨུཔྤནྣཱ པརིཧཱཡཏི, ཨིཏི ཨིམཱནི སམྨོཧཀཱརཎཱནི པརིཝཛྫནྟེན བཱཧུསཙྩེ ཛྷཱནཱདཱིསུ ཙ ཡོགོ ཀརཎཱིཡོ.

ཏཏྠཱཡཾ བཱཧུསཙྩསྶ ཝིསཡཝིབྷཱགོ – པཉྩ ཁནྡྷཱ དྭཱདསཱཡཏནཱནི, ཨཊྛཱརས དྷཱཏུཡོ ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི བཱཝཱིསཏིནྡྲིཡཱནི དྭཱདསཔདིཀོ པཊིཙྩསམུཔྤཱདོ, ཏཐཱ སཏིཔཊྛཱནཱདཡོ ཀུསལཱདིདྷམྨཔྤཀཱརབྷེདཱ ཙ. ཡཱནི ཙ ལོཀེ ཨནཝཛྫཱནི ཝིཛྫཊྛཱནཱནི, ཡེ ཙ སཏྟཱནཾ ཧིཏསུཁཝིདྷཱནཡོགྱཱ བྱཱཀརཎཝིསེསཱ. ཨིཏི ཨེཝཾ པཀཱརཾ སཀལམེཝ སུཏཝིསཡཾ ཨུཔཱཡཀོསལླཔུབྦངྒམཱཡ པཉྙཱཡ སཏིཝཱིརིཡུཔཏྠམྦྷཀཱརཎཱཡ སཱདྷུཀཾ ཨུགྒཧཎསཝནདྷཱརཎཔརིཙཡཔརིཔུཙྪཱཧི ཨོགཱཧེཏྭཱ ཏཏྠ ཙ པརེསཾ པཏིཊྛཔནེན སུཏམཡཱ པཉྙཱ ནིབྦཏྟེཏབྦཱ, ཏཐཱ ཁནྡྷཱདཱིནཾ སབྷཱཝདྷམྨཱནཾ ཨཱཀཱརཔརིཝིཏཀྐནམུཁེན ཏེ ནིཛ྄ཛྷཱནཾ ཁམཱཔེནྟེན ཙིནྟཱམཡཱ, ཁནྡྷཱདཱིནཾཡེཝ པན སལཀྑཎསཱམཉྙལཀྑཎཔརིགྒཧཝསེན ལོཀིཡཾ པརིཉྙཾ ནིབྦཏྟེནྟེན པུབྦབྷཱགབྷཱཝནཱཔཉྙཱ སམྤཱདེཏབྦཱ. ཨེཝཉྷི ‘‘ནཱམརཱུཔམཏྟམིདཾ ཡཐཱརཧཾ པཙྩཡེཧི ཨུཔྤཛྫཏི ཙེཝ ནིརུཛ྄ཛྷཏི ཙ, ན ཨེཏྠ ཀོཙི ཀཏྟཱ ཝཱ ཀཱརེཏཱ ཝཱ, ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝཊྛེན ཨནིཙྩཾ, ཨུདཡབྦཡཔཊིཔཱིལ༹ནཊྛེན དུཀྑཾ, ཨཝསཝཏྟནཊྛེན ཨནཏྟཱ’’ཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀབཱཧིརེ དྷམྨེ ནིབྦིསེསཾ པརིཛཱནནྟོ ཏཏྠ ཨཱསངྒཾ པཛཧིཏྭཱ, པརེ ཙ ཏཏྠ ཏཾ ཛཧཱཔེཏྭཱ ཀེཝལཾ ཀརུཎཱཝསེནེཝ ཡཱཝ ན བུདྡྷགུཎཱ ཧཏྠཏལཾ ཨཱགཙྪནྟི, ཏཱཝ ཡཱནཏྟཡེ སཏྟེ ཨཝཏཱརཎཔརིཔཱཙནེཧི པཏིཊྛཱཔེནྟོ, ཛྷཱནཝིམོཀྑསམཱདྷིསམཱཔཏྟིཡོ ཙ ཝསཱིབྷཱཝཾ པཱཔེནྟོ པཉྙཱཡ ཨཏིཝིཡ མཏྠཀཾ པཱཔུཎཱཏཱིཏི.

ཏཐཱ སམྨཱསམྦོདྷིཡཱ ཀཏཱབྷིནཱིཧཱརེན མཧཱསཏྟེན ‘‘ཀོ ནུ ཨཛྫ པུཉྙཉཱཎསམྦྷཱརོ ཨུཔཙིཏོ, ཀིཉྩ མཡཱ ཀཏཾ པརཧིཏ’’ནྟི དིཝསེ དིཝསེ པཙྩཝེཀྑནྟེན སཏྟཧིཏཏྠཾ ཨུསྶཱཧོ ཀརཎཱིཡོ, སབྦེསམྤི སཏྟཱནཾ ཨུཔཀཱརཱཡ ཨཏྟནོ ཀཱཡཾ ཛཱིཝིཏཉྩ ཨོསྶཛྫིཏབྦཾ, སབྦེཔི སཏྟཱ ཨནོདྷིསོ མེཏྟཱཡ ཀརུཎཱཡ ཙ ཕརིཏབྦཱ, ཡཱ ཀཱཙི སཏྟཱནཾ དུཀྑུཔྤཏྟི, སབྦཱ སཱ ཨཏྟནི པཱཊིཀངྑིཏབྦཱ, སབྦེསཉྩ སཏྟཱནཾ པུཉྙཾ ཨབྦྷནུམོདིཏབྦཾ, བུདྡྷམཧནྟཏཱ ཨབྷིཎྷཾ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཱ, ཡཉྩ ཀིཉྩི ཀམྨཾ ཀརོཏི ཀཱཡེན ཝཱཙཱཡ ཝཱ, ཏཾ སབྦཾ བོདྷིནིནྣཙིཏྟཔུབྦངྒམཾ ཀཱཏབྦཾ. ཨིམིནཱ ཧི ཨུཔཱཡེན བོདྷིསཏྟཱནཾ ཨཔརིམེཡྻོ པུཉྙབྷཱགོ ཨུཔཙཱིཡཏི. ཨཔིཙ སཏྟཱནཾ པརིབྷོགཏྠཾ པརིཔཱལནཏྠཉྩ ཨཏྟནོ སརཱིརཾ ཛཱིཝིཏཉྩ པརིཙྩཛིཏྭཱ ཁུཔྤིཔཱསཱསཱིཏུཎྷཝཱཏཱཏཔཱདིདུཀྑཔཊིཀཱརོ པརིཡེསིཏབྦོ. ཡཉྩ ཡཐཱཝུཏྟདུཀྑཔཊིཀཱརཛཾ སུཁཾ ཨཏྟནཱ པཊིལབྷཏི, ཏཐཱ རམཎཱིཡེསུ ཨཱརཱམུཡྻཱནཔཱསཱདཏལཱདཱིསུ, ཨརཉྙཱཡཏནེསུ ཙ ཀཱཡཙིཏྟསནྟཱཔཱབྷཱཝེན ཨབྷིནིབྦུཏཏྟཱ སུཁཾ ཝིནྡཏི, ཡཉྩ སུཎཱཏི བུདྡྷཱནུབུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷབོདྷིསཏྟཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརབྷཱུཏཾ ཛྷཱནསམཱཔཏྟིསུཁཾ, ཏཾ སབྦཾ སཏྟེསུ ཨནོདྷིསོ ཨུཔསཾཧརཏི. ཨཡཾ ཏཱཝ ཨསམཱཧིཏབྷཱུམིཡཾ ནཡོ.

སམཱཧིཏོ པན ཨཏྟནཱ ཡཐཱནུབྷཱུཏཾ ཝིསེསཱདྷིགམནིབྦཏྟཾ པཱིཏིཔསྶདྡྷིསུཁཾ སབྦསཏྟེསུ ཨདྷིམུཙྩཏི, ཏཐཱ མཧཏི སཾསཱརདུཀྑེ, ཏནྣིམིཏྟབྷཱུཏེ ཙ ཀིལེསཱབྷིསངྑཱརདུཀྑེ ནིམུགྒཾ སཏྟནིཀཱཡཾ དིསྭཱ ཏཏྠཔི ཚེདནབྷེདནཕཱལནཔིསནགྒིསནྟཱཔཱདིཛནིཏཱ དུཀྑཱ ཏིབྦཱ ཁརཱ ཀཊུཀཱ ཝེདནཱ ནིརནྟརཾ ཙིརཀཱལཾ ཝེདིཡནྟེ ནཱརཀེ, ཨཉྙམཉྙཾ ཀུཛ྄ཛྷནསནྟཱཔནཝིཧེཋནཧིཾསནཔརཱདྷཱིནཏཱདཱིཧི དུཀྑཾ ཨནུབྷཝནྟེ ཏིརཙྪཱནེ, ཛོཏིམཱལཱ’ཀུལསརཱིརེ ཨུདྡྷབཱཧུཝིརཝནྟེ ཨུཀྐཱམུཁེ ཁུཔྤིཔཱསཱདཱིཧི ཌཡ྄ཧམཱནེ ཙ ཝནྟཁེལཱ༹དིཨཱཧཱརེ ཙ མཧཱདུཀྑཾ ཝེདཡམཱནེ པེཏེ ཙ པརིཡེཊྛིམཱུལཀཾ མཧནྟཾ ཨནཡབྱསནཾ པཱཔུཎནྟེ ཧཏྠཙྪེདཱདིཀཱརཎཡོགེན དུབྦཎྞདུདྡསིཀདལིདྡཏཱདིབྷཱཝེན ཁུཔྤིཔཱསཱདིཡོགེན བལཝནྟེཧི ཨབྷིབྷཝནཱིཡཏོ, པརེསཾ ཝཧནཏོ, པརཱདྷཱིནཏོ ཙ ནཱརཀེ པེཏེ ཏིརཙྪཱནེ ཙ ཨཏིསཡནྟེ ཨཔཱཡདུཀྑནིབྦིསེསཾ དུཀྑཾ ཨནུབྷཝནྟེ མནུསྶེ ཙ ཏཐཱ ཝིསཡཝིསཔརིབྷོགཝིཀྑིཏྟཙིཏྟཏཱཡ རཱགཱདིཔརིཡུཊྛཱནེན ཌཡ྄ཧམཱནེ ཝཱཡུཝེགསམུཊྛིཏཛཱལཱསམིདྡྷསུཀྑཀཊྛསནྣིཔཱཏེ ཨགྒིཀྑནྡྷེ ཝིཡ ཨནུཔསནྟཔརིལཱ༹ཧཝུཏྟིཀེ ཨནིཧཏཔརཱདྷཱིནེ ཀཱམཱཝཙརདེཝེ ཙ མཧཏཱ ཝཱཡཱམེན ཝིདཱུརམཱཀཱསཾ ཝིགཱཧིཏསཀུནྟཱ ཝིཡ, བལཝནྟེཧི ཁིཏྟསརཱ ཝིཡ ཙ ‘‘སཏིཔི ཙིརཔྤཝཏྟིཡཾ ཨནཙྩནྟིཀཏཱཡ པཱཏཔརིཡོསཱནཱ ཨནཏིཀྐནྟཛཱཏིཛརཱམརཎཱ ཨེཝཱ’’ཏི རཱུཔཱཝཙརཱརཱུཔཱཝཙརདེཝེ ཙ པསྶནྟེན མེཏྟཱཡ ཀརུཎཱཡ ཙ ཨནོདྷིསོ སཏྟཱ ཕརིཏབྦཱ. ཨེཝཾ ཀཱཡེན ཝཱཙཱཡ མནསཱ ཙ བོདྷིསམྦྷཱརེ ནིརནྟརཾ ཨུཔཙིནནྟེན ཨུསྶཱཧོ པཝཏྟེཏབྦོ.

ཨཔིཙ ‘‘ཨཙིནྟེཡྻཱཔརིམིཏཝིཔུལོལཱ༹རཝིམལནིརུཔམནིརུཔཀྐིལེསགུཎནིཙཡནིདཱནབྷཱུཏསྶ བུདྡྷབྷཱཝསྶ ཨུསྶཀྐིཏྭཱ སམྤཧཾསནཡོགྱཾ ཝཱིརིཡཾ ནཱམ ཨཙིནྟེཡྻཱནུབྷཱཝམེཝ. ཡཾ ན པཙུརཛནཱ སོཏུམྤི སཀྐུཎནྟི, པགེཝ པཊིཔཛྫིཏུཾ. ཏཐཱ ཧི ཏིཝིདྷཱ ཨབྷིནཱིཧཱརཙིཏྟུཔྤཏྟི, ཙཏསྶོ བུདྡྷབྷཱུམིཡོ, ཙཏྟཱརི སངྒཧཝཏྠཱུནི (དཱི. ནི. ༣.༢༡༠, ༣༡༣; ཨ. ནི. ༤.༣༢), ཀརུཎོཀཱསཏཱ, བུདྡྷདྷམྨེསུ ནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟི, སབྦདྷམྨེསུ ནིརུཔལེཔོ, སབྦསཏྟེསུ པུཏྟསཉྙཱ, སཾསཱརདུཀྑེཧི ཨཔརིཁེདོ, སབྦདེཡྻདྷམྨཔརིཙྩཱགོ, ཏེན ཙ ནིརཏིམཱནཏཱ, ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱདིཨདྷིཊྛཱནཾ, ཏཏྠ ཙ ཨཙལཏཱ, ཀུསལཀིརིཡཱསུ པཱིཏིཔཱམོཛྫཾ, ཝིཝེཀནིནྣཙིཏྟཏཱ, ཛྷཱནཱནུཡོགོ, ཨནཝཛྫསུཏེན ཨཏིཏྟི, ཡཐཱསུཏསྶ དྷམྨསྶ པརེསཾ ཧིཏཛ྄ཛྷཱསཡེན དེསནཱ, སཏྟཱནཾ ཉཱཡེ ནིཝེསནཾ, ཨཱརམྦྷདལ༹ྷཏཱ, དྷཱིརཝཱིརབྷཱཝོ, པརཱཔཝཱདཔརཱཔཀཱརེསུ ཝིཀཱརཱབྷཱཝོ, སཙྩཱདྷིཊྛཱནཾ, སམཱཔཏྟཱིསུ ཝསཱིབྷཱཝོ, ཨབྷིཉྙཱསུ བལཔྤཏྟི, ལཀྑཎཏྟཡཱཝབོདྷོ, སཏིཔཊྛཱནཱདཱིསུ ཨབྷིཡོགེན ལོཀུཏྟརམགྒསམྦྷཱརསམྦྷརཎཾ, ནཝལོཀུཏྟརཱཝཀྐནྟཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིཀཱ སབྦཱ བོདྷིསམྦྷཱརཔཊིཔཏྟི ཝཱིརིཡཱནུབྷཱཝེནེཝ སམིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨབྷིནཱིཧཱརཏོ ཡཱཝ མཧཱབོདྷི ཨནོསྶཛྫནྟེན སཀྐཙྩཾ ནིརནྟརཾ ཝཱིརིཡཾ སམྤཱདེཏབྦཾ. སམྤཛྫམཱནེ ཙ ཝཱིརིཡེ ཁནྟིཨཱདཡོ དཱནཱདཡོ ཙ སབྦེཔི བོདྷིསམྦྷཱརཱ ཏདདྷཱིནཝུཏྟིཏཱཡ སམྤནྣཱ ཨེཝ ཧོནྟཱིཏི. ཁནྟིཨཱདཱིསུཔི ཨིམིནཱ ནཡེན པཊིཔཏྟི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨིཏི སཏྟཱནཾ སུཁཱུཔཀརཎཔརིཙྩཱགེན བཧུདྷཱ ཨནུགྒཧཀརཎཾ དཱནེན པཊིཔཏྟི, སཱིལེན ཏེསཾ ཛཱིཝིཏསཱཔཏེཡྻདཱརརཀྑཨབྷེདཔིཡཧིཏཝཙནཱཝིཧིཾསཱདིཀརཎཱནི, ནེཀྑམྨེན ནེསཾ ཨཱམིསཔཊིགྒཧཎདྷམྨདཱནཱདིནཱ ཨནེཀདྷཱ ཧིཏཙརིཡཱ, པཉྙཱཡ ཏེསཾ ཧིཏཀརཎཱུཔཱཡཀོསལླཾ, ཝཱིརིཡེན ཏཏྠ ཨུསྶཱཧཱརམྦྷཨསཾཧཱིརཱནི, ཁནྟིཡཱ ཏདཔརཱདྷསཧནཾ, སཙྩེན ཏེསཾ ཨཝཉྩནཏདུཔཀཱརཀིརིཡཱསམཱདཱནཱཝིསཾཝཱདནཱདི, ཨདྷིཊྛཱནེན ཏདུཔཀཱརཀརཎེ ཨནཏྠསམྤཱཏེཔི ཨཙལནཾ, མེཏྟཱཡ ཏེསཾ ཧིཏསུཁཱནུཙིནྟནཾ, ཨུཔེཀྑཱཡ ཏེསཾ ཨུཔཀཱརཱཔཀཱརེསུ ཝིཀཱརཱནཱཔཏྟཱིཏི ཨེཝཾ ཨཔརིམཱཎེ སཏྟེ ཨཱརབྦྷ ཨནུཀམྤིཏསབྦསཏྟསྶ བོདྷིསཏྟསྶ པུཐུཛྫནེཧི ཨསཱདྷཱརཎོ ཨཔརིམཱཎོ པུཉྙཉཱཎསམྦྷཱརཱུཔཙཡོ ཨེཏྠ པཊིཔཏྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཡོ ཙེཏཱསཾ པཙྩཡོ ཝུཏྟོ, ཏསྶ ཙ སཀྐཙྩཾ སམྤཱདནཾ.

ཀོ ཝིབྷཱགོཏི དས པཱརམིཡོ, དས ཨུཔཔཱརམིཡོ, དས པརམཏྠཔཱརམིཡོཏི སམཏྟིཾས པཱརམིཡོ. ཏཏྠ ཀཏཱབྷིནཱིཧཱརསྶ བོདྷིསཏྟསྶ པརཧིཏཀརཎཱབྷིནིནྣཨཱསཡཔྤཡོགསྶ ཀཎྷདྷམྨཝོཀིཎྞཱ སུཀྐདྷམྨཱ པཱརམིཡོ, ཏེཧི ཨཝོཀིཎྞཱ སུཀྐཱ དྷམྨཱ ཨུཔཔཱརམིཡོ, ཨཀཎྷཱ ཨསུཀྐཱ པརམཏྠཔཱརམིཡོཏི ཀེཙི. སམུདཱགམནཀཱལེསུ པཱུརིཡམཱནཱ པཱརམིཡོ, བོདྷིསཏྟབྷཱུམིཡཾ པུཎྞཱ ཨུཔཔཱརམིཡོ, བུདྡྷབྷཱུམིཡཾ སབྦཱཀཱརཔརིཔུཎྞཱ པརམཏྠཔཱརམིཡོ. བོདྷིསཏྟབྷཱུམིཡཾ ཝཱ པརཧིཏཀརཎཏོ པཱརམིཡོ, ཨཏྟཧིཏཀརཎཏོ ཨུཔཔཱརམིཡོ, བུདྡྷབྷཱུམིཡཾ བལཝེསཱརཛྫསམདྷིགམེན ཨུབྷཡཧིཏཔརིཔཱུརཎཏོ པརམཏྠཔཱརམིཡོཏི ཨེཝཾ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནེསུ པཎིདྷཱནཱརམྦྷཔརིནིཊྛཱནེསུ ཏེསཾ ཝིབྷཱགོཏི ཨཔརེ. དོསུཔསམཀརུཎཱཔཀཏིཀཱནཾ བྷཝསུཁཝིམུཏྟིསུཁཔརམསུཁཔྤཏྟཱནཾ པུཉྙཱུཔཙཡབྷེདཏོ ཏབྦིབྷཱགོཏི ཨཉྙེ.

ལཛྫཱསཏིམཱནཱཔསྶཡཱནཾ ལོཀུཏྟརདྷམྨཱདྷིཔཏཱིནཾ སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱགརུཀཱནཾ ཏཱརིཏཏརིཏཏཱརཡིཏཱུནཾ ཨནུབུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷསམྨཱསམྦུདྡྷཱནཾ པཱརམཱི, ཨུཔཔཱརམཱི, པརམཏྠཔཱརམཱིཏི བོདྷིཏྟཡཔྤཏྟིཏོ ཡཐཱཝུཏྟཝིབྷཱགོཏི ཀེཙི. ཙིཏྟཔཎིདྷིཏོ ཡཱཝ ཝཙཱིཔཎིདྷི, ཏཱཝ པཝཏྟཱ སམྦྷཱརཱ པཱརམིཡོ, ཝཙཱིཔཎིདྷིཏོ ཡཱཝ ཀཱཡཔཎིདྷི, ཏཱཝ པཝཏྟཱ ཨུཔཔཱརམིཡོ, ཀཱཡཔཎིདྷིཏོ པབྷུཏི པརམཏྠཔཱརམིཡོཏི ཨཔརེ. ཨཉྙེ པན ‘‘པརཔུཉྙཱནུམོདནཝསེན པཝཏྟཱ སམྦྷཱརཱ པཱརམིཡོ, པརེསཾ ཀཱརཱཔནཝསེན པཝཏྟཱ ཨུཔཔཱརམིཡོ, སཡཾ ཀརཎཝསེན པཝཏྟཱ པརམཏྠཔཱརམིཡོ’’ཏི ཝདནྟི. ཏཐཱ བྷཝསུཁཱཝཧོ པུཉྙཉཱཎསམྦྷཱརོ པཱརམཱི, ཨཏྟནོ ནིབྦཱནསུཁཱཝཧོ ཨུཔཔཱརམཱི, པརེསཾ ཏདུབྷཡསུཁཱཝཧོ པརམཏྠཔཱརམཱིཏི ཨེཀེ.

པུཏྟདཱརདྷནཱདིཨུཔཀརཎཔརིཙྩཱགོ པན དཱནཔཱརམཱི, ཨཏྟནོ ཨངྒཔརིཙྩཱགོ དཱནཨུཔཔཱརམཱི, ཨཏྟནོ ཛཱིཝིཏཔརིཙྩཱགོ དཱནཔརམཏྠཔཱརམཱི. ཏཐཱ པུཏྟདཱརཱདིཀསྶ ཏིཝིདྷསྶཔི ཧེཏུ ཨཝཱིཏིཀྐམནཝསེན ཏིསྶོ སཱིལཔཱརམིཡོ, ཏེསུ ཨེཝ ཏིཝིདྷེསུ ཝཏྠཱུསུ ཨཱལཡཾ ཨུཔཙྪིནྡིཏྭཱ ནིཀྑམནཝསེན ཏིསྶོ ནེཀྑམྨཔཱརམིཡོ, ཨུཔཀརཎངྒཛཱིཝིཏཏཎྷཾ སམཱུཧནིཏྭཱ སཏྟཱནཾ ཧིཏཱཧིཏཝིནིཙྪཡཀརཎཝསེན ཏིསྶོ པཉྙཱཔཱརམིཡོ, ཡཐཱཝུཏྟབྷེདཱནཾ པརིཙྩཱགཱདཱིནཾ ཝཱཡམནཝསེན ཏིསྶོ ཝཱིརིཡཔཱརམིཡོ, ཨུཔཀརཎངྒཛཱིཝིཏནྟརཱཡཀརཱནཾ ཁམནཝསེན ཏིསྶོ ཁནྟིཔཱརམིཡོ, ཨུཔཀརཎངྒཛཱིཝིཏཧེཏུ སཙྩཱཔརིཙྩཱགཝསེན ཏིསྶོ སཙྩཔཱརམིཡོ, དཱནཱདིཔཱརམིཡོ ཨཀུཔྤཱདྷིཊྛཱནཝསེནེཝ སམིཛ྄ཛྷནྟཱིཏི ཨུཔཀརཎཱདིཝིནཱསེཔི ཨཙལཱདྷིཊྛཱནཝསེན ཏིསྶོ ཨདྷིཊྛཱནཔཱརམིཡོ, ཨུཔཀརཎཱདིཨུཔགྷཱཏཀེསུཔི སཏྟེསུ མེཏྟཱཡ ཨཝིཛཧནཝསེན ཏིསྶོ མེཏྟཱཔཱརམིཡོ, ཡཐཱཝུཏྟཝཏྠུཏྟཡསྶ ཨུཔཀཱརཱཔཀཱརེསུ སཏྟསངྑཱརེསུ མཛ྄ཛྷཏྟཏཱཔཊིལཱབྷཝསེན ཏིསྶོ ཨུཔེཀྑཱཔཱརམིཡོཏི ཨེཝམཱདིནཱ ཨེཏཱསཾ ཝིབྷཱགོ ཝེདིཏབྦོ.

ཀོ སངྒཧོཏི ཨེཏྠ པན ཡཐཱ ཨེཏཱ ཝིབྷཱགཏོ ཏིཾསཝིདྷཱཔི དཱནཔཱརམཱིཨཱདིབྷཱཝཏོ དསཝིདྷཱ, ཨེཝཾ དཱནསཱིལཁནྟིཝཱིརིཡཛྷཱནཔཉྙཱསབྷཱཝེན ཚབྦིདྷཱ. ཨེཏཱསུ ཧི ནེཀྑམྨཔཱརམཱི སཱིལཔཱརམིཡཱ སངྒཧིཏཱ ཏསྶཱ པབྦཛྫཱབྷཱཝེ, ནཱིཝརཎཝིཝེཀབྷཱཝེ པན ཛྷཱནཔཱརམིཡཱ, ཀུསལདྷམྨབྷཱཝེ ཚཧིཔི སངྒཧིཏཱ. སཙྩཔཱརམཱི སཱིལཔཱརམིཡཱ ཨེཀདེསོཡེཝ ཝཙཱིསཙྩཝིརཏིསཙྩཔཀྑེ, ཉཱཎསཙྩཔཀྑེ པན པཉྙཱཔཱརམིཡཱ སངྒཧིཏཱ. མེཏྟཱཔཱརམཱི ཛྷཱནཔཱརམིཡཱ ཨེཝ, ཨུཔེཀྑཱཔཱརམཱི ཛྷཱནཔཉྙཱཔཱརམཱིཧི, ཨདྷིཊྛཱནཔཱརམཱི སབྦཱཧིཔི སངྒཧིཏཱཏི.

ཨེཏེསཉྩ དཱནཱདཱིནཾ ཚནྣཾ གུཎཱནཾ ཨཉྙམཉྙཾ སམྦནྡྷཱནཾ པཉྩདསཡུགལཱ༹དཱིནི པཉྩདསཡུགལཱ༹དིསཱདྷཀཱནི ཧོནྟི – སེཡྻཐིདཾ? དཱནསཱིལཡུགལེ༹ན པརཧིཏཱཧིཏཱནཾ ཀརཎཱཀརཎཡུགལ༹སིདྡྷི, དཱནཁནྟིཡུགལེ༹ན ཨལོབྷཱདོསཡུགལ༹སིདྡྷི, དཱནཝཱིརིཡཡུགལེ༹ན ཙཱགསུཏཡུགལ༹སིདྡྷི, དཱནཛྷཱནཡུགལེ༹ན ཀཱམདོསཔྤཧཱནཡུགལ༹སིདྡྷི, དཱནཔཉྙཱཡུགལེ༹ན ཨརིཡཡཱནདྷུརཡུགལ༹སིདྡྷི, སཱིལཁནྟིདྭཡེན པཡོགཱསཡསུདྡྷིདྭཡསིདྡྷི, སཱིལཝཱིརིཡདྭཡེན བྷཱཝནཱདྭཡསིདྡྷི, སཱིལཛྷཱནདྭཡེན དུསྶཱིལྱཔརིཡུཊྛཱནཔྤཧཱནདྭཡསིདྡྷི, སཱིལཔཉྙཱདྭཡེན དཱནདྭཡསིདྡྷི, ཁནྟིཝཱིརིཡཡུགལེ༹ན ཁམཱཏེཛདྭཡསིདྡྷི, ཁནྟིཛྷཱནཡུགལེ༹ན ཝིརོདྷཱནུརོདྷཔྤཧཱནཡུགལ༹སིདྡྷི, ཁནྟིཔཉྙཱཡུགལེ༹ན སུཉྙཏཱཁནྟིཔཊིཝེདྷདུཀསིདྡྷི, ཝཱིརིཡཛྷཱནདུཀེན པགྒཱཧཱཝིཀྑེཔདུཀསིདྡྷི, ཝཱིརིཡཔཉྙཱདུཀེན སརཎདུཀསིདྡྷི, ཛྷཱནཔཉྙཱདུཀེན ཡཱནདུཀསིདྡྷི. དཱནསཱིལཁནྟིཏྟིཀེན ལོབྷདོསམོཧཔྤཧཱནཏྟིཀསིདྡྷི, དཱནསཱིལཝཱིརིཡཏྟིཀེན བྷོགཛཱིཝིཏཀཱཡསཱརཱདཱནཏྟིཀསིདྡྷི, དཱནསཱིལཛྷཱནཏྟིཀེན པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུཏྟིཀསིདྡྷི, དཱནསཱིལཔཉྙཱཏིཀེན ཨཱམིསཱབྷཡདྷམྨདཱནཏྟིཀསིདྡྷཱིཏི ཨེཝཾ ཨིཏརེཧིཔི ཏིཀེཧི ཙཏུཀྐཱདཱིཧི ཙ ཡཐཱསམྦྷཝཾ ཏིཀཱནི ཙཏུཀྐཱདཱིནི ཙ ཡོཛེཏབྦཱནི.

ཨེཝཾ ཚབྦིདྷཱནམྤི པན ཨིམཱསཾ པཱརམཱིནཾ ཙཏཱུཧི ཨདྷིཊྛཱནེཧི སངྒཧོ ཝེདིཏབྦོ. སབྦཔཱརམཱིནཾ སམཱུཧསངྒཧཏོ ཧི ཙཏྟཱརི ཨདྷིཊྛཱནཱནི. སེཡྻཐིདཾ – སཙྩཱདྷིཊྛཱནཾ, ཙཱགཱདྷིཊྛཱནཾ, ཨུཔསམཱདྷིཊྛཱནཾ, པཉྙཱདྷིཊྛཱནནྟི. ཏཏྠ ཨདྷིཏིཊྛཏི ཨེཏེན, ཨེཏྠ ཝཱ ཨདྷིཏིཊྛཏི, ཨདྷིཊྛཱནམཏྟམེཝ ཝཱ ཏནྟི ཨདྷིཊྛཱནཾ. སཙྩཉྩ ཏཾ ཨདྷིཊྛཱནཉྩ, སཙྩསྶ ཝཱ ཨདྷིཊྛཱནཾ, སཙྩཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ ཨེཏསྶཱཏི ཝཱ སཙྩཱདྷིཊྛཱནཾ. ཨེཝཾ སེསེསུཔི. ཏཏྠ ཨཝིསེསཏོ ཏཱཝ ལོཀུཏྟརགུཎེ ཀཏཱབྷིནཱིཧཱརསྶ ཨནུཀམྤིཏསབྦསཏྟསྶ མཧཱསཏྟསྶ པརིཉྙཱནུརཱུཔཾ སབྦཔཱརམིཔརིགྒཧཏོ སཙྩཱདྷིཊྛཱནཾ, ཏེསཾ པཊིཔཀྑཔརིཙྩཱགཏོ ཙཱགཱདྷིཊྛཱནཾ, སབྦཔཱརམིཏཱགུཎེཧི ཨུཔསམཏོ ཨུཔསམཱདྷིཊྛཱནཾ, ཏེཧིཡེཝ པརཧིཏོཔཱཡཀོསལླཏོ པཉྙཱདྷིཊྛཱནཾ. ཝིསེསཏོ པན ‘‘ཨཏྠིཀཛནཾ ཨཝིསཾཝཱདེཏྭཱ དསྶཱམཱི’’ཏི པཊིཛཱནཏོ, པཊིཉྙཾ ཨཝིསཾཝཱདེཏྭཱ དཱནཏོ, དཱནཾ ཨཝིསཾཝཱདེཏྭཱ ཨནུམོདནཏོ, མཙྪརིཡཱདིཔཊིཔཀྑཔརིཙྩཱགཏོ, དེཡྻཔཊིགྒཱཧཀདཱནདེཡྻདྷམྨཀྑཡེསུ ལོབྷདོསམོཧབྷཡཝཱུཔསམཏོ, ཡཐཱརཧཾ ཡཐཱཀཱལཾ ཡཐཱཝིདྷཱནཉྩ དཱནཏོ, པཉྙུཏྟརཏོ ཙ ཀུསལདྷམྨཱནཾ ཙཏུརདྷིཊྛཱནཔདཊྛཱནཾ དཱནཾ. ཏཐཱ སཾཝརསམཱདཱནསྶ ཨཝཱིཏིཀྐམཏོ, དུསྶཱིལྱཔརིཙྩཱགཏོ, དུཙྩརིཏཝཱུཔསམཏོ, པཉྙུཏྟརཏོ ཙ ཙཏུརདྷིཊྛཱནཔདཊྛཱནཾ སཱིལཾ. ཡཐཱཔཊིཉྙཾ ཁམནཏོ, པརཱཔརཱདྷཝིཀཔྤཔརིཙྩཱགཏོ, ཀོདྷཔརིཡུཊྛཱནཝཱུཔསམཏོ, པཉྙུཏྟརཏོ ཙ ཙཏུརདྷིཊྛཱནཔདཊྛཱནཱ ཁནྟི. པཊིཉྙཱནུརཱུཔཾ པརཧིཏཀརཎཏོ, ཝིསཱདཔརིཙྩཱགཏོ, ཨཀུསལདྷམྨཱནཾ ཝཱུཔསམཏོ, པཉྙུཏྟརཏོ ཙ ཙཏུརདྷིཊྛཱནཔདཊྛཱནཾ ཝཱིརིཡཾ. པཊིཉྙཱནུརཱུཔཾ ལོཀཧིཏཱནུཙིནྟནཏོ, ནཱིཝརཎཔརིཙྩཱགཏོ, ཙིཏྟཝཱུཔསམཏོ, པཉྙུཏྟརཏོ ཙ ཙཏུརདྷིཊྛཱནཔདཊྛཱནཾ ཛྷཱནཾ. ཡཐཱཔཊིཉྙཾ པརཧིཏཱུཔཱཡཀོསལླཏོ, ཨནུཔཱཡཀིརིཡཱཔརིཙྩཱགཏོ, མོཧཛཔརིལཱ༹ཧཝཱུཔསམཏོ, སབྦཉྙུཏཱཔཊིལཱབྷཏོ ཙ ཙཏུརདྷིཊྛཱནཔདཊྛཱནཱ པཉྙཱ.

ཏཏྠ ཉེཡྻཔཊིཉྙཱནུཝིདྷཱནེཧི སཙྩཱདྷིཊྛཱནཾ, ཝཏྠུཀཱམཀིལེསཀཱམཔརིཙྩཱགེཧི ཙཱགཱདྷིཊྛཱནཾ, དོསདུཀྑཝཱུཔསམེཧི ཨུཔསམཱདྷིཊྛཱནཾ, ཨནུབོདྷཔཊིཝེདྷེཧི པཉྙཱདྷིཊྛཱནཾ. ཏིཝིདྷསཙྩཔརིགྒཧིཏཾ དོསཏྟཡཝིརོདྷི སཙྩཱདྷིཊྛཱནཾ, ཏིཝིདྷཙཱགཔརིགྒཧིཏཾ དོསཏྟཡཝིརོདྷི ཙཱགཱདྷིཊྛཱནཾ, ཏིཝིདྷཝཱུཔསམཔརིགྒཧིཏཾ དོསཏྟཡཝིརོདྷི ཨུཔསམཱདྷིཊྛཱནཾ, ཏིཝིདྷཉཱཎཔརིགྒཧིཏཾ དོསཏྟཡཝིརོདྷི པཉྙཱདྷིཊྛཱནཾ. སཙྩཱདྷིཊྛཱནཔརིགྒཧིཏཱནི ཙཱགཱུཔསམཔཉྙཱདྷིཊྛཱནཱནི ཨཝིསཾཝཱདནཏོ, པཊིཉྙཱནུཝིདྷཱནཏོ ཙ. ཙཱགཱདྷིཊྛཱནཔརིགྒཧིཏཱནི སཙྩཱུཔསམཔཉྙཱདྷིཊྛཱནཱནི པཊིཔཀྑཔརིཙྩཱགཏོ, སབྦཔརིཙྩཱགཕལཏྟཱ ཙ. ཨུཔསམཱདྷིཊྛཱནཔརིགྒཧིཏཱནི སཙྩཙཱགཔཉྙཱདྷིཊྛཱནཱནི ཀིལེསཔརིལཱ༹ཧཱུཔསམཏོ, ཀཱམཱུཔསམཏོ, ཀཱམཔརིལཱ༹ཧཱུཔསམཏོ ཙ. པཉྙཱདྷིཊྛཱནཔརིགྒཧིཏཱནི སཙྩཙཱགཱུཔསམཱདྷིཊྛཱནཱནི ཉཱཎཔུབྦངྒམཏོ, ཉཱཎཱནུཔརིཝཏྟནཏོ ཙཱཏི ཨེཝཾ སབྦཱཔི པཱརམིཡོ སཙྩཔྤབྷཱཝིཏཱ ཙཱགཔརིབྱཉྫིཏཱ ཨུཔསམོཔབྲཱུཧིཏཱ པཉྙཱཔརིསུདྡྷཱ. སཙྩཉྷི ཨེཏཱསཾ ཛནཀཧེཏུ, ཙཱགོ པརིགྒཱཧཀཧེཏུ, ཨུཔསམོ པརིཝུཌྜྷིཧེཏུ, པཉྙཱ པཱརིསུདྡྷིཧེཏུ. ཏཐཱ ཨཱདིམྷི སཙྩཱདྷིཊྛཱནཾ སཙྩཔཊིཉྙཏྟཱ, མཛ྄ཛྷེ ཙཱགཱདྷིཊྛཱནཾ ཀཏཔཎིདྷཱནསྶ པརཧིཏཱཡ ཨཏྟཔརིཙྩཱགཏོ, ཨནྟེ ཨུཔསམཱདྷིཊྛཱནཾ སབྦཱུཔསམཔརིཡོསཱནཏྟཱ, ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནེསུ པཉྙཱདྷིཊྛཱནཾ ཏསྨིཾ སཏི སམྦྷཝཏོ, ཨསཏི ཨབྷཱཝཏོ, ཡཐཱཔཊིཉྙཉྩ བྷཱཝཏོ.

ཏཏྠ མཧཱཔུརིསཱ ཨཏྟཧིཏཔརཧིཏཀརེཧི གརུཔིཡབྷཱཝཀརེཧི སཙྩཙཱགཱདྷིཊྛཱནེཧི གིཧིབྷཱུཏཱ ཨཱམིསདཱནེན པརེ ཨནུགྒཎྷནྟི. ཏཐཱ ཨཏྟཧིཏཔརཧིཏཀརེཧི གརུཔིཡབྷཱཝཀརེཧི ཨུཔསམཔཉྙཱདྷིཊྛཱནེཧི ཙ པབྦཛིཏབྷཱུཏཱ དྷམྨདཱནེན པརེ ཨནུགྒཎྷནྟི.

ཏཏྠ ཨནྟིམབྷཝེ བོདྷིསཏྟསྶ ཙཏུརདྷིཊྛཱནཔརིཔཱུརཎཾ. པརིཔུཎྞཙཏུརདྷིཊྛཱནསྶ ཧི ཙརིམཀབྷཝཱུཔཔཏྟཱིཏི ཨེཀེ. ཏཏྲ ཧི གབྦྷོཀྐནྟིཋིཏིཨབྷིནིཀྑམནེསུ པཉྙཱདྷིཊྛཱནསམུདཱགམེན སཏོ སམྤཛཱནོ སཙྩཱདྷིཊྛཱནཔཱརིཔཱུརིཡཱ སམྤཏིཛཱཏོ ཨུཏྟརཱབྷིམུཁོ སཏྟཔདཝཱིཏིཧཱརེན གནྟྭཱ སབྦཱ དིསཱ ཨོལོཀེཏྭཱ སཙྩཱནུཔརིཝཏྟིནཱ ཝཙསཱ ‘‘ཨགྒོཧམསྨི ལོཀསྶ, ཛེཊྛོ…པེ… སེཊྛོཧམསྨི ལོཀསྶཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༣༡; མ. ནི. ༣.༢༠༧) ཏིཀྑཏྟུཾ སཱིཧནཱདཾ ནདི, ཨུཔསམཱདྷིཊྛཱནསམུདཱགམེན ཛིཎྞཱཏུརམཏཔབྦཛིཏདསྶཱཝིནོ ཙཏུདྷམྨཔདེསཀོཝིདསྶ ཡོབྦནཱརོགྱཛཱིཝིཏསམྤཏྟིམདཱནཾ ཨུཔསམོ, ཙཱགཱདྷིཊྛཱནསམུདཱགམེན མཧཏོ ཉཱཏིཔརིཝཊྚསྶ ཧཏྠགཏསྶ ཙ ཙཀྐཝཏྟིརཛྫསྶ ཨནཔེཀྑཔརིཙྩཱགོཏི.

དུཏིཡེ ཋཱནེ ཨབྷིསམྦོདྷིཡཾ ཙཏུརདྷིཊྛཱནཾ པརིཔུཎྞནྟི ཀེཙི. ཏཏྠ ཧི ཡཐཱཔཊིཉྙཾ སཙྩཱདྷིཊྛཱནསམུདཱགམེན ཙཏུནྣཾ ཨརིཡསཙྩཱནཾ ཨབྷིསམཡོ, ཏཏོ ཧི སཙྩཱདྷིཊྛཱནཾ པརིཔུཎྞཾ. ཙཱགཱདྷིཊྛཱནསམུདཱགམེན སབྦཀིལེསོཔཀྐིལེསཔརིཙྩཱགོ, ཏཏོ ཧི ཙཱགཱདྷིཊྛཱནཾ པརིཔུཎྞཾ. ཨུཔསམཱདྷིཊྛཱནསམུདཱགམེན པརམཱུཔསམསམྤཏྟི, ཏཏོ ཧི ཨུཔསམཱདྷིཊྛཱནཾ པརིཔུཎྞཾ. པཉྙཱདྷིཊྛཱནསམུདཱགམེན ཨནཱཝརཎཉཱཎཔཊིལཱབྷོ, ཏཏོ ཧི པཉྙཱདྷིཊྛཱནཾ པརིཔུཎྞནྟི, ཏཾ ཨསིདྡྷཾ ཨབྷིསམྦོདྷིཡཱཔི པརམཏྠབྷཱཝཏོ.

ཏཏིཡེ ཋཱནེ དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནེ (སཾ. ནི. ༥.༡༠༨༡; མཧཱཝ. ༡༣; པཊི. མ. ༢.༣༠) ཙཏུརདྷིཊྛཱནཾ པརིཔུཎྞནྟི ཨཉྙེ. ཏཏྠ ཧི སཙྩཱདྷིཊྛཱནསམུདཱགཏསྶ དྭཱདསཧི ཨཱཀཱརེཧི ཨརིཡསཙྩདེསནཱཡ སཙྩཱདྷིཊྛཱནཾ པརིཔུཎྞཾ, ཙཱགཱདྷིཊྛཱནསམུདཱགཏསྶ སདྡྷམྨམཧཱཡཱགཀརཎེན ཙཱགཱདྷིཊྛཱནཾ པརིཔུཎྞཾ. ཨུཔསམཱདྷིཊྛཱནསམུདཱགཏསྶ སཡཾ ཨུཔསནྟསྶ པརེསཾ ཨུཔསམནེན ཨུཔསམཱདྷིཊྛཱནཾ པརིཔུཎྞཾ, པཉྙཱདྷིཊྛཱནསམུདཱགཏསྶ ཝིནེཡྻཱནཾ ཨཱསཡཱདིཔརིཛཱནནེན པཉྙཱདྷིཊྛཱནཾ པརིཔུཎྞནྟི, ཏདཔི ཨསིདྡྷཾ ཨཔརིཡོསིཏཏྟཱ བུདྡྷཀིཙྩསྶ.

ཙཏུཏྠེ ཋཱནེ པརིནིབྦཱནེ ཙཏུརདྷིཊྛཱནཔརིཔུཎྞནྟི ཨཔརེ. ཏཏྲ ཧི པརིནིབྦུཏཏྟཱ པརམཏྠསཙྩསམྤཏྟིཡཱ སཙྩཱདྷིཊྛཱནཔརིཔཱུརཎཾ, སབྦཱུཔདྷིཔཊིནིསྶགྒེན ཙཱགཱདྷིཊྛཱནཔརིཔཱུརཎཾ, སབྦསངྑཱརཱུཔསམེན ཨུཔསམཱདྷིཊྛཱནཔརིཔཱུརཎཾ, པཉྙཱཔཡོཛནཔརིནིཊྛཱནེན པཉྙཱདྷིཊྛཱནཔརིཔཱུརཎནྟི.

ཏཏྲ མཧཱཔུརིསསྶ ཝིསེསེན མེཏྟཱཁེཏྟེ ཨབྷིཛཱཏིཡཾ སཙྩཱདྷིཊྛཱནསམུདཱགཏསྶ སཙྩཱདྷིཊྛཱནཔརིཔཱུརཎམབྷིབྱཏྟཾ, ཝིསེསེན ཀརུཎཱཁེཏྟེ ཨབྷིསམྦོདྷིཡཾ པཉྙཱདྷིཊྛཱནསམུདཱགཏསྶ པཉྙཱདྷིཊྛཱནཔརིཔཱུརཎམབྷིབྱཏྟཾ, ཝིསེསེན མུདིཏཱཁེཏྟེ དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནེ (སཾ. ནི. ༥.༡༠༨༡; མཧཱཝ. ༡༣; པཊི. མ. ༢.༣༠) ཙཱགཱདྷིཊྛཱནསམུདཱགཏསྶ ཙཱགཱདྷིཊྛཱནཔརིཔཱུརཎམབྷིབྱཏྟཾ, ཝིསེསེན ཨུཔེཀྑཱཁེཏྟེ པརིནིབྦཱནེ ཨུཔསམཱདྷིཊྛཱནསམུདཱགཏསྶ ཨུཔསམཱདྷིཊྛཱནཔརིཔཱུརཎམབྷིབྱཏྟནྟི དཊྛབྦཾ.

ཏཏྲཔི སཙྩཱདྷིཊྛཱནསམུདཱགཏསྶ སཾཝཱསེན སཱིལཾ ཝེདིཏབྦཾ, ཙཱགཱདྷིཊྛཱནསམུདཱགཏསྶ སཾཝོཧཱརེན སོཙེཡྻཾ ཝེདིཏབྦཾ, ཨུཔསམཱདྷིཊྛཱནསམུདཱགཏསྶ ཨཱཔདཱསུ ཐཱམོ ཝེདིཏབྦོ, པཉྙཱདྷིཊྛཱནསམུདཱགཏསྶ སཱཀཙྪཱཡ པཉྙཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཝཾ སཱིལཱཛཱིཝཙིཏྟདིཊྛིཝིསུདྡྷིཡོ ཝེདིཏབྦཱ.

ཏཐཱ སཙྩཱདྷིཊྛཱནསམུདཱགམེན དོསཱ ཨགཏིཾ ན གཙྪཏི ཨཝིསཾཝཱདནཏོ, ཙཱགཱདྷིཊྛཱནསམུདཱགམེན ལོབྷཱ ཨགཏིཾ ན གཙྪཏི ཨནབྷིསངྒཏོ, ཨུཔསམཱདྷིཊྛཱནསམུདཱགམེན བྷཡཱ ཨགཏིཾ ན གཙྪཏི ཨནཔརཱདྷཏོ, པཉྙཱདྷིཊྛཱནསམུདཱགམེན མོཧཱ ཨགཏིཾ ན གཙྪཏི ཡཐཱབྷཱུཏཱཝབོདྷཏོ.

ཏཐཱ པཋམེན ཨདུཊྛོ ཨདྷིཝཱསེཏི, དུཏིཡེན ཨལུདྡྷོ པཊིསེཝཏི, ཏཏིཡེན ཨབྷཱིཏོ པརིཝཛྫེཏི, ཙཏུཏྠེན ཨསམྨཱུལ༹ྷོ ཝིནོདེཏི. པཋམེན ནེཀྑམྨསུཁཔྤཏྟི, ཨིཏརེཧི པཝིཝེཀཨུཔསམསམྦོདྷིསུཁཔྤཏྟིཡོ ཧོནྟཱིཏི དཊྛབྦཱ. ཏཐཱ ཝིཝེཀཛཔཱིཏིསུཁསམཱདྷིཛཔཱིཏིསུཁཨཔྤཱིཏིཛཀཱཡསུཁསཏིཔཱརིསུདྡྷིཛཨུཔེཀྑཱསུཁཔྤཏྟིཡོ ཨེཏེཧི ཙཏཱུཧི ཡཐཱཀྐམཾ ཧོནྟཱིཏི. ཨེཝམནེཀགུཎཱནུབནྡྷེཧི ཙཏཱུཧི ཨདྷིཊྛཱནེཧི སབྦཔཱརམིསམཱུཧསངྒཧོ ཝེདིཏབྦོ. ཡཐཱ ཙ ཙཏཱུཧི ཨདྷིཊྛཱནེཧི སབྦཔཱརམིསངྒཧོ, ཨེཝཾ ཀརུཎཱཔཉྙཱཧིཔཱིཏི དཊྛབྦཾ. སབྦོཔི ཧི བོདྷིསམྦྷཱརོ ཀརུཎཱཔཉྙཱཧི སངྒཧིཏོ. ཀརུཎཱཔཉྙཱཔརིགྒཧིཏཱ ཧི དཱནཱདིགུཎཱ མཧཱབོདྷིསམྦྷཱརཱ བྷཝནྟི བུདྡྷཏྟསིདྡྷིཔརིཡོསཱནཱཏི ཨེཝམེཏཱསཾ སངྒཧོ ཝེདིཏབྦོ.

ཀོ སམྤཱདནཱུཔཱཡོཏི སཀལསྶཱཔི པུཉྙཱདིསམྦྷཱརསྶ སམྨཱསམྦོདྷིཾ, ཨུདྡིསྶ ཨནཝསེསསམྦྷརཎཾ ཨཝེཀལླཀཱརིཏཱཡོགེན, ཏཏྠ ཙ སཀྐཙྩཀཱརིཏཱ ཨཱདརབཧུམཱནཡོགེན, སཱཏཙྩཀཱརིཏཱ ནིརནྟརཔཡོགེན, ཙིརཀཱལཱདིཡོགོ ཙ ཨནྟརཱ ཨཝོསཱནཱཔཛྫནེནཱཏི ཙཏུརངྒཡོགོ ཨེཏཱསཾ སམྤཱདནཱུཔཱཡོ. ཨཔིཙ སམཱསཏོ ཀཏཱབྷིནཱིཧཱརསྶ ཨཏྟནི སིནེཧསྶ པརིཡཱདཱནཾ, པརེསུ ཙ སིནེཧསྶ པརིཝཌྜྷནཾ ཨེཏཱསཾ སམྤཱདནཱུཔཱཡོ. སམྨཱསམྦོདྷིསམདྷིགམཱཡ ཧི ཀཏམཧཱཔཎིདྷཱནསྶ མཧཱསཏྟསྶ ཡཱཐཱཝཏོ པརིཛཱནནེན སབྦེསུ དྷམྨེསུ ཨནུཔལིཏྟསྶ ཨཏྟནི སིནེཧོ པརིཀྑཡཾ པརིཡཱདཱནཾ གཙྪཏི, མཧཱཀརུཎཱསམཱཡོགཝསེན པན པིཡེ པུཏྟེ ཝིཡ སབྦསཏྟེ སམྤསྶམཱནསྶ ཏེསུ མེཏྟཱསིནེཧོ པརིཝཌྜྷཏི. ཏཏོ ཙ ཏཾཏདཱཝཏྠཱནུརཱུཔམཏྟཔརསནྟཱནེསུ ལོབྷདོསམོཧཝིགམེན ཝིདཱུརཱིཀཏམཙྪརིཡཱདིབོདྷིསམྦྷཱརཔཊིཔཀྑོ མཧཱཔུརིསོ དཱནཔིཡཝཙནཨཏྠཙརིཡཱསམཱནཏྟཏཱསངྑཱཏེཧི ཙཏཱུཧི སངྒཧཝཏྠཱུཧི (དཱི. ནི. ༣.༢༡༠; ཨ. ནི. ༤.༣༢) ཙཏུརདྷིཊྛཱནཱནུགཏེཧི ཨཙྩནྟཾ ཛནསྶ སངྒཧཀརཎཝསེན ཨུཔརི ཡཱནཏྟཡེ ཨཝཏཱརཎཾ པརིཔཱཙནཉྩ ཀརོཏི. མཧཱསཏྟཱནཉྷི མཧཱཔཉྙཱ མཧཱཀརུཎཱ ཙ དཱནེན ཨལངྐཏཱ; དཱནཾ པིཡཝཙནེན; པིཡཝཙནཾ ཨཏྠཙརིཡཱཡ; ཨཏྠཙརིཡཱ སམཱནཏྟཏཱཡ ཨལངྐཏཱ སངྒཧིཏཱ ཙ. སབྦབྷཱུཏཏྟབྷཱུཏསྶ ཧི བོདྷིསཏྟསྶ སབྦཏྠ སམཱནསུཁདུཀྑཏཱཡ སམཱནཏྟཏཱསིདྡྷི. བུདྡྷབྷཱུཏོ པན ཏེཧེཝ སངྒཧཝཏྠཱུཧི ཙཏུརདྷིཊྛཱནཔརིཔཱུརིཏཱབྷིབུདྡྷེཧི ཛནསྶ ཨཙྩནྟིཀསངྒཧཀརཎེན ཨབྷིཝིནཡནཾ ཀརོཏི. དཱནཉྷི སམྨཱསམྦུདྡྷཱནཾ ཙཱགཱདྷིཊྛཱནེན པརིཔཱུརིཏཱབྷིབུདྡྷཾ; པིཡཝཙནཾ སཙྩཱདྷིཊྛཱནེན; ཨཏྠཙརིཡཱ པཉྙཱདྷིཊྛཱནེན; སམཱནཏྟཏཱ ཨུཔསམཱདྷིཊྛཱནེན པརིཔཱུརིཏཱབྷིབུདྡྷཱ. ཏཐཱགཏཱནཉྷི སབྦསཱཝཀཔཙྩེཀབུདྡྷེཧི སམཱནཏྟཏཱ པརིནིབྦཱནེ. ཏཏྲ ཧི ཏེསཾ ཨཝིསེསཏོ ཨེཀཱིབྷཱཝོ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ནཏྠི ཝིམུཏྟིཡཱ ནཱནཏྟ’’ནྟི.

ཧོནྟི ཙེཏྠ –

‘‘སཙྩོ ཙཱགཱི ཨུཔསནྟོ, པཉྙཝཱ ཨནུཀམྤཀོ,

སམྦྷཏསབྦསམྦྷཱརོ, ཀཾ ནཱམཏྠཾ ན སཱདྷཡེ.

མཧཱཀཱརུཎིཀོ སཏྠཱ, ཧིཏེསཱི ཙ ཨུཔེཀྑཀོ,

ནིརཔེཀྑོ ཙ སབྦཏྠ, ཨཧོ ཨཙྪརིཡོ ཛིནོ.

ཝིརཏྟོ སབྦདྷམྨེསུ, སཏྟེསུ ཙ ཨུཔེཀྑཀོ,

སདཱ སཏྟཧིཏེ ཡུཏྟོ, ཨཧོ ཨཙྪརིཡོ ཛིནོ.

སབྦདཱ སབྦསཏྟཱནཾ, ཧིཏཱཡ ཙ སུཁཱཡ ཙ,

ཨུཡྻུཏྟོ ཨཀིལཱསཱུ ཙ, ཨཧོ ཨཙྪརིཡོ ཛིནོ’’ཏི. (ཙརིཡཱ. ཨཊྛ. ༣༢༠ པཀིཎྞཀཀཐཱ);

ཀིཏྟཀེན ཀཱལེན སམྤཱདནནྟི ཧེཊྛིམེན ཏཱཝ པརིཙྪེདེན ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ, མཛ྄ཛྷིམེན ཨཊྛཱསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ, ཨུཔརིམེན སོལ༹སཱསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ, ཨེཏེ ཙ བྷེདཱ ཡཐཱཀྐམཾ པཉྙཱདྷིཀསདྡྷཱདྷིཀཝཱིརིཡཱདྷིཀཝསེན ཉཱཏབྦཱ. པཉྙཱདྷིཀཱནཉྷི སདྡྷཱ མནྡཱ ཧོཏི, པཉྙཱ ཏིཀྑཱ. སདྡྷཱདྷིཀཱནཾ པཉྙཱ མཛ྄ཛྷིམཱ ཧོཏི, ཝཱིརིཡཱདྷིཀཱནཾ པཉྙཱ མནྡཱ. པཉྙཱནུབྷཱཝེན ཙ སམྨཱསམྦོདྷི ཨབྷིགནྟབྦཱཏི ཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཾ. ཨཝིསེསེན པན ཝིམུཏྟིཔརིཔཱཙནཱིཡཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཏིཀྑམཛ྄ཛྷིམམུདུབྷཱཝེན ཏཡོཔེཏེ བྷེདཱ ཡུཏྟཱཏི ཝདནྟི. ཏིཝིདྷཱ ཧི བོདྷིསཏྟཱ ཨབྷིནཱིཧཱརཀྑཎེ བྷཝནྟི ཨུགྒྷཊིཏཉྙཱུཝིཔཉྩིཏཉྙཱུནེཡྻབྷེདེན. ཏེསུ ཨུགྒྷཊིཏཉྙཱུ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སམྨུཁཱ ཙཏུཔྤདིཀཾ གཱཐཾ སུཎནྟོ ཏཏིཡཔདེ ཨཔརིཡོསིཏེཡེཝ ཚཨབྷིཉྙཱཧི སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟཾ པཏྟུཾ སམཏྠུཔནིསྶཡོ ཧོཏི, དུཏིཡོ སཏྠུ སམྨུཁཱ ཙཏུཔྤདིཀཾ གཱཐཾ སུཎནྟོ ཨཔརིཡོསིཏེཡེཝ ཙཏུཏྠཔདེ ཚཧི ཨབྷིཉྙཱཧི ཨརཧཏྟཾ པཏྟུཾ སམཏྠུཔནིསྶཡོ ཧོཏི, ཨིཏརོ བྷགཝཏོ སམྨུཁཱ ཙཏུཔྤདིཀཾ གཱཐཾ སུཏྭཱ པརིཡོསིཏཱཡ གཱཐཱཡ ཚཧི ཨབྷིཉྙཱཧི ཨརཧཏྟཾ པཏྟུཾ སམཏྠུཔནིསྶཡོ བྷཝཏི. ཏཡོཔེཏེ ཝིནཱ ཀཱལབྷེདེན ཀཏཱབྷིནཱིཧཱརལདྡྷབྱཱཀརཎཱ པཱརམིཡོ པཱུརེནྟཱ ཡཐཱཀྐམཾ ཡཐཱཝུཏྟབྷེདེན ཀཱལེན སམྨཱསམྦོདྷིཾ པཱཔུཎནྟི. ཏེསུ ཏེསུ པན ཀཱལབྷེདེསུ ཨཔརིཔུཎྞེསུ ཏེ ཏེ མཧཱསཏྟཱ དིཝསེ དིཝསེ ཝེསྶནྟརདཱནསདིསཾ དཱནཾ དེནྟཱཔི ཏདནུརཱུཔེ སཱིལཱདིསབྦཔཱརམིདྷམྨེ ཨཱཙིནནྟཱཔི ཨནྟརཱ བུདྡྷཱ བྷཝིསྶནྟཱིཏི ཨཀཱརཎམེཏཾ. ཀསྨཱ? ཉཱཎསྶ ཨཔརིཔཙྩནཏོ. པརིཙྪིནྣཀཱལནིཔྥཱདིཏཾ ཝིཡ ཧི སསྶཾ པརིཙྪིནྣཀཱལེ པརིནིཔྥཱདིཏཱ སམྨཱསམྦོདྷི. ཏདནྟརཱ པན སབྦུསྶཱཧེན ཝཱཡམནྟེནཱཔི ན སཀྐཱ པཱཔུཎིཏུནྟི པཱརམིཔཱརིཔཱུརཱི ཡཐཱཝུཏྟཀཱལཝིསེསཾ ཝིནཱ ན སམྤཛྫཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཀོ ཨཱནིསཾསོཏི ཡེ ཏེ ཀཏཱབྷིནཱིཧཱརཱནཾ བོདྷིསཏྟཱནཾ –

‘‘ཨེཝཾ སབྦངྒསམྤནྣཱ, བོདྷིཡཱ ནིཡཏཱ ནརཱ;

སཾསརཾ དཱིགྷམདྡྷཱནཾ, ཀཔྤཀོཊིསཏེཧིཔི;

ཨཝཱིཙིམྷི ནུཔྤཛྫནྟི, ཏཐཱ ལོཀནྟརེསུ ཙཱ’’ཏི. ཨཱདིནཱ (ཨབྷི. ཨཊྛ. ༡.ནིདཱནཀཐཱ; ཨཔ. ཨཊྛ. ༡.དཱུརེནིདཱནཀཐཱ; ཛཱ. ཨཊྛ. ༡.དཱུརེནིདཱནཀཐཱ; བུ. ཝཾ. ཨཊྛ. ༢༧.དཱུརེནིདཱནཀཐཱ; ཙརིཡཱ. ཨཊྛ. པཀིཎྞཀཀཐཱ) –

ཨཊྛཱརས ཨབྷབྦཊྛཱནཱནུཔགམནཔྤཀཱརཱ ཨཱནིསཾསཱ སཾཝཎྞིཏཱ. ཡེ ཙ ‘‘སཏོ སམྤཛཱནོ ཨཱནནྡ བོདྷིསཏྟོ ཏུསིཏཱཀཱཡཱ ཙཝིཏྭཱ མཱཏུཀུཙྪིཾ ཨོཀྐམཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༣.༡༩༩) སོལ༹ས ཨཙྪརིཡབྦྷུཏདྷམྨཔྤཀཱརཱ, ཡེ ཙ ‘‘སཱིཏཾ བྱཔགཏཾ ཧོཏི, ཨུཎྷཉྩ ཨུཔསམྨཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (བུ. ཝཾ. ༨༣), ‘‘ཛཱཡམཱནེ ཁོ སཱརིཔུཏྟ བོདྷིསཏྟེ ཨཡཾ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུ སངྐམྤཏི སམྤཀམྤཏི སམྤཝེདྷཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཙ དྭཏྟིཾས པུབྦནིམིཏྟཔྤཀཱརཱ, ཡེ ཝཱ པནཉྙེཔི ‘‘བོདྷིསཏྟཱནཾ ཨདྷིཔྤཱཡསམིཛ྄ཛྷནཾ ཀམྨཱདཱིསུ ཝསཱིབྷཱཝོ’’ཏི ཨེཝམཱདཡོ ཏཏྠ ཏཏྠ ཛཱཏཀབུདྡྷཝཾསཱདཱིསུ དསྶིཏཔྤཀཱརཱ ཨཱནིསཾསཱ, ཏེ སབྦེཔི ཨེཏཱསཾ ཨཱནིསཾསཱ, ཏཐཱ ཡཐཱནིདསྶིཏབྷེདཱ ཨལོབྷཱདོསཱདིགུཎཡུགལཱ༹དཡོ ཙཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཀིཾ ཕལནྟི སམཱསཏོ ཏཱཝ སམྨཱསམྦུདྡྷབྷཱཝོ ཨེཏཱསཾ ཕལཾ, ཝིཏྠཱརཏོ པན དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎ- (དཱི. ནི. ༢.༢༤ ཨཱདཡོ; ༣.༡༦༨ ཨཱདཡོ; མ. ནི. ༢.༣༨༥) ཨསཱིཏིཨནུབྱཉྫནབྱཱམཔྤབྷཱདིཨནེཀགུཎགཎསམུཛྫལརཱུཔཀཱཡསམྤཏྟིཨདྷིཊྛཱནཱ དསབལཙཏུཝེསཱརཛྫཚཨསཱདྷཱརཎཉཱཎཨཊྛཱརསཱཝེཎིཀབུདྡྷདྷམྨ- (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༣.༣༠༥; མཱུལཊཱི. ༢.སུཏྟནྟབྷཱཛནཱིཡཝཎྞནཱ) -པབྷུཏིཨནེཀསཏསཧསྶགུཎསམུདཡོཔསོབྷིནཱི དྷམྨཀཱཡསིརཱི, ཡཱཝཏཱ པན བུདྡྷགུཎཱ ཡེ ཨནེཀེཧིཔི ཀཔྤེཧི སམྨཱསམྦུདྡྷེནཱཔི ཝཱཙཱཡ པརིཡོསཱཔེཏུཾ ན སཀྐཱ, ཨིདཾ ཨེཏཱསཾ ཕལནྟི ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརོ པན བུདྡྷཝཾསཙརིཡཱཔིཊཀཛཱཏཀམཧཱཔདཱནསུཏྟཱདཱིནཾ ཝསེན ཝེདིཏབྦོ.

ཡཐཱཝུཏྟཱཡ པཊིཔདཱཡ ཡཐཱཝུཏྟཝིབྷཱགཱནཾ པཱརམཱིནཾ པཱུརིཏབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡཱཧ ‘‘སམཏིཾས པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ’’ཏི. སཏིཔི མཧཱཔརིཙྩཱགཱནཾ དཱནཔཱརམིབྷཱཝེ པརིཙྩཱགཝིསེསབྷཱཝདསྶནཏྠཉྩེཝ སུདུཀྐརབྷཱཝདསྶནཏྠཉྩ ‘‘པཉྩ མཧཱཔརིཙྩཱགེ’’ཏི ཝིསུཾ གཧཎཾ, ཏཏོཡེཝ ཙ ཨངྒཔརིཙྩཱགཏོ ཝིསུཾ ནཡནཔརིཙྩཱགགྒཧཎཾ, པརིགྒཧཔརིཙྩཱགབྷཱཝསཱམཉྙེཔི དྷནརཛྫཔརིཙྩཱགཏོ པུཏྟདཱརཔརིཙྩཱགགྒཧཎཉྩ ཀཏཾ. གཏཔཙྩཱགཏིཀཝཏྟསངྑཱཏཱཡ པུབྦབྷཱགཔཊིཔདཱཡ སདྡྷིཾ ཨབྷིཉྙཱསམཱཔཏྟིནིཔྥཱདནཾ པུབྦཡོགོ. དཱནཱདཱིསུཡེཝ སཱཏིསཡཔཊིཔཏྟིནིཔྥཱདནཾ པུབྦཙརིཡཱ, ཡཱ ཙརིཡཱཔིཊཀསངྒཧིཏཱ. ཨབྷིནཱིཧཱརོ པུབྦཡོགོ, དཱནཱདིཔཊིཔཏྟི, ཀཱཡཝིཝེཀཝསེན ཨེཀཙརིཡཱ ཝཱ པུབྦཙརིཡཱཏི ཀེཙི. དཱནཱདཱིནཉྩེཝ ཨཔྤིཙྪཏཱདཱིནཉྩ སཾསཱརནིབྦཱནེསུ ཨཱདཱིནཝཱནིསཾསཱདཱིནཉྩ ཝིབྷཱཝནཝསེན སཏྟཱནཾ བོདྷིཏྟཡེ པཏིཊྛཱཔནཔརིཔཱཙནཝསེན པཝཏྟཱ ཀཐཱ དྷམྨཀྑཱནཾ. ཉཱཏཱིནཾ ཨཏྠཙརིཡཱ ཉཱཏཏྠཙརིཡཱ, སཱཔི ཀརུཎཱཡནཝསེནེཝ. ཨཱདི-སདྡེན ལོཀཏྠཙརིཡཱདཡོ སངྒཎྷཱཏི. ཀམྨསྶཀཏཱཉཱཎཝསེན, ཨནཝཛྫཀམྨཱཡཏནཝིཛྫཱཊྛཱནཔརིཙཡཝསེན, ཁནྡྷཱཡཏནཱདིཔརིཙཡཝསེན, ལཀྑཎཏྟཡཏཱིརཎཝསེན ཙ ཉཱཎཙཱརོ བུདྡྷིཙརིཡཱ, སཱ པན ཨཏྠཏོ པཉྙཱཔཱརམཱིཡེཝ, ཉཱཎསམྦྷཱརདསྶནཏྠཾ ཝིསུཾ གཧཎཾ. ཀོཊིནྟི པརིཡནྟོ, ཨུཀྐཾསོཏི ཨཏྠོ. ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནེ བྷཱཝེཏྭཱ བྲཱུཧེཏྭཱཏི སམྦནྡྷོ. ཏཏྠ བྷཱཝེཏྭཱཏི ཨུཔྤཱདེཏྭཱ. བྲཱུཧེཏྭཱཏི ཝཌྜྷེཏྭཱ. སཏིཔཊྛཱནཱདིགྒཧཎེན ཨཱགམནཔཊིཔདཾ མཏྠཀཾ པཱཔེཏྭཱ དསྶེཏི, ཝིཔསྶནཱསཧགཏཱ ཨེཝ ཝཱ སཏིཔཊྛཱནཱདཡོ དཊྛབྦཱ. ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཡེན ཨབྷིནཱིཧཱརེནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཱགམནཔཊིཔདཱཡ ཨཱདིཾ དསྶེཏི, ‘‘དཱནཔཱརམཱི’’ཏིཨཱདིནཱ མཛ྄ཛྷཾ, ‘‘ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནེ’’ཏིཨཱདིནཱ པརིཡོསཱནནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

སམྤཏིཛཱཏོཏི ཧཏྠཏོ མུཙྩིཏྭཱ མུཧུཏྟཛཱཏོ, ན མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑནྟམཏྟོ. ནིཀྑནྟམཏྟཉྷི མཧཱསཏྟཾ པཋམཾ བྲཧྨཱནོ སུཝཎྞཛཱལེན པཊིགྒཎྷིཾསུ, ཏེསཾ ཧཏྠཏོ ཙཏྟཱརོ མཧཱརཱཛཱནོ ཨཛིནཔྤཝེཎིཡཱ, ཏེསཾ ཧཏྠཏོ མནུསྶཱ དུཀཱུལཙུམྦཊཀེན པཊིགྒཎྷིཾསུ, མནུསྶཱནཾ ཧཏྠཏོ མུཉྩིཏྭཱ པཐཝིཡཾ པཏིཊྛིཏོཏི ཡཐཱཧ བྷགཝཱ མཧཱཔདཱནདེསནཱཡཾ. སེཏམྷི ཚཏྟེཏི དིབྦསེཏཙྪཏྟེ. ཨནུཧཱིརམཱནེཏི དྷཱརིཡམཱནེ. ཨེཏྠ ཙ ཚཏྟགྒཧཎེནེཝ ཁགྒཱདཱིནི པཉྩ ཀཀུདྷབྷཎྜཱནིཔི (ཛཱ. ༢.༡༩.༧༢) ཝུཏྟཱནེཝཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཁགྒཏཱལཝཎྚམོརཧཏྠཀཝཱལ༹བཱིཛནཱིཨུཎྷཱིསཔཊྚཱཔི ཧི ཚཏྟེན སཧ ཏདཱ ཨུཔཊྛིཏཱ ཨཧེསུཾ. ཚཏྟཱདཱིནིཡེཝ ཙ ཏདཱ པཉྙཱཡིཾསུ, ན ཚཏྟཱདིགཱཧཀཱ. སབྦཱ ཙ དིསཱཏི དསཔི དིསཱ. ནཡིདཾ སབྦདིསཱཝིལོཀནཾ སཏྟཔདཝཱིཏིཧཱརུཏྟརཀཱལཾ དཊྛབྦཾ. མཧཱསཏྟོ ཧི མནུསྶཱནཾ ཧཏྠཏོ མུཙྩིཏྭཱ པུརཏྠིམདིསཾ ཨོལོཀེསི, ཏཏྠ དེཝམནུསྶཱ གནྡྷམཱལཱདཱིཧི པཱུཛཡམཱནཱ ‘‘མཧཱཔུརིས ཨིདྷ ཏུམྷེཧི སདིསོཔི ནཏྠི, ཀུཏོ ཨུཏྟརིཏརོ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཨེཝཾ ཙཏསྶོ དིསཱ, ཙཏསྶོ ཨནུདིསཱ, ཧེཊྛཱ, ཨུཔརཱིཏི སབྦཱ དིསཱ ཨནུཝིལོཀེཏྭཱ སབྦཏྠ ཨཏྟནཱ སདིསཾ ཨདིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཨུཏྟརཱ དིསཱ’’ཏི ཏཏྠ སཏྟཔདཝཱིཏིཧཱརེན ཨགམཱསི. ཨཱསབྷིནྟི ཨུཏྟམཾ. ཨགྒོཏི སབྦཔཋམོ. ཛེཊྛོ སེཊྛོཏི ཙ ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ཨཡམནྟིམཱ ཛཱཏི, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོཏི ཨིམསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ པཏྟབྦཾ ཨརཧཏྟཾ བྱཱཀཱསི.

‘‘ཨནེཀེསཾ ཝིསེསཱདྷིགམཱནཾ པུབྦནིམིཏྟབྷཱཝེནཱ’’ཏི སངྑིཏྟེན ཝུཏྟམཏྠཾ ‘‘ཡཉྷཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཝིཏྠཱརཏོ དསྶེཏི. ཏཏྠ ཨེཏྠཱཏི –

‘‘ཨནེཀསཱཁཉྩ སཧསྶམཎྜལཾ,

ཚཏྟཾ མརཱུ དྷཱརཡུམནྟལིཀྑེ;

སུཝཎྞདཎྜཱ ཝཱིཏིཔཏནྟི ཙཱམརཱ,

ན དིསྶརེ ཙཱམརཚཏྟགཱཧཀཱ’’ཏི. (སུ. ནི. ༦༩༣);

ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ. སབྦཉྙུཏཉྙཱཎམེཝ སབྦཏྠ ཨཔྤཊིཧཏཙཱརཏཱཡ ཨནཱཝརཎཉཱཎནྟི ཨཱཧ ‘‘སབྦཉྙུཏཱནཱཝརཎཉཱཎཔཊིལཱབྷསྶཱ’’ཏི. ‘‘ཏཐཱ ཨཡཾ བྷགཝཱཔི གཏོ…པེ… པུབྦནིམིཏྟབྷཱཝེནཱ’’ཏི ཨེཏེན ཨབྷིཛཱཏིཡཾ དྷམྨཏཱཝསེན ཨུཔྤཛྫནཝིསེསཱ སབྦབོདྷིསཏྟཱནཾ སཱདྷཱརཎཱཏི དསྶེཏི. པཱརམིཏཱནིསྶནྡཱ ཧི ཏེཏི.

ཝིཀྐམཱིཏི ཨགམཱསི. མརཱུཏི དེཝཱ. སམཱཏི ཝིལོཀནསམཏཱཡ སམཱ སདིསིཡོ. མཧཱཔུརིསོ ཧི ཡཐཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཝིལོཀེསི, ཨེཝཾ སེསཱ དིསཱཔི, ན ཀཏྠཙི ཝིལོཀནེ ཝིབནྡྷོ ཏསྶ ཨཧོསཱིཏི. སམཱཏི ཝཱ ཝིལོཀེཏུཾ ཡུཏྟཱཏི ཨཏྠོ. ན ཧི ཏདཱ བོདྷིསཏྟསྶ ཝིརཱུཔབཱིབྷཙྪཝིསམརཱུཔཱནི ཝིལོཀེཏུཾ ཨཡུཏྟཱནི དིསཱསུ ཨུཔཊྛཧནྟཱིཏི.

‘‘ཨེཝཾ ཏཐཱགཏོ’’ཏི ཀཱཡགམནཊྛེན གཏ-སདྡེན ཏཐཱགཏ-སདྡཾ ནིདྡིསིཏྭཱ ཨིདཱནི ཉཱཎགམནཊྛེན ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཐ ཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ནེཀྑམྨེནཱཏི ཨལོབྷཔྤདྷཱནེན ཀུསལཙིཏྟུཔྤཱདེན. ཀུསལཱ ཧི དྷམྨཱ ཨིདྷ ནེཀྑམྨཾ, ན པབྦཛྫཱདཡོ, ‘‘པཋམཛ྄ཛྷཱནེནཱ’’ཏི ཙ ཝདནྟི. པཧཱཡཱཏི པཛཧིཏྭཱ. གཏོ ཨདྷིགཏོ, པཊིཔནྣོ ཨུཏྟརིཝིསེསནྟི ཨཏྠོ. པཧཱཡཱཏི ཝཱ པཧཱནཧེཏུ, པཧཱནལཀྑཎཾ ཝཱ. ཧེཏུལཀྑཎཏྠོ ཧི ཨཡཾ པཧཱཡ-སདྡོ. ‘‘ཀཱམཙྪནྡཱདིཔྤཧཱནཧེཏུཀཾ གཏོ’’ཏི ཧེཏྠ ཝུཏྟཾ གམནཾ ཨཝབོདྷོ, པཊིཔཏྟི ཨེཝ ཝཱ. ཀཱམཙྪནྡཱདིཔྤཧཱནེན ཙ ཏཾ ལཀྑཱིཡཏི. ཨེས ནཡོ ‘‘པདཱལེཏྭཱ’’ཏིཨཱདཱིསུཔི. ཨབྱཱཔཱདེནཱཏི མེཏྟཱཡ. ཨཱལོཀསཉྙཱཡཱཏི ཝིབྷཱུཏཾ ཀཏྭཱ མནསིཀརཎེན ཨུཔཊྛིཏཨཱལོཀསཉྫཱནནེན. ཨཝིཀྑེཔེནཱཏི སམཱདྷིནཱ. དྷམྨཝཝཏྠཱནེནཱཏི ཀུསལཱདིདྷམྨཱནཾ ཡཱཐཱཝཝིནིཙྪཡེན, ‘‘སཔྤཙྩཡནཱམརཱུཔཝཝཏྠཱནེནཱ’’ཏིཔི ཝདནྟི.

ཨེཝཾ ཀཱམཙྪནྡཱདིནཱིཝརཎཔྤཧཱནེན ‘‘ཨབྷིཛ྄ཛྷཾ ལོཀེ པཧཱཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (ཝིབྷ. ༥༠༨) ཝུཏྟཱཡ པཋམཛ྄ཛྷཱནསྶ པུབྦབྷཱགཔཊིཔདཱཡ བྷགཝཏོ ཏཐཱགཏབྷཱཝཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི སཧ ཨུཔཱཡེན ཨཊྛཧི སམཱཔཏྟཱིཧི, ཨཊྛཱརསཧི ཙ མཧཱཝིཔསྶནཱཧི ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཉཱཎེནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ནཱམརཱུཔཔརིགྒཧཀངྑཱཝིཏརཎཱནཉྷི ཝིབནྡྷབྷཱུཏསྶ མོཧསྶ དཱུརཱིཀརཎེན ཉཱཏཔརིཉྙཱཡཾ ཋིཏསྶ ཨནིཙྩསཉྙཱདཡོ སིཛ྄ཛྷནྟི, ཏཐཱ ཛྷཱནསམཱཔཏྟཱིསུ ཨབྷིརཏིནིམིཏྟེན པཱམོཛྫེན, ཏཏྠ ཨནབྷིརཏིཡཱ ཝིནོདིཏཱཡ ཛྷཱནཱདི སམདྷིགམོཏི སམཱཔཏྟིཝིཔསྶནཱནཾ ཨརཏིཝིནོདནཨཝིཛྫཱཔདཱལནཱདི ཨུཔཱཡོ, ཨུཔྤཊིཔཱཊིནིདྡེསོ པན ནཱིཝརཎསབྷཱཝཱཡ ཨཝིཛྫཱཡ ཧེཊྛཱ ནཱིཝརཎེསུཔི སངྒཧདསྶནཏྠནྟི དཊྛབྦཾ. སམཱཔཏྟིཝིཧཱརཔྤཝེསཝིབནྡྷནེན ནཱིཝརཎཱནི ཀཝཱཊསདིསཱནཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ནཱིཝརཎཀཝཱཊཾ ཨུགྒྷཱཊེཏྭཱ’’ཏི. ‘‘རཏྟིཾ ཝིཏཀྐེཏྭཱ ཝིཙཱརེཏྭཱ དིཝཱ ཀམྨནྟེ པཡོཛེཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཊྛཱནེ ཝིཡ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱ དྷཱུམཱཡནཱཏི ཨདྷིཔྤེཏཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཝིཏཀྐཝིཙཱརདྷཱུམ’’ནྟི. ཀིཉྩཱཔི པཋམཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེཡེཝ ཙ དུཀྑཾ, ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཱུཔཙཱརེཡེཝ སུཁཾ པཧཱིཡཏི, ཨཏིསཡཔྤཧཱནཾ པན སནྡྷཱཡཱཧ ‘‘ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནེན སུཁདུཀྑཾ པཧཱཡཱ’’ཏི.

ཨནིཙྩསྶ, ཨནིཙྩནྟི ཨནུཔསྶནཱ ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱ, ཏེབྷཱུམཀདྷམྨཱནཾ ཨནིཙྩཏཾ གཧེཏྭཱ པཝཏྟཱཡ ཝིཔསྶནཱཡེཏཾ ནཱམཾ. ནིཙྩསཉྙནྟི སངྑཏདྷམྨེ ‘‘ནིཙྩཱ, སསྶཏཱ’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟམིཙྪཱསཉྙཾ, སཉྙཱསཱིསེན དིཊྛིཙིཏྟཱནམྤི གཧཎཾ དཊྛབྦཾ. ཨེས ནཡོ ཨིཏོ པརེསུཔི. ནིབྦིདཱནུཔསྶནཱཡཱཏི སངྑཱརེསུ ནིབྦིཛྫནཱཀཱརེན པཝཏྟཱཡ ཨནུཔསྶནཱཡ. ནནྡིནྟི སཔྤཱིཏིཀཏཎྷཾ. ཏཐཱ ཝིརཱགཱནུཔསྶནཱཡཱཏི ཝིརཛྫནཱཀཱརེན པཝཏྟཱཡ ཨནུཔསྶནཱཡ. ནིརོདྷཱནུཔསྶནཱཡཱཏི སངྑཱརཱནཾ ནིརོདྷསྶ ཨནུཔསྶནཱཡ. ‘‘ཏེ སངྑཱརཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟིཡེཝ, ཨཱཡཏིཾ སམུདཡཝསེན ན ཨུཔྤཛྫནྟཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཝཱ ཨནུཔསྶནཱ ནིརོདྷཱནུཔསྶནཱ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ནིརོདྷཱནུཔསྶནཱཡ ནིརོདྷེཏི, ནོ སམུདེཏཱི’’ཏི. མུཉྩིཏུཀམྱཏཱ ཧི ཨཡཾ བལཔྤཏྟཱཏི. པཊིནིསྶཛྫནཱཀཱརེན པཝཏྟཱ ཨནུཔསྶནཱ པཊིནིསྶགྒཱནུཔསྶནཱ. པཊིསངྑཱ སནྟིཊྛནཱ ཧི ཨཡཾ. ཨཱདཱནནྟི ནིཙྩཱདིཝསེན གཧཎཾ. སནྟཏིསམཱུཧཀིཙྩཱརམྨཎཱནཾ ཝསེན ཨེཀཏྟགྒཧཎཾ གྷནསཉྙཱ. ཨཱཡཱུཧནཾ ཨབྷིསངྑརཎཾ. ཨཝཏྠཱཝིསེསཱཔཏྟི ཝིཔརིཎཱམོ. དྷུཝསཉྙནྟི ཐིརབྷཱཝགྒཧཎཾ. ནིམིཏྟནྟི སམཱུཧཱདིགྷནཝསེན, སཀིཙྩཔརིཙྪེདཏཱཡ ཙ སངྑཱརཱནཾ སཝིགྒཧགྒཧཎཾ. པཎིདྷིནྟི རཱགཱདིཔཎིདྷིཾ, སཱ པནཏྠཏོ ཏཎྷཱནཾ ཝསེན སངྑཱརེསུ ནིནྣཏཱ.

ཨབྷིནིཝེསནྟི ཨཏྟཱནུདིཊྛིཾ. ཨནིཙྩདུཀྑཱདིཝསེན སབྦདྷམྨཏཱིརཎཾ ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱ. སཱརཱདཱནཱབྷིནིཝེསནྟི ཨསཱརེ སཱརགྒཧཎཝིཔལླཱསཾ. ‘‘ཨིསྶརཀུཏྟཱདིཝསེན ལོཀོ སམུཔྤནྣོ’’ཏི ཨབྷིནིཝེསོ སམྨོཧཱབྷིནིཝེསོ. ཀེཙི པན ‘‘ཨཧོསིཾ ནུ ཁོ ཨཧམཏཱིཏམདྡྷཱནནྟིཨཱདིནཱ པཝཏྟསཾསཡཱཔཏྟི སམྨོཧཱབྷིནིཝེསོ’’ཏི ཝདནྟི. སངྑཱརེསུ ལེཎཏཱཎབྷཱཝགྒཧཎཾ ཨཱལཡཱབྷིནིཝེསོ. ‘‘ཨཱལཡརཏཱ ཨཱལཡསམུདིཏཱ’’ཏི ཝཙནཏོ ཨཱལཡོ ཏཎྷཱ, སཱཡེཝ ཙཀྑཱདཱིསུ རཱུཔཱདཱིསུ ཙ ཨབྷིནིཝིསནཝསེན པཝཏྟིཡཱ ཨཱལཡཱབྷིནིཝེསོཏི ཀེཙི. ‘‘ཨེཝཾཝིདྷཱ སངྑཱརཱ པཊིནིསྶཛྫཱིཡནྟཱི’’ཏི པཝཏྟཾ ཉཱཎཾ པཊིསངྑཱནུཔསྶནཱ. ཝཊྚཏོ ཝིགཏཏྟཱ ཝིཝཊྚཾ ནིབྦཱནཾ, ཏཏྠ ཨཱརམྨཎཀརཎསངྑཱཏེན ཨནུཔསྶནེན པཝཏྟིཡཱ ཝིཝཊྚཱནུཔསྶནཱ གོཏྲབྷུ. སཾཡོགཱབྷིནིཝེསནྟི སཾཡུཛྫནཝསེན སངྑཱརེསུ ཨབྷིནིཝིསནཾ. དིཊྛེཀཊྛེཏི དིཊྛིཡཱ སཧཛཱཏེཀཊྛེ, པཧཱནེཀཊྛེ ཙ. ‘‘ཨོལཱ༹རིཀེ’’ཏི ཨུཔརིམགྒཝཛ྄ཛྷེ ཀིལེསེ ཨཔེཀྑིཏྭཱ ཝུཏྟཾ, ཨཉྙཐཱ དསྶནཔཧཱཏབྦཱཔི དུཏིཡམགྒཝཛ྄ཛྷེཧི ཨོལཱ༹རིཀཱཏི. ཨཎུསཧགཏེཏི ཨཎུབྷཱུཏེ, ཨིདཾ ཧེཊྛིམམགྒཝཛ྄ཛྷེ ཨཔེཀྑིཏྭཱ ཝུཏྟཾ. སབྦཀིལེསེཏི ཨཝསིཊྛསབྦཀིལེསེ. ན ཧི པཋམཱདིམགྒེཧི པཧཱིནཱ ཀིལེསཱ པུན པཧཱིཡནྟཱིཏི.

ཀཀྑལ༹ཏྟཾ ཀཋིནབྷཱཝོ. པགྒྷརཎཾ དྲཝབྷཱཝོ. ལོཀིཡཝཱཡུནཱ བྷསྟསྶ ཝིཡ ཡེན ཏཾཏཾཀལཱཔསྶ ཨུདྡྷུམཱཡནཾ, ཐམྦྷབྷཱཝོ ཝཱ, ཏཾ ཝིཏྠམྦྷནཾ. ཝིཛྫམཱནེཔི ཀལཱཔནྟརབྷཱུཏཱནཾ ཀལཱཔནྟརབྷཱུཏེཧི ཨསམྥུཊྛབྷཱཝེ, ཏཾཏཾབྷཱུཏཝིཝིཏྟཏཱ རཱུཔཔརིཡནྟོ ཨཱཀཱསོཏི ཡེསཾ ཡོ པརིཙྪེདོ, ཏེཧི སོ ཨསམྥུཊྛོཝ, ཨཉྙཐཱ བྷཱུཏཱནཾ པརིཙྪེདསབྷཱཝོ ན སིཡཱ བྱཱཔཱིབྷཱཝཱཔཏྟིཏོ. ཨབྱཱཔིཏཱ ཧི ཨསམྥུཊྛཏཱཏི. ཡསྨིཾ ཀལཱཔེ བྷཱུཏཱནཾ པརིཙྪེདོ, ཏེཧི ཨསམྥུཊྛབྷཱཝོ ཨསམྥུཊྛལཀྑཎཾ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ ཨཱཀཱསདྷཱཏུནིདྡེསེ ‘‘ཨསམྥུཊྛཾ ཙཏཱུཧི མཧཱབྷཱུཏེཧཱི’’ཏི (དྷ. ས. ༦༣༧).

ཝིརོདྷིཔཙྩཡསནྣིཔཱཏེ ཝིསདིསུཔྤཏྟི རུཔྤནཾ. ཙེཏནཱཔདྷཱནཏྟཱ སངྑཱརཀྑནྡྷདྷམྨཱནཾ ཙེཏནཱཝསེནེཏཾ ཝུཏྟཾ ‘‘སངྑཱརཱནཾ ཨབྷིསངྑརཎལཀྑཎ’’ནྟི. ཏཐཱ ཧི སུཏྟནྟབྷཱཛནཱིཡེ སངྑཱརཀྑནྡྷཝིབྷངྒེ ‘‘ཙཀྑུསམྥསྶཛཱ ཙེཏནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (ཝིབྷ. ༩༢) ཙེཏནཱཝ ཝིབྷཏྟཱ, ཨབྷིསངྑརཎལཀྑཎཱ ཙ ཙེཏནཱ. ཡཐཱཧ ‘‘ཏཏྠ ཀཏམོ པུཉྙཱབྷིསངྑཱརོ? ཀུསལཱ ཙེཏནཱ ཀཱམཱཝཙརཱ’’ཏིཨཱདི (ཝིབྷ. ༢༢༦). ཕརཎཾ སཝིཔྥཱརིཀཏཱ. ཨསྶདྡྷིཡེཏི ཨསྶདྡྷིཡཧེཏུ, ནིམིཏྟཏྠེ བྷུམྨཾ. ཨེས ནཡོ ‘‘ཀོསཛྫེ’’ཏིཨཱདཱིསུ. ཝཱུཔསམལཀྑཎནྟི ཀཱཡཙིཏྟཔརིལཱ༹ཧཱུཔསམལཀྑཎཾ. ལཱིནུདྡྷཙྩརཧིཏེ ཨདྷིཙིཏྟེ པཝཏྟམཱནེ པགྒཧནིགྒཧསམྤཧཾསནེསུ ཨབྱཱཝཊཏཱཡ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑནཾ པཊིསངྑཱནཾ པཀྑཔཱཏུཔཙྪེདཏོ.

མུསཱཝཱདཱདཱིནཾ ཝིསཾཝཱདནཱདིཀིཙྩཏཱཡ ལཱུཁཱནཾ ཨཔརིགྒཱཧཀཱནཾ པཊིཔཀྑབྷཱཝཏོ པརིགྒཱཧིཀཱ སམྨཱཝཱཙཱ སིནིདྡྷབྷཱཝཏོ སམྤཡུཏྟདྷམྨེ, སམྨཱཝཱཙཱཔཙྩཡསུབྷཱསིཏཱནཾ སོཏཱརཉྩ པུགྒལཾ པརིགྒཎྷཱཏཱིཏི སཱ པརིགྒཧལཀྑཎཱ སམྨཱཝཱཙཱ. ཀཱཡིཀཀིརིཡཱ ཀིཉྩི ཀཏྟབྦཾ སམུཊྛཱཔེཏི. སཡཉྩ སམུཊྛཧནཾ གྷཊནཾ ཧོཏཱིཏི སམྨཱཀམྨནྟསངྑཱཏཱ ཝིརཏི སམུཊྛཱནལཀྑཎཱ དཊྛབྦཱ, སམྤཡུཏྟདྷམྨཱནཾ ཝཱ ཨུཀྑིཔནཾ སམུཊྛཱཔནཾ ཀཱཡིཀཀིརིཡཱཡ བྷཱརུཀྑིཔནཾ ཝིཡ. ཛཱིཝམཱནསྶ སཏྟསྶ, སམྤཡུཏྟདྷམྨཱནཾ ཝཱ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཝུཏྟིཡཱ, ཨཱཛཱིཝསྶེཝ ཝཱ སུདྡྷི ཝོདཱནཾ. སསམྤཡུཏྟདྷམྨསྶ ཙིཏྟསྶ སཾཀིལེསཔཀྑེ པཏིཏུཾ ཨདཏྭཱ སམྨདེཝ པགྒཎྷནཾ པགྒཧོ.

‘‘སངྑཱརཱ’’ཏི ཨིདྷ ཙེཏནཱ ཨདྷིཔྤེཏཱཏི ཝུཏྟཾ ‘‘སངྑཱརཱནཾ ཙེཏནཱལཀྑཎ’’ནྟི. ནམནཾ ཨཱརམྨཎཱབྷིམུཁབྷཱཝོ. ཨཱཡཏནཾཔཝཏྟནཾ. ཨཱཡཏནཱནཾ ཝསེན ཧི ཨཱཡསངྑཱཏཱནཾ ཙིཏྟཙེཏསིཀཱནཾ པཝཏྟི. ཏཎྷཱཡ ཧེཏུལཀྑཎནྟི ཝཊྚསྶ ཛནཀཧེཏུབྷཱཝོ, མགྒསྶ པན ནིབྦཱནསམྤཱཔཀཏྟནྟི ཨཡམེཝ ཏེསཾ ཝིསེསོ.

ཏཐལཀྑཎཾ ཨཝིཔརཱིཏསབྷཱཝོ. ཨེཀརསོ ཨཉྙམཉྙཱནཏིཝཏྟནཾ ཨནཱུནཱདྷིཀབྷཱཝོ. ཡུགནདྡྷཱ སམཐཝིཔསྶནཱཝ, ‘‘སདྡྷཱཔཉྙཱ པགྒཧཱཝིཀྑེཔཱ’’ཏིཔི ཝདནྟི.

ཁིཎོཏི ཀིལེསེཏི ཁཡོ, མགྒོ. ཨནུཔྤཱདཔརིཡོསཱནཏཱཡ ཨནུཔྤཱདོ, ཕལཾ. པསྶདྡྷི ཀིལེསཝཱུཔསམོ.

ཚནྡསྶཱཏི ཀཏྟུཀམྱཏཱཚནྡསྶ. མཱུལལཀྑཎཾ པཏིཊྛཱབྷཱཝོ. སམུཊྛཱཔནལཀྑཎཾ ཨཱརམྨཎཔཊིཔཱདཀཏཱཡ སམྤཡུཏྟདྷམྨཱནཾ ཨུཔྤཏྟིཧེཏུཏཱ. སམོདྷཱནཾ ཝིསཡཱདིསནྣིཔཱཏེན གཧེཏབྦཱཀཱརོ, ཡཱ ‘‘སངྒཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. སམཾ སཧ ཨོདཧནྟི ཨནེན སམྤཡུཏྟདྷམྨཱཏི ཝཱ སམོདྷཱནཾ, ཕསྶོ. སམོསརནྟི སནྣིཔཏནྟི ཨེཏྠཱཏི སམོསརཎཾ. ཝེདནཱཡ ཝིནཱ ཨཔྤཝཏྟམཱནཱ སམྤཡུཏྟདྷམྨཱ ཝེདནཱནུབྷཝནནིམིཏྟཾ སམོསཊཱ ཝིཡ ཧོནྟཱིཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. གོཔཱནསཱིནཾ ཀཱུཊཾ ཝིཡ སམྤཡུཏྟཱནཾ པཱམོཀྑབྷཱཝོ པམུཁལཀྑཎཾ. ཏཏོ, ཏེསཾ ཝཱ སམྤཡུཏྟདྷམྨཱནཾ ཨུཏྟརི པདྷཱནནྟི ཏདུཏྟརི. པཉྙུཏྟརཱ ཧི ཀུསལཱ དྷམྨཱ. ཝིམུཏྟིཡཱཏི ཕལསྶ. ཏཉྷི སཱིལཱདིགུཎསཱརསྶ པརམུཀྐཾསབྷཱཝེན སཱརཾ. ཨཡཉྩ ལཀྑཎཝིབྷཱགོ ཚདྷཱཏུཔཉྩཛྷཱནངྒཱདིཝསེན ཏཾཏཾསུཏྟཔདཱནུསཱརེན, པོརཱཎཊྛཀཐཱཡ ཨཱགཏནཡེན ཙ ཀཏོཏི དཊྛབྦཾ. ཏཐཱ ཧི ཝུཏྟོཔི ཀོཙི དྷམྨོ པརིཡཱཡནྟརཔྤཀཱསནཏྠཾ པུན དསྶིཏོ, ཏཏོ ཨེཝ ཙ ‘‘ཚནྡམཱུལཀཱ ཀུསལཱ དྷམྨཱ མནསིཀཱརསམུཊྛཱནཱ, ཕསྶསམོདྷཱནཱ, ཝེདནཱསམོསརཎཱ’’ཏི, ‘‘པཉྙུཏྟརཱ ཀུསལཱ དྷམྨཱ’’ཏི, ‘‘ཝིམུཏྟིསཱརམིདཾ བྲཧྨཙརིཡ’’ནྟི, ‘‘ནིབྦཱནོགདྷཉྷི ཨཱཝུསོ བྲཧྨཙརིཡཾ ནིབྦཱནཔརིཡོསཱན’’ནྟི ཙ སུཏྟཔདཱནཾ ཝསེན ‘‘ཚནྡསྶ མཱུལལཀྑཎ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཏཐདྷམྨཱ ནཱམ ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི ཨཝིཔརཱིཏསབྷཱཝཏྟཱ. ཏཐཱནི ཏཾསབྷཱཝཏྟཱ. ཨཝིཏཐཱནི ཨམུསཱསབྷཱཝཏྟཱ. ཨནཉྙཐཱནི ཨཉྙཱཀཱརརཧིཏཏྟཱ.

ཛཱཏིཔཙྩཡསམྦྷཱུཏསམུདཱགཏཊྛོཏི ཛཱཏིཔཙྩཡཱ སམྦྷཱུཏཾ ཧུཏྭཱ སཧིཏསྶ ཨཏྟནོ པཙྩཡཱནུརཱུཔསྶ ཨུདྡྷཾ ཨུདྡྷཾ ཨཱགཏབྷཱཝོ, ཨནུཔཝཏྟཏྠོཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ སམྦྷཱུཏཊྛོ ཙ སམུདཱགཏཊྛོ ཙ སམྦྷཱུཏསམུདཱགཏཊྛོ, ན ཛཱཏིཏོ ཛརཱམརཎཾ ན ཧོཏི, ན ཙ ཛཱཏིཾ ཝིནཱ ཨཉྙཏོ ཧོཏཱིཏི ཛཱཏིཔཙྩཡསམྦྷཱུཏཊྛོ. ཨིཏྠཉྩ ཛཱཏིཏོ སམུདཱགཙྪཏཱིཏི ཛཱཏིཔཙྩཡསམུདཱགཏཊྛོ. ཡཱ ཡཱ ཛཱཏི ཡཐཱ ཡཐཱ པཙྩཡོ ཧོཏི, ཏདནུརཱུཔཾ པཱཏུབྷཱཝོཏི ཨཏྠོ. ཨཝིཛྫཱཡ སངྑཱརཱནཾ པཙྩཡཊྛོཏི ཨེཏྠཱཔི ན ཨཝིཛྫཱ སངྑཱརཱནཾ པཙྩཡོ ན ཧོཏི, ན ཙ ཨཝིཛྫཾ ཝིནཱ སངྑཱརཱ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཡཱ ཡཱ ཨཝིཛྫཱ ཡེསཾ ཡེསཾ སངྑཱརཱནཾ ཡཐཱ ཡཐཱ པཙྩཡོ ཧོཏི, ཨཡཾ ཨཝིཛྫཱཡ སངྑཱརཱནཾ པཙྩཡཊྛོ, པཙྩཡབྷཱཝོཏི ཨཏྠོ.

བྷགཝཱ ཏཾ ཛཱནཱཏི པསྶཏཱིཏི སམྦནྡྷོ. ཏེནཱཏི བྷགཝཏཱ. ཏཾ ཝིབྷཛྫམཱནནྟི ཡོཛེཏབྦཾ. ནྟི རཱུཔཱཡཏནཾ. ཨིཊྛཱནིཊྛཱདཱིཏི ཨཱདི-སདྡེན མཛ྄ཛྷཏྟཾ སངྒཎྷཱཏི, ཏཐཱ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཔརིཏྟཨཛ྄ཛྷཏྟབཧིདྡྷཱཏདུབྷཡཱདིབྷེདཾ. ལབྦྷམཱནཀཔདཝསེནཱཏི ‘‘རཱུཔཱཡཏནཾ དིཊྛཾ སདྡཱཡཏནཾ སུཏཾ གནྡྷཱཡཏནཾ རསཱཡཏནཾ ཕོཊྛབྦཱཡཏནཾ མུཏཾ, སབྦཾ རཱུཔཾ མནསཱ ཝིཉྙཱཏ’’ནྟི (དྷ. ས. ༩༦༦) ཝཙནཏོ དིཊྛཔདཉྩ ཝིཉྙཱཏཔདཉྩ རཱུཔཱརམྨཎེ ལབྦྷཏི. ‘‘རཱུཔཱརམྨཎཾ ཨིཊྛཾ ཨནིཊྛཾ མཛ྄ཛྷཏྟཾ པརིཏྟཾ ཨཏཱིཏཾ ཨནཱགཏཾ པཙྩུཔྤནྣཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ བཧིདྡྷཱ དིཊྛཾ ཝིཉྙཱཏཾ རཱུཔཾ རཱུཔཱཡཏནཾ རཱུཔདྷཱཏུ ཝཎྞནིབྷཱ སནིདསྶནཾ སཔྤཊིགྷཾ ནཱིལཾ པཱིཏཀ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིཧི ཨནེཀེཧི ནཱམེཧི. ‘‘ཏེརསཧི ཝཱརེཧཱི’’ཏི རཱུཔཀཎྜེ (དྷ. ས. ༦༡༤ ཨཱདཡོ) ཨཱགཏེ ཏེརས ནིདྡེསཝཱརེ སནྡྷཱཡཱཧ. ཨེཀེཀསྨིཉྩ ཝཱརེ ཙཏུནྣཾ ཙཏུནྣཾ ཝཝཏྠཱཔནནཡཱནཾ ཝསེན ‘‘དྭིཔཉྙཱསཱཡ ནཡེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏཐམེཝ ཨཝིཔརཱིཏདསྶིཏཱཡ, ཨཔྤཊིཝཏྟིཡདེསནཏཱཡ ཙ. ཛཱནཱམི ཨབྦྷཉྙཱསིནྟི ཝཏྟམཱནཱཏཱིཏཀཱལེསུ ཉཱཎཔྤཝཏྟིདསྶནེན ཨནཱགཏེཔི ཉཱཎཔྤཝཏྟི ཝུཏྟཱཡེཝཱཏི དཊྛབྦཱ. ཝིདིཏ-སདྡོ ཨནཱམཊྛཀཱལཝིསེསོ ཝེདིཏབྦོ, ‘‘དིཊྛཾ སུཏཾ མུཏ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (དྷ. ས. ༩༦༦) ཝིཡ. ན ཨུཔཊྛཱསཱིཏི ཨཏྟཏྟནིཡཝསེན ན ཨུཔགཙྪི. ཡཐཱ རཱུཔཱརམྨཎཱདཡོ དྷམྨཱ ཡཾསབྷཱཝཱ ཡཾཔཀཱརཱ ཙ, ཏཐཱ ནེ པསྶཏི ཛཱནཱཏི གཙྪཏཱིཏི ཏཐཱགཏོཏི ཨེཝཾ པདསམྦྷཝོ ཝེདིཏབྦོ. ཀེཙི པན ‘‘ནིརུཏྟིནཡེན པིསོདརཱདིཔཀྑེཔེན ཝཱ དསྶཱི-སདྡསྶ ལོཔཾ, ཨཱགཏ-སདྡསྶ ཙཱགམཾ ཀཏྭཱ ཏཐཱགཏོ’’ཏི ཝཎྞེནྟི.

ནིདྡོསཏཱཡ ཨནུཔཝཛྫཾ. པཀྑིཔིཏབྦཱབྷཱཝེན ཨནཱུནཾ. ཨཔནེཏབྦཱབྷཱཝེན ཨནདྷིཀཾ. ཨཏྠབྱཉྫནཱདིསམྤཏྟིཡཱ སབྦཱཀཱརཔརིཔུཎྞཾ. ནོ ཨཉྙཐཱཏི ‘‘ཏཐེཝཱ’’ཏི ཝུཏྟམེཝཏྠཾ བྱཏིརེཀེན སམྤཱདེཏི. ཏེན ཡདཏྠཾ བྷཱསིཏཾ, ཨེཀནྟེན ཏདཏྠནིཔྥཱདནཏོ ཡཐཱ བྷཱསིཏཾ བྷགཝཏཱ, ཏཐེཝཱཏི ཨཝིཔརཱིཏདེསནཏཾ དསྶེཏི. ‘‘གདཏྠོ’’ཏི ཨེཏེན ཏཐཾ གདཏཱིཏི ཏཐཱགཏོཏི -ཀཱརསྶ -ཀཱརོ ཀཏོ ནིརུཏྟིནཡེནཱཏི དསྶེཏི.

ཏཐཱ གཏམསྶཱཏི ཏཐཱགཏོ, གཏནྟི ཙ ཀཱཡསྶ ཝཱཙཱཡ ཝཱ པཝཏྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཐཱཏི ཙ ཝུཏྟེ ཡཾཏཾ-སདྡཱནཾ ཨབྱབྷིཙཱརིསམྦནྡྷིཏཱཡ ‘‘ཡཐཱ’’ཏི ཨཡམཏྠོ ཨུཔཊྛིཏོཡེཝ ཧོཏི. ཀཱཡཝཙཱིཀིརིཡཱནཉྩ ཨཉྙམཉྙཱནུལོམེན ཝཙནིཙྪཱཡཾ, ཀཱཡསྶ ཝཱཙཱ, ཝཱཙཱཡ ཙ ཀཱཡོ སམྦནྡྷཱིབྷཱཝེན ཨུཔཏིཊྛཏཱིཏི ཨིམམཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘བྷགཝཏོ ཧཱི’’ཏིཨཱདི. ཨིམསྨིཾ པན ཨཏྠེ ཏཐཱཝཱདིཏཱཡ ཏཐཱགཏོཏི ཨཡམྤི ཨཏྠོ སིདྡྷོ ཧོཏི. སོ པན པུབྦེ པཀཱརནྟརེན དསྶིཏོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨེཝཾ ཏཐཱཀཱརིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ’’ཏི.

‘‘ཏིརིཡཾ ཨཔརིམཱཎཱསུ ལོཀདྷཱཏཱུསཱུ’’ཏི ཨེཏེན ཡདེཀེ ‘‘ཏིརིཡཾ ཝིཡ ཨུཔརི ཨདྷོ ཙ སནྟི ལོཀདྷཱཏུཡོ’’ཏི ཝདནྟི, ཏཾ པཊིསེདྷེཏི. དེསནཱཝིལཱསོཡེཝ དེསནཱཝིལཱསམཡོ ཡཐཱ ‘‘པུཉྙམཡཾ, དཱནམཡ’’ནྟིཨཱདཱིསུ.

ཨུཔསགྒནིཔཱཏཱནཾ ཝཱཙཀསདྡསནྣིདྷཱནེ ཏདཏྠཛོཏནབྷཱཝེན པཝཏྟནཏོ གཏ-སདྡོཡེཝ ཨཝགཏཏྠཾ ཨཏཱིཏཏྠཉྩ ཝདཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘གཏོཏི ཨཝགཏོ ཨཏཱིཏོ’’ཏི. ཨཐ ཝཱ ཨབྷིནཱིཧཱརཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ སམྦོདྷི, ཨེཏྠནྟརེ མཧཱབོདྷིཡཱནཔཊིཔཏྟིཡཱ ཧཱནཋཱནསཾཀིལེསནིཝཏྟཱིནཾ ཨབྷཱཝཏོ ཡཐཱ པཎིདྷཱནཾ, ཏཐཱ གཏོ ཨབྷིནཱིཧཱརཱནུརཱུཔཾ པཊིཔནྣོཏི ཏཐཱགཏོ. ཨཐ ཝཱ མཧིདྡྷིཀཏཱཡ, པཊིསམྦྷིདཱནཾ ཨུཀྐཾསཱདྷིགམེན ཨནཱཝརཎཏཱཡ ཙ ཀཏྠཙི པཊིགྷཱཏཱབྷཱཝཏོ ཡཐཱ རུཙི, ཏཐཱ ཀཱཡཝཙཱིཙིཏྟཱནཾ གཏཱནི གམནཱནི པཝཏྟིཡོ ཨེཏསྶཱཏི ཏཐཱགཏོ. ཡསྨཱ ཙ ལོཀེ ཝིདྷཡུཏྟགཏཔཀཱར-སདྡཱ སམཱནཏྠཱ དིསྶནྟི, ཏསྨཱ ཡཐཱ ཝིདྷཱ ཝིཔསྶཱིཨཱདཡོ བྷགཝནྟོ, ཨཡམྤི བྷགཝཱ ཏཐཱ ཝིདྷོཏི ཏཐཱགཏོ. ཡཐཱ ཡུཏྟཱ ཙ ཏེ བྷགཝནྟོ ཨཡམྤི བྷགཝཱ ཏཐཱ ཡུཏྟོཏི ཏཐཱགཏོ. ཨཐ ཝཱ ཡསྨཱ སཙྩཾ ཏཙྪཾ ཏཐནྟི ཉཱཎསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ, ཏསྨཱ ཏཐེན ཉཱཎེན ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོཏི. ཨེཝམྤི ཏཐཱགཏ-སདྡསྶ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ –

‘‘པཧཱཡ ཀཱམཱདིམལེ ཡཐཱ གཏཱ,

སམཱདྷིཉཱཎེཧི ཝིཔསྶིཨཱདཡོ;

མཧེསིནོ སཀྱམུནཱི ཛུཏིནྡྷརོ,

ཏཐཱགཏོ ཏེན ཏཐཱགཏོ མཏོ.

ཏཐཉྩ དྷཱཏཱཡཏནཱདིལཀྑཎཾ,

སབྷཱཝསཱམཉྙཝིབྷཱགབྷེདཏོ;

སཡམྦྷུཉཱཎེན ཛིནོ སམཱགཏོ,

ཏཐཱགཏོ ཝུཙྩཏི སཀྱཔུངྒཝོ.

ཏཐཱནི སཙྩཱནི སམནྟཙཀྑུནཱ,

ཏཐཱ ཨིདཔྤཙྩཡཏཱ ཙ སབྦསོ;

ཨནཉྙནེཡྻེན ཡཏོ ཝིབྷཱཝིཏཱ,

ཡཱཐཱཝཏོ ཏེན ཛིནོ ཏཐཱགཏོ.

ཨནེཀབྷེདཱསུཔི ལོཀདྷཱཏུསུ,

ཛིནསྶ རཱུཔཱཡཏནཱདིགོཙརེ;

ཝིཙིཏྟབྷེདཾ ཏཐམེཝ དསྶནཾ,

ཏཐཱགཏོ ཏེན སམནྟལོཙནོ.

ཡཏོ ཙ དྷམྨཾ ཏཐམེཝ བྷཱསཏི,

ཀརོཏི ཝཱཙཱཡནུལོམ མཏྟནོ;

གུཎེཧི ལོཀཾ ཨབྷིབྷུཡྻ ཨིརིཡཏི,

ཏཐཱགཏོ ཏེནཔི ལོཀནཱཡཀོ.

ཡཐཱབྷིནཱིཧཱརམཏོ ཡཐཱརུཙི,

པཝཏྟཝཱཙཱཏནུཙིཏྟབྷཱཝཏོ;

ཡཐཱཝིདྷཱ ཡེན པུརཱ མཧེསིནོ,

ཏཐཱཝིདྷོ ཏེན ཛིནོ ཏཐཱགཏོ’’ཏི. (ཨིཏིཝུ. ཨཊྛ. ༣༨);

སངྒཧགཱཐཱ མུཁམཏྟམེཝ. ཀསྨཱ? ཨཔྤམཱདཔདཾ ཝིཡ སཀལདྷམྨཔཊིཔཏྟིཡཱ སབྦབུདྡྷགུཎཱནཾ སངྒཱཧཀཏྟཱ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘སབྦཱཀཱརེནཱ’’ཏིཨཱདི.

‘‘ཏཾ ཀཏམནྟི པུཙྪཏཱི’’ཏི ཨེཏེན ‘‘ཀཏམཉྩ ཏཾ བྷིཀྑཝེ’’ཏིཨཱདིཝཙནསྶ སཱམཉྙཏོ པུཙྪཱབྷཱཝོ དསྶིཏོ ཨཝིསེསཏོ ཧི ཏསྶ པུཙྪཱཝིསེསབྷཱཝཉཱཔནཏྠཾ མཧཱནིདྡེསེ ཨཱགཏཱ སབྦཱཝ པུཙྪཱ ཨཏྠུདྡྷཱརནཡེན དསྶེཏི ‘‘ཏཏྠ པུཙྪཱ ནཱམཱ’’ཏིཨཱདིནཱ. ཏཏྠ ཏཏྠཱཏི ‘‘ཏཾ ཀཏམནྟི པུཙྪཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཡདེཏཾ སཱམཉྙཏོ པུཙྪཱཝཙནཾ, ཏསྨིཾ.

ལཀྑཎནྟི ཉཱཏུཾ ཨིཙྪིཏོ ཡོ ཀོཙི སབྷཱཝོ. ‘‘ཨཉྙཱཏ’’ནྟི ཡེན ཀེནཙི ཉཱཎེན ཨཉྙཱཏབྷཱཝམཱཧ, ‘‘ཨདིཊྛ’’ནྟི དསྶནབྷཱུཏེན ཉཱཎེན པཙྩཀྑཾ ཝིཡ ཨདིཊྛཏཾ. ‘‘ཨཏུལིཏ’’ནྟི ‘‘ཨེཏྟཀམེཏ’’ནྟི ཏུལནབྷཱུཏེན ཨཏཱུལིཏཏཾ, ‘‘ཨཏཱིརིཏ’’ནྟི ཏཱིརཎབྷཱུཏེན ཨཀཏཉཱཎཀིརིཡཱསམཱཔནཏཾ, ‘‘ཨཝིབྷཱུཏ’’ནྟི ཉཱཎསྶ ཨཔཱཀཊབྷཱཝཾ, ‘‘ཨཝིབྷཱཝིཏ’’ནྟི ཉཱཎེན ཨཔཱཀཊཱིཀཏབྷཱཝཾ. ཨདིཊྛཾ ཛོཏཱིཡཏི ཨེཏཱཡཱཏི ཨདིཊྛཛོཏནཱ. དིཊྛཾ སཾསནྡཱིཡཏི ཨེཏཱཡཱཏི དིཊྛསཾསནྡནཱ, སཱཀཙྪཱཝསེན ཝིནིཙྪཡཀརཎཾ. ཝིམཏི ཚིཛྫཏི ཨེཏཱཡཱཏི ཝིམཏིཙྪེདནཱ. ཨནུམཏིཡཱ པུཙྪཱ ཨནུམཏིཔུཙྪཱ. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ བྷིཀྑཝེ’’ཏིཨཱདི པུཙྪཱཡ ཧི ‘‘ཀཱ ཏུམྷཱཀཾ ཨནུམཏཱི’’ཏི ཨནུམཏི པུཙྪིཏཱ ཧོཏི. ཀཐེཏུཀམྱཏཱཏི ཀཐེཏུཀམྱཏཱཡ.

. སརསེནེཝ པཏནསབྷཱཝསྶ ཨནྟརཱ ཨེཝ ཨཏཱིཝ པཱཏནཾ ཨཏིཔཱཏོ, སཎིཀཾ པཏིཏུཾ ཨདཏྭཱ སཱིགྷཾ པཱཏནནྟི ཨཏྠོ. ཨཏིཀྐམྨ ཝཱ སཏྠཱདཱིཧི ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ པཱཏནཾ ཨཏིཔཱཏོ. སཏྟོཏི ཁནྡྷསནྟཱནོ. ཏཏྠ ཧི སཏྟཔཉྙཏྟི. ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡནྟི རཱུཔཱརཱུཔཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ. རཱུཔཛཱིཝིཏིནྡྲིཡེ ཧི ཝིཀོཔིཏེ ཨིཏརམྤི ཏཾསམྦནྡྷཏཱཡ ཝིནསྶཏི. ཀསྨཱ པནེཏྠ ‘‘པཱཎསྶ ཨཏིཔཱཏོ, པཱཎོཏི ཙེཏྠ ཝོཧཱརཏོ སཏྟོ’’ཏི ཙ ཨེཀཝཙནནིདྡེསོ ཀཏོ, ནནུ ནིརཝསེསཱནཾ པཱཎཱནཾ ཨཏིཔཱཏཏོ ཝིརཏི ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཏཐཱ ཧི ཝཀྑཏི ‘‘སབྦཔཱཎབྷཱུཏཧིཏཱནུཀམྤཱིཏི སབྦེ པཱཎབྷཱུཏེ’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.ཙཱུལ༹སཱིལཝཎྞནཱ) བཧུཝཙནནིདྡེསནྟི? སཙྩམེཏཾ, པཱཎབྷཱཝསཱམཉྙཝསེན པནེཏྠ ཨེཀཝཙནནིདྡེསོ ཀཏོ, སབྦསདྡསནྣིདྷཱནེན ཏཏྠ པུཐུཏྟཾ ཝིཉྙཱཡམཱནམེཝཱཏི སཱམཉྙནིདྡེསཾ ཨཀཏྭཱ བྷེདཝཙནིཙྪཱཝསེན བཧུཝཙནནིདྡེསོ ཀཏོཏི. ཀིཉྩ བྷིཡྻོསཱམཉྙཏོ སཾཝརསམཱདཱནཾ, ཏབྦིསེསཏོ སཾཝརབྷེདོཏི ཨིམསྶ ཝིསེསསྶ ཉཱཔནཏྠཾ ཨཡཾ ཝཙནབྷེདོ ཀཏོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཡཱཡ ཙེཏནཱཡ ཝཏྟམཱནསྶ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡསྶ ནིསྶཡབྷཱུཏེསུ མཧཱབྷཱུཏེསུ ཨུཔཀྐམཀརཎཧེཏུ ཏཾ མཧཱབྷཱུཏཔྤཙྩཡཱ ཨུཔྤཛྫནཀམཧཱབྷཱུཏཱ ནུཔྤཛྫིསྶནྟི, སཱ ཏཱདིསཔྤཡོགསམུཊྛཱཔིཀཱ ཙེཏནཱ པཱཎཱཏིཔཱཏོ. ལདྡྷུཔཀྐམཱནི ཧི བྷཱུཏཱནི ཨིཏརབྷཱུཏཱནི ཝིཡ ན ཝིསདཱནཱིཏི སམཱནཛཱཏིཡཱནཾ ཀཱརཎཾ ན ཧོནྟཱིཏི. ‘‘ཀཱཡཝཙཱིདྭཱརཱན’’ནྟི ཨེཏེན མནོདྭཱརེ པཝཏྟཱཡ ཝདྷཀཙེཏནཱཡ པཱཎཱཏིཔཱཏབྷཱཝཾ པཊིཀྑིཔཏི.

པཡོགཝཏྠུམཧནྟཏཱདཱིཧི མཧཱསཱཝཛྫཏཱ ཏེཧི པཙྩཡེཧི ཨུཔྤཛྫམཱནཱཡ ཙེཏནཱཡ བལཝབྷཱཝཏོ ཝེདིཏབྦཱ. ཡཐཱདྷིཔྤེཏསྶ ཧི པཡོགསྶ སཧསཱ ནིཔྥཱདནཝསེན ཀིཙྩསཱདྷིཀཱཡ བཧུཀྑཏྟུཾ པཝཏྟཛཝནེཧི ལདྡྷཱསེཝནཱཡ ཙ སནྣིཊྛཱཔཀཙེཏནཱཡ ཝསེན པཡོགསྶ མཧནྟབྷཱཝོ. སཏིཔི ཀདཱཙི ཁུདྡཀེ ཙེཝ མཧནྟེ ཙ པཱཎེ པཡོགསྶ སམབྷཱཝེ མཧནྟཾ ཧནནྟསྶ ཙེཏནཱ ཏིབྦཏརཱ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཝཏྠུསྶ མཧནྟབྷཱཝོ. ཨིཏི ཨུབྷཡཾ པེཏཾ ཙེཏནཱཡ བལཝབྷཱཝེནེཝ ཧོཏི. ཏཐཱ ཧི ཧནྟབྦསྶ མཧཱགུཎབྷཱཝེན ཏཏྠ པཝཏྟཨུཔཀཱརཙེཏནཱ ཝིཡ ཁེཏྟཝིསེསནིབྦཏྟིཡཱ ཨཔཀཱརཙེཏནཱཔི བལཝཏཱི, ཏིབྦཏརཱ ཙ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཏསྶཱ མཧཱསཱཝཛྫཏཱ དཊྛབྦཱ. ཏསྨཱ པཡོགཝཏྠུཨཱདིཔཙྩཡཱནཾ ཨམཧཏྟེཔི མཧཱགུཎཏཱདིཔཙྩཡེཧི ཙེཏནཱཡ བལཝབྷཱཝཱདིཝསེནེཝ མཧཱསཱཝཛྫབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ.

སམྦྷརཱིཡནྟི ཨེཏེཧཱིཏི སམྦྷཱརཱ, ཨངྒཱནི. ཏེསུ པཱཎསཉྙིཏཱཝདྷཀཙིཏྟཱནི པུབྦབྷཱགིཡཱནིཔི ཧོནྟི. ཨུཔཀྐམོ ཝདྷཀཙེཏནཱསམུཊྛཱཔིཏོ. པཉྩསམྦྷཱརཝཏཱི པཱཎཱཏིཔཱཏཙེཏནཱཏི སཱ པཉྩསམྦྷཱརཝིནིམུཏྟཱ དཊྛབྦཱ. ཝིཛྫཱམཡོ མནྟཔརིཛཔྤནཔཡོགོ ཨཱཐབྦཎིཀཱདཱིནཾ ཝིཡ. ཨིདྡྷིམཡོ ཀམྨཝིཔཱཀཛིདྡྷིམཡོ དཱཋཱཀོཊཀཱདཱིནཾ ཝིཡ. ཨཏིཝིཡ པཔཉྩོཏི ཨཏིམཧཱཝིཏྠཱརོ.

ཨེཏྠཱཧ – ཁཎེ ཁཎེ ནིརུཛ྄ཛྷནསབྷཱཝེསུ སངྑཱརེསུ ཀོ ཧནྟི, ཀོ ཝཱ ཧཉྙཏི, ཡདི ཙིཏྟཙེཏསིཀསནྟཱནོ, སོ ཨརཱུཔཏཱཡ ན ཚེདནབྷེདནཱདིཝསེན ཝིཀོཔནསམཏྠོ, ནཱཔི ཝིཀོཔནཱིཡོ, ཨཐ རཱུཔསནྟཱནོ, སོ ཨཙེཏནཏཱཡ ཀཊྛཀལིངྒརཱུཔམོཏི ན ཏཏྠ ཚེདནཱདིནཱ པཱཎཱཏིཔཱཏོ ལབྦྷཏི ཡཐཱ མཏསརཱིརེ, པཡོགོཔི པཱཎཱཏིཔཱཏསྶ པཧརཎཔྤཀཱརཱདི ཨཏཱིཏེསུ ཝཱ སངྑཱརེསུ བྷཝེཡྻ ཨནཱགཏེསུ ཝཱ པཙྩུཔྤནྣེསུ ཝཱ, ཏཏྠ ན ཏཱཝ ཨཏཱིཏཱནཱགཏེསུ སམྦྷཝཏི ཏེསཾ ཨབྷཱཝཏོ, པཙྩུཔྤནྣེསུ ཙ སངྑཱརཱནཾ ཁཎིཀཏྟཱ སརསེནེཝ ནིརུཛ྄ཛྷནསབྷཱཝཏཱཡ ཝིནཱསཱབྷིམུཁེསུ ནིཔྤཡོཛནོ པཡོགོ སིཡཱ, ཝིནཱསསྶ ཙ ཀཱརཎརཧིཏཏྟཱ ན པཧརཎཔྤཀཱརཱདིཔཡོགཧེཏུཀཾ མརཎཾ, ནིརཱིཧཀཏཱཡ ཙ སངྑཱརཱནཾ ཀསྶ སོ པཡོགོ, ཁཎིཀཏྟཱ ཝདྷཱདྷིཔྤཱཡསམཀཱལབྷིཛྫནཀསྶ ཀིརིཡཱཔརིཡོསཱནཀཱལཱནཝཊྛཱནཏོ ཀསྶ ཝཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཀམྨབདྡྷོཏི.

ཝུཙྩཏེ – ཡཐཱཝུཏྟཝདྷཀཙེཏནཱསཧིཏོ སངྑཱརཱནཾ པུཉྫོ སཏྟསངྑཱཏོ ཧནྟཱ, ཏེན པཝཏྟིཏཝདྷཀཔཡོགནིམིཏྟཾ ཨཔགཏུསྨཱཝིཉྙཱཎཛཱིཝིཏིནྡྲིཡོ མཏཝོཧཱརཔྤཝཏྟིནིབནྡྷོ ཡཐཱཝུཏྟཝདྷཔྤཡོགཱཀརཎེ ཨུཔྤཛྫནཱརཧོ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨསམཱུཧོ ཧཉྙཏི, ཀེཝལོ ཝཱ ཙིཏྟཙེཏསིཀསནྟཱནོ. ཝདྷཔྤཡོགཱཝིསཡབྷཱཝེཔི ཏསྶ པཉྩཝོཀཱརབྷཝེ རཱུཔསནྟཱནཱདྷཱིནཝུཏྟིཏཱཡ རཱུཔསནྟཱནེ པརེན པཡོཛིཏཛཱིཝིཏིནྡྲིཡུཔཙྪེདཀཔཡོགཝསེན ཏནྣིབྦཏྟིཝིབནྡྷཀཝིསདིསརཱུཔུཔྤཏྟིཡཱ ཝིཧཏེ ཝིཙྪེདོ ཧོཏཱིཏི ན པཱཎཱཏིཔཱཏསྶ ཨསམྦྷཝོ, ནཱཔི ཨཧེཏུཀོ པཱཎཱཏིཔཱཏོ, ན ཙ པཡོགོ ནིཔྤཡོཛནོ པཙྩུཔྤནྣེསུ སངྑཱརེསུ ཀཏཔཡོགཝསེན ཏདནནྟརཾ ཨུཔྤཛྫནཱརཧསྶ སངྑཱརཀལཱཔསྶ ཏཐཱ ཨནུཔྤཏྟིཏོ, ཁཎིཀཱནཾ སངྑཱརཱནཾ ཁཎིཀམརཎསྶ ཨིདྷ མརཎབྷཱཝེན ཨནདྷིཔྤེཏཏྟཱ, སནྟཏིམརཎསྶ ཙ ཡཐཱཝུཏྟནཡེན སཧེཏུཀབྷཱཝཏོ ན ཨཧེཏུཀཾ མརཎཾ, ན ཙ ཀཏྟུརཧིཏོ པཱཎཱཏིཔཱཏཔྤཡོགོ ནིརཱིཧཀེསུཔི སངྑཱརེསུ སནྣིཧིཏཏཱམཏྟེན ཨུཔཀཱརཀེསུ ཨཏྟནོ ཨནུརཱུཔཕལུཔྤཱདནནིཡཏེསུ ཀཱརཎེསུ ཀཏྟུཝོཧཱརསིདྡྷིཏོ ཡཐཱ ‘‘པདཱིཔོ པཀཱསེཏི ནིསཱཀརོ ཙནྡིམཱ’’ཏི ཙ, ན ཙ ཀེཝལསྶ ཝདྷཱདྷིཔྤཱཡསཧབྷུནོ ཙིཏྟཙེཏསིཀཀལཱཔསྶ པཱཎཱཏིཔཱཏོ ཨིཙྪིཏོ སནྟཱནཝསེན ཨཝཊྛིཏསྶེཝ པཊིཛཱནནཏོ, སནྟཱནཝསེན པཝཏྟམཱནཱནཉྩ པདཱིཔཱདཱིནཾ ཨཏྠཀིརིཡཱསིདྡྷི དིསྶཏཱིཏི ཨཏྠེཝ པཱཎཱཏིཔཱཏེན ཀམྨབདྡྷོ. ཨཡཉྩ ཝིཙཱརོ ཨདིནྣཱདཱནཱདཱིསུཔི ཡཐཱསམྦྷཝཾ ཝིབྷཱཝེཏབྦོ.

‘‘པཧཱིནཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཝིརཏོཝཱ’’ཏི ཨེཏེན པཧཱནཧེཏུཀཱ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཱ སམུཙྪེདཝིརཏཱིཏི དསྶེཏི. ཀམྨཀྑཡཉཱཎེན ཧི པཱཎཱཏིཔཱཏདུསྶཱིལྱསྶ པཧཱིནཏྟཱ བྷགཝཱ ཨཙྩནྟམེཝ ཏཏོ པཊིཝིརཏོཏི ཝུཙྩཏི སམུཙྪེདཝསེན པཧཱནཝིརཏཱིནཾ ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱ. ཀིཉྩཱཔི པཧཱནཝིརམཎཱནཾ པུརིམཔཙྪིམཀཱལཏཱ ནཏྠི, མགྒདྷམྨཱནཾ པན སམྨཱདིཊྛིཨཱདཱིནཾ སམྨཱཝཱཙཱདཱིནཉྩ པཙྩཡཔཙྩཡུཔྤནྣབྷཱཝེ ཨཔེཀྑིཏེ སཧཛཱཏཱནམྤི པཙྩཡཔཙྩཡུཔྤནྣབྷཱཝེན གཧཎཾ པུརིམཔཙྪིམབྷཱཝེནེཝ ཧོཏཱིཏི གཧཎཔྤཝཏྟིཨཱཀཱརཝསེན པཙྩཡབྷཱུཏེསུ སམྨཱདིཊྛིཨཱདཱིསུ པཧཱཡཀདྷམྨེསུ པཧཱནཀིརིཡཱཡ པུརིམཀཱལཝོཧཱརོ, པཙྩཡུཔྤནྣཱསུ ཙ ཝིརཏཱིསུ ཝིརམཎཀིརིཡཱཡ ཨཔརཀཱལཝོཧཱརོ ཙ ཧོཏཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. པཧཱནཾ ཝཱ སམུཙྪེདཝསེན, ཝིརཏི པཊིཔྤསྶདྡྷིཝསེན ཡོཛེཏབྦཱ. ཨཐ ཝཱ པཱཎོ ཨཏིཔཱཏཱིཡཏི ཨེཏེནཱཏི པཱཎཱཏིཔཱཏོ, པཱཎགྷཱཏཧེཏུབྷཱུཏོ དྷམྨསམཱུཧོ. ཀོ པནེསོ? ཨཧིརིཀཱནོཏྟཔྤདོསམོཧཝིཧིཾསཱདཡོ ཀིལེསཱ. ཏེ ཧི བྷགཝཱ ཨརིཡམགྒེན པཧཱཡ སམུགྒྷཱཊེཏྭཱ པཱཎཱཏིཔཱཏདུསྶཱིལྱཏོ ཨཙྩནྟམེཝ པཊིཝིརཏོཏི ཝུཙྩཏི ཀིལེསེསུ པཧཱིནེསུ ཀིལེསནིམིཏྟསྶ ཀམྨསྶ ཨནུཔྤཛྫནཏོ. ‘‘ཨདིནྣཱདཱནཾ པཧཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཝིརཏོཝཱཏི ཨཝདྷཱརཎེན ཏསྶཱ ཝིརཏིཡཱ ཀཱལཱདིཝསེན ཨཔརིཡནྟཏཾ དསྶེཏི. ཡཐཱ ཧི ཨཉྙེ སམཱདིནྣཝིརཏིཀཱཔི ཨནཝཊྛིཏཙིཏྟཏཱཡ ལཱབྷཛཱིཝིཏཱདིཧེཏུ སམཱདཱནཾ བྷིནྡནྟི, ན ཨེཝཾ བྷགཝཱ. བྷགཝཱ པན སབྦསོ པཧཱིནཔཱཎཱཏིཔཱཏཏྟཱ ཨཙྩནྟཝིརཏོ ཨེཝཱཏི. ཝཱིཏིཀྐམིསྶཱམཱིཏི ཨནཝཛྫདྷམྨེཧི ཝོཀིཎྞཱ ཨནྟརནྟརཱ ཨུཔྤཛྫནཀཱ དུབྦལཱཀུསལཱ. ཡསྨཱ པན ཀཱཡཝཙཱིཔཡོགཾ ཨུཔལབྷིཏྭཱ ‘‘ཨིམསྶ ཀིལེསཱ ཨུཔྤནྣཱ’’ཏི ཝིཉྙུནཱ སཀྐཱ ཉཱཏུཾ, ཏསྨཱ ཏེ ཨིམིནཱ པརིཡཱཡེན ‘‘ཙཀྑུསོཏཝིཉྙེཡྻཱ’’ཏི ཝུཏྟཱཏི དཊྛབྦཱ. ཀཱཡིཀཱཏི པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིནིཔྥཱདཀེ བལཝཱཀུསལེ སནྡྷཱཡཱཧ.

གོཏྟཝསེན ལདྡྷཝོཧཱརོཏི སམྦནྡྷོ. དཱིཔེཏུཾ ཝཊྚཏི བྲཧྨདཏྟེན བྷཱསིཏཝཎྞསྶ ཨནུསནྡྷིདསྶནཝསེན ཨིམིསྶཱ དེསནཱཡ ཨཱརདྡྷཏྟཱ. ཏཏྠཱཡཾ དཱིཔནཱ – ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏཾ པཧཱཡ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ སམཎསྶ གོཏམསྶ སཱཝཀསངྒྷོ ནིཧིཏདཎྜོ ནིཧིཏསཏྠོ’’ཏི ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ. ནནུ ཙ དྷམྨསྶཱཔི ཝཎྞོ བྲཧྨདཏྟེན བྷཱསིཏོ? སཙྩཾ བྷཱསིཏོ, སོ པན སམྨཱསམྦུདྡྷཔབྷཝཏྟཱ, ཨརིཡསངྒྷཱདྷཱརཏྟཱ ཙ དྷམྨསྶ དྷམྨཱནུབྷཱཝསིདྡྷཏྟཱ ཙ ཏེསཾ ཏདུབྷཡདཱིཔནེནེཝ དཱིཔིཏོ ཧོཏཱིཏི ཝིསུཾ ན ཨུདྡྷཊོ. སདྡྷམྨཱནུབྷཱཝེནེཝ ཧི བྷགཝཱ བྷིཀྑུསངྒྷོ ཙ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཔྤཧཱནསམཏྠོ ཨཧོསི, དེསནཱ པན ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ ཨེཝཾ ཨཱགཏཱཏི.

ཨེཏྠཱཡཾ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ‘‘ཨཏྠི བྷིཀྑཝེ ཨཉྙེ ཙ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎེ བུདྡྷགུཎེ ཨཱརབྦྷ ཨུཔརི དེསནཾ ཝཌྜྷེཏུཀཱམོ བྷགཝཱ ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ ‘‘ཏཐཱགཏསྶ ཝཎྞཾ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻཱ’’ཏིཨཱདིནཱ བུདྡྷགུཎཝསེནེཝ དེསནཾ ཨཱརབྷི, ན བྷིཀྑུསངྒྷཝསེནཱཏི. ཨེསཱ ཧི བྷགཝཏོ དེསནཱཡ པཀཏི, ཡཾ ཨེཀརསེནེཝ དེསནཾ དསྶེཏུཾ ལབྦྷམཱནསྶཱཔི ཀསྶཙི ཨགྒཧཎཾ. ཏཐཱ ཧི རཱུཔཀཎྜེ དུཀཱདཱིསུ ཏནྣིདྡེསེསུ ཙ ཧདཡཝཏྠུ ན གཧིཏཾ. ཨིཏརཝཏྠཱུཧི ཨསམཱནགཏིཀཏྟཱ དེསནཱབྷེདོ ཧོཏཱིཏི. ཡཐཱ ཧི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདཱིནི ཨེཀནྟཏོ ཙཀྑཱདིནིསྶཡཱནི, ན ཨེཝཾ མནོཝིཉྙཱཎཾ ཨེཀནྟེན ཧདཡཝཏྠུནིསྶཡཾ, ནིསྶིཏཝསེན ཙ ཝཏྠུདུཀཱདིདེསནཱ པཝཏྟཱ ‘‘ཨཏྠི རཱུཔཾ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎསྶ ཝཏྠུ, ཨཏྠི རཱུཔཾ ན ཙཀྑུཝིཉྙཱཎསྶ ཝཏྠཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ. ཡམྤི ཨེཀནྟཏོ ཧདཡཝཏྠུནིསྶཡཾ, ཏསྶ ཝསེན ‘‘ཨཏྠི རཱུཔཾ མནོཝིཉྙཱཎསྶ ཝཏྠཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ དུཀཱདཱིསུ ཝུཙྩམཱནེསུཔི ན ཏདནུརཱུཔཱ ཨཱརམྨཎདུཀཱདཡོ སམྦྷཝནྟི. ན ཧི ‘‘ཨཏྠི རཱུཔཾ མནོཝིཉྙཱཎསྶ ཨཱརམྨཎཾ, ཨཏྠི རཱུཔཾ ན མནོཝིཉྙཱཎསྶ ཨཱརམྨཎ’’ནྟི སཀྐཱ ཝཏྟུནྟི ཝཏྠཱརམྨཎདུཀཱ བྷིནྣགཏིཀཱ སིཡུནྟི ན ཨེཀརསཱ དེསནཱ བྷཝེཡྻཱཏི. ཏཐཱ ནིཀྑེཔཀཎྜེ ཙིཏྟུཔྤཱདཝིབྷཱགེན ཨཝུཙྩམཱནཏྟཱ ཨཝིཏཀྐཨཝིཙཱརཔདཝིསྶཛྫནེ ‘‘ཝིཙཱརོ ཙཱ’’ཏི ཝཏྟུཾ ན སཀྐཱཏི ཨཝིཏཀྐཝིཙཱརམཏྟཔདཝིསྶཛྫནེ ལབྦྷམཱནོཔི ཝིཏཀྐོ ན ཨུདྡྷཊོ, ཨཉྙཐཱ ‘‘ཝིཏཀྐོ ཙཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཾ སིཡཱ.

དཎྜནསངྑཱཏསྶ དཎྜསྶ པརཝིཧེཋནསྶ ཝིཝཛྫིཏབྷཱཝདཱིཔནཏྠཾ དཎྜསཏྠཱནཾ ནིཀྑེཔཝཙནནྟི ཨཱཧ ‘‘པརཱུཔགྷཱཏཏྠཱཡཱ’’ཏིཨཱདི. ཝིཧེཋནབྷཱཝཏོཏི ཝིཧིཾསནབྷཱཝཏོ. ‘‘བྷིཀྑུསངྒྷཝསེནཱཔི དཱིཔེཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ ཏམྤི ཨེཀདེསེན དཱིཔེནྟོ ‘‘ཡཾ པན བྷིཀྑཱུ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ལཛྫཱིཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟལཛྫཱཡ ཨོཏྟཔྤམྤི ཝུཏྟམེཝཱཏི དཊྛབྦཾ. ན ཧི པཱཔཛིགུཙྪནཾ པཱཔུཏྟཱསནརཧིཏཾ, པཱཔབྷཡཾ ཝཱ ཨལཛྫནཾ ཨཏྠཱིཏི. དྷམྨགརུཏཱཡ ཝཱ བུདྡྷཱནཾ, དྷམྨསྶ ཙ ཨཏྟཱདྷཱིནཏྟཱ ཨཏྟཱདྷིཔཏིབྷཱུཏཱ ལཛྫཱཝ ཝུཏྟཱ, ན པན ལོཀཱདྷིཔཏི ཨོཏྟཔྤཾ. ‘‘དཡཾ མེཏྟཙིཏྟཏཾ ཨཱཔནྣོ’’ཏི ཀསྨཱ ཝུཏྟཾ, ནནུ དཡཱ-སདྡོ ‘‘དཡཱཔནྣོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཀརུཎཱཡ པཝཏྟཏཱིཏི? སཙྩམེཏཾ, ཨཡཾ པན དཡཱ-སདྡོ ཨནུརཀྑཎམཏྠཾ ཨནྟོནཱིཏཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟམཱནོ མེཏྟཱཡ ཀརུཎཱཡ ཙ པཝཏྟཏཱིཏི ཨིདྷ མེཏྟཱཡ པཝཏྟམཱནོ ཝུཏྟོ. མིདཏི སིནིཡ྄ཧཏཱིཏི མེཏྟཱ, མེཏྟཱ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི མེཏྟཾ, མེཏྟཾ ཙིཏྟཾ ཨེཏསྶཱཏི མེཏྟཙིཏྟོ, ཏསྶ བྷཱཝོ མེཏྟཙིཏྟཏཱ, མེཏྟཱ ཨིཙྩེཝ ཨཏྠོ. ‘‘སབྦཔཱཎབྷཱུཏཧིཏཱནུཀམྤཱི’’ཏི ཨེཏེན ཏསྶཱ ཝིརཏིཡཱ སཏྟཝསེན ཨཔརིཡནྟཏཾ དསྶེཏི. པཱཎབྷཱུཏེཏི པཱཎཛཱཏེ. ཨནུཀམྤཀོཏི ཀརུཎཱཡནཀོ. ཡསྨཱ པན མེཏྟཱ ཀརུཎཱཡ ཝིསེསཔཙྩཡོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཏཱཡ ཨེཝ དཡཱཔནྣཏཱཡཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཡེཧི དྷམྨེཧི པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཝིརཏི སམྤཛྫཏི, ཏེཧི ལཛྫཱམེཏྟཱཀརུཎཱཧི སམངྒཱིབྷཱཝོ དསྶིཏོ. ཝིཧརཏཱིཏི ཨེཝཾབྷཱུཏོ ཧུཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ ཨིརིཡཱཔཐེ ཨུཔྤནྣཾ དུཀྑཾ ཨཉྙེན ཨིརིཡཱཔཐེན ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ ཧརཏི པཝཏྟེཏི, ཨཏྟབྷཱཝཾ ཝཱ ཡཱཔེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཨིརིཡཏི ཡཔེཏི ཡཱཔེཏི པཱལེཏཱི’’ཏི.

ཨཱཙཱརསཱིལམཏྟཀནྟི སཱདྷུཛནཱཙཱརསཱིལམཏྟཀཾ, ཏེན ཨིནྡྲིཡསཾཝརཱདིགུཎེཧིཔི ལོཀིཡཔུཐུཛྫནོ ཏཐཱགཏསྶ ཝཎྞཾ ཝཏྟུཾ ན སཀྐོཏཱིཏི དསྶེཏི. ཏཐཱ ཧི ཨིནྡྲིཡསཾཝརཔཙྩཡཔརིབྷོགསཱིལཱནི ཨིདྷ སཱིལཀཐཱཡཾ ན ཝིབྷཏྟཱནི.

པརསཾཧརཎནྟི པརསྶ སནྟཀཧརཎཾ. ཐེནོ ཝུཙྩཏི ཙོརོ, ཏསྶ བྷཱཝོ ཐེཡྻཾ. ཨིདྷཱཔི ཁུདྡཀེ པརསནྟཀེ ཨཔྤསཱཝཛྫཾ, མཧནྟེ མཧཱསཱཝཛྫཾ. ཀསྨཱ? པཡོགམཧནྟཏཱཡ, ཝཏྠུགུཎཱནཾ པན སམབྷཱཝེ སཏི ཀིལེསཱནཾ ཨུཔཀྐམཱནཉྩ མུདུཏཱཡ ཨཔྤསཱཝཛྫཾ, ཏིབྦཏཱཡ མཧཱསཱཝཛྫནྟི ཨཡམྤི ནཡོ ཡོཛེཏབྦོ.

སཱཧཏྠིཀཱདཡོཏི ཨེཏྠ མནྟཔརིཛཔྤནེན པརསནྟཀཧརཎཾ ཝིཛྫཱམཡོ, ཝིནཱ མནྟེན ཀཱཡཝཙཱིཔཡོགེན པརསནྟཀསྶ ཨཱཀཌྜྷནཾ ཏཱདིསཨིདྡྷཱནུབྷཱཝེན ཨིདྡྷིམཡོ པཡོགོ.

སེསནྟི ‘‘པཧཱཡ པཊིཝིརཏོ’’ཏི ཨེཝམཱདིཀཾ. ཏཉྷི པུབྦེ ཝུཏྟནཡཾ. ཀིཉྩཱཔི ནཡིདྷ སིཀྑཱཔདཝོཧཱརེན ཝིརཏི ཝུཏྟཱ, ཨིཏོ ཨཉྙེསུ པན སུཏྟཔདེསེསུ ཝིནཡཱབྷིདྷམྨེསུ ཙ པཝཏྟཝོཧཱརེན ཝིརཏིཡོ ཙེཏནཱ ཙ ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱདཱིནཾ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱཝཏོ, ཏེསུ ཨཉྙཏརཀོཊྛཱསབྷཱཝཏོ ཙ སིཀྑཱཔདནྟི ཨཱཧ ‘‘པཋམསིཀྑཱཔདེ’’ཏི. ཀཱམཉྩེཏྠ ‘‘ལཛྫཱི དཡཱཔནྣོ’’ཏི ན ཝུཏྟཾ, ཨདྷིཀཱརཝསེན པན ཨཏྠཏོ ཝཱ ཝུཏྟམེཝཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཡཐཱ ཧི ལཛྫཱདཡོ པཱཎཱཏིཔཱཏཔྤཧཱནསྶ ཝིསེསཔྤཙྩཡོ, ཨེཝཾ ཨདིནྣཱདཱནཔྤཧཱནསྶཱཔཱིཏི, ཏསྨཱ སཱཔི པཱལི༹ ཨཱནེཏྭཱ ཝཏྟབྦཱ. ཨེསེཝ ནཡོ ཨིཏོ པརེསུཔི. ཨཐ ཝཱ ‘‘སུཙིབྷཱུཏེནཱ’’ཏི ཨེཏེན ཧིརོཏྟཔྤཱདཱིཧི སམནྣཱགམོ, ཨཧིརིཀཱདཱིནཉྩ པཧཱནཾ ཝུཏྟམེཝཱཏི ‘‘ལཛྫཱི’’ཏིཨཱདི ན ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ.

ཨསེཊྛཙརིཡནྟི ཨསེཊྛཱནཾ ཧཱིནཱནཾ, ཨསེཊྛཾ ཝཱ ལཱམཀཾ ནིཧཱིནཾ ཝུཏྟིཾ, མེཐུནནྟི ཨཏྠོ. ‘‘བྲཧྨཾ སེཊྛཾ ཨཱཙཱར’’ནྟི མེཐུནཝིརཏིམཱཧ. ‘‘ཨཱརཱཙཱརཱི མེཐུནཱ’’ཏི ཨེཏེན ‘‘ཨིདྷ བྲཱཧྨཎ ཨེཀཙྩོ…པེ… ན ཧེཝ ཁོ མཱཏུགཱམེན སདྡྷིཾ དྭཡཾདྭཡསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫཏི, ཨཔིཙ ཁོ མཱཏུགཱམསྶ ཨུཙྪཱདནཔརིམདྡནནྷཱཔནསམྦཱཧནཾ སཱདིཡཏི, སོ ཏཾ ཨསྶཱདེཏི, ཏཾ ནིཀཱམེཏི, ཏེན ཙ ཝིཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (ཨ. ནི. ༧.༥༠) ཝུཏྟཱ སཏྟཝིདྷམེཐུནསཾཡོགཱཔི པཊིཝིརཏི དསྶིཏཱཏི དཊྛབྦཱ. ཨིདྷཱཔི ཨསདྡྷམྨསེཝནཱདྷིཔྤཱཡེན ཀཱཡདྭཱརཔྤཝཏྟཱ མགྒེནམགྒཔཊིཔཏྟིསམུཊྛཱཔིཀཱ ཙེཏནཱ ཨབྲཧྨཙརིཡཾ, མིཙྪཱཙཱརེ པན ཨགམནཱིཡཊྛཱནཝཱིཏིཀྐམཙེཏནཱཏི ཡོཛེཏབྦཾ. ཏཏྠ ཨགམནཱིཡཊྛཱནཾ ནཱམ པུརིསཱནཾ མཱཏུརཀྑིཏཱདཡོ དས, དྷནཀྐཱིཏཱདཡོ དསཱཏི ཝཱིསཏི ཨིཏྠིཡོ. ཨིཏྠཱིསུ པན དསནྣཾ དྷནཀྐིཏཱདཱིནཾ སཱརཀྑསཔརིདཎྜཱནཉྩ ཝསེན དྭཱདསནྣཾ ཨཉྙེ པུརིསཱ. གུཎཝིརཧིཏེ ཝིཔྤཊིཔཏྟི ཨཔྤསཱཝཛྫཱ, མཧཱགུཎེ མཧཱསཱཝཛྫཱ. གུཎརཧིཏེཔི ཙ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ པཝཏྟི མཧཱསཱཝཛྫཱ, ཨུབྷིནྣཾ སམཱནཙྪནྡབྷཱཝེཔི ཀིལེསཱནཾ ཨུཔཀྐམཱནཉྩ མུདུཏཱཡ ཨཔྤསཱཝཛྫཱ, ཏིབྦཏཱཡ མཧཱསཱཝཛྫཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཏསྶ དྭེ སམྦྷཱརཱ སེཝེཏུཀཱམཏཱཙིཏྟཾ, མགྒེནམགྒཔཊིཔཏྟཱིཏི. མིཙྪཱཙཱརེ པན ཨགམནཱིཡཊྛཱནཏཱ, སེཝནཱཙིཏྟཾ མགྒེནམགྒཔཊིཔཏྟི, སཱདིཡནཉྩཱཏི ཙཏྟཱརོ. ‘‘ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཝཱིཏིཀྐམནེ མགྒེནམགྒཔཊིཔཏྟིཨདྷིཝཱསནེ སཏིཔི པུརིམུཔྤནྣསེཝནཱབྷིསནྡྷིཔཡོགཱབྷཱཝཏོ ཨབྷིབྷུཡྻམཱནསྶ མིཙྪཱཙཱརོ ན ཧོཏཱི’’ཏི ཝདནྟི. སེཝནཱཙིཏྟེ སཏི པཡོགཱབྷཱཝོ ན པམཱཎཾ ཨིཏྠིཡཱ སེཝནཱཔཡོགསྶ ཡེབྷུཡྻེན ཨབྷཱཝཏོ, ཨིཏྠིཡཱ པུརེཏརཾ ཨུཔཊྛཱཔིཏསེཝནཱཙིཏྟཱཡཔི མིཙྪཱཙཱརོ ན སིཡཱཏི ཨཱཔཛྫཏི པཡོགཱབྷཱཝཏོ. ཏསྨཱ པུརིསསྶ ཝསེན ཨུཀྐཾསཏོ ཙཏྟཱརོ ཝུཏྟཱཏི དཊྛབྦཾ, ཨཉྙཐཱ ཨིཏྠིཡཱ པུརིསཀིཙྩཀརཎཀཱལེ པུརིསསྶཔི སེཝནཱཔཡོགཱབྷཱཝཏོ མིཙྪཱཙཱརོ ན སིཡཱཏི ཨེཀེ. ཨིདཾ པནེཏྠ སནྣིཊྛཱནཾ – ཨཏྟནོ རུཙིཡཱ པཝཏྟིཏསྶ ཏཡོ, བལཀྐཱརེན པཝཏྟིཏསྶ ཏཡོ, ཨནཝསེསགྒཧཎེན པན ཙཏྟཱརོཏི. ཨེཀོ པཡོགོ སཱཧཏྠིཀོཝ.

. ཀམྨཔཐཔྤཏྟཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཏྠབྷཉྫནཀོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཝཙཱིཔཡོགོ ཀཱཡཔཡོགོ ཝཱཏི མུསཱ-སདྡསྶ ཀིརིཡཱཔདྷཱནཏཾ དསྶེཏི. ཝིསཾཝཱདནཱདྷིཔྤཱཡོ པུབྦབྷཱགཀྑཎེ ཏངྑཎེ ཙ. ཝུཏྟཉྷི ‘‘པུབྦེཝསྶ ཧོཏི ‘མུསཱ བྷཎིསྶ’ནྟི, བྷཎནྟསྶ ཧོཏི ‘མུསཱ བྷཎཱམཱི’ཏི’’ (པཱརཱ. ༢༠༥). ཨེཏཉྷི དྭཡཾ ཨངྒབྷཱུཏཾ, ཨིཏརཾ པན ཧོཏུ ཝཱ མཱ ཝཱ, ཨཀཱརཎམེཏཾ. ཨསྶཱཏི ཝིསཾཝཱདཀསྶ. ཡཐཱཝུཏྟཾ པཡོགབྷཱུཏཾ མུསཱ ཝདཏི ཝིཉྙཱཔེཏི, སམུཊྛཱཔེཏི ཝཱ ཨེཏཱཡཱཏི ཙེཏནཱ མུསཱཝཱདོ.

པུརིམནཡེ ལཀྑཎསྶ ཨབྱཱཔིཏཏཱཡ, མུསཱ-སདྡསྶ ཙ ཝིསཾཝདིཏབྦཏྠཝཱཙཀཏྟསམྦྷཝཏོ པརིཔུཎྞཾ ཀཏྭཱ མུསཱཝཱདལཀྑཎཾ དསྶེཏུཾ ‘‘མུསཱཏི ཨབྷཱུཏཾ ཨཏཙྪཾ ཝཏྠཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ དུཏིཡནཡོ ཨཱརདྡྷོ. ཨིམསྨིཉྩ ནཡེ མུསཱ ཝདཱིཡཏི ཝུཙྩཏི ཨེཏཱཡཱཏི ཙེཏནཱ མུསཱཝཱདོ. ‘‘ཡམཏྠཾ བྷཉྫཏཱི’’ཏི ཝཏྠུཝསེན མུསཱཝཱདསྶ ཨཔྤསཱཝཛྫམཧཱསཱཝཛྫཏམཱཧ. ཡསྶ ཨཏྠཾ བྷཉྫཏི, ཏསྶ ཨཔྤགུཎཏཱཡ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, མཧཱགུཎཏཱཡ མཧཱསཱཝཛྫོཏི ཨདིནྣཱདཱནེ ཝིཡ གུཎཝསེནཱཔི ཡོཛེཏབྦཾ. ཀིལེསཱནཾ མུདུཏིབྦཏཱཝསེནཱཔི ཨཔྤསཱཝཛྫམཧཱསཱཝཛྫཏཱ ལབྦྷཏིཡེཝ.

ཨཏྟནོ སནྟཀཾ ཨདཱཏུཀཱམཏཱཡ, པཱུརཎཀཐཱནཡེན ཙ ཝིསཾཝཱདནཔུརེཀྑཱརསྶེཝ མུསཱཝཱདོ. ཏཏྠ པན ཙེཏནཱ བལཝཏཱི ན ཧོཏཱིཏི ཨཔྤསཱཝཛྫཏཱ ཝུཏྟཱ. ཨཔྤཏཱཡ ཨཱུནསྶ ཨཏྠསྶ པཱུརཎཝསེན པཝཏྟཱ ཀཐཱ པཱུརཎཀཐཱ.

ཏཛྫོཏི ཏསྶཱརུཔྤོ, ཝིསཾཝཱདནཱནུརཱུཔོཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཝཱཡཱམོ’’ཏི ཝཱཡཱམསཱིསེན པཡོགམཱཧ. ཝིསཾཝཱདནཱདྷིཔྤཱཡེན པཡོགེ ཀཏེཔི པརེན ཏསྨིཾ ཨཏྠེ ཨཝིཉྙཱཏེ ཝིསཾཝཱདནསྶ ཨསིཛ྄ཛྷནཏོ པརསྶ ཏདཏྠཝིཛཱནནཾ ཨེཀོ སམྦྷཱརོ ཝུཏྟོ. ཀེཙི པན ‘‘ཨབྷཱུཏཝཙནཾ ཝིསཾཝཱདནཙིཏྟཾ པརསྶ ཏདཏྠཝིཛཱནནནྟི ཏཡོ སམྦྷཱརཱ’’ཏི ཝདནྟི. ཀིརིཡཱསམུཊྛཱཔཀཙེཏནཱཀྑཎེཡེཝ མུསཱཝཱདཀཀམྨུནཱ བཛ྄ཛྷཏི སནྣིཊྛཱཔཀཙེཏནཱཡ ནིབྦཏྟཏྟཱ, སཙེཔི དནྡྷཏཱཡ ཝིཙཱརེཏྭཱ པརོ ཏམཏྠཾ ཛཱནཱཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

‘‘སཙྩཏོ ཐེཏཏོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༡༩) ཝིཡ ཐེཏ-སདྡོ ཐིརཔརིཡཱཡོ, ཐིརབྷཱཝོ ཙ སཙྩཝཱདིཏཱཡ ཨདྷིཀཏཏྟཱ ཀཐཱཝསེན ཝེདིཏབྦོཏི ཨཱཧ ‘‘ཐིརཀཐོཏི ཨཏྠོ’’ཏི. ནཐིརཀཐོཏི ཡཐཱ ཧལིདྡིརཱགཱདཡོ ཨནཝཊྛིཏསབྷཱཝཏཱཡ ན ཐིརཱ, ཨེཝཾ ན ཐིརཱ ཀཐཱ ཡསྶ སོ ན ཐིརཀཐོཏི ཧལིདྡིརཱགཱདཡོ ཡཐཱ ཀཐཱཡ ཨུཔམཱ ཧོནྟི, ཨེཝཾ ཡོཛེཏབྦཾ. ཨེས ནཡོ ‘‘པཱསཱཎལེཁཱ ཝིཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུཔི.

སདྡྷཱ ཨཡཏི པཝཏྟཏི ཨེཏྠཱཏི སདྡྷཱཡོ, སདྡྷཱཡོ ཨེཝ སདྡྷཱཡིཀོ ཡཐཱ ‘‘ཝེནཡིཀོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༨.༡༡; པཱརཱ. ༨). སདྡྷཱཡ ཝཱ ཨཡིཏབྦོ སདྡྷཱཡིཀོ, སདྡྷེཡྻོཏི ཨཏྠོ. ཝཏྟབྦཏཾ ཨཱཔཛྫཏི ཝིསཾཝཱདནཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

སུཉྙབྷཱཝནྟི པཱིཏིཝིརཧིཏཏཱཡ རིཏྟཏཾ. སཱ པིསུཎཝཱཙཱཏི ཡཱཡཾ ཡཐཱཝུཏྟཱ སདྡསབྷཱཝཱ ཝཱཙཱ, སཱ པིཡསུཉྙཀརཎཏོ པིསུཎཝཱཙཱཏི ནིརུཏྟིནཡེན ཨཏྠམཱཧ. པིསཏཱིཏི ཝཱ པིསུཎཱ, སམགྒེ སཏྟེ ཨཝཡཝབྷཱུཏེ ཝགྒེ བྷིནྣེ ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཕརུསནྟི སིནེཧཱབྷཱཝེན ལཱུཁཾ. སཡམྤི ཕརུསཱཏི དོམནསྶསམུཊྛིཏཏྟཱ སབྷཱཝེནཔི ཀཀྐསཱ. ཨེཏྠ ཙ ཕརུསཾ ཀརོཏཱིཏི ཕལཱུཔཙཱརེན, ཕརུསཡཏཱིཏི ཝཱ ཝཱཙཱཡ ཕརུས-སདྡཔྤཝཏྟི ཝེདིཏབྦཱ. སཡམྤི ཕརུསཱཏི པརེསཾ མམྨཙྪེདཝསེན པཝཏྟིཡཱ ཨེཀནྟནིཊྛུརཏཱཡ སབྷཱཝེན, ཀཱརཎཝོཧཱརེན ཙ ཝཱཙཱཡ ཕརུས-སདྡཔྤཝཏྟི དཊྛབྦཱ. ཏཏོཡེཝ ཙ ནེཝ ཀཎྞསུཁཱ. ཨཏྠཝིཔནྣཏཱཡ ན ཧདཡངྒམཱ.

ཡེན སམྥཾ པལཔཏཱིཏི ཡེན པལཱཔསངྑཱཏེན ནིརཏྠཀཝཙནེན སུཁཾ ཧིཏཉྩ ཕལཏི ཝིདརཏི ཝིནཱསེཏཱིཏི ‘‘སམྥ’’ནྟི ལདྡྷནཱམཾ ཨཏྟནོ པརེསཉྩ ཨནུཔཀཱརཀཾ ཡཾ ཀིཉྩི པལཔཏི.

སཾཀིལིཊྛཙིཏྟསྶཱཏི ལོབྷེན དོསེན ཝཱ ཝིབཱདྷིཏཙིཏྟསྶ, ཨུཔཏཱཔིཏཙིཏྟསྶ ཝཱ, དཱུསིཏཙིཏྟསྶཱཏི ཨཏྠོ. ཙེཏནཱ པིསུཎཝཱཙཱ པིསུཎཾ ཝདནྟི ཨེཏཱཡཱཏི. ཡསྶ ཡཏོ བྷེདཾ ཀརོཏི, ཏེསུ ཨབྷིནྣེསུ ཨཔྤསཱཝཛྫཾ, བྷིནྣེསུ མཧཱསཱཝཛྫཾ, ཏཐཱ ཀིལེསཱནཾ མུདུཏིབྦཏཱཝིསེསེསུ.

ཡསྶ པེསུཉྙཾ ཨུཔསཾཧརཏི, སོ བྷིཛྫཏུ ཝཱ མཱ ཝཱ, ཏསྶ ཨཏྠསྶ ཝིཉྙཱཔནམེཝ པམཱཎནྟི ཨཱཧ ‘‘ཏདཏྠཝིཛཱནན’’ནྟི, ཀམྨཔཐཔྤཏྟི པན བྷིནྣེ ཨེཝ.

ཨནུཔྤདཱཏཱཏི ཨནུབལཔྤདཱཏཱ, ཨནུཝཏྟནཝསེན ཝཱ པདཱཏཱ. ཀསྶ པན ཨནུཝཏྟནཾ པདཱནཉྩ? ‘‘སཧིཏཱན’’ནྟི ཝུཏྟཏྟཱ ‘‘སནྡྷཱནསྶཱ’’ཏི ཝིཉྙཱཡཏི. ཏེནེཝཱཧ ‘‘སནྡྷཱནཱནུཔྤདཱཏཱ’’ཏི. ཡསྨཱ པན ཨནུཝཏྟནཝསེན སནྡྷཱནསྶ པདཱནཾ ཨཱདྷཱནཾ, རཀྑཎཾ ཝཱ དལ༹ྷཱིཀརཎཾ ཧོཏི, ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘དལ༹ྷཱིཀམྨཾ ཀཏྟཱཏི ཨཏྠོ’’ཏི. ཨཱརམནྟི ཨེཏྠཱཏི ཨཱརཱམོ, རམིཏབྦཊྛཱནཾ. ཡསྨཱ པན ཨཱཀཱརེན ཝིནཱཔི ཨཡམེཝཏྠོ ལབྦྷཏི, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘སམགྒརཱམོཏིཔི པཱལི༹, ཨཡམེཝེཏྠ ཨཏྠོ’’ཏི.

མམྨཱནི ཝིཡ མམྨཱནི, ཡེསུ ཕརུསཝཱཙཱཡ ཚུཔིཏམཏྟེསུ དུཊྛཱརཱུསུ ཝིཡ གྷཊྚིཏེསུ ཙིཏྟཾ ཨདྷིམཏྟཾ དུཀྑཔྤཏྟཾ ཧོཏི. ཀཱནི པན ཏཱནི? ཛཱཏིཨཱདཱིནི ཨཀྐོསཝཏྠཱུནི. ཏཱནི ཚིཛྫནྟི, བྷིཛྫནྟི ཝཱ ཡེན ཀཱཡཝཙཱིཔཡོགེན, སོ མམྨཙྪེདཀོ. ཨེཀནྟེན ཕརུསཙེཏནཱ ཕརུསཝཱཙཱ ཕརུསཾ ཝདཏི ཨེཏཱཡཱཏི. ཀཐཾ པན ཨེཀནྟཕརུསཙེཏནཱ ཧོཏི? དུཊྛཙིཏྟཏཱཡ. ཏསྶཱཏི ཨེཀནྟཕརུསཙེཏནཱཡ ཨེཝ ཕརུསཝཱཙཱབྷཱཝསྶ. མམྨཙྪེདཀོ སཝནཕརུསཏཱཡཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཙིཏྟསཎྷཏཱཡ ཕརུསཝཱཙཱ ན ཧོཏི ཀམྨཔཐ’པྤཏྟཏྟཱ, ཀམྨབྷཱཝཾ པན ན སཀྐཱ ཝཱརེཏུནྟི. ཨེཝཾ ཨནྭཡཝསེན ཙེཏནཱཕརུསཏཱཡ ཕརུསཝཱཙཾ སཱདྷེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏམེཝ པཊིཔཀྑནཡེན སཱདྷེཏུཾ ‘‘ཝཙནསཎྷཏཱཡཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. སཱ ཕརུསཝཱཙཱ. ནྟི ཡཾ པུགྒལཾ. ཨེཏྠཱཔི ཀམྨཔཐབྷཱཝཾ ཨཔྤཏྟཱ ཨཔྤསཱཝཛྫཱ, ཨིཏརཱ མཧཱསཱཝཛྫཱ, ཏཐཱ ཀིལེསཱནཾ མུདུཏིབྦཏཱབྷཱཝེ. ཀེཙི པན ‘‘ཡཾ ཨུདྡིསྶ ཕརུསཝཱཙཱ པཡུཛྫནྟི, ཏསྶ སམྨུཁཱཝ སཱིསཾ ཨེཏཱི’’ཏི, ཨེཀེ ‘‘པརམྨུཁཱཔི ཕརུསཝཱཙཱ ཧོཏིཡེཝཱ’’ཏི ཝདནྟི. ཏཏྠཱཡམདྷིཔྤཱཡོ ཡུཏྟོ སིཡཱ – སམྨུཁཱ པཡོགེ ཨགཱརཝཱདཱིནཾ བལཝབྷཱཝཏོ སིཡཱ ཙེཏནཱ བལཝཏཱི, པརསྶ ཙ ཏདཏྠཛཱནནཾ, ན ཏཐཱ ཨསམྨུཁཱཏི. ཡཐཱ པན ཨཀྐོསིཏེ མཏེ ཨཱལ༹ཧནེ ཀཏཱ ཁམནཱ ཨུཔཝཱདནྟརཱཡཾ ནིཝཏྟེཏི, ཨེཝཾ ‘‘པརམྨུཁཱ པཡུཏྟཱཔི ཕརུསཝཱཙཱ ཧོཏིཡེཝཱ’’ཏི སཀྐཱ ཝིཉྙཱཏུནྟི. ཀུཔིཏཙིཏྟནྟི ཨཀྐོསཱདྷིཔྤཱཡེནེཝ ཀུཔིཏཙིཏྟཾ, ན མརཎཱདྷིཔྤཱཡེན. མརཎཱདྷིཔྤཱཡེན ཧི ཙིཏྟཀོཔེ སཏི བྱཱཔཱདོཡེཝ ཧོཏཱིཏི. ཨེཏྠཱཏི –

‘‘ནེལངྒོ སེཏཔཙྪཱདོ, ཨེཀཱརོ ཝཏྟཏཱི རཐོ;

ཨནཱིགྷཾ པསྶ ཨཱཡནྟཾ, ཚིནྣསོཏཾ ཨབནྡྷན’’ནྟི. (སཾ. ནི. ༤.༣༤༧; ཨུདཱ. ༦༥);

ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ. སཱིལཉྷེཏྠ ‘‘ནེལངྒ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཏེནེཝཱཧ ཙིཏྟོ གཧཔཏི ‘‘ནེལངྒནྟི ཁོ བྷནྟེ སཱིལཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟི (སཾ. ནི. ༤.༣༤༧). སུཀུམཱརཱཏི ཨཕརུསཏཱཡ མུདུཀཱ. པུརསྶཱཏི ཨེཏྠ པུར-སདྡོ ཏནྣིཝཱསཱིཝཱཙཀོ དཊྛབྦོ ‘‘གཱམོ ཨཱགཏོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ནགརཝཱསཱིན’’ནྟི. མནཾ ཨཔྤཱཡཏི ཝཌྜྷེཏཱིཏི མནཱཔཱ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཙིཏྟཝུཌྜྷིཀརཱ’’ཏི. ཨཱསེཝནཾ བྷཱཝནཾ བཧུལཱིཀརཎཾ. ཡཾ གཱཧཡིཏུཾ པཝཏྟིཏོ, ཏེན ཨགྒཧིཏེ ཨཔྤསཱཝཛྫོ གཧིཏེ མཧཱསཱཝཛྫོཏི, ཨིདྷཱཔི ཀིལེསཱནཾ མུདུཏིབྦཏཱཝསེནཱཔི ཨཔྤསཱཝཛྫམཧཱསཱཝཛྫཏཱ ལབྦྷཏིཡེཝ.

‘‘ཀཱལཝཱདཱི’’ཏིཨཱདི སམྥཔྤལཱཔཱ པཊིཝིརཏསྶ པཊིཔཏྟིདསྶནཾ. ཡཐཱ ཧི ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ’’ཏིཨཱདི པཱཎཱཏིཔཱཏཔྤཧཱནཔཊིཔཏྟིདསྶནཾ. ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏཾ པཧཱཡ ཝིཧརཏཱི’’ཏི ཧི ཝུཏྟེ ཀཐཾ པཱཎཱཏིཔཱཏཔྤཧཱནཾ ཧོཏཱིཏི? ཨཔེཀྑཱསབྦྷཱཝཏོ ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ, སཱ པན ཝིརཏི ཀཐནྟི ཨཱཧ ‘‘ནིཧིཏདཎྜོ ནིཧིཏསཏྠོ’’ཏི, ཏཉྩ དཎྜསཏྠནིདྷཱནཾ ཀཐནྟི ཝུཏྟཾ ‘‘ལཛྫཱི’’ཏིཨཱདི, ཨེཝཾ ཨུཏྟརུཏྟརཾ པུརིམསྶ པུརིམསྶ ཨུཔཱཡསནྡསྶནཾ, ཏཐཱ ཨདིནྣཱདཱནཱདཱིསུ ཡཐཱསམྦྷཝཾ ཡོཛེཏབྦཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཀཱལཝཱདཱིཏིཨཱདི སམྥཔྤལཱཔཱ པཊིཝིརཏསྶ པཊིཔཏྟིདསྶན’’ནྟི. ཨཏྠསཉྷིཏཱཔི ཧི ཝཱཙཱ ཨཡུཏྟཀཱལཔྤཡོགེན ཨཏྠཱཝཧཱ ན སིཡཱཏི ཨནཏྠཝིཉྙཱཔནཝཱཙཾ ཨནུལོམེཏི, ཏསྨཱ སམྥཔྤལཱཔཾ པཛཧནྟེན ཨཀཱལཝཱདིཏཱ པརིཝཛྫེཏབྦཱཏི ཝུཏྟཾ ‘‘ཀཱལཝཱདཱི’’ཏི. ཀཱལེན ཝདནྟེནཱཔི ཨུབྷཡཱནཏྠསཱདྷནཏོ ཨབྷཱུཏཾ པརིཝཛྫེཏབྦནྟི ཨཱཧ ‘‘བྷཱུཏཝཱདཱི’’ཏི. བྷཱུཏཉྩ ཝདནྟེན ཡཾ ཨིདྷལོཀཔརལོཀཧིཏསམྤཱདཀཾ, ཏདེཝ ཝཏྟབྦནྟི དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཏྠཝཱདཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨཏྠཾ ཝདནྟེནཱཔི ན ལོཀིཡདྷམྨསནྣིསྶིཏམེཝ ཝཏྟབྦཾ, ཨཐ ཁོ ལོཀུཏྟརདྷམྨསནྣིསྶིཏཾ པཱིཏི དསྶེཏུཾ ‘‘དྷམྨཝཱདཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཡཐཱ ཙ ཨཏྠོ ལོཀུཏྟརདྷམྨསནྣིསྶིཏོ ཧོཏི, ཏཾ དསྶནཏྠཾ ‘‘ཝིནཡཝཱདཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. པཱཏིམོཀྑསཾཝརོ སཏིསཾཝརོ ཉཱཎསཾཝརོ ཁནྟིསཾཝརོ ཝཱིརིཡསཾཝརོཏི ཧི པཉྩནྣཾ སཾཝརཱནཾ, ཏདངྒཝིནཡོ ཝིཀྑམྦྷནཝིནཡོ སམུཙྪེདཝིནཡོ པཊིཔྤསྶདྡྷིཝིནཡོ ནིསྶརཎཝིནཡོཏི པཉྩནྣཾ ཝིནཡཱནཉྩ ཝསེན ཝུཙྩམཱནོ ཨཏྠོ ནིབྦཱནཱདྷིགམཧེཏུབྷཱཝཏོ ལོཀུཏྟརདྷམྨསནྣིསྶིཏོ ཧོཏཱིཏི.

ཨེཝཾ གུཎཝིསེསཡུཏྟོ ཙ ཨཏྠོ ཝུཙྩམཱནོ དེསནཱཀོསལླེ སཏི སོབྷཏི, ཀིཙྩཀརོ ཙ ཧོཏི, ནཱཉྙཐཱཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ནིདྷཱནཝཏིཾ ཝཱཙཾ བྷཱསིཏཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨིདཱནི ཏཾ དེསནཱཀོསལླཾ ཝིབྷཱཝེཏུཾ ‘‘ཀཱལེནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨཛ྄ཛྷཱསཡཊྛུཔྤཏྟཱིནཾ པུཙྪཱཡ ཙ ཝསེན ཨོཏིཎྞེ དེསནཱཝིསཡེ ཨེཀཾསཱདིབྱཱཀརཎཝིབྷཱགཾ སལླཀྑེཏྭཱ ཋཔནཱཧེཏུདཱཧརཎསཾསནྡནཱནི ཏཾཏཾཀཱལཱནུརཱུཔཾ ཝིབྷཱཝེནྟིཡཱ པརིམིཏཔརིཙྪིནྣརཱུཔཱཡ ཝིཔུལཏརགམྦྷཱིརུདཱརཔཧཱུཏཏྠཝིཏྠཱརསངྒཱཧཀཱཡ དེསནཱཡ པརེ ཡཐཱཛ྄ཛྷཱསཡཾ པརམཏྠསིདྡྷིཡཾ པཏིཊྛཱཔེནྟོ ‘‘དེསནཱཀུསལོ’’ཏི ཝུཙྩཏཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

༡༠. ཨེཝཾ པཊིཔཱཊིཡཱ སཏྟ མཱུལསིཀྑཱཔདཱནི ཝིབྷཛིཏྭཱ སཏིཔི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདིཔྤཧཱནསྶ སཾཝརསཱིལསིཀྑཱསངྒཧེ ཨུཔརིགུཎསངྒཧཏོ, ལོཀིཡཔུཐུཛྫནཱཝིསཡཏོ ཙ ཨུཏྟརདེསནཱཡ སངྒཎྷིཏུཾ ཏཾ པརིཧརིཏྭཱ པཙུརཛནཔཱཀཊཾ ཨཱཙཱརསཱིལམེཝ ཝིབྷཛནྟོ བྷགཝཱ ‘‘བཱིཛགཱམབྷཱུཏགཱམསམཱརམྦྷཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ གཱམོཏི སམཱུཧོ. ནནུ ཙ རུཀྑཱདཡོ ཙིཏྟརཧིཏཏཱཡ ན ཛཱིཝཱ, ཙིཏྟརཧིཏཏཱ ཙ པརིཔྥནྡཱབྷཱཝཏོ, ཚིནྣེ ཝིརུཧནཏོ, ཝིསདིསཛཱཏིཀབྷཱཝཏོ, ཙཏུཡོནིཨཔྤརིཡཱཔནྣཏོ ཙ ཝེདིཏབྦཱ, ཝུཌྜྷི པན པཝཱལ༹སིལཱལཝཎཱནམྤི ཝིཛྫཏཱིཏི ན ཏེསཾ ཛཱིཝབྷཱཝེ ཀཱརཎཾ, ཝིསཡགྒཧཎཉྩ པརིཀཔྤནཱམཏྟཾ སུཔནཾ ཝིཡ ཙིཉྩཱདཱིནཾ, ཏཐཱ དོཧལཱ༹དཡོ, ཏཏྠ ཀསྨཱ བཱིཛགཱམབྷཱུཏགཱམསམཱརམྦྷཱ པཊིཝིརཏི ཨིཙྪིཏཱཏི? སམཎསཱརུཔྤཏོ, སནྣིསྶིཏསཏྟཱནུརཀྑཎཏོ ཙ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཛཱིཝསཉྙིནོ ཧི མོགྷཔུརིསཱ མནུསྶཱ རུཀྑསྨི’’ནྟིཨཱདི (པཱཙི. ༨༩). ནཱིལཏིཎརུཀྑཱདིཀསྶཱཏི ཨལླཏིཎསྶ ཙེཝ ཨལླརུཀྑཱདིཀསྶ ཙ. ཨཱདི-སདྡེན ཨོསདྷིགཙྪལཏཱདཡོ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨེཀཾ བྷཏྟཾ ཨེཀབྷཏྟཾ, ཏཾ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཨེཀབྷཏྟིཀོ, ཨེཀསྨིཾ དིཝསེ ཨེཀཝཱརམེཝ བྷུཉྫནཀོ. ཏཡིདཾ རཏྟིབྷོཛནོཔི སིཡཱཏི ཏནྣིཝཏྟནཏྠམཱཧ ‘‘རཏྟཱུཔརཏོ’’ཏི. ཨེཝམྤི ཨཔརཎྷབྷོཛཱིཔི སིཡཱ ཨེཀབྷཏྟིཀོཏི ཏདཱསངྐཱནིཝཏྟནཏྠཾ ‘‘ཝིརཏོ ཝིཀཱལབྷོཛནཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨརུཎུགྒམནཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ མཛ྄ཛྷནྷིཀཱ, ཨཡཾ བུདྡྷཱནཾ ཨཱཙིཎྞསམཱཙིཎྞོ བྷོཛནསྶ ཀཱལོ ནཱམ, ཏདཉྙོ ཝིཀཱལོ. ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན དུཏིཡཔདེན རཏྟིབྷོཛནསྶ པཊིཀྑིཏྟཏྟཱ ཨཔརཎྷོ ‘‘ཝིཀཱལོ’’ཏི ཝུཏྟོ.

སངྑེཔཏོ ‘‘སབྦཔཱཔསྶ ཨཀརཎ’’ནྟིཨཱདི (དཱི. ནི. ༢.༩༠; དྷ. པ. ༡༨༣; ནེཏྟི. ༣༠, ༥༠, ༡༡༦, ༡༢༤) ནཡཔྤཝཏྟཾ བྷགཝཏོ སཱསནཾ ཨཙྩནྟཚནྡརཱགཔྤཝཏྟིཏོ ནཙྩཱདཱིནཾ དསྶནཾ ན ཨནུལོམེཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘སཱསནསྶ ཨནནུལོམཏྟཱ’’ཏི. ཨཏྟནཱ པཡོཛིཡམཱནཾ, པརེཧི པཡོཛཱཔིཡམཱནཉྩ ནཙྩཾ ནཙྩབྷཱཝསཱམཉྙཏོ པཱལི༹ཡཾ ཨེཀེནེཝ ནཙྩ-སདྡེན གཧིཏཾ, ཏཐཱ གཱིཏཝཱདིཏ-སདྡེན ཙཱཏི ཨཱཧ ‘‘ནཙྩནནཙྩཱཔནཱདིཝསེནཱ’’ཏི. ཨཱདི-སདྡེན གཱཡནགཱཡཱཔནཝཱདནཝཱདཱཔནཱནི སངྒཎྷཱཏི. དསྶནེན ཙེཏྠ སཝནམྤི སངྒཧིཏཾ ཝིརཱུཔེཀསེསནཡེན. ཨཱལོཙནསབྷཱཝཏཱཡ ཝཱ པཉྩནྣཾ ཝིཉྙཱཎཱནཾ སཝནཀིརིཡཱཡཔི དསྶནསངྑེཔསབྦྷཱཝཏོ ‘‘དསྶནཱ’’ ཨིཙྩེཝ ཝུཏྟཾ. ཨཝིསཱུཀབྷཱུཏསྶ གཱིཏསྶ སཝནཾ ཀདཱཙི ཝཊྚཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཝིསཱུཀབྷཱུཏཱ དསྶནཱ’’ཏི. ཏཐཱ ཧི ཝུཏྟཾ པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀཔཱཋཊྛཀཐཱཡ (ཁུ. པཱ. ཨཊྛ. པཙྪིམཔཉྩསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ) ‘‘དྷམྨཱུཔསཾཧིཏམྤི ཙེཏྠ གཱིཏཾ ཝཊྚཏི, གཱིཏཱུཔསཾཧིཏོ དྷམྨོ ན ཝཊྚཏཱི’’ཏི.

ཨུཙྩཱཏི ཨུཙྩསདྡེན སམཱནཏྠཾ ཨེཀཾ སདྡནྟརཾ, སེཏི ཨེཏྠཱཏི སཡནཾ. ཨུཙྩཱསཡནཾ མཧཱསཡནཉྩ སམཎསཱརུཔྤརཧིཏཾ ཨདྷིཔྤེཏནྟི ཨཱཧ ‘‘པམཱཎཱཏིཀྐནྟཾ, ཨཀཔྤིཡཏྠརཎ’’ནྟི. ཨཱསནྡཱདིཨཱསནཉྩེཏྠ སཡནེན སངྒཧིཏནྟི དཊྛབྦཾ. ཡསྨཱ པན ཨཱདྷཱརེ པཊིཀྑིཏྟེ ཏདཱདྷཱརཀིརིཡཱ པཊིཀྑིཏྟཱཝ ཧོཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཱ’’ ཨིཙྩེཝ ཝུཏྟཾ, ཨཏྠཏོ པན ཏདུཔབྷོགབྷཱུཏ ནིསཛྫཱནིཔཛྫནེཧི ཝིརཏི དསྶིཏཱཏི དཊྛབྦཱ. ཨུཙྩཱསཡནསཡནམཧཱསཡནསཡནཱཏི ཝཱ ཨེཏསྨིཾ ཨཏྠེ ཨེཀསེསནཡེན ཨཡཾ ནིདྡེསོ ཀཏོ ཡཐཱ ‘‘ནཱམརཱུཔཔཙྩཡཱ སལཱ༹ཡཏན’’ནྟི (མ. ནི. ༣.༡༢༦; སཾ. ནི. ༢.༡; ཨུདཱ. ༡). ཨཱསནཀིརིཡཱཔུབྦཀཏྟཱ སཡནཀིརིཡཱཡ སཡནགྒཧཎེནེཝ ཨཱསནཾ གཧིཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཉྙེཧི གཱཧཱཔནེ ཨུཔནིཀྑིཏྟསཱདིཡནེ ཙ པཊིགྒཧཎཏྠོ ལབྦྷཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ན ཨུགྒཎྷཱཔེཏི, ན ཨུཔནིཀྑིཏྟཾ སཱདཱིཡཏཱི’’ཏི. ཨཐ ཝཱ ཏིཝིདྷཾ པཊིགྒཧཎཾ ཀཱཡེན ཝཱཙཱཡ མནསཱ. ཏཏྠ ཀཱཡེན པཊིགྒཧཎཾ ཨུགྒཎྷནཾ, ཝཱཙཱཡ པཊིགྒཧཎཾ ཨུགྒཧཱཔནཾ, མནསཱ པཊིགྒཧཎཾ སཱདིཡནནྟི ཏིཝིདྷམྤི པཊིགྒཧཎཾ སཱམཉྙནིདྡེསེན, ཨེཀསེསནཡེན ཝཱ གཧེཏྭཱ ‘‘པཊིགྒཧཎཱ’’ཏི ཝུཏྟནྟི ཨཱཧ ‘‘ནེཝ ནཾ ཨུགྒཎྷཱཏཱི’’ཏིཨཱདི. ཨེས ནཡོ ‘‘ཨཱམཀདྷཉྙཔཊིགྒཧཎཱ’’ཏིཨཱདཱིསུཔི. ནཱིཝཱརཱདིཨུཔདྷཉྙསྶ སཱལིཡཱདིམཱུལདྷཉྙནྟོགདྷཏྟཱ ཝུཏྟཾ ‘‘སཏྟཝིདྷསྶཱ’’ཏི. ‘‘ཨནུཛཱནཱམི བྷིཀྑཝེ པཉྩ ཝསཱནི བྷེསཛྫཱནི ཨཙྪཝསཾ མཙྪཝསཾ སུསུཀཱཝསཾ སཱུཀརཝསཾ གདྲབྷཝས’’ནྟི (མཧཱཝ. ༢༦༢) ཝུཏྟཏྟཱ ཨིདཾ ཨོདིསྶ ཨནུཉྙཱཏཾ ནཱམ, ཏསྶ པན ‘‘ཀཱལེ པཊིགྒཧིཏ’’ནྟི (མཧཱཝ. ༢༦༢) ཝུཏྟཏྟཱ པཊིགྒཧཎཾ ཝཊྚཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཉྙཏྲ ཨོདིསྶ ཨནུཉྙཱཏཱ’’ཏི.

ཨཀྐམཏཱིཏི ནིཔྤཱིལེ༹ཏི. པུབྦབྷཱགེ ཨཀྐམཏཱིཏི སམྦནྡྷོ. ཧདཡནྟི ནཱལི༹ཨཱདིམཱནབྷཱཛནཱནཾ ཨབྦྷནྟརཾ. ཏིལཱདཱིནཾ ནཱལི༹ཨཱདཱིཧི མིནནཀཱལེ ཨུསྶཱཔིཏསིཁཱཡེཝ སིཁཱ, ཏསྶཱ བྷེདོ ཧཱཔནཾ. ཀེཙཱིཏི སཱརསམཱསཱཙརིཡཱ, ཨུཏྟརཝིཧཱརཝཱསིནོ ཙ.

ཝདྷོཏི མུཊྛིཔྤཧཱརཀསཱཏཱལ༹ནཱདཱིཧི ཧིཾསནཾ, ཝིཧེཋནནྟི ཨཏྠོ. ཝིཧེཋནཏྠོཔི ཧི ཝདྷསདྡོ དིསྶཏི ‘‘ཨཏྟཱནཾ ཝདྷིཏྭཱ ཝདྷིཏྭཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཱཙི. ༨༨༠). ཡཐཱ ཧི ཨཔྤཊིགྒཧབྷཱཝསཱམཉྙེ སཏིཔི པབྦཛིཏེཧི ཨཔྤཊིགྒཧིཏབྦཝཏྠུཝིསེསབྷཱཝསནྡསྶནཏྠཾ ཨིཏྠིཀུམཱརིདཱསིདཱསཱདཡོ ཝིབྷཱགེན ཝུཏྟཱ, ཨེཝཾ པརསྶཧརཎབྷཱཝཏོ ཨདིནྣཱདཱནབྷཱཝསཱམཉྙེ སཏིཔི ཏུལཱཀཱུཊཱདཡོ ཨདིནྣཱདཱནཝིསེསབྷཱཝདསྶནཏྠཾ ཝིབྷཱགེན ཝུཏྟཱ, ན ཨེཝཾ པཱཎཱཏིཔཱཏཔརིཡཱཡསྶ ཝདྷསྶ པུནགྒཧཎེ པཡོཛནཾ ཨཏྠི. ‘‘ཏཏྠ སཡངྐཱརོ, ཨིདྷ པརཾཀཱརོ’’ཏི ཙ ན སཀྐཱ ཝཏྟུཾ ‘‘ཀཱཡཝཙཱིཔཡོགསམུཊྛཱཔིཀཱ ཙེཏནཱ ཚཔྤཡོགཱ’’ཏི ཙ ཝུཏྟཏྟཱ. ཏསྨཱ ཡཐཱཝུཏྟོཡེཝ ཨཏྠོ སུནྡརཏརོ. ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘ཝདྷོཏི མཱརཎ’’ནྟི ཝུཏྟཾ, ཏམྤི པོཐནམེཝ སནྡྷཱཡཱཏི ཙ སཀྐཱ ཝིཉྙཱཏུཾ མཱརཎ-སདྡསྶ ཝིཧིཾསནེཔི དིསྶནཏོ.

ཨེཏྟཱཝཏཱཏི ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏཾ པཧཱཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ‘‘ཚེདན…པེ… སཧསཱཀཱརཱ པཊིཝིརཏོ’’ཏི ཨེཏཔརིམཱཎེན པཱཋེན. ཨནྟརཱབྷེདཾ ཨགྒཧེཏྭཱ པཱལི༹ཡཾ ཨཱགཏནཡེན ཚབྦཱིསཏིསིཀྑཱཔདསངྒཧཾ ཡེབྷུཡྻེན སིཀྑཱཔདཱནཾ ཨཝིབྷཏྟཏྟཱ ཙཱུལ༹སཱིལཾ ནཱམ. དེསནཱཝསེན ཧི ཨིདྷ ཙཱུལ༹མཛ྄ཛྷིམཱདིབྷཱཝོ ཨདྷིཔྤེཏོ, ན དྷམྨཝསེན. ཏཐཱ ཧི ཨིདྷ སངྑིཏྟེན ཨུདྡིཊྛཱནཾ སིཀྑཱཔདཱནཾ ཨཝིབྷཏྟཱནཾ ཝིབྷཛནཝསེན མཛ྄ཛྷིམསཱིལདེསནཱ པཝཏྟཱ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘མཛ྄ཛྷིམསཱིལཾ ཝིཏྠཱརེནྟོ’’ཏི.

ཙཱུལ༹སཱིལཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

མཛ྄ཛྷིམསཱིལཝཎྞནཱ

༡༡. ཏཏྠ ཡཐཱཏི ཨོཔམྨཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཝཱཏི ཝིཀཔྤནཏྠེ. པནཱཏི ཝཙནཱལངྐཱརེ. ཨེཀེཏི ཨཉྙེ. བྷོནྟོཏི སཱདྷཱུནཾ པིཡསམུདཱཧཱརོ. སཱདྷཝོ ཧི པརེ ‘‘བྷོནྟོ’’ཏི ཝཱ, ‘‘དེཝཱནཾ པིཡཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨཱཡསྨནྟོ’’ཏི ཝཱ སམཱལཔནྟི. ཡཾ ཀིཉྩི པབྦཛྫཾ ཨུཔགཏཱ སམཎཱ. ཛཱཏིམཏྟེན བྲཱཧྨཎཱ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཨུསྶཱཧཾ ཀཏྭཱ མམ ཝཎྞཾ ཝདམཱནོཔི པུཐུཛྫནོ ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏཾ པཧཱཡ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ པརཱནུདྡེསིཀནཡེན ཝཱ ཡཐཱ པནེཀེ བྷོནྟོ སམཎབྲཱཧྨཎབྷཱཝཾ པཊིཛཱནམཱནཱ, པརེཧི ཙ ཏཐཱསམྦྷཱཝིཡམཱནཱ ཏདནུརཱུཔཔཊིཔཏྟིཾ ཨཛཱནནཏོ, ཨསམཏྠཏོ ཙ ན ཨབྷིསམྦྷུཎནྟི, ན ཨེཝམཡཾ, ཨཡཾ པན སམཎོ གོཏམོ སབྦཐཱཔི སམཎསཱརུཔྤཔཊིཔདཾ པཱུརེསིཡེཝཱཏི ཨེཝཾ ཨཉྙུདྡེསིཀནཡེན ཝཱ སབྦཐཱཔི ཨཱཙཱརསཱིལམཏྟམེཝ ཝདེཡྻུཾ, ན ཏདུཏྟརིནྟི.

བཱིཛགཱམབྷཱུཏགཱམསམཱརམྦྷཔདེ སདྡཀྐམེན ཨཔྤདྷཱནབྷཱུཏོཔི བཱིཛགཱམབྷཱུཏགཱམོ ནིདྡིསིཏབྦཏཱཡ པདྷཱནབྷཱཝཾ པཊིལབྷཏི. ཨཉྙོ ཧི སདྡཀྐམོ ཨཉྙོ ཨཏྠཀྐམོཏི ཨཱཧ ‘‘ཀཏམོ སོ བཱིཛགཱམབྷཱུཏགཱམོ’’ཏི. ཏསྨིཉྷི ཝིབྷཏྟེ ཏབྦིསཡཏཱཡ སམཱརམྦྷོཔི ཝིབྷཏྟོཝ ཧོཏཱིཏི. ཏེནེཝཱཧ བྷགཝཱ ‘‘མཱུལབཱིཛ’’ནྟིཨཱདི. མཱུལམེཝ བཱིཛཾ མཱུལབཱིཛཾ, མཱུལཾ བཱིཛཾ ཨེཏསྶཱཏིཔི མཱུལབཱིཛཾ. སེསེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཕལུ༹བཱིཛནྟི པབྦབཱིཛཾ. པཙྩཡནྟརསམཝཱཡེ སདིསཕལུཔྤཏྟིཡཱ ཝིསེསཀཱརཎབྷཱཝཏོ ཝིརུཧཎསམཏྠེ སཱརཕལེ ནིརུལ༹ྷོ བཱིཛ-སདྡོ ཏདཏྠསཾསིདྡྷིཡཱ མཱུལཱདཱིསུཔི ཀེསུཙི པཝཏྟཏཱིཏི མཱུལཱདིཏོ ནིཝཏྟནཏྠཾ ཨེཀེན བཱིཛ-སདྡེན ཝིསེསེཏྭཱ ཝུཏྟཾ ‘‘བཱིཛབཱིཛ’’ནྟི. ‘‘རཱུཔརཱུཔཾ, དུཀྑདུཀྑ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༤.༣༢༧) ཙ ཡཐཱ. ཀསྨཱ པནེཏྠ བཱིཛགཱམབྷཱུཏགཱམཾ པུཙྪིཏྭཱ བཱིཛགཱམོ ཨེཝ ཝིབྷཏྟོཏི? ན ཁོ པནེཏཾ ཨེཝཾ དཊྛབྦཾ. ནནུ ཨཝོཙུམྷ ‘‘མཱུལམེཝ བཱིཛཾ མཱུལབཱིཛཾ, མཱུལཾ བཱིཛཾ ཨེཏསྶཱཏིཔི མཱུལབཱིཛནྟི’’. ཏཏྠ པུརིམེན བཱིཛགཱམོ ནིདྡིཊྛོ, དུཏིཡེན བྷཱུཏགཱམོ, དུཝིདྷོཔེས སཱམཉྙནིདྡེསེན, མཱུལབཱིཛཉྩ མཱུལབཱིཛཉྩ མཱུལབཱིཛནྟི ཨེཀསེསནཡེན ཝཱ པཱལི༹ཡཾ ནིདྡིཊྛོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘སབྦཉྷེཏ’’ནྟིཨཱདི.

༡༢. ‘‘སནྣིདྷིཀཏསྶཱ’’ཏི ཨེཏེན ‘‘སནྣིདྷིཀཱརཔརིབྷོག’’ནྟི ཨེཏྠ ཀཱར-སདྡསྶ ཀམྨཏྠཏཾ དསྶེཏི. ཡཐཱ ཝཱ ‘‘ཨཱཙཡཾགམིནོ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ཨནུནཱསིཀལོཔེན ‘‘ཨཱཙཡགཱམིནོ’’ཏི (དྷ. ས. ༡༠) ནིདྡེསོ ཀཏོ, ཨེཝཾ ‘‘སནྣིདྷིཀཱརཾ པརིབྷོག’’ནྟི ཝཏྟབྦེ ཨནུནཱསིཀལོཔེན ‘‘སནྣིདྷིཀཱརཔརིབྷོག’’ནྟི ཝུཏྟཾ, སནྣིདྷིཾ ཀཏྭཱ པརིབྷོགནྟི ཨཏྠོ.

སམྨཱ ཀིལེསེ ལིཁཏཱིཏི སལླེཁོ, སུཏྟནྟནཡེན པཊིཔཏྟི. པརིཡཱཡཏི ཀཔྤཱིཡཏཱིཏི པརིཡཱཡོ, ཀཔྤིཡཝཱཙཱནུསཱརེན པཊིཔཏྟི. ཀིལེསེཧི ཨཱམསིཏབྦཏོ ཨཱམིསཾ, ཡཾ ཀིཉྩི ཨུཔབྷོགཱརཧཾ ཝཏྠུ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཨཱམིསནྟི ཝུཏྟཱཝསེས’’ནྟི. ནཡདསྶནཉྷེཏཾ སནྣིདྷིཝཏྠཱུནཾ. ཨུདཀཀདྡམེཏི ཨུདཀེ ཙ ཀདྡམེ ཙ. ཨཙྪཐཱཏི ནིསཱིདཐ. གཱིཝཱཡཱམཀནྟི གཱིཝཾ ཨཱཡམིཏྭཱ, ཡཐཱ ཙ བྷུཏྟེ ཨཏིབྷུཏྟཏཱཡ གཱིཝཱ ཨཱཡམིཏབྦཱཝ ཧོཏི, ཨེཝནྟི ཨཏྠོ. ཙཏུབྷཱགམཏྟནྟི ཀུཌུབམཏྟཾ. ‘‘ཀཔྤིཡཀུཊིཡ’’ནྟིཨཱདི ཝིནཡཝསེན ཝུཏྟཾ.

༡༣. ཨེཏྟཀམྤཱིཏི ཝིནིཙྪཡཝིཙཱརཎཱཝཏྠུཀིཏྟནམྤི. པཡོཛནམཏྟམེཝཱཏི པདཏྠཡོཛནམཏྟམེཝ. ཡསྶ པན པདསྶ ཝིཏྠཱརཀཐཾ ཝིནཱ ན སཀྐཱ ཨཏྠོ ཝིཉྙཱཏུཾ, ཏཏྠ ཝིཏྠཱརཀཐཱཔི པདཏྠསངྒཧམེཝ གཙྪཏི. ཀུཏཱུཧལཝསེན པེཀྑིཏབྦཏོ པེཀྑཱ, ནཊསཏྠཝིདྷིནཱ ནཊཱནཉྩ པཡོགོ. ནཊསམཱུཧེན པན ཛནསམཱུཧེ ཀརཎཝསེན ‘‘ནཊསམཛྫ’’ནྟི ཝུཏྟཾ, སཱརསམཱསེ ‘‘པེཀྑཱ མཧ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. གྷནཏཱལ༹ཾ ནཱམ དཎྜམཡཏཱལ༹ཾ, སིལཱསལཱཀཏཱལ༹ཾ ཝཱ. ཨེཀེཏི སཱརསམཱསཱཙརིཡཱ, ཨུཏྟརཝིཧཱརཝཱསིནོ ཙ. ཡཐཱ ཙེཏྠ, ཨེཝཾ ཨིཏོ པརེསུཔི ‘‘ཨེཀེ’’ཏི ཨཱགཏཊྛཱནེསུ. ཙཏུརསྶཨམྦཎཀཏཱལ༹ཾ ནཱམ རུཀྑསཱརདཎྜཱདཱིསུ ཡེན ཀེནཙི ཙཏུརསྶཨམྦཎཀཾ ཀཏྭཱ ཙཏཱུསུ པསྶེསུ ཙམྨེན ཨོནནྡྷིཏྭཱ ཀཏཝཱདིཏཾ. ཨབྦྷོཀྐིརཎཾ རངྒབལཱིཀརཎཾ, ཡཱ ‘‘ནནྡཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. སོབྷནཀརནྟི སོབྷནཀརཎཾ, ‘‘སོབྷནགྷརཀ’’ནྟི སཱརསམཱསེ ཝུཏྟཾ. ཙཎྜཱལཱནམིདནྟི ཙཎྜཱལཾ. སཱཎེ ཨུདཀེན ཏེམེཏྭཱ ཨཉྙམཉྙཾ ཨཱཀོཊནཀཱིལཱ༹ སཱཎདྷོཝནཾ. ཨིནྡཛཱལེནཱཏི ཨཊྛིདྷོཝནམནྟཾ པརིཛཔྤིཏྭཱ ཡཐཱ པརེ ཨཊྛཱིནིཡེཝ པསྶནྟི, ཨེཝཾ ཏཙཱདཱིནཾ ཨནྟརདྷཱཔནམཱཡཱཡ. སཀཊབྱཱུཧཱདཱིཏི ཨཱདི-སདྡེན ཙཀྐཔདུམཀལཱི༹རབྱཱུཧཱདིཾ སངྒཎྷཱཏི.

༡༤. པདཱནཱིཏི སཱརཱིནཾ པཏིཊྛཱནཊྛཱནཱནི. དསཔདཾ ནཱམ དྭཱིཧི པནྟཱིཧི ཝཱིསཏིཡཱ པདེཧི ཀཱིལ༹ནཛཱུཏཾ. པཱསཀཾ ཝུཙྩཏི ཚསུ པསྶེསུ ཨེཀེཀཾ ཡཱཝ ཚཀྐཾ དསྶེཏྭཱ ཀཏཀཱིལ༹ནཀཾ, ཏཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཡཐཱལདྡྷཾ ཨེཀཀཱདིཝསེན སཱརིཡོ ཨཔནེནྟཱ ཨུཔནེནྟཱ ཙ ཀཱིལ༹ནྟི. གྷཊེན ཀཱིལཱ༹ གྷཊིཀཱཏི ཨེཀེ. བཧཱུསུ སལཱཀཱསུ ཝིསེསརཧིཏཾ ཨེཀཾ སལཱཀཾ གཧེཏྭཱ ཏཱསུ པཀྑིཔིཏྭཱ པུན ཏསྶེཝ ཨུདྡྷརཎཾ སལཱཀཧཏྠནྟི ཨེཀེ. པཎྞེན ཝཾསཱཀཱརེན ཀཏཱ ནཱལི༹ཀཱ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཏཾ དྷམནྟཱ’’ཏི. ‘‘པུཙྪནྟསྶ མུཁཱགཏཾ ཨཀྑརཾ གཧེཏྭཱ ནཊྛམུཏྟི ལཱབྷཱལཱབྷཱདིཛཱནནཀཱིལཱ༹ ཨཀྑརིཀཱ’’ཏིཔི ཝདནྟི. ‘‘ཝཱདིཏཱནུརཱུཔཾ ནཙྩནཾ གཱཡནཾ ཝཱ ཡཐཱཝཛྫཾ’’ ཏིཔི ཝདནྟི. ‘‘ཨེཝཾ ཀཏེ ཛཡོ བྷཝིསྶཏི, ཨཉྙཐཱ པརཱཛཡོ’’ཏི ཛཡཔརཱཛཡེ པུརཀྑཏྭཱ པཡོགཀརཎཝསེན པརིཧཱརཔཐཱདཱིནམྤི ཛཱུཏཔམཱདཊྛཱནབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ. པངྒཙཱིརཱདཱིཧིཔི ཝཾསཱདཱིཧི ཀཱཏབྦཀིཙྩསིདྡྷིཨསིདྡྷིཛཡཔརཱཛཡཱཝཧོ པཡོགོ ཝུཏྟོཏི དཊྛབྦཾ. ‘‘ཡཐཱཝཛྫ’’ནྟི ཙ ཀཱཎཱདཱིཧི སདིསཏཱཀཱརདསྶནེཧི ཛཡཔརཱཛཡཝསེན ཛཱུཏཀཱིལི༹ཏབྷཱཝེན ཝུཏྟཾ.

༡༥. ཝཱལ༹རཱུཔཱནཱིཏི ཨཱཧརིམཱནི ཝཱལ༹རཱུཔཱནི. ‘‘ཨཀཔྤིཡམཉྩོཝ པལླངྐོ’’ཏི སཱརསམཱསེ. ཝཱནཝིཙིཏྟནྟི བྷིཏྟིཙྪདཱདིཝསེན ཝཱནེན ཝིཙིཏྲཾ. རུཀྑཏཱུལལཏཱཏཱུལཔོཊཀཱིཏཱུལཱནཾ ཝསེན ཏིཎྞཾ ཏཱུལཱནཾ. ཨུདྡལོམིཡཾ ཀེཙཱིཏི སཱརསམཱསཱཙརིཡཱ, ཨུཏྟརཝིཧཱརཝཱསིནོ ཙ. ཏཐཱ ཨེཀནྟལོམིཡཾ. ཀོསེཡྻཀཊྚིསྶམཡནྟི ཀོསེཡྻཀསྶཊམཡཾ. སུདྡྷཀོསེཡྻནྟི རཏནཔརིསིབྦནརཧིཏཾ. ‘‘ཋཔེཏྭཱ ཏཱུལིཀ’’ནྟི ཨེཏེན རཏནཔརིསིབྦནརཧིཏཱཔི ཏཱུལིཀཱ ན ཝཊྚཏཱིཏི དཱིཔེཏི. ‘‘རཏནཔརིསིབྦིཏཱནཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ཡཱནི རཏནཔརིསིབྦིཏཱནི, ཏཱནི བྷཱུམཏྠརཎཝསེན, ཡཐཱནུརཱུཔཾ མཉྩཔཱིཋཱདཱིསུ ཙ ཨུཔནེཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི དཱིཔིཏཾ ཧོཏི. ཨཛིནཙམྨེཧཱིཏི ཨཛིནམིགཙམྨེཧི. ཏཱནི ཀིར ཙམྨཱནི སུཁུམཱནི, ཏསྨཱ དུཔཊྚཏིཔཊྚཱནི ཀཏྭཱ སིབྦནྟི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཛིནཔྤཝེཎཱི’’ཏི. ཝུཏྟནཡེནཱཏི ཝིནཡེ ཝུཏྟནཡེན.

༡༦. ཨལངྐཱརཉྫནམེཝ ན བྷེསཛྫཾ མཎྜནཱནུཡོགསྶ ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱ. མཱལཱ-སདྡོ སཱསནེ སུདྡྷཔུཔྥེསུཔི ནིརུལ༹ྷོཏི ཨཱཧ ‘‘བདྡྷམཱལཱ ཝཱ’’ཏི. མཏྟིཀཀཀྐནྟི ཨོསདྷེཧི ཨབྷིསངྑཏཾ ཡོགམཏྟིཀཀཀྐཾ. ཙལིཏེཏི ཀུཔིཏེ. ལོཧིཏེ སནྣིསིནྣེཏི དུཊྛལོཧིཏེ ཁཱིཎེ.

༡༧. དུགྒཏིཏོ སཾསཱརཏོ ཙ ནིཡྻཱཏི ཨེཏེནཱཏི ནིཡྻཱནཾ, སགྒམགྒོ མོཀྑམགྒོ ཙ. ཏཾ ནིཡྻཱནཾ ཨརཧཏི, ནིཡྻཱནེ ཝཱ ནིཡུཏྟཱ, ནིཡྻཱནཾ ཝཱ ཕལབྷཱུཏཾ ཨེཏིསྶཱ ཨཏྠཱིཏི ནིཡྻཱནིཀཱ, ཝཙཱིདུཙྩརིཏསཾཀིལེསཏོ ནིཡྻཱཏཱིཏི ཝཱ ཨཱི-ཀཱརསྶ རསྶཏྟཾ, ཡ-ཀཱརསྶ ཙ ཀ-ཀཱརཾ ཀཏྭཱ ནིཡྻཱནིཀཱ, ཙེཏནཱཡ སདྡྷིཾ སམྥཔྤལཱཔཱ ཝེརམཎི. ཏཔྤཊིཔཀྑཏོ ཨནིཡྻཱནིཀཱ, ཏསྶཱ བྷཱཝོ ཨནིཡྻཱནིཀཏྟཾ, ཏསྨཱ ཨནིཡྻཱནིཀཏྟཱ. ཏིརཙྪཱནབྷཱུཏཱཏི ཏིརོཀརཎབྷཱུཏཱ. ཀམྨཊྛཱནབྷཱཝེཏི ཨནིཙྩཏཱཔཊིསཾཡུཏྟཙཏུསཙྩཀམྨཊྛཱནབྷཱཝེ. སཧ ཨཏྠེནཱཏི སཱཏྠཀཾ, ཧིཏཔཊིསཾཡུཏྟནྟི ཨཏྠོ. ཝིསིཁཱཏི གྷརསནྣིཝེསོ, ཝིསིཁཱགཧཎེན ཙ ཏནྣིཝཱསིནོ གཧིཏཱ ‘‘གཱམོ ཨཱགཏོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘སཱུརཱ སམཏྠཱ’’ཏི, ‘‘སདྡྷཱ པསནྣཱ’’ཏི ཙ. ཀུམྦྷཊྛཱནཱཔདེསེན ཀུམྦྷདཱསིཡོ ཝུཏྟཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཀུམྦྷདཱསཱིཀཐཱ ཝཱ’’ཏི. ཨུཔྤཏྟིཋིཏིསམྦྷཱརཱདིཝསེན ལོཀཾ ཨཀྑཱཡཏཱིཏི ལོཀཀྑཱཡིཀཱ.

༡༨. སཧིཏནྟི པུབྦཱཔརཱཝིརུདྡྷཾ.

༡༩. དཱུཏསྶ ཀམྨཾ དཱུཏེཡྻཾ, ཏསྶ ཀཐཱ དཱུཏེཡྻཀཐཱ.

༢༠. ཏིཝིདྷེནཱཏི སཱམནྟཛཔྤནཨིརིཡཱཔཐསནྣིསྶིཏཔཙྩཡཔཊིསེཝནབྷེདཏོ ཏིཔྤཀཱརེན. ཝིམྷཱཔཡནྟཱིཏི ‘‘ཨཧོ ཨཙྪརིཡཔུརིསོ’’ཏི ཨཏྟནི པརེསཾ ཝིམྷཡཾ ཨུཔྤཱདེནྟི. ལཔནྟཱིཏི ཨཏྟཱནཾ, དཱཡཀཾ ཝཱ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཡཐཱ སོ ཀིཉྩི དདཱཏི, ཨེཝཾ ཨུཀྐཱཙེཏྭཱ ཀཐེནྟི. ནིམིཏྟེན ཙརནྟི, ནིམིཏྟཾ ཝཱ ཀརོནྟཱིཏི ནེམིཏྟིཀཱ ནིམིཏྟནྟི ཙ པརེསཾ པཙྩཡ དཱནསཉྙུཔྤཱདཀཾ ཀཱཡཝཙཱིཀམྨཾ ཝུཙྩཏི. ནིཔྤིཾསནྟཱིཏི ནིཔྤེསཱ, ནིཔྤེསཱཡེཝ ནིཔྤེསིཀཱ, ནིཔྤེསོཏི ཙ སཋཔུརིསོ ཝིཡ ལཱབྷསཀྐཱརཏྠཾ ཨཀྐོསཁུཾསནུཔྤཎྜནཔརཔིཊྛིམཾསིཀཏཱདི.

མཛ྄ཛྷིམསཱིལཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

མཧཱསཱིལཝཎྞནཱ

༢༡. ཨངྒཱནི ཨཱརབྦྷ པཝཏྟཏྟཱ ཨངྒསཧཙརིཏཾ སཏྠཾ ‘‘ཨངྒ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ནིམིཏྟནྟི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཀེཙི པན ‘‘ཨངྒནྟི ཨངྒཝིཀཱར’’ནྟི ཝདནྟི, པརེསཾ ཨངྒཝིཀཱརདསྶནེནཱཔི ལཱབྷཱལཱབྷཱདིཝིཛྫཱཏི. པཎྜུརཱཛཱཏི དཀྑིཎཱམདྷུརཱདྷིཔཏི. ‘‘མཧནྟཱན’’ནྟི ཨེཏེན ཨཔྤཀཾ ནིམིཏྟཾ, མཧནྟཾ ནིམིཏྟཾ ཨུཔྤཱཏོཏི དསྶེཏི. ཨིདཾ ནཱམ པསྶཏཱིཏི ཡོ ཝསབྷཾ ཀུཉྫརཾ པཱསཱདཾ པབྦཏཾ ཝཱ ཨཱརུལ༹ྷཾ སུཔིནེ ཨཏྟཱནཾ པསྶཏི, ཏསྶ ཨིདཾ ནཱམ ཕལཾ ཧོཏཱིཏི. སུཔིནཀནྟི སུཔིནསཏྠཾ. ཨངྒསམྤཏྟིཝིཔཏྟིདསྶནམཏྟེན ཨཱདིསནཾ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨངྒ’’ནྟི ཨིམིནཱ, ‘‘ལཀྑཎ’’ནྟི ཨིམིནཱ པན མཧཱནུབྷཱཝཏཱནིཔྥཱདཀཨངྒལཀྑཎཝིསེསདསྶནེནཱཏི ཨཡམེཏེསཾ ཝིསེསོཏི. ཨཧཏེཏི ནཝེ. ཨིཏོ པཊྛཱཡཱཏི དེཝརཀྑསམནུསྶཱདིབྷེདེན ཝིཝིདྷཝཏྠབྷཱགེ ཨིཏོ ཝཱ ཨེཏྟོ ཝཱ སཉྪིནྣེ ཨིདཾ ནཱམ བྷོགཱདི ཧོཏཱིཏི. དབྦིཧོམདཱིནི ཧོམསྶུཔཀརཎཱདིཝིསེསེཧི ཕལཝིསེསདསྶནཝསེན པཝཏྟཱནི. ཨགྒིཧོམཾ ཝུཏྟཱཝསེསསཱདྷནཝསེན པཝཏྟཾ ཧོམཾ. ཨངྒལཊྛིནྟི སརཱིརཾ. ཨབྦྷིནོ སཏྠཾ ཨབྦྷེཡྻཾ, མཱསུརཀྑེན ཀཏོ གནྠོ མཱསུརཀྑོ. བྷཱུརིཝིཛྫཱ སསྶབུདྡྷིཀརཎཝིཛྫཱཏི སཱརསམཱསེ. སཔཀྑཀ…པེ… ཙཏུཔྤདཱནནྟི པིངྒལམཀྑིཀཱདིསཔཀྑཀ གྷརགོལིཀཱདིཨཔཀྑཀདེཝམནུསྶཀོཉྩཱདིདྭིཔདཀཀཎྚཀཛམྦུཀཱདིཙཏུཔྤདཱནཾ.

༢༣. ‘‘ཨསུཀདིཝསེ’’ཏི ‘‘པཀྑསྶ དུཏིཡེ ཏཏིཡེ’’ཏིཨཱདི ཏིཐིཝསེན ཝུཏྟཾ. ཨསུཀནཀྑཏྟེནཱཏི རོཧིཎཱིཨཱདིནཀྑཏྟཡོགཝསེན.

༢༤. ཨུཀྐཱནཾ པཏནནྟི ཨུཀྐོབྷཱསཱནཾ པཏནཾ. ཝཱཏསངྒྷཱཏེསུ ཧི ཝེགེན ཨཉྙམཉྙཾ སངྒྷཊྚེནྟེསུ དཱིཔཀོབྷཱསོ ཝིཡ ཨོབྷཱསོ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ཨཱཀཱསཏོ པཏཏི, ཏཏྠཱཡཾ ཨུཀྐཱཔཱཏཝོཧཱརོ. ཨཝིསུདྡྷཏཱ ཨབྦྷམཧིཀཱདཱིཧི.

༢༥. དྷཱརཱནུཔཝེཙྪནཾ ཝསྶནཾ. ཧཏྠེན ཨདྷིཔྤེཏཝིཉྙཱཔནཾ ཧཏྠམུདྡཱ, ཏཾ པན ཨངྒུལིསངྐོཙནེན གཎནཱཡེཝ. པཱརསིཀ མིལཀྑཀཱདཡོ ཝིཡ ནཝནྟཝསེན གཎནཱ ཨཙྪིདྡཀགཎནཱ. སཊུཔྤཱདནཱདཱིཏི ཨཱདི-སདྡེན ཝོཀལནབྷཱགཧཱརཱདིཀེ སངྒཎྷཱཏི. ཙིནྟཱཝསེནཱཏི ཝཏྠུཾ ཨནུསནྡྷིཉྩ སཡམེཝ ཙིརེན ཙིནྟེཏྭཱ ཀརཎཝསེན ཙིནྟཱཀཝི ཝེདིཏབྦོ, ཀིཉྩི སུཏྭཱ སུཏེན ཨསྶུཏཾ ཨནུསནྡྷེཏྭཱ ཀརཎཝསེན སུཏཀཝི, ཀཉྩི ཨཏྠཾ ཨུཔདྷཱརེཏྭཱ ཏསྶ སངྑིཔནཝིཏྠཱརཎཱདིཝསེན ཨཏྠཀཝི, ཡཾ ཀིཉྩི པརེན ཀཏཾ ཀབྦཾ ནཱཊཀཾ ཝཱ དིསྭཱ ཏཾ སདིསམེཝ ཨཉྙཾ ཨཏྟནོ ཋཱནུཔྤཏྟིཀཔཊིབྷཱནེན ཀརཎཝསེན པཊིབྷཱནཀཝི ཝེདིཏབྦོ.

༢༦. པརིགྒཧབྷཱཝེན དཱརིཀཱཡ གཎྷཱཔནཾ ཨཱཝཱཧནཾ. ཏཐཱ དཱཔནཾ ཝིཝཱཧནཾ. དེསནྟརེ དིགུཎཏིགུཎཱདིགཧཎཝསེན བྷཎྜཔྤཡོཛནཾ པཡོགོ. ཏཏྠ ཝཱ ཨཉྙཏྠ ཝཱ ཡཐཱཀཱལཔརིཙྪེདཾ ཝཌྜྷིགཧཎཝསེན པཡོཛནཾ ཨུདྡྷཱརོ. ‘‘བྷཎྜམཱུལརཧིཏཱནཾ ཝཱཎིཛྫཾ ཀཏྭཱ ཨེཏྟཀེནུདཡེན སཧ མཱུལཾ དེཐཱཏི དྷནདཱནཾ པཡོགོ, ཏཱཝཀཱལིཀདཱནཾ ཨུདྡྷཱརོ’’ཏི ཙ ཝདནྟི. ཏཱིཧི ཀཱརཎེཧཱིཏི ཨེཏྠ ཝཱཏེན, པཱཎཀེཧི ཝཱ གབྦྷེ ཝིནསྶནྟེ ན པུརིམཀམྨུནཱ ཨོཀཱསོ ཀཏོ, ཏཔྤཙྩཡཱ ཀམྨཾ ཝིཔཙྩཏི. སཡམེཝ པན ཀམྨུནཱ ཨོཀཱསེ ཀཏེ ན ཨེཀནྟེན ཝཱཏོ པཱཎཀཱ ཝཱ ཨཔེཀྑིཏབྦཱཏི ཀམྨསྶ ཝིསུཾ ཀཱརཎབྷཱཝོ ཝུཏྟོཏི དཊྛབྦཾ. ནིབྦཱཔནཱིཡནྟི ཨུཔསམཀརཾ. པཊིཀམྨནྟི ཡཐཱ ཏེ ན ཁཱདནྟི, ཏཐཱ པཊིཀརཎཾ. པརིཝཏྟནཏྠནྟི ཨཱཝུདྷཱདིནཱ སཧ ཨུཀྑིཏྟཧཏྠསྶ ཨུཀྑིཔནཝསེན པརིཝཏྟནཏྠཾ. ཨིཙྪིཏཏྠསྶ དེཝཏཱཡ ཀཎྞེ ཀཐནཝསེན ཛཔྤནཾ ཀཎྞཛཔྤནནྟི. ཨཱདིཙྩཔཱརིཙརིཡཱཏི ཀརཝཱིརམཱལཱཧི པཱུཛཾ ཀཏྭཱ སཀལདིཝསཾ ཨཱདིཙྩཱབྷིམུཁཱཝཊྛཱནེན ཨཱདིཙྩསྶ པརིཙརཎཾ. ‘‘སིརཝ྄ཧཱཡན’’ནྟི ཀེཙི པཋནྟི, ཏསྶཏྠོམནྟཾ པརིཛཔྤིཏྭཱ སིརསཱ ཨིཙྪིཏསྶ ཨཏྠསྶ ཨཝ྄ཧཱཡནནྟི.

༢༧. སམིདྡྷིཀཱལེཏི ཨཱཡཱཙིཏསྶ ཨཏྠསྶ སིདྡྷིཀཱལེ. སནྟིཔཊིསྶཝཀམྨནྟི དེཝཏཱཡཱཙནཱཡ ཡཱ སནྟི པཊིཀཏྟབྦཱ, ཏསྶཱ པཊིཉྙཱཔཊིསྶཝཀམྨཀརཎཾ, སནྟིཡཱ ཨཱཡཱཙནཔྤཡོགོཏི ཨཏྠོ. ཏསྨིནྟི པཊིསྶཝཕལབྷཱུཏེ ཡཐཱབྷིཔཏྠིཏཀམྨསྨིཾ, ཡཾ ‘‘སཙེ མེ ཨིདཾ ནཱམ སམིཛ྄ཛྷིསྶཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏསྶཱཏི སནྟིཔཊིསྶཝསྶ, ཡོ ‘‘པཎིདྷཱི’’ཏི ཙ ཝུཏྟོ. ཡཐཱཔཊིསྶཝཉྷི ཨུཔཧཱརེ ཀཏེ པཎིདྷི ཨཱཡཱཙནཱ ཀཏཱ ནིཡྻཱཏིཏཱ ཧོཏཱིཏི. ཨཙྪནྡིཀབྷཱཝམཏྟནྟི ཨིཏྠིཡཱ ཨཀཱམཀབྷཱཝམཏྟཾ. ལིངྒནྟི པུརིསལིངྒཾ. བལིཀམྨཀརཎཾ ཨུཔདྡཝཔཊིབཱཧནཏྠཉྩེཝ ཝཌྜྷིཨཱཝཧནཏྠཉྩ. དོསཱནནྟི པིཏྟཱདིདོསཱནཾ. ཨེཏྠ ཙ ཝམནནྟི པཙྪཊྚནཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཨུདྡྷཾཝིརེཙནནྟི ཝམནཾ ‘‘ཨུདྡྷཾ དོསཱནཾ ནཱིཧརཎ’’ནྟི ཝུཏྟཏྟཱ. ཏཐཱ ཝིརེཙནནྟི ཝིརེཙནམེཝ. ཨདྷོཝིརེཙནནྟི པན སུདྡྷིཝཏྠིཀསཱཝཏྠིཨཱདི ཝཏྠིཀིརིཡཱཔི ཨདྷིཔྤེཏཱ ‘‘ཨདྷོ དོསཱནཾ ནཱིཧརཎ’’ནྟི ཝུཏྟཏྟཱ. སཱིསཝིརེཙནཾ སེམྷནཱིཧརཎཱདི. པཊལཱནཱིཏི ཨཀྑིཔཊལཱནི. སལཱཀཝེཛྫཀམྨནྟི ཨཀྑིཝེཛྫཀམྨཾ, ཨིདཾ ཝུཏྟཱཝསེསསཱལཱཀིཡསངྒཧཎཏྠཾ ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦནྟི. ཏཔྤནཱདཡོཔི ཧི སཱལཱཀིཡཱནེཝཱཏི. མཱུལཱནི པདྷཱནཱནི རོགཱུཔསམེ སམཏྠཱནི བྷེསཛྫཱནི མཱུལབྷེསཛྫཱནི, མཱུལཱནཾ ཝཱ བྱཱདྷཱིནཾ བྷེསཛྫཱནི མཱུལབྷེསཛྫཱནི. མཱུལཱནུབནྡྷཝསེན ཧི དུཝིདྷོ བྱཱདྷི. མཱུལརོགེ ཙ ཏིཀིཙྪིཏེ ཡེབྷུཡྻེན ཨིཏརཾ ཝཱུཔསམཏཱིཏི. ‘‘ཀཱཡཏིཀིཙྪནཾ དསྶེཏཱི’’ཏི ཨིདཾ ཀོམཱརབྷཙྩསལླཀཏྟསཱལཱཀིཡཱདིཀརཎཝིསེསབྷཱུཏཏནྟཱིནཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝུཏྟཏྟཱ པཱརིསེསཝསེན ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ ཏདཝསེསཱཡ ཏནྟིཡཱཔི ཨིདྷ སངྒཧོ དཊྛབྦོ. སབྦཱནི ཙེཏཱནི ཨཱཛཱིཝཧེཏུཀཱནིཡེཝ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཱནི ‘‘མིཙྪཱཛཱིཝེན ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེནྟཱི’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ. ཡཾ པན ཏཏྠ ཏཏྠ པཱལི༹ཡཾ ‘‘ཨིཏི ཝཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏཏྠ ཨིཏཱིཏི པཀཱརཏྠེ ནིཔཱཏོ, ཝཱ-ཨིཏི ཝིཀཔྤནཏྠེ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི ཨིམིནཱ པཀཱརེན, ཨིཏོ ཨཉྙེ ན ཝཱཏི. ཏེན ཡཱནི ཨིཏོ བཱཧིརཀཔབྦཛིཏཱ སིཔྤཱཡཏནཝིཛྫཱཊྛཱནཱདཱིནི ཛཱིཝིཀོཔཱཡབྷཱུཏཱནི ཨཱཛཱིཝཔཀཏཱ ཨུཔཛཱིཝནྟི, ཏེསཾ པརིགྒཧོ ཀཏོཏི ཝེདིཏབྦོ.

མཧཱསཱིལཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

པུབྦནྟཀཔྤིཀསསྶཏཝཱདཝཎྞནཱ

༢༨. བྷིཀྑུསངྒྷེན ཝུཏྟཝཎྞོ ནཱམ ‘‘ཡཱཝཉྩིདཾ ཏེན བྷགཝཏཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝུཏྟཝཎྞོ. ཨེཏྠཱཡཾ སམྦནྡྷོ – ན བྷིཀྑཝེ ཨེཏྟཀཱ ཨེཝ བུདྡྷགུཎཱ, ཡེ ཏུམྷཱཀཾ པཱཀཊཱ, ཨཔཱཀཊཱ པན ‘‘ཨཏྠི བྷིཀྑཝེ ཨཉྙེ དྷམྨཱ’’ཏི ཝིཏྠཱརོ. ཏཏྠ ‘‘ཨིམེ དིཊྛིཊྛཱནཱ ཨེཝཾ གཧིཏཱ’’ཏིཨཱདིནཱ སསྶཏཱདིདིཊྛིཊྛཱནཱནཾ ཡཐཱགཧིཏཱཀཱརསུཉྙཏབྷཱཝཔྤཀཱསནཏོ, ‘‘ཏཉྩ པཛཱནནཾ ན པརཱམསཏཱི’’ཏི སཱིལཱདཱིནཉྩ ཨཔརཱམཱསནིཡྻཱནིཀབྷཱཝདཱིཔནེན ནིཙྩསཱརཱདིཝིརཧཔྤཀཱསནཏོ, ཡཱསུ ཝེདནཱསུ ཨཝཱིཏརཱགཏཱཡ བཱཧིརཀཱནཾ ཨེཏཱནི དིཊྛིཝིཔྥནྡིཏཱནི སམྦྷཝནྟི, ཏེསཾ པཙྩཡབྷཱུཏཱནཉྩ སམྨོཧཱདཱིནཾ ཝེདཀཀཱརཀསབྷཱཝཱབྷཱཝདསྶནམུཁེན སབྦདྷམྨཱནཾ ཨཏྟཏྟནིཡཏཱཝིརཧདཱིཔནཏོ, ཨནུཔཱདཱཔརིནིབྦཱནདཱིཔནཏོ ཙ ཨཡཾ དེསནཱ སུཉྙཏཱཝིབྷཱཝནཔྤདྷཱནཱཏི ཨཱཧ ‘‘སུཉྙཏཱཔཀཱསནཾ ཨཱརབྷཱི’’ཏི. པརིཡཏྟཱིཏི ཝིནཡཱདིབྷེདབྷིནྣཱ ཏནྟི. དེསནཱཏི ཏསྶཱ ཏནྟིཡཱ མནསཱཝཝཏྠཱཔིཏཱཡ ཝིབྷཱཝནཱ, ཡཐཱདྷམྨཾ དྷམྨཱབྷིལཱཔབྷཱུཏཱ ཝཱ པཉྙཱཔནཱ, ཨནུལོམཱདིཝསེན ཝཱ ཀཐནནྟི པརིཡཏྟིདེསནཱནཾ ཝིསེསོ པུབྦེཡེཝ ཝཝཏྠཱཔིཏོཏི ཨཱཧ ‘‘དེསནཱཡཾ པརིཡཏྟིཡ’’ནྟི. ཨེཝཾ ཨཱདཱིསཱུཏི ཨེཏྠ ཨཱདི-སདྡེན སཙྩསབྷཱཝསམཱདྷིཔཉྙཱཔཀཏིཔུཉྙཨཱཔཏྟིཉེཡྻཱདཡོ སངྒཡ྄ཧནྟི. ཏཐཱ ཧི ཨཡཾ དྷམྨ-སདྡོ ‘‘ཙཏུནྣཾ བྷིཀྑཝེ དྷམྨཱནཾ ཨནནུབོདྷཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༡༨༦; ཨ. ནི. ༤.༡) སཙྩེ ཝཏྟཏི, ‘‘ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. ས. ༡) སབྷཱཝེ, ‘‘ཨེཝཾདྷམྨཱ ཏེ བྷགཝནྟོ ཨཧེསུ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༥.༣༧༨) སམཱདྷིམྷི, ‘‘སཙྩཾ དྷམྨོ དྷིཏི ཙཱགོ, ས ཝེ པེཙྩ ན སོཙཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༡༩༠) པཉྙཱཡ, ‘‘ཛཱཏིདྷམྨཱནཾ བྷིཀྑཝེ སཏྟཱནཾ ཨེཝཾ ཨིཙྪཱ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༣.༣༧༣; པཊི. མ. ༡.༣༣) པཀཏིཡཾ, ‘‘དྷམྨོ སུཙིཎྞོ སུཁམཱཝཧཱཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༡༨༤; ཐེརགཱ. ༣༠༣; ཛཱ. ༡.༡༠.༡༠༢) པུཉྙེ, ‘‘ཙཏྟཱརོ པཱརཱཛིཀཱ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཱརཱ. ༢༣༣) ཨཱཔཏྟིཡཾ, ‘‘སབྦེ དྷམྨཱ སབྦཱཀཱརེན བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཉཱཎམུཁེ ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪནྟཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མཧཱནི. ༡༥༦; ཙཱུལ༹ནི. ༨༥; པཊི. མ. ༣.༦) ཉེཡྻེ ཝཏྟཏི (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.སུཏྟནིཀྑེཔཝཎྞནཱ; ཨབྷི. ཨཊྛ. ༡.ཏིཀམཱཏིཀཱཔདཝཎྞནཱ; བུ. ཝཾ. ཨཊྛ. རཏནཙངྐམནཀཎྜཝཎྞནཱ). དྷམྨཱ ཧོནྟཱིཏི སུཉྙཱ དྷམྨམཏྟཱ ཧོནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

‘‘དུདྡསཱ’’ཏི ཨེཏེནེཝ ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ དུཀྑོགཱཧཏཱ པཀཱསིཏཱ ཧོཏི. སཙེ པན ཀོཙི ཨཏྟནོ པམཱཎཾ ཨཛཱནནྟོ ཉཱཎེན ཏེ དྷམྨེ ཨོགཱཧིཏུཾ ཨུསྶཱཧཾ ཀརེཡྻ, ཏསྶ ཏཾ ཉཱཎཾ ཨཔྤཏིཊྛམེཝ མཀསཏུཎྜསཱུཙི ཝིཡ མཧཱསམུདྡེཏི ཨཱཧ ‘‘ཨལབྦྷནེཡྻཔཏིཊྛཱ’’ཏི. ཨལབྦྷནེཡྻཱ པཏིཊྛཱ ཨེཏྠཱཏི ཨལབྦྷནེཡྻཔཏིཊྛཱཏི པདཝིགྒཧོ ཝེདིཏབྦོ. ཨལབྦྷནེཡྻཔཏིཊྛཱནཾ ཨོགཱཧིཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏཱཡ ‘‘ཨེཏྟཀཱ ཨེཏེ ཨཱིདིསཱ ཙཱ’’ཏི པསྶིཏུཾ ན སཀྐཱཏི ཝུཏྟཾ ‘‘གམྦྷཱིརཏྟཱ ཨེཝ དུདྡསཱ’’ཏི. ཡེ པན དཊྛུམེཝ ན སཀྐཱ, ཏེསཾ ཨོགཱཧིཏྭཱ ཨནུབུཛ྄ཛྷནེ ཀཐཱ ཨེཝ ནཏྠཱིཏི ཨཱཧ ‘‘དུདྡསཏྟཱ ཨེཝ དུརནུབོདྷཱ’’ཏི. སབྦཔརིལཱ༹ཧཔཊིཔྤསྶདྡྷིམཏྠཀེ སམུཔྤནྣཏྟཱ, ནིབྦུཏསབྦཔརིལཱ༹ཧསམཱཔཏྟིསམོཀིཎྞཏྟཱ ཙ ནིབྦུཏསབྦཔརིལཱ༹ཧཱ. སནྟཱརམྨཎཱནི མགྒཕལནིབྦཱནཱནི ཨནུཔསནྟསབྷཱཝཱནཾ ཀིལེསཱནཾ སངྑཱརཱནཉྩ ཨབྷཱཝཏོ. ཨཐ ཝཱ སམཱུཧཏཝིཀྑེཔཏཱཡ ནིཙྩསམཱཧིཏསྶ མནསིཀཱརསྶ ཝསེན ཏདཱརམྨཎདྷམྨཱནཾ སནྟབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ ཀསིཎུགྒྷཱཊིམཱཀཱསཏབྦིསཡཝིཉྙཱཎཱནཾ ཨནནྟབྷཱཝོ ཝིཡ. ཨཝིརཛ྄ཛྷིཏྭཱ ནིམིཏྟཔཊིཝེདྷོ ཝིཡ ཨིསྶཱསཱནཾ ཨཝིརཛ྄ཛྷིཏྭཱ དྷམྨཱནཾ ཡཐཱབྷཱུཏསབྷཱཝབོདྷོ སཱདུརསོ མཧཱརསོ ཙ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ཨཏིཏྟིཀརཎཊྛེནཱཏི. པཊིཝེདྷཔྤཏྟཱནཾ, ཏེསུ ཙ བུདྡྷཱནཾཡེཝ སབྦཱཀཱརེན ཝིསཡབྷཱཝཱུཔགམནཏོ ན ཏཀྐབུདྡྷིཡཱ གོཙརཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཨུཏྟམཉཱཎཝིསཡཏྟཱ’’ཏིཨཱདི. ‘‘ནིཔུཎཱ’’ཏི ཉེཡྻེསུ ཏིཀྑཝིསདཝུཏྟིཡཱ ཚེཀཱ. ཡསྨཱ པན སོ ཚེཀབྷཱཝོ ཨཱརམྨཎེ ཨཔྤཊིཧཏཝུཏྟིཏཱཡ སུཁུམཉེཡྻགཧཎསམཏྠཏཱཡ སུཔཱཀཊོ ཧོཏི, ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘སཎྷསུཁུམསབྷཱཝཏྟཱ’’ཏི.

ཨཔརོ ནཡོ – ཝིནཡཔཎྞཏྟིཨཱདིགམྦྷཱིརནེཡྻཝིབྷཱཝནཏོ གམྦྷཱིརཱ. ཀདཱཙི ཨསངྑྱེཡྻམཧཱཀཔྤེ ཨཏིཀྐམིཏྭཱཔི དུལླབྷདསྶནཏཱཡ དུདྡསཱ. དསྶནཉྩེཏྠ པཉྙཱཙཀྑུཝསེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. དྷམྨནྭཡསངྑཱཏསྶ ཨནུབོདྷསྶ ཀསྶཙིདེཝ སམྦྷཝཏོ དུརནུབོདྷཱ. སནྟསབྷཱཝཏོ, ཝེནེཡྻཱནཉྩ གུཎསམྤདཱནཾ པརིཡོསཱནཏྟཱ སནྟཱ. ཨཏྟནོ ཙ པཙྩཡེཧི པདྷཱནབྷཱཝཾ ནཱིཏཏཱཡ པཎཱིཏཱ. སམདྷིགཏསཙྩལཀྑཎཏཱཡ ཨཏཀྐེཧི, ཨཏཀྐེན ཝཱ ཉཱཎེན ཨཝཙརིཏབྦཏཱཡ ཨཏཀྐཱཝཙརཱ. ནིཔུཎཾ, ནིཔུཎེ ཝཱ ཨཏྠེ སཙྩཔྤཙྩཡཱཀཱརཱདིཝསེན ཝིབྷཱཝནཏོ ནིཔུཎཱ. ལོཀེ ཨགྒཔཎྜིཏེན སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཝེདཱིཡནྟི པཀཱསཱིཡནྟཱིཏི པཎྜིཏཝེདནཱིཡཱ. ཨནཱཝརཎཉཱཎཔཊིལཱབྷཏོ ཧི བྷགཝཱ ‘‘སབྦཝིདཱུ ཧཾ ཨསྨི, (དྷ. པ. ༣༥༣; མཧཱཝ. ༡༡; ཀཐཱ. ༤༠༥) དསབལསམནྣཱགཏོ བྷིཀྑཝེ ཏཐཱགཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ (སཾ. ནི. ༢.༢༡) ཨཏྟནོ སབྦཉྙུཏཱདིགུཎེ པཀཱསེཏི. ཏེནེཝཱཧ ‘‘སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདེཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ ཕལནིབྦཱནཱནི ཝིཡ སཙྪིཀཱཏབྦསབྷཱཝཾ ན ཧོཏི, ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎེ པན ཨདྷིགཏེ ཨདྷིགཏམེཝ ཧོཏཱིཏི ཏསྶ པཙྩཀྑཀརཎཾ སཙྪིཀིརིཡཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཨབྷིཝིསིཊྛེན ཉཱཎེན པཙྩཀྑཾ ཀཏྭཱ’’ཏི. ཨབྷིཝིསིཊྛེན ཉཱཎེནཱཏི ཙ ཧེཏུཨཏྠེ ཀརཎཝཙནཾ, ཨབྷིཝིསིཊྛཉཱཎཱདྷིགམཧེཏཱུཏི ཨཏྠོ. ཨབྷིཝིསིཊྛཉཱཎནྟི ཝཱ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎེ ཨདྷིཔྤེཏེ ཀརཎཝཙནམྤི ཡུཛྫཏིཡེཝ. པཝེདནཉྩེཏྠ ཨཉྙཱཝིསཡཱནཾ སཙྩཱདཱིནཾ དེསནཱཀིཙྩསཱདྷནཏོ, ‘‘ཨེཀོམྷི སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏིཨཱདིནཱ (མཧཱཝ. ༡༡; ཀཐཱ. ༤༠༥) པཊིཛཱནནཏོ ཙ ཝེདིཏབྦཾ. ཝདམཱནཱཏི ཨེཏྠ སཏྟིཨཏྠོ མཱན-སདྡོ, ཝཏྟུཾ ཨུསྶཱཧཾ ཀརོནྟོཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾབྷཱུཏཱ ཙ ཝཏྟུཀཱམཱ ནཱམ ཧོནྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཝཎྞཾ ཝཏྟུཀཱམཱ’’ཏི. སཱཝསེསཾ ཝདནྟོཔི ཝིཔརཱིཏཾ ཝདནྟོ ཝིཡ ‘‘སམྨཱ ཝདཏཱི’’ཏི ན ཝཏྟབྦོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཧཱཔེཏྭཱ’’ཏི, ཏེན ཨནཝསེསཏྠོ ཨིདྷ སམྨཱ-སདྡོཏི དསྶེཏི. ‘‘ཝཏྟུཾ སཀྐུཎེཡྻུ’’ནྟི ཨིམིནཱ ‘‘ཝདེཡྻུ’’ནྟི སཀཏྠདཱིཔནབྷཱཝམཱཧ. ཨེཏྠ ཙ ཀིཉྩཱཔི བྷགཝཏོ དསབལཱདིཉཱཎཱནིཔི ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཱནི, སཔྤདེསཝིསཡཏྟཱ པན ཏེསཾ ཉཱཎཱནཾ ན ཏེཧི བུདྡྷགུཎཱ ཨཧཱཔེཏྭཱ གཧིཏཱ ནཱམ ཧོནྟི, ནིཔྤདེསཝིསཡཏྟཱ པན སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ ཏསྨིཾ གཧིཏེ སབྦེཔི བུདྡྷགུཎཱ གཧིཏཱ ཨེཝ ནཱམ ཧོནྟཱིཏི ཨིམམཏྠཾ དསྶེཏི ‘‘ཡེཧི…པེ… ཝདེཡྻུ’’ནྟི. པུཐཱུནི ཨཱརམྨཎཱནི ཨེཏསྶཱཏི པུཐུཨཱརམྨཎཾ, སབྦཱརམྨཎཏྟཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨཐ ཝཱ པུཐུཨཱརམྨཎཱརམྨཎཏོཏི ཨེཏསྨིཾ ཨཏྠེ ‘‘པུཐུཨཱརམྨཎཏོ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཨེཀསྶ ཨཱརམྨཎ-སདྡསྶ ལོཔཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཨོཊྛམུཁོ ཀཱམཱཝཙར’’ནྟི ཨཱདཱིསུ ཝིཡ, ཏེནསྶ པུཐུཉཱཎཀིཙྩསཱདྷཀཏཾ དསྶེཏི. ཏཐཱ ཧེཏཾ ཏཱིསུ ཀཱལེསུ ཨཔྤཊིཧཏཉཱཎཾ, ཙཏུཡོནིཔརིཙྪེདཀཉཱཎཾ, པཉྩགཏིཔརིཙྪེདཀཉཱཎཾ, ཚསུ ཨསཱདྷཱརཎཉཱཎེསུ སེསཱསཱདྷཱརཎཉཱཎཱནི, སཏྟཨརིཡཔུགྒལཝིབྷཱཝཀཉཱཎཾ, ཨཊྛསུཔི པརིསཱསུ ཨཀམྤནཉཱཎཾ, ནཝསཏྟཱཝཱསཔརིཛཱནནཉཱཎཾ, དསབལཉཱཎནྟི ཨེཝམཱདཱིནཾ ཨནེཀསཏསཧསྶབྷེདཱནཾ ཉཱཎཱནཾ ཡཐཱསམྦྷཝཾ ཀིཙྩཾ སཱདྷེཏཱིཏི. ‘‘པུནཔྤུནཾ ཨུཔྤཏྟིཝསེནཱ’’ཏི ཨེཏེན སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ ཀམཝུཏྟིཏཾ དསྶེཏི. ཀམེནཱཔི ཧི ཏཾ ཝིསཡེསུ པཝཏྟཏི, ན སཀིཾཡེཝ ཡཐཱ བཱཧིརཀཱ ཝདནྟི ‘‘སཀིཾཡེཝ སབྦཉྙཱུ སབྦཾ ཛཱནཱཏི, ན ཀམེནཱ’’ཏི.

ཡདི ཨེཝཾ ཨཙིནྟེཡྻཱཔརིམེཡྻབྷེདསྶ ཉེཡྻསྶ པརིཙྪེདཝཏཱ ཨེཀེན ཉཱཎེན ནིརཝསེསཏོ ཀཐཾ པཊིཝེདྷོཏི, ཀོ ཝཱ ཨེཝམཱཧ ‘‘པརིཙྪེདཝནྟཾ བུདྡྷཉཱཎ’’ནྟི. ཨནནྟཉྷི ཏཾ ཉཱཎཾ ཉེཡྻཾ ཝིཡ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ‘‘ཡཱཝཏཀཾ ཉེཡྻཾ ཏཱཝཏཀཾ ཉཱཎཾ. ཡཱཝཏཀཾ ཉཱཎཾ, ཏཱཝཏཀཾ ཉེཡྻ’’ནྟི (མཧཱནི. ༡༥༦; ཙཱུལ༹ནི. ༨༥; པཊི. མ. ༣.༥). ཨེཝམྤི ཛཱཏིབྷཱུམིསབྷཱཝཱདིཝསེན དིསཱདེསཀཱལཱདིཝསེན ཙ ཨནེཀབྷེདབྷིནྣེ ཉེཡྻེ ཀམེན གཡ྄ཧམཱནེ ཨནཝསེསཔཊིཝེདྷོ ན སམྦྷཝཏི ཡེཝཱཏི, ནཡིདམེཝཾ. ཀསྨཱ? ཡཾ ཀིཉྩི བྷགཝཏཱ ཉཱཏུཾ ཨིཙྪིཏཾ སཀལཾ ཨེཀདེསོ ཝཱ. ཏཏྠ ཨཔྤཊིཧཏཙཱརཏཱཡ པཙྩཀྑཏོ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏི, ཝིཀྑེཔཱབྷཱཝཏོ ཙ བྷགཝཱ སབྦཀཱལཾ སམཱཧིཏོཝ ཉཱཏུཾ, ཨིཙྪིཏསྶ པཙྩཀྑབྷཱཝོ ན སཀྐཱ ནིཝཱརེཏུཾ ‘‘ཨཱཀངྑཱཔཊིབདྡྷཾ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཉཱཎ’’ནྟིཨཱདི (མཧཱནི. ༡༥༦; ཙཱུལ༹ནི. ༨༥; པཊི. མ. ༣.༥) ཝཙནཏོ, ན ཙེཏྠ དཱུརཏོ ཙིཏྟཔཊཾ པསྶནྟཱནཾ ཝིཡ, ‘‘སབྦེ དྷམྨཱ ཨནཏྟཱ’’ཏི ཝིཔསྶནྟཱནཾ ཝིཡ ཙ ཨནེཀདྷམྨཱཝབོདྷཀཱལེ ཨནིརཱུཔིཏརཱུཔེན བྷགཝཏོ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི གཧེཏབྦཾ ཨཙིནྟེཡྻཱནུབྷཱཝཏཱཡ བུདྡྷཉཱཎསྶ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘བུདྡྷཝིསཡོ ཨཙིནྟེཡྻོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༧༧). ཨིདཾ པནེཏྠ སནྣིཊྛཱནཾསབྦཱཀཱརེན སབྦདྷམྨཱཝབོདྷནསམཏྠསྶ ཨཱཀངྑཱཔཊིབདྡྷཝུཏྟིནོ ཨནཱཝརཎཉཱཎསྶ པཊིལཱབྷེན བྷགཝཱ སནྟཱནེན སབྦདྷམྨཔཊིཝེདྷསམཏྠོ ཨཧོསི སབྦནེཡྻཱཝརཎསྶ པཧཱནཏོ, ཏསྨཱ སབྦཉྙཱུ, ན སཀིཾཡེཝ སབྦདྷམྨཱཝབོདྷཏོ, ཡཐཱ སནྟཱནེན སབྦཨིནྡྷནསྶ དཧནསམཏྠཏཱཡ པཱཝཀོ ‘‘སབྦབྷཱུ’’ཏི ཝུཙྩཏཱིཏི.

ཝཝཏྠཱཔནཝཙནནྟི སནྣིཊྛཱཔནཝཙནཾ, ཨཝདྷཱརཎཝཙནནྟི ཨཏྠོ. ཨཉྙེ ཝཱཏི ཨེཏྠ ཨཝདྷཱརཎེན ནིཝཏྟིཏཾ དསྶེཏི ‘‘ན པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཝེརམཎིཨཱདཡོ’’ཏི, ཨཡཉྩ ཨེཝ-སདྡོ ཨནིཡཏདེསཏཱཡ ཙ-སདྡོ ཝིཡ ཡཏྠ ཝུཏྟོ, ཏཏོ ཨཉྙཏྠཱཔི ཝཙནིཙྪཱཝསེན ཨུཔཏིཊྛཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘གམྦྷཱིརཱ ཝཱ’’ཏིཨཱདི. སབྦཔདེཧཱིཏི ཡཱཝ ‘‘པཎྜིཏཝེདནཱིཡཱ’’ཏི ཨིདཾ པདཾ, ཏཱཝ སབྦཔདེཧི. སཱཝཀཔཱརམིཉཱཎནྟི སཱཝཀཱནཾ དཱནཱདིཔཱརིཔཱུརིཡཱ ནིཔྥནྣཾ ཝིཛྫཏྟཡཚལ༹བྷིཉྙཱཙཏུཔྤཊིསམྦྷིདཱདིབྷེདཾ ཉཱཎཾ. ཏཏོཏི སཱཝཀཔཱརམིཉཱཎཏོ. ཏཏྠཱཏི སཱཝཀཔཱརམིཉཱཎེ. ཏཏོཔཱིཏི ཨནནྟརནིདྡིཊྛཏོ པཙྩེཀབུདྡྷཉཱཎཏོཔི, ཀོ པན ཝཱདོ སཱཝཀཔཱརམིཉཱཎཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨེཏྠཱཡཾ ཨཏྠཡོཛནཱ – ཀིཉྩཱཔི སཱཝཀཔཱརམིཉཱཎཾ ཧེཊྛིམསེཀྑཉཱཎཾ པུཐུཛྫནཉཱཎཉྩ ཨུཔཱདཱཡ གམྦྷཱིརཾ, པཙྩེཀབུདྡྷཉཱཎཾ ཨུཔཱདཱཡ ན ཏཐཱ གམྦྷཱིརནྟི ‘‘གམྦྷཱིརམེཝཱ’’ཏི ན སཀྐཱ ཝཏྟུཾ. ཏཐཱ པཙྩེཀབུདྡྷཉཱཎམྤི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ ཨུཔཱདཱཡཱཏི ཏཏྠ ཝཝཏྠཱནཾ ན ལབྦྷཏི, སབྦཉྙུཏཉྙཱཎདྷམྨཱ པན སཱཝཀཔཱརམིཉཱཎཱདཱིནཾ ཝིཡ ཀིཉྩི ཨུཔཱདཱཡ ཨགམྦྷཱིརབྷཱཝཱབྷཱཝཏོ གམྦྷཱིརཱ ཝཱཏི. ཡཐཱ ཙེཏྠ ཝཝཏྠཱནཾ དསྶིཏཾ, ཨེཝཾ སཱཝཀཔཱརམིཉཱཎཾ དུདྡསཾ, པཙྩེཀབུདྡྷཉཱཎཾ པན ཏཏོ དུདྡསཏརནྟི ཏཏྠ ཝཝཏྠཱནཾ ནཏྠཱིཏིཨཱདིནཱ ཝཝཏྠཱནསབྦྷཱཝོ ནེཏབྦོ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཏཐཱ དུདྡསཱཝ…པེ… ཝེདིཏབྦ’’ནྟི.

ཀསྨཱ པནེཏཾ ཨེཝཾ ཨཱརདྡྷཾཏི ཨེཏྠཱཡཾ ཨདྷིཔྤཱཡོ – བྷཝཏུ ཏཱཝ ནིརཝསེསབུདྡྷགུཎཝིབྷཱཝནཱུཔཱཡབྷཱཝཏོ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ ཨེཀམྤི པུཐུནིསྶཡཱརམྨཎཉཱཀིཙྩསིདྡྷིཡཱ ‘‘ཨཏྠི བྷིཀྑཝེ ཨཉྙེཝ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདིནཱ བཧུཝཙནེན ཨུདྡིཊྛཾ, ཏསྶ པན ཝིསྶཛྫནཾ སཙྩཔཙྩཡཱཀཱརཱདིཝིསེསཝསེན ཨནཉྙསཱདྷཱརཎེན ཝིབྷཛནནཡེན ཨནཱརབྷིཏྭཱ སནིསྶཡཱནཾ དིཊྛཱིནཾ ཝིབྷཛནཝསེན ཀསྨཱ ཨཱརདྡྷནྟི. ཏཏྠ ཡཐཱ སཙྩཔཙྩཡཱཀཱརཱདཱིནཾ ཝིབྷཛནཾ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཾ, སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶེཝ ཝིསཡོ, ཨེཝཾ ནིརཝསེསེན དིཊྛིགཏཝིབྷཛནམྤཱིཏི དསྶེཏུཾ ‘‘བུདྡྷཱནཉྷཱི’’ཏིཨཱདི ཨཱརདྡྷཾ. ཏཏྠ ཋཱནཱནཱིཏི ཀཱརཎཱནི. གཛྫིཏཾ མཧནྟཾ ཧོཏཱིཏི དེསེཏབྦསྶ ཨཏྠསྶ ཨནེཀཝིདྷཏཱཡ, དུཝིཉྙེཡྻཏཱཡ ཙ ནཱནཱནཡེཧི པཝཏྟམཱནཾ དེསནཱགཛྫིཏཾ མཧནྟཾ ཝིཔུལཾ, བཧུབྷེདཉྩ ཧོཏི. ཉཱཎཾ ཨནུཔཝིསཏཱིཏི ཏཏོ ཨེཝ ཙ དེསནཱཉཱཎཾ དེསེཏབྦདྷམྨེ ཝིབྷཱགསོ ཀུརུམཱནཾ ཨནུཔཝིསཏི, ཏེ ཨནུཔཝིསྶ ཋིཏཾ ཝིཡ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ.

བུདྡྷཉཱཎསྶ མཧནྟབྷཱཝོ པཉྙཱཡཏཱིཏི ཨེཝཾཝིདྷསྶ ནཱམ དྷམྨསྶ དེསཀཾ པཊིཝེདྷཀཉྩཱཏི བུདྡྷཱནཾ དེསནཱཉཱཎསྶ པཊིཝེདྷཉཱཎསྶ ཙ ཨུལཱ༹རབྷཱཝོ པཱཀཊོ ཧོཏི. ཨེཏྠ ཙ ཀིཉྩཱཔི ‘‘སབྦཾ ཝཙཱིཀམྨཾ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཉཱཎཔུབྦངྒམཾ ཉཱཎཱནུཔརིཝཏྟཱི’’ཏི (མཧཱནི. ༦༩; ཙཱུལ༹ནི. ༨༥; པཊི. མ. ༣.༥; ནེཏྟི. ༡༤) ཝཙནཏོ སབྦཱཔི བྷགཝཏོ དེསནཱ ཉཱཎརཧིཏཱ ནཏྠི, སཱིཧསམཱནཝུཏྟིཏཱཡ ཙ སབྦཏྠ སམཱནུསྶཱཧཔྤཝཏྟི དེསེཏབྦདྷམྨཝསེན པན དེསནཱ ཝིསེསཏོ ཉཱཎེན ཨནུཔཝིཊྛཱ གམྦྷཱིརཏརཱ ཙ ཧོཏཱིཏི དཊྛབྦཾ. ཀཐཾ པན ཝིནཡཔཎྞཏྟིཾ པཏྭཱ དེསནཱ ཏིལཀྑཎཱཧཏཱ སུཉྙཏཱཔཊིསཾཡུཏྟཱ ཧོཏཱིཏི? ཏཏྠཱཔི ཙ སནྣིསིནྣཔརིསཱཡ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱནུརཱུཔཾ པཝཏྟམཱནཱ དེསནཱ སངྑཱརཱནཾ ཨནིཙྩཏཱདིཝིབྷཱཝནཱི, སབྦདྷམྨཱནཾ ཨཏྟཏྟནིཡཏཱབྷཱཝཔྤཀཱསནཱི ཙ ཧོཏི. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཨནེཀཔརིཡཱཡེན དྷམྨིཾ ཀཐཾ ཀཏྭཱ’’ཏིཨཱདི.

བྷཱུམནྟརནྟི དྷམྨཱནཾ ཨཝཏྠཱཝིསེསཉྩ ཋཱནཝིསེསཉྩ. ཏཏྠ ཨཝཏྠཱཝིསེསོསཏིཨཱདིདྷམྨཱནཾ སཏིཔཊྛཱནིནྡྲིཡབལབོཛ྄ཛྷངྒམགྒངྒཱདིབྷེདོ. ཋཱནཝིསེསོ ཀཱམཱཝཙརཱདིབྷེདོ. པཙྩཡཱཀཱརཔདསྶ ཨཏྠོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟོཡེཝ. སམཡནྟརནྟི དིཊྛིཝིསེསཱ, ནཱནཱཝིཧིཏཱ དིཊྛིཡོཏི ཨཏྠོ, ཨཉྙསམཡཾ ཝཱ. ཨེཝཾ ཨོཏིཎྞེ ཝཏྠུསྨིནྟི ཨེཝཾ ལཧུཀགརུཀཱདིཝསེན ཏདནུརཱུཔེ ཨོཏིཎྞེ ཝཏྠུསྨིཾ སིཀྑཱཔདཔཉྙཱཔནཾ.

ཡདིཔི ཀཱཡཱནུཔསྶནཱདིཝསེན སཏིཔཊྛཱནཱདཡོ སུཏྟནྟཔིཊཀེཔི (དཱི. ནི. ༢.༣༧༤; མ. ནི. ༡.༡༠༧) ཝིབྷཏྟཱ, སུཏྟནྟབྷཱཛནཱིཡཱདིཝསེན པན ཨབྷིདྷམྨེཡེཝ ཏེ སཝིསེསཾ ཝིབྷཏྟཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཨིམེ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ…པེ… ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀཾ ཝིབྷཛིཏྭཱ’’ཏི. ཏཏྠ ‘‘སཏྟ ཕསྶཱ’’ཏི སཏྟཝིཉྙཱཎདྷཱཏུསམྤཡོགཝསེན ཝུཏྟཾ. ཏཐཱ ‘‘སཏྟ ཝེདནཱ’’ཏིཨཱདཱིསུཔི. ལོཀུཏྟརཱ དྷམྨཱ ནཱམཱཏི ཨེཏྠ ཨིཏི-སདྡོ ཨཱདིཨཏྠོ, པཀཱརཏྠོ ཝཱ, ཏེན ཝུཏྟཱཝསེསཾ ཨབྷིདྷམྨེ ཨཱགཏཾ དྷམྨཱནཾ ཝིབྷཛིཏབྦཱཀཱརཾ སངྒཎྷཱཏི. ཙཏུཝཱིསཏི སམནྟཔཊྛཱནཱནི ཨེཏྠཱཏི ཙཏུཝཱིསཏིསམནྟཔཊྛཱནཾ, ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀཾ. ཨེཏྠ པཙྩཡནཡཾ ཨགྒཧེཏྭཱ དྷམྨཝསེནེཝ སམནྟཔཊྛཱནསྶ ཙཏུཝཱིསཏིཝིདྷཏཱ ཝུཏྟཱ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཏིཀཉྩ པཊྛཱནཝརཾ དུཀུཏྟམཾ,

དུཀཏིཀཉྩེཝ ཏིཀདུཀཉྩ;

ཏིཀཏིཀཉྩེཝ དུཀདུཀཉྩ,

ཚ ཨནུལོམམྷི ནཡཱ སུགམྦྷཱིརཱ. (པཊྛཱ. ༡.པཙྩཡནིདྡེས ༤༡, ༤༤, ༤༨, ༥༢);

ཏཐཱ –

ཏིཀཉྩ…པེ… ཚ པཙྩནཱིཡམྷི ནཡཱ སུགམྦྷཱིརཱ;

ཏིཀཉྩ…པེ… ཚ ཨནུལོམཔཙྩནཱིཡམྷི ནཡཱ སུགམྦྷཱིརཱ;

ཏིཀཉྩ…པེ… པཙྩནཱིཡཱནུལོམམྷི ནཡཱ སུགམྦྷཱིརཱ’’ཏི. (པཊྛཱ. ༡.པཙྩཡནིདྡེས ༤༤, ༥༢);

ཨེཝཾ དྷམྨཝསེན ཙཏུཝཱིསཏིབྷེདེསུ ཏིཀཔཊྛཱནཱདཱིསུ ཨེཀེཀཾ པཙྩཡནཡེན ཨནུལོམཱདིཝསེན ཙཏུབྦིདྷཾ ཧོཏཱིཏི ཚནྣཝུཏི སམནྟཔཊྛཱནཱནི. ཏཏྠ པན དྷམྨཱནུལོམེ ཏིཀཔཊྛཱནེ ཀུསལཏྟིཀེ པཊིཙྩཝཱརེ པཙྩཡཱནུལོམེ ཧེཏུམཱུལཀེ ཧེཏུཔཙྩཡཝསེན ཨེཀཱུནཔཉྙཱས པུཙྪཱནཡཱ སཏྟ ཝིསྶཛྫནནཡཱཏི ཨཱདིནཱ དསྶིཡམཱནཱ ཨནནྟབྷེདཱ ནཡཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཨནནྟནཡ’’ནྟི. ཧོཏི ཙེཏྠ –

‘‘པཊྛཱནཾ ནཱམ པཙྩེཀཾ དྷམྨཱནཾ ཨནུལོམཱདིམྷི ཏིཀདུཀཱདཱིསུ ཡཱ པཙྩཡམཱུལཝིསིཊྛཱ ཙཏུནཡཏོ སཏྟདྷཱ གཏཱི’’ཏི.

ནཝཧཱཀཱརེཧཱིཏི ཨུཔྤཱདཱདཱིཧི ནཝཧི པཙྩཡཱཀཱརེཧི. ཏཏྠ ཨུཔྤཛྫཏི ཨེཏསྨཱ ཕལནྟི ཨུཔྤཱདོ, ཨུཔྤཏྟིཡཱ ཀཱརཎབྷཱཝོ. སཏི ཙ ཨཝིཛྫཱཡ སངྑཱརཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, ན ཨསཏི, ཏསྨཱ ཨཝིཛྫཱ སངྑཱརཱནཾ ཨུཔྤཱདོ ཧུཏྭཱ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཏཐཱ ཨཝིཛྫཱཡ སཏི སངྑཱརཱ པཝཏྟནྟི དྷརནྟི, ནིཝིསནྟི ཙ, ཏེ ཨཝིཛྫཱཡ སཏི ཕལཾ བྷཝཱདཱིསུ ཁིཔནྟི, ཨཱཡཱུཧནྟི ཕལུཔྤཏྟིཡཱ གྷཊནྟི, སཾཡུཛྫནྟི ཨཏྟནོ ཕལེན, ཡསྨིཾ སནྟཱནེ སཡཉྩ ཨུཔྤནྣཱ, ཏཾ པལིབུནྡྷནྟི, པཙྩཡནྟརསམཝཱཡེ ཨུདཡནྟི ཨུཔྤཛྫནྟི, ཧིནོཏི ཙ སངྑཱརཱནཾ ཀཱརཎབྷཱཝཾ གཙྪཏི, པཊིཙྩ ཨཝིཛྫཾ སངྑཱརཱ ཨཡནྟི པཝཏྟནྟཱིཏི ཨེཝཾ ཨཝིཛྫཱཡ སངྑཱརཱནཾ ཀཱརཎབྷཱཝཱུཔགམནཝིསེསཱ ཨུཔྤཱདཱདཡོ ཝེདིཏབྦཱ. ཏཐཱ སངྑཱརཱདཱིནཾ ཝིཉྙཱཎཱདཱིསུ.

ཨུཔྤཱདཊྛིཏཱིཏིཨཱདཱིསུ ཙ ཏིཊྛཏི ཨེཏེནཱཏི ཋིཏི, ཀཱརཎཾ. ཨུཔྤཱདོ ཨེཝ ཋིཏི ཨུཔྤཱདཊྛིཏི. ཨེས ནཡོ སེསེསུཔི. ཡསྨཱ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརོ, ‘‘ཨཱསཝསམུདཡཱ ཨཝིཛྫཱསམུདཡོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༠༣) ཝཙནཏོ ཨཱསཝཱ ཙ ཨཝིཛྫཱཡ པཙྩཡོ, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨུབྷོཔེཏེ དྷམྨཱ པཙྩཡསམུཔྤནྣཱ’’ཏི. པཙྩཡཔརིགྒཧེ པཉྙཱཏི སངྑཱརཱནཾ ཨཝིཛྫཱཡ ཙ ཨུཔྤཱདཱདིཀེ པཙྩཡཱཀཱརེ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ གཧཎཝསེན པཝཏྟཱ པཉྙཱ. དྷམྨཊྛིཏིཉཱཎནྟི དྷམྨཱནཾ པཙྩཡུཔྤནྣཱནཾ པཙྩཡབྷཱཝཏོ དྷམྨཊྛིཏིསངྑཱཏེ པཊིཙྩསམུཔྤཱདེ ཉཱཎཾ. པཙྩཡདྷམྨཱ ཧི པཊིཙྩསམུཔྤཱདེ ‘‘དྭཱདས པཊིཙྩསམུཔྤཱདཱ’’ཏི ཝཙནཏོ དྭཱདས པཙྩཡཱ. ཨཡཉྩ ནཡོ ན པཙྩུཔྤནྣེ ཨེཝ, ཨཐ ཁོ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཀཱལེཔི, ན ཙ ཨཝིཛྫཱཡ ཨེཝ སངྑཱརེསུ, ཨཐ ཁོ སངྑཱརཱདཱིནམྤི ཝིཉྙཱཎཱདཱིསུ ལབྦྷཏཱིཏི པརིཔུཎྞཾ ཀཏྭཱ པཙྩཡཱཀཱརསྶ ཝིབྷཏྟབྷཱཝཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཏཱིཏམྤི ཨདྡྷཱན’’ནྟིཨཱདི པཱལི༹ཾ ཨཱརབྷི. པཊྛཱནེ (པཊྛཱ. ༡.པཙྩཡནིདྡེས ༡) དསྶིཏཱ ཧེཏཱདིཔཙྩཡཱ ཨེཝེཏྠ ཨུཔྤཱདཱདིཔཙྩཡཱཀཱརེཧི གཧིཏཱཏི ཏེ ཡཐཱསམྦྷཝཾ ནཱིཧརིཏྭཱ ཡོཛེཏབྦཱ, ཨཏིཝིཏྠཱརབྷཡེན པན ན ཡོཛཡིམྷ.

ཏསྶ ཏསྶ དྷམྨསྶཱཏི ཏསྶ ཏསྶ སངྑཱརཱདིཔཙྩཡུཔྤནྣདྷམྨསྶ. ཏཐཱ ཏཐཱ པཙྩཡབྷཱཝེནཱཏི ཨུཔྤཱདཱདིཧེཏཱདིཔཙྩཡབྷཱཝེན. ཨཏཱིཏཔཙྩུཔྤནྣཱནཱགཏཝསེན ཏཡོ ཨདྡྷཱ ཀཱལཱ ཨེཏསྶཱཏི ཏིཡདྡྷཾ. ཧེཏུཕལཕལཧེཏུཧེཏུཕལཝསེན ཏཡོ སནྡྷཱི ཨེཏསྶཱཏི ཏིསནྡྷིཾ. སངྑིཔྤནྟི ཨེཏྠ ཨཝིཛྫཱདཡོ ཝིཉྙཱཎཱདཡོ ཙཱཏི སངྑེཔོ, ཀམྨཾ ཝིཔཱཀོ ཙ. སངྑིཔྤནྟི ཨེཏྠཱཏི ཝཱ སངྑེཔོ, ཨཝིཛྫཱདཡོ ཝིཉྙཱཎཱདཡོ ཙ. ཀོཊྛཱསཔརིཡཱཡོ ཝཱ སངྑེཔ-སདྡོ. ཨཏཱིཏེ ཀམྨསངྑེཔཱདིཝསེན ཙཏྟཱརོ སངྑེཔཱ ཨེཏསྶཱཏི ཙཏུསངྑེཔཾ. སརཱུཔཏོ ཨཝུཏྟཱཔི ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ སངྑེཔེ ཨཱཀིརཱིཡནྟི ཨཝིཛྫཱསངྑཱརཱདིགྒཧཎེཧི པཀཱསཱིཡནྟཱིཏི ཨཱཀཱརཱ, ཨཏཱིཏེ ཧེཏུཨཱདཱིནཾ ཝཱ པཀཱརཱ ཨཱཀཱརཱ, ཏེ སངྑེཔེ པཉྩ པཉྩ ཀཏྭཱ ཝཱིསཏིཨཱཀཱརཱ ཨེཏསྶཱཏི ཝཱིསཏཱཀཱརཾ.

ཁཏྟིཡཱདིབྷེདེན ཨནེཀབྷེདབྷིནྣཱཔི སསྶཏཝཱདིནོ ཛཱཏིསཏསཧསྶཱནུསྶརཎཱདིནོ ཨབྷིནིཝེསཧེཏུནོ ཝསེན ཙཏྟཱརོཝ ཧོནྟི, ན ཏཏོ ཨུདྡྷཾ ཨདྷོཏི སསྶཏཝཱདཱདཱིནཾ པརིམཱཎཔརིཙྪེདསྶ ཨནཉྙཝིསཡཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཙཏྟཱརོ ཛནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཙཏྟཱརོ ཛནཱཏི ཙཏྟཱརོ ཛནསམཱུཧཱ. ཨིདཾ ནིསྶཱཡཱཏི ཨིདཾ ཨིདཔྤཙྩཡཏཱཡ སམྨཱ ཨགྒཧཎཾ, ཏཏྠཱཔི ཙ ཧེཏུཕལབྷཱཝེན སམྦནྡྷཱནཾ སནྟཏིགྷནསྶ ཨབྷེདིཏཏྟཱ པརམཏྠཏོ ཝིཛྫམཱནམྤི བྷེདནིབནྡྷནཾ ནཱནཏྟནཡཾ ཨནུཔདྷཱརེཏྭཱ གཧིཏཾ ཨེཀཏྟགྒཧཎཾ ནིསྶཱཡ. ཨིདཾ གཎྷནྟཱིཏི ཨིདཾ སསྶཏགྒཧཎཾ ཨབྷིནིཝིསྶ ཝོཧརནྟི, ཨིམིནཱ ནཡེན ཨེཀཙྩསསྶཏཝཱདཱདཡོཔེཏྠ ཡཐཱསམྦྷཝཾ ཡོཛེཏྭཱ ཝཏྟབྦཱ. བྷིནྡིཏྭཱཏི ‘‘ཨཱཏཔྤམནྭཱཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝིབྷཛིཏྭཱ ‘‘ཏཡིདཾ བྷིཀྑཝེ ཏཐཱགཏོ པཛཱནཱཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཝིམདྡིཏྭཱ ནིཛྫཊཾ ནིགུམྦཾ ཀཏྭཱ དིཊྛིཛཊཱཝིཛཊནེན དིཊྛིགུམྦཝིཝརཎེན ཙ.

‘‘ཏསྨཱ’’ཏིཨཱདིནཱ བུདྡྷགུཎེ ཨཱརབྦྷ དེསནཱཡ སམུཊྛིཏཏྟཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ ཨུདྡིསིཏྭཱ དེསནཱཀུསལོ བྷགཝཱ སམཡནྟརཝིགྒཱཧཎཝསེན སབྦཉྙུཏཉྙཱཎམེཝ ཝིསྶཛྫེཏཱིཏི དསྶེཏི. ‘‘སནྟཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ཏེསཾ དིཊྛིགཏིཀཱནཾ ཝིཛྫམཱནཏཱཡ ཨཝིཙྪིནྣཏཾ, ཏཏོ ཙ ནེསཾ མིཙྪཱགཱཧཏོ སིཐིལཀརཎཝིཝེཙནེཧི ཨཏྟནོ དེསནཱཡ ཀིཙྩཀཱརིཏཾ, ཨཝིཏཐཏཉྩ དཱིཔེཏི དྷམྨརཱཛཱ.

༢༩. ཨཏྠཱིཏི ‘‘སཾཝིཛྫནྟཱི’’ཏི ཨིམིནཱ སམཱནཏྠོ པུཐུཝཙནཝིསཡོ ཨེཀོ ནིཔཱཏོ ‘‘ཨཏྠི ཨིམསྨིཾ ཀཱཡེ ཀེསཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༣༧༧; མ. ནི. ༡.༡༡༠; མ. ནི. ༣.༡༥༤; སཾ. ནི. ༤.༡༢༧; ཁུ. པཱ. ༣.༡) ཝིཡ. སསྶཏཱདིཝསེན པུབྦནྟཾ ཀཔྤེནྟཱིཏི པུབྦནྟཀཔྤིཀཱ. ཡསྨཱ པན ཏེ ཏཾ པུབྦནྟཾ པུརིམསིདྡྷེཧི ཏཎྷཱདིཊྛིཀཔྤེཧི ཀཔྤེཏྭཱ, ཨཱསེཝནབལཝཏཱཡ ཝིཙིཏྟཝུཏྟིཏཱཡ ཙ ཝིཀཔྤེཏྭཱ ཨཔརབྷཱགསིདྡྷེཧི ཨབྷིནིཝེསབྷཱུཏེཧི ཏཎྷཱདིཊྛིགྒཱཧེཧི གཎྷནྟི ཨབྷིནིཝིསནྟི པརཱམསནྟི, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘པུབྦནྟཾ ཀཔྤེཏྭཱ ཝིཀཔྤེཏྭཱ གཎྷནྟཱི’’ཏི. ཏཎྷུཔཱདཱནཝསེན ཝཱ ཀཔྤནགྒཧཎཱནི ཝེདིཏབྦཱནི. ཏཎྷཱཔཙྩཡཱ ཧི ཨུཔཱདཱནཾ. ཀོཊྛཱསེསཱུཏི ཨེཏྠ ཀོཊྛཱསཱདཱིསཱུཏི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. པདཔཱུརཎསམཱིཔཨུམྨགྒཱདཱིསུཔི ཧི ཨནྟ-སདྡོ དིསྶཏི. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཨིངྒྷ ཏྭཾ སུཏྟནྟེ ཝཱ གཱཐཱཡོ ཝཱ ཨབྷིདྷམྨཾ ཝཱ པརིཡཱཔུཎསྶུ (པཱཙི. ༤༤༢), སུཏྟནྟེ ཨོཀཱསཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ’’ཏི (པཱཙི. ༡༢༢༡) ཙ ཨཱདཱིསུ པདཔཱུརཎེ ཨནྟ-སདྡོ ཝཏྟཏི, གཱམནྟཾ ཨོསརེཡྻ, (པཱརཱ. ༤༠༩; ཙཱུལ༹ཝ. ༣༤༣) གཱམནྟསེནཱསན’’ནྟིཨཱདཱིསུ སམཱིཔེ, ‘‘ཀཱམསུཁལླིཀཱནུཡོགོ ཨེཀོ ཨནྟོ, ཨཏྠཱིཏི ཁོ ཀཙྩཱན ཨཡམེཀོ ཨནྟོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༢.༡༥; ༣.༩༠) ཨུམྨགྒེཏི.

ཀཔྤ-སདྡོ མཧཱཀཔྤསམནྟབྷཱཝཀིལེསཀཱམཝིཏཀྐཀཱལཔཉྙཏྟིསདིསབྷཱཝཱདཱིསུ ཝཏྟཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘སམྦཧུལེསུ ཨཏྠེསུ ཝཏྟཏཱི’’ཏི. ཏཐཱ ཧེས ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི བྷིཀྑཝེ ཀཔྤསྶ ཨསངྑྱེཡྻཱནཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༡༥༦) མཧཱཀཔྤེ ཝཏྟཏི, ‘‘ཀེཝལཀཔྤཾ ཝེལུ༹ཝནཾ ཨོབྷཱསེཏྭཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༩༤) སམནྟབྷཱཝེ, ‘‘སངྐཔྤོ ཀཱམོ, རཱགོ ཀཱམོ, སངྐཔྤརཱགོ ཀཱམོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མཧཱནི. ༡; ཙཱུལ༹ནི. ༨) ཀིལེསཀཱམེ, ‘‘ཏཀྐོ ཝིཏཀྐོ སངྐཔྤོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. ས. ༧) ཝིཏཀྐེ, ‘‘ཡེན སུདཾ ནིཙྩཀཔྤཾ ཝིཧརཱམཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༣༨༧) ཀཱལེ, ‘‘ཨིཙྩཱཡསྨཱ ཀཔྤོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༡༠༩༠; ཙཱུལ༹ནི. ༡༡༣) པཉྙཏྟིཡཾ, ‘‘སཏྠུཀཔྤེན ཝཏ ཀིར བྷོ སཱཝཀེན སདྡྷིཾ མནྟཡམཱནཱ ན ཛཱནིམྷཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༦༠) སདིསབྷཱཝེ ཝཏྟཏཱིཏི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏནྟི མཧཱནིདྡེསཾ (མཧཱནི. ༢༨) སནྡྷཱཡཱཧ. ཏཎྷཱདིཊྛིཝསེནཱཏི དིཊྛིཡཱ ཨུཔནིསྶཡབྷཱུཏཱཡ སཧཛཱཏཱཡ ཨབྷིནནྡནབྷཱུཏཱཡ ཙ ཏཎྷཱཡ, སསྶཏཱདིཨཱཀཱརེན ཨབྷིནིཝིསནྟསྶ མིཙྪཱགཱཧསྶ ཙ ཝསེན. པུབྦེནིཝུཏྠདྷམྨཝིསཡཱཡ ཀཔྤནཱཡ ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱ ཨཏཱིཏཀཱལཝཱཙཀོ ཨིདྷ པུབྦ-སདྡོ, རཱུཔཱདིཁནྡྷཝིནིམུཏྟསྶ ཀཔྤནཱཝཏྠུནོ ཨབྷཱཝཱ ཨནྟ-སདྡོ ཙ བྷཱགཝཱཙཀོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཏཱིཏཾ ཁནྡྷཀོཊྛཱས’’ནྟི. ‘‘ཀཔྤེཏྭཱ’’ཏི ཙ ཏསྨིཾ པུབྦནྟེ ཏཎྷཱཡནཱབྷིནིཝེསཱནཾ སམཏྠནཾ པརིནིཊྛཱཔནམཱཧ. ཋིཏཱཏི ཏསྶཱ ལདྡྷིཡཱ ཨཝིཛཧནཾ. ཨཱརབྦྷཱཏི ཨཱལམྦིཏྭཱ. ཝིསཡོ ཧི ཏསྶཱ དིཊྛིཡཱ པུབྦནྟོ. ཝིསཡབྷཱཝཏོ ཨེཝ ཧི སོ ཏསྶཱ ཨཱགམནཊྛཱནཾ, ཨཱརམྨཎཔཙྩཡོ ཙཱཏི ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཱགམྨ པཊིཙྩཱ’’ཏི.

ཨདྷིཝཙནཔདཱནཱིཏི པཉྙཏྟིཔདཱནི. དཱསཱདཱིསུ སིརིཝཌྜྷཀཱདི-སདྡཱ ཝིཡ ཝཙནམཏྟམེཝ ཨདྷིཀཱརཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟིཡཱ ཨདྷིཝཙནཾ པཉྙཏྟི. ཨཐ ཝཱ ཨདྷི-སདྡོ ཨུཔརིབྷཱཝེ, ཝུཙྩཏཱིཏི ཝཙནཾ, ཨུཔརི ཝཙནཾ ཨདྷིཝཙནཾ, ཨུཔཱདཱབྷཱུཏརཱུཔཱདཱིནཾ ཨུཔརི པཉྙཱཔིཡམཱནཱ ཨུཔཱདཱཔཉྙཏྟཱིཏི ཨཏྠོ, ཏསྨཱ པཉྙཏྟིདཱིཔཀཔདཱནཱིཏི ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. པཉྙཏྟིམཏྟཉྷེཏཾ ཝུཙྩཏི, ཡདིདཾ ‘‘ཨཏྟཱ, ལོཀོ’’ཏི ཙ, ན རཱུཔཝེདནཱདཡོ ཝིཡ པརམཏྠོ. ཨདྷིཀཝུཏྟིཏཱཡ ཝཱ ཨདྷིཝུཏྟིཡོཏི དིཊྛིཡོ ཝུཙྩནྟི. ཨདྷིཀཉྷི སབྷཱཝདྷམྨེསུ སསྶཏཱདིཾ པཀཏིཨཱདིདབྦཱདིཾ ཛཱིཝཱདིཾ ཀཱཡཱདིཉྩ ཨབྷཱུཏམཏྠཾ ཨཛ྄ཛྷཱརོཔེཏྭཱ དིཊྛིཡོ པཝཏྟནྟཱིཏི.

༣༠. ཨབྷིཝདནྟཱིཏི ‘‘ཨིདམེཝ སཙྩཾ, མོགྷམཉྙ’’ནྟི (མ. ནི. ༢.༡༨༧, ༢༠༣, ༤༢༧; མ. ནི. ༣.༢༧, ༢༩) ཨབྷིནིཝིསིཏྭཱ ཝདནྟི ‘‘ཨཡཾ དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝིཝདནྟི. ཨབྷིཝདནཀིརིཡཱཡ ཨཛྫཱཔི ཨཝིཙྪེདབྷཱཝདསྶནཏྠཾ ཝཏྟམཱནཀཱལཝཙནཾ. དིཊྛི ཨེཝ དིཊྛིགཏཾ ‘‘མུཏྟགཏཾ, (མ. ནི. ༢.༡༡༩; ཨ. ནི. ༩.༡༡) སངྑཱརགཏ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (མཧཱནི. ༤༡) ཝིཡ. གནྟབྦཱབྷཱཝཏོ ཝཱ དིཊྛིཡཱ གཏམཏྟཾ, དིཊྛིཡཱ གཧཎམཏྟནྟི ཨཏྠོ. དིཊྛིཔྤཀཱརོ ཝཱ དིཊྛིགཏཾ. ལོཀིཡཱ ཧི ཝིདྷཡུཏྟགཏཔཀཱར-སདྡེ སམཱནཏྠེ ཨིཙྪནྟི. ཨེཀེཀསྨིཉྩ ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི, ‘‘ལོཀོ’’ཏི ཙ གཧཎཝིསེསཾ ཨུཔཱདཱཡ པཉྙཱཔནཾ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘རཱུཔཱདཱིསུ ཨཉྙཏརཾ ཨཏྟཱ ཙ ལོཀོ ཙཱཏི གཧེཏྭཱ’’ཏི. ཨམརཾ ནིཙྩཾ དྷུཝནྟི སསྶཏཝེཝཙནཱནི. མརཎཱབྷཱཝེན ཝཱ ཨམརཾ, ཨུཔྤཱདཱབྷཱཝེན སབྦཐཱཔི ཨཏྠིཏཱཡ ནིཙྩཾ, ཐིརཊྛེན ཝིཀཱརཱབྷཱཝེན དྷུཝཾ. ‘‘ཡཐཱཧཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཡཐཱཝུཏྟམཏྠཾ ནིདྡེསཔཊིསམྦྷིདཱཔཱལཱི༹ཧི ཝིབྷཱཝེཏི. ཨཡཉྩ ཨཏྠོ ‘‘རཱུཔཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏི, ཝེདནཾ, སཉྙཾ, སངྑཱརེ, ཝིཉྙཱཎཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏཱི’’ཏི ཨིམིསྶཱ པཉྩཝིདྷཱཡ སཀྐཱཡདིཊྛིཡཱ ཝསེན ཝུཏྟོ. ‘‘རཱུཔཝནྟཾ ཨཏྟཱན’’ནྟིཨཱདིཀཱཡ པན པཉྩདསཝིདྷཱཡ སཀྐཱཡདིཊྛིཡཱ ཝསེན ཙཏྟཱརོ ཙཏྟཱརོ ཁནྡྷེ ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི གཧེཏྭཱ ཏདཉྙཾ ‘‘ལོཀོ’’ཏི པཉྙཔེནྟཱིཏི ཨཡམྤི ཨཏྠོ ལབྦྷཏི. ཏཐཱ ཨེཀཾ ཁནྡྷཾ ’’ཨཏྟཱ’’ཏི གཧེཏྭཱ ཏདཉྙེ ཨཏྟནོ ཨུཔབྷོགབྷཱུཏོ ལོཀོཏི, སསནྟཏིཔཏིཏེ ཝཱ ཁནྡྷེ ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི གཧེཏྭཱ ཏདཉྙེ ‘‘ལོཀོ’’ཏི པཉྙཔེནྟཱིཏི ཨེཝམྤེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཨེཏྠཱཧ – སསྶཏོ ཝཱདོ ཨེཏེསནྟི ཀསྨཱ ཝུཏྟཾ, ནནུ ཏེསཾ ཨཏྟཱ ལོཀོ ཙ སསྶཏོཏི ཨདྷིཔྤེཏོ, ན ཝཱདོ ཏི? སཙྩམེཏཾ, སསྶཏསཧཙརིཏཏཱཡ པན ‘‘ཝཱདོ སསྶཏོ’’ཏི ཝུཏྟཾ ཡཐཱ ‘‘ཀུནྟཱ པཙརནྟཱི’’ཏི. སསྶཏོ ཨིཏི ཝཱདོ ཨེཏེསནྟི ཝཱ ཨིཏི-སདྡལོཔོ དཊྛབྦོ. ཨཐ ཝཱ སསྶཏཾ ཝདནྟི ‘‘ཨིདམེཝ སཙྩ’’ནྟི ཨབྷིནིཝིསྶ ཝོཧརནྟཱིཏི སསྶཏཝཱདཱ, སསྶཏདིཊྛིནོཏི ཨེཝམྤེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ.

༣༡. ཨཱཏཱཔནཾ ཀིལེསཱནཾ ཝིབཱདྷནཾ པཧཱནཾ. པདཧནཾ ཀོསཛྫཔཀྑེ པཏིཏུཾ ཨདཏྭཱ ཙིཏྟསྶ ཨུསྶཧནཾ. ཨནུཡོགོ ཡཐཱ སམཱདྷི ཝིསེསབྷཱགིཡཏཾ པཱཔུཎཱཏི, ཨེཝཾ ཝཱིརིཡསྶ བཧུལཱིཀརཎཾ. ཨིདྷ ཨུཔཙཱརཔྤནཱཙིཏྟཔརིདམནཝཱིརིཡཱནཾ ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱ ཨཱཧ ‘‘ཏིཔྤབྷེདཾ ཝཱིརིཡ’’ནྟི. ནཔྤམཛྫཏི ཨེཏེནཱཏི ཨཔྤམཱདོ, ཨསམྨོསོ. སམྨཱ ཨུཔཱཡེན མནསི ཀརོཏི ཀམྨཊྛཱནཾ ཨེཏེནཱཏི སམྨཱམནསིཀཱརོ ཉཱཎནྟི ཨཱཧ ‘‘ཝཱིརིཡཉྩ སཏིཉྩ ཉཱཎཉྩཱ’’ཏི. ཨེཏྠཱཏི ‘‘ཨཱཏཔྤ…པེ… མནསིཀཱརཾ ཨནྭཱཡཱ’’ཏི ཨིམསྨིཾ པཱཋེ. སཱིལཝིསུདྡྷིཡཱ སདྡྷིཾ ཙཏུནྣཾ རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཱནཾ ཨདྷིགམནཔཊིཔདཱ ཝཏྟབྦཱ, སཱ པན ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝིཏྠཱརཏོ ཝུཏྟཱཏི ཨཱཧ ‘‘སངྑེཔཏྠོ’’ཏི. ‘‘ཏཐཱརཱུཔ’’ནྟི ཙུདྡསཝིདྷེཧི ཙིཏྟདམནེཧི རཱུཔཱཝཙརཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསྶ དམིཏཏཾ ཝདཏི.

སམཱདྷཱནཱདིཨཊྛངྒསམནྣཱགཏརཱུཔཱཝཙརཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསྶ ཡོགིནོ སམཱདྷིཝིཛམྦྷནབྷཱུཏཱ ལོཀིཡཱབྷིཉྙཱ ཛྷཱནཱནུབྷཱཝོ. ‘‘ཛྷཱནཱདཱིན’’ནྟི ཨིདཾ ཛྷཱནལཱབྷིསྶ ཝིསེསེན ཛྷཱནདྷམྨཱ ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪནྟི, ཏཾམུཁེན སེསདྷམྨཱཏི ཨིམམཏྠཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཛནཀབྷཱཝཾ པཊིཀྑིཔཏི. སཏི ཧི ཛནཀབྷཱཝེ རཱུཔཱདིདྷམྨཱནཾ ཝིཡ སུཁཱདིདྷམྨཱནཾ ཝིཡ, ཙ པཙྩཡཱཡཏྟཝུཏྟིཏཱཡ ཨུཔྤཱདཝནྟཏཱ ཝིཉྙཱཡཏི, ཨུཔྤཱདེ ཙ སཏི ཨཝསྶམྦྷཱཝཱི ནིརོདྷོཏི ཨནཝཀཱསཱཝ ནིཙྩཏཱ སིཡཱཏི. ཀཱུཊཊྛ-སདྡོ ཝཱ ལོཀེ ཨཙྩནྟནིཙྩེ ནིརུལ༹ྷོ དཊྛབྦོ. ‘‘ཨེསིཀཊྛཱཡིཊྛིཏོ’’ཏི ཨེཏེན ཡཐཱ ཨེསིཀཱ ཝཱཏཔྤཧཱརཱདཱིཧི ན ཙལཏི, ཨེཝཾ ན ཀེནཙི ཝིཀཱརཾ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ཝིཀཱརཱབྷཱཝམཱཧ, ‘‘ཀཱུཊཊྛོ’’ཏི ཨིམིནཱ པན ཨནིཙྩཏཱབྷཱཝཾ. ཝིཀཱརོཔི ཝིནཱསོཡེཝཱཏི ཨཱཧ, ‘‘ཨུབྷཡེནཔི ལོཀསྶ ཝིནཱསཱབྷཱཝཾ དཱིཔེཏཱི’’ཏི. ‘‘ཝིཛྫམཱནམེཝཱ’’ཏི ཨེཏེན ཀཱརཎེ ཕལསྶ ཨཏྠིབྷཱཝདསྶནེན ཨབྷིབྱཏྟིཝཱདཾ དཱིཔེཏི. ནིཀྑམཏཱིཏི ཙ ཨབྷིབྱཏྟིཾ གཙྪཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཀཐཾ པན ཝིཛྫམཱནོཡེཝ པུབྦེ ཨནབྷིབྱཏྟོ ཨབྷིབྱཏྟིཾ གཙྪཏཱིཏི? ཡཐཱ ཨནྡྷཀཱརེན པཊིཙྪནྣོ གྷཊོ ཨཱལོཀེན ཨབྷིབྱཏྟིཾ གཙྪཏི.

ཨིདམེཏྠ ཝིཙཱརེཏབྦཾ – ཀིཾ ཀརོནྟོ ཨཱལོཀོ གྷཊཾ པཀཱསེཏཱིཏི ཝུཙྩཏི, ཡདི གྷཊཝིསཡཾ བུདྡྷིཾ ཀརོནྟོ, བུདྡྷིཡཱ ཨནུཔྤནྣཱཡ ཨུཔྤཏྟིདཱིཔནཏོ ཨབྷིབྱཏྟིཝཱདོ ཧཱཡཏི. ཨཐ གྷཊབུདྡྷིཡཱ ཨཱཝརཎབྷཱུཏཾ ཨནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམནྟོ, ཨེཝམྤི ཨབྷིབྱཏྟིཝཱདོ ཧཱཡཏིཡེཝ. སཏི ཧི གྷཊབུདྡྷིཡཱ ཨནྡྷཀཱརོ ཀཐཾ ཏསྶཱ ཨཱཝརཎཾ ཧོཏཱིཏི, ཡཐཱ གྷཊསྶ ཨབྷིབྱཏྟི ན ཡུཛྫཏི, ཨེཝཾ ཨཏྟནོཔི. ཏཏྠཱཔི ཧི ཡདི ཨིནྡྲིཡཝིསཡཱདིསནྣིཔཱཏེན ཨནུཔྤནྣཱཡ བུདྡྷིཡཱ ཨུཔྤཏྟི, ཨུཔྤཏྟིཝཙནེནེཝ ཨབྷིབྱཏྟིཝཱདོ ཧཱཡཏི, ཏཐཱ སསྶཏཝཱདོ. ཨཐ བུདྡྷིཔྤཝཏྟིཡཱ ཨཱཝརཎབྷཱུཏསྶ ཨནྡྷཀཱརཊྛཱནིཡསྶ མོཧསྶ ཝིདྷམནེན. སཏི བུདྡྷིཡཱ ཀཐཾ མོཧོ ཨཱཝརཎནྟི, ཀིཉྩི བྷེདསམྦྷཝཏོ. ན ཧི ཨབྷིབྱཉྫནཀཱནཾ ཙནྡསཱུརིཡམཎིཔདཱིཔཱདཱིནཾ བྷེདེན ཨབྷིབྱཉྫིཏབྦཱནཾ གྷཊཱདཱིནཾ བྷེདོ ཧོཏི, ཧོཏི ཙ ཝིསཡབྷེདེན བུདྡྷིབྷེདོཏི བྷིཡྻོཔི ཨབྷིབྱཏྟི ན ཡུཛྫཏིཡེཝ, ན ཙེཏྠ ཝུཏྟིཀཔྤནཱ ཡུཏྟཱ ཝུཏྟིཡཱ ཝུཏྟིམཏོ ཙ ཨནཉྙཐཱནུཛཱནནཏོཏི. ཏེ ཙ སཏྟཱ སནྡྷཱཝནྟཱིཏི ཡེ ཨིདྷ མནུསྶབྷཱཝེན ཨཝཊྛིཏཱ, ཏེཡེཝ དེཝབྷཱཝཱདིཨུཔགམནེན ཨིཏོ ཨཉྙཏྠ གཙྪནྟི, ཨཉྙཐཱ ཀཏསྶ ཀམྨསྶ ཝིནཱསོ, ཨཀཏསྶ ཙ ཨབྦྷཱགམོ ཨཱཔཛྫེཡྻཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨཔརཱཔརནྟི ཨཔརསྨཱ བྷཝཱ ཨཔརཾ བྷཝཾ. ཨེཝཾ སངྑྱཾ གཙྪནྟཱིཏི ཨཏྟནོ ནིཙྩསབྷཱཝཏྟཱ ན ཙུཏཱུཔཔཏྟིཡོ, སབྦབྱཱཔིཏཱཡ ནཱཔི སནྡྷཱཝནསཾསརཎཱནི, དྷམྨཱནཾཡེཝ པན པཝཏྟིཝིསེསེན ཨེཝཾ སངྑྱཾ གཙྪནྟི, ཨེཝཾ ཝོཧརཱིཡནྟཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨེཏེན ཨཝཊྛིཏསབྷཱཝསྶ ཨཏྟནོ, དྷམྨིནོ ཙ དྷམྨམཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི ཙེཝ ཝིནསྶཏི ཙཱཏི ཨིམཾ ཝིཔརིཎཱམཝཱདཾ དསྶེཏི. ཡཾ པནེཏྠ ཝཏྟབྦཾ, ཏཾ པརཏོ ཝཀྑཱམ. ཨཏྟནོ ཝཱདཾ བྷིནྡཏཱིཏི སནྡྷཱཝནཱདིཝཙནསིདྡྷཱཡ ཨནིཙྩཏཱཡ པུབྦེ པཊིཉྙཱཏཾ སསྶཏཝཱདཾ བྷིནྡཏི, ཝིདྡྷཾསེཏཱིཏི ཨཏྠོ. སསྶཏིསམནྟི ཝཱ ཨེཏསྶ སསྶཏཾ ཐཱཝརཾ ནིཙྩཀཱལནྟི ཨཏྠོ དཊྛབྦོ.

ཧེཏུཾ དསྶེནྟོཏི ཡེསཾ ‘‘སསྶཏོ’’ཏི ཨཏྟཱནཉྩ ལོཀཉྩ པཉྙཔེཏི ཨཡཾ དིཊྛིགཏིཀོ, ཏེསཾ ཧེཏུཾ དསྶེནྟོཏི ཨཏྠོ. ན ཧི ཨཏྟནོ དིཊྛིཡཱ པཙྩཀྑཀཏམཏྠཾ ཨཏྟནོཡེཝ སཱདྷེཏི, ཨཏྟནོ པན པཙྩཀྑཀཏེན ཨཏྠེན ཨཏྟནོ ཨཔྤཙྩཀྑབྷཱུཏམྤི ཨཏྠཾ སཱདྷེཏི. ཨཏྟནཱ ཧི ཡཐཱནིཙྪིཏཾ པརེཧི ཝིཉྙཱཔེཏི, ན ཨནིཙྪིཏཾ. ‘‘ཧེཏུཾ དསྶེནྟོ’’ཏི ཨེཏྠ ཨིདཾ ཧེཏུདསྶནཾ – ཨེཏེསུ ཨནེཀེསུ ཛཱཏིསཏསཧསྶེསུ ཨེཀོཝཱཡཾ མེ ཨཏྟཱ, ལོཀོ ཙ ཨནུསྶརཎསབྦྷཱཝཏོ. ཡོ ཧི ཡམཏྠཾ ཨནུབྷཝཏི, སོ ཨེཝ ཏཾ ཨནུསྶརཏི, ན ཨཉྙོ. ན ཧི ཨཉྙེན ཨནུབྷཱུཏམཏྠཾ ཨཉྙོ ཨནུསྶརིཏུཾ སཀྐོཏི ཡཐཱ ཏཾ བུདྡྷརཀྑིཏེན ཨནུབྷཱུཏཾ དྷམྨརཀྑིཏོ. ཡཐཱ ཙེཏཱསུ, ཨེཝཾ ཨིཏོ པུརིམཏརཱསུཔི ཛཱཏཱིསཱུཏི. ཀསྨཱ སསྶཏོ མེ ཨཏྟཱ ཙ ལོཀོ ཙ. ཡཐཱ ཙ མེ, ཨེཝཾ ཨཉྙེསམྤི སཏྟཱནཾ སསྶཏོ ཨཏྟཱ ཙ ལོཀོ ཙཱཏི? སསྶཏཝསེན དིཊྛིགཧནཾ པཀྑནྡོ དིཊྛིགཏིཀོ པརེཔི ཏཏྠ པཏིཊྛཔེཏི, པཱལི༹ཡཾ པན ‘‘ཨནེཀཝིཧིཏཱནི ཨདྷིཝུཏྟིཔདཱནི ཨབྷིཝདནྟི. སོ ཨེཝཾ ཨཱཧཱ’’ཏི ཙ ཝཙནཏོ པརཱནུམཱནཝསེན ཨིདྷ ཧེཏུདསྶནཾ ཨདྷིཔྤེཏནྟི ཝིཉྙཱཡཏི. ཀཱརཎནྟི ཏིཝིདྷཾ ཀཱརཎཾ སམྤཱཔཀཾ ནིབྦཏྟཀཾ ཉཱཔཀནྟི. ཏཏྠ ཨརིཡམགྒོ ནིབྦཱནསྶ སམྤཱཔཀཾ ཀཱརཎཾ, བཱིཛཾ ཨངྐུརསྶ ནིབྦཏྟཀཾ ཀཱརཎཾ, པཙྩཡུཔྤནྣཏཱདཡོ ཨནིཙྩཏཱདཱིནཾ ཉཱཔཀཾ ཀཱརཎཾ, ཨིདྷཱཔི ཉཱཔཀཀཱརཎམེཝ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཉཱཔཀོ ཧི ཉཱཔེཏབྦཏྠཝིསཡསྶ ཉཱཎསྶ ཧེཏུབྷཱཝཏོ ཀཱརཎནྟི. ཏདཱཡཏྟཝུཏྟིཏཱཡ ཏཾ ཉཱཎཾ ཏིཊྛཏི ཏཏྠཱཏི ‘‘ཋཱན’’ནྟི, ཝསཏི ཏཏྠ པཝཏྟཏཱིཏི ‘‘ཝཏྠཱུ’’ཏི ཙ ཝུཙྩཏི. ཏཐཱ ཧི བྷགཝཏཱ ཝཏྠུ-སདྡེན ཨུདྡིསིཏྭཱཔི ཋཱནསདྡེན ནིདྡིཊྛནྟི.

༣༢-༣༣. དུཏིཡཏཏིཡཝཱདཱནཾ པཋམཝཱདཏོ ནཏྠི ཝིསེསོ ཋཔེཏྭཱ ཀཱལཝིསེསནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨུཔརི ཝཱདདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ’’ཏི. ཡདི ཨེཝཾ ཀསྨཱ སསྶཏཝཱདོ ཙཏུདྷཱ ཝིབྷཏྟོ, ནནུ ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣིཀཝཱདོ ཝིཡ དུཝིདྷེནེཝ ཝིབྷཛིཏབྦོ སིཡཱཏི ཨཱཧ ‘‘མནྡཔཉྙོ ཧི ཏིཏྠིཡོ’’ཏིཨཱདི.

༣༤. ཏཀྐཡཏཱིཏི ཨཱུཧཡཏི, སསྶཏཱདིཨཱཀཱརེན ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཨཱརམྨཎེ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིརོཔེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཀྐོཏི ཨཱཀོཊནལཀྑཎོ ཝིནིཙྪཡལཀྑཎོ ཝཱ དིཊྛིཊྛཱནབྷཱུཏོ ཝིཏཀྐོ. ཝཱིམཾསཱ ནཱམ ཝིཙཱརཎཱ, སཱ པནེཏྠ ཨཏྠཏོ པཉྙཱཔཏིརཱུཔཀོ ལོབྷསཧགཏཙིཏྟུཔྤཱདོ, མིཙྪཱབྷིནིཝེསོ ཝཱ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརོ, པུབྦབྷཱགེ ཝཱ དིཊྛིཝིཔྥནྡིཏནྟི དཊྛབྦཱ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཏུལནཱ རུཙྩནཱ ཁམནཱ’’ཏི. པརིཡཱཧནནཾ ཝིཏཀྐསྶ ཨཱརམྨཎཨཱུཧནཾ ཨེཝཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཏེན ཏེན པཀཱརེན ཏཀྐེཏྭཱ’’ཏི. ཨནུཝིཙརིཏནྟི ཝཱིམཾསཱཡ ཨནུཔཝཏྟིཏཾ, ཝཱིམཾསཱནུགཏེན ཝཱ ཝིཙཱརེན ཨནུམཛྫིཏཾ. པཊི པཊི བྷཱཏཱིཏི པཊིབྷཱནཾ, ཡཐཱསམིཧིཏཱཀཱརཝིསེསཝིབྷཱཝཀོ ཙིཏྟུཔྤཱདོ. པཊིབྷཱནཏོ ཛཱཏཾ པཊིབྷཱནཾ, སཡཾ ཨཏྟནོ པཊིབྷཱནཾ སཡཾ པཊིབྷཱནཾ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཨཏྟནོ པཊིབྷཱནམཏྟསཉྫཱཏ’’ནྟི. མཏྟ-སདྡེན ཝིསེསཱདྷིགམཱདཡོ ནིཝཏྟེཏི.

‘‘ཨནཱགཏེཔི ཨེཝཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨིདཾ ན ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཏཀྐཱིཝསེནེཝ ཝུཏྟཾ, ལཱབྷཱིཏཀྐིནོ ཨེཝམྤི སམྦྷཝཏཱིཏི སམྦྷཝདསྶནཝསེན ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ. ཡཾ ཀིཉྩི ཨཏྟནཱ པཊིལདྡྷཾ རཱུཔཱདི སུཁཱདི ཙ ཨིདྷ ལབྦྷཏཱིཏི ལཱབྷོ, ན ཛྷཱནཱདིཝིསེསོ. ‘‘ཨེཝཾ སཏི ཨིདཾ ཧོཏཱི’’ཏི ཨནིཙྩེསུ བྷཱཝེསུ ཨཉྙོ ཀརོཏི, ཨཉྙོ པཊིསཾཝེདེཏཱིཏི ཨཱཔཛྫཏི, ཏཐཱ ཙ སཏི ཀཏསྶ ཝིནཱསོ, ཨཀཏསྶ ཙ ཨབྦྷཱགམོ སིཡཱ. ནིཙྩེསུ པན བྷཱཝེསུ ཡོ ཀརོཏི, སོ པཊིསཾཝེདེཏཱིཏི ན དོསོ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ཏཀྐིཀསྶ ཡུཏྟིགཝེསནཱཀཱརཾ དསྶེཏི.

ཏཀྐམཏྟེནེཝཱཏི ཨཱགམཱདྷིགམཱདཱིནཾ ཨནུསྶཝཱདཱིནཉྩ ཨབྷཱཝཱ སུདྡྷཏཀྐེནེཝ. ནནུ ཙ ཝིསེསལཱབྷིནོཔི སསྶཏཝཱདིནོ ཨཏྟནོ ཝིསེསཱདྷིགམཧེཏུ ཨནེཀེསུ ཛཱཏིསཏསཧསྶེསུ དསསུ སཾཝཊྚཝིཝཊྚེསུ ཙཏྟཱལཱིསཱཡ སཾཝཊྚཝིཝཊྚེསུ ཡཐཱནུབྷཱུཏཾ ཨཏྟནོ སནྟཱནཾ ཏཔྤཊིབདྡྷཉྩ ‘‘ཨཏྟཱ, ལོཀོ’’ཏི ཙ ཨནུསྶརིཏྭཱ ཏཏོ པུརིམཔུརིམཏརཱསུཔི ཛཱཏཱིསུ ཏཐཱབྷཱུཏསྶ ཨཏྠིཏཱནུཝིཏཀྐནམུཁེན སབྦེསམྤི སཏྟཱནཾ ཏཐཱབྷཱཝཱནུཝིཏཀྐནཝསེནེཝ སསྶཏཱབྷིནིཝེསིནོ ཛཱཏཱ, ཨེཝཉྩ སཏི སབྦོཔི སསྶཏཝཱདཱི ཨནུསྶུཏིཛཱཏིསྶརཏཀྐིཀཱ ཝིཡ ཨཏྟནོ ཨུཔལདྡྷཝཏྠུནིབནྡྷནེན ཏཀྐནེན པཝཏྟཝཱདཏྟཱ ཏཀྐཱིཔཀྑེཡེཝ ཏིཊྛེཡྻ, ཨཝསྶཉྩ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ཏཀྐནམིཙྪིཏབྦཾ, ཨཉྙཐཱ ཝིསེསལཱབྷཱི སསྶཏཝཱདཱི ཨེཀཙྩསསྶཏིཀཔཀྑཾ, ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣིཀཔཀྑཾ ཝཱ བྷཛེཡྻཱཏི? ན ཁོ པནེཏཾ ཨེཝཾ དཊྛབྦཾ, ཡསྨཱ ཝིསེསལཱབྷཱིནཾ ཁནྡྷསནྟཱནསྶ དཱིགྷདཱིགྷཏརདཱིགྷཏམཀཱལཱནུསྶརཎཾ སསྶཏགྒཱཧསྶ ཨསཱདྷཱརཎཀཱརཎཾ. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཱམི. ཨིམིནཱམཧམེཏཾ ཛཱནཱམཱི’’ཏི ཨནུསྶརཎམེཝ པདྷཱནཀཱརཎབྷཱཝེན དསྶིཏཾ. ཡཾ པན ཏསྶ ‘‘ཨིམིནཱམཧམེཏཾ ཛཱནཱམཱི’’ཏི པཝཏྟཾ ཏཀྐནཾ, ན ཏཾ ཨིདྷ པདྷཱནཾ ཨནུསྶརཎཾ པཏི ཏསྶ ཨཔྤདྷཱནབྷཱུཏཏྟཱ. ཡདི ཨེཝཾ ཨནུསྶཝཱདཱིནམྤི པདྷཱནབྷཱཝོ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ཙེ? ན, ཏེསཾ སཙྪིཀིརིཡཱཡ ཨབྷཱཝེན ཏཀྐཔདྷཱནཏྟཱ, པདྷཱནཀཱརཎེན ཙ ནིདྡེསོ ནིརུལ༹ྷོ སཱསནེ ལོཀེ ཙ ཡཐཱ ‘‘ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ, ཡཝངྐུརོ’’ཏི ཙ.

ཨཐ ཝཱ ཝིསེསཱདྷིགམནིབནྡྷནརཧིཏསྶ ཏཀྐནསྶ ཝིསུཾ སསྶཏགྒཱཧེ ཀཱརཎབྷཱཝདསྶནཏྠཾ ཝིསེསཱདྷིགམོ ཝིསུཾ སསྶཏགྒཱཧཀཱརཎཾ ཝཏྟབྦོ, སོ ཙ མནྡམཛ྄ཛྷཏིཀྑཔཉྙཱཝསེན ཏིཝིདྷོཏི བྷགཝཏཱ སབྦཏཀྐིནོ ཏཀྐཱིབྷཱཝསཱམཉྙེན ཨེཀཛ྄ཛྷཾ གཧེཏྭཱ ཙཏུདྷཱ ཝཝཏྠཱཔིཏོ སསྶཏཝཱདོ. ཡདིཔི ཨནུསྶཝཱདིཝསེན ཏཀྐིཀཱནཾ ཝིཡ མནྡཔཉྙཱདཱིནམྤི ཧཱིནཱདིཝསེན ཨནེཀབྷེདསབྦྷཱཝཏོ ཝིསེསལཱབྷཱིནམྤི བཧུདྷཱ བྷེདོ སམྦྷཝཏི, སབྦེ པན ཝིསེསལཱབྷིནོ མནྡཔཉྙཱདིཝསེན ཏཡོ རཱསཱི ཀཏྭཱ ཏཏྠ ཨུཀྐཊྛཝསེན ཨནེཀཛཱཏིསཏསཧསྶདསསཾཝཊྚཝིཝཊྚཙཏྟཱརཱིསསཾཝཊྚཝིཝཊྚཱནུསྶརཎེན ཨཡཾ ཝིབྷཱགོ ཝུཏྟོ. ཏཱིསུཔི རཱསཱིསུ ཡེ ཧཱིནམཛ྄ཛྷཔཉྙཱ, ཏེ ཝུཏྟཔརིཙྪེདཏོ ཨཱུནཀམེཝ ཨནུསྶརནྟི. ཡེ པན ཏཏྠ ཨུཀྐཊྛཔཉྙཱ, ཏེ ཝུཏྟཔརིཙྪེདཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ནཱནུསྶརནྟཱིཏི ཨེཝཾ པནཱཡཾ དེསནཱ. ཏསྨཱ ཨཉྙཏརབྷེདསངྒཧཝསེནེཝ བྷགཝཏཱ ཙཏྟཱརིཊྛཱནཱནི ཝིབྷཏྟཱནཱིཏི ཝཝཏྠིཏཱ སསྶཏཝཱདཱིནཾ ཙཏུབྦིདྷཏཱ. ན ཧི ཨིདྷ སཱཝསེསཾ དྷམྨཾ དེསེཏི དྷམྨརཱཛཱ.

༣༥. ‘‘ཨཉྙཏརེནཱ’’ཏི ཨེཏསྶ ཨཏྠཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨེཀེནཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཝཱ-སདྡསྶ པན ཨནིཡམཏྠཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘དྭཱིཧི ཝཱ ཏཱིཧི ཝཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏེན ཙཏཱུསུ ཋཱནེསུ ཡཐཱརཧཾ ཨེཀཙྩཾ ཨེཀཙྩསྶ པཉྙཱཔནེ སཧཀཱརཱིཀཱརཎནྟི དསྶེཏི. ཀིཾ པནེཏཱནི ཝཏྠཱུནི ཨབྷིནིཝེསསྶ ཧེཏུ, ཨུདཱཧུ པཏིཊྛཱཔནསྶ. ཀིཉྩེཏྠ ཡདི ཏཱཝ ཨབྷིནིཝེསསྶ, ཀསྨཱ ཨནུསྶརཎཏཀྐནཱནིཡེཝ གཧིཏཱནི, ན སཉྙཱཝིཔལླཱསཱདཡོ. ཏཐཱཧི ཝིཔརཱིཏསཉྙཱ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརཨསཔྤུརིསཱུཔནིསྶཡཨསདྡྷམྨསྶཝནཱདཱིནི མིཙྪཱདིཊྛིཡཱ པཝཏྟནཊྛཱནཱནི. ཨཐ པཏིཊྛཱཔནསྶ ཨདྷིགམཡུཏྟིཡོ ཝིཡ ཨཱགམོཔི ཝཏྠུབྷཱཝེན ཝཏྟབྦོ, ཨུབྷཡཏྠཱཔི ‘‘ནཏྠི ཨིཏོ བཧིདྡྷཱ’’ཏི ཝཙནཾ ན ཡུཛྫཏཱིཏི? ན. ཀསྨཱ? ཨབྷིནིཝེསཔཀྑེ ཏཱཝ ཨཡཾ དིཊྛིགཏིཀོ ཨསཔྤུརིསཱུཔནིསྶཡཨསདྡྷམྨསྶཝནེཧི ཨཡོནིསོ ཨུམྨུཛྫིཏྭཱ ཝིཔལླཱསསཉྙོ རཱུཔཱདིདྷམྨཱནཾ ཁཎེ ཁཎེ བྷིཛྫནསབྷཱཝསྶ ཨནཝབོདྷཏོ དྷམྨཡུཏྟིཾ ཨཏིདྷཱཝནྟོ ཨེཀཏྟནཡཾ མིཙྪཱ གཧེཏྭཱ ཡཐཱཝུཏྟཱནུསྶརཎཏཀྐེཧི ཁནྡྷེསུ ‘‘སསྶཏོ ཨཏྟཱ ཙ ལོཀོ ཙཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༣༡) ཨབྷིནིཝེསཾ ཛནེསི. ཨིཏི ཨཱསནྣཀཱརཎཏྟཱ, པདྷཱནཀཱརཎཏྟཱ, ཏགྒཧཎེནེཝ ཙ ཨིཏརེསམྤི གཧིཏཏྟཱ ཨནུསྶརཎཏཀྐནཱནིཡེཝ ཨིདྷ གཧིཏཱནི. པཏིཊྛཱཔནཔཀྑེ པན ཨཱགམོཔི ཡུཏྟིཔཀྑེཡེཝ ཋིཏོ ཝིསེསཏོ བཱཧིརཀཱནཾ ཏཀྐགཱཧིབྷཱཝཏོཏི ཨནུསྶརཎཏཀྐནཱནིཡེཝ དིཊྛིཡཱ ཝཏྠུབྷཱཝེན གཧིཏཱནི. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ དུཝིདྷཾ ལཀྑཎཾ པརམཏྠདྷམྨཱནཾ སབྷཱཝལཀྑཎཾ སཱམཉྙལཀྑཎཉྩཱཏི. ཏཏྠ སབྷཱཝལཀྑཎཱཝབོདྷོ པཙྩཀྑཉཱཎཾ, སཱམཉྙལཀྑཎཱཝབོདྷོ ཨནུམཱནཉཱཎཾ, ཨཱགམོ ཙ སུཏམཡཱཡ པཉྙཱཡ སཱདྷནཏོ ཨནུམཱནཉཱཎམེཝ ཨཱཝཧཏི, སུཏཱནཾ པན དྷམྨཱནཾ ཨཱཀཱརཔརིཝིཏཀྐནེན ནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཡཾ ཋིཏོ ཙིནྟཱམཡཾ པཉྙཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཨནུཀྐམེན བྷཱཝནཱཡ པཙྩཀྑཉཱཎཾ ཨདྷིགཙྪཏཱིཏི ཨེཝཾ ཨཱགམོཔི ཏཀྐཝིསཡཾ ནཱཏིཀྐམཏཱིཏི ཏགྒཧཎེན གཧིཏོཝཱཏི ཝེདིཏབྦོ. སོ ཨཊྛཀཐཱཡཾ ཨནུསྶུཏིཏཀྐགྒཧཎེན ཝིབྷཱཝིཏོཏི ཡུཏྟཾ ཨེཝིདཾ ‘‘ནཏྠི ཨིཏོ བཧིདྡྷཱ’’ཏི. ‘‘ཨནེཀཝིཧིཏཱནི ཨདྷིཝུཏྟིཔདཱནི ཨབྷིཝདནྟི, སསྶཏཾ ཨཏྟཱནཉྩ ལོཀཉྩ པཉྙཔེནྟཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༣༠) ཙ ཝཙནཏོ པཏིཊྛཱཔནཝཏྠཱུནི ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཱནཱིཏི དཊྛབྦཾ.

༣༦. དིཊྛིཡེཝ དིཊྛིཊྛཱནཾ པརམཝཛྫཏཱཡ ཨནེཀཝིཧིཏཱནཾ ཨནཏྠཱནཾ ཧེཏུབྷཱཝཏོ. ཡཐཱཧ ‘‘མིཙྪཱདིཊྛིཔརམཱཧཾ བྷིཀྑཝེ ཝཛྫཾ ཝདཱམཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༣༡༠) ‘‘ཡཐཱཧཱ’’ཏིཨཱདིནཱ པཊིསམྦྷིདཱཔཱལི༹ཡཱ (པཊི. མ. ༡.༡༢༤) དིཊྛིཡཱ ཋཱནཝིབྷཱགཾ དསྶེཏི. ཏཏྠ ཁནྡྷཱཔི དིཊྛིཊྛཱནཾ ཨཱརམྨཎཊྛེན ‘‘རཱུཔཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏཱི’’ཏིཨཱདི (སཾ. ནི. ༣.༨༡, ༣༤༥) ཝཙནཏོ. ཨཝིཛྫཱཔི དིཊྛིཊྛཱནཾ ཨུཔནིསྶཡཱདིབྷཱཝེན པཝཏྟནཏོ. ཡཐཱཧ ‘‘ཨསྶུཏཝཱ བྷིཀྑཝེ པུཐུཛྫནོ ཨརིཡཱནཾ ཨདསྶཱཝཱི ཨརིཡདྷམྨསྶ ཨཀོཝིདོ’’ཏིཨཱདི (མ. ནི. ༡.༢; པཊི. མ. ༡.༡༣༠). ཕསྶོཔི དིཊྛིཊྛཱནཾ. ཡཐཱ ཙཱཧ ‘‘ཏདཔི ཕསྶཔཙྩཡཱ, (དཱི. ནི. ༡.༡༡༨ ཨཱདཡོ) ཕུསྶ ཕུསྶ པཊིསཾཝེདེནྟཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༡༤༤) ཙ. སཉྙཱཔི དིཊྛིཊྛཱནཾ. ཝུཏྟཉྩེཏཾ ‘‘སཉྙཱནིདཱནཱ ཧི པཔཉྩསངྑཱ, (སུ. ནི. ༨༨༠; མཧཱནི. ༡༠༩) པཐཝིཏོ སཉྙཏྭཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢) ཙ ཨཱདི. ཝིཏཀྐོཔི དིཊྛིཊྛཱནཾ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ ‘‘ཏཀྐཉྩ དིཊྛཱིསུ པཀཔྤཡིཏྭཱ, སཙྩཾ མུསཱཏི དྭཡདྷམྨམཱཧཱུ’’ཏི (སུ. ནི. ༨༩༢) ‘‘ཏཀྐཱི ཧོཏི ཝཱིམཾསཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༣༤) ཙ ཨཱདི. ཨཡོནིསོམནསིཀཱརོཔི དིཊྛིཊྛཱནཾ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ ‘‘ཏསྶ ཨེཝཾ ཨཡོནིསོ མནསི ཀརོཏོ ཚནྣཾ དིཊྛཱིནཾ ཨཉྙཏརཱ དིཊྛི ཨུཔྤཛྫཏི. ‘ཨཏྠི མེ ཨཏྟཱ’ཏི ཝཱ ཨསྶ སཙྩཏོ ཐེཏཏོ དིཊྛི ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏིཨཱདི (མ. ནི. ༡.༡༩). སམུཊྛཱཏི ཨེཏེནཱཏི སམུཊྛཱནཾ སམུཊྛཱནབྷཱཝོ སམུཊྛཱནཊྛོ. པཝཏྟིཏཱཏི པརསནྟཱནེསུ ཨུཔྤཱདིཏཱ. པརིནིཊྛཱཔིཏཱཏི ཨབྷིནིཝེསསྶ པརིཡོསཱནཾ མཏྠཀཾ པཱཔིཏཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨཱརམྨཎཝསེནཱ’’ཏི ཨཊྛསུ དིཊྛིཊྛཱནེསུ ཁནྡྷེ སནྡྷཱཡཱཧ. པཝཏྟནཝསེནཱཏི ཨཝིཛྫཱདཡོ. ཨཱསེཝནཝསེནཱཏི པཱཔམིཏྟཔརཏོགྷོསཱདཱིནམྤི སེཝནཾ ལབྦྷཏིཡེཝ. ཨཐ ཝཱ ཨེཝཾགཏིཀཱཏི ཨེཝཾགམནཱ, ཨེཝཾནིཊྛཱཏི ཨཏྠོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཨིམེ དིཊྛིསངྑཱཏཱ དིཊྛིཊྛཱནཱ ཨེཝཾ པརམཏྠཏོ ཨསནྟཾ ཨཏྟཱནཾ སསྶཏབྷཱཝཉྩསྶ ཨཛ྄ཛྷཱརོཔེཏྭཱ གཧིཏཱ, པརཱམཊྛཱ ཙ བཱལལཔནཱ ཡཱཝ པཎྜིཏཱ ན སམནུཡུཉྫནྟི, ཏཱཝ གཙྪནྟི པཝཏྟནྟི. པཎྜིཏེཧི སམནུཡུཉྫིཡམཱནཱ པན ཨནཝཊྛིཏཝཏྠུཀཱ ཨཝིམདྡཀྑམཱ སཱུརིཡུགྒམནེ ཨུསྶཱཝབིནྡཱུ ཝིཡ ཁཛྫོཔནཀཱ ཝིཡ ཙ བྷིཛྫནྟི ཝིནསྶནྟི ཙཱཏི.

ཏཏྠཱཡཾ ཨནུཡུཉྫནེ སངྑེཔཀཐཱ – ཡདི ཧི པརེན པརིཀཔྤིཏོ ཨཏྟཱ ལོཀོ ཝཱ སསྶཏོ སིཡཱ, ཏསྶ ནིབྦིཀཱརཏཱཡ པུརིམརཱུཔཱཝིཛཧནཏོ ཀསྶཙི ཝིསེསཱདྷཱནསྶ ཀཱཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏཱཡ ཨཧིཏཏོ ནིཝཏྟནཏྠཾ, ཧིཏེ ཙ པཊིཔཏྟིཨཏྠཾ ཨུཔདེསོ ཨེཝ ནིཔྤཡོཛནོ སིཡཱ སསྶཏཝཱདིནོ, ཀཐཾ ཝཱ སོ ཨུཔདེསོ པཝཏྟཱིཡཏི ཝིཀཱརཱབྷཱཝཏོ, ཨེཝཉྩ ཨཏྟནོ ཨཛཊཱཀཱསསྶ ཝིཡ དཱནཱདིཀིརིཡཱ ཧིཾསཱདིཀིརིཡཱ ཙ ན སམྦྷཝཏི. ཏཐཱ སུཁསྶ དུཀྑསྶ ཨནུབྷཝནནིབནྡྷོ ཨེཝ སསྶཏཝཱདིནོ ན ཡུཛྫཏི ཀམྨབདྡྷཱབྷཱཝཏོ, ཛཱཏིཨཱདཱིནཉྩ ཨསམྦྷཝཏོ ཀུཏོ ཝིམོཀྑོ, ཨཐ པན དྷམྨམཏྟཾ ཏསྶ ཨུཔྤཛྫཏི ཙེཝ ཝིནསྶཏི ཙ, ཡསྶ ཝསེནཱཡཾ ཀིརིཡཱདིཝོཧཱརོཏི ཝདེཡྻ, ཨེཝམྤི པུརིམརཱུཔཱཝིཛཧནེན ཨཝཊྛིཏསྶ ཨཏྟནོ དྷམྨམཏྟནྟི ན སཀྐཱ སམྦྷཱཝེཏུཾ, ཏེ ཝཱ པནསྶ དྷམྨཱ ཨཝཏྠཱབྷཱུཏཱ ཨཉྙེ ཝཱ སིཡུཾ ཨནཉྙེ ཝཱ. ཡདི ཨཉྙེ, ན ཏཱཧི ཏསྶ ཨུཔྤནྣཱཧིཔི ཀོཙི ཝིསེསོ ཨཏྠི. ཡཱཧི ཀརོཏི པཊིསཾཝེདེཏི ཙཝཏི ཨུཔཔཛྫཏི ཙཱཏི ཨིཙྪིཏཾ, ཏསྨཱ ཏདཝཏྠོ ཨེཝ ཡཐཱཝུཏྟདོསོ. ཀིཉྩ དྷམྨཀཔྤནཱཔི ནིརཏྠིཀཱ སིཡཱ, ཨཐཱནཉྙེ ཨུཔྤཱདཝིནཱསཝནྟཱིཧི ཨཝཏྠཱཧི ཨནཉྙསྶ ཨཏྟནོ ཏཱསཾ ཝིཡ ཨུཔྤཱདཝིནཱསསབྦྷཱཝཏོ ཀུཏོ ནིཙྩཏཱཝཀཱསོ, ཏཱསམྤི ཝཱ ཨཏྟནོ ཝིཡ ནིཙྩཏཱཏི བནྡྷཝིམོཀྑཱནཾ ཨསམྦྷཝོ ཨེཝཱཏི ན ཡུཛྫཏིཡེཝ སསྶཏཝཱདོ. ན ཙེཏྠ ཀོཙི ཝཱདཱི དྷམྨཱནཾ སསྶཏབྷཱཝེ པརིསུདྡྷཾ ཡུཏྟིཾ ཝཏྟུཾ སམཏྠོ, ཡུཏྟིརཧིཏཉྩ ཝཙནཾ ན པཎྜིཏཱནཾ ཙིཏྟཾ ཨཱརཱདྷེཏཱིཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཡཱཝ པཎྜིཏཱ ན སམནུཡུཉྫནྟི, ཏཱཝ གཙྪནྟི པཝཏྟནྟཱི’’ཏི. ཀམྨཝསེན ཨབྷིམུཁོ སམྤརེཏི ཨེཏྠཱཏི ཨབྷིསམྤརཱཡོ, པརོལོཀོ.

‘‘སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཉྩཱ’’ཏི ཨིདཾ ཨིདྷ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ ཝིབྷཛིཡམཱནཏྟཱ ཝུཏྟཾ, ཏསྨིཾ ཝཱ ཝུཏྟེ ཏདདྷིཊྛཱནཏོ ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎཾ, ཏདཝིནཱབྷཱཝཏོ སབྦམྤི ཝཱ བྷགཝཏོ དསབལཱདིཉཱཎཾ གཧིཏམེཝ ཧོཏཱིཏི ཀཏྭཱ. པཛཱནནྟོཔཱིཏི པི-སདྡོ སམྦྷཱཝནེ, ཏེན ‘‘ཏཉྩཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཾ ཙ-སདྡཏྠམཱཧ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཏཾ དིཊྛིགཏཏོ ཨུཏྟརིཏརཾ སཱརབྷཱུཏཾ སཱིལཱདིགུཎཝིསེསམྤི ཏཐཱགཏོ ནཱབྷིནིཝིསཏི, ཀོ པན ཝཱདོ ཝཊྚཱམིསེཏི. ‘‘ཨཧ’’ནྟི དིཊྛིཝསེན ཝཱ ཏཾ པརཱམསནཱཀཱརམཱཧ. པཛཱནཱམཱིཏི ཨེཏྠ ཨིཏི-སདྡོ པཀཱརཏྠོ, ཏེན ‘‘མམ’’ནྟི ཏཎྷཱཝསེན པརཱམསནཱཀཱརཾ དསྶེཏི. དྷམྨསབྷཱཝཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ པརཏོ ཨཱམསནཾ པརཱམཱསོ. ན ཧི ཏཾ ཨཏྠི, ཁནྡྷེསུ ཡཾ ‘‘ཨཧ’’ནྟི ཝཱ, ‘‘མམ’’ནྟི ཝཱ གཧེཏབྦཾ སིཡཱ. ཡོ པན པརཱམཱསོ ཏཎྷཱདཡོཝ, ཏེ ཙ བྷགཝཏོ བོདྷིམཱུལེཡེཝ པཧཱིནཱཏི ཨཱཧ ‘‘པརཱམཱསཀིལེསཱན’’ནྟིཨཱདི. ཨཔརཱམཱསཏོཏི ཝཱ ནིབྦུཏིཝེདནསྶ ཧེཏུཝཙནཾ, ‘‘ཝིདིཏཱ’’ཏི ཨིདཾ པདཾ ཨཔེཀྑིཏྭཱ ཀཏྟརི སཱམིཝཙནཾ, ཨཔརཱམསནཧེཏུ པརཱམཱསརཧིཏཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ ཏཐཱགཏེན སཡམེཝ ཨསངྑཏདྷཱཏུ ཨདྷིགཏཱཏི ཨེཝཾ ཝཱ ཨེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ.

‘‘ཡཱསུ ཝེདནཱསཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ བྷགཝཏོ དེསནཱཝིལཱསཾ དསྶེཏི. ཏཐཱ ཧི ཁནྡྷཱཡཏནཱདིཝསེན ཨནེཀཝིདྷཱསུ ཙཏུསཙྩདེསནཱསུ སམྦྷཝནྟཱིསུཔི ཨཡཾ ཏཐཱགཏཱནཾ དེསནཱསུ པཊིཔཏྟི, ཡཾ དིཊྛིགཏིཀཱ མིཙྪཱཔཊིཔཏྟིཡཱ དིཊྛིགཧནཾ པཀྑནྡཱཏི དསྶནཏྠཾ ཝེདནཱཡེཝ པརིཉྙཱཡ བྷཱུམིདསྶནཏྠཾ ཨུདྡྷཊཱ. ཀམྨཊྛཱནནྟི ཙཏུསཙྩཀམྨཊྛཱནཾ. ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཝིདིཏྭཱཏི ཝིཔསྶནཱཔཉྙཱཡ ཝེདནཱཡ སམུདཡཱདཱིནི ཨཱརམྨཎཔཊིཝེདྷཝསེན མགྒཔཉྙཱཡ ཨསམྨོཧཔཊིཝེདྷཝསེན ཛཱནིཏྭཱ, པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. པཙྩཡསམུདཡཊྛེནཱཏི ‘‘ཨིམསྨིཾ སཏི ཨིདཾ ཧོཏི, ཨིམསྶུཔྤཱདཱ ཨིདཾ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༠༤; སཾ. ནི. ༢.༢༡; ཨུདཱ. ༡) ཝུཏྟལཀྑཎེན ཨཝིཛྫཱདཱིནཾ པཙྩཡཱནཾ ཨུཔྤཱདེན ཙེཝ མགྒེན ཨསམུགྒྷཱཏེན ཙ. ནིབྦཏྟིལཀྑཎནྟི ཨུཔྤཱདལཀྑཎཾ, ཛཱཏིནྟི ཨཏྠོ. པཉྩནྣཾ ལཀྑཎཱནནྟི ཨེཏྠ ཙཏུནྣཾ པཙྩཡཱནམྤི ཨུཔྤཱདལཀྑཎམེཝ གཧེཏྭཱ ཝུཏྟནྟི གཧེཏབྦཾ, ཡསྨཱ པཙྩཡལཀྑཎམྤི ལབྦྷཏིཡེཝ, ཏཐཱ ཙེཝ སཾཝཎྞིཏཾ. པཙྩཡནིརོདྷཊྛེནཱཏི ཨེཏྠཱཔི ཝུཏྟནཡཱནུསཱརེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ནྟི ཡསྨཱ, ཡཾ ཝཱ སུཁཾ སོམནསྶཾ. པཊིཙྩཱཏི ཨཱརམྨཎཔཙྩཡཱདིབྷཱུཏཾ ཝེདནཾ ལབྷིཏྭཱ. ཨཡནྟི སུཁསོམནསྶཱནཾ པཙྩཡབྷཱཝོ, སུཁསོམནསྶམེཝ ཝཱ, ‘‘ཨསྶཱདོ’’ཏི པདཾ པན ཨཔེཀྑིཏྭཱ པུལླིངྒནིདྡེསོ. ཨཡཉྷེཏྠ སངྑེཔཏྠོ – པུརིམུཔྤནྣཾ ཝེདནཾ ཨཱརབྦྷ སོམནསྶུཔྤཏྟིཡཾ ཡོ པུརིམཝེདནཱཡ ཨསྶཱདེཏབྦཱཀཱརོ སོམནསྶསྶཱདནཱཀཱརོ, ཨཡཾ ཨསྶཱདོཏི. ཀཐཾ པན ཝེདནཾ ཨཱརབྦྷ སུཁཾ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི? ཙེཏསིཀསུཁསྶ ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱ ནཱཡཾ དོསོ. ཝིསེསནཾ ཧེཏྠ སོམནསྶགྒཧཎཾ སུཁཾ སོམནསྶནྟི ‘‘རུཀྑོ སིཾསཔཱ’’ཏི ཡཐཱ.

‘‘ཨནིཙྩཱ’’ཏི ཨིམིནཱ སངྑཱརདུཀྑཏཱཝསེན ཨུཔེཀྑཱཝེདནཱཡ, སབྦཝེདནཱསུཡེཝ ཝཱ ཨཱདཱིནཝམཱཧ, ཨིཏརེཧི ཨིཏརདུཀྑཏཱཝསེན ཡཐཱཀྐམཾ དུཀྑསུཁཝེདནཱནཾ, ཨཝིསེསེན ཝཱ ཏཱིཎིཔི པདཱནི སབྦཱསམྤི ཝེདནཱནཾ ཝསེན ཡོཛེཏབྦཱནི. ཨཡནྟི ཡོ ཝེདནཱཡ ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝཊྛེན ཨནིཙྩབྷཱཝོ, ཨུདཡབྦཡཔཊིཔཱིལ༹ནཊྛེན དུཀྑབྷཱཝོ, ཛརཱཡ མརཎེན ཙཱཏི དྭེདྷཱ ཝིཔརིཎཱམེཏབྦབྷཱཝོ ཙ, ཨཡཾ ཝེདནཱཡ ཨཱདཱིནཝོ, ཡཏོ ཝཱ ཨཱདཱིནཾ པརམཀཱརུཉྙཾ ཝཱཏི པཝཏྟཏཱིཏི. ཝེདནཱཡ ནིསྶརཎནྟི ཨེཏྠ ཝེདནཱཡཱཏི ནིསྶཀྐཝཙནཾ, ཡཱཝ ཝེདནཱཔཊིབདྡྷཾ ཚནྡརཱགཾ ན པཛཧཏི, ཏཱཝཱཡཾ པུརིསོ ཝེདནཾ ཨལླཱིནོཡེཝ ཧོཏི. ཡདཱ པན ཏཾ ཚནྡརཱགཾ པཛཧཏི, ཏདཱཡཾ པུརིསོ ཝེདནཱཡ ནིསྶཊོ ཝིསཾཡུཏྟོ ཧོཏཱིཏི ཚནྡརཱགཔྤཧཱནཾ ཝེདནཱཡ ནིསྶརཎཾ ཝུཏྟཾ. ཨེཏྠ ཙ ཝེདནཱགྒཧཎེན ཝེདནཱཡ སཧཛཱཏནིསྶཡཱརམྨཎབྷཱུཏཱ ཙ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱ གཧིཏཱ ཨེཝ ཧོནྟཱིཏི པཉྩནྣམྤི ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱནཾ གཧཎཾ དཊྛབྦཾ. ཝེདནཱསཱིསེན པན དེསནཱ ཨཱགཏཱ, ཏཏྠ ཀཱརཎཾ ཝུཏྟམེཝ, ལཀྑཎཧཱརནཡེན ཝཱ ཨཡམཏྠོ ཝིབྷཱཝེཏབྦོ. ཏཏྠ ཝེདནཱགྒཧཎེན གཧིཏཱ པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ དུཀྑསཙྩཾ, ཝེདནཱནཾ སམུདཡགྒཧཎེན གཧིཏཱ ཨཝིཛྫཱདཡོ སམུདཡསཙྩཾ, ཨཏྠངྒམནིསྶརཎཔརིཡཱཡེཧི ནིརོདྷསཙྩཾ, ‘‘ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཝིདིཏྭཱ’’ཏི ཨེཏེན མགྒསཙྩནྟི ཨེཝམེཏྠ ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི ཝེདིཏབྦཱནི. ཀཱམུཔཱདཱནམཱུལཀཏྟཱ སེསུཔཱདཱནཱནཾ, པཧཱིནེ ཙ ཀཱམུཔཱདཱནེ ཨུཔཱདཱནསེསཱབྷཱཝཏོ ‘‘ཝིགཏཚནྡརཱགཏཱཡ ཨནུཔཱདཱནོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨནུཔཱདཱཝིམུཏྟོཏི ཨཏྟནོ མགྒཕལཔྤཏྟིཾ བྷགཝཱ དསྶེཏི. ‘‘ཝེདནཱན’’ནྟིཨཱདིནཱ ཧི ཡསྶཱ དྷམྨདྷཱཏུཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཏྟཱ ཨིམཾ དིཊྛིགཏཾ སཀཱརཎཾ སགཏིཀཾ པབྷེདཏོ ཝིབྷཛིཏུཾ སམཏྠོ ཨཧོསི, ཏསྶ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ སདྡྷིཾ པུབྦབྷཱགཔཊིཔདཱཡ ཨུཔྤཏྟིབྷཱུམིཾ དསྶེཏི དྷམྨརཱཛཱ.

པཋམབྷཱཎཝཱརཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཨེཀཙྩསསྶཏཝཱདཝཎྞནཱ

༣༨. སཏྟེསུ སངྑཱརེསུ ཙ ཨེཀཙྩཾ སསྶཏཾ ཨེཏསྶཱཏི ཨེཀཙྩསསྶཏོ, ཨེཀཙྩསསྶཏཝཱདོ. སོ ཨེཏེསཾ ཨཏྠཱིཏི ཨེཀཙྩསསྶཏིཀཱ. ཏེ པན ཡསྨཱ ཨེཀཙྩསསྶཏོ ཝཱདོ དིཊྛི ཨེཏེསནྟི ཨེཀཙྩསསྶཏཝཱདཱ ནཱམ ཧོནྟི, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨེཀཙྩསསྶཏཝཱདཱ’’ཏི. ཨིམིནཱ ནཡེན ཨེཀཙྩཨསསྶཏིཀཱ དིཔདསྶཔི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ནནུ ཙ ‘‘ཨེཀཙྩསསྶཏིཀཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ཏདཉྙསྶ ཨེཀཙྩསྶ ཨསསྶཏཏཱསནྣིཊྛཱནཾ སིདྡྷམེཝ ཧོཏཱིཏི? སཙྩཾ སིདྡྷམེཝ ཧོཏི ཨཏྠཏོ, ན པན སདྡཏོ. ཏསྨཱ སུཔཱཀཊཾ ཀཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨེཀཙྩཨསསྶཏིཀཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ན ཧི ཨིདྷ སཱཝསེསཾ ཀཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེཏི དྷམྨསྶཱམཱི. ཨིདྷཱཏི ‘‘ཨེཀཙྩསསྶཏིཀཱ’’ཏི ཨིམསྨིཾ པདེ. གཧིཏཱཏི ཝུཏྟཱ, ཏཐཱ ཙེཝ ཨཏྠོ དསྶིཏོ. ཨིདྷཱཏི ཝཱ ཨིམིསྶཱ དེསནཱཡ. ཏཐཱ ཧི པུརིམཀཱ ཏཡོ ཝཱདཱ སཏྟཝསེན, ཙཏུཏྠོ སངྑཱརཝསེན ཝིབྷཏྟོ. ‘‘སངྑཱརེཀཙྩསསྶཏིཀཱ’’ཏི ཨིདཾ ཏེཧི སསྶཏབྷཱཝེན གཡ྄ཧམཱནཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཡཱཐཱཝསབྷཱཝདསྶནཝསེན ཝུཏྟཾ, ན པནེཀཙྩསསྶཏིཀམཏདསྶནཝསེན. ཏསྶ ཧི སསྶཏཱབྷིམཏཾ ཨསངྑཏམེཝཱཏི ལདྡྷི. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཙིཏྟནྟི ཝཱ…པེ… ཋསྶཏཱི’’ཏི. ན ཧི ཡསྶ བྷཱཝསྶ པཙྩཡེཧི ཨབྷིསངྑཏབྷཱཝཾ པཊིཛཱནཱཏི, ཏསྶེཝ ནིཙྩདྷུཝཱདིབྷཱཝོ ཨནུམྨཏྟཀེན སཀྐཱ པཊིཉྙཱཏུཾ. ཨེཏེན ‘‘ཨུཔྤཱདཝཡདྷུཝཏཱཡུཏྟབྷཱཝཱ སིཡཱ ནིཙྩཱ, སིཡཱ ཨནིཙྩཱ སིཡཱ ན ཝཏྟབྦཱ’’ཏིཨཱདིནཱ པཝཏྟསྶ སཏྟབྷངྒཝཱདསྶ ཨཡུཏྟཏཱ ཝིབྷཱཝིཏཱ ཧོཏི.

ཏཏྠཱཡཾ ཨཡུཏྟཏཱཝིབྷཱཝནཱ – ཡདི ‘‘ཡེན སབྷཱཝེན ཡོ དྷམྨོ ཨཏྠཱིཏི ཝུཙྩཏི, ཏེནེཝ སབྷཱཝེན སོ དྷམྨོ ནཏྠཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཝུཙྩེཡྻ, སིཡཱ ཨནེཀནྟཝཱདོ. ཨཐ ཨཉྙེན, སིཡཱ ན ཨནེཀནྟཝཱདོ. ན ཙེཏྠ དེསནྟརཱདིསམྦནྡྷབྷཱཝོ ཡུཏྟོ ཝཏྟུཾ ཏསྶ སབྦལོཀསིདྡྷཏྟཱ, ཝིཝཱདཱབྷཱཝཏོ. ཡེ པན ཝདནྟི ‘‘ཡཐཱ སུཝཎྞགྷཊེན མཀུཊེ ཀཏེ གྷཊབྷཱཝོ ནསྶཏི, མཀུཊབྷཱཝོ ཨུཔྤཛྫཏི, སུཝཎྞབྷཱཝོ ཏིཊྛཏིཡེཝ, ཨེཝཾ སབྦབྷཱཝཱནཾ ཀོཙི དྷམྨོ ནསྶཏི, ཀོཙི དྷམྨོ ཨུཔྤཛྫཏི, སབྷཱཝོ པན ཏིཊྛཏཱི’’ཏི. ཏེ ཝཏྟབྦཱ ‘‘ཀིཾ ཏཾ སུཝཎྞཾ, ཡཾ གྷཊེ མཀུཊེ ཙ ཨཝཊྛིཏཾ, ཡདི རཱུཔཱདི, སོ སདྡོ ཝིཡ ཨནིཙྩོ. ཨཐ རཱུཔཱདི སམཱུཧོ, སམཱུཧོ ནཱམ སམྨུཏིམཏྟཾ. ན ཏསྶ ཨཏྠིཏཱ ནཏྠིཏཱ ནིཙྩཏཱ ཝཱ ལབྦྷཏཱི’’ཏི ཨནེཀནྟཝཱདོ ན སིཡཱ. དྷམྨཱནཉྩ དྷམྨིནོ ཨཉྙཐཱནཉྙཐཱསུ དོསོ ཝུཏྟོཡེཝ སསྶཏཝཱདཝིཙཱརཎཱཡཾ. ཏསྨཱ སོ ཏཏྠ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཨཔིཙ ནིཙྩཱནིཙྩནཝཏྟབྦརཱུཔོ ཨཏྟཱ ལོཀོ ཙ པརམཏྠཏོ ཝིཛྫམཱནཏཱཔཊིཛཱནནཏོ ཡཐཱ ནིཙྩཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརཾ རཱུཔཾ, ཡཐཱ ཝཱ དཱིཔཱདཡོ. ན ཧི དཱིཔཱདཱིནཾ ཨུདཡབྦཡསབྷཱཝཱནཾ ནིཙྩཱནིཙྩནཝཏྟབྦསབྷཱཝཏཱ སཀྐཱ ཝིཉྙཱཏུཾ, ཛཱིཝསྶ ནིཙྩཱདཱིསུ ཨཉྙཏརཾ རཱུཔཾ ཝིཡཱཏི ཨེཝཾ སཏྟབྷངྒསྶ ཝིཡ སེསབྷངྒཱནམྤི ཨསམྦྷཝོཡེཝཱཏི སཏྟབྷངྒཝཱདསྶ ཨཡུཏྟཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཨིསྶརོ ནིཙྩོ, ཨཉྙེ སཏྟཱ ཨནིཙྩཱ’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཝཱདཱ སཏྟེཀཙྩསསྶཏིཀཱ སེཡྻཐཱཔི ཨིསྶརཝཱདཱ. ‘‘པརམཱཎཝོ ནིཙྩཱ དྷུཝཱ, ཨཎུཀཱདཡོ ཨནིཙྩཱ’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཝཱདཱ སངྑཱརེཀཙྩསསྶཏིཀཱ སེཡྻཐཱཔི ཀཱཎཱདཱ. ནནུ ‘‘ཨེཀཙྩེ དྷམྨཱ སསྶཏཱ, ཨེཀཙྩེ ཨསསྶཏཱ’’ཏི ཨེཏསྨིཾ ཝཱདེ ཙཀྑཱདཱིནཾ ཨསསྶཏཏཱསནྣིཊྛཱནཾ ཡཐཱསབྷཱཝཱཝབོདྷོ ཨེཝ, ཏཡིདཾ ཀཐཾ མིཙྪཱདསྶནནྟི, ཀོ ཝཱ ཨེཝམཱཧ ‘‘ཙཀྑཱདཱིནཾ ཨསསྶཏབྷཱཝསནྣིཊྛཱནཾ མིཙྪཱདསྶན’’ནྟི? ཨསསྶཏེསུཡེཝ པན ཀེསཉྩི དྷམྨཱནཾ སསྶཏབྷཱཝཱབྷིནིཝེསོ ཨིདྷ མིཙྪཱདསྶནཾ. ཏེན པན ཨེཀཝཱརེ པཝཏྟམཱནེན ཙཀྑཱདཱིནཾ ཨསསྶཏབྷཱཝཱཝབོདྷོ ཝིདཱུསིཏོ སཾསཊྛབྷཱཝཏོ ཝིསསཾསཊྛོ ཝིཡ སཔྤིམཎྜོ སཀིཙྩཀརཎཱསམཏྠཏཱཡ སམྨཱདསྶནཔཀྑེ ཋཔེཏབྦཏཾ ནཱརཧཏཱིཏི. ཨསསྶཏབྷཱཝེན ནིཙྪིཏཱཔི ཝཱ ཙཀྑུཨཱདཡོ སམཱརོཔིཏཛཱིཝསབྷཱཝཱ ཨེཝ དིཊྛིགཏིཀེཧི གཡ྄ཧནྟཱིཏི ཏདཝབོདྷསྶ མིཙྪཱདསྶནབྷཱཝོ ན སཀྐཱ ནིཝཱརེཏུཾ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཙཀྑུཾ ཨིཏིཔི…པེ… ཀཱཡོ ཨིཏིཔི ཨཡཾ མེ ཨཏྟཱ’’ཏིཨཱདི. ཨེཝཉྩ ཀཏྭཱ ཨསངྑཏཱཡ སངྑཏཱཡ ཙ དྷཱཏུཡཱ ཝསེན ཡཐཱཀྐམཾ ‘‘ཨེཀཙྩེ དྷམྨཱ སསྶཏཱ, ཨེཀཙྩེ ཨསསྶཏཱ’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟོ ཝིབྷཛྫཝཱདོཔི ཨེཀཙྩསསྶཏཝཱདོ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ཨེཝཾཔཀཱརཱ ཙོདནཱ ཨནཝཀཱསཱ ཧོཏི ཨཝིཔརཱིཏདྷམྨསབྷཱཝསམྤཊིཔཏྟིབྷཱཝཏོ.

ཀཱམཉྩེཏྠ པུརིམཝཱདེཔི ཨསསྶཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ‘‘སསྶཏཱ’’ཏི གཧཎཾ ཝིསེསཏོ མིཙྪཱདསྶནཾ, སསྶཏཱནཾ པན ‘‘སསྶཏཱ’’ཏི གཱཧོ ན མིཙྪཱདསྶནཾ ཡཐཱསབྷཱཝགྒཧཎབྷཱཝཏོ. ཨསསྶཏེསུཡེཝ པན ‘‘ཀེཙིདེཝ དྷམྨཱ སསྶཏཱ, ཀེཙི ཨསསྶཏཱ’’ཏི གཧེཏབྦདྷམྨེསུ ཝིབྷཱགཔྤཝཏྟིཡཱ ཨིམསྶ ཝཱདསྶ ཝཱདནྟརཏཱ ཝུཏྟཱ, ན ཙེཏྠ ‘‘སམུདཱཡནྟོགདྷཏྟཱ ཨེཀདེསསྶ སཔྤདེསསསྶཏགྒཱཧོ ནིཔྤདེསསསྶཏགྒཱཧེ སམོདྷཱནཾ གཙྪཏཱི’’ཏི སཀྐཱ ཝཏྟུཾ ཝཱདཱི ཏབྦིསཡཝིསེསཝསེན ཝཱདདྭཡསྶ པཝཏྟཏྟཱ. ཨཉྙེ ཨེཝ ཧི དིཊྛིགཏིཀཱ ‘‘སབྦེ དྷམྨཱ སསྶཏཱ’’ཏི ཨབྷིནིཝིཊྛཱ, ཨཉྙེ ‘‘ཨེཀཙྩསསྶཏཱ’’ཏི. སངྑཱརཱནཾ ཨནཝསེསཔརིཡཱདཱནཾ, ཨེཀདེསཔརིགྒཧོ ཙ ཝཱདདྭཡསྶ པརིབྱཏྟོཡེཝ. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ ཨནེཀཝིདྷསམུསྶཡེ ཨེཀཝིདྷསམུསྶཡེ ཙ ཁནྡྷཔབནྡྷེ ཨབྷིནིཝེསབྷཱཝཏོ. ཙཏུབྦིདྷོཔི ཧི སསྶཏཝཱདཱི ཛཱཏིཝིསེསཝསེན ནཱནཱཝིདྷརཱུཔཀཱཡསནྣིསྶཡེ ཨེཝ ཨརཱུཔདྷམྨཔུཉྫེ སསྶཏཱབྷིནིཝེསཱི ཛཱཏོ ཨབྷིཉྙཱཎེན ཨནུསྶཝཱདཱིཧི ཙ རཱུཔཀཱཡབྷེདགྒཧཎཏོ. ཏཐཱ ཙ ཝུཏྟཾ ‘‘ཏཏོ ཙུཏོ ཨམུཏྲ ཨུདཔཱདི’’ནྟི (དཱི. ནི. ༡.༣༢) ‘‘ཙཝནྟི ཨུཔཔཛྫནྟཱི’’ཏི ཙ ཨཱདི. ཝིསེསལཱབྷཱི ཨེཀཙྩསསྶཏིཀོ ཨནུཔདྷཱརིཏབྷེདསམུསྶཡེཝ དྷམྨཔབནྡྷེ སསྶཏཱཀཱརགྒཧཎེན ཨབྷིནིཝིསནཾ ཛནེསི ཨེཀབྷཝཔརིཡཱཔནྣཁནྡྷསནྟཱནཝིསཡཏྟཱ ཏདབྷིནིཝེསསྶ. ཏཐཱ ཙ ཏཱིསུཔི ཝཱདེསུ ‘‘ཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏི, ཏཏོ པརཾ ནཱནུསྶརཏཱི’’ཏི ཨེཏྟཀམེཝ ཝུཏྟཾ, ཏཀྐཱིནཾ པན སསྶཏེཀཙྩསསྶཏཝཱདཱིནཾ སསྶཏཱབྷིནིཝེསཝིསེསོ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཝིསཡཏཱཡ སུཔཱཀཊོཡེཝཱཏི.

༣༩. དཱིགྷསྶ ཀཱལསྶ ཨཏིཀྐམེནཱཏི ཝིཝཊྚཝིཝཊྚཊྛཱཡཱིནཾ ཨཔགམེན. ཨནེཀཏྠཏྟཱ དྷཱཏཱུནཾ སཾ-སདྡེན ཡུཏྟོ ཝཊྚ-སདྡོ ཝིནཱསཝཱཙཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཝིནསྶཏཱི’’ཏི, སངྑཡཝསེན ཝཏྟཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཝིཔཏྟིཀརམཧཱམེགྷསམུཔྤཏྟིཏོ པཊྛཱཡ ཧི ཡཱཝ ཨཎུསཧགཏོཔི སངྑཱརོ ན ཧོཏི, ཏཱཝ ལོཀོ སཾཝཊྚཏཱིཏི ཝུཙྩཏི. ལོཀོཏི ཙེཏྠ པཐཝཱིཨཱདིབྷཱཛནལོཀོ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཨུཔརིབྲཧྨལོཀེསཱུཏི པརིཏྟསུབྷཱདཱིསུ རཱུཔཱིབྲཧྨལོཀེསུ. ཨགྒིནཱ ཧི ཀཔྤཝུཊྛཱནཾ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཾ བཧུལཾ པཝཏྟནཏོ. ཏེནེཝཱཧ བྷགཝཱ ‘‘ཨཱབྷསྶརསཾཝཏྟནིཀཱ ཧོནྟཱི’’ཏི. ཨརཱུཔེསུ ཝཱཏི ཝཱ-སདྡེན སཾཝཊྚམཱནལོཀདྷཱཏཱུཧི ཨཉྙལོཀདྷཱཏཱུསུ ཝཱཏི ཝིཀཔྤནཾ ཝེདིཏབྦཾ. ན ཧི ‘‘སབྦེ ཨཔཱཡསཏྟཱ ཏདཱ རཱུཔཱརཱུཔབྷཝེསུ ཨུཔྤཛྫནྟཱི’’ཏི སཀྐཱ ཝིཉྙཱཏུཾ ཨཔཱཡེསུ དཱིགྷཏམཱཡུཀཱནཾ མནུསྶལོཀཱུཔཏྟིཡཱ ཨསམྦྷཝཏོ. སཏིཔི སབྦསཏྟཱནཾ ཨབྷིསངྑཱརམནསཱ ནིབྦཏྟབྷཱཝེ བཱཧིརཔཙྩཡེཧི ཝིནཱ མནསཱཝ ནིབྦཏྟཏྟཱ ‘‘མནོམཡཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི རཱུཔཱཝཙརསཏྟཱ. ཡདི ཨེཝཾ ཀཱམབྷཝེ ཨོཔཔཱཏིཀསཏྟཱནམྤི མནོམཡབྷཱཝོ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི? ནཱཔཛྫཏི ཨདྷིཙིཏྟབྷཱུཏེན ཨཏིསཡམནསཱ ནིབྦཏྟསཏྟེསུ མནོམཡཝོཧཱརཏོཏི དསྶནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཛྷཱནམནེན ནིབྦཏྟཏྟཱ མནོམཡཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཨརཱུཔཱཝཙརསཏྟཱནམྤི མནོམཡབྷཱཝོ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ཙེ? ན, ཏཏྠ བཱཧིརཔཙྩཡེཧི ནིབྦཏྟེཏབྦཏཱསངྐཱཡ ཨེཝ ཨབྷཱཝཏོ, ‘‘མནསཱཝ ནིབྦཏྟཱ’’ཏི ཨཝདྷཱརཎཱསམྦྷཝཏོ. ནིརུལ༹ྷོ ཝཱཡཾ ལོཀེ མནོམཡཝོཧཱརོ རཱུཔཱཝཙརསཏྟེསུ. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཨནྣམཡོ པཱནམཡོ མནོམཡོ ཨཱནནྡམཡོ ཝིཉྙཱཎམཡོ’’ཏི པཉྩདྷཱ ཨཏྟཱནཾ ཝེདཝཱདིནོ ཝདནྟི. ཨུཙྪེདཝཱདེཔི ཝཀྑཏི ‘‘དིབྦོ རཱུཔཱི མནོམཡོ’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༨༦). སོབྷནཱ པབྷཱ ཨེཏེསུ སནྟཱིཏི སུབྷཱ. ‘‘ཨུཀྐཾསེནཱ’’ཏི ཨཱབྷསྶརདེཝེ སནྡྷཱཡཱཧ, པརིཏྟཱབྷཱ ཨཔྤམཱཎཱབྷཱ པན དྭེ ཙཏྟཱརོ ཙ ཀཔྤེ ཏིཊྛནྟི. ཨཊྛཀཔྤེཏི ཨཊྛ མཧཱཀཔྤེ.

༤༠. སཎྛཱཏཱིཏི སམྤཏྟིཀརམཧཱམེགྷསམུཔྤཏྟིཏོ པཊྛཱཡ པཐཝཱིསནྡྷཱརཀུདཀཏཾསནྡྷཱརཀཝཱཡུམཧཱཔཐཝཱིཨཱདཱིནཾ སམུཔྤཏྟིཝསེན ཋཱཏི, ‘‘སམྦྷཝཏི’’ ཨིཙྩེཝ ཝཱ ཨཏྠོ ཨནེཀཏྠཏྟཱ དྷཱཏཱུནཾ. པཀཏིཡཱཏི སབྷཱཝེན, ཏསྶ ‘‘སུཉྙ’’ནྟི ཨིམིནཱ སམྦནྡྷོ. ཏཏྠ ཀཱརཎམཱཧ ‘‘ནིབྦཏྟསཏྟཱནཾ ནཏྠིཏཱཡཱ’’ཏི, ཨནུཔྤནྣཏྟཱཏི ཨཏྠོ, ཏེན ཡཐཱ ཨེཀཙྩཱནི ཝིམཱནཱནི ཏཏྠ ནིབྦཏྟསཏྟཱནཾ ཙུཏཏྟཱ སུཉྙཱནི ཧོནྟི, ན ཨེཝམིདནྟི དསྶེཏི. བྲཧྨཔཱརིསཛྫབྲཧྨཔུརོཧིཏམཧཱབྲཧྨཱནོ བྲཧྨཀཱཡིཀཱ, ཏེསཾ ནིཝཱསོ བྷཱུམིཔི ‘‘བྲཧྨཀཱཡིཀཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ. ཀམྨཾ ཨུཔནིསྶཡཝསེན པཙྩཡོ ཨེཏིསྶཱཏི ཀམྨཔཙྩཡཱ. ཨཐ ཝཱ ཏཏྠ ནིབྦཏྟསཏྟཱནཾ ཝིཔཙྩནཀཀམྨསྶ སཧཀཱརཱིཔཙྩཡབྷཱཝཏོ, ཀམྨསྶ པཙྩཡཱཏི ཀམྨཔཙྩཡཱ. ཨུཏུ སམུཊྛཱནཾ ཨེཏིསྶཱཏི ཨུཏུསམུཊྛཱནཱ. ‘‘ཀམྨཔཙྩཡཨུཏུསམུཊྛཱནཱ’’ཏི ཝཱ པཱཋོ, ཀམྨསཧཱཡོ པཙྩཡོ, ཀམྨསྶ ཝཱ སཧཱཡབྷཱུཏོ པཙྩཡོ ཀམྨཔཙྩཡོ, སོཝ ཨུཏུ ཀམྨཔཙྩཡཨུཏུ, སོ སམུཊྛཱནཾ ཨེཏིསྶཱཏི ཡོཛེཏབྦཾ. ཨེཏྠཱཏི ‘‘བྲཧྨཝིམཱན’’ནྟི ཝུཏྟཱཡ བྲཧྨཀཱཡིཀབྷཱུམིཡཱ. ཀཐཾ པཎཱིཏཱཡ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནབྷཱུམིཡཾ ཋིཏཱནཾ ཧཱིནཱཡ པཋམཛ྄ཛྷཱནབྷཱུམིཡཱ ཨུཔཔཏྟི ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཐ སཏྟཱན’’ནྟིཨཱདི. ཨོཏརནྟཱིཏི ཨུཔཔཛྫནཝསེན ཧེཊྛཱབྷཱུམིཾ གཙྪནྟི.

ཨཔྤཱཡུཀེཏི ཡཾ ཨུལཱ༹རཾ པུཉྙཀམྨཾ ཀཏཾ, ཏསྶ ཨུཔྤཛྫནཱརཧཝིཔཱཀཔབནྡྷཏོ ཨཔྤཔརིམཱཎཱཡུཀེ. ཨཱཡུཔྤམཱཎེནེཝཱཏི པརམཱཡུཔྤམཱཎེནེཝ. ཀིཾ པནེཏཾ པརམཱཡུ ནཱམ, ཀཐཾ ཝཱ ཏཾ པརིཙྪིནྣཔམཱཎནྟི? ཝུཙྩཏེ – ཡོ ཏེསཾ ཏེསཾ སཏྟཱནཾ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ བྷཝཝིསེསེ པུརིམསིདྡྷབྷཝཔཏྠནཱུཔནིསྶཡཝསེན སརཱིརཱཝཡཝཝཎྞསཎྛཱནཔམཱཎཱདིཝིསེསཱ ཝིཡ ཏཾཏཾགཏིནིཀཱཡཱདཱིསུ ཡེབྷུཡྻེན ནིཡཏཔརིཙྪེདོ གབྦྷསེཡྻཀཀཱམཱཝཙརདེཝརཱུཔཱཝཙརསཏྟཱནཾ སུཀྐསོཎིཏཨུཏུབྷོཛནཱདི ཨུཏུཨཱདིཔཙྩཡུཔྤནྣཔཙྩཡཱུཔཏྠམྦྷིཏོ ཝིཔཱཀཔབནྡྷསྶ ཋིཏིཀཱལནིཡམོ, སོ ཡཐཱསཀཾ ཁཎམཏྟཱཝཊྛཱཡཱིནམྤི ཨཏྟནོ སཧཛཱཏཱནཾ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱནཾ ཋཔནཱཀཱརཝུཏྟིཏཱཡ པཝཏྟཀཱནི རཱུཔཱརཱུཔཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཱནི ཡསྨཱ ན ཀེཝལཾ ནེསཾ ཁཎཋིཏིཡཱ ཨེཝ ཀཱརཎབྷཱཝེན ཨནུཔཱལཀཱནི, ཨཐ ཁོ ཡཱཝ བྷཝངྒུཔཙྪེདཱ ཨནུཔབནྡྷསྶ ཨཝིཙྪེདཧེཏུབྷཱཝེནཱཔི, ཏསྨཱ ཨཱཡུཧེཏུཀཏྟཱ ཀཱརཎཱུཔཙཱརེན ཨཱཡུ, ཨུཀྐཾསཔརིཙྪེདཝསེན པརམཱཡཱུཏི ཙ ཝུཙྩཏི. ཏཾ པན དེཝཱནཾ ནེརཡིཀཱནཾ ཨུཏྟརཀུརུཀཱནཉྩ ནིཡཏཔརིཙྪེདཾ, ཨུཏྟརཀུརུཀཱནཾ པན ཨེཀནྟནིཡཏཔརིཙྪེདམེཝ, ཨཝསིཊྛམནུསྶཔེཏཏིརཙྪཱནཱནཾ པན ཙིརཊྛིཏིསཾཝཏྟནིཀཀམྨབཧུལེ ཀཱལེ ཏཾཀམྨསཧིཏསནྟཱནཛནིཏསུཀྐསོཎིཏཔྤཙྩཡཱནཾ ཏཾམཱུལཀཱནཉྩ ཙནྡསཱུརིཡསམཝིསམཔརིཝཏྟནཱདིཛནིཏཨུཏུཨཱཧཱརཱདིསམཝིསམ པཙྩཡཱནཾ ཝསེན ཙིརཱཙིརཀཱལཏོ ཨནིཡཏཔརིཙྪེདཾ, ཏསྶ ཙ ཡཐཱ པུརིམསིདྡྷབྷཝཔཏྠནཱཝསེན ཏཾཏཾགཏིནིཀཱཡཱདཱིསུ ཝཎྞསཎྛཱནཱདིཝིསེསནིཡམོ སིདྡྷོ དསྶནཱནུསྶཝཱདཱིཧི, ཏཐཱ ཨཱདིཏོ གཧཎསིདྡྷིཡཱ. ཨེཝཾ ཏཱསུ ཏཱསུ ཨུཔཔཏྟཱིསུ ནིབྦཏྟསཏྟཱནཾ ཡེབྷུཡྻེན སམཔྤམཱཎཊྛིཏིཀཱལཾ དསྶནཱནུསྶཝེཧི ལབྷིཏྭཱ ཏཾ པརམཏཾ ཨཛ྄ཛྷོསཱཡ པཝཏྟིཏབྷཝཔཏྠནཱཝསེན ཨཱདིཏོ པརིཙྪེདནིཡམོ ཝེདིཏབྦོ. ཡསྨཱ པན ཀམྨཾ ཏཱསུ ཏཱསུ ཨུཔཔཏྟཱིསུ ཡཐཱ ཏཾཏཾཨུཔཔཏྟིནིཡཏཝཎྞཱདིནིབྦཏྟནེ སམཏྠཾ, ཨེཝཾ ནིཡཏཱཡུཔརིཙྪེདཱསུ ཨུཔཔཏྟཱིསུ པརིཙྪེདཱཏིཀྐམེན ཝིཔཱཀནིབྦཏྟནེ སམཏྠཾ ན ཧོཏི, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཱཡུཔྤམཱཎེནེཝ ཙཝནྟཱི’’ཏི. ཡསྨཱ པན ཨུཔཏྠམྦྷཀསཧཱཡེཧི ཨནུཔཱལཀཔྤཙྩཡེཧི ཨུཔཱདིནྣཀཀྑནྡྷཱནཾ པཝཏྟེཏབྦཱཀཱརོ ཨཏྠཏོ པརམཱཡུ, ཏསྶ ཡཐཱཝུཏྟཔརིཙྪེདཱནཏིཀྐམནཏོ སཏིཔི ཀམྨཱཝསེསེ ཋཱནཾ ན སམྦྷཝཏི, ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཏྟནོ པུཉྙབལེནེཝ ཋཱཏུཾ ན སཀྐོཏཱི’’ཏི. ཀཔྤཾ ཝཱཏི ཨསངྑྱེཡྻཀཔྤཾ ཝཱ ཏསྶ ཨུཔཌྜྷཾ ཝཱ ཨུཔཌྜྷཀཔྤཏོ ཨཱུནམདྷིཀཾ ཝཱཏི ཝིཀཔྤནཏྠོ ཝཱ-སདྡོ.

༤༡. ཨནབྷིརཏཱིཏི ཨེཀཝིཧཱརེན ཨནབྷིརཏི. སཱ པན ཡསྨཱ ཨཉྙེཧི སམཱགམིཙྪཱ ཧོཏི, ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཔརསྶཱཔི སཏྟསྶ ཨཱགམནཔཏྠནཱ’’ཏི. པིཡཝཏྠུཝིརཧེན པིཡཝཏྠུཨལཱབྷེན ཝཱ ཙིཏྟཝིགྷཱཏོ ཨུཀྐཎྛིཏཱ, སཱ ཨཏྠཏོ དོམནསྶཙིཏྟུཔྤཱདོ ཡེཝཱཏི ཨཱཧ ‘‘པཊིགྷསམྤཡུཏྟཱ’’ཏི. དཱིགྷརཏྟཾ ཛྷཱནརཏིཡཱ རམམཱནསྶ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ཨནབྷིརཏིནིམིཏྟཾ ཨུཔྤནྣཱ ‘‘མམ’’ནྟི ཙ ‘‘ཨཧ’’ནྟི ཙ གཧཎསྶ ཀཱརཎབྷཱུཏཱ ཏཎྷཱདིཊྛིཡོ ཨིདྷ པརིཏསྶནཱ. ཏཱ པན ཙིཏྟསྶ པུརིམཱཝཏྠཱཡ ཙལནཾ ཀམྤནནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨུབྦིཛྫནཱ ཕནྡནཱ’’ཏི. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཏཎྷཱཏསྶནཱཔི དིཊྛིཏསྶནཱཔི ཝཊྚཏཱི’’ཏི. ཡཾ པན ཨཏྠུདྡྷཱརེ ‘‘ཨཧོ ཝཏ ཨཉྙེཔི སཏྟཱ ཨིཏྠཏྟཾ ཨཱགཙྪེཡྻུནྟི ཨཡཾ ཏཎྷཱཏསྶནཱ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏཾ དིཊྛིཏསྶནཱཡ ཝིསུཾ ཨུདཱཧརཎཾ དསྶེནྟེན ཏཎྷཱཏསྶནཾཡེཝ ཏཏོ ནིདྡྷཱརེཏྭཱ ཝུཏྟཾ, ན པན ཏཏྠ དིཊྛིཏསྶནཱཡ ཨབྷཱཝཏོཏི དཊྛབྦཾ. ཏཱསཏསྶནཱ ཙིཏྟུཏྲཱསོ. བྷཡཱནཀནྟི བྷེརཝཱརམྨཎནིམིཏྟཾ བལཝབྷཡཾ. ཏེན སརཱིརསྶ ཐདྡྷབྷཱཝོ ཚམྦྷིཏཏྟཾ བྷཡཾ སཾཝེགནྟི ཨེཏྠ བྷཡནྟི བྷངྒཱནུཔསྶནཱཡ ཙིཎྞནྟེ སབྦསངྑཱརཏོ བྷཱཡནཝསེན ཨུཔྤནྣཾ བྷཡཉཱཎཾ. སཾཝེགནྟི སཧོཏྟཔྤཉཱཎཾ, ཨོཏྟཔྤམེཝ ཝཱ. སནྟཱསནྟི ཨཱདཱིནཝནིབྦིདཱནུཔསྶནཱཧི སངྑཱརེཧི སནྟསྶནཉཱཎཾ. སཧ བྱཱཡཏི པཝཏྟཏི, དོསཾ ཝཱ ཚཱདེཏཱིཏི སཧབྱོ, སཧཱཡོ, ཏསྶ བྷཱཝཾ སཧབྱཏཾ.

༤༢. ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཋིཏོ ཨིམེ སཏྟེཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཡསྨཱ པན སོ པཱསཾསབྷཱཝེན ཨུཏྟམབྷཱཝེན ཙ ‘‘ཏེ སཏྟེ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཋིཏོ’’ཏི ཨཏྟཱནཾ མཉྙཏི, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཛེཊྛཀོཧམསྨཱི’’ཏི. ཨཉྙདཏྠུ དསོཏི དསྶནེ ཨནྟརཱཡཱབྷཱཝཝཙནེན, ཉེཡྻཝིསེསཔརིགྒཱཧིཀབྷཱཝེན ཙ ཨནཱཝརཎདསྶཱཝིཏཾ པཊིཛཱནཱཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘སབྦཾ པསྶཱམཱིཏི ཨཏྠོ’’ཏི. བྷཱུཏབྷབྱཱནནྟི ཨཧེསུནྟི བྷཱུཏཱ, བྷཝནྟི བྷཝིསྶནྟཱིཏི བྷབྱཱ, ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ཝཏྟམཱནཀཱལཝསེནེཝ བྷབྱ-སདྡསྶ ཨཏྠོ དསྶིཏོ. པཋམཙིཏྟཀྑཎེཏི པཊིསནྡྷིཙིཏྟཀྑཎེ. ཀིཉྩཱཔི སོ བྲཧྨཱ ཨནཝཊྛིཏདསྶནཏྟཱ པུཐུཛྫནསྶ པུརིམཏརཛཱཏིཔརིཙིཏམྤི ཀམྨསྶཀཏཉྙཱཎཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཝིཀུབྦནིདྡྷིཝསེན ཙིཏྟུཔྤཏྟིམཏྟཔཊིབདྡྷེན སཏྟནིམྨཱནེན ཝིཔལླཊྛོ ‘‘ཨཧཾ ཨིསྶརོ ཀཏྟཱ ནིམྨཱཏཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨིསྶརཀུཏྟདསྶནཾ པཀྑནྡམཱནོ ཨབྷིནིཝིསནཝསེནེཝ པཏིཊྛིཏོ, ན པཏིཊྛཱཔནཝསེན ‘‘ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ, པཏིཊྛཱཔནཀྐམེནེཝ པན ཏསྶ སོ ཨབྷིནིཝེསོ ཛཱཏོཏི དསྶནཏྠཾ ‘‘ཀཱརཎཏོ སཱདྷེཏུཀཱམོ’’ཏི, ‘‘པཊིཉྙཾ ཀཏྭཱ’’ཏི ཙ ཝུཏྟཾ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ ‘‘ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏཱུ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ མནོཔཎིདྷཱིཏི མནསཱ ཨེཝ པཏྠནཱ, ཏཐཱ ཙིཏྟཔྤཝཏྟིམཏྟམེཝཱཏི ཨཏྠོ, ཨིཏྠབྷཱཝནྟི ཨིདཔྤཀཱརཏཾ. ཡསྨཱ པན ཨིཏྠནྟི བྲཧྨཏྟབྷཱཝོ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏོ, ཏསྨཱ ‘‘བྲཧྨབྷཱཝནྟི ཨཏྠོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ནནུ ཙ དེཝཱནཾ ཨུཔཔཏྟིསམནནྟརཾ ‘‘ཨིམིསྶཱ ནཱམ གཏིཡཱ ཙཝིཏྭཱ ཨིམིནཱ ནཱམ ཀམྨུནཱ ཨིདྷཱུཔཔནྣཱ’’ཏི པཙྩཝེཀྑཎཱ ཧོཏཱིཏི? སཙྩཾ ཧོཏི, སཱ པན པུརིམཛཱཏཱིསུ ཀམྨསྶཀཏཉྙཱཎེ སམྨདེཝ ནིཝིཊྛཛ྄ཛྷཱསཡཱནཾ. ཨིམེ པན སཏྟཱ པུརིམཱསུཔི ཛཱཏཱིསུ ཨིསྶརཀུཏྟདསྶནཝསེན ཝིནིབནྡྷཱབྷིནིཝེསཱ ཨཧེསུནྟི དཊྛབྦཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨིམིནཱ མཡ’’ནྟིཨཱདི.

༤༣. ཨཱིསཏཱིཏི ཨཱིསོ, ཨབྷིབྷཱུཏི ཨཏྠོ. མཧཱ ཨཱིསོ མཧེསོ, སུཔྤཏིཊྛམཧེསཏཱཡ པན པརེཧི ‘‘མཧེསོ’’ཏི ཨཀྑཱཏབྦཏཱཡ མཧེསཀྑོ, ཨཏིསཡེན མཧེསཀྑོ མཧེསཀྑཏརོཏི ཝཙནཏྠོ དཊྛབྦོ. ཡསྨཱ པན སོ མཧེསཀྑབྷཱཝོ ཨཱདྷིཔཏེཡྻཔརིཝཱརསམྤཏྟིཡཱ ཝིཉྙཱཡཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཨིསྶརིཡཔརིཝཱརཝསེན མཧཱཡསཏརོ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

༤༤. ཨིདྷེཝ ཨཱགཙྪཏཱིཏི ཨིམསྨིཾ མནུསྶལོཀེ ཨེཝ པཊིསནྡྷིཝསེན ཨཱགཙྪཏི. ཡཾ ཨཉྙཏརོ སཏྟོཏི ཨེཏྠ ནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ, ཀརཎེ ཝཱ པཙྩཏྟནིདྡེསོ, ཡེན ཋཱནེནཱཏི ཨཏྠོ, ཀིརིཡཱཔརཱམསནཾ ཝཱ. ཨིཏྠཏྟཾ ཨཱགཙྪཏཱིཏི ཨེཏྠ ཡདེཏཾ ཨིཏྠཏྟསྶ ཨཱགམནཾ, ཨེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེས ནཡོ ‘‘པབྦཛཏི, ཙེཏོསམཱདྷིཾ ཕུསཏི, པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏཱི’’ཏི ཨེཏེསུཔི པདེསུ. ‘‘ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ བྷིཀྑཝེ ཝིཛྫཏི, ཡཾ ཨཉྙཏརོ སཏྟོ’’ཏི ཨིམཉྷི པདཾ ‘‘པབྦཛཏཱི’’ཏིཨཱདཱིཧི པདེཧི པཙྩེཀཾ ཡོཛེཏབྦནྟི.

༤༥. ཁིཌྜཱཡ པདུསྶནྟཱིཏི ཁིཌྜཱཔདོསིནོ, ཁིཌྜཱཔདོསིནོ ཨེཝ ཁིཌྜཱཔདོསིཀཱ, ཁིཌྜཱཔདོསོ ཝཱ ཨེཏེསཾ ཨཏྠཱིཏི ཁིཌྜཱཔདོསིཀཱ. ཨཏིཀྐནྟཝེལཾ ཨཏིཝེལཾ, ཨཱཧཱརཱུཔབྷོགཀཱལཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. མེཐུནསམྤཡོགེན ཨུཔྤཛྫནཀསུཁཾ ཀེལི༹ཧསྶསུཁཾ རཏིདྷམྨོ རཏིསབྷཱཝོ. ཨཱཧཱརནྟི ཨེཏྠ ཀོ དེཝཱནཾ ཨཱཧཱརོ, ཀཱ ཨཱཧཱརཝེལཱཏི? སབྦེསམྤི ཀཱམཱཝཙརདེཝཱནཾ སུདྷཱ ཨཱཧཱརོ, སཱ ཧེཊྛིམེཧི ཨུཔརིམཱནཾ པཎཱིཏཏམཱ ཧོཏི, ཏཾ ཡཐཱསཀཾ དིཝསཝསེན དིཝསེ དིཝསེ བྷུཉྫནྟི. ཀེཙི པན ‘‘བིལཱ༹རཔདཔྤམཱཎཾ སུདྷཱཧཱརཾ བྷུཉྫནྟི, སོ ཛིཝ྄ཧཱཡ ཋཔིཏམཏྟོ ཡཱཝ ཀེསགྒནཁགྒཱ ཀཱཡཾ ཕརཏི, ཏེསཾཡེཝ དིཝསཝསེན སཏྟདིཝསེ ཡཱཔནསམཏྠོ ཙ ཧོཏཱི’’ཏི ཝདནྟི. ‘‘ནིརནྟརཾ ཁཱདནྟཱ པིཝནྟཱ’’ཏི ཨིདཾ པརིཀཔྤནཝསེན ཝུཏྟཾ. ཀམྨཛཏེཛསྶ བལཝབྷཱཝོ ཨུལཱ༹རཔུཉྙནིབྦཏྟཏྟཱ, ཨུལཱ༹རགརུསིནིདྡྷསུདྷཱཧཱརཛཱིརཎཏོ ཙ. ཀརཛཀཱཡསྶ མནྡབྷཱཝོ མུདུསུཁུམཱལབྷཱཝཏོ. ཏེནེཝ ཧི བྷགཝཱ ཨིནྡསཱལགུཧཱཡཾ པཀཏིཔཐཝིཡཾ སཎྛཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟཾ སཀྐཾ དེཝརཱཛཱནཾ ‘‘ཨོལཱ༹རིཀཾ ཀཱཡཾ ཨདྷིཊྛེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏེསནྟི མནུསྶཱནཾ. ཝཏྠུནྟི ཀརཛཀཱཡཾ. ཀེཙཱིཏི ཨབྷཡགིརིཝཱསིནོ.

༤༧. མནེནཱཏི ཨིསྶཱཔཀཏཏྟཱ པདུཊྛེན མནསཱ. ཨུསཱུཡཱཝསེན མནསོཝ པདོསོ མནོཔདོསོ, སོ ཨེཏེསཾ ཨཏྠི ཝིནཱསཧེཏུབྷཱུཏོཏི མནོཔདོསིཀཱཏི ཨེཝཾ ཝཱ ཨེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཨཀུདྡྷོ རཀྑཏཱིཏི ཀུདྡྷསྶ སོ ཀོདྷོ ཨིཏརསྨིཾ ཨཀུཛ྄ཛྷནྟེ ཨནུཔཱདཱནོ ཨེཀཝཱརམེཝ ཨུཔྤཏྟིཡཱ ཨནཱསེཝནོ ཙཱཝེཏུཾ ན སཀྐོཏི ཨུདཀནྟཾ པཏྭཱ ཨགྒི ཝིཡ ནིབྦཱཡཏི, ཏསྨཱ ཨཀུདྡྷོ ཏཾ ཙཝནཏོ རཀྑཏི, ཨུབྷོསུ པན ཀུདྡྷེསུ བྷིཡྻོ བྷིཡྻོ ཨཉྙམཉྙམྷི པརིཝཌྜྷནཝསེན ཏིཁིཎསམུདཱཙཱརོ ནིསྶཡདཧནརསོ ཀོདྷོ ཨུཔྤཛྫམཱནོ ཧདཡཝཏྠུཾ ནིདཧནྟོ ཨཙྩནྟསུཁུམཱལཀརཛཀཱཡཾ ཝིནཱསེཏི, ཏཏོ སཀལོཔི ཨཏྟབྷཱཝོ ཨནྟརདྷཱཡཏི. ཏེནཱཧ ‘‘ཨུབྷོསུ པནཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཐཱ ཙཱཧ བྷགཝཱ ‘‘ཨཉྙམཉྙཾ པདུཊྛཙིཏྟཱ ཀིལནྟཀཱཡཱ…པེ… ཙཝནྟཱི’’ཏི. དྷམྨཏཱཏི དྷམྨནིཡཱམོ. སོ ཙ ཏེསཾ ཀརཛཀཱཡསྶ མནྡཏཱཡ, ཏཐཱཨུཔྤཛྫནཀཀོདྷསྶ ཙ བལཝཏཱཡ ཋཱནསོ ཙཝནཾ, ཏེསཾ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱནཾ སབྷཱཝོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༤༩. ཙཀྑཱདཱིནཾ བྷེདཾ པསྶཏཱིཏི ཝིརོདྷིཔཙྩཡསནྣིཔཱཏེ ཝིཀཱརཱཔཏྟིདསྶནཏོ, ཨནྟེ ཙ ཨདསྶནཱུཔགམནཏོ ཝིནཱསཾ པསྶཏི ཨོལཱ༹རིཀཏྟཱ རཱུཔདྷམྨབྷེདསྶ. པཙྩཡཾ དཏྭཱཏི ཨནནྟརཔཙྩཡཱདིཝསེན པཙྩཡོ ཧུཏྭཱ. ‘‘བལཝཏར’’ནྟི ཙིཏྟསྶ ལཧུཏརཾ བྷེདཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཏཐཱ ཧི ཨེཀསྨིཾ རཱུཔེ དྷརནྟེཡེཝ སོལ༹ས ཙིཏྟཱནི བྷིཛྫནྟི. བྷེདཾ ན པསྶཏཱིཏི ཁཎེ ཁཎེ བྷིཛྫནྟམྤི ཙིཏྟཾ པརསྶ ཨནནྟརཔཙྩཡབྷཱཝེནེཝ བྷིཛྫཏཱིཏི པུརིམཙིཏྟསྶ ཨབྷཱཝཾ པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཝིཡ པཙྪིམཙིཏྟསྶ ཨུཔྤཏྟིཏོ བྷཱཝཔཀྑོ བལཝཏརོ པཱཀཊོ ཙ ཧོཏི, ན ཨབྷཱཝཔཀྑོཏི ཙིཏྟསྶ ཝིནཱསཾ ན པསྶཏི, ཨཡཉྩ ཨཏྠོ ཨལཱཏཙཀྐདསྶནེན སུཔཱཀཊོ ཝིཉྙཱཡཏི. ཡསྨཱ པན ཏཀྐཱིཝཱདཱི ནཱནཏྟནཡསྶ དཱུརཏརཏཱཡ ཨེཀཏྟནཡསྶཔི མིཙྪཱགཧིཏཏྟཱ ‘‘ཡདེཝིདཾ ཝིཉྙཱཎཾ སབྦདཱཔི ཨེཀརཱུཔེན པཝཏྟཏི, ཨཡམེཝ ཨཏྟཱ ནིཙྩོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨབྷིནིཝེསཾ ཛནེཏི, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘སོ ཏཾ ཨཔསྶནྟོ’’ཏིཨཱདི.

ཨནྟཱནནྟཝཱདཝཎྞནཱ

༥༣. ཨནྟཱནནྟིཀཱཏི ཨེཏྠ ཨམཏི གཙྪཏི ཨེཏྠ སབྷཱཝོ ཨོསཱནནྟི ཨནྟོ, མརིཡཱདཱ. ཏཔྤཊིསེདྷེན ཨནནྟོ, ཨནྟོ ཙ ཨནནྟོ ཙ ཨནྟཱནནྟོ ཙ ནེཝནྟཱནཱནནྟོ ཙ ཨནྟཱནནྟཱ སཱམཉྙནིདྡེསེན, ཨེཀསེསེན ཝཱ ‘‘ནཱམརཱུཔཔཙྩཡཱ སལཱ༹ཡཏན’’ནྟིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༣.༡༧༦; སཾ. ནི. ༢.༡; ཨུདཱ. ༡) ཝིཡ. ཀསྶ པན ཨནྟཱནནྟོཏི? ལོཀཱིཡཏི སཾསཱརནིསྶརཎཏྠིཀེཧི དིཊྛིགཏིཀེཧི, ལོཀཱིཡནྟི ཝཱ ཨེཏྠ ཏེཧི པུཉྙཱཔུཉྙཾ ཏབྦིཔཱཀོ ཙཱཏི ལོཀོཏི སངྑྱཾ གཏསྶ ཨཏྟནོ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ ‘‘ཨནྟཱནནྟཾ ལོཀསྶ པཉྙཔེནྟཱི’’ཏི. ཀོ པན ཨེསོ ཨཏྟཱཏི? ཛྷཱནཝིསཡབྷཱུཏཀསིཎནིམིཏྟཾ. ཏཏྠ ཧི ཨཡཾ དིཊྛིགཏིཀོ ལོཀསཉྙཱི. ཏཐཱ ཙ ཝུཏྟཾ ‘‘ཏཾ ལོཀོཏི གཧེཏྭཱ’’ཏི. ཀེཙི པན ‘‘ཛྷཱནཾ ཏཾསམྤཡུཏྟདྷམྨཱ ཙ ཨིདྷ ‘ཨཏྟཱ, ལོཀོ’ཏི ཙ གཧིཏཱ’’ཏི ཝདནྟི. ཨནྟཱནནྟསཧཙརིཏཝཱདོ ཨནྟཱནནྟོ, ཡཐཱ ‘‘ཀུནྟཱ པཙརནྟཱི’’ཏི ཨནྟཱནནྟསནྣིསྶཡོ ཝཱ ཡཐཱ ‘‘མཉྩཱ གྷོསནྟཱི’’ཏི. སོ ཨེཏེསཾ ཨཏྠཱིཏི ཨནྟཱནནྟིཀཱ. ཏེ པན ཡསྨཱ ཡཐཱཝུཏྟནཡེན ཨནྟཱནནྟོ ཝཱདོ དིཊྛི ཨེཏེསནྟི ‘‘ཨནྟཱནནྟཝཱདཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཏསྨཱ ཨཊྛཀཐཱཡཾ ‘‘ཨནྟཱནནྟཝཱདཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཨནྟཾ ཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཏྠོ ཝིབྷཏྟོ.

ཨེཏྠཱཧ – ཡུཏྟཾ ཏཱཝ པུརིམཱནཾ ཏིཎྞཾ ཝཱདཱིནཾ ཨནྟཏྟཉྩ ཨནནྟཏྟཉྩ ཨནྟཱནནྟཏྟཉྩ ཨཱརབྦྷ པཝཏྟཝཱདཏྟཱ ཨནྟཱནནྟིཀཏྟཾ, པཙྪིམསྶ པན ཏདུབྷཡཔཊིསེདྷནཝསེན པཝཏྟཝཱདཏྟཱ ཀཐ ཨནྟཱནནྟིཀཏྟནྟི? ཏདུབྷཡཔཊིསེདྷནཝསེན པཝཏྟཝཱདཏྟཱ ཨེཝ. ཡསྨཱ ཨནྟཱནནྟཔཊིསེདྷཝཱདོཔི ཨནྟཱནནྟཝིསཡོ ཨེཝ ཏཾ ཨཱརབྦྷ པཝཏྟཏྟཱ. ཨེཏདཏྠཾཡེཝ ཧི སནྡྷཱཡ ཨཊྛཀཐཱཡཾ ‘‘ཨཱརབྦྷ པཝཏྟཝཱདཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨཐ ཝཱ ཡཐཱ ཏཏིཡཝཱདེ དེསབྷེདཝསེན ཨེཀསྶེཝ ཨནྟཝནྟཏཱ ཨནནྟཏཱ ཙ སམྦྷཝཏི, ཨེཝཾ ཏཀྐཱིཝཱདེཔི ཀཱལབྷེདཝསེན ཨུབྷཡསམྦྷཝཏོ ཨཉྙམཉྙཔཊིསེདྷེན ཨུབྷཡཉྙེཝ ཝུཙྩཏི. ཀཐཾ? ཨནྟཝནྟཏཱཔཊིསེདྷེན ཧི ཨནནྟཏཱ ཝུཙྩཏི, ཨནནྟཏཱཔཊིསེདྷེན ཙ ཨནྟཝནྟཏཱ, ཨནྟཱནནྟཱནཉྩ ན ཏཏིཡཝཱདབྷཱཝོ ཀཱལབྷེདསྶ ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡསྨཱ ཨཡཾ ལོཀསཉྙིཏོ ཨཏྟཱ ཨདྷིགཏཝིསེསེཧི མཧེསཱིཧི ཨནནྟོ ཀདཱཙི སཀྑིདིཊྛོཏི ཨནུསུཡྻཏི, ཏསྨཱ ནེཝནྟཝཱ. ཡསྨཱ པན ཏེཧིཡེཝ ཀདཱཙི ཨནྟཝཱ སཀྑིདིཊྛོཏི ཨནུསུཡྻཏི, ཏསྨཱ ན པན ཨནནྟོཏི. ཡཐཱ ཙ ཨནུསྶུཏིཏཀྐཱིཝསེན, ཨེཝཾ ཛཱཏིསྶརཏཀྐཱི ཨཱདཱིནཉྩ ཝསེན ཡཐཱསམྦྷཝཾ ཡོཛེཏབྦཾ. ཨཡཉྷི ཏཀྐིཀོ ཨཝཌྜྷིཏབྷཱཝཔུབྦཀཏྟཱ པཊིབྷཱགནིམིཏྟཱནཾ ཝཌྜྷིཏབྷཱཝསྶ ཝཌྜྷིཏཀཱལཝསེན ཨཔྤཙྩཀྑཀཱརིཏཱཡ ཨནུསྶཝཱདིམཏྟེ ཋཏྭཱ ‘‘ནེཝནྟཝཱ’’ཏི པཊིཀྑིཔཏི. ཨཝཌྜྷིཏཀཱལཝསེན པན ‘‘ན པནཱནནྟོ’’ཏི, ན པན ཨནྟཏཱནནྟཏཱནཾ ཨཙྩནྟམབྷཱཝེན ཡཐཱ ཏཾ ‘‘ནེཝསཉྙིནཱསཉྙཱི’’ཏི. པུརིམཝཱདཏྟཡཔཊིཀྑེཔོ ཙ ཨཏྟནཱ ཡཐཱདྷིཔྤེཏཔྤཀཱརཝིལཀྑཎཏཱཡ ཏེསཾ, ཨཝསྶཉྩེཏཾ ཨེཝཾ ཝིཉྙཱཏབྦཾ, ཨཉྙཐཱ ཝིཀྑེཔཔཀྑཾཡེཝ བྷཛེཡྻ ཙཏུཏྠཝཱདོ. ན ཧི ཨནྟཏཱཨནནྟཏཱཏདུབྷཡཝིནིམུཏྟོ ཨཏྟནོ པཀཱརོ ཨཏྠི, ཏཀྐཱིཝཱདཱི ཙ ཡུཏྟིམགྒཀོ, ཀཱལབྷེདཝསེན ཙ ཏདུབྷཡཾ ཨེཀསྨིམྤི ན ན ཡུཛྫཏཱིཏི.

ཀེཙི པན ཡདི པནཱཡཾ ཨཏྟཱ ཨནྟཝཱ སིཡཱ, དཱུརདེསེ ཨུཔཔཛྫནཱནུསྶརཎཱདི ཀིཙྩནིཔྥཏྟི ན སིཡཱ. ཨཐ ཨནནྟོ, ཨིདྷ ཋིཏསྶ དེཝལོཀནིརཡཱདཱིསུ སུཁདུཀྑཱནུབྷཝནམྤི སིཡཱ. སཙེ པན ཨནྟཝཱ ཙ ཨནནྟོ ཙ, ཏདུབྷཡདོསསམཱཡོགོ. ཏསྨཱ ‘‘ཨནྟཝཱ, ཨནནྟོ’’ཏི ཙ ཨབྱཱཀརཎཱིཡོ ཨཏྟཱཏི ཨེཝཾ ཏཀྐནཝསེན ཙཏུཏྠཝཱདཔྤཝཏྟིཾ ཝཎྞེནྟི. ཨེཝམྤི ཡུཏྟཾ ཏཱཝ པཙྪིམཝཱདཱིདྭཡསྶ ཨནྟཱནནྟིཀཏྟཾ ཨནྟཱནནྟཱནཾ ཝསེན ཨུབྷཡཝིསཡཏྟཱ ཏེསཾ ཝཱདསྶ. པུརིམཝཱདཱིདྭཡསྶ པན ཀཐཾ ཝིསུཾ ཨནྟཱནནྟིཀཏྟནྟི? ཨུཔཙཱརཝུཏྟིཡཱ. སམུདིཏེསུ ཧི ཨནྟཱནནྟཝཱདཱིསུ པཝཏྟམཱནོ ཨནྟཱནནྟིཀ-སདྡོ ཏཏྠ ནིརུལ༹ྷཏཱཡ པཙྩེཀམྤི ཨནྟཱནནྟིཀཝཱདཱིསུ པཝཏྟཏི, ཡཐཱ ཨརཱུཔཛ྄ཛྷཱནེསུ པཙྩེཀཾ ཨཊྛཝིམོཀྑཔརིཡཱཡོ, ཡཐཱ ཙ ལོཀེ སཏྟཱསཡོཏི. ཨཐ ཝཱ ཨབྷིནིཝེསཏོ པུརིམཀཱལཔྤཝཏྟིཝསེན ཨཡཾ ཏཏྠ ཝོཧཱརོ ཀཏོ. ཏེསཉྷི དིཊྛིགཏིཀཱནཾ ཏཐཱརཱུཔཙེཏོསམཱདྷིསམདྷིགམཏོ པུབྦཀཱལཾ ‘‘ཨནྟཝཱ ནུ ཨཡཾ ལོཀོ, ཨནནྟོ ནཱུ’’ཏི ཨུབྷཡཱཀཱརཱཝལམྦིནོ པརིཝིཏཀྐསྶ ཝསེན ནིརུལ༹ྷོ ཨནྟཱནནྟིཀབྷཱཝོ ཝིསེསལཱབྷེན ཏཏྠ ཨུཔྤནྣེཔི ཨེཀཾསགྒཱཧེ པུརིམསིདྡྷརུལ༹ྷིཡཱ ཝོཧརཱིཡཏཱིཏི.

༥༤-༦༠. ཝུཏྟནཡེནཱཏི ‘‘ཏཀྐཡཏཱིཏི ཏཀྐཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༣༤) སདྡཏོ, ‘‘ཙཏུབྦིདྷོ ཏཀྐཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༣༤) ཨཏྠཏོ ཙ སསྶཏཝཱདེ ཝུཏྟཝིདྷིནཱ. དིཊྛཔུབྦཱནུསཱརེནཱཏི དསྶནབྷཱུཏེན ཝིཉྙཱཎེན ཨུཔལདྡྷཔུབྦསྶ ཨནྟཝནྟཱདིནོ ཨནུསྶརཎེན. ཨེཝཉྩ ཀཏྭཱ ཨནུསྶུཏིཏཀྐཱིསུདྡྷཏཀྐཱིནམྤི ཨིདྷ སངྒཧོ སིདྡྷོ ཧོཏི. ཨཐ ཝཱ དིཊྛགྒཧཎེནེཝ ‘‘ནཙྩགཱིཏཝཱདིཏཝིསཱུཀདསྶནཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡༠, ༡༩༤) ཝིཡ སུཏཱདཱིནམྤི གཧིཏཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ‘‘ཨནྟཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨིཙྪིཏསྶ ཨཏྟནོ སབྦདཱ བྷཱཝཔརཱམསནཝསེནེཝ ཨིམེསཾ ཝཱདཱནཾ པཝཏྟནཏོ སསྶཏདིཊྛིསངྒཧོ དཊྛབྦོ. ཏཐཱ ཧི ཝཀྑཏི ‘‘སེསཱ སསྶཏདིཊྛིཡོ’’ཏི (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༩༧-༩༨).

ཨམརཱཝིཀྑེཔཝཱདཝཎྞནཱ

༦༡. ན མརཏཱིཏི ན ཨུཙྪིཛྫཏི. ‘‘ཨེཝམྤི མེ ནོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝིཝིདྷོ ནཱནཔྤཀཱརོ ཁེཔོ པརེན པརཝཱདཱིནཾ ཁིཔནཾ ཝིཀྑེཔོ. ཨམརཱཡ དིཊྛིཡཱ ཝཱཙཱཡ ཙ ཝིཀྑིཔནྟཱིཏི ཝཱ ཨམརཱཝིཀྑེཔིནོ. ཨམརཱཝིཀྑེཔིནོ ཨེཝ ཨམརཱཝིཀྑེཔིཀཱ. ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ སནྡྷཱཝཏི ཨེཀསྨིཾ སབྷཱཝེ ཨནཝཊྛཱནཏོ. ཨམརཱ ཝིཡ ཝིཀྑིཔནྟཱིཏི ཝཱ པུརིམནཡེནེཝ སདྡཏྠོ དཊྛབྦོ.

༦༢. ཝིཀྑེཔཝཱདིནོ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨེ, ཨཀུསལདྷམྨེཔི སབྷཱཝབྷེདཝསེནེཝ ཉཱཏུཾ ཉཱཎབལཾ ནཏྠཱིཏི ཀུསལཱཀུསལཔདཱནཾ ཀུསལཱཀུསལཀམྨཔཐཝསེནེཝ ཨཏྠོ. པཋམནཡཝསེནེཝ ཨཔརིཡནྟཝིཀྑེཔཏཱཡ ཨམརཱཝིཀྑེཔཾ ཝིབྷཱཝེཏུཾ ‘‘ཨེཝནྟིཔི མེ ནོཏི ཨནིཡམིཏཝིཀྑེཔོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨནིཡམིཏཝིཀྑེཔོཏི སསྶཏཱདཱིསུ ཨེཀསྨིམྤི པཀཱརེ ཨཊྛཏྭཱ ཝིཀྑེཔཀརཎཾ, པརཝཱདིནཱ ཡསྨིཾ ཀིསྨིཉྩི པུཙྪིཏེ པཀཱརེ ཏསྶ པཊིཀྑེཔོཏི ཨཏྠོ. དུཏིཡནཡཝསེན ཨམརཱསདིསཱཡ ཨམརཱཡ ཝིཀྑེཔཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨིདཾ ཀུསལནྟི ཝཱ པུཊྛོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཨེཝནྟིཔི མེ ནོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨནིཡམཏོཝ སསྶཏེཀཙྩསསྶཏུཙྪེདཏཀྐཱིཝཱདཱནཾ པཊིསེདྷནེན ཏཾ ཏཾ ཝཱདཾ པཊིཀྑིཔཏེཝ ཨཔརིཡནྟཝིཀྑེཔཝཱདཏྟཱ ཨམརཱཝིཀྑེཔིནོ. ཨཏྟནཱ པན ཨནཝཊྛིཏཝཱདཏྟཱ ན ཀིསྨིཉྩི པཀྑེ ཨཝཏིཊྛཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘སཡཾ པན…པེ… བྱཱཀརོཏཱི’’ཏི. ཨིདཱནི ཀུསལཱདཱིནཾ ཨབྱཱཀརཎེན ཏམེཝ ཨནཝཊྛཱནཾ ཝིབྷཱཝེཏི ‘‘ཨིདཾ ཀུསལནྟི ཝཱ པུཊྛོ’’ཏིཨཱདིནཱ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཨེཀསྨིམྤི པཀྑེ ན ཏིཊྛཏཱི’’ཏི.

༦༣. ཀུསལཱཀུསལཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨཔྤཛཱནནྟོཔི ཡེསམཧཾ སམཡེན ཀུསལམེཝ ‘‘ཀུསལ’’ནྟི, ཨཀུསལམེཝ ཙ ‘‘ཨཀུསལ’’ནྟི བྱཱཀརེཡྻཾ, ཏེསུ ཏཐཱ བྱཱཀརཎཧེཏུ ‘‘ཨཧོ ཝཏ རེ པཎྜིཏོ’’ཏི སཀྐཱརསམྨཱནཾ ཀརོནྟེསུ མམ ཚནྡོ ཝཱ རཱགོ ཝཱ ཨསྶཱཏི ཨེཝམྤེཏྠ ཨཏྠོ སམྦྷཝཏི. དོསོ ཝཱ པཊིགྷོ ཝཱཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཝིཔརིཡཱཡེན ཡོཛེཏབྦཾ. ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ཨཏྟནོ པཎྜིཏབྷཱཝཝིསཡཱནཾ རཱགཱདཱིནཾ ཝསེན ཡོཛནཱ ཀཏཱ. ‘‘ཚནྡརཱགདྭཡཾ ཨུཔཱདཱན’’ནྟི ཨབྷིདྷམྨནཡེན ཝུཏྟཾ. ཨབྷིདྷམྨེ ཧི ཏཎྷཱདིཊྛིཡོཝ ‘‘ཨུཔཱདཱན’’ནྟི ཨཱགཏཱ, སུཏྟནྟེ པན དོསོཔི ‘‘ཨུཔཱདཱན’’ནྟི ཝུཏྟོ ‘‘ཀོདྷུཔཱདཱནཝིནིབནྡྷཱ ཝིགྷཱཏཾ ཨཱཔཛྫནྟཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨུབྷཡམྤི ཝཱ དལ༹ྷགྒཧཎཝསེན ཨུཔཱདཱན’’ནྟི. དལ༹ྷགྒཧཎཾ ཨམུཉྩནཾ. པཊིགྷོཔི ཧི ཨུཔནཱཧཱདིཝསེན པཝཏྟོ ཨཱརམྨཎཾ ན མུཉྩཏི. ཝིཧནནཾ ཧིཾསནཾ ཝིབཱདྷནཾ. རཱགོཔི ཧི པརིལཱ༹ཧཝསེན སཱརདྡྷཝུཏྟིཏཱཡ ནིསྶཡཾ ཝིབཱདྷཏཱིཏི. ཝིནཱསེཏུཀཱམཏཱཡ ཨཱརམྨཎཾ གཎྷཱཏཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༦༤. པཎྜིཙྩེནཱཏི པཉྙཱཡ. ཡེན ཧི དྷམྨེན ཡུཏྟོ ‘‘པཎྜིཏོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, སོ དྷམྨོ པཎྜིཙྩཾ, ཏེན སུཏཙིནྟཱམཡཾ པཉྙཾ དསྶེཏི, ན པཱཀཏིཀཀམྨནིབྦཏྟཾ སཱབྷཱཝིཀཔཉྙཾ. ཀཏ-སདྡསྶ ཀིརིཡཱསཱམཉྙཝཱཙཀཏྟཱ ‘‘ཀཏཝིཛྫོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ ཀཏ-སདྡོ ཉཱཎཱནུཡུཏྟཏཾ ཝདཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཝིཉྙཱཏཔརཔྤཝཱདཱ’’ཏི. སཏྟདྷཱ བྷིནྣསྶ ཝཱལགྒསྶ ཨཾསུཀོཊིཝེདྷཀོ ‘‘ཝཱལཝེདྷཱི’’ཏི ཨདྷིཔྤེཏོ.

༦༥-༦. ཨེཏྠ ཙ ཀིཉྩཱཔི པུརིམཱནམྤི ཏིཎྞཾ ཀུསལཱདིདྷམྨསབྷཱཝཱནཝབོདྷཏོ ཨཏྠེཝ མནྡབྷཱཝོ, ཏེསཾ པན ཨཏྟནོ ཀུསལཱདིདྷམྨཱནཝབོདྷསྶ ཨཝབོདྷཝིསེསོ ཨཏྠི, ཏདབྷཱཝཱ པཙྪིམོཡེཝ མནྡམོམཱུཧབྷཱཝེན ཝུཏྟོ. ནནུ ཙ པཙྪིམསྶཱཔི ‘‘ཨཏྠི པརོལོཀོ’ཏི ཨིཏི ཙེ མེ ཨསྶ, ‘ཨཏྠི པརོལོཀོ’ཏི ཨིཏི ཏེ ནཾ བྱཱཀརེཡྻཾ, ཨེཝནྟིཔི མེ ནོ’’ཏིཨཱདི (དཱི. ནི. ༡.༦༥) ཝཙནཏོ ཨཏྟནོ དྷམྨཱནཝབོདྷསྶ ཨཝབོདྷོ ཨཏྠིཡེཝཱཏི? ཀིཉྩཱཔི ཨཏྠི, ན ཏསྶ པུརིམཱནཾ ཝིཡ ཨཔརིཉྙཱཏདྷམྨབྱཱཀརཎནིབནྡྷནམུསཱཝཱདཱདིབྷཡཔརིཛིགུཙྪནཀཱརོ ཨཏྠི, ཨཐ ཁོ མཧཱམཱུལ༹ྷོཡེཝ. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཨེཝནྟིཔི མེ ནོ’’ཏིཨཱདིནཱ པུཙྪཱཡ ཝིཀྑེཔཀརཎཏྠཾ ‘‘ཨཏྠི པརོལོཀོ’ཏི ཨིཏི ཙེ མཾ པུཙྪསཱི’’ཏི པུཙྪཱཋཔནམེཝ ཏེན དསྶཱིཡཏི, ན ཨཏྟནོ དྷམྨཱནཝབོདྷོཏི ཨཡམེཝ ཝིསེསེན ‘‘མནྡོ ཙེཝ མོམཱུཧོ ཙཱ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཏེནེཝ ཧི ཏཐཱཝཱདིནཾ སཉྫཡཾ བེལཊྛཔུཏྟཾ ཨཱརབྦྷ ‘‘ཨཡཾ ཝཱ ཨིམེསཾ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ སབྦམནྡོ སབྦམཱུལ༹ྷོ’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༡༨༡) ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ‘‘ཨཏྠི པརོལོཀོ’’ཏི སསྶཏདསྶནཝསེན སམྨཱདིཊྛིཝསེན ཝཱ པུཙྪཱ. ‘‘ནཏྠི པརོལོཀོ’’ཏི ནཏྠིཀདསྶནཝསེན སམྨཱདསྶནཝསེན ཝཱ པུཙྪཱ. ‘‘ཨཏྠི ཙ ནཏྠི ཙ པརོལོཀོ’’ཏི ཨུཙྪེདདསྶནཝསེན སམྨཱདིཊྛིཝསེན ཨེཝ ཝཱ པུཙྪཱ. ‘‘ནེཝ ཨཏྠི ན ནཏྠི པརོལོཀོ’’ཏི ཝུཏྟཔྤཀཱརཏྟཡཔཊིཀྑེཔེ སཏི པཀཱརནྟརསྶ ཨསམྦྷཝཏོ ཨཏྠིཏཱནཏྠིཏཱཧི ནཝཏྟབྦཱཀཱརོ པརོལོཀོཏི ཝིཀྑེཔཉྙེཝ པུརེཀྑཱརེན སམྨཱདིཊྛིཝསེན ཝཱ པུཙྪཱ. སེསཙཏུཀྐཏྟཡེཔི ཝུཏྟནཡཱནུསཱརེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. པུཉྙསངྑཱརཏྟིཀོ ཝིཡ ཧི ཀཱཡསངྑཱརཏྟིཀེན པུརིམཙཏུཀྐསངྒཧིཏོ ཨེཝ ཨཏྠོ. སེསཙཏུཀྐཏྟཡེན ཨཏྟཔརཱམཱསཔུཉྙཱདི ཕལཏཱཙོདནཱནཡེན སངྒཧིཏོཏི.

ཨམརཱཝིཀྑེཔིཀོ སསྶཏཱདཱིནཾ ཨཏྟནོ ཨརུཙྩནཏཱཡ སབྦཏྠ ‘‘ཨེཝནྟིཔི མེ ནོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝིཀྑེཔཉྙེཝ ཀརོཏི. ཏཏྠ ‘‘ཨེཝནྟིཔི མེ ནོ’’ཏིཨཱདི ཏཏྠ ཏཏྠ པུཙྪིཏཱཀཱརཔཊིསེདྷནཝསེན ཝིཀྑིཔནཱཀཱརདསྶནཾ. ནནུ ཙ ཝིཀྑེཔཝཱདིནོ ཝིཀྑེཔཔཀྑསྶ ཨནུཛཱནནཾ ཝིཀྑེཔཔཀྑེ ཨཝཊྛཱནཾ ཡུཏྟརཱུཔནྟི? ན, ཏཏྠཱཔི ཏསྶ སམྨཱུལ༹ྷཏྟཱ, པཊིཀྑེཔཝསེནེཝ ཙ ཝིཀྑེཔཝཱདསྶ པཝཏྟནཏོ. ཏཐཱ ཧི སཉྩཡོ བེལཊྛཔུཏྟོ རཉྙཱ ཨཛཱཏསཏྟུནཱ སནྡིཊྛིཀཾ སཱམཉྙཕལཾ པུཊྛོ པརལོཀཏྟིཀཱདཱིནཾ པཊིསེདྷནམུཁེན ཝིཀྑེཔཾ བྱཱཀཱསི.

ཨེཏྠཱཧ – ནནུ ཙཱཡཾ སབྦོཔི ཨམརཱཝིཀྑེཔིཀོ ཀུསལཱདཡོ དྷམྨེ, པརལོཀཏྟིཀཱདཱིནི ཙ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨནཝབུཛ྄ཛྷམཱནོ ཏཏྠ ཏཏྠ པཉྷཾ པུཊྛོ པུཙྪཱཡ ཝིཀྑེཔནམཏྟཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཏསྶ ཀཐཾ དིཊྛིགཏིཀབྷཱཝོ. ན ཧི ཨཝཏྟུཀཱམསྶ ཝིཡ པུཙྪིཏམཏྠམཛཱནནྟསྶ ཝིཀྑེཔཀརཎམཏྟེན དིཊྛིགཏིཀཏཱ ཡུཏྟཱཏི? ཝུཙྩཏེ – ན ཧེཝ ཁོ པུཙྪཱཡ ཝིཀྑེཔཀརཎམཏྟེན ཏསྶ དིཊྛིགཏིཀཏཱ, ཨཐ ཁོ མིཙྪཱབྷིནིཝེསཝསེན. སསྶཏཱབྷིནིཝེསེན མིཙྪཱབྷིནིཝིཊྛོཡེཝ ཧི པུགྒལོ མནྡབུདྡྷིཏཱཡ ཀུསལཱདིདྷམྨེ པརལོཀཏྟིཀཱདཱིནི ཙ ཡཱཐཱཝཏོ ཨཔྤཊིཔཛྫམཱནོ ཨཏྟནཱ ཨཝིཉྙཱཏསྶ ཨཏྠསྶ པརཾ ཝིཉྙཱཔེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏཱཡ མུསཱཝཱདཱདིབྷཡེན ཙ ཝིཀྑེཔཾ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི. ཏཐཱ ཧི ཝཀྑཏི ‘‘ཡཱསཾ སཏྟེཝ ཨུཙྪེདདིཊྛིཡོ, སེསཱ སསྶཏདིཊྛིཡོ’’ཏི (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༩༧-༩༨) ཨཐ ཝཱ པུཉྙཔཱཔཱནཾ ཏབྦིཔཱཀཱནཉྩ ཨནཝབོདྷེན ཨསདྡཧནེན ཙ ཏབྦིསཡཱཡ པུཙྪཱཡ ཝིཀྑེཔཀརཎཾཡེཝ སུནྡརནྟི ཁནྟིཾ རུཙིཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཨབྷིནིཝིསནྟསྶ ཨུཔྤནྣཱ ཝིསུཾཡེཝེསཱ ཨེཀཱ དིཊྛི སཏྟབྷངྒདིཊྛི ཝིཡཱཏི དཊྛབྦཾ. ཏཐཱ ཙ ཝུཏྟཾ ‘‘པརིཡནྟརཧིཏཱ དིཊྛིགཏིཀསྶ དིཊྛི ཙེཝ ཝཱཙཱ ཙཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༦༡). ཀཐཾ པནསྶཱ སསྶཏདིཊྛིསངྒཧོ? ཨུཙྪེདཝསེན ཨནབྷིནིཝེསཏོ. ནཏྠི ཀོཙི དྷམྨཱནཾ ཡཐཱབྷཱུཏཝེདཱི ཝིཝཱདབཧུལཏྟཱ ལོཀསྶ, ‘‘ཨེཝམེཝ’’ནྟི པན སདྡནྟརེན ‘‘དྷམྨནིཛ྄ཛྷཱནནཱ ཨནཱདིཀཱལིཀཱ ལོཀེ’’ཏི གཱཧཝསེན སསྶཏལེསོཔེཏྠ ལབྦྷཏིཡེཝ.

ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣཝཱདཝཎྞནཱ

༦༧. ཨདྷིཙྩ ཡདིཙྪཀཾ ཡཾ ཀིཉྩི ཀཱརཎཾ, ཀསྶཙི ཝུདྡྷིཔུབྦཾ ཝཱ ཝིནཱ སམུཔྤནྣོཏི ཨཏྟལོཀསཉྙིཏཱནཾ ཁནྡྷཱནཾ ཨདྷིཙྩུཔྤཏྟིཨཱཀཱརཱརམྨཎཾ དསྶནཾ ཏདཱཀཱརསནྣིསྶཡེན པཝཏྟིཏོ, ཏདཱཀཱརསཧཙརིཏཏཱཡ ཙ ‘‘ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣ’’ནྟི ཝུཙྩཏི ཡཐཱ ‘‘མཉྩཱ གྷོསནྟི, ཀུནྟཱ པཙརནྟཱི’’ཏི ཙ ཨིམམཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣོ ཨཏྟཱ ཙ ལོཀོ ཙཱཏི དསྶནཾ ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣ’’ནྟི.

༦༨-༧༣. དེསནཱསཱིསནྟི དེསནཱཡ ཛེཊྛཀབྷཱཝེན གཧཎཾ, ཏེན སཉྙཾཡེཝ དྷུརཾ ཀཏྭཱ བྷགཝཏཱ ཨཡཾ དེསནཱ ཀཏཱ, ན པན ཏཏྠ ཨཉྙེསཾ ཨརཱུཔདྷམྨཱནཾ ཨཏྠིབྷཱཝཏོཏི དསྶེཏི. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཨཙིཏྟུཔྤཱདཱ’’ཏིཨཱདི. བྷགཝཱ ཧི ཡཐཱ ལོཀུཏྟརདྷམྨཾ དེསེནྟོ སམཱདྷིཾ པཉྙཾ ཝཱ དྷུརཾ ཀརོཏི, ཨེཝཾ ལོཀིཡདྷམྨཾ དེསེནྟོ ཙིཏྟཾ སཉྙཾ ཝཱ དྷུརཾ ཀརོཏི. ཏཏྠ ‘‘ཡསྨིཾ སམཡེ ལོཀུཏྟརཾ ཛྷཱནཾ བྷཱཝེཏི (དྷ. ས. ༢༧༧) པཉྩངྒིཀོ སམྨཱསམཱདྷི [དཱི. ནི. ༣.༣༥༥ (ཁ)] པཉྩཉཱཎིཀོ སམྨཱསམཱདྷི, [དཱི. ནི. ༣.༣༥༥ (ཛ); ཝིབྷ. ༢.༨༠༤] པཉྙཱཡ ཙསྶ དིསྭཱ ཨཱསཝཱ པརིཀྑཱིཎཱ ཧོནྟཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༧༡) ཏཐཱ ‘‘ཡསྨིཾ སམཡེ ཀཱམཱཝཙརཾ ཀུསལཾ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤནྣཾ ཧོཏི, (དྷ. ས. ༡) ཀིཾཙིཏྟོ ཏྭཾ བྷིཀྑུ (པཱརཱ. ༡༤༦, ༡༨༠) མནོཔུབྦངྒམཱ དྷམྨཱ, (དྷ. པ. ༡, ༢; ནེཏྟི. ༩༠; པེཊཀོ. ༨༣) སནྟི བྷིཀྑཝེ སཏྟཱ ནཱནཏྟཀཱཡཱ ནཱནཏྟསཉྙིནོ, (དཱི. ནི. ༣.༣༣༢, ༣༤༢, ༣༥༧; ཨ. ནི. ༩.༢༤; ཙཱུལ༹ནི. ༨༣) ན ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏན’’ནྟིཨཱདཱིནི སུཏྟཱནི (དཱི. ནི. ༣.༣༥༨) ཨེཏསྶ ཨཏྠསྶ སཱདྷཀཱནི དཊྛབྦཱནི. ཏིཏྠཱཡཏནེཏི ཨཉྙཏིཏྠིཡསམཡེ. ཏིཏྠིཡཱ ཧི ཨུཔཔཏྟིཝིསེསེ ཝིམུཏྟིསཉྙིནོ, སཉྙཱཝིརཱགཱཝིརཱགེསུ ཨཱདཱིནཝཱནིསཾསདསྶིནོ ཝཱ ཧུཏྭཱ ཨསཉྙསམཱཔཏྟིཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཨཀྑཎབྷཱུམིཡཾ ཨུཔྤཛྫནྟི, ན སཱསནིཀཱ. ཝཱཡོཀསིཎེ པརིཀམྨཾ ཀཏྭཱཏི ཝཱཡོཀསིཎེ པཋམཱདཱིནི ཏཱིཎི ཛྷཱནཱནི ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ ཙིཎྞཝསཱི ཧུཏྭཱ ཏཏོ ཝུཊྛཱཡ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཱདྷིགམཱཡ པརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ’’ཏི.

ཀསྨཱ པནེཏྠ ཝཱཡོཀསིཎེཡེཝ པརིཀམྨཾ ཝུཏྟནྟི? ཝུཙྩཏེ – ཡཐེཝ ཧི རཱུཔཔཊིབྷཱགབྷཱུཏེསུ ཀསིཎཝིསེསེསུ རཱུཔཝིབྷཱཝནེན རཱུཔཝིརཱགབྷཱཝནཱསངྑཱཏོ ཨརཱུཔསམཱཔཏྟིཝིསེསོ སཙྪིཀརཱིཡཏི, ཨེཝཾ ཨཔརིབྱཏྟཝིགྒཧཏཱཡ ཨརཱུཔཔཊིབྷཱགབྷཱུཏེ ཀསིཎཝིསེསེ ཨརཱུཔཝིབྷཱཝནེན ཨརཱུཔཝིརཱགབྷཱཝནཱསངྑཱཏོ རཱུཔསམཱཔཏྟིཝིསེསོ ཨདྷིགམཱིཡཏཱིཏི ཨེཏྠ ‘‘སཉྙཱ རོགོ སཉྙཱ གཎྜོ’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༣.༢༤) ‘‘དྷི ཙིཏྟཾ, དྷིབྦཏེ ཏཾ ཙིཏྟ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཙ ནཡེན ཨརཱུཔཔྤཝཏྟིཡཱ ཨཱདཱིནཝདསྶནེན, ཏདབྷཱཝེ ཙ སནྟཔཎཱིཏབྷཱཝསནྣིཊྛཱནེན རཱུཔསམཱཔཏྟིཡཱ ཨབྷིསངྑརཎཾ, རཱུཔཝིརཱགབྷཱཝནཱ པན སདྡྷིཾ ཨུཔཙཱརེན ཨརཱུཔསམཱཔཏྟིཡོ, ཏཏྠཱཔི ཝིསེསེན པཋམཱརུཔྤཛ྄ཛྷཱནཾ. ཡདི ཨེཝཾ ‘‘པརིཙྪིནྣཱཀཱསཀསིཎེཔཱི’’ཏི ཝཏྟབྦཾ. ཏསྶཱཔི ཧི ཨརཱུཔཔཊིབྷཱགཏཱ ལབྦྷཏཱིཏི? ཨིཙྪིཏམེཝེཏཾ ཀེསཉྩི ཨཝཙནཾ པནེཏྠ པུབྦཱཙརིཡེཧི ཨགྒཧིཏབྷཱཝེན. ཡཐཱ ཧི རཱུཔཝིརཱགབྷཱཝནཱ ཝིརཛྫནཱིཡདྷམྨབྷཱཝམཏྟེན པརིནིཔྥནྣཱ, ཝིརཛྫནཱིཡདྷམྨཔཊིབྷཱགབྷཱུཏེ ཙ ཝིསཡཝིསེསེ པཱཏུབྷཝཏི, ཨེཝཾ ཨརཱུཔཝིརཱགབྷཱཝནཱཔཱིཏི ཝུཙྩམཱནེ ན ཀོཙི ཝིརོདྷོ, ཏིཏྠིཡེཧེཝ པན ཏསྶཱ སམཱཔཏྟིཡཱ པཊིཔཛྫིཏབྦཏཱཡ, ཏེསཉྩ ཝིསཡཔཐེསུཔནིབནྡྷནསྶེཝ ཏསྶ ཛྷཱནསྶ པཊིཔཏྟིཏོ དིཊྛིཝནྟེཧི པུབྦཱཙརིཡེཧི ཙཏུཏྠེཡེཝ བྷཱུཏཀསིཎེ ཨརཱུཔཝིརཱགབྷཱཝནཱཔརིཀམྨཾ ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ. ཀིཉྩ ཝཎྞཀསིཎེསུ ཝིཡ པུརིམབྷཱུཏཀསིཎཏྟཡེཔི ཝཎྞཔཊིཙྪཱཡཱཝ པཎྞཏྟི ཨཱརམྨཎཾ ཛྷཱནསྶ ལོཀཝོཧཱརཱནུརོདྷེནེཝ པཝཏྟིཏོ. ཨེཝཉྩ ཀཏྭཱ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༥༧) པཐཝཱིཀསིཎསྶ ཨཱདཱསཙནྡམཎྜལཱུཔམཱཝཙནཉྩ སམཏྠིཏཾ ཧོཏི, ཙཏུཏྠཾ པན བྷཱུཏཀསིཎཾ བྷཱུཏཔྤཊིཙྪཱཡམེཝ ཛྷཱནསྶ གོཙརབྷཱཝཾ གཙྪཏཱིཏི ཏསྶེཝ ཨརཱུཔཔཊིབྷཱགཏཱ ཡུཏྟཱཏི ཝཱཡོཀསིཎེཡེཝ པརིཀམྨཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨིདྷེཝཱཏི པཉྩཝོཀཱརབྷཝེཡེཝ. ཏཏྠཱཏི ཨསཉྙབྷཝེ. ཡདི རཱུཔཀྑནྡྷམཏྟམེཝ ཨསཉྙབྷཝེ པཱཏུབྷཝཏི, ཀཐམརཱུཔསནྣིསྶཡེན ཝིནཱ ཏཏྠ རཱུཔཾ པཝཏྟཏི, ཀཐཾ པན རཱུཔསནྣིསྶཡེན ཝིནཱ ཨརཱུཔདྷཱཏུཡཾ ཨརཱུཔཾ པཝཏྟཏི, ཨིདམྤི ཏེན སམཱནཛཱཏིཡམེཝ. ཀསྨཱ? ཨིདྷེཝ ཨདསྶནཏོ. ཡདི ཨེཝཾ ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརེན ཝིནཱ རཱུཔདྷཱཏུཡཾ རཱུཔེན ན པཝཏྟིཏབྦཾ, ཀིཾ ཀཱརཎཾ? ཨིདྷེཝ ཨདསྶནཏོ. ཨཔི ཙ ཡཐཱ ཡསྶ ཙིཏྟསནྟཱནསྶ ནིབྦཏྟིཀཱརཎཾ རཱུཔེ ཨཝིགཏཏཎྷཾ, ཏསྶ སཧ རཱུཔེན སམྦྷཝཏོ རཱུཔཾ ནིསྶཱཡ པཝཏྟི, ཡསྶ པན ནིབྦཏྟིཀཱརཎཾ རཱུཔེ ཝིགཏཏཎྷཾ, ཏསྶ ཝིནཱ རཱུཔེན རཱུཔནིརཔེཀྑཏཱཡ ཀཱརཎསྶ, ཨེཝཾ ཡསྶ རཱུཔཔྤབནྡྷསྶ ནིབྦཏྟིཀཱརཎཾ ཝིགཏཏཎྷཾ ཨརཱུཔེ, ཏསྶ ཝིནཱ ཨརཱུཔེན པཝཏྟི ཧོཏཱིཏི ཨསཉྙབྷཝེ རཱུཔཀྑནྡྷམཏྟམེཝ ནིབྦཏྟཏི. ཀཐཾ པན ཏཏྠ ཀེཝལོ རཱུཔཔྤབནྡྷོ པཙྩུཔྤནྣཔཙྩཡརཧིཏོ ཙིརཀཱལཾ པཝཏྟཏཱིཏི པཙྩེཏབྦཾ, ཀིཏྟཀཾ ཝཱ ཀཱལཾ པཝཏྟཏཱིཏི ཙོདནཾ མནསི ཀཏྭཱ ཨཱཧ ‘‘ཡཐཱ ནཱམ ཛིཡཱཝེགུཀྑིཏྟོ སརོ’’ཏིཨཱདི, ཏེན ན ཀེཝལམཱགམོཡེཝ ཨཡམེཏྠ ཡུཏྟཱིཏི དསྶེཏི. ཏཏྟཀམེཝ ཀཱལནྟི ཨུཀྐཾསཏོ པཉྩ མཧཱཀཔྤསཏཱནིཔི ཏིཊྛནྟི ཨསཉྙསཏྟཱ. ཛྷཱནཝེགེཏི ཨསཉྙསམཱཔཏྟིཔརིཀྑཏེ ཀམྨཝེགེ. ཨནྟརདྷཱཡཏཱིཏི པཙྩཡནིརོདྷེན ནིརུཛ྄ཛྷཏི ནཔྤཝཏྟཏི.

ཨིདྷཱཏི ཀཱམབྷཝེ. ཀཐཾ པན ཨནེཀཀཔྤསཏསམཏིཀྐམེན ཙིརནིརུདྡྷཏོ ཝིཉྙཱཎཏོ ཨིདྷ ཝིཉྙཱཎཾ སམུཔྤཛྫཏི. ན ཧི ནིརུདྡྷེ ཙཀྑུམྷི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎམུཔྤཛྫམཱནཾ དིཊྛནྟི? ནཡིདམེཀནྟཏོ དཊྛབྦཾ. ཙིརནིརུདྡྷམྤི ཧི ཙིཏྟཾ སམཱནཛཱཏིཀསྶ ཨནྟརཱནུཔྤཛྫནཏོ ཨནནྟརཔཙྩཡམཏྟཾ ཧོཏིཡེཝ, ན བཱིཛཾ, བཱིཛཾ པན ཀམྨཾ. ཏསྨཱ ཀམྨཏོ བཱིཛབྷཱུཏཏོ ཨཱརམྨཎཱདཱིཧི པཙྩཡེཧི ཨསཉྙབྷཝཏོ ཙུཏཱནཾ ཀཱམདྷཱཏུཡཱ ཨུཔཔཏྟིཝིཉྙཱཎཾ ཧོཏིཡེཝ. ཏེནཱཧ ‘‘ཨིདྷ པཊིསནྡྷིསཉྙཱ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི. ཨེཏྠ ཙ ཡཐཱ ནཱམ ཨུཏུནིཡཱམེན པུཔྥགྒཧཎེ ནིཡཏཀཱལཱནཾ རུཀྑཱནཾ ཝེཁེ དིནྣེ ཝེཁབལེན ན ཡཐཱ ནིཡཱམཏཱ ཧོཏི པུཔྥགྒཧཎསྶ, ཨེཝམེཝ པཉྩཝོཀཱརབྷཝེ ཨཝིཔྤཡོགེན ཝཏྟམཱནེསུ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨེསུ རཱུཔཱརཱུཔཝིརཱགབྷཱཝནཱཝེཁེ དིནྣེ ཏསྶ སམཱཔཏྟིཝེཁབལསྶ ཨནུརཱུཔཏོ ཨརཱུཔབྷཝེ ཨསཉྙཱབྷཝེ ཙ ཡཐཱཀྐམཾ རཱུཔརཧིཏཱ ཨརཱུཔརཧིཏཱ ཙ ཁནྡྷཱནཾ པཝཏྟི ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. ནནུ ཨེཏྠ ཛཱཏིསཏསཧསྶདསསཾཝཊྚཱདཱིནཾ མཏྠཀེ, ཨབྦྷནྟརཏོ ཝཱ པཝཏྟཱཡ ཨསཉྙཱུཔཝཏྟིཡཱ ཝསེན ལཱབྷཱིཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣིཀཝཱདོ ལཱབྷཱིསསྶཏཝཱདོ ཝིཡ ཨནེཀབྷེདོ སམྦྷཝཏཱིཏི? སཙྩཾ སམྦྷཝཏི, ཨནནྟརཏྟཱ པན ཨཱཔནྣཱཡ ཨསཉྙཱུཔཔཏྟིཡཱ ཝསེན ལཱབྷཱིཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣིཀཝཱདོ ནཡདསྶནཝསེན ཨེཀོཝ དསྶིཏོཏི དཊྛབྦཾ. ཨཐ ཝཱ སསྶཏདིཊྛིསངྒཧཏོ ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣིཀཝཱདསྶ སསྶཏཝཱདེ ཨཱགཏོ སབྦོ དེསནཱནཡོ ཡཐཱསམྦྷཝཾ ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣིཀཝཱདེཔི གཧེཏབྦོཏི ཨིམསྶ ཝིསེསསྶ དསྶནཏྠཾ བྷགཝཏཱ ལཱབྷཱིཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣིཀཝཱདོ ཨཝིབྷཛིཏྭཱ དེསིཏོ. ཨཝསྶཉྩ སསྶཏདིཊྛིསངྒཧོ ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣིཀཝཱདསྶ ཨིཙྪིཏབྦོ སཾཀིལེསཔཀྑེ སཏྟཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡསྶ དུཝིདྷཏྟཱ. ཏཐཱ ཧི ཝུཏྟཾ ཨཊྛཀཐཱཡཾ ‘‘སསྶཏུཙྪེདདིཊྛི ཙཱ’’ཏི. ཏཐཱ ཙ ཝཀྑཏི ‘‘ཡཱསཾ སཏྟེཝ ཨུཙྪེདདིཊྛིཡོ, སེསཱ སསྶཏདིཊྛིཡོ’’ཏི (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༩༧-༩༨).

ནནུ ཙ ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣིཀཝཱདསྶ སསྶཏདིཊྛིསངྒཧོ ན ཡུཏྟོ. ‘‘ཨཧཉྷི པུབྦེ ནཱཧོསི’’ནྟིཨཱདིཝསེན པཝཏྟནཏོ, ཨཔུབྦསཏྟཔཱཏུབྷཱཝགྒཱཧཏྟཱ, ཨཏྟནོ ལོཀསྶ ཙ སདཱབྷཱཝགཱཧིནཱི ཙ སསྶཏདིཊྛི ‘‘ཨཏྠིཏྭེཝ སསྶཏིསམ’’ནྟི པཝཏྟནཏོ? ནོ ན ཡུཏྟོ ཨནཱགཏེ ཀོཊིཨདསྶནཏོ. ཡདིཔི ཧི ཨཡཾ ཝཱདོ ‘‘སོམྷི ཨེཏརཧི ཨཧུཏྭཱ སནྟཏཱཡ པརིཎཏོ’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༦༨) ཨཏྟནོ ལོཀསྶ ཙ ཨཏཱིཏཀོཊིཔརཱམསནཝསེན པཝཏྟོ, ཏཐཱཔི ཝཏྟམཱནཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ན ཏེསཾ ཀཏྠཙི ཨནཱགཏེ པརིཡནྟཾ པསྶཏི, ཝིསེསེན ཙ པཙྩུཔྤནྣཱནཱགཏཀཱལེསུ པརིཡནྟཱདསྶནཔབྷཱཝིཏོ སསྶཏཝཱདོ. ཡཐཱཧ ‘‘སསྶཏིསམཾ ཏཐེཝ ཋསྶཏཱི’’ཏི. ཡདི ཨེཝཾ ཨིམསྶ ཝཱདསྶ, སསྶཏཝཱདཱདཱིནཉྩ པུབྦནྟཀཔྤིཀེསུ སངྒཧོ ན ཡུཏྟོ ཨནཱགཏཀཱལཔརཱམསནཝསེན པཝཏྟཏྟཱཏི? ན, སམུདཱགམསྶ ཨཏཱིཏཀོཊྛཱསིཀཏྟཱ. ཏཐཱ ཧི ནེསཾ སམུཔྤཏྟི ཨཏཱིཏཾསཔུབྦེནིཝཱསཉཱཎེཧི, ཏཔྤཊིརཱུཔཀཱནུསྶཝཱདིཔྤབྷཱཝིཏཏཀྐནེཧི ཙ སངྒཧིཏཱཏི, ཏཐཱ ཙེཝ སཾཝཎྞིཏཾ. ཨཐ ཝཱ སབྦཏྠ ཨཔྤཊིཧཏཉཱཎེན ཝཱདིཝརེན དྷམྨསྶཱམིནཱ ནིརཝསེསཏོ ཨགཏིཉྩ གཏིཉྩ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདིཏཱ ཨེཏཱ དིཊྛིཡོ, ཏསྨཱ ཡཱཝཏིཀཱ དིཊྛིཡོ བྷགཝཏཱ དེསིཏཱ, ཡཐཱ ཙ དེསིཏཱ, ཏཐཱ ཏཐཱཝ སནྣིཊྛཱནཏོ སམྤཊིཙྪིཏབྦཱ, ན ཨེཏྠ ཡུཏྟིཝིཙཱརཎཱ ཀཱཏབྦཱ བུདྡྷཝིསཡཏྟཱ. ཨཙིནྟེཡྻོ ཧི བུདྡྷཝིསཡོཏི.

དུཏིཡབྷཱཎཝཱརཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཨཔརནྟཀཔྤིཀཝཱདཝཎྞནཱ

༧༤. ‘‘ཨཔརནྟེ ཉཱཎཾ, ཨཔརནྟཱནུདིཊྛིནོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ ཨཔར-སདྡོ ཨིདྷ ཨནཱགཏཀཱལཝཱཙཀོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨནཱགཏཀོཊྛཱསསངྑཱཏ’’ནྟི. ཨཔརནྟཾ ཀཔྤེཏྭཱཏིཨཱདཱིསུ ‘‘པུབྦནྟཾ ཀཔྤེཏྭཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝུཏྟནཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཝིསེསམཏྟམེཝ ཝཀྑཱམ.

སཉྙཱིཝཱདཝཎྞནཱ

༧༥. ཨུདྡྷམཱགྷཱཏནཱཏི པཝཏྟོ ཝཱདོ ཨུདྡྷམཱགྷཱཏནོ, སོ ཨེཏེསཾ ཨཏྠཱིཏི ཨུདྡྷམཱགྷཱཏནིཀཱ. ཡསྨཱ པན ཏེ དིཊྛིགཏིཀཱ ‘‘ཨུདྡྷཾ མརཎཱ ཨཏྟཱ ནིབྦིཀཱརོ’’ཏི ཝདནྟི, ཏསྨཱ ‘‘ཨུདྡྷམཱགྷཱཏནཱ ཨཏྟཱནཾ ཝདནྟཱིཏི ཨུདྡྷམཱགྷཱཏནིཀཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. སཉྙཱིཝཱདོ ཨེཏེསཾ ཨཏྠཱིཏི སཉྙཱིཝཱདཱ ‘‘བུདྡྷཾ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི བུདྡྷོ’’ཏི ཡཐཱ. ཨཐ ཝཱ སཉྙཱིཏི པཝཏྟོ ཝཱདོ སཉྙཱི སཧཙརཎནཡེན, སཉྙཱི ཝཱདོ ཨེཏེསནྟི སཉྙཱིཝཱདཱ.

༧༦-༧༧. རཱུཔཱི ཨཏྟཱཏི ཨེཏྠ ནནུ རཱུཔཝིནིམུཏྟེན ཨཏྟནཱ བྷཝིཏབྦཾ སཉྙཱཡ ཝིཡ རཱུཔསྶཔི ཨཏྟནིཡཏྟཱ. ན ཧི ‘‘སཉྙཱི ཨཏྟཱ’’ཏི ཨེཏྠ སཉྙཱ ཨཏྟཱ. ཏེནེཝ ཧི ‘‘ཏཏྠ པཝཏྟསཉྙཉྩསྶ སཉྙཱཏི གཧེཏྭཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨེཝཾ སཏི ཀསྨཱ ཀསིཎརཱུཔཾ ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི གཧེཏྭཱ ཝུཏྟནྟི? ན ཁོ པནེཏཾ ཨེཝཾ དཊྛབྦཾ ‘‘རཱུཔཾ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི རཱུཔཱི’’ཏི, ཨཐ ཁོ ‘‘རུཔྤནསཱིལོ རཱུཔཱི’’ཏི. རུཔྤནཉྩེཏྠ རཱུཔསརིཀྑཏཱཡ ཀསིཎརཱུཔསྶ ཝཌྜྷིཏཱཝཌྜྷིཏཀཱལཝསེན ཝིསེསཱཔཏྟི, སཱ ཙ ‘‘ནཏྠཱི’’ཏི ན སཀྐཱ ཝཏྟུཾ པརིཏྟཝིཔུལཏཱདིཝིསེསསབྦྷཱཝཏོ. ཡདི ཨེཝཾ ཨིམསྶ ཝཱདསྶ སསྶཏདིཊྛིསངྒཧོ ན ཡུཛྫཏཱིཏི? ནོ ན ཡུཛྫཏི ཀཱཡབྷེདཏོ ཨུདྡྷཾ ཨཏྟནོ ནིབྦིཀཱརཏཱཡ ཏེན ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱ. ཏཐཱ ཧི ཝུཏྟཾ ‘‘ཨརོགོ པརཾ མརཎཱ’’ཏི. ཨཐ ཝཱ ‘‘རཱུཔཾ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི རཱུཔཱི’’ཏི ཝུཙྩམཱནེཔི ན དོསོ. ཀཔྤནཱསིདྡྷེནཔི ཧི བྷེདེན ཨབྷེདསྶཱཔི ནིདྡེསདསྶནཏོ, ཡཐཱ ‘‘སིལཱཔུཏྟཀསྶ སརཱིར’’ནྟི. རུཔྤནཾ ཝཱ རཱུཔསབྷཱཝོ རཱུཔཾ, ཏཾ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི རཱུཔཱི, ཨཏྟཱ ‘‘རཱུཔིནོ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. ས. དུཀམཱཏིཀཱ ༡༡) ཝིཡ. ཨེཝཉྩ ཀཏྭཱ རཱུཔསབྷཱཝཏྟཱ ཨཏྟནོ ‘‘རཱུཔཱི ཨཏྟཱ’’ཏི ཝཙནཾ ཉཱཡཱགཏམེཝཱཏི ‘‘ཀསིཎརཱུཔཾ ‘ཨཏྟཱ’ཏི གཧེཏྭཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ནིཡཏཝཱདིཏཱཡ ཀམྨཕལཔཊིཀྑེཔཏོ ནཏྠི ཨཱཛཱིཝཀེསུ ཛྷཱནསམཱཔཏྟིལཱབྷོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཱཛཱིཝཀཱདཡོ ཝིཡ ཏཀྐམཏྟེནེཝ ཝཱ རཱུཔཱི ཨཏྟཱ’’ཏི. ཏཐཱ ཧི ཀཎྷཱབྷིཛཱཏིཨཱདཱིསུ ཚལཱ༹བྷིཛཱཏཱིསུ ཨཉྙཏརཾ ཨཏྟཱནཾ ཨེཀཙྩེ ཨཱཛཱིཝཀཱ པཊིཛཱནནྟི. ནཏྠི ཨེཏསྶ རོགོ བྷངྒོཏི ཨརོགོཏི ཨརོག-སདྡསྶ ནིཙྩཔརིཡཱཡཏཱ ཝེདིཏབྦཱ, རོགརཧིཏཏཱསཱིསེན ཝཱ ནིབྦིཀཱརཏཱཡ ནིཙྩཏཾ པཊིཛཱནཱཏི དིཊྛིགཏིཀོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨརོགོཏི ནིཙྩོ’’ཏི.

ཀསིཎུགྒྷཱཊིམཱཀཱསཔཋམཱརུཔྤཝིཉྙཱཎནཏྠིབྷཱཝཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཱནི ཨརཱུཔསམཱཔཏྟིནིམིཏྟཾ ནིམྦཔཎྞེ ཏིཏྟཀརསོ ཝིཡ སརཱིརཔརིམཱཎོ ཨརཱུཔཱི ཨཏྟཱ ཏཏྠ ཏིཊྛཏཱིཏི ནིགཎྛཱཏི ཨཱཧ ‘‘ནིགཎྛཱདཡོ ཝིཡཱ’’ཏི. མིསྶཀགཱཧཝསེནཱཏི རཱུཔཱརཱུཔསམཱཔཏྟཱིནཾ ནིམིཏྟཱནི ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཨེཀོ ཨཏྟཱ’’ཏི, ཏཏྠ པཝཏྟསཉྙཉྩསྶ ‘‘སཉྙཱ’’ཏི གཧཎཝསེན. ཨཡཉྷི དིཊྛིགཏིཀོ རཱུཔཱརཱུཔསམཱཔཏྟིལཱབྷིཏཱཡ ཏནྣིམིཏྟཾ རཱུཔབྷཱཝེན ཨརཱུཔབྷཱཝེན ཙ ཨཏྟཱ ཨུཔཏིཊྛཏི, ཏསྨཱ ‘‘རཱུཔཱི ཙ ཨརཱུཔཱི ཙཱ’’ཏི ཨབྷིནིཝེསཾ ཛནེསི ཨཛ྄ཛྷཏྟཝཱདིནོ ཝིཡ, ཏཀྐམཏྟེནེཝ ཝཱ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱནཾ མིསྶཀགྒཧཎཝསེན ‘‘རཱུཔཱི ཨརཱུཔཱི ཙ ཨཏྟཱ ཧོཏཱི’’ཏི.

ཏཀྐགཱཧེནེཝཱཏི སངྑཱརཱཝསེསསུཁུམབྷཱཝཔྤཏྟདྷམྨཱ ཝིཡ ཨཙྩནྟསུཁུམབྷཱཝཔྤཏྟིཡཱ སཀིཙྩསཱདྷནཱསམཏྠཏཱཡ ཐམྦྷཀུཊྚཧཏྠཔཱདཱདིསངྒྷཱཏོ ཝིཡ ནེཝ རཱུཔཱི, རཱུཔསབྷཱཝཱནཏིཝཏྟནཏོ ན ཨརཱུཔཱིཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཏཀྐགཱཧེན. ཨཐ ཝཱ ཨནྟཱནནྟིཀཙཏུཀྐཝཱདེ ཝིཡ ཨཉྙམཉྙཔཊིཀྑེཔཝསེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཀེཝལཾ པན ཏཏྠ དེསཀཱལབྷེདཝསེན ཏཏིཡཙཏུཏྠཝཱདཱ དསྶིཏཱ, ཨིདྷ ཀཱལཝཏྠུབྷེདཝསེནཱཏི ཨཡམེཝ ཝིསེསོཏི. ཀཱལབྷེདཝསེན ཙེཏྠ ཏཏིཡཝཱདསྶ པཝཏྟི རཱུཔཱརཱུཔནིམིཏྟཱནཾ སཧ ཨནུཔཊྛཱནཏོ. ཙཏུཏྠཝཱདསྶ པན ཝཏྠུབྷེདཝསེན པཝཏྟི རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱནཾ སམཱུཧཏོ ‘‘ཨེཀོ ཨཏྟཱ’’ཏི ཏཀྐནཝསེནཱཏི ཏཏྠ ཝུཏྟནཡཱནུསཱརེན ཝེདིཏབྦཾ.

དུཏིཡཙཏུཀྐེ ཡཾ ཝཏྟབྦཾ, ཏཾ ‘‘ཨམཏི གཙྪཏི ཨེཏྠ བྷཱཝོ ཨོསཱན’’ནྟིཨཱདིནཱ ཨནྟཱནནྟིཀཝཱདེ ཝུཏྟནཡེན ཝེདིཏབྦཾ.

ཡདིཔི ཨཊྛསམཱཔཏྟིལཱབྷིནོ དིཊྛིགཏིཀསྶ ཝསེན སམཱཔཏྟིབྷེདེན སཉྙཱབྷེདསམྦྷཝཏོ ‘‘ནཱནཏྟསཉྙཱི ཨཏྟཱ’’ཏི ཨཡམྤི ཝཱདོ སམཱཔནྣཀཝསེན ལབྦྷཏི. ཏཐཱཔི སམཱཔཏྟིཡཾ ཨེཀརཱུཔེནེཝ སཉྙཱཡ ཨུཔཊྛཱནཏོ སམཱཔནྣཀཝསེན ‘‘ཨེཀཏྟསཉྙཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏེནེཝེཏྠ སམཱཔནྣཀགྒཧཎཾ ཀཏཾ. ཨེཀསམཱཔཏྟིལཱབྷིནོ ཨེཝ ཝཱ ཝསེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. སམཱཔཏྟིབྷེདེན སཉྙཱབྷེདསམྦྷཝེཔི བཧིདྡྷཱ པུཐུཏྟཱརམྨཎེ སཉྙཱནཱནཏྟེན ཨོལཱ༹རིཀེན ནཱནཏྟསཉྙིཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨསམཱཔནྣཀཝསེན ནཱནཏྟསཉྙཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ‘‘པརིཏྟཀསིཎཝསེན པརིཏྟསཉྙཱི’’ཏི ཨིམིནཱ སཏིཔི སཉྙཱཝིནིམུཏྟེ དྷམྨེ ‘‘སཉྙཱཡེཝ ཨཏྟཱ’’ཏི ཝདཏཱིཏི དསྶིཏཾ ཧོཏི. ཀསིཎགྒཧཎཉྩེཏྠ སཉྙཱཡ ཝིསཡདསྶནཾ, ཨེཝཾ ཝིཔུལཀསིཎཝསེནཱཏི ཨེཏྠཱཔི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཉྩ ཀཏྭཱ ཨནྟཱནནྟིཀཝཱདེ, ཨིདྷ ཙ ཨནྟཱནནྟིཀཙཏུཀྐེ པཋམདུཏིཡཝཱདེཧི ཨིམེསཾ དྭིནྣཾ ཝཱདཱནཾ ཝིསེསོ སིདྡྷོ ཧོཏི, ཨཉྙཐཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརེསུ ཝཱདེསུ པུབྦནྟཱཔརནྟཀཔྤནབྷེདེན སཏིཔི ཀེཧིཙི ཝིསེསེ ཀེཧིཙི ནཏྠི ཡེཝཱཏི. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཨངྒུཊྛཔྤམཱཎོ ཨཏྟཱ, ཡཝཔྤམཱཎོ, ཨཎུམཏྟོ ཝཱ ཨཏྟཱ’’ཏི ཨཱདིདསྶནཝསེན པརིཏྟོ སཉྙཱི ཙཱཏི པརིཏྟསཉྙཱི, ཀཔིལཀཎཱདཱདཡོ ཝིཡ ཨཏྟནོ སབྦགཏབྷཱཝཔཊིཛཱནནཝསེན ཨཔྤམཱཎོ སཉྙཱི ཙཱཏི ཨཔྤམཱཎསཉྙཱིཏི ཨེཝམྤེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ.

དིབྦཙཀྑུཔརིབྷཎྜཏཱཡ ཡཐཱཀམྨཱུཔགཉཱཎསྶ དིབྦཙཀྑུཔབྷཱཝཛནིཏེན ཡཐཱཀམྨཱུཔགཉཱཎེན དིསྶམཱནཱཔི སཏྟཱནཾ སུཁཱདིསམངྒིཏཱ དིབྦཙཀྑུནཱཝ དིཊྛཱ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘དིབྦེན ཙཀྑུནཱ’’ཏིཨཱདི. ནནུ ཙ ‘‘ཨེཀནྟསུཁཱི ཨཏྟཱ’’ཏིཨཱདིཝཱདཱནཾ ཨཔརནྟདིཊྛིབྷཱཝཏོ ‘‘ནིབྦཏྟམཱནཾ དིསྭཱ’’ཏི ཝཙནཾ ཨནུཔནྣནྟི? ནཱནུཔཔནྣཾ, ཨནཱགཏསྶ ཨེཀནྟསུཁིབྷཱཝཱདིཀསྶ པཀཔྤནཾ པཙྩུཔྤནྣཱཡ ནིབྦཏྟིཡཱ དསྶནེན ཨདྷིཔྤེཏནྟི. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ནིབྦཏྟམཱནཾ དིསྭཱ ‘ཨེཀནྟསུཁཱི’ཏི གཎྷཱཏཱི’’ཏི. ཨེཏྠ ཙ ཏསྶཾ ཏསྶཾ བྷཱུམིཡཾ བཧུལཾ སུཁཱདིསཧིཏདྷམྨཔྤཝཏྟིདསྶནེན ཏེསཾ ‘‘ཨེཀནྟསུཁཱི’’ཏི གཱཧོ དཊྛབྦོ. ཨཐ ཝཱ ཧཏྠིདསྶཀཨནྡྷཱ ཝིཡ དིཊྛིགཏིཀཱ ཡཾ ཡདེཝ པསྶནྟི, ཏཾ ཏདེཝ ཨབྷིནིཝིསྶ ཝོཧརནྟཱིཏི ན ཨེཏྠ ཡུཏྟི མགྒིཏབྦཱ.

ཨསཉྙཱི ནེཝསཉྙཱིནཱསཉྙཱིཝཱདཝཎྞནཱ

༧༨-༨༣. ཨསཉྙཱིཝཱདེ ཨསཉྙབྷཝེ ནིབྦཏྟསཏྟཝསེན པཋམཝཱདོ, ‘‘སཉྙཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟནཡེན སཉྙཾཡེཝ ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི གཧེཏྭཱ ཏསྶ ཀིཉྩནབྷཱཝེན ཋིཏཱཡ ཨཉྙཱཡ སཉྙཱཡ ཨབྷཱཝཏོ ‘‘ཨསཉྙཱི’’ཏི པཝཏྟོ དུཏིཡཝཱདོ, ཏཐཱ སཉྙཱཡ སཧ རཱུཔདྷམྨེ, སབྦེ ཨེཝ ཝཱ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨེ ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི གཧེཏྭཱ པཝཏྟོ ཏཏིཡཝཱདོ, ཏཀྐགཱཧཝསེནེཝ ཙཏུཏྠཝཱདོ པཝཏྟོ. ཏསྶ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. དུཏིཡཙཏུཀྐེཔི ཀསིཎརཱུཔསྶ ཨསཉྫཱནནསབྷཱཝཏཱཡ ཨསཉྙཱིཏི ཀཏྭཱ ཨནྟཱནནྟིཀཝཱདེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཙཏྟཱརོཔི ཝེདིཏབྦཱ. ཏཐཱ ནེཝསཉྙཱིནཱསཉྙཱིཝཱདེཔི ནེཝསཉྙཱིནཱསཉྙཱིབྷཝེ ནིབྦཏྟསཏྟསྶེཝ ཙུཏིཔཊིསནྡྷཱིསུ, སབྦཏྠ ཝཱ པཊུསཉྙཱཀིཙྩཾ ཀཱཏུཾ ཨསམཏྠཱཡ སུཁུམཱཡ སཉྙཱཡ ཨཏྠིབྷཱཝཔཊིཛཱནནཝསེན པཋམཝཱདོ, ཨསཉྙཱིཝཱདེ ཝུཏྟནཡེན སུཁུམཱཡ སཉྙཱཡ ཝསེན, སཉྫཱནནསབྷཱཝཏཱཔཊིཛཱནེན ཙ དུཏིཡཝཱདཱདཡོ པཝཏྟཱཏི ཨེཝཾ ཨེཀེན པཀཱརེན སཏིཔི ཀཱརཎཔརིཡེསནསྶ སམྦྷཝེ དིཊྛིགཏིཀཝཱདཱནཾ ཨནཱདརཎཱིཡབྷཱཝདསྶནཏྠཾ ‘‘ཏཏྠ ན ཨེཀནྟེན ཀཱརཎཾ པརིཡེསིཏབྦ’’ནྟི ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ. ཨེཏེསཉྩ སཉྙཱིཨསཉྙཱིནེཝསཉྙཱིནཱསཉྙཱིཝཱདཱནཾ ‘‘ཨརོགོ པརཾ མརཎཱ’’ཏི ཝཙནཏོ སསྶཏདིཊྛིསངྒཧོ པཱཀཊོཡེཝ.

ཨུཙྪེདཝཱདཝཎྞནཱ

༨༤. ཨསཏོ ཝིནཱསཱསམྦྷཝཏོ ཨཏྠིབྷཱཝནིབནྡྷནོ ཨུཙྪེདོཏི ཝུཏྟཾ ‘‘སཏོ’’ཏི. ཡཐཱ ཧེཏུཕལབྷཱཝེན པཝཏྟམཱནཱནཾ སབྷཱཝདྷམྨཱནཾ སཏིཔི ཨེཀསནྟཱནཔརིཡཱཔནྣཱནཾ བྷིནྣསནྟཏིཔཏིཏེཧི ཝིསེསེ ཧེཏུཕལཱནཾ པརམཏྠཏོ བྷིནྣསབྷཱཝཏྟཱ བྷིནྣསནྟཱནཔཏིཏཱནཾ ཝིཡ ཨཙྩནྟབྷེདསནྣིཊྛཱནེན ནཱནཏྟནཡསྶ མིཙྪཱགཧཎཾ ཨུཙྪེདཱབྷིནིཝེསསྶ ཀཱརཎཾ, ཨེཝཾ ཧེཏུཕལབྷཱུཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཝིཛྫམཱནེཔི སབྷཱཝབྷེདེ ཨེཀསནྟཏིཔརིཡཱཔནྣཏཱཡ ཨེཀཏྟནཡེན ཨཙྩནྟམབྷེདགྒཧཎམྤི ཀཱརཎཾ ཨེཝཱཏི དསྶེཏུཾ ‘‘སཏྟསྶཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ པཱལི༹ཡཾ. སནྟཱནཝསེན ཧི ཝཏྟམཱནེསུ ཁནྡྷེསུ གྷནཝིནིབྦྷོགཱབྷཱཝེན སཏྟགཱཧོ, སཏྟསྶ ཙ ཨཏྠིབྷཱཝགཱཧནིབནྡྷནོ ཨུཙྪེདགཱཧོ ཡཱཝཱཡཾ ཨཏྟཱ ན ཨུཙྪིཛྫཏི, ཏཱཝཱཡཾ ཝིཛྫཏིཡེཝཱཏི གཧཎཏོ, ནིརུདཡཝིནཱསོ ཝཱ ཨིདྷ ཨུཙྪེདོཏི ཨདྷིཔྤེཏོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨུཔཙྪེད’’ནྟི. ཝིསེསེན ནཱསོ ཝིནཱསོ, ཨབྷཱཝོ. སོ པན མཾསཙཀྑུཔཉྙཱཙཀྑཱུནཾ དསྶནཔཐཱཏིཀྐམོཡེཝ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨདསྶན’’ནྟི. ཨདསྶནེ ཧི ནཱས-སདྡོ ལོཀེ ནིརུལ༹ྷོཏི. བྷཱཝཝིགམནྟི སབྷཱཝཱཔགམཾ. ཡོ ཧི ནིརུདཡཝིནཱསཝསེན ཨུཙྪིཛྫཏི, ན སོ ཨཏྟནོ སབྷཱཝེན ཏིཊྛཏཱིཏི. ལཱབྷཱིཏི དིབྦཙཀྑུཉཱཎལཱབྷཱི. ཙུཏིམཏྟམེཝཱཏི སེཀྑཔུཐུཛྫནཱནམྤི ཙུཏིམཏྟམེཝ. ན ཨུཔཔཱཏནྟི པུབྦཡོགཱབྷཱཝེན, པརིཀམྨཱཀརཎེན ཝཱ ཨུཔཔཱཏཾ དཊྛུཾ ན སཀྐོཏི. ‘‘ཨལཱབྷཱི ཙ ཀོ པརལོཀཾ ན ཛཱནཱཏཱི’’ཏི ནཏྠིཀཝཱདཝསེན, མཧཱམཱུལ༹ྷབྷཱཝེནེཝ ཝཱ ‘‘ཨིཏོ ཨཉྙོ པརལོཀོ ཨཏྠཱི’’ཏི ཨནཝབོདྷམཱཧ. ཨེཏྟཀོཡེཝ ཝིསཡོ, ཡོ ཡཾ ཨིནྡྲིཡགོཙརོཏི. ཨཏྟནོ དྷཱིཏུཡཱ ཧཏྠགཎྷནཀརཱཛཱདི ཝིཡ ཀཱམསུཁགིདྡྷཏཱཡ ཝཱ. ‘‘ན པུན ཝིརུཧནྟཱི’’ཏི པཏིཏཔཎྞཱནཾ ཝཎྚེན ཨཔྤཊིསནྡྷིཀབྷཱཝམཱཧ. ཨེཝམེཝ སཏྟཱཏི ཡཐཱ པཎྜུཔལཱསོ བནྡྷནཱ པཝུཏྟོ ན པཊིསནྡྷིཡཏི, ཨེཝཾ སབྦེ སཏྟཱ ཨཔྤཊིསནྡྷིཀམརཎམེཝ ནིགཙྪནྟཱིཏི. ཛལཔུབྦཱུལ༹ཀཱུཔམཱ ཧི སཏྟཱཏི ཏསྶ ལདྡྷི. ཏཐཱཏི ཝུཏྟཔྤཀཱརེན. ལཱབྷིནོཔི ཙུཏིཏོ ཨུདྡྷཾ ཨདསྶནེནེཝ ཨིམཱ དིཊྛིཡོ ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཝིཀཔྤེཏྭཱ ཝཱ’’ཏི.

ཨེཏྠཱཧ – ཡཐཱ ཨམརཱཝིཀྑེཔིཀཝཱདཱ ཨེཀནྟཨལཱབྷཱིཝསེནེཝ དསྶིཏཱ, ཡཐཱ ཙ ཨུདྡྷམཱགྷཱཏནིཀསཉྙཱིཝཱདཙཏུཀྐོ ཨེཀནྟལཱབྷཱིཝསེནེཝ, ན ཨེཝམཡཾ. ཨཡཾ པན སསྶཏེཀཙྩསསྶཏཝཱདཱདཡོ ཝིཡ ལཱབྷཱིཨལཱབྷཱིཝསེན པཝཏྟོ. ཏཐཱ ཧི ཝུཏྟཾ ‘‘ཏཏྠ དྭེ ཛནཱ’’ཏིཨཱདི. ཡདི ཨེཝཾ ཀསྨཱ སསྶཏཝཱདཱདིདེསནཱཧི ཨིདྷ ཨཉྙཐཱ དེསནཱ པཝཏྟཱཏི? ཝུཙྩཏེ – དེསནཱཝིལཱསཔྤཏྟིཏོ. དེསནཱཝིལཱསཔྤཏྟཱ ཧི བུདྡྷཱ བྷགཝནྟོ, ཏེ ཝེནེཡྻཛ྄ཛྷཱསཡཱནུརཱུཔཾ ཝིཝིདྷེནཱཀཱརེན དྷམྨཾ དེསེནྟི, ཨཉྙཐཱ ཨིདྷཱཔི ཙ ཨེཝཾ བྷགཝཱ དེསེཡྻ ‘‘ཨིདྷ བྷིཀྑཝེ ཨེཀཙྩོ སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཨཱཏཔྤམནྭཱཡ…པེ… ཡཐཱསམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ སཏྟཱནཾ ཙུཏཱུཔཔཱཏཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏི, སོ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན ཨརཧཏོ ཙུཏིཙིཏྟཾ པསྶཏི, པུཐཱུནཾ ཝཱ པརསཏྟཱནཾ, ན ཧེཝ ཁོ ཏདུདྡྷཾ ཨུཔཔཏྟིཾ, སོ ཨེཝམཱཧ ‘ཡཐཱ ཁོ བྷོ ཨཡཾ ཨཏྟཱ’’’ ཏིཨཱདིནཱ ཝིསེསལཱབྷིནོ, ཏཀྐིནོ ཙ ཝིསུཾ ཀཏྭཱ, ཏསྨཱ དེསནཱཝིལཱསེན ཝེནེཡྻཛ྄ཛྷཱསཡཱནུརཱུཔཾ སསྶཏཝཱདཱདིདེསནཱཧི ཨཉྙཐཱཡཾ དེསནཱ པཝཏྟཱཏི དཊྛབྦཾ.

ཨཐ ཝཱ ཨེཀཙྩསསྶཏཝཱདཱདཱིསུ ཝིཡ ན ཨིདྷ ཏཀྐཱིཝཱདིཏོ ཝིསེསལཱབྷཱིཝཱདོ བྷིནྣཱཀཱརོ, ཨཐ ཁོ སམཱནབྷེདཏཱཡ སམཱནཱཀཱརོཡེཝཱཏི ཨིམསྶ ཝིསེསསྶ པཀཱསནཏྠཾ བྷགཝཏཱ ཨཡམུཙྪེདཝཱདོ པུརིམཝཱདེཧི ཝིསིཊྛཱཀཱརོ དེསིཏོ. སམྦྷཝཏི ཧི ཏཀྐིནོཔི ཨནུསྶཝཱདིཝསེན ཨདྷིགམཝཏོ ཝིཡ ཨིདྷ ཨབྷིནིཝེསོ. ཨཐ ཝཱ ན ཨིམཱ དིཊྛིཡོ བྷགཝཏཱ ཨནཱགཏེ ཨེཝཾ བྷཱཝཱིཝསེན དེསིཏཱ, ནཱཔི པརིཀཔྤཝསེན, ཨཐ ཁོ ཡཐཱ ཡཐཱ དིཊྛིགཏིཀེཧི ‘‘ཨིདམེཝ སཙྩཾ, མོགྷམཉྙ’’ནྟི པཉྙཏྟཱ, ཏཐཱ ཏཐཱ ཡཐཱབྷུཙྩཾ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེན པརིཙྪིནྡིཏྭཱ པཀཱསིཏཱ. ཡེཧི གམྦྷཱིརཱདིཔྤཀཱརཱ ཨཔུཐུཛྫནགོཙརཱ བུདྡྷདྷམྨཱ པཀཱསནྟི, ཡེསཉྩ པརིཀིཏྟནེན ཏཐཱགཏཱ སམྨདེཝ ཐོམིཏཱ ཧོནྟི. ཨུཙྪེདཝཱདཱིཧི ཙ དིཊྛིགཏིཀེཧི ཡཐཱ ཨུཏྟརུཏྟརབྷཝདསྶཱིཧི ཨཔརབྷཝདསྶཱིནཾ ཏེསཾ ཝཱདཔཊིསེདྷཝསེན སཀསཀཝཱདཱ པཏིཊྛཱཔིཏཱ, ཏཐཱཡཾ དེསནཱ པཝཏྟཱཏི པུརིམདེསནཱཧི ཨིམིསྶཱ དེསནཱཡ པཝཏྟིབྷེདོ ན ཙོདེཏབྦོ. ཨེཝཉྩ ཀཏྭཱ ཨརཱུཔབྷཝབྷེདཝསེན ཝིཡ ཀཱམརཱུཔབྷཝབྷེདཝསེནཱཔི ཨུཙྪེདཝཱདོ ཝིབྷཛིཏྭཱ དཊྛབྦོ. ཨཐ ཝཱ པཙྩེཀཾ ཀཱམརཱུཔབྷཝབྷེདཝསེན ཝིཡ ཨརཱུཔབྷཝཝསེནཱཔི ན ཝིབྷཛིཏྭཱ ཝཏྟབྦོ, ཨེཝཉྩ སཏི བྷགཝཏཱ ཝུཏྟསཏྟཀཏོ བཧུཏརབྷེདོ, ཨཔྤཏརབྷེདོ ཝཱ ཨུཙྪེདཝཱདོ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ཨེཝཾ པཀཱརཱཔི ཙོདནཱ ཨནཝཀཱསཱཝཱཏི.

ཨེཏྠཱཧ – ཡུཏྟཾ ཏཱཝ པུརིམེསུ ཏཱིསུ ཝཱདེསུ ‘‘ཀཱཡསྶ བྷེདཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ པཉྩཝོཀཱརབྷཝཔརིཡཱཔནྣཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཨཱརབྦྷ པཝཏྟཏྟཱ ཏེསཾ ཝཱདཱནཾ, ཙཏུཝོཀཱརབྷཝཔརིཡཱཔནྣཾ པན ཨཏྟབྷཱཝཾ ནིསྶཱཡ པཝཏྟེསུ ཙཏུཏྠཱདཱིསུ ཙཏཱུསུ ཝཱདེསུ ཀསྨཱ ‘‘ཀཱཡསྶ བྷེདཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ན ཧི ཨརཱུཔཱིནཾ ཀཱཡོ ཝིཛྫཏཱིཏི? སཙྩམེཏཾ, རཱུཔཏྟབྷཱཝེ པཝཏྟཝོཧཱརེནེཝ པན དིཊྛིགཏིཀོ ཨརཱུཔཏྟབྷཱཝེཔི ཀཱཡཝོཧཱརཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཨཱཧ ‘‘ཀཱཡསྶ བྷེདཱ’’ཏི. ཡཐཱ ཙ དིཊྛིགཏིཀཱ དིཊྛིཡོ པཉྙཱཔེནྟི, ཏཐཱ ཙ བྷགཝཱ དསྶེཏཱིཏི, ཨརཱུཔཀཱཡབྷཱཝཏོ ཝཱ ཕསྶཱདིདྷམྨསམཱུཧབྷཱུཏེ ཨརཱུཔཏྟབྷཱཝེ ཀཱཡནིདྡེསོ དཊྛབྦོ. ཨེཏྠ ཙ ཀཱམདེཝཏྟབྷཱཝཱདིནིརཝསེསཝིབྷཝཔཏིཊྛཱཔཀཱནཾ དུཏིཡཝཱདཱདཱིནཾ ཡུཏྟོ ཨཔརནྟཀཔྤིཀབྷཱཝོ ཨནཱགཏདྡྷཝིསཡཏྟཱ ཏེསཾ ཝཱདཱནཾ, ན པན དིཊྛིགཏིཀཔཙྩཀྑབྷཱུཏམནུསྶཏྟབྷཱཝསམུཙྪེདཔཏིཊྛཱཔཀསྶ པཋམཝཱདསྶ པཙྩུཔྤནྣཝིསཡཏྟཱ. དུཏིཡཝཱདཱདཱིནཉྷི པུརིམཔུརིམཝཱདསངྒཧིཏསྶེཝ ཨཏྟནོ ཏདུཏྟརུཏྟརིབྷཝོཔཔནྣསྶ སམུཙྪེདཏོ ཡུཛྫཏི ཨཔརནྟཀཔྤིཀཏཱ, ཏཐཱ ཙ ‘‘ནོ ཙ ཁོ བྷོ ཨཡཾ ཨཏྟཱ ཨེཏྟཱཝཏཱ སམྨཱ སམུཙྪིནྣོ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ, ཡཾ པན ཏཏྠ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཏྠི ཁོ བྷོ ཨཉྙོ ཨཏྟཱ’’ཏི, ཏཾ མནུསྶཀཱཡཝིསེསཱཔེཀྑཱཡ ཝུཏྟཾ, ན སབྦཐཱ ཨཉྙབྷཱཝཏོཏི? ནོ ན ཡུཏྟོ, ཨིདྷལོཀཔརིཡཱཔནྣཏྟེཔི ཙ པཋམཝཱདཝིསཡསྶ ཨནཱགཏཀཱལསྶེཝ ཏསྶ ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱ པཋམཝཱདིནོཔི ཨཔརནྟཀཔྤིཀཏཱཡ ན ཀོཙི ཝིརོདྷོཏི.

དིཊྛདྷམྨནིབྦཱནཝཱདཝཎྞནཱ

༩༣. དིཊྛདྷམྨོཏི དསྶནབྷཱུཏེན ཉཱཎེན ཨུཔལདྡྷདྷམྨོ. ཏཏྠ ཡོ ཨནིནྡྲིཡཝིསཡོ, སོཔི སུཔཱཀཊབྷཱཝེན ཨིནྡྲིཡཝིསཡོ ཝིཡ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘དིཊྛདྷམྨོཏི པཙྩཀྑདྷམྨོ ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. ཏེནེཝ ཙ ‘‘ཏཏྠ ཏཏྠ པཊིལདྡྷཏྟབྷཱཝསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟི ཝུཏྟཾ.

༩༥. ཨནྟོནིཛ྄ཛྷཱཡནལཀྑཎོཏི ཉཱཏིབྷོགརོགསཱིལདིཊྛིབྱསནེཧི ཕུཊྛསྶ ཙེཏསོ ཨནྟོ ཨབྦྷནྟརཾ ནིཛ྄ཛྷཱཡནཾ སོཙནཾ ཨནྟོནིཛ྄ཛྷཱཡནཾ, ཏཾ ལཀྑཎཾ ཨེཏསྶཱཏི ཨནྟོནིཛ྄ཛྷཱཡནལཀྑཎོ. ཏནྣིསྶིཏལཱལཔྤནལཀྑཎོཏི ཏཾ སོཀཾ སམུཊྛཱནཧེཏུཾ ནིསྶིཏཾ ཏནྣིསྶིཏཾ, བྷུསཾ ཝིལཱཔནཾ ལཱལཔྤནཾ, ཏནྣིསྶིཏཉྩ ལཱལཔྤནཉྩ ཏནྣིསྶིཏལཱལཔྤནཾ, ཏཾ ལཀྑཎཾ ཨེཏསྶཱཏི ཏནྣིསྶིཏལཱལཔྤནལཀྑཎོ. ཉཱཏིབྱསནཱདིནཱ ཕུཊྛསྶ པརིདེཝེནཱཔི ཨསཀྐུཎནྟསྶ ཨནྟོགཏསོཀསམུཊྛིཏོ བྷུསོ ཨཱཡཱསོ ཨུཔཱཡཱསོ. སོ པན ཡསྨཱ ཙེཏསོ ཨཔྤསནྣཱཀཱརོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཝིསཱདལཀྑཎོ’’ཏི ཝུཏྟོ.

༩༦. ཝིཏཀྐནཾ ཝིཏཀྐིཏཾ, ཏཾ པན ཨབྷིནིརོཔནསབྷཱཝོ ཝིཏཀྐོཡེཝཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཨབྷི…པེ… ཝིཏཀྐོ’’ཏི. ཨེས ནཡོ ཝིཙཱརིཏནྟི ཨེཏྠཱཔི. ཁོབྷཀརསབྷཱཝཏྟཱ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཏཾསཧིཏཾ ཛྷཱནཾ སཨུབྦིལནཾ ཝིཡ ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ‘‘སཀཎྜཀཾ ཝིཡ ཁཱཡཏཱི’’ཏི.

༩༧. ཡཱཡ ཨུབྦིལཱཔནཔཱིཏིཡཱ ཨུཔྤནྣཱཡ ཙིཏྟཾ ‘‘ཨུབྦིལཱཝིཏ’’ནྟི ཝུཙྩཏི, སཱ པཱིཏི ཨུབྦིལཱཝིཏཏྟཾ ཡསྨཱ པན ཙིཏྟསྶ ཨུབྦིལབྷཱཝོ ཏསྶཱ པཱིཏིཡཱ སཏི ཧོཏི, ནཱསཏི, ཏསྨཱ སཱ ‘‘ཨུབྦིལབྷཱཝཀཱརཎ’’ནྟི ཝུཏྟཱ.

༩༨. ཨཱབྷོགོཏི ཝཱ ཙིཏྟསྶ ཨཱབྷུགྒབྷཱཝོ, ཨཱརམྨཎེ ཨོཎཏབྷཱཝོཏི ཨཏྠོ. སུཁེན ཧི ཙིཏྟཾ ཨཱརམྨཎེ ཨབྷིནཏཾ ཧོཏི, ན དུཀྑེན ཝིཡ ཨཔནཏཾ, ནཱཔི ཨདུཀྑམསུཁེན ཝིཡ ཨནབྷིནཏཾ ཨནཔནཏཉྩ. ཏཏྠ ‘‘ཁུཔྤིཔཱསཱདིཨབྷིབྷཱུཏསྶ ཝིཡ མནུཉྙབྷོཛནཱདཱིསུ ཀཱམེཧི ཝིཝེཙིཡམཱནསྶུཔཱདཱརམྨཎཔཏྠནཱ ཝིསེསཏོ ཨབྷིཝཌྜྷཏི, ཨུལཱ༹རསྶ པན ཀཱམརསསྶ ཡཱཝདཏྠཾ ཏིཏྟསྶ མནུཉྙརསབྷོཛནཾ བྷུཏྟཱཝིནོ ཝིཡ སུཧིཏསྶ བྷོཏྟུཀཱམཏཱ ཀཱམེསུ པཱཏབྱཏཱ ན ཧོཏི, ཝིསཡསྶཱགིདྡྷཏཱཡ ཝིསཡེཧི དུམྨོཙིཡེཧིཔི ཛལཱུཀཱ ཝིཡ སཡམེཝ མུཉྩཏཱི’’ཏི ཙ ཨཡོནིསོ ཨུམྨུཛྫིཏྭཱ ཀཱམགུཎསནྟཔྤིཏཏཱཡ སཾསཱརདུཀྑཝཱུཔསམཾ བྱཱཀཱསི པཋམཝཱདཱི. ཀཱམཱདཱིནཾ ཨཱདཱིནཝདསྶིཏཱཡ, པཋམཱདིཛ྄ཛྷཱནསུཁསྶ སནྟབྷཱཝདསྶིཏཱཡ ཙ པཋམཱདིཛ྄ཛྷཱནསུཁཏིཏྟིཡཱ སཾསཱརདུཀྑུཔཙྪེདཾ བྱཱཀཾསུ དུཏིཡཱདིཝཱདིནོ, ཨིདྷཱཔི ཨུཙྪེདཝཱདེ ཝུཏྟཔྤཀཱརོ ཝིཙཱརོ ཡཐཱསམྦྷཝཾ ཨཱནེཏྭཱ ཝཏྟབྦོ. ཨཡཾ པནེཏྠ ཝིསེསོ – ཨེཀསྨིཉྷི ཨཏྟབྷཱཝེ པཉྩ ཝཱདཱ ལབྦྷནྟི. ཏེནེཝ ཧི པཱལི༹ཡཾ ‘‘ཨཉྙོ ཨཏྟཱ’’ཏི ཨཉྙགྒཧཎཾ ན ཀཏཾ. ཀཐཾ པནེཏྠ ཨཙྩནྟནིབྦཱནཔཉྙཱཔཀསྶ ཨཏྟནོ དིཊྛདྷམྨནིབྦཱནཝཱདསྶ སསྶཏདིཊྛིཡཱ སངྒཧོ, ན པན ཨུཙྪེདདིཊྛིཡཱཏི? ཏཾཏཾསུཁཝིསེསསམངྒིཏཱཔཊིལདྡྷེན བནྡྷཝིམོཀྑེན སུདྡྷསྶ ཨཏྟནོ སཀརཱུཔེ ཨཝཊྛཱནདཱིཔནཏོ.

སེསཱཏི སེསཱ པཉྩཔཉྙཱས དིཊྛིཡོ. ཏཱསུ ཨནྟཱནནྟིཀཝཱདཱདཱིནཾ སསྶཏདིཊྛིབྷཱཝོ ཏཏྠ ཏཏྠ པཀཱསིཏོཡེཝ.

༡༠༡-༣. ཀིཾ པན ཀཱརཎཾ པུབྦནྟཱཔརནྟཱ ཨེཝ དིཊྛཱབྷིནིཝེསསྶ ཝིསཡབྷཱཝེན དསྶིཏཱ, ན པན ཏདུབྷཡམེཀཛ྄ཛྷནྟི? ཨསམྦྷཝཏོ. ན ཧི པུབྦནྟཱཔརནྟེསུ ཝིཡ ཏདུབྷཡཝིནིམུཏྟེ མཛ྄ཛྷནྟེ དིཊྛིཀཔྤནཱ སམྦྷཝཏི ཨིཏྟརཀཱལཏྟཱ, ཨཐ པན པཙྩུཔྤནྣབྷཝོ ཏདུབྷཡཝེམཛ྄ཛྷཾ, ཨེཝཾ སཏི དིཊྛིཀཔྤནཀྑམོ ཏསྶ ཨུབྷཡསབྷཱཝོ པུབྦནྟཱཔརནྟེསུཡེཝ ཨནྟོགདྷོཏི ཀཐམདསྶིཏཾ. ཨཐ ཝཱ པུབྦནྟཱཔརནྟཝནྟཏཱཡ ‘‘པུབྦནྟཱཔརནྟོ’’ཏི མཛ྄ཛྷནྟོ ཝུཙྩཏི, སོ ཙ ‘‘པུབྦནྟཱཔརནྟཀཔྤིཀཱ ཝཱ པུབྦནྟཱཔརནྟཱནུདིཊྛིནོ’’ཏི ཝདནྟེན པུབྦནྟཱཔརནྟེཧི ཝིསུཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟོཡེཝཱཏི དཊྛབྦོ. ཨཊྛཀཐཱཡམྤི ‘‘སབྦེཔི ཏེ ཨཔརནྟཀཔྤིཀེ པུབྦནྟཱཔརནྟཀཔྤིཀེ’’ཏི ཨེཏེན སཱམཉྙནིདྡེསེན, ཨེཀསེསེན ཝཱ སངྒཧིཏཱཏི དཊྛབྦཾ, ཨཉྙཐཱ སངྐཌྜྷིཏྭཱ ཝུཏྟཝཙནསྶ ཨནཏྠཀཏཱ ཨཱཔཛྫེཡྻཱཏི. ཀེ པན ཏེ པུབྦནྟཱཔརནྟཀཔྤིཀཱ? ཡེ ཨནྟཱནནྟིཀཱ ཧུཏྭཱ དིཊྛདྷམྨནིབྦཱནཝཱདཱཏི ཨེཝཾ པཀཱརཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨེཏྠ ཙ ‘‘སབྦེ ཏེ ཨིམེཧེཝ དྭཱསཊྛིཡཱ ཝཏྠཱུཧི, ཨེཏེསཾ ཝཱ ཨཉྙཏརེན, ནཏྠི ཨིཏོ བཧིདྡྷཱ’’ཏི ཝཙནཏོ, པུབྦནྟཀཔྤིཀཱདིཏྟཡཝིནིམུཏྟསྶ ཙ ཀསྶཙི དིཊྛིགཏིཀསྶ ཨབྷཱཝཏོ ཡཱནི ཏཱནི སཱམཉྙཕལཱདི (དཱི. ནི. ༡.༡༦༦) སུཏྟནྟརེསུ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱནི ཨཀིརིཡཱཧེཏུཀནཏྠིཀཝཱདཱདཱིནི, ཡཱནི ཙ ཨིསྶརཔཛཱཔཏིཔུརིསཀཱལསབྷཱཝནིཡཏིཡདིཙྪཱཝཱདཱདིཔྤབྷེདཱནི དིཊྛིགཏཱནི (ཝིསུདྡྷི. ཊཱི. ༢.༥༦༣; ཝིབྷ. ཨནུཊཱི. ༡༨༩ པསྶིཏབྦཾ) བཧིདྡྷཱཔི དིསྶམཱནཱནི, ཏེསཾ ཨེཏྠེཝ སངྒཧོ, ཨནྟོགདྷཏཱ ཙ ཝེདིཏབྦཱ. ཀཐཾ? ཨཀིརིཡཝཱདོ ཏཱཝ ‘‘ཝཉྫྷོ ཀཱུཊཊྛོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཀིརིཡཱབྷཱཝདཱིཔནཏོ སསྶཏཝཱདེ ཨནྟོགདྷོ, ཏཐཱ ‘‘སཏྟིམེ ཀཱཡཱ’’ཏིཨཱདི (དཱི. ནི. ༡.༡༧༤) ནཡཔྤཝཏྟོ པཀུདྷཝཱདོ, ‘‘ནཏྠི ཧེཏུ ནཏྠི པཙྩཡོ སཏྟཱནཾ སཾཀིལེསཱཡཱ’’ཏིཨཱདི (དཱི. ནི. ༡.༡༦༨) ཝཙནཏོ ཨཧེཏུཀཝཱདོ ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣིཀཝཱདེ ཨནྟོགདྷོ. ‘‘ནཏྠི པརོ ལོཀོ’’ཏིཨཱདི (དཱི. ནི. ༡.༡༧༡) ཝཙནཏོ ནཏྠིཀཝཱདོ ཨུཙྪེདཝཱདེ ཨནྟོགདྷོ. ཏཐཱ ཧི ཏཏྠ ‘‘ཀཱཡསྶ བྷེདཱ ཨུཙྪིཛྫཏཱི’’ཏིཨཱདི (དཱི. ནི. ༡.༨༦) ཝུཏྟཾ. པཋམེན ཨཱདི-སདྡེན ནིགཎྛཝཱདཱདཡོ སངྒཧིཏཱ.

ཡདིཔི པཱལི༹ཡཾ ནཱཊཔུཏྟཝཱད (དཱི. ནི. ༡.༡༧༨) བྷཱཝེན ཙཱཏུཡཱམསཾཝརོ ཨཱགཏོ, ཏཐཱཔི སཏྟཝཏཱཏིཀྐམེན ཝིཀྑེཔཝཱདིཏཱཡ ནཱཊཔུཏྟཝཱདོཔི སཉྩཡཝཱདོ ཝིཡ ཨམརཱཝིཀྑེཔཝཱདེསུ ཨནྟོགདྷོ. ‘‘ཏཾ ཛཱིཝཾ ཏཾ སརཱིརཾ, ཨཉྙཾ ཛཱིཝཾ ཨཉྙཾ སརཱིར’’ནྟི (དཱི. ནི. ༡.༣༧༧; མ. ནི. ༢.༡༢༢; སཾ. ནི. ༢.༣༥) ཨེཝཾ པཀཱརཱ ཝཱདཱ ‘‘རཱུཔཱི ཨཏྟཱ ཧོཏི ཨརོགོ པརཾ མརཎཱ’’ཏིཨཱདིཝཱདེསུ སངྒཧཾ གཙྪནྟི, ‘‘ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ, ‘‘ཨཏྠི སཏྟཱ ཨོཔཔཱཏིཀཱ’’ཏི ཨེཝཾ པཀཱརཱ སསྶཏཝཱདེ. ‘‘ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ, ནཏྠི སཏྟཱ ཨོཔཔཱཏིཀཱ’’ཏི ཨེཝཾ པཀཱརཱ ཨུཙྪེདཝཱདེན སངྒཧིཏཱ. ‘‘ཧོཏི ཙ ན ཧོཏི ཙ ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ, ཨཏྠི ཙ ནཏྠི ཙ སཏྟཱ ཨོཔཔཱཏིཀཱ’’ཏི ཨེཝཾ པཀཱརཱ ཨེཀཙྩསསྶཏཝཱདེ ཨནྟོགདྷཱ. ‘‘ནེཝ ཧོཏི ན ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ, ནེཝཏྠི ན ནཏྠི སཏྟཱ ཨོཔཔཱཏིཀཱ’’ཏི ཙ ཨེཝཾ པཀཱརཱ ཨམརཱཝིཀྑེཔཝཱདེ ཨནྟོགདྷཱ. ཨིསྶརཔཛཱཔཏིཔུརིསཀཱལཝཱདཱ ཨེཀཙྩསསྶཏཝཱདེ ཨནྟོགདྷཱ, ཏཐཱ ཀཎཱདཝཱདོ. སབྷཱཝནིཡཏིཡདིཙྪཱཝཱདཱ ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣིཀཝཱདེན སངྒཧིཏཱ. ཨིམིནཱ ནཡེན སུཏྟནྟརེསུ, བཧིདྡྷཱ ཙ དིསྶམཱནཱནཾ དིཊྛིགཏཱནཾ ཨིམཱསུ དྭཱསཊྛིཡཱ དིཊྛཱིསུ ཨནྟོགདྷཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨཛ྄ཛྷཱསཡནྟི དིཊྛིཛ྄ཛྷཱསཡཾ. སསྶཏུཙྪེདདིཊྛིཝསེན ཧི སཏྟཱནཾ སཾཀིལེསཔཀྑེ དུཝིདྷོ ཨཛ྄ཛྷཱསཡོ, ཏཉྩ བྷགཝཱ ཨཔརིམཱཎཱསུ ལོཀདྷཱཏཱུསུ ཨཔརིམཱཎཱནཾ སཏྟཱནཾ ཨཔརིམཱཎེ ཨེཝ ཉེཡྻཝིསེསེ ཨུཔྤཛྫནཝསེན ཨནེཀབྷེདབྷིནྣཱནམྤི ‘‘ཙཏྟཱརོ ཛནཱ སསྶཏཝཱདཱ’’ཏིཨཱདིནཱ དྭཱསཊྛིཡཱ པབྷེདེཧི སངྒཎྷནཝསེན སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེན པརིཙྪིནྡིཏྭཱ དསྶེནྟོ པམཱཎབྷཱུཏཱཡ ཏུལཱཡ དྷཱརཡམཱནོ ཝིཡ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཏུལཱཡ ཏུལཡནྟོ ཝིཡཱ’’ཏི. ཏཐཱ ཧི ཝཀྑཏི ‘‘ཨནྟོ ཛཱལཱིཀཏཱ’’ཏིཨཱདི (དཱི. ནི. ༡.༡༤༦). ‘‘སིནེརུཔཱདཏོ ཝཱལུཀཾ ཨུདྡྷརནྟོ ཝིཡཱ’’ཏི ཨེཏེན སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཏོ ཨཉྙསྶ ཨིམིསྶཱ དེསནཱཡ ཨསཀྐུཎེཡྻཏཾ དསྶེཏི.

ཨནུསནྡྷཱནཾ ཨནུསནྡྷི, པུཙྪཱཡ ཀཏོ ཨནུསནྡྷི པུཙྪཱནུསནྡྷི. ཨཐ ཝཱ ཨནུསནྡྷཡཏཱིཏི ཨནུསནྡྷི, པུཙྪཱ ཨནུསནྡྷི ཨེཏསྶཱཏི པུཙྪཱནུསནྡྷི. པུཙྪཱཡ ཨནུསནྡྷིཡཏཱིཏི ཝཱ པུཙྪཱནུསནྡྷི. ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱནུསནྡྷིམྷིཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཡཐཱནུསནྡྷཱིཏི ཨེཏྠ པན ཨནུསནྡྷཱིཡཏཱིཏི ཨནུསནྡྷི, ཡཱ ཡཱ ཨནུསནྡྷི ཡཐཱནུསནྡྷི, ཨནུསནྡྷིཨནུརཱུཔཾ ཝཱ ཡཐཱནུསནྡྷཱིཏི སདྡཏྠོ ཝེདིཏབྦོ, སོ ‘‘ཡེན པན དྷམྨེན ཨཱདིམྷི དེསནཱ ཨུཊྛིཏཱ, ཏསྶ དྷམྨསྶ ཨནུརཱུཔདྷམྨཝསེན ཝཱ པཊིཔཀྑཝསེན ཝཱ ཡེསུ སུཏྟེསུ ཨུཔརི དེསནཱ ཨཱགཙྪཏི, ཏེསཾ ཝསེན ཡཐཱནུསནྡྷི ཝེདིཏབྦོ. སེཡྻཐིདཾ? ཨཱཀངྑེཡྻསུཏྟེ (མ. ནི. ༡.༦༤-༦༩) ཧེཊྛཱ སཱིལེན དེསནཱ ཨུཊྛིཏཱ, ཨུཔརི ཚ ཨབྷིཉྙཱ ཨཱགཏཱ…པེ… ཀཀཙཱུཔམེ (མ. ནི. ༡.༢༢༢) ཧེཊྛཱ ཨཀྑནྟིཡཱ ཨུཊྛིཏཱ, ཨུཔརི ཀཀཙཱུཔམཱ ཨཱགཏཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཊྛཀཐཱཡཾ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡༠༠-༡༠༤) ཝུཏྟོ.

ཨིཏི ཀིརཱཏི བྷགཝཏོ ཡཐཱདེསིཏཱཡ ཨཏྟསུཉྙཏཱཡ ཨཏྟནོ ཨརུཙྩནབྷཱཝདཱིཔནཾ. བྷོཏི དྷམྨཱལཔནཾ. ཨནཏྟཀཏཱནཱིཏི ཨཏྟནཱ ན ཀཏཱནི, ཨནཏྟཀེཧི ཝཱ ཁནྡྷེཧི ཀཏཱནི. ཀམཏྟཱནཾ ཕུསིསྶནྟཱིཏི ཨསཏི ཨཏྟནི ཁནྡྷཱནཉྩ ཁཎིཀཏྟཱ ཀམྨཱནི ཀཾ ཨཏྟཱནཾ ཨཏྟནོ ཕལེན ཕུསིསྶནྟི, ཀོ ཀམྨཕལཾ པཊིསཾཝེདེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཝིདྭཱཏི སུཏཱདིཝིརཧེན ཨརིཡདྷམྨསྶ ཨཀོཝིདཏཱཡ ན ཝིདྭཱ. ཨཝིཛྫཱགཏོཏི ཨཝིཛྫཱཡ ཨུཔགཏོ, ཨརིཡདྷམྨེ ཨཝིནཱིཏཏཱཡ ཨཔྤཧཱིནཱཝིཛྫོཏི ཨཏྠོ. ཏཎྷཱདྷིཔཏེཡྻེན ཙེཏསཱཏི ‘‘ཡདི ཨཧཾ ནཱམ ཀོཙི ནཏྠི, མཡཱ ཀཏསྶ ཀམྨསྶ ཀོ ཕལཾ པཊིསཾཝེདེཏི, སཏི པན ཏསྨིཾ སིཡཱ ཕལཱུཔབྷོགོ’’ཏི ཏཎྷཱདྷིཔཏིཏོ ཨཱགཏོ ཏཎྷཱདྷིཔཏེཡྻོ, ཏེན. ཨཏྟཝཱདུཔཱདཱནསཧགཏ ཙེཏསཱ. ཨཏིདྷཱཝིཏབྦནྟི ཁཎིཀཏྟེཔི སངྑཱརཱནཾ ཡསྨིཾ སནྟཱནེ ཀམྨཾ ཀཏཾ, ཏཏྠེཝ ཕལུཔྤཏྟིཏོ དྷམྨཔུཉྫམཏྟསྶེཝ ཙ སིདྡྷེ ཀམྨཕལསམྦནྡྷེ ཨེཀཏྟནཡཾ མིཙྪཱ གཧེཏྭཱ ཨེཀེན ཀཱརཀཝེདཀབྷཱུཏེན བྷཝིཏབྦཾ, ཨཉྙཐཱ ‘‘ཀམྨཕལཱནཾ སམྦནྡྷོ ན སིཡཱ’’ཏི ཨཏྟཏྟནིཡསུཉྙཏཱཔཀཱསནཾ སཏྠུསཱསནཾ ཨཏིཀྐམིཏབྦཾ མཉྙེཡྻཱཏི ཨཏྠོ.

‘‘ཨུཔརི ཚ ཨབྷིཉྙཱ ཨཱགཏཱ’’ཏི ཨནུརཱུཔདྷམྨཝསེན ཡཐཱནུསནྡྷིཾ དསྶེཏི, ཨིཏརེཧི པཊིཔཀྑཝསེན. ཀིལེསེནཱཏི ‘‘ལོབྷོ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཀིལེསཝསེན. ཨིམསྨིམྤཱིཏི པི-སདྡེན ཡཐཱ ཝུཏྟསུཏྟཱདཱིསུ པཊིཔཀྑཝསེན ཡཐཱནུསནྡྷི, ཨེཝཾ ཨིམསྨིམྤི སུཏྟེཏི དསྶེཏི. ཏཐཱ ཧི ནིཙྩསཱརཱདིཔཉྙཱཔཀཱནཾ དིཊྛིགཏཱནཾ ཝསེན ཨུཊྛིཏཱ ཨཡཾ དེསནཱ ནིཙྩསཱརཱདིསུཉྙཏཱཔཀཱསནེན ནིཊྛཱཔིཏཱཏི.

པརིཏསྶིཏཝིཔྥནྡིཏཝཱརཝཎྞནཱ

༡༠༥-༡༡༧. མརིཡཱདཝིབྷཱགདསྶནཏྠནྟི སསྶཏཱདིདིཊྛིདསྶནསྶ སམྨཱདསྶནེན སངྐརཱབྷཱཝཝིབྷཱཝནཏྠཾ. ཏདཔི ཝེདཡིཏནྟི སམྦནྡྷོ. ཨཛཱནཏཾ ཨཔསྶཏནྟི ‘‘སསྶཏོ ཨཏྟཱ ཙ ལོཀོ ཙཱ’’ཏི ‘‘ཨིདཾ དིཊྛིཊྛཱནཾ ཨེཝཾགཧིཀཾ ཨེཝཾཔརཱམཊྛཾ ཨེཝཾགཧིཏཾ ཧོཏི ཨེཝཾཨབྷིསམྤརཱཡ’’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨཛཱནནྟཱནཾ ཨཔསྶནྟཱནཾ. ཏཐཱ ཡསྨིཾ ཝེདཡིཏེ ཨཝཱིཏཏཎྷཏཱཡ ཨེཝཾ དིཊྛིགཏཾ ཨུཔཱདིཡནྟི, ཏཾ ཝེདཡིཏཾ སམུདཡཱདིཏོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨཛཱནནྟཱནཾ ཨཔསྶནྟཱནཾ, ཨེཏེན ཨནཱཝརཎཉཱཎསམནྟཙཀྑཱུཧི ཡཐཱ ཏཐཱགཏཱནཾ ཡཐཱབྷཱུཏམེཏྠ ཉཱཎདསྶནཾ, ན ཨེཝཾ དིཊྛིགཏིཀཱནཾ, ཨཐ ཁོ ཏཎྷཱདིཊྛིཔརཱམཱསོཡེཝཱཏི དསྶེཏི. ཏེནེཝ ཙཱཡཾ དེསནཱ མརིཡཱདཝིབྷཱགདསྶནཏྠཱ ཛཱཏཱ. ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘ཡཐཱབྷཱུཏཾ དྷམྨཱནཾ སབྷཱཝཾ ཨཛཱནནྟཱནཾ ཨཔསྶནྟཱན’’ནྟི ཨཝིསེསེན ཝུཏྟཾ. ན ཧི སངྑཏདྷམྨསབྷཱཝཾ ཨཛཱནནམཏྟེན མིཙྪཱ ཨབྷིནིཝིསནྟཱིཏི. སཱམཉྙཛོཏནཱ ཝིསེསེ ཨཝཏིཊྛཏཱིཏི ཨཡཾ ཝིསེསཡོཛནཱ ཀཏཱ. ཝེདཡིཏནྟི ‘‘སསྶཏོ ཨཏྟཱ ཙ ལོཀོ ཙཱ’’ཏི དིཊྛིཔཉྙཱཔནཝསེན པཝཏྟཾ དིཊྛིཡཱ ཨནུབྷཱུཏཾ ཨནུབྷཝནཾ. ཏཎྷཱགཏཱནནྟི ཏཎྷཱཡ གཏཱནཾ ཨུཔགཏཱནཾ, པཝཏྟཱནཾ ཝཱ. ཏཉྩ ཁོ པནེཏནྟི ཙ ཡཐཱཝུཏྟཾ ཝེདཡིཏཾ པཙྩཱམསཏི. ཏཉྷི ཝཊྚཱམིསབྷཱུཏཾ དིཊྛིཏཎྷཱསལླཱནུཝིདྡྷཏཱཡ སཨུབྦིལཏྟཱ ཙཉྩལཾ, ན མགྒཕལསུཁཾ ཝིཡ ཨེཀརཱུཔེན ཨཝཏིཊྛཏཱིཏི. ཏེནེཝཱཧ ‘‘པརིཏསྶིཏེནཱ’’ཏིཨཱདི.

ཨཐ ཝཱ ཨེཝཾ ཝིསེསཀཱརཎཏོ དྭཱསཊྛི དིཊྛིགཏཱནི ཝིབྷཛིཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཝིསེསཀཱརཎཏོ ཏཱནི དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཏྲ བྷིཀྑཝེ’’ཏིཨཱདིཀཱ དེསནཱ ཨཱརདྡྷཱ. སབྦེསཉྷི དིཊྛིགཏིཀཱནཾ ཝེདནཱ ཨཝིཛྫཱ ཏཎྷཱ ཙ ཨཝིསིཊྛཀཱརནྟི. ཏཏྠ ཏདཔཱིཏི ‘‘སསྶཏཾ ཨཏྟཱནཉྩ ལོཀཉྩ པཉྙཔེནྟི’’ཏི ཨེཏྠ ཡདེཏཾ ‘‘སསྶཏོ ཨཏྟཱ ཙ ལོཀོ ཙཱ’’ཏི པཉྙཱཔནཾ, ཏདཔི. སུཁཱདིབྷེདཾ ཏིཝིདྷཝེདཡིཏཾ ཡཐཱཀྐམཾ དུཀྑསལླཱནིཙྩཏོ, ཨཝིསེསེན སམུདཡཏྠངྒམསྶཱདཱདཱིནཝནིསྶརཎཏོ ཝཱ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨཛཱནནྟཱནཾ ཨཔསྶནྟཱནཾ, ཏཏོ ཨེཝ ཙ སུཁཱདིཔཏྠནཱསམྦྷཝཏོ ཏཎྷཱཡ ཨུཔགཏཏྟཱ ཏཎྷཱགཏཱནཾ ཏཎྷཱཔརིཏསྶིཏེན དིཊྛིཝིཔྥནྡིཏམེཝ དིཊྛིཙལནམེཝ, ‘‘ཨསཏི ཨཏྟནི ཀོ ཝེདནཾ ཨནུབྷཝཏཱི’’ཏི ཀཱཡཝཙཱིདྭཱརེསུ དིཊྛིཡཱ ཙོཔནཔྤཏྟིམཏྟམེཝ ཝཱ, ན པན དིཊྛིཡཱ པཉྙཱཔེཏབྦོ སསྶཏོ ཀོཙི དྷམྨོ ཨཏྠཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཀཙྩསསྶཏཝཱདཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཕསྶཔཙྩཡཝཱརཝཎྞནཱ

༡༡༨. ཡེན ཏཎྷཱཔརིཏསྶིཏེན ཨེཏཱནི དིཊྛིགཏཱནི པཝཏྟནྟི, ཏསྶ ཝེདཡིཏཾ པཙྩཡོ, ཝེདཡིཏསྶཱཔི ཕསྶོ པཙྩཡོཏི དེསནཱ དིཊྛིཡཱ པཙྩཡཔརམྤརནིདྡྷཱརཎནྟི ཨཱཧ ‘‘པརམྤརཔཙྩཡདསྶནཏྠ’’ནྟི, ཏེན ཡཐཱ པཉྙཱཔནདྷམྨོ དིཊྛི, ཏཔྤཙྩཡདྷམྨཱ ཙ ཡཐཱསཀཾ པཙྩཡཝསེནེཝ ཨུཔྤཛྫནྟི, ན པཙྩཡེཧི ཝིནཱ, ཨེཝཾ པཉྙཱཔེཏབྦཱ དྷམྨཱཔི རཱུཔཝེདནཱདཡོ, ན ཨེཏྠ ཀོཙི ཨཏྟཱ ཝཱ ལོཀོ ཝཱ སསྶཏོཏི ཨཡམཏྠོ དསྶིཏོཏི དཊྛབྦཾ.

ནེཏཾཋཱནཾཝིཛྫཏིཝཱརཝཎྞནཱ

༡༣༡. ཏསྶ པཙྩཡསྶཱཏི ཕསྶཔཙྩཡསྶ དིཊྛིཝེདཡིཏེཏི དིཊྛིཡཱ པཙྩཡབྷཱུཏེ ཝེདཡིཏེ, ཕསྶཔདྷཱནེཧི ཨཏྟནོ པཙྩཡེཧི ནིཔྥཱདེཏབྦེཏི ཨཏྠོ. ཝིནཱཔི ཙཀྑཱདིཝཏྠཱུཧི, སམྤཡུཏྟདྷམྨེཧི ཙ ཀེཧིཙི ཝེདནཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ན པན ཀདཱཙི ཕསྶེན ཝིནཱཏི ཕསྶོ ཝེདནཱཡ བལཝཀཱརཎནྟི ཨཱཧ ‘‘བལཝབྷཱཝདསྶནཏྠ’’ནྟི. སནྣིཧིཏོཔི ཧི ཝིསཡོ སཙེ ཕུསནཱཀཱརརཧིཏོ ཧོཏི ཙིཏྟུཔྤཱདོ, ན ཏསྶ ཨཱརམྨཎཔཙྩཡེན པཙྩཡོ ཧོཏཱིཏི ཕསྶོཝ སམྤཡུཏྟདྷམྨཱནཾ ཝིསེསཔཙྩཡོ. ཏཐཱ ཧི བྷགཝཏཱ ཙིཏྟུཔྤཱདཾ ཝིབྷཛནྟེན ཕསྶོཡེཝ པཋམཾ ཨུདྡྷཊོ, ཝེདནཱཡ པན ཨདྷིཊྛཱནམེཝ.

དིཊྛིགཏིཀཱདྷིཊྛཱནཝཊྚཀཐཱཝཎྞནཱ

༡༤༤. ཧེཊྛཱ ཏཱིསུཔི ཝཱརེསུ ཨདྷིཀཏཏྟཱ, ཨུཔརི ཙ ‘‘པཊིསཾཝེདེནྟཱི’’ཏི ཝཀྑམཱནཏྟཱ ཝེདཡིཏམེཏྠ པདྷཱནནྟི ཨཱཧ ‘‘སབྦདིཊྛིཝེདཡིཏཱནི སམྤིཎྜེཏཱི’’ཏི. སམྤིཎྜེཏཱིཏི ཙ ‘‘ཡེཔི ཏེ’’ཏི ཏཏྠ ཏཏྠ ཨཱགཏསྶ པི-སདྡསྶ ཨཏྠཾ དསྶེཏི. ཝེདཡིཏསྶ ཕསྶེ པཀྑིཔནཾ ཕསྶཔཙྩཡཏཱདསྶནམེཝ ‘‘ཚཧི ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱཡཏནེཧི ཚལཱ༹རམྨཎཔཊིསཾཝེདནཾ ཨེཀནྟཏོ ཚཕསྶཧེཏུཀམེཝཱ’’ཏི. སཉྫཱཡནྟི ཨེཏྠཱཏི ཨདྷིཀརཎཏྠོ སཉྫཱཏི-སདྡོཏི ཨཱཧ ‘‘སཉྫཱཏིཊྛཱནེ’’ཏི. ཨེཝཾ སམོསརཎསདྡོཔི དཊྛབྦོ. ཨཱཡཏཏི ཨེཏྠ ཕལཾ ཏདཱཡཏྟཝུཏྟིཏཱཡ, ཨཱཡབྷཱུཏཾ ཝཱ ཨཏྟནོ ཕལཾ ཏནོཏི པཝཏྟེཏཱིཏི ཨཱཡཏནཾ, ཀཱརཎཾ. རུཀྑགཙྪསམཱུཧེ ཨརཉྙཝོཧཱརོ ཨརཉྙམེཝ ཨརཉྙཱཡཏནནྟི ཨཱཧ ‘‘པཎྞཏྟིམཏྟེ’’ཏི. ཨཏྠཏྟཡེཔཱིཏི པི-སདྡེན ཨཝུཏྟཏྠསམྤིཎྜནཾ དཊྛབྦཾ, ཏེན ཨཱཀཱརནིཝཱསཱདྷིཊྛཱནཏྠེ སངྒཎྷཱཏི. ཧིརཉྙཱཡཏནཾ སུཝཎྞཱཡཏནཾ, ཝཱསུདེཝཱཡཏནཾ ཀམྨཱཡཏནནྟི ཨཱདཱིསུ ཨཱཀརནིཝཱསཱདྷིཊྛཱནེསུ ཨཱཡཏནསདྡོ. ཙཀྑཱདཱིསུ ཙ ཕསྶཱདཡོ ཨཱཀིཎྞཱ, ཏཱནི ཙ ནེསཾ ནིཝཱསོ, ཨདྷིཊྛཱནཉྩ ནིསྶཡཔཙྩཡབྷཱཝཏོཏི. ཏིཎྞམྤི ཝིསཡིནྡྲིཡཝིཉྙཱཎཱནཾ སངྒཏིབྷཱཝེན གཧེཏབྦོ ཕསྶོཏི ‘‘སངྒཏཱི’’ཏི ཝུཏྟོ. ཏཐཱ ཧི སོ ‘‘སནྣིཔཱཏཔཙྩུཔཊྛཱནོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨིམིནཱ ནཡེནཱཏི ཝིཛྫམཱནེསུཔི ཨཉྙེསུ སམྤཡུཏྟདྷམྨེསུ ཡཐཱ ‘‘ཙཀྑུཉྩ…པེ… ཕསྶོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༠༤; མ. ནི. ༣.༤༢༡, ༤༢༥, ༤༢༦; སཾ. ནི. ༢.༤༣-༤༥; སཾ. ནི. ༤.༦༠; ཀཐཱ. ༤༦༥) ཨེཏསྨིཾ སུཏྟེ ཝེདནཱཡ པདྷཱནཀཱརཎབྷཱཝདསྶནཏྠཾ ཕསྶསཱིསེན དེསནཱ ཀཏཱ, ཨེཝམིདྷཱཔི བྲཧྨཛཱལེ ‘‘ཕསྶཔཙྩཡཱ ཝེདནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཕསྶཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཨཔརནྟཔཊིཙྩསམུཔྤཱདདཱིཔནེན པཙྩཡཔརམྤརཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཕསྶཱཡཏནེཧི ཕུསྶ ཕུསྶཱ’’ཏི ཕསྶམུཁེན ཝུཏྟཾ.

ཕསྶོ ཨརཱུཔདྷམྨོཔི སམཱནོ ཨེཀདེསེན ཨཱརམྨཎེ ཨནལླཱིཡམཱནོཔི ཕུསནཱཀཱརེན པཝཏྟཏི ཕུསནྟོ ཝིཡ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཕསྶོཝ ཏཾ ཏཾ ཨཱརམྨཎཾ ཕུསཏཱི’’ཏི, ཡེན སོ ‘‘ཕུསནལཀྑཎོ, སངྒྷཊྚནརསོ’’ཏི ཙ ཝུཙྩཏི. ‘‘ཕསྶཱཡཏནེཧི ཕུསྶ ཕུསྶཱ’’ཏི ཨཕུསནཀིཙྩཱནིཔི ཨཱཡཏནཱནི ‘‘མཉྩཱ གྷོསནྟཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ ནིསྶིཏཝོཧཱརེན ཕུསནཀིཙྩཱནི ཀཏྭཱ དསྶིཏཱནཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཕསྶེ ཨུཔནིཀྑིཔིཏྭཱ’’ཏི, ཕསྶགཏིཀཱནི ཀཏྭཱ ཕསྶཱུཔཙཱརཾ ཨཱརོཔེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨུཔཙཱརོ ཧི ནཱམ ཝོཧཱརམཏྟཾ, ན ཏེན ཨཏྠསིདྡྷི ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཏསྨཱ’’ཏིཨཱདི.

ཨཏྟནོ པཙྩཡབྷཱུཏཱནཾ ཚནྣཾ ཕསྶཱནཾ ཝསེན ཙཀྑུསམྥསྶཛཱ ཡཱཝ མནོསམྥསྶཛཱཏི སངྑེཔཏོ ཚབྦིདྷཱ ཝེདནཱ, ཝིཏྠཱརཏོ པན ཨཊྛསཏཔརིཡཱཡེན ཨཊྛསཏབྷེདཱ. རཱུཔཏཎྷཱདིབྷེདཱཡཱཏི རཱུཔཏཎྷཱ ཡཱཝ དྷམྨཏཎྷཱཏི སངྑེཔཏོ ཚཔྤབྷེདཱཡ, ཝིཏྠཱརཏོ ཨཊྛསཏབྷེདཱཡ. ཨུཔནིསྶཡཀོཊིཡཱཏི ཨུཔནིསྶཡསཱིསེན. ཀསྨཱ པནེཏྠ ཨུཔནིསྶཡཔཙྩཡོཝ ཨུདྡྷཊོ, ནནུ སུཁཱ ཝེདནཱ, ཨདུཀྑམསུཁཱ ཝེདནཱ ཙ ཏཎྷཱཡ ཨཱརམྨཎམཏྟཨཱརམྨཎཱདྷིཔཏིཨཱརམྨཎཱུཔནིསྶཡཔཀཏཱུཔནིསྶཡཝསེན ཙཏུདྷཱ པཙྩཡོ, དུཀྑཱ ཙ ཨཱརམྨཎམཏྟཔཀཏཱུཔནིསྶཡཝསེན དྭིདྷཱཏི? སཙྩམེཏཾ, ཨུཔནིསྶཡེ ཨེཝ པན ཏཾ སབྦཾ ཨནྟོགདྷཾ. ཡུཏྟཾ ཏཱཝ ཨཱརམྨཎཱུཔནིསྶཡསྶ ཨུཔནིསྶཡསཱམཉྙཏོ ཨུཔནིསྶཡེན སངྒཧོ, ཨཱརམྨཎམཏྟཨཱརམྨཎཱདྷིཔཏཱིནཾ པན ཀཐནྟི? ཏེསམྤི ཨཱརམྨཎསཱམཉྙཏོ ཨཱརམྨཎཱུཔནིསྶཡེན སངྒཧོཝ ཀཏོ, ན པཀཏཱུཔནིསྶཡེནཱཏི དཊྛབྦཾ. ཨེཏདཏྠམེཝེཏྠ ‘‘ཨུཔནིསྶཡཀོཊིཡཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ན ‘‘ཨུཔནིསྶཡེནཱ’’ཏི.

ཙཏུབྦིདྷསྶཱཏི ཀཱམུཔཱདཱནཾ ཡཱཝ ཨཏྟཝཱདུཔཱདཱནནྟི ཙཏུབྦིདྷསྶ. ནནུ ཙ ཏཎྷཱཝ ཀཱམུཔཱདཱནནྟི? སཙྩམེཏཾ. ཏཏྠ དུབྦལཱ ཏཎྷཱ ཏཎྷཱཝ, བལཝཏཱི ཏཎྷཱ ཀཱམུཔཱདཱནཾ. ཨཐ ཝཱ ཨཔྤཏྟཝིསཡཔཏྠནཱ ཏཎྷཱ ཏམསི ཙོརཱནཾ ཀརཔསཱརཎཾ ཝིཡ. སམྤཏྟཝིསཡགྒཧཎཾ ཨུཔཱདཱནཾ, ཙོརཱནཾ ཀརཔྤཏྟདྷནགྒཧཎཾ ཝིཡ. ཨཔྤིཙྪཏཱཔཊིཔཀྑཱ ཏཎྷཱ, སནྟོསཔཊིཔཀྑཱ ཨུཔཱདཱནཾ. པརིཡེསནདུཀྑམཱུལཾ ཏཎྷཱ, ཨཱརཀྑདུཀྑམཱུལཾ ཨུཔཱདཱནནྟི ཨཡམེཏེསཾ ཝིསེསོ. ཨུཔཱདཱནསྶཱཏི ཨསཧཛཱཏསྶ ཨུཔཱདཱནསྶ ཨུཔནིསྶཡཀོཊིཡཱ, ཨིཏརསྶ སཧཛཱཏཀོཊིཡཱཏི དཊྛབྦཾ. ཏཏྠ ཨནནྟརསྶ ཨནནྟརསམནནྟརཨནནྟརཱུཔནིསྶཡནཏྠིཝིགཏཱསེཝནཔཙྩཡེཧི, ཨནཱནནྟརསྶ ཨུཔནིསྶཡེན, ཨཱརམྨཎབྷཱུཏཱ པན ཨཱརམྨཎཱདྷིཔཏིཨཱརམྨཎཱུཔནིསྶཡེཧི, ཨཱརམྨཎམཏྟེནེཝ ཝཱཏི ཏཾ སབྦཾ ཨུཔནིསྶཡེནེཝ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨུཔནིསྶཡཀོཊིཡཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཡསྨཱ ཙ ཏཎྷཱཡ རཱུཔཱདཱིནི ཨསྶཱདེཏྭཱ ཀཱམེསུ པཱཏབྱཏཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཏསྨཱ ཏཎྷཱ ཀཱམུཔཱདཱནསྶ ཨུཔནིསྶཡོ. ཏཐཱ རཱུཔཱདིབྷེདེཝ སམྨཱུལ༹ྷོ ‘‘ནཏྠི དིནྣ’’ནྟིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༡.༡༧༡; མ. ནི. ༡.༤༤༥; མ. ནི. ༢.༩༤, ༩༥, ༢༢༥; མ. ནི. ༣.༩༡, ༡༡༦, ༡༣༦; སཾ. ནི. ༣.༢༡༠; དྷ. ས. ༡༢༢༡; ཝིབྷ. ༩༣༨) མིཙྪཱདསྶནཾ, སཾསཱརཏོ མུཙྩིཏུཀཱམོ ཨསུདྡྷིམགྒེ སུདྡྷིམགྒཔརཱམསནཾ, ཁནྡྷེསུ ཨཏྟཏྟནིཡགཱཧབྷཱུཏཾ སཀྐཱཡདསྶནཾ གཎྷཱཏི, ཏསྨཱ ཨིཏརེསམྤི ཏཎྷཱ ཨུཔནིསྶཡོཏི དཊྛབྦཾ. སཧཛཱཏསྶ པན སཧཛཱཏཨཉྙམཉྙནིསྶཡསམྤཡུཏྟཨཏྠིཨཝིགཏཧེཏུཝསེན ཏཎྷཱ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཏཾ སབྦཾ སནྡྷཱཡ ‘‘སཧཛཱཏཀོཊིཡཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཏཐཱཏི ཨུཔནིསྶཡཀོཊིཡཱ ཙེཝ སཧཛཱཏཀོཊིཡཱ ཙཱཏི ཨཏྠོ. བྷཝསྶཱཏི ཀམྨབྷཝསྶ ཙེཝ ཨུཔཔཏྟིབྷཝསྶ ཙ. ཏཏྠ ཙེཏནཱདིསངྑཱ ཏཾ སབྦཾ བྷཝགཱམིཀམྨཾ ཀམྨབྷཝོ, ཀཱམབྷཝཱདིཀོ ནཝཝིདྷོ ཨུཔཔཏྟིབྷཝོ, ཏེསཾ ཨུཔཔཏྟིབྷཝསྶ ཙཏུབྦིདྷམྤི ཨུཔཱདཱནཾ ཨུཔཔཏྟིབྷཝཀཱརཎཀམྨབྷཝཀཱརཎབྷཱཝཏོ, ཏསྶ ཙ སཧཱཡབྷཱཝཱུཔགམནཏོ པཀཏཱུཔནིསྶཡཝསེན པཙྩཡོ ཧོཏི. ཀམྨཱརམྨཎཀརཎཀཱལེ པན ཀམྨསཧཛཱཏཀཱམུཔཱདཱནཾ ཨུཔཔཏྟིབྷཝསྶ ཨཱརམྨཎཔཙྩཡེན པཙྩཡོ ཧོཏི. ཀམྨབྷཝསྶ པན སཧཛཱཏསྶ སཧཛཱཏཾ ཨུཔཱདཱནཾ སཧཛཱཏཨཉྙམཉྙནིསྶཡསམྤཡུཏྟཨཏྠིཨཝིགཏཝསེན ཙེཝ ཧེཏུམགྒཝསེན ཙ ཨནེཀདྷཱ པཙྩཡོ ཧོཏི, ཨསཧཛཱཏསྶ ཨནནྟརསམནནྟརཨནནྟརཱུཔནིསྶཡནཏྠིཝིགཏཱསེཝནཝསེན, ཨིཏརསྶ པཀཏཱུཔནིསྶཡཝསེན, སམྨསནཱདིཀཱལེསུ ཨཱརམྨཎཝསེན ཙ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཏཏྠ ཨནནྟརཱདིཀེ ཨུཔནིསྶཡཔཙྩཡེ, སཧཛཱཏཱདིཀེ སཧཛཱཏཔཙྩཡེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨུཔནིསྶཡཀོཊིཡཱ ཙེཝ སཧཛཱཏཀོཊིཡཱ ཙཱ’’ཏི.

བྷཝོ ཛཱཏིཡཱཏི ཨེཏྠ བྷཝོཏི ཀམྨབྷཝོ ཨདྷིཔྤེཏོ. སོ ཧི ཛཱཏིཡཱ པཙྩཡོ, ན ཨུཔཔཏྟིབྷཝོ. ཨུཔཔཏྟིབྷཝོ ཧི པཋམཱབྷིནིབྦཏྟཱ ཁནྡྷཱ ཛཱཏིཡེཝ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཛཱཏཱིཏི པནེཏྠ སཝིཀཱརཱ པཉྩཀྑནྡྷཱ དཊྛབྦཱ’’ཏི. སཝིཀཱརཱཏི ཙ ནིབྦཏྟིཝིཀཱརེན སཝིཀཱརཱ, ཏེ ཙ ཨཏྠཏོ ཨུཔཔཏྟིབྷཝོཡེཝ. ན ཧི ཏདེཝ ཏསྶ ཀཱརཎཾ བྷཝིཏུཾ ཡུཏྟནྟི. ཀམྨབྷཝོ ཙ ཨུཔཔཏྟིབྷཝསྶ ཀམྨཔཙྩཡེན ཙེཝ ཨུཔནིསྶཡཔཙྩཡེན ཙ པཙྩཡོ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘བྷཝོ ཛཱཏིཡཱ ཨུཔནིསྶཡཀོཊིཡཱ པཙྩཡོ’’ཏི.

ཡསྨཱ ཙ སཏི ཛཱཏིཡཱ ཛརཱམརཎཾ, ཛརཱམརཎཱདིནཱ ཕུཊྛསྶ བཱལསྶ སོཀཱདཡོ ཙ སམྦྷཝནྟི, ནཱསཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཛཱཏི…པེ… པཙྩཡོ ཧོཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. སཧཛཱཏཱུཔནིསྶཡསཱིསེན པཙྩཡཝིཙཱརཎཱཡ དསྶིཏཏྟཱ, ཨངྒཝིཙཱརཎཱཡ ཙ ཨནཱམཊྛཏྟཱ ཨཱཧ ‘‘ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ’’ཏི. མཧཱཝིསཡཏྟཱ པཊིཙྩསམུཔྤཱདཝིཙཱརཎཱཡ སཱ ནིརཝསེསཱ ཀུཏོ ལདྡྷབྦཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཝིཏྠཱརཏོ’’ཏིཨཱདི. ཨེཀདེསེན ཙེཏྠ ཀཐིཏསྶ པཊིཙྩསམུཔྤཱདསྶ ཏཐཱ ཀཐནེ སདྡྷིཾ ཨུདཱཧརཎེན ཀཱརཎཾ དསྶེནྟོ ‘‘བྷགཝཱ ཧཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཀོཊི ན པཉྙཱཡཏཱིཏི ཨསུཀསྶ ནཱམ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ, ཙཀྐཝཏྟིནོ ཝཱ ཀཱལེ ཨཝིཛྫཱ ཨུཔྤནྣཱ, ན ཏཏོ པུབྦེཏི ཨཝིཛྫཱཡ ཨཱདིམརིཡཱདཱ ཨཔྤཊིཧཏསྶ མམ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶཱཔི ན པཉྙཱཡཏི ཨཝིཛྫམཱནཏྟཱཡེཝཱཏི ཨཏྠོ. ཨཡཾ པཙྩཡོ ཨིདཔྤཙྩཡོ, ཏསྨཱ ཨིདཔྤཙྩཡཱ, ཨིམསྨཱ ཀཱརཎཱ ཨཱསཝཔཙྩཡཱཏི ཨཏྠོ. བྷཝཏཎྷཱཡཱཏི བྷཝསཾཡོཛནབྷཱུཏཱཡ ཏཎྷཱཡ. བྷཝདིཊྛིཡཱཏི སསྶཏདིཊྛིཡཱ. ‘‘ཨིཏོ ཨེཏྠ ཨེཏྟོ ཨིདྷཱ’’ཏི ཨཔརིཡནྟཾ ཨཔརཱཔརུཔྤཏྟིཾ དསྶེཏི.

ཝིཝཊྚཀཐཱདིཝཎྞནཱ

༡༤༥. ‘‘ཝེདནཱནཾ སམུདཡ’’ནྟིཨཱདིཔཱལི༹ ཝེདནཱཀམྨཊྛཱནནྟི དཊྛབྦཱ. ནྟི ‘‘ཕསྶསམུདཡཱ ཕསྶནིརོདྷཱ’’ཏི ཝུཏྟཕསྶཊྛཱནཾ. ཨཱཧཱརོཏི ཀབལཱི༹ཀཱརོ ཨཱཧཱརོ ཝེདིཏབྦོ. སོ ཧི ‘‘ཀབལཱི༹ཀཱརོ ཨཱཧཱརོ ཨིམསྶ ཀཱཡསྶ ཨཱཧཱརཔཙྩཡེན པཙྩཡོ’’ཏི (པཊྛཱ. ༡.པཙྩཡནིདྡེས ༤༢༩) ཝཙནཏོ ཀམྨསམུཊྛཱནཱནམྤི ཨུཔཏྠམྦྷཀཔཙྩཡོ ཧོཏིཡེཝ. ཡདིཔི སོཏཱཔནྣཱདཡོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནནྟི, ཨུཀྐཾསགཏིཝིཛཱནནཝསེན པན དེསནཱ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན ནིཊྛཱཔིཏཱ. ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཡཏོ ཁོ བྷིཀྑཝེ བྷིཀྑུ…པེ… ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏཱི’’ཏི ཨེཏེན དྷམྨསྶ ནིཡྻཱནིཀབྷཱཝེན སདྡྷིཾ སངྒྷསྶ སུཔྤཊིཔཏྟིཾ དསྶེཏི. ཏེནེཝ ཧི ཨཊྛཀཐཱཡམེཏྠ ‘‘ཀོ ཨེཝཾ ཛཱནཱཏཱིཏི? ཁཱིཎཱསཝོ ཛཱནཱཏི, ཡཱཝ ཨཱརདྡྷཝིཔསྶཀོ ཛཱནཱཏཱི’’ཏི པརིཔུཎྞཾ ཀཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷོ དསྶིཏོ, ཏེན ཡཾ ཝུཏྟཾ ‘‘བྷིཀྑུསངྒྷཝསེནཔི དཱིཔེཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི, (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༨) ཏཾ ཡཐཱརུཏཝསེནེཝ དཱིཔིཏཾ ཧོཏཱིཏི དཊྛབྦཾ.

༡༤༦. ཨནྟོ ཛཱལསྶཱཏི ཨནྟོཛཱལཾ, ཨནྟོཛཱལེ ཀཏཱཏི ཨནྟོཛཱལཱིཀཏཱ. ཨཔཱཡཱུཔཔཏྟིཝསེན ཨདྷོ ཨོསཱིདནཾ, སམྤཏྟིབྷཝཝསེན ཨུདྡྷཾ ཨུགྒམནཾ. ཏཐཱ པརིཏྟབྷཱུམིམཧགྒཏབྷཱུམིཝསེན, ཨོལཱིནཏཱ’ཏིདྷཱཝནཝསེན, པུབྦནྟཱནུདིཊྛིཨཔརནྟཱནུདིཊྛིཝསེན ཙ ཡཐཱཀྐམཾ ཨདྷོ ཨོསཱིདནཾ ཨུདྡྷཾ ཨུགྒམནཾ ཡོཛེཏབྦཾ. ‘‘དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏཱུ’’ཏི ཛཱཏིཁེཏྟཾ སནྡྷཱཡཱཧ.

༡༤༧. ཨཔཎྞཏྟིཀབྷཱཝནྟི དྷརམཱནཀཔཎྞཏྟིཡཱ ཨཔཎྞཏྟིཀབྷཱཝཾ. ཨཏཱིཏབྷཱཝེན པན ཏཐཱ པཎྞཏྟི ཡཱཝ སཱསནནྟརདྷཱནཱ, ཏཏོ ཨུདྡྷམྤི ཨཉྙབུདྡྷུཔྤཱདེསུ ཝཏྟཏི ཨེཝ. ཏཐཱ ཧི ཝཀྑཏི ‘‘ཝོཧཱརམཏྟམེཝ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡༤༧). ཀཱཡོཏི ཨཏྟབྷཱཝོ, ཡོ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨསམཱུཧོ. ཨེཝཾ ཧིསྶ ཨམྦརུཀྑསདིསཏཱ, ཏདཝཡཝཱནཉྩ རཱུཔཀྑནྡྷཙཀྑཱདཱིནཾ ཨམྦཔཀྐསདིསཏཱ ཡུཛྫཏཱིཏི. ཨེཏྠ ཙ ཝཎྚཙྪེདེ ཝཎྚཱུཔནིབནྡྷཱནཾ ཨམྦཔཀྐཱནཾ ཨམྦརུཀྑཏོ ཝིཙྪེདོ ཝིཡ བྷཝནེཏྟིཚེདེ ཏདུཔནིབནྡྷཱནཾ རཱུཔཀྑནྡྷཱདཱིནཾ སནྟཱནཏོ ཝིཙྪེདོཏི ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨོཔམྨཾ དཊྛབྦཾ.

༡༤༨. དྷམྨཔརིཡཱཡེཏི པཱལི༹ཡཾ. ཨིདྷཏྠོཏི དིཊྛདྷམྨཧིཏཾ. པརཏྠོཏི སམྤརཱཡཧིཏཾ. སངྒཱམཾ ཝིཛིནཱཏི ཨེཏེནཱཏི སངྒཱམཝིཛཡོ. ཨཏྠསམྤཏྟིཡཱ ཨཏྠཛཱལཾ. བྱཉྫནསམྤཏྟིཡཱ, སཱིལཱདིཨནཝཛྫདྷམྨནིདྡེསཏོ ཙ དྷམྨཛཱལཾ. སེཊྛཊྛེན བྲཧྨབྷཱུཏཱནཾ མགྒཕལནིབྦཱནཱནཾ ཝིབྷཏྟཏྟཱ བྲཧྨཛཱལཾ. དིཊྛིཝིཝེཙནམུཁེན སུཉྙཏཱཔཀཱསནེན སམྨཱདིཊྛིཡཱ ཝིབྷཱཝིཏཏྟཱ དིཊྛིཛཱལཾ. ཏིཏྠིཡཝཱདནིམྨདྡནཱུཔཱཡཏྟཱ ཨནུཏྟརོ སངྒཱམཝིཛཡོཏི ཨེཝམྤེཏྠ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

༡༤༩. ཨཏྟམནཱཏི པཱིཏིཡཱ གཧིཏཙིཏྟཱ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘བུདྡྷགཏཱཡཱ’’ཏིཨཱདི. ཡཐཱ པན ཨནཏྟམནཱ ཨཏྟནོ ཨནཏྠཙརཏཱཡ པརམནཱ ཝེརིམནཱ ནཱམ ཧོནྟི. ཡཐཱཧ ‘‘དིསོ དིས’’ནྟི (དྷ. པ. ༤༢; ཨུདཱ. ༣༣) གཱཐཱ, ན ཨེཝཾ ཨཏྟམནཱ. ཨིམེ པན ཨཏྟནོ ཨཏྠཙརཏཱཡ སཀམནཱ ཧོནྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཏྟམནཱཏི སཀམནཱ’’ཏི. ཨཐ ཝཱ ཨཏྟམནཱཏི སམཏྟམནཱ, ཨིམཱཡ དེསནཱཡ པརིཔུཎྞམནསངྐཔྤཱཏི ཨཏྠོ. ཨབྷིནནྡཏཱིཏི ཏཎྷཱཡཏཱིཏི ཨཏྠོཏི ཨཱཧ ‘‘ཏཎྷཱཡམྤི ཨཱགཏོ’’ཏི. ཨནེཀཏྠཏྟཱ དྷཱཏཱུནཾ ཨབྷིནནྡནྟཱིཏི ཨུཔགཙྪནྟི སེཝནྟཱིཏི ཨཏྠོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨུཔགམནེཔི ཨཱགཏོ’’ཏི. ཏཐཱ ཨབྷིནནྡནྟཱིཏི སམྤཊིཙྪནྟཱིཏི ཨཏྠོཏི ཨཱཧ ‘‘སམྤཊིཙྪནེཔི ཨཱགཏོ’’ཏི. ‘‘ཨབྷིནནྡིཏྭཱ’’ཏི ཨིམིནཱ པདེན ཝུཏྟོཡེཝ ཨཏྠོ ‘‘ཨནུམོདིཏྭཱ’’ཏི ཨིམིནཱ པཀཱསཱིཡཏཱིཏི ཨབྷིནནྡནསདྡོ ཨིདྷ ཨནུམོདནསདྡཏྠོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨནུམོདནེཔི ཨཱགཏོ’’ཏི. ‘‘ཀཏམཉྩ ཏཾ བྷིཀྑཝེ’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༡.༧) ཏཏྠ ཏཏྠ པཝཏྟཱཡ ཀཐེཏུཀམྱཏཱཔུཙྪཱཡ ཝིསྶཛྫནཝསེན པཝཏྟཏྟཱ ཨིདཾ སུཏྟཾ ཝེཡྻཱཀརཎཾ ཧོཏི. ཡསྨཱ པན པུཙྪཱཝིསྶཛྫནཝསེན པཝཏྟམྤི སགཱཐཀཾ སུཏྟཾ གེཡྻཾ ནཱམ ཧོཏི, ནིགྒཱཐཀཏྟམེཝ པན ཨངྒནྟི གཱཐཱརཧིཏཾ ཝེཡྻཱཀརཎཾ, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ནིགྒཱཐཀཏྟཱ ཧི ཨིདཾ ཝེཡྻཱཀརཎནྟི ཝུཏྟ’’ནྟི.

ཨཔརེསུཔཱིཏི ཨེཏྠ པིསདྡེན པཱརམིཔརིཙཡམྤི སངྒཎྷཱཏི. ཝུཏྟཉྷི བུདྡྷཝཾསེ –

‘‘ཨིམེ དྷམྨེ སམྨསཏོ, སབྷཱཝསརསལཀྑཎེ;

དྷམྨཏེཛེན ཝསུདྷཱ, དསསཧསྶཱི པཀམྤཐཱ’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༢.༡༦༦);

ཝཱིརིཡབལེནཱཏི མཧཱབྷིནིཀྑམནེ ཙཀྐཝཏྟིསིརིཔརིཙྩཱགཧེཏུབྷཱུཏཝཱིརིཡཔྤབྷཱཝེན, བོདྷིམཎྜཱུཔསངྐམནེ ‘‘ཀཱམཾ ཏཙོ ཙ ནྷཱརུ ཙ, ཨཊྛི ཙ ཨཝསིསྶཏཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༢.༡༨༤; སཾ. ནི. ༢.༢༢; མཧཱནི. ༡༩༦) ཝུཏྟཙཏུརངྒསམནྣཱགཏཝཱིརིཡཱནུབྷཱཝེན. ཨཙྪརིཡཝེགཱབྷིཧཏཱཏི ཝིམྷཡཱཝཧཀིརིཡཱནུབྷཱཝགྷཊྚིཏཱ. པཾསུཀཱུལདྷོཝནེ ཀེཙི ‘‘པུཉྙཏེཛེནཱ’’ཏི ཝདནྟི, ཨཙྪརིཡཝེགཱབྷིཧཏཱཏི ཡུཏྟཾ ཝིཡ དིསྶཏི, ཝེསྶནྟརཛཱཏཀེ པཱརམིཔརིཔཱུརཎཔུཉྙཏེཛེན ཨནེཀཀྑཏྟུཾ ཀམྤིཏཏྟཱ ‘‘ཨཀཱལཀམྤནེནཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. སཱདྷུཀཱརདཱནཝསེན ཨཀམྤིཏྠ ཡཐཱ ཏཾ དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནེ (སཾ. ནི. ༥.༡༠༨༡; མཧཱཝ. ༡༣; པཊི. མ. ༢.༣༠). སངྒཱིཏིཀཱལཱདཱིསུཔི སཱདྷུཀཱརདཱནཝསེན ཨཀམྤིཏྠཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཨཡཾ ཏཱཝེཏྠ ཨཊྛཀཐཱཡ ལཱིནཏྠཝཎྞནཱ.

པཀརཎནཡཝཎྞནཱ

ཨཡཾ པན པཀརཎནཡེན པཱལི༹ཡཱ ཨཏྠཝཎྞནཱ – སཱ པནཱཡཾ ཨཏྠཝཎྞནཱ ཡསྨཱ དེསནཱཡ སམུཊྛཱནཔྤཡོཛནབྷཱཛནེསུ པིཎྜཏྠེསུ ཙ ནིདྡྷཱརིཏེསུ སུཀརཱ ཧོཏི སུཝིཉྙེཡྻཱ ཙ, ཏསྨཱ སུཏྟདེསནཱཡ སམུཊྛཱནཱདཱིནི པཋམཾ ནིདྡྷཱརཡིསྶཱམ. ཏཏྠ སམུཊྛཱནཾ ཏཱཝ ཝུཏྟཾ ‘‘ཝཎྞཱཝཎྞབྷཎན’’ནྟི. ཨཔིཙ ནིནྡཱཔསཾསཱསུ ཝིནེཡྻཱགྷཱཏཱནནྡཱདིབྷཱཝཱནཱཔཏྟི, ཏཏྠ ཙ ཨཱདཱིནཝདསྶནཾ སམུཊྛཱནཾ. ཏཐཱ ནིནྡཱཔསཾསཱསུ པཊིཔཛྫནཀྐམསྶ, པསཾསཱཝིསཡསྶ ཁུདྡཀཱདིཝསེན ཨནེཀཝིདྷསྶ སཱིལསྶ, སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ སསྶཏཱདིདིཊྛིཊྛཱནེསུ ཏཏུཏྟརི ཙ ཨཔྤཊིཧཏཙཱརཏཱཡ, ཏཐཱགཏསྶ ཙ ཀཏྠཙི ཨཔརིཡཱཔནྣཏཱཡ ཨནཝབོདྷོ སམུཊྛཱནཾ.

ཝུཏྟཝིཔརིཡཱཡེན པཡོཛནཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཝིནེཡྻཱགྷཱཏཱནནྡཱདིབྷཱཝཱཔཏྟི ཨཱདིཀཉྷི ཨིམཾ དེསནཾ པཡོཛེཏཱིཏི. ཏཐཱ ཀུཧནལཔནཱདིནཱནཱཝིདྷམིཙྪཱཛཱིཝཝིདྡྷཾསནཾ, དྭཱསཊྛིདིཊྛིཛཱལཝིནིཝེཋནཾ, དིཊྛིསཱིསེན པཙྩཡཱཀཱརཝིབྷཱཝནཾ, ཚཕསྶཱཡཏནཝསེན ཙཏུསཙྩཀམྨཊྛཱནནིདྡེསོ, སབྦདིཊྛིགཏཱནཾ ཨནཝསེསཔརིཡཱདཱནཾ, ཨཏྟནོ ཨནུཔཱདཱཔརིནིབྦཱནདཱིཔནཉྩ པཡོཛནཱནི.

ཝཎྞཱཝཎྞནིམིཏྟཾ ཨནུརོདྷཝིརོདྷཝནྟཙིཏྟཱ ཀུཧནཱདིཝིཝིདྷམིཙྪཱཛཱིཝནིརཏཱ སསྶཏཱདིདིཊྛིཔངྐཾ ནིམུགྒཱ, སཱིལཀྑནྡྷཱདཱིསུ ཨཔརིཔཱུརཀཱརིཏཱཡ ཨནཝབུདྡྷགུཎཝིསེསཉཱཎཱ ཝིནེཡྻཱ ཨིམིསྶཱ དྷམྨདེསནཱཡ བྷཱཛནཾ.

པིཎྜཏྠཱ པན ཨཱགྷཱཏཱདཱིནཾ ཨཀརཎཱིཡཏཱཝཙནེན པཊིཉྙཱནུརཱུཔཾ སམཎསཉྙཱཡ ནིཡོཛནཾ, ཁནྟིསོརཙྩཱནུཊྛཱནཾ, བྲཧྨཝིཧཱརབྷཱཝནཱནུཡོགོ, སདྡྷཱཔཉྙཱསམཱཡོགོ, སཏིསམྤཛཉྙཱདྷིཊྛཱནཾ, པཊིསངྑཱནབྷཱཝནཱབལསིདྡྷི, པརིཡུཊྛཱནཱནུསཡཔྤཧཱནཾ, ཨུབྷཡཧིཏཔཊིཔཏྟི, ལོཀདྷམྨེཧི ཨནུཔལེཔོ ཙ དསྶིཏཱ ཧོནྟི. ཏཐཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིཧི པཊིཝིརཏིཝཙནེན སཱིལཝིསུདྡྷི དསྶིཏཱ, ཏཱཡ ཙ ཧིརོཏྟཔྤསམྤཏྟི, མེཏྟཱཀརུཎཱསམངྒིཏཱ, ཝཱིཏིཀྐམཔྤཧཱནཾ, ཏདངྒཔཧཱནཾ, དུཙྩརིཏསཾཀིལེསཔྤཧཱནཾ, ཝིརཏིཏྟཡསིདྡྷི, པིཡམནཱཔགརུབྷཱཝནཱིཡཏཱནིཔྥཏྟི, ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀསམུདཱགམོ, སམཐཝིཔསྶནཱནཾ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱཝོ, ཨཀུསལམཱུལཏནུཀརཎཾ, ཀུསལམཱུལརོཔནཾ, ཨུབྷཡཱནཏྠདཱུརཱིཀརཎཾ, པརིསཱསུ ཝིསཱརདཏཱ, ཨཔྤམཱདཝིཧཱརོ,པརེཧི དུཔྤདྷཾསིཡཏཱ, ཨཝིཔྤཊིསཱརཱདིསམངྒིཏཱ ཙ དསྶིཏཱ ཧོནྟི.

‘‘གམྦྷཱིརཱ’’ཏིཨཱདིཝཙནེཧི གམྦྷཱིརདྷམྨཝིབྷཱཝནཾ, ཨལབྦྷནེཡྻཔཏིཊྛཏཱ, ཀཔྤཱནཾ ཨསངྑྱེཡྻེནཱཔི དུལླབྷཔཱཏུབྷཱཝཏཱ, སུཁུམེནཔི ཉཱཎེན པཙྩཀྑཏོ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏཱ, དྷམྨནྭཡསངྑཱཏེན ཨནུམཱནཉཱཎེནཱཔི དུརདྷིགམནཱིཡཏཱ, པསྶདྡྷསབྦདརཐཏཱ, སནྟདྷམྨཝིབྷཱཝནཾ, སོབྷནཔརིཡོསཱནཏཱ, ཨཏིཏྟིཀརབྷཱཝོ, པདྷཱནབྷཱཝཔྤཏྟི, ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎགོཙརཏཱ, སུཁུམསབྷཱཝཏཱ, མཧཱཔཉྙཱཝིབྷཱཝནཱ ཙ དསྶིཏཱ ཧོནྟི. དིཊྛིདཱིཔཀཔདེཧི སམཱསཏོ སསྶཏུཙྪེདདིཊྛིཡོ པཀཱསིཏཱཏི ཨོལཱིནཏཱཏིདྷཱཝནཝིབྷཱཝནཾ, ཨུཔཱཡཝིནིབདྡྷནིདྡེསོ, མིཙྪཱབྷིནིཝེསཀིཏྟནཾ, ཀུམྨགྒཔཊིཔཏྟིཡཱ པཀཱསནཱ, ཝིཔརིཡེསགྒཱཧཔཉྙཱཔནཾ, པརཱམཱསཔརིགྒཧོ, པུབྦནྟཱཔརནྟཱནུདིཊྛིཔཏིཊྛཱཔནཾ, བྷཝཝིབྷཝདིཊྛིཝིབྷཱགོ, ཏཎྷཱཝིཛྫཱཔཝཏྟི, ཨནྟཝཱནནྟཝཱདིཊྛིནིདྡེསོ, ཨནྟདྭཡཱཝཏཱརཎཾ, ཨཱསཝོགྷཡོགཀིལེསགནྠསཾཡོཛནཱུཔཱདཱནཝིསེསཝིབྷཛྫནཉྩ དསྶིཏཱནི ཧོནྟི. ཏཐཱ ‘‘ཝེདནཱནཾ སམུདཡ’’ནྟིཨཱདིཝཙནེཧི ཙཏུནྣཾ ཨརིཡསཙྩཱནཾ ཨནུབོདྷཔཊིཝེདྷསིདྡྷི, ཝིཀྑམྦྷནསམུཙྪེདཔྤཧཱནཾ, ཏཎྷཱཝིཛྫཱཝིགམོ, སདྡྷམྨཊྛིཏིནིམིཏྟཔརིགྒཧོ, ཨཱགམཱདྷིགམསམྤཏྟི, ཨུབྷཡཧིཏཔཊིཔཏྟི, ཏིཝིདྷཔཉྙཱཔརིགྒཧོ, སཏིསམྤཛཉྙཱནུཊྛཱནཾ, སདྡྷཱཔཉྙཱསམཱཡོགོ, སམྨཱཝཱིརིཡསམཐཱནུཡོཛནཾ, སམཐཝིཔསྶནཱནིཔྥཏྟི ཙ དསྶིཏཱ ཧོནྟི.

‘‘ཨཛཱནཏཾ ཨཔསྶཏ’’ནྟི ཨཝིཛྫཱསིདྡྷི, ‘‘ཏཎྷཱགཏཱནཾ པརིཏསྶིཏཝིཔྥནྡིཏནྟི ཏཎྷཱསིདྡྷི, ཏདུབྷཡེན ཙ ནཱིཝརཎསཾཡོཛནདྭཡསིདྡྷི, ཨནམཏགྒསཾསཱརཝཊྚཱནུཙྪེདོ, པུབྦནྟཱཧརཎཨཔརནྟཔཊིསནྡྷཱནཱནི, ཨཏཱིཏཔཙྩུཔྤནྣཀཱལཝསེན ཧེཏུཝིབྷཱགོ, ཨཝིཛྫཱཏཎྷཱནཾ ཨཉྙམཉྙཱནཏིཝཏྟནཊྛེན ཨཉྙམཉྙཱུཔཀཱརིཏཱ, པཉྙཱཝིམུཏྟིཙེཏོཝིམུཏྟཱིནཾ པཊིཔཀྑནིདྡེསོ ཙ དསྶིཏཱ ཧོནྟི. ‘‘ཏདཔི ཕསྶཔཙྩཡཱ’’ཏི སསྶཏཱདིཔཉྙཱཔནསྶ པཙྩཡཱདྷཱིནཝུཏྟིཏཱཀཐནེན དྷམྨཱནཾ ནིཙྩཏཱཔཊིསེདྷོ, ཨནིཙྩཏཱཔཏིཊྛཱཔནཾ, པརམཏྠཏོ ཀཱརཀཱདིཔཊིཀྑེཔོ, ཨེཝཾདྷམྨཏཱདིནིདྡེསོ, སུཉྙཏཱཔཀཱསནཾ, སམཏྟནིཡཱམཔཙྩཡལཀྑཎཝིབྷཱཝནཉྩ དསྶིཏཱནི ཧོནྟི.

‘‘ཨུཙྪིནྣབྷཝནེཏྟིཀོ’’ཏིཨཱདིནཱ བྷགཝཏོ པཧཱནསམྤཏྟི, ཝིཛྫཱདྷིམུཏྟི, ཝསཱིབྷཱཝོ, སིཀྑཏྟཡནིཔྥཏྟི, ནིབྦཱནདྷཱཏུདྭཡཝིབྷཱགོ, ཙཏུརདྷིཊྛཱནཔརིཔཱུརཎཾ, བྷཝཡོནིཨཱདཱིསུ ཨཔརིཡཱཔནྣཏཱ ཙ དསྶིཏཱ ཧོནྟི. སཀལེན པན སུཏྟཔདེན ཨིཊྛཱནིཊྛེསུ བྷགཝཏོ ཏཱདིབྷཱཝོ, ཏཏྠ ཙ པརེསཾ པཏིཊྛཱཔནཾ, ཀུསལདྷམྨཱནཾ ཨཱདིབྷཱུཏདྷམྨདྭཡསྶ ནིདྡེསོ, སིཀྑཏྟཡཱུཔདེསོ, ཨཏྟནྟཔཱདིཔུགྒལཙཏུཀྐསིདྡྷི, ཀཎྷཱཀཎྷཝིཔཱཀཱདིཀམྨཙཏུཀྐཝིབྷཱགོ, ཙཏུརཔྤམཉྙཱཝིསཡནིདྡེསོ, སམུདཡཱདིཔཉྩཀསྶ ཡཐཱབྷཱུཏཱཝབོདྷོ, ཚསཱརཎཱིཡདྷམྨཝིབྷཱཝནཱ, དསནཱཐཀརདྷམྨཔཏིཊྛཱཔནྟི ཨེཝམཱདཡོ ནིདྡྷཱརེཏབྦཱ.

སོལ༹སཧཱརཝཎྞནཱ

དེསནཱཧཱརཝཎྞནཱ

ཏཏྠ ‘‘ཨཏྟཱ, ལོཀོ’’ཏི ཙ དིཊྛིཡཱ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱཝེན, ཝེདནཱཕསྶཱཡཏནཱདིམུཁེན ཙ གཧིཏེསུ པཉྩསུ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷེསུ ཏཎྷཱཝཛྫཱ པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ དུཀྑསཙྩཾ. ཏཎྷཱ སམུདཡསཙྩཾ. སཱ པན པརིཏསྶནཱགྒཧཎེན ‘‘ཏཎྷཱགཏཱན’’ནྟི, ‘‘ཝེདནཱཔཙྩཡཱ ཏཎྷཱ’’ཏི ཙ སརཱུཔེནེཝ སམུདཡགྒཧཎེན, བྷཝནེཏྟིགྒཧཎེན ཙ པཱལི༹ཡཾ གཧིཏཱཝ. ཨཡཾ ཏཱཝ སུཏྟནྟནཡོ. ཨབྷིདྷམྨནཡེན པན ཨཱགྷཱཏཱནནྡཱདིཝཙནེཧི, ཨཱཏཔྤཱདིཔདེཧི, ཙིཏྟཔྤདོསཝཙནེན, སབྦདིཊྛིདཱིཔཀཔདེཧི, ཀུསལཱཀུསལགྒཧཎེན, བྷཝགྒཧཎེན, སོཀཱདིགྒཧཎེན, ཏཏྠ ཏཏྠ སམུདཡགྒཧཎེན ཙཱཏི སངྑེཔཏོ སབྦལོཀིཡཀུསལཱཀུསལདྷམྨཝིབྷཱཝནཔདེཧི གཧིཏཱ ཀམྨཀིལེསཱ སམུདཡསཙྩཾ. ཨུབྷིནྣཾ ཨཔྤཝཏྟི ནིརོདྷསཙྩཾ. ཏསྶ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝེདནཱནཾ ཨཏྠངྒམནིསྶརཎཔརིཡཱཡེཧི, པཙྩཏྟཾ ནིབྦུཏིཝཙནེན, ཨནུཔཱདཱཝིམུཏྟིཝཙནེན ཙ པཱལི༹ཡཾ གཧཎཾ ཝེདིཏབྦཾ. ནིརོདྷཔཛཱནནཱ པཊིཔདཱ མགྒསཙྩཾ. ཏསྶཱཔི ཏཏྠ ཏཏྠ ཝེདནཱནཾ སམུདཡཱདིཡཐཱབྷཱུཏཝེདནཱཔདེསེན, ཚནྣཾ ཕསྶཱཡཏནཱནཾ སམུདཡཱདིཡཐཱབྷཱུཏཔཛཱནནཔརིཡཱཡེན, བྷཝནེཏྟིཡཱ ཨུཙྪེདཔརིཡཱཡེན ཙ གཧཎཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཏཏྠ སམུདཡེན ཨསྶཱདོ, དུཀྑེན ཨཱདཱིནཝོ, མགྒནིརོདྷེཧི ནིསྶརཎནྟི ཨེཝཾ ཙཏུསཙྩཝསེན, ཡཱནི པཱལི༹ཡཾ (ནེཏྟི. ༩) སརཱུཔེནེཝ ཨཱགཏཱནི ཨསྶཱདཱདཱིནཝནིསྶརཎཱནི, ཏེསཉྩ ཝསེན ཨིདྷ ཨསྶཱདཱདཡོ ཝེདིཏབྦཱ. ཝིནེཡྻཱནནྟཱདིབྷཱཝཱཔཏྟིཨཱདིཀཾ ཡཐཱཝུཏྟཝིབྷཱགཾ པཡོཛནམེཝ ཕལཾ. ཨཱགྷཱཏཱདཱིནཾ ཨཀརཎཱིཡཏཱ, ཨཱགྷཱཏཱདིཕལསྶ ཙ ཨནཉྙསནྟཱནབྷཱཝིཏཱ, ནིནྡཱཔསཾསཱསུ ཡཐཱསབྷཱཝཔཊིཛཱནནནིབྦེཋནཱཏི ཨེཝཾ ཏཾཏཾཔཡོཛནཱདྷིགམཧེཏུ ཨུཔཱཡོ. ཨཱགྷཱཏཱདཱིནཾ ཀརཎཔཊིསེདྷནཱདིཨཔདེསེན དྷམྨརཱཛསྶ ཨཱཎཏྟི ཝེདིཏབྦཱཏི ཨཡཾ དེསནཱཧཱརོ.

ཝིཙཡཧཱརཝཎྞནཱ

ཀཔྤནཱབྷཱཝེཔི ཝོཧཱརཝསེན, ཨནུཝཱདཝསེན ཙ ‘‘མམ’’ནྟི ཝུཏྟཾ, ནིཡམཱབྷཱཝཏོ ཝིཀཔྤནཏྠཾ ཝཱགྒཧཎཾ ཀཏཾ, གུཎསམངྒིཏཱཡ, ཨབྷིམུཁཱིཀརཎཱཡ ཙ ‘‘བྷིཀྑཝེ’’ཏི ཨཱམནྟནཾ. ཨཉྙབྷཱཝཏོ, པཊིཝིརུདྡྷབྷཱཝཏོ ཙ ‘‘པརེ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཝཎྞཔཊིཔཀྑཏོ, ཨཝཎྞནཱིཡཏོ ཙ ‘‘ཨཝཎྞ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. བྱཏྟིཝསེན, ཝིཏྠཱརཝསེན ཙ ‘‘བྷཱསེཡྻུ’’ནྟི ཝུཏྟཾ, དྷཱརཎབྷཱཝཏོ, ཨདྷམྨཔཊིཔཀྑཏོ ཙ ‘‘དྷམྨསྶཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ, དིཊྛིསཱིལེཧི སཾཧཏབྷཱཝཏོ, ཀིལེསཱནཾ སངྒྷཱཏཀརཎཏོ ཙ ‘‘སངྒྷསྶཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཝུཏྟཔཊིནིདྡེསཏོ, ཝཙནུཔནྱཱསནཏོ ཙ ‘‘ཏཏྲཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ, སམྨུཁབྷཱཝཏོ, པུཐུབྷཱཝཏོ ཙ ‘‘ཏུམྷེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཙིཏྟསྶ ཧནནཏོ, ཨཱརམྨཎཱབྷིགྷཱཏཏོ ཙ ‘‘ཨཱགྷཱཏོ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཨཱརམྨཎེ སངྐོཙཝུཏྟིཡཱ, ཨཏུཊྛཱཀཱརཏཱཡ ཙ ‘‘ཨཔྤཙྩཡོ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཨཱརམྨཎཙིནྟནཏོ, ནིསྶཡཏོ ཙ ‘‘ཙེཏསོ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཨཏྠཱསཱདྷནཏོ, ཨནུ ཨནུ ‘‘ཨནཏྠསཱདྷནཏོ’’ ཙ ‘‘ཨནབྷིརདྡྷཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཀཱརཎཱནརཧཏྟཱ, སཏྠུསཱསནེ ཋིཏེཧི ཀཱཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏྟཱ ཙ ‘‘ན ཀརཎཱིཡཱ’’ཏི ཝུཏྟནྟི. ཨིམིནཱ ནཡེན སབྦཔདེསུ ཝིནིཙྪཡོ ཀཱཏབྦོ. ཨིཏི ཨནུཔདཝིཙཡཏོ ཝིཙཡོ ཧཱརོ ཨཏིཝིཏྠཱརབྷཡེན, སཀྐཱ ཙ ཨཊྛཀཐཾ ཏསྶཱ ལཱིནཏྠཝཎྞནཉྩ ཨནུགནྟྭཱ ཨཡམཏྠོ ཝིཉྙུནཱ ཝིབྷཱཝེཏུནྟི ན ཝིཏྠཱརཡིམྷ.

ཡུཏྟིཧཱརཝཎྞནཱ

སབྦེན སབྦཾ ཨཱགྷཱཏཱདཱིནཾ ཨཀརཎཾ ཏཱདིབྷཱཝཱཡ སཾཝཏྟཏཱིཏི ཡུཛྫཏི ཨིཊྛཱནིཊྛེསུ སམཔྤཝཏྟིསབྦྷཱཝཏོ. ཡསྨིཾ སནྟཱནེ ཨཱགྷཱཏཱདཡོ ཨུཔྤནྣཱ, ཏནྣིམིཏྟཀོ ཨནྟརཱཡོ ཏསྶེཝ སམྤཏྟིཝིབནྡྷཱཡ སཾཝཏྟཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. ཀསྨཱ? སནྟཱནནྟརེསུ ཨསངྐམནཏོ. ཙིཏྟཾ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཨུཔྤནྣཱ ཨཱགྷཱཏཱདཡོ སུབྷཱསིཏཱདིསལླཀྑཎེཔི ཨསམཏྠཏཱཡ སཾཝཏྟནྟཱིཏི ཡུཛྫཏི སཀོདྷལོབྷཱནཾ ཨནྡྷཏམསབྦྷཱཝཏོ. པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིདུསྶཱིལྱཏོ ཝེརམཎི སབྦསཏྟཱནཾ པཱམོཛྫཔཱསཾསབྷཱཝཱཡ སཾཝཏྟཏཱིཏི ཡུཛྫཏི. སཱིལསམྤཏྟིཡཱ ཧི མཧཏོ ཀིཏྟིསདྡསྶ ཨབྦྷུགྒམོ ཧོཏཱིཏི. གམྦྷཱིརཏཱདིཝིསེསཡུཏྟེན གུཎེན ཏཐཱགཏསྶ ཝཎྞནཱ ཨེཀདེསབྷཱུཏཱཔི སཀལསབྦཉྙུགུཎགྒཧཎཱཡ སཾཝཏྟཏཱིཏི ཡུཛྫཏི ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཏྟཱ. ཏཛྫཱཨཡོནིསོམནསིཀཱརཔརིཀྑཏཱནི ཨདྷིགམཏཀྐནཱནི སསྶཏཝཱདཱདིཨབྷིནིཝེསཱཡ སཾཝཏྟནྟཱིཏི ཡུཛྫཏི ཀཔྤནཱཛཱལསྶ ཨསམུགྒྷཱཊིཏཏྟཱ. ཝེདནཱདཱིནཝཱནཝབོདྷེན ཝེདནཱཡ ཏཎྷཱ པཝཌྜྷཏཱིཏི ཡུཛྫཏི ཨསྶཱདཱནུཔསྶནཱསབྦྷཱཝཏོ. སཏི ཙ ཝེདཡིཏརཱགེ ཏཏྠ ཨཏྟཏྟནིཡགཱཧོ, སསྶཏཱདིགཱཧོ ཙ ཝིཔརིཕནྡཏཱིཏི ཡུཛྫཏི ཀཱརཎསྶ སནྣིཧིཏཏྟཱ. ཏཎྷཱཔཙྩཡཱ ཧི ཨུཔཱདཱནཾ སསྶཏཱདིཝཱདེ པཉྙཔེནྟཱནཾ, ཏདནུཙྪཝིཀཾ ཝཱ ཝེདནཾ ཝེདཡནྟཱནཾ ཕསྶོ ཧེཏཱུཏི ཡུཛྫཏི ཝིསཡིནྡྲིཡཝིཉྙཱཎསངྒཏིཡཱ ཝིནཱ ཏདབྷཱཝཏོ. ཚཕསྶཱཡཏནནིམིཏྟཝཊྚསྶ ཨནུཔཙྪེདོཏི ཡུཛྫཏི ཏཏྠ ཨཝིཛྫཱཏཎྷཱནཾ ཨཔྤཧཱིནཏྟཱ. ཚནྣཾ ཕསྶཱཡཏནཱནཾ སམུདཡཱདིཔཛཱནནཱ སབྦདིཊྛིགཏིཀསཉྙཾ ཨཏིཙྩ ཏིཊྛཏཱིཏི ཡུཛྫཏི ཙཏུསཙྩཔཊིཝེདྷབྷཱཝཏོ. ཨིམཱཧེཝ དྭཱསཊྛིཡཱ དིཊྛཱིཧི སབྦདིཊྛིགཏཱནཾ ཨནྟོཛཱལཱིཀཏབྷཱཝོཏི ཡུཛྫཏི ཨཀིརིཡཝཱདཱདཱིནཾ ཨིསྶརཝཱདཱདཱིནཉྩ ཏདནྟོགདྷཏྟཱ. ཏཐཱ ཙེཝ སཾཝཎྞིཏཾ. ཨུཙྪིནྣབྷཝནེཏྟིཀོ ཏཐཱགཏསྶ ཀཱཡོཏི ཡུཛྫཏི, ཡསྨཱ བྷགཝཱ ཨབྷིནཱིཧཱརསམྤཏྟིཡཱ ཙཏཱུསུ སཏིཔཊྛཱནེསུ པཏིཊྛིཏཙིཏྟོ སཏྟབོཛ྄ཛྷངྒེཡེཝ ཡཐཱབྷཱུཏཾ བྷཱཝེསི. ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརིནིབྦུཏཾ ན དཀྑནྟཱིཏི ཡུཛྫཏི ཨནུཔཱདིསེསནིབྦཱནཔྤཏྟིཡཾ རཱུཔཱདཱིསུ ཀསྶཙིཔི ཨནཝསེསཏོཏི ཨཡཾ ཡུཏྟིཧཱརོ.

པདཊྛཱནཧཱརཝཎྞནཱ

ཨཝཎྞཱརཧཨཝཎྞཱནུརཱུཔསམྤཏྟཱནཱདེཡྻཝཙནཏཱདིཝིཔཏྟཱིནཾ པདཊྛཱནཾ. ཝཎྞཱརཧཝཎྞཱནུརཱུསམྤཏྟསདྡྷེཡྻཝཙནཏཱདིསམྤཏྟཱིནཾ པདཊྛཱནཾ. ཏཐཱ ཨཱགྷཱཏཱདཡོ ནིརཡཱདིདུཀྑསྶ པདཊྛཱནཾ. ཨཱགྷཱཏཱདཱིནཾ ཨཀརཎཾ སགྒསམྤཏྟིཨཱདིསབྦསམྤཏྟཱིནཾ པདཊྛཱནཾ. པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིཧི པཊིཝིརཏི ཨརིཡསྶ སཱིལཀྑནྡྷསྶ པདཊྛཱནཾ. ཨརིཡོ སཱིལཀྑནྡྷོ ཨརིཡསྶ སམཱདྷིཀྑནྡྷསྶ པདཊྛཱནཾ. ཨརིཡོ སམཱདྷིཀྑནྡྷོ ཨརིཡསྶ པཉྙཱཀྑནྡྷསྶ པདཊྛཱནཾ. གམྦྷཱིརཏཱདིཝིསེསཡུཏྟཾ བྷགཝཏོ པཊིཝེདྷཔྤཀཱརཉཱཎཾ དེསནཱཉཱཎསྶ པདཊྛཱནཾ. དེསནཱཉཱཎཾ ཝིནེཡྻཱནཾ སཀལཝཊྚདུཀྑནིསྶརཎསྶ པདཊྛཱནཾ. སབྦཱཔི དིཊྛི དིཊྛུཔཱདཱནྟི སཱ ཡཐཱརཧཾ ནཝཝིདྷསྶཱཔི བྷཝསྶ པདཊྛཱནཾ. བྷཝོ ཛཱཏིཡཱ, ཛཱཏི ཛརཱམརཎསྶ, སོཀཱདཱིནཉྩ པདཊྛཱནཾ. ཝེདནཱནཾ སམུདཡཱདིཡཐཱབྷཱུཏཝེདནཾ ཙཏུནྣཾ ཨརིཡསཙྩཱནཾ ཨནུབོདྷཔཊིཝེདྷོ. ཏཏྠ ཨནུབོདྷོ པཊིཝེདྷསྶ པདཊྛཱནཾ, པཊིཝེདྷོ ཙཏུབྦིདྷསྶ སཱམཉྙཕལསྶ པདཊྛཱནཾ. ‘‘ཨཛཱནཏཾ ཨཔསྶཏ’’ནྟི ཨཝིཛྫཱགཧཎཾ, ཏཏྠ ཨཝིཛྫཱ སངྑཱརཱནཾ པདཊྛཱནྟི ཡཱཝ ཝེདནཱ ཏཎྷཱཡ པདཊྛཱནྟི ནེཏབྦཾ. ‘‘ཏཎྷཱགཏཱནཾ པརིཏསྶིཏཝིཔྥནྡིཏ’’ནྟི ཨེཏྠ ཏཎྷཱ ཨུཔཱདཱནསྶ པདཊྛཱནཾ. ‘‘ཏདཔི ཕསྶཔཙྩཡཱ’’ཏི ཨེཏྠ སསྶཏཱདིཔཉྙཱཔནཾ པརེསཾ མིཙྪཱབྷིནིཝེསསྶ པདཊྛཱནཾ, མིཙྪཱབྷིནིཝེསོ སདྡྷམྨསྶཝནསཔྤུརིསཱུཔསྶཡཡོནིསོམནསིཀཱརདྷམྨཱནུདྷམྨཔཊིཔཏྟཱིཧི ཝིམུཁཏཱཡ, ཨསདྡྷམྨསྶཝནཱདཱིནཉྩ པདཊྛཱནཾ, ‘‘ཨཉྙཏྲ ཕསྶཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཕསྶོ ཝེདནཱཡ པདཊྛཱནཾ, ཚ ཕསྶཱཡཏནཱནི ཕསྶསྶ, སཀལཝཊྚདུཀྑསྶ ཙ པདཊྛཱནཾ, ཚནྣཾ ཕསྶཱཡཏནཱནཾ སམུདཡཱདིཡཐཱབྷཱུཏཔྤཛཱནནཾ ནིབྦིདཱཡ པདཊྛཱནཾ, ནིབྦིདཱ ཝིརཱགསྶཱཏི ཡཱཝ ཨནུཔཱདཱཔརིནིབྦཱནཾ ནེཏབྦཾ. བྷགཝཏོ བྷཝནེཏྟིསམུཙྪེདོ སབྦཉྙུཏཱཡ པདཊྛཱནཾ. ཏཐཱ ཨནུཔཱདཱཔརིནིབྦཱནསྶཱཏི ཨཡཾ པདཊྛཱནཧཱརོ.

ལཀྑཎཧཱརཝཎྞནཱ

ཨཱགྷཱཏཱདིགྒཧཎེན ཀོདྷུཔནཱཧམཀྑཔལཱསཨིསྶཱམཙྪརིཡསཱརམྦྷཔརཝམྦྷནཱདཱིནཾ སངྒཧོ པཊིགྷཙིཏྟུཔྤཱདཔརིཡཱཔནྣཏཱཡ ཨེཀལཀྑཎཏྟཱ. ཨཱནནྡཱདིགྒཧཎེན ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཝིསམལོབྷམཱནཱཏིམཱནམདཔྤམཱདཱདཱིནཾ སངྒཧོ ལོབྷཙིཏྟུཔྤཱདཔརིཡཱཔནྣཏཱཡ སམཱནལཀྑཎཏྟཱ. ཏཐཱ ཨཱགྷཱཏགྒཧཎེན ཨཝསིཊྛགནྠནཱིཝརཎཱནཾ སངྒཧོ ཀཱཡགནྠནཱིཝརཎལཀྑཎེན ཨེཀལཀྑཎཏྟཱ. ཨཱནནྡགྒཧཎེན ཕསྶཱདཱིནཾ སངྒཧོ སངྑཱརཀྑནྡྷལཀྑཎེན ཨེཀལཀྑཎཏྟཱ. སཱིལགྒཧཎེན ཨདྷིཙིཏྟཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱནམྤི སངྒཧོ སིཀྑཱལཀྑཎེན ཨེཀལཀྑཎཏྟཱ. ཨིདྷ པན སཱིལསྶེཝ ཨིནྡྲིཡསཾཝརཱདིཀསྶ དཊྛབྦཾ. དིཊྛིགྒཧཎེན ཨཝསིཊྛཨུཔཱདཱནཱནམྤི སངྒཧོ ཨུཔཱདཱནལཀྑཎེན ཨེཀལཀྑཎཏྟཱ. ‘‘ཝེདནཱན’’ནྟི ཨེཏྠ ཝེདནཱགྒཧཎེན ཨཝསིཊྛཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱནམྤི སངྒཧོ ཁནྡྷལཀྑཎེན ཨེཀལཀྑཎཏྟཱ. ཏཐཱ ཝེདནཱཡ དྷམྨཱཡཏནདྷམྨདྷཱཏུཔརིཡཱཔནྣཏྟཱ སམྨསནཱུཔགཱནཾ སབྦེསཾ ཨཱཡཏནཱནཾ དྷཱཏཱུནཉྩ སངྒཧོ ཨཱཡཏནལཀྑཎེན, དྷཱཏུལཀྑཎེན ཙ ཨེཀལཀྑཎཏྟཱ. ‘‘ཨཛཱནཏཾ ཨཔསྶཏ’’ནྟི ཨེཏྠ ཨཝིཛྫཱགྒཧཎེན ཧེཏུཨཱསཝོགྷཡོགནཱིཝརཎཱདིསངྒཧོ ཧེཏཱདིལཀྑཎེན ཨེཀལཀྑཎཏྟཱ ཨཝིཛྫཱཡ, ཏཐཱ ‘‘ཏཎྷཱགཏཱནཾ པརིཏསྶིཏཝིཔྥནྡིཏ’’ནྟི ཨེཏྠ ཏཎྷཱགྒཧཎེནཱཔི. ‘‘ཏདཔི ཕསྶཔཙྩཡཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཕསྶགྒཧཎེན སཉྙཱསངྑཱརཝིཉྙཱཎཱནཾ སངྒཧོ ཝིཔལླཱསཧེཏུབྷཱཝེན, ཁནྡྷལཀྑཎེན ཙ ཨེཀལཀྑཎཏྟཱ. ཚཕསྶཱཡཏནགྒཧཎེན ཁནྡྷིནྡྲིཡདྷཱཏཱདཱིནཾ སངྒཧོ ཕསྶུཔྤཏྟིནིམིཏྟཏཱཡ, སམྨསནསབྷཱཝེན ཙ ཨེཀལཀྑཎཏྟཱ. བྷཝནེཏྟིགྒཧཎེན ཨཝིཛྫཱདཱིནམྤི སཾཀིལེསདྷམྨཱནཾ སངྒཧོ ཝཊྚཧེཏུབྷཱཝེན ཨེཀལཀྑཎཏྟཱཏི ཨཡཾ ལཀྑཎཧཱརོ.

ཙཏུབྱཱུཧཧཱརཝཎྞནཱ

ནིནྡཱཔསཾསཱཧི སམྨཱཀམྤིཏཙེཏསཱ མིཙྪཱཛཱིཝཏོ ཨནོརཏཱ སསྶཏཱདིམིཙྪཱབྷིནིཝེསིནོ སཱིལཱདིདྷམྨཀྑནྡྷེསུ ཨཔྤཏིཊྛིཏཏཱཡ སམྨཱསམྦུདྡྷགུཎརསསྶཱདཝིམུཁཱ ཝེནེཡྻཱ ཨིམིསྶཱ དེསནཱཡ ནིདཱནཾ. ཏེ ཡཐཱཝུཏྟདོསཝིནིམུཏྟཱ ཀཐཾ ནུ ཁོ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡཱ ཨུབྷཡཧིཏཔརཱ བྷཝེཡྻུནྟི ཨཡམེཏྠ བྷགཝཏོ ཨདྷིཔྤཱཡོ. པདནིབྦཙནཾ ནིརུཏྟི. ཏཾ ‘‘ཨེཝ’’ནྟིཨཱདིནིདཱནཔདཱནཾ, ‘‘མམ’’ནྟིཨཱདིཔཱལི༹པདཱནཉྩ ཨཊྛཀཐཱཝསེན སུཝིཉྙེཡྻཏྟཱ ཨཏིཝིཏྠཱརབྷཡེན ན ཝིཏྠཱརཡིམྷ. པདཔདཏྠནིདྡེསནིཀྑེཔསུཏྟདེསནཱསནྡྷིཝསེན ཚབྦིདྷཱ སནྡྷི. ཏཏྠ པདསྶ པདནྟརེན སམྦནྡྷོ པདསནྡྷི. ཏཐཱ པདཏྠསྶ པདཏྠནྟརེན སམྦནྡྷོ པདཏྠསནྡྷི. ནཱནཱནུསནྡྷིཀསྶ སུཏྟསྶ ཏཾཏཾཨནུསནྡྷཱིཧི སམྦནྡྷོ, ཨེཀཱནུསནྡྷིཀསྶ ཙ པུབྦཱཔརསམྦནྡྷོ ནིདྡེསསནྡྷི, ཡཱ ཨཊྛཀཐཱཡཾ པུཙྪཱནུསནྡྷིཨཛ྄ཛྷཱསཡཱནུསནྡྷིཡཐཱནུསནྡྷིཝསེན ཏིཝིདྷཱ ཝིབྷཏྟཱ, ཏཱ པནེཏཱ ཏིསྶོཔི སནྡྷིཡོ ཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝིཙཱརིཏཱ ཨེཝ. སུཏྟསནྡྷི ཙ པཋམཾ ནིཀྑེཔཝསེན ཨམྷེཧི པུབྦེ དསྶིཏཱཡེཝ. ཨེཀིསྶཱ དེསནཱཡ དེསནཱནྟརེན སདྡྷིཾ སཾསནྡནཾ དེསནཱསནྡྷི, སཱ ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – ‘‘མམཾ ཝཱ བྷིཀྑཝེ…པེ… ན ཙེཏསོ ཨནབྷིརདྡྷི ཀརཎཱིཡཱ’’ཏི ཨཡཾ དེསནཱ ‘‘ཨུབྷཏོདཎྜཀེན ཙེཔི བྷིཀྑཝེ ཀཀཙེན ཙོརཱ ཨོཙརཀཱ ཨངྒམངྒཱནི ཨོཀྐནྟེཡྻུཾ, ཏཏྲཔི ཡོ མནོ པདཱུསེཡྻ, ན མེ སོ ཏེན སཱསནཀརོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༣༢) ཨིམཱཡ དེསནཱཡ སདྡྷིཾ སཾསནྡཏི. ‘‘ཏུམྷཾ ཡེཝསྶ ཏེན ཨནྟརཱཡོ’’ཏི ‘‘ཀམྨསྶཀཱ མཱཎཝ སཏྟཱ…པེ… དཱཡཱདཱ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡༠.༢༡༦) ཨིམཱཡ དེསནཱཡ སཾསནྡཏི. ‘‘ཨཔི ཏུམྷེ…པེ… ཨཱཛཱནེཡྻཱཐཱ’’ཏི ‘‘ཀུདྡྷོ ཨཏྠཾ…པེ… སཧཏེ ནར’’ནྟི (ཨ. ནི. ༧.༦༤; མཧཱནི. ༥, ༡༥༦, ༡༩༥) ཨིམཱཡ དེསནཱཡ སཾསནྡཏི.

‘‘མམཾ ཝཱ བྷིཀྑཝེ པརེ ཝཎྞཾ…པེ… ན ཙེཏསོ ཨུབྦིལླཱཝིཏཏྟཾ ཀརཎཱིཡ’’ནྟི ‘‘དྷམྨཱཔི ཝོ བྷིཀྑཝེ པཧཱཏབྦཱ, པགེཝ ཨདྷམྨཱ (མ. ནི. ༡.༢༤༠). ཀུལླཱུཔམཾ ཝོ བྷིཀྑཝེ དྷམྨཾ དེསེསྶཱམི, ནིཏྠརཎཏྠཱཡ, ནོ གཧཎཏྠཱཡཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༤༠) ཨིམཱཡ དེསནཱཡ སཾསནྡཏི. ‘‘ཏཏྲ ཙེ ཏུམྷེཧི…པེ… ཨུབྦིལཱཝིཏཱ, ཏུམྷཾ ཡེཝསྶ ཏེན ཨནྟརཱཡོ’’ཏི ‘‘ལུདྡྷོཨཏྠཾ…པེ… སཧཏེ ནར’’ནྟི (ཨིཏིཝུ. ༨༨; མཧཱནི. ༥.༡༥༦, ༡༩༥; ཙཱུལ༹ནི. ༡༢༨) ‘‘ཀཱམནྡྷཱ ཛཱལསཉྪནྣཱ, ཏཎྷཱཚདནཚཱདིཏཱ’’ཏི (ཨུདཱ. ༦༤; ནེཏྟི. ༢༧, ༩༠; པེཊཀོ. ༡༤) ཨིམཱཧི དེསནཱཧི སཾསནྡཏི.

‘‘ཨཔྤམཏྟཀཾ…པེ… སཱིལམཏྟཀ’’ནྟི ‘‘པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨཡཾ ཁོ བྲཱཧྨཎ ཡཉྙོ པུརིམེཧི ཡཉྙེཧི ཨཔྤཊྛཏརོ ཙ ཨཔྤསམཱརམྦྷཏརོ ཙ མཧཔྥལཏརོ ཙ མཧཱནིསཾསཏརོ ཙཱ’’ཏིཨཱདིཀཱཡ (དཱི. ནི. ༡.༣༥༣) དེསནཱཡ སཾསནྡཏི, པཋམཛ྄ཛྷཱནསྶ སཱིལཏོ མཧཔྥལམཧཱནིསཾསཏརབྷཱཝཝཙནེན ཛྷཱནཏོ སཱིལསྶ ཨཔྤབྷཱཝདཱིཔནཏོ.

‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏཾ པཧཱཡཱ’’ཏིཨཱདི ‘‘སམཎོ ཁལུ བྷོ གོཏམོ སཱིལཝཱ…པེ… ཀུསལསཱིལེན སམནྣཱགཏོ’’ཏིཨཱདིཀཱཧི (དཱི. ནི. ༡.༣༠༤) དེསནཱཧི སཾསནྡཏི.

‘‘ཨཉྙེཝ དྷམྨཱ གམྦྷཱིརཱ’’ཏིཨཱདི ‘‘ཨདྷིགཏོ ཁོ མྱཱཡཾ དྷམྨོ གམྦྷཱིརོ’’ཏིཨཱདི (དཱི. ནི. ༢.༦༧; མ. ནི. ༡.༢༨༡; ༢.༣༣༧; སཾ. ནི. ༡.༡༧༢; མཧཱཝ. ༧, ༨) པཱལི༹ཡཱ སཾསནྡཏི. གམྦྷཱིརཏཱདིཝིསེསཡུཏྟདྷམྨཔཊིཝེདྷེན ཧི ཉཱཎསྶ གམྦྷཱིརཱདིབྷཱཝོ ཝིཉྙཱཡཏཱིཏི.

‘‘སནྟི བྷིཀྑཝེ ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ’’ཏིཨཱདི ‘‘སནྟི བྷིཀྑཝེ ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ པུབྦནྟཀཔྤིཀཱ…པེ… ཨབྷིཝདནྟི, སསྶཏོ ཨཏྟཱ ཙ ལོཀོ ཙ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ, མོགྷམཉྙནྟི ཨིཏྠེཀེ ཨབྷིཝདནྟི, ཨསསྶཏོ, སསྶཏོ ཙ ཨསསྶཏོ ཙ, ནེཝ སསྶཏོ ཙ ནཱསསྶཏོ ཙ, ཨནྟཝཱ, ཨནནྟཝཱ, ཨནྟཝཱ ཙ ཨནནྟཝཱ ཙ, ནེཝནྟཝཱ ནཱནནྟཝཱ ཙ ཨཏྟཱ ཙ ལོཀོ ཙ ཨིདམེཝ སཙྩཾ, མོགྷམཉྙནྟི ཨིཏྠེཀེ ཨབྷིཝདནྟཱི’’ཏིཨཱདིཀཱཧི (མ. ནི. ༣.༢༧) དེསནཱཧི སཾསནྡཏི.

‘‘སནྟི བྷིཀྑཝེ ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨཔརནྟཀཔྤིཀཱ’’ཏིཨཱདི ‘‘སནྟི བྷིཀྑཝེ ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨཔརནྟཀཔྤིཀཱ…པེ… ཨབྷིཝདནྟི, སཉྙཱི ཨཏྟཱ ཧོཏི ཨརོགོ པརཾ མརཎཱ. ཨིཏྠེཀེ ཨབྷིཝདནྟི ཨསཉྙཱི, ནེཝསཉྙཱིནཱསཉྙཱི ཙ ཨཏྟཱ ཧོཏི ཨརོགོ པརཾ མརཎཱ. ཨིཏྠེཀེ ཨབྷིཝདནྟི སཏོ ཝཱ པན སཏྟསྶ ཨུཙྪེདཾ ཝིནཱསཾ ཝིབྷཝཾ པཉྙཔེནྟི, དིཊྛདྷམྨནིབྦཱནཾ ཝཱ པནེཀེ ཨབྷིཝདནྟཱི’’ཏིཨཱདིཀཱཧི (མ. ནི. ༣.༢༡) དེསནཱཧི སཾསནྡཏི. ‘‘ཝེདནཱནཾ…པེ… ཏཐཱགཏོ’’ཏི ‘‘ཏཡིདཾ སངྑཏཾ ཨོལཱ༹རིཀཾ, ཨཏྠི ཁོ པན སངྑཱརཱནཾ ནིརོདྷོ, ཨཏྠེཏནྟི ཨིཏི ཝིདིཏྭཱ ཏསྶ ནིསྶརཎདསྶཱཝཱི ཏཐཱགཏོ ཏདུཔཱཏིཝཏྟོ’’ཏིཨཱདིཀཱཧི (མ. ནི. ༣.༢༨) དེསནཱཧི སཾསནྡཏི.

‘‘ཏདཔི ཏེསཾ…པེ… ཝིཔྥནྡིཏམེཝཱ’’ཏི ཨིདཾ ‘‘ཏེསཾ བྷཝཏཾ ཨཉྙཏྲེཝ ཚནྡཱཡ ཨཉྙཏྲ རུཙིཡཱ ཨཉྙཏྲ ཨནུསྶཝཱ ཨཉྙཏྲ ཨཱཀཱརཔརིཝིཏཀྐཱ ཨཉྙཏྲ དིཊྛིནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཡཱ པཙྩཏྟཾཡེཝ ཉཱཎཾ བྷཝིསྶཏི པརིསུདྡྷཾ པརིཡོདཱཏནྟི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི. པཙྩཏྟཾ ཁོ པན བྷིཀྑཝེ ཉཱཎེ ཨསཏི པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཡདཔི ཏེ བྷོནྟོ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཏཏྠ ཉཱཎབྷཱགམཏྟམེཝ པརིཡོདཱཔེནྟི, ཏདཔི ཏེསཾ བྷཝཏཾ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ཨུཔཱདཱནམཀྑཱཡཏཱི’’ཏིཨཱདིཀཱཧི (མ. ནི. ༣.༢༩) དེསནཱཧི སཾསནྡཏི.

‘‘ཏདཔི ཕསྶཔཙྩཡཱ’’ཏི ཨིདཉྩ ‘‘ཙཀྑུཉྩ པཊིཙྩ རཱུཔེ ཙ ཨུཔྤཛྫཏི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ, ཏིཎྞཾ སངྒཏི ཕསྶོ, ཕསྶཔཙྩཡཱ ཝེདནཱ, ཝེདནཱཔཙྩཡཱ ཏཎྷཱ, ཏཎྷཱཔཙྩཡཱ ཨུཔཱདཱན’’ནྟི, (སཾ. ནི. ༢.༤༤) ‘‘ཚནྡམཱུལཀཱ ཨིམེ ཨཱཝུསོ དྷམྨཱ མནསིཀཱརསམུཊྛཱནཱ ཕསྶསམོདྷཱནཱ ཝེདནཱསམོསརཎཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༨.༨༣) ཙ ཨཱདིཀཱཧི དེསནཱཧི སཾསནྡཏི.

‘‘ཡཏོ ཁོ བྷིཀྑཝེ བྷིཀྑུ ཚནྣཾ ཕསྶཱཡཏནཱན’’ནྟིཨཱདི ‘‘ཡཏོ ཁོ ཨཱནནྡ བྷིཀྑུ ནེཝ ཝེདནཾ ཨཏྟཱནཾ སམནུཔསྶཏི, ན སཉྙཾ, ན སངྑཱརེ, ན ཝིཉྙཱཎཾ ཨཏྟཱནཾ སམནུཔསྶཏི, སོ ཨེཝཾ ཨསམནུཔསྶནྟོ ན ཀིཉྩི ལོཀེ ཨུཔཱདིཡཏི, ཨནུཔཱདིཡཾ ན པརིཏསྶཏི, ཨཔརིཏསྶཾ པཙྩཏྟཾཡེཝ པརིནིབྦཱཡཏཱི’’ཏིཨཱདིཀཱཧི དེསནཱཧི སཾསནྡཏི.

‘‘སབྦེ ཏེ ཨིམེཧེཝ དྭཱསཊྛིཡཱ ཝཏྠཱུཧི ཨནྟོཛཱལཱིཀཏཱ’’ཏིཨཱདི ‘‘ཡེ ཧི ཀེཙི བྷིཀྑཝེ…པེ… ཨབྷིཝདནྟི, སབྦེ ཏེ ཨིམཱནེཝ པཉྩ ཀཱཡཱནི ཨབྷིཝདནྟི ཨེཏེསཾ ཝཱ ཨཉྙཏར’’ནྟིཨཱདིཀཱཧི (མ. ནི. ༣.༢༦) དེསནཱཧི སཾསནྡཏི. ‘‘ཀཱཡསྶ བྷེདཱ…པེ… དེཝམནུསྶཱ’’ཏི

‘‘ཨཙྩཱི ཡཐཱ ཝཱཏཝེགེན ཁིཏྟཱ, (ཨུཔསིཝཱཏི བྷགཝཱ)

ཨཏྠཾ པལེཏི ན ཨུཔེཏི སངྑཾ;

ཨེཝཾ མུནཱི ནཱམཀཱཡཱ ཝིམུཏྟོ,

ཨཏྠཾ པལེཏི ན ཨུཔེཏི སངྑ’’ནྟི. (སུ. ནི. ༡༠༨༠; ཙཱུལ༹ནི. ༤༣);

ཨཱདིཀཱཧི དེསནཱཧི སཾསནྡཏཱིཏི ཨཡཾ ཙཱཏུབྱཱུཧོ ཧཱརོ.

ཨཱཝཏྟཧཱརཝཎྞནཱ

ཨཱགྷཱཏཱདཱིནཾ ཨཀརཎཱིཡཏཱཝཙནེན ཁནྟིསོརཙྩཱནུཊྛཱནཾ. ཏཏྠ ཁནྟིཡཱ སདྡྷཱཔཉྙཱཔརཱཔཀཱརདུཀྑསཧགཏཱནཾ སངྒཧོ, སོརཙྩེན སཱིལསྶ. སདྡྷཱདིགྒཧཎེན ཙ སདྡྷིནྡྲིཡཱདིསཀལབོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨཱ ཨཱཝཏྟནྟི. སཱིལགྒཧཎེན ཨཝིཔྤཊིསཱརཱདཡོ སབྦེཔི སཱིལཱནིསཾསདྷམྨཱ ཨཱཝཏྟནྟི. པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིཧི པཊིཝིརཏིཝཙནེན ཨཔྤམཱདཝིཧཱརོ, ཏེན སཀལཾ སཱསནབྲཧྨཙརིཡཾ ཨཱཝཏྟཏི. གམྦྷཱིརཏཱདིཝིསེསཡུཏྟདྷམྨགྒཧཎེན མཧཱབོདྷིཔཀིཏྟནཾ. ཨནཱཝརཎཉཱཎཔདཊྛཱནཉྷི ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎཾ, ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎཔདཊྛཱནཉྩ ཨནཱཝརཎཉཱཎཾ མཧཱབོདྷི, ཏེན དསབལཱདཡོ སབྦེ བུདྡྷགུཎཱ ཨཱཝཏྟནྟི. སསྶཏཱདིདིཊྛིགྒཧཎེན ཏཎྷཱཝིཛྫཱཡ སངྒཧོ, ཏཱཧི ཨནམཏགྒསཾསཱརཝཊྚཾ ཨཱཝཏྟཏི. ཝེདནཱནཾ སམུདཡཱདིཡཐཱབྷཱུཏཝེདནེན བྷགཝཏོ པརིཉྙཱཏྟཡཝིསུདྡྷི, ཏཱཡ པཉྙཱཔཱརམིམུཁེན སབྦཔཱརམིཡོ ཨཱཝཏྟནྟི. ‘‘ཨཛཱནཏཾ ཨཔསྶཏ’’ནྟི ཨཝིཛྫཱགྒཧཎེན ཨཡོནིསོམནསིཀཱརཔརིགྒཧོ, ཏེན ཙ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརམཱུལཀཱ དྷམྨཱ ཨཱཝཏྟནྟི. ‘‘ཏཎྷཱགཏཱནཾ པརིཏསྶིཏཝིཔྥནྡིཏ’’ནྟི ཏཎྷཱགྒཧཎེན ནཝ ཏཎྷཱམཱུལཀཱ དྷམྨཱ ཨཱཝཏྟནྟི, ‘‘ཏདཔི ཕསྶཔཙྩཡཱ’’ཏིཨཱདི སསྶཏཱདིཔཉྙཱཔནསྶ པཙྩཡཱདྷཱིནཝུཏྟིདསྶནཾ, ཏེན ཨནིཙྩཏཱདིལཀྑཎཏྟཡཾ ཨཱཝཏྟཏི. ཚནྣཾ ཕསྶཱཡཏནཱནཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནནེན ཝིམུཏྟིསམྤདཱནིདྡེསོ, ཏེན སཏྟཔི ཝིསུདྡྷིཡོ ཨཱཝཏྟནྟི. ‘‘ཨུཙྪིནྣབྷཝནེཏྟིཀོ ཏཐཱགཏསྶ ཀཱཡོ’’ཏི ཏཎྷཱཔཧཱནཾ, ཏེན བྷགཝཏོ སཀལསཾཀིལེསཔྤཧཱནཾ ཨཱཝཏྟཏཱིཏི ཨཡཾ ཨཱཝཏྟོ ཧཱརོ.

ཝིབྷཏྟིཧཱརཝཎྞནཱ

ཨཱགྷཱཏཱནནྡཱདཡོ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ, ཏེསཾ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརཱདི པདཊྛཱནཾ. ཡེཧི པན དྷམྨེཧི ཨཱགྷཱཏཱནནྡཱདཱིནཾ ཨཀརཎཾ ཨཔྤཝཏྟི, ཏེ ཨབྱཱཔཱདཱདཡོ ཀུསལཱ དྷམྨཱ, ཏེསཾ ཡོནིསོམནསིཀཱརཱདི པདཊྛཱནཾ. ཏེསུ ཨཱགྷཱཏཱདཡོ ཀཱམཱཝཙརཱཝ, ཨབྱཱཔཱདཱདཡོ ཙཏུབྷཱུམཀཱ. ཏཐཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིཧི པཊིཝིརཏི ཀུསལཱ ཝཱ ཨབྱཱཀཏཱ ཝཱ, ཏསྶཱ ཧིརོཏྟཔྤཱདཡོ དྷམྨཱ པདཊྛཱནཾ. ཏཏྠ ཀུསལཱ སིཡཱ ཀཱམཱཝཙརཱ, སིཡཱ ལོཀུཏྟརཱ, ཨབྱཱཀཏཱ ལོཀུཏྟརཱཝ. ‘‘ཨཏྠི བྷིཀྑཝེ ཨཉྙེཝ དྷམྨཱ གམྦྷཱིརཱ’’ཏི ཝུཏྟདྷམྨཱ སིཡཱ ཀུསལཱ, སིཡཱ ཨབྱཱཀཏཱ, ཏཏྠ ཀུསལཱནཾ ཝུཊྛཱནགཱམིནིཝིཔསྶནཱ པདཊྛཱནཾ. ཨབྱཱཀཏཱནཾ མགྒདྷམྨཱ, ཝིཔསྶནཱ, ཨཱཝཛྫནཱ ཝཱ པདཊྛཱནཾ. ཏེསུ ཀུསལཱ ལོཀུཏྟརཱ, ཨབྱཱཀཏཱ སིཡཱ ཀཱམཱཝཙརཱ, སིཡཱ ལོཀུཏྟརཱ, སབྦཱཔི དིཊྛིཡོ ཨཀུསལཱཝ ཀཱམཱཝཙརཱཝ, ཏཱསཾ ཨཝིསེསེན མིཙྪཱབྷིནིཝེསེ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརོ པདཊྛཱནཾ. ཝིསེསཏོ པན སནྟཏིགྷནཝིནིབྦྷོགཱབྷཱཝཏོ ཨེཀཏྟནཡསྶ མིཙྪཱགཱཧོ ཨཏཱིཏཛཱཏིཨནུསྶརཎཏཀྐསཧིཏོ སསྶཏདིཊྛིཡཱ པདཊྛཱནཾ. ཧེཏུཕལབྷཱཝེན སམྦནྡྷབྷཱཝསྶ ཨགྒཧཎཏོ ནཱནཏྟནཡསྶ མིཙྪཱགཱཧོ ཏཛྫཱསམནྣཱཧཱརསཧིཏོ ཨུཙྪེདདིཊྛིཡཱ པདཊྛཱནཾ. ཨེཝཾ སེསདིཊྛཱིནམྤི ཡཐཱསམྦྷཝཾ ཝཏྟབྦཾ. ‘‘ཝེདནཱན’’ནྟི ཨེཏྠ ཝེདནཱ སིཡཱ ཀུསལཱ, སིཡཱ ཨབྱཱཀཏཱ, སིཡཱ ཀཱམཱཝཙརཱ, སིཡཱ རཱུཔཱཝཙརཱ, སིཡཱ ཨརཱུཔཱཝཙརཱ, ཕསྶོ ཏཱསཾ པདཊྛཱནཾ. ཝེདནཱནཾ སམུདཡཱདིཡཐཱབྷཱུཏཝེདནཾ མགྒཉཱཎཾ, ཨནུཔཱདཱཝིམུཏྟི ཕལཾ, ཏེསཾ ‘‘ཨཉྙེཝ དྷམྨཱ གམྦྷཱིརཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟནཡེན དྷམྨཱདིཝིབྷཱགོ ནེཏབྦོ. ‘‘ཨཛཱནཏཾ ཨཔསྶཏ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཨཝིཛྫཱ ཏཎྷཱ ཨཀུསལཱ ཀཱམཱཝཙརཱ, ཏཱསུ ཨཝིཛྫཱཡ ཨཱསཝཱ, ཨཡོནིསོམནསིཀཱརོ ཨེཝ ཝཱ པདཊྛཱནཾ. ཏཎྷཱཡ སཾཡོཛནིཡེསུ དྷམྨེསུ ཨསྶཱདདསྶནཾ པདཊྛཱནཾ. ‘‘ཏདཔི ཕསྶཔཙྩཡཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཕསྶསྶ ཝེདནཱཡ ཝིཡ དྷམྨཱདིཝིབྷཱགོ ཝེདིཏབྦོ. ཨིམིནཱ ནཡེན ཕསྶཱཡཏནཱདཱིནམྤི ཡཐཱརཧཾ དྷམྨཱདིཝིབྷཱགོ ནེཏབྦོཏི ཨཡཾ ཝིབྷཏྟིཧཱརོ.

པརིཝཏྟཧཱརཝཎྞནཱ

ཨཱགྷཱཏཱདཱིནཾ ཨཀརཎཾ ཁནྟིསོརཙྩཱནི ཨནུབྲཱུཧེཏྭཱ པཊིསངྑཱནབྷཱཝནཱབལསིདྡྷིཡཱ ཨུབྷཡཧིཏཔཊིཔཏྟིཾ ཨཱཝཧཏི. ཨཱགྷཱཏཱདཡོ པན པཝཏྟིཡམཱནཱ དུབྦཎྞཏཾ དུཀྑསེཡྻཾ བྷོགཧཱནིཾ ཨཀིཏྟིཾ པརེཧི དུརུཔསངྐམནཏཉྩ ནིཔྥཱདེནྟཱ ནིརཡཱདཱིསུ མཧཱདུཀྑཾ ཨཱཝཧནྟི. པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིཧི པཊིཝིརཏི ཨཝིཔྤཊིསཱརཱདིཀལྱཱཎཾ པརམྤརཾ ཨཱཝཧཏི. པཱཎཱཏིཔཱཏཱདི པན ཝིཔྤཊིསཱརཱདིཨཀལྱཱཎཾ པརམྤརཾ, གམྦྷཱིརཏཱདིཝིསེསཡུཏྟཾ ཉཱཎཾ ཝིནེཡྻཱནཾ ཡཐཱརཧཾ ཝིཛྫཱབྷིཉྙཱདིགུཎཝིསེསཾ ཨཱཝཧཏི སབྦཉེཡྻཾ ཡཐཱསབྷཱཝཱཝབོདྷཏོ. ཏཐཱ གམྦྷཱིརཏཱདིཝིསེསརཧིཏཾ པན ཉཱཎཾ ཉེཡྻེསུ སཱཝརཎཏོ ཡཐཱཝུཏྟགུཎཝིསེསཾ ནཱཝཧཏི. སབྦཱཔི ཙེཏཱ དིཊྛིཡོ ཡཐཱརཧཾ སསྶཏུཙྪེདབྷཱཝཏོ ཨནྟདྭཡབྷཱུཏཱ སཀྐཱཡཏཱིརཾ ནཱཏིཝཏྟནྟི ཨནིཡྻཱནིཀསབྷཱཝཏྟཱ. ནིཡྻཱནིཀསབྷཱཝཏྟཱ པན སམྨཱདིཊྛི སཔརིཀྑཱརཱ མཛ྄ཛྷིམཔཊིཔདཱབྷཱུཏཱ ཨཏིཀྐམྨ སཀྐཱཡཏཱིརཾ པཱརཾ ཨཱགཙྪཏི. ཝེདནཱནཾ སམུདཡཱདིཡཐཱབྷཱུཏཝེདནཾ ཨནུཔཱདཱཝིམུཏྟིཾ ཨཱཝཧཏི མགྒབྷཱཝཏོ. ཝེདནཱནཾ སམུདཡཱདིཨསམྤཊིཝེདྷོ སཾསཱརཙཱརཀཱཝརོདྷཾ ཨཱཝཧཏི སངྑཱརཱནཾ པཙྩཡབྷཱཝཏོ. ཝེདཡིཏསབྷཱཝཔཊིཙྪཱདཀོ སམྨོཧོ ཏདབྷིནནྡནཾ ཨཱཝཧཏི. ཡཐཱབྷཱུཏཱཝབོདྷོ པན ཏཏྠ ནིབྦེདཾ ཝིརཱགཉྩ ཨཱཝཧཏི. མིཙྪཱབྷིནིཝེསེ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརསཧིཏཱ ཏཎྷཱ ཨནེཀཝིཧིཏཾ དིཊྛིཛཱལཾ པསཱརེཏི. ཡཐཱཝུཏྟཏཎྷཱསམུཙྪེདོ པཋམམགྒོ ཏཾ དིཊྛིཛཱལཾ སངྐོཙེཏི. སསྶཏཝཱདཱདིཔཉྙཱཔནསྶ ཕསྶོ པཙྩཡོ ཧོཏི ཨསཏི ཕསྶེ ཏདབྷཱཝཏོ. དིཊྛིབནྡྷནབནྡྷཱནཾ ཕསྶཱཡཏནཱདཱིནཾ ཨནིརོདྷེན ཕསྶཱདིཨནིརོདྷོ སཾསཱརདུཀྑསྶ ཨནིཝཏྟིཡེཝ, ཡཱཐཱཝཏོ ཕསྶཱཡཏནཱདིཔརིཉྙཱ སབྦདིཊྛིདསྶནཱནི ཨཏིཝཏྟཏི, ཕསྶཱཡཏནཱདིཨཔརིཉྙཱ ཏཾདིཊྛིགཧནཾ ནཱཏིཝཏྟཏི, བྷཝནེཏྟིསམུཙྪེདོ ཨཱཡཏིཾ ཨཏྟབྷཱཝསྶ ཨནིབྦཏྟིཡཱ སཾཝཏྟཏི, ཨསམུཙྪིནྣཱཡ བྷཝནེཏྟིཡཱ ཨནཱགཏེ བྷཝཔྤབནྡྷོ པརིཝཏྟཏིཡེཝཱཏི ཨཡཾ པརིཝཏྟོ ཧཱརོ.

ཝེཝཙནཧཱརཝཎྞནཱ

‘‘མམ མཡ྄ཧཾ མེ’’ཏི པརིཡཱཡཝཙནཾ. ‘‘བྷིཀྑཝེ སམཎཱ ཏཔསྶིནོ’’ཏི པརིཡཱཡཝཙནཾ. ‘‘པརེ ཨཉྙེ པཊིཝིརུདྡྷཱ’’ཏི པརིཡཱཡཝཙནཾ. ‘‘ཨཝཎྞཾ ཨཀིཏྟིཾ ནིནྡ’’ནྟི པརིཡཱཡཝཙནཾ. ‘‘བྷཱསེཡྻུཾ བྷཎེཡྻུཾ ཀརེཡྻུ’’ནྟི པརིཡཱཡཝཙནཾ. ‘‘དྷམྨསྶ ཝིནཡསྶ སཏྠུསཱསནསྶཱ’’ཏི པརིཡཱཡཝཙནཾ. ‘‘སངྒྷསྶ སམཱུཧསྶ གཎསྶཱ’’ཏི པརིཡཱཡཝཙནཾ. ‘‘ཏཏྲ ཏཏྠ ཏེསཱུ’’ཏི པརིཡཱཡཝཙནཾ. ‘‘ཏུམྷེཧི ཝོ བྷཝནྟེཧཱི’’ཏི པརིཡཱཡཝཙནཾ. ‘‘ཨཱགྷཱཏོ དོསོ བྱཱཔཱདོ’’ཏི པརིཡཱཡཝཙནཾ. ‘‘ཨཔྤཙྩཡོ དོམནསྶཾ ཙེཏསིཀདུཀྑ’’ནྟི པརིཡཱཡཝཙནཾ. ‘‘ཙེཏསོ ཨནབྷིརདྡྷི ཙིཏྟསྶ བྱཱཔཏྟི མནོཔདོསོ’’ཏི པརིཡཱཡཝཙནཾ. ‘‘ན ཀརཎཱིཡཱ ན ཨུཔྤཱདེཏབྦཱ ན པཝཏྟེཏབྦཱ’’ཏི པརིཡཱཡཝཙནཾ. ཨིཏི ཨིམིནཱ ནཡེན སབྦཔདེསུ ཝེཝཙནཾ ཝཏྟབྦནྟི ཨཡཾ ཝེཝཙནོ ཧཱརོ.

པཉྙཏྟིཧཱརཝཎྞནཱ

ཨཱགྷཱཏོ ཝཏྠུཝསེན དསཝིདྷེན ཨེཀཱུནཝཱིསཏིཝིདྷེན ཝཱ པཉྙཏྟོ. ཨཔྤཙྩཡོ ཨུཔཝིཙཱརཝསེན ཚདྷཱ པཉྙཏྟོ. ཨཱནནྡོཔཱིཏིཨཱདིཝསེན ནཝདྷཱ པཉྙཏྟོ. པཱིཏི སཱམཉྙཏོ ཁུདྡིཀཱདིཝསེན པཉྩདྷཱ པཉྙཏྟཱ. སོམནསྶཾ ཨུཔཝིཙཱརཝསེན ཚདྷཱ པཉྙཏྟཾ. སཱིལཾ ཝཱརིཏྟཙཱརིཏྟཱདིཝསེན ཨནེཀདྷཱ པཉྙཏྟཾ. གམྦྷཱིརཏཱདིཝིསེསཡུཏྟཾ ཉཱཎཾ ཙིཏྟུཔྤཱདཝསེན ཙཏུདྷཱ, དྭཱདསཝིདྷེན ཝཱ, ཝིསཡབྷེདཏོ ཨནེཀདྷཱ ཙ པཉྙཏྟཾ. དིཊྛིསསྶཏཱདིཝསེན དྭཱསཊྛིཡཱ བྷེདེཧི, ཏདནྟོགདྷཝིབྷཱགེན ཨནེཀདྷཱ ཙ པཉྙཏྟཱ. ཝེདནཱ ཚདྷཱ ཨཊྛསཏདྷཱ ཨནེཀདྷཱ ཙ པཉྙཏྟཱ. ཏསྶཱ སམུདཡོ པཉྩདྷཱ པཉྙཏྟོ, ཏཐཱ ཨཏྠངྒམོ. ཨསྶཱདོ དུཝིདྷེན པཉྙཏྟོ. ཨཱདཱིནཝོ ཏིཝིདྷེན པཉྙཏྟོ. ནིསྶརཎཾ ཨེཀདྷཱ ཙཏུདྷཱ ཙ པཉྙཏྟཾ…པེ… ཨནུཔཱདཱཝིམུཏྟི དུཝིདྷེན པཉྙཏྟཱ.

‘‘ཨཛཱནཏཾ ཨཔསྶཏ’’ནྟི ཝུཏྟཱ ཨཝིཛྫཱ ཝིསཡབྷེདེན ཙཏུདྷཱ ཨཊྛདྷཱ ཙ པཉྙཏྟཱ. ‘‘ཏཎྷཱགཏཱན’’ནྟིཨཱདིནཱ ཝུཏྟཱ ཏཎྷཱ ཚདྷཱ ཨཊྛསཏདྷཱ ཨནེཀདྷཱ ཙ པཉྙཏྟཱ. ཕསྶོ ནིསྶཡཝསེན ཚདྷཱ པཉྙཏྟོ. ཨུཔཱདཱནཾ ཙཏུདྷཱ པཉྙཏྟཾ. བྷཝོ དྭིདྷཱ ཨནེཀདྷཱ ཙ པཉྙཏྟོ. ཛཱཏི ཝེཝཙནཝསེན ཚདྷཱ པཉྙཏྟཱ. ཏཐཱ ཛརཱ སཏྟདྷཱ པཉྙཏྟཱ. མརཎཾ ཨཊྛདྷཱ ནཝདྷཱ ཙ པཉྙཏྟཾ. སོཀོ པཉྩདྷཱ པཉྙཏྟོ. པརིདེཝོ ཚདྷཱ པཉྙཏྟོ. དུཀྑཾ ཙཏུདྷཱ པཉྙཏྟཾ, ཏཐཱ དོམནསྶཾ. ཨུཔཱཡཱསོ ཙཏུདྷཱ པཉྙཏྟོ. ‘‘སམུདཡོ ཧོཏཱི’’ཏི པབྷཝཔཉྙཏྟི, ‘‘ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏཱི’’ཏི དུཀྑསྶ པརིཉྙཱཔཉྙཏྟི, སམུདཡསྶ པཧཱནཔཉྙཏྟི, ནིརོདྷསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཔཉྙཏྟི, མགྒསྶ བྷཱཝནཱཔཉྙཏྟི.

‘‘ཨནྟོཛཱལཱིཀཏཱ’’ཏིཨཱདི སབྦདིཊྛཱིནཾ སངྒཧཔཉྙཏྟི. ‘‘ཨུཙྪིནྣབྷཝནེཏྟིཀོ’’ཏིཨཱདི དུཝིདྷེན པརིནིབྦཱནཔཉྙཏྟི. ཨེཝཾ ཨཱགྷཱཏཱདཱིནཾ ཨཀུསལཀུསལཱདིདྷམྨཱནཾ ཡཐཱཔབྷཝཔཉྙཏྟིཨཱདིཝསེན, ཏཐཱ ‘‘ཨཱགྷཱཏོ’’ཏི བྱཱཔཱདསྶ ཝེཝཙནཔཉྙཏྟི, ‘‘ཨཔྤཙྩཡོ’’ཏི དོམནསྶསྶ ཝེཝཙནཔཉྙཏྟཱིཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པཉྙཏྟིབྷེདོ ཝིབྷཛིཏབྦོཏི ཨཡཾ པཉྙཏྟིཧཱརོ.

ཨོཏརཎཧཱརཝཎྞནཱ

ཨཱགྷཱཏགྒཧཎེན སངྑཱརཀྑནྡྷསངྒཧོ, ཏཐཱ ཨནབྷིརདྡྷིགཧཎེན. ཨཔྤཙྩཡགྒཧཎེན ཝེདནཱཀྑནྡྷསངྒཧོཏི ཨིདཾ ཁནྡྷམུཁེན ཨོཏརཎཾ. ཏཐཱ ཨཱགྷཱཏཱདིགྒཧཎེན དྷམྨཱཡཏནཾ དྷམྨདྷཱཏུ དུཀྑསཙྩཾ སམུདཡསཙྩཾ ཝཱ གཧིཏནྟི ཨིདཾ ཨཱཡཏནམུཁེན དྷཱཏུམུཁེན སཙྩམུཁེནཨོཏརཎཾ. ཏཐཱ ཨཱགྷཱཏཱདཱིནཾ སཧཛཱཏཱ ཨཝིཛྫཱ ཧེཏུསཧཛཱཏཨཉྙམཉྙནིསྶཡསམྤཡུཏྟཨཏྠིཨཝིགཏཔཙྩཡེཧི པཙྩཡོ ཧོཏི, ཨསཧཛཱཏཱ པན ཨནནྟརསམནནྟརཨནནྟརཱུཔནིསྶཡནཏྠིཝིགཏཱསེཝནཔཙྩཡེཧི པཙྩཡོ ཧོཏི, ཨནནྟརཱ ཨུཔནིསྶཡཝསེནེཝ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཏཎྷཱཨུཔཱདཱནཱདཱིནཾ, ཕསྶཱདཱིནམྤི ཏེསཾ སཧཛཱཏཱནཾ ཨསཧཛཱཏཱནཉྩ ཡཐཱརཧཾ པཙྩཡབྷཱཝོ ཝཏྟབྦོ. ཀོཙི པནེཏྠ ཨདྷིཔཏིཝསེན, ཀོཙི ཀམྨཝསེན, ཀོཙི ཨཱཧཱརཝསེན, ཀོཙི ཨིནྡྲིཡཝསེན, ཀོཙི ཛྷཱནཝསེན, ཀོཙི མགྒཝསེནཔི པཙྩཡོ ཧོཏཱིཏི. ཨཡམྤི ཝིསེསོ ཝེདིཏབྦོཏི ཨིདཾ པཊིཙྩསམུཔྤཱདམུཁེན ཨོཏརཎཾ. ཨཱནནྡཱདཱིནམྤི ཨིམིནཱཝ ནཡེན ཁནྡྷཱདིམུཁེན ཨོཏརཎཾ ཝིབྷཱཝེཏབྦཾ.

ཏཐཱ སཱིལཾ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིཧི ཝིརཏིཙེཏནཱ, ཨབྱཱཔཱདཱདིཙེཏསིཀདྷམྨཱ ཙ, པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཡོ ཙེཏནཱཝ, ཏེསཾ ཏདུཔཀཱརཀདྷམྨཱནཉྩ ལཛྫཱདཡཱདཱིནཾ སངྑཱརཀྑནྡྷདྷམྨཱཡཏནཱདིསངྒཧོ, པུརིམནཡེནེཝ ཁནྡྷཱདིམུཁེན ཙ ཨོཏརཎཾ ཝིབྷཱཝེཏབྦཾ. ཨེས ནཡོ ཉཱཎདིཊྛིཝེདནཱཨཝིཛྫཱཏཎྷཱདིགྒཧཎེསུ. ནིསྶརཎཨནུཔཱདཱཝིམུཏྟིགཧཎེསུ ཨསངྑཏདྷཱཏུཝསེནཔི དྷཱཏུམུཁེན ཨོཏརཎཾ ཝིབྷཱཝེཏབྦཾ. ཏཐཱ ‘‘ཝེདནཱནཾ…པེ… ཨནུཔཱདཱཝིམུཏྟོ’’ཏི ཨེཏེན བྷགཝཏོ སཱིལཱདཡོ པཉྩ དྷམྨཀྑནྡྷཱ, སཏིཔཊྛཱནཱདཡོ ཙ བོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨཱ པཀཱསིཏཱ ཧོནྟཱིཏི ཏཾ མུཁེནཔི ཨོཏརཎཾ ཝེདིཏབྦཾ. ‘‘ཏདཔི ཕསྶཔཙྩཡཱ’’ཏི དིཊྛིཔཉྙཱཔནསྶ པཙྩཡཱདྷཱིནཝུཏྟིཏཱདཱིཔནེན ཨནིཙྩཏཱམུཁེན ཨོཏརཎཾ, ཏཐཱ ཨེཝཾདྷམྨཏཱཡ པཊིཙྩསམུཔྤཱདམུཁེན ཨོཏརཎཾ, ཨནིཙྩསྶ དུཀྑཱནཏྟབྷཱཝཏོ ཨཔྤཎིཧིཏམུཁེན སུཉྙཏཱམུཁེན ཨོཏརཎཾ. སེསཔདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོཏི ཨཡཾ ཨོཏརཎོ ཧཱརོ.

སོདྷནཧཱརཝཎྞནཱ

‘‘མམཾ ཝཱ…པེ… བྷཱསེཡྻུ’’ནྟི ཨཱརམྦྷོ. ‘‘དྷམྨསྶ…པེ… སངྒྷསྶ…པེ… བྷཱསེཡྻུ’’ནྟི པདསུདྡྷི, ནོ ཨཱརམྦྷསུདྡྷི. ‘‘ཏཏྲ ཏུམྷེཧི…པེ… ཀརཎཱིཡཱ’’ཏི པདསུདྡྷི ཙེཝ ཨཱརམྦྷསུདྡྷི ཙ. དུཏིཡནཡཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏཐཱ ‘‘ཨཔྤམཏྟཀཾ ཁོ པནེཏ’’ནྟིཨཱདི ཨཱརམྦྷོ. ‘‘ཀཏམ’’ནྟིཨཱདི པུཙྪཱ. ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏཾ པཧཱཡཱ’’ཏིཨཱདི པདསུདྡྷི, ནོ ཨཱརམྦྷསུདྡྷི, ནོ ཙ པུཙྪཱསུདྡྷི. ‘‘ཨིདཾ ཁོ’’ཏིཨཱདི པུཙྪཱསུདྡྷི ཙེཝ པདསུདྡྷི ཙ ཨཱརམྦྷསུདྡྷི ཙ.

ཏཐཱ ‘‘ཨཏྠི བྷིཀྑཝེ’’ཏིཨཱདི ཨཱརམྦྷོ. ‘‘ཀཏམེ ཙ ཏེ’’ཏིཨཱདི པུཙྪཱ. ‘‘སནྟི བྷིཀྑཝེ’’ཏིཨཱདི ཨཱརམྦྷོ. ‘‘ཀི’’ནྟིཨཱདི ཨཱརམྦྷ པུཙྪཱ. ‘‘ཡཐཱསམཱཧིཏེ’’ཏིཨཱདི པདསུདྡྷི, ནོ ཨཱརམྦྷསུདྡྷི ནོ ཙ པུཙྪཱསུདྡྷི. ‘‘ཨིམེ ཁོ ཏེ’’ཏིཨཱདི པདསུདྡྷི ཙེཝ པུཙྪཱསུདྡྷི ཙ ཨཱརམྦྷསུདྡྷི ཙ. ཨིམིནཱ ནཡེན སབྦཏྠ ཨཱརམྦྷཱདཡོ ཝེདིཏབྦཱཏི. ཨཡཾ སོདྷནོ ཧཱརོ.

ཨདྷིཊྛཱནཧཱརཝཎྞནཱ

‘‘ཨཝཎྞ’’ནྟི སཱམཉྙཏོ ཨདྷིཊྛཱནཾ ཏཾ, ཨཝིཀཔྤེཏྭཱ ཝིསེསཝཙནཾ ‘‘མམཾ ཝཱ དྷམྨསྶ ཝཱ སངྒྷསྶ ཝཱ’’ཏི. སུཀྐཔཀྑེཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཏཐཱ ‘‘སཱིལ’’ནྟི སཱམཉྙཏོ ཨདྷིཊྛཱནཾ, ཏཾ ཨཝིཀཔྤེཏྭཱ ཝིསེསཝཙནཾ ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ’’ཏིཨཱདི.

‘‘ཨཉྙེཝ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདི སཱམཉྙཏོ ཨདྷིཊྛཱནཾ, ཏཾ ཨཝིཀཔྤེཏྭཱ ཝིསེསཝཙནཾ ‘‘ཏཡིདཾ བྷིཀྑཝེ ཏཐཱགཏོ པཛཱནཱཏཱི’’ཏིཨཱདི.

ཏཐཱ ‘‘པུབྦནྟཀཔྤིཀཱ’’ཏིཨཱདི སཱམཉྙཏོ ཨདྷིཊྛཱནཾ, ཏཾ ཨཝིཀཔྤེཏྭཱ ཝིསེསཝཙནཾ ‘‘སསྶཏཝཱདཱ’’ཏིཨཱདི. ཨིམིནཱ ནཡེན སབྦཏྠ སཱམཉྙཝིསེསོ ནིདྡྷཱརེཏབྦོཏི ཨཡཾ ཨདྷིཊྛཱནོ ཧཱརོ.

པརིཀྑཱརཧཱརཝཎྞནཱ

ཨཱགྷཱཏཱདཱིནཾ ‘‘ཨནཏྠཾ མེ ཨཙརཱི’’ཏིཨཱདཱིནི (དྷ. ས. ༡༢༣༧; ཝིབྷ. ༩༠༩) ཙ ཨེཀཱུནཝཱིསཏི ཨཱགྷཱཏཝཏྠཱུནི ཧེཏུ. ཨཱནནྡཱདཱིནཾ ཨཱརམྨཎེ ཨབྷིསིནེཧོ ཧེཏུ. སཱིལསྶ ཧིརིཨོཏྟཔྤཾ ཨཔྤིཙྪཏཱདཡོ ཙ ཧེཏུ. ‘‘གམྦྷཱིརཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝུཏྟདྷམྨསྶ སབྦཱཔི པཱརམིཡོ ཧེཏུ, ཝིསེསེན པཉྙཱཔཱརམཱི. དིཊྛཱིནཾ ཨསཔྤུརིསཱུཔསྶཡོ, ཨསདྡྷམྨསྶཝནཾ, མིཙྪཱབྷིནིཝེསེན ཨཡོནིསོམནསིཀཱརོ ཙ ཨཝིསེསེན ཧེཏུ, ཝིསེསེན པན སསྶཏཝཱདཱདཱིནཾ ཨཏཱིཏཛཱཏིཨནུསྶརཎཱདི ཧེཏུ. ཝེདནཱནཾ ཨཝིཛྫཱཏཎྷཱཀམྨཱནི ཕསྶོ ཙ ཧེཏུ. ཨནུཔཱདཱཝིམུཏྟིཡཱ ཨརིཡམགྒོ ཧེཏུ. པཉྙཱཔནསྶ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརོ ཧེཏུ. ཏཎྷཱཡ སཾཡོཛནིཡེསུ ཨསྶཱདཱནུཔསྶནཱ ཧེཏུ. ཕསྶསྶ ཚལཱ༹ཡཏནཱནི, ཚལཱ༹ཡཏནསྶ ནཱམརཱུཔཾ ཧེཏུ. བྷཝནེཏྟིསམུཙྪེདསྶ ཝིསུདྡྷིབྷཱཝནཱ ཧེཏཱུཏི ཨཡཾ པརིཀྑཱརོ ཧཱརོ.

སམཱརོཔནཧཱརཝཎྞནཱ

ཨཱགྷཱཏཱདཱིནཾ ཨཀརཎཱིཡཏཱཝཙནེན ཁནྟིསམྤདཱ དསྶིཏཱ ཧོཏི. ‘‘ཨཔྤམཏྟཀཾ ཁོ པནེཏ’’ནྟིཨཱདིནཱ སོརཙྩསམྤདཱ, ‘‘ཨཏྠི བྷིཀྑཝེ’’ཏིཨཱདིནཱ ཉཱཎསམྤདཱ, ‘‘ཨཔརཱམསཏོ ཙསྶ པཙྩཏྟཉྙེཝ ནིབྦུཏི ཝིདིཏཱ’’ཏི, ‘‘ཝེདནཱནཾ…པེ… ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཝིདིཏྭཱ ཨནུཔཱདཱཝིམུཏྟོ’’ཏི ཨེཏེཧི སམཱདྷིསམྤདཱཡ སདྡྷིཾ ཝིཛྫཱཝིམུཏྟིཝསཱིབྷཱཝསམྤདཱ དསྶིཏཱ ཧོཏི. ཏཏྠ ཁནྟིསམྤདཱ པཊིསངྑཱནབལསིདྡྷིཏོ སོརཙྩསམྤདཱཡ པདཊྛཱནཾ. སོརཙྩསམྤདཱ པན ཨཏྠཏོ སཱིལམེཝ, ཏཐཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིཧི པཊིཝིརཏིཝཙནཾ སཱིལསྶ པརིཡཱཡཝིབྷཱགདསྶནཏྠཾ. ཏཏྠ སཱིལཾ སམཱདྷིསྶ པདཊྛཱནཾ, སམཱདྷི པཉྙཱཡ པདཊྛཱནཾ. ཏེསུ སཱིལེན ཝཱིཏིཀྐམཔྤཧཱནཾ དུཙྩརིཏསཾཀིལེསཔྤཧཱནཉྩ སིཛ྄ཛྷཏི, སམཱདྷིནཱ པརིཡུཊྛཱནཔྤཧཱནཾ, ཝིཀྑམྦྷནཔྤཧཱནཾ, ཏཎྷཱསཾཀིལེསཔྤཧཱནཉྩ སིཛ྄ཛྷཏི. པཉྙཱཡ དིཊྛིསཾཀིལེསཔྤཧཱནཾ, སམུཙྪེདཔྤཧཱནཾ, ཨནུསཡཔྤཧཱནཉྩ སིཛ྄ཛྷཏཱིཏི སཱིལཱདཱིཧི ཏཱིཧི དྷམྨཀྑནྡྷེཧི སམཐཝིཔསྶནཱབྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརཱི, པཧཱནཏྟཡསིདྡྷི ཙཱཏི ཨཡཾ སམཱརོཔནོ ཧཱརོ.

སོལ༹སཧཱརཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

པཉྩཝིདྷནཡཝཎྞནཱ

ནནྡིཡཱཝཊྚནཡཝཎྞནཱ

ཨཱགྷཱཏཱདཱིནཾ ཨཀརཎཝཙནེན ཏཎྷཱཝིཛྫཱསངྐོཙོ དསྶིཏོ ཧོཏི. སཏི ཧི ཨཏྟཏྟནིཡཝཏྠཱུསུ སིནེཧེ སམྨོསེ ཙ ‘‘ཨནཏྠཾ མེ ཨཙརཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༡༢༣༧, ཝིབྷ. ༩༠༩) ཨཱགྷཱཏོ ཛཱཡཏཱིཏི, ཏཐཱ ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ’’ཏིཨཱདིཝཙནེཧི, ‘‘པཙྩཏྟཉྙེཝ ནིབྦུཏི ཝིདིཏཱ, ཨནུཔཱདཱཝིམུཏྟོ, ཚནྣཾ ཕསྶཱཡཏནཱནཾ…པེ… ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏཱི’’ཏིཨཱདཱིཧི ཝཙནེཧི ཙ ཏཎྷཱཝིཛྫཱནཾ ཨཙྩནྟཔྤཧཱནཾ དསྶིཏཾ ཧོཏི. ཏཱསཾ པན པུབྦནྟཀཔྤིཀཱདིཔདེཧི ‘‘ཨཛཱནཏཾ ཨཔསྶཏ’’ནྟིཨཱདིཔདེཧི ཙ སརཱུཔཏོ དསྶིཏཱནཾ ཏཎྷཱཝིཛྫཱནཾ རཱུཔདྷམྨཱ ཨརཱུཔདྷམྨཱ ཙ ཨདྷིཊྛཱནཾ. ཡཐཱཀྐམཾ སམཐོ ཙ ཝིཔསྶནཱ ཙ པཊིཔཀྑོ. ཏེསཾ ཙེཏོཝིམུཏྟི པཉྙཱཝིམུཏྟི ཙ ཕལཾ. ཏཏྠ ཏཎྷཱ, ཏཎྷཱཝིཛྫཱ ཝཱ སམུདཡསཙྩཾ, ཏདདྷིཊྛཱནབྷཱུཏཱ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱ དུཀྑསཙྩཾ, ཏེསཾ ཨཔྤཝཏྟི ནིརོདྷསཙྩཾ, ནིརོདྷཔཛཱནནཱ སམཐཝིཔསྶནཱ མགྒསཙྩནྟི ཨེཝཾ ཙཏུསཙྩཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཏཎྷཱགྒཧཎེན ཙེཏྠ མཱཡཱསཱཋེཡྻམཱནཱཏིམཱནམདཔྤམཱདཔཱཔིཙྪཏཱཔཱཔམིཏྟཏཱཨཧིརིཀཱནོཏྟཔྤཱདིཝསེན སབྦོ ཨཀུསལཔཀྑོ ནེཏབྦོ. ཏཐཱ ཨཝིཛྫཱགྒཧཎེན ཝིཔརཱིཏམནསིཀཱརཀོདྷུཔནཱཧམཀྑཔལཱསཨིསྶཱམཙྪརིཡསཱརམྦྷདོཝཙསྶཏཱ- བྷཝདིཊྛིཝིབྷཝདིཊྛཱདིཝསེན ཨཀུསལཔཀྑོ ནེཏབྦོ. ཝུཏྟཝིཔརིཡཱཡེན ཨམཱཡཱཨསཱཋེཡྻཱདིཨཝིཔརཱིཏམནསིཀཱརཱདིཝསེན, ཏཐཱ སམཐཔཀྑིཡཱནཾ སདྡྷིནྡྲིཡཱདཱིནཾ, ཝིཔསྶནཱཔཀྑིཡཱནཉྩ ཨནིཙྩསཉྙཱདཱིནཾ ཝསེན ཀུསལཔཀྑོ ནེཏབྦོཏི. ཨཡཾ ནནྡིཡཱཝཊྚསྶ ནཡསྶ བྷཱུམི.

ཏིཔུཀྑལནཡཝཎྞནཱ

ཨཱགྷཱཏཱདཱིནཾ ཨཀརཎཝཙནེན ཨདོསསིདྡྷི, ཏཐཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཕརུསཝཱཙཱཧི པཊིཝིརཏིཝཙནེན. ཨཱནནྡཱདཱིནཾ ཨཀརཎཝཙནེན ཨལོབྷསིདྡྷི, ཏཐཱ ཨབྲཧྨཙརིཡཏོ པཊིཝིརཏིཝཙནེན. ཨདིནྣཱདཱནཱདཱིཧི པན པཊིཝིརཏིཝཙནེན ཨུབྷཡསིདྡྷི. ‘‘ཏཡིདཾ བྷིཀྑཝེ ཏཐཱགཏོ པཛཱནཱཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཨམོཧསིདྡྷི. ཨིཏི ཏཱིཧི ཨཀུསལམཱུལེཧི གཧིཏེཧི ཏཔྤཊིཔཀྑཏོ, ཨཱགྷཱཏཱདིཨཀརཎཝཙནེན ཙ ཏཱིཎི ཀུསལམཱུལཱནི སིདྡྷཱནིཡེཝ ཧོནྟི. ཏཏྠ ཏཱིཧི ཨཀུསལམཱུལེཧི ཏིཝིདྷདུཙྩརིཏསཾཀིལེསམལཝིསམཱཀུསལསཉྙཱཝིཏཀྐཱསདྡྷམྨཱདིཝསེན སབྦོ ཨཀུསལཔཀྑོ ཝིཏྠཱརེཏབྦོ. ཏཐཱ ཏཱིཧི ཀུསལམཱུལེཧི ཏིཝིདྷསུཙརིཏཝོདཱནསམཀུསལསཉྙཱཝིཏཀྐཔཉྙཱསདྡྷམྨསམཱདྷི- ཝིམོཀྑམུཁཝིམོཀྑཱདིཝསེན སབྦོ ཀུསལཔཀྑོ ཝིབྷཱཝེཏབྦོ. ཨེཏྠཱཔི ཙ སཙྩཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཀཐཾ? ལོབྷོ སབྦཱནི ཝཱ ཀུསལཱཀུསལམཱུལཱནི སམུདཡསཙྩཾ, ཏེཧི པན ནིབྦཏྟཱ ཏེསཾ ཨདྷིཊྛཱནགོཙརབྷཱུཏཱ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ དུཀྑསཙྩནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན སཙྩཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱཏི ཨཡཾ ཏིཔུཀྑལསྶ ནཡསྶ བྷཱུམི.

སཱིཧཝིཀྐཱིལི༹ཏནཡཝཝཎྞནཱ

ཨཱགྷཱཏཱནནྡནཱདཱིནཾ ཨཀརཎཝཙནེན སཏིསིདྡྷི. སཏིཡཱ ཧི སཱཝཛྫཱནཝཛྫེ, ཏཏྠ ཙ ཨཱདཱིནཝཱནིསཾསེ སལླཀྑེཏྭཱ སཱཝཛྫཾ པཧཱཡ ཨནཝཛྫཾ སམཱདཱཡ ཝཏྟཏཱིཏི. ཏཐཱ མིཙྪཱཛཱིཝཱ པཊིཝིརཏིཝཙནེན ཝཱིརིཡསིདྡྷི. ཝཱིརིཡེན ཧི ཀཱམབྱཱཔཱདཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐེ ཝིནོདེཏི, ཝཱིརིཡསཱདྷནཉྩ ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིསཱིལནྟི. པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིཧི པཊིཝིརཏིཝཙནེན སཏིསིདྡྷི. སཏིཡཱ ཧི སཱཝཛྫཱནཝཛྫེ, ཏཏྠ ཙ ཨཱདཱིནཝཱནིསཾསེ སལླཀྑེཏྭཱ སཱཝཛྫཾ པཧཱཡ ཨནཝཛྫཾ སམཱདཱཡ ཝཏྟཏི. ཏཐཱ ཧི སཱ ‘‘ཝིསཡཱབྷིམུཁབྷཱཝཔཙྩུཔཊྛཱནཱ’’ཏི ཙ ཝུཙྩཏི. ‘‘ཏཡིདཾ བྷིཀྑཝེ ཏཐཱགཏོ པཛཱནཱཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ སམཱདྷིཔཉྙཱསིདྡྷི. པཉྙཱཡ ཧི ཡཐཱབྷཱུཏཱཝབོདྷོ, སམཱཧིཏོ ཙ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏཱིཏི. ཏཐཱ ‘‘ནིཙྩོ དྷུཝོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨནིཙྩེ ‘‘ནིཙྩ’’ནྟི ཝིཔལླཱསོ, ‘‘ཨརོགོ པརཾ མརཎཱ, ཨེཀནྟསུཁཱི ཨཏྟཱ དིཊྛདྷམྨནིབྦཱནཔྤཏྟོ’’ཏི ཙ ཨེཝམཱདཱིཧི ཨསུཁེ ‘‘སུཁ’’ནྟི ཝིཔལླཱསོ, ‘‘པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི སམཔྤིཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨསུབྷེ ‘‘སུབྷ’’ནྟི ཝིཔལླཱསོ, སབྦེཧེཝ ཙ དིཊྛིདཱིཔཀཔདེཧི ཨནཏྟནི ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི ཝིཔལླཱསོཏི ཨེཝམེཏྠ ཙཏྟཱརོ ཝིཔལླཱསཱ སིདྡྷཱ ཧོནྟི, ཏེསཾ པཊིཔཀྑཏོ ཙཏྟཱརི སཏིཔཊྛཱནཱནི སིདྡྷཱནེཝ ཧོནྟི. ཏཏྠ ཙཏཱུཧི ཨིནྡྲིཡེཧི ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ ནིདྡིསིཏབྦཱ.

ཀཐཾ? དུཝིདྷོ ཧི ཏཎྷཱཙརིཏོ མུདིནྡྲིཡོ ཙ ཏིཀྑིནྡྲིཡོ ཙཱཏི, ཏཐཱ དིཊྛིཙརིཏོ. ཏེསུ པཋམོ ཨསུབྷེ ‘‘སུབྷ’’ནྟི ཝིཔལླཏྟདིཊྛི སཏིབལེན ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཀཱཡསབྷཱཝཾ སལླཀྑེཏྭཱ སམྨཏྟནིཡཱམཾ ཨོཀྐམཏི. དུཏིཡོ ཨསུཁེ ‘‘སུཁ’’ནྟི ཝིཔལླཏྟདིཊྛི ‘‘ཨུཔྤནྣཾ ཀཱམཝིཏཀྐཾ ནཱདྷིཝཱསེཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༢༦; ཨ. ནི. ༤.༡༤; ༦.༥༨) ཝུཏྟེན ཝཱིརིཡསཾཝརསངྑཱཏེན ཝཱིརིཡབལེན ཏཾ ཝིཔལླཱསཾ ཝིདྷམཏི. ཏཏིཡོ ཨནིཙྩེ ‘‘ནིཙྩ’’ནྟི ཨཡཱཐཱཝགཱཧཱི སམཐབལེན སམཱཧིཏབྷཱཝཏོ སངྑཱརཱནཾ ཁཎིཀབྷཱཝཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི. ཙཏུཏྠོ སནྟཏིསམཱུཧཀིཙྩཱརམྨཎགྷནཝིཙིཏྟཏྟཱ ཕསྶཱདིདྷམྨཔུཉྫམཏྟེ ཨནཏྟནི ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི མིཙྪཱབྷིནིཝེསཱི ཙཏུཀོཊིཀསུཉྙཏཱམནསིཀཱརེན ཏཾ མིཙྪཱབྷིནིཝེསཾ ཝིདྡྷཾསེཏི. ཙཏཱུཧི ཙེཏྠ ཝིཔལླཱསེཧི ཙཏུརཱསཝོགྷཡོགཀཱཡགནྠཨགཏིཏཎྷུཔྤཱདུཔཱདཱནསཏྟཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཨཔརིཉྙཱདིཝསེན སབྦོ ཨཀུསལཔཀྑོ ནེཏབྦོ. ཏཐཱ ཙཏཱུཧི སཏིཔཊྛཱནེཧི ཙཏུབྦིདྷཛྷཱནཝིཧཱརཱདྷིཊྛཱནསུཁབྷཱགིཡདྷམྨཨཔྤམཉྙཱསམྨཔྤདྷཱནཨིདྡྷིཔཱདཱདིཝསེན སབྦོ ཝོདཱནཔཀྑོ ནེཏབྦོཏི ཨཡཾ སཱིཧཝིཀྐཱིལི༹ཏསྶ ནཡསྶ བྷཱུམི. ཨིདྷཱཔི སུབྷསཉྙཱསུཁསཉྙཱཧི, ཙཏཱུཧིཔི ཝཱ ཝིཔལླཱསེཧི སམུདཡསཙྩཾ, ཏེསཾ ཨདྷིཊྛཱནཱརམྨཎབྷཱུཏཱ པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ དུཀྑསཙྩནྟིཨཱདིནཱ སཙྩཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

དིསཱལོཙནཨངྐུསནཡདྭཡཝཎྞནཱ

ཨིཏི ཏིཎྞཾ ཨཏྠནཡཱནཾ སིདྡྷིཡཱ ཝོཧཱརནཡདྭཡམྤི སིདྡྷམེཝ ཧོཏི. ཏཐཱ ཧི ཨཏྠནཡདིསཱབྷཱུཏདྷམྨཱནཾ སམཱལོཙནཾ དིསཱལོཙནཾ, ཏེསཾ སམཱནཡནཾ ཨངྐུསོཏི ནིཡུཏྟཱ པཉྩ ནཡཱ.

པཉྩཝིདྷནཡཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

སཱསནཔཊྛཱནཝཎྞནཱ

ཨིདཾ སུཏྟཾ སོལ༹སཝིདྷེ སུཏྟནྟཔཊྛཱནེ སཾཀིལེསཝཱསནཱསེཀྑབྷཱགིཡཾ, སཾཀིལེསནིབྦེདྷཱསེཀྑབྷཱགིཡམེཝ ཝཱ. ཨཊྛཝཱིསཏིཝིདྷེ པན སུཏྟནྟཔཊྛཱནེ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཾ སཏྟདྷམྨཱདྷིཊྛཱནཾ ཉཱཎཉེཡྻདསྶནབྷཱཝནཾ སཀཝཙནཔརཝཙནཾ ཝིསྶཛྫནཱིཡཱཝིསྶཛྫནཱིཡཾ ཀུསལཱཀུསལཾ ཨནུཉྙཱཏཔཊིཀྑིཏྟཉྩཱཏི ཝེདིཏབྦཾ.

པཀརཎནཡཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

བྲཧྨཛཱལསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. སཱམཉྙཕལསུཏྟཝཎྞནཱ

རཱཛཱམཙྩཀཐཱཝཎྞནཱ

༡༥༠. རཱཛགཧེཏི ཨེཏྠ དུགྒཛནཔདཊྛཱནཝིསེསསམྤདཱདིཡོགཏོ པདྷཱནབྷཱཝེན རཱཛཱུཧི གཧིཏནྟི རཱཛགཧནྟི ཨཱཧ ‘‘མནྡྷཱཏུ…པེ… ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. ཏཏྠ མཧཱགོཝིནྡེན མཧཱསཏྟེན པརིགྒཧིཏཾ རེཎུཨཱདཱིཧི རཱཛཱུཧི པརིགྒཧིཏམེཝ ཧོཏཱིཏི མཧཱགོཝིནྡགྒཧཎཾ. མཧཱགོཝིནྡོཏི མཧཱནུབྷཱཝོ ཨེཀོ པུརཱཏནོ རཱཛཱཏི ཀེཙི. པརིགྒཧིཏཏྟཱཏི རཱཛདྷཱནཱིབྷཱཝེན པརིགྒཧིཏཏྟཱ. པཀཱརེཏི ནགརམཱཔནེན རཉྙཱ ཀཱརིཏསབྦགེཧཏྟཱ རཱཛགཧཾ, གིཛ྄ཛྷཀཱུཊཱདཱིཧི པརིཀྑིཏྟཏྟཱ པབྦཏརཱཛེཧི པརིཀྑིཏྟགེཧསདིསནྟིཔི རཱཛགཧཾ, སམྤནྣབྷཝནཏཱཡ རཱཛམཱནཾ གེཧནྟི པི རཱཛགཧཾ, སཾཝིཧིཏཱརཀྑཏཱཡ ཨནཏྠཱཝཧབྷཱཝེན ཨུཔགཏཱནཾ པཊིརཱཛཱུནཾ གཧཾ གེཧབྷཱུཏནྟིཔི རཱཛགཧཾ, རཱཛཱུཧི དིསྭཱ སམྨཱ པཏིཊྛཱཔིཏཏྟཱ ཏེསཾ གཧཾ གེཧབྷཱུཏནྟིཔི རཱཛགཧཾ, ཨཱརཱམརཱམཎེཡྻཀཱདཱིཧི རཱཛཏེ, ནིཝཱསསུཁཏཱདིནཱ སཏྟེཧི མམཏྟཝསེན གཡ྄ཧཏི, པརིགྒཡ྄ཧཏཱིཏི ཝཱ རཱཛགཧནྟི ཨེདིསེ པཀཱརེ སོ པདེསོ ཋཱནཝིསེསབྷཱཝེན ཨུལཱ༹རསཏྟཔརིབྷོགོཏི ཨཱཧ ‘‘ཏཾ པནེཏ’’ནྟིཨཱདི. ཏེསནྟི ཡཀྑཱནཾ. ཝསནཝནནྟི ཨཱཔཱནབྷཱུམིབྷཱུཏཾ ཨུཔཝནཾ.

ཨཝིསེསེནཱཏི ‘‘པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏོ ཝིཧརཏི’’ (མ. ནི. ༡.༦༩; ༣.༧༥; ཝིབྷ. ༥༠༨), ‘‘པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, (དཱི. ནི. ༡.༢༢༦; སཾ. ནི. ༢.༡༥༢; ཨ. ནི. ༤.༡༢༣; པཱརཱ. ༡༡) ‘‘མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི’’, (དཱི. ནི. ༡.༥༥༦; ༣.༣༠༨; མ. ནི. ༡.༧༧, ༤༥༩, ༥༠༩; ༢.༣༠༩, ༣༡༥, ༤༥༡, ༤༧༡; ༣.༢༣༠; ཝིབྷ. ༦༤༢) ‘‘སབྦནིམིཏྟཱནཾ ཨམནསིཀཱརཱ ཨནིམིཏྟཾ ཙེཏོསམཱདྷིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝིཧརཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༤༥༩) ཝིཡ སདྡནྟརསནྣིདྷཱནསིདྡྷེན ཝིསེསཔརཱམསནེན ཝིནཱ. ཨིརིཡཱཡ ཀཱཡིཀཀིརིཡཱཡ པཝཏྟནཱུཔཱཡབྷཱཝཏོ པཐོཏི ཨིརིཡཱཔཐོ. ཋཱནཱདཱིནཉྷི གཏིནིཝཏྟི ཨཱདིཨཝཏྠཱཧི ཝིནཱ ན ཀཉྩི ཀཱཡིཀཀིརིཡཾ པཝཏྟེཏུཾ སཀྐཱ. ཝིཧརཏི པཝཏྟཏི ཨེཏེན, ཝིཧརཎཉྩཱཏི ཝིཧཱརོ, དིབྦབྷཱཝཱཝཧོ ཝིཧཱརོ དིབྦཝིཧཱརོ, མཧགྒཏཛ྄ཛྷཱནཱནི. ནེཏྟིཡཾ པན ‘‘ཙཏསྶོ ཨཱརུཔྤསམཱཔཏྟིཡོ ཨཱནེཉྫཱ ཝིཧཱརཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏཾ ཏཱསཾ མེཏྟཱཛྷཱནཱདཱིནཾ བྲཧྨཝིཧཱརཏཱ ཝིཡ བྷཱཝནཱཝིསེསབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཨཊྛཀཐཱསུ པན དིབྦབྷཱཝཱཝཧསཱམཉྙཏོ ཏཱཔི ‘‘དིབྦཝིཧཱརཱ’’ ཏྭེཝ ཝུཏྟཱ. ཧིཏཱུཔསཾཧཱརཱདིཝསེན པཝཏྟིཡཱ བྲཧྨབྷཱུཏཱ སེཊྛབྷཱུཏཱ ཝིཧཱརཱཏི བྲཧྨཝིཧཱརཱ, མེཏྟཱཛྷཱནཱདིཀཱ. ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཏྟཱ ཨརིཡཱནཾ ཝིཧཱརཱཏི ཨརིཡཝིཧཱརཱ, ཙཏསྶོཔི ཕལསམཱཔཏྟིཡོ. སམངྒཱིཔརིདཱིཔནནྟི སམངྒིབྷཱཝཔརིདཱིཔནཾ. ཨིརིཡཱཔཐསམཱཡོགཔརིདཱིཔནཾ ཨིཏརཝིཧཱརསམཱཡོགཔརིདཱིཔནསྶ ཝིསེསཝཙནསྶ ཨབྷཱཝཏོ, ཨིརིཡཱཔཐསམཱཡོགཔརིདཱིཔནསྶ ཙ ཨཏྠསིདྡྷཏྟཱ. ཝིཧརཏཱིཏི ཨེཏྠ ཝི-སདྡོ ཝིཙྪེདཏྠཛོཏནོ, ཧརཏཱིཏི ནེཏི, པཝཏྟེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠ ཀསྶ ཀེན ཝིཙྪིནྡནཾ, ཀཐཾ ཀསྶ པཝཏྟནནྟི ཨནྟོལཱིནཾ ཙོདནཾ སནྡྷཱཡཱཧ ‘‘སོ ཧཱི’’ཏིཨཱདི.

གོཙརགཱམདསྶནཏྠཾ ‘‘རཱཛགཧེ’’ཏི ཝཏྭཱ བུདྡྷཱནཾ ཨནུརཱུཔནིཝཱསནཊྛཱནདསྶནཏྠཾ ‘‘ཨམྦཝནེ’’ཏི ཝུཏྟནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨིདམསྶཱ’’ཏིཨཱདི. ཨེཏནྟི ཨེཏཾ ‘‘རཱཛགཧེ’’ཏི བྷུམྨཝཙནཾ སམཱིཔཏྠེ ‘‘གངྒཱཡ གཱཝོ ཙརནྟི, ཀཱུཔེ གགྒཀུལ’’ནྟི ཙ ཡཐཱ. ཀུམཱརེན བྷཏོཏི ཀུམཱརབྷཏོ, སོ ཨེཝ ཀོམཱརབྷཙྩོ ཡཐཱ བྷིསགྒམེཝ བྷེསཛྫཾ. དོསཱབྷིསནྣནྟི ཝཱཏཔིཏྟཱདིཝསེན ཨུསྶནྣདོསཾ. ཝིརེཙེཏྭཱཏི དོསཔཀོཔཏོ ཝིཝེཙེཏྭཱ.

ཨཌྜྷཏེལ༹སཧཱིཏི ཨཌྜྷེན ཏེརསཧི ཨཌྜྷཏེརསཧི བྷིཀྑུསཏེཧི. ཏཱནི པན པཉྙཱསཱཡ ཨཱུནཱནི ཏེརསབྷིཀྑུསཏཱནི ཧོནྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཌྜྷསཏེནཱ’’ཏིཨཱདི.

རཱཛཏཱིཏི དིབྦཏི, སོབྷཏཱིཏི ཨཏྠོ. རཉྫེཏཱིཏི རམེཏི. རཉྙོཏི པིཏུ བིམྦིསཱརརཉྙོ. སཱསནཊྛེན ཧིཾསནཊྛེན སཏྟུ.

བྷཱརིཡེཏི གརུཀེ ཨཉྙེསཾ ཨསཀྐུཎེཡྻེ ཝཱ. སུཝཎྞསཏྠཀེནཱཏི སུཝཎྞམཡེན སཏྠཀེན. ཨཡོམཡཉྷི རཉྙོ སརཱིརཾ ཨུཔནེཏུཾ ཨཡུཏྟནྟི ཝདཏི. སུཝཎྞསཏྠཀེནཱཏི ཝཱ སུཝཎྞཔརིཀྑཏེན སཏྠཀེན བཱཧུཾ ཕཱལཱཔེཏྭཱཏི སིརཱཝེདྷཝསེན བཱཧུཾ ཕལཱཔེཏྭཱ ཨུདཀེན སམྦྷིནྡིཏྭཱ པཱཡེསི ཀེཝལསྶ ལོཧིཏསྶ གབྦྷིནིཏྠིཡཱ དུཛྫཱིརབྷཱཝཏོ. དྷུརཱཏི དྷུརབྷཱུཏཱ, གཎསྶ, དྷོརཡ྄ཧཱཏི ཨཏྠོ. དྷུརཾ ནཱིཧརཱམཱིཏི གཎདྷུརཾ གཎབནྡྷིཡཾ ནིབྦཏྟེམི. ‘‘པུབྦེ ཁོ’’ཏིཨཱདི ཁནྡྷཀཔཱལི༹ ཨེཝ.

པོཏྠནིཡནྟི ཚུརིཀཾ, ཡཾ ‘‘ནཁར’’ནྟིཔི [པོཐནིཀནྟི ཚུརིཀཾ, ཡཾ ཁརནྟིཔི (སཱརཏྠ. ཊཱི. ༣.༣༣༩) པོཐནིཀནྟི ཚུརིཀཾ, ཁརནྟིཔི (ཝི. ཝི. ཊཱི. ༢.ཙཱུལ༹ཝགྒཝཎྞནཱ ༣༣༩)] ཝུཙྩཏི. དིཝཱ དིཝསྶཱཏི དིཝསྶཔི དིཝཱ, མཛ྄ཛྷནྷིཀཝེལཱཡནྟི ཨཏྠོ.

ཏསྶཱ སརཱིརཾ ལེཧིཏྭཱ ཡཱཔེཏི ཨཏྟཱུཔཀྐམེན མརཎཾ ན ཡུཏྟནྟི. ན ཧི ཨརིཡསཱཝཀཱ ཨཏྟཱནཾ ཝིནིཔཱཏེནྟཱིཏི. མགྒཕལསུཁེནཱཏི མགྒཕལསུཁཱཝཧེན སོཏཱཔཏྟིམགྒཕལསུཁཱུཔསཉྷིཏེན ཙངྐམེན ཡཱཔེཏི. ཙེཏིཡངྒཎེཏི གནྡྷཔུཔྥཱདཱིཧི པཱུཛནཊྛཱནབྷཱུཏེ ཙེཏིཡངྒཎེ. ནིསཛྫནཏྠཱཡཱཏི བྷིཀྑུསངྒྷནིསཱིདནཏྠཱཡ. ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀདེཝལོཀེ…པེ… ཡཀྑོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི ཏཏྠ བཧུལཾ ནིབྦཏྟཔུབྦཏཱཡ ཙིརཔརིཙིཏནིཀནྟིཝསེན.

ཁོབྷེཏྭཱཏི པུཏྟསིནེཧསྶ བལཝབྷཱཝཏོ, སཧཛཱཏཔཱིཏིཝེགསྶ ཙ སཝིཔྥཱརཏཱཡ ཏཾསམུཊྛཱནརཱུཔདྷམྨེཧི ཕརཎཝསེན སཀལསརཱིརཾ ཨཱལོལེ༹ཏྭཱ. ཏེནཱཧ ‘‘ཨཊྛིམིཉྫཾ ཨཱཧཙྩ ཨཊྛཱསཱི’’ཏི. པིཏུགུཎནྟི པིཏུ ཨཏྟནི སིནེཧགུཎཾ. མུཉྩཱཔེཏྭཱཏི ཨེཏྠ ཨིཏི-སདྡོ པཀཱརཏྠོ, ཏེན ‘‘ཨབྷིམཱརཀཔུརིསཔེསནཱདིཔྤཀཱརེནཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ཨེཝ པཀཱརེ པཙྩཱམསཏི. ཝིཏྠཱརཀཐཱནཡོཏི ཨཛཱཏསཏྟུཔསཱདནཱདིཝསེན ཝིཏྠཱརཏོ ཝཏྟབྦཱཡ ཀཐཱཡ ནཡམཏྟཾ. ཀསྨཱ པནེཏྠ ཝིཏྠཱརནཡཱ ཀཐཱ ན ཝུཏྟཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཱགཏཏྟཱ པན སབྦཾ ན ཝུཏྟ’’ནྟི.

ཀོསལརཉྙོཏི མཧཱཀོསལརཉྙོ. པཎྜིཏཱདྷིཝཙནནྟི པཎྜིཏཝེཝཙནཾ. ཝིདནྟཱིཏི ཛཱནནྟི. ཝེདེན ཉཱཎེན ཀརཎབྷཱུཏེན ཨཱིཧཏི པཝཏྟཏཱིཏི ཝེདེཧི.

ཨེཏྠཱཏི ཨེཏསྨིཾ དིཝསེ. ཨནསནེན ཝཱཏི ཝཱ-སདྡོ ཨནིཡམཏྠོ, ཏེན ཨེཀཙྩམནོདུཙྩརིཏདུསྶཱིལྱཱདཱིནི སངྒཎྷཱཏི. ཏཐཱ ཧི གོཔཱལཀཱུཔོསཐོ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱསཧགཏཙིཏྟསྶ ཝསེན ཝུཏྟོ, ནིགཎྛུཔོསཐོ མོསཝཛྫཱདིཝསེན. ཡཐཱཧ ‘‘སོ ཏེན ཨབྷིཛ྄ཛྷཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ དིཝསཾ ཨཏིནཱམེཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༧༡), ‘‘ཨིཏི ཡསྨིཾ སམཡེ སཙྩེ སམཱདཔེཏབྦཱ, མུསཱཝཱདེ ཏསྨིཾ སམཡེ སམཱདཔེནྟཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༧༡) ཙ ཨཱདི. ཨེཏྠཱཏི ཨུཔོསཐསདྡེ. ཨཏྠུདྡྷཱརོཏི ཝཏྟབྦཨཏྠཱནཾ ཨུདྡྷཱརཎཾ.

ནནུ ཙ ཨཏྠམཏྟཾ པཏི སདྡཱ ཨབྷིནིཝིསནྟཱིཏི ན ཨེཀེན སདྡེན ཨནེཀེ ཨཏྠཱ ཨབྷིདྷཱིཡནྟཱིཏི? སཙྩམེཏཾ སདྡཝིསེསེ ཨཔེཀྑིཏེ, ཏེསཾ པན ཨཏྠཱནཾ ཨུཔོསཐསདྡཝཙནཱིཡཏཱ སཱམཉྙཾ ཨུཔཱདཱཡ ཝུཙྩམཱནོ ཨཡཾ ཝིཙཱརོ ཨུཔོསཐསདྡསྶ ཨཏྠུདྡྷཱརོཏི ཝུཏྟོ. ཧེཊྛཱ ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཨཱགཏེ ཨཏྠུདྡྷཱརེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཀཱམཉྩ པཱཏིམོཀྑུདྡེསཱདིཝིསཡོཔི ཨུཔོསཐསདྡོ སཱམཉྙརཱུཔོ ཨེཝ ཝིསེསསདྡསྶ ཨཝཱཙཀབྷཱཝཏོ, ཏཱདིསཾ པན སཱམཉྙཾ ཨནཱདིཡིཏྭཱ ཨཡམཏྠོ ཝུཏྟོཏི ཝེདིཏབྦཾ. སཱིལསུདྡྷིཝསེན ཨུཔེཏེཧི སམགྒེཧི ཝསཱིཡཏི ཨནུཊྛཱིཡཏཱིཏི ཨུཔོསཐོ, པཱཏིམོཀྑུདྡེསོ. སམཱདཱནཝསེན ཨདྷིཊྛཱནཝསེན ཝཱ ཨུཔེཙྩ ཨརིཡཝཱསཱདིཨཏྠཾ ཝསིཏབྦཏོ ཨུཔོསཐོ, སཱིལཾ. ཨནསནཱདིཝསེན ཨུཔེཙྩ ཝསིཏབྦཏོ ཨནུཝསིཏབྦཏོ ཨུཔོསཐོ. ཨུཔཝཱསོཏི སམཱདཱནཾ. ཨུཔོསཐཀུལབྷཱུཏཏཱཡ ནཝམཧཏྠིནིཀཱཡཔརིཡཱཔནྣེ ཧཏྠིནཱགེ ཀིཉྩི ཀིརིཡཾ ཨནཔེཀྑིཏྭཱ རཱུལ༹ྷིཝསེན སམཉྙཱམཏྟཾ ཨུཔོསཐོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨུཔོསཐོ ནཱགརཱཛཱཏིཨཱདཱིསུ པཉྙཏྟཱི’’ཏི. དིཝསེ པན ཨུཔོསཐསདྡཔྤཝཏྟི ཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཱ ཨེཝ. སུདྡྷསྶ ཝེ སདཱ ཕགྒཱུཏི ཨེཏྠ པན སུདྡྷསྶཱཏི སབྦསོ ཀིལེསམལཱབྷཱཝེན སུདྡྷསྶ. ཝེཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ཝེཏི ཝཱ བྱཏྟནྟི ཨཏྠོ. སདཱ ཕགྒཱུཏི ནིཙྩཀཱལམྤི ཕགྒུཎནཀྑཏྟམེཝ. ཡསྶ ཧི ཕགྒུཎམཱསེ ཨུཏྟརཕགྒུཎདིཝསེ ཏིཏྠནྷཱནཾ ཀརོནྟསྶ སཾཝཙྪརིཀཔཱཔཔཝཱཧནཾ ཧོཏཱིཏི ལདྡྷི, ཏཾ ཏཏོ ཝིཝེཙེཏུཾ ཨིདཾ བྷགཝཏཱ ཝུཏྟཾ. སུདྡྷསྶུཔོསཐོ སདཱཏི ཡཐཱཝུཏྟསུདྡྷིཡཱ སུདྡྷསྶ ཨུཔོསཐངྒཱནི ཝཏསམཱདཱནཱནི ཙ ཨསམཱདིཡཏོཔི ནིཙྩཾ ཨུཔོསཐོ, ཨུཔོསཐཝཱསོ ཨེཝཱཏི ཨཏྠོ. པཉྩདསནྣཾ ཏིཐཱིནཾ པཱུརཎཝསེན པནྣརསོ.

བཧུསོ, ཨཏིསཡཏོ ཝཱ ཀུམུདཱནི ཨེཏྠ སནྟཱིཏི ཀུམུདཝཏཱི, ཏིསྶཾ ཀུམུདཝཏིཡཱ. ཙཏུནྣཾ མཱསཱནཾ པཱརིཔཱུརིབྷཱུཏཱཏི ཙཱཏུམཱསཱི. སཱ ཨེཝ པཱལི༹ཡཾ ཙཱཏུམཱསིནཱིཏི ཝུཏྟཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཨིདྷ པན ཙཱཏུམཱསིནཱིཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. ཏདཱ ཀཏྟིཀམཱསསྶ པུཎྞཏཱཡ མཱསཔུཎྞཏཱ. ཝསྶཱནསྶ ཨུཏུནོ པུཎྞཏཱཡ ཨུཏུཔུཎྞཏཱ. ཀཏྟིཀམཱསལཀྑིཏསྶ སཾཝཙྪརསྶ པུཎྞཏཱཡ སཾཝཙྪརཔུཎྞཏཱ. ‘‘མཱ’’ ཨིཏི ཙནྡོ ཝུཙྩཏི ཏསྶ གཏིཡཱ དིཝསསྶ མིནིཏབྦཏོ. ཨེཏྠ པུཎྞོཏི ཨེཏིསྶཱ རཏྟིཡཱ སབྦཀལཱཔཱརིཔཱུརིཡཱ པུཎྞོ. ཏདཱ ཧི ཙནྡོ སབྦསོ པརིཔུཎྞོ ཧུཏྭཱ དིསྶཏི. ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཏདཧུཔོསཐེ པནྣརསེ’’ཏི པདཱནི དིཝསཝསེན ཝུཏྟཱནི, ‘‘ཀོམུདིཡཱ’’ཏིཨཱདཱིནི རཏྟིཝསེན.

རཱཛཱམཙྩཔརིཝུཏོཏི རཱཛཀུལསམུདཱགཏེཧི ཨམཙྩེཧི པརིཝུཏོ. ཨཐ ཝཱ ཨནུཡུཏྟཀརཱཛཱུཧི ཙེཝ ཨམཙྩེཧི ཙ པརིཝུཏོ. ཙཏུརུཔཀྐིལེསཱཏི ཨབྦྷཱ མཧིཀཱ དྷཱུམརཛོ རཱཧཱུཏི ཨིམེཧི ཙཏཱུཧི ཨུཔཀྐིལེསེཧི. སནྣིཊྛཱནཾ ཀཏཾ ཨཊྛཀཐཱཡཾ.

པཱིཏིཝཙནནྟི པཱིཏིསམུཊྛཱནཾ ཝཙནཾ. ཡཉྷི ཝཙནཾ པཊིགྒཱཧཀནིརཔེཀྑཾ ཀེཝལཾ ཨུལཱ༹རཱཡ པཱིཏིཡཱ ཝསེན སརསཏོ སཧསཱཝ མུཁཏོ ནིཙྪརཏི, ཏཾ ཨིདྷ ‘‘ཨུདཱན’’ནྟི ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཏེནཱཧ ‘‘ཡཾ པཱིཏིཝཙནཾ ཧདཡཾ གཧེཏུཾ ན སཀྐོཏཱི’’ཏིཨཱདི.

དོསེཧི ཨིཏཱ གཏཱ ཨཔགཏཱཏི དོསིནཱ ཏ-ཀཱརསྶ ན-ཀཱརཾ ཀཏྭཱ ཡཐཱ ‘‘ཀིལེསེ ཛིཏོ ཝིཛིཏཱཝཱིཏི ཛིནོ’’ཏི. ཨནཱིཡ-སདྡོ ཀཏྟུཨཏྠེ ཝེདིཏབྦོཏི ཨཱཧ ‘‘མནཾ རམཡཏཱི’’ཏི ‘‘རམཎཱིཡཱ’’ཏི ཡཐཱ ‘‘ནིཡྻཱནིཀཱ དྷམྨཱ’’ཏི. ཛུཎྷཝསེན རཏྟིཡཱ སུརཱུཔཏཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཝུཏྟདོསཝིམུཏྟཱཡཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཨབྦྷཱདཡོ ཝུཏྟདོསཱ, ཏབྦིགམེནེཝ ཙསྶཱ དསྶནཱིཡཏཱ, ཏེན, ཨུཏུསམྤཏྟིཡཱ ཙ པཱསཱདིཀཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ལཀྑཎཾ བྷཝིཏུཾ ཡུཏྟཱཏི ཨེཏིསྶཱ རཏྟིཡཱ ཡུཏྟོ དིཝསོ མཱསོ ཨུཏུ སཾཝཙྪརོཏི ཨེཝཾ དིཝསམཱསཨུཏུསཾཝཙྪརཱནཾ སལླཀྑཎཾ བྷཝིཏུཾ ཡུཏྟཱ ལཀྑཉྙཱ, ལཀྑཎཱིཡཱཏི ཨཏྠོ.

‘‘ཡཾ ནོ པཡིརུཔཱསཏོ ཙིཏྟཾ པསཱིདེཡྻཱ’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ ‘‘སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ’’ཏི ཨེཏྠ པརམཏྠསམཎོ ཙ པརམཏྠབྲཱཧྨཎོ ཙ ཨདྷིཔྤེཏོ, ན པབྦཛྫཱམཏྟསམཎོ, ན ཛཱཏིམཏྟབྲཱཧྨཎོ ཙཱཏི ཨཱཧ ‘‘སམིཏཔཱཔཏཱཡ སམཎཾ. བཱཧིཏཔཱཔཏཱཡ བྲཱཧྨཎ’’ནྟི. བཧུཝཙནེ ཝཏྟབྦེ ཨེཀཝཙནཾ, ཨེཀཝཙནེ ཝཱ ཝཏྟབྦེ བཧུཝཙནཾ ཝཙནབྱཏཡོ. ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ཨེཀཝཙནཝསེནེཝ བྱཏཡོ དསྶིཏོ. ཨཏྟནི, གརུཊྛཱནིཡེ ཙ ཨེཀསྨིམྤི བཧུཝཙནཔྤཡོགོ ནིརཱུལ༹ྷོཏི. སབྦེནཔཱིཏི ‘‘རམཎཱིཡཱ ཝཏཱ’’ཏིཨཱདིནཱ སབྦེན ཝཙནེན. ཨོབྷཱསནིམིཏྟཀམྨནྟི ཨོབྷཱསབྷཱུཏནིམིཏྟཀམྨཾ པརིབྱཏྟཾ ནིམིཏྟཀརཎནྟི ཨཏྠོ. དེཝདཏྟོ ཙཱཏི. -སདྡོ ཨཏྟཱུཔནཡནེ, ཏེན ཡཐཱ རཱཛཱ ཨཛཱཏསཏྟུ ཨཏྟནོ པིཏུ ཨརིཡསཱཝཀསྶ སཏྠུཨུཔཊྛཱཀསྶ གྷཱཏནེན མཧཱཔརཱདྷོ, ཨེཝཾ བྷགཝཏོ མཧཱཨནཏྠཀརསྶ དེཝདཏྟསྶ ཨཝསྶཡབྷཱཝེན པཱིཏི ཨིམམཏྠཾ ཨུཔནེཏི. ཏསྶ པིཊྛིཚཱཡཱཡཱཏི ཏསྶ ཛཱིཝཀསྶ པིཊྛིཨཔསྶཡེན, ཏཾ པམུཁཾ ཀཏྭཱ ཏཾ ཨཔསྶཱཡཱཏི ཨཏྠོ. ཝིཀྑེཔཔཙྪེདནཏྠནྟི བྷཱཝིནིཡཱ ཨཏྟནོ ཀཐཱཡ ཨུཔྤཛྫནཀཝིཀྑེཔནསྶ པཙྪིནྡནཏྠཾ, ཨནུཔྤཏྟིཨཏྠནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏེནཱཧ ‘‘ཏསྶཾ ཧཱི’’ཏིཨཱདི.

༡༥༡. ‘‘སོ ཀིརཱ’’ཏིཨཱདི པོརཱཎཊྛཀཐཱཡ ཨཱགཏནཡོ. ཨེསེཝ ནཡོ པརཏོ མཀྑལིཔདནིབྦཙནེཔི. ཨུཔསངྐམནྟཱིཏི ཨུཔགཏཱ. ཏདེཝ པབྦཛྫཾ ཨགྒཧེསཱིཏི ཏདེཝ ནགྒརཱུཔཾ པབྦཛྫཾ ཀཏྭཱ གཎྷི.

པབྦཛིཏསམཱུཧསངྑཱཏོ སངྒྷོཏི པབྦཛིཏསམཱུཧཏཱམཏྟེན སངྒྷོ, ན ནིཡྻཱནིཀདིཊྛིསུཝིསུདྡྷསཱིལསཱམཉྙཝསེན སཾཧཏཏྟཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཨསྶ སཏྠུཔཊིཉྙསྶ པརིཝཱརབྷཱུཏོ ཨཏྠི. སྭེཝཱཏི པབྦཛིཏསམཱུཧསངྑཱཏོཝ. ཀེཙི པན ‘‘པབྦཛིཏསམཱུཧཝསེན སངྒྷཱི, གཧཊྛསམཱུཧཝསེན གཎཱི’’ཏི ཝདནྟི, ཏཾ ཏེསཾ མཏིམཏྟཾ གཎེ ཨེཝ ལོཀེ སངྒྷ-སདྡསྶ ནིརཱུལ༹ྷཏྟཱ. ཨཱཙཱརསིཀྑཱཔནཝསེནཱཏི ཨཙེལཀ ཝཏཙརིཡཱདིཨཱཙཱརསིཀྑཱཔནཝསེན. པཱཀཊོཏི སངྒྷཱིཨཱདིབྷཱཝེན པཀཱསིཏོ. ‘‘ཨཔྤིཙྪོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཏྠ ལབྦྷམཱནཾ ཨཔྤིཙྪཏྟཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཔྤིཙྪཏཱཡ ཝཏྠམྤི ན ནིཝཱསེཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ན ཧི ཏསྨིཾ སཱསནིཀེ ཝིཡ སནྟགུཎནིགཱུཧཎལཀྑཎཱ ཨཔྤིཙྪཏཱ ལབྦྷཏཱིཏི. ཡསོཏི ཀིཏྟིསདྡོ. ‘‘ཏརནྟི ཨེཏེན སཾསཱརོགྷ’’ནྟི ཨེཝཾ སམྨཏཏྟཱ ཏིཏྠཾ ཝུཙྩཏི ལདྡྷཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཏིཏྠཀརོཏི ལདྡྷིཀརོ’’ཏི. སཱདྷུསམྨཏོཏི ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྨཏོ, ན སཱདྷཱུཧི སམྨཏོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཡཾ སཱདྷཱུ’’ཏིཨཱདི. ‘‘ཨིམཱནི མེ ཝཏསམཱདཱནཱནི ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ སུཙིཎཱནཱི’’ཏི པབྦཛིཏཏོ པཊྛཱཡ ཨཏིཀྐནྟཱ བཧཱུ རཏྟིཡོ ཛཱནཱཏཱིཏི རཏྟཉྙཱུ. ཏཱ པནསྶ རཏྟིཡོ ཙིརཀཱལབྷཱུཏཱཏི ཀཏྭཱ ཙིརཾ པབྦཛིཏསྶ ཨསྶཱཏི ཙིརཔབྦཛིཏོ. ཏཏྠ ཙིརཔབྦཛིཏཏཱགཧཎེན བུདྡྷིསཱིལཏཾ དསྶེཏི, རཏྟཉྙུཏཱགཧཎེན ཏཏྠ སམྤཛཱནཏཾ. ཨདྡྷཱནནྟི དཱིགྷཀཱལཾ. ཀིཏྟཀོ པན སོཏི ཨཱཧ ‘‘དྭེ ཏཡོ རཱཛཔརིཝཊྚེ’’ཏི, དྭིནྣཾ ཏིཎྞཾ རཱཛཱུནཾ རཛྫཾ ཨནུསཱསནཔཊིཔཱཊིཡོཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨདྡྷགཏོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཀཏཾ ཝཡོགཧཎཾ ཨོསཱནཝཡཱཔེཀྑནྟི ཨཱཧ ‘‘པཙྪིམཝཡཾ ཨནུཔྤཏྟོ’’ཏི. ཨུབྷཡནྟི ‘‘ཨདྡྷགཏོ, ཝཡོཨནུཔྤཏྟོ’’ཏི པདདྭཡཾ.

པུབྦེ པིཏརཱ སདྡྷིཾ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ དེསནཱཡ སུཏཔུབྦཏཾ སནྡྷཱཡཱཧ ‘‘ཛྷཱནཱབྷིཉྙཱདི…པེ… སོཏུཀཱམོ’’ཏི. དསྶནེནཱཏི ན དསྶནམཏྟཾ, དིསྭཱ པན ཏེན སདྡྷིཾ ཨཱལཱཔསལླཱཔཾ ཀཏྭཱ ཏཏོ ཨཀིརིཡཝཱདཾ སུཏྭཱ ཏེསཾ ཨནཏྟམནོ ཨཧོསི. གུཎཀཐཱཡཱཏི ཨབྷཱུཏགུཎཀཐཱཡ. ཏེནཱཧ ‘‘སུཊྛུཏརཾ ཨནཏྟམནོ ཧུཏྭཱ’’ཏི. ཡདི ཨནཏྟམནོ, ཀསྨཱ ཏུཎྷཱི ཨཧོསཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨནཏྟམནོ སམཱནོཔཱི’’ཏིཨཱདི.

༡༥༢. གོསཱལཱཡཱཏི ཨེཝཾ ནཱམཀེ གཱམེ. ཝསྶཱནཀཱལེ གུནྣཾ ཏིཊྛནསཱལཱཏི ཨེཀེ.

༡༥༣. པཊིཀིཊྛཏརནྟི ནིཧཱིནཏརཾ. ཏནྟཱཝུཏཱནཱིཏི ཏནྟེ པསཱརེཏྭཱ ཝཱིཏཱནི. ‘‘སཱིཏེ སཱིཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཚཧཱཀཱརེཧི ཏསྶ ནིཧཱིནསྶ ནིཧཱིནཏརཏཾ དསྶེཏི.

༡༥༤. ཝཙྩཾ ཀཏྭཱཔཱིཏི པི-སདྡེན བྷོཛནཾ བྷུཉྫིཏྭཱཔི ཀེནཙི ཨསུཙིནཱ མཀྑིཏོ པཱིཏི ཨིམམཏྠཾ སམྤིཎྜེཏི. ཝཱལིཀཐཱུཔཾ ཀཏྭཱཏི ཝཏྟཝསེན ཝཱལིཀཱཡ ཐཱུཔཾ ཀཏྭཱ.

༡༥༦. པལིབུདྡྷནཀིལེསོཏི སཾསཱརེ པལིབུདྡྷནཀིཙྩོ རཱགཱདིཀིལེསོ ཁེཏྟཝཏྠུཔུཏྟདཱརཱདིཝིསཡོ.

ཀོམཱརབྷཙྩཛཱིཝཀཀཐཱཝཎྞནཱ

༡༥༧. ན ཡཐཱདྷིཔྤཱཡཾ ཝཏྟཏཱིཏི ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨནཏྠོ ཝཏ མེ’’ཏི. ཛཱིཝཀསྶ ཏུཎྷཱིབྷཱཝོ མམ ཨདྷིཔྤཱཡསྶ མདྡནསདིསོ, ཏསྨཱ ཏཾ པུཙྪིཏྭཱ ཀཐཱཔནེན མམ ཨདྷིཔྤཱཡོ པཱུརེཏབྦོཏི ཨཡམེཏྠ རཉྙོ ཨཛ྄ཛྷཱསཡོཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཧཏྠིམྷི ནུ ཁོ པནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཀིཾ ཏུཎྷཱིཏི ཀིཾ ཀཱརཎཱ ཏུཎྷཱི, ཀིཾ ཏཾ ཀཱརཎཾ, ཡེན ཏུཝཾ ཏུཎྷཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏེནཱཧ ‘‘ཀེན ཀཱརཎེན ཏུཎྷཱི’’ཏི.

ཀཱམཾ སབྦཱཔི ཏཐཱགཏསྶ པཊིཔཏྟི ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཱ ཨཙྪརིཡཨབྦྷུཏརཱུཔཱ ཙ, ཏཐཱཔི གབྦྷོཀྐནྟི- ཨབྷིཛཱཏིཨབྷིནིཀྑམནཨབྷིསམྦོདྷིདྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟན- ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡདེཝོརོཧཎཱནི སདེཝཀེ ལོཀེ ཨཏིཝིཡ སུཔཱཀཊཱནི, ན སཀྐཱ ཀེནཙི པཊིབཱཧིཏུནྟི ཏཱནིཡེཝེཏྠ ཨུདྡྷཊཱནི. ཨིཏྠམྦྷཱུཏཱཁྱཱནཏྠེཏི ཨིཏྠཾ ཨེཝཾ པཀཱརོ བྷཱུཏོ ཛཱཏོཏི ཨེཝཾ ཀཐནཏྠེ. ཨུཔཡོགཝཙནནྟི. ‘‘ཨབྦྷུགྒཏོ’’ཏི ཨེཏྠ ཨབྷཱིཏི ཨུཔསགྒོ ཨིཏྠམྦྷཱུཏཱཁྱཱནཏྠཛོཏཀོ, ཏེན ཡོགཏོ ‘‘ཏཾ ཁོ པན བྷགཝནྟ’’ནྟི ཨིདཾ སཱམིཨཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ, ཏེནཱཧ ‘‘ཏསྶ ཁོ པན བྷགཝཏོཏི ཨཏྠོ’’ཏི. ཀལྱཱཎགུཎསམནྣཱགཏོཏི ཀལྱཱཎེཧི གུཎེཧི ཡུཏྟོ, ཏཾ ནིསྶིཏོ ཏབྦིསཡཏཱཡཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. སེཊྛོཏི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཀིཏྟེཏབྦཏོ ཀིཏྟི, སཱ ཨེཝ སདྡནཱིཡཏོ སདྡོཏི ཨཱཧ ‘‘ཀིཏྟིསདྡོཏི ཀིཏྟིཡེཝཱ’’ཏི. ཨབྷིཏྠཝནཝསེན པཝཏྟོ སདྡོ ཐུཏིགྷོསོ. ཨནཉྙསཱདྷཱརཎགུཎེ ཨཱརབྦྷ པཝཏྟཏྟཱ སདེཝཀཾ ལོཀཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཨུགྒཏོ.

སོ བྷགཝཱཏི ཡོ སོ སམཏིཾ སཔཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ སབྦཀིལེསེ བྷཉྫིཏྭཱ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ དེཝཱནཾ ཨཏིདེཝོ སཀྐཱནཾ ཨཏིསཀྐོ བྲཧྨཱནཾ ཨཏིབྲཧྨཱ ལོཀནཱཐོ བྷཱགྱཝནྟཏཱདཱིཧི ཀཱརཎེཧི སདེཝཀེ ལོཀེ ‘‘བྷགཝཱ’’ཏི སབྦཏྠ པཏྠཊཀིཏྟིསདྡོ, སོ བྷགཝཱ. ‘‘བྷགཝཱ’’ཏི ཙ ཨིདཾ སཏྠུ ནཱམཀིཏྟནཾ. ཏེནཱཧ ཨཱཡསྨཱ དྷམྨསེནཱཔཏི ‘‘བྷགཝཱཏི ནེཏཾ ནཱམཾ མཱཏརཱ ཀཏ’’ནྟིཨཱདི (མཧཱནི. ༨༤). པརཏོ པན བྷགཝཱཏི གུཎཀིཏྟནཾ.

ཡཐཱ ཀམྨཊྛཱནིཀེན ‘‘ཨརཧ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ནཝཊྛཱནེསུ པཙྩེཀཾ ཨིཏི-སདྡཾ ཡོཛེཏྭཱ བུདྡྷགུཎཱ ཨནུསྶརཱིཡནྟི, ཨེཝཾ བུདྡྷགུཎསངྐིཏྟཀེནཱཔཱིཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཨིཏིཔི ཨརཧཾ, ཨིཏིཔི སམྨཱསམྦུདྡྷོ…པེ… ཨིཏིཔི བྷགཝཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཨིཏིཔེཏཾ ཨབྷཱུཏཾ, ཨིཏིཔེཏཾ ཨཏཙྪ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༥) ཝིཡ ཨིདྷ ཨིཏི-སདྡོ ཨཱསནྣཔཙྩཀྑཀརཎཏྠོ, པི-སདྡོ སམྤིཎྜནཏྠོ, ཏེན ཙ ཏེསཾ གུཎཱནཾ བཧུབྷཱཝོ དཱིཔིཏོ. ཏཱནི ཙ སངྐིཏྟེནྟེན ཝིཉྙུནཱ ཙིཏྟསྶ སམྨུཁཱིབྷཱུཏཱནེཝ ཀཏྭཱ སངྐིཏྟེཏབྦཱནཱིཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཨིམིནཱ ཙ ཨིམིནཱ ཙ ཀཱརཎེནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨེཝཉྷི ནིརཱུཔེཏྭཱ ཀིཏྟེནྟེ ཡསྶ སངྐིཏྟེཏི, ཏསྶ བྷགཝཏི ཨཏིཝིཡ ཨབྷིཔྤསཱདོ ཧོཏི. ཨཱརཀཏྟཱཏི སུཝིདཱུརཏྟཱ. ཨརཱིནནྟི ཀིལེསཱརཱིནཾ. ཨརཱནནྟི སཾསཱརཙཀྐསྶ ཨརཱནཾ. ཧཏཏྟཱཏི ཝིཧཏཏྟཱ. པཙྩཡཱདཱིནནྟི ཙཱིཝརཱདིཔཙྩཡཱནཉྩེཝ པཱུཛཱཝིསེསཱནཉྩ. ཏཏོཏི ཝིསུདྡྷིམགྒཏོ. ཡཐཱ ཙ ཝིསུདྡྷིམགྒཏོ, ཨེཝཾ ཏཾསཾཝཎྞནཏོཔི ནེསཾ ཝིཏྠཱརོ གཧེཏབྦོ.

ཡསྨཱ ཛཱིཝཀོ བཧུསོ སཏྠུསནྟིཀེ བུདྡྷགུཎེ སུཏྭཱ ཋིཏོ, དིཊྛསཙྩཏཱཡ ཙ སཏྠུསཱསནེ ཝིགཏཀཐཾཀཐོ ཝེསཱརཛྫཔྤཏྟོ, ཏསྨཱ ཨཱཧ ‘‘ཛཱིཝཀོ པནཱ’’ཏིཨཱདི. པཉྩཝཎྞཱཡཱཏི ཁུདྡིཀཱདིཝསེན པཉྩཔྤཀཱརཱཡ. ནིརནྟརཾ ཕུཊཾ ཨཧོསི ཀཏཱདྷིཀཱརབྷཱཝཏོ. ཀམྨནྟརཱཡཝསེན ཧིསྶ རཉྙོ གུཎསརཱིརཾ ཁཏུཔཧཏཾ ཨཧོསི.

༡༥༨. ‘‘ཨུཏྟམ’’ནྟི ཝཏྭཱ ན ཀེཝལཾ སེཊྛབྷཱཝོ ཨེཝེཏྠ ཀཱརཎཾ, ཨཐ ཁོ ཨཔྤསདྡཏཱཔི ཀཱརཎནྟི དསྶེཏུཾ ‘‘ཨསྶཡཱནརཐཡཱནཱནཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཧཏྠིཡཱནེསུ ནིབྦིསེཝནམེཝ གཎྷནྟོ ཧཏྠིནིཡོཝ ཀཔྤཱཔེསི. རཉྙོ ཨཱསངྐཱནིཝཏྟནཏྠཾ ཨཱསནྣཙཱརཱིབྷཱཝེན ཏཏྠ ཨིཏྠིཡོཝ ནིསཛྫཱཔིཏཱ. རཉྙོ པརེསཾ དུརུཔསངྐམནབྷཱཝདསྶནཏྠཾ ཏཱ པུརིསཝེསཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ ཨཱཝུདྷཧཏྠཱ ཀཱརིཏཱ. པཊིཝེདེསཱིཏི ཉཱཔེསི. ཏདེཝཱཏི གམནཾ, ཨགམནམེཝ ཝཱ.

༡༥༩. མཧཉྩཱཏི ཀརཎཏྠེ པཙྩཏྟཝཙནནྟི ཨཱཧ ‘‘མཧཏཱཙཱ’’ཏི. མཧཙྩཱཏི མཧཏིཡཱ, ལིངྒཝིཔལླཱསཝསེན ཝུཏྟཾ, མཧནྟེནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏེནཱཧ ‘‘རཱཛཱནུབྷཱཝེནཱ’’ཏི ‘‘དྭིནྣཾ མཧཱརཊྛཱནཾ ཨིསྶརིཡསིརཱི’’ཏི ཨངྒམགདྷརཊྛཱནཾ ཨཱདྷིཔཙྩམཱཧ. ཨཱསཏྟཁགྒཱནཱིཏི ཨཾསེ ཨོལམྦནཝསེན སནྣདྡྷཨསཱིནི. ཀུལབྷོགཨིསྶརིཡཱདིཝསེན མཧཏཱི མཏྟཱ ཨེཏེསནྟི མཧཱམཏྟཱ, མཧཱནུབྷཱཝཱ རཱཛཔུརིསཱ. ཝིཛྫཱདྷརཏརུཎཱ ཝིཡཱཏི ཝིཛྫཱདྷརཀུམཱརཱ ཝིཡ. རཊྛིཡཔུཏྟཱཏི བྷོཛཔུཏྟཱ. ཧཏྠིགྷཊཱཏི ཧཏྠིསམཱུཧཱ. ཨཉྙམཉྙསངྒྷཊྚནཱཏི ཨཝིཙྪེདཝསེན གམནེན ཨཉྙམཉྙསམྦནྡྷཱ.

ཙིཏྟུཏྲཱསོ སཡཾ བྷཱཡནཊྛེན བྷཡཾ ཡཐཱ ཏཐཱ བྷཱཡཏཱིཏི ཀཏྭཱ. ཉཱཎཾ བྷཱཡིཏབྦེ ཨེཝ ཝཏྠུསྨིཾ བྷཡཏོ ཨུཔཊྛིཏེ ‘‘བྷཱཡིཏབྦམིད’’ནྟི བྷཡཏོ ཏཱིརཎཏོ བྷཡཾ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘བྷཡཏུཔཊྛཱནཉཱཎཾ པན བྷཱཡཏི ནབྷཱཡཏཱིཏི? ན བྷཱཡཏི. ཏཉྷི ཨཏཱིཏཱ སངྑཱརཱ ནིརུདྡྷཱ, པཙྩུཔྤནྣཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི, ཨནཱགཏཱ ནིརུཛ྄ཛྷིསྶནྟཱིཏི ཏཱིརཎམཏྟམེཝ ཧོཏཱི’’ཏི (ཝིསུདྡྷི. ༢.༧༥༡). ཨཱརམྨཎཾ བྷཱཡཏི ཨེཏསྨཱཏི བྷཡཾ. ཨོཏཔྤཾ པཱཔཏོ བྷཱཡཏི ཨེཏེནཱཏི བྷཡཾ. བྷཡཱནཀནྟི བྷཱཡནཱཀཱརོ. བྷཡནྟི ཉཱཎབྷཡཾ. སཾཝེགནྟི སཧོཏྟཔྤཉཱཎཾ སནྟཱསནྟི སབྦསོ ཨུབྦིཛྫནཾ. བྷཱཡིཏབྦཊྛེན བྷཡཾ བྷཱིམབྷཱཝེན བྷེརཝནྟི བྷཡབྷེརཝཾ, བྷཱིཏབྦཝཏྠུ. ཏེནཱཧ ‘‘ཨཱགཙྪཏཱི’’ཏི.

བྷཱིརུཾ པསཾསནྟཱིཏི པཱཔཏོ བྷཱཡནཏོ ཨུཏྟསནཏོ བྷཱིརུཾ པསཾསནྟི པཎྜིཏཱ. ན ཧི ཏཏྠ སཱུརནྟི ཏསྨིཾ པཱཔཀརཎེ སཱུརཾ པགབྦྷདྷཾསིནཾ ན ཧི པསཾསནྟི. ཏེནཱཧ ‘‘བྷཡཱ ཧི སནྟོ ན ཀརོནྟི པཱཔ’’ནྟི. ཏཏྠ བྷཡཱཏི པཱཔུཏྲཱསཏོ, ཨོཏྟཔྤཧེཏཱུཏི ཨཏྠོ. སརཱིརཙལནནྟི བྷཡཝསེནསརཱིརསཾཀམྤོ. ཨེཀེཏི ཨུཏྟརཝིཧཱརཝཱསིནོ. ‘‘རཱཛགཧེ’’ཏིཨཱདི ཏེསཾ ཨདྷིཔྤཱཡཝིཝརཎཾ. ཀཱམཾ ཝཡཏུལྱོ ‘‘ཝཡསྶོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, རཱུལ༹ྷིརེསོ, ཡོ ཀོཙི པན སཧཱཡོ ཝཡསྶོ, ཏསྨཱ ཝཡསྶཱབྷིལཱཔོཏི སཧཱཡཱབྷིལཱཔོ. ན ཝིཔྤལམྦྷེསཱིཏི ན ཝིསཾཝཱདེསི. ཝིནསྶེཡྻཱཏི ཙིཏྟཝིགྷཱཏེན ཝིཧཉྙེཡྻ.

སཱམཉྙཕལཔུཙྪཱཝཎྞནཱ

༡༦༠. བྷགཝཏོ ཏེཛོཏི བུདྡྷཱནུབྷཱཝོ. རཉྙོ སརཱིརཾ ཕརི ཡཐཱ ཏཾ སོཎདཎྜསྶ བྲཱཧྨཎསྶ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ གཙྪནྟསྶ ཨནྟོཝནསཎྜགཏསྶ. ཨེཀེཏི ཨུཏྟརཝིཧཱརཝཱསིནོ.

༡༦༡. ཡེན, ཏེནཱཏི ཙ བྷུམྨཏྠེ ཀརཎཝཙནནྟི ཨཱཧ ‘‘ཡཏྠ བྷགཝཱ, ཏཏྠ གཏོ’’ཏི. ཏདཱ ཏསྨིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེ ཏུཎྷཱིབྷཱཝསྶ ཨནཝསེསཏོ བྱཱཔིབྷཱཝཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཾ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏ’’ནྟི ཝུཏྟནྟི ཨཱཧ ‘‘ཡཏོ ཡཏོ…པེ… མེཝཱཏི ཨཏྠོ’’ཏི. ཧཏྠསྶ ཀུཀཏཏྟཱ ཨསཾཡམོ ཨསམྤཛཉྙཀིརིཡཱ ཧཏྠཀུཀྐུཙྩནྟི ཝེདིཏབྦོ. ཝཱ-སདྡོ ཨཝུཏྟཝིཀཔྤཏྠོ, ཏེན ཏདཉྙོ ཨསཾཡམབྷཱཝོ ཝིབྷཱཝིཏོཏི དཊྛབྦཾ. ཏཏྠ པན ཙཀྑུཨསཾཡམོ སབྦཔཋམོ, དུནྣིཝཱརོ ཙཱཏི ཏདབྷཱཝཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སབྦཱལངྐཱརཔཊིམཎྜིཏ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཀཱཡིཀཝཱཙསིཀེན ཨུཔསམེན ལདྡྷེན ཨིཏརོཔི ཨནུམཱནཏོ ལདྡྷོ ཨེཝ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘མཱནསིཀེན ཙཱ’’ཏི. ཨུཔསམནྟི སཾཡམཾ, ཨཱཙཱརསམྤཏྟིནྟི ཨཏྠོ. པཉྩཔརིཝཊྚེཏི པཉྩཔུརིསཔརིཝཊྚེ. པཉྩཧཱཀཱརེཧཱིཏི ‘‘ཨིཊྛཱནིཊྛེ ཏཱདཱི’’ཏི (མཧཱནི. ༣༨, ༡༩༢) ཨེཝཾ ཨཱདིནཱ ཨཱགཏེཧི, པཉྩཝིདྷཨརིཡིདྡྷིསིདྡྷེཧི ཙ པཉྩཧི པཀཱརེཧི. ཏཱདིལཀྑཎེཏི ཏཱདིབྷཱཝེ.

༡༦༢. ན མེ པཉྷཝིསྶཛྫནེ བྷཱརོ ཨཏྠཱིཏི སཏྠུ སབྦཏྠ ཨཔྤཊིཧཏཉཱཎཙཱརཏཱདསྶནཾ. ཡདཱཀངྑསཱིཏི ན ཝདནྟི, ཀཐཾ པན ཝདནྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘སུཏྭཱ ཝེདིསྶཱམཱ’’ཏི པདེསཉཱཎེ ཋིཏཏྟཱ. བུདྡྷཱ པན སབྦཉྙུཔཝཱརཎཾ པཝཱརེནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ. ‘‘ཡཀྑནརིནྡདེཝསམཎབྲཱཧྨཎཔརིབྦཱཛཀཱན’’ནྟི ཨིདཾ ‘‘པུཙྪཱཝུསོ ཡདཱཀངྑསཱི’’ཏིཨཱདཱིནི (སཾ. ནི. ༡.༢༣༧, ༢༤༦; སུ. ནི. ཨཱལ༹ཝཀསུཏྟེ) སུཏྟཔདཱནི པུཙྪནྟཱནཾ ཡེསཾ པུགྒལཱནཾ ཝསེན ཨཱགཏཱནི, ཏཾ དསྶནཏྠཾ. ‘‘པུཙྪཱཝུསོ ཡདཱཀངྑསཱི’’ཏི ཨིདཾ ཨཱལ༹ཝཀསྶ ཡཀྑསྶ ཨོཀཱསཀརཎཾ, སེསཱནི ནརིནྡཱདཱིནཾ. མནསིཙྪསཱིཏི མནསཱ ཨིཙྪསི. པུཙྪཝ྄ཧོ, ཡཾ ཀིཉྩི མནསིཙྪཐཱཏི བཱཝརིསྶ སཾསཡཾ མནསཱ པུཙྪཝ྄ཧོ. ཏུམྷཱཀཾ པན སབྦེསཾ ཡཾ ཀིཉྩི སབྦསཾསཡཾ མནསཱ, ཨཉྙཐཱ ཙ, ཡཐཱ ཨིཙྪཐ, ཏཐཱ པུཙྪཝ྄ཧོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

སཱདྷུརཱུཔཱཏི སཱདྷུསབྷཱཝཱ. དྷམྨོཏི པཝེཎཱིདྷམྨོ. ཝུདྡྷནྟི སཱིལཱདཱིཧི བུདྡྷིཔྤཏྟཾ, གརུནྟི ཨཏྠོ. ཨེས བྷཱརོཏི ཨེས སཾསཡཱུཔཙྪེདནསངྑཱཏོ བྷཱརོ, ཨཱགཏོ བྷཱརོ ཨཝསྶཾ ཨཱཝཧིཏབྦོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཉཏྭཱ སཡནྟི པརཱུཔདེསེན ཝིནཱ སཡམེཝ ཉཏྭཱ.

སུཙིརཏེནཱཏི ཨེཝཾ ནཱམཀེན བྲཱཧྨཎེན. ཏགྒྷཱཏི ཨེཀཾསེན. ཡཐཱཔི ཀུསལོ ཏཐཱཏི ཡཐཱ སབྦདྷམྨཀུསལོ སབྦཝིདཱུ ཛཱནཱཏི ཀཐེཏི, ཏཐཱ ཨཧམཀྑིསྶཾ. རཱཛཱ ཙ ཁོ ཏཾ ཡདི ཀཱཧཏི ཝཱ ན ཝཱཏི ཡོ ཏཾ ཨིདྷ པུཙྪིཏུཾ པེསེསི, སོ རཱཛཱནཾ ཏཡཱ པུཙྪིཏཾ ཀརོཏུ ཝཱ མཱ ཝཱ, ཨཧཾ པན ཏེ ཨཀྑིསྶཾ ཨཀྑིསྶཱམི, ཨཱཙིཀྑིསྶཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༦༣. སིཔྤནཊྛེན སིཀྑིཏབྦཏཱཡ ཙ སིཔྤམེཝ སིཔྤཱཡཏནཾ ཛཱིཝིཀཱཡ ཀཱརཎབྷཱཝཏོ. སེཡྻཐིདནྟི ནིཔཱཏོ, ཏསྶ ཏེ ཀཏམེཏི ཨཏྠོ. པུཐུ སིཔྤཱཡཏནཱནཱིཏི ཧི སཱདྷཱརཎཏོ སིཔྤཱནི ཨུདྡིསིཏྭཱ ཨུཔརི ཏཾཏཾསིཔྤཱུཔཛཱིཝིནོ ནིདྡིཊྛཱ པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཀཐཱཡ པཔཉྩཾ པརིཧརིཏུཾ. ཨཉྙཐཱ ཡཐཱདྷིཔྤེཏཱནི ཏཱཝ སིཔྤཱཡཏནཱནི དསྶེཏྭཱ པུན ཏཾཏཾསིཔྤཱུཔཛཱིཝཱིསུ དསྶིཡམཱནེསུ པཔཉྩོ སིཡཱཏི. ཏེནཱཧ ‘‘ཧཏྠཱརོཧཱ’’ཏིཨཱདི.

ཧཏྠིཾ ཨཱརོཧནྟི, ཨཱརོཧཱཔཡནྟི ཙཱཏི ཧཏྠཱརོཧཱ. ཡེཧི པཡོགེཧི པུརིསོ ཧཏྠིནོ ཨཱརོཧནཡོགྒོ ཧོཏི, ཧཏྠིསྶ ཏཾ པཡོགཾ ཝིདྷཱཡཏཾ སབྦེསཾ པེཏེསཾ གཧཎཾ. ཏེནཱཧ ‘‘སབྦེཔཱི’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཧཏྠཱཙརིཡཱ ནཱམ ཡེ ཧཏྠིནོ ཧཏྠཱརོཧཀཱནཉྩ སིཀྑཔཀཱ. ཧཏྠིཝེཛྫཱ ནཱམ ཧཏྠིབྷིསཀྐཱ. ཧཏྠིམེཎྜཱ ནཱམ ཧཏྠཱིནཾ པཱདརཀྑཀཱ. ཨཱདི-སདྡེན ཧཏྠཱིནཾ ཡཝསདཱཡཀཱདིཀེ སངྒཎྷཱཏི. ཨསྶཱརོཧཱ རཐིཀཱཏི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. རཐེ ནིཡུཏྟཱ རཐིཀཱ. རཐརཀྑཱ ནཱམ རཐསྶ ཨཱཎིརཀྑཀཱ. དྷནུཾ གཎྷནྟི, གཎྷཱཔེནྟི ཙཱཏི དྷནུགྒཧཱ, ཨིསྶཱསཱ དྷནུསིཔྤསྶ སིཀྑཱཔཀཱ ཙ. ཏེནཱཧ ‘‘དྷནུཨཱཙརིཡཱ ཨིསྶཱསཱ’’ཏི. ཙེལེན ཙེལཔཊཱཀཱཡ ཡུདྡྷེ ཨཀནྟི གཙྪནྟཱིཏི ཙེལཀཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཡེ ཡུདྡྷེ ཛཡདྷཛཾ གཧེཏྭཱ པུརཏོ གཙྪནྟཱི’’ཏི. ཡཐཱ ཏཐཱ ཋིཏེ སེནིཀེ བྱཱུཧཀརཎཝསེན ཏཏོ ཙལཡནྟི ཨུཙྩཱལེནྟཱིཏི ཙལཀཱ. སཀུཎགྒྷིཨཱདཡོ ཝིཡ མཾསཔིཎྜཾ པརསེནཱསམཱུཧཾ སཱཧསིཀམཧཱཡོདྷཏཱཡ ཚེཏྭཱ ཚེཏྭཱ དཡནྟི ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཨུཔྤཏིཏྭཱ གཙྪནྟཱིཏི པིཎྜདཱཡཀཱ. དུཏིཡཝིཀཔྤེ པིཎྜེ དཡནྟི ཛནསམྨདྡེ ཨུཔྤཏནྟཱ ཝིཡ གཙྪནྟཱིཏི པིཎྜདཱཡཀཱཏི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨུགྒཏུགྒཏཱཏི ཐཱམཛཝཔརཀྐམཱདིཝསེན ཨཏིཝིཡ ཨུགྒཏཱ ཨུགྒཱཏི ཨཏྠོ. པཀྑནྡནྟཱིཏི ཨཏྟནོ ཝཱིརསཱུརབྷཱཝེན ཨསཛྫམཱནཱ པརསེནཾ ཨནུཔཝིསནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཐཱམཛཝབལཔརཀྐམཱདིསམྤཏྟིཡཱ མཧཱནཱགཱ ཝིཡ མཧཱནཱགཱ. ཨེཀནྟསཱུརཱཏི ཨེཀཱཀིསཱུརཱ ཨཏྟནོ སཱུརབྷཱཝེནེཝ ཨེཀཱཀིནོ ཧུཏྭཱ ཡུཛ྄ཛྷནཀཱ. སཛཱལིཀཱཏི སཝམྨིཀཱ. སརཔརིཏྟཱཎཙམྨནྟི ཙམྨཔརིསིབྦིཏཾ ཁེཊཀཾ, ཙམྨམཡཾ ཝཱ ཕལཀཾ. གྷརདཱསཡོདྷཱཏི ཨནྟོཛཱཏཡོདྷཱ.

ཨཱལཱ༹རཾ ཝུཙྩཏི མཧཱནསཾ, ཏཏྠ ནིཡུཏྟཱཏི ཨཱལཱ༹རིཀཱ, བྷཏྟཀཱརཱ. པཱུཝིཀཱཏི པཱུཝསམྤཱདཀཱ, ཡེ པཱུཝམེཝ ནཱནཔྤཀཱརཏོ སམྤཱདེཏྭཱ ཝིཀྐིཎནྟཱ ཛཱིཝནྟི. ཀེསནཁལིཁནཱདིཝསེན མནུསྶཱནཾ ཨལངྐཱརཝིདྷིཾ ཀཔྤེནྟི སཾཝིདཧནྟཱིཏི ཀཔྤཀཱ. ནྷཱཔཀཱཏི ཙུཎྞཝིལེཔནཱདཱིཧི མལཧརཎཝཎྞསམྤཱདནཝིདྷིནཱ ནྷཱཔེནྟཱིཏི ནྷཱཔཀཱ. ནཝནྟཱདིཝིདྷིནཱ པཝཏྟོ གཎནགནྠོ ཨནྟརཱ ཚིདྡཱབྷཱཝེན ཨཙྪིདྡཀོཏི ཝུཙྩཏི, ཏཾ གཎནཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཛཱིཝནྟཱ ཨཙྪིདྡཀཔཱཋཀཱ. ཧཏྠེན ཨདྷིཔྤཱཡཝིཉྙཱཔནཾ ཧཏྠམུདྡཱ ཧཏྠ-སདྡོ ཙེཏྠ ཏདེཀདེསེསུ ཨངྒུལཱིསུ དཊྛབྦོ. ‘‘ན བྷུཉྫམཱནོ སབྦཾ ཧཏྠཾ མུཁེ པཀྑིཔིསྶཱམཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ, ཏསྨཱ ཨངྒུལིསངྐོཙནཱདིནཱ གཎནཱ ཧཏྠམུདྡཱཡ གཎནཱ. ཙིཏྟཀཱརཱདཱིནཱིཏི. ཨཱདི-སདྡེན བྷམཀཱརཀོཊྚཀལེཁཀ ཝིལཱིཝཀཱརཱདཱིནཾ སངྒཧོ དཊྛབྦོ. དིཊྛེཝ དྷམྨེཏི ཨིམསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ. སནྡིཊྛིཀམེཝཱཏི ཨསམྤརཱཡིཀཏཱཡ སཱམཾ དཊྛབྦཾ, སཡཾ ཨནུབྷཝིཏབྦཾ ཨཏྟཔཙྩཀྑཾ དིཊྛདྷམྨིཀནྟི ཨཏྠོ. སུཁིཏནྟི སུཁཔྤཏྟཾ. ཨུཔརཱིཏི དེཝལོཀེ. སོ ཧི མནུསྶལོཀཏོ ཨུཔརིམོ. ཀམྨསྶ ཀཏཏྟཱ ནིབྦཏྟནཏོ ཏསྶ ཕལཾ ཏསྶ ཨགྒིསིཁཱ ཝིཡ ཧོཏི, ཏཉྩ ཨུདྡྷཾ དེཝལོཀེཏི ཨཱཧ ‘‘ཨུདྡྷཾ ཨགྒཾ ཨསྶཱ ཨཏྠཱིཏི ཨུདྡྷགྒིཀཱ’’ཏི. སགྒཾ ཨརཧཏཱིཏི ཨཏྟནོ ཕལབྷཱུཏཾ སགྒཾ ཨརཧཏི, ཏཏྠ སཱ ནིབྦཏྟནཱརཧོཏི ཨཏྠོ. སུཁཝིཔཱཀཱཏི ཨིཊྛཝིཔཱཀཝིཔཙྩནཱིཀཱ. སུཊྛུ ཨགྒེཏི ཨཏིཝིཡ ཨུཏྟམེ ཨུལཱ༹རེ. དཀྑནྟི ཝཌྜྷནྟི ཨེཏཱཡཱཏི དཀྑིཎཱ, པརིཙྩཱགམཡཾ པུཉྙནྟི ཨཱཧ ‘‘དཀྑིཎཾ དཱན’’ནྟི.

མགྒོ སཱམཉྙཾ སམིཏཔཱཔསམཎབྷཱཝོཏི ཀཏྭཱ. ཡསྨཱ ཨཡཾ རཱཛཱ པབྦཛིཏཱནཾ དཱསཀསྶཀཱདཱིནཾ ལོཀཏོ ཨབྷིཝཱདནཱདིལཱབྷོ སནྡིཊྛིཀཾ སཱམཉྙཕལནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ ཀོཙི སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཨཱིདིསམཏྠཾ ཛཱནནྟོ’’ཏི ཝཱིམཾསནྟོ པཱུརཎཱདིཀེ པུཙྪིཏྭཱ ཏེསཾ ཀཐཱཡ ཨནཱརཱདྷིཏཙིཏྟོ བྷགཝནྟམྤི ཏམཏྠཾ པུཙྪི, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨུཔརི ཨཱགཏཾ པན དཱསཀསྶཀོཔམཾ སནྡྷཱཡ པུཙྪཏཱི’’ཏི.

ཀཎྷཔཀྑནྟི ཡཐཱཔུཙྪིཏེ ཨཏྠེ ལབྦྷམཱནཾ དིཊྛིགཏཱུཔསཉྷིཏཾ སཾཀིལེསཔཀྑཾ. སུཀྐཔཀྑནྟི ཏབྦིདྷུརཾ ཨུཔརིསུཏྟཱགཏཾ ཝོདཱནཔཀྑཾ. སམཎཀོལཱཧལནྟི སམཎཀོཏཱུཧལཾ ཏཾཏཾསམཎཝཱདཱནཾ ཨཉྙམཉྙཝིརོདྷཾ. སམཎབྷཎྜནནྟི ཏེནེཝ ཝིརོདྷེན ‘‘ཨེཝཾཝཱདཱིནཾ ཏེསཾ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ཨཡཾ དོསོ, ཨེཝཾཝཱདཱིནཾ ཨཡཾ དོསོ’’ཏི ཨེཝཾ ཏཾཏཾཝཱདསྶ པརིབྷཱསནཾ. རཉྙོ བྷཱརཾ ཀརོནྟོ ཨཏྟནོ དེསནཱཀོསལླེནཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༡༦༤. པཎྜིཏཔཏིརཱུཔཀཱནནྟི ཨཱམཾ ཝིཡ པཀྐཱནཾ པཎྜིཏཱབྷཱསཱནཾ.

པཱུརཎཀསྶཔཝཱདཝཎྞནཱ

༡༦༥. ཨེཀཾ ཨིདཱཧནྟི ཨེཀཱཧཾ. ཨིདྷ-སདྡོ ཙེཏྠ ནིཔཱཏམཏྟཾ, ཨེཀཱཧཾ སམཡཾ ཏིཙྩེཝ ཨཏྠོ. སརིཏབྦཡུཏྟནྟི ཨནུསྶརཎཱནུཙྪཝིཀཾ.

༡༦༦. སཧཏྠཱ ཀརོནྟསྶཱཏི སཧཏྠེནེཝ ཀརོནྟསྶ. ནིསྶགྒིཡཐཱཝརཱདཡོཔི ཨིདྷ སཧཏྠཀརཎེནེཝ སངྒཧིཏཱ. ཧཏྠཱདཱིནཱིཏི ཧཏྠཔཱདཀཎྞནཱསཱདཱིནི. པཙནཾ དཧནཾ ཝིབཱདྷནནྟི ཨཱཧ ‘‘དཎྜེན ཨུཔྤཱིལེ༹ནྟསྶཱ’’ཏི. པཔཉྩསཱུདནིཡཾ ‘‘ཏཛྫེནྟསྶ ཝཱ’’ཏི ཨཏྠོ ཝུཏྟོ, ཨིདྷ པན ཏཛྫནཾ པརིབྷཱསནཾ དཎྜེནེཝ སངྒཧེཏྭཱ ‘‘དཎྜེན ཨུཔྤཱིལེ༹ནྟསྶ’’ ཨིཙྩེཝ ཝུཏྟཾ. སོཀཾ སཡཾ ཀརོནྟསྶཱཏི པརསྶ སོཀཀཱརཎཾ སཡཾ ཀརོནྟསྶ, སོཀཾ ཝཱ ཨུཔྤཱདེནྟསྶ. པརེཧཱིཏི ཨཏྟནོ ཝཙནཀརེཧི. སཡམྤི ཕནྡཏོཏི པརསྶ ཝིབཱདྷནཔཡོགེན སཡམྤི ཕནྡཏོ. ‘‘ཨཏིཔཱཏཱཔཡཏོ’’ཏི པདཾ སུདྡྷཀཏྟུཨཏྠེ ཧེཏུཀཏྟུཨཏྠེ ཙ ཝཏྟཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཧནནྟསྶཱཔི ཧནཱཔེནྟསྶཱཔཱི’’ཏི. ཀཱརཎཝསེནཱཏི ཀཱརཱཔནཝསེན.

གྷརསྶ བྷིཏྟི ཨནྟོ བཧི ཙ སནྡྷིཏཱ ཧུཏྭཱ ཋིཏཱ གྷརསནྡྷི. ཀིཉྩིཔི ཨསེསེཏྭཱ ནིརཝསེསོ ལོཔོ ནིལློཔོ. ཨེཀཱགཱརེ ནིཡུཏྟོ ཝིལོཔོ ཨེཀཱགཱརིཀོ. པརིཏོ སབྦསོ པནྠེ ཧནནཾ པརིཔནྠོ. པཱཔཾ ན ཀརཱིཡཏི པུབྦེ ཨསཉྙཏོ ཨུཔྤཱདེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏྟཱ, ཏསྨཱ ནཏྠི པཱཔཾ. ཡདི ཨེཝཾ ཀཐཾ སཏྟཱ པཱཔེ པཊིཔཛྫནྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘སཏྟཱ པན པཱཔཾ ཀརོམཱཏི ཨེཝཾ སཉྙིནོ ཧོནྟཱི’’ཏི. ཨེཝཾ ཀིརསྶ ཧོཏི – ཨིམེསཉྷི སཏྟཱནཾ ཧིཾསཱདིཀིརིཡཱ ན ཨཏྟཱནཾ ཕུསཏི ཏསྶ ནིཙྩཏཱཡ ནིབྦིཀཱརཏྟཱ སརཱིརཾ པན ཨཙེཏནཾ ཀཊྛཀལིངྒརཱུཔམཾ, ཏསྨིཾ ཝིཀོཔིཏེཔི ན ཀིཉྩི པཱཔནྟི. ཁུརནེམིནཱཏི ནིསིཏཁུརམཡནེམིནཱ.

གངྒཱཡ དཀྑིཎཱ དིསཱ ཨཔྤཏིརཱུཔདེསོ, ཨུཏྟརཱ དིསཱ པཏིརཱུཔདེསོཏི ཨདྷིཔྤཱཡེན‘‘དཀྑིཎཉྩ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟནྟི ཨཱཧ ‘‘དཀྑིཎཏཱིརེ མནུསྶཱ ཀཀྑལཱ༹’’ཏིཨཱདི. མཧཱཡཱགནྟི མཧཱཝིཛིཏཡཉྙསདིསཾ མཧཱཡཱགཾ. ཨུཔོསཐཀམྨེན ཝཱཏི ཨུཔོསཐཀམྨེན ཙ. དམ-སདྡོ ཧི ཨིནྡྲིཡསཾཝརསྶ ཨུཔོསཐསཱིལསྶ ཙ ཝཱཙཀོ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏོ. ཀེཙི པན ‘‘ཨུཔོསཐཀམྨེནཱཏི ཨིདཾ ཨིནྡྲིཡདམནསྶ ཝིསེསནཾ, ཏསྨཱ ‘ཨུཔོསཐཀམྨབྷཱུཏེན ཨིནྡྲིཡདམནེནཱ’’ཏི ཨཏྠཾ ཝདནྟི. སཱིལསཾཡམེནཱཏི ཀཱཡིཀཝཱཙསིཀསཾཝརེན. སཙྩཝཛྫེནཱཏི སཙྩཝཱཙཱཡ, ཏསྶཱ ཝིསུཾ ཝཙནཾ ལོཀེ གརུཏརཔུཉྙསམྨཏབྷཱཝཏོ. ཡཐཱ ཧི པཱཔདྷམྨེསུ མུསཱཝཱདོ གརུ, ཨེཝཾ པུཉྙདྷམྨེསུ སཙྩཝཱཙཱ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ ‘‘ཨེཀཾ དྷམྨཾ ཨཏཱིཏསྶཱ’’ཏིཨཱདི. པཝཏྟཱིཏི ཡོ ‘‘ཀརོཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏསྶ སནྟཱནེ ཕལུཔྤཏྟིཔཙྩཡབྷཱཝེན ཨུཔྤཏྟི. སབྦཐཱཏི ‘‘ཀརོཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝུཏྟེན སབྦཔྤཀཱརེན. ཀིརིཡམེཝ པཊིཀྑིཔཏི, ན རཉྙཱ པུཊྛཾ སནྡིཊྛིཀཾ སཱམཉྙཕལཾ བྱཱཀརོཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨིདཾ ཨཝདྷཱརཎཾ ཝིཔཱཀཔཊིཀྑེཔནིཝཏྟནཏྠཾ. ཡོ ཧི ཀམྨཾ པཊིཀྑིཔཏི, ཏེན ཨཏྠཏོ ཝིཔཱཀོཔི པཊིཀྑིཏྟོ ཨེཝ ནཱམ ཧོཏི. ཏཐཱ ཧི ཝཀྑཏི ‘‘ཀམྨཾ པཊིབཱཧནྟེནཱཔཱི’’ཏིཨཱདི (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡༧༠-༡༧༢).

པཊིརཱཛཱུཧི ཨནབྷིབྷཝནཱིཡབྷཱཝེན ཝིསེསཏོ ཛིཏནྟི ཝིཛིཏཾ, ཨཱཎཱཔཝཏྟིདེསོ. ‘‘མཱ མཡ྄ཧཾ ཝིཛིཏེ ཝསཐཱ’’ཏི ཨཔསཱདནཱ པབྦཛིཏསྶ ཝིཧེཋནཱ པབྦཱཛནཱཏི ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཔསཱདེཏབྦནྟི ཝིཧེཋེཏབྦ’’ནྟི. ཨུགྒཎྷནཾ ཏེན ཝུཏྟསྶ ཨཏྠསྶ ‘‘ཨེཝམེཏ’’ནྟི ཨུཔདྷཱརཎཾ སལླཀྑཎཾ, ནིཀུཛྫནཾ ཏསྶ ཨདྡྷནིཡབྷཱཝཱཔཱདནཝསེན ཙིཏྟེན སནྡྷཱརཎཾ. ཏདུབྷཡཾ པཊིཀྑིཔནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨནུགྒཎྷནྟོ ཨནིཀུཛྫནྟོ’’ཏི. ཏེནཱཧ ‘‘སཱརཝསེན ཨགྒཎྷནྟོ’’ཏིཨཱདི.

མཀྑལིགོསཱལཝཱདཝཎྞནཱ

༡༦༨. ཨུབྷཡེནཱཏི ཧེཏུཔཙྩཡཔཊིསེདྷནཝཙནེན. སཾཀིལེསཔཙྩཡནྟི སཾཀིལིསྶནསྶ མལཱིནབྷཱཝསྶ ཀཱརཎཾ. ཝིསུདྡྷིཔཙྩཡནྟི སངྐིཀིལེསཏོ ཝིསུདྡྷིཡཱ ཝོདཱནསྶ ཀཱརཎཾ. ཨཏྟཀཱརོཏི ཏེན ཏེན སཏྟེན ཨཏྟནཱ ཀཱཏབྦཀམྨཾ ཨཏྟནཱ ནིཔྥཱདེཏབྦཔཡོགོ. པརཀཱརནྟི པརསྶ ཝཱཧསཱ ཨིཛ྄ཛྷནཀཔཡོཛནཾ. ཏེནཱཧ ‘‘ཡེནཱ’’ཏིཨཱདི. མཧཱསཏྟནྟི ཨནྟིམབྷཝིཀཾ མཧཱབོདྷིསཏྟཾ, པཙྩེཀབོདྷིསཏྟསྶཔི ཨེཏྠེཝ སངྒཧོ ཝེདིཏབྦོ. མནུསྶསོབྷགྱཏནྟི མནུསྶེསུ སུབྷགབྷཱཝཾ. ཨེཝནྟི ཝུཏྟཔྤཀཱརེན. ཀམྨཝཱདསྶ ཀིརིཡཝཱདསྶ པཊིཀྑིཔནེན ‘‘ཨཏྠི བྷིཀྑཝེ ཀམྨཾ ཀཎྷཾ ཀཎྷཝིཔཱཀ’’ནྟིཨཱདི (ཨ. ནི. ༤.༢༣༢) ནཡཔྤཝཏྟེ ཛིནཙཀྐེ པཧཱརཾ དེཏི ནཱམ. ནཏྠི པུརིསཀཱརེཏི ཡཐཱཝུཏྟཨཏྟཀཱརཔརཀཱརཱབྷཱཝཏོ ཨེཝ སཏྟཱནཾ པཙྩཏྟཔུརིསཀཱརོ ནཱམ ཀོཙི ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ. ཏེནཱཧ ‘‘ཡེནཱ’’ཏིཨཱདི. ནཏྠི བལནྟི སཏྟཱནཾ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀནིབྦཱནསམྤཏྟིཨཱཝཧཾ བལཾ ནཱམ ཀིཉྩི ནཏྠི. ཏེནཱཧ ‘‘ཡམྷཱི’’ཏིཨཱདི. ནིདསྶནམཏྟཉྩེཏཾ, སཾཀིལེསིཀམྤི ཙཱཡཾ བལཾ པཊིཀྑིཔཏེཝ. ཡདི ཝཱིརིཡཱདཱིནི པུརིསཀཱརཝེཝཙནཱནི, ཀསྨཱ ཝིསུཾ གཧཎནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨིདཾ ནོ ཝཱིརིཡེནཱ’’ཏིཨཱདི. སདྡཏྠཏོ པན ཏསྶཱ ཏསྶཱ ཀིརིཡཱཡ ཨུསྶནྣཊྛེན བལཾ. སཱུརཝཱིརབྷཱཝཱཝཧཊྛེན ཝཱིརིཡཾ. ཏདེཝ དལ༹ྷབྷཱཝཏོ, པོརིསདྷུརཾ ཝཧནྟེན པཝཏྟེཏབྦཏོ ཙ པུརིསཐཱམོ. པརཾ པརཾ ཋཱནཾ ཨཀྐམནཔྤཝཏྟིཡཱ པུརིསཔརཀྐམོཏི ཝུཏྟོཏི ཝེདིཏབྦཾ.

སཏྟཡོགཏོ རཱུཔཱདཱིསུ སཏྟཝིསཏྟཏཱཡ སཏྟཱ. པཱཎནཏོ ཨསྶསནཔསྶསནཝསེན པཝཏྟིཡཱ པཱཎཱ. ཏེ པན སོ ཨེཀིནྡྲིཡཱདིཝསེན ཝིབྷཛིཏྭཱ ཝདཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨེཀིནྡྲིཡོ’’ཏིཨཱདི. ཨཎྜཀོསཱདཱིསུ བྷཝནཏོ ‘‘བྷཱུཏཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཎྜཀོས…པེ… ཝདཏཱི’’ཏི. ཛཱིཝནཏོ པཱཎཾ དྷཱརེནྟཱ ཝིཡ ཝཌྜྷནཏོ ཛཱིཝཱ. ཏེནཱཧ ‘‘སཱལིཡཝཱ’’ཏིཨཱདི. ནཏྠི ཨེཏེསཾ སཾཀིལེསཝིསུདྡྷཱིསུ ཝསོཏི ཨཝསཱ. ནཏྠི ནེསཾ བལཾ ཝཱིརིཡཾ ཙཱཏི ཨབལཱ ཨཝཱིརིཡཱ. ནིཡཏཱཏི ཨཙྪེཛྫསུཏྟཱཝུཏཱབྷེཛྫམཎིནོ ཝིཡ ནིཡཏཔྤཝཏྟིཏཱཡ གཏིཛཱཏིབནྡྷཱཔཝགྒཝསེན ནིཡཱམོ. ཏཏྠ ཏཏྠ གམནནྟི ཚནྣཾ ཨབྷིཛཱཏཱིནཾ ཏཱསུ ཏཱསུ གཏཱིསུ ཨུཔགམནཾ སམཝཱཡེན སམཱགམོ. སབྷཱཝོཡེཝཱཏི ཡཐཱ ཀཎྚཀསྶ ཏིཁིཎཏཱ, ཀཔིཏྠཕལཱནཾ པརིམཎྜལཏཱ, མིགཔཀྑཱིནཾ ཝིཙིཏྟཱཀཱརཏཱ, ཨེཝཾ སབྦསྶཱཔི ལོཀསྶ ཧེཏུཔཙྩཡེན ཝིནཱ ཏཐཱ ཏཐཱ པརིཎཱམོ ཨཡཾ སབྷཱཝོ ཨེཝ ཨཀིཏྟིམོཡེཝ. ཏེནཱཧ ‘‘ཡེན ཧཱི’’ཏིཨཱདི. ཚལཱ༹བྷིཛཱཏིཡོ པརཏོ ཝིཏྠཱརཱིཡནྟི. ‘‘སུཁཉྩ དུཀྑཉྩ པཊིསཾཝེདེནྟཱི’’ཏི ཝདནྟོ ཨདུཀྑམསུཁབྷཱུམིཾ སབྦེན སབྦཾ ན ཛཱནཱཏཱིཏི ཨུལླིངྒནྟོ ‘‘ཨཉྙཱ ཨདུཀྑམསུཁབྷཱུམི ནཏྠཱིཏི དསྶེཏཱི’’ཏི ཨཱཧ.

པམུཁཡོནཱིནནྟི མནུསྶཏིརཙྪཱནཱདཱིསུ ཁཏྟིཡབྲཱཧྨཎཱདིསཱིཧབྱགྒྷཱདིཝསེན པདྷཱནཡོནཱིནཾ. སཊྛིསཏཱནཱིཏི ཚསཧསྶཱནི. ‘‘པཉྩ ཙ ཀམྨུནོ སཏཱནཱི’’ཏི པདསྶ ཨཏྠདསྶནཾ ‘‘པཉྩཀམྨསཏཱནི ཙཱ’’ཏི. ‘‘ཨེསེཝ ནཡོ’’ཏི ཨིམིནཱ ‘‘ཀེཝལཾ ཏཀྐམཏྟཀེན ནིརཏྠཀཾ དིཊྛིཾ དཱིཔེཏཱི’’ཏི ཨིམམེཝཏྠཾ ཨཏིདིསཏི. ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཏཀྐམཏྟཀེནཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཡསྨཱ ཏཀྐིཀཱ ནིརངྐུསཏཱཡ པརིཀཔྤནསྶ ཡཾ ཀིཉྩི ཨཏྟནོ པརིཀཔྤིཏཾ སཱརཏོ མཉྙམཱནཱ ཏཐེཝ ཨབྷིནིཝིསྶ ཏཀྐདིཊྛིགཱཧཾ གཎྷནྟི, ཏསྨཱ ན ཏེསཾ དིཊྛིཝཏྠུསྨིཾ ཝིཉྙཱུཧི ཝིཙཱརཎཱ ཀཱཏབྦཱཏི དསྶེཏི. ཀེཙཱིཏི ཨུཏྟརཝིཧཱརཝཱསིནོ. ཏེ ཧི ‘‘པཉྩ ཀམྨཱནཱིཏི ཙཀྑུསོཏགྷཱནཛིཝ྄ཧཱཀཱཡཱ ཨིམཱནི པཉྩིནྡྲིཡཱནི ‘པཉྩ ཀམྨཱནཱི’ཏི པཉྙཱཔེནྟཱི’’ཏི ཝདནྟི. ཀམྨནྟི ལདྡྷཱིཏི ཨོལཱ༹རིཀབྷཱཝཏོ པརིཔུཎྞཀམྨནྟི ལདྡྷི. མནོཀམྨཾ ཨནོལཱ༹རིཀཏྟཱ ཨུཔཌྜྷཀམྨནྟི ལདྡྷཱིཏི ཡོཛནཱ. དྭཊྛིཔཊིཔདཱཏི ‘‘དྭཱསཊྛི པཊིཔདཱ’’ཏི ཝཏྟབྦེ སབྷཱཝནིརུཏྟིཾ ཨཛཱནནྟོ ‘‘དྭཊྛིཔཊིཔདཱ’’ཏི ཝདཏི. ཨེཀསྨིཾ ཀཔྤེཏི ཨེཀསྨིཾ མཧཱཀཔྤེ, ཏཏྠཱཔི ཙ ཝིཝཊྚཊྛཱཡཱིསཉྙིཏེ ཨེཀསྨིཾ ཨསངྑྱེཡྻེཀཔྤེ.

ཨུརབྦྷེ ཧནནྟཱིཏི ཨོརབྦྷིཀཱ. ཨེཝཾ སཱུཀརིཀཱདཡོ ཝེདིཏབྦཱ. ལུདྡཱཏི ཨཉྙེཔི ཡེ ཀེཙི མཱགཝིཀནེསཱདཱ. ཏེ པཱཔཀམྨཔསུཏཏཱཡ ‘‘ཀཎྷཱབྷིཛཱཏཱིཏི ཝདཏི. བྷིཀྑཱུ’’ཏི བུདྡྷསཱསནེ བྷིཀྑཱུ. ཏེ ཀིར ‘‘སཚནྡརཱགཱ པརིབྷུཉྫནྟཱི’’ཏི ཨདྷིཔྤཱཡེན ‘‘ཙཏཱུསུ པཙྩཡེསུ ཀཎྚཀེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཁཱདནྟཱི’’ཏི ཝདཏི. ཀསྨཱཏི ཙེ? ཡསྨཱ ‘‘ཏེ པཎཱིཏཔཎཱིཏེ པཙྩཡེ པཊིསེཝནྟཱི’’ཏི ཏསྶ མིཙྪཱགཱཧོ, ཏསྨཱ ཉཱཡལདྡྷེཔི པཙྩཡེ བྷུཉྫམཱནཱ ཨཱཛཱིཝཀསམཡསྶ ཝིལོམགཱཧིཏཱཡ པཙྩཡེསུ ཀཎྚཀེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཁཱདནྟི ནཱམཱཏི ཝདཏཱིཏི ཨཔརེ. ཨེཀེ པབྦཛིཏཱ, ཡེ སཝིསེསཾ ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགཾ ཨནུཡུཏྟཱ. ཏཐཱ ཧི ཏེ ཀཎྚཀེ ཝཏྟནྟཱ ཝིཡ ཧོནྟཱིཏི ‘‘ཀཎྚཀཝུཏྟིཀཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ. ཋཏྭཱ བྷུཉྫནནཧཱནཔཊིཀྑེཔཱདིཝཏསམཱཡོགེན པཎྜརཏརཱ. ‘‘ཨཙེལཀསཱཝཀཱ’’ཏི ཨཱཛཱིཝཀསཱཝཀེ ཝདཏི. ཏེ ཀིར ཨཱཛཱིཝཀལདྡྷིཡཱ ཝིསུདྡྷཙིཏྟཏཱཡ ནིགཎྛེཧིཔི པཎྜརཏརཱ. ནནྡཱདཡོ ཧི ཏཐཱརཱུཔཾ ཨཱཛཱིཝཀཔཊིཔཏྟིཾ ཨུཀྐཾསཾ པཱཔེཏྭཱ ཋིཏཱ. ཏསྨཱ ནིགཎྛེཧི ཨཱཛཱིཝཀསཱཝཀེཧི ཙ པཎྜརཏརཱ པརམསུཀྐཱབྷིཛཱཏཱིཏི ཨཡཾ ཏསྶ ལདྡྷི.

པུརིསབྷཱུམིཡོཏི པདྷཱནཔུགྒལེན ནིདྡེསོ. ཨིཏྠཱིནམྤི ཏཱ བྷཱུམིཡོ ཨིཙྪནྟེཝ. ‘‘བྷིཀྑུ ཙ པནྣཀོ’’ཏིཨཱདི ཏེསཾ པཱལི༹ཡེཝ. ཏཏྠ པནྣཀོཏི བྷིཀྑཱཡ ཝིཙརཎཀོ, ཏེསཾ ཝཱ པཊིཔཏྟིཡཱ པཊིཔནྣཀོ. ཛིནོཏི ཛིཎྞོ ཛརཱཝསེན ཧཱིནདྷཱཏུཀོ, ཨཏྟནོ ཝཱ པཊིཔཏྟིཡཱ པཊིཔཀྑཾ ཛིནིཏྭཱ ཋིཏོ. སོ ཀིར ཏཐཱབྷཱུཏོ དྷམྨམྤི ཀསྶཙི ན ཀཐེསི. ཏེནཱཧ ‘‘ན ཀིཉྩི ཨཱཧཱ’’ཏི. ཨོཊྛཝདནཱདིཝིཔྤཀཱརེ ཀཏེཔི ཁམནཝསེན ན ཀིཉྩི ཝདཏཱིཏིཔི ཝདནྟི. ཨལཱབྷིནྟི ‘‘སོ ན ཀུམྦྷིམུཁཱ པཊིགྒཎྷཱཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༡.༣༩༤) ནཡེན ཝུཏྟཨལཱབྷཧེཏུསམཱཡོགེན ཨལཱབྷིཾ, ཏཏོཡེཝ ཛིགྷཙྪཱདུབྦལཔརེཏཏཱཡ སཡནཔརཱཡནཾ ‘‘སམཎཾ པནྣབྷཱུམཱི’’ཏི ཝདཏི.

ཨཱཛཱིཝཝུཏྟིསཏཱནཱིཏི སཏྟཱནཾ ཨཱཛཱིཝབྷཱུཏཱནི ཛཱིཝིཀཱཝུཏྟིསཏཱནི. པསུགྒཧཎེན ཨེལ༹ཀཛཱཏི གཧིཏཱ, མིགགྒཧཎེན རུརུགཝཡཱདིསབྦམིགཛཱཏི. བཧཱུ དེཝཱཏི ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱདིབྲཧྨཀཱཡིཀཱདིཝསེན, ཏེསཾ ཨནྟརབྷེདཝསེན བཧཱུ དེཝཱ. ཏཏྠ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ ཨེཀཙྩབྷེདོ མཧཱསམཡསུཏྟཝསེན (དཱི. ནི. ༢.༣༣༡) དཱིཔེཏབྦོ. མནུསྶཱཔི ཨནནྟཱཏི དཱིཔདེསཀུལཝཾསཱཛཱིཝཱདིཝིབྷཱགཝསེན མནུསྶཱཔི ཨནནྟབྷེདཱ. པིསཱཙཱ ཨེཝ པེསཱཙཱ. ཏེ ཨཔརཔེཏཱདཡོ མཧནྟམཧནྟཱ. ཚདྡནྟདཧམནྡཱཀིནིཡོ ཀུཝཱལི༹ཡམུཙལིནྡནཱམེན ཝདཏི.

པཝུཊཱཏི པབྦགཎྛིཀཱ. པཎྜིཏོཔི …པེ… ཨུདྡྷཾ ན གཙྪཏི, ཀསྨཱ? སཏྟཱནཾ སཾསརཎཀཱལསྶ ནིཡཏབྷཱཝཏོ. ཨཔརིཔཀྐཾ སཾསརཎནིམིཏྟཾ སཱིལཱདིནཱ པརིཔཱཙེཏི ནཱམ སཱིགྷཾཡེཝ ཝིསུདྡྷིཔྤཏྟིཡཱ. པརིཔཀྐཾ ཀམྨཾ ཕུསྶ ཕུསྶ པཏྭཱ པཏྭཱ ཀཱལེན པརིཔཀྐབྷཱཝཱནཱཔཱདནེན བྱནྟིཾ ཀརོཏི ནཱམ.

སུཏྟགུལེ༹ཏི སུཏྟཝཊྚིཡཾ. ‘‘ནིབྦེཋིཡམཱནམེཝ པལེཏཱི’’ཏི ཨུཔམཱཡ སཏྟཱནཾ སཾསཱརོ ཨནུཀྐམེན ཁཱིཡཏེཝ, ན ཏསྶ ཝཌྜྷཏཱིཏི དསྶེཏི པརིཙྪིནྣརཱུཔཏྟཱ.

ཨཛིཏཀེསཀམྦལཝཱདཝཎྞནཱ

༡༧༡. དིནྣནྟི དེཡྻདྷམྨསཱིསེན དཱནཾ ཝུཏྟནྟི ཨཱཧ ‘‘དིནྣསྶ ཕལཱབྷཱཝཾ ཝདཏཱི’’ཏི, དིནྣཾ པན ཨནྣཱདིཝཏྠུཾ ཀཐཾ པཊིཀྑིཔཏི. ཨེསེཝ ནཡོ ཡིཊྛཾ ཧུཏནྟི ཨེཏྠཱཔི. མཧཱཡཱགོཏི སབྦསཱདྷཱརཎཾ མཧཱདཱནཾ. པཱཧུནཀསཀྐཱརོཏི པཱཧུནབྷཱཝེན ཀཱཏབྦསཀྐཱརོ. ཕལནྟི ཨཱནིསཾསཕལཾ, ནིསྶནྡཕལཉྩ. ཝིཔཱཀོཏི སདིསཕལཾ. པརལོཀེ ཋིཏསྶ ཨཡཾ ལོཀོ ནཏྠཱིཏི པརལོཀེ ཋིཏསྶ ཀམྨུནཱ ལདྡྷབྦོ ཨཡཾ ལོཀོ ན ཧོཏི. ཨིདྷལོཀེ ཋིཏསྶཱཔི པརལོཀོ ནཏྠཱིཏི ཨིདྷལོཀེ ཋིཏསྶ ཀམྨུནཱ ལདྡྷབྦོ པརལོཀོ ན ཧོཏི. ཏཏྠ ཀཱརཎམཱཧ ‘‘སབྦེ ཏཏྠ ཏཏྠེཝ ཨུཙྪིཛྫནྟཱི’’ཏི. ཨིམེ སཏྟཱ ཡཏྠ ཡཏྠ བྷཝེ, ཡོནིཨཱདཱིསུ ཙ ཋིཏཱ ཏཏྠ ཏཏྠེཝ ཨུཙྪིཛྫནྟི ནིརུདཡཝིནཱསཝསེན ཝིནསྶནྟི. ཕལཱབྷཱཝཝསེནཱཏི མཱཏཱཔིཏཱུསུ སམྨཱཔཊིཔཏྟིམིཙྪཱཔཊིཔཏྟཱིནཾ ཕལསྶ ཨབྷཱཝཝསེན ‘‘ནཏྠི མཱཏཱ, ནཏྠི པིཏཱ’’ཏི ཝདཏི, ན མཱཏཱཔིཏཱུནཾ, ནཱཔི ཏེསུ ཨིདཱནི ཀཡིརམཱནསཀྐཱརཱསཀྐཱརཱནཾ ཨབྷཱཝཝསེན ཏེསཾ ལོཀཔཙྩཀྑཏྟཱ. པུབྦུལ༹ཀསྶ ཝིཡ ཨིམེསཾ སཏྟཱནཾ ཨུཔྤཱདོ ནཱམ ཀེཝལོ, ན ཙཝིཏྭཱ ཨཱགམནཔུབྦཀོཏི དསྶནཏྠཾ ‘‘ནཏྠི སཏྟཱ ཨོཔཔཱཏིཀཱ’’ཏི ཝུཏྟནྟི ཨཱཧ ‘‘ཙཝིཏྭཱ ཨུཔཔཛྫནཀསཏྟཱ ནཱམ ནཏྠཱིཏི ཝདཏཱི’’ཏི. སམཎེན ནཱམ ཡཱཐཱཝཏོ ཛཱནནྟེན ཀསྶཙི ཀིཉྩི ཨཀཐེཏྭཱ སཉྙཏེན བྷཝིཏབྦཾ, ཨཉྙཐཱ ཨཱཧོཔུརིསིཀཱ ནཱམ སིཡཱ. ཀིཉྷི པརོ པརསྶ ཀརིསྶཏི? ཏཐཱ ཙ ཨཏྟནོ སམྤཱདནསྶ ཀསྶཙི ཨཝསྶཡོ ཨེཝ ན སིཡཱ ཏཏྠ ཏཏྠེཝ ཨུཙྪིཛྫནཏོཏི ཨཱཧ ‘‘ཡེ ཨིམཉྩ…པེ… པཝེདེནྟཱི’’ཏི.

ཙཏཱུསུ མཧཱབྷཱུཏེསུ ནིཡུཏྟོཏི ཙཱཏུམཧཱབྷཱུཏིཀོ. ཡཐཱ པན མཏྟིཀཱཡ ནིབྦཏྟཾ བྷཱཛནཾ མཏྟིཀཱམཡཾ, ཨེཝཾ ཨཡཾ ཙཏཱུཧི མཧཱབྷཱུཏེཧི ནིབྦཏྟོཏི ཨཱཧ ‘‘ཙཏུམཧཱབྷཱུཏམཡོ’’ཏི. ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཔཐཝཱིདྷཱཏཱུཏི སཏྟསནྟཱནགཏཱ པཐཝཱིདྷཱཏུ. བཱཧིརཔཐཝཱིདྷཱཏུནྟི བཧིདྡྷཱ མཧཱཔཐཝིཾ. ཨུཔགཙྪཏཱིཏི བཱཧིརཔཐཝིཀཱཡཏོ ཏདེཀདེསབྷཱུཏཱ པཐཝཱི ཨཱགནྟྭཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀབྷཱཝཔྤཏྟིཡཱ སཏྟབྷཱཝེན སཎྛིཏཱ ཨིདཱནི གྷཊཱདིགཏཔཐཝཱི ཝིཡ ཏམེཝ བཱཧིརཔཐཝིཀཱཡཾ ཨུཔེཏི ཨུཔགཙྪཏི སབྦསོ ཏེན ནིབྦིསེསཏཾ ཨེཀཱིབྷཱཝམེཝ གཙྪཏི. ཨཱཔཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོཏི ཨེཏྠ པཛྫུནྣེན མཧཱསམུདྡཏོ གཧིཏཨཱཔོ ཝིཡ ཝསྶོདཀབྷཱཝེན པུནཔི མཧཱསམུདྡམེཝ, སཱུརིཡརསྨིཏོ གཧིཏཾ ཨིནྡགྒིསངྑཱཏཏེཛོ ཝིཡ པུན སཱུརིཡརསྨིཾ, མཧཱཝཱཡུཁནྡྷཏོ ནིགྒཏམཧཱཝཱཏོ ཝིཡ ཏམེཝ ཝཱཡུཁནྡྷཾ ཨུཔེཏི ཨུཔགཙྪཏཱིཏི དིཊྛིགཏིཀསྶ ཨདྷིཔྤཱཡོ. མནཙྪཊྛཱནི ཨིནྡྲིཡཱནི ཨཱཀཱསཾ པཀྑནྡནྟི ཏེསཾ ཝིསཡཱབྷཱཝཱཏི ཝདནྟི. ཝིསཡིགཧཎེན ཧི ཝིསཡཱཔི གཧིཏཱ ཨེཝ ཧོནྟཱིཏི. གུཎཱགུཎཔདཱནཱིཏི གུཎདོསཀོཊྛཱསཱ. སརཱིརམེཝ པདཱནཱིཏི ཨདྷིཔྤེཏཾ སརཱིརེན ཏཾཏཾཀིརིཡཱཡ པཛྫིཏབྦཏོ. དབྦནྟི མུཡ྄ཧནྟཱིཏི དཏྟཱུ, མཱུལ༹ྷཔུགྒལཱ. ཏེཧི དཏྟཱུཧི བཱལམནུསྶེཧི. ‘‘པརལོཀོ ཨཏྠཱི’’ཏི མཏི ཡེསཾ, ཏེ ཨཏྠིཀཱ, ཏེསཾ ཝཱདོཏི ཨཏྠིཀཝཱདོ, ཏཾ ཨཏྠིཀཝཱདཾ.

ཀམྨཾ པཊིབཱཧཏི ཨཀིརིཡཝཱདིབྷཱཝཏོ. ཝིཔཱཀཾ པཊིབཱཧཏི སབྦེན སབྦཾ ཨཱཡཏིཾ ཨུཔཔཏྟིཡཱ པཊིཀྑིཔནཏོ. ཨུབྷཡཾ པཊིབཱཧཏི སབྦསོ ཧེཏུཔཊིབཱཧནེནེཝ ཕལསྶཔི པཊིཀྑིཏྟཏྟཱ. ཨུབྷཡནྟི ཧི ཀམྨཾ ཝིཔཱཀཉྩཱཏི ཨུབྷཡཾ. སོ ཧི ‘‘ཨཧེཏཱུ ཨཔྤཙྩཡཱ སཏྟཱ སཾཀིལིསྶནྟི, ཝིསུཛ྄ཛྷནྟི ཙཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༡༦༨; མ. ནི. ༢.༡༠༠, ༢༢༧; སཾ. ནི. ༣.༢༡༢) ཝདནྟོ ཀམྨསྶ ཝིཡ ཝིཔཱཀསྶཱཔི སཾཀིལེསཝིསུདྡྷཱིནཾ པཙྩཡཏྟཱབྷཱཝཝཙནཏོ ཏདུབྷཡཾ པཊིབཱཧཏི ནཱམ. ཝིཔཱཀོ པཊིབཱཧིཏོ ཧོཏི ཨསཏི ཀམྨེ ཝིཔཱཀཱབྷཱཝཏོ. ཀམྨཾ པཊིབཱཧིཏཾ ཧོཏི ཨསཏི ཝིཔཱཀེ ཀམྨསྶ ནིརཏྠཀབྷཱཝཱཔཏྟིཏོ. ཨཏྠཏོཏི སརཱུཔེན. ཨུབྷཡཔྤཊིབཱཧཀཱཏི ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཏཾཏཾདིཊྛིདཱིཔཀབྷཱཝེན པཱལི༹ཡཾ ཨཱགཏཱཔི པཙྩེཀཾ ཏིཝིདྷདིཊྛིཀཱ ཨེཝ ཨུབྷཡཔཊིབཱཧཀཏྟཱ. ཨུབྷཡཔྤཊིབཱཧཀཱཏི ཧི ཧེཏུཝཙནཾ. ‘‘ཨཧེཏུཀཝཱདཱ ཙེཝཱ’’ཏིཨཱདི པཊིཉྙཱཝཙནཾ. ཡོ ཧི ཝིཔཱཀཔཊིབཱཧནེན ནཏྠིཀདིཊྛིཀོ ཨུཙྪེདཝཱདཱི, སོ ཨཏྠཏོ ཀམྨཔཊིབཱཧནེན ཨཀིརིཡདིཊྛིཀོ, ཨུབྷཡཔཊིབཱཧནེན ཨཧེཏུཀདིཊྛིཀོ ཙ ཧོཏི. སེསདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

སཛ྄ཛྷཱཡནྟཱིཏི ཏཾ དིཊྛིདཱིཔཀཾ གནྠཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ པཋནྟི. ཝཱིམཾསནྟཱིཏི ཏསྶ ཨཏྠཾ ཝིཙཱརེནྟི. ‘‘ཏེས’’ནྟིཨཱདི ཝཱིམཾསནཱཀཱརདསྶནཾ. ཏསྨིཾ ཨཱརམྨཎེཏི ཡཐཱཔརིཀཔྤིཏཀམྨཕལཱབྷཱཝཱདིཀེ ‘‘ཀརོཏོ ན ཀརཱིཡཏི པཱཔ’’ནྟི ཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཱཡ ལདྡྷིཡཱ ཨཱརམྨཎེ. མིཙྪཱསཏི སནྟིཊྛཏཱིཏི ‘‘ཀརོཏོ ན ཀརཱིཡཏི པཱཔ’’ནྟིཨཱདིཝསེན ཨནུསྶཝཱུཔལདྡྷེ ཨཏྠེ ཏདཱཀཱརཔརིཝིཏཀྐནེཧི སཝིགྒཧེ ཝིཡ སརཱུཔཏོ ཙིཏྟསྶ པཙྩུཔཊྛིཏེ ཙིརཀཱལཔརིཙཡེན ཨེཝམེཏནྟི ནིཛ྄ཛྷཱནཀྑམབྷཱཝཱུཔགམནེན ནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཡཱ ཏཐཱགཧིཏེ པུནཔྤུནཾ ཏཐེཝ ཨཱསེཝནྟསྶ བཧུལཱིཀརོནྟསྶ མིཙྪཱཝིཏཀྐེན སམཱདིཡམཱནཱ མིཙྪཱཝཱཡཱམཱུཔཏྠམྦྷིཏཱ ཨཏཾསབྷཱཝཾ ‘‘ཏཾསབྷཱཝ’’ནྟི གཎྷནྟཱི མིཙྪཱསཏཱིཏི ལདྡྷནཱམཱ ཏཾལདྡྷིསཧགཏཱ ཏཎྷཱ སནྟིཊྛཏི. ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ ཧོཏཱིཏི ཡཐཱསཀཾ ཝིཏཀྐཱདིཔཙྩཡལཱབྷེན ཏསྨིཾ ཨཱརམྨཎེ ཨཝཊྛིཏཏཱཡ ཨནེཀགྒཏཾ པཧཱཡ ཨེཀགྒཾ ཨཔྤིཏཾ ཝིཡ ཧོཏི. ཙིཏྟསཱིསེན མིཙྪཱསམཱདྷི ཨེཝ ཝུཏྟོ. སོཔི ཧི པཙྩཡཝིསེསེཧི ལདྡྷབྷཱཝནཱབལོ ཨཱིདིསེ ཋཱནེ སམཱདྷཱནཔཏིརཱུཔཀིཙྩཀརོཡེཝ, ཝཱལ༹ཝིཛ྄ཛྷནཱདཱིསུ ཝིཡཱཏི དཊྛབྦཾ. ཛཝནཱནི ཛཝནྟཱིཏི ཨནེཀཀྑཏྟུཾ ཏེནཱཀཱརེན པུབྦབྷཱགིཡེསུ ཛཝནཝཱརེསུ པཝཏྟེསུ སབྦཔཙྪིམེ ཛཝནཝཱརེ སཏྟ ཛཝནཱནི ཛཝནྟི. པཋམེ ཛཝནེ སཏེཀིཙྪཱ ཧོནྟི. ཏཐཱ དུཏིཡཱདཱིསཱུཏི དྷམྨསབྷཱཝདསྶནམཏྟམེཏཾ, ན པན ཏསྨིཾ ཁཎེ ཏེསཾ ཏིཀིཙྪཱ ཀེནཙི སཀྐཱ ཀཱཏུཾ.

ཏཏྠཱཏི ཏེསུ ཏཱིསུ མིཙྪཱདསྶནེསུ. ཀོཙི ཨེཀཾ དསྶནཾ ཨོཀྐམཏཱིཏི ཡསྶ ཨེཀསྨིཾཡེཝ ཨབྷིནིཝེསོ ཨཱསེཝནཱ ཙ པཝཏྟཱ, སོ ཨེཀམེཝ དསྶནཾ ཨོཀྐམཏི. ཡསྶ པན དྭཱིསུ ཏཱིསུཔི ཝཱ ཨབྷིནིཝེསོ ཨཱསེཝནཱ ཙ པཝཏྟཱ, སོ དྭེ ཏཱིཎིཔི ཨོཀྐམཏི, ཨེཏེན ཡཱ པུབྦེ ཨུབྷཡཔཊིབཱཧཀཏཱམུཁེན དཱིཔིཏཱ ཨཏྠསིདྡྷཱ སབྦདིཊྛིཀཏཱ, སཱ པུབྦབྷཱགིཡཱ. ཡཱ པན མིཙྪཏྟནིཡཱམོཀྐནྟིབྷཱུཏཱ, སཱ ཡཐཱསཀཾ པཙྩཡསམུདཱགམསིདྡྷིཏོ བྷིནྣཱརམྨཎཱནཾ ཝིཡ ཝིསེསཱདྷིགམཱནཾ ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ཨནུཔྤཏྟིཡཱ ཨསངྐིཎྞཱ ཨེཝཱཏི དསྶེཏི. ‘‘ཨེཀསྨིཾ ཨོཀྐནྟེཔཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཏིསྶནྣམྤི དིཊྛཱིནཾ སམཱནབལཏཾ སམཱནཕལཏཉྩ དསྶེཏི. ཏསྨཱ ཏིསྶོཔི ཙེཏཱ ཨེཀསྶ ཨུཔྤནྣཱ ཨབྦོཀིཎྞཱ ཨེཝ, ཨེཀཱཡ ཝིཔཱཀེ དིནྣེ ཨིཏརཱ ཨནུབལཔྤདཱཡིཀཱཡོ ཧོནྟི. ‘‘ཝཊྚཁཱཎུ ནཱམེསཱ’’ཏི ཨིདཾ ཝཙནཾ ནེཡྻཏྠཾ, ན ནཱིཏཏྠཾ. ཏཐཱ ཧི པཔཉྩསཱུདནིཡཾ ‘‘ཀིཾ པནེས ཨེཀསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ ནིཡཏོ ཧོཏི, ཨུདཱཧུ ཨཉྙསྨིཾ པཱིཏི? ཨེཀསྨིཾཡེཝ ནིཡཏོ, ཨཱསེཝནཝསེན པན བྷཝནྟརེཔི ཏཾ ཏཾ དིཊྛིཾ རོཙེཏི ཡེཝཱ’’ཏི (མ. ནི. ཨཊྛ. ༣.༡༢༩) ཝུཏྟཾ. ཨཀུསལཉྷི ནཱམེཏཾ ཨབལཾ དུབྦལཾ, ན ཀུསལཾ ཝིཡ སབལཾ མཧཱབལཾ. ཏསྨཱ ‘‘ཨེཀསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ ནིཡཏོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨཉྙཐཱ སམྨཏྟནིཡཱམོ ཝིཡ མིཙྪཏྟནིཡཱམོཔི ཨཙྩནྟིཀོ སིཡཱ, ན ཙ ཨཙྩནྟིཀོ. ཡདི ཨེཝཾ ཝཊྚཁཱཎུཛོཏནཱ ཀཐནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨཱསེཝནཝསེན པནཱ’’ཏིཨཱདི. ཏསྨཱ ཡཐཱ ‘‘སཀིཾ ནིམུགྒོཔི ནིམུགྒོ ཨེཝ བཱལོ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཨེཝཾ ཝཊྚཁཱཎུཛོཏནཱ. ཡཱདིསེ ཧི པཙྩཡེ པཊིཙྩ ཨཡཾ ཏཾ ཏཾ དསྶནཾ ཨོཀྐནྟོ པུན ཀདཱཙི ཏཔྤཊིཔཀྑེ པཙྩཡེ པཊིཙྩ ཏཏོ སཱིསུཀྑིཔནམསྶ ན ཧོཏཱིཏི ན ཝཏྟབྦཾ, ཏསྨཱ ‘‘ཡེབྷུཡྻེན ཧི ཨེཝརཱུཔསྶ བྷཝཏོ ཝུཊྛཱནཾ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ ཨེཝཾ སཾསཱརཁཱཎུབྷཱཝསྶཔི པཙྩཡོ ཨཔཎྞཀཛཱཏོ, ཏསྨཱ. བྷཱུཏིཀཱམོཏི དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠཱནཾ ཝསེན ཨཏྟནོ གུཎེཧི ཝཌྜྷིཀཱམོ.

པཀུདྷཀཙྩཱཡནཝཱདཝཎྞནཱ

༡༧༤. ཨཀཏཱཏི སམེན ཝིསམེན ཝཱ ཀེནཙི ཧེཏུནཱ ན ཀཏཱ ན ཝིཧིཏཱ. ཀཏཝིདྷོ ཀརཎཝིདྷི ནཏྠི ཨེཏེསནྟི ཨཀཏཝིདྷཱནཱ. པདདྭཡེནཱཔི ལོཀེ ཀེནཙི ཧེཏུཔཙྩཡེན ནེསཾ ཨནིབྦཏྟནབྷཱཝཾ དསྶེཏི. ཨིདྡྷིཡཱཔི ན ནིམྨིཏཱཏི ཀསྶཙི ཨིདྡྷིམཏོ ཙེཏོཝསིཔྤཏྟསྶ དེཝསྶ, ཨིསྶརཱདིནོ ཝཱ ཨིདྡྷིཡཱཔི ན ནིམྨིཏཱ. ཨནིམྨཱཔིཏཱ ཀསྶཙི ཨནིམྨཱཔིཏཱ. ཝུཏྟཏྠམེཝཱཏི བྲཧྨཛཱལཝཎྞནཱཡཾ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༣༠) ཝུཏྟཏྠམེཝ. ཝཉྫྷཱཏི ཝཉྫྷཔསུཝཉྫྷཏཱལཱདཡོ ཝིཡ ཨཕལཱ, ཀསྶཙི ཨཛནཀཱཏི ཨཏྠོ, ཨེཏེན པཐཝིཀཱཡཱདཱིནཾ རཱུཔཱདིཛནཀབྷཱཝཾ པཊིཀྑིཔཏི. རཱུཔསདྡཱདཡོ ཧི པཐཝིཀཱཡཱདཱིཧི ཨཔྤཊིབདྡྷཝུཏྟིཀཱཏི ཏསྶ ལདྡྷི. པབྦཏཀཱུཊཾ ཝིཡ ཋིཏཱཏི ཀཱུཊཊྛཱ, ཡཐཱ པབྦཏཀཱུཊཾ ཀེནཙི ཨནིབྦཏྟིཏཾ, ཀསྶཙི ཙ ཨནིབྦཏྟཀཾ, ཨེཝམེཏེ པཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཡམིདཾ ‘‘བཱིཛཏོ ཨངྐུརཱདི ཛཱཡཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏཾ ཝིཛྫམཱནམེཝ ཏཏོ ནིཀྑམཏི, ན ཨཝིཛྫམཱནཾ, ཨཉྙཐཱ ཨཉྙཏོཔི ཨཉྙསྶ ཨུཔལདྡྷི སིཡཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཋིཏཏྟཱཏི ནིབྦིཀཱརཱབྷཱཝེན ཋིཏཏྟཱ. ན ཙལནྟཱིཏི ཝིཀཱརཾ ནཱཔཛྫནྟི. ཝིཀཱརཱབྷཱཝཏོ ཧི ཏེསཾ སཏྟནྣཾ ཀཱཡཱནཾ ཨེསིཀཊྛཱཡིཊྛིཏཏཱ. ཨནིཉྫནཉྩ ཨཏྟནོ པཀཏིཡཱ ཨཝཊྛཱནམེཝ. ཏེནཱཧ ‘‘ན ཝིཔརིཎམནྟཱི’’ཏི. ཨཝིཔརིཎཱམདྷམྨཏྟཱ ཨེཝ ཧི ཏེ ཨཉྙམཉྙཾ ན བྱཱབཱདྷེནྟི. སཏི ཧི ཝིཀཱརཾ ཨཱཔཱདེཏབྦཏཱཡ བྱཱབཱདྷཀཏཱཔི སིཡཱ, ཏཐཱ ཨནུགྒཧེཏབྦཏཱཡ ཨནུགྒཱཧཀཏཱཏི ཏདབྷཱཝཾ དསྶེཏུཾ པཱལི༹ཡཾ ནཱལནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. པཐཝཱི ཨེཝ ཀཱཡེཀདེསཏྟཱ པཐཝིཀཱཡོ. ཛཱིཝསཏྟམཱནཾ ཀཱཡཱནཾ ནིཙྩཏཱཡ ནིབྦིཀཱརབྷཱཝཏོ ན ཧནྟབྦཏཱ, ན གྷཱཏེཏབྦཏཱ ཙཱཏི ནེཝ ཀོཙི ཧནྟཱ ཝཱ གྷཱཏེཏཱ ཝཱ, ཏེནེཝཱཧ ‘‘སཏྟནྣཾ ཏྭེཝ ཀཱཡཱན’’ནྟིཨཱདི. ཡདི ཀོཙི ཧནྟཱ ནཏྠི, ཀཐཾ སཏྠཔྤཧཱརོཏི ཨཱཧ ‘‘ཡཐཱ མུགྒརཱསི ཨཱདཱིསཱུ’’ཏིཨཱདི. ཀེཝལཾ སཉྙཱམཏྟམེཝ ཧོཏི. ཧནནགྷཱཏནཱདི པན པརམཏྠཏོ ནཏྠེཝ ཀཱཡཱནཾ ཨཝིཀོཔནཱིཡབྷཱཝཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ནིགཎྛནཱཊཔུཏྟཝཱདཝཎྞནཱ

༡༧༧. ཙཏྟཱརོ ཡཱམཱ བྷཱགཱ ཙཏུཡཱམཱ, ཙཏུཡཱམཱ ཨེཝ ཙཱཏུཡཱམཱ, བྷཱགཏྠོ ཧི ཨིདྷ ཡཱམ-སདྡོ ཡཐཱ ‘‘རཏྟིཡཱ པཋམོ ཡཱམོ’’ཏི. སོ པནེཏྠ བྷཱགོ སཾཝརལཀྑཎོཏི ཨཱཧ ‘‘ཙཱཏུཡཱམསཾཝུཏོཏི ཙཏུཀོཊྛཱསེན སཾཝརེན སཾཝུཏོ’’ཏི. པཊིཀྑིཏྟསབྦསཱིཏོདཀོཏི པཊིཀྑིཏྟསབྦསཱིཏོདཀཔརིབྷོགོ. སབྦེན པཱཔཝཱརཎེན ཡུཏྟོཏི སབྦཔྤཀཱརེན སཾཝརལཀྑཎེན སམནྣཱགཏོ. དྷུཏཔཱཔོཏི སབྦེན ནིཛྫརལཀྑཎེན པཱཔཝཱརཎེན ཝིདྷུཏཔཱཔོ. ཕུཊྛོཏི ཨཊྛནྣམྤི ཀམྨཱནཾ ཁེཔནེན མོཀྑཔྤཏྟིཡཱ ཀམྨཀྑཡལཀྑཎེན སབྦེན པཱཔཝཱརཎེན ཕུཊྛོ ཏཾ པཏྭཱ ཋིཏོ. ཀོཊིཔྤཏྟཙིཏྟོཏི མོཀྑཱདྷིགམེནེཝ ཨུཏྟམམརིཡཱདཔྤཏྟཙིཏྟོ. ཡཏཏྟོཏི ཀཱཡཱདཱིསུ ཨིནྡྲིཡེསུ སཾཡམེཏབྦསྶ ཨབྷཱཝཏོ སཾཡཏཙིཏྟོ. སུཔྤཏིཊྛིཏཙིཏྟོཏི ནིསྶེསཏོ སུཊྛུ པཏིཊྛིཏཙིཏྟོ. སཱསནཱནུལོམཾ ནཱམ པཱཔཝཱརཎེན ཡུཏྟཏཱ. ཏེནཱཧ ‘‘དྷུཏཔཱཔོ’’ཏིཨཱདི. ཨསུདྡྷལདྡྷིཏཱཡཱཏི ‘‘ཨཏྠི ཛཱིཝོ, སོ ཙ སིཡཱ ནིཙྩོ, སིཡཱ ཨནིཙྩོ’’ཏི ཨེཝམཱདིཨསུདྡྷལདྡྷིཏཱཡ. སབྦཱཏི ཀམྨཔཀཏིཝིབྷཱགཱདིཝིསཡཱ སབྦཱ ནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཡོ. དིཊྛིཡེ ཝཱཏི མིཙྪཱདིཊྛིཡོ ཨེཝ ཛཱཏཱ.

སཉྩཡབེལཊྛཔུཏྟཝཱདཝཎྞནཱ

༡༧༩-༡༨༡. ཨམརཱཝིཀྑེཔེ ཝུཏྟནཡོ ཨེཝཱཏི བྲཧྨཛཱལེ ཨམརཱཝིཀྑེཔཝཱདསཾཝཎྞནཱཡཾ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༦༡-༦༣) ཝུཏྟནཡོ ཨེཝ ཝིཀྑེཔབྱཱཀརཎབྷཱཝཏོ, ཏཐེཝ ཙེཏྠ ཝིཀྑེཔཝཱདསྶ ཨཱགཏཏྟཱ.

པཋམསནྡིཊྛིཀསཱམཉྙཕལཝཎྞནཱ

༡༨༣. ཡཐཱ ཏེ རུཙྩེཡྻཱཏི ཨིདཱནི མཡཱ པུཙྪིཡམཱནོ ཨཏྠོ ཡཐཱ ཏཝ ཙིཏྟེ རོཙེཡྻ. གྷརདཱསིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ ཛཱཏོ ཨནྟོཛཱཏོ. དྷནེན ཀཱིཏོ དྷནཀྐཱིཏོ. བནྡྷགྒཱཧགཧིཏོ ཀརམརཱནཱིཏོ. སཱམནྟི སཡམེཝ. དཱསབྱནྟི དཱསབྷཱཝཾ. ཀོཙི དཱསོཔི སམཱནོ ཨལསོ ཀམྨཾ ཨཀརོནྟོ ‘‘ཀམྨཀཱརོ’’ཏི ན ཝུཙྩཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨནལསོ ཀམྨཀརཎསཱིལོཡེཝཱ’’ཏི. པཋམམེཝཱཏི ཨཱསནྣཏརཊྛཱནཱུཔསངྐམནཏོ པགེཝ པུརེཏརམེཝ. པཙྪཱཏི སཱམིཀསྶ ནིཔཛྫཱཡ པཙྪཱ. སཡནཏོ ཨཝུཊྛིཏེཏི རཏྟིཡཱ ཝིབྷཱཡནཝེལཱཡ སེཡྻཏོ ཨཝུཊྛིཏེ. པཙྩཱུསཀཱལཏོ པཊྛཱཡཱཏི ཨཏཱིཏཱཡ རཏྟིཡཱ པཙྩཱུསཀཱལཏོ པཊྛཱཡ. ཡཱཝ སཱམིནོ རཏྟིཾ ནིདྡོཀྐམནནྟི ཨཔརཱཡ པདོསཝེལཱཡཾ ཡཱཝ ནིདྡོཀྐམནཾ. ཀིཾ ཀཱརནྟི ཀིཾ ཀརཎཱིཡཾ, ཀིཾཀཱརབྷཱཝཏོ པུཙྪིཏྭཱ ཀཱཏབྦཝེཡྻཱཝཙྩནྟི ཨཏྠོ.

དེཝོ ཝིཡཱཏི ཨཱདྷིཔཙྩཔརིཝཱརཱདིསམྤཏྟིསམནྣཱགཏོ པདྷཱནདེཝོ ཝིཡ. སོ ཝཏསྶཱཧནྟི སོ ཝཏ ཨསྶཾ ཨཧཾ. སོ རཱཛཱ ཝིཡ ཨཧམྤི བྷཝེཡྻཾ, ཀཐཾ པུཉྙཱནི ཀརེཡྻཾ, ཡདི པུཉྙཱནི ཨུལཱ༹རཱནི ཀརེཡྻནྟི ཡོཛནཱ. ‘‘སོ ཝཏསྶ’སྶ’’ནྟི པཱཋེ སོ རཱཛཱ ཨསྶ ཨཧཾ ཨསྶཾ ཝཏ, ཡདི པུཉྙཱནི ཀརེཡྻནྟི ཡོཛནཱ. ཏེནཱཧ ‘‘ཨཡམེཝཏྠོ’’ཏི. ཨསྶནྟི ཨུཏྟམཔུརིསཔྤཡོགེ ཨཧཾ-སདྡོ ཨཔྤཡུཏྟོཔི པཡུཏྟོ ཨེཝ ཧོཏི. ཡཱཝཛཱིཝཾ ན སཀྑིསྶཱམི དཱཏུནྟི ཡཱཝཛཱིཝཾ དཱནཏྠཱཡ ཨུསྶཱཧཾ ཀརོནྟོཔི ཡཾ རཱཛཱ ཨེཀཾ དིཝསཾ དེཏི, ཏཏོ སཏབྷཱགམྤི དཱཏུཾ ན སཀྑིསྶཱམི. ཏསྨཱ པབྦཛིསྶཱམཱིཏི པབྦཛྫཱཡཾ ཨུསྶཱཧཾ ཀཏྭཱཏི ཡོཛནཱ.

ཀཱཡེན སཾཝུཏོཏི ཀཱཡེན སཾཝརིཏབྦཾ ཀཱཡདྭཱརེན པཝཏྟནཀཾ པཱཔདྷམྨཾ སཾཝརིཏྭཱ ཝིཧརེཡྻཱཏི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོཏི ཨཱཧ ‘‘ཀཱཡེན པིཧིཏོ ཧུཏྭཱ’’ཏིཨཱདི. གྷཱསཙྪཱདནེན པརམཏཱཡཱཏི གྷཱསཙྪཱདནཔརིཡེསནེ སལླེཁཝསེན པརམཏཱཡ, ཨུཀྐཊྛབྷཱཝེ སཎྛིཏོ གྷཱསཙྪཱདནམེཝ ཝཱ པརམཾ པརཱ ཀོཊི ཨེཏསྶ, ན ཏཏོ པརཾ ཀིཉྩི ཨཱམིསཛཱཏཾ པརིཡེསཏི པཙྩཱསིསཏི ཙཱཏི གྷཱསཙྪཱདནཔརམོ, ཏབྦྷཱཝོ གྷཱསཙྪཱདནཔརམཏཱ, ཏསྶཱ གྷཱསཙྪཱདནཔརམཏཱཡ. ཝིཝེཀཊྛཀཱཡཱནནྟི གཎསངྒཎིཀཏོ པཝིཝིཏྟེ ཋིཏཀཱཡཱནཾ. ནེཀྑམྨཱབྷིརཏཱནནྟི ཛྷཱནཱབྷིརཏཱནཾ. ཏཱཡ ཨེཝ ཛྷཱནཱབྷིརཏིཡཱ པརམཾ ཨུཏྟམཾ ཝོདཱནཾ ཝིསུདྡྷིཾ པཏྟཏཱཡ པརམཝོདཱནཔྤཏྟཱནཾ. ཀིལེསཱུཔདྷིཨབྷིསངྑཱརཱུཔདྷཱིནཾ ཨཙྩནྟཝིགམེན ནིརུཔདྷཱིནཾ. ཝིསངྑཱརགཏཱནནྟི ཨདྷིགཏནིབྦཱནཱནཾ. ཨེཏྠ ཙ པཋམོ ཝིཝེཀོ ཨིཏརེཧི དྭཱིཧི ཝིཝེཀེཧི སཧཱཔི པཏྟབྦོ ཝིནཱཔི, ཏཐཱ དུཏིཡོ. ཏཏིཡོ པན ཨིཏརེཧི དྭཱིཧི སཧེཝ པཏྟབྦོ, ན ཝིནཱཏི དཊྛབྦཾ. གཎེ ཛནསམཱགམེ སནྣིཔཏནཾ གཎསངྒཎིཀཱ, ཏཾ པཧཱཡ ཨེཀོ ཝིཧརཏི ཙརཏི པུགྒལཝསེན ཨསཧཱཡཏྟཱ. ཙིཏྟེ ཀིལེསཱནཾ སནྣིཔཏནཾ ཙིཏྟཀིལེསསངྒཎིཀཱ, ཏཾ པཧཱཡ ཨེཀོ ཝིཧརཏི ཀིལེསཝསེན ཨསཧཱཡཏྟཱ. མགྒསྶ ཨེཀཙིཏྟཀྑཎིཀཏྟཱ, གོཏྲབྷུཨཱདཱིནཉྩ ཨཱརམྨཎམཏྟཏྟཱ ན ཏེསཾ ཝསེན སཱཏིསཡཱ ནིབྦུཏིསུཁསམྥུསནཱ, ཕལསམཱཔཏྟིནིརོདྷསམཱཔཏྟིཝསེན སཱཏིསཡཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཕལསམཱཔཏྟིཾ ཝཱ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཾ ཝཱ པཝིསིཏྭཱ’’ཏི. ཕལཔརིཡོསཱནོ ཧི ནིརོདྷོཏི.

༡༨༤. ཨབྷིཧརིཏྭཱཏི ཨབྷིམུཁཱིབྷཱཝེན ནེཏྭཱ. ‘‘ཨཧཾ ཙཱིཝརཱདཱིཧི པཡོཛནཾ སཱདྷེསྶཱམཱི’’ཏི ཝཙནསེསོ. སཔྤཱཡནྟི སབྦགེལཉྙཔཧརཎཝསེན ཨུཔཀཱརཱཝཧཾ. བྷཱཝིནཱ ཨནཏྠཏོ པརིཔཱལནཝསེན གོཔནཱ རཀྑཱགུཏྟི. པཙྩུཔྤནྣསྶ ནིསེདྷཝསེན ཨཱཝརཎགུཏྟི.

དུཏིཡསནྡིཊྛིཀསཱམཉྙཕལཝཎྞནཱ

༡༨༦. ཀསཏཱིཏི ཀསིཾ ཀརོཏི. གཧཔཏིཀོཏི ཨེཏྠ ཀ-སདྡོ ཨཔྤཏྠོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨེཀགེཧམཏྟེ ཛེཊྛཀོ’’ཏི, ཏེན ཨནེཀཀུལཛེཊྛཀབྷཱཝཾ པཊིཀྑིཔཏི. ཀརཾ ཀརོཏཱིཏི ཀརཾ སམྤཱདེཏི. ཝཌྜྷེཏཱིཏི ཨུཔརཱུཔརི སམྤཱདནེན ཝཌྜྷེཏི. ཨེཝཾ ཨཔྤམྤི པཧཱཡ པབྦཛིཏུཾ དུཀྐརནྟི ཨཡམཏྠོ ལཊུཀིཀོཔམསུཏྟེན (མ. ནི. ༢.༡༥༡, ༡༥༢) དཱིཔེཏབྦོ. ཏེནཱཧ ‘‘སེཡྻཐཱཔི, ཨུདཱཡི, པུརིསོ དལིདྡོ ཨསྶཀོ ཨནཱལ༹ྷིཡོ, ཏསྶསྶ ཨེཀཾ ཨགཱརཀཾ ཨོལུགྒཝིལུགྒཾ ཀཱཀཱཏིདཱཡིཾ ནཔརམརཱུཔ’’ནྟི ཝིཏྠཱརོ. ཡདི ཨཔྤམྤི བྷོགཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏུཾ དུཀྐརཾ, ཀསྨཱ དཱསཝཱརེ བྷོགགྒཧཎཾ ན ཀཏནྟི ཨཱཧ ‘‘དཱསཝཱརེ པནཱ’’ཏིཨཱདི. ཡཐཱ ཙ དཱསསྶ བྷོགཱཔི ཨབྷོགཱ པརཱཡཏྟབྷཱཝཏོ, ཨེཝཾ ཉཱཏཡོ པཱིཏི དཱསཝཱརེ ཉཱཏིཔརིཝཊྚགྒཧཎམྤི ན ཀཏནྟི དཊྛབྦཾ.

པཎཱིཏཏརསཱམཉྙཕལཝཎྞནཱ

༡༨༩. ཨེཝརཱུཔཱཧཱིཏི ཡཐཱཝུཏྟདཱསཀསྶཀཱུཔམཱསདིསཱཧི ཨུཔམཱཧི སཱམཉྙཕལཾ དཱིཔེཏུཾ པཧོཏི བྷགཝཱ སཀལམྤི རཏྟིནྡིཝཾ ཏཏོ བྷིཡྻོཔི ཨནནྟཔཊིབྷཱནཏཱཡ ཝིཙིཏྟནཡདེསནབྷཱཝཏོ. ཏཐཱཔཱིཏི སཏིཔི དེསནཱཡ ཨུཏྟརུཏྟརཱདྷིཀནཱནཱནཡཝིཙིཏྟབྷཱཝེ.

ཨེཀཏྠམེཏཾ པདཾ སཱདྷུསདྡསྶེཝ ཀ-ཀཱརེན ཝཌྜྷིཏྭཱ ཝུཏྟཏྟཱ, ཏེནེཝ སཱདྷུཀ-སདྡསྶ ཨཏྠཾ ཝདནྟེན ཨཏྠུདྡྷཱརཝསེན སཱདྷུ-སདྡོ ཨུདཱཧཊོ. ཨཱཡཱཙནེཏི ཨབྷིམུཁཡཱཙནེ, ཨབྷིཔཏྠནཱཡནྟི ཨཏྠོ. སམྤཊིཙྪནེཏི པཊིགྒཎྷནེ. སམྤཧཾསནེཏི སཾཝིཛྫམཱནགུཎཝསེན ཧཾསནེ ཏོསནེ, ཨུདགྒཏཱཀརཎེཏི ཨཏྠོ. དྷམྨརུཙཱིཏི པུཉྙཀཱམོ. པཉྙཱཎཝཱཏི པཉྙཝཱ. ཨདྡུབྦྷོཏི ཨདཱུསཀོ, ཨནུཔགྷཱཏཀོཏི ཨཏྠོ. ཨིདྷཱཔཱིཏི ཨིམསྨིཾ སཱམཉྙཕལེཔི. ཨཡཾ སཱདྷུ-སདྡོ. དལ༹ྷཱིཀམྨེཏི སཀྐཙྩ ཀིརིཡཱཡཾ. ཨཱཎཏྟིཡནྟི ཨཱཎཱཔནེ. ‘‘སུཎོཧི སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཧཱི’’ཏི ཧི ཝུཏྟེ སཱདྷུཀ-སདྡེན སཝནམནསིཀཱརཱནཾ སཀྐཙྩཀིརིཡཱ ཝིཡ ཏདཱཎཱཔནམྤི ཛོཏིཏཾ ཧོཏི, ཨཱཡཱཙནཏྠཏཱ ཝིཡ ཙསྶ ཨཱཎཱཔནཏྠཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. སུནྡརེཔཱིཏི སུནྡརཏྠེཔི. ཨིདཱནི ཡཐཱཝུཏྟེན སཱདྷུཀ-སདྡསྶ ཨཏྠཏྟཡེན པཀཱསིཏཾ ཝིསེསཾ དསྶེཏུཾ ‘‘དལ༹ྷཱིཀམྨཏྠེན ཧཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

མནསི ཀརོཧཱིཏི ཨེཏྠ མནསིཀཱརོ ན ཨཱརམྨཎཔཊིཔཱདནལཀྑཎོ, ཨཐ ཁོ ཝཱིཐིཔཊིཔཱདནཛཝནཔཊིཔཱདནམནསིཀཱརཔུབྦཀཾ ཙིཏྟེ ཋཔནལཀྑཎོཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཨཱཝཛྫཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. སོཏིནྡྲིཡཝིཀྑེཔཝཱརཎཾ སཝནེ ནིཡོཛནཝསེན ཀིརིཡནྟརཔཊིསེདྷནབྷཱཝཏོ, སོཏཾ ཨོདཧཱཏི ཨཏྠོ. མནིནྡྲིཡཝིཀྑེཔཝཱརཎཾ ཨཉྙཙིནྟཱཔཊིསེདྷནཏོ. བྱཉྫནཝིཔལླཱསགྒཱཧཝཱརཎཾ ‘‘སཱདྷུཀ’’ནྟི ཝིསེསེཏྭཱ ཝུཏྟཏྟཱ. པཙྪིམསྶ ཨཏྠཝིཔལླཱསགྒཱཧཝཱརཎེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. དྷཱརཎཱུཔཔརིཀྑཱདཱིསཱུཏི ཨཱདི-སདྡེན ཏུལནཏཱིརཎཱདིཀེ, དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྷེ ཙ སངྒཎྷཱཏི. སབྱཉྫནོཏི ཨེཏྠ ཡཐཱདྷིཔྤེཏམཏྠཾ བྱཉྫཡཏཱིཏི བྱཉྫནཾ, སབྷཱཝནིརུཏྟི. སཧ བྱཉྫནེནཱཏི སབྱཉྫནོ, བྱཉྫནསམྤནྣོཏི ཨཏྠོ. སཱཏྠོཏི ཨརཎཱིཡཏོ ཨུཔགནྟབྦཏོ ཨནུདྷཱཏབྦཏོ ཨཏྠོ, ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཱདིཀོ. ཏེན སཧ ཨཏྠེནཱཏི སཱཏྠོ, ཨཏྠསམྤནྣོཏི ཨཏྠོ. དྷམྨགམྦྷཱིརོཏིཨཱདཱིསུ དྷམྨོ ནཱམ ཏནྟི. དེསནཱ ནཱམ ཏསྶཱ མནསཱ ཝཝཏྠཱཔིཏཱཡ ཏནྟིཡཱ དེསནཱ. ཨཏྠོ ནཱམ ཏནྟིཡཱ ཨཏྠོ. པཊིཝེདྷོ ནཱམ ཏནྟིཡཱ, ཏནྟིཨཏྠསྶ ཙ ཡཐཱབྷཱུཏཱཝབོདྷོ. ཡསྨཱ ཙེཏེ དྷམྨདེསནཱ ཨཏྠཔྤཊིཝེདྷཱ སསཱདཱིཧི ཝིཡ མཧཱསམུདྡོ མནྡབུདྡྷཱིཧི དུཀྑོགཱཧཱ, ཨལབྦྷནེཡྻཔཏིཊྛཱ ཙ, ཏསྨཱ གམྦྷཱིརཱ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཡསྨཱ ཨཡཾ དྷམྨོ…པེ… སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཧཱི’’ཏི. ཨེཏྠ ཙ པཊིཝེདྷསྶ དུཀྐརབྷཱཝཏོ དྷམྨཏྠཱནཾ, དེསནཱཉཱཎསྶ དུཀྐརབྷཱཝཏོ དེསནཱཡ དུཀྑོགཱཧཏཱ, པཊིཝེདྷསྶ པན ཨུཔྤཱདེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏཱཡ, ཉཱཎུཔྤཏྟིཡཱ ཙ དུཀྐརབྷཱཝཏོ དུཀྑོགཱཧཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. དེསནཾ ནཱམ ཨུདྡིསནཾ, ཏསྶ ནིདྡིསནཾ བྷཱསནནྟི ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏནྟི ཨཱཧ ‘‘ཝིཏྠཱརཏོ བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. པརིབྱཏྟཾ ཀཐནཉྷི བྷཱསནཾ, ཏེནཱཧ ‘‘དེསེསྶཱམཱིཏི…པེ… ཝིཏྠཱརདཱིཔན’’ནྟི.

ཡཐཱཝུཏྟམཏྠཾ སུཏྟཔདེན སམཏྠེཏུཾ ‘‘ཏེནཱཧཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. སཱལི༹ཀཱཡིཝ ནིགྒྷོསོཏི སཱལི༹ཀཱཡ ཨཱལཱཔོ ཝིཡ མདྷུརོ ཀཎྞསུཁོ པེམནཱིཡོ. པཊིབྷཱནནྟི སདྡོ. ཨུདཱིརཡཱིཏི ཨུཙྩཱརཱིཡཏི, ཝུཙྩཏི ཝཱ.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨུསྶཱཧཛཱཏོཏི ཨེཝཾ ‘‘སུཎོཧི སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཧི བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན ཀིར བྷགཝཱ སངྑེཔེནེཝ དེསེསྶཏི, ཝིཏྠཱརེནཔི བྷཱསིསྶཏཱི’’ཏི སཉྫཱཏུསྶཱཧོ ཧཊྛཏུཊྛོ ཧུཏྭཱ.

༡༩༠. ‘‘ཨིདྷཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཝུཙྩམཱནཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཏཐཱགཏསྶ ཨུཔྤཏྟིཊྛཱནབྷཱུཏཾ ཨདྷིཔྤེཏནྟི ཨཱཧ ‘‘དེསཱཔདེསེ ནིཔཱཏོ’’ཏི. ‘‘སྭཱཡ’’ནྟི སཱམཉྙཏོ ཨིདྷསདྡམཏྟཾ གཎྷཱཏི, ན ཡཐཱཝིསེསིཏབྦཾ ཨིདྷ-སདྡཾ. ཏཐཱ ཧི ཝཀྑཏི ‘‘ཀཏྠཙི པདཔཱུརཎམཏྟམེཝཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡༩༠). ལོཀཾ ཨུཔཱདཱཡ ཝུཙྩཏི ལོཀ-སདྡེན སམཱནཱདྷིཀརཎབྷཱཝེན ཝུཏྟཏྟཱ. སེསཔདདྭཡེ པན པདནྟརསནྣིདྷཱནམཏྟེན ཏཾ ཏཾ ཨུཔཱདཱཡ ཝུཏྟཏཱ དཊྛབྦཱ. ཨིདྷ ཏཐཱགཏོ ལོཀེཏི ཧི ཛཱཏིཁེཏྟཾ, ཏཏྠཱཔི ཨཡཾ ཙཀྐཝཱལོ༹ ‘‘ལོཀོ’’ཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. སམཎོཏི སོཏཱཔནྣོ. དུཏིཡོ སམཎོཏི སཀདཱགཱམཱི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ‘‘ཀཏམོ ཙ བྷིཀྑཝེ སམཎོ? ཨིདྷ བྷིཀྑཝེ བྷིཀྑུ ཏིཎྞཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ སོཏཱཔནྣོ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདི (ཨ. ནི. ༤.༢༤༡). ‘‘ཀཏམོ ཙ བྷིཀྑཝེ དུཏིཡོ སམཎོ? ཨིདྷ བྷིཀྑཝེ བྷིཀྑུ ཏིཎྞཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ རཱགདོསམོཧཱནཾ ཏནུཏྟཱ’’ཏིཨཱདི (ཨ. ནི. ༤.༢༤༡). ཨོཀཱསནྟི ཀཉྩི པདེསཾ. ཨིདྷེཝ ཏིཊྛམཱནསྶཱཏི ཨིམིསྶཱ ཨེཝ ཨིནྡསཱལགུཧཱཡཾ ཏིཊྛམཱནསྶ.

པདཔཱུརཎམཏྟམེཝ ཨོཀཱསཱཔདིསནསྶཱཔི ཨསམྦྷཝཏོ ཨཏྠནྟརསྶ ཨབོདྷནཏོ. ཨརཧནྟི ཨཱདཡོ སདྡཱ ཝིཏྠཱརིཏཱཏི ཡོཛནཱ. ཨཏྠཏོ ཝིཏྠཱརཎཾ སདྡམུཁེནེཝ ཧོཏཱིཏི སདྡགྒཧཎཾ. ཡསྨཱ. ‘‘ཨཔརེཧིཔི ཨཊྛཧི ཀཱརཎེཧི བྷགཝཱ ཏཐཱགཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨུདཱནཊྛཀཐཱདཱིསུ, (ཨུདཱ. ཨཊྛ. ༡༨; ཨིཏིཝུ. ཨཊྛ. ༣༨) ཨརཧནྟི ཨཱདཡོ ཝིསུདྡྷིམགྒཊཱིཀཱཡཾ ཨཔརེཧི པཀཱརེཧི ཝིཏྠཱརིཏཱ, ཏསྨཱཏེསུ ཝུཏྟཱནཡེནཔི སོ (ཝིསུདྡྷི. ཊཱི. ༡.༡༢༩, ༡༣༠) ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཐཱགཏསྶ སཏྟནིཀཱཡནྟོགདྷཏཱཡ ‘‘ཨིདྷ པན སཏྟལོཀོ ཨདྷིཔྤེཏོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཏྠཱཡཾ ཡསྨིཾ སཏྟནིཀཱཡེ ཡསྨིཉྩ ཨོཀཱསེ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སཏྟལོཀེ ཨུཔྤཛྫམཱནོཔི ཙཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ‘‘ཏཐཱགཏོ ན དེཝལོཀེ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཡཾ ཝཏྟབྦཾ, ཏཾ པརཏོ ཨཱགམིསྶཏི. སཱརཔྤཏྟཱཏི ཀུལབྷོགིསྶརིཡཱདིཝསེན སཱརབྷཱུཏཱ. བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱཏི བྲཧྨཱཡུཔོཀྑརསཱཏིཨཱདིབྲཱཧྨཎཱ ཙེཝ ཨནཱཐཔིཎྜིཀཱདིགཧཔཏིཀཱ ཙ.

‘‘སུཛཱཏཱཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝུཏྟེསུ ཙཏཱུསུ ཝིཀཔྤེསུ པཋམོ ཝིཀཔྤོ བུདྡྷབྷཱཝཱཡ ཨཱསནྣཏརཔཊིཔཏྟིདསྶནཝསེན ཝུཏྟོ. ཨཱསནྣཏརཱཡ ཧི པཊིཔཏྟིཡཱ ཋིཏོ ‘‘ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི’’ ཝུཙྩཏི ཨུཔྤཱདསྶ ཨེཀནྟིཀཏྟཱ, པགེཝ པཊིཔཏྟིཡཱ མཏྠཀེ ཋིཏོ. དུཏིཡོ བུདྡྷབྷཱཝཱཝཧཔབྦཛྫཏོ པཊྛཱཡ ཨཱསནྣཔཊིཔཏྟིདསྶནཝསེན, ཏཏིཡོ བུདྡྷཀརདྷམྨ པཱརིཔཱུརིཏོ པཊྛཱཡ བུདྡྷབྷཱཝཱཡ པཊིཔཏྟིདསྶནཝསེན. ན ཧི མཧཱསཏྟཱནཾ ཨུཔྤཏིབྷཝཱུཔཔཏྟིཏོ པཊྛཱཡ བོདྷིསམྦྷཱརསམྦྷརཎཾ ནཱམ ཨཏྠི. ཙཏུཏྠོ བུདྡྷཀརདྷམྨསམཱརམྦྷཏོ པཊྛཱཡ. བོདྷིཡཱ ནིཡཏབྷཱཝཔྤཏྟིཏོ པབྷུཏི ཧི ཝིཉྙཱུཧི ‘‘བུདྡྷོ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི ཝཏྟུཾ སཀྐཱ ཨུཔྤཱདསྶ ཨེཀནྟིཀཏྟཱ. ཡཐཱ པན སནྡནྟི ནདིཡོཏི སནྡནཀིརིཡཱཡ ཨཝིཙྪེདམུཔཱདཱཡ ཝཏྟམཱནཔྤཡོགོ, ཨེཝཾ ཨུཔྤཱདཏྠཱཡ པཊིཔཛྫནཀིརིཡཱཡ ཨཝིཙྪེདམུཔཱདཱཡ ཙཏཱུསུ ཝིཀཔྤེསུ ‘‘ཨུཔྤཛྫཏི ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. སབྦཔཋམཾ ཨུཔྤནྣབྷཱཝནྟི ཙཏཱུསུ ཝིཀཔྤེསུ སབྦཔཋམཾ ཝུཏྟཾ ཏཐཱགཏསྶ ཨུཔྤནྣཏཱསངྑཱཏཾ ཨཏྠིབྷཱཝཾ. ཏེནཱཧ ‘‘ཨུཔྤནྣོ ཧོཏཱིཏི ཨཡཉྷེཏྠ ཨཏྠོ’’ཏི.

སོ བྷགཝཱཏི ཡོ ‘‘ཏཐཱགཏོ ཨརཧ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཀིཏྟིཏགུཎོ, སོ བྷགཝཱ. ‘‘ཨིམཾ ལོཀ’’ནྟི ནཡིདཾ མཧཱཛནསྶ སམྨུཁམཏྟཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ, ཨཐ ཁོ ཨནཝསེསཾ པརིཡཱདཱཡཱཏི དསྶེཏུཾ ‘‘སདེཝཀ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨིདཱནི ཝཏྟབྦཾ ནིདསྶེཏཱི’’ཏི. པཛཱཏཏྟཱཏི ཡཐཱསཀཾ ཀམྨཀིལེསེཧི ནིབྦཏྟཏྟཱ. པཉྩཀཱམཱཝཙརདེཝགྒཧཎཾ པཱརིསེསཉཱཡེན ཨིཏརེསཾ པདནྟརེཧི སངྒཧིཏཏྟཱ. སདེཝཀནྟི ཙ ཨཝཡཝེན ཝིགྒཧོ སམུདཱཡོ སམཱསཏྠོ. ཚཊྛཀཱམཱཝཙརདེཝགྒཧཎཾ པཙྩཱསཏྟིཉཱཡེན. ཏཏྠ ཧི སོ ཛཱཏོ, ཏཾནིཝཱསཱི ཙ. བྲཧྨཀཱཡིཀཱདིབྲཧྨགྒཧཎནྟི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. པཙྩཏྠིཀ …པེ… སམཎབྲཱཧྨཎགྒཧཎནྟི ནིདསྶནམཏྟམེཏཾ ཨཔཙྩཏྠིཀཱནཾ, ཨསམིཏཱབཱཧིཏཔཱཔཱནཉྩ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ སསྶམཎབྲཱཧྨཎཱིཝཙནེན གཧིཏཏྟཱ. ཀཱམཾ ‘‘སདེཝཀ’’ནྟིཨཱདི ཝིསེསནཱནཾ ཝསེན སཏྟཝིསཡོ ལོཀསདྡོཏི ཝིཉྙཱཡཏི ཏུལྱཡོགཝིསཡཏྟཱ ཏེསཾ, ‘‘སལོམཀོ སཔཀྑཀོ’’ཏིཨཱདཱིསུ པན ཨཏུལྱཡོགེཔི ཨཡཾ སམཱསོ ལབྦྷཏཱིཏི བྱབྷིཙཱརདསྶནཏོ པཛཱགཧཎནྟི ཨཱཧ ‘‘པཛཱཝཙནེན སཏྟལོཀགྒཧཎ’’ནྟི.

ཨརཱུཔིནོ སཏྟཱ ཨཏྟནོ ཨཱནེཉྫཝིཧཱརེན ཝིཧརནྟཱ དིབྦནྟཱིཏི དེཝཱཏི ཨིམཾ ནིབྦཙནཾ ལབྷནྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘སདེཝཀགྒཧཎེན ཨརཱུཔཱཝཙརལོཀོ གཧིཏོ’’ཏི. ཏེནཱཧ ‘‘ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཱུཔགཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏ’’ནྟི (ཨ. ནི. ༣.༡༡༧). སམཱརཀགྒཧཎེན ཚཀཱམཱཝཙརདེཝལོཀོ གཧིཏོ ཏསྶ སཝིསེསཾ མཱརསྶ ཝསེ ཝཏྟནཏོ. རཱུཔཱི བྲཧྨལོཀོ གཧིཏོ ཨརཱུཔཱིབྲཧྨལོཀསྶ ཝིསུཾ གཧིཏཏྟཱ. ཙཏུཔརིསཝསེནཱཏི ཁཏྟིཡཱདིཙཏུཔརིསཝསེན, ཨིཏརཱ པན ཙཏསྶོ པརིསཱ སམཱརཀཱདིགྒཧཎེན གཧིཏཱ ཨེཝཱཏི. ཨཝསེསསབྦསཏྟལོཀོ ནཱགགརུལཱ༹དིབྷེདོ.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ བྷཱགསོ ལོཀཾ གཧེཏྭཱ ཡོཛནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏེན ཏེན ཝིསེསེན ཨབྷཱགསོ ལོཀཾ གཧེཏྭཱ ཡོཛནཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཔི ཙེཏྠཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདཏོཏི ཨུཀྐཾསགཏིཝིཛཱནནེན. པཉྩསུ ཧི གཏཱིསུ དེཝགཏིཔརིཡཱཔནྣཱཝ སེཊྛཱ, ཏཏྠཱཔི ཨརཱུཔིནོ དཱུརསམུསྶཱརིཏཀིལེསདུཀྑཏཱཡ, སནྟཔཎཱིཏཨཱནེཉྫཝིཧཱརསམངྒིཏཱཡ, ཨཏིདཱིགྷཱཡུཀཏཱཡཱཏི ཨེཝམཱདཱིཧི ཝིསེསེཧི ཨཏིཝིཡ ཨུཀྐཊྛཱ. ‘‘བྲཧྨཱ མཧཱནུབྷཱཝོ’’ཏིཨཱདི དསསཧསྶིཡཾ མཧཱབྲཧྨུནོ ཝསེན ཝདཏི. ‘‘ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདཏོ’’ཏི ཧི ཝུཏྟཾ. ཨནུཏྟརནྟི སེཊྛཾ ནཝ ལོཀུཏྟརཾ. བྷཱཝཱནུཀྐམོཏི བྷཱཝཝསེན པརེསཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཝསེན ‘‘སདེཝཀ’’ནྟིཨཱདཱིནཾ པདཱནཾ ཨནུཀྐམོ.

ཏཱིཧཱཀཱརེཧཱིཏི དེཝམཱརབྲཧྨསཧིཏཏཱསངྑཱཏེཧི ཏཱིཧི པཀཱརེཧི. ཏཱིསུ པདེསཱུཏི ‘‘སདེཝཀ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཏཱིསུ པདེསུ. ཏེན ཏེནཱཀཱརེནཱཏི སདེཝཀཏྟཱདིནཱ ཏེན ཏེན པཀཱརེན. ཏེདྷཱཏུཀམེཝ པརིཡཱདིནྣནྟི པོརཱཎཱ པནཱཧཱུཏི ཡོཛནཱ.

ཨབྷིཉྙཱཏི ཡ-ཀཱརལོཔེནཱཡཾ ནིདྡེསོ, ཨབྷིཛཱནིཏྭཱཏི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨབྷིཉྙཱཡ ཨདྷིཀེན ཉཱཎེན ཉཏྭཱ’’ཏི. ཨནུམཱནཱདིཔཊིཀྑེཔོཏི ཨནུམཱནཨུཔམཱནཨཏྠཱཔཏྟིཨཱདིཔཊིཀྑེཔོ ཨེཀཔྤམཱཎཏྟཱ. སབྦཏྠ ཨཔྤཊིཧཏཉཱཎཙཱརཏཱཡ ཧི སབྦཔཙྩཀྑཱ བུདྡྷཱ བྷགཝནྟོ.

ཨནུཏྟརཾ ཝིཝེཀསུཁནྟི ཕལསམཱཔཏྟིསུཁཾ, ཏེན ཋིཏིམིསྶཱཔི [ཝཱིཐིམིསྶཱཔི (སཱརཏྠ. ཊཱི. ༡.ཝེརཉྫཀཎྜཝཎྞནཱཡཾ) དྷིཏིམིསྶཱཔི (ཀ)] ཀདཱཙི བྷགཝཏོ དྷམྨདེསནཱ ཧོཏཱིཏི ཧིཏྭཱཔཱིཏི པི-སདྡགྒཧཎཾ. བྷགཝཱ ཧི དྷམྨཾ དེསེནྟོ ཡསྨིཾ ཁཎེ པརིསཱ སཱདྷུཀཱརཾ ཝཱ དེཏི, ཡཐཱསུཏཾ ཝཱ དྷམྨཾ པཙྩཝེཀྑཏི, ཏཾ ཁཎཾ པུབྦབྷཱགེན པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཕལསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫཏི, ཡཐཱཔརིཙྪེདཉྩ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ ཋིཏཊྛཱནཏོ པཊྛཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི. ཨུགྒྷཊིཏཉྙུསྶ ཝསེན ཨཔྤཾ ཝཱ ཝིཔཉྩིཏཉྙུསྶ, ནེཡྻསྶ ཝཱ ཝསེན བཧུཾ ཝཱ དེསེནྟོ. དྷམྨསྶ ཀལྱཱཎཏཱ ནིཡྻཱནིཀཏཱཡ, ནིཡྻཱནིཀཏཱ ཙ སབྦསོ ཨནཝཛྫབྷཱཝེནེཝཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཨནཝཛྫམེཝ ཀཏྭཱ’’ཏི. དེསཀཱཡཏྟེན ཨཱཎཱདིཝིདྷིནཱ ཨབྷིསཛྫནཾ པབོདྷནཾ དེསནཱཏི སཱ པརིཡཏྟིདྷམྨཝསེན ཝེདིཏབྦཱཏི ཨཱཧ ‘‘དེསནཱཡ ཏཱཝ ཙཏུཔྤདིཀཱཡཔི གཱཐཱཡཱ’’ཏིཨཱདི. ནིདཱནནིགམནཱནིཔི སཏྠུནོ དེསནཱཡ ཨནུཝིདྷཱནཏོ ཏདནྟོགདྷཱནི ཨེཝཱཏི ཨཱཧ ‘‘ནིདཱནམཱདི, ཨིདཾ ཨེཝོཙཱཏི པརིཡོསཱན’’ནྟི.

སཱསིཏབྦཔུགྒལགཏེན ཡཐཱཔརཱདྷཱདིསཱསིཏབྦབྷཱཝེན ཨནུསཱསནཾ ཏདངྒཝིནཡཱདིཝསེན ཝིནཡནཾ སཱསནནྟི ཏཾ པཊིཔཏྟིདྷམྨཝསེན ཝེདིཏབྦནྟི ཨཱཧ ‘‘སཱིལསམཱདྷིཝིཔསྶནཱ’’ཏིཨཱདི. ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནནྟི ཨནཝཛྫདྷམྨཱནཾ སཱིལསྶ, སམཐཝིཔསྶནཱནཉྩ སཱིལདིཊྛཱིནཾ ཨཱདིབྷཱཝོ ཏཾ མཱུལཀཏྟཱ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཱནཾ. ཨརིཡམགྒསྶ ཨནྟདྭཡཝིགམེན མཛ྄ཛྷིམཔཊིཔདཱབྷཱཝོ ཝིཡ, སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡཱ ཨཱརབྦྷནིཔྥཏྟཱིནཾ ཝེམཛ྄ཛྷཏྟཱཔི མཛ྄ཛྷབྷཱཝོཏི ཝུཏྟཾ. ‘‘ཨཏྠི བྷིཀྑཝེ…པེ… མཛ྄ཛྷཾ ནཱམཱ’’ཏི. ཕལཾ པརིཡོསཱནཾ ནཱམ སཨུཔཱདིསེསཏཱཝསེན, ནིབྦཱནཾ པརིཡོསཱནཾ ནཱམ ཨནུཔཱདིསེསཏཱཝསེན. ཨིདཱནི ཏེསཾ དྭིནྣམྤི སཱསནསྶ པརིཡོསཱནཏཾ ཨཱགམེན དསྶེཏུཾ ‘‘ཨེཏདཏྠམིད’’ནྟིཨཱདི ཨཱཧ. ཨིདྷ དེསནཱཡ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ ‘‘སབྱཉྫན’’ནྟིཨཱདི ཝཙནཏོ. ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཨཏྠེ ཀཏཱཝདྷིསདྡཔྤབནྡྷོ གཱཐཱཝསེན, སུཏྟཝསེན ཙ ཝཝཏྠིཏོ པརིཡཏྟིདྷམྨོ, ཡོ ཨིདྷ ‘‘དེསནཱ’’ཏི ཝུཏྟོ, ཏསྶ པན ཨཏྠོ ཝིསེསཏོ སཱིལཱདི ཨེཝཱཏི ཨཱཧ ‘‘བྷགཝཱ ཧི དྷམྨཾ དེསེནྟོ…པེ… དསྶེཏཱི’’ཏི. ཏཏྠ སཱིལཾ དསྶེཏྭཱཏི སཱིལགྒཧཎེན སསམྦྷཱརཾ སཱིལཾ གཧིཏཾ, ཏཐཱ མགྒགྒཧཎེན སསམྦྷཱརོ མགྒོཏི ཏདུབྷཡཝསེན ཨནཝསེསཏོ པརིཡཏྟི ཨཏྠཾ པརིཡཱདིཡཏི. ཏེནཱཏི སཱིལཱདིདསྶནེན. ཨཏྠཝསེན ཧི ཨིདྷ དེསནཱཡ ཨཱདིཀལྱཱཎཱདིབྷཱཝོ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཀཐིཀསཎྛིཏཱིཏི ཀཐིཀསྶ སཎྛཱནཾ ཀཐནཝསེན སམཝཊྛཱནཾ.

ན སོ སཱཏྠཾ དེསེཏི ནིཡྻཱནཏྠཝིརཧཏོ ཏསྶཱ དེསནཱཡ. ཨེཀབྱཉྫནཱདིཡུཏྟཱ ཝཱཏི སིཐིལཱདིབྷེདེསུ བྱཉྫནེསུ ཨེཀཔྤཀཱརེམེཝ, དྭིཔཀཱརེམེཝ ཝཱ བྱཉྫནེན ཡུཏྟཱ ཝཱ དམིལ༹བྷཱསཱ ཝིཡ. ཝིཝཊཀརཎཏཱཡ ཨོཊྛེ ཨཕུསཱཔེཏྭཱ ཨུཙྩཱརེཏབྦཏོ སབྦནིརོཊྛབྱཉྫནཱ ཝཱ ཀིརཱཏབྷཱསཱ ཝིཡ. སབྦསྶེཝ [སབྦཏྠེཝ (སཱརཏྠ. ཊཱི. ༡.ཝེརཉྫཀཎྜཝཎྞནཱཡཾ ༡)] ཝིསྶཛྫནཱིཡཡུཏྟཏཱཡ སབྦཝིསྶཊྛབྱཉྫནཱ ཝཱ སཝརབྷཱསཱ [ཡཝནབྷཱསཱ (སཱརཏྠ. ཊཱི. ༡.ཝེརཉྫཀཎྜཝཎྞནཱཡཾ)] ཝིཡ. སབྦསྶེཝ [སབྦཏྠེཝ (སཱརཏྠ. ཊཱི. ༡.ཝེརཉྫཀཎྜཝཎྞནཱཡཾ)] སཱནུསཱརཏཱཡ སབྦནིགྒཧིཏབྱཉྫནཱ ཝཱ པཱརསིཀཱདིམིལཀྑུབྷཱསཱ ཝིཡ. སབྦཱཔེསཱ བྱཉྫནེཀདེསཝསེན པཝཏྟིཡཱ ཨཔརིཔུཎྞབྱཉྫནཱཏི ཀཏྭཱ ‘‘ཨབྱཉྫནཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ.

ཋཱནཀརཎཱནི སིཐིལཱནི ཀཏྭཱ ཨུཙྩཱརེཏབྦཾ ཨཀྑརཾ པཉྩསུ ཝགྒེསུ པཋམཏཏིཡནྟི ཨེཝམཱདི སིཐིལཾ. ཏཱནི ཨསིཐིལཱནི ཀཏྭཱ ཨུཙྩཱརེཏབྦཾ ཨཀྑརཾ ཝགྒེསུ དུཏིཡཙཏུཏྠནྟི ཨེཝམཱདི དྷནིཏཾ. དྭིམཏྟཀཱལཾ དཱིགྷཾ. ཨེཀམཏྟཀཱལཾ རསྶཾ ཏདེཝ ལཧུཀཾ. ལཧུཀམེཝ སཾཡོགཔརཾ, དཱིགྷཉྩ གརུཀཾ. ཋཱནཀརཎཱནི ནིགྒཧེཏྭཱ ཨུཙྩཱརེཏབྦཾ ནིགྒཧིཏཾ. པརེན སམྦནྡྷཾ ཀཏྭཱ ཨུཙྩཱརེཏབྦཾ སམྦནྡྷཾ. ཏཐཱ ནསམྦནྡྷཾ ཝཝཏྠིཏཾ. ཋཱནཀརཎཱནི ནིསྶཊྛཱནི ཀཏྭཱ ཨུཙྩཱརེཏབྦཾ ཝིམུཏྟཾ. དསདྷཱཏི ཨེཝཾ སིཐིལཱདིཝསེན བྱཉྫནབུདྡྷིཡཱ ཨཀྑརུཔྤཱདཀཙིཏྟསྶ སབྦཱཀཱརེན པབྷེདོ. སབྦཱནི ཧི ཨཀྑརཱནི ཙིཏྟསམུཊྛཱནཱནི ཡཐཱདྷིཔྤེཏཏྠཾ བྱཉྫནཏོ བྱཉྫནཱནི ཙཱཏི.

ཨམཀྑེཏྭཱཏི ཨམིལེཙྪེཏྭཱ, ཨཝིནཱསེཏྭཱ, ཨཧཱཔེཏྭཱཏི ཝཱ ཨཏྠོ. བྷགཝཱ ཡམཏྠཾ ཉཱཔེཏུཾ ཨེཀཾ གཱཐཾ, ཨེཀཾ ཝཱཀྱཾ ཝཱ དེསེཏི, ཏམཏྠཾ ཏཱཡ དེསནཱཡ པརིམཎྜལཔདབྱཉྫནཱཡ ཨེཝ དེསེཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘པརིཔུཎྞབྱཉྫནམེཝ ཀཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེཏཱི’’ཏི. ཨིདྷ ཀེཝལསདྡོ ཨནཝསེསཝཱཙཀོ, ན ཨཝོམིསྶཀཱདིཝཱཙཀོཏི ཨཱཧ ‘‘སཀལཱདྷིཝཙན’’ནྟི. པརིཔུཎྞནྟི སབྦསོ པུཎྞཾ, ཏཾ པན ཀེནཙི ཨཱུནཾ, ཨདྷིཀཾ ཝཱ ན ཧོཏཱིཏི ‘‘ཨནཱུནཱདྷིཀཝཙན’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཡདཏྠཾ དེསིཏོ, ཏསྶ སཱདྷཀཏྟཱ ཨནཱུནཏཱ ཝེདིཏབྦཱ, ཏབྦིདྷུརསྶ པན ཨསཱདྷཀཏྟཱ ཨནདྷིཀཏཱ. སཀལནྟི སབྦབྷཱགཝནྟཾ. པརིཔུཎྞནྟི སབྦསོ པརིཔུཎྞམེཝ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨེཀདེསནཱཔི ཨཔརིཔུཎྞཱ ནཏྠཱི’’ཏི. ཨཔརིསུདྡྷཱ དེསནཱ ཧོཏི ཏཎྷཱཡ སཾཀིལིཊྛཏྟཱ. ལོཀཱམིསཾ ཙཱིཝརཱདཡོ པཙྩཡཱ ཏཏྠ ཨགདྷིཏཙིཏྟཏཱཡ ལོཀཱམིསནིརཔེཀྑོ. ཧིཏཕརཎེནཱཏི ཧིཏཱུཔསཾཧཱརེན. མེཏྟཱབྷཱཝནཱཡ ཀརཎབྷཱུཏཱཡ མུདུཧདཡོ. ཨུལླུམྤནསབྷཱཝསཎྛིཏེནཱཏི སཀལསཾཀིལེསཏོ, ཝཊྚདུཀྑཏོ ཙ ཨུདྡྷརཎཱཀཱརཱཝཊྛིཏེན ཙིཏྟེན, ཀཱརུཎཱདྷིཔྤཱཡེནཱཏི ཨཏྠོ.

‘‘ཨིཏོ པཊྛཱཡ དསྶཱམེཝ, ཨེཝཉྩ དསྶཱམཱི’’ཏི སམཱདཱཏབྦཊྛེན ཝཏཾ. པཎྜིཏཔཉྙཏྟཏཱཡ སེཊྛཊྛེན བྲཧྨཾ བྲཧྨཱནཾ ཝཱ ཙརིཡནྟི བྲཧྨཙརིཡཾ དཱནཾ. མཙྪརིཡལོབྷཱདིནིགྒཎྷནེན སུཙིཎྞསྶ. ཨིདྡྷཱིཏི དེཝིདྡྷི. ཛུཏཱིཏི པབྷཱ, ཨཱནུབྷཱཝོ ཝཱ. བལཝཱིརིཡཱུཔཔཏྟཱིཏི ཨེཝཾ མཧཏཱ བལེན ཙ ཝཱིརིཡེན ཙ སམནྣཱགམོ. པུཉྙནྟི པུཉྙཕལཾ. ཝེཡྻཱཝཙྩཾ བྲཧྨཙརིཡཾ སེཊྛཱ ཙརིཡཱཏི ཀཏྭཱ. ཨེས ནཡོ སེསེཔི.

ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ སིཀྑཏྟཡསངྒཧཾ སཀལཾ སཱསནཾ ཨིདྷ ‘‘བྲཧྨཙརིཡ’’ནྟི ཨདྷིཔྤེཏཾ ཏསྨཱ. ‘‘བྲཧྨཙརིཡ’’ནྟི ཨིམིནཱ སམཱནཱདྷིཀརཎཱནི སབྦཔདཱནི ཡོཛེཏྭཱ ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘སོ དྷམྨཾ དེསེཏི…པེ… པཀཱསེཏཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ’’ཏི ཨཱཧ.

༡༩༡. ཝུཏྟཔྤཀཱརསམྤདནྟི ཡཐཱཝུཏྟཾ ཨཱདིཀལྱཱཎཏཱདིགུཎསམྤདཾ, དཱུརསམུསྶཱརིཏམཱནསྶེཝ སཱསནེ སམྨཱཔཊིཔཏྟི སམྦྷཝཏི, ན མཱནཛཱཏིཀསྶཱཏི ཨཱཧ ‘‘ནིཧཏམཱནཏྟཱ’’ཏི. ཨུསྶནྣཏྟཱཏི བཧུལབྷཱཝཏོ. བྷོགཱརོགྱཱདིཝཏྠུཀཱ མདཱ སུཔྤཧེཡྻཱ ཧོནྟི ནིམིཏྟསྶ ཨནཝཏྠཱནཏོ, ན ཏཐཱ ཀུལཝིཛྫཱམདཱ, ཏསྨཱ ཁཏྟིཡབྲཱཧྨཎཀུལཱནཾ པབྦཛིཏཱནམྤི ཛཱཏིཝིཛྫཱ ནིསྶཱཡ མཱནཛཔྤནཾ དུཔྤཛཧནྟི ཨཱཧ ‘‘ཡེབྷུཡྻེན ཧི…པེ… མཱནཾ ཀརོནྟཱི’’ཏི. ཝིཛཱཏིཏཱཡཱཏི ནིཧཱིནཛཱཏིཏཱཡ. པཏིཊྛཱཏུཾ ན སཀྐོནྟཱིཏི སུཝིསུདྡྷཾ ཀཏྭཱ སཱིལཾ རཀྑིཏུཾ ན སཀྐོནྟི. སཱིལཝསེན ཧི སཱསནེ པཏིཊྛཱ, པཏིཊྛཱཏུནྟི ཝཱ སཙྩཔཊིཝེདྷེན ལོཀུཏྟརཱཡ པཏིཊྛཱཡ པཏིཊྛཱཏུཾ. སཱ ཧི ནིཔྤརིཡཱཡཏོ སཱསནེ པཏིཊྛཱ ནཱམ, ཡེབྷུཡྻེན ཙ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣཱ སུཛཱཏཱ ཨེཝ ཧོནྟི, ན དུཛྫཱཏཱ.

པརིསུདྡྷནྟི རཱགཱདཱིནཾ ཨཙྩནྟམེཝ པཧཱནདཱིཔནཏོ ནིརུཔཀྐིལེསཏཱཡ སབྦསོ པརིསུདྡྷཾ. སདྡྷཾ པཊིལབྷཏཱིཏི པོཐུཛྫནིཀསདྡྷཱཝསེན སདྡཧཏི. ཝིཉྙཱུཛཱཏིཀཱནཉྷི དྷམྨསམྤཏྟིགྒཧཎཔུབྦིཀཱ སདྡྷཱ སིདྡྷི དྷམྨཔྤམཱཎདྷམྨཔྤསནྣབྷཱཝཏོ. ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝཏ སོ བྷགཝཱ, ཡོ ཨེཝཾ སྭཱཀྑཱཏདྷམྨོ’’ཏི སདྡྷཾ པཊིལབྷཏི. ཛཱཡམྤཏིཀཱཏི གྷརཎཱིཔཏིཀཱ. ཀཱམཾ ‘‘ཛཱཡམྤཏིཀཱ’’ཏི ཝུཏྟེ གྷརསཱམིཀགྷརསཱམིནཱིཝསེན དྭིནྣཾཡེཝ གཧཎཾ ཝིཉྙཱཡཏི. ཡསྶ པན པུརིསསྶ ཨནེཀཱ པཛཱཔཏིཡོ, ཏཏྠ ཀིཾ ཝཏྟབྦཾ, ཨེཀཱཡཱཔི སཾཝཱསོ སམྦཱདྷོཏི དསྶནཏྠཾ ‘‘དྭེ’’ཏི ཝུཏྟཾ. རཱགཱདིནཱ སཀིཉྩནཊྛེན, ཁེཏྟཝཏྠུ ཨཱདིནཱ སཔལིབོདྷཊྛེན རཱགརཛཱདཱིནཾ ཨཱགམནཔཐཏཱཔི ཨུཊྛཱནཊྛཱནཏཱ ཨེཝཱཏི དྭེཔི ཝཎྞནཱ ཨེཀཏྠཱ, བྱཉྫནམེཝ ནཱནཾ. ཨལགྒནཊྛེནཱཏི ཨསྶཛྫནཊྛེན ཨཔྤཊིབདྡྷབྷཱཝེན. ཨེཝཾ ཨཀུསལཀུསལཔྤཝཏྟཱིནཾ ཋཱནབྷཱཝེན གྷརཱཝཱསཔབྦཛྫཱནཾ སམྦཱདྷབྦྷོཀཱསཏཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཀུསལཔྤཝཏྟིཡཱ ཨེཝ ཨཊྛཱནཊྛཱནབྷཱཝེན ཏེསཾ ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཔིཙཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

སངྑེཔཀཐཱཏི ཝིསུཾ ཝིསུཾ པདུདྡྷཱརཾ ཨཀཏྭཱ སམཱསཏོ ཨཏྠཝཎྞནཱ. ཨེཀམྤི དིཝསནྟི ཨེཀདིཝསམཏྟམྤི. ཨཁཎྜཾ ཀཏྭཱཏི དུཀྐཊམཏྟསྶཔི ཨནཱཔཛྫནེན ཨཁཎྜིཏཾ ཀཏྭཱ. ཀིལེསམལེན ཨམལཱིནནྟི ཏཎྷཱསཾཀིལེསཱདིནཱ ཨསཾཀིལིཊྛཾ ཀཏྭཱ. པརིཡོདཱཏཊྛེན ནིམྨལབྷཱཝེན སངྑཾ ཝིཡ ལིཁིཏཾ དྷོཏནྟི སངྑལིཁིཏནྟི ཨཱཧ ‘‘དྷོཏསངྑསཔྤཊིབྷཱག’’ནྟི. ‘‘ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏཱ’’ཏི པདཔྤཡོགེན ‘‘ཨགཱར’’ནྟི བྷུམྨཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨགཱརམཛ྄ཛྷེ’’ཏི. ཀསཱཡེན རཏྟཱནི ཝཏྠཱནི ཀཱསཱཡཱནཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཀསཱཡརསཔཱིཏཏཱཡཱ’’ཏི. པརིདཧིཏྭཱཏི ནིཝཱསེཏྭཱ ཙེཝ པཱརུཔིཏྭཱ ཙ. ཨགཱརཝཱསོ ཨགཱརཾ ཨུཏྟརཔདལོཔེན, ཏསྶ ཝཌྜྷིཨཱཝཧཾ ཨགཱརསྶ ཧིཏཾ.

༡༩༢. བྷོགཀྑནྡྷོཏི བྷོགསམུདཱཡོ. ཨཱབནྡྷནཊྛེནཱཏི ‘‘པུཏྟོ ནཏྟཱ’’ཏིཨཱདིནཱ པེམཝསེན སཔརིཙྪེདཾ བནྡྷནཊྛེན. ‘‘ཨམྷཱཀམེཏེ’’ཏི ཉཱཡནྟཱིཏི ཉཱཏཱི. པིཏཱམཧཔིཏུཔུཏྟཱདིཝསེན པརིཝཏྟནཊྛེན པརིཝཊྚོ.

༡༩༣. པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏོཏི པཱཏིམོཀྑསཾཝརེན པིཧིཏཀཱཡཝཙཱིདྭཱརོ, ཏཐཱབྷཱུཏོ ཙ ཡསྨཱ ཏེན སཾཝརེན ཨུཔེཏོ ནཱམ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘པཱཏིམོཀྑསཾཝརེན སམནྣཱགཏོ’’ཏི. ‘‘ཨཱཙཱརགོཙརསམྤནྣོ’’ཏིཨཱདི ཏསྶེཝ པཱཏིམོཀྑསཾཝརསམནྣཱགམསྶ པཙྩཡདསྶནཾ. ཨཔྤམཏྟཀེསཱུཏི ཨསཉྩིཙྩ ཨཱཔནྣཨནུཁུདྡཀེསུ ཙེཝ སཧསཱ ཨུཔྤནྣཨཀུསལཙིཏྟུཔྤཱདེསུ ཙ. བྷཡདསྶཱཝཱིཏི བྷཡདསྶནསཱིལོ. སམྨཱ ཨཱདིཡིཏྭཱཏི སཀྐཙྩཾ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨཝཱིཏིཀྐམཝསེན ཨཱདིཡིཏྭཱ. ཏཾ ཏཾ སིཀྑཱཔདནྟི ཏཾ ཏཾ སིཀྑཱཀོཊྛཱསཾ. ཨེཏྠཱཏི ཨེཏསྨིཾ ‘‘པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏོ’’ཏི པཱཋེ. སངྑེཔོཏི སངྑེཔཝཎྞནཱ. ཝིཏྠཱརོ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༤) ཝུཏྟོ, ཏསྨཱ སོ ཏཏྠ, ཏཾསཾཝཎྞནཱཡ (ཝིསུདྡྷི. ཊཱི. ༡.༡༤) ཙ ཝུཏྟནཡེན ཝེདིཏབྦོ.

ཨཱཙཱརགོཙརགྒཧཎེནེཝཱཏི ‘‘ཨཱཙཱརགོཙརསམྤནྣོ’’ཏི ཝཙནེནེཝ. ཏེནཱཧ ‘‘ཀུསལེ ཀཱཡཀམྨཝཙཱིཀམྨེ གཧིཏེཔཱི’’ཏི. ཨདྷིཀཝཙནཾ ཨཉྙམཏྠཾ བོདྷེཏཱིཏི ཀཏྭཱ ཏསྶ ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིསཱིལསྶ ཨུཔྤཏྟིདྭཱརདསྶནཏྠཾ…པེ… ཀུསལེནཱཏི ཝུཏྟཾ, སབྦསོ ཨནེསནཔྤཧཱནེན ཨནཝཛྫེནཱཏི ཨཏྠོ. ཡསྨཱ ‘‘ཀཏམེ ཙ ཐཔཏི ཀུསལཱ སཱིལཱ ཀུསལཾ ཀཱཡཀམྨཾ ཀུསལཾ ཝཙཱིཀམྨ’’ནྟི (མ. ནི. ༢.༢༦༥) སཱིལསྶ ཀུསལཀཱཡཝཙཱིབྷཱཝཾ དསྶེཏྭཱ ‘‘ཨཱཛཱིཝཔརིསུདྡྷམྤི ཁོ ཨཧཾ ཐཔཏི སཱིལསྨིཾ ཝདཱམཱི’’ཏི (མ. ནི. ༢.༢༦༥) ཨེཝཾ པཝཏྟཱཡ མུཎྜིཀསུཏྟདེསནཱཡ ‘‘ཀཱཡཀམྨཝཙཱིཀམྨེན སམནྣཱགཏོ ཀུསལེན, པརིསུདྡྷཱཛཱིཝོ’’ཏི ཨཡཾ དེསནཱ ཨེཀསངྒཧཱ ཨཉྙདཏྠུ སཾསནྡཏི སམེཏཱིཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘མུཎྜིཀསུཏྟཝསེན ཝཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟ’’ནྟི. སཱིལསྨིཾ ཝདཱམཱིཏི ‘‘སཱིལ’’ནྟི ཝདཱམི, ‘‘སཱིལསྨིཾ ཨནྟོགདྷཾ པརིཡཱཔནྣ’’ནྟི ཝདཱམཱིཏི ཝཱ ཨཏྠོ. པརིཡཱདཱནཏྠནྟི པརིགྒཧཏྠཾ.

ཏིཝིདྷེན སཱིལེནཱཏི ཙཱུལ༹སཱིལཾ མཛ྄ཛྷིམསཱིལཾ མཧཱསཱིལནྟི ཨེཝཾ ཏིཝིདྷེན སཱིལེན. མནཙྪཊྛེསུ ཨིནྡྲིཡེསུ, ན ཀཱཡཔཉྩམེསུ. ཡཐཱལཱབྷཡཐཱབལཡཐཱསཱརུཔྤཔྤཀཱརཝསེན ཏིཝིདྷེན སནྟོསེན.

ཙཱུལ༹མཛ྄ཛྷིམམཧཱསཱིལཝཎྞནཱ

༡༩༤-༢༡༡. ‘‘སཱིལསྨི’’ནྟི ཨིདཾ ནིདྡྷཱརཎེ བྷུམྨནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨེཀཾ སཱིལཾ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ’’ཏི. ཨཡམེཝ ཨཏྠོཏི པཙྩཏྟཝཙནཏྠོ ཨེཝ. བྲཧྨཛཱལེཏི བྲཧྨཛཱལཝཎྞནཱཡཾ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༧).

༢༡༢. ཨཏྟཱནུཝཱདཔརཱནུཝཱདདཎྜབྷཡཱདཱིནི ཨསཾཝརམཱུལཀཱནི. སཱིལསྶཱསཾཝརཏོཏི སཱིལསྶ ཨསཾཝརཎཏོ, སཱིལསཾཝརཱབྷཱཝཏོཏི ཨཏྠོ. བྷཝེཡྻཱཏི ཨུཔྤཛྫེཡྻ. ཡཐཱཝིདྷཱནཝིཧིཏེནཱཏི ཡཐཱཝིདྷཱནསམྤཱདིཏེན. ཨཝིཔྤཊིསཱརཱདིནིམིཏྟཾ ཨུཔྤནྣཙེཏསིཀསུཁསམུཊྛཱནེཧི པཎཱིཏརཱུཔེཧི ཕུཊྛསརཱིརསྶ ཨུལཱ༹རཾ ཀཱཡིཀཾ སུཁཾ བྷཝཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཝིཔྤཊིསཱར…པེ… པཊིསཾཝེདེཏཱི’’ཏི.

ཨིནྡྲིཡསཾཝརཀཐཱཝཎྞནཱ

༢༡༣. ཝིསེསོ ཀམྨཏྠཱཔེཀྑཏཱཡ སཱམཉྙསྶ ན ཏེཧི པརིཙཏྟོཏི ཨཱཧ ‘‘ཙཀྑུ-སདྡོ ཀཏྠཙི བུདྡྷཙཀྑུམྷི ཝཏྟཏཱི’’ཏི. ཝིཛྫམཱནམེཝ ཧི ཨབྷིདྷེཡྻེ ཝིསེསཏྠཾ ཝིསེསནྟརནིཝཏྟནཝསེན ཝིསེསསདྡོ ཝིབྷཱཝེཏི, ན ཨཝིཛྫམཱནཾ. སེསཔདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཉྙེཧི ཨསཱདྷཱརཎཾ བུདྡྷཱནཾཡེཝ ཙཀྑུདསྶནནྟི བུདྡྷཙཀྑུ, ཨཱསཡཱནུསཡཉཱཎཾ, ཨིནྡྲིཡཔརོཔརིཡཏྟཉཱཎཉྩ. སམནྟཏོ སབྦསོ དསྶནཊྛེན སམནྟཙཀྑུ, སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ. ཨརིཡམགྒཏྟཡཔཉྙཱཏི ཧེཊྛིམེ ཨརིཡམགྒཏྟཡེ པཉྙཱ. ཨིདྷཱཏི ‘‘ཙཀྑུནཱ རཱུཔ’’ནྟི ཨིམསྨིཾ པཱཋེ. ཨཡཾ ཙཀྑུ-སདྡོ པསཱད…པེ… ཝཏྟཏི ནིསྶཡཝོཧཱརེ ནིསྶིཏསྶ ཝཏྟབྦཏོ ཡཐཱ. ‘‘མཉྩཱ ཨུཀྐུཊྛིཾ ཀརོནྟཱི’’ཏི. ཨསམྨིསྶནྟི ཀིལེསདུཀྑེན ཨཝོམིསྶཾ. ཏེནཱཧ ‘‘པརིསུདྡྷ’’ནྟི. སཏི ཧི སུཝིསུདྡྷེ ཨིནྡྲིཡསཾཝརེ, པདྷཱནབྷཱུཏཔཱཔདྷམྨཝིགམེན ཨདྷིཙིཏྟཱནུཡོགོ ཧཏྠགཏོ ཨེཝཾ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨདྷིཙིཏྟསུཁཾ པཊིསཾཝེདེཏཱི’’ཏི.

སཏིསམྤཛཉྙཀཐཱཝཎྞནཱ

༢༡༤. སམནྟཏོ, པཀཊྛཾ ཝཱ སཝིསེསཾ ཛཱནཱཏཱིཏི སམྤཛཱནོ, སམྤཛཱནསྶ བྷཱཝོ སམྤཛཉྙཾ, ཏཐཱཔཝཏྟཉཱཎཾ. ཏསྶ ཝིབྷཛནཾ སམྤཛཉྙབྷཱཛནཱིཡཾ, ཏསྨིཾ སམྤཛཉྙབྷཱཛནཱིཡམྷི. ཨབྷིཀྐམནཾ ཨབྷིཀྐནྟནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ ཝུཙྩཏི གམན’’ནྟི. ཏཐཱ པཊིཀྐམནཾ པཊིཀྐནྟནྟི ཨཱཧ ‘‘པཊིཀྐནྟཾ ནིཝཏྟན’’ནྟི. ནིཝཏྟནནྟི ཙ ནིཝཏྟིམཏྟཾ. ནིཝཏྟིཏྭཱ པན གམནཾ གམནམེཝ. ཨབྷིཧརནྟོཏི གམནཝསེན ཀཱཡཾ ཨུཔནེནྟོ. ཋཱནནིསཛྫཱསཡནེསུ ཡོ གམནཝིདྷུརོ ཀཱཡསྶ པུརཏོ ཨབྷིཧཱརོ, སོ ཨབྷིཀྐམོ, པཙྪཏོ ཨཔཧརཎཾ པཊིཀྐམོཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཋཱནེཔཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨཱསནསྶཱཏི པཱིཋཀཱདིཨཱསནསྶ. པུརིམཨངྒཱབྷིམུཁོཏི ཨཊནིཀཱདིཔུརིམཱཝཡཝཱབྷིམུཁོ. སཾསརནྟོཏི སཾསཔྤནྟོ. པཙྩཱསཾསརནྟོཏི པཊིཨཱསཔྤནྟོ. ‘‘ཨེསེཝ ནཡོ’’ཏི ཨིམིནཱ ནིཔནྣསྶེཝ ཨབྷིམུཁསཾསཔྤནཔཊིཨཱསཔྤནཱནི ནིདསྶེཏི.

སམྨཱ པཛཱནནཾ སམྤཛཱནཾ, ཏེན ཨཏྟནཱ ཀཱཏབྦཀིཙྩསྶ ཀརཎསཱིལོ སམྤཛཱནཀཱརཱིཏི ཨཱཧ ‘‘སམྤཛཉྙེན སབྦཀིཙྩཀཱརཱི’’ཏི. སམྤཛཱནསདྡསྶ སམྤཛཉྙཔརིཡཱཡཏཱ པུབྦེ ཝུཏྟཱ ཨེཝ. སམྤཛཉྙཾ ཀརོཏེཝཱཏི ཨབྷིཀྐནྟཱདཱིསུ ཨསམྨོཧཾ ཨུཔྤཱདེཏི ཨེཝ. སམྤཛཉྙསྶ ཝཱ ཀཱརོ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི སམྤཛཱནཀཱརཱི. དྷམྨཏོ ཝཌྜྷིསངྑཱཏེན སཧ ཨཏྠེན ཝཏྟཏཱིཏི སཱཏྠཀཾ, ཨབྷིཀྐནྟཱདི. སཱཏྠཀསྶ སམྤཛཱནནཾ སཱཏྠཀསམྤཛཉྙཾ. སཔྤཱཡསྶ ཨཏྟནོ ཧིཏསྶ སམྤཛཱནནཾ སཔྤཱཡསམྤཛཉྙཾ. ཨབྷིཀྐམཱདཱིསུ བྷིཀྑཱཙཱརགོཙརེ, ཨཉྙཏྠཱཔི ཙ པཝཏྟེསུ ཨཝིཛཧིཏེ ཀམྨཊྛཱནསངྑཱཏེ གོཙརེ སམྤཛཉྙཾ གོཙརསམྤཛཉྙཾ. ཨབྷིཀྐམཱདཱིསུ ཨསམྨུཡ྄ཧནམེཝ སམྤཛཉྙཾ ཨསམྨོཧསམྤཛཉྙཾ. པརིགྒཧེཏྭཱཏི ཏཱུལེཏྭཱ ཏཱིརེཏྭཱ པཊིསངྑཱཡཱཏི, ཨཏྠོ. སངྒྷདསྶནེནེཝ ཨུཔོསཐཔཝཱརཎཱདིཨཏྠཾ གམནཾ སངྒཧིཏཾ. ཨསུབྷདསྶནཱདཱིཏི ཨཱདི-སདྡེན ཀསིཎཔརིཀམྨཱདཱིནཾ སངྒཧོ དཊྛབྦོ. སངྑེཔཏོ ཝུཏྟམཏྠཾ ཝིཝརིཏུཾ ‘‘ཙེཏིཡཾ ཝཱ བོདྷིཾ ཝཱ དིསྭཱཔི ཧཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏཱིཏི ཨུཀྐཊྛནིདྡེསོ ཨེསོ. སམཐཝིཔསྶནུཔྤཱདནམྤི ཧི བྷིཀྑུནོ ཝཌྜྷིཡེཝ. ཀེཙཱིཏི ཨབྷཡགིརིཝཱསིནོ.

ཏསྨིཾ པནཱཏི སཱཏྠཀསམྤཛཉྙཝསེན པརིགྒཧིཏཨཏྠེ. ‘‘ཨཏྠོཏི དྷམྨཏོ ཝཌྜྷཱི’’ཏི ཡཾ སཱཏྠཀནྟི ཨདྷིཔྤེཏཾ, ཏཾ སཔྤཱཡཾ ཨེཝཱཏི སིཡཱ ཀསྶཙི ཨཱསངྐཱཏི ཏནྣིཝཏྟནཏྠཾ ‘‘ཙེཏིཡདསྶནཾ ཏཱཝཱ’’ཏིཨཱདི ཨཱརདྡྷཾ. ཙིཏྟཀམྨརཱུཔཀཱནི ཝིཡཱཏི ཙིཏྟཀམྨཀཏཱ པཊིམཱཡོ ཝིཡ, ཡནྟཔཡོགེན ཝཱ ཝིཙིཏྟཀམྨཱ པཊིམཱཡོ ཝིཡ. ཨསམཔེཀྑནཾ གེཧསྶིཏ ཨཉྙཱཎུཔེཀྑཱཝསེན ཨཱརམྨཎསྶ ཨཡོནིསོ གཧཎཾ. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ‘‘ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ ཨུཔྤཛྫཏི ཨུཔེཀྑཱ བཱལསྶ མཱུལ༹ྷསྶ པུཐུཛྫནསྶཱ’’ཏིཨཱདི (མ. ནི. ༣.༣༠༨). ཧཏྠིཨཱདིསམྨདྡེན ཛཱིཝིཏནྟརཱཡོ. ཝིསབྷཱགརཱུཔདསྶནཱདིནཱ བྲཧྨཙརིཡནྟརཱཡོ.

པབྦཛིཏདིཝསཏོ པཊྛཱཡ བྷིཀྑཱུནཾ ཨནུཝཏྟནཀཐཱ ཨཱཙིཎྞཱ, ཨནནུཝཏྟནཀཐཱ པན ཏསྶཱ དུཏིཡཱ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘དྭེ ཀཐཱ ནཱམ ན ཀཐིཏཔུབྦཱ’’ཏི. ཨེཝནྟི ‘‘སཙེ པནཱ’’ཏིཨཱདིཀཾ སབྦམྤི ཝུཏྟཱཀཱརཾ པཙྩཱམསཏི, ན ‘‘པུརིསསྶ མཱཏུགཱམཱསུབྷ’’ནྟིཨཱདིཀཾ ཝུཙྩམཱནཾ.

ཡོགཀམྨསྶ པཝཏྟིཊྛཱནཏཱཡ བྷཱཝནཱཡ ཨཱརམྨཎཾ ‘‘ཀམྨཊྛཱན’’ནྟི ཝུཙྩཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཀམྨཊྛཱནསངྑཱཏཾ གོཙར’’ནྟི. ཨུགྒཧེཏྭཱཏི ཡཐཱ ཨུགྒཧནིམིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨེཝཾ ཨུགྒཧཀོསལླསྶ སམྤཱདནཝསེན ཨུགྒཧེཏྭཱ.

ཧརཏཱིཏི ཀམྨཊྛཱནཾ པཝཏྟེཏི, ཡཱཝ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐམཱ ཨནུཡུཉྫཏཱིཏི ཨཏྠོ. ན པཙྩཱཧརཏཱིཏི ཨཱཧཱརཱུཔཡོགཏོ ཡཱཝ དིཝཱཋཱནུཔསངྐམནཱ ཀམྨཊྛཱནཾ ན པཊིནེཏི. སརཱིརཔརིཀམྨནྟི མུཁདྷོཝནཱདིསརཱིརཔཊིཛགྒནཾ. དྭེ ཏཡོ པལླངྐེཏི དྭེ ཏཡོ ནིསཛྫཱཝཱརེ དྭེ ཏཱིཎི ཨུཎྷཱསནཱནི. ཏེནཱཧ ‘‘ཨུསུམཾ གཱཧཱཔེནྟོ’’ཏི. ཀམྨཊྛཱནསཱིསེནེཝཱཏི ཀམྨཊྛཱནམུཁེནེཝ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཝིཛཧནྟོ ཨེཝ, ཏེན ‘‘པཏྟོཔི ཨཙེཏནོ’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༢༡༤) ཝཀྑམཱནཾ ཀམྨཊྛཱནཾ, ཡཐཱཔརིཧརིཡམཱནཾ ཝཱ ཨཝིཛཧིཏྭཱཏི དསྶེཏི. ཏཐེཝཱཏི ཏིཀྑཏྟུམེཝ. པརིབྷོགཙེཏིཡཏོ སཱརཱིརིཀཙེཏིཡཾ གརུཏརནྟི ཀཏྭཱ ‘‘ཙེཏིཡཾ ཝནྡིཏྭཱ’’ཏི པུབྦཀཱལཀིརིཡཱཡ ཝསེན ཝུཏྟཾ. ཏཐཱ ཧི ཨཊྛཀཐཱཡཾ ‘‘ཙེཏིཡཾ བཱདྷཡམཱནཱ བོདྷིསཱཁཱ ཧརིཏབྦཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ. བུདྡྷགུཎཱནུསྶརཎཝསེནེཝ བོདྷིཡཾ པཎིཔཱཏཀརཎནྟི ཨཱཧ ‘‘བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ སམྨུཁཱ ཝིཡ ནིཔཙྩཀཱརཾ དསྶེཏྭཱ’’ཏི. གཱམསམཱིཔེཏི གཱམསྶ ཨུཔཙཱརཊྛཱནེ. ཛནསངྒཧཏྠནྟི ‘‘མཡི ཨཀཐེནྟེ ཨེཏེསཾ ཀོ ཀཐེསྶཏཱི’’ཏི དྷམྨཱནུགྒཧེན ཛནསངྒཧཏྠཾ. ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ ‘‘དྷམྨཀཐཱ ནཱམ ཀཐེཏབྦཱ ཨེཝཱ’’ཏི ཨཊྛཀཐཱཙརིཡཱ ཝདནྟི, ཡསྨཱ ཙ དྷམྨཀཐཱ ཀམྨཊྛཱནཝིནིམུཏྟཱ ནཱམ ནཏྠི, ཏསྨཱ. ཀམྨཊྛཱནསཱིསེནེཝཱཏི ཨཏྟནཱ པརིཧརིཡམཱནཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཝིཛཧནྟོ ཏདནུགུཎཾཡེཝ དྷམྨཀཐཾ ཀཐེཏྭཱ. ཨནུམོདནཾ ཝཏྭཱཏི ཨེཏྠཱཔི ‘‘ཀམྨཊྛཱནསཱིསེནེཝཱ’’ཏི ཨཱནེཏྭཱ སམྦནྡྷིཏབྦཾ.

སམྤཏྟཔརིཙྪེདེནེཝཱཏི ‘‘པརིཙིཏོ ཨཔརིཙིཏོ’’ཏིཨཱདི ཝིབྷཱགཾ ཨཀཏྭཱ སམྤཏྟཀོཊིཡཱ ཨེཝ, སམཱགམམཏྟེནེཝཱཏི ཨཏྠོ. བྷཡེཏི པརཙཀྐཱདིབྷཡེ.

‘‘ཀམྨཛཏེཛོ’’ཏི གཧཎིཾ སནྡྷཱཡཱཧ. ཀམྨཊྛཱནཾ ཝཱིཐིཾ ནཱརོཧཏི ཁུདཱཔརིསྶམེན ཀིལནྟཀཱཡཏྟཱ སམཱདྷཱནཱབྷཱཝཏོ. ཨཝསེསཊྛཱནེཏི ཡཱགུཡཱ ཨགྒཧིཏཊྛཱནེ. པོངྑཱནུཔོངྑནྟི ཀམྨཊྛཱནུཔཊྛཱནསྶ ཨཝིཙྪེདདསྶནམེཏཾ, ཡཐཱ པོངྑཱནུཔོངྑཾ པཝཏྟཱཡ སརཔཊིཔཱཏིཡཱ ཨནཝིཙྪེདོ, ཨེཝམེཏསྶཔཱིཏི.

ནིཀྑིཏྟདྷུརོ བྷཱཝནཱནུཡོགེ. ཝཏྟཔཊིཔཏྟིཡཱ ཨཔཱུརཎེན སབྦཝཏྟཱནི བྷིནྡིཏྭཱ. ‘‘ཀཱམེསུ ཨཝཱིཏརཱགོ ཧོཏི, ཀཱཡེ ཨཝཱིཏརཱགོ, རཱུཔེ ཨཝཱིཏརཱགོ, ཡཱཝདཏྠཾ ཨུདརཱཝདེཧཀཾ བྷུཉྫིཏྭཱ སེཡྻསུཁཾ པསྶསུཁཾ མིདྡྷསུཁཾ ཨནུཡུཏྟོ ཝིཧརཏི, ཨཉྙཏརཾ དེཝནིཀཱཡཾ པཎིདྷཱཡ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༣༢༠; མ. ནི. ༡.༡༨༦) ཨེཝཾ ཝུཏྟཔཉྩཝིདྷཙེཏོཁིལཝིནིབནྡྷཙིཏྟོ. ཙརིཏྭཱཏི པཝཏྟིཏྭཱ.

གཏཔཙྩཱགཏིཀཝཏྟཝསེནཱཏི བྷཱཝནཱསཧིཏཾཡེཝ བྷིཀྑཱཡ གཏཔཙྩཱགཏཾ གམནཔཙྩཱགམནཾ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི གཏཔཙྩཱགཏིཀཾ, ཏདེཝ ཝཏྟཾ, ཏསྶ ཝསེན. ཨཏྟཀཱམཱཏི ཨཏྟནོ ཧིཏསུཁཾ ཨིཙྪནྟཱ, དྷམྨཙྪནྡཝནྟོཏི ཨཏྠོ. དྷམྨོ ཧི ཧིཏཾ ཏནྣིམིཏྟཀཉྩ སུཁནྟི. ཨཐ ཝཱ ཝིཉྙཱུནཾ ནིབྦིསེསཏྟཱ, ཨཏྟབྷཱཝཔརིཡཱཔནྣཏྟཱ ཙ ཨཏྟཱ ནཱམ དྷམྨོ, ཏཾ ཀཱམེནྟི ཨིཙྪནྟཱིཏི ཨཏྟཀཱམཱ.

ཨུསབྷཾ ནཱམ ཝཱིསཏི ཡཊྛིཡོ. ཏཱཡ སཉྙཱཡཱཏི ཏཱཡ པཱསཱཎསཉྙཱཡ, ཨེཏྟཀཾ ཋཱནཾ ཨཱགཏཱཏི ཛཱནནྟཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. སོཡེཝ ནཡོཏི ‘‘ཨཡཾ བྷིཀྑཱུ’’ཏིཨཱདིཀོ ཡོ ཋཱནེ ཝུཏྟོ, སོ ཨེཝ ནིསཛྫཱཡཔི ནཡོ. པཙྪཏོ ཨཱགཙྪནྟཱནཾ ཚིནྣབྷཏྟབྷཱཝབྷཡེནཔི ཡོནིསོམནསིཀཱརཾ པརིབྲཱུཧེཏི. མདྡནྟཱཏི དྷཉྙཀརཎཊྛཱནེ སཱལིསཱིསཱནི མདྡནྟཱ.

མཧཱཔདྷཱནཾ པཱུཛེསྶཱམཱིཏི ཨམྷཱཀཾ ཨཏྠཱཡ ལོཀནཱཐེན ཚཝསྶཱནི ཀཏཾ དུཀྐརཙརིཡམེཝཱཧཾ ཡཐཱསཏྟི པཱུཛེསྶཱམཱིཏི. པཊིཔཏྟིཔཱུཛཱ ཧི སཏྠུཔཱུཛཱ, ན ཨཱམིསཔཱུཛཱཏི. ‘‘ཋཱནཙངྐམམེཝཱ’’ཏི ཨདྷིཊྛཱཏབྦཨིརིཡཱཔཐཝསེན ཝུཏྟཾ, ན བྷོཛནཱདིཀཱལེསུ ཨཝསྶཾ ཀཏྟབྦནིསཛྫཱཡ པཊིཀྑེཔཝསེན.

ཝཱིཐིཾ ཨོཏརིཏྭཱ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཨནོལོཀེཏྭཱ པཋམམེཝ ཝཱིཐིཡོ སལླཀྑེཏབྦཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཝཱིཐིཡོ སལླཀྑེཏྭཱ’’ཏི. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཙྩཏི ‘‘པཱསཱདིཀེན ཨབྷིཀྐནྟེནཱ’’ཏི, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཏྠ ཙཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ‘‘ཨཱཧཱརེ པཊིཀྐཱུལསཉྙཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཡཾ ཝཏྟབྦཾ, ཏཾ པརཏོ ཨཱགམིསྶཏི. ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏནྟི ‘‘ཡཱཝདེཝ ཨིམསྶ ཀཱཡསྶ ཋིཏིཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༢༣; ཨ. ནི. ༦.༥༨; མཧཱནི. ༢༠༦) ཝུཏྟེཧི ཨཊྛཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏཾ ཀཏྭཱ. ‘‘ནེཝ དཝཱཡཱ’’ཏིཨཱདི པཊིཀྑེཔདསྶནཾ.

པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀརོཏི, ཡདི ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣོ ཧོཏཱིཏི སམྦནྡྷོ. ཨེཝཾ སབྦཏྠ ཨིཏོ པརེསུཔི. ཏཏྠ པཙྩེཀབོདྷིཡཱ ཨུཔནིསྶཡསམྤདཱ ཀཔྤཱནཾ དྭེ ཨསངྑྱེཡྻཱནི, སཏསཧསྶཉྩ ཏཛྫཱཔུཉྙཉཱཎསམྦྷརཎཾ. སཱཝཀབོདྷིཡཱ ཨགྒསཱཝཀཱནཾ ཨསངྑྱེཡྻཾ, ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ, མཧཱསཱཝཀཱནཾ (ཐེརགཱ. ཨཊྛ. ༢.༡༢༨༨) སཏསཧསྶམེཝ ཏཛྫཱཔུཉྙཉཱཎསམྦྷརཎཾ. ཨིཏརེསཾ ཨཏཱིཏཱསུ ཛཱཏཱིསུ ཝིཝཊྚསནྣིསྶཡཝསེན ནིབྦཏྟིཏཾ ནིབྦེདྷབྷཱགིཡཾ ཀུསལཾ. བཱཧིཡོ དཱརུཙཱིརིཡོཏི བཱཧིཡཝིསཡེ སཉྫཱཏསཾཝཌྜྷཏཱཡ བཱཧིཡོ, དཱརུཙཱིརཔརིཧརཎེན དཱརུཙཱིརིཡོཏི ཙ སམཉྙཱཏོ. སོ ཧི ཨཱཡསྨཱ ‘‘ཏསྨཱཏིཧ ཏེ, བཱཧིཡ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ ‘དིཊྛེ དིཊྛམཏྟཾ བྷཝིསྶཏི, སུཏེ, མུཏེ, ཝིཉྙཱཏེ ཝིཉྙཱཏམཏྟཾ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི, ཨེཝཉྷི ཏེ བཱཧིཡ སིཀྑིཏབྦཾ. ཡཏོ ཁོ ཏེ བཱཧིཡ དིཊྛེ དིཊྛམཏྟཾ བྷཝིསྶཏི, སུཏེ, མུཏེ, ཝིཉྙཱཏེ ཝིཉྙཱཏམཏྟཾ བྷཝིསྶཏི, ཏཏོ ཏྭཾ, བཱཧིཡ, ན ཏེན. ཡཏོ ཏྭཾ, བཱཧིཡ, ན ཏེན, ཏཏོ ཏྭཾ, བཱཧིཡ, ན ཏཏྠ. ཡཏོ ཏྭཾ, བཱཧིཡ, ན ཏཏྠ, ཏཏོ ཏྭཾ, བཱཧིཡ, ནེཝིདྷ ན ཧུརཾ ན ཨུབྷཡམནྟརེན. ཨེསེཝནྟོ དུཀྑསྶཱ’’ཏི (ཨུདཱ. ༡༠) ཨེཏྟཀཱཡ དེསནཱཡ ཨརཧཏྟཾ སཙྪཱཀཱསི. ཨེཝཾ སཱརིཔུཏྟཏྠེརཱདཱིནཾ མཧཱཔཉྙཏཱདིདཱིཔནཱནི སུཏྟཔདཱནི ཝིཏྠཱརཏོ ཝེདིཏབྦཱནི.

ནྟི ཨསམྨུཡ྄ཧནཾ ཨེཝནྟི ཨིདཱནི ཝུཙྩམཱནམཱཀཱརེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ‘‘ཨཏྟཱ ཨབྷིཀྐམཏཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ཨནྡྷཔུཐུཛྫནསྶ དིཊྛིགཱཧཝསེན ཨབྷིཀྐམེ སམྨུཡ྄ཧནཾ དསྶེཏི, ‘‘ཨཧཾ ཨབྷིཀྐམཱམཱི’’ཏི པན ཨིམིནཱ མཱནགཱཧཝསེན. ཏདུབྷཡཾ པན ཏཎྷཱཡ ཝིནཱ ན ཧོཏཱིཏི ཏཎྷགཱཧཝསེནཔི སམྨུཡ྄ཧནཾ དསྶིཏམེཝ ཧོཏི. ‘‘ཏཐཱ ཨསམྨུཡ྄ཧནྟོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཾ ཨསམྨུཡ྄ཧནཾ ཡེན གྷནཝིནིབྦྷོགེན ཧོཏི, ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨབྷིཀྐམཱམཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡསྨཱ ཝཱཡོདྷཱཏུཡཱ ཨནུགཏཱ ཏེཛོདྷཱཏུ ཨུདྡྷརཎསྶ པཙྩཡོ. ཨུདྡྷརཎགཏིཀཱ ཧི ཏེཛོདྷཱཏཱུཏི. ཨུདྡྷརཎེ ཝཱཡོདྷཱཏུཡཱ ཏསྶཱ ཨནུགཏབྷཱཝོ, ཏསྨཱ ཨིམཱསཾ དྭིནྣམེཏྠ སཱམཏྠིཡཏོ ཨདྷིམཏྟཏཱ, ཨིཏརཱསཉྩ ཨོམཏྟཏཱཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཨེཀེཀཔཱདུདྡྷརཎེ…པེ… བལཝཏིཡོཏི ཨཱཧ. ཡསྨཱ པན ཏེཛོདྷཱཏུཡཱ ཨནུགཏཱ ཝཱཡོདྷཱཏུ ཨཏིཧརཎཝཱིཏིཧརཎཱནཾ པཙྩཡོ. ཏིརིཡགཏིཀཱཡ ཧི ཝཱཡོདྷཱཏུཡཱ ཨཏིཧརཎཝཱིཏིཧརཎེསུ སཱཏིསཡོ བྱཱཔཱརོཏི. ཏེཛོདྷཱཏུཡཱ ཏསྶཱ ཨནུགཏབྷཱཝོ, ཏསྨཱ ཨིམཱསཾ དྭིནྣམེཏྠ སཱམཏྠིཡཏོ ཨདྷིམཏྟཏཱ, ཨིཏརཱསཉྩ ཨོམཏྟཏཱཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཏཐཱ ཨཏིཧརཎཝཱིཏིཧརཎེསཱུ’’ཏི ཨཱཧ. སཏིཔི ཨནུགམཀཨནུགནྟབྦཏཱཝིསེསེ ཏེཛོདྷཱཏུཝཱཡོདྷཱཏུབྷཱཝམཏྟཾ སནྡྷཱཡ ཏཐཱ-སདྡགྒཧཎཾ,. ཏཏྠ ཨཀྐནྟཊྛཱནཏོ པཱདསྶ ཨུཀྑིཔནཾ ཨུདྡྷརཎཾ. ཋིཏཊྛཱནཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ པུརཏོ ཧརཎཾ ཨཏིཧརཎཾ, ཁཱཎུཨཱདིཔརིཧརཎཏྠཾ, པཏིཊྛིཏཔཱདགྷཊྚནཔརིཧརཎཏྠཾ ཝཱ པསྶེན ཧརཎཾ ཝཱིཏིཧརཎཾ. ཡཱཝ པཏིཊྛིཏཔཱདོ, ཏཱཝ ཨཱཧརཎཾ ཨཏིཧརཎཾ, ཏཏོ པརཾ ཧརཎཾ ཝཱིཏིཧརཎནྟི ཨཡཾ ཝཱ ཨེཏེསཾ ཝིསེསོ.

ཡསྨཱ པཐཝཱིདྷཱཏུཡཱ ཨནུགཏཱ ཨཱཔོདྷཱཏུ ཝོསྶཛྫནསྶ པཙྩཡོ. གརུཏརསབྷཱཝཱ ཧི ཨཱཔོདྷཱཏཱུཏི. ཝོསྶཛྫནེ པཐཝཱིདྷཱཏུཡཱ ཏསྶཱ ཨནུགཏབྷཱཝོ, ཏསྨཱ ཏཱསཾ དྭིནྣམེཏྠ སཱམཏྠིཡཏོ ཨདྷིམཏྟཏཱ, ཨིཏརཱསཉྩ ཨོམཏྟཏཱཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཝོསྶཛྫནེ…པེ… བལཝཏིཡོ’’ཏི. ཡསྨཱ པན ཨཱཔོདྷཱཏུཡཱ ཨནུགཏཱ པཐཝཱིདྷཱཏུ སནྣིཀྑེཔནསྶ པཙྩཡོ, པཏིཊྛཱབྷཱཝེ ཝིཡ པཏིཊྛཱཔནེཔི ཏསྶཱ སཱཏིསཡཀིཙྩཏྟཱ ཨཱཔོདྷཱཏུཡཱ ཏསྶཱ ཨནུགཏབྷཱཝོ, ཏཐཱ གྷཊྚནཀིརིཡཱཡ པཐཝཱིདྷཱཏུཡཱ ཝསེན སནྣིརུཛ྄ཛྷནསྶ སིཛ྄ཛྷནཏོ ཏཏྠཱཔི པཐཝཱིདྷཱཏུཡཱ ཨཱཔོདྷཱཏུཨནུགཏབྷཱཝོ, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཏཐཱ སནྣིཀྑེཔནསནྣིརུཛ྄ཛྷནེསཱུ’’ཏི.

ཏཏྠཱཏི ཏསྨིཾ ཨབྷིཀྐམནེ, ཏེསུ ཝཱ ཝུཏྟེསུ ཨུདྡརཎཱདཱིསུ ཀོཊྛཱསེསུ. ཨུདྡྷརཎེཏི ཨུདྡྷརཎཀྑཎེ. རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱཏི ཨུདྡྷརཎཱཀཱརེན པཝཏྟཱ རཱུཔདྷམྨཱ, ཏཾསམུཊྛཱཔཀཱ ཨརཱུཔདྷམྨཱ ཙ. ཨཏིཧརཎཾ ན པཱཔུཎནྟི ཁཎམཏྟཱཝཊྛཱནཏོ. ཏཏྠ ཏཏྠེཝཱཏི ཡཏྠ ཡཏྠ ཨུཔྤནྣཱ, ཏཏྠ ཏཏྠེཝ. ན ཧི དྷམྨཱནཾ དེསནྟརསངྐམནཾ ཨཏྠི. ‘‘པབྦཾ པབྦ’’ཏིཨཱདི ཨུདྡྷརཎཱདིཀོཊྛཱསེ སནྡྷཱཡ སབྷཱགསནྟཏིཝསེན ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨཏིཨིཏྟརོ ཧི རཱུཔདྷམྨཱནམྤི པཝཏྟིཀྑཎོ, གམནསྶཱདཱིནཾ, དེཝཔུཏྟཱནཾ ཧེཊྛུཔརིཡེན པཊིམུཁཾ དྷཱཝནྟཱནཾ སིརསི པཱདེ ཙ བནྡྷཁུརདྷཱརཱ སམཱགམཏོཔི སཱིགྷཏརོ. ཡཐཱ ཏིལཱནཾ བྷཛྫིཡམཱནཱནཾ པཊཔཊཱཡནེན བྷེདོ ལཀྑཱིཡཏི, ཨེཝཾ སངྑཏདྷམྨཱནཾ ཨུཔྤཱདེནཱཏི དསྶནཏྠཾ ‘‘པཊཔཊཱཡནྟཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨུཔྤནྣཱ ཧི ཨེཀནྟཏོ བྷིཛྫནྟཱིཏི. ‘‘སདྡྷིཾ རཱུཔེནཱ’’ཏི ཨིདཾ ཏསྶ ཏསྶ ཙིཏྟསྶ ནིརོདྷེན སདྡྷིཾ ནིརུཛ྄ཛྷནཀརཱུཔདྷམྨཱནཾ ཝསེན ཝུཏྟཾ, ཡཾ ཏཏོ སཏྟརསམཙིཏྟསྶ ཨུཔྤཱདཀྑཎེ ཨུཔྤནྣཾ. ཨཉྙཐཱ ཡདི རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱ སམཱནཀྑཎཱ སིཡུཾ, ‘‘རཱུཔཾ གརུཔརིཎཱམཾ དནྡྷནིརོདྷ’’ནྟིཨཱདིཝཙནེཧི ཝིརོདྷོ སིཡཱ, ཏཐཱ ‘‘ནཱཧཾ བྷིཀྑཝེ ཨཉྙཾ ཨེཀདྷམྨམྤི སམནུཔསྶཱམི, ཡཾ ཨེཝཾ ལཧུཔརིཝཏྟཾ, ཡཐཡིདཾ ཙིཏྟ’’ནྟི (ཨ. ནི. ༡.༤༨) ཨེཝཾ ཨཱདིཔཱལི༹ཡཱ. ཙིཏྟཙེཏསིཀཱ ཧི སཱརམྨཎསབྷཱཝཱ ཡཐཱབལཾ ཨཏྟནོ ཨཱརམྨཎཔཙྩཡབྷཱུཏམཏྠཾ ཝིབྷཱཝེནྟོ ཨེཝ ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི ཏེསཾ ཏཾསབྷཱཝནིཔྥཏྟིཨནནྟརཾ ནིརོདྷོ. རཱུཔདྷམྨཱ པན ཨནཱརམྨཎཱ པཀཱསེཏབྦཱ, ཨེཝཾ ཏེསཾ པཀཱསེཏབྦབྷཱཝནིཔྥཏྟི སོལ༹སཧི ཙིཏྟེཧི ཧོཏཱིཏི ཏངྑཎཱཡུཀཏཱ ཏེསཾ ཨིཙྪིཏཱ, ལཧུཝིཉྙཱཎཝིསཡསངྒཏིམཏྟཔྤཙྩཡཏཱཡ ཏིཎྞཾ ཁནྡྷཱནཾ, ཝིསཡསངྒཏིམཏྟཏཱཡ ཙ ཝིཉྙཱཎསྶ ལཧུཔརིཝཏྟིཏཱ, དནྡྷམཧཱབྷཱུཏཔྤཙྩཡཏཱཡ རཱུཔདྷམྨཱནཾ དནྡྷཔརིཝཏྟིཏཱ. ནཱནཱདྷཱཏུཡཱ ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎཾ ཁོ པན ཏཐཱགཏསྶེཝ, ཏེན ཙ པུརེཛཱཏཔཙྩཡོ རཱུཔདྷམྨོཝ ཝུཏྟོ, པཙྪཱཛཱཏཔཙྩཡོ ཙ ཏཐེཝཱཏི རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱནཾ སམཱནཀྑཎཏཱ ན ཡུཛྫཏེཝ. ཏསྨཱ ཝུཏྟནཡེནེཝེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨཉྙཾ ཨུཔྤཛྫཏེ ཙིཏྟཾ, ཨཉྙཾ ཙིཏྟཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཡཾ པུརིམུཔྤནྣཾ ཙིཏྟཾ, ཏཾ ཨཉྙཾ, ཏཾ པན ནིརུཛ྄ཛྷནྟཾ ཨཔརསྶ ཨནནྟརཱདིཔཙྩཡབྷཱཝེནེཝ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཏཐཱལདྡྷཔཙྩཡཾ ཨཉྙཾ ཨུཔྤཛྫཏེ ཙིཏྟཾ. ཡདི ཨེཝཾ ཏེསཾ ཨནྟརོ ལབྦྷེཡྻཱཏི? ནོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཝཱིཙི མནུཔྤབནྡྷོ’’ཏི, ཡཐཱ ཝཱིཙི ཨནྟརོ ན ལབྦྷཏི, ‘‘ཏདེཝེཏ’’ནྟི ཨཝིསེསཝིདཱུ མཉྙནྟི, ཨེཝཾ ཨནུ ཨནུ པབནྡྷོ ཙིཏྟསནྟཱནོ རཱུཔསནྟཱནོ ཙ ནདཱིསོཏོཝ ནདིཡཾ ཨུདཀཔྤཝཱཧོ ཝིཡ ཝཏྟཏི.

ཨབྷིམུཁཾ ལོཀིཏཾ ཨཱལོཀིཏནྟི ཨཱཧ ‘‘པུརཏོ པེཀྑན’’ནྟི. ཡསྨཱ ཡཾདིསཱབྷིམུཁོ གཙྪཏི, ཏིཊྛཏི, ནིསཱིདཏི ཝཱ ཏདབྷིམུཁཾ པེཀྑནཾ ཨཱལོཀིཏཾ, ཏསྨཱ ཏདནུགཏཝིདིསཱལོཀནཾ ཝིལོཀིཏནྟི ཨཱཧ ‘‘ཝིལོཀིཏཾ ནཱམ ཨནུདིསཱཔེཀྑན’’ནྟི. སམྨཛྫནཔརིབྷཎྜཱདིཀརཎེ ཨོལོཀིཏསྶ, ཨུལློཀཧརཎཱདཱིསུ ཨུལློཀིཏསྶ, པཙྪཏོ ཨཱགཙྪནྟཔརིསྶཡསྶ པརིཝཛྫནཱདཱིསུ ཨཔལོཀིཏསྶ སིཡཱ སམྦྷཝོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨིམིནཱ ཝཱ མུཁེན སབྦཱནིཔི ཏཱནི གཧིཏཱནེཝཱ’’ཏི.

ཀཱཡསཀྑིནྟི ཀཱཡེན སཙྪིཀཏཝནྟཾ, པཙྩཀྑཀཱརིནནྟི ཨཏྠོ. སོ ཧི ཨཱཡསྨཱ ཝིཔསྶནཱཀཱལེ ‘‘ཡམེཝཱཧཾ ཨིནྡྲིཡེསུ ཨགུཏྟདྭཱརཏཾ ནིསྶཱཡ སཱསནེ ཨནབྷིརཏིཨཱདིཝིཔྤཀཱརཾ པཏྟོ, ཏམེཝ སུཊྛུ ནིགྒཧེསྶཱམཱི’’ཏི ཨུསྶཱཧཛཱཏོ བལཝཧིརོཏྟཔྤོ, ཏཏྠ ཙ ཀཏཱདྷིཀཱརཏྟཱ ཨིནྡྲིཡསཾཝརེ ཨུཀྐཾསཔཱརམིཔྤཏྟོ, ཏེནེཝ ནཾ སཏྠཱ ‘‘ཨེཏདགྒཾ བྷིཀྑཝེ མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཱནཾ, ཡདིདཾ ནནྡོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༢༣༥) ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི.

སཱཏྠཀཏཱ ཙ སཔྤཱཡཏཱ ཙ ཝེདིཏབྦཱ ཨཱལོཀིཏཝིལོཀིཏསྶཱཏི ཨཱནེཏྭཱ སམྦནྡྷོ. ཏསྨཱཏི ཀམྨཊྛཱནཱཝིཛཧནསྶེཝ གོཙརསམྤཛཉྙབྷཱཝཏོཏི ཝུཏྟམེཝཏྠཾ ཧེཏུབྷཱཝེན པཙྩཱམསཏི. ཨཏྟནོ ཀམྨཊྛཱནཝསེནེཝ ཨཱལོཀནཝིལོཀནཾ ཀཱཏབྦཾ, ཁནྡྷཱདིཀམྨཊྛཱནཱ ཨཉྙོ ཨུཔཱཡོ ན གཝེསིཏབྦོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨཱལོཀིཏཱདིསམཉྙཱཔི ཡསྨཱ དྷམྨམཏྟསྶེཝ པཝཏྟིཝིསེསོ, ཏསྨཱ ཏསྶ ཡཱཐཱཝཏོ པཛཱནནཾ ཨསམྨོཧསམྤཛཉྙནྟི དསྶེཏུཾ ‘‘ཨབྦྷནྟརེ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཙིཏྟཀིརིཡཝཱཡོདྷཱཏུཝིཔྥཱརཝསེནཱཏི ཀིརིཡམཡཙིཏྟསམུཊྛཱནཱཡ ཝཱཡོདྷཱཏུཡཱ ཙལནཱཀཱརཔྤཝཏྟིཝསེན. ཨདྷོ སཱིདཏཱིཏི ཨདྷོ གཙྪཏི. ཨུདྡྷཾ ལངྒྷེཏཱིཏི ལངྒྷཾ ཝིཡ ཨུཔརི གཙྪཏི.

ཨངྒཀིཙྩཾ སཱདྷཡམཱནནྟི པདྷཱནབྷཱུཏཨངྒཀིཙྩཾ ནིཔྥཱདེནྟཾ ཧུཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘པཋམཛཝནེཔི…པེ… ན ཧོཏཱི’’ཏི ཨིདཾ པཉྩདྭཱརཝཱིཐིཡཾ ‘‘ཨིཏྠཱི པུརིསོ’’ཏི རཛྫནཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཧི ཨཱཝཛྫན ཝོཊྛབྦཔནཱནཾ ཨཡོནིསོ ཨཱཝཛྫནཝོཊྛབྦནཝསེན ཨིཊྛེ ཨིཏྠིརཱུཔཱདིམྷི ལོབྷམཏྟཾ, ཨནིཊྛེ ཙ པཊིགྷམཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི, མནོདྭཱརེ པན ‘‘ཨིཏྠཱི པུརིསོ’’ཏི རཛྫནཱདི ཧོཏི. ཏསྶ པཉྩདྭཱརཛཝནཾ མཱུལཾ, ཡཐཱཝུཏྟཾ ཝཱ སབྦཾ བྷཝངྒཱདི. ཨེཝཾ མནོདྭཱརཛཝནསྶ མཱུལཝསེན མཱུལཔརིཉྙཱ ཝུཏྟཱ. ཨཱགནྟུཀཏཱཝཀཱལིཀཏཱ པན པཉྩདྭཱརཛཝནསྶེཝ ཨཔུབྦབྷཱཝཝསེན, ཨིཏྟརབྷཱཝཝསེན ཙ ཝུཏྟཱ. ‘‘ཧེཊྛུཔརིཡཝསེན བྷིཛྫིཏྭཱ པཏིཏེསཱུ’’ཏི ཧེཊྛིམསྶ ཨུཔརིམསྶ ཙ ཨཔརཱཔརཾ བྷངྒཔྤཏྟིམཱཧ.

ནྟི ཛཝནཾ, ཏསྶ ཨཡུཏྟནྟི སམྦནྡྷོ. ཨཱགནྟུཀོ ཨབྦྷཱགཏོ.

ཨུདཡབྦཡཔརིཙྪིནྣོ ཏཱཝཏཀོ ཀཱལོ ཨེཏེསནྟི ཏཱཝཀཱལིཀཱནི.

ཨེཏཾ ཨསམྨོཧསམྤཛཉྙཾ. སམཝཱཡེཏི སཱམགྒིཡཾ. ཏཏྠཱཏི པཉྩཀྑནྡྷཝསེན ཨཱལོཀནཝིལོཀནེ པཉྙཱཡམཱནེ ཏབྦིནིམུཏྟོ ཀོ ཨེཀོ ཨཱལོཀེཏི, ཀོ ཝིལོཀེཏི.

‘‘ཨུཔནིསྶཡཔཙྩཡོ’’ཏི ཨིདཾ སུཏྟནྟནཡེན པརིཡཱཡཏོ ཝུཏྟཾ. སཧཛཱཏཔཙྩཡོཏི ནིདསྶནམཏྟམེཏཾ ཨཉྙམཉྙསམྤཡུཏྟཨཏྠིཨཝིགཏཱདིཔཙྩཡཱནམྤི ལབྦྷནཏོ.

ཀཱལེ སམཉྪིཏུཾ ཡུཏྟཀཱལེ སམཉྪནྟསྶ. ཏཐཱ པསཱརེནྟསྶཱཏི ཨེཏྠཱཔི. མཎིསཔྤོ ནཱམ ཨེཀཱ སཔྤཛཱཏཱིཏི ཝདནྟི. ལལ༹ནནྟི ཀམྤནཾ, ལཱིལཱ༹ཀརཎཾ ཝཱ.

ཨུཎྷཔཀཏིཀོ པརིལཱ༹ཧབཧུལཀཱཡོ. སཱིལཝིདཱུསནེན ཨཧིཏཱཝཧཏྟཱ མིཙྪཱཛཱིཝཝསེན ཨུཔྤནྣཾ ཨསཔྤཱཡཾ. ‘‘ཙཱིཝརམྤི ཨཙེཏན’’ནྟིཨཱདིནཱ ཙཱིཝརསྶ ཝིཡ ཀཱཡོཔི ཨཙེཏནོཏི ཀཱཡསྶ ཨཏྟསུཉྙཏཱཝིབྷཱཝནེན ‘‘ཨབྦྷནྟརེ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝུཏྟམེཝཏྠཾ པརིདཱིཔེནྟོ ཨིཏརཱིཏརསནྟོསསྶ ཀཱརཎཾ དསྶེཏི, ཏེནཱཧ ‘‘ཏསྨཱ’’ཏིཨཱདི.

ཙཏུཔཉྩགཎྛིཀཱཧཏོཏི ཨཱཧཏཙཏུཔཉྩགཎྛིཀོ, ཙཏུཔཉྩགཎྛིཀཱཧི ཝཱ ཨཱཧཏོ ཏཐཱ.

ཨཊྛཝིདྷོཔི ཨཏྠོཏི ཨཊྛཝིདྷོཔི པཡོཛནཝིསེསོ མཧཱསིཝཏྠེརཝཱདཝསེན ‘‘ཨིམསྶ ཀཱཡསྶ ཋིཏིཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༢༣, ༤༢༢; མ. ནི. ༢.༣༨༧; ཨ. ནི. ༢.༣༤༡; ༨.༩; དྷ. ས. ༡༣༥༥; ཝིབྷ. ༥༡༨; མཧཱནི. ༢༠༦) ནཡེན ཝུཏྟོ དཊྛབྦོ. ཨིམསྨིཾ པཀྑེ ‘‘ནེཝ དཝཱཡཱཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༢༣, ༤༢༢; མ. ནི. ༢.༣༨༧; ཨ. ནི. ༨.༩; དྷ. ས. ༡༣༥༥; ཝིབྷ. ༥༡༨; མཧཱནི. ༢༠༦) ནཡེནཱ’’ཏི པན པཊིཀྑེཔངྒདསྶནམུཁེན དེསནཱཡ ཨཱགཏཏྟཱ ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ.

པཐཝིསནྡྷཱརཀཛལསྶ ཏཾསནྡྷཱརཀཝཱཡུནཱ ཝིཡ པརིབྷུཏྟསྶ ཨཱཧཱརསྶ ཝཱཡོདྷཱཏུཡཱཝ ཨཱསཡེ ཨཝཊྛཱནནྟི ཨཱཧ ‘‘ཝཱཡོདྷཱཏུཝསེནེཝ ཏིཊྛཏཱི’’ཏི. ཨཏིཧརཏཱིཏི ཡཱཝ མུཁཱ ཨབྷིཧརཏི. ཝཱིཏིཧརཏཱིཏི ཏཏོ ཀུཙྪིཡཾ ཝཱིམིསྶཾ ཀརོནྟོ ཧརཏི. ཨཏིཧརཏཱིཏི ཝཱ མུཁདྭཱརཾ ཨཏིཀྐཱམེནྟོ ཧརཏི. ཝཱིཏིཧརཏཱིཏི ཀུཙྪིགཏཾ པསྶཏོ ཧརཏི, པརིཝཏྟེཏཱིཏི ཨཔརཱཔརཾ ཙཱརེཏི. ཨེཏྠ ཙ ཨཱཧཱརསྶ དྷཱརཎཔརིཝཏྟནསཉྩུཎྞནཝིསོསནཱནི པཐཝཱིདྷཱཏུསཧིཏཱ ཨེཝ ཝཱཡོདྷཱཏུ ཀརོཏི, ན ཀེཝལཱཏི ཏཱནི པཐཝཱིདྷཱཏུཡཱཔི ཀིཙྩབྷཱཝེན ཝུཏྟཱནི. ཨལླཏྟཉྩ ཨནུཔཱལེཏཱིཏི ཡཐཱ ཝཱཡོདྷཱཏུ ཨཱདཱིཧི ཨཉྙེཧི ཝིསོསནཾ ན ཧོཏི, ཏཐཱ ཨལླཏྟཉྩ ཨནུཔཱལེཏི. ཏེཛོདྷཱཏཱུཏི གཧཎཱིསངྑཱཏཱ ཏེཛོདྷཱཏུ. སཱ ཧི ཨནྟོཔཝིཊྛཾ ཨཱཧཱརཾ པརིཔཱཙེཏི. ཨཉྫསོ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧཱརསྶ པཝེསནཱདཱིནཾ མགྒོ ཧོཏི. ཨཱབྷུཛཏཱིཏི པརིཡེསནཝསེན, ཨཛ྄ཛྷོཧརཎཛིཎྞཱཛིཎྞཏཱདིཔཊིསཾཝེདནཝསེན ཙ ཨཱཝཛྫེཏི, ཝིཛཱནཱཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཾཏཾཝིཛཱནནསྶ པཙྩཡབྷཱུཏོཡེཝ ཧི པཡོགོ ‘‘སམྨཱཔཡོགོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཡེན ཧི པཡོགེན པརིཡེསནཱདི ནིཔྥཛྫཏི, སོ ཏབྦིསཡཝིཛཱནནམྤི ནིཔྥཱདེཏི ནཱམ ཏདཝིནཱབྷཱཝཏོ. ཨཐ ཝཱ སམྨཱཔཡོགཾ སམྨཱཔཊིཔཏྟི མནྭཱཡ ཨཱགམྨ ཨཱབྷུཛཏི སམནྣཱཧརཏི. ཨཱབྷོགཔུབྦཀོ ཧི སབྦོཔི ཝིཉྙཱཎབྱཱཔཱརོཏི ཏཐཱ ཝུཏྟཾ.

གམནཏོཏི བྷིཀྑཱཙཱརཝསེན གོཙརགཱམཾ ཨུདྡིསྶ གམནཏོ. པརིཡེསནཏོཏི གོཙརགཱམེ བྷིཀྑཏྠཾ ཨཱཧིཎྜནཏོ. པརིབྷོགཏོཏི ཨཱཧཱརསྶ པརིབྷུཉྫནཏོ. ཨཱསཡཏོཏི པིཏྟཱདིཨཱསཡཏོ. ཨཱསཡཏི ཨེཏྠ ཨེཀཛ྄ཛྷཾ པཝཏྟམཱནོཔི ཀམྨཕལཝཝཏྠིཏོ ཧུཏྭཱ མརིཡཱདཝསེན ཨཉྙམཉྙཾ ཨསངྐརཏོ སཡཏི ཏིཊྛཏི པཝཏྟཏཱིཏི ཨཱསཡོ, ཨཱམཱསཡསྶ ཨུཔརི ཏིཊྛནཀོ པིཏྟཱདིཀོ. མརིཡཱདཏྠོ ཧི ཨཡམཱཀཱརོ. ནིདྷཱནནྟི ཡཐཱབྷུཏྟོ ཨཱཧཱརོ ནིཙིཏོ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛཏི ཨེཏྠཱཏི ནིདྷཱནཾ, ཨཱམཱསཡོ. ཏཏོ ནིདྷཱནཏོ. ཨཔརིཔཀྐཏོཏི གཧཎཱིསངྑཱཏེན ཀམྨཛཏེཛེན ཨཝིཔཀྐཏོ. པརིཔཀྐཏོཏི ཡཐཱབྷུཏྟསྶ ཨཱཧཱརས ཝིཔཀྐབྷཱཝཏོ. ཕལཏོཏི ནིཔྥཏྟིཏོ. ནིསྶནྡཏོཏི ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ནིསྶནྡནཏོ. སམྨཀྑནཏོཏི སབྦསོ མཀྑནཏོ. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརོ པན ཝིསུདྡྷིམགྒསཾཝཎྞནཱཡ (ཝིསུདྡྷི. ཊཱི. ༡.༢༩༤) གཧེཏབྦོ.

སརཱིརཏོ སེདཱ མུཙྩནྟཱིཏི ཝེགསཾདྷཱརཎེན ཨུཔྤནྣཔརིལཱ༹ཧཏོ སརཱིརཏོ སེདཱ མུཙྩནྟི. ཨཉྙེ ཙ རོགཱ ཀཎྞསཱུལབྷགནྡརཱདཡོ. ཨཊྛཱནེཏི མནུསྶཱམནུསྶཔརིགྒཧིཏེ ཨཡུཏྟཊྛཱནེ ཁེཏྟདེཝཱཡཏནཱདིཀེ. ཀུདྡྷཱ ཧི ཨམནུསྶཱ, མནུསྶཱཔི ཝཱ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔེནྟི. ནིསྶཊྛཏྟཱ ནེཝ ཨཏྟནོ, ཀསྶཙི ཨནིསྶཛྫིཏཏྟཱ, ཛིགུཙྪནཱིཡཏྟཱ ཙ ན པརསྶ. ཨུདཀཏུམྦཏོཏི ཝེལུ༹ནཱལི༹ཨཱདིཨུདཀབྷཱཛནཏོ. ནྟི ཚཌྜིཏཨུདཀཾ.

ཨདྡྷཱནཨིརིཡཱཔཐཱ ཙིརཏརཔྤཝཏྟིཀཱ དཱིགྷཀཱལིཀཱ ཨིརིཡཱཔཐཱ. མཛ྄ཛྷིམཱ བྷིཀྑཱཙརཎཱདིཝསེན པཝཏྟཱ. ཙུཎྞིཡཨིརིཡཱཔཐཱ ཝིཧཱརེ, ཨཉྙཏྠཱཔི ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ པརིཝཏྟནཱདིཝསེན པཝཏྟཱཏི ཝདནྟི. ‘‘གཏེཏི གམནེ’’ཏི པུབྦེ ཨབྷིཀྐམཔཊིཀྐམགྒཧཎེན གམནེནཔི པུརཏོ པཙྪཏོ ཙ ཀཱཡསྶ ཨབྷིཧརཎཾ ཝུཏྟནྟི ཨིདྷ གམནམེཝ གཧིཏནྟི ཀེཙི.

ཡསྨཱ མཧཱསིཝཏྠེརཝཱདེ ཨནནྟརེ ཨནནྟརེ ཨིརིཡཱཔཐེ པཝཏྟརཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱནཾ ཏཏྠ ཏཏྠེཝ ནིརོདྷདསྶནཝསེན སམྤཛཱནཀཱརིཏཱ གཧིཏཱཏི ཏཾ སམྤཛཉྙཝིཔསྶནཱཙཱརཝསེན ཝེདིཏབྦཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཏཡིདཾ མཧཱསིཝཏྠེརེན ཝུཏྟཾ ཨསམྨོཧདྷུརཾ མཧཱསཏིཔཊྛཱནསུཏྟེ ཨདྷིཔྤེཏ’’ནྟི. ཨིམསྨིཾ པན སཱམཉྙཕལེ སབྦམྤི ཙཏུབྦིདྷཾ སམྤཛཉྙཾ ལབྦྷཏི ཡཱཝདེཝ སཱམཉྙཕལཝིསེསདསྶནཔརཏྟཱ ཨིམིསྶཱ དེསནཱཡ. ‘‘སཏིསམྤཡུཏྟསྶེཝཱ’’ཏི ཨིདཾ ཡཐཱ སམྤཛཉྙསྶ ཀིཙྩཏོ པདྷཱནཏཱ གཧིཏཱ, ཨེཝཾ སཏིཡཱ པཱིཏི དསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཾ, ན སཏིཡཱ སབྦྷཱཝམཏྟདསྶནཏྠཾ. ན ཧི ཀདཱཙི སཏིརཧིཏཱ ཉཱཎཔྤཝཏྟི ཨཏྠི. ‘‘ཨེཏསྶ ཧི པདསྶ ཨཡཾ ཝིཏྠཱརོ’’ཏི ཨིམིནཱ སཏིཡཱ ཉཱཎེན སམདྷུརཏཾཡེཝ ཝིབྷཱཝེཏི. ཨེཏཱནི པདཱནཱིཏི ‘‘ཨབྷིཀྐནྟེ པཊིཀྐནྟེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདཱིནི པདཱནི. ཝིབྷཏྟཱནེཝཱཏི ཝིསུཾ ཀཏྭཱ ཝིབྷཏྟཱནིཡེཝ, ཨིམིནཱཔི སམྤཛཉྙསྶ ཝིཡ སཏིཡཱཔེཏྠ པདྷཱནཏམེཝ ཝིབྷཱཝེཏི.

མཛ྄ཛྷིམབྷཱཎཀཱ པན བྷཎནྟི – ཨེཀོ བྷིཀྑུ གཙྪནྟོ ཨཉྙཾ ཙིནྟེནྟོ ཨཉྙཾ ཝིཏཀྐེནྟོ གཙྪཏི, ཨེཀོ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཝིསྶཛྫེཏྭཱཝ གཙྪཏི. ཏཐཱ ཨེཀོ ཏིཊྛནྟོ…པེ… ནིསཱིདནྟོ…པེ… སཡནྟོ ཨཉྙཾ ཙིནྟེནྟོ ཨཉྙཾ ཝིཏཀྐེནྟོ སཡཏི, ཨེཀོ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཝིསྶཛྫེཏྭཱཝ སཡཏི, ཨེཏྟཀེན པན ན པཱཀཊཾ ཧོཏཱིཏི ཙངྐམནེན དཱིཔེནྟི. ཡོ ཧི བྷིཀྑུ ཙངྐམཾ ཨོཏརིཏྭཱ ཙ ཙངྐམནཀོཊིཡཾ ཋིཏོ པརིགྒཎྷཱཏི ‘‘པཱཙཱིནཙངྐམནཀོཊིཡཾ པཝཏྟཱ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱ པཙྪིམཙངྐམནཀོཊིཾ ཨཔྤཏྭཱ ཨེཏྠེཝ ནིརུདྡྷཱ, པཙྪིམཙངྐམནཀོཊིཡཾ པཝཏྟཱཔི པཱཙཱིནཙངྐམནཀོཊིཾ ཨཔྤཏྭཱ ཨེཏྠེཝ ནིརུདྡྷཱ, ཙངྐམནམཛ྄ཛྷེ པཝཏྟཱ ཨུབྷོ ཀོཊིཡོ ཨཔྤཏྭཱ ཨེཏྠེཝ ནིརུདྡྷཱ, ཙངྐམནེ པཝཏྟཱ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱ ཋཱནཾ ཨཔྤཏྭཱ ཨེཏྠེཝ ནིརུདྡྷཱ, ཋཱནེ པཝཏྟཱ ནིསཛྫཾ ཨཔྤཏྭཱ ཨེཏྠེཝ ནིརུདྡྷཱ, ནིསཛྫཱཡ པཝཏྟཱ སཡནཾ ཨཔྤཏྭཱ ཨེཏྠེཝ ནིརུདྡྷཱ’’ཏི ཨེཝཾ པརིགྒཎྷནྟོ པརིགྒཎྷནྟོཡེཝ བྷཝངྒཾ ཨོཏརཏི. ཨུཊྛཧནྟོ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱཝ ཨུཊྛཧཏི, ཨཡཾ བྷིཀྑུ གཏཱདཱིསུ སམྤཛཱནཀཱརཱི ནཱམ ཧོཏཱིཏི. ཨེཝམྤི ན སོཏྟེ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཝིབྷཱུཏཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ བྷིཀྑུ ཡཱཝ སཀྐོཏི, ཏཱཝ ཙངྐམིཏྭཱ ཋཏྭཱ ནིསཱིདིཏྭཱ སཡམཱནོ ཨེཝཾ པརིགྒཧེཏྭཱ སཡཏི ‘‘ཀཱཡོ ཨཙེཏནོ, མཉྩོ ཨཙེཏནོ, ཀཱཡོ ན ཛཱནཱཏི ‘ཨཧཾ མཉྩེ སཡིཏོ’ཏི, མཉྩོ ན ཛཱནཱཏི ‘མཡི ཀཱཡོ སཡིཏོ’ཏི, ཨཙེཏནོ ཀཱཡོ ཨཙེཏནེ མཉྩེ སཡིཏོ’’ཏི ཨེཝཾ པརིགྒཎྷནྟོ ཨེཝ ཙིཏྟཾ བྷཝངྒེ ཨོཏཱརེཏི. པབུཛ྄ཛྷནྟོ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱཝ པབུཛ྄ཛྷཏི, ཨཡཾ སོཏྟེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ནཱམ ཧོཏི. ཀཱཡཱདཱིཀིརིཡཱནིབྦཏྟནེན ཏམྨཡཏྟཱ, ཨཱཝཛྫནཀིརིཡཱ སམུཊྛིཏཏྟཱ ཙ ཛཝནཾ སབྦམྤི ཝཱ ཚདྭཱརཔྤཝཏྟཾ ཀིརིཡམཡཔཝཏྟཾ ནཱམ. ཏསྨིཾ སཏི ཛཱགརིཏཾ ནཱམ ཧོཏཱིཏི པརིགྒཎྷནྟོ ཛཱགརིཏེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ནཱམ. ཨཔི ཙ རཏྟིནྡིཝཾ ཚ ཀོཊྛཱསེ ཀཏྭཱ པཉྩ ཀོཊྛཱསེ ཛགྒནྟོཔི ཛཱགརིཏེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ནཱམ ཧོཏི. ཝིམུཏྟཱཡཏནསཱིསེན དྷམྨཾ དེསེནྟོཔི བཏྟིཾསཏིརཙྪཱནཀཐཾ པཧཱཡ དསཀཐཱཝཏྠུནིསྶིཏསཔྤཱཡཀཐཾ ཀཐེནྟོཔི བྷཱསིཏེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ནཱམ. ཨཊྛཏིཾསཱཡ ཨཱརམྨཎེསུ ཙིཏྟརུཙིཡཾ མནསིཀཱརཾ པཝཏྟེནྟོཔི དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ སམཱཔནྣོཔི ཏུཎྷཱིབྷཱཝེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ནཱམ. དུཏིཡཉྷི ཛྷཱནཾ ཝཙཱིསངྑཱརཝིརཧཏོ ཝིསེསཏོ ཏུཎྷཱིབྷཱཝོ ནཱམཱཏི. ཨེཝནྟི ཝུཏྟཔྤཀཱརེན, སཏྟསུཔི ཋཱནེསུ ཙཏུདྷཱཏི ཨཏྠོ.

སནྟོསཀཐཱཝཎྞནཱ

༢༡༥. ཡསྶ སནྟོསསྶ ཨཏྟནི ཨཏྠིཏཱཡ བྷིཀྑུ ‘‘སནྟུཊྛོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨིཏརཱིཏརཔཙྩཡསནྟོསེན སམནྣཱགཏོ’’ཏི ཨཱཧ. ཙཱིཝརཱདི ཡཏྠ ཀཏྠཙི པཙྩཡེ སནྟུསྶནེན སམངྒཱིབྷཱུཏོཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཨིཏརཾ ཝུཙྩཏི ཧཱིནཾ པཎཱིཏཏོ ཨཉྙཏྟཱ, ཏཐཱ པཎཱིཏཾ ཨིཏརཾ ཧཱིནཏོ ཨཉྙཏྟཱ. ཨཔེཀྑཱསིདྡྷཱ ཧི ཨིཏརཏཱཏི. ཨིཏི ཡེན དྷམྨེན ཧཱིནེན ཝཱ པཎཱིཏེན ཝཱ ཙཱིཝརཱདིཔཙྩཡེན སནྟུསྶཏི, སོ ཏཐཱ པཝཏྟོ ཨལོབྷོ ཨིཏརཱིཏརཔཙྩཡསནྟོསོ, ཏེན སམནྣཱགཏོ. ཡཐཱལཱབྷཾ ཨཏྟནོ ལཱབྷཱནུརཱུཔཾ སནྟོསོ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ. སེསདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ལབྦྷཏཱིཏི ཝཱ ལཱབྷོ, ཡོ ཡོ ལཱབྷོ ཡཐཱལཱབྷཾ, ཏེན སནྟོསོ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ. བལནྟི ཀཱཡབལཾ. སཱརུཔྤནྟི པཀཏིདུབྦལཱདཱིནཾ ཨནུཙྪཝིཀཏཱ.

ཡཐཱལདྡྷཏོ ཨཉྙསྶ ཨཔཏྠནཱ ནཱམ སིཡཱ ཨཔྤིཙྪཏཱཡཔི པཝཏྟིཨཱཀཱརོཏི ཏཏོ ཝིནིཝཏྟིཏམེཝ སནྟོསསྶ སརཱུཔཾ དསྶེནྟོ ‘‘ལབྷནྟོཔི ན གཎྷཱཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏཾ པརིཝཏྟེཏྭཱཏི པཀཏིདུབྦལཱདཱིནཾ གརུཙཱིཝརཾ ན ཕཱསུབྷཱཝཱཝཧཾ, སརཱིརཁེདཱཝཧཉྩ ཧོཏཱིཏི པཡོཛནཝསེན, ན ཨཏྲིཙྪཏཱདིཝསེན ཏཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ. ལཧུཀཙཱིཝརཔརིབྷོགོ ན སནྟོསཝིརོདྷཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ལཧུཀེན ཡཱཔེནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏཱི’’ཏི. མཧགྒྷཾ ཙཱིཝརཾ བཧཱུནི ཝཱ ཙཱིཝརཱནི ལབྷིཏྭཱཔི ཏཱནི ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཏདཉྙསྶ གཧཎཾ ཡཐཱསཱརུཔྤནཡེ ཋིཏཏྟཱ ན སནྟོསཝིརོདྷཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཏེསཾ…པེ… དྷཱརེནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏཱི’’ཏི. ཨེཝཾ སེསཔཙྩཡེཔི ཡཐཱབལཡཐཱསཱརུཔྤནིདྡེསེསུ ཨཔི-སདྡགྒཧཎེ ཨདྷིཔྤཱཡོ ཝེདིཏབྦོ.

མུཏྟཧརཱིཏཀནྟི གོམུཏྟཔརིབྷཱཝིཏཾ, པཱུཏིབྷཱཝེན ཝཱ ཚཌྜིཏཾ ཧརཱིཏཀཾ. བུདྡྷཱདཱིཧི ཝཎྞིཏནྟི ‘‘པཱུཏིམུཏྟབྷེསཛྫཾ ནིསྶཱཡ པབྦཛྫཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (མཧཱཝ. ༧༣, ༡༢༨) སམྨཱསམྦུདྡྷཱདཱིཧི པསཏྠཾ. ཨཔྤིཙྪཏཱསནྟུཊྛཱིསུ བྷིཀྑཱུ ནིཡོཛེནྟོ པརམསནྟུཊྛོཝ ཧོཏི པརམེན ཨུཀྐཾསགཏེན སནྟོསེན སམནྣཱགཏཏྟཱ.

ཀཱཡཾ པརིཧརནྟི པོསེནྟཱིཏི ཀཱཡཔརིཧཱརིཀཱ. ཏཐཱ ཀུཙྪིཔརིཧཱརིཀཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཀུཙྪིཔརིཧཱརིཀཏཱ ཙ ཨཛ྄ཛྷོཧརཎེན སརཱིརསྶ ཋིཏིཡཱ ཨུཔཀཱརཀཏཱཝསེན ཨིཙྪིཏཱཏི བཧིདྡྷཱཝ ཀཱཡསྶ ཨུཔཀཱརཀཏཱཝསེན ཀཱཡཔརིཧཱརིཀཏཱ དཊྛབྦཱ.

པརིཀྑཱརམཏྟཱཏི པརིཀྑཱརགྒཧཎཾ. ཏཏྲཊྛཀཔཙྩཏྠརཎནྟི ཨཏྟནཱ ཨནདྷིཊྛཧིཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཏིཊྛནཀཔཙྩཏྠརཎཾ. པཙྩཏྠརཎཱདཱིནཉྩེཏྠ ནཝམཱདིབྷཱཝོ ཡཐཱཝུཏྟཔཊིཔཱཊིཡཱ དཊྛབྦོ, ན ཏེསཾ ཏཐཱ པཏིནིཡཏབྷཱཝཏོ. ཀསྨཱ? ཏཐཱ ནདྷཱརཎཏོ. དུཔྤོསབྷཱཝེན མཧཱགཛཱ ཝིཡཱཏི མཧཱགཛཱ. ཡདི ཨིཏརེཔི ཨཔྤིཙྪཏཱདིསབྷཱཝཱ, ཀིཾ ཏེསམྤི ཝསེན ཨཡཾ དེསནཱ ཨིཙྪིཏཱཏི? ནོཏི ཨཱཧ ‘‘བྷགཝཱ པནཱ’’ཏིཨཱདི. ཀཱཡཔརིཧཱརོ པཡོཛནཾ ཨེཏེནཱཏི ཀཱཡཔརིཧཱརིཀཾ. ཏེནཱཧ ‘‘ཀཱཡཾ པརིཧརཎམཏྟཀེནཱ’’ཏི.

ཙཏཱུསུ དིསཱསུ སུཁཝིཧཱརཏཱཡ སུཁཝིཧཱརཊྛཱནབྷཱུཏཱ ཙཏསྶོ དིསཱ ཨེཏསྶཱཏི ཙཏུདྡིསོ ཙཏུདྡིསོ ཨེཝ ཙཱཏུདྡིསོ. ཏཱསུ ཨེཝ ཀཏྠཙི སཏྟེ ཝཱ སངྑཱརེ ཝཱ བྷཡེན ན པཊིཧནཏི, སཡཾ ཝཱ ཏེན ན པཊིཧཉྙཏཱིཏི ཨཔྤཊིགྷོ. སནྟུསྶམཱནོ ཨིཏརཱིཏརེནཱཏི ཨུཙྩཱཝཙེན པཙྩཡེན སཀེན, སནྟེན, སམམེཝ ཙ ཏུསྶནཀོ. པརིཙྩ སཡནྟི, ཀཱཡཙིཏྟཱནི པརིསཡནྟི ཨབྷིབྷཝནྟཱིཏི པརིསྶཡཱ, སཱིཧབྱགྒྷཱདཡོ, ཀཱམཙྪནྡཱདཡོ ཙ, ཏེ པརིསྶཡེ ཨདྷིཝཱསནཁནྟིཡཱ ཝིནཡཱདཱིཧི ཙ སཧིཏཱ ཁནྟཱ, ཨབྷིབྷཝིཏཱ ཙ. ཐདྡྷབྷཱཝཀརབྷཡཱབྷཱཝེན ཨཚམྦྷཱི. ཨེཀོ ཙརེཏི ཨེཀཱཀཱི ཧུཏྭཱ ཙརིཏུཾ སཀྐུཎེཡྻ. ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོཏི ཏཱཡ ཨེཝ ཨེཀཝིཧཱརིཏཱཡ ཁགྒམིགསིངྒསམོ.

ཨསཉྫཱཏཝཱཏཱབྷིགྷཱཏེཧི སིཡཱ སཀུཎོ ཨཔཀྑཀོཏི ‘‘པཀྑཱི སཀུཎོ’’ཏི ཝིསེསེཏྭཱ ཝུཏྟོ.

ནཱིཝརཎཔྤཧཱནཀཐཱཝཎྞནཱ

༢༡༦. ཝཏྟབྦཏཾ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ‘‘ཨསུཀསྶ བྷིཀྑུནོ ཨརཉྙེ ཏིརཙྪཱནགཏཱནཾ ཝིཡ, ཝནཙརཀཱནཾ ཝིཡ ཙ ནིཝཱསམཏྟམེཝ, ན པན ཨརཉྙཝཱསཱནུཙྪཝིཀཱ ཀཱཙི སམྨཱཔཊིཔཏྟཱི’’ཏི ཨཔཝཱདཝསེན ཝཏྟབྦཏཾ, ཨཱརཉྙཀེཧི ཝཱ ཏིརཙྪཱནགཏེཧི, ཝནཙརཝིསབྷཱགཛནེཧི ཝཱ སདྡྷིཾ ཝིཔྤཊིཔཏྟིཝསེན ཝཏྟབྦཏཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཀཱལ༹ཀསདིསཏྟཱ ཀཱལ༹ཀཾ, ཐུལླཝཛྫཾ. ཏིལཀསདིསཏྟཱ ཏིལཀཾ, ཨཎུམཏྟཝཛྫཾ.

ཝིཝིཏྟནྟི ཛནཝིཝིཏྟཾ. ཏེནཱཧ ‘‘སུཉྙ’’ནྟི. ཏཾ པན ཛནསདྡགྷོསཱབྷཱཝེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ སདྡཀཎྚཀཏྟཱ ཛྷཱནསྶཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཔྤསདྡཾ ཨཔྤནིགྒྷོསནྟི ཨཏྠོ’’ཏི. ཨེཏདེཝཱཏི ནིསྶདྡཏཾཡེཝ. ཝིཧཱརོ པཱཀཱརཔརིཙྪིནྣོ སཀལོ ཨཱཝཱསོ. ཨཌྜྷཡོགོཏི དཱིགྷཔཱསཱདོ, ‘‘གརུལ༹སཎྛཱནཔཱསཱདོ’’ཏིཔི ཝདནྟི. པཱསཱདོཏི ཙཏུརསྶཔཱསཱདོ. ཧམྨིཡཾ མུཎྜཙྪདནཔཱསཱདོ. ཨཊྚོ པཊིརཱཛཱུནཾ པཊིབཱཧནཡོགྒོ ཙཏུཔཉྩབྷཱུམཀོ པཏིསྶཡཝིསེསོ. མཱལོ༹ ཨེཀཀཱུཊསངྒཧིཏོ ཨནེཀཀོཎཝནྟོ པཏིསྶཡཝིསེསོ. ཨཔརོ ནཡོ ཝིཧཱརོ ནཱམ དཱིགྷམུཁཔཱསཱདོ. ཨཌྜྷཡོགོ ཨེཀཔསྶཙྪདནཀསེནཱསནཾ. ཏསྶ ཀིར ཨེཀཔསྶེ བྷིཏྟི ཨུཙྩཏརཱ ཧོཏི, ཨིཏརཔསྶེ ནཱིཙཱ, ཏེན ཏཾ ཨེཀཔསྶཚདནཀཾ ཧོཏི. པཱསཱདོ ནཱམ ཨཱཡཏཙཏུརསྶཔཱསཱདོ. ཧམྨིཡཾ མུཎྜཙྪདནཀཾ ཙནྡིཀངྒཎཡུཏྟཾ. གུཧཱ ནཱམ ཀེཝལཱ པབྦཏགུཧཱ. ལེཎཾ དྭཱརབདྡྷཾ པབྦྷཱརཾ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ. མཎྜཔོཏི སཱཁཱམཎྜཔོ.

ཝིཧཱརསེནཱསནནྟི པཏིསྶཡབྷཱུཏཾ སེནཱསནཾ. མཉྩཔཱིཋསེནཱསནནྟི མཉྩཔཱིཋཉྩེཝ མཉྩཔཱིཋསམྦནྡྷསེནཱསནཉྩ. ཙིམིལིཀཱདི སནྠརིཏབྦཏོ སནྠཏསེནཱསནཾ. ཨབྷིསངྑརཎཱབྷཱཝཏོ སཡནསྶ ནིསཛྫཱཡ ཙ ཀེཝལཾ ཨོཀཱསབྷཱུཏཾ སེནཱསནཾ. ‘‘ཝིཝིཏྟཾ སེནཱསན’’ནྟི ཨིམིནཱ སེནཱསནགྒཧཎེན སངྒཧིཏམེཝ སཱམཉྙཛོཏནཱབྷཱཝཏོ.

ཡདི ཨེཝཾ ཀསྨཱ ‘‘ཨརཉྙ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨིམ པནཱ’’ཏིཨཱདི. ‘‘བྷིཀྑུནཱིནཾ ཝསེན ཨཱགཏ’’ནྟི ཨིདཾ ཝིནཡེ ཏཐཱ ཨཱགཏཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ, ཨབྷིདྷམྨེཔི པན ‘‘ཨརཉྙནྟི ནིཀྑམིཏྭཱ བཧི ཨིནྡཁཱིལཱ, སབྦམེཏཾ ཨརཉྙ’’ནྟི (ཝིབྷ. ༥༢༩) ཨཱགཏམེཝ. ཏཏྠ ཧི ཡཾ ན གཱམཔདེསནྟོགདྷཾ, ཏཾ ‘‘ཨརཉྙ’’ནྟི ནིཔྤརིཡཱཡཝསེན ཏཐཱ ཝུཏྟཾ. དྷུཏངྒནིདྡེསེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༣༡) ཡཾ ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཡུཏྟཾ,ཏསྨཱ ཏཏྠ ཝུཏྟནཡེན གཧེཏབྦནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. རུཀྑམཱུལནྟི རུཀྑསམཱིཔཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ‘‘ཡཱཝཏཱ མཛ྄ཛྷནྷིཀེ ཀཱལེ སམནྟཱ ཚཱཡཱ ཕརཏི, ནིཝཱཏེ པཎྞཱནི ནིཔཏནྟི, ཨེཏྟཱཝཏཱ རུཀྑམཱུལ’’ནྟི. སེལ-སདྡོ ཨཝིསེསཏོ པབྦཏཔརིཡཱཡོཏི ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ ‘‘པབྦཏནྟི སེལ’’ནྟི, ན སིལཱམཡམེཝ, པཾསུམཡཱདིཀོ ཏིཝིདྷོཔི པབྦཏོ ཨེཝཱཏི. ཝིཝརནྟི དྭིནྣཾ པབྦཏཱནཾ མིཐོ ཨཱསནྣཏརེ ཋིཏཱནཾ ཨོཝརཀཱདིསདིསཾ ཝིཝརཾ, ཨེཀསྨིཾཡེཝ ཝཱ པབྦཏེ. ཨུམངྒསདིསནྟི སུདུངྒཱསདིསཾ. མནུསྶཱནཾ ཨནུཔཙཱརཊྛཱནནྟི པཀཏིསཉྩཱརཝསེན མནུསྶེཧི ན སཉྩརིཏབྦཊྛཱནཾ. ཨཱདི-སདྡེན ‘‘ཝནཔཏྠནྟི ཝནསཎྛཱནམེཏཾ སེནཱསནཱནཾ ཨདྷིཝཙནཾ, ཝནཔཏྠནྟི བྷཱིསནཀཱནམེཏཾ, ཝནཔཏྠནྟི སལོམཧཾསཱནམེཏཾ, ཝནཔཏྠནྟི པརིཡནྟཱནམེཏཾ, ཝནཔཏྠནྟི ན མནུསྶཱུཔཙཱརཱནམེཏཾ, ཝནཔཏྠནྟི དུརབྷིསམྦྷཝཱནམེཏཾ སེནཱསནཱནཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟི (ཝིབྷ. ༥༣༡) ཨིམཾ པཱལི༹སེསཾ སངྒཎྷཱཏི. ཨཙྪནྣནྟི ཀེནཙི ཚདནེན ཨནྟམསོ རུཀྑསཱཁཱཡཔི ན ཚཱདིཏཾ. ནིཀྐཌྜྷིཏྭཱཏི ནཱིཧརིཏྭཱ. པབྦྷཱརལེཎསདིསེཏི པབྦྷཱརསདིསེ ལེཎསདིསེ ཙ.

པིཎྜཔཱཏཔརིཡེསནཾ པིཎྜཔཱཏོ ཨུཏྟརཔདལོཔེནཱཏི ཨཱཧ ‘‘པིཎྜཔཱཏཔརིཡེསནཏོ པཊིཀྐནྟོ’’ཏི. པལླངྐནྟི ཨེཏྠ པརིསདྡོ ‘‘སམནྟཏོ’’ཏི ཨེཏསྶ ཨཏྠེ, ཏསྨཱ ཝཱམོརུཉྩ དཀྑིཎོརུཉྩ སམཾ ཋཔེཏྭཱ ཨུབྷོ པཱདེ ཨཉྙམཉྙཾ སམྦནྡྷིཏྭཱ ནིསཛྫཱ པལླངྐནྟི ཨཱཧ ‘‘སམནྟཏོ ཨཱུརུབདྡྷཱསན’’ནྟི. ཨཱུརཱུནཾ བནྡྷནཝསེན ནིསཛྫཱ པལླངྐཾ. ཨཱབྷུཛིཏྭཱཏི ཙ ཡཐཱ པལླངྐཝསེན ནིསཛྫཱ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཨུབྷོ པཱདེ ཨཱབྷུགྒེ བྷཉྫིཏེ ཀཏྭཱ, ཏཾ པན ཨུབྷིནྣཾ པཱདཱནཾ ཏཐཱ སམྦནྡྷཏཱཀརཎནྟི ཨཱཧ ‘‘བནྡྷིཏྭཱ’’ཏི.

ཧེཊྛིམཀཱཡསྶ ཙ ཨནུཛུཀཾ ཋཔནཾ ནིསཛྫཱཝཙནེནེཝ བོདྷིཏནྟི ‘‘ཨུཛུཾ ཀཱཡ’’ནྟི ཨེཏྠ ཀཱཡ-སདྡོ ཨུཔརིམཀཱཡཝིསཡོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨུཔརིམཾ སརཱིརཾ ཨུཛུཾ ཋཔེཏྭཱ’’ཏི. ཏཾ པན ཨུཛུཀཋཔནཾ སརཱུཔཏོ, པཡོཛནཏོ ཙ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཊྛཱརསཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ན པཎམནྟཱིཏི ན ཨོནམནྟི. ན པརིཔཏཏཱིཏི ན ཝིགཙྪཏི ཝཱིཐིཾ ན ལངྒྷེཏི. ཏཏོ ཨེཝ པུབྦེནཱཔརཾ ཝིསེསཔྤཏྟིཡཱ ཀམྨཊྛཱནཾ ཝུཌྜྷིཾ ཕཱཏིཾ ཝེཔུལླཾ ཨུཔགཙྪཏི. པརིམུཁནྟི ཨེཏྠ པརིསདྡོ ཨབྷི-སདྡེན སམཱནཏྠོཏི ཨཱཧ ‘‘ཀམྨཊྛཱནཱབྷིམུཁ’’ནྟི, བཧིདྡྷཱ པུཐུཏྟཱརམྨཎཏོ ནིཝཱརེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾཡེཝ པུརཀྑཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སམཱིཔཏྠོ ཝཱ པརིསདྡོཏི དསྶེནྟོ ‘‘མུཁསམཱིཔེ ཝཱ ཀཏྭཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨེཏྠ ཙ ཡཐཱ ‘‘ཝིཝིཏྟཾ སེནཱསནཾ བྷཛཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ བྷཱཝནཱནུརཱུཔཾ སེནཱསནཾ དསྶིཏཾ, ཨེཝཾ ‘‘ནིསཱིདཏཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ཨལཱིནཱནུདྡྷཙྩཔཀྑིཡོ སནྟོ ཨིརིཡཱཔཐོ དསྶིཏོ. ‘‘པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ནིསཛྫཱཡ དལ༹ྷབྷཱཝོ, ‘‘པརིམུཁཾ སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཨཱརམྨཎཔརིགྒཧཱུཔཱཡོ. པརཱིཏི པརིགྒཧཊྛོ ‘‘པརིཎཱཡིཀཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. མུཁནྟི ནིཡྻཱནཊྛོ ‘‘སུཉྙཏཝིམོཀྑམུཁ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. པཊིཔཀྑཏོ ནིགྒམནཊྛོ ཧི ནིཡྻཱནཊྛོ, ཏསྨཱ པརིགྒཧིཏནིཡྻཱནནྟི སབྦཐཱ གཧིཏཱསམྨོསཾ པརིཙཏྟསམྨོསཾ སཏིཾ ཀཏྭཱ, པརམཾ སཏིནེཔཀྐཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱཏི ཨཏྠོ.

༢༡༧. ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡཏི གིཛ྄ཛྷཏི ཨབྷིཀངྑཏི ཨེཏཱཡཱཏི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱ, ལོབྷོ. ལུཛྫནཊྛེནཱཏི བྷིཛྫནཊྛེན, ཁཎེ ཁཎེ བྷིཛྫནཊྛེནཱཏི ཨཏྠོ. ཝིཀྑམྦྷནཝསེནཱཏི ཨེཏྠ ཝིཀྑམྦྷནཾ ཨནུཔྤཱདནཾ ཨཔྤཝཏྟནཾ, ན པཊིཔཀྑཱནཾ སུཔྤཧཱིནཏཱ. ‘‘པཧཱིནཏྟཱ’’ཏི ཙ པཧཱིནསདིསཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ཛྷཱནསྶ ཨནདྷིགཏཏྟཱ. ཏཐཱཔི ནཡིདཾ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ ཝིཡ སབྷཱཝཏོ ཝིགཏཱབྷིཛ྄ཛྷཾ, ཨཐ ཁོ བྷཱཝནཱཝསེན, ཏེནཱཧ ‘‘ན ཙཀྑུཝིཉྙཱཎསདིསེནཱ’’ཏི. ཨེསེཝ ནཡོཏི ཡཐཱ ཨིམསྶ ཙིཏྟསྶ བྷཱཝནཱཡ པརིབྷཱཝིཏཏྟཱ ཝིགཏཱབྷིཛ྄ཛྷཏཱ, ཨེཝཾ ཨབྱཱཔནྣཾ ཝིགཏཐིནམིདྡྷཾ ཨནུདྡྷཏཾ ནིབྦིཙིཀིཙྪཉྩཱཏི ཨཏྠོ. པུརིམཔཀཏིནྟི པརིསུདྡྷཔཎྜརསབྷཱཝཾ. ‘‘ཡཱ ཙིཏྟསྶ ཨཀལྱཏཱཏི’’ཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༡༡༦༢; ཝིབྷ. ༥༤༦) ཐིནསྶ, ‘‘ཡཱ ཀཱཡསྶ ཨཀལྱཏཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༡༡༦༣; ཝིབྷ. ༥༤༦) ཙ མིདྡྷསྶ ཨབྷིདྷམྨེ ནིདྡིཊྛཏྟཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཐིནཾ ཙིཏྟགེལཉྙཾ, མིདྡྷཾ ཙེཏསིཀགེལཉྙ’’ནྟི. སཏིཔི ཨཉྙམཉྙཾ ཨཝིཔྤཡོགེ ཙིཏྟཀཱཡལཧུཏཱདཱིནཾ ཝིཡ ཙིཏྟཙེཏསིཀཱནཾ ཡཐཱཀམྨཾ ཏཾ ཏཾ ཝིསེསསྶ ཡཱ ཏེསཾ ཨཀལྱཏཱདཱིནཾ ཝིསེསཔྤཙྩཡཏཱ, ཨཡམེཏེསཾ སབྷཱཝོཏི དཊྛབྦཾ. ཨཱལོཀསཉྙཱིཏི ཨེཏྠ ཨཏིསཡཏྠཝིསིཊྛཨཏྠི ཨཏྠཱཝབོདྷཀོ ཨཡམཱིཀཱརོཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘རཏྟིམྤི…པེ… སམནྣཱགཏོ’’ཏི. ཨིདཾ ཨུབྷཡནྟི སཏིསམྤཛཉྙམཱཧ. ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཝིཀྑམྦྷནཝསེན པཛཧིཏྭཱ. ‘‘ཀཐམིད’’ནྟི པཝཏྟིཡཱ ཀཐངྐཐཱ, ཝིཙིཀིཙྪཱ. སཱ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི ཀཐངྐཐཱི, ན ཀཐངྐཐཱིཏི ཨཀཐཾཀཐཱི, ནིབྦིཙིཀིཙྪོ. ལཀྑཎཱདིབྷེདཏོཏི ཨེཏྠ ཨཱདི-སདྡེན པཙྩཡཔཧཱནཔཧཱཡཀཱདཱིནམྤི སངྒཧོ དཊྛབྦོ. ཏེཔི ཧི བྷེདཏོ ཝཏྟབྦཱཏི.

༢༡༨. ཏེསནྟི ཨིཎཝསེན གཧིཏདྷནཱནཾ. པརིཡནྟོཏི དཱཏབྦསེསོ. སོ བལཝཔཱམོཛྫཾ ལབྷཏི ‘‘ཨིཎཔལིབོདྷཏོ མུཏྟོམྷཱི’’ཏི. སོམནསྶཾ ཨདྷིགཙྪཏི ‘‘ཛཱིཝིཀཱནིམིཏྟཾ ཨཏྠཱི’’ཏི.

༢༡༩. ཝིསབྷཱགཝེདནུཔྤཏྟིཡཱཏི དུཀྑཝེདནུཔྤཏྟིཡཱ. དུཀྑཝེདནཱ ཧི སུཁཝེདནཱཡ ཀུསལཝིཔཱཀསནྟཱནསྶ ཝིརོདྷིཏཱཡ ཝིསབྷཱགཱ. ཙཏུཨིརིཡཱཔཐཾ ཚིནྡནྟོཏི ཙཏུབྦིདྷམྤི ཨིརིཡཱཔཐཔྤཝཏྟིཾ པཙྪིནྡནྟོ. བྱཱདྷིཀོ ཧི ཡཐཱ ཋཱནགམནེསུ ཨསམཏྠོ, ཨེཝཾ ནིསཛྫཱདཱིསུཔི ཨསམཏྠོ ཧོཏི. ཨཱབཱདྷེཏཱིཏི པཱིལེ༹ཏི. ཝཱཏཱདཱིནཾ ཝིཀཱརོ ཝིསམཱཝཏྠཱ བྱཱདྷཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཏཾསམུཊྛཱནེན དུཀྑེན དུཀྑིཏོ’’ཏི. དུཀྑཝེདནཱཡ པན བྱཱདྷིབྷཱཝེ མཱུལབྱཱདྷིནཱ ཨཱབཱདྷིཀོ ཨཱདིཏོ བཱདྷཏཱིཏི ཀཏྭཱ. ཨནུབནྡྷབྱཱདྷིནཱ དུཀྑིཏོ ཨཔརཱཔརཾ སཉྫཱཏདུཀྑོཏི ཀཏྭཱ. གིལཱནོཏི དྷཱཏུསངྑཡེན པརིཀྑཱིཎསརཱིརོ. ཨཔྤམཏྟཀཾ ཝཱ བལཾ བལམཏྟཱ. ཏདུབྷཡནྟི པཱམོཛྫཾ, སོམནསྶཉྩ. ཏཏྠ ལབྷེཐ པཱམོཛྫཾ ‘‘རོགཏོ མུཏྟོམྷཱི’’ཏི. ཨདྷིགཙྪེཡྻ སོམནསྶཾ ‘‘ཨཏྠི མེ ཀཱཡེ བལ’’ནྟི.

༢༢༠. སེསནྟི ‘‘ཏསྶ ཧི ‘བནྡྷནཱ མུཏྟོམྷཱི’ཏི ཨཱཝཛྫཡཏོ ཏདུབྷཡཾ ཧོཏི. ཏེན ཝུཏྟ’’ནྟི ཨེཝམཱདི. ཝུཏྟནཡེནེཝཱཏི པཋམདུཏིཡཔདེསུ ཝུཏྟནཡེནེཝ. སབྦཔདེསཱུཏི ཨཝསིཊྛཔདེསུ ཏཏིཡཱདཱིསུ ཀོཊྛཱསེསུ.

༢༢༡-༢༢༢. ན ཨཏྟནི ཨདྷཱིནོཏི ན ཨཏྟཱཡཏྟོ. པརཱདྷཱིནོཏི པརཱཡཏྟོ. ཨཔརཱདྷཱིནཏཱཡ བྷུཛོ ཝིཡ ཨཏྟནོ ཀིཙྩེ ཨེསིཏབྦོཏི བྷུཛིསྶོ. སཝསོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཏྟནོ སནྟཀོ’’ཏི. ཨནུདཀཏཱཡ ཀཾ པཱནཱིཡཾ ཏཱརེནྟི ཨེཏྠཱཏི ཀནྟཱརོཏི ཨཱཧ ‘‘ནིརུདཀཾ དཱིགྷམགྒ’’ནྟི.

༢༢༣. ཏཏྲཱཏི ཏསྨིཾ དསྶནེ. ཨཡནྟི ཨིདཱནི ཝུཙྩམཱནཱ སདིསཏཱ. ཡེན ཨིཎཱདཱིནཾ ཨུཔམཱབྷཱཝོ, ཀཱམཙྪནྡཱདཱིནཉྩ ཨུཔམེཡྻབྷཱཝོ ཧོཏི, སོ ནེསཾ ཨུཔམོཔམེཡྻསམྦནྡྷོ སདིསཏཱཏི དཊྛབྦཾ. ཡོ ཡམྷི ཀཱམཙྪནྡེན རཛྫཏཱིཏི ཡོ པུགྒལོ ཡམྷི ཀཱམརཱགསྶ ཝཏྠུབྷཱུཏེ པུགྒལེ ཀཱམཙྪནྡཝསེན རཏྟོ ཧོཏི. ཏཾ ཝཏྠུཾ གཎྷཱཏཱིཏི ཏཾ ཏཎྷཱཝཏྠུཾ ‘‘མམེཏ’’ནྟི གཎྷཱཏི.

ཨུཔདྡཝེཐཱཏི ཨུཔདྡཝཾ ཀརོཐ.

ནཀྑཏྟསྶཱཏི མཧསྶ. མུཏྟོཏི བནྡྷནཏོ མུཏྟོ.

ཝིནཡེ ཨཔཀཏཉྙུནཱཏི ཝིནཡཀྐམེ ཨཀུསལེན. སོ ཧི ཀཔྤིཡཱཀཔྤིཡཾ ཡཱཐཱཝཏོ ན ཛཱནཱཏི. ཏེནཱཧ ‘‘ཀིསྨིཉྩིདེཝཱ’’ཏིཨཱདི.

གཙྪཏིཔཱིཏི ཐོཀཾ ཐོཀཾ གཙྪཏིཔི. གཙྪནྟོ པན ཏཱཡ ཨེཝ ཨུསྶངྐིཏཔརིསངྐིཏཏཱཡ ཏཏྠ ཏཏྠ ཏིཊྛཏིཔི. ཨཱིདིསེ ཀནྟཱརེ གཏོ ‘‘ཀོ ཛཱནཱཏི ཀིཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ནིཝཏྟཏིཔི, ཏསྨཱ གཏཊྛཱནཏོ ཨགཏཊྛཱནམེཝ བཧུཏརཾ ཧོཏི. སདྡྷཱཡ གཎྷིཏུཾ སདྡྷེཡྻཾ ཝཏྠུཾ ‘‘ཨིདམེཝ’’ནྟི སདྡཧིཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཨཏྠི ནཏྠཱིཏི ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ, ནཏྠི ནུ ཁོ’’ཏི. ཨརཉྙཾ པཝིཊྛསྶ ཨཱདིམྷི ཨེཝ སཔྤནཾ ཨཱསཔྤནཾ. པརི པརིཏོ, ཨུཔརཱུཔརི ཝཱ སཔྤནཾ པརིསཔྤནཾ. ཨུབྷཡེནཔི ཏཏྠེཝ པརིབྦྷམནཾ ཝདཏི. ཏེནཱཧ ‘‘ཨཔརིཡོགཱཧན’’ནྟི. ཚམྦྷིཏཏྟནྟི ཨརཉྙསཉྙཱཡ ཨུཔྤནྣཾ ཚམྦྷིཏབྷཱཝཾ, ཨུཏྲཱསནྟི ཨཏྠོ.

༢༢༤. ཏཏྲཱཡཾ སདིསཏཱཏི ཨེཏྠཱཔི ཝུཏྟནཡཱནུསཱརེན སདིསཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཡདགྒེན ཧི ཀཱམཙྪནྡཱདཡོ ཨིཎཱདིསདིསཱ, ཏདགྒེན ཏེསཾ པཧཱནཾ ཨཱཎཎྱཱདིསདིསཾ ཨབྷཱཝོཏི ཀཏྭཱ. ཚ དྷམྨེཏི ཨསུབྷནིམིཏྟསྶ ཨུགྒཧོ, ཨསུབྷབྷཱཝནཱནུཡོགོ, ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཏཱ, བྷོཛནེ མཏྟཉྙུཏཱ, ཀལྱཱཎམིཏྟཏཱ, སཔྤཱཡཀཐཱཏི ཨིམེ ཚ དྷམྨེ. བྷཱཝེཏྭཱཏི བྲཱུཧེཏྭཱ. མཧཱསཏིཔཊྛཱནེ (དཱི. ནི. ༢.༣༧༢-༣༧༤) ཝཎྞཡིསྶཱམ ཏཏྠསྶ ཨནུཔྤནྣཱནུཔྤཱདནཨུཔྤནྣཔཧཱནཱདིཝིབྷཱཝནཝསེན སཝིསེསཾ པཱལི༹ཡཱ ཨཱགཏཏྟཱ. ཨེས ནཡོ བྱཱཔཱདཱདིཔྤཧཱནཀབྷཱཝེཔི. པརཝཏྠུམྷཱིཏི ཨཱརམྨཎབྷཱུཏེ པརསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ.

ཨནཏྠཀརོཏི ཨཏྟནོ པརསྶ ཙ ཨནཏྠཱཝཧོ. ཚ དྷམྨེཏི མེཏྟཱནིམིཏྟསྶ ཨུགྒཧོ, མེཏྟཱབྷཱཝནཱནུཡོགོ, ཀམྨསྶཀཏཱ, པཊིསངྑཱནབཧུལཏཱ, ཀལྱཱཎམིཏྟཏཱ, སཔྤཱཡཀཐཱཏི ཨིམེ ཚ དྷམྨེ. ཏཏྠེཝཱཏི མཧཱསཏིཔཊྛཱནེཡེཝ (དཱི. ནི. ༢.༣༧༢-༣༧༤). ཙཱརིཏྟསཱིལཾ ཨུདྡིསྶ པཉྙཏྟསིཀྑཱཔདཾ ཨཱཙཱརཔཎྞཏྟི.

བནྡྷནཱགཱརཾ པཝེསིཏཏྟཱ ཨལདྡྷནཀྑཏྟཱནུབྷཝོ པུརིསོ ‘‘ནཀྑཏྟདིཝསེ བནྡྷནཱགཱརཾ པཝེསིཏོ པུརིསོ’’ཏི ཝུཏྟོ, ནཀྑཏྟདིཝསེ ཨེཝ ཝཱ ཏདནནུབྷཝནཏྠཾ ཏཐཱ ཀཏོ. མཧཱཨནཏྠཀརནྟི དིཊྛདྷམྨིཀཱདིཨཏྠཧཱཔནམུཁེན མཧཏོ ཨནཏྠསྶ ཀཱརཀཾ. ཚ དྷམྨེཏི ཨཏིབྷོཛནེ ནནིམིཏྟགྒཱཧོ, ཨིརིཡཱཔཐསམྤརིཝཏྟནཏཱ, ཨཱལོཀསཉྙཱམནསིཀཱརོ, ཨབྦྷོཀཱསཝཱསོ, ཀལྱཱཎམིཏྟཏཱ, སཔྤཱཡཀཐཱཏི ཨིམེ ཚ དྷམྨེ.

ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩེ མཧཱཨནཏྠཀརནྟི པརཱཡཏྟཏཱཔཱདནཏོ ཝུཏྟནཡེན མཧཏོ ཨནཏྠསྶ ཀཱརཀནྟི. ཨཏྠོ ཚ དྷམྨེཏི བཧུསྶུཏཏཱ, པརིཔུཙྪཀཏཱ, ཝིནཡེ པཀཏཉྙུཏཱ, ཝུཌྜྷསེཝིཏཱ, ཀལྱཱཎམིཏྟཏཱ, སཔྤཱཡཀཐཱཏི ཨིམེ ཚ དྷམྨེ.

བལཝཱཏི པཙྩཏྠིཀཝིདྷམནསམཏྠེན བལེན བལཝཱ. སཛྫཱཝུདྷོཏི སནྣདྡྷདྷནུཨཱདིཨཱཝུདྷོ. སཱུརཝཱིརསེཝཀཛནཝསེན སཔརིཝཱརོ. ཏནྟི ཡཐཱཝུཏྟཾ པུརིསཾ. བལཝནྟཏཱཡ, སཛྫཱཝུདྷཏཱཡ, སཔརིཝཱརཏཱཡ ཙ ཙོརཱ དཱུརཏོཝ དིསྭཱ པལཱཡེཡྻུཾ. ཨནཏྠཀཱརིཀཱཏི སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡཱ ཝིབནྡྷཀརཎཏོ ཝུཏྟནཡེན ཨནཏྠཀཱརིཀཱ. ཚ དྷམྨེཏི བཧུསྶུཏཏཱ, པརིཔུཙྪཀཏཱ, ཝིནཡེ པཀཏཉྙུཏཱ, ཨདྷིམོཀྑབཧུལཏཱ, ཀལྱཱཎམིཏྟཏཱ, སཔྤཱཡཀཐཱཏི ཨིམེ ཚ དྷམྨེ. ཡཐཱ བཱཧུསཙྩཱདཱིནི ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩསྶ པཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ཨེཝཾ ཝིཙིཀིཙྪཱཡ པཱིཏི ཨིདྷཱཔི བཧུསྶུཏཏཱདཡོ གཧིཏཱ. ཀལྱཱཎམིཏྟཏཱ སཔྤཱཡཀཐཱ ཝིཡ པཉྩནྣཾ, ཏསྨཱ ཏསྶ ཏསྶ ཨནུཙྪཝིཀསེཝནཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡཱ ཨཔྤཊིཔཏྟིནིམིཏྟཏཱམུཁེན ཝིཙིཀིཙྪཱ མིཙྪཱཔཊིཔཏྟིམེཝ པརིབྲཱུཧེཏཱིཏི ཏསྶཱ པཧཱནཾ དུཙྩརིཏཝིདྷཱུནནཱུཔཱཡོཏི ཨཱཧ ‘‘དུཙྩརིཏཀནྟཱརཾ ནིཏྠརིཏྭཱ’’ཏིཨཱདི.

༢༢༥. པཱམོཛྫཾ ནཱམ ཏརུཎཔཱིཏི, སཱ ཀཐཉྩིཔི ཏུཊྛཱཝཏྠཱཏི ཨཱཧ ‘‘པཱམོཛྫཾ ཛཱཡཏཱིཏི ཏུཊྛཱཀཱརོ ཛཱཡཏཱི’’ཏི. ཏུཊྛསྶཱཏི ཨོཀྐནྟིཀབྷཱཝཔྤཏྟཱཡ པཱིཏིཡཱ ཝསེན ཏུཊྛསྶ. ཨཏྟནོ སཝིཔྥཱརིཀཏཱཡ, ཨཏྟསམུཊྛཱནཔཎཱིཏརཱུཔུཔྤཏྟིཡཱ ཙ སཀལསརཱིརཾ ཁོབྷཡམཱནཱ ཕརཎལཀྑཎཱ པཱིཏི ཛཱཡཏི. པཱིཏིསཧིཏཾ པཱིཏི ཨུཏྟརཔདལོཔེན, ཀིཾ པན ཏཾ? མནོ. པཱིཏི མནོ ཨེཏསྶཱཏི པཱིཏིམནོ, ཏསྶ པཱིཏིམནསྶ. ཏཡིདཾ ཨཏྠམཏྟམེཝ དསྶེནྟོ ‘‘པཱིཏིསམྤཡུཏྟཙིཏྟསྶཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཀཱཡོཏི ཨིདྷ ཨརཱུཔཀལཱཔོ ཨདྷིཔྤེཏོ, ན ཝེདནཱདིཀྑནྡྷཏྟཡམེཝཱཏི ཨཱཧ ‘‘ནཱམཀཱཡོ པསྶམྦྷཏཱི’’ཏི, པསྶདྡྷིདྭཡསྶ པཱིཏིཝསེནེཏྠ པསྶམྦྷནཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཝིགཏདརཐོཏི པཧཱིནཨུདྡྷཙྩཱདིཀིལེསདརཐོ. ཝུཏྟཔྤཀཱརཱཡ པུབྦབྷཱགབྷཱཝནཱཡ ཝསེན ཙེཏསིཀསུཁཾ པཊིསཾཝེདེནྟོཡེཝ ཏཾསམུཊྛཱནཔཎཱིཏརཱུཔཕུཊྛསརཱིརཏཱཡ ཀཱཡིཀམྤི སུཁཾ ཝེདེཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཀཱཡིཀམྤི ཙེཏསིཀམྤི སུཁཾ ཝེདཡཏཱི’’ཏི. ཨིམིནཱཏི ‘‘སུཁཾ པཊིསཾཝེདེཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟེན. སཾཀིལེསཔཀྑཏོ ནིཀྑནྟཏྟཱ, པཋམཛ྄ཛྷཱནཔཀྑིཀཏྟཱ ཙ ནེཀྑམྨསུཁེན. སུཁིཏསྶཱཏི སུཁིནོ.

པཋམཛ྄ཛྷཱནཀཐཱཝཎྞནཱ

༢༢༦. ‘‘ཙིཏྟཾ སམཱདྷིཡཏཱི’’ཏི ཨེཏེན ཨུཔཙཱརཝསེནཔི ཨཔྤནཱཝསེནཔི ཙིཏྟསྶ སམཱདྷཱནཾ ཀཐིཏཾ. ཨེཝཾ སནྟེ ‘‘སོ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱི’’ཏིཨཱདིཀཱ དེསནཱ ཀིམཏྠིཡཱཏི ཨཱཧ ‘‘སོ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… ཝུཏྟ’’ནྟི. ཏཏྠ ཨུཔརིཝིསེསདསྶནཏྠནྟི པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདིཨུཔརིཝཏྟབྦཝིསེསདསྶནཏྠཾ. ན ཧི ཨུཔཙཱརསམཱདྷིསམདྷིགམེན ཝིནཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདིཝིསེསོ སམདྷིགནྟུཾ སཀྐཱ. པཱམོཛྫུཔྤཱདཱདཱིཧི ཀཱརཎཔརམྤརཱ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱདིསམདྷིགམེཔི ཨིཙྪིཏབྦཱཝ པཊིཔདཱཉཱཎདསྶནཝིསུདྡྷི ཝིཡ དུཏིཡམགྒཱདིསམདྷིགམེཏི དཊྛབྦཾ. ཏསྶ སམཱདྷིནོཏི ‘‘སུཁིནོ ཙིཏྟཾ སམཱདྷིཡཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ སཱདྷཱརཎཝསེན ཝུཏྟོ ཡོ ཨཔྤནཱལཀྑཎོ, ཏསྶ སམཱདྷིནོ. པབྷེདདསྶནཏྠནྟི དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱདིཝིབྷཱགསྶ ཙེཝ ཨབྷིཉྙཱདིཝིབྷཱགསྶ ཙ པབྷེདདསྶནཏྠཾ. ཀརོ ཝུཙྩཏི པུཔྥསམྦྷཝཾ གབྦྷཱསཡེ ཀརཱིཡཏཱིཏི ཀཏྭཱ, ཀརཏོ ཛཱཏོ ཀཱཡོ ཀརཛཀཱཡོ, ཏདུཔསནིསྶཡོ ཙཏུསནྟཏིརཱུཔསམུདཱཡོ. ཀཱམཾ ནཱམཀཱཡོཔི ཝིཝེཀཛེན པཱིཏིསུཁེན ཏཐཱལདྡྷུཔཀཱརོ, ‘‘ཨབྷིསནྡེཏཱི’’ཏིཨཱདིཝཙནཏོ པན རཱུཔཀཱཡོ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨིམཾ ཀརཛཀཱཡ’’ནྟི. ཨབྷིསནྡེཏཱིཏི ཨབྷིསནྡནཾ ཀརོཏི. ཏཾ པན ཛྷཱནམཡེན པཱིཏིསུཁེན ཀརཛཀཱཡསྶ ཏིནྟབྷཱཝཱཔཱདནཾ, སབྦཏྠཀམེཝ ལཱུཁབྷཱཝཱཔནཡནནྟི ཨཱཧ ‘‘ཏེམེཏཱི’’ཏིཨཱདི, ཏཡིདཾ ཨབྷིསནྡནཾ ཨཏྠཏོ ཡཐཱཝུཏྟཔཱིཏིསུཁསམུཊྛཱནེཧི པཎཱིཏརཱུཔེཧི ཀཱཡསྶ པརིཔྥརཎཾ དཊྛབྦཾ. ‘‘པརིསནྡེཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སབྦཾ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི སབྦཝཱ, ཏསྶ སབྦཱཝཏོ. ཨཝཡཝཱཝཡཝིསམྦནྡྷེ ཨཝཡཝིནི སཱམིཝཙནནྟི ཨཝཡཝཱིཝིསཡོ སབྦ-སདྡོ, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘སབྦཀོཊྛཱསཝཏོ’’ཏི. ཨཕུཊཾ ནཱམ ན ཧོཏི ཡཏྠ ཡཏྠ ཀམྨཛརཱུཔཾ, ཏཏྠ ཏཏྠ ཙིཏྟཛརཱུཔསྶ ཨབྷིབྱཱཔནཏོ. ཏེནཱཧ ‘‘ཨུཔཱདིནྣཀསནྟཏཱི’’ཏིཨཱདི.

༢༢༧. ཚེཀོཏི ཀུསལོ. ཏཾ པནསྶ ཀོསལླཾ ནྷཱནིཡཙུཎྞཱནཾ སནྣནེ པིཎྜཱིཀརཎེ ཙ སམཏྠཏཱཝསེན ཝེདིཏབྦནྟི ཨཱཧ ‘‘པཊིབལོ’’ཏིཨཱདི. ཀཾས-སདྡོ ‘‘མཧཏིཡཱ ཀཾསཔཱཏིཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ སུཝཎྞེ ཨཱགཏོ.

‘‘ཀཾསོ ཨུཔཧཏོ ཡཐཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. པ. ༡༣༤) ཀིཏྟིམལོཧེ, ཀཏྠཙི པཎྞཏྟིམཏྟེ ‘‘ཨུཔཀཾསོ ནཱམ རཱཛཱཔི མཧཱཀཾསསྶ ཨཏྲཛོ’’ཏིཨཱདི, [ཛཱ. ཨཊྛ. ༤.༡༠ གྷཊཔཎྜིཏཛཱཏཀཝཎྞནཱཡཾ (ཨཏྠཏོ སམཱནཾ)] ཨིདྷ པན ཡཏྠ ཀཏྠཙི ལོཧེཏི ཨཱཧ ‘‘ཡེན ཀེནཙི ལོཧེན ཀཏབྷཱཛནེ’’ཏི. སྣེཧཱནུགཏཱཏི ཨུདཀསིནེཧེན ཨནུཔཝིསནཝསེན གཏཱ ཨུཔགཏཱ. སྣེཧཔརེཏཱཏི ཨུདཀསིནེཧེན པརིཏོ གཏཱ སམནྟཏོ ཕུཊྛཱ, ཏཏོ ཨེཝ སནྟརབཱཧིརཱ ཕུཊྛཱ སིནེཧེན, ཨེཏེན སབྦསོ ཨུདཀེན ཏེམིཏབྷཱཝམཱཧ. ‘‘ན ཙ པགྒྷརཎཱི’’ཏི ཨེཏེན ཏིནྟསྶཔི ཏསྶ གྷནཐདྡྷབྷཱཝཾ ཝདཏི. ཏེནཱཧ ‘‘ན ཙ བིནྡུཾ བིནྡུ’’ནྟིཨཱདི.

དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཀཐཱཝཎྞནཱ

༢༢༩. ཏཱཧི ཏཱཧི ཨུདཀསིརཱཧི ཨུབྦྷིཛྫཏཱིཏི ཨུབྦྷིདཾ, ཨུབྦྷིདཾ ཨུདཀཾ ཨེཏསྶཱཏི ཨུབྦྷིདོདཀོ. ཨུབྦྷིནྣཨུདཀོཏི ནདཱིཏཱིརེ ཁཏཀཱུཔཀོ ཝིཡ ཨུབྦྷིཛྫནཀཨུདཀོ. ཨུགྒཙྪནཀཨུདཀོཏི དྷཱརཱཝསེན ཨུཊྛཧནཨུདཀོ. ཀསྨཱ པནེཏྠ ཨུབྦྷིདོདཀོཝ རཧདོ གཧིཏོ, ན ཨིཏརོཏི ཨཱཧ ‘‘ཧེཊྛཱ ཨུགྒཙྪནཨུདཀཉྷཱི’’ཏིཨཱདི. དྷཱརཱནིཔཱཏཔུབྦུལ༹ཀེཧཱིཏི དྷཱརཱནིཔཱཏེཧི ཨུདཀཔུབྦུལ༹ཀེཧི ཙ, ‘‘ཕེཎཔཊལེཧི ཙཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཾ. སནྣིསིནྣམེཝཱཏི ཨཔརིཀྑོབྷཏཱཡ ནིཙྩལམེཝ, སུཔྤསནྣམེཝཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. སེསནྟི ‘‘ཨབྷིསནྡེཏཱི’’ཏིཨཱདིཀཾ.

ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཀཐཱཝཎྞནཱ

༢༣༡. ཨུཔྤལཱནཱིཏི ཨུཔྤལགཙྪཱནི. སེཏརཏྟནཱིལེསཱུཏི ཨུཔྤལེསུ, སེཏུཔྤལརཏྟུཔྤལནཱིལུཔྤལེསཱུཏི ཨཏྠོ. ཡཾ ཀིཉྩི ཨུཔྤལཾ ཨུཔྤལམེཝ སཱམཉྙགཧཎཏོ. སཏཔཏྟནྟི ཨེཏྠ སཏ-སདྡོ བཧུཔརིཡཱཡོ ‘‘སཏགྒྷཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ, ཏེན ཨནེཀསཏཔཏྟསྶཔི སངྒཧོ སིདྡྷོ ཧོཏི. ལོཀེ པན ‘‘རཏྟཾ པདུམཾ, སེཏཾ པུཎྜརཱིཀ’’ནྟིཔི ཝུཙྩཏི. ཡཱཝ ཨགྒཱ, ཡཱཝ ཙ མཱུལཱ ཨུདཀེན ཨབྷིསནྡནཱདིསམྦྷཝདསྶནཏྠཾ ཨུདཀཱནུགྒཏགྒཧཎཾ. ཨིདྷ ཨུཔྤལཱདཱིནི ཝིཡ ཀརཛཀཱཡོ, ཨུདཀཾ ཝིཡ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནསུཁཾ.

ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཀཐཱཝཎྞནཱ

༢༣༣. ཡསྨཱ ‘‘པརིསུདྡྷེན ཙེཏསཱ’’ཏི ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཙིཏྟམཱཧ, ཏཉྩ རཱགཱདིཨུཔཀྐིལེསཱཔགམནཏོ ནིརུཔཀྐིལེསཾ ནིམྨལཾ, ཏསྨཱ ཨཱཧ ‘‘ནིརུཔཀྐིལེསཊྛེན པརིསུདྡྷ’’ནྟི. ཡསྨཱ པན པཱརིསུདྡྷིཡཱ ཨེཝ པཙྩཡཝིསེསེན པཝཏྟིཝིསེསོ པརིཡོདཱཏཏཱ སུཝཎྞསྶ ནིགྷཾསནེན པབྷསྶརཏཱ ཝིཡ, ཏསྨཱ ཨཱཧ ‘‘པབྷསྶརཊྛེན པརིཡོདཱཏནྟི ཝེདིཏབྦ’’ནྟི. ཨིདནྟི ཨོདཱཏཝཙནཾ. ཨུཏུཕརཎཏྠནྟི ཨུཎྷཨུཏུནོ ཕརཎདསྶནཏྠཾ. ཨུཏུཕརཎཾ ན ཧོཏི སཝིསེསནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ, ཏེནཱཧ ‘‘ཏངྑཎ…པེ… བལཝཾ ཧོཏཱི’’ཏི. ཝཏྠཾ ཝིཡ ཀརཛཀཱཡོཏི ཡོགིནོ ཀརཛཀཱཡོ ཝཏྠཾ ཝིཡ དཊྛབྦོ ཨུཏུཕརཎསདིསེན ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསུཁེན ཕརིཏབྦཏྟཱ. པུརིསསྶ སརཱིརཾ ཝིཡ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ དཊྛབྦཾ ཨུཏུཕརཎཊྛཱནིཡསྶ སུཁསྶ ནིསྶཡབྷཱཝཏོ, ཏེནཱཧ ‘‘ཏསྨཱ’’ཏིཨཱདི. ཨེཏྠ ཙ ‘‘པརིསུདྡྷེན ཙེཏསཱ’’ཏི ཙེཏོ གཧཎེན ཛྷཱནསུཁཾ ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨུཏུཕརཎཾ ཝིཡ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསུཁ’’ནྟི. ནནུ ཙ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནེ སུཁམེཝ ནཏྠཱིཏི? སཙྩཾ ནཏྠི སཱཏལཀྑཎསནྟསབྷཱཝཏྟཱ པནེཏྠ ཨུཔེཀྑཱ ‘‘སུཁ’’ནྟི ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཏེན ཝུཏྟཾ སམྨོཧཝིནོདནིཡཾ ‘‘ཨུཔེཀྑཱ པན སནྟཏྟཱ, སུཁམིཙྩེཝ བྷཱསིཏཱ’’ཏི. (ཝིབྷ. ཨཊྛ. ༢༣༢; ཝིསུདྡྷི. ༢.༦༤༤; པཊི. མ. ༡༠༥, མཧཱནི. ཨཊྛ. ༢༧)

ན ཨརཱུཔཛ྄ཛྷཱནལཱབྷཱིཏི ན ཝེདིཏབྦོ ཨཝིནཱབྷཱཝཏོ, ཏེནཱཧ ‘‘ན ཧཱི’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཙུདྡསཧཱཀཱརེཧཱིཏི ཀསིཎཱནུལོམཏོ, ཀསིཎཔཊིལོམཏོ, ཀསིཎཱནུལོམཔཊིལོམཏོ, ཛྷཱནཱནུལོམཏོ, ཛྷཱནཔཊིལོམཏོ, ཛྷཱནཱནུལོམཔཊིལོམཏོ, ཛྷཱནུཀྐནྟིཀཏོ, ཀསིཎུཀྐནྟིཀཏོ, ཛྷཱནཀསིཎུཀྐནྟིཀཏོ, ཨངྒསངྐནྟིཏོ, ཨཱརམྨཎསངྐནྟིཏོ, ཨངྒཱརམྨཎསངྐནྟིཏོ, ཨངྒཝཝཏྠཱནཏོ, ཨཱརམྨཎཝཝཏྠཱནཏོཏི ཨིམེཧི ཙུདྡསཧཱཀཱརེཧི. སཏིཔི ཛྷཱནེསུ ཨཱཝཛྫནཱདིཝསཱིབྷཱཝེ ཨཡཾ ཝསཱིབྷཱཝོ ཨབྷིཉྙཱནིབྦཏྟནེ ཨེཀནྟེན ཨིཙྪིཏབྦོཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ན ཧི…པེ… ཧོཏཱི’’ཏི. སྭཱཡཾ ནཡོ ཨརཱུཔསམཱཔཏྟཱིཧི ཝིནཱ ན ཨིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཏཱཡཔེཏྠ ཨཝིནཱབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ. ཡདི ཨེཝཾ ཀསྨཱ པཱལི༹ཡཾ ན ཨཱརུཔྤཛ྄ཛྷཱནཱནི ཨཱགཏཱནཱིཏི? ཝིསེསཏོ ཙ རཱུཔཱཝཙརཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཔཱདཀཏྟཱ སབྦཱབྷིཉྙཱནཾ ཏདནྟོགདྷཱ ཀཏྭཱ ཏཱཡ དེསིཏཱ, ན ཨརཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཱནཾ ཨིདྷ ཨནུཔཡོགཏོ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨརཱུཔཛ྄ཛྷཱནཱནི ཨཱཧརིཏྭཱ ཀཐེཏབྦཱནཱི’’ཏི.

ཝིཔསྶནཱཉཱཎཀཐཱཝཎྞནཱ

༢༣༤. སེསནྟི ‘‘ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝཏྟབྦཾ. ཉེཡྻཾ ཛཱནཱཏཱིཏི ཉཱཎཾ, ཏཾ པན ཉེཡྻཾ པཙྩཀྑཾ ཀཏྭཱ པསྶཏཱིཏི དསྶནཾ, ཉཱཎམེཝ དསྶནནྟི ཉཱཎདསྶནཾ. ཏཡིདཾ ཉཱཎདསྶནཔདཾ སཱསནེ ཨཉྙཏྠ ཉཱཎཝིསེསེ ནིརཱུལ༹ྷཾ, ཏཾ སབྦཾ ཨཏྠུདྡྷཱརཝསེན དསྶེནྟོ ‘‘ཉཱཎདསྶནནྟི མགྒཉཱཎམྤི ཝུཙྩཏཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཡསྨཱ ཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ ཏེབྷཱུམཀསངྑཱརེ ཨནིཙྩཱདིཏོ ཛཱནཱཏི, བྷངྒཱནུཔསྶནཏོ པཊྛཱཡ པཙྩཀྑཏོ ཙ ཏེ པསྶཏི ཏསྨཱ ཨཱཧ ‘‘ཨིདྷ པན…པེ… ཉཱཎདསྶནནྟི ཝུཏྟ’’ནྟི.

ཨབྷིནཱིཧརཏཱིཏི ཝུཏྟནཡེན ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏེ ཏསྨིཾ ཙིཏྟེ ཝིཔསྶནཱཀྐམེན ཛཱཏེ ཝིཔསྶནཱབྷིམུཁཾ པེསེཏི, ཏེནཱཧ ‘‘ཝིཔསྶནཱ…པེ… ཀརོཏཱི’’ཏི. ཏདབྷིམུཁབྷཱཝོ ཨེཝ ཧིསྶ ཏནྣིནྣཏཱདིཀརཏཱ. ཝུཏྟོཡེཝ བྲཧྨཛཱལེ. ཨོདནཀུམྨཱསེཧི ཨུཔཙཱིཡཏཱིཏི ཨོདནཀུམྨཱསཱུཔཙཡོ. ཨནིཙྩདྷམྨོཏི པབྷངྒུཏཱཡ ཨདྡྷུཝསབྷཱཝོ. དུགྒནྡྷཝིགྷཱཏཏྠཱཡཱཏི སརཱིརེ དུགྒནྡྷསྶ ཝིགམཱཡ. ཨུཙྪཱདནདྷམྨོཏི ཨུཙྪཱདེཏབྦཏཱསབྷཱཝོ. ཨུཙྪཱདནེན ཧི སརཱིརེ སེདགཱུཐཔིཏྟསེམྷཱདིདྷཱཏུཀྑོབྷགརུབྷཱཝདུགྒནྡྷཱནཾ ཨཔགམོ ཧོཏི. མཧཱསམྦཱཧནཾ མལླཱདཱིནཾ བཱཧུཝཌྜྷནཱདིཨཏྠཾ ཧོཏཱིཏི ‘‘ཁུདྡཀསམྦཱཧནེནཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. པརིམདྡནདྷམྨོཏི པརིམདྡིཏབྦཏཱསབྷཱཝོ. བྷིཛྫཏི ཙེཝ ཝིཀིརཏི ཙཱཏི ཨནིཙྩཏཱཝསེན བྷིཛྫཏི ཙ བྷིནྣཉྩ ཀིཉྩི པཡོཛནཾ ཨསཱདྷེནྟཾ ཝིཔྤཀིཎྞཉྩ ཧོཏི. རཱུཔཱིཏི ཨཏྟནོ པཙྩཡབྷཱུཏེན ཨུཏུཨཱཧཱརལཀྑཎེན རཱུཔཝཱཏི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ ཨིཙྪིཏོཏི ཨཱཧ ‘‘ཚཧི པདེཧི སམུདཡོ ཀཐིཏོ’’ཏི. སཾསགྒེ ཧི ཨཡམཱིཀཱརོ. སཎྛཱནསམྤཱདནམྤི ཏཐཱརཱུཔརཱུཔུཔྤཱདནེནེཝ ཧོཏཱིཏི ཨུཙྪཱདནཔརིམདྡནཔདེཧིཔི སམུདཡོ ཀཐིཏོཏི ཝུཏྟཾ. ཨེཝཾ ནཝཧི ཡཐཱརཧཾ ཀཱཡེ སམུདཡཝཡདྷམྨཱནུཔསྶིཏཱ དསྶིཏཱ. ནིསྶིཏཉྩ ཚཊྛཝཏྠུནིསྶིཏཏྟཱ ཝིཔསྶནཱཉཱཎསྶ. པཊིབདྡྷཉྩ ཏེན ཝིནཱ ཨཔྤཝཏྟནཏོ, ཀཱཡསཉྙིཏཱནཾ རཱུཔདྷམྨཱནཾ ཨཱརམྨཎཀརཎཏོ ཙ.

༢༣༥. སུཊྛུ བྷཱཏི ཨོབྷཱསཏཱིཏི སུབྷོ, པབྷཱསམྤཏྟིཡཱཔི མཎིནོ བྷདྡཏཱཏི ཨཱཧ ‘‘སུབྷོཏི སུནྡརོ’’ཏི. ཀུརུཝིནྡཛཱཏི ཨཱདིཛཱཏིཝིསེསོཔི མཎིནོ ཨཱཀརཔརིསུདྡྷིམཱུལཀོ ཨེཝཱཏི ཨཱཧ ‘‘པརིསུདྡྷཱཀརསམུཊྛིཏོ’’ཏི དོསནཱིཧརཎཝསེན པརིཀམྨནིཔྥཏྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘སུཊྛུ ཀཏཔརིཀམྨོ ཨཔནཱིཏཔཱསཱཎསཀྑརོ’’ཏི. ཚཝིཡཱ སཎྷབྷཱཝེནསྶ ཨཙྪཏཱ, ན སངྒྷཱཏསྶཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཙྪོཏི ཏནུཙྪཝཱི’’ཏི, ཏེནཱཧ ‘‘ཝིཔྤསནྣོ’’ཏི. དྷོཝནཝེདྷནཱདཱིཧཱིཏི ཙཏཱུསུ པཱསཱཎེསུ དྷོཝནེན ཙེཝ ཀཱལ༹ཀཱདིཨཔཧརཎཏྠཱཡ སུཏྟེན ཨཱཝུནནཏྠཱཡ ཙ ཝིཛ྄ཛྷནེན. ཏཱཔསཎྷཀརཎཱདཱིནཾ སངྒཧོ ཨཱདི-སདྡེན. ཝཎྞསམྤཏྟིནྟི སུཏྟསྶ ཝཎྞསམྤཏྟིཾ. མཎི ཝིཡ ཀརཛཀཱཡོ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཏོ. ཨཱཝུཏསུཏྟཾ ཝིཡ ཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ ཨནུཔཝིསིཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ. ཙཀྑུམཱ པུརིསོ ཝིཡ ཝིཔསྶནཱལཱབྷཱི བྷིཀྑུ སམྨདེཝ དསྶནཏོ. ཏདཱརམྨཎཱནནྟི རཱུཔདྷམྨཱརམྨཎཱནཾ. ཕསྶཔཉྩམཀཙིཏྟཙེཏསིཀགྒཧཎེན གཧིཏདྷམྨཱཔི ཝིཔསྶནཱཙིཏྟུཔྤཱདཔརིཡཱཔནྣཱ ཨེཝཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཝཉྷི ཏེསཾ ཝིཔསྶནཱཉཱཎགཏིཀཏྟཱ ‘‘ཨཱཝུཏསུཏྟཾ ཝིཡ ཝིཔསྶནཱཉཱཎ’’ནྟི ཝཙནཾ ཨཝིརོདྷིཏཾ ཧོཏི. ཀིཾ པནེཏེ ཉཱཎསྶ ཨཱཝི བྷཝནྟི, ཨུདཱཧུ པུགྒལསྶཱཏི? ཉཱཎསྶ. ཏསྶ པན ཨཱཝིབྷཱཝཏྟཱ པུགྒལསྶ ཨཱཝིབྷཱུཏཱ ནཱམ ཧོནྟི. ཉཱཎསྶཱཏི ཙ པཙྩཝེཀྑཎཱཉཱཎསྶ.

མགྒཉཱཎསྶ ཨནནྟརཾ, ཏསྨཱ ལོཀིཡཱབྷིཉྙཱནཾ པརཏོ ཚཊྛཱབྷིཉྙཱཡ པུརཏོ ཝཏྟབྦཾ ཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ. ཨེཝཾ སནྟེཔཱིཏི ཡདིཔཱཡཾ ཉཱཎཱནུཔུབྦཱི, ཨེཝཾ སནྟེཔི. ཨེཏསྶ ཨནྟརཱཝཱརོ ནཏྠཱིཏི པཉྩསུ ལོཀིཡཱབྷིཉྙཱསུ ཀཐིཏཱསུ ཨཱཀངྑེཡྻསུཏྟཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༦༥) ཝིཡ ཚཊྛཱབྷིཉྙཱ ཀཐེཏབྦཱཏི ཨེཏསྶ ཨནབྷིཉྙཱལཀྑཎསྶ ཝིཔསྶནཱཉཱཎསྶ ཏཱསཾ ཨནྟརཱཝཱརོ ན ཧོཏི. ཏསྨཱ ཏཏྠ ཨཝསརཱབྷཱཝཏོ ཨིདྷེཝ རཱུཔཱཝཙརཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཱནནྟརམེཝ དསྶིཏཾ ཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ. ཡསྨཱ ཙཱཏི -སདྡོ སམུཙྩཡཏྠོ, ཏེན ན ཀེཝལཾ ཏདེཝ, ཨཐ ཁོ ཨིདམྤི ཀཱརཎཾ ཝིཔསྶནཱཉཱཎསྶ ཨིདྷེཝ དསྶནེཏི ཨིམམཏྠཾ དཱིཔེཏི. དིབྦེན ཙཀྑུནཱ བྷེརཝམྤི རཱུཔཾ པསྶཏོཏི ཨེཏྠ ‘‘ཨིདྡྷིཝིདྷཉཱཎེན བྷེརཝཾ རཱུཔཾ ནིམྨིནིཏྭཱ ཙཀྑུནཱ པསྶཏོ’’ཏིཔི ཝཏྟབྦཾ, ཨེཝམྤི ཨབྷིཉྙཱལཱབྷིནོ ཨཔརིཉྙཱཏཝཏྠུཀསྶ བྷཡཾ སནྟཱསོ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨུཙྩཱཝཱལིཀཝཱསི མཧཱནཱགཏྠེརསྶ ཝིཡ. པཱཊིཡེཀྐཾ སནྡིཊྛིཀཾ སཱམཉྙཕལཾ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ –

‘‘ཡཏོ ཡཏོ སམྨསཏི, ཁནྡྷཱནཾ ཨུདཡབྦཡཾ;

ལབྷཏཱི པཱིཏིཔཱམོཛྫཾ, ཨམཏཾ ཏཾ ཝིཛཱནཏ’’ནྟིཨཱདི. (དྷ. པ. ༣༧༤);

མནོམཡིདྡྷིཉཱཎཀཐཱཝཎྞནཱ

༢༣༦-༧. མནེན ནིབྦཏྟིཏནྟི ཨབྷིཉྙཱམནེན ནིབྦཏྟིཏཾ. ཧཏྠཔཱདཱདི ཨངྒེཧི ཙ ཀཔྤརཛཎྞུཨཱདི པཙྩངྒེཧི ཙ. སཎྛཱནཝསེནཱཏི ཀམལདལཱདིསདིསསཎྛཱནམཏྟཝསེན, ན རཱུཔཱབྷིགྷཱཏཱརཧབྷཱུཏཔྤསཱདིཨིནྡྲིཡཝསེན. སབྦཱཀཱརེཧཱིཏི ཝཎྞསཎྛཱནཨཝཡཝཝིསེསཱདིསབྦཱཀཱརེཧི. ཏེན ཨིདྡྷིམཏཱ. སདིསབྷཱཝདསྶནཏྠམེཝཱཏི སཎྛཱནཏོཔི ཝཎྞཏོཔི ཨཝཡཝཝིསེསཏོཔི སདིསབྷཱཝདསྶནཏྠམེཝ. སཛཱཏིཡཾ ཋིཏོ, ན ནཱགིདྡྷིཡཱ ཨཉྙཛཱཏིརཱུཔོ.

ཨིདྡྷིཝིདྷཉཱཎཱདིཀཀཐཱཝཎྞནཱ

༢༣༩. སུཔརིཀམྨཀཏམཏྟིཀཱདཡོ ཝིཡ ཨིདྡྷིཝིདྷཉཱཎཾ ཝིཀུབྦནཀིརིཡཱཡ ནིསྶཡབྷཱཝཏོ.

༢༤༡. སུཁནྟི ཨཀིཙྪེན, ཨཀསིརེནཱཏི ཨཏྠོ.

༢༤༣. མནྡོ ཨུཏྟཱནསེཡྻཀདཱརཀོཔི ‘‘དཧརོ’’ཏི ཝུཙྩཏཱིཏི ཏཏོ ཝིསེསནཏྠཾ ‘‘ཡུཝཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཡུཝཱཔི ཀོཙི ཨནིཙྪནཀོ ཨམཎྜནཛཱཏིཀོ ཧོཏཱིཏི ཏཏོ ཝིསེསནཏྠཾ ‘‘མཎྜནཀཛཱཏིཀོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ, ཏེནཱཧ ‘‘ཡུཝཱཔཱིཏི’’ཨཱདི. ཀཱལ༹ཏིལཔྤམཱཎཱ བིནྡཝོ ཀཱལ༹ཏིལཀཱནི ཀཱལཱ༹ ཝཱ ཀམྨཱསཱ, ཏིལཔྤམཱཎཱ བིནྡཝོ ཏིལཀཱནི. ཝངྒཾ ནཱམ ཝིཡངྒཾ. ཡོབྦནཔཱིལ༹ཀཱདཡོ མུཁདཱུསིཔཱིལ༹ཀཱ. མུཁགཏོ དོསོ མུཁདོསོ, ལཀྑཎཝཙནཉྩེཏཾ མུཁེ ཨདོསསྶཱཔི པཱཀཊབྷཱཝསྶ ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱ. ཡཐཱ ཝཱ མུཁེ དོསོ, ཨེཝཾ མུཁེ ཨདོསོཔི མུཁདོསོ སརལོཔེན. མུཁདོསོ ཙ མུཁདོསོ ཙ མུཁདོསོཏི ཨེཀསེསནཡེནཔེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཨེཝཉྷི ‘‘པརེསཾ སོལ༹སཝིདྷཾ ཙིཏྟཾ པཱཀཊཾ ཧོཏཱི’’ཏི ཝཙནཾ སམཏྠིཏཾ ཧོཏི.

༢༤༥. པུབྦེནིཝཱསཉཱཎཱུཔམཱཡནྟི པུབྦེནིཝཱསཉཱཎསྶ དསྶིཏཨུཔམཱཡཾ. ཏཾ དིཝསཾ ཀཏཀིརིཡཱ ནཱམ པཱཀཏིཀསཏྟསྶཔི ཡེབྷུཡྻེན པཱཀཊཱ ཧོཏཱིཏི དསྶནཏྠཾ ཏཾདིཝས-གྒཧཎཾ ཀཏཾ. ཏཾདིཝསགཏགཱམཏྟཡ-གྒཧཎེནེཝ མཧཱབྷིནཱིཧཱརེཧི ཨཉྙེསམྤི པུབྦེནིཝཱསཉཱཎལཱབྷཱིནཾ ཏཱིསུ བྷཝེསུ ཀཏཀིརིཡཱ ཡེབྷུཡྻེན པཱཀཊཱ ཧོཏཱིཏི དཱིཔིཏནྟི དཊྛབྦཾ.

༢༤༧. ཨཔརཱཔརཾ སཉྩརནྟེཏི ཏཾཏཾཀིཙྩཝསེན ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ སཉྩརནྟེ. ཡཐཱཝུཏྟཔཱསཱདོཝིཡ བྷིཀྑུནོ ཀརཛཀཱཡོ དཊྛབྦོ ཏཏྠ པཏིཊྛིཏསྶ དཊྛབྦདསྶནསིདྡྷིཏོ. ཙཀྑུམཏོ ཧི དིབྦཙཀྑུསམདྷིགམོ. ཡཐཱཧ ‘‘མཾསཙཀྑུསྶ ཨུཔྤཱདོ, མགྒོ དིབྦསྶ ཙཀྑུནོ’’ཏི (ཨིཏིཝུ. ༦༡). ཙཀྑུམཱ པུརིསོ ཝིཡ ཨཡམེཝ དིབྦཙཀྑུཾ པཏྭཱ ཋིཏོ བྷིཀྑུ དཊྛབྦསྶ དསྶནཏོ. གེཧཾ པཝིསནྟཱ ཝིཡ ཨེཏཾ ཨཏྟབྷཱཝགེཧཾ ཨོཀྐམནྟཱ, ཨུཔཔཛྫནྟཱཏི ཨཏྠོ. གེཧཱ ནིཀྑམནྟཱ ཝིཡ ཨེཏསྨཱ ཨཏྟབྷཱཝགེཧཏོ པཀྐནྟཱ, ཙཝནྟཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ ཝཱ ཨེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཨཔརཱཔརཾ སཉྩརཎཀསཏྟཱཏི པན པུནཔྤུནཾ སཾསཱརེ པརིབྦྷམནྟཱ སཏྟཱ. ‘‘ཏཏྠ ཏཏྠ ནིབྦཏྟསཏྟཱ’’ཏི པན ཨིམིནཱ ཏསྨིཾ བྷཝེ ཛཱཏསཾཝདྡྷེ སཏྟེ ཝདཏི. ནནུ ཙཱཡཾ དིབྦཙཀྑུཉཱཎཀཐཱ, ཨེཏྠ ཀསྨཱ ‘‘ཏཱིསུ བྷཝེསཱུ’’ཏི ཙཏུཝོཀཱརབྷཝསྶཱཔི སངྒཧོ ཀཏོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨིདཉྩཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཨིདནྟི ‘‘ཏཱིསུ བྷཝེསུ ནིབྦཏྟསཏྟཱན’’ནྟི ཨིདཾ ཝཙནཾ. དེསནཱསུཁཏྠམེཝཱཏི ཀེཝལཾ དེསནཱསུཁཏྠཾ, ན ཙཏུཝོཀཱརབྷཝེ ནིབྦཏྟསཏྟཱནཾ དིབྦཙཀྑུནོ ཨཱཝིབྷཱཝསབྦྷཱཝཏོ. ན ཧི ‘‘ཋཔེཏྭཱ ཨརཱུཔབྷཝ’’ནྟི ཝཱ ‘‘དྭཱིསུ བྷཝེསཱུ’’ཏི ཝཱ ཝུཙྩམཱནེ དེསནཱ སུཁཱཝབོདྷཱ ཙ ཧོཏཱིཏི.

ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎཀཐཱཝཎྞནཱ

༢༤༨. ཝིཔསྶནཱཔཱདཀནྟི ཝིཔསྶནཱཡ པདཊྛཱནབྷཱུཏཾ. ཝིཔསྶནཱ ཙ ཏིཝིདྷཱ ཝིཔསྶཀཔུགྒལབྷེདེན. མཧཱབོདྷིསཏྟཱནཉྷི པཙྩེཀབོདྷིསཏྟཱནཉྩ ཝིཔསྶནཱ ཙིནྟཱམཡཉཱཎསཾཝདྡྷིཏཱ སཡམྦྷུཉཱཎབྷཱུཏཱ, ཨིཏརེསཾ སུཏམཡཉཱཎསཾཝདྡྷིཏཱ པརོཔདེསསམྦྷཱུཏཱ ནཱམ. སཱ ‘‘ཋཔེཏྭཱ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ ཨཝསེསརཱུཔཱརཱུཔཛ྄ཛྷཱནཱནཾ ཨཉྙཏརཏོ ཝུཊྛཱཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨནེཀདྷཱ, ཨརཱུཔམུཁཝསེན ཙཏུདྷཱཏུཝཝཏྠཱནེ ཝུཏྟཱནཾ ཏེསཾ ཏེསཾ དྷཱཏུཔརིགྒཧམུཁཱནཉྩ ཨཉྙཏརམུཁཝསེན ཨནེཀདྷཱ ཙ ཝིསུདྡྷིམགྒེ ནཱནཱནཡཏོ ཝིབྷཱཝིཏཱ. མཧཱབོདྷིསཏྟཱནཾ པན ཙཏུཝཱིསཏིཀོཊིསཏསཧསྶམུཁེན པབྷེདགམནཏོ ནཱནཱནཡཾ སབྦཉྙུཏཉཱཎསནྣིསྶཡསྶ ཨརིཡམགྒཉཱཎསྶ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱུཏཾ པུབྦབྷཱགཉཱཎགབྦྷཾ གཎྷཱཔེནྟཾ པརིཎཏཾ གཙྪནྟཾ པརམགམྦྷཱིརཾ སཎྷསུཁུམཏརཾ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཾ ཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ ཧོཏི, ཡཾ ཨཊྛཀཐཱསུ ‘‘མཧཱཝཛིརཉཱཎ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཡསྶ ཙ པཝཏྟིཝིབྷཱགེན ཙཏུཝཱིསཏིཀོཊིསཏསཧསྶཔྤབྷེདསྶ པཱདཀབྷཱཝེན སམཱཔཛྫིཡམཱནཱ ཙཏུཝཱིསཏིཀོཊིསཏསཧསྶསངྑྱཱ དེཝསིཀཾ སཏྠུ ཝལ༹ཉྫནཀསམཱཔཏྟིཡོ ཝུཙྩནྟི, སྭཱཡཾ བུདྡྷཱནཾ ཝིཔསྶནཱཙཱརོ པརམཏྠམཉྫུསཱཡཾ ཝིསུདྡྷིམགྒསཾཝཎྞནཱཡཾ (ཝིསུདྡྷི. ཊཱི. ༡.༢༡༦) ཨུདྡེསཏོ དསྶིཏོ. ཨཏྠིཀེཧི ཏཏོ གཧེཏབྦོ, ཨིདྷ པན སཱཝཀཱནཾ ཝིཔསྶནཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ.

ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཉཱཎཱཡཱཏི ཨཱསཝཱནཾ ཁེཔནཏོ སམུཙྪིནྡནཏོ ཨཱསཝཀྑཡོ, ཨརིཡམགྒོ, ཏཏྠ ཉཱཎཾ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཉཱཎཾ, ཏདཏྠཾ ཏེནཱཧ ‘‘ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཉཱཎནིབྦཏྟནཏྠཱཡཱ’’ཏི. ཨཱསཝཱ ཨེཏྠ ཁཱིཡནྟཱིཏི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡོ ནིབྦཱནཾ. ཁེཔེཏི པཱཔདྷམྨེཏི ཁཡོ, མགྒོ. སོ པན པཱཔཀྑཡོ ཨཱསཝཀྑཡེན ཝིནཱ ནཏྠཱིཏི ‘‘ཁཡེ ཉཱཎ’’ནྟི ཨེཏྠ ཁཡགྒཧཎེན ཨཱསཝཀྑཡོ ཝུཏྟོཏི ཨཱཧ ‘‘ཁཡེ ཉཱཎ’’ནྟིཨཱདི. སམིཏཔཱཔོ སམཎོཏི ཀཏྭཱ ཨཱསཝཱནཾ ཁཱིཎཏྟཱ སམཎོ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ སམཎོ ཧོཏཱིཏི ཨེཏྠ ཕལ’’ནྟི. ཨཱསཝཝཌྜྷིཡཱ སངྑཱརེ ཝཌྜྷེནྟོ ཝིསངྑཱརཏོ སུཝིདཱུརཝིདཱུརོཏི ‘‘ཨཱརཱ སོ ཨཱསཝཀྑཡཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཨཱསཝཀྑཡཔདཾ ཝིསངྑཱརཱདྷིཝཙནནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨཱསཝཀྑཡཱཏི ཨེཏྠ ནིབྦཱནཾ ཝུཏྟ’’ནྟི. བྷངྒོཏི ཨཱསཝཱནཾ ཁཎནིརོདྷོ ‘‘ཨཱསཝཱནཾ ཁཡོ’’ཏི ཝུཏྟོཏི ཡོཛནཱ.

‘‘ཨིདཾ དུཀྑ’’ནྟི དུཀྑསྶ ཨརིཡསཙྩསྶ ཏདཱ བྷིཀྑུནོ པཙྩཀྑཏོ གཧིཏབྷཱཝདསྶནཾ. ‘‘ཨེཏྟཀཾ དུཀྑ’’ནྟི ཏསྶ པརིཙྪིཛྫགྒཧིཏབྷཱཝདསྶནཾ. ‘‘ན ཨིཏོ བྷིཡྻོ’’ཏི ཏསྶ ཨནཝསེསེཏྭཱ གཧིཏབྷཱཝདསྶནཾ. ཏེནཱཧ ‘‘སབྦམྤི དུཀྑསཙྩ’’ནྟིཨཱདི. སརསལཀྑཎཔཊིཝེདྷེནཱཏི སབྷཱཝསངྑཱཏསྶ ལཀྑཎསྶ ཨསམྨོཧཏོ པཊིཝིཛ྄ཛྷནེན, ཨསམྨོཧཔཊིཝེདྷོཏི ཙ. ཡཐཱ ཏསྨིཾ ཉཱཎེ པཝཏྟེ པཙྪཱ དུཀྑསཙྩསྶ སརཱུཔཱདིཔརིཙྪེདེ སམྨོཧོ ན ཧོཏི, ཏཐཱ པཝཏྟི, ཏེནཱཧ ‘‘ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏཱི’’ཏི. དུཀྑཾ སམུདེཏི ཨེཏསྨཱཏི དུཀྑསམུདཡོ, ཏཎྷཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཏསྶ ཙཱ’’ཏིཨཱདི. ཡཾ ཋཱནཾ པཏྭཱཏི ཡཾ ནིབྦཱནཾ མགྒསྶ ཨཱརམྨཎཔཙྩཡཊྛེན ཀཱརཎབྷཱུཏཾ ཨཱགམྨ, ‘‘པཏྭཱ’’ཏི ཙ ཏདུབྷཡཝཏོ པུགྒལསྶ པཏྟི ཏདུབྷཡསྶ པཏྟི ཝིཡཱཏི ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ. པཏྭཱཏི ཝཱ པཱཔུཎནཧེཏུ. ཨཔྤཝཏྟཱིཏི ཨཔྤཝཏྟིནིམིཏྟཾ, ཏེ ཝཱ ནཔྤཝཏྟནྟི ཨེཏྠཱཏི ཨཔྤཝཏྟི, ནིབྦཱནཾ. ཏསྶཱཏི དུཀྑནིརོདྷསྶ. སམྤཱཔཀནྟི སཙྪིཀརཎཝསེན སམྨདེཝ པཱཔཀཾ.

ཀིལེསཝསེནཱཏི ཨཱསཝསངྑཱཏཀིལེསཝསེན. ཡསྨཱ ཨཱསཝཱནཾ དུཀྑསཙྩཔརིཡཱཡོ ཏཔྤརིཡཱཔནྣཏྟཱ, སེསསཙྩཱནཉྩ ཏཾསམུདཡཱདིཔརིཡཱཡོ ཨཏྠི, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘པརིཡཱཡཏོ’’ཏི. དསྶེནྟོ སཙྩཱནཱིཏི ཡོཛནཱ. ཨཱསཝཱནཾཡེཝ ཙེཏྠ གཧཎཾ ‘‘ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཉཱཎཱཡཱ’’ཏི ཨཱརདྡྷཏྟཱ. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཀཱམཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༡.༢༤༨; མ. ནི. ༡.༤༣༣; མ. ནི. ༣.༡༩) ཨཱསཝཝིམུཏྟིསཱིསེནེཝ སབྦཀིལེསཝིམུཏྟི ཝུཏྟཱ. ‘‘ཨིདཾ དུཀྑནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛནཱཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ མིསྶཀམགྒོ ཨིདྷ ཀཐིཏོཏི ‘‘སཧ ཝིཔསྶནཱཡ ཀོཊིཔྤཏྟཾ མགྒཾ ཀཐེསཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ‘‘ཛཱནཏོ པསྶཏོ’’ཏི ཨིམིནཱ པརིཉྙཱསཙྪིཀིརིཡཱབྷཱཝནཱབྷིསམཡཱ ཝུཏྟཱ. ‘‘ཝིམུཙྩཏཱི’’ཏི ཨིམིནཱ པཧཱནཱབྷིསམཡོ ཝུཏྟོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨིམིནཱ མགྒཀྑཎཾ དསྶེཏཱི’’ཏི. ‘‘ཛཱནཏོ པསྶཏོ’’ཏི ཝཱ ཧེཏུནིདྡེསོཡཾ. ཛཱནནཧེཏུ དསྶནཧེཏུ ཀཱམཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏཱིཏི ཡོཛནཱ. དྷམྨཱནཉྷི སམཱནཀཱལིཀཱནམྤི པཙྩཡཔྤཙྩཡུཔྤནྣཏཱ སཧཛཱཏཀོཊིཡཱ ལབྦྷཏཱིཏི. བྷཝཱསཝགྒཧཎེན ཙེཏྠ བྷཝརཱགསྶ ཝིཡ བྷཝདིཊྛིཡཱཔི སམཝརོདྷོཏི དིཊྛཱསཝསྶཱཔི སངྒཧོ དཊྛབྦོ. ཁཱིཎཱ ཛཱཏཱིཏིཨཱདཱིཧི པདེཧི. ཏསྶཱཏི པཙྩཝེཀྑཎཱཉཱཎསྶ. བྷཱུམིནྟི པཝཏྟིཊྛཱནཾ.

ཡེནཱདྷིཔྤཱཡེན ‘‘ཀཏམཱ པནསྶཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཙོདནཱ ཀཏཱ, ཏཾ ཝིཝརནྟོ ‘‘ན ཏཱཝསྶཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ན ཏཱཝསྶ ཨཏཱིཏཱ ཛཱཏི ཁཱིཎཱ མགྒབྷཱཝནཱཡཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏཏྠ ཀཱརཎམཱཧ ‘‘པུབྦེཝ ཁཱིཎཏྟཱ’’ཏི. ན ཨནཱགཏཱ ཨསྶ ཛཱཏི ཁཱིཎཱཏི ཡོཛནཱ. ན ཨནཱགཏཱཏི ཙ ཨནཱགཏབྷཱཝསཱམཉྙཾ གཧེཏྭཱ ལེསེན ཙོདེཏི, ཏེནཱཧ ‘‘ཨནཱགཏེ ཝཱཡཱམཱབྷཱཝཏོ’’ཏི. ཨནཱགཏཝིསེསོ པནེཏྠ ཨདྷིཔྤེཏོ, ཏསྶ ཙ ཁེཔནེ ཝཱཡཱམོཔི ལབྦྷཏེཝ, ཏེནཱཧ ‘‘ཡཱ པན མགྒསྶཱ’’ཏིཨཱདི. ཨེཀཙཏུཔཉྩཝོཀཱརབྷཝེསཱུཏི བྷཝཏྟཡགྒཧཎཾ ཝུཏྟནཡེན ཨནཝསེསཏོ ཛཱཏིཡཱ ཁཱིཎབྷཱཝདསྶནཏྠཾ. ནྟི ཡཐཱཝུཏྟཾ ཛཱཏིཾ. སོཏི ཁཱིཎཱསཝོ བྷིཀྑུ.

བྲཧྨཙརིཡཝཱསོ ནཱམ ཨུཀྐཊྛནིདྡེསེན མགྒབྲཧྨཙརིཡསྶ ནིབྦཏྟནཾ ཨེཝཱཏི ཨཱཧ ‘‘པརིཝུཏྠ’’ནྟི. སམྨཱདིཊྛིཡཱ ཙཏཱུསུ སཙྩེསུ པརིཉྙཱདིཀིཙྩསཱདྷནཝསེན པཝཏྟམཱནཱཡ སམྨཱསངྐཔྤཱདཱིནམྤི དུཀྑསཙྩེ པརིཉྙཱབྷིསམཡཱནུགུཎཱ པཝཏྟི, ཨིཏརསཙྩེསུ ཙ ནེསཾ པཧཱནཱབྷིསམཡཱདིཔཝཏྟི པཱཀཊཱ ཨེཝ, ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཙཏཱུསུ སཙྩེསུ ཙཏཱུཧི མགྒེཧི པརིཉྙཱཔཧཱནསཙྪིཀིརིཡཱབྷཱཝནཱཝསེནཱ’’ཏི. དུཀྑནིརོདྷམགྒེསུ པརིཉྙཱསཙྪིཀིརིཡཱབྷཱཝནཱ ཡཱཝདེཝ སམུདཡཔྤཧཱནཏྠཱཡཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཏེན ཏེན མགྒེན པཧཱཏབྦཀིལེསཱ པཧཱིནཱ’’ཏི. ཨིཏྠཏྟཱཡཱཏི ཨིམེ པཀཱརཱ ཨིཏྠཾ, ཏབྦྷཱཝོ ཨིཏྠཏྟཾ, ཏདཏྠནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏེ པན པཀཱརཱ ཨརིཡམགྒབྱཱཔཱརབྷཱུཏཱ པརིཉྙཱདཡོ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཨེཝཾ སོལ༹སཀིཙྩབྷཱཝཱཡཱ’’ཏི. ཏེ ཧི མགྒཾ པཙྩཝེཀྑཏོ མགྒཱནུབྷཱཝེན པཱཀཊཱ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཧནྟི, པརིཉྙཱདཱིསུ ཙ པཧཱནམེཝ པདྷཱནཾ ཏདཏྠཏྟཱ ཨིཏརེསནྟི ཨཱཧ ‘‘ཀིལེསཀྑཡབྷཱཝཱཡ ཝཱ’’ཏི. པཧཱིནཀིལེསཔཙྩཝེཀྑཎཝསེན ཝཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. དུཏིཡཝིཀཔྤེ ཨིཏྠཏྟཱཡཱཏི ནིསྶཀྐེ སམྤདཱནཝཙནནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨིཏྠབྷཱཝཏོ’’ཏི. ཨཔརནྟི ཨནཱགཏཾ. ཨིམེ པན ཙརིམཀཏྟབྷཱཝསངྑཱཏཱ པཉྩཀྑནྡྷཱ པརིཉྙཱཏཱ ཏིཊྛནྟི, ཨེཏེན ཏེསཾ ཨཔྤཏིཊྛཏཾ དསྶེཏི. ཨཔརིཉྙཱམཱུལིཀཱ ཧི པཏིཊྛཱ. ཡཐཱཧ ‘‘ཀབལཱི༹ཀཱརེ ཙེ བྷིཀྑཝེ ཨཱཧཱརེ ཨཏྠི རཱགོ ཨཏྠི ནནྡཱི ཨཏྠི ཏཎྷཱ, པཏིཊྛིཏཾ ཏཏྠ ཝིཉྙཱཎཾ ཝིརཱུལ༹ྷ’’ནྟིཨཱདི. (སཾ. ནི. ༢.༦༤; ཀཐཱ. ༢༩༦; མཧཱནི. ༧) ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཚིནྣམཱུལཀཱ རུཀྑཱ ཝིཡཱ’’ཏིཨཱདི.

༢༤༩. པབྦཏམཏྠཀེཏི པབྦཏསིཁརེ. ཏཉྷི ཡེབྷུཡྻེན སངྑིཏྟཾ སངྐུཙིཏཾ ཧོཏཱིཏི པཱལི༹ཡཾ ‘‘པབྦཏསངྑེཔེ’’ཏི ཝུཏྟཾ. པབྦཏཔརིཡཱཔནྣོ ཝཱ པདེསོ པབྦཏསངྑེཔོ. ཨནཱཝིལོཏི ཨཀཱལུསིཡོ, སཱ ཙསྶ ཨནཱཝིལཏཱ ཀདྡམཱབྷཱཝེན ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ནིཀྐདྡམོ’’ཏི. སིཔྤིཡོཏི སུཏྟིཡོ. སམྦུཀཱཏི སངྑལིཀཱ. ཋིཏཱསུཔི ནིསིནྣཱསུཔི གཱཝཱིསུ. ཝིཛྫམཱནཱསཱུཏི ལབྦྷམཱནཱསུ, ཨིཏརཱ ཋིཏཱཔི ནིསིནྣཱཔི ‘‘ཙརནྟཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི སཧཙརཎནཡེན. ཏིཊྛནྟམེཝ, ན པན ཀདཱཙིཔི ཙརནྟཾ. དྭཡནྟི སིཔྤིསམྦུཀཾ, མཙྪགུམྦནྟི ཨིདཾ ཨུབྷཡཾ. ཏིཊྛནྟནྟི ཝུཏྟཾ ཙརནྟཾ པཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ‘‘ཨིཏརཉྩ དྭཡ’’ནྟི ཙ ཡཐཱཝུཏྟམེཝ སིཔྤིསམྦུཀཱདིདྭཡཾ ཝདཏི. ཏཉྷི ཙརཏཱིཏི. ཀིཾ ཝཱ ཨིམཱཡ སཧཙརིཡཱཡ, ཡཐཱལཱབྷགྒཧཎཾ པནེཏྠ དཊྛབྦཾ. སཀྑརཀཐལསྶ ཧི ཝསེན ཏིཊྛནྟནྟི. སིཔྤིསམྦུཀསྶ མཙྪགུམྦསྶ ཙ ཝསེན ཏིཊྛནྟམྤི ཙརནྟཾ པཱིཏི ཡོཛནཱ ཀཱཏབྦཱ.

ཏེསཾ དསནྣཾ ཉཱཎཱནཾ. ཏཏྠཱཏི ཏསྨིཾ ཨཱརམྨཎཝིབྷཱགེ, ཏེསུ ཝཱ ཉཱཎེསུ. བྷཱུམིབྷེདཏོ, ཀཱལབྷེདཏོ, སནྟཱནབྷེདཏོ ཙཱཏི སཏྟཝིདྷཱརམྨཎཾ ཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ. ‘‘རཱུཔཱཡཏནམཏྟམེཝཱ’’ཏི ཨིདཾ ཏསྶ ཉཱཎསྶ ཨབྷིནིམྨིཡམཱནེ མནོམཡེ ཀཱཡེ རཱུཔཱཡཏནམེཝཱརབྦྷ པཝཏྟནཏོ ཝུཏྟཾ, ན ཏཏྠ གནྡྷཱཡཏཾ ཨཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝཏོ. ན ཧི རཱུཔཀལཱཔོ གནྡྷཱཡཏཾ ཨཱདིརཧིཏོ ཨཏྠི. པརིནིཔྥནྣམེཝ ནིམྨིཏརཱུཔཾ, ཏེནཱཧ ‘‘པརིཏྟཔཙྩུཔྤནྣབཧིདྡྷཱརམྨཎ’’ནྟི. ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎཾ ནིབྦཱནཱརམྨཎམེཝ སམཱནཾ པརིཏྟཏྟིཀཝསེན ཨཔྤམཱཎཱརམྨཎཾ, ཨཛ྄ཛྷཏྟཏྟིཀཝསེན བཧིདྡྷཱརམྨཎཾ, ཨཏཱིཏཏྟིཀཝསེན ནཝཏྟབྦཱརམྨཎཉྩ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཔྤམཱཎབཧིདྡྷཱནཝཏྟབྦཱརམྨཎ’’ནྟི. ཀཱུཊོ ཝིཡ ཀཱུཊཱགཱརསྶ བྷགཝཏོ དེསནཱཡ ཨརཧཏྟཾ ཨུཏྟམངྒབྷཱུཏནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནཱ’’ཏི. དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསཱིཏི ཏིཏྠཀརམཏཧརཝིབྷཱཝིནིཾ ནཱནཱཝིདྷཀུཧནལཔནཱདིམིཙྪཱཛཱིཝཝིདྡྷཾསིནིཾ ཏིཝིདྷསཱིལཱལངྐཏཾ པརམསལླེཁཔཊིཔཏྟིདཱིཔནིཾ ཛྷཱནཱབྷིཉྙཱདིཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཝིབྷཱུསིཏཾ ཙུདྡསཝིདྷམཧཱསཱམཉྙཕལཔཊིམཎྜིཏཾ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཾ དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི.

ཨཛཱཏསཏྟུཨུཔཱསཀཏྟཔཊིཝེདནཱཀཐཱཝཎྞནཱ

༢༥༠. ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནནྟི ཨཱདིཉྩ མཛ྄ཛྷཉྩ པརིཡོསཱནཉྩ. སཀྐཙྩཾ སགཱརཝཾ. ཨཱརདྡྷཾ དྷམྨསངྒཱཧཀེཧི.

ཨབྷིཀྐནྟཱ ཝིགཏཱཏི ཨཏྠོཏི ཨཱཧ ‘‘ཁཡེ དིསྶཏཱི’’ཏི. ཏཐཱ ཧི ‘‘ནིཀྑནྟོ པཋམོ ཡཱམོ’’ཏི ཨུཔརི ཝུཏྟཾ. ཨབྷིཀྐནྟཏརོཏི ཨཏིཝིཡ ཀནྟཏརོ མནོརམོ, ཏཱདིསོ ཙ སུནྡརོ བྷདྡཀོ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘སུནྡརེ དིསྶཏཱི’’ཏི. ཀོཏི དེཝནཱགཡཀྑགནྡྷབྦཱདཱིསུ ཀོ ཀཏམོ. མེཏི མམ. པཱདཱནཱིཏི པཱདེ. ཨིདྡྷིཡཱཏི ཨིམཱཡ ཨེཝརཱུཔཱཡ དེཝིདྡྷིཡཱ. ཡསསཱཏི ཨིམིནཱ ཨེདིསེན པརིཝཱརེན, པརིཛནེན ཙ. ཛལནྟི ཝིཛྫོཏམཱནོ. ཨབྷིཀྐནྟེནཱཏི ཨཏིཝིཡ ཀནྟེན ཀམནཱིཡེན ཨབྷིརཱུཔེན. ཝཎྞེནཱཏི ཚཝིཝཎྞེན སརཱིརཝཎྞནིབྷཱཡ. སབྦཱ ཨོབྷཱསཡཾ དིསཱཏི དསཔི དིསཱ པབྷཱསེནྟོ ཙནྡོ ཝིཡ, སཱུརིཡོ ཝིཡ ཙ ཨེཀོབྷཱསཾ ཨེཀཱལོཀཾ ཀརོནྟོཏི གཱཐཱཡ ཨཏྠོ. ཨབྷིརཱུཔེཏི ཨུལཱ༹རརཱུཔེ སམྤནྣརཱུཔེ.

‘‘ཙོརོ ཙོརོ, སཔྤོ སཔྤོ’’ཏིཨཱདཱིསུ བྷཡེ ཨཱམེཌིཏཾ, ‘‘ཝིཛ྄ཛྷ ཝིཛ྄ཛྷ, པཧར པཧརཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཀོདྷེ, ‘‘སཱདྷུ སཱདྷཱུཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༣༢༧; སཾ. ནི. ༢.༡༢༧; ༣.༣༥; ༥.༡༠༠༥) པསཾསཱཡཾ, ‘‘གཙྪ གཙྪ, ལུནཱཧི ལུནཱཧཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཏུརིཏེ, ‘‘ཨཱགཙྪ ཨཱགཙྪཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཀོཏཱུཧལེ, ‘‘བུདྡྷོ བུདྡྷོཏི ཙིནྟེནྟོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (བུ. ཝཾ. ༤༤) ཨཙྪརེ, ‘‘ཨབྷིཀྐམཐཱཡསྨནྟོ ཨབྷིཀྐམཐཱཡསྨནྟོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༣.༢༠; ཨ. ནི. ༩.༡༡) ཧཱསེ, ‘‘ཀཧཾ ཨེཀཔུཏྟཀ ཀཧཾ ཨེཀཔུཏྟཀཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༢.༦༣) སོཀེ, ‘‘ཨཧོ སུཁཾ ཨཧོ སུཁ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཨུདཱ. ༢༠; དཱི. ནི. ༣.༣༠༥; ཙཱུལ༹ཝ. ༣༣༢) པསཱདེ. ཙ-སདྡོ ཨཝུཏྟསམུཙྩཡཏྠོ, ཏེན གརཧཱཨསམྨཱནཱདཱིནཾ སངྒཧོ དཊྛབྦོ. ཏཏྠ ‘‘པཱཔོ པཱཔོ’’ཏིཨཱདཱིསུ གརཧཱཡཾ, ‘‘ཨབྷིརཱུཔཀ ཨབྷིརཱུཔཀཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཨསམྨཱནེ དཊྛབྦཾ.

ནཡིདཾ ཨཱམེཌིཏཝསེན དྭིཀྑཏྟུཾ ཝུཏྟཾ, ཨཐ ཁོ ཨཏྠདྭཡཝསེནཱཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཨཐ ཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ ‘‘ཨབྷིཀྐནྟ’’ནྟི ཝཙནཾ ཨཔེཀྑིཏྭཱ ནཔུཾསཀལིངྒཝསེན ཝུཏྟཾ. ཏཾ པན བྷགཝཏོ ཝཙནཾ དྷམྨསྶ དེསནཱཏི ཀཏྭཱ ཏཐཱ ཝུཏྟཾ. ཨཏྠམཏྟདསྶནཾ ཝཱ ཨེཏཾ, ཏསྨཱ ཨཏྠཝསེནེཏྠ ལིངྒཝིབྷཏྟིཔརིཎཱམོ ཝེདིཏབྦོ. དུཏིཡཔདེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. དོསནཱསནཏོཏི རཱགཱདིཀིལེསཝིདྷམནཏོ. གུཎཱདྷིགམནཏོཏི སཱིལཱདིགུཎཱནཾ སམྤཱདནཏོ. ཡེ གུཎེ དེསནཱ ཨདྷིགམེཏི, ཏེསུ པདྷཱནབྷཱུཏཱ དསྶེཏབྦཱཏི ཏེ པདྷཱནབྷཱུཏེ ཏཱཝ དསྶེཏུཾ ‘‘སདྡྷཱཛནནཏོ པཉྙཱཛནནཏོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. སདྡྷཱཔམུཁཱ ཧི ལོཀིཡཱ གུཎཱ པཉྙཱཔམུཁཱ ལོཀུཏྟརཱ. སཱིལཱདིཨཏྠསམྤཏྟིཡཱ སཱཏྠཏོ. སབྷཱཝནིརུཏྟིསམྤཏྟིཡཱ སབྱཉྫནཏོ. སུཝིཉྙེཡྻསདྡཔཡོགཏཱཡ ཨུཏྟཱནཔདཏོ. སཎྷསུཁུམབྷཱཝེན དུབྦིཉྙེཡྻཏྠཏཱཡ གམྦྷཱིརཏྠཏོ. སིནིདྡྷམུདུམདྷུརསདྡཔཡོགཏཱཡ ཀཎྞསུཁཏོ. ཝིཔུལཝིསུདྡྷཔེམནཱིཡཏྠཏཱཡ ཧདཡངྒམཏོ. མཱནཱཏིམཱནཝིདྷམནེན ཨནཏྟུཀྐཾསནཏོ. ཐམྦྷསཱརམྦྷནིམྨདྡནེན ཨཔརཝམྦྷནཏོ. ཧིཏཱདྷིཔྤཱཡཔྤཝཏྟིཡཱ, པརེསཾ རཱགཔརིལཱ༹ཧཱདིཝཱུཔགམནེན ཀརུཎཱསཱིཏལཏོ. ཀིལེསནྡྷཀཱརཝིདྷམནེན པཉྙཱཝདཱཏཏོ. ཀརཝཱིཀརུཏམཉྫུཏཱཡ ཨཱཔཱཐརམཎཱིཡཏོ. པུབྦཱཔརཱཝིརུདྡྷསུཝིསུདྡྷཏཱཡ ཝིམདྡཀྑམཏོ. ཨཱཔཱཐརམཎཱིཡཏཱཡ ཨེཝ སུཡྻམཱནསུཁཏོ. ཝིམདྡཀྑམཏཱཡ, ཧིཏཛ྄ཛྷཱསཡཔྤཝཏྟིཏཱཡ ཙ ཝཱིམཾསིཡམཱནཧིཏཏོ. ཨེཝམཱདཱིཧཱིཏི ཨཱདི-སདྡེན སཾསཱརཙཀྐནིཝཏྟནཏོ སདྡྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནཏོ, མིཙྪཱཝཱདཝིདྡྷཾསནཏོ སམྨཱཝཱདཔཏིཊྛཱཔནཏོ, ཨཀུསལམཱུལསམུདྡྷརཎཏོ ཀུསལམཱུལསཾརོཔནཏོ, ཨཔཱཡདྭཱརཔིདྷཱནཏོ སགྒམགྒདྭཱརཝིཝརཎཏོ, པརིཡུཊྛཱནཝཱུཔསམནཏོ ཨནུསཡསམུགྒྷཱཊནཏོཏི ཨེཝམཱདཱིནཾ སངྒཧོ དཊྛབྦོ.

ཨདྷོམུཁཊྛཔིཏནྟི ཀེནཙི ཨདྷོམུཁཾ ཋཔིཏཾ. ཧེཊྛཱམུཁཛཱཏནྟི སབྷཱཝེནེཝ ཧེཊྛཱམུཁཾ ཛཱཏཾ. ཨུགྒྷཱཊེཡྻཱཏི ཝིཝཊཾ ཀརེཡྻ. ཧཏྠེ གཧེཏྭཱ ‘‘པུརཏྠཱབྷིམུཁོ, ཨུཏྟརཱབྷིམུཁོ ཝཱ གཙྪཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཨཝཏྭཱ ཧཏྠེ གཧེཏྭཱ ནིསྶནྡེཧཾ ཀཏྭཱ. ‘‘ཨེས མགྒོ, ཨེཝཾ གཙྪཱ’’ཏི དསྶེཡྻ. ཀཱལ༹པཀྑཙཱཏུདྡསཱིཏི ཀཱལ༹པཀྑེ ཙཱཏུདྡསཱི. ནིཀྐུཛྫིཏཾ ཨཱདྷེཡྻསྶ ཨནཱདྷཱརབྷཱུཏཾ བྷཱཛནཾ ཨཱདྷཱརབྷཱཝཱཔཱདནཝསེན ཨུཀྐུཛྫེཡྻ. ཨཉྙཱཎསྶ ཨབྷིམུཁཏྟཱ ཧེཊྛཱམུཁཛཱཏཏཱཡ སདྡྷམྨཝིམུཁཾ ཨདྷོམུཁཊྛཔིཏཏཱཡ ཨསདྡྷམྨེ པཏིཏནྟི ཨེཝཾ པདདྭཡཾ ཡཐཱརཧཾ ཡོཛེཏབྦཾ, ན ཡཐཱསངྑྱཾ. ཀཱམཾ ཀཱམཙྪནྡཱདཡོ པཊིཙྪཱདཀཱ ནཱིཝརཎབྷཱཝཏོ, མིཙྪཱདིཊྛི པན སཝིསེསཾ པཊིཙྪཱདིཀཱ སཏྟེ མིཙྪཱབྷིནིཝེསནཝསེནཱཏི ཨཱཧ ‘‘མིཙྪཱདིཊྛིགཧནཔཊིཙྪནྣ’’ནྟི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ ‘‘མིཙྪཱདིཊྛིཔརམཱཧཾ བྷིཀྑཝེ ཝཛྫཾ ཝདཱམཱི’’ཏི. སབྦོ ཨཔཱཡགཱམིམགྒོ ཀུམྨགྒོ ཀུཙྪིཏོ མགྒོཏི ཀཏྭཱ. སམྨཱདིཊྛིཨཱདཱིནཾ ཨུཛུཔཊིཔཀྑཏཱཡ མིཙྪཱདིཊྛིཨཱདཡོ ཨཊྛ མིཙྪཏྟདྷམྨཱ མིཙྪཱམགྒཱ. ཏེནེཝ ཧི ཏདུབྷཡཔཊིཔཀྑཏཾ སནྡྷཱཡ ‘‘སགྒམོཀྑམགྒཾ ཨཱཝིཀརོནྟེནཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. སཔྤིཨཱདིསནྣིསྶཡོ པདཱིཔོ ན ཏཐཱ ཨུཛྫལོ, ཡཐཱ ཏེལསནྣིསྶཡོཏི ཏེལཔཛྫོཏ-གྒཧཎཾ. ཨེཏེཧི པརིཡཱཡེཧཱིཏི ཨེཏེཧི ནིཀྐུཛྫིཏུཀྐུཛྫནཔཊིཙྪནྣཝིཝརཎཱདིཨུཔམོཔམིཏབྦཔྤཀཱརེཧི, ཨེཏེཧི ཝཱ ཡཐཱཝུཏྟེཧི ནཱནཱཝིདྷཀུཧནལཔནཱདིམིཙྪཱཛཱིཝཝིཝིདྷམནཱདིཝིབྷཱཝནཔརིཡཱཡེཧི. ཏེནཱཧ ‘‘ཨནེཀཔརིཡཱཡེན དྷམྨོ པཀཱསིཏོ’’ཏི.

པསནྣཀཱརནྟི པསནྣེཧི ཀཱཏབྦཾ སཀྐཱརཾ. སརཎནྟི པཊིསརཎཾ, ཏེནཱཧ ‘‘པརཱཡཎ’’ནྟི. པརཱཡཎབྷཱཝོ ཙ ཨནཏྠནིསེདྷནེན, ཨཏྠསམྤཊིཔཱདནེན ཙ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨགྷསྶ ཏཱཏཱ, ཧིཏསྶ ཙ ཝིདྷཱཏཱ’’ཏི. ཨགྷསྶཱཏི དུཀྑཏོཏི ཝདནྟི, པཱཔཏོཏི པན ཨཏྠོ ཡུཏྟོ, ནིསྶཀྐེ ཙེཏཾ སཱམིཝཙནཾ. ཨེཏྠ ཙ ནཱཡཾ གམུ-སདྡོ ནཱི-སདྡཱདཡོ ཝིཡ དྭིཀམྨཀོ, ཏསྨཱ ཡཐཱ ‘‘ཨཛཾ གཱམཾ ནེཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ ‘‘བྷགཝནྟཾ སརཎཾ གཙྪཱམཱི’’ཏི ཝཏྟུཾ ན སཀྐཱ, ‘‘སརཎནྟི གཙྪཱམཱི’’ཏི པན ཝཏྟབྦཾ. ཨིཏི-སདྡོ ཙེཏྠ ལུཏྟནིདྡིཊྛོ. ཏསྶ ཙཱཡམཏྠོ. གམནཉྩ ཏདདྷིཔྤཱཡེན བྷཛནཾ ཛཱནནཾ ཝཱཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཨིམིནཱ ཨདྷིཔྤཱཡེནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ‘‘བྷཛཱམཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ པུརིམསྶ པུརིམསྶ པཙྪིམཾ པཙྪིམཾ ཨཏྠཝཙནཾ, བྷཛནཾ ཝཱ སརཎཱདྷིཔྤཱཡེན ཨུཔསངྐམནཾ, སེཝནཾ སནྟིཀཱཝཙརཏཱ, པཡིརུཔཱསནཾ ཝཏྟཔཊིཝཏྟཀརཎེན ཨུཔཊྛཱནནྟི ཨེཝཾ སབྦཐཱཔི ཨནཉྙསརཎཏཾཡེཝ དཱིཔེཏི. ‘‘གཙྪཱམཱི’’ཏི པདསྶ བུཛ྄ཛྷཱམཱིཏི ཨཡམཏྠོ ཀཐཾ ལབྦྷཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཡེསཉྷཱི’’ཏིཨཱདི.

‘‘ཨདྷིགཏམགྒེ སཙྪིཀཏནིརོདྷེ’’ཏི པདདྭཡེནཱཔི ཕལཊྛཱ ཨེཝ དསྶིཏཱ, ན མགྒཊྛཱཏི ཏེ དསྶེནྟོ ‘‘ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཛྫམཱནེ ཙཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ནནུ ཙ ཀལྱཱཎཔུཐུཛྫནོཔི ‘‘ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཛྫཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏཱིཏི? ཀིཉྩཱཔི ཝུཙྩཏི, ནིཔྤརིཡཱཡེན པན མགྒཊྛཱ ཨེཝ ཏཐཱ ཝཏྟབྦཱ, ན ཨིཏརོ ནིཡཱམོཀྐམནཱབྷཱཝཏོ. ཏཐཱ ཧི ཏེ ཨེཝ ཝུཏྟཱ ‘‘ཨཔཱཡེསུ ཨཔཏམཱནེ དྷཱརེཏཱི’’ཏི. སམྨཏྟནིཡཱམོཀྐམནེན ཧི ཨཔཱཡཝིནིམུཏྟསམྦྷཝོ. ཨཀྑཱཡཏཱིཏི ཨེཏྠ ཨིཏི-སདྡོ ཨཱདིཨཏྠོ, པཀཱརཏྠོ ཝཱ, ཏེན ‘‘ཡཱཝཏཱ བྷིཀྑཝེ དྷམྨཱ སངྑཏཱ ཝཱ ཨསངྑཏཱ ཝཱ, ཝིརཱགོ ཏེསཾ ཨགྒཾ ཨཀྑཱཡཏཱི’’ཏི (ཨིཏིཝུ. ༩༠; ཨ. ནི. ༤.༣༤) སུཏྟཔདཾ སངྒཎྷཱཏི, ‘‘ཝིཏྠཱརོ’’ཏི ཝཱ ཨིམིནཱ. ཨེཏྠ ཙ ཨརིཡམགྒོ ནིཡྻཱནིཀཏཱཡ, ནིབྦཱནཾ ཏསྶ ཏདཏྠསིདྡྷིཧེཏུཏཱཡཱཏི ཨུབྷཡམེཝ ནིཔྤརིཡཱཡེན ‘‘དྷམྨོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ནིབྦཱནཉྷི ཨཱརམྨཎཔཙྩཡབྷཱུཏཾ ལབྷིཏྭཱ ཨརིཡམགྒསྶ ཏདཏྠསིདྡྷི. ཏཐཱཔི ཡསྨཱ ཨརིཡཕལཱནཾ ‘‘ཏཱཡ སདྡྷཱཡ ཨཝཱུཔསནྟཱཡཱ’’ཏིཨཱདི ཝཙནཏོ མགྒེན སམུཙྪིནྣཱནཾ ཀིལེསཱནཾ པཊིཔསྶདྡྷིཔྤཧཱནཀིཙྩཏཱཡ, ནིཡྻཱནཱནུགུཎཏཱཡ, ནིཡྻཱནཔརིཡོསཱནཏཱཡ ཙ, པརིཡཏྟིདྷམྨསྶ པན ‘‘ནིཡྻཱནདྷམྨསྶ སམདྷིགམནཧེཏུཏཱཡཱ’’ཏི ཨིམིནཱ པརིཡཱཡེན ཝུཏྟནཡེན དྷམྨབྷཱཝོ ལབྦྷཏི ཨེཝ. སྭཱཡམཏྠོ པཱཋཱརཱུལ༹ྷོ ཨེཝཱཏི དསྶེནྟོ ‘‘ན ཀེཝལ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ.

‘‘ཀཱམརཱགོ བྷཝརཱགོ’’ཏི ཨེཝམཱདི བྷེདོ སབྦོཔི རཱགོ ཝིརཛྫཏི ཨེཏེནཱཏི རཱགཝིརཱགོཏི མགྒོ ཀཐིཏོ. ཨེཛཱསངྑཱཏཱཡ ཏཎྷཱཡ, ཨནྟོནིཛ྄ཛྷཱནལཀྑཎསྶ སོཀསྶ ཙ ཏདུཔྤཏྟིཡཾ སབྦསོ པརིཀྑཱིཎཏྟཱ ཨནེཛཾ ཨསོཀནྟི ཕལཾ ཀཐིཏཾ. ཨཔྤཊིཀཱུལནྟི ཨཝིརོདྷདཱིཔནཏོ ཀེནཙི ཨཝིརུདྡྷཾ, ཨིཊྛཾ པཎཱིཏནྟི ཝཱ ཨཏྠོ. པགུཎརཱུཔེན པཝཏྟིཏཏྟཱ, པཀཊྛགུཎཝིབྷཱཝནཏོ ཝཱ པགུཎཾ. ཡཐཱཧ ‘‘ཝིཧིཾསསཉྙཱི པགུཎཾ ན བྷཱསིཾ, དྷམྨཾ པཎཱིཏཾ མནུཛེསུ བྲཧྨེ’’ཏི. (མ. ནི. ༡.༢༨༣; མ. ནི. ༢.༣༣༩; མཧཱཝ. ༩) སབྦདྷམྨཀྑནྡྷཱ ཀཐིཏཱཏི ཡོཛནཱ.

དིཊྛིསཱིལསངྒྷཱཏེནཱཏི ‘‘ཡཱཡཾ དིཊྛི ཨརིཡཱ ནིཡྻཱནིཀཱ ནིཡྻཱཏི ཏཀྐརསྶ སམྨཱ དུཀྑཀྑཡཱཡ, ཏཐཱརཱུཔཱཡ དིཊྛིཡཱ དིཊྛིསཱམཉྙགཏོ ཝིཧརཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༣༢༤; མ. ནི. ༤.༩༢; ༣.༥༤) ཨེཝཾ ཝུཏྟཱཡ དིཊྛིཡཱ, ‘‘ཡཱནི ཏཱནི སཱིལཱནི ཨཁཎྜཱནི ཨཙྪིདྡཱནི ཨསབལཱནི ཨཀམྨཱསཱནི བྷུཛིསྶཱནི ཝིཉྙུཔྤསཏྠཱནི ཨཔརཱམཊྛཱནི སམཱདྷིསཾཝཏྟནིཀཱནི, ཏཐཱརཱུཔེཧི སཱིལེཧི སཱིལསཱམཉྙགཏོ ཝིཧརཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༣༢༣; མ. ནི. ༡.༤༩༢; ༣.༥༤; ཨ. ནི. ༦.༡༡; པརི. ༢༧༤) ཨེཝཾ ཝུཏྟཱནཾ སཱིལཱནཉྩ སཾཧཏབྷཱཝེན, དིཊྛིསཱིལསཱམཉྙེནཱཏི ཨཏྠོ. སཾཧཏོཏི གྷཊིཏོ, སམེཏོཏི ཨཏྠོ. ཨརིཡཔུགྒལཱ ཧི ཡཏྠ ཀཏྠཙི དཱུརེ ཋིཏཱཔི ཨཏྟནོ གུཎསཱམགྒིཡཱ སཾཧཏཱ ཨེཝ. ཨཊྛ ཙ པུགྒལདྷམྨདསཱ ཏེཏི ཏེ པུརིསཡུགཝསེན ཙཏྟཱརོཔི པུགྒལཝསེན ཨཊྛེཝ ཨརིཡདྷམྨསྶ པཙྩཀྑདསྶཱཝིཏཱཡ དྷམྨདསཱ. ཏཱིཎི ཝཏྠཱུནི ‘‘སརཎ’’ནྟི གམནེན, ཏིཀྑཏྟུཾ གམནེན ཙ ཏཱིཎི སརཎགམནཱནི. པཊིཝེདེསཱིཏི ཨཏྟནོ ཧདཡགཏཾ ཝཱཙཱཡ པཝེདེསི.

སརཎགམནཀཐཱཝཎྞནཱ

སརཎགམནསྶ ཝིསཡཔྤབྷེདཕལསཾཀིལེསབྷེདཱནཾ ཝིཡ ཀཏྟུ ཙ ཝིབྷཱཝནཱ ཏཏྠ ཀོསལླཱཡ ཧོཏཱིཏི ‘‘སརཎགམནེསུ ཀོསལླཏྠཾ སརཎཾ…པེ… ཝེདིཏབྦོ’’ཏི ཝུཏྟཾ ཏེན ཝིནཱ སརཎགམནསྶེཝ ཨསམྦྷཝཏོ. ཀསྨཱ པནེཏྠ ཝོདཱནཾ ན གཧིཏཾ, ནནུ ཝོདཱནཝིབྷཱཝནཱཔི ཏཏྠ ཀོསལླཱཝཧཱཏི? སཙྩམེཏཾ, ཏཾ པན སཾཀིལེསགྒཧཎེནེཝ ཨཏྠཏོ དཱིཔིཏཾ ཧོཏཱིཏི ན གཧིཏཾ. ཡཱནི ཧི ནེསཾ སཾཀིལེསཀཱརཎཱནི ཨཉྙཱཎཱདཱིནི, ཏེསཾ སབྦེན སབྦཾ ཨནུཔྤནྣཱནཾ ཨནུཔྤཱདནེན, ཨུཔྤནྣཱནཉྩ པཧཱནེན ཝོདཱནཾ ཧོཏཱིཏི. ཧིཾསཏྠསྶ སར-སདྡསྶ ཝསེནེཏཾ པདཾ དཊྛབྦནྟི ‘‘ཧིཾསཏཱིཏི སརཎ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཏཾ པན ཧིཾསནཾ ཀེསཾ ཀཐཾ ཀསྶ ཝཱཏི ཙོདནཾ སོདྷེནྟོ ‘‘སརཎགཏཱན’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ བྷཡནྟི ཝཊྚབྷཡཾ. སནྟཱསནྟི ཙིཏྟུཏྲཱསཾ ཏེནེཝ ཙེཏསིཀདུཀྑསྶ གཧིཏཏྟཱ. དུཀྑནྟི ཀཱཡིཀདུཀྑཾ. དུགྒཏིཔརིཀིལེསནྟི དུགྒཏིཔརིཡཱཔནྣཾ སབྦམྤི དུཀྑཾ, ཏཡིདཾ སབྦཾ པརཏོ ཕལཀཐཱཡཾ ཨཱཝིབྷཝིསྶཏི. ཨེཏནྟི ‘‘སརཎ’’ནྟི པདཾ.

ཨེཝཾ ཨཝིསེསཏོ སརཎ-སདྡསྶ ཨཏྠཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཝིསེསཏོ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཐ ཝཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཧིཏེ པཝཏྟནེནཱཏི ‘‘སམྤནྣསཱིལཱ བྷིཀྑཝེ ཝིཧརཐཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༦༤, ༦༩) ཨཏྠེ ནིཡོཛནེན. ཨཧིཏཱ ཙ ནིཝཏྟནེནཱཏི. ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏསྶ ཁོ པཱཔཀོ ཝིཔཱཀོ, པཱཔཀཾ ཨབྷིསམྤརཱཡ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཨཱདཱིནཝདསྶནཱདིམུཁེན ཨནཏྠཏོ ནིཝཏྟནེན. བྷཡཾ ཧིཾསཏཱིཏི ཧིཏཱཧིཏེསུ ཨཔྤཝཏྟིཔཝཏྟིཧེཏུཀཾ བྱསནཾ ཨཔྤཝཏྟིཀརཎེན ཝིནཱསེཏི. བྷཝཀནྟཱརཱ ཨུཏྟཱརཎེན མགྒསངྑཱཏོ དྷམྨོ, ཨིཏརོ ཨསྶཱསདཱནེན སཏྟཱནཾ བྷཡཾ ཧིཾསཏཱིཏི ཡོཛནཱ. ཀཱརཱནནྟི དཱནཝསེན པཱུཛཱཝསེན ཙ ཨུཔནཱིཏཱནཾ སཀྐཱརཱནཾ. ཝིཔུལཕལཔཊིལཱབྷཀརཎེན སཏྟཱནཾ བྷཡཾ ཧིཾསཏཱིཏི ཡོཛནཱ, ཨནུཏྟརདཀྑིཎེཡྻབྷཱཝཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨིམིནཱཔི པརིཡཱཡེནཱཏི ཨིམིནཱཔི ཝིབྷཛིཏྭཱ ཝུཏྟེན ཀཱརཎེན.

‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ བྷགཝཱ, སྭཱཀྑཱཏོ དྷམྨོ, སུཔྤཊིཔནྣོ སངྒྷོ’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟོ ཏཏྠ རཏནཏྟཡེ པསཱདོ ཏཔྤསཱདོ, ཏདེཝ རཏནཏྟཡཾ གརུ ཨེཏསྶཱཏི ཏགྒརུ ཏབྦྷཱཝོ ཏགྒརུཏཱ, ཏཔྤསཱདོ ཙ ཏགྒརུཏཱ ཙ ཏཔྤསཱདཏགྒརུཏཱ, ཏཱཧི ཏཔྤསཱདཏགྒརུཏཱཧི. ཝིདྷཱུཏདིཊྛིཝིཙིཀིཙྪཱསམྨོཧཨསྶདྡྷིཡཱདིཏཱཡ ཝིཧཏཀིལེསོ. ཏདེཝ རཏནཏྟཡཾ པརཱཡཎཾ པརཱགཏི ཏཱཎཾ ལེཎནྟི ཨེཝཾ པཝཏྟིཡཱ ཏཔྤརཱཡཎཏཱཀཱརཔྤཝཏྟོ ཙིཏྟུཔྤཱདོ སརཎགམནཾ སརཎཾ གཙྪཏི ཨེཏེནཱཏི. ཏཾསམངྒཱིཏི ཏེན ཡཐཱཝུཏྟཙིཏྟུཔྤཱདེན སམནྣཱགཏོ. ཨེཝཾ ཨུཔེཏཱིཏི བྷཛཏི སེཝཏི པཡིརུཔཱསཏི, ཨེཝཾ ཝཱ ཛཱནཱཏི བུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཏྠ ཙ པསཱད-གྒཧཎེན ལོཀིཡསརཎགམནམཱཧ. ཏཉྷི པསཱདཔྤདྷཱནཾ. གརུཏཱགཧཎེན ལོཀུཏྟརཾ. ཨརིཡཱ ཧི རཏནཏྟཡཾ གུཎཱབྷིཉྙཏཱཡ པཱསཱཎཙྪཏྟཾ ཝིཡ གརུཾ ཀཏྭཱ པསྶནྟི. ཏསྨཱ ཏཔྤསཱདེན ཝིཀྑམྦྷནཝསེན ཝིགཏཀིལེསོ, ཏགྒརུཏཱཡ སམུཙྪེདཝསེནཱཏི ཡོཛེཏབྦཾ ཨགཱརཝཀརཎཧེཏཱུནཾ སམུཙྪིནྡནཏོ. ཏཔྤརཱཡཎཏཱ པནེཏྠ ཏགྒཏིཀཏཱཏི ཏཱཡ ཙཏུབྦིདྷམྤི ཝཀྑམཱནཾ སརཎགམནཾ གཧིཏནྟི དཊྛབྦཾ. ཨཝིསེསེན ཝཱ པསཱདགརུཏཱ ཛོཏིཏཱཏི པསཱདགྒཧཎེན ཨཝེཙྩཔྤསཱདསྶ ཨིཏརསྶ ཙ གཧཎཾ, ཏཐཱ གརུཏཱགཧཎེནཱཏི ཨུབྷཡེནཱཔི ཨུབྷཡཾ སརཎགམནཾ ཡོཛེཏབྦཾ.

མགྒཀྑཎེ ཨིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཡོཛནཱ. ‘‘ནིབྦཱནཱརམྨཎཾ ཧུཏྭཱ’’ཏི ཨེཏེན ཨཏྠཏོ ཙཏུསཙྩཱདྷིགམོ ཨེཝ ལོཀུཏྟརསརཎགམནནྟི དསྶེཏི. ཏཏྠ ཧི ནིབྦཱནདྷམྨོ སཙྪིཀིརིཡཱབྷིསམཡཝསེན, མགྒདྷམྨོ བྷཱཝནཱབྷིསམཡཝསེན པཊིཝིཛ྄ཛྷིཡམཱནོཡེཝ སརཎགམནཏྠཾ སཱདྷེཏི. བུདྡྷགུཎཱ པན སཱཝཀགོཙརབྷཱུཏཱ པརིཉྙཱབྷིསམཡཝསེན, ཏཐཱ ཨརིཡསངྒྷགུཎཱ, ཏེནཱཧ ‘‘ཀིཙྩཏོ སཀལེཔི རཏནཏྟཡེ ཨིཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི. ཨིཛ྄ཛྷནྟཉྩ སཧེཝ ཨིཛ྄ཛྷཏི, ན ལོཀིཡཾ ཝིཡ པཏིཔཱཊིཡཱ ཨསམྨོཧཔཊིཝེདྷེན པཊིཝིདྡྷཏྟཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཡེ པན ཝདནྟི ‘‘ན སརཎགམནཾ ནིབྦཱནཱརམྨཎཾ ཧུཏྭཱ པཝཏྟཏི. མགྒསྶ ཨདྷིགཏཏྟཱ པན ཨདྷིགཏམེཝ ཧོཏི ཨེཀཙྩཱནཾ ཏེཝིཛྫཱདཱིནཾ ལོཀིཡཝིཛྫཱདཡོ ཝིཡཱ’’ཏི, ཏེསཾ ལོཀིཡམེཝ སརཎགམནཾ སིཡཱ, ན ལོཀུཏྟརཾ, ཏཉྩ ཨཡུཏྟཾ དུཝིདྷསྶཱཔི ཨིཙྪིཏབྦཏྟཱ.

ནྟི ལོཀིཡཾ སརཎགམནཾ. སདྡྷཱཔཊིལཱབྷོ ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ. སདྡྷཱམཱུལིཀཱཏི ཡཐཱཝུཏྟསདྡྷཱཔུབྦངྒམཱ སམྨཱདིཊྛིཏི བུདྡྷསུབུདྡྷཏཾ, དྷམྨསུདྷམྨཏཾ, སངྒྷསུཔྤཊིཔཏྟིཉྩ ལོཀིཡཱཝབོདྷཝསེནེཝ སམྨཱ ཉཱཡེན དསྶནཏོ. ‘‘སདྡྷཱམཱུལིཀཱ སམྨཱདིཊྛཱི’’ཏི ཨེཏེན སདྡྷཱུཔནིསྶཡཱ ཡཐཱཝུཏྟལཀྑཎཱ པཉྙཱ ལོཀིཡསརཎགམནནྟི དསྶེཏི, ཏེནཱཧ ‘‘དིཊྛིཛུཀམྨནྟི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. དིཊྛི ཨེཝ ཨཏྟནོ པཙྩཡེཧི ཨུཛུ ཀརཱིཡཏཱིཏི ཀཏྭཱ དིཊྛི ཝཱ ཨུཛུ ཀརཱིཡཏི ཨེཏེནཱཏི དིཊྛིཛུཀམྨཾ, ཏཐཱ པཝཏྟོ ཙིཏྟུཔྤཱདོ. ཨེཝཉྩ ཀཏྭཱ ‘‘ཏཔྤརཱཡཎཏཱཀཱརཔྤཝཏྟོ ཙིཏྟུཔྤཱདོ’’ཏི ཨིདཾ ཝཙནཾ སམཏྠིཏཾ ཧོཏི. སདྡྷཱཔུབྦངྒམསམྨཱདིཊྛིགྒཧཎཾ པན ཙིཏྟུཔྤཱདསྶ ཏཔྤདྷཱནཏཱཡཱཏི དཊྛབྦཾ. ‘‘སདྡྷཱཔཊིལཱབྷོ’’ཏི ཨིམིནཱ མཱཏཱདཱིཧི ཨུསྶཱཧིཏདཱརཀཱདཱིནཾ ཝིཡ ཉཱཎཝིཔྤཡུཏྟཾ སརཎགམནཾ དསྶེཏི, ‘‘སམྨཱདིཊྛཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ཉཱཎསམྤཡུཏྟཾ སརཎགམནཾ. ཏཡིདཾ ལོཀིཡཾ སརཎགམནཾ. ཨཏྟཱ སནྣིཡྻཱཏཱིཡཏི ཨཔྤཱིཡཏི པརིཙྩཛཱིཡཏི ཨེཏེནཱཏི ཨཏྟསནྣིཡྻཱཏནཾ, ཡཐཱཝུཏྟཾ དིཊྛིཛུཀམྨཾ. ཏཾ རཏནཏྟཡཾ པརཱཡཎཾ པཊིསརཎཾ ཨེཏསྶཱཏི ཏཔྤརཱཡཎོ, པུགྒལོ, ཙིཏྟུཔྤཱདོ ཝཱ. ཏསྶ བྷཱཝོ ཏཔྤརཱཡཎཏཱ, ཡཐཱཝུཏྟཾ དིཊྛིཛུཀམྨམེཝ. ‘‘སརཎ’’ནྟི ཨདྷིཔྤཱཡེན སིསྶབྷཱཝཾ ཨནྟེཝཱསིཀབྷཱཝཾ ཨུཔགཙྪཏི ཨེཏེནཱཏི སིསྶབྷཱཝཱུཔགམནཾ. སརཎགམནཱདྷིཔྤཱཡེནེཝ པཎིཔཏཏི ཨེཏེནཱཏི པཎིཔཱཏོ. སབྦཏྠ ཡཐཱཝུཏྟདིཊྛིཛུཀམྨཝསེནེཝ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨཏྟཔརིཙྩཛནནྟི སཾསཱརདུཀྑནིཏྠརཎཏྠཾ ཨཏྟནོ ཨཏྟབྷཱཝསྶ པརིཙྩཛནཾ. ཨེསེཝ ནཡོ སེསེསུཔི. བུདྡྷཱདཱིནཾ ཡེཝཱཏི ཨཝདྷཱརཎཾ ཨཏྟསནྣིཡྻཱཏནཱདཱིསུཔི ཏཏྠ ཏཏྠ ཝཏྟབྦཾ. ཨེཝཉྷི ཏདཉྙནིཝཏྟནཾ ཀཏཾ ཧོཏི.

ཨེཝཾ ཨཏྟསནྣིཡྻཱཏནཱདཱིནི ཨེཀེན པཀཱརེན དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཔརེཧིཔི པཀཱརེཧི དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཔིཙཱ’’ཏིཨཱདི ཨཱརདྡྷཾ, ཏེན པརིཡཱཡནྟརེཧིཔི ཨཏྟསནྣིཡྻཱཏནཱདི ཀཏམེཝ ཧོཏི ཨཏྠསྶ ཨབྷིནྣཏྟཱཏི དསྶེཏི. ཨཱལ༹ཝཀཱདཱིནནྟི ཨཱདི-སདྡེན སཱཏཱགིརཧེམཝཏཱདཱིནཾ སངྒཧོ དཊྛབྦོ. ནནུ ཙེཏེ ཨཱལ༹ཝཀཱདཡོ མགྒེནེཝ ཨཱགཏསརཎགམནཱ, ཀཐཾ ཏེསཾ ཏཔྤརཱཡཎཏཱསརཎགམནཾ ཝུཏྟནྟི? མགྒེནཱགཏསརཎགམནེཧིཔི. ‘‘སོ ཨཧཾ ཝིཙརིསྶཱམི…པེ… སུདྷམྨཏཾ’’ (སཾ. ནི. ༡.༢༤༦; སུ. ནི. ༡༩༤) ‘‘ཏེ མཡཾ ཝིཙརིསྶཱམ, གཱམཱ གཱམཾ ནགཱ ནགཾ…པེ… སུདྷམྨཏ’’ནྟི, (སུ. ནི. ༡༨༢) ཏེཧི ཏཔྤརཱཡཎཏཱཀཱརསྶ པཝེདིཏཏྟཱ ཏཐཱ ཝུཏྟཾ.

སོ པནེས ཉཱཏི…པེ… ཝསེནཱཏི ཨེཏྠ ཉཱཏིཝསེན, བྷཡཝསེན, ཨཱཙརིཡཝསེན, དཀྑིཎེཡྻཝསེནཱཏི པཙྩེཀཾ ཡོཛེཏབྦཾ. ཏཏྠ ཉཱཏིཝསེནཱཏི ཉཱཏིབྷཱཝཝསེན. ཨེཝཾ སེསེསུཔི. དཀྑིཎེཡྻཔཎིཔཱཏེནཱཏི དཀྑིཎེཡྻཏཱཧེཏུཀེན པཎིཔཱཏེན. ཨིཏརེཧཱིཏི ཉཱཏིབྷཱཝཱདིཝསཔྤཝཏྟེཧི ཏཱིཧི པཎིཔཱཏེཧི. ‘‘ཨིཏརེཧཱི’’ཏིཨཱདིནཱ སངྑེཔཏོ ཝུཏྟམཏྠཾ ཝིཏྠཱརཏོ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏསྨཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཝནྡཏཱིཏི པཎིཔཱཏསྶ ལཀྑཎཝཙནཾ. ཨེཝརཱུཔནྟི དིཊྛདྷམྨིཀཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. སམྤརཱཡིཀཉྷི ནིཡྻཱནིཀཾ ཝཱ ཨནུསཱསནིཾ པཙྩཱསིསནྟོ དཀྑིཎེཡྻཔཎིཔཱཏམེཝ ཀརོཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

སརཎགམནཔྤབྷེདོཏི སརཎགམནཝིབྷཱགོ.

ཨརིཡམགྒོ ཨེཝ ལོཀུཏྟརཾ སརཎགམནནྟི ‘‘ཙཏྟཱརི སཱམཉྙཕལཱནི ཝིཔཱཀཕལ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. སབྦདུཀྑཀྑཡོཏི སཀལསྶ ཝཊྚདུཀྑསྶ ཨནུཔྤཱདནིརོདྷོ. ཨེཏནྟི ‘‘ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི, སམྨཔྤཉྙཱཡ པསྶཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ ཨརིཡསཙྩསྶ དསྶནཾ.

ནིཙྩཱདིཏོ ཨནུཔགམནཱདིཝསེནཱཏི ‘‘ནིཙྩ’’ནྟི ཨགྒཧཎཱདིཝསེན. ཨཊྛཱནནྟི ཧེཏུཔཊིཀྑེཔོ. ཨནཝཀཱསོཏི པཙྩཡཔཊིཀྑེཔོ. ཨུབྷཡེནཱཔི ཀཱརཎམེཝ པཊིཀྑིཔཏི. ནྟི ཡེན ཀཱརཎེན. དིཊྛིསམྤནྣོཏི མགྒདིཊྛིཡཱ སམནྣཱགཏོ སོཏཱཔནྣོ. ཀཉྩི སངྑཱརནྟི ཙཏུབྷཱུམཀེསུ སངྑཏསངྑཱརེསུ ཨེཀསངྑཱརམྤི. ནིཙྩཏོ ཨུཔགཙྪེཡྻཱཏི ‘‘ནིཙྩོ’’ཏི གཎྷེཡྻ. ‘‘སུཁཏོ ཨུཔགཙྪེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཀནྟསུཁཱི ཨཏྟཱ ཧོཏི ཨརོགོ པརཾ མརཎཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༧༦) ཨེཝཾ ཨཏྟདིཊྛིཝསེན སུཁཏོ གཱཧཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ. དིཊྛིཝིཔྤཡུཏྟཙིཏྟེན པན ཨརིཡསཱཝཀོ པརིལཱ༹ཧཝཱུཔསམནཏྠཾ མཏྟཧཏྠིཔརིཏྟཱསིཏོ ཝིཡ ཙོཀྑབྲཱཧྨཎོ ཨུཀྐཱརབྷཱུམིཾ ཀཉྩི སངྑཱརཾ སུཁཏོ ཨུཔགཙྪཏི. ཨཏྟཝཱརེ ཀསིཎཱདིཔཉྙཏྟིསངྒཧཏྠཾ ‘‘སངྑཱར’’ནྟི ཨཝཏྭཱ ‘‘ཀཉྩི དྷམྨ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨིམེསུཔི ཝཱརེསུ ཙཏུབྷཱུམཀཝསེནེཝ པརིཙྪེདོ ཝེདིཏབྦོ, ཏེབྷཱུམཀཝསེནེཝ ཝཱ. ཡཾ ཡཉྷི པུཐུཛྫནོ གཱཧཝསེན གཎྷཱཏི, ཏཏོ ཏཏོ ཨརིཡསཱཝཀོ གཱཧཾ ཝིནིཝེཋེཏི.

‘‘མཱཏར’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཛནིཀཱ མཱཏཱ, ཛནཀོ པིཏཱ, མནུསྶབྷཱུཏོ ཁཱིཎཱསཝོ ཨརཧཱཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. ཀིཾ པན ཨརིཡསཱཝཀོ ཨཉྙཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཡྻཱཏི? ཨེཏམྤི ཨཊྛཱནཾ, པུཐུཛྫནབྷཱཝསྶ པན མཧཱསཱཝཛྫབྷཱཝདསྶནཏྠཾ, ཨརིཡསཱཝཀསྶ ཙ ཕལདསྶནཏྠཾ ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. དུཊྛཙིཏྟོཏི ཝདྷཀཙིཏྟེན པདུཊྛཙིཏྟོ. ལོཧིཏཾ ཨུཔྤཱདེཡྻཱཏི ཛཱིཝམཱནཀསརཱིརེ ཁུདྡཀམཀྑིཀཱཡ པིཝནམཏྟམྤི ལོཧིཏཾ ཨུཔྤཱདེཡྻ. སངྒྷཾ བྷིནྡེཡྻཱཏི སམཱནསཾཝཱསཀཾ སམཱནསཱིམཱཡཾ ཋིཏཾ སངྒྷཾ. ‘‘ཀམྨེན, ཨུདྡེསེན, ཝོཧརནྟོ, ཨནུསྶཱཝནེན, སལཱཀགྒཱཧེནཱ’’ཏི (པརི. ༤༥༨) ཨེཝཾ ཝུཏྟེཧི པཉྩཧི ཀཱརཎེཧི བྷིནྡེཡྻ. ཨཉྙཾ སཏྠཱརནྟི ཨཉྙཾ ཏིཏྠཀརཾ ‘‘ཨཡཾ མེ སཏྠཱ’’ཏི ཨེཝཾ གཎྷེཡྻ, ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏཱིཏི ཨཏྠོ. ན ཏེ གམིསྶནྟི ཨཔཱཡབྷཱུམིནྟི ཏེ བུདྡྷཾ སརཎཾ གཏཱ ཏཾནིམིཏྟཾ ཨཔཱཡཾ ན གམིསྶནྟི, དེཝཀཱཡཾ པན པརིཔཱུརེསྶནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

དསཧི ཋཱནེཧཱིཏི དསཧི ཀཱརཎེཧི. ཨདྷིགཎྷནྟཱིཏི ཨབྷིབྷཝནྟི. ཝེལཱམསུཏྟཱདིཝསེནཱཔཱིཏི ཨེཏྠ ཀརཱིསསྶ ཙཏུཏྠབྷཱགཔྤམཱཎཱནཾ ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶསངྑྱཱནཾ སུཝཎྞཔཱཏིརཱུཔིཡཔཱཏིཀཾསཔཱཏཱིནཾ ཡཐཱཀྐམཾ རཱུཔིཡསུཝཎྞཧིརཉྙཔཱུརཱནཾ, སབྦཱལངྐཱརཔཊིམཎྜིཏཱནཾ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ ཧཏྠིསཧསྶཱནཾ, ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ ཨསྶསཧསྶཱནཾ, ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ རཐསཧསྶཱནཾ, ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ དྷེནུསཧསྶཱནཾ, ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ ཀཉྙཱསཧསྶཱནཾ, ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ པལླངྐསཧསྶཱནཾ, ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ ཝཏྠཀོཊིསཧསྶཱནཾ, ཨཔརིམཱཎསྶ ཙ ཁཛྫབྷོཛྫཱདིབྷེདསྶ ཨཱཧཱརསྶ པརིཙྩཛནཝསེན སཏྟམཱསཱདྷིཀཱནི སཏྟསཾཝཙྪརཱནི ནིརནྟརཾ པཝཏྟཝེལཱམམཧཱདཱནཏོ ཨེཀསྶ སོཏཱཔནྣསྶ དིནྣདཱནཾ མཧཔྥལཏརཾ, ཏཏོ སཏཾ སོཏཱཔནྣཱནཾ དིནྣདཱནཏོ ཨེཀསྶ སཀདཱགཱམིནོ, ཏཏོ ཨེཀསྶ ཨནཱགཱམིནོ, ཏཏོ ཨེཀསྶ ཨརཧཏོ, ཏཏོ ཨེཀསྶ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ, ཏཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ, ཏཏོ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ སངྒྷསྶ དིནྣདཱནཾ མཧཔྥལཏརཾ, ཏཏོ ཙཱཏུདྡིསསངྒྷཾ ཨུདྡིསྶ ཝིཧཱརཀརཎཾ, ཏཏོ སརཎགམནཾ མཧཔྥལཏརནྟི ཨིམམཏྠཾ པཀཱསེནྟསྶ ཝེལཱམསུཏྟསྶ (ཨ. ནི. ༩.༢༠) ཝསེན. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ‘‘ཡཾ གཧཔཏི ཝེལཱམོ བྲཱཧྨཎོ དཱནཾ ཨདཱསི མཧཱདཱནཾ, ཡོ ཙེཀཾ དིཊྛིསམྤནྣཾ བྷོཛེཡྻ, ཨིདཾ ཏཏོ མཧཔྥལཏར’’ནྟིཨཱདི (ཨ. ནི. ༩.༢༠). ཝེལཱམསུཏྟཱདཱིཏི ཨཱདིསདྡེན ཨགྒཔྤསཱདསུཏྟཱདཱིནཾ (ཨ. ནི. ༤.༣༤; ཨིཏིཝུ. ༩༠) སངྒཧོ དཊྛབྦོ.

ཨཉྙཱཎཾ ཝཏྠུཏྟཡསྶ གུཎཱནཾ ཨཛཱནནཾ, ཏཏྠ སམྨོཧོ. ‘‘བུདྡྷོ ནུ ཁོ, ན ནུ ཁོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝིཙིཀིཙྪཱ སཾསཡོ. མིཙྪཱཉཱཎཾ ཏསྶ གུཎཱནཾ ཨགུཎབྷཱཝཔརིཀཔྤནེན ཝིཔརཱིཏགྒཱཧོ. ཨཱདི-སདྡེན ཨནཱདརཱགཱརཝཱདཱིནཾ སངྒཧོ. ན མཧཱཛུཏིཀནྟི ན ཨུཛྫལཾ, ཨཔརིསུདྡྷཾ ཨཔརིཡོདཱཏནྟི ཨཏྠོ. ན མཧཱཝིཔྥཱརནྟི ཨནུལཱ༹རཾ. སཱཝཛྫོཏི ཏཎྷཱདིཊྛཱདིཝསེན སདོསོ, ལོཀིཡསརཎགམནཾ སིཀྑཱསམཱདཱནཾ ཝིཡ ཨགྒཧིཏཀཱལཔརིཙྪེདཾ ཛཱིཝིཏཔརིཡནྟམེཝ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏསྶ ཁནྡྷབྷེདེན བྷེདོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨནཝཛྫོ ཀཱལཀིརིཡཱཡཱ’’ཏི. སོཏི ཨནཝཛྫོ སརཎགམནབྷེདོ. སཏིཔི ཨནཝཛྫཏྟེ ཨིཊྛཕལོཔི ན ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཕལོ’’ཏི. ཀསྨཱ? ཨཝིཔཱཀཏྟཱ. ན ཧི ཏཾ ཨཀུསལནྟི.

ཀོ ཨུཔཱསཀོཏི སརཱུཔཔུཙྪཱ, ཀིཾལཀྑཎོ ཨུཔཱསཀོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀསྨཱཏི ཧེཏུཔུཙྪཱ, ཏེན ཀེན པཝཏྟིནིམིཏྟེན ཨུཔཱསཀ-སདྡོ ཏསྨིཾ པུགྒལེ ནིརཱུལ༹ྷོཏི དསྶེཏི, ཏེནཱཧ ‘‘ཀསྨཱ ཨུཔཱསཀོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. སདྡསྶ ཨབྷིདྷེཡྻེ པཝཏྟིནིམིཏྟཾ ཏདཏྠསྶ ཏབྦྷཱཝཀཱརཎཾ. ཀིམསྶ སཱིལནྟི ཀཱིདིསཾ ཨསྶ ཨུཔཱསཀསྶ སཱིལཾ, ཀིཏྟཀེན སཱིལེནཱཡཾ སཱིལསམྤནྣོ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཀོ ཨཱཛཱིཝོཏི ཀོ ཨསྶ སམྨཱཨཱཛཱིཝོ, སོ པན མིཙྪཱཛཱིཝསྶ པརིཝཛྫནེན ཧོཏཱིཏི སོཔི ཝིབྷཛཱིཡཏི. ཀཱ ཝིཔཏྟཱིཏི ཀཱ ཨསྶ སཱིལསྶ, ཨཱཛཱིཝསྶ ཝཱ ཝིཔཏྟི. ཨནནྟརསྶ ཧི ཝིདྷི ཝཱ པཊིསེདྷོ ཝཱ. སམྤཏྟཱིཏི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཡོ ཀོཙཱིཏི ཁཏྟིཡཱདཱིསུ ཡོ ཀོཙི, ཏེན སརཎགམནཾ ཨེཝཾ ཀཱརཎཾ, ན ཛཱཏི ཨཱདིཝིསེསོཏི དསྶེཏི.

ཨུཔཱསནཏོཏི ཏེནེཝ སརཎགམནེན, ཏཏྠ ཙ སཀྐཙྩཀིརིཡཱཡ ཨཱདར གཱརཝབཧུམཱནཱདིཡོགེན པཡིརུཔཱསནཏོ.

ཝེརམཎིཡོཏི ཝེརཾ ཝུཙྩཏི པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིདུསྶཱིལྱཾ, ཏསྶ མཎནཏོ ཧནནཏོ ཝིནཱསནཏོ ཝེརམཎིཡོ, པཉྩ ཝིརཏིཡོ ཝིརཏིཔདྷཱནཏྟཱ ཏསྶ སཱིལསྶ, ཏེནེཝཱཧ ‘‘པཊིཝིརཏོ ཧོཏཱི’’ཏི.

མིཙྪཱཝཎིཛྫཱཏི ན སམྨཱཝཎིཛྫཱ ཨཡུཏྟཝཎིཛྫཱ ཨསཱརུཔྤཝཎིཛྫཱ. པཧཱཡཱཏི ཨཀརཎེནེཝ པཛཧིཏྭཱ. དྷམྨེནཱཏི དྷམྨཏོ ཨནཔེཏེན, ཏེན ཨཉྙམྤི ཨདྷམྨིཀཾ ཛཱིཝིཀཾ པཊིཀྑིཔཏི. སམེནཱཏི ཨཝིསམེན, ཏེན ཀཱཡཝིསཾ ཨཱདིདུཙྩརིཏཾ ཝཛྫེཏྭཱ ཀཱཡསམཱདིནཱ སུཙརིཏེན ཛཱིཝིཀཾ དསྶེཏི. སཏྠཝཎིཛྫཱཏི ཨཱཝུདྷབྷཎྜཾ ཀཏྭཱ ཝཱ ཀཱརེཏྭཱ ཝཱ ཡཐཱཀཏཾ ཝཱ པཊིལབྷིཏྭཱ ཏསྶ ཝིཀྐཡོ. སཏྟཝཎིཛྫཱཏི མནུསྶཝིཀྐཡོ. མཾསཝཎིཛྫཱཏི སཱུནཀཱརཱདཡོ ཝིཡ མིགསཱུཀརཱདིཀེ པོསེཏྭཱ མཾསཾ སམྤཱདེཏྭཱ ཝིཀྐཡོ. མཛྫཝཎིཛྫཱཏི ཡཾ ཀིཉྩི མཛྫཾ ཡོཛེཏྭཱ ཏསྶ ཝིཀྐཡོ. ཝིསཝཎིཛྫཱཏི ཝིསཾ ཡོཛེཏྭཱ ཝཱ ཝིསཾ གཧེཏྭཱ ཝཱ ཏསྶ ཝིཀྐཡོ. ཏཏྠ སཏྠཝཎིཛྫཱ པརོཔརོདྷནིམིཏྟཏཱཡ ཨཀརཎཱིཡཱ ཝུཏྟཱ སཏྟཝཎིཛྫཱ ཨབྷུཛིསྶབྷཱཝཀརཎཏོ, མཾསཝཎིཛྫཱ ཝདྷཧེཏུཏོ, མཛྫཝཎིཛྫཱ པམཱདཊྛཱནཏོ.

ཏསྶེཝཱཏི པཉྩཝེརམཎིལཀྑཎསྶ སཱིལསྶ ཙེཝ པཉྩམིཙྪཱཝཎིཛྫཱལཀྑཎསྶ ཨཱཛཱིཝསྶ ཙ. ཝིཔཏྟཱིཏི བྷེདོ, པཀོཔོ ཙ. ཡཱཡཱཏི ཡཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ. ཙཎྜཱལོཏི ཨུཔཱསཀཙཎྜཱལོ. མལནྟི ཨུཔཱསཀམལཾ. པཊིཀིཊྛོཏི ཨུཔཱསཀནིཧཱིནོ. བུདྡྷཱདཱིསུ ཀམྨཀམྨཕལེསུ ཙ སདྡྷཱཝིཔརིཡཱཡོ ཨསྶདྡྷིཡཾ མིཙྪཱདྷིམོཀྑོ, ཡཐཱཝུཏྟེན ཨསྶདྡྷིཡེན སམནྣཱགཏོ ཨསྶདྡྷོ. ཡཐཱཝུཏྟསཱིལཝིཔཏྟིཨཱཛཱིཝཝིཔཏྟིཝསེན དུསྶཱིལོ. ‘‘ཨིམིནཱ དིཊྛཱདིནཱ ཨིདཾ ནཱམ མངྒལཾ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ བཱལཛནཔརིཀཔྤིཏཀོཏཱུཧལསངྑཱཏེན དིཊྛསུཏམུཏམངྒལེན སམནྣཱགཏོ ཀོཏཱུཧལམངྒལིཀོ. མངྒལཾ པཙྩེཏཱིཏི དིཊྛམངྒལཱདིབྷེདཾ མངྒལམེཝ པཏྟིཡཱཡཏི. ནོ ཀམྨནྟི ཀམྨསྶཀཏཾ ནོ པཏྟིཡཱཡཏི. ཨིཏོ ཙ བཧིདྡྷཱཏི ཨིཏོ སབྦཉྙུབུདྡྷསཱསནཏོ བཧིདྡྷཱ བཱཧིརཀསམཡེ. དཀྑིཎེཡྻཾ པརིཡེསཏཱིཏི དུཔྤཊིཔནྣཾ དཀྑིཎཱརཧསཉྙཱི གཝེསཏི. པུབྦཀཱརཾ ཀརོཏཱིཏི དཱནམཱནཾ ཨཱདིཀཾ ཀུསལཀིརིཡཾ པཋམཏརཾ ཀརོཏི. ཨེཏྠ ཙ དཀྑིཎེཡྻཔརིཡེསནཔུབྦཀཱརེ ཨེཀཾ ཀཏྭཱ པཉྩ དྷམྨཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཝིཔཏྟིཡཾ ཝུཏྟཝིཔརིཡཱཡེན སམྤཏྟི ཝེདིཏབྦཱ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཙཏུནྣམྤི པརིསཱནཾ རཏིཛནནཊྛེན ཨུཔཱསཀོཝ རཏནཾ ཨུཔཱསཀརཏནཾ. གུཎསོབྷཱཀིཏྟིསདྡསུགནྡྷཏཱཡ ཨུཔཱསཀོཝ པདུམཾ ཨུཔཱསཀཔདུམཾ. ཏཐཱ ཨུཔཱསཀཔུཎྜརཱིཀཾ.

ཨཱདིམྷཱིཏིཨཱདིཨཏྠེ. ཀོཊིཡནྟི པརིཡནྟཀོཊིཡཾ. ཝིཧཱརགྒེནཱཏི ཨོཝརཀཀོཊྛཱསེན, ‘‘ཨིམསྨིཾ གབྦྷེ ཝསནྟཱནམིདཾ ནཱམ པནསཕལཾ པཱཔུཎཱཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཏཾ ཏཾཝསནཊྛཱནཀོཊྛཱསེནཱཏི ཨཏྠོ. ཨཛྫཏགྒནྟི ཝཱ ཨཛྫདགྒནྟི ཝཱ ཨཛྫ ཨིཙྩེཝ ཨཏྠོ.

‘‘པཱཎེཧི ཨུཔེཏ’’ནྟི ཨིམིནཱ ཏསྶ སརཎགམནསྶ ཨཱཔཱཎཀོཊིཀཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཡཱཝ མེ ཛཱིཝིཏཾ པཝཏྟཏཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ པུན ཛཱིཝིཏེནཱཔི ཏཾ ཝཏྠུཏྟཡཾ པཊིཔཱུཛེནྟོ ‘‘སརཎགམནཾ རཀྑཱམཱི’’ཏི ཨུཔྤནྣཾ ཏསྶ རཉྙོ ཨདྷིཔྤཱཡཾ ཝིབྷཱཝེནྟོ ‘‘ཨཧཉྷཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. པཱཎེཧི ཨུཔེཏནྟི ཧི ཡཱཝ མེ པཱཎཱ དྷརནྟི, ཏཱཝ སརཎཾ ཨུཔེཏཾ, ཨུཔེནྟོ ཙ ན ཝཱཙཱམཏྟེན, ན ཨེཀཝཱརཾ ཙིཏྟུཔྤཱདམཏྟེན, ཨཐ ཁོ པཱཎཱནཾ པརིཙྩཛནཝསེན ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨུཔེཏནྟི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨཙྩཡནཾ སཱདྷུམརིཡཱདཾ མདྡིཏྭཱ ཝཱིཏིཀྐམནཾ ཨཙྩཡོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཔརཱདྷོ’’ཏི. ཨཙྩེཏི ཨཏིཀྐམཏི ཨེཏེནཱཏི ཝཱ ཨཙྩཡོ, ཝཱིཏིཀྐམསྶ པཝཏྟནཀོ ཨཀུསལདྷམྨོ. སོ ཨེཝ ཨཔརཛ྄ཛྷཏི ཨེཏེནཱཏི ཨཔརཱདྷོ. སོ ཧི ཨཔརཛ྄ཛྷནྟཾ པུརིསཾ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ པཝཏྟཏི, ཏེནཱཧ ‘‘ཨཏིཀྐམྨ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ པཝཏྟོ’’ཏི. ཙརཏཱིཏི ཨཱཙརཏི ཀརོཏི. དྷམྨེནེཝཱཏི དྷམྨཏོ ཨནཔེཏེན པཡོགེན. པཊིགྒཎྷཱཏཱུཏི ཨདྷིཝཱསནཝསེན སམྤཊིཙྪཏཱུཏི ཨཏྠོཏི ཨཱཧ ‘‘ཁམཏཱུ’’ཏི.

༢༥༡. སདེཝཀེན ལོཀེན ‘‘སརཎ’’ནྟི ཨརཎཱིཡཏོ ཨརིཡོ, ཏཐཱགཏོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ’’ཏི. པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཾ ཀརོནྟོཏི ཀཱམཾ ‘‘ཝུདྡྷི ཧེསཱ’’ཏི དྷམྨཱདྷིཊྛཱནཝསེན ཝཱཀྱཾ ཨཱརདྡྷཾ, ཏཐཱཔི དེསནཾ པན པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཾ ཀརོནྟོ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ཨཱཧཱཏི ཡོཛནཱ.

༢༥༣. ཨིམསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ ནིཔྤཛྫནཀཱནཾ ཨཏྟནོ ཀུསལམཱུལཱནཾ ཁཎནེན ཁཏོ, ཏེསཾཡེཝ ཨུཔཧནནེན ཨུཔཧཏོ. ཨུབྷཡེནཱཔི ཏསྶ ཀམྨཱཔརཱདྷམེཝ ཝདཏི. པཏིཊྛཱཏི སམྨཏྟནིཡཱམོཀྐམནཾ ཨེཏཱཡཱཏི པཏིཊྛཱ, ཏསྶ ཨུཔནིསྶཡསམྤདཱ. སཱ ཀིརིཡཱཔརཱདྷེན བྷིནྣཱ ཝིནཱསིཏཱ ཨེཏེནཱཏི བྷིནྣཔཏིཊྛོ, ཏེནཱཧ ‘‘ཏཐཱ’’ཏིཨཱདི. དྷམྨེསུ ཙཀྑུནྟི ཙཏུསཙྩདྷམྨེསུ ཏེསཾ དསྶནཊྛེན ཙཀྑུ. ཨཉྙེསུ ཋཱནེསཱུཏི ཨཉྙེསུ སུཏྟཔདེསུ. མུཙྩིསྶཏཱིཏི སཊྛི ཝསྶསཧསྶཱནི པཙྩིཏྭཱ ལོཧཀུམྦྷཱི ནརཀཏོ མུཙྩིསྶཏི.

ཡདི ཨནནྟརེ ཨཏྟབྷཱཝེ ནརཀེ པཙྩཏི, ཨིམཾ པན སུཏྟཾ སུཏྭཱ རཉྙོ ཀོ ཨཱནིསཾསོ ལདྡྷོཏི ཨཱཧ ‘‘མཧཱནིསཾསོ’’ཏིཨཱདི. སོ པན ཨཱནིསཾསོ ནིདྡཱལཱབྷསཱིསེན ཝུཏྟོ ཏདཱ ཀཱཡིཀཙེཏསིཀདུཀྑཱཔགམོ, ཏིཎྞཾ རཏནཱནཾ མཧཱསཀྐཱརཀིརིཡཱ, སཱཏིསཡོ པོཐུཛྫནིཀསདྡྷཱཔཊིལཱབྷོཏི ཨེཝཾཔཀཱརོ དིཊྛདྷམྨིཀོ, སམྤརཱཡིཀོ པན ཨཔརཱཔརེསུཔི བྷཝེསུ ཨཔརིམཱཎོ ཡེཝཱཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཏྠཱཧ – ཡདི རཉྙོ ཀམྨནྟརཱཡཱབྷཱཝེ ཏསྨིཾཡེཝ ཨཱསནེ དྷམྨཙཀྑུ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི, ཀཐཾ ཨནཱགཏེ པཙྩེཀབུདྡྷོ ཧུཏྭཱ པརིནིབྦཱཡིསྶཏི. ཨཐ པཙྩེཀབུདྡྷོ ཧུཏྭཱ པརིནིབྦཱཡིསྶཏི, ཀཐཾ ཏདཱ དྷམྨཙཀྑུཾ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི, ནནུ ཨིམེ སཱཝཀབོདྷིཔཙྩེཀབོདྷིཨུཔནིསྶཡཱ བྷིནྣནིསྶཡཱཏི? ནཱཡཾ ཝིརོདྷོ ཨིཏོ པརཏོ ཨེཝསྶ པཙྩེཀབོདྷིསམྦྷཱརཱནཾ སམྦྷརཎཱིཡཏོ. སཱཝཀབོདྷིཡཱ བུཛ྄ཛྷནཀསཏྟཱཔི ཧི ཨསཏི ཏསྶཱ སམཝཱཡེ ཀཱལནྟརེ པཙྩེཀབོདྷིཡཱ བུཛ྄ཛྷིསྶནྟི ཀཏཱབྷིནཱིཧཱརསམྦྷཝཏོ. ཨཔརེ པན བྷཎནྟི ‘‘པཙྩེཀབོདྷིཡཱ ཡེཝཱཡཾ ཀཏཱབྷིནཱིཧཱརོ. ཀཏཱབྷིནཱིཧཱརཱཔི ཧི ཏཏྠ ནིཡཏིཾ ཨཔྤཏྟཱ ཏསྶ ཉཱཎསྶ པརིཔཱཀཾ ཨནུཔགཏཏྟཱ སཏྠུ སམྨུཁཱིབྷཱཝེ སཱཝཀབོདྷིཾ པཱཔུཎིསྶནྟཱིཏི བྷགཝཱ ‘སཙཱཡཾ བྷིཀྑཝེ རཱཛཱ’ཏིཨཱདིམཱཧ. མཧཱབོདྷིསཏྟཱནམེཝ ཙ ཨཱནནྟརིཡཔརིམུཏྟི, ན ཨིཏརབོདྷིསཏྟཱནཾ. ཏཐཱ ཧི པཙྩེཀབོདྷིཡཾ ནིཡཏོ སམཱནོ དེཝདཏྟོ ཙིརཀཱལསམྦྷཱུཏེན ལོཀནཱཐེ ཨཱགྷཱཏེན གརུཏརཱནི ཨཱནནྟརིཡཱནི པསཝི, ཏསྨཱ ཀམྨནྟརཱཡེནཱཡཾ ཨིདཱནི ཨསམཝེཏདསྶནཱབྷིསམཡོ རཱཛཱ པཙྩེཀབོདྷིནིཡཱམེན ཨནཱགཏེ པཙྩེཀབུདྡྷོ ཧུཏྭཱ པརིནིབྦཱཡིསྶཏཱི’’ཏི དཊྛབྦཾ.

སཱམཉྙཕལསུཏྟཝཎྞནཱཡ ལཱིནཏྠཔྤཀཱསནཱ.

༣. ཨམྦཊྛསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨདྡྷཱནགམནཝཎྞནཱ

༢༥༤. ཨཔུབྦཔདཝཎྞནཱཏི ཨཏྠསཾཝཎྞནཱཝསེན ཧེཊྛཱ ཨགྒཧིཏཏཱཡ ཨཔུབྦསྶ པདསྶ ཝཎྞནཱ ཨཏྠཝིབྷཛནཱ. ‘‘ཧིཏྭཱ པུནཔྤུནཱགཏམཏྠ’’ནྟི (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.གནྠཱརམྦྷཀཐཱ) ཧི ཝུཏྟཾ. ཛནཔདིནོཏི ཛནཔདཝནྟོ, ཛནཔདསྶ ཝཱ ཨིསྶརཱ རཱཛཀུམཱརཱ གོཏྟཝསེན ཀོསལཱ ནཱམ. ཡདི ཨེཀོ ཛནཔདོ, ཀཐཾ བཧུཝཙནནྟི ཨཱཧ ‘‘རཱུལ༹ྷིསདྡེནཱ’’ཏི. ཨཀྑརཙིནྟཀཱ ཧི ཨཱིདིསེསུ ཋཱནེསུ ཡུཏྟེ ཝིཡ ཨཱིདིསལིངྒཝཙནཱནི ཨིཙྪནྟི, ཨཡམེཏྠ རཱུལ༹ྷི ཡཐཱ ཨཉྙཏྠཔི ‘‘ཀུརཱུསུ ཝིཧརཏི, ཨངྒེསུ ཝིཧརཏཱི’’ཏི ཙ. ཏབྦིསེསནེཔི ཛནཔད-སདྡེ ཛཱཏི-སདྡེ ཨེཀཝཙནམེཝ. པོརཱཎཱ པནཱཏི པན-སདྡོ ཝིསེསཏྠཛོཏནོ, ཏེན པུཐུཨཏྠཝིསཡཏཱཡ ཨེཝཉྩེཏཾ པུཐུཝཙནནྟི ཝཀྑམཱནཝིསེསཾ ཛོཏེཏི. བཧུཔྤབྷེདོ ཧི སོ པདེསོ ཏིཡོཛནསཏཔརིམཱཎཏཱཡ. ནངྒལཱནིཔི ཚཌྜེཏྭཱཏི ཀམྨཔྤཧཱནཝསེན ནངྒལཱནིཔི པཧཱཡ, ནིདསྶནམཏྟཉྩེཏཾ. ན ཀེཝལཾ ཀསྶཀཱ ཨེཝ, ཨཐ ཁོ ཨཉྙེཔི མནུསྶཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཀིཙྩཾ པཧཱཡ ཏཏྠ སནྣིཔཏིཾསུ. ‘‘སོ པདེསོ’’ཏི པདེསསཱམཉྙཏོ ཝུཏྟཾ, ཝཙནཝིཔལླཱསེན ཝཱ, ཏེ པདེསཱཏི ཨཏྠོ. ཀོསལཱཏི ཝུཙྩཏི ཀུསལཱ ཨེཝ ཀོསལཱཏི ཀཏྭཱ.

ཙཱརིཀནྟི ཙརཎཾ, ཙརཎཾ ཝཱ ཙཱརོ, སོ ཨེཝ ཙཱརིཀཱ. ཏཡིདཾ མགྒགམནཾ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཾ, ན ཙུཎྞིཀགམནམཏྟནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨདྡྷཱནགམནཾ གཙྪནྟོ’’ཏི. ཏཾ ཝིབྷཱགེན དསྶེཏུཾ ‘‘ཙཱརིཀཱ ཙ ནཱམེསཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ དཱུརེཔཱིཏི ནཱཏིདཱུརེཔི. སཧསཱ གམནནྟི སཱིགྷགམནཾ. མཧཱཀསྶཔཔཙྩུགྒམནཱདིཾ ཨེཀདེསེན ཝཏྭཱ ཝནཝཱསཱིཏིསྶསཱམཎེརསྶ ཝཏྠུཾ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ ཛནཔདཙཱརིཀཾ ཀཐེཏུཾ ‘‘བྷགཝཱ ཧཱི’’ཏིཨཱདི ཨཱརདྡྷཾ. ཨཱཀཱསགཱམཱིཧི ཨེཝ སདྡྷིཾ གནྟུཀཱམོ ‘‘ཚལ༹བྷིཉྙཱནཾ ཨཱརོཙེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ.

སངྒྷཀམྨཝསེན སིཛ྄ཛྷམཱནཱཔི ཨུཔསམྤདཱ སཏྠུ ཨཱཎཱཝསེནེཝ སིཛ྄ཛྷནཏོ ‘‘བུདྡྷདཱཡཛྫཾ ཏེ དསྶཱམཱི’’ཏི ཝུཏྟནྟི ཝདནྟི. ཨཔརེ པན ཨཔརིཔུཎྞཝཱིསཏིཝསྶསྶེཝ ཏསྶ ཨུཔསམྤདཾ ཨནུཛཱནནྟོ ‘‘དསྶཱམཱི’’ཏི ཨཝོཙཱཏི ཝདནྟི. ཨུཔསམྤཱདེཏྭཱཏི དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡེན ཨུཔསམྤཱདེཏྭཱ.

ནཝཡོཛནསཏིཀམྤི ཋཱནཾ མཛ྄ཛྷིམདེསཔརིཡཱཔནྣམེཝ, ཏཏོ པརཾ ནཱདྷིཔྤེཏཾ ཏུརིཏཙཱརིཀཱཝསེན ཨགམནཏོ. སམནྟཱཏི གཏགཏཊྛཱནསྶ ཙཏཱུསུ པསྶེསུ སམནྟཏོ. ཨཉྙེནཔི ཀཱརཎེནཱཏི བྷིཀྑཱུནཾ སམཐཝིཔསྶནཱཏརུཎབྷཱཝཏོ ཨཉྙེནཔི མཛ྄ཛྷིམམཎྜལེ ཝེནེཡྻཱནཾ ཉཱཎཔརིཔཱཀཱདིཀཱརཎེན མཛ྄ཛྷིམམཎྜལཾ ཨོསརཏི. ‘‘སཏྟཧི ཝཱ’’ཏིཨཱདི ‘‘ཨེཀམཱསཾ ཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝུཏྟཱནུཀྐམེན ཡོཛེཏབྦཾ.

སརཱིརཕཱསུཀཏྠཱཡཱཏི ཨེཀསྨིཾཡེཝ ཋཱནེ ནིབདྡྷཝཱསཝསེན ཨུསྶནྣདྷཱཏུཀསྶ སརཱིརསྶ ཝིཙརཎེན ཕཱསུཀཏྠཱཡ. ཨཊྛུཔྤཏྟིཀཱལཱབྷིཀངྑནཏྠཱཡཱཏི ཨགྒིཀྑནྡྷོཔམསུཏྟ (ཨ. ནི. ༧.༧༢) མགྷདེཝཛཱཏཀཱདི (ཛཱ. ༡.༡.༩) དེསནཱནཾ ཝིཡ དྷམྨདེསནཱཡ ཨཊྛུཔྤཏྟིཀཱལཾ ཨཱཀངྑམཱནེན. སུརཱཔཱནསིཀྑཱཔདཔཉྙཱཔནེ (པཱཙི. ༣༢༨) ཝིཡ སིཀྑཱཔདཔཉྙཱཔནཏྠཱཡ. བོདྷནེཡྻསཏྟེ ཨངྒུལིམཱལཱདིཀེ (མ. ནི. ༢.༣༤༧) བོདྷནཏྠཱཡ. ཀཉྩི, ཀཏིཔཡེ ཝཱ པུགྒལེ ཨུདྡིསྶ ཙཱརིཀཱ ནིབདྡྷཙཱརིཀཱ. ཏདཉྙཱ ཨནིབདྡྷཙཱརིཀཱ.

དསསཧསྶི ལོཀདྷཱཏུཡཱཏི ཛཱཏིཁེཏྟབྷཱུཏེ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹. ཏཏྠ ཧི སཏྟེ པརིཔཀྐིནྡྲིཡེ པསྶིཏུཾ བུདྡྷཉཱཎཾ ཨབྷིནཱིཧརིཏྭཱ ཋིཏོ བྷགཝཱ ཉཱཎཛཱལཾ པཏྠརཏཱིཏི ཝུཙྩཏི. སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཛཱལསྶ ཨནྟོ པཝིཊྛོཏི ཏསྶ ཉཱཎསྶ གོཙརབྷཱཝཾ ཨུཔགཏོ. བྷགཝཱ ཀིར མཧཱཀརུཎཱསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཏཏོ ཝུཊྛཱཡ ‘‘ཡེ སཏྟཱ བྷབྦཱ པརིཔཱཀཉཱཎཱ ཨཛྫ མཡཱ ཝིནེཏབྦཱ, ཏེ མཡ྄ཧཾ ཉཱཎསྶ ཨུཔཊྛཧནྟཱུ’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨདྷིཊྛཱཡ སམནྣཱཧརཏི. ཏསྶ སཧ སམནྣཱཧཱརཱ ཨེཀོ ཝཱ དྭེ ཝཱ བཧཱུ ཝཱ ཏདཱ ཝིནཡཱུཔགཱ ཝེནེཡྻཱ ཉཱཎསྶ ཨཱཔཱཐམཱགཙྪནྟི ཨཡམེཏྠ བུདྡྷཱནུབྷཱཝོ. ཨེཝམྤི ཨཱཔཱཐམཱགཏཱནཾ པན ནེསཾ ཨུཔནིསྶཡཾ པུབྦཙརིཡཾ པུབྦཧེཏུཾ སམྤཏི ཝཏྟམཱནཉྩ པཊིཔཏྟིཾ ཨོལོཀེཏི, ཏེནཱཧ ‘‘ཨཐ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདི. ཝཱདཔཊིཝཱདཾ ཀཏྭཱཏི ‘‘ཨེཝཾ ནུ ཏེ ཨམྦཊྛཱ’’ཏིཨཱདིནཱ མཡཱ ཝུཏྟཝཙནསྶ ‘‘ཡེ ཙ ཁོ ཏེ བྷོ གོཏམ མུཎྜཀཱ སམཎཀཱ’’ཏིཨཱདིནཱ པཊིཝཙནཾ ཀཏྭཱ ཏིཀྑཏྟུཾ ཨིབྦྷཝཱདནིཔཱཏནཝསེན ནཱནཔྤཀཱརཾ ཨསམྦྷིཝཱཀྱཾ སཱདྷུསབྷཱཝཱཡ ཝཱཙཱཡ ཝཏྟུཾ ཨཡུཏྟཝཙནཾ ཝཀྑཏི. ནིབྦིསེཝནནྟི ཝིགཏཏུདནཾ, མཱནདབྦཝསེན ཨཔགཏཔརིཔྥནྡནནྟི ཨཏྠོ.

ཨཝསརིཏབྦནྟི ཨུཔགནྟབྦཾ. ཨིཙྪཱནངྒལེཏི ཨིདཾ ཏདཱ བྷགཝཏོ གོཙརགཱམནིདསྶནཾ སམཱིཔཏྠེ བྷུམྨནྟི ཀཏྭཱ. ‘‘ཨིཙྪཱནངྒལཝནསཎྜེ’’ཏི ནིཝཱསནཊྛཱནདསྶནཾ ཨདྷིཀརཎེ བྷུམྨནྟི. ཏདུབྷཡཾ ཝིཝརནྟོ ‘‘ཨིཙྪཱནངྒལཾ ཨུཔནིསྶཱཡཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. དྷམྨརཱཛསྶ བྷགཝཏོ སབྦསོ ཨདྷམྨནིགྒཎྷནཔརཱ པཊིཔཏྟི, སཱ ཙ སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱཝསེནཱཏི ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སཱིལཁནྡྷཱཝཱར’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཡཐཱབྷིརུཙིཏེནཱཏི དིབྦཝིཧཱརཱདཱིསུ ཡེན ཡེན ཨཏྟནོ ཨབྷིརུཙིཏེན ཝིཧཱརེན.

པོཀྑརསཱཏིཝཏྠུཝཎྞནཱ

༢༥༥. མནྟེཏི ཨིརུབྦེདཱདིམནྟསཏྠེ. པོཀྑརེ ཀམལེ སཡམཱནོ ནིསཱིདཱིཏི པོཀྑརསཱཏཱི. སཱཏི ཝུཙྩཏི སམསཎྛཱནཾ, པོཀྑརེ སཎྛཱནཱཝཡཝེ ཛཱཏོཏི ‘‘པོཀྑརསཱཏཱི’’ཏིཔི ཝུཙྩཏི. སེཏཔོཀྑརསདིསོཏི སེཏཔདུམཝཎྞོ. སུཝཊྚིཏཱཏི ཝཊྚབྷཱཝསྶ ཡུཏྟཊྛཱནེ སུཊྛུ ཝཊྚུལཱ. ཀཱལ༹ཝངྒཏིལཀཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝེན སུཔརིསུདྡྷཱ.

ཨིམསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཀཱིདིསོ པུབྦཡོགོ, ཡེན ནཾ བྷགཝཱ ཨནུགྒཎྷིཏུཾ ཏཾ ཋཱནཾ ཨུཔགཏོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཡཾ པནཱ’’ཏིཨཱདི. པདུམགབྦྷེ ནིབྦཏྟི ཏེནཱཡཾ སཾསེདཛོ ཛཱཏོ. ན པུཔྥཏཱིཏི ན ཝིཀསཏི. རཛཏབིམྦཀནྟི རཱུཔིཡམཡཾ རཱུཔཀཾ.

ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏཱིཏི ཨེཏྠ ཨདྷི-སདྡོ ཨིསྶརིཡཏྠདཱིཔནོ, ཨཱསདྡོ མརིཡཱདཏྠོཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏེཧི ཡུཏྟཏྟཱ ཧི ཨུཀྐཊྛནྟི ཨུཔཡོགཝཙནཾ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨུཔསགྒཝསེནཱ’’ཏིཨཱདི. ཡཱཡ མརིཡཱདཱཡཱཏི ཡཱཡ ཨཝཏྠཱཡ. ནགརསྶ ཝཏྠུནྟི ‘‘ཨཡཾ ཁཎོ, སུམུཧུཏྟཾ མཱ ཨཏིཀྐམཱི’’ཏི རཏྟིཝིབྷཱཡནཾ ཨནུརཀྑནྟཱ རཏྟིཡཾ ཨུཀྐཱ ཋཔེཏྭཱ ཨུཀྐཱསུ ཛལམཱནཱསུ ནགརསྶ ཝཏྠུཾ ཨགྒཧེསུཾ, ཏསྨཱ ཨུཀྐཱསུ ཋིཏཱཏི ཨུཀྐཊྛཱ, ཨུཀྐཱསུ ཝིཛྫོཏཡནྟཱིསུ ཋིཏཱ པཏིཊྛིཏཱཏི མཱུལཝིབྷུཛཱདིཔཀྑེཔེན སདྡསིདྡྷི ཝེདིཏབྦཱ, ནིརུཏྟིནཡེན ཝཱ ཨུཀྐཱསུ ཋིཏཱསུ ཋིཏཱ ཨཱསཱིཏི ཨུཀྐཊྛཱ. ཨཔརེ པན བྷཎནྟི ‘‘བྷཱུམིབྷཱགསམྤཏྟིཡཱ, ཨུཔཀརཎསམྤཏྟིཡཱ, མནུསྶསམྤཏྟིཡཱ ཙ ཏཾ ནགརཾ ཨུཀྐཊྛགུཎཡོགཏོ ཨུཀྐཊྛཱཏི ནཱམཾ ལབྷཱི’’ཏི. ཏསྶཱཏི ‘‘ཨུཀྐཊྛ’’ནྟི ཨུཔཡོགཝསེན ཝུཏྟཔདསྶ. ཨནུཔཡོགཏྟཱཏི ཝིསེསནབྷཱཝེན ཨནུཔཡུཏྟཏྟཱ. སེསཔདེསཱུཏི ‘‘སཏྟུསྶད’’ནྟིཨཱདིཔདེསུ. ཡཐཱཝིདྷི ཧི ཨནུཔཡོགོ པུརིམསྨིཾ. ཏཏྠཱཏི ‘‘ཨུཔསགྒཝསེནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝུཏྟཝིདྷཱནེ. ‘‘སདྡསཏྠཏོ པརིཡེསིཏབྦ’’ནྟི ཨེཏེན སདྡལཀྑཎཱནུགཏོ ཝཱཡཾ སདྡཔྤཡོགོཏི དསྶེཏི. ཨུཔཨནུཨདྷིཨཱཨིཏིཨེཝཾཔུབྦཀེ ཝསནཀིརིཡཱཋཱནེ ཨུཔཡོགཝཙནམེཝ པཱཔུཎཱཏཱིཏི སདྡཝིདཱུ ཨིཙྪནྟི.

ཨུསྶདཏཱ ནཱམེཏྠ བཧུལཏཱཏི, ཏཾ བཧུལཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘བཧུཛན’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. གཧེཏྭཱ པོསེཏབྦཾ པོསཱཝནིཡཾ. ཨཱཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱཏི པརིཀྑིཔིཏྭཱ.

རཉྙཱ ཝིཡ བྷུཉྫིཏབྦནྟི ཝཱ རཱཛབྷོགྒཾ. རཉྙོ དཱཡབྷཱུཏནྟི ཀུལཔརམྤརཱཡ ཡོགྱབྷཱཝེན རཱཛཏོ ལདྡྷདཱཡབྷཱུཏཾ. ཏེནཱཧ ‘‘དཱཡཛྫནྟི ཨཏྠོ’’ཏི. རཱཛནཱིཧཱརེན པརིབྷུཉྫིཏབྦཏོ ཨུདྡྷཾ པརིབྷོགལཱབྷསྶ སེཊྛདེཡྻཏཱ ནཱམ ནཏྠཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཚཏྟཾ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ རཱཛསངྑེཔེན བྷུཉྫིཏབྦ’’ནྟི. ‘‘སབྦཾ ཚེཛྫབྷེཛྫ’’ནྟི སརཱིརདཎྜདྷནདཎྜཱདི བྷེདཾ སབྦཾ དཎྜམཱཧ. ནདཱིཏིཏྠཔབྦཏཱདཱིསཱུཏི ནདཱིཏིཏྠཔབྦཏཔཱདགཱམདྭཱརཨཊཝིམུཁཱདཱིསུ. ‘‘རཱཛདཱཡ’’ནྟི ཨིམིནཱཝ རཉྙོ དིནྣབྷཱཝེ སིདྡྷེ ‘‘རཉྙཱ པསེནདིནཱ ཀོསལེན དིནྣ’’ནྟི ཝཙནཾ ཀིམཏྠིཡནྟི ཨཱཧ ‘‘དཱཡཀརཱཛདཱིཔནཏྠ’’ནྟིཨཱདི. ནིསྶཊྛཔརིཙྩཏྟནྟི མུཏྟཙཱགཝསེན པརིཙྩཏྟཾ ཀཏྭཱ. ཨེཝཉྷི ཏཾ སེཊྛདེཡྻཾ ཨུཏྟམདེཡྻཾ ཛཱཏཾ.

ཨུཔལབྷཱིཏི སཝནཝསེན ཨུཔལབྷཱིཏི ཨིམམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘སོཏདྭཱར…པེ… ཨཉྙཱསཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨཝདྷཱརཎཕལཏྟཱ སབྦམྤི ཝཱཀྱཾ ཨནྟོགདྷཱཝདྷཱརཎནྟི ཨཱཧ ‘‘པདཔཱུརཎམཏྟེ ནིཔཱཏོ’’ཏི. ‘‘ཨཝདྷཱརཎཏྠེ’’ཏི པན ཨིམིནཱ ཨིཊྛཏོཝདྷཱརཎཏྠཾ ཁོ-སདྡགྒཧཎནྟི དསྶེཏི. ‘‘ཨསྶོསཱི’’ཏི པདཾ ཁོ-སདྡེ གཧིཏེ ཏེན ཕུལླིཏམཎྜིཏཾ ཝིཡ ཧོནྟཾ པཱུརིཏཾ ནཱམ ཧོཏི, ཏེན ཙ པུརིམཔཙྪིམཔདཱནི སིལིཊྛཱནི ཧོནྟི, ན ཏསྨིཾ ཨགྒཧིཏེཏི ཨཱཧ ‘‘པདཔཱུརཎེན བྱཉྫནསིལིཊྛཏཱམཏྟམེཝཱ’’ཏི. མཏྟ-སདྡོ ཝིསེསནིཝཏྟིཨཏྠོ, ཏེནསྶ ཨནཏྠནྟརདཱིཔནཏཱ དསྶིཏཱ ཧོཏི, ཨེཝ-སདྡེན པན བྱཉྫནསིལིཊྛཏཱཡ ཨེཀནྟིཀཏཱ.

སམིཏཔཱཔཏྟཱཏི ཨཙྩནྟཾ ཨནཝསེསཏོ སཝཱསནཾ སམིཏཔཱཔཏྟཱ. ཨེཝཉྷི བཱཧིརཀཝིརཱགསེཀྑཱསེཀྑཔཱཔསམནཏོ བྷགཝཏོ པཱཔསམནཾ ཝིསེསིཏཾ ཧོཏི, ཏེནཱཧ ཝུཏྟཉྷེཏནྟིཨཱདི. ཨནེཀཏྠཏྟཱ ནིཔཱཏཱནཾ ཨིདྷ ཨནུསྶཝཏྠོ ཨདྷིཔྤེཏོཏི ཨཱཧ ‘‘ཁལཱུཏི ཨནུསྶཝཏྠེ ནིཔཱཏོ’’ཏི. ཨཱལཔནམཏྟནྟི པིཡཱལཱཔཝཙནམཏྟཾ. པིཡསམུདཱཧཱརོ ཧེཏེ ‘‘བྷོ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨཱཝུསོ’’ཏི ཝཱ ‘‘དེཝཱནཾ པིཡཱ’’ཏི ཝཱ. གོཏྟཝསེནཱཏི ཨེཏྠ གཾ ཏཱཡཏཱིཏི གོཏྟཾ. གོཏམོཏི ཧི པཝཏྟམཱནཾ ཝཙནཾ, བུདྡྷིཉྩ ཏཱཡཏི ཨེཀཾསིཀཝིསཡཏཱཡ རཀྑཏཱིཏི གོཏྟཾ. ཡཐཱ ཧི བུདྡྷི ཨཱརམྨཎབྷཱུཏེན ཨཏྠེན ཝིནཱ ན ཝཏྟཏི, ཨེཝཾ ཨབྷིདྷཱནཾ ཨབྷིདྷེཡྻབྷཱུཏེན, ཏསྨཱ སོ གོཏྟསངྑཱཏོ ཨཏྠོ ཏཱནི ཏཱཡཏི རཀྑཏཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཀོ པན སོཏི? ཨཉྙཀུལཔརམྤརཱསཱདྷཱརཎཾ ཏསྶ ཀུལསྶ ཨཱདིཔུརིསསམུདཱགཏཾ ཏཾཀུལཔརིཡཱཔནྣསཱདྷཱརཎཾ སཱམཉྙརཱུཔནྟི དཊྛབྦཾ. ཨེཏྠ ཙ ‘‘སམཎོ’’ཏི ཨིམིནཱ སརིཀྑཀཛནེཧི བྷགཝཏོ བཧུམཏབྷཱཝོ དསྶིཏོ སམིཏཔཱཔཏཱཀིཏྟནཏོ. ‘‘གོཏམོ’’ཏི ཨིམིནཱ ལོཀིཡཛནེཧི ཨུལཱ༹རཀུལསམྦྷཱུཏཏཱདཱིཔནཏོ.

ཨུཙྩཱཀུལཔརིདཱིཔནཾ ཨུདིཏོདིཏཝིཔུལཁཏྟིཡཀུལཝིབྷཱཝནཏོ. སབྦཁཏྟིཡཱནཉྷི ཨཱདིབྷཱུཏམཧཱསམྨཏམཧཱརཱཛཏོ པཊྛཱཡ ཨསམྦྷིནྣཾ ཨུལཱ༹རཏམཾ སཀྱརཱཛཀུལཾ. ཀེནཙི པཱརིཛུཉྙེནཱཏི ཉཱཏིཔཱརིཛུཉྙབྷོགཔཱརིཛུཉྙཱདིནཱ ཀེནཙི པཱརིཛུཉྙེན པཱརིཧཱནིཡཱ. ཨནབྷིབྷཱུཏོ ཨནཛ྄ཛྷོཏྠཏོ. ཏཐཱ ཧི ཏསྶ ཀུལསྶ ན ཀིཉྩི པཱརིཛུཉྙཾ ལོཀནཱཐསྶ ཨབྷིཛཱཏིཡཾ, ཨཐ ཁོ ཝཌྜྷིཡེཝ. ཨབྷིནིཀྑམནེ ཙ ཏཏོཔི སམིདྡྷཏམབྷཱཝོ ལོཀེ པཱཀཊོ པཉྙཱཏོ. ཨིཏི ‘‘སཀྱཀུལཱ པབྦཛིཏོ’’ཏི ཨིདཾ ཝཙནཾ བྷགཝཏོ སདྡྷཱཔབྦཛིཏབྷཱཝདཱིཔནཾ ཝུཏྟཾ མཧནྟཾ ཉཱཏིཔརིཝཊྚཾ, མཧནྟཉྩ བྷོགཀྑནྡྷཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏབྷཱཝསིདྡྷིཏོ. སུནྡརནྟི བྷདྡཀཾ. བྷདྡཀཏཱ ཙ པསྶནྟསྶ ཧིཏསུཁཱཝཧབྷཱཝེན ཝེདིཏབྦཱཏི ཨཱཧ ཨཏྠཱཝཧཾ སུཁཱཝཧནྟི. ཏཏྠ ཨཏྠཱཝཧནྟི དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠསཾཧིཏཧིཏཱཝཧཾ. སུཁཱཝཧནྟི ཡཐཱཝུཏྟཏིཝིདྷསུཁཱཝཧཾ. ཏཐཱརཱུཔཱནནྟི ཏཱདིསཱནཾ. ཡཱདིསེཧི པན གུཎེཧི བྷགཝཱ སམནྣཱགཏོ, ཏེཧི ཙཏུཔྤམཱཎིཀསྶ ལོཀསྶ སབྦཐཱཔི ཨཙྩནྟཱཡ སདྡྷཱཡ པསཱདནཱིཡོ ཏེསཾ ཡཐཱབྷཱུཏསབྷཱཝཏྟཱཏི དསྶེནྟོ ཡཐཱརཱུཔོཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡཐཱབྷཱུཏཾ…པེ… ཨརཧཏནྟི ཨིམིནཱ དྷམྨཔྤམཱཎཱནཾ, ལཱུཁཔྤམཱཎཱནཉྩ སཏྟཱནཾ བྷགཝཏོ པསཱདཱཝཧཏཾ དསྶེཏི. ཏཾ དསྶནེནེཝ ཙ ཨིཏརེསམྤི ཨཏྠཏོ པསཱདཱཝཧཏཱ དསྶིཏཱ ཧོཏཱིཏི དཊྛབྦཾ ཏདཝིནཱབྷཱཝཏོ. དསྶནམཏྟམྤི སཱདྷུ ཧོཏཱིཏི ཨེཏྠ ཀོསིཡསཀུཎཝཏྠུཾ (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡༤༤; ཁུ. པཱ. ཨཊྛ. ༡༠) ཀཐེཏབྦཾ.

ཨམྦཊྛམཱཎཝཀཐཱཝཎྞནཱ

༢༥༦. མནྟེ པརིཝཏྟེཏཱིཏི ཝེདེ སཛ྄ཛྷཱཡཏི, པརིཡཱཔུཎཱཏཱིཏི ཨཏྠོ. མནྟེ དྷཱརེཏཱིཏི ཡཐཱཨདྷཱིཏེ མནྟེ ཨསམྨུཊྛེ ཀཏྭཱ ཧདཡེ ཋཔེཏི ཨོཊྛཔཧཏཀརཎཝསེན, ན ཨཏྠཝིབྷཱཝནཝསེན.

སནིགྷཎྜུཀེཊུབྷཱནནྟི ཨེཏྠ ཝཙནཱིཡཝཱཙཀབྷཱཝེན ཨཏྠཾ སདྡཉྩ ནིཁཌཏི བྷིནྡཏི ཝིབྷཛྫ དསྶེཏཱིཏི ནིཁཎྜུ, སཱ ཨེཝ ཨིདྷ ཁ-ཀཱརསྶ གྷ-ཀཱརཾ ཀཏྭཱ ‘‘ནིགྷཎྜཱུ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཀིཊཡཏི གམེཏི ཉཱཔེཏི ཀིརིཡཱདིཝིབྷཱགཾ, ཏཾ ཝཱ ཨནཝསེསཔརིཡཱདཱནཏོ གམེནྟོ པཱུརེཏཱིཏི ཀེཊུབྷཾ. ཝེཝཙནཔྤཀཱསཀནྟི པརིཡཱཡསདྡདཱིཔཀཾ, ཨེཀེཀསྶ ཨཏྠསྶ ཨནེཀཔརིཡཱཡཝཙནཝིབྷཱཝཀནྟི ཨཏྠོ. ནིདསྶནམཏྟཉྩེཏཾ ཨནེཀེསམྤི ཨཏྠཱནཾ ཨེཀསདྡཝཙནཱིཡཏཱཝིབྷཱཝནཝསེནཔི ཏསྶ གནྠསྶ པཝཏྟཏྟཱ. ཝཙཱིབྷེདཱདིལཀྑཎཱ ཀིརིཡཱ ཀཔྤཱིཡཏི ཨེཏེནཱཏི ཀིརིཡཱཀཔྤོ, སོ པན ཝཎྞཔདསམྦནྡྷཔདཏྠཱདིཝིབྷཱགཏོ བཧུཝིཀཔྤོཏི ཨཱཧ ‘‘ཀིརིཡཱཀཔྤཝིཀཔྤོ’’ཏི. ཨིདཉྩ མཱུལཀིརིཡཱཀཔྤགནྠཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. སོ ཧི སཏསཧསྶཔརིམཱཎོ ནཡཙརིཡཱདིཔཀརཎཾ. ཋཱནཀརཎཱདིཝིབྷཱགཏོ, ནིབྦཙནཝིབྷཱགཏོ ཙ ཨཀྑརཱ པབྷེདཱིཡནྟི ཨེཏེཧཱིཏི ཨཀྑརཔྤབྷེདཱ, སིཀྑཱནིརུཏྟིཡོ. ཨེཏེསནྟི ཝེདཱནཾ.

ཏེ ཨེཝ ཝེདེ པདསོ ཀཱཡཏཱིཏི པདཀོ. ཏཾ ཏཾ སདྡཾ ཏདཏྠཉྩ བྱཱཀརོཏི བྱཱཙིཀྑཏི ཨེཏེནཱཏི བྱཱཀརཎཾ, སདྡསཏྠཾ. ཨཱཡཏིཾ ཧིཏཾ ཏེན ལོཀོ ན ཡཏཏི ན ཨཱིཧཏཱིཏི ལོཀཱཡཏཾ. ཏཉྷི གནྠཾ ནིསྶཱཡ སཏྟཱ པུཉྙཀིརིཡཱཡ ཙིཏྟམྤི ན ཨུཔྤཱདེནྟི.

ཝཡཏཱིཏི ཝཡོ, ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནེསུ ཀཏྠཙི ཨཔརིཀིལམནྟོ ཨཝིཏྠཱཡནྟོ ཏེ གནྠེ སནྡྷཱརེཏི པཱུརེཏཱིཏི ཨཏྠོ. དྭེ པཊིསེདྷཱ པཀཏིཾ གམེནྟཱིཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཨཝཡོ ན ཧོཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཏྠ ཨཝཡཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཝཡོ ནཱམ…པེ… ན སཀྐོཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ‘‘ཨནུཉྙཱཏོ’’ཏི པདསྶ ཀམྨསཱདྷནཝསེན, ‘‘པཊིཉྙཱཏོ’’ཏི པན པདསྶ ཀཏྟུསཱདྷནཝསེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཨཱཙརིཡེནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨཱཙརིཡཔརམྤརཱབྷཏཾ ཨཱཙརིཡཀཾ. གརཱུཏི བྷཱརིཡཾ ཨཏྟཱནཾ ཏཏོ མོཙེཏྭཱ གམནཾ དུཀྐརཾ ཧོཏི. ཨནཏྠོཔི ཨུཔྤཛྫཏི ནིནྡཱབྱཱརོསཨུཔཱརམྦྷཱདི.

༢༥༧. ‘‘ཨབྦྷུགྒཏོ’’ཏི ཨེཏྠ ཨབྷིསདྡཡོགེན ཨིཏྠམྦྷཱུཏཱཁྱཱནཏྠཝསེནེཝ ཨུཔཡོགཝཙནཾ.

༢༥༨. ལཀྑཎཱནཱིཏི ལཀྑཎདཱིཔནཱནི མནྟཔདཱནི. ཨནྟརདྷཱཡནྟཱིཏི ན ཀེཝལཾ ལཀྑཎམནྟཱནིཡེཝ, ཨཐ ཁོ ཨཉྙཱནིཔི བྲཱཧྨཎཱནཾ ཉཱཎབལཱབྷཱཝེན ཨནུཀྐམེན ཨནྟརདྷཱཡནྟི. ཏཐཱ ཧི ཝདནྟི ‘‘ཨེཀསཏཾ ཨདྡྷརིཡཾ སཱཁཱ སཧསྶཝཏྟཀོ སཱམཱ’’ཏིཨཱདི. པཎིདྷི …པེ… མཧཏོཏི ཨེཏྠ པཎིདྷིམཧཏོ སམཱདཱནམཧཏོཏི ཨཱདིནཱ པཙྩེཀཾ མཧནྟ-སདྡོ ཡོཛེཏབྦོ. པཎིདྷིམཧནྟཏཱདི ཙསྶ བུདྡྷཝཾསཙརིཡཱཔིཊཀཝཎྞནཱདིཝསེན ཝེདིཏབྦོ. ནིཊྛཱཏི ནིཔྥཏྟིཡོ. བྷཝབྷེདེཏི བྷཝཝིསེསེ. ཨིཏོ ཙ ཨེཏྟོ ཙ བྱཱཔེཏྭཱ ཋིཏཏཱ ཝིསཊབྷཱཝོ.

ཛཱཏིསཱམཉྙཏོཏི ལཀྑཎཛཱཏིཡཱ ལཀྑཎབྷཱཝམཏྟེན སམཱནབྷཱཝཏོ. ཡཐཱ ཧི བུདྡྷཱནཾ ལཀྑཎཱནི སུཝིསདཱནི, སུཔརིབྱཏྟཱནི, པརིཔུཎྞཱནི ཙ ཧོནྟི, ན ཨེཝཾ ཙཀྐཝཏྟཱིནཾ, ཏེནཱཧ ‘‘ན ཏེཧེཝ བུདྡྷོ ཧོཏཱི’’ཏི. ཨབྷིརཱུཔཏཱ, དཱིགྷཱཡུཀཏཱ, ཨཔྤཱཏངྐཏཱ, བྲཱཧྨཎཱདཱིནཾ པིཡམནཱཔཏཱཏི ཨིམེཧི ཙཏཱུཧི ཨཙྪརིཡསབྷཱཝེཧི. དཱནཾ, པིཡཝཙནཾ, ཨཏྠཙརིཡཱ, སམཱནཏྟཏཱཏི ཨིམེཧི ཙཏཱུཧི སངྒཧཝཏྠཱུཧི. རཉྫནཏོཏི པཱིཏིཛནནཏོ. ཙཀྐཾ ཙཀྐརཏནཾ ཝཏྟེཏི པཝཏྟེཏཱིཏི ཙཀྐཝཏྟཱི. སམྤཏྟིཙཀྐེཧི སཡཾ ཝཏྟཏི, ཏེཧི ཙ པརཾ སཏྟནིཀཱཡཾ ཝཏྟེཏི པཝཏྟེཏཱིཏི ཙཀྐཝཏྟཱི. པརཧིཏཱཝཧོ ཨིརིཡཱཔཐཙཀྐཱནཾ ཝཏྟོ ཝཏྟནཾ ཨེཏསྶ, ཨེཏྠཱཏི ཝཱ ཙཀྐཝཏྟཱི. ཨཔྤཊིཧཏཾ ཝཱ ཨཱཎཱསངྑཱཏཾ ཙཀྐཾ ཝཏྟེཏཱིཏི ཙཀྐཝཏྟཱི. ཁཏྟིཡམཎྜལཱདིསཉྙིཏཾ ཙཀྐཾ སམཱུཧཾ ཨཏྟནོ ཝསེ ཝཏྟེཏཱིཏི ཙཀྐཝཏྟཱི ཙཀྐཝཏྟིཝཏྟསངྑཱཏཾ དྷམྨཾ ཙརཏི, ཙཀྐཝཏྟིཝཏྟསངྑཱཏོ དྷམྨོ ཨེཏསྨིཾ ཨཏྠཱིཏི ཝཱ དྷམྨིཀོ. དྷམྨཏོ ཨནཔེཏཏྟཱ དྷམྨོ རཉྫནཊྛེན རཱཛཱཏི དྷམྨརཱཛཱ. ‘‘རཱཛཱ ཧོཏི ཙཀྐཝཏྟཱི’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ ‘‘ཙཱཏུརནྟོ’’ཏི པདཾ ཙཏུདཱིཔིསྶརཏཾ ཝིབྷཱཝེཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཙཏུསམུདྡཨནྟཱཡཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ‘‘ཙཏུདྡཱིཔཝིབྷཱུསིཏཱཡཱ’’ཏི ཨཝཏྭཱ ‘‘ཙཏུབྦིདྷཱ’’ཏི ཝིདྷགྒཧཎཾ ཏཾཏཾཔརིཏྟདཱིཔཱནམྤི སངྒཧཏྠནྟི དཊྛབྦཾ. ཀོཔཱདཱིཏི ཨཱདི-སདྡེན ཀཱམམོཧམཱནམདཱདིཀེ སངྒཎྷཱཏི. ཝིཛིཏཱཝཱིཏི ཝིཛིཏཝཱ. ཀེནཙི ཨཀམྤིཡཊྛེན ཛནཔདེ ཐཱཝརིཡཔྤཏྟོ, དལ༹ྷབྷཏྟིབྷཱཝཏོ ཝཱ, ཛནཔདོ ཐཱཝརིཡཾ པཏྟོ ཨེཏྠཱཏི ཛནཔདཏྠཱཝརིཡཔྤཏྟོ.

ཙིཏྟཱིཀཏབྷཱཝཱདིནཱཔི (ཁུ. པཱ. ཨཊྛ. ༣; དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༢.༣༣; སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༢༢༦; མཧཱནི. ཨཊྛ. ༥༠) ཙཀྐསྶ རཏནཊྛོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེས ནཡོ སེསེསུཔི. རཏིནིམིཏྟཏཱཡ ཝཱ ཙིཏྟཱིཀཏཱདིབྷཱཝསྶ རཏིཛནནཊྛེན ཨེཀསངྒཧཏཱཡ ཝིསུཾ ཨགྒཧཎཾ. ཨིམེཧི པན རཏནེཧི རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟཱི ཡཾ ཡམཏྠཾ པཙྩནུབྷོཏི, ཏཾ ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨིམེསུ པནཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨཛིཏཾ ཛིནཱཏི མཧེསཀྑཏཱསཾཝཏྟནིཡཀམྨནིསྶནྡབྷཱཝཏོ. ཝིཛིཏེ ཡཐཱསུཁཾ ཨནུཝིཙརཏི ཧཏྠིརཏནཾ ཨསྶརཏནཉྩ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ཏེསཾ ཨཱནུབྷཱཝེན ཨནྟོཔཱཏརཱསེཡེཝ སམུདྡཔརིཡནྟཾ པཐཝིཾ ཨནུསཾཡཱཡིཏྭཱ རཱཛདྷཱནིམེཝ པཙྩཱགམནཏོ. པརིཎཱཡཀརཏནེན ཝིཛིཏམནུརཀྑཏི ཏེན ཏཏྠ ཏཏྠ ཀཱཏབྦཀིཙྩསྶ སཾཝིདྷཱནཏོ. ཨཝསེསེཧཱིཏི མཎིརཏནཨིཏྠིརཏནགཧཔཏིརཏནེཧི. ཏཏྠ མཎིརཏནེན ཡོཛནཔྤམཱཎེ པདེསེ ཨནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམིཏྭཱ ཨཱལོཀདསྶནཱདིནཱ སུཁམནུབྷཝཏི, ཨིཏྠིརཏནེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀརཱུཔསམྤཏྟིདསྶནཱདིཝསེན, གཧཔཏིརཏནེན ཨིཙྪིཏིཙྪིཏམཎིཀནཀརཛཏཱདིདྷནཔཊིལཱབྷཝསེན.

ཨུསྶཱཧསཏྟིཡོགོ ཏེན ཀེནཙི ཨཔྤཊིཧཏཱཎཱཙཀྐབྷཱཝསིདྡྷིཏོ པཙྪིམེནཱཏི པརིཎཱཡཀརཏནེན. ཏཉྷི སབྦརཱཛཀིཙྩེསུ ཀུསལཾ ཨཝིརཛ྄ཛྷནཡོགཾ, ཏེནཱཧ ‘‘མནྟསཏྟིཡོགོ’’ཏི. ཧཏྠིཨསྶརཏནཱནཾ མཧཱནུབྷཱཝཏཱཡ ཀོསསམྤཏྟིཡཱཔི པབྷཱཝསམྤཏྟིསིདྡྷིཏོ ‘‘ཧཏྠི…པེ… ཡོགོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. (ཀོསོ ཧི ནཱམ སཏི ཨུསྶཱཧསམྤཏྟིཡཾ དུགྒཾ ཏེཛཾ ཀུསུམོརཾ པརཀྐམཾ པབྦཏོམུཁཾ ཨམོསཔཧརཎཾ) ཏིཝིདྷསཏྟིཡོགཕལཾ པརིཔུཎྞཾ ཧོཏཱིཏི སམྦནྡྷོ. སེསེཧཱིཏི སེསེཧི པཉྩཧི རཏནེཧི.

ཨདོསཀུསལམཱུལཛནིཏཀམྨཱནུབྷཱཝེནཱཏི ཨདོསསངྑཱཏེན ཀུསལམཱུལེན སཧཛཱཏཱདིཔཙྩཡཝསེན ཨུཔྤཱདིཏཀམྨསྶ ཨཱནུབྷཱཝེན སམྤཛྫནྟི སོམྨཏརརཏནཛཱཏིཀཏྟཱ. མཛ྄ཛྷིམཱནི མཎིཨིཏྠིགཧཔཏིརཏནཱནི. ཨལོབྷ…པེ… ཀམྨཱནུབྷཱཝེན སམྤཛྫནྟི ཨུལཱ༹རསྶ དྷནསྶ, ཨུལཱ༹རདྷནཔཊིལཱབྷཀཱརཎསྶ ཙ པརིཙྩཱགསམྤདཱཧེཏུཀཏྟཱ. པཙྪིམནྟི པརིཎཱཡཀརཏནཾ. ཏཉྷི ཨམོཧ…པེ… ཀམྨཱནུབྷཱཝེན སམྤཛྫཏི མཧཱཔཉྙེནེཝ ཙཀྐཝཏྟིརཱཛཀིཙྩསྶ པརིཎེཏབྦཏྟཱ. ཨུཔདེསོ ནཱམ སཝིསེསཾ སཏྟནྣཾ རཏནཱནཾ ཝིཙཱརཎཝསེན པཝཏྟོ ཀཐཱབནྡྷོ.

སརཎཏོ པཊིཔཀྑཝིདྷམནཏོ སཱུརཱ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨབྷཱིརུཀཛཱཏིཀཱ’’ཏི. ཨསུརེ ཝིཛིནིཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ ཝཱིརོ, སཀྐོ དེཝཱནཾ ཨིནྡོ. ཏསྶ ཨངྒཾ དེཝཔུཏྟོ སེནངྒབྷཱཝཏོཏི ཝུཏྟཾ ‘‘ཝཱིརངྒརཱུཔཱཏི དེཝཔུཏྟསདིསཀཱཡཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཀེ’’ཏི སཱརསམཱསཱཙརིཡམཱཧ. སབྷཱཝོཏི སབྷཱཝབྷཱུཏོ ཨཏྠོ. ཝཱིརཀཱརཎནྟི ཝཱིརབྷཱཝཀཱརཎཾ. ཝཱིརིཡམཡསརཱིརཱ ཝིཡཱཏི སཝིགྒཧཝཱིརིཡསདིསཱ, སཝིགྒཧཾ ཙེ ཝཱིརིཡཾ སིཡཱ ཏཾསདིསཱཏི ཨཏྠོ. ནནུ རཉྙོ ཙཀྐཝཏྟིསྶ པཊིསེནཱ ནཱམ ནཏྠི, ཡ’མསྶ པུཏྟཱ པམདྡེཡྻུཾ, ཨཐ ཀསྨཱ པརསེནཔྤམདྡནཱཏི ཝུཏྟནྟི ཙོདནཾ སནྡྷཱཡཱཧ སཙེཏིཨཱདི, ཏེན པརསེནཱ ཧོཏུ ཝཱ མཱ ཝཱ ཏེ པན ཨེཝཾ མཧཱནུབྷཱཝཱཏི དསྶེཏི. དྷམྨེནཱཏི ཀཏུཔཙིཏེན ཨཏྟནོ པུཉྙདྷམྨེན. ཏེན ཧི སཉྩོདིཏཱ པཐཝིཡཾ སབྦརཱཛཱནོ པཙྩུགྒནྟྭཱ ‘‘སྭཱགཏཾ ཏེ མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཨཱདིཾ ཝཏྭཱ ཨཏྟནོ རཛྫཾ རཉྙོ ཙཀྐཝཏྟིསྶ ནིཡྻཱཏེནྟི, ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘སོ ཨིམཾ…པེ… ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏཱི’’ཏི. ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ཏསྶ ཡཐཱཝུཏྟསྶ དྷམྨསྶ ཙིརཏརཾ ཝིཔཙྩིཏུཾ པཙྩཡབྷཱུཏཾ ཙཀྐཝཏྟིཝཏྟསམུདཱགཏཾ པཡོགསམྤཏྟིསངྑཱཏཾ དྷམྨཾ དསྶེཏུཾ ‘‘པཱཎོ ན ཧནྟབྦོཏིཨཱདིནཱ པཉྩསཱིལདྷམྨེནཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨེཝཉྷི ‘‘ཨདཎྜེན ཨསཏྠེནཱ’’ཏི ཨིདཾ ཝཙནཾ སུཊྛུཏརཾ སམཏྠིཏཾ ཧོཏཱིཏི. ཡསྨཱ རཱགཱདཡོ པཱཔདྷམྨཱ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ སཏྟསནྟཱནཾ ཚཱདེཏྭཱ པརིཡོནནྡྷིཏྭཱ ཏིཊྛནྟི ཀུསལཔྤཝཏྟིཾ ནིཝཱརེནྟི, ཏསྨཱ ཏེ ‘‘ཚདནཱ, ཚདཱ’’ཏི ཙ ཝུཏྟཱ. ཝིཝཊེཏྭཱཏི ཝིགམེཏྭཱ. པཱུཛཱརཧཏཱ ཝུཏྟཱ ‘‘ཨརཧཏཱིཏི ཨརཧ’’ནྟི. ཏསྶཱ པཱུཛཱརཧཏཱཡ. ཡསྨཱ སམྨཱསམྦུདྡྷོ, ཏསྨཱ ཨརཧནྟི. བུདྡྷཏྟཧེཏུབྷཱུཏཱ ཝིཝཊྚཙྪདཏཱ ཝུཏྟཱ སཝཱསནསབྦཀིལེསཔྤཧཱནཔུབྦཀཏྟཱ བུདྡྷབྷཱཝསྶ.

ཨརཧཾ ཝཊྚཱབྷཱཝེནཱཏི ཕལེན ཧེཏུཨནུམཱནདསྶནཾ. སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཚདནཱབྷཱཝེནཱཏི ཧེཏུནཱ ཕལཱནུམཱནདསྶནཾ. ཧེཏུདྭཡཾ ཝུཏྟཾ ‘‘ཝིཝཊྚོ ཝིཙྪདོ ཙཱ’’ཏི. དུཏིཡེན ཝེསཱརཛྫེནཱཏི ‘‘ཁཱིཎཱསཝསྶ ཏེ པཊིཛཱནཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝུཏྟེན ཝེསཱརཛྫེན. པུརིམསིདྡྷཱིཏི པུརིམསྶ པདསྶ ཨཏྠསིདྡྷཱིཏི ཨཏྠོ. པཋམེནཱཏི ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཏེ པཊིཛཱནཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༡༥༠; ཨ. ནི. ༤.༨) ཝུཏྟེན ཝེསཱརཛྫེན. དུཏིཡསིདྡྷཱིཏི དུཏིཡསྶ པདསྶ ཨཏྠསིདྡྷི, བུདྡྷཏྠསིདྡྷཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཏིཡཙཏུཏྠེཧཱིཏི ‘‘ཡེ ཁོ པན ཏེ ཨནྟརཱཡིཀཱ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདིནཱ, (མ. ནི. ༡.༡༥༠; ཨ. ནི. ༤.༨) ‘‘ཡསྶ ཁོ པན ཏེ ཨཏྠཱཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༡༥༠; ཨ. ནི. ༤.༨) ཙ ཝུཏྟེཧི ཏཏིཡཙཏུཏྠེཧི ཝེསཱརཛྫེཧི. ཏཏིཡསིདྡྷཱིཏི ཝིཝཊྚཙྪདནཏཱསིདྡྷི ཡཱཐཱཝཏོ ཨནྟརཱཡིཀནིཡྻཱནིཀདྷམྨཱཔདེསེན ཧི སཏྠུ ཝིཝཊྚཙྪདནབྷཱཝོ ལོཀེ པཱཀཊོ ཨཧོསི. པུརིམཾ དྷམྨཙཀྑུནྟི པུརིམཔདཾ བྷགཝཏོ དྷམྨཙཀྑུཾ སཱདྷེཏི ཀིལེསཱརཱིནཾ, སཾསཱརཙཀྐསྶ ཙ ཨརཱནཾ ཧཏབྷཱཝདཱིཔནཏོ. དུཏིཡཾ པདཾ བུདྡྷཙཀྑུཾ སཱདྷེཏི སམྨཱསམྦུདྡྷསྶེཝ ཏཾསབྦྷཱཝཏོ. ཏཏིཡཾ པདཾ སམནྟཙཀྑུཾ སཱདྷེཏི སཝཱསནསབྦཀིལེསཔྤཧཱནདཱིཔནཏོ. ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏི ཧི ཝཏྭཱ ‘‘ཝིཝཊྚཙྪདོ’’ཏི ཝཙནཾ བུདྡྷབྷཱཝཱཝཧམེཝ སབྦཀིལེསཔྤཧཱནཾ ཝིབྷཱཝེཏི. ‘‘སཱུརབྷཱཝ’’ནྟི ལཀྑཎཝིབྷཱཝནེ ཝིསདཉཱཎཏཾ.

༢༥༩. ཨེཝཾ བྷོཏི ཨེཏྠ ཨེཝནྟི ཝཙནསམྤཊིཙྪནེ ནིཔཱཏོ. ཝཙནསམྤཊིཙྪནཉྩེཏྠ ‘‘ཏཐཱ མཡཾ ཏཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ ཝེདིསྶཱམ, ཏྭཾ མནྟཱནཾ པཊིགྒཧེཏཱ’’ཏི ཙ ཨེཝཾ པཝཏྟསྶ པོཀྑརསཱཏིནོ ཝཙནསྶ སམྤཊིགྒཧོཏི ཨཱཧ. ‘‘སོཔི ཏཱཡཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཏཱཡཱཏི ཏཱཡ ཡཐཱཝུཏྟཱཡ སམུཏྟེཛནཱཡ. ཨཡཱནབྷཱུམིནྟི ཡཱནསྶ ཨབྷཱུམིཾ. དིཝཱཔདྷཱནིཀཱཏི དིཝཱཔདྷཱནཱནུཡུཉྫནཀཱ.

༢༦༠. ཡདིཔི པུབྦེ ཨམྦཊྛཀུལཾ ཨཔྤཉྙཱཏཾ, ཏདཱ པན པཉྙཱཡཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཏདཱ ཀིརཱ’’ཏིཨཱདི. ཨཏུརིཏོཏི ཨཝེགཱཡནྟོ.

༢༦༡. ཡཐཱ ཁམནཱིཡཱདཱིནི པུཙྪནྟོཏི ཡཐཱ བྷགཝཱ ‘‘ཀཙྩི ཝོ མཱཎཝཱ ཁམནཱིཡཾ, ཀཙྩི ཡཱཔནཱིཡ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཁམནཱིཡཱདཱིནི པུཙྪནྟོ ཏེཧི མཱཎཝེཧི སདྡྷིཾ པཋམཾ པཝཏྟམོདོ ཨཧོསི པུབྦབྷཱསིཏཱཡ ཏདནུཀརཎེན ཨེཝཾ ཏེཔི མཱཎཝཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམཔྤཝཏྟམོདཱ ཨཧེསུནྟི ཡོཛནཱ. ཏཾ པན སམཔྤཝཏྟམོདཏཾ ཨུཔམཱཡ དསྶེཏུཾ ‘‘སཱིཏོདཀཾ ཝིཡཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སམྨོདིཏནྟི སཾསནྡིཏཾ. ཨེཀཱིབྷཱཝནྟི སམྨོདནཀིརིཡཱཡ སམཱནཏཾ. ཁམནཱིཡནྟི ‘‘ཨིདཾ ཙཏུཙཀྐཾ ནཝདྭཱརཾ སརཱིརཡནྟཾ དུཀྑབཧུལཏཱཡ སབྷཱཝཏོ དུསྶཧཾ ཀཙྩི ཁམིཏུཾ སཀྐུཎེཡྻ’’ནྟི པུཙྪནྟི, ཡཱཔནཱིཡནྟི ཨཱཧཱརཱདིཔཙྩཡཔཊིབདྡྷཝུཏྟིཀཾ ཙིརཔྤབནྡྷསངྑཱཏཱཡ ཡཱཔནཱཡ ཀཙྩི ཡཱཔེཏུཾ སཀྐུཎེཡྻཾ. སཱིསརོགཱདིཨཱབཱདྷཱབྷཱཝེན ཀཙྩི ཨཔྤཱབཱདྷཾ, དུཀྑཛཱིཝིཀཱབྷཱཝེན ཀཙྩི ཨཔྤཱཏངྐཾ, ཏཾཏཾཀིཙྩཀརཎེ ཨུཊྛཱནསུཁཏཱཡ ཀཙྩི ལཧུཊྛཱནཾ, ཏདནུརཱུཔབལཡོགཏོ ཀཙྩི བལཾ, སུཁཝིཧཱརསབྦྷཱཝེན ཀཙྩི ཕཱསུཝིཧཱརོ ཨཏྠཱིཏི སབྦཏྠ ཀཙྩི-སདྡཾ ཡོཛེཏྭཱ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. བལཔྤཏྟཱ པཱིཏི པཱིཏིཡེཝ. ཏརུཎཔཱིཏི པཱམོཛྫཾ. སམྨོདནཾ ཛནེཏི ཀརོཏཱིཏི སམྨོདནིཀཾ ཏདེཝ སམྨོདནཱིཡཾ. སམྨོདིཏབྦཏོ སམྨོདནཱིཡནྟི ཨིདཾ པན ཨཏྠཾ དསྶེཏུཾ ཝུཏྟཾ ‘‘སམྨོདིཏུཾ ཡུཏྟབྷཱཝཏོ’’ཏི. སརིཏབྦབྷཱཝཏོ ཨནུསྶརིཏབྦབྷཱཝཏོ ‘‘སརཎཱིཡ’’ནྟི ཝཏྟབྦེ ‘‘སཱརཎཱིཡ’’ནྟི དཱིགྷཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ‘‘སུཡྻམཱནསུཁཏོ’’ཏི ཨཱཔཱཐམདྷུརཏམཱཧ, ‘‘ཨནུསྶརིཡམཱནསུཁཏོ’’ཏི ཝིམདྡརམཎཱིཡཏཾ. ‘‘བྱཉྫནཔརིསུདྡྷཏཱཡཱ’’ཏི སབྷཱཝནིརུཏྟིབྷཱཝེན ཏསྶཱ ཀཐཱཡ ཝཙནཙཱཏུརིཡམཱཧ, ‘‘ཨཏྠཔརིསུདྡྷཏཱཡཱ’’ཏི ཨཏྠསྶ ནིརུཔཀྐིལེསཏཾ. ཨནེཀེཧི པརིཡཱཡེཧཱིཏི ཨནེཀེཧི ཀཱརཎེཧི.

ཨཔསཱདེསྶཱམཱིཏི མངྐུཾ ཀརིསྶཱམི. ཀཎྛེ ཨོལམྦེཏྭཱཏི ཨུབྷོསུ ཁནྡྷེསུ སཱཊཀཾ ཨཱསཛྫེཏྭཱ ཀཎྛེ ཨོལམྦིཏྭཱ. དུསྶཀཎྞཾ གཧེཏྭཱཏི ནིཝཏྠསཱཊཀསྶ དསཱཀོཊིཾ ཨེཀེན ཧཏྠེན གཧེཏྭཱ. ཙངྐམཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱཏི ཙངྐམིཏུཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ. དྷཱཏུསམཏཱཏི རསཱདིདྷཱཏཱུནཾ སམཱཝཏྠཏཱ, ཨརོགཏཱཏི ཨཏྠོ. ཨནཱཙཱརབྷཱཝསཱརཎཱིཡནྟི ཨནཱཙཱརབྷཱཝེན སརཎཱིཡཾ. ‘‘ཨནཱཙཱརོ ཝཏཱཡ’’ནྟི སརིཏབྦཀཾ.

༢༦༢. ‘‘བྷཝགྒཾ གཧེཏུཀཱམོ ཝིཡཱ’’ཏིཨཱདི ཨསཀྐུཎེཡྻཏྟཱ དུཀྐརཾ ཀིཙྩཾ ཨཱརབྷཏཱིཏི དསྶེཏུཾ ཝུཏྟཾ. ཨསཀྐུཎེཡྻཉྷེཏཾ སདེཝཀེནཱཔི ལོཀེན, ཡདིདཾ བྷགཝཏོ ཨཔསཱདནཾ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨཊྛཱནེ ཝཱཡམཏཱི’’ཏི. ཨཡཾ བཱལོ ‘‘མཡི ཀིཉྩི ཨཀཐེནྟེ མཡཱ སདྡྷིཾ ཀཐེཏུམྤི ན ཝིསཧཏཱི’’ཏི མཱནམེཝ པགྒཎྷིསྶཏི, ཀཐེནྟེ པན ཀཐཱཔསངྒེནསྶ ཛཱཏིགོཏྟེ ཝིབྷཱཝིཏེ མཱནནིགྒཧོ བྷཝིསྶཏཱིཏི བྷགཝཱ ‘‘ཨེཝཾ ནུ ཏེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདི. ཨཱཙཱརསམཱཙཱརསིཀྑཱཔནེན ཨཱཙརིཡཱ, ཏེསཾ པན ཨཱཙརིཡཱནཾ པཀཊྛཱ ཨཱཙརིཡཱཏི པཱཙརིཡཱ ཡཐཱ པཔིཏཱམཧོཏི, ཏེནཱཧ ‘‘ཨཱཙརིཡེཧི ཙ ཏེསཾ པཱཙརིཡེཧི ཙཱ’’ཏི.

པཋམཨིབྦྷཝཱདཝཎྞནཱ

༢༦༣. ཏཱིསུ ཨིརིཡཱཔཐེསཱུཏི ཋཱནགམནནིསཛྫཱསུ. ཀཐཱཔལཱ༹སནྟི ཀཐཱཝསེན ཡུགགྒཱཧཾ. སཡཱནེན ཨཱཙརིཡེན སདྡྷིཾ སཡཱནསྶ ཀཐཱ ནཱམ ཨཱཙཱརོ ན ཧོཏི, ཏཾ ཨིཏརེཧི སདིསཾ ཀཏྭཱ ཀཐནཾ ཨིདྷ ཀཐཱཔལཱ༹སོ.

ཏསྶ པན ཡཾ ཨནཱཙཱརབྷཱཝཝིབྷཱཝནཾ སཏྠཱརཱ ཨམྦཊྛེན སདྡྷིཾ ཀཐེནྟེན ཀཏཾ, ཏཾ སངྒཱིཏིཨནཱརུལ༹ྷཾ པརམྤརཱབྷཏནྟི ཨུཔརི པཱལི༹ཡཱ སམྦནྡྷབྷཱཝེན དསྶེནྟོ ‘‘ཏཏོ ཀིརཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. མུཎྜཀཱ སམཎཀཱཏི ཙ གརཧཱཡཾ -སདྡོ, ཏེནཱཧ ‘‘ཧཱིལེ༹ནྟོ’’ཏི. ཨིབྷསྶ པཡོགོ ཨིབྷོ ཨུཏྟརཔདལོཔེན, ཏཾ ཨིབྷཾ ཨརཧནྟཱིཏི ཨིབྦྷཱ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡཐཱ ཨིབྷོ ཧཏྠིཝཱཧནབྷཱུཏོ པརསྶ ཝསེན ཝཏྟཏི, ན ཨཏྟནོ, ཨེཝཾ ཨེཏེཔི བྲཱཧྨཎཱནཾ སུསྶུསཀཱ སུདྡཱ པརསྶ ཝསེན ཝཏྟནྟི, ན ཨཏྟནོ, ཏསྨཱ ཨིབྷསདིསཔཡོགཏཱཡ ཨིབྦྷཱཏི. ཏེ པན ཀུཊུམྦིཀཏཱཡ གྷརཝཱསིནོ གྷརསྶཱམིཀཱ ཧོནྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘གཧཔཏིཀཱ’’ཏི. ཀཎྷཱཏི ཀཎྷཛཱཏིཀཱ. དིཛཱ ཨེཝ ཧི སུདྡྷཛཱཏིཀཱ, ན ཨིཏརེཏི ཏསྶ ཨདྷིཔྤཱཡོ, ཏེནཱཧ ‘‘ཀཱལ༹ཀཱ’’ཏི. མུཁཏོ ནིཀྑནྟཱཏི བྲཱཧྨཎཱནཾ པུབྦཔུརིསཱ བྲཧྨུནོ མུཁཏོ ནིཀྑནྟཱ, ཨཡཾ ཏེསཾ པཋམུཔྤཏྟཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. སེསཔདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ‘‘སམཎཱ པིཊྛིཔཱདཏོ’’ཏི ཨིདཾ པནསྶ ‘‘མུཁཏོ ནིཀྑནྟཱ’’ཏིཨཱདིཝཙནཏོཔི ཨཏིཝིཡ ཨསམཝེཀྑིཏཝཙནཾ ཙཏུཝཎྞཔརིཡཱཔནྣསྶེཝ སམཎབྷཱཝསམྦྷཝཏོ. ཨནིཡམེཏྭཱཏི ཨཝིསེསེཏྭཱ, ཨནུདྡེསིཀབྷཱཝེནཱཏི ཨཏྠོ.

མཱནུསྶཡཝསེན ཀཐེཏཱིཏི མཱནུསྶཡཾ ཨཝསྶཱཡ ཨཏྟཱནཾ ཨུཀྐཾསེནྟོ, པརེ ཙ ཝམྦྷེནྟོ ‘‘མུཎྜཀཱ’’ཏི ཨཱདིཾ ཀཐེཏི. ཛཱནཱཔེམཱིཏི ཛཱཏིགོཏྟསྶ པམཱཎཾ ཡཱཐཱཝཏོ ཝིབྷཱཝནེན པམཱཎཾ ཛཱནཱཔེམཱིཏི. ཨཏྠོ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི ཨཏྠིཀཾ དཎྜིཀཉཱཡེན.

‘‘ཡཱཡེཝ ཁོ པནཏྠཱཡཱ’’ཏི ཨིཏྠིལིངྒཝསེན ཝུཏྟནྟི ཝདནྟི, ཏཾ པརཏོ ‘‘པུརིསལིངྒཝསེནེཝཱ’’ཏི ཝཀྑམཱནཏྟཱ ཡུཏྟཾ. ཡཱཡ ཨཏྠཱཡཱཏི ཝཱ པུལླིངྒཝསེནེཝ ཏདཏྠེ སམྤདཱནཝཙནཾ, ཡསྶ ཨཏྠསྶ ཨཏྠཱཡཱཏི ཨཏྠོ. ཨསྶཱཏི ཨམྦཊྛསྶ དསྶེཏྭཱཏི སམྦནྡྷོ. ཨཉྙེསནྟི ཨཉྙེསཾ སཱདྷུརཱུཔཱནཾ. སནྟིཀཾ ཨཱགཏཱནནྟི གུརུཊྛཱནིཡཱནཾ སནྟིཀཾ ཨུཔགཏཱནཾ. ཝཏྟནྟི ཏེཧི ཙརིཏབྦཨཱཙཱརཾ. ཨསིཀྑིཏོཏི ཨཱཙཱརཾ ཨསིཀྑིཏོ. ཏཏོ ཨེཝ ཨཔྤསྶུཏོ. བཱཧུསཙྩཉྷི ནཱམ ཡཱཝདེཝ ཨུཔསམཏྠཾ ཨིཙྪིཏབྦཾ, ཏདབྷཱཝཏོ ཨམྦཊྛོ ཨཔྤསྶུཏོ ཨསིཀྑིཏོ ‘‘ཨཝུསིཏོ’’ཏི ཝིཉྙཱཡཏི, ཏེནཱཧ ‘‘ཨེཏསྶ ཧཱི’’ཏིཨཱདི.

༢༦༤. ཀོདྷཝསཙིཏྟཏཱཡ ཨསཀམནོ. མཱནནིམྨདནཏྠནྟི མཱནསྶ ནིམྨདནཏྠཾ. ཨུགྒིལེཏྭཱཏི སིནེཧཔཱནེན ཀིལིནྣཾ ཨུབྦམནཾ ཀཏྭཱ. གོཏྟེན གོཏྟནྟི ཏེན ཝུཏྟེན པུརཱཏནགོཏྟེན ཨིདཱནི ཏཾ ཏཾ ཨནཝཛྫསཉྙིཏཾ གོཏྟཾ སཱཝཛྫཏོ ཨུཊྛཱཔེཏྭཱ ཨུདྡྷརིཏྭཱ. སེསཔདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏཏྠ གོཏྟཾ ཨཱདིཔུརིསཝསེན, ཀུལཱཔདོསོ, ཏདནྭཡེ ཨུཔྤནྣཨབྷིཉྙཱཏཔུརིསཝསེན ཝེདིཏབྦོ ཡཐཱ ‘‘ཨཱདིཙྩོ, མགྷདེཝོ’’ཏི. གོཏྟམཱུལསྶ གཱརཡ྄ཧཏཱཡ ཨམཱནཝཏྠུབྷཱཝཔཝེདནཏོ ‘‘མཱནདྡྷཛཾ མཱུལེ ཚེཏྭཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. གྷཊྚེནྟོཏི ཨོམསནྟོ.

ཡསྨིཾ མཱནུསྶཡཀོདྷུསྶཡཱ ཨཉྙམཉྙཱུཔཏྠདྡྷཱ, སོ ‘‘ཙཎྜོ’’ཏི ཝུཙྩཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཙཎྜཱཏི མཱནནིསྶིཏཀོདྷཡུཏྟཱ’’ཏི. ཁརཱཏི ཙིཏྟེན, ཝཱཙཱཡ ཙ ཀཀྑལཱ༹. ལཧུཀཱཏི ཏརུཎཱ. བྷསྶཱཏི ‘‘སཱཧསིཀཱ’’ཏི ཀེཙི ཝདནྟི, ‘‘སཱརམྦྷཀཱ’’ཏི ཨཔརེ. སམཱནཱཏི ཧོནྟཱ, བྷཝམཱནཱཏི ཨཏྠོཏི ཨཱཧ ‘‘སནྟཱཏི པུརིམཔདསྶེཝ ཝེཝཙན’’ནྟི. ན སཀྐརོནྟཱིཏི སཀྐཱརཾ ན ཀརོནྟི. ཨཔཙིཏིཀམྨནྟི པཎིཔཱཏཀམྨ ནཱནུལོམནྟི ཨཏྟནོ ཛཱཏིཡཱ ན ཨནུཙྪཝིཀནྟི ཨཏྠོ.

དུཏིཡཨིབྦྷཝཱདཝཎྞནཱ

༢༦༥. ཀཱམཾ སཀྱརཱཛཀུལེ ཡོ སབྦེསཾ བུདྡྷཏརོ སམཏྠོ ཙ, སོ ཨེཝ ཨབྷིསེཀཾ ལབྷཏི, ཨེཀཙྩོ པན ཨབྷིསིཏྟོ སམཱནོ ‘‘ཨིདཾ རཛྫཾ ནཱམ བཧུཀིཙྩཾ བཧུབྱཱཔཱར’’ནྟི ཏཏོ ནིབྦིཛྫ རཛྫཾ ཝཡསཱ ཨནནྟརསྶ ནིཡྻཱཏེཏི, ཀདཱཙི སོཔི ཨཉྙསྶཱཏི ཏཱདིསེ སནྡྷཱཡཱཧ ‘‘སཀྱཱཏི ཨབྷིསིཏྟརཱཛཱནོ’’ཏི. ཀུལཝཾསཾ ཛཱནནྟཱིཏི ཀཎྷཱཡནཏོ པཊྛཱཡ པརམྤརཱགཏཾ ཨནུསྶཝཝསེན ཛཱནནྟི. ཀུལཱབྷིམཱནིནོ ཧི ཡེབྷུཡྻེན པརེསཾ ཨུཙྩཱཝཙཾ ཀུལཾ ཏཐཱ ཏཐཱ ཨུདཱཧརནྟི, ཨཏྟནོ ཙ ཀུལཝཾསཾ ཛཱནནྟི, ཨེཝཾ ཨམྦཊྛོཔི. ཏཐཱ ཧི སོ པརཏོ བྷགཝཏཱ པུཙྪིཏོ ཝཛིརཔཱཎིབྷཡེན ཡཱཐཱཝཏོ ཀཐེསི.

ཏཏིཡཨིབྦྷཝཱདཝཎྞནཱ

༢༦༦. ཁེཏྟལེཌྜཱུནནྟི ཁེཏྟེ ཀསནཝསེན ནངྒལེན ཨུཊྛཱཔིཏལེཌྜཱུནཾ. ‘‘ལཊུཀིཀཱ’’ ཨིཙྩེཝ པཉྙཱཏཱ ཁུདྡཀསཀུཎིཀཱ ལཊུཀིཀོཔམཝཎྞནཱཡཾ ‘‘ཙཱཏཀསཀུཎིཀཱ’’ཏི (མ. ནི. ཨཊྛ. ༣.༡༥༠) ཝུཏྟཱ. ཀོདྷཝསེན ལགྒིཏུནྟི ཨུཔནཡ྄ཧིཏུཾ, ཨཱགྷཱཏཾ བནྡྷིཏུནྟི ཨཏྠོ. ‘‘ཨམྷེ ཧཾསཀོཉྩམོརསམེ ཀརོཏཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ‘‘ན ཏཾ ཀོཙི ཧཾསོ ཝཱ’’ཏིཨཱདིཝཙནཾ སངྒཱིཏིཾ ཨནཱརུལ༹ྷཾ ཏདཱ བྷགཝཏཱ ཝུཏྟམེཝཱཏི དསྶེཏི. ‘‘ཨེཝཾ ནུ ཏེ’’ཏིཨཱདིཝཙནཾ, ‘‘ཨཝུསིཏཝཱཡེཝཱ’’ཏིཨཱདིཝཙནཉྩ མཱནཝསེན སམཎེན གོཏམེན ཝུཏྟནྟི མཉྙཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡེནཱཧ ‘‘ནིམྨཱནོ དཱནི ཛཱཏོཏི མཉྙམཱནོ’’ཏི.

དཱསིཔུཏྟཝཱདཝཎྞནཱ

༢༦༧. ནིམྨཱདེཏཱིཏི ཨ-ཀཱརསྶ ཨཱ-ཀཱརཾ ཀཏྭཱ ནིདྡེསོཏི ཨཱཧ ‘‘ནིམྨདེཏཱི’’ཏི. ཀཱམཾ གོཏྟཾ ནཱམེཏཾ པིཏིཏོ ལདྡྷབྦཾ, ན མཱཏིཏོ ན ཧི བྲཱཧྨཎཱནཾ སགོཏྟཱཡ ཨཱཝཱཧཝིཝཱཧོ ཨིཙྪིཏོ, གོཏྟནཱམཾ པན ཡསྨཱ ཛཱཏིསིདྡྷཾ, ན ཀིཏྟིམཾ, ཛཱཏི ཙ ཨུབྷཡསམྦནྡྷིནཱི, ཏསྨཱ ‘‘མཱཏཱཔེཏྟིཀནྟི མཱཏཱཔིཏཱུནཾ སནྟཀ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ནཱམགོཏྟནྟི གོཏྟནཱམཾ, ན ཀིཏྟིམནཱམཾ, ན གུཎནཱམཾ ཝཱ. ཏཏྠ ‘‘ཀཎྷཱཡནོ’’ཏི ནིརུལ༹ྷཱ ཡཱ ནཱམཔཎྞཏྟི, ཏཾ སནྡྷཱཡཱཧ ‘‘པཎྞཏྟིཝསེན ནཱམནྟི. ཏཾ པན ཀཎྷཨིསིཏོ པཊྛཱཡ ཏསྨིཾ ཀུལཔརམྤརཱཝསེན ཨཱགཏཾ, ན ཨེཏསྨིཾཡེཝ ནིརུལ༹ྷཾ, ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘པཝེཎཱིཝསེན གོཏྟ’’ནྟི. གོཏྟ-པདསྶ པན ཨཏྠོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟོཡེཝ. ཨནུསྶརཏོཏི ཨེཏྠ ན ཀེཝལཾ ཨནུསྶརཎཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ, ཨཐ ཁོ ཀུལསུདྡྷིཝཱིམཾསནཝསེནཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཀུལཀོཊིཾ སོདྷེནྟསྶཱ’’ཏི. ཨཡྻཔུཏྟཱཏི ཨཡྻིཀཔུཏྟཱཏི ཨཱཧ ‘‘སཱམིནོ པུཏྟཱ’’ཏི. དིསཱ ཨོཀྐཱཀརཉྙོ ཨནྟོཛཱཏཱ དཱསཱིཏི ཨཱཧ ‘‘གྷརདཱསིཡཱ པུཏྟོ’’ཏི. ཨེཏྠ ཙ ཡསྨཱ ཨམྦཊྛོ ཛཱཏིཾ ནིསྶཱཡ མཱནཏྠདྡྷོ, ན ཙསྶ ཡཱཐཱཝཏོ ཛཱཏིཡཱ ཨཝིབྷཱཝིཏཱཡ མཱནནིགྒཧོ ཧོཏི, མཱནནིགྒཧེ ཙ ཀཏེ ཨཔརབྷཱགེ རཏནཏྟཡེ པསཱིདིསྶཏི, ན ‘‘དཱསཱི’’ཏི ཝཱཙཱ ཕརུསཝཱཙཱ ནཱམ ཧོཏི ཙིཏྟསྶ སཎྷབྷཱཝཏོ. ཨབྷཡསུཏྟཉྩེཏྠ (མ. ནི. ༢.༨༣; ཨ. ནི. ༤.༡༨༤) ནིདསྶནཾ. ཀེཙི ཙ སཏྟཱ ཨགྒིནཱ ཝིཡ ལོཧཱདཡོ ཀཀྑལཱ༹ཡ ཝཱཙཱཡ མུདུབྷཱཝཾ གཙྪནྟི, ཏསྨཱ བྷགཝཱ ཨམྦཊྛཾ ནིབྦིསེཝནཾ ཀཱཏུཀཱམོ ‘‘ཨཡྻཔུཏྟཱ སཀྱཱ བྷཝནྟི, དཱསིཔུཏྟོ ཏྭམསི སཀྱཱན’’ནྟི ཨཝོཙ.

ཋཔེནྟཱིཏི པཉྙཔེནྟི, ཏེནཱཧ ‘‘ཨོཀྐཱཀོ’’ཏིཨཱདི. པབྷཱ ནིཙྪརཏི དནྟཱནཾ ཨཏིཝིཡ པབྷསྶརབྷཱཝཏོ.

པཋམཀཔྤིཀཱནནྟི པཋམཀཔྤསྶ ཨཱདིཀཱལེ ནིབྦཏྟཱནཾ. ཀིར-སདྡོ ཨནུསྶཝཏྠེ, ཏེན ཡོ ཝུཙྩམཱནཱཡ རཱཛཔརམྤརཱཡ ཀེསཉྩི མཏིབྷེདོ, ཏཾ ཨུལླིངྒེཏི. མཧཱསམྨཏསྶཱཏི ‘‘ཨཡཾ ནོ རཱཛཱ’’ཏི མཧཱཛནེན སམྨནྣིཏྭཱ ཋཔིཏཏྟཱ ‘‘མཧཱསམྨཏོ’’ཏི ཨེཝཾ སམྨཏསྶ. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝདནྟི –

‘‘ཨཱདིཙྩཀུལསམྦྷཱུཏོ, སུཝིསུདྡྷགུཎཱཀརོ;

མཧཱནུབྷཱཝོ རཱཛཱསི, མཧཱསམྨཏནཱམཀོ.

ཡོ ཙཀྑུབྷཱུཏོ ལོཀསྶ, གུཎརཾསིསམུཛྫལོ;

ཏམོནུདོ ཝིརོཙིཏྠ, དུཏིཡོ ཝིཡ བྷཱཎུམཱ.

ཋཔིཏཱ ཡེན མརིཡཱདཱ, ལོཀེ ལོཀཧིཏེསིནཱ;

ཝཝཏྠིཏཱ སཀྐུཎནྟི, ན ཝིལངྒྷཡིཏུཾ ཛནཱ.

ཡསསྶིནཾ ཏེཛསྶིནཾ, ལོཀསཱིམཱནུརཀྑཀཾ;

ཨཱདིབྷཱུཏཾ མཧཱཝཱིརཾ, ཀཐཡནྟི ‘མནཱུ’ཏི ཡ’’ནྟི.

ཏསྶ ཙ པུཏྟཔཔུཏྟཔརམྤརཾ སནྡྷཱཡ –

‘‘ཏསྶ པུཏྟོ མཧཱཏེཛོ, རོཛོ ནཱམ མཧཱིཔཏི;

ཏསྶ པུཏྟོ ཝརརོཛོ, པཝརོ རཱཛམཎྜལེ.

ཏསྶཱསི ཀལྱཱཎགུཎོ, ཀལྱཱཎོ ནཱམ ཨཏྲཛོ;

རཱཛཱ ཏསྶཱསི ཏནཡོ, ཝརཀལྱཱཎནཱམཀོ.

ཏསྶ པུཏྟོ མཧཱཝཱིརོ, མནྡྷཱཏཱ ཀཱམབྷོགིནཾ;

ཨགྒབྷཱུཏོ མཧིནྡེན, ཨཌྜྷརཛྫེན པཱུཛིཏོ.

ཏསྶ སཱུནུ མཧཱཏེཛོ, ཝརམནྡྷཱཏུནཱམཀོ;

‘ཨུཔོསཐོ’ཏི ནཱམེན, ཏསྶ པུཏྟོ མཧཱཡསོ.

ཝརོ ནཱམ མཧཱཏེཛོ, ཏསྶ པུཏྟོ མཧཱཝརོ;

ཏསྶཱསི ཨུཔཝརོཏི, པུཏྟོ རཱཛཱ མཧཱབལོ.

ཏསྶ པུཏྟོ མགྷདེཝོ, དེཝཏུལྱོ མཧཱིཔཏི;

ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཱནི, ཏསྶ པུཏྟཔརམྤརཱ.

ཏེསཾ པཙྪིམཀོ རཱཛཱ, ‘ཨོཀྐཱཀོ’ ཨིཏི ཝིསྶུཏོ;

མཧཱཡསོ མཧཱཏེཛོ, ཨཁུདྡོ རཱཛམཎྜལེ’’ཏི.

ཨཱདི ཏེསཾ པཙྪཏོཏི ཏེསཾ མགྷདེཝ པརམྤརབྷཱུཏཱནཾ ཀལཱ༹རཛནཀཔརིཡོསཱནཱནཾ ཨནེཀསཏསཧསྶཱནཾ རཱཛཱུནཾ ཨཔརབྷཱགེ ཨོཀྐཱཀོ ནཱམ རཱཛཱ ཨཧོསི, ཏསྶ པརམྤརཱབྷཱུཏཱནཾ ཨནེཀསཏསཧསྶཱནཾ རཱཛཱུནཾ ཨཔརབྷཱགེ ཨཔརོ ཨོཀྐཱཀོ ནཱམ རཱཛཱ ཨཧོསི, ཏསྶ པརམྤརབྷཱུཏཱནཾ ཨནེཀསཏསཧསྶཱནཾ རཱཛཱུནཾ ཨཔརབྷཱགེ པུནཱཔརོ ཨོཀྐཱཀོ ནཱམ རཱཛཱ ཨཧོསི, ཏཾ སནྡྷཱཡཱཧ ‘‘ཏཡོ ཨོཀྐཱཀཝཾསཱ ཨཧེསུཾ. ཏེསུ ཏཏིཡཨོཀྐཱཀསྶཱ’’ཏིཨཱདི.

སཧསཱ ཝརཾ ཨདཱསིནྟི པུཏྟདསྶནེན སོམནསྶཔྤཏྟོ སཧསཱ ཨཝཱིམཾསིཏྭཱ ཏུཊྛིཡཱ ཝསེན ཝརཾ ཨདཱསིཾ, ‘‘ཡཾ ཨིཙྪསི, ཏཾ གཎྷཱ’’ཏི. རཛྫཾ པརིཎཱམེཏུཾ ཨིཙྪཏཱིཏི སཱ ཛནྟུཀུམཱརསྶ མཱཏཱ མམ ཏཾ ཝརདཱནཾ ཨནྟརཾ ཀཏྭཱ ཨིམཾ རཛྫཾ པརིཎཱམེཏུཾ ཨིཙྪཏཱིཏི.

ནཔྤསཧེཡྻཱཏི ན པརིཡཏྟོ བྷཝེཡྻ.

ནིཀྑམྨཱཏི གྷརཱཝཱསཏོ, ཀཱམེཧི ཙ ནིཀྑམིཏྭཱ. ཧེཊྛཱ ཙཱཏི -སདྡེན ‘‘ཨསཱིཏིཧཏྠེ’’ཏི ཨིདཾ ཨནུཀཌྜྷཏི. ཏེཧཱིཏི མིགསཱུཀརེཧི, མཎྜཱུཀམཱུསིཀེཧི ཙ. ཏེཏི སཱིཧབྱགྒྷཱདཡོ, སཔྤབིལཱ༹རཱ ཙ.

ཨཝསེསཱཧི ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཀནིཊྛཱཧི.

ཝཌྜྷམཱནཱནནྟི ཨནཱདརེ སཱམིཝཙནཾ. ཀུཊྛརོགོ ནཱམ སཱསམསཱུརཱིརོགཱ ཝིཡ ཡེབྷུཡྻེན སངྐམནསབྷཱཝོཏི ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཡཾ རོགོ སངྐམཏཱིཏི ཙིནྟེཏྭཱ’’ཏི.

མིགསཱུཀརཱདཱིནནྟི ཨཱདི-སདྡེན ཝནཙརསོཎཱདིཀེ སངྒཎྷཱཏི.

ཏསྨིཾ ནིསིནྣེཏི སམྦནྡྷོ. ཁཏྟིཡམཱཡཱརོཙནེན ཨཏྟནོ ཁཏྟིཡབྷཱཝཾ ཛཱནཱཔེཏྭཱ.

ནགརཾ མཱཔེཧཱིཏི སཱཧཱརཾ ནགརཾ མཱཔེཧཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཀེསགྒཧཎནྟི ཀེསཝེཎིབནྡྷནཾ. དུསྶགྒཧཎནྟི ཝཏྠསྶ ནིཝཱསནཱཀཱརོ.

༢༦༨. ཨཏྟནོ ཨུཔཱརམྦྷམོཙནཏྠཱཡཱཏི ཨཱཙརིཡེན ཨམྦཊྛེན ཙ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཨུཔརི པཱཔེཏབྦཨུཔཝཱདསྶ ཨཔནཡནཏྠཾ. ཨསྨིཾ ཝཙནེཏི ‘‘ཙཏྟཱརོམེ བྷོ གོཏམ ཝཎྞཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཏྟནཱ ཝུཏྟེ, བྷོཏཱ ཙ གོཏམེན ཝུཏྟེ ‘‘ཛཱཏིཝཱདེ’’ཏི ཨིམསྨིཾ ཡཐཱདྷིཀཏེ ཝཙནེ. ཏཏྠ པན ཡསྨཱ ཝེདེ ཝུཏྟཝིདྷིནཱཝ ཏེན པཊིམནྟེཏབྦཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཝེདཏྟཡཝཙནེ’’ཏི, ‘‘ཨེཏསྨིཾ ཝཱ དཱསིཔུཏྟཝཙནེ’’ཏི ཙ.

༢༧༠. དྷམྨོ ནཱམ ཀཱརཎཾ ‘‘དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཝིབྷ. ༧༡༨) ཝིཡ, སཧ དྷམྨེནཱཏི སཧདྷམྨོ, སཧདྷམྨོ ཨེཝ སཧདྷམྨིཀོཏི ཨཱཧ ‘‘སཧེཏུཀོ’’ཏི.

༢༧༡. ཏསྨཱ ཏདཱ པཊིཉྙཱཏཏྟཱ. ཏཱསེཏྭཱ པཉྷཾ ཝིསྶཛྫཱཔེསྶཱམཱིཏི ཨཱགཏོ ཡཐཱ ཏཾ སཙྩཀསམཱགམེ. ‘‘བྷགཝཱ ཙེཝ པསྶཏི ཨམྦཊྛོ ཙཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཨིཏརེསཾ ཨདསྶནེ ཀཱརཎཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡདི ཧཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨཱཝཱཧེཏྭཱཏི མནྟབལེན ཨཱནེཏྭཱ. ཏསྶཱཏི ཨམྦཊྛསྶ. ཝཱདསངྒྷཊྚེཏི ཝཱཙཱསངྒྷཊྚེ.

༢༧༢. ཏཱཎནྟི གཝེསམཱནོཏི, ‘‘ཨཡམེཝ སམཎོ གོཏམོ ཨིཏོ བྷཡཏོ མམ ཏཱཡཀོ’’ཏི བྷགཝནྟཾཡེཝ ‘‘ཏཱཎ’’ནྟི པརིཡེསནྟོ ཨུཔགཙྪནྟོ. སེསཔདདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏཱཡཏཱིཏི ཡཐཱཨུཔཊྛིཏབྷཡཏོ པཱལེཏི, ཏེནཱཧ ‘‘རཀྑཏཱི’’ཏི, ཨེཏེན ཏཱཎ-སདྡསྶ ཀཏྟུསཱདྷནཏམཱཧ. ཡཐུཔཊྛིཏེན བྷཡེན ཨུཔདྡུཏོ ནིལཱིཡཏི ཨེཏྠཱཏི ལེཎཾ, ཨུཔལཡནཾ, ཨེཏེན ལེཎ-སདྡསྶ ཨདྷིཀརཎསཱདྷནཏམཱཧ. ‘‘སརཏཱི’’ཏི ཨེཏེན སརཎ-སདྡསྶ ཀཏྟུསཱདྷནཏམཱཧ.

ཨམྦཊྛཝཾསཀཐཱཝཎྞནཱ

༢༧༤. གངྒཱཡ དཀྑིཎཏོཏི གངྒཱཡ ནདིཡཱ དཀྑིཎདིསཱཡ. ཨཱཝུདྷཾ ན པརིཝཏྟཏཱིཏི སརཾ ཝཱསཏྟིཨཱདིཾ ཝཱ པརསྶ ཨུཔརི ཁིཔིཏུཀཱམསྶ ཧཏྠཾ ན པརིཝཏྟཏི, ཧཏྠེ པན ཨཔརིཝཏྟེནྟེ ཀུཏོ ཨཱཝུདྷཔརིཝཏྟནནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨཱཝུདྷཾ ན པརིཝཏྟཏཱི’’ཏི. སོ ཀིར ‘‘ཀཐཾ ནཱམཱཧཾ དིསཱཡ དཱསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟོ’’ཏི ཏཾ ཧཱིནཾ ཛཱཏིཾ ཛིགུཙྪནྟོ ‘‘ཧནྡཱཧཾ ཡཐཱ ཏཐཱ ཨིམཾ ཛཱཏིཾ སོདྷེསྶཱམཱི’’ཏི ནིགྒཏོ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨིདཱནི མེ མནོརཐཾ པཱུརེསྶཱམཱི’’ཏིཨཱདི. ཝིཛྫཱབལེན རཱཛཱནཾ ཏཱསེཏྭཱ ཏསྶ དྷཱིཏུཡཱ ལདྡྷཀཱལཏོ པཊྛཱཡ མྱཱཡཾ ཛཱཏིསོདྷིཏཱ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཏསྶ ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨམྦཊྛཾ ནཱམ ཝིཛྫནྟི སཏྟཱནཾ སརཱིརེ ཨབྦྷངྒཾ ཋཔེཏཱིཏི ཨམྦཊྛཱཏི ཨེཝཾ ལདྡྷནཱམཾ ཝིཛྫཾ, མནྟནྟི ཨཏྠོ. ཡཏོ ཨམྦཊྛཱ ཨེཏསྨིཾ ཨཏྠཱིཏི ཨམྦཊྛོཏི ཀཎྷོ ཨིསི པཉྙཱཡིཏྠ, ཏཾབཾསཛཱཏཏཱཡ ཨཡཾ མཱཎཝོ ‘‘ཨམྦཊྛོ’’ཏི ཝོཧརཱིཡཏི.

སེཊྛམནྟེ ཝེདམནྟེཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. མནྟཱནུབྷཱཝེན རཉྙོ བཱཧུཀྑམྦྷམཏྟཾ ཛཱཏཾ ཏེན པནསྶ བཱཧུཀྑམྦྷེན རཱཛཱ, ‘‘ཀོ ཛཱནཱཏི, ཀིཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྷཱིཏོ ཨུསྶངྐཱི ཨུཏྲཱསོ ཨཧོསི, ཏེནཱཧ ‘‘བྷཡེན ཝེདྷམཱནོ ཨཊྛཱསཱི’’ཏི. སོཏྠི བྷདྡནྟེཏི ཨཱདིཝཙནཾ ཨཝོཙུཾ. ‘‘ཨཡཾ མཧཱནུབྷཱཝོ ཨིསཱི’’ཏི མཉྙམཱནཱ.

ཨུནྡྲིཡིསྶཏཱིཏི ཝིཔྤཀིརིཡིསྶཏི, ཏེནཱཧ ‘‘བྷིཛྫིསྶཏཱི’’ཏི. མནྟེ པརིཝཏྟིཏེཏི བཱཧུཀྑམྦྷཀམནྟསྶ པཊིཔྤསྶམྦྷཀཝིཛྫཱསངྑཱཏེ མནྟེ ‘‘སརོ ཨོཏརཏཱུ’’ཏི པརིཝཏྟིཏེ. ཨེཝརཱུཔཱནཉྷི མནྟཱནཾ ཨེཀཾསེནེཝ པཊིཔྤསྶམྦྷཀཝིཛྫཱ ཧོནྟིཡེཝ ཡཐཱ ཏཾ ཀུསུམཱརཀཝིཛྫཱནཾ. ཨཏྟནོ དྷཱིཏུ ཨཔཝཱདམོཙནཏྠཾ ཏསྶ བྷུཛིསྶཀརཎཾ. ཏསྶཱནུརཱུཔེ ཨིསྶརིཡེ ཋཔནཏྠཾ ཨུལཱ༹རེ ཙ ནཾ ཋཱནེ ཋཔེསི.

ཁཏྟིཡསེཊྛབྷཱཝཝཎྞནཱ

༢༧༥. སམསྶཱསནཏྠམཱཧ ཀརུཎཱཡནྟོ, ན ཀུལཱིནབྷཱཝདསྶནཏྠཾ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདི. བྲཱཧྨཎེསཱུཏི བྲཱཧྨཎཱནཾ སམཱིཔེ, ཏཏོ བྲཱཧྨཎེཧི ལདྡྷབྦཾ ཨཱསནཱདིཾ སནྡྷཱཡ ‘‘བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨནྟརེ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཀེཝལཾ སདྡྷཱཡ ཀཱཏབྦཾ སདྡྷཾ, པརལོཀགཏེ སནྡྷཱཡ ན ཏཏོ ཀིཉྩི ཨཔཏྠེནྟེན ཀཱཏབྦནྟི ཨཏྠོ, ཏེནཱཧ ‘‘མཏཀེ ཨུདྡིསྶ ཀཏབྷཏྟེ’’ཏི. མངྒལཱདིབྷཏྟེཏི ཨཱདི-སདྡེན ཨུསྶཝདེཝཏཱརཱདྷནཱདིཾ སངྒཎྷཱཏི. ཡཉྙབྷཏྟེཏི པཱཔསཉྙམཱདིཝསེན ཀཏབྷཏྟེ. པཱཧུནཀཱནནྟི ཨཏིཐཱིནཾ. ཁཏྟིཡབྷཱཝཾ ཨཔྤཏྟོ ཨུབྷཏོ སུཛཱཏཏཱབྷཱཝཏོ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨཔརིསུདྡྷོཏི ཨཏྠོ’’ཏི.

༢༧༦. ཨིཏྠིཾ ཀརིཏྭཱཏི ཨེཏྠ ཀརཎཾ ཀིརིཡཱསཱམཉྙཝིསཡནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨིཏྠིཾ པརིཡེསིཏྭཱ’’ཏི. བྲཱཧྨཎཀཉྙཾ ཨིཏྠིཾ ཁཏྟིཡཀུམཱརསྶ བྷརིཡཱབྷཱུཏཾ གཧེཏྭཱཔི ཁཏྟིཡཱཝ སེཊྛཱ, ཧཱིནཱ བྲཱཧྨཎཱཏི ཡོཛནཱ. པུརིསེན ཝཱ པུརིསཾ ཀརིཏྭཱཏི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. པཀརཎེཏི རཱགཱདིཝསེན པདུཊྛེ པཀྑལིཏེ ཀཱརཎེ, ཏེནཱཧ ‘‘དོསེ’’ཏི. བྷསྶཏི ནིརཏྠཀབྷཱཝེན ཁིཔཱིཡཏཱིཏི བྷསྶཾ, ཚཱརིཀཱ.

༢༧༧. ཛནིཏསྨིནྟི ཀམྨཀིལེསེཧི ནིབྦཏྟེ. ཛནེ ཨེཏསྨིནྟི ཝཱ ཛནེཏསྨིཾ, མནུསྶེསཱུཏི ཨཏྠོ, ཏེནཱཧ ‘‘གོཏྟཔཊིསཱརིནོ’’ཏི. སཾསནྡིཏྭཱཏི གྷཊེཏྭཱ, ཨཝིརུདྡྷཾ ཀཏྭཱཏི ཨཏྠོ.

པཋམབྷཱཎཝཱརཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཝིཛྫཱཙརཎཀཐཱཝཎྞནཱ

༢༧༨. ཨིདཾ ཝཊྚཏཱིཏི ཨིདཾ ཨཛ྄ཛྷེནཱདི ཀཏྟུཾ ལབྦྷཏི. ཛཱཏིཝཱདཝིནིབདྡྷཱཏི ཛཱཏིསནྣིསྶིཏཝཱདེ ཝིནིབདྡྷཱ. བྲཱཧྨཎསྶེཝ ཨཛ྄ཛྷེནཛ྄ཛྷཱཔནཡཛནཡཱཛནཱདཡོཏི ཨེཝཾ ཡེ ཨཏྟུཀྐཾསནཔརཝམྦྷནཝསེན པཝཏྟཱ, ཏཏོ ཨེཝ ཏེ མཱནཝཱདཔཊིབདྡྷཱ ཙ ཧོནྟི. ཡེ པན ཨཱཝཱཧཝིཝཱཧཝིནིབདྡྷཱ, ཏེ ཨེཝ སམྦནྡྷཏྟཡཝསེན ‘‘ཨརཧསི ཝཱ མཾ ཏྭཾ, ན ཝཱ མཾ ཏྭཾ ཨརཧསཱི’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟནཀཱ.

ཡཏྠཱཏི ཡསྶཾ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤཏྟིཡཾ. ལགྒིསྶཱམཱཏི ཨོལགྒཱ ཨནྟོགདྷཱ བྷཝིསྶཱམཱཏི ཙིནྟཡིམྷ. པརམཏྠཏོ ཨཝིཛྫཱཙརཎཱནིཡེཝ ‘‘ཝིཛྫཱཙརཎཱནཱི’’ཏི གཧེཏྭཱ ཋིཏོ པརམཏྠཏོ ཝིཛྫཱཙརཎེསུ ཝིབྷཛིཡམཱནེསུ སོ ཏཏོ དཱུརཏོ ཨཔནཱིཏོ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘དཱུརམེཝ ཨཝཀྑིཔཱི’’ཏི. སམུདཱགམཏོ པབྷུཏཱིཏིཨཱདིསམུཊྛཱནཏོ པཊྛཱཡ.

༢༧༩. ཏིཝིདྷཾ སཱིལནྟི ཁུདྡཀཱདིབྷེདཾ ཏིཝིདྷཾ སཱིལཾ. སཱིལཝསེནེཝཱཏི སཱིལཔརིཡཱཡེནེཝ. ཀིཉྩི ཀིཉྩཱིཏི ཨཧིཾསནཱདིཡམནིཡམལཀྑཎཾ ཀིཉྩི ཀིཉྩི སཱིལཾ ཨཏྠི. ཏཏྠ ཏཏྠེཝ ལགྒེཡྻཱཏི ཏསྨིཾ ཏསྨིཾཡེཝ བྲཱཧྨཎསམཡསིདྡྷེ སཱིལམཏྟེ ‘‘ཙརཎ’’ནྟི ལགྒེཡྻ. ཨཊྛཔི སམཱཔཏྟིཡོ ཙརཎནྟི ནིཡྻཱཏིཏཱ ཧོནྟི རཱུཔཱཝཙརཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནནིདྡེསེནེཝ ཨརཱུཔཛ྄ཛྷཱནཱནམྤི ནིདྡིཊྛབྷཱཝཱཔཏྟིཏོ ནིཡྻཱཏིཏཱ ནིདསྶིཏཱ.

ཙཏུཨཔཱཡམུཁཀཐཱཝཎྞནཱ

༢༨༠. ཨསམྤཱཔུཎནྟོཏི ཨཱརབྷིཏྭཱ སམྤཏྟུཾ ཨསཀྐོནྟོ. ཨཝིསཧམཱནོཏི ཨཱརབྷིཏུམེཝ ཨསཀྐོནྟོ. ཁཱརིནྟི པརིཀྑཱརཾ. ཏཾ པན ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨརཎཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨརཎཱིཏི ཨགྒིདྷམནཀཾ ཨརཎཱིདྭཡཾ. སུཛཱཏི དབྦི. ཨཱདི-སདྡེན ཏིདཎྜཏིགྷཊིཀཱདིཾ སངྒཎྷཱཏི ཁཱརིབྷརིཏནྟི ཁཱརཱིཧི པུཎྞཾ. ནནུ ཨུཔསམྤནྣསྶ བྷིཀྑུནོ སཱསནིཀོཔི ཡོ ཀོཙི ཨནུཔསམྤནྣོ ཨཏྠཏོ པརིཙཱརཀོཝ, ཀིཾ ཨངྒཾ པན བཱཧིརཀཔབྦཛིཏེཏི ཏཏྠ ཝིསེསཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཀཱམཉྩཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཝུཏྟནཡེནཱཏི ‘‘ཀཔྤིཡཀརཎ…པེ… ཝཏྟཀརཎཝསེནཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟེན ནཡེན. པརིཙཱརཀོ ཧོཏི ཨུཔསམྤནྣབྷཱཝསྶ ཝིསིཊྛབྷཱཝཏོ. ‘‘ནཝཀོཊིསཧསྶཱནཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༢༠; པཊི. མ. ཨཊྛ. ༣༧) ཝུཏྟཔྤབྷེདཱནཾ ཨནེཀསཧསྶཱནཾ སཾཝརཝིནཡཱནཾ སམཱདིཡིཏྭཱ ཝཏྟནེན ཨུཔརིབྷཱུཏཱ ཨགྒབྷཱུཏཱ སམྤདཱཏི ཧི ‘‘ཨུཔསམྤདཱ’’ཏི ཝུཙྩཏཱིཏི. གུཎཱདྷིཀོཔཱིཏི གུཎེཧི ཨུཀྐཊྛོཔི. ཨཡཾ པནཱཏི ཝུཏྟལཀྑཎོ ཏཱཔསོ.

ཏཱཔསཱ ནཱམ ཀམྨཝཱདིཀིརིཡཱཝཱདིནོ, ན སཱསནསྶ པཊཱཎཱིབྷཱུཏཱ, ཡཏོ ནེསཾ པབྦཛིཏུཾ ཨཱགཏཱནཾ ཏིཏྠིཡཔརིཝཱསེན ཝིནཱཝ པབྦཛྫཱ ཨནུཉྙཱཏཱཏི ཀཏྭཱ ‘‘ཀསྨཱ པནཱ’’ཏི ཙོདནཾ སམུཊྛཔེཏི ཙོདཀོ. ཨཱཙརིཡོ ‘‘ཡསྨཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཙོདནཾ པརིཧརཏི. ‘‘ཨོསཀྐིསྶཏཱི’’ཏི སངྑེཔཏོ ཝུཏྟམཏྠཾ ཝིཝརིཏུཾ ‘‘ཨིམསྨིཉྷཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཁུརདྷཱརཱུཔམནྟི ཁུརདྷཱརཱནཾ མཏྠཀེནེཝ ཨཀྐམིཏྭཱ གམནཱུཔམཾ. ཨཉྙེཏི ཨཉྙེ བྷིཀྑཱུ. ཨགྒིསཱལནྟི ཨགྒིཧུཏྟསཱལཾ. ནཱནཱདཱརཱུཧཱིཏི པལཱསདཎྜཱདིནཱནཱཝིདྷསམིདྷཱདཱརཱུཧི.

ཨིདནྟི ‘‘ཙཏུདྭཱརཾ ཨཱགཱརཾ ཀཏྭཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝུཏྟཾ. ཨསྶཱཏི ཨསྶ ཙཏུཏྠསྶ པུགྒལསྶ. པཊིཔཏྟིམུཁནྟི ཀོཧཉྙཔཊིཔཏྟིཡཱ མུཁམཏྟཾ. སོ ཧི ནཱནཱཝིདྷེན ཀོཧཉྙེན ལོཀཾ ཝིམྷཱཔེནྟོ ཏཏྠ ཨཙྪཏི, ཏེནཱཧ ‘‘ཨིམིནཱ ཧི མུཁེན སོ ཨེཝཾ པཊིཔཛྫཏཱི’’ཏི.

ཁལཱདཱིསུ མནུསྶཱནཾ སནྟིཀེ ཨུཔཏིཊྛིཏྭཱ ཝཱིཧིམུགྒཏིལམཱསཱདཱིནི བྷིཀྑཱཙརིཡཱནིཡཱམེན སངྐཌྜྷིཏྭཱ ཨུཉྪནཾ ཨུཉྪཱ, སཱ ཨེཝ ཙརིཡཱ ཝུཏྟི ཨེཏེསནྟི ཨུཉྪཱཙརིཡཱ. ཨགྒིཔཀྐེན ཛཱིཝནྟཱིཏི ཨགྒིཔཀྐིཀཱ, ན ཨགྒིཔཀྐིཀཱ ཨནགྒིཔཀྐིཀཱ. ཨུཉྪཱཙརིཡཱ ཧི ཁལེསུ གནྟྭཱ ཁལགྒཾ ནཱམ མནུསྶེཧི དིཡྻམཱནཾ དྷཉྙཾ གཎྷནྟི, ཏཾ ཨིམེ ན གཎྷནྟཱིཏི ཨནགྒིཔཀྐིཀཱ ནཱམ ཛཱཏཱ. ཨསཱམཔཱཀཱཏི ཨསཡཾཔཱཙཀཱ. ཨསྨམུཊྛིནཱ མུཊྛིཔཱསཱཎེན ཝཏྟནྟཱིཏི ཨསྨམུཊྛིཀཱ. དནྟེན ཨུཔྤཱཊིཏཾ ཝཀྐལཾ རུཀྑཏྟཙོ དནྟཝཀྐལཾ, ཏེན ཝཏྟནྟཱིཏི དནྟཝཀྐལིཀཱ. པཝཏྟཾ རུཀྑཱདིཏོ པཱཏིཏཾ ཕལཾ བྷུཉྫནྟཱིཏི པཝཏྟཕལབྷོཛིནོ. ཛིཎྞཔཀྐཏཱཡ པཎྜུབྷཱུཏཾ པལཱསཾ, ཏཾསདིསཉྩ པཎྜུཔལཱསཾ, ཏེན ཝཏྟནྟཱིཏི པཎྜུཔལཱསིཀཱ, སཡཾཔཏིཏཔུཔྥཕལཔཏྟབྷོཛིནོ.

ཨིདཱནི ཏེ ཨཊྛཝིདྷེཔི སརཱུཔཏོ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཏྠཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. སངྐཌྜྷིཏྭཱཏི བྷིཀྑཱཙརིཡཱཝསེན ལདྡྷདྷཉྙཾ ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ཀཏྭཱ.

པརིཡེཊྛི ནཱམ དུཀྑཱཏི པརེསཾ གེཧཏོ གེཧཾ གནྟྭཱ པརིཡེཊྛི ནཱམ དཱིནཝུཏྟིབྷཱཝེན དུཀྑཱ. པཱསཱཎསྶ པརིགྒཧོ དུཀྑོ པབྦཛིཏསྶཱཏི ཝཱ དནྟེཧེཝ ཨུཔྤཱཊེཏྭཱ ཁཱདནྟི.

ཨིམཱཧི ཙཏཱུཧིཡེཝཱཏི ‘‘ཁཱརིཝིདྷཾ ཨཱདཱཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝུཏྟཱཧི ཙཏཱུཧི ཨེཝ ཏཱཔསཔབྦཛྫཱཧཱིཏི.

༢༨༢. ཨཔཱཡེ ཝིནཱསེ ནིཡུཏྟོ ཨཱཔཱཡིཀོ. ཏབྦྷཱཝཾ པརིཔཱུརེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཏེན ཨཔརིཔུཎྞོ ཨཔརིཔཱུརམཱནོ, ཀརཎེ ཙེཏཾ པཙྩཏྟཝཙནཾ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨཱཔཱཡིཀེནཱཔི ཨཔརིཔཱུརམཱནེནཱ’’ཏི.

པུབྦཀཨིསིབྷཱཝཱནུཡོགཝཎྞནཱ

༢༨༣. དཱིཡཏཱིཏི དཏྟི, དཏྟིཡེཝ དཏྟིཀནྟི ཨཱཧ ‘‘དིནྣཀ’’ནྟི. ཡདི བྲཱཧྨཎསྶ སམྨུཁཱིབྷཱཝོ རཉྙོ ན དཱཏབྦོ, ཀསྨཱསྶ ཨུཔསངྐམནཾ ན པཊིཀྑིཏྟནྟི ཨཱཧ ‘‘ཡསྨཱ པནཱ’’ཏིཨཱདི. ཁེཏྟཝིཛྫཱཡཱཏི ནཱིཏིསཏྠེ. པཡཱཏནྟི སདྡྷཾ, སསྶཏིཀཾ ཝཱ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨབྷིཧརིཏྭཱ དིནྣ’’ནྟི. ཀསྨཱ བྷགཝཱ ‘‘རཉྙོ པསེནདིསྶ ཀོསལསྶ དཏྟིཀཾ བྷུཉྫཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ བྲཱཧྨཎསྶ མམྨཝཙནཾ ཨཝོཙཱཏི ཏཏྠ ཀཱརཎཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨིདཾ པན ཀཱརཎ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

༢༨༤. རཐཱུཔཏྠརེཏི རཐསྶ ཨུཔརི ཨཏྠརིཏཔདེསེ. པཱཀཊམནྟནནྟི པཀཱསབྷཱུཏཾ མནྟནཾ. ཏཉྷི སུདྡཱདཱིཧི ཉཱཡཏཱིཏི ན རཧསྶམནྟནཾ. བྷཎཏཱིཏི ཨཔི ནུ བྷཎཏི.

༢༨༥. པཝཏྟཱརོཏི པཱཝཙནབྷཱཝེན ཝཏྟཱརོ, ཡསྨཱ ཏེ ཏེསཾ མནྟཱནཾ པཝཏྟཀཱ, ཏསྨཱ ཨཱཧ ‘‘པཝཏྟཡིཏཱརོ’’ཏི. སུདྡེ བཧི ཀཏྭཱ རཧོ བྷཱསིཏབྦཊྛེན མནྟཱ ཨེཝ, ཏཾཏཾཨཏྠཔཊིཔཏྟིཧེཏུཏཱཡ པདནྟི མནྟཔདཾ, ཨནུཔནཱིཏཱསཱདྷཱརཎཏཱཡ ཝཱ རཧསྶབྷཱཝེན ཝཏྟབྦཾ ཧིཏཀིརིཡཱཡ ཨདྷིགམུཔཱཡཾ. སཛ྄ཛྷཱཡིཏནྟི གཱཡནཝསེན སཛ྄ཛྷཱཡིཏཾ, ཏཾ པན ཨུདཏྟཱནུདཏྟཱདཱིནཾ སརཱནཾ སམྤཱདནཝསེནེཝ ཨིཙྪིཏནྟི ཨཱཧ ‘‘སརསམྤཏྟིཝསེནཱ’’ཏི. ཨཉྙེསཾ ཝུཏྟནྟི པཱཝཙནབྷཱཝེན ཨཉྙེསཾ ཝུཏྟཾ. སམུཔབྱཱུལ༹ྷནྟི སངྒཧེཏྭཱ ཨུཔརཱུཔརི སཉྙཱུལ༹ྷཾ. རཱསིཀཏནྟི ཨིརུཝེདཡཛུཝེདསཱམཝེདཱདིཝསེན, ཏཏྠཱཔི པཙྩེཀཾ མནྟབྲཧྨཱདིཝསེན, ཨཛ྄ཛྷཱཡཱནུཝཱཀཱདིཝསེན ཙ རཱསིཀཏཾ.

ཏེསནྟི མནྟཱནཾ ཀཏྟཱུནཾ. དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཨོལོཀེཏྭཱཏི དིབྦཙཀྑུཔརིབྷཎྜེན ཡཐཱཀམྨཱུཔགཉཱཎེན སཏྟཱནཾ ཀམྨསྶཀཏཱདིཾ པཙྩཀྑཏོ དསྶནཊྛེན དིབྦཙཀྑུསདིསེན པུབྦེནིཝཱསཉཱཎེན ཨཏཱིཏཀཔྤེ བྲཱཧྨཎཱནཾ མནྟཛ྄ཛྷེནཝིདྷིཉྩ ཨོལོཀེཏྭཱ. པཱཝཙནེན སཧ སཾསནྡིཏྭཱཏི ཀསྶཔསམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཡཾ ཝཙནཾ ཝཊྚསནྣིསྶིཏཾ, ཏེན སཧ ཨཝིརུདྡྷཾ ཀཏྭཱ. ན ཧི ཏེསཾ ཝིཝཊྚསནྣིསྶིཏོ ཨཏྠོ པཙྩཀྑོ ཧོཏི. ཨཔརཱཔརེ པནཱཏི ཨཊྛཀཱདཱིཧི ཨཔརཱ པརེ པཙྪིམཱ ཨོཀྐཱཀརཱཛཀཱལཱདཱིསུ ཨུཔྤནྣཱ. པཀྑིཔིཏྭཱཏི ཨཊྛཀཱདཱིཧི གནྠིཏམནྟཔདེསུ ཀིལེསསནྣིསྶིཏཔདཱནཾ ཏཏྠ ཏཏྠ པདེ པཀྑིཔནཾ ཀཏྭཱ. ཝིརུདྡྷེ ཨཀཾསཱུཏི བྲཱཧྨཎདྷམྨིཀསུཏྟཱདཱིསུ ཨཱགཏནཡེན སཾཀིལེསིཀཏྠདཱིཔནཏོ པཙྩནཱིཀབྷཱུཏེ ཨཀཾསུ. ཨིདྷཱཏི ‘‘ཏྱཱཧཾ མནྟེ ཨདྷཱིཡཱམཱི’’ཏི ཨེཏསྨིཾ ཋཱནེ. པཊིཉྙཾ ཨགྒཧེཏྭཱཏི ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསཱི’’ཏི ཨེཝཾ པཊིཉྙཾ ཨགྒཧེཏྭཱཝ.

༢༨༦. ནིརཱམགནྡྷཱཏི ཀིལེསཱསུཙིཝསེན ཝིསྶགནྡྷརཧིཏཱ. ཨནིཏྠིགནྡྷཱཏི ཨིཏྠཱིནཾ གནྡྷམཏྟསྶཔི ཨཝིསཧནེན ཨིཏྠིགནྡྷརཧིཏཱ. ཨེཏྠ ཙ ‘‘ནིརཱམགནྡྷཱ’’ཏི ཨེཏེན ཏེསཾ པོརཱཎཱནཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཝིཀྑམྦྷིཏཀིལེསཏཾ དསྶེཏི, ‘‘ཨནིཏྠིགནྡྷཱ བྲཧྨཙཱརིནོ’’ཏི ཨེཏེན ཨེཀཝིཧཱརིཏཾ, ‘‘རཛོཛལླདྷརཱ’’ཏི ཨེཏེན མཎྜནཝིབྷཱུསནཱནུཡོགཱབྷཱཝཾ, ‘‘ཨརཉྙཱཡཏནེ པབྦཏཔཱདེསུ ཝསིཾསཱུ’’ཏི ཨེཏེན མནུསྶཱུཔཙཱརཾ པཧཱཡ ཝིཝིཏྟཝཱསཾ, ‘‘ཝནམཱུལཕལཱཧཱརཱ ཝསིཾསཱུ’’ཏི ཨེཏེན སཱལིམཾསོདནཱདིཔཎཱིཏཱཧཱརཔཊིཀྑེཔཾ, ‘‘ཡདཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཡཱནཝཱཧནཔཊིཀྑེཔཾ, ‘‘སབྦདིསཱསཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ རཀྑཱཝརཎཔཊིཀྑེཔཾ, ཨེཝཉྩ ཝདནྟོ མིཙྪཱཔཊིཔདཱཔཀྑིཀཾ སཱཙརིཡསྶ ཨམྦཊྛསྶ ཝུཏྟིཾ ཨུཔཱདཱཡ སམྨཱཔཊིཔདཱཔཀྑིཀཱཔི ཏེསཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཝུཏྟི ཨརིཡཝིནཡེ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཾ ཨུཔཱདཱཡ མིཙྪཱཔཊིཔདཱཡེཝ. ཀུཏསྶ སལླེཁཔཊིཔཏྟིཡུཏྟཏཱཏི. ‘‘ཨེཝཾ སུཏེ’’ཏིཨཱདིནཱ བྷགཝཱ ཨམྦཊྛཾ སནྟཛྫེནྟོ ནིགྒཎྷཱཏཱིཏི དསྶེཏི.

ཝེཋཀེཧཱིཏི ཝེཋཀཔཊྚཀཱཧི. སམནྟཱནགརནྟི ནགརསྶ སམནྟཏོ. ཀཏསུདྷཱཀམྨཾ པཱཀཱརསྶ ཨདྷོབྷཱགེ ཋཱནཾ ཝུཙྩཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

དྭེལཀྑཎདསྶནཝཎྞནཱ

༢༨༧. ན སཀྐོཏིསངྐུཙིཏེ ཨིརིཡཱཔཐེ ཨནཝསེསཏོ ཏེསཾ དུབྦིབྷཱཝནཏོ. གཝེསཱིཏི ཉཱཎེན པརིཡེསནམཀཱསི. སམཱནཡཱིཏི ཉཱཎེན སངྐལེནྟོ སམྨཱ ཨཱནཡི སམཱཧརི. ‘‘ཀངྑཏཱི’’ཏི པདསྶ ཨཱཀངྑཏཱིཏི ཨཡམཏྠོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཧོ ཝཏ པསྶེཡྻནྟི པཏྠནཾ ཨུཔྤཱདེཏཱི’’ཏི. ཀིཙྪཏཱིཏི ཀིལམཏི. ‘‘ཀངྑཏཱི’’ཏི པདསྶ པུབྦེ ཨཱསིསནཏྠཏཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནིསྶ སཾསཡཏྠཏམེཝ ཝིཀཔྤནྟརཝསེན དསྶེནྟོ ‘‘ཀངྑཱཡ ཝཱ དུབྦལཱ ཝིམཏི ཝུཏྟཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཱིཧི དྷམྨེཧཱིཏི ཏིཔྤཀཱརེཧི སཾསཡདྷམྨེཧི. ཀཱལུསིཡབྷཱཝོཏི ཨཔྤསནྣཏཱཡ ཧེཏུབྷཱུཏོ ཨཱཝིལབྷཱཝོ.

ཡསྨཱ བྷགཝཏོ ཀོསོཧིཏཾ སབྦབུདྡྷཱནཾ ཨཱཝེཎིཀཾ ཨཉྙེཧི ཨསཱདྷཱརཎཾ ཝཏྠགུཡ྄ཧཾ སུཝིསུདྡྷཀཉྩནམཎྜལསནྣིཀཱསཾ, ཨཏྟནོ སཎྛཱནསནྣིཝེསསུནྡརཏཱཡ ཨཱཛཱནེཡྻགནྡྷཧཏྠིནོ ཝརངྒཔརམཙཱརུབྷཱཝཾ, ཝིཀསམཱནཏཔནིཡཱརཝིནྡསམུཛྫལཀེསརཱཝཏྟཝིལཱསཾ, སཉྫྷཱཔབྷཱནུརཉྫིཏཛལཝནནྟརཱབྷིལཀྑིཏསམྤུཎྞཙནྡམཎྜལསོབྷཉྩ ཨཏྟནོ སིརིཡཱ ཨབྷིབྷུཡྻ ཝིརཱཛཏི, ཡཾ བཱཧིརབྦྷནྟརམལེཧི ཨནུཔཀྐིལིཊྛཏཱཡ, ཙིརཀཱལཾ སུཔརིཙིཏབྲཧྨཙརིཡཱདྷིཀཱརཏཱཡ, སུསཎྛིཏསཎྛཱནསམྤཏྟིཡཱ ཙ, ཀོཔཱིནམྤི སནྟཾ ཨཀོཔཱིནམེཝ, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘བྷགཝཏོ ཧཱི’’ཏིཨཱདི. པཧཱུཏབྷཱཝནྟི པུཐུལབྷཱཝཾ. ཨེཏྠེཝ ཧི ཏསྶ སཾསཡོ, ཏནུམུདུསུཀུམཱརཏཱདཱིསུ པནསྶ གུཎེསུ ཝིཙཱརཎཱ ཨེཝ ནཱཧོསི.

༢༨༨. ཧིརིཀརཎོཀཱསནྟི ཧིརིཡིཏབྦཊྛཱནཾ. ཚཱཡནྟི པཊིབིམྦཾ. ཀཐཾ ཀཱིདིསནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨིདྡྷིཡཱ’’ཏིཨཱདི. ཚཱཡཱརཱུཔཀམཏྟནྟི བྷགཝཏོ པཊིབིམྦརཱུཔཾ. ཏཉྩ ཁོ བུདྡྷསནྟཱནཏོ ཝིནིམུཏྟཏྟཱ རཱུཔཀམཏྟཾ བྷགཝཏོ སརཱིརཝཎྞསཎྛཱནཱཝཡཝཾ ཨིདྡྷིམཡཾ བིམྦཀམཏྟཾ. ཏཾ པན རཱུཔཀམཏྟཾ དསྶེནྟོ བྷགཝཱ ཡཐཱ ཨཏྟནོ བུདྡྷརཱུཔཾ ན དིསྶཏི, ཏཐཱ ཀཏྭཱ དསྶེཏི. ནིནྣེཏྭཱཏི ནཱིཧརིཏྭཱ. ཀལློསཱིཏི པུཙྪཱཝིསྶཛྫནེ ཀུསལོ ཚེཀོ ཨསི. ཏཐཱཀརཎེནཱཏི ཀཐིནསཱུཙིཾ ཝིཡ ཀརཎེན. ཨེཏྠཱཏི པཧཱུཏཛིཝ྄ཧཱཡ. མུདུབྷཱཝོ པཀཱསིཏོ ཨམུདུནོ གྷནསུཁུམབྷཱཝཱཔཱདནཏྠཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏྟཱ དཱིགྷབྷཱཝོ, ཏནུབྷཱཝོ ཙཱཏི དཊྛབྦཾ.

༢༩༡. ‘‘ཨཏྠཙརཀེནཱ’’ཏི ཨིམིནཱ བྱཏིརེཀམུཁེན ཨནཏྠཙརཀཏཾཡེཝ ཝིབྷཱཝེཏི. ན ཨཉྙཏྲཱཏི ན ཨཉྙསྨིཾ སུགཏིཡནྟི ཨཏྠོ. ཨུཔནེཏྭཱ ཨུཔནེཏྭཱཏི ཏཾ ཏཾ དོསཾ ཨུཔནེཏྭཱ ཨུཔནེཏྭཱ, ཏེནཱཧ ‘‘སུཊྛུདཱསཱདིབྷཱཝཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ’’ཏི. པཱཏེསཱིཏི པཝཊྚནཝསེན པཱཏེསི.

པོཀྑརསཱཏིབུདྡྷཱུཔསངྐམནཝཎྞནཱ

༢༩༣-༦. ཨཱགམཱ ནཱུཏི ཨཱགཏོ ནུ. ཁོཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ཨིདྷཱཏི ཨེཏྠ, ཏུམྷཱཀཾ སནྟིཀནྟི ཨཏྠོ. ཨདྷིཝཱསེཏཱུཏི སཱདིཡཏུ, ཏཾ པན སཱདིཡནཾ མནསཱ སམྤཊིགྒཧོ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘སམྤཊིཙྪཏཱུ’’ཏི.

༢༩༧. ཡཱཝདཏྠནྟི ཡཱཝ ཨཏྠོ, ཏཱཝ བྷོཛནེན ཏདཱ ཀཏནྟི ཨཏྠོ. ཨོཎིཏྟནྟི ཨཱམིསཱཔནཡནེན སུཙིཀཏཾ, ཏེནཱཧ ‘‘ཧཏྠེ ཙ པཏྟཉྩ དྷོཝིཏྭཱ’’ཏི.

༢༩༨. ཨནུཔུབྦིཾ ཀཐནྟི ཨནུཔུབྦཾ ཀཐེཏབྦཀཐཾ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨནུཔཊིཔཱཊིཀཐ’’ནྟི. ཀཱ པན སཱ? དཱནཱདིཀཐཱཏི ཨཱཧ ‘‘དཱནཱནནྟརཾ སཱིལ’’ནྟིཨཱདི. ཏེན དཱནཀཐཱ ཏཱཝ པཙུརཛནེསུཔི པཝཏྟིཡཱ སབྦསཱདྷཱརཎཏྟཱ, སུཀརཏྟཱ, སཱིལེ པཏིཊྛཱནསྶ ཨུཔཱཡབྷཱཝཏོ ཙ ཨཱདིཏོ ཀཐེཏབྦཱ. པརིཙྩཱགསཱིལོ ཧི པུགྒལོ པརིགྒཧིཏཝཏྠཱུསུ ནིསྶངྒབྷཱཝཏོ སུཁེནེཝ སཱིལཱནི སམཱདིཡཏི, ཏཏྠ ཙ སུཔྤཏིཊྛིཏོ ཧོཏི. སཱིལེན དཱཡཀཔཊིགྒཱཧཀསུདྡྷིཏོ པརཱནུགྒཧཾ ཝཏྭཱ པརཔཱིལཱ༹ནིཝཏྟིཝཙནཏོ, ཀིརིཡདྷམྨཾ ཝཏྭཱ ཨཀིརིཡདྷམྨཝཙནཏོ, བྷོགསམྤཏྟིཧེཏུཾ ཝཏྭཱ བྷཝསམྤཏྟིཧེཏུཝཙནཏོ ཙ དཱནཀཐཱནནྟརཾ སཱིལཀཐཱ ཀཐེཏབྦཱ, ཏཉྩེ དཱནསཱིལཾ ཝཊྚནིསྶིཏཾ, ཨཡཾ བྷཝསམྤཏྟི ཏསྶ ཕལནྟི དསྶནཏྠཾ ཨིམེཧི ཙ དཱནསཱིལམཡེཧི པཎཱིཏཔཎཱིཏཏརཱདིབྷེདབྷིནྣེཧི པུཉྙཀིརིཡཝཏྠཱུཧི ཨེཏཱ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱདཱིསུ པཎཱིཏཔཎཱིཏཏརཱདིབྷེདབྷིནྣཱ ཨཔརིམེཡྻཱ དིབྦབྷོགསམྤཏྟིཡོ ལདྡྷབྦཱཏི དསྶནཏྠཾ ཏདནནྟརཾ སགྒཀཐཱ. སྭཱཡཾ སགྒོ རཱགཱདཱིཧི ཨུཔཀྐིལིཊྛོ, སབྦཐཱནུཔཀྐིལིཊྛོ ཨརིཡམགྒོཏི དསྶནཏྠཾ སགྒཱནནྟརཾ མགྒོ ཀཐེཏབྦོ. མགྒཉྩ ཀཐེནྟེན ཏདདྷིགམུཔཱཡསནྡསྶནཏྠཾ སགྒཔརིཡཱཔནྣཱཔི, པགེཝ ཨིཏརེ སབྦེཔི ཀཱམཱ ནཱམ བཧྭཱདཱིནཝཱ ཨནིཙྩཱ ཨདྡྷུཝཱ ཝིཔརིཎཱམདྷམྨཱཏི ཀཱམཱནཾ ཨཱདཱིནཝོ, ཧཱིནཱ གམྨཱ པོཐུཛྫནིཀཱ ཨནརིཡཱ ཨནཏྠསཉྷིཏཱཏི ཏེསཾ ཨོཀཱརོ ལཱམཀབྷཱཝོ, སབྦེཔི བྷཝཱ ཀིལེསཱནཾ ཝཏྠུབྷཱུཏཱཏི ཏཏྠ སཾཀིལེསོ, སབྦསཾཀིལེསཝིཔྤམུཏྟཾ ནིབྦཱནནྟི ནེཀྑམྨེ ཨཱནིསཾསོ ཙ ཀཐེཏབྦོཏི ཨཡམཏྠོ བོདྷིཏོཏི ཝེདིཏབྦོ. མགྒོཏི ཙེཏྠ ཨིཏི-སདྡེན ཨཱདིཨཏྠདཱིཔནཏོ ‘‘ཀཱམཱནཾ ཨཱདཱིནཝོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིནཾ སངྒཧོཏི ཨེཝམཡཾ ཨཏྠཝཎྞནཱ ཀཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ‘‘ཏསྶ ཨུཔྤཏྟིཨཱཀཱརདསྶནཏྠ’’ནྟི ཀསྨཱ ཝུཏྟཾ, ནནུ མགྒཉཱཎཾ ཨསངྑཏདྷམྨཱརམྨཎཾ, ན སངྑཏདྷམྨཱརམྨཎནྟི ཙོདནཾ སནྡྷཱཡཱཧ ‘‘ཏཉྷཱི’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟནྟི ཨསམྨོཧཔཊིཝེདྷཝསེན པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟཾ, ཏེནཱཧ ‘‘ཀིཙྩཝསེནཱ’’ཏི.

པོཀྑརསཱཏིཨུཔཱསཀཏྟཔཊིཝེདནཱཀཐཱཝཎྞནཱ

༢༩༩. ཨེཏྠ ཙ ‘‘དིཊྛདྷམྨོ’’ཏིཨཱདི པཱལི༹ཡཾ དསྶནཾ ནཱམ ཉཱཎདསྶནཏོ ཨཉྙམྤི ཨཏྠི, ཏནྣིཝཏྟནཏྠཾ ‘‘པཏྟདྷམྨོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. པཏྟི ཙ ཉཱཎསམྤཏྟིཏོ ཨཉྙམྤི ཝིཛྫཏཱིཏི ཏཏོ ཝིསེསདསྶནཏྠཾ ‘‘ཝིདིཏདྷམྨོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. སཱ པནེསཱ ཝིདིཏདྷམྨཏཱ ཨེཀདེསཏོཔི ཧོཏཱིཏི ནིཔྤདེསཏོ ཝིདིཏབྷཱཝཾ དསྶེཏུཾ ‘‘པརིཡོགཱལ༹ྷདྷམྨོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏེནསྶ སཙྩཱབྷིསམྦོདྷཾཡེཝ དཱིཔེཏི. མགྒཉཱཎཉྷི ཨེཀཱབྷིསམཡཝསེན པརིཉྙཱདིཀིཙྩཾ སཱདྷེནྟཾ ནིཔྤདེསེན ཙཏུསཙྩདྷམྨཾ སམནྟཏོ ཨོགཱལ༹ྷཾ ནཱམ ཧོཏི, ཏེནཱཧ ‘‘དིཊྛོ ཨརིཡསཙྩདྷམྨོ ཨེཏེནཱཏི དིཊྛདྷམྨོ’’ཏི. ཏིཎྞཱ ཝིཙིཀིཙྪཱཏི སཔྤཊིབྷཡཀནྟཱརསདིསཱ སོལ༹སཝཏྠུཀཱ, ཨཊྛཝཏྠུཀཱ ཙ ཏིཎྞཱ ཝིཏིཎྞཱ ཝིཙིཀིཙྪཱ. ཝིགཏཱ ཀཐངྐཐཱཏི པཝཏྟིཨཱདཱིསུ. ‘‘ཨེཝཾ ནུ ཁོ, ན ནུ ཁོ’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟིཀཱ ཝིགཏཱ སམུཙྪིནྣཱ ཀཐངྐཐཱ. ཝེསཱརཛྫཔྤཏྟོཏི སཱརཛྫཀརཱནཾ པཱཔདྷམྨཱནཾ པཧཱིནཏྟཱ, ཏཔྤཊིཔཀྑེསུ ཙ སཱིལཱདིགུཎེསུ སུཔྤཏིཊྛིཏཏྟཱ ཝེསཱརཛྫཾ ཝིསཱརདབྷཱཝཾ ཝེཡྻཏྟིཡཾ པཏྟོ ཨདྷིགཏོ. སཱཡཾ ཝེསཱརཛྫཔྤཏྟི སུཔྤཏིཊྛིཏབྷཱཝོཏི ཀཏྭཱ ཨཱཧ ‘‘སཏྠུསཱསནེ’’ཏི. ཨཏྟནཱ པཙྩཀྑཏོ དིཊྛཏྟཱ ཨདྷིགཏཏྟཱ ན པརཾ པཙྩེཏི, ན ཏསྶ པརོ པཙྩེཏབྦོ ཨཏྠཱིཏི ཨཔརཔྤཙྩཡོ. ཡཾ པནེཏྠ ཝཏྟབྦཾ ཨཝུཏྟཾ, ཏཾ པརཏོ ཨཱགམིསྶཏི. སེསཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

ཨམྦཊྛསུཏྟཝཎྞནཱཡ ལཱིནཏྠཔྤཀཱསནཱ.

༤. སོཎདཎྜསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༠༠. སུནྡརབྷཱཝེན སཱཏིསཡཱནི ཨངྒཱནི ཨེཏེསཾ ཨཏྠཱིཏི ཨངྒཱ, རཱཛཀུམཱརཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཨངྒཱ ནཱམ ཨངྒཔཱསཱདིཀཏཱཡཱ’’ཏིཨཱདི. ཨིདྷཱཔི ཨདྷིཔྤེཏཱ, ན ཨམྦཊྛསུཏྟེ ཨེཝ. ཨཱགནྟུཾ ན དསྶནྟཱིཏི ཨཱགམནེ ཨཱདཱིནཝཾ དསྶེཏྭཱ པཊིཀྑིཔནཝསེན ཨཱགནྟུཾ ན དསྶནྟི, ནཱནུཛཱནིསྶནྟཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ནཱིལཱསོཀཀཎིཀཱརཀོཝིལཱ༹རཀུནྡརཱཛརུཀྑེཧི སམྨིསྶཏཱཡ ཏཾ ཙམྤཀཝནཾ ‘‘ནཱིལཱདིཔཉྩཝཎྞཀུསུམཔཊིམཎྜིཏ’’ནྟི དཊྛབྦཾ. ན ཙམྤཀརུཀྑཱནཾཡེཝ ནཱིལཱདིཔཉྩཀུསུམཏཱཡཱཏི ཝདནྟི. ‘‘བྷགཝཱ ཀུསུམགནྡྷསུགནྡྷེ ཙམྤཀཝནེ ཝིཧརཏཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ན མཱཔནཀཱལེ ཨེཝ ཏསྨིཾ ནགརེ ཙམྤཀརུཀྑཱ ཨུསྶནྣཱ, ཨཐ ཁོ ཨཔརབྷཱགེ པཱིཏི དསྶེཏི. མཱཔནཀཱལེ ཧི ཙམྤཀཱནཾ ཨུསྶནྣཏཱཡ སཱ ནགརཱི ‘‘ཙམྤཱ’’ཏི ནཱམཾ ལབྷི. ཨིསྶརཏྟཱཏི ཨདྷིཔཏིབྷཱཝཏོ. སེནཱ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི སེནིཀོ, སེནིཀོ ཨེཝ སེནིཡོ, ཨཏྠིཏཱ ཙེཏྠ བཧུབྷཱཝཝིསིཊྛཱཏི ཝུཏྟཾ ‘‘མཧཏིཡཱ སེནཱཡ སམནྣཱགཏཏྟཱ’’ཏི.

༣༠༡-༢. སཾཧཏཱཏི སནྣིཔཏིཏཱ, ‘‘སངྒྷིནོ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘སངྒྷཱི’’ཏི པུཐུཏྠེ ཨེཀཝཙནཾ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱནཾ ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨེཏེས’’ནྟི. རཱཛརཱཛཉྙཱདཱིནཾ བྷཎྜདྷརཱ པུརིསཱ ཁཏཱ, ནེསཾ ཏཱཡནཏོ ཁཏྟཱ. སོ ཧི ཡེཧི ཡཏྠ པེསིཏོ, ཏཏྠ ཏེསཾ དོསཾ པརིཧརནྟོ ཡུཏྟཔཏྟཝསེན པུཙྪིཏམཏྠཾ ཀཐེཏི, ཏེནཱཧ ‘‘པུཙྪིཏཔཉྷེ བྱཱཀརཎསམཏྠོ’’ཏི. ཀུལཱཔདེསཱདིནཱ མཧཏཱི མཏྟཱ ཨེཏསྶཱཏི མཧཱམཏྟོ.

སོཎདཎྜགུཎཀཐཱཝཎྞནཱ

༣༠༣. ཝིསིཊྛཾ རཛྫཾ ཝིརཛྫཾ, ཝིརཛྫམེཝ ཝེརཛྫཾ ཡཐཱ ‘‘ཝེཀཏཾ ཝེསཡ’’ནྟི, ནཱནཱཝིདྷཾ ཝེརཛྫཾ ནཱནཱཝེརཛྫཾ, ཏཏྠ ཛཱཏཱཏིཨཱདིནཱ སབྦཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཨུཏྟམབྲཱཧྨཎོཏི ཨབྷིཛནསམྤཏྟིཡཱ ཝིཏྟསམྤཏྟིཡཱ ཝིཛྫཱསམྤཏྟིཡཱ ཨུགྒཏཏརོ, ཨུལཱ༹རོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ. ཨསནྣིཔཱཏོཏི ལཱབྷམཙྪརེན ནིཔྤཱིལི༹ཏཏཱཡ ཨསནྣིཔཱཏོ ཝིཡ བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཨངྒེཏི གམེཏི ཉཱཔེཏཱིཏི ཨངྒཾ, ཧེཏཱུཏི ཨཱཧ ‘‘ཨིམིནཱཔི ཀཱརཎེནཱ’’ཏི. ‘‘ཨུབྷཏོ སུཛཱཏོ’’ཏི ཨེཏྟཀེ ཝུཏྟེ ཡེཧི ཀེཧིཙི དྭཱིཧི བྷཱགེཧི སུཛཱཏཏཱ ཝིཉྙཱཡེཡྻ. སུཛཱཏ-སདྡོ ཙ ‘‘སུཛཱཏོ ཙཱརུདསྶནོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཐེརགཱ. ༨༡༨) ཨཱརོཧསམྤཏྟིཔརིཡཱཡོཏི ཛཱཏིཝསེནེཝ སུཛཱཏཏཾ ཝིབྷཱཝེཏུཾ ‘‘མཱཏིཏོ ཙ པིཏིཏོ ཙཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨནོརསཔུཏྟཝསེནཱཔི ལོཀེ མཱཏུཔིཏུསམཉྙཱ དིསྶཏི, ཨིདྷ པནསྶ ཨོརསཔུཏྟཝསེནེཝ ཨིཙྪིཏཱཏི དསྶེཏུཾ ‘‘སཾསུདྡྷགཧཎིཀོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. གབྦྷཾ གཎྷཱཏི དྷཱརེཏཱིཏི གཧཎཱི, གབྦྷཱསཡསཉྙིཏོ མཱཏུཀུཙྪིཔྤདེསོ. ཡཐཱབྷུཏྟསྶ ཨཱཧཱརསྶ ཝིཔཱཙནཝསེན གཎྷནཏོ ཨཚཌྜནཏོ གཧཎཱི, ཀམྨཛཏེཛོདྷཱཏུ.

པིཏཱ ཙ མཱཏཱ ཙ པིཏརོ, པིཏཱུནཾ པིཏརོ པིཏཱམཧཱ, ཏེསཾ ཡུགོ དྭནྡོ པིཏཱམཧཡུགོ, ཏསྨཱ, ཡཱཝ སཏྟམཱ པིཏཱམཧཡུགཱ པིཏཱམཧདྭནྡཱཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཨེཝཉྷི པིཏཱམཧགྒཧཎེནེཝ མཱཏཱམཧོཔི གཧིཏོཏི. སོ ཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝིསུཾ ན ཨུདྡྷཊོ. ཡུག-སདྡོ ཙེཏྠ ཨེཀསེསནཡེན དཊྛབྦོ ‘‘ཡུགོ ཙ ཡུགོ ཙ ཡུགཱ’’ཏི. ཨེཝཉྷི ཏཏྠ ཏཏྠ དྭནྡཾ གཧིཏམེཝ ཧོཏི, ཏེནཱཧ ‘‘ཏཏོ ཨུདྡྷཾ སབྦེཔི པུབྦཔུརིསཱ པིཏཱམཧགྒཧཎེནེཝ གཧིཏཱ’’ཏི. པུརིསགྒཧཎཉྩེཏྠ ཨུཀྐཊྛནིདྡེསཝསེན ཀཏནྟི དཊྛབྦཾ. ཨེཝཉྷི ‘‘མཱཏིཏོ’’ཏི པཱལི༹ཝཙནཾ སམཏྠིཏཾ ཧོཏི. ཨཀྑིཏྟོཏི ཨཔྤཏྟཁེཔོ. ཨནཝཀྑིཏྟོཏི སདྡྷཐཱལིཔཱཀཱདཱིསུ ན ཨཝཀྑིཏྟོ ན ཚཌྜིཏོ. ཛཱཏིཝཱདེནཱཏི ཧེཏུམྷི ཀརཎཝཙནནྟི དསྶེཏུཾ ‘‘ཀེན ཀཱརཎེནཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཨུབྷཏོ…པེ… པིཏཱམཧཡུགཱ’’ཏི ཨེཏེན བྲཱཧྨཎསྶ ཡོནིདོསཱབྷཱཝོ དསྶིཏོ སཾསུདྡྷགཧཎིཀབྷཱཝཀིཏྟནཏོ, ‘‘ཨཀྑིཏྟོ’’ཏི ཨིམིནཱ ཀིརིཡཱཔརཱདྷཱབྷཱཝོ. ཀིརིཡཱཔརཱདྷེན ཧི སཏྟཱ ཁེཔཾ པཱཔུཎནྟི. ‘‘ཨནུཔཀྐུཊྛོ’’ཏི ཨིམིནཱ ཨཡུཏྟསཾསགྒཱབྷཱཝོ. ཨཡུཏྟསཾསགྒམྤི ཧི པཊིཙྩ སཏྟཱ ཨཀྐོསཾ ལབྷནྟི.

ཨིསྶརོཏི ཨཱདྷིཔཏེཡྻསཾཝཏྟནིཡཀམྨབལེན ཨཱིསནསཱིལོ, སཱ པནསྶ ཨིསྶརཏཱ ཝིབྷཝསམྤཏྟིཔཙྩཡཱ པཱཀཊཱ ཛཱཏཱཏི ཨཌྜྷཏཱཔརིཡཱཡབྷཱཝེནེཝ ཝདནྟོ ‘‘ཨཌྜྷོཏི ཨིསྶརོ’’ཏི ཨཱཧ. མཧནྟཾ དྷནཾ ཨསྶ བྷཱུམིགཏཉྩེཝ ཝེཧཱསཊྛཉྩཱཏི མཧདྡྷནོ. ཏསྶཱཏི ཏསྶ ཏསྶ. ཝདནྟི ‘‘ཨནྭཡཏོ, བྱཏིརེཀཏོ ཙ ཨནུཔསངྐམནཀཱརཎཾ ཀིཏྟེམཱ’’ཏི.

ཨདྷིཀརཱུཔོཏི ཝིསིཊྛརཱུཔོ ཨུཏྟམསརཱིརོ. དསྶནཾ ཨརཧཏཱིཏི དསྶནཱིཡོ, ཏེནཱཧ ‘‘དསྶནཡོགྒོ’’ཏི. པསཱདཾ ཨཱཝཧཏཱིཏི པཱསཱདིཀོ, ཏེནཱཧ ‘‘ཙིཏྟཔྤསཱདཛནནཏོ’’ཏི. ཝཎྞསྶཱཏི ཝཎྞདྷཱཏུཡཱ. སརཱིརནྟི སནྣིཝེསཝིསིཊྛཾ ཀརཙརཎགཱིཝཱསཱིསཱདིཨཝཡཝསམུདཱཡཾ, སོ ཙ སཎྛཱནམུཁེན གཡ྄ཧཏཱིཏི ‘‘པརམཱཡ ཝཎྞཔོཀྑརཏཱཡཱཏི…པེ… སམྤཏྟིཡཱ ཙཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. སབྦཝཎྞེསུ སུཝཎྞཝཎྞོཝ ཨུཏྟམོཏི ཝུཏྟཾ ‘‘སེཊྛེན སུཝཎྞཝཎྞེན སམནྣཱགཏོ’’ཏི. ཏཐཱ ཧི བུདྡྷཱ, ཙཀྐཝཏྟིནོ ཙ སུཝཎྞཝཎྞཱཝ ཧོནྟི. བྲཧྨཝཙྪསཱིཏི ཨུཏྟམསརཱིརཱབྷོ, སུཝཎྞཱབྷོ ཨིཙྩེཝ ཨཏྠོ. ཨིམམེཝ ཧི ཨཏྠཾ སནྡྷཱཡ ‘‘མཧཱབྲཧྨུནོ སརཱིརསདིསེནེཝ སརཱིརེན སམནྣཱགཏོ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ན བྲཧྨུཛུགཏྟཏཾ. ཨཁུདྡཱཝཀཱསོ དསྶནཱཡཱཏི ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤཏྟིཡཱ, ཨཝཡཝཔཱརིཔཱུརིཡཱ ཙ དསྶནཱཡ ཨོཀཱསོ ན ཁུདྡཀོ, ཏེནཱཧ ‘‘སབྦཱནེཝཱ’’ཏིཨཱདི.

ཡམནིཡམལཀྑཎཾ སཱིལམསྶ ཨཏྠཱིཏི སཱིལཝཱ. ཏཾ པནསྶ རཏྟཉྙུཏཱཡ ཝུདྡྷཾ ཝཌྜྷིཏཾ ཨཏྠཱིཏི ཝུདྡྷསཱིལཱི. ཏེན ཙ སབྦདཱ སམྨཱཡོགཏོ ཝུདྡྷསཱིལེན སམནྣཱགཏོ. སབྦམེཏཾ པཉྩསཱིལམཏྟམེཝ སནྡྷཱཡ ཝདནྟི ཏཏོ པརཾ སཱིལསྶ ཏཏྠ ཨབྷཱཝཏོ, ཏེསཉྩ ཨཛཱནནཏོ.

ཋཱནཀརཎསམྤཏྟིཡཱ, སིཀྑཱསམྤཏྟིཡཱ ཙ ཀཏྠཙིཔི ཨནཱུནཏཱཡ པརིམཎྜལཔདཱནི བྱཉྫནཱནི ཨཀྑརཱནི ཨེཏིསྶཱཏི པརིམཎྜལཔདབྱཉྫནཱ. ཨཐ ཝཱ པཛྫཏི ཨཏྠོ ཨེཏེནཱཏི པདཾ, ནཱམཱདི. ཡཐཱདྷིཔྤེཏམཏྠཾ བྱཉྫེཏཱིཏི བྱཉྫནཾ, ཝཱཀྱཾ. ཏེསཾ པརིཔུཎྞཏཱཡ པརིམཎྜལཔདབྱཉྫནཱ. ཨཏྠཉཱཔནེ སཱདྷནཏཱཡ ཝཱཙཱཝ ཀརཎནྟི ཝཱཀྐརཎཾ, ཨུདཱཧཱརགྷོསོ. གུཎཔརིཔུཎྞབྷཱཝེན ཏསྶ བྲཱཧྨཎསྶ, ཏེན ཝཱ བྷཱསིཏབྦཨཏྠསྶ. པཱུརེ པུཎྞབྷཱཝེ. པཱུརེཏི ཙ པུརིམསྨིཾ ཨཏྠེ ཨཱདྷཱརེ བྷུམྨཾ, དུཏིཡསྨིཾ ཝིསཡེ. ‘‘སུཁུམཱལཏྟནེནཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཏསྶཱ ཝཱཙཱཡ མུདུསཎྷབྷཱཝམཱཧ. ཨཔལིབུདྡྷཱཡ པིཏྟསེམྷཱདཱིཧི. སནྡིཊྛཾ སབྦཾ དསྶེཏྭཱ ཝིཡ ཨེཀདེསཾ ཀཐནཾ. ཝིལམྦིཏཾ སཎིཀཾ ཙིརཱཡིཏྭཱ ཀཐནཾ. ‘‘སནྡིདྡྷཝིལམྦིཏཱདཱི’’ཏི ཝཱ པཱཋོ. ཏཏྠ སནྡིདྡྷཾ སནྡེཧཛནཀཾ. ཨཱདི-སདྡེན དུཀྑལིཏཱནུཀཌྜྷིཏཱདིཾ སངྒཎྷཱཏི. ‘‘ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཾ པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཏསྶཱ ཝཱཙཱཡ ཨཏྠཔཱརིཔཱུརིཾ ཝདནྟི.

‘‘ཛིཎྞོ’’ཏིཨཱདཱིནི པདཱནི སུཝིཉྙེཡྻཱནི, ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཏྠཱནི ཙ. དུཏིཡནཡེ པན ཛིཎྞོཏི ནཱཡཾ ཛིཎྞཏཱ ཝཡོམཏྟེན, ཨཐ ཁོ ཀུལཔརིཝཊྚེན པུརཱཎཏཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཛིཎྞོཏི པོརཱཎོ’’ཏིཨཱདི, ཏེན ཏསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཀུལཝསེན ཨུདིཏོདིཏབྷཱཝམཱཧ. ཛཱཏིཝུདྡྷིཡཱ ‘‘ཝཡོཨནུཔྤཏྟོ’’ཏི ཝཀྑམཱནཏྟཱ, གུཎཝུདྡྷིཡཱ ཏཏོ སཱཏིསཡཏྟཱ ཙ ‘‘ཝུདྡྷོཏི སཱིལཱཙཱརཱདིགུཎཝུདྡྷིཡཱ ཡུཏྟོ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཐཱ ཛཱཏིམཧལླཀཏཱཡ ཝཀྑམཱནཏྟཱ ‘‘མཧལླཀོ’’ཏི པདེན ཝིབྷཝམཧཏྟཏཱ ཡོཛིཏཱ. མགྒཔཊིཔནྣོཏི བྲཱཧྨཎཱནཾ པཊིཔཏྟིཝཱིཐིཾ ཨུཔགཏོ ཏཾ ཨཝོཀྐམྨ ཙརཎཏོ. ཨནྟིམཝཡནྟི པཙྪིམཝཡཾ.

བུདྡྷགུཎཀཐཱཝཎྞནཱ

༣༠༤. ཏཱདིསེཧི མཧཱནུབྷཱཝེཧི སདྡྷིཾ ཡུགགྒཱཧཝསེནཔི དཧནཾ ན མཱདིསཱནཾ ཨནུཙྪཝིཀཾ, ཀུཏོ པན ཨུཀྐཾསནནྟི ཨིདཾ བྲཱཧྨཎསྶ ན ཡུཏྟརཱུཔནྟི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ན ཁོ པན མེཏཾ ཡུཏྟ’’ནྟིཨཱདི. སདིསཱཏི ཨེཀདེསེན སདིསཱ. ན ཧི བུདྡྷཱནཾ གུཎེཧི སབྦཐཱ སདིསཱ ཀེཙིཔི གུཎཱ ཨཉྙེསུ ལབྦྷནྟི. ཨིཏརེཏི ཨཏྟནོ གུཎེཧི ཨསདིསགུཎེ. ཨིདནྟི ཨིདཾ ཨཏྠཛཱཏཾ. གོཔདཀནྟི གཱཝིཡཱ པདེ ཋིཏཨུདཀཾ.

སཊྛིཀུལསཏསཧསྶནྟི སཊྛིསཧསྶཱདྷིཀཾ ཀུལསཏསཧསྶཾ ཀུལཔརིཡཱཡེནཱཏི སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛསྶ ཀུལཱནུཀྐམེན ཨཱགཏཾ. ཏེསུཔཱིཏི ཏེསུཔི ཙཏཱུསུ ནིདྷཱིསུ. གཧིཏགཧིཏནྟི གཧིཏཾ གཧིཏཾ ཋཱནཾ པཱུརཏིཡེཝ དྷནེན པཊིཔཱཀཏིཀམེཝ ཧོཏི. ཨཔརིམཱཎོཡེཝཱཏི ‘‘ཨེཏྟཀོ ཨེསོ’’ཏི ཀེནཙི པརིཙྪིནྡིཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏཱཡ ཨཔརིཙྪིནྣོ ཨེཝ.

ཏཏྠཱཏི མཉྩཀེ. སཱིཧསེཡྻཾ ཀཔྤེསཱིཏི ཡཐཱ རཱཧུ ཨསུརིནྡོ ཨཱཡཱམཏོ, ཝིཏྠཱརཏོ ཨུབྦེདྷཏོ ཙ བྷགཝཏོ རཱུཔཀཱཡསྶ པརིཙྪེདཾ གཧེཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཏཐཱ རཱུཔཾ ཨིདྡྷཱབྷིསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརོནྟོ སཱིཧསེཡྻཾ ཀཔྤེསི.

ཀིལེསེཧི ཨཱརཀཏྟཱ པརིསུདྡྷཊྛེན ཨརིཡནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨརིཡཾ ཨུཏྟམཾ པརིསུདྡྷ’’ནྟི. ཨནཝཛྫཊྛེན ཀུསལཾ, ན སུཁཝིཔཱཀཊྛེན. ཀཏྠཙི ཙཏུརཱསཱིཏིཔཱཎསཧསྶཱནི, ཀཏྠཙི ཨཔརིམཱཎཱཔི དེཝམནུསྶཱ ཡསྨཱ ཙཏུཝཱིསཏིཡཱ ཋཱནེསུ ཨསངྑྱེཡྻཱ ཨཔརིམེཡྻཱ དེཝམནུསྶཱ མགྒཕལཱམཏཾ པིཝིཾསུ, ཀོཊིསཏསཧསྶཱདིཔརིམཱཎེནཔི བཧཱུ ཨེཝ, ཏསྨཱ ཨནུཏྟརཱཙཱརསིཀྑཱཔནཝསེན བྷགཝཱ བཧཱུནཾ ཨཱཙརིཡོ. ཏེཏི ཀཱམརཱགཏོ ཨཉྙེ བྷགཝཏོ པཧཱིནཀིལེསེ. ཀེལ༹ནཱཏི ཀེལཱ༹ཡནཱ དྷནཱཡནཱ.

ཨཔཱཔཔུརེཀྑཱརོཏི ཨཔཱཔེ པུརེ ཀརོཏི, ན ཝཱ པཱཔཾ པུརཏོ ཀརོཏཱིཏིཔི ཨཔཱཔཔུརེཀྑཱརོཏི ཨིམམཏྠཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཔཱཔེ ནཝལོཀུཏྟརདྷམྨེ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨཔཱཔེཏི པཱཔཔཊིཔཀྑེ, པཱཔརཧིཏེ ཙ. བྲཧྨནི སེཊྛེ བུདྡྷེ བྷགཝཏི བྷཝཱ ཏསྶ དྷམྨདེསནཱཝསེན ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཛཱཏཏྟཱ, བྲཧྨུནོ ཝཱ བྷགཝཏོ ཧིཏཱ གརུཀརཎཱདིནཱ, ཡཐཱནུསིཊྛཔཊིཔཏྟིཡཱ ཙ, བྲཧྨཾ ཝཱ སེཊྛཾ ཨརིཡམགྒཾ ཛཱནཱཏཱིཏི བྲཧྨཉྙཱ, ཨརིཡསཱཝཀསངྑཱཏཱ པཛཱ, ཏེནཱཧ ‘‘སཱརིཔུཏྟཱ’’ཏིཨཱདི. པཀཏིབྲཱཧྨཎཛཱཏིཝསེནཱཔི ‘‘བྲཧྨཉྙཱཡ པཛཱཡཱ’’ཏི པདསྶ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཔིཙཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཏིརོརཊྛཱ ཏིརོཛནཔདཱཏི ཨེཏྠ རཛྫཾ རཊྛཾ, རཱཛནྟི རཱཛཱནོ ཨེཏེནཱཏི, ཏདེཀདེསབྷཱུཏཱ པདེསཱ པན ཛནཔདོ,ཛནཱ པཛྫནྟི ཨེཏྠ སུཁཛཱིཝིཀཾ པཱཔུཎནྟཱིཏི. པུཙྪཱཡ ཝཱ དོསཾ སལླཀྑེཏྭཱཏི སམྦནྡྷོ. ཨསམཏྠཏནྟི ཨཏྟནོ ཨསམཏྠཏཾ. བྷགཝཱ ཝིསྶཛྫེཏི ཏེསཾ ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟིཾ, ཉཱཎཔརིཔཱཀཾ, ཙིཏྟཱཙཱརཉྩ ཉཏྭཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

‘‘ཨེཧི སྭཱགཏཝཱདཱི’’ཏི ཨིམིནཱ སུཁསམྦྷཱསཔུབྦཀཾ པིཡཝཱདིཏཾ དསྶེཏི, ‘‘སཁིལོ’’ཏི ཨིམིནཱ སཎྷཝཱཙཏཾ, ‘‘སམྨོདཀོ’’ཏི ཨིམིནཱ པཊིསནྡྷཱརཀུསལཏཾ, ‘‘ཨབྷཱཀུཊིཀོ’’ཏི ཨིམིནཱ སབྦཏྠེཝ ཝིཔྤསནྣམུཁཏཾ, ‘‘ཨུཏྟཱནམུཁོ’’ཏི ཨིམིནཱ སུཁཱལཱཔཏཾ, ‘‘པུབྦབྷཱསཱི’’ཏི ཨིམིནཱ དྷམྨཱནུགྒཧསྶ ཨོཀཱསཀརཎཏོ ཧིཏཛ྄ཛྷཱསཡཏཾ བྷགཝཏོ ཝིབྷཱཝེཏི.

ཡཏྠ ཀིརཱཏི ཀིར-སདྡོ ཨརུཙིསཱུཙནཏྠོ, ཏེན བྷགཝཏཱ ཨདྷིཝུཏྠཔདེསེ ན དེཝཏཱནུབྷཱཝེན མནུསྶཱནཾ ཨནུཔདྡཝཏཱ, ཨཐ ཁོ བུདྡྷཱནུབྷཱཝེནཱཏི དསྶེཏི. ཏེནཱཧ ‘‘ཨཔིཙཱ’’ཏིཨཱདི.

ཨནུསཱསིཏབྦོཏི ཝིནེཡྻཛནསམཱུཧོ གཡ྄ཧཏཱིཏི ནིབྦཏྟིཏཾ ཨརིཡསངྒྷམེཝ དསྶེཏུཾ ‘‘སཡཾ ཝཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ, ཨནནྟརསྶ ཝིདྷི པཊིསེདྷོ ཝཱཏི ཀཏྭཱ. ‘‘ཏཱདིསོཝཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ‘‘སཡཾ ཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝུཏྟཝིཀཔྤོ ཨེཝ པཙྩཱམཊྛོཏི. ‘‘པུརིམཔདསྶེཝ ཝཱ’’ཏི ཝིཀཔྤནྟརགྒཧཎཾ. བཧཱུནཾ ཏིཏྠཀརཱནནྟི པཱུརཎཱདཱིནཾ ཨནེཀེསཾ ཏིཏྠཀརཱནཾ, ནིདྡྷཱརཎེ ཙེཏཾ སཱམིཝཙནཾ. ཀཱརཎེནཱཏི ཨཔྤིཙྪསནྟུཊྛཏཱདིསམཱརོཔནལཀྑཎེན ཀཱརཎེན. ཨཱགནྟུཀཱ ནཝཀཱཏི ཨབྷིནཝཱ ཨཱགནྟུཀཱ ཨབྦྷཱགཏཱ. པརིཡཱཔུཎཱམཱིཏི པརིཙྪིནྡིཏུཾ ཛཱནཱམི སཀྐོམི, ཏེནཱཧ ‘‘ཛཱནཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཀཔྤམྤི ཙེ ཨཉྙམབྷཱསམཱནོ’’ཏི ཨབྷཱུཏཔརིཀཔྤནཝཙནམེཏཾ ཏཐཱ བྷཱསམཱནསྶ ཨབྷཱཝཏོ.

༣༠༥. ཨལཾ-སདྡོ ཨརཧཏྟོཔི ཧོཏི ‘‘ཨལམེཝ ནིབྦིནྡིཏུ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༡༢༤) ཝིཡཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཨལམེཝཱཏི ཡུཏྟམེཝཱ’’ཏི. པུཊེན ནེཏྭཱ ཨསིཏབྦཏོ པརིབྷུཉྫིཏབྦཏོ པུཊོསཾ ཝུཙྩཏི པཱཐེཡྻཾ. པུཊཾསེན པུརིསེན.

སོཎདཎྜཔརིཝིཏཀྐཝཎྞནཱ

༣༠༧. ཨུབྷཏོཔཀྑིཀཱཏི མིཙྪཱདིཊྛིསམྨཱདིཊྛཱིནཾ ཝསེན ཨུབྷཡཔཀྑིཀཱ. ཀེརཱཊིཀཱཏི སཋཱ.

བྲཱཧྨཎཔཉྙཏྟིཝཎྞནཱ

༣༠༩. ཝིགྷཱཏནྟི ཙིཏྟདུཀྑཾ.

༣༡༡-༣. སུཛནྟི ཧོམདབྦིཾ པགྒཎྷནྟེསཱུཏི ཛུཧནཏྠཾ གཎྷནཀེསུ, ཨིརུབྦིཛྫེསཱུཏི ཨཏྠོ. པཋམོ ཝཱཏི ཏཏྠ སནྣིཔཏིཏེསུ ཡཛནཀིརིཡཱཡཾ སབྦཔདྷཱནོ ཝཱ. དུཏིཡོ ཝཱཏི ཏདནནྟརོ ཝཱ. ‘‘སུཛ’’ནྟི ཀརཎེ ཨེཏཾ ཨུཔཡོགཝཙནནྟི ཨཱཧ ‘‘སུཛཱཡཱ’’ཏི. ཨགྒིཧུཏྟཔམུཁཏཱཡ ཡཉྙསྶ ཡཉྙེ དིཡྻམཱནཾ སུཛཱམུཁེན དཱིཡཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘སུཛཱཡ དིཡྻམཱན’’ནྟི. པོརཱཎཱཏི ཨཊྛཀཐཱཙརིཡཱ. ཝིསེསཏོཏི ཝིཛྫཱཙརཎཝིསེསཏོ, ན བྲཱཧྨཎེཧི ཨིཙྪིཏཝིཛྫཱཙརཎམཏྟཏོ. ཨུཏྟམབྲཱཧྨཎསྶཱཏི ཨནུཏྟརདཀྑིཎེཡྻཏཱཡ ཨུཀྐཊྛབྲཱཧྨཎསྶ. བྲཱཧྨཎསམཡནྟི བྲཱཧྨཎསིདྡྷནྟཾ. མཱ བྷིནྡི མཱ ཝིནཱསེསི.

༣༡༦. སམསམོཏི སམོཡེཝ ཧུཏྭཱ སམོ. ཧཱིནོཔམཝསེནཔི སམཏཱ ཝུཙྩཏཱིཏི ཏཾ ནིཝཏྟེནྟོ ‘‘ཋཔེཏྭཱ ཨེཀདེསསམཏྟ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཀུལཀོཊིཔརིདཱིཔནནྟི ཀུལཨཱདིཔརིདཱིཔནཾ ཨཐཱཔི སིཡཱཏི ཨཐཱཔི ཏུམྷཱཀཾ ཨེཝཾ པརིཝིཏཀྐོ སིཡཱ. བྲཱཧྨཎབྷཱཝཾ སཱདྷེཏི ཝཎྞོ. མནྟཛཱཏཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སཱིལམེཝ སཱདྷེསྶཏི བྲཱཧྨཎབྷཱཝཾ. ཀསྨཱཏི ཙེ? ཨཱཧ ‘‘ཏསྨིཉྷིསྶཱ’’ཏིཨཱདི. སམྨོཧམཏྟཾ ཝཎྞཱདཡོཏི ཝཎྞམནྟཛཱཏིཡོ ཧི བྲཱཧྨཎབྷཱཝསྶ ཨངྒནྟི སམྨོཧམཏྟམེཏཾ ཨསམཝེཀྑིཏཱབྷིམཱནབྷཱཝཏོ.

སཱིལཔཉྙཱཀཐཱཝཎྞནཱ

༣༡༧. ཀཐིཏོ བྲཱཧྨཎེན པཉྷོཏི ‘‘སཱིལཝཱ ཙ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ དྭིནྣམེཝ ཨངྒཱནཾ ཝསེན ཡཐཱཔུཙྪིཏོ པཉྷོ ཡཱཐཱཝཏོ ཝིསྶཛྫིཏོ ཨེཏྠཱཏི ཨེཏསྨིཾ ཡཐཱཝིསྶཛྫིཏེ ཨཏྠེ. ཏསྶཱཏི སོཎདཎྜསྶ. སཱིལཔརིསུདྡྷཱཏི སཱིལསམྤཏྟིཡཱ སབྦསོ སུདྡྷཱ ཨནུཔཀྐིལིཊྛཱ. ཀུཏོ དུསྶཱིལེ པཉྙཱ ཨསམཱཧིཏཏྟཱ ཏསྶ. ཛལེ༹ ཨེལ༹མཱུགེ ཀུཏོ སཱིལནྟི ཛལེ༹ ཨེལ༹མཱུགེ དུཔྤཉྙེ ཀུཏོ སཱིལཾ སཱིལཝིབྷཱགསྶ, སཱིལཔརིསོདྷནཱུཔཱཡསྶ ཙ ཨཛཱནནཏོ. པཀཊྛཾ ཨུཀྐཊྛཾ ཉཱཎཾ པཉྙཱཎནྟི, པཱཀཏིཀཾ ཉཱཎཾ ནིཝཏྟེཏུཾ ‘‘པཉྙཱཎ’’ནྟི ཝུཏྟནྟི ཏཡིདཾ པཀཱརེཧི ཛཱནནཏོ པཉྙཱཝཱཏི ཨཱཧ ‘‘པཉྙཱཎནྟི པཉྙཱ ཡེཝཱ’’ཏི.

སཱིལེནདྷོཏཱཏི སམཱདྷིཔདཊྛཱནེན སཱིལེན སཀལསཾཀིལེསམལཝིསུདྡྷིཡཱ དྷོཏཱ ཝིསུདྡྷཱ, ཏེནཱཧ ‘‘ཀཐཾ པནཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ དྷོཝཏཱིཏི སུཛ྄ཛྷཏི. མཧཱསཊྛིཝསྶཏྠེརོ ཝིཡཱཏི སཊྛིཝསྶམཧཱཐེརོ ཝིཡ. ཝེདནཱཔརིགྒཧམཏྟམྤཱིཏི ཨེཏྠ ཝེདནཱཔརིགྒཧོ ནཱམ ཡཐཱཨུཔྤནྣཾ ཝེདནཾ སབྷཱཝརསཏོ ཨུཔདྷཱརེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཝེདནཱ ཕསྶཾ པཊིཙྩ, སོ ཕསྶོ ཨནིཙྩོ དུཀྑོ ཝིཔརིཎཱམདྷམྨོ’’ཏི ལཀྑཎཏྟཡཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ པཝཏྟིཏཝིཔསྶནཱ. ཨེཝཾ ཝིཔསྶནྟེན ‘‘སུཁེན སཀྐཱ སཱ ཝེདནཱ ཨདྷིཝཱསེཏུཾ ‘‘ཝེདནཱ ཨེཝ ཝེདིཡཏཱི’’ཏི. ཝེདནཾ ཝིཀྑམྦྷེཏྭཱཏི ཡཐཱཨུཔྤནྣཾ དུཀྑཾ ཝེདནཾ ཨནནུཝཏྟིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཝཱིཐིཾ པཊིཔནྣཱཡ ཝིཔསྶནཱཡ ཏཾ ཝིནོདེཏྭཱ. སཾསུམཱརཔཏིཏེནཱཏི ཀུམྦྷཱིལེན ཝིཡ བྷཱུམིཡཾ ཨུརེན ནིཔཛྫནེན. པཉྙཱཡ སཱིལཾ དྷོཝིཏྭཱཏི ཨཁཎྜཱདིབྷཱཝཱཔཱདནེན སཱིལཾ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནེསུ པཉྙཱཡ སུཝིསོདྷིཏཾ ཀཏྭཱ.

༣༡༨. ‘‘ཀསྨཱ ཨཱཧཱ’’ཏི ཨུཔརིདེསནཱཡ ཀཱརཎཾ པུཙྪཏི. ལཛྫཱ ནཱམ ‘‘སཱིལསྶ ཛཱཏིཡཱ ཙ གུཎདོསཔཀཱསནེན སམཎེན གོཏམེན པུཙྪིཏཔཉྷཾ ཝིསྶཛྫེསཱི’’ཏི པརིསཱཡ པཉྙཱཏཏཱ. ཨེཏྟཀཔརམཱཏི ཨེཏྟཀཨུཀྐཾསཀོཊིཀཱ པཉྩ སཱིལཱནི, ཝེདཏྟཡཝིབྷཱཝནཾ པཉྙཉྩ ལཀྑཎཱདིཏོ ནིདྡྷཱརེཏྭཱ ཛཱནནཾ ནཏྠི, ཀེཝལཾ ཏཏྠ ཝཙཱིཔརམཱ མཡནྟི དསྶེཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘སཱིལཔཉྙཱཎནྟི ཝཙནམེཝ པརམཾ ཨམྷཱཀ’’ནྟི. ‘‘ཨཡཾ པན ཝིསེསོ’’ཏི ཨིདཾ ནིཡྻཱཏནཱཔེཀྑཾ སཱིལནིདྡེསེ, ཏེནཱཧ ‘‘སཱིལམིཙྩེཝ ནིཡྻཱཏིཏ’’ནྟི. སཱམཉྙཕལེ པན ‘‘སཱམཉྙཕལ’’ མིཙྩེཝ ནིཡྻཱཏིཏཾ, པཉྙཱནིདྡེསེ པན ཛྷཱནཔཉྙཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཔཉྙཱཝསེནེཝ པཉྙཱནིཡྻཱཏནཾ ཀཏཾ, ཏེནཱཧ ‘‘པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནཱི’’ཏི.

སོཎདཎྜཨུཔཱསཀཏྟཔཊིཝེདནཱཀཐཱཝཎྞནཱ

༣༢༡-༢. ནཏྟཱཏི པུཏྟཔུཏྟོ. ཨགཱརཝཾ ནཱམ ནཏྠི, ན ཙཱཡཾ བྷགཝཏི ཨགཱརཝེན ‘‘ཨཧཉྩེཝ ཁོ པནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ, ཨཐ ཁོ ཨཏྟལཱབྷཔརིཧཱནིབྷཡེན. ཨཡཉྷི ཡཐཱ ཏཐཱ ཨཏྟནོ མཧཱཛནསྶ སམྦྷཱཝནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཀོཧཉྙེན པརེ ཝིམྷཱཔེཏྭཱ ལཱབྷུཔྤཱདཾ ནིཛིགིསནྟོ ཝིཙརཏི, ཏསྨཱ ཏཐཱ ཨཝོཙ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨིམིནཱ ཀིརཱ’’ཏིཨཱདི.

ཏངྑཎཱནུརཱུཔཱཡཱཏི ཡཱདིསཱི ཏདཱ ཏསྶ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཔྤཝཏྟི, ཏདནུརཱུཔཱཡཱཏི ཨཏྠོ. ཏསྶ ཏདཱ ཏཱདིསསྶ ཝིཝཊྚསནྣིསྶིཏསྶ ཉཱཎསྶ པརིཔཱཀསྶ ཨབྷཱཝཏོ ཀེཝལཾ ཨབྦྷུདཡནིསྶིཏོ ཨེཝ ཨཏྠོ དསྶིཏོཏི ཨཱཧ ‘‘དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀམཏྠཾ སནྡསྶེཏྭཱ’’ཏི, པཙྩཀྑཏོ ཝིབྷཱཝེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཀུསལེ དྷམྨེཏི ཏེབྷཱུམཀེ ཀུསལེ དྷམྨེ, ‘‘ཙཏུབྷཱུམཀེ’’ཏིཔི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏིཡེཝ, ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཨཱཡཏིཾ ནིབྦཱནཏྠཱཡ ཝཱསནཱབྷཱགིཡཱ ཝཱ’’ཏི. ཏཏྠཱཏི ཀུསལདྷམྨེ ཡཐཱ སམཱདཔིཏེ. ནྟི བྲཱཧྨཎཾ སམུཏྟེཛེཏྭཱཏི སམྨདེཝ ཨུཔརཱུཔརི ནིསཱནེཏྭཱ པུཉྙཀིརིཡཱཡ ཏིཀྑཝིསདབྷཱཝཾ ཨཱཔཱདེཏྭཱ. ཏཾ པན ཨཏྠཏོ ཏཏྠ ཨུསྶཱཧཛནནཾ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘སཨུསྶཱཧཾ ཀཏྭཱ’’ཏི. ཨེཝཾ པུཉྙཀིརིཡཱཡ སཨུསྶཱཧཏཱ, ཨེཝརཱུཔཾ གུཎསམངྒིཏཱ ཙ ནིཡམཏོ དིཊྛདྷམྨིཀཱ ཨཏྠསམྤཱདནཱིཏི ཨེཝཾ སཨུསྶཱཧཏཱཡ, ཨཉྙེཧི ཙ ཏསྨིཾ ཝིཛྫམཱནགུཎེཧི སམྤཧཾསེཏྭཱ སམྨདེཝ ཧཊྛཏུཊྛབྷཱཝཾ ཨཱཔཱདེཏྭཱ.

ཡདི བྷགཝཱ དྷམྨརཏནཝསྶཾ ཝསྶི, ཨཐ ཀསྨཱ སོ ཝིསེསཾ ནཱདྷིགཙྪཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘བྲཱཧྨཎོ པནཱ’’ཏིཨཱདི. ཡདི ཨེཝཾ ཀསྨཱ བྷགཝཱ ཏསྶ ཏཐཱ དྷམྨརཏནཝསྶཾ ཝསྶཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཀེཝལམསྶཱ’’ཏིཨཱདི. ན ཧི བྷགཝཏོ ནིརཏྠཀཱ དེསནཱ ཧོཏཱིཏི.

སོཎདཎྜསུཏྟཝཎྞནཱཡ ལཱིནཏྠཔྤཀཱསནཱ.

༥. ཀཱུཊདནྟསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༢༣. པུརིམསུཏྟདྭཡེཏི ཨམྦཊྛསོཎདཎྜསུཏྟདྭཡེ. ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི ཡཾ ཏཏྠ ཨཱགཏསདིསཾ ཨིདྷཱགཏཾ ཏཾ ཨཏྠཝཎྞནཏོ ཝུཏྟནཡམེཝ, ཏཏྠ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི ཨཏྠོ. ‘‘ཏརུཎོ ཨམྦརུཀྑོ ཨམྦལཊྛིཀཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༢) བྲཧྨཛཱལསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ ཝུཏྟནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨམྦལཊྛིཀཱ བྲཧྨཛཱལེ ཝུཏྟསདིསཱཝཱ’’ཏི.

ཡཉྙཱཝཱཊཾ སམྤཱདེཏྭཱ མཧཱཡཉྙཾ ཨུདྡིསྶ སཝིཉྙཱཎཀཱནི, ཨཝིཉྙཱཎཀཱནི ཙ ཡཉྙཱུཔཀརཎཱནི ཨུཔཊྛཔིཏཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ པཱལི༹ཡཾ ‘‘མཧཱཡཉྙོ ཨུཔཀྑཊོ’’ཏི, ཏཾ ཨུཔཀྑརཎཾ ཏེསཾ ཏཐཱསཛྫནནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨུཔཀྑཊོཏི སཛྫིཏོ’’ཏི. ཝཙྪཏརསཏཱནཱིཏི ཡུཝབྷཱཝཔྤཏྟཱནི བལཝཝཙྪསཏཱནི, ཏེ པན ཝཙྪཱ ཨེཝ ཧོནྟི, ན དམྨཱ བལིབདྡཱ ཙཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཝཙྪསཏཱནཱི’’ཏི. ཨེཏེཏི ཨུསབྷཱདཡོ ཨུརབྦྷཔརིཡོསཱནཱ. ཨནེཀེསནྟི ཨནེཀཛཱཏིཀཱནཾ. སངྑྱཱཝསེན ཨནེཀཏཱ སཏྟསཏགྒཧཎེནེཝ པརིཙྪིནྣཱ. མིགཔཀྑཱིནནྟི མཧིཾསརུརུཔསདཀུརུངྒགོཀཎྞམིགཱནཉྩེཝ མོརཀཔིཉྫརཏིཏྟིརཀཔོཏཱདིཔཀྑཱིནཉྩ.

༣༢༨. ཡཉྙསངྑཱཏསྶ པུཉྙསྶ ཡོ སཾཀིལེསོ, ཏསྶ ནིཝཱརཎཏོ ནིསེདྷནཏོ ཝིདྷཱ ཝུཙྩནྟི ཝིཔྤཊིསཱརཝིནོདནཱ. ཏཏོ ཨེཝ ཏཱ ཏཾ པུཉྙཱབྷིསནྡཾ ཨཝིཙྪིནྡིཏྭཱ ཋཔེནྟཱིཏི ‘‘ཋཔནཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ. ཏཱསཾ པན ཡཉྙསྶ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཝསེན ཏཱིསུ ཀཱལེསུ པཝཏྟིཡཱ ཡཉྙོ ཏིཊྛཔནོཏི ཨཱཧ ‘‘ཏིཊྛཔནནྟི ཨཏྠོ’’ཏི. པརིཀྑརོནྟི ཨབྷིསངྑརོནྟཱིཏི པརིཀྑཱརཱ, པརིཝཱརཱཏི ཝུཏྟཾ. ‘‘སོལ༹སཔརིཀྑཱརནྟི སོལ༹སཔརིཝཱར’’ནྟི.

མཧཱཝིཛིཏརཱཛཡཉྙཀཐཱཝཎྞནཱ

༣༣༦. པུབྦཙརིཏནྟི ཨཏྟནོ པུརིམཛཱཏིསམྦྷཱུཏཾ བོདྷིསམྦྷཱརབྷཱུཏཾ པུཉྙཙརིཡཾ. ཏཐཱ ཧིསྶ ཨནུགཱམིནོཝ ནིདྷིསྶ ཐཱཝརོ ནིདྷི ནིདསྶིཏོ. ཨཌྜྷཏཱ ནཱམ ཝིབྷཝསམྤནྣཏཱ, སཱ ཏཾ ཏཾ ཨུཔཱདཱཡུཔཱདཱཡ ཝུཙྩཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཡོ ཀོཙི ཨཏྟནོ སནྟཀེན ཝིབྷཝེན ཨཌྜྷོ ཧོཏཱི’’ཏི. ཏཐཱ མཧདྡྷནཏཱཔཱིཏི ཏཾ ཨུཀྐཾསགཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘མཧཏཱ ཨཔརིམཱཎསངྑྱེན དྷནེན སམནྣཱགཏོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. བྷུཉྫིཏབྦཏོ པརིབྷུཉྫིཏབྦཏོ ཝིསེསཏོ ཀཱམཱ བྷོགོ ནཱམཱཏི ཨཱཧ ‘‘པཉྩཀཱམགུཎཝསེནཱ’’ཏི. པིཎྜཔིཎྜཝསེནཱཏི བྷཱཛནཱལངྐཱརཱདིཝིབྷཱགཾ ཨཧུཏྭཱ ཀེཝལཾ ཁཎྜཁཎྜཝསེན.

མཱསཀཱདཱིཏི ཨཱདི-སདྡེན ཐཱལཀཱདིཾ སངྒཎྷཱཏི. བྷཱཛནཱདཱིཏི ཨཱདི-སདྡེན ཝཏྠསེཡྻཱཝསཐཱདིཾ སངྒཎྷཱཏི. སུཝཎྞརཛཏམཎིམུཏྟཱཝེལུ༹རིཡཝཛིརཔཝཱལཱ༹ནི ‘‘སཏྟརཏནཱནཱི’’ཏི ཝདནྟི. སཱལིཝཱིཧིཨཱདི པུབྦཎྞཾ པུརཀྑཏཾསསྶཕལནྟི ཀཏྭཱ. ཏབྦིཔརིཡཱཡཏོ མུགྒམཱསཱདི ཨཔརཎྞཾ. དེཝསིཀཾ…པེ… ཝསེནཱཏི དིཝསེ དིཝསེ པརིབྷུཉྫིཏབྦདཱཏབྦཝཌྜྷེཏབྦཱདིཝིདྷིནཱ པརིཝཏྟནཀདྷནདྷཉྙཝསེན.

ཀོཊྛཾ ཝུཙྩཏི དྷཉྙསྶ ཨཱཋཔནཊྛཱནཾ, ཀོཊྛབྷཱུཏཾ ཨགཱརཾ ཀོཊྛཱགཱརཾ ཏེནཱཧ ‘‘དྷཉྙེན…པེ… གཱརོ ཙཱ’’ཏི. ཨེཝཾ སཱརགབྦྷཾ ‘‘ཀོསོ’’ཏི, དྷཉྙསྶ ཨཱཋཔནཊྛཱནཉྩ ‘‘ཀོཊྛཱགཱར’’ནྟི དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཏོ ཨཉྙཐཱ ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཐ ཝཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཡཐཱ ཨསིནོ ཏིཀྑབྷཱཝཔརིཧཱརཏོ པརིཙྪདོ ‘‘ཀོསོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ རཉྙོ ཏིཀྑབྷཱཝཔརིཧརཎཏྟཱ ཙཏུརངྒིནཱི སེནཱ ‘‘ཀོསོ’’ཏི ཨཱཧ ‘‘ཙཏུབྦིདྷོ ཀོསོ ཧཏྠཱི ཨསྶཱ རཐཱ པཏྟཱི’’ཏི. ‘‘ཝཏྠཀོཊྛཱགཱརགྒཧཎེནེཝ སབྦསྶཱཔི བྷཎྜཊྛཔནཊྛཱནསྶ གཧིཏཏྟཱ ཏིཝིདྷཾ ཀོཊྛཱགཱརནྟི ཝུཏྟཾ. ‘‘ཨིདཾ ཨེཝཾ བཧུ’’ནྟིཨཱདི རཱཛཱ ཏམཏྠཾ ཛཱནནྟོཝ བྷཎྜཱགཱརིཀེན ཀཐཱཔེཏྭཱ པརིསཱཡ ནིསྶདྡབྷཱཝཱཔཱདནཏྠཉྩ ཨཱཧ ཨེཝཾ མེ པཀཏིཀྑོབྷོ ན བྷཝིསྶཏཱིཏི.

༣༣༧-༨. བྲཱཧྨཎོ ཙིནྟེསི ཛནཔདསྶ ཨནུཔདྡཝཏྠཉྩེཝ ཡཉྙསྶ ཙ ཙིརཱནུཔཝཏྟནཏྠཉྩ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨཡཾ རཱཛཱ’’ཏིཨཱདི.

སཏྟཱནཾ ཧིཏསྶ སུཁསྶ ཙ ཝིདཱུསནཏོ ཨཧིཏསྶ དུཀྑསྶ ཙ ཨཱཝཧནཏོ ཙོརཱ ཨེཝ ཀཎྚཀཱ, ཏེཧི ཙོརཀཎྚཀེཧི. ཡཐཱ གཱམཝཱསཱིནཾ གྷཱཏཱ གཱམགྷཱཏཱ, ཨེཝཾ པནྠིཀཱནཾ དུཧནཱ ཝིབཱདྷནཱ པནྠདུཧནཱ. ཨདྷམྨཀཱརཱིཏི དྷམྨཏོ ཨཔེཏསྶ ཨཡུཏྟསྶ ཀརཎསཱིལོ, ཨཏྟནོ ཝིཛིཏེ ཛནཔདཱདཱིནཾ ཏཏོ ཨནཏྠཏོ ཏཱཡནེན ཁཏྟིཡོ ཡོ ཁཏྟདྷམྨོ, ཏསྶ ཝཱ ཨཀརཎསཱིལོཏི ཨཏྠོ. དསྶཝོ ཨེཝ ཁཱིལསདིསཏྟཱ དསྶུཁཱིལཾ. ཡཐཱ ཧི ཁེཏྟེ ཁཱིལཾ ཀསནཱདཱིནཾ སུཁཔྤཝཏྟིཾ, མཱུལསནྟཱནེན སསྶསྶ བུདྡྷིཉྩ ཝིབནྡྷཏི, ཨེཝཾ དསྶཝོ རཛྫེ རཱཛཱཎཱཡ སུཁཔྤཝཏྟིཾ, མཱུལཝིརུལ༹ྷིཡཱ ཛནཔདཱནཾ པརིབུདྡྷིཉྩ ཝིབནྡྷནྟི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘དསྶཝོ ཨེཝ ཁཱིལསདིསཏྟཱ དསྶུཁཱིལ’’ནྟི. ཝདྷ-སདྡོ ཧིཾསནཏྠོཔི ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ‘‘མཱརཎེན ཝཱ ཀོཊྚནེན ཝཱ’’ཏི. ཨདྡུབནྡྷནཱདིནཱཏི ཨཱདི-སདྡེན རཛྫུབནྡྷནསངྑལིཀབནྡྷནཱདིཾ སངྒཎྷཱཏི. ཛཱནིཡཱཏི དྷནཛཱནིཡཱ, ཏེནཱཧ ‘‘སཏཾ གཎྷཐཱ’’ཏིཨཱདི. པཉྩསིཁམུཎྜཀརཎནྟི ཀཱཀཔཀྑཀརཎཾ. གོམཡསིཉྩནནྟི སཱིསེ ཚཀཎོདཀཱཝསེཙནཾ. ཀུདཎྜཀབནྡྷནནྟི གདྡུལབནྡྷནཾ. ཨེཝམཱདཱིནཱིཏི ཨཱདི-སདྡེན ཁུརམུཎྜཾ ཀརིཏྭཱ བྷསྨཔུཊཔོཐནཱདིཾ སངྒཎྷཱཏི. ཨཱུཧནིསྶཱམཱིཏི ཨུདྡྷརིསྶཱམི, ཨཔནེསྶཱམཱིཏི ཨཏྠོ. ཨུསྶཧནྟཱིཏི པུབྦེ ཏཏྠ ཀཏཔརིཙཡཏཱཡ ཨུསྶཱཧཾ ཀཱཏུཾ སཀྐོནྟི. ཨནུཔྤདེཏཱུཏི ཨནུ ཨནུ པདེཏུ, ཏེནཱཧ ‘‘དིནྣེ ཨཔྤཧོནྟེ’’ཏིཨཱདི. སཀྑིཀརཎཔཎྞཱརོཔནཱནི ཝཌྜྷིཡཱ སཧ ཝཱ ཝིནཱ ཝཱ པུན གཧེཏུཀཱམསྶ, ཨིདྷ པན ཏཾ ནཏྠཱིཏི ཨཱཧ ‘‘སཀྑིཾ ཨཀཏྭཱ’’ཏིཨཱདི, ཏེནཱཧ ‘‘མཱུལཙྪེཛྫཝསེནཱ’’ཏི. པཀཱརཏོ བྷཎྜཱནི ཨཱབྷརཏི སམྦྷརཏི པརིཙཡཏི ཨེཏེནཱཏི པཱབྷཏཾ, བྷཎྜམཱུལཾ.

དིཝསེ དིཝསེ དཱཏབྦབྷཏྟཾ དེཝསིཀབྷཏྟཾ. ‘‘ཨནུམཱསཾ, ཨནུཔོསཐ’’ནྟིཨཱདིནཱ དཱཏབྦཾ ཝེཏནཾ མཱསིཀཱདིཔརིབྦཡཾ. ཏསྶ ཏསྶ ཀུལཱནུརཱུཔེན ཀམྨཱནུརཱུཔེན སཱུརབྷཱཝཱནུརཱུཔེནཱཏི པཙྩེཀཾ ཨནུརཱུཔ-སདྡོ ཡོཛེཏབྦོ. སེནཱཔཙྩཱདི ཋཱནནྟརཾ. སཀཀམྨཔསུཏཏྟཱ, ཨནུཔདྡཝཏྟཱ ཙ དྷནདྷཉྙཱནཾ རཱསིཀོ རཱསིཀཱརབྷཱུཏོ. ཁེམེན ཋིཏཱཏི ཨནུཔདྡཝེན པཝཏྟཱ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨབྷཡཱ’’ཏི, ཀུཏོཙིཔི བྷཡརཧིཏཱཏི ཨཏྠོ.

ཙཏུཔརིཀྑཱརཝཎྞནཱ

༣༣༩. ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཀིཙྩེ ཨནུཡནྟི ཨནུཝཏྟནྟཱིཏི ཨནུཡནྟཱ, ཨནུཡནྟཱ ཨེཝ ཨཱནུཡནྟཱ ཡཐཱ ‘‘ཨནུབྷཱཝོ ཨེཝ ཨཱནུབྷཱཝོ’’ཏི. ཨསྶཱཏི རཉྙོ. ཏེཏི ཨཱནུཡནྟཁཏྟིཡཱདཡོ. ཨཏྟམནཱ ན བྷཝིསྶནྟི ‘‘ཨམྷེ ཨེཏྠ བཧི ཀརོཏཱི’’ཏི. ནིབནྡྷཝིཔུལཱགམོ གཱམོ ནིགམོ, ཝིཝཌྜྷིཏམཧཱཨཱཡོ མཧཱགཱམོཏི ཨཏྠོ. ཛནཔད-སདྡོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཏྠོ ཨེཝ. ཚནྣཾ པཀཏཱིནཾ ཝསེན རཉྙོ ཧིཏསུཁཱབྷིབུདྡྷི, ཏདེཀདེསཱ ཙ ཨཱནུཡནྟཱདཡོཏི ཝུཏྟཾ ‘‘ཡཾ ཏུམྷཱཀཾ ཨནུཛཱནནཾ མམ བྷཝེཡྻ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡཱ’’ཏི.

ཨམཱ སཧ བྷཝནྟི ཀིཙྩེསཱུཏི ཨམཙྩཱ, རཛྫཀིཙྩཝོསཱསནཀཱ. ཏེ པན རཉྙོ པིཡཱ, སཧཔཝཏྟནཀཱ ཙ ཧོནྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘པིཡསཧཱཡཀཱ’’ཏི. རཉྙོ པརིསཏི བྷཝཱཏི པཱརིསཛྫཱ, ཏེ པན ཀེཏི ཨཱཧ ‘‘སེསཱ ཨཱཎཏྟིཀརཱ’’ཏི, ཡཐཱཝུཏྟཨཱནུཡནྟཁཏྟིཡཱདཱི ཧི ཨཝསེསཱ རཉྙོ ཨཱཎཱཀརཱཏི ཨཏྠོ. སཏིཔི དེཡྻདྷམྨེ ཨཱནུབྷཱཝསམྤཏྟིཡཱ, པརིཝཱརསམྤཏྟིཡཱ ཙ ཨབྷཱཝེ ཏཱདིསཾ དཱཏུཾ ན སཀྐཱ, ཝུཌྜྷཀཱལེ ཙ ཏཱདིསཱནམྤི རཱཛཱུནཾ ཏདུབྷཡཾ ཧཱཡཏེཝཱཏི ཨཱཧ ‘‘མཧལླཀཀཱལེ…པེ… ན སཀྐཱ’’ཏི. ཨནུམཏིཡཱཏི ཨནུཛཱནནེན, པཀྑཱཏི སཔཀྑཱ ཡཉྙསྶ ཨངྒབྷཱུཏཱ. པརིཀྑརོནྟཱིཏི པརིཀྑཱརཱ, སམྦྷཱརཱ. ཨིམེ ཏསྶ ཡཉྙསྶ ཨངྒབྷཱུཏཱ པརིཝཱརཱ ཝིཡ ཧོནྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘པརིཝཱརཱ བྷཝནྟཱི’’ཏི.

ཨཊྛཔརིཀྑཱརཝཎྞནཱ

༣༤༠. ཡསསཱཏི ཨཱནུབྷཱཝེན, ཏེནཱཧ ‘‘ཨཱཎཱཋཔནསམཏྠཏཱཡཱ’’ཏི. སདྡཧཏཱིཏི ‘‘དཱཏཱ དཱནསྶ ཕལཾ པཙྩནུབྷོཏཱི’’ཏི པཏྟིཡཱཡཏི. དཱནེ སཱུརོཏི དཱནསཱུརོ དེཡྻདྷམྨེ ཨཱིསཀམྤི སངྒཾ ཨཀཏྭཱ མུཏྟཙཱགོ. སྭཱཡམཏྠོ ཀམྨསྶཀཏཉྙཱཎསྶ ཏིཀྑཝིསདབྷཱཝེན ཝེདིཏབྦོ, ཏེནཱཧ ‘‘ན སདྡྷཱམཏྟཀེནེཝཱ’’ཏིཨཱདི. ཡསྶ ཧི ཀམྨསྶཀཏཱ པཙྩཀྑཏོ ཝིཡ ཨུཔཊྛཱཏི, སོ ཨེཝཾ ཝུཏྟོ. ཡཾ དཱནཾ དེཏཱིཏི ཡཾ དེཡྻདྷམྨཾ པརསྶ དེཏི. ཏསྶ པཏི ཧུཏྭཱཏི ཏབྦིསཡཾ ལོབྷཾ སུཊྛུ ཨབྷིབྷཝནྟོ ཏསྶ ཨདྷིཔཏི ཧུཏྭཱ དེཏི ཨནདྷིབྷཝནཱིཡཏྟཱ. ‘‘ན དཱསོ, ན སཧཱཡོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏདུབྷཡཾ ཨནྭཡཏོ, བྱཏིརེཀཏོ ཙ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡོ ཧཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. དཱསོ ཧུཏྭཱ དེཏི ཏཎྷཱཡ དཱནསྶ དཱསབྱཏཾ ཨུཔགཏཏྟཱ. སཧཱཡོ ཧུཏྭཱ དེཏི ཏསྶ པིཡབྷཱཝཱནིསྶཛྫནཏོ. སཱམཱི ཧུཏྭཱ དེཏི ཏཏྠ ཏཎྷཱདཱསབྱཏོ ཨཏྟཱནཾ མོཙེཏྭཱ ཨབྷིབྷུཡྻ པཝཏྟནཏོ. སཱམིཔརིབྷོགསདིསཱ ཧེཏསྶཱཡཾ པཝཏྟཏཱིཏི.

སམིཏཔཱཔཱ སམཎཱ, བཱཧིཏཔཱཔཱ བྲཱཧྨཎཱ ཨུཀྐཊྛནིདྡེསེན, པབྦཛྫཱམཏྟསམཎཱ ཛཱཏིམཏྟབྲཱཧྨཎཱ པན ཀཔཎཱདིགྒཧཎེནེཝེཏྠ གཧིཏཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. དུགྒཏཱཏི དུཀྐརཛཱིཝིཀཾ ཨུཔགཏཱ ཀསིརཝུཏྟིཀཱ, ཏེནཱཧ ‘‘དལིདྡམནུསྶཱ’’ཏི. ཨདྡྷིཀཱཏི ཨདྡྷཱནམགྒགཱམིནོ. ཝཎིབྦཀཱཏི དཱཡཀཱནཾ གུཎཀིཏྟནཝསེན, ཀམྨཕལཀིཏྟནམུཁེན ཙ ཡཱཙནཀཱ སེཡྻཐཱཔི ནགྒཙརིཡཱདཡོ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨིཊྛཾ དིནྣ’’ནྟིཨཱདི. ‘‘པསཏམཏྟ’’ནྟི ཝཱིཧིཏཎྜུལཱདིཝསེན ཝུཏྟཾ, ‘‘སརཱཝམཏྟ’’ནྟི ཡཱགུབྷཏྟཱདིཝསེན. ཨོཔཱནཾ ཝུཙྩཏི ཨོགཱཧེཏྭཱ པཱཏབྦཏོ ནདིཏལཱ༹ཀཱདཱིནཾ སབྦསཱདྷཱརཎཏིཏྠཾ ཨོཔཱནཾ ཝིཡ བྷཱུཏོཏི ཨོཔཱནབྷཱུཏོ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨུདཔཱནབྷཱུཏོ’’ཏིཨཱདི. སུཏམེཝ སུཏཛཱཏནྟི ཛཱཏ-སདྡསྶ ཨནཏྠནྟརཝཱཙཀཏམཱཧ ཡཐཱ ‘‘ཀོསཛཱཏ’’ནྟི.

ཨཏཱིཏཱདིཨཏྠཙིནྟནསམཏྠཏཱ ནཱམསྶ རཉྙོ ཨནུམཱནཝསེན, ཨིཏིཀཏྟབྦཏཱཝསེན ཙ ཝེདིཏབྦཱ, ན བུདྡྷཱནཾ ཝིཡ ཏཏྠ པཙྩཀྑདསྶིཏཱཡཱཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཏཱིཏེ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨཌྜྷཏཱདཡོ ཏཱཝ ཡཉྙསྶ པརིཀྑཱརཱ ཧོནྟུ ཏེཧི ཝིནཱ ཏསྶ ཨསིཛ྄ཛྷནཏོ, སུཛཱཏཏཱ སུརཱུཔཏཱ པན ཀཐནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨེཏེཧི ཀིརཱ’’ཏིཨཱདི. ཨེཏྠ ཙ ཀེཙི ‘‘ཡཐཱ ཨཌྜྷཏཱདཡོ ཡཉྙསྶ ཨེཀཾསཏོ ཨངྒཱནི, ན ཨེཝམབྷིཛཱཏཏཱ, ཨབྷིརཱུཔཏཱ ཙཱཏི དསྶེཏུཾ ཀིརསདྡགྒཧཎ’’ནྟི ཝདནྟི ‘‘ཨཡཾ དུཛྫཱཏོ’’ཏིཨཱདི ཝཙནསྶ ཨནེཀནྟིཀཏཾ མཉྙམཱནཱ, ཏཡིདཾ ཨསཱརཾ, སབྦསཱདྷཱརཎཝསེན ཧེས ཡཉྙཱརམྦྷོ ཏཏྠ སིཡཱ ཀེསཉྩི ཏཐཱཔརིཝིཏཀྐོཏི ཏསྶཱཔི ཨཝཀཱསཱབྷཱཝཱདསྶནཏྠཾ ཏཐཱ ཝུཏྟཏྟཱ. ཀིར-སདྡོ པན ཏདཱ བྲཱཧྨཎེན ཙིནྟིཏཱཀཱརསཱུཙནཏྠོ དཊྛབྦོ. ཨེཝམཱདཱིནཱིཏི ཨཱདི-སདྡེན ‘‘ཨཡཾ ཝིརཱུཔོ དལིདྡོ ཨཔྤེསཀྑོ ཨསྶདྡྷོ ཨཔྤསྶུཏོ ཨནཏྠཉྙཱུ ན མེདྷཱཝཱི’’ཏི ཨེཏེསཾ སངྒཧོ དཊྛབྦོ.

ཙཏུཔརིཀྑཱརཱདིཝཎྞནཱ

༣༤༡. ‘‘སུཛཾ པགྒཎྷནྟཱན’’ནྟི པུརོཧིཏསྶ སཡམེཝ ཀཊཙྪུགྒཧཎཛོཏནེན ཨེཝཾ སཧཏྠཱ, སཀྐཙྩཉྩ དཱནེ ཡུཏྟཏཱ ཨིཙྪིཏབྦཱཏི དསྶེཏི. ཨེཝཾ དུཛྫཱཏསྶཱཏི ཨེཏྠཱཔི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

༣༤༢. ཏིཎྞཾ ཋཱནཱནནྟི དཱནསྶ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནབྷཱུཏཱསུ ཏཱིསུ བྷཱུམཱིསུ, ཨཝཏྠཱསཱུཏི ཨཏྠོ. ཙལནྟཱིཏི ཀམྤནྟི པུརིམཱཀཱརེན ན ཏིཊྛནྟི. ཀརཎཏྠེཏི ཏཏིཡཱཝིབྷཏྟིཨཏྠེ. ཀཏྟརི ཧེཏཾ སཱམིཝཙནཾ ཀརཎཱིཡསདྡཱཔེཀྑཱཡ. ‘‘པཙྩཱནུཏཱཔོ ན ཀཏྟབྦོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏསྶ ཨཀརཎཱུཔཱཡཾ དསྶེཏུཾ ‘‘པུབྦཙེཏནཱ པན ཨཙལཱ པཏིཊྛཔེཏབྦཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨཙལཱཏི དལ༹ྷཱ ཀེནཙི ཨསཾཧཱིརཱ. པཏིཊྛཔེཏབྦཱཏི སུཔཏིཊྛིཏཱ ཀཱཏབྦཱ. ཨེཝཾ ཀརཎེན ཧི ཡཐཱ ཏཾ དཱནཾ སམྤཏི ཡཐཱདྷིཔྤཱཡཾ ནིཔྤཛྫཏི, ཨེཝཾ ཨཱཡཏིམྤི ཝིཔུལཕལཏཱཡཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཨེཝཉྷི དཱནཾ མཧཔྥལཾ ཧོཏཱིཏི དསྶེཏཱི’’ཏི, ཝིཔྤཊིསཱརེན ཨནུཔཀྐིལིཊྛབྷཱཝཏོ. མུཉྩཙེཏནཱཏི པརིཙྩཱགཙེཏནཱ. ཏསྶཱ ནིཙྩལབྷཱཝོ ནཱམ མུཏྟཙཱགཏཱ པུབྦཱབྷིསངྑཱརཝསེན ཨུལཱ༹རབྷཱཝོ, སམནུསྶརཎཙེཏནཱཡ པན ནིཙྩལབྷཱཝོ ‘‘ཨཧོ མཡཱ དཱནཾ དིནྣཾ སཱདྷུ སུཊྛཱུ’’ཏི ཏསྶ སཀྐཙྩཾ པཙྩཝེཀྑཎཱཝསེན ཝེདིཏབྦོ. ཏཐཱ ཨཀརོནྟསྶཱཏི མུཉྩཙེཏནཾ, ཏཏྠ པཙྩཱསམནུསྶརཎཙེཏནཉྩ ཝུཏྟནཡེན ནིཙྩལཾ ཨཀརོནྟསྶ ཝིཔྤཊིསཱརཾ ཨུཔྤཱདེནྟསྶ. ཁེཏྟཝིསེསེ པརིཙྩཱགསྶ ཀཏཏྟཱ ལདྡྷེསུཔི ཨུལཱ༹རེསུ བྷོགེསུ ཙིཏྟཾ ནཱཔི ནམཏི. ཡཐཱ ཀཐནྟི ཨཱཧ ‘‘མཧཱརོརུཝཾ ཨུཔཔནྣསྶ སེཊྛིགཧཔཏིནོ ཝིཡཱ’’ཏི.

སོ ཀིར ཏགརསིཁིཾ པཙྩེཀབུདྡྷཾ ཨཏྟནོ གེཧདྭཱརེ པིཎྜཱཡ ཋིཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིམསྶ སམཎསྶ པིཎྜཔཱཏཾ དེཧཱི’’ཏི བྷརིཡཾ ཨཱཎཱཔེཏྭཱ རཱཛུཔཊྛཱནཏྠཾ པཀྐཱམི. སེཊྛིབྷརིཡཱ སཔྤཉྙཛཱཏིཀཱ, སཱ ཙིནྟེསི ‘‘མཡཱ ཨེཏྟཀེན ཀཱལེན ‘ཨིམསྶ དེཐཱ’ཏི ཝཙནམཏྟཾ པིསྶ ན སུཏཔུབྦཾ, ཨཡཉྩ མཉྙེ ཨཧོསི པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ, ཡཐཱ ཏཐཱ ཨདཏྭཱ པཎཱིཏཾ པིཎྜཔཱཏཾ དསྶཱམཱི’’ཏི ཨུཔགནྟྭཱ པཙྩེཀསམྦུདྡྷཾ པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཝནྡིཏྭཱ པཏྟཾ ཨཱདཱཡ ཨནྟོནིཝེསནེ པཉྙཏྟཱསནེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ པརིསུདྡྷེཧི སཱལིཏཎྜུལེཧི བྷཏྟཾ སམྤཱདེཏྭཱ ཏདནུརཱུཔཾ ཁཱདནཱིཡཾ, བྱཉྫནཾ, སཱུཔེཡྻཉྩ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ བཧི གནྡྷེཧི ཨལངྐརིཏྭཱ པཙྩེཀསམྦུདྡྷསྶ ཧཏྠེསུ པཏིཊྛཔེཏྭཱ ཝནྡི. པཙྩེཀབུདྡྷོ ‘‘ཨཉྙེསམྤི པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ སངྒཧཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཔརིབྷུཉྫིཏྭཱཝ ཨནུམོདནཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི. སོཔི ཁོ སེཊྛི རཱཛུཔཊྛཱནཾ ཀཏྭཱ ཨཱགཙྪནྟོ པཙྩེཀབུདྡྷཾ དིསྭཱ ཨཧཾ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ པིཎྜཔཱཏཾ དེཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པཀྐནྟོ, ཨཔི ཝོ ལདྡྷོ པིཎྜཔཱཏོཏི. ཨཱམ སེཊྛི ལདྡྷོཏི. ‘‘པསྶཱམཱ’’ཏི གཱིཝཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཨོལོཀེསི. ཨཐསྶ པིཎྜཔཱཏགནྡྷོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ནཱསཔུཊཾ པཱུརེསི. སོ ‘‘མཧཱ ཝཏ མེ དྷནབྱཡོ ཛཱཏོ’’ཏི ཙིཏྟཾ སནྡྷཱརེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ པཙྪཱ ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཨཧོསི. ཝིཔྤཊིསཱརསྶ པན ཨུཔྤནྣཱཀཱརོ ‘‘ཝརམེཏ’’ནྟིཨཱདིནཱ (སཾ. ནི. ༡.༡༣༡) པཱལི༹ཡཾ ཨཱགཏོཡེཝ. བྷཱཏུ པནཱཡཾ ཨེཀཾ པུཏྟཀཾ སཱཔཏེཡྻཀཱརཎཱ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེསི, ཏེན མཧཱརོརུཝཾ ཨུཔཔནྣོ. པིཎྜཔཱཏདཱནེན པནེས སཏྟཀྑཏྟུཾ སུགྒཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔནྣོ, སཏྟཀྑཏྟུམེཝ ཙ སེཊྛིཀུལེ ནིབྦཏྟོ, ན ཙཱསྶ ཨུལཱ༹རེསུ བྷོགེསུ ཙིཏྟཾ ནམི, ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ནཱཔི ཨུལཱ༹རེསུ བྷོགེསུ ཙིཏྟཾ ནམཏཱི’’ཏི.

༣༤༣. ཨཱཀརོཏི ཨཏྟནོ ཨནུརཱུཔཏཱཡ སམརིཡཱདཾ སཔརིཙྪེདཾ ཕལཾ ནིབྦཏྟེཏཱིཏི ཨཱཀཱརོ, ཀཱརཎནྟི ཨཱཧ ‘‘དསཧི ཨཱཀཱརེཧཱིཏི དསཧི ཀཱརཎེཧཱི’’ཏི. པཊིགྒཱཧཀཏོ ཝཱཏི བལཝཏརོ ཧུཏྭཱ ཨུཔྤཛྫམཱནོ པཊིགྒཱཧཀཏོཝ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨིཏརོ པན དེཡྻདྷམྨཏོ, པརིཝཱརཛནཏོཔི ཨུཔྤཛྫེཡྻེཝ. ཨུཔྤཛྫིཏུཾ ཡུཏྟནྟི ཨུཔྤཛྫནཱརཧཾ. ཏེསཾཡེཝ པཱཎཱཏིཔཱཏཱིནཾ. ཡཛནཾ ནཱམེཏྠ དཱནཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ, ན ཨགྒིཛུཧནནྟི ཨཱཧ ‘‘ཡཛཏཾ བྷཝནྟི དེཏུ བྷཝ’’ནྟི. ཝིསྶཛྫཏཱུཏི མུཏྟཙཱགཝསེན ཝིསྶཛྫཏུ. ཨབྦྷནྟརནྟི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ, སཀསནྟཱནེཏི ཨཏྠོ.

༣༤༤. ཧེཊྛཱ སོལ༹ས པརིཀྑཱརཱ ཝུཏྟཱ ཡཉྙསྶ ཏེ ཝཏྠུཾ ཀཏྭཱ, ཨིདྷ པན སནྡསྶནཱདིཝསེན ཨནུམོདནཱཡ ཨཱརདྡྷཏྟཱ ཝུཏྟཾ ‘‘སོལ༹སཧི ཨཱཀཱརེཧཱི’’ཏི. དསྶེཏྭཱ ཨཏྟནོ དེསནཱནུབྷཱཝེན པཙྩཀྑཏོ ཝིཡ ཕལཾ དསྶེཏྭཱ, ཨནེཀཝཱརཾ པན ཀཐནཏོ ཙ ཨཱམེཌིཏཝཙནཾ. ཏམཏྠནྟི ཡཐཱཝུཏྟཾ དཱནཕལཝསེན ཀམྨཕལསམྦནྡྷཾ. སམཱདཔེཏྭཱཏི སུཏམཏྟམེཝ ཨཀཏྭཱ ཡཐཱ རཱཛཱ ཏམཏྠཾ སམྨདེཝ ཨཱདིཡཏི ཙིཏྟེ ཀརོནྟོ སུགྒཧིཏཾ ཀཏྭཱ གཎྷཱཏི, ཏཐཱ སཀྐཙྩཾ ཨཱདཱཔེཏྭཱ. ཨཱམེཌིཏཀཱརཎཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟམེཝ.

‘‘ཝིཔྤཊིསཱརཝིནོདནེནཱ’’ཏི ཨིདཾ ནིདསྶནམཏྟཾ ལོབྷདོསམོཧཨིསྶཱམཙྪརིཡམཱནཱདཡོཔི ཧི དཱནཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསཱ, ཏེསཾ ཝིནོདནེནཔི ཏཾ སམུཏྟེཛིཏཾ ནཱམ ཧོཏི ཏིཀྑཝིསདབྷཱཝཔྤཏྟིཏོ. ཨཱསནྣཏརབྷཱཝཏོ ཝཱ ཝིཔྤཊིསཱརསྶ ཏབྦིནོདནམེཝ གཧིཏཾ, པཝཏྟིཏེཔི ཧི དཱནེ ཏསྶ སམྦྷཝཏོ. ཡཱཐཱཝཏོ ཝིཛྫམཱནེཧི གུཎེཧི ཏུཊྛཔཧཊྛབྷཱཝཱཔཱདནཾ སམྤཧཾསནནྟི ཨཱཧ ‘‘སུནྡརཾ ཏེ…པེ… ཐུཏིཾ ཀཏྭཱ ཀཐེསཱི’’ཏི. དྷམྨཏོཏི སཙྩཏོ. སཙྩཉྷི དྷམྨཏོ ཨནཔེཏཏྟཱ དྷམྨཾ, ཨུཔསམཙརིཡཱབྷཱཝཏོ སམཾ, ཡུཏྟབྷཱཝེན ཀཱརཎནྟི ཙ ཝུཙྩཏཱིཏི.

༣༤༥. ཏསྨིཾ ཡཉྙེ རུཀྑཏིཎཙྪེདོཔི ནཱམ ནཱཧོསི, ཀུཏོ པཱཎཝདྷོཏི པཱཎཝདྷཱབྷཱཝསྶེཝ དལ༹ྷཱིཀརཎཏྠཾ སབྦསོ ཝིཔརཱིཏགཱཧཱཝིདཱུསིཏཉྩསྶ དསྶེཏུཾ པཱལི༹ཡཾ ‘‘ནེཝ གཱཝོ ཧཉྙིཾསཱུ’’ཏི ཨཱདིཾ ཝཏྭཱཔི ‘‘ན རུཀྑཱ ཚིཛྫིཾསཱུ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ, ཏེནཱཧ ‘‘ཀིཾ པན གཱཝོ’’ཏིཨཱདི. བརིཧིསཏྠཱཡཱཏི པརིཙྪེདནཏྠཱཡ. ཝནམཱལཱསངྑེཔེནཱཏི ཝནཔུཔྥེཧི གནྠིཏམཱལཱནིཡཱམེན. བྷཱུམིཡཾ ཝཱ པཏྠརནྟཱིཏི ཝེདིབྷཱུམིཾ པརིཀྑིཔནྟཱ ཏཏྠ པནྠརནྟི. ཨནྟོགེཧདཱསཱདཡོཏི ཨནྟོཛཱཏདྷནཀྐཱིཏཀརམརཱནཱིཏསཡཾདཱསཱ. པུབྦམེཝཱཏི བྷཏིཀརཎཏོ པགེཝ. གཧེཏྭཱ ཀརོནྟཱིཏི དིཝསེ དིཝསེ གཧེཏྭཱ ཀརོནྟི. ཏཛྫིཏཱཏི གཛྫིཏཱ. པིཡསམུདཱཙཱརེནེཝཱཏི ཨིཊྛཝཙནེནེཝ. ཕཱཎིཏེན ཙེཝཱཏི ཨེཏྠ -སདྡོ ཨཝུཏྟསམུཙྩཡཏྠོ, ཏེན པཎཱིཏཔཎཱིཏཱནཾ ནཱནཔྤཀཱརཱནཾ ཁཱདནཱིཡབྷོཛནཱིཡཱདཱིནཉྩེཝ ཝཏྠམཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཡཱནསེཡྻཱདཱིནཉྩ སངྒཧོ དཊྛབྦོ, ཏེནཱཧ ‘‘པཎཱིཏེཧི སཔྤིཏེལཱདིསམྨིསྶེཧེཝཱ’’ཏིཨཱདི.

༣༤༦. སཾ ནཱམ དྷནཾ, ཏསྶ པཏཱིཏི སཔཏི, དྷནཝཱ. དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཧིཏཱཝཧཏྟཱ ཏསྶ ཧིཏནྟི སཱཔཏེཡྻཾ, ཏདེཝ དྷནཾ. ཏེནཱཧ ‘‘པཧཱུཏཾ སཱཔཏེཡྻཾ ཨཱདཱཡཱཏི བཧུཾ དྷནཾ གཧེཏྭཱ’’ཏི. གཱམབྷཱགེནཱཏི སངྐིཏྟནཝསེན གཱམེ ཝཱ གཧེཏབྦབྷཱགེན.

༣༤༧. ‘‘ཡཱགུཾ པིཝིཏྭཱ’’ཏི ཡཱགུསཱིསེན པཱཏརཱསབྷོཛནམཱཧ. པུརཏྠིམེན ཡཉྙཝཱཊསྶཱཏི རཉྙོ དཱནསཱལཱཡ ནཱཏིདཱུརེ པུརཏྠིམདིསཱབྷཱགེཏི ཨཏྠོ, ཡཏོ ཏཏྠ པཱཏརཱསཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཨཀིལནྟརཱུཔཱཡེཝ སཱཡནྷེ སཱལཾ པཱཔུཎནྟི ‘‘དཀྑིཎེན ཡཉྙཝཱཊསྶཱ’’ཏི ཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

༣༤༨. པརིཧཱརེནཱཏི བྷགཝནྟཾ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨགཱརཝཔརིཧཱརེན.

ནིཙྩདཱནཨནུཀུལཡཉྙཝཎྞནཱ

༣༤༩. ཨུཊྛཱཡ སམུཊྛཱཡཱཏི དཱནེ ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡཾ སཀྐཙྩཾ ཀཏྭཱ. ཨཔྤསམྦྷཱརཏརོཏི ཨཏིཝིཡ པརིཏྟསམྦྷཱརོ. སམཱརབྷཱིཡཏི ཡཉྙོ ཨེཏེཧཱིཏི སམཱརམྦྷཱ, སམྦྷཱརསམྦྷརཎཝསེན པཝཏྟསཏྟཔཱིལཱ༹. ཨཔྤཊྛཏརོཏི པན ཨཏིཝིཡ ཨཔྤཀིཙྩོཏི ཨཏྠོ. ཝིཔཱཀསཉྙིཏཾ ཨཏིསཡེན མཧནྟཾ སདིསཕལཾ ཨེཏསྶཱཏི མཧཔྥལཏརོ. ཨུདཡསཉྙིཏཾ ཨཏིསཡེན མཧནྟཾ ནིསྶནྡཱདིཕལཾ ཨེཏསྶཱཏི མཧཱནིསཾསཏརོ. དྷུཝདཱནཱནཱིཏི དྷུཝཱནི ཐིརཱནི ཨཙྪིནྣཱནི ཀཏྭཱ དཱཏབྦདཱནཱནི. ཨནུཀུལཡཉྙཱནཱིཏི ཨནུཀུལཾ ཀུལཱནུཀྐམཾ ཨུཔཱདཱཡ དཱཏབྦདཱནཱནི, ཏེནཱཧ ‘‘ཨམྷཱཀ’’ནྟིཨཱདི. ནིབདྡྷདཱནཱནཱིཏི ནིབནྡྷེཏྭཱ ནིཡམེཏྭཱ པཝེཎཱིཝསེན པཝཏྟིཏདཱནཱནི.

ཧཏྠིདནྟེན པཝཏྟིཏཱ དནྟམཡསལཱཀཱ, ཡཏྠ དཱཡཀཱནཾ ནཱམཾ ཨངྐནྟི. རཉྙོཏི སེཏཝཱཧནརཉྙོ.

ཨཱདཱིནཱིཏི ཨཱདི-སདྡེན ‘‘སེནོ ཝིཡ མཾསཔེསིཾ ཀསྨཱ ཨོཀྑནྡིཏྭཱ གཎྷཱསཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིནཾ སངྒཧོ. པུབྦཙེཏནཱམུཉྩཙེཏནཱཨཔརཙེཏནཱསམྤཏྟིཡཱ དཱཡཀསྶ ཝསེན ཏཱིཎི ཨངྒཱནི, ཝཱིཏརཱགཏཱཝཱིཏདོསཏཱཝཱིཏམོཧཏཱཔཊིཔཏྟིཡཱ དཀྑིཎེཡྻསྶ ཝསེན ཏཱིཎཱིཏི ཨེཝཾ ཚལ༹ངྒསམནྣཱགཏཱཡ དཀྑིཎཱཡ. ཨཔརཱཔརཾ ཨུཔྤཛྫནཀཙེཏནཱཝསེན མཧཱནདཱི ཝིཡ, མཧོགྷོ ཝིཡ ཙ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཨབྷིསནྡིཏྭཱ ཨོཀྑནྡིཏྭཱ པཝཏྟིཡཱ པུཉྙམེཝ པུཉྙཱབྷིསནྡོ.

༣༥༠. ཀིཙྩཔརིཡོསཱནཾ ནཏྠི དིཝསེ དིཝསེ དཱཡཀསྶ བྱཱཔཱརཱཔཛྫནཏོ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨེཀེནཱ’’ཏིཨཱདི. ཀིཙྩཔརིཡོསཱནཾ ཨཏྠི ཡཐཱརདྡྷསྶ ཨཱཝཱསསྶ ཀཏིཔཡེནཱཔི ཀཱལེན པརིསམཱཔེཏབྦཏོ, ཏེནཱཧ ‘‘པཎྞསཱལ’’ནྟིཨཱདི. སུཏྟནྟཔརིཡཱཡེནཱཏི སུཏྟནྟཔཱལི༹ནཡེན. (མ. ནི. ༡.༡༢, ༡༣; ཨ. ནི. ༢.༥༨) ནཝ ཨཱནིསཾསཱཏི སཱིཏཔཊིགྷཱཏཱདཡོ པཊིསལླཱནཱརཱམཔརིཡོསཱནཱ ནཝ ཨུདཡཱ. ཨཔྤམཏྟཏཱཡ ཙེཏེ ཝུཏྟཱ.

ཡསྨཱ ཨཱཝཱསཾ དེནྟེན ནཱམ སབྦམྤི པཙྩཡཛཱཏཾ དིནྣམེཝ ཧོཏི. དྭེ ཏཡོ གཱམེ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཀིཉྩི ཨལདྡྷཱ ཨཱགཏསྶཔི ཚཱཡཱུདཀསམྤནྣཾ ཨཱརཱམཾ པཝིསིཏྭཱ ནྷཱཡིཏྭཱ པཏིསྶཡེ མུཧུཏྟཾ ནིཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ ནིསིནྣསྶ ཀཱཡེ བལཾ ཨཱཧརིཏྭཱ པཀྑིཏྟཾ ཝིཡ ཧོཏི. བཧི ཝིཙརནྟསྶ ཙ ཀཱཡེ ཝཎྞདྷཱཏུ ཝཱཏཱཏཔེཧི ཀིལམཏི, པཏིསྶཡཾ པཝིསིཏྭཱ དྭཱརཾ པིདྷཱཡ མུཧུཏྟཾ ནིཔནྣསྶ ཝིསབྷཱགསནྟཏི ཝཱུཔསམྨཏི, སབྷཱགསནྟཏི པཏིཊྛཱཏི, ཝཎྞདྷཱཏུ ཨཱཧརིཏྭཱ པཀྑིཏྟཱ ཝིཡ ཧོཏི. བཧི ཝིཙརནྟསྶ ཙ པཱདེ ཀཎྚཀོ ཝིཛ྄ཛྷཏི, ཁཱཎུ པཧརཏི, སརཱིསཔཱདིཔརིསྶཡཱ ཙེཝ ཙོརབྷཡཉྩ ཨུཔྤཛྫཏི, པཏིསྶཡཾ པཝིསིཏྭཱ དྭཱརཾ པིདྷཱཡ ནིཔནྣསྶ སབྦེ ཏེ པརིསྶཡཱ ན ཧོནྟི, སཛ྄ཛྷཱཡནྟསྶ དྷམྨཔཱིཏིསུཁཾ, ཀམྨཊྛཱནཾ མནསི ཀརོནྟསྶ ཨུཔསམསུཁཉྩ ཨུཔྤཛྫཏི བཧིདྡྷཱ ཝིཀྑེཔཱབྷཱཝཏོ. བཧི ཝིཙརནྟསྶ ཙ ཀཱཡེ སེདཱ མུཙྩནྟི, ཨཀྑཱིནི ཕནྡནྟི, སེནཱསནཾ པཝིསནཀྑཎེ མཉྩཔཱིཋཱདཱིནི ན པཉྙཱཡནྟི, མུཧུཏྟཾ ནིསིནྣསྶ པན ཨཀྑཱིནཾ པསཱདོ ཨཱཧརིཏྭཱ པཀྑིཏྟོ ཝིཡ ཧོཏི, དྭཱརཝཱཏཔཱནམཉྩཔཱིཋཱདཱིནི པཉྙཱཡནྟི. ཨེཏསྨིཉྩ ཨཱཝཱསེ ཝསནྟཾ དིསྭཱ མནུསྶཱ ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི སཀྐཙྩཾ ཨུཔཊྛཧནྟི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཱཝཱསཾ དེནྟེན ནཱམ སབྦམྤི པཙྩཡཛཱཏཾ དིནྣམེཝ ཧོཏཱི’’ཏི, ཏསྨཱ ཨེཏེ ཡཐཱཝུཏྟཱ སབྦེཔི ཨཱནིསཾསཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཔྤམཏྟཏཱཡ ཙེཏེ ཝུཏྟཱ’’ཏི.

སཱིཏནྟི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ དྷཱཏུཀྑོབྷཝསེན ཝཱ བཧིདྡྷཱ ཨུཏུཝིཔརིཎཱམཝསེན ཝཱ ཨུཔྤཛྫནཀསཱིཏཾ. ཨུཎྷནྟི ཨགྒིསནྟཱཔཾ, ཏསྶ ཝནཌཱཧཱདཱིསུ (ཝནདཱཧཱདཱིསུ ཝཱ སཱརཏྠ. ཊཱི. ཙཱུལ༹ཝགྒ ༣.༢༩༥) སམྦྷཝོ ཝེདིཏབྦོ. པཊིཧནྟཱིཏི པཊིབཱཧཏི, ཡཐཱ ཏདུབྷཡཝསེན ཀཱཡཙིཏྟཱནཾ བཱདྷནཾ ན ཧོཏི, ཨེཝཾ ཀརོཏི. སཱིཏུཎྷབྦྷཱཧཏེ ཧི སརཱིརེ ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ བྷིཀྑུ ཡོནིསོ པདཧིཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཝཱལ༹མིགཱནཱིཏི སཱིཧབྱགྒྷཱདིཙཎྜམིགེ. གུཏྟསེནཱསནཉྷི ཨཱརཉྙཀམྤི པཝིསིཏྭཱ དྭཱརཾ པིདྷཱཡ ནིསིནྣསྶ ཏེ པརིསྶཡཱ ན ཧོནྟཱིཏི. སརཱིསཔེཏི ཡེ ཀེཙི སརནྟེ གཙྪནྟེ དཱིགྷཛཱཏིཀེ སཔྤཱདིཀེ. མཀསེཏི ནིདསྶནམཏྟམེཏཾ, ཌཾསཱདཱིནམྤི ཨེཏེསྭེཝ (ཨེཏནེཝ སཱརཏྠ. ཊཱི. ཙཱུལ༹ཝགྒ ༣.༢༩༥) སངྒཧོ དཊྛབྦོ. སིསིརེཏི སིསིརཀཱལཝསེན, སཏྟཱཧཝདྡལིཀཱདིཝསེན ཙ ཨུཔྤནྣེ སིསིརསམྥསྶེ. ཝུཊྛིཡོཏི ཡདཱ ཏདཱ ཨུཔྤནྣཱ ཝསྶཝུཊྛིཡོ པཊིཧནཏཱིཏི ཡོཛནཱ.

ཝཱཏཱཏཔོ གྷོརོཏི རུཀྑགཙྪཱདཱིནཾ ཨུམྨཱུལབྷཉྫནཱདིཝསེན པཝཏྟིཡཱ གྷོརོ སརཛཨརཛཱདིབྷེདོ ཝཱཏོ ཙེཝ གིམྷཔརིལཱ༹ཧསམཡེསུ ཨུཔྤཏྟིཡཱ གྷོརོ སཱུརིཡཱཏཔོ ཙ. པཊིཧཉྙཏཱིཏི པཊིབཱཧཱིཡཏི. ལེཎཏྠནྟི ནཱནཱརམྨཎཏོ ཙིཏྟཾ ནིཝཏྟེཏྭཱ པཊིསལླཱནཱརཱམཏྠཾ. སུཁཏྠནྟི ཝུཏྟཔརིསྶཡཱབྷཱཝེན ཕཱསུཝིཧཱརཏྠཾ. ཛྷཱཡིཏུནྟི ཨཊྛཏིཾསཱཡ ཨཱརམྨཎེསུ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཙིཏྟཾ ཨུཔནིབནྡྷིཏྭཱ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡིཏུཾ. ཝིཔསྶིཏུནྟི ཨནིཙྩཱདིཏོ སངྑཱརེ སམྨསིཏུཾ.

ཝིཧཱརེཏི པཏིསྶཡེ. ཀཱརཡེཏི ཀཱརཱཔེཡྻ. རམྨེཏི མནོརམེ ནིཝཱསསུཁེ. ཝཱསཡེཏྠ བཧུསྶུཏེཏི ཀཱརེཏྭཱ པན ཨེཏྠ ཝིཧཱརེསུ བཧུསྶུཏེ སཱིལཝནྟེ ཀལྱཱཎདྷམྨེ ནིཝཱསེཡྻ, ཏེ ནིཝཱསེནྟོ པན ཏེསཾ བཧུསྶུཏཱནཾ ཡཐཱ པཙྩཡེཧི ཀིལམཐོ ན ཧོཏི, ཨེཝཾ ཨནྣཉྩ པཱནཉྩ ཝཏྠསེནཱསནཱནི ཙ དདེཡྻ ཨུཛུབྷཱུཏེསུ ཨཛ྄ཛྷཱསཡསམྤནྣེསུ ཀམྨཀམྨཕལཱནཾ, རཏནཏྟཡགུཎཱནཉྩ སདྡཧནེན ཝིཔྤསནྣེན ཙེཏསཱ.

ཨིདཱནི གཧཊྛཔབྦཛིཏཱནཾ ཨཉྙམཉྙཱུཔཀཱརིཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏེ ཏསྶཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཏེཏི བཧུསྶུཏཱ. ཏསྶཱཏི ཨུཔཱསཀསྶ. དྷམྨཾ དེསེནྟཱིཏི སཀལཝཊྚདུཀྑཔནཱུདནཾ སདྡྷམྨཾ དེསེནྟི. ཡཾ སོ དྷམྨཾ ཨིདྷཉྙཱཡཱཏི སོ ཨུཔཱསཀོ ཡཾ སདྡྷམྨཾ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ སམྨཱཔཊིཔཛྫནེན ཛཱནིཏྭཱ ཨགྒམགྒཱདྷིགམེན ཨནཱསཝོ ཧུཏྭཱ པརིནིབྦཱཏི ཨེཀཱདསགྒིཝཱུཔསམེན སཱིཏི བྷཝཏི.

སཱིཏཔཊིགྷཱཏཱདཡོ ཝིཔསྶནཱཝསཱནཱ ཏེརས, ཨནྣཱདིལཱབྷོ, དྷམྨསྶཝནཾ, དྷམྨཱཝབོདྷོ, པརིནིབྦཱནནྟི ཨེཝཾ སཏྟརས.

༣༥༡. ཨཏྟནོ སནྟཀཱཏི ཨཏྟནིཡཱ. དུཔྤརིཙྩཛནཾ ལོབྷཾ ནིགྒཎྷིཏུཾ ཨསཀྐོནྟསྶ. སངྒྷསྶ ཝཱ གཎསྶ ཝཱ སནྟིཀེཏི ཡོཛནཱ. ཏཏྠཱཏི ཡཐཱགཧིཏེ སརཎེ. ནཏྠི པུནཔྤུནཾ ཀཏྟབྦཏཱ ཝིཉྙཱུཛཱཏིཀསྶཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ‘‘ཛཱིཝིཏཔརིཙྩཱགམཡཾ པུཉྙ’’ནྟི ‘‘སཙེ ཏྭཾ ན ཡཐཱགཧིཏཾ སརཎཾ བྷིནྡིསྶཏི, ཨེཝཱཧཾ ཏཾ མཱརེམཱི’’ཏི ཡདིཔི ཀོཙི ཏིཎྷེན སཏྠེན ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཡྻ, ཏཐཱཔི ‘‘ནེཝཱཧཾ བུདྡྷཾ ན བུདྡྷོཏི, དྷམྨཾ ན དྷམྨོཏི, སངྒྷཾ ན སངྒྷོཏི ཝདཱམཱི’’ཏི དལ༹ྷཏརཾ ཀཏྭཱ གཧིཏསརཎསྶ ཝསེན ཝུཏྟཾ.

༣༥༢. སརཎཾ ཨུཔགཏེན ཀཱཡཝཱཙཱཙིཏྟེཧི སཀྐཙྩཾ ཝཏྠུཏྟཡཔཱུཛཱ ཀཱཏབྦཱ, ཏཏྠ ཙ སཾཀིལེསོ པརིཧནིཏབྦོ, སིཀྑཱཔདཱནི པན སམཱདཱནམཏྟཾ, སམྤཏྟཝཏྠུཏོ ཝིརམཎམཏྟཉྩཱཏི སརཎགམནཏོ སཱིལསྶ ཨཔྤཊྛཏརཏཱ, ཨཔྤསམཱརམྦྷཏརཏཱ ཙ ཝེདིཏབྦཱ. སབྦེསཾ སཏྟཱནཾ ཛཱིཝིཏདཱནཱདིནཱ དཎྜནིདྷཱནཏོ, སཀལལོཀིཡལོཀུཏྟརགུཎཱདྷིཊྛཱནཏོ ཙསྶ མཧཔྥལམཧཱནིསཾསཏརཏཱ དཊྛབྦཱ.

ཝཀྑམཱནནཡེན ཙ ཝེརཧེཏུཏཱཡ ཝེརཾ ཝུཙྩཏི པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཔཱཔདྷམྨོ, ཏཾ མཎཏི ‘‘མཡི ཨིདྷ ཋིཏཱཡ ཀཐཾ ཨཱགཙྪསཱི’’ཏི ཏཛྫེནྟཱི ཝིཡ ནཱིཧརཏཱིཏི ཝེརམཎཱི, ཏཏོ ཝཱ པཱཔདྷམྨཏོ ཝིརམཏི ཨེཏཱཡཱཏི ‘‘ཝིརམཎཱི’’ཏི ཝཏྟབྦེ ནིརུཏྟིནཡེན ཨིཀཱརསྶ ཨེཀཱརཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཝེརམཎཱི’’ཏི ཝུཏྟཱ. ཨསམཱདིནྣསཱིལསྶ སམྤཏྟཏོ ཡཐཱཨུཔཊྛིཏཝཱིཏིཀྐམིཏབྦཝཏྠུཏོ ཝིརཏི སམྤཏྟཝིརཏི. སམཱདཱནཝསེན ཨུཔྤནྣཱ ཝིརཏི སམཱདཱནཝིརཏི. སེཏུ ཝུཙྩཏི ཨརིཡམགྒོ, ཏཔྤརིཡཱཔནྣཱ ཧུཏྭཱ པཱཔདྷམྨཱནཾ སམུཙྪེདཝསེན གྷཱཏནཝིརཏི སེཏུགྷཱཏཝིརཏི. ཨིདཱནི ཏིསྶོ ཝིརཏིཡོ སརཱུཔཏོ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཏྠཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. པརིཧརཏཱིཏི ཨཝཱིཏིཀྐམཝསེན པརིཝཛྫེཏི. ན ཧནཱམཱིཏི ཨེཏྠ ཨིཏི-སདྡོ ཨཱདིཨཏྠོ, ཏེན ‘‘ཨདིནྣཾ ནཱདིཡཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨཱདཱིནཾ སངྒཧོ, ཝཱ-སདྡེན ཝཱ, ཏེནཱཧ ‘‘སིཀྑཱཔདཱནི གཎྷནྟསྶཱ’’ཏི.

མགྒསམྤཡུཏྟཱཏི སམྨཱདིཊྛིཡཱདིམགྒསམྤཡུཏྟཱ. ཨིདཱནི ཏཱསཾ ཝིརཏཱིནཾ ཨཱརམྨཎཏོ ཝིབྷཱགཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཏྠཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. པུརིམཱ དྭེཏི སམྤཏྟསམཱདཱནཝིརཏིཡོ. པཙྪིམཱཏི སེཏུགྷཱཏཝིརཏི. སབྦཱནིཔི བྷིནྣཱནི ཧོནྟི ཨེཀཛ྄ཛྷཾ སམཱདིནྣཏྟཱ. ཏདེཝ བྷིཛྫཏི ཝིསུཾ ཝིསུཾ སམཱདིནྣཏྟཱ. གཧཊྛཝསེན ཙེཏཾ ཝུཏྟཾ. བྷེདོ ནཱམ ནཏྠི པཊིཔཀྑསམུཙྪིནྡནེན ཨཀུཔྤསབྷཱཝཏྟཱ, ཏེནཱཧ ‘‘བྷཝནྟརེཔཱི’’ཏི. ཡོནིསིདྡྷནྟི མནུསྶཏིརཙྪཱནཱནཾ ཨུདྡྷཾ ཏིརིཡམེཝ དཱིགྷཏཱ ཝིཡ ཛཱཏིསིདྡྷནྟི ཨཏྠོ. བོདྷིསཏྟེ ཀུཙྪིགཏེ བོདྷིསཏྟམཱཏུསཱིལཾ ཝིཡ དྷམྨཏཱཡ སབྷཱཝེནེཝ སིདྡྷཾ དྷམྨཏཱསིདྡྷཾ, མགྒདྷམྨཏཱཡ ཝཱ ཨརིཡམགྒཱནུབྷཱཝེན སིདྡྷཾ དྷམྨཏཱསིདྡྷཾ. དིཊྛིཨུཛུཀརཎཾ ནཱམ བྷཱརིཡཾ དུཀྑཾ, ཏསྨཱ སརཎགམནཾ སིཀྑཱཔདསམཱདཱནཏོ མཧཊྛཏརམེཝ, ན ཨཔྤཊྛཏརནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཡཐཱ ཏཐཱ ཝཱ གཎྷནྟསྶཱཔཱིཏི ཨཱདརགཱརཝཾ ཨཀཏྭཱ སམཱདིཡནྟསྶཱཔི. སཱདྷུཀཾ གཎྷནྟསྶཱཔཱིཏི སཀྐཙྩཾ སཱིལཱནི སམཱདིཡནྟསྶཱཔི, ན དིགུཎཾ, ཏིགུཎཾ ཝཱ ཨུསྶཱཧོ ཀརཎཱིཡོ.

ཨབྷཡདཱནཏཱཡ སཱིལསྶ དཱནབྷཱཝོ, ཨནཝསེསཾ ཝཱ སཏྟནིཀཱཡཾ དཡཏི ཏེན རཀྑཏཱིཏི དཱནཾ, སཱིལཾ. ‘‘ཨགྒཱནཱི’’ཏི ཉཱཏཏྟཱ ཨགྒཉྙཱནི. ཙིརརཏྟཏཱཡ ཉཱཏཏྟཱ རཏྟཉྙཱནི. ‘‘ཨརིཡཱནཾ སཱདྷཱུནཾ ཝཾསཱནཱི’’ཏི ཉཱཏཏྟཱ ཝཾསཉྙཱནི. ‘‘པོརཱཎཱནཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ པུརིམཱནཾ ཨེཏཱནི པོརཱཎཱནི. སབྦསོ ཀེནཙིཔི པཀཱརེན སཱདྷཱུཧི ན ཀིཎྞཱནི ན ཁིཏྟཱནི ན ཚཌྜིཏཱནཱིཏི ཨསངྐིཎྞཱནི. ཨཡཉྩ ནཡོ ནེསཾ ཡཐཱ ཨཏཱིཏེ, ཨེཝཾ ཨེཏརཧི, ཨནཱགཏེ ཙཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཨསངྐིཎྞཔུབྦཱནི ན སངྐིཡནྟི ན སངྐིཡིསྶནྟཱི’’ཏི. ཏཏོ ཨེཝ ཨཔྤཔིཀུཊྛཱནི ན པཊིཀྑིཏྟཱནི. ན ཧི ཀདཱཙིཔི ཝིཉྙཱུ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཧིཾསཱདིཔཱཔདྷམྨཾ ཨནུཛཱནནྟི. ཨཔརིམཱཎཱནཾ སཏྟཱནཾ ཨབྷཡཾ དེཏཱིཏི སབྦེསུ བྷཱུཏེསུ ནིཧིཏདཎྜཏྟཱ སཀལསྶཔི སཏྟནིཀཱཡསྶ བྷཡཱབྷཱཝཾ དེཏི. ན ཧི ཨརིཡསཱཝཀཏོ ཀསྶཙི བྷཡཾ ཧོཏི. ཨཝེརནྟི ཝེརཱབྷཱཝཾ. ཨབྱཱཔཛ྄ཛྷནྟི ནིདྡུཀྑཏཾ.

ནནུ ཙ པཉྩསཱིལཾ སབྦཀཱལིཀཾ, ན ཙ ཨེཀནྟཏོ ཝིམུཏྟཱཡཏནཾ, སརཎགམནཾ པན བུདྡྷུཔྤཱདཧེཏུཀཾ, ཨེཀནྟཝིམུཏྟཱཡཏནཉྩ, ཏཏྠ ཀཐཾ སརཎཱགམནཏོ པཉྩསཱིལསྶ མཧཔྥལཏཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཀིཉྩཱཔཱི’’ཏིཨཱདི. ཛེཊྛཀནྟི ཨུཏྟམཾ. ‘‘སརཎགམནེཡེཝ པཏིཊྛཱཡཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཏསྶ སཱིལསྶ སརཎགམནེན ཨབྷིསངྑཏཏམཱཧ.

༣༥༣. ཨཱིདིསམེཝཱཏི ཨེཝཾ སཾཀིལེསཾ པཊིཔཀྑམེཝ ཧུཏྭཱ. ཧེཊྛཱ ཝུཏྟེཧི གུཎེཧཱིཏི ཨེཏྠ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟགུཎཱ ནཱམ སརཎགམནཾ, སཱིལསམྤདཱ, ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཏཱཏི ཨེཝཾ ཨཱདཡོ. པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེནྟོ ན ཀིལམཏཱིཏི ཡོཛནཱ. ཏཱནཱིཏི པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིནི. ‘‘པཋམཛ྄ཛྷཱན’’ནྟི ཨུཀྐཊྛནིདྡེསོ ཨཡནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨེཀཾ ཀཔྤ’’ནྟི, ཨེཀཾ མཧཱཀཔྤནྟི ཨཏྠོ. ཧཱིནཾ པན པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ, མཛ྄ཛྷིམཉྩ ཨསངྑྱེཡྻཀཔྤསྶ ཏཏིཡཾ བྷཱགཾ, ཨུཔཌྜྷཀཔྤཉྩ ཨཱཡུཾ དེཏི. ‘‘དུཏིཡཾ ཨཊྛཀཔྤེ’’ཏི ཨཱདཱིསུཔི ཨིམིནཱ ནཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ, མཧཱཀཔྤཝསེནེཝ ཙ གཧེཏབྦཾ. ཡསྨཱ ཝཱ པཎཱིཏཱནིཡེཝེཏྠ ཛྷཱནཱནི ཨདྷིཔྤེཏཱནི མཧཔྥལཏརབྷཱཝདསྶནཔརཏྟཱ དེསནཱཡ, ཏསྨཱ ‘‘པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ཨེཀཾ ཀཔྤ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏདེཝཱཏི ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནམེཝ. ཡདི ཨེཝཾ ཀཐཾ ཨཱརུཔྤཏཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཱདཱི’’ཏིཨཱདི.

སམྨདེཝ ནིཙྩསཉྙཱདིཔཊིཔཀྑཝིདྷམནཝསེན པཝཏྟམཱནཱ པུབྦབྷཱགིཡེ ཨེཝ བོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨེ སམྨཱནེནྟཱི ཝིཔསྶནཱ ཝིཔསྶཀསྶ ཨནཔྤཀཾ པཱིཏིསོམནསྶཾ སམཱཝཧཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཝིཔསྶནཱ…པེ… ཨབྷཱཝཱ’’ཏི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ –

‘‘ཡཏོ ཡཏོ སམྨསཏི, ཁནྡྷཱནཾ ཨུདཡབྦཡཾ;

ལབྷཏཱི པཱིཏིཔཱམོཛྫཾ, ཨམཏཾ ཏཾ ཝིཛཱནཏ’’ནྟི. (དྷ. པ. ༣༧༤);

ཡསྨཱ ཨཡཾ དེསནཱ ཨིམིནཱ ཨནུཀྐམེན ཨིམཱནི ཉཱཎཱནི ནིབྦཏྟེནྟསྶ ཝསེན པཝཏྟིཏཱ, ཏསྨཱ ‘‘ཝིཔསྶནཱཉཱཎེ པཏིཊྛཱཡ ནིབྦཏྟེནྟོ’’ཏི ཧེཊྛིམཾ ཧེཊྛིམཾ ཨུཔརིམསྶ ཨུཔརིམསྶ པཏིཊྛཱབྷཱུཏཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ. སམཱནརཱུཔནིམྨཱནཾ ནཱམ མནོམཡིདྡྷིཡཱ ཨཉྙེཧི ཨསཱདྷཱརཎཀིཙྩནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨཏྟནོ…པེ… མཧཔྥལཱ’’ཏི. ཝིཀུབྦནདསྶནསམཏྠཏཱཡཱཏི ཧཏྠིཨསྶཱདིཝིཝིདྷརཱུཔཀརཎཾ ཝིཀུབྦནཾ, ཏསྶ དསྶནསམཏྠབྷཱཝེན. ཨིཙྪིཏིཙྪིཏཊྛཱནཾ ནཱམ པུརིམཛཱཏཱིསུ ཨིཙྪིཏིཙྪིཏོ ཁནྡྷཔྤདེསོ. སམཱཔེནྟོཏི པརིཡོསཱཔེནྟོ.

ཀཱུཊདནྟཨུཔཱསཀཏྟཔཊིཝེདནཱཀཐཱཝཎྞནཱ

༣༥༤-༨. སབྦེ ཏེ པཱཎཡོཏི ‘‘སཏྟ ཙ ཨུསབྷསཏཱནཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཝུཏྟེ སབྦེ པཱཎིནོ. ཨཱཀུལབྷཱཝོཏི བྷགཝཏོ སནྟིཀེ དྷམྨསྶ སུཏཏྟཱ པཱཎཱིསུ ཨནུདྡཡཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ ཋིཏསྶ ‘‘ཀཐཉྷི ནཱམ མཡཱ ཏཱཝ བཧཱུ པཱཎིནོ མཱརཎཏྠཱཡ བནྡྷཱཔིཏཱ’’ཏི ཙིཏྟེ པརིབྱཱཀུལབྷཱཝོ ཨུདཔཱདི. སུཏྭཱཏི ‘‘བནྡྷནཏོ མོཙིཏཱ’’ཏི སུཏྭཱ. ཀཱམཙྪནྡཝིགམེན ཀལླཙིཏྟཏཱ ཨརོགཙིཏྟཏཱ, བྱཱཔཱདཝིགམེན མེཏྟཱཝསེན མུདུཙིཏྟཏཱ ཨཀཐིནཙིཏྟཏཱ, ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཔྤཧཱནེན ཝིཀྑེཔཝིགམནཏོ ཝིནཱིཝརཎཙིཏྟཏཱ ཏེཧི ན པིཧིཏཙིཏྟཏཱ, ཐིནམིདྡྷཝིགམེན ཨུདགྒཙིཏྟཏཱ སཾཔགྒཎྷནཝསེན ཨལཱིནཙིཏྟཏཱ, ཝིཙིཀིཙྪཱཝིགམེན སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡཱ ཨདྷིམུཏྟཏཱཡ པསནྣཙིཏྟཏཱ ཙ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཀལླཙིཏྟནྟིཨཱདི ཨནུཔུབྦིཀཐཱནུབྷཱཝེན ཝིཀྑམྦྷིཏནཱིཝརཎཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟ’’ནྟི. ཡཾ པནེཏྠ ཨཏྠཏོ ཨཝིབྷཏྟཾ, ཏཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

ཀཱུཊདནྟསུཏྟཝཎྞནཱཡ ལཱིནཏྠཔྤཀཱསནཱ.

༦. མཧཱལིསུཏྟཝཎྞནཱ

བྲཱཧྨཎདཱུཏཝཏྠུཝཎྞནཱ

༣༥༩. པུནཔྤུནཾ ཝིསཱལཱིབྷཱཝཱུཔགམནཏོཏི པུབྦེ ཀིར པུཏྟདྷཱིཏུཝསེན དྭེ དྭེ ཧུཏྭཱ སོལ༹སཀྑཏྟུཾ ཛཱཏཱནཾ ལིཙྪཝཱིརཱཛཀུམཱརཱནཾ སཔརིཝཱརཱནཾ ཨནུཀྐམེནེཝ ཝཌྜྷནྟཱནཾ ནིཝཱསནཊྛཱནཱརཱམུཡྻཱནཔོཀྑརཎཱིཨཱདཱིནཾ པཏིཊྛཱནསྶ ཨཔྤཧོནཀཏཱཡ ནགརཾ ཏིཀྑཏྟུཾ གཱཝུཏནྟརེན གཱཝུཏནྟརེན པརིཀྑིཔིཾསུ, ཏེནསྶ པུནཔྤུནཾ ཝིསཱལཱིབྷཱཝཾ གཏཏྟཱ ‘‘ཝེསཱལཱི’’ ཏྭེཝ ནཱམཾ ཛཱཏཾ, ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘པུནཔྤུནཾ ཝིསཱལཱིབྷཱཝཱུཔགམནཏོ ཝེསཱལཱིཏི ལདྡྷནཱམཀེ ནགརེ’’ཏི. སཡཾཛཱཏནྟི སཡམེཝ ཛཱཏཾ ཨརོཔིམཾ. མཧནྟབྷཱཝེནེཝཱཏི རུཀྑགཙྪཱནཾ, ཋིཏོཀཱསསྶ ཙ མཧནྟབྷཱཝེན, ཏེནཱཧ ‘‘ཧིམཝནྟེན སདྡྷིཾ ཨེཀཱབདྡྷཾ ཧུཏྭཱ’’ཏི. ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱསངྑེཔེནཱཏི ཧཾསཝཊྚཀཙྪནྣེན ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱནིཡཱམེན. ཀོསལེསུ ཛཱཏཱ, བྷཝཱ ཝཱ, ཏཾ ཝཱ རཊྛཾ ནིཝཱསོ ཨེཏེསནྟི ཀོསལཀཱ. ཨེཝཾ མཱགདྷཀཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཡསྶ ཨཀརཎེ པུགྒལོ མཧཱཛཱནིཡོ ཧོཏི, ཏཾ ཀརཎཾ ཨརཧཏཱིཏི ཀརཎཱིཡཾ ཏེན ཀརཎཱིཡེན, ཏེནཱཧ ‘‘ཨཝསྶཾ ཀཏྟབྦཀམྨེནཱ’’ཏི. ཏཾ ཀིཙྩནྟི ཝུཙྩཏི སཏི སམཝཱཡེ ཀཱཏབྦཏོ.

༣༦༠. ཡཱ བུདྡྷཱནཾ ཨུཔྤཛྫནཱརཧཱ ནཱནཏྟསཉྙཱ, ཏཱསཾ ཝསེན ནཱནཱརམྨཎཱཙཱརཏོ. སམྦྷཝནྟསྶེཝ པཊིསེདྷོ. པཊིཀྐམྨཱཏི ནིཝཏྟིཏྭཱ ཏཐཱ ཙིཏྟཾ ཨནུཔྤཱདེཏྭཱ. སལླཱིནོཏི ཛྷཱནསམཱཔཏྟིཡཱ ཨེཀཏྟཱརམྨཎཾ ཨལླཱིནོ.

ཨོཊྛདྡྷལིཙྪཝཱིཝཏྠུཝཎྞནཱ

༣༦༡. ཨདྡྷོཊྛཏཱཡཱཏི ཏསྶ ཀིར ཨུཏྟརོཊྛཾ ཨཔྤཀཏཱཡ ཏིརིཡཾ ཕཱལེཏྭཱ ཨཔནཱིཏདྡྷཾ ཝིཡ ཁཱཡཏི ཙཏྟཱརོ དནྟེ, དྭེ ཙ དཱཋཱ ན ཚཱདེཏི, ཏེན ནཾ ‘‘ཨོཊྛདྡྷོ’’ཏི ཝོཧརནྟི. ཨཡཾ ཀིར ཨུཔཱསཀོ སདྡྷོ པསནྣོ དཱཡཀོ དཱནཔཏི བུདྡྷམཱམཀོ དྷམྨམཱམཀོ སངྒྷམཱམཀོ, ཏེནཱཧ པུརེབྷཏྟནྟིཨཱདི.

༣༦༢. སཱསནེ ཡུཏྟཔཡུཏྟོཏི བྷཱཝནཾ ཨནུཡུཏྟོ. སབྦཏྠ སཱིཧསམཱནཝུཏྟིནོཔི བྷགཝཏོ པརིསཱཡ མཧནྟེ སཏི ཏདཛ྄ཛྷཱསཡཱནུརཱུཔཾ པཝཏྟིཡམཱནཱཡ དྷམྨདེསནཱཡ ཝིསེསོ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘མཧནྟེན ཨུསྶཱཧེན དྷམྨཾ དེསེསྶཏཱི’’ཏི.

‘‘ཝིསྶཱསིཀོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏམསྶ ཝིསྶཱསིཀབྷཱཝཾ ཝིབྷཱཝེཏུཾ ‘‘ཨཡཉྷཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཐེརསྶ ཁཱིཎཱ སཝསྶསཏོ ཨཱལསིཡབྷཱཝོ ‘‘ཨཔྤཧཱིནོ’’ཏི ན ཝཏྟབྦོ, ཝཱསནཱལེསཾ པན ཨུཔཱདཱཡཱཧ ‘‘ཨཱིསཀཾ ཨཔྤཧཱིནོ ཝིཡ ཧོཏཱི’’ཏི. ན ཧི སཱཝཀཱནཾ སཝཱསནཱ ཀིལེསཱ པཧཱིཡནྟི.

༣༦༣. ཝིནེཡྻཛནཱནུརོདྷེན བུདྡྷཱནཾ པཱཊིཧཱརིཡཝིཛམྦྷནཾ ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདི, ཏེནེཝཱཧ ‘‘སཾསཱུཙིཏནིཀྑམནོ’’ཏི. གནྡྷཀུཊིཏོ ནིཀྑམནཝེལཱཡཉྷི ཚབྦཎྞཱ བུདྡྷརསྨིཡོ ཨཱཝེལཱ༹ཝེལཱ༹ཡམལཱཡམལཱ ཧུཏྭཱ སཝིསེསཱ པབྷསྶརཱ ཝིནིཙྪརིཾསུ.

༣༦༤. ཏཏོ པརནྟི ‘‘ཧིཡྻོ’’ཏི ཝུཏྟདིཝསཏོ ཨནནྟརཾ པརཾ པུརིམཏརཾ ཨཏིསཡེན པུརིམཏྟཱ. ཨིཏི ཨིམེསུ དྭཱིསུ ཝཝཏྠིཏོ ཡཐཱཀྐམཾ པུརིམཔུརིམཏརབྷཱཝོ. ཨེཝཾ སནྟེཔི ཡདེཏྠ ‘‘པུརིམཏར’’ནྟི ཝུཏྟཾ, ཏཏོ པབྷུཏི ཡཾ ཡཾ ཨོརཾ, ཏཾ ཏཾ པུརིམཾ, ཡཾ ཡཾ པརཾ, ཏཾ ཏཾ པུརིམཏརཾ, ཨོརཔཱརབྷཱཝསྶ ཝིཡ པུརིམཔུརིམཏརབྷཱཝསྶ ཙ ཨཔེཀྑཱསིདྡྷིཏོ, ཏེནཱཧ ‘‘ཏཏོ པཊྛཱཡཱ’’ཏིཨཱདི. མཱུལདིཝསཏོ པཊྛཱཡཱཏིཨཱདིདིཝསཏོ པཊྛཱཡ. ཨགྒནྟི པཋམཾ. ཏཾ པནེཏྠ པརཱ ཨཏཱིཏཱ ཀོཊི ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘པརཀོཊིཾ ཀཏྭཱ’’ཏི. ཡཾ-སདྡཡོགེན ཙཱཡཾ ‘‘ཝིཧརཱམཱི’’ཏི ཝཏྟམཱནཔྤཡོགོ, ཨཏྠོ པན ཨཏཱིཏཀཱལཝསེནེཝ ཝེདིཏབྦོ, ཏེནཱཧ ‘‘ཝིཧཱསིནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏི. པཋམཝིཀཔྤེ ‘‘ཝིཧརཱམཱི’’ཏི པདསྶ ‘‘ཡདགྒེ’’ཏི ཨིམིནཱ ཨུཛུཀཾ སམྦནྡྷོ དསྶིཏོ, དུཏིཡཝིཀཔྤེ པན ‘‘ཏཱིཎི ཝསྶཱནཱི’’ཏི ཨིམིནཱཔི.

པིཡཛཱཏིཀཱནཱིཏི ཨིཊྛསབྷཱཝཱནི. སཱཏཛཱཏིཀཱནཱིཏི མདྷུརསབྷཱཝཱནི. མདྷུརཾ ཝིཡཱཏི ཧི ‘‘མདྷུར’’ནྟི ཝུཙྩཏི མནོརམཾ ཡཾ ཀིཉྩི. ཀཱམཱུཔསཉྷིཏཱནཱིཏི ཨཱརམྨཎཾ ཀརོནྟེན ཀཱམེན ཨུཔསཾཧིཏཱནི, ཀཱམནཱིཡཱནཱིཏི ཨཏྠོ, ཏེནཱཧ ‘‘ཀཱམསྶཱདཡུཏྟཱནཱི’’ཏི, ཀཱམསྶཱདསྶ ཡུཏྟཱནི ཡོགྱཱནཱིཏི ཨཏྠོ. སརཱིརསཎྛཱནེཏི སརཱིརབིམྦེ, ཨཱདྷཱརེ ཙེཏཾ བྷུམྨཾ. ཏསྨཱ སདྡེནཱཏི ཏཾ ནིསྶཱཡ ཏཏོ ཨུཔྤནྣེན སདྡེནཱཏི ཨཏྠོ. མདྷུརེནཱཏི ཨིཊྛེན. ཨེཏྟཱཝཏཱཏི དིབྦསོཏཉཱཎསྶ པརིཀམྨཱཀཐནམཏྟེན. ‘‘ཨཏྟནཱ ཉཱཏམྤི ན ཀཐེཏི, ཀིམསྶ སཱསནེ ཨདྷིཊྛཱནེནཱ’’ཏི ཀུཛ྄ཛྷནྟོ ཨཱགྷཱཏཾ བནྡྷིཏྭཱ སཧ ཀུཛ྄ཛྷནེནེཝ ཛྷཱནཱབྷིཉྙཱཧི པརིཧཱཡི. ཙིནྟེསཱིཏི ‘‘ཀསྨཱ ནུ ཁོ མཡ྄ཧཾ ཏཾ པརིཀམྨཾ ན ཀཐེསཱི’’ཏི པརིཝིཏཀྐེནྟོ ཨཡོནིསོ ཨུམྨུཛྫནཝསེན ཙིནྟེསི. ཨནུཀྐམེནཱཏི པཱཐིཀསུཏྟེ ཨཱགཏནཡེན ཏཾ ཏཾ ཨཡུཏྟམེཝ ཙིནྟེནྟོ, བྷཱསནྟོ, ཀརོནྟོ ཙ ཨནུཀྐམེན. བྷགཝཏི བདྡྷཱགྷཱཏཏཱཡ སཱསནེ པཏིཊྛཾ ཨལབྷནྟོ གིཧིབྷཱཝཾ པཏྭཱ.

ཨེཀཾསབྷཱཝིཏསམཱདྷིཝཎྞནཱ

༣༦༦-༣༧༡. ཨེཀཾསཱཡཱཏི ཏདཏྠེཡེཝ ཙཏུཏྠཱི, ཏསྨཱ ཨེཀཾསཏྠནྟི ཨཏྠོ. ཨཾས-སདྡོ ཙེཏྠ ཀོཊྛཱསཔརིཡཱཡོ, སོ ཙ ཨདྷིཀཱརཏོ དིབྦརཱུཔདསྶནདིབྦསདྡསྶཝནཝསེན ཝེདིཏབྦོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨེཀཀོཊྛཱསཱཡཱ’’ཏིཨཱདི. ཨནུདིསཱཡཱཏི པུརཏྠིམདཀྑིཎཱདིབྷེདཱཡ ཙཏུབྦིདྷཱཡ ཨནུདིསཱཡ. ཨུབྷཡཀོཊྛཱསཱཡཱཏི དིབྦརཱུཔདསྶནཏྠཱཡ, དིབྦསདྡསྶཝནཏྠཱཡ ཙ. བྷཱཝིཏོཏི ཡཐཱ དིབྦཙཀྑུཉཱཎཾ, དིབྦསོཏཉཱཎཉྩ སམདྷིགཏཾ ཧོཏི, ཨེཝཾ བྷཱཝིཏོ. ཏཡིདཾ ཝིསུཾ ཝིསུཾ པརིཀམྨཀརཎེན ཨིཛ྄ཛྷནྟཱིསུ ཝཏྟབྦཾ ནཏྠི, ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ཨིཛ྄ཛྷནྟཱིསུཔི ཀམེནེཝ ཀིཙྩསིདྡྷི ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ཀིཙྩསིདྡྷིཡཱ ཨསམྦྷཝཏོ. པཱལི༹ཡམྤི ཨེཀསྶ ཨུབྷཡསམཏྠཏཱསནྡསྶནཏྠམེཝ ‘‘དིབྦཱནཉྩ རཱུཔཱནཾ དསྶནཱཡ, དིབྦཱནཉྩ སདྡཱནཾ སཝནཱཡཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ན ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ཀིཙྩསིདྡྷིསམྦྷཝཏོ. ‘‘ཨེཀཾསབྷཱཝིཏོ སམཱདྷིཧེཏཱུ’’ཏི ཨིམིནཱ སུནཀྑཏྟོ དིབྦཙཀྑུཉཱཎཱཡ ཨེཝ པརིཀམྨསྶ ཀཏཏྟཱ ཝིཛྫམཱནམྤི དིབྦསདྡཾ ནཱསྶོསྶཱིཏི དསྶེཏི. ཨཔཎྞཀནྟི ཨཝིརཛ྄ཛྷནཀཾ, ཨནཝཛྫནྟི ཝཱ ཨཏྠོ.

༣༧༢. ‘‘སམཱདྷི ཨེཝ’’ བྷཱཝེཏབྦཊྛེན སམཱདྷིབྷཱཝནཱ. ‘‘དིབྦསོཏཉཱཎཾ སེཊྛ’’ནྟི མཉྙམཱནེནཱཔི མཧཱལིནཱ དིབྦཙཀྑུཉཱཎམྤི ཏེན སཧ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨེཏཱསཾ ནཱུན བྷནྟེ’’ཏིཨཱདིནཱ པུཙྪིཏནྟི ‘‘ཨུབྷཡཾསབྷཱཝིཏཱནཾ སམཱདྷཱིནནྟི ཨཏྠོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. བཱཧིརཱ ཨེཏཱ སམཱདྷིབྷཱཝནཱ ཨནིཡྻཱནིཀཏྟཱ. ཏཱ ཧི ཨིཏོ བཱཧིརཀཱནམྤི ཨིཛ྄ཛྷནྟི. ན ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱ བྷགཝཏོ སཱམུཀྐཾསིཀབྷཱཝེན ཨཔྤཝེདིཏཏྟཱ. ཡདཏྠནྟི ཡེསཾ ཨཏྠཱཡ. ཏེཏི ཏེ ཨརིཡཕལདྷམྨེ. ཏེ ཧི སཙྪིཀཱཏབྦཱཏི.

ཙཏུཨརིཡཕལཝཎྞནཱ

༣༧༣. ཏསྨཱཏི ཝཊྚདུཀྑེ སཾཡོཛནཏོ. ‘‘མགྒསོཏཾ ཨཱཔནྣོ’’ཏི ཕལཊྛསྶ ཝསེན ཝུཏྟཾ. མགྒཊྛོ ཧི མགྒསོཏཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཏེནེཝཱཧ ‘‘སོཏཱཔནྣེ’’ཏི, ‘‘སོཏཱཔཏྟིཕལསཙྪིཀིརིཡཱཡ པཊིཔནྣེ’’ཏི (མ. ནི. ༣.༣༧༩) ཙ. ཨཔཏནདྷམྨོཏི ཨནུཔྤཛྫན- (མ. ནི. ༣.༣༧༩) སབྷཱཝོ. དྷམྨནིཡཱམེནཱཏི མགྒདྷམྨནིཡཱམེན. ཧེཊྛིམནྟཏོ སཏྟམབྷཝཏོ ཨུཔརི ཨནུཔྤཛྫནདྷམྨཏཱཡ ཝཱ ནིཡཏོ. པརཾ ཨཡནཾ པརཱགཏི.

ཏནུཏྟཾ ནཱམ པཝཏྟིཡཱ མནྡཏཱ, ཝིརལ༹ཏཱ ཙཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཏནུཏྟཱ’’ཏིཨཱདི. ཧེཊྛཱབྷཱགིཡཱནནྟི ཧེཊྛཱབྷཱགསྶ ཀཱམབྷཝསྶཔཙྩཡབྷཱཝེན ཧིཏཱནཾ. ཨོཔཔཱཏིཀོཏི ཨུཔཔཱཏིཀོ ཨུཔཔཏནེ སཱདྷུཀཱརཱིཏི ཀཏྭཱ. ཝིམུཙྩཏཱིཏི ཝིམུཏྟི, ཙིཏྟམེཝ ཝིམུཏྟི ཙེཏོཝིམུཏྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘སབྦཀིལེས…པེ… ཨདྷིཝཙན’’ནྟི. ཙིཏྟསཱིསེན ཙེཏྠ སམཱདྷི གཧིཏོ ‘‘ཙིཏྟཾ པཉྙཉྩ བྷཱཝཡ’’ནྟི. ཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༢༣; པེཊཀོ. ༢༢; མི. པ. ༢.༩) ཝིཡ. པཉྙཱཝིམུཏྟཱིཏི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ, ཏེནཱཧ ‘‘པཉྙཱཝ པཉྙཱཝིམུཏྟཱི’’ཏི. སཱམནྟི ཨཏྟནཱཝ, ཨཔརཔྤཙྩཡེནཱཏི ཨཏྠོ. ཨབྷིཉྙཱཏི ཡ-ཀཱརལོཔེན ནིདྡེསོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨབྷིཛཱནིཏྭཱ’’ཏི.

ཨརིཡཨཊྛངྒིཀམགྒཝཎྞནཱ

༣༧༤-༥. ཨརིཡསཱཝཀོ ནིབྦཱནཾ, ཨརིཡཕལཉྩ པཊིཔཛྫཏི ཨེཏཱཡཱཏི པཊིཔདཱ, སཱ ཙ ཏསྶ པུབྦབྷཱགོ ཨེཝཱཏི ཨིདྷ ‘‘པུབྦབྷཱགཔཊིཔདཱཡཱ’’ཏི ཨརིཡམགྒམཱཧ. ‘‘ཨཊྛ ཨངྒཱནི ཨསྶཱ’’ཏི ཨཉྙཔདཏྠསམཱསཾ ཨཀཏྭཱ ཨཊྛངྒཱནི ཨསྶ སནྟཱིཏི ཨཊྛངྒིཀོཏི པདསིདྡྷི དཊྛབྦཱ.

སམྨཱ ཨཝིཔརཱིཏཾ ཡཱཐཱཝཏོ ཙཏུནྣཾ ཨརིཡསཙྩཱནཾ པཙྩཀྑཏོ དསྶནསབྷཱཝཱ སམྨཱ དསྶནལཀྑཎཱ. སམྨདེཝ ནིབྦཱནཱརམྨཎེ ཙིཏྟསྶ ཨབྷིནིརོཔནསབྷཱཝོ སམྨཱ ཨབྷིནིརོཔནལཀྑཎོ. ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏཱ ཝཱཙཱ ཛནཾ སངྒཎྷཱཏཱིཏི ཏབྦིཔཀྑཝིརཏིསབྷཱཝཱ སམྨཱཝཱཙཱ བྷེདཀརམིཙྪཱཝཱཙཱཔཧཱནེན ཛནེ སམྤཡུཏྟེ ཙ པརིགྒཎྷནཀིཙྩཝཏཱི ཧོཏཱིཏི སམྨཱ པརིགྒཧཎལཀྑཎཱ. ཡཐཱ ཙཱིཝརཀམྨཱདིཀོ ཀམྨནྟོ ཨེཀཾ ཀཱཏབྦཾ སམུཊྛཱཔེཏི, ཏཾ ཏཾ ཀིརིཡཱནིཔྥཱདཀོ ཝཱ ཙེཏནཱསངྑཱཏོ ཀམྨནྟོ ཧཏྠཔཱདཙལནཱདིཀཾ ཀིརིཡཾ སམུཊྛཱཔེཏི, ཨེཝཾ སཱཝཛྫཀཏྟབྦཀིརིཡཱསམུཊྛཱཔཀམིཙྪཱཀམྨནྟཔྤཧཱནེན སམྨཱཀམྨནྟོ ནིརཝཛྫསམུཊྛཱཔནཀིཙྩཝཱ ཧོཏི, སམྤཡུཏྟེ ཙ སམུཊྛཱཔེནྟོ ཨེཝ པཝཏྟཏཱིཏི སམྨཱ སམུཊྛཱཔནལཀྑཎོ སམྨཱཀམྨནྟོ. ཀཱཡཝཱཙཱནཾ, ཁནྡྷསནྟཱནསྶ ཙ སཾཀིལེསབྷཱུཏམིཙྪཱཛཱིཝཔྤཧཱནེན སམྨཱ ཝོདཱཔནལཀྑཎོ སམྨཱཨཱཛཱིཝོ. ཀོསཛྫཔཀྑཏོ པཏིཏུཾ ཨདཏྭཱ སམྤཡུཏྟདྷམྨཱནཾ པགྒཎྷནསབྷཱཝོཏི སམྨཱ པགྒཱཧལཀྑཎོ སམྨཱཝཱཡཱམོ. སམྨདེཝ ཨུཔཊྛཱནསབྷཱཝཱཏི སམྨཱ ཨུཔཊྛཱནལཀྑཎཱ སམྨཱསཏི. ཝིཀྑེཔཝིདྡྷཾསནེན སམྨདེཝ ཙིཏྟསྶ སམཱདཧནསབྷཱཝོཏི སམྨཱ སམཱདྷཱནལཀྑཎོ སམྨཱསམཱདྷི.

ཨཏྟནོ པཙྩནཱིཀཀིལེསཱ དིཊྛེཀཊྛཱ ཨཝིཛྫཱདཡོ. པསྶཏཱིཏི པཀཱསེཏི ཀིཙྩཔཊིཝེདྷེན པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི, ཏེནཱཧ ‘‘ཏཔྤཊིཙྪཱདཀ…པེ… ཨསམྨོཧཏོ’’ཏི. ཏེནེཝ ཧི སམྨཱདིཊྛིསངྑཱཏེན ཨངྒེན ཏཏྠ པཙྩཝེཀྑཎཱ པཝཏྟཏཱིཏི ཏཐེཝཱཏི ཨཏྟནོ པཙྩནཱིཀཀིལེསེཧི སདྡྷིནྟི ཨཏྠོ.

ཀིཙྩཏོཏི པུབྦབྷཱགེཧི དུཀྑཱདིཉཱཎེཧི ཀཱཏབྦསྶ ཀིཙྩསྶ ཨིདྷ སཱཏིསཡཾ ནིཔྥཏྟིཏོ ཨིམསྶེཝ ཝཱ ཉཱཎསྶ དུཀྑཱདིཔྤཀཱསནཀིཙྩཏོ. ཙཏྟཱརི ནཱམཱནི ལབྷཏི ཙཏཱུསུ སཙྩེསུ ཀཱཏབྦཀིཙྩནིཔྥཏྟིཏོ. ཏཱིཎི ནཱམཱནི ལབྷཏི ཀཱམསངྐཔྤཱདིཔྤཧཱནཀིཙྩནིཔྥཏྟིཏོ. སིཀྑཱཔདཝིབྷངྒེ (ཝིབྷ. ༧༠༣) ‘‘ཝིརཏིཙེཏནཱ, སབྦེ སམྤཡུཏྟདྷམྨཱ ཙ སིཀྑཱཔདཱནཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟཱིཏི ཏཏྠ པདྷཱནཱནཾ ཝིརཏིཙེཏནཱནཾ ཝསེན ‘‘ཝིརཏིཡོཔི ཧོནྟི ཙེཏནཱཡོཔཱི’’ཏི ཨཱཧ. མུསཱཝཱདཱདཱིཧི ཝིརམཎཀཱལེ ཝཱ ཝིརཏིཡོ, སུབྷཱསིཏཱདིཝཱཙཱབྷཱསནཱདིཀཱལེ ཙ ཙེཏནཱཡོ ཡོཛེཏབྦཱ. མགྒཀྑཎེ ཝིརཏིཡོཝ ཙེཏནཱནཾ ཨམགྒངྒཏྟཱ ཨེཀསྶ ཉཱཎསྶ དུཀྑཱདིཉཱཎཏཱ ཝིཡ, ཨེཀཱཡ ཝིརཏིཡཱ མུསཱཝཱདཱདིཝིརཏིབྷཱཝོ ཝིཡ ཙ ཨེཀཱཡ ཙེཏནཱཡ སམྨཱཝཱཙཱདིཀིཙྩཏྟཡསཱདྷནསབྷཱཝཱབྷཱཝཱ སམྨཱཝཱཙཱདིབྷཱཝཱསིདྡྷིཏོ, ཏཾསིདྡྷིཡཉྩ ཨངྒཏྟཡཏྟཱསིདྡྷིཏོ ཙ. སམྨཔྤདྷཱནསཏིཔཊྛཱནཝསེནཱཏི ཙཏུསམྨཔྤདྷཱནཙཏུསཏིཔཊྛཱནབྷཱཝཝསེན.

པུབྦབྷཱགེཔི མགྒཀྑཎེཔི སམྨཱསམཱདྷིཡེཝཱཏི. ཡདིཔི སམཱདྷིཨུཔཀཱརཀཱནཾ ཨབྷིནིརོཔནཱནུམཛྫནསམྤིཡཱཡནབྲཱུཧནསནྟསུཁཱནཾ ཝིཏཀྐཱདཱིནཾ ཝསེན ཙཏཱུཧི ཛྷཱནེཧི སམྨཱསམཱདྷི ཝིབྷཏྟོ, ཏཐཱཔི ཝཱཡཱམོ ཝིཡ ཨནུཔྤནྣཱཀུསལཱནུཔྤཱདནཱདིཙཏུཝཱཡཱམཀིཙྩཾ, སཏི ཝིཡ ཙ ཨསུབྷཱསུཁཱནིཙྩཱནཏྟེསུ ཀཱཡཱདཱིསུ སུབྷཱདིསཉྙཱཔཧཱནཙཏུསཏིཀིཙྩཾ ཨེཀོ སམཱདྷི ཙཏུཀྐཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷིཀིཙྩཾ ན སཱདྷེཏཱིཏི པུབྦབྷཱགེཔི པཋམཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷི པཋམཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷི ཨེཝ མགྒཀྑཎེཔི, ཏཐཱ པུབྦབྷཱགེཔི ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷི ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷི ཨེཝ མགྒཀྑཎེཔཱིཏི ཨཏྠོ.

ཏསྨཱཏི པཉྙཱཔཛྫོཏཏྟཱ ཨཝིཛྫནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམིཏྭཱ པཉྙཱསཏྠཏྟཱ ཀིལེསཙོརེ གྷཱཏེནྟོ. བཧུཀཱརཏྟཱཏི ཡྭཱཡཾ ཨནཱདིམཏི སཾསཱརེ ཨིམིནཱ ཀདཱཙིཔི ཨསམུགྒྷཱཊིཏཔུབྦོ ཀིལེསགཎོ ཏསྶ སམུགྒྷཱཊཀོ ཨརིཡམགྒོ. ཏཏྠ ཙཱཡཾ སམྨཱདིཊྛི པརིཉྙཱབྷིསམཡཱདིཝསེན པཝཏྟིཡཱ པུབྦངྒམཱ ཧོཏཱིཏི བཧུཀཱརཱ, ཏསྨཱ བཧུཀཱརཏྟཱ.

ཏསྶཱཏི སམྨཱདིཊྛིཡཱ. ‘‘བཧུཀཱརོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཾ བཧུཀཱརཏཾ ཨུཔམཱཡ ཝིབྷཱཝེཏུཾ ‘‘ཡཐཱ ཧཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ‘‘ཨཡཾ’’ ཏམྦཀཾསཱདིམཡཏྟཱ ཀཱུཊོ. ཨཡཾ སམསཱརཏཱཡ མཧཱསཱརཏཱཡ ཚེཀོ. ཨེཝནྟི ཡཐཱ ཧེརཉྙིཀསྶ ཙཀྑུནཱ དིསྭཱ ཀཧཱཔཎཝིབྷཱགཛཱནནེ ཀརཎནྟརཾ བཧུཀཱརཾ ཡདིདཾ ཧཏྠོ, ཨེཝཾ ཡོགཱཝཙརསྶ པཉྙཱཡ ཨོལོཀེཏྭཱ དྷམྨཝིབྷཱགཛཱནནེ དྷམྨནྟརཾ བཧུཀཱརཾ ཡདིདཾ ཝིཏཀྐོ ཝིཏཀྐེཏྭཱ ཏདཝབོདྷཏོ, ཏསྨཱ སམྨཱསངྐཔྤོ སམྨཱདིཊྛིཡཱ བཧུཀཱརོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. དུཏིཡཨུཔམཱཡཾ ཨེཝནྟི ཡཐཱ ཏཙྪཀོ པརེན པརིཝཏྟེཏྭཱ པརིཝཏྟེཏྭཱ དིནྣཾ དབྦསམྦྷཱརཾ ཝཱསིཡཱ ཏཙྪེཏྭཱ གེཧཀརཎཀམྨེ ཨུཔནེཏི, ཨེཝཾ ཡོགཱཝཙརོ ཝིཏཀྐེན ལཀྑཎཱདིཏོ ཝིཏཀྐེཏྭཱ དིནྣདྷམྨེ ཡཱཐཱཝཏོ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ པརིཉྙཱབྷིསམཡཱདིཀམྨེ ཨུཔནེཏཱིཏི ཡོཛནཱ. ཝཙཱིབྷེདསྶ ཨུཔཀཱརཀོ ཝིཏཀྐོ སཱཝཛྫཱནཝཛྫཝཙཱིབྷེདནིཝཏྟནཔཝཏྟནཀརཱཡ སམྨཱཝཱཙཱཡཔི ཨུཔཀཱརཀོ ཨེཝཱཏི ‘‘སྭཱཡ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཝཙཱིབྷེདསྶ ནིཡཱམིཀཱ ཝཱཙཱ ཀཱཡིཀཀིརིཡཱནིཡཱམཀསྶ ཀམྨནྟསྶ ཨུཔཀཱརིཀཱ. ཏདུབྷཡཱནནྟརནྟི དུཙྩརིཏདྭཡཔཧཱཡཀསྶ སུཙརིཏདྭཡཔཱརིཔཱུརིཧེཏུབྷཱུཏསྶ སམྨཱཝཱཙཱསམྨཱཀམྨནྟདྭཡསྶ ཨནནྟརཾ. ཨིདཾ ཝཱིརིཡནྟི ཙཏུབྦིདྷཾ སམྨཔྤདྷཱནཝཱིརིཡཾ. ཨིནྡྲིཡསམཏཱདཡོ སམཱདྷིསྶ ཨུཔཀཱརདྷམྨཱ. ཏབྦིཔརིཡཱཡཏོ ཨཔཀཱརདྷམྨཱ ཝེདིཏབྦཱ. གཏིཡོཏི ནིཔྥཏྟིཡོ, ཀིཙྩཱདིསབྷཱཝེ ཝཱ. སམནྣེསིཏྭཱཏི ཨུཔདྷཱརེཏྭཱ.

དྭེཔབྦཛིཏཝཏྠུཝཎྞནཱ

༣༧༦-༧. ‘‘ཀསྨཱ ཨཱརདྡྷ’’ནྟི ཨནུསནྡྷིཀཱརཎཾ པུཙྪིཏྭཱ ཏཾ ཝིབྷཱཝེཏུཾ ‘‘ཨཡཾ ཀིརཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ, ཏེན ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱནུསནྡྷིཝསེན ཨུཔརི དེསནཱ པཝཏྟཱཏི དསྶེཏི. ཏེནཱཏི ཏཐཱལདྡྷིཀཏྟཱ. ཨསྶཱཏི ལིཙྪཝཱིརཉྙོ. དེསནཱཡཱཏི སཎྷསུཁུམཱཡཾ སུཉྙཏཔཊིསཾཡུཏྟཱཡཾ ཡཐཱདེསིཏདེསནཱཡཾ. ནཱདྷིམུཙྩཏཱིཏི ན སདྡཧཏི ན པསཱིདཏི. ཏནྟིདྷམྨཾ ནཱམ ཀཐེནྟོཏི ཡེསཾ ཨཏྠཱཡ དྷམྨོ ཀཐཱིཡཏི, ཏསྨིཾ ཏེསཾ ཨསཏིཔི མགྒཔཊིཝེདྷེ ཀེཝལཾ སཱསནེ ཏནྟིདྷམྨཾ ཀཏྭཱ ཀཐེནྟོ. ཨེཝརཱུཔསྶཱཏི སམྨཱསམྦུདྡྷཏྟཱ ཨཝིཔརཱིཏདྷམྨདེསནཏཱཡ ཨེཝཾཔཱཀཊདྷམྨཀཱཡསྶ སཏྠུ. ཡུཏྟཾ ནུ ཁོ ཨེཏཾ ཨསྶཱཏི ཨསྶ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདིསམདྷིགམེན སམཱཧིཏཙིཏྟསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ ཨེཏཾ ‘‘ཏཾ ཛཱིཝ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཨུཙྪེདཱདིགཱཧགཧཎཾ ཨཔི ནུ ཡུཏྟནྟི པུཙྪཏི. ལདྡྷིཡཱ པན ཛྷཱནཱདྷིགམམཏྟེན ན ཏཱཝ ཝིཝེཙིཏཏྟཱ ‘‘ཏེཧི ཡུཏྟ’’ནྟི ཝུཏྟཾ ཏཾ ཝཱདཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱཏི ཛྷཱནལཱབྷིནོཔི ཏཾ གཧཎཾ ‘‘ཨཡུཏྟམེཝཱ’’ཏི ཏཾ ཨུཙྪེདཝཱདཾ སསྶཏཝཱདཾ ཝཱ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ. ཨཏྟམནཱ ཨཧེསུནྟི ཡསྨཱ ཁཱིཎཱསཝོ ཝིགཏསམྨོཧོ ཏིཎྞཝིཙིཀིཙྪོ, ‘‘ཏསྨཱ ཏསྶ ཏཐཱ ཝཏྟུཾ ན ཡུཏྟ’’ནྟི ཨུཔྤནྣནིཙྪཡཏཱཡ ཏཾ མམ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཨཏྟམནཱ ཨཧེསུནྟི ཨཏྠོ. སོཔི ལིཙྪཝཱི རཱཛཱ ཏེ ཝིཡ སཉྫཱཏནིཙྪཡཏྟཱ ཨཏྟམནོ ཨཧོསི. ཡཾ པནེཏྠ ཨཏྠཏོ ཨཝིབྷཏྟཾ, ཏཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

མཧཱལིསུཏྟཝཎྞནཱཡ ལཱིནཏྠཔྤཀཱསནཱ.

༧. ཛཱལིཡསུཏྟཝཎྞནཱ

དྭེཔབྦཛིཏཝཏྠུཝཎྞནཱ

༣༧༨. ‘‘གྷོསིཏེན སེཊྛིནཱ ཀཏེ ཨཱརཱམེ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཏྠ ཀོཡཾ གྷོསིཏསེཊྛི ནཱམ, ཀཐཉྩཱནེན ཨཱརཱམོ ཀཱརིཏོ, ཀཐཾ ཝཱ ཏཏྠ བྷགཝཱ ཝིཧཱསཱིཏི ཏཾ སབྦཾ སམུདཱགམཏོ པཊྛཱཡ སངྑེཔཏོཝ དསྶེཏུཾ ‘‘པུབྦེ ཀིརཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏོཏི ཨལླཀཔྤརཊྛཏོ. ཏདཱཏི ཏེསཾ ཏཾ གཱམཾ པཝིཊྛདིཝསེ. བལཝཔཱཡཱསནྟི གརུཏརཾ བཧུཔཱཡཱསཾ. ཨསནྣིཧིཏེཏི གེཧཏོ བཧི གཏེ. བྷུསྶཏཱིཏི རཝཏི. གྷོསཀདེཝཔུཏྟོཏྭེཝ ནཱམཾ ཨཧོསི སརགྷོསསམྤཏྟིཡཱ. ཝེཡྻཏྟིཡེནཱཏི པཉྙཱཝེཡྻཏྟིཡེན. གྷོསིཏསེཊྛི ནཱམ ཛཱཏོ ཏཱཡ ཨེཝ ཙསྶ སརསམྤཏྟིཡཱ གྷོསིཏནཱམཏཱ.

སརཱིརསནྟཔྤནཏྠནྟི ཧིམཝནྟེ ཕལམཱུལཱཧཱརཏཱཡ ཀིལནྟསརཱིརཱ ལོཎམྦིལསེཝནེན ཏསྶ སནྟཔྤནཏྠཾ པཱིནནཏྠཾ. ཏསིཏཱཏི པིཔཱསིཏཱ. ཀིལནྟཱཏི པརིསྶནྟཀཱཡཱ. ཏེ ཀིར ཏཾ ཝཊརུཀྑཾ པཏྭཱ ཏསྶ སོབྷཱསམྤཏྟིཾ དིསྭཱ མཧཱནུབྷཱཝཱ མཉྙེ ཨེཏྠ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ, ‘‘སཱདྷུ ཝཏཱཡཾ དེཝཏཱ ཨམྷཱཀཾ ཨདྡྷཱནཔརིསྶམཾ ཝིནོདེཡྻཱ’’ཏི ཙིནྟེསུཾ, ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཏཏྠ ཨདྷིཝཏྠཱ…པེ… ནིསཱིདིཾསཱུ’’ཏི. སོཏི ཨནཱཐཔིཎྜིཀོ གཧཔཏི. བྷཏཀཱནནྟི བྷཏིཡཱ ཝེཡྻཱཝཙྩཾ ཀརོནྟཱནཾ དཱསཔེསཀམྨཀརཱནཾ. པཀཏིབྷཏྟཝེཏནནྟི པཀཏིཡཱ དཱཏབྦབྷཏྟཝེཏནཾ, ཏདཱ ཨུཔོསཐིཀཏྟཱ ཀམྨཾ ཨཀརོནྟཱནམྤི ཀམྨཀརཎདིཝསེན དཱཏབྦབྷཏྟཝེཏནམེཝཱཏི ཨཏྠོ. ཀཉྩཱིཏི ཀཉྩིཔི བྷཏཀཾ.

ཨུཔེཙྩ པརསྶ ཝཱཙཱཡ ཨཱརམྦྷནཾ བཱདྷནཾ ཨུཔཱརམྦྷོ, དོསདསྶནཝསེན གྷཊྚནནྟི ཨཏྠོ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨུཔཱརམྦྷཱདྷིཔྤཱཡེན ཝཱདཾ ཨཱརོཔེཏུཀཱམཱ ཧུཏྭཱ’’ཏི. ཝདནྟི ནིནྡནཝསེན ཀཐེནྟི ཨེཏེནཱཏི ཧི ཝཱདོ, དོསོ. ཏཾ ཨཱརོཔེཏུཀཱམཱ, པཏིཊྛཱཔེཏུཀཱམཱ ཧུཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཏཾ ཛཱིཝཾ ཏཾ སརཱིར’’ནྟི, ཨིདྷ ཡཾ ཝཏྠུཾ ཛཱིཝསཉྙིཏཾ, ཏདེཝ སརཱིརསཉྙིཏནྟི ‘‘རཱུཔཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏཱི’’ཏི ཝཱདཾ གཧེཏྭཱ ཝདནྟི. རཱུཔཉྩ ཨཏྟཱནཉྩ ཨདྭཡཾ ཀཏྭཱ སམནུཔསྶནཝསེན ‘‘སཏྟོ’’ཏི ཝཱ བཱཧིརཀཔརིཀཔྤིཏཾ ཨཏྟཱནཾ སནྡྷཱཡ ཝདནྟི. བྷིཛྫཏཱིཏི ནིརུདཡཝིནཱསཝསེན ཝིནསྶཏི. ཏེན ཛཱིཝསརཱིརཱནཾ ཨནཉྙཏྟཱནུཛཱནནཏོ, སརཱིརསྶ ཙ བྷེདདསྶནཏོ. ན ཧེཏྠ ཡཐཱ བྷེདཝཏཱ སརཱིརཏོ ཨནཉྙཏྟཱ ཨདིཊྛོཔི ཛཱིཝསྶ བྷེདོ ཝུཏྟོ, ཨེཝཾ ཨདིཊྛབྷེདཏོ ཨནཉྙཏྟཱ སརཱིརསྶཱཔི ཨབྷེདོཏི སཀྐཱ ཝིཉྙཱཏུཾ ཏསྶ བྷེདསྶ པཙྩཀྑསིདྡྷཏྟཱ, བྷཱུཏུཔཱདཱཡརཱུཔཝིནིམུཏྟསྶ ཙ སརཱིརསྶ ཨབྷཱཝཏོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨུཙྪེདཝཱདོ ཧོཏཱི’’ཏི.

‘‘ཨཉྙཾ ཛཱིཝཾ ཨཉྙཾ སརཱིར’’ནྟི ཨཉྙདེཝ ཝཏྠུཾ ཛཱིཝསཉྙིཏཾ, ཨཉྙཾ ཝཏྠུཾ སརཱིརསཉྙིཏནྟི ‘‘རཱུཔཝནྟཾ ཨཏྟཱནཾ སམནུཔསྶཏཱི’’ཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཾ ཝཱདཾ གཧེཏྭཱ ཝདནྟི. རཱུཔེ བྷེདསྶ དིཊྛཏྟཱ, ཨཏྟནི ཙ ཏདབྷཱཝཏོ ཨཏྟཱ ནིཙྩོཏི ཨཱཔནྣམེཝཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ…པེ… ཨཱཔཛྫཏཱི’’ཏི.

༣༧༩-༣༨༠. ཏཡིདཾ ནེསཾ ཝཉྫྷཱསུཏསྶ དཱིགྷརསྶཏཱཔརིཀཔྤནསདིསནྟི ཀཏྭཱ ཋཔནཱིཡོཡཾ པཉྷོཏི ཏཏྠ རཱཛནིམཱིལནཾ ཀཏྭཱ སཏྠཱ ཨུཔརི ནེསཾ ‘‘ཏེན ཧཱཝུསོ སུཎཱཐཱ’’ཏིཨཱདིནཱ དྷམྨདེསནཾ ཨཱརབྷཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཐ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདི. ཏསྶཱ ཡེཝཱཏི མཛ྄ཛྷིམཱཡ པཊིཔདཱཡ.

སདྡྷཱཔབྦཛིཏསྶཱཏི སདྡྷཱཡ པབྦཛིཏསྶ ‘‘ཨེཝམཧཾ ཨིཏོ ཝཊྚདུཀྑཏོ ནིསྶརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ པབྦཛྫཾ ཨུཔགཏསྶ ཏདནུརཱུཔཉྩ སཱིལཾ པཱུརེཏྭཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནེན སམཱཧིཏཙིཏྟསྶ. ཨེཏཾ ཝཏྟུནྟི ཨེཏཾ ཀིལེསཝཊྚཔརིབུདྡྷིདཱིཔནཾ ‘‘ཏཾ ཛཱིཝཾ ཏཾ སརཱིར’’ནྟིཨཱདིཀཾ དིཊྛིསཾཀིལེསནིསྶིཏཾ ཝཙནཾ ཝཏྟུནྟི ཨཏྠོ. ནིབྦིཙིཀིཙྪོ ན ཧོཏཱིཏི དྷམྨེསུ ཏིཎྞཝིཙིཀིཙྪོ ན ཧོཏི, ཏཏྠ ཏཏྠ ཨཱསཔྤནཔརིསཔྤནཝསེན པཝཏྟཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨེཏམེཝཾ ཛཱནཱམཱིཏི ཡེན སོ བྷིཀྑུ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཨེཏཾ སསམྤཡུཏྟདྷམྨཾ ཙིཏྟནྟི ཨེཝཾ ཛཱནཱམི. ནོ ཙ ཨེཝཾ ཝདཱམཱིཏི ཡཐཱ དིཊྛིགཏིཀཱ ཏཾ དྷམྨཛཱཏཾ སནིསྶཡཾ ཨབྷེདཏོ གཎྷནྟཱ ‘‘ཏཾ ཛཱིཝཾ ཏཾ སརཱིར’’ནྟི ཝཱ ཏདུབྷཡཾ བྷེདཏོ གཎྷནྟཱ ‘‘ཨཉྙཾ ཛཱིཝཾ ཨཉྙཾ སརཱིར’’ནྟི ཝཱ ཨཏྟནོ མིཙྪཱགཱཧཾ པཝེདེནྟི, ཨཧཾ པན ན ཨེཝཾ ཝདཱམི ཏསྶ དྷམྨསྶ སུཔརིཉྙཱཏཏྟཱ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨཐ ཁོ’’ཏིཨཱདི. བཱཧིརཀཱ ཡེབྷུཡྻེན ཀསིཎཛ྄ཛྷཱནཱནི ཨེཝ ནིབྦཏྟེནྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཀསིཎཔརིཀམྨཾ བྷཱཝནྟེསྶཱ’’ཏི. ཡསྨཱ བྷཱཝནཱནུབྷཱཝེན ཛྷཱནཱདྷིགམོ, བྷཱཝནཱ ཙ པཐཝཱིཀསིཎཱདིསཉྫཱནནམུཁེན ཧོཏཱིཏི སཉྙཱསཱིསེན ནིདྡིསཱིཡཏི, ཏསྨཱ ཨཱཧ ‘‘སཉྙཱབལེན ཨུཔྤནྣ’’ནྟི. ཏེནཱཧ – ‘‘པཐཝཱིཀསིཎམེཀོ སཉྫཱནཱཏཱི’’ཏིཨཱདི. ‘‘ན ཀལླཾ ཏསྶེཏ’’ནྟི ཨིདཾ ཡསྨཱ བྷགཝཏཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ‘‘ཨཐ ཙ པནཱཧཾ ན ཝདཱམཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ ན ཝཏྟབྦཾ ཀིརེཏཾ ཀེཝལིནཱ ཨུཏྟམཔུརིསེནཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡེནཱཧ, ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘མཉྙམཱནཱ ཝདནྟཱི’’ཏི. སེསཾ སབྦཏྠ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

ཛཱལིཡསུཏྟཝཎྞནཱཡ ལཱིནཏྠཔྤཀཱསནཱ.

༨. མཧཱསཱིཧནཱདསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨཙེལཀསྶཔཝཏྠུཝཎྞནཱ

༣༨༡. ཡསྨིཾ རཊྛེ ཏཾ ནགརཾ, ཏསྶ རཊྛསྶཔི ཡསྨིཾ ནགརེ ཏདཱ བྷགཝཱ ཝིཧཱསི, ཏསྶ ནགརསྶཔི ཨེཏདེཝ ནཱམཾ, ཏསྨཱ ཨུརུཉྙཱཡནྟི ཨུརུཉྙཱཛནཔདེ ཨུརུཉྙཱསངྑཱཏེ ནགརེཏི ཨཏྠོ. རམཎཱིཡོཏི མནོཧརབྷཱུམིབྷཱགཏཱཡ ཚཱཡཱུདཀསམྤཏྟིཡཱ, ཛནཝིཝིཏྟཏཱཡ ཙ མནོརམོ. ནཱམནྟི གོཏྟནཱམཾ. ཏཔནཾ སནྟཔནཾ ཀཱཡསྶ ཁེདནཾ ཏཔོ, སོ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི ཏཔསྶཱི, ཏཾ ཏཔསྶིཾ. ཡསྨཱ ཏཐཱབྷཱུཏོ ཏཔཾ ནིསྶིཏོ, ཏཔོ ཝཱ ཏཾ ནིསྶིཏོ, ཏསྨཱ ཨཱཧ ‘‘ཏཔནིསྶིཏཀ’’ནྟི. ལཱུཁཾ ཝཱ ཕརུསཾ སཱདྷུསམྨཏཱཙཱརཝིརཧཏོ ནཔསཱདནཱིཡཾ ཨཱཛཱིཝཏི ཝཏྟཏཱིཏི ལཱུཁཱཛཱིཝཱི, ཏཾ ལཱུཁཱཛཱིཝིཾ. མུཏྟཱཙཱརཱདཱིཏི ཨཱདི-སདྡེན པརཏོ པཱལི༹ཡཾ (དཱི. ནི. ༡.༣༩༧) ཨཱགཏཱ ཧཏྠཱཔལེཁནཱདཡོ སངྒཧིཏཱ. ཨུཔྤཎྜེཏཱིཏི ཨུཧསནཝསེན པརིབྷཱསཏི. ཨུཔཝདཏཱིཏི ཨཝཉྙཱཔུབྦཀཾ ཨཔཝདཏི, ཏེནཱཧ ‘‘ཧཱིལེ༹ཏི ཝམྦྷེཏཱི’’ཏི. དྷམྨསྶ ཙ ཨནུདྷམྨཾཏི ཨེཏྠ དྷམྨོ ནཱམ ཧེཏུ ‘‘ཧེཏུམྷི ཉཱཎཾ དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཝིབྷ. ༧༢༠) ཝིཡཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཀཱརཎསྶ ཨནུཀཱརཎ’’ནྟི. ཀཱརཎནྟི ཙེཏྠ ཏཐཱཔཝཏྟསྶ སདྡསྶ ཨཏྠོ ཨདྷིཔྤེཏོ ཏསྶ པཝཏྟིཧེཏུབྷཱཝཏོ. ཨཏྠཔྤཡུཏྟོ ཧི སདྡཔྤཡོགོ. ཨནུཀཱརཎནྟི ཙ སོ ཨེཝ པརེཧི ཏཐཱ ཝུཙྩམཱནོ. པརེཧཱིཏི ‘‘ཡེ ཏེ’’ཏི ཝུཏྟསཏྟེཧི པརེཧི. ཝུཏྟཀཱརཎེནཱཏི ཡཐཱ ཏེཧི ཝུཏྟཾ, ཏཐཱ ཙེ ཏུམྷེཧི ན ཝུཏྟཾ, ཨེཝཾ སཏི ཏེཧི ཝུཏྟཀཱརཎེན སཀཱརཎོ ཧུཏྭཱ ཏུམྷཱཀཾ ཝཱདོ ཝཱ ཏཏོ པརཾ ཏསྶ ཨནུཝཱདོ ཀོཙི ཨཔྤམཏྟཀོཔི ཝིཉྙཱུཧི གརཧིཏབྦཾ ཋཱནཾ ཀཱརཎཾ ནཱགཙྪེཡྻ, ཀིམེཝཾ ནཱགཙྪཏཱིཏི ཡོཛནཱ. ‘‘ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཏམེཝཏྠཾ སངྑེཔཏོ དསྶེཏི.

༣༨༢. ཨིདཱནི ཡཾ ཝིབྷཛྫཝཱདཾ སནྡྷཱཡ བྷགཝཏཱ ‘‘ན མེ ཏེ ཝུཏྟཝཱདིནོ’’ཏི སངྑེཔཏོ ཝཏྭཱ ཏཾ ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨིདྷཱཧཾ ཀསྶཔཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཝིབྷཱགེན དསྶེནྟོ ‘‘ཨིདྷེཀཙྩོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. བྷགཝཱ ཧི ནིརཏྠཀཾ ཨནུཔསམསཾཝཏྟནིཀཾ ཀཱཡཀིལམཐཾ ‘‘ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགོ དུཀྑོ ཨནརིཡོ ཨནཏྠསཾཧིཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ (སཾ. ནི. ༣.༡༠༨༡; མཧཱཝ. ༡༣; པཊི. མ. ༢.༣༠) གརཧཏི. སཱཏྠཀཾ པན ཨུཔསམསཾཝཏྟནིཀཾ ‘‘ཨཱརཉྙིཀོ ཧོཏི, པཾསུཀཱུལིཀོ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཝཎྞེཏི. ཨཔྤཔུཉྙཏཱཡཱཏི ཨཔུཉྙཏཱཡ. ཏཱིཎི དུཙྩརིཏཱནི པཱུརེཏྭཱཏི མིཙྪཱདིཊྛིབྷཱཝཏོ ཀམྨཕལཾ པཊིཀྑིཔནྟོ ‘‘ནཏྠི དིནྣ’’ནྟིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༡.༡༧༡; མ. ནི. ༡.༤༤༥; ༢.༩༤, ༩༥, ༢༢༥; ༣.༩༡, ༡༡༥; སཾ. ནི. ༣.༢༡༠; དྷ. ས. ༡༢༢༡; ཝིབྷ. ༩༣༨) མིཙྪཱདིཊྛིཾ པུརཀྑཏྭཱ ཏཐཱ ཏཐཱ ཏཱིཎི དུཙྩརིཏཱནི པཱུརེཏྭཱ. ཨནེསནཝསེནཱཏི ཀོཧཉྙེ ཋཏྭཱ ཨསནྟགུཎསམྦྷཱཝནིཙྪཱཡ མིཙྪཱཛཱིཝཝསེན. ཨིམེ དྭེཏི ‘‘ཨཔྤཔུཉྙོ པུཉྙཝཱ’’ཏི ཙ ཝུཏྟེ དུཙྩརིཏཀཱརིནོ དྭེ པུགྒལེ སནྡྷཱཡ.

‘‘ཨིམེ དྭེ སནྡྷཱཡཱ’’ཏི ཨེཏྠ པན དུཏིཡནཡེ ‘‘ཨཔྤཔུཉྙོ, པུཉྙཝཱ’’ཏི ཙ ཝུཏྟེ སུཙརིཏཀཱརིནོཏི ཨཱདིནཱ ཡོཛེཏབྦཾ. ཀམྨཀིརིཡཝཱདིནོ ཧི ཨིམེ དྭེ པུགྒལཱ. ཨིཏི པཋམདུཏིཡནཡེསུ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཏཏིཡཙཏུཏྠནཡེསུ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

བཱཧིརཀཱཙཱརཡུཏྟོ ཏིཏྠིཡཱཙཱརཡུཏྟོ, ན ཝིམུཏྟཱཙཱརོ. ཨཏྟཱནཾ སུཁེཏྭཱཏི ཨདྷམྨིཀེན སུཁེན ཨཏྟཱནཾ སུཁེཏྭཱ, ཏེནཱཧ ‘‘དུཙྩརིཏཱནི པཱུརེཏྭཱ’’ཏི. ‘‘ན དཱནི མཡཱ སདིསོ ཨཏྠཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཏིསྶནྣཾ མཉྙནཱནཾ ཝསེན དུཙྩརིཏཔཱུརཎམཱཧ. མིཙྪཱདིཊྛིཝསེནཱཏི ‘‘ནཏྠི ཀཱམེསུ དོསོ’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟམིཙྪཱདིཊྛིཝསེན. པརིབྦཱཛིཀཱཡཱཏི པབྦཛྫཾ ཨུཔགཏཱཡ ཏཱཔསདཱརིཀཱཡ. དཧརཱཡཱཏི ཏརུཎཱཡ. མུདུཀཱཡཱཏི སུཁུམཱལཱཡ. ལོམསཱཡཱཏི ཏནུཏམྦལོམཏཱཡ ཨཔྤལོམཱཡ. ཀཱམེསཱུཏི ཝཏྠུཀཱམེསུ. པཱཏབྱཏནྟི པརིབྷུཉྫིཏབྦཾ, པཱཏབྱཏནྟི ཝཱ པརིབྷུཉྫནཀཏཾ. ཨཱཔཛྫནྟོཏི ཨུཔགཙྪནྟོ. པརིབྷོགཏྠོ ཧི ཨཡཾ པཱ-སདྡོ, ཀཏྟུསཱདྷནོ ཙ ཏབྦ-སདྡོ, ཡཐཱརུཙི པརིབྷུཉྫནྟོཏི ཨཏྠོ. ཀིལེསཀཱམོཔི ཧི ཨསྶཱདིཡམཱནོ ཝཏྠུཀཱམནྟོགདྷོཡེཝ.

ཨིདནྟི ཡཐཱཝུཏྟཾ ཨཏྠཔྤབྷེདཾ ཝིབྷཛྫནཾ. ཏིཏྠིཡཝསེན ཨཱགཏཾ ཨཊྛཀཐཱཡཾ ཏཐཱ ཝིབྷཏྟཏྟཱ. སཱསནེཔཱིཏི ཨིམསྨིཾ སཱསནེཔི.

ཨརཧཏྟཾ ཝཱ ཨཏྟནི ཨསནྟཾ ‘‘ཨཏྠཱི’’ཏི ཝིཔྤཊིཛཱནིཏྭཱ. སཱམནྟཛཔྤནཾ, པཙྩཡཔཊིསེཝནཾ, ཨིརིཡཱཔཐནིསྶིཏནྟི ཨིམཱནི ཏཱིཎི ཝཱ ཀུཧནཝཏྠཱུནི. ཏཱདིསོ ཝཱཏི དྷུཏངྒ- (མི. པ. ༤.༢; ཝིསུདྡྷི. ༡.༢༢) སམཱདཱནཝསེན ལཱུཁཱཛཱིཝཱི ཨེཝ. དུལླབྷསུཁོ བྷཝིསྶཱམི དུགྒཏཱིསུ ཨུཔཔཏྟིཡཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༣༨༣. ཨསུཀཊྛཱནཏོཏི ཨསུཀབྷཝཏོ. ཨཱགཏཱཏི ནིབྦཏྟནཝསེན ཨིདྷཱགཏཱ. ཨིདཱནི གནྟབྦཊྛཱནནྟི ཨཱཡཏིཾ ནིབྦཏྟནཊྛཱནཾ. པུན ཨུཔཔཏྟིནྟི ཨཱཡཏིཾ ཨནནྟརབྷཝཏོ ཏཏིཡཾ ཨུཔཔཏྟིཾ, པུན ཨུཔཔཏྟཱིཏི པུནཔྤུནཾ ནིབྦཏྟི. ཀེན ཀཱརཎེནཱཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨཛཱནནྟོ ཧི ཨིཙྪཱདོསཝསེན ཡཾ ཀིཉྩི གརཧེཡྻ, ཨཧཾ པན ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཛཱནནྟོ སབྦཾ ཏཾ ཀེན ཀཱརཎེན གརཧིསྶཱམི, ཏཾ ཀཱརཎཾ ནཏྠཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ, ཏེནཱཧ ‘‘གརཧིཏབྦམེཝཱ’’ཏིཨཱདི. ཏམཏྠནྟི གརཧིཏབྦསྶེཝ གརཧཎཾ, པསཾསིཏབྦསྶ ཙ པསཾསནཾ.

ན ཀོཙི ‘‘ན སཱདྷཱུ’’ཏི ཝདཏི དིཊྛདྷམྨིཀསྶ, སམྤརཱཡིཀསྶ ཙ ཨཏྠསྶ སཱདྷནཝསེནེཝ པཝཏྟིཡཱ བྷདྡཀཏྟཱ. པཉྩཝིདྷཾ ཝེརནྟི པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཔཉྩཝིདྷཾ ཝེརཾ. ཏཉྷི པཉྩཝིདྷསྶ སཱིལསྶ པཊིསཏྟུབྷཱཝཏོ, སཏྟཱནཾ ཝེརཧེཏུཏཱཡ ཙ ‘‘ཝེར’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏཏོ ཨེཝ ཏཾ ན ཀོཙི ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི ཝདཏི, ཏཐཱ དིཊྛདྷམྨིཀཱདིཨཏྠཱནཾ ཨསཱདྷནཏོ, སཏྟཱནཾ སཱདྷུབྷཱཝསྶ ཙ དཱུསནཏོ. ན ནིརུནྡྷིཏབྦནྟི རཱུཔགྒཧཎེ ན ནིཝཱརེཏབྦཾ. དསྶནཱིཡདསྶནཏྠོ ཧི ཙཀྑུཔཊིལཱབྷོཏི ཏེསཾ ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཡདགྒེན ཏེསཾ པཉྩདྭཱརེ ཨསཾཝརོ སཱདྷུ, ཏདགྒེན ཏཏྠ སཾཝརོ ན སཱདྷཱུཏི ཨཱཧ ‘‘པུན ཡཾ ཏེ ཨེཀཙྩནྟི པཉྩདྭཱརེ སཾཝར’’ནྟི.

ཨཐ ཝཱ ཡཾ ཏེ ཨེཀཙྩཾ ཝདནྟི ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི ཏེ ‘‘ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ ཏིཏྠིཡཱ ཡཾ ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགཱདིཾ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི ཝདནྟི, མཡཾ ཏཾ ན ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི ཝདཱམ. ཡཾ ཏེ ཨེཀཙྩཾ ཝདནྟི ‘‘ན སཱདྷཱུ’’ཏི ཡཾ པན ཏེ ཨནཝཛྫཔཙྩཡཔརིབྷོགཾ, སུནིཝཏྠསུཔཱརུཔནཱདིསམྨཱཔཊིཔཏྟིཉྩ ‘‘ན སཱདྷཱུ’’ཏི ཝདནྟི, ཏཾ མཡཾ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི ཝདཱམཱཏི ཨེཝཾ པེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཝཾ ཡཾ པརཝཱདམཱུལཀཾ ཙཏུཀྐཾ དསྶིཏཾ, ཏདེཝ པུན སཀཝཱདམཱུལཀཾ ཀཏྭཱ དསྶིཏནྟི པཀཱསེནྟོ ‘‘ཨེཝ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཡཉྷི ཀིཉྩི ཀེནཙི སམཱནཾ, ཏེནཔི ཏཾ སམཱནམེཝ, ཏཐཱ ཨསམཱནཾ པཱིཏི. སམཱནཱསམཱནཏནྟི སམཱནཱསམཱནཏཱམཏྟཾ. ཨནཝསེསཏོ ཧི པཧཱཏབྦཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཧཱནཾ སཀཝཱདེ དིསྶཏི, ན པརཝཱདེ. ཏཐཱ པརིཔུཎྞམེཝ ཙ ཨུཔསམྤཱདེཏབྦདྷམྨཱནཾ ཨུཔསམྤཱདནཾ སཀཝཱདེ, ན པརཝཱདེ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཏྱཱཧ’’ནྟིཨཱདི.

སམནུཡུཉྫཱཔནཀཐཱཝཎྞནཱ

༣༨༥. ལདྡྷིཾ པུཙྪནྟོཏི ‘‘ཀིཾ སམཎོ གོཏམོ སཾཀིལེསདྷམྨེ ཨནཝསེསཾ པཧཱཡ ཝཏྟཏི, ཨུདཱཧུ པརེ གཎཱཙརིཡཱ. ཨེཏྠ ཏཱཝ ཨཏྟནོ ལདྡྷིཾ ཝདཱ’’ཏི ལདྡྷིཾ པུཙྪནྟོ. ཀཱརཎཾ པུཙྪནྟོཏི ‘‘སམཎོ གོཏམོ སཾཀིལེསདྷམྨེ ཨནཝསེསཾ པཧཱཡ ཝཏྟཏཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཀེན ཀཱརཎེན ཨེཝམཏྠཾ གཱཧཡཱ’’ཏི ཀཱརཎཾ པུཙྪནྟོ. ཨུབྷཡཾ པུཙྪནྟོཏི ‘‘ཨིདཾ ནཱམེཏྠ ཀཱརཎ’’ནྟི ཀཱརཎཾ ཝཏྭཱ པཊིཉྙཱཏེ ཨཏྠེ སཱདྷིཡམཱནེ ཨནྭཡཏོ, བྱཏིརེཀཏོ ཙ ཀཱརཎཾ སམཏྠེཏུཾ སདིསཱསདིསབྷེདཾ ཨུཔམོདཱཧརཎདྭཡཾ པུཙྪནྟོ, ཨུབྷཡཾ པུཙྪནྟོ ཀཱརཎསྶ ཙ ཏིལཀྑཎསམྤཏྟིཡཱ ཡཐཱཔཊིཉྙཱཏེ ཨཏྠེ སཱདྷིཏེ སམྨདེཝ ཨནུཔཙྪཱ བྷཱསནྟོ ནིགམེནྟོ སམནུབྷཱསཏི ནཱམ. ཨུཔསཾཧརིཏྭཱཏི ཨུཔནེཏྭཱ. ‘‘ཀིཾ ཏེ’’ཏིཨཱདི ཨུཔསཾཧརཎཱཀཱརདསྶནཾ. དུཏིཡཔདེཏི ‘‘སངྒྷེན ཝཱ སངྒྷ’’ནྟི ཨིམསྨིཾ པདེ.

ཏམཏྠནྟི ཏཾ པཧཱཏབྦདྷམྨཱནཾ ཨནཝསེསཾ པཧཱཡ ཝཏྟནསངྑཱཏཉྩ སམཱདཱཏབྦདྷམྨཱནཾ ཨནཝསེསཾ སམཱདཱཡ ཝཏྟནསངྑཱཏཉྩ ཨཏྠཾ. ཡོཛེཏྭཱཏི ཨཀུསལཱདིཔདེཧི ཡོཛེཏྭཱ. ཨཀོསལླསམྦྷཱུཏཊྛེན ཨཀུསལཱ ཙེཝ ཏཏོཡེཝ ཨཀུསལཱཏི ཙ སངྑཾ གཏཱཏི སངྑཱཏཱ ཏཏྠ པུརིམཔདེན ཨེཀནྟཱཀུསལེ ཝདཏི, དུཏིཡཔདེན ཏཾསཧགཏེ, ཏཾཔཀྑིཡེ ཙ, ཏེནཱཧ ‘‘ཀོཊྛཱསཾ ཝཱ ཀཏྭཱ ཋཔིཏཱ’’ཏི, ཨཀུསལཔཀྑིཡབྷཱཝེན ཝཝཏྠཱཔིཏཱཏི ཨཏྠོ. ཨཝཛྫཊྛོ དོསཊྛོ གཱརཡ྄ཧཔརིཡཱཡཏྟཱཏི ཨཱཧ ‘‘སཱཝཛྫཱཏི སདོསཱ’’ཏི. ཨརིཡཱ ནཱམ ནིདྡོསཱ, ཨིམེ པན ཀཏྠཙིཔི ནིདྡོསཱ ན ཧོནྟཱིཏི ནིདྡོསཊྛེན ཨརིཡཱ བྷཝིཏུཾ ནཱལཾ ཨསམཏྠཱ.

༣༨༦-༣༩༢. ནྟི ཀཱརཎེ ཨེཏཾ པཙྩཏྟཝཙནནྟི ཨཱཧ ‘‘ཡེན ཝིཉྙཱུ’’ཏི. ཡཾ ཝཱ པནཱཏི ‘‘ཡཾ པན ཀིཉྩཱི’’ཏི ཨསམྦྷཱཝནཝཙནམེཏནྟི ཨཱཧ ‘‘ཡཾ ཝཱ ཏཾ ཝཱ ཨཔྤམཏྟཀ’’ནྟི. གཎཱཙརིཡཱ པཱུརཎཱདཡོ. སཏྠུཔྤབྷཝཏྟཱ སངྒྷསྶ སངྒྷསམྤཏྟིཡཱཔི སཏྠུསམྤཏྟི ཝིབྷཱཝཱིཡཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘སངྒྷཔསཾསཱཡཔི སཏྠུཡེཝ པསཾསཱསིདྡྷིཏོ’’ཏི. སཱ པན པསཾསཱ པསཱདཧེཏུཀཱཏི པསཱདམུཁེན ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘པསཱིདམཱནཱཔི ཧཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ པི-སདྡེན ཡཐཱ ཨནྭཡཏོ པསཾསཱ སམུཙྩཱིཡཏི, ཨེཝཾ སཏྠུཝིཔྤཊིཔཏྟིཡཱ སཱཝཀེསུ, སཱཝཀཝིཔྤཊིཔཏྟིཡཱ ཙ སཏྠརི ཨཔྤསཱདོ སམུཙྩཱིཡཏཱིཏི དཊྛབྦཾ. སརཱིརསམྤཏྟིནྟི རཱུཔསམྤཏྟིཾ, རཱུཔཀཱཡཔཱརིཔཱུརིནྟི ཨཏྠོ. བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ རཱུཔཔྤམཱཎཱ, གྷོསདྷམྨཔྤམཱཎཱ ཙ. པུན བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོཏི དྷམྨཔྤམཱཎཝསེནེཝ ཡོཛེཏབྦཾ. ཡཱ སངྒྷསྶ པསཾསཱཏི ཨཱནེཏྭཱ སམྦནྡྷོ.

ཏཏྠ ཡཱ བུདྡྷཱནཾ, བུདྡྷསཱཝཀཱནཾཡེཝ ཙ པཱསཾསཏཱ, ཨཉྙེསཉྩ ཏདབྷཱཝོ ཛོཏིཏོ, ཏཾ ཝིརཏིཔྤཧཱནསཾཝརུདྡེསཝསེན ནཱིཧརིཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཡམདྷིཔྤཱཡོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སེཏུགྷཱཏཝིརཏི ནཱམ ཨརིཡམགྒཝིརཏི. ཝིཔསྶནཱམཏྟཝསེནཱཏི ‘‘ཨནིཙྩ’’ནྟི ཝཱ ‘‘དུཀྑ’’ནྟི ཝཱ ཝིཝིདྷཾ དསྶནམཏྟཝསེན, ན པན ནཱམརཱུཔཝཝཏྠཱནཔཙྩཡཔརིགྒཎྷནཔུབྦཀཾ ལཀྑཎཏྟཡཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ སངྑཱརཱནཾ སམྨསནཝསེན. ཨིཏརཱནཱིཏི སམུཙྪེདཔཊིཔྤསྶདྡྷིནིསྶརཎཔྤཧཱནཱནི. ‘‘སེས’’ནྟི པཉྩསཱིལཏོ ཨཉྙོ སབྦོ སཱིལསཾཝརོ, ‘‘ཁམོ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༢༤; ༣.༡༥༩; ཨ. ནི. ༤.༡༡༤) ཝུཏྟོ སུཔརིསུདྡྷོ ཁནྟིསཾཝརོ, ‘‘པཉྙཱཡེཏེ པིདྷིཡྻརེ’’ཏི (སུ. ནི. ༡༠༤༡; ཙཱུལ༹ནི. ༦༠) ཨེཝཾ ཝུཏྟོ ཀིལེསཱནཾ སམུཙྪེདཀོ མགྒཉཱཎསངྑཱཏོ ཉཱཎསཾཝརོ, མནཙྪཊྛཱནཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ པིདཧནཝསེན པཝཏྟོ པརིསུདྡྷོ ཨིནྡྲིཡསཾཝརོ, ‘‘ཨནུཔྤནྣཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནུཔྤཱདཱཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༢.༤༠༢; མ. ནི. ༡.༡༣༥; སཾ. ནི. ༥.༨; ཝིབྷ. ༢༠༥) ཝུཏྟོ སམྨཔྤདྷཱནསངྑཱཏོ ཝཱིརིཡསཾཝརོཏི ཨིམཾ སཾཝརཔཉྩཀཾ སནྡྷཱཡཱཧ. པཉྩ ཁོ པནིམེ པཱཏིམོཀྑུདྡེསཱཏིཨཱདི སཱསནེ སཱིལསྶ བཧུབྷཱཝཾ དསྶེཏྭཱ ཏདེཀདེསེ ཨེཝ པརེསཾ ཨཝཊྛཱནདསྶནཏྠཾ ཡཐཱཝུཏྟསཱིལསཾཝརསྶེཝ པུན གཧཎཾ.

ཨརིཡཨཊྛངྒིཀམགྒཝཎྞནཱ

༣༩༣. སཱིཧནཱདནྟི སེཊྛནཱདཾ, ཨབྷཱིཏནཱདཾ ཀེནཙི ཨཔྤཊིཝཏྟིཡནཱདནྟི ཨཏྠོ. ‘‘ཨཡཾ ཡཐཱཝུཏྟོ མམ ཝཱདོ ཨཝིཔརཱིཏོ, ཏསྶ ཨཝིཔརཱིཏབྷཱཝོ ཨིམཾ མགྒཾ པཊིཔཛྫིཏྭཱ ཨཔརཔྤཙྩཡཏོ ཛཱནིཏབྦོ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཝིཔརཱིཏབྷཱཝཱཝབོདྷནཏྠཾ. ‘‘ཨཏྠི ཀསྶཔཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཡཾ མགྒཾ པཊིཔནྣོ སམཎོ གོཏམོ ཝདནྟོ ཡུཏྟཔཏྟཀཱལེ, ཏཐབྷཱཝཏོ བྷཱུཏཾ, ཨེཀཾསཏོ ཧིཏཱཝིཧབྷཱཝེན ཨཏྠཾ, དྷམྨཏོ ཨནཔེཏཏྟཱ དྷམྨཾ, ཝིནཡཡོགཏོ པརེསཾ ཝིནཡནཏོ ཙ ཝིནཡཾ ཝདཏཱིཏི སཱམཾཡེཝ ཨཏྟཔཙྩཀྑཏོཝ ཛཱནིསྶཏི, སོ མཡཱ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདིཏོ སཀལཝཊྚདུཀྑནིསྶརཎབྷཱུཏོ ཨཏྠི ཀསྶཔ མགྒོ, ཏསྶ ཙ ཨདྷིགམཱུཔཱཡབྷཱུཏཱ པུབྦབྷཱགཔཊིཔདཱཏི ཨཡམེཏྠ ཡོཛནཱ. ཏེན ‘‘སམཎོ གོཏམོ ཨིམེ དྷམྨེ’’ཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟོ ཝཱདོ ཀེནཙི ཨསཾཀམྤིཡོ ཡཐཱབྷཱུཏསཱིཧནཱདོཏི དསྶེཏི.

‘‘ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ པསྶཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༣.༡༣༤) ཝིཡ མགྒཉྩ པཊིཔདཉྩ ཨེཀཏོ ཀཏྭཱ དསྶེནྟོ. ‘‘ཨཡམེཝཱ’’ཏི ཝཙནཾ མགྒསྶ པུཐུབྷཱཝཔཊིཀྑེཔནཏྠཾ, སབྦཨརིཡསཱདྷཱརཎབྷཱཝདསྶནཏྠཾ, སཱསནེ པཱཀཊབྷཱཝདསྶནཏྠཉྩ. ཏེནཱཧ ‘‘ཨེཀཱཡནོ ཨཡཾ བྷིཀྑཝེ མགྒོ’’ཏི, (དཱི. ནི. ༢.༣༧༣; མ. ནི. ༡.༡༠༦; སཾ. ནི. ༥.༣༦༧, ༣༨༤, ༤༠༩)‘‘ཨེསེཝ མགྒོ ནཏྠཉྙོ དསྶནསྶ ཝིསུདྡྷིཡཱ’’ཏི (དྷ. པ. ༢༧༤),

‘‘ཨེཀཱཡནཾ ཛཱཏིཁཡནྟདསྶཱི,

མགྒཾ པཛཱནཱཏི ཧིཏཱནུཀམྤཱི;

ཨེཏེན མགྒེན ཏརིཾསུ པུབྦེ,

ཏརིསྶནྟི ཡེ ཙ ཏརནྟི ཨོགྷ’’ནྟི. (སཾ. ནི. ༥.༣༨༤, ༤༠༩; མཧཱནི. ༡༩༡; ཙཱུལ༹ནི. ༡༠༧, ༡༢༡; ནེཏྟི. ༡༧༠);

སབྦེསུ སུཏྟཔདེསེསུ ཨབྷིདྷམྨཔདེསེསུ ཙ ཨེཀོཝཱཡཾ མགྒོ པཱཀཊོ པཉྙཱཏོ ཨཱགཏོ ཙཱཏི.

ཏཔོཔཀྐམཀཐཱཝཎྞནཱ

༣༩༤. ཏཔོཡེཝ ཨུཔཀྐམིཏབྦཏོ ཨཱརབྷིཏབྦཏོ ཏཔོཔཀྐམོཏི ཨཱཧ ‘‘ཏཔཱརམྦྷཱ’’ཏི. ཨཱརམྦྷནཉྩེཏྠ ཀརཎམེཝཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཏཔོཀམྨཱནཱིཏི ཨཏྠོ’’ཏི. སམཎཀམྨསངྑཱཏཱཏི སམཎེཧི ཀཏྟབྦཀམྨསཉྙིཏཱ. ནིཙྩོལོཏི ནིསྶཊྛཙེལོ སབྦེན སབྦཾ པཊིཀྑིཏྟཙེལོ. ནགྒིཡཝཏསམཱདཱནེན ནགྒོ. ‘‘ཋིཏཀོཝ ཨུཙྩཱརཾ ཀརོཏཱི’’ཏིཨཱདི ནིདསྶནམཏྟཾ, ཝམིཏྭཱ མུཁཝིཀྑཱལནཱདིཨཱཙཱརསྶཔི ཏེན ཝིསྶཊྛཏྟཱ. ཛིཝ྄ཧཱཡ ཧཏྠཾ ཨཔལིཁཏི ཨཔལིཧཏི ཨུདཀེན ཨདྷོཝནཏོ. དུཏིཡཝིཀཔྤེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ‘‘ཨེཧི བྷདྡནྟེ’’ཏི ཝུཏྟེ ཨུཔགམནསངྑཱཏོ ཝིདྷི ཨེཧིབྷདྡནྟོ, ཏཾ ཙརཏཱིཏི ཨེཧིབྷདྡནྟིཀོ, ཏཔྤཊིཀྑེཔེན ན ཨེཧིབྷདྡནྟིཀོ. ན ཀརོཏི སམཎེན ནཱམ པརསྶ ཝཙནཀརེན ན བྷཝིཏབྦནྟི ཨདྷིཔྤཱཡེན. པུརེཏརནྟི ཏཾ ཋཱནཾ ཨཏྟནོ ཨུཔགམནཏོ པུརེཏརཾ. ཏཾ ཀིར སོ ‘‘བྷིཀྑུནཱ ནཱམ ཡཱདིཙྪཀཱི ཨེཝ བྷིཀྑཱ གཧེཏབྦཱ’’ཏི ཨདྷིཔྤཱཡེན ན གཎྷཱཏི. ཨུདྡིསྶཀཏཾ ‘‘མམ ནིམིཏྟབྷཱཝེན བཧཱུ ཁུདྡཀཱ པཱཎཱ སངྒྷཱཏཾ ཨཱཔཱདིཏཱ’’ཏི ན གཎྷཱཏི. ནིམནྟནཾ ན སཱདིཡཏི ‘‘ཨེཝཾ ཏེསཾ ཝཙནཾ ཀཏཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ཀུམྦྷཱིཨཱདཱིསུཔི སོ སཏྟསཉྙཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཀུམྦྷཱིཀལོ༹པིཡོ’’ཏིཨཱདི.

ཀབལ༹ནྟརཱཡོཏི ཀབལ༹སྶ ཨནྟརཱཡོ ཧོཏཱིཏི. གཱམསབྷཱགཱདིཝསེན སངྒམྨ ཀིཏྟེནྟི ཨེཏིསྶཱཏི སངྐིཏྟི, ཏཐཱ སཾཧཊཏཎྜུལཱདིསཉྩཡོ. མནུསྶཱཏི ཝེཡྻཱཝཙྩཀརམནུསྶཱ.

སུརཱཔཱནམེཝཱཏི མཛྫལཀྑཎཔྤཏྟཱཡ སུརཱཡ པཱནམེཝ སུརཱགྒཧཎེན ཙེཏྠ མེརཡམྤི སངྒཧིཏཾ. ཨེཀཱགཱརམེཝ ཨུཉྪཏཱིཏི ཨེཀཱགཱརིཀོ. ཨེཀཱལོཔེནེཝ ཝཏྟཏཱིཏི ཨེཀཱལོཔིཀོ. དཱིཡཏི ཨེཏཱཡཱཏི དཏྟི, དྭཏྟིཨཱལོཔམཏྟགཱཧི ཁུདྡཀཾ བྷིཀྑཱདཱནབྷཱཛནཾ, ཏེནཱཧ ‘‘ཁུདྡཀཔཱཏཱི’’ཏི. ཨབྷུཉྫནཝསེན ཨེཀོ ཨཧོ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི ཨེཀཱཧིཀོ, ཨཱཧཱརོ. ཏཾ ཨེཀཱཧིཀཾ, སོ པན ཨཏྠཏོ ཨེཀདིཝསལངྒྷཀོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨེཀདིཝསནྟརིཀ’’ནྟི. ‘‘དྭཱིཧིཀ’’ནྟིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཀཱཧཾ ཨབྷུཉྫིཏྭཱ ཨེཀཱཧཾ བྷུཉྫནཾ ཨེཀཱཧཝཱརོ, ཏཾ ཨེཀཱཧིཀམེཝ ཨཏྠཏོ. དྭཱིཧཾ ཨབྷུཉྫིཏྭཱ དྭཱིཧཾ བྷུཉྫནཾ དྭཱིཧཝཱརོ. སེསདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨུཀྐཊྛོ པན པརིཡཱཡབྷཏྟབྷོཛནིཀོ དྭཱིཧཾ ཨབྷུཉྫིཏྭཱ ཨེཀཱཧམེཝ བྷུཉྫཏི. སེསདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

༣༩༥. ཀུཎྜཀནྟི ཏནུཏརཾ ཏཎྜུལསཀལཾ.

༣༩༦. སཎེཧི སཎཝཱཀེཧི ནིབྦཏྟཝཏྠཱནི སཱཎཱནི. མིསྶསཱཎཱནི མསཱཎཱནི, ན བྷངྒཱནི. ཨེརཀཏིཎཱདཱིནཱིཏི ཨཱདི-སདྡེན ཨཀྐམཀཙིཀདལཱིཝཱཀཱདཱིནཾ སངྒཧོ. ཨེརཀཱདཱིཧི ཀཏཱནི ཧི ཚཝཱནི ལཱམཀཱནི དུསྶཱནཱིཏི ཝཏྟབྦཏཾ ལབྷནྟི.

མིཙྪཱཝཱཡཱམཝསེནེཝ ཨུཀྐུཊིཀཝཏཱནུཡོགོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨུཀྐུཊིཀཝཱིརིཡཾ ཨནུཡུཏྟོ’’ཏི. ཐཎྜིལནྟི ཝཱ སམཱ པཀཏིབྷཱུམི ཝུཙྩཏི ‘‘པཏྠཎྜིལེ པཱཏུརཧོསཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༤.༡༠) ཝིཡ, ཏསྨཱ ཐཎྜིལསེཡྻནྟི ཨནནྟརཧིཏཱཡ པཀཏིབྷཱུམིཡཾ སེཡྻནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ལདྡྷཾ ཨཱསནནྟི ནིསཱིདིཏུཾ ཡཐཱལདྡྷཾ ཨཱསནཾ. ཨཀོཔེཏྭཱཏི ཨཉྙཏྠ ཨནུཔགནྟྭཱ, ཏེནཱཧ ‘‘ཏཏྠེཝ ནིསཱིདནསཱིལོ’’ཏི. སོ ཧི ཏཾ ཨཚཌྜེནྟོ ཨཔརིཙྩཛནྟོ ཨཀོཔེནྟོ ནཱམ ཧོཏི. ཝིཀཊནྟི གཱུཐཾ ཝུཙྩཏི ཨཱསཡཝསེན ཝིརཱུཔཾ ཛཱཏནྟི ཀཏྭཱ.

ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཨཙེལཀོ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ཝཏཔདཱནི ཡཱཝ ‘‘ན ཐུསོདཀཾ པིཝཏཱི’’ཏི ཨེཏཱནི ཨེཀཝཱརཱནི. ‘‘ཨེཀཱགཱརིཀོ ཝཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ནཱནཱཝཱརཱནི, ནཱནཱཀཱལིཀཱནི ཝཱ. ཏཐཱ ‘‘སཱཀབྷཀྑོ ཝཱ’’ཏིཨཱདཱིནི, ‘‘སཱཎཱནིཔི དྷཱརེཏཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ཙ. ཏཐཱ ཧེཏྠ ཝཱ-སདྡགྒཧཎཾ, པི-སདྡགྒཧཎཉྩ ཀཏཾ. པི-སདྡོཔི ཝིཀཔྤཏྠོ ཨེཝ དཊྛབྦོ. པུརིམེསུ པན ན ཀཏཾ. ཨེཝཉྩ ཀཏྭཱ ‘‘ཨཙེལཀོ ཧོཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘སཱཎཱནིཔི དྷཱརེཏཱི’’ཏིཨཱདི ཝཙནསྶ, ‘‘རཛོཛལླདྷརོ ཧོཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཨུདཀོརོཧནཱནུཡོགཾ ཨནུཡུཏྟོ’’ཏི ཝཙནསྶ ཙ ཨཝིརོདྷོ སིདྡྷོ ཧོཏི. ཨཐ ཝཱ ཀིམེཏྠ ཨཝིརོདྷཙིནྟཱཡ. ཨུམྨཏྟཀཔཙྪིསདིསོ ཧི ཏིཏྠིཡཝཱདོ. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཨཙེལཀོ ཧོཏཱི’’ཏི ཨཱརབྷིཏྭཱ ཏཔྤསངྒེན སབྦམྤི ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགཾ དསྶེནྟེན ‘‘སཱཎཱནིཔི དྷཱརེཏཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ.

ཏཔོཔཀྐམནིརཏྠཀཐཱཝཎྞནཱ

༣༩༧. སཱིལསམྤདཱདཱིཧི ཝིནཱཏི སཱིལསམྤདཱ, སམཱདྷིསམྤདཱ, པཉྙཱསམྤདཱཏི ཨིམཱཧི ལོཀུཏྟརཱཧི སམྤདཱཧི ཝིནཱ ན ཀདཱཙི སཱམཉྙཾ ཝཱ བྲཧྨཉྙཾ ཝཱ སམྦྷཝཏི, ཡསྨཱ ཙ ཏདེཝཾ, ཏསྨཱ ཏེསཾ ཏཔོཔཀྐམཱནཾ ནིརཏྠཀཏཾ དསྶེནྟོཏི ཡོཛནཱ. ‘‘དོསཝེརཝིརཧིཏ’’ནྟི ཨིདཾ དོསསྶ མེཏྟཱཡ ཨུཛུཔཊིཔཀྑཏཱཡ ཝུཏྟཾ. དོས-གྒཧཎེན ཝཱ སབྦེཔི ཛྷཱནཔཊིཔཀྑཱ སཾཀིལེསདྷམྨཱ གཧིཏཱ, ཝེར-གྒཧཎེན པཙྩཏྠིཀབྷཱུཏཱ སཏྟཱ. ཡདགྒེན ཧི དོསརཧིཏཾ, ཏདགྒེན ཝེརརཧིཏནྟི.

༣༩༨. པཱཀཊབྷཱཝེན ཀཱཡཏི གམེཏཱིཏི པཀཏི, ལོཀསིདྡྷཝཱདོ, ཏེནཱཧ ‘‘པཀཏི ཁོ ཨེསཱཏི པཀཏིཀཐཱ ཨེསཱ’’ཏི. མཏྟཱཡཱཏི མཏྟཱ-སདྡོ ‘‘མཏྟཱ སུཁཔརིཙྩཱགཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. པ. ༢༩༠) ཝིཡ ཨཔྤཏྠཾ ཨནྟོནཱིཏཾ ཀཏྭཱ པམཱཎཝཱཙཀོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨིམིནཱ པམཱཎེན ཨེཝཾ པརིཏྟཀེནཱ’’ཏི. ཏེན པན པམཱཎེན པཧཱཏབྦོ པཀརཎཔྤཏྟོ པཊིཔཏྟིཀྐམོཏི ཨཱཧ ‘‘པཊིཔཏྟིཀྐམེནཱ’’ཏི. སབྦཏྠཱཏི སབྦཝཱརེསུ.

༣༩༩. ཨཉྙཐཱ ཝདཐཱཏི ཡདི ཨཙེལཀབྷཱཝཱདིནཱ སཱམཉྙཾ ཝཱ བྲཧྨཉྙཾ ཝཱ ཨབྷཝིསྶ, སུཝིཛཱནོཝ སམཎོ སུཝིཛཱནོ བྲཱཧྨཎོ. ཡསྨཱ པན ཏུམྷེ ཨིཏོ ཨཉྙཐཱཝ སཱམཉྙཾ བྲཧྨཉྙཉྩ ཝདཐ, ཏསྨཱ དུཛྫཱནོཝ སམཎོ དུཛྫཱནོ བྲཱཧྨཎོ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨིདཾ སནྡྷཱཡཱཧཱ’’ཏི. ཏཾ པཀཏིཝཱདཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱཏི པུབྦེ ཡཾ པཱཀཏིཀཾ སཱམཉྙཾ བྲཧྨཉྙཉྩ ཧདཡེ ཋཔེཏྭཱ ཏེན ‘‘དུཀྐར’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ, ཏམེཝ སནྡྷཱཡ བྷགཝཏཱཔི ‘‘པཀཏི ཁོ ཨེསཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨིདྷ པན ཏཾ པཀཏིཝཱདཾ པཱཀཏིཀསམཎབྲཱཧྨཎཝིསཡཾ ཀཐཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ པཊིསཾཧརིཏྭཱ སབྷཱཝཏོཝ པརམཏྠཏོཝ སམཎསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཙ དུཛྫཱནབྷཱཝཾ ཨཱཝིཀརོནྟོ པཀཱསེནྟོ. ཏཏྲཱཔཱིཏི སམཎབྲཱཧྨཎཝཱདེཔི ཝུཏྟནཡེནེཝ.

སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱསམྤདཱཝཎྞནཱ

༤༠༠-༡. པཎྜིཏོཏི ཧེཏུསམྤཏྟིསིདྡྷེན པཎྜིཙྩེན སམནྣཱགཏོ, ཀཐཾ ཨུགྒཧེསི པརིཔཀྐཉཱཎཏྟཱ གྷཊེ པདཱིཔེན ཝིཡ ཨབྦྷནྟརེ སམུཛྫལནྟེན པཉྙཱཝེཡྻཏྟིཡེན ཏཏྠ ཏཏྠ བྷགཝཏཱ དེསིཏམཏྠཾ པརིགྒཎྷནྟོ ཏམྤི དེསནཾ ཨུཔདྷཱརེསི. ཏསྶ ཙཱཏི ཡོ ཨཙེལཀོ ཧོཏི ཡཱཝ ཨུདཀོརོཧནཱནུཡོགཾ ཨནུཡུཏྟོ ཝིཧརཏི, ཏསྶ ཙ. ཏཱ སམྤཏྟིཡོ པུཙྪཱམི, ཡཱཧི སམཎོ ཙ ཧོཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. སཱིལསམྤདཱཡཱཏི ཨིཏི-སདྡོ ཨཱདིཨཏྠོ, ཏེན ‘‘ཙིཏྟསམྤདཱཡ པཉྙཱསམྤདཱཡཱ’’ཏི པདདྭཡཾ སངྒཎྷཱཏི ཨསེཀྑསཱིལཱདིཁནྡྷཏྟཡསངྒཧིཏཉྷི ཨརཧཏྟཾ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨརཧཏྟཕལམེཝ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟ’’ནྟིཨཱདི. ཏཏྠ ཨིདནྟི ཨིདཾ ཝཙནཾ.

སཱིཧནཱདཀཐཱཝཎྞནཱ

༤༠༢. ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཏཱཡ, ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཏྠཝིསཡཏཱཡ ཙ ཨནུཏྟརཾ བུདྡྷསཱིཧནཱདཾ ནདནྟོ. ཨཏིཝིཡ ཨཙྩནྟཝིསུདྡྷཏཱཡ པརམཝིསུདྡྷཾ. པརམནྟི ཨུཀྐཊྛཾ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨུཏྟམ’’ནྟི. སཱིལམེཝ ལོཀིཡསཱིལཏྟཱ. ཡཐཱ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཾ བྷགཝཏོ ལོཀུཏྟརསཱིལཾ སཝཱསནཾ པཊིཔཀྑཝིདྡྷཾསནཏོ, ཨེཝཾ ལོཀིཡསཱིལམྤི ཏསྶ ཨནུཙྪཝིཀབྷཱཝེན སམྦྷཱུཏཏྟཱ, སམེན སམནྟི སམསམནྟི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོཏི ཨཱཧ ‘‘མམ སཱིལསམེན སཱིལེན མཡཱ སམ’’ནྟི. ‘‘ཡདིདཾ ཨདྷིསཱིལ’’ནྟི ལོཀིཡཾ, ལོཀུཏྟརཉྩཱཏི དུཝིདྷམྤི བུདྡྷསཱིལཾ ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཏེནཱཧ ‘‘སཱིལེཔཱི’’ཏི. ཨིཏི ཨིམནྟི ཨེཝཾ ཨིམཾ སཱིལཝིསཡཾ. པཋམཾ པཝཏྟཏྟཱ པཋམཾ.

ཏཔཏཱིཏི སནྟཔྤཏི, ཝིདྷམཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཛིགུཙྪཏཱིཏི ཧཱིལེ༹ཏི ལཱམཀཏོ ཋཔེཏི. ནིདྡོསཏྟཱ ཨརིཡཱ ཨཱརཀཱ ཀིལེསེཧཱིཏི. མགྒཕལསམྤཡུཏྟཱ ཝཱིརིཡསངྑཱཏཱ ཏཔོཛིགུཙྪཱཏི ཨཱནེཏྭཱ སམྦནྡྷོ. པརམཱ ནཱམ སབྦུཀྐཊྛབྷཱཝཏོ. ཡཐཱ ཡུཝིནོ བྷཱཝོ ཡོབྦནཾ, ཨེཝཾ ཛིགུཙྪིནོ བྷཱཝོ ཛེགུཙྪཾ. ཀིལེསཱནཾ སམུཙྪིནྡནཔཊིཔྤསྶམྦྷནཱནི སམུཙྪེདཔཊིཔསྶདྡྷིཝིམུཏྟིཡོ. ནིསྶརཎཝིམུཏྟི ནིབྦཱནཾ. ཨཐ ཝཱ སམྨཱཝཱཙཱདཱིནཾ ཨདྷིསཱིལགྒཧཎེན, སམྨཱཝཱཡཱམསྶ ཨདྷིཛེགུཙྪགྒཧཎེན, སམྨཱདིཊྛིཡཱ ཨདྷིཔཉྙཱགྒཧཎེན གཧིཏཏྟཱ ཨགྒཧིཏགྒཧཎེན སམྨཱསངྐཔྤསཏིསམཱདྷཡོ མགྒཕལཔརིཡཱཔནྣཱ སམུཙྪེདཔཊིཔསྶདྡྷིཝིམུཏྟིཡོ དཊྛབྦཱ. ནིསྶརཎཝིམུཏྟི པན ནིབྦཱནམེཝ.

༤༠༣. ཡཾ ཀིཉྩི ཛནཝིཝིཏྟཾ ཋཱནཾ ཨིདྷ ‘‘སུཉྙཱགཱར’’ནྟི ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཏཏྠ ནདནྟེན ཝིནཱ ནཱདོ ནཏྠཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨེཀཏོཝ ནིསཱིདིཏྭཱ’’ཏི. ཨཊྛསུ པརིསཱསཱུཏི ཁཏྟིཡཔརིསཱ, བྲཱཧྨཎཔརིསཱ, གཧཔཏིཔརིསཱ, སམཎཔརིསཱ, ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཔརིསཱ, ཏཱཝཏིཾསཔརིསཱ, མཱརཔརིསཱ, བྲཧྨཔརིསཱཏི ཨིམཱསུ ཨཊྛསུ པརིསཱསུ.

ཝེསཱརཛྫཱནཱིཏི ཝིསཱརདབྷཱཝཱ ཉཱཎཔྤཧཱནསམྤདཱནིམིཏྟཾ ཀུཏོཙི ཨསནྟསྶནབྷཱཝཱ ནིབྦྷཡབྷཱཝཱཏི ཨཏྠོ. ཨཱསབྷཾ ཋཱནནྟི སེཊྛཾ ཋཱནཾ, ཨུཏྟམཾ ཋཱནནྟི ཨཏྠོ. ཨཱསབྷཱ ཝཱ པུབྦབུདྡྷཱ, ཏེསཾ ཋཱནནྟི ཨཏྠོ.

ཨཔིཙ ཨུསབྷསྶ ཨིདནྟི ཨཱསབྷཾ, ཨཱསབྷཾ ཝིཡཱཏི ཨཱསབྷཾ. ཡཐཱ ཧི ནིསབྷསངྑཱཏོ ཨུསབྷོ ཨཏྟནོ ཨུསབྷབལེན ཙཏཱུཧི པཱདེཧི པཐཝིཾ ཨུཔྤཱིལེ༹ཏྭཱ ཨཙལཊྛཱནེན ཏིཊྛཏི, ཨེཝཾ ཏཐཱགཏོཔི དསཧི ཏཐཱགཏབལེཧི སམནྣཱགཏོ ཙཏཱུཧི ཝེསཱརཛྫཔཱདེཧི ཨཊྛཔརིསཱཔཐཝིཾ ཨུཔྤཱིལེ༹ཏྭཱ སདེཝཀེ ལོཀེ ཀེནཙི པཙྩཏྠིཀེན ཨཀམྤིཡོ ཨཙལེན ཋཱནེན ཏིཊྛཏི. ཨེཝཾ ཏིཊྛམཱནོཝ ཏཾ ཨཱསབྷཾ ཋཱནཾ པཊིཛཱནཱཏི ཨུཔགཙྪཏི ན པཙྩཀྑཱཏི ཨཏྟནི ཨཱརོཔེཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཱསབྷཾ ཋཱནཾ པཊིཛཱནཱཏཱི’’ཏི.

སཱིཧནཱདཾ ནདཏཱིཏི ཡཐཱ མིགརཱཛཱ པརིསྶཡཱནཾ སཧནཏོ, ཝནམཧིཾསམཏྟཝཱརཎཱདཱིནཾ ཧནནཏོ ཙ ‘‘སཱིཧོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ ཏཐཱགཏོ ལོཀདྷམྨཱནཾ སཧནཏོ, པརཔྤཝཱདཱནཾ ཧནནཏོ ཙ ‘‘སཱིཧོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟསྶ སཱིཧསྶ ནཱདཾ སཱིཧནཱདཾ. ཏཏྠ ཡཐཱ སཱིཧོ སཱིཧབལེན སམནྣཱགཏོ སབྦཏྠ ཝིསཱརདོ ཝིགཏལོམཧཾསོ སཱིཧནཱདཾ ནདཏི, ཨེཝཾ ཏཐཱགཏསཱིཧོཔི དསཧི ཏཐཱགཏབལེཧི སམནྣཱགཏོ ཨཊྛསུ པརིསཱསུ ཝིསཱརདོ ཝིགཏལོམཧཾསོ ‘‘ཨིཏི རཱུཔ’’ནྟིཨཱདིནཱ (སཾ. ནི. ༣.༧༨; ཨ. ནི. ༨.༢) ནཡེན ནཱནཱཝིལཱསསམྤནྣཾ སཱིཧནཱདཾ ནདཏི.

པཉྷཾ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱཏི ཉཱཏུཾ ཨིཙྪིཏམཏྠཾ ཨཏྟནོ ཉཱཎབལཱནུརཱུཔཾ ཨབྷིརཙིཏྭཱ ཏངྑཎཾཡེཝཱཏི པུཙྪིཏཀྑཎེཡེཝ ཋཱནུཔྤཏྟིཀཔཊིབྷཱནེན ཝིསྶཛྫེཏི. ཙིཏྟཾ པརིཏོསེཏིཡེཝ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱནུརཱུཔཾ ཝིསྶཛྫནཏོ. སོཏབྦཉྩསྶ མཉྙནྟི ཨཊྛཀྑཎཝཛྫིཏེན ནཝམེན ཁཎེན ལབྦྷམཱནཏྟཱ. ‘‘ཡཾ ནོ སཏྠཱ བྷཱསཏི, ཏཾ ནོ སོསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱདརགཱརཝཛཱཏཱ མཧནྟེན ཨུསྶཱཧེན སོཏབྦཾ སམྤཊིཙྪིཏབྦཾ མཉྙནྟི. སུཔྤསནྣཱ པསཱདཱབྷིབུདྡྷིཡཱ ཝིགཏུཔཀྐིལེསཏཱཡ ཀལླཙིཏྟཱ མུདུཙིཏྟཱ ཧོནྟི. པསནྣཀཱརནྟི པསནྣེཧི ཀཱཏབྦསཀྐཱརཾ, དྷམྨཱམིསཔཱུཛནྟི ཨཏྠོ. ཏཏྠ ཨཱམིསཔཱུཛཾ དསྶེནྟོ ‘‘པཎཱིཏཱནཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. དྷམྨཔཱུཛཱ པན ‘‘ཏཐཏྟཱཡཱ’’ཏི ཨིམིནཱ དསྶིཏཱ. ཏཐཱབྷཱཝཱཡཱཏི ཡཐཏྟཱཡ ཡསྶ ཝཊྚདུཀྑནིསྶརཎཏྠཱཡ དྷམྨོ དེསིཏོ, ཏཐཱབྷཱཝཱཡ, ཏེནཱཧ ‘‘དྷམྨཱནུདྷམྨཔཊིཔཏྟིཔཱུརཎཏྠཱཡཱ’’ཏི. སཱ ཙ དྷམྨཱནུདྷམྨཔཊིཔཏྟི ཡཱཡ ཨནུཔུབྦིཡཱ པཊིཔཛྫིཏབྦཱ, པཊིཔཛྫནྟཱནཉྩ སཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀངྒསམཝཱཡེ ཨེཀཾསིཀཱ ཏསྶཱ པཱརིཔཱུརཱིཏི ཏཾ ཨནུཔུབྦིཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཀེཙི སརཎེསཱུ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཨིམསྨིཾ པནོཀཱསེ ཋཏྭཱཏི ‘‘པཊིཔནྣཱ ཙ ཨཱརཱདྷེནྟཱི’’ཏི ཨེཏསྨིཾ སཱིཧནཱདཀིཙྩཔཱརིཔཱུརིདཱིཔནེ པཱལི༹པདེསེ ཋཏྭཱ. སམོདྷཱནེཏབྦཱཏི སངྐལིཏབྦཱ. ཨེཀོ སཱིཧནཱདོ ཨསཱདྷཱརཎོ ཨཉྙེཧི ཨཔྤཊིཝཏྟིཡོ སེཊྛནཱདོ ཨབྷཱིཏནཱདོཏི ཀཏྭཱ. ཨེས ནཡོ སེསེསུཔི. པུརིམཱནཾ དསནྣནྟིཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ‘‘ཝིམུཏྟིཡཱ མཡ྄ཧཾ སདིསོ ནཏྠཱི’’ཏི ཨེཏེསཾ པུརིམཱནཾ དསནྣཾ སཱིཧནཱདཱནཾ, ནིདྡྷཱརཎེ ཙེཏྠ སཱམིཝཙནཾ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨེཀེཀསྶཱ’’ཏི. ‘‘པརིསཱསུ ཙ ནདཏཱི’’ཏི ཨཱདཡོ པརིཝཱརཱ ‘‘ཨེཀཙྩཾ ཏཔསྶིཾ ནིརཡེ ནིབྦཏྟཾ པསྶཱམཱི’’ཏི སཱིཧནཱདཾ ནདནྟོ བྷགཝཱ པརིསཱཡཾ ནདཏི ཝིསཱརདོ ནདཏི ཡཱཝ ‘‘པཊིཔནྣཱ ཨཱརཱདྷེནྟཱི’’ཏི ཨཏྠཡོཛནཱཡ སམྦྷཝཏོ. ཏཐཱ སེསེསུཔི ནཝསུ.

‘‘ཨེཝ’’ནྟིཨཱདི ཡཐཱཝུཏྟཱནཾ ཏེསཾ སངྐལེཏྭཱ དསྶནཾ. ཏེ དསཱཏི ཏེ ‘‘པརིསཱསུ ཙ ནདཏཱི’’ཏི ཨཱདཡོ སཱིཧནཱདཱ. པུརིམཱནཾ དསནྣནྟི ཡཐཱཝུཏྟཱནཾ པུརིམཱནཾ དསནྣཾ. པརིཝཱརཝསེནཱཏི པཙྩེཀཾ པརིཝཱརཝསེན ཡོཛིཡམཱནཱ སཏཾ སཱིཧནཱདཱ. པུརིམཱ ཙ དསཱཏི ཏཐཱ ཨཡོཛིཡམཱནཱ པུརིམཱ ཙ དསཱཏི ཨེཝཾ དསཱདྷིཀཾ སཱིཧནཱདསཏཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཝཱདཱིནཾ ཝཱདནྟི ཨེཝཾ པཝཏྟཝཱདཱནཾ ཏིཏྠིཡཱནཾ ཝཱདཾ. པཊིསེདྷེཏྭཱཏི ཏཐཱབྷཱཝཱབྷཱཝདསྶནེན པཊིཀྑིཔིཏྭཱ. ཡཾ བྷགཝཱ ཨུདུམྦརིཀསུཏྟེ ‘‘ཨིདྷ ནིགྲོདྷ ཏཔསྶཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༣.༣༣) ཨུཔཀྐིལེསཝིབྷཱགཾ, པཱརིསུདྡྷིཝིབྷཱགཉྩ དསྶེནྟོ སཔརིསསྶ ནིགྲོདྷསྶ པརིབྦཱཛཀསྶ པུརཏོ སཱིཧནཱདཾ ནདི, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨིདཱནི པརིསཏི ནདིཏཔུབྦཾ སཱིཧནཱདཾ དསྶེནྟོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཏིཏྠིཡཔརིཝཱསཀཐཱཝཎྞནཱ

༤༠༤. ཨིདནྟི ‘‘རཱཛགཧེ གིཛ྄ཛྷཀཱུཊེ པབྦཏེ ཝིཧརནྟཾ མཾ…པེ… པཉྷཾ པུཙྪཱི’’ཏི ཨིདཾ ཝཙནཾ. ཀཱམཾ ཡདཱ ནིགྲོདྷོ པཉྷཾ པུཙྪི, བྷགཝཱ ཙསྶ ཝིསྶཛྫེསི, ན ཏདཱ གིཛ྄ཛྷཀཱུཊེ པབྦཏེ ཝིཧརཏི, རཱཛགཧསམཱིཔེ པན ཝིཧརཏཱིཏི ཀཏྭཱ ‘‘རཱཛགཧེ གིཛ྄ཛྷཀཱུཊེ པབྦཏེ ཝིཧརནྟཾ མ’’ནྟི ཝུཏྟཾ, གིཛ྄ཛྷཀཱུཊེ ཝིཧརཎཉྩསྶ ཏདཱ ཨཝིཙྪིནྣནྟི, ཏེནཱཧ ‘‘ཡཾ ཏཾ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདི. ཡོགེཏི ནཡེ, དུཀྑནིསྶརཎཱུཔཱཡེཏི ཨཏྠོ.

༤༠༥. ཡཾ པརིཝཱསཾ སཱམཎེརབྷཱུམིཡཾ ཋིཏོ པརིཝསཏཱིཏི ཡོཛནཱ. ཡསྨཱ སཱམཎེརབྷཱུམིཡཾ ཋིཏེན པརིཝསིཏབྦཾ, ན གིཧིབྷཱུཏེན, ཏསྨཱ ཨཔརིཝསིཏྭཱཡེཝ པབྦཛྫཾ ལབྷཏི. ཨཱཀངྑཏི པབྦཛྫཾ, ཨཱཀངྑཏི ཨུཔསམྤདནྟི ཨེཏྠ པན པབྦཛྫཱ-གྒཧཎཾ ཝཙནསིལིཊྛཏཱཝསེནེཝ ‘‘དིརཏྟཏིརཏྟཾ སཧསེཡྻ’’ནྟི (པཱཙི. ༥༠) ཨེཏྠ དིརཏྟགྒཧཎཾ ཝིཡ. གཱམཔྤཝེསནཱདཱིནཱིཏི ཨཱདི-སདྡེན ཝེསིཡཱཝིདྷཝཱཐུལླཀུམཱརིཔཎྜཀབྷིཀྑུནིགོཙརཏཱ, སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ཨུཙྩཱཝཙེསུ ཀིཾཀརཎཱིཡེསུ དཀྑཱནལསཱདིཏཱ, ཨུདྡེསཔརིཔུཙྪཱདཱིསུ ཏིབྦཚནྡཏཱ, ཡསྶ ཏིཏྠཱཡཏནཏོ ཨིདྷཱགཏོ, ཏསྶ ཨཝཎྞེ, རཏནཏྟཡསྶ ཙ ཝཎྞེ ཨནཏྟམནཏཱ, ཏདུབྷཡཾ ཡཐཱཀྐམཾ ཝཎྞེ ཙ ཨཝཎྞེ ཙ ཨཏྟམནཏཱཏི ཨིམེསཾ སངྒཧོ ཝེདིཏབྦོ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨཊྛ ཝཏྟཱནི པཱུརེནྟེནཱ’’ཏི. གྷཾསིཏྭཱ ཀོཊྚེཏྭཱཏི ཨཛ྄ཛྷཱསཡསྶ ཝཱིམཾསནཝསེན སུཝཎྞཾ ཝིཡ གྷཾསིཏྭཱ ཀོཊྚེཏྭཱ.

གཎམཛ྄ཛྷེ ནིསཱིདིཏྭཱཏི ཨུཔསམྤདཱཀམྨསྶ གཎཔྤཧོནཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ མཛ྄ཛྷེ སངྒྷཏྠེརོ ཝིཡ ཏསྶ ཨནུགྒཧཏྠཾ ནིསཱིདིཏྭཱ. ཝཱུཔཀཊྛོཏི ཝིཝིཏྟོ. ཏཱདིསསྶ སཱིལཝིསོདྷནེ ཨཔྤམཱདོ ཨཝུཏྟསིདྡྷོཏི ཨཱཧ ‘‘ཀམྨཊྛཱནེ སཏིཾ ཨཝིཛཧནྟོ’’ཏི. པེསིཏཙིཏྟོཏི ནིབྦཱནཾ པཏི པེསིཏཙིཏྟོ ཏཾནིནྣོ ཏཔྤོཎོ ཏཔྤབྦྷཱརོ. ཛཱཏིཀུལཔུཏྟཱཔི ཨཱཙཱརསམྤནྣཱ ཨེཝ ཨརཧཏྟཱདྷིགམཱཡ པབྦཛྫཱཔེཀྑཱ ཧོནྟཱིཏི ཏེཔི ཏེཧི ཨེཀསངྒཧེ ཀརོནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཀུལཔུཏྟཱཏི ཨཱཙཱརཀུལཔུཏྟཱ’’ཏི, ཏེནཱཧ ‘‘སམྨདེཝཱཏི ཧེཏུནཱཝ ཀཱརཎེནེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཨོཏིཎྞོམྷི ཛཱཏིཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཧི སཾཝེགཔུབྦིཀཾ ཡཐཱནུསིཊྛཾ པབྦཛྫཾ སནྡྷཱཡ ཨིདྷ ‘‘སམྨདེཝཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཧེཏུནཱཏི ཉཱཡེན. པཱཔུཎིཏྭཱཏི པཏྭཱ ཨདྷིགནྟྭཱ. སམྤཱདེཏྭཱཏི ཨསེཀྑཱ སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱ ནིཔྥཱདེཏྭཱ, པརིཔཱུརེཏྭཱ ཝཱཏི ཨཏྠོ.

ནིཊྛཱཔེཏུནྟི ནིགམནཝསེན པརིཡོསཱཔེཏུཾ. ‘‘བྲཧྨཙརིཡཔརིཡོསཱནཾ…པེ… ཝིཧཱསཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ཨེཝ ཧི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཱ པརིཡོསཱཔིཏཱ. ཏཾ པན ནིགམེནྟོ ‘‘ཨཉྙཏརོ ཁོ པནཱ…པེ… ཨཧོསཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ དྷམྨསངྒཱཧཀེཧི. ཡཾ པནེཏྠ ཨཏྠཏོ ན ཝིབྷཏྟཾ, ཏཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

མཧཱསཱིཧནཱདསུཏྟཝཎྞནཱཡ ལཱིནཏྠཔྤཀཱསནཱ.

༩. པོཊྛཔཱདསུཏྟཝཎྞནཱ

པོཊྛཔཱདཔརིབྦཱཛཀཝཏྠུཝཎྞནཱ

༤༠༦. སཱཝཏྠིཡནྟི སམཱིཔཏྠེ བྷུམྨནྟི ཨཱཧ ‘‘སཱཝཏྠིཾ ཨུཔནིསྶཱཡཱ’’ཏི. ཛེཏསྶ ཀུམཱརསྶ ཝནེཏི ཛེཏེན ནཱམ རཱཛཀུམཱརེན རོཔིཏེ ཨུཔཝནེ. ནིཝཱསཕཱསུཏཱདིནཱ པབྦཛིཏཱ ཨཱརམནྟི ཨེཏྠཱཏི ཨཱརཱམོ, ཝིཧཱརོ. ཕོཊོ པཱདེསུ ཛཱཏོཏི པོཊྛཔཱདོ. ཝཏྠཙྪཱཡཱཚཱདནཔབྦཛཱུཔགཏཏྟཱ ཚནྣཔརིབྦཱཛཀོ. བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལོཏི མཧཱཝིབྷཝཏཱཡ མཧཱསཱརཏཱཔཏྟོ བྲཱཧྨཎོ. སམཡནྟི སཱམཉྙནིདྡེསོ, ཏཾ ཏཾ སམཡནྟི ཨཏྠོ. པཝདནྟཱིཏི པཀཱརཏོ ཝདནྟི, ཨཏྟནཱ ཨཏྟནཱ ཨུགྒཧིཏནིཡཱམེན ཡཐཱ ཏཐཱ སམཡཾ ཝདནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘པབྷུཏཡོ’’ཏི ཨིམིནཱ ཏོདེཡྻཛཱཎུསོཎཱིསོཎདཎྜཱདིཀེ སངྒཎྷཱཏི, པརིབྦཱཛཀཱདཡོཏི ཨཱདི-སདྡེན ཚནྣཔརིབྦཱཛཀཱདིཀེ. ཏིནྡུཀཱཙཱིརམེཏྠ ཨཏྠཱིཏི ཏིནྡུཀཱཙཱིརོ, ཨཱརཱམོ. ཏཐཱ ཨེཀཱ སཱལཱ ཨེཏྠཱཏི ཨེཀསཱལཀོ, ཏསྨིཾ ཏིནྡུཀཱཙཱིརེ ཨེཀསཱལཀེ.

ཨནེཀཱཀཱརཱནཝསེསཉེཡྻཏྠཝིབྷཱཝནཏོ, ཨཔརཱཔརུཔྤཏྟིཏོ ཙ བྷགཝཏོ ཉཱཎཾ ཏཏྠ པཏྠཊཾ ཝིཡ ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ‘‘སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ པཏྠརིཏྭཱ’’ཏི, ཡཏོ ཏསྶ ཉཱཎཛཱལཏཱ ཝུཙྩཏི, ཝེནེཡྻཱནཾ ཏདནྟོགདྷཏཱ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཱཡེཝ. ཝེནེཡྻསཏྟཔརིགྒཎྷནཏྠཾ སམནྣཱཧཱརེ ཀཏེ པཋམཾ ནེསཾ ཝེནེཡྻབྷཱཝེནེཝ ཨུཔཊྛཱནཾ ཧོཏི, ཨཐ སརཎགམནཱདིཝསེན ཀིཙྩནིཔྥཏྟི ཝཱིམཾསཱིཡཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨུཔཔརིཀྑནྟོ’’ཏི. ནིརོདྷནྟི སཉྙཱནིརོདྷཾ. ནིརོདྷཱ ཝུཊྛཱནནྟི ཏཏོ ནིརོདྷཏོ ཝུཊྛཱནཾ སཉྙུཔྤཏྟིཾ. སབྦབུདྡྷཱནཾ ཉཱཎེན སཾསནྡིཏྭཱཏི ཡཐཱ ཏེ ནིརོདྷཾ, ནིརོདྷཏོ ཝུཊྛཱནཉྩ བྱཱཀརིཾསུ, བྱཱཀརིསྶནྟི ཙ, ཏཐཱ བྱཱཀརཎཝསེན སཾསནྡིཏྭཱ. ཧཏྠིསཱརིཔུཏྟོཏི ཧཏྠིསཱརིནོ པུཏྟོ. ‘‘ཡུགནྡྷརཔབྦཏཾ པརིཀྑིཔིཏྭཱ’’ཏི ཨིདཾ པརིཀཔྤཝཙནཾ ‘‘ཏཱདིསཾ ཨཏྠི ཙེ, ཏཾ ཝིཡཱ’’ཏི. མེགྷཝཎྞནྟི རཏྟམེགྷཝཎྞཾ, སཉྫྷཱཔྤབྷཱནུརཉྫིཏམེགྷསངྐཱསནྟི ཨཏྠོ. པཙྩགྒྷནྟི ཨབྷིནཝཾ ཨཱདིཏོ ཏཐཱལདྡྷཝོཧཱརེན, ཨནཉྙཔརིབྷོགཏཱཡ, ཏཐཱ ཝཱ སཏྠུ ཨདྷིཊྛཱནེན སོ པཏྟོ སབྦཀཱལཾ ‘‘པཙྩགྒྷཾ’’ ཏྭེཝ ཝུཙྩཏི, སིལཱདིཝུཏྟརཏནལཀྑཎཱུཔཔཏྟིཡཱ ཝཱ སོ པཏྟོ ‘‘པཙྩགྒྷ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

༤༠༧. ཨཏྟནོ རུཙིཝསེན སདྡྷམྨཊྛིཏིཛ྄ཛྷཱསཡཝསེན, ན པརེན ཨུསྶཱཧིཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ‘‘ཨཏིཔྤགབྷཱཝམེཝ དིསྭཱ’’ཏི ཨིདཾ བྷཱུཏཀཐནཾ ན ཏཱཝ བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཱ སམྤཏྟཱཏི དསྶནཏྠཾ. བྷགཝཱ ཧི ཏདཱ ཀཱལསྶེཝ ཝིཧཱརཏོ ནིཀྑནྟོ ‘‘ཝཱསནཱབྷཱགིཡཱཡ དྷམྨདེསནཱཡ པོཊྛཔཱདཾ ཨནུགྒཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི. ཡནྣཱུནཱཧནྟི ཨཉྙཏྠ སཾསཡཔརིདཱིཔནོ, ཨིདྷ པན སཾསཡཔརིདཱིཔནོ ཝིཡ. ཀསྨཱཏི ཨཱཧ ‘‘བུདྡྷཱན’’ནྟིཨཱདི. སཾསཡོ ནཱམ ནཏྠི བོདྷིམཱུལེ ཨེཝ སམུགྒྷཱཊིཏཏྟཱ. པརིཝིཏཀྐཔུབྦབྷཱགོཏི ཨདྷིཔྤེཏཀིཙྩསྶ པུབྦབྷཱགཔརིཝིཏཀྐོ ཨེཝ. བུདྡྷཱནཾ ལབྦྷཏཱིཏི ‘‘ཀརིསྶཱམ, ན ཀརིསྶཱམཱ’’ཏིཨཱདིཀོ ཨེས ཙིཏྟཙཱརོ བུདྡྷཱནཾ ལབྦྷཏི སམྦྷཝཏི ཝིཙཱརཎཝསེན པཝཏྟནཏོ, ན པན སཾསཡཝསེན. ཏེནཱཧཱཏི ཡེན བུདྡྷཱནམྤི ལབྦྷཏི, ཏེནེཝཱཧ བྷགཝཱ ‘‘ཡནྣཱུནཱཧ’’ནྟི. པརིཀཔྤནེ ཝཱཡཾ ནིཔཱཏོ. ‘‘ཨུཔསངྐམེཡྻ’’ནྟི ཀིརིཡཱཔདེན ཝུཙྩམཱནོ ཨེཝ ཧི ཨཏྠོ ‘‘ཡནྣཱུནཱ’’ཏི ནིཔཱཏཔདེན ཛོཏཱིཡཏི. ཨཧཾ ཡནྣཱུན ཨུཔསངྐམེཡྻནྟི ཡོཛནཱ. ཡདི པནཱཏི ཨིདམྤི ཏེན སམཱནཏྠནྟི ཨཱཧ ‘‘ཡདི པནཱཧནྟི ཨཏྠོ’’ཏི.

༤༠༨. ཡཐཱ ཨུནྣཏཔྤཱཡོ སདྡོ ཨུནྣཱདོ, ཨེཝཾ ཝིཔུལབྷཱཝེན ཨུཔརཱུཔརི པཝཏྟོཔི ཨུནྣཱདོཏི ཏདུབྷཡཾ ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ཀཏྭཱ པཱལི༹ཡཾ ‘‘ཨུནྣཱདིནིཡཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པུན ཝིབྷཱགེན དསྶེཏུཾ ‘‘ཨུཙྩཱསདྡམཧཱསདྡཱཡཱ’’ཏི ཝུཏྟནྟི ཏམཏྠཾ ཝིཝརནྟོ ‘‘ཨུཙྩཾ ནདམཱནཱཡཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨསྶཱཏི པརིསཱཡ. ཨུདྡྷཾགམནཝསེནཱཏི ཨུནྣཏབཧུལཏཱཡ ཨུགྒནྟྭཱ ཨུགྒནྟྭཱ པཝཏྟནཝསེན. དིསཱསུ པཏྠཊཝསེནཱཏི ཝིཔུལབྷཱཝེན བྷཱུཏཔརམྤརཱཡ སབྦདིསཱསུ པཏྠརཎཝསེན. ཨིདཱནི པརིབྦཱཛཀཔརིསཱཡ ཨུཙྩཱསདྡམཧཱསདྡཏཱཡ ཀཱརཎཾ, ཏསྶ ཙ པཝཏྟིཨཱཀཱརཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཏེསཉྷཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཀཱམསྶཱདོ ནཱམ ཀཱམགུཎསྶཱདོ. ཀཱམབྷཝཱདིགཏོ ཨསྶཱདོ བྷཝསྶཱདོ.

༤༠༩. སཎྛཔེསཱིཏི སཾཡམནཝསེན སམྨདེཝ ཋཔེསི, སཎྛཔནཉྩེཏྠ ཏིརཙྪཱནཀཐཱཡ ཨཉྙམཉྙསྨིཾ ཨགཱརཝསྶ ཛཧཱཔནཝསེན ཨཱཙཱརསྶ སིཀྑཱཔནཾ, ཡཐཱཝུཏྟདོསསྶ ནིགཱུཧནཉྩ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘སིཀྑཱཔེསཱི’’ཏིཨཱདི. ཨཔྤསདྡནྟི ནིསྶདྡཾ, ཨུཙྩཱསདྡམཧཱསདྡཱབྷཱཝནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ནཔྤམཛྫནྟཱིཏི ན ཨགཱརཝཾ ཀརོནྟི.

༤༡༠. ནོ ཨཱགཏེ ཨཱནནྡོཏི བྷགཝཏི ཨཱགཏེ ནོ ཨམྷཱཀཾ ཨཱནནྡོ པཱིཏི ཧོཏི. པིཡསམུདཱཙཱརཱཏི པིཡཱལཱཔཱ. ‘‘པཙྩུགྒམནཾ ཨཀཱསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ན ཀེཝལམཡམེཝ, ཨཐ ཁོ ཨཉྙེཔི པབྦཛིཏཱ ཡེབྷུཡྻེན བྷགཝཏོ ཨཔཙིཏིཾ ཀརོནྟེཝཱཏི དསྶེཏུཾ ‘‘བྷགཝནྟཉྷཱི’’ཏིཨཱདིཾ ཝཏྭཱ, ཏཏྠ ཀཱརཎམཱཧ ‘‘ཨུཙྩཱཀུལཱིནཏཱཡཱ’’ཏི, ཏེན སཱསནེ ཨཔྤསནྣཱཔི ཀུལགཱརཝེན བྷགཝཏི ཨཔཙིཏིཾ ཀརོནྟེ ཝཱཏི དསྶེཏི. ཨེཏསྨིཾ ཨནྟརེ ཀཱ ནཱམ ཀཐཱཏི ཨེཏསྨིཾ ཡཐཱཝུཏྟཔརིཙྪེདབྦྷནྟརེ ཀཐཱ ཀཱ ནཱམ. ཝིཔྤཀཏཱ ཨཱརདྡྷཱ ཧུཏྭཱ ཨཔརིཡོསིཏཱ. ‘‘ཀཱ ཀཐཱ ཝིཔྤཀཏཱ’’ཏི ཝདནྟོ ཨཏྠཏོ ཏསྶཱ པརིཡོསཱཔནཾ པཊིཛཱནཱཏི ནཱམ. ‘‘ཀཱ ཀཐཱ’’ཏི ཙ ཨཝིསེསཙོདནཱཏི ཡསྶཱ ཏསྶཱ སབྦསྶཱཔི ཀཐཱཡ པརིཡོསཱཔནཾ པཊིཉྙཱཏཉྩ ཧོཏི, ཏཉྩ པརེསཾ ཨསབྦཉྙཱུནཾ ཨཝིསཡནྟི ཨཱཧ ‘‘པརིཡནྟཾ ནེཏྭཱ དེམཱིཏི སབྦཉྙུཔཝཱརཎཾ པཝཱརེསཱི’’ཏི.

ཨབྷིསཉྙཱནིརོདྷཀཐཱཝཎྞནཱ

༤༡༡. སུཀཱརཎནྟི སུནྡརཾ ཨཏྠཱཝཧཾ ཧིཏཱཝཧཾ ཀཱརཎཾ. ནཱནཱཏིཏྠེསུ ནཱནཱལདྡྷཱིསུ ནིཡུཏྟཱཏི ནཱནཱཏིཏྠིཀཱ, ཏེ ཨེཝ ནཱནཱཏིཏྠིཡཱ ཀ-ཀཱརསྶ ཡ-ཀཱརཾ ཀཏྭཱ. ཀུཏཱུཧལམེཏྠ ཨཏྠཱིཏི ཀོཏཱུཧལཱ, སཱ ཨེཝ སཱལཱཏི ཀོཏཱུཧལསཱལཱ, ཏེནཱཧ ‘‘ཀོཏཱུཧལུཔྤཏྟིཊྛཱནཏོ’’ཏི. སཉྙཱནིརོདྷེཏི སཉྙཱསཱིསེནཱཡཾ དེསནཱ, ཏསྨཱ སཉྙཱསཧགཏཱ སབྦེཔི དྷམྨཱ སངྒཡ྄ཧནྟི, ཏཏྠ པན ཙིཏྟཾ པདྷཱནནྟི ཨཱཧ ‘‘ཙིཏྟནིརོདྷེ’’ཏི. ཨཙྩནྟནིརོདྷསྶ པན ཏེཧི ཨནདྷིཔྤེཏཏྟཱ, ཨཝིསཡཏྟཱ ཙ ‘‘ཁཎིཀནིརོདྷེ’’ཏི ཨཱཧ. ཀཱམཾ སོཔི ཏེསཾ ཨཝིསཡོཝ, ཨཏྠཏོ པན ནིརོདྷཀཐཱ ཝུཙྩམཱནཱ ཏཏྠེཝ ཏིཊྛཏཱིཏི ཏཐཱ ཝུཏྟཾ. ཀིཏྟིགྷོསོཏི ‘‘ཨཧོ བུདྡྷཱནུབྷཱཝོ བྷཝནྟརཔཊིཙྪནྣཾ ཀཱརཎཾ ཨེཝཾ ཧཏྠཱམལཀཾ ཝིཡ པཙྩཀྑཏོ དསྶེཏི, སཱཝཀེ ཙ ཨེདིསེ སཾཝརསམཱདཱནེ པཏིཊྛཱཔེཏཱི’’ཏི ཐུཏིགྷོསོ ཡཱཝ བྷཝགྒཱ པཏྠརཏི. པཊིབྷཱགཀིརིཡནྟི པལཱ༹སཝསེན པཊིབྷཱགབྷཱུཏཾ པཡོགཾ ཀརོནྟོ. བྷཝནྟརསམཡནྟི ཏཏྲ ཏཏྲ ཝུཊྛནསམཡཾ ཨབྷཱུཏཔརིཀཔྤིཏཾ ཀིཉྩི ཨུཔྤཱདིཡཾ ཝཏྠུཾ ཨཏྟནོ སམཡཾ ཀཏྭཱ. ཀིཉྩིདེཝ སིཀྑཱཔདནྟི ‘‘ཨེལམཱུགེན བྷཝིཏབྦཾ, ཨེཏྟཀཾ, ཝེལཾ ཨེཀསྨིཾཡེཝ ཋཱནེ ནིསཱིདིཏབྦ’’ནྟི ཨེཝམཱདིཀཾ ཀིཉྩིདེཝ ཀཱརཎཾ སིཀྑཱཀོཊྛཱསཾ ཀཏྭཱ པཉྙཔེནྟི. ནིརོདྷཀཐནྟི ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཀཐཾ.

ཏེསཱུཏི ཀོཏཱུཧལསཱལཱཡཾ སནྣིཔཏིཏེསུ ཏིཏྠིཡསམཎབྲཱཧྨཎེསུ. ཨེཀཙྩེཏི ཨེཀེ. པུརིམོཏི ‘‘ཨཧེཏཱུ ཨཔྤཙྩཡཱ’’ཏི ཨེཝཾཝཱདཱི. ཡྭཱཡཾ ཨིདྷ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཡོཛནཱ. སམཱཔཏྟིནྟི ཨསཉྙབྷཱཝཱཝཧཾ སམཱཔཏྟིཾ. ནིརོདྷེཏི སཉྙཱནིརོདྷེ. ཧེཏུཾ ཨཔསྶནྟོཏི ཡེན ཧེཏུནཱ ཨསཉྙབྷཝེ སཉྙཱཡ ནིརོདྷོ སབྦསོ ཨནུཔྤཱདོ, ཡེན ཙ ཏཏོ ཙུཏསྶ ཨིདྷ པཉྩཝོཀཱརབྷཝེ ཏསྶཱ ཨུཔྤཱདོ, ཏཾ ཨཝིསཡཏཱཡ ཨཔསྶནྟོ.

ནྟི པཋམཝཱདིཾ. ནིསེདྷེཏྭཱཏི ‘‘ན ཁོ ནཱམེཏཾ བྷོ ཨེཝཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ. ཨསཉྙིཀབྷཱཝནྟི མུཉྪཱཔཏྟིཡཱ ཀིརིཡམཡསཉྙཱཝསེན ཝིགཏསཉྙིབྷཱཝཾ. ཝཀྑཏི ཧི ‘‘ཝིསཉྙཱི ཧུཏྭཱ’’ཏི. ཝིཀྑམྦྷནཝསེན ཀིལེསཱནཾ སནྟཱཔནེན ཨཏྟནྟཔོ. གྷོརཏཔོཏི དུཀྐརཏཱཡ བྷཱིམཏཔོ. པརིམཱརིཏིནྡྲིཡོཏི ནིབྦིསེཝནབྷཱཝཱཔཱདནེན སབྦསོ མིལཱཔིཏཙཀྑཱདིནྡྲིཡོ. བྷགྒོཏི བྷཉྫིཏཀུསལཛ྄ཛྷཱསཡོ. ཨེཝམཱཧཱཏི ‘‘ཨེཝཾ སཉྙཱ ཧི བྷོ པུརིསསྶ ཨཏྟཱ’’ཏིཨཱདིཨཱཀཱརེན སཉྙཱནིརོདྷམཱཧ. ཨིམིནཱ ནཡེན ཨིཏོ པརེསུ དྭཱིསུ ཋཱནེསུ ཡཐཱརཧཾ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨཱཐབྦཎཔཡོགནྟི ཨཱཐབྦཎཝེདཝིཧིཏཾ ཨཱཐབྦཎིཀཱནཾ ཝིསཉྙིབྷཱཝཱཔཱདནཔཡོགཾ. ཨཱཐབྦཎཾ པཡོཛེཏྭཱཏི ཨཱཐབྦཎཝེདེ ཨཱགཏཨགྒིཛུཧནཔུབྦཀཾ མནྟཛཔྤནཾ པཡོཛེཏྭཱ སཱིསཙྪིནྣཏཱདིདསྶནེན སཉྙཱནིརོདྷམཱཧ. ཏསྶཱཏི ཡསྶ སཱིསཙྪིནྣཏཱདི དསྶིཏཾ, ཏསྶ.

ཡཀྑདཱསཱིནནྟི དེཝདཱསཱིནཾ, ཡཱ ‘‘དེཝཏཱབྷཏིཡོཏིཔི’’ ཝུཙྩནྟི. མདནིདྡནྟི སུརཱམདནིམིཏྟཀཾ སུཔནཾ དེཝཏཱུཔཧཱརནྟི ནཙྩནགཱཡནཱདིནཱ དེཝཏཱནཾ པཱུཛཾ. སུརཱཔཱཏིནྟི པཱཏིཔུཎྞཾ སུརཾ. དིཝཱཏི ཨཏིདིཝཱ ཨུསྶཱུརེ.

ཨེལམཱུགཀཐཱ ཝིཡཱཏི ཨིམེསཾ པཎྜིཏམཱནཱིནཾ ཀཐཱ ཨནྡྷབཱལཀཐཱསདིསཱི. ཙཏྟཱརོ ནིརོདྷེཏི ཨཉྙམཉྙཝིདྷུརེ ཙཏྟཱརོ ནིརོདྷེ ཨེཏེ པཉྙཔེནྟི. ན ཙ ཨཉྙམཉྙཝིརུདྡྷནཱནཱསབྷཱཝེན ཏེན བྷཝིཏབྦཾ, ཨཐ ཁོ ཨེཀསབྷཱཝེན, ཏེནཱཧ ‘‘ཨིམིནཱ ཙཱ’’ཏིཨཱདི. ཨཉྙེནེཝཱཏི ཨིམེཧི ཝུཏྟཱཀཱརཏོ ཨཉྙཱཀཱརེནེཝ བྷཝིཏབྦཾ. ‘‘ཨཡཾ ནིརོདྷོ, ཨཡཾ ནིརོདྷོ’’ཏི ཨཱམེཌིཏཝཙནཾ སཏྠཱ ཨཏྟནོ དེསནཱཝིལཱསེན ཨནེཀཱཀཱརཝོཀཱརཾ ནིརོདྷཾ ཝིབྷཱཝེསྶཏཱིཏི དསྶནཏྠཾ ཀཏཾ ཨཧོ ནཱུནཱཏི ཨེཏྠ ཨཧོཏི ཨཙྪརིཡེ, ནཱུནཱཏི ཨནུསྶརཎེ ནིཔཱཏོ. ཏསྨཱ ཨཧོ ནཱུན བྷགཝཱ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎདེསནཏྟཱ ནིརོདྷམྤི ཨཧོ ཨཙྪརིཡཾ ཀཏྭཱ ཀཐེཡྻ མཉྙེཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ‘‘ཨཧོ ནཱུན སུགཏོ’’ཏི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཙྪརིཡཝིབྷཱཝནཏོ ཨེཝ ཙེཏྠ དྭིཀྑཏྟུཾ ཝཙནཾ, ཨཙྪརིཡཏྠོཔི ཙེཏྠ ཨཧོ-སདྡོ. སོ ཡསྨཱ ཨནུསྶརཎམུཁེནེཝ ཏེན གཧིཏོ, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཧོ ནཱུནཱཏི ཨནུསྶརཎཏྠེ’’ཏི. ཀཱལཔུགྒལཱདིཝིབྷཱགེན བཧུབྷེདཏྟཱ ཨིམེསཾ ནིརོདྷདྷམྨཱནནྟི བཧུཝཙནཾ, ཀུསལ-སདྡཡོགེན སཱམིཝཙནཾ བྷུམྨཏྠེ དཊྛབྦཾ. ཙིཎྞཝསིཏཱཡཱཏི ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཡཾ ཝསཱིབྷཱཝསྶ ཙིཎྞཏྟཱ. སབྷཱཝཾ ཛཱནཱཏཱིཏི ནིརོདྷསྶ སབྷཱཝཾ ཡཱཐཱཝཏོ ཛཱནཱཏི.

ཨཧེཏུཀསཉྙུཔྤཱདནིརོདྷཀཐཱཝཎྞནཱ

༤༡༢. གྷརམཛ྄ཛྷེཡེཝ པཀྑལིཏཱཏི གྷརཏོ བཧི གནྟུཀཱམཱ པུརིསཱ མགྒཾ ཨནོཏརིཏྭཱ གྷརཱཛིརེན སམཏལེ ཝིཝཊངྒཎེ ཨེཝ པཀྑལནཾ པཏྟཱ, ཨེཝཾ སམྤདམིདནྟི ཨཏྠོ. ཨསཱདྷཱརཎོ ཧེཏུ, སཱདྷཱརཎོ པཙྩཡོཏི ཨེཝམཱདི ཝིབྷཱགེན ཨིདྷ པཡོཛནཾ ནཏྠི སཉྙཱཡ ཨཀཱརཎབྷཱཝཔཊིཀྑེཔཏྟཱ ཙོདནཱཡཱཏི ཝུཏྟཾ ‘‘ཀཱརཎསྶེཝ ནཱམ’’ནྟི.

པཱལི༹ཡཾ ‘‘ཨུཔྤཛྫནྟིཔི ནིརུཛ྄ཛྷནྟིཔཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏཏྠ ‘‘སཧེཏཱུ སཔྤཙྩཡཱ སཉྙཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཨུཔྤནྣཱ པན ནིརུཛ྄ཛྷནྟིཡེཝ, ན ཏིཊྛནྟཱི’’ཏི དསྶནཏྠཾ ‘‘ནིརུཛ྄ཛྷནྟཱི’’ཏི ཝཙནཾ, ན ནིརོདྷསྶ སཧེཏུསཔྤཙྩཡབྷཱཝདསྶནཏྠཾ. ཨུཔྤཱདོ ཧི སཧེཏུཀོ, ན ནིརོདྷོ. ཡདི ཧི ནིརོདྷོཔི སཧེཏུཀོ སིཡཱ, ཏསྶ ནིརོདྷེནཱཔི བྷཝིཏབྦཾ ཨངྐུརཱདཱིནཾ ཝིཡ, ན ཙ ཏསྶ ནིརོདྷོ ཨཏྠི. ཏསྨཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ པཱལི༹ཡཱ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཡཉྩ ནཡོ ཁཎནིརོདྷཝསེན ཝུཏྟོ. ཡོ པན ཡཐཱཔརིཙྪིནྣཀཱལཝསེན སབྦསོཝ ཨནུཔྤཱདནིརོདྷོ, སོ ‘‘སཧེཏུཀོ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ ཏཐཱརཱུཔཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ ཝིནཱ ཨབྷཱཝཏོ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ ‘‘སིཀྑཱ ཨེཀཱ སཉྙཱ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི. (དཱི. ནི. ༡.༤༡༢) ཏཏོ ཨེཝ ཙ ཨིདྷཱཔི ཝུཏྟཾ ‘‘སཉྙཱཡ སཧེཏུཀཾ ཨུཔྤཱདནིརོདྷཾ དཱིཔེཏུ’’ནྟི.

སིཀྑཱ ཨེཀཱཏི ཨེཏྠ སིཀྑཱཏི ཀརཎེ པཙྩཏྟཝཙནཾ, ཨེཀ-སདྡོ ཨཉྙཔརིཡཱཡོ ‘‘ཨིཏྠེཀེ ཨབྷིཝདནྟི སཏོ ཝཱ པན སཏྟསྶཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༨༥ ཨཱདཡོ; མ. ནི. ༣.༢༡) ཝིཡ, ན སངྑྱཱཝཱཙཱིཏི ཨཱཧ ‘‘སིཀྑཱ ཨེཀཱ སཉྙཱ ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི སིཀྑཱཡ ཨེཀཙྩཱ སཉྙཱ ཛཱཡནྟཱི’’ཏི. སེསཔདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

༤༡༣. ཏཏྠཱཏི ཏསྶཾ ཨུཔརིདེསནཱཡཾ. སམྨཱདིཊྛིསམྨཱསངྐཔྤཝསེན པརིཡཱཔནྣཏྟཱ ཨཱགཏཱཏི སབྷཱཝཏོ ཨུཔཀཱརཏོ ཙ པཉྙཱཀྑནྡྷེ པརིཡཱཔནྣཏྟཱ སངྒཧིཏཏྟཱ ཏཏིཡཱ ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱ སམྨཱདིཊྛིསམྨཱསངྐཔྤཝསེན ཨཱགཏཱ. ཏཐཱ ཧི ཝུཏྟཾ ‘‘ཡཱ ཙཱཝུསོ ཝིསཱཁ སམྨཱདིཊྛི, ཡོ ཙ སམྨཱསངྐཔྤོ, ཨིམེ དྷམྨཱ པཉྙཱཀྑནྡྷེ སངྒཧིཏཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༦༢) ཀཱམཉྩེཏྠ ཝུཏྟནཡེན ཏིསྶོཔི སིཀྑཱ ཨཱགཏཱ ཨེཝ, ཏཐཱཔི ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱཡ ཨེཝ ཨབྷིསཉྙཱནིརོདྷོ དསྶིཏོ, ཨིཏརཱ ཏསྶ སམྦྷཱརབྷཱཝེན ཨཱནཱིཏཱ.

པཉྩཀཱམགུཎིཀརཱགོཏི པཉྩཀཱམཀོཊྛཱསེ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤཛྫནཀརཱགོ. ཨསམུཔྤནྣཀཱམཙཱརོཏི ཝཏྟམཱནུཔྤནྣཏཱཝསེན ཨསམུཔྤནྣོ ཡོ ཀོཙི ཀཱམཙཱརོ ཡཱ ཀཱཙི ལོབྷུཔྤཏྟི. པུརིམོ ཝིསཡཝསེན ནིཡམིཏཏྟཱ ཀཱམགུཎཱརམྨཎོཝ ལོབྷོ དཊྛབྦོ, ཨིཏརོ པན ཛྷཱནནིཀནྟིབྷཝརཱགཱདིཔྤབྷེདོ སབྦོཔི ལོབྷཙཱརོ ཀཱམནཊྛེན ཀཱམེསུ པཝཏྟནཏོ. སབྦེཔི ཧི ཏེབྷཱུམཀཱ དྷམྨཱ ཀཱམནཱིཡཊྛེན ཀཱམཱཏི. ཨུབྷཡེསམྤི ཀཱམསཉྙཱཏིནཱམཏཱ སཧཙརཎཉཱཡེནཱཏི ‘‘ཀཱམསཉྙཱ’’ཏི པདུདྡྷཱརཾ ཀཏྭཱ ཏདུབྷཡཾ ནིདྡིཊྛཾ.

‘‘ཏཏྠཱ’’ཏིཨཱདི ཨསམུཔྤནྣཀཱམཙཱརཏོ པཉྩཀཱམགུཎིཀརཱགསྶ ཝིསེསདསྶནཾ. ཀཱམཾ པཉྩཀཱམགུཎིཀརཱགོཔི ཨསམུཔྤནྣོ ཨེཝ མགྒེན སམུགྒྷཱཊཱིཡཏི, ཏསྨིཾ པན སམུགྒྷཱཊིཏེཔི ན སབྦོ རཱགོ སམུགྒྷཱཊཾ གཙྪཏི, ཏསྨཱ པཉྩཀཱམགུཎིཀརཱགགྒཧཎེན ན ཨིཏརསྶ སབྦསྶ རཱགསྶ གཧཎཾ ཧོཏཱིཏི ཨུབྷཡསཱདྷཱརཎེན པརིཡཱཡེན ཨུབྷཡཾ སངྒཧེཏྭཱ དསྶེཏུཾ པཱལི༹ཡཾ ཀཱམསཉྙཱགྒཧཎཾ ཀཏནྟི ཏདུབྷཡཾ སརཱུཔཏོ ཝིསེསཏོ ཙ དསྶེཏྭཱ སབྦསངྒཱཧིཀབྷཱཝཏོ ‘‘ཨསམུཔྤནྣཀཱམཙཱརོ པན ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.

སདིསཏྟཱཏི ཀཱམསཉྙཱདིབྷཱཝེན སམཱནཏྟཱ, ཨེཏེན པཱལི༹ཡཾ ‘‘པུརིམཱ’’ཏི སདིསཀཔྤནཱཝསེན ཝུཏྟནྟི དསྶེཏི. ཨནཱགཏཱ ཧི ཨིདྷ ‘‘ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཱ ཨནུཔྤཱདསྶ ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨནུཔྤནྣཱཝ ནུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི.

ནཱིཝརཎཝིཝེཀཏོ ཛཱཏཏྟཱ ཝིཝེཀཛེཧི པཋམཛ྄ཛྷཱནཔཱིཏིསུཁེཧི སཧ ཨཀྑཱཏབྦཱ, ཏཾཀོཊྛཱསིཀཱ ཝཱཏི ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁསངྑཱཏཱ. ནཱནཏྟསཉྙཱཔཊིགྷསཉྙཱཧི ནིཔུཎཏཱཡ སུཁུམབྷཱུཏཏཱཡ སུཁུམསཉྙཱ བྷཱུཏཱ སུཁུམབྷཱཝེན, པརམཏྠབྷཱཝེན ཨཝིཔརཱིཏསབྷཱཝཱ. ཛྷཱནཾ ཏཾསམྤཡུཏྟདྷམྨཱནཾ བྷཱཝནཱསིདྡྷཱ སཎྷསུཁུམཏཱ ནཱིཝརཎཝིཀྑམྦྷནཝསེན ཝིཉྙཱཡཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཀཱམཙྪནྡཱདིཨོལཱ༹རིཀངྒཔྤཧཱནཝསེན སུཁུམཱ’’ཏི. བྷཱུཏཏཱཡཱཏི ཝིཛྫམཱནཏཱཡ. སབྦཏྠཱཏི སབྦཝཱརེསུ.

སམཱཔཛྫནཱདྷིཊྛཱནཱནི ཝིཡ ཝུཊྛཱནཾ ཛྷཱནེ པརིཡཱཔནྣམྤི ཧོཏི ཡཐཱ ཏཾ དྷམྨཱནཾ བྷངྒཀྑཎོ དྷམྨེསུ, ན ཨཱཝཛྫནཔཙྩཝེཀྑཎཱནཱིཏི ‘‘པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫནྟོ ཨདྷིཊྛཧནྟོ ཝུཊྛཧནྟོ ཙ སིཀྑཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ, ན ‘‘ཨཱཝཛྫནྟོ པཙྩཝེཀྑནྟོ’’ཏི. ནྟི པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ. ཏེནཱཏི ཧེཏུམྷི ཀརཎཝཙནཾ, ཏསྨཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནེན ཧེཏུབྷཱུཏེནཱཏི ཨཏྠོ. ཧེཏུབྷཱཝོ ཙེཏྠ ཛྷཱནསྶ ཡཐཱཝུཏྟསཉྙཱཡ ཨུཔྤཏྟིཡཱ སཧཛཱཏཱདིཔཙྩཡབྷཱཝོ ཀཱམསཉྙཱཡ ནིརོདྷསྶ ཨུཔནིསྶཡཏཱཝ, ཏཉྩ ཁོ སུཏྟནྟཔརིཡཱཡེན. ཏཐཱ ཙེཝ སཾཝཎྞིཏཾ ‘‘ཏཐཱརཱུཔཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ ཝིནཱ ཨབྷཱཝཏོ’’ཏི. ཨེཏེནུཔཱཡེནཱཏི ཡྭཱཡཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཏཔྤཊིཔཀྑསཉྙཱཝསེན ‘‘སིཀྑཱ ཨེཀཱ སཉྙཱ ཨུཔྤཛྫཏི, སིཀྑཱ ཨེཀཱ སཉྙཱ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཨཏྠོ ཝུཏྟོ, ཨེཏེན ནཡེན. སབྦཏྠཱཏི སབྦཝཱརེསུ.

༤༡༤. ཡསྨཱ པནེཏྠ སམཱཔཏྟིཝསེན ཏཾཏཾསཉྙཱནཾ ཨུཔྤཱདནིརོདྷེ ཝུཙྩམཱནེ ཨངྒཝསེན སོ ཝུཏྟོཏི ཨཱཧ ‘‘ཡསྨཱ པནཱ’’ཏིཨཱདི. ‘‘ཨངྒཏོ སམྨསན’’ནྟི ཨནུཔདདྷམྨཝིཔསྶནཱཡ ལཀྑཎཝཙནཾ. ཨནུཔདདྷམྨཝིཔསྶནཉྷི ཀརོནྟོ སམཱཔཏྟིཾ པཏྭཱ ཨངྒཏོ སམྨསནཾ ཀརོཏི, ན ཙ སཉྙཱ སམཱཔཏྟིཡཱ ཀིཉྩི ཨངྒཾ ཧོཏི. ཝུཏྟཉྩ ‘‘ཨིདཉྩ སཉྙཱ སཉྙཱཏི ཨེཝཾ ཨངྒཏོ སམྨསནཾ ཨུདྡྷཊ’’ནྟི. ཨངྒཏོཏི ཝཱ ཨཝཡཝཏོཏི ཨཏྠོ, ཨནུཔདདྷམྨཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏདེཝཱཏི ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནམེཝ.

ཡཏོ ཁོཏི པཙྩཏྟེ ནིསྶཀྐཝཙནནྟི ཨཱཧ ‘‘ཡོ ནཱམཱ’’ཏི ཡཐཱ ‘‘ཨཱདིམྷཱི’’ཏི ཨེཏསྨིཾ ཨཏྠེ ‘‘ཨཱདིཏོ’’ཏི ཝུཙྩཏི ཨིཏརཝིབྷཏྟིཏོཔི ཏོ-སདྡསྶ ལབྦྷནཏོ. སཀསྨིཾ ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏེ སཉྙཱ སཀསཉྙཱ, སཱ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི སཀསཉྙཱི, ཏེནཱཧ ‘‘ཨཏྟནོ པཋམཛ྄ཛྷཱནསཉྙཱཡ སཉྙཝཱ’’ཏི. སཀསཉྙཱིཏི ཙེཏྠ ཨུཔརི ཝུཙྩམཱནནིརོདྷཔཱདཀཏཱཡ སཱཏིསཡཱཡ ཛྷཱནསཉྙཱཡ ཨཏྠིབྷཱཝཛོཏཀོ ཨཱི-ཀཱརོ དཊྛབྦོ, ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཨནུཔུབྦེན སཉྙགྒཾ ཕུསཏཱི’’ཏིཨཱདི. ཏསྨཱ ཏཏྠ ཏཏྠ སཀསཉྙིཏཱགྒཧཎེན ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཛྷཱནེ སབྦསོ སུཙིཎྞཝསཱིབྷཱཝོ དཱིཔིཏོཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ལོཀིཡཱནནྟི ནིདྡྷཱརཎེ སཱམིཝཙནཾ, སཱམིཨཏྠེ ཨེཝ ཝཱ. ཡདགྒེན ཧི ཏཾ ཏེསུ སེཊྛཾ, ཏདགྒེན ཏེསམྤི སེཊྛནྟི. ‘‘ལོཀིཡཱན’’ནྟི ཝིསེསནཾ ལོཀུཏྟརསམཱཔཏྟཱིཧི ཏསྶ ཨསེཊྛབྷཱཝཏོ. ‘‘ཀིཙྩཀཱརཀསམཱཔཏྟཱིན’’ནྟི ཝིསེསནཾ ཨཀིཙྩཀཱརཀསམཱཔཏྟིཏོ ཏསྶ ཨསེཊྛབྷཱཝཏོ. ཨཀིཙྩཀཱརཀཏཱ ཙསྶཱ པཊུསཉྙཱཀིཙྩཱབྷཱཝཝཙནཏོ ཝིཉྙཱཡཏི. ཡཐེཝ ཧི ཏཏྠ སཉྙཱ, ཨེཝཾ ཕསྶཱདཡོ པཱིཏི. ཡདགྒེན ཧི ཏཏྠ སངྑཱརཱཝསེསསུཁུམབྷཱཝཔྤཏྟིཡཱ པཀཏིཝིཔསྶཀཱནཾ སམྨསིཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻརཱུཔེན ཋིཏཱ, ཏདགྒེན ཧེཊྛིམསམཱཔཏྟིདྷམྨཱ ཝིཡ པཊུཀིཙྩཀརཎསམཏྠཱཔི ན ཧོནྟཱིཏི. སྭཱཡམཏྠོ པརམཏྠམཉྫུསཱཡཾ ཝིསུདྡྷིམགྒསཾཝཎྞནཱཡཾ ཨཱརུཔྤཀཐཱཡཾ (ཝིསུདྡྷི. ཊཱི. ༡.༢༨༦) སཝིསེསཾ ཝུཏྟོ, ཏསྨཱ ཏཏྠ ཝུཏྟནཡེན ཝེདིཏབྦོ. ཀེཙི པན ‘‘ཡཐཱ ཧེཊྛིམཱ ཧེཊྛིམཱ སམཱཔཏྟིཡོ ཨུཔརིམཱནཾ ཨུཔརིམཱནཾ ཨདྷིཊྛཱནཀིཙྩཾ སཱདྷེནྟི, ན ཨེཝཾ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནསམཱཔཏྟི ཀསྶཙིཔི ཨདྷིཊྛཱནཀིཙྩཾ སཱདྷེཏི, ཏསྨཱ སཱ ཨཀིཙྩཀཱརིཀཱ, ཨིཏརཱ ཀིཙྩཀཱརིཀཱ ཝུཏྟཱ’’ཏི ཝདནྟི, ཏདཡུཏྟཾ ཏསྶཱཔི ཝིཔསྶནཱཙིཏྟཔརིདམནཱདཱིནཾ ཨདྷིཊྛཱནཀིཙྩསཱདྷནཏོ. ཏསྨཱ པུརིམོཡེཝ ཨཏྠོ ཡུཏྟོ.

པཀཔྤེཏཱིཏི སཾཝིདཧཏི. ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫནྟོ ཧི ཛྷཱནསུཁཾ ཨཏྟནི སཾཝིདཧཏི ནཱམ. ཨབྷིསངྑརོཏཱིཏི ཨཱཡཱུཧཏི, སམྤིཎྜེཏཱིཏི ཨཏྠོ. སམྤིཎྜནཏྠོ ཧི སམུདཡཊྛོ. ཡསྨཱ ནིཀནྟིཝསེན ཙེཏནཱཀིཙྩསྶ མཏྠཀཔྤཏྟི, ཏསྨཱ ཕལཱུཔཙཱརེན ཀཱརཎཾ དསྶེནྟོ ‘‘ནིཀནྟིཾ ཀུརུམཱནོ ཨབྷིསངྑརོཏི ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨིམཱ ཨིདཱནི མེ ལབྦྷམཱནཱ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནསཉྙཱ ནིརུཛ྄ཛྷེཡྻུཾ ཏཾསམཏིཀྐམེནེཝ ཨུཔརིཛྷཱནཏྠཱཡ ཙེཏནཱབྷིསངྑརཎསམྦྷཝཏོ. ཨཉྙཱཏི ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནསཉྙཱཧི ཨཉྙཱ. ཏཏོ ཐཱུལཏརབྷཱཝཏོ ཨོལཱ༹རིཀཱ. ཀཱ པན ཏཱཏི ཨཱཧ ‘‘བྷཝངྒསཉྙཱ’’ཏི. ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཏོ ཝུཊྛཱཡ ཨེཝ ཧི ཨུཔརིཛྷཱནཏྠཱཡ ཙེཏནཱབྷིསངྑརཎཱནི བྷཝེཡྻུཾ, ཝུཊྛཱནཉྩ བྷཝངྒཝསེན ཧོཏི. ཡཱཝ ཙ ཨུཔརི ཛྷཱནསམཱཔཛྫནཾ, ཏཱཝ ཨནྟརནྟརཱ བྷཝངྒཔྤཝཏྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘བྷཝངྒསཉྙཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻུ’’ནྟི.

ཙེཏེནྟོཝཱཏི ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཛ྄ཛྷཱནཾ ཨེཀཾ དྭེ ཙིཏྟཝཱརེ སམཱཔཛྫནྟོ ཨེཝ. ན ཙེཏེཏི ཏཐཱ ཧེཊྛིམཛ྄ཛྷཱནེསུ ཝིཡ ཝཱ པུབྦཱབྷོགཱབྷཱཝཏོ པུབྦཱབྷོགཝསེན ཧི ཛྷཱནཾ པཀཔྤེནྟོ ཨིདྷ ‘‘ཙེཏེཏཱི’’ཏི ཝུཏྟོ. ཡསྨཱ ‘‘ཨཧམེཏཾ ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེམི ཨུཔསམྤཱདེམི སམཱཔཛྫཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨབྷིསངྑརཎཾ ཏཏྠ སཱལཡསྶེཝ ཧོཏི, ན ཨནཱལཡསྶ, ཏསྨཱ ཨེཀཾ ཙིཏྟཀྑཎིཀམྤི ཛྷཱནཾ པཝཏྟེནྟོ ཏཏྠ ཨཔྤཧཱིནནིཀནྟིཀཏཱཡ ཨབྷིསངྑརོནྟོ ཨེཝཱཏི ཨཏྠོ. ཡསྨཱ པནསྶ ཏཐཱ ཧེཊྛིམཛ྄ཛྷཱནེསུ ཝིཡ ཝཱ ཏཏྠ པུབྦཱབྷོགོ ནཏྠི, ཏསྨཱ ‘‘ན ཨབྷིསངྑརོཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ‘‘ཨིམསྶ བྷིཀྑུནོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟསྶེཝཏྠསྶ ཝིཝརཎཾ. ‘‘སྭཱཡམཏྠོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཏམེཝཏྠཾ ཨུཔམཱཡ པཊིཔཱདེཏི.

པཙྪཱབྷཱགེཏི པིཏུགྷརསྶ པཙྪཱབྷཱགེ. ཏཏོ པུཏྟགྷརཏོ. ལདྡྷགྷརམེཝཱཏི ཡཏོ ཨནེན བྷིཀྑཱ ལདྡྷཱ, ཏམེཝ གྷརཾ པུཏྟགེཧམེཝ. ཨཱསནསཱལཱ ཝིཡ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནསམཱཔཏྟི ཏཏོ པིཏུགྷརཔུཏྟགྷརཊྛཱནིཡཱནཾ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནནིརོདྷསམཱཔཏྟཱིནཾ ཨུཔགནྟབྦཏོ. པིཏུགྷརཾ ཨམནསིཀརིཏྭཱཏི པཝིསིཏྭཱ སམཏིཀྐནྟམྤི པིཏུགྷརཾ ན མནསི ཀཏྭཱ. པུཏྟགྷརསྶེཝ ཨཱཙིཀྑནཾ ཝིཡ ཨེཀཾ དྭེ ཙིཏྟཝཱརེ སམཱཔཛྫིཏབྦམྤི ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ ན མནསི ཀཏྭཱ པརཏོ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཨཏྠཱཡ ཨེཝ མནསིཀཱརོ. ཨེཝཾ ཨམནསིཀཱརསཱམཉྙེན, མནསིཀཱརསཱམཉྙེན ཙ ཨུཔམུཔམེཡྻཏཱ ཝེདིཏབྦཱ ཨཱཙིཀྑནེནཔི མནསིཀཱརསྶེཝ ཛོཏིཏཏྟཱ. ན ཧི མནསིཀཱརེན ཝིནཱ ཨཱཙིཀྑནཾ སམྦྷཝཏི.

ཏཱ ཛྷཱནསཉྙཱཏི ཏཱ ཨེཀཾ དྭེ ཙིཏྟཝཱརེ པཝཏྟཱ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནསཉྙཱ. ནིརུཛ྄ཛྷནྟཱིཏི པདེསེནེཝ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི, པུབྦཱབྷིསངྑཱརཝསེན པན ཨུཔརི ཨནུཔྤཱདོ. ཡཐཱ ཙ ཛྷཱནསཉྙཱནཾ, ཨེཝཾ ཨིཏརསཉྙཱནཾ པཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཉྙཱ ཙ ཨོལཱ༹རིཀཱ བྷཝངྒསཉྙཱ ནུཔྤཛྫནྟཱི’’ཏི, ཡཐཱཔརིཙྪིནྣཀཱལནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. སོ ཨེཝཾ པཊིཔནྣོ བྷིཀྑཱུཏི སོ ཨེཝཾ ཡཐཱཝུཏྟེ སཉྙཱགྒེ ཋིཏོ ཨརཧཏྟེ, ཨནཱགཱམིཕལེ ཝཱ པཏིཊྛིཏོ བྷིཀྑུ དྭཱིཧི ཕལེཧི སམནྣཱགམོ, ཏིཎྞཾ སངྑཱརཱནཾ པཊིཔྤསྶདྡྷི, སོལ༹སཝིདྷཱ ཉཱཎཙརིཡཱ, ནཝཝིདྷཱ སམཱདྷིཙརིཡཱཏི ཨིམེསཾ ཝསེན ནིརོདྷཔཊིཔཱདནཔཊིཔཏྟིཾ པཊིཔནྣོ. ཕུསཏཱིཏི ཨེཏྠ ཕུསནཾ ནཱམ ཝིནྡནཾ པཊིལདྡྷཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཝིནྡཏི པཊིལབྷཏཱི’’ཏི. ཨཏྠཏོ པན ཡཐཱཔརིཙྪིནྣཀཱལཾ ཙིཏྟཙེཏསིཀཱནཾ སབྦསོ ཨཔྤཝཏྟི ཨེཝ.

ཨབྷཱིཏི ཨུཔསགྒམཏྟཾ ནིརཏྠཀཾ, ཏསྨཱ ‘‘སཉྙཱ’’ ཨིཙྩེཝ ཨཏྠོ. ནིརོདྷཔདེན ཨནནྟརིཀཾ ཀཏྭཱ སམཱཔཏྟིཔདེ ཝཏྟབྦེ ཏེསཾ དྭིནྣཾ ཨནྟརེ སམྤཛཱནཔདཾ ཋཔིཏནྟི ཨཱཧ ‘‘ནིརོདྷཔདེན ཨནནྟརིཀཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟ’’ནྟི, ཏེནཱཧ ‘‘ཨནུཔཊི…པེ… ཨཏྠོ’’ཏི. ཏཏྲཱཔཱིཏི ཏསྨིམྤི ཏཐཱ པདཱནུཔུབྦིཋཔནེཔི ཨཡཾ ཝིསེསཏྠོཏི ཡོཛནཱ. སམྤཛཱནནྟསྶཱཏི ཏཾ ཏཾ སམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ ཏཏྠ ཏཏྠ སངྑཱརཱནཾ སམྨསནཝསེན པཛཱནནྟསྶ. ཨནྟེཏི ཡཐཱཝུཏྟཱཡ ནིརོདྷཔཊིཔཏྟིཡཱ པརིཡོསཱནེ. དུཏིཡཝིཀཔྤེ སམྤཛཱནནྟསྶཱཏི སམྤཛཱནཀཱརིནོཏི ཨཏྠོ, ཏེན ནིརོདྷསམཱཔཛྫནཀསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ སབྦཔཱཊིཧཱརིཀཔཉྙཱཡ སདྡྷིཾ ཨཏྠསཱདྷིཀཱ པཉྙཱ ཀིཙྩཏོ དསྶིཏཱ ཧོཏི, ཏེནཱཧ ‘‘པཎྜིཏསྶ བྷིཀྑུནོ’’ཏི.

སབྦཱཀཱརེནཱཏི ‘‘སམཱཔཏྟིཡཱ སརཱུཔཝིསེསོ, སམཱཔཛྫནཀོ, སམཱཔཛྫནསྶ ཋཱནཾ, ཀཱརཎཾ, སམཱཔཛྫནཱཀཱརོ’’ཏི ཨེཝམཱདི སབྦཔྤཀཱརེན. ཏཏྠཱཏི ཝིསུདྡྷིམགྒེ. (ཝིསུདྡྷཱི. ༢.༨༦༧) ཀཐིཏཏོཝཱཏི ཀཐིཏཊྛཱནཏོ ཨེཝ གཧེཏབྦཱ, ན ཨིདྷ ཏཾ ཝདཱམ པུནརུཏྟིབྷཱཝཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨེཝཾ ཁོ ཨཧནྟི ཨེཏྠ ཨཱཀཱརཏྠོ ཨེཝཾ-སདྡོ ཨུགྒཧིཏཱཀཱརདསྶནནྟི ཀཏྭཱ. ཨེཝཾ པོཊྛཔཱདཱཏི ཨེཏྠ པན སམྤཊིཙྪནཏྠོ, ཏེནཱཧ ‘‘སུཨུགྒཧིཏཾ ཏཡཱཏི ཨནུཛཱནནྟོ’’ཏི.

༤༡༥. སཉྙཱ ཨགྒཱ ཨེཏྠཱཏི སཉྙཱགྒཾ, ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ. ཨཊྛསུ སམཱཔཏྟཱིསུཔི སཉྙཱགྒཾ ཨཏྠི ཨུཔལབྦྷཏཱིཏི ཙིནྟེཏྭཱ. ‘‘པུཐཱུ’’ཏི པཱལི༹ཡཾ ལིངྒཝིཔལླཱསཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘བཧཱུནིཔཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ’’ཏི ཨིམིནཱ པཀཱརཝིསེསོ ཀརཎཔྤཀཱརོ གཧིཏོ, ན པཀཱརསཱམཉྙནྟི ཨཱཧ ‘‘ཡེན ཡེན ཀསིཎེནཱ’’ཏི, པཐཝཱིཀསིཎེན ཀརཎབྷཱུཏེནཱ’’ཏི ཙ. ཛྷཱནཾ ཏཱཝ ཡུཏྟོ ཀརཎབྷཱཝོ སཉྙཱནིརོདྷཕུསནསྶ སཱདྷཀཏམབྷཱཝཏོ, ཀཐཾ ཀསིཎཱནནྟི? ཏེསམྤི སོ ཡུཏྟོ ཨེཝ. ཡདགྒེན ཧི ཛྷཱནཱནཾ ནིརོདྷཕུསནསྶ སཱདྷཀཏཾ ཨབྷཱཝོ, ཏདགྒེན ཀསིཎཱནམྤི ཏདཝིནཱབྷཱཝཏོ. ཨནེཀཀརཎཱཔི ཀིརིཡཱ ཧོཏིཡེཝ ཡཐཱ ‘‘ཨསྶེན ཡཱནེན དཱིཔིཀཱཡ གཙྪཏཱི’’ཏི.

ཨེཀཝཱརནྟི སཀིཾ. པུརིམསཉྙཱནིརོདྷནྟི ཀཱམསཉྙཱདིཔུརིམསཉྙཱཡ ནིརོདྷཾ, ན ནིརོདྷསམཱཔཏྟིསཉྙིཏཾ སཉྙཱནིརོདྷཾ. ཨེཀཾ སཉྙཱགྒནྟི ཨེཀཾ སཉྙཱབྷཱུཏཾ ཨགྒཾ སེཊྛནྟི ཨཏྠོ ཧེཊྛིམསཉྙཱཡ ཨུཀྐཊྛབྷཱཝཏོ. སཉྙཱ ཙ སཱ ཨགྒཉྩཱཏི སཉྙཱགྒཾ, ན སཉྙཱསུ ཨགྒནྟི. དྭེ ཝཱརེཏི དྭིཀྑཏྟུཾ. སེསཀསིཎེསཱུཏི ཀསིཎཱནཾཡེཝ གཧཎཾ ནིརོདྷཀཐཱཡ ཨདྷིཀཏཏྟཱ. ཏཏོ ཨེཝ ཙེཏྠ ཛྷཱནགྒཧཎེན ཀསིཎཛ྄ཛྷཱནཱནི ཨེཝ གཧིཏཱནཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. ‘‘པཋམཛ྄ཛྷཱནེན ཀརཎབྷཱུཏེནཱ’’ཏི ཨཱརམྨཎཾ ཨནཱམསིཏྭཱ ཝདཏི ཡཐཱ ‘‘ཡེན ཡེན ཀསིཎེནཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཛྷཱནཾ ཨནཱམསིཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ‘‘ཨིཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཝུཏྟམེཝཏྠཾ སངྒཧེཏྭཱ ནིགམནཝསེན ཝདཏི. སབྦམྤཱིཏི སབྦཾ ཨེཀཝཱརཾ སམཱཔནྣཛྷཱནཾ. སངྒཧེཏྭཱཏི སཉྫཱནནལཀྑཎེན ཏཾསབྷཱཝཱཝིསེསཏོ ཨེཀཛ྄ཛྷཾ སངྒཧེཏྭཱ. ཨཔརཱཔརནྟི པུནཔྤུནཾ.

༤༡༦. ཛྷཱནཔདཊྛཱནཾ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེནྟསྶ པུགྒལསྶ ཝསེན སཉྙཱཉཱཎཱནི དསྶིཏཱནི པཋམནཡེ. དུཏིཡནཡེ པན ཡསྨཱ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ མགྒེན གྷཊེནྟསྶ མགྒཉཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏསྨཱ ཝིཔསྶནཱམགྒཝསེན སཉྙཱཉཱཎཱནི དསྶིཏཱནི. ཡསྨཱ པན པཋམནཡོ ལོཀིཡཏྟཱ ཨོལཱ༹རིཀོ, དུཏིཡནཡོ མིསྶཀོ ཏསྨཱ ཏདུབྷཡཾ ཨསམྦྷཱཝེཏྭཱ ཨཙྩནྟསུཁུམཾ སུབྷཾ ཐིརཾ ནིབྦཏྟིཏལོཀུཏྟརམེཝ དསྶེཏུཾ མགྒཕལཝསེན སཉྙཱཉཱཎཱནི དསྶིཏཱནི ཏཏིཡནཡེ. ཏཡོཔེཏེ ནཡཱ མགྒསོདྷནཝསེན དསྶིཏཱ.

‘‘ཨཡཾ པནེཏྠ སཱརོ’’ཏི ཝིབྷཱཝེཏུཾ ཏིཔིཊཀམཧཱསིཝཏྠེརཝཱདོ ཨཱབྷཏོ. ནིརོདྷཾ པུཙྪིཏྭཱ ཏསྨིཾ ཀཐིཏེ ཏདནནྟརཾ སཉྙཱཉཱཎུཔྤཏྟིཾ པུཙྪནྟོ ཨཏྠཏོ ནིརོདྷཏོ ཝུཊྛཱནཾ པུཙྪཏི ནཱམ, ནིརོདྷཏོ ཙ ཝུཊྛཱནཾ ཨརཧཏྟཕལུཔྤཏྟིཡཱ ཝཱ སིཡཱ ཨནཱགཱམིཕལུཔྤཏྟིཡཱ ཝཱ, ཏཏྠ སཉྙཱ པདྷཱནཱ, ཏདནནྟརཉྩ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎནྟི ཏདུབྷཡཾ ནིདྡྷཱརེནྟོ ཐེརོ ‘‘ཀིཾ ཨིམེ བྷིཀྑཱུ བྷཎནྟཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ‘‘ཀིཾ ཨིམེ བྷིཀྑཱུ བྷཎནྟཱི’’ཏི ཏདཱ དཱིགྷནིཀཱཡཏནྟིཾ པརིཝཏྟནྟེ ཨིམཾ ཋཱནཾ པཏྭཱ ཡཐཱཝུཏྟེན པཊིཔཱཊིཡཱ ཏཡོ ནཡེ ཀཐེནྟེ བྷིཀྑཱུ སནྡྷཱཡ ཝདཏི.

ཡསྶ ཡཐཱ མགྒཝཱིཐིཡཾ མགྒཕལཉཱཎེསུ ཨུཔྤནྣེསུ ནིཡམཏོ མགྒཕལཔཙྩཝེཀྑཎཉཱཎཱནི ཧོནྟི, ཨེཝཾ ཕལསམཱཔཏྟིཡཾ ཕལཔཙྩཝེཀྑཎཉཱཎནྟི ཨཱཧ ‘‘པཙྪཱ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎ’’ནྟི. ‘‘ཨིདཾ ཨརཧཏྟཕལ’’ནྟི ཨིདཾ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎསྶ པཝཏྟིཨཱཀཱརདསྶནཾ. ཕལསམཱདྷིསཉྙཱཔཙྩཡཱཏི ཕལསམཱདྷིསཧགཏསཉྙཱཔཙྩཡཱ. ཀིར-སདྡོ ཨནུསྶརཎཏྠོ. ཡཐཱདྷིགཏདྷམྨཱནུསྶརཎཔཀྑིཡཱ ཧི པཙྩཝེཀྑཎཱ. སམཱདྷིསཱིསེན ཙེཏྠ སབྦཾ ཨརཧཏྟཕལཾ གཧིཏཾ སཧཙརཎཉཱཡེན, ཏསྨིཾ ཨསཏི པཙྩཝེཀྑཎཱཡ ཨསམྦྷཝོ ཨེཝཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཨིདཔྤཙྩཡཱ’’ཏི.

སཉྙཱཨཏྟཀཐཱཝཎྞནཱ

༤༡༧. དེསནཱཡ སཎྷབྷཱཝེན སཱརམྦྷམཀྑིསྶཱདིམལཝིསོདྷནཏོ སུཏམཡཉཱཎཾ ནྷཱཔིཏཾ ཝིཡ, སུཁུམབྷཱཝེན ཏནུལེཔནཝིལིཏྟཾ ཝིཡ, ཏིལཀྑཎབྦྷཱཧཏཏཱཡ ཀུཎྜལཱདིཨལངྐཱརཝིབྷཱུསིཏཾ ཝིཡ ཙ ཧོཏི, ཏདནུཔསེཝཏོ ཉཱཎསྶ ཙ ཏཐཱབྷཱཝོ ཏཾསམངྒིནོ པུགྒལསྶ ཏཐཱབྷཱཝཱཔཏྟི, ནིརོདྷཀཐཱཡ ནིཝེསནཉྩསྶ སིརིསཡནཔྤཝེསནསདིསནྟི ཨཱཧ ‘‘སཎྷསུཁུམ…པེ… ཨཱརོཔིཏོཔཱི’’ཏི. ཏཏྠཱཏི ཏསྶཾ ནིརོདྷཀཐཱཡཾ. སུཁཾ ཨཝིནྡནྟོ མནྡབུདྡྷིཏཱཡ ཨལབྷནྟོ. མལཝིདཱུསིཏཏཱཡ གཱུཐཊྛཱནསདིསཾ. ཨཏྟནོ ལདྡྷིཾ ཨཏྟདིཊྛིཾ. ཨནུམཏིཾ གཧེཏྭཱཏི ཨནུཉྙཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨེདིསོ མེ ཨཏྟཱ’’ཏི ཨནུཛཱནཱཔེཏྭཱ, ཨཏྟནོ ལདྡྷིཡཾ པཏིཊྛཔེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཀཾ པནཱཏི ཨོལཱ༹རིཀོ, མནོམཡོ, ཨརཱུཔཱིཏི ཏིཎྞཾ ཨཏྟཝཱདཱནཾ ཝསེན ཏིཝིདྷེསུ ཀཏམནྟི ཨཏྠོ. པརིཧརནྟོཏི ཝིདྡྷཾསནཏོ པརིཧརནྟོ, ནིགཱུཧནྟོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཡསྨཱ ཙཏུསནྟཏིརཱུཔཔྤབནྡྷཾ ཨེཀཏྟཝསེན གཧེཏྭཱ རཱུཔཱིབྷཱཝཏོ ‘‘ཨོལཱ༹རིཀོ ཨཏྟཱ’’ཏི པཙྩེཏི ཨཏྟཝཱདཱི, ཨནྣཔཱནོཔདྷཱནཏཉྩསྶ པརིཀཔྤེཏྭཱ ‘‘སསྶཏོ’’ཏི མཉྙཏི, རཱུཔཱིབྷཱཝཏོ ཨེཝ ཙ སཉྙཱཡ ཨཉྙཏྟཾ ཉཱཡཱགཏམེཝ, ཡཾ ཝེདཝཱདིནོ ‘‘ཨནྣམཡོ, པཱནམཡོ’’ཏི ཙ དྭིདྷཱ ཝོཧརནྟི, ཏསྨཱ པརིབྦཱཛཀོ ཏཾ སནྡྷཱཡཱ ‘‘ཨོལཱ༹རིཀཾ ཁོ’’ཏི ཨཱཧ.

ཏཏྠ ཡདི ཨཏྟཱ རཱུཔཱི, ན སཉྙཱི, སཉྙཱཡ ཨརཱུཔབྷཱཝཏྟཱ, རཱུཔདྷམྨཱནཉྩ ཨསཉྫཱནནསབྷཱཝཏྟཱ, རཱུཔཱི ཙ སམཱནོ ཡདི ཏཝ མཏེན ནིཙྩོ, སཉྙཱ ཨཔརཱཔརཾ པཝཏྟནཏོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷིཛྫཏཱིཏི བྷེདསབྦྷཱཝཏོ ཨནིཙྩཱ, ཨེཝམྤི ‘‘ཨཉྙཱ སཉྙཱ, ཨཉྙོ ཨཏྟཱ’’ཏི སཉྙཱཡ ཨབྷཱཝཏོ ཨཙེཏནོཏི ན ཀམྨསྶ ཀཱརཀོ, ཕལསྶ ཙ ན ཨུཔབྷུཉྫཀོཏི ཨཱཔནྣམེཝ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨོལཱ༹རིཀོ ཙ ཧི ཏེ’’ཏིཨཱདི. པཙྩཱགཙྪཏོཏི པཙྩཱགཙྪནྟསྶ, ཛཱནཏོཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨཉྙཱ ཙ སཉྙཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཨཉྙཱ ཙ སཉྙཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟཱི’’ཏི ཀསྨཱ ཝུཏྟཾ, ནནུ ཨུཔྤཱདཔུབྦཀོ ནིརོདྷོ, ན ཙ ཨུཔྤནྣཾ ཨནིརུཛ྄ཛྷཀཾ ནཱམ ཨཏྠཱིཏི ཙོདནཾ སནྡྷཱཡཱཧ ‘‘ཙཏུནྣཉྩ ཁནྡྷཱན’’ནྟིཨཱདི.

༤༡༨-༤༢༠. མནོམཡནྟི ཛྷཱནམནསོ ཝསེན མནོམཡཾ. ཡོ ཧི བཱཧིརཔཙྩཡནིརཔེཀྑོ, སོ མནསཱཝ ནིབྦཏྟོཏི མནོམཡོ. རཱུཔལོཀེ ནིབྦཏྟསརཱིརཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི, ཡཾ ཝེདཝཱདིནོ ཨཱནནྡམཡོ, ཝིཉྙཱཎམཡོཏི ཙ དྭིདྷཱ ཝོཧརནྟི. ཏཏྲཱཔཱིཏི ‘‘མནོམཡོ ཨཏྟཱ’’ཏི ཨིམསྨིམྤི པཀྑེ. དོསེ དིནྣེཏི ‘‘ཨཉྙཱཝ སཉྙཱ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ དོསེ དིནྣེ. ཨིདྷཱཔི པུརིམཝཱདེ ཝུཏྟནཡེནེཝ དོསདསྶནཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཡདི ཨཏྟཱ མནོམཡོ, སབྦངྒཔཙྩངྒཱི, ཨཧཱིནིནྡྲིཡོ ཙ བྷཝེཡྻ, ཨེཝཾ སཏི ‘‘རཱུཔཾ ཨཏྟཱ སིཡཱ, ན ཙ སཉྙཱི’’ཏི པུབྦེ ཝིཡ ཝཏྟབྦཾ. ཏེནཱཧ – ‘‘མནོམཡོ ཙ ཧི ཏེ’’ཏིཨཱདི. ཀསྨཱ པནཱཡཾ པརིབྦཱཛཀོ པཋམཾ ཨོལཱ༹རིཀཾ ཨཏྟཱནཾ པཊིཛཱནིཏྭཱ ཏཾ ལདྡྷིཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ པུན མནོམཡཾ ཨཏྟཱནཾ པཊིཛཱནཱཏི, ཏཉྩ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཨརཱུཔིཾ ཨཏྟཱནཾ པཊིཛཱནཱཏཱིཏི? ཀཱམཉྩེཏྠ ཀཱརཎཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟམེཝ, ཏཐཱཔི ཨིམེ ཏིཏྠིཡཱ ནཱམ ཨནཝཊྛིཏཙིཏྟཱ ཐུསརཱསིམྷི ནིཁཱཏཁཱཎུཀོ ཝིཡ ཙཉྩལཱཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ཡཐཱ ནཱམ ཨུམྨཏྟཀོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སཉྙཱཡཱཏི པཀཏིསཉྙཱཡ. ཨུཔྤཱདནིརོདྷཾ ཨིཙྪཏི ཨཔརཱཔརཾ པཝཏྟཱཡ སཉྙཱཡ ཨུདཡཝཡདསྶནཏོ. ཏཐཱཔི ‘‘སཉྙཱ སཉྙཱ’’ཏི པཝཏྟསམཉྙཾ ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི གཧེཏྭཱ ཏསྶ ཙ ཨཝིཙྪེདཾ པརིཀཔྤེནྟོ སསྶཏཾ མཉྙཏི, ཏེནཱཧ ‘‘ཨཏྟཱནཾ པན སསྶཏཾ མཉྙཏཱི’’ཏི.

ཏཐེཝཱཏི ཡཐཱ ‘‘རཱུཔཱི ཨཏྟཱ’’ཏི, ‘‘མནོམཡོ ཨཏྟཱ’’ཏི ཙ ཝཱདདྭཡེ སཉྙཱཡ ཨཏྟཏོ ཨཉྙཏཱ, ཏཐཱ ཙསྶ ཨཙེཏནཏཱདིདོསཔྤསངྒོ དུནྣིཝཱརོ, ཏཐེཝ ཨིམསྨིཾ ཝཱདེ དོསོ. ཏེནཱཧ ‘‘ཏཐེཝསྶ དོསཾ དསྶེནྟོ’’ཏི. མིཙྪཱདསྶནེནཱཏི ཨཏྟདིཊྛིསངྑཱཏེན མིཙྪཱབྷིནིཝེསེན. ཨབྷིབྷཱུཏཏྟཱཏི ཨནཱདིཀཱལབྷཱཝིཏབྷཱཝེན ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊཏྟཱ ནིཝཱརིཏཉཱཎཙཱརཏྟཱ. ཏཾ ནཱནཏྟཾ ཨཛཱནནྟོཏི ཡེན སནྟཏིགྷནེན, སམཱུཧགྷནེན ཙ ཝཉྩིཏོ བཱལོ པབནྡྷཝསེན པཝཏྟམཱནཾ དྷམྨསམཱུཧཾ མིཙྪཱགཱཧཝསེན ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི, ‘‘ནིཙྩོ’’ཏི ཙ ཨབྷིནིཝིསྶ ཝོཧརཏི, ཏཾ ཨེཀཏྟསཉྙིཏཾ གྷནགྒཧཎཾ ཝིནིབྷུཛྫ ཡཱཐཱཝཏོ ཛཱནནཾ གྷནཝིནིབྦྷོགོ, སབྦེན སབྦཾ ཏིཏྠིཡཱནཾ སོ ནཏྠཱིཏི ཨཡམྤི པརིབྦཱཛཀོ ཏཱདིསསྶ ཉཱཎསྶ པརིཔཱཀསྶ ཨབྷཱཝཏོ ཝུཙྩམཱནམྤི ནཱཉྙཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘བྷགཝཏཱ ཝུཙྩམཱནམྤི ཏཾ ནཱནཏྟཾ ཨཛཱནནྟོ’’ཏི. སཉྙཱ ནཱམཱཡཾ ནཱནཱརམྨཎཱ ནཱནཱཀྑཎེ ཨུཔྤཛྫཏི, ཝེཏི ཙཱཏི སཉྙཱཡ ཨུཔྤཱདནིརོདྷཾ པསྶནྟོཔི སཉྙཱམཡཾ སཉྙཱབྷཱུཏཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཀཔྤེཏྭཱ ཡཐཱཝུཏྟགྷནཝིནིབྦྷོགཱབྷཱཝཏོ ནིཙྩམེཝ ཀཏྭཱ མཉྙཏི དིཊྛིམཉྙནཱཡ. ཏཐཱབྷཱུཏསྶ ཙ ཏསྶ སཎྷསུཁུམཔརམགམྦྷཱིརདྷམྨཏཱ ན ཉཱཡཏེཝཱཏི ཝུཏྟཾ ‘‘དུཛྫཱནཾ ཁོ’’ཏིཨཱདི.

དིཊྛིཨཱདཱིསུ ‘‘ཨེཝམེཏ’’ནྟི དསྶནཾ ཨབྷིནིཝིསནཾ དིཊྛི. ཏསྶཱ ཨེཝ པུབྦབྷཱགབྷཱུཏཾ ‘‘ཨེཝམེཏ’’ནྟི ནིཛ྄ཛྷཱནཝསེན ཁམནཾ ཁནྟི. ཏཐཱ རོཙནཾ རུཙི. ‘‘ཨཉྙཐཱ’’ཏིཨཱདི ཏེསཾ དིཊྛིཨཱདཱིནཾ ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶནཾ. ཏཏྠ ཨཉྙཐཱཏི ཡཐཱ ཨརིཡཝིནཡེ ཨནྟདྭཡཾ ཨནུཔགྒམྨ མཛ྄ཛྷིམཱ པཊིཔདཱཝསེན དསྶནཾ ཧོཏི, ཏཏོ ཨཉྙཐཱཡེཝ. ཨཉྙདེཝཱཏི ཡཾ པརམཏྠཏོ ཝིཛྫཏི ཁནྡྷཱཡཏནཱདི, ཏསྶ ཙ ཨནིཙྩཏཱདི, ཏཏོ ཨཉྙདེཝ པརམཏྠཏོ ཨཝིཛྫམཱནཾ ཨཏྟཱནཾ སསྶཏཱདི ཏེ ཁམཏི ཙེཝ རུཙྩཏི ཙ. ཨཱཡུཉྫནཾ ཨནུཡུཉྫནཾ ཨཱཡོགོ, ཏེནཱཧ ‘‘ཡུཏྟཔཡུཏྟཏཱ’’ཏི. པཊིཔཏྟིཡཱཏི པརམཏྟཙིནྟནཱདིཔརིབྦཱཛཀཔཊིཔཏྟིཡཱ. དུཛྫཱནམེཏཾ དྷམྨཏཾ ཏྭཾ ‘‘ཨཡཾ པརམཏྠོ, ཨཡཾ སམྨུཏཱི’’ཏི ཨིམསྶ ཝིབྷཱགསྶ དུབྦིབྷཱགཏྟཱ. ‘‘ཡདི ཨེཏཾ དུཛྫཱནཾ, ཏཾ ཏཱཝ ཏིཊྛཏུ, ཨིམཾ པནཏྠཾ བྷགཝནྟཾ པུཙྪིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཡཐཱ པཊིཔཛྫི, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཐ པརིབྦཱཛཀོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨཉྙོ ཝཱ སཉྙཏོཏི སཉྙཱསབྷཱཝཏོ ཨཉྙོ སབྷཱཝོ ཝཱ ཨཏྟཱ ཧོཏཱུཏི ཨཏྠོ. ཨསྶཱཏི ཨཏྟནོ.

ལོཀཱིཡཏི དིསྶཏི ཨེཏྠ པུཉྙཔཱཔཾ, ཏབྦིཔཱཀོ ཙཱཏི ལོཀོ, ཨཏྟཱ. སོ ཧིསྶ ཀཱརཀོ, ཝེདཀོ ཙཱཏི ཨིཙྪིཏོ. དིཊྛིགཏནྟི ‘‘སསྶཏོ ཨཏྟཱ ཙ ལོཀོ ཙཱ’’ཏིཨཱདི (དཱི. ནི. ༡.༣༡; ཨུདཱ. ༥༥) ནཡཔྤཝཏྟཾ དིཊྛིགཏཾ. ན ཧེས དིཊྛཱབྷིནིཝེསོ དིཊྛདྷམྨིཀཱདིཨཏྠནིསྶིཏོ ཏདསཾཝཏྟནཏོ. ཡོ ཧི ཏདཱཝཧོ, སོ ཏཾནིསྶིཏོཏི ཝཏྟབྦཏཾ ལབྷེཡྻ ཡཐཱ ཏཾ པུཉྙཉཱཎསམྦྷཱརོ. ཨེཏེནེཝ ཏསྶ ན དྷམྨནིསྶིཏཏཱཔི སཾཝཎྞིཏཱ དཊྛབྦཱ. ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡསྶཱཏི ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡཾ, ཏདེཝ ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡཀཾ ཡཐཱ ‘‘ཝིནཡོ ཨེཝ ཝེནཡིཀོ’’ཏི, (པཱརཱ. ཨཊྛ. ༢༡) ཏེནཱཧ ‘‘སིཀྑཏྟཡསངྑཱཏསྶཱ’’ཏིཨཱདི. དིཊྛཱབྷིནིཝེསསྶ སཾསཱརཝཊྚེ ནིབྦིདཱཝིརཱགནིརོདྷུཔསམཱསཾཝཏྟནཾ ཝཊྚནྟོགདྷཏྟཱ, ཏསྶ ཝཊྚསམྦནྡྷནཏོ ཙ. ཏཐཱ ཨབྷིཉྙཱསམྦོདྷནིབྦཱནཱསཾཝཏྟནཉྩ དཊྛབྦཾ. ཨབྷིཛཱནནཱཡཱཏི ཉཱཏཔརིཉྙཱཝསེན ཨབྷིཛཱནནཏྠཱཡ. སམྦུཛ྄ཛྷནཏྠཱཡཱཏི ཏཱིརཎཔཧཱནཔརིཉྙཱཝསེན སམྦོདྷནཏྠཱཡཱཏི ཝདནྟི. ཨབྷིཛཱནནཱཡཱཏི ཨབྷིཉྙཱཔཉྙཱཝསེན ཛཱནནཱཡ, ཏཾ པན ཝཊྚསྶ པཙྩཀྑཀརཎམེཝ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘པཙྩཀྑཀིརིཡཱཡཱ’’ཏི. སམྦུཛ྄ཛྷནཏྠཱཡཱཏི པརིཉྙཱབྷིསམཡཝསེན པཊིཝེདྷཱཡ.

ཀཱམཾ ཏཎྷཱཔི དུཀྑསབྷཱཝཱ, ཏསྶཱ པན སམུདཡབྷཱཝེན ཝིསུཾ གཧིཏཏྟཱ ‘‘ཏཎྷཾ ཋཔེཏྭཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. པབྷཱཝནཏོ ཨུཔྤཱདནཏོ. དུཀྑཾ པབྷཱཝེནྟཱིཔི ཏཎྷཱ ཨཝིཛྫཱདིཔཙྩཡནྟརསཧིཏཱ ཨེཝ པབྷཱཝེཏི, ན ཀེཝལཱཏི ཨཱཧ ‘‘སཔྤཙྩཡཱ’’ཏི. ཨུབྷིནྣཾ ཨཔྤཝཏྟཱིཏི ཨུབྷིནྣཾ ཨཔྤཝཏྟིནིམིཏྟཾ, ནཔྤཝཏྟནྟི ཨེཏྠ དུཀྑསམུདཡཱ ཨེཏསྨིཾ ཝཱ ཨདྷིགཏེཏི ཨཔྤཝཏྟི. དུཀྑནིརོདྷཾ ནིབྦཱནཾ གཙྪཏི ཨདྷིགཙྪཏི, ཏདཏྠཾ པཊིཔདཱ ཙཱཏི དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱིཔཊིཔདཱ. མགྒཔཱཏུབྷཱཝོཏི ཨགྒམགྒསམུཔྤཱདོ. ཕལསཙྪིཀིརིཡཱཏི ཨསེཀྑཕལཱདྷིགམོ. ཨཱཀཱརནྟི ཏཾ གམནལིངྒཾ.

༤༢༡. སམནྟཏོ ནིགྒཎྷནཝསེན ཏོདནཾ ཝིཛ྄ཛྷནཾ སནྣིཏོདཀཾ, ཝཱཙཱཡཱཏི ཙ པཙྩཏྟེ ཀརཎཝཙནནྟི ཨཱཧ ‘‘ཝཙནཔཏོདེནཱ’’ཏི. སཛ྄ཛྷབྦྷརིཏནྟི སམནྟཏོ བྷུསཾ ཨརིཏཾ ཨཀཾསཱུཏི སཏམཏྟེཧི ཏུཏྟཀེཧི ཝིཡ ཏིཾསསཏམཏྟཱ པརིབྦཱཛཀཱ ཝཱཙཱཔཏོདནེཧི ཏུདིཾསུ སབྷཱཝཏོ ཝིཛྫམཱནནྟི པརམཏྠསབྷཱཝཏོ ཨུཔལབྦྷམཱནཾ, ནཔཀཏིཨཱདི ཝིཡ ཨནུཔལབྦྷམཱནཾ. ཏཙྪནྟི སཙྩཾ. ཏཐནྟི ཨཝིཔརཱིཏཾ ལོཀུཏྟརདྷམྨེསཱུཏི ཝིསཡེ བྷུམྨཾ ཏེ དྷམྨེ ཝིསཡཾ ཀཏྭཱ. ཋིཏསབྷཱཝནྟི ཨཝཊྛིཏསབྷཱཝཾ, ཏདུཔྤཱདཀནྟི ཨཏྠོ. ལོཀུཏྟརདྷམྨནིཡཱམཏནྟི ལོཀུཏྟརདྷམྨསམྤཱཔནནིཡཱམེན ནིཡཏཾ, ཏེནཱཧ ‘‘བུདྡྷཱནཉྷཱི’’ཏིཨཱདི. ཨེདིསཱཏི ‘‘དྷམྨཊྛིཏཏ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱ.

ཙིཏྟཧཏྠིསཱརིཔུཏྟཔོཊྛཔཱདཝཏྠུཝཎྞནཱ

༤༢༢. སུཁུམེསུ ཨཏྠནྟརེསཱུཏི ཁནྡྷཱཡཏནཱདཱིསུ སུཁུམཉཱཎགོཙརེསུ དྷམྨེསུ. ཀུསལོཏི པུབྦེ བུདྡྷསཱསནེ ཀཏཔརིཙཡཏཱཡ ཚེཀོ ཨཧོསི. གིཧིབྷཱཝེ ཨཱནིསཾསཀཐཱཡ ཀཐིཏཏྟཱ སཱིལཝནྟསྶ བྷིཀྑུནོ ཏཐཱ ཀཐནེན ཝིབྦྷམནེ ནིཡོཛིཏཏྟཱ ཨིདཱནི སཡམྤི སཱིལཝཱ ཨེཝ ཧུཏྭཱ ཚ ཝཱརེ (དྷ. པ. ཨཊྛ. ༣༧; ཛཱ. ཨཊྛ. ༡.༡.༦༩) ཝིབྦྷམི. ཀམྨསརིཀྑཀེན ཧི ཕལེན བྷཝིཏབྦཾ. མཧཱསཱཝཀསྶ ཀཐིཏེཏི མཧཱསཱཝཀསྶ མཧཱཀོཊྛིཀཏྠེརསྶ ཨཔསཱདནཀཐིཏནིམིཏྟཾ. པཏིཊྛཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟོཏི སཱསནེ པཏིཊྛཾ ལདྡྷུཾ ཨསཀྐོནྟོ.

༤༢༣. པཉྙཱཙཀྑུནོ ནཏྠིཏཱཡཱཏི སུཝུཏྟདུརུཏྟསམཝིསམདསྶནསམཏྠཔཉྙཱཙཀྑུནོ ཨབྷཱཝེན. ཙཀྑུམཱཏི ཨེཏྠ ཡཱདིསེན ཙཀྑུནཱ པུརིསོ ‘‘ཙཀྑུམཱ’’ཏི ཝུཏྟོ, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སུབྷཱསིཏཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨེཀཀོཊྛཱསཱཏི ཨེཀནྟིཀཱ, ནིབྦཱནཱཝཧབྷཱཝེན ནིཙྪིཏཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཋཔིཏཱཏི ཝཝཏྠཱཔིཏཱ. ན ཨེཀཀོཊྛཱསཱ ན ཨེཀནྟིཀཱ, ན ནིབྦཱནཱཝཧབྷཱཝེན ནིཙྪིཏཱ ཝཊྚནྟོགདྷབྷཱཝཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨེཀཾསིཀདྷམྨཝཎྞནཱ

༤༢༥. ‘‘ཀསྨཱ ཨཱརབྷཱི’’ཏི ཀཱརཎཾ པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨནིཡྻཱནིཀབྷཱཝདསྶནཏྠ’’ནྟི པཡོཛནཾ ཝིསྶཛྫིཏཾ. སཏི ཧི ཕལསིདྡྷིཡཾ ཧེཏུསིདྡྷོཡེཝ ཧོཏཱིཏི. པཉྙཱཔིཏནིཊྛཱཡཱཏི པཝེདིཏཝིམུཏྟིམགྒསྶ, ཝཊྚདུཀྑཔརིཡོསཱནཾ གཙྪཏི ཨེཏཱཡཱཏི ‘‘ནིཊྛཱ’’ཏི ཝིམུཏྟི ཝུཏྟཱ. ནིཊྛཱམགྒོ ཧི ཨིདྷ ཨུཏྟརཔདལོཔེན ‘‘ནིཊྛཱ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཏསྶ ཧི ཨནིཡྻཱནིཀཏཱ, ནིཡྻཱནིཀཏཱ ཙ ཝུཙྩཏི, ན ནིཊྛཱཡ. ནིཡྻཱནཾ ཝཱ ནིགྒམནཾ ནིསྶརཎཾ, ཝཊྚདུཀྑསྶ ཝུཔསམོཏི ཨཏྠོ. ནིཡྻཱནམེཝ ནིཡྻཱནིཀཾ, ན ནིཡྻཱནིཀཾ ཨནིཡྻཱནིཀཾ, སོ ཨེཝ བྷཱཝོ ཨནིཡྻཱནིཀབྷཱཝོ, ཏསྶ དསྶནཏྠནྟི ཡོཛེཏབྦཾ. ‘‘ཨེཝ’’ནྟི ‘‘ནིབྦཱནཾ ནིབྦཱན’’ནྟི ཝཙནམཏྟསཱམཉྙཾ གཧེཏྭཱ ཝདཏི, ན པན པརམཏྠཏོ ཏེསཾ སམཡེ ནིབྦཱནཔཉྙཱཔནསྶ ལབྦྷནཏོ, ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘སཱ ཙ ན ནིཡྻཱནིཀཱ’’ཏིཨཱདི. ལོཀཐཱུཔིཀཱདིཝསེནཱཏི ཨེཏྠ ཨཱདི-སདྡེན ‘‘ཨཉྙོ པུརིསོ, ཨཉྙཱ པཀཏཱི’’ཏི པཀཏིཔུརིསནྟརཱཝབོདྷོ མོཀྑོ, བུདྡྷིཨཱདིགུཎཝིནིམུཏྟསྶ ཨཏྟནོ སཀཏྟནི ཨཝཊྛཱནཾ མོཀྑོ, ཀཱཡཔཝཏྟིགཏིཛཱཏིབནྡྷཱནཾ ཨཔྤམཛྫནཝསེན ཨཔྤཝཏྟོ མོཀྑོ, ཡཉྙེཧི ཛུཏེན པརེན པུརིསེན སལོཀཏཱ མོཀྑོ, སམཱིཔཏཱ མོཀྑོ, སཧཡོགོ མོཀྑོཏི ཨེཝམཱདཱིནཾ སངྒཧོ དཊྛབྦོ. ཡཐཱཔཉྙཏྟཱཏི པཉྙཏྟཔྤཀཱརཱ ཧུཏྭཱ ན ནིཡྻཱཏི, ཡེནཱཀཱརེན ‘‘ནིཊྛཱ པཱཔུཎཱིཡཏཱི’’ཏི ཏེཧི པཝེདིཏཱ, ཏེནཱཀཱརེན ཏསྶཱ ཨཔྤཏྟབྦཏོ ན ནིཡྻཱཏི. པཎྜིཏེཧི པཊིཀྑིཏྟཱཏི ‘‘ནཱཡཾ ནིཊྛཱ པཊིཔདཱ ཝཊྚསྶ ཨནཏིཀྐམནཏོ’’ཏི བུདྡྷཱདཱིཧི པཎྜིཏེཧི པཊིཀྑིཏྟཱ. ནིཝཏྟཏཱིཏི པཊིཀྑེཔསྶ ཀཱརཎཝཙནཾ, ཏསྨཱ ཏེཧི པཉྙཏྟཱ ནིཊྛཱ པཊིཔདཱ ན ནིཡྻཱཏི, ཨཉྙདཏྠུ ཏཾསམངྒིནཾ པུགྒལཾ སཾསཱརེ ཨེཝ པརིབྦྷམཱཔེནྟཱི ནིཝཏྟཏི.

པདྷཱནཾ ཛཱནནཾ ནཱམ པཙྩཀྑཏོ ཛཱནནཾ ཏསྶ པམཱཎཛེཊྛབྷཱཝཏོ, ཨིཏརསྶ སཾསཡཱནུབདྡྷཏྟཱཏི ཝུཏྟཾ ‘‘ཛཱནཾ པསྶ’’ནྟི. ཏེནེཏྠ དསྶནེན ཛཱནནཾ ཝིསེསེཏི. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཏུམྷཱཀཾ ཨེཀནྟསུཁེ ལོཀེ པཙྩཀྑཏོ ཉཱཎདསྶནཾ ཨཏྠཱིཏི. ཛཱནནྟི ཝཱ ཏསྶ ལོཀསྶ ཨནུམཱནཝིསཡཏཾ པུཙྪཏི, པསྶནྟི པཙྩཀྑཏོ གོཙརཏཾ. ཨཡཉྷེཏྠ ཨཏྠོ – ཨཔི ཏུམྷཱཀཾ ལོཀོ པཙྩཀྑཏོ ཉཱཏོ, ཨུདཱཧུ ཨནུམཱནཏོཏི.

ཡསྨཱ ལོཀེ པཙྩཀྑབྷཱུཏོ ཨཏྠོ ཨིནྡྲིཡགོཙརབྷཱཝེན པཱཀཊོ, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘དིཊྛཔུབྦཱནཱི’’ཏིཨཱདི. དིཊྛཔུབྦཱནཱིཏི དིཊྛཝཱ, དསྶནབྷཱུཏེན, ཏདནུགཏེན ཙ ཉཱཎེན གཧིཏཔུབྦཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཉྩ ཀཏྭཱ ‘‘སརཱིརསཎྛཱནཱདཱིནཱི’’ཏི ཝཙནཾ སམཏྠིཏཾ ཧོཏི. ‘‘ཨཔྤཱཊིཧཱིརཀ ཏ’’ནྟི ཨནུནཱསིཀལོཔཾ ཀཏྭཱ ནིདྡེསོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཔྤཱཊིཧཱིརཀཾ ཏ’’ནྟི ‘‘ཨཔྤཱཊིཧཱིརཾ ཀཏ’’ནྟི ཨེཝམེཏྠ ཝཎྞེནྟི. པཊིཔཀྑཧརཎཏོ པཊིཧཱརིཡཾ, ཏདེཝ པཱཊིཧཱརིཡཾ, ཨུཏྟརཝིརཧིཏཾ ཝཙནཾ. པཱཊིཧཱརིཡམེཝེཏྠ ‘‘པཱཊིཧཱིརཀ’’ནྟི ཝཱ ཝུཏྟཾ. ན པཱཊིཧཱིརཀཾ ཨཔྤཱཊིཧཱིརཀཾ པརེཧི ཝུཙྩམཱནཨུཏྟརེཧི སཨུཏྟརཏྟཱ, ཏེནཱཧ ‘‘པཊིཧརཎཝིརཧིཏ’’ནྟི. སཨུཏྟརཉྷི ཝཙནཾ ཏེན ཨུཏྟརེན པཊིཧཱརཱིཡཏི ཨཏིཝིཔརིཝཏྟཱིཡཏི. ཏཏོ ཨེཝ ནིཡྻཱནསྶ པཊིཧརཎམགྒསྶ ཨབྷཱཝཏོ ‘‘ཨནིཡྻཱནིཀ’’ནྟི ཝཏྟབྦཏཾ ལབྷཏི.

༤༢༦. ཝིལཱསོ ལཱིལཱ༹. ཨཱཀཔྤོ ཀེསབནྡྷཝཏྠགྒཧཎཾ ཨཱདིཨཱཀཱརཝིསེསོ, ཝེསསཾཝིདྷཱནཾ ཝཱ. ཨཱདི-སདྡེན བྷཱཝཱདཱིནཾ སངྒཧོ དཊྛབྦོ. ‘‘བྷཱཝོ’’ཏི ཙ ཙཱཏུརིཡཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཏཡོཨཏྟཔཊིལཱབྷཝཎྞནཱ

༤༢༨. ཨཱཧིཏོ ཨཧཾ མཱནོ ཨེཏྠཱཏི ཨཏྟཱ, ཨཏྟབྷཱཝོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཏྟཔཊིལཱབྷོཏི ཨཏྟབྷཱཝཔཊིལཱབྷོ’’ཏི. ཀཱམབྷཝཾ དསྶེཏི ཏསྶ ཨིཏརདྭཡཏྟབྷཱཝཏོ ཨོལཱ༹རིཀཏྟཱ. རཱུཔབྷཝཾ དསྶེཏི ཛྷཱནམནེན ནིབྦཏྟཾ ཧུཏྭཱ རཱུཔཱིབྷཱཝེན ཨུཔལབྦྷནཏོ. སཾཀིལེསིཀཱ དྷམྨཱ ནཱམ དྭཱདས ཨཀུསལཙིཏྟུཔྤཱདཱ ཏདབྷཱཝེ ཀསྶཙི སཾཀིལེསསྶཱཔི ཨསམྦྷཝཏོ. ཝོདཱནིཡཱ དྷམྨཱ ནཱམ སམཐཝིཔསྶནཱ ཏཱསཾ ཝསེན སབྦསོ ཙིཏྟཝོདཱནསྶ སིཛ྄ཛྷནཏོ.

༤༢༩. པཊིཔཀྑདྷམྨཱནཾ ཨསམུཙྪེདེ པན ན ཀདཱཙིཔི ཨནཝཛྫདྷམྨཱནཾ པཱརིཔཱུརཱི, ཝེཔུལླཾ ཝཱ སམྦྷཝཏི, སམུཙྪེདེ པན སཏི ཨེཝ སམྦྷཝཏཱིཏི མགྒཔཉྙཱཕལཔཉྙཱ-གྒཧཎཾ. ཏཱ ཧི སཀིཾ པརིཔུཎྞཱ པརིཔུཎྞཱ ཨེཝ ཨཔརིཧཱནདྷམྨཏྟཱ. ཏརུཎཔཱིཏཱིཏི ཨུཔྤནྣམཏྟཱ ཨལདྡྷཱསེཝནཱ དུབྦལཱ པཱིཏི. བལཝཏུཊྛཱིཏི པུནཔྤུནཾ ཨུཔྤཏྟིཡཱ ལདྡྷཱསེཝནཱ ཨུཔརིཝིསེསཱདྷིགམསྶ པཙྩཡབྷཱུཏཱ ཐིརཏརཱ པཱིཏི. ‘‘ཡཾ ཨཝོཙུམྷཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཨཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ཡཾ ཝོཧཱརཾ ‘‘སཾཀིལེསིཀཝོདཱནིཡདྷམྨཱནཾ པཧཱནཱབྷིཝུདྡྷིནིཊྛཾ པཉྙཱཡ པཱརིཔཱུརིཝེཔུལླབྷཱུཏཾ ཨིམསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ ཨཔརཔྤཙྩཡེན ཉཱཎེན པཙྩཀྑཏོ སམྤཱདེཏྭཱ ཝིཧརིསྶཏཱི’’ཏི ཀཐཡིམྷ. ཏཏྠ ཏསྨིཾ ཝིཧཱརེ ཏསྶ མམ ཨོཝཱདཀརསྶ བྷིཀྑུནོ ཨེཝཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརེན ཝིཧརཎནིམིཏྟཾ པམོདཔྤབྷཱཝིཏཱ པཱིཏི ཙ བྷཝིསྶཏི, ཏསྶཱ ཙ པཙྩཡབྷཱུཏཾ པསྶདྡྷིདྭཡཾ སམྨདེཝ ཨུཔཊྛིཏཱ སཏི ཙ ཨུཀྐཾསགཏཾ ཉཱཎཉྩ ཏཐཱབྷཱུཏོ ཙ སོ ཝིཧཱརོ. སནྟཔཎཱིཏཏཱཡ ཨཏཔྤཀོ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎོ སུཁཝིཧཱརོཏི ཝཏྟབྦཏཾ ཨརཧཏཱིཏི.

པཋམཛ྄ཛྷཱནེ པཊིལདྡྷམཏྟེ ཧཱིནབྷཱཝཏོ པཱིཏི དུབྦལཱ པཱམོཛྫཔཀྑིཀཱ, སུཝིབྷཱཝིཏེ པན ཏསྨིཾ པགུཎེ སཱ པཎཱིཏཱ བལཝབྷཱཝཏོ པརིཔུཎྞཀིཙྩཱ པཱིཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ‘‘པཋམཛ྄ཛྷཱནེ པཱམོཛྫཱདཡོ ཚཔི དྷམྨཱ ལབྦྷནྟཱི’’ཏི. ‘‘སུཁོ ཝིཧཱརོ’’ཏི ཨིམིནཱ སམཱདྷི གཧིཏོ. སུཁཾ གཧིཏནྟི ཨཔརེ, ཏེསཾ མཏེན སནྟསུཁཏཱཡ ཨུཔེཀྑཱ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནེ ‘‘སུཁ’’ནྟི ཨིཙྪིཏཱ, ཏེནཱཧ ‘‘ཏཐཱ ཙཏུཏྠེ’’ཏིཨཱདི. པཱམོཛྫཾ ནིཝཏྟཏཱིཏི དུབྦལཔཱིཏིསངྑཱཏཾ པཱམོཛྫཾ ཚསུ དྷམྨེསུ ནིཝཏྟཏི ཧཱཡཏི. ཝིཏཀྐཝིཙཱརཀྑོབྷཝིརཧེན དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ སབྦདཱ པཱིཏི བལཝཏཱི ཨེཝ ཧོཏི, ན པཋམཛ྄ཛྷཱནེ ཝིཡ ཀདཱཙི དུབྦལཱ. སུདྡྷཝིཔསྶནཱ པཱདཀཛ྄ཛྷཱནམེཝཱཏི ཨུཔརི མགྒཾ ཨཀཐེཏྭཱ ཀེཝལཾ ཝིཔསྶནཱཔཱདཀཛ྄ཛྷཱནཾ ཀཐིཏཾ. ཙཏཱུཧི མགྒེཧི སདྡྷིཾ ཝིཔསྶནཱ ཀཐིཏཱཏི ཝིཔསྶནཱཡ པཱདཀབྷཱཝེན ཛྷཱནཱནི ཀཐེཏྭཱ ཏཏོ པརཾ ཝིཔསྶནཱཔུབྦཀཱ ཙཏྟཱརོཔི མགྒཱ ཀཐིཏཱཏི ཨཏྠོ. ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནིཀཕལསམཱཔཏྟི ཀཐིཏཱཏི པཋམཛ྄ཛྷཱནིཀཱདིཀཱ ཕལསམཱཔཏྟིཡོ ཨཀཐེཏྭཱ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནིཀཱ ཨེཝ ཕལསམཱཔཏྟི ཀཐིཏཱ. པཱིཏིཝེཝཙནམེཝ ཀཏྭཱཏི དྭིནྣཾ པཱིཏཱིནཾ ཨེཀསྨིཾ ཙིཏྟུཔྤཱདེ ཨནུཔྤཛྫནཏོ པཱམོཛྫཾ པཱིཏིཝེཝཙནམེཝ ཀཏྭཱ. པཱིཏིསུཁཱནཾ ཨཔརིཙྩཏྟཏྟཱ, ‘‘སུཁོ ཙ ཝིཧཱརོ’’ཏི སཱཏིསཡསྶ སུཁཝིཧཱརསྶ གཧིཏཏྟཱ ཙ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནིཀཕལསམཱཔཏྟི ནཱམ ཀཐིཏཱ. ཀཱམཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནེཔི པཱིཏིསུཁཱནི ལབྦྷནྟི, ཏཱནི པན ཝིཏཀྐཝིཙཱརཀྑོབྷེན ན སནྟཔཎཱིཏཱནི, སནྟཔཎཱིཏཱནི ཙ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཱནི.

༤༣༢-༤༣༧. ཝིབྷཱཝནཏྠོཏི པཀཱསནཏྠོ སརཱུཔཏོ ནིརཱུཔནཏྠོ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨཡཾ སོ’’ཏིཨཱདི. ནྟི ཨོལཱ༹རིཀཾ ཨཏྟཔཊིལཱབྷཾ. སཔྤཊིཧརཎནྟི པརེན ཙོདིཏཝཙནེན སཔརིཧཱརཾ སཨུཏྟརཾ. ཏུཙྪོཏི མུསཱ ཨབྷཱུཏོ. སྭེཝཱཏི སོ ཨེཝ ཨཏྟཔཊིལཱབྷོ. ཏསྨིཾ སམཡེ ཧོཏཱིཏི ཏསྨིཾ པཙྩུཔྤནྣསམཡེ ཝིཛྫམཱནོ ཧོཏི. ཨཏྟཔཊིལཱབྷོཏྭེཝ ནིཡྻཱཏེསི, ན ནཾ སརཱུཔཏོ ནཱིཧརིཏྭཱ དསྶེསི. རཱུཔཱདཡོ ཙེཏྠ དྷམྨཱཏི རཱུཔཝེདནཱདཡོ ཨེཝ ཨེཏྠ ལོཀེ སབྷཱཝདྷམྨཱ. ཨཏྟཔཊིལཱབྷོཏི པན ཏེ རཱུཔཱདིཀེ པཉྩཀྑནྡྷེ ཨུཔཱདཱཡ པཉྙཏྟི, ཏེནཱཧ ‘‘ནཱམམཏྟམེཏ’’ནྟི. ནཱམཔཎྞཏྟིཝསེནཱཏི ནཱམབྷཱུཏཔཉྙཏྟིམཏྟཏཱཝསེན.

༤༣༨. ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱཏི ‘‘ཨཏྟཔཊིལཱབྷོཏི རཱུཔཱདིཀེ ཨུཔཱདཱཡ པཉྙཏྟིམཏྟ’’ནྟི ཨིམམཏྠཾ ‘‘ཡསྨིཾ ཙིཏྟ སམཡེ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝཏྭཱ. པཊིཔུཙྪིཏྭཱ ཝིནཡནཏྠནྟི ཡཐཱ པརེ པུཙྪེཡྻུཾ, ཏེནཱཀཱརེན ཀཱལཝིབྷཱགཏོ པཊིཔདཱནི པུཙྪིཏྭཱ ཏསྶ ཨཏྠསྶ ཉཱཔནཝསེན ཝིནཡནཏྠཾ. ཏསྨིཾ སམཡེ སཙྩོ ཨཧོསཱིཏི ཏསྨིཾ ཨཏཱིཏསམཡེ ཨུཔཱདཱནསྶ ཝིཛྫམཱནཏཱཡ སཙྩབྷཱུཏོ ཝིཛྫམཱནོ ཝིཡ ཝཏྟབྦོ ཨཧོསི, ན པན ཨནཱགཏོ ཨིདཱནི པཙྩུཔྤནྣོ ཝཱ ཨཏྟཔཊིལཱབྷོ ཏདུཔཱདཱནསྶ ཏདཱ ཨཝིཛྫམཱནཏྟཱ. ཡེ ཏེ ཨཏཱིཏཱ དྷམྨཱ ཨཏཱིཏསམཡེ ཨཏཱིཏཏྟཔཊིལཱབྷསྶ ཨུཔཱདཱནབྷཱུཏཱ རཱུཔཱདཡོ. ཏེ ཨེཏརཧི ནཏྠི ནིརུདྡྷཏྟཱ. ཏཏོ ཨེཝ ཨཧེསུནྟི སངྑྱཾ གཏཱ. ཏསྨཱཏི ཏསྨིཾཡེཝ སམཡེ ལབྦྷནཏོ. སོཔི ཏདུཔཱདཱནོ མེ ཨཏྟཔཊིལཱབྷོ ཏསྨིཾཡེཝ ཨཏཱིཏསམཡེ སཙྩོ བྷཱུཏོ ཝིཛྫམཱནོ ཝིཡ ཨཧོསི. ཨནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཱནནྟི ཨནཱགཏཱནཉྩེཝ པཙྩུཔྤནྣཱནཉྩ རཱུཔདྷམྨཱནཾ ཨུཔཱདཱནབྷཱུཏཱནཾ ཏདཱ ཏསྨིཾ ཨཏཱིཏསམཡེ ཨབྷཱཝཱ ཏདུཔཱདཱནོ ཨནཱགཏོ པཙྩུཔྤནྣོ ཙ ཨཏྟཔཊིལཱབྷོ ཏསྨིཾ ཨཏཱིཏསམཡེ མོགྷོ ཏུཙྪོ མུསཱ ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ. ནཱམམཏྟམེཝཱཏི སམཉྙཱམཏྟམེཝ. ཨཏྟཔཊིལཱབྷཾ པཊིཛཱནཱཏི པརམཏྠཏོ ཨནུཔལབྦྷམཱནཏྟཱ.

‘‘ཨེསེཝ ནཡོ’’ཏི ཨིམིནཱ ཡེ ཏེ ཨནཱགཏཱ དྷམྨཱ, ཏེ ཨེཏརཧི ནཏྠི, ‘‘བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི པན སངྑྱཾ གམིསྶནྟི, ཏསྨཱ སོཔི མེ ཨཏྟཔཊིལཱབྷོ ཏསྨིཾཡེཝ སམཡེ སཙྩོ བྷཝིསྶཏི. ཨཏཱིཏཔཙྩུཔྤནྣཱནཾ པན དྷམྨཱནཾ ཏདཱ ཨབྷཱཝཱ ཏསྨིཾ སམཡེ མོགྷོ ཨཏཱིཏོ མོགྷོ པཙྩུཔྤནྣོ. ཡེ ཨིམེ པཙྩུཔྤནྣཱ དྷམྨཱ, ཏེ ཨེཏརཧི ཨཏྠི, ཏསྨཱ ཡོཡཾ མེ ཨཏྟཔཊིལཱབྷོ, སོ ཨིདཱནི སཙྩོ. ཨཏཱིཏཱནཱགཏཱནཾ པན དྷམྨཱནཾ ཨིདཱནི ཨབྷཱཝཱ ཏསྨིཾ སམཡེ མོགྷོ ཨཏཱིཏོ མོགྷོ ཨནཱགཏོཏི ཨེཝཾ ཨཏྠཏོ ནཱམམཏྟམེཝ ཨཏྟཔཊིལཱབྷཾ པཊིཛཱནཱཏཱིཏི ཨིམམཏྠཾ ཨཏིདིསཏི.

༤༣༩-༤༤༣. སཾསནྡིཏུནྟི སམཱནེཏུཾ. ཡསྨིཾ སམཡེ ཁཱིརཾ ཧོཏཱིཏི ཡསྨིཾ ཀཱལེ བྷཱུཏུཔཱདཱཡསཉྙིཏཾ ཨུཔཱདཱནཝིསེསཾ ཨུཔཱདཱཡ ཁཱིརཔཉྙཏྟི ཧོཏི. ན ཏསྨིཾ…པེ… གཙྪཏི ཁཱིརཔཉྙཏྟིཨུཔཱདཱནསྶ དདྷིཨཱདིཔཉྙཏྟིཡཱ ཨནུཔཱདཱནཏོ. པཊིནིཡཏཝཏྠུཀཱ ཧི ཨེཀཱ ལོཀསམཉྙཱ, ཏེནཱཧ ‘‘ཡེ དྷམྨེ ཨུཔཱདཱཡཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ སངྑཱཡཏི ཨེཏཱཡཱཏི སངྑཱ, པཉྙཏྟི. ནིདྡྷཱརེཏྭཱ ཝཙནྟི ཝདནྟི ཨེཏཱཡཱཏི ནིརུཏྟི. ནམནྟི ཨེཏེནཱཏི ནཱམཾ. ཝོཧརནྟི ཨེཏེནཱཏི ཝོཧཱརོ, པཉྙཏྟིཡེཝ. ཨེས ནཡོ སབྦཏྠཱཏི ‘‘ཡསྨིཾ སམཡེ’’ཏིཨཱདིནཱ ཁཱིརེ ཝུཏྟནཡཾ དདྷིཨཱདཱིསུ ཨཏིདིསཏི.

སམནུཛཱནནམཏྟཀཱནཱིཏི ‘‘ཨིདཾ ཁཱིརཾ, ཨིདཾ དདྷཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཏཱདིསེ བྷཱུཏུཔཱདཱཡརཱུཔཝིསེསེ ལོཀེ པརམྤརཱབྷཏཾ པཉྙཏྟིཾ ཨཔྤཊིཀྑིཔིཏྭཱ སམནུཛཱནནཾ ཝིཡ པཙྩཡཝིསེསཝིསིཊྛཾ རཱུཔཱདིཁནྡྷསམཱུཧཾ ཨུཔཱདཱཡ ‘‘ཨོལཱ༹རིཀོ ཨཏྟཔཊིལཱབྷོ’’ཏི ཙ ‘‘མནོམཡོ ཨཏྟཔཊིལཱབྷོ’’ཏི ཙ ‘‘ཨརཱུཔོ ཨཏྟཔཊིལཱབྷོ’’ཏི ཙ ཏཐཱ ཏཐཱ སམནུཛཱནནམཏྟཀཱནི, ན ཙ ཏབྦིནིམུཏྟོ ཨུཔཱདཱནཏོ ཨཉྙོ ཀོཙི ཨཏྠོ ཨཏྠཱིཏི ཨཏྠོ. ནིརུཏྟིམཏྟཀཱནཱིཏི སདྡནིརུཏྟིཡཱ གཧཎཱུཔཱཡམཏྟཀཱནི. ‘‘སཏྟོ ཕསྶོཏི ཧི སདྡགྒཧཎུཏྟརཀཱལཾ ཏདནུཝིདྡྷཔཎྞཏྟིགྒཧཎམུཁེནེཝ ཏདཏྠཱཝབོདྷོ. ཝཙནཔཐམཏྟཀཱནཱིཏི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ཝོཧཱརམཏྟཀཱནཱིཏི ཏཐཱ ཏཐཱ ཝོཧཱརམཏྟཀཱནི. ནཱམཔཎྞཏྟིམཏྟཀཱནཱིཏི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ, ཏཾཏཾནཱམཔཉྙཱཔནམཏྟཀཱནི. སབྦམེཏནྟི ‘‘ཨཏྟཔཊིལཱབྷོ’’ཏི ཝཱ ‘‘སཏྟོ’’ཏི ཝཱ ‘‘པོསོ’’ཏི ཝཱ སབྦམེཏཾ ཝོཧཱརམཏྟཀཾ པརམཏྠཏོ ཨནུཔལབྦྷནཏོ, ཏེནཱཧ ‘‘ཡསྨཱ པརམཏྠཏོ སཏྟོ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏིཨཱདི.

ཡདི ཨེཝཾ ཀསྨཱ ཏཾ བུདྡྷེཧིཔི ཝུཙྩཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘བུདྡྷཱནཾ པན དྭེ ཀཐཱ’’ཏིཨཱདི. སམྨུཏིཡཱ ཝོཧཱརསྶ ཀཐནཾ སམྨུཏིཀཐཱ. པརམཏྠསྶ སབྷཱཝདྷམྨསྶ ཀཐནཾ པརམཏྠཀཐཱ. ཨནིཙྩཱདིཀཐཱཔི པརམཏྠསནྣིསྶིཏཀཐཱ པརམཏྠཀཐཱཏི ཀཏྭཱ པརམཏྠཀཐཱ. པརམཏྠདྷམྨོ ཧི ‘‘ཨནིཙྩོ, དུཀྑོ, ཨནཏྟཱ’’ཏི ཙ ཝུཙྩཏི, ན སམྨུཏིདྷམྨོ. ཀསྨཱ པནེཝཾ དུཝིདྷཱ བུདྡྷཱནཾ ཀཐཱཔཝཏྟཱིཏི ཏཏྠ ཀཱརཎམཱཧ ‘‘ཏཏྠ ཡོ’’ཏིཨཱདིནཱ. ཡསྨཱ པརམཏྠཀཐཱཡ སཙྩསམྤཊིཝེདྷོ, ཨརིཡསཙྩཀཐཱ ཙ སིཁཱཔྤཏྟཱ དེསནཱ, ཏསྨཱ ཝིནེཡྻཔུགྒལཝསེན སམྨུཏིཀཐཾ ཀཐེནྟོཔི བྷགཝཱ པརམཏྠཀཐཾཡེཝ ཀཐེཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཏསྶ བྷགཝཱ ཨཱདིཏོཝ…པེ… ཀཐེཏཱི’’ཏི, ཏེནཱཧ ‘‘ཏཐཱ’’ཏིཨཱདི, ཏེནསྶ ཀཏྠཙི སམྨུཏིཀཐཱཔུབྦིཀཱ པརམཏྠཀཐཱ ཧོཏི པུགྒལཛ྄ཛྷཱསཡཝསེན, ཀཏྠཙི པརམཏྠཀཐཱཔུབྦིཀཱ སམྨུཏིཀཐཱ. ཨིཏི ཝིནེཡྻདམནཀུསལསྶ སཏྠུ ཝིནེཡྻཛ྄ཛྷཱསཡཝསེན ཏཐཱ ཏཐཱ དེསནཱཔཝཏྟཱིཏི དསྶེཏི. སབྦཏྠ པན བྷགཝཱ དྷམྨཏཾ ཨཝིཛཧནྟོ ཨེཝ སམྨུཏིཾ ཨནུཝཏྟཏི, སམྨུཏིཾ ཨཔརིཙྩཛནྟོཡེཝ དྷམྨཏཾ ཝིབྷཱཝེཏི, ན ཏཏྠ ཨབྷིནིཝེསཱཏིདྷཱཝནཱནི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ‘‘ཛནཔདནིརུཏྟིཾ ནཱབྷིནིཝིསེཡྻ, སམཉྙཾ ནཱཏིདྷཱཝེཡྻཱ’’ཏི.

པཋམཾ སམྨུཏིཾ ཀཏྭཱ ཀཐནཾ པན ཝེནེཡྻཝསེན ཡེབྷུཡྻེན བུདྡྷཱནཾ ཨཱཙིཎྞནྟི ཏཾ ཀཱརཎེན སདྡྷིཾ དསྶེནྟོ ‘‘པཀཏིཡཱ པནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ནནུ ཙ སམྨུཏི ནཱམ པརམཏྠཏོ ཨཝིཛྫམཱནཏྟཱ ཨབྷཱུཏཱ, ཏཾ ཀཐཾ བུདྡྷཱ ཀཐེནྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘སམྨུཏིཀཐཾ ཀཐེནྟཱཔཱི’’ཏིཨཱདི. སཙྩམེཝཱཏི ཏཐམེཝ. སབྷཱཝམེཝཱཏི སམྨུཏིབྷཱཝེན ཏཾསབྷཱཝམེཝ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨམུསཱཝཱ’’ཏི. པརམཏྠསྶ པན སཙྩཱདིབྷཱཝེ ཝཏྟབྦམེཝ ནཏྠི.

ཨིམེསཾ པན སམྨུཏིཔརམཏྠཱནཾ ཀོ ཝིསེསོ? ཡསྨིཾ བྷིནྣེ, བུདྡྷིཡཱ ཝཱ ཨཝཡཝཝིནིབྦྷོགེ ཀཏེ ན ཏཾསཉྙཱ, སོ གྷཊཔཊཱདིཔྤབྷེདོ སམྨུཏི, ཏབྦིཔརིཡཱཡཏོ པརམཏྠོ. ན ཧི ཀཀྑལ༹ཕུསནཱདིསབྷཱཝེ ཨཡཾ ནཡོ ལབྦྷཏི. ཨེཝཾ སནྟེཔི ཝུཏྟནཡེན སམྨུཏིཔི སཙྩསབྷཱཝཱ ཨེཝཱཏི ཨཱཧ ‘‘དུཝེ སཙྩཱནི ཨཀྑཱསཱི’’ཏིཨཱདི.

ཨིདཱནི ནེསཾ སཙྩསབྷཱཝཾ ཀཱརཎེན དསྶེནྟོ ‘‘སངྐེཏཝཙནཾ སཙྩནྟི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ སངྐེཏཝཙནཾ སཙྩཾ ཝིསཾཝཱདནཱབྷཱཝཏོ. ཏཏྠ ཧེཏུམཱཧ ‘‘ལོཀསམྨུཏིཀཱརཎ’’ནྟི. ལོཀསིདྡྷཱ ཧི སམྨུཏི སངྐེཏཝཙནསྶ ཨཝིསཾཝཱདནཏཱཡ ཀཱརཎཾ. པརམོ ཨུཏྟམོ ཨཏྠོ པརམཏྠོ, དྷམྨཱནཾ ཡཐཱབྷཱུཏསབྷཱཝོ. ཏསྶ ཝཙནཾ སཙྩཾ ཡཱཐཱཝཏོ ཨཝིསཾཝཱདནཝསེན ཙ པཝཏྟནཏོ. ཏཏྠ ཀཱརཎམཱཧ ‘‘དྷམྨཱནཾ བྷཱུཏལཀྑཎ’’ནྟི, སབྷཱཝདྷམྨཱནཾ ཡོ བྷཱུཏོ ཨཝིཔརཱིཏོ སབྷཱཝོ, ཏསྶ ལཀྑཎཾ ཨངྒནཾ ཉཱཔནནྟི ཀཏྭཱ.

ཡདི ཏཐཱགཏོ པརམཏྠསཙྩཾ སམྨདེཝ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཋིཏོཔི ལོཀསམཉྙཾ གཧེཏྭཱཝ ཝདཏི, ཀོ ཨེཏྠ ལོཀིཡམཧཱཛནེཧི ཝིསེསོཏི ཨཱཧ. ‘‘ཡཱཧི ཏཐཱགཏོ ཝོཧརཏི ཨཔརཱམཱས’’ནྟིཨཱདི. ལོཀིཡམཧཱཛནོ ཨཔྤཧཱིནཔརཱམཱསཏྟཱ ‘‘ཨེཏཾ མམཱ’’ཏིཨཱདིནཱ པརཱམསནྟོ ཝོཧརཏི, ཏཐཱགཏོ པན སབྦསོ པཧཱིནཔརཱམཱསཏྟཱ ཨཔརཱམསནྟོ ཡསྨཱ ལོཀསམཉྙཱཧི ཝིནཱ ལོཀིཡོ ཨཏྠོ ལོཀེ ཀེནཙི དུཝིཉྙེཡྻོ, ཏསྨཱ ཏཱཧི ཏཾ ཝོཧརཏི. ཏཐཱ ཝོཧརནྟོ ཨེཝ ཙ ཨཏྟནོ དེསནཱཝིལཱསེན ཝེནེཡྻསཏྟེ པརམཏྠསཙྩེ པཏིཊྛཔེཏི. དེསནཾ ཝིནིཝཊྚེཏྭཱཏི ཧེཊྛཱ པཝཏྟིཏཀཐཱཡ ཝིནིཝཊྚེཏྭཱ ཝིཝེཙེཏྭཱ དེསནཾ ‘‘ཨཔརཱམཱས’’ནྟི ཏཎྷཱམཱནཔརཱམཱསཔྤཧཱནཀིཏྟནེན ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན ནིཊྛཱཔེསི. ཡཾ ཡཾ པནེཏྠ ཨཏྠཏོ ན ཝིབྷཏྟཾ, ཏཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

པོཊྛཔཱདསུཏྟཝཎྞནཱཡ ལཱིནཏྠཔྤཀཱསནཱ.

༡༠. སུབྷསུཏྟཝཎྞནཱ

སུབྷམཱཎཝཀཝཏྠུཝཎྞནཱ

༤༤༤. ‘‘ཨཙིརཔརིནིབྦུཏེ’’ཏི སཏྠུ པརིནིབྦུཏབྷཱཝསྶ ཙིརཀཱལཏཱཔཊིཀྑེཔེན ཨཱསནྣཏཱ དསྶིཏཱ, ཀཱལཔརིཙྪེདོ ན དསྶིཏོཏི ཏཾ པརིཙྪེདཏོ དསྶེཏུཾ ‘‘པརིནིབྦཱནཏོ ཨུདྡྷཾ མཱསམཏྟེ ཀཱལེ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ མཏྟ-གྒཧཎེན ཀཱལསྶ ཨསམྤུཎྞཏཾ ཛོཏེཏི. ཏུདིསཉྙིཏོ གཱམོ ནིཝཱསོ ཨེཏསྶཱཏི ཏོདེཡྻོ. ཏཾ པནེས ཡསྨཱ སོཎདཎྜོ ཝིཡ ཙམྤཾ, ཀཱུཊདནྟོ ཝིཡ ཙ ཁཱཎུམཏཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཏསྶ ཨདྷིཔཏིཏྟཱ’’ཏི ཨིསྶརབྷཱཝཏོཏི ཨཏྠོ. སམཱཧཱརནྟི སནྣིཙཡཾ. པཎྜིཏོ གྷརམཱཝསེཏི ཡསྨཱ ཨཔྤཏརཔྤཏརེཔི ཝཡམཱནེ བྷོགཱ ཁིཡནྟི, ཨཔྤཏརཔྤཏརེཔི སཉྩིཡམཱནེ ཝཌྜྷནྟི, ཏསྨཱ ཝིཉྙུཛཱཏིཀོ ཀིཉྩི ཝཡཾ ཨཀཏྭཱ ཨཱཡམེཝ ཨུཔྤཱདེནྟོ གྷརཱཝཱསཾ ཨནུཏིཊྛེཡྻཱཏི ལོབྷཱདེསིཏཾ པཊིཔཏྟིཾ ཨུཔདིསཏི.

ཨདཱནམེཝ སིཀྑཱཔེཏྭཱ ལོབྷཱབྷིབྷཱུཏཏཱཡ ཏསྨིཾཡེཝ གྷརེ སུནཁོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ལོབྷཝསིཀསྶ ཧི དུགྒཏི པཱཊིཀངྑཱ. ཨཏིཝིཡ པིཡཱཡཏི པུབྦཔརིཙཡེན. པིཎྜཱཡ པཱཝིསི སུབྷཾ མཱཎཝཾ ཨནུགྒཎྷིཏུཀཱམོ. ནིརཡེ ནིབྦཏྟིསྶསི ཀཏོཀཱསསྶ ཀམྨསྶ པཊིབཱཧིཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻབྷཱཝཏོ.

བྲཱཧྨཎཙཱརིཏྟསྶ བྷཱཝིཏཏཾ སནྡྷཱཡ, ཏཐཱ པིཏརཾ ཨུཀྐཾསེནྟོ ཙ ‘‘བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟོ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཾ པཝཏྟིཾ པུཙྪཱིཏི སུཏམེཏཾ མཡཱ ‘‘མཡ྄ཧཾ པིཏཱ སུནཁོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟོ’’ཏི ཏུམྷེཧི ཝུཏྟཾ, ཀིམིདཾ སཙྩནྟི པུཙྪི. ཏཐེཝ ཝཏྭཱཏི ཡཐཱ པུབྦེ སུནཁསྶ ཝུཏྟཾ, ཏཐེཝ ཝཏྭཱ. ཨཝིསཾཝཱདནཏྠནྟི སཙྩཱཔནཏྠཾ ‘‘ཏོདེཡྻབྲཱཧྨཎོ སུནཁོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟོ’’ཏི ཨཏྟནོ ཝཙནསྶ ཨཝིསཾཝཱདནཏྠཾ ཨཝིསཾཝཱདབྷཱཝསྶ དསྶནཏྠནྟི ཨཏྠོ. སབྦཾ དསྶེསཱིཏི བུདྡྷཱནུབྷཱཝེན སོ སུནཁོ ཏཾ སབྦཾ ནེཏྭཱ དསྶེསི, ན ཛཱཏིསྶརཏཱཡ. བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ བྷུཀྐརཎཾ པན པུརིམཛཱཏིསིདྡྷཝཱསནཱཝསེན. ཙུདྡས པཉྷེ པུཙྪིཏྭཱཏི ‘‘དིསྶནྟི ཧི བྷོ གོཏམ མནུསྶཱ ཨཔྤཱཡུཀཱ, དིསྶནྟི དཱིགྷཱཡུཀཱ. དིསྶནྟི བཝ྄ཧཱབཱདྷཱ, དིསྶནྟི ཨཔྤཱབཱདྷཱ. དིསྶནྟི དུབྦཎྞཱ, དིསྶནྟི ཝཎྞཝནྟོ. དིསྶནྟི ཨཔྤེསཀྑཱ, དིསྶནྟི མཧེསཀྑཱ. དིསྶནྟི ཨཔྤབྷོགཱ, དིསྶནྟི མཧཱབྷོགཱ. དིསྶནྟི ནཱིཙཀུལཱིནཱ, དིསྶནྟི ཨུཙྩཱཀུལཱིནཱ. དིསྶནྟི དུཔྤཉྙཱ, དིསྶནྟི པཉྙཱཝནྟོ’’ཏི (མ. ནི. ༣.༢༨༩). ཨིམེ ཙུདྡས པཉྷེ པུཙྪིཏྭཱ, ཨངྒསུབྷཏཱཡ ཀིརེས ‘‘སུབྷོ’’ཏི ནཱམཾ ལབྷི.

༤༤༥. ‘‘ཨེཀཱ ཙ མེ ཀངྑཱ ཨཏྠཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ཨུཔརི པུཙྪིཡམཱནསྶ པཉྷསྶ པགེཝ ཏེན ཨབྷིསངྑཏབྷཱཝཾ དསྶེཏི. ཝིསབྷཱགཝེདནཱཏི དུཀྑཝེདནཱ. སཱ ཧི ཀུསལཀམྨནིབྦཏྟེ ཨཏྟབྷཱཝེ ཨུཔྤཛྫནཀསུཁཝེདནཱཔཊིཔཀྑབྷཱཝཏོ ‘‘ཝིསབྷཱགཝེདནཱ’’ཏི. ཀཱཡཾ གཱལ༹ྷཱ ཧུཏྭཱ བཱདྷཏི པཱིལེ༹ཏཱིཏི ‘‘ཨཱབཱདྷོ’’ཏི ཙ ཝུཙྩཏི. ཨེཀདེསེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱཏི སརཱིརསྶ ཨེཀདེསེ ཨུཊྛིཏཱཔི ཨཡཔཊྚེན ཨཱབནྡྷིཏྭཱ ཝིཡ གཎྷཱཏི ཨཔརིཝཏྟབྷཱཝཀརཎཏོ, ཨེཏེན བལཝརོགོ ཨཱབཱདྷོ ནཱམཱཏི དསྶེཏི. ཀིཙྪཛཱིཝིཏཀརོཏི ཨསུཁཛཱིཝིཏཱཝཧོ, ཨེཏེན དུབྦལོ ཨཔྤམཏྟཀོ རོགོ ཨཱཏངྐོཏི དསྶེཏི. ཨུཊྛཱནནྟི སཡནནིསཛྫཱདིཏོ ཨུཊྛཧནཾ, ཏེན ཡཐཱ ཏཐཱ ཨཔརཱཔརཾ སརཱིརསྶ པརིཝཏྟནཾ ཝདཏི. གརུཀནྟི བྷཱརིཡཾ ཀིཙྪསིདྡྷིཀཾ. ཀཱཡེ བལཾ ན ཧོཏཱིཏི ཨེཏྠཱཔི ‘‘གིལཱནསྶེཝཱ’’ཏི པདཾ ཨཱནེཏྭཱ སམྦནྡྷིཏབྦཾ. ཧེཊྛཱ ཙཏཱུཧི པདེཧི ཨཕཱསུཝིཧཱརཱབྷཱཝཾ པུཙྪིཏྭཱ ཨིདཱནི ཕཱསུཝིཧཱརསབྦྷཱཝཾ པུཙྪཏི, ཏེན སཝིསེསོ ཕཱསུཝིཧཱརོ པུཙྪིཏོཏི དཊྛབྦོ, ཨསཏིཔི ཨཏིསཡཏྠཛོཏནེ སདྡེ ཨཏིསཡཏྠསྶ ལབྦྷནཏོ ཡཐཱ ‘‘ཨབྷིརཱུཔཱཡ དེཡྻཾ དཱཏབྦ’’ནྟི.

༤༤༧. ཀཱལཉྩ སམཡཉྩ ཨུཔཱདཱཡཱཏི. ཨེཏྠ ཀཱལོ ནཱམ ཨུཔསངྐམནསྶ ཡུཏྟཔཏྟཀཱལོ. སམཡོ ནཱམ ཏསྶེཝ པཙྩཡསཱམགྒཱི, ཨཏྠཏོ ཏཛྫཾ སརཱིརབལཉྩེཝ ཏཔྤཙྩཡཔརིསྶཡཱབྷཱཝོ ཙ. ཨུཔཱདཱནཾ ནཱམ ཉཱཎེན ཏེསཾ གཧཎཾ སལླཀྑཎནྟི དསྶེཏུཾ ‘‘ཀཱལཉྩཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཕརིསྶཏཱིཏི ཝཌྜྷིསྶཏི.

༤༤༨. ཙེཏིཡརཊྛེཏི ཙེཏིརཊྛེ. ཡ-ཀཱརེན ཧི པདཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཙེཏིརཊྛཏོ ཨཉྙཾ ཝིསུཾཡེཝེཀཾ རཊྛནྟི ཙ ཝདནྟི. མརཎཔཊིསཾཡུཏྟནྟི མརཎཾ ནཱམ ཏཱདིསཱནཾ རོག ཝསེནེཝ ཧོཏཱིཏི ཡེན རོགེན ཏཾ ཛཱཏཾ, ཏསྶ སརཱུཔཔུཙྪཱ, ཀཱརཎཔུཙྪཱ, མརཎཧེཏུཀཙིཏྟསནྟཱཔཔུཙྪཱ, ཏསྶ ཙ སནྟཱཔསྶ སབྦལོཀསཱདྷཱརཎཏཱ, ཏཐཱ མརཎསྶ ཙ ཨཔྤཏིཀཱརཏཱཏི ཨེཝཾ ཨཱདིནཱ མརཎཔཊིསཾཡུཏྟཾ སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ ཀཐེསཱིཏི དསྶེཏུཾ ‘‘བྷོ ཨཱནནྡཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ན རནྡྷགཝེསཱི མཱརོ ཝིཡ, ན ཝཱིམཾསནཱདྷིཔྤཱཡོ ཨུཏྟརམཱཎཝོ ཝིཡཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཡེསུ དྷམྨེསཱུཏི ཝིམོཀྑུཔཱཡེསུ ནིཡྻཱནདྷམྨེསུ. དྷརནྟཱིཏི ཏིཊྛནྟི, པཝཏྟནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༤༤༩. ཨཏྠཔྤཡུཏྟཏཱཡ སདྡཔཡོགསྶ སདྡཔྤབནྡྷལཀྑཎཱནི ཏཱིཎི པིཊཀཱནི ཏདཏྠབྷཱུཏེཧི སཱིལཱདཱིཧི དྷམྨཀྑནྡྷེཧི སངྒཡ྄ཧནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ‘‘ཏཱིཎི པིཊཀཱནི ཏཱིཧི ཁནྡྷེཧི སངྒཧེཏྭཱ’’ཏི. སངྑིཏྟེན ཀཐིཏནྟི ‘‘ཏིཎྞཾ ཁནྡྷཱན’’ནྟི ཨེཝཾ གཧཎཏོ སཱམཉྙཏོ ཙཱཏི སངྑེཔེནེཝ ཀཐིཏཾ. ‘‘ཀཏམེསཾ ཏིཎྞ’’ནྟི ཨཡཾ ཨདིཊྛཛོཏནཱ པུཙྪཱ, ན ཀཐེཏུཀམྱཏཱ པུཙྪཱཏི ཝུཏྟཾ ‘‘ཝིཏྠཱརཏོ པུཙྪིསྶཱམཱི ‘ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘ཀཏམེསཾ ཏིཎྞ’ནྟི ཨཱཧཱ’’ཏི. ཀཐེཏུཀམྱཏཱབྷཱཝེ པནསྶ ཐེརསྶ ཝཙནཏཱ སིཡཱ.

སཱིལཀྑནྡྷཝཎྞནཱ

༤༥༠-༤༥༣. སཱིལཀྑནྡྷསྶཱཏི ཨེཏྠ ཨིཏི-སདྡོ ཨཱདིཨཏྠོ, པཀཱརཏྠོ ཝཱ, ཏེན ‘‘ཨརིཡསྶ སམཱདྷིཀྑནྡྷསྶ…པེ… པཏིཊྛཱཔེསཱི’’ཏི ཨཡཾ ཨེཏྟཀོ པཱཋོ དསྶིཏོཏི དཊྛབྦཾ ཏེནཱཧ ‘‘ཏེསུ དསྶིཏེསཱུ’’ཏི, ཨུདྡེསཝསེནཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. བྷགཝཏཱ ཝུཏྟནཡེནེཝཱཏི སཱམཉྙཕལདེསནཱདཱིསུ བྷགཝཏཱ དེསིཏནཡེནེཝ, ཏེནསྶ སུཏྟསྶ སཏྠུབྷཱསིཏབྷཱཝཾ ཛིནཝཙནབྷཱཝཾ དསྶེཏི. སཱསནེ ན སཱིལམེཝ སཱརོཏི ཨརིཡམགྒསཱརེ བྷགཝཏོ སཱསནེ ཡཐཱ དསྶིཏཾ སཱིལཾ སཱརོ ཨེཝ ན ཧོཏི སཱརཝཏོ མཧཏོ རུཀྑསྶ པཔཊིཀཊྛཱནིཡཏྟཱ. ཡདི ཨེཝཾ ཀསྨཱ ཨིདྷ གཧིཏནྟི ཨཱཧ ‘‘ཀེཝལཉྷེཏཾ པཏིཊྛཱམཏྟཀམེཝཱ’’ཏི. ཛྷཱནཱདིཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨེ ཨདྷིགནྟུཀཱམསྶ ཨདྷིཊྛཱནམཏྟཾ ཏཏྠ ཨཔྤཏིཊྛིཏསྶ ཏེསཾ ཨསམྦྷཝཏོ. ཨཐ ཝཱ ན སཱིལམེཝ སཱརོཏི ཀཱམཉྩེཏྠ སཱསནེ ‘‘མགྒསཱིལཾ, ཕལསཱིལ’’ནྟི ཨིདཾ ལོཀུཏྟརསཱིལམྤི སཱརམེཝ, ཏཐཱཔི ན སཱིལཀྑནྡྷོ ཨེཝ སཱརོ ཨཐ ཁོ སམཱདྷིཀྑནྡྷོཔི པཉྙཱཀྑནྡྷོཔི སཱརོ ཨེཝཱཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. པུརིམོ ཨེཝ སཱརོ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨིཏོ ཨུཏྟརཱི’’ཏིཨཱདི.

སམཱདྷིཀྑནྡྷཝཎྞནཱ

༤༥༤. ཀསྨཱ པནེཏྠ ཐེརོ སམཱདྷིཀྑནྡྷཾ པུཊྛོ ཨིནྡྲིཡསཾཝརཱདིཀེ ཝིསྶཛྫེསི, ནནུ ཨེཝཾ སནྟེ ཨཉྙཾ པུཊྛོ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ ཨམྦཾ པུཊྛོ ལབུཛཾ བྱཱཀརོནྟོ ཝིཡ ཧོཏཱིཏི ཨཱིདིསཱི ཙོདནཱ ཨིདྷ ཨནོཀཱསཱཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཀཐཉྩ མཱཎཝ བྷིཀྑུ…པེ… སམཱདྷིཀྑནྡྷཾ དསྶེཏུཀཱམོ ཨཱརབྷཱི’’ཏི ཨཱཧ, ཏེནེཏྠ ཨིནྡྲིཡསཾཝརཱདཡོཔི སམཱདྷིཨུཔཀཱརཏཾ ཨུཔཱདཱཡ སམཱདྷིཀྑནྡྷཔཀྑིཀཱནི ཨུདྡིཊྛཱནཱིཏི དསྶེཏི རཱུཔཛ྄ཛྷཱནཱནེཝ ཨཱགཏཱནི, ན ཨརཱུཔཛ྄ཛྷཱནཱནི རཱུཔཱཝཙརཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནདེསནཱནནྟརཾ ཨབྷིཉྙཱདེསནཱཡ ཨཝསརོཏི ཀཏྭཱ. རཱུཔཱཝཙརཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཔཱདིཀཱ ཧི སཔརིབྷཎྜཱ ཚཔི ཨབྷིཉྙཱཡོ. ལོཀིཡཱ ཨབྷིཉྙཱ པན སིཛ྄ཛྷམཱནཱ ཡསྨཱ ཨཊྛསུ སམཱཔཏྟཱིསུ ཙུདྡསཝིདྷེན ཙིཏྟཔརིདམནེན ཝིནཱ ན ཨིཛ྄ཛྷནྟི, ཏསྨཱ ཨབྷིཉྙཱསུ དེསིཡམཱནཱསུ ཨརཱུཔཛ྄ཛྷཱནཱནིཔི དེསིཏཱནེཝ ཧོནྟི ནཱནནྟརིཡབྷཱཝཏོ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨཱནེཏྭཱ པན དཱིཔེཏབྦཱནཱི’’ཏི. ཝུཏྟནཡེན དེསིཏཱནེཝ ཀཏྭཱ སཾཝཎྞཀེཧི པཀཱསེཏབྦཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏཱི’’ཏི ཨིམིནཱཝ ཨརཱུཔཛ྄ཛྷཱནམྤི སངྒཧིཏནྟི དསྶེཏུཾ ‘‘ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནེན ཧཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཉྷི རཱུཔཝིརཱགབྷཱཝནཱཝསེན པཝཏྟཾ ‘‘ཨརཱུཔཛ྄ཛྷཱན’’ནྟི ཝུཙྩཏཱིཏི.

༤༧༡-༤༨༠. ན ཙིཏྟེཀགྒཏཱམཏྟཀེནེཝཱཏི ཨེཏྠ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡཱནུསཱརེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ལོཀིཡསྶ སམཱདྷིཀྑནྡྷསྶ ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱ ‘‘ན ཙིཏྟེ…པེ… ཨཏྠཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨརིཡ-སདྡོ ཙེཏྠ སུདྡྷཔརིཡཱཡོ, ན ལོཀུཏྟརཔརིཡཱཡོ. ཏཐཱ ཧེཊྛཱཔི ལོཀིཡཱབྷིཉྙཱཔཊིསམྦྷིདཱཧི ཝིནཱཝ ཨརཧཏྟེ ཨདྷིགཏེ ནཏྠེཝ ཨུཏྟརིཾཀརཎཱིཡནྟི སཀྐཱ ཝཏྟུཾ ཡདཏྠཾ བྷགཝཏི བྲཧྨཙརིཡཾ ཝུསྶཏི, ཏསྶ སིདྡྷཏྟཱ. ཨིདྷ པན ལོཀིཡཱབྷིཉྙཱཔི ཨཱགཏཱ ཨེཝ. སེསཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

སུབྷསུཏྟཝཎྞནཱཡ ལཱིནཏྠཔྤཀཱསནཱ.

༡༡. ཀེཝཊྚསུཏྟཝཎྞནཱ

ཀེཝཊྚགཧཔཏིཔུཏྟཝཏྠུཝཎྞནཱ

༤༨༡. པཱཝཱརིཀམྦཝནེཏི པཱཝཱརིཀསེཊྛིནོ ཨམྦབཧུལེ ཨུཔཝནེ. ཏཾ ཀིར སོ སེཊྛཱི བྷགཝཏོ ཨནུཙྪཝིཀཾ གནྡྷཀུཊིཾ, བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཙ རཏྟིཊྛཱནདིཝཱཊྛཱནཀུཊིམཎྜཔཱདཱིནི སམྤཱདེཏྭཱ པཱཀཱརཔརིཀྑིཏྟཾ དྭཱརཀོཊྛཀསམྤནྣཾ ཀཏྭཱ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ སངྒྷསྶ ནིཡྻཱཏེསི, པུརིམཝོཧཱརེན པན ‘‘པཱཝཱརིཀམྦཝན’’ནྟི ཝུཙྩཏི, ཏསྨིཾ པཱཝཱརིཀམྦཝནེ. ཀེཝཊྚོཏི ཨིདཾ ཏསྶ ནཱམཾ ཀེཝཊྚེཧི སཾརཀྑིཏཏྟཱ, ཏེསཾ ཝཱ སནྟིཀེ སཾཝཌྜྷིཏཏྟཱཏི ཀེཙི. ‘‘གཧཔཏིཔུཏྟསྶཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཀཱམཾ ཏདཱ སོ གཧཔཏིཊྛཱནེ ཋིཏོ, པིཏུ པནསྶ ཨཙིརཀཱལཾཀཏཏཱཡ པུརིམསམཉྙཱཡ ‘‘གཧཔཏིཔུཏྟོ’’ ཏྭེཝ ཝོཧརཱིཡཏི, ཏེནཱཧ ‘‘གཧཔཏི མཧཱསཱལོ’’ཏི. མཧཱཝིབྷཝཏཱཡ མཧཱསཱརོ, གཧཔཏཱིཏི ཨཏྠོ ར-ཀཱརསྶ ལ-ཀཱརཾ ཀཏྭཱ ‘‘མཧཱསཱལོ སུཁུམཱལོ ཨཧ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༣.༣༩) ཝིཡ. སདྡྷཱསམྤནྣོཏི པོཐུཛྫནིཀཱཡ སདྡྷཱཡ ཝསེན སདྡྷཱ སམནྣཱགཏོ.

སམིདྡྷཱཏི སམྨདེཝ ཨིདྡྷཱ, ཨིདྡྷིཡཱ ཝིབྷཝསམྤཏྟིཡཱ ཝེཔུལླཔྤཏྟཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨེཧི ཏྭཾ བྷིཀྑུ ཨནྭདྡྷམཱསཾ, ཨནུམཱསཾ, ཨནུསཾཝཙྪརཾ ཝཱ མནུསྶཱནཾ པསཱདཱཡ ཨིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡཾ ཀརོཧཱི’’ཏི ཨེཀསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཱཎཱཔནཾ ཏསྨིཾ ཋཱནེ ཏསྶ ཋཔནཾ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཋཱནནྟརེ ཋཔེཏཱུ’’ཏི. ཨུཏྟརིམནུསྶཱནཾ དྷམྨཏོཏི ཨུཏྟརིམནུསྶཱནཾ བུདྡྷཱདཱིནཾ ཨདྷིགམདྷམྨཏོ. ནིདྡྷཱརཎེ ཙེཏཾ ནིསྶཀྐཾ. ཨིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡཉྷི ཏཏོ ནིདྡྷཱརེཏི. མནུསྶདྷམྨཏོ ཨུཏྟརཱིཏི པཀཏིམནུསྶདྷམྨཏོ ཨུཔརི. པཛྫལིཏཔདཱིཔོཏི པཛྫལནྟོ པདཱིཔོ.

༤༨༢. ན དྷཾསེམཱིཏི གུཎསམྤཏྟིཏོ ན ཙཱཝེམི, ཏེནཱཧ ‘‘སཱིལབྷེད’’ནྟིཨཱདི. ཝིསྶཱསཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ བྷགཝཏི ཨཏྟནོ ཝིསྶཏྠབྷཱཝཾ བྲཱུཧེཏྭཱ ཝིབྷཱུཏཾ པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ.

ཨིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡཝཎྞནཱ

༤༨༣-༤. ཨཱདཱིནཝནྟི དོསཾ. གནྡྷཱརཱིཏི ཙཱུལ༹གནྡྷཱརཱི, མཧཱགནྡྷཱརཱིཏི དྭེ གནྡྷཱརཱིཝིཛྫཱ. ཏཏྠ ཙཱུལ༹གནྡྷཱརཱི ནཱམ ཏིཝསྶཏོ ཨོརཾ མཏཱནཾ སཏྟཱནཾ ཨུཔཔནྣཊྛཱནཛཱནནཝིཛྫཱ. མཧཱགནྡྷཱརཱི ཏམྤི ཛཱནཱཏི ཏཏོ ཨུཏྟརིཔི ཨིདྡྷིཝིདྷཉཱཎཀཔྤཾ ཡེབྷུཡྻེན ཨིདྡྷིཝིདྷཀིཙྩཾ སཱདྷེཏི. ཏསྶཱ ཀིར ཝིཛྫཱཡ སཱདྷཀོ པུགྒལོ ཏཱདིསེ དེསཀཱལེ མནྟཾ པརིཛཔྤིཏྭཱ བཧུདྷཱཔི ཨཏྟཱནཾ དསྶེཏི, ཧཏྠིཨཱདཱིནིཔི དསྶེཏི, དསྶནཱིཡོཔི ཧོཏི, ཨགྒིཐམྦྷམྤི ཀརོཏི, ཛལཐམྦྷམྤི ཀརོཏི, ཨཱཀཱསེཔི ཨཏྟཱནཾ དསྶེཏི. སབྦཾ ཨིནྡཛཱལསདིསཾ དཊྛབྦཾ. ཨཊྚོཏི དུཀྑིཏོ བཱདྷིཏོ, ཏེནཱཧ ‘‘པཱིལི༹ཏོ’’ཏི.

ཨཱདེསནཱཔཱཊིཧཱརིཡཝཎྞནཱ

༤༨༥. ཀཱམཾ ‘‘ཙེཏསིཀ’’ནྟི པདཾ ཡེ ཙེཏསི ནིཡུཏྟཱ ཙིཏྟེན སམྤཡུཏྟཱ, ཏེསཾ སཱདྷཱརཎཝཙནཾ, སཱདྷཱརཎེ པན གཧིཏེ ཙིཏྟཝིསེསོ གཧིཏོཝ ཧོཏི, སཱམཉྙཛོཏནཱ ཙ ཝིསེསེ ཨཝཏིཊྛཏཱིཏི ཙེཏསིཀགྒཧཎསྶ ཨདྷིཔྤཱཡཾ ཝིཝརནྟོ ‘‘སོམནསྶདོམནསྶཾ ཨདྷིཔྤེཏ’’ནྟི ཨཱཧ. སོམནསྶགྒཧཎེན ཙེཏྠ ཏདེཀཊྛཱ རཱགཱདཡོ, སདྡྷཱདཡོ ཙ དསྶིཏཱ ཧོནྟི, དོམནསྶགྒཧཎེན དོསཱདཡོ. ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱ པན སརཱུཔེནེཝ དསྶིཏཱ. ཨེཝཾ ཏཝ མནོཏི ཨིམིནཱ ཨཱཀཱརེན ཏཝ མནོ པཝཏྟོཏི ཨཏྠོ. ཀེན པཀཱརེན པཝཏྟོཏི ཨཱཧ ‘‘སོམནསྶིཏོ ཝཱ’’ཏིཨཱདི. ‘‘ཨེཝཾ ཏཝ མནོ’’ཏི ཨིདཾ པན སོམནསྶིཏཏཱདིམཏྟདསྶནཾ, ན པན ཡེན ཡེན སོམནསྶིཏོ ཝཱ དོམནསྶིཏོ ཝཱ, ཏཾ ཏཾ དསྶནཾ. དུཏིཡནྟི ‘‘ཨིཏྠམྤི ཏེ མནོ’’ཏི ཨིདཾ. ཨིཏིཔཱིཏི ཨེཏྠ ཨིཏི-སདྡོ ནིདསྶནཏྠོ ‘‘ཨཏྠཱིཏི ཁོ, ཀཙྩཱན, ཨཡམེཀོ ཨནྟོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༢.༡༥; ༣.༩༠) ཝིཡ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨིམཉྩ ཨིམཉྩ ཨཏྠཾ ཙིནྟཡམཱན’’ནྟི པི-སདྡོ ཝུཏྟཏྠསམྤིཎྜནཏྠོ. པརསྶ ཙིནྟཾ མནཏི ཛཱནཱཏི ཨེཏེནཱཏི ཙིནྟཱམཎི. ཏསྶཱ ཀིར ཝིཛྫཱཡ སཱདྷཀོ པུགྒལོ ཏཱདིསེ དེསཀཱལེ མནྟཾ པརིཛཔྤིཏྭཱ ཡསྶ ཙིཏྟཾ ཛཱནིཏུཀཱམོ, ཏསྶ དིཊྛསུཏཱདིཝིསེསསཉྫཱནནམུཁེན ཙིཏྟཱཙཱརཾ ཨནུམིནནྟོ ཀཐེཏཱིཏི ཀེཙི. ཨཔརེ ‘‘ཝཱཙཾ ནིཙྪརཱཔེཏྭཱ ཏཏྠ ཨཀྑརསལླཀྑཎཝསེནཱ’’ཏི ཝདནྟི.

ཨནུསཱསནཱིཔཱཊིཧཱརིཡཝཎྞནཱ

༤༨༦. པཝཏྟེནྟཱཏི པཝཏྟནཀཱ ཧུཏྭཱ, པཝཏྟནཝསེནཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨེཝ’’ནྟི ཧི པདཾ ཡཐཱནུསིཊྛཱཡ ཨནུསཱསནིཡཱ ཝིདྷིཝསེན, པཊིསེདྷཝསེན ཙ པཝཏྟིཨཱཀཱརཔརཱམསནཾ, སཱ ཙ སམྨཱཝིཏཀྐཱནཾ མིཙྪཱཝིཏཀྐཱནཉྩ པཝཏྟིཨཱཀཱརདསྶནཝསེན པཝཏྟཏི ཏཏྠ ཨཱནིསཾསསྶ ཨཱདཱིནཝསྶ ཙ ཝིབྷཱཝནཏྠཾ. ཨནིཙྩསཉྙམེཝ ན ནིཙྩསཉྙནྟི ཨཏྠོ. པཊིཡོགཱིནིཝཏྟནཏྠཉྷི ཨེཝ-ཀཱརགྒཧཎཾ. ཨིདྷཱཔི ཨེཝཾ སདྡགྒཧཎསྶ ཨཏྠོ, པཡོཛནཉྩ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཨིདཾགཧཎེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. པཉྩཀཱམགུཎིཀརཱགནྟི ནིདསྶནམཏྟཾ དཊྛབྦཾ, ཏདཉྙརཱགསྶ, དོསཱདཱིནཉྩ པཧཱནསྶ ཨིཙྪིཏཏྟཱ, ཏཔྤཧཱནསྶ ཙ ཏདཉྙརཱགཱདིཁེཔནསྶ ཨུཔཱཡབྷཱཝཏོ ཏཐཱ ཝུཏྟཾ དུཊྛལོཧིཏཝིམོཙནསྶ པུབྦདུཊྛམཾསཁེཔནཱུཔཱཡཏཱ ཝིཡ. ལོཀུཏྟརདྷམྨམེཝཱཏི ཨཝདྷཱརཎཾ པཊིཔཀྑབྷཱཝཏོ སཱཝཛྫདྷམྨནིཝཏྟནཔརཾ དཊྛབྦཾ ཏསྶཱདྷིགམཱུཔཱཡཱནིསཾསབྷཱུཏཱནཾ ཏདཉྙེསཾ ཨནཝཛྫདྷམྨཱནཾ ནཱནནྟརིཡབྷཱཝཏོ. ཨིདྡྷིཝིདྷཾ ཨིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡནྟི དསྶེཏི ཨིདྡྷིདསྶནེན པརསནྟཱནེ པསཱདཱདཱིནཾ པཊིཔཀྑསྶ ཧརཎཏོ. ཨིམིནཱ ནཡེན སེསཔདདྭཡེཔི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. སཏཏཾ དྷམྨདེསནཱཏི སབྦཀཱལཾ དེསེཏབྦདྷམྨདེསནཱ.

ཨིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡེནཱཏི སཧཡོགེ ཀརཎཝཙནཾ, ཨིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡེན སདྡྷིནྟི ཨཏྠོ. ཨཱདེསནཱཔཱཊིཧཱརིཡེནཱཏི ཨེཏྠཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ. དྷམྨསེནཱཔཏིསྶ ཨཱཙིཎྞནྟི ཡོཛནཱ. ‘‘ཙིཏྟཱཙཱརཾ ཉཏྭཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཨཱདེསནཱཔཱཊིཧཱརིཡཾ དསྶེཏི. ‘‘དྷམྨཾ དེསེསཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ཨནུསཱསནཱིཔཱཊིཧཱརིཡཾ ‘‘བུདྡྷཱནཾ སཏཏཾ དྷམྨདེསནཱ’’ཏི ཨནུསཱསནཱིཔཱཊིཧཱརིཡསྶ ཏཏྠ སཱཏིསཡཏཱཡ ཝུཏྟཾ. སཨུཔཱརམྦྷཱནི པཏིརཱུཔེན ཨུཔཱརམྦྷིཏབྦཏོ. སདོསཱནི དོསསམུཙྪིནྡནསྶ ཨནུཔཱཡབྷཱཝཏོ. སདོསཏྟཱ ཨེཝ ཨདྡྷཱནཾ ན ཏིཊྛནྟི ཙིརཀཱལཊྛཱཡཱིནི ན ཧོནྟི. ཨདྡྷཱནཾ ཨཏིཊྛནཏོ ན ནིཡྻནྟཱིཏི ཕལེན ཧེཏུནོ ཨནུམཱནཾ. ཨནིཡྻཱནིཀཏཱཡ ཧི ཏཱནི ཨནདྡྷནིཡཱནི. ཨནུསཱསནཱིཔཱཊིཧཱརིཡཾ ཨནུཔཱརམྦྷཾ ཝིསུདྡྷིཔྤབྷཝཏོ, ཝིསུདྡྷིནིསྶཡཏོ ཙ. ཏཏོ ཨེཝ ནིདྡོསཾ. ན ཧི ཏཏྠ པུབྦཱཔརཝིརོདྷཱདིདོསསམྦྷཝོ. ནིདྡོསཏྟཱ ཨེཝ ཨདྡྷཱནཾ ཏིཊྛཏི པརཝཱདཝཱཏེཧི, ཀིལེསཝཱཏེཧི ཙ ཨནུཔཧནྟབྦཏོ. ཏསྨཱཏི ཡཐཱཝུཏྟཀཱརཎཏོ, ཏེན སཨུཔཱརམྦྷཱདིཾ, ཨནུཔཱརམྦྷཱདིཾ ཙཱཏི ཨུབྷཡཾ ཨུབྷཡཏྠ ཡཐཱཀྐམཾ གཱརཡ྄ཧཔཱསཾསབྷཱཝཱནཾ ཧེཏུབྷཱཝེན པཙྩཱམསཏི.

བྷཱུཏནིརོདྷེསཀཝཏྠུཝཎྞནཱ

༤༨༧. ཨནིཡྻཱནིཀབྷཱཝདསྶནཏྠནྟི ཡསྨཱ མཧཱབྷཱུཏཔརིཡེསཀོ བྷིཀྑུ པུརིམེསུ དྭཱིསུ པཱཊིཧཱརིཡེསུ ཝསིཔྤཏྟོ ཀུསལོཔི སམཱནོ མཧཱབྷཱུཏཱནཾ ཨཔརིསེསནིརོདྷསངྑཱཏཾ ནིབྦཱནཾ ནཱཝབུཛ྄ཛྷི, ཏསྨཱ ཏཱནི ནིཡྻཱནཱཝཧཏཱབྷཱཝཏོ ཨནིཡྻཱནིཀཱནཱིཏི ཏེསཾ ཨནིཡྻཱནིཀབྷཱཝདསྶནཏྠཾ. ཏཏིཡཾ པན ཏཀྐརསྶ ཨེཀནྟཏོ ནིཡྻཱནཱཝཧནྟི ཏསྶེཝ ནིཡྻཱནིཀབྷཱཝདསྶནཏྠཾ.

ཨེཝམེཏིསྶཱ དེསནཱཡ མུཁྱཔཡོཛནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨནུསངྒིཀམྤི དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཔིཙཱ’’ཏིཨཱདི ཨཱརདྡྷཾ. མཧཱབྷཱུཏེ པརིཡེསནྟོཏི ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷནཝསེན མཧཱབྷཱུཏེ གཝེསནྟོ, ཏེསཾ ཨནཝསེསནིརོདྷཾ ཝཱིམཾསནྟོཏི ཨཏྠོ. ཝིཙརིཏྭཱཏི དྷམྨཏཱཡ ཙོདིཡམཱནོ ཝིཙརིཏྭཱ. དྷམྨཏཱསིདྡྷཾ ཀིརེཏཾ, ཡདིདཾ ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཏཐཱ ཝིཙརཎཾ, ཡཐཱ ཨབྷིཛཱཏིཡཾ མཧཱཔཐཝིཀམྤཱདི. མཧནྟབྷཱཝཔྤཀཱསནཏྠནྟི སདེཝཀེ ལོཀེ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎསྶ བུདྡྷཱནཾ མཧནྟབྷཱཝསྶ མཧཱནུབྷཱཝཏཱཡ དཱིཔནཏྠཾ. ཨིདཉྩ ཀཱརཎནྟི སབྦེསམྤི བུདྡྷཱནཾ སཱསནེ ཨཱིདིསོ ཨེཀོ བྷིཀྑུ ཏདཱནུབྷཱཝཔྤཀཱསནོ ཧོཏཱིཏི ཨིདམྤི ཀཱརཎཾ དསྶེནྟོ.

ཀཏྠཱཏི ནིམིཏྟེ བྷུམྨཾ, ཏསྨཱ ཀཏྠཱཏི ཀིསྨིཾ ཋཱནེ ཀཱརཎབྷཱུཏེ. ཀིཾ ཨཱགམྨཱཏི ཀིཾ ཨཱརམྨཎཾ པཙྩཡབྷཱུཏཾ ཨདྷིགནྟྭཱ, ཏེནཱཧ ‘‘ཀིཾ པཏྟསྶཱ’’ཏི. ཏེཏི མཧཱབྷཱུཏཱ. ཨཔྤཝཏྟིཝསེནཱཏི ཨནུཔྤཛྫནཝསེན. སབྦཱཀཱརེནཱཏི ཝཙནཏྠལཀྑཎཱདིསམུཊྛཱནཀལཱཔཙུཎྞནཱནཏྟེཀཏྟཝིནིབྦྷོགཱཝིནིབྦྷོག- སབྷཱགཝིསབྷཱགཨཛ྄ཛྷཏྟིཀབཱཧིརསངྒཧཔཙྩཡསམནྣཱཧཱརཔཙྩཡཝིབྷཱགཱཀཱརཏོ, སསམྦྷཱརསངྑེཔསསམྦྷཱརཝིབྷཏྟིསལཀྑཎསངྑེཔསལཀྑཎཝིབྷཏྟིཨཱཀཱརཏོ ཙཱཏི སབྦེན ཨཱཀཱརེན.

༤༨༨. དིབྦནྟི ཨེཏྠ པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི སམངྒཱིབྷཱུཏཱ ཧུཏྭཱ ཝིཙརནྟི, ཀཱིལ༹ནྟི, ཛོཏནྟི ཙཱཏི དེཝོ, དེཝལོཀོ. ཏཾ ཡནྟི ཨུཔགཙྪནྟི ཨེཏེནཱཏི དེཝཡཱནིཡོ. ཝསཾ ཝཏྟེནྟོཏི ཨེཏྠ ཝསཝཏྟནཾ ནཱམ ཡཐིཙྪིཏཊྛཱནགམནཾ. ཙཏྟཱརོ མཧཱརཱཛཱནོ ཨེཏེསཾ ཨིསྶརཱཏི ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱ ཡཱ དེཝཏཱ མགྒཕལལཱབྷིནོ ཏཱ ཏམཏྠཾ ཨེཀདེསེན ཛཱནེཡྻུཾ བུདྡྷཝིསཡོ པནཱཡཾ པཉྷོཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘ན ཛཱནཱམཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ, ཏེནཱཧ ‘‘བུདྡྷཝིསཡེ’’ཏིཨཱདི. ཨཛ྄ཛྷོཏྠརཎཾ ནཱམེཏྠ ནིཔྤཱིལ༹ནནྟི ཨཱཧ ‘‘པུནཔྤུནཾ པུཙྪཏཱི’’ཏི. ཨབྷིཀྐནྟཏརཱཏི རཱུཔསམྤཏྟིཡཱ ཙེཝ པཉྙཱཔཊིབྷཱནཱདིགུཎེཧི ཙ ཨམྷེ ཨབྷིབྷུཡྻ པརེསཾ ཀཱམནཱིཡཏརཱ. པཎཱིཏཏརཱཏི ཨུལཱ༹རཏརཱ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨུཏྟམཏརཱ’’ཏི.

༤༩༡-༣. དེཝཡཱནིཡསདིསོ ཨིདྡྷིཝིདྷཉཱཎསྶེཝ ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱ. ‘‘དེཝཡཱནིཡམགྒོཏི ཝཱ …པེ… སབྦམེཏཾ ཨིདྡྷིཝིདྷཉཱཎསྶེཝ ནཱམ’’ནྟི ཨིདཾ པཱལི༹ཡཾ ཨཊྛཀཐཱསུ ཙ ཏཏྠ ཏཏྠ ཨཱགཏརུལ༹ྷིཝསེན ཝུཏྟཾ.

༤༩༤. ཨཱགམནཔུབྦབྷཱགེ ནིམིཏྟནྟི བྲཧྨུནོ ཨཱགམནསྶ པུབྦབྷཱགེ ཨུཔྤཛྫནནིམིཏྟཾ. པཱཏུརཧོསཱིཏི ཨཱཝི བྷཝི. པཱཀཊོ ཨཧོསཱིཏི པཀཱསོ ཨཧོསི.

༤༩༧. པདེསེནཱཏི ཨེཀདེསེན, ཨུཔཱདིནྣཀཝསེན, སཏྟསནྟཱནཔརིཡཱཔནྣེནཱཏི ཨཏྠོ. ཨནུཔཱདིནྣཀེཔཱིཏི ཨནིནྡྲིཡབདྡྷེཔི. ནིཔྤདེསཏོ ཨནཝསེསཏོ. པུཙྪཱམཱུལ༹ྷསྶཱཏི པུཙྪིཏུཾ ཨཛཱནནྟསྶ. པུཙྪཱཡ དོསཾ དསྶེཏྭཱཏི ཏེན ཀཏཔུཙྪཱཡ པུཙྪིཏཱཀཱརེ དོསཾ ཝིབྷཱཝེཏྭཱ. ཡསྨཱ ཝིསྶཛྫནཾ ནཱམ པུཙྪཱནུརཱུཔཾ པུཙྪཱསབྷཱགེན ཝིསྶཛྫེཏབྦཏོ, ན ཙ ཏཐཱགཏཱ ཝིརཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཀཏཔུཙྪཱནུརཱུཔཾ ཝིསྶཛྫེནྟི, ཨཏྠསབྷཱགཏཱཡ ཙ ཝིསྶཛྫནསྶ པུཙྪཀཱ ཏདཏྠཾ ཨནཝབུཛ྄ཛྷནྟཱ སམྨུཡ྄ཧནྟི, ཏསྨཱ པུཙྪཱཡ སིཀྑཱཔནཾ བུདྡྷཱཙིཎྞཾ, ཏེནཱཧ ‘‘པུཙྪཾ སིཀྑཱཔེཏྭཱ’’ཏིཨཱདི.

༤༩༨. ཨཔྤཏིཊྛཱཏི ཨཔྤཙྩཡཱ, སབྦསོ སམུཙྪིནྣཀཱརཎཱཏི ཨཏྠོ. ཨུཔཱདིནྣཾ ཡེཝཱཏི ཨིནྡྲིཡབདྡྷམེཝ. ཡསྨཱ ཨེཀདིསཱབྷིམུཁཾ སནྟཱནཝསེན སཎྛིཏེ རཱུཔཔྤབནྡྷེ དཱིགྷསམཉྙཱ ཏཾ ཨུཔཱདཱཡ ཏཏོ ཨཔྤཀེ རསྶསམཉྙཱ ཏདུབྷཡཉྩ ཝིསེསཏོ རཱུཔགྒཧཎམུཁེན གཡ྄ཧཏི, ཏསྨཱ ཨཱཧ ‘‘དཱིགྷཉྩ རསྶཉྩཱཏི སཎྛཱནཝསེན ཨུཔཱདཱརཱུཔཾ ཝུཏྟ’’ནྟི. ཨཔྤཔརིམཱཎེ རཱུཔསངྒྷཱཏེ ཨཎུསམཉྙཱ, ཏཾ ཨུཔཱདཱཡ ཏཏོ མཧཏི ཐཱུལསམཉྙཱ. ཨིདམྤི དྭཡཾ ཝིསེསཏོ རཱུཔགྒཧཎམུཁེན གཡ྄ཧཏི, ཏེནཱཧ ‘‘ཨིམིནཱཔཱི’’ཏིཨཱདི. པི-སདྡེན ཙེཏྠ ‘‘སཎྛཱནཝསེན ཨུཔཱདཱརཱུཔཾ ཝུཏྟ’’ནྟི ཨེཏྠཱཔི ཝཎྞམཏྟམེཝ ཀཐིཏནྟི ཨིམམཏྠཾ སམུཙྩིནཏཱིཏི ཝདནྟི. སུབྷནྟི སུནྡརཾ, ཨིཊྛནྟི ཨཏྠོ. ཨསུབྷནྟི ཨསུནྡརཾ, ཨནིཊྛནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏེནེཝཱཧ ‘‘ཨིཊྛཱནིཊྛཱརམྨཎཾ པནེཝཾ ཀཐིཏ’’ནྟི. དཱིགྷཾ རསྶཾ, ཨཎུཾ ཐཱུལཾ, སུབྷཱསུབྷནྟི ཏཱིསུ ཋཱནེསུ ཨུཔཱདཱརཱུཔསྶེཝ གཧཎཾ, བྷཱུཏརཱུཔཱནཾ ཝིསུཾ གཧིཏཏྟཱ. ནཱམནྟི ཝེདནཱདིཀྑནྡྷཙཏུཀྐཾ ཏཉྷི ཨཱརམྨཎཱབྷིམུཁཾ ནམནཏོ, ནཱམཀརཎཏོ ཙ ‘‘ནཱམ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཧེཊྛཱ ‘‘དཱིགྷཾ རསྶ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཝུཏྟམེཝ ཨིདྷ རུཔྤནཊྛེན ‘‘རཱུཔ’’ནྟི གཧིཏནྟི ཨཱཧ ‘‘དཱིགྷཱདིབྷེདཾ རཱུཔཉྩཱ’’ཏི. དཱིགྷཱདཱིཏི ཙ ཨཱདི-སདྡེན ཨཱཔཱདཱིནཉྩ སངྒཧོ དཊྛབྦོ. ཡསྨཱ ཝཱ དཱིགྷཱདིསམཉྙཱ ན རཱུཔཱཡཏནཝཏྠུཀཱཝ, ཨཐ ཁོ བྷཱུཏརཱུཔཝཏྠུཀཱཔི. ཏཐཱ ཧི སཎྛཱནཾ ཕུསནམུཁེནཔི གཡ྄ཧཏི, ཏསྨཱ དཱིགྷརསྶཱདིགྒཧཎེན བྷཱུཏརཱུཔམྤི གཡ྄ཧཏེཝཱཏི ‘‘དཱིགྷཱདིབྷེདཾ རཱུཔ’’མིཙྩེཝ ཝུཏྟཾ. ཀིཾ ཨཱགམྨཱཏི ཀིཾ ཨདྷིགནྟྭཱ ཀིསྶ ཨདྷིགམཧེཏུ. ‘‘ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི ཨིདཾ ཨནུཔྤཱདནིརོདྷཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ, ན ཁཎནིརོདྷནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨསེསམེཏཾ ནཔྤཝཏྟཏཱི’’ཏི.

༤༩༩. ཝིཉྙཱཏབྦནྟི ཝིསིཊྛེན ཉཱཏབྦཾ, ཉཱཎུཏྟམེན ཨརིཡམགྒཉཱཎེན པཙྩཀྑཏོ ཛཱནིཏབྦནྟི ཨཏྠོ, ཏེནཱཧ ‘‘ནིབྦཱནསྶེཏཾ ནཱམ’’ནྟི. ནིདིསྶཏཱིཏི ནིདསྶནཾ, ཙཀྑུཝིཉྙེཡྻཾ. ན ནིདསྶནཾ ཨནིདསྶནཾ, ཨཙཀྑུཝིཉྙེཡྻནྟི ཨེཏམཏྠཾ ཝདནྟི. ནིདསྶནཾ ཝཱ ཨུཔམཱ, ཏཾ ཨེཏསྶ ནཏྠཱིཏི ཨནིདསྶནཾ. ན ཧི ནིབྦཱནསྶ ནིཙྩསྶ ཨེཀསྶ ཨཙྩནྟསནྟཔཎཱིཏསབྷཱཝསྶ སདིསཾ ནིདསྶནཾ ཀུཏོཙི ལབྦྷཏཱིཏི. ཡཾ ཨཧུཏྭཱ སམྦྷོཏི, ཧུཏྭཱ པཊིཝེཏི ཏཾ སངྑཏཾ ཨུདཡཝཡནྟེཧི སཨནྟཾ, ཨསངྑཏསྶ པན ནིབྦཱནསྶ ནིཙྩསྶ ཏེ ཨུབྷོཔི ཨནྟཱ ན སནྟི, ཏཏོ ཨེཝ ནཝབྷཱཝཱཔགམསངྑཱཏོ ཛརནྟོཔི ཏསྶ ནཏྠཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨུཔྤཱདནྟོ…པེ… ཨནནྟ’’ནྟི. ‘‘ཏིཏྠསྶ ནཱམ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཏཏྠ ནིབྦཙནཾ དསྶེཏུཾ ‘‘པཔནྟི ཨེཏྠཱཏི པཔ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨེཏྠ ཧི པཔནྟི པཱནཏིཏྠཾ. བྷ-ཀཱརོ ཀཏོ ནིརུཏྟིནཡེན. ཝིསུདྡྷཊྛེན ཝཱ སབྦཏོཔབྷཾ, ཀེནཙི ཨནུཔཀྐིལིཊྛཏཱཡ སམནྟཏོ པབྷསྶརནྟི ཨཏྠོ. ཡེན ནིབྦཱནཾ ཨདྷིགཏཾ, ཏཾ སནྟཏིཔརིཡཱཔནྣཱནཾཡེཝ ཨིདྷ ཨནུཔྤཱདནིརོདྷོ ཨདྷིཔྤེཏོཏི ཝུཏྟཾ ‘‘ཨུཔཱདིནྣཀདྷམྨཛཱཏཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏི ཨཔྤཝཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠཱཏི ‘‘ཝིཉྙཱཎསྶ ནིརོདྷེནཱ’’ཏི ཡཾ པདཾ ཝུཏྟཾ, ཏསྨིཾ. ‘‘ཝིཉྙཱཎ’’ནྟི ཝིཉྙཱཎཾ ཨུདྡྷརཏི ཝིབྷཏྟབྦཏྟཱ ཨེཏྠེཏཾ ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨེཏསྨིཾ ནིབྦཱནེ ཨེཏཾ ནཱམརཱུཔཾ ཙརིམཀཝིཉྙཱཎནིརོདྷེན ཨནུཔྤཱདཝསེན ནིརུཛ྄ཛྷཏི ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ, ཏེནཱཧ ‘‘ཝིཛ྄ཛྷཱཏདཱིཔསིཁཱ ཝིཡ ཨཔཎྞཏྟིཀབྷཱཝཾ ཡཱཏཱི’’ཏི. ‘‘ཙརིམཀཝིཉྙཱཎ’’ནྟི ཧི ཨརཧཏོ ཙུཏིཙིཏྟཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ‘‘ཨབྷིསངྑཱརཝིཉྙཱཎསྶཱཔཱི’’ཏིཨཱདིནཱཔི སཨུཔཱདིསེསནིབྦཱནམུཁེན ཨནུཔཱདིསེསནིབྦཱནམེཝ ཝདཏི ནཱམརཱུཔསྶ ཨནཝསེསཏོ ཨུཔརུཛ྄ཛྷནསྶ ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨནུཔྤཱདཝསེན ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི. སོཏཱཔཏྟིམགྒཉཱཎེནཱཏི ཀཏྟརི, ཀརཎེ ཝཱ ཀརཎཝཙནཾ. ནིརོདྷེནཱཏི པན ཧེཏུམྷི. ཨེཏྠཱཏི ཨེཏསྨིཾ ནིབྦཱནེ. སེསམེཏྠ ཡཾ ཨཏྠཏོ ན ཝིབྷཏྟཾ, ཏཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

ཀེཝཊྚསུཏྟཝཎྞནཱཡ ལཱིནཏྠཔྤཀཱསནཱ.

༡༢. ལོཧིཙྩསུཏྟཝཎྞནཱ

ལོཧིཙྩབྲཱཧྨཎཝཏྠུཝཎྞནཱ

༥༠༡. སཱལཝཏིཀཱཏི ཨིཏྠིལིངྒཝསེན ཏསྶ གཱམསྶ ནཱམཾ. གཱམཎིཀཱབྷཱཝེནཱཏི ཀེཙི. ལོཧིཏོ ནཱམ ཏསྶ ཀུལེ པུབྦཔུརིསོ, ཏསྶ ཝསེན ལོཧིཙྩོཏི ཏསྶ བྲཱཧྨཎསྶ གོཏྟཏོ ཨཱགཏཾ ནཱམཾ.

༥༠༢. ‘‘དིཊྛིགཏ’’ནྟི ལདྡྷིམཏྟཾ ཨདྷིཔྤེཏནྟི ཨཱཧ ‘‘ན པན ཨུཙྪེདསསྶཏཱནཾ ཨཉྙཏར’’ནྟི. ན ཧི ཨུཙྪེདསསྶཏགཱཧཝིནིམུཏྟོ ཀོཙི དིཊྛིགཱཧོ ཨཏྠི. ‘‘བྷཱསཏི ཡེཝཱ’’ཏི ཏསྶཱ ལདྡྷིཡཱ ལོཀེ པཱཀཊབྷཱཝཾ དསྶེཏི. ཨཏྟཏོ ཨཉྙོ པརོཏི ཡཐཱ ཨནུསཱསཀཏོ ཨནུསཱསིཏབྦོ པརོ, ཨེཝཾ ཨནུསཱསིཏབྦཏོཔི ཨནུསཱསཀོ པརོཏི ཝུཏྟཾ ‘‘པརོ པརསྶཱཏི པརོ ཡོ’’ཏིཨཱདི. ཀིཾ-སདྡཱཔེཀྑཱཡ ཙེཏྠ ‘‘ཀརིསྶཏཱི’’ཏི ཨནཱགཏཀཱལཝཙནཾ, ཨནཱགཏེཔི ཝཱ ཏེན ཏསྶ ཀཱཏབྦཾ ནཏྠཱིཏི དསྶནཏྠཾ. ཀུསལཾ དྷམྨནྟི ཨནཝཛྫདྷམྨཾ ནིཀྐིལེསདྷམྨཾ ཝིམོཀྑདྷམྨནྟི ཨཏྠོ. ‘‘པརེསཾ དྷམྨཾ ཀཐེསྶཱམཱི’’ཏི ཏེཧི ཨཏྟཱནཾ པརིཝཱརཱཔེཏྭཱ ཝིཙརཎཾ ཀིཾ ཨཏྠིཡཾ ཨཱསཡབུདྡྷསྶཱཔི ཨནུརོདྷེན ཝིནཱ ཏཾ ན ཧོཏཱིཏི ཏསྨཱ ཨཏྟནཱ པཊིལདྡྷཾ…པེ… ཝིཧཱཏབྦནྟི ཝདཏི. ཏེནཱཧ ‘‘ཨེཝཾ སམྤདམིདཾ པཱཔཀཾ ལོབྷདྷམྨཾ ཝདཱམཱི’’ཏི.

༥༠༤. སོཏི ལོཧིཙྩོ བྲཱཧྨཎོ.

༥༠༨. ཀཐཱཕཱསུཀཏྠནྟི ཀཐཱསུཁཏྠཾ, སུཁེན ཀཐཾ ཀཐེཏུཉྩེཝ སོཏུཉྩཱཏི ཨཏྠོ. ཨཔྤེཝ ནཱམ སིཡཱཏི ཨེཏྠ པཱིཏིཝསེན ཨཱམེཌིཏཾ དཊྛབྦཾ. ཏཐཱ ཧི ཏཾ ‘‘བུདྡྷགཛྫིཏ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. བྷགཝཱ ཧི ཨཱིདིསེསུ ཋཱནེསུ ཝིསེསཏོ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ ཧོཏི. ཏེནཱཧ ‘‘ཨཡཾ ཀིརེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ’’ཏིཨཱདི.

ལོཧིཙྩབྲཱཧྨཎཱནུཡོགཝཎྞནཱ

༥༠༩. སམུདཡསཉྫཱཏཱིཏི ཨཱཡུཔྤཱདོ. ཨནུཔུབྦོ ཀམྤཱི-སདྡོ ཨཱཀངྑནཏྠོ ཧོཏཱིཏི ‘‘ཨིཙྪཏཱིཏི ཨཏྠོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. སཱཏིསཡེན ཝཱ ཧིཏེན ཨནུཀམྤཀོ ཨནུགྒཎྷནཀོ ཧིཏཱནུཀམྤཱི. སམྤཛྫཏཱིཏི ཨཱསེཝནལཱབྷེན ནིཔྤཛྫཏི བལཝཏཱི ཧོཏི, ཨཝགྒཧཱཏི ཨཏྠོ, ཏེནཱཧ ‘‘ནིཡཏཱ ཧོཏཱི’’ཏི. ནིརཡེ ནིབྦཏྟཏི མིཙྪཱདིཊྛིཀོ.

༥༡༠-༡༡. དུཏིཡཾ ཨུཔཔཏྟིནྟི ‘‘ནནུ རཱཛཱ པསེནདཱི ཀོསལོ’’ཏིཨཱདིནཱ དུཏིཡཾ ཨུཔཔཏྟིཾ སཱདྷནཡུཏྟིཾ. ཀཱརཎཉྷི བྷགཝཱ ཨུཔམཱམུཁེན དསྶེཏི. ཡེ ཙིམེཏི ཡེ ཙ ཨིམེ ཀུལཔུཏྟཱ དིབྦཱ གབྦྷཱ པརིཔཱཙེནྟཱིཏི ཡོཛནཱ. ཨསཀྐུཎནྟཱ ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟིཡཱ, ཉཱཎཔརིཔཱཀསྶ ཝཱ ཨབྷཱཝེན. ཡེ པན ‘‘པརིཔཙྩནྟཱི’’ཏི པཋནྟི, ཏེསཾ ‘‘དིབྦེ གབྦྷེ’’ཏི ཝཙནཝིཔལླཱསེན པཡོཛནཾ ནཏྠི. ཨཏྠོ ཙ དུཏིཡཝིཀཔྤེ ཝུཏྟནཡེན ཝེདིཏབྦོ. ཨཧིཏཱནུཀམྤིཏཱ ཙ ཏཾསམངྒིསཏྟཝསེན. དིཝི བྷཝཱཏི དིབྦཱ. གབྦྷེནྟི པརིཔཙྩནཝསེན སནྟཱནཾ པབནྡྷེནྟཱིཏི གབྦྷཱ. ‘‘ཚནྣཾ དེཝལོཀཱན’’ནྟི ནིདསྶནཝཙནམེཏཾ. བྲཧྨལོཀསྶཱཔི ཧི དིབྦགབྦྷབྷཱཝོ ལབྦྷཏེཝ དིབྦཝིཧཱརཧེཏུཀཏྟཱ. ཨེཝཉྩ ཀཏྭཱ ‘‘བྷཱཝནཾ བྷཱཝཡམཱནཱ’’ཏི ཨིདམྤི ཝཙནཾ སམཏྠིཏཾ ཧོཏི. བྷཝནྟི ཨེཏྠ ཡཐཱརུཙི སུཁསམཔྤིཏཱཏི བྷཝཱ, ཝིམཱནཱནི. དེཝབྷཱཝཱཝཧཏྟཱ དིབྦཱ. ཝུཏྟནཡེནེཝ གབྦྷཱ. དཱནཱདཡོ དེཝལོཀསཾཝཏྟནིཡཔུཉྙཝིསེསཱ. དིབྦཱ བྷཝཱཏི དེཝལོཀཔརིཡཱཔནྣཱ ཨུཔཔཏྟིབྷཝཱ. ཏདཱཝཧོ ཧི ཀམྨབྷཝོ པུབྦེ གཧིཏོ.

ཏཡོཙོདནཱརཧཝཎྞནཱ

༥༡༣. ཨནིཡམིཏེནེཝཱཏི ཨནིཡམེནེཝ ‘‘ཏྭཾ ཨེཝཾདིཊྛིཀོ ཨེཝཾ སཏྟཱནཾ ཨནཏྠསྶ ཀཱརཀོ’’ཏི ཨེཝཾ ཨནུདྡེསིཀེནེཝ. མཱནནྟི ‘‘ཨཧམེཏཾ ཛཱནཱམི, ཨཧམེཏཾ པསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ པཎྜིཏམཱནཾ. བྷིནྡིཏྭཱཏི ཝིདྷམེཏྭཱ, ཛཧཱཔེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཏཡོ སཏྠཱརེཏི ཨསམྤཱདིཏཨཏྟཧིཏོ ཨནོཝཱདཀརསཱཝཀོ, ཨསམྤཱདིཏཨཏྟཧིཏོ ཨོཝཱདཀརསཱཝཀོ, སམྤཱདིཏཨཏྟཧིཏོ ཨནོཝཱདཀརསཱཝཀོཏི ཨིམེ ཏཡོ སཏྠཱརེ. ཙཏུཏྠོ པན སམྨཱསམྦུདྡྷོ ན ཙོདནཱརཧོ ཧོཏཱིཏི ‘‘ཏེན པུཙྪིཏེ ཨེཝ ཀཐེསྶཱམཱི’’ཏི ཙོདནཱརཧེ ཏཡོ སཏྠཱརེ པཋམཾ དསྶེསི, པཙྪཱ ཙཏུཏྠཾསཏྠཱརཾ. ཀཱམཉྩེཏྠ ཙཏུཏྠོ སཏྠཱ ཨེཀོ ཨདུཏིཡོ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎོ, ཏཐཱཔི སོ ཡེསཾ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཱནཾ ཝསེན ‘‘དྷམྨམཡོ ཀཱཡོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏེསཾ སམུདཱཡབྷཱུཏོཔི ཏེ གུཎཱཝཡཝེ སཏྠུཊྛཱནིཡེ ཀཏྭཱ དསྶེནྟོ བྷགཝཱ ‘‘ཨཡམྤི ཁོ, ལོཧིཙྩ, སཏྠཱ’’ཏི ཨབྷཱསི.

ཨཉྙཱཏི ཡ-ཀཱརལོཔེན ནིདྡེསོ ‘‘སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ’’ཏི ཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༢༨, ༣༧, ༥༢; མ. ནི. ༡.༢༨༤; ༢.༣༤༡; ཨ. ནི. ༢.༥; ༡༠.༡༡; མཧཱཝ. ༡༡; དྷ. པ. ༣༥༣; ཀཐཱ. ༤༠༥) ཝིཡ. ཨཉྙཱཡཱཏི ཙ ཏདཏྠིཡེ སམྤདཱནཝཙནནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨཱཛཱནནཏྠཱཡཱ’’ཏི. སཱཝཀཏྟཾ པཊིཛཱནིཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ ཨེཀདེསེནསྶ སཱསནཾ ཀརོནྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ནིརནྟརཾ ཏསྶ སཱསནཾ ཨཀཏྭཱ’’ཏི. ཨུཀྐམིཏྭཱ ཝཏྟནྟཱིཏི ཡཐིཙྪིཏཾ ཀརོནྟཱིཏི ཨཏྠོ. པཊིཀྐམནྟིཡཱཏི ཨནབྷིརཏིཡཱ ཨགཱརཝེན ཨཔགཙྪནྟིཡཱ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨནིཙྪནྟིཡཱ’’ཏིཨཱདི. ཨེཀཱཡཱཏི ཨེཀཱཡ ཨིཏྠིཡཱ. ཨེཀོ ཨིཙྪེཡྻཱཏི ཨེཀོ པུརིསོ ཏཱཡ ཨནིཙྪནྟིཡཱ སམྤཡོགཾ ཀཱམེཡྻ. ཨོསཀྐནཱདིམུཁེན ཨིཏྠིཔུརིསསམྦནྡྷནིདསྶནཾ གེཧསིཏཨཔེཀྑཱཝསེན ཏསྶ སཏྠུནོ སཱཝཀེསུ པཊིཔཏྟཱིཏི དསྶེཏི. ཨཏིཝིཡ ཝིརཏྟབྷཱཝཏོ དཊྛུམྤི ཨནིཙྪམཱནཾ. ལོབྷེནཱཏི པརིཝཱརཝསེན ཨུཔྤཛྫནཀལཱབྷསཀྐཱརལོབྷེན. ཏཏྠ སམྤཱདེཧཱིཏི ཏསྨིཾ པཊིཔཏྟིདྷམྨེ པཏིཊྛིཏཾ ཀཏྭཱ སམྤཱདེཧི. ཨུཛུཾ ཀརོཧི ཀཱཡཝངྐཱདིཝིགམེན.

༥༡༥. ཨེཝཾ ཙོདནཾ ཨརཧཏཱིཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟནཡེན སཱཝཀེསུ ཨཔྤོསྶུཀྐབྷཱཝཱཔཱདནེ ནིཡོཛནཝསེན ཙོདནཾ ཨརཧཏི, ན པཋམོ ཝིཡ ‘‘ཨེཝརཱུཔོ ཏཝ ལོབྷདྷམྨོ’’ཏིཨཱདིནཱ, ན ཙ དུཏིཡོ ཝིཡ ‘‘ཨཏྟཱནམེཝ ཏཱཝ ཏཏྠ སམྤཱདེཧཱི’’ཏིཨཱདིནཱ. ཀསྨཱ? སམྤཱདིཏཨཏྟཧིཏཏཱཡ ཏཏིཡསྶ.

ནཙོདནཱརཧསཏྠུཝཎྞནཱ

༥༡༦. ‘‘ན ཙོདནཱརཧོ’’ཏི ཨེཏྠ ཡསྨཱ ཙོདནཱརཧཏཱ ནཱམ སཏྠུཝིཔྤཊིཔཏྟིཡཱ ཝཱ སཱཝཀཝིཔྤཊིཔཏྟིཡཱ ཝཱ ཨུབྷཡཝིཔྤཊིཔཏྟིཡཱ ཝཱ, ཏཡིདཾ སབྦམྤི ཨིམསྨིཾ སཏྠརི ནཏྠི, ཏསྨཱ ན ཙོདནཱརཧོཏི ཨིམམཏྠཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཡཉྷཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

༥༡༧. མཡཱ གཧིཏཱཡ དིཊྛིཡཱཏི སབྦསོ ཨནཝཛྫེ སམྨཱཔཊིཔནྣེ པརེསཾ སམྨདེཝ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཾ དེསྶེནྟེ སཏྠརི ཨབྷཱུཏདོསཱརོཔནཝསེན མིཙྪཱགཧིཏཱཡ ནིརཡགཱམིནིཡཱ པཱཔདིཊྛིཡཱ. ནརཀཔཔཱཏནྟི ནརཀསངྑཱཏཾ མཧཱཔཔཱཏཾ. པཔཏནྟི ཏཏྠཱཏི ཧི པཔཱཏོ. སགྒམགྒཐལེཏི སགྒགཱམིམགྒབྷཱུཏེ པུཉྙདྷམྨཐལེ. སེསཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

ལོཧིཙྩསུཏྟཝཎྞནཱཡ ལཱིནཏྠཔྤཀཱསནཱ.

༡༣. ཏེཝིཛྫསུཏྟཝཎྞནཱ

༥༡༨. ཨུཏྟརེནཱཏི ཨེཏྠ ཨེན-སདྡོ དིསཱཝཱཙཱིསདྡཏོ པཉྩམཱིཨནྟཏོ ཨདཱུརཏྠོ ཨིཙྪིཏོ, ཏསྨཱ ཨུཏྟརེན-སདྡེན ཨདཱུརཏྠཛོཏནཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨདཱུརེ ཨུཏྟརཔསྶེ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཀྑརཙིནྟཀཱ པན ཨེན-སདྡཡོགེ ཨཝདྷིཝཱཙིནི པདེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ ཨིཙྪནྟི. ཨཏྠོ པན སཱམིཝསེནེཝ ཨིཙྪིཏོཏི ཨིདྷ སཱམིཝཙནཝསེནེཝ ཝུཏྟཾ.

༥༡༩. ཀུལཙཱརིཏྟཱདཱིཏི ཨཱདི-སདྡེན མནྟཛ྄ཛྷེནཱབྷིརཱུཔཏཱདིསམྤཏྟིཾ སངྒཎྷཱཏི. མནྟསཛ྄ཛྷཱཡཀརཎཏྠནྟི ཨཱཐབྦཎམནྟཱནཾ སཛ྄ཛྷཱཡཀརཎཏྠཾ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨཉྙེསཾ བཧཱུནཾ པཝེསནཾ ནིཝཱརེཏྭཱ’’ཏི.

མགྒཱམགྒཀཐཱཝཎྞནཱ

༥༢༠. ‘‘ཛངྒྷཙཱར’’ནྟི ཙངྐམཏོ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཙརཎམཱཧ. སོ ཧི ཛངྒྷཱསུ ཀིལམཐཝིནོདནཏྠོ ཙཱརོཏི ཏཐཱ ཝུཏྟོ. ཏེནཱཧ ‘‘ཨནུཙངྐམནྟཱནཾ ཨནུཝིཙརནྟཱན’’ནྟི. ཏེནཱཏི ཨུབྷོསུཔི ཨནུཙངྐམནཱནུཝིཙཱརཎཱནཾ ལབྦྷནཏོ. སཧཱཡཱ ཧི ཏེ ཨཉྙམཉྙ སབྷཱགཝུཏྟིཀཱ. ‘‘མགྒོ’’ཏི ཨིཙྪིཏཊྛཱནཾ ཨུཛུཀཾ མགྒཏི ཨུཔགཙྪཏི ཨེཏེནཱཏི མགྒོ, ཨུཛུམགྒོ. ཏདཉྙོ ཨམགྒོ, ཏསྨིཾ མགྒེ ཙ ཨམགྒེ ཙ. པཊིཔདནྟི བྲཧྨལོཀགཱམིམགྒསྶ པུབྦབྷཱགཔཊིཔདཾ.

ནིཡྻཱཏཱིཏི ནིཡྻཱནཱིཡོ, སོ ཨེཝ ‘‘ནིཡྻཱནིཀོ’’ཏི ཝུཏྟོཏི ཨཱཧ ‘‘ནིཡྻཱཡནྟོ’’ཏི. ཡསྨཱ ནིཡྻཱཏཔུགྒལཝསེནསྶ ནིཡྻཱནིཀབྷཱཝོ, ཏསྨཱ ‘‘ནིཡྻཱཡནྟོ’’ཏི པུགྒལསྶ ཡོནིསོ པཊིཔཛྫནཝསེན ནིཡྻཱཡནྟོ མགྒོ ‘‘ནིཡྻཱཏཱི’’ཏི ཝུཏྟོ. ཀརོཏཱིཏི ཨཏྟནོ སནྟཱནེ ཨུཔྤཱདེཏི. ཨུཔྤཱདེནྟོཡེཝ ཧི ཏཏྠ པཊིཔཛྫཏི ནཱམ. སཧ བྱེཏི ཝཏྟཏཱིཏི སཧབྱོ, སཧཝཏྟནཀོ. ཏསྶ བྷཱཝོ སཧབྱཏཱཏི ཨཱཧ ‘‘སཧབྷཱཝཱཡཱ’’ཏིཨཱདི. སཧབྷཱཝོཏི ཙ སལོཀཏཱ, སམཱིཔཏཱ ཝཱ ཝེདིཏབྦཱ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨེཀཊྛཱནེ པཱཏུབྷཱཝཱཡཱ’’ཏི. སཀམེཝ ཨཱཙརིཡཝཱདནྟི ཨཏྟནོ ཨཱཙརིཡེན པོཀྑརསཱཏིནཱ ཀཐིཏམེཝ ཨཱཙརིཡཝཱདཾ. ཐོམེཏྭཱ པགྒཎྷིཏྭཱ ‘‘ཨཡམེཝ ཨུཛུམགྒོ ཨཡམཉྫསཱཡནོ’’ཏི པསཾསིཏྭཱ ཨུཀྐཾསིཏྭཱ. བྷཱརདྭཱཛོཔི སཀམེཝཱཏི བྷཱརདྭཱཛོཔི མཱཎཝོ ཨཏྟནོ ཨཱཙརིཡེན ཏཱརུཀྑེན ཀཐིཏམེཝ ཨཱཙརིཡཝཱདཾ ཐོམེཏྭཱ པགྒཎྷིཏྭཱ ཝིཙརཏཱིཏི ཡོཛནཱ. ཏེན ཝུཏྟནྟི ཏེན ཡཐཱ ཏཐཱ ཝཱ ཨབྷིནིཝིཊྛབྷཱཝེན ཝུཏྟཾ པཱལི༹ཡཾ.

༥༢༡-༢. ཨནིཡྻཱནིཀཱ ཝཱཏི ཨཔྤཱཊིཧཱརིཡཱཝ ཨཉྙམཉྙསྶ ཝཱདེ དོསཾ དསྶེཏྭཱ ཨཝིཔརཱིཏཏྠདསྶནཏྠཾ ཨུཏྟརརཧིཏཱ ཨེཝ. ཨཉྙམཉྙསྶ ཝཱདསྶ ཨཱདིཏོ ཝིརུདྡྷགྒཧཎཾ ཝིགྒཧོ, སྭེཝ ཝིཝདནཝསེན ཨཔརཱཔརཾ ཨུཔྤནྣོ ཝིཝཱདོཏི ཨཱཧ ‘‘པུབྦུཔྤཏྟིཀོ ཝིགྒཧོ ཨཔརབྷཱགེ ཝིཝཱདོ’’ཏི. དུཝིདྷོཔི ཨེསོ ཝིགྒཧོ, ཝིཝཱདོཏི དྭིདྷཱ ཝུཏྟོཔི ཝིརོདྷོ. ནཱནཱཨཱཙརིཡཱནཾ ཝཱདཏོཏི ནཱནཱརུཙིཀཱནཾ ཨཱཙརིཡཱནཾ ཝཱདབྷཱཝཏོ. ནཱནཱཝཱདོ ནཱནཱཝིདྷོ ཝཱདོཏི ཀཏྭཱ.

༥༢༣. ཨེཀསྶཱཔཱིཏི ཏུམྷེསུ དྭཱིསུ ཨེཀསྶཱཔི. ཨེཀསྨིནྟི སཀཝཱདཔརཝཱདེསུ ཨེཀསྨིམྤི. སཾསཡོ ནཏྠཱིཏི ‘‘མགྒོ ནུ ཁོ, ན མགྒོ ནུ ཁོ’’ཏི སཾསཡོ ཝིཙིཀིཙྪཱ ནཏྠི. ཨཉྫསཱཡནབྷཱཝེ པན སཾསཡོ. ཏེནཱཧ ‘‘ཨེས ཀིརཱ’’ཏིཨཱདི. བྷགཝཱ པན ཡདི སབྦཏྠ མགྒསཉྙིནོ, ཨེཝཾ སཏི ‘‘ཀིསྨིཾ ཝོ ཝིགྒཧོ’’ཏི པུཙྪཏི.

༥༢༤. ‘‘ཨིཙྪིཏཊྛཱནཾ ཨུཛུཀཾ མགྒཏི ཨུཔགཙྪཏི ཨེཏེནཱཏི མགྒོ, ཨུཛུམགྒོ. ཏདཉྙོ ཨམགྒོ’’ཏི ཝུཏྟོ ཝཱཡམཏྠོ. སབྦེ ཏེཏི སབྦེཔི ཏེ ནཱནཱཨཱཙརིཡེཧི ཝུཏྟམགྒཱ.

ཡེ པཱལི༹ཡཾ ‘‘ཨདྡྷརིཡཱ བྲཱཧྨཎཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝུཏྟཱ. ཨདྡྷརོ ནཱམ ཡཉྙཝིསེསོ, ཏདུཔཡོགིབྷཱཝཏོ ‘‘ཨདྡྷརིཡཱ’’ ཏྭེཝ ཝུཙྩནྟི ཡཛཱུནི, ཏཱནི སཛ྄ཛྷཱཡནྟཱིཏི ཨདྡྷརིཡཱ, ཡཛུབྦེདིནོ. ཡེ ཙ ཏིཏྟིརིཨིསིནཱ ཀཏེ མནྟེ སཛ྄ཛྷཱཡནྟི, ཏེ ཏིཏྟིརིཡཱ, ཡཛུབྦེདིནོ ཨེཝ. ཡཛུབྦེདསཱཁཱ ཧེསཱ, ཡདིདཾ ཏིཏྟིརཾ. ཚནྡོ ཝུཙྩཏི ཝིསེསཏོ སཱམཝེདོ, ཏཾ སརེན ཀཱཡནྟཱིཏི ཚནྡོཀཱ, སཱམཝེདིནོ. ‘‘ཚནྡོགཱ’’ཏིཔི པཋནྟི, སོ ཨེཝཏྠོ. བཧཝོ ཨིརཡོ ཨེཏྠཱཏི བཝ྄ཧཱརི, ཨིརུབྦེདོ. ཏཾ ཨདྷཱིཡནྟཱིཏི བཝ྄ཧཱརིཛ྄ཛྷཱ.

‘‘བཧཱུནཱི’’ཏི ཨེཏྠཱཡཾ ཨུཔམཱསཾསནྡནཱ – ཡཐཱ ཏེ ནཱནཱམགྒཱ ཨེཀཾསཏོ ཏསྶ གཱམསྶ ཝཱ ནིགམསྶ ཝཱ པཝེསཱཡ ཧོནྟི, ཨེཝཾ བྲཱཧྨཎེཧི པཉྙཱཔིཡམཱནཱཔི ནཱནཱམགྒཱ བྲཧྨལོཀཱུཔགམནཱཡ བྲཧྨུནཱ སཧབྱཏཱཡ ཨེཀཾསེནེཝ ཧོནྟཱིཏི.

༥༢༧-༥༢༩. ཝ-ཀཱརོ ཨཱགམསནྡྷིམཏྟནྟི ཨནཏྠཀོ ཝ-ཀཱརོ, ཏེན ཝཎྞཱགམེན པདནྟརསནྡྷིམཏྟཾ ཀཏནྟི ཨཏྠོ. ཨནྡྷཔཝེཎཱིཏི ཨནྡྷཔནྟི. ‘‘པཉྙཱསསཊྛི ཨནྡྷཱ’’ཏི ཨིདཾ ཏསྶཱ ཨནྡྷཔཝེཎིཡཱ མཧཏོ གཙྪགུམྦསྶ ཨནུཔརིགམནཡོགྱཏཱདསྶནཾ. ཨེཝཉྷི ཏེ ‘‘སུཙིརཾ ཝེལཾ མགྒཾ གཙྪཱམཱ’’ཏི ཨེཝཾ སཉྙིནོ ཧོནྟི. ནཱམཀཾཡེཝཱཏི ཨཏྠཱབྷཱཝཏོ ནཱམམཏྟཾཡེཝ, ཏཾ པན བྷཱསིཏཾ ཏེཧི སཱརསཉྙིཏམྤི ནཱམམཏྟཏཱཡ ཨསཱརབྷཱཝཏོ ནིཧཱིནམེཝཱཏི ཨཱཧ ‘‘ལཱམཀཾཡེཝཱ’’ཏི.

༥༣༠. ཡཏོཏི བྷུམྨཏྠེ ནིསྶཀྐཝཙནཾ, སཱམཉྙཛོཏནཱ ཙ ཝིསེསེ ཨཝཏིཊྛཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཡསྨིཾ ཀཱལེ’’ཏི. ཨཱཡཱཙནྟཱིཏི པཏྠེནྟི. ཨུགྒམནཾ ལོཀསྶ བཧུཀཱརབྷཱཝཏོ ཏཐཱ ཐོམནཱཏི. ཨཡཾ ཀིར བྲཱཧྨཎཱནཾ ལདྡྷི ‘‘བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨཱཡཱཙནཱཡ ཙནྡིམསཱུརིཡཱ གནྟྭཱ ལོཀེ ཨོབྷཱསཾ ཀརོནྟཱི’’ཏི.

༥༣༢. ཨིདྷ པན ཀིཾ ཝཏྟབྦནྟི ཨིམསྨིཾ པན ཨཔྤཙྩཀྑབྷཱུཏསྶ བྲཧྨུནོ སཧབྱཏཱཡ མགྒདེསནེ ཏེཝིཛྫཱནཾ ཀིཾ ཝཏྟབྦཾ ཨཏྠི, ཡེ པཙྩཀྑབྷཱུཏཱནམྤི ཙནྡིམསཱུརིཡཱནཾ སཧབྱཏཱཡ མགྒཾ དེསེཏུཾ ན སཀྐོནྟཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ‘‘ཡཏྠཱ’’ཏི ‘‘ཨིདྷ པནཱ’’ཏི ཝུཏྟམེཝཏྠཾ པཙྩཱམསཏི.

ཨཙིརཝཏཱིནདཱིཨུཔམཱཀཐཱཝཎྞནཱ

༥༤༢. སམབྷརིཏཱཏི སམྤུཎྞཱ. ཏཏོ ཨེཝ ཀཱཀཔེཡྻཱ. པཱརཱཏི པརཏཱིརཾ. ཨཔཱརནྟི ཨོརིམཏཱིརཾ. ཨེཧཱིཏི ཨཱགཙྪ.

༥༤༤. པཉྩསཱིལ…པེ… ཝེདིཏབྦཱ ཡམནིཡམཱདིབྲཱཧྨཎདྷམྨཱནཾ ཏདནྟོགདྷབྷཱཝཏོ. ཏབྦིཔརཱིཏཱཏི པཉྩསཱིལཱདིཝིཔརཱིཏཱ པཉྩ ཝེརཱདཡོ. ‘‘པུནཔཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཨཔརམྤཱི’’ཏི ཝཙནཾ ཨིཏརཱཡཔི ནདི ཨུཔམཱཡ སངྒཎྷནཏྠཾ.

༥༤༦. ཀཱམཡིཏབྦཊྛེནཱཏི ཀཱམནཱིཡབྷཱཝེན. བནྡྷནཊྛེནཱཏི ཏེནེཝ ཀཱམེཏབྦབྷཱཝེན སཏྟཱནཾ ཙིཏྟསྶ ཨཱབནྡྷནབྷཱཝེན. ཀཱམཉྩཱཡཾ གུཎ-སདྡོ ཨཏྠནྟརེསུཔི དིཊྛཔྤཡོགོ, ཏེསཾ པནེཏྠ ཨསམྦྷཝཏོ པཱརིསེསཉཱཡེན བནྡྷནཊྛེཡེཝ ཡུཏྟོཏི དསྶེཏུཾ ‘‘ཨནུཛཱནཱམཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཏྠུདྡྷཱརོ ཨཱརདྡྷོ, ཨེསེཝཱཏི བནྡྷནཊྛོ ཨེཝ. ན ཧི རཱུཔཱདཱིནཾ ཀཱམེཏབྦབྷཱཝེ ཝུཙྩམཱནེ པཊལཊྛོ ཡུཛྫཏི ཏཐཱ ཀཱམེཏབྦཏཱཡ ཨནདྷིཔྤེཏཏྟཱ. རཱསཊྛཨཱནིསཾསཊྛེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ ཏཐཱཔི ཀཱམེཏབྦཏཱཡ ཨནདྷིཔྤེཏཏྟཱ. པཱརིསེསཏོ པན བནྡྷནཊྛོ གཧིཏོ. ཡདགྒེན ཧི ནེསཾ ཀཱམེཏབྦཏཱ, ཏདགྒེན བནྡྷནབྷཱཝོ ཙཱཏི.

ཀོཊྛཱསཊྛོཔི ཏེསུ ཡུཛྫཏེཝ ཙཀྑུཝིཉྙེཡྻཱདིཀོཊྛཱསབྷཱཝེན ནེསཾ ཀཱམེཏབྦཏོ. ཀོཊྛཱསེ ཙ གུཎ-སདྡོ དིསྶཏི ‘‘དིགུཎཾ ཝཌྜྷེཏབྦ’’ནྟིཨཱདཱིསུ, སམྤདཱཊྛོཔི –

‘‘ཨསངྑྱེཡྻཱནི ནཱམཱནི, སགུཎེན མཧེསིནོ;

གུཎེན ནཱམམུདྡྷེཡྻཾ, ཨཔི ནཱམསཧསྶཏོ’’ཏི. (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༡༣༡༣; ཨུདཱ. ཨཊྛ. ༥༣; པཊི. མ. ཨཊྛ. ༧༦);

ཨཱདཱིསུ སོཔི ཨིདྷ ན ཡུཛྫཏཱིཏི ཨནུདྡྷཊོ.

ཙཀྑུཝིཉྙེཡྻཱཏི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎེན ཝིཛཱནིཏབྦཱ, ཏེན པན ཝིཛཱནནཾ དསྶནམེཝཱཏི ཨཱཧ ‘‘པསྶིཏབྦཱ’’ཏི. ‘‘སོཏཝིཉྙཱཎེན སོཏབྦཱ’’ཏི ཨེཝམཱདི ཨེཏེནུཔཱཡེནཱཏི ཨཏིདིསཏི. གཝེསིཏམྤི ‘‘ཨིཊྛ’’ནྟི ཝུཙྩཏི, ཏཾ ཨིདྷ ནཱདྷིཔྤེཏནྟི ཨཱཧ ‘‘པརིཡིཊྛཱ ཝཱ ཧོནྟུ མཱ ཝཱ’’ཏི. ཨིཊྛཱརམྨཎབྷཱུཏཱཏི སུཁཱརམྨཎབྷཱུཏཱ. ཀཱམནཱིཡཱཏི ཀཱམེཏབྦཱ. ཨིཊྛབྷཱཝེན མནཾ ཨཔྤཱཡནྟཱིཏི མནཱཔཱ. པིཡཛཱཏིཀཱཏི པིཡསབྷཱཝཱ.

གེདྷེནཱཏི ལོབྷེན ཨབྷིབྷཱུཏཱ ཧུཏྭཱ པཉྩཀཱམགུཎེ པརིབྷུཉྫནྟཱིཏི ཡོཛནཱ. མུཙྪཱཀཱརནྟི མོཧནཱཀཱརཾ. ཨདྷིཨོསནྣཱཏི ཨདྷིགྒཡ྄ཧ ཨཛ྄ཛྷོསཱཡ ཨཝསནྣཱ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨོགཱལ༹ྷཱ’’ཏི. པརིནིཊྛཱནཔྤཏྟཱཏི གིལིཏྭཱ པརིནིཊྛཱཔནཝསེན པརིནིཊྛཱནཾ ཨུཔགཏཱ. ཨཱདཱིནཝནྟི ཀཱམཔརིབྷོགེ སམྤཏི, ཨཱཡཏིཉྩ དོསཾ ཨཔསྶནྟཱ. གྷཱསཙྪཱདནཱདིསམྦྷོགནིམིཏྟསཾཀིལེསཏོ ནིསྶརནྟི ཨཔགཙྪནྟི ཨེཏེནཱཏི ནིསྶརཎཾ, ཡོནིསོ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཏེསཾ པརིབྷོགཔཉྙཱ. ཏདབྷཱཝཏོ ཨནིསྶརཎཔཉྙཱཏི ཨིམམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨིདམེཏྠཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

༥༤༨-༩. ཨཱཝརནྟཱིཏི ཀུསལཔྤཝཏྟིཾ ཨཱདིཏོཝ ནིཝཱརེནྟི. ནིཝཱརེནྟཱིཏི ནིརཝསེསཏོ ཝཱརཡནྟི. ཨོནནྡྷནྟཱིཏི ཨོགཱཧནྟཱ ཝིཡ ཚཱདེནྟི. པརིཡོནནྡྷནྟཱིཏི སབྦསོ ཚཱདེནྟི. ཨཱཝརཎཱདཱིནཾ ཝསེནཱཏི ཨཱཝརཎཱདིཨཏྠཱནཾ ཝསེན. ཏེ ཧི ཨཱསེཝནབལཝཏཱཡ པུརིམཔུརིམེཧི པཙྪིམཔཙྪིམཱ དལ༹ྷཏརཏམཱདིབྷཱཝཔྤཏྟཱ ཝུཏྟཱ.

སཾསནྡནཀཐཱཝཎྞནཱ

༥༥༠. ཨིཏྠིཔརིགྒཧེ སཏི པུརིསསྶ པཉྩཀཱམགུཎཔརིགྒཧོ པརིཔུཎྞོ ཨེཝ ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ‘‘སཔརིགྒཧོཏི ཨིཏྠིཔརིགྒཧེན སཔརིགྒཧོ’’ཏི. ‘‘ཨིཏྠིཔརིགྒཧེན ཨཔརིགྒཧོ’’ཏི ཙ ཨིདཾ ཏེཝིཛྫབྲཱཧྨཎེསུ དིསྶམཱནཔརིགྒཧཱནཾ དུཊྛུལླཏམཔརིགྒཧཱབྷཱཝདསྶནཾ. ཨེཝཾབྷཱུཏཱནཾ ཏེཝིཛྫཱནཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཀཱ བྲཧྨུནཱ སཾསནྡནཱ, བྲཧྨཱ པན སབྦེན སབྦཾ ཨཔརིགྒཧོཏི. ཝེརཙིཏྟེན ཨཝེརོ, ཀུཏོ ཨེཏསྶ ཝེརཔྤཡོགོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཙིཏྟགེལཉྙསངྑཱཏེནཱཏི ཙིཏྟུཔྤཱདགེལཉྙསཉྙིཏེན, ཏེནསྶ སབྦརཱུཔཀཱཡགེལཉྙབྷཱཝོ ཝུཏྟོ ཧོཏི. བྱཱཔཛ྄ཛྷེནཱཏི དུཀྑེན. ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཱདཱིཧཱིཏི ཨཱདི-སདྡེན ཏདེཀཊྛཱ སཾཀིལེསདྷམྨཱ སངྒཡ྄ཧནྟི. ཨཔྤཊིཔཏྟིཧེཏུབྷཱུཏཱཡ ཝིཙིཀིཙྪཱཡ སཏི ན ཀདཱཙི ཙིཏྟཾ པུརིསསྶ ཝསེ ཝཏྟཏི, པཧཱིནཱཡ པན སིཡཱ ཝསཝཏྟནནྟི ཨཱཧ ‘‘ཝིཙིཀིཙྪཱཡ ཨབྷཱཝཏོ ཙིཏྟཾ ཝསེ ཝཏྟེཏཱི’’ཏི. ཙིཏྟགཏིཀཱཏི ཙིཏྟཝསིཀཱ, ཏེནཱཧ ཙིཏྟསྶ ཝསེ ཝཏྟནྟཱི’’ཏི. ན ཏཱདིསོཏི བྲཱཧྨཎཱ ཝིཡ ཙིཏྟཝསིཀོ ན ཧོཏི, ཨཐ ཁོ ཝསཱིབྷཱུཏཛ྄ཛྷཱནཱབྷིཉྙཏཱཡ ཙིཏྟཾ ཨཏྟནོ ཝསེ ཝཏྟེཏཱིཏི ཝསཝཏྟཱི.

༥༥༢. བྲཧྨལོཀམགྒེཏི བྲཧྨལོཀགཱམིམགྒེ པཊིཔཛྫིཏབྦེ, པཉྙཔེཏབྦེ ཝཱ, ཏཾ པཉྙཔེནྟཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨུཔགནྟྭཱཏི ཨམགྒམེཝ ‘‘མགྒོ’’ཏི མིཙྪཱཔཊིཔཛྫནེན ཨུཔགནྟྭཱ, པཊིཛཱནིཏྭཱ ཝཱ. པངྐཾ ཨོཏིཎྞཱ ཝིཡཱཏི མཏྠཀེ ཨེཀངྒུལཾ ཝཱ ཨུཔཌྜྷངྒུལཾ ཝཱ སུཀྑཏཱཡ ‘‘སམཏལ’’ནྟི སཉྙཱཡ ཨནེཀཔོརིསཾ མཧཱཔངྐཾ ཨོཏིཎྞཱ ཝིཡ. ཨནུཔྤཝིསནྟཱིཏི ཨཔཱཡམགྒཾ བྲཧྨལོཀམགྒསཉྙཱཡ ཨོགཱཧཡནྟི. ཏཏོ ཨེཝ སཾསཱིདིཏྭཱ ཝིསཱདཾ པཱཔུཎནྟི. ཨེཝནྟི ‘‘སམཏལ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཝུཏྟནཡེན. སཾསཱིདིཏྭཱཏི ནིམྨུཛྫིཏྭཱ. སུཀྑཏརཎཾ མཉྙེ ཏརནྟཱིཏི སུཀྑནདིཏརཎཾ ཏརནྟི མཉྙེ. ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ ཏེཝིཛྫཱ ཨམགྒམེཝ ‘‘མགྒོ’’ཏི ཨུཔགནྟྭཱ སཾསཱིདནྟི, ཏསྨཱ. ཡཐཱ ཏེཏི ཡཐཱ ཏེ ‘‘སམཏལ’’ནྟི སཉྙཱཡ པངྐཾ ཨོཏིཎྞཱ. ཨིདྷེཝ ཙཱཏི ཨིམསྨིཉྩ ཨཏྟབྷཱཝེ. སུཁཾ ཝཱ སཱཏཾ ཝཱ ན ལབྷནྟཱིཏི ཛྷཱནསུཁཾ ཝཱ ཝིཔསྶནཱསཱཏཾ ཝཱ ན ལབྷནྟི, ཀུཏོ མགྒསུཁཾ ཝཱ ནིབྦཱནསཱཏཾ ཝཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. མགྒདཱིཔཀནྟི མགྒདཱིཔཀཱབྷིམཏཾ. ‘‘ཨིརིཎ’’ནྟི ཨརཉྙཱནིཡཱ ཨིདཾ ཨདྷིཝཙནནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨགཱམཀཾ མཧཱརཉྙ’’ནྟི. མིགརུརུཨཱདཱིནམྤི ཨནུཔབྷོགརུཀྑེཧི. པརིཝཏྟིཏུམྤི ན སཀྐཱ ཧོནྟི མཧཱཀཎྚཀཏཱཡ. ཉཱཏཱིནཾ བྱསནཾ ཝིནཱསོ ཉཱཏིབྱསནཾ. ཨེཝཾ བྷོགསཱིལབྱསནཱནི ཝེདིཏབྦཱནི. རོགོ ཨེཝ བྱསཏི ཝིབཱདྷཏཱིཏི རོགབྱསནཾ. ཨེཝཾ དིཊྛིབྱསནམྤི དཊྛབྦཾ.

༥༥༤. ཛཱཏསཾཝཌྜྷོཏི ཛཱཏོ ཧུཏྭཱ སཾཝཌྜྷིཏོ. ན སབྦསོ པཙྩཀྑཱ ཧོནྟི པརིཙཡཱབྷཱཝཏོ. ཙིརནིཀྑནྟོཏི ནིཀྑནྟོ ཧུཏྭཱ ཙིརཀཱལོ. དནྡྷཱཡིཏཏྟནྟི ཝིསྶཛྫནེ མནྡཏྟཾ སཎིཀཝུཏྟི, ཏཾ པན སཾསཡཝསེན ཙིརཱཡནཾ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཀངྑཱཝསེན ཙིརཱཡིཏཏྟ’’ནྟི. ཝིཏྠཱཡིཏཏྟནྟི སཱརཛྫིཏཏྟཾ. ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ཝིཏྠཱཡིཏཏྟཾ ནཱམ ཚམྦྷིཏཏྟནྟི ཨདྷིཔྤཱཡེན ‘‘ཐདྡྷབྷཱཝགྒཧཎ’’ནྟི ཝུཏྟཾ.

༥༥༥. ཨུ-ཨིཏི ཨུཔསགྒཡོགེ ལུམྤ-སདྡོ ཨུདྡྷརཎཏྠོ ཧོཏཱིཏི ‘‘ཨུལླུམྤཏཱུ’’ཏི པདསྶ ཨུདྡྷརཏཱུཏི ཨཏྠམཱཧ. ཨུཔསགྒཝསེན ཧི དྷཱཏུ-སདྡཱ ཨཏྠཝིསེསཝུཏྟིནོ ཧོནྟི ཡཐཱ ‘‘ཨུདྡྷརཏཱུ’’ཏི.

བྲཧྨལོཀམགྒདེསནཱཝཎྞནཱ

༥༥༦. ཡསྶ ཨཏིསཡེན བལཾ ཨཏྠི, སོ ‘‘བལཝཱ’’ཏི ཝུཏྟོཏི ཨཱཧ ‘‘བལསམྤནྣོ’’ཏི. སངྑཾ དྷམཡཏཱིཏི སངྑདྷམཀོ, ཏཾ དྷམཡིཏྭཱ ཏཏོ སདྡཔཝཏྟཀོ. ཨཔྤནཱཝ ཝཊྚཏི པཊིཔཀྑཏོ སམྨདེཝ ཙེཏསོ ཝིམུཏྟིབྷཱཝཏོ.

པམཱཎཀཏཾ ཀམྨཾ ནཱམ ཀཱམཱཝཙརཾ པམཱཎཀརཱནཾ སཾཀིལེསདྷམྨཱནཾ ཨཝིཀྑམྦྷནཏོ. ཏཐཱ ཧི ཏཾ བྲཧྨཝིཧཱརཔུབྦབྷཱགབྷཱུཏཾ པམཱཎཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨོདིསྶཀཨནོདིསྶཀདིསཱཕརཎཝསེན ཝཌྜྷེཏུཾ ན སཀྐཱ. ཝུཏྟཝིཔརིཡཱཡཏོ པན ཨཔྤམཱཎཀཏཾ ཀམྨཾ ནཱམ རཱུཔཱརཱུཔཱཝཙརཾ, ཏེནཱཧ ‘‘ཏཉྷཱི’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཨརཱུཔཱཝཙརེ ཨོདིསྶཀཱནོདིསྶཀཝསེན ཕརཎཾ ན ལབྦྷཏི, ཏཐཱ དིསཱཕརཎཾ.

ཀེཙི པན ཏཾ ཨཱགམནཝསེན ལབྦྷཏཱིཏི ཝདནྟི, ཏདཡུཏྟཾ. ན ཧི བྲཧྨཝིཧཱརནིསྶནྡོ ཨཱརུཔྤཾ, ཨཐ ཁོ ཀསིཎནིསྶནྡོ, ཏསྨཱ ཡཾ སུཝིབྷཱཝིཏཾ ཝསཱིབྷཱཝཾ པཱཔིཏཾ ཨཱརུཔྤཾ, ཏཾ ‘‘ཨཔྤམཱཎཀཏ’’ནྟི ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ. ཡཾ ཝཱ སཱཏིསཡཾ བྲཧྨཝིཧཱརབྷཱཝནཱཡ ཨབྷིསངྑཏེན སནྟཱནེན ནིབྦཏྟིཏཾ, ཡཉྩ བྲཧྨཝིཧཱརསམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ སམཱཔནྣཾ ཨརཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཾ, ཏཾ ཨིམིནཱ པརིཡཱཡེན ཕརཎཔྤམཱཎཝསེན ཨཔྤམཱཎཀཏནྟི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏཱིཏི ཨཔརེ. ཝཱིམཾསིཏྭཱ གཧེཏབྦཾ.

རཱུཔཱཝཙརཱརཱུཔཱཝཙརཀམྨེཏི རཱུཔཱཝཙརཀམྨེ, ཨརཱུཔཱཝཙརཀམྨེ ཙ སཏི. ན ཨོཧཱིཡཏི ན ཏིཊྛཏཱིཏི ཀཏཱུཔཙིཏམྤི ཀཱམཱཝཙརཀམྨཾ ཡཐཱདྷིགཏེ མཧགྒཏཛ྄ཛྷཱནེ ཨཔརིཧཱིནེ ཏཾ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ པཊིབཱཧིཏྭཱ སཡཾ ཨོཧཱིཡཀཾ ཧུཏྭཱ པཊིསནྡྷིཾ དཱཏུཾ སམཏྠབྷཱཝེ ན ཏིཊྛཏི. ལགྒིཏུནྟི ཨཱཝརིཏུཾ ནིསེདྷེཏུཾ. ཋཱཏུནྟི པཊིབལོ ཧུཏྭཱ ཋཱཏུཾ. ཕརིཏྭཱཏི པཊིཔྥརིཏྭཱ. པརིཡཱདིཡིཏྭཱཏི ཏསྶ སཱམཏྠིཡཾ ཁེཔེཏྭཱ. ཀམྨསྶ པརིཡཱདིཡནཾ ནཱམ ཏསྶ ཝིཔཱཀུཔྤཱདནཾ ནིསེདྷེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝིཔཱཀུཔྤཱདནནྟི ཨཱཧ ‘‘ཏསྶ ཝིཔཱཀཾ པཊིབཱཧིཏྭཱ’’ཏིཨཱདི. ཨེཝཾ མེཏྟཱདིཝིཧཱརཱིཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟཱནཾ མེཏྟཱདཱིནཾ བྲཧྨཝིཧཱརཱནཾ ཝསེན མེཏྟཱདིཝིཧཱརཱི.

༥༥༩. ཨགྒཉྙསུཏྟེ…པེ… ཨལཏྠུནྟི ཨགྒཉྙསུཏྟེ ཨཱགཏནཡེན ཨུཔསམྤདཉྩེཝ ཨརཧཏྟཉྩ ཨལཏྠུཾ པཊིལབྷིཾསུ. སེསཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

ཏེཝིཛྫསུཏྟཝཎྞནཱཡ ལཱིནཏྠཔྤཀཱསནཱ.

ནིཊྛིཏཱ ཙ ཏེརསསུཏྟཔཊིམཎྜིཏསྶ སཱིལཀྑནྡྷཝགྒསྶ ཨཏྠཝཎྞནཱཡ

ལཱིནཏྠཔྤཀཱསནཱཏི.

སཱིལཀྑནྡྷཝགྒཊཱིཀཱ ནིཊྛིཏཱ.