📜

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ

མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡེ

མཛ྄ཛྷིམཔཎྞཱསཔཱལི༹

༡. གཧཔཏིཝགྒོ

༡. ཀནྡརཀསུཏྟཾ

༡. ཨེཝཾ ¶ ¶ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཙམྤཱཡཾ ཝིཧརཏི གགྒརཱཡ པོཀྑརཎིཡཱ ཏཱིརེ མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ. ཨཐ ཁོ པེསྶོ [པེཡོ (ཀ.)] ཙ ཧཏྠཱརོཧཔུཏྟོ ཀནྡརཀོ ཙ པརིབྦཱཛཀོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པེསྶོ ཧཏྠཱརོཧཔུཏྟོ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཀནྡརཀོ པན པརིབྦཱཛཀོ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ [སཱརཱཎཱིཡཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ པཱི.)] ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. ཨེཀམནྟཾ ཋིཏོ ཁོ ཀནྡརཀོ པརིབྦཱཛཀོ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཾ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཨནུཝིལོཀེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཙྪརིཡཾ ¶ , བྷོ གོཏམ, ཨབྦྷུཏཾ, བྷོ གོཏམ, ཡཱཝཉྩིདཾ བྷོཏཱ གོཏམེན ¶ སམྨཱ བྷིཀྑུསངྒྷོ པཊིཔཱདིཏོ! ཡེཔི ཏེ, བྷོ གོཏམ, ཨཧེསུཾ ཨཏཱིཏམདྡྷཱནཾ ཨརཧནྟོ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ ཏེཔི བྷགཝནྟོ ཨེཏཔརམཾཡེཝ སམྨཱ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པཊིཔཱདེསུཾ – སེཡྻཐཱཔི ཨེཏརཧི བྷོཏཱ གོཏམེན སམྨཱ བྷིཀྑུསངྒྷོ པཊིཔཱདིཏོ. ཡེཔི ཏེ, བྷོ གོཏམ, བྷཝིསྶནྟི ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ ཨརཧནྟོ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ ཏེཔི བྷགཝནྟོ ཨེཏཔརམཾཡེཝ སམྨཱ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པཊིཔཱདེསྶནྟི – སེཡྻཐཱཔི ཨེཏརཧི བྷོཏཱ གོཏམེན སམྨཱ བྷིཀྑུསངྒྷོ པཊིཔཱདིཏོ’’ཏི.

༢. ‘‘ཨེཝམེཏཾ ¶ , ཀནྡརཀ, ཨེཝམེཏཾ, ཀནྡརཀ. ཡེཔི ཏེ, ཀནྡརཀ, ཨཧེསུཾ ཨཏཱིཏམདྡྷཱནཾ ཨརཧནྟོ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ ཏེཔི བྷགཝནྟོ ཨེཏཔརམཾཡེཝ སམྨཱ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པཊིཔཱདེསུཾ – སེཡྻཐཱཔི ཨེཏརཧི མཡཱ སམྨཱ བྷིཀྑུསངྒྷོ པཊིཔཱདིཏོ. ཡེཔི ཏེ, ཀནྡརཀ, བྷཝིསྶནྟི ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ ཨརཧནྟོ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ ཏེཔི བྷགཝནྟོ ཨེཏཔརམཾཡེཝ སམྨཱ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པཊིཔཱདེསྶནྟི – སེཡྻཐཱཔི ཨེཏརཧི མཡཱ སམྨཱ བྷིཀྑུསངྒྷོ པཊིཔཱདིཏོ.

‘‘སནྟི ཧི, ཀནྡརཀ, བྷིཀྑཱུ ཨིམསྨིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེ ཨརཧནྟོ ཁཱིཎཱསཝཱ ཝུསིཏཝནྟོ ཀཏཀརཎཱིཡཱ ཨོཧིཏབྷཱརཱ ཨནུཔྤཏྟསདཏྠཱ པརིཀྑཱིཎབྷཝསཾཡོཛནཱ སམྨདཉྙཱ ཝིམུཏྟཱ. སནྟི ཧི, ཀནྡརཀ, བྷིཀྑཱུ ཨིམསྨིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེ སེཀྑཱ སནྟཏསཱིལཱ སནྟཏཝུཏྟིནོ ནིཔཀཱ ནིཔཀཝུཏྟིནོ; ཏེ ཙཏཱུསུ [ནིཔཀཝུཏྟིནོ ཙཏཱུསུ (སཱི.)] སཏིཔཊྛཱནེསུ སུཔྤཏིཊྛིཏཙིཏྟཱ [སུཔཊྛིཏཙིཏྟཱ (སཱི. པཱི. ཀ.)] ཝིཧརནྟི. ཀཏམེསུ ཙཏཱུསུ? ཨིདྷ, ཀནྡརཀ, བྷིཀྑུ ¶ ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶཱི ཝིཧརཏི ཨཱཏཱཔཱི སམྤཛཱནོ སཏིམཱ, ཝིནེཡྻ ལོཀེ ¶ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཾ; ཝེདནཱསུ ཝེདནཱནུཔསྶཱི ཝིཧརཏི ཨཱཏཱཔཱི སམྤཛཱནོ སཏིམཱ, ཝིནེཡྻ ལོཀེ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཾ; ཙིཏྟེ ཙིཏྟཱནུཔསྶཱི ཝིཧརཏི ཨཱཏཱཔཱི སམྤཛཱནོ སཏིམཱ, ཝིནེཡྻ ལོཀེ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཾ; དྷམྨེསུ དྷམྨཱནུཔསྶཱི ཝིཧརཏི ཨཱཏཱཔཱི སམྤཛཱནོ སཏིམཱ, ཝིནེཡྻ ལོཀེ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶ’’ནྟི.

༣. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, པེསྶོ ཧཏྠཱརོཧཔུཏྟོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཙྪརིཡཾ, བྷནྟེ, ཨབྦྷུཏཾ, བྷནྟེ! ཡཱཝ སུཔཉྙཏྟཱ ཙིམེ, བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ སཏྟཱནཾ ཝིསུདྡྷིཡཱ སོཀཔརིདེཝཱནཾ [སོཀཔརིདྡཝཱནཾ (སཱི. པཱི.)] སམཏིཀྐམཱཡ དུཀྑདོམནསྶཱནཾ ཨཏྠངྒམཱཡ ཉཱཡསྶ ཨདྷིགམཱཡ ནིབྦཱནསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ. མཡམྤི ཧི, བྷནྟེ, གིཧཱི ཨོདཱཏཝསནཱ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨིམེསུ ཙཏཱུསུ སཏིཔཊྛཱནེསུ ¶ སུཔྤཏིཊྛིཏཙིཏྟཱ ཝིཧརཱམ. ཨིདྷ མཡཾ, བྷནྟེ, ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶིནོ ཝིཧརཱམ ཨཱཏཱཔིནོ སམྤཛཱནཱ སཏིམནྟོ, ཝིནེཡྻ ལོཀེ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཾ; ཝེདནཱསུ ཝེདནཱནུཔསྶིནོ ཝིཧརཱམ ཨཱཏཱཔིནོ སམྤཛཱནཱ སཏིམནྟོ, ཝིནེཡྻ ལོཀེ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཾ; ཙིཏྟེ ¶ ཙིཏྟཱནུཔསྶིནོ ཝིཧརཱམ ཨཱཏཱཔིནོ སམྤཛཱནཱ སཏིམནྟོ, ཝིནེཡྻ ལོཀེ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཾ; དྷམྨེསུ དྷམྨཱནུཔསྶིནོ ཝིཧརཱམ ཨཱཏཱཔིནོ སམྤཛཱནཱ སཏིམནྟོ, ཝིནེཡྻ ལོཀེ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཾ. ཨཙྪརིཡཾ, བྷནྟེ, ཨབྦྷུཏཾ, བྷནྟེ! ཡཱཝཉྩིདཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨེཝཾ མནུསྶགཧནེ ཨེཝཾ མནུསྶཀསཊེ ཨེཝཾ མནུསྶསཱཋེཡྻེ ¶ ཝཏྟམཱནེ སཏྟཱནཾ ཧིཏཱཧིཏཾ ཛཱནཱཏི. གཧནཉྷེཏཾ, བྷནྟེ, ཡདིདཾ མནུསྶཱ; ཨུཏྟཱནཀཉྷེཏཾ, བྷནྟེ, ཡདིདཾ པསཝོ. ཨཧཉྷི, བྷནྟེ, པཧོམི ཧཏྠིདམྨཾ སཱརེཏུཾ. ཡཱཝཏཀེན ཨནྟརེན ཙམྤཾ གཏཱགཏཾ ཀརིསྶཏི སབྦཱནི ཏཱནི སཱཋེཡྻཱནི ཀཱུཊེཡྻཱནི ཝངྐེཡྻཱནི ཛིམྷེཡྻཱནི པཱཏུཀརིསྶཏི. ཨམྷཱཀཾ པན, བྷནྟེ, དཱསཱཏི ཝཱ པེསྶཱཏི ཝཱ ཀམྨཀརཱཏི ཝཱ ཨཉྙཐཱཝ ཀཱཡེན སམུདཱཙརནྟི ཨཉྙཐཱཝ ཝཱཙཱཡ ཨཉྙཐཱཝ ནེསཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི. ཨཙྪརིཡཾ, བྷནྟེ, ཨབྦྷུཏཾ, བྷནྟེ! ཡཱཝཉྩིདཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨེཝཾ མནུསྶགཧནེ ཨེཝཾ མནུསྶཀསཊེ ཨེཝཾ མནུསྶསཱཋེཡྻེ ཝཏྟམཱནེ སཏྟཱནཾ ཧིཏཱཧིཏཾ ཛཱནཱཏི. གཧནཉྷེཏཾ, བྷནྟེ, ཡདིདཾ མནུསྶཱ; ཨུཏྟཱནཀཉྷེཏཾ, བྷནྟེ, ཡདིདཾ པསཝོ’’ཏི.

༤. ‘‘ཨེཝམེཏཾ, པེསྶ, ཨེཝམེཏཾ, པེསྶ. གཧནཉྷེཏཾ ¶ , པེསྶ, ཡདིདཾ མནུསྶཱ; ཨུཏྟཱནཀཉྷེཏཾ, པེསྶ, ཡདིདཾ པསཝོ. ཙཏྟཱརོམེ, པེསྶ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨིདྷ, པེསྶ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཏྟནྟཔོ ཧོཏི ཨཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ; ཨིདྷ པན, པེསྶ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ པརནྟཔོ ཧོཏི པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ; ཨིདྷ པན, པེསྶ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཏྟནྟཔོ ཙ ཧོཏི ཨཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ, པརནྟཔོ ཙ པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ¶ ; ཨིདྷ པན, པེསྶ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ནེཝཏྟནྟཔོ ཧོཏི ནཱཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ན པརནྟཔོ ན པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ. སོ ཨནཏྟནྟཔོ ཨཔརནྟཔོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ནིཙྪཱཏོ ནིབྦུཏོ སཱིཏཱིབྷཱུཏོ [སཱིཏིབྷཱུཏོ (སཱི. པཱི. ཀ.)] སུཁཔྤཊིསཾཝེདཱི བྲཧྨབྷཱུཏེན ཨཏྟནཱ ཝིཧརཏི. ཨིམེསཾ, པེསྶ, ཙཏུནྣཾ པུགྒལཱནཾ ཀཏམོ ཏེ པུགྒལོ ཙིཏྟཾ ཨཱརཱདྷེཏཱི’’ཏི?

‘‘ཡྭཱཡཾ, བྷནྟེ, པུགྒལོ ཨཏྟནྟཔོ ཨཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ, ཨཡཾ མེ པུགྒལོ ཙིཏྟཾ ¶ ནཱརཱདྷེཏི. ཡོཔཱཡཾ, བྷནྟེ, པུགྒལོ པརནྟཔོ པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ¶ , ཨཡམྤི མེ པུགྒལོ ཙིཏྟཾ ནཱརཱདྷེཏི. ཡོཔཱཡཾ, བྷནྟེ, པུགྒལོ ཨཏྟནྟཔོ ཙ ཨཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ པརནྟཔོ ཙ པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ, ཨཡམྤི མེ པུགྒལོ ཙིཏྟཾ ནཱརཱདྷེཏི. ཡོ ཙ ཁོ ཨཡཾ, བྷནྟེ, པུགྒལོ ནེཝཏྟནྟཔོ ནཱཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ན པརནྟཔོ ན པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ, སོ ཨནཏྟནྟཔོ ཨཔརནྟཔོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ནིཙྪཱཏོ ནིབྦུཏོ སཱིཏཱིབྷཱུཏོ སུཁཔྤཊིསཾཝེདཱི བྲཧྨབྷཱུཏེན ཨཏྟནཱ ཝིཧརཏི – ཨཡམེཝ [ཨཡཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] མེ པུགྒལོ ཙིཏྟཾ ཨཱརཱདྷེཏཱི’’ཏི.

༥. ‘‘ཀསྨཱ པན ཏེ, པེསྶ, ཨིམེ ཏཡོ པུགྒལཱ ཙིཏྟཾ ནཱརཱདྷེནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཡྭཱཡཾ, བྷནྟེ, པུགྒལོ ཨཏྟནྟཔོ ཨཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ སོ ཨཏྟཱནཾ སུཁཀཱམཾ དུཀྑཔཊིཀྐཱུལཾ ཨཱཏཱཔེཏི པརིཏཱཔེཏི – ཨིམིནཱ མེ ཨཡཾ པུགྒལོ ¶ ཙིཏྟཾ ནཱརཱདྷེཏི. ཡོཔཱཡཾ, བྷནྟེ, པུགྒལོ པརནྟཔོ པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ སོ པརཾ སུཁཀཱམཾ དུཀྑཔཊིཀྐཱུལཾ ཨཱཏཱཔེཏི པརིཏཱཔེཏི – ཨིམིནཱ མེ ཨཡཾ པུགྒལོ ཙིཏྟཾ ནཱརཱདྷེཏི. ཡོཔཱཡཾ, བྷནྟེ, པུགྒལོ ཨཏྟནྟཔོ ཙ ཨཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ པརནྟཔོ ཙ པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ སོ ཨཏྟཱནཉྩ པརཉྩ སུཁཀཱམཾ དུཀྑཔཊིཀྐཱུལཾ [སུཁཀཱམེ དུཀྑཔཊིཀྐཱུལེ (སཱི. པཱི.)] ཨཱཏཱཔེཏི པརིཏཱཔེཏི – ཨིམིནཱ མེ ཨཡཾ པུགྒལོ ཙིཏྟཾ ནཱརཱདྷེཏི. ཡོ ཙ ¶ ཁོ ཨཡཾ, བྷནྟེ, པུགྒལོ ནེཝཏྟནྟཔོ ནཱཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ན པརནྟཔོ ན པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ སོ ཨནཏྟནྟཔོ ཨཔརནྟཔོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ནིཙྪཱཏོ ནིབྦུཏོ སཱིཏཱིབྷཱུཏོ སུཁཔྤཊིསཾཝེདཱི བྲཧྨབྷཱུཏེན ཨཏྟནཱ [ཝིཧརཏི. ཨིམིནཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཝིཧརཏི; སོ ཨཏྟཱནཉྩ པརཉྩ སུཁཀཱམཾ དུཀྑཔཊིཀྐཱུལཾ ནེཝ ཨཱཏཱཔེཏི ན པརིཏཱཔེཏི – ཨིམིནཱ [ཝིཧརཏི. ཨིམིནཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] མེ ཨཡཾ པུགྒལོ ཙིཏྟཾ ཨཱརཱདྷེཏི. ཧནྡ, ཙ དཱནི མཡཾ, བྷནྟེ, གཙྪཱམ; བཧུཀིཙྩཱ མཡཾ བཧུཀརཎཱིཡཱ’’ཏི. ‘‘ཡསྶདཱནི ཏྭཾ, པེསྶ, ཀཱལཾ མཉྙསཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ པེསྶོ ཧཏྠཱརོཧཔུཏྟོ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡིཏྭཱ ཨནུམོདིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི.

༦. ཨཐ ¶ ཁོ བྷགཝཱ ཨཙིརཔཀྐནྟེ པེསྶེ ཧཏྠཱརོཧཔུཏྟེ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘པཎྜིཏོ, བྷིཀྑཝེ, པེསྶོ ཧཏྠཱརོཧཔུཏྟོ; མཧཱཔཉྙོ, བྷིཀྑཝེ, པེསྶོ ཧཏྠཱརོཧཔུཏྟོ. སཙེ, བྷིཀྑཝེ, པེསྶོ ཧཏྠཱརོཧཔུཏྟོ མུཧུཏྟཾ ནིསཱིདེཡྻ ཡཱཝསྶཱཧཾ ཨིམེ ཙཏྟཱརོ པུགྒལེ ཝིཏྠཱརེན ཝིབྷཛིསྶཱམི [ཝིབྷཛཱམི (སཱི. པཱི.)], མཧཏཱ ཨཏྠེན སཾཡུཏྟོ ཨབྷཝིསྶ. ཨཔི ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏྟཱཝཏཱཔི ¶ པེསྶོ ཧཏྠཱརོཧཔུཏྟོ མཧཏཱ ཨཏྠེན སཾཡུཏྟོ’’ཏི. ‘‘ཨེཏསྶ, བྷགཝཱ, ཀཱལོ, ཨེཏསྶ, སུགཏ, ཀཱལོ, ཡཾ ¶ བྷགཝཱ ཨིམེ ཙཏྟཱརོ པུགྒལེ ཝིཏྠཱརེན ཝིབྷཛེཡྻ. བྷགཝཏོ སུཏྭཱ བྷིཀྑཱུ དྷཱརེསྶནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, བྷིཀྑཝེ, སུཎཱཐ, སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཐ, བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

༧. ‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཏྟནྟཔོ ཨཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཙེལཀོ ཧོཏི མུཏྟཱཙཱརོ ཧཏྠཱཔལེཁནོ [ཧཏྠཱཝལེཁནོ (སྱཱ. ཀཾ.)] ནཨེཧིབྷདྡནྟིཀོ ནཏིཊྛབྷདྡནྟིཀོ [ནཨེཧིབྷདནྟིཀོ, ནཏིཊྛབྷདནྟིཀོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]; ནཱབྷིཧཊཾ ན ཨུདྡིསྶཀཏཾ ན ནིམནྟནཾ སཱདིཡཏི; སོ ན ཀུམྦྷིམུཁཱ པཊིགྒཎྷཱཏི ན ཀལོ༹པིམུཁཱ [ཁལོ༹པིམུཁོ (སཱི.)] པཊིགྒཎྷཱཏི ན ཨེལ༹ཀམནྟརཾ ན དཎྜམནྟརཾ ན མུསལམནྟརཾ ན དྭིནྣཾ བྷུཉྫམཱནཱནཾ ན གབྦྷིནིཡཱ ན པཱཡམཱནཱཡ ན པུརིསནྟརགཏཱཡ ན སངྐིཏྟཱིསུ ན ཡཏྠ སཱ ཨུཔཊྛིཏོ ཧོཏི ན ཡཏྠ མཀྑིཀཱ སཎྜསཎྜཙཱརིནཱི; ན མཙྪཾ ན མཾསཾ ན སུརཾ ན མེརཡཾ ན ཐུསོདཀཾ པིཝཏི. སོ ཨེཀཱགཱརིཀོ ཝཱ ཧོཏི ཨེཀཱལོཔིཀོ, དྭཱགཱརིཀོ ཝཱ ཧོཏི དྭཱལོཔིཀོ…པེ… སཏྟཱགཱརིཀོ ཝཱ ཧོཏི སཏྟཱལོཔིཀོ; ཨེཀིསྶཱཔི དཏྟིཡཱ ཡཱཔེཏི, དྭཱིཧིཔི དཏྟཱིཧི ཡཱཔེཏི…པེ… སཏྟཧིཔི དཏྟཱིཧི ཡཱཔེཏི; ཨེཀཱཧིཀམྤི ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཏི, དྭཱིཧིཀམྤི ¶ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཏི…པེ… སཏྟཱཧིཀམྤི ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཏི – ཨིཏི ཨེཝརཱུཔཾ ཨཌྜྷམཱསིཀཾ པརིཡཱཡབྷཏྟབྷོཛནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ཝིཧརཏི. སོ ¶ སཱཀབྷཀྑོ ཝཱ ཧོཏི, སཱམཱཀབྷཀྑོ ཝཱ ཧོཏི, ནཱིཝཱརབྷཀྑོ ཝཱ ཧོཏི, དདྡུལབྷཀྑོ ཝཱ ཧོཏི, ཧཊབྷཀྑོ ཝཱ ཧོཏི, ཀཎབྷཀྑོ ཝཱ ཧོཏི, ཨཱཙཱམབྷཀྑོ ཝཱ ཧོཏི, པིཉྙཱཀབྷཀྑོ ཝཱ ཧོཏི, ཏིཎབྷཀྑོ ཝཱ ཧོཏི, གོམཡབྷཀྑོ ཝཱ ¶ ཧོཏི; ཝནམཱུལཕལཱཧཱརོ ཡཱཔེཏི པཝཏྟཕལབྷོཛཱི. སོ སཱཎཱནིཔི དྷཱརེཏི, མསཱཎཱནིཔི དྷཱརེཏི, ཚཝདུསྶཱནིཔི དྷཱརེཏི, པཾསུཀཱུལཱནིཔི དྷཱརེཏི, ཏིརཱིཊཱནིཔི དྷཱརེཏི, ཨཛིནམྤི དྷཱརེཏི, ཨཛིནཀྑིཔམྤི དྷཱརེཏི, ཀུསཙཱིརམྤི དྷཱརེཏི, ཝཱཀཙཱིརམྤི དྷཱརེཏི, ཕལཀཙཱིརམྤི དྷཱརེཏི, ཀེསཀམྦལམྤི དྷཱརེཏི, ཝཱལ༹ཀམྦལམྤི དྷཱརེཏི, ཨུལཱུཀཔཀྑམྤི དྷཱརེཏི; ཀེསམསྶུལོཙཀོཔི ཧོཏི, ཀེསམསྶུལོཙནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ, ཨུབྦྷཊྛཀོཔི ཧོཏི ཨཱསནཔཊིཀྑིཏྟོ, ཨུཀྐུཊིཀོཔི ཧོཏི ཨུཀྐུཊིཀཔྤདྷཱནམནུཡུཏྟོ, ཀཎྚཀཱཔསྶཡིཀོཔི ཧོཏི ཀཎྚཀཱཔསྶཡེ སེཡྻཾ ཀཔྤེཏི [པསྶ མ. ནི. ༡.༡༥༥ མཧཱསཱིཧནཱདསུཏྟེ]; སཱཡཏཏིཡཀམྤི ཨུདཀོརོཧནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ཝིཧརཏི – ཨིཏི ¶ ཨེཝརཱུཔཾ ཨནེཀཝིཧིཏཾ ཀཱཡསྶ ཨཱཏཱཔནཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ཝིཧརཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཏྟནྟཔོ ཨཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ.

༨. ‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པརནྟཔོ པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨོརབྦྷིཀོ ཧོཏི སཱུཀརིཀོ སཱཀུཎིཀོ མཱགཝིཀོ ལུདྡོ མཙྪགྷཱཏཀོ ཙོརོ ཙོརགྷཱཏཀོ གོགྷཱཏཀོ བནྡྷནཱགཱརིཀོ ཡེ ཝཱ པནཉྙེཔི ཀེཙི ཀུརཱུརཀམྨནྟཱ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པརནྟཔོ པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ.

༩. ‘‘ཀཏམོ ¶ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཏྟནྟཔོ ཙ ཨཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ པརནྟཔོ ཙ པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ རཱཛཱ ཝཱ ཧོཏི ཁཏྟིཡོ མུདྡྷཱཝསིཏྟོ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ མཧཱསཱལོ. སོ པུརཏྠིམེན ནགརསྶ ནཝཾ སནྠཱགཱརཾ [སནྡྷཱགཱརཾ (ཊཱིཀཱ)] ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཁརཱཛིནཾ ནིཝཱསེཏྭཱ སཔྤིཏེལེན ཀཱཡཾ ཨབྦྷཉྫིཏྭཱ མགཝིསཱཎེན པིཊྛིཾ ཀཎྜུཝམཱནོ ནཝཾ སནྠཱགཱརཾ པཝིསཏི སདྡྷིཾ མཧེསིཡཱ བྲཱཧྨཎེན ཙ པུརོཧིཏེན. སོ ཏཏྠ ཨནནྟརཧིཏཱཡ བྷཱུམིཡཱ ཧརིཏུཔལིཏྟཱཡ སེཡྻཾ ཀཔྤེཏི. ཨེཀིསྶཱཡ གཱཝིཡཱ སརཱུཔཝཙྪཱཡ ཡཾ ཨེཀསྨིཾ ཐནེ ཁཱིརཾ ཧོཏི ¶ ཏེན རཱཛཱ ཡཱཔེཏི, ཡཾ དུཏིཡསྨིཾ ཐནེ ཁཱིརཾ ཧོཏི ཏེན མཧེསཱི ཡཱཔེཏི, ཡཾ ཏཏིཡསྨིཾ ཐནེ ཁཱིརཾ ཧོཏི ཏེན བྲཱཧྨཎོ པུརོཧིཏོ ཡཱཔེཏི ¶ , ཡཾ ཙཏུཏྠསྨིཾ ཐནེ ཁཱིརཾ ཧོཏི ཏེན ཨགྒིཾ ཛུཧཏི, ཨཝསེསེན ཝཙྪཀོ ཡཱཔེཏི. སོ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨེཏྟཀཱ ཨུསབྷཱ ཧཉྙནྟུ ཡཉྙཏྠཱཡ, ཨེཏྟཀཱ ཝཙྪཏརཱ ཧཉྙནྟུ ཡཉྙཏྠཱཡ, ཨེཏྟཀཱ ཝཙྪཏརིཡོ ཧཉྙནྟུ ཡཉྙཏྠཱཡ, ཨེཏྟཀཱ ཨཛཱ ཧཉྙནྟུ ཡཉྙཏྠཱཡ, ཨེཏྟཀཱ ཨུརབྦྷཱ ཧཉྙནྟུ ཡཉྙཏྠཱཡ, (ཨེཏྟཀཱ ཨསྶཱ ཧཉྙནྟུ ཡཉྙཏྠཱཡ) [( ) ནཏྠི སཱི. པཱི. པོཏྠཀེསུ], ཨེཏྟཀཱ རུཀྑཱ ཚིཛྫནྟུ ཡཱུཔཏྠཱཡ, ཨེཏྟཀཱ དབྦྷཱ ལཱུཡནྟུ བརིཧིསཏྠཱཡཱ’ཏི [པརིཧིཾ སཏྠཱཡ (ཀ.)]. ཡེཔིསྶ ཏེ ཧོནྟི དཱསཱཏི ཝཱ པེསྶཱཏི ཝཱ ཀམྨཀརཱཏི ཝཱ ཏེཔི དཎྜཏཛྫིཏཱ ¶ བྷཡཏཛྫིཏཱ ཨསྶུམུཁཱ རུདམཱནཱ པརིཀམྨཱནི ཀརོནྟི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཏྟནྟཔོ ཙ ཨཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ པརནྟཔོ ཙ པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ.

༡༠. ‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ནེཝཏྟནྟཔོ ནཱཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ན པརནྟཔོ ན པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ, སོ ཨནཏྟནྟཔོ ཨཔརནྟཔོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ནིཙྪཱཏོ ནིབྦུཏོ ¶ སཱིཏཱིབྷཱུཏོ སུཁཔྤཊིསཾཝེདཱི བྲཧྨབྷཱུཏེན ཨཏྟནཱ ཝིཧརཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫཏི ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ. སོ ཨིམཾ ལོཀཾ སདེཝཀཾ སམཱརཀཾ སབྲཧྨཀཾ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཾ པཛཾ སདེཝམནུསྶཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདེཏི. སོ དྷམྨཾ དེསེཏི ཨཱདིཀལྱཱཎཾ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ, ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེཏི. ཏཾ དྷམྨཾ སུཎཱཏི གཧཔཏི ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟོ ཝཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཝཱ ཀུལེ པཙྩཱཛཱཏོ. སོ ཏཾ དྷམྨཾ སུཏྭཱ ཏཐཱགཏེ སདྡྷཾ པཊིལབྷཏི. སོ ཏེན སདྡྷཱཔཊིལཱབྷེན སམནྣཱགཏོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘སམྦཱདྷོ གྷརཱཝཱསོ རཛཱཔཐོ, ཨབྦྷོཀཱསོ པབྦཛྫཱ. ནཡིདཾ སུཀརཾ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏཱ ཨེཀནྟཔརིཔུཎྞཾ ཨེཀནྟཔརིསུདྡྷཾ སངྑལིཁིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏུཾ. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛེཡྻ’ནྟི ¶ . སོ ཨཔརེན སམཡེན ཨཔྤཾ ཝཱ བྷོགཀྑནྡྷཾ པཧཱཡ, མཧནྟཾ ཝཱ བྷོགཀྑནྡྷཾ པཧཱཡ, ཨཔྤཾ ¶ ཝཱ ཉཱཏིཔརིཝཊྚཾ པཧཱཡ ¶ , མཧནྟཾ ཝཱ ཉཱཏིཔརིཝཊྚཾ པཧཱཡ, ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ, ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛཏི.

༡༡. ‘‘སོ ཨེཝཾ པབྦཛིཏོ སམཱནོ བྷིཀྑཱུནཾ སིཀྑཱསཱཛཱིཝསམཱཔནྣོ པཱཎཱཏིཔཱཏཾ པཧཱཡ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི ནིཧིཏདཎྜོ ནིཧིཏསཏྠོ, ལཛྫཱི དཡཱཔནྣོ སབྦཔཱཎབྷཱུཏཧིཏཱནུཀམྤཱི ཝིཧརཏི. ཨདིནྣཱདཱནཾ པཧཱཡ ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི དིནྣཱདཱཡཱི དིནྣཔཱཊིཀངྑཱི, ཨཐེནེན སུཙིབྷཱུཏེན ཨཏྟནཱ ཝིཧརཏི. ཨབྲཧྨཙརིཡཾ པཧཱཡ བྲཧྨཙཱརཱི ཧོཏི ཨཱརཱཙཱརཱི ཝིརཏོ མེཐུནཱ གཱམདྷམྨཱ. མུསཱཝཱདཾ པཧཱཡ མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི སཙྩཝཱདཱི སཙྩསནྡྷོ ཐེཏོ པཙྩཡིཀོ ཨཝིསཾཝཱདཀོ ལོཀསྶ. པིསུཎཾ ཝཱཙཾ པཧཱཡ པིསུཎཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཨིཏོ སུཏྭཱ ན ཨམུཏྲ ཨཀྑཱཏཱ ཨིམེསཾ བྷེདཱཡ, ཨམུཏྲ ཝཱ སུཏྭཱ ན ཨིམེསཾ ཨཀྑཱཏཱ ཨམཱུསཾ བྷེདཱཡ – ཨིཏི བྷིནྣཱནཾ ཝཱ སནྡྷཱཏཱ སཧིཏཱནཾ ཝཱ ཨནུཔྤདཱཏཱ སམགྒཱརཱམོ སམགྒརཏོ སམགྒནནྡཱི སམགྒཀརཎིཾ ཝཱཙཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི. ཕརུསཾ ཝཱཙཾ པཧཱཡ ཕརུསཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཡཱ སཱ ཝཱཙཱ ནེལཱ ཀཎྞསུཁཱ པེམནཱིཡཱ ཧདཡངྒམཱ པོརཱི བཧུཛནཀནྟཱ བཧུཛནམནཱཔཱ ཏཐཱརཱུཔིཾ ཝཱཙཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི. སམྥཔྤལཱཔཾ པཧཱཡ སམྥཔྤལཱཔཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི ཀཱལཝཱདཱི བྷཱུཏཝཱདཱི ཨཏྠཝཱདཱི དྷམྨཝཱདཱི ¶ ཝིནཡཝཱདཱི, ནིདྷཱནཝཏིཾ ¶ ཝཱཙཾ བྷཱསིཏཱ ཀཱལེན སཱཔདེསཾ པརིཡནྟཝཏིཾ ཨཏྠསཾཧིཏཾ. སོ བཱིཛགཱམབྷཱུཏགཱམསམཱརམྦྷཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཨེཀབྷཏྟིཀོ ཧོཏི རཏྟཱུཔརཏོ ཝིརཏོ ཝིཀཱལབྷོཛནཱ; ནཙྩགཱིཏཝཱདིཏཝིསཱུཀདསྶནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི; མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནདྷཱརཎམཎྜནཝིབྷཱུསནཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི; ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི; ཛཱཏརཱུཔརཛཏཔཊིགྒཧཎཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི; ཨཱམཀདྷཉྙཔཊིགྒཧཎཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི; ཨཱམཀམཾསཔཊིགྒཧཎཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི; ཨིཏྠིཀུམཱརིཀཔཊིགྒཧཎཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི; དཱསིདཱསཔཊིགྒཧཎཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི; ཨཛེལ༹ཀཔཊིགྒཧཎཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི; ཀུཀྐུཊསཱུཀརཔཊིགྒཧཎཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི; ཧཏྠིགཝསྶཝལ༹ཝཔཊིགྒཧཎཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི; ཁེཏྟཝཏྠུཔཊིགྒཧཎཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི; དཱུཏེཡྻཔཧིཎགམནཱནུཡོགཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི; ཀཡཝིཀྐཡཱ པཊིཝིརཏོ ¶ ཧོཏི; ཏུལཱཀཱུཊཀཾསཀཱུཊམཱནཀཱུཊཱ པཊིཝིརཏོ ¶ ཧོཏི; ཨུཀྐོཊནཝཉྩནནིཀཏིསཱཙིཡོགཱ [སཱཝིཡོགཱ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.) སཱཙི ཀུཊིལཔརིཡཱཡོ] པཊིཝིརཏོ ཧོཏི; ཚེདནཝདྷབནྡྷནཝིཔརཱམོསཨཱལོཔསཧསཱཀཱརཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི [པསྶ མ. ནི. ༡.༢༩༣ ཙཱུལ༹ཧཏྠིཔདོཔམེ].

‘‘སོ སནྟུཊྛོ ཧོཏི ཀཱཡཔརིཧཱརིཀེན ཙཱིཝརེན ཀུཙྪིཔརིཧཱརིཀེན པིཎྜཔཱཏེན. སོ ཡེན ཡེནེཝ པཀྐམཏི, སམཱདཱཡེཝ པཀྐམཏི. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ པཀྑཱི སཀུཎོ ཡེན ཡེནེཝ ཌེཏི, སཔཏྟབྷཱརོཝ ཌེཏི; ཨེཝམེཝ བྷིཀྑུ སནྟུཊྛོ ཧོཏི ཀཱཡཔརིཧཱརིཀེན ཙཱིཝརེན ཀུཙྪིཔརིཧཱརིཀེན པིཎྜཔཱཏེན. སོ ཡེན ཡེནེཝ པཀྐམཏི, སམཱདཱཡེཝ པཀྐམཏི ¶ . སོ ཨིམིནཱ ཨརིཡེན སཱིལཀྑནྡྷེན སམནྣཱགཏོ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨནཝཛྫསུཁཾ པཊིསཾཝེདེཏི.

༡༢. ‘‘སོ ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ ན ནིམིཏྟགྒཱཧཱི ཧོཏི ནཱནུབྱཉྫནགྒཱཧཱི. ཡཏྭཱདྷིཀརཎམེནཾ ཙཀྑུནྡྲིཡཾ ཨསཾཝུཏཾ ཝིཧརནྟཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨནྭཱསྶཝེཡྻུཾ ཏསྶ སཾཝརཱཡ པཊིཔཛྫཏི, རཀྑཏི ཙཀྑུནྡྲིཡཾ, ཙཀྑུནྡྲིཡེ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏི. སོཏེན སདྡཾ སུཏྭཱ…པེ… གྷཱནེན གནྡྷཾ གྷཱཡིཏྭཱ…པེ… ཛིཝ྄ཧཱཡ རསཾ སཱཡིཏྭཱ…པེ… ཀཱཡེན ཕོཊྛབྦཾ ཕུསིཏྭཱ…པེ… མནསཱ དྷམྨཾ ཝིཉྙཱཡ ན ནིམིཏྟགྒཱཧཱི ཧོཏི ནཱནུབྱཉྫནགྒཱཧཱི. ཡཏྭཱདྷིཀརཎམེནཾ མནིནྡྲིཡཾ ཨསཾཝུཏཾ ཝིཧརནྟཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨནྭཱསྶཝེཡྻུཾ ཏསྶ སཾཝརཱཡ པཊིཔཛྫཏི, རཀྑཏི མནིནྡྲིཡཾ, མནིནྡྲིཡེ ¶ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏི. སོ ཨིམིནཱ ཨརིཡེན ཨིནྡྲིཡསཾཝརེན སམནྣཱགཏོ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨབྱཱསེཀསུཁཾ པཊིསཾཝེདེཏི.

‘‘སོ ཨབྷིཀྐནྟེ པཊིཀྐནྟེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ཧོཏི, ཨཱལོཀིཏེ ཝིལོཀིཏེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ཧོཏི, སམིཉྫིཏེ པསཱརིཏེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ཧོཏི, སངྒྷཱཊིཔཏྟཙཱིཝརདྷཱརཎེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ཧོཏི, ཨསིཏེ པཱིཏེ ཁཱཡིཏེ སཱཡིཏེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ཧོཏི, ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཀམྨེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ཧོཏི, གཏེ ཋིཏེ ནིསིནྣེ སུཏྟེ ཛཱགརིཏེ བྷཱསིཏེ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ཧོཏི.

༡༣. ‘‘སོ ¶ ཨིམིནཱ ཙ ཨརིཡེན སཱིལཀྑནྡྷེན སམནྣཱགཏོ, (ཨིམཱཡ ཙ ཨརིཡཱཡ སནྟུཊྛིཡཱ སམནྣཱགཏོ,) [པསྶ མ. ནི. ༡.༢༩༦ ཙཱུལ༹ཧཏྠིཔདོཔམེ] ཨིམིནཱ ཙ ཨརིཡེན ཨིནྡྲིཡསཾཝརེན སམནྣཱགཏོ, ཨིམིནཱ ཙ ཨརིཡེན སཏིསམྤཛཉྙེན ¶ སམནྣཱགཏོ ཝིཝིཏྟཾ སེནཱསནཾ བྷཛཏི ཨརཉྙཾ རུཀྑམཱུལཾ པབྦཏཾ ཀནྡརཾ གིརིགུཧཾ སུསཱནཾ ཝནཔཏྠཾ ཨབྦྷོཀཱསཾ པལཱལཔུཉྫཾ. སོ པཙྪཱབྷཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟོ ནིསཱིདཏི པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ཨུཛུཾ ཀཱཡཾ པཎིདྷཱཡ པརིམུཁཾ སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ. སོ ¶ ཨབྷིཛ྄ཛྷཾ ལོཀེ པཧཱཡ ཝིགཏཱབྷིཛ྄ཛྷེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི, ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡ ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏི, བྱཱཔཱདཔདོསཾ པཧཱཡ ཨབྱཱཔནྣཙིཏྟོ ཝིཧརཏི སབྦཔཱཎབྷཱུཏཧིཏཱནུཀམྤཱི, བྱཱཔཱདཔདོསཱ ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏི; ཐཱིནམིདྡྷཾ པཧཱཡ ཝིགཏཐཱིནམིདྡྷོ ཝིཧརཏི ཨཱལོཀསཉྙཱི སཏོ སམྤཛཱནོ, ཐཱིནམིདྡྷཱ ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏི; ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ པཧཱཡ ཨནུདྡྷཏོ ཝིཧརཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཝཱུཔསནྟཙིཏྟོ, ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཱ ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏི; ཝིཙིཀིཙྪཾ པཧཱཡ ཏིཎྞཝིཙིཀིཙྪོ ཝིཧརཏི ཨཀཐཾཀཐཱི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ, ཝིཙིཀིཙྪཱཡ ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏི.

‘‘སོ ཨིམེ པཉྩ ནཱིཝརཎེ པཧཱཡ ཙེཏསོ ཨུཔཀྐིལེསེ པཉྙཱཡ དུབྦལཱིཀརཎེ, ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརཾ ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི; ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སམྤསཱདནཾ ཙེཏསོ ཨེཀོདིབྷཱཝཾ ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱརཾ སམཱདྷིཛཾ པཱིཏིསུཁཾ དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི; པཱིཏིཡཱ ཙ ཝིརཱགཱ ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧརཏི སཏོ ཙ སམྤཛཱནོ སུཁཉྩ ཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེཏི, ཡཾ ཏཾ ཨརིཡཱ ཨཱཙིཀྑནྟི – ‘ཨུཔེཀྑཀོ སཏིམཱ སུཁཝིཧཱརཱི’ཏི ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི ¶ ; སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ དུཀྑསྶ ¶ ཙ པཧཱནཱ པུབྦེཝ སོམནསྶདོམནསྶཱནཾ ཨཏྠངྒམཱ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིཾ ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི.

༡༤. ‘‘སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏི. སོ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏི, སེཡྻཐིདཾ – ཨེཀམྤི ཛཱཏིཾ དྭེཔི ཛཱཏིཡོ ཏིསྶོཔི ཛཱཏིཡོ ཙཏསྶོཔི ཛཱཏིཡོ པཉྩཔི ཛཱཏིཡོ དསཔི ཛཱཏིཡོ ཝཱིསམྤི ¶ ཛཱཏིཡོ ཏིཾསམྤི ཛཱཏིཡོ ཙཏྟཱལཱིསམྤི ཛཱཏིཡོ པཉྙཱསམྤི ཛཱཏིཡོ ཛཱཏིསཏམྤི ཛཱཏིསཧསྶམྤི ཛཱཏིསཏསཧསྶམྤི ཨནེཀེཔི སཾཝཊྚཀཔྤེ ཨནེཀེཔི ཝིཝཊྚཀཔྤེ ཨནེཀེཔི སཾཝཊྚཝིཝཊྚཀཔྤེ – ‘ཨམུཏྲཱསིཾ ཨེཝཾནཱམོ ཨེཝཾགོཏྟོ ཨེཝཾཝཎྞོ ཨེཝམཱཧཱརོ ཨེཝཾསུཁདུཀྑཔྤཊིསཾཝེདཱི ཨེཝམཱཡུཔརིཡནྟོ, སོ ཏཏོ ཙུཏོ ཨམུཏྲ ཨུདཔཱདིཾ; ཏཏྲཱཔཱསིཾ ཨེཝཾནཱམོ ཨེཝཾགོཏྟོ ཨེཝཾཝཎྞོ ཨེཝམཱཧཱརོ ཨེཝཾསུཁདུཀྑཔྤཊིསཾཝེདཱི ཨེཝམཱཡུཔརིཡནྟོ, ¶ སོ ཏཏོ ཙུཏོ ཨིདྷཱུཔཔནྣོ’ཏི. ཨིཏི སཱཀཱརཾ སཨུདྡེསཾ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏི.

༡༥. ‘‘སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ སཏྟཱནཾ ཙུཏཱུཔཔཱཏཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏི. སོ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན སཏྟེ པསྶཏི ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེ ¶ ཧཱིནེ པཎཱིཏེ སུཝཎྞེ དུབྦཎྞེ སུགཏེ དུགྒཏེ ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པཛཱནཱཏི – ‘ཨིམེ ཝཏ བྷོནྟོ སཏྟཱ ཀཱཡདུཙྩརིཏེན སམནྣཱགཏཱ ཝཙཱིདུཙྩརིཏེན སམནྣཱགཏཱ མནོདུཙྩརིཏེན སམནྣཱགཏཱ ཨརིཡཱནཾ ཨུཔཝཱདཀཱ མིཙྪཱདིཊྛིཀཱ མིཙྪཱདིཊྛིཀམྨསམཱདཱནཱ, ཏེ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔནྣཱ; ཨིམེ ཝཱ པན བྷོནྟོ སཏྟཱ ཀཱཡསུཙརིཏེན སམནྣཱགཏཱ ཝཙཱིསུཙརིཏེན སམནྣཱགཏཱ མནོསུཙརིཏེན སམནྣཱགཏཱ ཨརིཡཱནཾ ཨནུཔཝཱདཀཱ སམྨཱདིཊྛིཀཱ སམྨཱདིཊྛིཀམྨསམཱདཱནཱ, ཏེ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔནྣཱ’ཏི. ཨིཏི དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན སཏྟེ པསྶཏི ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེ ཧཱིནེ པཎཱིཏེ སུཝཎྞེ དུབྦཎྞེ སུགཏེ དུགྒཏེ ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པཛཱནཱཏི.

༡༦. ‘‘སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ¶ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏི. སོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ‘ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ‘ཨིམེ ཨཱསཝཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ‘ཨཡཾ ཨཱསཝསམུདཡོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ‘ཨཡཾ ཨཱསཝནིརོདྷོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི ¶ . ‘ཨཡཾ ཨཱསཝནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཏསྶ ¶ ཨེཝཾ ཛཱནཏོ ཨེཝཾ པསྶཏོ ཀཱམཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, བྷཝཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, ཨཝིཛྫཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི. ཝིམུཏྟསྨིཾ ཝིམུཏྟམིཏི ཉཱཎཾ ཧོཏི. ‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏི, ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱ’ཏི པཛཱནཱཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ནེཝཏྟནྟཔོ ནཱཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ, ན པརནྟཔོ ན པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ¶ . སོ ཨཏྟནྟཔོ ཨཔརནྟཔོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ནིཙྪཱཏོ ནིབྦུཏོ སཱིཏཱིབྷཱུཏོ སུཁཔྤཊིསཾཝེདཱི བྲཧྨབྷཱུཏེན ཨཏྟནཱ ཝིཧརཏཱི’’ཏི.

ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ. ཨཏྟམནཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡུནྟི.

ཀནྡརཀསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ པཋམཾ.

༢. ཨཊྛཀནཱགརསུཏྟཾ

༡༧. ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཝེསཱལིཡཾ ཝིཧརཏི བེལུཝགཱམཀེ [ཝེལུ༹ཝགཱམཀེ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)]. ཏེན ཁོ པན སམཡེན དསམོ གཧཔཏི ཨཊྛཀནཱགརོ པཱཊལིཔུཏྟཾ ཨནུཔྤཏྟོ ཧོཏི ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན. ཨཐ ཁོ དསམོ གཧཔཏི ཨཊྛཀནཱགརོ ཡེན ཀུཀྐུཊཱརཱམོ ཡེན ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏཾ བྷིཀྑུཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ དསམོ གཧཔཏི ཨཊྛཀནཱགརོ ཏཾ བྷིཀྑུཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀཧཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨེཏརཧི ཝིཧརཏི? དསྶནཀཱམཱ ཧི མཡཾ ཏཾ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡ’’ནྟི. ‘‘ཨེསོ, གཧཔཏི, ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཝེསཱལིཡཾ ཝིཧརཏི བེལུཝགཱམཀེ’’ཏི. ཨཐ ཁོ དསམོ གཧཔཏི ཨཊྛཀནཱགརོ པཱཊལིཔུཏྟེ ཏཾ ཀརཎཱིཡཾ ཏཱིརེཏྭཱ ཡེན ཝེསཱལཱི ཡེན བེལུཝགཱམཀོ ཡེནཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི.

༡༨. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ དསམོ གཧཔཏི ཨཊྛཀནཱགརོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ, བྷནྟེ ཨཱནནྡ, ཏེན བྷགཝཏཱ ¶ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཨེཀདྷམྨོ ཨཀྑཱཏོ ཡཏྠ བྷིཀྑུནོ ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ པཧིཏཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ཨཝིམུཏྟཉྩེཝ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, ཨཔརིཀྑཱིཎཱ ཙ ཨཱསཝཱ པརིཀྑཡཾ གཙྪནྟི ¶ , ཨནནུཔྤཏྟཉྩ ཨནུཏྟརཾ ཡོགཀྑེམཾ ཨནུཔཱཔུཎཱཏཱི’’ཏི?

‘‘ཨཏྠི ཁོ, གཧཔཏི, ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཨེཀདྷམྨོ ཨཀྑཱཏོ ཡཏྠ ¶ བྷིཀྑུནོ ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ པཧིཏཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ཨཝིམུཏྟཉྩེཝ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, ཨཔརིཀྑཱིཎཱ ཙ ཨཱསཝཱ པརིཀྑཡཾ གཙྪནྟི, ཨནནུཔྤཏྟཉྩ ཨནུཏྟརཾ ཡོགཀྑེམཾ ཨནུཔཱཔུཎཱཏཱི’’ཏི.

‘‘ཀཏམོ པན, བྷནྟེ ཨཱནནྡ, ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཨེཀདྷམྨོ ¶ ཨཀྑཱཏོ ཡཏྠ བྷིཀྑུནོ ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ པཧིཏཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ཨཝིམུཏྟཉྩེཝ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, ཨཔརིཀྑཱིཎཱ ཙ ཨཱསཝཱ པརིཀྑཡཾ གཙྪནྟི, ཨནནུཔྤཏྟཉྩ ཨནུཏྟརཾ ཡོགཀྑེམཾ ཨནུཔཱཔུཎཱཏཱི’’ཏི?

༡༩. ‘‘ཨིདྷ, གཧཔཏི, བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརཾ ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨིདམྤི པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨབྷིསངྑཏཾ ཨབྷིསཉྩེཏཡིཏཾ. ཡཾ ཁོ པན ཀིཉྩི ཨབྷིསངྑཏཾ ཨབྷིསཉྩེཏཡིཏཾ ཏདནིཙྩཾ ནིརོདྷདྷམྨ’ནྟི པཛཱནཱཏི. སོ ཏཏྠ ཋིཏོ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ པཱཔུཎཱཏི. ནོ ཙེ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ པཱཔུཎཱཏི, ཏེནེཝ དྷམྨརཱགེན ཏཱཡ དྷམྨནནྡིཡཱ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ ཨོཔཔཱཏིཀོ ཧོཏི ཏཏྠ པརིནིབྦཱཡཱི ཨནཱཝཏྟིདྷམྨོ ཏསྨཱ ལོཀཱ. ཨཡམྤི ཁོ, གཧཔཏི, ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཨེཀདྷམྨོ ཨཀྑཱཏོ ཡཏྠ བྷིཀྑུནོ ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ པཧིཏཏྟསྶ ¶ ཝིཧརཏོ ཨཝིམུཏྟཉྩེཝ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, ཨཔརིཀྑཱིཎཱ ཙ ཨཱསཝཱ པརིཀྑཡཾ གཙྪནྟི, ཨནནུཔྤཏྟཉྩ ཨནུཏྟརཾ ཡོགཀྑེམཾ ཨནུཔཱཔུཎཱཏི.

༢༠. ‘‘པུན ཙཔརཾ, གཧཔཏི, བྷིཀྑུ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སམྤསཱདནཾ…པེ… དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨིདམྤི ཁོ དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨབྷིསངྑཏཾ ཨབྷིསཉྩེཏཡིཏཾ… ¶ ཨནུཏྟརཾ ཡོགཀྑེམཾ ཨནུཔཱཔུཎཱཏི.

‘‘པུན ¶ ¶ ཙཔརཾ, གཧཔཏི, བྷིཀྑུ པཱིཏིཡཱ ཙ ཝིརཱགཱ…པེ… ¶ ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨིདམྤི ཁོ ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨབྷིསངྑཏཾ ཨབྷིསཉྩེཏཡིཏཾ…པེ… ཨནུཏྟརཾ ཡོགཀྑེམཾ ཨནུཔཱཔུཎཱཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, གཧཔཏི, བྷིཀྑུ སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ ¶ …པེ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨིདམྤི ཁོ ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨབྷིསངྑཏཾ ཨབྷིསཉྩེཏཡིཏཾ… ཨནུཏྟརཾ ཡོགཀྑེམཾ ཨནུཔཱཔུཎཱཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, གཧཔཏི, བྷིཀྑུ མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི, ཏཐཱ དུཏིཡཾ, ཏཐཱ ཏཏིཡཾ, ཏཐཱ ཙཏུཏྠཾ [ཙཏུཏྠིཾ (སཱི. པཱི.)]. ཨིཏི ཨུདྡྷམདྷོ ཏིརིཡཾ སབྦདྷི སབྦཏྟཏཱཡ སབྦཱཝནྟཾ ལོཀཾ མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཝིཔུལེན མཧགྒཏེན ཨཔྤམཱཎེན ཨཝེརེན ཨབྱཱབཛ྄ཛྷེན [ཨབྱཱཔཛ྄ཛྷེན (སཱི. སྱཱ. པཱི.), ཨབྱཱཔཛྫེན (ཀ.) ཨངྒུཏྟརཏིཀནིཔཱཏཊཱིཀཱ ཨོལོཀེཏབྦཱ] ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི. སོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨཡམྤི ཁོ མེཏྟཱཙེཏོཝིམུཏྟི ཨབྷིསངྑཏཱ ཨབྷིསཉྩེཏཡིཏཱ. ཡཾ ཁོ པན ཀིཉྩི ཨབྷིསངྑཏཾ ཨབྷིསཉྩེཏཡིཏཾ ཏདནིཙྩཾ ནིརོདྷདྷམྨ’ནྟི པཛཱནཱཏི. སོ ཏཏྠ ཋིཏོ…པེ… ¶ ཨནུཏྟརཾ ཡོགཀྑེམཾ ཨནུཔཱཔུཎཱཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, གཧཔཏི, བྷིཀྑུ ཀརུཎཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ…པེ… མུདིཏཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ…པེ… ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི, ཏཐཱ དུཏིཡཾ, ཏཐཱ ཏཏིཡཾ, ཏཐཱ ཙཏུཏྠཾ. ཨིཏི ཨུདྡྷམདྷོ ཏིརིཡཾ སབྦདྷི སབྦཏྟཏཱཡ སབྦཱཝནྟཾ ལོཀཾ ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཝིཔུལེན མཧགྒཏེན ཨཔྤམཱཎེན ཨཝེརེན ཨབྱཱབཛ྄ཛྷེན ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི. སོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨཡམྤི ཁོ ཨུཔེཀྑཱཙེཏོཝིམུཏྟི ཨབྷིསངྑཏཱ ཨབྷིསཉྩེཏཡིཏཱ. ཡཾ ཁོ པན ཀིཉྩི ཨབྷིསངྑཏཾ ཨབྷིསཉྩེཏཡིཏཾ ཏདནིཙྩཾ ནིརོདྷདྷམྨ’ནྟི ¶ པཛཱནཱཏི. སོ ཏཏྠ ཋིཏོ… ཨནུཏྟརཾ ཡོགཀྑེམཾ ཨནུཔཱཔུཎཱཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, གཧཔཏི, བྷིཀྑུ སབྦསོ རཱུཔསཉྙཱནཾ སམཏིཀྐམཱ པཊིགྷསཉྙཱནཾ ཨཏྠངྒམཱ ནཱནཏྟསཉྙཱནཾ ཨམནསིཀཱརཱ ‘ཨནནྟོ ཨཱཀཱསོ’ཏི ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨཡམྤི ཁོ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནསམཱཔཏྟི ཨབྷིསངྑཏཱ ཨབྷིསཉྩེཏཡིཏཱ. ཡཾ ཁོ པན ཀིཉྩི ཨབྷིསངྑཏཾ ཨབྷིསཉྩེཏཡིཏཾ ཏདནིཙྩཾ ¶ ནིརོདྷདྷམྨ’ནྟི པཛཱནཱཏི. སོ ཏཏྠ ཋིཏོ…པེ… ཨནུཏྟརཾ ཡོགཀྑེམཾ ཨནུཔཱཔུཎཱཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, གཧཔཏི, བྷིཀྑུ སབྦསོ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ‘ཨནནྟཾ ཝིཉྙཱཎ’ནྟི ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨཡམྤི ཁོ ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནསམཱཔཏྟི ཨབྷིསངྑཏཱ ཨབྷིསཉྩེཏཡིཏཱ. ཡཾ ཁོ པན ཀིཉྩི ཨབྷིསངྑཏཾ ཨབྷིསཉྩེཏཡིཏཾ ཏདནིཙྩཾ ནིརོདྷདྷམྨ’ནྟི པཛཱནཱཏི. སོ ཏཏྠ ཋིཏོ…པེ… ཨནུཏྟརཾ ཡོགཀྑེམཾ ཨནུཔཱཔུཎཱཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, གཧཔཏི, བྷིཀྑུ སབྦསོ ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ‘ནཏྠི ཀིཉྩཱི’ཏི ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨཡམྤི ཁོ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནསམཱཔཏྟི ཨབྷིསངྑཏཱ ཨབྷིསཉྩེཏཡིཏཱ. ཡཾ ཁོ པན ཀིཉྩི ཨབྷིསངྑཏཾ ཨབྷིསཉྩེཏཡིཏཾ ཏདནིཙྩཾ ནིརོདྷདྷམྨ’ནྟི པཛཱནཱཏི. སོ ཏཏྠ ཋིཏོ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ པཱཔུཎཱཏི. ནོ ཙེ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ པཱཔུཎཱཏི, ཏེནེཝ དྷམྨརཱགེན ཏཱཡ དྷམྨནནྡིཡཱ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ ཨོཔཔཱཏིཀོ ཧོཏི ཏཏྠ པརིནིབྦཱཡཱི ཨནཱཝཏྟིདྷམྨོ ཏསྨཱ ལོཀཱ. ཨཡམྤི ཁོ, གཧཔཏི, ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཨེཀདྷམྨོ ཨཀྑཱཏོ ཡཏྠ བྷིཀྑུནོ ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ པཧིཏཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ཨཝིམུཏྟཉྩེཝ ¶ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, ཨཔརིཀྑཱིཎཱ ཙ ཨཱསཝཱ པརིཀྑཡཾ གཙྪནྟི, ཨནནུཔྤཏྟཉྩ ཨནུཏྟརཾ ཡོགཀྑེམཾ ཨནུཔཱཔུཎཱཏཱི’’ཏི.

༢༡. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, དསམོ གཧཔཏི ཨཊྛཀནཱགརོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷནྟེ ཨཱནནྡ, པུརིསོ ཨེཀཾཝ ནིདྷིམུཁཾ གཝེསནྟོ སཀིདེཝ ཨེཀཱདས ནིདྷིམུཁཱནི ¶ ¶ ཨདྷིགཙྪེཡྻ; ཨེཝམེཝ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཀཾ ཨམཏདྭཱརཾ གཝེསནྟོ སཀིདེཝ [སཀིཾ དེཝ (ཀ.)] ཨེཀཱདས ཨམཏདྭཱརཱནི ཨལཏྠཾ བྷཱཝནཱཡ. སེཡྻཐཱཔི, བྷནྟེ, པུརིསསྶ ཨགཱརཾ ཨེཀཱདསདྭཱརཾ, སོ ཏསྨིཾ ཨགཱརེ ཨཱདིཏྟེ ཨེཀམེཀེནཔི དྭཱརེན སཀྐུཎེཡྻ ¶ ཨཏྟཱནཾ སོཏྠིཾ ཀཱཏུཾ; ཨེཝམེཝ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཨིམེསཾ ཨེཀཱདསནྣཾ ཨམཏདྭཱརཱནཾ ཨེཀམེཀེནཔི ཨམཏདྭཱརེན སཀྐུཎིསྶཱམི ཨཏྟཱནཾ སོཏྠིཾ ཀཱཏུཾ. ཨིམེཧི ནཱམ, བྷནྟེ, ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ ཨཱཙརིཡསྶ ཨཱཙརིཡདྷནཾ པརིཡེསིསྶནྟི, ཀིམངྒཾ [ཀིཾ (སཱི. པཱི.)] པནཱཧཾ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ པཱུཛཾ ན ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ¶ ! ཨཐ ཁོ དསམོ གཧཔཏི ཨཊྛཀནཱགརོ པཱཊལིཔུཏྟཀཉྩ ཝེསཱལིཀཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཾ སནྣིཔཱཏེཏྭཱ པཎཱིཏེན ཁཱདནཱིཡེན བྷོཛནཱིཡེན སཧཏྠཱ སནྟཔྤེསི སམྤཝཱརེསི, ཨེཀམེཀཉྩ བྷིཀྑུཾ པཙྩེཀཾ དུསྶཡུགེན ཨཙྪཱདེསི, ཨཱཡསྨནྟཉྩ ཨཱནནྡཾ ཏིཙཱིཝརེན ཨཙྪཱདེསི, ཨཱཡསྨཏོ ཙ ཨཱནནྡསྶ པཉྩསཏཝིཧཱརཾ ཀཱརཱཔེསཱིཏི.

ཨཊྛཀནཱགརསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ དུཏིཡཾ.

༣. སེཁསུཏྟཾ

༢༢. ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཀྐེསུ ཝིཧརཏི ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ ནིགྲོདྷཱརཱམེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཀཱཔིལཝཏྠཝཱནཾ [ཀཔིལཝཏྠུཝཱསཱིནཾ (ཀ.)] སཀྱཱནཾ ནཝཾ སནྠཱགཱརཾ ཨཙིརཀཱརིཏཾ ཧོཏི ཨནཛ྄ཛྷཱཝུཊྛཾ [ཨནཛ྄ཛྷཱཝུཏྠཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] སམཎེན ཝཱ བྲཱཧྨཎེན ཝཱ ཀེནཙི ཝཱ མནུསྶབྷཱུཏེན. ཨཐ ཁོ ཀཱཔིལཝཏྠཝཱ སཀྱཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཱ ཁོ ཀཱཔིལཝཏྠཝཱ སཀྱཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘ཨིདྷ, བྷནྟེ, ཀཱཔིལཝཏྠཝཱནཾ སཀྱཱནཾ ནཝཾ སནྠཱགཱརཾ ཨཙིརཀཱརིཏཾ [ཨཙིརཀཱརིཏཾ ཧོཏི (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ཨནཛ྄ཛྷཱཝུཊྛཾ སམཎེན ཝཱ བྲཱཧྨཎེན ཝཱ ཀེནཙི ཝཱ མནུསྶབྷཱུཏེན. ཏཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ པཋམཾ པརིབྷུཉྫཏུ. བྷགཝཏཱ པཋམཾ པརིབྷུཏྟཾ པཙྪཱ ཀཱཔིལཝཏྠཝཱ སཀྱཱ པརིབྷུཉྫིསྶནྟི. ཏདསྶ ཀཱཔིལཝཏྠཝཱནཾ སཀྱཱནཾ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡཱ’’ཏི ¶ . ཨདྷིཝཱསེསི བྷགཝཱ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན. ཨཐ ཁོ ཀཱཔིལཝཏྠཝཱ སཀྱཱ བྷགཝཏོ ཨདྷིཝཱསནཾ ཝིདིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཡེན ནཝཾ སནྠཱགཱརཾ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སབྦསནྠརིཾ སནྠཱགཱརཾ [སབྦསནྠརིཾ སནྠཏཾ (ཀ.)] སནྠརིཏྭཱ ཨཱསནཱནི པཉྙཔེཏྭཱ ཨུདཀམཎིཀཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ ཏེལཔྤདཱིཔཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ¶ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཾསུ. ཨེཀམནྟཾ ཋིཏཱ ཁོ ཀཱཔིལཝཏྠཝཱ སཀྱཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘སབྦསནྠརིཾ སནྠཏཾ, བྷནྟེ, སནྠཱགཱརཾ, ཨཱསནཱནི པཉྙཏྟཱནི, ཨུདཀམཎིཀོ ཨུཔཊྛཱཔིཏོ, ཏེལཔྤདཱིཔོ ཨཱརོཔིཏོ. ཡསྶདཱནི, བྷནྟེ ¶ , བྷགཝཱ ཀཱལཾ མཉྙཏཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེན ཡེན སནྠཱགཱརཾ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཱདེ པཀྑཱལེཏྭཱ སནྠཱགཱརཾ པཝིསིཏྭཱ མཛ྄ཛྷིམཾ ཐམྦྷཾ ནིསྶཱཡ པུརཏྠཱབྷིམུཁོ ནིསཱིདི. བྷིཀྑུསངྒྷོཔི ཁོ པཱདེ པཀྑཱལེཏྭཱ སནྠཱགཱརཾ པཝིསིཏྭཱ པཙྪིམཾ བྷིཏྟིཾ ནིསྶཱཡ པུརཏྠཱབྷིམུཁོ ནིསཱིདི, བྷགཝནྟཾཡེཝ པུརཀྑཏྭཱ. ཀཱཔིལཝཏྠཝཱཔི ཁོ སཀྱཱ པཱདེ པཀྑཱལེཏྭཱ སནྠཱགཱརཾ པཝིསིཏྭཱ པུརཏྠིམཾ བྷིཏྟིཾ ནིསྶཱཡ པཙྪིམཱབྷིམུཁཱ ནིསཱིདིཾསུ, བྷགཝནྟཾཡེཝ པུརཀྑཏྭཱ. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཀཱཔིལཝཏྠཝེ སཀྱེ བཧུདེཝ རཏྟིཾ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶེཏྭཱ སམཱདཔེཏྭཱ སམུཏྟེཛེཏྭཱ སམྤཧཾསེཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘པཊིབྷཱཏུ ཏཾ, ཨཱནནྡ, ཀཱཔིལཝཏྠཝཱནཾ སཀྱཱནཾ སེཁོ པཱཊིཔདོ [པཊིཔདོ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)]. པིཊྛི ¶ མེ ཨཱགིལཱཡཏི; ཏམཧཾ ཨཱཡམིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཙཏུགྒུཎཾ སངྒྷཱཊིཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ དཀྑིཎེན པསྶེན སཱིཧསེཡྻཾ ཀཔྤེསི, པཱདེ པཱདཾ ཨཙྩཱདྷཱཡ, སཏོ སམྤཛཱནོ, ཨུཊྛཱནསཉྙཾ མནསི ཀརིཏྭཱ.

༢༣. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ མཧཱནཱམཾ སཀྐཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨིདྷ ¶ , མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏི, ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརོ ཧོཏི, བྷོཛནེ མཏྟཉྙཱུ ཧོཏི, ཛཱགརིཡཾ ཨནུཡུཏྟོ ཧོཏི, སཏྟཧི སདྡྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཧོཏི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི.

༢༤. ‘‘ཀཐཉྩ, མཧཱནཱམ ¶ , ཨརིཡསཱཝཀོ སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏི? ཨིདྷ, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ སཱིལཝཱ ཧོཏི, པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏོ ཝིཧརཏི ཨཱཙཱརགོཙརསམྤནྣོ ཨཎུམཏྟེསུ ཝཛྫེསུ བྷཡདསྶཱཝཱི, སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསུ. ཨེཝཾ ཁོ, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརོ ཧོཏི? ཨིདྷ, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ ན ནིམིཏྟགྒཱཧཱི ཧོཏི ནཱནུབྱཉྫནགྒཱཧཱི. ཡཏྭཱདྷིཀརཎམེནཾ ཙཀྑུནྡྲིཡཾ ཨསཾཝུཏཾ ཝིཧརནྟཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཱ ¶ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨནྭཱསྶཝེཡྻུཾ ཏསྶ སཾཝརཱཡ པཊིཔཛྫཏི, རཀྑཏི ཙཀྑུནྡྲིཡཾ, ཙཀྑུནྡྲིཡེ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏི. སོཏེན སདྡཾ སུཏྭཱ…པེ… གྷཱནེན གནྡྷཾ གྷཱཡིཏྭཱ…པེ… ཛིཝ྄ཧཱཡ རསཾ སཱཡིཏྭཱ…པེ… ཀཱཡེན ཕོཊྛབྦཾ ཕུསིཏྭཱ…པེ… མནསཱ དྷམྨཾ ཝིཉྙཱཡ ན ནིམིཏྟགྒཱཧཱི ཧོཏི ནཱནུབྱཉྫནགྒཱཧཱི. ཡཏྭཱདྷིཀརཎམེནཾ མནིནྡྲིཡཾ ཨསཾཝུཏཾ ཝིཧརནྟཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨནྭཱསྶཝེཡྻུཾ ཏསྶ སཾཝརཱཡ པཊིཔཛྫཏི, རཀྑཏི མནིནྡྲིཡཾ, མནིནྡྲིཡེ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏི ¶ . ཨེཝཾ ཁོ, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ བྷོཛནེ མཏྟཉྙཱུ ཧོཏི? ཨིདྷ, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ པཊིསངྑཱ ཡོནིསོ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཏི – ‘ནེཝ དཝཱཡ ན མདཱཡ ན མཎྜནཱཡ ན ཝིབྷཱུསནཱཡ; ཡཱཝདེཝ ཨིམསྶ ཀཱཡསྶ ཋིཏིཡཱ ཡཱཔནཱཡ ཝིཧིཾསཱུཔརཏིཡཱ བྲཧྨཙརིཡཱནུགྒཧཱཡ ¶ . ཨིཏི པུརཱཎཉྩ ཝེདནཾ པཊིཧངྑཱམི, ནཝཉྩ ཝེདནཾ ན ཨུཔྤཱདེསྶཱམི, ཡཱཏྲཱ ཙ མེ བྷཝིསྶཏི ཨནཝཛྫཏཱ ཙ ཕཱསུཝིཧཱརོ ཙཱ’ཏི. ཨེཝཾ ཁོ, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ བྷོཛནེ མཏྟཉྙཱུ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཛཱགརིཡཾ ཨནུཡུཏྟོ ཧོཏི? ཨིདྷ, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ དིཝསཾ ཙངྐམེན ནིསཛྫཱཡ ཨཱཝརཎཱིཡེཧི དྷམྨེཧི ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏི, རཏྟིཡཱ པཋམཾ ཡཱམཾ ཙངྐམེན ནིསཛྫཱཡ ཨཱཝརཎཱིཡེཧི དྷམྨེཧི ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏི, རཏྟིཡཱ མཛ྄ཛྷིམཾ ཡཱམཾ དཀྑིཎེན པསྶེན སཱིཧསེཡྻཾ ཀཔྤེཏི, པཱདེ པཱདཾ ཨཙྩཱདྷཱཡ, སཏོ སམྤཛཱནོ, ཨུཊྛཱནསཉྙཾ མནསི ཀརིཏྭཱ, རཏྟིཡཱ པཙྪིམཾ ཡཱམཾ པཙྩུཊྛཱཡ ཙངྐམེན ནིསཛྫཱཡ ཨཱཝརཎཱིཡེཧི དྷམྨེཧི ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏི. ཨེཝཾ ཁོ, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཛཱགརིཡཾ ཨནུཡུཏྟོ ཧོཏི.

༢༥. ‘‘ཀཐཉྩ, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ ¶ སཏྟཧི སདྡྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཧོཏི? ཨིདྷ, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ སདྡྷོ ཧོཏི, སདྡཧཏི ཏཐཱགཏསྶ བོདྷིཾ – ‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ ¶ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ’ཏི. ཧིརིམཱ ཧོཏི, ཧིརཱིཡཏི ཀཱཡདུཙྩརིཏེན ཝཙཱིདུཙྩརིཏེན མནོདུཙྩརིཏེན, ཧིརཱིཡཏི པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ སམཱཔཏྟིཡཱ. ཨོཏྟཔྤཱི ཧོཏི, ཨོཏྟཔྤཏི ཀཱཡདུཙྩརིཏེན ¶ ཝཙཱིདུཙྩརིཏེན མནོདུཙྩརིཏེན, ཨོཏྟཔྤཏི པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ སམཱཔཏྟིཡཱ. བཧུསྶུཏོ ཧོཏི སུཏདྷརོ སུཏསནྣིཙཡོ. ཡེ ཏེ དྷམྨཱ ཨཱདིཀལྱཱཎཱ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཱ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཱ སཱཏྠཱ སབྱཉྫནཱ ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨབྷིཝདནྟི ཏཐཱརཱུཔཱསྶ དྷམྨཱ བཧུསྶུཏཱ [བཧཱུ སུཏཱ (?)] ཧོནྟི དྷཱཏཱ [དྷཏཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཝཙསཱ པརིཙིཏཱ མནསཱནུཔེཀྑིཏཱ དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱ. ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཝིཧརཏི ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཧཱནཱཡ, ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔསམྤདཱཡ, ཐཱམཝཱ དལ༹ྷཔརཀྐམོ ཨནིཀྑིཏྟདྷུརོ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ. སཏིམཱ ཧོཏི, པརམེན སཏིནེཔཀྐེན སམནྣཱགཏོ, ཙིརཀཏམྤི ཙིརབྷཱསིཏམྤི སརིཏཱ ཨནུསྶརིཏཱ. པཉྙཝཱ ཧོཏི, ཨུདཡཏྠགཱམིནིཡཱ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏོ, ཨརིཡཱཡ ནིབྦེདྷིཀཱཡ སམྨཱ དུཀྑཀྑཡགཱམིནིཡཱ. ཨེཝཾ ཁོ, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ སཏྟཧི སདྡྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཧོཏི.

༢༦. ‘‘ཀཐཉྩ ¶ , མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཧོཏི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི? ཨིདྷ, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི, སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརཾ ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ¶ ཝིཧརཏི; ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སམྤསཱདནཾ…པེ… དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི; པཱིཏིཡཱ ཙ ཝིརཱགཱ…པེ… ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི; སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ དུཀྑསྶ ཙ པཧཱནཱ པུབྦེཝ སོམནསྶདོམནསྶཱནཾ ཨཏྠངྒམཱ…པེ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨེཝཾ ཁོ, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཧོཏི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི.

༢༧. ‘‘ཡཏོ ཁོ, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨེཝཾ སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརོ ཧོཏི, ཨེཝཾ བྷོཛནེ མཏྟཉྙཱུ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཛཱགརིཡཾ ཨནུཡུཏྟོ ཧོཏི, ཨེཝཾ སཏྟཧི སདྡྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ¶ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཧོཏི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ སེཁོ པཱཊིཔདོ ཨཔུཙྩཎྜཏཱཡ ¶ སམཱཔནྣོ, བྷབྦོ ཨབྷིནིབྦྷིདཱཡ, བྷབྦོ སམྦོདྷཱཡ, བྷབྦོ ཨནུཏྟརསྶ ཡོགཀྑེམསྶ ཨདྷིགམཱཡ. སེཡྻཐཱཔི, མཧཱནཱམ, ཀུཀྐུཊིཡཱ ཨཎྜཱནི ཨཊྛ ཝཱ དས ཝཱ དྭཱདས ཝཱ ཏཱནཱསྶུ ཀུཀྐུཊིཡཱ སམྨཱ ཨདྷིསཡིཏཱནི སམྨཱ པརིསེདིཏཱནི སམྨཱ པརིབྷཱཝིཏཱནི, ཀིཉྩཱཔི ཏསྶཱ ཀུཀྐུཊིཡཱ ན ¶ ཨེཝཾ ཨིཙྪཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻ – ‘ཨཧོ ཝཏིམེ ཀུཀྐུཊཔོཏཀཱ པཱདནཁསིཁཱཡ ཝཱ མུཁཏུཎྜཀེན ཝཱ ཨཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ སོཏྠིནཱ ཨབྷིནིབྦྷིཛྫེཡྻུ’ནྟི, ཨཐ ཁོ བྷབྦཱཝ ཏེ ཀུཀྐུཊཔོཏཀཱ པཱདནཁསིཁཱཡ ཝཱ མུཁཏུཎྜཀེན ཝཱ ཨཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ སོཏྠིནཱ ཨབྷིནིབྦྷིཛྫིཏུཾ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱནཱམ, ཡཏོ ཨརིཡསཱཝཀོ ཨེཝཾ སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརོ ཧོཏི, ཨེཝཾ བྷོཛནེ མཏྟཉྙཱུ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཛཱགརིཡཾ ཨནུཡུཏྟོ ཧོཏི, ཨེཝཾ སཏྟཧི སདྡྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཧོཏི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ སེཁོ པཱཊིཔདོ ཨཔུཙྩཎྜཏཱཡ སམཱཔནྣོ ¶ , བྷབྦོ ཨབྷིནིབྦྷིདཱཡ, བྷབྦོ སམྦོདྷཱཡ, བྷབྦོ ཨནུཏྟརསྶ ཡོགཀྑེམསྶ ཨདྷིགམཱཡ.

༢༨. ‘‘ས ཁོ སོ, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིམཾཡེཝ ཨནུཏྟརཾ ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིཾ ཨཱགམྨ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏི, སེཡྻཐིདཾ – ཨེཀམྤི ཛཱཏིཾ དྭེཔི ཛཱཏིཡོ…པེ… ཨིཏི སཱཀཱརཾ སཨུདྡེསཾ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏི, ཨཡམསྶ པཋམཱབྷིནིབྦྷིདཱ ཧོཏི ཀུཀྐུཊཙྪཱཔཀསྶེཝ ཨཎྜཀོསམྷཱ.

‘‘ས ཁོ སོ, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིམཾཡེ ཨནུཏྟརཾ ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིཾ ཨཱགམྨ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན སཏྟེ པསྶཏི ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེ ཧཱིནེ པཎཱིཏེ སུཝཎྞེ དུབྦཎྞེ སུགཏེ དུགྒཏེ…པེ… ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པཛཱནཱཏི, ཨཡམསྶ དུཏིཡཱབྷིནིབྦྷིདཱ ཧོཏི ཀུཀྐུཊཙྪཱཔཀསྶེཝ ཨཎྜཀོསམྷཱ.

‘‘ས ཁོ སོ, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིམཾཡེཝ ཨནུཏྟརཾ ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིཾ ཨཱགམྨ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ ¶ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ¶ ཝིཧརཏི, ཨཡམསྶ ཏཏིཡཱབྷིནིབྦྷིདཱ ཧོཏི ཀུཀྐུཊཙྪཱཔཀསྶེཝ ཨཎྜཀོསམྷཱ.

༢༩. ‘‘ཡམྤི ¶ [ཡམྤི ཁོ (ཀ.)], མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏི, ཨིདམྤིསྶ ཧོཏི ཙརཎསྨིཾ; ཡམྤི, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརོ ཧོཏི, ཨིདམྤིསྶ ཧོཏི ཙརཎསྨིཾ; ཡམྤི, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ བྷོཛནེ མཏྟཉྙཱུ ཧོཏི, ཨིདམྤིསྶ ཧོཏི ཙརཎསྨིཾ; ཡམྤི, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཛཱགརིཡཾ ཨནུཡུཏྟོ ཧོཏི, ཨིདམྤིསྶ ཧོཏི ཙརཎསྨིཾ; ཡམྤི, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ སཏྟཧི སདྡྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨིདམྤིསྶ ཧོཏི ཙརཎསྨིཾ; ཡམྤི, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཧོཏི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི, ཨིདམྤིསྶ ཧོཏི ཙརཎསྨིཾ.

‘‘ཡཉྩ ཁོ, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏི, སེཡྻཐིདཾ ¶ – ཨེཀམྤི ཛཱཏིཾ དྭེཔི ཛཱཏིཡོ…པེ… ཨིཏི སཱཀཱརཾ སཨུདྡེསཾ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏི, ཨིདམྤིསྶ ཧོཏི ཝིཛྫཱཡ; ཡམྤི, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན སཏྟེ པསྶཏི ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེ ཧཱིནེ པཎཱིཏེ སུཝཎྞེ དུབྦཎྞེ སུགཏེ དུགྒཏེ…པེ… ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པཛཱནཱཏི, ཨིདམྤིསྶ ཧོཏི ཝིཛྫཱཡ. ཡམྤི, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཨིདམྤིསྶ ཧོཏི ཝིཛྫཱཡ.

‘‘ཨཡཾ ¶ ཝུཙྩཏི, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཝིཛྫཱསམྤནྣོ ཨིཏིཔི ཙརཎསམྤནྣོ ཨིཏིཔི ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ ཨིཏིཔི.

༣༠. ‘‘བྲཧྨུནཱཔེསཱ, མཧཱནཱམ, སནངྐུམཱརེན གཱཐཱ བྷཱསིཏཱ –

‘ཁཏྟིཡོ སེཊྛོ ཛནེཏསྨིཾ, ཡེ གོཏྟཔཊིསཱརིནོ;

ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ, སོ སེཊྛོ དེཝམཱནུསེ’ཏི.

‘‘སཱ ཁོ པནེསཱ, མཧཱནཱམ, བྲཧྨུནཱ སནངྐུམཱརེན གཱཐཱ སུགཱིཏཱ ནོ དུགྒཱིཏཱ, སུབྷཱསིཏཱ ནོ དུབྦྷཱསིཏཱ, ཨཏྠསཾཧིཏཱ ནོ ཨནཏྠསཾཧིཏཱ, ཨནུམཏཱ བྷགཝཏཱ’’ཏི.

ཨཐ ¶ ཁོ བྷགཝཱ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ, ཨཱནནྡ, སཱདྷུ ཁོ ཏྭཾ, ཨཱནནྡ, ཀཱཔིལཝཏྠཝཱནཾ སཀྱཱནཾ སེཁཾ པཱཊིཔདཾ ཨབྷཱསཱི’’ཏི.

ཨིདམཝོཙཱཡསྨཱ ¶ ཨཱནནྡོ. སམནུཉྙོ སཏྠཱ ཨཧོསི. ཨཏྟམནཱ ཀཱཔིལཝཏྠཝཱ སཀྱཱ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡུནྟི.

སེཁསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ ཏཏིཡཾ.

༤. པོཏལིཡསུཏྟཾ

༣༡. ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཨངྒུཏྟརཱཔེསུ ཝིཧརཏི ཨཱཔཎཾ ནཱམ ཨངྒུཏྟརཱཔཱནཾ ནིགམོ. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཨཱཔཎཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི. ཨཱཔཎེ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟོ ཡེནཉྙཏརོ ཝནསཎྜོ ཏེནུཔསངྐམི དིཝཱཝིཧཱརཱཡ. ཏཾ ཝནསཎྜཾ ཨཛ྄ཛྷོགཱཧེཏྭཱ [ཨཛ྄ཛྷོགཧེཏྭཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.), ཨཛ྄ཛྷོགཱཧིཏྭཱ (པཱི. ཀ.)] ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ནིསཱིདི. པོཏལིཡོཔི ཁོ གཧཔཏི སམྤནྣནིཝཱསནཔཱཝུརཎོ [པཱཔུརཎོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.)] ཚཏྟུཔཱཧནཱཧི [ཚཏྟུཔཱཧནོ (ཀ.)] ཛངྒྷཱཝིཧཱརཾ ཨནུཙངྐམམཱནོ ཨནུཝིཙརམཱནོ ཡེན སོ ཝནསཎྜོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏཾ ཝནསཎྜཾ ཨཛ྄ཛྷོགཱཧེཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. ཨེཀམནྟཾ ཋིཏཾ ཁོ པོཏལིཡཾ གཧཔཏིཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སཾཝིཛྫནྟི ཁོ, གཧཔཏི, ཨཱསནཱནི; སཙེ ཨཱཀངྑསི ནིསཱིདཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, པོཏལིཡོ གཧཔཏི ‘‘གཧཔཏིཝཱདེན མཾ སམཎོ གོཏམོ སམུདཱཙརཏཱི’’ཏི ཀུཔིཏོ ཨནཏྟམནོ ཏུཎྷཱི ཨཧོསི. དུཏིཡམྤི ཁོ བྷགཝཱ…པེ… ¶ ཏཏིཡམྤི ཁོ བྷགཝཱ པོཏལིཡཾ གཧཔཏིཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སཾཝིཛྫནྟི ཁོ, གཧཔཏི, ཨཱསནཱནི; སཙེ ཨཱཀངྑསི ནིསཱིདཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, པོཏལིཡོ གཧཔཏི གཧཔཏིཝཱདེན མཾ སམཎོ གོཏམོ སམུདཱཙརཏཱི’’ཏི ཀུཔིཏོ ཨནཏྟམནོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཏཡིདཾ, བྷོ ¶ གོཏམ, ནཙྪནྣཾ, ཏཡིདཾ ནཔྤཏིརཱུཔཾ, ཡཾ མཾ ཏྭཾ གཧཔཏིཝཱདེན སམུདཱཙརསཱི’’ཏི. ‘‘ཏེ ཧི ཏེ, གཧཔཏི, ཨཱཀཱརཱ, ཏེ ལིངྒཱ ¶ , ཏེ ནིམིཏྟཱ ཡཐཱ ཏཾ གཧཔཏིསྶཱ’’ཏི. ‘‘ཏཐཱ ཧི པན མེ, བྷོ གོཏམ, སབྦེ ཀམྨནྟཱ པཊིཀྑིཏྟཱ, སབྦེ ཝོཧཱརཱ སམུཙྪིནྣཱ’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ ཀཐཾ པན ཏེ, གཧཔཏི, སབྦེ ཀམྨནྟཱ པཊིཀྑིཏྟཱ, སབྦེ ཝོཧཱརཱ སམུཙྪིནྣཱ’’ཏི? ‘‘ཨིདྷ མེ, བྷོ གོཏམ, ཡཾ ཨཧོསི དྷནཾ ཝཱ དྷཉྙཾ ཝཱ རཛཏཾ ཝཱ ཛཱཏརཱུཔཾ ཝཱ སབྦཾ ཏཾ པུཏྟཱནཾ དཱཡཛྫཾ ནིཡྻཱཏཾ, ཏཏྠཱཧཾ ཨནོཝཱདཱི ཨནུཔཝཱདཱི གྷཱསཙྪཱདནཔརམོ ཝིཧརཱམི. ཨེཝཾ ཁོ མེ [ཨེཝཉྩ མེ (སྱཱ.), ཨེཝཾ མེ (ཀ.)], བྷོ གོཏམ, སབྦེ ཀམྨནྟཱ པཊིཀྑིཏྟཱ, སབྦེ ཝོཧཱརཱ སམུཙྪིནྣཱ’’ཏི. ‘‘ཨཉྙཐཱ ཁོ ཏྭཾ, གཧཔཏི, ཝོཧཱརསམུཙྪེདཾ ཝདསི, ཨཉྙཐཱ ཙ པན ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ ཝོཧཱརསམུཙྪེདོ ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ ཀཐཾ པན, བྷནྟེ, ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ ཝོཧཱརསམུཙྪེདོ ཧོཏི? སཱདྷུ མེ, བྷནྟེ ¶ , བྷགཝཱ ཏཐཱ དྷམྨཾ དེསེཏུ ཡཐཱ ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ ཝོཧཱརསམུཙྪེདོ ¶ ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, གཧཔཏི, སུཎཱཧི, སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཧི, བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ པོཏལིཡོ གཧཔཏི བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསི.

༣༢. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཊྛ ཁོ ཨིམེ, གཧཔཏི, དྷམྨཱ ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ ཝོཧཱརསམུཙྪེདཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཀཏམེ ཨཊྛ? ཨཔཱཎཱཏིཔཱཏཾ ནིསྶཱཡ པཱཎཱཏིཔཱཏོ པཧཱཏབྦོ; དིནྣཱདཱནཾ ནིསྶཱཡ ཨདིནྣཱདཱནཾ པཧཱཏབྦཾ; སཙྩཝཱཙཾ [སཙྩཾ ཝཱཙཾ (སྱཱ.)] ནིསྶཱཡ མུསཱཝཱདོ པཧཱཏབྦོ; ཨཔིསུཎཾ ཝཱཙཾ ནིསྶཱཡ པིསུཎཱ ཝཱཙཱ པཧཱཏབྦཱ; ཨགིདྡྷིལོབྷཾ ནིསྶཱཡ གིདྡྷིལོབྷོ པཧཱཏབྦོ; ཨནིནྡཱརོསཾ ནིསྶཱཡ ནིནྡཱརོསོ པཧཱཏབྦོ; ཨཀྐོདྷཱུཔཱཡཱསཾ ནིསྶཱཡ ཀོདྷཱུཔཱཡཱསོ པཧཱཏབྦོ; ཨནཏིམཱནཾ ནིསྶཱཡ ཨཏིམཱནོ པཧཱཏབྦོ. ཨིམེ ཁོ, གཧཔཏི, ཨཊྛ དྷམྨཱ སཾཁིཏྟེན ཝུཏྟཱ, ཝིཏྠཱརེན ཨཝིབྷཏྟཱ, ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ ཝོཧཱརསམུཙྪེདཱཡ སཾཝཏྟནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཡེ མེ [ཡེ མེ པན (སྱཱ. ཀ.)], བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ ཨཊྛ དྷམྨཱ སཾཁིཏྟེན ཝུཏྟཱ, ཝིཏྠཱརེན ཨཝིབྷཏྟཱ, ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ ཝོཧཱརསམུཙྪེདཱཡ སཾཝཏྟནྟི, སཱདྷུ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨིམེ ཨཊྛ དྷམྨེ ཝིཏྠཱརེན [ཝིཏྠཱརེཏྭཱ (ཀ.)] ཝིབྷཛཏུ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, གཧཔཏི, སུཎཱཧི, སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཧི, བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ པོཏལིཡོ གཧཔཏི བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསི. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

༣༣. ‘‘‘ཨཔཱཎཱཏིཔཱཏཾ ¶ ¶ ནིསྶཱཡ པཱཎཱཏིཔཱཏོ པཧཱཏབྦོ’ཏི ཨིཏི ཁོ པནེཏཾ ཝུཏྟཾ ཀིཉྩེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ ¶ ? ཨིདྷ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཡེསཾ ཁོ ཨཧཾ སཾཡོཛནཱནཾ ཧེཏུ པཱཎཱཏིཔཱཏཱི ཨསྶཾ, ཏེསཱཧཾ སཾཡོཛནཱནཾ པཧཱནཱཡ སམུཙྪེདཱཡ པཊིཔནྣོ. ཨཧཉྩེཝ [ཨཧཉྩེ (?)] ཁོ པན པཱཎཱཏིཔཱཏཱི ཨསྶཾ, ཨཏྟཱཔི མཾ ཨུཔཝདེཡྻ པཱཎཱཏིཔཱཏཔཙྩཡཱ, ཨནུཝིཙྩཱཔི མཾ ཝིཉྙཱུ [ཨནུཝིཙྩ ཝིཉྙཱུ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] གརཧེཡྻུཾ པཱཎཱཏིཔཱཏཔཙྩཡཱ, ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ དུགྒཏི པཱཊིཀངྑཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཔཙྩཡཱ. ཨེཏདེཝ ཁོ པན སཾཡོཛནཾ ཨེཏཾ ནཱིཝརཎཾ ཡདིདཾ པཱཎཱཏིཔཱཏོ. ཡེ ཙ པཱཎཱཏིཔཱཏཔཙྩཡཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ, པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏསྶ ཨེཝཾས ཏེ ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ ན ཧོནྟི’. ‘ཨཔཱཎཱཏིཔཱཏཾ ནིསྶཱཡ པཱཎཱཏིཔཱཏོ པཧཱཏབྦོ’ཏི – ཨིཏི ཡནྟཾ ཝུཏྟཾ ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ.

༣༤. ‘‘‘དིནྣཱདཱནཾ ¶ ནིསྶཱཡ ཨདིནྣཱདཱནཾ པཧཱཏབྦ’ནྟི ཨིཏི ཁོ པནེཏཾ ཝུཏྟཾ, ཀིཉྩེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ? ཨིདྷ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཡེསཾ ཁོ ཨཧཾ སཾཡོཛནཱནཾ ཧེཏུ ཨདིནྣཱདཱཡཱི ཨསྶཾ, ཏེསཱཧཾ སཾཡོཛནཱནཾ པཧཱནཱཡ སམུཙྪེདཱཡ པཊིཔནྣོ. ཨཧཉྩེཝ ཁོ པན ཨདིནྣཱདཱཡཱི ཨསྶཾ, ཨཏྟཱཔི མཾ ཨུཔཝདེཡྻ ཨདིནྣཱདཱནཔཙྩཡཱ, ཨནུཝིཙྩཱཔི མཾ ཝིཉྙཱུ གརཧེཡྻུཾ ཨདིནྣཱདཱནཔཙྩཡཱ, ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ དུགྒཏི པཱཊིཀངྑཱ ཨདིནྣཱདཱནཔཙྩཡཱ. ཨེཏདེཝ ཁོ པན སཾཡོཛནཾ ཨེཏཾ ནཱིཝརཎཾ ཡདིདཾ ཨདིནྣཱདཱནཾ. ཡེ ཙ ཨདིནྣཱདཱནཔཙྩཡཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ ཨདིནྣཱདཱནཱ ¶ པཊིཝིརཏསྶ ཨེཝཾས ཏེ ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ ན ཧོནྟི’. ‘དིནྣཱདཱནཾ ནིསྶཱཡ ཨདིནྣཱདཱནཾ པཧཱཏབྦ’ནྟི – ཨིཏི ཡནྟཾ ཝུཏྟཾ ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ.

༣༥. ‘‘‘སཙྩཝཱཙཾ ནིསྶཱཡ མུསཱཝཱདོ པཧཱཏབྦོ’ཏི ཨིཏི ཁོ པནེཏཾ ཝུཏྟཾ ཀིཉྩེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ? ཨིདྷ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཡེསཾ ཁོ ཨཧཾ སཾཡོཛནཱནཾ ཧེཏུ མུསཱཝཱདཱི ཨསྶཾ, ཏེསཱཧཾ སཾཡོཛནཱནཾ པཧཱནཱཡ སམུཙྪེདཱཡ པཊིཔནྣོ. ཨཧཉྩེཝ ཁོ པན མུསཱཝཱདཱི ཨསྶཾ, ཨཏྟཱཔི མཾ ཨུཔཝདེཡྻ མུསཱཝཱདཔཙྩཡཱ, ཨནུཝིཙྩཱཔི མཾ ཝིཉྙཱུ གརཧེཡྻུཾ མུསཱཝཱདཔཙྩཡཱ, ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ དུགྒཏི པཱཊིཀངྑཱ མུསཱཝཱདཔཙྩཡཱ. ཨེཏདེཝ ཁོ པན སཾཡོཛནཾ ཨེཏཾ ནཱིཝརཎཾ ཡདིདཾ ¶ མུསཱཝཱདོ ¶ . ཡེ ཙ མུསཱཝཱདཔཙྩཡཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ, མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏསྶ ཨེཝཾས ཏེ ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ ན ཧོནྟི’. ‘སཙྩཝཱཙཾ ནིསྶཱཡ མུསཱཝཱདོ པཧཱཏབྦོ’ཏི – ཨིཏི ཡནྟཾ ཝུཏྟཾ ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ.

༣༦. ‘‘‘ཨཔིསུཎཾ ཝཱཙཾ ནིསྶཱཡ པིསུཎཱ ཝཱཙཱ པཧཱཏབྦཱ’ཏི ཨིཏི ཁོ པནེཏཾ ཝུཏྟཾ ཀིཉྩེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ? ཨིདྷ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཡེསཾ ཁོ ཨཧཾ སཾཡོཛནཱནཾ ཧེཏུ པིསུཎཝཱཙོ ཨསྶཾ, ཏེསཱཧཾ སཾཡོཛནཱནཾ པཧཱནཱཡ སམུཙྪེདཱཡ པཊིཔནྣོ. ཨཧཉྩེཝ ཁོ པན པིསུཎཝཱཙོ ཨསྶཾ, ཨཏྟཱཔི མཾ ཨུཔཝདེཡྻ པིསུཎཝཱཙཱཔཙྩཡཱ ¶ , ཨནུཝིཙྩཱཔི མཾ ཝིཉྙཱུ གརཧེཡྻུཾ པིསུཎཝཱཙཱཔཙྩཡཱ, ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ དུགྒཏི པཱཊིཀངྑཱ པིསུཎཝཱཙཱཔཙྩཡཱ. ཨེཏདེཝ ཁོ པན སཾཡོཛནཾ ཨེཏཾ ནཱིཝརཎཾ ཡདིདཾ པིསུཎཱ ཝཱཙཱ. ཡེ ཙ པིསུཎཝཱཙཱཔཙྩཡཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ, པིསུཎཱཡ ¶ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏསྶ ཨེཝཾས ཏེ ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ ན ཧོནྟི’. ‘ཨཔིསུཎཾ ཝཱཙཾ ནིསྶཱཡ པིསུཎཱ ཝཱཙཱ པཧཱཏབྦཱ’ཏི – ཨིཏི ཡནྟཾ ཝུཏྟཾ ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ.

༣༧. ‘‘‘ཨགིདྡྷིལོབྷཾ ནིསྶཱཡ གིདྡྷིལོབྷོ པཧཱཏབྦོ’ཏི ཨིཏི ཁོ པནེཏཾ ཝུཏྟཾ, ཀིཉྩེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ? ཨིདྷ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཡེསཾ ཁོ ཨཧཾ སཾཡོཛནཱནཾ ཧེཏུ གིདྡྷིལོབྷཱི ཨསྶཾ, ཏེསཱཧཾ སཾཡོཛནཱནཾ པཧཱནཱཡ སམུཙྪེདཱཡ པཊིཔནྣོ. ཨཧཉྩེཝ ཁོ པན གིདྡྷིལོབྷཱི ཨསྶཾ, ཨཏྟཱཔི མཾ ཨུཔཝདེཡྻ གིདྡྷིལོབྷཔཙྩཡཱ, ཨནུཝིཙྩཱཔི མཾ ཝིཉྙཱུ གརཧེཡྻུཾ གིདྡྷིལོབྷཔཙྩཡཱ, ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ དུགྒཏི པཱཊིཀངྑཱ གིདྡྷིལོབྷཔཙྩཡཱ. ཨེཏདེཝ ཁོ པན སཾཡོཛནཾ ཨེཏཾ ནཱིཝརཎཾ ཡདིདཾ གིདྡྷིལོབྷོ. ཡེ ཙ གིདྡྷིལོབྷཔཙྩཡཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ, གིདྡྷིལོབྷཱ པཊིཝིརཏསྶ ཨེཝཾས ཏེ ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ ན ཧོནྟི’. ‘ཨགིདྡྷིལོབྷཾ ནིསྶཱཡ གིདྡྷིལོབྷོ པཧཱཏབྦོ’ཏི – ཨིཏི ཡནྟཾ ཝུཏྟཾ ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ.

༣༨. ‘‘‘ཨནིནྡཱརོསཾ ནིསྶཱཡ ནིནྡཱརོསོ པཧཱཏབྦོ’ཏི ཨིཏི ཁོ ¶ པནེཏཾ ཝུཏྟཾ, ཀིཉྩེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ? ཨིདྷ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཡེསཾ ཁོ ཨཧཾ སཾཡོཛནཱནཾ ཧེཏུ ནིནྡཱརོསཱི ཨསྶཾ, ཏེསཱཧཾ ¶ སཾཡོཛནཱནཾ པཧཱནཱཡ ¶ སམུཙྪེདཱཡ པཊིཔནྣོ. ཨཧཉྩེཝ ཁོ པན ནིནྡཱརོསཱི ཨསྶཾ, ཨཏྟཱཔི མཾ ཨུཔཝདེཡྻ ནིནྡཱརོསཔཙྩཡཱ, ཨནུཝིཙྩཱཔི མཾ ཝིཉྙཱུ གརཧེཡྻུཾ ནིནྡཱརོསཔཙྩཡཱ, ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ དུགྒཏི པཱཊིཀངྑཱ ནིནྡཱརོསཔཙྩཡཱ. ཨེཏདེཝ ཁོ པན སཾཡོཛནཾ ཨེཏཾ ནཱིཝརཎཾ ཡདིདཾ ནིནྡཱརོསོ. ཡེ ཙ ནིནྡཱརོསཔཙྩཡཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ, ཨནིནྡཱརོསིསྶ ཨེཝཾས ཏེ ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ ན ཧོནྟི’. ‘ཨནིནྡཱརོསཾ ནིསྶཱཡ ནིནྡཱརོསོ པཧཱཏབྦོ’ཏི – ཨིཏི ཡནྟཾ ཝུཏྟཾ ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ.

༣༩. ‘‘‘ཨཀྐོདྷཱུཔཱཡཱསཾ ནིསྶཱཡ ཀོདྷཱུཔཱཡཱསོ པཧཱཏབྦོ’ཏི ཨིཏི ཁོ པནེཏཾ ཝུཏྟཾ, ཀིཉྩེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ? ཨིདྷ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཡེསཾ ཁོ ཨཧཾ སཾཡོཛནཱནཾ ཧེཏུ ཀོདྷཱུཔཱཡཱསཱི ཨསྶཾ, ཏེསཱཧཾ སཾཡོཛནཱནཾ པཧཱནཱཡ སམུཙྪེདཱཡ པཊིཔནྣོ. ཨཧཉྩེཝ ཁོ པན ཀོདྷཱུཔཱཡཱསཱི ཨསྶཾ, ཨཏྟཱཔི མཾ ཨུཔཝདེཡྻ ཀོདྷཱུཔཱཡཱསཔཙྩཡཱ ¶ , ཨནུཝིཙྩཱཔི མཾ ཝིཉྙཱུ གརཧེཡྻུཾ ཀོདྷཱུཔཱཡཱསཔཙྩཡཱ, ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ དུགྒཏི པཱཊིཀངྑཱ ཀོདྷཱུཔཱཡཱསཔཙྩཡཱ. ཨེཏདེཝ ཁོ པན སཾཡོཛནཾ ཨེཏཾ ནཱིཝརཎཾ ཡདིདཾ ཀོདྷཱུཔཱཡཱསོ. ཡེ ཙ ཀོདྷཱུཔཱཡཱསཔཙྩཡཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ, ཨཀྐོདྷཱུཔཱཡཱསིསྶ ¶ ཨེཝཾས ཏེ ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ ན ཧོནྟི’. ‘ཨཀྐོདྷཱུཔཱཡཱསཾ ནིསྶཱཡ ཀོདྷཱུཔཱཡཱསོ པཧཱཏབྦོ’ཏི – ཨིཏི ཡནྟཾ ཝུཏྟཾ ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ.

༤༠. ‘‘‘ཨནཏིམཱནཾ ནིསྶཱཡ ཨཏིམཱནོ པཧཱཏབྦོ’ཏི ཨིཏི ཁོ པནེཏཾ ཝུཏྟཾ, ཀིཉྩེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ? ཨིདྷ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཡེསཾ ཁོ ཨཧཾ སཾཡོཛནཱནཾ ཧེཏུ ཨཏིམཱནཱི ཨསྶཾ, ཏེསཱཧཾ སཾཡོཛནཱནཾ པཧཱནཱཡ སམུཙྪེདཱཡ པཊིཔནྣོ. ཨཧཉྩེཝ ཁོ པན ཨཏིམཱནཱི ཨསྶཾ, ཨཏྟཱཔི མཾ ཨུཔཝདེཡྻ ཨཏིམཱནཔཙྩཡཱ, ཨནུཝིཙྩཱཔི མཾ ཝིཉྙཱུ གརཧེཡྻུཾ ཨཏིམཱནཔཙྩཡཱ, ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ དུགྒཏི པཱཊིཀངྑཱ ཨཏིམཱནཔཙྩཡཱ. ཨེཏདེཝ ཁོ པན སཾཡོཛནཾ ཨེཏཾ ནཱིཝརཎཾ ཡདིདཾ ཨཏིམཱནོ. ཡེ ཙ ཨཏིམཱནཔཙྩཡཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ, ཨནཏིམཱནིསྶ ཨེཝཾས ཏེ ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ ན ཧོནྟི’. ‘ཨནཏིམཱནཾ ནིསྶཱཡ ཨཏིམཱནོ པཧཱཏབྦོ’ཏི – ཨིཏི ཡནྟཾ ཝུཏྟཾ ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ.

༤༡. ‘‘ཨིམེ ¶ ¶ ཁོ, གཧཔཏི, ཨཊྛ དྷམྨཱ སཾཁིཏྟེན ཝུཏྟཱ, ཝིཏྠཱརེན ཝིབྷཏྟཱ [ཨཝིབྷཏྟཱ (སྱཱ. ཀ.)], ཡེ ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ ཝོཧཱརསམུཙྪེདཱཡ སཾཝཏྟནྟི; ན ཏྭེཝ ཏཱཝ ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ སབྦེན སབྦཾ སབྦཐཱ སབྦཾ ཝོཧཱརསམུཙྪེདོ ཧོཏཱི’’ཏི.

‘‘ཡཐཱ ཀཐཾ པན, བྷནྟེ, ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ སབྦེན སབྦཾ སབྦཐཱ སབྦཾ ཝོཧཱརསམུཙྪེདོ ཧོཏི? སཱདྷུ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཏཐཱ དྷམྨཾ དེསེཏུ ཡཐཱ ཨརིཡསྶ ¶ ཝིནཡེ སབྦེན སབྦཾ སབྦཐཱ སབྦཾ ཝོཧཱརསམུཙྪེདོ ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, གཧཔཏི, སུཎཱཧི, སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཧི, བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ པོཏལིཡོ གཧཔཏི བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསི. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

ཀཱམཱདཱིནཝཀཐཱ

༤༢. ‘‘སེཡྻཐཱཔི ¶ , གཧཔཏི, ཀུཀྐུརོ ཛིགྷཙྪཱདུབྦལྱཔརེཏོ གོགྷཱཏཀསཱུནཾ པཙྩུཔཊྛིཏོ ཨསྶ. ཏམེནཾ དཀྑོ གོགྷཱཏཀོ ཝཱ གོགྷཱཏཀནྟེཝཱསཱི ཝཱ ཨཊྛིཀངྐལཾ སུནིཀྐནྟཾ ནིཀྐནྟཾ ནིམྨཾསཾ ལོཧིཏམཀྑིཏཾ ཨུཔསུམྦྷེཡྻ [ཨུཔཙྪུབྷེཡྻ (སཱི. པཱི.), ཨུཔཙྪཱུབྷེཡྻ (སྱཱ. ཀཾ.), ཨུཔཙྩུམྦྷེཡྻ (ཀ.)]. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, གཧཔཏི, ཨཔི ནུ ཁོ སོ ཀུཀྐུརོ ཨམུཾ ཨཊྛིཀངྐལཾ སུནིཀྐནྟཾ ནིཀྐནྟཾ ནིམྨཾསཾ ལོཧིཏམཀྑིཏཾ པལེཧནྟོ ཛིགྷཙྪཱདུབྦལྱཾ པཊིཝིནེཡྻཱ’’ཏི?

‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’.

‘‘ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ’’?

‘‘ཨདུཉྷི, བྷནྟེ, ཨཊྛིཀངྐལཾ སུནིཀྐནྟཾ ནིཀྐནྟཾ ནིམྨཾསཾ ལོཧིཏམཀྑིཏཾ. ཡཱཝདེཝ པན སོ ཀུཀྐུརོ ཀིལམཐསྶ ཝིགྷཱཏསྶ བྷཱགཱི ཨསྶཱཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨཊྛིཀངྐལཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ བཧུདུཀྑཱ བཧུཔཱཡཱསཱ [བཧཱུཔཱཡཱསཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], ཨཱདཱིནཝོ ཨེཏྠ བྷིཡྻོ’ཏི. ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ དིསྭཱ ཡཱཡཾ ཨུཔེཀྑཱ ནཱནཏྟཱ ནཱནཏྟསིཏཱ ཏཾ ཨབྷིནིཝཛྫེཏྭཱ, ཡཱཡཾ ཨུཔེཀྑཱ ཨེཀཏྟཱ ཨེཀཏྟསིཏཱ ཡཏྠ སབྦསོ ལོཀཱམིསཱུཔཱདཱནཱ ཨཔརིསེསཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི ཏམེཝཱུཔེཀྑཾ བྷཱཝེཏི.

༤༣. ‘‘སེཡྻཐཱཔི, གཧཔཏི, གིཛ྄ཛྷོ ཝཱ ཀངྐོ ཝཱ ཀུལལོ ཝཱ མཾསཔེསིཾ ¶ ཨཱདཱཡ ཨུཌྜཱིཡེཡྻ [ཨུཌྜཡེཡྻ (སྱཱ. པཱི.)]. ཏམེནཾ གིཛ྄ཛྷཱཔི ཀངྐཱཔི ཀུལལཱཔི ཨནུཔཏིཏྭཱ ¶ ཨནུཔཏིཏྭཱ ཝིཏཙྪེཡྻུཾ ཝིསྶཛྫེཡྻུཾ [ཝིརཱཛེཡྻུཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, གཧཔཏི, སཙེ སོ གིཛ྄ཛྷོ ཝཱ ཀངྐོ ཝཱ ཀུལལོ ཝཱ ཏཾ མཾསཔེསིཾ ན ཁིཔྤམེཝ པཊིནིསྶཛྫེཡྻ, སོ ཏཏོནིདཱནཾ མརཎཾ ཝཱ ནིགཙྪེཡྻ མརཎམཏྟཾ ཝཱ དུཀྑ’’ནྟི?

‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’.

‘‘ཨེཝམེཝ ¶ ཁོ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘མཾསཔེསཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ བཧུདུཀྑཱ བཧུཔཱཡཱསཱ, ཨཱདཱིནཝོ ཨེཏྠ བྷིཡྻོ’ཏི. ཨེཝམེཏཾ ¶ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ དིསྭཱ ཡཱཡཾ ཨུཔེཀྑཱ ནཱནཏྟཱ ནཱནཏྟསིཏཱ ཏཾ ཨབྷིནིཝཛྫེཏྭཱ ཡཱཡཾ ཨུཔེཀྑཱ ཨེཀཏྟཱ ཨེཀཏྟསིཏཱ ཡཏྠ སབྦསོ ལོཀཱམིསཱུཔཱདཱནཱ ཨཔརིསེསཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི ཏམེཝཱུཔེཀྑཾ བྷཱཝེཏི.

༤༤. ‘‘སེཡྻཐཱཔི, གཧཔཏི, པུརིསོ ཨཱདིཏྟཾ ཏིཎུཀྐཾ ཨཱདཱཡ པཊིཝཱཏཾ གཙྪེཡྻ. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, གཧཔཏི, སཙེ སོ པུརིསོ ཏཾ ཨཱདིཏྟཾ ཏིཎུཀྐཾ ན ཁིཔྤམེཝ པཊིནིསྶཛྫེཡྻ ཏསྶ སཱ ཨཱདིཏྟཱ ཏིཎུཀྐཱ ཧཏྠཾ ཝཱ དཧེཡྻ བཱཧུཾ ཝཱ དཧེཡྻ ཨཉྙཏརཾ ཝཱ ཨཉྙཏརཾ ཝཱ ཨངྒཔཙྩངྒཾ [དཧེཡྻ. ཨཉྙཏརཾ ཝཱ ཨངྒཔཙྩངྒ (སཱི. པཱི.)] དཧེཡྻ, སོ ཏཏོནིདཱནཾ མརཎཾ ཝཱ ནིགཙྪེཡྻ མརཎམཏྟཾ ཝཱ དུཀྑ’’ནྟི?

‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’.

‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཏིཎུཀྐཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ བཧུདུཀྑཱ བཧུཔཱཡཱསཱ, ཨཱདཱིནཝོ ཨེཏྠ བྷིཡྻོ’ཏི. ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ དིསྭཱ…པེ… ཏམེཝཱུཔེཀྑཾ བྷཱཝེཏི.

༤༥. ‘‘སེཡྻཐཱཔི ¶ , གཧཔཏི, ཨངྒཱརཀཱསུ སཱདྷིཀཔོརིསཱ, པཱུརཱ ཨངྒཱརཱནཾ ཝཱིཏཙྩིཀཱནཾ ཝཱིཏདྷཱུམཱནཾ. ཨཐ པུརིསོ ཨཱགཙྪེཡྻ ཛཱིཝིཏུཀཱམོ ཨམརིཏུཀཱམོ སུཁཀཱམོ དུཀྑཔྤཊིཀྐཱུལོ. ཏམེནཾ དྭེ བལཝནྟོ པུརིསཱ ནཱནཱབཱཧཱསུ གཧེཏྭཱ ཨངྒཱརཀཱསུཾ ཨུཔཀཌྜྷེཡྻུཾ. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, གཧཔཏི, ཨཔི ནུ སོ པུརིསོ ཨིཏིཙིཏིཙེཝ ཀཱཡཾ སནྣཱམེཡྻཱ’’ཏི?

‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’.

‘‘ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ’’?

‘‘ཝིདིཏཉྷི ¶ , བྷནྟེ, ཏསྶ པུརིསསྶ ཨིམཉྩཱཧཾ ཨངྒཱརཀཱསུཾ པཔཏིསྶཱམི, ཏཏོནིདཱནཾ མརཎཾ ཝཱ ནིགཙྪིསྶཱམི མརཎམཏྟཾ ཝཱ དུཀྑ’’ནྟི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨངྒཱརཀཱསཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ བཧུདུཀྑཱ བཧུཔཱཡཱསཱ, ཨཱདཱིནཝོ ཨེཏྠ བྷིཡྻོ’ཏི. ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ དིསྭཱ…པེ… ཏམེཝཱུཔེཀྑཾ བྷཱཝེཏི.

༤༦. ‘‘སེཡྻཐཱཔི ¶ , གཧཔཏི, པུརིསོ སུཔིནཀཾ པསྶེཡྻ ཨཱརཱམརཱམཎེཡྻཀཾ ཝནརཱམཎེཡྻཀཾ བྷཱུམིརཱམཎེཡྻཀཾ པོཀྑརཎིརཱམཎེཡྻཀཾ. སོ པཊིབུདྡྷོ ན ཀིཉྩི པཊིཔསྶེཡྻ [པསྶེཡྻ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]. ཨེཝམེཝ ཁོ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘སུཔིནཀཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ བཧུདུཀྑཱ བཧུཔཱཡཱསཱ, ཨཱདཱིནཝོ ཨེཏྠ བྷིཡྻོ’ཏི…པེ… ཏམེཝཱུཔེཀྑཾ བྷཱཝེཏི.

༤༧. ‘‘སེཡྻཐཱཔི, གཧཔཏི, པུརིསོ ཡཱཙིཏཀཾ བྷོགཾ ཡཱཙིཏྭཱ ཡཱནཾ ¶ ཝཱ [ཡཱནཾ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] པོརིསེཡྻཾ [པོརོསེཡྻཾ (སཱི. པཱི. ཀ.), ཨོརོཔེཡྻ (སྱཱ. ཀཾ.)] པཝརམཎིཀུཎྜལཾ. སོ ཏེཧི ཡཱཙིཏཀེཧི བྷོགེཧི པུརཀྑཏོ པརིཝུཏོ ¶ ཨནྟརཱཔཎཾ པཊིཔཛྫེཡྻ. ཏམེནཾ ཛནོ དིསྭཱ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘བྷོགཱི ཝཏ, བྷོ, པུརིསོ, ཨེཝཾ ཀིར བྷོགིནོ བྷོགཱནི བྷུཉྫནྟཱི’ཏི. ཏམེནཾ སཱམིཀཱ ཡཏྠ ཡཏྠེཝ པསྶེཡྻུཾ ཏཏྠ ཏཏྠེཝ སཱནི ཧརེཡྻུཾ. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, གཧཔཏི, ཨལཾ ནུ ཁོ ཏསྶ པུརིསསྶ ཨཉྙཐཏྟཱཡཱ’’ཏི?

‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’.

‘‘ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ’’?

‘‘སཱམིནོ ཧི, བྷནྟེ, སཱནི ཧརནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཡཱཙིཏཀཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ བཧུདུཀྑཱ བཧུཔཱཡཱསཱ, ཨཱདཱིནཝོ ཨེཏྠ བྷིཡྻོ’ཏི…པེ… ¶ ཏམེཝཱུཔེཀྑཾ བྷཱཝེཏི.

༤༨. ‘‘སེཡྻཐཱཔི, གཧཔཏི, གཱམསྶ ཝཱ ནིགམསྶ ཝཱ ཨཝིདཱུརེ ཏིབྦོ ཝནསཎྜོ. ཏཏྲསྶ རུཀྑོ སམྤནྣཕལོ ཙ ཨུཔཔནྣཕལོ [ཨུཔྤནྣཕལོ (སྱཱ.)] ཙ, ན ཙསྶུ ཀཱནིཙི ཕལཱནི བྷཱུམིཡཾ པཏིཏཱནི. ཨཐ པུརིསོ ཨཱགཙྪེཡྻ ཕལཏྠིཀོ ཕལགཝེསཱི ཕལཔརིཡེསནཾ ཙརམཱནོ. སོ ཏཾ ཝནསཎྜཾ ཨཛ྄ཛྷོགཱཧེཏྭཱ ཏཾ རུཀྑཾ པསྶེཡྻ སམྤནྣཕལཉྩ ཨུཔཔནྣཕལཉྩ. ཏསྶ ཨེཝམསྶ – ‘ཨཡཾ ཁོ རུཀྑོ སམྤནྣཕལོ ཙ ཨུཔཔནྣཕལོ ཙ, ནཏྠི ཙ ཀཱནིཙི ཕལཱནི བྷཱུམིཡཾ པཏིཏཱནི. ཛཱནཱམི ཁོ པནཱཧཾ རུཀྑཾ ཨཱརོཧིཏུཾ [ཨཱརུཧིཏུཾ (སཱི.)]. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨིམཾ རུཀྑཾ ཨཱརོཧིཏྭཱ ཡཱཝདཏྠཉྩ ཁཱདེཡྻཾ ཨུཙྪངྒཉྩ པཱུརེཡྻ’ནྟི. སོ ཏཾ རུཀྑཾ ཨཱརོཧིཏྭཱ ཡཱཝདཏྠཉྩ ཁཱདེཡྻ ཨུཙྪངྒཉྩ པཱུརེཡྻ. ཨཐ ¶ དུཏིཡོ པུརིསོ ཨཱགཙྪེཡྻ ཕལཏྠིཀོ ཕལགཝེསཱི ཕལཔརིཡེསནཾ ཙརམཱནོ ཏིཎྷཾ ཀུཋཱརིཾ [ཀུདྷཱརིཾ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ཨཱདཱཡ. སོ ཏཾ ཝནསཎྜཾ ཨཛ྄ཛྷོགཱཧེཏྭཱ ¶ ཏཾ རུཀྑཾ པསྶེཡྻ སམྤནྣཕལཉྩ ཨུཔཔནྣཕལཉྩ. ཏསྶ ཨེཝམསྶ – ‘ཨཡཾ ཁོ རུཀྑོ སམྤནྣཕལོ ཙ ཨུཔཔནྣཕལོ ཙ, ནཏྠི ཙ ཀཱནིཙི ཕལཱནི བྷཱུམིཡཾ པཏིཏཱནི. ན ཁོ པནཱཧཾ ཛཱནཱམི རུཀྑཾ ཨཱརོཧིཏུཾ. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨིམཾ རུཀྑཾ མཱུལཏོ ཚེཏྭཱ ཡཱཝདཏྠཉྩ ཁཱདེཡྻཾ ཨུཙྪངྒཉྩ པཱུརེཡྻ’ནྟི. སོ ཏཾ རུཀྑཾ མཱུལཏོཝ ཚིནྡེཡྻ. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, གཧཔཏི, ཨམུཀོ [ཨསུ (སཱི. པཱི.)] ཡོ སོ པུརིསོ པཋམཾ རུཀྑཾ ཨཱརཱུལ༹ྷོ སཙེ སོ ན ཁིཔྤམེཝ ཨོརོཧེཡྻ ཏསྶ སོ རུཀྑོ པཔཏནྟོ ཧཏྠཾ ཝཱ བྷཉྫེཡྻ པཱདཾ ཝཱ བྷཉྫེཡྻ ཨཉྙཏརཾ ཝཱ ཨཉྙཏརཾ ཝཱ ཨངྒཔཙྩངྒཾ བྷཉྫེཡྻ, སོ ཏཏོནིདཱནཾ ¶ མརཎཾ ཝཱ ནིགཙྪེཡྻ མརཎམཏྟཾ ཝཱ དུཀྑ’’ནྟི?

‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’.

‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘རུཀྑཕལཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ བཧུདུཀྑཱ བཧུཔཱཡཱསཱ, ཨཱདཱིནཝོ ཨེཏྠ བྷིཡྻོ’ཏི. ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ དིསྭཱ ཡཱཡཾ ཨུཔེཀྑཱ ནཱནཏྟཱ ནཱནཏྟསིཏཱ ཏཾ ཨབྷིནིཝཛྫེཏྭཱ ཡཱཡཾ ཨུཔེཀྑཱ ཨེཀཏྟཱ ཨེཀཏྟསིཏཱ ཡཏྠ སབྦསོ ལོཀཱམིསཱུཔཱདཱནཱ ཨཔརིསེསཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི ཏམེཝཱུཔེཀྑཾ བྷཱཝེཏི.

༤༩. ‘‘ས ¶ ཁོ སོ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིམཾཡེཝ ཨནུཏྟརཾ ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིཾ ཨཱགམྨ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏི, སེཡྻཐིདཾ ¶ – ཨེཀམྤི ཛཱཏིཾ དྭེཔི ཛཱཏིཡོ…པེ… ཨིཏི སཱཀཱརཾ སཨུདྡེསཾ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏི.

‘‘ས ཁོ སོ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིམཾཡེཝ ཨནུཏྟརཾ ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིཾ ཨཱགམྨ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན སཏྟེ པསྶཏི ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེ ཧཱིནེ པཎཱིཏེ སུཝཎྞེ དུབྦཎྞེ སུགཏེ དུགྒཏེ…པེ… ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པཛཱནཱཏི.

‘‘ས ཁོ སོ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིམཾཡེཝ ཨནུཏྟརཾ ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིཾ ཨཱགམྨ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁོ, གཧཔཏི, ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ སབྦེན སབྦཾ སབྦཐཱ སབྦཾ ཝོཧཱརསམུཙྪེདོ ཧོཏི.

༥༠. ‘‘ཏཾ ¶ ཀིཾ མཉྙསི, གཧཔཏི, ཡཐཱ ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ སབྦེན སབྦཾ སབྦཐཱ སབྦཾ ཝོཧཱརསམུཙྪེདོ ཧོཏི, ཨཔི ནུ ཏྭཾ ཨེཝརཱུཔཾ ཝོཧཱརསམུཙྪེདཾ ཨཏྟནི སམནུཔསྶསཱི’’ཏི? ‘‘ཀོ ཙཱཧཾ, བྷནྟེ, ཀོ ཙ ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ སབྦེན སབྦཾ སབྦཐཱ སབྦཾ ཝོཧཱརསམུཙྪེདོ! ཨཱརཀཱ ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ སབྦེན སབྦཾ སབྦཐཱ སབྦཾ ཝོཧཱརསམུཙྪེདཱ. མཡཉྷི, བྷནྟེ, པུབྦེ ཨཉྙཏིཏྠིཡེ པརིབྦཱཛཀེ ཨནཱཛཱནཱིཡེཝ སམཱནེ ཨཱཛཱནཱིཡཱཏི ཨམཉྙིམྷ, ཨནཱཛཱནཱིཡེཝ སམཱནེ ཨཱཛཱནཱིཡབྷོཛནཾ བྷོཛིམྷ, ཨནཱཛཱནཱིཡེཝ སམཱནེ ཨཱཛཱནཱིཡཋཱནེ ཋཔིམྷ; བྷིཀྑཱུ པན མཡཾ, བྷནྟེ, ཨཱཛཱནཱིཡེཝ སམཱནེ ཨནཱཛཱནཱིཡཱཏི ཨམཉྙིམྷ, ཨཱཛཱནཱིཡེཝ ¶ སམཱནེ ཨནཱཛཱནཱིཡབྷོཛནཾ བྷོཛིམྷ, ཨཱཛཱནཱིཡེཝ སམཱནེ ཨནཱཛཱནཱིཡཋཱནེ ཋཔིམྷ; ཨིདཱནི པན མཡཾ, བྷནྟེ, ཨཉྙཏིཏྠིཡེ ¶ པརིབྦཱཛཀེ ཨནཱཛཱནཱིཡེཝ སམཱནེ ཨནཱཛཱནཱིཡཱཏི ཛཱནིསྶཱམ, ཨནཱཛཱནཱིཡེཝ སམཱནེ ཨནཱཛཱནཱིཡབྷོཛནཾ བྷོཛེསྶཱམ, ཨནཱཛཱནཱིཡེཝ སམཱནེ ཨནཱཛཱནཱིཡཋཱནེ ཋཔེསྶཱམ. བྷིཀྑཱུ པན མཡཾ, བྷནྟེ, ཨཱཛཱནཱིཡེཝ སམཱནེ ཨཱཛཱནཱིཡཱཏི ཛཱནིསྶཱམ ཨཱཛཱནཱིཡེཝ སམཱནེ ཨཱཛཱནཱིཡབྷོཛནཾ བྷོཛེསྶཱམ, ཨཱཛཱནཱིཡེཝ སམཱནེ ཨཱཛཱནཱིཡཋཱནེ ཋཔེསྶཱམ. ཨཛནེསི ཝཏ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ སམཎེསུ སམཎཔྤེམཾ, སམཎེསུ སམཎཔྤསཱདཾ, སམཎེསུ སམཎགཱརཝཾ. ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷནྟེ, ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷནྟེ ¶ ! སེཡྻཐཱཔི, བྷནྟེ, ནིཀྐུཛྫིཏཾ ཝཱ ཨུཀྐུཛྫེཡྻ, པཊིཙྪནྣཾ ཝཱ ཝིཝརེཡྻ, མཱུལ༹ྷསྶ ཝཱ མགྒཾ ཨཱཙིཀྑེཡྻ, ཨནྡྷཀཱརེ ཝཱ ཏེལཔཛྫོཏཾ དྷཱརེཡྻ, ཙཀྑུམནྟོ རཱུཔཱནི དཀྑནྟཱིཏི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན དྷམྨོ པཀཱསིཏོ. ཨེསཱཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝནྟཾ སརཎཾ གཙྪཱམི དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ. ཨུཔཱསཀཾ མཾ བྷགཝཱ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི.

པོཏལིཡསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ ཙཏུཏྠཾ.

༥. ཛཱིཝཀསུཏྟཾ

༥༡. ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ རཱཛགཧེ ཝིཧརཏི ཛཱིཝཀསྶ ཀོམཱརབྷཙྩསྶ ཨམྦཝནེ. ཨཐ ཁོ ཛཱིཝཀོ ཀོམཱརབྷཙྩོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི ¶ . ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཛཱིཝཀོ ཀོམཱརབྷཙྩོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སུཏཾ མེཏཾ, བྷནྟེ – ‘སམཎཾ གོཏམཾ ཨུདྡིསྶ པཱཎཾ ཨཱརབྷནྟི [ཨཱརམྦྷནྟི (ཀ.)], ཏཾ སམཎོ གོཏམོ ཛཱནཾ ཨུདྡིསྶཀཏཾ [ཨུདྡིསྶཀཊཾ (སཱི. པཱི.)] མཾསཾ པརིབྷུཉྫཏི པཊིཙྩཀམྨ’ནྟི. ཡེ ཏེ, བྷནྟེ, ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘སམཎཾ གོཏམཾ ཨུདྡིསྶ པཱཎཾ ཨཱརབྷནྟི, ཏཾ སམཎོ གོཏམོ ཛཱནཾ ཨུདྡིསྶཀཏཾ མཾསཾ པརིབྷུཉྫཏི པཊིཙྩཀམྨ’ནྟི, ཀཙྩི ཏེ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ ཝུཏྟཝཱདིནོ, ན ཙ བྷགཝནྟཾ ཨབྷཱུཏེན ཨབྦྷཱཙིཀྑནྟི, དྷམྨསྶ ཙཱནུདྷམྨཾ བྱཱཀརོནྟི, ན ཙ ཀོཙི སཧདྷམྨིཀོ ཝཱདཱནུཝཱདོ གཱརཡ྄ཧཾ ཋཱནཾ ཨཱགཙྪཏཱི’’ཏི?

༥༢. ‘‘ཡེ ¶ ཏེ, ཛཱིཝཀ, ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘སམཎཾ གོཏམཾ ཨུདྡིསྶ པཱཎཾ ཨཱརབྷནྟི, ཏཾ སམཎོ གོཏམོ ཛཱནཾ ཨུདྡིསྶཀཏཾ མཾསཾ པརིབྷུཉྫཏི པཊིཙྩཀམྨ’ནྟི ན མེ ཏེ ཝུཏྟཝཱདིནོ, ཨབྦྷཱཙིཀྑནྟི ཙ མཾ ཏེ ཨསཏཱ ཨབྷཱུཏེན. ཏཱིཧི ཁོ ཨཧཾ, ཛཱིཝཀ, ཋཱནེཧི མཾསཾ ཨཔརིབྷོགནྟི ཝདཱམི. དིཊྛཾ, སུཏཾ, པརིསངྐིཏཾ – ཨིམེཧི ཁོ ཨཧཾ, ཛཱིཝཀ ¶ , ཏཱིཧི ཋཱནེཧི མཾསཾ ཨཔརིབྷོགནྟི ཝདཱམི. ཏཱིཧི ཁོ ཨཧཾ, ཛཱིཝཀ, ཋཱནེཧི མཾསཾ པརིབྷོགནྟི ཝདཱམི. ཨདིཊྛཾ, ཨསུཏཾ, ཨཔརིསངྐིཏཾ – ཨིམེཧི ཁོ ཨཧཾ, ཛཱིཝཀ, ཏཱིཧི ཋཱནེཧི མཾསཾ པརིབྷོགནྟི ཝདཱམི.

༥༣. ‘‘ཨིདྷ, ཛཱིཝཀ, བྷིཀྑུ ཨཉྙཏརཾ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཏི. སོ མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི, ཏཐཱ དུཏིཡཾ, ཏཐཱ ཏཏིཡཾ, ཏཐཱ ཙཏུཏྠཾ. ཨིཏི ཨུདྡྷམདྷོ ཏིརིཡཾ སབྦདྷི སབྦཏྟཏཱཡ སབྦཱཝནྟཾ ལོཀཾ མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཝིཔུལེན མཧགྒཏེན ཨཔྤམཱཎེན ཨཝེརེན ཨབྱཱབཛ྄ཛྷེན ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི. ཏམེནཾ གཧཔཏི ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟོ ཝཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སྭཱཏནཱཡ བྷཏྟེན ནིམནྟེཏི. ཨཱཀངྑམཱནོཝ [ཨཱཀངྑམཱནོ (སྱཱ. ཀཾ.)], ཛཱིཝཀ, བྷིཀྑུ ཨདྷིཝཱསེཏི ¶ . སོ ཏསྶཱ རཏྟིཡཱ ཨཙྩཡེན པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཡེན ཏསྶ གཧཔཏིསྶ ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟསྶ ཝཱ ནིཝེསནཾ ཏེནུཔསངྐམཏི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདཏི. ཏམེནཾ སོ གཧཔཏི ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟོ ཝཱ པཎཱིཏེན པིཎྜཔཱཏེན པརིཝིསཏི. ཏསྶ ན ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘སཱདྷུ ཝཏ མཱཡཾ [མཾ + ཨཡཾ = མཱཡཾ] གཧཔཏི ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟོ ཝཱ པཎཱིཏེན པིཎྜཔཱཏེན ¶ པརིཝིསེཡྻཱཏི! ཨཧོ ཝཏ མཱཡཾ གཧཔཏི ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟོ ཝཱ ཨཱཡཏིམྤི ཨེཝརཱུཔེན པཎཱིཏེན པིཎྜཔཱཏེན པརིཝིསེཡྻཱ’ཏི – ཨེཝམྤིསྶ ན ཧོཏི. སོ ཏཾ པིཎྜཔཱཏཾ ཨགཐིཏོ [ཨགདྷིཏོ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ཨམུཙྪིཏོ ཨནཛ྄ཛྷོཔནྣོ [ཨནཛ྄ཛྷཱཔནྣོ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ཨཱདཱིནཝདསྶཱཝཱི ནིསྶརཎཔཉྙོ པརིབྷུཉྫཏི. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཛཱིཝཀ ¶ , ཨཔི ནུ སོ བྷིཀྑུ ཏསྨིཾ སམཡེ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡ ཝཱ ཙེཏེཏི, པརབྱཱབཱདྷཱཡ ཝཱ ཙེཏེཏི, ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡ ཝཱ ཙེཏེཏཱི’’ཏི?

‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’.

‘‘ནནུ སོ, ཛཱིཝཀ, བྷིཀྑུ ཏསྨིཾ སམཡེ ཨནཝཛྫཾཡེཝ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཏཱི’’ཏི?

‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ. སུཏཾ མེཏཾ, བྷནྟེ – ‘བྲཧྨཱ མེཏྟཱཝིཧཱརཱི’ཏི. ཏཾ མེ ཨིདཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ སཀྑིདིཊྛོ; བྷགཝཱ ཧི, བྷནྟེ, མེཏྟཱཝིཧཱརཱི’’ཏི. ‘‘ཡེན ཁོ, ཛཱིཝཀ, རཱགེན ཡེན དོསེན ¶ ཡེན མོཧེན བྱཱཔཱདཝཱ ཨསྶ སོ རཱགོ སོ དོསོ སོ མོཧོ ཏཐཱགཏསྶ པཧཱིནོ ཨུཙྪིནྣམཱུལོ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏོ ཨནབྷཱཝཾཀཏོ [ཨནབྷཱཝཀཏོ (སཱི. པཱི.), ཨནབྷཱཝཾགཏོ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨོ. སཙེ ཁོ ཏེ, ཛཱིཝཀ, ཨིདཾ སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ ཨནུཛཱནཱམི ཏེ ཨེཏ’’ནྟི. ‘‘ཨེཏདེཝ ཁོ པན མེ, བྷནྟེ, སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ’’ [བྷཱསིཏནྟི (སྱཱ.)].

༥༤. ‘‘ཨིདྷ, ཛཱིཝཀ, བྷིཀྑུ ཨཉྙཏརཾ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཏི. སོ ཀརུཎཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ…པེ… མུདིཏཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ…པེ… ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི, ཏཐཱ དུཏིཡཾ, ཏཐཱ ཏཏིཡཾ, ཏཐཱ ཙཏུཏྠཾ. ཨིཏི ཨུདྡྷམདྷོ ཏིརིཡཾ སབྦདྷི སབྦཏྟཏཱཡ སབྦཱཝནྟཾ ལོཀཾ ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཝིཔུལེན མཧགྒཏེན ཨཔྤམཱཎེན ཨཝེརེན ཨབྱཱབཛ྄ཛྷེན ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི. ཏམེནཾ གཧཔཏི ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟོ ཝཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སྭཱཏནཱཡ བྷཏྟེན ནིམནྟེཏི. ཨཱཀངྑམཱནོཝ, ཛཱིཝཀ, བྷིཀྑུ ཨདྷིཝཱསེཏི. སོ ¶ ཏསྶཱ རཏྟིཡཱ ཨཙྩཡེན པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ¶ ཡེན གཧཔཏིསྶ ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟསྶ ཝཱ ནིཝེསནཾ ཏེནུཔསངྐམཏི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདཏི. ཏམེནཾ སོ གཧཔཏི ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟོ ཝཱ པཎཱིཏེན པིཎྜཔཱཏེན པརིཝིསཏི. ཏསྶ ན ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘སཱདྷུ ཝཏ མཱཡཾ གཧཔཏི ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟོ ཝཱ པཎཱིཏེན པིཎྜཔཱཏེན པརིཝིསེཡྻཱཏི! ཨཧོ ཝཏ མཱཡཾ གཧཔཏི ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟོ ཝཱ ཨཱཡཏིམྤི ¶ ཨེཝརཱུཔེན པཎཱིཏེན པིཎྜཔཱཏེན པརིཝིསེཡྻཱ’ཏི – ཨེཝམྤིསྶ ན ཧོཏི. སོ ཏཾ པིཎྜཔཱཏཾ ཨགཐིཏོ ཨམུཙྪིཏོ ཨནཛ྄ཛྷོཔནྣོ ཨཱདཱིནཝདསྶཱཝཱི ནིསྶརཎཔཉྙོ པརིབྷུཉྫཏི. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཛཱིཝཀ, ཨཔི ནུ སོ བྷིཀྑུ ཏསྨིཾ སམཡེ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡ ཝཱ ཙེཏེཏི, པརབྱཱབཱདྷཱཡ ཝཱ ཙེཏེཏི, ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡ ཝཱ ཙེཏེཏཱི’’ཏི?

‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’.

‘‘ནནུ སོ, ཛཱིཝཀ, བྷིཀྑུ ཏསྨིཾ སམཡེ ཨནཝཛྫཾཡེཝ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཏཱི’’ཏི?

‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ. སུཏཾ མེཏཾ, བྷནྟེ – ‘བྲཧྨཱ ཨུཔེཀྑཱཝིཧཱརཱི’ཏི. ཏཾ མེ ཨིདཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ སཀྑིདིཊྛོ; བྷགཝཱ ཧི, བྷནྟེ, ཨུཔེཀྑཱཝིཧཱརཱི’’ཏི. ‘‘ཡེན ཁོ, ཛཱིཝཀ, རཱགེན ཡེན དོསེན ཡེན མོཧེན ཝིཧེསཝཱ ཨསྶ ཨརཏིཝཱ ཨསྶ པཊིགྷཝཱ ཨསྶ སོ རཱགོ སོ དོསོ སོ མོཧོ ཏཐཱགཏསྶ པཧཱིནོ ཨུཙྪིནྣམཱུལོ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏོ ཨནབྷཱཝཾཀཏོ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨོ. སཙེ ཁོ ཏེ, ཛཱིཝཀ, ཨིདཾ སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ, ཨནུཛཱནཱམི ཏེ ¶ ཨེཏ’’ནྟི. ‘‘ཨེཏདེཝ ཁོ པན མེ, བྷནྟེ, སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ’’.

༥༥. ‘‘ཡོ ¶ ཁོ, ཛཱིཝཀ, ཏཐཱགཏཾ ཝཱ ཏཐཱགཏསཱཝཀཾ ཝཱ ཨུདྡིསྶ པཱཎཾ ཨཱརབྷཏི སོ པཉྩཧི ཋཱནེཧི བཧུཾ ཨཔུཉྙཾ པསཝཏི. ཡམྤི སོ, གཧཔཏི, ཨེཝམཱཧ – ‘གཙྪཐ, ཨམུཀཾ ནཱམ པཱཎཾ ཨཱནེཐཱ’ཏི, ཨིམིནཱ པཋམེན ཋཱནེན བཧུཾ ཨཔུཉྙཾ པསཝཏི. ཡམྤི སོ པཱཎོ གལཔྤཝེཋཀེན [གལཔྤཝེདྷཀེན (བཧཱུསུ)] ཨཱནཱིཡམཱནོ དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི, ཨིམིནཱ དུཏིཡེན ཋཱནེན བཧུཾ ཨཔུཉྙཾ པསཝཏི. ཡམྤི སོ ཨེཝམཱཧ – ‘གཙྪཐ ཨིམཾ པཱཎཾ ཨཱརབྷཐཱ’ཏི, ཨིམིནཱ ཏཏིཡེན ཋཱནེན བཧུཾ ཨཔུཉྙཾ པསཝཏི. ཡམྤི སོ པཱཎོ ཨཱརབྷིཡམཱནོ དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི ¶ , ཨིམིནཱ ཙཏུཏྠེན ཋཱནེན བཧུཾ ཨཔུཉྙཾ པསཝཏི. ཡམྤི སོ ཏཐཱགཏཾ ཝཱ ཏཐཱགཏསཱཝཀཾ ཝཱ ཨཀཔྤིཡེན ཨཱསཱདེཏི, ཨིམིནཱ པཉྩམེན ཋཱནེན བཧུཾ ཨཔུཉྙཾ པསཝཏི. ཡོ ཁོ, ཛཱིཝཀ, ཏཐཱགཏཾ ཝཱ ཏཐཱགཏསཱཝཀཾ ཝཱ ཨུདྡིསྶ པཱཎཾ ཨཱརབྷཏི སོ ཨིམེཧི པཉྩཧི ཋཱནེཧི བཧུཾ ཨཔུཉྙཾ པསཝཏཱི’’ཏི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཛཱིཝཀོ ཀོམཱརབྷཙྩོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཙྪརིཡཾ, བྷནྟེ, ཨབྦྷུཏཾ, བྷནྟེ! ཀཔྤིཡཾ ཝཏ, བྷནྟེ, བྷིཀྑཱུ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེནྟི ¶ ; ཨནཝཛྫཾ ཝཏ, བྷནྟེ, བྷིཀྑཱུ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེནྟི. ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷནྟེ, ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷནྟེ…པེ… ¶ ཨུཔཱསཀཾ མཾ བྷགཝཱ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི.

ཛཱིཝཀསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ པཉྩམཾ.

༦. ཨུཔཱལིསུཏྟཾ

༥༦. ཨེཝཾ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ནཱལ༹ནྡཱཡཾ ཝིཧརཏི པཱཝཱརིཀམྦཝནེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ [ནཱཐཔུཏྟོ (སཱི.), ནཱཏཔུཏྟོ (པཱི.)] ནཱལ༹ནྡཱཡཾ པཊིཝསཏི མཧཏིཡཱ ནིགཎྛཔརིསཱཡ སདྡྷིཾ. ཨཐ ཁོ དཱིགྷཏཔསྶཱི ནིགཎྛོ ནཱལ༹ནྡཱཡཾ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟོ ཡེན པཱཝཱརིཀམྦཝནཾ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ¶ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. ཨེཀམནྟཾ ཋིཏཾ ཁོ དཱིགྷཏཔསྶིཾ ནིགཎྛཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སཾཝིཛྫནྟི ཁོ, ཏཔསྶི [དཱིགྷཏཔསྶི (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)], ཨཱསནཱནི; སཙེ ཨཱཀངྑསི ནིསཱིདཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, དཱིགྷཏཔསྶཱི ནིགཎྛོ ཨཉྙཏརཾ ནཱིཙཾ ཨཱསནཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ དཱིགྷཏཔསྶིཾ ནིགཎྛཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀཏི པན, ཏཔསྶི, ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ ཀམྨཱནི པཉྙཔེཏི པཱཔསྶ ཀམྨསྶ ཀིརིཡཱཡ པཱཔསྶ ཀམྨསྶ པཝཏྟིཡཱ’’ཏི?

‘‘ན ཁོ, ཨཱཝུསོ གོཏམ, ཨཱཙིཎྞཾ ནིགཎྛསྶ ནཱཊཔུཏྟསྶ ‘ཀམྨཾ, ཀམྨ’ནྟི པཉྙཔེཏུཾ; ‘དཎྜཾ, དཎྜ’ནྟི ཁོ, ཨཱཝུསོ གོཏམ, ཨཱཙིཎྞཾ ནིགཎྛསྶ ནཱཊཔུཏྟསྶ པཉྙཔེཏུ’’ནྟི.

‘‘ཀཏི པན, ཏཔསྶི, ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ དཎྜཱནི པཉྙཔེཏི པཱཔསྶ ཀམྨསྶ ཀིརིཡཱཡ པཱཔསྶ ཀམྨསྶ པཝཏྟིཡཱ’’ཏི?

‘‘ཏཱིཎི ཁོ, ཨཱཝུསོ གོཏམ, ནིགཎྛོ ¶ ནཱཊཔུཏྟོ དཎྜཱནི པཉྙཔེཏི པཱཔསྶ ཀམྨསྶ ཀིརིཡཱཡ པཱཔསྶ ཀམྨསྶ པཝཏྟིཡཱཏི, སེཡྻཐིདཾ – ཀཱཡདཎྜཾ, ཝཙཱིདཎྜཾ, མནོདཎྜ’’ནྟི.

‘‘ཀིཾ པན, ཏཔསྶི, ཨཉྙདེཝ ཀཱཡདཎྜཾ, ཨཉྙཾ ཝཙཱིདཎྜཾ, ཨཉྙཾ མནོདཎྜ’’ནྟི?

‘‘ཨཉྙདེཝ ¶ , ཨཱཝུསོ གོཏམ, ཀཱཡདཎྜཾ, ཨཉྙཾ ཝཙཱིདཎྜཾ, ཨཉྙཾ མནོདཎྜ’’ནྟི.

‘‘ཨིམེསཾ པན, ཏཔསྶི, ཏིཎྞཾ དཎྜཱནཾ ཨེཝཾ པཊིཝིབྷཏྟཱནཾ ཨེཝཾ པཊིཝིསིཊྛཱནཾ ཀཏམཾ དཎྜཾ ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ མཧཱསཱཝཛྫཏརཾ པཉྙཔེཏི པཱཔསྶ ཀམྨསྶ ཀིརིཡཱཡ པཱཔསྶ ཀམྨསྶ པཝཏྟིཡཱ ¶ , ཡདི ཝཱ ཀཱཡདཎྜཾ, ཡདི ཝཱ ཝཙཱིདཎྜཾ, ཡདི ཝཱ མནོདཎྜ’’ནྟི?

‘‘ཨིམེསཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ གོཏམ, ཏིཎྞཾ དཎྜཱནཾ ཨེཝཾ པཊིཝིབྷཏྟཱནཾ ཨེཝཾ པཊིཝིསིཊྛཱནཾ ཀཱཡདཎྜཾ ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ མཧཱསཱཝཛྫཏརཾ པཉྙཔེཏི པཱཔསྶ ཀམྨསྶ ཀིརིཡཱཡ པཱཔསྶ ཀམྨསྶ པཝཏྟིཡཱ, ནོ ཏཐཱ ཝཙཱིདཎྜཾ, ནོ ཏཐཱ མནོདཎྜ’’ནྟི.

‘‘ཀཱཡདཎྜནྟི, ཏཔསྶི, ཝདེསི’’?

‘‘ཀཱཡདཎྜནྟི, ཨཱཝུསོ གོཏམ, ཝདཱམི’’.

‘‘ཀཱཡདཎྜནྟི, ཏཔསྶི, ཝདེསི’’?

‘‘ཀཱཡདཎྜནྟི, ཨཱཝུསོ གོཏམ, ཝདཱམི’’.

‘‘ཀཱཡདཎྜནྟི, ཏཔསྶི, ཝདེསི’’?

‘‘ཀཱཡདཎྜནྟི, ཨཱཝུསོ གོཏམ, ཝདཱམཱི’’ཏི.

ཨིཏིཧ བྷགཝཱ དཱིགྷཏཔསྶིཾ ནིགཎྛཾ ཨིམསྨིཾ ཀཐཱཝཏྠུསྨིཾ ཡཱཝཏཏིཡཀཾ པཏིཊྛཱཔེསི.

༥༧. ཨེཝཾ ¶ ཝུཏྟེ, དཱིགྷཏཔསྶཱི ནིགཎྛོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཏྭཾ པནཱཝུསོ གོཏམ, ཀཏི དཎྜཱནི པཉྙཔེསི པཱཔསྶ ཀམྨསྶ ཀིརིཡཱཡ ¶ པཱཔསྶ ཀམྨསྶ པཝཏྟིཡཱ’’ཏི?

‘‘ན ¶ ཁོ, ཏཔསྶི, ཨཱཙིཎྞཾ ཏཐཱགཏསྶ ‘དཎྜཾ, དཎྜ’ནྟི པཉྙཔེཏུཾ; ‘ཀམྨཾ, ཀམྨ’ནྟི ཁོ, ཏཔསྶི, ཨཱཙིཎྞཾ ཏཐཱགཏསྶ པཉྙཔེཏུ’’ནྟི?

‘‘ཏྭཾ པནཱཝུསོ གོཏམ, ཀཏི ཀམྨཱནི པཉྙཔེསི པཱཔསྶ ཀམྨསྶ ཀིརིཡཱཡ པཱཔསྶ ཀམྨསྶ པཝཏྟིཡཱ’’ཏི?

‘‘ཏཱིཎི ཁོ ཨཧཾ, ཏཔསྶི, ཀམྨཱནི པཉྙཔེམི པཱཔསྶ ཀམྨསྶ ཀིརིཡཱཡ པཱཔསྶ ཀམྨསྶ པཝཏྟིཡཱ, སེཡྻཐིདཾ – ཀཱཡཀམྨཾ, ཝཙཱིཀམྨཾ, མནོཀམྨ’’ནྟི.

‘‘ཀིཾ པནཱཝུསོ གོཏམ, ཨཉྙདེཝ ཀཱཡཀམྨཾ, ཨཉྙཾ ཝཙཱིཀམྨཾ, ཨཉྙཾ མནོཀམྨ’’ནྟི?

‘‘ཨཉྙདེཝ, ཏཔསྶི, ཀཱཡཀམྨཾ, ཨཉྙཾ ཝཙཱིཀམྨཾ, ཨཉྙཾ མནོཀམྨ’’ནྟི.

‘‘ཨིམེསཾ པནཱཝུསོ གོཏམ, ཏིཎྞཾ ཀམྨཱནཾ ཨེཝཾ པཊིཝིབྷཏྟཱནཾ ཨེཝཾ པཊིཝིསིཊྛཱནཾ ཀཏམཾ ཀམྨཾ མཧཱསཱཝཛྫཏརཾ པཉྙཔེསི པཱཔསྶ ཀམྨསྶ ཀིརིཡཱཡ པཱཔསྶ ཀམྨསྶ པཝཏྟིཡཱ, ཡདི ཝཱ ཀཱཡཀམྨཾ, ཡདི ཝཱ ཝཙཱིཀམྨཾ, ཡདི ཝཱ མནོཀམྨ’’ནྟི?

‘‘ཨིམེསཾ ཁོ ཨཧཾ, ཏཔསྶི, ཏིཎྞཾ ཀམྨཱནཾ ཨེཝཾ པཊིཝིབྷཏྟཱནཾ ཨེཝཾ པཊིཝིསིཊྛཱནཾ མནོཀམྨཾ མཧཱསཱཝཛྫཏརཾ པཉྙཔེམི པཱཔསྶ ཀམྨསྶ ཀིརིཡཱཡ པཱཔསྶ ཀམྨསྶ པཝཏྟིཡཱ, ནོ ཏཐཱ ཀཱཡཀམྨཾ, ནོ ཏཐཱ ཝཙཱིཀམྨ’’ནྟི.

‘‘མནོཀམྨནྟི, ཨཱཝུསོ གོཏམ, ཝདེསི’’?

‘‘མནོཀམྨནྟི, ཏཔསྶི, ཝདཱམི’’.

‘‘མནོཀམྨནྟི, ཨཱཝུསོ གོཏམ, ཝདེསི’’?

‘‘མནོཀམྨནྟི, ཏཔསྶི, ཝདཱམི’’.

‘‘མནོཀམྨནྟི ¶ , ཨཱཝུསོ གོཏམ, ཝདེསི’’?

‘‘མནོཀམྨནྟི, ཏཔསྶི, ཝདཱམཱི’’ཏི.

ཨིཏིཧ དཱིགྷཏཔསྶཱི ནིགཎྛོ བྷགཝནྟཾ ཨིམསྨིཾ ཀཐཱཝཏྠུསྨིཾ ཡཱཝཏཏིཡཀཾ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ¶ ཡེན ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམི.

༥༨. ཏེན ¶ ཁོ པན སམཡེན ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ མཧཏིཡཱ གིཧིཔརིསཱཡ སདྡྷིཾ ནིསིནྣོ ཧོཏི བཱལཀིནིཡཱ པརིསཱཡ ཨུཔཱལིཔམུཁཱཡ. ཨདྡསཱ ཁོ ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ དཱིགྷཏཔསྶིཾ ནིགཎྛཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ; དིསྭཱན དཱིགྷཏཔསྶིཾ ནིགཎྛཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཧནྡ, ཀུཏོ ནུ ཏྭཾ, ཏཔསྶི, ཨཱགཙྪསི དིཝཱ དིཝསྶཱ’’ཏི? ‘‘ཨིཏོ ཧི ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཨཱགཙྪཱམི སམཎསྶ གོཏམསྶ སནྟིཀཱ’’ཏི. ‘‘ཨཧུ པན ཏེ, ཏཔསྶི, སམཎེན གོཏམེན སདྡྷིཾ ཀོཙིདེཝ ཀཐཱསལླཱཔོ’’ཏི ¶ ? ‘‘ཨཧུ ཁོ མེ, བྷནྟེ, སམཎེན གོཏམེན སདྡྷིཾ ཀོཙིདེཝ ཀཐཱསལླཱཔོ’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ ཀཐཾ པན ཏེ, ཏཔསྶི, ཨཧུ སམཎེན གོཏམེན སདྡྷིཾ ཀོཙིདེཝ ཀཐཱསལླཱཔོ’’ཏི? ཨཐ ཁོ དཱིགྷཏཔསྶཱི ནིགཎྛོ ཡཱཝཏཀོ ཨཧོསི བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ ཀཐཱསལླཱཔོ ཏཾ སབྦཾ ནིགཎྛསྶ ནཱཊཔུཏྟསྶ ཨཱརོཙེསི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ དཱིགྷཏཔསྶིཾ ནིགཎྛཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ, ཏཔསྶི! ཡཐཱ ཏཾ སུཏཝཏཱ སཱཝཀེན སམྨདེཝ སཏྠུསཱསནཾ ཨཱཛཱནནྟེན ཨེཝམེཝ དཱིགྷཏཔསྶིནཱ ནིགཎྛེན སམཎསྶ གོཏམསྶ བྱཱཀཏཾ. ཀིཉྷི སོབྷཏི ཚཝོ མནོདཎྜོ ཨིམསྶ ཨེཝཾ ཨོལཱ༹རིཀསྶ ཀཱཡདཎྜསྶ ཨུཔནིདྷཱཡ! ཨཐ ཁོ ཀཱཡདཎྜོཝ མཧཱསཱཝཛྫཏརོ པཱཔསྶ ཀམྨསྶ ཀིརིཡཱཡ པཱཔསྶ ཀམྨསྶ པཝཏྟིཡཱ, ནོ ཏཐཱ ཝཙཱིདཎྜོ, ནོ ཏཐཱ མནོདཎྜོ’’ཏི.

༥༩. ཨེཝཾ ¶ ཝུཏྟེ, ཨུཔཱལི གཧཔཏི ནིགཎྛཾ ནཱཊཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ, བྷནྟེ དཱིགྷཏཔསྶཱི [ཏཔསྶཱི (སཱི. པཱི.)]! ཡཐཱ ཏཾ སུཏཝཏཱ སཱཝཀེན སམྨདེཝ སཏྠུསཱསནཾ ཨཱཛཱནནྟེན ཨེཝམེཝཾ བྷདནྟེན ཏཔསྶིནཱ སམཎསྶ གོཏམསྶ བྱཱཀཏཾ. ཀིཉྷི སོབྷཏི ཚཝོ མནོདཎྜོ ཨིམསྶ ཨེཝཾ ཨོལཱ༹རིཀསྶ ཀཱཡདཎྜསྶ ཨུཔནིདྷཱཡ! ཨཐ ཁོ ཀཱཡདཎྜོཝ མཧཱསཱཝཛྫཏརོ པཱཔསྶ ཀམྨསྶ ཀིརིཡཱཡ པཱཔསྶ ཀམྨསྶ པཝཏྟིཡཱ, ནོ ཏཐཱ ཝཙཱིདཎྜོ, ནོ ཏཐཱ མནོདཎྜོ. ཧནྡ ¶ ཙཱཧཾ, བྷནྟེ, གཙྪཱམི སམཎསྶ གོཏམསྶ ཨིམསྨིཾ ཀཐཱཝཏྠུསྨིཾ ཝཱདཾ ཨཱརོཔེསྶཱམི. སཙེ མེ སམཎོ གོཏམོ ཏཐཱ པཏིཊྛཧིསྶཏི ཡཐཱ བྷདནྟེན ཏཔསྶིནཱ པཏིཊྛཱཔིཏཾ; སེཡྻཐཱཔི ནཱམ བལཝཱ པུརིསོ དཱིགྷལོམིཀཾ ཨེལ༹ཀཾ ལོམེསུ གཧེཏྭཱ ཨཱཀཌྜྷེཡྻ པརིཀཌྜྷེཡྻ སམྤརིཀཌྜྷེཡྻ, ཨེཝམེཝཱཧཾ སམཎཾ གོཏམཾ ཝཱདེན ཝཱདཾ ཨཱཀཌྜྷིསྶཱམི པརིཀཌྜྷིསྶཱམི སམྤརིཀཌྜྷིསྶཱམི ¶ . སེཡྻཐཱཔི ནཱམ བལཝཱ སོཎྜིཀཱཀམྨཀཱརོ མཧནྟཾ སོཎྜིཀཱཀིལཉྫཾ གམྦྷཱིརེ ཨུདཀརཧདེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཀཎྞེ གཧེཏྭཱ ཨཱཀཌྜྷེཡྻ པརིཀཌྜྷེཡྻ སམྤརིཀཌྜྷེཡྻ, ཨེཝམེཝཱཧཾ སམཎཾ གོཏམཾ ཝཱདེན ཝཱདཾ ཨཱཀཌྜྷིསྶཱམི པརིཀཌྜྷིསྶཱམི སམྤརིཀཌྜྷིསྶཱམི. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ བལཝཱ སོཎྜིཀཱདྷུཏྟོ ཝཱལཾ [ཐཱལཾ (ཀ.)] ཀཎྞེ གཧེཏྭཱ ཨོདྷུནེཡྻ ནིདྡྷུནེཡྻ ནིཔྥོཊེཡྻ [ནིཙྪཱདེཡྻ (སཱི. པཱི. ཀ.), ནིཙྩོཊེཡྻ (ཀ.), ནིཔྤོཋེཡྻ (སྱཱ. ཀཾ.)], ཨེཝམེཝཱཧཾ སམཎཾ གོཏམཾ ཝཱདེན ཝཱདཾ ཨོདྷུནིསྶཱམི ¶ ནིདྡྷུནིསྶཱམི ནིཔྥོཊེསྶཱམི ¶ . སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཀུཉྫརོ སཊྛིཧཱཡནོ གམྦྷཱིརཾ པོཀྑརཎིཾ ཨོགཱཧེཏྭཱ སཱཎདྷོཝིཀཾ ནཱམ ཀཱིལི༹ཏཛཱཏཾ ཀཱིལ༹ཏི, ཨེཝམེཝཱཧཾ སམཎཾ གོཏམཾ སཱཎདྷོཝིཀཾ མཉྙེ ཀཱིལི༹ཏཛཱཏཾ ཀཱིལི༹སྶཱམི. ཧནྡ ཙཱཧཾ, བྷནྟེ, གཙྪཱམི སམཎསྶ གོཏམསྶ ཨིམསྨིཾ ཀཐཱཝཏྠུསྨིཾ ཝཱདཾ ཨཱརོཔེསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘གཙྪ ཏྭཾ, གཧཔཏི, སམཎསྶ གོཏམསྶ ཨིམསྨིཾ ཀཐཱཝཏྠུསྨིཾ ཝཱདཾ ཨཱརོཔེཧི. ཨཧཾ ཝཱ ཧི, གཧཔཏི, སམཎསྶ གོཏམསྶ ཝཱདཾ ཨཱརོཔེཡྻཾ, དཱིགྷཏཔསྶཱི ཝཱ ནིགཎྛོ, ཏྭཾ ཝཱ’’ཏི.

༦༠. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, དཱིགྷཏཔསྶཱི ནིགཎྛོ ནིགཎྛཾ ནཱཊཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ན ཁོ མེཏཾ, བྷནྟེ, རུཙྩཏི ཡཾ ཨུཔཱལི གཧཔཏི སམཎསྶ གོཏམསྶ ཝཱདཾ ཨཱརོཔེཡྻ. སམཎོ ཧི, བྷནྟེ, གོཏམོ མཱཡཱཝཱི ཨཱཝཊྚནིཾ མཱཡཾ ཛཱནཱཏི ཡཱཡ ཨཉྙཏིཏྠིཡཱནཾ སཱཝཀེ ཨཱཝཊྚེཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨཊྛཱནཾ ཁོ ཨེཏཾ, ཏཔསྶི, ཨནཝཀཱསོ ཡཾ ཨུཔཱལི གཧཔཏི སམཎསྶ གོཏམསྶ སཱཝཀཏྟཾ ཨུཔགཙྪེཡྻ. ཋཱནཉྩ ཁོ ཨེཏཾ ཝིཛྫཏི ཡཾ སམཎོ གོཏམོ ཨུཔཱལིསྶ གཧཔཏིསྶ སཱཝཀཏྟཾ ཨུཔགཙྪེཡྻ. གཙྪ, ཏྭཾ, གཧཔཏི, སམཎསྶ གོཏམསྶ ཨིམསྨིཾ ཀཐཱཝཏྠུསྨིཾ ཝཱདཾ ཨཱརོཔེཧི. ཨཧཾ ཝཱ ཧི, གཧཔཏི, སམཎསྶ གོཏམསྶ ཝཱདཾ ཨཱརོཔེཡྻཾ, དཱིགྷཏཔསྶཱི ཝཱ ནིགཎྛོ, ཏྭཾ ཝཱ’’ཏི. དུཏིཡམྤི ཁོ དཱིགྷཏཔསྶཱི…པེ… ཏཏིཡམྤི ཁོ དཱིགྷཏཔསྶཱི ནིགཎྛོ ནིགཎྛཾ ནཱཊཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ན ཁོ མེཏཾ, བྷནྟེ, རུཙྩཏི ཡཾ ཨུཔཱལི གཧཔཏི སམཎསྶ གོཏམསྶ ཝཱདཾ ¶ ཨཱརོཔེཡྻ. སམཎོ ཧི, བྷནྟེ, གོཏམོ མཱཡཱཝཱི ཨཱཝཊྚནིཾ མཱཡཾ ཛཱནཱཏི ཡཱཡ ཨཉྙཏིཏྠིཡཱནཾ སཱཝཀེ ཨཱཝཊྚེཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨཊྛཱནཾ ཁོ ཨེཏཾ, ཏཔསྶི ¶ , ཨནཝཀཱསོ ཡཾ ཨུཔཱལི གཧཔཏི སམཎསྶ གོཏམསྶ སཱཝཀཏྟཾ ¶ ཨུཔགཙྪེཡྻ. ཋཱནཉྩ ཁོ ཨེཏཾ ཝིཛྫཏི ཡཾ སམཎོ གོཏམོ ཨུཔཱལིསྶ གཧཔཏིསྶ སཱཝཀཏྟཾ ཨུཔགཙྪེཡྻ. གཙྪ ཏྭཾ, གཧཔཏི, སམཎསྶ གོཏམསྶ ཨིམསྨིཾ ཀཐཱཝཏྠུསྨིཾ ཝཱདཾ ཨཱརོཔེཧི. ཨཧཾ ཝཱ ཧི, གཧཔཏི, སམཎསྶ གོཏམསྶ ཝཱདཾ ཨཱརོཔེཡྻཾ, དཱིགྷཏཔསྶཱི ཝཱ ནིགཎྛོ, ཏྭཾ ཝཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ ཨུཔཱལི གཧཔཏི ནིགཎྛསྶ ནཱཊཔུཏྟསྶ པཊིསྶུཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ནིགཎྛཾ ནཱཊཔུཏྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ¶ ཡེན པཱཝཱརིཀམྦཝནཾ ཡེན ¶ བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨུཔཱལི གཧཔཏི བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཱགམཱ ནུ ཁྭིདྷ, བྷནྟེ, དཱིགྷཏཔསྶཱི ནིགཎྛོ’’ཏི?

‘‘ཨཱགམཱ ཁྭིདྷ, གཧཔཏི, དཱིགྷཏཔསྶཱི ནིགཎྛོ’’ཏི.

‘‘ཨཧུ ཁོ པན ཏེ, བྷནྟེ, དཱིགྷཏཔསྶིནཱ ནིགཎྛེན སདྡྷིཾ ཀོཙིདེཝ ཀཐཱསལླཱཔོ’’ཏི?

‘‘ཨཧུ ཁོ མེ, གཧཔཏི, དཱིགྷཏཔསྶིནཱ ནིགཎྛེན སདྡྷིཾ ཀོཙིདེཝ ཀཐཱསལླཱཔོ’’ཏི.

‘‘ཡཐཱ ཀཐཾ པན ཏེ, བྷནྟེ, ཨཧུ དཱིགྷཏཔསྶིནཱ ནིགཎྛེན སདྡྷིཾ ཀོཙིདེཝ ཀཐཱསལླཱཔོ’’ཏི?

ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཡཱཝཏཀོ ཨཧོསི དཱིགྷཏཔསྶིནཱ ནིགཎྛེན སདྡྷིཾ ཀཐཱསལླཱཔོ ཏཾ སབྦཾ ཨུཔཱལིསྶ གཧཔཏིསྶ ཨཱརོཙེསི.

༦༡. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཨུཔཱལི གཧཔཏི བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ, བྷནྟེ ཏཔསྶཱི! ཡཐཱ ཏཾ སུཏཝཏཱ སཱཝཀེན སམྨདེཝ སཏྠུསཱསནཾ ཨཱཛཱནནྟེན ཨེཝམེཝཾ དཱིགྷཏཔསྶིནཱ ནིགཎྛེན བྷགཝཏོ བྱཱཀཏཾ. ཀིཉྷི སོབྷཏི ཚཝོ མནོདཎྜོ ཨིམསྶ ཨེཝཾ ཨོལཱ༹རིཀསྶ ཀཱཡདཎྜསྶ ཨུཔནིདྷཱཡ? ཨཐ ཁོ ཀཱཡདཎྜོཝ མཧཱསཱཝཛྫཏརོ པཱཔསྶ ཀམྨསྶ ཀིརིཡཱཡ པཱཔསྶ ¶ ཀམྨསྶ པཝཏྟིཡཱ, ནོ ཏཐཱ ཝཙཱིདཎྜོ, ནོ ཏཐཱ མནོདཎྜོ’’ཏི. ‘‘སཙེ ཁོ ཏྭཾ, གཧཔཏི, སཙྩེ པཏིཊྛཱཡ མནྟེཡྻཱསི སིཡཱ ནོ ཨེཏྠ ཀཐཱསལླཱཔོ’’ཏི. ‘‘སཙྩེ ཨཧཾ, བྷནྟེ, པཏིཊྛཱཡ མནྟེསྶཱམི; ཧོཏུ ནོ ཨེཏྠ ཀཐཱསལླཱཔོ’’ཏི.

༦༢. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, གཧཔཏི, ཨིདྷསྶ ནིགཎྛོ ཨཱབཱདྷིཀོ དུཀྑིཏོ ¶ བཱལ༹ྷགིལཱནོ སཱིཏོདཀཔཊིཀྑིཏྟོ ཨུཎྷོདཀཔཊིསེཝཱི. སོ སཱིཏོདཀཾ ཨལབྷམཱནོ ཀཱལངྐརེཡྻ. ཨིམསྶ པན, གཧཔཏི, ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ ཀཏྠཱུཔཔཏྟིཾ པཉྙཔེཏཱི’’ཏི?

‘‘ཨཏྠི, བྷནྟེ, མནོསཏྟཱ ནཱམ དེཝཱ ཏཏྠ སོ ཨུཔཔཛྫཏི’’.

‘‘ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ’’?

‘‘ཨསུ ཧི, བྷནྟེ ¶ , མནོཔཊིབདྡྷོ ཀཱལངྐརོཏཱི’’ཏི.

‘‘མནསི ཀརོཧི, གཧཔཏི [གཧཔཏི གཧཔཏི མནསི ཀརོཧི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.), གཧཔཏི མནསི ཀརོཧི (ཀ.), གཧཔཏི གཧཔཏི (པཱི.)], མནསི ཀརིཏྭཱ ཁོ, གཧཔཏི, བྱཱཀརོཧི. ན ཁོ ཏེ སནྡྷིཡཏི པུརིམེན ཝཱ པཙྪིམཾ, པཙྪིམེན ཝཱ པུརིམཾ. བྷཱསིཏཱ ཁོ པན ཏེ, གཧཔཏི, ཨེསཱ ཝཱཙཱ – ‘སཙྩེ ཨཧཾ, བྷནྟེ, པཏིཊྛཱཡ མནྟེསྶཱམི, ཧོཏུ ནོ ཨེཏྠ ཀཐཱསལླཱཔོ’’’ཏི. ‘‘ཀིཉྩཱཔི, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨེཝམཱཧ, ཨཐ ཁོ ཀཱཡདཎྜོཝ མཧཱསཱཝཛྫཏརོ པཱཔསྶ ཀམྨསྶ ཀིརིཡཱཡ པཱཔསྶ ཀམྨསྶ པཝཏྟིཡཱ, ནོ ཏཐཱ ཝཙཱིདཎྜོ, ནོ ཏཐཱ མནོདཎྜོ’’ཏི.

༦༣. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, གཧཔཏི ¶ , ཨིདྷསྶ ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ ཙཱཏུཡཱམསཾཝརསཾཝུཏོ སབྦཝཱརིཝཱརིཏོ སབྦཝཱརིཡུཏྟོ སབྦཝཱརིདྷུཏོ སབྦཝཱརིཕུཊོ. སོ ཨབྷིཀྐམནྟོ པཊིཀྐམནྟོ བཧཱུ ཁུདྡཀེ པཱཎེ སངྒྷཱཏཾ ཨཱཔཱདེཏི. ཨིམསྶ པན, གཧཔཏི, ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ ཀཾ ཝིཔཱཀཾ པཉྙཔེཏཱི’’ཏི?

‘‘ཨསཉྩེཏནིཀཾ, བྷནྟེ, ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ ནོ མཧཱསཱཝཛྫཾ པཉྙཔེཏཱི’’ཏི.

‘‘སཙེ ¶ པན, གཧཔཏི, ཙེཏེཏཱི’’ཏི?

‘‘མཧཱསཱཝཛྫཾ, བྷནྟེ, ཧོཏཱི’’ཏི.

‘‘ཙེཏནཾ པན, གཧཔཏི, ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ ཀིསྨིཾ པཉྙཔེཏཱི’’ཏི?

‘‘མནོདཎྜསྨིཾ, བྷནྟེ’’ཏི.

‘‘མནསི ཀརོཧི, གཧཔཏི ¶ , མནསི ཀརིཏྭཱ ཁོ, གཧཔཏི, བྱཱཀརོཧི. ན ཁོ ཏེ སནྡྷིཡཏི པུརིམེན ཝཱ པཙྪིམཾ, པཙྪིམེན ཝཱ པུརིམཾ. བྷཱསིཏཱ ཁོ པན ཏེ, གཧཔཏི, ཨེསཱ ཝཱཙཱ – ‘སཙྩེ ཨཧཾ, བྷནྟེ, པཏིཊྛཱཡ མནྟེསྶཱམི; ཧོཏུ ནོ ཨེཏྠ ཀཐཱསལླཱཔོ’’’ཏི. ‘‘ཀིཉྩཱཔི, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨེཝམཱཧ, ཨཐ ཁོ ཀཱཡདཎྜོཝ མཧཱསཱཝཛྫཏརོ པཱཔསྶ ཀམྨསྶ ཀིརིཡཱཡ པཱཔསྶ ཀམྨསྶ པཝཏྟིཡཱ, ནོ ཏཐཱ ཝཙཱིདཎྜོ, ནོ ཏཐཱ མནོདཎྜོ’’ཏི.

༦༤. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, གཧཔཏི, ཨཡཾ ནཱལ༹ནྡཱ ཨིདྡྷཱ ཙེཝ ཕཱིཏཱ ཙ བཧུཛནཱ ཨཱཀིཎྞམནུསྶཱ’’ཏི?

‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ, ཨཡཾ ནཱལ༹ནྡཱ ཨིདྡྷཱ ཙེཝ ཕཱིཏཱ ཙ བཧུཛནཱ ཨཱཀིཎྞམནུསྶཱ’’ཏི.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, གཧཔཏི, ཨིདྷ པུརིསོ ཨཱགཙྪེཡྻ ཨུཀྑིཏྟཱསིཀོ. སོ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ཨཧཾ ཡཱཝཏིཀཱ ཨིམིསྶཱ ནཱལ༹ནྡཱཡ པཱཎཱ ཏེ ཨེཀེན ཁཎེན ཨེཀེན མུཧུཏྟེན ཨེཀཾ མཾསཁལཾ ཨེཀཾ མཾསཔུཉྫཾ ཀརིསྶཱམཱི’ཏི. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, གཧཔཏི, པཧོཏི ནུ ཁོ སོ པུརིསོ ཡཱཝཏིཀཱ ཨིམིསྶཱ ནཱལ༹ནྡཱཡ པཱཎཱ ཏེ ཨེཀེན ཁཎེན ཨེཀེན མུཧུཏྟེན ¶ ཨེཀཾ མཾསཁལཾ ཨེཀཾ མཾསཔུཉྫཾ ཀཱཏུ’’ནྟི?

‘‘དསཔི, བྷནྟེ, པུརིསཱ, ཝཱིསམྤི, བྷནྟེ, པུརིསཱ, ཏིཾསམྤི, བྷནྟེ, པུརིསཱ, ཙཏྟཱརཱིསམྤི, བྷནྟེ, པུརིསཱ, པཉྙཱསམྤི, བྷནྟེ, པུརིསཱ ནཔྤཧོནྟི ཡཱཝཏིཀཱ ཨིམིསྶཱ ནཱལ༹ནྡཱཡ པཱཎཱ ཏེ ཨེཀེན ཁཎེན ཨེཀེན མུཧུཏྟེན ཨེཀཾ མཾསཁལཾ ཨེཀཾ མཾསཔུཉྫཾ ཀཱཏུཾ. ཀིཉྷི སོབྷཏི ཨེཀོ ཚཝོ པུརིསོ’’ཏི!

‘‘ཏཾ ¶ ཀིཾ མཉྙསི, གཧཔཏི ¶ , ཨིདྷ ཨཱགཙྪེཡྻ སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཨིདྡྷིམཱ ཙེཏོཝསིཔྤཏྟོ. སོ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ཨཧཾ ཨིམཾ ནཱལ༹ནྡཾ ཨེཀེན མནོཔདོསེན བྷསྨཾ ཀརིསྶཱམཱི’ཏི. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, གཧཔཏི, པཧོཏི ནུ ཁོ སོ སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཨིདྡྷིམཱ ཙེཏོཝསིཔྤཏྟོ ཨིམཾ ནཱལ༹ནྡཾ ཨེཀེན མནོཔདོསེན བྷསྨཾ ཀཱཏུ’’ནྟི ¶ ?

‘‘དསཔི, བྷནྟེ, ནཱལ༹ནྡཱ, ཝཱིསམྤི ནཱལ༹ནྡཱ, ཏིཾསམྤི ནཱལ༹ནྡཱ, ཙཏྟཱརཱིསམྤི ནཱལ༹ནྡཱ, པཉྙཱསམྤི ནཱལ༹ནྡཱ པཧོཏི སོ སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཨིདྡྷིམཱ ཙེཏོཝསིཔྤཏྟོ ཨེཀེན མནོཔདོསེན བྷསྨཾ ཀཱཏུཾ. ཀིཉྷི སོབྷཏི ཨེཀཱ ཚཝཱ ནཱལ༹ནྡཱ’’ཏི!

‘‘མནསི ཀརོཧི, གཧཔཏི, མནསི ཀརིཏྭཱ ཁོ, གཧཔཏི, བྱཱཀརོཧི. ན ཁོ ཏེ སནྡྷིཡཏི པུརིམེན ཝཱ པཙྪིམཾ, པཙྪིམེན ཝཱ པུརིམཾ. བྷཱསིཏཱ ཁོ པན ཏེ, གཧཔཏི, ཨེསཱ ཝཱཙཱ – ‘སཙྩེ ཨཧཾ, བྷནྟེ, པཏིཊྛཱཡ མནྟེསྶཱམི; ཧོཏུ ནོ ཨེཏྠ ཀཐཱསལླཱཔོ’’’ཏི.

‘‘ཀིཉྩཱཔི, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨེཝམཱཧ, ཨཐ ཁོ ཀཱཡདཎྜོཝ མཧཱསཱཝཛྫཏརོ པཱཔསྶ ཀམྨསྶ ཀིརིཡཱཡ པཱཔསྶ ཀམྨསྶ པཝཏྟིཡཱ, ནོ ཏཐཱ ཝཙཱིདཎྜོ, ནོ ཏཐཱ མནོདཎྜོ’’ཏི.

༦༥. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, གཧཔཏི, སུཏཾ ཏེ དཎྜཀཱིརཉྙཾ [དཎྜཀཱརཉྙཾ (སཱི. པཱི.)] ཀཱལིངྒཱརཉྙཾ མཛ྄ཛྷཱརཉྙཾ [མེཛ྄ཛྷཱརཉྙཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] མཱཏངྒཱརཉྙཾ ཨརཉྙཾ ཨརཉྙབྷཱུཏ’’ནྟི?

‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ, སུཏཾ མེ དཎྜཀཱིརཉྙཾ ཀཱལིངྒཱརཉྙཾ མཛ྄ཛྷཱརཉྙཾ མཱཏངྒཱརཉྙཾ ཨརཉྙཾ ཨརཉྙབྷཱུཏ’’ནྟི.

‘‘ཏཾ ¶ ཀིཾ མཉྙསི, གཧཔཏི, ཀིནྟི ཏེ སུཏཾ ཀེན ཏཾ དཎྜཀཱིརཉྙཾ ཀཱལིངྒཱརཉྙཾ མཛ྄ཛྷཱརཉྙཾ མཱཏངྒཱརཉྙཾ ཨརཉྙཾ ཨརཉྙབྷཱུཏ’’ནྟི?

‘‘སུཏཾ ¶ མེཏཾ, བྷནྟེ, ཨིསཱིནཾ མནོཔདོསེན ཏཾ དཎྜཀཱིརཉྙཾ ཀཱལིངྒཱརཉྙཾ མཛ྄ཛྷཱརཉྙཾ མཱཏངྒཱརཉྙཾ ཨརཉྙཾ ཨརཉྙབྷཱུཏ’’ནྟི.

‘‘མནསི ཀརོཧི, གཧཔཏི, མནསི ཀརིཏྭཱ ཁོ, གཧཔཏི, བྱཱཀརོཧི. ན ཁོ ཏེ སནྡྷིཡཏི པུརིམེན ཝཱ པཙྪིམཾ, པཙྪིམེན ཝཱ པུརིམཾ. བྷཱསིཏཱ ཁོ པན ཏེ, གཧཔཏི, ཨེསཱ ཝཱཙཱ – ‘སཙྩེ ཨཧཾ, བྷནྟེ, པཏིཊྛཱཡ མནྟེསྶཱམི; ཧོཏུ ནོ ཨེཏྠ ཀཐཱསལླཱཔོ’’’ཏི.

༦༦. ‘‘པུརིམེནེཝཱཧཾ ¶ , བྷནྟེ, ཨོཔམྨེན བྷགཝཏོ ཨཏྟམནོ ཨབྷིརདྡྷོ. ཨཔི ཙཱཧཾ ཨིམཱནི བྷགཝཏོ ཝིཙིཏྲཱནི པཉྷཔཊིབྷཱནཱནི སོཏུཀཱམོ, ཨེཝཱཧཾ བྷགཝནྟཾ པཙྩནཱིཀཾ ཀཱཏབྦཾ ཨམཉྙིསྶཾ. ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷནྟེ, ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷནྟེ! སེཡྻཐཱཔི, བྷནྟེ, ནིཀྐུཛྫིཏཾ ཝཱ ཨུཀྐུཛྫེཡྻ, པཊིཙྪནྣཾ ཝཱ ཝིཝརེཡྻ, མཱུལ༹ྷསྶ ཝཱ མགྒཾ ཨཱཙིཀྑེཡྻ, ཨནྡྷཀཱརེ ཝཱ ཏེལཔཛྫོཏཾ དྷཱརེཡྻ – ཙཀྑུམནྟོ རཱུཔཱནི དཀྑནྟཱིཏི; ཨེཝམེཝཾ བྷགཝཏཱ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན དྷམྨོ པཀཱསིཏོ. ཨེསཱཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝནྟཾ སརཎཾ གཙྪཱམི དྷམྨཉྩ ¶ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ. ཨུཔཱསཀཾ མཾ བྷགཝཱ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི.

༦༧. ‘‘ཨནུཝིཙྩཀཱརཾ ཁོ, གཧཔཏི, ཀརོཧི, ཨནུཝིཙྩཀཱརོ ཏུམྷཱདིསཱནཾ ¶ ཉཱཏམནུསྶཱནཾ སཱདྷུ ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨིམིནཱཔཱཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ཨཏྟམནོ ཨབྷིརདྡྷོ ཡཾ མཾ བྷགཝཱ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨནུཝིཙྩཀཱརཾ ཁོ, གཧཔཏི, ཀརོཧི, ཨནུཝིཙྩཀཱརོ ཏུམྷཱདིསཱནཾ ཉཱཏམནུསྶཱནཾ སཱདྷུ ཧོཏཱི’ཏི. མཉྷི, བྷནྟེ, ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ སཱཝཀཾ ལབྷིཏྭཱ ཀེཝལཀཔྤཾ ནཱལ༹ནྡཾ པཊཱཀཾ པརིཧརེཡྻུཾ – ‘ཨུཔཱལི ཨམྷཱཀཾ གཧཔཏི སཱཝཀཏྟཾ ཨུཔགཏོ’ཏི. ཨཐ ཙ པན མཾ བྷགཝཱ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨནུཝིཙྩཀཱརཾ ཁོ, གཧཔཏི, ཀརོཧི, ཨནུཝིཙྩཀཱརོ ཏུམྷཱདིསཱནཾ ཉཱཏམནུསྶཱནཾ སཱདྷུ ཧོཏཱི’ཏི. ཨེསཱཧཾ, བྷནྟེ, དུཏིཡམྤི བྷགཝནྟཾ སརཎཾ གཙྪཱམི དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ. ཨུཔཱསཀཾ མཾ བྷགཝཱ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི.

༦༨. ‘‘དཱིགྷརཏྟཾ ཁོ ཏེ, གཧཔཏི, ནིགཎྛཱནཾ ཨོཔཱནབྷཱུཏཾ ཀུལཾ ཡེན ནེསཾ ཨུཔགཏཱནཾ པིཎྜཀཾ དཱཏབྦཾ མཉྙེཡྻཱསཱི’’ཏི. ‘‘ཨིམིནཱཔཱཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ཨཏྟམནོ ¶ ཨབྷིརདྡྷོ ཡཾ མཾ བྷགཝཱ ཨེཝམཱཧ – ‘དཱིགྷརཏྟཾ ཁོ ཏེ, གཧཔཏི, ནིགཎྛཱནཾ ཨོཔཱནབྷཱུཏཾ ཀུལཾ ཡེན ནེསཾ ཨུཔགཏཱནཾ པིཎྜཀཾ དཱཏབྦཾ མཉྙེཡྻཱསཱི’ཏི. སུཏཾ མེཏཾ, བྷནྟེ, སམཎོ གོཏམོ ཨེཝམཱཧ – ‘མཡ྄ཧམེཝ དཱནཾ དཱཏབྦཾ, ནཱཉྙེསཾ དཱནཾ དཱཏབྦཾ; མཡ྄ཧམེཝ སཱཝཀཱནཾ དཱནཾ དཱཏབྦཾ, ནཱཉྙེསཾ སཱཝཀཱནཾ དཱནཾ དཱཏབྦཾ; མཡ྄ཧམེཝ དིནྣཾ མཧཔྥལཾ, ནཱཉྙེསཾ དིནྣཾ མཧཔྥལཾ; མཡ྄ཧམེཝ སཱཝཀཱནཾ ¶ དིནྣཾ མཧཔྥལཾ, ནཱཉྙེསཾ སཱཝཀཱནཾ དིནྣཾ མཧཔྥལ’ནྟི. ཨཐ ཙ པན མཾ བྷགཝཱ ནིགཎྛེསུཔི དཱནེ སམཱདཔེཏི. ཨཔི ཙ, བྷནྟེ, མཡམེཏྠ ཀཱལཾ ཛཱནིསྶཱམ. ཨེསཱཧཾ, བྷནྟེ, ཏཏིཡམྤི བྷགཝནྟཾ སརཎཾ གཙྪཱམི དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ. ཨུཔཱསཀཾ མཾ བྷགཝཱ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི.

༦༩. ཨཐ ¶ ཁོ བྷགཝཱ ཨུཔཱལིསྶ གཧཔཏིསྶ ཨནུཔུབྦིཾ ཀཐཾ [ཨཱནུཔུབྦཱིཀཐཾ (སཱི.), ཨཱནུཔུབྦིཀཐཾ (པཱི.), ཨནུཔུབྦིཀཐཾ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ཀཐེསི, སེཡྻཐིདཾ – དཱནཀཐཾ སཱིལཀཐཾ སགྒཀཐཾ, ཀཱམཱནཾ ཨཱདཱིནཝཾ ཨོཀཱརཾ སཾཀིལེསཾ, ནེཀྑམྨེ ཨཱནིསཾསཾ པཀཱསེསི. ཡདཱ བྷགཝཱ ཨཉྙཱསི ཨུཔཱལིཾ གཧཔཏིཾ ཀལླཙིཏྟཾ ¶ མུདུཙིཏྟཾ ཝིནཱིཝརཎཙིཏྟཾ ཨུདགྒཙིཏྟཾ པསནྣཙིཏྟཾ, ཨཐ ཡཱ བུདྡྷཱནཾ སཱམུཀྐཾསིཀཱ དྷམྨདེསནཱ ཏཾ པཀཱསེསི – དུཀྑཾ, སམུདཡཾ, ནིརོདྷཾ, མགྒཾ. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ སུདྡྷཾ ཝཏྠཾ ཨཔགཏཀཱལ༹ཀཾ སམྨདེཝ རཛནཾ པཊིགྒཎྷེཡྻ, ཨེཝམེཝ ཨུཔཱལིསྶ གཧཔཏིསྶ ཏསྨིཾཡེཝ ཨཱསནེ ཝིརཛཾ ཝཱིཏམལཾ དྷམྨཙཀྑུཾ ཨུདཔཱདི – ‘ཡཾ ཀིཉྩི སམུདཡདྷམྨཾ སབྦཾ ཏཾ ནིརོདྷདྷམྨ’ནྟི. ཨཐ ཁོ ཨུཔཱལི གཧཔཏི དིཊྛདྷམྨོ པཏྟདྷམྨོ ཝིདིཏདྷམྨོ པརིཡོགཱལ༹ྷདྷམྨོ ཏིཎྞཝིཙིཀིཙྪོ ཝིགཏཀཐཾཀཐོ ཝེསཱརཛྫཔྤཏྟོ ཨཔརཔྤཙྩཡོ སཏྠུསཱསནེ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཧནྡ ཙ དཱནི མཡཾ, བྷནྟེ, གཙྪཱམ, བཧུཀིཙྩཱ མཡཾ བཧུཀརཎཱིཡཱ’’ཏི. ‘‘ཡསྶདཱནི ཏྭཾ, གཧཔཏི, ཀཱལཾ མཉྙསཱི’’ཏི.

༧༠. ཨཐ ཁོ ཨུཔཱལི གཧཔཏི བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡིཏྭཱ ཨནུམོདིཏྭཱ ¶ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཡེན སཀཾ ནིཝེསནཾ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དོཝཱརིཀཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཛྫཏགྒེ, སམྨ དོཝཱརིཀ, ཨཱཝརཱམི དྭཱརཾ ནིགཎྛཱནཾ ནིགཎྛཱིནཾ, ཨནཱཝཊཾ དྭཱརཾ བྷགཝཏོ བྷིཀྑཱུནཾ བྷིཀྑུནཱིནཾ ཨུཔཱསཀཱནཾ ཨུཔཱསིཀཱནཾ. སཙེ ཀོཙི ནིགཎྛོ ཨཱགཙྪཏི ཏམེནཾ ཏྭཾ ཨེཝཾ ཝདེཡྻཱསི – ‘ཏིཊྛ, བྷནྟེ, མཱ པཱཝིསི. ཨཛྫཏགྒེ ཨུཔཱལི གཧཔཏི སམཎསྶ གོཏམསྶ སཱཝཀཏྟཾ ཨུཔགཏོ. ཨཱཝཊཾ དྭཱརཾ ནིགཎྛཱནཾ ནིགཎྛཱིནཾ, ཨནཱཝཊཾ དྭཱརཾ བྷགཝཏོ བྷིཀྑཱུནཾ བྷིཀྑུནཱིནཾ ཨུཔཱསཀཱནཾ ཨུཔཱསིཀཱནཾ ¶ . སཙེ ཏེ, བྷནྟེ, པིཎྜཀེན ཨཏྠོ, ཨེཏྠེཝ ཏིཊྛ, ཨེཏྠེཝ ཏེ ཨཱཧརིསྶནྟཱི’’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ དོཝཱརིཀོ ཨུཔཱལིསྶ གཧཔཏིསྶ པཙྩསྶོསི.

༧༡. ཨསྶོསི ཁོ དཱིགྷཏཔསྶཱི ནིགཎྛོ – ‘‘ཨུཔཱལི ཀིར གཧཔཏི སམཎསྶ གོཏམསྶ སཱཝཀཏྟཾ ཨུཔགཏོ’’ཏི. ཨཐ ཁོ དཱིགྷཏཔསྶཱི ནིགཎྛོ ཡེན ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ནིགཎྛཾ ནཱཊཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སུཏཾ མེཏཾ, བྷནྟེ, ཨུཔཱལི ཀིར གཧཔཏི སམཎསྶ གོཏམསྶ སཱཝཀཏྟཾ ཨུཔགཏོ’’ཏི. ‘‘ཨཊྛཱནཾ ཁོ ཨེཏཾ, ཏཔསྶི ¶ , ཨནཝཀཱསོ ཡཾ ཨུཔཱལི གཧཔཏི སམཎསྶ གོཏམསྶ སཱཝཀཏྟཾ ཨུཔགཙྪེཡྻ. ཋཱནཉྩ ཁོ ཨེཏཾ ཝིཛྫཏི ཡཾ སམཎོ གོཏམོ ཨུཔཱལིསྶ གཧཔཏིསྶ སཱཝཀཏྟཾ ཨུཔགཙྪེཡྻཱ’’ཏི ¶ . དུཏིཡམྤི ཁོ དཱིགྷཏཔསྶཱི ནིགཎྛོ…པེ… ཏཏིཡམྤི ཁོ དཱིགྷཏཔསྶཱི ནིགཎྛོ ནིགཎྛཾ ནཱཊཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སུཏཾ མེཏཾ, བྷནྟེ ¶ …པེ… ཨུཔཱལིསྶ གཧཔཏིསྶ སཱཝཀཏྟཾ ཨུཔགཙྪེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཧནྡཱཧཾ, བྷནྟེ, གཙྪཱམི ཡཱཝ ཛཱནཱམི ཡདི ཝཱ ཨུཔཱལི གཧཔཏི སམཎསྶ གོཏམསྶ སཱཝཀཏྟཾ ཨུཔགཏོ ཡདི ཝཱ ནོ’’ཏི. ‘‘གཙྪ ཏྭཾ, ཏཔསྶི, ཛཱནཱཧི ཡདི ཝཱ ཨུཔཱལི གཧཔཏི སམཎསྶ གོཏམསྶ སཱཝཀཏྟཾ ཨུཔགཏོ ཡདི ཝཱ ནོ’’ཏི.

༧༢. ཨཐ ཁོ དཱིགྷཏཔསྶཱི ནིགཎྛོ ཡེན ཨུཔཱལིསྶ གཧཔཏིསྶ ནིཝེསནཾ ཏེནུཔསངྐམི. ཨདྡསཱ ཁོ དོཝཱརིཀོ དཱིགྷཏཔསྶིཾ ནིགཎྛཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ. དིསྭཱན དཱིགྷཏཔསྶིཾ ནིགཎྛཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཏིཊྛ, བྷནྟེ, མཱ པཱཝིསི. ཨཛྫཏགྒེ ཨུཔཱལི གཧཔཏི སམཎསྶ གོཏམསྶ སཱཝཀཏྟཾ ཨུཔགཏོ. ཨཱཝཊཾ དྭཱརཾ ནིགཎྛཱནཾ ནིགཎྛཱིནཾ, ཨནཱཝཊཾ དྭཱརཾ བྷགཝཏོ བྷིཀྑཱུནཾ བྷིཀྑུནཱིནཾ ཨུཔཱསཀཱནཾ ཨུཔཱསིཀཱནཾ ¶ . སཙེ ཏེ, བྷནྟེ, པིཎྜཀེན ཨཏྠོ, ཨེཏྠེཝ ཏིཊྛ, ཨེཏྠེཝ ཏེ ཨཱཧརིསྶནྟཱི’’ཏི. ‘‘ན མེ, ཨཱཝུསོ, པིཎྜཀེན ཨཏྠོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཏོ པཊིནིཝཏྟིཏྭཱ ཡེན ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ནིགཎྛཾ ནཱཊཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སཙྩཾཡེཝ ཁོ, བྷནྟེ, ཡཾ ཨུཔཱལི གཧཔཏི སམཎསྶ གོཏམསྶ སཱཝཀཏྟཾ ཨུཔགཏོ. ཨེཏཾ ཁོ ཏེ ཨཧཾ, བྷནྟེ, ནཱལཏྠཾ ན ཁོ མེ, བྷནྟེ, རུཙྩཏི ཡཾ ཨུཔཱལི གཧཔཏི སམཎསྶ གོཏམསྶ ཝཱདཾ ཨཱརོཔེཡྻ. སམཎོ ཧི, བྷནྟེ, གོཏམོ མཱཡཱཝཱི ཨཱཝཊྚནིཾ མཱཡཾ ཛཱནཱཏི ཡཱཡ ཨཉྙཏིཏྠིཡཱནཾ སཱཝཀེ ཨཱཝཊྚེཏཱིཏི. ཨཱཝཊྚོ ཁོ ཏེ, བྷནྟེ, ཨུཔཱལི གཧཔཏི སམཎེན གོཏམེན ཨཱཝཊྚནིཡཱ མཱཡཱཡཱ’’ཏི. ‘‘ཨཊྛཱནཾ ཁོ ཨེཏཾ, ཏཔསྶི, ཨནཝཀཱསོ ¶ ཡཾ ཨུཔཱལི གཧཔཏི སམཎསྶ གོཏམསྶ སཱཝཀཏྟཾ ཨུཔགཙྪེཡྻ. ཋཱནཉྩ ཁོ ཨེཏཾ ཝིཛྫཏི ཡཾ སམཎོ གོཏམོ ཨུཔཱལིསྶ གཧཔཏིསྶ སཱཝཀཏྟཾ ཨུཔགཙྪེཡྻཱ’’ཏི. དུཏིཡམྤི ཁོ དཱིགྷཏཔསྶཱི ནིགཎྛོ ནིགཎྛཾ ནཱཊཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སཙྩཾཡེཝ, བྷནྟེ…པེ… ¶ ཨུཔཱལིསྶ གཧཔཏིསྶ སཱཝཀཏྟཾ ཨུཔགཙྪེཡྻཱ’’ཏི. ཏཏིཡམྤི ཁོ དཱིགྷཏཔསྶཱི ནིགཎྛོ ནིགཎྛཾ ནཱཊཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སཙྩཾཡེཝ ཁོ, བྷནྟེ…པེ… ¶ ཨུཔཱལིསྶ གཧཔཏིསྶ སཱཝཀཏྟཾ ཨུཔགཙྪེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཧནྡ ཙཱཧཾ ¶ , ཏཔསྶི, གཙྪཱམི ཡཱཝ ཙཱཧཾ སཱམཾཡེཝ ཛཱནཱམི ཡདི ཝཱ ཨུཔཱལི གཧཔཏི སམཎསྶ གོཏམསྶ སཱཝཀཏྟཾ ཨུཔགཏོ ཡདི ཝཱ ནོ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ མཧཏིཡཱ ནིགཎྛཔརིསཱཡ སདྡྷིཾ ཡེན ཨུཔཱལིསྶ གཧཔཏིསྶ ནིཝེསནཾ ཏེནུཔསངྐམི. ཨདྡསཱ ཁོ དོཝཱརིཀོ ནིགཎྛཾ ནཱཊཔུཏྟཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ. དིསྭཱན ནིགཎྛཾ ནཱཊཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཏིཊྛ, བྷནྟེ, མཱ པཱཝིསི. ཨཛྫཏགྒེ ཨུཔཱལི གཧཔཏི སམཎསྶ གོཏམསྶ སཱཝཀཏྟཾ ཨུཔགཏོ. ཨཱཝཊཾ དྭཱརཾ ནིགཎྛཱནཾ ནིགཎྛཱིནཾ, ཨནཱཝཊཾ དྭཱརཾ བྷགཝཏོ བྷིཀྑཱུནཾ བྷིཀྑུནཱིནཾ ཨུཔཱསཀཱནཾ ཨུཔཱསིཀཱནཾ. སཙེ ཏེ, བྷནྟེ, པིཎྜཀེན ཨཏྠོ, ཨེཏྠེཝ ཏིཊྛ, ཨེཏྠེཝ ཏེ ཨཱཧརིསྶནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, སམྨ དོཝཱརིཀ, ཡེན ཨུཔཱལི གཧཔཏི ཏེནུཔསངྐམ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨུཔཱལིཾ གཧཔཏིཾ ཨེཝཾ ཝདེཧི – ‘ནིགཎྛོ, བྷནྟེ, ནཱཊཔུཏྟོ མཧཏིཡཱ ནིགཎྛཔརིསཱཡ སདྡྷིཾ བཧིདྭཱརཀོཊྛཀེ ཋིཏོ; སོ ཏེ དསྶནཀཱམོ’’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ དོཝཱརིཀོ ནིགཎྛསྶ ནཱཊཔུཏྟསྶ པཊིསྶུཏྭཱ ཡེན ཨུཔཱལི གཧཔཏི ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨུཔཱལིཾ གཧཔཏིཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ནིགཎྛོ, བྷནྟེ, ནཱཊཔུཏྟོ མཧཏིཡཱ ནིགཎྛཔརིསཱཡ སདྡྷིཾ ¶ བཧིདྭཱརཀོཊྛཀེ ཋིཏོ; སོ ཏེ དསྶནཀཱམོ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, སམྨ དོཝཱརིཀ, མཛ྄ཛྷིམཱཡ དྭཱརསཱལཱཡ ཨཱསནཱནི པཉྙཔེཧཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ དོཝཱརིཀོ ཨུཔཱལིསྶ གཧཔཏིསྶ པཊིསྶུཏྭཱ མཛ྄ཛྷིམཱཡ དྭཱརསཱལཱཡ ཨཱསནཱནི པཉྙཔེཏྭཱ ཡེན ཨུཔཱལི གཧཔཏི ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨུཔཱལིཾ གཧཔཏིཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘པཉྙཏྟཱནི ཁོ, བྷནྟེ, མཛ྄ཛྷིམཱཡ དྭཱརསཱལཱཡ ཨཱསནཱནི. ཡསྶདཱནི ཀཱལཾ མཉྙསཱི’’ཏི.

༧༣. ཨཐ ཁོ ཨུཔཱལི གཧཔཏི ཡེན མཛ྄ཛྷིམཱ ¶ དྭཱརསཱལཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཡཾ ཏཏྠ ཨཱསནཾ ཨགྒཉྩ སེཊྛཉྩ ཨུཏྟམཉྩ པཎཱིཏཉྩ ཏཏྠ སཱམཾ ནིསཱིདིཏྭཱ དོཝཱརིཀཾ ཨཱམནྟེསི ¶ – ‘‘ཏེན ཧི, སམྨ དོཝཱརིཀ, ཡེན ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ནིགཎྛཾ ནཱཊཔུཏྟཾ ཨེཝཾ ཝདེཧི – ‘ཨུཔཱལི, བྷནྟེ, གཧཔཏི ཨེཝམཱཧ – པཝིས ཀིར, བྷནྟེ, སཙེ ཨཱཀངྑསཱི’’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ དོཝཱརིཀོ ཨུཔཱལིསྶ གཧཔཏིསྶ པཊིསྶུཏྭཱ ཡེན ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ནིགཎྛཾ ནཱཊཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨུཔཱལི, བྷནྟེ, གཧཔཏི ཨེཝམཱཧ – ‘པཝིས ཀིར, བྷནྟེ, སཙེ ཨཱཀངྑསཱི’’’ཏི. ཨཐ ¶ ཁོ ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ མཧཏིཡཱ ནིགཎྛཔརིསཱཡ སདྡྷིཾ ཡེན མཛ྄ཛྷིམཱ དྭཱརསཱལཱ ཏེནུཔསངྐམི. ཨཐ ཁོ ཨུཔཱལི གཧཔཏི – ཡཾ སུདཾ པུབྦེ ཡཏོ པསྶཏི ནིགཎྛཾ ནཱཊཔུཏྟཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱན ཏཏོ པཙྩུགྒནྟྭཱ ཡཾ ཏཏྠ ཨཱསནཾ ཨགྒཉྩ སེཊྛཉྩ ཨུཏྟམཉྩ པཎཱིཏཉྩ ཏཾ ཨུཏྟརཱསངྒེན ¶ སམྨཛྫིཏྭཱ [པམཛྫིཏྭཱ (སཱི. པཱི.)] པརིགྒཧེཏྭཱ ནིསཱིདཱཔེཏི སོ – དཱནི ཡཾ ཏཏྠ ཨཱསནཾ ཨགྒཉྩ སེཊྛཉྩ ཨུཏྟམཉྩ པཎཱིཏཉྩ ཏཏྠ སཱམཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ནིགཎྛཾ ནཱཊཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སཾཝིཛྫནྟི ཁོ, བྷནྟེ, ཨཱསནཱནི; སཙེ ཨཱཀངྑསི, ནིསཱིདཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ ཨུཔཱལིཾ གཧཔཏིཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨུམྨཏྟོསི ཏྭཾ, གཧཔཏི, དཏྟོསི ཏྭཾ, གཧཔཏི! ‘གཙྪཱམཧཾ, བྷནྟེ, སམཎསྶ གོཏམསྶ ཝཱདཾ ཨཱརོཔེསྶཱམཱི’ཏི གནྟྭཱ མཧཏཱསི ཝཱདསངྒྷཱཊེན པཊིམུཀྐོ ཨཱགཏོ. སེཡྻཐཱཔི, གཧཔཏི, པུརིསོ ཨཎྜཧཱརཀོ གནྟྭཱ ཨུབྦྷཏེཧི ཨཎྜེཧི ཨཱགཙྪེཡྻ, སེཡྻཐཱ ཝཱ པན གཧཔཏི པུརིསོ ཨཀྑིཀཧཱརཀོ གནྟྭཱ ཨུབྦྷཏེཧི ཨཀྑཱིཧི ཨཱགཙྪེཡྻ; ཨེཝམེཝ ཁོ ཏྭཾ, གཧཔཏི, ‘གཙྪཱམཧཾ, བྷནྟེ, སམཎསྶ གོཏམསྶ ཝཱདཾ ཨཱརོཔེསྶཱམཱི’ཏི གནྟྭཱ མཧཏཱསི ཝཱདསངྒྷཱཊེན པཊིམུཀྐོ ཨཱགཏོ. ཨཱཝཊྚོསི ཁོ ཏྭཾ, གཧཔཏི, སམཎེན གོཏམེན ཨཱཝཊྚནིཡཱ མཱཡཱཡཱ’’ཏི.

༧༤. ‘‘བྷདྡིཀཱ, བྷནྟེ, ཨཱཝཊྚནཱི མཱཡཱ; ཀལྱཱཎཱི, བྷནྟེ, ཨཱཝཊྚནཱི མཱཡཱ; པིཡཱ མེ, བྷནྟེ, ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱ ཨིམཱཡ ཨཱཝཊྚནིཡཱ ཨཱཝཊྚེཡྻུཾ; པིཡཱནམྤི མེ ཨསྶ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱནཾ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ; སབྦེ ཙེཔི, བྷནྟེ, ཁཏྟིཡཱ ཨིམཱཡ ཨཱཝཊྚནིཡཱ ཨཱཝཊྚེཡྻུཾ; སབྦེསཱནམྤིསྶ ཁཏྟིཡཱནཾ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ ¶ སུཁཱཡ; སབྦེ ཙེཔི, བྷནྟེ, བྲཱཧྨཎཱ…པེ… ཝེསྶཱ…པེ… སུདྡཱ ཨིམཱཡ ཨཱཝཊྚནིཡཱ ཨཱཝཊྚེཡྻུཾ; སབྦེསཱནམྤིསྶ སུདྡཱནཾ ¶ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ; སདེཝཀོ ཙེཔི, བྷནྟེ, ལོཀོ སམཱརཀོ སབྲཧྨཀོ སསྶམཎབྲཱཧྨཎཱི པཛཱ སདེཝམནུསྶཱ ཨིམཱཡ ཨཱཝཊྚནིཡཱ ཨཱཝཊྚེཡྻུཾ; སདེཝཀསྶཔིསྶ ལོཀསྶ སམཱརཀསྶ སབྲཧྨཀསྶ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཡཱ ¶ པཛཱཡ སདེཝམནུསྶཱཡ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡཱཏི. ཏེན ཧི, བྷནྟེ, ཨུཔམཾ ཏེ ཀརིསྶཱམི. ཨུཔམཱཡ པིདྷེཀཙྩེ ཝིཉྙཱུ པུརིསཱ བྷཱསིཏསྶ ཨཏྠཾ ཨཱཛཱནནྟི.

༧༥. ‘‘བྷཱུཏཔུབྦཾ ¶ , བྷནྟེ, ཨཉྙཏརསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཛིཎྞསྶ ཝུཌྜྷསྶ མཧལླཀསྶ དཧརཱ མཱཎཝིཀཱ པཛཱཔཏཱི ཨཧོསི གབྦྷིནཱི ཨུཔཝིཛཉྙཱ. ཨཐ ཁོ, བྷནྟེ, སཱ མཱཎཝིཀཱ ཏཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘གཙྪ ཏྭཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨཱཔཎཱ མཀྐཊཙྪཱཔཀཾ ཀིཎིཏྭཱ ཨཱནེཧི, ཡོ མེ ཀུམཱརཀསྶ ཀཱིལཱ༹པནཀོ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, སོ བྲཱཧྨཎོ ཏཾ མཱཎཝིཀཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨཱགམེཧི ཏཱཝ, བྷོཏི, ཡཱཝ ཝིཛཱཡཏི. སཙེ ཏྭཾ, བྷོཏི, ཀུམཱརཀཾ ཝིཛཱཡིསྶསི, ཏསྶཱ ཏེ ཨཧཾ ཨཱཔཎཱ མཀྐཊཙྪཱཔཀཾ ཀིཎིཏྭཱ ཨཱནེསྶཱམི, ཡོ ཏེ ཀུམཱརཀསྶ ཀཱིལཱ༹པནཀོ བྷཝིསྶཏི. སཙེ པན ཏྭཾ, བྷོཏི, ཀུམཱརིཀཾ ཝིཛཱཡིསྶསི, ཏསྶཱ ཏེ ཨཧཾ ཨཱཔཎཱ མཀྐཊཙྪཱཔིཀཾ ཀིཎིཏྭཱ ཨཱནེསྶཱམི, ཡཱ ཏེ ཀུམཱརིཀཱཡ ཀཱིལཱ༹པནིཀཱ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི. དུཏིཡམྤི ཁོ, བྷནྟེ, སཱ མཱཎཝིཀཱ…པེ… ¶ ཏཏིཡམྤི ཁོ, བྷནྟེ, སཱ མཱཎཝིཀཱ ཏཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘གཙྪ ཏྭཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨཱཔཎཱ མཀྐཊཙྪཱཔཀཾ ཀིཎིཏྭཱ ཨཱནེཧི, ཡོ མེ ཀུམཱརཀསྶ ཀཱིལཱ༹པནཀོ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི. ཨཐ ཁོ, བྷནྟེ, སོ བྲཱཧྨཎོ ཏསྶཱ མཱཎཝིཀཱཡ སཱརཏྟོ པཊིབདྡྷཙིཏྟོ ཨཱཔཎཱ མཀྐཊཙྪཱཔཀཾ ཀིཎིཏྭཱ ཨཱནེཏྭཱ ཏཾ མཱཎཝིཀཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨཡཾ ཏེ, བྷོཏི, ཨཱཔཎཱ མཀྐཊཙྪཱཔཀོ ¶ ཀིཎིཏྭཱ ཨཱནཱིཏོ, ཡོ ཏེ ཀུམཱརཀསྶ ཀཱིལཱ༹པནཀོ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, བྷནྟེ, སཱ མཱཎཝིཀཱ ཏཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘གཙྪ ཏྭཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨིམཾ མཀྐཊཙྪཱཔཀཾ ཨཱདཱཡ ཡེན རཏྟཔཱཎི རཛཏཔུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ རཏྟཔཱཎིཾ རཛཀཔུཏྟཾ ཨེཝཾ ཝདེཧི – ཨིཙྪཱམཧཾ, སམྨ རཏྟཔཱཎི, ཨིམཾ མཀྐཊཙྪཱཔཀཾ པཱིཏཱཝལེཔནཾ ནཱམ རངྒཛཱཏཾ རཛིཏཾ ཨཱཀོཊིཏཔཙྩཱཀོཊིཏཾ ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམཊྛ’ནྟི.

‘‘ཨཐ ཁོ, བྷནྟེ, སོ བྲཱཧྨཎོ ཏསྶཱ མཱཎཝིཀཱཡ སཱརཏྟོ པཊིབདྡྷཙིཏྟོ ཏཾ མཀྐཊཙྪཱཔཀཾ ཨཱདཱཡ ཡེན རཏྟཔཱཎི ¶ རཛཀཔུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ རཏྟཔཱཎིཾ རཛཀཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨིཙྪཱམཧཾ, སམྨ རཏྟཔཱཎི, ཨིམཾ མཀྐཊཙྪཱཔཀཾ པཱིཏཱཝལེཔནཾ ནཱམ རངྒཛཱཏཾ རཛིཏཾ ཨཱཀོཊིཏཔཙྩཱཀོཊིཏཾ ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམཊྛ’ནྟི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, བྷནྟེ, རཏྟཔཱཎི རཛཀཔུཏྟོ ཏཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨཡཾ ཁོ ཏེ, མཀྐཊཙྪཱཔཀོ རངྒཀྑམོ ཧི ཁོ, ནོ ཨཱཀོཊནཀྑམོ ¶ , ནོ ཝིམཛྫནཀྑམོ’ཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷནྟེ, བཱལཱནཾ ནིགཎྛཱནཾ ཝཱདོ རངྒཀྑམོ ¶ ཧི ཁོ བཱལཱནཾ ནོ པཎྜིཏཱནཾ, ནོ ཨནུཡོགཀྑམོ, ནོ ཝིམཛྫནཀྑམོ. ཨཐ ཁོ, བྷནྟེ, སོ བྲཱཧྨཎོ ཨཔརེན སམཡེན ནཝཾ དུསྶཡུགཾ ཨཱདཱཡ ཡེན རཏྟཔཱཎི རཛཀཔུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ རཏྟཔཱཎིཾ རཛཀཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨིཙྪཱམཧཾ, སམྨ རཏྟཔཱཎི, ཨིམཾ ནཝཾ དུསྶཡུགཾ པཱིཏཱཝལེཔནཾ ནཱམ རངྒཛཱཏཾ རཛིཏཾ ཨཱཀོཊིཏཔཙྩཱཀོཊིཏཾ ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམཊྛ’ནྟི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, བྷནྟེ, རཏྟཔཱཎི རཛཀཔུཏྟོ ཏཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨིདཾ ཁོ ཏེ, བྷནྟེ, ནཝཾ དུསྶཡུགཾ རངྒཀྑམཉྩེཝ ཨཱཀོཊནཀྑམཉྩ ཝིམཛྫནཀྑམཉྩཱ’ཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷནྟེ, ཏསྶ བྷགཝཏོ ཝཱདོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ རངྒཀྑམོ ཙེཝ པཎྜིཏཱནཾ ནོ བཱལཱནཾ, ཨནུཡོགཀྑམོ ཙ ཝིམཛྫནཀྑམོ ཙཱ’’ཏི.

‘‘སརཱཛིཀཱ ཁོ, གཧཔཏི, པརིསཱ ཨེཝཾ ཛཱནཱཏི – ‘ཨུཔཱལི གཧཔཏི ནིགཎྛསྶ ནཱཊཔུཏྟསྶ སཱཝཀོ’ཏི. ཀསྶ ཏཾ, གཧཔཏི, སཱཝཀཾ དྷཱརེམཱ’’ཏི? ཨེཝཾ ¶ ཝུཏྟེ, ཨུཔཱལི གཧཔཏི ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཨེཀཾསཾ ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཀརིཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནཉྫལིཾ ¶ པཎཱམེཏྭཱ ནིགཎྛཾ ནཱཊཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཏེན ཧི, བྷནྟེ, སུཎོཧི ཡསྶཱཧཾ སཱཝཀོ’’ཏི –

༧༦.

‘‘དྷཱིརསྶ ཝིགཏམོཧསྶ, པབྷིནྣཁཱིལསྶ ཝིཛིཏཝིཛཡསྶ;

ཨནཱིགྷསྶ སུསམཙིཏྟསྶ, ཝུདྡྷསཱིལསྶ སཱདྷུཔཉྙསྶ;

ཝེསམནྟརསྶ [ཝེསྶནྟརསྶ (སཱི. པཱི.)] ཝིམལསྶ, བྷགཝཏོ ཏསྶ སཱཝཀོཧམསྨི.

‘‘ཨཀཐཾཀཐིསྶ ཏུསིཏསྶ, ཝནྟལོཀཱམིསསྶ མུདིཏསྶ;

ཀཏསམཎསྶ མནུཛསྶ, ཨནྟིམསཱརཱིརསྶ ནརསྶ;

ཨནོཔམསྶ ཝིརཛསྶ, བྷགཝཏོ ཏསྶ སཱཝཀོཧམསྨི.

‘‘ཨསཾསཡསྶ ཀུསལསྶ, ཝེནཡིཀསྶ སཱརཐིཝརསྶ;

ཨནུཏྟརསྶ རུཙིརདྷམྨསྶ, ནིཀྐངྑསྶ པབྷཱསཀསྶ [པབྷཱསཀརསྶ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)];

མཱནཙྪིདསྶ ཝཱིརསྶ, བྷགཝཏོ ཏསྶ སཱཝཀོཧམསྨི.

‘‘ནིསབྷསྶ ¶ ཨཔྤམེཡྻསྶ, གམྦྷཱིརསྶ མོནཔཏྟསྶ;

ཁེམངྐརསྶ ཝེདསྶ, དྷམྨཊྛསྶ སཾཝུཏཏྟསྶ;

སངྒཱཏིགསྶ མུཏྟསྶ, བྷགཝཏོ ཏསྶ སཱཝཀོཧམསྨི.

‘‘ནཱགསྶ ¶ པནྟསེནསྶ, ཁཱིཎསཾཡོཛནསྶ མུཏྟསྶ;

པཊིམནྟཀསྶ [པཊིམནྟསྶ (ཀ.)] དྷོནསྶ, པནྣདྷཛསྶ ཝཱིཏརཱགསྶ;

དནྟསྶ ནིཔྤཔཉྩསྶ, བྷགཝཏོ ཏསྶ སཱཝཀོཧམསྨི.

‘‘ཨིསིསཏྟམསྶ ཨཀུཧསྶ, ཏེཝིཛྫསྶ བྲཧྨཔཏྟསྶ;

ནྷཱཏཀསྶ [ནཧཱཏཀསྶ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] པདཀསྶ, པསྶདྡྷསྶ ཝིདིཏཝེདསྶ;

པུརིནྡདསྶ སཀྐསྶ, བྷགཝཏོ ཏསྶ སཱཝཀོཧམསྨི.

‘‘ཨརིཡསྶ བྷཱཝིཏཏྟསྶ, པཏྟིཔཏྟསྶ ཝེཡྻཱཀརཎསྶ;

སཏིམཏོ ཝིཔསྶིསྶ, ཨནབྷིནཏསྶ ནོ ཨཔནཏསྶ;

ཨནེཛསྶ ཝསིཔྤཏྟསྶ, བྷགཝཏོ ཏསྶ སཱཝཀོཧམསྨི ¶ .

‘‘སམུགྒཏསྶ [སམྨགྒཏསྶ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] ཛྷཱཡིསྶ, ཨནནུགཏནྟརསྶ སུདྡྷསྶ;

ཨསིཏསྶ ཧིཏསྶ [ཨཔྤཧཱིནསྶ (སཱི. པཱི.), ཨཔྤབྷཱིཏསྶ (སྱཱ.)], པཝིཝིཏྟསྶ ཨགྒཔྤཏྟསྶ;

ཏིཎྞསྶ ཏཱརཡནྟསྶ, བྷགཝཏོ ཏསྶ སཱཝཀོཧམསྨི.

‘‘སནྟསྶ བྷཱུརིཔཉྙསྶ, མཧཱཔཉྙསྶ ཝཱིཏལོབྷསྶ;

ཏཐཱགཏསྶ སུགཏསྶ, ཨཔྤཊིཔུགྒལསྶ ཨསམསྶ;

ཝིསཱརདསྶ ནིཔུཎསྶ, བྷགཝཏོ ཏསྶ སཱཝཀོཧམསྨི.

‘‘ཏཎྷཙྪིདསྶ བུདྡྷསྶ, ཝཱིཏདྷཱུམསྶ ཨནུཔལིཏྟསྶ;

ཨཱཧུནེཡྻསྶ ཡཀྑསྶ, ཨུཏྟམཔུགྒལསྶ ཨཏུལསྶ;

མཧཏོ ཡསགྒཔཏྟསྶ, བྷགཝཏོ ཏསྶ སཱཝཀོཧམསྨཱི’’ཏི.

༧༧. ‘‘ཀདཱ ¶ སཉྙཱུལ༹ྷཱ པན ཏེ, གཧཔཏི, ཨིམེ སམཎསྶ གོཏམསྶ ཝཎྞཱ’’ཏི? ‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷནྟེ, ནཱནཱཔུཔྥཱནཾ མཧཱཔུཔྥརཱསི ¶ , ཏམེནཾ དཀྑོ མཱལཱཀཱརོ ཝཱ མཱལཱཀཱརནྟེཝཱསཱི ཝཱ ཝིཙིཏྟཾ མཱལཾ གནྠེཡྻ; ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷནྟེ, སོ བྷགཝཱ ཨནེཀཝཎྞོ ཨནེཀསཏཝཎྞོ. ཀོ ཧི, བྷནྟེ, ཝཎྞཱརཧསྶ ཝཎྞཾ ན ཀརིསྶཏཱི’’ཏི? ཨཐ ཁོ ནིགཎྛསྶ ནཱཊཔུཏྟསྶ བྷགཝཏོ སཀྐཱརཾ ཨསཧམཱནསྶ ཏཏྠེཝ ཨུཎྷཾ ལོཧིཏཾ མུཁཏོ ཨུགྒཙྪཱིཏི [ཨུགྒཉྪི (སཱི. སྱཱ. པཱི.)].

ཨུཔཱལིསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ ཚཊྛཾ.

༧. ཀུཀྐུརཝཏིཀསུཏྟཾ

༧༨. ཨེཝཾ ¶ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཀོལིཡེསུ ཝིཧརཏི ཧལིདྡཝསནཾ ནཱམ ཀོལིཡཱནཾ ནིགམོ. ཨཐ ཁོ པུཎྞོ ཙ ཀོལིཡཔུཏྟོ གོཝཏིཀོ ཨཙེལོ ཙ སེནིཡོ ཀུཀྐུརཝཏིཀོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཎྞོ ཀོལིཡཔུཏྟོ གོཝཏིཀོ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨཙེལོ པན སེནིཡོ ཀུཀྐུརཝཏིཀོ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཀུཀྐུརོཝ པལིཀུཛྫིཏྭཱ [པལིཀུཎྛིཏྭཱ (སྱཱ. ཀཾ.), པལིགུཎྛིཏྭཱ (ཀ.)] ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ པུཎྞོ ཀོལིཡཔུཏྟོ གོཝཏིཀོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཡཾ ¶ , བྷནྟེ, ཨཙེལོ སེནིཡོ ཀུཀྐུརཝཏིཀོ དུཀྐརཀཱརཀོ ཚམཱནིཀྑིཏྟཾ བྷོཛནཾ བྷུཉྫཏི. ཏསྶ ཏཾ ཀུཀྐུརཝཏཾ དཱིགྷརཏྟཾ སམཏྟཾ སམཱདིནྣཾ. ཏསྶ ཀཱ གཏི, ཀོ ཨབྷིསམྤརཱཡོ’’ཏི? ‘‘ཨལཾ, པུཎྞ, ཏིཊྛཏེཏཾ; མཱ མཾ ཨེཏཾ པུཙྪཱི’’ཏི. དུཏིཡམྤི ཁོ པུཎྞོ ཀོལིཡཔུཏྟོ གོཝཏིཀོ…པེ… ཏཏིཡམྤི ཁོ པུཎྞོ ཀོལིཡཔུཏྟོ གོཝཏིཀོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཡཾ, བྷནྟེ, ཨཙེལོ སེནིཡོ ཀུཀྐུརཝཏིཀོ དུཀྐརཀཱརཀོ ཚམཱནིཀྑིཏྟཾ བྷོཛནཾ བྷུཉྫཏི. ཏསྶ ཏཾ ཀུཀྐུརཝཏཾ དཱིགྷརཏྟཾ སམཏྟཾ སམཱདིནྣཾ. ཏསྶ ཀཱ གཏི, ཀོ ཨབྷིསམྤརཱཡོ’’ཏི?

༧༩. ‘‘ཨདྡྷཱ ཁོ ཏེ ཨཧཾ, པུཎྞ, ན ལབྷཱམི. ཨལཾ, པུཎྞ, ཏིཊྛཏེཏཾ; མཱ མཾ ཨེཏཾ པུཙྪཱིཏི; ཨཔི ཙ ཏྱཱཧཾ བྱཱཀརིསྶཱམི. ཨིདྷ, པུཎྞ, ཨེཀཙྩོ ཀུཀྐུརཝཏཾ བྷཱཝེཏི པརིཔུཎྞཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ, ཀུཀྐུརསཱིལཾ བྷཱཝེཏི པརིཔུཎྞཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ, ཀུཀྐུརཙིཏྟཾ བྷཱཝེཏི པརིཔུཎྞཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ ¶ , ཀུཀྐུརཱཀཔྤཾ བྷཱཝེཏི པརིཔུཎྞཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ. སོ ཀུཀྐུརཝཏཾ བྷཱཝེཏྭཱ པརིཔུཎྞཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ, ཀུཀྐུརསཱིལཾ བྷཱཝེཏྭཱ པརིཔུཎྞཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ, ཀུཀྐུརཙིཏྟཾ བྷཱཝེཏྭཱ པརིཔུཎྞཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ, ཀུཀྐུརཱཀཔྤཾ བྷཱཝེཏྭཱ པརིཔུཎྞཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཀུཀྐུརཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི. སཙེ ཁོ པནསྶ ཨེཝཾདིཊྛི ཧོཏི – ‘ཨིམིནཱཧཾ སཱིལེན ཝཱ ཝཏེན ཝཱ ཏཔེན ཝཱ བྲཧྨཙརིཡེན ཝཱ དེཝོ ཝཱ བྷཝིསྶཱམི དེཝཉྙཏརོ ཝཱ’ཏི, སཱསྶ [སཱཡཾ (ཀ.)] ཧོཏི མིཙྪཱདིཊྛི. མིཙྪཱདིཊྛིསྶ [མིཙྪཱདིཊྛིཀསྶ (སཱི.)] ཁོ ཨཧཾ, པུཎྞ, དྭིནྣཾ གཏཱིནཾ ཨཉྙཏརཾ གཏིཾ ཝདཱམི ¶ – ནིརཡཾ ཝཱ ཏིརཙྪཱནཡོནིཾ ཝཱ. ཨིཏི ཁོ, པུཎྞ, སམྤཛྫམཱནཾ ¶ ཀུཀྐུརཝཏཾ ཀུཀྐུརཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔནེཏི, ཝིཔཛྫམཱནཾ ནིརཡ’’ནྟི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཨཙེལོ སེནིཡོ ཀུཀྐུརཝཏིཀོ པརོདི, ཨསྶཱུནི པཝཏྟེསི.

ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ པུཎྞཾ ཀོལིཡཔུཏྟཾ གོཝཏིཀཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨེཏཾ ¶ ཁོ ཏེ ཨཧཾ, པུཎྞ, ནཱལཏྠཾ. ཨལཾ, པུཎྞ, ཏིཊྛཏེཏཾ; མཱ མཾ ཨེཏཾ པུཙྪཱི’’ཏི. ‘‘ནཱཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཏཾ རོདཱམི ཡཾ མཾ བྷགཝཱ ཨེཝམཱཧ; ཨཔི ཙ མེ ཨིདཾ, བྷནྟེ, ཀུཀྐུརཝཏཾ དཱིགྷརཏྟཾ སམཏྟཾ སམཱདིནྣཾ. ཨཡཾ, བྷནྟེ, པུཎྞོ ཀོལིཡཔུཏྟོ གོཝཏིཀོ. ཏསྶ ཏཾ གོཝཏཾ དཱིགྷརཏྟཾ སམཏྟཾ སམཱདིནྣཾ. ཏསྶ ཀཱ གཏི, ཀོ ཨབྷིསམྤརཱཡོ’’ཏི? ‘‘ཨལཾ, སེནིཡ, ཏིཊྛཏེཏཾ; མཱ མཾ ཨེཏཾ པུཙྪཱི’’ཏི. དུཏིཡམྤི ཁོ ཨཙེལོ སེནིཡོ…པེ… ཏཏིཡམྤི ཁོ ཨཙེལོ སེནིཡོ ཀུཀྐུརཝཏིཀོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཡཾ, བྷནྟེ, པུཎྞོ ཀོལིཡཔུཏྟོ གོཝཏིཀོ. ཏསྶ ཏཾ གོཝཏཾ དཱིགྷརཏྟཾ སམཏྟཾ སམཱདིནྣཾ. ཏསྶ ཀཱ གཏི, ཀོ ཨབྷིསམྤརཱཡོ’’ཏི?

༨༠. ‘‘ཨདྡྷཱ ཁོ ཏེ ཨཧཾ, སེནིཡ, ན ལབྷཱམི. ཨལཾ, སེནིཡ, ཏིཊྛཏེཏཾ; མཱ མཾ ཨེཏཾ པུཙྪཱིཏི; ཨཔི ཙ ཏྱཱཧཾ བྱཱཀརིསྶཱམི. ཨིདྷ, སེནིཡ, ཨེཀཙྩོ གོཝཏཾ བྷཱཝེཏི པརིཔུཎྞཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ, གོསཱིལཾ བྷཱཝེཏི པརིཔུཎྞཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ, གོཙིཏྟཾ བྷཱཝེཏི པརིཔུཎྞཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ, གཝཱཀཔྤཾ [གྭཱཀཔྤཾ (ཀ.)] བྷཱཝེཏི པརིཔུཎྞཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ. སོ གོཝཏཾ བྷཱཝེཏྭཱ པརིཔུཎྞཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ, གོསཱིལཾ བྷཱཝེཏྭཱ པརིཔུཎྞཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ, གོཙིཏྟཾ བྷཱཝེཏྭཱ པརིཔུཎྞཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ, གཝཱཀཔྤཾ བྷཱཝེཏྭཱ པརིཔུཎྞཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ གུནྣཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི. སཙེ ཁོ ¶ པནསྶ ཨེཝཾདིཊྛི ཧོཏི – ‘ཨིམིནཱཧཾ སཱིལེན ཝཱ ཝཏེན ཝཱ ཏཔེན ཝཱ བྲཧྨཙརིཡེན ཝཱ དེཝོ ཝཱ བྷཝིསྶཱམི དེཝཉྙཏརོ ཝཱ’ཏི ¶ , སཱསྶ ཧོཏི མིཙྪཱདིཊྛི. མིཙྪཱདིཊྛིསྶ ཁོ ཨཧཾ, སེནིཡ, དྭིནྣཾ གཏཱིནཾ ཨཉྙཏརཾ གཏིཾ ཝདཱམི – ནིརཡཾ ཝཱ ཏིརཙྪཱནཡོནིཾ ཝཱ. ཨིཏི ཁོ, སེནིཡ, སམྤཛྫམཱནཾ གོཝཏཾ གུནྣཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔནེཏི, ཝིཔཛྫམཱནཾ ནིརཡ’’ནྟི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, པུཎྞོ ཀོལིཡཔུཏྟོ གོཝཏིཀོ པརོདི, ཨསྶཱུནི པཝཏྟེསི.

ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཨཙེལཾ སེནིཡཾ ཀུཀྐུརཝཏིཀཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨེཏཾ ཁོ ཏེ ཨཧཾ, སེནིཡ ¶ , ནཱལཏྠཾ. ཨལཾ, སེནིཡ, ཏིཊྛཏེཏཾ; མཱ མཾ ¶ ཨེཏཾ པུཙྪཱི’’ཏི. ‘‘ནཱཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཏཾ རོདཱམི ཡཾ མཾ བྷགཝཱ ཨེཝམཱཧ; ཨཔི ཙ མེ ཨིདཾ, བྷནྟེ, གོཝཏཾ དཱིགྷརཏྟཾ སམཏྟཾ སམཱདིནྣཾ. ཨེཝཾ པསནྣོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏི; པཧོཏི བྷགཝཱ ཏཐཱ དྷམྨཾ དེསེཏུཾ ཡཐཱ ཨཧཾ ཙེཝིམཾ གོཝཏཾ པཛཧེཡྻཾ, ཨཡཉྩེཝ ཨཙེལོ སེནིཡོ ཀུཀྐུརཝཏིཀོ ཏཾ ཀུཀྐུརཝཏཾ པཛཧེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, པུཎྞ, སུཎཱཧི, སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཧི, བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ པུཎྞོ ཀོལིཡཔུཏྟོ གོཝཏིཀོ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསི. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

༨༡. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, པུཎྞ, ཀམྨཱནི མཡཱ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདིཏཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ཨཏྠི, པུཎྞ, ཀམྨཾ ཀཎྷཾ ཀཎྷཝིཔཱཀཾ; ཨཏྠི, པུཎྞ, ཀམྨཾ སུཀྐཾ སུཀྐཝིཔཱཀཾ; ཨཏྠི, པུཎྞ, ཀམྨཾ ཀཎྷསུཀྐཾ ཀཎྷསུཀྐཝིཔཱཀཾ; ཨཏྠི, པུཎྞ, ཀམྨཾ ཨཀཎྷཾ ཨསུཀྐཾ ཨཀཎྷཨསུཀྐཝིཔཱཀཾ, ཀམྨཀྑཡཱཡ སཾཝཏྟཏི ¶ .

‘‘ཀཏམཉྩ, པུཎྞ, ཀམྨཾ ཀཎྷཾ ཀཎྷཝིཔཱཀཾ? ཨིདྷ, པུཎྞ, ཨེཀཙྩོ སབྱཱབཛ྄ཛྷཾ [སབྱཱཔཛ྄ཛྷཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.)] ཀཱཡསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརོཏི, སབྱཱབཛ྄ཛྷཾ ཝཙཱིསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརོཏི, སབྱཱབཛ྄ཛྷཾ མནོསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརོཏི. སོ སབྱཱབཛ྄ཛྷཾ ཀཱཡསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ, སབྱཱབཛ྄ཛྷཾ ཝཙཱིསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ, སབྱཱབཛ྄ཛྷཾ མནོསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ, སབྱཱབཛ྄ཛྷཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཏམེནཾ སབྱཱབཛ྄ཛྷཾ ལོཀཾ ཨུཔཔནྣཾ སམཱནཾ སབྱཱབཛ྄ཛྷཱ ཕསྶཱ ཕུསནྟི. སོ སབྱཱབཛ྄ཛྷེཧི ཕསྶེཧི ཕུཊྛོ སམཱནོ སབྱཱབཛ྄ཛྷཾ ཝེདནཾ ཝེདེཏི ཨེཀནྟདུཀྑཾ, སེཡྻཐཱཔི སཏྟཱ ནེརཡིཀཱ ¶ . ཨིཏི ཁོ, པུཎྞ, བྷཱུཏཱ བྷཱུཏསྶ ཨུཔཔཏྟི ཧོཏི; ཡཾ ཀརོཏི ཏེན ཨུཔཔཛྫཏི, ཨུཔཔནྣམེནཾ ཕསྶཱ ཕུསནྟི. ཨེཝཾཔཱཧཾ, པུཎྞ, ‘ཀམྨདཱཡཱདཱ སཏྟཱ’ཏི ཝདཱམི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, པུཎྞ, ཀམྨཾ ཀཎྷཾ ཀཎྷཝིཔཱཀཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ, པུཎྞ, ཀམྨཾ སུཀྐཾ སུཀྐཝིཔཱཀཾ? ཨིདྷ, པུཎྞ, ཨེཀཙྩོ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཾ ཀཱཡསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརོཏི, ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཾ ཝཙཱིསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརོཏི, ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཾ མནོསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརོཏི. སོ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཾ ཀཱཡསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ, ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཾ ཝཙཱིསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ, ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཾ མནོསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཏམེནཾ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཾ ལོཀཾ ཨུཔཔནྣཾ ¶ སམཱནཾ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཱ ཕསྶཱ ཕུསནྟི. སོ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷེཧི ཕསྶེཧི ཕུཊྛོ ¶ སམཱནོ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཾ ཝེདནཾ ཝེདེཏི ཨེཀནྟསུཁཾ, སེཡྻཐཱཔི དེཝཱ སུབྷཀིཎྷཱ. ཨིཏི ཁོ ¶ , པུཎྞ, བྷཱུཏཱ བྷཱུཏསྶ ཨུཔཔཏྟི ཧོཏི; ཡཾ ཀརོཏི ཏེན ཨུཔཔཛྫཏི, ཨུཔཔནྣམེནཾ ཕསྶཱ ཕུསནྟི. ཨེཝཾཔཱཧཾ, པུཎྞ, ‘ཀམྨདཱཡཱདཱ སཏྟཱ’ཏི ཝདཱམི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, པུཎྞ, ཀམྨཾ སུཀྐཾ སུཀྐཝིཔཱཀཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ, པུཎྞ, ཀམྨཾ ཀཎྷསུཀྐཾ ཀཎྷསུཀྐཝིཔཱཀཾ? ཨིདྷ, པུཎྞ, ཨེཀཙྩོ སབྱཱབཛ྄ཛྷམྤི ཨབྱཱབཛ྄ཛྷམྤི ཀཱཡསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརོཏི, སབྱཱབཛ྄ཛྷམྤི ཨབྱཱབཛ྄ཛྷམྤི ཝཙཱིསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརོཏི, སབྱཱབཛ྄ཛྷམྤི ཨབྱཱབཛ྄ཛྷམྤི མནོསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརོཏི. སོ སབྱཱབཛ྄ཛྷམྤི ཨབྱཱབཛ྄ཛྷམྤི ཀཱཡསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ, སབྱཱབཛ྄ཛྷམྤི ཨབྱཱབཛ྄ཛྷམྤི ཝཙཱིསངྑཱརཾ ཨབྷིངྑརིཏྭཱ, སབྱཱབཛ྄ཛྷམྤི ཨབྱཱབཛ྄ཛྷམྤི མནོསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ སབྱཱབཛ྄ཛྷམྤི ཨབྱཱབཛ྄ཛྷམྤི ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཏམེནཾ སབྱཱབཛ྄ཛྷམྤི ཨབྱཱབཛ྄ཛྷམྤི ལོཀཾ ཨུཔཔནྣཾ སམཱནཾ སབྱཱབཛ྄ཛྷཱཔི ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཱཔི ཕསྶཱ ཕུསནྟི. སོ སབྱཱབཛ྄ཛྷེཧིཔི ཨབྱཱབཛ྄ཛྷེཧིཔི ཕསྶེཧི ཕུཊྛོ སམཱནོ སབྱཱབཛ྄ཛྷམྤི ཨབྱཱབཛ྄ཛྷམྤི ཝེདནཾ ཝེདེཏི ཝོཀིཎྞསུཁདུཀྑཾ, སེཡྻཐཱཔི མནུསྶཱ ཨེཀཙྩེ ཙ དེཝཱ ཨེཀཙྩེ ཙ ཝིནིཔཱཏིཀཱ. ཨིཏི ཁོ, པུཎྞ, བྷཱུཏཱ བྷཱུཏསྶ ཨུཔཔཏྟི ཧོཏི; ཡཾ ཀརོཏི ཏེན ཨུཔཔཛྫཏི. ཨུཔཔནྣམེནཾ ཕསྶཱ ཕུསནྟི. ཨེཝཾཔཱཧཾ, པུཎྞ, ‘ཀམྨདཱཡཱདཱ སཏྟཱ’ཏི ཝདཱམི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, པུཎྞ, ཀམྨཾ ཀཎྷསུཀྐཾ ཀཎྷསུཀྐཝིཔཱཀཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ ¶ , པུཎྞ, ཀམྨཾ ཨཀཎྷཾ ཨསུཀྐཾ ཨཀཎྷཨསུཀྐཝིཔཱཀཾ, ཀམྨཀྑཡཱཡ སཾཝཏྟཏི? ཏཏྲ, པུཎྞ, ཡམིདཾ ¶ ཀམྨཾ ཀཎྷཾ ཀཎྷཝིཔཱཀཾ ཏསྶ པཧཱནཱཡ ཡཱ ཙེཏནཱ, ཡམིདཾ [ཡམྤིདཾ (སཱི. པཱི.)] ཀམྨཾ སུཀྐཾ སུཀྐཝིཔཱཀཾ ཏསྶ པཧཱནཱཡ ཡཱ ཙེཏནཱ, ཡམིདཾ [ཡམྤིདཾ (སཱི. པཱི.)] ཀམྨཾ ཀཎྷསུཀྐཾ ཀཎྷསུཀྐཝིཔཱཀཾ ཏསྶ པཧཱནཱཡ ཡཱ ཙེཏནཱ – ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, པུཎྞ, ཀམྨཾ ཨཀཎྷཾ ཨསུཀྐཾ ཨཀཎྷཨསུཀྐཝིཔཱཀཾ, ཀམྨཀྑཡཱཡ སཾཝཏྟཏཱིཏི. ཨིམཱནི ཁོ, པུཎྞ, ཙཏྟཱརི ཀམྨཱནི མཡཱ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདིཏཱནཱི’’ཏི.

༨༢. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, པུཎྞོ ཀོལིཡཔུཏྟོ གོཝཏིཀོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷནྟེ, ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷནྟེ! སེཡྻཐཱཔི, བྷནྟེ…པེ… ཨུཔཱསཀཾ མཾ བྷགཝཱ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ ¶ སརཎཾ གཏ’’ནྟི. ཨཙེལོ ¶ པན སེནིཡོ ཀུཀྐུརཝཏིཀོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷནྟེ, ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷནྟེ! སེཡྻཐཱཔི, བྷནྟེ…པེ… པཀཱསིཏོ. ཨེསཱཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝནྟཾ སརཎཾ གཙྪཱམི དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ. ལབྷེཡྻཱཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པབྦཛྫཾ, ལབྷེཡྻཾ ཨུཔསམྤད’’ནྟི. ‘‘ཡོ ཁོ, སེནིཡ ¶ , ཨཉྙཏིཏྠིཡཔུབྦོ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨཱཀངྑཏི པབྦཛྫཾ, ཨཱཀངྑཏི ཨུཔསམྤདཾ སོ ཙཏྟཱརོ མཱསེ པརིཝསཏི. ཙཏུནྣཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན ཨཱརདྡྷཙིཏྟཱ བྷིཀྑཱུ པབྦཱཛེནྟི, ཨུཔསམྤཱདེནྟི བྷིཀྑུབྷཱཝཱཡ. ཨཔི ཙ མེཏྠ པུགྒལཝེམཏྟཏཱ ཝིདིཏཱ’’ཏི.

‘‘སཙེ, བྷནྟེ, ཨཉྙཏིཏྠིཡཔུབྦཱ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨཱཀངྑནྟཱ པབྦཛྫཾ ཨཱཀངྑནྟཱ ཨུཔསམྤདཾ ཏེ ཙཏྟཱརོ མཱསེ པརིཝསནྟི ཙཏུནྣཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན ཨཱརདྡྷཙིཏྟཱ བྷིཀྑཱུ པབྦཱཛེནྟི ཨུཔསམྤཱདེནྟི བྷིཀྑུབྷཱཝཱཡ, ཨཧཾ ཙཏྟཱརི ཝསྶཱནི པརིཝསིསྶཱམི. ཙཏུནྣཾ ཝསྶཱནཾ ཨཙྩཡེན ཨཱརདྡྷཙིཏྟཱ བྷིཀྑཱུ པབྦཱཛེནྟུ, ཨུཔསམྤཱདེནྟུ བྷིཀྑུབྷཱཝཱཡཱ’’ཏི. ཨལཏྠ ཁོ ཨཙེལོ སེནིཡོ ཀུཀྐུརཝཏིཀོ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པབྦཛྫཾ, ཨལཏྠ ཨུཔསམྤདཾ. ཨཙིརཱུཔསམྤནྣོ ཁོ པནཱཡསྨཱ སེནིཡོ ཨེཀོ ཝཱུཔཀཊྛོ ཨཔྤམཏྟོ ¶ ཨཱཏཱཔཱི པཧིཏཏྟོ ཝིཧརནྟོ ནཙིརསྶེཝ – ཡསྶཏྠཱཡ ཀུལཔུཏྟཱ སམྨདེཝ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛནྟི ཏདནུཏྟརཾ – བྲཧྨཙརིཡཔརིཡོསཱནཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧཱསི. ‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏི, ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱ’ཏི ཨབྦྷཉྙཱསི. ཨཉྙཏརོ ཁོ པནཱཡསྨཱ སེནིཡོ ཨརཧཏཾ ཨཧོསཱིཏི.

ཀུཀྐུརཝཏིཀསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ སཏྟམཾ.

༨. ཨབྷཡརཱཛཀུམཱརསུཏྟཾ

༨༣. ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ རཱཛགཧེ ཝིཧརཏི ཝེལུ༹ཝནེ ཀལནྡཀནིཝཱཔེ. ཨཐ ཁོ ཨབྷཡོ རཱཛཀུམཱརོ ཡེན ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ནིགཎྛཾ ནཱཊཔུཏྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཨབྷཡཾ རཱཛཀུམཱརཾ ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨེཧི ཏྭཾ, རཱཛཀུམཱར, སམཎསྶ གོཏམསྶ ཝཱདཾ ¶ ཨཱརོཔེཧི. ཨེཝཾ ཏེ ཀལྱཱཎོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཙྪིསྶཏི – ‘ཨབྷཡེན རཱཛཀུམཱརེན སམཎསྶ གོཏམསྶ ཨེཝཾ མཧིདྡྷིཀསྶ ཨེཝཾ མཧཱནུབྷཱཝསྶ ཝཱདོ ཨཱརོཔིཏོ’’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ ཀཐཾ པནཱཧཾ, བྷནྟེ, སམཎསྶ གོཏམསྶ ཨེཝཾ མཧིདྡྷིཀསྶ ཨེཝཾ མཧཱནུབྷཱཝསྶ ཝཱདཾ ཨཱརོཔེསྶཱམཱི’’ཏི? ‘‘ཨེཧི ཏྭཾ, རཱཛཀུམཱར, ཡེན སམཎོ གོཏམོ ཏེནུཔསངྐམ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སམཎཾ གོཏམཾ ཨེཝཾ ཝདེཧི – ‘བྷཱསེཡྻ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཏཐཱགཏོ ཏཾ ཝཱཙཾ ཡཱ སཱ ཝཱཙཱ པརེསཾ ཨཔྤིཡཱ ཨམནཱཔཱ’ཏི? སཙེ ཏེ སམཎོ གོཏམོ ཨེཝཾ པུཊྛོ ཨེཝཾ བྱཱཀརོཏི – ‘བྷཱསེཡྻ, རཱཛཀུམཱར, ཏཐཱགཏོ ཏཾ ཝཱཙཾ ཡཱ སཱ ཝཱཙཱ པརེསཾ ཨཔྤིཡཱ ཨམནཱཔཱ’ཏི, ཏམེནཾ ཏྭཾ ཨེཝཾ ཝདེཡྻཱསི – ‘ཨཐ ཀིཉྩརཧི ཏེ, བྷནྟེ, པུཐུཛྫནེན ནཱནཱཀརཎཾ? པུཐུཛྫནོཔི ཧི ཏཾ ཝཱཙཾ བྷཱསེཡྻ ཡཱ སཱ ཝཱཙཱ པརེསཾ ཨཔྤིཡཱ ཨམནཱཔཱ’ཏི. སཙེ ¶ པན ཏེ སམཎོ གོཏམོ ཨེཝཾ པུཊྛོ ཨེཝཾ བྱཱཀརོཏི – ‘ན, རཱཛཀུམཱར, ཏཐཱགཏོ ཏཾ ཝཱཙཾ བྷཱསེཡྻ ཡཱ སཱ ཝཱཙཱ པརེསཾ ¶ ཨཔྤིཡཱ ཨམནཱཔཱ’ཏི, ཏམེནཾ ཏྭཾ ཨེཝཾ ཝདེཡྻཱསི – ‘ཨཐ ཀིཉྩརཧི ཏེ, བྷནྟེ, དེཝདཏྟོ བྱཱཀཏོ – ‘‘ཨཱཔཱཡིཀོ དེཝདཏྟོ, ནེརཡིཀོ དེཝདཏྟོ, ཀཔྤཊྛོ དེཝདཏྟོ, ཨཏེཀིཙྪོ དེཝདཏྟོ’’ཏི? ཏཱཡ ཙ པན ཏེ ཝཱཙཱཡ དེཝདཏྟོ ཀུཔིཏོ ཨཧོསི ཨནཏྟམནོ’ཏི. ཨིམཾ ཁོ ཏེ, རཱཛཀུམཱར, སམཎོ གོཏམོ ཨུབྷཏོཀོཊིཀཾ པཉྷཾ པུཊྛོ སམཱནོ ནེཝ སཀྑིཏི ཨུགྒིལིཏུཾ ན སཀྑིཏི ཨོགིལིཏུཾ. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ པུརིསསྶ ཨཡོསིངྒྷཱཊཀཾ ཀཎྛེ ཝིལགྒཾ, སོ ནེཝ སཀྐུཎེཡྻ ཨུགྒིལིཏུཾ ན སཀྐུཎེཡྻ ཨོགིལིཏུཾ; ཨེཝམེཝ ཁོ ཏེ, རཱཛཀུམཱར, སམཎོ གོཏམོ ཨིམཾ ཨུབྷཏོཀོཊིཀཾ པཉྷཾ པུཊྛོ སམཱནོ ནེཝ སཀྑིཏི ཨུགྒིལིཏུཾ ན སཀྑིཏི ཨོགིལིཏུ’’ནྟི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ ཨབྷཡོ རཱཛཀུམཱརོ ནིགཎྛསྶ ནཱཊཔུཏྟསྶ པཊིསྶུཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ནིགཎྛཾ ནཱཊཔུཏྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི.

༨༤. ཨེཀམནྟཾ ¶ ནིསིནྣསྶ ཁོ ཨབྷཡསྶ རཱཛཀུམཱརསྶ སཱུརིཡཾ [སུརིཡཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨུལློཀེཏྭཱ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཀཱལོ ཁོ ཨཛྫ བྷགཝཏོ ཝཱདཾ ཨཱརོཔེཏུཾ ¶ . སྭེ དཱནཱཧཾ སཀེ ནིཝེསནེ བྷགཝཏོ ཝཱདཾ ཨཱརོཔེསྶཱམཱི’’ཏི བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨདྷིཝཱསེཏུ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ སྭཱཏནཱཡ ཨཏྟཙཏུཏྠོ བྷཏྟ’’ནྟི. ཨདྷིཝཱསེསི བྷགཝཱ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན. ཨཐ ¶ ཁོ ཨབྷཡོ རཱཛཀུམཱརོ བྷགཝཏོ ཨདྷིཝཱསནཾ ཝིདིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཏསྶཱ རཏྟིཡཱ ཨཙྩཡེན པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཡེན ཨབྷཡསྶ རཱཛཀུམཱརསྶ ནིཝེསནཾ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. ཨཐ ཁོ ཨབྷཡོ རཱཛཀུམཱརོ བྷགཝནྟཾ པཎཱིཏེན ཁཱདནཱིཡེན བྷོཛནཱིཡེན སཧཏྠཱ སནྟཔྤེསི སམྤཝཱརེསི. ཨཐ ཁོ ཨབྷཡོ རཱཛཀུམཱརོ བྷགཝནྟཾ བྷུཏྟཱཝིཾ ཨོནཱིཏཔཏྟཔཱཎིཾ ཨཉྙཏརཾ ནཱིཙཾ ཨཱསནཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི.

༨༥. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨབྷཡོ རཱཛཀུམཱརོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘བྷཱསེཡྻ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཏཐཱགཏོ ཏཾ ཝཱཙཾ ཡཱ སཱ ཝཱཙཱ པརེསཾ ཨཔྤིཡཱ ཨམནཱཔཱ’’ཏི? ‘‘ན ཁྭེཏྠ, རཱཛཀུམཱར, ཨེཀཾསེནཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཏྠ, བྷནྟེ, ཨནསྶུཾ ནིགཎྛཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པན ཏྭཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨེཝཾ ཝདེསི – ‘ཨེཏྠ ¶ , བྷནྟེ, ཨནསྶུཾ ནིགཎྛཱ’’’ཏི? ‘‘ཨིདྷཱཧཾ, བྷནྟེ, ཡེན ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ནིགཎྛཾ ནཱཊཔུཏྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾ. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ མཾ, བྷནྟེ, ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨེཧི ཏྭཾ, རཱཛཀུམཱར, སམཎསྶ གོཏམསྶ ཝཱདཾ ཨཱརོཔེཧི. ཨེཝཾ ཏེ ཀལྱཱཎོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཙྪིསྶཏི – ཨབྷཡེན རཱཛཀུམཱརེན སམཎསྶ གོཏམསྶ ཨེཝཾ མཧིདྡྷིཀསྶ ཨེཝཾ མཧཱནུབྷཱཝསྶ ཝཱདོ ཨཱརོཔིཏོ’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཨཧཾ, བྷནྟེ, ནིགཎྛཾ ནཱཊཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙཾ – ‘ཡཐཱ ཀཐཾ པནཱཧཾ ¶ , བྷནྟེ, སམཎསྶ གོཏམསྶ ཨེཝཾ མཧིདྡྷིཀསྶ ཨེཝཾ མཧཱནུབྷཱཝསྶ ཝཱདཾ ཨཱརོཔེསྶཱམཱི’ཏི? ‘ཨེཧི ཏྭཾ, རཱཛཀུམཱར, ཡེན སམཎོ གོཏམོ ཏེནུཔསངྐམ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སམཎཾ གོཏམཾ ཨེཝཾ ཝདེཧི – བྷཱསེཡྻ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཏཐཱགཏོ ཏཾ ཝཱཙཾ ཡཱ སཱ ཝཱཙཱ པརེསཾ ཨཔྤིཡཱ ཨམནཱཔཱཏི? སཙེ ཏེ སམཎོ གོཏམོ ཨེཝཾ པུཊྛོ ཨེཝཾ བྱཱཀརོཏི – བྷཱསེཡྻ, རཱཛཀུམཱར, ཏཐཱགཏོ ཏཾ ཝཱཙཾ ཡཱ སཱ ཝཱཙཱ པརེསཾ ཨཔྤིཡཱ ཨམནཱཔཱཏི, ཏམེནཾ ཏྭཾ ཨེཝཾ ཝདེཡྻཱསི – ཨཐ ཀིཉྩརཧི ཏེ, བྷནྟེ, པུཐུཛྫནེན ནཱནཱཀརཎཾ? པུཐུཛྫནོཔི ཧི ཏཾ ཝཱཙཾ བྷཱསེཡྻ ¶ ཡཱ སཱ ཝཱཙཱ པརེསཾ ཨཔྤིཡཱ ཨམནཱཔཱཏི. སཙེ པན ཏེ སམཎོ གོཏམོ ཨེཝཾ པུཊྛོ ཨེཝཾ བྱཱཀརོཏི – ན, རཱཛཀུམཱར, ཏཐཱགཏོ ཏཾ ཝཱཙཾ བྷཱསེཡྻ ཡཱ སཱ ¶ ཝཱཙཱ པརེསཾ ཨཔྤིཡཱ ཨམནཱཔཱཏི, ཏམེནཾ ཏྭཾ ཨེཝཾ ཝདེཡྻཱསི – ཨཐ ཀིཉྩརཧི ཏེ, བྷནྟེ, དེཝདཏྟོ བྱཱཀཏོ – ཨཱཔཱཡིཀོ དེཝདཏྟོ, ནེརཡིཀོ དེཝདཏྟོ, ཀཔྤཊྛོ དེཝདཏྟོ, ཨཏེཀིཙྪོ དེཝདཏྟོཏི? ཏཱཡ ཙ པན ཏེ ཝཱཙཱཡ དེཝདཏྟོ ཀུཔིཏོ ཨཧོསི ཨནཏྟམནོཏི. ཨིམཾ ཁོ ཏེ, རཱཛཀུམཱར, སམཎོ གོཏམོ ཨུབྷཏོཀོཊིཀཾ པཉྷཾ པུཊྛོ སམཱནོ ¶ ནེཝ སཀྑིཏི ཨུགྒིལིཏུཾ ན སཀྑིཏི ཨོགིལིཏུཾ. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ པུརིསསྶ ཨཡོསིངྒྷཱཊཀཾ ཀཎྛེ ཝིལགྒཾ, སོ ནེཝ སཀྐུཎེཡྻ ཨུགྒིལིཏུཾ ན སཀྐུཎེཡྻ ཨོགིལིཏུཾ; ཨེཝམེཝ ཁོ ཏེ, རཱཛཀུམཱར, སམཎོ གོཏམོ ཨིམཾ ཨུབྷཏོཀོཊིཀཾ པཉྷཾ པུཊྛོ སམཱནོ ནེཝ སཀྑིཏི ཨུགྒིལིཏུཾ ན སཀྑིཏི ཨོགིལིཏུ’’’ནྟི.

༨༦. ཏེན ཁོ པན སམཡེན དཧརོ ཀུམཱརོ མནྡོ ཨུཏྟཱནསེཡྻཀོ ཨབྷཡསྶ རཱཛཀུམཱརསྶ ཨངྐེ ནིསིནྣོ ཧོཏི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཨབྷཡཾ རཱཛཀུམཱརཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཏཾ ཀིཾ ¶ མཉྙསི, རཱཛཀུམཱར, སཙཱཡཾ ཀུམཱརོ ཏུཡ྄ཧཾ ཝཱ པམཱདམནྭཱཡ དྷཱཏིཡཱ ཝཱ པམཱདམནྭཱཡ ཀཊྛཾ ཝཱ ཀཋལཾ [ཀཐལཾ (ཀ.)] ཝཱ མུཁེ ཨཱཧརེཡྻ, ཀིནྟི ནཾ ཀརེཡྻཱསཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱཧརེཡྻསྶཱཧཾ, བྷནྟེ. སཙེ, བྷནྟེ, ན སཀྐུཎེཡྻཾ ཨཱདིཀེནེཝ ཨཱཧཏྟུཾ [ཨཱཧརིཏུཾ (སྱཱ. ཀཾ.)], ཝཱམེན ཧཏྠེན སཱིསཾ པརིགྒཧེཏྭཱ [པགྒཧེཏྭཱ (སཱི.)] དཀྑིཎེན ཧཏྠེན ཝངྐངྒུལིཾ ཀརིཏྭཱ སལོཧིཏམྤི ཨཱཧརེཡྻཾ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨཏྠི མེ, བྷནྟེ, ཀུམཱརེ ཨནུཀམྤཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, རཱཛཀུམཱར, ཡཾ ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ཛཱནཱཏི ཨབྷཱུཏཾ ཨཏཙྪཾ ཨནཏྠསཾཧིཏཾ སཱ ཙ པརེསཾ ཨཔྤིཡཱ ཨམནཱཔཱ, ན ཏཾ ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི. ཡམྤི ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ཛཱནཱཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཨནཏྠསཾཧིཏཾ སཱ ཙ པརེསཾ ཨཔྤིཡཱ ཨམནཱཔཱ, ཏམྤི ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ན བྷཱསཏི. ཡཉྩ ཁོ ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ཛཱནཱཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཨཏྠསཾཧིཏཾ སཱ ཙ པརེསཾ ཨཔྤིཡཱ ཨམནཱཔཱ, ཏཏྲ ཀཱལཉྙཱུ ཏཐཱགཏོ ཧོཏི ཏསྶཱ ཝཱཙཱཡ ཝེཡྻཱཀརཎཱཡ. ཡཾ ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ཛཱནཱཏི ཨབྷཱུཏཾ ཨཏཙྪཾ ¶ ཨནཏྠསཾཧིཏཾ སཱ ཙ པརེསཾ པིཡཱ མནཱཔཱ, ན ཏཾ ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི. ཡམྤི ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ཛཱནཱཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཨནཏྠསཾཧིཏཾ སཱ ཙ པརེསཾ པིཡཱ མནཱཔཱ ཏམྤི ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ན བྷཱསཏི. ཡཉྩ ཏཐཱགཏོ ཝཱཙཾ ཛཱནཱཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཨཏྠསཾཧིཏཾ སཱ ¶ ཙ པརེསཾ པིཡཱ མནཱཔཱ, ཏཏྲ ཀཱལཉྙཱུ ཏཐཱགཏོ ཧོཏི ཏསྶཱ ཝཱཙཱཡ ཝེཡྻཱཀརཎཱཡ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨཏྠི, རཱཛཀུམཱར, ཏཐཱགཏསྶ སཏྟེསུ ཨནུཀམྤཱ’’ཏི.

༨༧. ‘‘ཡེམེ, བྷནྟེ, ཁཏྟིཡཔཎྜིཏཱཔི བྲཱཧྨཎཔཎྜིཏཱཔི གཧཔཏིཔཎྜིཏཱཔི སམཎཔཎྜིཏཱཔི པཉྷཾ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ ཏཐཱགཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪནྟི, པུབྦེཝ ནུ ཁོ, ཨེཏཾ, བྷནྟེ ¶ , བྷགཝཏོ ཙེཏསོ པརིཝིཏཀྐིཏཾ ཧོཏི ‘ཡེ མཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཝཾ པུཙྪིསྶནྟི ཏེསཱཧཾ ཨེཝཾ པུཊྛོ ཨེཝཾ བྱཱཀརིསྶཱམཱི’ཏི, ཨུདཱཧུ ཋཱནསོཝེཏཾ ཏཐཱགཏཾ པཊིབྷཱཏཱི’’ཏི?

‘‘ཏེན ཧི, རཱཛཀུམཱར, ཏཉྙེཝེཏྠ པཊིཔུཙྪིསྶཱམི, ཡཐཱ ཏེ ཁམེཡྻ ཏཐཱ ནཾ བྱཱཀརེཡྻཱསི. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, རཱཛཀུམཱར, ཀུསལོ ཏྭཾ རཐསྶ ཨངྒཔཙྩངྒཱན’’ནྟི?

‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ, ཀུསལོ ཨཧཾ རཐསྶ ཨངྒཔཙྩངྒཱན’’ནྟི.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, རཱཛཀུམཱར, ཡེ ཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཝཾ པུཙྪེཡྻུཾ – ‘ཀིཾ ནཱམིདཾ རཐསྶ ཨངྒཔཙྩངྒ’ནྟི? པུབྦེཝ ནུ ཁོ ཏེ ཨེཏཾ ཙེཏསོ པརིཝིཏཀྐིཏཾ ¶ ཨསྶ ‘ཡེ མཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཝཾ པུཙྪིསྶནྟི ཏེསཱཧཾ ཨེཝཾ པུཊྛོ ཨེཝཾ བྱཱཀརིསྶཱམཱི’ཏི, ཨུདཱཧུ ཋཱནསོཝེཏཾ པཊིབྷཱསེཡྻཱ’’ཏི?

‘‘ཨཧཉྷི, བྷནྟེ, རཐིཀོ སཉྙཱཏོ ཀུསལོ རཐསྶ ཨངྒཔཙྩངྒཱནཾ. སབྦཱནི མེ རཐསྶ ཨངྒཔཙྩངྒཱནི སུཝིདིཏཱནི. ཋཱནསོཝེཏཾ མཾ པཊིབྷཱསེཡྻཱ’’ཏི ¶ .

‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, རཱཛཀུམཱར, ཡེ ཏེ ཁཏྟིཡཔཎྜིཏཱཔི བྲཱཧྨཎཔཎྜིཏཱཔི གཧཔཏིཔཎྜིཏཱཔི སམཎཔཎྜིཏཱཔི པཉྷཾ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ ཏཐཱགཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪནྟི, ཋཱནསོཝེཏཾ ཏཐཱགཏཾ པཊིབྷཱཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? སཱ ཧི, རཱཛཀུམཱར, ཏཐཱགཏསྶ དྷམྨདྷཱཏུ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱ ཡསྶཱ དྷམྨདྷཱཏུཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཏྟཱ ཋཱནསོཝེཏཾ ཏཐཱགཏཾ པཊིབྷཱཏཱི’’ཏི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཨབྷཡོ རཱཛཀུམཱརོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷནྟེ, ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷནྟེ…པེ… ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི.

ཨབྷཡརཱཛཀུམཱརསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ ཨཊྛམཾ.

༩. བཧུཝེདནཱིཡསུཏྟཾ

༨༨. ཨེཝཾ ¶ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཨཐ ཁོ པཉྩཀངྒོ ཐཔཏི ཡེནཱཡསྨཱ ཨུདཱཡཱི ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨུདཱཡིཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ པཉྩཀངྒོ ཐཔཏི ཨཱཡསྨནྟཾ ཨུདཱཡིཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀཏི ནུ ཁོ, བྷནྟེ ཨུདཱཡི, ཝེདནཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ’’ཏི? ‘‘ཏིསྶོ ཁོ, ཐཔཏི [གཧཔཏི (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], ཝེདནཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ. སུཁཱ ཝེདནཱ, དུཀྑཱ ཝེདནཱ, ཨདུཀྑམསུཁཱ ཝེདནཱ – ཨིམཱ ¶ ཁོ, ཐཔཏི, ཏིསྶོ ཝེདནཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, པཉྩཀངྒོ ཐཔཏི ཨཱཡསྨནྟཾ ཨུདཱཡིཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ན ཁོ, བྷནྟེ ཨུདཱཡི, ཏིསྶོ ཝེདནཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ; དྭེ ཝེདནཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ – སུཁཱ ཝེདནཱ, དུཀྑཱ ཝེདནཱ. ཡཱཡཾ, བྷནྟེ, ཨདུཀྑམསུཁཱ ཝེདནཱ སནྟསྨིཾ ཨེསཱ པཎཱིཏེ སུཁེ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ’’ཏི. དུཏིཡམྤི ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨུདཱཡཱི པཉྩཀངྒཾ ཐཔཏིཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ན ཁོ, གཧཔཏི, དྭེ ཝེདནཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ; ཏིསྶོ ཝེདནཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ. སུཁཱ ཝེདནཱ, དུཀྑཱ ཝེདནཱ, ཨདུཀྑམསུཁཱ ཝེདནཱ – ཨིམཱ ཁོ, ཐཔཏི, ཏིསྶོ ཝེདནཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ’’ཏི. དུཏིཡམྤི ཁོ པཉྩཀངྒོ ཐཔཏི ཨཱཡསྨནྟཾ ཨུདཱཡིཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ན ཁོ, བྷནྟེ ཨུདཱཡི, ཏིསྶོ ཝེདནཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ; དྭེ ཝེདནཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ – སུཁཱ ཝེདནཱ, དུཀྑཱ ཝེདནཱ. ཡཱཡཾ, བྷནྟེ ¶ , ཨདུཀྑམསུཁཱ ཝེདནཱ སནྟསྨིཾ ཨེསཱ པཎཱིཏེ སུཁེ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ’’ཏི. ཏཏིཡམྤི ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨུདཱཡཱི པཉྩཀངྒཾ ཐཔཏིཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ན ཁོ, ཐཔཏི, དྭེ ཝེདནཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ; ཏིསྶོ ཝེདནཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ. སུཁཱ ཝེདནཱ, དུཀྑཱ ཝེདནཱ, ཨདུཀྑམསུཁཱ ཝེདནཱ – ཨིམཱ ཁོ, ཐཔཏི, ཏིསྶོ ཝེདནཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ’’ཏི. ཏཏིཡམྤི ཁོ པཉྩཀངྒོ ཐཔཏི ཨཱཡསྨནྟཾ ཨུདཱཡིཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ན ཁོ, བྷནྟེ ཨུདཱཡི, ཏིསྶོ ཝེདནཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ, དྭེ ཝེདནཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ – སུཁཱ ཝེདནཱ, དུཀྑཱ ཝེདནཱ. ཡཱཡཾ, བྷནྟེ, ཨདུཀྑམསུཁཱ ཝེདནཱ སནྟསྨིཾ ཨེསཱ པཎཱིཏེ སུཁེ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ’’ཏི. ནེཝ ཁོ སཀྑི ཨཱཡསྨཱ ཨུདཱཡཱི པཉྩཀངྒཾ ཐཔཏིཾ སཉྙཱཔེཏུཾ ན པནཱསཀྑི པཉྩཀངྒོ ཐཔཏི ཨཱཡསྨནྟཾ ཨུདཱཡིཾ སཉྙཱཔེཏུཾ.

༨༩. ཨསྶོསི ¶ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨཱཡསྨཏོ ཨུདཱཡིསྶ པཉྩཀངྒེན ཐཔཏིནཱ སདྡྷིཾ ཨིམཾ ཀཐཱསལླཱཔཾ. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ¶ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཡཱཝཏཀོ ཨཧོསི ཨཱཡསྨཏོ ཨུདཱཡིསྶ པཉྩཀངྒེན ཐཔཏིནཱ སདྡྷིཾ ཀཐཱསལླཱཔོ ཏཾ སབྦཾ བྷགཝཏོ ཨཱརོཙེསི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, བྷགཝཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སནྟཉྙེཝ ཁོ, ཨཱནནྡ, པརིཡཱཡཾ པཉྩཀངྒོ ཐཔཏི ཨུདཱཡིསྶ ནཱབྦྷནུམོདི, སནྟཉྙེཝ ¶ ཙ པན པརིཡཱཡཾ ཨུདཱཡཱི པཉྩཀངྒསྶ ཐཔཏིསྶ ནཱབྦྷནུམོདི. དྭེཔཱནནྡ, ཝེདནཱ ཝུཏྟཱ མཡཱ པརིཡཱཡེན ¶ , ཏིསྶོཔི ཝེདནཱ ཝུཏྟཱ མཡཱ པརིཡཱཡེན, པཉྩཔི ཝེདནཱ ཝུཏྟཱ མཡཱ པརིཡཱཡེན, ཚཔི ཝེདནཱ ཝུཏྟཱ མཡཱ པརིཡཱཡེན, ཨཊྛཱརསཔི ཝེདནཱ ཝུཏྟཱ མཡཱ པརིཡཱཡེན, ཚཏྟིཾསཔི ཝེདནཱ ཝུཏྟཱ མཡཱ པརིཡཱཡེན, ཨཊྛསཏམྤི ཝེདནཱ ཝུཏྟཱ མཡཱ པརིཡཱཡེན. ཨེཝཾ པརིཡཱཡདེསིཏོ ཁོ, ཨཱནནྡ, མཡཱ དྷམྨོ. ཨེཝཾ པརིཡཱཡདེསིཏེ ཁོ, ཨཱནནྡ, མཡཱ དྷམྨེ ཡེ ཨཉྙམཉྙསྶ སུབྷཱསིཏཾ སུལཔིཏཾ ན སམནུཛཱནིསྶནྟི ན སམནུམཉྙིསྶནྟི ན སམནུམོདིསྶནྟི ཏེསམེཏཾ པཱཊིཀངྑཾ – བྷཎྜནཛཱཏཱ ཀལཧཛཱཏཱ ཝིཝཱདཱཔནྣཱ ཨཉྙམཉྙཾ མུཁསཏྟཱིཧི ཝིཏུདནྟཱ ཝིཧརིསྶནྟི. ཨེཝཾ པརིཡཱཡདེསིཏོ ཁོ, ཨཱནནྡ, མཡཱ དྷམྨོ. ཨེཝཾ པརིཡཱཡདེསིཏེ ཁོ, ཨཱནནྡ, མཡཱ དྷམྨེ ཡེ ཨཉྙམཉྙསྶ སུབྷཱསིཏཾ སུལཔིཏཾ སམནུཛཱནིསྶནྟི སམནུམཉྙིསྶནྟི སམནུམོདིསྶནྟི ཏེསམེཏཾ པཱཊིཀངྑཾ – སམགྒཱ སམྨོདམཱནཱ ཨཝིཝདམཱནཱ ཁཱིརོདཀཱིབྷཱུཏཱ ཨཉྙམཉྙཾ པིཡཙཀྑཱུཧི སམྤསྶནྟཱ ཝིཧརིསྶནྟི’’.

༩༠. ‘‘པཉྩ ཁོ ཨིམེ, ཨཱནནྡ, ཀཱམགུཎཱ. ཀཏམེ པཉྩ? ཙཀྑུཝིཉྙེཡྻཱ རཱུཔཱ ཨིཊྛཱ ཀནྟཱ མནཱཔཱ པིཡརཱུཔཱ ཀཱམཱུཔསཾཧིཏཱ རཛནཱིཡཱ, སོཏཝིཉྙེཡྻཱ སདྡཱ…པེ… གྷཱནཝིཉྙེཡྻཱ གནྡྷཱ…པེ… ཛིཝ྄ཧཱཝིཉྙེཡྻཱ རསཱ…པེ… ཀཱཡཝིཉྙེཡྻཱ ཕོཊྛབྦཱ ཨིཊྛཱ ཀནྟཱ མནཱཔཱ ¶ པིཡརཱུཔཱ ཀཱམཱུཔསཾཧིཏཱ རཛནཱིཡཱ – ཨིམེ ཁོ, ཨཱནནྡ, པཉྩ ཀཱམགུཎཱ. ཡཾ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཨིམེ པཉྩ ཀཱམགུཎེ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི སུཁཾ སོམནསྶཾ ཨིདཾ ཝུཙྩཏི ཀཱམསུཁཾ.

‘‘ཡོ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ཨེཏཔརམཾ སཏྟཱ སུཁཾ སོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེནྟཱི’ཏི, ཨིདམསྶ ནཱནུཛཱནཱམི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨཏྠཱནནྡ, ཨེཏམྷཱ སུཁཱ ཨཉྙཾ ¶ སུཁཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརཉྩ པཎཱིཏཏརཉྩ. ཀཏམཉྩཱནནྡ, ཨེཏམྷཱ སུཁཱ ཨཉྙཾ སུཁཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརཉྩ པཎཱིཏཏརཉྩ? ཨིདྷཱནནྡ, བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརཾ ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི ¶ . ཨིདཾ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཨེཏམྷཱ སུཁཱ ཨཉྙཾ སུཁཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརཉྩ པཎཱིཏཏརཉྩ.

‘‘ཡོ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ཨེཏཔརམཾ སཏྟཱ སུཁཾ སོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེནྟཱི’ཏི, ཨིདམསྶ ནཱནུཛཱནཱམི. ཏཾ ¶ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨཏྠཱནནྡ, ཨེཏམྷཱ སུཁཱ ཨཉྙཾ སུཁཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརཉྩ པཎཱིཏཏརཉྩ. ཀཏམཉྩཱནནྡ, ཨེཏམྷཱ སུཁཱ ཨཉྙཾ སུཁཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརཉྩ པཎཱིཏཏརཉྩ? ཨིདྷཱནནྡ, བྷིཀྑུ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ…པེ… དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨིདཾ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཨེཏམྷཱ སུཁཱ ཨཉྙཾ སུཁཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརཉྩ པཎཱིཏཏརཉྩ.

‘‘ཡོ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཨེཝཾ ཝདེཡྻ…པེ…. ཀཏམཉྩཱནནྡ, ཨེཏམྷཱ སུཁཱ ཨཉྙཾ སུཁཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརཉྩ པཎཱིཏཏརཉྩ? ཨིདྷཱནནྡ, བྷིཀྑུ པཱིཏིཡཱ ཙ ཝིརཱགཱ…པེ… ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨིདཾ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཨེཏམྷཱ སུཁཱ ཨཉྙཾ སུཁཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརཉྩ པཎཱིཏཏརཉྩ.

‘‘ཡོ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཨེཝཾ ཝདེཡྻ…པེ…. ཀཏམཉྩཱནནྡ, ཨེཏམྷཱ སུཁཱ ཨཉྙཾ སུཁཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརཉྩ པཎཱིཏཏརཉྩ? ཨིདྷཱནནྡ, བྷིཀྑུ སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ…པེ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨིདཾ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཨེཏམྷཱ སུཁཱ ཨཉྙཾ སུཁཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརཉྩ པཎཱིཏཏརཉྩ.

‘‘ཡོ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཨེཝཾ ཝདེཡྻ…པེ…. ཀཏམཉྩཱནནྡ, ཨེཏམྷཱ སུཁཱ ཨཉྙཾ སུཁཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརཉྩ པཎཱིཏཏརཉྩ ¶ ? ཨིདྷཱནནྡ, བྷིཀྑུ སབྦསོ རཱུཔསཉྙཱནཾ སམཏིཀྐམཱ, པཊིགྷསཉྙཱནཾ ¶ ཨཏྠངྒམཱ, ནཱནཏྟསཉྙཱནཾ ཨམནསིཀཱརཱ ‘ཨནནྟོ ཨཱཀཱསོ’ཏི ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨིདཾ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཨེཏམྷཱ སུཁཱ ཨཉྙཾ སུཁཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརཉྩ པཎཱིཏཏརཉྩ.

‘‘ཡོ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཨེཝཾ ཝདེཡྻ…པེ…. ཀཏམཉྩཱནནྡ, ཨེཏམྷཱ སུཁཱ ཨཉྙཾ སུཁཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརཉྩ པཎཱིཏཏརཉྩ? ཨིདྷཱནནྡ, བྷིཀྑུ སབྦསོ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ‘ཨནནྟཾ ཝིཉྙཱཎ’ནྟི ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨིདཾ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཨེཏམྷཱ སུཁཱ ཨཉྙཾ སུཁཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརཉྩ པཎཱིཏཏརཉྩ.

‘‘ཡོ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཨེཝཾ ཝདེཡྻ…པེ…. ཀཏམཉྩཱནནྡ, ཨེཏམྷཱ སུཁཱ ཨཉྙཾ སུཁཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརཉྩ པཎཱིཏཏརཉྩ? ཨིདྷཱནནྡ, བྷིཀྑུ སབྦསོ ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ‘ནཏྠི ཀིཉྩཱི’ཏི ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨིདཾ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཨེཏམྷཱ སུཁཱ ཨཉྙཾ སུཁཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརཉྩ པཎཱིཏཏརཉྩ.

‘‘ཡོ ¶ ¶ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཨེཝཾ ཝདེཡྻ…པེ…. ཀཏམཉྩཱནནྡ, ཨེཏམྷཱ སུཁཱ ཨཉྙཾ སུཁཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརཉྩ པཎཱིཏཏརཉྩ? ཨིདྷཱནནྡ, བྷིཀྑུ སབྦསོ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨིདཾ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཨེཏམྷཱ སུཁཱ ཨཉྙཾ སུཁཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརཉྩ པཎཱིཏཏརཉྩ.

‘‘ཡོ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ཨེཏཔརམཾ སཏྟཱ སུཁཾ སོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེནྟཱི’ཏི, ཨིདམསྶ ནཱནུཛཱནཱམི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨཏྠཱནནྡ, ཨེཏམྷཱ སུཁཱ ཨཉྙཾ སུཁཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརཉྩ པཎཱིཏཏརཉྩ. ཀཏམཉྩཱནནྡ, ཨེཏམྷཱ སུཁཱ ཨཉྙཾ སུཁཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརཉྩ པཎཱིཏཏརཉྩ? ཨིདྷཱནནྡ, བྷིཀྑུ སབྦསོ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ ¶ སམཏིཀྐམྨ སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨིདཾ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཨེཏམྷཱ སུཁཱ ཨཉྙཾ སུཁཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརཉྩ པཎཱིཏཏརཉྩ.

༩༡. ‘‘ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ, ཨཱནནྡ, ཝིཛྫཏི ཡཾ ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ པརིབྦཱཛཀཱ ཨེཝཾ ཝདེཡྻུཾ ¶ – ‘སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷཾ སམཎོ གོཏམོ ཨཱཧ; ཏཉྩ སུཁསྨིཾ པཉྙཔེཏི. ཏཡིདཾ ཀིཾསུ, ཏཡིདཾ ཀཐཾསཱུ’ཏི? ཨེཝཾཝཱདིནོ, ཨཱནནྡ, ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ པརིབྦཱཛཀཱ ཨེཝམསྶུ ཝཙནཱིཡཱ – ‘ན ཁོ, ཨཱཝུསོ, བྷགཝཱ སུཁཾཡེཝ ཝེདནཾ སནྡྷཱཡ སུཁསྨིཾ པཉྙཔེཏི; ཨཔི ཙ, ཨཱཝུསོ, ཡཏྠ ཡཏྠ སུཁཾ ཨུཔལབྦྷཏི ཡཧིཾ ཡཧིཾ ཏཾ ཏཾ ཏཐཱགཏོ སུཁསྨིཾ པཉྙཔེཏཱི’’’ཏི.

ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ. ཨཏྟམནོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡཱིཏི.

བཧུཝེདནཱིཡསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ ནཝམཾ.

༡༠. ཨཔཎྞཀསུཏྟཾ

༩༢. ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཀོསལེསུ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ ཡེན སཱལཱ ནཱམ ཀོསལཱནཾ བྲཱཧྨཎགཱམོ ཏདཝསརི. ཨསྶོསུཾ ཁོ སཱལེཡྻཀཱ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱ – ‘‘སམཎོ ཁལུ བྷོ གོཏམོ སཀྱཔུཏྟོ སཀྱཀུལཱ པབྦཛིཏོ ཀོསལེསུ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ མཧཏཱ ¶ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ སཱལཾ ¶ ཨནུཔྤཏྟོ. ཏཾ ཁོ པན བྷཝནྟཾ གོཏམཾ ཨེཝཾ ཀལྱཱཎོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོ – ‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ’ཏི. སོ ཨིམཾ ལོཀཾ སདེཝཀཾ སམཱརཀཾ སབྲཧྨཀཾ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཾ པཛཾ སདེཝམནུསྶཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདེཏི. སོ དྷམྨཾ དེསེཏི ཨཱདིཀལྱཱཎཾ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ, ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེཏི. སཱདྷུ ཁོ པན ཏཐཱརཱུཔཱནཾ ཨརཧཏཾ དསྶནཾ ཧོཏཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ སཱལེཡྻཀཱ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཔྤེཀཙྩེ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཨཔྤེཀཙྩེ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདིཾསུ; སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཨཔྤེཀཙྩེ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནཉྫལིཾ པཎཱམེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཨཔྤེཀཙྩེ ¶ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ ནཱམགོཏྟཾ སཱཝེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཨཔྤེཀཙྩེ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ.

༩༣. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣེ ཁོ སཱལེཡྻཀེ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀེ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཏྠི པན ཝོ, གཧཔཏཡོ, ཀོཙི མནཱཔོ སཏྠཱ ཡསྨིཾ ཝོ ཨཱཀཱརཝཏཱི སདྡྷཱ པཊིལདྡྷཱ’’ཏི? ‘‘ནཏྠི ཁོ ནོ, བྷནྟེ, ཀོཙི མནཱཔོ སཏྠཱ ཡསྨིཾ ནོ ཨཱཀཱརཝཏཱི སདྡྷཱ པཊིལདྡྷཱ’’ཏི. ‘‘མནཱཔཾ ཝོ, གཧཔཏཡོ, སཏྠཱརཾ ཨལབྷནྟེཧི ཨཡཾ ཨཔཎྞཀོ དྷམྨོ སམཱདཱཡ ཝཏྟིཏབྦོ. ཨཔཎྞཀོ ཧི, གཧཔཏཡོ, དྷམྨོ སམཏྟོ སམཱདིནྣོ, སོ ཝོ བྷཝིསྶཏི དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ. ཀཏམོ ཙ, གཧཔཏཡོ, ཨཔཎྞཀོ དྷམྨོ’’?

༩༤. ‘‘སནྟི ¶ , གཧཔཏཡོ, ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ‘ནཏྠི དིནྣཾ, ནཏྠི ཡིཊྛཾ, ནཏྠི ཧུཏཾ; ནཏྠི སུཀཏདུཀྐཊཱནཾ [སུཀཊདུཀྐཊཱནཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཀམྨཱནཾ ཕལཾ ཝིཔཱཀོ, ནཏྠི ཨཡཾ ལོཀོ, ནཏྠི པརོ ལོཀོ; ནཏྠི མཱཏཱ, ནཏྠི པིཏཱ; ནཏྠི སཏྟཱ ཨོཔཔཱཏིཀཱ; ནཏྠི ལོཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ སམྨགྒཏཱ [སམགྒཏཱ (ཀ.)] སམྨཱ པཊིཔནྣཱ ཡེ ཨིམཉྩ ལོཀཾ པརཉྩ ལོཀཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདེནྟཱི’ཏི. ཏེསཾཡེཝ ཁོ, གཧཔཏཡོ, སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ¶ ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ¶ ཨུཛུཝིཔཙྩནཱིཀཝཱདཱ. ཏེ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘ཨཏྠི དིནྣཾ, ཨཏྠི ཡིཊྛཾ, ཨཏྠི ཧུཏཾ; ཨཏྠི སུཀཏདུཀྐཊཱནཾ ཀམྨཱནཾ ཕལཾ ཝིཔཱཀོ; ཨཏྠི ཨཡཾ ལོཀོ, ཨཏྠི པརོ ལོཀོ; ཨཏྠི མཱཏཱ, ཨཏྠི པིཏཱ; ཨཏྠི སཏྟཱ ¶ ཨོཔཔཱཏིཀཱ; ཨཏྠི ལོཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ སམྨགྒཏཱ སམྨཱ པཊིཔནྣཱ ཡེ ཨིམཉྩ ལོཀཾ པརཉྩ ལོཀཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདེནྟཱི’ཏི. ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, གཧཔཏཡོ – ‘ནནུམེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨཉྙམཉྙསྶ ཨུཛུཝིཔཙྩནཱིཀཝཱདཱ’’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’.

༩༥. ‘‘ཏཏྲ, གཧཔཏཡོ, ཡེ ཏེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ‘ནཏྠི དིནྣཾ, ནཏྠི ཡིཊྛཾ…པེ… ཡེ ཨིམཉྩ ལོཀཾ པརཉྩ ལོཀཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདེནྟཱི’ཏི ཏེསམེཏཾ པཱཊིཀངྑཾ? ཡམིདཾ [ཡདིདཾ (ཀ.)] ཀཱཡསུཙརིཏཾ, ཝཙཱིསུཙརིཏཾ, མནོསུཙརིཏཾ – ཨིམེ ཏཡོ ཀུསལེ དྷམྨེ ཨབྷིནིཝཛྫེཏྭཱ [ཨབྷིནིབྦཛྫེཏྭཱ (སྱཱ. ཀཾ.), ཨབྷིནིབྦིཛྫིཏྭཱ (ཀ.)] ཡམིདཾ [ཡདིདཾ (ཀ.)] ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ, ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ, མནོདུཙྩརིཏཾ – ཨིམེ ཏཡོ ཨཀུསལེ དྷམྨེ སམཱདཱཡ ཝཏྟིསྶནྟི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ན ཧི ཏེ བྷོནྟོ སམཎབྲཱཧྨཎཱ པསྶནྟི ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཱདཱིནཝཾ ཨོཀཱརཾ སཾཀིལེསཾ, ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ནེཀྑམྨེ ཨཱནིསཾསཾ ཝོདཱནཔཀྑཾ. སནྟཾཡེཝ པན པརཾ ལོཀཾ ‘ནཏྠི པརོ ལོཀོ’ ཏིསྶ དིཊྛི ཧོཏི; སཱསྶ ཧོཏི མིཙྪཱདིཊྛི. སནྟཾཡེཝ ཁོ པན པརཾ ལོཀཾ ‘ནཏྠི པརོ ལོཀོ’ཏི སངྐཔྤེཏི; སྭཱསྶ ཧོཏི མིཙྪཱསངྐཔྤོ. སནྟཾཡེཝ ཁོ པན པརཾ ལོཀཾ ‘ནཏྠི པརོ ལོཀོ’ཏི ཝཱཙཾ བྷཱསཏི; སཱསྶ ཧོཏི མིཙྪཱཝཱཙཱ. སནྟཾཡེཝ ཁོ པན པརཾ ལོཀཾ ‘ནཏྠི པརོ ལོཀོ’ཏི ཨཱཧ; ཡེ ཏེ ཨརཧནྟོ པརལོཀཝིདུནོ ཏེསམཡཾ པཙྩནཱིཀཾ ཀརོཏི. སནྟཾཡེཝ ཁོ པན པརཾ ལོཀཾ ‘ནཏྠི པརོ ལོཀོ’ཏི པརཾ ¶ སཉྙཱཔེཏི [པཉྙཱཔེཏི (ཀ.)]; སཱསྶ ཧོཏི ཨསདྡྷམྨསཉྙཏྟི [ཨསྶདྡྷམྨཔཉྙཏྟི (ཀ.)]. ཏཱཡ ཙ པན ཨསདྡྷམྨསཉྙཏྟིཡཱ ཨཏྟཱནུཀྐཾསེཏི, པརཾ ཝམྦྷེཏི. ཨིཏི པུབྦེཝ ཁོ པནསྶ སུསཱིལྱཾ པཧཱིནཾ ཧོཏི, དུསྶཱིལྱཾ པཙྩུཔཊྛིཏཾ – ཨཡཉྩ མིཙྪཱདིཊྛི མིཙྪཱསངྐཔྤོ མིཙྪཱཝཱཙཱ ཨརིཡཱནཾ པཙྩནཱིཀཏཱ ཨསདྡྷམྨསཉྙཏྟི ཨཏྟུཀྐཾསནཱ པརཝམྦྷནཱ. ཨེཝམསྶིམེ [ཨེཝཾ’སི’མེ’ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨནེཀེ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ སམྦྷཝནྟི མིཙྪཱདིཊྛིཔཙྩཡཱ.

‘‘ཏཏྲ ¶ ¶ ¶ , གཧཔཏཡོ, ཝིཉྙཱུ པུརིསོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘སཙེ ཁོ ནཏྠི པརོ ལོཀོ ཨེཝམཡཾ བྷཝཾ པུརིསཔུགྒལོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ སོཏྠིམཏྟཱནཾ ཀརིསྶཏི; སཙེ ཁོ ཨཏྠི པརོ ལོཀོ ཨེཝམཡཾ བྷཝཾ པུརིསཔུགྒལོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫིསྶཏི. ཀཱམཾ ཁོ པན མཱཧུ པརོ ལོཀོ, ཧོཏུ ནེསཾ བྷཝཏཾ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ སཙྩཾ ཝཙནཾ; ཨཐ ཙ པནཱཡཾ བྷཝཾ པུརིསཔུགྒལོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཝིཉྙཱུནཾ གཱརཡ྄ཧོ – དུསྶཱིལོ པུརིསཔུགྒལོ མིཙྪཱདིཊྛི ནཏྠིཀཝཱདོ’ཏི. སཙེ ཁོ ཨཏྠེཝ པརོ ལོཀོ, ཨེཝཾ ཨིམསྶ བྷོཏོ པུརིསཔུགྒལསྶ ཨུབྷཡཏྠ ཀལིགྒཧོ – ཡཉྩ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཝིཉྙཱུནཾ གཱརཡ྄ཧོ, ཡཉྩ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫིསྶཏི. ཨེཝམསྶཱཡཾ ཨཔཎྞཀོ དྷམྨོ དུསྶམཏྟོ སམཱདིནྣོ, ཨེཀཾསཾ ཕརིཏྭཱ ཏིཊྛཏི, རིཉྩཏི ཀུསལཾ ཋཱནཾ.

༩༦. ‘‘ཏཏྲ ¶ , གཧཔཏཡོ, ཡེ ཏེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ‘ཨཏྠི དིནྣཾ…པེ… ཡེ ཨིམཉྩ ལོཀཾ པརཉྩ ལོཀཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདེནྟཱི’ཏི ཏེསམེཏཾ པཱཊིཀངྑཾ? ཡམིདཾ ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ, ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ, མནོདུཙྩརིཏཾ – ཨིམེ ཏཡོ ཨཀུསལེ དྷམྨེ ཨབྷིནིཝཛྫེཏྭཱ ཡམིདཾ ཀཱཡསུཙརིཏཾ, ཝཙཱིསུཙརིཏཾ, མནོསུཙརིཏཾ – ཨིམེ ཏཡོ ཀུསལེ དྷམྨེ སམཱདཱཡ ཝཏྟིསྶནྟི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? པསྶནྟི ཧི ཏེ བྷོནྟོ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཱདཱིནཝཾ ཨོཀཱརཾ སཾཀིལེསཾ, ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ནེཀྑམྨེ ཨཱནིསཾསཾ ཝོདཱནཔཀྑཾ. སནྟཾཡེཝ ཁོ པན པརཾ ལོཀཾ ‘ཨཏྠི པརོ ལོཀོ’ ཏིསྶ དིཊྛི ཧོཏི; སཱསྶ ཧོཏི སམྨཱདིཊྛི. སནྟཾཡེཝ ཁོ པན པརཾ ལོཀཾ ‘ཨཏྠི པརོ ལོཀོ’ཏི སངྐཔྤེཏི; སྭཱསྶ ཧོཏི སམྨཱསངྐཔྤོ. སནྟཾཡེཝ ཁོ པན པརཾ ལོཀཾ ‘ཨཏྠི པརོ ལོཀོ’ཏི ཝཱཙཾ བྷཱསཏི; སཱསྶ ཧོཏི སམྨཱཝཱཙཱ. སནྟཾཡེཝ ཁོ པན པརཾ ལོཀཾ ‘ཨཏྠི པརོ ལོཀོ’ཏི ཨཱཧ; ཡེ ཏེ ཨརཧནྟོ པརལོཀཝིདུནོ ཏེསམཡཾ ན པཙྩནཱིཀཾ ཀརོཏི. སནྟཾཡེཝ ཁོ པན པརཾ ལོཀཾ ‘ཨཏྠི པརོ ལོཀོ’ཏི པརཾ ¶ སཉྙཱཔེཏི; སཱསྶ ཧོཏི སདྡྷམྨསཉྙཏྟི. ཏཱཡ ཙ པན སདྡྷམྨསཉྙཏྟིཡཱ ནེཝཏྟཱནུཀྐཾསེཏི, ན པརཾ ཝམྦྷེཏི. ཨིཏི པུབྦེཝ ཁོ པནསྶ དུསྶཱིལྱཾ པཧཱིནཾ ཧོཏི, སུསཱིལྱཾ པཙྩུཔཊྛིཏཾ – ཨཡཉྩ སམྨཱདིཊྛི སམྨཱསངྐཔྤོ སམྨཱཝཱཙཱ ཨརིཡཱནཾ ཨཔཙྩནཱིཀཏཱ སདྡྷམྨསཉྙཏྟི ཨནཏྟུཀྐཾསནཱ ¶ ¶ ཨཔརཝམྦྷནཱ. ཨེཝམསྶིམེ ཨནེཀེ ཀུསལཱ དྷམྨཱ སམྦྷཝནྟི སམྨཱདིཊྛིཔཙྩཡཱ.

‘‘ཏཏྲ, གཧཔཏཡོ, ཝིཉྙཱུ པུརིསོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘སཙེ ཁོ ཨཏྠི པརོ ལོཀོ ¶ , ཨེཝམཡཾ བྷཝཾ པུརིསཔུགྒལོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫིསྶཏི. ཀཱམཾ ཁོ པན མཱཧུ པརོ ལོཀོ, ཧོཏུ ནེསཾ བྷཝཏཾ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ སཙྩཾ ཝཙནཾ; ཨཐ ཙ པནཱཡཾ བྷཝཾ པུརིསཔུགྒལོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཝིཉྙཱུནཾ པཱསཾསོ – སཱིལཝཱ པུརིསཔུགྒལོ སམྨཱདིཊྛི ཨཏྠིཀཝཱདོ’ཏི. སཙེ ཁོ ཨཏྠེཝ པརོ ལོཀོ, ཨེཝཾ ཨིམསྶ བྷོཏོ པུརིསཔུགྒལསྶ ཨུབྷཡཏྠ ཀཊགྒཧོ – ཡཉྩ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཝིཉྙཱུནཾ པཱསཾསོ, ཡཉྩ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫིསྶཏི. ཨེཝམསྶཱཡཾ ཨཔཎྞཀོ དྷམྨོ སུསམཏྟོ སམཱདིནྣོ, ཨུབྷཡཾསཾ ཕརིཏྭཱ ཏིཊྛཏི, རིཉྩཏི ཨཀུསལཾ ཋཱནཾ.

༩༧. ‘‘སནྟི, གཧཔཏཡོ, ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ‘ཀརོཏོ ཀཱརཡཏོ, ཚིནྡཏོ ཚེདཱཔཡཏོ, པཙཏོ པཱཙཱཔཡཏོ, སོཙཡཏོ སོཙཱཔཡཏོ, ཀིལམཏོ ཀིལམཱཔཡཏོ, ཕནྡཏོ ཕནྡཱཔཡཏོ, པཱཎམཏིཔཱཏཡཏོ [པཱཎམཏིམཱཔཡཏོ (སཱི. པཱི.), པཱཎམཏིཔཱཏཱཔཡཏོ (སྱཱ. ཀཾ.), པཱཎམཏིཔཱཔཡཏོ (ཀ.)], ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡཏོ, སནྡྷིཾ ཚིནྡཏོ, ནིལློཔཾ ཧརཏོ, ཨེཀཱགཱརིཀཾ ཀརོཏོ, པརིཔནྠེ ཏིཊྛཏོ, པརདཱརཾ གཙྪཏོ, མུསཱ ¶ བྷཎཏོ; ཀརོཏོ ན ཀརཱིཡཏི པཱཔཾ. ཁུརཔརིཡནྟེན ཙེཔི ཙཀྐེན ཡོ ཨིམིསྶཱ པཐཝིཡཱ པཱཎེ ཨེཀཾ མཾསཁལཾ ཨེཀཾ མཾསཔུཉྫཾ ཀརེཡྻ, ནཏྠི ཏཏོནིདཱནཾ པཱཔཾ, ནཏྠི པཱཔསྶ ཨཱགམོ. དཀྑིཎཉྩེཔི གངྒཱཡ ཏཱིརཾ གཙྪེཡྻ ཧནནྟོ གྷཱཏེནྟོ, ཚིནྡནྟོ ཚེདཱཔེནྟོ, པཙནྟོ པཱཙེནྟོ; ནཏྠི ཏཏོནིདཱནཾ པཱཔཾ, ནཏྠི པཱཔསྶ ཨཱགམོ. ཨུཏྟརཉྩེཔི གངྒཱཡ ཏཱིརཾ གཙྪེཡྻ དདནྟོ དཱཔེནྟོ, ཡཛནྟོ ཡཛཱཔེནྟོ; ནཏྠི ཏཏོནིདཱནཾ པུཉྙཾ, ནཏྠི པུཉྙསྶ ཨཱགམོ. དཱནེན དམེན སཾཡམེན སཙྩཝཛྫེན [སཙྩཝཱཙེན (ཀ.)] ནཏྠི པུཉྙཾ, ནཏྠི པུཉྙསྶ ཨཱགམོ’ཏི. ཏེསཾཡེཝ ཁོ, གཧཔཏཡོ, སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨུཛུཝིཔཙྩནཱིཀཝཱདཱ ¶ ཏེ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘ཀརོཏོ ཀཱརཡཏོ, ཚིནྡཏོ ཚེདཱཔཡཏོ, པཙཏོ པཱཙཱཔཡཏོ, སོཙཡཏོ ¶ སོཙཱཔཡཏོ, ཀིལམཏོ ཀིལམཱཔཡཏོ, ཕནྡཏོ ཕནྡཱཔཡཏོ, པཱཎམཏིཔཱཏཡཏོ, ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡཏོ, སནྡྷིཾ ཚིནྡཏོ, ནིལློཔཾ ཧརཏོ, ཨེཀཱགཱརིཀཾ ཀརོཏོ, པརིཔནྠེ ཏིཊྛཏོ, པརདཱརཾ གཙྪཏོ, མུསཱ བྷཎཏོ; ཀརོཏོ ཀརཱིཡཏི པཱཔཾ. ཁུརཔརིཡནྟེན ཙེཔི ཙཀྐེན ཡོ ཨིམིསྶཱ པཐཝིཡཱ པཱཎེ ཨེཀཾ མཾསཁལཾ ཨེཀཾ མཾསཔུཉྫཾ ཀརེཡྻ, ཨཏྠི ཏཏོནིདཱནཾ པཱཔཾ, ཨཏྠི པཱཔསྶ ཨཱགམོ. དཀྑིཎཉྩེཔི གངྒཱཡ ཏཱིརཾ གཙྪེཡྻ ཧནནྟོ གྷཱཏེནྟོ, ཚིནྡནྟོ ཚེདཱཔེནྟོ, པཙནྟོ པཱཙེནྟོ; ཨཏྠི ཏཏོནིདཱནཾ པཱཔཾ, ཨཏྠི པཱཔསྶ ཨཱགམོ. ཨུཏྟརཉྩེཔི གངྒཱཡ ཏཱིརཾ གཙྪེཡྻ དདནྟོ དཱཔེནྟོ, ཡཛནྟོ ¶ ཡཛཱཔེནྟོ; ཨཏྠི ཏཏོནིདཱནཾ པུཉྙཾ, ཨཏྠི པུཉྙསྶ ཨཱགམོ. དཱནེན ¶ དམེན སཾཡམེན སཙྩཝཛྫེན ཨཏྠི པུཉྙཾ, ཨཏྠི པུཉྙསྶ ཨཱགམོ’ཏི. ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, གཧཔཏཡོ, ནནུམེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨཉྙམཉྙསྶ ཨུཛུཝིཔཙྩནཱིཀཝཱདཱ’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’.

༩༨. ‘‘ཏཏྲ, གཧཔཏཡོ, ཡེ ཏེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ‘ཀརོཏོ ཀཱརཡཏོ, ཚིནྡཏོ ཚེདཱཔཡཏོ, པཙཏོ པཱཙཱཔཡཏོ, སོཙཡཏོ སོཙཱཔཡཏོ, ཀིལམཏོ ཀིལམཱཔཡཏོ, ཕནྡཏོ ཕནྡཱཔཡཏོ, པཱཎམཏིཔཱཏཡཏོ, ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡཏོ, སནྡྷིཾ ཚིནྡཏོ, ནིལློཔཾ ཧརཏོ, ཨེཀཱགཱརིཀཾ ཀརོཏོ, པརིཔནྠེ ཏིཊྛཏོ, པརདཱརཾ གཙྪཏོ, མུསཱ བྷཎཏོ; ཀརོཏོ ན ཀརཱིཡཏི པཱཔཾ. ཁུརཔརིཡནྟེན ཙེཔི ཙཀྐེན ཡོ ཨིམིསྶཱ པཐཝིཡཱ པཱཎེ ཨེཀཾ མཾསཁལཾ ཨེཀཾ མཾསཔུཉྫཾ ཀརེཡྻ, ནཏྠི ཏཏོནིདཱནཾ པཱཔཾ, ནཏྠི པཱཔསྶ ཨཱགམོ. དཀྑིཎཉྩེཔི གངྒཱཡ ཏཱིརཾ གཙྪེཡྻ ཧནནྟོ གྷཱཏེནྟོ…པེ… དཱནེན དམེན སཾཡམེན སཙྩཝཛྫེན ནཏྠི པུཉྙཾ, ནཏྠི པུཉྙསྶ ཨཱགམོ’ཏི ཏེསམེཏཾ པཱཊིཀངྑཾ? ཡམིདཾ ཀཱཡསུཙརིཏཾ, ཝཙཱིསུཙརིཏཾ, མནོསུཙརིཏཾ – ཨིམེ ཏཡོ ཀུསལེ དྷམྨེ ཨབྷིནིཝཛྫེཏྭཱ ཡམིདཾ ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ, ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ, མནོདུཙྩརིཏཾ – ཨིམེ ཏཡོ ཨཀུསལེ དྷམྨེ སམཱདཱཡ ཝཏྟིསྶནྟི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ན ཧི ཏེ བྷོནྟོ སམཎབྲཱཧྨཎཱ པསྶནྟི ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཱདཱིནཝཾ ཨོཀཱརཾ སཾཀིལེསཾ, ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ནེཀྑམྨེ ¶ ཨཱནིསཾསཾ ཝོདཱནཔཀྑཾ. སནྟཾཡེཝ ཁོ པན ཀིརིཡཾ ‘ནཏྠི ཀིརིཡཱ’ ཏིསྶ དིཊྛི ཧོཏི; སཱསྶ ཧོཏི མིཙྪཱདིཊྛི. སནྟཾཡེཝ ཁོ པན ཀིརིཡཾ ‘ནཏྠི ཀིརིཡཱ’ཏི སངྐཔྤེཏི; སྭཱསྶ ཧོཏི ¶ མིཙྪཱསངྐཔྤོ. སནྟཾཡེཝ ཁོ པན ཀིརིཡཾ ‘ནཏྠི ཀིརིཡཱ’ཏི ཝཱཙཾ བྷཱསཏི; སཱསྶ ཧོཏི མིཙྪཱཝཱཙཱ. སནྟཾཡེཝ ཁོ པན ཀིརིཡཾ ‘ནཏྠི ཀིརིཡཱ’ཏི ཨཱཧ, ཡེ ཏེ ཨརཧནྟོ ཀིརིཡཝཱདཱ ཏེསམཡཾ པཙྩནཱིཀཾ ཀརོཏི. སནྟཾཡེཝ ཁོ པན ཀིརིཡཾ ‘ནཏྠི ཀིརིཡཱ’ཏི པརཾ སཉྙཱཔེཏི; སཱསྶ ཧོཏི ཨསདྡྷམྨསཉྙཏྟི. ཏཱཡ ཙ པན ཨསདྡྷམྨསཉྙཏྟིཡཱ ཨཏྟཱནུཀྐཾསེཏི, པརཾ ཝམྦྷེཏི. ཨིཏི པུབྦེཝ ཁོ པནསྶ སུསཱིལྱཾ པཧཱིནཾ ཧོཏི, དུསྶཱིལྱཾ པཙྩུཔཊྛིཏཾ – ཨཡཉྩ ¶ མིཙྪཱདིཊྛི མིཙྪཱསངྐཔྤོ མིཙྪཱཝཱཙཱ ཨརིཡཱནཾ པཙྩནཱིཀཏཱ ཨསདྡྷམྨསཉྙཏྟི ཨཏྟུཀྐཾསནཱ པརཝམྦྷནཱ. ཨེཝམསྶིམེ ཨནེཀེ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ སམྦྷཝནྟི མིཙྪཱདིཊྛིཔཙྩཡཱ.

‘‘ཏཏྲ, གཧཔཏཡོ, ཝིཉྙཱུ པུརིསོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘སཙེ ཁོ ནཏྠི ཀིརིཡཱ, ཨེཝམཡཾ བྷཝཾ པུརིསཔུགྒལོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ སོཏྠིམཏྟཱནཾ ཀརིསྶཏི; སཙེ ཁོ ཨཏྠི ཀིརིཡཱ ཨེཝམཡཾ ¶ བྷཝཾ པུརིསཔུགྒལོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫིསྶཏི. ཀཱམཾ ཁོ པན མཱཧུ ཀིརིཡཱ, ཧོཏུ ནེསཾ བྷཝཏཾ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ སཙྩཾ ཝཙནཾ; ཨཐ ཙ པནཱཡཾ བྷཝཾ པུརིསཔུགྒལོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཝིཉྙཱུནཾ གཱརཡ྄ཧོ – དུསྶཱིལོ པུརིསཔུགྒལོ ¶ མིཙྪཱདིཊྛི ཨཀིརིཡཝཱདོ’ཏི. སཙེ ཁོ ཨཏྠེཝ ཀིརིཡཱ, ཨེཝཾ ཨིམསྶ བྷོཏོ པུརིསཔུགྒལསྶ ཨུབྷཡཏྠ ཀལིགྒཧོ – ཡཉྩ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཝིཉྙཱུནཾ གཱརཡ྄ཧོ, ཡཉྩ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫིསྶཏི. ཨེཝམསྶཱཡཾ ཨཔཎྞཀོ དྷམྨོ དུསྶམཏྟོ སམཱདིནྣོ, ཨེཀཾསཾ ཕརིཏྭཱ ཏིཊྛཏི, རིཉྩཏི ཀུསལཾ ཋཱནཾ.

༩༩. ‘‘ཏཏྲ, གཧཔཏཡོ, ཡེ ཏེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ‘ཀརོཏོ ཀཱརཡཏོ, ཚིནྡཏོ ཚེདཱཔཡཏོ, པཙཏོ པཱཙཱཔཡཏོ, སོཙཡཏོ སོཙཱཔཡཏོ, ཀིལམཏོ ཀིལམཱཔཡཏོ, ཕནྡཏོ ཕནྡཱཔཡཏོ, པཱཎམཏིཔཱཏཡཏོ, ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡཏོ, སནྡྷིཾ ཚིནྡཏོ, ནིལློཔཾ ཧརཏོ, ཨེཀཱགཱརིཀཾ ཀརོཏོ, པརིཔནྠེ ཏིཊྛཏོ, པརདཱརཾ གཙྪཏོ, མུསཱ བྷཎཏོ; ཀརོཏོ ཀརཱིཡཏི པཱཔཾ. ཁུརཔརིཡནྟེན ཙེཔི ཙཀྐེན ཡོ ཨིམིསྶཱ པཐཝིཡཱ པཱཎེ ཨེཀཾ མཾསཁལཾ ཨེཀཾ མཾསཔུཉྫཾ ཀརེཡྻ, ཨཏྠི ཏཏོནིདཱནཾ པཱཔཾ, ཨཏྠི པཱཔསྶ ཨཱགམོ. དཀྑིཎཉྩེཔི གངྒཱཡ ཏཱིརཾ གཙྪེཡྻ ཧནནྟོ གྷཱཏེནྟོ, ཚིནྡནྟོ ¶ ཚེདཱཔེནྟོ, པཙནྟོ པཱཙེནྟོ, ཨཏྠི ཏཏོནིདཱནཾ པཱཔཾ, ཨཏྠི པཱཔསྶ ཨཱགམོ. ཨུཏྟརཉྩེཔི གངྒཱཡ ཏཱིརཾ གཙྪེཡྻ དདནྟོ དཱཔེནྟོ, ཡཛནྟོ ཡཛཱཔེནྟོ, ཨཏྠི ཏཏོནིདཱནཾ པུཉྙཾ, ཨཏྠི པུཉྙསྶ ཨཱགམོ. དཱནེན དམེན སཾཡམེན སཙྩཝཛྫེན ཨཏྠི པུཉྙཾ, ཨཏྠི པུཉྙསྶ ཨཱགམོ’ཏི ཏེསམེཏཾ པཱཊིཀངྑཾ? ཡམིདཾ ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ, ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ ¶ , མནོདུཙྩརིཏཾ – ཨིམེ ཏཡོ ཨཀུསལེ དྷམྨེ ཨབྷིནིཝཛྫེཏྭཱ ཡམིདཾ ཀཱཡསུཙརིཏཾ, ཝཙཱིསུཙརིཏཾ, མནོསུཙརིཏཾ – ཨིམེ ཏཡོ ཀུསལེ དྷམྨེ སམཱདཱཡ ཝཏྟིསྶནྟི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? པསྶནྟི ཧི ཏེ བྷོནྟོ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཱདཱིནཝཾ ཨོཀཱརཾ སཾཀིལེསཾ, ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ནེཀྑམྨེ ཨཱནིསཾསཾ ཝོདཱནཔཀྑཾ. སནྟཾཡེཝ ཁོ པན ཀིརིཡཾ ‘ཨཏྠི ཀིརིཡཱ’ ཏིསྶ དིཊྛི ཧོཏི; སཱསྶ ཧོཏི སམྨཱདིཊྛི. སནྟཾཡེཝ ཁོ པན ཀིརིཡཾ ‘ཨཏྠི ཀིརིཡཱ’ཏི སངྐཔྤེཏི; སྭཱསྶ ཧོཏི སམྨཱསངྐཔྤོ. སནྟཾཡེཝ ཁོ པན ཀིརིཡཾ ‘ཨཏྠི ཀིརིཡཱ’ཏི ཝཱཙཾ བྷཱསཏི; སཱསྶ ཧོཏི སམྨཱཝཱཙཱ. སནྟཾཡེཝ ཁོ པན ཀིརིཡཾ ‘ཨཏྠི ཀིརིཡཱ’ཏི ཨཱཧ; ཡེ ཏེ ཨརཧནྟོ ཀིརིཡཝཱདཱ ཏེསམཡཾ ན པཙྩནཱིཀཾ ཀརོཏི. སནྟཾཡེཝ ཁོ པན ཀིརིཡཾ ‘ཨཏྠི ཀིརིཡཱ’ཏི པརཾ སཉྙཱཔེཏི; སཱསྶ ¶ ཧོཏི སདྡྷམྨསཉྙཏྟི. ཏཱཡ ¶ ཙ པན སདྡྷམྨསཉྙཏྟིཡཱ ནེཝཏྟཱནུཀྐཾསེཏི, ན པརཾ ཝམྦྷེཏི. ཨིཏི པུབྦེཝ ཁོ པནསྶ དུསྶཱིལྱཾ པཧཱིནཾ ཧོཏི, སུསཱིལྱཾ པཙྩུཔཊྛིཏཾ – ཨཡཉྩ སམྨཱདིཊྛི སམྨཱསངྐཔྤོ སམྨཱཝཱཙཱ ཨརིཡཱནཾ ཨཔཙྩནཱིཀཏཱ སདྡྷམྨསཉྙཏྟི ཨནཏྟུཀྐཾསནཱ ཨཔརཝམྦྷནཱ. ཨེཝམསྶིམེ ཨནེཀེ ཀུསལཱ དྷམྨཱ སམྦྷཝནྟི སམྨཱདིཊྛིཔཙྩཡཱ.

‘‘ཏཏྲ, གཧཔཏཡོ, ཝིཉྙཱུ པུརིསོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘སཙེ ཁོ ཨཏྠི ཀིརིཡཱ, ཨེཝམཡཾ བྷཝཾ པུརིསཔུགྒལོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫིསྶཏི. ཀཱམཾ ཁོ པན མཱཧུ ¶ ཀིརིཡཱ, ཧོཏུ ནེསཾ བྷཝཏཾ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ སཙྩཾ ཝཙནཾ; ཨཐ ཙ པནཱཡཾ བྷཝཾ པུརིསཔུགྒལོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཝིཉྙཱུནཾ པཱསཾསོ – སཱིལཝཱ པུརིསཔུགྒལོ སམྨཱདིཊྛི ཀིརིཡཝཱདོ’ཏི. སཙེ ཁོ ཨཏྠེཝ ཀིརིཡཱ, ཨེཝཾ ཨིམསྶ བྷོཏོ པུརིསཔུགྒལསྶ ཨུབྷཡཏྠ ཀཊགྒཧོ – ཡཉྩ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཝིཉྙཱུནཾ པཱསཾསོ, ཡཉྩ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫིསྶཏི. ཨེཝམསྶཱཡཾ ཨཔཎྞཀོ དྷམྨོ སུསམཏྟོ སམཱདིནྣོ, ཨུབྷཡཾསཾ ཕརིཏྭཱ ཏིཊྛཏི, རིཉྩཏི ཨཀུསལཾ ཋཱནཾ.

༡༠༠. ‘‘སནྟི ¶ , གཧཔཏཡོ, ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ‘ནཏྠི ཧེཏུ, ནཏྠི པཙྩཡོ སཏྟཱནཾ སཾཀིལེསཱཡ; ཨཧེཏཱུ ཨཔྤཙྩཡཱ སཏྟཱ སཾཀིལིསྶནྟི. ནཏྠི ཧེཏུ, ནཏྠི པཙྩཡོ སཏྟཱནཾ ཝིསུདྡྷིཡཱ; ཨཧེཏཱུ ཨཔྤཙྩཡཱ སཏྟཱ ཝིསུཛ྄ཛྷནྟི. ནཏྠི བལཾ, ནཏྠི ཝཱིརིཡཾ [ཝིརིཡཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], ནཏྠི པུརིསཐཱམོ, ནཏྠི པུརིསཔརཀྐམོ; སབྦེ སཏྟཱ སབྦེ པཱཎཱ སབྦེ བྷཱུཏཱ སབྦེ ཛཱིཝཱ ཨཝསཱ ཨབལཱ ཨཝཱིརིཡཱ ནིཡཏིསཾགཏིབྷཱཝཔརིཎཏཱ ཚསྭེཝཱབྷིཛཱཏཱིསུ སུཁདུཀྑཾ པཊིསཾཝེདེནྟཱི’ཏི. ཏེསཾཡེཝ ཁོ, གཧཔཏཡོ, སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨུཛུཝིཔཙྩནཱིཀཝཱདཱ. ཏེ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘ཨཏྠི ཧེཏུ, ཨཏྠི པཙྩཡོ སཏྟཱནཾ སཾཀིལེསཱཡ; སཧེཏཱུ སཔྤཙྩཡཱ སཏྟཱ སཾཀིལིསྶནྟི. ཨཏྠི ཧེཏུ, ཨཏྠི པཙྩཡོ སཏྟཱནཾ ཝིསུདྡྷིཡཱ; སཧེཏཱུ སཔྤཙྩཡཱ སཏྟཱ ཝིསུཛ྄ཛྷནྟི. ཨཏྠི བལཾ, ཨཏྠི ཝཱིརིཡཾ, ཨཏྠི ¶ པུརིསཐཱམོ, ཨཏྠི པུརིསཔརཀྐམོ; ན སབྦེ སཏྟཱ སབྦེ པཱཎཱ སབྦེ བྷཱུཏཱ སབྦེ ཛཱིཝཱ ཨཝསཱ ཨབལཱ ཨཝཱིརིཡཱ [ཨཏྠི པུརིསཔརཀྐམོ, སབྦེ སཏྟཱ… སཝསཱ སབལཱ སཝཱིརིཡཱ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ནིཡཏིསཾགཏིབྷཱཝཔརིཎཏཱ ཚསྭེཝཱབྷིཛཱཏཱིསུ སུཁདུཀྑཾ པཊིསཾཝེདེནྟཱི’ཏི. ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, གཧཔཏཡོ, ནནུམེ ¶ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨཉྙམཉྙསྶ ཨུཛུཝིཔཙྩནཱིཀཝཱདཱ’ཏི? ‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’.

༡༠༡. ‘‘ཏཏྲ ¶ , གཧཔཏཡོ, ཡེ ཏེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ‘ནཏྠི ཧེཏུ, ནཏྠི པཙྩཡོ སཏྟཱནཾ སཾཀིལེསཱཡ; ཨཧེཏཱུ ཨཔྤཙྩཡཱ སཏྟཱ སཾཀིལིསྶནྟི. ནཏྠི ཧེཏུ, ནཏྠི པཙྩཡོ སཏྟཱནཾ ཝིསུདྡྷིཡཱ; ཨཧེཏཱུ ཨཔྤཙྩཡཱ སཏྟཱ ཝིསུཛ྄ཛྷནྟི. ནཏྠི བལཾ, ནཏྠི ཝཱིརིཡཾ, ནཏྠི པུརིསཐཱམོ, ནཏྠི པུརིསཔརཀྐམོ; སབྦེ སཏྟཱ སབྦེ པཱཎཱ སབྦེ བྷཱུཏཱ སབྦེ ཛཱིཝཱ ཨཝསཱ ཨབལཱ ཨཝཱིརིཡཱ ནིཡཏིསཾགཏིབྷཱཝཔརིཎཏཱ ཚསྭེཝཱབྷིཛཱཏཱིསུ སུཁདུཀྑཾ པཊིསཾཝེདེནྟཱི’ཏི ཏེསམེཏཾ པཱཊིཀངྑཾ? ཡམིདཾ ཀཱཡསུཙརིཏཾ, ཝཙཱིསུཙརིཏཾ, མནོསུཙརིཏཾ – ཨིམེ ཏཡོ ཀུསལེ དྷམྨེ ཨབྷིནིཝཛྫེཏྭཱ ཡམིདཾ ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ, ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ, མནོདུཙྩརིཏཾ – ཨིམེ ཏཡོ ཨཀུསལེ དྷམྨེ སམཱདཱཡ ཝཏྟིསྶནྟི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ན ཧི ཏེ བྷོནྟོ སམཎབྲཱཧྨཎཱ པསྶནྟི ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཱདཱིནཝཾ ཨོཀཱརཾ སཾཀིལེསཾ, ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ནེཀྑམྨེ ཨཱནིསཾསཾ ཝོདཱནཔཀྑཾ. སནྟཾཡེཝ ཁོ པན ཧེཏུཾ ‘ནཏྠི ¶ ཧེཏཱུ’ ཏིསྶ དིཊྛི ཧོཏི; སཱསྶ ཧོཏི མིཙྪཱདིཊྛི. སནྟཾཡེཝ ཁོ པན ཧེཏུཾ ‘ནཏྠི ཧེཏཱུ’ཏི སངྐཔྤེཏི ¶ ; སྭཱསྶ ཧོཏི མིཙྪཱསངྐཔྤོ. སནྟཾཡེཝ ཁོ པན ཧེཏུཾ ‘ནཏྠི ཧེཏཱུ’ཏི ཝཱཙཾ བྷཱསཏི; སཱསྶ ཧོཏི མིཙྪཱཝཱཙཱ. སནྟཾཡེཝ ཁོ པན ཧེཏུཾ ‘ནཏྠི ཧེཏཱུ’ཏི ཨཱཧ; ཡེ ཏེ ཨརཧནྟོ ཧེཏུཝཱདཱ ཏེསམཡཾ པཙྩནཱིཀཾ ཀརོཏི. སནྟཾཡེཝ ཁོ པན ཧེཏུཾ ‘ནཏྠི ཧེཏཱུ’ཏི པརཾ སཉྙཱཔེཏི; སཱསྶ ཧོཏི ཨསདྡྷམྨསཉྙཏྟི. ཏཱཡ ཙ པན ཨསདྡྷམྨསཉྙཏྟིཡཱ ཨཏྟཱནུཀྐཾསེཏི, པརཾ ཝམྦྷེཏི. ཨིཏི པུབྦེཝ ཁོ པནསྶ སུསཱིལྱཾ པཧཱིནཾ ཧོཏི, དུསྶཱིལྱཾ པཙྩུཔཊྛིཏཾ – ཨཡཉྩ མིཙྪཱདིཊྛི མིཙྪཱསངྐཔྤོ མིཙྪཱཝཱཙཱ ཨརིཡཱནཾ པཙྩནཱིཀཏཱ ཨསདྡྷམྨསཉྙཏྟི ཨཏྟཱནུཀྐཾསནཱ པརཝམྦྷནཱ. ཨེཝམསྶིམེ ཨནེཀེ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ སམྦྷཝནྟི མིཙྪཱདིཊྛིཔཙྩཡཱ.

‘‘ཏཏྲ, གཧཔཏཡོ, ཝིཉྙཱུ པུརིསོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘སཙེ ཁོ ནཏྠི ཧེཏུ, ཨེཝམཡཾ བྷཝཾ པུརིསཔུགྒལོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སོཏྠིམཏྟཱནཾ ཀརིསྶཏི; སཙེ ཁོ ཨཏྠི ཧེཏུ, ཨེཝམཡཾ བྷཝཾ པུརིསཔུགྒལོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫིསྶཏི. ཀཱམཾ ཁོ པན མཱཧུ ཧེཏུ, ཧོཏུ ནེསཾ བྷཝཏཾ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ སཙྩཾ ཝཙནཾ; ཨཐ ཙ པནཱཡཾ བྷཝཾ པུརིསཔུགྒལོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཝིཉྙཱུནཾ གཱརཡ྄ཧོ – དུསྶཱིལོ པུརིསཔུགྒལོ མིཙྪཱདིཊྛི ཨཧེཏུཀཝཱདོ’ཏི. སཙེ ཁོ ཨཏྠེཝ ཧེཏུ, ཨེཝཾ ཨིམསྶ བྷོཏོ པུརིསཔུགྒལསྶ ཨུབྷཡཏྠ ཀལིགྒཧོ ¶ – ཡཉྩ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཝིཉྙཱུནཾ གཱརཡ྄ཧོ, ཡཉྩ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ ¶ པརཾ ¶ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫིསྶཏི. ཨེཝམསྶཱཡཾ ཨཔཎྞཀོ དྷམྨོ དུསྶམཏྟོ སམཱདིནྣོ, ཨེཀཾསཾ ཕརིཏྭཱ ཏིཊྛཏི, རིཉྩཏི ཀུསལཾ ཋཱནཾ.

༡༠༢. ‘‘ཏཏྲ, གཧཔཏཡོ, ཡེ ཏེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ‘ཨཏྠི ཧེཏུ, ཨཏྠི པཙྩཡོ སཏྟཱནཾ སཾཀིལེསཱཡ; སཧེཏཱུ སཔྤཙྩཡཱ སཏྟཱ སཾཀིལིསྶནྟི. ཨཏྠི ཧེཏུ, ཨཏྠི པཙྩཡོ སཏྟཱནཾ ཝིསུདྡྷིཡཱ; སཧེཏཱུ སཔྤཙྩཡཱ སཏྟཱ ཝིསུཛ྄ཛྷནྟི. ཨཏྠི བལཾ, ཨཏྠི ཝཱིརིཡཾ, ཨཏྠི པུརིསཐཱམོ, ཨཏྠི པུརིསཔརཀྐམོ; ན སབྦེ སཏྟཱ སབྦེ པཱཎཱ སབྦེ བྷཱུཏཱ སབྦེ ཛཱིཝཱ ཨཝསཱ ཨབལཱ ཨཝཱིརིཡཱ ནིཡཏིསཾགཏིབྷཱཝཔརིཎཏཱ ཚསྭེཝཱབྷིཛཱཏཱིསུ སུཁདུཀྑཾ པཊིསཾཝེདེནྟཱི’ཏི ཏེསམེཏཾ པཱཊིཀངྑཾ? ཡམིདཾ ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ, ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ, མནོདུཙྩརིཏཾ – ཨིམེ ཏཡོ ¶ ཨཀུསལེ དྷམྨེ ཨབྷིནིཝཛྫེཏྭཱ ཡམིདཾ ཀཱཡསུཙརིཏཾ, ཝཙཱིསུཙརིཏཾ, མནོསུཙརིཏཾ – ཨིམེ ཏཡོ ཀུསལེ དྷམྨེ སམཱདཱཡ ཝཏྟིསྶནྟི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? པསྶནྟི ཧི ཏེ བྷོནྟོ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཱདཱིནཝཾ ཨོཀཱརཾ སཾཀིལེསཾ, ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ནེཀྑམྨེ ཨཱནིསཾསཾ ཝོདཱནཔཀྑཾ. སནྟཾཡེཝ ཁོ པན ཧེཏུཾ ‘ཨཏྠི ཧེཏཱུ’ ཏིསྶ དིཊྛི ཧོཏི; སཱསྶ ཧོཏི སམྨཱདིཊྛི. སནྟཾཡེཝ ཁོ པན ཧེཏུཾ ‘ཨཏྠི ཧེཏཱུ’ཏི སངྐཔྤེཏི; སྭཱསྶ ཧོཏི སམྨཱསངྐཔྤོ. སནྟཾཡེཝ ཁོ པན ཧེཏུཾ ‘ཨཏྠི ཧེཏཱུ’ཏི ཝཱཙཾ བྷཱསཏི; སཱསྶ ཧོཏི སམྨཱཝཱཙཱ. སནྟཾཡེཝ ཁོ པན ཧེཏུཾ ¶ ‘ཨཏྠི ཧེཏཱུ’ཏི ཨཱཧ, ཡེ ཏེ ཨརཧནྟོ ཧེཏུཝཱདཱ ཏེསམཡཾ ན པཙྩནཱིཀཾ ཀརོཏི. སནྟཾཡེཝ ཁོ པན ཧེཏུཾ ‘ཨཏྠི ཧེཏཱུ’ཏི པརཾ སཉྙཱཔེཏི; སཱསྶ ཧོཏི སདྡྷམྨསཉྙཏྟི. ཏཱཡ ཙ པན སདྡྷམྨསཉྙཏྟིཡཱ ནེཝཏྟཱནུཀྐཾསེཏི, ན པརཾ ཝམྦྷེཏི. ཨིཏི པུབྦེཝ ཁོ པནསྶ དུསྶཱིལྱཾ པཧཱིནཾ ཧོཏི, སུསཱིལྱཾ པཙྩུཔཊྛིཏཾ – ཨཡཉྩ སམྨཱདིཊྛི སམྨཱསངྐཔྤོ སམྨཱཝཱཙཱ ཨརིཡཱནཾ ཨཔཙྩནཱིཀཏཱ སདྡྷམྨསཉྙཏྟི ཨནཏྟུཀྐཾསནཱ ཨཔརཝམྦྷནཱ. ཨེཝམསྶིམེ ཨནེཀེ ཀུསལཱ དྷམྨཱ སམྦྷཝནྟི སམྨཱདིཊྛིཔཙྩཡཱ.

‘‘ཏཏྲ, གཧཔཏཡོ, ཝིཉྙཱུ པུརིསོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘སཙེ ཁོ ཨཏྠི ཧེཏུ, ཨེཝམཡཾ བྷཝཾ པུརིསཔུགྒལོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫིསྶཏི. ཀཱམཾ ཁོ པན མཱཧུ ཧེཏུ, ཧོཏུ ནེསཾ བྷཝཏཾ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ སཙྩཾ ཝཙནཾ; ཨཐ ཙ པནཱཡཾ བྷཝཾ པུརིསཔུགྒལོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཝིཉྙཱུནཾ པཱསཾསོ – སཱིལཝཱ པུརིསཔུགྒལོ སམྨཱདིཊྛི ཧེཏུཝཱདོ’ཏི. སཙེ ཁོ ཨཏྠི ཧེཏུ ¶ , ཨེཝཾ ཨིམསྶ བྷོཏོ པུརིསཔུགྒལསྶ ཨུབྷཡཏྠ ཀཊགྒཧོ ¶ – ཡཉྩ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཝིཉྙཱུནཾ པཱསཾསོ, ཡཉྩ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫིསྶཏི. ཨེཝམསྶཱཡཾ ཨཔཎྞཀོ དྷམྨོ སུསམཏྟོ སམཱདིནྣོ, ཨུབྷཡཾསཾ ཕརིཏྭཱ ཏིཊྛཏི, རིཉྩཏི ཨཀུསལཾ ཋཱནཾ.

༡༠༣. ‘‘སནྟི, གཧཔཏཡོ, ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ ¶ – ‘ནཏྠི སབྦསོ ཨཱརུཔྤཱ’ཏི. ཏེསཾཡེཝ ཁོ, གཧཔཏཡོ, སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨུཛུཝིཔཙྩནཱིཀཝཱདཱ. ཏེ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘ཨཏྠི སབྦསོ ཨཱརུཔྤཱ’ཏི. ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, གཧཔཏཡོ, ནནུམེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨཉྙམཉྙསྶ ཨུཛུཝིཔཙྩནཱིཀཝཱདཱ’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཏཏྲ ¶ , གཧཔཏཡོ, ཝིཉྙཱུ པུརིསོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ཡེ ཁོ ཏེ བྷོནྟོ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ‘ནཏྠི སབྦསོ ཨཱརུཔྤཱ’ཏི, ཨིདཾ མེ ཨདིཊྛཾ; ཡེཔི ཏེ བྷོནྟོ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ‘ཨཏྠི སབྦསོ ཨཱརུཔྤཱ’ཏི, ཨིདཾ མེ ཨཝིདིཏཾ. ཨཧཉྩེཝ [ཨཧཉྩེ (?)] ཁོ པན ཨཛཱནནྟོ ཨཔསྶནྟོ ཨེཀཾསེན ཨཱདཱཡ ཝོཧརེཡྻཾ – ཨིདམེཝ སཙྩཾ, མོགྷམཉྙནྟི, ན མེཏཾ ཨསྶ པཏིརཱུཔཾ. ཡེ ཁོ ཏེ བྷོནྟོ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ‘ནཏྠི སབྦསོ ཨཱརུཔྤཱ’ཏི, སཙེ ཏེསཾ བྷཝཏཾ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ སཙྩཾ ཝཙནཾ, ཋཱནམེཏཾ ཝིཛྫཏི – ཡེ ཏེ དེཝཱ རཱུཔིནོ མནོམཡཱ, ཨཔཎྞཀཾ མེ ཏཏྲཱུཔཔཏྟི བྷཝིསྶཏི. ཡེ པན ཏེ བྷོནྟོ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ‘ཨཏྠི སབྦསོ ཨཱརུཔྤཱ’ཏི, སཙེ ཏེསཾ བྷཝཏཾ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ སཙྩཾ ཝཙནཾ, ཋཱནམེཏཾ ཝིཛྫཏི – ཡེ ཏེ དེཝཱ ཨརཱུཔིནོ སཉྙཱམཡཱ, ཨཔཎྞཀཾ མེ ཏཏྲཱུཔཔཏྟི བྷཝིསྶཏི. དིསྶནྟི ཁོ པན རཱུཔཱདྷིཀརཎཾ [རཱུཔཀཱརཎཱ (ཀ.)] དཎྜཱདཱན-སཏྠཱདཱན-ཀལཧ-ཝིགྒཧ-ཝིཝཱད-ཏུཝཾཏུཝཾ-པེསུཉྙ-མུསཱཝཱདཱ. ‘ནཏྠི ཁོ པནེཏཾ སབྦསོ ཨརཱུཔེ’’’ཏི. སོ ཨིཏི ¶ པཊིསངྑཱཡ རཱུཔཱནཾཡེཝ ནིབྦིདཱཡ ཝིརཱགཱཡ ནིརོདྷཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི.

༡༠༤. ‘‘སནྟི, གཧཔཏཡོ, ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ‘ནཏྠི སབྦསོ བྷཝནིརོདྷོ’ཏི. ཏེསཾཡེཝ ཁོ, གཧཔཏཡོ, སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨུཛུཝིཔཙྩནཱིཀཝཱདཱ. ཏེ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘ཨཏྠི སབྦསོ ¶ བྷཝནིརོདྷོ’ཏི. ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, གཧཔཏཡོ, ནནུམེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨཉྙམཉྙསྶ ཨུཛུཝིཔཙྩནཱིཀཝཱདཱ’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཏཏྲ, གཧཔཏཡོ, ཝིཉྙཱུ པུརིསོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ཡེ ཁོ ཏེ བྷོནྟོ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ‘ནཏྠི སབྦསོ བྷཝནིརོདྷོ’ཏི, ཨིདཾ མེ ཨདིཊྛཾ; ཡེཔི ཏེ བྷོནྟོ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ¶ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ‘ཨཏྠི སབྦསོ བྷཝནིརོདྷོ’ཏི, ཨིདཾ མེ ཨཝིདིཏཾ. ཨཧཉྩེཝ ཁོ པན ཨཛཱནནྟོ ཨཔསྶནྟོ ཨེཀཾསེན ཨཱདཱཡ ཝོཧརེཡྻཾ – ཨིདམེཝ སཙྩཾ, མོགྷམཉྙནྟི, ན མེཏཾ ཨསྶ པཏིརཱུཔཾ. ཡེ ཁོ ཏེ བྷོནྟོ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ‘ནཏྠི སབྦསོ བྷཝནིརོདྷོ’ཏི, སཙེ ཏེསཾ བྷཝཏཾ ¶ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ སཙྩཾ ཝཙནཾ, ཋཱནམེཏཾ ཝིཛྫཏི – ཡེ ཏེ དེཝཱ ཨརཱུཔིནོ སཉྙཱམཡཱ ཨཔཎྞཀཾ མེ ཏཏྲཱུཔཔཏྟི བྷཝིསྶཏི. ཡེ པན ཏེ བྷོནྟོ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ‘ཨཏྠི སབྦསོ བྷཝནིརོདྷོ’ཏི, སཙེ ཏེསཾ བྷཝཏཾ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ སཙྩཾ ཝཙནཾ, ཋཱནམེཏཾ ཝིཛྫཏི – ཡཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ པརིནིབྦཱཡིསྶཱམི ¶ . ཡེ ཁོ ཏེ བྷོནྟོ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ‘ནཏྠི སབྦསོ བྷཝནིརོདྷོ’ཏི, ཏེསམཡཾ དིཊྛི སཱརཱགཱཡ [སརཱགཱཡ (སྱཱ. ཀཾ.)] སནྟིཀེ, སཾཡོགཱཡ སནྟིཀེ, ཨབྷིནནྡནཱཡ སནྟིཀེ, ཨཛ྄ཛྷོསཱནཱཡ སནྟིཀེ, ཨུཔཱདཱནཱཡ སནྟིཀེ. ཡེ པན ཏེ བྷོནྟོ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ‘ཨཏྠི སབྦསོ བྷཝནིརོདྷོ’ཏི, ཏེསམཡཾ དིཊྛི ཨསཱརཱགཱཡ སནྟིཀེ, ཨསཾཡོགཱཡ སནྟིཀེ, ཨནབྷིནནྡནཱཡ སནྟིཀེ, ཨནཛ྄ཛྷོསཱནཱཡ སནྟིཀེ, ཨནུཔཱདཱནཱཡ སནྟིཀེ’’’ཏི. སོ ཨིཏི པཊིསངྑཱཡ བྷཝཱནཾཡེཝ ནིབྦིདཱཡ ཝིརཱགཱཡ ནིརོདྷཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི.

༡༠༥. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, གཧཔཏཡོ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨིདྷ, གཧཔཏཡོ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཏྟནྟཔོ ཧོཏི ཨཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ. ཨིདྷ, གཧཔཏཡོ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ པརནྟཔོ ཧོཏི པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ. ཨིདྷ, གཧཔཏཡོ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཏྟནྟཔོ ཙ ཧོཏི ཨཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ པརནྟཔོ ཙ པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ. ཨིདྷ, གཧཔཏཡོ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ནེཝཏྟནྟཔོ ཧོཏི ནཱཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ན པརནྟཔོ ན པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ; སོ ཨནཏྟནྟཔོ ¶ ཨཔརནྟཔོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ནིཙྪཱཏོ ནིབྦུཏོ སཱིཏཱིབྷཱུཏོ སུཁཔྤཊིསཾཝེདཱི བྲཧྨབྷཱུཏེན ཨཏྟནཱ ཝིཧརཏི.

༡༠༦. ‘‘ཀཏམོ ཙ, གཧཔཏཡོ, པུགྒལོ ཨཏྟནྟཔོ ཨཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ¶ ? ཨིདྷ, གཧཔཏཡོ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཙེལཀོ ཧོཏི མུཏྟཱཙཱརོ ཧཏྠཱཔལེཁནོ…པེ… [ཝིཏྠཱརོ མ. ནི. ༢.༦-༧ ཀནྡརཀསུཏྟེ] ཨིཏི ཨེཝརཱུཔཾ ཨནེཀཝིཧིཏཾ ཀཱཡསྶ ཨཱཏཱཔནཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ཝིཧརཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, གཧཔཏཡོ, པུགྒལོ ཨཏྟནྟཔོ ཨཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ.

‘‘ཀཏམོ ¶ ¶ ཙ, གཧཔཏཡོ, པུགྒལོ པརནྟཔོ པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ? ཨིདྷ, གཧཔཏཡོ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨོརབྦྷིཀོ ཧོཏི སཱུཀརིཀོ…པེ… ཡེ ཝཱ པནཉྙེཔི ཀེཙི ཀུརཱུརཀམྨནྟཱ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, གཧཔཏཡོ, པུགྒལོ པརནྟཔོ པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ.

‘‘ཀཏམོ ཙ, གཧཔཏཡོ, པུགྒལོ ཨཏྟནྟཔོ ཙ ཨཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ པརནྟཔོ ཙ པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ? ཨིདྷ, གཧཔཏཡོ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ རཱཛཱ ཝཱ ཧོཏི ཁཏྟིཡོ མུདྡྷཱཝསིཏྟོ…པེ… ཏེཔི དཎྜཏཛྫིཏཱ བྷཡཏཛྫིཏཱ ཨསྶུམུཁཱ རུདམཱནཱ པརིཀམྨཱནི ཀརོནྟི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, གཧཔཏཡོ, པུགྒལོ ཨཏྟནྟཔོ ཙ ཨཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ པརནྟཔོ ཙ པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ.

‘‘ཀཏམོ ཙ, གཧཔཏཡོ, པུགྒལོ ནེཝཏྟནྟཔོ ནཱཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ན པརནྟཔོ ན པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ; སོ ཨནཏྟནྟཔོ ཨཔརནྟཔོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ནིཙྪཱཏོ ནིབྦུཏོ སཱིཏཱིབྷཱུཏོ སུཁཔྤཊིསཾཝེདཱི བྲཧྨབྷཱུཏེན ཨཏྟནཱ ཝིཧརཏི? ཨིདྷ, གཧཔཏཡོ, ཏཐཱགཏོ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫཏི ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ…པེ… སོ ཨིམེ པཉྩ ནཱིཝརཎེ པཧཱཡ ཙེཏསོ ¶ ཨུཔཀྐིལེསེ པཉྙཱཡ དུབྦལཱིཀརཎེ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརཾ ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སམྤསཱདནཾ ཙེཏསོ ཨེཀོདིབྷཱཝཾ ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱརཾ སམཱདྷིཛཾ པཱིཏིསུཁཾ དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ…པེ… ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི.

‘‘སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏི. སོ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏི སེཡྻཐིདཾ – ཨེཀམྤི ཛཱཏིཾ དྭེཔི ཛཱཏིཡོ…པེ… ཨིཏི སཱཀཱརཾ སཨུདྡེསཾ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏི. སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ ¶ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ སཏྟཱནཾ ¶ ཙུཏཱུཔཔཱཏཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏི. སོ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན སཏྟེ པསྶཏི ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེ ཧཱིནེ པཎཱིཏེ སུཝཎྞེ དུབྦཎྞེ, སུགཏེ དུགྒཏེ…པེ… ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པཛཱནཱཏི. སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ¶ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏི. སོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི…པེ… ‘ཨཡཾ ཨཱསཝནིརོདྷགཱམིནཱི ¶ པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཛཱནཏོ ཨེཝཾ པསྶཏོ ཀཱམཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, བྷཝཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, ཨཝིཛྫཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི. ཝིམུཏྟསྨིཾ ཝིམུཏྟམིཏི ཉཱཎཾ ཧོཏི. ‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏི, ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱ’ཏི པཛཱནཱཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, གཧཔཏཡོ, པུགྒལོ ནེཝཏྟནྟཔོ ནཱཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ན པརནྟཔོ ན པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ; སོ ཨནཏྟནྟཔོ ཨཔརནྟཔོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ནིཙྪཱཏོ ནིབྦུཏོ སཱིཏཱིབྷཱུཏོ སུཁཔྤཊིསཾཝེདཱི བྲཧྨབྷཱུཏེན ཨཏྟནཱ ཝིཧརཏཱི’’ཏི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, སཱལེཡྻཀཱ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ, ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ! སེཡྻཐཱཔི, བྷོ གོཏམ, ནིཀྐུཛྫིཏཾ ཝཱ ཨུཀྐུཛྫེཡྻ, པཊིཙྪནྣཾ ཝཱ ཝིཝརེཡྻ, མཱུལ༹ྷསྶ ཝཱ མགྒཾ ཨཱཙིཀྑེཡྻ, ཨནྡྷཀཱརེ ཝཱ ཏེལཔཛྫོཏཾ དྷཱརེཡྻ ‘ཙཀྑུམནྟོ རཱུཔཱནི དཀྑནྟཱི’ཏི; ཨེཝམེཝཾ བྷོཏཱ གོཏམེན ཨནེཀཔརིཡཱཡེན དྷམྨོ པཀཱསིཏོ. ཨེཏེ མཡཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ སརཎཾ གཙྪཱམ དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ. ཨུཔཱསཀེ ནོ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏེ’’ཏི.

ཨཔཎྞཀསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ དསམཾ.

གཧཔཏིཝགྒོ ནིཊྛིཏོ པཋམོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

ཀནྡརནཱགརསེཁཝཏོ ¶ ཙ, པོཏལིཡོ པུན ཛཱིཝཀབྷཙྩོ;

ཨུཔཱལིདམཐོ ཀུཀྐུརཨབྷཡོ, བཧུཝེདནཱིཡཱཔཎྞཀཏོ དསམོ.

༢. བྷིཀྑུཝགྒོ

༡. ཨམྦལཊྛིཀརཱཧུལོཝཱདསུཏྟཾ

༡༠༧. ¶ ¶ ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ རཱཛགཧེ ཝིཧརཏི ཝེལུ༹ཝནེ ཀལནྡཀནིཝཱཔེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཱཡསྨཱ རཱཧུལོ ཨམྦལཊྛིཀཱཡཾ ཝིཧརཏི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ སཱཡནྷསམཡཾ པཊིསལླཱནཱ ཝུཊྛིཏོ ཡེན ཨམྦལཊྛིཀཱ ཡེནཱཡསྨཱ རཱཧུལོ ཏེནུཔསངྐམི. ཨདྡསཱ ཁོ ཨཱཡསྨཱ རཱཧུལོ བྷགཝནྟཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ. དིསྭཱན ཨཱསནཾ པཉྙཱཔེསི, ཨུདཀཉྩ པཱདཱནཾ. ནིསཱིདི བྷགཝཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ. ནིསཛྫ པཱདེ པཀྑཱལེསི. ཨཱཡསྨཱཔི ཁོ རཱཧུལོ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི.

༡༠༨. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ པརིཏྟཾ ཨུདཀཱཝསེསཾ ཨུདཀཱདྷཱནེ ཋཔེཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ རཱཧུལཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘པསྶསི ནོ ཏྭཾ, རཱཧུལ, ཨིམཾ པརིཏྟཾ ཨུདཀཱཝསེསཾ ཨུདཀཱདྷཱནེ ཋཔིཏ’’ནྟི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཨེཝཾ པརིཏྟཀཾ ཁོ, རཱཧུལ, ཏེསཾ སཱམཉྙཾ ཡེསཾ ནཏྠི སམྤཛཱནམུསཱཝཱདེ ལཛྫཱ’’ཏི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ པརིཏྟཾ ཨུདཀཱཝསེསཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ རཱཧུལཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘པསྶསི ནོ ཏྭཾ, རཱཧུལ, པརིཏྟཾ ཨུདཀཱཝསེསཾ ཚཌྜིཏ’’ནྟི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཨེཝཾ ཚཌྜིཏཾ ཁོ, རཱཧུལ, ཏེསཾ སཱམཉྙཾ ཡེསཾ ནཏྠི སམྤཛཱནམུསཱཝཱདེ ལཛྫཱ’’ཏི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ¶ ཏཾ ཨུདཀཱདྷཱནཾ ནིཀྐུཛྫིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ རཱཧུལཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘པསྶསི ནོ ཏྭཾ, རཱཧུལ, ཨིམཾ ཨུདཀཱདྷཱནཾ ནིཀྐུཛྫིཏ’’ནྟི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཨེཝཾ ནིཀྐུཛྫིཏཾ ཁོ, རཱཧུལ, ཏེསཾ སཱམཉྙཾ ཡེསཾ ནཏྠི སམྤཛཱནམུསཱཝཱདེ ལཛྫཱ’’ཏི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཏཾ ཨུདཀཱདྷཱནཾ ཨུཀྐུཛྫིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ རཱཧུལཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘པསྶསི ནོ ཏྭཾ, རཱཧུལ, ཨིམཾ ཨུདཀཱདྷཱནཾ རིཏྟཾ ཏུཙྪ’’ནྟི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཨེཝཾ རིཏྟཾ ཏུཙྪཾ ཁོ, རཱཧུལ, ཏེསཾ སཱམཉྙཾ ཡེསཾ ནཏྠི ¶ སམྤཛཱནམུསཱཝཱདེ ལཛྫཱཏི. སེཡྻཐཱཔི, རཱཧུལ, རཉྙོ ནཱགོ ཨཱིསཱདནྟོ ཨུརཱུལ༹ྷཝཱ [ཨུབྦཱུལ༹ྷཝཱ (སཱི. པཱི.)] ཨབྷིཛཱཏོ སངྒཱམཱཝཙརོ སངྒཱམགཏོ པུརིམེཧིཔི པཱདེཧི ཀམྨཾ ཀརོཏི, པཙྪིམེཧིཔི པཱདེཧི ཀམྨཾ ཀརོཏི, པུརིམེནཔི ཀཱཡེན ཀམྨཾ ཀརོཏི, པཙྪིམེནཔི ཀཱཡེན ཀམྨཾ ཀརོཏི, སཱིསེནཔི ཀམྨཾ ཀརོཏི, ཀཎྞེཧིཔི ¶ ཀམྨཾ ཀརོཏི, དནྟེཧིཔི ཀམྨཾ ཀརོཏི, ནངྒུཊྛེནཔི ཀམྨཾ ¶ ཀརོཏི; རཀྑཏེཝ སོཎྜཾ. ཏཏྠ ཧཏྠཱརོཧསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཡཾ ཁོ རཉྙོ ནཱགོ ཨཱིསཱདནྟོ ཨུརཱུལ༹ྷཝཱ ཨབྷིཛཱཏོ སངྒཱམཱཝཙརོ སངྒཱམགཏོ པུརིམེཧིཔི པཱདེཧི ཀམྨཾ ཀརོཏི, པཙྪིམེཧིཔི པཱདེཧི ཀམྨཾ ཀརོཏི…པེ… ནངྒུཊྛེནཔི ཀམྨཾ ཀརོཏི; རཀྑཏེཝ སོཎྜཾ ¶ . ཨཔརིཙྩཏྟཾ ཁོ རཉྙོ ནཱགསྶ ཛཱིཝིཏ’ནྟི. ཡཏོ ཁོ, རཱཧུལ, རཉྙོ ནཱགོ ཨཱིསཱདནྟོ ཨུརཱུལ༹ྷཝཱ ཨབྷིཛཱཏོ སངྒཱམཱཝཙརོ སངྒཱམགཏོ པུརིམེཧིཔི པཱདེཧི ཀམྨཾ ཀརོཏི, པཙྪིམེཧིཔི པཱདེཧི ཀམྨཾ ཀརོཏི…པེ… ནངྒུཊྛེནཔི ཀམྨཾ ཀརོཏི, སོཎྜཱཡཔི ཀམྨཾ ཀརོཏི, ཏཏྠ ཧཏྠཱརོཧསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཡཾ ཁོ རཉྙོ ནཱགོ ཨཱིསཱདནྟོ ཨུརཱུལ༹ྷཝཱ ཨབྷིཛཱཏོ སངྒཱམཱཝཙརོ སངྒཱམགཏོ པུརིམེཧིཔི པཱདེཧི ཀམྨཾ ཀརོཏི, པཙྪིམེཧིཔི པཱདེཧི ཀམྨཾ ཀརོཏི, པུརིམེནཔི ཀཱཡེན ཀམྨཾ ཀརོཏི, པཙྪིམེནཔི ཀཱཡེན ཀམྨཾ ཀརོཏི, སཱིསེནཔི ཀམྨཾ ཀརོཏི, ཀཎྞེཧིཔི ཀམྨཾ ཀརོཏི, དནྟེཧིཔི ཀམྨཾ ཀརོཏི, ནངྒུཊྛེནཔི ཀམྨཾ ཀརོཏི, སོཎྜཱཡཔི ཀམྨཾ ཀརོཏི. པརིཙྩཏྟཾ ཁོ རཉྙོ ནཱགསྶ ཛཱིཝིཏཾ. ནཏྠི དཱནི ཀིཉྩི རཉྙོ ནཱགསྶ ཨཀརཎཱིཡ’ནྟི. ཨེཝམེཝ ཁོ, རཱཧུལ, ཡསྶ ཀསྶཙི སམྤཛཱནམུསཱཝཱདེ ནཏྠི ལཛྫཱ, ནཱཧཾ ཏསྶ ཀིཉྩི པཱཔཾ ཨཀརཎཱིཡནྟི ཝདཱམི. ཏསྨཱཏིཧ ཏེ, རཱཧུལ, ‘ཧསྶཱཔི ན མུསཱ བྷཎིསྶཱམཱི’ཏི – ཨེཝཉྷི ཏེ, རཱཧུལ, སིཀྑིཏབྦཾ.

༡༠༩. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, རཱཧུལ, ཀིམཏྠིཡོ ཨཱདཱསོ’’ཏི? ‘‘པཙྩཝེཀྑཎཏྠོ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, རཱཧུལ, པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཀཱཡེན ཀམྨཾ ཀཏྟབྦཾ, པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཝཱཙཱཡ ཀམྨཾ ཀཏྟབྦཾ, པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ མནསཱ ཀམྨཾ ཀཏྟབྦཾ. ཡདེཝ ¶ ཏྭཾ, རཱཧུལ, ཀཱཡེན ཀམྨཾ ཀཏྟུཀཱམོ ཨཧོསི, ཏདེཝ ཏེ ཀཱཡཀམྨཾ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ – ‘ཡཾ ནུ ཁོ ཨཧཾ ཨིདཾ ཀཱཡེན ཀམྨཾ ཀཏྟུཀཱམོ ཨིདཾ མེ ཀཱཡཀམྨཾ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟེཡྻ, པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟེཡྻ, ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟེཡྻ – ཨཀུསལཾ ཨིདཾ ཀཱཡཀམྨཾ དུཀྑུདྲཡཾ [དུཀྑུནྡྲཡཾ, དུཀྑུདཡཾ (ཀ.)] དུཀྑཝིཔཱཀ’ནྟི? སཙེ ཏྭཾ, རཱཧུལ, པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཨེཝཾ ཛཱནེཡྻཱསི – ‘ཡཾ ཁོ ཨཧཾ ཨིདཾ ཀཱཡེན ཀམྨཾ ཀཏྟུཀཱམོ ཨིདཾ མེ ཀཱཡཀམྨཾ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི ¶ སཾཝཏྟེཡྻ, པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟེཡྻ, ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི ¶ སཾཝཏྟེཡྻ – ཨཀུསལཾ ཨིདཾ ཀཱཡཀམྨཾ དུཀྑུདྲཡཾ དུཀྑཝིཔཱཀ’ནྟི, ཨེཝརཱུཔཾ ཏེ, རཱཧུལ, ཀཱཡེན ཀམྨཾ སསཀྐཾ ན ཀརཎཱིཡཾ [སཾསཀྐཾ ན ཙ ཀརཎཱིཡཾ (ཀ.)]. སཙེ ¶ པན ཏྭཾ, རཱཧུལ, པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཨེཝཾ ཛཱནེཡྻཱསི – ‘ཡཾ ཁོ ཨཧཾ ཨིདཾ ཀཱཡེན ཀམྨཾ ཀཏྟུཀཱམོ ཨིདཾ མེ ཀཱཡཀམྨཾ ནེཝཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟེཡྻ, ན པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟེཡྻ, ན ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟེཡྻ – ཀུསལཾ ཨིདཾ ཀཱཡཀམྨཾ སུཁུདྲཡཾ སུཁཝིཔཱཀ’ནྟི, ཨེཝརཱུཔཾ ཏེ, རཱཧུལ, ཀཱཡེན ཀམྨཾ ཀརཎཱིཡཾ.

‘‘ཀརོནྟེནཔི ཏེ, རཱཧུལ, ཀཱཡེན ཀམྨཾ ཏདེཝ ཏེ ཀཱཡཀམྨཾ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ – ‘ཡཾ ནུ ཁོ ཨཧཾ ཨིདཾ ཀཱཡེན ཀམྨཾ ཀརོམི ཨིདཾ མེ ཀཱཡཀམྨཾ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི ¶ སཾཝཏྟཏི, པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི – ཨཀུསལཾ ཨིདཾ ཀཱཡཀམྨཾ དུཀྑུདྲཡཾ དུཀྑཝིཔཱཀ’ནྟི? སཙེ པན ཏྭཾ, རཱཧུལ, པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཨེཝཾ ཛཱནེཡྻཱསི – ‘ཡཾ ཁོ ཨཧཾ ཨིདཾ ཀཱཡེན ཀམྨཾ ཀརོམི ཨིདཾ མེ ཀཱཡཀམྨཾ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི – ཨཀུསལཾ ཨིདཾ ཀཱཡཀམྨཾ དུཀྑུདྲཡཾ དུཀྑཝིཔཱཀ’ནྟི, པཊིསཾཧརེཡྻཱསི ཏྭཾ, རཱཧུལ, ཨེཝརཱུཔཾ ཀཱཡཀམྨཾ. སཙེ པན ཏྭཾ, རཱཧུལ, པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཨེཝཾ ཛཱནེཡྻཱསི – ‘ཡཾ ཁོ ཨཧཾ ཨིདཾ ཀཱཡེན ཀམྨཾ ཀརོམི ཨིདཾ མེ ཀཱཡཀམྨཾ ནེཝཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི ¶ སཾཝཏྟཏི, ན པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, ན ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི – ཀུསལཾ ཨིདཾ ཀཱཡཀམྨཾ སུཁུདྲཡཾ སུཁཝིཔཱཀ’ནྟི, ཨནུཔདཛྫེཡྻཱསི ཏྭཾ, རཱཧུལ, ཨེཝརཱུཔཾ ཀཱཡཀམྨཾ.

‘‘ཀཏྭཱཔི ཏེ, རཱཧུལ, ཀཱཡེན ཀམྨཾ ཏདེཝ ཏེ ཀཱཡཀམྨཾ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ – ‘ཡཾ ནུ ཁོ ཨཧཾ ཨིདཾ ཀཱཡེན ཀམྨཾ ཨཀཱསིཾ ཨིདཾ མེ ཀཱཡཀམྨཾ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི [སཾཝཏྟི (པཱི.)], པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི – ཨཀུསལཾ ཨིདཾ ཀཱཡཀམྨཾ དུཀྑུདྲཡཾ དུཀྑཝིཔཱཀ’ནྟི? སཙེ ཁོ ཏྭཾ, རཱཧུལ, པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཨེཝཾ ཛཱནེཡྻཱསི – ‘ཡཾ ཁོ ཨཧཾ ཨིདཾ ཀཱཡེན ཀམྨཾ ཨཀཱསིཾ, ཨིདཾ མེ ཀཱཡཀམྨཾ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི – ཨཀུསལཾ ཨིདཾ ཀཱཡཀམྨཾ དུཀྑུདྲཡཾ དུཀྑཝིཔཱཀ’ནྟི, ཨེཝརཱུཔཾ ཏེ, རཱཧུལ, ཀཱཡཀམྨཾ སཏྠརི ཝཱ ཝིཉྙཱུསུ ཝཱ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ ¶ དེསེཏབྦཾ, ཝིཝརིཏབྦཾ, ཨུཏྟཱནཱིཀཱཏབྦཾ; དེསེཏྭཱ ཝིཝརིཏྭཱ ཨུཏྟཱནཱིཀཏྭཱ ཨཱཡཏིཾ སཾཝརཾ ¶ ཨཱཔཛྫིཏབྦཾ ¶ . སཙེ པན ཏྭཾ, རཱཧུལ, པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཨེཝཾ ཛཱནེཡྻཱསི – ‘ཡཾ ཁོ ཨཧཾ ཨིདཾ ཀཱཡེན ཀམྨཾ ཨཀཱསིཾ ཨིདཾ མེ ཀཱཡཀམྨཾ ནེཝཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, ན པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, ན ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི – ཀུསལཾ ཨིདཾ ཀཱཡཀམྨཾ སུཁུདྲཡཾ སུཁཝིཔཱཀ’ནྟི, ཏེནེཝ ཏྭཾ, རཱཧུལ, པཱིཏིཔཱམོཛྫེན ཝིཧརེཡྻཱསི ཨཧོརཏྟཱནུསིཀྑཱི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ.

༡༡༠. ‘‘ཡདེཝ ཏྭཾ, རཱཧུལ, ཝཱཙཱཡ ཀམྨཾ ཀཏྟུཀཱམོ ཨཧོསི, ཏདེཝ ཏེ ཝཙཱིཀམྨཾ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ – ‘ཡཾ ནུ ཁོ ཨཧཾ ཨིདཾ ཝཱཙཱཡ ཀམྨཾ ཀཏྟུཀཱམོ ཨིདཾ མེ ཝཙཱིཀམྨཾ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟེཡྻ, པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟེཡྻ, ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟེཡྻ – ཨཀུསལཾ ཨིདཾ ཝཙཱིཀམྨཾ དུཀྑུདྲཡཾ དུཀྑཝིཔཱཀ’ནྟི? སཙེ ཏྭཾ, རཱཧུལ, པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཨེཝཾ ཛཱནེཡྻཱསི – ‘ཡཾ ཁོ ཨཧཾ ཨིདཾ ཝཱཙཱཡ ཀམྨཾ ཀཏྟུཀཱམོ ཨིདཾ མེ ཝཙཱིཀམྨཾ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟེཡྻ, པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟེཡྻ, ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟེཡྻ – ཨཀུསལཾ ཨིདཾ ཝཙཱིཀམྨཾ དུཀྑུདྲཡཾ དུཀྑཝིཔཱཀ’ནྟི, ཨེཝརཱུཔཾ ཏེ, རཱཧུལ, ཝཱཙཱཡ ཀམྨཾ སསཀྐཾ ན ཀརཎཱིཡཾ. སཙེ པན ཏྭཾ, རཱཧུལ, པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཨེཝཾ ཛཱནེཡྻཱསི – ‘ཡཾ ཁོ ཨཧཾ ཨིདཾ ཝཱཙཱཡ ཀམྨཾ ཀཏྟུཀཱམོ ཨིདཾ མེ ཝཙཱིཀམྨཾ ནེཝཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟེཡྻ, ན པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟེཡྻ – ཀུསལཾ ཨིདཾ ཝཙཱིཀམྨཾ སུཁུདྲཡཾ སུཁཝིཔཱཀ’ནྟི, ཨེཝརཱུཔཾ ཏེ, རཱཧུལ, ཝཱཙཱཡ ཀམྨཾ ཀརཎཱིཡཾ.

‘‘ཀརོནྟེནཔི, རཱཧུལ, ཝཱཙཱཡ ཀམྨཾ ཏདེཝ ཏེ ཝཙཱིཀམྨཾ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ – ‘ཡཾ ནུ ཁོ ཨཧཾ ཨིདཾ ཝཱཙཱཡ ཀམྨཾ ཀརོམི ཨིདཾ མེ ཝཙཱིཀམྨཾ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི ¶ སཾཝཏྟཏི, ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི – ཨཀུསལཾ ཨིདཾ ཝཙཱིཀམྨཾ དུཀྑུདྲཡཾ དུཀྑཝིཔཱཀ’ནྟི? སཙེ པན ཏྭཾ, རཱཧུལ, པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཨེཝཾ ཛཱནེཡྻཱསི – ‘ཡཾ ཁོ ཨཧཾ ཨིདཾ ཝཱཙཱཡ ཀམྨཾ ཀརོམི ཨིདཾ མེ ཝཙཱིཀམྨཾ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི – ཨཀུསལཾ ཨིདཾ ཝཙཱིཀམྨཾ དུཀྑུདྲཡཾ དུཀྑཝིཔཱཀ’ནྟི, པཊིསཾཧརེཡྻཱསི ཏྭཾ, རཱཧུལ, ཨེཝརཱུཔཾ ཝཙཱིཀམྨཾ. སཙེ པན ཏྭཾ, རཱཧུལ, པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཨེཝཾ ཛཱནེཡྻཱསི – ‘ཡཾ ཁོ ཨཧཾ ཨིདཾ ཝཱཙཱཡ ཀམྨཾ ཀརོམི ཨིདཾ མེ ཝཙཱིཀམྨཾ ¶ ནེཝཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, ན པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, ན ¶ ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི ¶ – ཀུསལཾ ཨིདཾ ཝཙཱིཀམྨཾ སུཁུདྲཡཾ སུཁཝིཔཱཀ’ནྟི, ཨནུཔདཛྫེཡྻཱསི, ཏྭཾ རཱཧུལ, ཨེཝརཱུཔཾ ཝཙཱིཀམྨཾ.

‘‘ཀཏྭཱཔི ཏེ, རཱཧུལ, ཝཱཙཱཡ ཀམྨཾ ཏདེཝ ཏེ ཝཙཱིཀམྨཾ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ – ‘ཡཾ ནུ ཁོ ཨཧཾ ཨིདཾ ཝཱཙཱཡ ཀམྨཾ ཨཀཱསིཾ ཨིདཾ མེ ཝཙཱིཀམྨཾ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི [སཾཝཏྟི (སཱི. པཱི.)], པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི – ཨཀུསལཾ ཨིདཾ ཝཙཱིཀམྨཾ དུཀྑུདྲཡཾ དུཀྑཝིཔཱཀ’ནྟི? སཙེ ཁོ ཏྭཾ, རཱཧུལ, པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཨེཝཾ ཛཱནེཡྻཱསི – ‘ཡཾ ཁོ ཨཧཾ ཨིདཾ ཝཱཙཱཡ ཀམྨཾ ཨཀཱསིཾ ཨིདཾ མེ ཝཙཱིཀམྨཾ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི – ཨཀུསལཾ ཨིདཾ ཝཙཱིཀམྨཾ དུཀྑུདྲཡཾ དུཀྑཝིཔཱཀ’ནྟི, ཨེཝརཱུཔཾ ཏེ, རཱཧུལ, ཝཙཱིཀམྨཾ སཏྠརི ཝཱ ཝིཉྙཱུསུ ཝཱ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ དེསེཏབྦཾ, ཝིཝརིཏབྦཾ, ཨུཏྟཱནཱིཀཏྟབྦཾ ¶ ; དེསེཏྭཱ ཝིཝརིཏྭཱ ཨུཏྟཱནཱིཀཏྭཱ ཨཱཡཏིཾ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫིཏབྦཾ. སཙེ པན ཏྭཾ, རཱཧུལ, པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཨེཝཾ ཛཱནེཡྻཱསི – ‘ཡཾ ཁོ ཨཧཾ ཨིདཾ ཝཱཙཱཡ ཀམྨཾ ཨཀཱསིཾ ཨིདཾ མེ ཝཙཱིཀམྨཾ ནེཝཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, ན པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, ན ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི – ཀུསལཾ ཨིདཾ ཝཙཱིཀམྨཾ སུཁུདྲཡཾ སུཁཝིཔཱཀ’ནྟི, ཏེནེཝ ཏྭཾ, རཱཧུལ, པཱིཏིཔཱམོཛྫེན ཝིཧརེཡྻཱསི ཨཧོརཏྟཱནུསིཀྑཱི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ.

༡༡༡. ‘‘ཡདེཝ ཏྭཾ, རཱཧུལ, མནསཱ ཀམྨཾ ཀཏྟུཀཱམོ ཨཧོསི, ཏདེཝ ཏེ མནོཀམྨཾ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ – ‘ཡཾ ནུ ཁོ ཨཧཾ ཨིདཾ མནསཱ ཀམྨཾ ཀཏྟུཀཱམོ ཨིདཾ མེ མནོཀམྨཾ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟེཡྻ, པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟེཡྻ, ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟེཡྻ – ཨཀུསལཾ ཨིདཾ མནོཀམྨཾ དུཀྑུདྲཡཾ དུཀྑཝིཔཱཀ’ནྟི? སཙེ ཏྭཾ, རཱཧུལ, པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཨེཝཾ ཛཱནེཡྻཱསི – ‘ཡཾ ཁོ ཨཧཾ ཨིདཾ མནསཱ ཀམྨཾ ཀཏྟུཀཱམོ ཨིདཾ མེ མནོཀམྨཾ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟེཡྻ, པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟེཡྻ, ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟེཡྻ – ཨཀུསལཾ ཨིདཾ མནོཀམྨཾ དུཀྑུདྲཡཾ དུཀྑཝིཔཱཀ’ནྟི, ཨེཝརཱུཔཾ ཏེ, རཱཧུལ, མནསཱ ཀམྨཾ སསཀྐཾ ན ཀརཎཱིཡཾ. སཙེ པན ཏྭཾ, རཱཧུལ, པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཨེཝཾ ཛཱནེཡྻཱསི – ‘ཡཾ ཁོ ཨཧཾ ¶ ཨིདཾ མནསཱ ཀམྨཾ ཀཏྟུཀཱམོ ཨིདཾ མེ མནོཀམྨཾ ནེཝཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟེཡྻ, ན པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི ¶ སཾཝཏྟེཡྻ, ན ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟེཡྻ – ཀུསལཾ ཨིདཾ མནོཀམྨཾ ¶ སུཁུདྲཡཾ ¶ སུཁཝིཔཱཀ’ནྟི, ཨེཝརཱུཔཾ ཏེ, རཱཧུལ, མནསཱ ཀམྨཾ ཀརཎཱིཡཾ.

‘‘ཀརོནྟེནཔི ཏེ, རཱཧུལ, མནསཱ ཀམྨཾ ཏདེཝ ཏེ མནོཀམྨཾ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ – ‘ཡཾ ནུ ཁོ ཨཧཾ ཨིདཾ མནསཱ ཀམྨཾ ཀརོམི ཨིདཾ མེ མནོཀམྨཾ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི – ཨཀུསལཾ ཨིདཾ མནོཀམྨཾ དུཀྑུདྲཡཾ དུཀྑཝིཔཱཀ’ནྟི? སཙེ པན ཏྭཾ, རཱཧུལ, པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཨེཝཾ ཛཱནེཡྻཱསི – ‘ཡཾ ཁོ ཨཧཾ ཨིདཾ མནསཱ ཀམྨཾ ཀརོམི ཨིདཾ མེ མནོཀམྨཾ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི – ཨཀུསལཾ ཨིདཾ མནོཀམྨཾ དུཀྑུདྲཡཾ དུཀྑཝིཔཱཀ’ནྟི, པཊིསཾཧརེཡྻཱསི ཏྭཾ, རཱཧུལ, ཨེཝརཱུཔཾ མནོཀམྨཾ. སཙེ པན ཏྭཾ, རཱཧུལ, པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཨེཝཾ ཛཱནེཡྻཱསི – ‘ཡཾ ཁོ ཨཧཾ ཨིདཾ མནསཱ ཀམྨཾ ཀརོམི ཨིདཾ མེ མནོཀམྨཾ ནེཝཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, ན པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, ན ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི – ཀུསལཾ ཨིདཾ མནོཀམྨཾ སུཁུདྲཡཾ སུཁཝིཔཱཀ’ནྟི, ཨནུཔདཛྫེཡྻཱསི ཏྭཾ, རཱཧུལ, ཨེཝརཱུཔཾ མནོཀམྨཾ.

‘‘ཀཏྭཱཔི ཏེ, རཱཧུལ, མནསཱ ཀམྨཾ ཏདེཝ ཏེ མནོཀམྨཾ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ – ‘ཡཾ ནུ ཁོ ཨཧཾ ཨིདཾ མནསཱ ཀམྨཾ ཨཀཱསིཾ ཨིདཾ མེ མནོཀམྨཾ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི [སཾཝཏྟི (སཱི. པཱི.)], པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི – ཨཀུསལཾ ཨིདཾ མནོཀམྨཾ དུཀྑུདྲཡཾ དུཀྑཝིཔཱཀ’ནྟི? སཙེ ཁོ ཏྭཾ, རཱཧུལ, པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཨེཝཾ ཛཱནེཡྻཱསི – ‘ཡཾ ¶ ཁོ ཨཧཾ ཨིདཾ མནསཱ ཀམྨཾ ཨཀཱསིཾ ཨིདཾ མེ མནོཀམྨཾ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི – ཨཀུསལཾ ཨིདཾ མནོཀམྨཾ དུཀྑུདྲཡཾ དུཀྑཝིཔཱཀ’ནྟི, ཨེཝརཱུཔཾ པན [ཨེཝརཱུཔེ (སཱི. པཱི.), ཨེཝརཱུཔེ པན (སྱཱ. ཀཾ.)] ཏེ, རཱཧུལ, མནོཀམྨཾ [མནོཀམྨེ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨཊྚཱིཡིཏབྦཾ ཧརཱཡིཏབྦཾ ཛིགུཙྪིཏབྦཾ; ཨཊྚཱིཡིཏྭཱ ཧརཱཡིཏྭཱ ཛིགུཙྪིཏྭཱ ཨཱཡཏིཾ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫིཏབྦཾ. སཙེ པན ཏྭཾ, རཱཧུལ, པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཨེཝཾ ཛཱནེཡྻཱསི – ‘ཡཾ ཁོ ཨཧཾ ཨིདཾ མནསཱ ཀམྨཾ ཨཀཱསིཾ ¶ ཨིདཾ མེ མནོཀམྨཾ ནེཝཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, ན པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, ན ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི – ཀུསལཾ ཨིདཾ མནོཀམྨཾ སུཁུདྲཡཾ སུཁཝིཔཱཀ’ནྟི, ཏེནེཝ ཏྭཾ, རཱཧུལ, པཱིཏིཔཱམོཛྫེན ཝིཧརེཡྻཱསི ཨཧོརཏྟཱནུསིཀྑཱི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ.

༡༡༢. ‘‘ཡེ ¶ ¶ ཧི ཀེཙི, རཱཧུལ, ཨཏཱིཏམདྡྷཱནཾ སམཎཱ ཝཱ བྲཱཧྨཎཱ ཝཱ ཀཱཡཀམྨཾ པརིསོདྷེསུཾ, ཝཙཱིཀམྨཾ པརིསོདྷེསུཾ, མནོཀམྨཾ པརིསོདྷེསུཾ, སབྦེ ཏེ ཨེཝམེཝཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཀཱཡཀམྨཾ པརིསོདྷེསུཾ, པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཝཙཱིཀམྨཾ པརིསོདྷེསུཾ, པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ མནོཀམྨཾ པརིསོདྷེསུཾ. ཡེཔི ཧི ཀེཙི, རཱཧུལ, ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ སམཎཱ ཝཱ བྲཱཧྨཎཱ ཝཱ ཀཱཡཀམྨཾ པརིསོདྷེསྶནྟི, ཝཙཱིཀམྨཾ པརིསོདྷེསྶནྟི, མནོཀམྨཾ པརིསོདྷེསྶནྟི, སབྦེ ཏེ ཨེཝམེཝཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཀཱཡཀམྨཾ པརིསོདྷེསྶནྟི, པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཝཙཱིཀམྨཾ པརིསོདྷེསྶནྟི ¶ , པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ མནོཀམྨཾ པརིསོདྷེསྶནྟི. ཡེཔི ཧི ཀེཙི, རཱཧུལ, ཨེཏརཧི སམཎཱ ཝཱ བྲཱཧྨཎཱ ཝཱ ཀཱཡཀམྨཾ པརིསོདྷེནྟི, ཝཙཱིཀམྨཾ པརིསོདྷེནྟི, མནོཀམྨཾ པརིསོདྷེནྟི, སབྦེ ཏེ ཨེཝམེཝཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཀཱཡཀམྨཾ པརིསོདྷེནྟི, པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཝཙཱིཀམྨཾ པརིསོདྷེནྟི, པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ མནོཀམྨཾ པརིསོདྷེནྟི. ཏསྨཱཏིཧ, རཱཧུལ, ‘པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཀཱཡཀམྨཾ པརིསོདྷེསྶཱམི, པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཝཙཱིཀམྨཾ པརིསོདྷེསྶཱམི, པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ མནོཀམྨཾ པརིསོདྷེསྶཱམཱི’ཏི – ཨེཝཉྷི ཏེ, རཱཧུལ, སིཀྑིཏབྦ’’ནྟི.

ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ. ཨཏྟམནོ ཨཱཡསྨཱ རཱཧུལོ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡཱིཏི.

ཨམྦལཊྛིཀརཱཧུལོཝཱདསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ པཋམཾ.

༢. མཧཱརཱཧུལོཝཱདསུཏྟཾ

༡༡༣. ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ སཱཝཏྠིཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི. ཨཱཡསྨཱཔི ཁོ ¶ རཱཧུལོ པུབྦཎྷསམཡཾ ¶ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ བྷགཝནྟཾ པིཊྛིཏོ པིཊྛིཏོ ཨནུབནྡྷི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཨཔལོཀེཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ རཱཧུལཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཡཾ ཀིཉྩི, རཱཧུལ, རཱུཔཾ – ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཝཱ བཧིདྡྷཱ ཝཱ ཨོལཱ༹རིཀཾ ཝཱ སུཁུམཾ ཝཱ ཧཱིནཾ ཝཱ པཎཱིཏཾ ཝཱ ཡཾ དཱུརེ སནྟིཀེ ཝཱ – སབྦཾ རཱུཔཾ ‘ནེཏཾ མམ, ནེསོཧམསྨི, ན མེསོ ཨཏྟཱ’ཏི ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ དཊྛབྦ’’ནྟི. ‘‘རཱུཔམེཝ ནུ ཁོ, བྷགཝཱ, རཱུཔམེཝ ནུ ཁོ, སུགཏཱ’’ཏི? ‘‘རཱུཔམྤི, རཱཧུལ, ཝེདནཱཔི, རཱཧུལ, སཉྙཱཔི, རཱཧུལ, སངྑཱརཱཔི, རཱཧུལ, ཝིཉྙཱཎམྤི, རཱཧུལཱ’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ རཱཧུལོ ‘‘ཀོ ནཛྫ [ཀོ ནུཛྫ (སྱཱ. ཀཾ.)] བྷགཝཏཱ སམྨུཁཱ ཨོཝཱདེན ཨོཝདིཏོ གཱམཾ པིཎྜཱཡ པཝིསིསྶཏཱི’’ཏི ཏཏོ པཊིནིཝཏྟིཏྭཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ ནིསཱིདི པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ཨུཛུཾ ཀཱཡཾ པཎིདྷཱཡ པརིམུཁཾ སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ. ཨདྡསཱ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཨཱཡསྨནྟཾ རཱཧུལཾ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ ནིསིནྣཾ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ཨུཛུཾ ཀཱཡཾ པཎིདྷཱཡ པརིམུཁཾ སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ ¶ . དིསྭཱན ཨཱཡསྨནྟཾ རཱཧུལཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཾ, རཱཧུལ, བྷཱཝནཾ བྷཱཝེཧི. ཨཱནཱཔཱནསྶཏི, རཱཧུལ, བྷཱཝནཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ མཧཔྥལཱ ཧོཏི མཧཱནིསཾསཱ’’ཏི.

༡༡༤. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ རཱཧུལོ སཱཡནྷསམཡཾ པཊིསལླཱནཱ ཝུཊྛིཏོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ རཱཧུལོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀཐཾ བྷཱཝིཏཱ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཨཱནཱཔཱནསྶཏི, ཀཐཾ བཧུལཱིཀཏཱ མཧཔྥལཱ ཧོཏི མཧཱནིསཾསཱ’’ཏི? ‘‘ཡཾ ཀིཉྩི, རཱཧུལ, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ པཙྩཏྟཾ ཀཀྑལ༹ཾ ཁརིགཏཾ ཨུཔཱདིནྣཾ, སེཡྻཐིདཾ – ཀེསཱ ལོམཱ ནཁཱ དནྟཱ ཏཙོ མཾསཾ ནྷཱརུ [ནཧཱརུ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨཊྛི ཨཊྛིམིཉྫཾ ཝཀྐཾ ཧདཡཾ ཡཀནཾ ཀིལོམཀཾ པིཧཀཾ པཔྥཱསཾ ཨནྟཾ ཨནྟགུཎཾ ཨུདརིཡཾ ཀརཱིསཾ, ཡཾ ¶ ཝཱ པནཉྙམྤི ཀིཉྩི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ པཙྩཏྟཾ ཀཀྑལ༹ཾ ཁརིགཏཾ ཨུཔཱདིནྣཾ – ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, རཱཧུལ, ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱ པཐཝཱིདྷཱཏུ [པཋཝཱིདྷཱཏུ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]. ཡཱ ཙེཝ ཁོ པན ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱ པཐཝཱིདྷཱཏུ ཡཱ ཙ བཱཧིརཱ པཐཝཱིདྷཱཏུ, པཐཝཱིདྷཱཏུརེཝེསཱ. ཏཾ ‘ནེཏཾ མམ, ནེསོཧམསྨི, ན མེསོ ཨཏྟཱ’ཏི – ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ དཊྛབྦཾ. ཨེཝམེཏཾ ¶ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ དིསྭཱ པཐཝཱིདྷཱཏུཡཱ ནིབྦིནྡཏི, པཐཝཱིདྷཱཏུཡཱ ཙིཏྟཾ ཝིརཱཛེཏི’’.

༡༡༥. ‘‘ཀཏམཱ ¶ ཙ, རཱཧུལ, ཨཱཔོདྷཱཏུ? ཨཱཔོདྷཱཏུ སིཡཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱ, སིཡཱ བཱཧིརཱ. ཀཏམཱ ཙ, རཱཧུལ, ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱ ཨཱཔོདྷཱཏུ ¶ ? ཡཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ པཙྩཏྟཾ ཨཱཔོ ཨཱཔོགཏཾ ཨུཔཱདིནྣཾ, སེཡྻཐིདཾ – པིཏྟཾ སེམྷཾ པུབྦོ ལོཧིཏཾ སེདོ མེདོ ཨསྶུ ཝསཱ ཁེལོ༹ སིངྒྷཱཎིཀཱ ལསིཀཱ མུཏྟཾ, ཡཾ ཝཱ པནཉྙམྤི ཀིཉྩི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ པཙྩཏྟཾ ཨཱཔོ ཨཱཔོགཏཾ ཨུཔཱདིནྣཾ – ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, རཱཧུལ, ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱ ཨཱཔོདྷཱཏུ. ཡཱ ཙེཝ ཁོ པན ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱ ཨཱཔོདྷཱཏུ ཡཱ ཙ བཱཧིརཱ ཨཱཔོདྷཱཏུ ཨཱཔོདྷཱཏུརེཝེསཱ. ཏཾ ‘ནེཏཾ མམ, ནེསོཧམསྨི, ན མེསོ ཨཏྟཱ’ཏི – ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ དཊྛབྦཾ. ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ དིསྭཱ ཨཱཔོདྷཱཏུཡཱ ནིབྦིནྡཏི, ཨཱཔོདྷཱཏུཡཱ ཙིཏྟཾ ཝིརཱཛེཏི.

༡༡༦. ‘‘ཀཏམཱ ཙ, རཱཧུལ, ཏེཛོདྷཱཏུ? ཏེཛོདྷཱཏུ སིཡཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱ, སིཡཱ བཱཧིརཱ. ཀཏམཱ ཙ, རཱཧུལ, ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱ ཏེཛོདྷཱཏུ? ཡཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ པཙྩཏྟཾ ཏེཛོ ཏེཛོགཏཾ ཨུཔཱདིནྣཾ, སེཡྻཐིདཾ – ཡེན ཙ སནྟཔྤཏི ཡེན ཙ ཛཱིརཱིཡཏི ཡེན ཙ པརིཌཡ྄ཧཏི ཡེན ཙ ཨསིཏཔཱིཏཁཱཡིཏསཱཡིཏཾ སམྨཱ པརིཎཱམཾ གཙྪཏི, ཡཾ ཝཱ པནཉྙམྤི ཀིཉྩི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ པཙྩཏྟཾ ཏེཛོ ཏེཛོགཏཾ ཨུཔཱདིནྣཾ – ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, རཱཧུལ, ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱ ཏེཛོདྷཱཏུ. ཡཱ ཙེཝ ཁོ པན ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱ ཏེཛོདྷཱཏུ ཡཱ ཙ བཱཧིརཱ ཏེཛོདྷཱཏུ ཏེཛོདྷཱཏུརེཝེསཱ. ཏཾ ‘ནེཏཾ མམ, ནེསོཧམསྨི, ན མེསོ ཨཏྟཱ’ཏི – ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ དཊྛབྦཾ. ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ དིསྭཱ ཏེཛོདྷཱཏུཡཱ ནིབྦིནྡཏི, ཏེཛོདྷཱཏུཡཱ ཙིཏྟཾ ཝིརཱཛེཏི.

༡༡༧. ‘‘ཀཏམཱ ¶ ཙ, རཱཧུལ, ཝཱཡོདྷཱཏུ? ཝཱཡོདྷཱཏུ སིཡཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱ, སིཡཱ བཱཧིརཱ. ཀཏམཱ ཙ, རཱཧུལ, ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱ ཝཱཡོདྷཱཏུ? ཡཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ པཙྩཏྟཾ ཝཱཡོ ཝཱཡོགཏཾ ཨུཔཱདིནྣཾ, སེཡྻཐིདཾ – ཨུདྡྷངྒམཱ ཝཱཏཱ, ཨདྷོགམཱ ཝཱཏཱ, ཀུཙྪིསཡཱ ཝཱཏཱ, ཀོཊྛཱསཡཱ [ཀོཊྛསཡཱ (སཱི. པཱི.)] ཝཱཏཱ ¶ , ཨངྒམངྒཱནུསཱརིནོ ཝཱཏཱ, ཨསྶཱསོ པསྶཱསོ, ཨིཏི ཡཾ ཝཱ པནཉྙམྤི ཀིཉྩི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ པཙྩཏྟཾ ཝཱཡོ ཝཱཡོགཏཾ ཨུཔཱདིནྣཾ – ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, རཱཧུལ, ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱ ཝཱཡོདྷཱཏུ. ཡཱ ཙེཝ ཁོ པན ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱ ཝཱཡོདྷཱཏུ ཡཱ ཙ བཱཧིརཱ ཝཱཡོདྷཱཏུ ཝཱཡོདྷཱཏུརེཝེསཱ. ཏཾ ‘ནེཏཾ མམ, ནེསོཧམསྨི ¶ , ན མེསོ ཨཏྟཱ’ཏི – ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ ¶ དཊྛབྦཾ. ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ དིསྭཱ ཝཱཡོདྷཱཏུཡཱ ནིབྦིནྡཏི, ཝཱཡོདྷཱཏུཡཱ ཙིཏྟཾ ཝིརཱཛེཏི.

༡༡༨. ‘‘ཀཏམཱ ཙ, རཱཧུལ, ཨཱཀཱསདྷཱཏུ? ཨཱཀཱསདྷཱཏུ སིཡཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱ, སིཡཱ བཱཧིརཱ. ཀཏམཱ ཙ, རཱཧུལ, ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱ ཨཱཀཱསདྷཱཏུ? ཡཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ པཙྩཏྟཾ ཨཱཀཱསཾ ཨཱཀཱསགཏཾ ཨུཔཱདིནྣཾ, སེཡྻཐིདཾ – ཀཎྞཙྪིདྡཾ ནཱསཙྪིདྡཾ མུཁདྭཱརཾ, ཡེན ཙ ཨསིཏཔཱིཏཁཱཡིཏསཱཡིཏཾ ཨཛ྄ཛྷོཧརཏི, ཡཏྠ ཙ ཨསིཏཔཱིཏཁཱཡིཏསཱཡིཏཾ སནྟིཊྛཏི, ཡེན ཙ ཨསིཏཔཱིཏཁཱཡིཏསཱཡིཏཾ ཨདྷོབྷཱགཾ [ཨདྷོབྷཱགཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ནིཀྑམཏི, ཡཾ ཝཱ པནཉྙམྤི ཀིཉྩི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ པཙྩཏྟཾ ཨཱཀཱསཾ ཨཱཀཱསགཏཾ, ཨགྷཾ ཨགྷགཏཾ, ཝིཝརཾ ཝིཝརགཏཾ, ཨསམྥུཊྛཾ, མཾསལོཧིཏེཧི ཨུཔཱདིནྣཾ ¶ [ཨཱཀཱསགཏཾ ཨུཔཱདིནྣཾ (སཱི. པཱི.)] – ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, རཱཧུལ, ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱ ཨཱཀཱསདྷཱཏུ. ཡཱ ཙེཝ ཁོ པན ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱ ཨཱཀཱསདྷཱཏུ ཡཱ ཙ བཱཧིརཱ ཨཱཀཱསདྷཱཏུ ཨཱཀཱསདྷཱཏུརེཝེསཱ. ཏཾ ‘ནེཏཾ མམ, ནེསོཧམསྨི, ན མེསོ ཨཏྟཱ’ཏི – ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ དཊྛབྦཾ. ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ དིསྭཱ ཨཱཀཱསདྷཱཏུཡཱ ཙིཏྟཾ ནིབྦིནྡཏི, ཨཱཀཱསདྷཱཏུཡཱ ཙིཏྟཾ ཝིརཱཛེཏི.

༡༡༩. ‘‘པཐཝཱིསམཾ, རཱཧུལ, བྷཱཝནཾ བྷཱཝེཧི. པཐཝཱིསམཉྷི ཏེ, རཱཧུལ, བྷཱཝནཾ བྷཱཝཡཏོ ཨུཔྤནྣཱ མནཱཔཱམནཱཔཱ ཕསྶཱ ཙིཏྟཾ ན པརིཡཱདཱཡ ཋསྶནྟི. སེཡྻཐཱཔི, རཱཧུལ, པཐཝིཡཱ སུཙིམྤི ནིཀྑིཔནྟི, ཨསུཙིམྤི ནིཀྑིཔནྟི, གཱུཐགཏམྤི ནིཀྑིཔནྟི, མུཏྟགཏམྤི ནིཀྑིཔནྟི, ཁེལ༹གཏམྤི ནིཀྑིཔནྟི, པུབྦགཏམྤི ནིཀྑིཔནྟི, ལོཧིཏགཏམྤི ནིཀྑིཔནྟི, ན ཙ ཏེན པཐཝཱི ཨཊྚཱིཡཏི ཝཱ ཧརཱཡཏི ཝཱ ཛིགུཙྪཏི ཝཱ; ཨེཝམེཝ ཁོ ཏྭཾ, རཱཧུལ, པཐཝཱིསམཾ བྷཱཝནཾ བྷཱཝེཧི. པཐཝཱིསམཉྷི ཏེ, རཱཧུལ, བྷཱཝནཾ བྷཱཝཡཏོ ཨུཔྤནྣཱ མནཱཔཱམནཱཔཱ ཕསྶཱ ཙིཏྟཾ ན པརིཡཱདཱཡ ཋསྶནྟི.

‘‘ཨཱཔོསམཾ, རཱཧུལ, བྷཱཝནཾ བྷཱཝེཧི. ཨཱཔོསམཉྷི ཏེ, རཱཧུལ, བྷཱཝནཾ བྷཱཝཡཏོ ཨུཔྤནྣཱ མནཱཔཱམནཱཔཱ ཕསྶཱ ཙིཏྟཾ ན པརིཡཱདཱཡ ཋསྶནྟི. སེཡྻཐཱཔི, རཱཧུལ, ཨཱཔསྨིཾ སུཙིམྤི ¶ དྷོཝནྟི, ཨསུཙིམྤི དྷོཝནྟི, གཱུཐགཏམྤི དྷོཝནྟི, མུཏྟགཏམྤི དྷོཝནྟི, ཁེལ༹གཏམྤི དྷོཝནྟི, པུབྦགཏམྤི དྷོཝནྟི, ལོཧིཏགཏམྤི དྷོཝནྟི, ན ཙ ¶ ཏེན ཨཱཔོ ཨཊྚཱིཡཏི ¶ ཝཱ ཧརཱཡཏི ཝཱ ཛིགུཙྪཏི ཝཱ; ཨེཝམེཝ ཁོ ¶ ཏྭཾ, རཱཧུལ, ཨཱཔོསམཾ བྷཱཝནཾ བྷཱཝེཧི. ཨཱཔོསམཉྷི ཏེ, རཱཧུལ, བྷཱཝནཾ བྷཱཝཡཏོ ཨུཔྤནྣཱ མནཱཔཱམནཱཔཱ ཕསྶཱ ཙིཏྟཾ ན པརིཡཱདཱཡ ཋསྶནྟི.

‘‘ཏེཛོསམཾ, རཱཧུལ, བྷཱཝནཾ བྷཱཝེཧི. ཏེཛོསམཉྷི ཏེ, རཱཧུལ, བྷཱཝནཾ བྷཱཝཡཏོ ཨུཔྤནྣཱ མནཱཔཱམནཱཔཱ ཕསྶཱ ཙིཏྟཾ ན པརིཡཱདཱཡ ཋསྶནྟི. སེཡྻཐཱཔི, རཱཧུལ, ཏེཛོ སུཙིམྤི དཧཏི, ཨསུཙིམྤི དཧཏི, གཱུཐགཏམྤི དཧཏི, མུཏྟགཏམྤི དཧཏི, ཁེལ༹གཏམྤི དཧཏི, པུབྦགཏམྤི དཧཏི, ལོཧིཏགཏམྤི དཧཏི, ན ཙ ཏེན ཏེཛོ ཨཊྚཱིཡཏི ཝཱ ཧརཱཡཏི ཝཱ ཛིགུཙྪཏི ཝཱ; ཨེཝམེཝ ཁོ ཏྭཾ, རཱཧུལ, ཏེཛོསམཾ བྷཱཝནཾ བྷཱཝེཧི. ཏེཛོསམཉྷི ཏེ, རཱཧུལ, བྷཱཝནཾ བྷཱཝཡཏོ ཨུཔྤནྣཱ མནཱཔཱམནཱཔཱ ཕསྶཱ ཙིཏྟཾ ན པརིཡཱདཱཡ ཋསྶནྟི.

‘‘ཝཱཡོསམཾ, རཱཧུལ, བྷཱཝནཾ བྷཱཝེཧི. ཝཱཡོསམཉྷི ཏེ, རཱཧུལ, བྷཱཝནཾ བྷཱཝཡཏོ ཨུཔྤནྣཱ མནཱཔཱམནཱཔཱ ཕསྶཱ ཙིཏྟཾ ན པརིཡཱདཱཡ ཋསྶནྟི. སེཡྻཐཱཔི, རཱཧུལ, ཝཱཡོ སུཙིམྤི ཨུཔཝཱཡཏི, ཨསུཙིམྤི ཨུཔཝཱཡཏི, གཱུཐགཏམྤི ཨུཔཝཱཡཏི, མུཏྟགཏམྤི ཨུཔཝཱཡཏི, ཁེལ༹གཏམྤི ཨུཔཝཱཡཏི, པུབྦགཏམྤི ཨུཔཝཱཡཏི, ལོཧིཏགཏམྤི ཨུཔཝཱཡཏི, ན ཙ ཏེན ཝཱཡོ ཨཊྚཱིཡཏི ཝཱ ཧརཱཡཏི ཝཱ ཛིགུཙྪཏི ཝཱ; ཨེཝམེཝ ཁོ ཏྭཾ, རཱཧུལ, ཝཱཡོསམཾ བྷཱཝནཾ བྷཱཝེཧི. ཝཱཡོསམཉྷི ཏེ, རཱཧུལ, བྷཱཝནཾ བྷཱཝཡཏོ ཨུཔྤནྣཱ མནཱཔཱམནཱཔཱ ཕསྶཱ ཙིཏྟཾ ན པརིཡཱདཱཡ ¶ ཋསྶནྟི.

‘‘ཨཱཀཱསསམཾ, རཱཧུལ, བྷཱཝནཾ བྷཱཝེཧི. ཨཱཀཱསསམཉྷི ཏེ, རཱཧུལ, བྷཱཝནཾ བྷཱཝཡཏོ ཨུཔྤནྣཱ མནཱཔཱམནཱཔཱ ཕསྶཱ ཙིཏྟཾ ན པརིཡཱདཱཡ ཋསྶནྟི. སེཡྻཐཱཔི, རཱཧུལ, ཨཱཀཱསོ ན ཀཏྠཙི པཏིཊྛིཏོ; ཨེཝམེཝ ཁོ ཏྭཾ, རཱཧུལ, ཨཱཀཱསསམཾ བྷཱཝནཾ བྷཱཝེཧི. ཨཱཀཱསསམཉྷི ཏེ, རཱཧུལ, བྷཱཝནཾ བྷཱཝཡཏོ ཨུཔྤནྣཱ མནཱཔཱམནཱཔཱ ཕསྶཱ ཙིཏྟཾ ན པརིཡཱདཱཡ ཋསྶནྟི.

༡༢༠. ‘‘མེཏྟཾ, རཱཧུལ, བྷཱཝནཾ བྷཱཝེཧི. མེཏྟཉྷི ཏེ, རཱཧུལ, བྷཱཝནཾ བྷཱཝཡཏོ ཡོ བྱཱཔཱདོ ¶ སོ པཧཱིཡིསྶཏི. ཀརུཎཾ, རཱཧུལ, བྷཱཝནཾ བྷཱཝེཧི. ཀརུཎཉྷི ཏེ, རཱཧུལ, བྷཱཝནཾ བྷཱཝཡཏོ ཡཱ ཝིཧེསཱ སཱ པཧཱིཡིསྶཏི. མུདིཏཾ, རཱཧུལ, བྷཱཝནཾ བྷཱཝེཧི. མུདིཏཉྷི ཏེ, རཱཧུལ, བྷཱཝནཾ བྷཱཝཡཏོ ཡཱ ཨརཏི སཱ པཧཱིཡིསྶཏི. ཨུཔེཀྑཾ ¶ , རཱཧུལ, བྷཱཝནཾ བྷཱཝེཧི. ཨུཔེཀྑཉྷི ཏེ, རཱཧུལ, བྷཱཝནཾ བྷཱཝཡཏོ ཡོ པཊིགྷོ སོ པཧཱིཡིསྶཏི. ཨསུབྷཾ, རཱཧུལ, བྷཱཝནཾ བྷཱཝེཧི. ཨསུབྷཉྷི ཏེ, རཱཧུལ, བྷཱཝནཾ བྷཱཝཡཏོ ཡོ རཱགོ སོ པཧཱིཡིསྶཏི. ཨནིཙྩསཉྙཾ, རཱཧུལ, བྷཱཝནཾ བྷཱཝེཧི. ཨནིཙྩསཉྙཉྷི ¶ ཏེ, རཱཧུལ, བྷཱཝནཾ བྷཱཝཡཏོ ཡོ ཨསྨིམཱནོ སོ པཧཱིཡིསྶཏི.

༡༢༡. ‘‘ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཾ, རཱཧུལ, བྷཱཝནཾ བྷཱཝེཧི. ཨཱནཱཔཱནསྶཏི ཧི ཏེ, རཱཧུལ, བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ མཧཔྥལཱ ཧོཏི མཧཱནིསཾསཱ. ཀཐཾ བྷཱཝིཏཱ ཙ, རཱཧུལ, ཨཱནཱཔཱནསྶཏི, ཀཐཾ བཧུལཱིཀཏཱ མཧཔྥལཱ ཧོཏི མཧཱནིསཾསཱ ¶ ? ཨིདྷ, རཱཧུལ, བྷིཀྑུ ཨརཉྙགཏོ ཝཱ རུཀྑམཱུལགཏོ ཝཱ སུཉྙཱགཱརགཏོ ཝཱ ནིསཱིདཏི པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ཨུཛུཾ ཀཱཡཾ པཎིདྷཱཡ པརིམུཁཾ སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ. སོ སཏོཝ ཨསྶསཏི སཏོཝ [སཏོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] པསྶསཏི.

‘‘དཱིགྷཾ ཝཱ ཨསྶསནྟོ ‘དཱིགྷཾ ཨསྶསཱམཱི’ཏི པཛཱནཱཏི, དཱིགྷཾ ཝཱ པསྶསནྟོ ‘དཱིགྷཾ པསྶསཱམཱི’ཏི པཛཱནཱཏི; རསྶཾ ཝཱ ཨསྶསནྟོ ‘རསྶཾ ཨསྶསཱམཱི’ཏི པཛཱནཱཏི, རསྶཾ ཝཱ པསྶསནྟོ ‘རསྶཾ པསྶསཱམཱི’ཏི པཛཱནཱཏི. ‘སབྦཀཱཡཔྤཊིསཾཝེདཱི ཨསྶསིསྶཱམཱི’ཏི སིཀྑཏི; ‘སབྦཀཱཡཔྤཊིསཾཝེདཱི པསྶསིསྶཱམཱི’ཏི སིཀྑཏི; ‘པསྶམྦྷཡཾ ཀཱཡསངྑཱརཾ ཨསྶསིསྶཱམཱི’ཏི སིཀྑཏི; ‘པསྶམྦྷཡཾ ཀཱཡསངྑཱརཾ པསྶསིསྶཱམཱི’ཏི སིཀྑཏི.

‘‘‘པཱིཏིཔྤཊིསཾཝེདཱི ཨསྶསིསྶཱམཱི’ཏི སིཀྑཏི; ‘པཱིཏིཔྤཊིསཾཝེདཱི པསྶསིསྶཱམཱི’ཏི སིཀྑཏི; ‘སུཁཔྤཊིསཾཝེདཱི ཨསྶསིསྶཱམཱི’ཏི སིཀྑཏི; ‘སུཁཔྤཊིསཾཝེདཱི པསྶསིསྶཱམཱི’ཏི སིཀྑཏི; ‘ཙིཏྟསངྑཱརཔྤཊིསཾཝེདཱི ཨསྶསིསྶཱམཱི’ཏི སིཀྑཏི; ‘ཙིཏྟསངྑཱརཔྤཊིསཾཝེདཱི པསྶསིསྶཱམཱི’ཏི སིཀྑཏི; ‘པསྶམྦྷཡཾ ཙིཏྟསངྑཱརཾ ཨསྶསིསྶཱམཱི’ཏི སིཀྑཏི; ‘པསྶམྦྷཡཾ ཙིཏྟསངྑཱརཾ པསྶསིསྶཱམཱི’ཏི སིཀྑཏི.

‘‘‘ཙིཏྟཔྤཊིསཾཝེདཱི ཨསྶསིསྶཱམཱི’ཏི སིཀྑཏི; ‘ཙིཏྟཔྤཊིསཾཝེདཱི པསྶསིསྶཱམཱི’ཏི སིཀྑཏི ¶ ; ‘ཨབྷིཔྤམོདཡཾ ཙིཏྟཾ ཨསྶསིསྶཱམཱི’ཏི སིཀྑཏི; ‘ཨབྷིཔྤམོདཡཾ ཙིཏྟཾ པསྶསིསྶཱམཱི’ཏི སིཀྑཏི; ‘སམཱདཧཾ ཙིཏྟཾ ཨསྶསིསྶཱམཱི’ཏི སིཀྑཏི; ‘སམཱདཧཾ ཙིཏྟཾ པསྶསིསྶཱམཱི’ཏི སིཀྑཏི; ‘ཝིམོཙཡཾ ཙིཏྟཾ ཨསྶསིསྶཱམཱི’ཏི སིཀྑཏི; ‘ཝིམོཙཡཾ ཙིཏྟཾ པསྶསིསྶཱམཱི’ཏི སིཀྑཏི.

‘‘‘ཨནིཙྩཱནུཔསྶཱི ¶ ཨསྶསིསྶཱམཱི’ཏི ¶ སིཀྑཏི; ‘ཨནིཙྩཱནུཔསྶཱི པསྶསིསྶཱམཱི’ཏི སིཀྑཏི; ‘ཝིརཱགཱནུཔསྶཱི ཨསྶསིསྶཱམཱི’ཏི སིཀྑཏི; ‘ཝིརཱགཱནུཔསྶཱི པསྶསིསྶཱམཱི’ཏི སིཀྑཏི; ‘ནིརོདྷཱནུཔསྶཱི ཨསྶསིསྶཱམཱི’ཏི སིཀྑཏི; ‘ནིརོདྷཱནུཔསྶཱི པསྶསིསྶཱམཱི’ཏི སིཀྑཏི; ‘པཊིནིསྶགྒཱནུཔསྶཱི ཨསྶསིསྶཱམཱི’ཏི སིཀྑཏི; ‘པཊིནིསྶགྒཱནུཔསྶཱི པསྶསིསྶཱམཱི’ཏི སིཀྑཏི.

‘‘ཨེཝཾ བྷཱཝིཏཱ ཁོ, རཱཧུལ, ཨཱནཱཔཱནསྶཏི, ཨེཝཾ བཧུལཱིཀཏཱ མཧཔྥལཱ ཧོཏི མཧཱནིསཾསཱ. ཨེཝཾ བྷཱཝིཏཱཡ, རཱཧུལ, ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཡཱ, ཨེཝཾ ¶ བཧུལཱིཀཏཱཡ ཡེཔི ཏེ ཙརིམཀཱ ཨསྶཱསཱ ཏེཔི ཝིདིཏཱཝ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི ནོ ཨཝིདིཏཱ’’ཏི.

ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ. ཨཏྟམནོ ཨཱཡསྨཱ རཱཧུལོ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡཱིཏི.

མཧཱརཱཧུལོཝཱདསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ དུཏིཡཾ.

༣. ཙཱུལ༹མཱལུཀྱསུཏྟཾ

༡༢༢. ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ མཱལུཀྱཔུཏྟསྶ [མཱལུངྐྱཔུཏྟསྶ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] རཧོགཏསྶ པཊིསལླཱིནསྶ ཨེཝཾ ཙེཏསོ པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི – ‘‘ཡཱནིམཱནི དིཊྛིགཏཱནི བྷགཝཏཱ ཨབྱཱཀཏཱནི ཋཔིཏཱནི པཊིཀྑིཏྟཱནི – ‘སསྶཏོ ལོཀོ’ཏིཔི, ‘ཨསསྶཏོ ལོཀོ’ཏིཔི, ‘ཨནྟཝཱ ལོཀོ’ཏིཔི, ‘ཨནནྟཝཱ ལོཀོ’ཏིཔི, ‘ཏཾ ཛཱིཝཾ ཏཾ སརཱིར’ནྟིཔི, ‘ཨཉྙཾ ཛཱིཝཾ ཨཉྙཾ སརཱིར’ནྟིཔི, ‘ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏིཔི, ‘ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏིཔི, ‘ཧོཏི ཙ ན ཙ ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏིཔི, ‘ནེཝ ཧོཏི ན ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏིཔི – ཏཱནི མེ བྷགཝཱ ན བྱཱཀརོཏི. ཡཱནི མེ བྷགཝཱ ན བྱཱཀརོཏི ཏཾ མེ ན རུཙྩཏི, ཏཾ མེ ནཀྑམཏི. སོཧཾ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཏམཏྠཾ པུཙྪིསྶཱམི. སཙེ མེ བྷགཝཱ བྱཱཀརིསྶཏི – ‘སསྶཏོ ལོཀོ’ཏི ཝཱ ‘ཨསསྶཏོ ལོཀོ’ཏི ཝཱ…པེ… ‘ནེཝ ཧོཏི ན ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི ཝཱ – ཨེཝཱཧཾ བྷགཝཏི བྲཧྨཙརིཡཾ ¶ ཙརིསྶཱམི; ནོ ཙེ མེ བྷགཝཱ བྱཱཀརིསྶཏི – ‘སསྶཏོ ལོཀོ’ཏི ཝཱ ‘ཨསསྶཏོ ལོཀོ’ཏི ཝཱ…པེ… ‘ནེཝ ཧོཏི ན ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ ¶ པརཾ མརཎཱ’ཏི ཝཱ – ཨེཝཱཧཾ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟིསྶཱམཱི’’ཏི.

༡༢༣. ཨཐ ¶ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཱལུཀྱཔུཏྟོ སཱཡནྷསམཡཾ པཊིསལླཱནཱ ཝུཊྛིཏོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཱལུཀྱཔུཏྟོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ –

༡༢༤. ‘‘ཨིདྷ མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, རཧོགཏསྶ པཊིསལླཱིནསྶ ཨེཝཾ ཙེཏསོ པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི – ཡཱནིམཱནི དིཊྛིགཏཱནི བྷགཝཏཱ ཨབྱཱཀཏཱནི ཋཔིཏཱནི པཊིཀྑིཏྟཱནི – ‘སསྶཏོ ལོཀོ’ཏིཔི, ‘ཨསསྶཏོ ལོཀོ’ཏིཔི…པེ… ‘ནེཝ ཧོཏི ན ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏིཔི – ཏཱནི མེ བྷགཝཱ ན བྱཱཀརོཏི. ཡཱནི མེ བྷགཝཱ ན བྱཱཀརོཏི ཏཾ མེ ¶ ན རུཙྩཏི, ཏཾ མེ ནཀྑམཏི. སོཧཾ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཏམཏྠཾ པུཙྪིསྶཱམི. སཙེ མེ བྷགཝཱ བྱཱཀརིསྶཏི – ‘སསྶཏོ ལོཀོ’ཏི ཝཱ, ‘ཨསསྶཏོ ལོཀོ’ཏི ཝཱ…པེ… ¶ ‘ནེཝ ཧོཏི ན ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི ཝཱ – ཨེཝཱཧཾ བྷགཝཏི, བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིསྶཱམི. ནོ ཙེ མེ བྷགཝཱ བྱཱཀརིསྶཏི – ‘སསྶཏོ ལོཀོ’ཏི ཝཱ, ‘ཨསསྶཏོ ལོཀོ’ཏི ཝཱ…པེ… ‘ནེཝ ཧོཏི ན ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི ཝཱ – ཨེཝཱཧཾ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟིསྶཱམཱིཏི. སཙེ བྷགཝཱ ཛཱནཱཏི – ‘སསྶཏོ ལོཀོ’ཏི, ‘སསྶཏོ ལོཀོ’ཏི མེ བྷགཝཱ བྱཱཀརོཏུ; སཙེ བྷགཝཱ ཛཱནཱཏི – ‘ཨསསྶཏོ ལོཀོ’ཏི, ‘ཨསསྶཏོ ལོཀོ’ཏི མེ བྷགཝཱ བྱཱཀརོཏུ. ནོ ཙེ བྷགཝཱ ཛཱནཱཏི – ‘སསྶཏོ ལོཀོ’ཏི ཝཱ, ‘ཨསསྶཏོ ལོཀོ’ཏི ཝཱ, ཨཛཱནཏོ ཁོ པན ཨཔསྶཏོ ཨེཏདེཝ ཨུཛུཀཾ ཧོཏི ཡདིདཾ – ‘ན ཛཱནཱམི, ན པསྶཱམཱི’ཏི. སཙེ བྷགཝཱ ཛཱནཱཏི – ‘ཨནྟཝཱ ལོཀོ’ཏི, ‘ཨནནྟཝཱ ལོཀོ’ཏི མེ བྷགཝཱ བྱཱཀརོཏུ; སཙེ བྷགཝཱ ཛཱནཱཏི – ‘ཨནནྟཝཱ ལོཀོ’ཏི, ‘ཨནནྟཝཱ ལོཀོ’ཏི མེ བྷགཝཱ བྱཱཀརོཏུ. ནོ ཙེ བྷགཝཱ ཛཱནཱཏི – ‘ཨནྟཝཱ ལོཀོ’ཏི ཝཱ, ‘ཨནནྟཝཱ ལོཀོ’ཏི ཝཱ, ཨཛཱནཏོ ཁོ པན ཨཔསྶཏོ ཨེཏདེཝ ¶ ཨུཛུཀཾ ཧོཏི ཡདིདཾ – ‘ན ཛཱནཱམི, ན པསྶཱམཱི’ཏི. སཙེ བྷགཝཱ ཛཱནཱཏི – ‘ཏཾ ཛཱིཝཾ ཏཾ སརཱིར’ནྟི, ‘ཏཾ ཛཱིཝཾ ཏཾ སརཱིར’ནྟི མེ བྷགཝཱ བྱཱཀརོཏུ; སཙེ བྷགཝཱ ཛཱནཱཏི – ‘ཨཉྙཾ ཛཱིཝཾ ཨཉྙཾ སརཱིར’ནྟི, ‘ཨཉྙཾ ཛཱིཝཾ ཨཉྙཾ སརཱིར’ནྟི མེ བྷགཝཱ བྱཱཀརོཏུ. ནོ ཙེ བྷགཝཱ ཛཱནཱཏི – ‘ཏཾ ཛཱིཝཾ ཏཾ སརཱིར’ནྟི ཝཱ, ‘ཨཉྙཾ ཛཱིཝཾ ཨཉྙཾ སརཱིར’ནྟི ཝཱ, ཨཛཱནཏོ ཁོ པན ཨཔསྶཏོ ཨེཏདེཝ ཨུཛུཀཾ ཧོཏི ཡདིདཾ – ‘ན ¶ ཛཱནཱམི, ན པསྶཱམཱི’ཏི. སཙེ བྷགཝཱ ཛཱནཱཏི – ‘ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི, ‘ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི མེ བྷགཝཱ ¶ བྱཱཀརོཏུ; སཙེ བྷགཝཱ ཛཱནཱཏི – ‘ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི, ‘ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི མེ བྷགཝཱ བྱཱཀརོཏུ. ནོ ཙེ བྷགཝཱ ཛཱནཱཏི – ‘ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི ཝཱ, ‘ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི ཝཱ, ཨཛཱནཏོ ཁོ པན ཨཔསྶཏོ ཨེཏདེཝ ཨུཛུཀཾ ཧོཏི ཡདིདཾ – ‘ན ཛཱནཱམི ན པསྶཱམཱི’ཏི. སཙེ བྷགཝཱ ཛཱནཱཏི – ‘ཧོཏི ཙ ན ཙ ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི, ‘ཧོཏི ཙ ན ཙ ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི མེ བྷགཝཱ བྱཱཀརོཏུ; སཙེ བྷགཝཱ ཛཱནཱཏི – ‘ནེཝ ཧོཏི ན ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི, ‘ནེཝ ཧོཏི ན ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི མེ བྷགཝཱ བྱཱཀརོཏུ. ནོ ཙེ བྷགཝཱ ཛཱནཱཏི – ‘ཧོཏི ཙ ན ཙ ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི ཝཱ, ‘ནེཝ ཧོཏི ན ¶ ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི ཝཱ, ཨཛཱནཏོ ཁོ པན ཨཔསྶཏོ ཨེཏདེཝ ཨུཛུཀཾ ཧོཏི ཡདིདཾ – ‘ན ཛཱནཱམི, ན པསྶཱམཱི’’’ཏི.

༡༢༥. ‘‘ཀིཾ ནུ [ཀིཾ ནུ ཁོ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ཏཱཧཾ, མཱལུཀྱཔུཏྟ, ཨེཝཾ ཨཝཙཾ – ‘ཨེཧི ཏྭཾ, མཱལུཀྱཔུཏྟ, མཡི བྲཧྨཙརིཡཾ ཙར, ཨཧཾ ཏེ བྱཱཀརིསྶཱམི – ‘སསྶཏོ ལོཀོ’ཏི ཝཱ, ‘ཨསསྶཏོ ལོཀོ’ཏི ཝཱ, ‘ཨནྟཝཱ ལོཀོ’ཏི ཝཱ, ‘ཨནནྟཝཱ ལོཀོ’ཏི ཝཱ, ‘ཏཾ ཛཱིཝཾ ཏཾ སརཱིར’ནྟི ཝཱ, ‘ཨཉྙཾ ཛཱིཝཾ ཨཉྙཾ སརཱིར’ནྟི ཝཱ, ‘ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི ཝཱ, ‘ན ཧོཏི ¶ ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི ཝཱ, ‘ཧོཏི ཙ ན ཙ ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི ཝཱ, ‘ནེཝ ཧོཏི ན ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི ཝཱ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཏྭཾ ཝཱ པན མཾ ཨེཝཾ ཨཝཙ – ཨཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏི བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིསྶཱམི ¶ , བྷགཝཱ མེ བྱཱཀརིསྶཏི – ‘སསྶཏོ ལོཀོ’ཏི ཝཱ, ‘ཨསསྶཏོ ལོཀོ’ཏི ཝཱ, ‘ཨནྟཝཱ ལོཀོ’ཏི ཝཱ, ‘ཨནནྟཝཱ ལོཀོ’ཏི ཝཱ, ‘ཏཾ ཛཱིཝཾ ཏཾ སརཱིར’ནྟི ཝཱ, ‘ཨཉྙཾ ཛཱིཝཾ ཨཉྙཾ སརཱིར’ནྟི ཝཱ, ‘ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི ཝཱ, ‘ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི ཝཱ, ‘ཧོཏི ཙ ན ཙ ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི ཝཱ, ‘ནེཝ ཧོཏི ན ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི ཝཱ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཨིཏི ཀིར, མཱལུཀྱཔུཏྟ, ནེཝཱཧཾ ཏཾ ཝདཱམི – ཨེཧི ཏྭཾ, མཱལུཀྱཔུཏྟ, མཡི བྲཧྨཙརིཡཾ ཙར, ཨཧཾ ཏེ བྱཱཀརིསྶཱམི – ‘སསྶཏོ ལོཀོ’ཏི ཝཱ, ‘ཨསསྶཏོ ལོཀོ’ཏི ཝཱ…པེ… ‘ནེཝ ཧོཏི ན ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱཏི ཝཱ’ཏི; ནཔི ཀིར མཾ ཏྭཾ ཝདེསི – ཨཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏི བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིསྶཱམི, བྷགཝཱ མེ བྱཱཀརིསྶཏི – ‘སསྶཏོ ལོཀོ’ཏི ཝཱ ‘ཨསསྶཏོ ལོཀོ’ཏི ཝཱ…པེ… ‘ནེཝ ཧོཏི ན ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི ཝཱ’’ཏི. ཨེཝཾ སནྟེ, མོགྷཔུརིས, ཀོ སནྟོ ཀཾ པཙྩཱཙིཀྑསི?

༡༢༦. ‘‘ཡོ ཁོ, མཱལུཀྱཔུཏྟ, ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ན ཏཱཝཱཧཾ བྷགཝཏི བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིསྶཱམི ཡཱཝ མེ བྷགཝཱ ན བྱཱཀརིསྶཏི – ‘‘སསྶཏོ ལོཀོ’’ཏི ཝཱ, ‘‘ཨསསྶཏོ ལོཀོ’’ཏི ཝཱ…པེ… ¶ ‘‘ནེཝ ཧོཏི ན ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’’ཏི ཝཱཏི, ཨབྱཱཀཏམེཝ ¶ ཏཾ, མཱལུཀྱཔུཏྟ, ཏཐཱགཏེན ཨསྶ, ཨཐ སོ པུགྒལོ ཀཱལཾ ཀརེཡྻ. སེཡྻཐཱཔི, མཱལུཀྱཔུཏྟ, པུརིསོ སལླེན ཝིདྡྷོ ཨསྶ སཝིསེན གཱལ༹ྷཔལེཔནེན. ཏསྶ མིཏྟཱམཙྩཱ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱ བྷིསཀྐཾ སལླཀཏྟཾ ཨུཔཊྛཔེཡྻུཾ. སོ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ན ཏཱཝཱཧཾ ཨིམཾ ¶ སལླཾ ཨཱཧརིསྶཱམི ཡཱཝ ན ཏཾ པུརིསཾ ཛཱནཱམི ཡེནམྷི ཝིདྡྷོ, ཁཏྟིཡོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཝེསྶོ ཝཱ སུདྡོ ཝཱ’ཏི; སོ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ན ཏཱཝཱཧཾ ཨིམཾ སལླཾ ཨཱཧརིསྶཱམི ཡཱཝ ན ཏཾ པུརིསཾ ཛཱནཱམི ཡེནམྷི ཝིདྡྷོ, ཨེཝཾནཱམོ ཨེཝཾགོཏྟོ ཨིཏི ཝཱ’ཏི; སོ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ན ཏཱཝཱཧཾ ཨིམཾ སལླཾ ཨཱཧརིསྶཱམི ཡཱཝ ན ཏཾ པུརིསཾ ཛཱནཱམི ཡེནམྷི ཝིདྡྷོ, དཱིགྷོ ཝཱ རསྶོ ཝཱ མཛ྄ཛྷིམོ ཝཱ’ཏི; སོ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ན ཏཱཝཱཧཾ ཨིམཾ སལླཾ ཨཱཧརིསྶཱམི ཡཱཝ ན ཏཾ པུརིསཾ ཛཱནཱམི ཡེནམྷི ཝིདྡྷོ, ཀཱལོ༹ ཝཱ སཱམོ ཝཱ མངྒུརཙྪཝཱི ཝཱ’ཏི; སོ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ན ཏཱཝཱཧཾ ཨིམཾ སལླཾ ཨཱཧརིསྶཱམི ཡཱཝ ན ཏཾ པུརིསཾ ཛཱནཱམི ཡེནམྷི ཝིདྡྷོ, ཨམུཀསྨིཾ གཱམེ ¶ ཝཱ ནིགམེ ཝཱ ནགརེ ཝཱ’ཏི; སོ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ན ཏཱཝཱཧཾ ཨིམཾ སལླཾ ཨཱཧརིསྶཱམི ཡཱཝ ན ཏཾ དྷནུཾ ཛཱནཱམི ཡེནམྷི ཝིདྡྷོ, ཡདི ཝཱ ཙཱཔོ ཡདི ཝཱ ཀོདཎྜོ’ཏི; སོ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ན ཏཱཝཱཧཾ ཨིམཾ སལླཾ ཨཱཧརིསྶཱམི ཡཱཝ ན ཏཾ ཛིཡཾ ཛཱནཱམི ཡཱཡམྷི ཝིདྡྷོ ¶ , ཡདི ཝཱ ཨཀྐསྶ ཡདི ཝཱ སཎྷསྶ [སཎྛསྶ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཡདི ཝཱ ནྷཱརུསྶ ཡདི ཝཱ མརུཝཱཡ ཡདི ཝཱ ཁཱིརཔཎྞིནོ’ཏི; སོ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ན ཏཱཝཱཧཾ ཨིམཾ སལླཾ ཨཱཧརིསྶཱམི ཡཱཝ ན ཏཾ ཀཎྜཾ ཛཱནཱམི ཡེནམྷི ཝིདྡྷོ, ཡདི ཝཱ གཙྪཾ ཡདི ཝཱ རོཔིམ’ནྟི; སོ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ན ཏཱཝཱཧཾ ཨིམཾ སལླཾ ཨཱཧརིསྶཱམི ཡཱཝ ན ཏཾ ཀཎྜཾ ཛཱནཱམི ཡེནམྷི ཝིདྡྷོ, ཡསྶ པཏྟེཧི ཝཱཛིཏཾ [ཝཱཁིཏྟཾ (ཀ.)] ཡདི ཝཱ གིཛ྄ཛྷསྶ ཡདི ཝཱ ཀངྐསྶ ཡདི ཝཱ ཀུལལསྶ ཡདི ཝཱ མོརསྶ ཡདི ཝཱ སིཐིལཧནུནོ’ཏི; སོ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ན ཏཱཝཱཧཾ ཨིམཾ སལླཾ ཨཱཧརིསྶཱམི ཡཱཝ ན ཏཾ ཀཎྜཾ ཛཱནཱམི ཡེནམྷི ཝིདྡྷོ, ཡསྶ ནྷཱརུནཱ པརིཀྑིཏྟཾ ཡདི ཝཱ གཝསྶ ཡདི ཝཱ མཧིཾསསྶ ཡདི ཝཱ བྷེརཝསྶ [རོརུཝསྶ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཡདི ཝཱ སེམྷཱརསྶཱ’ཏི; སོ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ན ཏཱཝཱཧཾ ཨིམཾ སལླཾ ཨཱཧརིསྶཱམི ཡཱཝ ན ཏཾ སལླཾ ཛཱནཱམི ཡེནམྷི ཝིདྡྷོ, ཡདི ཝཱ སལླཾ ཡདི ཝཱ ཁུརཔྤཾ ཡདི ཝཱ ཝེཀཎྜཾ ཡདི ཝཱ ནཱརཱཙཾ ཡདི ཝཱ ཝཙྪདནྟཾ ཡདི ཝཱ ཀརཝཱིརཔཏྟ’ནྟི ¶ – ཨཉྙཱཏམེཝ ཏཾ, མཱལུཀྱཔུཏྟ, ཏེན པུརིསེན ཨསྶ, ཨཐ སོ པུརིསོ ཀཱལཾ ཀརེཡྻ. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཱལུཀྱཔུཏྟ, ཡོ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ན ཏཱཝཱཧཾ བྷགཝཏི བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིསྶཱམི ཡཱཝ མེ བྷགཝཱ ན བྱཱཀརིསྶཏི – ‘‘སསྶཏོ ལོཀོ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨསསྶཏོ ལོཀོ’’ཏི ¶ ཝཱ…པེ… ‘‘ནེཝ ཧོཏི ན ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’’ཏི ཝཱཏི – ཨབྱཱཀཏམེཝ ཏཾ, མཱལུཀྱཔུཏྟ, ཏཐཱགཏེན ཨསྶ, ཨཐ སོ པུགྒལོ ཀཱལངྐརེཡྻ.

༡༢༧. ‘‘‘སསྶཏོ ལོཀོ’ཏི, མཱལུཀྱཔུཏྟ, དིཊྛིཡཱ སཏི བྲཧྨཙརིཡཝཱསོ ཨབྷཝིསྶཱཏི ¶ , ཨེཝཾ ‘ནོ ཨསསྶཏོ ལོཀོ’ཏི, མཱལུཀྱཔུཏྟ, དིཊྛིཡཱ སཏི བྲཧྨཙརིཡཝཱསོ ཨབྷཝིསྶཱཏི, ཨེཝམྤི ‘ནོ སསྶཏོ ལོཀོ’ཏི ཝཱ, མཱལུཀྱཔུཏྟ, དིཊྛིཡཱ སཏི, ‘ཨསསྶཏོ ལོཀོ’ཏི ཝཱ དིཊྛིཡཱ སཏི ཨཏྠེཝ ཛཱཏི, ཨཏྠི ཛརཱ, ཨཏྠི མརཎཾ, སནྟི སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ; ཡེསཱཧཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ནིགྷཱཏཾ པཉྙཔེམི ¶ . ‘ཨནྟཝཱ ལོཀོ’ཏི, མཱལུཀྱཔུཏྟ, དིཊྛིཡཱ སཏི བྲཧྨཙརིཡཝཱསོ ཨབྷཝིསྶཱཏི, ཨེཝཾ ‘ནོ ཨནནྟཝཱ ལོཀོ’ཏི, མཱལུཀྱཔུཏྟ, དིཊྛིཡཱ སཏི བྲཧྨཙརིཡཝཱསོ ཨབྷཝིསྶཱཏི, ཨེཝམྤི ‘ནོ ཨནྟཝཱ ལོཀོ’ཏི ཝཱ, མཱལུཀྱཔུཏྟ, དིཊྛིཡཱ སཏི, ‘ཨནནྟཝཱ ལོཀོ’ཏི ཝཱ དིཊྛིཡཱ སཏི ཨཏྠེཝ ཛཱཏི, ཨཏྠི ཛརཱ, ཨཏྠི མརཎཾ, སནྟི སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ; ཡེསཱཧཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ནིགྷཱཏཾ པཉྙཔེམི. ‘ཏཾ ཛཱིཝཾ ཏཾ སརཱིར’ནྟི, མཱལུཀྱཔུཏྟ, དིཊྛིཡཱ སཏི བྲཧྨཙརིཡཝཱསོ ¶ ཨབྷཝིསྶཱཏི, ཨེཝཾ ‘ནོ ཨཉྙཾ ཛཱིཝཾ ཨཉྙཾ སརཱིར’ནྟི, མཱལུཀྱཔུཏྟ, དིཊྛིཡཱ སཏི བྲཧྨཙརིཡཝཱསོ ཨབྷཝིསྶཱཏི, ཨེཝམྤི ‘ནོ ཏཾ ཛཱིཝཾ ཏཾ སརཱིར’ནྟི ཝཱ, མཱལུཀྱཔུཏྟ, དིཊྛིཡཱ སཏི, ‘ཨཉྙཾ ཛཱིཝཾ ཨཉྙཾ སརཱིར’ནྟི ཝཱ དིཊྛིཡཱ སཏི ཨཏྠེཝ ཛཱཏི…པེ… ནིགྷཱཏཾ པཉྙཔེམི. ‘ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི, མཱལུཀྱཔུཏྟ, དིཊྛིཡཱ སཏི བྲཧྨཙརིཡཝཱསོ ཨབྷཝིསྶཱཏི, ཨེཝཾ ‘ནོ ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི, མཱལུཀྱཔུཏྟ, དིཊྛིཡཱ སཏི བྲཧྨཙརིཡཝཱསོ ཨབྷཝིསྶཱཏི, ཨེཝམྤི ‘ནོ ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི ཝཱ, མཱལུཀྱཔུཏྟ, དིཊྛིཡཱ སཏི, ‘ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི ཝཱ དིཊྛིཡཱ སཏི ཨཏྠེཝ ཛཱཏི…པེ… ¶ ཡེསཱཧཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ནིགྷཱཏཾ པཉྙཔེམི. ‘ཧོཏི ཙ ན ཙ ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི, མཱལུཀྱཔུཏྟ, དིཊྛིཡཱ སཏི བྲཧྨཙརིཡཝཱསོ ཨབྷཝིསྶཱཏི, ཨེཝཾ ‘ནོ ནེཝ ཧོཏི ན ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི, མཱལུཀྱཔུཏྟ, དིཊྛིཡཱ སཏི བྲཧྨཙརིཡཝཱསོ ཨབྷཝིསྶཱཏི, ཨེཝམྤི ‘ནོ ཧོཏི ཙ ན ཙ ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི, མཱལུཀྱཔུཏྟ, དིཊྛིཡཱ སཏི, ‘ནེཝ ཧོཏི ན ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི ཝཱ དིཊྛིཡཱ སཏི ཨཏྠེཝ ཛཱཏི…པེ… ཡེསཱཧཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ནིགྷཱཏཾ པཉྙཔེམི.

༡༢༨. ‘‘ཏསྨཱཏིཧ, མཱལུཀྱཔུཏྟ, ཨབྱཱཀཏཉྩ མེ ཨབྱཱཀཏཏོ ¶ དྷཱརེཐ; བྱཱཀཏཉྩ མེ བྱཱཀཏཏོ དྷཱརེཐ. ཀིཉྩ, མཱལུཀྱཔུཏྟ, མཡཱ ཨབྱཱཀཏཾ? ‘སསྶཏོ ལོཀོ’ཏི མཱལུཀྱཔུཏྟ, མཡཱ ཨབྱཱཀཏཾ; ‘ཨསསྶཏོ ལོཀོ’ཏི – མཡཱ ཨབྱཱཀཏཾ; ‘ཨནྟཝཱ ལོཀོ’ཏི – མཡཱ ཨབྱཱཀཏཾ; ‘ཨནནྟཝཱ ལོཀོ’ཏི – མཡཱ ཨབྱཱཀཏཾ; ‘ཏཾ ཛཱིཝཾ ཏཾ སརཱིར’ནྟི ¶ – མཡཱ ཨབྱཱཀཏཾ; ‘ཨཉྙཾ ཛཱིཝཾ ཨཉྙཾ སརཱིར’ནྟི – མཡཱ ཨབྱཱཀཏཾ; ‘ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི – མཡཱ ཨབྱཱཀཏཾ; ‘ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ ¶ མརཎཱ’ཏི – མཡཱ ཨབྱཱཀཏཾ; ‘ཧོཏི ཙ ན ཙ ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི – མཡཱ ཨབྱཱཀཏཾ; ‘ནེཝ ཧོཏི ན ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི – མཡཱ ཨབྱཱཀཏཾ. ཀསྨཱ ཙེཏཾ, མཱལུཀྱཔུཏྟ, མཡཱ ཨབྱཱཀཏཾ? ན ཧེཏཾ, མཱལུཀྱཔུཏྟ, ཨཏྠསཾཧིཏཾ ན ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡཀཾ ན [ནེཏཾ (སཱི.)] ནིབྦིདཱཡ ན ཝིརཱགཱཡ ན ནིརོདྷཱཡ ན ཨུཔསམཱཡ ན ཨབྷིཉྙཱཡ ན སམྦོདྷཱཡ ན ནིབྦཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཏསྨཱ ཏཾ མཡཱ ཨབྱཱཀཏཾ. ཀིཉྩ, མཱལུཀྱཔུཏྟ, མཡཱ བྱཱཀཏཾ? ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི, མཱལུཀྱཔུཏྟ, མཡཱ བྱཱཀཏཾ; ‘ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོ’ཏི – མཡཱ བྱཱཀཏཾ; ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷོ’ཏི – མཡཱ བྱཱཀཏཾ; ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི – མཡཱ བྱཱཀཏཾ. ཀསྨཱ ཙེཏཾ, མཱལུཀྱཔུཏྟ, མཡཱ བྱཱཀཏཾ? ཨེཏཉྷི, མཱལུཀྱཔུཏྟ, ཨཏྠསཾཧིཏཾ ཨེཏཾ ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡཀཾ ནིབྦིདཱཡ ཝིརཱགཱཡ ནིརོདྷཱཡ ཨུཔསམཱཡ ཨབྷིཉྙཱཡ སམྦོདྷཱཡ ནིབྦཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཏསྨཱ ཏཾ མཡཱ བྱཱཀཏཾ. ཏསྨཱཏིཧ, མཱལུཀྱཔུཏྟ ¶ , ཨབྱཱཀཏཉྩ མེ ¶ ཨབྱཱཀཏཏོ དྷཱརེཐ; བྱཱཀཏཉྩ མེ བྱཱཀཏཏོ དྷཱརེཐཱ’’ཏི.

ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ. ཨཏྟམནོ ཨཱཡསྨཱ མཱལུཀྱཔུཏྟོ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡཱིཏི.

ཙཱུལ༹མཱལུཀྱསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ ཏཏིཡཾ.

༤. མཧཱམཱལུཀྱསུཏྟཾ

༡༢༩. ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཏཏྲ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘བྷིཀྑཝོ’’ཏི. ‘‘བྷདནྟེ’’ཏི ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘དྷཱརེཐ ནོ ཏུམྷེ, བྷིཀྑཝེ, མཡཱ དེསིཏཱནི པཉྩོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནཱི’’ཏི?

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཨཱཡསྨཱ མཱལུཀྱཔུཏྟོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཧཾ ཁོ, བྷནྟེ, དྷཱརེམི བྷགཝཏཱ དེསིཏཱནི པཉྩོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ ཀཐཾ པན ཏྭཾ, མཱལུཀྱཔུཏྟ, དྷཱརེསི མཡཱ དེསིཏཱནི པཉྩོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནཱི’’ཏི? ‘‘སཀྐཱཡདིཊྛིཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ ཨོརམྦྷཱགིཡཾ ¶ སཾཡོཛནཾ དེསིཏཾ དྷཱརེམི; ཝིཙིཀིཙྪཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ ཨོརམྦྷཱགིཡཾ སཾཡོཛནཾ དེསིཏཾ དྷཱརེམི; སཱིལབྦཏཔརཱམཱསཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ ཨོརམྦྷཱགིཡཾ སཾཡོཛནཾ དེསིཏཾ དྷཱརེམི; ཀཱམཙྪནྡཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ ཨོརམྦྷཱགིཡཾ སཾཡོཛནཾ དེསིཏཾ དྷཱརེམི; བྱཱཔཱདཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ ཨོརམྦྷཱགིཡཾ སཾཡོཛནཾ དེསིཏཾ དྷཱརེམི. ཨེཝཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, དྷཱརེམི བྷགཝཏཱ དེསིཏཱནི པཉྩོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནཱི’’ཏི.

‘‘ཀསྶ ཁོ ནཱམ ཏྭཾ, མཱལུཀྱཔུཏྟ, ཨིམཱནི ཨེཝཾ པཉྩོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི དེསིཏཱནི དྷཱརེསི? ནནུ, མཱལུཀྱཔུཏྟ ¶ , ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ པརིབྦཱཛཀཱ ཨིམིནཱ ཏརུཎཱུཔམེན ཨུཔཱརམྦྷེན ཨུཔཱརམྦྷིསྶནྟི? དཧརསྶ ཧི, མཱལུཀྱཔུཏྟ, ཀུམཱརསྶ མནྡསྶ ཨུཏྟཱནསེཡྻཀསྶ སཀྐཱཡོཏིཔི ན ཧོཏི, ཀུཏོ ¶ པནསྶ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི སཀྐཱཡདིཊྛི? ཨནུསེཏྭེཝསྶ [ཨནུསེཏི ཏྭེཝསྶ (སཱི. པཱི.)] སཀྐཱཡདིཊྛཱནུསཡོ. དཧརསྶ ཧི, མཱལུཀྱཔུཏྟ, ཀུམཱརསྶ མནྡསྶ ཨུཏྟཱནསེཡྻཀསྶ དྷམྨཱཏིཔི ན ཧོཏི, ཀུཏོ པནསྶ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི དྷམྨེསུ ཝིཙིཀིཙྪཱ? ཨནུསེཏྭེཝསྶ ཝིཙིཀིཙྪཱནུསཡོ. དཧརསྶ ཧི, མཱལུཀྱཔུཏྟ, ཀུམཱརསྶ མནྡསྶ ཨུཏྟཱནསེཡྻཀསྶ སཱིལཱཏིཔི ན ཧོཏི, ཀུཏོ པནསྶ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི སཱིལེསུ སཱིལབྦཏཔརཱམཱསོ? ཨནུསེཏྭེཝསྶ སཱིལབྦཏཔརཱམཱསཱནུསཡོ ¶ . དཧརསྶ ཧི, མཱལུཀྱཔུཏྟ, ཀུམཱརསྶ མནྡསྶ ཨུཏྟཱནསེཡྻཀསྶ ཀཱམཱཏིཔི ན ཧོཏི, ཀུཏོ པནསྶ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི ཀཱམེསུ ཀཱམཙྪནྡོ? ཨནུསེཏྭེཝསྶ ཀཱམརཱགཱནུསཡོ. དཧརསྶ ཧི, མཱལུཀྱཔུཏྟ, ཀུམཱརསྶ མནྡསྶ ཨུཏྟཱནསེཡྻཀསྶ སཏྟཱཏིཔི ན ཧོཏི, ཀུཏོ པནསྶ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི སཏྟེསུ བྱཱཔཱདོ? ཨནུསེཏྭེཝསྶ བྱཱཔཱདཱནུསཡོ. ནནུ, མཱལུཀྱཔུཏྟ, ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ པརིབྦཱཛཀཱ ཨིམིནཱ ཏརུཎཱུཔམེན ཨུཔཱརམྦྷེན ཨུཔཱརམྦྷིསྶནྟཱི’’ཏི? ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨེཏསྶ, བྷགཝཱ, ཀཱལོ, ཨེཏསྶ, སུགཏ, ཀཱལོ ཡཾ བྷགཝཱ པཉྩོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི དེསེཡྻ. བྷགཝཏོ སུཏྭཱ བྷིཀྑཱུ དྷཱརེསྶནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧཱནནྡ, སུཎཱཧི, སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཧི; བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ ཨཱཡསྨཱ ¶ ཨཱནནྡོ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསི. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

༡༣༠. ‘‘ཨིདྷཱནནྡ ¶ , ཨསྶུཏཝཱ པུཐུཛྫནོ ཨརིཡཱནཾ ཨདསྶཱཝཱི ཨརིཡདྷམྨསྶ ཨཀོཝིདོ ཨརིཡདྷམྨེ ཨཝིནཱིཏོ, སཔྤུརིསཱནཾ ཨདསྶཱཝཱི སཔྤུརིསདྷམྨསྶ ཨཀོཝིདོ སཔྤུརིསདྷམྨེ ཨཝིནཱིཏོ སཀྐཱཡདིཊྛིཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི སཀྐཱཡདིཊྛིཔརེཏེན; ཨུཔྤནྣཱཡ ཙ སཀྐཱཡདིཊྛིཡཱ ནིསྶརཎཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི. ཏསྶ སཱ སཀྐཱཡདིཊྛི ཐཱམགཏཱ ཨཔྤཊིཝིནཱིཏཱ ཨོརམྦྷཱགིཡཾ སཾཡོཛནཾ. ཝིཙིཀིཙྪཱཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི ཝིཙིཀིཙྪཱཔརེཏེན; ཨུཔྤནྣཱཡ ཙ ཝིཙིཀིཙྪཱཡ ནིསྶརཎཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི. ཏསྶ སཱ ཝིཙིཀིཙྪཱ ཐཱམགཏཱ ཨཔྤཊིཝིནཱིཏཱ ཨོརམྦྷཱགིཡཾ སཾཡོཛནཾ. སཱིལབྦཏཔརཱམཱསཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི སཱིལབྦཏཔརཱམཱསཔརེཏེན; ཨུཔྤནྣསྶ ཙ སཱིལབྦཏཔརཱམཱསསྶ ནིསྶརཎཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི. ཏསྶ སོ སཱིལབྦཏཔརཱམཱསོ ཐཱམགཏོ ཨཔྤཊིཝིནཱིཏོ ཨོརམྦྷཱགིཡཾ སཾཡོཛནཾ. ཀཱམརཱགཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི ཀཱམརཱགཔརེཏེན ¶ ; ཨུཔྤནྣསྶ ཙ ཀཱམརཱགསྶ ནིསྶརཎཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི. ཏསྶ སོ ཀཱམརཱགོ ཐཱམགཏོ ཨཔྤཊིཝིནཱིཏོ ཨོརམྦྷཱགིཡཾ སཾཡོཛནཾ. བྱཱཔཱདཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི བྱཱཔཱདཔརེཏེན; ཨུཔྤནྣསྶ ཙ བྱཱཔཱདསྶ ནིསྶརཎཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི. ཏསྶ སོ བྱཱཔཱདོ ཐཱམགཏོ ཨཔྤཊིཝིནཱིཏོ ཨོརམྦྷཱགིཡཾ སཾཡོཛནཾ.

༡༣༡. ‘‘སུཏཝཱ ཙ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཨརིཡསཱཝཀོ ¶ ཨརིཡཱནཾ དསྶཱཝཱི ཨརིཡདྷམྨསྶ ཀོཝིདོ ¶ ཨརིཡདྷམྨེ སུཝིནཱིཏོ, སཔྤུརིསཱནཾ དསྶཱཝཱི སཔྤུརིསདྷམྨསྶ ཀོཝིདོ སཔྤུརིསདྷམྨེ སུཝིནཱིཏོ ན སཀྐཱཡདིཊྛིཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི ན སཀྐཱཡདིཊྛིཔརེཏེན; ཨུཔྤནྣཱཡ ཙ སཀྐཱཡདིཊྛིཡཱ ནིསྶརཎཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཏསྶ སཱ སཀྐཱཡདིཊྛི སཱནུསཡཱ པཧཱིཡཏི. ན ཝིཙིཀིཙྪཱཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི ན ཝིཙིཀིཙྪཱཔརེཏེན; ཨུཔྤནྣཱཡ ཙ ཝིཙིཀིཙྪཱཡ ནིསྶརཎཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཏསྶ སཱ ཝིཙིཀིཙྪཱ སཱནུསཡཱ པཧཱིཡཏི. ན སཱིལབྦཏཔརཱམཱསཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི ན སཱིལབྦཏཔརཱམཱསཔརེཏེན; ཨུཔྤནྣསྶ ཙ སཱིལབྦཏཔརཱམཱསསྶ ནིསྶརཎཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཏསྶ སོ སཱིལབྦཏཔརཱམཱསོ སཱནུསཡོ པཧཱིཡཏི. ན ཀཱམརཱགཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི ན ཀཱམརཱགཔརེཏེན; ཨུཔྤནྣསྶ ཙ ཀཱམརཱགསྶ ནིསྶརཎཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཏསྶ སོ ཀཱམརཱགོ སཱནུསཡོ པཧཱིཡཏི ¶ . ན བྱཱཔཱདཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི ན བྱཱཔཱདཔརེཏེན; ཨུཔྤནྣསྶ ཙ བྱཱཔཱདསྶ ནིསྶརཎཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཏསྶ སོ བྱཱཔཱདོ སཱནུསཡོ པཧཱིཡཏི.

༡༣༢. ‘‘ཡོ, ཨཱནནྡ, མགྒོ ཡཱ པཊིཔདཱ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པཧཱནཱཡ ཏཾ མགྒཾ ཏཾ པཊིཔདཾ ཨནཱགམྨ པཉྩོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི ཉསྶཏི ཝཱ དཀྑཏི ཝཱ པཛཧིསྶཏི ཝཱཏི – ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི. སེཡྻཐཱཔི, ཨཱནནྡ, མཧཏོ རུཀྑསྶ ཏིཊྛཏོ ¶ སཱརཝཏོ ཏཙཾ ཨཙྪེཏྭཱ ཕེགྒུཾ ཨཙྪེཏྭཱ སཱརཙྪེདོ བྷཝིསྶཏཱིཏི – ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི; ཨེཝམེཝ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཡོ མགྒོ ཡཱ པཊིཔདཱ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པཧཱནཱཡ ཏཾ མགྒཾ ཏཾ པཊིཔདཾ ཨནཱགམྨ པཉྩོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི ཉསྶཏི ཝཱ དཀྑཏི ཝཱ པཛཧིསྶཏི ཝཱཏི – ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི.

‘‘ཡོ ཙ ཁོ, ཨཱནནྡ, མགྒོ ཡཱ པཊིཔདཱ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པཧཱནཱཡ ཏཾ ¶ མགྒཾ ཏཾ པཊིཔདཾ ཨཱགམྨ པཉྩོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི ཉསྶཏི ཝཱ དཀྑཏི ཝཱ པཛཧིསྶཏི ཝཱཏི – ཋཱནམེཏཾ ཝིཛྫཏི. སེཡྻཐཱཔི, ཨཱནནྡ, མཧཏོ རུཀྑསྶ ཏིཊྛཏོ སཱརཝཏོ ཏཙཾ ཚེཏྭཱ ཕེགྒུཾ ཚེཏྭཱ སཱརཙྪེདོ བྷཝིསྶཏཱིཏི – ཋཱནམེཏཾ ཝིཛྫཏི; ཨེཝམེཝ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཡོ མགྒོ ཡཱ པཊིཔདཱ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པཧཱནཱཡ ཏཾ མགྒཾ ཏཾ པཊིཔདཾ ཨཱགམྨ པཉྩོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི ཉསྶཏི ཝཱ དཀྑཏི ཝཱ པཛཧིསྶཏི ཝཱཏི – ཋཱནམེཏཾ ཝིཛྫཏི. སེཡྻཐཱཔི, ཨཱནནྡ, གངྒཱ ནདཱི པཱུརཱ ཨུདཀསྶ སམཏིཏྟིཀཱ ¶ ཀཱཀཔེཡྻཱ. ཨཐ དུབྦལཀོ པུརིསོ ཨཱགཙྪེཡྻ – ‘ཨཧཾ ཨིམིསྶཱ གངྒཱཡ ནདིཡཱ ཏིརིཡཾ བཱཧཱཡ སོཏཾ ཚེཏྭཱ སོཏྠིནཱ པཱརཾ གཙྪིསྶཱམཱི’ཏི [གཙྪཱམཱིཏི (སཱི. པཱི.)]; སོ ན སཀྐུཎེཡྻ གངྒཱཡ ནདིཡཱ ཏིརིཡཾ བཱཧཱཡ སོཏཾ ཚེཏྭཱ སོཏྠིནཱ པཱརཾ གནྟུཾ. ཨེཝམེཝ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཡེསཾ ཀེསཉྩི [ཡསྶ ཀསྶཙི (སབྦཏྠ)] སཀྐཱཡནིརོདྷཱཡ དྷམྨེ དེསིཡམཱནེ ཙིཏྟཾ ན པཀྑནྡཏི ནཔྤསཱིདཏི ན སནྟིཊྛཏི ན ཝིམུཙྩཏི; སེཡྻཐཱཔི ¶ སོ དུབྦལཀོ པུརིསོ ཨེཝམེཏེ དཊྛབྦཱ. སེཡྻཐཱཔི, ཨཱནནྡ, གངྒཱ ནདཱི པཱུརཱ ཨུདཀསྶ སམཏིཏྟིཀཱ ཀཱཀཔེཡྻཱ. ཨཐ བལཝཱ པུརིསོ ཨཱགཙྪེཡྻ – ‘ཨཧཾ ཨིམིསྶཱ གངྒཱཡ ནདིཡཱ ཏིརིཡཾ བཱཧཱཡ ¶ སོཏཾ ཚེཏྭཱ སོཏྠིནཱ པཱརཾ གཙྪིསྶཱམཱི’ཏི; སོ སཀྐུཎེཡྻ གངྒཱཡ ནདིཡཱ ཏིརིཡཾ བཱཧཱཡ སོཏཾ ཚེཏྭཱ སོཏྠིནཱ པཱརཾ གནྟུཾ. ཨེཝམེཝ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཡེསཾ ཀེསཉྩི སཀྐཱཡནིརོདྷཱཡ དྷམྨེ དེསིཡམཱནེ ཙིཏྟཾ པཀྑནྡཏི པསཱིདཏི སནྟིཊྛཏི ཝིམུཙྩཏི; སེཡྻཐཱཔི སོ བལཝཱ པུརིསོ ཨེཝམེཏེ དཊྛབྦཱ.

༡༣༣. ‘‘ཀཏམོ ཙཱནནྡ, མགྒོ, ཀཏམཱ པཊིཔདཱ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པཧཱནཱཡ? ཨིདྷཱནནྡ, བྷིཀྑུ ཨུཔདྷིཝིཝེཀཱ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཧཱནཱ སབྦསོ ཀཱཡདུཊྛུལླཱནཾ པཊིཔྤསྶདྡྷིཡཱ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརཾ ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཡདེཝ ཏཏྠ ཧོཏི རཱུཔགཏཾ ཝེདནཱགཏཾ སཉྙཱགཏཾ སངྑཱརགཏཾ ཝིཉྙཱཎགཏཾ ཏེ དྷམྨེ ཨནིཙྩཏོ དུཀྑཏོ རོགཏོ གཎྜཏོ སལླཏོ ཨགྷཏོ ཨཱབཱདྷཏོ པརཏོ པལོཀཏོ སུཉྙཏོ ཨནཏྟཏོ སམནུཔསྶཏི. སོ ཏེཧི དྷམྨེཧི ཙིཏྟཾ པཊིཝཱཔེཏི [པཊིཔཱཔེཏི (སྱཱ.), པཏིཊྛཱཔེཏི (ཀ.)]. སོ ཏེཧི དྷམྨེཧི ཙིཏྟཾ པཊིཝཱཔེཏྭཱ ཨམཏཱཡ དྷཱཏུཡཱ ¶ ཙིཏྟཾ ཨུཔསཾཧརཏི – ‘ཨེཏཾ སནྟཾ ཨེཏཾ པཎཱིཏཾ ཡདིདཾ སབྦསངྑཱརསམཐོ སབྦཱུཔདྷིཔཊིནིསྶགྒོ ¶ ཏཎྷཱཀྑཡོ ཝིརཱགོ ནིརོདྷོ ནིབྦཱན’ནྟི. སོ ཏཏྠ ཋིཏོ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ པཱཔུཎཱཏི; ནོ ཙེ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ པཱཔུཎཱཏི ཏེནེཝ དྷམྨརཱགེན ཏཱཡ དྷམྨནནྡིཡཱ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ ཨོཔཔཱཏིཀོ ཧོཏི, ཏཏྠ པརིནིབྦཱཡཱི, ཨནཱཝཏྟིདྷམྨོ ཏསྨཱ ལོཀཱ. ཨཡམྤི ཁོ, ཨཱནནྡ, མགྒོ ཨཡཾ པཊིཔདཱ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པཧཱནཱཡ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, ཨཱནནྡ, བྷིཀྑུ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ…པེ… ¶ དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི… ¶ ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཡདེཝ ཏཏྠ ཧོཏི རཱུཔགཏཾ ཝེདནཱགཏཾ སཉྙཱགཏཾ སངྑཱརགཏཾ ཝིཉྙཱཎགཏཾ… ཨནཱཝཏྟིདྷམྨོ ཏསྨཱ ལོཀཱ. ཨཡམྤི ཁོ, ཨཱནནྡ, མགྒོ ཨཡཾ པཊིཔདཱ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པཧཱནཱཡ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, ཨཱནནྡ, བྷིཀྑུ སབྦསོ རཱུཔསཉྙཱནཾ སམཏིཀྐམཱ པཊིགྷསཉྙཱནཾ ཨཏྠངྒམཱ ནཱནཏྟསཉྙཱནཾ ཨམནསིཀཱརཱ ‘ཨནནྟོ ཨཱཀཱསོ’ཏི ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཡདེཝ ཏཏྠ ཧོཏི ཝེདནཱགཏཾ ¶ སཉྙཱགཏཾ སངྑཱརགཏཾ ཝིཉྙཱཎགཏཾ…པེ… ¶ ཨནཱཝཏྟིདྷམྨོ ཏསྨཱ ལོཀཱ. ཨཡམྤི ཁོ, ཨཱནནྡ, མགྒོ ཨཡཾ པཊིཔདཱ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པཧཱནཱཡ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, ཨཱནནྡ, བྷིཀྑུ སབྦསོ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ‘ཨནནྟཾ ཝིཉྙཱཎ’ནྟི ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཡདེཝ ཏཏྠ ཧོཏི ཝེདནཱགཏཾ སཉྙཱགཏཾ སངྑཱརགཏཾ ཝིཉྙཱཎགཏཾ…པེ… ¶ ཨནཱཝཏྟིདྷམྨོ ཏསྨཱ ལོཀཱ. ཨཡམྤི ཁོ, ཨཱནནྡ, མགྒོ ཨཡཾ པཊིཔདཱ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པཧཱནཱཡ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, ཨཱནནྡ, བྷིཀྑུ སབྦསོ ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ‘ནཏྠི ཀིཉྩཱི’ཏི ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཡདེཝ ཏཏྠ ཧོཏི ཝེདནཱགཏཾ སཉྙཱགཏཾ སངྑཱརགཏཾ ཝིཉྙཱཎགཏཾ…པེ… ¶ ཨནཱཝཏྟིདྷམྨོ ཏསྨཱ ལོཀཱ. ཨཡམྤི ཁོ, ཨཱནནྡ, མགྒོ ཨཡཾ པཊིཔདཱ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པཧཱནཱཡཱ’’ཏི.

‘‘ཨེསོ ཙེ, བྷནྟེ, མགྒོ ཨེསཱ པཊིཔདཱ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པཧཱནཱཡ, ཨཐ ཀིཉྩརཧི ཨིདྷེཀཙྩེ བྷིཀྑཱུ ཙེཏོཝིམུཏྟིནོ ཨེཀཙྩེ བྷིཀྑཱུ པཉྙཱཝིམུཏྟིནོ’’ཏི? ‘‘ཨེཏྠ ཁོ པནེསཱཧཾ [ཨེཏྠ ཁོ ཏེསཱཧཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], ཨཱནནྡ, ཨིནྡྲིཡཝེམཏྟཏཾ ཝདཱམཱི’’ཏི.

ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ. ཨཏྟམནོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡཱིཏི.

མཧཱམཱལུཀྱསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ ཙཏུཏྠཾ.

༥. བྷདྡཱལིསུཏྟཾ

༡༣༤. ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཏཏྲ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘བྷིཀྑཝོ’’ཏི. ‘‘བྷདནྟེ’’ཏི ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཧཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཱསནབྷོཛནཾ བྷུཉྫཱམི; ཨེཀཱསནབྷོཛནཾ ཁོ, ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷུཉྫམཱནོ ཨཔྤཱབཱདྷཏཉྩ སཉྫཱནཱམི ¶ ཨཔྤཱཏངྐཏཉྩ ལཧུཊྛཱནཉྩ བལཉྩ ཕཱསུཝིཧཱརཉྩ. ཨེཐ, ཏུམྷེཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཱསནབྷོཛནཾ བྷུཉྫཐ; ཨེཀཱསནབྷོཛནཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏུམྷེཔི བྷུཉྫམཱནཱ ཨཔྤཱབཱདྷཏཉྩ སཉྫཱནིསྶཐ ཨཔྤཱཏངྐཏཉྩ ལཧུཊྛཱནཉྩ བལཉྩ ཕཱསུཝིཧཱརཉྩཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཨཱཡསྨཱ བྷདྡཱལི བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཧཾ ཁོ, བྷནྟེ, ན ཨུསྶཧཱམི ཨེཀཱསནབྷོཛནཾ བྷུཉྫིཏུཾ; ཨེཀཱསནབྷོཛནཉྷི མེ, བྷནྟེ, བྷུཉྫཏོ སིཡཱ ཀུཀྐུཙྩཾ, སིཡཱ ཝིཔྤཊིསཱརོ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི ཏྭཾ, བྷདྡཱལི, ཡཏྠ ནིམནྟིཏོ ཨསྶསི ཏཏྠ ཨེཀདེསཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཨེཀདེསཾ ནཱིཧརིཏྭཱཔི བྷུཉྫེཡྻཱསི. ཨེཝམྤི ཁོ ¶ ཏྭཾ, བྷདྡཱལི, བྷུཉྫམཱནོ ཨེཀཱསནོ ཡཱཔེསྶསཱི’’ཏི [བྷུཉྫམཱནོ ཡཱཔེསྶསཱིཏི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]. ‘‘ཨེཝམྤི ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, ན ཨུསྶཧཱམི བྷུཉྫིཏུཾ; ཨེཝམྤི ཧི མེ, བྷནྟེ, བྷུཉྫཏོ སིཡཱ ཀུཀྐུཙྩཾ, སིཡཱ ཝིཔྤཊིསཱརོ’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ བྷདྡཱལི བྷགཝཏཱ སིཀྑཱཔདེ པཉྙཱཔིཡམཱནེ བྷིཀྑུསངྒྷེ སིཀྑཾ སམཱདིཡམཱནེ ཨནུསྶཱཧཾ པཝེདེསི. ཨཐ ¶ ཁོ ཨཱཡསྨཱ བྷདྡཱལི སབྦཾ ཏཾ ཏེམཱསཾ ན བྷགཝཏོ སམྨུཁཱིབྷཱཝཾ ཨདཱསི, ཡཐཱ ཏཾ སཏྠུསཱསནེ སིཀྑཱཡ ཨཔརིཔཱུརཀཱརཱི.

༡༣༥. ཏེན ཁོ པན སམཡེན སམྦཧུལཱ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ ཙཱིཝརཀམྨཾ ཀརོནྟི – ནིཊྛིཏཙཱིཝརོ བྷགཝཱ ཏེམཱསཙྩཡེན ཙཱརིཀཾ པཀྐམིསྶཏཱིཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ བྷདྡཱལི ཡེན ཏེ བྷིཀྑཱུ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏེཧི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཨཱཡསྨནྟཾ བྷདྡཱལིཾ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘ཨིདཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ བྷདྡཱལི, བྷགཝཏོ ཙཱིཝརཀམྨཾ ཀརཱིཡཏི [ཀརཎཱིཡཾ (ཀ.)]. ནིཊྛིཏཙཱིཝརོ བྷགཝཱ ཏེམཱསཙྩཡེན ཙཱརིཀཾ པཀྐམིསྶཏི. ཨིངྒྷཱཝུསོ བྷདྡཱལི, ཨེཏཾ དོསཀཾ སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཧི, མཱ ཏེ པཙྪཱ དུཀྐརཏརཾ ཨཧོསཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམཱཝུསོ’’ཏི ཁོ ཨཱཡསྨཱ ¶ བྷདྡཱལི ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ པཊིསྶུཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ བྷདྡཱལི བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཙྩཡོ མཾ, བྷནྟེ, ཨཙྩགམཱ ཡཐཱབཱལཾ ཡཐཱམཱུལ༹ྷཾ ཡཐཱཨཀུསལཾ, ཡོཧཾ བྷགཝཏཱ སིཀྑཱཔདེ པཉྙཱཔིཡམཱནེ བྷིཀྑུསངྒྷེ སིཀྑཾ སམཱདིཡམཱནེ ཨནུསྶཱཧཾ པཝེདེསིཾ. ཏསྶ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨཙྩཡཾ ཨཙྩཡཏོ པཊིགྒཎྷཱཏུ ཨཱཡཏིཾ སཾཝརཱཡཱ’’ཏི.

‘‘ཏགྒྷ ¶ ཏྭཾ, བྷདྡཱལི, ཨཙྩཡོ ཨཙྩགམཱ ཡཐཱབཱལཾ ཡཐཱམཱུལ༹ྷཾ ¶ ཡཐཱཨཀུསལཾ, ཡཾ ཏྭཾ མཡཱ སིཀྑཱཔདེ པཉྙཱཔིཡམཱནེ བྷིཀྑུསངྒྷེ སིཀྑཾ སམཱདིཡམཱནེ ཨནུསྶཱཧཾ པཝེདེསི. སམཡོཔི ཁོ ཏེ, བྷདྡཱལི, ཨཔྤཊིཝིདྡྷོ ཨཧོསི – ‘བྷགཝཱ ཁོ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི, བྷགཝཱཔི མཾ ཛཱནིསྶཏི – བྷདྡཱལི ནཱམ བྷིཀྑུ སཏྠུསཱསནེ སིཀྑཱཡ ཨཔརིཔཱུརཀཱརཱི’ཏི. ཨཡམྤི ཁོ ཏེ, བྷདྡཱལི, སམཡོ ཨཔྤཊིཝིདྡྷོ ཨཧོསི. སམཡོཔི ཁོ ཏེ, བྷདྡཱལི, ཨཔྤཊིཝིདྡྷོ ཨཧོསི – ‘སམྦཧུལཱ ཁོ ¶ བྷིཀྑུ སཱཝཏྠིཡཾ ཝསྶཾ ཨུཔགཏཱ, ཏེཔི མཾ ཛཱནིསྶནྟི – བྷདྡཱལི ནཱམ བྷིཀྑུ སཏྠུསཱསནེ སིཀྑཱཡ ཨཔརིཔཱུརཀཱརཱི’ཏི. ཨཡམྤི ཁོ ཏེ, བྷདྡཱལི, སམཡོ ཨཔྤཊིཝིདྡྷོ ཨཧོསི. སམཡོཔི ཁོ ཏེ, བྷདྡཱལི, ཨཔྤཊིཝིདྡྷོ ཨཧོསི – ‘སམྦཧུལཱ ཁོ བྷིཀྑུནིཡོ སཱཝཏྠིཡཾ ཝསྶཾ ཨུཔགཏཱ, ཏཱཔི མཾ ཛཱནིསྶནྟི – བྷདྡཱལི ནཱམ བྷིཀྑུ སཏྠུསཱསནེ སིཀྑཱཡ ཨཔརིཔཱུརཀཱརཱི’ཏི. ཨཡམྤི ཁོ ཏེ, བྷདྡཱལི, སམཡོ ཨཔྤཊིཝིདྡྷོ ཨཧོསི. སམཡོཔི ཁོ ཏེ, བྷདྡཱལི, ཨཔྤཊིཝིདྡྷོ ཨཧོསི – ‘སམྦཧུལཱ ཁོ ཨུཔཱསཀཱ སཱཝཏྠིཡཾ པཊིཝསནྟི, ཏེཔི མཾ ཛཱནིསྶནྟི – བྷདྡཱལི ནཱམ བྷིཀྑུ སཏྠུསཱསནེ སིཀྑཱཡ ཨཔརིཔཱུརཀཱརཱི’ཏི. ཨཡམྤི ཁོ ཏེ, བྷདྡཱལི, སམཡོ ཨཔྤཊིཝིདྡྷོ ཨཧོསི. སམཡོཔི ཁོ ཏེ, བྷདྡཱལི, ཨཔྤཊིཝིདྡྷོ ཨཧོསི – ‘སམྦཧུལཱ ཁོ ཨུཔཱསིཀཱ སཱཝཏྠིཡཾ པཊིཝསནྟི, ཏཱཔི མཾ ཛཱནིསྶནྟི – བྷདྡཱལི ནཱམ བྷིཀྑུ སཏྠུསཱསནེ སིཀྑཱཡ ཨཔརིཔཱུརཀཱརཱི’ཏི. ཨཡམྤི ཁོ ཏེ, བྷདྡཱལི ¶ , སམཡོ ཨཔྤཊིཝིདྡྷོ ཨཧོསི. སམཡོཔི ཁོ ཏེ, བྷདྡཱལི, ཨཔྤཊིཝིདྡྷོ ཨཧོསི – ‘སམྦཧུལཱ ཁོ ནཱནཱཏིཏྠིཡཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝསྶཾ ཨུཔགཏཱ, ཏེཔི མཾ ཛཱནིསྶནྟི – བྷདྡཱལི ནཱམ བྷིཀྑུ སམཎསྶ གོཏམསྶ སཱཝཀོ ཐེརཉྙཏརོ བྷིཀྑུ སཱསནེ སིཀྑཱཡ ཨཔརིཔཱུརཀཱརཱི’ཏི. ཨཡམྤི ཁོ ཏེ, བྷདྡཱལི, སམཡོ ཨཔྤཊིཝིདྡྷོ ཨཧོསཱི’’ཏི.

‘‘ཨཙྩཡོ ¶ མཾ, བྷནྟེ, ཨཙྩགམཱ ཡཐཱབཱལཾ ཡཐཱམཱུལ༹ྷཾ ཡཐཱཨཀུསལཾ, ཡོཧཾ བྷགཝཏཱ སིཀྑཱཔདེ པཉྙཱཔིཡམཱནེ བྷིཀྑུསངྒྷེ སིཀྑཾ སམཱདིཡམཱནེ ཨནུསྶཱཧཾ པཝེདེསིཾ. ཏསྶ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨཙྩཡཾ ཨཙྩཡཏོ པཊིགྒཎྷཱཏུ ཨཱཡཏིཾ སཾཝརཱཡཱ’’ཏི. ‘‘ཏགྒྷ ཏྭཾ, བྷདྡཱལི, ཨཙྩཡོ ཨཙྩགམཱ ཡཐཱབཱལཾ ཡཐཱམཱུལ༹ྷཾ ཡཐཱཨཀུསལཾ, ཡཾ ཏྭཾ མཡཱ སིཀྑཱཔདེ ¶ པཉྙཱཔིཡམཱནེ བྷིཀྑུསངྒྷེ སིཀྑཾ སམཱདིཡམཱནེ ཨནུསྶཱཧཾ པཝེདེསི’’.

༡༣༦. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, བྷདྡཱལི, ཨིདྷསྶ བྷིཀྑུ ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམུཏྟོ, ཏམཧཾ ཨེཝཾ ཝདེཡྻཾ – ‘ཨེཧི མེ ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, པངྐེ སངྐམོ ཧོཧཱི’ཏི, ཨཔི ནུ ཁོ སོ སངྐམེཡྻ ཝཱ ཨཉྙེན ཝཱ ཀཱཡཾ སནྣཱམེཡྻ, ‘ནོ’ཏི ཝཱ ཝདེཡྻཱ’’ཏི?

‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, བྷདྡཱལི, ཨིདྷསྶ བྷིཀྑུ པཉྙཱཝིམུཏྟོ… ཀཱཡསཀྑི… དིཊྛིཔྤཏྟོ… སདྡྷཱཝིམུཏྟོ… དྷམྨཱནུསཱརཱི… སདྡྷཱནུསཱརཱི, ཏམཧཾ ཨེཝཾ ཝདེཡྻཾ – ‘ཨེཧི མེ ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, པངྐེ སངྐམོ ཧོཧཱི’ཏི, ཨཔི ནུ ཁོ སོ སངྐམེཡྻ ཝཱ ཨཉྙེན ཝཱ ཀཱཡཾ སནྣཱམེཡྻ, ‘ནོ’ཏི ཝཱ ཝདེཡྻཱ’’ཏི?

‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’.

‘‘ཏཾ ཀིཾ ¶ མཉྙསི, བྷདྡཱལི, ཨཔི ནུ ཏྭཾ, བྷདྡཱལི, ཏསྨིཾ སམཡེ ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམུཏྟོ ཝཱ ཧོསི པཉྙཱཝིམུཏྟོ ¶ ཝཱ ཀཱཡསཀྑི ཝཱ དིཊྛིཔྤཏྟོ ཝཱ སདྡྷཱཝིམུཏྟོ ཝཱ དྷམྨཱནུསཱརཱི ཝཱ སདྡྷཱནུསཱརཱི ཝཱ’’ཏི?

‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’.

‘‘ནནུ ཏྭཾ, བྷདྡཱལི, ཏསྨིཾ སམཡེ རིཏྟོ ཏུཙྪོ ཨཔརདྡྷོ’’ཏི?

‘‘ཨེཝཾ ¶ , བྷནྟེ. ཨཙྩཡོ མཾ, བྷནྟེ, ཨཙྩགམཱ ཡཐཱབཱལཾ ཡཐཱམཱུལ༹ྷཾ ཡཐཱཨཀུསལཾ, ཡོཧཾ བྷགཝཏཱ སིཀྑཱཔདེ པཉྙཱཔིཡམཱནེ བྷིཀྑུསངྒྷེ སིཀྑཾ སམཱདིཡམཱནེ ཨནུསྶཱཧཾ པཝེདེསིཾ. ཏསྶ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨཙྩཡཾ ཨཙྩཡཏོ པཊིགྒཎྷཱཏུ ཨཱཡཏིཾ སཾཝརཱཡཱ’’ཏི. ‘‘ཏགྒྷ ཏྭཾ, བྷདྡཱལི, ཨཙྩཡོ ཨཙྩགམཱ ཡཐཱབཱལཾ ཡཐཱམཱུལ༹ྷཾ ཡཐཱཨཀུསལཾ, ཡཾ ཏྭཾ མཡཱ སིཀྑཱཔདེ པཉྙཱཔིཡམཱནེ བྷིཀྑུསངྒྷེ སིཀྑཾ སམཱདིཡམཱནེ ཨནུསྶཱཧཾ པཝེདེསི. ཡཏོ ཙ ཁོ ཏྭཾ, བྷདྡཱལི, ཨཙྩཡཾ ཨཙྩཡཏོ དིསྭཱ ཡཐཱདྷམྨཾ པཊིཀརོསི, ཏཾ ཏེ མཡཾ པཊིགྒཎྷཱམ. ཝུདྡྷིཧེསཱ, བྷདྡཱལི, ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ ཡོ ཨཙྩཡཾ ཨཙྩཡཏོ དིསྭཱ ཡཐཱདྷམྨཾ པཊིཀརོཏི, ཨཱཡཏིཾ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏི’’.

༡༣༧. ‘‘ཨིདྷ, བྷདྡཱལི, ཨེཀཙྩོ བྷིཀྑུ སཏྠུསཱསནེ སིཀྑཱཡ ཨཔརིཔཱུརཀཱརཱི ཧོཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཝིཝིཏྟཾ སེནཱསནཾ བྷཛེཡྻཾ ཨརཉྙཾ རུཀྑམཱུལཾ པབྦཏཾ ཀནྡརཾ གིརིགུཧཾ སུསཱནཾ ཝནཔཏྠཾ ཨབྦྷོཀཱསཾ ¶ པལཱལཔུཉྫཾ. ཨཔྤེཝ ནཱམཱཧཾ ཨུཏྟརི [ཨུཏྟརིཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] མནུསྶདྷམྨཱ ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནཝིསེསཾ སཙྪིཀརེཡྻ’ནྟི. སོ ཝིཝིཏྟཾ སེནཱསནཾ བྷཛཏི ཨརཉྙཾ རུཀྑམཱུལཾ པབྦཏཾ ¶ ཀནྡརཾ གིརིགུཧཾ སུསཱནཾ ཝནཔཏྠཾ ཨབྦྷོཀཱསཾ པལཱལཔུཉྫཾ. ཏསྶ ཏཐཱཝཱུཔཀཊྛསྶ ཝིཧརཏོ སཏྠཱཔི ཨུཔཝདཏི, ཨནུཝིཙྩཔི ཝིཉྙཱུ སབྲཧྨཙཱརཱི ཨུཔཝདནྟི, དེཝཏཱཔི ཨུཔཝདནྟི, ཨཏྟཱཔི ཨཏྟཱནཾ ཨུཔཝདཏི. སོ སཏྠཱརཱཔི ཨུཔཝདིཏོ, ཨནུཝིཙྩཔི ཝིཉྙཱུཧི སབྲཧྨཙཱརཱིཧི ཨུཔཝདིཏོ, དེཝཏཱཧིཔི ཨུཔཝདིཏོ, ཨཏྟནཱཔི ཨཏྟཱནཾ ཨུཔཝདིཏོ ན ཨུཏྟརི མནུསྶདྷམྨཱ ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནཝིསེསཾ སཙྪིཀརོཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨེཝཉྷི ཏཾ, བྷདྡཱལི, ཧོཏི ཡཐཱ ཏཾ སཏྠུསཱསནེ སིཀྑཱཡ ཨཔརིཔཱུརཀཱརིསྶ.

༡༣༨. ‘‘ཨིདྷ པན, བྷདྡཱལི, ཨེཀཙྩོ བྷིཀྑུ སཏྠུསཱསནེ སིཀྑཱཡ པརིཔཱུརཀཱརཱི ཧོཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཝིཝིཏྟཾ སེནཱསནཾ བྷཛེཡྻཾ ཨརཉྙཾ རུཀྑམཱུལཾ པབྦཏཾ ཀནྡརཾ གིརིགུཧཾ སུསཱནཾ ཝནཔཏྠཾ ཨབྦྷོཀཱསཾ ¶ པལཱལཔུཉྫཾ. ཨཔྤེཝ ནཱམཱཧཾ ཨུཏྟརི མནུསྶདྷམྨཱ ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནཝིསེསཾ སཙྪིཀརེཡྻ’ནྟི. སོ ཝིཝིཏྟཾ སེནཱསནཾ བྷཛཏི ཨརཉྙཾ རུཀྑམཱུལཾ པབྦཏཾ ཀནྡརཾ གིརིགུཧཾ སུསཱནཾ ཝནཔཏྠཾ ཨབྦྷོཀཱསཾ པལཱལཔུཉྫཾ. ཏསྶ ཏཐཱཝཱུཔཀཊྛསྶ ཝིཧརཏོ སཏྠཱཔི ན ཨུཔཝདཏི, ཨནུཝིཙྩཔི ཝིཉྙཱུ སབྲཧྨཙཱརཱི ན ཨུཔཝདནྟི, དེཝཏཱཔི ན ཨུཔཝདནྟི, ཨཏྟཱཔི ཨཏྟཱནཾ ན ཨུཔཝདཏི. སོ སཏྠཱརཱཔི ཨནུཔཝདིཏོ ¶ , ཨནུཝིཙྩཔི ཝིཉྙཱུཧི སབྲཧྨཙཱརཱིཧི ཨནུཔཝདིཏོ, དེཝཏཱཧིཔི ཨནུཔཝདིཏོ, ཨཏྟནཱཔི ཨཏྟཱནཾ ཨནུཔཝདིཏོ ཨུཏྟརི མནུསྶདྷམྨཱ ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནཝིསེསཾ སཙྪིཀརོཏི. སོ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ¶ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརཾ ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨེཝཉྷི ཏཾ, བྷདྡཱལི, ཧོཏི ཡཐཱ ཏཾ སཏྠུསཱསནེ སིཀྑཱཡ པརིཔཱུརཀཱརིསྶ.

༡༣༩. ‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷདྡཱལི, བྷིཀྑུ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སམྤསཱདནཾ ཙེཏསོ ཨེཀོདིབྷཱཝཾ ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱརཾ སམཱདྷིཛཾ པཱིཏིསུཁཾ དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨེཝཉྷི ཏཾ, བྷདྡཱལི, ཧོཏི ཡཐཱ ཏཾ སཏྠུསཱསནེ སིཀྑཱཡ པརིཔཱུརཀཱརིསྶ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷདྡཱལི, བྷིཀྑུ པཱིཏིཡཱ ཙ ཝིརཱགཱ ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧརཏི, སཏོ ཙ སམྤཛཱནོ སུཁཉྩ ཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེཏི, ཡཾ ཏཾ ཨརིཡཱ ཨཱཙིཀྑནྟི – ‘ཨུཔེཀྑཀོ སཏིམཱ སུཁཝིཧཱརཱི’ཏི ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ¶ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨེཝཉྷི ཏཾ, བྷདྡཱལི, ཧོཏི ཡཐཱ ཏཾ སཏྠུསཱསནེ སིཀྑཱཡ པརིཔཱུརཀཱརིསྶ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷདྡཱལི, བྷིཀྑུ སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ དུཀྑསྶ ཙ པཧཱནཱ པུབྦེཝ སོམནསྶདོམནསྶཱནཾ ཨཏྠངྒམཱ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིཾ ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨེཝཉྷི ཏཾ, བྷདྡཱལི, ཧོཏི ཡཐཱ ཏཾ སཏྠུསཱསནེ སིཀྑཱཡ པརིཔཱུརཀཱརིསྶ.

‘‘སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏི. སོ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏི, སེཡྻཐིདཾ – ཨེཀམྤི ཛཱཏིཾ དྭེཔི ཛཱཏིཡོ…པེ… ཨིཏི སཱཀཱརཾ སཨུདྡེསཾ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨེཝཉྷི ¶ ཏཾ, བྷདྡཱལི, ཧོཏི ཡཐཱ ཏཾ སཏྠུསཱསནེ སིཀྑཱཡ པརིཔཱུརཀཱརིསྶ.

‘‘སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ¶ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ སཏྟཱནཾ ཙུཏཱུཔཔཱཏཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏི. སོ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན སཏྟེ པསྶཏི ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེ ཧཱིནེ པཎཱིཏེ སུཝཎྞེ དུབྦཎྞེ སུགཏེ དུགྒཏེ ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པཛཱནཱཏི – ‘ཨིམེ ཝཏ བྷོནྟོ སཏྟཱ ཀཱཡདུཙྩརིཏེན སམནྣཱགཏཱ…པེ… ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔནྣཱ; ཨིམེ ཝཱ པན བྷོནྟོ སཏྟཱ ཀཱཡསུཙརིཏེན སམནྣཱགཏཱ…པེ… སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔནྣཱ’ཏི ཨིཏི དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན…པེ… ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པཛཱནཱཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨེཝཉྷི ཏཾ, བྷདྡཱལི, ཧོཏི ཡཐཱ ཏཾ སཏྠུསཱསནེ སིཀྑཱཡ པརིཔཱུརཀཱརིསྶ.

‘‘སོ ¶ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏི. སོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི; ‘ཨིམེ ཨཱསཝཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ ¶ ཨཱསཝསམུདཡོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ ཨཱསཝནིརོདྷོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ ཨཱསཝནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཛཱནཏོ ཨེཝཾ པསྶཏོ ཀཱམཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, བྷཝཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, ཨཝིཛྫཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི. ཝིམུཏྟསྨིཾ ཝིམུཏྟམིཏི ཉཱཎཾ ཧོཏི. ‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏི, ཝུསིཏཾ ¶ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱ’ཏི པཛཱནཱཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨེཝཉྷི ཏཾ, བྷདྡཱལི, ཧོཏི ཡཐཱ ཏཾ སཏྠུསཱསནེ སིཀྑཱཡ པརིཔཱུརཀཱརིསྶཱ’’ཏི.

༡༤༠. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཨཱཡསྨཱ བྷདྡཱལི བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀོ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཧེཏུ, ཀོ པཙྩཡོ ཡེན མིདྷེཀཙྩཾ བྷིཀྑུཾ པསཡ྄ཧ པསཡ྄ཧ [པཝཡ྄ཧ པཝཡ྄ཧ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཀཱརཎཾ ཀརོནྟི? ཀོ པན, བྷནྟེ, ཧེཏུ, ཀོ པཙྩཡོ ཡེན མིདྷེཀཙྩཾ བྷིཀྑུཾ ནོ ཏཐཱ པསཡ྄ཧ པསཡ྄ཧ ཀཱརཎཾ ཀརོནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཨིདྷ, བྷདྡཱལི, ཨེཀཙྩོ བྷིཀྑུ ཨབྷིཎྷཱཔཏྟིཀོ ཧོཏི ཨཱཔཏྟིབཧུལོ. སོ བྷིཀྑཱུཧི ཝུཙྩམཱནོ ཨཉྙེནཉྙཾ པཊིཙརཏི, བཧིདྡྷཱ ཀཐཾ ཨཔནཱམེཏི, ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏུཀརོཏི, ན སམྨཱ ཝཏྟཏི, ན ལོམཾ པཱཏེཏི, ན ནེཏྠཱརཾ ཝཏྟཏི, ‘ཡེན སངྒྷོ ཨཏྟམནོ ཧོཏི ཏཾ ཀརོམཱི’ཏི ནཱཧ. ཏཏྲ, བྷདྡཱལི, བྷིཀྑཱུནཾ ཨེཝཾ ཧོཏི – ཨཡཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ¶ ཨབྷིཎྷཱཔཏྟིཀོ ཨཱཔཏྟིབཧུལོ. སོ བྷིཀྑཱུཧི ཝུཙྩམཱནོ ཨཉྙེནཉྙཾ པཊིཙརཏི, བཧིདྡྷཱ ཀཐཾ ཨཔནཱམེཏི, ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏུཀརོཏི, ན སམྨཱ ཝཏྟཏི, ན ལོམཾ པཱཏེཏི, ན ནེཏྠཱརཾ ཝཏྟཏི, ‘ཡེན སངྒྷོ ཨཏྟམནོ ཧོཏི ¶ ཏཾ ཀརོམཱི’ཏི ནཱཧ. སཱདྷུ ཝཏཱཡསྨནྟོ ཨིམསྶ བྷིཀྑུནོ ཏཐཱ ཏཐཱ ཨུཔཔརིཀྑཐ ཡཐཱསྶིདཾ [ཡཐཡིདཾ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ཨདྷིཀརཎཾ ན ཁིཔྤམེཝ ཝཱུཔསམེཡྻཱཏི. ཏསྶ ཁོ ཨེཝཾ, བྷདྡཱལི, བྷིཀྑུནོ བྷིཀྑཱུ ¶ ཏཐཱ ཏཐཱ ཨུཔཔརིཀྑནྟི ཡཐཱསྶིདཾ ཨདྷིཀརཎཾ ན ཁིཔྤམེཝ ཝཱུཔསམྨཏི.

༡༤༡. ‘‘ཨིདྷ པན, བྷདྡཱལི, ཨེཀཙྩོ བྷིཀྑུ ཨབྷིཎྷཱཔཏྟིཀོ ཧོཏི ཨཱཔཏྟིབཧུལོ. སོ བྷིཀྑཱུཧི ཝུཙྩམཱནོ ནཱཉྙེནཉྙཾ པཊིཙརཏི, བཧིདྡྷཱ ཀཐཾ ན ཨཔནཱམེཏི, ན ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏུཀརོཏི, སམྨཱ ཝཏྟཏི, ལོམཾ པཱཏེཏི, ནེཏྠཱརཾ ཝཏྟཏི, ‘ཡེན སངྒྷོ ཨཏྟམནོ ¶ ཧོཏི ཏཾ ཀརོམཱི’ཏི ཨཱཧ. ཏཏྲ, བྷདྡཱལི, བྷིཀྑཱུནཾ ཨེཝཾ ཧོཏི – ཨཡཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཨབྷིཎྷཱཔཏྟིཀོ ཨཱཔཏྟིབཧུལོ. སོ བྷིཀྑཱུཧི ཝུཙྩམཱནོ ནཱཉྙེནཉྙཾ པཊིཙརཏི, བཧིདྡྷཱ ཀཐཾ ན ཨཔནཱམེཏི, ན ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏུཀརོཏི, སམྨཱ ཝཏྟཏི, ལོམཾ པཱཏེཏི, ནེཏྠཱརཾ ཝཏྟཏི, ‘ཡེན སངྒྷོ ཨཏྟམནོ ཧོཏི ཏཾ ཀརོམཱི’ཏི ཨཱཧ. སཱདྷུ ཝཏཱཡསྨནྟོ, ཨིམསྶ བྷིཀྑུནོ ཏཐཱ ཏཐཱ ཨུཔཔརིཀྑཐ ཡཐཱསྶིདཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཁིཔྤམེཝ ཝཱུཔསམེཡྻཱཏི. ཏསྶ ཁོ ཨེཝཾ, བྷདྡཱལི, བྷིཀྑུནོ བྷིཀྑཱུ ཏཐཱ ཏཐཱ ཨུཔཔརིཀྑནྟི ཡཐཱསྶིདཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཁིཔྤམེཝ ཝཱུཔསམྨཏི.

༡༤༢. ‘‘ཨིདྷ, བྷདྡཱལི, ཨེཀཙྩོ བྷིཀྑུ ཨདྷིཙྩཱཔཏྟིཀོ ཧོཏི ཨནཱཔཏྟིབཧུལོ. སོ བྷིཀྑཱུཧི ཝུཙྩམཱནོ ཨཉྙེནཉྙཾ པཊིཙརཏི, བཧིདྡྷཱ ཀཐཾ ཨཔནཱམེཏི, ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏུཀརོཏི, ན སམྨཱ ཝཏྟཏི, ན ལོམཾ པཱཏེཏི, ན ནེཏྠཱརཾ ཝཏྟཏི, ‘ཡེན སངྒྷོ ཨཏྟམནོ ཧོཏི ཏཾ ཀརོམཱི’ཏི ནཱཧ. ཏཏྲ, བྷདྡཱལི, བྷིཀྑཱུནཾ ཨེཝཾ ཧོཏི – ཨཡཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཨདྷིཙྩཱཔཏྟིཀོ ཨནཱཔཏྟིབཧུལོ ¶ . སོ བྷིཀྑཱུཧི ཝུཙྩམཱནོ ཨཉྙེནཉྙཾ པཊིཙརཏི, བཧིདྡྷཱ ཀཐཾ ཨཔནཱམེཏི, ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏུཀརོཏི, ན སམྨཱ ཝཏྟཏི, ན ལོམཾ པཱཏེཏི, ན ནེཏྠཱརཾ ཝཏྟཏི, ‘ཡེན སངྒྷོ ཨཏྟམནོ ཧོཏི ཏཾ ཀརོམཱི’ཏི ནཱཧ. སཱདྷུ ཝཏཱཡསྨནྟོ, ཨིམསྶ བྷིཀྑུནོ ཏཐཱ ཏཐཱ ཨུཔཔརིཀྑཐ ཡཐཱསྶིདཾ ¶ ཨདྷིཀརཎཾ ན ཁིཔྤམེཝ ཝཱུཔསམེཡྻཱཏི. ཏསྶ ཁོ ཨེཝཾ, བྷདྡཱལི, བྷིཀྑུནོ བྷིཀྑཱུ ཏཐཱ ཏཐཱ ཨུཔཔརིཀྑནྟི ཡཐཱསྶིདཾ ཨདྷིཀརཎཾ ¶ ན ཁིཔྤམེཝ ཝཱུཔསམྨཏི.

༡༤༣. ‘‘ཨིདྷ པན, བྷདྡཱལི, ཨེཀཙྩོ བྷིཀྑུ ཨདྷིཙྩཱཔཏྟིཀོ ཧོཏི ཨནཱཔཏྟིབཧུལོ. སོ བྷིཀྑཱུཧི ཝུཙྩམཱནོ ནཱཉྙེནཉྙཾ པཊིཙརཏི, ན བཧིདྡྷཱ ཀཐཾ ཨཔནཱམེཏི, ན ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏུཀརོཏི, སམྨཱ ཝཏྟཏི, ལོམཾ པཱཏེཏི, ནེཏྠཱརཾ ཝཏྟཏི, ‘ཡེན སངྒྷོ ཨཏྟམནོ ཧོཏི ཏཾ ཀརོམཱི’ཏི ཨཱཧ. ཏཏྲ, བྷདྡཱལི, བྷིཀྑཱུནཾ ཨེཝཾ ཧོཏི – ཨཡཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཨདྷིཙྩཱཔཏྟིཀོ ཨནཱཔཏྟིབཧུལོ. སོ བྷིཀྑཱུཧི ཝུཙྩམཱནོ ནཱཉྙེནཉྙཾ པཊིཙརཏི, ན བཧིདྡྷཱ ཀཐཾ ཨཔནཱམེཏི, ན ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏུཀརོཏི, སམྨཱ ཝཏྟཏི, ལོམཾ པཱཏེཏི, ནེཏྠཱརཾ ཝཏྟཏི, ‘ཡེན སངྒྷོ ¶ ཨཏྟམནོ ཧོཏི ཏཾ ཀརོམཱི’ཏི ཨཱཧ. སཱདྷུ ཝཏཱཡསྨནྟོ, ཨིམསྶ བྷིཀྑུནོ ཏཐཱ ཏཐཱ ཨུཔཔརིཀྑཐ ཡཐཱསྶིདཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཁིཔྤམེཝ ཝཱུཔསམེཡྻཱཏི. ཏསྶ ཁོ ཨེཝཾ, བྷདྡཱལི, བྷིཀྑུནོ བྷིཀྑཱུ ཏཐཱ ཏཐཱ ཨུཔཔརིཀྑནྟི ཡཐཱསྶིདཾ ཨདྷིཀརཎཾ ཁིཔྤམེཝ ཝཱུཔསམྨཏི.

༡༤༤. ‘‘ཨིདྷ ¶ , བྷདྡཱལི, ཨེཀཙྩོ བྷིཀྑུ སདྡྷཱམཏྟཀེན ཝཧཏི པེམམཏྟཀེན. ཏཏྲ, བྷདྡཱལི, བྷིཀྑཱུནཾ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཡཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑུ སདྡྷཱམཏྟཀེན ཝཧཏི པེམམཏྟཀེན. སཙེ མཡཾ ཨིམཾ བྷིཀྑུཾ པསཡ྄ཧ པསཡ྄ཧ ཀཱརཎཾ ཀརིསྶཱམ – མཱ ཡམྤིསྶ ཏཾ སདྡྷཱམཏྟཀཾ པེམམཏྟཀཾ ཏམྷཱཔི པརིཧཱཡཱི’ཏི. སེཡྻཐཱཔི, བྷདྡཱལི, པུརིསསྶ ཨེཀཾ ཙཀྑུཾ, ཏསྶ མིཏྟཱམཙྩཱ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱ ཏཾ ཨེཀཾ ཙཀྑུཾ རཀྑེཡྻུཾ – ‘མཱ ཡམྤིསྶ ཏཾ ཨེཀཾ ཙཀྑུཾ ཏམྷཱཔི པརིཧཱཡཱི’ཏི; ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷདྡཱལི, ཨིདྷེཀཙྩོ བྷིཀྑུ སདྡྷཱམཏྟཀེན ཝཧཏི པེམམཏྟཀེན. ཏཏྲ, བྷདྡཱལི, བྷིཀྑཱུནཾ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཡཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑུ སདྡྷཱམཏྟཀེན ཝཧཏི པེམམཏྟཀེན. སཙེ མཡཾ ཨིམཾ བྷིཀྑུཾ པསཡ྄ཧ པསཡ྄ཧ ཀཱརཎཾ ཀརིསྶཱམ – མཱ ཡམྤིསྶ ཏཾ སདྡྷཱམཏྟཀཾ པེམམཏྟཀཾ ཏམྷཱཔི པརིཧཱཡཱི’ཏི. ཨཡཾ ཁོ, བྷདྡཱལི, ཧེཏུ ཨཡཾ པཙྩཡོ ཡེན མིདྷེཀཙྩཾ བྷིཀྑུཾ པསཡ྄ཧ པསཡ྄ཧ ཀཱརཎཾ ཀརོནྟི. ཨཡཾ པན, བྷདྡཱལི, ཧེཏུ ཨཡཾ པཙྩཡོ, ཡེན མིདྷེཀཙྩཾ བྷིཀྑུཾ ནོ ཏཐཱ པསཡ྄ཧ པསཡ྄ཧ ཀཱརཎཾ ཀརོནྟཱི’’ཏི.

༡༤༥. ‘‘‘ཀོ ¶ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཧེཏུ, ཀོ པཙྩཡོ ཡེན པུབྦེ ཨཔྤཏརཱནི ¶ ཙེཝ སིཀྑཱཔདཱནི ཨཧེསུཾ བཧུཏརཱ ཙ བྷིཀྑཱུ ཨཉྙཱཡ སཎྛཧིཾསུ? ཀོ པན, བྷནྟེ, ཧེཏུ, ཀོ པཙྩཡོ ཡེན ཨེཏརཧི བཧུཏརཱནི ཙེཝ སིཀྑཱཔདཱནི ཧོནྟི ཨཔྤཏརཱ ཙ བྷིཀྑཱུ ཨཉྙཱཡ སཎྛཧནྟཱི’ཏི? ‘‘ཨེཝམེཏཾ, བྷདྡཱལི, ཧོཏི སཏྟེསུ ཧཱཡམཱནེསུ, སདྡྷམྨེ ¶ ཨནྟརདྷཱཡམཱནེ, བཧུཏརཱནི ཙེཝ སིཀྑཱཔདཱནི ཧོནྟི ཨཔྤཏརཱ ཙ བྷིཀྑཱུ ཨཉྙཱཡ སཎྛཧནྟཱིཏི. ན ཏཱཝ, བྷདྡཱལི, སཏྠཱ སཱཝཀཱནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཱཔེཏི ཡཱཝ ན ཨིདྷེཀཙྩེ ཨཱསཝཊྛཱནཱིཡཱ དྷམྨཱ སངྒྷེ པཱཏུབྷཝནྟི. ཡཏོ ཙ ཁོ, བྷདྡཱལི, ཨིདྷེཀཙྩེ ཨཱསཝཊྛཱནཱིཡཱ དྷམྨཱ སངྒྷེ པཱཏུབྷཝནྟི, ཨཐ སཏྠཱ སཱཝཀཱནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཱཔེཏི ཏེསཾཡེཝ ཨཱསཝཊྛཱནཱིཡཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཊིགྷཱཏཱཡ. ན ཏཱཝ, བྷདྡཱལི, ཨིདྷེཀཙྩེ ཨཱསཝཊྛཱནཱིཡཱ དྷམྨཱ སངྒྷེ པཱཏུབྷཝནྟི ཡཱཝ ན སངྒྷོ མཧཏྟཾ པཏྟོ ཧོཏི. ཡཏོ ཙ ཁོ, བྷདྡཱལི, སངྒྷོ མཧཏྟཾ པཏྟོ ཧོཏི, ཨཐ ཨིདྷེཀཙྩེ ¶ ཨཱསཝཊྛཱནཱིཡཱ དྷམྨཱ སངྒྷེ པཱཏུབྷཝནྟི. ཨཐ སཏྠཱ སཱཝཀཱནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཱཔེཏི ཏེསཾཡེཝ ཨཱསཝཊྛཱནཱིཡཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཊིགྷཱཏཱཡ. ན ཏཱཝ, བྷདྡཱལི, ཨིདྷེཀཙྩེ ཨཱསཝཊྛཱནཱིཡཱ དྷམྨཱ སངྒྷེ པཱཏུབྷཝནྟི ཡཱཝ ན སངྒྷོ ལཱབྷགྒཾ པཏྟོ ཧོཏི, ཡསགྒཾ པཏྟོ ཧོཏི, བཱཧུསཙྩཾ པཏྟོ ཧོཏི, རཏྟཉྙུཏཾ པཏྟོ ཧོཏི. ཡཏོ ཙ ཁོ, བྷདྡཱལི, སངྒྷོ རཏྟཉྙུཏཾ པཏྟོ ཧོཏི, ཨཐ ཨིདྷེཀཙྩེ ཨཱསཝཊྛཱནཱིཡཱ དྷམྨཱ སངྒྷེ པཱཏུབྷཝནྟི, ཨཐ སཏྠཱ སཱཝཀཱནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཱཔེཏི ཏེསཾཡེཝ ཨཱསཝཊྛཱནཱིཡཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཊིགྷཱཏཱཡ.

༡༤༦. ‘‘ཨཔྤཀཱ ཁོ ཏུམྷེ, བྷདྡཱལི, ཏེན སམཡེན ཨཧུཝཏྠ ཡདཱ ཝོ ཨཧཾ ཨཱཛཱནཱིཡསུསཱུཔམཾ དྷམྨཔརིཡཱཡཾ དེསེསིཾ. ཏཾ སརསི [སརསི ཏྭཾ (སཱི. པཱི.), སརསི ཏཾ (?)] བྷདྡཱལཱི’’ཏི ¶ ?

‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’.

‘‘ཏཏྲ, བྷདྡཱལི, ཀཾ ཧེཏུཾ པཙྩེསཱི’’ཏི?

‘‘སོ ཧི ནཱུནཱཧཾ, བྷནྟེ, དཱིགྷརཏྟཾ སཏྠུསཱསནེ སིཀྑཱཡ ཨཔརིཔཱུརཀཱརཱི ཨཧོསི’’ནྟི.

‘‘ན ཁོ, བྷདྡཱལི, ཨེསེཝ ཧེཏུ, ཨེས པཙྩཡོ. ཨཔི ཙ མེ ཏྭཾ, བྷདྡཱལི, དཱིགྷརཏྟཾ ཙེཏསཱ ¶ ཙེཏོཔརིཙྩ ཝིདིཏོ – ‘ན ཙཱཡཾ མོགྷཔུརིསོ མཡཱ དྷམྨེ དེསིཡམཱནེ ཨཊྛིཾ ཀཏྭཱ མནསི ཀཏྭཱ སབྦཙེཏསོ [སབྦཾ ཙེཏསོ (ཀ.)] སམནྣཱཧརིཏྭཱ ཨོཧིཏསོཏོ དྷམྨཾ སུཎཱཏཱི’ཏི. ཨཔི ཙ ཏེ ཨཧཾ, བྷདྡཱལི, ཨཱཛཱནཱིཡསུསཱུཔམཾ དྷམྨཔརིཡཱཡཾ དེསེསྶཱམི. ཏཾ སུཎཱཧི, སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཧི ¶ ; བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ ཨཱཡསྨཱ བྷདྡཱལི བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསི. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

༡༤༧. ‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷདྡཱལི, དཀྑོ ཨསྶདམཀོ བྷདྲཾ ཨསྶཱཛཱནཱིཡཾ ལབྷིཏྭཱ པཋམེནེཝ མུཁཱདྷཱནེ ཀཱརཎཾ ཀཱརེཏི. ཏསྶ མུཁཱདྷཱནེ ཀཱརཎཾ ཀཱརིཡམཱནསྶ ཧོནྟིཡེཝ ཝིསཱུཀཱཡིཏཱནི ཝིསེཝིཏཱནི ཝིཔྥནྡིཏཱནི ཀཱནིཙི ཀཱནིཙི, ཡཐཱ ཏཾ ཨཀཱརིཏཔུབྦཾ ཀཱརཎཾ ཀཱརིཡམཱནསྶ. སོ ཨབྷིཎྷཀཱརཎཱ ཨནུཔུབྦཀཱརཎཱ ཏསྨིཾ ཋཱནེ པརིནིབྦཱཡཏི. ཡཏོ ཁོ, བྷདྡཱལི, བྷདྲོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ ཨབྷིཎྷཀཱརཎཱ ཨནུཔུབྦཀཱརཎཱ ཏསྨིཾ ཋཱནེ པརིནིབྦུཏོ ཧོཏི, ཏམེནཾ ཨསྶདམཀོ ཨུཏྟརི ཀཱརཎཾ ཀཱརེཏི ཡུགཱདྷཱནེ. ཏསྶ ཡུགཱདྷཱནེ ཀཱརཎཾ ཀཱརིཡམཱནསྶ ཧོནྟིཡེཝ ཝིསཱུཀཱཡིཏཱནི ཝིསེཝིཏཱནི ཝིཔྥནྡིཏཱནི ཀཱནིཙི ཀཱནིཙི, ཡཐཱ ཏཾ ཨཀཱརིཏཔུབྦཾ ཀཱརཎཾ ཀཱརིཡམཱནསྶ. སོ ཨབྷིཎྷཀཱརཎཱ ཨནུཔུབྦཀཱརཎཱ ཏསྨིཾ ¶ ཋཱནེ པརིནིབྦཱཡཏི ¶ . ཡཏོ ཁོ, བྷདྡཱལི, བྷདྲོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ ཨབྷིཎྷཀཱརཎཱ ཨནུཔུབྦཀཱརཎཱ ཏསྨིཾ ཋཱནེ པརིནིབྦུཏོ ཧོཏི, ཏམེནཾ ཨསྶདམཀོ ཨུཏྟརི ཀཱརཎཾ ཀཱརེཏི ཨནུཀྐམེ མཎྜལེ ཁུརཀཱསེ [ཁུརཀཱཡེ (སཱི. པཱི.)] དྷཱཝེ དཝཏྟེ [རཝཏྠེ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] རཱཛགུཎེ རཱཛཝཾསེ ཨུཏྟམེ ཛཝེ ཨུཏྟམེ ཧཡེ ཨུཏྟམེ སཱཁལྱེ. ཏསྶ ཨུཏྟམེ ཛཝེ ཨུཏྟམེ ཧཡེ ཨུཏྟམེ སཱཁལྱེ ཀཱརཎཾ ཀཱརིཡམཱནསྶ ཧོནྟིཡེཝ ཝིསཱུཀཱཡིཏཱནི ཝིསེཝིཏཱནི ཝིཔྥནྡིཏཱནི ཀཱནིཙི ཀཱནིཙི, ཡཐཱ ཏཾ ཨཀཱརིཏཔུབྦཾ ཀཱརཎཾ ཀཱརིཡམཱནསྶ. སོ ཨབྷིཎྷཀཱརཎཱ ཨནུཔུབྦཀཱརཎཱ ཏསྨིཾ ཋཱནེ པརིནིབྦཱཡཏི. ཡཏོ ཁོ, བྷདྡཱལི, བྷདྲོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ ཨབྷིཎྷཀཱརཎཱ ཨནུཔུབྦཀཱརཎཱ ཏསྨིཾ ཋཱནེ པརིནིབྦུཏོ ཧོཏི, ཏམེནཾ ཨསྶདམཀོ ཨུཏྟརི ཝཎྞིཡཉྩ པཱཎིཡཉྩ [ཝལིཡཉྩ (སཱི. པཱི.), བལིཡཉྩ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཨནུཔྤཝེཙྪཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷདྡཱལི, དསཧངྒེཧི སམནྣཱགཏོ བྷདྲོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ རཱཛཱརཧོ ཧོཏི རཱཛབྷོགྒོ རཉྙོ ཨངྒནྟེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏི.

‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷདྡཱལི, དསཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱཧུནེཡྻོ ཧོཏི པཱཧུནེཡྻོ དཀྑིཎེཡྻོ ཨཉྫལིཀརཎཱིཡོ ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶ. ཀཏམེཧི དསཧི? ཨིདྷ, བྷདྡཱལི, བྷིཀྑུ ཨསེཁཱཡ སམྨཱདིཊྛིཡཱ སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨསེཁེན སམྨཱསངྐཔྤེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨསེཁཱཡ ¶ སམྨཱཝཱཙཱཡ སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨསེཁེན སམྨཱཀམྨནྟེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨསེཁེན སམྨཱཨཱཛཱིཝེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨསེཁེན སམྨཱཝཱཡཱམེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི ¶ , ཨསེཁཱཡ སམྨཱསཏིཡཱ ¶ སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨསེཁེན སམྨཱསམཱདྷིནཱ སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨསེཁེན སམྨཱཉཱཎེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨསེཁཱཡ སམྨཱཝིམུཏྟིཡཱ སམནྣཱགཏོ ཧོཏི – ཨིམེཧི ཁོ, བྷདྡཱལི, དསཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱཧུནེཡྻོ ཧོཏི པཱཧུནེཡྻོ དཀྑིཎེཡྻོ ཨཉྫལིཀརཎཱིཡོ ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶཱ’’ཏི.

ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ. ཨཏྟམནོ ཨཱཡསྨཱ བྷདྡཱལི བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡཱིཏི.

བྷདྡཱལིསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ པཉྩམཾ.

༦. ལཊུཀིཀོཔམསུཏྟཾ

༡༤༨. ཨེཝཾ ¶ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཨངྒུཏྟརཱཔེསུ ཝིཧརཏི ཨཱཔཎཾ ནཱམ ཨངྒུཏྟརཱཔཱནཾ ནིགམོ. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཨཱཔཎཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི. ཨཱཔཎེ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟོ ཡེནཉྙཏརོ ཝནསཎྜོ ཏེནུཔསངྐམི དིཝཱཝིཧཱརཱཡ. ཏཾ ཝནསཎྜཾ ཨཛ྄ཛྷོགཱཧེཏྭཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ནིསཱིདི. ཨཱཡསྨཱཔི ཁོ ཨུདཱཡཱི པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཨཱཔཎཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི. ཨཱཔཎེ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟོ ཡེན སོ ཝནསཎྜོ ཏེནུཔསངྐམི དིཝཱཝིཧཱརཱཡ. ཏཾ ཝནསཎྜཾ ཨཛ྄ཛྷོགཱཧེཏྭཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ནིསཱིདི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ ཨུདཱཡིསྶ རཧོགཏསྶ པཊིསལླཱིནསྶ ཨེཝཾ ཙེཏསོ པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི – ‘‘བཧཱུནཾ [བཧུནྣཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.) ཨེཝམཱིདིསེ ཨཝིཉྙཱཎཀཔྤཀརཎེ] ཝཏ ནོ བྷགཝཱ དུཀྑདྷམྨཱནཾ ཨཔཧཏྟཱ, བཧཱུནཾ ཝཏ ནོ བྷགཝཱ སུཁདྷམྨཱནཾ ཨུཔཧཏྟཱ; བཧཱུནཾ ཝཏ ནོ བྷགཝཱ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཔཧཏྟཱ, བཧཱུནཾ ཝཏ ནོ བྷགཝཱ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔཧཏྟཱ’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨུདཱཡཱི སཱཡནྷསམཡཾ པཊིསལླཱནཱ ཝུཊྛིཏོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི ¶ .

༡༤༩. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨུདཱཡཱི བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ ¶ – ‘‘ཨིདྷ མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, རཧོགཏསྶ པཊིསལླཱིནསྶ ཨེཝཾ ཙེཏསོ པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི – ‘བཧཱུནཾ ཝཏ ནོ བྷགཝཱ དུཀྑདྷམྨཱནཾ ཨཔཧཏྟཱ, བཧཱུནཾ ཝཏ ནོ བྷགཝཱ སུཁདྷམྨཱནཾ ཨུཔཧཏྟཱ; བཧཱུནཾ ཝཏ ནོ བྷགཝཱ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཔཧཏྟཱ, བཧཱུནཾ ཝཏ ནོ བྷགཝཱ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔཧཏྟཱ’ཏི. མཡཉྷི, བྷནྟེ, པུབྦེ སཱཡཉྩེཝ བྷུཉྫཱམ པཱཏོ ཙ དིཝཱ ཙ ཝིཀཱལེ. ཨཧུ ཁོ སོ, བྷནྟེ, སམཡོ ཡཾ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘ཨིངྒྷ ཏུམྷེ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏཾ དིཝཱཝིཀཱལབྷོཛནཾ པཛཧཐཱ’ཏི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, ཨཧུདེཝ ཨཉྙཐཏྟཾ, ཨཧུདེཝ [ཨཧུ (སཱི. པཱི.)] དོམནསྶཾ – ‘ཡམྤི ནོ སདྡྷཱ གཧཔཏིཀཱ དིཝཱ ཝིཀཱལེ པཎཱིཏཾ ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཾ དེནྟི ཏསྶཔི ནོ བྷགཝཱ པཧཱནམཱཧ, ཏསྶཔི ནོ སུགཏོ པཊིནིསྶགྒམཱཧཱ’ཏི. ཏེ ¶ མཡཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏི པེམཉྩ གཱརཝཉྩ ཧིརིཉྩ ཨོཏྟཔྤཉྩ སམྤསྶམཱནཱ ¶ ཨེཝཾ ཏཾ དིཝཱཝིཀཱལབྷོཛནཾ པཛཧིམྷཱ. ཏེ མཡཾ, བྷནྟེ, སཱཡཉྩེཝ བྷུཉྫཱམ པཱཏོ ཙ. ཨཧུ ཁོ སོ, བྷནྟེ, སམཡོ ཡཾ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘ཨིངྒྷ ཏུམྷེ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏཾ རཏྟིཾཝིཀཱལབྷོཛནཾ པཛཧཐཱ’ཏི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, ཨཧུདེཝ ཨཉྙཐཏྟཾ ཨཧུདེཝ དོམནསྶཾ – ‘ཡམྤི ནོ ཨིམེསཾ དྭིནྣཾ བྷཏྟཱནཾ པཎཱིཏསངྑཱཏཏརཾ ཏསྶཔི ནོ བྷགཝཱ པཧཱནམཱཧ, ཏསྶཔི ནོ སུགཏོ པཊིནིསྶགྒམཱཧཱ’ཏི. བྷཱུཏཔུབྦཾ, བྷནྟེ, ཨཉྙཏརོ པུརིསོ དིཝཱ སཱུཔེཡྻཾ ལབྷིཏྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘ཧནྡ ཙ ཨིམཾ ནིཀྑིཔཐ, སཱཡཾ སབྦེཝ སམགྒཱ ¶ བྷུཉྫིསྶཱམཱ’ཏི. ཡཱ ཀཱཙི, བྷནྟེ, སངྑཏིཡོ སབྦཱ ཏཱ རཏྟིཾ, ཨཔྤཱ དིཝཱ. ཏེ མཡཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏི པེམཉྩ གཱརཝཉྩ ཧིརིཉྩ ཨོཏྟཔྤཉྩ སམྤསྶམཱནཱ ཨེཝཾ ཏཾ རཏྟིཾཝིཀཱལབྷོཛནཾ པཛཧིམྷཱ. བྷཱུཏཔུབྦཾ, བྷནྟེ, བྷིཀྑཱུ རཏྟནྡྷཀཱརཏིམིསཱཡཾ པིཎྜཱཡ ཙརནྟཱ ཙནྡནིཀམྤི པཝིསནྟི, ཨོལིགལླེཔི པཔཏནྟི, ཀཎྚཀཱཝཱཊམྤི [ཀཎྚཀཝཏྟམྤི (སཱི. པཱི.), ཀཎྚཀརཱཛིམྤི (སྱཱ. ཀཾ.)] ཨཱརོཧནྟི, སུཏྟམྤི གཱཝིཾ ཨཱརོཧནྟི, མཱཎཝེཧིཔི སམཱགཙྪནྟི ཀཏཀམྨེཧིཔི ཨཀཏཀམྨེཧིཔི, མཱཏུགཱམོཔི ཏེ [ཏེན (ཀ.)] ཨསདྡྷམྨེན ནིམནྟེཏི. བྷཱུཏཔུབྦཱཧཾ, བྷནྟེ, རཏྟནྡྷཀཱརཏིམིསཱཡཾ པིཎྜཱཡ ཙརཱམི. ཨདྡསཱ ཁོ མཾ, བྷནྟེ, ཨཉྙཏརཱ ཨིཏྠཱི ཝིཛྫནྟརིཀཱཡ བྷཱཛནཾ དྷོཝནྟཱི. དིསྭཱ མཾ བྷཱིཏཱ ཝིསྶརམཀཱསི – ‘ཨབྷུམྨེ [ཨབྦྷུམྨེ (སཱི. པཱི.)] པིསཱཙོ ཝཏ མ’ནྟི! ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཏཾ ཨིཏྠིཾ ཨེཏདཝོཙཾ – ‘ནཱཧཾ, བྷགིནི, པིསཱཙོ; བྷིཀྑུ པིཎྜཱཡ ¶ ཋིཏོ’ཏི. ‘བྷིཀྑུསྶ ཨཱཏུམཱརཱི, བྷིཀྑུསྶ མཱཏུམཱརཱི [ཋིཏོ’ཏི. བྷིཀྑུསྶ ཨཱཏུམཱཏུམཱརཱི (ཀ.)]! ཝརཾ ཏེ, བྷིཀྑུ, ཏིཎྷེན གོཝིཀནྟནེན ཀུཙྪི པརིཀནྟོ, ན ཏྭེཝ ཝརཾ ཡཾ [ན ཏྭེཝ ཡཱ (སཱི. པཱི.)] རཏྟནྡྷཀཱརཏིམིསཱཡཾ ཀུཙྪིཧེཏུ པིཎྜཱཡ ཙརསཱི’ཏི [ཙརསཱཏི (སཱི. པཱི.)]. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, ཏདནུསྶརཏོ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘བཧཱུནཾ ཝཏ ནོ བྷགཝཱ དུཀྑདྷམྨཱནཾ ཨཔཧཏྟཱ, བཧཱུནཾ ཝཏ ནོ བྷགཝཱ སུཁདྷམྨཱནཾ ཨུཔཧཏྟཱ; བཧཱུནཾ ཝཏ ནོ བྷགཝཱ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཔཧཏྟཱ, བཧཱུནཾ ཝཏ ནོ བྷགཝཱ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔཧཏྟཱ’’’ཏི.

༡༥༠. ‘‘ཨེཝམེཝ པནུདཱཡི, ཨིདྷེཀཙྩེ མོགྷཔུརིསཱ ‘ཨིདཾ པཛཧཐཱ’ཏི མཡཱ ¶ ཝུཙྩམཱནཱ ཏེ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘ཀིཾ པནིམསྶ ཨཔྤམཏྟཀསྶ ཨོརམཏྟཀསྶ ཨདྷིསལླིཁཏེཝཱཡཾ སམཎོ’ཏི. ཏེ ཏཉྩེཝ ནཔྤཛཧནྟི, མཡི ¶ ཙ ཨཔྤཙྩཡཾ ཨུཔཊྛཱཔེནྟི. ཡེ ཙ བྷིཀྑཱུ སིཀྑཱཀཱམཱ ཏེསཾ ཏཾ, ཨུདཱཡི, ཧོཏི བལཝཾ བནྡྷནཾ, དལ༹ྷཾ བནྡྷནཾ, ཐིརཾ བནྡྷནཾ, ཨཔཱུཏིཀཾ བནྡྷནཾ, ཐཱུལོ, ཀལིངྒརོ – སེཡྻཐཱཔི, ཨུདཱཡི, ལཊུཀིཀཱ སཀུཎིཀཱ པཱུཏིལཏཱཡ བནྡྷནེན བདྡྷཱ ཏཏྠེཝ ཝདྷཾ ཝཱ བནྡྷཾ ཝཱ མརཎཾ ཝཱ ཨཱགམེཏི. ཡོ ནུ ཁོ, ཨུདཱཡི, ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ཡེན སཱ ལཊུཀིཀཱ སཀུཎིཀཱ པཱུཏིལཏཱཡ བནྡྷནེན བདྡྷཱ ཏཏྠེཝ ཝདྷཾ ཝཱ བནྡྷཾ ཝཱ མརཎཾ ཝཱ ཨཱགམེཏི, ཏཉྷི ཏསྶཱ ཨབལཾ བནྡྷནཾ ¶ , དུབྦལཾ བནྡྷནཾ, པཱུཏིཀཾ བནྡྷནཾ, ཨསཱརཀཾ བནྡྷན’ནྟི; སམྨཱ ནུ ཁོ སོ, ཨུདཱཡི, ཝདམཱནོ ཝདེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ. ཡེན སཱ, བྷནྟེ, ལཊུཀིཀཱ སཀུཎིཀཱ པཱུཏིལཏཱཡ བནྡྷནེན བདྡྷཱ ཏཏྠེཝ ཝདྷཾ ཝཱ བནྡྷཾ ཝཱ མརཎཾ ཝཱ ཨཱགམེཏི, ཏཉྷི ཏསྶཱ བལཝཾ བནྡྷནཾ, དལ༹ྷཾ བནྡྷནཾ, ཐིརཾ བནྡྷནཾ ཨཔཱུཏིཀཾ བནྡྷནཾ, ཐཱུལོ, ཀལིངྒརོ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, ཨུདཱཡི, ཨིདྷེཀཙྩེ མོགྷཔུརིསཱ ‘ཨིདཾ པཛཧཐཱ’ཏི མཡཱ ཝུཙྩམཱནཱ ཏེ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘ཀིཾ པནིམསྶ ཨཔྤམཏྟཀསྶ ཨོརམཏྟཀསྶ ཨདྷིསལླིཁཏེཝཱཡཾ སམཎོ’ཏི? ཏེ ཏཉྩེཝ ནཔྤཛཧནྟི, མཡི ཙ ཨཔྤཙྩཡཾ ཨུཔཊྛཱཔེནྟི. ཡེ ཙ བྷིཀྑཱུ སིཀྑཱཀཱམཱ ཏེསཾ ཏཾ, ཨུདཱཡི, ཧོཏི བལཝཾ བནྡྷནཾ, དལ༹ྷཾ བནྡྷནཾ, ཐིརཾ བནྡྷནཾ, ཨཔཱུཏིཀཾ བནྡྷནཾ, ཐཱུལོ, ཀལིངྒརོ’’.

༡༥༡. ‘‘ཨིདྷ ¶ པནུདཱཡི, ཨེཀཙྩེ ཀུལཔུཏྟཱ ‘ཨིདཾ པཛཧཐཱ’ཏི མཡཱ ¶ ཝུཙྩམཱནཱ ཏེ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘ཀིཾ པནིམསྶ ཨཔྤམཏྟཀསྶ ཨོརམཏྟཀསྶ པཧཱཏབྦསྶ ཡསྶ ནོ བྷགཝཱ པཧཱནམཱཧ, ཡསྶ ནོ སུགཏོ པཊིནིསྶགྒམཱཧཱ’ཏི? ཏེ ཏཉྩེཝ པཛཧནྟི, མཡི ཙ ན ཨཔྤཙྩཡཾ ཨུཔཊྛཱཔེནྟི. ཡེ ཙ བྷིཀྑཱུ སིཀྑཱཀཱམཱ ཏེ ཏཾ པཧཱཡ ཨཔྤོསྶུཀྐཱ པནྣལོམཱ པརདཏྟཝུཏྟཱ [པརདཝུཏྟཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] མིགབྷཱུཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརནྟི. ཏེསཾ ཏཾ, ཨུདཱཡི, ཧོཏི ཨབལཾ བནྡྷནཾ, དུབྦལཾ བནྡྷནཾ, པཱུཏིཀཾ བནྡྷནཾ, ཨསཱརཀཾ བནྡྷནཾ – སེཡྻཐཱཔི, ཨུདཱཡི, རཉྙོ ནཱགོ ཨཱིསཱདནྟོ ཨུརཱུལ༹ྷཝཱ ཨབྷིཛཱཏོ སངྒཱམཱཝཙརོ དལ༹ྷེཧི ཝརཏྟེཧི བནྡྷནེཧི བདྡྷོ ཨཱིསཀཾཡེཝ ཀཱཡཾ སནྣཱམེཏྭཱ ཏཱནི བནྡྷནཱནི སཾཚིནྡིཏྭཱ སཾཔདཱལེཏྭཱ ཡེན ཀཱམཾ པཀྐམཏི. ཡོ ནུ ཁོ, ཨུདཱཡི, ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ཡེཧི སོ རཉྙོ ནཱགོ ཨཱིསཱདནྟོ ཨུརཱུལ༹ྷཝཱ ཨབྷིཛཱཏོ སངྒཱམཱཝཙརོ དལ༹ྷེཧི ཝརཏྟེཧི བནྡྷནེཧི བདྡྷོ ཨཱིསཀཾཡེཝ ཀཱཡཾ སནྣཱམེཏྭཱ ཏཱནི བནྡྷནཱནི སཾཚིནྡིཏྭཱ སཾཔདཱལེཏྭཱ ཡེན ཀཱམཾ པཀྐམཏི, ཏཉྷི ཏསྶ བལཝཾ བནྡྷནཾ, དལ༹ྷཾ བནྡྷནཾ, ཐིརཾ བནྡྷནཾ, ཨཔཱུཏིཀཾ ¶ བནྡྷནཾ, ཐཱུལོ, ཀལིངྒརོ’ཏི; སམྨཱ ནུ ཁོ སོ, ཨུདཱཡི, ཝདམཱནོ ཝདེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ. ཡེཧི སོ, བྷནྟེ, རཉྙོ ནཱགོ ཨཱིསཱདནྟོ ཨུརཱུལ༹ྷཝཱ ཨབྷིཛཱཏོ སངྒཱམཱཝཙརོ དལ༹ྷེཧི ཝརཏྟེཧི བནྡྷནེཧི བདྡྷོ ཨཱིསཀཾཡེཝ ཀཱཡཾ སནྣཱམེཏྭཱ ཏཱནི བནྡྷནཱནི སཾཚིནྡིཏྭཱ ¶ སཾཔདཱལེཏྭཱ ཡེན ཀཱམཾ པཀྐམཏི, ཏཉྷི ཏསྶ ཨབལཾ བནྡྷནཾ…པེ… ཨསཱརཀཾ བནྡྷན’’ནྟི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, ཨུདཱཡི, ཨིདྷེཀཙྩེ ཀུལཔུཏྟཱ ‘ཨིདཾ པཛཧཐཱ’ཏི མཡཱ ཝུཙྩམཱནཱ ཏེ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘ཀིཾ པནིམསྶ ཨཔྤམཏྟཀསྶ ཨོརམཏྟཀསྶ པཧཱཏབྦསྶ ཡསྶ ནོ བྷགཝཱ པཧཱནམཱཧ, ཡསྶ ནོ སུགཏོ པཊིནིསྶགྒམཱཧཱ’ཏི? ཏེ ཏཉྩེཝ པཛཧནྟི, མཡི ཙ ན ཨཔྤཙྩཡཾ ཨུཔཊྛཱཔེནྟི. ཡེ ཙ བྷིཀྑཱུ སིཀྑཱཀཱམཱ ཏེ ཏཾ ¶ པཧཱཡ ཨཔྤོསྶུཀྐཱ པནྣལོམཱ པརདཏྟཝུཏྟཱ མིགབྷཱུཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརནྟི. ཏེསཾ ཏཾ, ཨུདཱཡི, ཧོཏི ཨབལཾ བནྡྷནཾ, དུབྦལཾ བནྡྷནཾ, པཱུཏིཀཾ བནྡྷནཾ, ཨསཱརཀཾ བནྡྷནཾ’’.

༡༥༢. ‘‘སེཡྻཐཱཔི, ཨུདཱཡི, པུརིསོ དལིདྡོ ཨསྶཀོ ཨནཱལ༹ྷིཡོ; ཏསྶ’སྶ ཨེཀཾ ཨགཱརཀཾ ཨོལུགྒཝིལུགྒཾ ཀཱཀཱཏིདཱཡིཾ [ཀཱཀཱཏིཌཱཡིཾ (?)] ནཔརམརཱུཔཾ, ཨེཀཱ ཁཊོཔིཀཱ [ཀལོ༹པིཀཱ (ཀ.)] ཨོལུགྒཝིལུགྒཱ ནཔརམརཱུཔཱ, ཨེཀིསྶཱ ཀུམྦྷིཡཱ ¶ དྷཉྙསམཝཱཔཀཾ ནཔརམརཱུཔཾ, ཨེཀཱ ཛཱཡིཀཱ ནཔརམརཱུཔཱ. སོ ཨཱརཱམགཏཾ བྷིཀྑུཾ པསྶེཡྻ སུདྷོཏཧཏྠཔཱདཾ མནུཉྙཾ བྷོཛནཾ བྷུཏྟཱཝིཾ སཱིཏཱཡ ཚཱཡཱཡ ནིསིནྣཾ ཨདྷིཙིཏྟེ ཡུཏྟཾ. ཏསྶ ཨེཝམསྶ – ‘སུཁཾ ཝཏ, བྷོ, སཱམཉྙཾ, ཨཱརོགྱཾ ཝཏ, བྷོ, སཱམཉྙཾ! སོ ཝཏསྶཾ [སོ ཝཏསྶ (ཀ.)] ཡོཧཾ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛེཡྻ’ནྟི. སོ ན སཀྐུཎེཡྻ ཨེཀཾ ཨགཱརཀཾ ཨོལུགྒཝིལུགྒཾ ཀཱཀཱཏིདཱཡིཾ ནཔརམརཱུཔཾ པཧཱཡ, ཨེཀཾ ཁཊོཔིཀཾ ¶ ཨོལུགྒཝིལུགྒཾ ནཔརམརཱུཔཾ པཧཱཡ, ཨེཀིསྶཱ ཀུམྦྷིཡཱ དྷཉྙསམཝཱཔཀཾ ནཔརམརཱུཔཾ པཧཱཡ, ཨེཀཾ ཛཱཡིཀཾ ནཔརམརཱུཔཾ པཧཱཡ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏུཾ. ཡོ ནུ ཁོ, ཨུདཱཡི, ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ཡེཧི སོ པུརིསོ བནྡྷནེཧི བདྡྷོ ན སཀྐོཏི ཨེཀཾ ཨགཱརཀཾ ཨོལུགྒཝིལུགྒཾ ཀཱཀཱཏིདཱཡིཾ ནཔརམརཱུཔཾ པཧཱཡ, ཨེཀཾ ཁཊོཔིཀཾ ཨོལུགྒཝིལུགྒཾ ནཔརམརཱུཔཾ པཧཱཡ, ཨེཀིསྶཱ ཀུམྦྷིཡཱ དྷཉྙསམཝཱཔཀཾ ནཔརམརཱུཔཾ པཧཱཡ, ཨེཀཾ ཛཱཡིཀཾ ནཔརམརཱུཔཾ པཧཱཡ ཀེསམསྶུཾ ¶ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏུཾ; ཏཉྷི ཏསྶ ཨབལཾ བནྡྷནཾ, དུབྦལཾ བནྡྷནཾ, པཱུཏིཀཾ བནྡྷནཾ, ཨསཱརཀཾ བནྡྷན’ནྟི; སམྨཱ ནུ ཁོ སོ, ཨུདཱཡི, ཝདམཱནོ ཝདེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ. ཡེཧི སོ, བྷནྟེ, པུརིསོ བནྡྷནེཧི བདྡྷོ, ན སཀྐོཏི ཨེཀཾ ཨགཱརཀཾ ཨོལུགྒཝིལུགྒཾ ཀཱཀཱཏིདཱཡིཾ ནཔརམརཱུཔཾ པཧཱཡ, ཨེཀཾ ཁཊོཔིཀཾ ཨོལུགྒཝིལུགྒཾ ནཔརམརཱུཔཾ པཧཱཡ, ཨེཀིསྶཱ ཀུམྦྷིཡཱ དྷཉྙསམཝཱཔཀཾ ནཔརམརཱུཔཾ པཧཱཡ, ཨེཀཾ ཛཱཡིཀཾ ནཔརམརཱུཔཾ པཧཱཡ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏུཾ; ཏཉྷི ཏསྶ བལཝཾ བནྡྷནཾ, དལ༹ྷཾ བནྡྷནཾ, ཐིརཾ བནྡྷནཾ, ཨཔཱུཏིཀཾ བནྡྷནཾ, ཐཱུལོ, ཀལིངྒརོ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, ཨུདཱཡི, ཨིདྷེཀཙྩེ མོགྷཔུརིསཱ ‘ཨིདཾ པཛཧཐཱ’ཏི མཡཱ ཝུཙྩམཱནཱ ཏེ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘ཀིཾ པནིམསྶ ཨཔྤམཏྟཀསྶ ཨོརམཏྟཀསྶ ¶ ཨདྷིསལླིཁཏེཝཱཡཾ སམཎོ’ཏི? ཏེ ཏཉྩེཝ ནཔྤཛཧནྟི, མཡི ཙ ཨཔྤཙྩཡཾ ཨུཔཊྛཱཔེནྟི. ཡེ ཙ བྷིཀྑཱུ སིཀྑཱཀཱམཱ ཏེསཾ ཏཾ, ཨུདཱཡི, ཧོཏི བལཝཾ བནྡྷནཾ, དལ༹ྷཾ བནྡྷནཾ, ཐིརཾ བནྡྷནཾ, ཨཔཱུཏིཀཾ བནྡྷནཾ, ཐཱུལོ, ཀལིངྒརོ’’.

༡༥༣. ‘‘སེཡྻཐཱཔི ¶ , ཨུདཱཡི, གཧཔཏི ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟོ ཝཱ ཨཌྜྷོ མཧདྡྷནོ ¶ མཧཱབྷོགོ, ནེཀཱནཾ ནིཀྑགཎཱནཾ ཙཡོ, ནེཀཱནཾ དྷཉྙགཎཱནཾ ཙཡོ, ནེཀཱནཾ ཁེཏྟགཎཱནཾ ཙཡོ, ནེཀཱནཾ ཝཏྠུགཎཱནཾ ཙཡོ, ནེཀཱནཾ བྷརིཡགཎཱནཾ ཙཡོ, ནེཀཱནཾ དཱསགཎཱནཾ ཙཡོ, ནེཀཱནཾ དཱསིགཎཱནཾ ཙཡོ; སོ ཨཱརཱམགཏཾ བྷིཀྑུཾ པསྶེཡྻ སུདྷོཏཧཏྠཔཱདཾ མནུཉྙཾ བྷོཛནཾ བྷུཏྟཱཝིཾ སཱིཏཱཡ ཚཱཡཱཡ ནིསིནྣཾ ཨདྷིཙིཏྟེ ཡུཏྟཾ. ཏསྶ ཨེཝམསྶ – ‘སུཁཾ ཝཏ, བྷོ, སཱམཉྙཾ, ཨཱརོགྱཾ ཝཏ, བྷོ, སཱམཉྙཾ! སོ ཝཏསྶཾ ཡོཧཾ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛེཡྻ’ནྟི. སོ སཀྐུཎེཡྻ ནེཀཱནི ནིཀྑགཎཱནི པཧཱཡ, ནེཀཱནི དྷཉྙགཎཱནི པཧཱཡ, ནེཀཱནི ཁེཏྟགཎཱནི པཧཱཡ, ནེཀཱནི ཝཏྠུགཎཱནི པཧཱཡ, ནེཀཱནི བྷརིཡགཎཱནི པཧཱཡ, ནེཀཱནི དཱསགཎཱནི པཧཱཡ, ནེཀཱནི དཱསིགཎཱནི པཧཱཡ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏུཾ. ཡོ ནུ ཁོ, ཨུདཱཡི, ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ཡེཧི སོ གཧཔཏི ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟོ ཝཱ བནྡྷནེཧི བདྡྷོ, སཀྐོཏི ནེཀཱནི ནིཀྑགཎཱནི པཧཱཡ, ནེཀཱནི དྷཉྙགཎཱནི པཧཱཡ, ནེཀཱནི ¶ ཁེཏྟགཎཱནི པཧཱཡ, ནེཀཱནི ཝཏྠུགཎཱནི པཧཱཡ, ནེཀཱནི བྷརིཡགཎཱནི པཧཱཡ, ནེཀཱནི དཱསགཎཱནི པཧཱཡ, ནེཀཱནི དཱསིགཎཱནི པཧཱཡ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏུཾ, ཏཉྷི ཏསྶ བལཝཾ བནྡྷནཾ, དལ༹ྷཾ བནྡྷནཾ, ཐིརཾ བནྡྷནཾ, ཨཔཱུཏིཀཾ བནྡྷནཾ, ཐཱུལོ, ཀལིངྒརོ’ཏི; སམྨཱ ནུ ཁོ སོ, ཨུདཱཡི, ཝདམཱནོ ཝདེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ. ཡེཧི སོ, བྷནྟེ, གཧཔཏི ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟོ ཝཱ བནྡྷནེཧི བདྡྷོ, སཀྐོཏི ནེཀཱནི ནིཀྑགཎཱནི པཧཱཡ, ནེཀཱནི དྷཉྙགཎཱནི པཧཱཡ, ནེཀཱནི ¶ ཁེཏྟགཎཱནི པཧཱཡ, ནེཀཱནི ཝཏྠུགཎཱནི པཧཱཡ, ནེཀཱནི བྷརིཡགཎཱནི པཧཱཡ, ནེཀཱནི དཱསགཎཱནི པཧཱཡ, ནེཀཱནི དཱསིགཎཱནི པཧཱཡ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏུཾ; ཏཉྷི ཏསྶ ཨབལཾ བནྡྷནཾ, དུབྦལཾ བནྡྷནཾ, པཱུཏིཀཾ བནྡྷནཾ, ཨསཱརཀཾ བནྡྷན’’ནྟི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, ཨུདཱཡི, ཨིདྷེཀཙྩེ ཀུལཔུཏྟཱ ‘ཨིདཾ པཛཧཐཱ’ཏི མཡཱ ཝུཙྩམཱནཱ ཏེ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘ཀིཾ པནིམསྶ ཨཔྤམཏྟཀསྶ ཨོརམཏྟཀསྶ པཧཱཏབྦསྶ ཡསྶ ནོ བྷགཝཱ པཧཱནམཱཧ ཡསྶ, ནོ སུགཏོ པཊིནིསྶགྒམཱཧཱ’ཏི? ཏེ ཏཉྩེཝ པཛཧནྟི, མཡི ཙ ན ཨཔྤཙྩཡཾ ཨུཔཊྛཱཔེནྟི. ཡེ ཙ བྷིཀྑཱུ སིཀྑཱཀཱམཱ ཏེ ཏཾ པཧཱཡ ¶ ཨཔྤོསྶུཀྐཱ པནྣལོམཱ པརདཏྟཝུཏྟཱ མིགབྷཱུཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརནྟི. ཏེསཾ ཏཾ, ཨུདཱཡི, ཧོཏི ཨབལཾ བནྡྷནཾ, དུབྦལཾ བནྡྷནཾ, པཱུཏིཀཾ བནྡྷནཾ, ཨསཱརཀཾ བནྡྷནཾ’’.

༡༥༤. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ ¶ , ཨུདཱཡི, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ¶ ཙཏྟཱརོ? ཨིདྷུདཱཡི, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨུཔདྷིཔཧཱནཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི ཨུཔདྷིཔཊིནིསྶགྒཱཡ. ཏམེནཾ ཨུཔདྷིཔཧཱནཱཡ པཊིཔནྣཾ ཨུཔདྷིཔཊིནིསྶགྒཱཡ ཨུཔདྷིཔཊིསཾཡུཏྟཱ སརསངྐཔྤཱ སམུདཱཙརནྟི. སོ ཏེ ཨདྷིཝཱསེཏི, ནཔྤཛཧཏི, ན ཝིནོདེཏི, ན བྱནྟཱིཀརོཏི, ན ཨནབྷཱཝཾ གམེཏི. ཨིམཾ ཁོ ཨཧཾ, ཨུདཱཡི, པུགྒལཾ ‘སཾཡུཏྟོ’ཏི ཝདཱམི ནོ ‘ཝིསཾཡུཏྟོ’. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨིནྡྲིཡཝེམཏྟཏཱ ཧི མེ, ཨུདཱཡི, ཨིམསྨིཾ པུགྒལེ ཝིདིཏཱ.

‘‘ཨིདྷ པནུདཱཡི, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨུཔདྷིཔཧཱནཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི ཨུཔདྷིཔཊིནིསྶགྒཱཡ. ཏམེནཾ ཨུཔདྷིཔཧཱནཱཡ པཊིཔནྣཾ ཨུཔདྷིཔཊིནིསྶགྒཱཡ ཨུཔདྷིཔཊིསཾཡུཏྟཱ སརསངྐཔྤཱ སམུདཱཙརནྟི. སོ ཏེ ནཱདྷིཝཱསེཏི, པཛཧཏི, ཝིནོདེཏི, བྱནྟཱིཀརོཏི, ཨནབྷཱཝཾ གམེཏི. ཨིམམྤི ཁོ ཨཧཾ, ཨུདཱཡི ¶ , པུགྒལཾ ‘སཾཡུཏྟོ’ཏི ཝདཱམི ནོ ‘ཝིསཾཡུཏྟོ’. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨིནྡྲིཡཝེམཏྟཏཱ ཧི མེ, ཨུདཱཡི, ཨིམསྨིཾ པུགྒལེ ཝིདིཏཱ.

‘‘ཨིདྷ པནུདཱཡི, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨུཔདྷིཔཧཱནཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི ཨུཔདྷིཔཊིནིསྶགྒཱཡ. ཏམེནཾ ཨུཔདྷིཔཧཱནཱཡ པཊིཔནྣཾ ཨུཔདྷིཔཊིནིསྶགྒཱཡ ཀདཱཙི ཀརཧཙི སཏིསམྨོསཱ ཨུཔདྷིཔཊིསཾཡུཏྟཱ སརསངྐཔྤཱ སམུདཱཙརནྟི; དནྡྷོ, ཨུདཱཡི, སཏུཔྤཱདོ. ཨཐ ཁོ ནཾ ཁིཔྤམེཝ པཛཧཏི, ཝིནོདེཏི, བྱནྟཱིཀརོཏི, ཨནབྷཱཝཾ གམེཏི. སེཡྻཐཱཔི, ཨུདཱཡི, པུརིསོ དིཝསཾསནྟཏྟེ [དིཝསསནྟཏྟེ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨཡོཀཊཱཧེ དྭེ ཝཱ ཏཱིཎི ཝཱ ཨུདཀཕུསིཏཱནི ནིཔཱཏེཡྻ; དནྡྷོ, ཨུདཱཡི, ཨུདཀཕུསིཏཱནཾ ནིཔཱཏོ. ཨཐ ཁོ ནཾ ཁིཔྤམེཝ པརིཀྑཡཾ པརིཡཱདཱནཾ གཙྪེཡྻ. ཨེཝམེཝ ཁོ, ཨུདཱཡི, ཨིདྷེཀཙྩོ ¶ པུགྒལོ ཨུཔདྷིཔཧཱནཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི ཨུཔདྷིཔཊིནིསྶགྒཱཡ. ཏམེནཾ ཨུཔདྷིཔཧཱནཱཡ པཊིཔནྣཾ ཨུཔདྷིཔཊིནིསྶགྒཱཡ ཀདཱཙི ཀརཧཙི སཏིསམྨོསཱ ཨུཔདྷིཔཊིསཾཡུཏྟཱ སརསངྐཔྤཱ སམུདཱཙརནྟི; དནྡྷོ, ཨུདཱཡི, སཏུཔྤཱདོ. ཨཐ ཁོ ནཾ ཁིཔྤམེཝ པཛཧཏི, ཝིནོདེཏི, བྱནྟཱིཀརོཏི, ཨནབྷཱཝཾ གམེཏི. ཨིམམྤི ཁོ ཨཧཾ, ཨུདཱཡི, པུགྒལཾ ‘སཾཡུཏྟོ’ཏི ཝདཱམི ནོ ‘ཝིསཾཡུཏྟོ’. ཏཾ ¶ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨིནྡྲིཡཝེམཏྟཏཱ ཧི མེ, ཨུདཱཡི, ཨིམསྨིཾ པུགྒལེ ཝིདིཏཱ.

‘‘ཨིདྷ པནུདཱཡི, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ‘ཨུཔདྷི དུཀྑསྶ མཱུལ’ནྟི – ཨིཏི ཝིདིཏྭཱ ནིརུཔདྷི ཧོཏི, ཨུཔདྷིསངྑཡེ ཝིམུཏྟོ. ཨིམཾ ཁོ ཨཧཾ, ཨུདཱཡི, པུགྒལཾ ‘ཝིསཾཡུཏྟོ’ཏི ཝདཱམི ནོ ‘སཾཡུཏྟོ’ཏི ¶ . ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨིནྡྲིཡཝེམཏྟཏཱ ཧི མེ, ཨུདཱཡི, ཨིམསྨིཾ པུགྒལེ ཝིདིཏཱ. ཨིམེ ཁོ, ཨུདཱཡི, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ.

༡༥༥. ‘‘པཉྩ ཁོ ཨིམེ, ཨུདཱཡི, ཀཱམགུཎཱ. ཀཏམེ པཉྩ? ཙཀྑུཝིཉྙེཡྻཱ རཱུཔཱ ཨིཊྛཱ ཀནྟཱ མནཱཔཱ པིཡརཱུཔཱ ཀཱམཱུཔསཾཧིཏཱ རཛནཱིཡཱ, སོཏཝིཉྙེཡྻཱ སདྡཱ…པེ… གྷཱནཝིཉྙེཡྻཱ གནྡྷཱ… ཛིཝ྄ཧཱཝིཉྙེཡྻཱ རསཱ… ཀཱཡཝིཉྙེཡྻཱ ཕོཊྛབྦཱ ཨིཊྛཱ ཀནྟཱ མནཱཔཱ པིཡརཱུཔཱ ཀཱམཱུཔསཾཧིཏཱ རཛནཱིཡཱ. ཨིམེ ཁོ, ཨུདཱཡི, པཉྩ ཀཱམགུཎཱ. ཡཾ ཁོ, ཨུདཱཡི, ཨིམེ པཉྩ ཀཱམགུཎེ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི སུཁཾ སོམནསྶཾ ཨིདཾ ཝུཙྩཏི ཀཱམསུཁཾ མིལ༹ྷསུཁཾ [མཱིལ༹ྷསུཁཾ (སཱི. པཱི.)] པུཐུཛྫནསུཁཾ ཨནརིཡསུཁཾ, ན སེཝིཏབྦཾ, ན བྷཱཝེཏབྦཾ, ན བཧུལཱིཀཱཏབྦཾ; ‘བྷཱཡིཏབྦཾ ¶ ཨེཏསྶ སུཁསྶཱ’ཏི ཝདཱམི.

༡༥༦. ‘‘ཨིདྷུདཱཡི ¶ , བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ… དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, པཱིཏིཡཱ ཙ ཝིརཱགཱ… ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི ནེཀྑམྨསུཁཾ པཝིཝེཀསུཁཾ ཨུཔསམསུཁཾ སམྦོདྷསུཁཾ, ཨཱསེཝིཏབྦཾ, བྷཱཝེཏབྦཾ, བཧུལཱིཀཱཏབྦཾ; ‘ན བྷཱཡིཏབྦཾ ཨེཏསྶ སུཁསྶཱ’ཏི ཝདཱམི.

‘‘ཨིདྷུདཱཡི, བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི; ཨིདཾ ཁོ ཨཧཾ, ཨུདཱཡི, ཨིཉྫིཏསྨིཾ ཝདཱམི. ཀིཉྩ ཏཏྠ ཨིཉྫིཏསྨིཾ? ཡདེཝ ཏཏྠ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱ ཨནིརུདྡྷཱ ཧོནྟི ཨིདཾ ཏཏྠ ཨིཉྫིཏསྨིཾ. ཨིདྷུདཱཡི, བྷིཀྑུ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ…པེ… དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི; ཨིདམྤི ཁོ ཨཧཾ, ཨུདཱཡི, ཨིཉྫིཏསྨིཾ ཝདཱམི. ཀིཉྩ ཏཏྠ ཨིཉྫིཏསྨིཾ? ཡདེཝ ཏཏྠ པཱིཏིསུཁཾ ཨནིརུདྡྷཾ ཧོཏི ཨིདཾ ཏཏྠ ཨིཉྫིཏསྨིཾ. ཨིདྷུདཱཡི, བྷིཀྑུ པཱིཏིཡཱ ཙ ཝིརཱགཱ…པེ… ¶ ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི; ཨིདམྤི ཁོ ཨཧཾ, ཨུདཱཡི, ཨིཉྫིཏསྨིཾ ཝདཱམི. ཀིཉྩ ཏཏྠ ཨིཉྫིཏསྨིཾ? ཡདེཝ ཏཏྠ ཨུཔེཀྑཱསུཁཾ ¶ ཨནིརུདྡྷཾ ཧོཏི ཨིདཾ ཏཏྠ ཨིཉྫིཏསྨིཾ. ཨིདྷུདཱཡི, བྷིཀྑུ སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ…པེ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི; ཨིདཾ ཁོ ཨཧཾ, ཨུདཱཡི, ཨནིཉྫིཏསྨིཾ ཝདཱམི.

‘‘ཨིདྷུདཱཡི ¶ , བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི; ཨིདཾ ཁོ ཨཧཾ, ཨུདཱཡི, ‘ཨནལ’ནྟི ཝདཱམི, ‘པཛཧཐཱ’ཏི ཝདཱམི, ‘སམཏིཀྐམཐཱ’ཏི ཝདཱམི. ཀོ ཙ ཏསྶ སམཏིཀྐམོ? ཨིདྷུདཱཡི, བྷིཀྑུ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ… དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཨཡཾ ཏསྶ སམཏིཀྐམོ; ཨིདམྤི ཁོ ཨཧཾ, ཨུདཱཡི, ‘ཨནལ’ནྟི ཝདཱམི, ‘པཛཧཐཱ’ཏི ཝདཱམི, ‘སམཏིཀྐམཐཱ’ཏི ཝདཱམི. ཀོ ཙ ཏསྶ སམཏིཀྐམོ? ཨིདྷུདཱཡི, བྷིཀྑུ པཱིཏིཡཱ ཙ ཝིརཱགཱ… ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཨཡཾ ཏསྶ སམཏིཀྐམོ; ཨིདམྤི ཁོ ཨཧཾ, ཨུདཱཡི, ‘ཨནལ’ནྟི ཝདཱམི, ‘པཛཧཐཱ’ཏི ཝདཱམི, ‘སམཏིཀྐམཐཱ’ཏི ཝདཱམི. ཀོ ཙ ཏསྶ སམཏིཀྐམོ? ཨིདྷུདཱཡི, བྷིཀྑུ སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཨཡཾ ཏསྶ སམཏིཀྐམོ; ཨིདམྤི ཁོ ཨཧཾ, ཨུདཱཡི, ‘ཨནལ’ནྟི ཝདཱམི, ‘པཛཧཐཱ’ཏི ཝདཱམི, ‘སམཏིཀྐམཐཱ’ཏི ཝདཱམི. ཀོ ཙ ཏསྶ སམཏིཀྐམོ? ཨིདྷུདཱཡི, བྷིཀྑུ སབྦསོ རཱུཔསཉྙཱནཾ སམཏིཀྐམཱ པཊིགྷསཉྙཱནཾ ཨཏྠངྒམཱ ནཱནཏྟསཉྙཱནཾ ཨམནསིཀཱརཱ ‘ཨནནྟོ ཨཱཀཱསོ’ཏི ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཨཡཾ ཏསྶ སམཏིཀྐམོ; ཨིདམྤི ཁོ ཨཧཾ, ཨུདཱཡི, ‘ཨནལ’ནྟི ¶ ཝདཱམི, ‘པཛཧཐཱ’ཏི ཝདཱམི, ‘སམཏིཀྐམཐཱ’ཏི ཝདཱམི. ཀོ ཙ ཏསྶ སམཏིཀྐམོ? ཨིདྷུདཱཡི, བྷིཀྑུ སབྦསོ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ‘ཨནནྟཾ ཝིཉྙཱཎ’ནྟི ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཨཡཾ ཏསྶ སམཏིཀྐམོ ¶ ; ཨིདམྤི ཁོ ཨཧཾ, ཨུདཱཡི, ‘ཨནལ’ནྟི ཝདཱམི, ‘པཛཧཐཱ’ཏི ཝདཱམི, ‘སམཏིཀྐམཐཱ’ཏི ཝདཱམི. ཀོ ཙ ¶ ཏསྶ སམཏིཀྐམོ? ཨིདྷུདཱཡི, བྷིཀྑུ སབྦསོ ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ‘ནཏྠི ཀིཉྩཱི’ཏི ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཨཡཾ ཏསྶ སམཏིཀྐམོ; ཨིདམྤི ཁོ ཨཧཾ, ཨུདཱཡི, ‘ཨནལ’ནྟི ཝདཱམི, ‘པཛཧཐཱ’ཏི ཝདཱམི, ‘སམཏིཀྐམཐཱ’ཏི ཝདཱམི. ཀོ ཙ ཏསྶ སམཏིཀྐམོ? ཨིདྷུདཱཡི, བྷིཀྑུ སབྦསོ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ¶ ཝིཧརཏི, ཨཡཾ ཏསྶ སམཏིཀྐམོ; ཨིདམྤི ཁོ ཨཧཾ, ཨུདཱཡི, ‘ཨནལ’ནྟི ཝདཱམི, ‘པཛཧཐཱ’ཏི ཝདཱམི, ‘སམཏིཀྐམཐཱ’ཏི ཝདཱམི. ཀོ ཙ ཏསྶ སམཏིཀྐམོ? ཨིདྷུདཱཡི, བྷིཀྑུ སབྦསོ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཨཡཾ ཏསྶ སམཏིཀྐམོ; ཨིཏི ཁོ ཨཧཾ, ཨུདཱཡི, ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནསྶཔི པཧཱནཾ ཝདཱམི. པསྶསི ནོ ཏྭཾ, ཨུདཱཡི, ཏཾ སཾཡོཛནཾ ཨཎུཾ ཝཱ ཐཱུལཾ ཝཱ ཡསྶཱཧཾ ནོ པཧཱནཾ ཝདཱམཱི’’ཏི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’ཏི.

ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ. ཨཏྟམནོ ཨཱཡསྨཱ ཨུདཱཡཱི བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡཱིཏི.

ལཊུཀིཀོཔམསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ ཚཊྛཾ.

༧. ཙཱཏུམསུཏྟཾ

༡༥༧. ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཙཱཏུམཱཡཾ ཝིཧརཏི ཨཱམལཀཱིཝནེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནཔྤམུཁཱནི པཉྩམཏྟཱནི བྷིཀྑུསཏཱནི ཙཱཏུམཾ ཨནུཔྤཏྟཱནི ཧོནྟི བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡ. ཏེ ཙ ཨཱགནྟུཀཱ བྷིཀྑཱུ ནེཝཱསིཀེཧི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ པཊིསམྨོདམཱནཱ སེནཱསནཱནི པཉྙཱཔཡམཱནཱ པཏྟཙཱིཝརཱནི པཊིསཱམཡམཱནཱ ཨུཙྩཱསདྡཱ མཧཱསདྡཱ ཨཧེསུཾ. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཀེ པནེཏེ, ཨཱནནྡ, ཨུཙྩཱསདྡཱ མཧཱསདྡཱ, ཀེཝཊྚཱ མཉྙེ མཙྪཝིལོཔེ’’ཏི? ‘‘ཨེཏཱནི, བྷནྟེ, སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནཔྤམུཁཱནི པཉྩམཏྟཱནི བྷིཀྑུསཏཱནི ཙཱཏུམཾ ¶ ཨནུཔྤཏྟཱནི བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡ. ཏེ ཨཱགནྟུཀཱ བྷིཀྑཱུ ནེཝཱསིཀེཧི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ པཊིསམྨོདམཱནཱ སེནཱསནཱནི པཉྙཱཔཡམཱནཱ པཏྟཙཱིཝརཱནི པཊིསཱམཡམཱནཱ ཨུཙྩཱསདྡཱ མཧཱསདྡཱ’’ཏི. ‘‘ཏེནཧཱནནྡ, མམ ཝཙནེན ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེཧི – ‘སཏྠཱ ཨཱཡསྨནྟེ ཨཱམནྟེཏཱི’’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ བྷགཝཏོ པཊིསྶུཏྭཱ ཡེན ཏེ བྷིཀྑཱུ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སཏྠཱ ཨཱཡསྨནྟེ ཨཱམནྟེཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམཱཝུསོ’’ཏི ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ ¶ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ པཊིསྶུཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣེ ཁོ ཏེ ¶ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀིཾ ནུ ཏུམྷེ, བྷིཀྑཝེ, ཨུཙྩཱསདྡཱ མཧཱསདྡཱ, ཀེཝཊྚཱ མཉྙེ མཙྪཝིལོཔེ’’ཏི? ‘‘ཨིམཱནི, བྷནྟེ, སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནཔྤམུཁཱནི པཉྩམཏྟཱནི བྷིཀྑུསཏཱནི ཙཱཏུམཾ ཨནུཔྤཏྟཱནི བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡ. ཏེམེ ཨཱགནྟུཀཱ བྷིཀྑཱུ ནེཝཱསིཀེཧི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ པཊིསམྨོདམཱནཱ སེནཱསནཱནི པཉྙཱཔཡམཱནཱ པཏྟཙཱིཝརཱནི པཊིསཱམཡམཱནཱ ཨུཙྩཱསདྡཱ མཧཱསདྡཱ’’ཏི. ‘‘གཙྪཐ, བྷིཀྑཝེ, པཎཱམེམི ཝོ, ན ཝོ མམ སནྟིཀེ ཝཏྠབྦ’’ནྟི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཊིསྶུཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ སེནཱསནཾ སཾསཱམེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ པཀྐམིཾསུ.

༡༥༨. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཙཱཏུམེཡྻཀཱ སཀྱཱ སནྠཱགཱརེ [སནྡྷཱགཱརེ (ཀ.)] སནྣིཔཏིཏཱ ཧོནྟི ཀེནཙིདེཝ ¶ ཀརཎཱིཡེན. ཨདྡསཾསུ ཁོ ཙཱཏུམེཡྻཀཱ སཀྱཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟེ; དིསྭཱན ཡེན ཏེ བྷིཀྑཱུ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘ཧནྡ, ཀཧཾ པན ཏུམྷེ ཨཱཡསྨནྟོ གཙྪཐཱ’’ཏི? ‘‘བྷགཝཏཱ ཁོ, ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑུསངྒྷོ པཎཱམིཏོ’’ཏི. ‘‘ཏེནཧཱཡསྨནྟོ མུཧུཏྟཾ ནིསཱིདཐ, ཨཔྤེཝ ནཱམ མཡཾ སཀྐུཎེཡྻཱམ བྷགཝནྟཾ པསཱདེཏུ’’ནྟི. ‘‘ཨེཝམཱཝུསོ’’ཏི ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཙཱཏུམེཡྻཀཱནཾ སཀྱཱནཾ པཙྩསྶོསུཾ. ཨཐ ཁོ ཙཱཏུམེཡྻཀཱ སཀྱཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ¶ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཱ ཁོ ཙཱཏུམེཡྻཀཱ སཀྱཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘ཨབྷིནནྡཏུ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ བྷིཀྑུསངྒྷཾ; ཨབྷིཝདཏུ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ བྷིཀྑུསངྒྷཾ. སེཡྻཐཱཔི, བྷནྟེ ¶ , བྷགཝཏཱ པུབྦེ བྷིཀྑུསངྒྷོ ཨནུགྒཧིཏོ, ཨེཝམེཝ བྷགཝཱ ཨེཏརཧི ཨནུགྒཎྷཱཏུ བྷིཀྑུསངྒྷཾ. སནྟེཏྠ, བྷནྟེ, བྷིཀྑཱུ ནཝཱ ཨཙིརཔབྦཛིཏཱ ཨདྷུནཱགཏཱ ཨིམཾ དྷམྨཝིནཡཾ. ཏེསཾ བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡ ཨལབྷནྟཱནཾ སིཡཱ ཨཉྙཐཏྟཾ, སིཡཱ ཝིཔརིཎཱམོ. སེཡྻཐཱཔི, བྷནྟེ, བཱིཛཱནཾ ཏརུཎཱནཾ ཨུདཀཾ ཨལབྷནྟཱནཾ སིཡཱ ཨཉྙཐཏྟཾ སིཡཱ ཝིཔརིཎཱམོ; ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷནྟེ, སནྟེཏྠ བྷིཀྑཱུ ¶ ནཝཱ ཨཙིརཔབྦཛིཏཱ ཨདྷུནཱགཏཱ ཨིམཾ དྷམྨཝིནཡཾ, ཏེསཾ བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡ ཨལབྷནྟཱནཾ སིཡཱ ཨཉྙཐཏྟཾ, སིཡཱ ཝིཔརིཎཱམོ. སེཡྻཐཱཔི, བྷནྟེ, ཝཙྪསྶ ཏརུཎསྶ མཱཏརཾ ཨཔསྶནྟསྶ སིཡཱ ཨཉྙཐཏྟཾ, སིཡཱ ཝིཔརིཎཱམོ; ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷནྟེ, སནྟེཏྠ བྷིཀྑཱུ ནཝཱ ཨཙིརཔབྦཛིཏཱ ཨདྷུནཱགཏཱ ཨིམཾ དྷམྨཝིནཡཾ, ཏེསཾ བྷགཝནྟཾ ཨཔསྶནྟཱནཾ སིཡཱ ཨཉྙཐཏྟཾ, སིཡཱ ཝིཔརིཎཱམོ. ཨབྷིནནྡཏུ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ བྷིཀྑུསངྒྷཾ; ཨབྷིཝདཏུ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ བྷིཀྑུསངྒྷཾ. སེཡྻཐཱཔི, བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ པུབྦེ བྷིཀྑུསངྒྷོ ཨནུགྒཧིཏོ; ཨེཝམེཝ བྷགཝཱ ཨེཏརཧི ཨནུགྒཎྷཱཏུ བྷིཀྑུསངྒྷ’’ནྟི.

༡༥༩. ཨཐ ཁོ བྲཧྨཱ སཧམྤཏི བྷགཝཏོ ཙེཏསཱ ཙེཏོཔརིཝིཏཀྐམཉྙཱཡ – སེཡྻཐཱཔི ནཱམ བལཝཱ པུརིསོ སམིཉྫིཏཾ [སམྨིཉྫིཏཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཝཱ བཱཧཾ པསཱརེཡྻ, པསཱརིཏཾ ཝཱ བཱཧཾ སམིཉྫེཡྻ, ཨེཝམེཝ – བྲཧྨལོཀེ ¶ ཨནྟརཧིཏོ བྷགཝཏོ པུརཏོ པཱཏུརཧོསི. ཨཐ ཁོ བྲཧྨཱ སཧམྤཏི ཨེཀཾསཾ ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཀརིཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནཉྫལིཾ པཎཱམེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨབྷིནནྡཏུ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ བྷིཀྑུསངྒྷཾ; ཨབྷིཝདཏུ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ བྷིཀྑུསངྒྷཾ. སེཡྻཐཱཔི, བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ པུབྦེ བྷིཀྑུསངྒྷོ ཨནུགྒཧིཏོ; ཨེཝམེཝ བྷགཝཱ ཨེཏརཧི ཨནུགྒཎྷཱཏུ བྷིཀྑུསངྒྷཾ. སནྟེཏྠ, བྷནྟེ, བྷིཀྑཱུ ནཝཱ ཨཙིརཔབྦཛིཏཱ ཨདྷུནཱགཏཱ ཨིམཾ དྷམྨཝིནཡཾ, ཏེསཾ བྷགཝནྟཾ ¶ དསྶནཱཡ ཨལབྷནྟཱནཾ སིཡཱ ཨཉྙཐཏྟཾ, སིཡཱ ཝིཔརིཎཱམོ. སེཡྻཐཱཔི, བྷནྟེ, བཱིཛཱནཾ ཏརུཎཱནཾ ཨུདཀཾ ཨལབྷནྟཱནཾ སིཡཱ ཨཉྙཐཏྟཾ, སིཡཱ ཝིཔརིཎཱམོ; ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷནྟེ, སནྟེཏྠ བྷིཀྑཱུ ནཝཱ ཨཙིརཔབྦཛིཏཱ ཨདྷུནཱགཏཱ ཨིམཾ དྷམྨཝིནཡཾ, ཏེསཾ བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡ ཨལབྷནྟཱནཾ སིཡཱ ཨཉྙཐཏྟཾ, སིཡཱ ཝིཔརིཎཱམོ. སེཡྻཐཱཔི བྷནྟེ, ཝཙྪསྶ ཏརུཎསྶ མཱཏརཾ ཨཔསྶནྟསྶ སིཡཱ ཨཉྙཐཏྟཾ, སིཡཱ ཝིཔརིཎཱམོ; ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷནྟེ, སནྟེཏྠ བྷིཀྑཱུ ནཝཱ ¶ ཨཙིརཔབྦཛིཏཱ ཨདྷུནཱགཏཱ ཨིམཾ དྷམྨཝིནཡཾ, ཏེསཾ བྷགཝནྟཾ ཨཔསྶནྟཱནཾ སིཡཱ ཨཉྙཐཏྟཾ, སིཡཱ ཝིཔརིཎཱམོ. ཨབྷིནནྡཏུ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ བྷིཀྑུསངྒྷཾ; ཨབྷིཝདཏུ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ བྷིཀྑུསངྒྷཾ. སེཡྻཐཱཔི, བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ པུབྦེ བྷིཀྑུསངྒྷོ ¶ ཨནུགྒཧིཏོ; ཨེཝམེཝ བྷགཝཱ ཨེཏརཧི ཨནུགྒཎྷཱཏུ བྷིཀྑུསངྒྷ’’ནྟི.

༡༦༠. ཨསཀྑིཾསུ ཁོ ཙཱཏུམེཡྻཀཱ ཙ སཀྱཱ བྲཧྨཱ ཙ སཧམྤཏི བྷགཝནྟཾ པསཱདེཏུཾ བཱིཛཱུཔམེན ཙ ཏརུཎཱུཔམེན ཙ. ཨཐ ¶ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨུཊྛེཐཱཝུསོ, གཎྷཐ པཏྟཙཱིཝརཾ. པསཱདིཏོ བྷགཝཱ ཙཱཏུམེཡྻཀེཧི ཙ སཀྱེཧི བྲཧྨུནཱ ཙ སཧམྤཏིནཱ བཱིཛཱུཔམེན ཙ ཏརུཎཱུཔམེན ཙཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམཱཝུསོ’’ཏི ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨཱཡསྨཏོ མཧཱམོགྒལླཱནསྶ པཊིསྶུཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཨཱཡསྨནྟཾ སཱརིཔུཏྟཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀིནྟི ཏེ, སཱརིཔུཏྟ, ཨཧོསི མཡཱ བྷིཀྑུསངྒྷེ པཎཱམིཏེ’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ ཁོ མེ, བྷནྟེ, ཨཧོསི – ‘བྷགཝཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷོ པཎཱམིཏོ. ཨཔྤོསྶུཀྐོ དཱནི བྷགཝཱ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཾ ཨནུཡུཏྟོ ཝིཧརིསྶཏི, མཡམྤི དཱནི ཨཔྤོསྶུཀྐཱ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརམནུཡུཏྟཱ ཝིཧརིསྶཱམཱ’’’ཏི. ‘‘ཨཱགམེཧི ཏྭཾ, སཱརིཔུཏྟ, ཨཱགམེཧི ཏྭཾ, སཱརིཔུཏྟ, དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱར’’ནྟི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཨཱཡསྨནྟཾ མཧཱམོགྒལླཱནཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཀིནྟི ཏེ, མོགྒལླཱན, ཨཧོསི མཡཱ བྷིཀྑུསངྒྷེ པཎཱམིཏེ’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ ཁོ མེ, བྷནྟེ, ཨཧོསི – ‘བྷགཝཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷོ པཎཱམིཏོ. ཨཔྤོསྶུཀྐོ དཱནི བྷགཝཱ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཾ ཨནུཡུཏྟོ ཝིཧརིསྶཏི, ཨཧཉྩ དཱནི ཨཱཡསྨཱ ཙ སཱརིཔུཏྟོ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པརིཧརིསྶཱམཱ’’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ, མོགྒལླཱན! ཨཧཾ ཝཱ ཧི, མོགྒལླཱན ¶ , བྷིཀྑུསངྒྷཾ པརིཧརེཡྻཾ སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནཱ ཝཱ’’ཏི.

༡༦༡. ཨཐ ¶ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, བྷཡཱནི ཨུདཀོརོཧནྟེ པཱཊིཀངྑིཏབྦཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ཨཱུམིབྷཡཾ [ཨུམྨཱིབྷཡཾ (སྱཱ. ཀཾ.)], ཀུམྦྷཱིལབྷཡཾ, ཨཱཝཊྚབྷཡཾ, སུསུཀཱབྷཡཾ – ཨིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི བྷཡཱནི ཨུདཀོརོཧནྟེ པཱཊིཀངྑིཏབྦཱནི. ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརིམཱནི བྷཡཱནི ¶ ཨིདྷེཀཙྩེ པུགྒལེ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏེ པཱཊིཀངྑིཏབྦཱནི. ཀཏམཱནི ¶ ཙཏྟཱརི? ཨཱུམིབྷཡཾ, ཀུམྦྷཱིལབྷཡཾ, ཨཱཝཊྚབྷཡཾ, སུསུཀཱབྷཡཾ.

༡༦༢. ‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱུམིབྷཡཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཀུལཔུཏྟོ སདྡྷཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ ཧོཏི – ‘ཨོཏིཎྞོམྷི ཛཱཏིཡཱ ཛརཱཡ མརཎེན སོཀེཧི པརིདེཝེཧི དུཀྑེཧི དོམནསྶེཧི ཨུཔཱཡཱསེཧི དུཀྑོཏིཎྞོ དུཀྑཔརེཏོ; ཨཔྤེཝ ནཱམ ཨིམསྶ ཀེཝལསྶ དུཀྑཀྑནྡྷསྶ ཨནྟཀིརིཡཱ པཉྙཱཡེཐཱ’ཏི. ཏམེནཾ ཏཐཱ པབྦཛིཏཾ སམཱནཾ སབྲཧྨཙཱརཱི ཨོཝདནྟི, ཨནུསཱསནྟི – ‘ཨེཝཾ ཏེ ཨབྷིཀྐམིཏབྦཾ, ཨེཝཾ ཏེ པཊིཀྐམིཏབྦཾ, ཨེཝཾ ཏེ ཨཱལོཀིཏབྦཾ, ཨེཝཾ ཏེ ཝིལོཀིཏབྦཾ, ཨེཝཾ ཏེ སམིཉྫིཏབྦཾ, ཨེཝཾ ཏེ པསཱརིཏབྦཾ, ཨེཝཾ ཏེ སངྒྷཱཊིཔཏྟཙཱིཝརཾ དྷཱརེཏབྦ’ནྟི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘མཡཾ ཁོ པུབྦེ ཨགཱརིཡབྷཱུཏཱ སམཱནཱ ཨཉྙེ ཨོཝདཱམ, ཨནུསཱསཱམ [ཨོཝདཱམཔི ཨནུསཱསཱམཔི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]. ཨིམེ པནམྷཱཀཾ པུཏྟམཏྟཱ མཉྙེ, ནཏྟམཏྟཱ མཉྙེ, ཨམྷེ [ཨེཝཾ (ཀ.)] ཨོཝདིཏབྦཾ ¶ ཨནུསཱསིཏབྦཾ མཉྙནྟཱི’ཏི. སོ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨཱུམིབྷཡསྶ བྷཱིཏོ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟོ. ‘ཨཱུམིབྷཡ’ནྟི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཀོདྷུཔཱཡཱསསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ.

༡༦༣. ‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, ཀུམྦྷཱིལབྷཡཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཀུལཔུཏྟོ སདྡྷཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ ཧོཏི – ‘ཨོཏིཎྞོམྷི ཛཱཏིཡཱ ཛརཱཡ མརཎེན སོཀེཧི པརིདེཝེཧི དུཀྑེཧི དོམནསྶེཧི ཨུཔཱཡཱསེཧི དུཀྑོཏིཎྞོ དུཀྑཔརེཏོ; ཨཔྤེཝ ནཱམ ཨིམསྶ ཀེཝལསྶ དུཀྑཀྑནྡྷསྶ ཨནྟཀིརིཡཱ པཉྙཱཡེཐཱ’ཏི. ཏམེནཾ ཏཐཱ པབྦཛིཏཾ སམཱནཾ སབྲཧྨཙཱརཱི ཨོཝདནྟི ཨནུསཱསནྟི – ‘ཨིདཾ ཏེ ཁཱདིཏབྦཾ, ཨིདཾ ཏེ ན ཁཱདིཏབྦཾ; ཨིདཾ ཏེ བྷུཉྫིཏབྦཾ, ཨིདཾ ཏེ ན བྷུཉྫིཏབྦཾ; ཨིདཾ ཏེ སཱཡིཏབྦཾ, ཨིདཾ ཏེ ན སཱཡིཏབྦཾ; ཨིདཾ ཏེ པཱཏབྦཾ, ཨིདཾ ཏེ ན པཱཏབྦཾ; ཀཔྤིཡཾ ཏེ ཁཱདིཏབྦཾ, ཨཀཔྤིཡཾ ཏེ ན ཁཱདིཏབྦཾ; ཀཔྤིཡཾ ཏེ བྷུཉྫིཏབྦཾ, ཨཀཔྤིཡཾ ཏེ ན བྷུཉྫིཏབྦཾ; ཀཔྤིཡཾ ཏེ སཱཡིཏབྦཾ, ཨཀཔྤིཡཾ ཏེ ན སཱཡིཏབྦཾ ¶ ; ཀཔྤིཡཾ ཏེ པཱཏབྦཾ, ཨཀཔྤིཡཾ ཏེ ན པཱཏབྦཾ; ཀཱལེ ཏེ ཁཱདིཏབྦཾ, ཝིཀཱལེ ཏེ ན ཁཱདིཏབྦཾ; ཀཱལེ ཏེ བྷུཉྫིཏབྦཾ, ཝིཀཱལེ ཏེ ¶ ན བྷུཉྫིཏབྦཾ; ཀཱལེ ཏེ སཱཡིཏབྦཾ, ཝིཀཱལེ ཏེ ན སཱཡིཏབྦཾ; ཀཱལེ ཏེ པཱཏབྦཾ, ཝིཀཱལེ ཏེ ན པཱཏབྦ’ནྟི. ཏསྶ ཨེཝཾ ¶ ཧོཏི – ‘མཡཾ ཁོ པུབྦེ ཨགཱརིཡབྷཱུཏཱ སམཱནཱ ཡཾ ཨིཙྪཱམ ཏཾ ཁཱདཱམ, ཡཾ ན ཨིཙྪཱམ ན ཏཾ ཁཱདཱམ; ཡཾ ཨིཙྪཱམ ཏཾ བྷུཉྫཱམ, ཡཾ ¶ ན ཨིཙྪཱམ ན ཏཾ བྷུཉྫཱམ; ཡཾ ཨིཙྪཱམ ཏཾ སཱཡཱམ, ཡཾ ན ཨིཙྪཱམ ན ཏཾ སཱཡཱམ; ཡཾ ཨིཙྪཱམ ཏཾ པིཝཱམ [པིཔཱམ (སཱི. པཱི.)], ཡཾ ན ཨིཙྪཱམ ན ཏཾ པིཝཱམ; ཀཔྤིཡམྤི ཁཱདཱམ, ཨཀཔྤིཡམྤི ཁཱདཱམ; ཀཔྤིཡམྤི བྷུཉྫཱམ, ཨཀཔྤིཡམྤི བྷུཉྫཱམ; ཀཔྤིཡམྤི སཱཡཱམ, ཨཀཔྤིཡམྤི སཱཡཱམ; ཀཔྤིཡམྤི པིཝཱམ, ཨཀཔྤིཡམྤི པིཝཱམ; ཀཱལེཔི ཁཱདཱམ, ཝིཀཱལེཔི ཁཱདཱམ; ཀཱལེཔི བྷུཉྫཱམ ཝིཀཱལེཔི བྷུཉྫཱམ; ཀཱལེཔི སཱཡཱམ, ཝིཀཱལེཔི སཱཡཱམ; ཀཱལེཔི པིཝཱམ, ཝིཀཱལེཔི པིཝཱམ. ཡམྤི ནོ སདྡྷཱ གཧཔཏིཀཱ དིཝཱ ཝིཀཱལེ པཎཱིཏཾ ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཾ དེནྟི ཏཏྠཔིམེ མུཁཱཝརཎཾ མཉྙེ ཀརོནྟཱི’ཏི. སོ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཀུམྦྷཱིལབྷཡསྶ བྷཱིཏོ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟོ. ‘ཀུམྦྷཱིལབྷཡ’ནྟི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨོདརིཀཏྟསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ.

༡༦༤. ‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱཝཊྚབྷཡཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཀུལཔུཏྟོ སདྡྷཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ ཧོཏི – ‘ཨོཏིཎྞོམྷི ཛཱཏིཡཱ ཛརཱཡ མརཎེན སོཀེཧི པརིདེཝེཧི དུཀྑེཧི དོམནསྶེཧི ཨུཔཱཡཱསེཧི དུཀྑོཏིཎྞོ དུཀྑཔརེཏོ; ཨཔྤེཝ ནཱམ ཨིམསྶ ཀེཝལསྶ དུཀྑཀྑནྡྷསྶ ཨནྟཀིརིཡཱ པཉྙཱཡེཐཱ’ཏི. སོ ཨེཝཾ པབྦཛིཏོ སམཱནོ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ པིཎྜཱཡ པཝིསཏི. ཨརཀྑིཏེནེཝ ཀཱཡེན ཨརཀྑིཏཱཡ ¶ ཝཱཙཱཡ ཨནུཔཊྛིཏཱཡ སཏིཡཱ ཨསཾཝུཏེཧི ཨིནྡྲིཡེཧི སོ ཏཏྠ པསྶཏི གཧཔཏིཾ ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟཾ ཝཱ པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི སམཔྤིཏཾ སམངྒཱིབྷཱུཏཾ པརིཙཱརཡམཱནཾ [པརིཙཱརིཡམཱནཾ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)]. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘མཡཾ ཁོ པུབྦེ ཨགཱརིཡབྷཱུཏཱ སམཱནཱ པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི སམཔྤིཏཱ སམངྒཱིབྷཱུཏཱ པརིཙཱརིམྷཱ. སཾཝིཛྫནྟི ཁོ པན མེ ཀུལེ [སཾཝིཛྫནྟི ཁོ ཀུལེ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] བྷོགཱ. སཀྐཱ བྷོགེ ཙ བྷུཉྫིཏུཾ པུཉྙཱནི ཙ ཀཱཏུ’ནྟི. སོ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨཱཝཊྚབྷཡསྶ བྷཱིཏོ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟོ. ‘ཨཱཝཊྚབྷཡ’ནྟི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩནྣེཏཾ ཀཱམགུཎཱནཾ ཨདྷིཝཙནཾ.

༡༦༥. ‘‘ཀཏམཉྩ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, སུསུཀཱབྷཡཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ¶ ཀུལཔུཏྟོ སདྡྷཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ ཧོཏི – ‘ཨོཏིཎྞོམྷི ཛཱཏིཡཱ ཛརཱཡ མརཎེན སོཀེཧི པརིདེཝེཧི དུཀྑེཧི དོམནསྶེཧི ཨུཔཱཡཱསེཧི དུཀྑོཏིཎྞོ དུཀྑཔརེཏོ; ཨཔྤེཝ ནཱམ ཨིམསྶ ཀེཝལསྶ དུཀྑཀྑནྡྷསྶ ཨནྟཀིརིཡཱ པཉྙཱཡེཐཱ’ཏི. སོ ཨེཝཾ པབྦཛིཏོ སམཱནོ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ པིཎྜཱཡ པཝིསཏི. ཨརཀྑིཏེནེཝ ཀཱཡེན ཨརཀྑིཏཱཡ ཝཱཙཱཡ ཨནུཔཊྛིཏཱཡ སཏིཡཱ ཨསཾཝུཏེཧི ཨིནྡྲིཡེཧི སོ ཏཏྠ པསྶཏི མཱཏུགཱམཾ དུནྣིཝཏྠཾ ཝཱ དུཔྤཱརུཏཾ ཝཱ. ཏསྶ མཱཏུགཱམཾ དིསྭཱ དུནྣིཝཏྠཾ ཝཱ དུཔྤཱརུཏཾ ཝཱ རཱགོ ཙིཏྟཾ ཨནུདྡྷཾསེཏི. སོ རཱགཱནུདྡྷཾསེན [ཨནུདྡྷསྟེན (སཱི. པཱི.)] ཙིཏྟེན སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟཏི ¶ . ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, སུསུཀཱབྷཡསྶ བྷཱིཏོ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟོ. ‘སུསུཀཱབྷཡ’ནྟི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏུགཱམསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི བྷཡཱནི, ཨིདྷེཀཙྩེ པུགྒལེ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏེ པཱཊིཀངྑིཏབྦཱནཱི’’ཏི.

ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ. ཨཏྟམནཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡུནྟི.

ཙཱཏུམསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ སཏྟམཾ.

༨. ནལ༹ཀཔཱནསུཏྟཾ

༡༦༦. ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཀོསལེསུ ཝིཧརཏི ནལ༹ཀཔཱནེ པལཱསཝནེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན སམྦཧུལཱ ཨབྷིཉྙཱཏཱ ཨབྷིཉྙཱཏཱ ཀུལཔུཏྟཱ བྷགཝནྟཾ ཨུདྡིསྶ སདྡྷཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏཱ ཧོནྟི – ཨཱཡསྨཱ ཙ ཨནུརུདྡྷོ, ཨཱཡསྨཱ ཙ བྷདྡིཡོ [ནནྡིཡོ (སཱི. པཱི.) ཝིནཡེ ཙ མ. ནི. ༡ ཙཱུལ༹གོསིངྒེ ཙ], ཨཱཡསྨཱ ཙ ཀིམིལོ [ཀིམྦིལོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], ཨཱཡསྨཱ ཙ བྷགུ, ཨཱཡསྨཱ ཙ ཀོཎྜཉྙོ [ཀུཎྜདྷཱནོ (སཱི. པཱི.)], ཨཱཡསྨཱ ཙ རེཝཏོ, ཨཱཡསྨཱ ཙ ཨཱནནྡོ, ཨཉྙེ ཙ ཨབྷིཉྙཱཏཱ ཨབྷིཉྙཱཏཱ ཀུལཔུཏྟཱ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན བྷགཝཱ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ ¶ ཨབྦྷོཀཱསེ ནིསིནྣོ ཧོཏི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཏེ ཀུལཔུཏྟེ ¶ ཨཱརབྦྷ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཡེ ཏེ, བྷིཀྑཝེ, ཀུལཔུཏྟཱ མམཾ ཨུདྡིསྶ སདྡྷཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏཱ, ཀཙྩི ཏེ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ ཨབྷིརཏཱ བྲཧྨཙརིཡེ’’ཏི? ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཏེ བྷིཀྑཱུ ཏུཎྷཱི ཨཧེསུཾ. དུཏིཡམྤི ཁོ བྷགཝཱ ཏེ ཀུལཔུཏྟེ ཨཱརབྦྷ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཡེ ཏེ, བྷིཀྑཝེ, ཀུལཔུཏྟཱ མམཾ ཨུདྡིསྶ སདྡྷཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏཱ, ཀཙྩི ཏེ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ ཨབྷིརཏཱ བྲཧྨཙརིཡེ’’ཏི? དུཏིཡམྤི ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཏུཎྷཱི ཨཧེསུཾ. ཏཏིཡམྤི ཁོ བྷགཝཱ ཏེ ཀུལཔུཏྟེ ཨཱརབྦྷ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཡེ ཏེ, བྷིཀྑཝེ, ཀུལཔུཏྟཱ མམཾ ཨུདྡིསྶ སདྡྷཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏཱ ¶ , ཀཙྩི ཏེ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ ཨབྷིརཏཱ བྲཧྨཙརིཡེ’’ཏི? ཏཏིཡམྤི ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཏུཎྷཱི ཨཧེསུཾ.

༡༦༧. ཨཐ ཁོ བྷགཝཏོ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཏེ ཀུལཔུཏྟེ པུཙྪེཡྻ’’ནྟི! ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨནུརུདྡྷཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཀཙྩི ཏུམྷེ, ཨནུརུདྡྷཱ, ཨབྷིརཏཱ བྲཧྨཙརིཡེ’’ཏི? ‘‘ཏགྒྷ མཡཾ, བྷནྟེ, ཨབྷིརཏཱ བྲཧྨཙརིཡེ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ, ཨནུརུདྡྷཱ! ཨེཏཾ ཁོ, ཨནུརུདྡྷཱ, ཏུམྷཱཀཾ པཏིརཱུཔཾ ཀུལཔུཏྟཱནཾ སདྡྷཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏཱནཾ ཡཾ ཏུམྷེ ཨབྷིརམེཡྻཱཐ བྲཧྨཙརིཡེ. ཡེན ཏུམྷེ ཨནུརུདྡྷཱ, བྷདྲེན ཡོབྦནེན སམནྣཱགཏཱ པཋམེན ཝཡསཱ སུསུཀཱལ༹ཀེསཱ ཀཱམེ པརིབྷུཉྫེཡྻཱཐ ཏེན ཏུམྷེ, ཨནུརུདྡྷཱ, བྷདྲེནཔི ཡོབྦནེན སམནྣཱགཏཱ པཋམེན ཝཡསཱ སུསུཀཱལ༹ཀེསཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏཱ. ཏེ ཙ ཁོ པན ཏུམྷེ, ཨནུརུདྡྷཱ, ནེཝ རཱཛཱབྷིནཱིཏཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏཱ, ན ཙོརཱབྷིནཱིཏཱ ཨགཱརསྨཱ ¶ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏཱ, ན ཨིཎཊྚཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏཱ, ན བྷཡཊྚཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏཱ, ནཱཛཱིཝིཀཱཔཀཏཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏཱ. ཨཔི ཙ ཁོམྷི ཨོཏིཎྞོ ཛཱཏིཡཱ ཛརཱཡ མརཎེན སོཀེཧི པརིདེཝེཧི དུཀྑེཧི དོམནསྶེཧི ཨུཔཱཡཱསེཧི, དུཀྑོཏིཎྞོ དུཀྑཔརེཏོ; ཨཔྤེཝ ནཱམ ཨིམསྶ ཀེཝལསྶ དུཀྑཀྑནྡྷསྶ ཨནྟཀིརིཡཱ པཉྙཱཡེཐཱཏི – ནནུ ཏུམྷེ, ཨནུརུདྡྷཱ, ཨེཝཾ སདྡྷཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏཱ’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཨེཝཾ ¶ པབྦཛིཏེན ཙ པན, ཨནུརུདྡྷཱ, ཀུལཔུཏྟེན ཀིམསྶ ཀརཎཱིཡཾ? ཝིཝེཀཾ, ཨནུརུདྡྷཱ, ཀཱམེཧི ཝིཝེཀཾ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི པཱིཏིསུཁཾ ནཱདྷིགཙྪཏི ཨཉྙཾ ཝཱ [ཨཉྙཾ ཙ (ཀ.)] ཏཏོ སནྟཏརཾ, ཏསྶ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཔི ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི, བྱཱཔཱདོཔི ཙིཏྟཾ ¶ པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི, ཐཱིནམིདྡྷམྤི [ཐཱིནམིདྡྷམྤི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩམྤི ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི, ཝིཙིཀིཙྪཱཔི ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི, ཨརཏཱིཔི ¶ ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི, ཏནྡཱིཔི ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི. ཝིཝེཀཾ, ཨནུརུདྡྷཱ, ཀཱམེཧི ཝིཝེཀཾ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི པཱིཏིསུཁཾ ནཱདྷིགཙྪཏི ཨཉྙཾ ཝཱ ཏཏོ སནྟཏརཾ’’.

‘‘ཝིཝེཀཾ, ཨནུརུདྡྷཱ, ཀཱམེཧི ཝིཝེཀཾ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི པཱིཏིསུཁཾ ཨདྷིགཙྪཏི ཨཉྙཾ ཝཱ ཏཏོ སནྟཏརཾ, ཏསྶ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཔི ཙིཏྟཾ ན པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི, བྱཱཔཱདོཔི ཙིཏྟཾ ན པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི, ཐཱིནམིདྡྷམྤི ཙིཏྟཾ ན པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི, ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩམྤི ཙིཏྟཾ ན པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི, ཝིཙིཀིཙྪཱཔི ཙིཏྟཾ ན པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི, ཨརཏཱིཔི ཙིཏྟཾ ན པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི, ཏནྡཱིཔི ཙིཏྟཾ ན པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི. ཝིཝེཀཾ, ཨནུརུདྡྷཱ, ཀཱམེཧི ཝིཝེཀཾ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི པཱིཏིསུཁཾ ཨདྷིགཙྪཏི ཨཉྙཾ ཝཱ ཏཏོ སནྟཏརཾ.

༡༦༨. ‘‘ཀིནྟི ཝོ, ཨནུརུདྡྷཱ, མཡི ཧོཏི – ‘ཡེ ཨཱསཝཱ སཾཀིལེསིཀཱ པོནོབྦྷཝིཀཱ [པོནོབྷཝིཀཱ (སཱི. པཱི.)] སདརཱ དུཀྑཝིཔཱཀཱ ཨཱཡཏིཾ ཛཱཏིཛརཱམརཎིཡཱ, ཨཔྤཧཱིནཱ ཏེ ཏཐཱགཏསྶ; ཏསྨཱ ཏཐཱགཏོ སངྑཱཡེཀཾ པཊིསེཝཏི, སངྑཱཡེཀཾ ཨདྷིཝཱསེཏི, སངྑཱཡེཀཾ པརིཝཛྫེཏི, སངྑཱཡེཀཾ ཝིནོདེཏཱི’’’ཏི? ‘‘ན ཁོ ¶ ནོ, བྷནྟེ, བྷགཝཏི ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཡེ ཨཱསཝཱ སཾཀིལེསིཀཱ པོནོབྦྷཝིཀཱ སདརཱ དུཀྑཝིཔཱཀཱ ཨཱཡཏིཾ ཛཱཏིཛརཱམརཎིཡཱ, ཨཔྤཧཱིནཱ ཏེ ཏཐཱགཏསྶ; ཏསྨཱ ཏཐཱགཏོ སངྑཱཡེཀཾ པཊིསེཝཏི, སངྑཱཡེཀཾ ཨདྷིཝཱསེཏི, སངྑཱཡེཀཾ པརིཝཛྫེཏི, སངྑཱཡེཀཾ ཝིནོདེཏཱི’ཏི. ཨེཝཾ ཁོ ནོ, བྷནྟེ, བྷགཝཏི ཧོཏི – ‘ཡེ ཨཱསཝཱ སཾཀིལེསིཀཱ པོནོབྦྷཝིཀཱ ¶ སདརཱ དུཀྑཝིཔཱཀཱ ཨཱཡཏིཾ ཛཱཏིཛརཱམརཎིཡཱ, པཧཱིནཱ ཏེ ཏཐཱགཏསྶ; ཏསྨཱ ཏཐཱགཏོ སངྑཱཡེཀཾ པཊིསེཝཏི, སངྑཱཡེཀཾ ཨདྷིཝཱསེཏི, སངྑཱཡེཀཾ པརིཝཛྫེཏི, སངྑཱཡེཀཾ ཝིནོདེཏཱི’’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ, ཨནུརུདྡྷཱ! ཏཐཱགཏསྶ, ཨནུརུདྡྷཱ, ཡེ ཨཱསཝཱ སཾཀིལེསིཀཱ པོནོབྦྷཝིཀཱ སདརཱ དུཀྑཝིཔཱཀཱ ཨཱཡཏིཾ ཛཱཏིཛརཱམརཎིཡཱ, པཧཱིནཱ ཏེ ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱ. སེཡྻཐཱཔི, ཨནུརུདྡྷཱ, ཏཱལོ མཏྠཀཙྪིནྣོ ཨབྷབྦོ པུནཝིརཱུལ༹ྷིཡཱ; ཨེཝམེཝ ཁོ, ཨནུརུདྡྷཱ ¶ , ཏཐཱགཏསྶ ཡེ ཨཱསཝཱ སཾཀིལེསིཀཱ པོནོབྦྷཝིཀཱ སདརཱ དུཀྑཝིཔཱཀཱ ཨཱཡཏིཾ ཛཱཏིཛརཱམརཎིཡཱ, པཧཱིནཱ ཏེ ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱ; ཏསྨཱ ཏཐཱགཏོ སངྑཱཡེཀཾ པཊིསེཝཏི, སངྑཱཡེཀཾ ཨདྷིཝཱསེཏི, སངྑཱཡེཀཾ པརིཝཛྫེཏི, སངྑཱཡེཀཾ ཝིནོདེཏི’’.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཨནུརུདྡྷཱ, ཀཾ ཨཏྠཝསཾ སམྤསྶམཱནོ ཏཐཱགཏོ སཱཝཀེ ཨབྦྷཏཱིཏེ ཀཱལངྐཏེ ཨུཔཔཏྟཱིསུ བྱཱཀརོཏི – ‘ཨསུ ཨམུཏྲ ཨུཔཔནྣོ; ཨསུ ཨམུཏྲ ཨུཔཔནྣོ’’’ཏི? ‘‘བྷགཝཾམཱུལཀཱ ¶ ནོ, བྷནྟེ, དྷམྨཱ བྷགཝཾནེཏྟིཀཱ བྷགཝཾཔཊིསརཎཱ. སཱདྷུ ཝཏ, བྷནྟེ, བྷགཝནྟཾཡེཝ པཊིབྷཱཏུ ཨེཏསྶ བྷཱསིཏསྶ ཨཏྠོ. བྷགཝཏོ སུཏྭཱ བྷིཀྑཱུ དྷཱརེསྶནྟཱི’’ཏི ¶ . ‘‘ན ཁོ, ཨནུརུདྡྷཱ, ཏཐཱགཏོ ཛནཀུཧནཏྠཾ ན ཛནལཔནཏྠཾ ན ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀཱནིསཾསཏྠཾ ན ‘ཨིཏི མཾ ཛནོ ཛཱནཱཏཱུ’ཏི སཱཝཀེ ཨབྦྷཏཱིཏེ ཀཱལངྐཏེ ཨུཔཔཏྟཱིསུ བྱཱཀརོཏི – ‘ཨསུ ཨམུཏྲ ཨུཔཔནྣོ, ཨསུ ཨམུཏྲ ཨུཔཔནྣོ’ཏི. སནྟི ཙ ཁོ, ཨནུརུདྡྷཱ, ཀུལཔུཏྟཱ སདྡྷཱ ཨུལཱ༹རཝེདཱ ཨུལཱ༹རཔཱམོཛྫཱ. ཏེ ཏཾ སུཏྭཱ ཏདཏྠཱཡ ཙིཏྟཾ ཨུཔསཾཧརནྟི. ཏེསཾ ཏཾ, ཨནུརུདྡྷཱ, ཧོཏི དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ’’.

༡༦༩. ‘‘ཨིདྷཱནུརུདྡྷཱ, བྷིཀྑུ སུཎཱཏི – ‘ཨིཏྠནྣཱམོ བྷིཀྑུ ཀཱལངྐཏོ [ཀཱལཀཏོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]; སོ བྷགཝཏཱ བྱཱཀཏོ – ཨཉྙཱཡ སཎྛཧཱི’ཏི. སོ ཁོ པནསྶ ཨཱཡསྨཱ སཱམཾ དིཊྛོ ཝཱ ཧོཏི ཨནུསྶཝསྶུཏོ ཝཱ – ‘ཨེཝཾསཱིལོ སོ ཨཱཡསྨཱ ཨཧོསི ཨིཏིཔི, ཨེཝཾདྷམྨོ སོ ཨཱཡསྨཱ ཨཧོསི ཨིཏིཔི, ཨེཝཾཔཉྙོ སོ ཨཱཡསྨཱ ཨཧོསི ཨིཏིཔི, ཨེཝཾཝིཧཱརཱི སོ ཨཱཡསྨཱ ཨཧོསི ཨིཏིཔི, ཨེཝཾཝིམུཏྟོ སོ ཨཱཡསྨཱ ཨཧོསི ཨིཏིཔཱི’ཏི. སོ ཏསྶ སདྡྷཉྩ སཱིལཉྩ སུཏཉྩ ཙཱགཉྩ པཉྙཉྩ ཨནུསྶརནྟོ ཏདཏྠཱཡ ཙིཏྟཾ ཨུཔསཾཧརཏི. ཨེཝམྤི ཁོ, ཨནུརུདྡྷཱ, བྷིཀྑུནོ ཕཱསུཝིཧཱརོ ཧོཏི.

‘‘ཨིདྷཱནུརུདྡྷཱ ¶ , བྷིཀྑུ སུཎཱཏི – ‘ཨིཏྠནྣཱམོ བྷིཀྑུ ཀཱལངྐཏོ; སོ བྷགཝཏཱ བྱཱཀཏོ – པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ ཨོཔཔཱཏིཀོ ཏཏྠ པརིནིབྦཱཡཱི ཨནཱཝཏྟིདྷམྨོ ཏསྨཱ ལོཀཱ’ཏི. སོ ¶ ཁོ པནསྶ ཨཱཡསྨཱ སཱམཾ དིཊྛོ ཝཱ ཧོཏི ཨནུསྶཝསྶུཏོ ཝཱ ¶ – ‘ཨེཝཾསཱིལོ སོ ཨཱཡསྨཱ ཨཧོསི ཨིཏིཔི, ཨེཝཾདྷམྨོ…པེ… ཨེཝཾཔཉྙོ… ཨེཝཾཝིཧཱརཱི… ཨེཝཾཝིམུཏྟོ སོ ཨཱཡསྨཱ ཨཧོསི ཨིཏིཔཱི’ཏི. སོ ཏསྶ སདྡྷཉྩ སཱིལཉྩ སུཏཉྩ ཙཱགཉྩ པཉྙཉྩ ཨནུསྶརནྟོ ཏདཏྠཱཡ ཙིཏྟཾ ཨུཔསཾཧརཏི. ཨེཝམྤི ཁོ, ཨནུརུདྡྷཱ, བྷིཀྑུནོ ཕཱསུཝིཧཱརོ ཧོཏི.

‘‘ཨིདྷཱནུརུདྡྷཱ, བྷིཀྑུ སུཎཱཏི – ‘ཨིཏྠནྣཱམོ བྷིཀྑུ ཀཱལངྐཏོ; སོ བྷགཝཏཱ བྱཱཀཏོ – ཏིཎྞཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ རཱགདོསམོཧཱནཾ ཏནུཏྟཱ སཀདཱགཱམཱི སཀིདེཝ ཨིམཾ ལོཀཾ ཨཱགནྟྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརིསྶཏཱི’ཏི. སོ ཁོ པནསྶ ཨཱཡསྨཱ སཱམཾ དིཊྛོ ཝཱ ཧོཏི ཨནུསྶཝསྶུཏོ ཝཱ – ‘ཨེཝཾསཱིལོ སོ ཨཱཡསྨཱ ཨཧོསི ཨིཏིཔི, ཨེཝཾདྷམྨོ…པེ… ཨེཝཾཔཉྙོ… ཨེཝཾཝིཧཱརཱི… ཨེཝཾཝིམུཏྟོ སོ ཨཱཡསྨཱ ཨཧོསི ཨིཏིཔཱི’ཏི. སོ ཏསྶ སདྡྷཉྩ སཱིལཉྩ སུཏཉྩ ཙཱགཉྩ པཉྙཉྩ ཨནུསྶརནྟོ ཏདཏྠཱཡ ཙིཏྟཾ ¶ ཨུཔསཾཧརཏི. ཨེཝམྤི ཁོ, ཨནུརུདྡྷཱ, བྷིཀྑུནོ ཕཱསུཝིཧཱརོ ཧོཏི.

‘‘ཨིདྷཱནུརུདྡྷཱ, བྷིཀྑུ སུཎཱཏི – ‘ཨིཏྠནྣཱམོ བྷིཀྑུ ཀཱལངྐཏོ; སོ བྷགཝཏཱ བྱཱཀཏོ – ཏིཎྞཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ སོཏཱཔནྣོ ཨཝིནིཔཱཏདྷམྨོ ནིཡཏོ སམྦོདྷིཔརཱཡཎོ’ཏི. སོ ཁོ པནསྶ ཨཱཡསྨཱ སཱམཾ དིཊྛོ ཝཱ ཧོཏི ཨནུསྶཝསྶུཏོ ཝཱ – ‘ཨེཝཾསཱིལོ སོ ཨཱཡསྨཱ ཨཧོསི ཨིཏིཔི, ཨེཝཾདྷམྨོ…པེ… ཨེཝཾཔཉྙོ… ཨེཝཾཝིཧཱརཱི… ཨེཝཾཝིམུཏྟོ སོ ཨཱཡསྨཱ ཨཧོསི ¶ ཨིཏིཔཱི’ཏི. སོ ཏསྶ སདྡྷཉྩ སཱིལཉྩ སུཏཉྩ ཙཱགཉྩ པཉྙཉྩ ཨནུསྶརནྟོ ཏདཏྠཱཡ ཙིཏྟཾ ཨུཔསཾཧརཏི. ཨེཝམྤི ཁོ, ཨནུརུདྡྷཱ, བྷིཀྑུནོ ཕཱསུཝིཧཱརོ ཧོཏི.

༡༧༠. ‘‘ཨིདྷཱནུརུདྡྷཱ, བྷིཀྑུནཱི སུཎཱཏི – ‘ཨིཏྠནྣཱམཱ བྷིཀྑུནཱི ཀཱལངྐཏཱ; སཱ བྷགཝཏཱ བྱཱཀཏཱ – ཨཉྙཱཡ སཎྛཧཱི’ཏི. སཱ ཁོ པནསྶཱ བྷགིནཱི སཱམཾ དིཊྛཱ ཝཱ ཧོཏི ཨནུསྶཝསྶུཏཱ ཝཱ – ‘ཨེཝཾསཱིལཱ སཱ བྷགིནཱི ཨཧོསི ཨིཏིཔི, ཨེཝཾདྷམྨཱ སཱ བྷགིནཱི ཨཧོསི ཨིཏིཔི ¶ , ཨེཝཾཔཉྙཱ སཱ བྷགིནཱི ཨཧོསི ཨིཏིཔི, ཨེཝཾཝིཧཱརིནཱི སཱ བྷགིནཱི ཨཧོསི ཨིཏིཔི, ཨེཝཾཝིམུཏྟཱ སཱ བྷགིནཱི ཨཧོསི ཨིཏིཔཱི’ཏི. སཱ ཏསྶཱ སདྡྷཉྩ སཱིལཉྩ སུཏཉྩ ཙཱགཉྩ པཉྙཉྩ ཨནུསྶརནྟཱི ཏདཏྠཱཡ ཙིཏྟཾ ཨུཔསཾཧརཏི. ཨེཝམྤི ཁོ, ཨནུརུདྡྷཱ, བྷིཀྑུནིཡཱ ཕཱསུཝིཧཱརོ ཧོཏི.

‘‘ཨིདྷཱནུརུདྡྷཱ ¶ , བྷིཀྑུནཱི སུཎཱཏི – ‘ཨིཏྠནྣཱམཱ བྷིཀྑུནཱི ཀཱལངྐཏཱ; སཱ བྷགཝཏཱ བྱཱཀཏཱ – པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ ཨོཔཔཱཏིཀཱ ཏཏྠ པརིནིབྦཱཡིནཱི ཨནཱཝཏྟིདྷམྨཱ ཏསྨཱ ལོཀཱ’ཏི. སཱ ཁོ པནསྶཱ བྷགིནཱི སཱམཾ དིཊྛཱ ཝཱ ཧོཏི ཨནུསྶཝསྶུཏཱ ཝཱ – ‘ཨེཝཾསཱིལཱ སཱ བྷགིནཱི ཨཧོསི ཨིཏིཔི, ཨེཝཾདྷམྨཱ…པེ… ཨེཝཾཔཉྙཱ… ཨེཝཾཝིཧཱརིནཱི… ཨེཝཾཝིམུཏྟཱ སཱ བྷགིནཱི ཨཧོསི ཨིཏིཔཱི’ཏི. སཱ ཏསྶཱ སདྡྷཉྩ སཱིལཉྩ སུཏཉྩ ཙཱགཉྩ པཉྙཉྩ ཨནུསྶརནྟཱི ཏདཏྠཱཡ ཙིཏྟཾ ཨུཔསཾཧརཏི. ཨེཝམྤི ¶ ཁོ, ཨནུརུདྡྷཱ, བྷིཀྑུནིཡཱ ཕཱསུཝིཧཱརོ ཧོཏི.

‘‘ཨིདྷཱནུརུདྡྷཱ, བྷིཀྑུནཱི སུཎཱཏི – ‘ཨིཏྠནྣཱམཱ བྷིཀྑུནཱི ཀཱལངྐཏཱ; སཱ བྷགཝཏཱ བྱཱཀཏཱ – ཏིཎྞཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ རཱགདོསམོཧཱནཾ ཏནུཏྟཱ སཀདཱགཱམིནཱི སཀིདེཝ ཨིམཾ ལོཀཾ ཨཱགནྟྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརིསྶཏཱི’ཏི. སཱ ཁོ པནསྶཱ བྷགིནཱི སཱམཾ དིཊྛཱ ཝཱ ཧོཏི ཨནུསྶཝསྶུཏཱ ཝཱ – ‘ཨེཝཾསཱིལཱ སཱ བྷགིནཱི ཨཧོསི ཨིཏིཔི, ཨེཝཾདྷམྨཱ…པེ… ཨེཝཾཔཉྙཱ… ཨེཝཾཝིཧཱརིནཱི… ཨེཝཾཝིམུཏྟཱ སཱ བྷགིནཱི ཨཧོསི ཨིཏིཔཱི’ཏི. སཱ ཏསྶཱ སདྡྷཉྩ སཱིལཉྩ སུཏཉྩ ཙཱགཉྩ པཉྙཉྩ ཨནུསྶརནྟཱི ཏདཏྠཱཡ ཙིཏྟཾ ཨུཔསཾཧརཏི. ཨེཝམྤི ཁོ, ཨནུརུདྡྷཱ, བྷིཀྑུནིཡཱ ཕཱསུཝིཧཱརོ ཧོཏི.

‘‘ཨིདྷཱནུརུདྡྷཱ, བྷིཀྑུནཱི སུཎཱཏི – ‘ཨིཏྠནྣཱམཱ བྷིཀྑུནཱི ཀཱལངྐཏཱ; སཱ བྷགཝཏཱ བྱཱཀཏཱ – ཏིཎྞཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ སོཏཱཔནྣཱ ཨཝིནིཔཱཏདྷམྨཱ ནིཡཏཱ སམྦོདྷིཔརཱཡཎཱ’ཏི ¶ . སཱ ཁོ པནསྶཱ བྷགིནཱི སཱམཾ དིཊྛཱ ཝཱ ཧོཏི ཨནུསྶཝསྶུཏཱ ཝཱ – ‘ཨེཝཾསཱིལཱ སཱ བྷགིནཱི ཨཧོསི ཨིཏིཔི, ཨེཝཾདྷམྨཱ… ཨེཝཾཔཉྙཱ… ཨེཝཾཝིཧཱརིནཱི… ཨེཝཾཝིམུཏྟཱ སཱ བྷགིནཱི ཨཧོསི ཨིཏིཔཱི’ཏི. སཱ ཏསྶཱ སདྡྷཉྩ སཱིལཉྩ སུཏཉྩ ཙཱགཉྩ པཉྙཉྩ ཨནུསྶརནྟཱི ¶ ཏདཏྠཱཡ ཙིཏྟཾ ཨུཔསཾཧརཏི. ཨེཝམྤི ཁོ, ཨནུརུདྡྷཱ, བྷིཀྑུནིཡཱ ཕཱསུཝིཧཱརོ ཧོཏི.

༡༧༡. ‘‘ཨིདྷཱནུརུདྡྷཱ, ཨུཔཱསཀོ སུཎཱཏི – ‘ཨིཏྠནྣཱམོ ཨུཔཱསཀོ ཀཱལངྐཏོ; སོ བྷགཝཏཱ བྱཱཀཏོ – པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ ཨོཔཔཱཏིཀོ ཏཏྠ པརིནིབྦཱཡཱི ཨནཱཝཏྟིདྷམྨོ ཏསྨཱ ¶ ལོཀཱ’ཏི. སོ ཁོ པནསྶ ཨཱཡསྨཱ སཱམཾ དིཊྛོ ཝཱ ཧོཏི ཨནུསྶཝསྶུཏོ ཝཱ – ‘ཨེཝཾསཱིལོ སོ ཨཱཡསྨཱ ཨཧོསི ཨིཏིཔི, ཨེཝཾདྷམྨོ ¶ སོ ཨཱཡསྨཱ ཨཧོསི ཨིཏིཔི, ཨེཝཾཔཉྙོ སོ ཨཱཡསྨཱ ཨཧོསི ཨིཏིཔི, ཨེཝཾཝིཧཱརཱི སོ ཨཱཡསྨཱ ཨཧོསི ཨིཏིཔི, ཨེཝཾཝིམུཏྟོ སོ ཨཱཡསྨཱ ཨཧོསི ཨིཏིཔཱི’ཏི. སོ ཏསྶ སདྡྷཉྩ སུཏཉྩ ཙཱགཉྩ པཉྙཉྩ ཨནུསྶརནྟོ ཏདཏྠཱཡ ཙིཏྟཾ ཨུཔསཾཧརཏི. ཨེཝམྤི ཁོ, ཨནུརུདྡྷཱ, ཨུཔཱསཀསྶ ཕཱསུཝིཧཱརོ ཧོཏི.

‘‘ཨིདྷཱནུརུདྡྷཱ, ཨུཔཱསཀོ སུཎཱཏི – ‘ཨིཏྠནྣཱམོ ཨུཔཱསཀོ ཀཱལངྐཏོ; སོ བྷགཝཏཱ བྱཱཀཏོ – ཏིཎྞཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ རཱགདོསམོཧཱནཾ ཏནུཏྟཱ སཀདཱགཱམཱི སཀིདེཝ ཨིམཾ ལོཀཾ ཨཱགནྟྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརིསྶཏཱི’ཏི. སོ ཁོ པནསྶ ཨཱཡསྨཱ སཱམཾ དིཊྛོ ཝཱ ཧོཏི ཨནུསྶཝསྶུཏོ ཝཱ – ‘ཨེཝཾསཱིལོ སོ ཨཱཡསྨཱ ཨཧོསི ཨིཏིཔི, ཨེཝཾདྷམྨོ… ཨེཝཾཔཉྙོ… ཨེཝཾཝིཧཱརཱི… ཨེཝཾཝིམུཏྟོ སོ ཨཱཡསྨཱ ཨཧོསི ཨིཏིཔཱི’ཏི. སོ ཏསྶ སདྡྷཉྩ སཱིལཉྩ སུཏཉྩ ཙཱགཉྩ པཉྙཉྩ ཨནུསྶརནྟོ ཏདཏྠཱཡ ཙིཏྟཾ ཨུཔསཾཧརཏི. ཨེཝམྤི ཁོ, ཨནུརུདྡྷཱ, ཨུཔཱསཀསྶ ཕཱསུཝིཧཱརོ ཧོཏི.

‘‘ཨིདྷཱནུརུདྡྷཱ, ཨུཔཱསཀོ སུཎཱཏི – ‘ཨིཏྠནྣཱམོ ཨུཔཱསཀོ ཀཱལངྐཏོ; སོ བྷགཝཏཱ བྱཱཀཏོ – ཏིཎྞཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ སོཏཱཔནྣོ ཨཝིནིཔཱཏདྷམྨོ ནིཡཏོ སམྦོདྷིཔརཱཡཎོ’ཏི. སོ ཁོ པནསྶ ཨཱཡསྨཱ སཱམཾ དིཊྛོ ཝཱ ཧོཏི ཨནུསྶཝསྶུཏོ ཝཱ – ‘ཨེཝཾསཱིལོ སོ ཨཱཡསྨཱ ཨཧོསི ཨིཏིཔི, ཨེཝཾདྷམྨོ…པེ… ¶ ཨེཝཾཔཉྙོ… ཨེཝཾཝིཧཱརཱི… ཨེཝཾཝིམུཏྟོ སོ ཨཱཡསྨཱ ཨཧོསི ཨིཏིཔཱི’ཏི. སོ ཏསྶ སདྡྷཉྩ སཱིལཉྩ སུཏཉྩ ཙཱགཉྩ པཉྙཉྩ ཨནུསྶརནྟོ ཏདཏྠཱཡ ཙིཏྟཾ ཨུཔསཾཧརཏི. ཨེཝམྤི ཁོ, ཨནུརུདྡྷཱ ཨུཔཱསཀསྶ ཕཱསུཝིཧཱརོ ཧོཏི.

༡༧༢. ‘‘ཨིདྷཱནུརུདྡྷཱ ¶ , ཨུཔཱསིཀཱ སུཎཱཏི – ‘ཨིཏྠནྣཱམཱ ཨུཔཱསིཀཱ ཀཱལངྐཏཱ; སཱ བྷགཝཏཱ བྱཱཀཏཱ – པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ ཨོཔཔཱཏིཀཱ ཏཏྠ པརིནིབྦཱཡིནཱི ཨནཱཝཏྟིདྷམྨཱ ཏསྨཱ ལོཀཱ’ཏི. སཱ ཁོ པནསྶཱ བྷགིནཱི སཱམཾ དིཊྛཱ ཝཱ ཧོཏི ཨནུསྶཝསྶུཏཱ ཝཱ – ‘ཨེཝཾསཱིལཱ སཱ བྷགིནཱི ཨཧོསི ཨིཏིཔི, ཨེཝཾདྷམྨཱ… ཨེཝཾཔཉྙཱ… ཨེཝཾཝིཧཱརིནཱི… ཨེཝཾཝིམུཏྟཱ ¶ སཱ བྷགིནཱི ཨཧོསི ཨིཏིཔཱི’ཏི. སཱ ཏསྶཱ སདྡྷཉྩ སཱིལཉྩ སུཏཉྩ ཙཱགཉྩ པཉྙཉྩ ཨནུསྶརནྟཱི ཏདཏྠཱཡ ཙིཏྟཾ ¶ ཨུཔསཾཧརཏི. ཨེཝམྤི ཁོ, ཨནུརུདྡྷཱ, ཨུཔཱསིཀཱཡ ཕཱསུཝིཧཱརོ ཧོཏི.

‘‘ཨིདྷཱནུརུདྡྷཱ, ཨུཔཱསིཀཱ སུཎཱཏི – ‘ཨིཏྠནྣཱམཱ ཨུཔཱསིཀཱ ཀཱལངྐཏཱ; སཱ བྷགཝཏཱ བྱཱཀཏཱ – ཏིཎྞཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ རཱགདོསམོཧཱནཾ ཏནུཏྟཱ སཀདཱགཱམིནཱི སཀིདེཝ ཨིམཾ ལོཀཾ ཨཱགནྟྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརིསྶཏཱི’ཏི. སཱ ཁོ པནསྶཱ བྷགིནཱི སཱམཾ དིཊྛཱ ཝཱ ཧོཏི ཨནུསྶཝསྶུཏཱ ཝཱ – ‘ཨེཝཾསཱིལཱ སཱ བྷགིནཱི ཨཧོསི ཨིཏིཔི, ཨེཝཾདྷམྨཱ… ཨེཝཾཔཉྙཱ… ཨེཝཾཝིཧཱརིནཱི… ཨེཝཾཝིམུཏྟཱ སཱ བྷགིནཱི ཨཧོསི ཨིཏིཔཱི’ཏི. སཱ ཏསྶཱ སདྡྷཉྩ སཱིལཉྩ སུཏཉྩ ཙཱགཉྩ པཉྙཉྩ ཨནུསྶརནྟཱི ཏདཏྠཱཡ ¶ ཙིཏྟཾ ཨུཔསཾཧརཏི. ཨེཝམྤི ཁོ, ཨནུརུདྡྷཱ, ཨུཔཱསིཀཱཡ ཕཱསུཝིཧཱརོ ཧོཏི.

‘‘ཨིདྷཱནུརུདྡྷཱ, ཨུཔཱསིཀཱ སུཎཱཏི – ‘ཨིཏྠནྣཱམཱ ཨུཔཱསིཀཱ ཀཱལངྐཏཱ; སཱ བྷགཝཏཱ བྱཱཀཏཱ – ཏིཎྞཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ སོཏཱཔནྣཱ ཨཝིནིཔཱཏདྷམྨཱ ནིཡཏཱ སམྦོདྷིཔརཱཡཎཱ’ཏི. སཱ ཁོ པནསྶཱ བྷགིནཱི སཱམཾ དིཊྛཱ ཝཱ ཧོཏི ཨནུསྶཝསྶུཏཱ ཝཱ – ‘ཨེཝཾསཱིལཱ སཱ བྷགིནཱི ཨཧོསི ཨིཏིཔི, ཨེཝཾདྷམྨཱ སཱ བྷགིནཱི ཨཧོསི ཨིཏིཔི, ཨེཝཾཔཉྙཱ སཱ བྷགིནཱི ཨཧོསི ཨིཏིཔི, ཨེཝཾཝིཧཱརིནཱི སཱ བྷགིནཱི ཨཧོསི ཨིཏིཔི, ཨེཝཾཝིམུཏྟཱ སཱ བྷགིནཱི ཨཧོསི ཨིཏིཔཱི’ཏི. སཱ ཏསྶཱ སདྡྷཉྩ སཱིལཉྩ སུཏཉྩ ཙཱགཉྩ པཉྙཉྩ ཨནུསྶརནྟཱི ཏདཏྠཱཡ ཙིཏྟཾ ཨུཔསཾཧརཏི. ཨེཝམྤི ཁོ, ཨནུརུདྡྷཱ, ཨུཔཱསིཀཱཡ ཕཱསུཝིཧཱརོ ཧོཏི.

‘‘ཨིཏི ¶ ཁོ, ཨནུརུདྡྷཱ, ཏཐཱགཏོ ན ཛནཀུཧནཏྠཾ ན ཛནལཔནཏྠཾ ན ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀཱནིསཾསཏྠཾ ན ‘ཨིཏི མཾ ཛནོ ཛཱནཱཏཱུ’ཏི སཱཝཀེ ཨབྦྷཏཱིཏེ ཀཱལངྐཏེ ཨུཔཔཏྟཱིསུ བྱཱཀརོཏི – ‘ཨསུ ཨམུཏྲ ཨུཔཔནྣོ, ཨསུ ཨམུཏྲ ཨུཔཔནྣོ’ཏི. སནྟི ཙ ཁོ, ཨནུརུདྡྷཱ, ཀུལཔུཏྟཱ སདྡྷཱ ཨུལཱ༹རཝེདཱ ཨུལཱ༹རཔཱམོཛྫཱ. ཏེ ཏཾ སུཏྭཱ ཏདཏྠཱཡ ཙིཏྟཾ ཨུཔསཾཧརནྟི. ཏེསཾ ཏཾ, ཨནུརུདྡྷཱ, ཧོཏི དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡཱ’’ཏི.

ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ. ཨཏྟམནོ ཨཱཡསྨཱ ཨནུརུདྡྷོ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡཱིཏི.

ནལ༹ཀཔཱནསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ ཨཊྛམཾ.

༩. གོལིཡཱནིསུཏྟཾ

༡༧༣. ཨེཝཾ ¶ ¶ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ རཱཛགཧེ ཝིཧརཏི ཝེལུ༹ཝནེ ཀལནྡཀནིཝཱཔེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན གོལིཡཱནི [གུལིསྶཱནི (སཱི. པཱི.), གོལིསྶཱནི (སྱཱ. ཀཾ.)] ནཱམ བྷིཀྑུ ཨཱརཉྙིཀོ [ཨཱརཉྙཀོ (སབྦཏྠ)] པདསམཱཙཱརོ [པདརསམཱཙཱརོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ཨོསཊོ ཧོཏི ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན. ཏཏྲ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ གོལིཡཱནིཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི –

‘‘ཨཱརཉྙིཀེནཱཝུསོ, བྷིཀྑུནཱ སངྒྷགཏེན སངྒྷེ ཝིཧརནྟེན སབྲཧྨཙཱརཱིསུ སགཱརཝེན བྷཝིཏབྦཾ སཔྤཏིསྶེན. སཙེ, ཨཱཝུསོ, ཨཱརཉྙིཀོ བྷིཀྑུ སངྒྷགཏོ སངྒྷེ ཝིཧརནྟོ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ ཨགཱརཝོ ཧོཏི ཨཔྤཏིསྶོ, ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ. ‘ཀིཾ པནིམསྶཱཡསྨཏོ ཨཱརཉྙིཀསྶ ཨེཀསྶཱརཉྙེ སེརིཝིཧཱརེན, ཡོ ཨཡམཱཡསྨཱ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ ཨགཱརཝོ ཧོཏི ཨཔྤཏིསྶོ’ཏི – ཏསྶ [ཨཔྤཏིསྶོཏིསྶ (སཱི. པཱི.)] བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ. ཏསྨཱ ཨཱརཉྙིཀེན བྷིཀྑུནཱ སངྒྷགཏེན སངྒྷེ ཝིཧརནྟེན སབྲཧྨཙཱརཱིསུ སགཱརཝེན བྷཝིཏབྦཾ སཔྤཏིསྶེན.

‘‘ཨཱརཉྙིཀེནཱཝུསོ, བྷིཀྑུནཱ སངྒྷགཏེན སངྒྷེ ཝིཧརནྟེན ཨཱསནཀུསལེན བྷཝིཏབྦཾ – ‘ཨིཏི ཐེརེ ཙ བྷིཀྑཱུ ནཱནུཔཁཛྫ ནིསཱིདིསྶཱམི ནཝེ ཙ བྷིཀྑཱུ ན ཨཱསནེན པཊིབཱཧིསྶཱམཱི’ཏི. སཙེ, ཨཱཝུསོ, ཨཱརཉྙིཀོ ¶ བྷིཀྑུ སངྒྷགཏོ སངྒྷེ ཝིཧརནྟོ ན ཨཱསནཀུསལོ ཧོཏི, ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ. ‘ཀིཾ པནིམསྶཱཡསྨཏོ ཨཱརཉྙིཀསྶ ཨེཀསྶཱརཉྙེ སེརིཝིཧཱརེན, ཡོ ཨཡམཱཡསྨཱ ཨཱསནཀུསལོ ན ཧོཏཱི’ཏི [ཡོ ཨཡམཱཡསྨཱ ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀམྤི དྷམྨཾ ན ཛཱནཱཏཱིཏི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] – ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ. ཏསྨཱ ཨཱརཉྙིཀེན བྷིཀྑུནཱ སངྒྷགཏེན སངྒྷེ ཝིཧརནྟེན ཨཱསནཀུསལེན བྷཝིཏབྦཾ.

‘‘ཨཱརཉྙིཀེནཱཝུསོ, བྷིཀྑུནཱ སངྒྷགཏེན སངྒྷེ ཝིཧརནྟེན ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀོཔི དྷམྨོ ཛཱནིཏབྦོ. སཙེ, ཨཱཝུསོ, ཨཱརཉྙིཀོ བྷིཀྑུ སངྒྷགཏོ སངྒྷེ ཝིཧརནྟོ ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀམྤི དྷམྨཾ ན ཛཱནཱཏི, ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ. ‘ཀིཾ པནིམསྶཱཡསྨཏོ ཨཱརཉྙིཀསྶ ཨེཀསྶཱརཉྙེ སེརིཝིཧཱརེན ཡོ ཨཡམཱཡསྨཱ ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀམྤི དྷམྨཾ ¶ ན ཛཱནཱཏཱི’ཏི ¶ – ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ. ཏསྨཱ ཨཱརཉྙིཀེན བྷིཀྑུནཱ སངྒྷགཏེན སངྒྷེ ཝིཧརནྟེན ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀོཔི དྷམྨོ ཛཱནིཏབྦོ [ཨཡཾ ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀཏཏིཡཝཱརོ སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི. པོཏྠཀེསུ ན དིསྶཏི].

‘‘ཨཱརཉྙིཀེནཱཝུསོ, བྷིཀྑུནཱ སངྒྷགཏེན སངྒྷེ ཝིཧརནྟེན ནཱཏིཀཱལེན གཱམོ པཝིསིཏབྦོ ནཱཏིདིཝཱ [ན དིཝཱ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི. ཀ.)] པཊིཀྐམིཏབྦཾ. སཙེ, ཨཱཝུསོ, ཨཱརཉྙིཀོ བྷིཀྑུ སངྒྷགཏོ སངྒྷེ ཝིཧརནྟོ ཨཏིཀཱལེན གཱམཾ པཝིསཏི ཨཏིདིཝཱ པཊིཀྐམཏི, ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ. ‘ཀིཾ པནིམསྶཱཡསྨཏོ ཨཱརཉྙིཀསྶ ཨེཀསྶཱརཉྙེ སེརིཝིཧཱརེན ཡོ ཨཡམཱཡསྨཱ ཨཏིཀཱལེན གཱམཾ པཝིསཏི ཨཏིདིཝཱ པཊིཀྐམཏཱི’ཏི – ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ. ཏསྨཱ ཨཱརཉྙིཀེན བྷིཀྑུནཱ སངྒྷགཏེན སངྒྷེ ཝིཧརནྟེན ནཱཏིཀཱལེན གཱམོ པཝིསིཏབྦོ, ནཱཏིདིཝཱ པཊིཀྐམིཏབྦཾ.

‘‘ཨཱརཉྙིཀེནཱཝུསོ, བྷིཀྑུནཱ སངྒྷགཏེན སངྒྷེ ཝིཧརནྟེན ན ¶ པུརེབྷཏྟཾ ¶ པཙྪཱབྷཏྟཾ ཀུལེསུ ཙཱརིཏྟཾ ཨཱཔཛྫིཏབྦཾ. སཙེ, ཨཱཝུསོ, ཨཱརཉྙིཀོ བྷིཀྑུ སངྒྷགཏོ སངྒྷེ ཝིཧརནྟོ པུརེབྷཏྟཾ པཙྪཱབྷཏྟཾ ཀུལེསུ ཙཱརིཏྟཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ. ‘ཨཡཾ ནཱུནིམསྶཱཡསྨཏོ ཨཱརཉྙིཀསྶ ཨེཀསྶཱརཉྙེ སེརིཝིཧཱརེན ཝིཧརཏོ ཝིཀཱལཙརིཡཱ བཧུལཱིཀཏཱ, ཏམེནཾ སངྒྷགཏམྤི སམུདཱཙརཏཱི’ཏི – ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ. ཏསྨཱ ཨཱརཉྙིཀེན བྷིཀྑུནཱ སངྒྷགཏེན སངྒྷེ ཝིཧརནྟེན ན པུརེབྷཏྟཾ པཙྪཱབྷཏྟཾ ཀུལེསུ ཙཱརིཏྟཾ ཨཱཔཛྫིཏབྦཾ.

‘‘ཨཱརཉྙིཀེནཱཝུསོ, བྷིཀྑུནཱ སངྒྷགཏེན སངྒྷེ ཝིཧརནྟེན ཨནུདྡྷཏེན བྷཝིཏབྦཾ ཨཙཔལེན. སཙེ, ཨཱཝུསོ, ཨཱརཉྙིཀོ བྷིཀྑུ སངྒྷགཏོ སངྒྷེ ཝིཧརནྟོ ཨུདྡྷཏོ ཧོཏི ཙཔལོ, ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ. ‘ཨིདཾ ནཱུནིམསྶཱཡསྨཏོ ཨཱརཉྙིཀསྶ ཨེཀསྶཱརཉྙེ སེརིཝིཧཱརེན ཝིཧརཏོ ཨུདྡྷཙྩཾ ཙཱཔལྱཾ བཧུལཱིཀཏཾ, ཏམེནཾ སངྒྷགཏམྤི སམུདཱཙརཏཱི’ཏི – ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ. ཏསྨཱ ཨཱརཉྙིཀེན བྷིཀྑུནཱ སངྒྷགཏེན སངྒྷེ ཝིཧརནྟེན ཨནུདྡྷཏེན བྷཝིཏབྦཾ ཨཙཔལེན.

‘‘ཨཱརཉྙིཀེནཱཝུསོ ¶ , བྷིཀྑུནཱ སངྒྷགཏེན སངྒྷེ ཝིཧརནྟེན ཨམུཁརེན བྷཝིཏབྦཾ ཨཝིཀིཎྞཝཱཙེན. སཙེ, ཨཱཝུསོ, ཨཱརཉྙིཀོ བྷིཀྑུ སངྒྷགཏོ སངྒྷེ ཝིཧརནྟོ མུཁརོ ཧོཏི ¶ ཝིཀིཎྞཝཱཙོ, ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ. ‘ཀིཾ པནིམསྶཱཡསྨཏོ ཨཱརཉྙིཀསྶ ཨེཀསྶཱརཉྙེ སེརིཝིཧཱརེན ཡོ ཨཡམཱཡསྨཱ མུཁརོ ཝིཀིཎྞཝཱཙོ’ཏི – ཏསྶ བྷཝནྟི ¶ ཝཏྟཱརོ. ཏསྨཱ ཨཱརཉྙིཀེན བྷིཀྑུནཱ སངྒྷགཏེན སངྒྷེ ཝིཧརནྟེན ཨམུཁརེན བྷཝིཏབྦཾ ཨཝིཀིཎྞཝཱཙེན.

‘‘ཨཱརཉྙིཀེནཱཝུསོ, བྷིཀྑུནཱ སངྒྷགཏེན སངྒྷེ ཝིཧརནྟེན སུཝཙེན [སུབྦཙེན (སཱི. ཀ.)] བྷཝིཏབྦཾ ཀལྱཱཎམིཏྟེན. སཙེ, ཨཱཝུསོ, ཨཱརཉྙིཀོ བྷིཀྑུ སངྒྷགཏོ སངྒྷེ ཝིཧརནྟོ དུབྦཙོ ཧོཏི པཱཔམིཏྟོ, ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ. ‘ཀིཾ པནིམསྶཱཡསྨཏོ ཨཱརཉྙིཀསྶ ཨེཀསྶཱརཉྙེ སེརིཝིཧཱརེན ཡོ ཨཡམཱཡསྨཱ དུབྦཙོ པཱཔམིཏྟོ’ཏི – ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ. ཏསྨཱ ཨཱརཉྙིཀེན བྷིཀྑུནཱ སངྒྷགཏེན སངྒྷེ ཝིཧརནྟེན སུཝཙེན བྷཝིཏབྦཾ ཀལྱཱཎམིཏྟེན.

‘‘ཨཱརཉྙིཀེནཱཝུསོ, བྷིཀྑུནཱ ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརེན བྷཝིཏབྦཾ. སཙེ, ཨཱཝུསོ, ཨཱརཉྙིཀོ བྷིཀྑུ ཨིནྡྲིཡེསུ ཨགུཏྟདྭཱརོ ཧོཏི, ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ. ‘ཀིཾ པནིམསྶཱཡསྨཏོ ཨཱརཉྙིཀསྶ ཨེཀསྶཱརཉྙེ སེརིཝིཧཱརེན ཡོ ཨཡམཱཡསྨཱ ¶ ཨིནྡྲིཡེསུ ཨགུཏྟདྭཱརོ’ཏི – ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ. ཏསྨཱ ཨཱརཉྙིཀེན བྷིཀྑུནཱ ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརེན བྷཝིཏབྦཾ.

‘‘ཨཱརཉྙིཀེནཱཝུསོ, བྷིཀྑུནཱ བྷོཛནེ མཏྟཉྙུནཱ བྷཝིཏབྦཾ. སཙེ, ཨཱཝུསོ, ཨཱརཉྙིཀོ བྷོཛནེ ཨམཏྟཉྙཱུ ཧོཏི, ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ. ‘ཀིཾ པནིམསྶཱཡསྨཏོ ཨཱརཉྙིཀསྶ ཨེཀསྶཱརཉྙེ སེརིཝིཧཱརེན ཡོ ཨཡམཱཡསྨཱ བྷོཛནེ ཨམཏྟཉྙཱུ’ཏི – ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ. ཏསྨཱ ཨཱརཉྙིཀེན བྷིཀྑུནཱ བྷོཛནེ མཏྟཉྙུནཱ ¶ བྷཝིཏབྦཾ.

‘‘ཨཱརཉྙིཀེནཱཝུསོ, བྷིཀྑུནཱ ཛཱགརིཡཾ ཨནུཡུཏྟེན བྷཝིཏབྦཾ. སཙེ, ཨཱཝུསོ, ཨཱརཉྙིཀོ བྷིཀྑུ ཛཱགརིཡཾ ཨནནུཡུཏྟོ ཧོཏི, ཏསྶ ¶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ. ‘ཀིཾ པནིམསྶཱཡསྨཏོ ཨཱརཉྙིཀསྶ ཨེཀསྶཱརཉྙེ སེརིཝིཧཱརེན ཡོ ཨཡམཱཡསྨཱ ཛཱགརིཡཾ ཨནནུཡུཏྟོ’ཏི – ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ. ཏསྨཱ ཨཱརཉྙིཀེན བྷིཀྑུནཱ ཛཱགརིཡཾ ཨནུཡུཏྟེན བྷཝིཏབྦཾ.

‘‘ཨཱརཉྙིཀེནཱཝུསོ ¶ , བྷིཀྑུནཱ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡེན བྷཝིཏབྦཾ. སཙེ, ཨཱཝུསོ, ཨཱརཉྙིཀོ བྷིཀྑུ ཀུསཱིཏོ ཧོཏི, ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ. ‘ཀིཾ པནིམསྶཱཡསྨཏོ ཨཱརཉྙིཀསྶ ཨེཀསྶཱརཉྙེ སེརིཝིཧཱརེན ཡོ ཨཡམཱཡསྨཱ ཀུསཱིཏོ’ཏི – ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ. ཏསྨཱ ཨཱརཉྙིཀེན བྷིཀྑུནཱ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡེན བྷཝིཏབྦཾ.

‘‘ཨཱརཉྙིཀེནཱཝུསོ, བྷིཀྑུནཱ ཨུཔཊྛིཏསྶཏིནཱ བྷཝིཏབྦཾ. སཙེ, ཨཱཝུསོ, ཨཱརཉྙིཀོ བྷིཀྑུ མུཊྛསྶཏཱི ཧོཏི, ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ. ‘ཀིཾ པནིམསྶཱཡསྨཏོ ཨཱརཉྙིཀསྶ ཨེཀསྶཱརཉྙེ སེརིཝིཧཱརེན ཡོ ཨཡམཱཡསྨཱ མུཊྛསྶཏཱི’ཏི – ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ. ཏསྨཱ ཨཱརཉྙིཀེན བྷིཀྑུནཱ ཨུཔཊྛིཏསྶཏིནཱ བྷཝིཏབྦཾ.

‘‘ཨཱརཉྙིཀེནཱཝུསོ, བྷིཀྑུནཱ སམཱཧིཏེན བྷཝིཏབྦཾ. སཙེ, ཨཱཝུསོ, ཨཱརཉྙིཀོ བྷིཀྑུ ཨསམཱཧིཏོ ཧོཏི, ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ. ‘ཀིཾ པནིམསྶཱཡསྨཏོ ཨཱརཉྙིཀསྶ ཨེཀསྶཱརཉྙེ སེརིཝིཧཱརེན ¶ ཡོ ཨཡམཱཡསྨཱ ཨསམཱཧིཏོ’ཏི – ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ. ཏསྨཱ ཨཱརཉྙིཀེན བྷིཀྑུནཱ སམཱཧིཏེན བྷཝིཏབྦཾ.

‘‘ཨཱརཉྙིཀེནཱཝུསོ, བྷིཀྑུནཱ པཉྙཝཏཱ བྷཝིཏབྦཾ. སཙེ, ཨཱཝུསོ, ཨཱརཉྙིཀོ བྷིཀྑུ དུཔྤཉྙོ ཧོཏི, ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ ¶ . ‘ཀིཾ པནིམསྶཱཡསྨཏོ ཨཱརཉྙིཀསྶ ཨེཀསྶཱརཉྙེ སེརིཝིཧཱརེན ཡོ ཨཡམཱཡསྨཱ དུཔྤཉྙོ’ཏི – ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ. ཏསྨཱ ཨཱརཉྙིཀེན བྷིཀྑུནཱ པཉྙཝཏཱ བྷཝིཏབྦཾ.

‘‘ཨཱརཉྙིཀེནཱཝུསོ, བྷིཀྑུནཱ ཨབྷིདྷམྨེ ཨབྷིཝིནཡེ ཡོགོ ཀརཎཱིཡོ. སནྟཱཝུསོ, ཨཱརཉྙིཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨབྷིདྷམྨེ ཨབྷིཝིནཡེ པཉྷཾ པུཙྪིཏཱརོ. སཙེ, ཨཱཝུསོ, ཨཱརཉྙིཀོ བྷིཀྑུ ཨབྷིདྷམྨེ ཨབྷིཝིནཡེ པཉྷཾ པུཊྛོ ན སམྤཱཡཏི, ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ. ‘ཀིཾ པནིམསྶཱཡསྨཏོ ཨཱརཉྙིཀསྶ ཨེཀསྶཱརཉྙེ སེརིཝིཧཱརེན ཡོ ཨཡམཱཡསྨཱ ཨབྷིདྷམྨེ ཨབྷིཝིནཡེ པཉྷཾ པུཊྛོ ན སམྤཱཡཏཱི’ཏི – ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ. ཏསྨཱ ¶ ཨཱརཉྙིཀེན བྷིཀྑུནཱ ཨབྷིདྷམྨེ ཨབྷིཝིནཡེ ཡོགོ ཀརཎཱིཡོ.

‘‘ཨཱརཉྙིཀེནཱཝུསོ ¶ , བྷིཀྑུནཱ ཡེ ཏེ སནྟཱ ཝིམོཀྑཱ ཨཏིཀྐམྨ རཱུཔེ ཨཱརུཔྤཱ ཏཏྠ ཡོགོ ཀརཎཱིཡོ. སནྟཱཝུསོ, ཨཱརཉྙིཀཾ བྷིཀྑུཾ ཡེ ཏེ སནྟཱ ཝིམོཀྑཱ ཨཏིཀྐམྨ རཱུཔེ ཨཱརུཔྤཱ ཏཏྠ པཉྷཾ པུཙྪིཏཱརོ. སཙེ, ཨཱཝུསོ, ཨཱརཉྙིཀོ བྷིཀྑུ ཡེ ཏེ སནྟཱ ཝིམོཀྑཱ ཨཏིཀྐམྨ རཱུཔེ ཨཱརུཔྤཱ ཏཏྠ པཉྷཾ པུཊྛོ ན སམྤཱཡཏི, ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ. ‘ཀིཾ པནིམསྶཱཡསྨཏོ ཨཱརཉྙིཀསྶ ཨེཀསྶཱརཉྙེ སེརིཝིཧཱརེན ཡོ ཨཡམཱཡསྨཱ ཡེ ཏེ སནྟཱ ཝིམོཀྑཱ ཨཏིཀྐམྨ རཱུཔེ ཨཱརུཔྤཱ ཏཏྠ པཉྷཾ པུཊྛོ ན སམྤཱཡཏཱི’ཏི – ཏསྶ ¶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ. ཏསྨཱ ཨཱརཉྙིཀེན བྷིཀྑུནཱ ཡེ ཏེ སནྟཱ ཝིམོཀྑཱ ཨཏིཀྐམྨ རཱུཔེ ཨཱརུཔྤཱ ཏཏྠ ཡོགོ ཀརཎཱིཡོ.

‘‘ཨཱརཉྙིཀེནཱཝུསོ, བྷིཀྑུནཱ ཨུཏྟརི མནུསྶདྷམྨེ ཡོགོ ཀརཎཱིཡོ. སནྟཱཝུསོ, ཨཱརཉྙིཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨུཏྟརི མནུསྶདྷམྨེ པཉྷཾ པུཙྪིཏཱརོ. སཙེ, ཨཱཝུསོ, ཨཱརཉྙིཀོ བྷིཀྑུ ཨུཏྟརི མནུསྶདྷམྨེ པཉྷཾ པུཊྛོ ན སམྤཱཡཏི, ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ. ‘ཀིཾ པནིམསྶཱཡསྨཏོ ཨཱརཉྙིཀསྶ ཨེཀསྶཱརཉྙེ སེརིཝིཧཱརེན ཡོ ཨཡམཱཡསྨཱ ཡསྶཏྠཱཡ པབྦཛིཏོ ཏམཏྠཾ ན ཛཱནཱཏཱི’ཏི – ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ. ཏསྨཱ ཨཱརཉྙིཀེན བྷིཀྑུནཱ ཨུཏྟརི མནུསྶདྷམྨེ ཡོགོ ཀརཎཱིཡོ’’ཏི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ [མཧཱམོགྒལཱནོ (ཀ.)] ཨཱཡསྨནྟཾ སཱརིཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཱརཉྙིཀེནེཝ ནུ ཁོ, ཨཱཝུསོ སཱརིཔུཏྟ, བྷིཀྑུནཱ ཨིམེ དྷམྨཱ སམཱདཱཡ ཝཏྟིཏབྦཱ ཨུདཱཧུ གཱམནྟཝིཧཱརིནཱཔཱི’’ཏི ¶ ? ‘‘ཨཱརཉྙིཀེནཱཔི ཁོ, ཨཱཝུསོ མོགྒལླཱན, བྷིཀྑུནཱ ཨིམེ དྷམྨཱ སམཱདཱཡ ཝཏྟིཏབྦཱ པགེཝ གཱམནྟཝིཧཱརིནཱ’’ཏི.

གོལིཡཱནིསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ ནཝམཾ.

༡༠. ཀཱིཊཱགིརིསུཏྟཾ

༡༧༤. ཨེཝཾ ¶ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཀཱསཱིསུ ཙཱརིཀཾ ཙརཏི མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ. ཏཏྲ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཧཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཏྲེཝ རཏྟིབྷོཛནཱ [རཏྟིབྷོཛནཾ (ཀ.)] བྷུཉྫཱམི. ཨཉྙཏྲ ཁོ པནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, རཏྟིབྷོཛནཱ བྷུཉྫམཱནོ ཨཔྤཱབཱདྷཏཉྩ སཉྫཱནཱམི ཨཔྤཱཏངྐཏཉྩ ལཧུཊྛཱནཉྩ བལཉྩ ཕཱསུཝིཧཱརཉྩ. ཨེཐ, ཏུམྷེཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཏྲེཝ རཏྟིབྷོཛནཱ བྷུཉྫཐ. ཨཉྙཏྲ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, ཏུམྷེཔི རཏྟིབྷོཛནཱ བྷུཉྫམཱནཱ ཨཔྤཱབཱདྷཏཉྩ སཉྫཱནིསྶཐ ཨཔྤཱཏངྐཏཉྩ ལཧུཊྛཱནཉྩ བལཉྩ ཕཱསུཝིཧཱརཉྩཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཀཱསཱིསུ ཨནུཔུབྦེན ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཡེན ཀཱིཊཱགིརི ནཱམ ཀཱསཱིནཾ ནིགམོ ཏདཝསརི. ཏཏྲ སུདཾ བྷགཝཱ ཀཱིཊཱགིརིསྨིཾ ཝིཧརཏི ཀཱསཱིནཾ ནིགམེ.

༡༧༥. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨསྶཛིཔུནབྦསུཀཱ ནཱམ བྷིཀྑཱུ ཀཱིཊཱགིརིསྨིཾ ཨཱཝཱསིཀཱ ཧོནྟི. ཨཐ ཁོ སམྦཧུལཱ བྷིཀྑཱུ ཡེན ཨསྶཛིཔུནབྦསུཀཱ བྷིཀྑཱུ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨསྶཛིཔུནབྦསུཀེ བྷིཀྑཱུ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘བྷགཝཱ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཨཉྙཏྲེཝ རཏྟིབྷོཛནཱ བྷུཉྫཏི བྷིཀྑུསངྒྷོ ཙ. ཨཉྙཏྲ ཁོ པནཱཝུསོ, རཏྟིབྷོཛནཱ བྷུཉྫམཱནཱ ཨཔྤཱབཱདྷཏཉྩ སཉྫཱནནྟི ཨཔྤཱཏངྐཏཉྩ ¶ ལཧུཊྛཱནཉྩ བལཉྩ ཕཱསུཝིཧཱརཉྩ. ཨེཐ, ཏུམྷེཔི, ཨཱཝུསོ, ཨཉྙཏྲེཝ རཏྟིབྷོཛནཱ བྷུཉྫཐ. ཨཉྙཏྲ ཁོ པནཱཝུསོ, ཏུམྷེཔི རཏྟིབྷོཛནཱ བྷུཉྫམཱནཱ ཨཔྤཱབཱདྷཏཉྩ སཉྫཱནིསྶཐ ཨཔྤཱཏངྐཏཉྩ ལཧུཊྛཱནཉྩ བལཉྩ ཕཱསུཝིཧཱརཉྩཱ’’ཏི ¶ . ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཨསྶཛིཔུནབྦསུཀཱ བྷིཀྑཱུ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘མཡཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ, སཱཡཉྩེཝ བྷུཉྫཱམ པཱཏོ ཙ དིཝཱ ཙ ཝིཀཱལེ. ཏེ མཡཾ སཱཡཉྩེཝ བྷུཉྫམཱནཱ པཱཏོ ཙ དིཝཱ ཙ ཝིཀཱལེ ཨཔྤཱབཱདྷཏཉྩ སཉྫཱནཱམ ཨཔྤཱཏངྐཏཉྩ ལཧུཊྛཱནཉྩ བལཉྩ ཕཱསུཝིཧཱརཉྩ. ཏེ མཡཾ ཀིཾ སནྡིཊྛིཀཾ ཧིཏྭཱ ཀཱལིཀཾ ཨནུདྷཱཝིསྶཱམ? སཱཡཉྩེཝ མཡཾ བྷུཉྫིསྶཱམ པཱཏོ ཙ དིཝཱ ཙ ཝིཀཱལེ’’ཏི.

ཡཏོ ¶ ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ ནཱསཀྑིཾསུ ཨསྶཛིཔུནབྦསུཀེ བྷིཀྑཱུ སཉྙཱཔེཏུཾ, ཨཐ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ¶ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཱ ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘ཨིདྷ མཡཾ, བྷནྟེ, ཡེན ཨསྶཛིཔུནབྦསུཀཱ བྷིཀྑཱུ ཏེནུཔསངྐམིམྷ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨསྶཛིཔུནབྦསུཀེ བྷིཀྑཱུ ཨེཏདཝོཙུམྷ – ‘བྷགཝཱ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཨཉྙཏྲེཝ རཏྟིབྷོཛནཱ བྷུཉྫཏི བྷིཀྑུསངྒྷོ ཙ; ཨཉྙཏྲ ཁོ པནཱཝུསོ, རཏྟིབྷོཛནཱ བྷུཉྫམཱནཱ ཨཔྤཱབཱདྷཏཉྩ སཉྫཱནནྟི ཨཔྤཱཏངྐཏཉྩ ལཧུཊྛཱནཉྩ བལཉྩ ཕཱསུཝིཧཱརཉྩ. ཨེཐ, ཏུམྷེཔི, ཨཱཝུསོ ¶ , ཨཉྙཏྲེཝ རཏྟིབྷོཛནཱ བྷུཉྫཐ. ཨཉྙཏྲ ཁོ པནཱཝུསོ, ཏུམྷེཔི རཏྟིབྷོཛནཱ བྷུཉྫམཱནཱ ཨཔྤཱབཱདྷཏཉྩ སཉྫཱནིསྶཐ ཨཔྤཱཏངྐཏཉྩ ལཧུཊྛཱནཉྩ བལཉྩ ཕཱསུཝིཧཱརཉྩཱ’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, བྷནྟེ, ཨསྶཛིཔུནབྦསུཀཱ བྷིཀྑཱུ ཨམྷེ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘མཡཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ, སཱཡཉྩེཝ བྷུཉྫཱམ པཱཏོ ཙ དིཝཱ ཙ ཝིཀཱལེ. ཏེ མཡཾ སཱཡཉྩེཝ བྷུཉྫམཱནཱ པཱཏོ ཙ དིཝཱ ཙ ཝིཀཱལེ ཨཔྤཱབཱདྷཏཉྩ སཉྫཱནཱམ ཨཔྤཱཏངྐཏཉྩ ལཧུཊྛཱནཉྩ བལཉྩ ཕཱསུཝིཧཱརཉྩ. ཏེ མཡཾ ཀིཾ སནྡིཊྛིཀཾ ཧིཏྭཱ ཀཱལིཀཾ ཨནུདྷཱཝིསྶཱམ? སཱཡཉྩེཝ མཡཾ བྷུཉྫིསྶཱམ པཱཏོ ཙ དིཝཱ ཙ ཝིཀཱལེ’ཏི. ཡཏོ ཁོ མཡཾ, བྷནྟེ, ནཱསཀྑིམྷ ཨསྶཛིཔུནབྦསུཀེ བྷིཀྑཱུ སཉྙཱཔེཏུཾ, ཨཐ མཡཾ ཨེཏམཏྠཾ བྷགཝཏོ ཨཱརོཙེམཱ’’ཏི.

༡༧༦. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཨཉྙཏརཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨེཧི ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, མམ ཝཙནེན ཨསྶཛིཔུནབྦསུཀེ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེཧི – ‘སཏྠཱ ཨཱཡསྨནྟེ ཨཱམནྟེཏཱི’’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ སོ བྷིཀྑུ བྷགཝཏོ པཊིསྶུཏྭཱ ཡེན ཨསྶཛིཔུནབྦསུཀཱ བྷིཀྑཱུ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨསྶཛིཔུནབྦསུཀེ བྷིཀྑཱུ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སཏྠཱ ཨཱཡསྨནྟེ ཨཱམནྟེཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམཱཝུསོ’’ཏི ཁོ ཨསྶཛིཔུནབྦསུཀཱ བྷིཀྑཱུ ཏསྶ བྷིཀྑུནོ པཊིསྶུཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣེ ཁོ ཨསྶཛིཔུནབྦསུཀེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སཙྩཾ ཀིར, བྷིཀྑཝེ, སམྦཧུལཱ བྷིཀྑཱུ ཏུམྷེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ¶ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘བྷགཝཱ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཨཉྙཏྲེཝ རཏྟིབྷོཛནཱ བྷུཉྫཏི བྷིཀྑུསངྒྷོ ཙ. ཨཉྙཏྲ ཁོ པནཱཝུསོ, རཏྟིབྷོཛནཱ བྷུཉྫམཱནཱ ཨཔྤཱབཱདྷཏཉྩ སཉྫཱནནྟི ཨཔྤཱཏངྐཏཉྩ ལཧུཊྛཱནཉྩ བལཉྩ ཕཱསུཝིཧཱརཉྩ. ཨེཐ, ཏུམྷེཔི, ཨཱཝུསོ, ཨཉྙཏྲེཝ རཏྟིབྷོཛནཱ བྷུཉྫཐ. ཨཉྙཏྲ ཁོ པནཱཝུསོ, ཏུམྷེཔི རཏྟིབྷོཛནཱ ¶ བྷུཉྫམཱནཱ ¶ ཨཔྤཱབཱདྷཏཉྩ སཉྫཱནིསྶཐ ཨཔྤཱཏངྐཏཉྩ ལཧུཊྛཱནཉྩ བལཉྩ ཕཱསུཝིཧཱརཉྩཱ’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ¶ ཀིར [ཀིཾ ནུ (ཀ.)], བྷིཀྑཝེ, ཏུམྷེ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨེཝཾ ཨཝཙུཏྠ – ‘མཡཾ ཁོ པནཱཝུསོ, སཱཡཉྩེཝ བྷུཉྫཱམ པཱཏོ ཙ དིཝཱ ཙ ཝིཀཱལེ. ཏེ མཡཾ སཱཡཉྩེཝ བྷུཉྫམཱནཱ པཱཏོ ཙ དིཝཱ ཙ ཝིཀཱལེ ཨཔྤཱབཱདྷཏཉྩ སཉྫཱནཱམ ཨཔྤཱཏངྐཏཉྩ ལཧུཊྛཱནཉྩ བལཉྩ ཕཱསུཝིཧཱརཉྩ. ཏེ མཡཾ ཀིཾ སནྡིཊྛིཀཾ ཧིཏྭཱ ཀཱལིཀཾ ཨནུདྷཱཝིསྶཱམ? སཱཡཉྩེཝ མཡཾ བྷུཉྫིསྶཱམ པཱཏོ ཙ དིཝཱ ཙ ཝིཀཱལེ’’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’.

༡༧༧. ‘‘ཀིཾ ནུ མེ ཏུམྷེ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝཾ དྷམྨཾ དེསིཏཾ ཨཱཛཱནཱཐ ཡཾ ཀིཉྩཱཡཾ པུརིསཔུགྒལོ པཊིསཾཝེདེཏི སུཁཾ ཝཱ དུཀྑཾ ཝཱ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཝཱ ཏསྶ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟི ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟཱི’’ཏི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ནནུ མེ ཏུམྷེ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝཾ དྷམྨཾ དེསིཏཾ ཨཱཛཱནཱཐ ཨིདྷེཀཙྩསྶ ཡཾ ཨེཝརཱུཔཾ སུཁཾ ཝེདནཾ ཝེདཡཏོ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི ཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟི, ཨིདྷ པནེཀཙྩསྶ ཨེཝརཱུཔཾ སུཁཾ ཝེདནཾ ཝེདཡཏོ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟི ¶ , ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི, ཨིདྷེཀཙྩསྶ ཨེཝརཱུཔཾ དུཀྑཾ ཝེདནཾ ཝེདཡཏོ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི ཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟི, ཨིདྷ པནེཀཙྩསྶ ཨེཝརཱུཔཾ དུཀྑཾ ཝེདནཾ ཝེདཡཏོ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟི ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི, ཨིདྷེཀཙྩསྶ ཨེཝརཱུཔཾ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཝེདནཾ ཝེདཡཏོ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི ཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟི, ཨིདྷ པནེཀཙྩསྶ ཨེཝརཱུཔཾ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཝེདནཾ ཝེདཡཏོ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟི ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’.

༡༧༨. ‘‘སཱདྷུ, བྷིཀྑཝེ! མཡཱ ཙེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཱཏཾ ཨབྷཝིསྶ ཨདིཊྛཾ ཨཝིདིཏཾ ཨསཙྪིཀཏཾ ཨཕསྶིཏཾ པཉྙཱཡ – ‘ཨིདྷེཀཙྩསྶ ཨེཝརཱུཔཾ སུཁཾ ཝེདནཾ ཝེདཡཏོ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི ཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟཱི’ཏི, ཨེཝཱཧཾ ཨཛཱནནྟོ ‘ཨེཝརཱུཔཾ སུཁཾ ཝེདནཾ པཛཧཐཱ’ཏི ཝདེཡྻཾ; ཨཔི ནུ མེ ཨེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, པཏིརཱུཔཾ ཨབྷཝིསྶཱ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཡསྨཱ ཙ ཁོ ཨེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, མཡཱ ཉཱཏཾ དིཊྛཾ ཝིདིཏཾ སཙྪིཀཏཾ ཕསྶིཏཾ པཉྙཱཡ – ‘ཨིདྷེཀཙྩསྶ ཨེཝརཱུཔཾ སུཁཾ ཝེདནཾ ཝེདཡཏོ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ¶ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི ཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟཱི’ཏི, ཏསྨཱཧཾ ‘ཨེཝརཱུཔཾ སུཁཾ ཝེདནཾ པཛཧཐཱ’ཏི ཝདཱམི. མཡཱ ཙེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཱཏཾ ཨབྷཝིསྶ ཨདིཊྛཾ ཨཝིདིཏཾ ཨསཙྪིཀཏཾ ¶ ཨཕསྶིཏཾ པཉྙཱཡ – ‘ཨིདྷེཀཙྩསྶ ཨེཝརཱུཔཾ ¶ སུཁཾ ཝེདནཾ ཝེདཡཏོ ཨཀུསལཱ ¶ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟི ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟཱི’ཏི, ཨེཝཱཧཾ ཨཛཱནནྟོ ‘ཨེཝརཱུཔཾ སུཁཾ ཝེདནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཐཱ’ཏི ཝདེཡྻཾ; ཨཔི ནུ མེ ཨེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, པཏིརཱུཔཾ ཨབྷཝིསྶཱ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཡསྨཱ ཙ ཁོ ཨེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, མཡཱ ཉཱཏཾ དིཊྛཾ ཝིདིཏཾ སཙྪིཀཏཾ ཕསྶིཏཾ པཉྙཱཡ – ‘ཨིདྷེཀཙྩསྶ ཨེཝརཱུཔཾ སུཁཾ ཝེདནཾ ཝེདཡཏོ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟི, ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟཱི’ཏི, ཏསྨཱཧཾ ‘ཨེཝརཱུཔཾ སུཁཾ ཝེདནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཐཱ’ཏི ཝདཱམི.

༡༧༩. ‘‘མཡཱ ཙེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཱཏཾ ཨབྷཝིསྶ ཨདིཊྛཾ ཨཝིདིཏཾ ཨསཙྪིཀཏཾ ཨཕསྶིཏཾ པཉྙཱཡ – ‘ཨིདྷེཀཙྩསྶ ཨེཝརཱུཔཾ དུཀྑཾ ཝེདནཾ ཝེདཡཏོ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི ཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟཱི’ཏི, ཨེཝཱཧཾ ཨཛཱནནྟོ ‘ཨེཝརཱུཔཾ དུཀྑཾ ཝེདནཾ པཛཧཐཱ’ཏི ཝདེཡྻཾ; ཨཔི ནུ མེ ཨེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, པཏིརཱུཔཾ ཨབྷཝིསྶཱ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཡསྨཱ ཙ ཁོ ཨེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, མཡཱ ཉཱཏཾ དིཊྛཾ ཝིདིཏཾ སཙྪིཀཏཾ ཕསྶིཏཾ པཉྙཱཡ – ‘ཨིདྷེཀཙྩསྶ ཨེཝརཱུཔཾ དུཀྑཾ ཝེདནཾ ཝེདཡཏོ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི ཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟཱི’ཏི, ཏསྨཱཧཾ ‘ཨེཝརཱུཔཾ དུཀྑཾ ཝེདནཾ པཛཧཐཱ’ཏི ཝདཱམི. མཡཱ ཙེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཱཏཾ ཨབྷཝིསྶ ཨདིཊྛཾ ཨཝིདིཏཾ ཨསཙྪིཀཏཾ ཨཕསྶིཏཾ པཉྙཱཡ – ‘ཨིདྷེཀཙྩསྶ ཨེཝརཱུཔཾ དུཀྑཾ ཝེདནཾ ཝེདཡཏོ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟི ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟཱི’ཏི, ཨེཝཱཧཾ ཨཛཱནནྟོ ‘ཨེཝརཱུཔཾ དུཀྑཾ ཝེདནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཐཱ’ཏི ཝདེཡྻཾ; ཨཔི ནུ མེ ཨེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, པཏིརཱུཔཾ ཨབྷཝིསྶཱ’’ཏི ¶ ? ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཡསྨཱ ཙ ཁོ ཨེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, མཡཱ ཉཱཏཾ དིཊྛཾ ཝིདིཏཾ སཙྪིཀཏཾ ཕསྶིཏཾ པཉྙཱཡ – ‘ཨིདྷེཀཙྩསྶ ཨེཝརཱུཔཾ དུཀྑཾ ཝེདནཾ ཝེདཡཏོ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟི ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟཱི’ཏི, ཏསྨཱཧཾ ‘ཨེཝརཱུཔཾ དུཀྑཾ ཝེདནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཐཱ’ཏི ཝདཱམི.

༡༨༠. ‘‘མཡཱ ཙེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཱཏཾ ཨབྷཝིསྶ ཨདིཊྛཾ ཨཝིདིཏཾ ཨསཙྪིཀཏཾ ཨཕསྶིཏཾ པཉྙཱཡ – ‘ཨིདྷེཀཙྩསྶ ཨེཝརཱུཔཾ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཝེདནཾ ཝེདཡཏོ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི ཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟཱི’ཏི, ཨེཝཱཧཾ ཨཛཱནནྟོ ‘ཨེཝརཱུཔཾ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཝེདནཾ པཛཧཐཱ’ཏི ཝདེཡྻཾ; ཨཔི ནུ མེ ཨེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, པཏིརཱུཔཾ ཨབྷཝིསྶཱ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཡསྨཱ ཙ ཁོ ཨེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, མཡཱ ཉཱཏཾ དིཊྛཾ ཝིདིཏཾ སཙྪིཀཏཾ ཕསྶིཏཾ པཉྙཱཡ ¶ – ‘ཨིདྷེཀཙྩསྶ ཨེཝརཱུཔཾ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཝེདནཾ ཝེདཡཏོ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི ཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟཱི’ཏི, ཏསྨཱཧཾ ‘ཨེཝརཱུཔཾ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཝེདནཾ པཛཧཐཱ’ཏི ཝདཱམི’’. མཡཱ ཙེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཱཏཾ ཨབྷཝིསྶ ཨདིཊྛཾ ཨཝིདིཏཾ ཨསཙྪིཀཏཾ ཨཕསྶིཏཾ པཉྙཱཡ ¶ – ‘ཨིདྷེཀཙྩསྶ ཨེཝརཱུཔཾ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཝེདནཾ ཝེདཡཏོ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟི ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟཱི’ཏི, ཨེཝཱཧཾ ཨཛཱནནྟོ ‘ཨེཝརཱུཔཾ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཝེདནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཐཱ’ཏི ཝདེཡྻཾ; ཨཔི ནུ མེ ཨེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, པཏིརཱུཔཾ ཨབྷཝིསྶཱ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཡསྨཱ ཙ ཁོ ཨེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, མཡཱ ཉཱཏཾ དིཊྛཾ ¶ ཝིདིཏཾ སཙྪིཀཏཾ ཕསྶིཏཾ པཉྙཱཡ – ‘ཨིདྷེཀཙྩསྶ ཨེཝརཱུཔཾ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཝེདནཾ ཝེདཡཏོ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟི ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟཱི’ཏི, ཏསྨཱཧཾ ‘ཨེཝརཱུཔཾ ¶ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཝེདནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཐཱ’ཏི ཝདཱམི.

༡༨༡. ‘‘ནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, སབྦེསཾཡེཝ བྷིཀྑཱུནཾ ‘ཨཔྤམཱདེན ཀརཎཱིཡ’ནྟི ཝདཱམི; ན པནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, སབྦེསཾཡེཝ བྷིཀྑཱུནཾ ‘ན ཨཔྤམཱདེན ཀརཎཱིཡ’ནྟི ཝདཱམི. ཡེ ཏེ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ ཨརཧནྟོ ཁཱིཎཱསཝཱ ཝུསིཏཝནྟོ ཀཏཀརཎཱིཡཱ ཨོཧིཏབྷཱརཱ ཨནུཔྤཏྟསདཏྠཱ པརིཀྑཱིཎབྷཝསཾཡོཛནཱ སམྨདཉྙཱ ཝིམུཏྟཱ, ཏཐཱརཱུཔཱནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུནཾ ‘ན ཨཔྤམཱདེན ཀརཎཱིཡ’ནྟི ཝདཱམི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཀཏཾ ཏེསཾ ཨཔྤམཱདེན. ཨབྷབྦཱ ཏེ པམཛྫིཏུཾ. ཡེ ཙ ཁོ ཏེ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ སེཀྑཱ ཨཔྤཏྟམཱནསཱ ཨནུཏྟརཾ ཡོགཀྑེམཾ པཏྠཡམཱནཱ ཝིཧརནྟི, ཏཐཱརཱུཔཱནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུནཾ ‘ཨཔྤམཱདེན ཀརཎཱིཡ’ནྟི ཝདཱམི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨཔྤེཝ ནཱམིམེ ཨཱཡསྨནྟོ ཨནུལོམིཀཱནི སེནཱསནཱནི པཊིསེཝམཱནཱ ཀལྱཱཎམིཏྟེ བྷཛམཱནཱ ཨིནྡྲིཡཱནི སམནྣཱནཡམཱནཱ – ཡསྶཏྠཱཡ ཀུལཔུཏྟཱ སམྨདེཝ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛནྟི ཏདནུཏྟརཾ – བྲཧྨཙརིཡཔརིཡོསཱནཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻུནྟི! ཨིམཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཔྤམཱདཕལཾ སམྤསྶམཱནོ ‘ཨཔྤམཱདེན ཀརཎཱིཡ’ནྟི ཝདཱམི.

༡༨༢. ‘‘སཏྟིམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ སཏྟ? ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམུཏྟོ, པཉྙཱཝིམུཏྟོ, ཀཱཡསཀྑི, དིཊྛིཔྤཏྟོ, སདྡྷཱཝིམུཏྟོ, དྷམྨཱནུསཱརཱི, སདྡྷཱནུསཱརཱི.

‘‘ཀཏམོ ¶ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམུཏྟོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཡེ ཏེ སནྟཱ ཝིམོཀྑཱ ཨཏིཀྐམྨ རཱུཔེ ཨཱརུཔྤཱ ཏེ ཀཱཡེན ཕུསིཏྭཱ [ཕསྶིཏྭཱ (སཱི. པཱི.)] ཝིཧརཏི པཉྙཱཡ ཙསྶ དིསྭཱ ¶ ཨཱསཝཱ པརིཀྑཱིཎཱ ཧོནྟི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམུཏྟོ ཨིམསྶ ཁོ ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ‘ན ཨཔྤམཱདེན ཀརཎཱིཡ’ནྟི ཝདཱམི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཀཏཾ ཏསྶ ཨཔྤམཱདེན. ཨབྷབྦོ སོ པམཛྫིཏུཾ.

‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པཉྙཱཝིམུཏྟོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཡེ ཏེ སནྟཱ ཝིམོཀྑཱ ཨཏིཀྐམྨ རཱུཔེ ཨཱརུཔྤཱ ཏེ ན ཀཱཡེན ཕུསིཏྭཱ ཝིཧརཏི, པཉྙཱཡ ཙསྶ དིསྭཱ ཨཱསཝཱ པརིཀྑཱིཎཱ ཧོནྟི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ¶ པཉྙཱཝིམུཏྟོ. ཨིམསྶཔི ཁོ ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ‘ན ཨཔྤམཱདེན ཀརཎཱིཡ’ནྟི ཝདཱམི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཀཏཾ ཏསྶ ཨཔྤམཱདེན. ཨབྷབྦོ སོ པམཛྫིཏུཾ.

‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཀཱཡསཀྑི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཡེ ཏེ སནྟཱ ཝིམོཀྑཱ ཨཏིཀྐམྨ རཱུཔེ ཨཱརུཔྤཱ ¶ ཏེ ཀཱཡེན ཕུསིཏྭཱ ཝིཧརཏི, པཉྙཱཡ ཙསྶ དིསྭཱ ཨེཀཙྩེ ཨཱསཝཱ པརིཀྑཱིཎཱ ཧོནྟི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཀཱཡསཀྑི. ཨིམསྶ ཁོ ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ‘ཨཔྤམཱདེན ཀརཎཱིཡ’ནྟི ཝདཱམི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨཔྤེཝ ནཱམ ཨཡམཱཡསྨཱ ཨནུལོམིཀཱནི སེནཱསནཱནི པཊིསེཝམཱནོ ཀལྱཱཎམིཏྟེ བྷཛམཱནོ ཨིནྡྲིཡཱནི སམནྣཱནཡམཱནོ – ཡསྶཏྠཱཡ ཀུལཔུཏྟཱ སམྨདེཝ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛནྟི ཏདནུཏྟརཾ – བྲཧྨཙརིཡཔརིཡོསཱནཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻཱཏི! ཨིམཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཔྤམཱདཕལཾ སམྤསྶམཱནོ ‘ཨཔྤམཱདེན ཀརཎཱིཡ’ནྟི ཝདཱམི.

‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ དིཊྛིཔྤཏྟོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཡེ ཏེ སནྟཱ ཝིམོཀྑཱ ཨཏིཀྐམྨ རཱུཔེ ཨཱརུཔྤཱ ཏེ ན ཀཱཡེན ཕུསིཏྭཱ ཝིཧརཏི, པཉྙཱཡ ཙསྶ དིསྭཱ ཨེཀཙྩེ ཨཱསཝཱ པརིཀྑཱིཎཱ ཧོནྟི, ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏཱ ཙསྶ དྷམྨཱ པཉྙཱཡ ཝོདིཊྛཱ ཧོནྟི ཝོཙརིཏཱ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ དིཊྛིཔྤཏྟོ. ཨིམསྶཔི ཁོ ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ‘ཨཔྤམཱདེན ཀརཎཱིཡ’ནྟི ཝདཱམི. ཏཾ ཀིསྶ ¶ ཧེཏུ? ཨཔྤེཝ ནཱམ ཨཡམཱཡསྨཱ ཨནུལོམིཀཱནི སེནཱསནཱནི པཊིསེཝམཱནོ ཀལྱཱཎམིཏྟེ བྷཛམཱནོ ཨིནྡྲིཡཱནི སམནྣཱནཡམཱནོ – ཡསྶཏྠཱཡ ཀུལཔུཏྟཱ སམྨདེཝ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛནྟི ཏདནུཏྟརཾ – བྲཧྨཙརིཡཔརིཡོསཱནཾ ¶ ¶ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻཱཏི! ཨིམཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཔྤམཱདཕལཾ སམྤསྶམཱནོ ‘ཨཔྤམཱདེན ཀརཎཱིཡ’ནྟི ཝདཱམི.

‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སདྡྷཱཝིམུཏྟོ. ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཡེ ཏེ སནྟཱ ཝིམོཀྑཱ ཨཏིཀྐམྨ རཱུཔེ ཨཱརུཔྤཱ ཏེ ན ཀཱཡེན ཕུསིཏྭཱ ཝིཧརཏི, པཉྙཱཡ ཙསྶ དིསྭཱ ཨེཀཙྩེ ཨཱསཝཱ པརིཀྑཱིཎཱ ཧོནྟི, ཏཐཱགཏེ ཙསྶ སདྡྷཱ ནིཝིཊྛཱ ཧོཏི མཱུལཛཱཏཱ པཏིཊྛིཏཱ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སདྡྷཱཝིམུཏྟོ. ཨིམསྶཔི ཁོ ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ‘ཨཔྤམཱདེན ཀརཎཱིཡ’ནྟི ཝདཱམི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨཔྤེཝ ནཱམ ཨཡམཱཡསྨཱ ཨནུལོམིཀཱནི སེནཱསནཱནི ¶ པཊིསེཝམཱནོ ཀལྱཱཎམིཏྟེ བྷཛམཱནོ ཨིནྡྲིཡཱནི སམནྣཱནཡམཱནོ – ཡསྶཏྠཱཡ ཀུལཔུཏྟཱ སམྨདེཝ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛནྟི ཏདནུཏྟརཾ – བྲཧྨཙརིཡཔརིཡོསཱནཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻཱཏི! ཨིམཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཔྤམཱདཕལཾ སམྤསྶམཱནོ ‘ཨཔྤམཱདེན ཀརཎཱིཡ’ནྟི ཝདཱམི.

‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ དྷམྨཱནུསཱརཱི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཡེ ཏེ སནྟཱ ཝིམོཀྑཱ ཨཏིཀྐམྨ རཱུཔེ ཨཱརུཔྤཱ ཏེ ན ཀཱཡེན ཕུསིཏྭཱ ཝིཧརཏི, པཉྙཱཡ ཙསྶ དིསྭཱ ཨེཀཙྩེ ཨཱསཝཱ པརིཀྑཱིཎཱ [དིསྭཱ ཨཱསཝཱ ཨཔརིཀྑཱིཎཱ (སཱི. པཱི.)] ཧོནྟི, ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏཱ ཙསྶ ¶ དྷམྨཱ པཉྙཱཡ མཏྟསོ ནིཛ྄ཛྷཱནཾ ཁམནྟི, ཨཔི ཙསྶ ཨིམེ དྷམྨཱ ཧོནྟི, སེཡྻཐིདཾ – སདྡྷིནྡྲིཡཾ, ཝཱིརིཡིནྡྲིཡཾ, སཏིནྡྲིཡཾ, སམཱདྷིནྡྲིཡཾ, པཉྙིནྡྲིཡཾ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ དྷམྨཱནུསཱརཱི. ཨིམསྶཔི ཁོ ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ‘ཨཔྤམཱདེན ཀརཎཱིཡ’ནྟི ཝདཱམི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨཔྤེཝ ནཱམ ཨཡམཱཡསྨཱ ཨནུལོམིཀཱནི སེནཱསནཱནི པཊིསེཝམཱནོ ཀལྱཱཎམིཏྟེ བྷཛམཱནོ ཨིནྡྲིཡཱནི སམནྣཱནཡམཱནོ – ཡསྶཏྠཱཡ ཀུལཔུཏྟཱ སམྨདེཝ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛནྟི ཏདནུཏྟརཾ – བྲཧྨཙརིཡཔརིཡོསཱནཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻཱཏི ¶ ! ཨིམཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཔྤམཱདཕལཾ སམྤསྶམཱནོ ‘ཨཔྤམཱདེན ཀརཎཱིཡ’ནྟི ཝདཱམི.

‘‘ཀཏམོ ¶ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སདྡྷཱནུསཱརཱི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཡེ ཏེ སནྟཱ ཝིམོཀྑཱ ཨཏིཀྐམྨ རཱུཔེ ཨཱརུཔྤཱ ཏེ ན ཀཱཡེན ཕུསིཏྭཱ ཝིཧརཏི, པཉྙཱཡ ཙསྶ དིསྭཱ ཨེཀཙྩེ ཨཱསཝཱ པརིཀྑཱིཎཱ [དིསྭཱ ཨཱསཝཱ ཨཔརིཀྑཱིཎཱ (སཱི. པཱི.)] ཧོནྟི, ཏཐཱགཏེ ཙསྶ སདྡྷཱམཏྟཾ ཧོཏི པེམམཏྟཾ, ཨཔི ཙསྶ ཨིམེ དྷམྨཱ ཧོནྟི, སེཡྻཐིདཾ – སདྡྷིནྡྲིཡཾ, ཝཱིརིཡིནྡྲིཡཾ, སཏིནྡྲིཡཾ, སམཱདྷིནྡྲིཡཾ, པཉྙིནྡྲིཡཾ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སདྡྷཱནུསཱརཱི. ཨིམསྶཔི ཁོ ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ‘ཨཔྤམཱདེན ཀརཎཱིཡ’ནྟི ཝདཱམི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨཔྤེཝ ནཱམ ཨཡམཱཡསྨཱ ཨནུལོམིཀཱནི སེནཱསནཱནི པཊིསེཝམཱནོ ¶ ཀལྱཱཎམིཏྟེ བྷཛམཱནོ ཨིནྡྲིཡཱནི སམནྣཱནཡམཱནོ – ཡསྶཏྠཱཡ ཀུལཔུཏྟཱ སམྨདེཝ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛནྟི ཏདནུཏྟརཾ – བྲཧྨཙརིཡཔརིཡོསཱནཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻཱཏི! ཨིམཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཔྤམཱདཕལཾ སམྤསྶམཱནོ ‘ཨཔྤམཱདེན ཀརཎཱིཡ’ནྟི ཝདཱམི.

༡༨༣. ‘‘ནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱདིཀེནེཝ ཨཉྙཱརཱདྷནཾ ཝདཱམི; ཨཔི ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨནུཔུབྦསིཀྑཱ ཨནུཔུབྦཀིརིཡཱ ཨནུཔུབྦཔཊིཔདཱ ¶ ཨཉྙཱརཱདྷནཱ ཧོཏི. ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, ཨནུཔུབྦསིཀྑཱ ཨནུཔུབྦཀིརིཡཱ ཨནུཔུབྦཔཊིཔདཱ ཨཉྙཱརཱདྷནཱ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, སདྡྷཱཛཱཏོ ཨུཔསངྐམཏི, ཨུཔསངྐམནྟོ པཡིརུཔཱསཏི, པཡིརུཔཱསནྟོ སོཏཾ ཨོདཧཏི, ཨོཧིཏསོཏོ དྷམྨཾ སུཎཱཏི, སུཏྭཱ དྷམྨཾ དྷཱརེཏི, དྷཏཱནཾ [དྷཱཏཱནཾ (ཀ.)] དྷམྨཱནཾ ཨཏྠཾ ཨུཔཔརིཀྑཏི, ཨཏྠཾ ཨུཔཔརིཀྑཏོ དྷམྨཱ ནིཛ྄ཛྷཱནཾ ཁམནྟི, དྷམྨནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཡཱ སཏི ཚནྡོ ཛཱཡཏི, ཚནྡཛཱཏོ ཨུསྶཧཏི, ཨུསྶཱཧེཏྭཱ ཏུལེཏི, ཏུལཡིཏྭཱ པདཧཏི, པཧིཏཏྟོ སམཱནོ ཀཱཡེན ཙེཝ པརམསཙྩཾ སཙྪིཀརོཏི, པཉྙཱཡ ཙ ནཾ ཨཏིཝིཛ྄ཛྷ པསྶཏི. སཱཔི ནཱམ, བྷིཀྑཝེ, སདྡྷཱ ནཱཧོསི; ཏམྤི ནཱམ, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔསངྐམནཾ ནཱཧོསི; སཱཔི ནཱམ, བྷིཀྑཝེ, པཡིརུཔཱསནཱ ནཱཧོསི; ཏམྤི ནཱམ, བྷིཀྑཝེ, སོཏཱཝདྷཱནཾ ནཱཧོསི ¶ ; ཏམྤི ནཱམ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨསྶཝནཾ ནཱཧོསི; སཱཔི ནཱམ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨདྷཱརཎཱ ནཱཧོསི; སཱཔི ནཱམ, བྷིཀྑཝེ, ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑཱ ནཱཧོསི; སཱཔི ནཱམ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟི ¶ ནཱཧོསི; སོཔི ནཱམ, བྷིཀྑཝེ, ཚནྡོ ནཱཧོསི; སོཔི ནཱམ, བྷིཀྑཝེ, ཨུསྶཱཧོ ནཱཧོསི; སཱཔི ནཱམ, བྷིཀྑཝེ, ཏུལནཱ ནཱཧོསི; ཏམྤི ནཱམ, བྷིཀྑཝེ, པདྷཱནཾ ནཱཧོསི. ཝིཔྤཊིཔནྣཱཏྠ, བྷིཀྑཝེ, མིཙྪཱཔཊིཔནྣཱཏྠ, བྷིཀྑཝེ. ཀཱིཝ དཱུརེཝིམེ, བྷིཀྑཝེ, མོགྷཔུརིསཱ ཨཔཀྐནྟཱ ཨིམམྷཱ དྷམྨཝིནཡཱ.

༡༨༤. ‘‘ཨཏྠི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཔྤདཾ ཝེཡྻཱཀརཎཾ ཡསྶུདྡིཊྛསྶ ཝིཉྙཱུ པུརིསོ ནཙིརསྶེཝ པཉྙཱཡཏྠཾ ཨཱཛཱནེཡྻ. ཨུདྡིསིསྶཱམི ཝོ [ཨུདྡིཊྛསྶཱཔི (ཀ.)], བྷིཀྑཝེ, ཨཱཛཱནིསྶཐ མེ ཏ’’ནྟི? ‘‘ཀེ ཙ མཡཾ, བྷནྟེ, ཀེ ཙ དྷམྨསྶ ཨཉྙཱཏཱརོ’’ཏི? ཡོཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, སཏྠཱ ཨཱམིསགརུ ཨཱམིསདཱཡཱདོ ཨཱམིསེཧི སཾསཊྛོ ཝིཧརཏི ཏསྶ པཱཡཾ ཨེཝརཱུཔཱི པཎོཔཎཝིཡཱ ན ཨུཔེཏི – ‘ཨེཝཉྩ ནོ ཨསྶ ཨཐ ནཾ ཀརེཡྻཱམ, ན ཙ ནོ ཨེཝམསྶ ན ནཾ ཀརེཡྻཱམཱ’ཏི, ཀིཾ པན, བྷིཀྑཝེ, ཡཾ ཏཐཱགཏོ སབྦསོ ཨཱམིསེཧི ཝིསཾསཊྛོ ཝིཧརཏི. སདྡྷསྶ, བྷིཀྑཝེ, སཱཝཀསྶ སཏྠུསཱསནེ པརིཡོགཱཧིཡ [པརིཡོགཱཡ (སཱི. པཱི. ཀ.), པརིཡོགཡ྄ཧ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཝཏྟཏོ ཨཡམནུདྷམྨོ ཧོཏི – ‘སཏྠཱ བྷགཝཱ, སཱཝཀོཧམསྨི; ཛཱནཱཏི བྷགཝཱ, ནཱཧཾ ཛཱནཱམཱི’ཏི. སདྡྷསྶ, བྷིཀྑཝེ, སཱཝཀསྶ སཏྠུསཱསནེ པརིཡོགཱཧིཡ ཝཏྟཏོ རུལ༹ྷནཱིཡཾ [རུམྷནིཡཾ (སཱི. པཱི.)] སཏྠུསཱསནཾ ཧོཏི ཨོཛཝནྟཾ. སདྡྷསྶ, བྷིཀྑཝེ, སཱཝཀསྶ སཏྠུསཱསནེ པརིཡོགཱཧིཡ ¶ ཝཏྟཏོ ཨཡམནུདྷམྨོ ཧོཏི – ‘ཀཱམཾ ཏཙོ ཙ ནྷཱརུ ཙ ཨཊྛི ཙ ཨཝསིསྶཏུ, སརཱིརེ ཨུཔསུསྶཏུ [ཨུཔསུསྶཏུ སརཱིརེ (སཱི.), སརཱིརེ ཨཝསུསྶཏུ (ཀ.)] མཾསལོཧིཏཾ, ཡཾ ¶ ཏཾ པུརིསཐཱམེན པུརིསཝཱིརིཡེན པུརིསཔརཀྐམེན པཏྟབྦཾ ན ཏཾ ཨཔཱཔུཎིཏྭཱ ཝཱིརིཡསྶ སཎྛཱནཾ [སནྠཱནཾ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] བྷཝིསྶཏཱི’ཏི. སདྡྷསྶ, བྷིཀྑཝེ, སཱཝཀསྶ སཏྠུསཱསནེ པརིཡོགཱཧིཡ ཝཏྟཏོ དྭིནྣཾ ཕལཱནཾ ཨཉྙཏརཾ ཕལཾ པཱཊིཀངྑཾ – དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཨཉྙཱ, སཏི ཝཱ ཨུཔཱདིསེསེ ཨནཱགཱམིཏཱ’’ཏི.

ཨིདམཝོཙ ¶ བྷགཝཱ. ཨཏྟམནཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡུནྟི.

ཀཱིཊཱགིརིསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ དསམཾ.

བྷིཀྑུཝགྒོ ནིཊྛིཏོ དུཏིཡོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

ཀུཉྫར-རཱཧུལ-སསྶཏལོཀོ, མཱལུཀྱཔུཏྟོ ཙ བྷདྡཱལི-ནཱམོ;

ཁུདྡ-དིཛཱཐ-སཧམྤཏིཡཱཙཾ, ནཱལ༹ཀ-རཉྙིཀིཊཱགིརིནཱམོ.

༣. པརིབྦཱཛཀཝགྒོ

༡. ཏེཝིཛྫཝཙྪསུཏྟཾ

༡༨༥. ཨེཝཾ ¶ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཝེསཱལིཡཾ ཝིཧརཏི མཧཱཝནེ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡཾ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཝཙྪགོཏྟོ པརིབྦཱཛཀོ ཨེཀཔུཎྜརཱིཀེ པརིབྦཱཛཀཱརཱམེ པཊིཝསཏི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཝེསཱལིཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཏོ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཏིཔྤགོ ཁོ ཏཱཝ ཝེསཱལིཡཾ པིཎྜཱཡ ཙརིཏུཾ; ཡཾནཱུནཱཧཾ ཡེན ཨེཀཔུཎྜརཱིཀོ པརིབྦཱཛཀཱརཱམོ ཡེན ཝཙྪགོཏྟོ པརིབྦཱཛཀོ ཏེནུཔསངྐམེཡྻ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཡེན ཨེཀཔུཎྜརཱིཀོ པརིབྦཱཛཀཱརཱམོ ཡེན ཝཙྪགོཏྟོ པརིབྦཱཛཀོ ཏེནུཔསངྐམི. ཨདྡསཱ ཁོ ཝཙྪགོཏྟོ པརིབྦཱཛཀོ བྷགཝནྟཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ. དིསྭཱན བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨེཏུ ཁོ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ. སྭཱགཏཾ [སཱགཏཾ (སཱི. པཱི.)], བྷནྟེ, བྷགཝཏོ. ཙིརསྶཾ ཁོ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨིམཾ པརིཡཱཡམཀཱསི ཡདིདཾ ཨིདྷཱགམནཱཡ. ནིསཱིདཏུ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨིདམཱསནཾ པཉྙཏྟ’’ནྟི. ནིསཱིདི བྷགཝཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ. ཝཙྪགོཏྟོཔི ཁོ པརིབྦཱཛཀོ ཨཉྙཏརཾ ¶ ནཱིཙཾ ཨཱསནཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ¶ ནིསིནྣོ ཁོ ཝཙྪགོཏྟོ པརིབྦཱཛཀོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སུཏཾ མེཏཾ, བྷནྟེ – ‘སམཎོ གོཏམོ སབྦཉྙཱུ སབྦདསྶཱཝཱི, ཨཔརིསེ+སཾ ཉཱཎདསྶནཾ པཊིཛཱནཱཏི, ཙརཏོ ཙ མེ ཏིཊྛཏོ ཙ སུཏྟསྶ ཙ ཛཱགརསྶ ཙ སཏཏཾ སམིཏཾ ཉཱཎདསྶནཾ པཙྩུཔཊྛིཏ’ནྟི. ཡེ ཏེ, བྷནྟེ, ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘སམཎོ གོཏམོ སབྦཉྙཱུ སབྦདསྶཱཝཱི, ཨཔརིསེསཾ ཉཱཎདསྶནཾ པཊིཛཱནཱཏི, ཙརཏོ ཙ མེ ཏིཊྛཏོ ཙ སུཏྟསྶ ཙ ཛཱགརསྶ ཙ སཏཏཾ སམིཏཾ ཉཱཎདསྶནཾ པཙྩུཔཊྛིཏ’ནྟི, ཀཙྩི ཏེ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ ཝུཏྟཝཱདིནོ, ན ཙ བྷགཝནྟཾ ཨབྷཱུཏེན ཨབྦྷཱཙིཀྑནྟི, དྷམྨསྶ ཙཱནུདྷམྨཾ བྱཱཀརོནྟི, ན ཙ ཀོཙི སཧདྷམྨིཀོ ཝཱདཱནུཝཱདོ གཱརཡ྄ཧཾ ¶ ཋཱནཾ ཨཱགཙྪཏཱི’’ཏི? ‘‘ཡེ ཏེ, ཝཙྪ, ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘སམཎོ གོཏམོ སབྦཉྙཱུ སབྦདསྶཱཝཱི, ཨཔརིསེསཾ ཉཱཎདསྶནཾ པཊིཛཱནཱཏི, ཙརཏོ ཙ མེ ཏིཊྛཏོ ཙ སུཏྟསྶ ཙ ཛཱགརསྶ ཙ སཏཏཾ སམིཏཾ ཉཱཎདསྶནཾ པཙྩུཔཊྛིཏ’ནྟི, ན མེ ཏེ ཝུཏྟཝཱདིནོ, ཨབྦྷཱཙིཀྑནྟི ཙ པན མཾ ཨསཏཱ ཨབྷཱུཏེནཱ’’ཏི.

༡༨༦. ‘‘ཀཐཾ ¶ བྱཱཀརམཱནཱ པན མཡཾ, བྷནྟེ, ཝུཏྟཝཱདིནོ ཙེཝ བྷགཝཏོ ཨསྶཱམ, ན ཙ བྷགཝནྟཾ ཨབྷཱུཏེན ཨབྦྷཱཙིཀྑེཡྻཱམ, དྷམྨསྶ ཙཱནུདྷམྨཾ བྱཱཀརེཡྻཱམ, ན ཙ ཀོཙི སཧདྷམྨིཀོ ཝཱདཱནུཝཱདོ གཱརཡ྄ཧཾ ཋཱནཾ ཨཱགཙྪེཡྻཱ’’ཏི?

‘‘‘ཏེཝིཛྫོ སམཎོ གོཏམོ’ཏི ཁོ, ཝཙྪ, བྱཱཀརམཱནོ ཝུཏྟཝཱདཱི ཙེཝ མེ ཨསྶ, ན ཙ མཾ ¶ ཨབྷཱུཏེན ཨབྦྷཱཙིཀྑེཡྻ, དྷམྨསྶ ཙཱནུདྷམྨཾ བྱཱཀརེཡྻ, ན ཙ ཀོཙི སཧདྷམྨིཀོ ཝཱདཱནུཝཱདོ གཱརཡ྄ཧཾ ཋཱནཾ ཨཱགཙྪེཡྻ. ཨཧཉྷི, ཝཙྪ, ཡཱཝདེཝ ཨཱཀངྑཱམི ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཱམི, སེཡྻཐིདཾ – ཨེཀམྤི ཛཱཏིཾ དྭེཔི ཛཱཏིཡོ…པེ… ཨིཏི སཱཀཱརཾ སཨུདྡེསཾ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཱམི. ཨཧཉྷི, ཝཙྪ, ཡཱཝདེཝ ཨཱཀངྑཱམི དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན སཏྟེ པསྶཱམི ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེ ཧཱིནེ པཎཱིཏེ སུཝཎྞེ དུབྦཎྞེ སུགཏེ དུགྒཏེ…པེ… ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པཛཱནཱམི. ཨཧཉྷི, ཝཙྪ, ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམི.

‘‘‘ཏེཝིཛྫོ སམཎོ གོཏམོ’ཏི ¶ ཁོ, ཝཙྪ, བྱཱཀརམཱནོ ཝུཏྟཝཱདཱི ཙེཝ མེ ཨསྶ, ན ཙ མཾ ཨབྷཱུཏེན ཨབྦྷཱཙིཀྑེཡྻ, དྷམྨསྶ ཙཱནུདྷམྨཾ བྱཱཀརེཡྻ, ན ཙ ཀོཙི སཧདྷམྨིཀོ ཝཱདཱནུཝཱདོ གཱརཡ྄ཧཾ ཋཱནཾ ཨཱགཙྪེཡྻཱ’’ཏི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཝཙྪགོཏྟོ པརིབྦཱཛཀོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ, བྷོ གོཏམ, ཀོཙི གིཧཱི གིཧིསཾཡོཛནཾ ཨཔྤཧཱཡ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ དུཀྑསྶནྟཀརོ’’ཏི? ‘‘ནཏྠི ཁོ, ཝཙྪ, ཀོཙི གིཧཱི གིཧིསཾཡོཛནཾ ཨཔྤཧཱཡ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ དུཀྑསྶནྟཀརོ’’ཏི.

‘‘ཨཏྠི ¶ པན, བྷོ གོཏམ, ཀོཙི གིཧཱི གིཧིསཾཡོཛནཾ ཨཔྤཧཱཡ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ སགྒཱུཔགོ’’ཏི? ‘‘ན ཁོ, ཝཙྪ, ཨེཀཾཡེཝ སཏཾ ན དྭེ སཏཱནི ན ¶ ཏཱིཎི སཏཱནི ན ཙཏྟཱརི སཏཱནི ན པཉྩ སཏཱནི, ཨཐ ཁོ བྷིཡྻོཝ ཡེ གིཧཱི གིཧིསཾཡོཛནཾ ཨཔྤཧཱཡ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ སགྒཱུཔགཱ’’ཏི [‘‘ཨཏྠི ཁོ ཝཙྪ ཀོཙི གིཧཱི གིཧིསཾཡོཛནཾ ཨཔྤཧཱཡ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ སགྒཱུཔགོཏི’’. (ཀ.)].

‘‘ཨཏྠི ¶ ནུ ཁོ, བྷོ གོཏམ, ཀོཙི ཨཱཛཱིཝཀོ [ཨཱཛཱིཝིཀོ (ཀ.)] ཀཱཡསྶ བྷེདཱ དུཀྑསྶནྟཀརོ’’ཏི? ‘‘ནཏྠི ཁོ, ཝཙྪ, ཀོཙི ཨཱཛཱིཝཀོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ དུཀྑསྶནྟཀརོ’’ཏི.

‘‘ཨཏྠི པན, བྷོ གོཏམ, ཀོཙི ཨཱཛཱིཝཀོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ སགྒཱུཔགོ’’ཏི? ‘‘ཨིཏོ ཁོ སོ, ཝཙྪ, ཨེཀནཝུཏོ ཀཔྤོ [ཨིཏོ ཀོ ཝཙྪ ཨེཀནཝུཏེ ཀཔྤེ (ཀ.)] ཡམཧཾ ཨནུསྶརཱམི, ནཱབྷིཛཱནཱམི ཀཉྩི ཨཱཛཱིཝཀཾ སགྒཱུཔགཾ ཨཉྙཏྲ ཨེཀེན; སོཔཱསི ཀམྨཝཱདཱི ཀིརིཡཝཱདཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ སནྟེ, བྷོ གོཏམ, སུཉྙཾ ཨདུཾ ཏིཏྠཱཡཏནཾ ཨནྟམསོ སགྒཱུཔགེནཔཱི’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ, ཝཙྪ, སུཉྙཾ ཨདུཾ ཏིཏྠཱཡཏནཾ ཨནྟམསོ སགྒཱུཔགེནཔཱི’’ཏི.

ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ. ཨཏྟམནོ ཝཙྪགོཏྟོ པརིབྦཱཛཀོ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡཱིཏི.

ཏེཝིཛྫཝཙྪསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ པཋམཾ.

༢. ཨགྒིཝཙྪསུཏྟཾ

༡༨༧. ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཨཐ ཁོ ཝཙྪགོཏྟོ པརིབྦཱཛཀོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ¶ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཝཙྪགོཏྟོ པརིབྦཱཛཀོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷོ གོཏམ, ‘སསྶཏོ ལོཀོ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’ནྟི – ཨེཝཾདིཊྛི [ཨེཝཾདིཊྛཱི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] བྷཝཾ གོཏམོ’’ཏི? ‘‘ན ཁོ ཨཧཾ, ཝཙྪ, ཨེཝཾདིཊྛི – ‘སསྶཏོ ལོཀོ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’’’ནྟི.

‘‘ཀིཾ པན, བྷོ གོཏམ, ‘ཨསསྶཏོ ལོཀོ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’ནྟི – ཨེཝཾདིཊྛི བྷཝཾ གོཏམོ’’ཏི? ‘‘ན ཁོ ཨཧཾ, ཝཙྪ, ཨེཝཾདིཊྛི – ‘ཨསསྶཏོ ལོཀོ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’’’ནྟི.

‘‘ཀིཾ ¶ ནུ ཁོ, བྷོ གོཏམ, ‘ཨནྟཝཱ ལོཀོ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’ནྟི – ཨེཝཾདིཊྛི བྷཝཾ གོཏམོ’’ཏི? ‘‘ན ཁོ ཨཧཾ, ཝཙྪ, ཨེཝཾདིཊྛི – ‘ཨནྟཝཱ ལོཀོ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’’’ནྟི.

‘‘ཀིཾ པན, བྷོ གོཏམ, ‘ཨནནྟཝཱ ལོཀོ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’ནྟི – ཨེཝཾདིཊྛི བྷཝཾ གོཏམོ’’ཏི? ‘‘ན ཁོ ཨཧཾ, ཝཙྪ, ཨེཝཾདིཊྛི – ‘ཨནནྟཝཱ ལོཀོ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’’’ནྟི.

‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷོ གོཏམ, ‘ཏཾ ཛཱིཝཾ ཏཾ སརཱིརཾ, ཨིདམེཝ ¶ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’ནྟི – ཨེཝཾདིཊྛི ¶ བྷཝཾ གོཏམོ’’ཏི? ‘‘ན ཁོ ཨཧཾ, ཝཙྪ, ཨེཝཾདིཊྛི – ‘ཏཾ ཛཱིཝཾ ཏཾ སརཱིརཾ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’’’ནྟི.

‘‘ཀིཾ པན, བྷོ གོཏམ, ‘ཨཉྙཾ ཛཱིཝཾ ཨཉྙཾ སརཱིརཾ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’ནྟི – ཨེཝཾདིཊྛི བྷཝཾ གོཏམོ’’ཏི? ‘‘ན ཁོ ཨཧཾ, ཝཙྪ, ཨེཝཾདིཊྛི – ‘ཨཉྙཾ ཛཱིཝཾ ཨཉྙཾ སརཱིརཾ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’’’ནྟི.

‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷོ གོཏམ, ‘ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’ནྟི – ཨེཝཾདིཊྛི བྷཝཾ གོཏམོ’’ཏི? ‘‘ན ཁོ ཨཧཾ, ཝཙྪ, ཨེཝཾདིཊྛི – ‘ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’’’ནྟི.

‘‘ཀིཾ པན, བྷོ གོཏམ, ‘ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’ནྟི – ཨེཝཾདིཊྛི བྷཝཾ གོཏམོ’’ཏི? ‘‘ན ཁོ ཨཧཾ, ཝཙྪ, ཨེཝཾདིཊྛི – ‘ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’’’ནྟི.

‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷོ གོཏམ, ‘ཧོཏི ཙ ན ཙ ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’ནྟི – ཨེཝཾདིཊྛི བྷཝཾ གོཏམོ’’ཏི ¶ ? ‘‘ན ཁོ ཨཧཾ, ཝཙྪ, ཨེཝཾདིཊྛི – ‘ཧོཏི ཙ ན ཙ ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’’’ནྟི.

‘‘ཀིཾ པན, བྷོ གོཏམ, ‘ནེཝ ཧོཏི ན ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’ནྟི – ཨེཝཾདིཊྛི བྷཝཾ གོཏམོ’’ཏི? ‘‘ན ཁོ ཨཧཾ, ཝཙྪ, ཨེཝཾདིཊྛི – ‘ནེཝ ཧོཏི ན ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’’’ནྟི.

༡༨༨. ‘‘‘ཀིཾ ¶ ནུ ཁོ, བྷོ གོཏམ, སསྶཏོ ལོཀོ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙནྟི – ཨེཝཾདིཊྛི བྷཝཾ གོཏམོ’ཏི ཨིཏི པུཊྛོ སམཱནོ ‘ན ¶ ཁོ ཨཧཾ, ཝཙྪ, ཨེཝཾདིཊྛི – སསྶཏོ ལོཀོ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’ནྟི ཝདེསི [མོགྷམཉྙནྟཱིཏི ཝདེསི (སཱི.), མོགྷམཉྙནྟི ཨིཏི ཝདེསི (?)]. ‘ཀིཾ པན, བྷོ གོཏམ, ཨསསྶཏོ ལོཀོ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙནྟི – ཨེཝཾདིཊྛི བྷཝཾ གོཏམོ’ཏི ཨིཏི པུཊྛོ སམཱནོ ‘ན ཁོ ཨཧཾ, ཝཙྪ ¶ , ཨེཝཾདིཊྛི – ཨསསྶཏོ ལོཀོ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’ནྟི ཝདེསི. ‘ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷོ གོཏམ, ཨནྟཝཱ ལོཀོ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙནྟི – ཨེཝཾདིཊྛི བྷཝཾ གོཏམོ’ཏི ཨིཏི པུཊྛོ སམཱནོ ‘ན ཁོ ཨཧཾ, ཝཙྪ, ཨེཝཾདིཊྛི – ཨནྟཝཱ ལོཀོ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’ནྟི ཝདེསི. ‘ཀིཾ པན, བྷོ གོཏམ, ཨནནྟཝཱ ལོཀོ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙནྟི – ཨེཝཾདིཊྛི བྷཝཾ གོཏམོ’ཏི ཨིཏི པུཊྛོ སམཱནོ ‘ན ཁོ ཨཧཾ, ཝཙྪ, ཨེཝཾདིཊྛི – ཨནནྟཝཱ ལོཀོ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’ནྟི ཝདེསི. ‘ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷོ གོཏམ, ཏཾ ཛཱིཝཾ ཏཾ སརཱིརཾ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙནྟི – ཨེཝཾདིཊྛི བྷཝཾ གོཏམོ’ཏི ཨིཏི པུཊྛོ སམཱནོ ‘ན ཁོ ཨཧཾ, ཝཙྪ, ཨེཝཾདིཊྛི – ཏཾ ཛཱིཝཾ ཏཾ སརཱིརཾ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’ནྟི ཝདེསི. ‘ཀིཾ པན, བྷོ གོཏམ, ཨཉྙཾ ཛཱིཝཾ ཨཉྙཾ སརཱིརཾ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙནྟི – ཨེཝཾདིཊྛི བྷཝཾ གོཏམོ’ཏི ཨིཏི པུཊྛོ སམཱནོ ‘ན ཁོ ཨཧཾ, ཝཙྪ, ཨེཝཾདིཊྛི – ཨཉྙཾ ཛཱིཝཾ ཨཉྙཾ སརཱིརཾ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’ནྟི ཝདེསི. ‘ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷོ གོཏམ, ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙནྟི – ཨེཝཾདིཊྛི བྷཝཾ གོཏམོ’ཏི ཨིཏི པུཊྛོ སམཱནོ ‘ན ཁོ ཨཧཾ, ཝཙྪ, ཨེཝཾདིཊྛི – ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’ནྟི ཝདེསི.

‘‘‘ཀིཾ པན, བྷོ གོཏམ, ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ ¶ མརཎཱ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙནྟི – ཨེཝཾདིཊྛི བྷཝཾ གོཏམོ’ཏི ཨིཏི པུཊྛོ སམཱནོ ‘ན ཁོ ཨཧཾ, ཝཙྪ, ཨེཝཾདིཊྛི – ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’ནྟི ཝདེསི. ‘ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷོ གོཏམ, ཧོཏི ཙ ན ཙ ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙནྟི – ཨེཝཾདིཊྛི བྷཝཾ གོཏམོ’ཏི ཨིཏི པུཊྛོ སམཱནོ ‘ན ཁོ ཨཧཾ, ཝཙྪ, ཨེཝཾདིཊྛི – ཧོཏི ཙ ན ཙ ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’ནྟི ཝདེསི. ‘ཀིཾ པན, བྷོ གོཏམ, ནེཝ ཧོཏི ན ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙནྟི – ཨེཝཾདིཊྛི བྷཝཾ གོཏམོ’ཏི ཨིཏི པུཊྛོ སམཱནོ ‘ན ཁོ ¶ ཨཧཾ, ཝཙྪ, ཨེཝཾདིཊྛི – ནེཝ ཧོཏི ན ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ, ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’ནྟི ཝདེསི.

‘‘ཀིཾ པན བྷོ གོཏམོ ཨཱདཱིནཝཾ སམྤསྶམཱནོ ཨེཝཾ ཨིམཱནི སབྦསོ དིཊྛིགཏཱནི ཨནུཔགཏོ’’ཏི?

༡༨༩. ‘‘‘སསྶཏོ ལོཀོ’ཏི ཁོ, ཝཙྪ, དིཊྛིགཏམེཏཾ དིཊྛིགཧནཾ དིཊྛིཀནྟཱརོ [དིཊྛིཀནྟཱརཾ (སཱི. པཱི.)] དིཊྛིཝིསཱུཀཾ དིཊྛིཝིཔྥནྡིཏཾ དིཊྛིསཾཡོཛནཾ སདུཀྑཾ སཝིགྷཱཏཾ སཨུཔཱཡཱསཾ སཔརིལཱ༹ཧཾ, ན ནིབྦིདཱཡ ན ¶ ཝིརཱགཱཡ ན ནིརོདྷཱཡ ན ཨུཔསམཱཡ ན ཨབྷིཉྙཱཡ ན སམྦོདྷཱཡ ན ནིབྦཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི ¶ . ‘ཨསསྶཏོ ལོཀོ’ཏི ཁོ, ཝཙྪ…པེ… ‘ཨནྟཝཱ ལོཀོ’ཏི ཁོ, ཝཙྪ…པེ… ‘ཨནནྟཝཱ ལོཀོ’ཏི ཁོ, ཝཙྪ…པེ… ‘ཏཾ ཛཱིཝཾ ཏཾ སརཱིར’ནྟི ཁོ, ཝཙྪ…པེ… ‘ཨཉྙཾ ཛཱིཝཾ ཨཉྙཾ སརཱིར’ནྟི ཁོ, ཝཙྪ…པེ… ‘ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི ཁོ, ཝཙྪ ¶ …པེ… ‘ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི ཁོ, ཝཙྪ…པེ… ‘ཧོཏི ཙ ན ཙ ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི ཁོ, ཝཙྪ…པེ… ‘ནེཝ ཧོཏི ན ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱ’ཏི ཁོ, ཝཙྪ, དིཊྛིགཏམེཏཾ དིཊྛིགཧནཾ དིཊྛིཀནྟཱརོ དིཊྛིཝིསཱུཀཾ དིཊྛིཝིཔྥནྡིཏཾ དིཊྛིསཾཡོཛནཾ སདུཀྑཾ སཝིགྷཱཏཾ སཨུཔཱཡཱསཾ སཔརིལཱ༹ཧཾ, ན ནིབྦིདཱཡ ན ཝིརཱགཱཡ ན ནིརོདྷཱཡ ན ཨུཔསམཱཡ ན ཨབྷིཉྙཱཡ ན སམྦོདྷཱཡ ན ནིབྦཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཨིམཾ ཁོ ཨཧཾ, ཝཙྪ, ཨཱདཱིནཝཾ སམྤསྶམཱནོ ཨེཝཾ ཨིམཱནི སབྦསོ དིཊྛིགཏཱནི ཨནུཔགཏོ’’ཏི.

‘‘ཨཏྠི པན བྷོཏོ གོཏམསྶ ཀིཉྩི དིཊྛིགཏ’’ནྟི? ‘‘དིཊྛིགཏནྟི ཁོ, ཝཙྪ, ཨཔནཱིཏམེཏཾ ཏཐཱགཏསྶ. དིཊྛཉྷེཏཾ, ཝཙྪ, ཏཐཱགཏེན – ‘ཨིཏི རཱུཔཾ, ཨིཏི རཱུཔསྶ སམུདཡོ, ཨིཏི རཱུཔསྶ ཨཏྠངྒམོ; ཨིཏི ཝེདནཱ, ཨིཏི ཝེདནཱཡ སམུདཡོ, ཨིཏི ཝེདནཱཡ ཨཏྠངྒམོ; ཨིཏི སཉྙཱ, ཨིཏི སཉྙཱཡ སམུདཡོ, ཨིཏི སཉྙཱཡ ཨཏྠངྒམོ; ཨིཏི སངྑཱརཱ, ཨིཏི སངྑཱརཱནཾ སམུདཡོ, ཨིཏི སངྑཱརཱནཾ ཨཏྠངྒམོ; ཨིཏི ཝིཉྙཱཎཾ, ཨིཏི ཝིཉྙཱཎསྶ སམུདཡོ, ཨིཏི ཝིཉྙཱཎསྶ ཨཏྠངྒམོ’ཏི. ཏསྨཱ ཏཐཱགཏོ སབྦམཉྙིཏཱནཾ སབྦམཐིཏཱནཾ སབྦཨཧཾཀཱརམམཾཀཱརམཱནཱནུསཡཱནཾ ཁཡཱ ཝིརཱགཱ ¶ ནིརོདྷཱ ཙཱགཱ པཊིནིསྶགྒཱ ཨནུཔཱདཱ ཝིམུཏྟོཏི ཝདཱམཱི’’ཏི.

༡༩༠. ‘‘ཨེཝཾ ¶ ཝིམུཏྟཙིཏྟོ པན, བྷོ གོཏམ, བྷིཀྑུ ཀུཧིཾ ཨུཔཔཛྫཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨུཔཔཛྫཏཱིཏི ཁོ, ཝཙྪ, ན ཨུཔེཏི’’. ‘‘ཏེན ཧི, བྷོ གོཏམ, ན ཨུཔཔཛྫཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཨུཔཔཛྫཏཱིཏི ཁོ, ཝཙྪ, ན ཨུཔེཏི’’. ‘‘ཏེན ཧི, བྷོ གོཏམ, ཨུཔཔཛྫཏི ཙ ན ཙ ཨུཔཔཛྫཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨུཔཔཛྫཏི ཙ ན ཙ ཨུཔཔཛྫཏཱིཏི ཁོ, ཝཙྪ, ན ཨུཔེཏི’’. ‘‘ཏེན ཧི, བྷོ གོཏམ, ནེཝ ཨུཔཔཛྫཏི ན ན ཨུཔཔཛྫཏཱི’’ཏི? ‘‘ནེཝ ཨུཔཔཛྫཏི ན ན ཨུཔཔཛྫཏཱིཏི ཁོ, ཝཙྪ, ན ཨུཔེཏི’’.

‘‘‘ཨེཝཾ ¶ ཝིམུཏྟཙིཏྟོ པན, བྷོ གོཏམ, བྷིཀྑུ ཀུཧིཾ ཨུཔཔཛྫཏཱི’ཏི ཨིཏི པུཊྛོ སམཱནོ ‘ཨུཔཔཛྫཏཱིཏི ཁོ, ཝཙྪ, ན ཨུཔེཏཱི’ཏི ཝདེསི. ‘ཏེན ཧི, བྷོ གོཏམ, ན ཨུཔཔཛྫཏཱི’ཏི ཨིཏི པུཊྛོ སམཱནོ ‘ན ཨུཔཔཛྫཏཱིཏི ཁོ, ཝཙྪ, ན ཨུཔེཏཱི’ཏི ཝདེསི. ‘ཏེན ཧི, བྷོ གོཏམ, ཨུཔཔཛྫཏི ཙ ན ཙ ཨུཔཔཛྫཏཱི’ཏི ཨིཏི པུཊྛོ སམཱནོ ‘ཨུཔཔཛྫཏི ཙ ན ཙ ཨུཔཔཛྫཏཱིཏི ཁོ, ཝཙྪ, ན ཨུཔེཏཱི’ཏི ཝདེསི. ‘ཏེན ཧི, བྷོ གོཏམ, ནེཝ ཨུཔཔཛྫཏི ན ན ཨུཔཔཛྫཏཱི’ཏི ཨིཏི པུཊྛོ སམཱནོ ‘ནེཝ ཨུཔཔཛྫཏི ན ན ¶ ཨུཔཔཛྫཏཱིཏི ཁོ, ཝཙྪ, ན ཨུཔེཏཱི’ཏི ཝདེསི. ཨེཏྠཱཧཾ, བྷོ གོཏམ, ཨཉྙཱཎམཱཔཱདིཾ, ཨེཏྠ སམྨོཧམཱཔཱདིཾ. ཡཱཔི མེ ཨེསཱ བྷོཏོ གོཏམསྶ པུརིམེན ཀཐཱསལླཱཔེན ཨཧུ པསཱདམཏྟཱ ¶ སཱཔི མེ ཨེཏརཧི ཨནྟརཧིཏཱ’’ཏི. ‘‘ཨལཉྷི ཏེ, ཝཙྪ, ཨཉྙཱཎཱཡ, ཨལཾ སམྨོཧཱཡ. གམྦྷཱིརོ ཧཱཡཾ, ཝཙྪ, དྷམྨོ དུདྡསོ དུརནུབོདྷོ སནྟོ པཎཱིཏོ ཨཏཀྐཱཝཙརོ ནིཔུཎོ པཎྜིཏཝེདནཱིཡོ. སོ ཏཡཱ དུཛྫཱནོ ཨཉྙདིཊྛིཀེན ཨཉྙཁནྟིཀེན ཨཉྙརུཙིཀེན ཨཉྙཏྲཡོགེན [ཨཉྙཏྲཱཡོགེན (དཱི. ནི. ༡.༤༢༠)] ཨཉྙཏྲཱཙརིཡཀེན’’ [ཨཉྙཏྠཱཙརིཡཀེན (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)].

༡༩༡. ‘‘ཏེན ཧི, ཝཙྪ, ཏཉྙེཝེཏྠ པཊིཔུཙྪིསྶཱམི; ཡཐཱ ཏེ ཁམེཡྻ ཏཐཱ ནཾ བྱཱཀརེཡྻཱསི. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཝཙྪ, སཙེ ཏེ པུརཏོ ཨགྒི ཛལེཡྻ, ཛཱནེཡྻཱསི ཏྭཾ – ‘ཨཡཾ མེ པུརཏོ ཨགྒི ཛལཏཱི’’’ཏི? ‘‘སཙེ མེ, བྷོ གོཏམ, པུརཏོ ཨགྒི ཛལེཡྻ, ཛཱནེཡྻཱཧཾ – ‘ཨཡཾ མེ པུརཏོ ཨགྒི ཛལཏཱི’’’ཏི.

‘‘སཙེ པན ཏཾ, ཝཙྪ, ཨེཝཾ པུཙྪེཡྻ – ‘ཡོ ཏེ ཨཡཾ པུརཏོ ཨགྒི ཛལཏི ཨཡཾ ཨགྒི ཀིཾ པཊིཙྩ ཛལཏཱི’ཏི, ཨེཝཾ པུཊྛོ ཏྭཾ, ཝཙྪ, ཀིནྟི བྱཱཀརེཡྻཱསཱི’’ཏི? ‘‘སཙེ མཾ, བྷོ གོཏམ, ཨེཝཾ པུཙྪེཡྻ – ‘ཡོ ཏེ ཨཡཾ པུརཏོ ཨགྒི ཛལཏི ཨཡཾ ཨགྒི ཀིཾ པཊིཙྩ ཛལཏཱི’ཏི, ཨེཝཾ པུཊྛོ ཨཧཾ, བྷོ གོཏམ, ཨེཝཾ བྱཱཀརེཡྻཾ ¶ – ‘ཡོ མེ ཨཡཾ པུརཏོ ཨགྒི ཛལཏི ཨཡཾ ཨགྒི ཏིཎཀཊྛུཔཱདཱནཾ པཊིཙྩ ཛལཏཱི’’’ཏི.

‘‘སཙེ ཏེ, ཝཙྪ, པུརཏོ སོ ཨགྒི ནིབྦཱཡེཡྻ, ཛཱནེཡྻཱསི ཏྭཾ – ‘ཨཡཾ མེ པུརཏོ ཨགྒི ནིབྦུཏོ’’’ཏི? ‘‘སཙེ མེ, བྷོ གོཏམ, པུརཏོ སོ ཨགྒི ནིབྦཱཡེཡྻ, ཛཱནེཡྻཱཧཾ – ‘ཨཡཾ མེ པུརཏོ ཨགྒི ནིབྦུཏོ’’’ཏི.

‘‘སཙེ ¶ པན ཏཾ, ཝཙྪ, ཨེཝཾ པུཙྪེཡྻ – ‘ཡོ ཏེ ཨཡཾ པུརཏོ ཨགྒི ནིབྦུཏོ སོ ཨགྒི ཨིཏོ ཀཏམཾ ¶ དིསཾ གཏོ – པུརཏྠིམཾ ཝཱ དཀྑིཎཾ ཝཱ པཙྪིམཾ ཝཱ ཨུཏྟརཾ ཝཱ’ཏི, ཨེཝཾ པུཊྛོ ཏྭཾ, ཝཙྪ, ཀིནྟི བྱཱཀརེཡྻཱསཱི’’ཏི? ‘‘ན ཨུཔེཏི, བྷོ གོཏམ, ཡཉྷི སོ, བྷོ གོཏམ, ཨགྒི ཏིཎཀཊྛུཔཱདཱནཾ པཊིཙྩ ཨཛལི [ཛལཏི (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ཏསྶ ཙ པརིཡཱདཱནཱ ཨཉྙསྶ ཙ ཨནུཔཧཱརཱ ཨནཱཧཱརོ ནིབྦུཏོ ཏྭེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏཱི’’ཏི.

༡༩༢. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, ཝཙྪ, ཡེན རཱུཔེན ཏཐཱགཏཾ པཉྙཱཔཡམཱནོ པཉྙཱཔེཡྻ ཏཾ རཱུཔཾ ཏཐཱགཏསྶ པཧཱིནཾ ཨུཙྪིནྣམཱུལཾ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཾ ཨནབྷཱཝཾཀཏཾ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཾ. རཱུཔསངྑཡཝིམུཏྟོ [རཱུཔསངྑཱཝིམུཏྟོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.) ཨེཝཾ ཝེདནཱསངྑཡཱདཱིསུཔི] ཁོ, ཝཙྪ, ཏཐཱགཏོ གམྦྷཱིརོ ཨཔྤམེཡྻོ དུཔྤརིཡོགཱལ༹ྷོ – སེཡྻཐཱཔི མཧཱསམུདྡོ. ཨུཔཔཛྫཏཱིཏི ན ཨུཔེཏི, ན ཨུཔཔཛྫཏཱིཏི ན ཨུཔེཏི, ཨུཔཔཛྫཏི ¶ ཙ ན ཙ ཨུཔཔཛྫཏཱིཏི ན ཨུཔེཏི, ནེཝ ཨུཔཔཛྫཏི ན ན ཨུཔཔཛྫཏཱིཏི ན ཨུཔེཏི.

‘‘ཡཱཡ ཝེདནཱཡ ཏཐཱགཏཾ པཉྙཱཔཡམཱནོ པཉྙཱཔེཡྻ སཱ ཝེདནཱ ཏཐཱགཏསྶ པཧཱིནཱ ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱ. ཝེདནཱསངྑཡཝིམུཏྟོ ཁོ, ཝཙྪ, ཏཐཱགཏོ གམྦྷཱིརོ ཨཔྤམེཡྻོ དུཔྤརིཡོགཱལ༹ྷོ – སེཡྻཐཱཔི མཧཱསམུདྡོ. ཨུཔཔཛྫཏཱིཏི ན ཨུཔེཏི, ན ཨུཔཔཛྫཏཱིཏི ན ཨུཔེཏི, ཨུཔཔཛྫཏི ཙ ན ཙ ཨུཔཔཛྫཏཱིཏི ན ཨུཔེཏི, ནེཝ ཨུཔཔཛྫཏི ན ན ཨུཔཔཛྫཏཱིཏི ན ཨུཔེཏི.

‘‘ཡཱཡ སཉྙཱཡ ཏཐཱགཏཾ པཉྙཱཔཡམཱནོ པཉྙཱཔེཡྻ སཱ སཉྙཱ ཏཐཱགཏསྶ པཧཱིནཱ ¶ ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱ. སཉྙཱསངྑཡཝིམུཏྟོ ཁོ, ཝཙྪ, ཏཐཱགཏོ གམྦྷཱིརོ ཨཔྤམེཡྻོ དུཔྤརིཡོགཱལ༹ྷོ – སེཡྻཐཱཔི མཧཱསམུདྡོ. ཨུཔཔཛྫཏཱིཏི ¶ ན ཨུཔེཏི, ན ཨུཔཔཛྫཏཱིཏི ན ཨུཔེཏི, ཨུཔཔཛྫཏི ཙ ན ཙ ཨུཔཔཛྫཏཱིཏི ན ཨུཔེཏི, ནེཝ ཨུཔཔཛྫཏི ན ན ཨུཔཔཛྫཏཱིཏི ན ཨུཔེཏི.

‘‘ཡེཧི སངྑཱརེཧི ཏཐཱགཏཾ པཉྙཱཔཡམཱནོ པཉྙཱཔེཡྻ ཏེ སངྑཱརཱ ཏཐཱགཏསྶ པཧཱིནཱ ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱ. སངྑཱརསངྑཡཝིམུཏྟོ ཁོ, ཝཙྪ, ཏཐཱགཏོ གམྦྷཱིརོ ཨཔྤམེཡྻོ དུཔྤརིཡོགཱལ༹ྷོ – སེཡྻཐཱཔི མཧཱསམུདྡོ. ཨུཔཔཛྫཏཱིཏི ན ཨུཔེཏི ¶ , ན ཨུཔཔཛྫཏཱིཏི ན ཨུཔེཏི, ཨུཔཔཛྫཏི ཙ ན ཙ ཨུཔཔཛྫཏཱིཏི ན ཨུཔེཏི, ནེཝ ཨུཔཔཛྫཏི ན ན ཨུཔཔཛྫཏཱིཏི ན ཨུཔེཏི.

‘‘ཡེན ཝིཉྙཱཎེན ཏཐཱགཏཾ པཉྙཱཔཡམཱནོ པཉྙཱཔེཡྻ ཏཾ ཝིཉྙཱཎཾ ཏཐཱགཏསྶ པཧཱིནཾ ཨུཙྪིནྣམཱུལཾ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཾ ཨནབྷཱཝཾཀཏཾ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཾ. ཝིཉྙཱཎསངྑཡཝིམུཏྟོ ཁོ, ཝཙྪ, ཏཐཱགཏོ གམྦྷཱིརོ ཨཔྤམེཡྻོ དུཔྤརིཡོགཱལ༹ྷོ – སེཡྻཐཱཔི མཧཱསམུདྡོ. ཨུཔཔཛྫཏཱིཏི ན ཨུཔེཏི, ན ཨུཔཔཛྫཏཱིཏི ན ཨུཔེཏི, ཨུཔཔཛྫཏི ཙ ན ཙ ཨུཔཔཛྫཏཱིཏི ན ཨུཔེཏི, ནེཝ ཨུཔཔཛྫཏི ན ན ཨུཔཔཛྫཏཱིཏི ན ཨུཔེཏི’’.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཝཙྪགོཏྟོ པརིབྦཱཛཀོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷོ གོཏམ, གཱམསྶ ཝཱ ནིགམསྶ ཝཱ ཨཝིདཱུརེ ¶ མཧཱསཱལརུཀྑོ. ཏསྶ ཨནིཙྩཏཱ སཱཁཱཔལཱསཱ པལུཛྫེཡྻུཾ [སཱཁཱཔལཱསཾ པལུཛྫེཡྻ], ཏཙཔཔཊིཀཱ པལུཛྫེཡྻུཾ, ཕེགྒཱུ པལུཛྫེཡྻུཾ [ཕེགྒུ པལུཛྫེཡྻ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]; སོ ཨཔརེན སམཡེན ཨཔགཏསཱཁཱཔལཱསོ ཨཔགཏཏཙཔཔཊིཀོ ཨཔགཏཕེགྒུཀོ སུདྡྷོ ཨསྶ, སཱརེ པཏིཊྛིཏོ; ཨེཝམེཝ བྷོཏོ གོཏམསྶ པཱཝཙནཾ ཨཔགཏསཱཁཱཔལཱསཾ ཨཔགཏཏཙཔཔཊིཀཾ ཨཔགཏཕེགྒུཀཾ སུདྡྷཾ, སཱརེ པཏིཊྛིཏཾ. ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ…པེ… ¶ ཨུཔཱསཀཾ མཾ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི.

ཨགྒིཝཙྪསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ དུཏིཡཾ.

༣. མཧཱཝཙྪསུཏྟཾ

༡༩༣. ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ རཱཛགཧེ ཝིཧརཏི ཝེལུ༹ཝནེ ཀལནྡཀནིཝཱཔེ. ཨཐ ཁོ ཝཙྪགོཏྟོ པརིབྦཱཛཀོ ཡེན བྷགཝཱ ¶ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཝཙྪགོཏྟོ པརིབྦཱཛཀོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘དཱིགྷརཏྟཱཧཾ བྷོཏཱ གོཏམེན སཧཀཐཱི. སཱདྷུ མེ བྷཝཾ གོཏམོ སཾཁིཏྟེན ཀུསལཱཀུསལཾ དེསེཏཱུ’’ཏི. ‘‘སཾཁིཏྟེནཔི ཁོ ཏེ ཨཧཾ, ཝཙྪ, ཀུསལཱཀུསལཾ དེསེཡྻཾ, ཝིཏྠཱརེནཔི ཁོ ཏེ ཨཧཾ, ཝཙྪ, ཀུསལཱཀུསལཾ དེསེཡྻཾ; ཨཔི ཙ ཏེ ཨཧཾ, ཝཙྪ, སཾཁིཏྟེན ཀུསལཱཀུསལཾ དེསེསྶཱམི. ཏཾ སུཎཱཧི, སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཧི, བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷོ’’ཏི ཁོ ཝཙྪགོཏྟོ པརིབྦཱཛཀོ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསི. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

༡༩༤. ‘‘ལོབྷོ ཁོ, ཝཙྪ, ཨཀུསལཾ, ཨལོབྷོ ཀུསལཾ; དོསོ ཁོ, ཝཙྪ, ཨཀུསལཾ, ཨདོསོ ཀུསལཾ; མོཧོ ཁོ, ཝཙྪ, ཨཀུསལཾ, ཨམོཧོ ཀུསལཾ. ཨིཏི ཁོ, ཝཙྪ, ཨིམེ ཏཡོ དྷམྨཱ ཨཀུསལཱ, ཏཡོ དྷམྨཱ ཀུསལཱ.

‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏོ ཁོ, ཝཙྪ, ཨཀུསལཾ, པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཝེརམཎཱི ཀུསལཾ; ཨདིནྣཱདཱནཾ ཁོ, ཝཙྪ, ཨཀུསལཾ, ཨདིནྣཱདཱནཱ ཝེརམཎཱི ཀུསལཾ; ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརོ ཁོ, ཝཙྪ, ཨཀུསལཾ, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ ཝེརམཎཱི ཀུསལཾ; མུསཱཝཱདོ ¶ ཁོ, ཝཙྪ, ཨཀུསལཾ, མུསཱཝཱདཱ ཝེརམཎཱི ཀུསལཾ; པིསུཎཱ ཝཱཙཱ ཁོ, ཝཙྪ, ཨཀུསལཾ ¶ , པིསུཎཱཡ ཝཱཙཱཡ ཝེརམཎཱི ཀུསལཾ; ཕརུསཱ ཝཱཙཱ ཁོ, ཝཙྪ, ཨཀུསལཾ, ཕརུསཱཡ ཝཱཙཱཡ ཝེརམཎཱི ཀུསལཾ; སམྥཔྤལཱཔོ ཁོ, ཝཙྪ, ཨཀུསལཾ, སམྥཔྤལཱཔཱ ཝེརམཎཱི ཀུསལཾ; ཨབྷིཛ྄ཛྷཱ ཁོ, ཝཙྪ, ཨཀུསལཾ, ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱ ཀུསལཾ; བྱཱཔཱདོ ཁོ, ཝཙྪ, ཨཀུསལཾ, ཨབྱཱཔཱདོ ཀུསལཾ; མིཙྪཱདིཊྛི ཁོ, ཝཙྪ, ཨཀུསལཾ སམྨཱདིཊྛི ཀུསལཾ. ཨིཏི ཁོ, ཝཙྪ, ཨིམེ དས དྷམྨཱ ཨཀུསལཱ, དས དྷམྨཱ ཀུསལཱ.

‘‘ཡཏོ ¶ ཁོ, ཝཙྪ, བྷིཀྑུནོ ཏཎྷཱ པཧཱིནཱ ཧོཏི ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱ, སོ ཧོཏི བྷིཀྑུ ཨརཧཾ ཁཱིཎཱསཝོ ཝུསིཏཝཱ ཀཏཀརཎཱིཡོ ཨོཧིཏབྷཱརོ ཨནུཔྤཏྟསདཏྠོ པརིཀྑཱིཎབྷཝསཾཡོཛནོ སམྨདཉྙཱ ཝིམུཏྟོ’’ཏི.

༡༩༥. ‘‘ཏིཊྛཏུ བྷཝཾ གོཏམོ. ཨཏྠི པན ཏེ བྷོཏོ གོཏམསྶ ཨེཀབྷིཀྑུཔི སཱཝཀོ ཡོ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ [སཱཝཀོ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.) ཨེཝམུཔརིཔི] ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ ¶ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཁོ, ཝཙྪ, ཨེཀཾཡེཝ སཏཾ ན དྭེ སཏཱནི ན ཏཱིཎི སཏཱནི ན ཙཏྟཱརི སཏཱནི ན པཉྩ སཏཱནི, ཨཐ ཁོ བྷིཡྻོཝ ཡེ བྷིཀྑཱུ མམ སཱཝཀཱ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརནྟཱི’’ཏི.

‘‘ཏིཊྛཏུ བྷཝཾ གོཏམོ, ཏིཊྛནྟུ བྷིཀྑཱུ. ཨཏྠི པན བྷོཏོ གོཏམསྶ ཨེཀཱ བྷིཀྑུནཱིཔི སཱཝིཀཱ ཡཱ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ¶ ཝིཧརཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཁོ, ཝཙྪ, ཨེཀཾཡེཝ སཏཾ ན དྭེ སཏཱནི ན ཏཱིཎི སཏཱནི ན ཙཏྟཱརི སཏཱནི ན པཉྩ སཏཱནི, ཨཐ ཁོ བྷིཡྻོཝ ཡཱ བྷིཀྑུནིཡོ མམ སཱཝིཀཱ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརནྟཱི’’ཏི.

‘‘ཏིཊྛཏུ བྷཝཾ གོཏམོ, ཏིཊྛནྟུ བྷིཀྑཱུ, ཏིཊྛནྟུ བྷིཀྑུནིཡོ. ཨཏྠི པན བྷོཏོ གོཏམསྶ ཨེཀུཔཱསཀོཔི སཱཝཀོ གིཧཱི ཨོདཱཏཝསནོ བྲཧྨཙཱརཱི ཡོ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ ཨོཔཔཱཏིཀོ ཏཏྠ པརིནིབྦཱཡཱི ཨནཱཝཏྟིདྷམྨོ ཏསྨཱ ལོཀཱ’’ཏི? ‘‘ན ཁོ, ཝཙྪ, ཨེཀཾཡེཝ སཏཾ ན དྭེ སཏཱནི ན ཏཱིཎི སཏཱནི ན ཙཏྟཱརི སཏཱནི ན པཉྩ སཏཱནི, ཨཐ ཁོ བྷིཡྻོཝ ཡེ ཨུཔཱསཀཱ མམ སཱཝཀཱ གིཧཱི ཨོདཱཏཝསནཱ བྲཧྨཙཱརིནོ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ ¶ ཨོཔཔཱཏིཀཱ ཏཏྠ པརིནིབྦཱཡིནོ ཨནཱཝཏྟིདྷམྨཱ ཏསྨཱ ལོཀཱ’’ཏི.

‘‘ཏིཊྛཏུ ¶ བྷཝཾ གོཏམོ, ཏིཊྛནྟུ བྷིཀྑཱུ, ཏིཊྛནྟུ བྷིཀྑུནིཡོ, ཏིཊྛནྟུ ཨུཔཱསཀཱ གིཧཱི ཨོདཱཏཝསནཱ བྲཧྨཙཱརིནོ. ཨཏྠི པན བྷོཏོ གོཏམསྶ ཨེཀུཔཱསཀོཔི སཱཝཀོ གིཧཱི ཨོདཱཏཝསནོ ཀཱམབྷོགཱི སཱསནཀརོ ཨོཝཱདཔྤཊིཀརོ ཡོ ཏིཎྞཝིཙིཀིཙྪོ ཝིགཏཀཐཾཀཐོ ཝེསཱརཛྫཔྤཏྟོ ཨཔརཔྤཙྩཡོ སཏྠུསཱསནེ ཝིཧརཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཁོ, ཝཙྪ, ཨེཀཾཡེཝ སཏཾ ན དྭེ སཏཱནི ན ཏཱིཎི སཏཱནི ན ཙཏྟཱརི སཏཱནི ན པཉྩ སཏཱནི ¶ , ཨཐ ཁོ བྷིཡྻོཝ ཡེ ཨུཔཱསཀཱ མམ སཱཝཀཱ གིཧཱི ཨོདཱཏཝསནཱ ཀཱམབྷོགིནོ སཱསནཀརཱ ཨོཝཱདཔྤཊིཀརཱ ཏིཎྞཝིཙིཀིཙྪཱ ཝིགཏཀཐཾཀཐཱ ཝེསཱརཛྫཔྤཏྟཱ ཨཔརཔྤཙྩཡཱ སཏྠུསཱསནེ ཝིཧརནྟཱི’’ཏི.

‘‘ཏིཊྛཏུ ¶ བྷཝཾ གོཏམོ, ཏིཊྛནྟུ བྷིཀྑཱུ, ཏིཊྛནྟུ བྷིཀྑུནིཡོ, ཏིཊྛནྟུ ཨུཔཱསཀཱ གིཧཱི ཨོདཱཏཝསནཱ བྲཧྨཙཱརིནོ, ཏིཊྛནྟུ ཨུཔཱསཀཱ གིཧཱི ཨོདཱཏཝསནཱ ཀཱམབྷོགིནོ. ཨཏྠི པན བྷོཏོ གོཏམསྶ ཨེཀུཔཱསིཀཱཔི སཱཝིཀཱ གིཧིནཱི ཨོདཱཏཝསནཱ བྲཧྨཙཱརིནཱི ཡཱ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ ཨོཔཔཱཏིཀཱ ཏཏྠ པརིནིབྦཱཡིནཱི ཨནཱཝཏྟིདྷམྨཱ ཏསྨཱ ལོཀཱ’’ཏི? ‘‘ན ཁོ, ཝཙྪ, ཨེཀཾཡེཝ སཏཾ ན དྭེ སཏཱནི ན ཏཱིཎི སཏཱནི ན ཙཏྟཱརི སཏཱནི ན པཉྩ སཏཱནི, ཨཐ ཁོ བྷིཡྻོཝ ཡཱ ཨུཔཱསིཀཱ མམ སཱཝིཀཱ གིཧིནིཡོ ཨོདཱཏཝསནཱ བྲཧྨཙཱརིནིཡོ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ ཨོཔཔཱཏིཀཱ ཏཏྠ པརིནིབྦཱཡིནིཡོ ཨནཱཝཏྟིདྷམྨཱ ཏསྨཱ ལོཀཱ’’ཏི.

‘‘ཏིཊྛཏུ བྷཝཾ གོཏམོ, ཏིཊྛནྟུ བྷིཀྑཱུ, ཏིཊྛནྟུ བྷིཀྑུནིཡོ, ཏིཊྛནྟུ ཨུཔཱསཀཱ གིཧཱི ཨོདཱཏཝསནཱ བྲཧྨཙཱརིནོ, ཏིཊྛནྟུ ཨུཔཱསཀཱ གིཧཱི ཨོདཱཏཝསནཱ ཀཱམབྷོགིནོ, ཏིཊྛནྟུ ཨུཔཱསིཀཱ གིཧིནིཡོ ཨོདཱཏཝསནཱ བྲཧྨཙཱརིནིཡོ. ཨཏྠི པན བྷོཏོ གོཏམསྶ ཨེཀུཔཱསིཀཱཔི སཱཝིཀཱ གིཧིནཱི ཨོདཱཏཝསནཱ ཀཱམབྷོགིནཱི སཱསནཀརཱ ཨོཝཱདཔྤཊིཀརཱ ཡཱ ཏིཎྞཝིཙིཀིཙྪཱ ཝིགཏཀཐཾཀཐཱ ཝེསཱརཛྫཔྤཏྟཱ ཨཔརཔྤཙྩཡཱ སཏྠུསཱསནེ ཝིཧརཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཁོ, ཝཙྪ, ཨེཀཾཡེཝ སཏཾ ན དྭེ ¶ སཏཱནི ན ཏཱིཎི སཏཱནི ན ཙཏྟཱརི སཏཱནི ན པཉྩ སཏཱནི, ཨཐ ཁོ བྷིཡྻོཝ ཡཱ ཨུཔཱསིཀཱ མམ སཱཝིཀཱ གིཧིནིཡོ ཨོདཱཏཝསནཱ ཀཱམབྷོགིནིཡོ སཱསནཀརཱ ཨོཝཱདཔྤཊིཀརཱ ཏིཎྞཝིཙྪིཀིཙྪཱ ཝིགཏཀཐཾཀཐཱ ཝེསཱརཛྫཔྤཏྟཱ ཨཔརཔྤཙྩཡཱ སཏྠུསཱསནེ ཝིཧརནྟཱི’’ཏི.

༡༩༦. ‘‘སཙེ ¶ ཧི, བྷོ གོཏམ, ཨིམཾ དྷམྨཾ བྷཝཾཡེཝ གོཏམོ ཨཱརཱདྷཀོ ཨབྷཝིསྶ, ནོ ཙ ཁོ བྷིཀྑཱུ ཨཱརཱདྷཀཱ ཨབྷཝིསྶཾསུ ¶ ; ཨེཝམིདཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨཔརིཔཱུརཾ ཨབྷཝིསྶ ཏེནངྒེན. ཡསྨཱ ཙ ཁོ, བྷོ གོཏམ, ཨིམཾ དྷམྨཾ བྷཝཉྩེཝ གོཏམོ ཨཱརཱདྷཀོ བྷིཀྑཱུ ཙ ཨཱརཱདྷཀཱ; ཨེཝམིདཾ བྲཧྨཙརིཡཾ པརིཔཱུརཾ ཏེནངྒེན.

‘‘སཙེ ཧི, བྷོ གོཏམ, ཨིམཾ དྷམྨཾ བྷཝཉྩེཝ གོཏམོ ཨཱརཱདྷཀོ ཨབྷཝིསྶ, བྷིཀྑཱུ ཙ ཨཱརཱདྷཀཱ ཨབྷཝིསྶཾསུ, ནོ ཙ ཁོ བྷིཀྑུནིཡོ ཨཱརཱདྷིཀཱ ཨབྷཝིསྶཾསུ; ཨེཝམིདཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨཔརིཔཱུརཾ ཨབྷཝིསྶ ཏེནངྒེན. ཡསྨཱ ཙ ཁོ, བྷོ གོཏམ, ཨིམཾ དྷམྨཾ བྷཝཉྩེཝ གོཏམོ ཨཱརཱདྷཀོ, བྷིཀྑཱུ ¶ ཙ ཨཱརཱདྷཀཱ, བྷིཀྑུནིཡོ ཙ ཨཱརཱདྷིཀཱ; ཨེཝམིདཾ བྲཧྨཙརིཡཾ པརིཔཱུརཾ ཏེནངྒེན.

‘‘སཙེ ཧི, བྷོ གོཏམ, ཨིམཾ དྷམྨཾ བྷཝཉྩེཝ གོཏམོ ཨཱརཱདྷཀོ ཨབྷཝིསྶ, བྷིཀྑཱུ ཙ ཨཱརཱདྷཀཱ ཨབྷཝིསྶཾསུ, བྷིཀྑུནིཡོ ཙ ཨཱརཱདྷིཀཱ ཨབྷཝིསྶཾསུ, ནོ ཙ ཁོ ཨུཔཱསཀཱ གིཧཱི ཨོདཱཏཝསནཱ བྲཧྨཙཱརིནོ ཨཱརཱདྷཀཱ ཨབྷཝིསྶཾསུ; ཨེཝམིདཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨཔརིཔཱུརཾ ཨབྷཝིསྶ ཏེནངྒེན. ཡསྨཱ ཙ ཁོ, བྷོ གོཏམ, ཨིམཾ དྷམྨཾ བྷཝཉྩེཝ གོཏམོ ཨཱརཱདྷཀོ, བྷིཀྑཱུ ཙ ཨཱརཱདྷཀཱ, བྷིཀྑུནིཡོ ཙ ཨཱརཱདྷིཀཱ, ཨུཔཱསཀཱ ཙ གིཧཱི ¶ ཨོདཱཏཝསནཱ བྲཧྨཙཱརིནོ ཨཱརཱདྷཀཱ; ཨེཝམིདཾ བྲཧྨཙརིཡཾ པརིཔཱུརཾ ཏེནངྒེན.

‘‘སཙེ ཧི, བྷོ གོཏམ, ཨིམཾ དྷམྨཾ བྷཝཉྩེཝ གོཏམོ ཨཱརཱདྷཀོ ཨབྷཝིསྶ, བྷིཀྑཱུ ཙ ཨཱརཱདྷཀཱ ཨབྷཝིསྶཾསུ, བྷིཀྑུནིཡོ ཙ ཨཱརཱདྷིཀཱ ཨབྷཝིསྶཾསུ, ཨུཔཱསཀཱ ཙ གིཧཱི ཨོདཱཏཝསནཱ བྲཧྨཙཱརིནོ ཨཱརཱདྷཀཱ ཨབྷཝིསྶཾསུ, ནོ ཙ ཁོ ཨུཔཱསཀཱ གིཧཱི ཨོདཱཏཝསནཱ ཀཱམབྷོགིནོ ཨཱརཱདྷཀཱ ཨབྷཝིསྶཾསུ; ཨེཝམིདཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨཔརིཔཱུརཾ ཨབྷཝིསྶ ཏེནངྒེན. ཡསྨཱ ཙ ཁོ, བྷོ གོཏམ, ཨིམཾ དྷམྨཾ བྷཝཉྩེཝ གོཏམོ ཨཱརཱདྷཀོ, བྷིཀྑཱུ ཙ ཨཱརཱདྷཀཱ, བྷིཀྑུནིཡོ ཙ ཨཱརཱདྷིཀཱ, ཨུཔཱསཀཱ ཙ གིཧཱི ཨོདཱཏཝསནཱ བྲཧྨཙཱརིནོ ཨཱརཱདྷཀཱ, ཨུཔཱསཀཱ ཙ གིཧཱི ཨོདཱཏཝསནཱ ཀཱམབྷོགིནོ ཨཱརཱདྷཀཱ; ཨེཝམིདཾ བྲཧྨཙརིཡཾ པརིཔཱུརཾ ཏེནངྒེན.

‘‘སཙེ ¶ ཧི, བྷོ གོཏམ, ཨིམཾ དྷམྨཾ བྷཝཉྩེཝ གོཏམོ ཨཱརཱདྷཀོ ཨབྷཝིསྶ, བྷིཀྑཱུ ཙ ཨཱརཱདྷཀཱ ཨབྷཝིསྶཾསུ, བྷིཀྑུནིཡོ ཙ ཨཱརཱདྷིཀཱ ཨབྷཝིསྶཾསུ, ཨུཔཱསཀཱ ཙ གིཧཱི ཨོདཱཏཝསནཱ བྲཧྨཙཱརིནོ ཨཱརཱདྷཀཱ ཨབྷཝིསྶཾསུ, ཨུཔཱསཀཱ ཙ གིཧཱི ཨོདཱཏཝསནཱ ཀཱམབྷོགིནོ ཨཱརཱདྷཀཱ ཨབྷཝིསྶཾསུ, ནོ ཙ ཁོ ཨུཔཱསིཀཱ གིཧིནིཡོ ཨོདཱཏཝསནཱ བྲཧྨཙཱརིནིཡོ ¶ ཨཱརཱདྷིཀཱ ཨབྷཝིསྶཾསུ; ཨེཝམིདཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨཔརིཔཱུརཾ ཨབྷཝིསྶ ཏེནངྒེན. ཡསྨཱ ཙ ཁོ, བྷོ གོཏམ, ཨིམཾ དྷམྨཾ བྷཝཉྩེཝ གོཏམོ ཨཱརཱདྷཀོ, བྷིཀྑཱུ ཙ ཨཱརཱདྷཀཱ, བྷིཀྑུནིཡོ ཙ ཨཱརཱདྷིཀཱ, ཨུཔཱསཀཱ ཙ གིཧཱི ཨོདཱཏཝསནཱ བྲཧྨཙཱརིནོ ཨཱརཱདྷཀཱ, ཨུཔཱསཀཱ ཙ གིཧཱི ཨོདཱཏཝསནཱ ཀཱམབྷོགིནོ ཨཱརཱདྷཀཱ ¶ , ཨུཔཱསིཀཱ ཙ གིཧིནིཡོ ཨོདཱཏཝསནཱ ¶ བྲཧྨཙཱརིནིཡོ ཨཱརཱདྷིཀཱ; ཨེཝམིདཾ བྲཧྨཙརིཡཾ པརིཔཱུརཾ ཏེནངྒེན.

‘‘སཙེ ཧི, བྷོ གོཏམ, ཨིམཾ དྷམྨཾ བྷཝཉྩེཝ གོཏམོ ཨཱརཱདྷཀོ ཨབྷཝིསྶ, བྷིཀྑཱུ ཙ ཨཱརཱདྷཀཱ ཨབྷཝིསྶཾསུ, བྷིཀྑུནིཡོ ཙ ཨཱརཱདྷིཀཱ ཨབྷཝིསྶཾསུ, ཨུཔཱསཀཱ ཙ གིཧཱི ཨོདཱཏཝསནཱ བྲཧྨཙཱརིནོ ཨཱརཱདྷཀཱ ཨབྷཝིསྶཾསུ, ཨུཔཱསཀཱ ཙ གིཧཱི ཨོདཱཏཝསནཱ ཀཱམབྷོགིནོ ཨཱརཱདྷཀཱ ཨབྷཝིསྶཾསུ, ཨུཔཱསིཀཱ ཙ གིཧིནིཡོ ཨོདཱཏཝསནཱ བྲཧྨཙཱརིནིཡོ ཨཱརཱདྷིཀཱ ཨབྷཝིསྶཾསུ, ནོ ཙ ཁོ ཨུཔཱསིཀཱ གིཧིནིཡོ ཨོདཱཏཝསནཱ ཀཱམབྷོགིནིཡོ ཨཱརཱདྷིཀཱ ཨབྷཝིསྶཾསུ; ཨེཝམིདཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨཔརིཔཱུརཾ ཨབྷཝིསྶ ཏེནངྒེན. ཡསྨཱ ཙ ཁོ, བྷོ གོཏམ, ཨིམཾ དྷམྨཾ བྷཝཉྩེཝ གོཏམོ ཨཱརཱདྷཀོ, བྷིཀྑཱུ ཙ ཨཱརཱདྷཀཱ, བྷིཀྑུནིཡོ ཙ ཨཱརཱདྷིཀཱ, ཨུཔཱསཀཱ ཙ གིཧཱི ཨོདཱཏཝསནཱ བྲཧྨཙཱརིནོ ཨཱརཱདྷཀཱ, ཨུཔཱསཀཱ ཙ གིཧཱི ཨོདཱཏཝསནཱ ཀཱམབྷོགིནོ ཨཱརཱདྷཀཱ, ཨུཔཱསིཀཱ ཙ གིཧིནིཡོ ཨོདཱཏཝསནཱ བྲཧྨཙཱརིནིཡོ ཨཱརཱདྷིཀཱ, ཨུཔཱསིཀཱ ཙ གིཧིནིཡོ ཨོདཱཏཝསནཱ ཀཱམབྷོགིནིཡོ ཨཱརཱདྷིཀཱ; ཨེཝམིདཾ བྲཧྨཙརིཡཾ པརིཔཱུརཾ ཏེནངྒེན.

༡༩༧. ‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷོ གོཏམ, གངྒཱ ནདཱི སམུདྡནིནྣཱ སམུདྡཔོཎཱ སམུདྡཔབྦྷཱརཱ སམུདྡཾ ཨཱཧཙྩ ཏིཊྛཏི, ཨེཝམེཝཱཡཾ བྷོཏོ གོཏམསྶ པརིསཱ སགཧཊྛཔབྦཛིཏཱ ནིབྦཱནནིནྣཱ ནིབྦཱནཔོཎཱ ནིབྦཱནཔབྦྷཱརཱ ནིབྦཱནཾ ཨཱཧཙྩ ཏིཊྛཏི. ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ…པེ… ¶ ཨེསཱཧཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ སརཎཾ གཙྪཱམི དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ. ལབྷེཡྻཱཧཾ བྷོཏོ གོཏམསྶ སནྟིཀེ པབྦཛྫཾ, ལབྷེཡྻཾ ཨུཔསམྤད’’ནྟི ¶ . ‘‘ཡོ ཁོ, ཝཙྪ, ཨཉྙཏིཏྠིཡཔུབྦོ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨཱཀངྑཏི ¶ པབྦཛྫཾ, ཨཱཀངྑཏི ཨུཔསམྤདཾ, སོ ཙཏྟཱརོ མཱསེ པརིཝསཏི. ཙཏུནྣཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན ཨཱརདྡྷཙིཏྟཱ བྷིཀྑཱུ པབྦཱཛེནྟི ཨུཔསམྤཱདེནྟི བྷིཀྑུབྷཱཝཱཡ; ཨཔི ཙ མེཏྠ པུགྒལཝེམཏྟཏཱ ཝིདིཏཱ’’ཏི. ‘‘སཙེ, བྷནྟེ, ཨཉྙཏིཏྠིཡཔུབྦཱ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨཱཀངྑནྟཱ པབྦཛྫཾ, ཨཱཀངྑནྟཱ ཨུཔསམྤདཾ ཙཏྟཱརོ མཱསེ པརིཝསནྟི, ཙཏུནྣཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན ཨཱརདྡྷཙིཏྟཱ བྷིཀྑཱུ པབྦཱཛེནྟི ཨུཔསམྤཱདེནྟི བྷིཀྑུབྷཱཝཱཡ; ཨཧཾ ཙཏྟཱརི ཝསྶཱནི པརིཝསིསྶཱམི. ཙཏུནྣཾ ཝསྶཱནཾ ཨཙྩཡེན ཨཱརདྡྷཙིཏྟཱ བྷིཀྑཱུ པབྦཱཛེནྟུ ཨུཔསམྤཱདེནྟུ བྷིཀྑུབྷཱཝཱཡཱ’’ཏི. ཨལཏྠ ཁོ ཝཙྪགོཏྟོ པརིབྦཱཛཀོ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པབྦཛྫཾ ཨལཏྠ ཨུཔསམྤདཾ.

ཨཙིརཱུཔསམྤནྣོ ¶ ཁོ པནཱཡསྨཱ ཝཙྪགོཏྟོ ཨདྡྷམཱསཱུཔསམྤནྣོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཝཙྪགོཏྟོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཡཱཝཏཀཾ, བྷནྟེ, སེཁེན ཉཱཎེན སེཁཱཡ ¶ ཝིཛྫཱཡ པཏྟབྦཾ, ཨནུཔྤཏྟཾ ཏཾ མཡཱ; ཨུཏྟརི ཙ མེ [ཨུཏྟརིཾ མེ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] བྷགཝཱ དྷམྨཾ དེསེཏཱུ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི ཏྭཾ, ཝཙྪ, དྭེ དྷམྨེ ཨུཏྟརི བྷཱཝེཧི – སམཐཉྩ ཝིཔསྶནཉྩ. ཨིམེ ཁོ ཏེ, ཝཙྪ, དྭེ དྷམྨཱ ཨུཏྟརི བྷཱཝིཏཱ – སམཐོ ཙ ཝིཔསྶནཱ ཙ – ཨནེཀདྷཱཏུཔཊིཝེདྷཱཡ སཾཝཏྟིསྶནྟི.

༡༩༨. ‘‘སོ ཏྭཾ, ཝཙྪ, ཡཱཝདེཝ [ཡཱཝདེ (པཱི.)] ཨཱཀངྑིསྶསི – ‘ཨནེཀཝིཧིཏཾ ཨིདྡྷིཝིདྷཾ པཙྩནུབྷཝེཡྻཾ – ཨེཀོཔི ཧུཏྭཱ བཧུདྷཱ ཨསྶཾ, བཧུདྷཱཔི ཧུཏྭཱ ཨེཀོ ཨསྶཾ; ཨཱཝིབྷཱཝཾ, ཏིརོབྷཱཝཾ; ཏིརོཀུཊྚཾ ཏིརོཔཱཀཱརཾ ཏིརོཔབྦཏཾ ཨསཛྫམཱནོ གཙྪེཡྻཾ, སེཡྻཐཱཔི ཨཱཀཱསེ; པཐཝིཡཱཔི ཨུམྨུཛྫནིམུཛྫཾ ཀརེཡྻཾ, སེཡྻཐཱཔི ཨུདཀེ; ཨུདཀེཔི ཨབྷིཛྫམཱནེ གཙྪེཡྻཾ, སེཡྻཐཱཔི པཐཝིཡཾ; ཨཱཀཱསེཔི པལླངྐེན ཀམེཡྻཾ, སེཡྻཐཱཔི པཀྑཱི སཀུཎོ; ཨིམེཔི ཙནྡིམསཱུརིཡེ ཨེཝཾམཧིདྡྷིཀེ ཨེཝཾམཧཱནུབྷཱཝེ པཱཎིནཱ པརིམསེཡྻཾ, པརིམཛྫེཡྻཾ; ཡཱཝབྲཧྨལོཀཱཔི ཀཱཡེན ཝསཾ ཝཏྟེཡྻ’ནྟི, ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎིསྶསི, སཏི སཏིཨཱཡཏནེ.

‘‘སོ ཏྭཾ, ཝཙྪ, ཡཱཝདེཝ ཨཱཀངྑིསྶསི – ‘དིབྦཱཡ སོཏདྷཱཏུཡཱ ¶ ཝིསུདྡྷཱཡ ཨཏིཀྐནྟམཱནུསིཀཱཡ ¶ ཨུབྷོ སདྡེ སུཎེཡྻཾ – དིབྦེ ཙ མཱནུསེ ཙ, ཡེ དཱུརེ སནྟིཀེ ཙཱ’ཏི, ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎིསྶསི, སཏི སཏིཨཱཡཏནེ.

‘‘སོ ཏྭཾ, ཝཙྪ, ཡཱཝདེཝ ཨཱཀངྑིསྶསི – ‘པརསཏྟཱནཾ པརཔུགྒལཱནཾ ཙེཏསཱ ཙེཏོ པརིཙྩ པཛཱནེཡྻཾ – སརཱགཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ སརཱགཾ ¶ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ, ཝཱིཏརཱགཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཝཱིཏརཱགཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ; སདོསཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ སདོསཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ, ཝཱིཏདོསཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཝཱིཏདོསཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ; སམོཧཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ སམོཧཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ, ཝཱིཏམོཧཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཝཱིཏམོཧཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ; སཾཁིཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ སཾཁིཏྟཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ, ཝིཀྑིཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཝིཀྑིཏྟཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ; མཧགྒཏཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ མཧགྒཏཾ ¶ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ, ཨམཧགྒཏཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཨམཧགྒཏཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ; སཨུཏྟརཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ སཨུཏྟརཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ, ཨནུཏྟརཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཨནུཏྟརཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ; སམཱཧིཏཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ སམཱཧིཏཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ, ཨསམཱཧིཏཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཨསམཱཧིཏཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ; ཝིམུཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཝིམུཏྟཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ, ཨཝིམུཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཨཝིམུཏྟཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻ’ནྟི, ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎིསྶསི, སཏི སཏིཨཱཡཏནེ.

‘‘སོ ཏྭཾ, ཝཙྪ, ཡཱཝདེཝ ཨཱཀངྑིསྶསི – ‘ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརེཡྻཾ, སེཡྻཐིདཾ – ཨེཀམྤི ཛཱཏིཾ དྭེཔི ཛཱཏིཡོ ཏིསྶོཔི ཛཱཏིཡོ ཙཏསྶོཔི ཛཱཏིཡོ པཉྩཔི ཛཱཏིཡོ དསཔི ཛཱཏིཡོ ཝཱིསམྤི ཛཱཏིཡོ ཏིཾསམྤི ཛཱཏིཡོ ཙཏྟཱལཱིསམྤི ཛཱཏིཡོ པཉྙཱསམྤི ཛཱཏིཡོ ཛཱཏིསཏམྤི ཛཱཏིསཧསྶམྤི ཛཱཏིསཏསཧསྶམྤི; ཨནེཀེཔི སཾཝཊྚཀཔྤེ ཨནེཀེཔི ཝིཝཊྚཀཔྤེ ཨནེཀེཔི སཾཝཊྚཝིཝཊྚཀཔྤེ – ཨམུཏྲཱསིཾ ¶ ཨེཝཾནཱམོ ཨེཝཾགོཏྟོ ཨེཝཾཝཎྞོ ཨེཝམཱཧཱརོ ཨེཝཾསུཁདུཀྑཔྤཊིསཾཝེདཱི ཨེཝམཱཡུཔརིཡནྟོ, སོ ཏཏོ ཙུཏོ ཨམུཏྲ ཨུདཔཱདིཾ; ཏཏྲཱཔཱསིཾ ཨེཝཾནཱམོ ཨེཝཾགོཏྟོ ཨེཝཾཝཎྞོ ཨེཝམཱཧཱརོ ཨེཝཾསུཁདུཀྑཔྤཊིསཾཝེདཱི ཨེཝམཱཡུཔརིཡནྟོ, སོ ཏཏོ ཙུཏོ ཨིདྷཱུཔཔནྣོཏི; ཨིཏི སཱཀཱརཾ སཨུདྡེསཾ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརེཡྻ’ནྟི, ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎིསྶསི, སཏི སཏིཨཱཡཏནེ.

‘‘སོ ¶ ཏྭཾ, ཝཙྪ, ཡཱཝདེཝ ཨཱཀངྑིསྶསི – ‘དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན སཏྟེ པསྶེཡྻཾ ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེ ཧཱིནེ པཎཱིཏེ སུཝཎྞེ དུབྦཎྞེ སུགཏེ ¶ དུགྒཏེ ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པཛཱནེཡྻཾ – ཨིམེ ཝཏ བྷོནྟོ སཏྟཱ ཀཱཡདུཙྩརིཏེན སམནྣཱགཏཱ ཝཙཱིདུཙྩརིཏེན སམནྣཱགཏཱ མནོདུཙྩརིཏེན སམནྣཱགཏཱ ཨརིཡཱནཾ ཨུཔཝཱདཀཱ མིཙྪཱདིཊྛིཀཱ མིཙྪཱདིཊྛིཀམྨསམཱདཱནཱ, ཏེ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔནྣཱ; ཨིམེ ཝཱ པན བྷོནྟོ སཏྟཱ ཀཱཡསུཙརིཏེན སམནྣཱགཏཱ ཝཙཱིསུཙརིཏེན སམནྣཱགཏཱ མནོསུཙརིཏེན སམནྣཱགཏཱ ཨརིཡཱནཾ ཨནུཔཝཱདཀཱ སམྨཱདིཊྛིཀཱ སམྨཱདིཊྛིཀམྨསམཱདཱནཱ, ཏེ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔནྣཱཏི; ཨིཏི དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན སཏྟེ ¶ པསྶེཡྻཾ ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེ ཧཱིནེ པཎཱིཏེ སུཝཎྞེ དུབྦཎྞེ སུགཏེ དུགྒཏེ ¶ ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པཛཱནེཡྻ’ནྟི, ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎིསྶསི, སཏི སཏིཨཱཡཏནེ.

‘‘སོ ཏྭཾ, ཝཙྪ, ཡཱཝདེཝ ཨཱཀངྑིསྶསི – ‘ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻ’ནྟི, ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎིསྶསི, སཏི སཏིཨཱཡཏནེ’’ཏི.

༡༩༩. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཝཙྪགོཏྟོ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡིཏྭཱ ཨནུམོདིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཝཙྪགོཏྟོ ཨེཀོ ཝཱུཔཀཊྛོ ཨཔྤམཏྟོ ཨཱཏཱཔཱི པཧིཏཏྟོ ཝིཧརནྟོ ནཙིརསྶེཝ – ཡསྶཏྠཱཡ ཀུལཔུཏྟཱ སམྨདེཝ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛནྟི ཏདནུཏྟརཾ – བྲཧྨཙརིཡཔརིཡོསཱནཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧཱསི. ‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏི, ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱ’ཏི ཨབྦྷཉྙཱསི. ཨཉྙཏརོ ཁོ པནཱཡསྨཱ ཝཙྪགོཏྟོ ཨརཧཏཾ ཨཧོསི.

༢༠༠. ཏེན ཁོ པན སམཡེན སམྦཧུལཱ བྷིཀྑཱུ བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡ གཙྪནྟི. ཨདྡསཱ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཝཙྪགོཏྟོ ཏེ བྷིཀྑཱུ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟེ. དིསྭཱན ཡེན ཏེ བྷིཀྑཱུ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨེཏདཝོཙ ¶ – ‘‘ཧནྡ! ཀཧཾ པན ཏུམྷེ ཨཱཡསྨནྟོ གཙྪཐཱ’’ཏི? ‘‘བྷགཝནྟཾ ཁོ མཡཾ, ཨཱཝུསོ, དསྶནཱཡ གཙྪཱམཱ’’ཏི ¶ . ‘‘ཏེནཧཱཡསྨནྟོ མམ ཝཙནེན བྷགཝཏོ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཐ, ཨེཝཉྩ ཝདེཐ – ‘ཝཙྪགོཏྟོ, བྷནྟེ, བྷིཀྑུ བྷགཝཏོ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཏི, ཨེཝཉྩ ཝདེཏི – པརིཙིཎྞོ མེ བྷགཝཱ, པརིཙིཎྞོ མེ སུགཏོ’’’ཏི. ‘‘ཨེཝམཱཝུསོ’’ཏི ¶ ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨཱཡསྨཏོ ཝཙྪགོཏྟསྶ པཙྩསྶོསུཾ. ཨཐ ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཱ ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘ཨཱཡསྨཱ, བྷནྟེ, ཝཙྪགོཏྟོ བྷགཝཏོ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཏི, ཨེཝཉྩ ཝདེཏི – ‘པརིཙིཎྞོ མེ བྷགཝཱ, པརིཙིཎྞོ མེ སུགཏོ’’’ཏི. ‘‘པུབྦེཝ མེ, བྷིཀྑཝེ, ཝཙྪགོཏྟོ བྷིཀྑུ ཙེཏསཱ ཙེཏོ པརིཙྩ ཝིདིཏོ – ‘ཏེཝིཛྫོ ཝཙྪགོཏྟོ ¶ བྷིཀྑུ མཧིདྡྷིཀོ མཧཱནུབྷཱཝོ’ཏི. དེཝཏཱཔི མེ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསུཾ – ‘ཏེཝིཛྫོ, བྷནྟེ, ཝཙྪགོཏྟོ བྷིཀྑུ མཧིདྡྷིཀོ མཧཱནུབྷཱཝོ’’’ཏི.

ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ. ཨཏྟམནཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡུནྟི.

མཧཱཝཙྪསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ ཏཏིཡཾ.

༤. དཱིགྷནཁསུཏྟཾ

༢༠༡. ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ རཱཛགཧེ ཝིཧརཏི གིཛ྄ཛྷཀཱུཊེ པབྦཏེ སཱུཀརཁཏཱཡཾ. ཨཐ ཁོ དཱིགྷནཁོ པརིབྦཱཛཀོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. ཨེཀམནྟཾ ཋིཏོ ཁོ དཱིགྷནཁོ པརིབྦཱཛཀོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཧཉྷི, བྷོ གོཏམ, ཨེཝཾཝཱདཱི ཨེཝཾདིཊྛི – ‘སབྦཾ མེ ནཀྑམཏཱི’’’ཏི. ‘‘ཡཱཔི ཁོ ཏེ ཨེསཱ, ཨགྒིཝེསྶན, དིཊྛི – ‘སབྦཾ མེ ནཀྑམཏཱི’ཏི, ཨེསཱཔི ཏེ དིཊྛི ནཀྑམཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨེསཱ ཙེ [ཨེསཱཔི (ཀ.)] མེ, བྷོ གོཏམ, དིཊྛི ཁམེཡྻ, ཏཾཔསྶ ཏཱདིསམེཝ, ཏཾཔསྶ ¶ ཏཱདིསམེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཨཏོ ཁོ ཏེ, ཨགྒིཝེསྶན, བཧཱུ ཧི བཧུཏརཱ ལོཀསྨིཾ ཡེ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘ཏཾཔསྶ ཏཱདིསམེཝ, ཏཾཔསྶ ཏཱདིསམེཝཱ’ཏི. ཏེ ཏཉྩེཝ དིཊྛིཾ ནཔྤཛཧནྟི ཨཉྙཉྩ དིཊྛིཾ ཨུཔཱདིཡནྟི. ཨཏོ ཁོ ཏེ, ཨགྒིཝེསྶན, ཏནཱུ ཧི ཏནུཏརཱ ལོཀསྨིཾ ཡེ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘ཏཾཔསྶ ཏཱདིསམེཝ, ཏཾཔསྶ ཏཱདིསམེཝཱ’ཏི. ཏེ ཏཉྩེཝ དིཊྛིཾ པཛཧནྟི ཨཉྙཉྩ དིཊྛིཾ ན ཨུཔཱདིཡནྟི. སནྟགྒིཝེསྶན, ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ‘སབྦཾ མེ ཁམཏཱི’ཏི; སནྟགྒིཝེསྶན, ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ‘སབྦཾ མེ ནཀྑམཏཱི’ཏི; སནྟགྒིཝེསྶན ¶ , ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ‘ཨེཀཙྩཾ མེ ཁམཏི, ཨེཀཙྩཾ མེ ནཀྑམཏཱི’ཏི. ཏཏྲགྒིཝེསྶན, ཡེ ཏེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ‘སབྦཾ མེ ཁམཏཱི’ཏི ཏེསམཡཾ དིཊྛི སཱརཱགཱཡ སནྟིཀེ, སཉྙོགཱཡ སནྟིཀེ, ཨབྷིནནྡནཱཡ སནྟིཀེ ཨཛ྄ཛྷོསཱནཱཡ སནྟིཀེ ¶ ཨུཔཱདཱནཱཡ སནྟིཀེ; ཏཏྲགྒིཝེསྶན ཡེ ཏེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ‘སབྦཾ མེ ནཀྑམཏཱི’ཏི ཏེསམཡཾ དིཊྛི ཨསཱརཱགཱཡ སནྟིཀེ, ཨསཉྙོགཱཡ སནྟིཀེ, ཨནབྷིནནྡནཱཡ སནྟིཀེ, ཨནཛ྄ཛྷོསཱནཱཡ སནྟིཀེ, ཨནུཔཱདཱནཱཡ སནྟིཀེ’’ཏི.

༢༠༢. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, དཱིགྷནཁོ པརིབྦཱཛཀོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨུཀྐཾསེཏི [ཨུཀྐཾསཏི (སཱི. པཱི. ཀ.)] མེ བྷཝཾ གོཏམོ དིཊྛིགཏཾ, སམུཀྐཾསེཏི [སམྤཧཾསཏི (ཀ.)] མེ བྷཝཾ གོཏམོ དིཊྛིགཏ’’ནྟི. ‘‘ཏཏྲགྒིཝེསྶན, ཡེ ཏེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ‘ཨེཀཙྩཾ མེ ཁམཏི, ཨེཀཙྩཾ མེ ནཀྑམཏཱི’ཏི. ཡཱ ¶ ཧི ཏེསཾ ཁམཏི སཱཡཾ དིཊྛི སཱརཱགཱཡ སནྟིཀེ, སཉྙོགཱཡ སནྟིཀེ, ཨབྷིནནྡནཱཡ སནྟིཀེ, ཨཛ྄ཛྷོསཱནཱཡ སནྟིཀེ, ཨུཔཱདཱནཱཡ སནྟིཀེ; ཡཱ ཧི ཏེསཾ ནཀྑམཏི སཱཡཾ དིཊྛི ཨསཱརཱགཱཡ སནྟིཀེ, ཨསཉྙོགཱཡ སནྟིཀེ, ཨནབྷིནནྡནཱཡ སནྟིཀེ, ཨནཛ྄ཛྷོསཱནཱཡ སནྟིཀེ, ཨནུཔཱདཱནཱཡ སནྟིཀེ. ཏཏྲགྒིཝེསྶན, ཡེ ཏེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ‘སབྦཾ མེ ཁམཏཱི’ཏི ཏཏྠ ཝིཉྙཱུ པུརིསོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི ¶ – ‘ཡཱ ཁོ མེ ཨཡཾ དིཊྛི – སབྦཾ མེ ཁམཏཱིཏི, ཨིམཉྩེ ཨཧཾ དིཊྛིཾ ཐཱམསཱ པརཱམཱསཱ ཨབྷིནིཝིསྶ ཝོཧརེཡྻཾ – ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙནྟི; དྭཱིཧི མེ ཨསྶ ཝིགྒཧོ – ཡོ ཙཱཡཾ སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཨེཝཾཝཱདཱི ¶ ཨེཝཾདིཊྛི – སབྦཾ མེ ནཀྑམཏཱིཏི, ཡོ ཙཱཡཾ སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཨེཝཾཝཱདཱི ཨེཝཾདིཊྛི – ཨེཀཙྩཾ མེ ཁམཏི, ཨེཀཙྩཾ མེ ནཀྑམཏཱིཏི – ཨིམེཧི ཨསྶ དྭཱིཧི ཝིགྒཧོ. ཨིཏི ཝིགྒཧེ སཏི ཝིཝཱདོ, ཝིཝཱདེ སཏི ཝིགྷཱཏོ, ཝིགྷཱཏེ སཏི ཝིཧེསཱ’. ཨིཏི སོ ཝིགྒཧཉྩ ཝིཝཱདཉྩ ཝིགྷཱཏཉྩ ཝིཧེསཉྩ ཨཏྟནི སམྤསྶམཱནོ ཏཉྩེཝ དིཊྛིཾ པཛཧཏི ཨཉྙཉྩ དིཊྛིཾ ན ཨུཔཱདིཡཏི. ཨེཝམེཏཱསཾ དིཊྛཱིནཾ པཧཱནཾ ཧོཏི, ཨེཝམེཏཱསཾ དིཊྛཱིནཾ པཊིནིསྶགྒོ ཧོཏི.

༢༠༣. ‘‘ཏཏྲགྒིཝེསྶན, ཡེ ཏེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ‘སབྦཾ མེ ནཀྑམཏཱི’ཏི ཏཏྠ ཝིཉྙཱུ པུརིསོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཡཱ ཁོ མེ ཨཡཾ དིཊྛི – སབྦཾ མེ ནཀྑམཏཱི’ཏི, ཨིམཉྩེ ཨཧཾ དིཊྛིཾ ཐཱམསཱ པརཱམཱསཱ ཨབྷིནིཝིསྶ ཝོཧརེཡྻཾ – ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙནྟི; དྭཱིཧི མེ ཨསྶ ཝིགྒཧོ – ཡོ ཙཱཡཾ སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཨེཝཾཝཱདཱི ཨེཝཾདིཊྛི ¶ – སབྦཾ མེ ཁམཏཱིཏི, ཡོ ཙཱཡཾ སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཨེཝཾཝཱདཱི ཨེཝཾདིཊྛི – ཨེཀཙྩཾ མེ ཁམཏི ཨེཀཙྩཾ མེ ནཀྑམཏཱིཏི – ཨིམེཧི ཨསྶ དྭཱིཧི ཝིགྒཧོ. ཨིཏི ཝིགྒཧེ སཏི ཝིཝཱདོ, ཝིཝཱདེ སཏི ཝིགྷཱཏོ, ཝིགྷཱཏེ སཏི ཝིཧེསཱ’. ཨིཏི སོ ཝིགྒཧཉྩ ཝིཝཱདཉྩ ¶ ཝིགྷཱཏཉྩ ཝིཧེསཉྩ ཨཏྟནི སམྤསྶམཱནོ ཏཉྩེཝ དིཊྛིཾ པཛཧཏི ཨཉྙཉྩ དིཊྛིཾ ན ཨུཔཱདིཡཏི. ཨེཝམེཏཱསཾ དིཊྛཱིནཾ པཧཱནཾ ཧོཏི, ཨེཝམེཏཱསཾ དིཊྛཱིནཾ པཊིནིསྶགྒོ ཧོཏི.

༢༠༤. ‘‘ཏཏྲགྒིཝེསྶན, ཡེ ཏེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ‘ཨེཀཙྩཾ མེ ཁམཏི, ཨེཀཙྩཾ མེ ནཀྑམཏཱི’ཏི ཏཏྠ ཝིཉྙཱུ པུརིསོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཡཱ ཁོ མེ ¶ ཨཡཾ དིཊྛི – ཨེཀཙྩཾ མེ ཁམཏི, ཨེཀཙྩཾ མེ ནཀྑམཏཱིཏི, ཨིམཉྩེ ཨཧཾ དིཊྛིཾ ཐཱམསཱ པརཱམཱསཱ ཨབྷིནིཝིསྶ ཝོཧརེཡྻཾ – ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙནྟི; དྭཱིཧི མེ ཨསྶ ཝིགྒཧོ – ཡོ ཙཱཡཾ སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཨེཝཾཝཱདཱི ཨེཝཾདིཊྛི – སབྦཾ མེ ཁམཏཱིཏི, ཡོ ཙཱཡཾ སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཨེཝཾཝཱདཱི ཨེཝཾདིཊྛི – སབྦཾ མེ ནཀྑམཏཱིཏི – ཨིམེཧི ཨསྶ དྭཱིཧི ཝིགྒཧོ. ཨིཏི ཝིགྒཧེ སཏི ཝིཝཱདོ, ཝིཝཱདེ སཏི ཝིགྷཱཏོ, ཝིགྷཱཏེ སཏི ཝིཧེསཱ’. ཨིཏི སོ ཝིགྒཧཉྩ ཝིཝཱདཉྩ ཝིགྷཱཏཉྩ ཝིཧེསཉྩ ཨཏྟནི སམྤསྶམཱནོ ཏཉྩེཝ དིཊྛིཾ པཛཧཏི ཨཉྙཉྩ དིཊྛིཾ ན ཨུཔཱདིཡཏི. ཨེཝམེཏཱསཾ དིཊྛཱིནཾ པཧཱནཾ ཧོཏི, ཨེཝམེཏཱསཾ དིཊྛཱིནཾ པཊིནིསྶགྒོ ཧོཏི.

༢༠༥. ‘‘ཨཡཾ ¶ ཁོ པནགྒིཝེསྶན, ཀཱཡོ རཱུཔཱི ཙཱཏུམཧཱབྷཱུཏིཀོ [ཙཱཏུམྨཧཱབྷཱུཏིཀོ (སཱི. སྱཱ.)] མཱཏཱཔེཏྟིཀསམྦྷཝོ ཨོདནཀུམྨཱསུཔཙཡོ ཨནིཙྩུཙྪཱདནཔརིམདྡནབྷེདནཝིདྡྷཾསནདྷམྨོ, ཨནིཙྩཏོ དུཀྑཏོ རོགཏོ གཎྜཏོ སལླཏོ ཨགྷཏོ ཨཱབཱདྷཏོ པརཏོ པལོཀཏོ སུཉྙཏོ ཨནཏྟཏོ སམནུཔསྶིཏབྦོ ¶ . ཏསྶིམཾ ཀཱཡཾ ཨནིཙྩཏོ དུཀྑཏོ རོགཏོ གཎྜཏོ སལླཏོ ཨགྷཏོ ཨཱབཱདྷཏོ པརཏོ པལོཀཏོ སུཉྙཏོ ཨནཏྟཏོ སམནུཔསྶཏོ ཡོ ཀཱཡསྨིཾ ཀཱཡཚནྡོ ཀཱཡསྣེཧོ ཀཱཡནྭཡཏཱ སཱ པཧཱིཡཏི.

‘‘ཏིསྶོ ཁོ ཨིམཱ, ཨགྒིཝེསྶན, ཝེདནཱ – སུཁཱ ཝེདནཱ, དུཀྑཱ ཝེདནཱ, ཨདུཀྑམསུཁཱ ཝེདནཱ. ཡསྨིཾ, ཨགྒིཝེསྶན, སམཡེ སུཁཾ ཝེདནཾ ཝེདེཏི ¶ , ནེཝ ཏསྨིཾ སམཡེ དུཀྑཾ ཝེདནཾ ཝེདེཏི, ན ཨདུཀྑམསུཁཾ ཝེདནཾ ཝེདེཏི; སུཁཾཡེཝ ཏསྨིཾ སམཡེ ཝེདནཾ ཝེདེཏི. ཡསྨིཾ, ཨགྒིཝེསྶན, སམཡེ དུཀྑཾ ཝེདནཾ ཝེདེཏི, ནེཝ ཏསྨིཾ སམཡེ སུཁཾ ཝེདནཾ ཝེདེཏི, ན ཨདུཀྑམསུཁཾ ཝེདནཾ ཝེདེཏི; དུཀྑཾཡེཝ ཏསྨིཾ སམཡེ ཝེདནཾ ཝེདེཏི. ཡསྨིཾ, ཨགྒིཝེསྶན, སམཡེ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཝེདནཾ ཝེདེཏི, ནེཝ ཏསྨིཾ སམཡེ སུཁཾ ཝེདནཾ ཝེདེཏི, ན དུཀྑཾ ཝེདནཾ ཝེདེཏི; ཨདུཀྑམསུཁཾཡེཝ ཏསྨིཾ སམཡེ ཝེདནཾ ཝེདེཏི. སུཁཱཔི ཁོ, ཨགྒིཝེསྶན, ཝེདནཱ ཨནིཙྩཱ སངྑཏཱ པཊིཙྩསམུཔྤནྣཱ ཁཡདྷམྨཱ ཝཡདྷམྨཱ ཝིརཱགདྷམྨཱ ནིརོདྷདྷམྨཱ; དུཀྑཱཔི ཁོ, ཨགྒིཝེསྶན, ཝེདནཱ ཨནིཙྩཱ སངྑཏཱ པཊིཙྩསམུཔྤནྣཱ ཁཡདྷམྨཱ ཝཡདྷམྨཱ ཝིརཱགདྷམྨཱ ནིརོདྷདྷམྨཱ; ཨདུཀྑམསུཁཱཔི ཁོ, ཨགྒིཝེསྶན, ཝེདནཱ ཨནིཙྩཱ སངྑཏཱ པཊིཙྩསམུཔྤནྣཱ ཁཡདྷམྨཱ ཝཡདྷམྨཱ ཝིརཱགདྷམྨཱ ནིརོདྷདྷམྨཱ. ཨེཝཾ པསྶཾ, ཨགྒིཝེསྶན, སུཏཝཱ ཨརིཡསཱཝཀོ སུཁཱཡཔི ཝེདནཱཡ ནིབྦིནྡཏི, དུཀྑཱཡཔི ཝེདནཱཡ ནིབྦིནྡཏི, ཨདུཀྑམསུཁཱཡཔི ཝེདནཱཡ ¶ ནིབྦིནྡཏི ¶ ; ནིབྦིནྡཾ ཝིརཛྫཏི, ཝིརཱགཱ ཝིམུཙྩཏི. ཝིམུཏྟསྨིཾ, ཝིམུཏྟམིཏི ཉཱཎཾ ཧོཏི. ‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏི, ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱ’ཏི པཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ ཝིམུཏྟཙིཏྟོ ཁོ, ཨགྒིཝེསྶན, བྷིཀྑུ ན ཀེནཙི སཾཝདཏི, ན ཀེནཙི ཝིཝདཏི, ཡཉྩ ལོཀེ ཝུཏྟཾ ཏེན ཝོཧརཏི, ཨཔརཱམས’’ནྟི.

༢༠༦. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ བྷགཝཏོ པིཊྛིཏོ ¶ ཋིཏོ ཧོཏི བྷགཝནྟཾ བཱིཛཡམཱནོ [ཝཱིཛཡམཱནོ (སཱི. པཱི.)]. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཏེསཾ ཏེསཾ ཀིར ནོ བྷགཝཱ དྷམྨཱནཾ ཨབྷིཉྙཱ པཧཱནམཱཧ, ཏེསཾ ཏེསཾ ཀིར ནོ སུགཏོ དྷམྨཱནཾ ཨབྷིཉྙཱ པཊིནིསྶགྒམཱཧཱ’’ཏི. ཨིཏི ཧིདཾ ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟསྶ པཊིསཉྩིཀྑཏོ ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩི. དཱིགྷནཁསྶ པན པརིབྦཱཛཀསྶ ཝིརཛཾ ཝཱིཏམལཾ དྷམྨཙཀྑུཾ ཨུདཔཱདི – ‘‘ཡཾ ཀིཉྩི སམུདཡདྷམྨཾ སབྦཾ ཏཾ ནིརོདྷདྷམྨ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ དཱིགྷནཁོ པརིབྦཱཛཀོ དིཊྛདྷམྨོ པཏྟདྷམྨོ ཝིདིཏདྷམྨོ པརིཡོགཱལ༹ྷདྷམྨོ ཏིཎྞཝིཙིཀིཙྪོ ཝིགཏཀཐཾཀཐོ ཝེསཱརཛྫཔྤཏྟོ ཨཔརཔྤཙྩཡོ སཏྠུསཱསནེ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ, ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ! སེཡྻཐཱཔི, བྷོ གོཏམ, ནིཀྐུཛྫིཏཾ ཝཱ ཨུཀྐུཛྫེཡྻ, པཊིཙྪནྣཾ ཝཱ ཝིཝརེཡྻ, མཱུལ༹ྷསྶ ཝཱ མགྒཾ ¶ ཨཱཙིཀྑེཡྻ, ཨནྡྷཀཱརེ ཝཱ ཏེལཔཛྫོཏཾ དྷཱརེཡྻ – ཙཀྑུམནྟོ རཱུཔཱནི དཀྑནྟཱིཏི – ཨེཝམེཝ ཁོ བྷོཏཱ གོཏམེན ཨནེཀཔརིཡཱཡེན ¶ དྷམྨོ པཀཱསིཏོ. ཨེསཱཧཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ སརཎཾ གཙྪཱམི དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ. ཨུཔཱསཀཾ མཾ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི.

དཱིགྷནཁསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ ཙཏུཏྠཾ.

༥. མཱགཎྜིཡསུཏྟཾ

༢༠༧. ཨེཝཾ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཀུརཱུསུ ཝིཧརཏི ཀམྨཱསདྷམྨཾ ནཱམ ཀུརཱུནཾ ནིགམོ, བྷཱརདྭཱཛགོཏྟསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཨགྱཱགཱརེ ཏིཎསནྠཱརཀེ [ཏིཎསནྠརཀེ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཀམྨཱསདྷམྨཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི. ཀམྨཱསདྷམྨཾ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟོ ཡེན ཨཉྙཏརོ ཝནསཎྜོ ཏེནུཔསངྐམི དིཝཱཝིཧཱརཱཡ. ཏཾ ཝནསཎྜཾ ཨཛ྄ཛྷོགཱཧེཏྭཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ནིསཱིདི. ཨཐ ¶ ཁོ མཱགཎྜིཡོ [མཱགནྡིཡོ (སཱི. པཱི.)] པརིབྦཱཛཀོ ཛངྒྷཱཝིཧཱརཾ ཨནུཙངྐམམཱནོ ཨནུཝིཙརམཱནོ ཡེན བྷཱརདྭཱཛགོཏྟསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཨགྱཱགཱརཾ ཏེནུཔསངྐམི. ཨདྡསཱ ཁོ མཱགཎྜིཡོ པརིབྦཱཛཀོ བྷཱརདྭཱཛགོཏྟསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཨགྱཱགཱརེ ཏིཎསནྠཱརཀཾ པཉྙཏྟཾ. དིསྭཱན བྷཱརདྭཱཛགོཏྟཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀསྶ ནྭཡཾ བྷོཏོ བྷཱརདྭཱཛསྶ ཨགྱཱགཱརེ ཏིཎསནྠཱརཀོ པཉྙཏྟོ, སམཎསེཡྻཱནུརཱུཔཾ [སམཎསེཡྻཱརཱུཔཾ (སཱི. པཱི.)] མཉྙེ’’ཏི? ‘‘ཨཏྠི, བྷོ མཱགཎྜིཡ, སམཎོ གོཏམོ སཀྱཔུཏྟོ སཀྱཀུལཱ པབྦཛིཏོ. ཏཾ ཁོ པན བྷཝནྟཾ གོཏམཾ ཨེཝཾ ཀལྱཱཎོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོ – ‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི ¶ སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ’ཏི. ཏསྶེསཱ བྷོཏོ གོཏམསྶ སེཡྻཱ པཉྙཏྟཱ’’ཏི. ‘‘དུདྡིཊྛཾ ཝཏ, བྷོ བྷཱརདྭཱཛ, ཨདྡསཱམ; དུདྡིཊྛཾ ཝཏ, བྷོ བྷཱརདྭཱཛ, ཨདྡསཱམ! ཡེ མཡཾ ཏསྶ བྷོཏོ གོཏམསྶ བྷཱུནཧུནོ [བྷཱུནཧནསྶ (སྱཱ. ཀཾ.)] སེཡྻཾ ཨདྡསཱམཱ’’ཏི. ‘‘རཀྑསྶེཏཾ, མཱགཎྜིཡ, ཝཱཙཾ; རཀྑསྶེཏཾ ¶ , མཱགཎྜིཡ, ཝཱཙཾ. བཧཱུ ཧི ཏསྶ བྷོཏོ གོཏམསྶ ཁཏྟིཡཔཎྜིཏཱཔི བྲཱཧྨཎཔཎྜིཏཱཔི གཧཔཏིཔཎྜིཏཱཔི སམཎཔཎྜིཏཱཔི ཨབྷིཔྤསནྣཱ ཝིནཱིཏཱ ཨརིཡེ ཉཱཡེ དྷམྨེ ཀུསལེ’’ཏི. ‘‘སམྨུཁཱ ཙེཔི མཡཾ, བྷོ བྷཱརདྭཱཛ, ཏཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ པསྶེཡྻཱམ, སམྨུཁཱཔི ནཾ ཝདེཡྻཱམ – ‘བྷཱུནཧུ [བྷཱུནཧནོ (སྱཱ. ཀཾ.)] སམཎོ གོཏམོ’ཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨེཝཉྷི ནོ སུཏྟེ ཨོཙརཏཱི’’ཏི. ‘‘སཙེ ཏཾ བྷོཏོ མཱགཎྜིཡསྶ ཨགརུ ཨཱརོཙེཡྻཱམི ཏཾ [ཨཱརོཙེཡྻམེཏཾ (སཱི. པཱི.), ཨཱརོཙེསྶཱམི ཏསྶ (སྱཱ. ཀཾ.)] སམཎསྶ གོཏམསྶཱ’’ཏི. ‘‘ཨཔྤོསྶུཀྐོ བྷཝཾ བྷཱརདྭཱཛོ ཝུཏྟོཝ ནཾ ཝདེཡྻཱ’’ཏི.

༢༠༨. ཨསྶོསི ཁོ བྷགཝཱ དིབྦཱཡ སོཏདྷཱཏུཡཱ ཝིསུདྡྷཱཡ ཨཏིཀྐནྟམཱནུསིཀཱཡ བྷཱརདྭཱཛགོཏྟསྶ ¶ བྲཱཧྨཎསྶ མཱགཎྜིཡེན པརིབྦཱཛཀེན སདྡྷིཾ ཨིམཾ ཀཐཱསལླཱཔཾ. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ སཱཡནྷསམཡཾ པཊིསལླཱནཱ ཝུཊྛིཏོ ཡེན བྷཱརདྭཱཛགོཏྟསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཨགྱཱགཱརཾ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ནིསཱིདི བྷགཝཱ པཉྙཏྟེ ཏིཎསནྠཱརཀེ. ཨཐ ཁོ བྷཱརདྭཱཛགོཏྟོ བྲཱཧྨཎོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ¶ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ བྷཱརདྭཱཛགོཏྟཾ བྲཱཧྨཎཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཧུ པན ཏེ, བྷཱརདྭཱཛ, མཱགཎྜིཡེན པརིབྦཱཛཀེན སདྡྷིཾ ¶ ཨིམཾཡེཝ ཏིཎསནྠཱརཀཾ ཨཱརབྦྷ ཀོཙིདེཝ ཀཐཱསལླཱཔོ’’ཏི? ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, བྷཱརདྭཱཛགོཏྟོ བྲཱཧྨཎོ སཾཝིགྒོ ལོམཧཊྛཛཱཏོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨེཏདེཝ ཁོ པན མཡཾ བྷོཏོ གོཏམསྶ ཨཱརོཙེཏུཀཱམཱ. ཨཐ ཙ པན བྷཝཾ གོཏམོ ཨནཀྑཱཏཾཡེཝ ཨཀྑཱསཱི’’ཏི. ཨཡཉྩ ཧི [ཨཡཉྩ ཧིདཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] བྷགཝཏོ བྷཱརདྭཱཛགོཏྟེན བྲཱཧྨཎེན སདྡྷིཾ ཨནྟརཱཀཐཱ ཝིཔྤཀཏཱ ཧོཏི. ཨཐ ཁོ མཱགཎྜིཡོ པརིབྦཱཛཀོ ཛངྒྷཱཝིཧཱརཾ ཨནུཙངྐམམཱནོ ཨནུཝིཙརམཱནོ ཡེན བྷཱརདྭཱཛགོཏྟསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཨགྱཱགཱརཾ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ མཱགཎྜིཡཾ པརིབྦཱཛཀཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

༢༠༩. ‘‘ཙཀྑུཾ ¶ ཁོ, མཱགཎྜིཡ, རཱུཔཱརཱམཾ རཱུཔརཏཾ རཱུཔསམྨུདིཏཾ. ཏཾ ཏཐཱགཏསྶ དནྟཾ གུཏྟཾ རཀྑིཏཾ སཾཝུཏཾ, ཏསྶ ཙ སཾཝརཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི. ཨིདཾ ནུ ཏེ ཨེཏཾ, མཱགཎྜིཡ, སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ – ‘བྷཱུནཧུ སམཎོ གོཏམོ’’’ཏི? ‘‘ཨེཏདེཝ ཁོ པན མེ, བྷོ གོཏམ, སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ – ‘བྷཱུནཧུ སམཎོ གོཏམོ’ཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨེཝཉྷི ནོ སུཏྟེ ཨོཙརཏཱི’’ཏི. ‘‘སོཏཾ ཁོ, མཱགཎྜིཡ, སདྡཱརཱམཾ…པེ… གྷཱནཾ ¶ ཁོ, མཱགཎྜིཡ གནྡྷཱརཱམཾ… ཛིཝ྄ཧཱ ཁོ, མཱགཎྜིཡ, རསཱརཱམཱ རསརཏཱ རསསམྨུདིཏཱ. སཱ ཏཐཱགཏསྶ དནྟཱ གུཏྟཱ རཀྑིཏཱ སཾཝུཏཱ, ཏསྶཱ ཙ སཾཝརཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི. ཨིདཾ ནུ ཏེ ཨེཏཾ, མཱགཎྜིཡ, སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ – ‘བྷཱུནཧུ སམཎོ གོཏམོ’’’ཏི? ‘‘ཨེཏདེཝ ཁོ པན མེ, བྷོ གོཏམ, སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ – ‘བྷཱུནཧུ སམཎོ གོཏམོ’ཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨེཝཉྷི ནོ སུཏྟེ ཨོཙརཏཱི’’ཏི. ‘‘ཀཱཡོ ཁོ, མཱགཎྜིཡ, ཕོཊྛབྦཱརཱམོ ཕོཊྛབྦརཏོ…པེ… མནོ ཁོ, མཱགཎྜིཡ, དྷམྨཱརཱམོ དྷམྨརཏོ དྷམྨསམྨུདིཏོ. སོ ཏཐཱགཏསྶ དནྟོ གུཏྟོ རཀྑིཏོ སཾཝུཏོ, ཏསྶ ཙ སཾཝརཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི. ཨིདཾ ནུ ཏེ ཨེཏཾ, མཱགཎྜིཡ, སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ – ‘བྷཱུནཧུ སམཎོ གོཏམོ’’’ཏི? ‘‘ཨེཏདེཝ ཁོ པན མེ, བྷོ ¶ གོཏམ, སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ – ‘བྷཱུནཧུ སམཎོ གོཏམོ’ཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨེཝཉྷི ནོ སུཏྟེ ཨོཙརཏཱི’’ཏི.

༢༡༠. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཱགཎྜིཡ – ‘ཨིདྷེཀཙྩོ ཙཀྑུཝིཉྙེཡྻེཧི ¶ རཱུཔེཧི པརིཙཱརིཏཔུབྦོ ཨསྶ ཨིཊྛེཧི ཀནྟེཧི མནཱཔེཧི པིཡརཱུཔེཧི ཀཱམཱུཔསཾཧིཏེཧི རཛནཱིཡེཧི, སོ ཨཔརེན སམཡེན རཱུཔཱནཾཡེཝ སམུདཡཉྩ ཨཏྠངྒམཉྩ ཨསྶཱདཉྩ ཨཱདཱིནཝཉྩ ནིསྶརཎཉྩ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཝིདིཏྭཱ རཱུཔཏཎྷཾ པཧཱཡ རཱུཔཔརིལཱ༹ཧཾ པཊིཝིནོདེཏྭཱ ཝིགཏཔིཔཱསོ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཝཱུཔསནྟཙིཏྟོ ཝིཧརེཡྻ. ཨིམསྶ པན ཏེ, མཱགཎྜིཡ, ཀིམསྶ ཝཙནཱིཡ’’’ནྟི? ‘‘ན ཀིཉྩི, བྷོ གོཏམ’’. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཱགཎྜིཡ – ‘ཨིདྷེཀཙྩོ སོཏཝིཉྙེཡྻེཧི སདྡེཧི…པེ… གྷཱནཝིཉྙེཡྻེཧི ¶ གནྡྷེཧི… ཛིཝ྄ཧཱཝིཉྙེཡྻེཧི རསེཧི… ཀཱཡཝིཉྙེཡྻེཧི ཕོཊྛབྦེཧི པརིཙཱརིཏཔུབྦོ ཨསྶ ཨིཊྛེཧི ཀནྟེཧི མནཱཔེཧི པིཡརཱུཔེཧི ཀཱམཱུཔསཾཧིཏེཧི རཛནཱིཡེཧི, སོ ཨཔརེན སམཡེན ཕོཊྛབྦཱནཾཡེཝ སམུདཡཉྩ ཨཏྠངྒམཉྩ ཨསྶཱདཉྩ ཨཱདཱིནཝཉྩ ནིསྶརཎཉྩ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཝིདིཏྭཱ ཕོཊྛབྦཏཎྷཾ པཧཱཡ ཕོཊྛབྦཔརིལཱ༹ཧཾ པཊིཝིནོདེཏྭཱ ཝིགཏཔིཔཱསོ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཝཱུཔསནྟཙིཏྟོ ཝིཧརེཡྻ. ཨིམསྶ པན ཏེ, མཱགཎྜིཡ, ཀིམསྶ ཝཙནཱིཡ’’’ནྟི? ‘‘ན ཀིཉྩི, བྷོ གོཏམ’’.

༢༡༡. ‘‘ཨཧཾ ¶ ཁོ པན, མཱགཎྜིཡ, པུབྦེ ཨགཱརིཡབྷཱུཏོ སམཱནོ པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི སམཔྤིཏོ སམངྒཱིབྷཱུཏོ པརིཙཱརེསིཾ ཙཀྑུཝིཉྙེཡྻེཧི རཱུཔེཧི ཨིཊྛེཧི ཀནྟེཧི མནཱཔེཧི པིཡརཱུཔེཧི ཀཱམཱུཔསཾཧིཏེཧི རཛནཱིཡེཧི, སོཏཝིཉྙེཡྻེཧི སདྡེཧི…པེ… གྷཱནཝིཉྙེཡྻེཧི གནྡྷེཧི… ཛིཝ྄ཧཱཝིཉྙེཡྻེཧི རསེཧི… ཀཱཡཝིཉྙེཡྻེཧི ཕོཊྛབྦེཧི ཨིཊྛེཧི ཀནྟེཧི མནཱཔེཧི པིཡརཱུཔེཧི ཀཱམཱུཔསཾཧིཏེཧི རཛནཱིཡེཧི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, མཱགཎྜིཡ, ཏཡོ པཱསཱདཱ ཨཧེསུཾ – ཨེཀོ ཝསྶིཀོ, ཨེཀོ ཧེམནྟིཀོ, ཨེཀོ གིམྷིཀོ. སོ ཁོ ཨཧཾ, མཱགཎྜིཡ, ཝསྶིཀེ པཱསཱདེ ཝསྶིཀེ ཙཏྟཱརོ [ཝསྶིཀེ པཱསཱདེ ཙཏྟཱརོ (སྱཱ. ཀཾ.)] མཱསེ ནིཔྤུརིསེཧི ཏཱུརིཡེཧི [ཏུརིཡེཧི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] པརིཙཱརཡམཱནོ [པརིཙཱརིཡམཱནོ (སབྦཏྠ)] ན ཧེཊྛཱཔཱསཱདཾ ཨོརོཧཱམི. སོ ཨཔརེན སམཡེན ཀཱམཱནཾཡེཝ སམུདཡཉྩ ཨཏྠངྒམཉྩ ཨསྶཱདཉྩ ཨཱདཱིནཝཉྩ ནིསྶརཎཉྩ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཝིདིཏྭཱ ཀཱམཏཎྷཾ པཧཱཡ ཀཱམཔརིལཱ༹ཧཾ པཊིཝིནོདེཏྭཱ ཝིགཏཔིཔཱསོ ¶ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཝཱུཔསནྟཙིཏྟོ ཝིཧརཱམི. སོ ཨཉྙེ སཏྟེ པསྶཱམི ཀཱམེསུ ཨཝཱིཏརཱགེ ཀཱམཏཎྷཱཧི ཁཛྫམཱནེ ཀཱམཔརིལཱ༹ཧེན པརིཌཡ྄ཧམཱནེ ཀཱམེ པཊིསེཝནྟེ. སོ ཏེསཾ ན པིཧེམི, ན ཏཏྠ ཨབྷིརམཱམི ¶ . ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཡཱཧཡཾ, མཱགཎྜིཡ, རཏི, ཨཉྙཏྲེཝ ཀཱམེཧི ཨཉྙཏྲ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི – ཨཔི དིབྦཾ སུཁཾ ¶ སམདྷིགཡ྄ཧ ཏིཊྛཏི – ཏཱཡ རཏིཡཱ རམམཱནོ ཧཱིནསྶ ན པིཧེམི, ན ཏཏྠ ཨབྷིརམཱམི.

༢༡༢. ‘‘སེཡྻཐཱཔི, མཱགཎྜིཡ, གཧཔཏི ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟོ ཝཱ ཨཌྜྷོ མཧདྡྷནོ མཧཱབྷོགོ པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི སམཔྤིཏོ སམངྒཱིབྷཱུཏོ པརིཙཱརེཡྻ ཙཀྑུཝིཉྙེཡྻེཧི རཱུཔེཧི…པེ… ཕོཊྛབྦེཧི ཨིཊྛེཧི ཀནྟེཧི མནཱཔེཧི པིཡརཱུཔེཧི ཀཱམཱུཔསཾཧིཏེཧི རཛནཱིཡེཧི. སོ ཀཱཡེན སུཙརིཏཾ ཙརིཏྭཱ ཝཱཙཱཡ སུཙརིཏཾ ཙརིཏྭཱ མནསཱ སུཙརིཏཾ ཙརིཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ དེཝཱནཾ ཏཱཝཏིཾསཱནཾ སཧབྱཏཾ. སོ ཏཏྠ ནནྡནེ ཝནེ ཨཙྪརཱསངྒྷཔརིཝུཏོ དིབྦེཧི པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི སམཔྤིཏོ སམངྒཱིབྷཱུཏོ པརིཙཱརེཡྻ. སོ པསྶེཡྻ གཧཔཏིཾ ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟཾ ཝཱ པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི སམཔྤིཏཾ སམངྒཱིབྷཱུཏཾ པརིཙཱརཡམཱནཾ.

‘‘ཏཾ ¶ ཀིཾ མཉྙསི, མཱགཎྜིཡ, ཨཔི ནུ སོ དེཝཔུཏྟོ ནནྡནེ ཝནེ ཨཙྪརཱསངྒྷཔརིཝུཏོ དིབྦེཧི པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི ¶ སམཔྤིཏོ སམངྒཱིབྷཱུཏོ པརིཙཱརཡམཱནོ ཨམུསྶ གཧཔཏིསྶ ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟསྶ ཝཱ པིཧེཡྻ, མཱནུསཀཱནཾ ཝཱ པཉྩནྣཾ ཀཱམགུཎཱནཾ མཱནུསཀེཧི ཝཱ ཀཱམེཧི ཨཱཝཊྚེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧིདཾ, བྷོ གོཏམ’’. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? མཱནུསཀེཧི, བྷོ གོཏམ, ཀཱམེཧི དིབྦཀཱམཱ ཨབྷིཀྐནྟཏརཱ ཙ པཎཱིཏཏརཱ ཙཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ ཨཧཾ, མཱགཎྜིཡ, པུབྦེ ཨགཱརིཡབྷཱུཏོ སམཱནོ པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི སམཔྤིཏོ སམངྒཱིབྷཱུཏོ པརིཙཱརེསིཾ ཙཀྑུཝིཉྙེཡྻེཧི རཱུཔེཧི ཨིཊྛེཧི ཀནྟེཧི མནཱཔེཧི པིཡརཱུཔེཧི ཀཱམཱུཔསཾཧིཏེཧི རཛནཱིཡེཧི, སོཏཝིཉྙེཡྻེཧི སདྡེཧི…པེ… གྷཱནཝིཉྙེཡྻེཧི གནྡྷེཧི… ཛིཝ྄ཧཱཝིཉྙེཡྻེཧི རསེཧི… ཀཱཡཝིཉྙེཡྻེཧི ཕོཊྛབྦེཧི ཨིཊྛེཧི ཀནྟེཧི མནཱཔེཧི པིཡརཱུཔེཧི ཀཱམཱུཔསཾཧིཏེཧི རཛནཱིཡེཧི. སོ ཨཔརེན སམཡེན ཀཱམཱནཾཡེཝ སམུདཡཉྩ ཨཏྠངྒམཉྩ ཨསྶཱདཉྩ ཨཱདཱིནཝཉྩ ནིསྶརཎཉྩ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཝིདིཏྭཱ ཀཱམཏཎྷཾ པཧཱཡ ཀཱམཔརིལཱ༹ཧཾ པཊིཝིནོདེཏྭཱ ཝིགཏཔིཔཱསོ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཝཱུཔསནྟཙིཏྟོ ཝིཧརཱམི. སོ ཨཉྙེ སཏྟེ པསྶཱམི ཀཱམེསུ ཨཝཱིཏརཱགེ ཀཱམཏཎྷཱཧི ཁཛྫམཱནེ ཀཱམཔརིལཱ༹ཧེན པརིཌཡ྄ཧམཱནེ ¶ ཀཱམེ པཊིསེཝནྟེ, སོ ཏེསཾ ན པིཧེམི, ན ཏཏྠ ཨབྷིརམཱམི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཡཱཧཡཾ, མཱགཎྜིཡ, རཏི ཨཉྙཏྲེཝ ཀཱམེཧི ཨཉྙཏྲ ཨཀུསལེཧི ¶ དྷམྨེཧི – ཨཔི དིབྦཾ སུཁཾ སམདྷིགཡ྄ཧ ཏིཊྛཏི – ཏཱཡ རཏིཡཱ རམམཱནོ ཧཱིནསྶ ན པིཧེམི, ན ཏཏྠ ཨབྷིརམཱམི.

༢༡༣. ‘‘སེཡྻཐཱཔི ¶ , མཱགཎྜིཡ, ཀུཊྛཱི པུརིསོ ཨརུགཏྟོ པཀྐགཏྟོ ཀིམཱིཧི ཁཛྫམཱནོ ནཁེཧི ཝཎམུཁཱནི ཝིཔྤཏཙྪམཱནོ ཨངྒཱརཀཱསུཡཱ ཀཱཡཾ པརིཏཱཔེཡྻ. ཏསྶ མིཏྟཱམཙྩཱ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱ བྷིསཀྐཾ སལླཀཏྟཾ ཨུཔཊྛཱཔེཡྻུཾ. ཏསྶ སོ བྷིསཀྐོ སལླཀཏྟོ བྷེསཛྫཾ ཀརེཡྻ. སོ ཏཾ བྷེསཛྫཾ ཨཱགམྨ ཀུཊྛེཧི པརིམུཙྩེཡྻ, ཨརོགོ ཨསྶ སུཁཱི སེརཱི སཡཾཝསཱི ཡེན ཀཱམཾ གམོ. སོ ཨཉྙཾ ཀུཊྛིཾ པུརིསཾ པསྶེཡྻ ཨརུགཏྟཾ པཀྐགཏྟཾ ཀིམཱིཧི ཁཛྫམཱནཾ ནཁེཧི ཝཎམུཁཱནི ཝིཔྤཏཙྪམཱནཾ ཨངྒཱརཀཱསུཡཱ ཀཱཡཾ པརིཏཱཔེནྟཾ.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཱགཎྜིཡ, ཨཔི ནུ སོ པུརིསོ ཨམུསྶ ཀུཊྛིསྶ པུརིསསྶ པིཧེཡྻ ཨངྒཱརཀཱསུཡཱ ཝཱ བྷེསཛྫཾ པཊིསེཝནཱཡ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ནོ ¶ ཧིདཾ, བྷོ གོཏམ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? རོགེ ཧི, བྷོ གོཏམ, སཏི བྷེསཛྫེན ཀརཎཱིཡཾ ཧོཏི, རོགེ ཨསཏི ན བྷེསཛྫེན ཀརཎཱིཡཾ ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ ཨཧཾ, མཱགཎྜིཡ, པུབྦེ ཨགཱརིཡབྷཱུཏོ སམཱནོ པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི སམཔྤིཏོ སམངྒཱིབྷཱུཏོ པརིཙཱརེསིཾ, ཙཀྑུཝིཉྙེཡྻེཧི རཱུཔེཧི ཨིཊྛེཧི ཀནྟེཧི མནཱཔེཧི པིཡརཱུཔེཧི ཀཱམཱུཔསཾཧིཏེཧི རཛནཱིཡེཧི, སོཏཝིཉྙེཡྻེཧི སདྡེཧི…པེ… གྷཱནཝིཉྙེཡྻེཧི གནྡྷེཧི… ཛིཝ྄ཧཱཝིཉྙེཡྻེཧི རསེཧི… ཀཱཡཝིཉྙེཡྻེཧི ཕོཊྛབྦེཧི ཨིཊྛེཧི ཀནྟེཧི མནཱཔེཧི པིཡརཱུཔེཧི ཀཱམཱུཔསཾཧིཏེཧི རཛནཱིཡེཧི. སོ ཨཔརེན སམཡེན ཀཱམཱནཾཡེཝ སམུདཡཉྩ ཨཏྠངྒམཉྩ ཨསྶཱདཉྩ ཨཱདཱིནཝཉྩ ནིསྶརཎཉྩ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཝིདིཏྭཱ ཀཱམཏཎྷཾ པཧཱཡ ཀཱམཔརིལཱ༹ཧཾ ¶ པཊིཝིནོདེཏྭཱ ཝིགཏཔིཔཱསོ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཝཱུཔསནྟཙིཏྟོ ཝིཧརཱམི. སོ ཨཉྙེ སཏྟེ པསྶཱམི ཀཱམེསུ ཨཝཱིཏརཱགེ ཀཱམཏཎྷཱཧི ཁཛྫམཱནེ ཀཱམཔརིལཱ༹ཧེན པརིཌཡ྄ཧམཱནེ ཀཱམེ པཊིསེཝནྟེ. སོ ཏེསཾ ན པིཧེམི, ན ཏཏྠ ཨབྷིརམཱམི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཡཱཧཡཾ, མཱགཎྜིཡ, རཏི, ཨཉྙཏྲེཝ ཀཱམེཧི ཨཉྙཏྲ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི – ཨཔི དིབྦཾ སུཁཾ སམདྷིགཡ྄ཧ ཏིཊྛཏི – ཏཱཡ རཏིཡཱ རམམཱནོ ཧཱིནསྶ ན པིཧེམི, ན ཏཏྠ ཨབྷིརམཱམི.

༢༡༤. ‘‘སེཡྻཐཱཔི ¶ , མཱགཎྜིཡ, ཀུཊྛཱི པུརིསོ ཨརུགཏྟོ པཀྐགཏྟོ ཀིམཱིཧི ཁཛྫམཱནོ ནཁེཧི ཝཎམུཁཱནི ཝིཔྤཏཙྪམཱནོ ཨངྒཱརཀཱསུཡཱ ཀཱཡཾ པརིཏཱཔེཡྻ. ཏསྶ མིཏྟཱམཙྩཱ ¶ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱ བྷིསཀྐཾ སལླཀཏྟཾ ཨུཔཊྛཱཔེཡྻུཾ. ཏསྶ སོ བྷིསཀྐོ སལླཀཏྟོ བྷེསཛྫཾ ཀརེཡྻ. སོ ཏཾ བྷེསཛྫཾ ཨཱགམྨ ཀུཊྛེཧི པརིམུཙྩེཡྻ, ཨརོགོ ཨསྶ སུཁཱི སེརཱི སཡཾཝསཱི ཡེན ཀཱམཾ གམོ. ཏམེནཾ དྭེ བལཝནྟོ པུརིསཱ ནཱནཱབཱཧཱསུ གཧེཏྭཱ ཨངྒཱརཀཱསུཾ ཨུཔཀཌྜྷེཡྻུཾ.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཱགཎྜིཡ, ཨཔི ནུ སོ པུརིསོ ཨིཏི ཙིཏིཙེཝ ཀཱཡཾ སནྣཱམེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷོ གོཏམ’’. ‘‘ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ’’? ‘‘ཨསུ ཧི, བྷོ གོཏམ, ཨགྒི དུཀྑསམྥསྶོ ཙེཝ མཧཱབྷིཏཱཔོ ཙ མཧཱཔརིལཱ༹ཧོ ཙཱ’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཱགཎྜིཡ, ཨིདཱནེཝ ནུ ཁོ སོ ཨགྒི དུཀྑསམྥསྶོ ཙེཝ མཧཱབྷིཏཱཔོ ཙ མཧཱཔརིལཱ༹ཧོ ཙ ཨུདཱཧུ པུབྦེཔི སོ ཨགྒི དུཀྑསམྥསྶོ ཙེཝ མཧཱབྷིཏཱཔོ ཙ མཧཱཔརིལཱ༹ཧོ ཙཱ’’ཏི ¶ ? ‘‘ཨིདཱནི ཙེཝ, བྷོ གོཏམ, སོ ཨགྒི དུཀྑསམྥསྶོ ཙེཝ མཧཱབྷིཏཱཔོ ¶ ཙ མཧཱཔརིལཱ༹ཧོ ཙ, པུབྦེཔི སོ ཨགྒི དུཀྑསམྥསྶོ ཙེཝ མཧཱབྷིཏཱཔོ ཙ མཧཱཔརིལཱ༹ཧོ ཙ. ཨསུ ཙ [ཨསུ ཧི ཙ (སཱི. པཱི.)], བྷོ གོཏམ, ཀུཊྛཱི པུརིསོ ཨརུགཏྟོ པཀྐགཏྟོ ཀིམཱིཧི ཁཛྫམཱནོ ནཁེཧི ཝཎམུཁཱནི ཝིཔྤཏཙྪམཱནོ ཨུཔཧཏིནྡྲིཡོ དུཀྑསམྥསྶེཡེཝ ཨགྒིསྨིཾ སུཁམིཏི ཝིཔརཱིཏསཉྙཾ པཙྩལཏྠཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཱགཎྜིཡ, ཨཏཱིཏམྤི ཨདྡྷཱནཾ ཀཱམཱ དུཀྑསམྥསྶཱ ཙེཝ མཧཱབྷིཏཱཔཱ ཙ མཧཱཔརིལཱ༹ཧཱ ཙ, ཨནཱགཏམྤི ཨདྡྷཱནཾ ཀཱམཱ དུཀྑསམྥསྶཱ ཙེཝ མཧཱབྷིཏཱཔཱ ཙ མཧཱཔརིལཱ༹ཧཱ ཙ, ཨེཏརཧིཔི པཙྩུཔྤནྣཾ ཨདྡྷཱནཾ ཀཱམཱ དུཀྑསམྥསྶཱ ཙེཝ མཧཱབྷིཏཱཔཱ ཙ མཧཱཔརིལཱ༹ཧཱ ཙ. ཨིམེ ཙ, མཱགཎྜིཡ, སཏྟཱ ཀཱམེསུ ཨཝཱིཏརཱགཱ ཀཱམཏཎྷཱཧི ཁཛྫམཱནཱ ཀཱམཔརིལཱ༹ཧེན པརིཌཡ྄ཧམཱནཱ ཨུཔཧཏིནྡྲིཡཱ དུཀྑསམྥསྶེསུཡེཝ ཀཱམེསུ སུཁམིཏི ཝིཔརཱིཏསཉྙཾ པཙྩལཏྠུཾ.

༢༡༥. ‘‘སེཡྻཐཱཔི, མཱགཎྜིཡ, ཀུཊྛཱི པུརིསོ ཨརུགཏྟོ པཀྐགཏྟོ ཀིམཱིཧི ཁཛྫམཱནོ ནཁེཧི ཝཎམུཁཱནི ཝིཔྤཏཙྪམཱནོ ཨངྒཱརཀཱསུཡཱ ཀཱཡཾ པརིཏཱཔེཏི. ཡཐཱ ཡཐཱ ཁོ, མཱགཎྜིཡ, ཨསུ ཀུཊྛཱི པུརིསོ ཨརུགཏྟོ པཀྐགཏྟོ ཀིམཱིཧི ཁཛྫམཱནོ ནཁེཧི ཝཎམུཁཱནི ཝིཔྤཏཙྪམཱནོ ཨངྒཱརཀཱསུཡཱ ཀཱཡཾ པརིཏཱཔེཏི ཏཐཱ ཏཐཱ’སྶ [ཏཐཱ ཏཐཱ ཏསྶེཝ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ཏཱནི ཝཎམུཁཱནི ཨསུཙིཏརཱནི ¶ ཙེཝ ཧོནྟི དུགྒནྡྷཏརཱནི ཙ པཱུཏིཀཏརཱནི ཙ ¶ , ཧོཏི ཙེཝ ཀཱཙི སཱཏམཏྟཱ ཨསྶཱདམཏྟཱ – ཡདིདཾ ཝཎམུཁཱནཾ ཀཎྜཱུཝནཧེཏུ; ཨེཝམེཝ ཁོ, མཱགཎྜིཡ, སཏྟཱ ཀཱམེསུ ཨཝཱིཏརཱགཱ ¶ ཀཱམཏཎྷཱཧི ཁཛྫམཱནཱ ཀཱམཔརིལཱ༹ཧེན ཙ པརིཌཡ྄ཧམཱནཱ ཀཱམེ པཊིསེཝནྟི. ཡཐཱ ཡཐཱ ཁོ, མཱགཎྜིཡ, སཏྟཱ ཀཱམེསུ ཨཝཱིཏརཱགཱ ཀཱམཏཎྷཱཧི ཁཛྫམཱནཱ ཀཱམཔརིལཱ༹ཧེན ཙ པརིཌཡ྄ཧམཱནཱ ཀཱམེ པཊིསེཝནྟི ཏཐཱ ཏཐཱ ཏེསཾ ཏེསཾ སཏྟཱནཾ ཀཱམཏཎྷཱ ཙེཝ པཝཌྜྷཏི, ཀཱམཔརིལཱ༹ཧེན ཙ པརིཌཡ྄ཧནྟི, ཧོཏི ཙེཝ སཱཏམཏྟཱ ཨསྶཱདམཏྟཱ – ཡདིདཾ པཉྩཀཱམགུཎེ པཊིཙྩ.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཱགཎྜིཡ, ཨཔི ནུ ཏེ དིཊྛོ ཝཱ སུཏོ ཝཱ རཱཛཱ ཝཱ རཱཛམཧཱམཏྟོ ཝཱ པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི སམཔྤིཏོ སམངྒཱིབྷཱུཏོ པརིཙཱརཡམཱནོ ཀཱམཏཎྷཾ ཨཔྤཧཱཡ ཀཱམཔརིལཱ༹ཧཾ ཨཔྤཊིཝིནོདེཏྭཱ ཝིགཏཔིཔཱསོ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཝཱུཔསནྟཙིཏྟོ ཝིཧཱསི ཝཱ ཝིཧརཏི ཝཱ ཝིཧརིསྶཏི ཝཱ’’ཏི ¶ ? ‘‘ནོ ཧིདཾ, བྷོ གོཏམ’’. ‘‘སཱདྷུ, མཱགཎྜིཡ! མཡཱཔི ཁོ ཨེཏཾ, མཱགཎྜིཡ, ནེཝ དིཊྛཾ ན སུཏཾ རཱཛཱ ཝཱ རཱཛམཧཱམཏྟོ ཝཱ པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི སམཔྤིཏོ སམངྒཱིབྷཱུཏོ པརིཙཱརཡམཱནོ ཀཱམཏཎྷཾ ཨཔྤཧཱཡ ཀཱམཔརིལཱ༹ཧཾ ཨཔྤཊིཝིནོདེཏྭཱ ཝིགཏཔིཔཱསོ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཝཱུཔསནྟཙིཏྟོ ཝིཧཱསི ཝཱ ཝིཧརཏི ཝཱ ཝིཧརིསྶཏི ཝཱ. ཨཐ ཁོ, མཱགཎྜིཡ, ཡེ ཧི ཀེཙི སམཎཱ ཝཱ བྲཱཧྨཎཱ ཝཱ ཝིགཏཔིཔཱསཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཝཱུཔསནྟཙིཏྟཱ ཝིཧཱསུཾ ཝཱ ཝིཧརནྟི ཝཱ ཝིཧརིསྶནྟི ཝཱ སབྦེ ཏེ ཀཱམཱནཾཡེཝ སམུདཡཉྩ ¶ ཨཏྠངྒམཉྩ ཨསྶཱདཉྩ ཨཱདཱིནཝཉྩ ནིསྶརཎཉྩ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཝིདིཏྭཱ ཀཱམཏཎྷཾ པཧཱཡ ཀཱམཔརིལཱ༹ཧཾ པཊིཝིནོདེཏྭཱ ཝིགཏཔིཔཱསཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཝཱུཔསནྟཙིཏྟཱ ཝིཧཱསུཾ ཝཱ ཝིཧརནྟི ཝཱ ཝིཧརིསྶནྟི ཝཱ’’ཏི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཏཱཡཾ ཝེལཱཡཾ ཨིམཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི –

‘‘ཨཱརོགྱཔརམཱ ལཱབྷཱ, ནིབྦཱནཾ པརམཾ སུཁཾ;

ཨཊྛངྒིཀོ ཙ མགྒཱནཾ, ཁེམཾ ཨམཏགཱམིན’’ནྟི.

༢༡༦. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, མཱགཎྜིཡོ པརིབྦཱཛཀོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཙྪརིཡཾ, བྷོ གོཏམ, ཨབྦྷུཏཾ, བྷོ གོཏམ! ཡཱཝ སུབྷཱསིཏཾ ཙིདཾ བྷོཏཱ གོཏམེན – ‘ཨཱརོགྱཔརམཱ ¶ ལཱབྷཱ, ནིབྦཱནཾ པརམཾ སུཁ’ནྟི. མཡཱཔི ཁོ ཨེཏཾ, བྷོ གོཏམ, སུཏཾ པུབྦཀཱནཾ པརིབྦཱཛཀཱནཾ ཨཱཙརིཡཔཱཙརིཡཱནཾ བྷཱསམཱནཱནཾ – ‘ཨཱརོགྱཔརམཱ ལཱབྷཱ, ནིབྦཱནཾ པརམཾ སུཁ’ནྟི; ཏཡིདཾ, བྷོ གོཏམ, སམེཏཱི’’ཏི. ‘‘ཡཾ པན ཏེ ཨེཏཾ, མཱགཎྜིཡ, སུཏཾ པུབྦཀཱནཾ པརིབྦཱཛཀཱནཾ ¶ ཨཱཙརིཡཔཱཙརིཡཱནཾ བྷཱསམཱནཱནཾ – ‘ཨཱརོགྱཔརམཱ ལཱབྷཱ, ནིབྦཱནཾ པརམཾ སུཁ’ནྟི, ཀཏམཾ ཏཾ ཨཱརོགྱཾ, ཀཏམཾ ཏཾ ནིབྦཱན’’ནྟི? ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, མཱགཎྜིཡོ པརིབྦཱཛཀོ སཀཱནེཝ སུདཾ གཏྟཱནི པཱཎིནཱ ཨནོམཛྫཏི – ‘‘ཨིདནྟཾ, བྷོ གོཏམ, ཨཱརོགྱཾ, ཨིདནྟཾ ནིབྦཱནཾ. ཨཧཉྷི, བྷོ གོཏམ, ཨེཏརཧི ཨརོགོ སུཁཱི, ན མཾ ཀིཉྩི ཨཱབཱདྷཏཱི’’ཏི.

༢༡༧. ‘‘སེཡྻཐཱཔི, མཱགཎྜིཡ, ཛཙྩནྡྷོ པུརིསོ; སོ ན པསྶེཡྻ ¶ ཀཎྷསུཀྐཱནི རཱུཔཱནི, ན པསྶེཡྻ ནཱིལཀཱནི རཱུཔཱནི, ན པསྶེཡྻ པཱིཏཀཱནི རཱུཔཱནི, ན པསྶེཡྻ ལོཧིཏཀཱནི རཱུཔཱནི, ན པསྶེཡྻ མཉྫིཊྛཀཱནི [མཉྫེཊྛིཀཱནི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.), མཉྫེཊྛཀཱནི (ཀ.)] རཱུཔཱནི, ན པསྶེཡྻ སམཝིསམཾ, ན པསྶེཡྻ ཏཱརཀརཱུཔཱནི, ན པསྶེཡྻ ཙནྡིམསཱུརིཡེ. སོ སུཎེཡྻ ཙཀྑུམཏོ བྷཱསམཱནསྶ – ‘ཚེཀཾ ཝཏ, བྷོ ¶ , ཨོདཱཏཾ ཝཏྠཾ ཨབྷིརཱུཔཾ ནིམྨལཾ སུཙཱི’ཏི! སོ ཨོདཱཏཔརིཡེསནཾ ཙརེཡྻ. ཏམེནཾ ཨཉྙཏརོ པུརིསོ ཏེལམལིཀཏེན སཱཧུལི༹ཙཱིརེན [ཏེལམསིཀཏེན སཱཧུལ༹ཙཱིཝརེན (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཝཉྩེཡྻ – ‘ཨིདཾ ཏེ, ཨམྦྷོ པུརིས, ཨོདཱཏཾ ཝཏྠཾ ཨབྷིརཱུཔཾ ནིམྨལཾ སུཙཱི’ཏི. སོ ཏཾ པཊིགྒཎྷེཡྻ, པཊིགྒཧེཏྭཱ པཱརུཔེཡྻ, པཱརུཔེཏྭཱ ཨཏྟམནོ ཨཏྟམནཝཱཙཾ ནིཙྪཱརེཡྻ – ‘ཚེཀཾ ཝཏ, བྷོ, ཨོདཱཏཾ ཝཏྠཾ ཨབྷིརཱུཔཾ ནིམྨལཾ སུཙཱི’ཏི!

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཱགཎྜིཡ, ཨཔི ནུ སོ ཛཙྩནྡྷོ པུརིསོ ཛཱནནྟོ པསྶནྟོ ཨམུཾ ཏེལམལིཀཏཾ སཱཧུལི༹ཙཱིརཾ པཊིགྒཎྷེཡྻ, པཊིགྒཧེཏྭཱ པཱརུཔེཡྻ, པཱརུཔེཏྭཱ ཨཏྟམནོ ཨཏྟམནཝཱཙཾ ནིཙྪཱརེཡྻ – ‘ཚེཀཾ ཝཏ, བྷོ, ཨོདཱཏཾ ཝཏྠཾ ཨབྷིརཱུཔཾ ནིམྨལཾ སུཙཱི’ཏི ཨུདཱཧུ ཙཀྑུམཏོ སདྡྷཱཡཱ’’ཏི? ‘‘ཨཛཱནནྟོ ཧི, བྷོ གོཏམ, ཨཔསྶནྟོ སོ ཛཙྩནྡྷོ པུརིསོ ཨམུཾ ཏེལམལིཀཏཾ སཱཧུལི༹ཙཱིརཾ པཊིགྒཎྷེཡྻ, པཊིགྒཧེཏྭཱ པཱརུཔེཡྻ, པཱརུཔེཏྭཱ ཨཏྟམནོ ཨཏྟམནཝཱཙཾ ནིཙྪཱརེཡྻ – ‘ཚེཀཾ ¶ ཝཏ, བྷོ, ཨོདཱཏཾ ཝཏྠཾ ཨབྷིརཱུཔཾ ནིམྨལཾ སུཙཱི’ཏི, ཙཀྑུམཏོ སདྡྷཱཡཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཱགཎྜིཡ, ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ པརིབྦཱཛཀཱ ཨནྡྷཱ ཨཙཀྑུཀཱ ཨཛཱནནྟཱ ཨཱརོགྱཾ, ཨཔསྶནྟཱ ནིབྦཱནཾ ¶ , ཨཐ ཙ པནིམཾ གཱཐཾ བྷཱསནྟི – ‘ཨཱརོགྱཔརམཱ ལཱབྷཱ, ནིབྦཱནཾ པརམཾ སུཁ’ནྟི. པུབྦཀེཧེསཱ, མཱགཎྜིཡ, ཨརཧནྟེཧི སམྨཱསམྦུདྡྷེཧི གཱཐཱ བྷཱསིཏཱ –

‘ཨཱརོགྱཔརམཱ ¶ ལཱབྷཱ, ནིབྦཱནཾ པརམཾ སུཁཾ;

ཨཊྛངྒིཀོ ཙ མགྒཱནཾ, ཁེམཾ ཨམཏགཱམིན’ནྟི.

༢༡༨. ‘‘སཱ ཨེཏརཧི ཨནུཔུབྦེན པུཐུཛྫནགཱཐཱ [པུཐུཛྫནགཏཱ (སཱི. པཱི.)]. ཨཡཾ ཁོ པན, མཱགཎྜིཡ, ཀཱཡོ རོགབྷཱུཏོ གཎྜབྷཱུཏོ སལླབྷཱུཏོ ཨགྷབྷཱུཏོ ཨཱབཱདྷབྷཱུཏོ, སོ ཏྭཾ ཨིམཾ ཀཱཡཾ རོགབྷཱུཏཾ གཎྜབྷཱུཏཾ སལླབྷཱུཏཾ ཨགྷབྷཱུཏཾ ཨཱབཱདྷབྷཱུཏཾ – ‘ཨིདནྟཾ, བྷོ གོཏམ, ཨཱརོགྱཾ, ཨིདནྟཾ ནིབྦཱན’ནྟི ཝདེསི. ཏཉྷི ཏེ, མཱགཎྜིཡ, ཨརིཡཾ ཙཀྑུཾ ནཏྠི ཡེན ཏྭཾ ཨརིཡེན ཙཀྑུནཱ ཨཱརོགྱཾ ཛཱནེཡྻཱསི, ནིབྦཱནཾ པསྶེཡྻཱསཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ པསནྣོ ཨཧཾ བྷོཏོ གོཏམསྶ! པཧོཏི མེ བྷཝཾ གོཏམོ ཏཐཱ དྷམྨཾ དེསེཏུཾ ཡཐཱཧཾ ཨཱརོགྱཾ ཛཱནེཡྻཾ, ནིབྦཱནཾ པསྶེཡྻ’’ནྟི.

༢༡༩. ‘‘སེཡྻཐཱཔི ¶ , མཱགཎྜིཡ, ཛཙྩནྡྷོ པུརིསོ; སོ ན པསྶེཡྻ ཀཎྷསུཀྐཱནི རཱུཔཱནི, ན པསྶེཡྻ ནཱིལཀཱནི རཱུཔཱནི, ན པསྶེཡྻ པཱིཏཀཱནི རཱུཔཱནི, ན པསྶེཡྻ ལོཧིཏཀཱནི རཱུཔཱནི, ན པསྶེཡྻ མཉྫིཊྛཀཱནི རཱུཔཱནི, ན པསྶེཡྻ སམཝིསམཾ, ན པསྶེཡྻ ཏཱརཀརཱུཔཱནི, ན པསྶེཡྻ ཙནྡིམསཱུརིཡེ. ཏསྶ མིཏྟཱམཙྩཱ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱ བྷིསཀྐཾ སལླཀཏྟཾ ཨུཔཊྛཱཔེཡྻུཾ. ཏསྶ སོ བྷིསཀྐོ སལླཀཏྟོ བྷེསཛྫཾ ཀརེཡྻ. སོ ཏཾ བྷེསཛྫཾ ཨཱགམྨ ན ཙཀྑཱུནི ཨུཔྤཱདེཡྻ, ན ¶ ཙཀྑཱུནི ཝིསོདྷེཡྻ. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཱགཎྜིཡ, ནནུ སོ ཝེཛྫོ ཡཱཝདེཝ ཀིལམཐསྶ ཝིགྷཱཏསྶ བྷཱགཱི ཨསྶཱ’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷོ གོཏམ’’. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཱགཎྜིཡ, ཨཧཉྩེ ཏེ དྷམྨཾ དེསེཡྻཾ – ‘ཨིདནྟཾ ཨཱརོགྱཾ, ཨིདནྟཾ ནིབྦཱན’ནྟི, སོ ཏྭཾ ཨཱརོགྱཾ ན ཛཱནེཡྻཱསི, ནིབྦཱནཾ ན པསྶེཡྻཱསི. སོ མམསྶ ཀིལམཐོ, སཱ མམསྶ ཝིཧེསཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ ¶ པསནྣོ ཨཧཾ བྷོཏོ གོཏམསྶ. པཧོཏི མེ བྷཝཾ གོཏམོ ཏཐཱ དྷམྨཾ དེསེཏུཾ ཡཐཱཧཾ ཨཱརོགྱཾ ཛཱནེཡྻཾ, ནིབྦཱནཾ པསྶེཡྻ’’ནྟི.

༢༢༠. ‘‘སེཡྻཐཱཔི, མཱགཎྜིཡ, ཛཙྩནྡྷོ པུརིསོ; སོ ན པསྶེཡྻ ཀཎྷསུཀྐཱནི རཱུཔཱནི, ན པསྶེཡྻ ནཱིལཀཱནི རཱུཔཱནི, ན པསྶེཡྻ པཱིཏཀཱནི རཱུཔཱནི, ན པསྶེཡྻ ལོཧིཏཀཱནི རཱུཔཱནི, ན པསྶེཡྻ མཉྫིཊྛཀཱནི རཱུཔཱནི, ན པསྶེཡྻ སམཝིསམཾ, ན པསྶེཡྻ ཏཱརཀརཱུཔཱནི, ན པསྶེཡྻ ཙནྡིམསཱུརིཡེ. སོ སུཎེཡྻ ཙཀྑུམཏོ བྷཱསམཱནསྶ – ‘ཚེཀཾ ཝཏ, བྷོ, ཨོདཱཏཾ ཝཏྠཾ ཨབྷིརཱུཔཾ ནིམྨལཾ སུཙཱི’ཏི! སོ ཨོདཱཏཔརིཡེསནཾ ཙརེཡྻ. ཏམེནཾ ཨཉྙཏརོ ¶ པུརིསོ ཏེལམལིཀཏེན སཱཧུལི༹ཙཱིརེན ཝཉྩེཡྻ – ‘ཨིདཾ ཏེ, ཨམྦྷོ པུརིས, ཨོདཱཏཾ ཝཏྠཾ ཨབྷིརཱུཔཾ ནིམྨལཾ སུཙཱི’ཏི. སོ ཏཾ པཊིགྒཎྷེཡྻ, པཊིགྒཧེཏྭཱ པཱརུཔེཡྻ. ཏསྶ མིཏྟཱམཙྩཱ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱ བྷིསཀྐཾ སལླཀཏྟཾ ཨུཔཊྛཱཔེཡྻུཾ. ཏསྶ སོ བྷིསཀྐོ སལླཀཏྟོ བྷེསཛྫཾ ཀརེཡྻ – ཨུདྡྷཾཝིརེཙནཾ ཨདྷོཝིརེཙནཾ ཨཉྫནཾ པཙྩཉྫནཾ ནཏྠུཀམྨཾ. སོ ཏཾ བྷེསཛྫཾ ¶ ཨཱགམྨ ཙཀྑཱུནི ཨུཔྤཱདེཡྻ, ཙཀྑཱུནི ཝིསོདྷེཡྻ. ཏསྶ སཧ ཙཀྑུཔྤཱདཱ ཡོ ཨམུསྨིཾ ཏེལམལིཀཏེ སཱཧུལི༹ཙཱིརེ ཚནྡརཱགོ སོ པཧཱིཡེཐ. ཏཉྩ ནཾ པུརིསཾ ཨམིཏྟཏོཔི དཧེཡྻ, པཙྩཏྠིཀཏོཔི དཧེཡྻ, ཨཔི ཙ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏབྦཾ མཉྙེཡྻ – ‘དཱིགྷརཏྟཾ ཝཏ, བྷོ, ཨཧཾ ཨིམིནཱ པུརིསེན ཏེལམལིཀཏེན སཱཧུལི༹ཙཱིརེན ནིཀཏོ ཝཉྩིཏོ པལུདྡྷོ – ཨིདཾ ཏེ, ཨམྦྷོ པུརིས, ཨོདཱཏཾ ཝཏྠཾ ¶ ཨབྷིརཱུཔཾ ནིམྨལཾ སུཙཱི’ཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, མཱགཎྜིཡ, ཨཧཉྩེ ཏེ དྷམྨཾ དེསེཡྻཾ – ‘ཨིདནྟཾ ཨཱརོགྱཾ, ཨིདནྟཾ ནིབྦཱན’ནྟི. སོ ཏྭཾ ཨཱརོགྱཾ ཛཱནེཡྻཱསི, ནིབྦཱནཾ པསྶེཡྻཱསི. ཏསྶ ཏེ སཧ ཙཀྑུཔྤཱདཱ ཡོ པཉྩསུཔཱདཱནཀྑནྡྷེསུ ཚནྡརཱགོ སོ པཧཱིཡེཐ; ཨཔི ཙ ཏེ ཨེཝམསྶ – ‘དཱིགྷརཏྟཾ ཝཏ, བྷོ, ཨཧཾ ཨིམིནཱ ཙིཏྟེན ནིཀཏོ ཝཉྩིཏོ པལུདྡྷོ [པལདྡྷོ (སཱི. པཱི.)]. ཨཧཉྷི རཱུཔཾཡེཝ ཨུཔཱདིཡམཱནོ ཨུཔཱདིཡིཾ, ཝེདནཾཡེཝ ཨུཔཱདིཡམཱནོ ཨུཔཱདིཡིཾ, སཉྙཾཡེཝ ཨུཔཱདིཡམཱནོ ཨུཔཱདིཡིཾ, སངྑཱརེཡེཝ ཨུཔཱདིཡམཱནོ ཨུཔཱདིཡིཾ, ཝིཉྙཱཎཾཡེཝ ཨུཔཱདིཡམཱནོ ཨུཔཱདིཡིཾ. ཏསྶ མེ ཨུཔཱདཱནཔཙྩཡཱ བྷཝོ, བྷཝཔཙྩཡཱ ཛཱཏི, ཛཱཏིཔཙྩཡཱ ཛརཱམརཎཾ སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ ¶ སམྦྷཝནྟི; ཨེཝམེཏསྶ ཀེཝལསྶ དུཀྑཀྑནྡྷསྶ སམུདཡོ ཧོཏཱི’’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ པསནྣོ ཨཧཾ བྷོཏོ གོཏམསྶ! པཧོཏི མེ བྷཝཾ གོཏམོ ཏཐཱ དྷམྨཾ དེསེཏུཾ ཡཐཱཧཾ ཨིམམྷཱ ཨཱསནཱ ཨནནྡྷོ ཝུཊྛཧེཡྻ’’ནྟི.

༢༢༡. ‘‘ཏེན ཧི ཏྭཾ, མཱགཎྜིཡ, སཔྤུརིསེ བྷཛེཡྻཱསི. ཡཏོ ཁོ ¶ ཏྭཾ, མཱགཎྜིཡ, སཔྤུརིསེ བྷཛིསྶསི ཏཏོ ཏྭཾ, མཱགཎྜིཡ, སདྡྷམྨཾ སོསྶསི; ཡཏོ ཁོ ཏྭཾ, མཱགཎྜིཡ, སདྡྷམྨཾ སོསྶསི ཏཏོ ཏྭཾ, མཱགཎྜིཡ, དྷམྨཱནུདྷམྨཾ པཊིཔཛྫིསྶསི; ཡཏོ ཁོ ཏྭཾ, མཱགཎྜིཡ, དྷམྨཱནུདྷམྨཾ པཊིཔཛྫིསྶསི ཏཏོ ཏྭཾ, མཱགཎྜིཡ, སཱམཾཡེཝ ཉསྶསི, སཱམཾ དཀྑིསྶསི – ཨིམེ རོགཱ གཎྜཱ སལླཱ; ཨིདྷ རོགཱ གཎྜཱ སལླཱ ཨཔརིསེསཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི. ཏསྶ མེ ཨུཔཱདཱནནིརོདྷཱ བྷཝནིརོདྷོ, བྷཝནིརོདྷཱ ཛཱཏིནིརོདྷོ, ཛཱཏིནིརོདྷཱ ཛརཱམརཎཾ སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི; ཨེཝམེཏསྶ ཀེཝལསྶ དུཀྑཀྑནྡྷསྶ ནིརོདྷོ ཧོཏཱི’’ཏི.

༢༢༢. ཨེཝཾ ¶ ཝུཏྟེ, མཱགཎྜིཡོ པརིབྦཱཛཀོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ, ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ! སེཡྻཐཱཔི, བྷོ གོཏམ, ནིཀྐུཛྫིཏཾ ཝཱ ཨུཀྐུཛྫེཡྻ, པཊིཙྪནྣཾ ཝཱ ཝིཝརེཡྻ, མཱུལ༹ྷསྶ ཝཱ མགྒཾ ཨཱཙིཀྑེཡྻ, ཨནྡྷཀཱརེ ཝཱ ཏེལཔཛྫོཏཾ དྷཱརེཡྻ – ཙཀྑུམནྟོ རཱུཔཱནི དཀྑནྟཱིཏི; ཨེཝམེཝཾ བྷོཏཱ གོཏམེན ཨནེཀཔརིཡཱཡེན དྷམྨོ པཀཱསིཏོ. ཨེསཱཧཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ སརཎཾ གཙྪཱམི དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ ¶ . ལབྷེཡྻཱཧཾ བྷོཏོ གོཏམསྶ སནྟིཀེ པབྦཛྫཾ, ལབྷེཡྻཾ ཨུཔསམྤད’’ནྟི. ‘‘ཡོ ཁོ, མཱགཎྜིཡ, ཨཉྙཏིཏྠིཡཔུབྦོ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨཱཀངྑཏི པབྦཛྫཾ, ཨཱཀངྑཏི ཨུཔསམྤདཾ, སོ ཙཏྟཱརོ མཱསེ པརིཝསཏི; ཙཏུནྣཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན ཨཱརདྡྷཙིཏྟཱ བྷིཀྑཱུ པབྦཱཛེནྟི ¶ , ཨུཔསམྤཱདེནྟི བྷིཀྑུབྷཱཝཱཡ. ཨཔི ཙ མེཏྠ པུགྒལཝེམཏྟཏཱ ཝིདིཏཱ’’ཏི. ‘‘སཙེ, བྷནྟེ, ཨཉྙཏིཏྠིཡཔུབྦཱ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨཱཀངྑནྟཱ པབྦཛྫཾ, ཨཱཀངྑནྟཱ ཨུཔསམྤདཾ ཙཏྟཱརོ མཱསེ པརིཝསནྟི, ཙཏུནྣཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན ཨཱརདྡྷཙིཏྟཱ བྷིཀྑཱུ པབྦཱཛེནྟི ཨུཔསམྤཱདེནྟི བྷིཀྑུབྷཱཝཱཡ; ཨཧཾ ཙཏྟཱརི ཝསྶཱནི པརིཝསིསྶཱམི, ཙཏུནྣཾ ཝསྶཱནཾ ཨཙྩཡེན ཨཱརདྡྷཙིཏྟཱ བྷིཀྑཱུ པབྦཱཛེནྟུ, ཨུཔསམྤཱདེནྟུ བྷིཀྑུབྷཱཝཱཡཱ’’ཏི ¶ . ཨལཏྠ ཁོ མཱགཎྜིཡོ པརིབྦཱཛཀོ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པབྦཛྫཾ, ཨལཏྠ ཨུཔསམྤདཾ. ཨཙིརཱུཔསམྤནྣོ ཁོ པནཱཡསྨཱ མཱགཎྜིཡོ ཨེཀོ ཝཱུཔཀཊྛོ ཨཔྤམཏྟོ ཨཱཏཱཔཱི པཧིཏཏྟོ ཝིཧརནྟོ ནཙིརསྶེཝ – ཡསྶཏྠཱཡ ཀུལཔུཏྟཱ སམྨདེཝ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛནྟི ཏདནུཏྟརཾ – བྲཧྨཙརིཡཔརིཡོསཱནཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧཱསི. ‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏི, ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱ’ཏི ཨབྦྷཉྙཱསི. ཨཉྙཏརོ ཁོ པནཱཡསྨཱ མཱགཎྜིཡོ ཨརཧཏཾ ཨཧོསཱིཏི.

མཱགཎྜིཡསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ པཉྩམཾ.

༦. སནྡཀསུཏྟཾ

༢༢༣. ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཀོསམྦིཡཾ ཝིཧརཏི གྷོསིཏཱརཱམེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན སནྡཀོ པརིབྦཱཛཀོ པིལཀྑགུཧཱཡཾ པཊིཝསཏི མཧཏིཡཱ པརིབྦཱཛཀཔརིསཱཡ སདྡྷིཾ པཉྩམཏྟེཧི པརིབྦཱཛཀསཏེཧི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ སཱཡནྷསམཡཾ པཊིསལླཱནཱ ཝུཊྛིཏོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཱཡཱམཱཝུསོ, ཡེན དེཝཀཏསོབྦྷོ ཏེནུཔསངྐམིསྶཱམ གུཧཱདསྶནཱཡཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམཱཝུསོ’’ཏི ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ པཙྩསྶོསུཾ. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ སམྦཧུལེཧི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ ཡེན དེཝཀཏསོབྦྷོ ཏེནུཔསངྐམི. ཏེན ཁོ པན སམཡེན སནྡཀོ པརིབྦཱཛཀོ མཧཏིཡཱ ¶ པརིབྦཱཛཀཔརིསཱཡ སདྡྷིཾ ནིསིནྣོ ཧོཏི ཨུནྣཱདིནིཡཱ ཨུཙྩཱསདྡམཧཱསདྡཱཡ ཨནེཀཝིཧིཏཾ ཏིརཙྪཱནཀཐཾ ཀཐེནྟིཡཱ, སེཡྻཐིདཾ – རཱཛཀཐཾ ཙོརཀཐཾ མཧཱམཏྟཀཐཾ སེནཱཀཐཾ བྷཡཀཐཾ ཡུདྡྷཀཐཾ ཨནྣཀཐཾ པཱནཀཐཾ ཝཏྠཀཐཾ སཡནཀཐཾ མཱལཱཀཐཾ གནྡྷཀཐཾ ཉཱཏིཀཐཾ ཡཱནཀཐཾ གཱམཀཐཾ ནིགམཀཐཾ ནགརཀཐཾ ཛནཔདཀཐཾ ཨིཏྠིཀཐཾ སཱུརཀཐཾ ཝིསིཁཱཀཐཾ ཀུམྦྷཊྛཱནཀཐཾ པུབྦཔེཏཀཐཾ ནཱནཏྟཀཐཾ ལོཀཀྑཱཡིཀཾ སམུདྡཀྑཱཡིཀཾ ¶ ཨིཏིབྷཝཱབྷཝཀཐཾ ཨིཏི ཝཱ. ཨདྡསཱ ཁོ སནྡཀོ པརིབྦཱཛཀོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ. དིསྭཱན སཀཾ པརིསཾ སཎྛཱཔེསི ¶ – ‘‘ཨཔྤསདྡཱ བྷོནྟོ ཧོནྟུ, མཱ བྷོནྟོ སདྡམཀཏྠ; ཨཡཾ སམཎསྶ གོཏམསྶ སཱཝཀོ ཨཱགཙྪཏི སམཎོ ཨཱནནྡོ. ཡཱཝཏཱ ཁོ པན སམཎསྶ གོཏམསྶ སཱཝཀཱ ཀོསམྦིཡཾ པཊིཝསནྟི, ཨཡཾ ཏེསཾ ཨཉྙཏརོ སམཎོ ཨཱནནྡོ. ཨཔྤསདྡཀཱམཱ ཁོ པན ཏེ ཨཱཡསྨནྟོ ཨཔྤསདྡཝིནཱིཏཱ ཨཔྤསདྡསྶ ཝཎྞཝཱདིནོ; ཨཔྤེཝ ནཱམ ཨཔྤསདྡཾ པརིསཾ ཝིདིཏྭཱ ཨུཔསངྐམིཏབྦཾ མཉྙེཡྻཱ’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཏེ པརིབྦཱཛཀཱ ཏུཎྷཱི ཨཧེསུཾ.

༢༢༤. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཡེན སནྡཀོ པརིབྦཱཛཀོ ཏེནུཔསངྐམི. ཨཐ ཁོ སནྡཀོ པརིབྦཱཛཀོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨེཏུ ཁོ བྷཝཾ ཨཱནནྡོ, སྭཱགཏཾ བྷོཏོ ཨཱནནྡསྶ. ཙིརསྶཾ ཁོ བྷཝཾ ཨཱནནྡོ ཨིམཾ པརིཡཱཡམཀཱསི ཡདིདཾ ཨིདྷཱགམནཱཡ. ནིསཱིདཏུ བྷཝཾ ཨཱནནྡོ, ཨིདམཱསནཾ པཉྙཏྟ’’ནྟི. ནིསཱིདི ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ¶ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ. སནྡཀོཔི ཁོ པརིབྦཱཛཀོ ཨཉྙཏརཾ ནཱིཙཾ ཨཱསནཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ སནྡཀཾ པརིབྦཱཛཀཾ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀཱཡནུཏྠ, སནྡཀ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ, ཀཱ ཙ པན ཝོ ཨནྟརཱཀཐཱ ཝིཔྤཀཏཱ’’ཏི? ‘‘ཏིཊྛཏེསཱ, བྷོ ཨཱནནྡ, ཀཐཱ ཡཱཡ མཡཾ ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ. ནེསཱ བྷོཏོ ཨཱནནྡསྶ ཀཐཱ དུལླབྷཱ བྷཝིསྶཏི པཙྪཱཔི སཝནཱཡ. སཱདྷུ ཝཏ བྷཝནྟཾཡེཝ ཨཱནནྡཾ པཊིབྷཱཏུ སཀེ ཨཱཙརིཡཀེ དྷམྨཱིཀཐཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, སནྡཀ, སུཎཱཧི ¶ , སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཧི, བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ བྷོ’’ཏི ཁོ སནྡཀོ པརིབྦཱཛཀོ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ པཙྩསྶོསི. ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཙཏྟཱརོམེ ¶ , སནྡཀ, ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཨབྲཧྨཙརིཡཝཱསཱ ཨཀྑཱཏཱ ཙཏྟཱརི ཙ ཨནསྶཱསིཀཱནི བྲཧྨཙརིཡཱནི ཨཀྑཱཏཱནི, ཡཏྠ ཝིཉྙཱུ པུརིསོ སསཀྐཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ན ཝསེཡྻ, ཝསནྟོ ཙ [ཝསནྟོ ཝཱ (སཱི. པཱི.) ཨེཝམུཔརིཔི ཨནཱརཱདྷནཔཀྑེ] ནཱརཱདྷེཡྻ ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལ’’ནྟི. ‘‘ཀཏམེ པན ཏེ, བྷོ ཨཱནནྡ, ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཙཏྟཱརོ ཨབྲཧྨཙརིཡཝཱསཱ ཨཀྑཱཏཱ, ཡཏྠ ཝིཉྙཱུ ¶ པུརིསོ སསཀྐཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ན ཝསེཡྻ, ཝསནྟོ ཙ ནཱརཱདྷེཡྻ ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལ’’ནྟི?

༢༢༥. ‘‘ཨིདྷ, སནྡཀ, ཨེཀཙྩོ སཏྠཱ ཨེཝཾཝཱདཱི ཧོཏི ཨེཝཾདིཊྛི – ‘ནཏྠི དིནྣཾ, ནཏྠི ཡིཊྛཾ, ནཏྠི ཧུཏཾ, ནཏྠི སུཀཏདུཀྐཊཱནཾ ཀམྨཱནཾ ཕལཾ ཝིཔཱཀོ, ནཏྠི ཨཡཾ ལོཀོ, ནཏྠི པརོལོཀོ, ནཏྠི མཱཏཱ, ནཏྠི པིཏཱ, ནཏྠི སཏྟཱ ཨོཔཔཱཏིཀཱ, ནཏྠི ལོཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ སམྨགྒཏཱ སམྨཱཔཊིཔནྣཱ ཡེ ཨིམཉྩ ལོཀཾ པརཉྩ ལོཀཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདེནྟི. ཙཱཏུམཧཱབྷཱུཏིཀོ ཨཡཾ པུརིསོ ཡདཱ ཀཱལངྐརོཏི, པཐཝཱི པཐཝཱིཀཱཡཾ ཨནུཔེཏི ཨནུཔགཙྪཏི, ཨཱཔོ ཨཱཔོཀཱཡཾ ཨནུཔེཏི ཨནུཔགཙྪཏི, ཏེཛོ ཏེཛོཀཱཡཾ ཨནུཔེཏི ཨནུཔགཙྪཏི, ཝཱཡོ ཝཱཡོཀཱཡཾ ཨནུཔེཏི ཨནུཔགཙྪཏི ¶ , ཨཱཀཱསཾ ཨིནྡྲིཡཱནི སངྐམནྟི. ཨཱསནྡིཔཉྩམཱ པུརིསཱ མཏཾ ཨཱདཱཡ གཙྪནྟི, ཡཱཝཱལཱ༹ཧནཱ པདཱནི པཉྙཱཡནྟི. ཀཱཔོཏཀཱནི ཨཊྛཱིནི བྷཝནྟི. བྷསྶནྟཱ ཨཱཧུཏིཡོ; དཏྟུཔཉྙཏྟཾ ཡདིདཾ དཱནཾ. ཏེསཾ ཏུཙྪཱ མུསཱ ཝིལཱཔོ ཡེ ཀེཙི ཨཏྠིཀཝཱདཾ ཝདནྟི. བཱལེ ཙ པཎྜིཏེ ཙ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ ཨུཙྪིཛྫནྟི ཝིནསྶནྟི ན ཧོནྟི པརཾ མརཎཱ’ཏི.

‘‘ཏཏྲ ¶ , སནྡཀ, ཝིཉྙཱུ པུརིསོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨཡཾ ཁོ བྷཝཾ སཏྠཱ ཨེཝཾཝཱདཱི ཨེཝཾདིཊྛི – ནཏྠི དིནྣཾ, ནཏྠི ཡིཊྛཾ, ནཏྠི ཧུཏཾ, ནཏྠི སུཀཏདུཀྐཊཱནཾ ཀམྨཱནཾ ཕལཾ ཝིཔཱཀོ, ནཏྠི ཨཡཾ ལོཀོ, ནཏྠི པརོལོཀོ, ནཏྠི མཱཏཱ, ནཏྠི པིཏཱ, ནཏྠི སཏྟཱ ཨོཔཔཱཏིཀཱ, ནཏྠི ལོཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ སམྨགྒཏཱ སམྨཱཔཊིཔནྣཱ ཡེ ཨིམཉྩ ལོཀཾ པརཉྩ ལོཀཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདེནྟི. ཙཱཏུམཧཱབྷཱུཏིཀོ ཨཡཾ པུརིསོ ཡདཱ ཀཱལངྐརོཏི, པཐཝཱི པཐཝཱིཀཱཡཾ ཨནུཔེཏི ཨནུཔགཙྪཏི, ཨཱཔོ ཨཱཔོཀཱཡཾ ¶ ཨནུཔེཏི ཨནུཔགཙྪཏི, ཏེཛོ ཏེཛོཀཱཡཾ ཨནུཔེཏི ཨནུཔགཙྪཏི, ཝཱཡོ ཝཱཡོཀཱཡཾ ཨནུཔེཏི ཨནུཔགཙྪཏི, ཨཱཀཱསཾ ཨིནྡྲིཡཱནི སངྐམནྟི. ཨཱསནྡིཔཉྩམཱ པུརིསཱ མཏཾ ཨཱདཱཡ གཙྪནྟི, ཡཱཝཱལཱ༹ཧནཱ པདཱནི པཉྙཱཡནྟི. ཀཱཔོཏཀཱནི ཨཊྛཱིནི བྷཝནྟི. བྷསྶནྟཱ ཨཱཧུཏིཡོ; དཏྟུཔཉྙཏྟཾ ཡདིདཾ དཱནཾ. ཏེསཾ ཏུཙྪཱ མུསཱ ཝིལཱཔོ ཡེ ཀེཙི ཨཏྠིཀཝཱདཾ ཝདནྟི. བཱལེ ཙ པཎྜིཏེ ཙ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ ཨུཙྪིཛྫནྟི ¶ ཝིནསྶནྟི ན ཧོནྟི པརཾ མརཎཱ’ཏི. སཙེ ཨིམསྶ བྷོཏོ སཏྠུནོ སཙྩཾ ཝཙནཾ, ཨཀཏེན མེ ཨེཏྠ ཀཏཾ, ཨཝུསིཏེན མེ ཨེཏྠ ཝུསིཏཾ. ཨུབྷོཔི མཡཾ ཨེཏྠ སམསམཱ སཱམཉྙཾ པཏྟཱ, ཡོ ཙཱཧཾ ན ཝདཱམི ‘ཨུབྷོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ ཨུཙྪིཛྫིསྶཱམ, ཝིནསྶིསྶཱམ, ན བྷཝིསྶཱམ པརཾ མརཎཱ’ཏི. ཨཏིརེཀཾ ཁོ པནིམསྶ བྷོཏོ སཏྠུནོ ནགྒིཡཾ མུཎྜིཡཾ ཨུཀྐུཊིཀཔྤདྷཱནཾ ཀེསམསྶུལོཙནཾ ཡོཧཾ པུཏྟསམྦཱདྷསཡནཾ [པུཏྟསམྦཱདྷཝསནཾ (སཱི.)] ཨཛ྄ཛྷཱཝསནྟོ ཀཱསིཀཙནྡནཾ པཙྩནུབྷོནྟོ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཾ དྷཱརེནྟོ ཛཱཏརཱུཔརཛཏཾ སཱདིཡནྟོ ཨིམིནཱ བྷོཏཱ སཏྠཱརཱ སམསམགཏིཀོ བྷཝིསྶཱམི. ཨབྷིསམྤརཱཡཾ སོཧཾ ཀིཾ ཛཱནནྟོ ཀིཾ པསྶནྟོ ཨིམསྨིཾ སཏྠརི བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིསྶཱམི? ‘སོ ཨབྲཧྨཙརིཡཝཱསོ ཨཡ’ནྟི – ཨིཏི ཝིདིཏྭཱ ཏསྨཱ བྲཧྨཙརིཡཱ ནིབྦིཛྫ པཀྐམཏི [ནིབྦིཛྫཱཔཀྐམཏི (སཱི.)]. ཨཡཾ ཁོ, སནྡཀ, ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན པཋམོ ཨབྲཧྨཙརིཡཝཱསོ ཨཀྑཱཏོ ཡཏྠ ཝིཉྙཱུ པུརིསོ སསཀྐཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ¶ ན ཝསེཡྻ, ཝསནྟོ ཙ ནཱརཱདྷེཡྻ ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལཾ.

༢༢༦. ‘‘པུན ཙཔརཾ, སནྡཀ, ཨིདྷེཀཙྩོ སཏྠཱ ཨེཝཾཝཱདཱི ཧོཏི ཨེཝཾདིཊྛི – ‘ཀརོཏོ ཀཱརཡཏོ ཚིནྡཏོ ཚེདཱཔཡཏོ པཙཏོ པཱཙཱཔཡཏོ སོཙཡཏོ སོཙཱཔཡཏོ ཀིལམཏོ ཀིལམཱཔཡཏོ ཕནྡཏོ ཕནྡཱཔཡཏོ པཱཎམཏིཔཱཏཡཏོ ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡཏོ སནྡྷིཾ ཚིནྡཏོ ནིལློཔཾ ཧརཏོ ཨེཀཱགཱརིཀཾ ཀརོཏོ པརིཔནྠེ ཏིཊྛཏོ པརདཱརཾ གཙྪཏོ མུསཱ བྷཎཏོ ¶ ཀརོཏོ ན ¶ ཀརཱིཡཏི པཱཔཾ. ཁུརཔརིཡནྟེན ཙེཔི ཙཀྐེན ཡོ ཨིམིསྶཱ པཐཝིཡཱ པཱཎེ ཨེཀཾ མཾསཁལཾ ཨེཀཾ མཾསཔུཉྫཾ ཀརེཡྻ, ནཏྠི ཏཏོནིདཱནཾ པཱཔཾ, ནཏྠི པཱཔསྶ ཨཱགམོ. དཀྑིཎཉྩེཔི གངྒཱཡ ཏཱིརཾ གཙྪེཡྻ ཧནནྟོ གྷཱཏེནྟོ ཚིནྡནྟོ ཚེདཱཔེནྟོ པཙནྟོ པཙཱཔེནྟོ, ནཏྠི ཏཏོནིདཱནཾ པཱཔཾ, ནཏྠི ¶ པཱཔསྶ ཨཱགམོ. ཨུཏྟརཉྩེཔི གངྒཱཡ ཏཱིརཾ གཙྪེཡྻ དདནྟོ དཱཔེནྟོ ཡཛནྟོ ཡཛཱཔེནྟོ, ནཏྠི ཏཏོནིདཱནཾ པུཉྙཾ, ནཏྠི པུཉྙསྶ ཨཱགམོ. དཱནེན དམེན སཾཡམེན སཙྩཝཛྫེན ནཏྠི པུཉྙཾ, ནཏྠི པུཉྙསྶ ཨཱགམོ’ཏི.

‘‘ཏཏྲ, སནྡཀ, ཝིཉྙཱུ པུརིསོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨཡཾ ཁོ བྷཝཾ སཏྠཱ ཨེཝཾཝཱདཱི ཨེཝཾདིཊྛི – ཀརོཏོ ཀཱརཡཏོ ཚིནྡཏོ ཚེདཱཔཡཏོ པཙཏོ པཱཙཱཔཡཏོ སོཙཏོ སོཙཱཔཡཏོ ཀིལམཏོ ཀིལམཱཔཡཏོ ཕནྡཏོ ཕནྡཱཔཡཏོ པཱཎམཏིཔཱཏཡཏོ ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡཏོ སནྡྷིཾ ཚིནྡཏོ ནིལློཔཾ ཧརཏོ ཨེཀཱགཱརིཀཾ ཀརོཏོ པརིཔནྠེ ཏིཊྛཏོ པརདཱརཾ གཙྪཏོ མུསཱ བྷཎཏོ ཀརོཏོ ན ཀརཱིཡཏི པཱཔཾ ཁུརཔརིཡནྟེན ཙེཔི ཙཀྐེན ཡོ ཨིམིསྶཱ པཐཝིཡཱ པཱཎེ ཨེཀཾ མཾསཁལཾ ཨེཀཾ མཾསཔུཉྫཾ ཀརེཡྻ, ནཏྠི ཏཏོནིདཱནཾ པཱཔཾ, ནཏྠི པཱཔསྶ ཨཱགམོ. དཀྑིཎཉྩེཔི གངྒཱཡ ཏཱིརཾ གཙྪེཡྻ ཧནནྟོ གྷཱཏེནྟོ ཚིནྡནྟོ ཚེདཱཔེནྟོ པཙནྟོ པཙཱཔེནྟོ, ནཏྠི ཏཏོནིདཱནཾ པཱཔཾ, ནཏྠི པཱཔསྶ ཨཱགམོ. ཨུཏྟརཉྩེཔི གངྒཱཡ ཏཱིརཾ ¶ གཙྪེཡྻ དདནྟོ དཱཔེནྟོ ཡཛནྟོ ཡཛཱཔེནྟོ, ནཏྠི ཏཏོནིདཱནཾ པུཉྙཾ, ནཏྠི པུཉྙསྶ ཨཱགམོ. དཱནེན དམེན སཾཡམེན སཙྩཝཛྫེན ནཏྠི པུཉྙཾ, ནཏྠི པུཉྙསྶ ཨཱགམོ’ཏི. སཙེ ཨིམསྶ བྷོཏོ སཏྠུནོ སཙྩཾ ཝཙནཾ, ཨཀཏེན མེ ཨེཏྠ ཀཏཾ, ཨཝུསིཏེན མེ ཨེཏྠ ཝུསིཏཾ. ཨུབྷོཔི མཡཾ ཨེཏྠ སམསམཱ སཱམཉྙཾ པཏྟཱ, ཡོ ཙཱཧཾ ན ཝདཱམི ‘ཨུབྷིནྣཾ ཀུརུཏཾ ན ཀརཱིཡཏི པཱཔ’ནྟི. ཨཏིརེཀཾ ཁོ པནིམསྶ བྷོཏོ སཏྠུནོ ནགྒིཡཾ མུཎྜིཡཾ ཨུཀྐུཊིཀཔྤདྷཱནཾ ཀེསམསྶུལོཙནཾ ཡོཧཾ པུཏྟསམྦཱདྷསཡནཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསནྟོ ཀཱསིཀཙནྡནཾ པཙྩནུབྷོནྟོ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཾ དྷཱརེནྟོ ཛཱཏརཱུཔརཛཏཾ སཱདིཡནྟོ ཨིམིནཱ བྷོཏཱ སཏྠཱརཱ སམསམགཏིཀོ བྷཝིསྶཱམི. ཨབྷིསམྤརཱཡཾ སོཧཾ ཀིཾ ཛཱནནྟོ ཀིཾ པསྶནྟོ ཨིམསྨིཾ སཏྠརི བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིསྶཱམི? ‘སོ ཨབྲཧྨཙརིཡཝཱསོ ཨཡ’ནྟི ཨིཏི ཝིདིཏྭཱ ཏསྨཱ བྲཧྨཙརིཡཱ ནིབྦིཛྫ པཀྐམཏི. ཨཡཾ ཁོ, སནྡཀ, ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན དུཏིཡོ ཨབྲཧྨཙརིཡཝཱསོ ཨཀྑཱཏོ ཡཏྠ ཝིཉྙཱུ པུརིསོ སསཀྐཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ན ཝསེཡྻ, ཝསནྟོ ཙ ནཱརཱདྷེཡྻ ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལཾ.

༢༢༧. ‘‘པུན ཙཔརཾ, སནྡཀ, ཨིདྷེཀཙྩོ སཏྠཱ ཨེཝཾཝཱདཱི ཧོཏི ཨེཝཾདིཊྛི – ‘ནཏྠི ཧེཏུ, ནཏྠི པཙྩཡོ སཏྟཱནཾ སཾཀིལེསཱཡ; ཨཧེཏཱུ ཨཔྤཙྩཡཱ སཏྟཱ ¶ སཾཀིལིསྶནྟི; ནཏྠི ཧེཏུ, ནཏྠི པཙྩཡོ ¶ སཏྟཱནཾ ཝིསུདྡྷིཡཱ; ཨཧེཏཱུ ཨཔྤཙྩཡཱ སཏྟཱ ཝིསུཛ྄ཛྷནྟི; ནཏྠི བལཾ, ནཏྠི ¶ ཝཱིརིཡཾ, ནཏྠི པུརིསཐཱམོ ¶ , ནཏྠི པུརིསཔརཀྐམོ; སབྦེ སཏྟཱ སབྦེ པཱཎཱ སབྦེ བྷཱུཏཱ སབྦེ ཛཱིཝཱ ཨཝསཱ ཨབལཱ ཨཝཱིརིཡཱ ནིཡཏིསངྒཏིབྷཱཝཔརིཎཏཱ ཚསྭེཝཱབྷིཛཱཏཱིསུ སུཁདུཀྑཾ པཊིསཾཝེདེནྟཱི’ཏི.

‘‘ཏཏྲ, སནྡཀ, ཝིཉྙཱུ པུརིསོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨཡཾ ཁོ བྷཝཾ སཏྠཱ ཨེཝཾཝཱདཱི ཨེཝཾདིཊྛི – ནཏྠི ཧེཏུ, ནཏྠི པཙྩཡོ སཏྟཱནཾ སཾཀིལེསཱཡ, ཨཧེཏཱུ ཨཔྤཙྩཡཱ སཏྟཱ སཾཀིལིསྶནྟི. ནཏྠི ཧེཏུ ནཏྠི པཙྩཡོ སཏྟཱནཾ ཝིསུདྡྷིཡཱ, ཨཧེཏཱུ ཨཔྤཙྩཡཱ སཏྟཱ ཝིསུཛ྄ཛྷནྟི. ནཏྠི བལཾ, ནཏྠི ཝཱིརིཡཾ, ནཏྠི པུརིསཐཱམོ, ནཏྠི པུརིསཔརཀྐམོ, སབྦེ སཏྟཱ སབྦེ པཱཎཱ སབྦེ བྷཱུཏཱ སབྦེ ཛཱིཝཱ ཨཝསཱ ཨབལཱ ཨཝཱིརིཡཱ ནིཡཏིསངྒཏིབྷཱཝཔརིཎཏཱ ཚསྭེཝཱབྷིཛཱཏཱིསུ སུཁདུཀྑཾ པཊིསཾཝེདེནྟཱི’ཏི. སཙེ ཨིམསྶ བྷོཏོ སཏྠུནོ སཙྩཾ ཝཙནཾ, ཨཀཏེན མེ ཨེཏྠ ཀཏཾ, ཨཝུསིཏེན མེ ཨེཏྠ ཝུསིཏཾ. ཨུབྷོཔི མཡཾ ཨེཏྠ སམསམཱ སཱམཉྙཾ པཏྟཱ, ཡོ ཙཱཧཾ ན ཝདཱམི ‘ཨུབྷོ ཨཧེཏཱུ ཨཔྤཙྩཡཱ ཝིསུཛ྄ཛྷིསྶཱམཱ’ཏི. ཨཏིརེཀཾ ཁོ པནིམསྶ བྷོཏོ སཏྠུནོ ནགྒིཡཾ མུཎྜིཡཾ ཨུཀྐུཊིཀཔྤདྷཱནཾ ཀེསམསྶུལོཙནཾ ཡོཧཾ པུཏྟསམྦཱདྷསཡནཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསནྟོ ཀཱསིཀཙནྡནཾ པཙྩནུབྷོནྟོ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཾ དྷཱརེནྟོ ཛཱཏརཱུཔརཛཏཾ སཱདིཡནྟོ ཨིམིནཱ བྷོཏཱ སཏྠཱརཱ སམསམགཏིཀོ བྷཝིསྶཱམི. ཨབྷིསམྤརཱཡཾ སོཧཾ ཀིཾ ཛཱནནྟོ ཀིཾ པསྶནྟོ ཨིམསྨིཾ སཏྠརི བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིསྶཱམི? ‘སོ ཨབྲཧྨཙརིཡཝཱསོ ཨཡ’ནྟི – ཨིཏི ཝིདིཏྭཱ ཏསྨཱ ¶ བྲཧྨཙརིཡཱ ནིབྦིཛྫ པཀྐམཏི. ཨཡཾ ཁོ, སནྡཀ, ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཏཏིཡོ ཨབྲཧྨཙརིཡཝཱསོ ཨཀྑཱཏོ ཡཏྠ ཝིཉྙཱུ པུརིསོ སསཀྐཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ན ཝསེཡྻ, ཝསནྟོ ཙ ནཱརཱདྷེཡྻ ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལཾ.

༢༢༨. ‘‘པུན ཙཔརཾ, སནྡཀ, ཨིདྷེཀཙྩོ སཏྠཱ ཨེཝཾཝཱདཱི ཧོཏི ཨེཝཾདིཊྛི – ‘སཏྟིམེ ཀཱཡཱ ཨཀཊཱ ཨཀཊཝིདྷཱ ཨནིམྨིཏཱ ཨནིམྨཱཏཱ ཝཉྫྷཱ ཀཱུཊཊྛཱ ཨེསིཀཊྛཱཡིཊྛིཏཱ, ཏེ ན ཨིཉྫནྟི ན ཝིཔརིཎམནྟི ན ཨཉྙམཉྙཾ བྱཱབཱདྷེནྟི ནཱལཾ ཨཉྙམཉྙསྶ སུཁཱཡ ཝཱ དུཀྑཱཡ ཝཱ སུཁདུཀྑཱཡ ཝཱ. ཀཏམེ སཏྟ? པཐཝཱིཀཱཡོ ཨཱཔོཀཱཡོ ཏེཛོཀཱཡོ ཝཱཡོཀཱཡོ སུཁེ དུཀྑེ ཛཱིཝེ སཏྟམེ – ཨིམེ སཏྟཀཱཡཱ ཨཀཊཱ ཨཀཊཝིདྷཱ ཨནིམྨིཏཱ ¶ ཨནིམྨཱཏཱ ¶ ཝཉྫྷཱ ཀཱུཊཊྛཱ ཨེསིཀཊྛཱཡིཊྛིཏཱ. ཏེ ན ཨིཉྫནྟི ན ཝིཔརིཎམནྟི ན ཨཉྙམཉྙཾ བྱཱབཱདྷེནྟི. ནཱལཾ ཨཉྙམཉྙསྶ སུཁཱཡ ཝཱ དུཀྑཱཡ ཝཱ སུཁདུཀྑཱཡ ཝཱ. ཏཏྠ ནཏྠི ཧནྟཱ ཝཱ གྷཱཏེཏཱ ཝཱ སོཏཱ ཝཱ སཱཝེཏཱ ཝཱ ཝིཉྙཱཏཱ ཝཱ ཝིཉྙཱཔེཏཱ ཝཱ. ཡོཔི ཏིཎྷེན སཏྠེན སཱིསཾ ཚིནྡཏི, ན ཀོཙི ཀཉྩི [ཀིཉྩི (ཀ.)] ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏི. སཏྟནྣཾཏྭེཝ ཀཱཡཱནམནྟརེན སཏྠཾ ཝིཝརམནུཔཏཏི. ཙུདྡས ཁོ པནིམཱནི ཡོནིཔམུཁསཏསཧསྶཱནི སཊྛི ཙ སཏཱནི ཚ ཙ སཏཱནི པཉྩ ཙ ཀམྨུནོ སཏཱནི པཉྩ ཙ ཀམྨཱནི ཏཱིཎི ¶ ཙ ཀམྨཱནི, ཀམྨེ ཙ ཨཌྜྷཀམྨེ ཙ, དྭཊྛིཔཊིཔདཱ, དྭཊྛནྟརཀཔྤཱ, ཚལཱ༹བྷིཛཱཏིཡོ, ཨཊྛ པུརིསབྷཱུམིཡོ, ཨེཀཱུནཔཉྙཱས ཨཱཛཱིཝཀསཏེ, ཨེཀཱུནཔཉྙཱས པརིབྦཱཛཀསཏེ, ཨེཀཱུནཔཉྙཱས ¶ ནཱགཱཝཱསསཏེ, ཝཱིསེ ཨིནྡྲིཡསཏེ, ཏིཾསེ ནིརཡསཏེ, ཚཏྟིཾས རཛོདྷཱཏུཡོ, སཏྟ སཉྙཱིགབྦྷཱ, སཏྟ ཨསཉྙཱིགབྦྷཱ, སཏྟ ནིགཎྛིགབྦྷཱ, སཏྟ དེཝཱ, སཏྟ མཱནུསཱ, སཏྟ པེསཱཙཱ, སཏྟ སརཱ, སཏྟ པཝུཊཱ, སཏྟ པཔཱཏཱ, སཏྟ པཔཱཏསཏཱནི, སཏྟ སུཔིནཱ, སཏྟ སུཔིནསཏཱནི, ཙུལླཱསཱིཏི [ཙཱུལཱ༹སཱིཏི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] མཧཱཀཔྤིནོ [མཧཱཀཔྤུནོ (སཱི. པཱི.)] སཏསཧསྶཱནི, ཡཱནི བཱལེ ཙ པཎྜིཏེ ཙ སནྡྷཱཝིཏྭཱ སཾསརིཏྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརིསྶནྟི. ཏཏྠ ནཏྠི ཨིམིནཱཧཾ སཱིལེན ཝཱ ཝཏེན ཝཱ ཏཔེན ཝཱ བྲཧྨཙརིཡེན ཝཱ ཨཔརིཔཀྐཾ ཝཱ ཀམྨཾ པརིཔཱཙེསྶཱམི, པརིཔཀྐཾ ཝཱ ཀམྨཾ ཕུསྶ ཕུསྶ བྱནྟིཾ ཀརིསྶཱམཱིཏི. ཧེཝཾ ནཏྠི དོཎམིཏེ སུཁདུཀྑེ པརིཡནྟཀཏེ སཾསཱརེ, ནཏྠི ཧཱཡནཝཌྜྷནེ, ནཏྠི ཨུཀྐཾསཱཝཀཾསེ. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ སུཏྟགུལེ༹ ཁིཏྟེ ནིབྦེཋིཡམཱནམེཝ པལེཏི, ཨེཝམེཝ བཱལེ ཙ པཎྜིཏེ ཙ སནྡྷཱཝིཏྭཱ སཾསརིཏྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརིསྶནྟཱི’ཏི.

‘‘ཏཏྲ, སནྡཀ, ཝིཉྙཱུ པུརིསོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨཡཾ ཁོ བྷཝཾ སཏྠཱ ཨེཝཾཝཱདཱི ཨེཝཾདིཊྛི – སཏྟིམེ ཀཱཡཱ ཨཀཊཱ ཨཀཊཝིདྷཱ ཨནིམྨིཏཱ ཨནིམྨཱཏཱ ཝཉྫྷཱ ཀཱུཊཊྛཱ ཨེསིཀཊྛཱཡིཊྛིཏཱ. ཏེ ན ཨིཉྫནྟི ན ཝིཔརིཎམནྟི ན ཨཉྙམཉྙཾ བྱཱབཱདྷེནྟི. ནཱལཾ ཨཉྙམཉྙསྶ སུཁཱཡ ཝཱ དུཀྑཱཡ ཝཱ སུཁདུཀྑཱཡ ཝཱ. ཀཏམེ སཏྟ ¶ ? པཐཝཱིཀཱཡོ ཨཱཔོཀཱཡོ ཏེཛོཀཱཡོ ཝཱཡོཀཱཡོ སུཁེ དུཀྑེ ཛཱིཝེ སཏྟམེ – ཨིམེ སཏྟ ཀཱཡཱ ཨཀཊཱ ཨཀཊཝིདྷཱ ཨནིམྨིཏཱ ཨནིམྨཱཏཱ ཝཉྫྷཱ ཀཱུཊཊྛཱ ཨེསིཀཊྛཱཡིཊྛིཏཱ. ཏེ ན ཨིཉྫནྟི ན ཝིཔརིཎམནྟི ན ཨཉྙམཉྙཾ བྱཱབཱདྷེནྟི. ནཱལཾ ཨཉྙམཉྙསྶ སུཁཱཡ ཝཱ དུཀྑཱཡ ཝཱ སུཁདུཀྑཱཡ ཝཱ. ཏཏྠ ནཏྠི ཧནྟཱ ཝཱ ¶ གྷཱཏེཏཱ ཝཱ སོཏཱ ཝཱ སཱཝེཏཱ ཝཱ ཝིཉྙཱཏཱ ཝཱ ཝིཉྙཱཔེཏཱ ཝཱ. ཡོཔི ཏིཎྷེན སཏྠེན སཱིསཾ ཚིནྡཏི, ན ཀོཙི ཀཉྩི ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏི ¶ . སཏྟནྣཾཏྭེཝ ཀཱཡཱནམནྟརེན སཏྠཾ ཝིཝརམནུཔཏཏི. ཙུདྡས ཁོ པནིམཱནི ཡོནིཔམུཁསཏསཧསྶཱནི སཊྛི ཙ སཏཱནི ཚ ཙ སཏཱནི པཉྩ ཙ ཀམྨུནོ སཏཱནི པཉྩ ཙ ཀམྨཱནི ཏཱིཎི ཙ ཀམྨཱནི, ཀམྨེ ཙ ཨཌྜྷཀམྨེ ཙ, དྭཊྛིཔཊིཔདཱ, དྭཊྛནྟརཀཔྤཱ, ཚལཱ༹བྷིཛཱཏིཡོ, ཨཊྛ པུརིསབྷཱུམིཡོ, ཨེཀཱུནཔཉྙཱས ཨཱཛཱིཝཀསཏེ, ཨེཀཱུནཔཉྙཱས པརིབྦཱཛཀསཏེ, ཨེཀཱུནཔཉྙཱས ནཱགཱཝཱསསཏེ, ཝཱིསེ ཨིནྡྲིཡསཏེ, ཏིཾསེ ནིརཡསཏེ, ཚཏྟིཾས རཛོདྷཱཏུཡོ, སཏྟ སཉྙཱིགབྦྷཱ, སཏྟ ཨསཉྙཱིགབྦྷཱ, སཏྟ ནིགཎྛིགབྦྷཱ, སཏྟ དེཝཱ, སཏྟ མཱནུསཱ, སཏྟ པེསཱཙཱ, སཏྟ སརཱ, སཏྟ པཝུཊཱ, སཏྟ པཔཱཏཱ, སཏྟ པཔཱཏསཏཱནི, སཏྟ སུཔིནཱ, སཏྟ སུཔིནསཏཱནི, ཙུལླཱསཱིཏི མཧཱཀཔྤིནོ སཏསཧསྶཱནི, ཡཱནི བཱལེ ཙ པཎྜིཏེ ཙ སནྡྷཱཝིཏྭཱ སཾསརིཏྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརིསྶནྟི. ཏཏྠ ནཏྠི ཨིམིནཱཧཾ སཱིལེན ཝཱ ཝཏེན ཝཱ ཏཔེན ཝཱ བྲཧྨཙརིཡེན ཝཱ ཨཔརིཔཀྐཾ ¶ ཝཱ ཀམྨཾ པརིཔཱཙེསྶཱམི, པརིཔཀྐཾ ཝཱ ཀམྨཾ ཕུསྶ ཕུསྶ བྱནྟིཾ ཀརིསྶཱམཱིཏི, ཧེཝཾ ནཏྠི དོཎམིཏེ སུཁདུཀྑེ པརིཡནྟཀཏེ སཾསཱརེ, ནཏྠི ཧཱཡནཝཌྜྷནེ, ནཏྠི ཨུཀྐཾསཱཝཀཾསེ. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ སུཏྟགུལེ༹ ཁིཏྟེ ནིབྦེཋིཡམཱནམེཝ པལེཏི, ཨེཝམེཝ བཱལེ ཙ པཎྜིཏེ ཙ སནྡྷཱཝིཏྭཱ སཾསརིཏྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརིསྶནྟཱི’ཏི. སཙེ པན ཨིམསྶ བྷོཏོ སཏྠུནོ སཙྩཾ ཝཙནཾ, ཨཀཏེན མེ ཨེཏྠ ཀཏཾ, ཨཝུསིཏེན མེ ཨེཏྠ ཝུསིཏཾ. ཨུབྷོཔི མཡཾ ཨེཏྠ སམསམཱ སཱམཉྙཾ པཏྟཱ, ཡོ ཙཱཧཾ ན ཝདཱམི. ‘ཨུབྷོ སནྡྷཱཝིཏྭཱ སཾསརིཏྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརིསྶཱམཱ’ཏི. ཨཏིརེཀཾ ཁོ པནིམསྶ བྷོཏོ སཏྠུནོ ནགྒིཡཾ མུཎྜིཡཾ ཨུཀྐུཊིཀཔྤདྷཱནཾ ཀེསམསྶུལོཙནཾ ཡོཧཾ པུཏྟསམྦཱདྷསཡནཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསནྟོ ཀཱསིཀཙནྡནཾ པཙྩནུབྷོནྟོ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཾ དྷཱརེནྟོ ཛཱཏརཱུཔརཛཏཾ སཱདིཡནྟོ ཨིམིནཱ བྷོཏཱ སཏྠཱརཱ སམསམགཏིཀོ བྷཝིསྶཱམི. ཨབྷིསམྤརཱཡཾ སོཧཾ ཀིཾ ཛཱནནྟོ ཀིཾ པསྶནྟོ ཨིམསྨིཾ སཏྠརི བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིསྶཱམི? ‘སོ ཨབྲཧྨཙརིཡཝཱསོ ཨཡ’ནྟི – ཨིཏི ཝིདིཏྭཱ ཏསྨཱ བྲཧྨཙརིཡཱ ནིབྦིཛྫ པཀྐམཏི. ཨཡཾ ཁོ, སནྡཀ, ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཙཏུཏྠོ ཨབྲཧྨཙརིཡཝཱསོ ཨཀྑཱཏོ ཡཏྠ ཝིཉྙཱུ པུརིསོ སསཀྐཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ན ཝསེཡྻ, ཝསནྟོ ཙ ནཱརཱདྷེཡྻ ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལཾ.

‘‘ཨིམེ ¶ ཁོ ཏེ, སནྡཀ, ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཙཏྟཱརོ ཨབྲཧྨཙརིཡཝཱསཱ ¶ ཨཀྑཱཏཱ ཡཏྠ ¶ ཝིཉྙཱུ པུརིསོ སསཀྐཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ན ཝསེཡྻ, ཝསནྟོ ཙ ནཱརཱདྷེཡྻ ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལ’’ནྟི.

‘‘ཨཙྪརིཡཾ ¶ , བྷོ ཨཱནནྡ, ཨབྦྷུཏཾ, བྷོ ཨཱནནྡ! ཡཱཝཉྩིདཾ ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཙཏྟཱརོ ཨབྲཧྨཙརིཡཝཱསཱཝ སམཱནཱ ‘ཨབྲཧྨཙརིཡཝཱསཱ’ཏི ཨཀྑཱཏཱ ཡཏྠ ཝིཉྙཱུ པུརིསོ སསཀྐཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ན ཝསེཡྻ, ཝསནྟོ ཙ ནཱརཱདྷེཡྻ ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལནྟི. ཀཏམཱནི པན ཏཱནི, བྷོ ཨཱནནྡ, ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཙཏྟཱརི ཨནསྶཱསིཀཱནི བྲཧྨཙརིཡཱནི ཨཀྑཱཏཱནི ཡཏྠ ཝིཉྙཱུ པུརིསོ སསཀྐཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ན ཝསེཡྻ, ཝསནྟོ ཙ ནཱརཱདྷེཡྻ ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལ’’ནྟི?

༢༢༩. ‘‘ཨིདྷ, སནྡཀ, ཨེཀཙྩོ སཏྠཱ སབྦཉྙཱུ སབྦདསྶཱཝཱི ཨཔརིསེསཾ ཉཱཎདསྶནཾ པཊིཛཱནཱཏི – ‘ཙརཏོ ཙ མེ ཏིཊྛཏོ ཙ སུཏྟསྶ ཙ ཛཱགརསྶ ཙ སཏཏཾ སམིཏཾ ཉཱཎདསྶནཾ པཙྩུཔཊྛིཏ’ནྟི. སོ སུཉྙམྤི ཨགཱརཾ པཝིསཏི, པིཎྜམྤི ན ལབྷཏི, ཀུཀྐུརོཔི ཌཾསཏི, ཙཎྜེནཔི ཧཏྠིནཱ སམཱགཙྪཏི, ཙཎྜེནཔི ཨསྶེན སམཱགཙྪཏི, ཙཎྜེནཔི གོཎེན སམཱགཙྪཏི, ཨིཏྠིཡཱཔི པུརིསསྶཔི ནཱམམྤི གོཏྟམྤི པུཙྪཏི, གཱམསྶཔི ནིགམསྶཔི ནཱམམྤི མགྒམྤི པུཙྪཏི. སོ ‘ཀིམིད’ནྟི པུཊྛོ སམཱནོ ‘སུཉྙཾ མེ ཨགཱརཾ པཝིསིཏབྦཾ ཨཧོསི’, ཏེན པཱཝིསིཾ; ‘པིཎྜམྤི ཨལདྡྷབྦཾ ཨཧོསི’, ཏེན ནཱལཏྠཾ ¶ ; ‘ཀུཀྐུརེན ཌཾསིཏབྦཾ ཨཧོསི’, ཏེནམྷི [ཏེན (ཀ.), ཏེནཱསིཾ (?)] དཊྛོ; ‘ཙཎྜེན ཧཏྠིནཱ སམཱགནྟབྦཾ ཨཧོསི’, ཏེན སམཱགམིཾ; ‘ཙཎྜེན ཨསྶེན སམཱགནྟབྦཾ ཨཧོསི’, ཏེན སམཱགམིཾ; ‘ཙཎྜེན གོཎེན སམཱགནྟབྦཾ ཨཧོསི’, ཏེན སམཱགམིཾ; ‘ཨིཏྠིཡཱཔི པུརིསསྶཔི ནཱམམྤི གོཏྟམྤི པུཙྪིཏབྦཾ ཨཧོསི’, ཏེན པུཙྪིཾ; ‘གཱམསྶཔི ནིགམསྶཔི ནཱམམྤི མགྒམྤི པུཙྪིཏབྦཾ ཨཧོསི’, ཏེན པུཙྪིནྟི. ཏཏྲ, སནྡཀ, ཝིཉྙཱུ པུརིསོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨཡཾ ཁོ བྷཝཾ སཏྠཱ སབྦཉྙཱུ སབྦདསྶཱཝཱི ཨཔརིསེསཾ ཉཱཎདསྶནཾ པཊིཛཱནཱཏི…པེ… ¶ ‘གཱམསྶཔི ནིགམསྶཔི ནཱམམྤི མགྒམྤི པུཙྪིཏབྦཾ ཨཧོསི, ཏེན པུཙྪི’ནྟི ¶ . སོ ‘ཨནསྶཱསིཀཾ ཨིདཾ བྲཧྨཙརིཡ’ནྟི – ཨིཏི ཝིདིཏྭཱ ཏསྨཱ བྲཧྨཙརིཡཱ ནིབྦིཛྫ པཀྐམཏི. ཨིདཾ ཁོ, སནྡཀ, ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན པཋམཾ ཨནསྶཱསིཀཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨཀྑཱཏཾ ¶ ཡཏྠ ཝིཉྙཱུ པུརིསོ སསཀྐཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ན ཝསེཡྻ, ཝསནྟོ ཙ ནཱརཱདྷེཡྻ ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལཾ.

༢༣༠. ‘‘པུན ཙཔརཾ, སནྡཀ, ཨིདྷེཀཙྩོ སཏྠཱ ཨནུསྶཝིཀོ ཧོཏི ཨནུསྶཝསཙྩོ. སོ ཨནུསྶཝེན ཨིཏིཧིཏིཧཔརམྤརཱཡ པིཊཀསམྤདཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི. ཨནུསྶཝིཀསྶ ཁོ པན, སནྡཀ ¶ , སཏྠུནོ ཨནུསྶཝསཙྩསྶ སུསྶུཏམྤི ཧོཏི དུསྶུཏམྤི ཧོཏི ཏཐཱཔི ཧོཏི ཨཉྙཐཱཔི ཧོཏི. ཏཏྲ, སནྡཀ, ཝིཉྙཱུ པུརིསོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨཡཾ ཁོ བྷཝཾ སཏྠཱ ཨནུསྶཝིཀོ ཨནུསྶཝསཙྩོ སོ ཨནུསྶཝེན ཨིཏིཧིཏིཧཔརམྤརཱཡ པིཊཀསམྤདཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི. ཨནུསྶཝིཀསྶ ཁོ པན སཏྠུནོ ཨནུསྶཝསཙྩསྶ སུསྶུཏམྤི ཧོཏི དུསྶུཏམྤི ཧོཏི ཏཐཱཔི ཧོཏི ཨཉྙཐཱཔི ཧོཏི’. སོ ‘ཨནསྶཱསིཀཾ ཨིདཾ བྲཧྨཙརིཡ’ནྟི – ཨིཏི ཝིདིཏྭཱ ཏསྨཱ བྲཧྨཙརིཡཱ ནིབྦིཛྫ པཀྐམཏི. ཨིདཾ ཁོ, སནྡཀ, ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན དུཏིཡཾ ཨནསྶཱསིཀཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨཀྑཱཏཾ ཡཏྠ ཝིཉྙཱུ པུརིསོ སསཀྐཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ན ཝསེཡྻ, ཝསནྟོ ཙ ནཱརཱདྷེཡྻ ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལཾ.

༢༣༡. ‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, སནྡཀ, ཨིདྷེཀཙྩོ སཏྠཱ ཏཀྐཱི ཧོཏི ཝཱིམཾསཱི. སོ ཏཀྐཔརིཡཱཧཏཾ ཝཱིམཾསཱནུཙརིཏཾ སཡཾཔཊིབྷཱནཾ དྷམྨཾ དེསེཏི. ཏཀྐིསྶ ཁོ པན, སནྡཀ, སཏྠུནོ ཝཱིམཾསིསྶ སུཏཀྐིཏམྤི ཧོཏི དུཏྟཀྐིཏམྤི ཧོཏི ཏཐཱཔི ཧོཏི ཨཉྙཐཱཔི ཧོཏི. ཏཏྲ, སནྡཀ, ཝིཉྙཱུ པུརིསོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨཡཾ ཁོ བྷཝཾ སཏྠཱ ཏཀྐཱི ཝཱིམཾསཱི. སོ ཏཀྐཔརིཡཱཧཏཾ ཝཱིམཾསཱནུཙརིཏཾ སཡཾཔཊིབྷཱནཾ དྷམྨཾ དེསེཏི. ཏཀྐིསྶ ཁོ པན སཏྠུནོ ཝཱིམཾསིསྶ སུཏཀྐིཏམྤི ཧོཏི དུཏྟཀྐིཏམྤི ཧོཏི ཏཐཱཔི ཧོཏི ཨཉྙཐཱཔི ཧོཏི’. སོ ‘ཨནསྶཱསིཀཾ ཨིདཾ བྲཧྨཙརིཡ’ནྟི – ཨིཏི ཝིདིཏྭཱ ཏསྨཱ བྲཧྨཙརིཡཱ ནིབྦིཛྫ པཀྐམཏི. ཨིདཾ ཁོ, སནྡཀ, ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཏཏིཡཾ ཨནསྶཱསིཀཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨཀྑཱཏཾ ཡཏྠ ཝིཉྙཱུ པུརིསོ སསཀྐཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ན ཝསེཡྻ, ཝསནྟོ ཙ ནཱརཱདྷེཡྻ ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལཾ.

༢༣༢. ‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, སནྡཀ, ཨིདྷེཀཙྩོ སཏྠཱ མནྡོ ཧོཏི མོམཱུཧོ. སོ མནྡཏྟཱ མོམཱུཧཏྟཱ ཏཏྠ ཏཏྠ [ཏཐཱ ཏཐཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] པཉྷཾ པུཊྛོ ¶ སམཱནོ ཝཱཙཱཝིཀྑེཔཾ ཨཱཔཛྫཏི ཨམརཱཝིཀྑེཔཾ – ‘ཨེཝནྟིཔི [ཨེཝམྤི (སཱི. པཱི.)] མེ ནོ, ཏཐཱཏིཔི [ཏཐཱཔི (སཱི. པཱི.)] མེ ནོ, ཨཉྙཐཱཏིཔི [ཨཉྙཐཱཔི (སཱི. པཱི.) ( ) སབྦཏྠ ནཏྠི] མེ ནོ, ནོཏིཔི མེ ནོ, ནོ ནོཏིཔི མེ ནོ’ཏི. ཏཏྲ, སནྡཀ, ཝིཉྙཱུ པུརིསོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨཡཾ ཁོ བྷཝཾ སཏྠཱ མནྡོ མོམཱུཧོ. སོ མནྡཏྟཱ མོམཱུཧཏྟཱ ཏཏྠ ཏཏྠ པཉྷཾ པུཊྛོ སམཱནོ ཝཱཙཱཝིཀྑེཔཾ ཨཱཔཛྫཏི ཨམརཱཝིཀྑེཔཾ ¶ – ཨེཝནྟིཔི མེ ནོ, ཏཐཱཏིཔི མེ ནོ, ཨཉྙཐཱཏིཔི མེ ནོ, ནོཏིཔི མེ ནོ, ནོ ནོཏིཔི མེ ནོ’ཏི. སོ ‘ཨནསྶཱསིཀཾ ཨིདཾ བྲཧྨཙརིཡ’ནྟི – ཨིཏི ཝིདིཏྭཱ ¶ ཏསྨཱ བྲཧྨཙརིཡཱ ནིབྦིཛྫ པཀྐམཏི. ཨིདཾ ཁོ, སནྡཀ, ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཙཏུཏྠཾ ཨནསྶཱསིཀཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨཀྑཱཏཾ ཡཏྠ ཝིཉྙཱུ པུརིསོ སསཀྐཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ན ཝསེཡྻ, ཝསནྟོ ཙ ནཱརཱདྷེཡྻ ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལཾ.

‘‘ཨིམཱནི ཁོ, (ཏཱནི སནྡཀ, ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཙཏྟཱརི ཨནསྶཱསིཀཱནི བྲཧྨཙརིཡཱནི ཨཀྑཱཏཱནི ཡཏྠ ཝིཉྙཱུ པུརིསོ སསཀྐཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ན ཝསེཡྻ, ཝསནྟོ ཙ ནཱརཱདྷེཡྻ ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལ’’ནྟི.

‘‘ཨཙྪརིཡཾ, བྷོ ཨཱནནྡ, ཨབྦྷུཏཾ, བྷོ ཨཱནནྡ! ཡཱཝཉྩིདཾ ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཙཏྟཱརི ཨནསྶཱསིཀཱནེཝ བྲཧྨཙརིཡཱནི ཨནསྶཱསིཀཱནི བྲཧྨཙརིཡཱནཱིཏི ཨཀྑཱཏཱནི ཡཏྠ ཝིཉྙཱུ པུརིསོ སསཀྐཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ན ཝསེཡྻ, ཝསནྟོ ཙ ནཱརཱདྷེཡྻ ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལཾ. སོ པན, བྷོ ཨཱནནྡ, སཏྠཱ ཀིཾ ཝཱདཱི ཀིཾ ཨཀྑཱཡཱི ཡཏྠ ཝིཉྙཱུ པུརིསོ སསཀྐཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཝསེཡྻ, ཝསནྟོ ཙ ཨཱརཱདྷེཡྻ ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལ’’ནྟི.

༢༣༣. ‘‘ཨིདྷ, སནྡཀ, ཏཐཱགཏོ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫཏི ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ…པེ… [ཝིཏྠཱརོ མ. ནི. ༢.༩-༡༠ ཀནྡརཀསུཏྟེ] སོ ཨིམེ ¶ པཉྩ ནཱིཝརཎེ པཧཱཡ ཙེཏསོ ཨུཔཀྐིལེསེ པཉྙཱཡ དུབྦལཱིཀརཎེ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི ¶ དྷམྨེཧི སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརཾ ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཡསྨིཾ ཁོ [ཡསྨིཾ ཁོ པན (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)], སནྡཀ, སཏྠརི སཱཝཀོ ཨེཝརཱུཔཾ ཨུལཱ༹རཝིསེསཾ ཨདྷིགཙྪཏི ཏཏྠ ¶ ཝིཉྙཱུ པུརིསོ སསཀྐཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཝསེཡྻ, ཝསནྟོ ཙ ཨཱརཱདྷེཡྻ ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, སནྡཀ, བྷིཀྑུ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ…པེ... དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཡསྨིཾ ཁོ, སནྡཀ, སཏྠརི སཱཝཀོ ཨེཝརཱུཔཾ ཨུལཱ༹རཝིསེསཾ ཨདྷིགཙྪཏི ཏཏྠ ཝིཉྙཱུ པུརིསོ སསཀྐཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཝསེཡྻ, ཝསནྟོ ཙ ཨཱརཱདྷེཡྻ ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལཾ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, སནྡཀ, བྷིཀྑུ པཱིཏིཡཱ ཙ ཝིརཱགཱ ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧརཏི…པེ… ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཡསྨིཾ ཁོ, སནྡཀ, སཏྠརི སཱཝཀོ ཨེཝརཱུཔཾ ཨུལཱ༹རཝིསེསཾ ཨདྷིགཙྪཏི ཏཏྠ ཝིཉྙཱུ པུརིསོ སསཀྐཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཝསེཡྻ, ཝསནྟོ ཙ ཨཱརཱདྷེཡྻ ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, སནྡཀ, བྷིཀྑུ སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ…པེ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཡསྨིཾ ཁོ, སནྡཀ, སཏྠརི སཱཝཀོ ཨེཝརཱུཔཾ ཨུལཱ༹རཝིསེསཾ ཨདྷིགཙྪཏི ཏཏྠ ཝིཉྙཱུ པུརིསོ སསཀྐཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཝསེཡྻ, ཝསནྟོ ཙ ཨཱརཱདྷེཡྻ ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལཾ.

‘‘སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ¶ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏི. སོ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏི, སེཡྻཐིདཾ – ཨེཀམྤི ཛཱཏིཾ དྭེཔི ཛཱཏིཡོ…པེ… ཨིཏི སཱཀཱརཾ སཨུདྡེསཾ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏི. ཡསྨིཾ ཁོ, སནྡཀ, སཏྠརི སཱཝཀོ ཨེཝརཱུཔཾ ཨུལཱ༹རཝིསེསཾ ཨདྷིགཙྪཏི ཏཏྠ ཝིཉྙཱུ པུརིསོ སསཀྐཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཝསེཡྻ, ཝསནྟོ ཙ ཨཱརཱདྷེཡྻ ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལཾ.

‘‘སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ སཏྟཱནཾ ཙུཏཱུཔཔཱཏཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏི. སོ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན སཏྟེ པསྶཏི ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེ ཧཱིནེ པཎཱིཏེ སུཝཎྞེ དུབྦཎྞེ སུགཏེ དུགྒཏེ…པེ… ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པཛཱནཱཏི. ཡསྨིཾ ཁོ, སནྡཀ, སཏྠརི སཱཝཀོ ཨེཝརཱུཔཾ ཨུལཱ༹རཝིསེསཾ ཨདྷིགཙྪཏི ¶ ཏཏྠ ཝིཉྙཱུ པུརིསོ སསཀྐཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཝསེཡྻ, ཝསནྟོ ཙ ཨཱརཱདྷེཡྻ ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལཾ.

‘‘སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏི. སོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི; ‘ཨིམེ ཨཱསཝཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ ཨཱསཝསམུདཡོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ ཨཱསཝནིརོདྷོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ¶ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ ཨཱསཝནིརོདྷགཱམིནཱི ¶ པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཛཱནཏོ ཨེཝཾ པསྶཏོ ཀཱམཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, བྷཝཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, ཨཝིཛྫཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི. ཝིམུཏྟསྨིཾ ཝིམུཏྟམིཏི ཉཱཎཾ ཧོཏི. ‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏི, ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱ’ཏི པཛཱནཱཏི. ཡསྨིཾ ཁོ, སནྡཀ, སཏྠརི སཱཝཀོ ཨེཝརཱུཔཾ ཨུལཱ༹རཝིསེསཾ ཨདྷིགཙྪཏི ཏཏྠ ཝིཉྙཱུ པུརིསོ སསཀྐཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཝསེཡྻ, ཝསནྟོ ཙ ཨཱརཱདྷེཡྻ ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལ’’ནྟི.

༢༣༤. ‘‘ཡོ པན སོ, བྷོ ཨཱནནྡ, བྷིཀྑུ ཨརཧཾ ཁཱིཎཱསཝོ ཝུསིཏཝཱ ཀཏཀརཎཱིཡོ ཨོཧིཏབྷཱརོ ཨནུཔྤཏྟསདཏྠོ པརིཀྑཱིཎབྷཝསཾཡོཛནོ སམྨདཉྙཱ ཝིམུཏྟོ པརིབྷུཉྫེཡྻ ¶ སོ ཀཱམེ’’ཏི? ‘‘ཡོ སོ, སནྡཀ, བྷིཀྑུ ཨརཧཾ ཁཱིཎཱསཝོ ཝུསིཏཝཱ ཀཏཀརཎཱིཡོ ཨོཧིཏབྷཱརོ ཨནུཔྤཏྟསདཏྠོ པརིཀྑཱིཎབྷཝསཾཡོཛནོ སམྨདཉྙཱ ཝིམུཏྟོ ཨབྷབྦོ སོ པཉྩཊྛཱནཱནི ཨཛ྄ཛྷཱཙརིཏུཾ. ཨབྷབྦོ ཁཱིཎཱསཝོ བྷིཀྑུ སཉྩིཙྩ པཱཎཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏུཾ, ཨབྷབྦོ ཁཱིཎཱསཝོ བྷིཀྑུ ཨདིནྣཾ ཐེཡྻསངྑཱཏཾ ཨཱདཱཏུཾ, ཨབྷབྦོ ཁཱིཎཱསཝོ བྷིཀྑུ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝེཏུཾ, ཨབྷབྦོ ཁཱིཎཱསཝོ བྷིཀྑུ སམྤཛཱནམུསཱ བྷཱསིཏུཾ, ཨབྷབྦོ ཁཱིཎཱསཝོ བྷིཀྑུ སནྣིདྷིཀཱརཀཾ ཀཱམེ པརིབྷུཉྫིཏུཾ, སེཡྻཐཱཔི པུབྦེ ཨགཱརིཡབྷཱུཏོ. ཡོ སོ, སནྡཀ, བྷིཀྑུ ཨརཧཾ ཁཱིཎཱསཝོ ཝུསིཏཝཱ ཀཏཀརཎཱིཡོ ཨོཧིཏབྷཱརོ ཨནུཔྤཏྟསདཏྠོ པརིཀྑཱིཎབྷཝསཾཡོཛནོ སམྨདཉྙཱ ཝིམུཏྟོ ཨབྷབྦོ སོ ¶ ཨིམཱནི པཉྩཊྛཱནཱནི ཨཛ྄ཛྷཱཙརིཏུ’’ནྟི.

༢༣༥. ‘‘ཡོ ¶ པན སོ, བྷོ ཨཱནནྡ, བྷིཀྑུ ཨརཧཾ ཁཱིཎཱསཝོ ཝུསིཏཝཱ ཀཏཀརཎཱིཡོ ཨོཧིཏབྷཱརོ ཨནུཔྤཏྟསདཏྠོ པརིཀྑཱིཎབྷཝསཾཡོཛནོ སམྨདཉྙཱ ཝིམུཏྟོ ཏསྶ ཙརཏོ ཙེཝ ཏིཊྛཏོ ཙ སུཏྟསྶ ཙ ཛཱགརསྶ ཙ སཏཏཾ སམིཏཾ ཉཱཎདསྶནཾ པཙྩུཔཊྛིཏཾ – ‘ཁཱིཎཱ མེ ཨཱསཝཱ’’’ཏི? ‘‘ཏེན ཧི, སནྡཀ, ཨུཔམཾ ཏེ ཀརིསྶཱམི; ཨུཔམཱཡཔིདྷེཀཙྩེ ཝིཉྙཱུ པུརིསཱ བྷཱསིཏསྶ ཨཏྠཾ ཨཱཛཱནནྟི. སེཡྻཐཱཔི, སནྡཀ, པུརིསསྶ ཧཏྠཔཱདཱ ཚིནྣཱ; ཏསྶ ཙརཏོ ཙེཝ ཏིཊྛཏོ ཙ སུཏྟསྶ ཙ ཛཱགརསྶ ཙ སཏཏཾ སམིཏཾ (ཛཱནཱཏི – ‘ཚིནྣཱ མེ ཧཏྠཔཱདཱ’ཏི, ཨུདཱཧུ པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཛཱནཱཏི – ‘ཚིནྣཱ མེ ཧཏྠཔཱདཱ’’’ཏི? ‘‘ན ཁོ, བྷོ ཨཱནནྡ, སོ པུརིསོ སཏཏཾ སམིཏཾ ཛཱནཱཏི – ‘ཚིནྣཱ མེ ཧཏྠཔཱདཱ’ ཏི.) [(ཚིནྣཱཝ ཧཏྠཔཱདཱ,) (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨཔི ཙ ཁོ པན ནཾ པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཛཱནཱཏི – ‘ཚིནྣཱ མེ ཧཏྠཔཱདཱ’’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, སནྡཀ, ཡོ སོ ¶ བྷིཀྑུ ཨརཧཾ ཁཱིཎཱསཝོ ཝུསིཏཝཱ ཀཏཀརཎཱིཡོ ཨོཧིཏབྷཱརོ ཨནུཔྤཏྟསདཏྠོ པརིཀྑཱིཎབྷཝསཾཡོཛནོ སམྨདཉྙཱ ཝིམུཏྟོ ཏསྶ ཙརཏོ ཙེཝ ཏིཊྛཏོ ཙ སུཏྟསྶ ཙ ཛཱགརསྶ ཙ སཏཏཾ སམིཏཾ (ཉཱཎདསྶནཾ ན པཙྩུཔཊྛིཏཾ – ‘ཁཱིཎཱ མེ ཨཱསཝཱ’ཏི;) [(ཁཱིཎཱཝ ཨཱསཝཱ,) (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨཔི ཙ ཁོ པན ནཾ པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཛཱནཱཏི – ‘ཁཱིཎཱ མེ ཨཱསཝཱ’’’ཏི.

༢༣༦. ‘‘ཀཱིཝབཧུཀཱ པན, བྷོ ཨཱནནྡ, ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ནིཡྻཱཏཱརོ’’ཏི? ‘‘ན ཁོ, སནྡཀ, ཨེཀཾཡེཝ སཏཾ ན དྭེ སཏཱནི ན ཏཱིཎི སཏཱནི ན ཙཏྟཱརི སཏཱནི ན པཉྩ སཏཱནི, ཨཐ ཁོ བྷིཡྻོཝ ཡེ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ནིཡྻཱཏཱརོ’’ཏི. ‘‘ཨཙྪརིཡཾ, བྷོ ཨཱནནྡ, ཨབྦྷུཏཾ, བྷོ ཨཱནནྡ! ན ཙ ནཱམ སདྷམྨོཀྐཾསནཱ བྷཝིསྶཏི, ན ¶ པརདྷམྨཝམྦྷནཱ, ཨཱཡཏནེ ཙ དྷམྨདེསནཱ ཏཱཝ བཧུཀཱ ¶ ཙ ནིཡྻཱཏཱརོ པཉྙཱཡིསྶནྟི. ཨིམེ པནཱཛཱིཝཀཱ པུཏྟམཏཱཡ པུཏྟཱ ཨཏྟཱནཉྩེཝ ཨུཀྐཾསེནྟི, པརེ ཙ ཝམྦྷེནྟི ཏཡོ ཙེཝ ནིཡྻཱཏཱརོ པཉྙཔེནྟི, སེཡྻཐིདཾ – ནནྡཾ ཝཙྪཾ, ཀིསཾ སཾཀིཙྩཾ, མཀྑལིཾ གོསཱལ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ སནྡཀོ པརིབྦཱཛཀོ སཀཾ པརིསཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཙརནྟུ བྷོནྟོ སམཎེ གོཏམེ བྲཧྨཙརིཡཝཱསོ. ན དཱནི སུཀརཾ ཨམྷེཧི ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀེ པརིཙྩཛིཏུ’’ནྟི. ཨིཏི ཧིདཾ སནྡཀོ པརིབྦཱཛཀོ སཀཾ པརིསཾ ཨུཡྻོཛེསི བྷགཝཏི བྲཧྨཙརིཡེཏི.

སནྡཀསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ ཚཊྛཾ.

༧. མཧཱསཀུལུདཱཡིསུཏྟཾ

༢༣༧. ཨེཝཾ ¶ ¶ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ རཱཛགཧེ ཝིཧརཏི ཝེལུ༹ཝནེ ཀལནྡཀནིཝཱཔེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན སམྦཧུལཱ ཨབྷིཉྙཱཏཱ ཨབྷིཉྙཱཏཱ པརིབྦཱཛཀཱ མོརནིཝཱཔེ པརིབྦཱཛཀཱརཱམེ པཊིཝསནྟི, སེཡྻཐིདཾ – ཨནྣབྷཱརོ ཝརདྷརོ སཀུལུདཱཡཱི ཙ པརིབྦཱཛཀོ ཨཉྙེ ཙ ཨབྷིཉྙཱཏཱ ཨབྷིཉྙཱཏཱ པརིབྦཱཛཀཱ. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ རཱཛགཧཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཏོ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཏིཔྤགོ ཁོ ཏཱཝ རཱཛགཧེ པིཎྜཱཡ ཙརིཏུཾ. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཡེན མོརནིཝཱཔོ པརིབྦཱཛཀཱརཱམོ ཡེན སཀུལུདཱཡཱི པརིབྦཱཛཀོ ཏེནུཔསངྐམེཡྻ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཡེན མོརནིཝཱཔོ པརིབྦཱཛཀཱརཱམོ ཏེནུཔསངྐམི. ཏེན ཁོ པན སམཡེན སཀུལུདཱཡཱི པརིབྦཱཛཀོ མཧཏིཡཱ པརིབྦཱཛཀཔརིསཱཡ སདྡྷིཾ ནིསིནྣོ ཧོཏི ཨུནྣཱདིནིཡཱ ཨུཙྩཱསདྡམཧཱསདྡཱཡ ཨནེཀཝིཧིཏཾ ཏིརཙྪཱནཀཐཾ ཀཐེནྟིཡཱ, སེཡྻཐིདཾ – རཱཛཀཐཾ ཙོརཀཐཾ མཧཱམཏྟཀཐཾ སེནཱཀཐཾ བྷཡཀཐཾ ཡུདྡྷཀཐཾ ཨནྣཀཐཾ པཱནཀཐཾ ཝཏྠཀཐཾ སཡནཀཐཾ མཱལཱཀཐཾ གནྡྷཀཐཾ ཉཱཏིཀཐཾ ཡཱནཀཐཾ གཱམཀཐཾ ནིགམཀཐཾ ནགརཀཐཾ ཛནཔདཀཐཾ ཨིཏྠིཀཐཾ སཱུརཀཐཾ ཝིསིཁཱཀཐཾ ཀུམྦྷཊྛཱནཀཐཾ པུབྦཔེཏཀཐཾ ¶ ནཱནཏྟཀཐཾ ལོཀཀྑཱཡིཀཾ སམུདྡཀྑཱཡིཀཾ ཨིཏིབྷཝཱབྷཝཀཐཾ ¶ ཨིཏི ཝཱ. ཨདྡསཱ ཁོ སཀུལུདཱཡཱི པརིབྦཱཛཀོ བྷགཝནྟཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ. དིསྭཱན སཀཾ པརིསཾ སཎྛཱཔེཏི – ‘‘ཨཔྤསདྡཱ བྷོནྟོ ཧོནྟུ; མཱ བྷོནྟོ སདྡམཀཏྠ. ཨཡཾ སམཎོ གོཏམོ ཨཱགཙྪཏི; ཨཔྤསདྡཀཱམོ ཁོ པན སོ ཨཱཡསྨཱ ཨཔྤསདྡསྶ ཝཎྞཝཱདཱི. ཨཔྤེཝ ནཱམ ཨཔྤསདྡཾ པརིསཾ ཝིདིཏྭཱ ཨུཔསངྐམིཏབྦཾ མཉྙེཡྻཱ’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཏེ པརིབྦཱཛཀཱ ཏུཎྷཱི ཨཧེསུཾ. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཡེན སཀུལུདཱཡཱི པརིབྦཱཛཀོ ཏེནུཔསངྐམི. ཨཐ ཁོ སཀུལུདཱཡཱི པརིབྦཱཛཀོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨེཏུ ཁོ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ. སྭཱགཏཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ. ཙིརསྶཾ ཁོ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨིམཾ པརིཡཱཡམཀཱསི ཡདིདཾ ཨིདྷཱགམནཱཡ. ནིསཱིདཏུ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ; ཨིདམཱསནཾ པཉྙཏྟ’’ནྟི. ནིསཱིདི བྷགཝཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ. སཀུལུདཱཡཱིཔི ཁོ པརིབྦཱཛཀོ ཨཉྙཏརཾ ནཱིཙཾ ཨཱསནཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ སཀུལུདཱཡིཾ པརིབྦཱཛཀཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

༢༣༨. ‘‘ཀཱཡནུཏྠ ¶ ¶ , ཨུདཱཡི, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ, ཀཱ ཙ པན ཝོ ཨནྟརཱཀཐཱ ཝིཔྤཀཏཱ’’ཏི? ‘‘ཏིཊྛཏེསཱ, བྷནྟེ, ཀཐཱ ཡཱཡ མཡཾ ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ. ནེསཱ, བྷནྟེ, ཀཐཱ བྷགཝཏོ དུལླབྷཱ བྷཝིསྶཏི པཙྪཱཔི སཝནཱཡ. པུརིམཱནི, བྷནྟེ, དིཝསཱནི པུརིམཏརཱནི ནཱནཱཏིཏྠིཡཱནཾ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ཀུཏཱུཧལསཱལཱཡཾ སནྣིསིནྣཱནཾ སནྣིཔཏིཏཱནཾ ཨཡམནྟརཱཀཐཱ ¶ ཨུདཔཱདི – ‘ལཱབྷཱ ཝཏ, བྷོ, ཨངྒམགདྷཱནཾ, སུལདྡྷལཱབྷཱ ཝཏ, བྷོ, ཨངྒམགདྷཱནཾ! ཏཏྲིམེ [ཡཏྠིམེ (སཱི.)] སམཎབྲཱཧྨཎཱ སངྒྷིནོ གཎིནོ གཎཱཙརིཡཱ ཉཱཏཱ ཡསསྶིནོ ཏིཏྠཀརཱ སཱདྷུསམྨཏཱ བཧུཛནསྶ རཱཛགཧཾ ཝསྶཱཝཱསཾ ཨོསཊཱ. ཨཡམྤི ཁོ པཱུརཎོ ཀསྶཔོ སངྒྷཱི ཙེཝ གཎཱི ཙ གཎཱཙརིཡོ ཙ ཉཱཏོ ཡསསྶཱི ཏིཏྠཀརོ སཱདྷུསམྨཏོ བཧུཛནསྶ; སོཔི རཱཛགཧཾ ཝསྶཱཝཱསཾ ཨོསཊོ. ཨཡམྤི ཁོ མཀྑལི གོསཱལོ…པེ… ཨཛིཏོ ཀེསཀམྦལོ… པཀུདྷོ ཀཙྩཱཡནོ… སཉྫཡོ བེལཊྛཔུཏྟོ… ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ སངྒྷཱི ཙེཝ གཎཱི ཙ གཎཱཙརིཡོ ཙ ཉཱཏོ ¶ ཡསསྶཱི ཏིཏྠཀརོ སཱདྷུསམྨཏོ བཧུཛནསྶ; སོཔི རཱཛགཧཾ ཝསྶཱཝཱསཾ ཨོསཊོ. ཨཡམྤི ཁོ སམཎོ གོཏམོ སངྒྷཱི ཙེཝ གཎཱི ཙ གཎཱཙརིཡོ ཙ ཉཱཏོ ཡསསྶཱི ཏིཏྠཀརོ སཱདྷུསམྨཏོ བཧུཛནསྶ; སོཔི རཱཛགཧཾ ཝསྶཱཝཱསཾ ཨོསཊོ. ཀོ ནུ ཁོ ཨིམེསཾ བྷཝཏཾ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ སངྒྷཱིནཾ གཎཱིནཾ གཎཱཙརིཡཱནཾ ཉཱཏཱནཾ ཡསསྶཱིནཾ ཏིཏྠཀརཱནཾ སཱདྷུསམྨཏཱནཾ བཧུཛནསྶ སཱཝཀཱནཾ སཀྐཏོ གརུཀཏོ མཱནིཏོ པཱུཛིཏོ, ཀཉྩ པན སཱཝཀཱ སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ [གརུཀཏྭཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟཱི’’’ཏི?

༢༣༩. ‘‘ཏཏྲེཀཙྩེ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘ཨཡཾ ཁོ པཱུརཎོ ཀསྶཔོ སངྒྷཱི ཙེཝ གཎཱི ཙ གཎཱཙརིཡོ ཙ ཉཱཏོ ཡསསྶཱི ཏིཏྠཀརོ སཱདྷུསམྨཏོ བཧུཛནསྶ; སོ ཙ ཁོ སཱཝཀཱནཾ ན སཀྐཏོ ན གརུཀཏོ ན མཱནིཏོ ན ¶ པཱུཛིཏོ, ན ཙ པན པཱུརཎཾ ཀསྶཔཾ སཱཝཀཱ སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟི. བྷཱུཏཔུབྦཾ པཱུརཎོ ཀསྶཔོ ཨནེཀསཏཱཡ པརིསཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི. ཏཏྲཉྙཏརོ པཱུརཎསྶ ཀསྶཔསྶ སཱཝཀོ སདྡམཀཱསི – ‘‘མཱ བྷོནྟོ པཱུརཎཾ ཀསྶཔཾ ཨེཏམཏྠཾ པུཙྪིཏྠ; ནེསོ ཨེཏཾ ཛཱནཱཏི; མཡམེཏཾ ཛཱནཱམ, ཨམྷེ ཨེཏམཏྠཾ པུཙྪཐ; མཡམེཏཾ བྷཝནྟཱནཾ བྱཱཀརིསྶཱམཱ’’ཏི. བྷཱུཏཔུབྦཾ པཱུརཎོ ཀསྶཔོ ¶ བཱཧཱ པགྒཡ྄ཧ ཀནྡནྟོ ན ལབྷཏི – ‘‘ཨཔྤསདྡཱ བྷོནྟོ ཧོནྟུ, མཱ བྷོནྟོ སདྡམཀཏྠ. ནེཏེ, བྷཝནྟེ, པུཙྪནྟི, ཨམྷེ ཨེཏེ པུཙྪནྟི; མཡམེཏེསཾ བྱཱཀརིསྶཱམཱ’’ཏི. བཧཱུ ཁོ པན པཱུརཎསྶ ཀསྶཔསྶ སཱཝཀཱ ཝཱདཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཨཔཀྐནྟཱ – ‘‘ན ཏྭཾ ཨིམཾ དྷམྨཝིནཡཾ ཨཱཛཱནཱསི, ཨཧཾ ཨིམཾ དྷམྨཝིནཡཾ ཨཱཛཱནཱམི ¶ , ཀིཾ ཏྭཾ ཨིམཾ དྷམྨཝིནཡཾ ཨཱཛཱནིསྶསི? མིཙྪཱཔཊིཔནྣོ ཏྭམསི, ཨཧམསྨི སམྨཱཔཊིཔནྣོ, སཧིཏཾ མེ, ཨསཧིཏཾ ཏེ, པུརེཝཙནཱིཡཾ པཙྪཱ ཨཝཙ, པཙྪཱཝཙནཱིཡཾ པུརེ ཨཝཙ, ཨདྷིཙིཎྞཾ ཏེ ཝིཔརཱཝཏྟཾ, ཨཱརོཔིཏོ ཏེ ཝཱདོ, ནིགྒཧིཏོསི, ཙར ཝཱདཔྤམོཀྑཱཡ, ནིབྦེཋེཧི ཝཱ སཙེ པཧོསཱི’’ཏི. ཨིཏི པཱུརཎོ ཀསྶཔོ སཱཝཀཱནཾ ན སཀྐཏོ ན གརུཀཏོ ན མཱནིཏོ ན པཱུཛིཏོ, ན ཙ པན པཱུརཎཾ ཀསྶཔཾ སཱཝཀཱ སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟི. ཨཀྐུཊྛོ ཙ པན པཱུརཎོ ཀསྶཔོ དྷམྨཀྐོསེནཱ’’’ཏི.

‘‘ཨེཀཙྩེ ¶ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘ཨཡམྤི ཁོ མཀྑལི གོསཱལོ…པེ… ཨཛིཏོ ཀེསཀམྦལོ… པཀུདྷོ ཀཙྩཱཡནོ… སཉྫཡོ ¶ བེལཊྛཔུཏྟོ… ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ སངྒྷཱི ཙེཝ གཎཱི ཙ གཎཱཙརིཡོ ཙ ཉཱཏོ ཡསསྶཱི ཏིཏྠཀརོ སཱདྷུསམྨཏོ བཧུཛནསྶ; སོ ཙ ཁོ སཱཝཀཱནཾ ན སཀྐཏོ ན གརུཀཏོ ན མཱནིཏོ ན པཱུཛིཏོ, ན ཙ པན ནིགཎྛཾ ནཱཊཔུཏྟཾ སཱཝཀཱ སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟི. བྷཱུཏཔུབྦཾ ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ ཨནེཀསཏཱཡ པརིསཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི. ཏཏྲཉྙཏརོ ནིགཎྛསྶ ནཱཊཔུཏྟསྶ སཱཝཀོ སདྡམཀཱསི – མཱ བྷོནྟོ ནིགཎྛཾ ནཱཊཔུཏྟཾ ཨེཏམཏྠཾ པུཙྪིཏྠ; ནེསོ ཨེཏཾ ཛཱནཱཏི; མཡམེཏཾ ཛཱནཱམ, ཨམྷེ ཨེཏམཏྠཾ པུཙྪཐ; མཡམེཏཾ བྷཝནྟཱནཾ བྱཱཀརིསྶཱམཱཏི. བྷཱུཏཔུབྦཾ ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ བཱཧཱ པགྒཡ྄ཧ ཀནྡནྟོ ན ལབྷཏི – ‘‘ཨཔྤསདྡཱ བྷོནྟོ ཧོནྟུ, མཱ བྷོནྟོ སདྡམཀཏྠ. ནེཏེ བྷཝནྟེ པུཙྪནྟི, ཨམྷེ ཨེཏེ པུཙྪནྟི; མཡམེཏེསཾ བྱཱཀརིསྶཱམཱ’’ཏི. བཧཱུ ཁོ པན ནིགཎྛསྶ ནཱཊཔུཏྟསྶ སཱཝཀཱ ཝཱདཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཨཔཀྐནྟཱ – ‘‘ན ཏྭཾ ཨིམཾ དྷམྨཝིནཡཾ ཨཱཛཱནཱསི, ཨཧཾ ཨིམཾ དྷམྨཝིནཡཾ ཨཱཛཱནཱམི. ཀིཾ ཏྭཾ ཨིམཾ དྷམྨཝིནཡཾ ཨཱཛཱནིསྶསི? མིཙྪཱཔཊིཔནྣོ ཏྭམསི. ཨཧམསྨི སམྨཱཔཊིཔནྣོ. སཧིཏཾ མེ ཨསཧིཏཾ ཏེ, པུརེཝཙནཱིཡཾ པཙྪཱ ཨཝཙ, པཙྪཱཝཙནཱིཡཾ པུརེ ཨཝཙ, ཨདྷིཙིཎྞཾ ཏེ ཝིཔརཱཝཏྟཾ, ཨཱརོཔིཏོ ཏེ ཝཱདོ, ནིགྒཧིཏོསི, ཙར ཝཱདཔྤམོཀྑཱཡ, ནིབྦེཋེཧི ¶ ཝཱ སཙེ པཧོསཱི’’ཏི. ཨིཏི ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ སཱཝཀཱནཾ ན སཀྐཏོ ན གརུཀཏོ ན མཱནིཏོ ན པཱུཛིཏོ, ན ཙ པན ནིགཎྛཾ ནཱཊཔུཏྟཾ ¶ སཱཝཀཱ སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟི. ཨཀྐུཊྛོ ཙ པན ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ དྷམྨཀྐོསེནཱ’’’ཏི.

༢༤༠. ‘‘ཨེཀཙྩེ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘ཨཡམྤི ཁོ སམཎོ གོཏམོ སངྒྷཱི ཙེཝ གཎཱི ཙ གཎཱཙརིཡོ ¶ ཙ ཉཱཏོ ཡསསྶཱི ཏིཏྠཀརོ སཱདྷུསམྨཏོ བཧུཛནསྶ; སོ ཙ ཁོ སཱཝཀཱནཾ སཀྐཏོ གརུཀཏོ མཱནིཏོ པཱུཛིཏོ, སམཎཉྩ པན གོཏམཾ སཱཝཀཱ སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟི. བྷཱུཏཔུབྦཾ སམཎོ གོཏམོ ཨནེཀསཏཱཡ པརིསཱཡ དྷམྨཾ དེསེསི. ཏཏྲཉྙཏརོ སམཎསྶ གོཏམསྶ སཱཝཀོ ཨུཀྐཱསི. ཏམེནཱཉྙཏརོ སབྲཧྨཙཱརཱི ཛཎྞུཀེན [ཛཎྞུཀེ (སཱི.)] གྷཊྚེསི – ‘‘ཨཔྤསདྡོ ཨཱཡསྨཱ ¶ ཧོཏུ, མཱཡསྨཱ སདྡམཀཱསི, སཏྠཱ ནོ བྷགཝཱ དྷམྨཾ དེསེསཱི’’ཏི. ཡསྨིཾ སམཡེ སམཎོ གོཏམོ ཨནེཀསཏཱཡ པརིསཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ནེཝ ཏསྨིཾ སམཡེ སམཎསྶ གོཏམསྶ སཱཝཀཱནཾ ཁིཔིཏསདྡོ ཝཱ ཧོཏི ཨུཀྐཱསིཏསདྡོ ཝཱ. ཏམེནཾ མཧཱཛནཀཱཡོ པཙྩཱསཱིསམཱནརཱུཔོ [པཙྩཱསིཾ སམཱནརཱུཔོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] པཙྩུཔཊྛིཏོ ཧོཏི – ‘‘ཡཾ ནོ བྷགཝཱ དྷམྨཾ བྷཱསིསྶཏི ཏཾ ནོ སོསྶཱམཱ’’ཏི. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ པུརིསོ ཙཱཏུམྨཧཱཔཐེ ཁུདྡམདྷུཾ [ཁུདྡཾ མདྷུཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨནེལཀཾ པཱིལེ༹ཡྻ [ཨུཔྤཱིལེ༹ཡྻ (སཱི.)]. ཏམེནཾ མཧཱཛནཀཱཡོ པཙྩཱསཱིསམཱནརཱུཔོ པཙྩུཔཊྛིཏོ ཨསྶ. ཨེཝམེཝ ཡསྨིཾ སམཡེ སམཎོ གོཏམོ ཨནེཀསཏཱཡ པརིསཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ནེཝ ཏསྨིཾ སམཡེ སམཎསྶ གོཏམསྶ སཱཝཀཱནཾ ཁིཔིཏསདྡོ ཝཱ ཧོཏི ཨུཀྐཱསིཏསདྡོ ཝཱ. ཏམེནཾ མཧཱཛནཀཱཡོ པཙྩཱསཱིསམཱནརཱུཔོ པཙྩུཔཊྛིཏོ ཧོཏི ¶ – ‘‘ཡཾ ནོ བྷགཝཱ དྷམྨཾ བྷཱསིསྶཏི ཏཾ ནོ སོསྶཱམཱ’’ཏི. ཡེཔི སམཎསྶ གོཏམསྶ སཱཝཀཱ སབྲཧྨཙཱརཱིཧི སམྤཡོཛེཏྭཱ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟནྟི ཏེཔི སཏྠུ ཙེཝ ཝཎྞཝཱདིནོ ཧོནྟི, དྷམྨསྶ ཙ ཝཎྞཝཱདིནོ ཧོནྟི, སངྒྷསྶ ཙ ཝཎྞཝཱདིནོ ཧོནྟི, ཨཏྟགརཧིནོཡེཝ ཧོནྟི ཨནཉྙགརཧིནོ, ‘‘མཡམེཝམྷཱ ཨལཀྑིཀཱ མཡཾ ཨཔྤཔུཉྙཱ ཏེ མཡཾ ཨེཝཾ སྭཱཀྑཱཏེ དྷམྨཝིནཡེ པབྦཛིཏྭཱ ནཱསཀྑིམྷཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ ¶ པརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏུ’’ནྟི. ཏེ ཨཱརཱམིཀབྷཱུཏཱ ཝཱ ཨུཔཱསཀབྷཱུཏཱ ཝཱ པཉྩསིཀྑཱཔདེ སམཱདཱཡ ཝཏྟནྟི. ཨིཏི སམཎོ གོཏམོ སཱཝཀཱནཾ སཀྐཏོ གརུཀཏོ མཱནིཏོ པཱུཛིཏོ, སམཎཉྩ པན གོཏམཾ སཱཝཀཱ སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟཱི’’’ཏི.

༢༤༡. ‘‘ཀཏི པན ཏྭཾ, ཨུདཱཡི, མཡི དྷམྨེ སམནུཔསྶསི, ཡེཧི མམཾ [མམ (སབྦཏྠ)] སཱཝཀཱ སཀྐརོནྟི གརུཾ ཀརོནྟི [གརུཀརོནྟི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] མཱནེནྟི པཱུཛེནྟི, སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟཱི’’ཏི? ‘‘པཉྩ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏི དྷམྨེ སམནུཔསྶཱམི ཡེཧི བྷགཝནྟཾ སཱཝཀཱ སཀྐརོནྟི གརུཾ ཀརོནྟི མཱནེནྟི པཱུཛེནྟི, སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟི. ཀཏམེ པཉྩ? བྷགཝཱ ཧི, བྷནྟེ, ཨཔྤཱཧཱརོ, ཨཔྤཱཧཱརཏཱཡ ཙ ཝཎྞཝཱདཱི. ཡམྤི, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨཔྤཱཧཱརོ, ཨཔྤཱཧཱརཏཱཡ ཙ ཝཎྞཝཱདཱི ཨིམཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏི ¶ པཋམཾ དྷམྨཾ སམནུཔསྶཱམི ཡེན བྷགཝནྟཾ སཱཝཀཱ སཀྐརོནྟི གརུཾ ཀརོནྟི མཱནེནྟི པཱུཛེནྟི, སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ¶ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟི.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ སནྟུཊྛོ ཨིཏརཱིཏརེན ཙཱིཝརེན, ཨིཏརཱིཏརཙཱིཝརསནྟུཊྛིཡཱ ཙ ཝཎྞཝཱདཱི. ཡམྤི, བྷནྟེ, བྷགཝཱ སནྟུཊྛོ ཨིཏརཱིཏརེན ཙཱིཝརེན, ཨིཏརཱིཏརཙཱིཝརསནྟུཊྛིཡཱ ཙ ཝཎྞཝཱདཱི, ཨིམཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏི དུཏིཡཾ དྷམྨཾ སམནུཔསྶཱམི ཡེན བྷགཝནྟཾ སཱཝཀཱ སཀྐརོནྟི གརུཾ ཀརོནྟི མཱནེནྟི པཱུཛེནྟི, སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ སནྟུཊྛོ ཨིཏརཱིཏརེན པིཎྜཔཱཏེན, ཨིཏརཱིཏརཔིཎྜཔཱཏསནྟུཊྛིཡཱ ཙ ཝཎྞཝཱདཱི. ཡམྤི, བྷནྟེ, བྷགཝཱ སནྟུཊྛོ ཨིཏརཱིཏརེན པིཎྜཔཱཏེན, ཨིཏརཱིཏརཔིཎྜཔཱཏསནྟུཊྛིཡཱ ཙ ཝཎྞཝཱདཱི, ཨིམཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏི ཏཏིཡཾ དྷམྨཾ སམནུཔསྶཱམི ཡེན བྷགཝནྟཾ སཱཝཀཱ སཀྐརོནྟི གརུཾ ཀརོནྟི མཱནེནྟི པཱུཛེནྟི, སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ སནྟུཊྛོ ཨིཏརཱིཏརེན སེནཱསནེན, ཨིཏརཱིཏརསེནཱསནསནྟུཊྛིཡཱ ཙ ཝཎྞཝཱདཱི. ཡམྤི, བྷནྟེ, བྷགཝཱ སནྟུཊྛོ ཨིཏརཱིཏརེན སེནཱསནེན, ཨིཏརཱིཏརསེནཱསནསནྟུཊྛིཡཱ ཙ ཝཎྞཝཱདཱི, ཨིམཾ ¶ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏི ཙཏུཏྠཾ དྷམྨཾ སམནུཔསྶཱམི ཡེན བྷགཝནྟཾ སཱཝཀཱ སཀྐརོནྟི གརུཾ ཀརོནྟི མཱནེནྟི པཱུཛེནྟི, སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ པཝིཝིཏྟོ, པཝིཝེཀསྶ ཙ ཝཎྞཝཱདཱི ¶ . ཡམྤི, བྷནྟེ, བྷགཝཱ པཝིཝིཏྟོ, པཝིཝེཀསྶ ཙ ཝཎྞཝཱདཱི, ཨིམཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏི པཉྩམཾ དྷམྨཾ སམནུཔསྶཱམི ཡེན བྷགཝནྟཾ སཱཝཀཱ སཀྐརོནྟི གརུཾ ཀརོནྟི མཱནེནྟི པཱུཛེནྟི, སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟི.

‘‘ཨིམེ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏི པཉྩ དྷམྨེ སམནུཔསྶཱམི ཡེཧི བྷགཝནྟཾ སཱཝཀཱ སཀྐརོནྟི ¶ གརུཾ ཀརོནྟི མཱནེནྟི པཱུཛེནྟི, སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟཱི’’ཏི.

༢༤༢. ‘‘‘ཨཔྤཱཧཱརོ སམཎོ གོཏམོ, ཨཔྤཱཧཱརཏཱཡ ཙ ཝཎྞཝཱདཱི’ཏི, ཨིཏི ཙེ མཾ, ཨུདཱཡི, སཱཝཀཱ སཀྐརེཡྻུཾ གརུཾ ཀརེཡྻུཾ མཱནེཡྻུཾ པཱུཛེཡྻུཾ, སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརེཡྻུཾ, སནྟི ཁོ པན མེ, ཨུདཱཡི, སཱཝཀཱ ཀོསཀཱཧཱརཱཔི ཨཌྜྷཀོསཀཱཧཱརཱཔི བེལུཝཱཧཱརཱཔི ཨཌྜྷབེལུཝཱཧཱརཱཔི. ཨཧཾ ¶ ཁོ པན, ཨུདཱཡི, ཨཔྤེཀདཱ ཨིམིནཱ པཏྟེན སམཏིཏྟིཀམྤི བྷུཉྫཱམི བྷིཡྻོཔི བྷུཉྫཱམི. ‘ཨཔྤཱཧཱརོ སམཎོ གོཏམོ, ཨཔྤཱཧཱརཏཱཡ ཙ ཝཎྞཝཱདཱི’ཏི, ཨིཏི ཙེ མཾ, ཨུདཱཡི, སཱཝཀཱ སཀྐརེཡྻུཾ གརུཾ ཀརེཡྻུཾ མཱནེཡྻུཾ པཱུཛེཡྻུཾ, སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརེཡྻུཾ, ཡེ ཏེ, ཨུདཱཡི, མམ སཱཝཀཱ ཀོསཀཱཧཱརཱཔི ཨཌྜྷཀོསཀཱཧཱརཱཔི བེལུཝཱཧཱརཱཔི ཨཌྜྷབེལུཝཱཧཱརཱཔི ན མཾ ཏེ ཨིམིནཱ དྷམྨེན སཀྐརེཡྻུཾ གརུཾ ཀརེཡྻུཾ མཱནེཡྻུཾ པཱུཛེཡྻུཾ, སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརེཡྻུཾ.

‘‘‘སནྟུཊྛོ སམཎོ གོཏམོ ཨིཏརཱིཏརེན ཙཱིཝརེན, ཨིཏརཱིཏརཙཱིཝརསནྟུཊྛིཡཱ ¶ ཙ ཝཎྞཝཱདཱི’ཏི, ཨིཏི ཙེ མཾ, ཨུདཱཡི, སཱཝཀཱ སཀྐརེཡྻུཾ གརུཾ ཀརེཡྻུཾ མཱནེཡྻུཾ པཱུཛེཡྻུཾ, སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརེཡྻུཾ, སནྟི ཁོ པན མེ, ཨུདཱཡི, སཱཝཀཱ པཾསུཀཱུལིཀཱ ལཱུཁཙཱིཝརདྷརཱ ཏེ སུསཱནཱ ཝཱ སངྐཱརཀཱུཊཱ ཝཱ པཱཔཎིཀཱ ཝཱ ནནྟཀཱནི [པཱཔཎིཀཱནི ཝཱ ནནྟཀཱནི ཝཱ (སཱི.)] ཨུཙྩིནིཏྭཱ [ཨུཙྪིནྡིཏྭཱ (ཀ.)] སངྒྷཱཊིཾ ཀརིཏྭཱ དྷཱརེནྟི. ཨཧཾ ཁོ པནུདཱཡི, ཨཔྤེཀདཱ གཧཔཏིཙཱིཝརཱནི དྷཱརེམི ¶ དལ༹ྷཱནི སཏྠལཱུཁཱནི ཨལཱབུལོམསཱནི. ‘སནྟུཊྛོ སམཎོ གོཏམོ ཨིཏརཱིཏརེན ཙཱིཝརེན, ཨིཏརཱིཏརཙཱིཝརསནྟུཊྛིཡཱ ཙ ཝཎྞཝཱདཱི’ཏི, ཨིཏི ཙེ མཾ, ཨུདཱཡི, སཱཝཀཱ སཀྐརེཡྻུཾ གརུཾ ཀརེཡྻུཾ མཱནེཡྻུཾ པཱུཛེཡྻུཾ, སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརེཡྻུཾ, ཡེ ཏེ, ཨུདཱཡི, མམ སཱཝཀཱ པཾསུཀཱུལིཀཱ ལཱུཁཙཱིཝརདྷརཱ ཏེ སུསཱནཱ ཝཱ སངྐཱརཀཱུཊཱ ཝཱ པཱཔཎིཀཱ ཝཱ ནནྟཀཱནི ཨུཙྩིནིཏྭཱ སངྒྷཱཊིཾ ཀརིཏྭཱ དྷཱརེནྟི, ན མཾ ཏེ ཨིམིནཱ དྷམྨེན སཀྐརེཡྻུཾ གརུཾ ཀརེཡྻུཾ མཱནེཡྻུཾ པཱུཛེཡྻུཾ, སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརེཡྻུཾ.

‘‘‘སནྟུཊྛོ སམཎོ གོཏམོ ཨིཏརཱིཏརེན པིཎྜཔཱཏེན, ཨིཏརཱིཏརཔིཎྜཔཱཏསནྟུཊྛིཡཱ ཙ ཝཎྞཝཱདཱི’ཏི, ཨིཏི ཙེ མཾ, ཨུདཱཡི, སཱཝཀཱ སཀྐརེཡྻུཾ གརུཾ ཀརེཡྻུཾ མཱནེཡྻུཾ པཱུཛེཡྻུཾ, སཀྐཏྭཱ ¶ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརེཡྻུཾ, སནྟི ཁོ པན མེ, ཨུདཱཡི, སཱཝཀཱ པིཎྜཔཱཏིཀཱ སཔདཱནཙཱརིནོ ཨུཉྪཱསཀེ ཝཏེ རཏཱ, ཏེ ཨནྟརགྷརཾ པཝིཊྛཱ སམཱནཱ ཨཱསནེནཔི ནིམནྟིཡམཱནཱ ན སཱདིཡནྟི. ཨཧཾ ཁོ པནུདཱཡི, ཨཔྤེཀདཱ ནིམནྟནེཔི [ནིམནྟནསྶཱཔི (ཀ.)] བྷུཉྫཱམི སཱལཱིནཾ ཨོདནཾ ཝིཙིཏཀཱལ༹ཀཾ ¶ ¶ ཨནེཀསཱུཔཾ ཨནེཀབྱཉྫནཾ. ‘སནྟུཊྛོ སམཎོ གོཏམོ ཨིཏརཱིཏརེན པིཎྜཔཱཏེན, ཨིཏརཱིཏརཔིཎྜཔཱཏསནྟུཊྛིཡཱ ཙ ཝཎྞཝཱདཱི’ཏི, ཨིཏི ཙེ མཾ, ཨུདཱཡི, སཱཝཀཱ སཀྐརེཡྻུཾ གརུཾ ཀརེཡྻུཾ མཱནེཡྻུཾ པཱུཛེཡྻུཾ, སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརེཡྻུཾ, ཡེ ཏེ, ཨུདཱཡི, མམ སཱཝཀཱ པིཎྜཔཱཏིཀཱ སཔདཱནཙཱརིནོ ཨུཉྪཱསཀེ ཝཏེ རཏཱ ཏེ ཨནྟརགྷརཾ པཝིཊྛཱ སམཱནཱ ཨཱསནེནཔི ནིམནྟིཡམཱནཱ ན སཱདིཡནྟི, ན མཾ ཏེ ཨིམིནཱ དྷམྨེན སཀྐརེཡྻུཾ གརུཾ ཀརེཡྻུཾ མཱནེཡྻུཾ པཱུཛེཡྻུཾ, སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརེཡྻུཾ.

‘‘‘སནྟུཊྛོ སམཎོ གོཏམོ ཨིཏརཱིཏརེན སེནཱསནེན, ཨིཏརཱིཏརསེནཱསནསནྟུཊྛིཡཱ ཙ ཝཎྞཝཱདཱི’ཏི, ཨིཏི ཙེ མཾ, ཨུདཱཡི, སཱཝཀཱ སཀྐརེཡྻུཾ གརུཾ ཀརེཡྻུཾ མཱནེཡྻུཾ པཱུཛེཡྻུཾ, སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརེཡྻུཾ, སནྟི ཁོ པན མེ, ཨུདཱཡི, སཱཝཀཱ རུཀྑམཱུལིཀཱ ཨབྦྷོཀཱསིཀཱ, ཏེ ཨཊྛམཱསེ ཚནྣཾ ན ཨུཔེནྟི. ཨཧཾ ཁོ པནུདཱཡི, ཨཔྤེཀདཱ ཀཱུཊཱགཱརེསུཔི ཝིཧརཱམི ཨུལླིཏྟཱཝལིཏྟེསུ ནིཝཱཏེསུ ཕུསིཏགྒལེ༹སུ [ཕུསྶིཏགྒལེ༹སུ (སཱི. པཱི.)] པིཧིཏཝཱཏཔཱནེསུ. ‘སནྟུཊྛོ སམཎོ གོཏམོ ཨིཏརཱིཏརེན ¶ སེནཱསནེན, ཨིཏརཱིཏརསེནཱསནསནྟུཊྛིཡཱ ཙ ཝཎྞཝཱདཱི’ཏི, ཨིཏི ཙེ མཾ, ཨུདཱཡི, སཱཝཀཱ སཀྐརེཡྻུཾ གརུཾ ཀརེཡྻུཾ མཱནེཡྻུཾ པཱུཛེཡྻུཾ, སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརེཡྻུཾ, ཡེ ཏེ, ཨུདཱཡི, མམ སཱཝཀཱ རུཀྑམཱུལིཀཱ ཨབྦྷོཀཱསིཀཱ ཏེ ཨཊྛམཱསེ ཚནྣཾ ན ཨུཔེནྟི, ན མཾ ཏེ ཨིམིནཱ དྷམྨེན སཀྐརེཡྻུཾ གརུཾ ཀརེཡྻུཾ མཱནེཡྻུཾ པཱུཛེཡྻུཾ, སཀྐཏྭཱ ¶ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརེཡྻུཾ.

‘‘‘པཝིཝིཏྟོ སམཎོ གོཏམོ, པཝིཝེཀསྶ ཙ ཝཎྞཝཱདཱི’ཏི, ཨིཏི ཙེ མཾ, ཨུདཱཡི, སཱཝཀཱ སཀྐརེཡྻུཾ གརུཾ ཀརེཡྻུཾ མཱནེཡྻུཾ པཱུཛེཡྻུཾ, སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརེཡྻུཾ, སནྟི ཁོ པན མེ, ཨུདཱཡི, སཱཝཀཱ ཨཱརཉྙིཀཱ པནྟསེནཱསནཱ ཨརཉྙཝནཔཏྠཱནི པནྟཱནི སེནཱསནཱནི ཨཛ྄ཛྷོགཱཧེཏྭཱ ཝིཧརནྟི, ཏེ ཨནྭདྡྷམཱསཾ སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ཨོསརནྟི པཱཏིམོཀྑུདྡེསཱཡ. ཨཧཾ ཁོ པནུདཱཡི, ཨཔྤེཀདཱ ཨཱཀིཎྞོ ཝིཧརཱམི བྷིཀྑཱུཧི བྷིཀྑུནཱིཧི ¶ ཨུཔཱསཀེཧི ཨུཔཱསིཀཱཧི རཉྙཱ རཱཛམཧཱམཏྟེཧི ཏིཏྠིཡེཧི ཏིཏྠིཡསཱཝཀེཧི. ‘པཝིཝིཏྟོ སམཎོ གོཏམོ, པཝིཝེཀསྶ ཙ ཝཎྞཝཱདཱི’ཏི, ཨིཏི ཙེ ¶ མཾ, ཨུདཱཡི, སཱཝཀཱ སཀྐརེཡྻུཾ གརུཾ ཀརེཡྻུཾ མཱནེཡྻུཾ པཱུཛེཡྻུཾ, སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརེཡྻུཾ, ཡེ ཏེ, ཨུདཱཡི, མམ སཱཝཀཱ ཨཱརཉྙཀཱ པནྟསེནཱསནཱ ཨརཉྙཝནཔཏྠཱནི པནྟཱནི སེནཱསནཱནི ཨཛ྄ཛྷོགཱཧེཏྭཱ ཝིཧརནྟི ཏེ ཨནྭདྡྷམཱསཾ སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ཨོསརནྟི པཱཏིམོཀྑུདྡེསཱཡ, ན མཾ ཏེ ཨིམིནཱ དྷམྨེན སཀྐརེཡྻུཾ གརུཾ ཀརེཡྻུཾ མཱནེཡྻུཾ པཱུཛེཡྻུཾ, སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརེཡྻུཾ.

‘‘ཨིཏི ཁོ, ཨུདཱཡི, ན མམཾ སཱཝཀཱ ཨིམེཧི པཉྩཧི དྷམྨེཧི སཀྐརོནྟི གརུཾ ཀརོནྟི མཱནེནྟི པཱུཛེནྟི, སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟི.

༢༤༣. ‘‘ཨཏྠི ཁོ, ཨུདཱཡི, ཨཉྙེ ཙ པཉྩ དྷམྨཱ ཡེཧི པཉྩཧི དྷམྨེཧི མམཾ སཱཝཀཱ སཀྐརོནྟི གརུཾ ཀརོནྟི མཱནེནྟི པཱུཛེནྟི ¶ , སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟི. ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷུདཱཡི, མམཾ སཱཝཀཱ ཨདྷིསཱིལེ སམྦྷཱཝེནྟི – ‘སཱིལཝཱ སམཎོ གོཏམོ པརམེན སཱིལཀྑནྡྷེན སམནྣཱགཏོ’ཏི. ཡམྤུདཱཡི [ཡམུདཱཡི (སྱཱ. ཀ.)], མམཾ སཱཝཀཱ ཨདྷིསཱིལེ སམྦྷཱཝེནྟི – ‘སཱིལཝཱ སམཎོ གོཏམོ པརམེན སཱིལཀྑནྡྷེན སམནྣཱགཏོ’ཏི, ཨཡཾ ཁོ, ཨུདཱཡི ¶ , པཋམོ དྷམྨོ ཡེན མམཾ སཱཝཀཱ སཀྐརོནྟི གརུཾ ཀརོནྟི མཱནེནྟི པཱུཛེནྟི, སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟི.

༢༤༤. ‘‘པུན ཙཔརཾ, ཨུདཱཡི, མམཾ སཱཝཀཱ ཨབྷིཀྐནྟེ ཉཱཎདསྶནེ སམྦྷཱཝེནྟི – ‘ཛཱནཾཡེཝཱཧ སམཎོ གོཏམོ – ཛཱནཱམཱིཏི, པསྶཾཡེཝཱཧ སམཎོ གོཏམོ – པསྶཱམཱིཏི; ཨབྷིཉྙཱཡ སམཎོ གོཏམོ དྷམྨཾ དེསེཏི ནོ ཨནབྷིཉྙཱཡ; སནིདཱནཾ སམཎོ གོཏམོ དྷམྨཾ དེསེཏི ནོ ཨནིདཱནཾ; སཔྤཱཊིཧཱརིཡཾ སམཎོ གོཏམོ དྷམྨཾ དེསེཏི ནོ ཨཔྤཱཊིཧཱརིཡ’ནྟི. ཡམྤུདཱཡི, མམཾ སཱཝཀཱ ཨབྷིཀྐནྟེ ཉཱཎདསྶནེ སམྦྷཱཝེནྟི – ‘ཛཱནཾཡེཝཱཧ སམཎོ གོཏམོ – ཛཱནཱམཱིཏི, པསྶཾཡེཝཱཧ སམཎོ གོཏམོ – པསྶཱམཱིཏི; ཨབྷིཉྙཱཡ སམཎོ གོཏམོ དྷམྨཾ དེསེཏི ནོ ཨནབྷིཉྙཱཡ; སནིདཱནཾ སམཎོ གོཏམོ དྷམྨཾ དེསེཏི ནོ ཨནིདཱནཾ; སཔྤཱཊིཧཱརིཡཾ སམཎོ གོཏམོ དྷམྨཾ དེསེཏི ནོ ཨཔྤཱཊིཧཱརིཡ’ནྟི, ཨཡཾ ཁོ, ཨུདཱཡི, དུཏིཡོ དྷམྨོ ཡེན མམཾ སཱཝཀཱ ¶ ¶ སཀྐརོནྟི གརུཾ ཀརོནྟི མཱནེནྟི པཱུཛེནྟི, སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟི.

༢༤༥. ‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, ཨུདཱཡི, མམཾ སཱཝཀཱ ཨདྷིཔཉྙཱཡ སམྦྷཱཝེནྟི – ‘པཉྙཝཱ སམཎོ གོཏམོ པརམེན པཉྙཱཀྑནྡྷེན སམནྣཱགཏོ; ཏཾ ཝཏ ཨནཱགཏཾ ཝཱདཔཐཾ ན དཀྑཏི, ཨུཔྤནྣཾ ཝཱ པརཔྤཝཱདཾ ན སཧདྷམྨེན སུནིགྒཧིཏཾ ནིགྒཎྷིསྶཏཱིཏི – ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི’. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཨུདཱཡི, ཨཔི ནུ མེ སཱཝཀཱ ཨེཝཾ ཛཱནནྟཱ ཨེཝཾ པསྶནྟཱ ཨནྟརནྟརཱ ཀཐཾ ཨོཔཱཏེཡྻུ’’ནྟི?

‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’.

‘‘ན ཁོ པནཱཧཾ, ཨུདཱཡི, སཱཝཀེསུ ཨནུསཱསནིཾ པཙྩཱསཱིསཱམི [པཙྩཱསིཾསཱམི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]; ཨཉྙདཏྠུ མམཡེཝ སཱཝཀཱ ཨནུསཱསནིཾ པཙྩཱསཱིསནྟི.

‘‘ཡམྤུདཱཡི, མམཾ སཱཝཀཱ ཨདྷིཔཉྙཱཡ སམྦྷཱཝེནྟི – ‘པཉྙཝཱ སམཎོ གོཏམོ པརམེན པཉྙཱཀྑནྡྷེན སམནྣཱགཏོ; ཏཾ ཝཏ ཨནཱགཏཾ ཝཱདཔཐཾ ན དཀྑཏི, ཨུཔྤནྣཾ ཝཱ པརཔྤཝཱདཾ ན སཧདྷམྨེན ནིགྒཧིཏཾ ནིགྒཎྷིསྶཏཱིཏི – ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི’. ཨཡཾ ཁོ, ཨུདཱཡི, ཏཏིཡོ དྷམྨོ ཡེན མམཾ སཱཝཀཱ སཀྐརོནྟི གརུཾ ཀརོནྟི མཱནེནྟི པཱུཛེནྟི, སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟི.

༢༤༦. ‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, ཨུདཱཡི, མམ སཱཝཀཱ ཡེན དུཀྑེན དུཀྑོཏིཎྞཱ དུཀྑཔརེཏཱ ཏེ མཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དུཀྑཾ ཨརིཡསཙྩཾ པུཙྪནྟི, ཏེསཱཧཾ དུཀྑཾ ཨརིཡསཙྩཾ པུཊྛོ བྱཱཀརོམི, ཏེསཱཧཾ ཙིཏྟཾ ཨཱརཱདྷེམི པཉྷསྶ ཝེཡྻཱཀརཎེན; ཏེ མཾ དུཀྑསམུདཡཾ… དུཀྑནིརོདྷཾ… དུཀྑནིརོདྷགཱམིནིཾ པཊིཔདཾ ཨརིཡསཙྩཾ པུཙྪནྟི, ཏེསཱཧཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནིཾ པཊིཔདཾ ཨརིཡསཙྩཾ པུཊྛོ བྱཱཀརོམི ¶ , ཏེསཱཧཾ ཙིཏྟཾ ཨཱརཱདྷེམི པཉྷསྶ ཝེཡྻཱཀརཎེན. ཡམྤུདཱཡི, མམ སཱཝཀཱ ཡེན དུཀྑེན དུཀྑོཏིཎྞཱ དུཀྑཔརེཏཱ ཏེ མཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དུཀྑཾ ཨརིཡསཙྩཾ པུཙྪནྟི, ཏེསཱཧཾ དུཀྑཾ ཨརིཡསཙྩཾ པུཊྛོ བྱཱཀརོམི, ཏེསཱཧཾ ཙིཏྟཾ ཨཱརཱདྷེམི པཉྷསྶ ཝེཡྻཱཀརཎེན. ཏེ མཾ དུཀྑསམུདཡཾ ¶ … དུཀྑནིརོདྷཾ… དུཀྑནིརོདྷགཱམིནིཾ པཊིཔདཾ ཨརིཡསཙྩཾ པུཙྪནྟི. ཏེསཱཧཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནིཾ པཊིཔདཾ ཨརིཡསཙྩཾ པུཊྛོ བྱཱཀརོམི. ཏེསཱཧཾ ཙིཏྟཾ ཨཱརཱདྷེམི པཉྷསྶ ཝེཡྻཱཀརཎེན. ཨཡཾ ཁོ, ཨུདཱཡི, ཙཏུཏྠོ དྷམྨོ ཡེན ¶ མམཾ སཱཝཀཱ སཀྐརོནྟི གརུཾ ཀརོནྟི མཱནེནྟི པཱུཛེནྟི, སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟི.

༢༤༧. ‘‘པུན ཙཔརཾ, ཨུདཱཡི, ཨཀྑཱཏཱ མཡཱ སཱཝཀཱནཾ པཊིཔདཱ, ཡཐཱཔཊིཔནྣཱ མེ སཱཝཀཱ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནེ བྷཱཝེནྟི. ཨིདྷུདཱཡི, བྷིཀྑུ ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶཱི ཝིཧརཏི ཨཱཏཱཔཱི སམྤཛཱནོ སཏིམཱ ཝིནེཡྻ ལོཀེ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཾ; ཝེདནཱསུ ཝེདནཱནུཔསྶཱི ཝིཧརཏི… ཙིཏྟེ ཙིཏྟཱནུཔསྶཱི ཝིཧརཏི… དྷམྨེསུ དྷམྨཱནུཔསྶཱི ཝིཧརཏི ཨཱཏཱཔཱི སམྤཛཱནོ སཏིམཱ ཝིནེཡྻ ལོཀེ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཾ. ཏཏྲ ཙ པན མེ སཱཝཀཱ བཧཱུ ཨབྷིཉྙཱཝོསཱནཔཱརམིཔྤཏྟཱ ཝིཧརནྟི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, ཨུདཱཡི, ཨཀྑཱཏཱ མཡཱ སཱཝཀཱནཾ པཊིཔདཱ, ཡཐཱཔཊིཔནྣཱ མེ སཱཝཀཱ ཙཏྟཱརོ སམྨཔྤདྷཱནེ བྷཱཝེནྟི. ཨིདྷུདཱཡི ¶ , བྷིཀྑུ ཨནུཔྤནྣཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནུཔྤཱདཱཡ ཚནྡཾ ཛནེཏི, ཝཱཡམཏི, ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི, ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏི, པདཧཏི; ཨུཔྤནྣཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཧཱནཱཡ ཚནྡཾ ཛནེཏི, ཝཱཡམཏི, ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི, ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏི, པདཧཏི; ཨནུཔྤནྣཱནཾ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔྤཱདཱཡ ཚནྡཾ ཛནེཏི, ཝཱཡམཏི, ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི, ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏི, པདཧཏི; ཨུཔྤནྣཱནཾ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཋིཏིཡཱ ཨསམྨོསཱཡ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡ ཝེཔུལླཱཡ བྷཱཝནཱཡ པཱརིཔཱུརིཡཱ ཚནྡཾ ཛནེཏི, ཝཱཡམཏི, ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི, ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏི, པདཧཏི. ཏཏྲ ཙ པན མེ སཱཝཀཱ བཧཱུ ཨབྷིཉྙཱཝོསཱནཔཱརམིཔྤཏྟཱ ཝིཧརནྟི.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, ཨུདཱཡི, ཨཀྑཱཏཱ མཡཱ སཱཝཀཱནཾ པཊིཔདཱ, ཡཐཱཔཊིཔནྣཱ མེ སཱཝཀཱ ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདེ བྷཱཝེནྟི. ཨིདྷུདཱཡི, བྷིཀྑུ ཚནྡསམཱདྷིཔདྷཱནསངྑཱརསམནྣཱགཏཾ ཨིདྡྷིཔཱདཾ བྷཱཝེཏི, ཝཱིརིཡསམཱདྷིཔདྷཱནསངྑཱརསམནྣཱགཏཾ ཨིདྡྷིཔཱདཾ བྷཱཝེཏི, ཙིཏྟསམཱདྷིཔདྷཱནསངྑཱརསམནྣཱགཏཾ ཨིདྡྷིཔཱདཾ བྷཱཝེཏི, ཝཱིམཾསཱསམཱདྷིཔདྷཱནསངྑཱརསམནྣཱགཏཾ ཨིདྡྷིཔཱདཾ བྷཱཝེཏི. ཏཏྲ ཙ པན མེ སཱཝཀཱ བཧཱུ ཨབྷིཉྙཱཝོསཱནཔཱརམིཔྤཏྟཱ ཝིཧརནྟི.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, ཨུདཱཡི, ཨཀྑཱཏཱ མཡཱ སཱཝཀཱནཾ པཊིཔདཱ, ཡཐཱཔཊིཔནྣཱ མེ སཱཝཀཱ པཉྩིནྡྲིཡཱནི བྷཱཝེནྟི. ཨིདྷུདཱཡི ¶ , བྷིཀྑུ སདྡྷིནྡྲིཡཾ བྷཱཝེཏི ཨུཔསམགཱམིཾ སམྦོདྷགཱམིཾ; ཝཱིརིཡིནྡྲིཡཾ བྷཱཝེཏི…པེ… སཏིནྡྲིཡཾ བྷཱཝེཏི… སམཱདྷིནྡྲིཡཾ བྷཱཝེཏི… པཉྙིནྡྲིཡཾ བྷཱཝེཏི ¶ ཨུཔསམགཱམིཾ སམྦོདྷགཱམིཾ. ཏཏྲ ཙ པན མེ སཱཝཀཱ བཧཱུ ཨབྷིཉྙཱཝོསཱནཔཱརམིཔྤཏྟཱ ཝིཧརནྟི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, ཨུདཱཡི, ཨཀྑཱཏཱ མཡཱ སཱཝཀཱནཾ པཊིཔདཱ, ཡཐཱཔཊིཔནྣཱ མེ སཱཝཀཱ པཉྩ བལཱནི བྷཱཝེནྟི. ཨིདྷུདཱཡི, བྷིཀྑུ སདྡྷཱབལཾ བྷཱཝེཏི ཨུཔསམགཱམིཾ སམྦོདྷགཱམིཾ; ཝཱིརིཡབལཾ བྷཱཝེཏི…པེ… སཏིབལཾ བྷཱཝེཏི… སམཱདྷིབལཾ བྷཱཝེཏི… པཉྙཱབལཾ བྷཱཝེཏི ཨུཔསམགཱམིཾ སམྦོདྷགཱམིཾ. ཏཏྲ ཙ པན མེ སཱཝཀཱ བཧཱུ ཨབྷིཉྙཱཝོསཱནཔཱརམིཔྤཏྟཱ ཝིཧརནྟི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, ཨུདཱཡི, ཨཀྑཱཏཱ མཡཱ སཱཝཀཱནཾ པཊིཔདཱ, ཡཐཱཔཊིཔནྣཱ མེ སཱཝཀཱ སཏྟབོཛ྄ཛྷངྒེ བྷཱཝེནྟི. ཨིདྷུདཱཡི, བྷིཀྑུ སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒཾ བྷཱཝེཏི ཝིཝེཀནིསྶིཏཾ ཝིརཱགནིསྶིཏཾ ནིརོདྷནིསྶིཏཾ ཝོསྶགྒཔརིཎཱམིཾ; དྷམྨཝིཙཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒཾ བྷཱཝེཏི…པེ… ཝཱིརིཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒཾ བྷཱཝེཏི… པཱིཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒཾ བྷཱཝེཏི… པསྶདྡྷིསམྦོཛ྄ཛྷངྒཾ བྷཱཝེཏི… སམཱདྷིསམྦོཛ྄ཛྷངྒཾ བྷཱཝེཏི… ཨུཔེཀྑཱསམྦོཛ྄ཛྷངྒཾ བྷཱཝེཏི ཝིཝེཀནིསྶིཏཾ ཝིརཱགནིསྶིཏཾ ནིརོདྷནིསྶིཏཾ ཝོསྶགྒཔརིཎཱམིཾ. ཏཏྲ ཙ པན མེ སཱཝཀཱ བཧཱུ ཨབྷིཉྙཱཝོསཱནཔཱརམིཔྤཏྟཱ ཝིཧརནྟི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, ཨུདཱཡི, ཨཀྑཱཏཱ མཡཱ སཱཝཀཱནཾ པཊིཔདཱ, ཡཐཱཔཊིཔནྣཱ མེ སཱཝཀཱ ཨརིཡཾ ཨཊྛངྒིཀཾ མགྒཾ བྷཱཝེནྟི. ཨིདྷུདཱཡི, བྷིཀྑུ སམྨཱདིཊྛིཾ བྷཱཝེཏི, སམྨཱསངྐཔྤཾ བྷཱཝེཏི, སམྨཱཝཱཙཾ བྷཱཝེཏི ¶ , སམྨཱཀམྨནྟཾ བྷཱཝེཏི, སམྨཱཨཱཛཱིཝཾ བྷཱཝེཏི, སམྨཱཝཱཡཱམཾ བྷཱཝེཏི, སམྨཱསཏིཾ ¶ བྷཱཝེཏི, སམྨཱསམཱདྷིཾ བྷཱཝེཏི. ཏཏྲ ཙ པན མེ སཱཝཀཱ བཧཱུ ཨབྷིཉྙཱཝོསཱནཔཱརམིཔྤཏྟཱ ཝིཧརནྟི.

༢༤༨. ‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, ཨུདཱཡི, ཨཀྑཱཏཱ མཡཱ སཱཝཀཱནཾ པཊིཔདཱ, ཡཐཱཔཊིཔནྣཱ མེ སཱཝཀཱ ཨཊྛ ཝིམོཀྑེ བྷཱཝེནྟི. རཱུཔཱི རཱུཔཱནི པསྶཏི, ཨཡཾ པཋམོ ཝིམོཀྑོ; ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱི བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི, ཨཡཾ དུཏིཡོ ཝིམོཀྑོ; སུབྷནྟེཝ ཨདྷིམུཏྟོ ཧོཏི, ཨཡཾ ཏཏིཡོ ཝིམོཀྑོ; སབྦསོ རཱུཔསཉྙཱནཾ ¶ སམཏིཀྐམཱ པཊིགྷསཉྙཱནཾ ཨཏྠངྒམཱ ནཱནཏྟསཉྙཱནཾ ཨམནསིཀཱརཱ ‘ཨནནྟོ ཨཱཀཱསོ’ཏི ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཨཡཾ ཙཏུཏྠོ ཝིམོཀྑོ; སབྦསོ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ‘ཨནནྟཾ ཝིཉྙཱཎ’ནྟི ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཨཡཾ པཉྩམོ ཝིམོཀྑོ; སབྦསོ ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ‘ནཏྠི ཀིཉྩཱི’ཏི ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཨཡཾ ཚཊྛོ ཝིམོཀྑོ; སབྦསོ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཨཡཾ སཏྟམོ ཝིམོཀྑོ; སབྦསོ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཨཡཾ ཨཊྛམོ ཝིམོཀྑོ. ཏཏྲ ཙ པན མེ སཱཝཀཱ བཧཱུ ཨབྷིཉྙཱཝོསཱནཔཱརམིཔྤཏྟཱ ཝིཧརནྟི.

༢༤༩. ‘‘པུན ཙཔརཾ, ཨུདཱཡི, ཨཀྑཱཏཱ མཡཱ སཱཝཀཱནཾ པཊིཔདཱ, ཡཐཱཔཊིཔནྣཱ ¶ མེ སཱཝཀཱ ཨཊྛ ཨབྷིབྷཱཡཏནཱནི བྷཱཝེནྟི. ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ རཱུཔསཉྙཱི ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི པརིཏྟཱནི སུཝཎྞདུབྦཎྞཱནི. ‘ཏཱནི ཨབྷིབྷུཡྻ ཛཱནཱམི, པསྶཱམཱི’ཏི ཨེཝཾ སཉྙཱི ཧོཏི. ཨིདཾ པཋམཾ ཨབྷིབྷཱཡཏནཾ.

‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ རཱུཔསཉྙཱི ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི ཨཔྤམཱཎཱནི སུཝཎྞདུབྦཎྞཱནི. ‘ཏཱནི ཨབྷིབྷུཡྻ ཛཱནཱམི, པསྶཱམཱི’ཏི ཨེཝཾ སཉྙཱི ཧོཏི. ཨིདཾ དུཏིཡཾ ཨབྷིབྷཱཡཏནཾ.

‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱི ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི པརིཏྟཱནི སུཝཎྞདུབྦཎྞཱནི. ‘ཏཱནི ཨབྷིབྷུཡྻ ཛཱནཱམི, པསྶཱམཱི’ཏི ཨེཝཾ སཉྙཱི ཧོཏི. ཨིདཾ ཏཏིཡཾ ཨབྷིབྷཱཡཏནཾ.

‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱི ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི ཨཔྤམཱཎཱནི སུཝཎྞདུབྦཎྞཱནི. ‘ཏཱནི ཨབྷིབྷུཡྻ ཛཱནཱམི, པསྶཱམཱི’ཏི ཨེཝཾ སཉྙཱི ཧོཏི. ཨིདཾ ཙཏུཏྠཾ ཨབྷིབྷཱཡཏནཾ.

‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ¶ ¶ ཨརཱུཔསཉྙཱི ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི ནཱིལཱནི ནཱིལཝཎྞཱནི ནཱིལནིདསྶནཱནི ནཱིལནིབྷཱསཱནི. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཨུམཱཔུཔྥཾ ནཱིལཾ ནཱིལཝཎྞཾ ནཱིལནིདསྶནཾ ནཱིལནིབྷཱསཾ, སེཡྻཐཱཔི ཝཱ པན ཏཾ ཝཏྠཾ བཱརཱཎསེཡྻཀཾ ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམཊྛཾ ནཱིལཾ ནཱིལཝཎྞཾ ནཱིལནིདསྶནཾ ནཱིལནིབྷཱསཾ; ཨེཝམེཝ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱི ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི ནཱིལཱནི ནཱིལཝཎྞཱནི ནཱིལནིདསྶནཱནི ནཱིལནིབྷཱསཱནི. ‘ཏཱནི ཨབྷིབྷུཡྻ ཛཱནཱམི, པསྶཱམཱི’ཏི ཨེཝཾ སཉྙཱི ཧོཏི. ཨིདཾ པཉྩམཾ ཨབྷིབྷཱཡཏནཾ ¶ .

‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱི ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི པཱིཏཱནི པཱིཏཝཎྞཱནི པཱིཏནིདསྶནཱནི པཱིཏནིབྷཱསཱནི. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཀཎིཀཱརཔུཔྥཾ ¶ པཱིཏཾ པཱིཏཝཎྞཾ པཱིཏནིདསྶནཾ པཱིཏནིབྷཱསཾ, སེཡྻཐཱཔི ཝཱ པན ཏཾ ཝཏྠཾ བཱརཱཎསེཡྻཀཾ ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམཊྛཾ པཱིཏཾ པཱིཏཝཎྞཾ པཱིཏནིདསྶནཾ པཱིཏནིབྷཱསཾ; ཨེཝམེཝ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱི ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི པཱིཏཱནི པཱིཏཝཎྞཱནི པཱིཏནིདསྶནཱནི པཱིཏནིབྷཱསཱནི. ‘ཏཱནི ཨབྷིབྷུཡྻ ཛཱནཱམི, པསྶཱམཱི’ཏི ཨེཝཾ སཉྙཱི ཧོཏི. ཨིདཾ ཚཊྛཾ ཨབྷིབྷཱཡཏནཾ.

‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱི ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི ལོཧིཏཀཱནི ལོཧིཏཀཝཎྞཱནི ལོཧིཏཀནིདསྶནཱནི ལོཧིཏཀནིབྷཱསཱནི. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ བནྡྷུཛཱིཝཀཔུཔྥཾ ལོཧིཏཀཾ ལོཧིཏཀཝཎྞཾ ལོཧིཏཀནིདསྶནཾ ལོཧིཏཀནིབྷཱསཾ, སེཡྻཐཱཔི ཝཱ པན ཏཾ ཝཏྠཾ བཱརཱཎསེཡྻཀཾ ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམཊྛཾ ལོཧིཏཀཾ ལོཧིཏཀཝཎྞཾ ལོཧིཏཀནིདསྶནཾ ལོཧིཏཀནིབྷཱསཾ; ཨེཝམེཝ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱི ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི ལོཧིཏཀཱནི ལོཧིཏཀཝཎྞཱནི ལོཧིཏཀནིདསྶནཱནི ལོཧིཏཀནིབྷཱསཱནི. ‘ཏཱནི ཨབྷིབྷུཡྻ ཛཱནཱམི, པསྶཱམཱི’ཏི ཨེཝཾ སཉྙཱི ཧོཏི. ཨིདཾ སཏྟམཾ ཨབྷིབྷཱཡཏནཾ.

‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱི ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི ཨོདཱཏཱནི ཨོདཱཏཝཎྞཱནི ཨོདཱཏནིདསྶནཱནི ཨོདཱཏནིབྷཱསཱནི. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཨོསདྷིཏཱརཀཱ ཨོདཱཏཱ ཨོདཱཏཝཎྞཱ ཨོདཱཏནིདསྶནཱ ཨོདཱཏནིབྷཱསཱ, སེཡྻཐཱཔི ཝཱ པན ཏཾ ཝཏྠཾ བཱརཱཎསེཡྻཀཾ ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམཊྛཾ ཨོདཱཏཾ ཨོདཱཏཝཎྞཾ ཨོདཱཏནིདསྶནཾ ཨོདཱཏནིབྷཱསཾ; ཨེཝམེཝ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱི ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི ཨོདཱཏཱནི ཨོདཱཏཝཎྞཱནི ཨོདཱཏནིདསྶནཱནི ཨོདཱཏནིབྷཱསཱནི ¶ ¶ . ‘ཏཱནི ཨབྷིབྷུཡྻ ཛཱནཱམི ¶ , པསྶཱམཱི’ཏི ཨེཝཾསཉྙཱི ཧོཏི. ཨིདཾ ཨཊྛམཾ ཨབྷིབྷཱཡཏནཾ. ཏཏྲ ཙ པན མེ སཱཝཀཱ བཧཱུ ཨབྷིཉྙཱཝོསཱནཔཱརམིཔྤཏྟཱ ཝིཧརནྟི.

༢༥༠. ‘‘པུན ཙཔརཾ, ཨུདཱཡི, ཨཀྑཱཏཱ མཡཱ སཱཝཀཱནཾ པཊིཔདཱ, ཡཐཱཔཊིཔནྣཱ མེ སཱཝཀཱ དས ཀསིཎཱཡཏནཱནི བྷཱཝེནྟི. པཐཝཱིཀསིཎམེཀོ སཉྫཱནཱཏི ཨུདྡྷམདྷོ ཏིརིཡཾ ཨདྭཡཾ ཨཔྤམཱཎཾ; ཨཱཔོཀསིཎམེཀོ སཉྫཱནཱཏི…པེ… ཏེཛོཀསིཎམེཀོ སཉྫཱནཱཏི… ཝཱཡོཀསིཎམེཀོ སཉྫཱནཱཏི… ནཱིལཀསིཎམེཀོ སཉྫཱནཱཏི… པཱིཏཀསིཎམེཀོ སཉྫཱནཱཏི… ལོཧིཏཀསིཎམེཀོ སཉྫཱནཱཏི… ཨོདཱཏཀསིཎམེཀོ སཉྫཱནཱཏི… ཨཱཀཱསཀསིཎམེཀོ སཉྫཱནཱཏི ¶ … ཝིཉྙཱཎཀསིཎམེཀོ སཉྫཱནཱཏི ཨུདྡྷམདྷོ ཏིརིཡཾ ཨདྭཡཾ ཨཔྤམཱཎཾ. ཏཏྲ ཙ པན མེ སཱཝཀཱ བཧཱུ ཨབྷིཉྙཱཝོསཱནཔཱརམིཔྤཏྟཱ ཝིཧརནྟི.

༢༥༡. ‘‘པུན ཙཔརཾ, ཨུདཱཡི, ཨཀྑཱཏཱ མཡཱ སཱཝཀཱནཾ པཊིཔདཱ, ཡཐཱཔཊིཔནྣཱ མེ སཱཝཀཱ ཙཏྟཱརི ཛྷཱནཱནི བྷཱཝེནྟི. ཨིདྷུདཱཡི, བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརཾ ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཨིམམེཝ ཀཱཡཾ ཝིཝེཀཛེན པཱིཏིསུཁེན ཨབྷིསནྡེཏི པརིསནྡེཏི པརིཔཱུརེཏི པརིཔྥརཏི, ནཱསྶ ཀིཉྩི སབྦཱཝཏོ ཀཱཡསྶ ཝིཝེཀཛེན པཱིཏིསུཁེན ཨཔྥུཊཾ ཧོཏི. སེཡྻཐཱཔི, ཨུདཱཡི, དཀྑོ ནྷཱཔཀོ [ནཧཱཔཀོ (སཱི. པཱི.)] ཝཱ ནྷཱཔཀནྟེཝཱསཱི ¶ ཝཱ ཀཾསཐཱལེ ནྷཱནཱིཡཙུཎྞཱནི [ནཧཱནཱིཡཙུཎྞཱནི (སཱི. པཱི.)] ཨཱཀིརིཏྭཱ ཨུདཀེན པརིཔྥོསཀཾ པརིཔྥོསཀཾ སནྣེཡྻ, སཱཡཾ ནྷཱནཱིཡཔིཎྜི [སཱསྶ ནཧཱནཱིཡཔིཎྜཱི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.)] སྣེཧཱནུགཏཱ སྣེཧཔརེཏོ སནྟརབཱཧིརཱ ཕུཊཱ སྣེཧེན ན ཙ པགྒྷརིཎཱི; ཨེཝམེཝ ཁོ, ཨུདཱཡི, བྷིཀྑུ ཨིམམེཝ ཀཱཡཾ ཝིཝེཀཛེན པཱིཏིསུཁེན ཨབྷིསནྡེཏི པརིསནྡེཏི པརིཔཱུརེཏི པརིཔྥརཏི, ནཱསྶ ཀིཉྩི སབྦཱཝཏོ ཀཱཡསྶ ཝིཝེཀཛེན པཱིཏིསུཁེན ཨཔྥུཊཾ ཧོཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, ཨུདཱཡི, བྷིཀྑུ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སམྤསཱདནཾ…པེ… དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཨིམམེཝ ཀཱཡཾ སམཱདྷིཛེན པཱིཏིསུཁེན ཨབྷིསནྡེཏི པརིསནྡེཏི པརིཔཱུརེཏི པརིཔྥརཏི, ནཱསྶ ཀིཉྩི སབྦཱཝཏོ ཀཱཡསྶ སམཱདྷིཛེན པཱིཏིསུཁེན ཨཔྥུཊཾ ཧོཏི ¶ . སེཡྻཐཱཔི, ཨུདཱཡི, ཨུདཀརཧདོ གམྦྷཱིརོ ཨུབྦྷིདོདཀོ [ཨུབྦྷིཏོདཀོ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)]. ཏསྶ ནེཝསྶ པུརཏྠིམཱཡ དིསཱཡ ཨུདཀསྶ ཨཱཡམུཁཾ ¶ , ན པཙྪིམཱཡ དིསཱཡ ཨུདཀསྶ ཨཱཡམུཁཾ, ན ཨུཏྟརཱཡ དིསཱཡ ཨུདཀསྶ ཨཱཡམུཁཾ, ན དཀྑིཎཱཡ དིསཱཡ ཨུདཀསྶ ¶ ཨཱཡམུཁཾ, དེཝོ ཙ ན ཀཱལེན ཀཱལཾ སམྨཱ དྷཱརཾ ཨནུཔྤཝེཙྪེཡྻ; ཨཐ ཁོ ཏམྷཱཝ ཨུདཀརཧདཱ སཱིཏཱ ཝཱརིདྷཱརཱ ཨུབྦྷིཛྫིཏྭཱ ཏམེཝ ཨུདཀརཧདཾ སཱིཏེན ཝཱརིནཱ ཨབྷིསནྡེཡྻ པརིསནྡེཡྻ པརིཔཱུརེཡྻ པརིཔྥརེཡྻ, ནཱསྶ [ན ནེསཾ (སཱི.)] ཀིཉྩི སབྦཱཝཏོ ཨུདཀརཧདསྶ སཱིཏེན ཝཱརིནཱ ཨཔྥུཊཾ ཨསྶ. ཨེཝམེཝ ཁོ, ཨུདཱཡི, བྷིཀྑུ ཨིམམེཝ ཀཱཡཾ སམཱདྷིཛེན པཱིཏིསུཁེན ཨབྷིསནྡེཏི པརིསནྡེཏི པརིཔཱུརེཏི པརིཔྥརཏི, ནཱསྶ ཀིཉྩི སབྦཱཝཏོ ¶ ཀཱཡསྶ སམཱདྷིཛེན པཱིཏིསུཁེན ཨཔྥུཊཾ ཧོཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, ཨུདཱཡི, བྷིཀྑུ པཱིཏིཡཱ ཙ ཝིརཱགཱ…པེ… ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཨིམམེཝ ཀཱཡཾ ནིཔྤཱིཏིཀེན སུཁེན ཨབྷིསནྡེཏི པརིསནྡེཏི པརིཔཱུརེཏི པརིཔྥརཏི, ནཱསྶ ཀིཉྩི སབྦཱཝཏོ ཀཱཡསྶ ནིཔྤཱིཏིཀེན སུཁེན ཨཔྥུཊཾ ཧོཏི. སེཡྻཐཱཔི, ཨུདཱཡི, ཨུཔྤལིནིཡཾ ཝཱ པདུམིནིཡཾ ཝཱ པུཎྜརཱིཀིནིཡཾ ཝཱ ཨཔྤེཀཙྩཱནི ཨུཔྤལཱནི ཝཱ པདུམཱནི ཝཱ པུཎྜརཱིཀཱནི ཝཱ ཨུདཀེ ཛཱཏཱནི ཨུདཀེ སཾཝཌྜྷཱནི ཨུདཀཱནུགྒཏཱནི ཨནྟོ ནིམུགྒཔོསཱིནི, ཏཱནི ཡཱཝ ཙགྒཱ ཡཱཝ ཙ མཱུལཱ སཱིཏེན ཝཱརིནཱ ཨབྷིསནྣཱནི པརིསནྣཱནི པརིཔཱུརཱནི པརིཔྥུཊཱནི, ནཱསྶ ཀིཉྩི སབྦཱཝཏཾ, ཨུཔྤལཱནཾ ཝཱ པདུམཱནཾ ཝཱ པུཎྜརཱིཀཱནཾ ཝཱ སཱིཏེན ཝཱརིནཱ ཨཔྥུཊཾ ཨསྶ; ཨེཝམེཝ ཁོ, ཨུདཱཡི, བྷིཀྑུ ཨིམམེཝ ཀཱཡཾ ནིཔྤཱིཏིཀེན སུཁེན ཨབྷིསནྡེཏི པརིསནྡེཏི པརིཔཱུརེཏི པརིཔྥརཏི, ནཱསྶ ཀིཉྩི སབྦཱཝཏོ ཀཱཡསྶ ནིཔྤཱིཏིཀེན སུཁེན ཨཔྥུཊཾ ཧོཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, ཨུདཱཡི, བྷིཀྑུ སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ དུཀྑསྶ ཙ པཧཱནཱ པུབྦེཝ སོམནསྶདོམནསྶཱནཾ ཨཏྠངྒམཱ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིཾ ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཨིམམེཝ ཀཱཡཾ པརིསུདྡྷེན ཙེཏསཱ པརིཡོདཱཏེན ཕརིཏྭཱ ནིསིནྣོ ཧོཏི, ནཱསྶ ཀིཉྩི སབྦཱཝཏོ ཀཱཡསྶ པརིསུདྡྷེན ཙེཏསཱ པརིཡོདཱཏེན ཨཔྥུཊཾ ཧོཏི. སེཡྻཐཱཔི, ཨུདཱཡི, པུརིསོ ཨོདཱཏེན ཝཏྠེན སསཱིསཾ པཱརུཔིཏྭཱ ནིསིནྣོ ཨསྶ, ནཱསྶ ཀིཉྩི སབྦཱཝཏོ ཀཱཡསྶ ཨོདཱཏེན ཝཏྠེན ¶ ཨཔྥུཊཾ ཨསྶ; ཨེཝམེཝ ཁོ, ཨུདཱཡི, བྷིཀྑུ ཨིམམེཝ ཀཱཡཾ ¶ པརིསུདྡྷེན ཙེཏསཱ པརིཡོདཱཏེན ཕརིཏྭཱ ནིསིནྣོ ཧོཏི, ནཱསྶ ཀིཉྩི སབྦཱཝཏོ ཀཱཡསྶ པརིསུདྡྷེན ¶ ཙེཏསཱ པརིཡོདཱཏེན ཨཔྥུཊཾ ཧོཏི. ཏཏྲ ཙ པན མེ སཱཝཀཱ བཧཱུ ཨབྷིཉྙཱཝོསཱནཔཱརམིཔྤཏྟཱ ཝིཧརནྟི.

༢༥༢. ‘‘པུན ཙཔརཾ, ཨུདཱཡི, ཨཀྑཱཏཱ མཡཱ སཱཝཀཱནཾ པཊིཔདཱ, ཡཐཱཔཊིཔནྣཱ མེ སཱཝཀཱ ཨེཝཾ པཛཱནནྟི – ‘ཨཡཾ ཁོ མེ ཀཱཡོ རཱུཔཱི ཙཱཏུམཧཱབྷཱུཏིཀོ མཱཏཱཔེཏྟིཀསམྦྷཝོ ཨོདནཀུམྨཱསཱུཔཙཡོ ཨནིཙྩུཙྪཱདནཔརིམདྡནབྷེདནཝིདྡྷཾསནདྷམྨོ; ཨིདཉྩ པན མེ ཝིཉྙཱཎཾ ཨེཏྠ སིཏཾ ཨེཏྠ པཊིབདྡྷཾ’. སེཡྻཐཱཔི, ཨུདཱཡི, མཎི ཝེལུ༹རིཡོ སུབྷོ ཛཱཏིམཱ ཨཊྛཾསོ སུཔརིཀམྨཀཏོ ཨཙྪོ ཝིཔྤསནྣོ སབྦཱཀཱརསམྤནྣོ; ཏཏྲིདཾ སུཏྟཾ ཨཱཝུཏཾ ནཱིལཾ ཝཱ པཱིཏཾ ཝཱ ལོཧིཏཾ ཝཱ ཨོདཱཏཾ ཝཱ པཎྜུསུཏྟཾ ཝཱ. ཏམེནཾ ཙཀྑུམཱ པུརིསོ ཧཏྠེ ཀརིཏྭཱ པཙྩཝེཀྑེཡྻ – ‘ཨཡཾ ཁོ མཎི ཝེལུ༹རིཡོ སུབྷོ ཛཱཏིམཱ ཨཊྛཾསོ སུཔརིཀམྨཀཏོ ཨཙྪོ ཝིཔྤསནྣོ སབྦཱཀཱརསམྤནྣོ; ཏཏྲིདཾ སུཏྟཾ ཨཱཝུཏཾ ནཱིལཾ ཝཱ པཱིཏཾ ཝཱ ལོཧིཏཾ ཝཱ ཨོདཱཏཾ ཝཱ པཎྜུསུཏྟཾ ཝཱ’ཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, ཨུདཱཡི, ཨཀྑཱཏཱ མཡཱ སཱཝཀཱནཾ པཊིཔདཱ, ཡཐཱཔཊིཔནྣཱ མེ སཱཝཀཱ ཨེཝཾ པཛཱནནྟི – ‘ཨཡཾ ཁོ མེ ཀཱཡོ རཱུཔཱི ཙཱཏུམཧཱབྷཱུཏིཀོ མཱཏཱཔེཏྟིཀསམྦྷཝོ ཨོདནཀུམྨཱསཱུཔཙཡོ ཨནིཙྩུཙྪཱདནཔརིམདྡནབྷེདནཝིདྡྷཾསནདྷམྨོ; ཨིདཉྩ ¶ པན མེ ཝིཉྙཱཎཾ ཨེཏྠ སིཏཾ ཨེཏྠ པཊིབདྡྷ’ནྟི. ཏཏྲ ཙ པན མེ སཱཝཀཱ བཧཱུ ཨབྷིཉྙཱཝོསཱནཔཱརམིཔྤཏྟཱ ཝིཧརནྟི.

༢༥༣. ‘‘པུན ཙཔརཾ, ཨུདཱཡི, ཨཀྑཱཏཱ མཡཱ སཱཝཀཱནཾ པཊིཔདཱ, ཡཐཱཔཊིཔནྣཱ མེ སཱཝཀཱ ཨིམམྷཱ ཀཱཡཱ ཨཉྙཾ ཀཱཡཾ ཨབྷིནིམྨིནནྟི རཱུཔིཾ མནོམཡཾ སབྦངྒཔཙྩངྒིཾ ཨཧཱིནིནྡྲིཡཾ. སེཡྻཐཱཔི, ཨུདཱཡི, པུརིསོ མུཉྫམྷཱ ཨཱིསིཀཾ པབྦཱཧེཡྻ; ཏསྶ ཨེཝམསྶ – ‘ཨཡཾ མུཉྫོ, ཨཡཾ ཨཱིསིཀཱ; ཨཉྙོ མུཉྫོ, ཨཉྙཱ ཨཱིསིཀཱ; མུཉྫམྷཱཏྭེཝ ཨཱིསིཀཱ པབྦཱལ༹ྷཱ’ཏི. སེཡྻཐཱ ཝཱ པནུདཱཡི, པུརིསོ ཨསིཾ ཀོསིཡཱ པབྦཱཧེཡྻ; ཏསྶ ཨེཝམསྶ – ‘ཨཡཾ ཨསི, ཨཡཾ ཀོསི; ཨཉྙོ ཨསི ཨཉྙཱ ཀོསི; ཀོསིཡཱཏྭེཝ ཨསི པབྦཱལ༹ྷོ’ཏི. སེཡྻཐཱ ཝཱ, པནུདཱཡི ¶ , པུརིསོ ཨཧིཾ ཀརཎྜཱ ཨུདྡྷརེཡྻ; ཏསྶ ཨེཝམསྶ – ‘ཨཡཾ ཨཧི, ཨཡཾ ཀརཎྜོ; ཨཉྙོ ¶ ཨཧི, ཨཉྙོ ཀརཎྜོ; ཀརཎྜཱཏྭེཝ ཨཧི ཨུབྦྷཏོ’ཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, ཨུདཱཡི, ཨཀྑཱཏཱ མཡཱ སཱཝཀཱནཾ པཊིཔདཱ, ཡཐཱཔཊིཔནྣཱ མེ སཱཝཀཱ ཨིམམྷཱ ཀཱཡཱ ཨཉྙཾ ཀཱཡཾ ¶ ཨབྷིནིམྨིནནྟི རཱུཔིཾ མནོམཡཾ སབྦངྒཔཙྩངྒིཾ ཨཧཱིནིནྡྲིཡཾ. ཏཏྲ ཙ པན མེ སཱཝཀཱ བཧཱུ ཨབྷིཉྙཱཝོསཱནཔཱརམིཔྤཏྟཱ ཝིཧརནྟི.

༢༥༤. ‘‘པུན ཙཔརཾ, ཨུདཱཡི, ཨཀྑཱཏཱ མཡཱ སཱཝཀཱནཾ པཊིཔདཱ, ཡཐཱཔཊིཔནྣཱ མེ སཱཝཀཱ ཨནེཀཝིཧིཏཾ ཨིདྡྷིཝིདྷཾ པཙྩནུབྷོནྟི – ཨེཀོཔི ¶ ཧུཏྭཱ བཧུདྷཱ ཧོནྟི, བཧུདྷཱཔི ཧུཏྭཱ ཨེཀོ ཧོཏི; ཨཱཝིབྷཱཝཾ, ཏིརོབྷཱཝཾ; ཏིརོཀུཊྚཾ ཏིརོཔཱཀཱརཾ ཏིརོཔབྦཏཾ ཨསཛྫམཱནཱ གཙྪནྟི, སེཡྻཐཱཔི ཨཱཀཱསེ; པཐཝིཡཱཔི ཨུམྨུཛྫནིམུཛྫཾ ཀརོནྟི, སེཡྻཐཱཔི ཨུདཀེ; ཨུདཀེཔི ཨབྷིཛྫམཱནེ [ཨབྷིཛྫམཱནཱ (ཀ.)] གཙྪནྟི, སེཡྻཐཱཔི པཐཝིཡཾ; ཨཱཀཱསེཔི པལླངྐེན ཀམནྟི, སེཡྻཐཱཔི པཀྑཱི སཀུཎོ; ཨིམེཔི ཙནྡིམསཱུརིཡེ ཨེཝཾམཧིདྡྷིཀེ ཨེཝཾམཧཱནུབྷཱཝེ པཱཎིནཱ པརིམསནྟི པརིམཛྫནྟི, ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཱཔི ཀཱཡེན ཝསཾ ཝཏྟེནྟི. སེཡྻཐཱཔི, ཨུདཱཡི, དཀྑོ ཀུམྦྷཀཱརོ ཝཱ ཀུམྦྷཀཱརནྟེཝཱསཱི ཝཱ སུཔརིཀམྨཀཏཱཡ མཏྟིཀཱཡ ཡཾ ཡདེཝ བྷཱཛནཝིཀཏིཾ ཨཱཀངྑེཡྻ ཏཾ ཏདེཝ ཀརེཡྻ ཨབྷིནིཔྥཱདེཡྻ; སེཡྻཐཱ ཝཱ པནུདཱཡི, དཀྑོ དནྟཀཱརོ ཝཱ དནྟཀཱརནྟེཝཱསཱི ཝཱ སུཔརིཀམྨཀཏསྨིཾ དནྟསྨིཾ ཡཾ ཡདེཝ དནྟཝིཀཏིཾ ཨཱཀངྑེཡྻ ཏཾ ཏདེཝ ཀརེཡྻ ཨབྷིནིཔྥཱདེཡྻ; སེཡྻཐཱ ཝཱ པནུདཱཡི, དཀྑོ སུཝཎྞཀཱརོ ཝཱ སུཝཎྞཀཱརནྟེཝཱསཱི ཝཱ སུཔརིཀམྨཀཏསྨིཾ སུཝཎྞསྨིཾ ཡཾ ཡདེཝ སུཝཎྞཝིཀཏིཾ ཨཱཀངྑེཡྻ ཏཾ ཏདེཝ ཀརེཡྻ ཨབྷིནིཔྥཱདེཡྻ. ཨེཝམེཝ ཁོ, ཨུདཱཡི, ཨཀྑཱཏཱ མཡཱ སཱཝཀཱནཾ པཊིཔདཱ, ཡཐཱཔཊིཔནྣཱ མེ སཱཝཀཱ ཨནེཀཝིཧིཏཾ ཨིདྡྷིཝིདྷཾ པཙྩནུབྷོནྟི – ཨེཀོཔི ཧུཏྭཱ བཧུདྷཱ ཧོནྟི, བཧུདྷཱཔི ཧུཏྭཱ ཨེཀོ ཧོཏི; ཨཱཝིབྷཱཝཾ, ཏིརོབྷཱཝཾ; ཏིརོཀུཊྚཾ ཏིརོཔཱཀཱརཾ ཏིརོཔབྦཏཾ ཨསཛྫམཱནཱ གཙྪནྟི, སེཡྻཐཱཔི ཨཱཀཱསེ; པཐཝིཡཱཔི ཨུམྨུཛྫནིམུཛྫཾ ཀརོནྟི, སེཡྻཐཱཔི ཨུདཀེ; ཨུདཀེཔི ཨབྷིཛྫམཱནེ གཙྪནྟི ¶ , སེཡྻཐཱཔི པཐཝིཡཾ; ཨཱཀཱསེཔི པལླངྐེན ཀམནྟི, སེཡྻཐཱཔི པཀྑཱི ¶ སཀུཎོ; ཨིམེཔི ཙནྡིམསཱུརིཡེ ཨེཝཾམཧིདྡྷིཀེ ཨེཝཾམཧཱནུབྷཱཝེ པཱཎིནཱ པརིམསནྟི པརིམཛྫནྟི, ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཱཔི ཀཱཡེན ¶ ཝསཾ ཝཏྟེནྟི. ཏཏྲ ཙ པན མེ སཱཝཀཱ བཧཱུ ཨབྷིཉྙཱཝོསཱནཔཱརམིཔྤཏྟཱ ཝིཧརནྟི.

༢༥༥. ‘‘པུན ཙཔརཾ, ཨུདཱཡི, ཨཀྑཱཏཱ མཡཱ སཱཝཀཱནཾ པཊིཔདཱ, ཡཐཱཔཊིཔནྣཱ མེ སཱཝཀཱ དིབྦཱཡ སོཏདྷཱཏུཡཱ ཝིསུདྡྷཱཡ ཨཏིཀྐནྟམཱནུསིཀཱཡ ཨུབྷོ སདྡེ སུཎནྟི – དིབྦེ ཙ མཱནུསེ ཙ, ཡེ དཱུརེ སནྟིཀེ ཙ. སེཡྻཐཱཔི, ཨུདཱཡི, བལཝཱ སངྑདྷམོ ཨཔྤཀསིརེནེཝ ཙཱཏུདྡིསཱ ཝིཉྙཱཔེཡྻ; ཨེཝམེཝ ཁོ, ཨུདཱཡི, ཨཀྑཱཏཱ མཡཱ སཱཝཀཱནཾ པཊིཔདཱ, ཡཐཱཔཊིཔནྣཱ ¶ མེ སཱཝཀཱ དིབྦཱཡ སོཏདྷཱཏུཡཱ ཝིསུདྡྷཱཡ ཨཏིཀྐནྟམཱནུསིཀཱཡ ཨུབྷོ སདྡེ སུཎནྟི – དིབྦེ ཙ མཱནུསེ ཙ, ཡེ དཱུརེ སནྟིཀེ ཙ. ཏཏྲ ཙ པན མེ སཱཝཀཱ བཧཱུ ཨབྷིཉྙཱཝོསཱནཔཱརམིཔྤཏྟཱ ཝིཧརནྟི.

༢༥༦. ‘‘པུན ཙཔརཾ, ཨུདཱཡི, ཨཀྑཱཏཱ མཡཱ སཱཝཀཱནཾ པཊིཔདཱ, ཡཐཱཔཊིཔནྣཱ མེ སཱཝཀཱ པརསཏྟཱནཾ པརཔུགྒལཱནཾ ཙེཏསཱ ཙེཏོ པརིཙྩ པཛཱནནྟི – སརཱགཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ‘སརཱགཾ ཙིཏྟ’ནྟི པཛཱནནྟི, ཝཱིཏརཱགཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ‘ཝཱིཏརཱགཾ ཙིཏྟ’ནྟི པཛཱནནྟི; སདོསཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ‘སདོསཾ ཙིཏྟ’ནྟི པཛཱནནྟི, ཝཱིཏདོསཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ‘ཝཱིཏདོསཾ ཙིཏྟ’ནྟི པཛཱནནྟི; སམོཧཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ‘སམོཧཾ ཙིཏྟ’ནྟི ¶ པཛཱནནྟི, ཝཱིཏམོཧཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ‘ཝཱིཏམོཧཾ ཙིཏྟ’ནྟི པཛཱནནྟི; སཾཁིཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ‘སངྑིཏྟཾ ཙིཏྟ’ནྟི པཛཱནནྟི, ཝིཀྑིཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ‘ཝིཀྑིཏྟཾ ཙིཏྟ’ནྟི པཛཱནནྟི; མཧགྒཏཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ‘མཧགྒཏཾ ཙིཏྟ’ནྟི པཛཱནནྟི, ཨམཧགྒཏཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ‘ཨམཧགྒཏཾ ཙིཏྟ’ནྟི པཛཱནནྟི; སཨུཏྟརཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ‘སཨུཏྟརཾ ཙིཏྟ’ནྟི པཛཱནནྟི, ཨནུཏྟརཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ‘ཨནུཏྟརཾ ཙིཏྟ’ནྟི པཛཱནནྟི; སམཱཧིཏཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ‘སམཱཧིཏཾ ཙིཏྟ’ནྟི པཛཱནནྟི, ཨསམཱཧིཏཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ‘ཨསམཱཧིཏཾ ཙིཏྟ’ནྟི པཛཱནནྟི; ཝིམུཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ‘ཝིམུཏྟཾ ཙིཏྟ’ནྟི པཛཱནནྟི, ཨཝིམུཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ‘ཨཝིམུཏྟཾ ཙིཏྟ’ནྟི པཛཱནནྟི. སེཡྻཐཱཔི, ཨུདཱཡི, ཨིཏྠཱི ཝཱ པུརིསོ ཝཱ དཧརོ ཡུཝཱ མཎྜནཀཛཱཏིཀོ ཨཱདཱསེ ཝཱ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨཙྪེ ཝཱ ཨུདཀཔཏྟེ སཀཾ མུཁནིམིཏྟཾ པཙྩཝེཀྑམཱནོ སཀཎིཀཾ ཝཱ ‘སཀཎིཀ’ནྟི [སཀཎིཀངྒཾ ཝཱ སཀཎིཀངྒནྟི (སཱི.)] ཛཱནེཡྻ ¶ , ཨཀཎིཀཾ ཝཱ ‘ཨཀཎིཀ’ནྟི [ཨཀཎིཀངྒཾ ཝཱ ཨཀཎིཀངྒནྟི (སཱི.)] ཛཱནེཡྻ; ཨེཝམེཝ ཁོ, ཨུདཱཡི, ཨཀྑཱཏཱ མཡཱ སཱཝཀཱནཾ པཊིཔདཱ, ཡཐཱཔཊིཔནྣཱ མེ སཱཝཀཱ པརསཏྟཱནཾ པརཔུགྒལཱནཾ ཙེཏསཱ ཙེཏོ པརིཙྩ པཛཱནནྟི – སརཱགཾ ¶ ཝཱ ཙིཏྟཾ ‘སརཱགཾ ཙིཏྟ’ནྟི པཛཱནནྟི, ཝཱིཏརཱགཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ…པེ… སདོསཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ… ཝཱིཏདོསཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ… སམོཧཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ… ཝཱིཏམོཧཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ… སངྑིཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ… ཝིཀྑིཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ… མཧགྒཏཾ ཝཱ ¶ ཙིཏྟཾ… ཨམཧགྒཏཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ… སཨུཏྟརཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ… ཨནུཏྟརཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ… སམཱཧིཏཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ… ཨསམཱཧིཏཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ… ཝིམུཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ… ཨཝིམུཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ‘ཨཝིམུཏྟཾ ཙིཏྟ’ནྟི པཛཱནནྟི. ཏཏྲ ཙ པན མེ སཱཝཀཱ བཧཱུ ཨབྷིཉྙཱཝོསཱནཔཱརམིཔྤཏྟཱ ཝིཧརནྟི.

༢༥༧. ‘‘པུན ཙཔརཾ, ཨུདཱཡི, ཨཀྑཱཏཱ མཡཱ སཱཝཀཱནཾ པཊིཔདཱ, ཡཐཱཔཊིཔནྣཱ མེ སཱཝཀཱ ¶ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརནྟི, སེཡྻཐིདཾ – ཨེཀམྤི ཛཱཏིཾ དྭེཔི ཛཱཏིཡོ ཏིསྶོཔི ཛཱཏིཡོ ཙཏསྶོཔི ཛཱཏིཡོ པཉྩཔི ཛཱཏིཡོ དསཔི ཛཱཏིཡོ ཝཱིསམྤི ཛཱཏིཡོ ཏིཾསམྤི ཛཱཏིཡོ ཙཏྟཱལཱིསམྤི ཛཱཏིཡོ པཉྙཱསམྤི ཛཱཏིཡོ ཛཱཏིསཏམྤི ཛཱཏིསཧསྶམྤི ཛཱཏིསཏསཧསྶམྤི, ཨནེཀེཔི སཾཝཊྚཀཔྤེ ཨནེཀེཔི ཝིཝཊྚཀཔྤེ ཨནེཀེཔི སཾཝཊྚཝིཝཊྚཀཔྤེ – ‘ཨམུཏྲཱསིཾ ཨེཝཾནཱམོ ཨེཝཾགོཏྟོ ཨེཝཾཝཎྞོ ཨེཝམཱཧཱརོ ཨེཝཾསུཁདུཀྑཔྤཊིསཾཝེདཱི ཨེཝམཱཡུཔརིཡནྟོ, སོ ཏཏོ ཙུཏོ ཨམུཏྲ ཨུདཔཱདིཾ; ཏཏྲཱཔཱསིཾ ཨེཝཾནཱམོ ཨེཝཾགོཏྟོ ཨེཝཾཝཎྞོ ཨེཝམཱཧཱརོ ཨེཝཾསུཁདུཀྑཔྤཊིསཾཝེདཱི ཨེཝམཱཡུཔརིཡནྟོ, སོ ཏཏོ ཙུཏོ ཨིདྷཱུཔཔནྣོ’ཏི. ཨིཏི སཱཀཱརཾ སཨུདྡེསཾ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏི. སེཡྻཐཱཔི, ཨུདཱཡི, པུརིསོ སཀམྷཱ གཱམཱ ཨཉྙཾ གཱམཾ གཙྪེཡྻ, ཏམྷཱཔི གཱམཱ ཨཉྙཾ གཱམཾ གཙྪེཡྻ; སོ ཏམྷཱ གཱམཱ སཀཾཡེཝ གཱམཾ པཙྩཱགཙྪེཡྻ; ཏསྶ ཨེཝམསྶ – ‘ཨཧཾ ཁོ སཀམྷཱ གཱམཱ ཨཉྙཾ གཱམཾ ¶ ཨགཙྪིཾ, ཏཏྲ ཨེཝཾ ཨཊྛཱསིཾ ཨེཝཾ ནིསཱིདིཾ ཨེཝཾ ཨབྷཱསིཾ ཨེཝཾ ཏུཎྷཱི ཨཧོསིཾ; ཏམྷཱཔི གཱམཱ ཨམུཾ གཱམཾ ཨགཙྪིཾ, ཏཏྲཱཔི ཨེཝཾ ཨཊྛཱསིཾ ¶ ཨེཝཾ ནིསཱིདིཾ ཨེཝཾ ཨབྷཱསིཾ ཨེཝཾ ཏུཎྷཱི ཨཧོསིཾ, སོམྷི ཏམྷཱ གཱམཱ སཀཾཡེཝ གཱམཾ པཙྩཱགཏོ’ཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, ཨུདཱཡི, ཨཀྑཱཏཱ མཡཱ སཱཝཀཱནཾ པཊིཔདཱ, ཡཐཱཔཊིཔནྣཱ མེ སཱཝཀཱ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརནྟི, སེཡྻཐིདཾ – ཨེཀམྤི ཛཱཏིཾ…པེ… ཨིཏི སཱཀཱརཾ སཨུདྡེསཾ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརནྟི. ཏཏྲ ཙ པན མེ སཱཝཀཱ བཧཱུ ཨབྷིཉྙཱཝོསཱནཔཱརམིཔྤཏྟཱ ཝིཧརནྟི.

༢༥༨. ‘‘པུན ཙཔརཾ, ཨུདཱཡི, ཨཀྑཱཏཱ མཡཱ སཱཝཀཱནཾ པཊིཔདཱ, ཡཐཱཔཊིཔནྣཱ མེ སཱཝཀཱ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན སཏྟེ ¶ པསྶནྟི ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེ ཧཱིནེ པཎཱིཏེ སུཝཎྞེ དུབྦཎྞེ སུགཏེ དུགྒཏེ ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པཛཱནནྟི – ‘ཨིམེ ཝཏ བྷོནྟོ སཏྟཱ ཀཱཡདུཙྩརིཏེན སམནྣཱགཏཱ ཝཙཱིདུཙྩརིཏེན སམནྣཱགཏཱ མནོདུཙྩརིཏེན སམནྣཱགཏཱ ཨརིཡཱནཾ ཨུཔཝཱདཀཱ མིཙྪཱདིཊྛིཀཱ མིཙྪཱདིཊྛིཀམྨསམཱདཱནཱ, ཏེ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔནྣཱ; ཨིམེ ཝཱ པན བྷོནྟོ སཏྟཱ ཀཱཡསུཙརིཏེན སམནྣཱགཏཱ ཝཙཱིསུཙརིཏེན སམནྣཱགཏཱ མནོསུཙརིཏེན སམནྣཱགཏཱ ཨརིཡཱནཾ ཨནུཔཝཱདཀཱ སམྨཱདིཊྛིཀཱ སམྨཱདིཊྛིཀམྨསམཱདཱནཱ, ཏེ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ¶ ཨུཔཔནྣཱ’ཏི. ཨིཏི དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན སཏྟེ པསྶནྟི ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེ ཧཱིནེ པཎཱིཏེ སུཝཎྞེ དུབྦཎྞེ སུགཏེ དུགྒཏེ ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ ¶ སཏྟེ པཛཱནནྟི. སེཡྻཐཱཔི, ཨུདཱཡི, དྭེ ཨགཱརཱ སདྭཱརཱ [སནྣདྭཱརཱ (ཀ.)]. ཏཏྲ ཙཀྑུམཱ པུརིསོ མཛ྄ཛྷེ ཋིཏོ པསྶེཡྻ མནུསྶེ གེཧཾ པཝིསནྟེཔི ནིཀྑམནྟེཔི ཨནུཙངྐམནྟེཔི ཨནུཝིཙརནྟེཔི; ཨེཝམེཝ ཁོ, ཨུདཱཡི, ཨཀྑཱཏཱ མཡཱ སཱཝཀཱནཾ པཊིཔདཱ, ཡཐཱཔཊིཔནྣཱ མེ སཱཝཀཱ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན སཏྟེ པསྶནྟི ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེ ཧཱིནེ པཎཱིཏེ སུཝཎྞེ དུབྦཎྞེ སུགཏེ དུགྒཏེ ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པཛཱནནྟི…པེ… ཏཏྲ ཙ པ མེ སཱཝཀཱ བཧཱུ ཨབྷིཉྙཱཝོསཱནཔཱརམིཔྤཏྟཱ ཝིཧརནྟི.

༢༥༩. ‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, ཨུདཱཡི, ཨཀྑཱཏཱ མཡཱ སཱཝཀཱནཾ པཊིཔདཱ, ཡཐཱཔཊིཔནྣཱ མེ སཱཝཀཱ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརནྟི. སེཡྻཐཱཔི, ཨུདཱཡི, པབྦཏསངྑེཔེ ཨུདཀརཧདོ ཨཙྪོ ཝིཔྤསནྣོ ཨནཱཝིལོ, ཏཏྠ ཙཀྑུམཱ པུརིསོ ཏཱིརེ ཋིཏོ པསྶེཡྻ སིཔྤིསམྦུཀམྤི [སིཔྤིཀསམྦུཀམྤི (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] སཀྑརཀཋལམྤི མཙྪགུམྦམྤི ཙརནྟམྤི ཏིཊྛནྟམྤི. ཏསྶ ཨེཝམསྶ – ‘ཨཡཾ ཁོ ཨུདཀརཧདོ ཨཙྪོ ཝིཔྤསནྣོ ཨནཱཝིལོ, ཏཏྲིམེ སིཔྤིསམྦུཀཱཔི སཀྑརཀཋལཱཔི མཙྪགུམྦཱཔི ཙརནྟིཔི ཏིཊྛནྟིཔཱི’ཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ, ཨུདཱཡི, ཨཀྑཱཏཱ མཡཱ སཱཝཀཱནཾ པཊིཔདཱ, ཡཐཱཔཊིཔནྣཱ ¶ མེ སཱཝཀཱ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརནྟི. ཏཏྲ ཙ པན མེ ¶ སཱཝཀཱ བཧཱུ ཨབྷིཉྙཱཝོསཱནཔཱརམིཔྤཏྟཱ ཝིཧརནྟི. ཨཡཾ ཁོ, ཨུདཱཡི, པཉྩམོ དྷམྨོ ཡེན མམ སཱཝཀཱ སཀྐརོནྟི གརུཾ ཀརོནྟི མཱནེནྟི པཱུཛེནྟི, སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟི.

‘‘ཨིམེ ཁོ, ཨུདཱཡི, པཉྩ དྷམྨཱ ཡེཧི མམཾ སཱཝཀཱ སཀྐརོནྟི གརུཾ ཀརོནྟི མཱནེནྟི པཱུཛེནྟི, སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟཱི’’ཏི.

ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ. ཨཏྟམནོ སཀུལུདཱཡཱི པརིབྦཱཛཀོ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡཱིཏི.

མཧཱསཀུལུདཱཡིསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ སཏྟམཾ.

༨. སམཎམུཎྜིཀསུཏྟཾ

༢༦༠. ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨུགྒཱཧམཱནོ པརིབྦཱཛཀོ སམཎམུཎྜིཀཱཔུཏྟོ [སམཎམཎྜིཀཱཔུཏྟོ (སཱི. པཱི.)] སམཡཔྤཝཱདཀེ ཏིནྡུཀཱཙཱིརེ ཨེཀསཱལཀེ མལླིཀཱཡ ཨཱརཱམེ པཊིཝསཏི ¶ མཧཏིཡཱ པརིབྦཱཛཀཔརིསཱཡ སདྡྷིཾ པཉྩམཏྟེཧི པརིབྦཱཛཀསཏེཧི. ཨཐ ཁོ པཉྩཀངྒོ ཐཔཏི སཱཝཏྠིཡཱ ནིཀྑམི དིཝཱ དིཝསྶ བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡ. ཨཐ ཁོ པཉྩཀངྒསྶ ཐཔཏིསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཀཱལོ ཁོ ཏཱཝ བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡ; པཊིསལླཱིནོ བྷགཝཱ. མནོབྷཱཝནིཡཱནམྤི བྷིཀྑཱུནཾ ཨསམཡོ དསྶནཱཡ; པཊིསལླཱིནཱ མནོབྷཱཝནིཡཱ བྷིཀྑཱུ. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཡེན སམཡཔྤཝཱདཀོ ཏིནྡུཀཱཙཱིརོ ཨེཀསཱལཀོ མལླིཀཱཡ ཨཱརཱམོ ཡེན ཨུགྒཱཧམཱནོ པརིབྦཱཛཀོ སམཎམུཎྜིཀཱཔུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམེཡྻ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ པཉྩཀངྒོ ཐཔཏི ཡེན སམཡཔྤཝཱདཀོ ཏིནྡུཀཱཙཱིརོ ཨེཀསཱལཀོ མལླིཀཱཡ ཨཱརཱམོ ཡེན ཨུགྒཱཧམཱནོ པརིབྦཱཛཀོ སམཎམུཎྜིཀཱཔུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམི.

ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨུགྒཱཧམཱནོ པརིབྦཱཛཀོ སམཎམུཎྜིཀཱཔུཏྟོ མཧཏིཡཱ པརིབྦཱཛཀཔརིསཱཡ སདྡྷིཾ ནིསིནྣོ ཧོཏི ཨུནྣཱདིནིཡཱ ཨུཙྩཱསདྡམཧཱསདྡཱཡ ཨནེཀཝིཧིཏཾ ཏིརཙྪཱནཀཐཾ ཀཐེནྟིཡཱ, སེཡྻཐིདཾ – རཱཛཀཐཾ ཙོརཀཐཾ མཧཱམཏྟཀཐཾ སེནཱཀཐཾ བྷཡཀཐཾ ¶ ཡུདྡྷཀཐཾ ¶ ཨནྣཀཐཾ པཱནཀཐཾ ཝཏྠཀཐཾ སཡནཀཐཾ མཱལཱཀཐཾ གནྡྷཀཐཾ ཉཱཏིཀཐཾ ཡཱནཀཐཾ གཱམཀཐཾ ནིགམཀཐཾ ནགརཀཐཾ ཛནཔདཀཐཾ ཨིཏྠིཀཐཾ སཱུརཀཐཾ ཝིསིཁཱཀཐཾ ཀུམྦྷཊྛཱནཀཐཾ པུབྦཔེཏཀཐཾ ནཱནཏྟཀཐཾ ལོཀཀྑཱཡིཀཾ སམུདྡཀྑཱཡིཀཾ ཨིཏིབྷཝཱབྷཝཀཐཾ ཨིཏི ཝཱ.

ཨདྡསཱ ཁོ ཨུགྒཱཧམཱནོ པརིབྦཱཛཀོ སམཎམུཎྜིཀཱཔུཏྟོ པཉྩཀངྒཾ ཐཔཏིཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ. དིསྭཱན སཀཾ པརིསཾ སཎྛཱཔེསི – ‘‘ཨཔྤསདྡཱ བྷོནྟོ ཧོནྟུ, མཱ བྷོནྟོ སདྡམཀཏྠ; ཨཡཾ སམཎསྶ གོཏམསྶ སཱཝཀོ ཨཱགཙྪཏི པཉྩཀངྒོ ཐཔཏི. ཡཱཝཏཱ ཁོ པན སམཎསྶ གོཏམསྶ སཱཝཀཱ གིཧཱི ཨོདཱཏཝསནཱ སཱཝཏྠིཡཾ པཊིཝསནྟི ཨཡཾ ཏེསཾ ཨཉྙཏརོ ¶ པཉྩཀངྒོ ཐཔཏི. ཨཔྤསདྡཀཱམཱ ཁོ པན ཏེ ཨཱཡསྨནྟོ ཨཔྤསདྡཝིནཱིཏཱ ཨཔྤསདྡསྶ ཝཎྞཝཱདིནོ; ཨཔྤེཝ ནཱམ ཨཔྤསདྡཾ པརིསཾ ཝིདིཏྭཱ ཨུཔསངྐམིཏབྦཾ མཉྙེཡྻཱ’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཏེ པརིབྦཱཛཀཱ ཏུཎྷཱི ཨཧེསུཾ.

༢༦༡. ཨཐ ཁོ པཉྩཀངྒོ ཐཔཏི ཡེན ཨུགྒཱཧམཱནོ པརིབྦཱཛཀོ སམཎམུཎྜིཀཱཔུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨུགྒཱཧམཱནེན པརིབྦཱཛཀེན སམཎམུཎྜིཀཱཔུཏྟེན སདྡྷིཾ སམྨོདི ¶ . སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ པཉྩཀངྒཾ ཐཔཏིཾ ཨུགྒཱཧམཱནོ པརིབྦཱཛཀོ སམཎམུཎྜིཀཱཔུཏྟོ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཙཏཱུཧི ཁོ ཨཧཾ, གཧཔཏི, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཾ པུརིསཔུགྒལཾ པཉྙཔེམི སམྤནྣཀུསལཾ པརམཀུསལཾ ¶ ཨུཏྟམཔཏྟིཔཏྟཾ སམཎཾ ཨཡོཛ྄ཛྷཾ. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ཨིདྷ, གཧཔཏི, ན ཀཱཡེན པཱཔཀམྨཾ ཀརོཏི, ན པཱཔཀཾ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི, ན པཱཔཀཾ སངྐཔྤཾ སངྐཔྤེཏི, ན པཱཔཀཾ ཨཱཛཱིཝཾ ཨཱཛཱིཝཏི – ཨིམེཧི ཁོ ཨཧཾ, གཧཔཏི, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཾ པུརིསཔུགྒལཾ པཉྙཔེམི སམྤནྣཀུསལཾ པརམཀུསལཾ ཨུཏྟམཔཏྟིཔཏྟཾ སམཎཾ ཨཡོཛ྄ཛྷ’’ནྟི.

ཨཐ ཁོ པཉྩཀངྒོ ཐཔཏི ཨུགྒཱཧམཱནསྶ པརིབྦཱཛཀསྶ སམཎམུཎྜིཀཱཔུཏྟསྶ བྷཱསིཏཾ ནེཝ ཨབྷིནནྡི ནཔྤཊིཀྐོསི. ཨནབྷིནནྡིཏྭཱ ཨཔྤཊིཀྐོསིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐཱམི – ‘‘བྷགཝཏོ སནྟིཀེ ཨེཏསྶ བྷཱསིཏསྶ ཨཏྠཾ ཨཱཛཱནིསྶཱམཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ པཉྩཀངྒོ ཐཔཏི ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ པཉྩཀངྒོ ཐཔཏི ཡཱཝཏཀོ ཨཧོསི ཨུགྒཱཧམཱནེན ¶ པརིབྦཱཛཀེན སམཎམུཎྜིཀཱཔུཏྟེན སདྡྷིཾ ཀཐཱསལླཱཔོ ཏཾ སབྦཾ བྷགཝཏོ ཨཱརོཙེསི.

༢༦༢. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, བྷགཝཱ པཉྩཀངྒཾ ཐཔཏིཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨེཝཾ སནྟེ ཁོ, ཐཔཏི, དཧརོ ཀུམཱརོ མནྡོ ཨུཏྟཱནསེཡྻཀོ སམྤནྣཀུསལོ བྷཝིསྶཏི པརམཀུསལོ ཨུཏྟམཔཏྟིཔཏྟོ སམཎོ ཨཡོཛ྄ཛྷོ, ཡཐཱ ཨུགྒཱཧམཱནསྶ པརིབྦཱཛཀསྶ སམཎམུཎྜིཀཱཔུཏྟསྶ ཝཙནཾ. དཧརསྶ ཧི, ཐཔཏི, ཀུམཱརསྶ མནྡསྶ ཨུཏྟཱནསེཡྻཀསྶ ཀཱཡོཏིཔི ན ཧོཏི, ཀུཏོ པན ཀཱཡེན པཱཔཀམྨཾ ཀརིསྶཏི, ཨཉྙཏྲ ཕནྡིཏམཏྟཱ! དཧརསྶ ཧི, ཐཔཏི, ཀུམཱརསྶ མནྡསྶ ཨུཏྟཱནསེཡྻཀསྶ ¶ ཝཱཙཱཏིཔི ན ཧོཏི, ཀུཏོ པན པཱཔཀཾ ཝཱཙཾ བྷཱསིསྶཏི, ཨཉྙཏྲ རོདིཏམཏྟཱ ¶ ! དཧརསྶ ཧི, ཐཔཏི, ཀུམཱརསྶ མནྡསྶ ཨུཏྟཱནསེཡྻཀསྶ སངྐཔྤོཏིཔི ན ཧོཏི, ཀུཏོ པན པཱཔཀཾ སངྐཔྤཾ སངྐཔྤིསྶཏི, ཨཉྙཏྲ ཝིཀཱུཛིཏམཏྟཱ [ཝིཀུཛྫིཏམཏྟཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]! དཧརསྶ ཧི, ཐཔཏི, ཀུམཱརསྶ མནྡསྶ ཨུཏྟཱནསེཡྻཀསྶ ཨཱཛཱིཝོཏིཔི ན ཧོཏི, ཀུཏོ པན པཱཔཀཾ ¶ ཨཱཛཱིཝཾ ཨཱཛཱིཝིསྶཏི, ཨཉྙཏྲ མཱཏུཐཉྙཱ! ཨེཝཾ སནྟེ ཁོ, ཐཔཏི, དཧརོ ཀུམཱརོ མནྡོ ཨུཏྟཱནསེཡྻཀོ སམྤནྣཀུསལོ བྷཝིསྶཏི པརམཀུསལོ ཨུཏྟམཔཏྟིཔཏྟོ སམཎོ ཨཡོཛ྄ཛྷོ, ཡཐཱ ཨུགྒཱཧམཱནསྶ པརིབྦཱཛཀསྶ སམཎམུཎྜིཀཱཔུཏྟསྶ ཝཙནཾ.

༢༦༣. ‘‘ཙཏཱུཧི ཁོ ཨཧཾ, ཐཔཏི, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཾ པུརིསཔུགྒལཾ པཉྙཔེམི ན ཙེཝ སམྤནྣཀུསལཾ ན པརམཀུསལཾ ན ཨུཏྟམཔཏྟིཔཏྟཾ སམཎཾ ཨཡོཛ྄ཛྷཾ, ཨཔི ཙིམཾ དཧརཾ ཀུམཱརཾ མནྡཾ ཨུཏྟཱནསེཡྻཀཾ སམདྷིགཡ྄ཧ ཏིཊྛཏི. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ཨིདྷ, ཐཔཏི, ན ཀཱཡེན པཱཔཀམྨཾ ཀརོཏི, ན པཱཔཀཾ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི, ན པཱཔཀཾ སངྐཔྤཾ སངྐཔྤེཏི, ན པཱཔཀཾ ཨཱཛཱིཝཾ ཨཱཛཱིཝཏི – ཨིམེཧི ཁོ ཨཧཾ, ཐཔཏི, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཾ པུརིསཔུགྒལཾ པཉྙཔེམི ན ཙེཝ སམྤནྣཀུསལཾ ན པརམཀུསལཾ ན ཨུཏྟམཔཏྟིཔཏྟཾ སམཎཾ ཨཡོཛ྄ཛྷཾ, ཨཔི ཙིམཾ དཧརཾ ཀུམཱརཾ མནྡཾ ཨུཏྟཱནསེཡྻཀཾ སམདྷིགཡ྄ཧ ཏིཊྛཏི.

‘‘དསཧི ¶ ཁོ ཨཧཾ, ཐཔཏི, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཾ པུརིསཔུགྒལཾ པཉྙཔེམི སམྤནྣཀུསལཾ པརམཀུསལཾ ཨུཏྟམཔཏྟིཔཏྟཾ སམཎཾ ཨཡོཛ྄ཛྷཾ. ཨིམེ ཨཀུསལཱ སཱིལཱ; ཏམཧཾ [ཀཧཾ (སཱི.), ཏཧཾ (པཱི.)], ཐཔཏི, ཝེདིཏབྦནྟི ཝདཱམི. ཨིཏོསམུཊྛཱནཱ ཨཀུསལཱ ¶ སཱིལཱ; ཏམཧཾ, ཐཔཏི, ཝེདིཏབྦནྟི ཝདཱམི. ཨིདྷ ཨཀུསལཱ སཱིལཱ ཨཔརིསེསཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི; ཏམཧཾ, ཐཔཏི, ཝེདིཏབྦནྟི ཝདཱམི. ཨེཝཾ པཊིཔནྣོ ཨཀུསལཱནཾ སཱིལཱནཾ ནིརོདྷཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི; ཏམཧཾ, ཐཔཏི, ཝེདིཏབྦནྟི ཝདཱམི.

‘‘ཨིམེ ཀུསལཱ སཱིལཱ; ཏམཧཾ, ཐཔཏི, ཝེདིཏབྦནྟི ཝདཱམི. ཨིཏོསམུཊྛཱནཱ ཀུསལཱ སཱིལཱ; ཏམཧཾ, ཐཔཏི, ཝེདིཏབྦནྟི ཝདཱམི. ཨིདྷ ཀུསལཱ སཱིལཱ ཨཔརིསེསཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི; ཏམཧཾ, ཐཔཏི, ཝེདིཏབྦནྟི ཝདཱམི. ཨེཝཾ པཊིཔནྣོ ཀུསལཱནཾ སཱིལཱནཾ ནིརོདྷཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི; ཏམཧཾ, ཐཔཏི, ཝེདིཏབྦནྟི ཝདཱམི.

‘‘ཨིམེ ཨཀུསལཱ སངྐཔྤཱ; ཏམཧཾ, ཐཔཏི, ཝེདིཏབྦནྟི ཝདཱམི. ཨིཏོསམུཊྛཱནཱ ཨཀུསལཱ སངྐཔྤཱ ¶ ; ཏམཧཾ, ཐཔཏི, ཝེདིཏབྦནྟི ཝདཱམི. ཨིདྷ ཨཀུསལཱ ¶ སངྐཔྤཱ ཨཔརིསེསཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི; ཏམཧཾ, ཐཔཏི, ཝེདིཏབྦནྟི ཝདཱམི. ཨེཝཾ པཊིཔནྣོ ཨཀུསལཱནཾ སངྐཔྤཱནཾ ནིརོདྷཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི; ཏམཧཾ, ཐཔཏི, ཝེདིཏབྦནྟི ཝདཱམི.

‘‘ཨིམེ ཀུསལཱ སངྐཔྤཱ; ཏམཧཾ, ཐཔཏི, ཝེདིཏབྦནྟི ཝདཱམི. ཨིཏོསམུཊྛཱནཱ ཀུསལཱ སངྐཔྤཱ ¶ ; ཏམཧཾ, ཐཔཏི, ཝེདིཏབྦནྟི ཝདཱམི. ཨིདྷ ཀུསལཱ སངྐཔྤཱ ཨཔརིསེསཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི; ཏམཧཾ, ཐཔཏི, ཝེདིཏབྦནྟི ཝདཱམི. ཨེཝཾ པཊིཔནྣོ ཀུསལཱནཾ སངྐཔྤཱནཾ ནིརོདྷཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི; ཏམཧཾ, ཐཔཏི, ཝེདིཏབྦནྟི ཝདཱམི.

༢༦༤. ‘‘ཀཏམེ ཙ, ཐཔཏི, ཨཀུསལཱ སཱིལཱ? ཨཀུསལཾ ཀཱཡཀམྨཾ, ཨཀུསལཾ ཝཙཱིཀམྨཾ, པཱཔཀོ ཨཱཛཱིཝོ – ཨིམེ ཝུཙྩནྟི, ཐཔཏི, ཨཀུསལཱ སཱིལཱ.

‘‘ཨིམེ ཙ, ཐཔཏི, ཨཀུསལཱ སཱིལཱ ཀིཾསམུཊྛཱནཱ? སམུཊྛཱནམྤི ནེསཾ ཝུཏྟཾ. ‘ཙིཏྟསམུཊྛཱནཱ’ཏིསྶ ཝཙནཱིཡཾ. ཀཏམཾ ཙིཏྟཾ? ཙིཏྟམྤི ཧི བཧུཾ ཨནེཀཝིདྷཾ ནཱནཔྤཀཱརཀཾ. ཡཾ ཙིཏྟཾ སརཱགཾ སདོསཾ སམོཧཾ, ཨིཏོསམུཊྛཱནཱ ཨཀུསལཱ སཱིལཱ.

‘‘ཨིམེ ཙ, ཐཔཏི, ཨཀུསལཱ སཱིལཱ ཀུཧིཾ ཨཔརིསེསཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི? ནིརོདྷོཔི ནེསཾ ཝུཏྟོ. ཨིདྷ, ཐཔཏི, བྷིཀྑུ ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ པཧཱཡ ཀཱཡསུཙརིཏཾ ¶ བྷཱཝེཏི, ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ པཧཱཡ ཝཙཱིསུཙརིཏཾ བྷཱཝེཏི, མནོདུཙྩརིཏཾ པཧཱཡ མནོསུཙརིཏཾ བྷཱཝེཏི, མིཙྪཱཛཱིཝཾ པཧཱཡ སམྨཱཛཱིཝེན ཛཱིཝིཏཾ ཀཔྤེཏི – ཨེཏྠེཏེ ཨཀུསལཱ སཱིལཱ ཨཔརིསེསཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི.

‘‘ཀཐཾ པཊིཔནྣོ, ཐཔཏི, ཨཀུསལཱནཾ སཱིལཱནཾ ནིརོདྷཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི? ཨིདྷ, ཐཔཏི, བྷིཀྑུ ཨནུཔྤནྣཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནུཔྤཱདཱཡ ཚནྡཾ ཛནེཏི ཝཱཡམཏི ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏི པདཧཏི; ཨུཔྤནྣཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཧཱནཱཡ ཚནྡཾ ཛནེཏི ཝཱཡམཏི ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏི པདཧཏི; ཨནུཔྤནྣཱནཾ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔྤཱདཱཡ ཚནྡཾ ཛནེཏི ཝཱཡམཏི ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏི པདཧཏི; ཨུཔྤནྣཱནཾ ¶ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཋིཏིཡཱ ཨསམྨོསཱཡ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡ ཝེཔུལླཱཡ བྷཱཝནཱཡ པཱརིཔཱུརིཡཱ ཚནྡཾ ཛནེཏི ¶ ཝཱཡམཏི ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏི པདཧཏི. ཨེཝཾ པཊིཔནྣོ ¶ ཁོ, ཐཔཏི, ཨཀུསལཱནཾ སཱིལཱནཾ ནིརོདྷཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི.

༢༦༥. ‘‘ཀཏམེ ཙ, ཐཔཏི, ཀུསལཱ སཱིལཱ? ཀུསལཾ ཀཱཡཀམྨཾ, ཀུསལཾ ཝཙཱིཀམྨཾ, ཨཱཛཱིཝཔརིསུདྡྷམྤི ཁོ ཨཧཾ, ཐཔཏི, སཱིལསྨིཾ ཝདཱམི. ཨིམེ ཝུཙྩནྟི, ཐཔཏི, ཀུསལཱ སཱིལཱ.

‘‘ཨིམེ ཙ, ཐཔཏི, ཀུསལཱ སཱིལཱ ཀིཾསམུཊྛཱནཱ? སམུཊྛཱནམྤི ནེསཾ ཝུཏྟཾ. ‘ཙིཏྟསམུཊྛཱནཱ’ཏིསྶ ཝཙནཱིཡཾ. ཀཏམཾ ཙིཏྟཾ? ཙིཏྟམྤི ཧི བཧུཾ ཨནེཀཝིདྷཾ ནཱནཔྤཀཱརཀཾ. ཡཾ ཙིཏྟཾ ཝཱིཏརཱགཾ ཝཱིཏདོསཾ ཝཱིཏམོཧཾ, ཨིཏོསམུཊྛཱནཱ ཀུསལཱ སཱིལཱ.

‘‘ཨིམེ ཙ, ཐཔཏི, ཀུསལཱ སཱིལཱ ཀུཧིཾ ཨཔརིསེསཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི? ནིརོདྷོཔི ནེསཾ ཝུཏྟོ. ཨིདྷ, ཐཔཏི, བྷིཀྑུ སཱིལཝཱ ཧོཏི ནོ ཙ སཱིལམཡོ, ཏཉྩ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི; ཡཏྠསྶ ཏེ ཀུསལཱ སཱིལཱ ཨཔརིསེསཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི.

‘‘ཀཐཾ པཊིཔནྣོ ཙ, ཐཔཏི, ཀུསལཱནཾ སཱིལཱནཾ ནིརོདྷཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི? ཨིདྷ, ཐཔཏི, བྷིཀྑུ ཨནུཔྤནྣཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནུཔྤཱདཱཡ ཚནྡཾ ཛནེཏི ཝཱཡམཏི ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏི པདཧཏི ¶ ; ཨུཔྤནྣཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཧཱནཱཡ…པེ… ཨནུཔྤནྣཱནཾ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔྤཱདཱཡ…པེ… ཨུཔྤནྣཱནཾ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ¶ ཋིཏིཡཱ ཨསམྨོསཱཡ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡ ཝེཔུལླཱཡ བྷཱཝནཱཡ པཱརིཔཱུརིཡཱ ཚནྡཾ ཛནེཏི ཝཱཡམཏི ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏི པདཧཏི. ཨེཝཾ པཊིཔནྣོ ཁོ, ཐཔཏི, ཀུསལཱནཾ སཱིལཱནཾ ནིརོདྷཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི.

༢༦༦. ‘‘ཀཏམེ ཙ, ཐཔཏི, ཨཀུསལཱ སངྐཔྤཱ? ཀཱམསངྐཔྤོ, བྱཱཔཱདསངྐཔྤོ, ཝིཧིཾསཱསངྐཔྤོ – ཨིམེ ཝུཙྩནྟི, ཐཔཏི, ཨཀུསལཱ སངྐཔྤཱ.

‘‘ཨིམེ ཙ, ཐཔཏི, ཨཀུསལཱ སངྐཔྤཱ ཀིཾསམུཊྛཱནཱ? སམུཊྛཱནམྤི ནེསཾ ཝུཏྟཾ. ‘སཉྙཱསམུཊྛཱནཱ’ཏིསྶ ¶ ཝཙནཱིཡཾ. ཀཏམཱ སཉྙཱ? སཉྙཱཔི ཧི བཧཱུ ཨནེཀཝིདྷཱ ནཱནཔྤཀཱརཀཱ. ཀཱམསཉྙཱ, བྱཱཔཱདསཉྙཱ, ཝིཧིཾསཱསཉྙཱ – ཨིཏོསམུཊྛཱནཱ ཨཀུསལཱ སངྐཔྤཱ.

‘‘ཨིམེ ཙ, ཐཔཏི, ཨཀུསལཱ སངྐཔྤཱ ཀུཧིཾ ཨཔརིསེསཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི? ནིརོདྷོཔི ནེསཾ ཝུཏྟོ. ཨིདྷ, ཐཔཏི, བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཋམཾ ཛྷཱནཾ ¶ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི; ཨེཏྠེཏེ ཨཀུསལཱ སངྐཔྤཱ ཨཔརིསེསཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི.

‘‘ཀཐཾ པཊིཔནྣོ ཙ, ཐཔཏི, ཨཀུསལཱནཾ སངྐཔྤཱནཾ ནིརོདྷཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི? ཨིདྷ, ཐཔཏི, བྷིཀྑུ ཨནུཔྤནྣཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནུཔྤཱདཱཡ ཚནྡཾ ཛནེཏི ཝཱཡམཏི ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏི པདཧཏི; ཨུཔྤནྣཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཧཱནཱཡ…པེ… ཨནུཔྤནྣཱནཾ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔྤཱདཱཡ…པེ… ཨུཔྤནྣཱནཾ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཋིཏིཡཱ ཨསམྨོསཱཡ ¶ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡ ཝེཔུལླཱཡ བྷཱཝནཱཡ པཱརིཔཱུརིཡཱ ཚནྡཾ ཛནེཏི ཝཱཡམཏི ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏི པདཧཏི. ཨེཝཾ པཊིཔནྣོ ཁོ, ཐཔཏི, ཨཀུསལཱནཾ སངྐཔྤཱནཾ ནིརོདྷཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི.

༢༦༧. ‘‘ཀཏམེ ཙ, ཐཔཏི, ཀུསལཱ སངྐཔྤཱ? ནེཀྑམྨསངྐཔྤོ, ཨབྱཱཔཱདསངྐཔྤོ, ཨཝིཧིཾསཱསངྐཔྤོ – ཨིམེ ཝུཙྩནྟི, ཐཔཏི, ཀུསལཱ སངྐཔྤཱ.

‘‘ཨིམེ ཙ, ཐཔཏི, ཀུསལཱ སངྐཔྤཱ ཀིཾསམུཊྛཱནཱ? སམུཊྛཱནམྤི ནེསཾ ཝུཏྟཾ. ‘སཉྙཱསམུཊྛཱནཱ’ཏིསྶ ཝཙནཱིཡཾ. ཀཏམཱ སཉྙཱ? སཉྙཱཔི ཧི བཧཱུ ཨནེཀཝིདྷཱ ¶ ནཱནཔྤཀཱརཀཱ. ནེཀྑམྨསཉྙཱ, ཨབྱཱཔཱདསཉྙཱ, ཨཝིཧིཾསཱསཉྙཱ – ཨིཏོསམུཊྛཱནཱ ཀུསལཱ སངྐཔྤཱ.

‘‘ཨིམེ ཙ, ཐཔཏི, ཀུསལཱ སངྐཔྤཱ ཀུཧིཾ ཨཔརིསེསཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི? ནིརོདྷོཔི ནེསཾ ཝུཏྟོ. ཨིདྷ, ཐཔཏི, བྷིཀྑུ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ…པེ… དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི; ཨེཏྠེཏེ ཀུསལཱ སངྐཔྤཱ ཨཔརིསེསཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི.

‘‘ཀཐཾ ¶ པཊིཔནྣོ ཙ, ཐཔཏི, ཀུསལཱནཾ སངྐཔྤཱནཾ ནིརོདྷཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི? ཨིདྷ, ཐཔཏི, བྷིཀྑུ ཨནུཔྤནྣཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནུཔྤཱདཱཡ ཚནྡཾ ཛནེཏི ཝཱཡམཏི ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏི པདཧཏི; ཨུཔྤནྣཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཧཱནཱཡ…པེ… ཨནུཔྤནྣཱནཾ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔྤཱདཱཡ…པེ… ཨུཔྤནྣཱནཾ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཋིཏིཡཱ ཨསམྨོསཱཡ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡ ཝེཔུལླཱཡ བྷཱཝནཱཡ པཱརིཔཱུརིཡཱ ཚནྡཾ ཛནེཏི ཝཱཡམཏི ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི ¶ ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏི པདཧཏི. ཨེཝཾ པཊིཔནྣོ ཁོ, ཐཔཏི, ཀུསལཱནཾ སངྐཔྤཱནཾ ནིརོདྷཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི.

༢༦༨. ‘‘ཀཏམེཧི ཙཱཧཾ, ཐཔཏི, དསཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཾ པུརིསཔུགྒལཾ པཉྙཔེམི ¶ སམྤནྣཀུསལཾ པརམཀུསལཾ ཨུཏྟམཔཏྟིཔཏྟཾ སམཎཾ ཨཡོཛ྄ཛྷཾ? ཨིདྷ, ཐཔཏི, བྷིཀྑུ ཨསེཁཱཡ སམྨཱདིཊྛིཡཱ སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨསེཁེན སམྨཱསངྐཔྤེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨསེཁཱཡ སམྨཱཝཱཙཱཡ སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨསེཁེན སམྨཱཀམྨནྟེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨསེཁེན སམྨཱཨཱཛཱིཝེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨསེཁེན སམྨཱཝཱཡཱམེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨསེཁཱཡ སམྨཱསཏིཡཱ སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨསེཁེན སམྨཱསམཱདྷིནཱ སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨསེཁེན སམྨཱཉཱཎེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨསེཁཱཡ སམྨཱཝིམུཏྟིཡཱ སམནྣཱགཏོ ཧོཏི – ཨིམེཧི ཁོ ཨཧཾ, ཐཔཏི, དསཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཾ པུརིསཔུགྒལཾ པཉྙཔེམི སམྤནྣཀུསལཾ པརམཀུསལཾ ཨུཏྟམཔཏྟིཔཏྟཾ སམཎཾ ཨཡོཛ྄ཛྷ’’ནྟི.

ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ. ཨཏྟམནོ པཉྩཀངྒོ ཐཔཏི བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡཱིཏི.

སམཎམུཎྜིཀསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ ཨཊྛམཾ.

༩. ཙཱུལ༹སཀུལུདཱཡིསུཏྟཾ

༢༦༩. ཨེཝཾ ¶ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ རཱཛགཧེ ཝིཧརཏི ཝེལུ༹ཝནེ ཀལནྡཀནིཝཱཔེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན སཀུལུདཱཡཱི པརིབྦཱཛཀོ མོརནིཝཱཔེ པརིབྦཱཛཀཱརཱམེ པཊིཝསཏི མཧཏིཡཱ པརིབྦཱཛཀཔརིསཱཡ སདྡྷིཾ. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ རཱཛགཧཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཏོ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཏིཔྤགོ ཁོ ཏཱཝ རཱཛགཧེ པིཎྜཱཡ ཙརིཏུཾ. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཡེན མོརནིཝཱཔོ པརིབྦཱཛཀཱརཱམོ ཡེན སཀུལུདཱཡཱི པརིབྦཱཛཀོ ཏེནུཔསངྐམེཡྻ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཡེན མོརནིཝཱཔོ པརིབྦཱཛཀཱརཱམོ ཏེནུཔསངྐམི.

ཏེན ཁོ པན སམཡེན སཀུལུདཱཡཱི པརིབྦཱཛཀོ མཧཏིཡཱ པརིབྦཱཛཀཔརིསཱཡ སདྡྷིཾ ནིསིནྣོ ཧོཏི ཨུནྣཱདིནིཡཱ ཨུཙྩཱསདྡམཧཱསདྡཱཡ ¶ ཨནེཀཝིཧིཏཾ ཏིརཙྪཱནཀཐཾ ཀཐེནྟིཡཱ, སེཡྻཐིདཾ – རཱཛཀཐཾ ཙོརཀཐཾ མཧཱམཏྟཀཐཾ སེནཱཀཐཾ བྷཡཀཐཾ ཡུདྡྷཀཐཾ ཨནྣཀཐཾ པཱནཀཐཾ ཝཏྠཀཐཾ སཡནཀཐཾ མཱལཱཀཐཾ གནྡྷཀཐཾ ཉཱཏིཀཐཾ ཡཱནཀཐཾ གཱམཀཐཾ ནིགམཀཐཾ ནགརཀཐཾ ཛནཔདཀཐཾ ཨིཏྠིཀཐཾ སཱུརཀཐཾ ཝིསིཁཱཀཐཾ ཀུམྦྷཊྛཱནཀཐཾ པུབྦཔེཏཀཐཾ ནཱནཏྟཀཐཾ ལོཀཀྑཱཡིཀཾ སམུདྡཀྑཱཡིཀཾ ཨིཏིབྷཝཱབྷཝཀཐཾ ཨིཏི ཝཱ. ཨདྡསཱ ཁོ སཀུལུདཱཡཱི པརིབྦཱཛཀོ བྷགཝནྟཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ. དིསྭཱན སཀཾ པརིསཾ སཎྛཱཔེསི – ‘‘ཨཔྤསདྡཱ བྷོནྟོ ཧོནྟུ, མཱ བྷོནྟོ སདྡམཀཏྠ. ཨཡཾ སམཎོ གོཏམོ ཨཱགཙྪཏི; ཨཔྤསདྡཀཱམོ ཁོ པན སོ ཨཱཡསྨཱ ཨཔྤསདྡསྶ ཝཎྞཝཱདཱི. ཨཔྤེཝ ནཱམ ཨཔྤསདྡཾ པརིསཾ ཝིདིཏྭཱ ཨུཔསངྐམིཏབྦཾ མཉྙེཡྻཱ’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཏེ པརིབྦཱཛཀཱ ཏུཎྷཱི ཨཧེསུཾ ¶ .

༢༧༠. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཡེན སཀུལུདཱཡཱི པརིབྦཱཛཀོ ཏེནུཔསངྐམི. ཨཐ ཁོ སཀུལུདཱཡཱི པརིབྦཱཛཀོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨེཏུ ཁོ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ. སྭཱགཏཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ. ཙིརསྶཾ ཁོ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨིམཾ པརིཡཱཡམཀཱསི ཡདིདཾ ཨིདྷཱགམནཱཡ. ནིསཱིདཏུ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ; ཨིདམཱསནཾ པཉྙཏྟ’’ནྟི. ནིསཱིདི བྷགཝཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ. སཀུལུདཱཡཱིཔི ཁོ ¶ པརིབྦཱཛཀོ ཨཉྙཏརཾ ནཱིཙཾ ཨཱསནཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ སཀུལུདཱཡིཾ པརིབྦཱཛཀཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, ཨུདཱཡི, ཨེཏརཧི ¶ ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ, ཀཱ ཙ པན ཝོ ཨནྟརཱཀཐཱ ཝིཔྤཀཏཱ’’ཏི? ‘‘ཏིཊྛཏེསཱ, བྷནྟེ, ཀཐཱ ཡཱཡ མཡཾ ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ. ནེསཱ, བྷནྟེ, ཀཐཱ བྷགཝཏོ དུལླབྷཱ བྷཝིསྶཏི པཙྪཱཔི སཝནཱཡ. ཡདཱཧཾ, བྷནྟེ, ཨིམཾ པརིསཾ ཨནུཔསངྐནྟོ ཧོམི ཨཐཱཡཾ པརིསཱ ཨནེཀཝིཧིཏཾ ཏིརཙྪཱནཀཐཾ ཀཐེནྟཱི ནིསིནྣཱ ཧོཏི; ཡདཱ ཙ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཨིམཾ པརིསཾ ཨུཔསངྐནྟོ ཧོམི ཨཐཱཡཾ པརིསཱ མམཉྙེཝ མུཁཾ ཨུལློཀེནྟཱི ནིསིནྣཱ ཧོཏི – ‘ཡཾ ནོ སམཎོ ཨུདཱཡཱི དྷམྨཾ བྷཱསིསྶཏི ཏཾ [ཏཾ ནོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] སོསྶཱམཱ’ཏི; ཡདཱ པན ¶ , བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨིམཾ པརིསཾ ཨུཔསངྐནྟོ ཧོཏི ཨཐཱཧཉྩེཝ ཨཡཉྩ པརིསཱ བྷགཝཏོ མུཁཾ ཨུལློཀེནྟཱ [ཨོལོཀེནྟཱི (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ནིསིནྣཱ ཧོམ – ‘ཡཾ ནོ བྷགཝཱ དྷམྨཾ བྷཱསིསྶཏི ཏཾ སོསྶཱམཱ’’’ཏི.

༢༧༡. ‘‘ཏེནཧུདཱཡི, ཏཾཡེཝེཏྠ པཊིབྷཱཏུ ཡཐཱ མཾ པཊིབྷཱསེཡྻཱ’’སི. ‘‘པུརིམཱནི ¶ , བྷནྟེ, དིཝསཱནི པུརིམཏརཱནི སབྦཉྙཱུ སབྦདསྶཱཝཱི ཨཔརིསེསཾ ཉཱཎདསྶནཾ པཊིཛཱནམཱནོ ‘ཙརཏོ ཙ མེ ཏིཊྛཏོ ཙ སུཏྟསྶ ཙ ཛཱགརསྶ ཙ སཏཏཾ སམིཏཾ ཉཱཎདསྶནཾ པཙྩུཔཊྛིཏ’ནྟི. སོ མཡཱ [པཙྩུཔཊྛིཏ’’ནྟི མཡཱ (?)] པུབྦནྟཾ ཨཱརབྦྷ པཉྷཾ པུཊྛོ སམཱནོ ཨཉྙེནཉྙཾ པཊིཙརི, བཧིདྡྷཱ ཀཐཾ ཨཔནཱམེསི, ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏྭཱཀཱསི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝནྟཾཡེཝ ཨཱརབྦྷ སཏི ཨུདཔཱདི – ‘ཨཧོ ནཱུན བྷགཝཱ, ཨཧོ ནཱུན སུགཏོ! ཡོ ཨིམེསཾ དྷམྨཱནཾ སུཀུསལོ’’’ཏི. ‘‘ཀོ པན སོ, ཨུདཱཡི, སབྦཉྙཱུ སབྦདསྶཱཝཱི ཨཔརིསེསཾ ཉཱཎདསྶནཾ པཊིཛཱནམཱནོ ‘ཙརཏོ ཙ མེ ཏིཊྛཏོ ཙ སུཏྟསྶ ཙ ཛཱགརསྶ ཙ སཏཏཾ སམིཏཾ ཉཱཎདསྶནཾ པཙྩུཔཊྛིཏ’ནྟི, ཡོ ཏཡཱ པུབྦནྟཾ ཨཱརབྦྷ པཉྷཾ པུཊྛོ སམཱནོ ཨཉྙེནཉྙཾ པཊིཙརི, བཧིདྡྷཱ ཀཐཾ ཨཔནཱམེསི ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏྭཱཀཱསཱི’’ཏི? ‘ནིགཎྛོ, བྷནྟེ, ནཱཊཔུཏྟོ’ཏི.

‘‘ཡོ ཁོ, ཨུདཱཡི, ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརེཡྻ, སེཡྻཐིདཾ – ཨེཀམྤི ཛཱཏིཾ དྭེཔི ཛཱཏིཡོ…པེ… ཨིཏི སཱཀཱརཾ སཨུདྡེསཾ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརེཡྻ, སོ ཝཱ མཾ པུབྦནྟཾ ཨཱརབྦྷ པཉྷཾ པུཙྪེཡྻ, ཏཾ ཝཱཧཾ པུབྦནྟཾ ཨཱརབྦྷ པཉྷཾ པུཙྪེཡྻཾ; སོ ཝཱ མེ པུབྦནྟཾ ཨཱརབྦྷ པཉྷསྶ ¶ ཝེཡྻཱཀརཎེན ཙིཏྟཾ ཨཱརཱདྷེཡྻ, ཏསྶ ཝཱཧཾ པུབྦནྟཾ ཨཱརབྦྷ པཉྷསྶ ཝེཡྻཱཀརཎེན ཙིཏྟཾ ¶ ཨཱརཱདྷེཡྻཾ.

‘‘ཡོ ¶ [སོ (སཱི. པཱི.)] ཁོ, ཨུདཱཡི, དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན སཏྟེ པསྶེཡྻ ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེ ཧཱིནེ པཎཱིཏེ སུཝཎྞེ དུབྦཎྞེ སུགཏེ དུགྒཏེ ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པཛཱནེཡྻ, སོ ཝཱ མཾ ཨཔརནྟཾ ཨཱརབྦྷ པཉྷཾ ¶ པུཙྪེཡྻ, ཏཾ ཝཱཧཾ ཨཔརནྟཾ ཨཱརབྦྷ པཉྷཾ པུཙྪེཡྻཾ; སོ ཝཱ མེ ཨཔརནྟཾ ཨཱརབྦྷ པཉྷསྶ ཝེཡྻཱཀརཎེན ཙིཏྟཾ ཨཱརཱདྷེཡྻ, ཏསྶ ཝཱཧཾ ཨཔརནྟཾ ཨཱརབྦྷ པཉྷསྶ ཝེཡྻཱཀརཎེན ཙིཏྟཾ ཨཱརཱདྷེཡྻཾ.

‘‘ཨཔི ཙ, ཨུདཱཡི, ཏིཊྛཏུ པུབྦནྟོ, ཏིཊྛཏུ ཨཔརནྟོ. དྷམྨཾ ཏེ དེསེསྶཱམི – ཨིམསྨིཾ སཏི ཨིདཾ ཧོཏི, ཨིམསྶུཔྤཱདཱ ཨིདཾ ཨུཔྤཛྫཏི; ཨིམསྨིཾ ཨསཏི ཨིདཾ ན ཧོཏི, ཨིམསྶ ནིརོདྷཱ ཨིདཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི.

‘‘ཨཧཉྷི, བྷནྟེ, ཡཱཝཏཀམྤི མེ ཨིམིནཱ ཨཏྟབྷཱཝེན པཙྩནུབྷཱུཏཾ ཏམྤི ནཔྤཧོམི སཱཀཱརཾ སཨུདྡེསཾ ཨནུསྶརིཏུཾ, ཀུཏོ པནཱཧཾ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརིསྶཱམི, སེཡྻཐིདཾ – ཨེཀམྤི ཛཱཏིཾ དྭེཔི ཛཱཏིཡོ…པེ… ཨིཏི སཱཀཱརཾ སཨུདྡེསཾ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརིསྶཱམི, སེཡྻཐཱཔི བྷགཝཱ? ཨཧཉྷི, བྷནྟེ, ཨེཏརཧི པཾསུཔིསཱཙཀམྤི ན པསྶཱམི, ཀུཏོ པནཱཧཾ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན སཏྟེ པསྶིསྶཱམི ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེ ཧཱིནེ པཎཱིཏེ སུཝཎྞེ དུབྦཎྞེ སུགཏེ དུགྒཏེ ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པཛཱནིསྶཱམི, སེཡྻཐཱཔི བྷགཝཱ? ཡཾ པན མཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨཔི ཙ, ཨུདཱཡི, ཏིཊྛཏུ པུབྦནྟོ, ཏིཊྛཏུ ¶ ཨཔརནྟོ; དྷམྨཾ ཏེ དེསེསྶཱམི – ཨིམསྨིཾ སཏི ཨིདཾ ཧོཏི, ཨིམསྶུཔྤཱདཱ ཨིདཾ ཨུཔྤཛྫཏི; ཨིམསྨིཾ ཨསཏི ཨིདཾ ན ཧོཏི, ཨིམསྶ ནིརོདྷཱ ཨིདཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’ཏི ཏཉྩ པན མེ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ན པཀྑཱཡཏི. ཨཔྤེཝ ནཱམཱཧཾ, བྷནྟེ, སཀེ ཨཱཙརིཡཀེ བྷགཝཏོ ཙིཏྟཾ ཨཱརཱདྷེཡྻཾ པཉྷསྶ ཝེཡྻཱཀརཎེནཱ’’ཏི.

༢༧༢. ‘‘ཀིནྟི པན ཏེ, ཨུདཱཡི, སཀེ ཨཱཙརིཡཀེ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨམྷཱཀཾ, བྷནྟེ, སཀེ ཨཱཙརིཡཀེ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཡཾ པརམོ ཝཎྞོ, ཨཡཾ པརམོ ཝཎྞོ’’’ཏི.

‘‘ཡཾ ¶ པན ཏེ ཨེཏཾ, ཨུདཱཡི, སཀེ ཨཱཙརིཡཀེ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཡཾ པརམོ ཝཎྞོ, ཨཡཾ ¶ པརམོ ཝཎྞོ’ཏི, ཀཏམོ སོ པརམོ ཝཎྞོ’’ཏི? ‘‘ཡསྨཱ, བྷནྟེ, ཝཎྞཱ ཨཉྙོ ཝཎྞོ ཨུཏྟརིཏརོ ཝཱ པཎཱིཏཏརོ ཝཱ ནཏྠི སོ པརམོ ཝཎྞོ’’ཏི.

‘‘ཀཏམོ པན སོ པརམོ ཝཎྞོ ཡསྨཱ ཝཎྞཱ ཨཉྙོ ཝཎྞོ ཨུཏྟརིཏརོ ཝཱ པཎཱིཏཏརོ ཝཱ ནཏྠཱི’’ཏི? ‘‘ཡསྨཱ ¶ , བྷནྟེ, ཝཎྞཱ ཨཉྙོ ཝཎྞོ ཨུཏྟརིཏརོ ཝཱ པཎཱིཏཏརོ ཝཱ ནཏྠི སོ པརམོ ཝཎྞོ’’ཏི.

‘‘དཱིགྷཱཔི ཁོ ཏེ ཨེསཱ, ཨུདཱཡི, ཕརེཡྻ – ‘ཡསྨཱ, བྷནྟེ, ཝཎྞཱ ཨཉྙོ ཝཎྞོ ཨུཏྟརིཏརོ ཝཱ པཎཱིཏཏརོ ཝཱ ནཏྠི སོ པརམོ ཝཎྞོ’ཏི ཝདེསི, ཏཉྩ ཝཎྞཾ ན པཉྙཔེསི. སེཡྻཐཱཔི, ཨུདཱཡི, པུརིསོ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ཨཧཾ ཡཱ ཨིམསྨིཾ ཛནཔདེ ཛནཔདཀལྱཱཎཱི ཏཾ ཨིཙྪཱམི, ཏཾ ཀཱམེམཱི’ཏི. ཏམེནཾ ཨེཝཾ ཝདེཡྻུཾ – ‘ཨམྦྷོ ¶ པུརིས, ཡཾ ཏྭཾ ཛནཔདཀལྱཱཎིཾ ཨིཙྪསི ཀཱམེསི, ཛཱནཱསི ཏཾ ཛནཔདཀལྱཱཎིཾ – ཁཏྟིཡཱི ཝཱ བྲཱཧྨཎཱི ཝཱ ཝེསྶཱི ཝཱ སུདྡཱི ཝཱ’’ཏི? ཨིཏི པུཊྛོ ‘ནོ’ཏི ཝདེཡྻ. ཏམེནཾ ཨེཝཾ ཝདེཡྻུཾ – ‘ཨམྦྷོ པུརིས, ཡཾ ཏྭཾ ཛནཔདཀལྱཱཎིཾ ཨིཙྪསི ཀཱམེསི, ཛཱནཱསི ཏཾ ཛནཔདཀལྱཱཎིཾ – ཨེཝཾནཱམཱ ཨེཝཾགོཏྟཱཏི ཝཱཏི…པེ… དཱིགྷཱ ཝཱ རསྶཱ ཝཱ མཛ྄ཛྷིམཱ ཝཱ ཀཱལཱི༹ ཝཱ སཱམཱ ཝཱ མངྒུརཙྪཝཱི ཝཱཏི… ཨམུཀསྨིཾ གཱམེ ཝཱ ནིགམེ ཝཱ ནགརེ ཝཱ’ཏི? ཨིཏི པུཊྛོ ‘ནོ’ཏི ཝདེཡྻ. ཏམེནཾ ཨེཝཾ ཝདེཡྻུཾ – ‘ཨམྦྷོ པུརིས, ཡཾ ཏྭཾ ན ཛཱནཱསི ན པསྶསི, ཏཾ ཏྭཾ ཨིཙྪསི ཀཱམེསཱི’’’ཏི? ཨིཏི པུཊྛོ ‘ཨཱམཱ’ཏི ཝདེཡྻ.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཨུདཱཡི – ནནུ ཨེཝཾ སནྟེ, ཏསྶ པུརིསསྶ ཨཔྤཱཊིཧཱིརཀཏཾ བྷཱསིཏཾ སམྤཛྫཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨདྡྷཱ ཁོ, བྷནྟེ, ཨེཝཾ སནྟེ ཏསྶ པུརིསསྶ ཨཔྤཱཊིཧཱིརཀཏཾ བྷཱསིཏཾ སམྤཛྫཏཱི’’ཏི.

‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ ཏྭཾ, ཨུདཱཡི, ‘ཡསྨཱ, བྷནྟེ, ཝཎྞཱ ཨཉྙོ ཝཎྞོ ཨུཏྟརིཏརོ ཝཱ པཎཱིཏཏརོ ཝཱ ནཏྠི སོ པརམོ ཝཎྞོ’ཏི ཝདེསི, ཏཉྩ ཝཎྞཾ ན པཉྙཔེསཱི’’ཏི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷནྟེ, མཎི ཝེལུ༹རིཡོ སུབྷོ ཛཱཏིམཱ ཨཊྛཾསོ སུཔརིཀམྨཀཏོ པཎྜུཀམྦལེ ¶ ནིཀྑིཏྟོ བྷཱསཏེ ཙ ཏཔཏེ ཙ ཝིརོཙཏི ཙ, ཨེཝཾ ཝཎྞོ ཨཏྟཱ ཧོཏི ཨརོགོ པརཾ མརཎཱ’’ཏི.

༢༧༣. ‘‘ཏཾ ¶ ཀིཾ མཉྙསི, ཨུདཱཡི, ཡོ ཝཱ མཎི ཝེལུ༹རིཡོ སུབྷོ ¶ ཛཱཏིམཱ ཨཊྛཾསོ སུཔརིཀམྨཀཏོ པཎྜུཀམྦལེ ནིཀྑིཏྟོ བྷཱསཏེ ¶ ཙ ཏཔཏེ ཙ ཝིརོཙཏི ཙ, ཡོ ཝཱ རཏྟནྡྷཀཱརཏིམིསཱཡ ཀིམི ཁཛྫོཔནཀོ – ཨིམེསཾ ཨུབྷིནྣཾ ཝཎྞཱནཾ ཀཏམོ ཝཎྞོ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’ཏི? ‘‘ཡྭཱཡཾ, བྷནྟེ, རཏྟནྡྷཀཱརཏིམིསཱཡ ཀིམི ཁཛྫོཔནཀོ – ཨཡཾ ཨིམེསཾ ཨུབྷིནྣཾ ཝཎྞཱནཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’ཏི.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཨུདཱཡི, ཡོ ཝཱ རཏྟནྡྷཀཱརཏིམིསཱཡ ཀིམི ཁཛྫོཔནཀོ, ཡོ ཝཱ རཏྟནྡྷཀཱརཏིམིསཱཡ ཏེལཔྤདཱིཔོ – ཨིམེསཾ ཨུབྷིནྣཾ ཝཎྞཱནཾ ཀཏམོ ཝཎྞོ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’ཏི? ‘‘ཡྭཱཡཾ, བྷནྟེ, རཏྟནྡྷཀཱརཏིམིསཱཡ ཏེལཔྤདཱིཔོ – ཨཡཾ ཨིམེསཾ ཨུབྷིནྣཾ ཝཎྞཱནཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’ཏི.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཨུདཱཡི, ཡོ ཝཱ རཏྟནྡྷཀཱརཏིམིསཱཡ ཏེལཔྤདཱིཔོ, ཡོ ཝཱ རཏྟནྡྷཀཱརཏིམིསཱཡ མཧཱཨགྒིཀྑནྡྷོ – ཨིམེསཾ ཨུབྷིནྣཾ ཝཎྞཱནཾ ཀཏམོ ཝཎྞོ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’ཏི? ‘‘ཡྭཱཡཾ, བྷནྟེ, རཏྟནྡྷཀཱརཏིམིསཱཡ མཧཱཨགྒིཀྑནྡྷོ – ཨཡཾ ཨིམེསཾ ཨུབྷིནྣཾ ཝཎྞཱནཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’ཏི.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཨུདཱཡི, ཡོ ཝཱ རཏྟནྡྷཀཱརཏིམིསཱཡ མཧཱཨགྒིཀྑནྡྷོ, ཡཱ ཝཱ རཏྟིཡཱ པཙྩཱུསསམཡཾ ཝིདྡྷེ ཝིགཏཝལཱཧཀེ དེཝེ ཨོསདྷིཏཱརཀཱ – ཨིམེསཾ ཨུབྷིནྣཾ ཝཎྞཱནཾ ཀཏམོ ཝཎྞོ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ¶ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’ཏི? ‘‘ཡྭཱཡཾ, བྷནྟེ, རཏྟིཡཱ པཙྩཱུསསམཡཾ ཝིདྡྷེ ཝིགཏཝལཱཧཀེ དེཝེ ཨོསདྷིཏཱརཀཱ – ཨཡཾ ཨིམེསཾ ཨུབྷིནྣཾ ཝཎྞཱནཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’ཏི.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཨུདཱཡི, ཡཱ ཝཱ རཏྟིཡཱ པཙྩཱུསསམཡཾ ཝིདྡྷེ ཝིགཏཝལཱཧཀེ དེཝེ ཨོསདྷིཏཱརཀཱ, ཡོ ཝཱ ཏདཧུཔོསཐེ པནྣརསེ ཝིདྡྷེ ཝིགཏཝལཱཧཀེ དེཝེ ཨབྷིདོ [ཨབྷིདེ (ཀ. སཱི.), ཨབྷིདོསཾ (ཀ.) ཨབྷིདོཏི ཨབྷིསདྡེན སམཱནཏྠནིཔཱཏཔདཾ (ཚཀྐངྒུཏྟརཊཱིཀཱ མཧཱཝགྒ ཨཊྛམསུཏྟཝཎྞནཱ)] ཨཌྜྷརཏྟསམཡཾ ཙནྡོ ¶ – ཨིམེསཾ ཨུབྷིནྣཾ ཝཎྞཱནཾ ཀཏམོ ཝཎྞོ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’ཏི? ‘‘ཡྭཱཡཾ, བྷནྟེ, ཏདཧུཔོསཐེ པནྣརསེ ཝིདྡྷེ ཝིགཏཝལཱཧཀེ དེཝེ ཨབྷིདོ ¶ ཨཌྜྷརཏྟསམཡཾ ཙནྡོ – ཨཡཾ ཨིམེསཾ ཨུབྷིནྣཾ ཝཎྞཱནཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’ཏི.

‘‘ཏཾ ¶ ཀིཾ མཉྙསི, ཨུདཱཡི, ཡོ ཝཱ ཏདཧུཔོསཐེ པནྣརསེ ཝིདྡྷེ ཝིགཏཝལཱཧཀེ དེཝེ ཨབྷིདོ ཨཌྜྷརཏྟསམཡཾ ཙནྡོ, ཡོ ཝཱ ཝསྶཱནཾ པཙྪིམེ མཱསེ སརདསམཡེ ཝིདྡྷེ ཝིགཏཝལཱཧཀེ དེཝེ ཨབྷིདོ མཛ྄ཛྷནྷིཀསམཡཾ སཱུརིཡོ – ཨིམེསཾ ཨུབྷིནྣཾ ཝཎྞཱནཾ ཀཏམོ ཝཎྞོ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’ཏི? ‘‘ཡྭཱཡཾ, བྷནྟེ, ཝསྶཱནཾ པཙྪིམེ མཱསེ སརདསམཡེ ཝིདྡྷེ ཝིགཏཝལཱཧཀེ དེཝེ ཨབྷིདོ མཛ྄ཛྷནྷིཀསམཡཾ སཱུརིཡོ – ཨཡཾ ཨིམེསཾ ཨུབྷིནྣཾ ཝཎྞཱནཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’ཏི.

‘‘ཨཏོ ཁོ ཏེ, ཨུདཱཡི, བཧཱུ ཧི བཧུཏརཱ དེཝཱ ཡེ ཨིམེསཾ ཙནྡིམསཱུརིཡཱནཾ ཨཱབྷཱ ནཱནུབྷོནྟི, ཏྱཱཧཾ ¶ པཛཱནཱམི. ཨཐ ཙ པནཱཧཾ ན ཝདཱམི – ‘ཡསྨཱ ཝཎྞཱ ཨཉྙོ ཝཎྞོ ཨུཏྟརིཏརོ ཝཱ པཎཱིཏཏརོ ཝཱ ནཏྠཱི’ཏི. ཨཐ ཙ པན ཏྭཾ, ཨུདཱཡི, ‘ཡྭཱཡཾ ཝཎྞོ ཀིམིནཱ ཁཛྫོཔནཀེན ནིཧཱིནཏརོ [ཧཱིནཏརོ (སཱི. པཱི.)] ཙ པཏིཀིཊྛཏརོ ཙ སོ པརམོ ཝཎྞོ’ཏི ཝདེསི, ཏཉྩ ཝཎྞཾ ན པཉྙཔེསཱི’’ཏི. ‘‘ཨཙྪིདཾ [ཨཙྪིར (ཀ.), ཨཙྪིད (?)] བྷགཝཱ ཀཐཾ, ཨཙྪིདཾ སུགཏོ ཀཐ’’ནྟི!

‘‘ཀིཾ པན ཏྭཾ, ཨུདཱཡི, ཨེཝཾ ཝདེསི – ‘ཨཙྪིདཾ བྷགཝཱ ཀཐཾ, ཨཙྪིདཾ སུགཏོ ཀཐཾ’’’ཏི? ‘‘ཨམྷཱཀཾ, བྷནྟེ, སཀེ ཨཱཙརིཡཀེ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཡཾ པརམོ ཝཎྞོ, ཨཡཾ པརམོ ཝཎྞོ’ཏི. ཏེ མཡཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ སཀེ ཨཱཙརིཡཀེ སམནུཡུཉྫིཡམཱནཱ སམནུགྒཱཧིཡམཱནཱ སམནུབྷཱསིཡམཱནཱ རིཏྟཱ ཏུཙྪཱ ཨཔརདྡྷཱ’’ཏི.

༢༧༤. ‘‘ཀིཾ པནུདཱཡི, ཨཏྠི ཨེཀནྟསུཁོ ལོཀོ, ཨཏྠི ཨཱཀཱརཝཏཱི པཊིཔདཱ ཨེཀནྟསུཁསྶ ལོཀསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡཱ’’ཏི? ‘‘ཨམྷཱཀཾ, བྷནྟེ, སཀེ ཨཱཙརིཡཀེ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཏྠི ཨེཀནྟསུཁོ ལོཀོ, ཨཏྠི ཨཱཀཱརཝཏཱི པཊིཔདཱ ཨེཀནྟསུཁསྶ ལོཀསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡཱ’’’ཏི.

‘‘ཀཏམཱ ¶ པན སཱ, ཨུདཱཡི, ཨཱཀཱརཝཏཱི པཊིཔདཱ ཨེཀནྟསུཁསྶ ལོཀསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡཱ’’ཏི? ‘‘ཨིདྷ, བྷནྟེ, ཨེཀཙྩོ པཱཎཱཏིཔཱཏཾ པཧཱཡ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཨདིནྣཱདཱནཾ པཧཱཡ ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ ¶ ཧོཏི, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཾ པཧཱཡ ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ པཊིཝིརཏོ ¶ ཧོཏི, མུསཱཝཱདཾ པཧཱཡ མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཨཉྙཏརཾ ཝཱ པན ཏཔོགུཎཾ སམཱདཱཡ ཝཏྟཏི. ཨཡཾ ཁོ སཱ, བྷནྟེ, ཨཱཀཱརཝཏཱི ¶ པཊིཔདཱ ཨེཀནྟསུཁསྶ ལོཀསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡཱ’’ཏི.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཨུདཱཡི, ཡསྨིཾ སམཡེ པཱཎཱཏིཔཱཏཾ པཧཱཡ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཨེཀནྟསུཁཱི ཝཱ ཏསྨིཾ སམཡེ ཨཏྟཱ ཧོཏི སུཁདུཀྑཱི ཝཱ’’ཏི? ‘‘སུཁདུཀྑཱི, བྷནྟེ’’.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཨུདཱཡི, ཡསྨིཾ སམཡེ ཨདིནྣཱདཱནཾ པཧཱཡ ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཨེཀནྟསུཁཱི ཝཱ ཏསྨིཾ སམཡེ ཨཏྟཱ ཧོཏི སུཁདུཀྑཱི ཝཱ’’ཏི? ‘‘སུཁདུཀྑཱི, བྷནྟེ’’.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཨུདཱཡི, ཡསྨིཾ སམཡེ ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཾ པཧཱཡ ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཨེཀནྟསུཁཱི ཝཱ ཏསྨིཾ སམཡེ ཨཏྟཱ ཧོཏི སུཁདུཀྑཱི ཝཱ’’ཏི? ‘‘སུཁདུཀྑཱི, བྷནྟེ’’.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཨུདཱཡི, ཡསྨིཾ སམཡེ མུསཱཝཱདཾ པཧཱཡ མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཨེཀནྟསུཁཱི ཝཱ ཏསྨིཾ སམཡེ ཨཏྟཱ ཧོཏི སུཁདུཀྑཱི ཝཱ’’ཏི? ‘‘སུཁདུཀྑཱི, བྷནྟེ’’.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཨུདཱཡི, ཡསྨིཾ སམཡེ ཨཉྙཏརཾ ཏཔོགུཎཾ སམཱདཱཡ ཝཏྟཏི, ཨེཀནྟསུཁཱི ཝཱ ཏསྨིཾ སམཡེ ཨཏྟཱ ཧོཏི སུཁདུཀྑཱི ཝཱ’’ཏི? ‘‘སུཁདུཀྑཱི, བྷནྟེ’’.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཨུདཱཡི, ཨཔི ནུ ཁོ ཝོཀིཎྞསུཁདུཀྑཾ པཊིཔདཾ ཨཱགམྨ ཨེཀནྟསུཁསྶ ¶ ལོཀསྶ སཙྪིཀིརིཡཱ ཧོཏཱི’’ཏི [སཙྪིཀིརིཡཱཡཱཏི (ཀ.)]? ‘‘ཨཙྪིདཾ བྷགཝཱ ཀཐཾ, ཨཙྪིདཾ སུགཏོ ཀཐ’’ནྟི!

‘‘ཀིཾ པན ཏྭཾ, ཨུདཱཡི, ཝདེསི – ‘ཨཙྪིདཾ བྷགཝཱ ཀཐཾ, ཨཙྪིདཾ སུགཏོ ཀཐཾ’’’ཏི? ‘‘ཨམྷཱཀཾ, བྷནྟེ, སཀེ ཨཱཙརིཡཀེ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཏྠི ཨེཀནྟསུཁོ ལོཀོ, ཨཏྠི ཨཱཀཱརཝཏཱི པཊིཔདཱ ཨེཀནྟསུཁསྶ ལོཀསྶ ¶ སཙྪིཀིརིཡཱཡཱ’ཏི. ཏེ མཡཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ སཀེ ཨཱཙརིཡཀེ སམནུཡུཉྫིཡམཱནཱ སམནུགྒཱཧིཡམཱནཱ སམནུབྷཱསིཡམཱནཱ རིཏྟཱ ཏུཙྪཱ ཨཔརདྡྷཱ’’ཏི [ཨཔརདྡྷཱ (སཱི.), ཨཔརདྡྷཱཔི (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)].

༢༧༥. ‘‘ཀིཾ ¶ པན, བྷནྟེ, ཨཏྠི ཨེཀནྟསུཁོ ལོཀོ, ཨཏྠི ཨཱཀཱརཝཏཱི པཊིཔདཱ ཨེཀནྟསུཁསྶ ལོཀསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡཱ’’ཏི? ‘‘ཨཏྠི ¶ ཁོ, ཨུདཱཡི, ཨེཀནྟསུཁོ ལོཀོ, ཨཏྠི ཨཱཀཱརཝཏཱི པཊིཔདཱ ཨེཀནྟསུཁསྶ ལོཀསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡཱ’’ཏི.

‘‘ཀཏམཱ པན སཱ, བྷནྟེ, ཨཱཀཱརཝཏཱི པཊིཔདཱ ཨེཀནྟསུཁསྶ ལོཀསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡཱ’’ཏི? ‘‘ཨིདྷུདཱཡི, བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི; ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ… དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི; པཱིཏིཡཱ ཙ ཝིརཱགཱ… ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི – ཨཡཾ ཁོ སཱ, ཨུདཱཡི, ཨཱཀཱརཝཏཱི པཊིཔདཱ ཨེཀནྟསུཁསྶ ལོཀསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡཱ’’ཏི.

‘‘ན [ཀིཾ ནུ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ཁོ སཱ, བྷནྟེ, ཨཱཀཱརཝཏཱི པཊིཔདཱ ཨེཀནྟསུཁསྶ ལོཀསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ, སཙྪིཀཏོ ཧིསྶ, བྷནྟེ, ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨེཀནྟསུཁོ ལོཀོ ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘ན ཁྭཱསྶ, ཨུདཱཡི, ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨེཀནྟསུཁོ ལོཀོ སཙྪིཀཏོ ཧོཏི; ཨཱཀཱརཝཏཱིཏྭེཝ སཱ པཊིཔདཱ ཨེཀནྟསུཁསྶ ལོཀསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡཱ’’ཏི.

ཨེཝཾ ¶ ཝུཏྟེ, སཀུལུདཱཡིསྶ པརིབྦཱཛཀསྶ པརིསཱ ཨུནྣཱདིནཱི ཨུཙྩཱསདྡམཧཱསདྡཱ ཨཧོསི – ‘‘ཨེཏྠ མཡཾ ཨནསྶཱམ སཱཙརིཡཀཱ, ཨེཏྠ མཡཾ ཨནསྶཱམ [པནསྶཱམ (སཱི.)] སཱཙརིཡཀཱ! ན མཡཾ ཨིཏོ བྷིཡྻོ ཨུཏྟརིཏརཾ པཛཱནཱམཱ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ སཀུལུདཱཡཱི པརིབྦཱཛཀོ ཏེ པརིབྦཱཛཀེ ཨཔྤསདྡེ ¶ ཀཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀིཏྟཱཝཏཱ པནཱསྶ, བྷནྟེ, ཨེཀནྟསུཁོ ལོཀོ སཙྪིཀཏོ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨིདྷུདཱཡི, བྷིཀྑུ སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ…པེ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ… ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཡཱ ཏཱ དེཝཏཱ ཨེཀནྟསུཁཾ ལོཀཾ ཨུཔཔནྣཱ ཏཱཧི དེཝཏཱཧི སདྡྷིཾ སནྟིཊྛཏི སལླཔཏི སཱཀཙྪཾ སམཱཔཛྫཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁྭཱསྶ, ཨུདཱཡི, ཨེཀནྟསུཁོ ལོཀོ སཙྪིཀཏོ ཧོཏཱི’’ཏི.

༢༧༦. ‘‘ཨེཏསྶ ནཱུན, བྷནྟེ, ཨེཀནྟསུཁསྶ ལོཀསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཧེཏུ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏི བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརནྟཱི’’ཏི? ‘‘ན ཁོ, ཨུདཱཡི, ཨེཀནྟསུཁསྶ ལོཀསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཧེཏུ བྷིཀྑཱུ མཡི བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརནྟི. ཨཏྠི ཁོ, ཨུདཱཡི ¶ , ཨཉྙེཝ དྷམྨཱ ཨུཏྟརིཏརཱ ཙ པཎཱིཏཏརཱ ཙ ཡེསཾ སཙྪིཀིརིཡཱཧེཏུ བྷིཀྑཱུ མཡི བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརནྟཱི’’ཏི.

‘‘ཀཏམེ ¶ པན ཏེ, བྷནྟེ, དྷམྨཱ ཨུཏྟརིཏརཱ ཙ པཎཱིཏཏརཱ ཙ ཡེསཾ སཙྪིཀིརིཡཱཧེཏུ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏི བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཨིདྷུདཱཡི, ཏཐཱགཏོ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫཏི ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ…པེ… སོ ཨིམེ པཉྩ ནཱིཝརཎེ པཧཱཡ ཙེཏསོ ཨུཔཀྐིལེསེ པཉྙཱཡ དུབྦལཱིཀརཎེ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨཡམྤི ཁོ, ཨུདཱཡི, དྷམྨོ ཨུཏྟརིཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙ ཡསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཧེཏུ བྷིཀྑཱུ མཡི བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརནྟི’’.

‘‘པུན ཙཔརཾ, ཨུདཱཡི, བྷིཀྑུ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ¶ ཝཱུཔསམཱ…པེ… དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ… ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨཡམྤི ཁོ, ཨུདཱཡི, དྷམྨོ ཨུཏྟརིཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙ ཡསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཧེཏུ བྷིཀྑཱུ མཡི བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརནྟི.

‘‘སོ ¶ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏི. སོ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏི, སེཡྻཐིདཾ – ཨེཀམྤི ཛཱཏིཾ དྭེཔི ཛཱཏིཡོ…པེ… ཨིཏི སཱཀཱརཾ སཨུདྡེསཾ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏི. ཨཡམྤི ཁོ, ཨུདཱཡི, དྷམྨོ ཨུཏྟརིཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙ ཡསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཧེཏུ བྷིཀྑཱུ མཡི བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརནྟི.

‘‘སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ སཏྟཱནཾ ཙུཏཱུཔཔཱཏཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏི. སོ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན སཏྟེ པསྶཏི ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེ ཧཱིནེ པཎཱིཏེ སུཝཎྞེ དུབྦཎྞེ སུགཏེ དུགྒཏེ…པེ… ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པཛཱནཱཏི. ཨཡམྤི ཁོ, ཨུདཱཡི, དྷམྨོ ཨུཏྟརིཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙ ཡསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཧེཏུ བྷིཀྑཱུ མཡི བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརནྟི.

‘‘སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཉཱཎཱཡ ¶ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏི ¶ . སོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོ’ཏི…པེ… ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷོ’ཏི… ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི… ‘ཨིམེ ཨཱསཝཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ ཨཱསཝསམུདཡོ’ཏི… ¶ ‘ཨཡཾ ཨཱསཝནིརོདྷོ’ཏི… ‘ཨཡཾ ཨཱསཝནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཛཱནཏོ ཨེཝཾ པསྶཏོ ཀཱམཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, བྷཝཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, ཨཝིཛྫཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི. ཝིམུཏྟསྨིཾ ཝིམུཏྟམིཏི ཉཱཎཾ ཧོཏི. ‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏི, ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱ’ཏི པཛཱནཱཏི. ཨཡམྤི ཁོ, ཨུདཱཡི, དྷམྨོ ཨུཏྟརིཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙ ཡསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཧེཏུ བྷིཀྑཱུ མཡི བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརནྟི. ཨིམེ ཁོ, ཨུདཱཡི, དྷམྨཱ ཨུཏྟརིཏརཱ ཙ པཎཱིཏཏརཱ ཙ ཡེསཾ སཙྪིཀིརིཡཱཧེཏུ བྷིཀྑཱུ མཡི བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརནྟཱི’’ཏི.

༢༧༧. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, སཀུལུདཱཡཱི པརིབྦཱཛཀོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷནྟེ ¶ , ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷནྟེ! སེཡྻཐཱཔི, བྷནྟེ, ནིཀྐུཛྫིཏཾ ཝཱ ཨུཀྐུཛྫེཡྻ, པཊིཙྪནྣཾ ཝཱ ཝིཝརེཡྻ, མཱུལ༹ྷསྶ ཝཱ མགྒཾ ཨཱཙིཀྑེཡྻ, ཨནྡྷཀཱརེ ཝཱ ཏེལཔཛྫོཏཾ དྷཱརེཡྻ – ‘ཙཀྑུམནྟོ རཱུཔཱནི དཀྑནྟཱི’ཏི; ཨེཝམེཝཾ བྷགཝཏཱ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན དྷམྨོ པཀཱསིཏོ. ཨེསཱཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝནྟཾ སརཎཾ གཙྪཱམི དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ. ལབྷེཡྻཱཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པབྦཛྫཾ, ལབྷེཡྻཾ ཨུཔསམྤད’’ནྟི.

ཨེཝཾ ¶ ཝུཏྟེ, སཀུལུདཱཡིསྶ པརིབྦཱཛཀསྶ པརིསཱ སཀུལུདཱཡིཾ པརིབྦཱཛཀཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘མཱ བྷཝཾ, ཨུདཱཡི, སམཎེ གོཏམེ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརི; མཱ བྷཝཾ, ཨུདཱཡི, ཨཱཙརིཡོ ཧུཏྭཱ ཨནྟེཝཱསཱིཝཱསཾ ཝསི. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཨུདཀམཎིཀོ [མཎིཀོ (སཱི. པཱི. ཀ.)] ཧུཏྭཱ ཨུདཉྩནིཀོ [ཨུདྡེཀནིཀོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨསྶ, ཨེཝཾ སམྤདམིདཾ [ཨེཝཾ སམྤདམེཏཾ (སཱི. པཱི.)] བྷོཏོ ཨུདཱཡིསྶ བྷཝིསྶཏི. མཱ བྷཝཾ, ཨུདཱཡི, སམཎེ གོཏམེ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརི; མཱ བྷཝཾ, ཨུདཱཡི, ཨཱཙརིཡོ ཧུཏྭཱ ཨནྟེཝཱསཱིཝཱསཾ ཝསཱི’’ཏི. ཨིཏི ཧིདཾ སཀུལུདཱཡིསྶ པརིབྦཱཛཀསྶ པརིསཱ སཀུལུདཱཡིཾ པརིབྦཱཛཀཾ ཨནྟརཱཡམཀཱསི བྷགཝཏི བྲཧྨཙརིཡེཏི.

ཙཱུལ༹སཀུལུདཱཡིསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ ནཝམཾ.

༡༠. ཝེཁནསསུཏྟཾ

༢༧༨. ཨེཝཾ ¶ ¶ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཨཐ ཁོ ཝེཁནསོ [ཝེཁནསྶོ (སཱི. པཱི.)] པརིབྦཱཛཀོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. ཨེཀམནྟཾ ཋིཏོ ཁོ ཝེཁནསོ པརིབྦཱཛཀོ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི – ‘‘ཨཡཾ པརམོ ཝཎྞོ, ཨཡཾ པརམོ ཝཎྞོ’’ཏི.

‘‘ཀིཾ པན ཏྭཾ, ཀཙྩཱན, ཨེཝཾ ཝདེསི – ‘ཨཡཾ པརམོ ཝཎྞོ, ཨཡཾ པརམོ ཝཎྞོ’ཏི? ཀཏམོ, ཀཙྩཱན, སོ པརམོ ཝཎྞོ’’ཏི?

‘‘ཡསྨཱ, བྷོ གོཏམ, ཝཎྞཱ ཨཉྙོ ཝཎྞོ ཨུཏྟརིཏརོ ཝཱ པཎཱིཏཏརོ ཝཱ ནཏྠི སོ པརམོ ཝཎྞོ’’ཏི.

‘‘ཀཏམོ པན སོ, ཀཙྩཱན, ཝཎྞོ ཡསྨཱ ཝཎྞཱ ཨཉྙོ ཝཎྞོ ཨུཏྟརིཏརོ ཝཱ པཎཱིཏཏརོ ཝཱ ནཏྠཱི’’ཏི?

‘‘ཡསྨཱ, བྷོ གོཏམ, ཝཎྞཱ ཨཉྙོ ཝཎྞོ ཨུཏྟརིཏརོ ཝཱ པཎཱིཏཏརོ ཝཱ ནཏྠི སོ པརམོ ཝཎྞོ’’ཏི.

‘‘དཱིགྷཱཔི ཁོ ཏེ ཨེསཱ, ཀཙྩཱན, ཕརེཡྻ – ‘ཡསྨཱ, བྷོ གོཏམ, ཝཎྞཱ ཨཉྙོ ཝཎྞོ ཨུཏྟརིཏརོ ཝཱ པཎཱིཏཏརོ ཝཱ ནཏྠི སོ པརམོ ཝཎྞོ’ཏི ཝདེསི, ཏཉྩ ཝཎྞཾ ན པཉྙཔེསི. སེཡྻཐཱཔི, ཀཙྩཱན, པུརིསོ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ཨཧཾ ཡཱ ཨིམསྨིཾ ཛནཔདེ ¶ ཛནཔདཀལྱཱཎཱི, ཏཾ ཨིཙྪཱམི ཏཾ ཀཱམེམཱི’ཏི. ཏམེནཾ ཨེཝཾ ཝདེཡྻུཾ – ‘ཨམྦྷོ པུརིས, ཡཾ ཏྭཾ ཛནཔདཀལྱཱཎིཾ ཨིཙྪསི ཀཱམེསི, ཛཱནཱསི ཏཾ ཛནཔདཀལྱཱཎིཾ – ཁཏྟིཡཱི ཝཱ བྲཱཧྨཎཱི ཝཱ ཝེསྶཱི ¶ ཝཱ སུདྡཱི ཝཱ’ཏི? ཨིཏི པུཊྛོ ‘ནོ’ཏི ཝདེཡྻ. ཏམེནཾ ཨེཝཾ ཝདེཡྻུཾ – ‘ཨམྦྷོ པུརིས, ཡཾ ཏྭཾ ཛནཔདཀལྱཱཎིཾ ཨིཙྪསི ཀཱམེསི, ཛཱནཱསི ཏཾ ཛནཔདཀལྱཱཎིཾ ‘ཨེཝཾནཱམཱ ཨེཝཾགོཏྟཱཏི ཝཱཏི…པེ… དཱིགྷཱ ཝཱ རསྶཱ ཝཱ མཛ྄ཛྷིམཱ ཝཱ ཀཱལཱི༹ ཝཱ སཱམཱ ཝཱ མངྒུརཙྪཝཱི ཝཱཏི… ཨམུཀསྨིཾ གཱམེ ཝཱ ནིགམེ ཝཱ ནགརེ ཝཱ’ཏི? ཨིཏི པུཊྛོ ‘ནོ’ཏི ཝདེཡྻ. ཏམེནཾ ཨེཝཾ ཝདེཡྻུཾ – ‘ཨམྦྷོ པུརིས, ཡཾ ཏྭཾ ན ཛཱནཱསི ན པསྶསི, ཏཾ ཏྭཾ ཨིཙྪསི ཀཱམེསཱི’’’ཏི? ཨིཏི པུཊྛོ ‘ཨཱམཱ’ཏི ཝདེཡྻ.

‘‘ཏཾ ཀིཾ ¶ མཉྙསི, ཀཙྩཱན, ནནུ ཨེཝཾ སནྟེ ཏསྶ པུརིསསྶ ཨཔྤཱཊིཧཱིརཀཏཾ བྷཱསིཏཾ སམྤཛྫཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨདྡྷཱ ཁོ, བྷོ གོཏམ, ཨེཝཾ སནྟེ ཏསྶ པུརིསསྶ ཨཔྤཱཊིཧཱིརཀཏཾ ¶ བྷཱསིཏཾ སམྤཛྫཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ ཏྭཾ, ཀཙྩཱན, ‘ཡསྨཱ, བྷོ གོཏམ, ཝཎྞཱ ཨཉྙོ ཝཎྞོ ཨུཏྟརིཏརོ ཝཱ པཎཱིཏཏརོ ཝཱ ནཏྠི སོ པརམོ ཝཎྞོ’ཏི ཝདེསི; ཏཉྩ ཝཎྞཾ ན པཉྙཔེསཱི’’ཏི. ‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷོ གོཏམ, མཎི ཝེལུ༹རིཡོ སུབྷོ ཛཱཏིམཱ ཨཊྛཾསོ སུཔརིཀམྨཀཏོ པཎྜུཀམྦལེ ནིཀྑིཏྟོ བྷཱསཏེ ཙ ཏཔཏེ ཙ ཝིརོཙཏི ཙ, ཨེཝཾ ཝཎྞོ ཨཏྟཱ ཧོཏི ཨརོགོ པརཾ མརཎཱ’’ཏི.

༢༧༩. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཀཙྩཱན, ཡོ ཝཱ མཎི ཝེལུ༹རིཡོ སུབྷོ ¶ ཛཱཏིམཱ ཨཊྛཾསོ སུཔརིཀམྨཀཏོ པཎྜུཀམྦལེ ནིཀྑིཏྟོ བྷཱསཏེ ཙ ཏཔཏེ ཙ ཝིརོཙཏི ཙ, ཡོ ཝཱ རཏྟནྡྷཀཱརཏིམིསཱཡ ཀིམི ཁཛྫོཔནཀོ ཨིམེསཾ ཨུབྷིནྣཾ ཝཎྞཱནཾ ཀཏམོ ཝཎྞོ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’ཏི? ‘‘ཡྭཱཡཾ, བྷོ གོཏམ, རཏྟནྡྷཀཱརཏིམིསཱཡ ཀིམི ཁཛྫོཔནཀོ, ཨཡཾ ཨིམེསཾ ཨུབྷིནྣཾ ཝཎྞཱནཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’ཏི.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཀཙྩཱན, ཡོ ཝཱ རཏྟནྡྷཀཱརཏིམིསཱཡ ཀིམི ཁཛྫོཔནཀོ, ཡོ ཝཱ རཏྟནྡྷཀཱརཏིམིསཱཡ ཏེལཔྤདཱིཔོ, ཨིམེསཾ ཨུབྷིནྣཾ ཝཎྞཱནཾ ཀཏམོ ཝཎྞོ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’ཏི? ‘‘ཡྭཱཡཾ, བྷོ གོཏམ, རཏྟནྡྷཀཱརཏིམིསཱཡ ཏེལཔྤདཱིཔོ, ཨཡཾ ཨིམེསཾ ཨུབྷིནྣཾ ཝཎྞཱནཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’ཏི.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཀཙྩཱན, ཡོ ཝཱ རཏྟནྡྷཀཱརཏིམིསཱཡ ཏེལཔྤདཱིཔོ, ཡོ ཝཱ རཏྟནྡྷཀཱརཏིམིསཱཡ ¶ མཧཱཨགྒིཀྑནྡྷོ, ཨིམེསཾ ཨུབྷིནྣཾ ཝཎྞཱནཾ ཀཏམོ ཝཎྞོ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’ཏི? ‘‘ཡྭཱཡཾ, བྷོ གོཏམ, རཏྟནྡྷཀཱརཏིམིསཱཡ མཧཱཨགྒིཀྑནྡྷོ, ཨཡཾ ཨིམེསཾ ཨུབྷིནྣཾ ཝཎྞཱནཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’ཏི.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཀཙྩཱན, ཡོ ཝཱ རཏྟནྡྷཀཱརཏིམིསཱཡ མཧཱཨགྒིཀྑནྡྷོ, ཡཱ ཝཱ རཏྟིཡཱ པཙྩཱུསསམཡཾ ཝིདྡྷེ ¶ ཝིགཏཝལཱཧཀེ དེཝེ ཨོསདྷིཏཱརཀཱ, ཨིམེསཾ ཨུབྷིནྣཾ ཝཎྞཱནཾ ཀཏམོ ཝཎྞོ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’ཏི? ‘‘ཡྭཱཡཾ, བྷོ གོཏམ, རཏྟིཡཱ པཙྩཱུསསམཡཾ ¶ ཝིདྡྷེ ཝིགཏཝལཱཧཀེ དེཝེ ཨོསདྷིཏཱརཀཱ, ཨཡཾ ཨིམེསཾ ཨུབྷིནྣཾ ཝཎྞཱནཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཀཙྩཱན, ཡཱ ཝཱ རཏྟིཡཱ པཙྩཱུསསམཡཾ ཝིདྡྷེ ཝིགཏཝལཱཧཀེ དེཝེ ཨོསདྷིཏཱརཀཱ, ཡོ ཝཱ ཏདཧུཔོསཐེ པནྣརསེ ཝིདྡྷེ ཝིགཏཝལཱཧཀེ ¶ དེཝེ ཨབྷིདོ ཨཌྜྷརཏྟསམཡཾ ཙནྡོ, ཨིམེསཾ ཨུབྷིནྣཾ ཝཎྞཱནཾ ཀཏམོ ཝཎྞོ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’ཏི? ‘‘ཡྭཱཡཾ, བྷོ གོཏམ, ཏདཧུཔོསཐེ པནྣརསེ ཝིདྡྷེ ཝིགཏཝལཱཧཀེ དེཝེ ཨབྷིདོ ཨཌྜྷརཏྟསམཡཾ ཙནྡོ, ཨཡཾ ཨིམེསཾ ཨུབྷིནྣཾ ཝཎྞཱནཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཀཙྩཱན, ཡོ ཝཱ ཏདཧུཔོསཐེ པནྣརསེ ཝིདྡྷེ ཝིགཏཝལཱཧཀེ དེཝེ ཨབྷིདོ ཨཌྜྷརཏྟསམཡཾ ཙནྡོ, ཡོ ཝཱ ཝསྶཱནཾ པཙྪིམེ མཱསེ སརདསམཡེ ཝིདྡྷེ ཝིགཏཝལཱཧཀེ དེཝེ ཨབྷིདོ མཛ྄ཛྷནྷིཀསམཡཾ སཱུརིཡོ, ཨིམེསཾ ཨུབྷིནྣཾ ཝཎྞཱནཾ ཀཏམོ ཝཎྞོ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’ཏི? ‘‘ཡྭཱཡཾ, བྷོ གོཏམ, ཝསྶཱནཾ པཙྪིམེ མཱསེ སརདསམཡེ ཝིདྡྷེ ཝིགཏཝལཱཧཀེ དེཝེ ཨབྷིདོ མཛ྄ཛྷནྷིཀསམཡཾ སཱུརིཡོ – ཨཡཾ ཨིམེསཾ ཨུབྷིནྣཾ ཝཎྞཱནཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’ཏི. ‘‘ཨཏོ ཁོ ཏེ, ཀཙྩཱན, བཧཱུ ཧི བཧུཏརཱ དེཝཱ ཡེ ཨིམེསཾ ཙནྡིམསཱུརིཡཱནཾ ཨཱབྷཱ ནཱནུབྷོནྟི, ཏྱཱཧཾ པཛཱནཱམི. ཨཐ ཙ པནཱཧཾ ན ཝདཱམི – ‘ཡསྨཱ ཝཎྞཱ ཨཉྙོ ཝཎྞོ ཨུཏྟརིཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ¶ ཙ ནཏྠཱི’ཏི. ཨཐ ཙ པན ཏྭཾ, ཀཙྩཱན, ‘ཡྭཱཡཾ ཝཎྞོ ཀིམིནཱ ཁཛྫོཔནཀེན ནིཧཱིནཏརོ ཙ པཏིཀིཊྛཏརོ ཙ སོ པརམོ ཝཎྞོ’ཏི ཝདེསི; ཏཉྩ ཝཎྞཾ ན པཉྙཔེསི’’.

༢༨༠. ‘‘པཉྩ ཁོ ཨིམེ, ཀཙྩཱན, ཀཱམགུཎཱ. ཀཏམེ པཉྩ? ཙཀྑུཝིཉྙེཡྻཱ རཱུཔཱ ཨིཊྛཱ ཀནྟཱ མནཱཔཱ པིཡརཱུཔཱ ཀཱམཱུཔསཾཧིཏཱ རཛནཱིཡཱ, སོཏཝིཉྙེཡྻཱ སདྡཱ…པེ… གྷཱནཝིཉྙེཡྻཱ གནྡྷཱ… ཛིཝ྄ཧཱཝིཉྙེཡྻཱ རསཱ… ཀཱཡཝིཉྙེཡྻཱ ཕོཊྛབྦཱ ཨིཊྛཱ ¶ ཀནྟཱ མནཱཔཱ ¶ པིཡརཱུཔཱ ཀཱམཱུཔསཾཧིཏཱ རཛནཱིཡཱ – ཨིམེ ཁོ, ཀཙྩཱན, པཉྩ ཀཱམགུཎཱ. ཡཾ ཁོ, ཀཙྩཱན, ཨིམེ པཉྩ ཀཱམགུཎེ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི སུཁཾ སོམནསྶཾ ཨིདཾ ཝུཙྩཏི ཀཱམསུཁཾ. ཨིཏི ཀཱམེཧི ཀཱམསུཁཾ, ཀཱམསུཁཱ ཀཱམགྒསུཁཾ ཏཏྠ ཨགྒམཀྑཱཡཏཱི’’ཏི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཝེཁནསོ པརིབྦཱཛཀོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཙྪརིཡཾ, བྷོ གོཏམ, ཨབྦྷུཏཾ, བྷོ གོཏམ! ཡཱཝ སུབྷཱསིཏཾ ཙིདཾ བྷོཏཱ གོཏམེན – ‘ཀཱམེཧི ཀཱམསུཁཾ, ཀཱམསུཁཱ ཀཱམགྒསུཁཾ ཏཏྠ ཨགྒམཀྑཱཡཏཱི’ཏི. (‘ཀཱམེཧི, བྷོ གོཏམ, ཀཱམསུཁཾ, ཀཱམསུཁཱ ཀཱམགྒསུཁཾ, ཏཏྠ ཨགྒམཀྑཱཡཏཱི’ཏི) [( ) སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི. པོཏྠཀེསུ ནཏྠི] – ‘‘དུཛྫཱནཾ ཁོ ཨེཏཾ, ཀཙྩཱན, ཏཡཱ ¶ ཨཉྙདིཊྛིཀེན ཨཉྙཁནྟིཀེན ཨཉྙརུཙིཀེན ཨཉྙཏྲཡོགེན ཨཉྙཏྲཱཙརིཡཀེན – ཀཱམཱ [ཀཱམཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཝཱ ཀཱམསུཁཾ ཝཱ ཀཱམགྒསུཁཾ ཝཱ. ཡེ ཁོ ཏེ, ཀཙྩཱན, བྷིཀྑཱུ ཨརཧནྟོ ཁཱིཎཱསཝཱ ཝུསིཏཝནྟོ ཀཏཀརཎཱིཡཱ ཨོཧིཏབྷཱརཱ ཨནུཔྤཏྟསདཏྠཱ པརིཀྑཱིཎབྷཝསཾཡོཛནཱ སམྨདཉྙཱ ཝིམུཏྟཱ ཏེ ཁོ ¶ ཨེཏཾ ཛཱནེཡྻུཾ – ཀཱམཱ ཝཱ ཀཱམསུཁཾ ཝཱ ཀཱམགྒསུཁཾ ཝཱ’’ཏི.

༢༨༡. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཝེཁནསོ པརིབྦཱཛཀོ ཀུཔིཏོ ཨནཏྟམནོ བྷགཝནྟཾཡེཝ ཁུཾསེནྟོ བྷགཝནྟཾཡེཝ ཝམྦྷེནྟོ བྷགཝནྟཾཡེཝ ཝདམཱནོ ‘‘སམཎོ [སམཎོ ཙ (སཱི. པཱི.)] གོཏམོ པཱཔིཏོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨེཝམེཝ པནིདྷེཀཙྩེ [པནིདྷེཀེ (སཱི. པཱི.), པནིམེཀེ (ཨུཔརིསུབྷསུཏྟེ)] སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨཛཱནནྟཱ པུབྦནྟཾ, ཨཔསྶནྟཱ ཨཔརནྟཾ ཨཐ ཙ པན ‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏི, ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱཏི – པཛཱནཱམཱ’ཏི – པཊིཛཱནནྟི [ཨིཏྠཏྟཱཡཱཏི པཊིཛཱནནྟི (པཱི.)]. ཏེསམིདཾ བྷཱསིཏཾ ཧསྶཀཾཡེཝ སམྤཛྫཏི, ནཱམཀཾཡེཝ སམྤཛྫཏི, རིཏྟཀཾཡེཝ སམྤཛྫཏི, ཏུཙྪཀཾཡེཝ སམྤཛྫཏཱི’’ཏི. ‘‘ཡེ ཁོ ཏེ, ཀཙྩཱན, སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨཛཱནནྟཱ པུབྦནྟཾ ¶ , ཨཔསྶནྟཱ ཨཔརནྟཾ, ‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏི, ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱཏི – པཛཱནཱམཱ’ཏི – པཊིཛཱནནྟི; ཏེསཾ སོཡེཝ [ཏེསཾ ཏེསཱཡཾ (སཱི.), ཏེསཾཡེཝ སོ (?)] སཧདྷམྨིཀོ ནིགྒཧོ ཧོཏི. ཨཔི ཙ, ཀཙྩཱན, ཏིཊྛཏུ པུབྦནྟོ, ཏིཊྛཏུ ཨཔརནྟོ. ཨེཏུ ཝིཉྙཱུ པུརིསོ ཨསཋོ ཨམཱཡཱཝཱི ཨུཛུཛཱཏིཀོ, ཨཧམནུསཱསཱམི ཨཧཾ དྷམྨཾ དེསེམི. ཡཐཱནུསིཊྛཾ ཏཐཱ པཊིཔཛྫམཱནོ [ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཛྫམཱནོ (?)] ནཙིརསྶེཝ སཱམཉྙེཝ ཉསྶཏི སཱམཾ དཀྑིཏི – ཨེཝཾ ཀིར སམྨཱ [ཨེཝཾ ཀིརཱཡསྨཱ (སྱཱ. ཀ.)] བནྡྷནཱ ཝིཔྤམོཀྑོ ཧོཏི, ཡདིདཾ ཨཝིཛྫཱ བནྡྷནཱ. སེཡྻཐཱཔི, ཀཙྩཱན, དཧརོ ཀུམཱརོ མནྡོ ཨུཏྟཱནསེཡྻཀོ ཀཎྛཔཉྩམེཧི བནྡྷནེཧི བདྡྷོ ཨསྶ སུཏྟབནྡྷནེཧི; ཏསྶ ཝུདྡྷིམནྭཱཡ ཨིནྡྲིཡཱནཾ པརིཔཱཀམནྭཱཡ ¶ ཏཱནི བནྡྷནཱནི མུཙྩེཡྻུཾ; སོ མོཀྑོམྷཱིཏི ཁོ ཛཱནེཡྻ ནོ ཙ བནྡྷནཾ ¶ . ཨེཝམེཝ ཁོ, ཀཙྩཱན, ཨེཏུ ཝིཉྙཱུ པུརིསོ ཨསཋོ ཨམཱཡཱཝཱི ཨུཛུཛཱཏིཀོ, ཨཧམནུསཱསཱམི, ཨཧཾ དྷམྨཾ དེསེམི; ཡཐཱནུསིཊྛཾ ཏཐཱ པཊིཔཛྫམཱནོ ནཙིརསྶེཝ སཱམཉྙེ ཉསྶཏི ¶ , སཱམཾ དཀྑིཏི – ‘ཨེཝཾ ཀིར སམྨཱ བནྡྷནཱ ཝིཔྤམོཀྑོ ཧོཏི, ཡདིདཾ ཨཝིཛྫཱ བནྡྷནཱ’’’ཏི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཝེཁནསོ པརིབྦཱཛཀོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ…པེ… ཨུཔཱསཀཾ མཾ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི.

ཝེཁནསསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ དསམཾ.

པརིབྦཱཛཀཝགྒོ ནིཊྛིཏོ ཏཏིཡོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

པུཎྜརཱི-ཨགྒིསཧ-ཀཐིནཱམོ, དཱིགྷནཁོ པུན བྷཱརདྭཱཛགོཏྟོ;

སནྡཀཨུདཱཡིམུཎྜིཀཔུཏྟོ, མཎིཀོ ཏཐཱཀཙྩཱནོ ཝརཝགྒོ.

༤. རཱཛཝགྒོ

༡. གྷཊིཀཱརསུཏྟཾ

༢༨༢. ¶ ཨེཝཾ ¶ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཀོསལེསུ ཙཱརིཀཾ ཙརཏི མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ མགྒཱ ཨོཀྐམྨ ཨཉྙཏརསྨིཾ པདེསེ སིཏཾ པཱཏྭཱཀཱསི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཀོ ནུ ཁོ ཧེཏུ, ཀོ པཙྩཡོ བྷགཝཏོ སིཏསྶ པཱཏུཀམྨཱཡ? ན ཨཀཱརཎེན [ན ཨཀཱརཎེ (སཱི.)] ཏཐཱགཏཱ སིཏཾ པཱཏུཀརོནྟཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨེཀཾསཾ ཙཱིཝརཾ [ཨུཏྟརཱསངྒ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཀཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནཉྫལིཾ པཎཱམེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀོ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཧེཏུ, ཀོ པཙྩཡོ བྷགཝཏོ སིཏསྶ པཱཏུཀམྨཱཡ? ན ཨཀཱརཎེན ཏཐཱགཏཱ སིཏཾ པཱཏུཀརོནྟཱི’’ཏི. ‘‘བྷཱུཏཔུབྦཾ, ཨཱནནྡ, ཨིམསྨིཾ པདེསེ ཝེགལི༹ངྒཾ [ཝེཧལིངྒཾ (སཱི.), ཝེབྷལིགཾ (སྱཱ. ཀཾ.), ཝེབྷལིངྒཾ (པཱི.)] ནཱམ གཱམནིགམོ ཨཧོསི ཨིདྡྷོ ཙེཝ ཕཱིཏོ ཙ བཧུཛནོ ཨཱཀིཎྞམནུསྶོ. ཝེགལི༹ངྒཾ ཁོ, ཨཱནནྡ, གཱམནིགམཾ ཀསྶཔོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧཱསི. ཨིདྷ སུདཾ, ཨཱནནྡ, ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཨཱརཱམོ ཨཧོསི. ཨིདྷ སུདཾ, ཨཱནནྡ, ཀསྶཔོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ནིསིནྣཀོ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཨོཝདཏཱི’’ཏི. ཨཐ ¶ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཙཏུགྒུཎཾ སངྒྷཱཊིཾ པཉྙཔེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཏེན ཧི, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ནིསཱིདཏུ ཨེཏྠ. ཨཡཾ བྷཱུམིཔདེསོ དྭཱིཧི ཨརཧནྟེཧི སམྨཱསམྦུདྡྷེཧི པརིབྷུཏྟོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ནིསཱིདི བྷགཝཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ. ནིསཛྫ ཁོ བྷགཝཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨཱམནྟེསི –

‘‘བྷཱུཏཔུབྦཾ, ཨཱནནྡ, ཨིམསྨིཾ པདེསེ ཝེགལི༹ངྒཾ ནཱམ གཱམནིགམོ ཨཧོསི ཨིདྡྷོ ཙེཝ ཕཱིཏོ ཙ བཧུཛནོ ཨཱཀིཎྞམནུསྶོ. ཝེགལི༹ངྒཾ ཁོ, ཨཱནནྡ, གཱམནིགམཾ ཀསྶཔོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧཱསི. ཨིདྷ སུདཾ, ཨཱནནྡ, ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ¶ ཨཱརཱམོ ཨཧོསི. ཨིདྷ སུདཾ, ཨཱནནྡ, ཀསྶཔོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ནིསིནྣཀོ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ¶ ཨོཝདཏི.

༢༨༣. ‘‘ཝེགལི༹ངྒེ ཁོ, ཨཱནནྡ, གཱམནིགམེ གྷཊིཀཱརོ [གྷཊཱིཀཱརོ (སཱི. པཱི.)] ནཱམ ཀུམྦྷཀཱརོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཨུཔཊྛཱཀོ ཨཧོསི ¶ ཨགྒུཔཊྛཱཀོ. གྷཊིཀཱརསྶ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཀུམྦྷཀཱརསྶ ཛོཏིཔཱལོ ནཱམ མཱཎཝོ སཧཱཡོ ཨཧོསི པིཡསཧཱཡོ. ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, གྷཊིཀཱརོ ཀུམྦྷཀཱརོ ཛོཏིཔཱལཾ མཱཎཝཾ ཨཱམནྟེསི – ‘ཨཱཡཱམ, སམྨ ཛོཏིཔཱལ, ཀསྶཔཾ བྷགཝནྟཾ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིསྶཱམ. སཱདྷུསམྨཏཉྷི མེ ཏསྶ བྷགཝཏོ དསྶནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶཱ’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཨཱནནྡ, ཛོཏིཔཱལོ མཱཎཝོ གྷཊིཀཱརཾ ཀུམྦྷཀཱརཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨལཾ, སམྨ གྷཊིཀཱར. ཀིཾ པན ཏེན མུཎྜཀེན སམཎཀེན ¶ དིཊྛེནཱ’ཏི? དུཏིཡམྤི ཁོ, ཨཱནནྡ…པེ… ཏཏིཡམྤི ཁོ, ཨཱནནྡ, གྷཊིཀཱརོ ཀུམྦྷཀཱརོ ཛོཏིཔཱལཾ མཱཎཝཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨཱཡཱམ, སམྨ ཛོཏིཔཱལ, ཀསྶཔཾ བྷགཝནྟཾ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིསྶཱམ. སཱདྷུསམྨཏཉྷི མེ ཏསྶ བྷགཝཏོ དསྶནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶཱ’ཏི. ཏཏིཡམྤི ཁོ, ཨཱནནྡ, ཛོཏིཔཱལོ མཱཎཝོ གྷཊིཀཱརཾ ཀུམྦྷཀཱརཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨལཾ, སམྨ གྷཊིཀཱར. ཀིཾ པན ཏེན མུཎྜཀེན སམཎཀེན དིཊྛེནཱ’ཏི? ‘ཏེན ཧི, སམྨ ཛོཏིཔཱལ, སོཏྟིསིནཱནིཾ [སོཏྟིཾ སིནཱནིཾ (སཱི. པཱི.), སོཏྟིསིནཱནཾ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ཨཱདཱཡ [ཨཱཧར (ཀ.)] ནདིཾ གམིསྶཱམ སིནཱཡིཏུ’ནྟི. ‘ཨེཝཾ སམྨཱ’ཏི ཁོ, ཨཱནནྡ, ཛོཏིཔཱལོ མཱཎཝོ གྷཊིཀཱརསྶ ཀུམྦྷཀཱརསྶ པཙྩསྶོསི. ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, གྷཊིཀཱརོ ཙ ཀུམྦྷཀཱརོ ཛོཏིཔཱལོ ཙ མཱཎཝོ སོཏྟིསིནཱནིཾ ཨཱདཱཡ ནདིཾ ཨགམཾསུ སིནཱཡིཏུཾ’.

༢༨༤. ‘‘ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, གྷཊིཀཱརོ ཀུམྦྷཀཱརོ ཛོཏིཔཱལཾ མཱཎཝཾ ཨཱམནྟེསི – ‘ཨཡཾ, སམྨ ཛོཏིཔཱལ, ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཨཝིདཱུརེ ཨཱརཱམོ. ཨཱཡཱམ, སམྨ ཛོཏིཔཱལ, ཀསྶཔཾ བྷགཝནྟཾ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིསྶཱམ. སཱདྷུསམྨཏཉྷི མེ ཏསྶ བྷགཝཏོ དསྶནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶཱ’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཨཱནནྡ, ཛོཏིཔཱལོ མཱཎཝོ གྷཊིཀཱརཾ ཀུམྦྷཀཱརཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨལཾ, སམྨ གྷཊིཀཱར. ཀིཾ པན ཏེན ¶ མུཎྜཀེན སམཎཀེན ¶ དིཊྛེནཱ’ཏི? དུཏིཡམྤི ཁོ, ཨཱནནྡ…པེ… ཏཏིཡམྤི ཁོ, ཨཱནནྡ, གྷཊིཀཱརོ ཀུམྦྷཀཱརོ ཛོཏིཔཱལཾ མཱཎཝཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨཡཾ, སམྨ ཛོཏིཔཱལ, ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ¶ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཨཝིདཱུརེ ཨཱརཱམོ. ཨཱཡཱམ, སམྨ ཛོཏིཔཱལ, ཀསྶཔཾ བྷགཝནྟཾ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ དསྶནཱཡ ¶ ཨུཔསངྐམིསྶཱམ. སཱདྷུསམྨཏཉྷི མེ ཏསྶ བྷགཝཏོ དསྶནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶཱ’ཏི. ཏཏིཡམྤི ཁོ, ཨཱནནྡ, ཛོཏིཔཱལོ མཱཎཝོ གྷཊིཀཱརཾ ཀུམྦྷཀཱརཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨལཾ, སམྨ གྷཊིཀཱར. ཀིཾ པན ཏེན མུཎྜཀེན སམཎཀེན དིཊྛེནཱ’ཏི? ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, གྷཊིཀཱརོ ཀུམྦྷཀཱརོ ཛོཏིཔཱལཾ མཱཎཝཾ ཨོཝཊྚིཀཱཡཾ པརཱམསིཏྭཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨཡཾ, སམྨ ཛོཏིཔཱལ, ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཨཝིདཱུརེ ཨཱརཱམོ. ཨཱཡཱམ, སམྨ ཛོཏིཔཱལ, ཀསྶཔཾ བྷགཝནྟཾ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིསྶཱམ. སཱདྷུསམྨཏཉྷི མེ ཏསྶ བྷགཝཏོ དསྶནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶཱ’ཏི. ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཛོཏིཔཱལོ མཱཎཝོ ཨོཝཊྚིཀཾ ཝིནིཝཊྚེཏྭཱ [ཝིནིཝེཋེཏྭཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] གྷཊིཀཱརཾ ཀུམྦྷཀཱརཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨལཾ, སམྨ གྷཊིཀཱར. ཀིཾ པན ཏེན མུཎྜཀེན སམཎཀེན དིཊྛེནཱ’ཏི? ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, གྷཊིཀཱརོ ཀུམྦྷཀཱརོ ཛོཏིཔཱལཾ མཱཎཝཾ སཱིསཾནྷཱཏཾ [སསཱིསཾ ནཧཱཏཾ (སཱི.), སཱིསནྷཱཏཾ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཀེསེསུ པརཱམསིཏྭཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨཡཾ, སམྨ ཛོཏིཔཱལ, ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཨཝིདཱུརེ ཨཱརཱམོ. ཨཱཡཱམ, སམྨ ཛོཏིཔཱལ, ཀསྶཔཾ བྷགཝནྟཾ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིསྶཱམ ¶ . སཱདྷུསམྨཏཉྷི མེ ཏསྶ བྷགཝཏོ དསྶནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶཱ’ཏི. ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཛོཏིཔཱལསྶ མཱཎཝསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘ཨཙྪརིཡཾ ཝཏ, བྷོ, ཨབྦྷུཏཾ ཝཏ, བྷོ! ཡཏྲ ཧི ནཱམཱཡཾ གྷཊིཀཱརོ ཀུམྦྷཀཱརོ ཨིཏྟརཛཙྩོ སམཱནོ ཨམྷཱཀཾ སཱིསཾནྷཱཏཱནཾ ཀེསེསུ པརཱམསིཏབྦཾ མཉྙིསྶཏི; ན ཝཏིདཾ ཀིར ཨོརཀཾ མཉྙེ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི; གྷཊིཀཱརཾ ཀུམྦྷཀཱརཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཡཱཝཏཱདོཧིཔི [ཡཱཝེཏདོཧིཔི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], སམྨ གྷཊིཀཱརཱ’ཏི? ‘ཡཱཝཏཱདོཧིཔི, སམྨ ཛོཏིཔཱལ. ཏཐཱ ཧི པན མེ ¶ སཱདྷུསམྨཏཾ ཏསྶ བྷགཝཏོ དསྶནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶཱ’ཏི. ‘ཏེན ཧི, སམྨ གྷཊིཀཱར, མུཉྩ; གམིསྶཱམཱ’ཏི.

༢༨༥. ‘‘ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, གྷཊིཀཱརོ ཙ ཀུམྦྷཀཱརོ ཛོཏིཔཱལོ ཙ མཱཎཝོ ཡེན ཀསྶཔོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ གྷཊིཀཱརོ ཀུམྦྷཀཱརོ ཀསྶཔཾ བྷགཝནྟཾ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཛོཏིཔཱལོ པན མཱཎཝོ ཀསྶཔེན ¶ བྷགཝཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ, ཨཱནནྡ, གྷཊིཀཱརོ ཀུམྦྷཀཱརོ ཀསྶཔཾ བྷགཝནྟཾ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨཡཾ མེ, བྷནྟེ, ཛོཏིཔཱལོ མཱཎཝོ སཧཱཡོ པིཡསཧཱཡོ. ཨིམསྶ བྷགཝཱ དྷམྨཾ དེསེཏཱུ’ཏི. ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཀསྶཔོ བྷགཝཱ ¶ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ གྷཊིཀཱརཉྩ ¶ ཀུམྦྷཀཱརཾ ཛོཏིཔཱལཉྩ མཱཎཝཾ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶེསི སམཱདཔེསི སམུཏྟེཛེསི སམྤཧཾསེསི. ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, གྷཊིཀཱརོ ཙ ཀུམྦྷཀཱརོ ཛོཏིཔཱལོ ཙ མཱཎཝོ ཀསྶཔེན བྷགཝཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶིཏཱ སམཱདཔིཏཱ སམུཏྟེཛིཏཱ སམྤཧཾསིཏཱ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡིཏྭཱ ཨནུམོདིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཀསྶཔཾ བྷགཝནྟཾ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐམིཾསུ.

༢༨༦. ‘‘ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཛོཏིཔཱལོ མཱཎཝོ གྷཊིཀཱརཾ ཀུམྦྷཀཱརཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨིམཾ ནུ ཏྭཾ, སམྨ གྷཊིཀཱར, དྷམྨཾ སུཎནྟོ ཨཐ ཙ པན ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ ན པབྦཛིསྶསཱི’ཏི? ‘ནནུ མཾ, སམྨ ཛོཏིཔཱལ, ཛཱནཱསི, ཨནྡྷེ ཛིཎྞེ མཱཏཱཔིཏརོ པོསེམཱི’ཏི? ‘ཏེན ཧི, སམྨ གྷཊིཀཱར, ཨཧཾ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིསྶཱམཱི’ཏི. ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, གྷཊིཀཱརོ ཙ ཀུམྦྷཀཱརོ ཛོཏིཔཱལོ ཙ མཱཎཝོ ཡེན ཀསྶཔོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ ¶ ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཀསྶཔཾ བྷགཝནྟཾ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ, ཨཱནནྡ, གྷཊིཀཱརོ ཀུམྦྷཀཱརོ ཀསྶཔཾ བྷགཝནྟཾ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨཡཾ མེ, བྷནྟེ, ཛོཏིཔཱལོ མཱཎཝོ སཧཱཡོ པིཡསཧཱཡོ. ཨིམཾ བྷགཝཱ པབྦཱཛེཏཱུ’ཏི. ཨལཏྠ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཛོཏིཔཱལོ མཱཎཝོ ¶ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སནྟིཀེ པབྦཛྫཾ, ཨལཏྠ ཨུཔསམྤདཾ.

༢༨༧. ‘‘ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཀསྶཔོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨཙིརཱུཔསམྤནྣེ ཛོཏིཔཱལེ མཱཎཝེ ཨཌྜྷམཱསུཔསམྤནྣེ ཝེགལི༹ངྒེ ཡཐཱབྷིརནྟཾ ཝིཧརིཏྭཱ ཡེན བཱརཱཎསཱི ཏེན ཙཱརིཀཾ པཀྐཱམི. ཨནུཔུབྦེན ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཡེན བཱརཱཎསཱི ཏདཝསརི. ཏཏྲ སུདཾ, ཨཱནནྡ, ཀསྶཔོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ བཱརཱཎསིཡཾ ཝིཧརཏི ཨིསིཔཏནེ མིགདཱཡེ ¶ . ཨསྶོསི ཁོ, ཨཱནནྡ, ཀིཀཱི ཀཱསིརཱཛཱ – ‘ཀསྶཔོ ཀིར བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ བཱརཱཎསིཾ ཨནུཔྤཏྟོ བཱརཱཎསིཡཾ ཝིཧརཏི ཨིསིཔཏནེ མིགདཱཡེ’ཏི. ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཀིཀཱི ཀཱསིརཱཛཱ བྷདྲཱནི བྷདྲཱནི ཡཱནཱནི ཡོཛཱཔེཏྭཱ བྷདྲཾ [བྷདྲཾ བྷདྲཾ (ཀ.)] ཡཱནཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ བྷདྲེཧི བྷདྲེཧི ཡཱནེཧི བཱརཱཎསིཡཱ ནིཡྻཱསི མཧཙྩརཱཛཱནུབྷཱཝེན [མཧཙྩཱ རཱཛཱནུབྷཱཝེན (སཱི.), མཧཏཱ རཱཛཱནུབྷཱཝེན (པཱི.)] ཀསྶཔཾ བྷགཝནྟཾ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ དསྶནཱཡ. ཡཱཝཏིཀཱ ཡཱནསྶ བྷཱུམི ཡཱནེན གནྟྭཱ ཡཱནཱ པཙྩོརོཧིཏྭཱ པཏྟིཀོཝ ¶ ཡེན ཀསྶཔོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཀསྶཔཾ བྷགཝནྟཾ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཀིཀིཾ ཀཱསིརཱཛཱནཾ ཀསྶཔོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶེསི སམཱདཔེསི སམུཏྟེཛེསི སམྤཧཾསེསི. ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཀིཀཱི ཀཱསིརཱཛཱ ¶ ཀསྶཔེན བྷགཝཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶིཏོ སམཱདཔིཏོ སམུཏྟེཛིཏོ སམྤཧཾསིཏོ ཀསྶཔཾ བྷགཝནྟཾ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨདྷིཝཱསེཏུ ¶ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ སྭཱཏནཱཡ བྷཏྟཾ སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེནཱ’ཏི. ཨདྷིཝཱསེསི ཁོ, ཨཱནནྡ, ཀསྶཔོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན. ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཀིཀཱི ཀཱསིརཱཛཱ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཨདྷིཝཱསནཾ ཝིདིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཀསྶཔཾ བྷགཝནྟཾ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི. ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཀིཀཱི ཀཱསིརཱཛཱ ཏསྶཱ རཏྟིཡཱ ཨཙྩཡེན སཀེ ནིཝེསནེ པཎཱིཏཾ ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཾ པཊིཡཱདཱཔེཏྭཱ པཎྜུཔུཊཀསྶ [པཎྜུམུཊཱིཀསྶ (སཱི. པཱི.), པཎྜུམུདིཀསྶ (སྱཱ. ཀཾ.)] སཱལིནོ ཝིགཏཀཱལ༹ཀཾ ཨནེཀསཱུཔཾ ཨནེཀབྱཉྫནཾ, ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཀཱལཾ ཨཱརོཙཱཔེསི – ‘ཀཱལོ, བྷནྟེ, ནིཊྛིཏཾ བྷཏྟ’ནྟི.

༢༨༨. ‘‘ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཀསྶཔོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཡེན ཀིཀིསྶ ཀཱསིརཉྙོ ནིཝེསནཾ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེན. ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཀིཀཱི ཀཱསིརཱཛཱ བུདྡྷཔྤམུཁཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པཎཱིཏེན ཁཱདནཱིཡེན བྷོཛནཱིཡེན སཧཏྠཱ སནྟཔྤེསི སམྤཝཱརེསི. ཨཐ ¶ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཀིཀཱི ཀཱསིརཱཛཱ ཀསྶཔཾ བྷགཝནྟཾ ¶ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ བྷུཏྟཱཝིཾ ཨོནཱིཏཔཏྟཔཱཎིཾ ཨཉྙཏརཾ ནཱིཙཾ ཨཱསནཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཀིཀཱི ཀཱསིརཱཛཱ ཀསྶཔཾ བྷགཝནྟཾ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨདྷིཝཱསེཏུ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ བཱརཱཎསིཡཾ ཝསྶཱཝཱསཾ; ཨེཝརཱུཔཾ སངྒྷསྶ ཨུཔཊྛཱནཾ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི. ‘ཨལཾ, མཧཱརཱཛ. ཨདྷིཝུཏྠོ མེ ཝསྶཱཝཱསོ’ཏི. དུཏིཡམྤི ཁོ, ཨཱནནྡ… ཏཏིཡམྤི ཁོ, ཨཱནནྡ, ཀིཀཱི ཀཱསིརཱཛཱ ཀསྶཔཾ བྷགཝནྟཾ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨདྷིཝཱསེཏུ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ བཱརཱཎསིཡཾ ཝསྶཱཝཱསཾ; ཨེཝརཱུཔཾ སངྒྷསྶ ཨུཔཊྛཱནཾ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི. ‘ཨལཾ, མཧཱརཱཛ. ཨདྷིཝུཏྠོ མེ ཝསྶཱཝཱསོ’ཏི. ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཀིཀིསྶ ཀཱསིརཉྙོ ‘ན མེ ཀསྶཔོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ ¶ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨདྷིཝཱསེཏི བཱརཱཎསིཡཾ ཝསྶཱཝཱས’ནྟི ཨཧུདེཝ ཨཉྙཐཏྟཾ ¶ , ཨཧུ དོམནསྶཾ. ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཀིཀཱི ཀཱསིརཱཛཱ ཀསྶཔཾ བྷགཝནྟཾ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨཏྠི ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཨཉྙོ ཀོཙི མཡཱ ཨུཔཊྛཱཀཏརོ’ཏི?

‘‘‘ཨཏྠི, མཧཱརཱཛ, ཝེགལི༹ངྒཾ ནཱམ གཱམནིགམོ. ཏཏྠ གྷཊིཀཱརོ ནཱམ ཀུམྦྷཀཱརོ; སོ མེ ཨུཔཊྛཱཀོ ཨགྒུཔཊྛཱཀོ. ཏུཡ྄ཧཾ ཁོ པན, མཧཱརཱཛ, ན མེ ཀསྶཔོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨདྷིཝཱསེཏི བཱརཱཎསིཡཾ ཝསྶཱཝཱསནྟི ཨཏྠེཝ [ཨཏྠི (སཱི. པཱི.)] ཨཉྙཐཏྟཾ, ཨཏྠི དོམནསྶཾ. ཏཡིདཾ གྷཊིཀཱརསྶ ཀུམྦྷཀཱརསྶ [གྷཊིཀཱརེ ཀུམྦྷཀཱརེ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ནཏྠི ཙ ན ཙ བྷཝིསྶཏི. གྷཊིཀཱརོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀུམྦྷཀཱརོ བུདྡྷཾ སརཎཾ གཏོ, དྷམྨཾ སརཎཾ ¶ གཏོ, སངྒྷཾ སརཎཾ གཏོ. གྷཊིཀཱརོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀུམྦྷཀཱརོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ, ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ པཊིཝིརཏོ, མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོ, སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏོ. གྷཊིཀཱརོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀུམྦྷཀཱརོ བུདྡྷེ ཨཝེཙྩཔྤསཱདེན སམནྣཱགཏོ, དྷམྨེ ཨཝེཙྩཔྤསཱདེན སམནྣཱགཏོ, སངྒྷེ ཨཝེཙྩཔྤསཱདེན སམནྣཱགཏོ, ཨརིཡཀནྟེཧི སཱིལེཧི སམནྣཱགཏོ. གྷཊིཀཱརོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀུམྦྷཀཱརོ དུཀྑེ ནིཀྐངྑོ, དུཀྑསམུདཡེ ནིཀྐངྑོ, དུཀྑནིརོདྷེ ནིཀྐངྑོ, དུཀྑནིརོདྷགཱམིནིཡཱ པཊིཔདཱཡ ནིཀྐངྑོ. གྷཊིཀཱརོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀུམྦྷཀཱརོ ཨེཀབྷཏྟིཀོ བྲཧྨཙཱརཱི སཱིལཝཱ ཀལྱཱཎདྷམྨོ. གྷཊིཀཱརོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀུམྦྷཀཱརོ ནིཀྑིཏྟམཎིསུཝཎྞོ ཨཔེཏཛཱཏརཱུཔརཛཏོ ¶ . གྷཊིཀཱརོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀུམྦྷཀཱརོ པནྣམུསལོ ན སཧཏྠཱ པཐཝིཾ ཁཎཏི [ཀུམྦྷཀཱརོ ན མུསལེན ན སཧཏྠཱ པཋཝིཾ ཁཎཏི (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.), ཀུམྦྷཀཱརོ ན མུསལེན སཧཏྠཱ པཐཝིཉྩ ཁཎཏི (ཀ.)]. ཡཾ ཧོཏི ཀཱུལཔལུགྒཾ ཝཱ མཱུསིཀུཀྐརོ [མཱུསིཀུཀྐུརོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཝཱ ཏཾ ཀཱཛེན ཨཱཧརིཏྭཱ བྷཱཛནཾ ཀརིཏྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཨེཏྠ ཡོ ཨིཙྪཏི ཏཎྜུལཔཊིབྷསྟཱནི [ཏཎྜུལ པབྷིཝཏྟཱནི (སཱི. པཱི.)] ཝཱ མུགྒཔཊིབྷསྟཱནི ཝཱ ཀལཱ༹ཡཔཊིབྷསྟཱནི ཝཱ ནིཀྑིཔིཏྭཱ ཡཾ ཨིཙྪཏི ཏཾ ཧརཏཱུ’’ཏི. གྷཊིཀཱརོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀུམྦྷཀཱརོ ཨནྡྷེ ཛིཎྞེ ¶ མཱཏཱཔིཏརོ པོསེཏི. གྷཊིཀཱརོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀུམྦྷཀཱརོ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ ཨོཔཔཱཏིཀོ ཏཏྠ པརིནིབྦཱཡཱི ཨནཱཝཏྟིདྷམྨོ ཏསྨཱ ལོཀཱ.

༢༨༩. ‘‘‘ཨེཀམིདཱཧཾ ¶ , མཧཱརཱཛ, སམཡཾ ཝེགལི༹ངྒེ ནཱམ གཱམནིགམེ ཝིཧརཱམི. ཨཐ ཁྭཱཧཾ, མཧཱརཱཛ, པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཡེན གྷཊིཀཱརསྶ ཀུམྦྷཀཱརསྶ མཱཏཱཔིཏརོ ཏེནུཔསངྐམིཾ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ གྷཊིཀཱརསྶ ཀུམྦྷཀཱརསྶ མཱཏཱཔིཏརོ ཨེཏདཝོཙཾ – ‘‘ཧནྡ, ཀོ ནུ ཁོ ཨཡཾ བྷགྒཝོ གཏོ’’ཏི? ‘‘ནིཀྑནྟོ ཁོ ཏེ, བྷནྟེ, ཨུཔཊྛཱཀོ ཨནྟོཀུམྦྷིཡཱ ཨོདནཾ གཧེཏྭཱ པརིཡོགཱ སཱུཔཾ གཧེཏྭཱ པརིབྷུཉྫཱ’’ཏི. ཨཐ ཁྭཱཧཾ, མཧཱརཱཛ, ཀུམྦྷིཡཱ ¶ ཨོདནཾ གཧེཏྭཱ པརིཡོགཱ སཱུཔཾ གཧེཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐམིཾ [པཀྐཱམིཾ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]. ཨཐ ཁོ, མཧཱརཱཛ, གྷཊིཀཱརོ ཀུམྦྷཀཱརོ ཡེན མཱཏཱཔིཏརོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མཱཏཱཔིཏརོ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀོ ཀུམྦྷིཡཱ ཨོདནཾ གཧེཏྭཱ པརིཡོགཱ སཱུཔཾ གཧེཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐནྟོ’’ཏི? ‘‘ཀསྶཔོ, ཏཱཏ, བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཀུམྦྷིཡཱ ཨོདནཾ གཧེཏྭཱ པརིཡོགཱ སཱུཔཾ གཧེཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐནྟོ’’ཏི? ཨཐ ཁོ, མཧཱརཱཛ, གྷཊིཀཱརསྶ ཀུམྦྷཀཱརསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ལཱབྷཱ ཝཏ མེ, སུལདྡྷཾ ཝཏ མེ, ཡསྶ མེ ཀསྶཔོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨེཝཾ ཨབྷིཝིསྶཏྠོ’’ཏི. ཨཐ ཁོ, མཧཱརཱཛ, གྷཊིཀཱརཾ ཀུམྦྷཀཱརཾ ཨཌྜྷམཱསཾ པཱིཏིསུཁཾ ན ཝིཛཧཏི [ན ཝིཛཧི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], སཏྟཱཧཾ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ.

༢༩༠. ‘‘‘ཨེཀམིདཱཧཾ, མཧཱརཱཛ, སམཡཾ ཏཏྠེཝ ཝེགལི༹ངྒེ ནཱམ གཱམནིགམེ ཝིཧརཱམི. ཨཐ ཁྭཱཧཾ, མཧཱརཱཛ, པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ¶ ཡེན ¶ གྷཊིཀཱརསྶ ཀུམྦྷཀཱརསྶ མཱཏཱཔིཏརོ ཏེནུཔསངྐམིཾ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ གྷཊིཀཱརསྶ ཀུམྦྷཀཱརསྶ མཱཏཱཔིཏརོ ཨེཏདཝོཙཾ – ‘‘ཧནྡ, ཀོ ནུ ཁོ ཨཡཾ བྷགྒཝོ གཏོ’’ཏི? ‘‘ནིཀྑནྟོ ཁོ ཏེ, བྷནྟེ, ཨུཔཊྛཱཀོ ཨནྟོ ཀལོ༹པིཡཱ ཀུམྨཱསཾ གཧེཏྭཱ པརིཡོགཱ སཱུཔཾ གཧེཏྭཱ པརིབྷུཉྫཱ’’ཏི. ཨཐ ཁྭཱཧཾ, མཧཱརཱཛ, ཀལོ༹པིཡཱ ཀུམྨཱསཾ གཧེཏྭཱ པརིཡོགཱ སཱུཔཾ ¶ གཧེཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐམིཾ. ཨཐ ཁོ, མཧཱརཱཛ, གྷཊིཀཱརོ ཀུམྦྷཀཱརོ ཡེན མཱཏཱཔིཏརོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མཱཏཱཔིཏརོ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀོ ཀལོ༹པིཡཱ ཀུམྨཱསཾ གཧེཏྭཱ པརིཡོགཱ སཱུཔཾ གཧེཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐནྟོ’’ཏི? ‘‘ཀསྶཔོ, ཏཱཏ, བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཀལོ༹པིཡཱ ཀུམྨཱསཾ གཧེཏྭཱ པརིཡོགཱ སཱུཔཾ གཧེཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐནྟོ’’ཏི. ཨཐ ཁོ, མཧཱརཱཛ, གྷཊིཀཱརསྶ ཀུམྦྷཀཱརསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ལཱབྷཱ ཝཏ མེ, སུལདྡྷཾ ཝཏ མེ, ཡསྶ མེ ཀསྶཔོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨེཝཾ ཨབྷིཝིསྶཏྠོ’’ཏི. ཨཐ ཁོ, མཧཱརཱཛ, གྷཊིཀཱརཾ ཀུམྦྷཀཱརཾ ཨཌྜྷམཱསཾ པཱིཏིསུཁཾ ན ཝིཛཧཏི, སཏྟཱཧཾ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ.

༢༩༡. ‘‘‘ཨེཀམིདཱཧཾ, མཧཱརཱཛ, སམཡཾ ཏཏྠེཝ ཝེགལི༹ངྒེ ནཱམ གཱམནིགམེ ཝིཧརཱམི. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཀུཊི [གནྡྷཀུཊི (སཱི.)] ཨོཝསྶཏི. ཨཐ ཁྭཱཧཾ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསིཾ – ‘‘གཙྪཐ, བྷིཀྑཝེ, གྷཊིཀཱརསྶ ཀུམྦྷཀཱརསྶ ནིཝེསནེ ཏིཎཾ ཛཱནཱཐཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, མཧཱརཱཛ, ཏེ ¶ བྷིཀྑཱུ མཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘ནཏྠི ཁོ, བྷནྟེ, གྷཊིཀཱརསྶ ཀུམྦྷཀཱརསྶ ནིཝེསནེ ཏིཎཾ, ཨཏྠི ཙ ཁྭཱསྶ ཨཱཝེསནེ ¶ [ཨཱཝེསནཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཏིཎཙྪདན’’ [ནཝཙྪདནཾ (སཱི.)] ནྟི. ‘‘གཙྪཐ, བྷིཀྑཝེ, གྷཊིཀཱརསྶ ཀུམྦྷཀཱརསྶ ཨཱཝེསནཾ ཨུཏྟིཎཾ ཀརོཐཱ’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཏེ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑཱུ གྷཊིཀཱརསྶ ཀུམྦྷཀཱརསྶ ཨཱཝེསནཾ ཨུཏྟིཎམཀཾསུ. ཨཐ ཁོ, མཧཱརཱཛ, གྷཊིཀཱརསྶ ཀུམྦྷཀཱརསྶ མཱཏཱཔིཏརོ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘ཀེ ཨཱཝེསནཾ ཨུཏྟིཎཾ ཀརོནྟཱི’’ཏི? ‘‘བྷིཀྑཱུ, བྷགིནི, ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཀུཊི ཨོཝསྶཏཱི’’ཏི. ‘‘ཧརཐ, བྷནྟེ, ཧརཐ, བྷདྲམུཁཱ’’ཏི. ཨཐ ཁོ, མཧཱརཱཛ, གྷཊིཀཱརོ ཀུམྦྷཀཱརོ ཡེན མཱཏཱཔིཏརོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མཱཏཱཔིཏརོ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀེ ཨཱཝེསནཾ ཨུཏྟིཎམཀཾསཱུ’’ཏི? ‘‘བྷིཀྑཱུ, ཏཱཏ, ཀསྶཔསྶ ཀིར བྷགཝཏོ ¶ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཀུཊི ཨོཝསྶཏཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ, མཧཱརཱཛ, གྷཊིཀཱརསྶ ཀུམྦྷཀཱརསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ལཱབྷཱ ཝཏ མེ, སུལདྡྷཾ ཝཏ མེ, ཡསྶ མེ ཀསྶཔོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨེཝཾ ཨབྷིཝིསྶཏྠོ’’ཏི. ཨཐ ཁོ, མཧཱརཱཛ གྷཊིཀཱརཾ ཀུམྦྷཀཱརཾ ¶ ཨཌྜྷམཱསཾ པཱིཏིསུཁཾ ན ཝིཛཧཏི, སཏྟཱཧཾ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ. ཨཐ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨཱཝེསནཾ སབྦནྟཾ ཏེམཱསཾ ཨཱཀཱསཙྪདནཾ ཨཊྛཱསི, ན དེཝོཏིཝསྶི [ན ཙཱཏིཝསྶི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]. ཨེཝརཱུཔོ ཙ, མཧཱརཱཛ, གྷཊིཀཱརོ ཀུམྦྷཀཱརོ’ཏི. ‘ལཱབྷཱ, བྷནྟེ, གྷཊིཀཱརསྶ ཀུམྦྷཀཱརསྶ, སུལདྡྷཱ, བྷནྟེ, གྷཊིཀཱརསྶ ཀུམྦྷཀཱརསྶ ཡསྶ བྷགཝཱ ཨེཝཾ ཨབྷིཝིསྶཏྠོ’’’ཏི.

༢༩༢. ‘‘ཨཐ ¶ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཀིཀཱི ཀཱསིརཱཛཱ གྷཊིཀཱརསྶ ཀུམྦྷཀཱརསྶ པཉྩམཏྟཱནི ཏཎྜུལཝཱཧསཏཱནི པཱཧེསི པཎྜུཔུཊཀསྶ སཱལིནོ ཏདུཔིཡཉྩ སཱུཔེཡྻཾ. ཨཐ ཁོ ཏེ, ཨཱནནྡ, རཱཛཔུརིསཱ གྷཊིཀཱརཾ ཀུམྦྷཀཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘ཨིམཱནི ཁོ, བྷནྟེ, པཉྩམཏྟཱནི ཏཎྜུལཝཱཧསཏཱནི ཀིཀིནཱ ཀཱསིརཱཛེན པཧིཏཱནི པཎྜུཔུཊཀསྶ སཱལིནོ ཏདུཔིཡཉྩ སཱུཔེཡྻཾ. ཏཱནི, བྷནྟེ, པཊིགྒཎྷཐཱ’ཏི [པཏིགྒཎྷཱཏཱུཏི (སཱི. པཱི.), པཊིགྒཎྷཱཏཱུཏི (སྱཱ. ཀཾ.)]. ‘རཱཛཱ ཁོ བཧུཀིཙྩོ བཧུཀརཎཱིཡོ. ཨལཾ མེ! རཉྙོཝ ཧོཏཱུ’ཏི. སིཡཱ ཁོ པན ཏེ, ཨཱནནྡ, ཨེཝམསྶ – ‘ཨཉྙོ ནཱུན ཏེན སམཡེན ཛོཏིཔཱལོ མཱཎཝོ ཨཧོསཱི’ཏི. ན ཁོ པནེཏཾ, ཨཱནནྡ, ཨེཝཾ དཊྛབྦཾ. ཨཧཾ ཏེན སམཡེན ཛོཏིཔཱལོ མཱཎཝོ ཨཧོསི’’ནྟི.

ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ. ཨཏྟམནོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡཱིཏི.

གྷཊིཀཱརསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ པཋམཾ.

༢. རཊྛཔཱལསུཏྟཾ

༢༩༣. ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཀུརཱུསུ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ ཡེན ཐུལླཀོཊྛིཀཾ [ཐཱུལཀོཊྛིཀཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ནཱམ ཀུརཱུནཾ ནིགམོ ཏདཝསརི. ཨསྶོསུཾ ཁོ ཐུལླཀོཊྛིཀཱ [ཐཱུལཀོཊྛིཏཀཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱ – ‘‘སམཎོ ¶ ཁལུ, བྷོ, གོཏམོ སཀྱཔུཏྟོ སཀྱཀུལཱ པབྦཛིཏོ ཀུརཱུསུ ཙཱརིཀཾ ¶ ཙརམཱནོ མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ ཐུལླཀོཊྛིཀཾ ཨནུཔྤཏྟོ. ཏཾ ཁོ པན བྷཝནྟཾ གོཏམཾ ཨེཝཾ ཀལྱཱཎོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོ – ‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ’ཏི. སོ ཨིམཾ ལོཀཾ སདེཝཀཾ སམཱརཀཾ སབྲཧྨཀཾ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཾ པཛཾ སདེཝམནུསྶཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདེཏི. སོ དྷམྨཾ དེསེཏི ཨཱདིཀལྱཱཎཾ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ, ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེཏི. སཱདྷུ ཁོ པན ཏཐཱརཱུཔཱནཾ ཨརཧཏཾ དསྶནཾ ཧོཏཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཐུལླཀོཊྛིཀཱ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཔྤེཀཙྩེ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ; ཨཔྤེཀཙྩེ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདིཾསུ, སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ; ཨཔྤེཀཙྩེ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནཉྫལིཾ པཎཱམེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ; ཨཔྤེཀཙྩེ ¶ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ ནཱམགོཏྟཾ སཱཝེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ; ཨཔྤེཀཙྩེ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣེ ཁོ ཐུལླཀོཊྛིཀེ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀེ བྷགཝཱ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶེསི སམཱདཔེསི སམུཏྟེཛེསི སམྤཧཾསེསི.

༢༩༤. ཏེན ཁོ པན སམཡེན རཊྛཔཱལོ ནཱམ ཀུལཔུཏྟོ ཏསྨིཾཡེཝ ཐུལླཀོཊྛིཀེ ཨགྒཀུལསྶ [ཨགྒཀུལིཀསྶ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] པུཏྟོ ཏིསྶཾ པརིསཱཡཾ ནིསིནྣོ ཧོཏི. ཨཐ ཁོ རཊྛཔཱལསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཡཐཱ ཡཐཱ ཁྭཱཧཾ བྷགཝཏཱ དྷམྨཾ དེསིཏཾ ཨཱཛཱནཱམི [ཡཐཱ ཡཐཱ ཁོ བྷགཝཱ དྷམྨཾ དེསེཏི (སཱི.)], ནཡིདཾ སུཀརཾ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏཱ ཨེཀནྟཔརིཔུཎྞཾ ཨེཀནྟཔརིསུདྡྷཾ སངྑལིཁིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏུཾ. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛེཡྻ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ ཐུལླཀོཊྛིཀཱ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱ བྷགཝཏཱ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶིཏཱ སམཱདཔིཏཱ སམུཏྟེཛིཏཱ སམྤཧཾསིཏཱ ¶ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡིཏྭཱ ཨནུམོདིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ¶ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐམིཾསུ. ཨཐ ཁོ རཊྛཔཱལོ ཀུལཔུཏྟོ ཨཙིརཔཀྐནྟེསུ ཐུལླཀོཊྛིཀེསུ ¶ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀེསུ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ རཊྛཔཱལོ ཀུལཔུཏྟོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཡཐཱ ཡཐཱཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ དྷམྨཾ དེསིཏཾ ཨཱཛཱནཱམི, ནཡིདཾ སུཀརཾ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏཱ ཨེཀནྟཔརིཔུཎྞཾ ཨེཀནྟཔརིསུདྡྷཾ སངྑལིཁིཏཾ ¶ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏུཾ. ཨིཙྪཱམཧཾ, བྷནྟེ, ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏུཾ. ལབྷེཡྻཱཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པབྦཛྫཾ, ལབྷེཡྻཾ ཨུཔསམྤདཾ. པབྦཱཛེཏུ མཾ བྷགཝཱ’’ཏི [ཨེཏྠ ‘‘ལབྷེཡྻཱཧཾ…པེ… ཨུཔསམྤདཾ’’ཏི ཝཱཀྱདྭཡཾ སབྦེསུཔི མཱུལཔོཏྠཀེསུ དིསྶཏི, པཱརཱཛིཀཔཱལི༹ཡཾ པན སུདིནྣབྷཱཎཝཱརེ ཨེཏཾ ནཏྠི. ‘‘པབྦཱཛེཏུ མཾ བྷགཝཱ’’ཏི ཨིདཾ པན ཝཱཀྱཾ མརམྨཔོཏྠཀེ ཡེཝ དིསྶཏི, པཱརཱཛིཀཔཱལི༹ཡཉྩ ཏདེཝ ཨཏྠི]. ‘‘ཨནུཉྙཱཏོསི པན ཏྭཾ, རཊྛཔཱལ, མཱཏཱཔིཏཱུཧི ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཱཡཱ’’ཏི? ‘‘ན ཁོཧཾ, བྷནྟེ, ཨནུཉྙཱཏོ མཱཏཱཔིཏཱུཧི ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཱཡཱ’’ཏི. ‘‘ན ཁོ, རཊྛཔཱལ, ཏཐཱགཏཱ ཨནནུཉྙཱཏཾ མཱཏཱཔིཏཱུཧི པུཏྟཾ པབྦཱཛེནྟཱི’’ཏི. ‘‘སྭཱཧཾ, བྷནྟེ, ཏཐཱ ཀརིསྶཱམི ཡཐཱ མཾ མཱཏཱཔིཏརོ ཨནུཛཱནིསྶནྟི ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཱཡཱ’’ཏི.

༢༩༥. ཨཐ ཁོ རཊྛཔཱལོ ཀུལཔུཏྟོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཡེན མཱཏཱཔིཏརོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མཱཏཱཔིཏརོ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨམྨཏཱཏཱ, ཡཐཱ ཡཐཱཧཾ བྷགཝཏཱ དྷམྨཾ དེསིཏཾ ཨཱཛཱནཱམི, ནཡིདཾ སུཀརཾ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏཱ ཨེཀནྟཔརིཔུཎྞཾ ཨེཀནྟཔརིསུདྡྷཾ སངྑལིཁིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏུཾ. ཨིཙྪཱམཧཾ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏུཾ. ཨནུཛཱནཱཐ མཾ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཱཡཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, རཊྛཔཱལསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ མཱཏཱཔིཏརོ རཊྛཔཱལཾ ཀུལཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘ཏྭཾ ཁོསི, ཏཱཏ རཊྛཔཱལ, ཨམྷཱཀཾ ཨེཀཔུཏྟཀོ པིཡོ མནཱཔོ སུཁེདྷིཏོ སུཁཔརིབྷཏོ [སུཁཔརིཧཏོ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.) (ཨེཧི ཏྭཾ ཏཱཏ རཊྛཔཱལ བྷུཉྫ ཙ པིཝ ཙ པརིཙཱརེ ཧི ཙ, བྷུཉྫནྟོ པིཝནྟོ པརིཙཱརེནྟོ ཀཱམེ པརིབྷུཉྫནྟོ པུཉྙཱནི ཀརོནྟོ ཨབྷིརམསྶུ, ན ཏཾ མཡཾ ཨནུཛཱནཱམ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཱཡ,) སབྦཏྠ དིསྶཏི, སུདིནྣཀཎྜེ པན ནཏྠི, ཨཊྛཀཐཱསུཔི ན དསྶིཏཾ]. ན ཏྭཾ, ཏཱཏ རཊྛཔཱལ ¶ , ཀསྶཙི དུཀྑསྶ ཛཱནཱསི. མརཎེནཔི ¶ ཏེ མཡཾ ཨཀཱམཀཱ ཝིནཱ བྷཝིསྶཱམ. ཀིཾ པན མཡཾ ¶ ཏཾ ཛཱིཝནྟཾ ཨནུཛཱནིསྶཱམ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཱཡཱ’’ཏི? དུཏིཡམྤི ཁོ རཊྛཔཱལོ ཀུལཔུཏྟོ…པེ… ཏཏིཡམྤི ཁོ རཊྛཔཱལོ ཀུལཔུཏྟོ མཱཏཱཔིཏརོ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨམྨཏཱཏཱ, ཡཐཱ ཡཐཱཧཾ བྷགཝཏཱ དྷམྨཾ དེསིཏཾ ཨཱཛཱནཱམི, ནཡིདཾ སུཀརཾ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏཱ ཨེཀནྟཔརིཔུཎྞཾ ཨེཀནྟཔརིསུདྡྷཾ སངྑལིཁིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏུཾ. ཨིཙྪཱམཧཾ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏུཾ. ཨནུཛཱནཱཐ མཾ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཱཡཱ’’ཏི. ཏཏིཡམྤི ཁོ ¶ རཊྛཔཱལསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ མཱཏཱཔིཏརོ རཊྛཔཱལཾ ཀུལཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘ཏྭཾ ཁོསི, ཏཱཏ རཊྛཔཱལ, ཨམྷཱཀཾ ཨེཀཔུཏྟཀོ པིཡོ མནཱཔོ སུཁེདྷིཏོ སུཁཔརིབྷཏོ. ན ཏྭཾ, ཏཱཏ རཊྛཔཱལ, ཀསྶཙི དུཀྑསྶ ཛཱནཱསི. མརཎེནཔི ཏེ མཡཾ ཨཀཱམཀཱ ཝིནཱ བྷཝིསྶཱམ. ཀིཾ པན མཡཾ ཏཾ ཛཱིཝནྟཾ ཨནུཛཱནིསྶཱམ ¶ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཱཡཱ’’ཏི?

༢༩༦. ཨཐ ཁོ རཊྛཔཱལོ ཀུལཔུཏྟོ – ‘‘ན མཾ མཱཏཱཔིཏརོ ཨནུཛཱནནྟི ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཱཡཱ’’ཏི ཏཏྠེཝ ཨནནྟརཧིཏཱཡ བྷཱུམིཡཱ ནིཔཛྫི – ‘‘ཨིདྷེཝ མེ མརཎཾ བྷཝིསྶཏི པབྦཛྫཱ ཝཱ’’ཏི. ཨཐ ཁོ རཊྛཔཱལོ ཀུལཔུཏྟོ ཨེཀམྤི བྷཏྟཾ ན བྷུཉྫི, དྭེཔི བྷཏྟཱནི ན བྷུཉྫི, ཏཱིཎིཔི བྷཏྟཱནི ན བྷུཉྫི, ཙཏྟཱརིཔི བྷཏྟཱནི ན བྷུཉྫི, པཉྩཔི བྷཏྟཱནི ན བྷུཉྫི, ཚཔི བྷཏྟཱནི ན བྷུཉྫི, སཏྟཔི བྷཏྟཱནི ན བྷུཉྫི. ཨཐ ¶ ཁོ རཊྛཔཱལསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ མཱཏཱཔིཏརོ རཊྛཔཱལཾ ཀུལཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘ཏྭཾ ཁོསི, ཏཱཏ རཊྛཔཱལ, ཨམྷཱཀཾ ཨེཀཔུཏྟཀོ པིཡོ མནཱཔོ སུཁེདྷིཏོ སུཁཔརིབྷཏོ. ན ཏྭཾ, ཏཱཏ རཊྛཔཱལ, ཀསྶཙི, དུཀྑསྶ ཛཱནཱསི [‘‘མརཎེནཔི ཏེ…པེ… པབྦཛྫཱཡཱ’’ཏི ཝཱཀྱདྭཡཾ སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི. པོཏྠཀེསུ དུཏིཡཊྛཱནེ ཡེཝ དིསྶཏི, པཱརཱཛིཀཔཱལི༹ཡཾ པན པཋམཊྛཱནེ ཡེཝ དིསྶཏི. ཏསྨཱ ཨིདྷ དུཏིཡཊྛཱནེ པུནཱགཏཾ ཨདྷིཀཾ ཝིཡ དིསྶཏི]. མརཎེནཔི ཏེ མཡཾ ཨཀཱམཀཱ ཝིནཱ བྷཝིསྶཱམ. ཀིཾ པན མཡཾ ཏཾ ཛཱིཝནྟཾ ཨནུཛཱནིསྶཱམ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཱཡ. ཨུཊྛེཧི, ཏཱཏ རཊྛཔཱལ, བྷུཉྫ ཙ པིཝ ཙ པརིཙཱརེཧི ཙ; བྷུཉྫནྟོ པིཝནྟོ པརིཙཱརེནྟོ ཀཱམེ པརིབྷུཉྫནྟོ པུཉྙཱནི ཀརོནྟོ ཨབྷིརམསྶུ. ན ཏཾ མཡཾ ཨནུཛཱནཱམ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཱཡ [‘‘མརཎེནཔི ཏེ…པེ… པབྦཛཱཡཱ’’ཏི ཝཱཀྱདྭཡཾ སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི. པོཏྠཀེསུ དུཏིཡཊྛཱནེ ཡེཝ དིསྶཏི, པཱརཱཛིཀཔཱལི༹ཡཾ པན པཋམཊྛཱནེ ཡེཝ དིསྶཏི. ཏསྨཱ ཨིདྷ དུཏིཡཊྛཱནེ པུནཱགཏཾ ཨདྷིཀཾ ཝིཡ དིསྶཏི]. མརཎེནཔི ཏེ མཡཾ ཨཀཱམཀཱ ཝིནཱ བྷཝིསྶཱམ. ཀིཾ པན མཡཾ ཏཾ ཛཱིཝནྟཾ ཨནུཛཱནིསྶཱམ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཱཡཱ’’ཏི? ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, རཊྛཔཱལོ ཀུལཔུཏྟོ ཏུཎྷཱི ཨཧོསི. དུཏིཡམྤི ཁོ རཊྛཔཱལསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ མཱཏཱཔིཏརོ ¶ རཊྛཔཱལཾ ¶ ཀུལཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙུཾ…པེ… དུཏིཡམྤི ཁོ རཊྛཔཱལོ ཀུལཔུཏྟོ ཏུཎྷཱི ཨཧོསི. ཏཏིཡམྤི ཁོ རཊྛཔཱལསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ མཱཏཱཔིཏརོ རཊྛཔཱལཾ ཀུལཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘ཏྭཾ ཁོསི, ཏཱཏ རཊྛཔཱལ, ཨམྷཱཀཾ ཨེཀཔུཏྟཀོ པིཡོ མནཱཔོ སུཁེདྷིཏོ སུཁཔརིབྷཏོ. ན ཏྭཾ, ཏཱཏ རཊྛཔཱལ, ཀསྶཙི དུཀྑསྶ ཛཱནཱསི. མརཎེནཔི ཏེ མཡཾ ཨཀཱམཀཱ ཝིནཱ བྷཝིསྶཱམ, ཀིཾ པན མཡཾ ཏཾ ཛཱིཝནྟཾ ཨནུཛཱནིསྶཱམ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཱཡ. ཨུཊྛེཧི, ཏཱཏ རཊྛཔཱལ, བྷུཉྫ ཙ པིཝ ཙ པརིཙཱརེཧི ཙ; བྷུཉྫནྟོ པིཝནྟོ པརིཙཱརེནྟོ ཀཱམེ པརིབྷུཉྫནྟོ པུཉྙཱནི ཀརོནྟོ ཨབྷིརམསྶུ. ན ཏཾ མཡཾ ཨནུཛཱནཱམ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཱཡ. མརཎེནཔི ཏེ མཡཾ ཨཀཱམཀཱ ཝིནཱ བྷཝིསྶཱམ ¶ . ཀིཾ པན མཡཾ ཏཾ ཛཱིཝནྟཾ ཨནུཛཱནིསྶཱམ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཱཡཱ’’ཏི? ཏཏིཡམྤི ཁོ རཊྛཔཱལོ ཀུལཔུཏྟོ ཏུཎྷཱི ཨཧོསི.

༢༩༧. ཨཐ ¶ ཁོ རཊྛཔཱལསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ སཧཱཡཀཱ ཡེན རཊྛཔཱལོ ཀུལཔུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ རཊྛཔཱལཾ ཀུལཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘ཏྭཾ ཁོསི [ཏྭཾ ཁོ (སཱི. པཱི.)], སམྨ རཊྛཔཱལ, མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨེཀཔུཏྟཀོ པིཡོ མནཱཔོ སུཁེདྷིཏོ སུཁཔརིབྷཏོ. ན ཏྭཾ, སམྨ རཊྛཔཱལ, ཀསྶཙི དུཀྑསྶ ཛཱནཱསི. མརཎེནཔི ཏེ མཱཏཱཔིཏརོ ཨཀཱམཀཱ ཝིནཱ བྷཝིསྶནྟི. ཀིཾ པན ཏེ ཏཾ ཛཱིཝནྟཾ ཨནུཛཱནིསྶནྟི ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཱཡ. ཨུཊྛེཧི, སམྨ རཊྛཔཱལ, བྷུཉྫ ཙ པིཝ ཙ པརིཙཱརེཧི ཙ; བྷུཉྫནྟོ པིཝནྟོ པརིཙཱརེནྟོ ཀཱམེ པརིབྷུཉྫནྟོ པུཉྙཱནི ཀརོནྟོ ཨབྷིརམསྶུ. ན ཏཾ མཱཏཱཔིཏརོ ཨནུཛཱནིསྶནྟི [ཨནུཛཱནནྟི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཱཡ. མརཎེནཔི ཏེ མཱཏཱཔིཏརོ ཨཀཱམཀཱ ཝིནཱ བྷཝིསྶནྟི. ཀིཾ པན ཏེ ཏཾ ཛཱིཝནྟཾ ཨནུཛཱནིསྶནྟི ¶ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཱཡཱ’’ཏི? ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, རཊྛཔཱལོ ཀུལཔུཏྟོ ཏུཎྷཱི ཨཧོསི. དུཏིཡམྤི ཁོ… ཏཏིཡམྤི ཁོ རཊྛཔཱལསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ སཧཱཡཀཱ རཊྛཔཱལཾ ཀུལཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘ཏྭཾ ཁོསི, སམྨ རཊྛཔཱལ, མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨེཀཔུཏྟཀོ པིཡོ མནཱཔོ སུཁེདྷིཏོ སུཁཔརིབྷཏོ, ན ཏྭཾ, སམྨ རཊྛཔཱལ, ཀསྶཙི དུཀྑསྶ ཛཱནཱསི, མརཎེནཔི ཏེ མཱཏཱཔིཏརོ ཨཀཱམཀཱ ཝིནཱ བྷཝིསྶནྟི. ཀིཾ པན ཏེ ཏཾ ཛཱིཝནྟཾ ཨནུཛཱནིསྶནྟི ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཱཡ? ཨུཊྛེཧི, སམྨ རཊྛཔཱལ, བྷུཉྫ ཙ པིཝ ཙ པརིཙཱརེཧི ཙ, བྷུཉྫནྟོ པིཝནྟོ པརིཙཱརེནྟོ ཀཱམེ པརིབྷུཉྫནྟོ པུཉྙཱནི ¶ ཀརོནྟོ ཨབྷིརམསྶུ. ན ཏཾ མཱཏཱཔིཏརོ ཨནུཛཱནིསྶནྟི ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཱཡ, མརཎེནཔི ཏེ མཱཏཱཔིཏརོ ཨཀཱམཀཱ ཝིནཱ བྷཝིསྶནྟི. ཀིཾ པན ཏེ ཏཾ ཛཱིཝནྟཾ ཨནུཛཱནིསྶནྟི ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཱཡཱ’’ཏི? ཏཏིཡམྤི ཁོ རཊྛཔཱལོ ཀུལཔུཏྟོ ཏུཎྷཱི ཨཧོསི.

༢༩༨. ཨཐ ཁོ རཊྛཔཱལསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ སཧཱཡཀཱ ཡེན རཊྛཔཱལསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ མཱཏཱཔིཏརོ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ རཊྛཔཱལསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ མཱཏཱཔིཏརོ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘ཨམྨཏཱཏཱ, ཨེསོ རཊྛཔཱལོ ཀུལཔུཏྟོ ཏཏྠེཝ ཨནནྟརཧིཏཱཡ བྷཱུམིཡཱ ནིཔནྣོ – ‘ཨིདྷེཝ མེ མརཎཾ བྷཝིསྶཏི ¶ པབྦཛྫཱ ཝཱ’ཏི. སཙེ ཏུམྷེ རཊྛཔཱལཾ ཀུལཔུཏྟཾ ནཱནུཛཱནིསྶཐ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ ¶ པབྦཛྫཱཡ, ཏཏྠེཝ [ཏཏྠེཝསྶ (སཱི.)] མརཎཾ ཨཱགམིསྶཏི. སཙེ པན ཏུམྷེ རཊྛཔཱལཾ ཀུལཔུཏྟཾ ཨནུཛཱནིསྶཐ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཱཡ, པབྦཛིཏམྤི ནཾ དཀྑིསྶཐ. སཙེ རཊྛཔཱལོ ཀུལཔུཏྟོ ནཱབྷིརམིསྶཏི ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཱཡ, ཀཱ ཏསྶ [ཀཱ ཙསྶ (སཱི.)] ཨཉྙཱ གཏི བྷཝིསྶཏི? ཨིདྷེཝ ¶ པཙྩཱགམིསྶཏི. ཨནུཛཱནཱཐ རཊྛཔཱལཾ ཀུལཔུཏྟཾ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཱཡཱ’’ཏི. ‘‘ཨནུཛཱནཱམ, ཏཱཏཱ, རཊྛཔཱལཾ ཀུལཔུཏྟཾ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཱཡ. པབྦཛིཏེན ཙ པན [པན ཏེ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] མཱཏཱཔིཏརོ ཨུདྡསྶེཏབྦཱ’’ཏི. ཨཐ ཁོ རཊྛཔཱལསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ སཧཱཡཀཱ ཡེན རཊྛཔཱལོ ཀུལཔུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ རཊྛཔཱལཾ ཀུལཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘ཨུཊྛེཧི, སམྨ རཊྛཔཱལ [‘‘ཏྭཾ ཁོསི སམྨ རཊྛཔཱལ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨེཀཔུཏྟཀོ པིཡོ མནཱཔོ སུཁེདྷིཏོ སུཁཔརིཧཏོ, ན ཏྭཾ སམྨ རཊྛཔཱལ ཀསྶཙི དུཀྑསྶ ཛཱནཱསི, ཨུཊྛེཧི སམྨ རཊྛཔཱལ བྷུཉྫ ཙ པིཝ ཙ པརིཙཱརེཧི ཙ, བྷུཉྫནྟོ པིཝནྟོ པརིཙཱརེནྟོ ཀཱམེ པརིབྷུཉྫནྟོ པུཉྙཱནི ཀརོནྟོ ཨབྷིརམསྶུ, (སཱི. པཱི. ཀ.)], ཨནུཉྙཱཏོསི མཱཏཱཔིཏཱུཧི ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཱཡ. པབྦཛིཏེན ཙ པན ཏེ མཱཏཱཔིཏརོ ཨུདྡསྶེཏབྦཱ’’ཏི.

༢༩༩. ཨཐ ཁོ རཊྛཔཱལོ ཀུལཔུཏྟོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ བལཾ གཱཧེཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ རཊྛཔཱལོ ཀུལཔུཏྟོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨནུཉྙཱཏོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, མཱཏཱཔིཏཱུཧི ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཱཡ. པབྦཱཛེཏུ མཾ བྷགཝཱ’’ཏི. ཨལཏྠ ཁོ རཊྛཔཱལོ ཀུལཔུཏྟོ བྷགཝཏོ ¶ སནྟིཀེ པབྦཛྫཾ, ཨལཏྠ ཨུཔསམྤདཾ. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཨཙིརཱུཔསམྤནྣེ ཨཱཡསྨནྟེ རཊྛཔཱལེ ཨཌྜྷམཱསཱུཔསམྤནྣེ ཐུལླཀོཊྛིཀེ ཡཐཱབྷིརནྟཾ ཝིཧརིཏྭཱ ཡེན སཱཝཏྠི ཏེན ཙཱརིཀཾ པཀྐཱམི. ཨནུཔུབྦེན ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཡེན སཱཝཏྠི ཏདཝསརི. ཏཏྲ སུདཾ བྷགཝཱ ¶ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ རཊྛཔཱལོ ཨེཀོ ཝཱུཔཀཊྛོ ཨཔྤམཏྟོ ཨཱཏཱཔཱི པཧིཏཏྟོ ཝིཧརནྟོ ནཙིརསྶེཝ – ཡསྶཏྠཱཡ ¶ ཀུལཔུཏྟཱ སམྨདེཝ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛནྟི ཏདནུཏྟརཾ – བྲཧྨཙརིཡཔརིཡོསཱནཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧཱསི. ‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏི, ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱ’ཏི ཨབྦྷཉྙཱསི. ཨཉྙཏརོ ཁོ པནཱཡསྨཱ རཊྛཔཱལོ ཨརཧཏཾ ཨཧོསི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ རཊྛཔཱལོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ རཊྛཔཱལོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨིཙྪཱམཧཾ, བྷནྟེ, མཱཏཱཔིཏརོ ཨུདྡསྶེཏུཾ, སཙེ མཾ བྷགཝཱ ཨནུཛཱནཱཏཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཨཱཡསྨཏོ རཊྛཔཱལསྶ ཙེཏསཱ ཙེཏོ པརིཙྩ [ཙེཏོཔརིཝིཏཀྐཾ (སཱི. པཱི.)] མནསཱཀཱསི. ཡཐཱ [ཡདཱ (སཱི. པཱི.)] བྷགཝཱ ཨཉྙཱསི ¶ – ‘‘ཨབྷབྦོ ཁོ རཊྛཔཱལོ ཀུལཔུཏྟོ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟིཏུ’’ནྟི, ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཨཱཡསྨནྟཾ རཊྛཔཱལཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཡསྶདཱནི ཏྭཾ, རཊྛཔཱལ, ཀཱལཾ མཉྙསཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ རཊྛཔཱལོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ སེནཱསནཾ སཾསཱམེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཡེན ཐུལླཀོཊྛིཀཾ ཏེན ཙཱརིཀཾ པཀྐཱམི. ཨནུཔུབྦེན ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཡེན ཐུལླཀོཊྛིཀོ ཏདཝསརི. ཏཏྲ སུདཾ ཨཱཡསྨཱ རཊྛཔཱལོ ཐུལླཀོཊྛིཀེ ཝིཧརཏི རཉྙོ ཀོརབྱསྶ མིགཙཱིརེ. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ རཊྛཔཱལོ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཐུལླཀོཊྛིཀཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི. ཐུལླཀོཊྛིཀེ སཔདཱནཾ པིཎྜཱཡ ཙརམཱནོ ཡེན སཀཔིཏུ ནིཝེསནཾ ¶ ཏེནུཔསངྐམི. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཱཡསྨཏོ རཊྛཔཱལསྶ པིཏཱ མཛ྄ཛྷིམཱཡ དྭཱརསཱལཱཡ ཨུལླིཁཱཔེཏི. ཨདྡསཱ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ རཊྛཔཱལསྶ པིཏཱ ཨཱཡསྨནྟཾ རཊྛཔཱལཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ. དིསྭཱན ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨིམེཧི མུཎྜཀེཧི སམཎཀེཧི ཨམྷཱཀཾ ཨེཀཔུཏྟཀོ པིཡོ མནཱཔོ པབྦཱཛིཏོ’’ཏི ¶ . ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ རཊྛཔཱལོ ¶ སཀཔིཏུ ནིཝེསནེ ནེཝ དཱནཾ ཨལཏྠ ན པཙྩཀྑཱནཾ; ཨཉྙདཏྠུ ཨཀྐོསམེཝ ཨལཏྠ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཱཡསྨཏོ རཊྛཔཱལསྶ ཉཱཏིདཱསཱི ཨཱབྷིདོསིཀཾ ཀུམྨཱསཾ ཚཌྜེཏུཀཱམཱ ཧོཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ རཊྛཔཱལོ ཏཾ ཉཱཏིདཱསིཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སཙེཏཾ, བྷགིནི, ཚཌྜནཱིཡདྷམྨཾ, ཨིདྷ མེ པཏྟེ ཨཱཀིརཱ’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ རཊྛཔཱལསྶ ཉཱཏིདཱསཱི ཏཾ ཨཱབྷིདོསིཀཾ ཀུམྨཱསཾ ཨཱཡསྨཏོ རཊྛཔཱལསྶ པཏྟེ ཨཱཀིརནྟཱི ཧཏྠཱནཉྩ པཱདཱནཉྩ སརསྶ ཙ ནིམིཏྟཾ ཨགྒཧེསི.

༣༠༠. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ རཊྛཔཱལསྶ ཉཱཏིདཱསཱི ཡེནཱཡསྨཏོ རཊྛཔཱལསྶ མཱཏཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨཏོ རཊྛཔཱལསྶ མཱཏརཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཡགྒྷེཡྻེ, ཛཱནེཡྻཱསི – ‘ཨཡྻཔུཏྟོ རཊྛཔཱལོ ཨནུཔྤཏྟོ’’’ཏི. ‘‘སཙེ, ཛེ, སཙྩཾ བྷཎསི, ཨདཱསིཾ ཏཾ ཀརོམཱི’’ཏི [སཙྩཾ ཝདསི, ཨདཱསཱི བྷཝསཱིཏི (སཱི. པཱི.), སཙྩཾ ཝདསི, ཨདཱསཱི བྷཝིསྶསི (ཀ.)]. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ རཊྛཔཱལསྶ མཱཏཱ ཡེནཱཡསྨཏོ རཊྛཔཱལསྶ པིཏཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨཏོ ¶ རཊྛཔཱལསྶ པིཏརཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཡགྒྷེ, གཧཔཏི, ཛཱནེཡྻཱསི – ‘རཊྛཔཱལོ ཀིར ཀུལཔུཏྟོ ཨནུཔྤཏྟོ’’’ཏི? ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཱཡསྨཱ རཊྛཔཱལོ ཏཾ ཨཱབྷིདོསིཀཾ ཀུམྨཱསཾ ཨཉྙཏརཾ ཀུཊྚམཱུལཾ [ཀུཌྜཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ནིསྶཱཡ པརིབྷུཉྫཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ རཊྛཔཱལསྶ པིཏཱ ཡེནཱཡསྨཱ རཊྛཔཱལོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ རཊྛཔཱལཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཏྠི ནཱམ, ཏཱཏ རཊྛཔཱལ, ཨཱབྷིདོསིཀཾ ཀུམྨཱསཾ པརིབྷུཉྫིསྶསི? ནནུ, ཏཱཏ རཊྛཔཱལ, སཀཾ གེཧཾ གནྟབྦ’’ནྟི? ‘‘ཀུཏོ ནོ, གཧཔཏི, ཨམྷཱཀཾ གེཧཾ ཨགཱརསྨཱ ¶ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏཱནཾ? ཨནགཱརཱ མཡཾ, གཧཔཏི. ཨགམམྷ ཁོ ¶ ཏེ, གཧཔཏི, གེཧཾ, ཏཏྠ ནེཝ དཱནཾ ཨལཏྠམྷ ན པཙྩཀྑཱནཾ; ཨཉྙདཏྠུ ཨཀྐོསམེཝ ཨལཏྠམྷཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཧི, ཏཱཏ རཊྛཔཱལ, གྷརཾ གམིསྶཱམཱ’’ཏི. ‘‘ཨལཾ, གཧཔཏི, ཀཏཾ མེ ཨཛྫ བྷཏྟཀིཙྩཾ’’. ‘‘ཏེན ཧི, ཏཱཏ རཊྛཔཱལ, ཨདྷིཝཱསེཧི སྭཱཏནཱཡ བྷཏྟ’’ནྟི. ཨདྷིཝཱསེསི ཁོ ཨཱཡསྨཱ རཊྛཔཱལོ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ རཊྛཔཱལསྶ པིཏཱ ཨཱཡསྨཏོ རཊྛཔཱལསྶ ཨདྷིཝཱསནཾ ཝིདིཏྭཱ ཡེན སཀཾ ནིཝེསནཾ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མཧནྟཾ ཧིརཉྙསུཝཎྞསྶ ¶ པུཉྫཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཀིལཉྫེཧི ¶ པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཨཱཡསྨཏོ རཊྛཔཱལསྶ པུརཱཎདུཏིཡིཀཱ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨེཐ ཏུམྷེ, ཝདྷུཡོ, ཡེན ཨལངྐཱརེན ཨལངྐཏཱ པུབྦེ རཊྛཔཱལསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ པིཡཱ ཧོཐ མནཱཔཱ ཏེན ཨལངྐཱརེན ཨལངྐརོཐཱ’’ཏི.

༣༠༡. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ རཊྛཔཱལསྶ པིཏཱ ཏསྶཱ རཏྟིཡཱ ཨཙྩཡེན སཀེ ནིཝེསནེ པཎཱིཏཾ ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཾ པཊིཡཱདཱཔེཏྭཱ ཨཱཡསྨཏོ རཊྛཔཱལསྶ ཀཱལཾ ཨཱརོཙེསི – ‘‘ཀཱལོ, ཏཱཏ རཊྛཔཱལ, ནིཊྛིཏཾ བྷཏྟ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ རཊྛཔཱལོ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཡེན སཀཔིཏུ ནིཝེསནཾ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ རཊྛཔཱལསྶ པིཏཱ ཏཾ ཧིརཉྙསུཝཎྞསྶ པུཉྫཾ ཝིཝརཱཔེཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ རཊྛཔཱལཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨིདཾ ཏེ, ཏཱཏ རཊྛཔཱལ, མཱཏུ མཏྟིཀཾ དྷནཾ, ཨཉྙཾ པེཏྟིཀཾ, ཨཉྙཾ པིཏཱམཧཾ. སཀྐཱ, ཏཱཏ རཊྛཔཱལ, བྷོགེ ཙ བྷུཉྫིཏུཾ པུཉྙཱནི ཙ ཀཱཏུཾ. ཨེཧི ཏྭཾ, ཏཱཏ རཊྛཔཱལ [རཊྛཔཱལ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ (སབྦཏྠ)] ¶ , ཧཱིནཱཡཱཝཏྟིཏྭཱ བྷོགེ ཙ བྷུཉྫསྶུ པུཉྙཱནི ཙ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘སཙེ མེ ཏྭཾ, གཧཔཏི, ཝཙནཾ ཀརེཡྻཱསི, ཨིམཾ ཧིརཉྙསུཝཎྞསྶ པུཉྫཾ སཀཊེ ཨཱརོཔེཏྭཱ ནིབྦཱཧཱཔེཏྭཱ ¶ མཛ྄ཛྷེགངྒཱཡ ནདིཡཱ སོཏེ ཨོཔིལཱཔེཡྻཱསི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཡེ ཨུཔྤཛྫིསྶནྟི ཧི ཏེ, གཧཔཏི, ཏཏོནིདཱནཾ སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ རཊྛཔཱལསྶ པུརཱཎདུཏིཡིཀཱ པཙྩེཀཾ པཱདེསུ གཧེཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ རཊྛཔཱལཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘ཀཱིདིསཱ ནཱམ ཏཱ, ཨཡྻཔུཏྟ, ཨཙྪརཱཡོ ཡཱསཾ ཏྭཾ ཧེཏུ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརསཱི’’ཏི? ‘‘ན ཁོ མཡཾ, བྷགིནཱི, ཨཙྪརཱནཾ ཧེཏུ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརཱམཱ’’ཏི. ‘‘བྷགིནིཝཱདེན ནོ ཨཡྻཔུཏྟོ རཊྛཔཱལོ སམུདཱཙརཏཱི’’ཏི ཏཱ ཏཏྠེཝ མུཙྪིཏཱ པཔཏིཾསུ. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ རཊྛཔཱལོ པིཏརཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སཙེ, གཧཔཏི, བྷོཛནཾ དཱཏབྦཾ, དེཐ; མཱ ནོ ཝིཧེཋེཐཱ’’ཏི. ‘‘བྷུཉྫ, ཏཱཏ རཊྛཔཱལ, ནིཊྛིཏཾ བྷཏྟ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ རཊྛཔཱལསྶ ¶ པིཏཱ ཨཱཡསྨནྟཾ རཊྛཔཱལཾ པཎཱིཏེན ཁཱདནཱིཡེན བྷོཛནཱིཡེན སཧཏྠཱ སནྟཔྤེསི སམྤཝཱརེསི.

༣༠༢. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ རཊྛཔཱལོ བྷུཏྟཱཝཱི ཨོནཱིཏཔཏྟཔཱཎཱི ཋིཏཀོཝ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི –

‘‘པསྶ ¶ ཙིཏྟཱིཀཏཾ བིམྦཾ, ཨརུཀཱཡཾ སམུསྶིཏཾ;

ཨཱཏུརཾ བཧུསངྐཔྤཾ, ཡསྶ ནཏྠི དྷུཝཾ ཋིཏི.

‘‘པསྶ ཙིཏྟཱིཀཏཾ རཱུཔཾ, མཎིནཱ ཀུཎྜལེན ཙ;

ཨཊྛི ཏཙེན ཨོནདྡྷཾ, སཧ ཝཏྠེབྷི སོབྷཏི.

‘‘ཨལཏྟཀཀཏཱ པཱདཱ, མུཁཾ ཙུཎྞཀམཀྑིཏཾ;

ཨལཾ ¶ བཱལསྶ མོཧཱཡ, ནོ ཙ པཱརགཝེསིནོ.

‘‘ཨཊྛཱཔདཀཏཱ ¶ ཀེསཱ, ནེཏྟཱ ཨཉྫནམཀྑིཏཱ;

ཨལཾ བཱལསྶ མོཧཱཡ, ནོ ཙ པཱརགཝེསིནོ.

‘‘ཨཉྫནཱིཝ ནཝཱ [ཨཉྫནཱིཝཎྞཝཱ (ཀ.)] ཙིཏྟཱ, པཱུཏིཀཱཡོ ཨལངྐཏོ;

ཨལཾ བཱལསྶ མོཧཱཡ, ནོ ཙ པཱརགཝེསིནོ.

‘‘ཨོདཧི མིགཝོ པཱསཾ, ནཱསདཱ ཝཱཀརཾ མིགོ;

བྷུཏྭཱ ནིཝཱཔཾ གཙྪཱམ [གཙྪཱམི (སྱཱ. ཀ.)], ཀནྡནྟེ མིགབནྡྷཀེ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ རཊྛཔཱལོ ཋིཏཀོཝ ཨིམཱ གཱཐཱ བྷཱསིཏྭཱ ཡེན རཉྙོ ཀོརབྱསྶ མིགཙཱིརཾ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ནིསཱིདི.

༣༠༣. ཨཐ ¶ ཁོ རཱཛཱ ཀོརབྱོ མིགཝཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘སོདྷེཧི, སམྨ མིགཝ, མིགཙཱིརཾ ཨུཡྻཱནབྷཱུམིཾ; གཙྪཱམ སུབྷཱུམིཾ དསྶནཱཡཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, དེཝཱ’’ཏི ཁོ མིགཝོ རཉྙོ ཀོརབྱསྶ པཊིསྶུཏྭཱ མིགཙཱིརཾ སོདྷེནྟོ ཨདྡས ཨཱཡསྨནྟཾ རཊྛཔཱལཾ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ནིསིནྣཾ. དིསྭཱན ཡེན རཱཛཱ ཀོརབྱོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ རཱཛཱནཾ ཀོརབྱཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སུདྡྷཾ ཁོ ཏེ, དེཝ, མིགཙཱིརཾ. ཨཏྠི ཙེཏྠ རཊྛཔཱལོ ནཱམ ཀུལཔུཏྟོ ཨིམསྨིཾཡེཝ ཐུལླཀོཊྛིཀེ ཨགྒཀུལསྶ པུཏྟོ ཡསྶ ཏྭཾ ཨབྷིཎྷཾ ཀིཏྟཡམཱནོ ཨཧོསི, སོ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ནིསིནྣོ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, སམྨ མིགཝ, ཨལཾ དཱནཛྫ ཨུཡྻཱནབྷཱུམིཡཱ. ཏམེཝ དཱནི མཡཾ བྷཝནྟཾ རཊྛཔཱལཾ པཡིརུཔཱསིསྶཱམཱ’’ཏི. ཨཐ ¶ ཁོ རཱཛཱ ཀོརབྱོ ‘‘ཡཾ ཏཏྠ ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཾ པཊིཡཏྟཾ ཏཾ སབྦཾ ཝིསྶཛྫེཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ བྷདྲཱནི བྷདྲཱནི ཡཱནཱནི ཡོཛཱཔེཏྭཱ བྷདྲཾ ཡཱནཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ བྷདྲེཧི བྷདྲེཧི ཡཱནེཧི ཐུལླཀོཊྛིཀམྷཱ ནིཡྻཱསི ¶ མཧཙྩརཱཛཱནུབྷཱཝེན [མཧཙྩཱ རཱཛཱནུབྷཱཝེན (སཱི.)] ཨཱཡསྨནྟཾ རཊྛཔཱལཾ དསྶནཱཡ. ཡཱཝཏིཀཱ ཡཱནསྶ བྷཱུམི ཡཱནེན གནྟྭཱ ཡཱནཱ པཙྩོརོཧིཏྭཱ པཏྟིཀོཝ ཨུསྶཊཱཡ ཨུསྶཊཱཡ པརིསཱཡ ཡེནཱཡསྨཱ རཊྛཔཱལོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨཏཱ རཊྛཔཱལེན ¶ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. ཨེཀམནྟཾ ཋིཏོ ཁོ རཱཛཱ ཀོརབྱོ ཨཱཡསྨནྟཾ རཊྛཔཱལཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨིདྷ བྷཝཾ རཊྛཔཱལ ཧཏྠཏྠརེ [ཀཊྛཏྠརེ (སྱཱ. ཀཾ.)] ནིསཱིདཏཱུ’’ཏི. ‘‘ཨལཾ, མཧཱརཱཛ, ནིསཱིད ཏྭཾ; ནིསིནྣོ ཨཧཾ སཀེ ཨཱསནེ’’ཏི. ནིསཱིདི རཱཛཱ ཀོརབྱོ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ. ནིསཛྫ ཁོ རཱཛཱ ཀོརབྱོ ཨཱཡསྨནྟཾ རཊྛཔཱལཾ ཨེཏདཝོཙ –

༣༠༤. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷོ རཊྛཔཱལ, པཱརིཛུཉྙཱནི ཡེཧི པཱརིཛུཉྙེཧི སམནྣཱགཏཱ ཨིདྷེཀཙྩེ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛནྟི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ཛརཱཔཱརིཛུཉྙཾ, བྱཱདྷིཔཱརིཛུཉྙཾ, བྷོགཔཱརིཛུཉྙཾ, ཉཱཏིཔཱརིཛུཉྙཾ. ཀཏམཉྩ, བྷོ རཊྛཔཱལ, ཛརཱཔཱརིཛུཉྙཾ? ཨིདྷ, བྷོ རཊྛཔཱལ ¶ , ཨེཀཙྩོ ཛིཎྞོ ཧོཏི ཝུཌྜྷོ མཧལླཀོ ཨདྡྷགཏོ ཝཡོཨནུཔྤཏྟོ. སོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨཧཾ ཁོམྷི ཨེཏརཧི ཛིཎྞོ ཝུཌྜྷོ མཧལླཀོ ཨདྡྷགཏོ ཝཡོཨནུཔྤཏྟོ. ན ཁོ པན མཡཱ སུཀརཾ ཨནདྷིགཏཾ ཝཱ བྷོགཾ ཨདྷིགནྟུཾ ཨདྷིགཏཾ ཝཱ བྷོགཾ ཕཱཏིཾ ཀཱཏུཾ [ཕཱཏིཀཏྟུཾ (སཱི.)]. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛེཡྻ’ནྟི. སོ ཏེན ཛརཱཔཱརིཛུཉྙེན སམནྣཱགཏོ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ ¶ པབྦཛཏི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷོ རཊྛཔཱལ, ཛརཱཔཱརིཛུཉྙཾ. བྷཝཾ ཁོ པན རཊྛཔཱལོ ཨེཏརཧི དཧརོ ཡུཝཱ སུསུཀཱལ༹ཀེསོ བྷདྲེན ཡོབྦནེན སམནྣཱགཏོ པཋམེན ཝཡསཱ. ཏཾ བྷོཏོ རཊྛཔཱལསྶ ཛརཱཔཱརིཛུཉྙཾ ནཏྠི. ཀིཾ བྷཝཾ རཊྛཔཱལོ ཉཏྭཱ ཝཱ དིསྭཱ ཝཱ སུཏྭཱ ཝཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ?

‘‘ཀཏམཉྩ, བྷོ རཊྛཔཱལ, བྱཱདྷིཔཱརིཛུཉྙཾ? ཨིདྷ, བྷོ རཊྛཔཱལ, ཨེཀཙྩོ ཨཱབཱདྷིཀོ ཧོཏི དུཀྑིཏོ བཱལ༹ྷགིལཱནོ. སོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི ¶ – ‘ཨཧཾ ཁོམྷི ཨེཏརཧི ཨཱབཱདྷིཀོ དུཀྑིཏོ བཱལ༹ྷགིལཱནོ. ན ཁོ པན མཡཱ སུཀརཾ ཨནདྷིགཏཾ ཝཱ བྷོགཾ ཨདྷིགནྟུཾ ཨདྷིགཏཾ ཝཱ བྷོགཾ ཕཱཏིཾ ཀཱཏུཾ ¶ . ཡཾནཱུནཱཧཾ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛེཡྻ’ནྟི. སོ ¶ ཏེན བྱཱདྷིཔཱརིཛུཉྙེན སམནྣཱགཏོ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛཏི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷོ རཊྛཔཱལ, བྱཱདྷིཔཱརིཛུཉྙཾ. བྷཝཾ ཁོ པན རཊྛཔཱལོ ཨེཏརཧི ཨཔྤཱབཱདྷོ ཨཔྤཱཏངྐོ སམཝེཔཱཀིནིཡཱ གཧཎིཡཱ སམནྣཱགཏོ ནཱཏིསཱིཏཱཡ ནཱཙྩུཎྷཱཡ. ཏཾ བྷོཏོ རཊྛཔཱལསྶ བྱཱདྷིཔཱརིཛུཉྙཾ ནཏྠི. ཀིཾ བྷཝཾ རཊྛཔཱལོ ཉཏྭཱ ཝཱ དིསྭཱ ཝཱ སུཏྭཱ ཝཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ?

‘‘ཀཏམཉྩ ¶ , བྷོ རཊྛཔཱལ, བྷོགཔཱརིཛུཉྙཾ? ཨིདྷ, བྷོ རཊྛཔཱལ, ཨེཀཙྩོ ཨཌྜྷོ ཧོཏི མཧདྡྷནོ མཧཱབྷོགོ. ཏསྶ ཏེ བྷོགཱ ཨནུཔུབྦེན པརིཀྑཡཾ གཙྪནྟི. སོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨཧཾ ཁོ པུབྦེ ཨཌྜྷོ ཨཧོསིཾ མཧདྡྷནོ མཧཱབྷོགོ. ཏསྶ མེ ཏེ བྷོགཱ ཨནུཔུབྦེན པརིཀྑཡཾ གཏཱ. ན ཁོ པན མཡཱ སུཀརཾ ཨནདྷིགཏཾ ཝཱ བྷོགཾ ཨདྷིགནྟུཾ ཨདྷིགཏཾ ཝཱ བྷོགཾ ཕཱཏིཾ ཀཱཏུཾ. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛེཡྻ’ནྟི. སོ ཏེན བྷོགཔཱརིཛུཉྙེན སམནྣཱགཏོ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛཏི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷོ རཊྛཔཱལ, བྷོགཔཱརིཛུཉྙཾ. བྷཝཾ ཁོ པན རཊྛཔཱལོ ཨིམསྨིཾཡེཝ ཐུལླཀོཊྛིཀེ ཨགྒཀུལསྶ པུཏྟོ. ཏཾ བྷོཏོ རཊྛཔཱལསྶ བྷོགཔཱརིཛུཉྙཾ ནཏྠི. ཀིཾ བྷཝཾ རཊྛཔཱལོ ཉཏྭཱ ཝཱ དིསྭཱ ཝཱ སུཏྭཱ ཝཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ?

‘‘ཀཏམཉྩ ¶ , བྷོ རཊྛཔཱལ, ཉཱཏིཔཱརིཛུཉྙཾ? ཨིདྷ, བྷོ རཊྛཔཱལ, ཨེཀཙྩསྶ བཧཱུ ཧོནྟི མིཏྟཱམཙྩཱ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱ. ཏསྶ ཏེ ཉཱཏཀཱ ཨནུཔུབྦེན པརིཀྑཡཾ གཙྪནྟི. སོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘མམཾ ཁོ པུབྦེ བཧཱུ ཨཧེསུཾ མིཏྟཱམཙྩཱ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱ. ཏསྶ མེ ཏེ ཨནུཔུབྦེན པརིཀྑཡཾ གཏཱ. ན ཁོ པན མཡཱ སུཀརཾ ཨནདྷིགཏཾ ཝཱ བྷོགཾ ཨདྷིགནྟུཾ ཨདྷིགཏཾ ཝཱ བྷོགཾ ཕཱཏིཾ ཀཱཏུཾ. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཀེསམསྶུཾ ¶ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛེཡྻ’ནྟི. སོ ¶ ཏེན ཉཱཏིཔཱརིཛུཉྙེན སམནྣཱགཏོ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛཏི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷོ རཊྛཔཱལ, ཉཱཏིཔཱརིཛུཉྙཾ. བྷོཏོ ཁོ པན རཊྛཔཱལསྶ ཨིམསྨིཾཡེཝ ཐུལླཀོཊྛིཀེ བཧཱུ མིཏྟཱམཙྩཱ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱ. ཏཾ བྷོཏོ རཊྛཔཱལསྶ ཉཱཏིཔཱརིཛུཉྙཾ ནཏྠི. ཀིཾ བྷཝཾ རཊྛཔཱལོ ཉཏྭཱ ཝཱ དིསྭཱ ཝཱ སུཏྭཱ ཝཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ?

‘‘ཨིམཱནི ཁོ, བྷོ རཊྛཔཱལ, ཙཏྟཱརི པཱརིཛུཉྙཱནི, ཡེཧི པཱརིཛུཉྙེཧི སམནྣཱགཏཱ ཨིདྷེཀཙྩེ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛནྟི. ཏཱནི བྷོཏོ རཊྛཔཱལསྶ ནཏྠི. ཀིཾ བྷཝཾ རཊྛཔཱལོ ཉཏྭཱ ཝཱ དིསྭཱ ཝཱ སུཏྭཱ ཝཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ’’ཏི?

༣༠༥. ‘‘ཨཏྠི ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ ¶ སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཙཏྟཱརོ དྷམྨུདྡེསཱ ཨུདྡིཊྛཱ, ཡེ ཨཧཾ [ཡམཧཾ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ཉཏྭཱ ཙ དིསྭཱ ཙ སུཏྭཱ ཙ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ‘ཨུཔནིཡྻཏི ལོཀོ ཨདྡྷུཝོ’ཏི ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན པཋམོ དྷམྨུདྡེསོ ཨུདྡིཊྛོ, ཡམཧཾ ཉཏྭཱ ཙ དིསྭཱ སུཏྭཱ ཙ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ. ‘ཨཏཱཎོ ལོཀོ ཨནབྷིསྶརོ’ཏི ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན དུཏིཡོ དྷམྨུདྡེསོ ཨུདྡིཊྛོ, ཡམཧཾ ཉཏྭཱ ཙ དིསྭཱ སུཏྭཱ ཙ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ. ‘ཨསྶཀོ ལོཀོ, སབྦཾ པཧཱཡ གམནཱིཡ’ནྟི ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཏཏིཡོ དྷམྨུདྡེསོ ཨུདྡིཊྛོ, ཡམཧཾ ཉཏྭཱ ཙ དིསྭཱ སུཏྭཱ ཙ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ. ‘ཨཱུནོ ལོཀོ ཨཏིཏྟོ ཏཎྷཱདཱསོ’ཏི ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཙཏུཏྠོ དྷམྨུདྡེསོ ཨུདྡིཊྛོ, ཡམཧཾ ཉཏྭཱ ཙ དིསྭཱ སུཏྭཱ ¶ ཙ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ. ཨིམེ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན ¶ ཙཏྟཱརོ དྷམྨུདྡེསཱ ཨུདྡིཊྛཱ, ཡེ ཨཧཾ ཉཏྭཱ ཙ དིསྭཱ སུཏྭཱ ཙ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ’’ཏི.

༣༠༦. ‘‘‘ཨུཔནིཡྻཏི ¶ ལོཀོ ཨདྡྷུཝོ’ཏི – བྷཝཾ རཊྛཔཱལོ ཨཱཧ. ཨིམསྶ ¶ , བྷོ རཊྛཔཱལ, བྷཱསིཏསྶ ཀཐཾ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ’’ཏི? ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཏྭཾ ཝཱིསཏིཝསྶུདྡེསིཀོཔི པཎྞཝཱིསཏིཝསྶུདྡེསིཀོཔི ཧཏྠིསྨིམྤི ཀཏཱཝཱི ཨསྶསྨིམྤི ཀཏཱཝཱི རཐསྨིམྤི ཀཏཱཝཱི དྷནུསྨིམྤི ཀཏཱཝཱི ཐརུསྨིམྤི ཀཏཱཝཱི ཨཱུརུབལཱི བཱཧུབལཱི ཨལམཏྟོ སངྒཱམཱཝཙརོ’’ཏི? ‘‘ཨཧོསིཾ ཨཧཾ, བྷོ རཊྛཔཱལ, ཝཱིསཏིཝསྶུདྡེསིཀོཔི པཎྞཝཱིསཏིཝསྶུདྡེསིཀོཔི ཧཏྠིསྨིམྤི ཀཏཱཝཱི ཨསྶསྨིམྤི ཀཏཱཝཱི རཐསྨིམྤི ཀཏཱཝཱི དྷནུསྨིམྤི ཀཏཱཝཱི ཐརུསྨིམྤི ཀཏཱཝཱི ཨཱུརུབལཱི བཱཧུབལཱི ཨལམཏྟོ སངྒཱམཱཝཙརོ. ཨཔྤེཀདཱཧཾ, བྷོ རཊྛཔཱལ, ཨིདྡྷིམཱཝ མཉྙེ ན [ཨིདྡྷིམཱ མཉྙེ ན (སྱཱ. ཀཾ.), ཨིདྡྷིམཱ ཙ མཉྙེ (སཱི.), ན ཝིཡ མཉྙེ (ཀ.)] ཨཏྟནོ བལེན སམསམཾ སམནུཔསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཨེཝམེཝ ཏྭཾ ཨེཏརཧི ཨཱུརུབལཱི བཱཧུབལཱི ཨལམཏྟོ སངྒཱམཱཝཙརོ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧིདཾ, བྷོ རཊྛཔཱལ. ཨེཏརཧི ཛིཎྞོ ཝུཌྜྷོ མཧལླཀོ ཨདྡྷགཏོ ཝཡོཨནུཔྤཏྟོ ཨཱསཱིཏིཀོ མེ ཝཡོ ཝཏྟཏི. ཨཔྤེཀདཱཧཾ, བྷོ རཊྛཔཱལ, ‘ཨིདྷ པཱདཾ ཀརིསྶཱམཱི’ཏི ཨཉྙེནེཝ པཱདཾ ཀརོམཱི’’ཏི. ‘‘ཨིདཾ ཁོ ཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ – ‘ཨུཔནིཡྻཏི ལོཀོ ཨདྡྷུཝོ’ཏི, ཡམཧཾ ཉཏྭཱ ཙ དིསྭཱ སུཏྭཱ ཙ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ’’ཏི. ‘‘ཨཙྪརིཡཾ, བྷོ རཊྛཔཱལ, ཨབྦྷུཏཾ, བྷོ རཊྛཔཱལ! ཡཱཝ སུབྷཱསིཏཾ ཙིདཾ ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན – ‘ཨུཔནིཡྻཏི ལོཀོ ཨདྡྷུཝོ’ཏི. ཨུཔནིཡྻཏི ཧི ¶ , བྷོ རཊྛཔཱལ, ལོཀོ ཨདྡྷུཝོ.

‘‘སཾཝིཛྫནྟེ ཁོ, བྷོ རཊྛཔཱལ, ཨིམསྨིཾ རཱཛཀུལེ ཧཏྠིཀཱཡཱཔི ཨསྶཀཱཡཱཔི རཐཀཱཡཱཔི པཏྟིཀཱཡཱཔི, ཨམྷཱཀཾ ཨཱཔདཱསུ པརིཡོདྷཱཡ ¶ ཝཏྟིསྶནྟི. ‘ཨཏཱཎོ ལོཀོ ཨནབྷིསྶརོ’ཏི – བྷཝཾ རཊྛཔཱལོ ཨཱཧ. ཨིམསྶ པན, བྷོ རཊྛཔཱལ, བྷཱསིཏསྶ ཀཐཾ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ’’ཏི? ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཨཏྠི ཏེ ཀོཙི ཨནུསཱཡིཀོ ཨཱབཱདྷོ’’ཏི? ‘‘ཨཏྠི མེ, བྷོ རཊྛཔཱལ, ཨནུསཱཡིཀོ ཨཱབཱདྷོ. ཨཔྤེཀདཱ མཾ, བྷོ རཊྛཔཱལ, མིཏྟཱམཙྩཱ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱ ¶ པརིཝཱརེཏྭཱ ཋིཏཱ ཧོནྟི – ‘ཨིདཱནི རཱཛཱ ཀོརབྱོ ཀཱལཾ ཀརིསྶཏི, ཨིདཱནི རཱཛཱ ཀོརབྱོ ཀཱལཾ ཀརིསྶཏཱི’’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ལབྷསི ཏྭཾ ¶ ཏེ མིཏྟཱམཙྩེ ཉཱཏིསཱལོཧིཏེ – ‘ཨཱཡནྟུ མེ བྷོནྟོ མིཏྟཱམཙྩཱ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱ, སབྦེཝ སནྟཱ ཨིམཾ ཝེདནཾ སཾཝིབྷཛཐ, ཡཐཱཧཾ ལཧུཀཏརིཀཾ ཝེདནཾ ཝེདིཡེཡྻ’ནྟི – ཨུདཱཧུ ཏྭཾཡེཝ ཏཾ ཝེདནཾ ཝེདིཡསཱི’’ཏི? ‘‘ནཱཧཾ, བྷོ རཊྛཔཱལ, ལབྷཱམི ཏེ མིཏྟཱམཙྩེ ཉཱཏིསཱལོཧིཏེ – ‘ཨཱཡནྟུ མེ བྷོནྟོ མིཏྟཱམཙྩཱ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱ, སབྦེཝ སནྟཱ ཨིམཾ ཝེདནཾ སཾཝིབྷཛཐ, ཡཐཱཧཾ ལཧུཀཏརིཀཾ ཝེདནཾ ཝེདིཡེཡྻ’ནྟི. ཨཐ ཁོ ཨཧམེཝ ཏཾ ཝེདནཾ ཝེདིཡཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨིདཾ ཁོ ཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ – ‘ཨཏཱཎོ ལོཀོ ཨནབྷིསྶརོ’ཏི, ཡམཧཾ ཉཏྭཱ ཙ དིསྭཱ སུཏྭཱ ཙ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ’’ཏི. ‘‘ཨཙྪརིཡཾ, བྷོ རཊྛཔཱལ, ཨབྦྷུཏཾ, བྷོ རཊྛཔཱལ! ཡཱཝ སུབྷཱསིཏཾ ཙིདཾ ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ ¶ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན – ‘ཨཏཱཎོ ལོཀོ ཨནབྷིསྶརོ’ཏི. ཨཏཱཎོ ཧི, བྷོ རཊྛཔཱལ, ལོཀོ ཨནབྷིསྶརོ.

‘‘སཾཝིཛྫཏི ཁོ, བྷོ རཊྛཔཱལ, ཨིམསྨིཾ རཱཛཀུལེ པཧཱུཏཾ ཧིརཉྙསུཝཎྞཾ བྷཱུམིགཏཉྩ ཝེཧཱསགཏཉྩ. ‘ཨསྶཀོ ལོཀོ, སབྦཾ པཧཱཡ གམནཱིཡ’ནྟི – བྷཝཾ རཊྛཔཱལོ ཨཱཧ. ཨིམསྶ པན, བྷོ རཊྛཔཱལ, བྷཱསིཏསྶ ཀཐཾ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ’’ཏི? ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཡཐཱ ཏྭཾ ཨེཏརཧི པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི ¶ སམཔྤིཏོ སམངྒཱིབྷཱུཏོ པརིཙཱརེསི, ལཙྪསི ཏྭཾ པརཏྠཱཔི – ‘ཨེཝམེཝཱཧཾ ཨིམེཧེཝ པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི སམཔྤིཏོ སམངྒཱིབྷཱུཏོ པརིཙཱརེམཱི’ཏི, ཨུདཱཧུ ཨཉྙེ ཨིམཾ བྷོགཾ པཊིཔཛྫིསྶནྟི, ཏྭཾ པན ཡཐཱཀམྨཾ གམིསྶསཱི’’ཏི? ‘‘ཡཐཱཧཾ, བྷོ རཊྛཔཱལ, ཨེཏརཧི པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི སམཔྤིཏོ སམངྒཱིབྷཱུཏོ པརིཙཱརེམི, ནཱཧཾ ལཙྪཱམི པརཏྠཱཔི – ‘ཨེཝམེཝ ཨིམེཧེཝ པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི སམཔྤིཏོ སམངྒཱིབྷཱུཏོ པརིཙཱརེམཱི’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨཉྙེ ཨིམཾ བྷོགཾ པཊིཔཛྫིསྶནྟི; ཨཧཾ པན ཡཐཱཀམྨཾ གམིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨིདཾ ཁོ ཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ – ‘ཨསྶཀོ ལོཀོ, སབྦཾ པཧཱཡ གམནཱིཡ’ནྟི, ཡམཧཾ ཉཏྭཱ ཙ དིསྭཱ ཙ སུཏྭཱ ཙ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ’’ཏི. ‘‘ཨཙྪརིཡཾ, བྷོ རཊྛཔཱལ, ཨབྦྷུཏཾ, བྷོ རཊྛཔཱལ! ཡཱཝ སུབྷཱསིཏཾ ཙིདཾ ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ ¶ སམྨཱསམྦུདྡྷེན – ‘ཨསྶཀོ ལོཀོ ¶ , སབྦཾ པཧཱཡ གམནཱིཡ’ནྟི ¶ . ཨསྶཀོ ཧི, བྷོ རཊྛཔཱལ, ལོཀོ སབྦཾ པཧཱཡ གམནཱིཡཾ.

‘‘‘ཨཱུནོ ལོཀོ ཨཏིཏྟོ ཏཎྷཱདཱསོ’ཏི – བྷཝཾ རཊྛཔཱལོ ཨཱཧ. ཨིམསྶ, བྷོ རཊྛཔཱལ, བྷཱསིཏསྶ ཀཐཾ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ’’ཏི? ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཕཱིཏཾ ཀུརུཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསསཱི’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷོ རཊྛཔཱལ, ཕཱིཏཾ ཀུརུཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཨིདྷ པུརིསོ ཨཱགཙྪེཡྻ པུརཏྠིམཱཡ དིསཱཡ སདྡྷཱཡིཀོ པཙྩཡིཀོ. སོ ཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ཡགྒྷེ, མཧཱརཱཛ, ཛཱནེཡྻཱསི, ཨཧཾ ཨཱགཙྪཱམི པུརཏྠིམཱཡ དིསཱཡ? ཏཏྠདྡསཾ མཧནྟཾ ཛནཔདཾ ཨིདྡྷཉྩེཝ ཕཱིཏཉྩ བཧུཛནཾ ཨཱཀིཎྞམནུསྶཾ. བཧཱུ ཏཏྠ ཧཏྠིཀཱཡཱ ཨསྶཀཱཡཱ རཐཀཱཡཱ པཏྟིཀཱཡཱ; བཧུ ཏཏྠ དྷནདྷཉྙཾ [དནྟཱཛིནཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]; བཧུ ཏཏྠ ཧིརཉྙསུཝཎྞཾ ཨཀཏཉྩེཝ ཀཏཉྩ; བཧུ ཏཏྠ ཨིཏྠིཔརིགྒཧོ. སཀྐཱ ཙ ཏཱཝཏཀེནེཝ བལམཏྟེན [བལཏྠེན (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.), བཧལཏྠེན (ཀ.)] ཨབྷིཝིཛིནིཏུཾ. ཨབྷིཝིཛིན, མཧཱརཱཛཱ’ཏི, ཀིནྟི ནཾ ཀརེཡྻཱསཱི’’ཏི? ‘‘ཏམྤི ¶ མཡཾ, བྷོ རཊྛཔཱལ, ཨབྷིཝིཛིཡ ཨཛ྄ཛྷཱཝསེཡྻཱམཱ’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཨིདྷ པུརིསོ ཨཱགཙྪེཡྻ པཙྪིམཱཡ དིསཱཡ… ཨུཏྟརཱཡ དིསཱཡ… དཀྑིཎཱཡ དིསཱཡ… པརསམུདྡཏོ སདྡྷཱཡིཀོ པཙྩཡིཀོ. སོ ཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ཡགྒྷེ, མཧཱརཱཛ, ཛཱནེཡྻཱསི, ཨཧཾ ཨཱགཙྪཱམི པརསམུདྡཏོ? ཏཏྠདྡསཾ མཧནྟཾ ཛནཔདཾ ཨིདྡྷཉྩེཝ ཕཱིཏཉྩ བཧུཛནཾ ཨཱཀིཎྞམནུསྶཾ. བཧཱུ ཏཏྠ ཧཏྠིཀཱཡཱ ཨསྶཀཱཡཱ རཐཀཱཡཱ ¶ པཏྟིཀཱཡཱ; བཧུ ཏཏྠ དྷནདྷཉྙཾ; བཧུ ཏཏྠ ཧིརཉྙསུཝཎྞཾ ཨཀཏཉྩེཝ ཀཏཉྩ; བཧུ ཏཏྠ ཨིཏྠིཔརིགྒཧོ. སཀྐཱ ཙ ཏཱཝཏཀེནེཝ བལམཏྟེན ཨབྷིཝིཛིནིཏུཾ. ཨབྷིཝིཛིན, མཧཱརཱཛཱ’ཏི, ཀིནྟི ནཾ ཀརེཡྻཱསཱི’’ཏི? ‘‘ཏམྤི མཡཾ, བྷོ རཊྛཔཱལ, ཨབྷིཝིཛིཡ ཨཛ྄ཛྷཱཝསེཡྻཱམཱ’’ཏི. ‘‘ཨིདཾ ཁོ ཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ – ‘ཨཱུནོ ལོཀོ ཨཏིཏྟོ ཏཎྷཱདཱསོ’ཏི, ཡམཧཾ ཉཏྭཱ ཙ དིསྭཱ སུཏྭཱ ཙ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ’’ཏི. ‘‘ཨཙྪརིཡཾ, བྷོ རཊྛཔཱལ, ཨབྦྷུཏཾ, བྷོ རཊྛཔཱལ! ཡཱཝ སུབྷཱསིཏཾ ཙིདཾ ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན – ‘ཨཱུནོ ལོཀོ ཨཏིཏྟོ ཏཎྷཱདཱསོ’ཏི. ཨཱུནོ ཧི, བྷོ རཊྛཔཱལ, ལོཀོ ཨཏིཏྟོ ཏཎྷཱདཱསོ’’ཏི.

ཨིདམཝོཙ ¶ ¶ ཨཱཡསྨཱ རཊྛཔཱལོ. ཨིདཾ ཝཏྭཱ ཨཐཱཔརཾ ཨེཏདཝོཙ –

༣༠༧. ‘‘པསྶཱམི ལོཀེ སདྷནེ མནུསྶེ,

ལདྡྷཱན ཝིཏྟཾ ན དདནྟི མོཧཱ;

ལུདྡྷཱ དྷནཾ [ལདྡྷཱ དྷནཾ (ཀ.)] སནྣིཙཡཾ ཀརོནྟི,

བྷིཡྻོཝ ཀཱམེ ཨབྷིཔཏྠཡནྟི.

‘‘རཱཛཱ པསཡ྄ཧཱ པཐཝིཾ ཝིཛིཏྭཱ,

སསཱགརནྟཾ མཧིམཱཝསནྟོ [མཧིཡཱ ཝསནྟོ (སཱི. ཀ.)];

ཨོརཾ སམུདྡསྶ ཨཏིཏྟརཱུཔོ,

པཱརཾ ¶ སམུདྡསྶཔི པཏྠཡེཐ.

‘‘རཱཛཱ ¶ ཙ ཨཉྙེ ཙ བཧཱུ མནུསྶཱ,

ཨཝཱིཏཏཎྷཱ [ཨཏིཏྟཏཎྷཱ (ཀ.)] མརཎཾ ཨུཔེནྟི;

ཨཱུནཱཝ ཧུཏྭཱན ཛཧནྟི དེཧཾ,

ཀཱམེཧི ལོཀམྷི ན ཧཏྠི ཏིཏྟི.

‘‘ཀནྡནྟི ནཾ ཉཱཏཱི པཀིརིཡ ཀེསེ,

ཨཧོཝཏཱ ནོ ཨམརཱཏི ཙཱཧུ;

ཝཏྠེན ནཾ པཱརུཏཾ ནཱིཧརིཏྭཱ,

ཙིཏཾ སམཱདཱཡ [སམཱདྷཱཡ (སཱི.)] ཏཏོཌཧནྟི.

‘‘སོ ཌཡ྄ཧཏི སཱུལེཧི ཏུཛྫམཱནོ,

ཨེཀེན ཝཏྠེན པཧཱཡ བྷོགེ;

ན མཱིཡམཱནསྶ བྷཝནྟི ཏཱཎཱ,

ཉཱཏཱིདྷ མིཏྟཱ ཨཐ ཝཱ སཧཱཡཱ.

‘‘དཱཡཱདཀཱ ¶ ཏསྶ དྷནཾ ཧརནྟི,

སཏྟོ པན གཙྪཏི ཡེན ཀམྨཾ;

ན མཱིཡམཱནཾ དྷནམནྭེཏི ཀིཉྩི,

པུཏྟཱ ཙ དཱརཱ ཙ དྷནཉྩ རཊྛཾ.

‘‘ན ¶ དཱིགྷམཱཡུཾ ལབྷཏེ དྷནེན, ན ཙཱཔི ཝིཏྟེན ཛརཾ ཝིཧནྟི;

ཨཔྤཾ ཧིདཾ ཛཱིཝིཏམཱཧུ དྷཱིརཱ, ཨསསྶཏཾ ¶ ཝིཔྤརིཎཱམདྷམྨཾ.

‘‘ཨཌྜྷཱ དལིདྡཱ ཙ ཕུསནྟི ཕསྶཾ,

བཱལོ ཙ དྷཱིརོ ཙ ཏཐེཝ ཕུཊྛོ;

བཱལོ ཙ བཱལྱཱ ཝདྷིཏོཝ སེཏི,

དྷཱིརོ ཙ [དྷཱིརོཝ (ཀ.)] ན ཝེདྷཏི ཕསྶཕུཊྛོ.

‘‘ཏསྨཱ ཧི པཉྙཱཝ དྷནེན སེཡྻོ,

ཡཱཡ ཝོསཱནམིདྷཱདྷིགཙྪཏི;

ཨབྱོསིཏཏྟཱ [ཨསོསིཏཏྟཱ (སཱི. པཱི.)] ཧི བྷཝཱབྷཝེསུ,

པཱཔཱནི ཀམྨཱནི ཀརོནྟི མོཧཱ.

‘‘ཨུཔེཏི གབྦྷཉྩ པརཉྩ ལོཀཾ,

སཾསཱརམཱཔཛྫ པརམྤརཱཡ;

ཏསྶཔྤཔཉྙོ ཨབྷིསདྡཧནྟོ,

ཨུཔེཏི གབྦྷཉྩ པརཉྩ ལོཀཾ.

‘‘ཙོརོ ¶ ཡཐཱ སནྡྷིམུཁེ གཧིཏོ,

སཀམྨུནཱ ཧཉྙཏི པཱཔདྷམྨོ;

ཨེཝཾ པཛཱ པེཙྩ པརམྷི ལོཀེ,

སཀམྨུནཱ ཧཉྙཏི པཱཔདྷམྨོ.

‘‘ཀཱམཱཧི ¶ ཙིཏྲཱ མདྷུརཱ མནོརམཱ,

ཝིརཱུཔརཱུཔེན མཐེནྟི ཙིཏྟཾ;

ཨཱདཱིནཝཾ ཀཱམགུཎེསུ དིསྭཱ,

ཏསྨཱ ¶ ཨཧཾ པབྦཛིཏོམྷི རཱཛ.

‘‘དུམཔྥལཱནེཝ པཏནྟི མཱཎཝཱ,

དཧརཱ ཙ ཝུཌྜྷཱ ཙ སརཱིརབྷེདཱ;

ཨེཏམྤི དིསྭཱ [ཨེཝམྤི དིསྭཱ (སཱི.), ཨེཏཾ ཝིདིཏྭཱ (སྱཱ. ཀཾ.)] པབྦཛིཏོམྷི རཱཛ,

ཨཔཎྞཀཾ སཱམཉྙམེཝ སེཡྻོ’’ཏི.

རཊྛཔཱལསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ དུཏིཡཾ.

༣. མགྷདེཝསུཏྟཾ

༣༠༨. ཨེཝཾ ¶ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ མིཐིལཱཡཾ ཝིཧརཏི མགྷདེཝཨམྦཝནེ [མཁཱདེཝཨམྦཝནེ (སཱི. པཱི.), མགྒྷདེཝཨམྦཝནེ (ཀ.)]. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ པདེསེ སིཏཾ པཱཏྭཱཀཱསི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཀོ ནུ ཁོ ཧེཏུ, ཀོ པཙྩཡོ བྷགཝཏོ སིཏསྶ པཱཏུཀམྨཱཡ? ན ཨཀཱརཎེན ཏཐཱགཏཱ སིཏཾ པཱཏུཀརོནྟཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨེཀཾསཾ ཙཱིཝརཾ ཀཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནཉྫལིཾ པཎཱམེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀོ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཧེཏུ, ཀོ པཙྩཡོ བྷགཝཏོ སིཏསྶ པཱཏུཀམྨཱཡ? ན ཨཀཱརཎེན ཏཐཱགཏཱ སིཏཾ པཱཏུཀརོནྟཱི’’ཏི. ‘‘བྷཱུཏཔུབྦཾ, ཨཱནནྡ, ཨིམིསྶཱཡེཝ མིཐིལཱཡཾ རཱཛཱ ཨཧོསི མགྷདེཝོ ནཱམ དྷམྨིཀོ དྷམྨརཱཛཱ དྷམྨེ ཋིཏོ མཧཱརཱཛཱ; དྷམྨཾ ཙརཏི བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀེསུ ནེགམེསུ ཙེཝ ཛཱནཔདེསུ ཙ; ཨུཔོསཐཉྩ ཨུཔཝསཏི ཙཱཏུདྡསིཾ པཉྩདསིཾ ¶ ཨཊྛམིཉྩ པཀྑསྶ. ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, རཱཛཱ མགྷདེཝོ བཧཱུནཾ ཝསྶཱནཾ བཧཱུནཾ ཝསྶསཏཱནཾ བཧཱུནཾ ཝསྶསཧསྶཱནཾ ཨཙྩཡེན ཀཔྤཀཾ ཨཱམནྟེསི – ‘ཡདཱ མེ, སམྨ ཀཔྤཀ, པསྶེཡྻཱསི སིརསྨིཾ པལིཏཱནི ཛཱཏཱནི, ཨཐ མེ ཨཱརོཙེཡྻཱསཱི’ཏི. ‘ཨེཝཾ, དེཝཱ’ཏི ཁོ, ཨཱནནྡ, ཀཔྤཀོ རཉྙོ མགྷདེཝསྶ པཙྩསྶོསི. ཨདྡསཱ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཀཔྤཀོ བཧཱུནཾ ཝསྶཱནཾ ¶ བཧཱུནཾ ཝསྶསཏཱནཾ བཧཱུནཾ ཝསྶསཧསྶཱནཾ ཨཙྩཡེན རཉྙོ མགྷདེཝསྶ སིརསྨིཾ པལིཏཱནི ཛཱཏཱནི. དིསྭཱན རཱཛཱནཾ མགྷདེཝཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘པཱཏུབྷཱུཏཱ ཁོ དེཝསྶ དེཝདཱུཏཱ, དིསྶནྟི སིརསྨིཾ པལིཏཱནི ཛཱཏཱནཱི’ཏི. ‘ཏེན ཧི, སམྨ ཀཔྤཀ, ཏཱནི པལིཏཱནི སཱདྷུཀཾ སཎྜཱསེན ཨུདྡྷརིཏྭཱ མམ ཨཉྫལིསྨིཾ པཏིཊྛཱཔེཧཱི’ཏི. ‘ཨེཝཾ, དེཝཱ’ཏི ཁོ, ཨཱནནྡ, ཀཔྤཀོ རཉྙོ མགྷདེཝསྶ པཊིསྶུཏྭཱ ཏཱནི པལིཏཱནི སཱདྷུཀཾ སཎྜཱསེན ཨུདྡྷརིཏྭཱ རཉྙོ མགྷདེཝསྶ ཨཉྫལིསྨིཾ པཏིཊྛཱཔེསི.

༣༠༩. ‘‘ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, རཱཛཱ མགྷདེཝོ ཀཔྤཀསྶ གཱམཝརཾ དཏྭཱ ཛེཊྛཔུཏྟཾ ཀུམཱརཾ ཨཱམནྟཱཔེཏྭཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘པཱཏུབྷཱུཏཱ ཁོ མེ, ཏཱཏ ཀུམཱར, དེཝདཱུཏཱ; དིསྶནྟི སིརསྨིཾ པལིཏཱནི ཛཱཏཱནི; བྷུཏྟཱ ཁོ པན མེ མཱནུསཀཱ ཀཱམཱ; སམཡོ དིབྦེ ཀཱམེ པརིཡེསིཏུཾ. ཨེཧི ¶ ¶ ཏྭཾ, ཏཱཏ ཀུམཱར, ཨིམཾ རཛྫཾ པཊིཔཛྫ. ཨཧཾ པན ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིསྶཱམི. ཏེན ཧི, ཏཱཏ ཀུམཱར, ཡདཱ ཏྭམྤི པསྶེཡྻཱསི སིརསྨིཾ པལིཏཱནི ཛཱཏཱནི, ཨཐ ཀཔྤཀསྶ གཱམཝརཾ དཏྭཱ ཛེཊྛཔུཏྟཾ ཀུམཱརཾ སཱདྷུཀཾ རཛྫེ སམནུསཱསིཏྭཱ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛེཡྻཱསི. ཡེན མེ ཨིདཾ ཀལྱཱཎཾ ཝཏྟཾ ནིཧིཏཾ ཨནུཔྤཝཏྟེཡྻཱསི, མཱ ཁོ མེ ཏྭཾ ཨནྟིམཔུརིསོ ཨཧོསི. ཡསྨིཾ ཁོ, ཏཱཏ ཀུམཱར, པུརིསཡུགེ ཝཏྟམཱནེ ཨེཝརཱུཔསྶ ཀལྱཱཎསྶ ཝཏྟསྶ ¶ སམུཙྪེདོ ཧོཏི སོ ཏེསཾ ཨནྟིམཔུརིསོ ཧོཏི. ཏཾ ཏཱཧཾ, ཏཱཏ ཀུམཱར, ཨེཝཾ ཝདཱམི – ཡེན མེ ཨིདཾ ཀལྱཱཎཾ ཝཏྟཾ ¶ ནིཧིཏཾ ཨནུཔྤཝཏྟེཡྻཱསི, མཱ ཁོ མེ ཏྭཾ ཨནྟིམཔུརིསོ ཨཧོསཱི’ཏི. ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, རཱཛཱ མགྷདེཝོ ཀཔྤཀསྶ གཱམཝརཾ དཏྭཱ ཛེཊྛཔུཏྟཾ ཀུམཱརཾ སཱདྷུཀཾ རཛྫེ སམནུསཱསིཏྭཱ ཨིམསྨིཾཡེཝ མགྷདེཝཨམྦཝནེ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛི. སོ མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧཱསི, ཏཐཱ དུཏིཡཾ, ཏཐཱ ཏཏིཡཾ, ཏཐཱ ཙཏུཏྠཾ; ཨིཏི ཨུདྡྷམདྷོ ཏིརིཡཾ སབྦདྷི སབྦཏྟཏཱཡ སབྦཱཝནྟཾ ལོཀཾ མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཝིཔུལེན མཧགྒཏེན ཨཔྤམཱཎེན ཨཝེརེན ཨབྱཱབཛ྄ཛྷེན [ཨབྱཱཔཛ྄ཛྷེན (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.), ཨབྱཱཔཛྫེན (ཀ.)] ཕརིཏྭཱ ཝིཧཱསི. ཀརུཎཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ… མུདིཏཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ… ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧཱསི, ཏཐཱ དུཏིཡཾ, ཏཐཱ ཏཏིཡཾ, ཏཐཱ ཙཏུཏྠཾ; ཨིཏི ཨུདྡྷམདྷོ ཏིརིཡཾ སབྦདྷི སབྦཏྟཏཱཡ སབྦཱཝནྟཾ ལོཀཾ ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཝིཔུལེན མཧགྒཏེན ཨཔྤམཱཎེན ཨཝེརེན ཨབྱཱབཛ྄ཛྷེན ཕརིཏྭཱ ཝིཧཱསི.

‘‘རཱཛཱ ཁོ པནཱནནྡ, མགྷདེཝོ ཙཏུརཱསཱིཏིཝསྶསཧསྶཱནི ཀུམཱརཀཱིལི༹ཏཾ ཀཱིལི༹, ཙཏུརཱསཱིཏིཝསྶསཧསྶཱནི ཨོཔརཛྫཾ ཀཱརེསི, ཙཏུརཱསཱིཏིཝསྶསཧསྶཱནི རཛྫཾ ཀཱརེསི, ཙཏུརཱསཱིཏིཝསྶསཧསྶཱནི ཨིམསྨིཾཡེཝ མགྷདེཝཨམྦཝནེ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ བྲཧྨཙརིཡམཙརི. སོ ཙཏྟཱརོ བྲཧྨཝིཧཱརེ བྷཱཝེཏྭཱ ¶ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ བྲཧྨལོཀཱུཔགོ ཨཧོསི.

༣༡༠. ‘‘ཨཐ ¶ ཁོ རཉྙོ, ཨཱནནྡ, མགྷདེཝསྶ པུཏྟོ བཧཱུནཾ ཝསྶཱནཾ བཧཱུནཾ ཝསྶསཏཱནཾ བཧཱུནཾ ཝསྶསཧསྶཱནཾ ཨཙྩཡེན ཀཔྤཀཾ ཨཱམནྟེསི – ‘ཡདཱ མེ, སམྨ ཀཔྤཀ, པསྶེཡྻཱསི ¶ སིརསྨིཾ པལིཏཱནི ཛཱཏཱནི, ཨཐ ཁོ ཨཱརོཙེཡྻཱསཱི’ཏི. ‘ཨེཝཾ, དེཝཱ’ཏི ཁོ, ཨཱནནྡ, ཀཔྤཀོ རཉྙོ མགྷདེཝསྶ པུཏྟསྶ པཙྩསྶོསི. ཨདྡསཱ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཀཔྤཀོ བཧཱུནཾ ཝསྶཱནཾ བཧཱུནཾ ཝསྶསཏཱནཾ བཧཱུནཾ ཝསྶསཧསྶཱནཾ ཨཙྩཡེན རཉྙོ མགྷདེཝསྶ པུཏྟསྶ སིརསྨིཾ པལིཏཱནི ཛཱཏཱནི. དིསྭཱན རཉྙོ མགྷདེཝསྶ པུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘པཱཏུབྷཱུཏཱ ཁོ དེཝསྶ དེཝདཱུཏཱ; དིསྶནྟི སིརསྨིཾ པལིཏཱནི ¶ ཛཱཏཱནཱི’ཏི. ‘ཏེན ཧི, སམྨ ཀཔྤཀ, ཏཱནི པལིཏཱནི སཱདྷུཀཾ སཎྜཱསེན ཨུདྡྷརིཏྭཱ མམ ཨཉྫལིསྨིཾ པཏིཊྛཱཔེཧཱི’ཏི. ‘ཨེཝཾ, དེཝཱ’ཏི ཁོ, ཨཱནནྡ, ཀཔྤཀོ རཉྙོ མགྷདེཝསྶ པུཏྟསྶ པཊིསྶུཏྭཱ ཏཱནི པལིཏཱནི སཱདྷུཀཾ སཎྜཱསེན ཨུདྡྷརིཏྭཱ རཉྙོ མགྷདེཝསྶ པུཏྟསྶ ཨཉྫལིསྨིཾ པཏིཊྛཱཔེསི.

‘‘ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, རཉྙོ མགྷདེཝསྶ པུཏྟོ ཀཔྤཀསྶ གཱམཝརཾ དཏྭཱ ཛེཊྛཔུཏྟཾ ཀུམཱརཾ ཨཱམནྟཱཔེཏྭཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘པཱཏུབྷཱུཏཱ ཁོ, མེ, ཏཱཏ ཀུམཱར, དེཝདཱུཏཱ; དིསྶནྟི སིརསྨིཾ པལིཏཱནི ཛཱཏཱནི; བྷུཏྟཱ ཁོ པན མེ མཱནུསཀཱ ཀཱམཱ; སམཡོ དིབྦེ ཀཱམེ པརིཡེསིཏུཾ. ཨེཧི ཏྭཾ, ཏཱཏ ཀུམཱར, ཨིམཾ རཛྫཾ པཊིཔཛྫ. ཨཧཾ པན ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ¶ ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིསྶཱམི. ཏེན ཧི, ཏཱཏ ཀུམཱར, ཡདཱ ཏྭམྤི པསྶེཡྻཱསི སིརསྨིཾ པལིཏཱནི ཛཱཏཱནི, ཨཐ ཀཔྤཀསྶ གཱམཝརཾ དཏྭཱ ཛེཊྛཔུཏྟཾ ཀུམཱརཾ སཱདྷུཀཾ རཛྫེ སམནུསཱསིཏྭཱ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛེཡྻཱསི. ཡེན མེ ཨིདཾ ཀལྱཱཎཾ ཝཏྟཾ ནིཧིཏཾ ཨནུཔྤཝཏྟེཡྻཱསི, མཱ ཁོ མེ ཏྭཾ ཨནྟིམཔུརིསོ ཨཧོསི. ཡསྨིཾ ཁོ, ཏཱཏ ཀུམཱར, པུརིསཡུགེ ཝཏྟམཱནེ ཨེཝརཱུཔསྶ ཀལྱཱཎསྶ ཝཏྟསྶ སམུཙྪེདོ ཧོཏི སོ ཏེསཾ ཨནྟིམཔུརིསོ ཧོཏི. ཏཾ ཏཱཧཾ, ཏཱཏ ཀུམཱར, ཨེཝཾ ཝདཱམི – ཡེན མེ ཨིདཾ ཀལྱཱཎཾ ཝཏྟཾ ནིཧིཏཾ ཨནུཔྤཝཏྟེཡྻཱསི, མཱ ཁོ མེ ཏྭཾ ཨནྟིམཔུརིསོ ཨཧོསཱི’ཏི. ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, རཉྙོ མགྷདེཝསྶ པུཏྟོ ཀཔྤཀསྶ གཱམཝརཾ དཏྭཱ ཛེཊྛཔུཏྟཾ ཀུམཱརཾ སཱདྷུཀཾ རཛྫེ སམནུསཱསིཏྭཱ ཨིམསྨིཾཡེཝ མགྷདེཝཨམྦཝནེ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ¶ ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛི. སོ མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧཱསི, ཏཐཱ དུཏིཡཾ, ཏཐཱ ཏཏིཡཾ, ཏཐཱ ཙཏུཏྠཾ; ཨིཏི ཨུདྡྷམདྷོ ཏིརིཡཾ སབྦདྷི སབྦཏྟཏཱཡ སབྦཱཝནྟཾ ལོཀཾ མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཝིཔུལེན མཧགྒཏེན ཨཔྤམཱཎེན ཨཝེརེན ཨབྱཱབཛ྄ཛྷེན ཕརིཏྭཱ ཝིཧཱསི. ཀརུཎཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ… མུདིཏཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ… ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ ¶ ¶ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧཱསི, ཏཐཱ དུཏིཡཾ, ཏཐཱ ཏཏིཡཾ, ཏཐཱ ཙཏུཏྠཾ; ཨིཏི ཨུདྡྷམདྷོ ཏིརིཡཾ སབྦདྷི སབྦཏྟཏཱཡ སབྦཱཝནྟཾ ལོཀཾ ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཝིཔུལེན མཧགྒཏེན ཨཔྤམཱཎེན ཨཝེརེན ཨབྱཱབཛ྄ཛྷེན ཕརིཏྭཱ ¶ ཝིཧཱསི. རཉྙོ ཁོ པནཱནནྡ, མགྷདེཝསྶ པུཏྟོ ཙཏུརཱསཱིཏིཝསྶསཧསྶཱནི ཀུམཱརཀཱིལི༹ཏཾ ཀཱིལི༹, ཙཏུརཱསཱིཏིཝསྶསཧསྶཱནི ཨོཔརཛྫཾ ཀཱརེསི, ཙཏུརཱསཱིཏིཝསྶསཧསྶཱནི རཛྫཾ ཀཱརེསི, ཙཏུརཱསཱིཏིཝསྶསཧསྶཱནི ཨིམསྨིཾཡེཝ མགྷདེཝཨམྦཝནེ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ བྲཧྨཙརིཡམཙརི. སོ ཙཏྟཱརོ བྲཧྨཝིཧཱརེ བྷཱཝེཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ བྲཧྨལོཀཱུཔགོ ཨཧོསི.

༣༡༡. ‘‘རཉྙོ ཁོ པནཱནནྡ, མགྷདེཝསྶ པུཏྟཔཔུཏྟཀཱ ཏསྶ པརམྤརཱ ཙཏུརཱསཱིཏིརཱཛསཧསྶཱནི [ཙཏུརཱསཱིཏིཁཏྟིཡསཧསྶཱནི (སཱི. པཱི.), ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཱནི (སྱཱ. ཀཾ.)] ཨིམསྨིཾཡེཝ མགྷདེཝཨམྦཝནེ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཾསུ. ཏེ མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརིཾསུ, ཏཐཱ དུཏིཡཾ, ཏཐཱ ཏཏིཡཾ, ཏཐཱ ཙཏུཏྠཾ; ཨིཏི ཨུདྡྷམདྷོ ཏིརིཡཾ སབྦདྷི སབྦཏྟཏཱཡ སབྦཱཝནྟཾ ལོཀཾ མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཝིཔུལེན མཧགྒཏེན ཨཔྤམཱཎེན ཨཝེརེན ཨབྱཱབཛ྄ཛྷེན ཕརིཏྭཱ ཝིཧརིཾསུ. ཀརུཎཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ… མུདིཏཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ… ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརིཾསུ, ཏཐཱ དུཏིཡཾ, ཏཐཱ ཏཏིཡཾ, ཏཐཱ ཙཏུཏྠཾ; ཨིཏི ཨུདྡྷམདྷོ ཏིརིཡཾ སབྦདྷི སབྦཏྟཏཱཡ སབྦཱཝནྟཾ ལོཀཾ ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཝིཔུལེན ¶ མཧགྒཏེན ཨཔྤམཱཎེན ཨཝེརེན ཨབྱཱབཛ྄ཛྷེན ཕརིཏྭཱ ཝིཧརིཾསུ. ཙཏུརཱསཱིཏིཝསྶསཧསྶཱནི ཀུམཱརཀཱིལི༹ཏཾ ཀཱིལི༹ཾསུ, ཙཏུརཱསཱིཏིཝསྶསཧསྶཱནི ཨོཔརཛྫཾ ཀཱརེསུཾ, ཙཏུརཱསཱིཏིཝསྶསཧསྶཱནི རཛྫཾ ཀཱརེསུཾ, ཙཏུརཱསཱིཏིཝསྶསཧསྶཱནི ཨིམསྨིཾཡེཝ མགྷདེཝཨམྦཝནེ ཨགཱརསྨཱ ¶ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏཱ བྲཧྨཙརིཡམཙརིཾསུ. ཏེ ཙཏྟཱརོ བྲཧྨཝིཧཱརེ བྷཱཝེཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ བྲཧྨལོཀཱུཔགཱ ཨཧེསུཾ. ནིམི ཏེསཾ རཱཛཱ [རཱཛཱནཾ (སཱི. པཱི.)] པཙྪིམཀོ ཨཧོསི དྷམྨིཀོ དྷམྨརཱཛཱ དྷམྨེ ཋིཏོ མཧཱརཱཛཱ; དྷམྨཾ ཙརཏི བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀེསུ ནེགམེསུ ཙེཝ ཛཱནཔདེསུ ཙ; ཨུཔོསཐཉྩ ཨུཔཝསཏི ཙཱཏུདྡསིཾ པཉྩདསིཾ ཨཊྛམིཉྩ པཀྑསྶ.

༣༡༢. ‘‘བྷཱུཏཔུབྦཾ, ཨཱནནྡ, དེཝཱནཾ ཏཱཝཏིཾསཱནཾ སུདྷམྨཱཡཾ ¶ སབྷཱཡཾ སནྣིསིནྣཱནཾ སནྣིཔཏིཏཱནཾ ཨཡམནྟརཱཀཐཱ ཨུདཔཱདི – ‘ལཱབྷཱ ཝཏ, བྷོ, ཝིདེཧཱནཾ, སུལདྡྷཾ ཝཏ, བྷོ, ཝིདེཧཱནཾ, ཡེསཾ ནིམི རཱཛཱ དྷམྨིཀོ དྷམྨརཱཛཱ དྷམྨེ ཋིཏོ མཧཱརཱཛཱ; དྷམྨཾ ཙརཏི བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀེསུ ¶ ནེགམེསུ ཙེཝ ཛཱནཔདེསུ ཙ; ཨུཔོསཐཉྩ ཨུཔཝསཏི ཙཱཏུདྡསིཾ པཉྩདསིཾ ཨཊྛམིཉྩ པཀྑསྶཱ’ཏི. ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ དེཝེ ཏཱཝཏིཾསེ ཨཱམནྟེསི – ‘ཨིཙྪེཡྻཱཐ ནོ ཏུམྷེ, མཱརིསཱ, ནིམིཾ རཱཛཱནཾ དཊྛུ’ནྟི? ‘ཨིཙྪཱམ མཡཾ, མཱརིས, ནིམིཾ རཱཛཱནཾ དཊྛུ’ནྟི. ཏེན ཁོ པན, ཨཱནནྡ, སམཡེན ནིམི རཱཛཱ ཏདཧུཔོསཐེ པནྣརསེ སཱིསཾནྷཱཏོ [སསཱིསཾ ནཧཱཏོ (སཱི.), སཱིསནྷཱཏོ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཨུཔོསཐིཀོ ཨུཔརིཔཱསཱདཝརགཏོ ¶ ནིསིནྣོ ཧོཏི. ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ – སེཡྻཐཱཔི ནཱམ བལཝཱ པུརིསོ སམིཉྫིཏཾ ཝཱ བཱཧཾ པསཱརེཡྻ, པསཱརིཏཾ ཝཱ བཱཧཾ སམིཉྫེཡྻ, ཨེཝམེཝ – དེཝེསུ ཏཱཝཏིཾསེསུ ཨནྟརཧིཏོ ནིམིསྶ རཉྙོ པམུཁེ པཱཏུརཧོསི. ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ ནིམིཾ རཱཛཱནཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ལཱབྷཱ ཏེ, མཧཱརཱཛ, སུལདྡྷཾ ཏེ, མཧཱརཱཛ. དེཝཱ, མཧཱརཱཛ, ཏཱཝཏིཾསཱ སུདྷམྨཱཡཾ སབྷཱཡཾ ཀིཏྟཡམཱནརཱུཔཱ སནྣིསིནྣཱ – ‘‘ལཱབྷཱ ཝཏ, བྷོ, ཝིདེཧཱནཾ, སུལདྡྷཾ ཝཏ, བྷོ, ཝིདེཧཱནཾ, ཡེསཾ ནིམི རཱཛཱ དྷམྨིཀོ དྷམྨརཱཛཱ དྷམྨེ ཋིཏོ མཧཱརཱཛཱ; དྷམྨཾ ཙརཏི བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀེསུ ནེགམེསུ ཙེཝ ཛཱནཔདེསུ ཙ; ཨུཔོསཐཉྩ ཨུཔཝསཏི ཙཱཏུདྡསིཾ པཉྩདསིཾ ཨཊྛམིཉྩ པཀྑསྶཱ’’ཏི. དེཝཱ ཏེ, མཧཱརཱཛ, ཏཱཝཏིཾསཱ དསྶནཀཱམཱ. ཏསྶ ཏེ ཨཧཾ, མཧཱརཱཛ, སཧསྶཡུཏྟཾ ཨཱཛཉྙརཐཾ པཧིཎིསྶཱམི; ཨབྷིརུཧེཡྻཱསི, མཧཱརཱཛ, དིབྦཾ ཡཱནཾ ཨཝིཀམྤམཱནོ’ཏི. ཨདྷིཝཱསེསི ཁོ, ཨཱནནྡ, ནིམི རཱཛཱ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན.

༣༡༣. ‘‘ཨཐ ¶ ཁོ, ཨཱནནྡ, སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ ནིམིསྶ རཉྙོ ཨདྷིཝཱསནཾ ཝིདིཏྭཱ – སེཡྻཐཱཔི ནཱམ བལཝཱ པུརིསོ སམིཉྫིཏཾ ཝཱ བཱཧཾ པསཱརེཡྻ, པསཱརིཏཾ ཝཱ བཱཧཾ སམིཉྫེཡྻ, ཨེཝམེཝ – ནིམིསྶ རཉྙོ པམུཁེ ཨནྟརཧིཏོ དེཝེསུ ཏཱཝཏིཾསེསུ པཱཏུརཧོསི. ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ མཱཏལིཾ སངྒཱཧཀཾ ཨཱམནྟེསི – ‘ཨེཧི ཏྭཾ, སམྨ མཱཏལི, སཧསྶཡུཏྟཾ ཨཱཛཉྙརཐཾ ཡོཛེཏྭཱ ¶ ནིམིཾ རཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཝཾ ཝདེཧི – ཨཡཾ ཏེ, མཧཱརཱཛ, སཧསྶཡུཏྟོ ཨཱཛཉྙརཐོ སཀྐེན དེཝཱནམིནྡེན པེསིཏོ; ཨབྷིརུཧེཡྻཱསི, མཧཱརཱཛ, དིབྦཾ ཡཱནཾ ¶ ཨཝིཀམྤམཱནོ’ཏི. ‘ཨེཝཾ, བྷདྡནྟཝཱ’ཏི ཁོ, ཨཱནནྡ, མཱཏལི སངྒཱཧཀོ སཀྐསྶ དེཝཱནམིནྡསྶ པཊིསྶུཏྭཱ སཧསྶཡུཏྟཾ ཨཱཛཉྙརཐཾ ཡོཛེཏྭཱ ནིམིཾ རཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨཡཾ ཏེ, མཧཱརཱཛ, སཧསྶཡུཏྟོ ཨཱཛཉྙརཐོ སཀྐེན དེཝཱནམིནྡེན པེསིཏོ; ཨབྷིརུཧ, མཧཱརཱཛ, དིབྦཾ ཡཱནཾ ཨཝིཀམྤམཱནོ. ཨཔི ཙ, མཧཱརཱཛ, ཀཏམེན ཏཾ ནེམི, ཡེན ཝཱ པཱཔཀམྨཱ པཱཔཀཱནཾ ཀམྨཱནཾ ¶ ཝིཔཱཀཾ པཊིསཾཝེདེནྟི, ཡེན ཝཱ ཀལྱཱཎཀམྨཱ ཀལྱཱཎཀམྨཱནཾ ཝིཔཱཀཾ པཊིསཾཝེདེནྟཱི’ཏི? ‘ཨུབྷཡེནེཝ མཾ, མཱཏལི, ནེཧཱི’ཏི. སམྤཝེསེསི [སམྤཱཔེསི (སཱི. པཱི.)] ཁོ, ཨཱནནྡ, མཱཏལི, སངྒཱཧཀོ ནིམིཾ རཱཛཱནཾ སུདྷམྨཾ སབྷཾ. ཨདྡསཱ ཁོ, ཨཱནནྡ, སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ ནིམིཾ རཱཛཱནཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ. དིསྭཱན ནིམིཾ རཱཛཱནཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨེཧི ཁོ, མཧཱརཱཛ. སྭཱགཏཾ, མཧཱརཱཛ. དེཝཱ ཏེ དསྶནཀཱམཱ, མཧཱརཱཛ, ཏཱཝཏིཾསཱ སུདྷམྨཱཡཾ སབྷཱཡཾ ཀིཏྟཡམཱནརཱུཔཱ སནྣིསིནྣཱ – ‘‘ལཱབྷཱ ཝཏ, བྷོ, ཝིདེཧཱནཾ, སུལདྡྷཾ ཝཏ, བྷོ, ཝིདེཧཱནཾ, ཡེསཾ ནིམི རཱཛཱ དྷམྨིཀོ དྷམྨརཱཛཱ དྷམྨེ ཋིཏོ མཧཱརཱཛཱ; དྷམྨཾ ཙརཏི བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀེསུ ནེགམེསུ ཙེཝ ཛཱནཔདེསུ ཙ; ཨུཔོསཐཉྩ ཨུཔཝསཏི ཙཱཏུདྡསིཾ པཉྩདསིཾ ཨཊྛམིཉྩ པཀྑསྶཱ’’ཏི. དེཝཱ ཏེ, མཧཱརཱཛ, ཏཱཝཏིཾསཱ དསྶནཀཱམཱ ¶ . ཨབྷིརམ, མཧཱརཱཛ, དེཝེསུ དེཝཱནུབྷཱཝེནཱ’ཏི. ‘ཨལཾ, མཱརིས, ཏཏྠེཝ མཾ མིཐིལཾ པཊིནེཏུ. ཏཐཱཧཾ དྷམྨཾ ཙརིསྶཱམི བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀེསུ ནེགམེསུ ཙེཝ ཛཱནཔདེསུ ཙ; ཨུཔོསཐཉྩ ཨུཔཝསཱམི ཙཱཏུདྡསིཾ པཉྩདསིཾ ཨཊྛམིཉྩ པཀྑསྶཱ’ཏི.

༣༡༤. ‘‘ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ མཱཏལིཾ སངྒཱཧཀཾ ཨཱམནྟེསི – ‘ཨེཧི ཏྭཾ, སམྨ མཱཏལི, སཧསྶཡུཏྟཾ ཨཱཛཉྙརཐཾ ཡོཛེཏྭཱ ནིམིཾ ¶ རཱཛཱནཾ ཏཏྠེཝ མིཐིལཾ པཊིནེཧཱི’ཏི. ‘ཨེཝཾ, བྷདྡནྟཝཱ’ཏི ཁོ, ཨཱནནྡ, མཱཏལི སངྒཱཧཀོ སཀྐསྶ དེཝཱནམིནྡསྶ པཊིསྶུཏྭཱ སཧསྶཡུཏྟཾ ཨཱཛཉྙརཐཾ ཡོཛེཏྭཱ ནིམིཾ རཱཛཱནཾ ཏཏྠེཝ མིཐིལཾ པཊིནེསི. ཏཏྲ སུདཾ, ཨཱནནྡ, ནིམི རཱཛཱ དྷམྨཾ ཙརཏི བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀེསུ ནེགམེསུ ཙེཝ ཛཱནཔདེསུ ཙ, ཨུཔོསཐཉྩ ¶ ཨུཔཝསཏི ཙཱཏུདྡསིཾ པཉྩདསིཾ ཨཊྛམིཉྩ པཀྑསྶཱཏི. ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, ནིམི རཱཛཱ བཧཱུནཾ ཝསྶཱནཾ བཧཱུནཾ ཝསྶསཏཱནཾ བཧཱུནཾ ཝསྶསཧསྶཱནཾ ཨཙྩཡེན ཀཔྤཀཾ ཨཱམནྟེསི – ‘ཡདཱ མེ, སམྨ ཀཔྤཀ, པསྶེཡྻཱསི སིརསྨིཾ པལིཏཱནི ཛཱཏཱནི, ཨཐ མེ ཨཱརོཙེཡྻཱསཱི’ཏི. ‘ཨེཝཾ, དེཝཱ’ཏི ཁོ, ཨཱནནྡ, ཀཔྤཀོ ནིམིསྶ རཉྙོ པཙྩསྶོསི. ཨདྡསཱ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཀཔྤཀོ བཧཱུནཾ ཝསྶཱནཾ བཧཱུནཾ ཝསྶསཏཱནཾ བཧཱུནཾ ཝསྶསཧསྶཱནཾ ཨཙྩཡེན ནིམིསྶ རཉྙོ སིརསྨིཾ པལིཏཱནི ཛཱཏཱནི. དིསྭཱན ནིམིཾ རཱཛཱནཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘པཱཏུབྷཱུཏཱ ཁོ དེཝསྶ དེཝདཱུཏཱ; དིསྶནྟི སིརསྨིཾ པལིཏཱནི ཛཱཏཱནཱི’ཏི. ‘ཏེན ཧི, སམྨ ཀཔྤཀ, ཏཱནི པལིཏཱནི སཱདྷུཀཾ ¶ སཎྜཱསེན ཨུདྡྷརིཏྭཱ མམ ཨཉྫལིསྨིཾ པཏིཊྛཱཔེཧཱི’ཏི. ‘ཨེཝཾ, དེཝཱ’ཏི ཁོ, ཨཱནནྡ, ཀཔྤཀོ ནིམིསྶ རཉྙོ པཊིསྶུཏྭཱ ཏཱནི པལིཏཱནི སཱདྷུཀཾ སཎྜཱསེན ¶ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ནིམིསྶ རཉྙོ ཨཉྫལིསྨིཾ པཏིཊྛཱཔེསི. ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, ནིམི རཱཛཱ ཀཔྤཀསྶ གཱམཝརཾ དཏྭཱ ཛེཊྛཔུཏྟཾ ཀུམཱརཾ ཨཱམནྟཱཔེཏྭཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘པཱཏུབྷཱུཏཱ ཁོ མེ, ཏཱཏ ཀུམཱར, དེཝདཱུཏཱ; དིསྶནྟི སིརསྨིཾ པལིཏཱནི ཛཱཏཱནི; བྷུཏྟཱ ཁོ པན མེ མཱནུསཀཱ ཀཱམཱ; སམཡོ དིབྦེ ཀཱམེ པརིཡེསིཏུཾ. ཨེཧི ཏྭཾ, ཏཱཏ ཀུམཱར, ཨིམཾ རཛྫཾ པཊིཔཛྫ. ཨཧཾ པན ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིསྶཱམི. ཏེན ཧི, ཏཱཏ ཀུམཱར, ཡདཱ ཏྭམྤི པསྶེཡྻཱསི སིརསྨིཾ པལིཏཱནི ཛཱཏཱནི, ཨཐ ཀཔྤཀསྶ གཱམཝརཾ དཏྭཱ ཛེཊྛཔུཏྟཾ ཀུམཱརཾ སཱདྷུཀཾ རཛྫེ སམནུསཱསིཏྭཱ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛེཡྻཱསི. ཡེན མེ ཨིདཾ ཀལྱཱཎཾ ཝཏྟཾ ནིཧིཏཾ ཨནུཔྤཝཏྟེཡྻཱསི, མཱ ཁོ མེ ཏྭཾ ཨནྟིམཔུརིསོ ཨཧོསི. ཡསྨིཾ ཁོ, ཏཱཏ ཀུམཱར, པུརིསཡུགེ ཝཏྟམཱནེ ཨེཝརཱུཔསྶ ཀལྱཱཎསྶ ཝཏྟསྶ སམུཙྪེདོ ཧོཏི སོ ཏེསཾ ཨནྟིམཔུརིསོ ཧོཏི. ཏཾ ཏཱཧཾ, ཏཱཏ ཀུམཱར, ཨེཝཾ ཝདཱམི – ‘ཡེན མེ ཨིདཾ ཀལྱཱཎཾ ཝཏྟཾ ནིཧིཏཾ ཨནུཔྤཝཏྟེཡྻཱསི, མཱ ཁོ མེ ཏྭཾ ཨནྟིམཔུརིསོ ཨཧོསཱི’ཏི.

༣༡༥. ‘‘ཨཐ ¶ ཁོ, ཨཱནནྡ, ནིམི རཱཛཱ ཀཔྤཀསྶ གཱམཝརཾ དཏྭཱ ¶ ཛེཊྛཔུཏྟཾ ཀུམཱརཾ སཱདྷུཀཾ རཛྫེ སམནུསཱསིཏྭཱ ཨིམསྨིཾཡེཝ མགྷདེཝཨམྦཝནེ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛི. སོ མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧཱསི, ཏཐཱ དུཏིཡཾ ¶ , ཏཐཱ ཏཏིཡཾ, ཏཐཱ ཙཏུཏྠཾ; ཨིཏི ཨུདྡྷམདྷོ ཏིརིཡཾ སབྦདྷི སབྦཏྟཏཱཡ སབྦཱཝནྟཾ ལོཀཾ མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཝིཔུལེན མཧགྒཏེན ཨཔྤམཱཎེན ཨཝེརེན ཨབྱཱབཛ྄ཛྷེན ཕརིཏྭཱ ཝིཧཱསི. ཀརུཎཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ… མུདིཏཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ… ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧཱསི, ཏཐཱ དུཏིཡཾ, ཏཐཱ ཏཏིཡཾ, ཏཐཱ ཙཏུཏྠཾ; ཨིཏི ཨུདྡྷམདྷོ ཏིརིཡཾ སབྦདྷི སབྦཏྟཏཱཡ སབྦཱཝནྟཾ ལོཀཾ ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཝིཔུལེན མཧགྒཏེན ཨཔྤམཱཎེན ཨཝེརེན ཨབྱཱབཛ྄ཛྷེན ཕརིཏྭཱ ཝིཧཱསི. ནིམི ཁོ, པནཱནནྡ, རཱཛཱ ཙཏུརཱསཱིཏིཝསྶསཧསྶཱནི ཀུམཱརཀཱིལི༹ཏཾ ཀཱིལི༹, ཙཏུརཱསཱིཏིཝསྶསཧསྶཱནི ཨོཔརཛྫཾ ཀཱརེསི, ཙཏུརཱསཱིཏིཝསྶསཧསྶཱནི རཛྫཾ ཀཱརེསི, ཙཏུརཱསཱིཏིཝསྶསཧསྶཱནི ཨིམསྨིཾཡེཝ མགྷདེཝཨམྦཝནེ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ བྲཧྨཙརིཡམཙརི. སོ ཙཏྟཱརོ བྲཧྨཝིཧཱརེ བྷཱཝེཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ བྲཧྨལོཀཱུཔགོ ཨཧོསི. ནིམིསྶ ཁོ པནཱནནནྡ ¶ , རཉྙོ ཀལཱ༹རཛནཀོ ནཱམ པུཏྟོ ཨཧོསི. ན སོ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛི. སོ ཏཾ ཀལྱཱཎཾ ཝཏྟཾ སམུཙྪིནྡི. སོ ཏེསཾ ཨནྟིམཔུརིསོ ཨཧོསི.

༣༡༦. ‘‘སིཡཱ ¶ ཁོ པན ཏེ, ཨཱནནྡ, ཨེཝམསྶ – ‘ཨཉྙོ ནཱུན ཏེན སམཡེན རཱཛཱ མགྷདེཝོ ཨཧོསི, ཡེན ཏཾ ཀལྱཱཎཾ ཝཏྟཾ ནིཧིཏ’ནྟི [ཡོ ཏཾ ཀལྱཱཎཾ ཝཏྟཾ ནིཧིནཱིཏི (སཱི.)]. ན ཁོ པནེཏཾ, ཨཱནནྡ, ཨེཝཾ དཊྛབྦཾ. ཨཧཾ ཏེན སམཡེན རཱཛཱ མགྷདེཝོ ཨཧོསིཾ. (ཨཧཾ ཏཾ ཀལྱཱཎཾ ཝཏྟཾ ནིཧིནིཾ,) [( ) ནཏྠི (ཀ.)] མཡཱ ཏཾ ཀལྱཱཎཾ ཝཏྟཾ ནིཧིཏཾ; པཙྪིམཱ ཛནཏཱ ཨནུཔྤཝཏྟེསི. ཏཾ ཁོ པནཱནནྡ, ཀལྱཱཎཾ ཝཏྟཾ ན ནིབྦིདཱཡ ན ཝིརཱགཱཡ ན ནིརོདྷཱཡ ན ཨུཔསམཱཡ ན ཨབྷིཉྙཱཡ ན སམྦོདྷཱཡ ན ནིབྦཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི, ཡཱཝདེཝ བྲཧྨལོཀཱུཔཔཏྟིཡཱ. ཨིདཾ ཁོ པནཱནནྡ, ཨེཏརཧི མཡཱ ཀལྱཱཎཾ ཝཏྟཾ ¶ ནིཧིཏཾ ཨེཀནྟནིབྦིདཱཡ ཝིརཱགཱཡ ནིརོདྷཱཡ ཨུཔསམཱཡ ཨབྷིཉྙཱཡ སམྦོདྷཱཡ ནིབྦཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཀཏམཉྩཱནནྡ, ཨེཏརཧི མཡཱ ཀལྱཱཎཾ ཝཏྟཾ ནིཧིཏཾ ཨེཀནྟནིབྦིདཱཡ ཝིརཱགཱཡ ནིརོདྷཱཡ ཨུཔསམཱཡ ཨབྷིཉྙཱཡ སམྦོདྷཱཡ ནིབྦཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི? ཨཡམེཝ ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ, སེཡྻཐིདཾ – སམྨཱདིཊྛི, སམྨཱསངྐཔྤོ, སམྨཱཝཱཙཱ, སམྨཱཀམྨནྟོ, སམྨཱཨཱཛཱིཝོ, སམྨཱཝཱཡཱམོ ¶ , སམྨཱསཏི, སམྨཱསམཱདྷི. ཨིདཾ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཨེཏརཧི མཡཱ ཀལྱཱཎཾ ཝཏྟཾ ནིཧིཏཾ ཨེཀནྟནིབྦིདཱཡ ཝིརཱགཱཡ ནིརོདྷཱཡ ཨུཔསམཱཡ ཨབྷིཉྙཱཡ སམྦོདྷཱཡ ནིབྦཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཏཾ ཝོ ཨཧཾ, ཨཱནནྡ, ཨེཝཾ ཝདཱམི – ‘ཡེན མེ ཨིདཾ ཀལྱཱཎཾ ཝཏྟཾ ནིཧིཏཾ ཨནུཔྤཝཏྟེཡྻཱཐ, མཱ ཁོ མེ ཏུམྷེ ཨནྟིམཔུརིསཱ ཨཧུཝཏྠ’. ཡསྨིཾ ཁོ, ཨཱནནྡ, པུརིསཡུགེ ཝཏྟམཱནེ ཨེཝརཱུཔསྶ ཀལྱཱཎསྶ ཝཏྟསྶ ¶ སམུཙྪེདོ ཧོཏི སོ ཏེསཾ ཨནྟིམཔུརིསོ ཧོཏི. ཏཾ ཝོ ཨཧཾ, ཨཱནནྡ, ཨེཝཾ ཝདཱམི – ‘ཡེན མེ ཨིདཾ ཀལྱཱཎཾ ཝཏྟཾ ནིཧིཏཾ ཨནུཔྤཝཏྟེཡྻཱཐ, མཱ ཁོ མེ ཏུམྷེ ཨནྟིམཔུརིསཱ ཨཧུཝཏྠཱ’’’ཏི.

ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ. ཨཏྟམནོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡཱིཏི.

མགྷདེཝསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ ཏཏིཡཾ.

༤. མདྷུརསུཏྟཾ

༣༡༧. ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀཙྩཱནོ མདྷུརཱཡཾ ཝིཧརཏི གུནྡཱཝནེ. ཨསྶོསི ཁོ རཱཛཱ མཱདྷུརོ ཨཝནྟིཔུཏྟོ – ‘‘སམཎོ ཁལུ, བྷོ, ཀཙྩཱནོ མདྷུརཱཡཾ [མཐུརཱཡཾ (ཊཱིཀཱ)] ཝིཧརཏི གུནྡཱཝནེ. ཏཾ ཁོ པན བྷཝནྟཾ ཀཙྩཱནཾ ཨེཝཾ ཀལྱཱཎོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོ – ‘པཎྜིཏོ ཝིཡཏྟོ མེདྷཱཝཱི བཧུསྶུཏོ ཙིཏྟཀཐཱི ཀལྱཱཎཔཊིབྷཱནོ ཝུདྡྷོ ཙེཝ ཨརཧཱ ཙ’. སཱདྷུ ཁོ པན ཏཐཱརཱུཔཱནཾ ཨརཧཏཾ དསྶནཾ ཧོཏཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ རཱཛཱ མཱདྷུརོ ཨཝནྟིཔུཏྟོ བྷདྲཱནི བྷདྲཱནི ཡཱནཱནི ཡོཛཱཔེཏྭཱ བྷདྲཾ ཡཱནཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ བྷདྲེཧི བྷདྲེཧི ཡཱནེཧི མདྷུརཱཡ ནིཡྻཱསི མཧཙྩརཱཛཱནུབྷཱཝེན ཨཱཡསྨནྟཾ མཧཱཀཙྩཱནཾ དསྶནཱཡ. ཡཱཝཏིཀཱ ཡཱནསྶ བྷཱུམི ཡཱནེན གནྟྭཱ ཡཱནཱ པཙྩོརོཧིཏྭཱ པཏྟིཀོཝ ཡེནཱཡསྨཱ མཧཱཀཙྩཱནོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ¶ ཨཱཡསྨཏཱ ¶ མཧཱཀཙྩཱནེན སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ རཱཛཱ མཱདྷུརོ ཨཝནྟིཔུཏྟོ ཨཱཡསྨནྟཾ མཧཱཀཙྩཱནཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘བྲཱཧྨཎཱ, བྷོ ཀཙྩཱན, ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘བྲཱཧྨཎོཝ སེཊྛོ ཝཎྞོ, ཧཱིནོ ཨཉྙོ ཝཎྞོ; བྲཱཧྨཎོཝ སུཀྐོ ཝཎྞོ, ཀཎྷོ ཨཉྙོ ཝཎྞོ; བྲཱཧྨཎཱཝ སུཛ྄ཛྷནྟི, ནོ ཨབྲཱཧྨཎཱ; བྲཱཧྨཎཱཝ བྲཧྨུནོ པུཏྟཱ ཨོརསཱ མུཁཏོ ཛཱཏཱ བྲཧྨཛཱ བྲཧྨནིམྨིཏཱ བྲཧྨདཱཡཱདཱ’ཏི. ཨིདྷ བྷཝཾ ཀཙྩཱནོ ཀིམཀྑཱཡཱི’’ཏི? ‘‘གྷོསོཡེཝ ཁོ ཨེསོ, མཧཱརཱཛ, ལོཀསྨིཾ – ‘བྲཱཧྨཎོཝ སེཊྛོ ཝཎྞོ, ཧཱིནོ ཨཉྙོ ཝཎྞོ; བྲཱཧྨཎོཝ སུཀྐོ ཝཎྞོ, ཀཎྷོ ཨཉྙོ ཝཎྞོ; བྲཱཧྨཎཱཝ སུཛ྄ཛྷནྟི, ནོ ཨབྲཱཧྨཎཱ; བྲཱཧྨཎཱཝ བྲཧྨུནོ པུཏྟཱ ཨོརསཱ མུཁཏོ ཛཱཏཱ ¶ བྲཧྨཛཱ བྲཧྨནིམྨིཏཱ བྲཧྨདཱཡཱདཱ’ཏི. ཏདམིནཱཔེཏཾ, མཧཱརཱཛ, པརིཡཱཡེན ཝེདིཏབྦཾ ཡཐཱ གྷོསོཡེཝེསོ ལོཀསྨིཾ – ‘བྲཱཧྨཎོཝ སེཊྛོ ཝཎྞོ, ཧཱིནོ ཨཉྙོ ཝཎྞོ…པེ… བྲཧྨདཱཡཱདཱ’’’ཏི.

༣༡༨. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཁཏྟིཡསྶ ཙེཔི ཨིཛ྄ཛྷེཡྻ དྷནེན ཝཱ དྷཉྙེན ཝཱ རཛཏེན ཝཱ ཛཱཏརཱུཔེན ཝཱ ཁཏྟིཡོཔིསྶཱསྶ པུབྦུཊྛཱཡཱི པཙྪཱནིཔཱཏཱི ཀིཾཀཱརཔཊིསྶཱཝཱི མནཱཔཙཱརཱི པིཡཝཱདཱི… བྲཱཧྨཎོཔིསྶཱསྶ… ཝེསྶོཔིསྶཱསྶ… སུདྡོཔིསྶཱསྶ པུབྦུཊྛཱཡཱི པཙྪཱནིཔཱཏཱི ¶ ཀིཾཀཱརཔཊིསྶཱཝཱི མནཱཔཙཱརཱི པིཡཝཱདཱི’’ཏི? ‘‘ཁཏྟིཡསྶ ཙེཔི, བྷོ ཀཙྩཱན, ཨིཛ྄ཛྷེཡྻ དྷནེན ཝཱ དྷཉྙེན ཝཱ རཛཏེན ཝཱ ཛཱཏརཱུཔེན ཝཱ ཁཏྟིཡོཔིསྶཱསྶ པུབྦུཊྛཱཡཱི པཙྪཱནིཔཱཏཱི ཀིཾཀཱརཔཊིསྶཱཝཱི མནཱཔཙཱརཱི པིཡཝཱདཱི… བྲཱཧྨཎོཔིསྶཱསྶ… ཝེསྶོཔིསྶཱསྶ… སུདྡོཔིསྶཱསྶ པུབྦུཊྛཱཡཱི པཙྪཱནིཔཱཏཱི ཀིཾཀཱརཔཊིསྶཱཝཱི མནཱཔཙཱརཱི པིཡཝཱདཱི’’ཏི.

‘‘ཏཾ ¶ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, བྲཱཧྨཎསྶ ཙེཔི ཨིཛ྄ཛྷེཡྻ དྷནེན ཝཱ དྷཉྙེན ཝཱ རཛཏེན ཝཱ ཛཱཏརཱུཔེན ཝཱ བྲཱཧྨཎོཔིསྶཱསྶ པུབྦུཊྛཱཡཱི པཙྪཱནིཔཱཏཱི ཀིཾཀཱརཔཊིསྶཱཝཱི མནཱཔཙཱརཱི པིཡཝཱདཱི… ཝེསྶོཔིསྶཱསྶ… སུདྡོཔིསྶཱསྶ ¶ … ཁཏྟིཡོཔིསྶཱསྶ པུབྦུཊྛཱཡཱི པཙྪཱནིཔཱཏཱི ཀིཾཀཱརཔཊིསྶཱཝཱི མནཱཔཙཱརཱི པིཡཝཱདཱི’’ཏི? ‘‘བྲཱཧྨཎསྶ ཙེཔི, བྷོ ཀཙྩཱན, ཨིཛ྄ཛྷེཡྻ དྷནེན ཝཱ དྷཉྙེན ཝཱ རཛཏེན ཝཱ ཛཱཏརཱུཔེན ཝཱ བྲཱཧྨཎོཔིསྶཱསྶ པུབྦུཊྛཱཡཱི པཙྪཱནིཔཱཏཱི ཀིཾཀཱརཔཊིསྶཱཝཱི མནཱཔཙཱརཱི པིཡཝཱདཱི… ཝེསྶོཔིསྶཱསྶ… སུདྡོཔིསྶཱསྶ ¶ … ཁཏྟིཡོཔིསྶཱསྶ པུབྦུཊྛཱཡཱི པཙྪཱནིཔཱཏཱི ཀིཾཀཱརཔཊིསྶཱཝཱི མནཱཔཙཱརཱི པིཡཝཱདཱི’’ཏི.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཝེསྶསྶ ཙེཔི ཨིཛ྄ཛྷེཡྻ དྷནེན ཝཱ དྷཉྙེན ཝཱ རཛཏེན ཝཱ ཛཱཏརཱུཔེན ཝཱ ཝེསྶོཔིསྶཱསྶ པུབྦུཊྛཱཡཱི པཙྪཱནིཔཱཏཱི ཀིཾཀཱརཔཊིསྶཱཝཱི མནཱཔཙཱརཱི པིཡཝཱདཱི… སུདྡོཔིསྶཱསྶ… ཁཏྟིཡོཔིསྶཱསྶ… བྲཱཧྨཎོཔིསྶཱསྶ པུབྦུཊྛཱཡཱི པཙྪཱནིཔཱཏཱི ཀིཾཀཱརཔཊིསྶཱཝཱི མནཱཔཙཱརཱི པིཡཝཱདཱི’’ཏི? ‘‘ཝེསྶསྶ ཙེཔི, བྷོ ཀཙྩཱན, ཨིཛ྄ཛྷེཡྻ དྷནེན ཝཱ དྷཉྙེན ཝཱ རཛཏེན ཝཱ ཛཱཏརཱུཔེན ཝཱ ཝེསྶོཔིསྶཱསྶ པུབྦུཊྛཱཡཱི པཙྪཱནིཔཱཏཱི ཀིཾཀཱརཔཊིསྶཱཝཱི མནཱཔཙཱརཱི པིཡཝཱདཱི… སུདྡོཔིསྶཱསྶ… ཁཏྟིཡོཔིསྶཱསྶ… བྲཱཧྨཎོཔིསྶཱསྶ པུབྦུཊྛཱཡཱི པཙྪཱནིཔཱཏཱི ཀིཾཀཱརཔཊིསྶཱཝཱི མནཱཔཙཱརཱི པིཡཝཱདཱི’’ཏི.

‘‘ཏཾ ¶ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, སུདྡསྶ ཙེཔི ཨིཛ྄ཛྷེཡྻ དྷནེན ཝཱ དྷཉྙེན ཝཱ རཛཏེན ཝཱ ཛཱཏརཱུཔེན ཝཱ སུདྡོཔིསྶཱསྶ པུབྦུཊྛཱཡཱི པཙྪཱནིཔཱཏཱི ཀིཾཀཱརཔཊིསྶཱཝཱི མནཱཔཙཱརཱི པིཡཝཱདཱི… ཁཏྟིཡོཔིསྶཱསྶ… བྲཱཧྨཎོཔིསྶཱསྶ… ཝེསྶོཔིསྶཱསྶ པུབྦུཊྛཱཡཱི པཙྪཱནིཔཱཏཱི ཀིཾཀཱརཔཊིསྶཱཝཱི མནཱཔཙཱརཱི པིཡཝཱདཱི’’ཏི? ‘‘སུདྡསྶ ཙེཔི, བྷོ ཀཙྩཱན, ཨིཛ྄ཛྷེཡྻ དྷནེན ཝཱ དྷཉྙེན ཝཱ རཛཏེན ཝཱ ཛཱཏརཱུཔེན ཝཱ སུདྡོཔིསྶཱསྶ པུབྦུཊྛཱཡཱི པཙྪཱནིཔཱཏཱི ཀིཾཀཱརཔཊིསྶཱཝཱི ¶ མནཱཔཙཱརཱི པིཡཝཱདཱིཏི… ཁཏྟིཡོཔིསྶཱསྶ… བྲཱཧྨཎོཔིསྶཱསྶ… ཝེསྶོཔིསྶཱསྶ པུབྦུཊྛཱཡཱི པཙྪཱནིཔཱཏཱི ཀིཾཀཱརཔཊིསྶཱཝཱི མནཱཔཙཱརཱི པིཡཝཱདཱི’’ཏི.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཡདི ཨེཝཾ སནྟེ, ཨིམེ ཙཏྟཱརོ ཝཎྞཱ སམསམཱ ཧོནྟི ནོ ཝཱ? ཀཐཾ ཝཱ ཏེ ཨེཏྠ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨདྡྷཱ ¶ ཁོ, བྷོ ཀཙྩཱན, ཨེཝཾ སནྟེ, ཨིམེ ཙཏྟཱརོ ཝཎྞཱ སམསམཱ ཧོནྟི. ནེསཾ [ནཱསཾ (སཱི.), ནཱཧཾ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཨེཏྠ ཀིཉྩི ནཱནཱཀརཎཾ སམནུཔསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨིམིནཱཔི ཁོ ཨེཏཾ, མཧཱརཱཛ, པརིཡཱཡེན ཝེདིཏབྦཾ ཡཐཱ གྷོསོ ཡེཝེསོ ལོཀསྨིཾ – ‘བྲཱཧྨཎོཝ སེཊྛོ ཝཎྞོ, ཧཱིནོ ཨཉྙོ ཝཎྞོ…པེ… བྲཧྨདཱཡཱདཱ’’’ཏི.

༣༡༩. ‘‘ཏཾ ¶ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཨིདྷསྶ ཁཏྟིཡོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱི ཨདིནྣཱདཱཡཱི ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱི མུསཱཝཱདཱི པིསུཎཝཱཙོ ཕརུསཝཱཙོ སམྥཔྤལཱཔཱི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱལུ བྱཱཔནྣཙིཏྟོ མིཙྪཱདིཊྛི [མིཙྪཱདིཊྛཱི (སབྦཏྠ)] ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ¶ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ ནོ ཝཱ? ཀཐཾ ཝཱ ཏེ ཨེཏྠ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ཁཏྟིཡོཔི ཧི, བྷོ ཀཙྩཱན, པཱཎཱཏིཔཱཏཱི ཨདིནྣཱདཱཡཱི ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱི མུསཱཝཱདཱི པིསུཎཝཱཙོ ཕརུསཝཱཙོ སམྥཔྤལཱཔཱི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱལུ བྱཱཔནྣཙིཏྟོ མིཙྪཱདིཊྛི ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ. ཨེཝཾ མེ ཨེཏྠ ཧོཏི, ཨེཝཉྩ པན མེ ཨེཏཾ ཨརཧཏཾ སུཏ’’ནྟི.

‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ, མཧཱརཱཛ! སཱདྷུ ཁོ ཏེ ཨེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཨེཝཾ ཧོཏི, སཱདྷུ ཙ པན ཏེ ཨེཏཾ ཨརཧཏཾ སུཏཾ. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཨིདྷསྶ བྲཱཧྨཎོ…པེ… ཨིདྷསྶ ཝེསྶོ…པེ… ཨིདྷསྶ སུདྡོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱི ཨདིནྣཱདཱཡཱི…པེ… མིཙྪཱདིཊྛི ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ ནོ ཝཱ? ཀཐཾ ཝཱ ཏེ ཨེཏྠ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘སུདྡོཔི ཧི, བྷོ ཀཙྩཱན, པཱཎཱཏིཔཱཏཱི ཨདིནྣཱདཱཡཱི…པེ… མིཙྪཱདིཊྛི ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ. ཨེཝཾ མེ ཨེཏྠ ཧོཏི, ཨེཝཉྩ པན མེ ཨེཏཾ ཨརཧཏཾ སུཏ’’ནྟི.

‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ, མཧཱརཱཛ! སཱདྷུ ཁོ ཏེ ཨེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཨེཝཾ ཧོཏི, སཱདྷུ ཙ པན ཏེ ཨེཏཾ ཨརཧཏཾ སུཏཾ. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཡདི ཨེཝཾ སནྟེ, ཨིམེ ཙཏྟཱརོ ཝཎྞཱ སམསམཱ ¶ ཧོནྟི ནོ ཝཱ? ཀཐཾ ཝཱ ཏེ ཨེཏྠ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨདྡྷཱ ¶ ཁོ, བྷོ ཀཙྩཱན, ཨེཝཾ སནྟེ, ཨིམེ ཙཏྟཱརོ ཝཎྞཱ སམསམཱ ཧོནྟི. ནེསཾ ཨེཏྠ ¶ ཀིཉྩི ནཱནཱཀརཎཾ སམནུཔསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨིམིནཱཔི ཁོ ཨེཏཾ, མཧཱརཱཛ, པརིཡཱཡེན ཝེདིཏབྦཾ ཡཐཱ གྷོསོ ཡེཝེསོ ལོཀསྨིཾ – ‘བྲཱཧྨཎོཝ སེཊྛོ ཝཎྞོ, ཧཱིནོ ཨཉྙོ ཝཎྞོ…པེ… བྲཧྨདཱཡཱདཱ’’’ཏི.

༣༢༠. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཨིདྷསྶ ཁཏྟིཡོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ, ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ པཊིཝིརཏོ, མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོ, པིསུཎཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏོ, ཕརུསཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏོ, སམྥཔྤལཱཔཱ པཊིཝིརཏོ, ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱལུ ཨབྱཱཔནྣཙིཏྟོ སམྨཱདིཊྛི ¶ [སམྨཱདིཊྛཱི (སྱཱ. ཀཾ. པཱི. ཀ.)] ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ ནོ ཝཱ? ཀཐཾ ཝཱ ཏེ ཨེཏྠ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ཁཏྟིཡོཔི ཧི, བྷོ ཀཙྩཱན, པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ, ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ པཊིཝིརཏོ, མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོ, པིསུཎཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏོ, ཕརུསཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏོ, སམྥཔྤལཱཔཱ པཊིཝིརཏོ, ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱལུ ཨབྱཱཔནྣཙིཏྟོ སམྨཱདིཊྛི ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ. ཨེཝཾ མེ ཨེཏྠ ཧོཏི, ཨེཝཉྩ པན མེ ཨེཏཾ ཨརཧཏཾ སུཏ’’ནྟི.

‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ, མཧཱརཱཛ! སཱདྷུ ཁོ ཏེ ཨེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཨེཝཾ ཧོཏི, སཱདྷུ ཙ པན ཏེ ཨེཏཾ ཨརཧཏཾ སུཏཾ. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཨིདྷསྶ བྲཱཧྨཎོ, ཨིདྷསྶ ཝེསྶོ, ཨིདྷསྶ སུདྡོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ…པེ… སམྨཱདིཊྛི ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ ནོ ཝཱ? ཀཐཾ ཝཱ ¶ ཏེ ཨེཏྠ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘སུདྡོཔི ཧི, བྷོ ཀཙྩཱན, པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ, ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ…པེ… སམྨཱདིཊྛི ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ. ཨེཝཾ མེ ཨེཏྠ ཧོཏི, ཨེཝཉྩ པན མེ ཨེཏཾ ཨརཧཏཾ སུཏ’’ནྟི.

‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ, མཧཱརཱཛ! སཱདྷུ ཁོ ཏེ ཨེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཨེཝཾ ཧོཏི, སཱདྷུ ཙ པན ཏེ ཨེཏཾ ཨརཧཏཾ སུཏཾ. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཡདི ཨེཝཾ སནྟེ, ཨིམེ ཙཏྟཱརོ ཝཎྞཱ སམསམཱ ཧོནྟི ནོ ཝཱ? ཀཐཾ ཝཱ ཏེ ཨེཏྠ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨདྡྷཱ ¶ ཁོ, བྷོ ཀཙྩཱན, ཨེཝཾ སནྟེ, ཨིམེ ཙཏྟཱརོ ཝཎྞཱ སམསམཱ ཧོནྟི. ནེསཾ ཨེཏྠ ཀིཉྩི ནཱནཱཀརཎཾ སམནུཔསྶཱམཱི’’ཏི ¶ . ‘‘ཨིམིནཱཔི ཁོ ཨེཏཾ, མཧཱརཱཛ, པརིཡཱཡེན ཝེདིཏབྦཾ ཡཐཱ གྷོསོ ཡེཝེསོ ལོཀསྨིཾ – ‘བྲཱཧྨཎོཝ སེཊྛོ ཝཎྞོ, ཧཱིནོ ཨཉྙོ ཝཎྞོ…པེ… བྲཧྨདཱཡཱདཱ’’’ཏི.

༣༢༡. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཨིདྷ ཁཏྟིཡོ སནྡྷིཾ ཝཱ ཚིནྡེཡྻ, ནིལློཔཾ ཝཱ ཧརེཡྻ, ཨེཀཱགཱརིཀཾ ཝཱ ཀརེཡྻ, པརིཔནྠེ ཝཱ ཏིཊྛེཡྻ, པརདཱརཾ ཝཱ གཙྪེཡྻ, ཏཉྩེ ཏེ པུརིསཱ གཧེཏྭཱ དསྶེཡྻུཾ – ‘ཨཡཾ ཏེ, དེཝ, ཙོརོ ཨཱགུཙཱརཱི. ཨིམསྶ ཡཾ ཨིཙྪསི ཏཾ དཎྜཾ པཎེཧཱི’ཏི. ཀིནྟི ¶ ནཾ ཀརེཡྻཱསཱི’’ཏི? ‘‘གྷཱཏེཡྻཱམ ཝཱ, བྷོ ཀཙྩཱན, ཛཱཔེཡྻཱམ ཝཱ པབྦཱཛེཡྻཱམ ཝཱ ཡཐཱཔཙྩཡཾ ཝཱ ཀརེཡྻཱམ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཡཱ ཧིསྶ ¶ , བྷོ ཀཙྩཱན, པུབྦེ ‘ཁཏྟིཡོ’ཏི སམཉྙཱ སཱསྶ ཨནྟརཧིཏཱ; ཙོརོཏྭེཝ སངྑྱཾ [སངྑཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] གཙྪཏཱི’’ཏི.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཨིདྷ བྲཱཧྨཎོ, ཨིདྷ ཝེསྶོ, ཨིདྷ སུདྡོ སནྡྷིཾ ཝཱ ཚིནྡེཡྻ, ནིལློཔཾ ཝཱ ཧརེཡྻ, ཨེཀཱགཱརིཀཾ ཝཱ ཀརེཡྻ, པརིཔནྠེ ཝཱ ཏིཊྛེཡྻ, པརདཱརཾ ཝཱ གཙྪེཡྻ, ཏཉྩེ ཏེ པུརིསཱ གཧེཏྭཱ དསྶེཡྻུཾ – ‘ཨཡཾ ཏེ, དེཝ, ཙོརོ ཨཱགུཙཱརཱི. ཨིམསྶ ཡཾ ཨིཙྪསི ཏཾ དཎྜཾ པཎེཧཱི’ཏི. ཀིནྟི ནཾ ཀརེཡྻཱསཱི’’ཏི? ‘‘གྷཱཏེཡྻཱམ ཝཱ, བྷོ ཀཙྩཱན, ཛཱཔེཡྻཱམ ཝཱ པབྦཱཛེཡྻཱམ ཝཱ ཡཐཱཔཙྩཡཾ ཝཱ ཀརེཡྻཱམ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཡཱ ཧིསྶ, བྷོ ཀཙྩཱན, པུབྦེ ‘སུདྡོ’ཏི སམཉྙཱ སཱསྶ ཨནྟརཧིཏཱ; ཙོརོཏྭེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏཱི’’ཏི.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཡདི ཨེཝཾ སནྟེ, ཨིམེ ཙཏྟཱརོ ཝཎྞཱ སམསམཱ ཧོནྟི ནོ ཝཱ? ཀཐཾ ཝཱ ཏེ ཨེཏྠ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨདྡྷཱ ཁོ, བྷོ ཀཙྩཱན, ཨེཝཾ སནྟེ, ཨིམེ ཙཏྟཱརོ ཝཎྞཱ སམསམཱ ཧོནྟི. ནེསཾ ཨེཏྠ ཀིཉྩི ནཱནཱཀརཎཾ སམནུཔསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨིམིནཱཔི ཁོ ཨེཏཾ, མཧཱརཱཛ, པརིཡཱཡེན ཝེདིཏབྦཾ ཡཐཱ གྷོསོ ཡེཝེསོ ལོཀསྨིཾ – ‘བྲཱཧྨཎོཝ སེཊྛོ ཝཎྞོ, ཧཱིནོ ¶ ཨཉྙོ ཝཎྞོ…པེ… བྲཧྨདཱཡཱདཱ’’’ཏི.

༣༢༢. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཨིདྷ ཁཏྟིཡོ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ¶ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ ཨསྶ ཝིརཏོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ, ཝིརཏོ ཨདིནྣཱདཱནཱ, ཝིརཏོ མུསཱཝཱདཱ, རཏྟཱུཔརཏོ, ཨེཀབྷཏྟིཀོ, བྲཧྨཙཱརཱི, སཱིལཝཱ, ཀལྱཱཎདྷམྨོ? ཀིནྟི ནཾ ཀརེཡྻཱསཱི’’ཏི? ‘‘ཨབྷིཝཱདེཡྻཱམ ཝཱ [པི (དཱི. ནི. ༡.༡༨༤, ༡༨༧ སཱམཉྙཕལེ)], བྷོ ཀཙྩཱན, པཙྩུཊྛེཡྻཱམ ཝཱ ཨཱསནེན ཝཱ ¶ ནིམནྟེཡྻཱམ ཨབྷིནིམནྟེཡྻཱམ ཝཱ ནཾ ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརེཧི དྷམྨིཀཾ ཝཱ ཨསྶ རཀྑཱཝརཎགུཏྟིཾ སཾཝིདཧེཡྻཱམ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཡཱ ཧིསྶ, བྷོ ཀཙྩཱན, པུབྦེ ‘ཁཏྟིཡོ’ཏི སམཉྙཱ སཱསྶ ཨནྟརཧིཏཱ; སམཎོཏྭེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏཱི’’ཏི.

‘‘ཏཾ ¶ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཨིདྷ བྲཱཧྨཎོ, ཨིདྷ ཝེསྶོ, ཨིདྷ སུདྡོ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ ཨསྶ ཝིརཏོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ, ཝིརཏོ ཨདིནྣཱདཱནཱ ཝིརཏོ མུསཱཝཱདཱ, རཏྟཱུཔརཏོ, ཨེཀབྷཏྟིཀོ, བྲཧྨཙཱརཱི, སཱིལཝཱ, ཀལྱཱཎདྷམྨོ? ཀིནྟི ནཾ ཀརེཡྻཱསཱི’’ཏི? ‘‘ཨབྷིཝཱདེཡྻཱམ ཝཱ, བྷོ ཀཙྩཱན, པཙྩུཊྛེཡྻཱམ ཝཱ ཨཱསནེན ཝཱ ནིམནྟེཡྻཱམ ཨབྷིནིམནྟེཡྻཱམ ཝཱ ནཾ ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརེཧི དྷམྨིཀཾ ཝཱ ཨསྶ རཀྑཱཝརཎགུཏྟིཾ སཾཝིདཧེཡྻཱམ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཡཱ ཧིསྶ, བྷོ ཀཙྩཱན, པུབྦེ ‘སུདྡོ’ཏི སམཉྙཱ སཱསྶ ཨནྟརཧིཏཱ; སམཎོཏྭེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏཱི’’ཏི.

‘‘ཏཾ ¶ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཡདི ཨེཝཾ སནྟེ, ཨིམེ ཙཏྟཱརོ ཝཎྞཱ སམསམཱ ཧོནྟི ནོ ཝཱ? ཀཐཾ ཝཱ ཏེ ཨེཏྠ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨདྡྷཱ ཁོ, བྷོ ཀཙྩཱན, ཨེཝཾ སནྟེ, ཨིམེ ཙཏྟཱརོ ཝཎྞཱ སམསམཱ ཧོནྟི. ནེསཾ ཨེཏྠ ཀིཉྩི ནཱནཱཀརཎཾ སམནུཔསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨིམིནཱཔི ཁོ ཨེཏཾ, མཧཱརཱཛ, པརིཡཱཡེན ཝེདིཏབྦཾ ཡཐཱ གྷོསོ ཡེཝེསོ ལོཀསྨིཾ – ‘བྲཱཧྨཎོཝ སེཊྛོ ཝཎྞོ, ཧཱིནོ ཨཉྙོ ཝཎྞོ; བྲཱཧྨཎོཝ སུཀྐོ ཝཎྞོ, ཀཎྷོ ཨཉྙོ ཝཎྞོ; བྲཱཧྨཎཱཝ སུཛ྄ཛྷནྟི, ནོ ཨབྲཱཧྨཎཱ; བྲཱཧྨཎཱཝ བྲཧྨུནོ པུཏྟཱ ཨོརསཱ མུཁཏོ ཛཱཏཱ བྲཧྨཛཱ བྲཧྨནིམྨིཏཱ བྲཧྨདཱཡཱདཱ’’’ཏི.

༣༢༣. ཨེཝཾ ¶ ཝུཏྟེ, རཱཛཱ མཱདྷུརོ ཨཝནྟིཔུཏྟོ ཨཱཡསྨནྟཾ མཧཱཀཙྩཱནཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ ཀཙྩཱན, ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ ཀཙྩཱན! སེཡྻཐཱཔི, བྷོ ཀཙྩཱན, ནིཀྐུཛྫིཏཾ ཝཱ ཨུཀྐུཛྫེཡྻ, པཊིཙྪནྣཾ ཝཱ ཝིཝརེཡྻ, མཱུལ༹ྷསྶ ཝཱ མགྒཾ ཨཱཙིཀྑེཡྻ, ཨནྡྷཀཱརེ ཝཱ ཏེལཔཛྫོཏཾ དྷཱརེཡྻ – ‘ཙཀྑུམནྟོ རཱུཔཱནི དཀྑནྟཱི’ཏི; ཨེཝམེཝཾ བྷོཏཱ ཀཙྩཱནེན ཨནེཀཔརིཡཱཡེན དྷམྨོ པཀཱསིཏོ. ཨེསཱཧཾ བྷཝནྟཾ ཀཙྩཱནཾ སརཎཾ གཙྪཱམི དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ ¶ . ཨུཔཱསཀཾ མཾ བྷཝཾ ཀཙྩཱནོ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི. ‘‘མཱ ཁོ མཾ ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, སརཎཾ ཨགམཱསི. ཏམེཝ ཏྭཾ ¶ [ཏམེཏཾ ཏྭཾ (སྱཱ. ཀཾ.), ཏམེཏཾ (ཀ.)] བྷགཝནྟཾ སརཎཾ གཙྪ ཡམཧཾ སརཎཾ གཏོ’’ཏི. ‘‘ཀཧཾ པན, བྷོ ཀཙྩཱན, ཨེཏརཧི སོ ¶ བྷགཝཱ ཝིཧརཏི ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏི? ‘‘པརིནིབྦུཏོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨེཏརཧི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏི. ‘‘སཙེཔི མཡཾ, བྷོ ཀཙྩཱན, སུཎེཡྻཱམ ཏཾ བྷགཝནྟཾ དསསུ ཡོཛནེསུ, དསཔི མཡཾ ཡོཛནཱནི གཙྪེཡྻཱམ ཏཾ བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ. སཙེཔི མཡཾ, བྷོ ཀཙྩཱན, སུཎེཡྻཱམ ཏཾ བྷགཝནྟཾ ཝཱིསཏིཡཱ ཡོཛནེསུ, ཏིཾསཱཡ ཡོཛནེསུ, ཙཏྟཱརཱིསཱཡ ཡོཛནེསུ, པཉྙཱསཱཡ ཡོཛནེསུ, པཉྙཱསམྤི མཡཾ ཡོཛནཱནི གཙྪེཡྻཱམ ཏཾ བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ. ཡོཛནསཏེ ཙེཔི མཡཾ བྷོ ཀཙྩཱན, སུཎེཡྻཱམ ཏཾ བྷགཝནྟཾ, ཡོཛནསཏམྤི མཡཾ གཙྪེཡྻཱམ ཏཾ བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ. ཡཏོ ཙ, བྷོ ཀཙྩཱན, པརིནིབྦུཏོ སོ བྷགཝཱ, པརིནིབྦུཏམྤི མཡཾ བྷགཝནྟཾ སརཎཾ གཙྪཱམ དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ. ཨུཔཱསཀཾ མཾ བྷཝཾ ཀཙྩཱནོ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི.

མདྷུརསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ ཙཏུཏྠཾ.

༥. བོདྷིརཱཛཀུམཱརསུཏྟཾ

༣༢༤. ཨེཝཾ ¶ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ བྷགྒེསུ ཝིཧརཏི སུསུམཱརགིརེ བྷེསཀལཱ༹ཝནེ མིགདཱཡེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན བོདྷིསྶ རཱཛཀུམཱརསྶ ཀོཀནདོ [ཀོཀནུདོ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ནཱམ པཱསཱདོ ཨཙིརཀཱརིཏོ ཧོཏི ཨནཛ྄ཛྷཱཝུཊྛོ སམཎེན ཝཱ བྲཱཧྨཎེན ཝཱ ཀེནཙི ཝཱ མནུསྶབྷཱུཏེན. ཨཐ ཁོ བོདྷི རཱཛཀུམཱརོ སཉྫིཀཱཔུཏྟཾ མཱཎཝཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨེཧི ཏྭཾ, སམྨ སཉྫིཀཱཔུཏྟ, ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མམ ཝཙནེན བྷགཝཏོ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡ, ཨཔྤཱབཱདྷཾ ཨཔྤཱཏངྐཾ ལཧུཊྛཱནཾ བལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཾ པུཙྪ – ‘བོདྷི, བྷནྟེ, རཱཛཀུམཱརོ བྷགཝཏོ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཏི, ཨཔྤཱབཱདྷཾ ཨཔྤཱཏངྐཾ ལཧུཊྛཱནཾ བལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཾ པུཙྪཏཱི’ཏི. ཨེཝཉྩ ཝདེཧི – ‘ཨདྷིཝཱསེཏུ ཀིར, བྷནྟེ, བྷགཝཱ བོདྷིསྶ རཱཛཀུམཱརསྶ སྭཱཏནཱཡ བྷཏྟཾ སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེནཱ’’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷོ’’ཏི ཁོ སཉྫིཀཱཔུཏྟོ མཱཎཝོ བོདྷིསྶ རཱཛཀུམཱརསྶ པཊིསྶུཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ¶ ནིསིནྣོ ཁོ སཉྫིཀཱཔུཏྟོ མཱཎཝོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘བོདྷི ཁོ [བོདྷི བྷོ གོཏམ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] རཱཛཀུམཱརོ བྷོཏོ གོཏམསྶ པཱདེ སིརསཱ ¶ ཝནྡཏི, ཨཔྤཱབཱདྷཾ ཨཔྤཱཏངྐཾ ལཧུཊྛཱནཾ བལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཾ པུཙྪཏི. ཨེཝཉྩ ཝདེཏི – ‘ཨདྷིཝཱསེཏུ ཀིར བྷཝཾ གོཏམོ བོདྷིསྶ རཱཛཀུམཱརསྶ སྭཱཏནཱཡ བྷཏྟཾ སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེནཱ’’’ཏི. ཨདྷིཝཱསེསི བྷགཝཱ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན. ཨཐ ཁོ སཉྫིཀཱཔུཏྟོ མཱཎཝོ བྷགཝཏོ ཨདྷིཝཱསནཾ ཝིདིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཡེན བོདྷི རཱཛཀུམཱརོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བོདྷིཾ རཱཛཀུམཱརཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཝོཙུམྷ བྷོཏོ ཝཙནེན ཏཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ – ‘བོདྷི ཁོ རཱཛཀུམཱརོ བྷོཏོ ¶ གོཏམསྶ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཏི, ཨཔྤཱབཱདྷཾ ཨཔྤཱཏངྐཾ ལཧུཊྛཱནཾ བལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཾ པུཙྪཏི. ཨེཝཉྩ ཝདེཏི – ཨདྷིཝཱསེཏུ ཀིར བྷཝཾ གོཏམོ བོདྷིསྶ རཱཛཀུམཱརསྶ སྭཱཏནཱཡ བྷཏྟཾ སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེནཱ’ཏི. ཨདྷིཝུཊྛཉྩ པན སམཎེན གོཏམེནཱ’’ཏི.

༣༢༥. ཨཐ ཁོ བོདྷི རཱཛཀུམཱརོ ཏསྶཱ རཏྟིཡཱ ཨཙྩཡེན སཀེ ནིཝེསནེ པཎཱིཏཾ ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཾ པཊིཡཱདཱཔེཏྭཱ, ཀོཀནདཉྩ པཱསཱདཾ ཨོདཱཏེཧི དུསྶེཧི སནྠརཱཔེཏྭཱ ཡཱཝ པཙྪིམསོཔཱནཀལེ༹ཝརཱ ¶ [ཀལེ༹བརཱ (སཱི.)], སཉྫིཀཱཔུཏྟཾ མཱཎཝཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨེཧི ཏྭཾ, སམྨ སཉྫིཀཱཔུཏྟ, ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏོ ཀཱལཾ ཨཱརོཙེཧི – ‘ཀཱལོ, བྷནྟེ, ནིཊྛིཏཾ བྷཏྟ’’’ནྟི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷོ’’ཏི ཁོ སཉྫིཀཱཔུཏྟོ མཱཎཝོ བོདྷིསྶ རཱཛཀུམཱརསྶ པཊིསྶུཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏོ ཀཱལཾ ཨཱརོཙེསི – ‘‘ཀཱལོ, བྷོ གོཏམ, ནིཊྛིཏཾ བྷཏྟ’’ནྟི. ཨཐ ¶ ཁོ བྷགཝཱ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཡེན བོདྷིསྶ རཱཛཀུམཱརསྶ ནིཝེསནཾ ཏེནུཔསངྐམི. ཏེན ཁོ པན སམཡེན བོདྷི རཱཛཀུམཱརོ བཧིདྭཱརཀོཊྛཀེ ཋིཏོ ཧོཏི བྷགཝནྟཾ ཨཱགམཡམཱནོ. ཨདྡསཱ ཁོ བོདྷི རཱཛཀུམཱརོ བྷགཝནྟཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ. དིསྭཱན པཙྩུགྒནྟྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པུརཀྑཏྭཱ ཡེན ཀོཀནདོ པཱསཱདོ ཏེནུཔསངྐམི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ པཙྪིམཾ སོཔཱནཀལེ༹ཝརཾ ནིསྶཱཡ ཨཊྛཱསི. ཨཐ ཁོ བོདྷི རཱཛཀུམཱརོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨབྷིརུཧཏུ [ཨབྷིརཱུཧཏུ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.) ཨཀྐམཏུ (ཙཱུལ༹ཝ. ༢༦༨)], བྷནྟེ, བྷགཝཱ དུསྶཱནི, ཨབྷིརུཧཏུ སུགཏོ དུསྶཱནི; ཡཾ མམ ཨསྶ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ ¶ སུཁཱཡཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, བྷགཝཱ ཏུཎྷཱི ཨཧོསི. དུཏིཡམྤི ཁོ…པེ… ཏཏིཡམྤི ཁོ བོདྷི རཱཛཀུམཱརོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨབྷིརུཧཏུ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ. དུསྶཱནི, ཨབྷིརུཧཏུ སུགཏོ དུསྶཱནི; ཡཾ མམ ཨསྶ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡཱ’’ཏི.

༣༢༦. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨཔལོཀེསི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ¶ ཨཱནནྡོ བོདྷིཾ རཱཛཀུམཱརཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སཾཧརཏུ, རཱཛཀུམཱར, དུསྶཱནི; ན བྷགཝཱ ཙེལཔཊིཀཾ [ཙེལཔཏྟིཀཾ (སཱི. པཱི.)] ཨཀྐམིསྶཏི. པཙྪིམཾ ཛནཏཾ ཏཐཱགཏོ ཨནུཀམྤཏཱི’’ཏི [ཨཔལོཀེཏཱིཏི (སབྦཏྠ)]. ཨཐ ཁོ བོདྷི རཱཛཀུམཱརོ དུསྶཱནི སཾཧརཱཔེཏྭཱ ཨུཔརིཀོཀནདཔཱསཱདེ [ཨུཔརིཀོཀནདེ པཱསཱདེ (སཱི. པཱི. ཝིནཡེཙ), ཨུཔརིཀོཀནདེ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཨཱསནཱནི པཉྙཔེསི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཀོཀནདཾ པཱསཱདཾ ¶ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེན. ཨཐ ཁོ བོདྷི རཱཛཀུམཱརོ བུདྡྷཔྤམུཁཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པཎཱིཏེན ཁཱདནཱིཡེན བྷོཛནཱིཡེན སཧཏྠཱ སནྟཔྤེསི སམྤཝཱརེསི. ཨཐ ཁོ བོདྷི རཱཛཀུམཱརོ བྷགཝནྟཾ བྷུཏྟཱཝིཾ ཨོནཱིཏཔཏྟཔཱཎིཾ ཨཉྙཏརཾ ནཱིཙཾ ཨཱསནཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ བོདྷི རཱཛཀུམཱརོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘མཡ྄ཧཾ ཁོ, བྷནྟེ, ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ན ཁོ སུཁེན སུཁཾ ཨདྷིགནྟབྦཾ, དུཀྑེན ཁོ སུཁཾ ཨདྷིགནྟབྦ’’’ནྟི.

༣༢༧. ‘‘མཡ྄ཧམྤི ཁོ, རཱཛཀུམཱར, པུབྦེཝ སམྦོདྷཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷསྶ བོདྷིསཏྟསྶེཝ སཏོ ¶ ཨེཏདཧོསི – ‘ན ཁོ སུཁེན སུཁཾ ཨདྷིགནྟབྦཾ, དུཀྑེན ཁོ སུཁཾ ཨདྷིགནྟབྦ’ནྟི. སོ ཁོ ཨཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨཔརེན སམཡེན དཧརོཝ སམཱནོ སུསུཀཱལ༹ཀེསོ བྷདྲེན ཡོབྦནེན སམནྣཱགཏོ པཋམེན ཝཡསཱ ཨཀཱམཀཱནཾ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨསྶུམུཁཱནཾ རུདནྟཱནཾ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཾ. སོ ཨེཝཾ པབྦཛིཏོ སམཱནོ ཀིཾཀུསལགཝེསཱི [ཀིཾཀུསལཾགཝེསཱི (ཀ.)] ཨནུཏྟརཾ སནྟིཝརཔདཾ པརིཡེསམཱནོ ཡེན ཨཱལཱ༹རོ ཀཱལཱམོ ཏེནུཔསངྐམིཾ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱལཱ༹རཾ ཀཱལཱམཾ ཨེཏདཝོཙཾ – ‘ཨིཙྪཱམཧཾ, ཨཱཝུསོ ཀཱལཱམ, ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏུ’ནྟི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, རཱཛཀུམཱར, ཨཱལཱ༹རོ ཀཱལཱམོ མཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཝིཧརཏཱཡསྨཱ, ཏཱདིསོ ¶ ཨཡཾ དྷམྨོ ཡཏྠ ཝིཉྙཱུ པུརིསོ ནཙིརསྶེཝ སཀཾ ཨཱཙརིཡཀཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻཱ’ཏི. སོ ¶ ཁོ ཨཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ནཙིརསྶེཝ ཁིཔྤམེཝ ཏཾ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎིཾ. སོ ཁོ ཨཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཏཱཝཏཀེནེཝ ཨོཊྛཔཧཏམཏྟེན ལཔིཏལཱཔནམཏྟེན ཉཱཎཝཱདཉྩ ཝདཱམི, ཐེརཝཱདཉྩ ཛཱནཱམི པསྶཱམཱིཏི ཙ པཊིཛཱནཱམི, ཨཧཉྩེཝ ཨཉྙེ ཙ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨེཏདཧོསི – ‘ན ཁོ ཨཱལཱ༹རོ ཀཱལཱམོ ཨིམཾ དྷམྨཾ ཀེཝལཾ སདྡྷཱམཏྟཀེན སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམཱིཏི པཝེདེཏི; ཨདྡྷཱ ཨཱལཱ༹རོ ཀཱལཱམོ ཨིམཾ དྷམྨཾ ཛཱནཾ པསྶཾ ཝིཧརཏཱི’ཏི.

‘‘ཨཐ ཁྭཱཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཡེན ཨཱལཱ༹རོ ཀཱལཱམོ ཏེནུཔསངྐམིཾ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱལཱ༹རཾ ཀཱལཱམཾ ཨེཏདཝོཙཾ – ‘ཀིཏྟཱཝཏཱ ནོ, ཨཱཝུསོ ཀཱལཱམ, ཨིམཾ དྷམྨཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམཱིཏི པཝེདེསཱི’ཏི [ཨུཔསམྤཛྫ པཝེདེསཱིཏི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]? ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, རཱཛཀུམཱར, ཨཱལཱ༹རོ ཀཱལཱམོ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ པཝེདེསི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨེཏདཧོསི – ‘ན ཁོ ཨཱལཱ༹རསྶེཝ ཀཱལཱམསྶ ཨཏྠི སདྡྷཱ, མཡ྄ཧཾཔཏྠི སདྡྷཱ; ན ཁོ ཨཱལཱ༹རསྶེཝ ཀཱལཱམསྶ ཨཏྠི ཝཱིརིཡཾ…པེ… སཏི… སམཱདྷི… པཉྙཱ, མཡ྄ཧཾཔཏྠི པཉྙཱ. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཡཾ དྷམྨཾ ཨཱལཱ༹རོ ཀཱལཱམོ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམཱིཏི པཝེདེཏི ཏསྶ དྷམྨསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ པདཧེཡྻ’ནྟི. སོ ཁོ ཨཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ནཙིརསྶེཝ ཁིཔྤམེཝ ཏཾ དྷམྨཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧཱསིཾ. ཨཐ ¶ ཁྭཱཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཡེན ཨཱལཱ༹རོ ཀཱལཱམོ ཏེནུཔསངྐམིཾ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱལཱ༹རཾ ཀཱལཱམཾ ཨེཏདཝོཙཾ – ‘ཨེཏྟཱཝཏཱ ནོ, ཨཱཝུསོ ཀཱལཱམ, ཨིམཾ དྷམྨཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ པཝེདེསཱི’ཏི? ‘ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁོ ཨཧཾ, ཨཱཝུསོ, ཨིམཾ དྷམྨཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ པཝེདེམཱི’ཏི. ‘ཨཧམྤི ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨིམཾ དྷམྨཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམཱི’ཏི. ‘ལཱབྷཱ ནོ, ཨཱཝུསོ, སུལདྡྷཾ ནོ, ཨཱཝུསོ, ཡེ མཡཾ ཨཱཡསྨནྟཾ ཏཱདིསཾ སབྲཧྨཙཱརིཾ པསྶཱམ ¶ . ཨིཏི ཡཱཧཾ དྷམྨཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ པཝེདེམི, ཏཾ ཏྭཾ དྷམྨཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརསི. ཡཾ ཏྭཾ དྷམྨཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརསི, ཏམཧཾ དྷམྨཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ¶ ཨུཔསམྤཛྫ པཝེདེམི. ཨིཏི ཡཱཧཾ དྷམྨཾ ཛཱནཱམི ཏཾ ཏྭཾ དྷམྨཾ ཛཱནཱསི; ཡཾ ཏྭཾ དྷམྨཾ ཛཱནཱསི ཏམཧཾ དྷམྨཾ ཛཱནཱམི. ཨིཏི ཡཱདིསོ ཨཧཾ, ཏཱདིསོ ཏུཝཾ; ཡཱདིསོ ཏུཝཾ ཏཱདིསོ ཨཧཾ. ཨེཧི དཱནི, ཨཱཝུསོ, ཨུབྷོཝ སནྟཱ ཨིམཾ གཎཾ པརིཧརཱམཱ’ཏི. ཨིཏི ཁོ, རཱཛཀུམཱར, ཨཱལཱ༹རོ ཀཱལཱམོ ཨཱཙརིཡོ མེ སམཱནོ (ཨཏྟནོ) [( ) ནཏྠི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨནྟེཝཱསིཾ མཾ སམཱནཾ ཨཏྟནཱ [ཨཏྟནོ (སཱི. པཱི.)] སམསམཾ ཋཔེསི, ཨུལཱ༹རཱཡ ཙ མཾ པཱུཛཱཡ པཱུཛེསི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨེཏདཧོསི – ‘ནཱཡཾ དྷམྨོ ནིབྦིདཱཡ ན ཝིརཱགཱཡ ན ནིརོདྷཱཡ ན ཨུཔསམཱཡ ན ཨབྷིཉྙཱཡ ན སམྦོདྷཱཡ ན ནིབྦཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི, ཡཱཝདེཝ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཱུཔཔཏྟིཡཱ’ཏི ¶ . སོ ཁོ ཨཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཏཾ དྷམྨཾ ཨནལངྐརིཏྭཱ ཏསྨཱ དྷམྨཱ ནིབྦིཛྫ ཨཔཀྐམིཾ.

༣༢༨. ‘‘སོ ཁོ ཨཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཀིཾཀུསལགཝེསཱི ཨནུཏྟརཾ སནྟིཝརཔདཾ པརིཡེསམཱནོ ཡེན ཨུདཀོ [ཨུདྡཀོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] རཱམཔུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམིཾ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨུདཀཾ རཱམཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙཾ – ‘ཨིཙྪཱམཧཾ, ཨཱཝུསོ [ཨཱཝུསོ རཱམ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. ཀ.) པསྶ མ. ནི. ༡.༢༧༨ པཱསརཱསིསུཏྟེ], ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏུ’ནྟི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, རཱཛཀུམཱར, ཨུདཀོ རཱམཔུཏྟོ མཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཝིཧརཏཱཡསྨཱ, ཏཱདིསོ ཨཡཾ དྷམྨོ ཡཏྠ ཝིཉྙཱུ པུརིསོ ནཙིརསྶེཝ སཀཾ ཨཱཙརིཡཀཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻཱ’ཏི. སོ ཁོ ཨཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ནཙིརསྶེཝ ཁིཔྤམེཝ ཏཾ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎིཾ. སོ ཁོ ཨཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཏཱཝཏཀེནེཝ ཨོཊྛཔཧཏམཏྟེན ལཔིཏལཱཔནམཏྟེན ཉཱཎཝཱདཉྩ ཝདཱམི, ཐེརཝཱདཉྩ ཛཱནཱམི པསྶཱམཱིཏི ཙ པཊིཛཱནཱམི, ཨཧཉྩེཝ ཨཉྙེ ཙ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨེཏདཧོསི – ‘ན ཁོ རཱམོ ཨིམཾ དྷམྨཾ ཀེཝལཾ སདྡྷཱམཏྟཀེན སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམཱིཏི པཝེདེསི; ཨདྡྷཱ རཱམོ ཨིམཾ དྷམྨཾ ཛཱནཾ པསྶཾ ཝིཧཱསཱི’ཏི. ཨཐ ཁྭཱཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཡེན ཨུདཀོ རཱམཔུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམིཾ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨུདཀཾ རཱམཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙཾ – ‘ཀིཏྟཱཝཏཱ ནོ, ཨཱཝུསོ, རཱམོ ཨིམཾ དྷམྨཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམཱིཏི པཝེདེསཱི’ཏི? ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, རཱཛཀུམཱར, ཨུདཀོ རཱམཔུཏྟོ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ པཝེདེསི. ཏསྶ ¶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨེཏདཧོསི – ‘ན ཁོ རཱམསྶེཝ ཨཧོསི སདྡྷཱ, མཡ྄ཧཾཔཏྠི སདྡྷཱ; ན ཁོ རཱམསྶེཝ ཨཧོསི ཝཱིརིཡཾ…པེ… སཏི… སམཱདྷི… པཉྙཱ, མཡ྄ཧཾཔཏྠི ¶ པཉྙཱ. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཡཾ དྷམྨཾ རཱམོ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམཱིཏི པཝེདེཏི ཏསྶ དྷམྨསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ པདཧེཡྻ’ནྟི. སོ ཁོ ཨཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ནཙིརསྶེཝ ཁིཔྤམེཝ ཏཾ དྷམྨཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧཱསིཾ.

‘‘ཨཐ ¶ ཁྭཱཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཡེན ཨུདཀོ རཱམཔུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམིཾ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨུདཀཾ རཱམཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙཾ – ‘ཨེཏྟཱཝཏཱ ནོ, ཨཱཝུསོ, རཱམོ ཨིམཾ དྷམྨཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ པཝེདེསཱི’ཏི? ‘ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁོ, ཨཱཝུསོ, རཱམོ ཨིམཾ དྷམྨཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ པཝེདེསཱི’ཏི. ‘ཨཧམྤི ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨིམཾ དྷམྨཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམཱི’ཏི. ‘ལཱབྷཱ ནོ, ཨཱཝུསོ, སུལདྡྷཾ ནོ, ཨཱཝུསོ, ཡེ མཡཾ ཨཱཡསྨནྟཾ ཏཱདིསཾ སབྲཧྨཙཱརིཾ པསྶཱམ. ཨིཏི ཡཾ དྷམྨཾ རཱམོ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ པཝེདེསི ཏཾ ཏྭཾ དྷམྨཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརསི. ཡཾ ཏྭཾ དྷམྨཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརསི ཏཾ དྷམྨཾ རཱམོ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ པཝེདེསི. ཨིཏི ཡཾ དྷམྨཾ རཱམོ ཨབྷིཉྙཱསི ཏཾ ཏྭཾ དྷམྨཾ ཛཱནཱསི; ཡཾ ཏྭཾ དྷམྨཾ ཛཱནཱསི ཏཾ དྷམྨཾ རཱམོ ཨབྷིཉྙཱསི. ཨིཏི ¶ ཡཱདིསོ རཱམོ ཨཧོསི ཏཱདིསོ ཏུཝཾ, ཡཱདིསོ ཏུཝཾ ཏཱདིསོ རཱམོ ཨཧོསི. ཨེཧི དཱནི, ཨཱཝུསོ, ཏུཝཾ ཨིམཾ གཎཾ པརིཧརཱ’ཏི. ཨིཏི ཁོ, རཱཛཀུམཱར, ཨུདཀོ རཱམཔུཏྟོ སབྲཧྨཙཱརཱི མེ སམཱནོ ཨཱཙརིཡཊྛཱནེ མཾ ཋཔེསི, ཨུལཱ༹རཱཡ ཙ མཾ པཱུཛཱཡ པཱུཛེསི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨེཏདཧོསི – ‘ནཱཡཾ དྷམྨོ ནིབྦིདཱཡ ན ཝིརཱགཱཡ ན ནིརོདྷཱཡ ན ཨུཔསམཱཡ ན ཨབྷིཉྙཱཡ ན སམྦོདྷཱཡ ན ནིབྦཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི, ཡཱཝདེཝ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཱུཔཔཏྟིཡཱ’ཏི. སོ ཁོ ཨཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཏཾ དྷམྨཾ ཨནལངྐརིཏྭཱ ཏསྨཱ དྷམྨཱ ནིབྦིཛྫ ཨཔཀྐམིཾ.

༣༢༩. ‘‘སོ ཁོ ཨཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཀིཾཀུསལགཝེསཱི ཨནུཏྟརཾ སནྟིཝརཔདཾ པརིཡེསམཱནོ, མགདྷེསུ ཨནུཔུབྦེན ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ, ཡེན ཨུརུཝེལཱ སེནཱནིགམོ ཏདཝསརིཾ. ཏཏྠདྡསཾ རམཎཱིཡཾ བྷཱུམིབྷཱགཾ, པཱསཱདིཀཉྩ ཝནསཎྜཾ, ནདཱིཉྩ སནྡནྟིཾ སེཏཀཾ སུཔཏིཏྠཾ, རམཎཱིཡཾ སམནྟཱ ཙ གོཙརགཱམཾ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨེཏདཧོསི – ‘རམཎཱིཡོ ཝཏ, བྷོ, བྷཱུམིབྷཱགོ, པཱསཱདིཀོ ཙ ཝནསཎྜོ, ནདིཉྩ སནྡནྟིཾ སེཏཀཱ སུཔཏིཏྠཱ ¶ , རམཎཱིཡཱ སམནྟཱ [སཱམནྟཱ (?) པུརིམཔིཊྛེཔི] ཙ གོཙརགཱམོ. ཨལཾ ཝཏིདཾ ཀུལཔུཏྟསྶ པདྷཱནཏྠིཀསྶ པདྷཱནཱཡཱ’ཏི. སོ ཁོ ཨཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཏཏྠེཝ ནིསཱིདིཾ – ‘ཨལམིདཾ པདྷཱནཱཡཱ’ཏི. ཨཔིསྶུ མཾ, རཱཛཀུམཱར, ཏིསྶོ ཨུཔམཱ པཊིབྷཾསུ ཨནཙྪརིཡཱ པུབྦེ ¶ ཨསྶུཏཔུབྦཱ.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, རཱཛཀུམཱར, ཨལླཾ ཀཊྛཾ སསྣེཧཾ ཨུདཀེ ནིཀྑིཏྟཾ. ཨཐ པུརིསོ ཨཱགཙྪེཡྻ ཨུཏྟརཱརཎིཾ ཨཱདཱཡ – ‘ཨགྒིཾ ཨབྷིནིབྦཏྟེསྶཱམི, ཏེཛོ པཱཏུཀརིསྶཱམཱི’ཏི. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, རཱཛཀུམཱར, ཨཔི ནུ སོ པུརིསོ ཨམུཾ ཨལླཾ ཀཊྛཾ སསྣེཧཾ ཨུདཀེ ནིཀྑིཏྟཾ ཨུཏྟརཱརཎིཾ ¶ ཨཱདཱཡ ཨབྷིམནྠེནྟོ [ཨབྷིམཏྠནྟོ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ཨགྒིཾ ཨབྷིནིབྦཏྟེཡྻ, ཏེཛོ པཱཏུཀརེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧིདཾ, བྷནྟེ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨདུཉྷི, བྷནྟེ, ཨལླཾ ཀཊྛཾ སསྣེཧཾ ཏཉྩ པན ཨུདཀེ ནིཀྑིཏྟཾ, ཡཱཝདེཝ ཙ པན སོ པུརིསོ ཀིལམཐསྶ ཝིགྷཱཏསྶ བྷཱགཱི ཨསྶཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, རཱཛཀུམཱར, ཡེ ཧི ཀེཙི སམཎཱ ཝཱ བྲཱཧྨཎཱ ཝཱ ཀཱཡེན ཙེཝ ཙིཏྟེན ཙ ཀཱམེཧི ཨཝཱུཔཀཊྛཱ ཝིཧརནྟི, ཡོ ཙ ནེསཾ ཀཱམེསུ ཀཱམཙྪནྡོ ཀཱམསྣེཧོ ཀཱམམུཙྪཱ ཀཱམཔིཔཱསཱ ཀཱམཔརིལཱ༹ཧོ སོ ཙ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ན སུཔྤཧཱིནོ ཧོཏི, ན སུཔྤཊིཔྤསྶདྡྷོ. ཨོཔཀྐམིཀཱ ཙེཔི ཏེ བྷོནྟོ སམཎབྲཱཧྨཎཱ དུཀྑཱ ཏིབྦཱ ཁརཱ ཀཊུཀཱ ཝེདནཱ ཝེདཡནྟི, ཨབྷབྦཱཝ ཏེ ཉཱཎཱཡ དསྶནཱཡ ཨནུཏྟརཱཡ སམྦོདྷཱཡ. ནོ ཙེཔི ཏེ བྷོནྟོ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨོཔཀྐམིཀཱ དུཀྑཱ ཏིབྦཱ ཁརཱ ཀཊུཀཱ ཝེདནཱ ཝེདཡནྟི, ཨབྷབྦཱཝ ཏེ ཉཱཎཱཡ དསྶནཱཡ ཨནུཏྟརཱཡ སམྦོདྷཱཡ. ཨཡཾ ཁོ མཾ, རཱཛཀུམཱར, པཋམཱ ཨུཔམཱ པཊིབྷཱསི ཨནཙྪརིཡཱ པུབྦེ ཨསྶུཏཔུབྦཱ.

༣༣༠. ‘‘ཨཔརཱཔི ཁོ མཾ, རཱཛཀུམཱར, དུཏིཡཱ ཨུཔམཱ པཊིབྷཱསི ཨནཙྪརིཡཱ ¶ པུབྦེ ཨསྶུཏཔུབྦཱ. སེཡྻཐཱཔི, རཱཛཀུམཱར, ཨལླཾ ཀཊྛཾ སསྣེཧཾ ཨཱརཀཱ ཨུདཀཱ ཐལེ ནིཀྑིཏྟཾ. ཨཐ པུརིསོ ཨཱགཙྪེཡྻ ཨུཏྟརཱརཎིཾ ཨཱདཱཡ – ‘ཨགྒིཾ ཨབྷིནིབྦཏྟེསྶཱམི, ཏེཛོ པཱཏུཀརིསྶཱམཱི’ཏི. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, རཱཛཀུམཱར, ཨཔི ནུ སོ པུརིསོ ཨམུཾ ཨལླཾ ཀཊྛཾ སསྣེཧཾ ཨཱརཀཱ ཨུདཀཱ ཐལེ ནིཀྑིཏྟཾ ཨུཏྟརཱརཎིཾ ཨཱདཱཡ ཨབྷིམནྠེནྟོ ཨགྒིཾ ཨབྷིནིབྦཏྟེཡྻ ¶ , ཏེཛོ པཱཏུཀརེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧིདཾ, བྷནྟེ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨདུཉྷི, བྷནྟེ, ཨལླཾ ཀཊྛཾ སསྣེཧཾ ཀིཉྩཱཔི ཨཱརཀཱ ཨུདཀཱ ཐལེ ནིཀྑིཏྟཾ, ཡཱཝདེཝ ཙ པན སོ པུརིསོ ཀིལམཐསྶ ཝིགྷཱཏསྶ བྷཱགཱི ཨསྶཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, རཱཛཀུམཱར, ཡེ ཧི ཀེཙི སམཎཱ ཝཱ བྲཱཧྨཎཱ ཝཱ ཀཱཡེན ཙེཝ ཙིཏྟེན ཙ ཀཱམེཧི ཝཱུཔཀཊྛཱ ཝིཧརནྟི, ཡོ ཙ ནེསཾ ཀཱམེསུ ཀཱམཙྪནྡོ ཀཱམསྣེཧོ ཀཱམམུཙྪཱ ཀཱམཔིཔཱསཱ ཀཱམཔརིལཱ༹ཧོ སོ ཙ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ན སུཔྤཧཱིནོ ཧོཏི, ན སུཔྤཊིཔྤསྶདྡྷོ. ཨོཔཀྐམིཀཱ ཙེཔི ཏེ བྷོནྟོ སམཎབྲཱཧྨཎཱ དུཀྑཱ ཏིབྦཱ ཁརཱ ཀཊུཀཱ ཝེདནཱ ཝེདཡནྟི, ཨབྷབྦཱཝ ཏེ ཉཱཎཱཡ དསྶནཱཡ ཨནུཏྟརཱཡ སམྦོདྷཱཡ. ནོ ཙེཔི ཏེ བྷོནྟོ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨོཔཀྐམིཀཱ དུཀྑཱ ཏིབྦཱ ཁརཱ ཀཊུཀཱ ཝེདནཱ ཝེདཡནྟི, ཨབྷབྦཱཝ ཏེ ཉཱཎཱཡ དསྶནཱཡ ཨནུཏྟརཱཡ སམྦོདྷཱཡ. ཨཡཾ ཁོ མཾ, རཱཛཀུམཱར, དུཏིཡཱ ཨུཔམཱ པཊིབྷཱསི ཨནཙྪརིཡཱ པུབྦེ ཨསྶུཏཔུབྦཱ.

༣༣༡. ‘‘ཨཔརཱཔི ¶ ཁོ མཾ, རཱཛཀུམཱར, ཏཏིཡཱ ཨུཔམཱ པཊིབྷཱསི ཨནཙྪརིཡཱ ¶ པུབྦེ ཨསྶུཏཔུབྦཱ. སེཡྻཐཱཔི, རཱཛཀུམཱར, སུཀྑཾ ཀཊྛཾ ཀོལཱ༹པཾ ཨཱརཀཱ ཨུདཀཱ ཐལེ ནིཀྑིཏྟཾ. ཨཐ པུརིསོ ཨཱགཙྪེཡྻ ཨུཏྟརཱརཎིཾ ཨཱདཱཡ – ‘ཨགྒིཾ ཨབྷིནིབྦཏྟེསྶཱམི, ཏེཛོ པཱཏུཀརིསྶཱམཱི’ཏི. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, རཱཛཀུམཱར, ཨཔི ནུ སོ པུརིསོ ཨམུཾ སུཀྑཾ ཀཊྛཾ ཀོལཱ༹པཾ ཨཱརཀཱ ཨུདཀཱ ཐལེ ནིཀྑིཏྟཾ ཨུཏྟརཱརཎིཾ ཨཱདཱཡ ཨབྷིམནྠེནྟོ ཨགྒིཾ ཨབྷིནིབྦཏྟེཡྻ, ཏེཛོ པཱཏུཀརེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨདུཉྷི, བྷནྟེ, སུཀྑཾ ཀཊྛཾ ཀོལཱ༹པཾ, ཏཉྩ པན ཨཱརཀཱ ཨུདཀཱ ཐལེ ནིཀྑིཏྟ’’ནྟི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, རཱཛཀུམཱར, ཡེ ཧི ཀེཙི སམཎཱ ཝཱ བྲཱཧྨཎཱ ཝཱ ཀཱཡེན ཙེཝ ཙིཏྟེན ཙ ཀཱམེཧི ཝཱུཔཀཊྛཱ ཝིཧརནྟི, ཡོ ཙ ནེསཾ ཀཱམེསུ ཀཱམཙྪནྡོ ཀཱམསྣེཧོ ཀཱམམུཙྪཱ ཀཱམཔིཔཱསཱ ཀཱམཔརིལཱ༹ཧོ སོ ཙ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུཔྤཧཱིནོ ཧོཏི སུཔྤཊིཔྤསྶདྡྷོ. ཨོཔཀྐམིཀཱ ཙེཔི ཏེ བྷོནྟོ སམཎབྲཱཧྨཎཱ དུཀྑཱ ཏིབྦཱ ཁརཱ ཀཊུཀཱ ཝེདནཱ ཝེདཡནྟི, བྷབྦཱཝ ཏེ ཉཱཎཱཡ དསྶནཱཡ ཨནུཏྟརཱཡ སམྦོདྷཱཡ. ནོ ཙེཔི ཏེ བྷོནྟོ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨོཔཀྐམིཀཱ དུཀྑཱ ཏིབྦཱ ཁརཱ ཀཊུཀཱ ཝེདནཱ ¶ ཝེདཡནྟི, བྷབྦཱཝ ཏེ ཉཱཎཱཡ དསྶནཱཡ ཨནུཏྟརཱཡ སམྦོདྷཱཡ. ཨཡཾ ཁོ མཾ, རཱཛཀུམཱར, ཏཏིཡཱ ཨུཔམཱ པཊིབྷཱསི ཨནཙྪརིཡཱ པུབྦེ ཨསྶུཏཔུབྦཱ. ཨིམཱ ཁོ མཾ, རཱཛཀུམཱར, ཏིསྶོ ཨུཔམཱ པཊིབྷཾསུ ཨནཙྪརིཡཱ པུབྦེ ཨསྶུཏཔུབྦཱ.

༣༣༢. ‘‘ཏསྶ ¶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨེཏདཧོསི – ‘ཡཾནཱུནཱཧཾ དནྟེབྷིདནྟམཱདྷཱཡ [པསྶ མ. ནི. ༡.༢༢༠ ཝིཏཀྐསཎྛཱནསུཏྟེ], ཛིཝ྄ཧཱཡ ཏཱལུཾ ཨཱཧཙྩ, ཙེཏསཱ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིགྒཎྷེཡྻཾ ཨབྷིནིཔྤཱིལེ༹ཡྻཾ ཨབྷིསནྟཱཔེཡྻ’ནྟི. སོ ཁོ ཨཧཾ, རཱཛཀུམཱར, དནྟེབྷིདནྟམཱདྷཱཡ, ཛིཝ྄ཧཱཡ ཏཱལུཾ ཨཱཧཙྩ, ཙེཏསཱ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིགྒཎྷཱམི ཨབྷིནིཔྤཱིལེ༹མི ཨབྷིསནྟཱཔེམི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, དནྟེབྷིདནྟམཱདྷཱཡ, ཛིཝ྄ཧཱཡ ཏཱལུཾ ཨཱཧཙྩ, ཙེཏསཱ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིགྒཎྷཏོ ཨབྷིནིཔྤཱིལ༹ཡཏོ ཨབྷིསནྟཱཔཡཏོ ཀཙྪེཧི སེདཱ མུཙྩནྟི. སེཡྻཐཱཔི, རཱཛཀུམཱར, བལཝཱ པུརིསོ དུབྦལཏརཾ པུརིསཾ སཱིསེ ཝཱ གཧེཏྭཱ ཁནྡྷེ ཝཱ གཧེཏྭཱ ཨབྷིནིགྒཎྷེཡྻ ཨབྷིནིཔྤཱིལེ༹ཡྻ ཨབྷིསནྟཱཔེཡྻ; ཨེཝམེཝ ཁོ མེ, རཱཛཀུམཱར, དནྟེབྷིདནྟམཱདྷཱཡ, ཛིཝ྄ཧཱཡ ཏཱལུཾ ཨཱཧཙྩ, ཙེཏསཱ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིགྒཎྷཏོ ཨབྷིནིཔྤཱིལ༹ཡཏོ ཨབྷིསནྟཱཔཡཏོ ཀཙྪེཧི སེདཱ མུཙྩནྟི. ཨཱརདྡྷཾ ཁོ པན མེ, རཱཛཀུམཱར, ཝཱིརིཡཾ ཧོཏི ཨསལླཱིནཾ, ཨུཔཊྛིཏཱ སཏི ཨསམྨུཊྛཱ, སཱརདྡྷོ ཙ པན མེ ཀཱཡོ ཧོཏི ཨཔྤཊིཔྤསྶདྡྷོ, ཏེནེཝ དུཀྑཔྤདྷཱནེན པདྷཱནཱབྷིཏུནྣསྶ སཏོ.

༣༣༣. ‘‘ཏསྶ ¶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨེཏདཧོསི – ‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨཔྤཱཎཀཾཡེཝ ཛྷཱནཾ ཛྷཱཡེཡྻ’ནྟི. སོ ཁོ ཨཧཾ, རཱཛཀུམཱར, མུཁཏོ ཙ ནཱསཏོ ཙ ཨསྶཱསཔསྶཱསེ ཨུཔརུནྡྷིཾ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, མུཁཏོ ཙ ནཱསཏོ ཙ ཨསྶཱསཔསྶཱསེསུ ཨུཔརུདྡྷེསུ ཀཎྞསོཏེཧི ཝཱཏཱནཾ ¶ ནིཀྑམནྟཱནཾ ཨདྷིམཏྟོ སདྡོ ཧོཏི. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཀམྨཱརགགྒརིཡཱ དྷམམཱནཱཡ ཨདྷིམཏྟོ སདྡོ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ མེ, རཱཛཀུམཱར, མུཁཏོ ཙ ནཱསཏོ ཙ ཨསྶཱསཔསྶཱསེསུ ཨུཔརུདྡྷེསུ ཀཎྞསོཏེཧི ཝཱཏཱནཾ ནིཀྑམནྟཱནཾ ཨདྷིམཏྟོ སདྡོ ཧོཏི. ཨཱརདྡྷཾ ཁོ པན མེ, རཱཛཀུམཱར, ཝཱིརིཡཾ ཧོཏི ཨསལླཱིནཾ, ཨུཔཊྛིཏཱ ¶ སཏི ཨསམྨུཊྛཱ, སཱརདྡྷོ ཙ པན མེ ཀཱཡོ ཧོཏི ཨཔྤཊིཔྤསྶདྡྷོ, ཏེནེཝ དུཀྑཔྤདྷཱནེན པདྷཱནཱབྷིཏུནྣསྶ སཏོ.

‘‘ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨེཏདཧོསི – ‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨཔྤཱཎཀཾཡེཝ ཛྷཱནཾ ཛྷཱཡེཡྻ’ནྟི. སོ ཁོ ཨཧཾ, རཱཛཀུམཱར, མུཁཏོ ཙ ནཱསཏོ ཙ ཀཎྞཏོ ཙ ཨསྶཱསཔསྶཱསེ ཨུཔརུནྡྷིཾ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, མུཁཏོ ཙ ནཱསཏོ ཙ ཀཎྞཏོ ཙ ཨསྶཱསཔསྶཱསེསུ ཨུཔརུདྡྷེསུ ཨདྷིམཏྟཱ ཝཱཏཱ མུདྡྷནི ཨཱུཧནནྟི [ཨཱུཧནྟི (སཱི.), ཨོཧནནྟི (སྱཱ. ཀཾ.), ཨུཧནནྟི (ཀ.)]. སེཡྻཐཱཔི, རཱཛཀུམཱར, བལཝཱ པུརིསོ ཏིཎྷེན སིཁརེན མུདྡྷནི ཨབྷིམཏྠེཡྻ [མུདྡྷཱནཾ ཨབྷིམནྠེཡྻ (སཱི. པཱི.), མུདྡྷཱནཾ ཨབྷིམཏྠེཡྻ (སྱཱ. ཀཾ.)], ཨེཝམེཝ ཁོ མེ, རཱཛཀུམཱར, མུཁཏོ ཙ ནཱསཏོ ཙ ཀཎྞཏོ ཙ ཨསྶཱསཔསྶཱསེསུ ཨུཔརུདྡྷེསུ ཨདྷིམཏྟཱ ཝཱཏཱ མུདྡྷནི ཨཱུཧནནྟི. ཨཱརདྡྷཾ ཁོ པན མེ, རཱཛཀུམཱར, ཝཱིརིཡཾ ཧོཏི ཨསལླཱིནཾ, ཨུཔཊྛིཏཱ སཏི ཨསམྨུཊྛཱ, སཱརདྡྷོ ཙ པན མེ ཀཱཡོ ཧོཏི ཨཔྤཊིཔྤསྶདྡྷོ, ཏེནེཝ དུཀྑཔྤདྷཱནེན པདྷཱནཱབྷིཏུནྣསྶ སཏོ.

‘‘ཏསྶ ¶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨེཏདཧོསི – ‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨཔྤཱཎཀཾཡེཝ ཛྷཱནཾ ཛྷཱཡེཡྻ’ནྟི. སོ ཁོ ཨཧཾ, རཱཛཀུམཱར, མུཁཏོ ཙ ནཱསཏོ ཙ ཀཎྞཏོ ཙ ཨསྶཱསཔསྶཱསེ ཨུཔརུནྡྷིཾ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, མུཁཏོ ཙ ནཱསཏོ ཙ ཀཎྞཏོ ཙ ཨསྶཱསཔསྶཱསེསུ ཨུཔརུདྡྷེསུ ཨདྷིམཏྟཱ སཱིསེ སཱིསཝེདནཱ ཧོནྟི. སེཡྻཐཱཔི, རཱཛཀུམཱར, བལཝཱ པུརིསོ དལ༹ྷེན ཝརཏྟཀྑཎྜེན [ཝརཏྟཀབནྡྷནེན (སཱི.)] སཱིསེ སཱིསཝེཋཾ དདེཡྻ; ཨེཝམེཝ ཁོ མེ, རཱཛཀུམཱར, མུཁཏོ ཙ ནཱསཏོ ཙ ཀཎྞཏོ ཙ ཨསྶཱསཔསྶཱསེསུ ཨུཔརུདྡྷེསུ ཨདྷིམཏྟཱ སཱིསེ སཱིསཝེདནཱ ཧོནྟི. ཨཱརདྡྷཾ ཁོ པན མེ, རཱཛཀུམཱར, ཝཱིརིཡཾ ཧོཏི ཨསལླཱིནཾ, ཨུཔཊྛིཏཱ སཏི ཨསམྨུཊྛཱ, སཱརདྡྷོ ཙ པན མེ ཀཱཡོ ཧོཏི ཨཔྤཊིཔྤསྶདྡྷོ, ཏེནེཝ དུཀྑཔྤདྷཱནེན པདྷཱནཱབྷིཏུནྣསྶ སཏོ.

‘‘ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨེཏདཧོསི – ‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨཔྤཱཎཀཾཡེཝ ཛྷཱནཾ ཛྷཱཡེཡྻ’ནྟི. སོ ཁོ ཨཧཾ, རཱཛཀུམཱར, མུཁཏོ ཙ ནཱསཏོ ཙ ཀཎྞཏོ ཙ ཨསྶཱསཔསྶཱསེ ཨུཔརུནྡྷིཾ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, མུཁཏོ ཙ ནཱསཏོ ཙ ཀཎྞཏོ ཙ ཨསྶཱསཔསྶཱསེསུ ཨུཔརུདྡྷེསུ ཨདྷིམཏྟཱ ¶ ཝཱཏཱ ཀུཙྪིཾ པརིཀནྟནྟི. སེཡྻཐཱཔི, རཱཛཀུམཱར, དཀྑོ གོགྷཱཏཀོ ཝཱ གོགྷཱཏཀནྟེཝཱསཱི ཝཱ ཏིཎྷེན གོཝིཀནྟནེན ཀུཙྪིཾ པརིཀནྟེཡྻ, ཨེཝམེཝ ཁོ མེ, རཱཛཀུམཱར, མུཁཏོ ཙ ནཱསཏོ ཙ ཀཎྞཏོ ཙ ཨསྶཱསཔསྶཱསེསུ ཨུཔརུདྡྷེསུ ཨདྷིམཏྟཱ ¶ , ཝཱཏཱ ཀུཙྪིཾ པརིཀནྟནྟི. ཨཱརདྡྷཾ ཁོ པན མེ, རཱཛཀུམཱར, ཝཱིརིཡཾ ཧོཏི ཨསལླཱིནཾ, ཨུཔཊྛིཏཱ སཏི ཨསམྨུཊྛཱ, སཱརདྡྷོ ཙ པན མེ ཀཱཡོ ཧོཏི ཨཔྤཊིཔྤསྶདྡྷོ, ཏེནེཝ དུཀྑཔྤདྷཱནེན པདྷཱནཱབྷིཏུནྣསྶ སཏོ.

‘‘ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨེཏདཧོསི – ‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨཔྤཱཎཀཾཡེཝ ཛྷཱནཾ ཛྷཱཡེཡྻ’ནྟི. སོ ཁོ ཨཧཾ, རཱཛཀུམཱར, མུཁཏོ ཙ ནཱསཏོ ཙ ཀཎྞཏོ ཙ ཨསྶཱསཔསྶཱསེ ཨུཔརུནྡྷིཾ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, མུཁཏོ ཙ ནཱསཏོ ཙ ཀཎྞཏོ ཙ ཨསྶཱསཔསྶཱསེསུ ཨུཔརུདྡྷེསུ ¶ ཨདྷིམཏྟོ ཀཱཡསྨིཾ ཌཱཧོ ཧོཏི. སེཡྻཐཱཔི, རཱཛཀུམཱར, དྭེ བལཝནྟོ པུརིསཱ དུབྦལཏརཾ པུརིསཾ ནཱནཱབཱཧཱསུ གཧེཏྭཱ ཨངྒཱརཀཱསུཡཱ སནྟཱཔེཡྻུཾ སམྤརིཏཱཔེཡྻུཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ མེ, རཱཛཀུམཱར, མུཁཏོ ཙ ནཱསཏོ ཙ ཀཎྞཏོ ཙ ཨསྶཱསཔསྶཱསེསུ ཨུཔརུདྡྷེསུ ཨདྷིམཏྟོ ཀཱཡསྨིཾ ཌཱཧོ ཧོཏི. ཨཱརདྡྷཾ ཁོ པན མེ, རཱཛཀུམཱར, ཝཱིརིཡཾ ཧོཏི ཨསལླཱིནཾ, ཨུཔཊྛིཏཱ སཏི ཨསམྨུཊྛཱ, སཱརདྡྷོ ཙ པན མེ ཀཱཡོ ཧོཏི ཨཔྤཊིཔྤསྶདྡྷོ, ཏེནེཝ དུཀྑཔྤདྷཱནེན པདྷཱནཱབྷིཏུནྣསྶ སཏོ.

‘‘ཨཔིསྶུ མཾ, རཱཛཀུམཱར, དེཝཏཱ དིསྭཱ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘ཀཱལངྐཏོ སམཎོ གོཏམོ’ཏི. ཨེཀཙྩཱ དེཝཏཱ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘ན ཀཱལངྐཏོ སམཎོ གོཏམོ, ཨཔི ཙ ཀཱལངྐརོཏཱི’ཏི. ཨེཀཙྩཱ དེཝཏཱ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘ན ཀཱལངྐཏོ སམཎོ གོཏམོ, ནཱཔི ཀཱལངྐརོཏི ¶ . ཨརཧཾ སམཎོ གོཏམོ. ཝིཧཱརོཏྭེཝ སོ [ཝིཧཱརོཏྭེཝེསོ (སཱི.)] ཨརཧཏོ ཨེཝརཱུཔོ ཧོཏཱི’ཏི [ཝིཧཱརོཏྭེཝེསོ ཨརཧཏོ’’ཏི (?)].

༣༣༤. ‘‘ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨེཏདཧོསི – ‘ཡཾནཱུནཱཧཾ སབྦསོ ཨཱཧཱརུཔཙྪེདཱཡ པཊིཔཛྫེཡྻ’ནྟི. ཨཐ ཁོ མཾ, རཱཛཀུམཱར, དེཝཏཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ¶ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘མཱ ཁོ ཏྭཾ, མཱརིས, སབྦསོ ཨཱཧཱརུཔཙྪེདཱཡ པཊིཔཛྫི. སཙེ ཁོ ཏྭཾ, མཱརིས, སབྦསོ ཨཱཧཱརུཔཙྪེདཱཡ པཊིཔཛྫིསྶསི, ཏསྶ ཏེ མཡཾ དིབྦཾ ཨོཛཾ ལོམཀཱུཔེཧི ཨཛ྄ཛྷོཧཱརེསྶཱམ [ཨཛ྄ཛྷོཧརིསྶཱམ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི. ཀ.)], ཏཱཡ ཏྭཾ ཡཱཔེསྶསཱི’ཏི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨེཏདཧོསི – ‘ཨཧཉྩེཝ ཁོ པན སབྦསོ ཨཛཛྫིཏཾ [ཨཛདྡྷུཀཾ (སཱི. པཱི.), ཛདྡྷུཀཾ (སྱཱ. ཀཾ.)] པཊིཛཱནེཡྻཾ. ཨིམཱ ཙ མེ དེཝཏཱ དིབྦཾ ཨོཛཾ ལོམཀཱུཔེཧི ཨཛ྄ཛྷོཧཱརེཡྻུཾ [ཨཛ྄ཛྷོཧརེཡྻུཾ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི. ཀ.)], ཏཱཡ ཙཱཧཾ ཡཱཔེཡྻཾ, ཏཾ མམསྶ མུསཱ’ཏི. སོ ཁོ ཨཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཏཱ དེཝཏཱ པཙྩཱཙིཀྑཱམི. ‘ཧལ’ནྟི ཝདཱམི.

‘‘ཏསྶ ¶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨེཏདཧོསི – ‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཐོཀཾ ཐོཀཾ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཡྻཾ པསཏཾ པསཏཾ, ཡདི ཝཱ མུགྒཡཱུསཾ ཡདི ཝཱ ཀུལཏྠཡཱུསཾ ཡདི ཝཱ ཀལཱ༹ཡཡཱུསཾ ཡདི ཝཱ ཧརེཎུཀཡཱུས’ནྟི. སོ ཁོ ཨཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཐོཀཾ ཐོཀཾ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེསིཾ པསཏཾ པསཏཾ, ཡདི ཝཱ མུགྒཡཱུསཾ ཡདི ཝཱ ཀུལཏྠཡཱུསཾ ཡདི ཝཱ ཀལཱ༹ཡཡཱུསཾ ཡདི ཝཱ ཧརེཎུཀཡཱུསཾ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཐོཀཾ ཐོཀཾ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརཡཏོ པསཏཾ པསཏཾ, ཡདི ཝཱ མུགྒཡཱུསཾ ཡདི ཝཱ ཀུལཏྠཡཱུསཾ ¶ ཡདི ཝཱ ཀལཱ༹ཡཡཱུསཾ ཡདི ཝཱ ཧརེཎུཀཡཱུསཾ, ཨདྷིམཏྟཀསིམཱནཾ པཏྟོ ཀཱཡོ ཧོཏི. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཨཱསཱིཏིཀཔབྦཱནི ཝཱ ཀཱལ༹པབྦཱནི ཝཱ, ཨེཝམེཝསྶུ མེ ཨངྒཔཙྩངྒཱནི བྷཝནྟི ཏཱཡེཝཔྤཱཧཱརཏཱཡ. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཨོཊྛཔདཾ, ཨེཝམེཝསྶུ མེ ཨཱནིསདཾ ཧོཏི ཏཱཡེཝཔྤཱཧཱརཏཱཡ. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཝཊྚནཱཝལཱི༹, ཨེཝམེཝསྶུ མེ པིཊྛིཀཎྚཀོ ཨུཎྞཏཱཝནཏོ ཧོཏི ཏཱཡེཝཔྤཱཧཱརཏཱཡ. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཛརསཱལཱཡ གོཔཱནསིཡོ ཨོལུགྒཝིལུགྒཱ བྷཝནྟི, ཨེཝམེཝསྶུ མེ ཕཱསུལི༹ཡོ ཨོལུགྒཝིལུགྒཱ བྷཝནྟི ཏཱཡེཝཔྤཱཧཱརཏཱཡ. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ གམྦྷཱིརེ ཨུདཔཱནེ ཨུདཀཏཱརཀཱ གམྦྷཱིརགཏཱ ཨོཀྑཱཡིཀཱ དིསྶནྟི, ཨེཝམེཝསྶུ མེ ཨཀྑིཀཱུཔེསུ ཨཀྑིཏཱརཀཱ གམྦྷཱིརགཏཱ ཨོཀྑཱཡིཀཱ དིསྶནྟི ཏཱཡེཝཔྤཱཧཱརཏཱཡ. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཏིཏྟཀཱལཱབུ ཨཱམཀཙྪིནྣོ ཝཱཏཱཏཔེན སཾཕུཊིཏོ [སམྥུསིཏོ (སྱཱ. ཀཾ.), སཾཔུཊཱིཏོ (ཀ.) སཾཕུཊིཏོཏི ཨེཏྠ སངྐུཙིཏོཏི ཨཏྠོ] ཧོཏི སམྨིལཱཏོ, ཨེཝམེཝསྶུ མེ སཱིསཙྪཝི སཾཕུཊིཏཱ ཧོཏི སམྨིལཱཏཱ ཏཱཡེཝཔྤཱཧཱརཏཱཡ. སོ ཁོ ¶ ཨཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ‘ཨུདརཙྪཝིཾ པརིམསིསྶཱམཱི’ཏི པིཊྛིཀཎྚཀཾཡེཝ པརིགྒཎྷཱམི, ‘པིཊྛིཀཎྚཀཾ པརིམསིསྶཱམཱི’ཏི ཨུདརཙྪཝིཾཡེཝ པརིགྒཎྷཱམི. ཡཱཝསྶུ མེ, རཱཛཀུམཱར, ཨུདརཙྪཝི པིཊྛིཀཎྚཀཾ ཨལླཱིནཱ ཧོཏི ཏཱཡེཝཔྤཱཧཱརཏཱཡ. སོ ཁོ ཨཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ‘ཝཙྩཾ ཝཱ མུཏྟཾ ཝཱ ཀརིསྶཱམཱི’ཏི ཏཏྠེཝ ཨཝཀུཛྫོ པཔཏཱམི ཏཱཡེཝཔྤཱཧཱརཏཱཡ. སོ ཁོ ¶ ཨཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨིམམེཝ ཀཱཡཾ ཨསྶཱསེནྟོ པཱཎིནཱ གཏྟཱནི ཨནུམཛྫཱམི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, པཱཎིནཱ གཏྟཱནི ཨནུམཛྫཏོ པཱུཏིམཱུལཱནི ལོམཱནི ཀཱཡསྨཱ པཔཏནྟི ཏཱཡེཝཔྤཱཧཱརཏཱཡ. ཨཔིསྶུ མཾ, རཱཛཀུམཱར, མནུསྶཱ དིསྭཱ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘ཀཱལོ༹ སམཎོ གོཏམོ’ཏི, ཨེཀཙྩེ མནུསྶཱ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘ན ཀཱལོ༹ སམཎོ གོཏམོ, སཱམོ སམཎོ གོཏམོ’ཏི. ཨེཀཙྩེ མནུསྶཱ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘ན ཀཱལོ༹ སམཎོ གོཏམོ, ནཔི སཱམོ, མངྒུརཙྪཝི སམཎོ གོཏམོ’ཏི. ཡཱཝསྶུ མེ, རཱཛཀུམཱར, ཏཱཝ པརིསུདྡྷོ ཚཝིཝཎྞོ པརིཡོདཱཏོ ཨུཔཧཏོ ཧོཏི ཏཱཡེཝཔྤཱཧཱརཏཱཡ.

༣༣༥. ‘‘ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨེཏདཧོསི – ‘ཡེ ཁོ ཀེཙི ཨཏཱིཏམདྡྷཱནཾ སམཎཱ ཝཱ བྲཱཧྨཎཱ ཝཱ ཨོཔཀྐམིཀཱ དུཀྑཱ ཏིབྦཱ [ཏིཔྤཱ (སཱི. པཱི.)] ཁརཱ ཀཊུཀཱ ཝེདནཱ ཝེདཡིཾསུ, ཨེཏཱཝཔརམཾ ནཡིཏོ བྷིཡྻོ. ཡེཔི ཧི ཀེཙི ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ སམཎཱ ཝཱ བྲཱཧྨཎཱ ཝཱ ཨོཔཀྐམིཀཱ དུཀྑཱ ¶ ཏིབྦཱ ཁརཱ ཀཊུཀཱ ཝེདནཱ ཝེདཡིསྶནྟི, ཨེཏཱཝཔརམཾ ནཡིཏོ བྷིཡྻོ. ཡེཔི ཧི ཀེཙི ཨེཏརཧི སམཎཱ ཝཱ བྲཱཧྨཎཱ ཝཱ ཨོཔཀྐམིཀཱ དུཀྑཱ ཏིབྦཱ ཁརཱ ཀཊུཀཱ ཝེདནཱ ཝེདཡནྟི, ཨེཏཱཝཔརམཾ ནཡིཏོ བྷིཡྻོ. ན ཁོ པནཱཧཾ ཨིམཱཡ ཀཊུཀཱཡ དུཀྐརཀཱརིཀཱཡ ཨདྷིགཙྪཱམི ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཱ ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནཝིསེསཾ; སིཡཱ ནུ ཁོ ཨཉྙོ མགྒོ བོདྷཱཡཱ’ཏི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨེཏདཧོསི – ‘ཨབྷིཛཱནཱམི ཁོ པནཱཧཾ ¶ པིཏུ སཀྐསྶ ཀམྨནྟེ སཱིཏཱཡ ཛམྦུཙྪཱཡཱཡ ནིསིནྣོ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརཾ ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིཏཱ; སིཡཱ ནུ ཁོ ཨེསོ མགྒོ བོདྷཱཡཱ’ཏི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, སཏཱནུསཱརི ཝིཉྙཱཎཾ ཨཧོསི – ‘ཨེསེཝ མགྒོ བོདྷཱཡཱ’ཏི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨེཏདཧོསི – ‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཨཧཾ ཏསྶ སུཁསྶ བྷཱཡཱམི ཡཾ ཏཾ སུཁཾ ཨཉྙཏྲེཝ ཀཱམེཧི ཨཉྙཏྲ ཨཀུསལེཧི ¶ དྷམྨེཧཱི’ཏི? ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨེཏདཧོསི – ‘ན ཁོ ཨཧཾ ཏསྶ སུཁསྶ བྷཱཡཱམི ཡཾ ཏཾ སུཁཾ ཨཉྙཏྲེཝ ཀཱམེཧི ཨཉྙཏྲ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧཱི’ཏི.

‘‘ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨེཏདཧོསི – ‘ན ཁོ ཏཾ སུཀརཾ སུཁཾ ཨདྷིགནྟུཾ ཨེཝཾ ཨདྷིམཏྟཀསིམཱནཾ པཏྟཀཱཡེན. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨོལཱ༹རིཀཾ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཡྻཾ ཨོདནཀུམྨཱས’ནྟི. སོ ཁོ ཨཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨོལཱ༹རིཀཾ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེསིཾ ཨོདནཀུམྨཱསཾ. ཏེན ཁོ པན མཾ, རཱཛཀུམཱར, སམཡེན པཉྩཝགྒིཡཱ བྷིཀྑཱུ པཙྩུཔཊྛིཏཱ ཧོནྟི – ‘ཡཾ ཁོ སམཎོ གོཏམོ དྷམྨཾ ཨདྷིགམིསྶཏི ཏཾ ནོ ཨཱརོཙེསྶཏཱི’ཏི. ཡཏོ ཁོ ཨཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨོལཱ༹རིཀཾ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེསིཾ ཨོདནཀུམྨཱསཾ, ཨཐ མེ ཏེ པཉྩཝགྒིཡཱ བྷིཀྑཱུ ནིབྦིཛྫ པཀྐམིཾསུ – ‘བཱཧུལླིཀོ [བཱཧུལིཀོ (སཱི. པཱི.) སཱརཏྠཊཱིཀཱཡ སཾགྷབྷེདསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱཡ སམེཏི] སམཎོ གོཏམོ པདྷཱནཝིབྦྷནྟོ, ཨཱཝཏྟོ བཱཧུལླཱཡཱ’ཏི.

༣༣༦. ‘‘སོ ཁོ ཨཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨོལཱ༹རིཀཾ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཏྭཱ ¶ བལཾ གཧེཏྭཱ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧཱསིཾ. ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ… དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ… ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧཱསིཾ. སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎཱཡ ¶ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེསིཾ. སོ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཱམི, སེཡྻཐིདཾ – ཨེཀམྤི ཛཱཏིཾ དྭེཔི ཛཱཏིཡོ…པེ… ཨིཏི སཱཀཱརཾ སཨུདྡེསཾ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཱམི. ཨཡཾ ཁོ མེ, རཱཛཀུམཱར, རཏྟིཡཱ པཋམེ ཡཱམེ པཋམཱ ཝིཛྫཱ ཨདྷིགཏཱ, ཨཝིཛྫཱ ཝིཧཏཱ, ཝིཛྫཱ ཨུཔྤནྣཱ; ཏམོ ཝིཧཏོ, ཨཱལོཀོ ཨུཔྤནྣོ – ཡཐཱ ཏཾ ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ པཧིཏཏྟསྶ ཝིཧརཏོ.

‘‘སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ སཏྟཱནཾ ཙུཏཱུཔཔཱཏཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེསིཾ. སོ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན སཏྟེ པསྶཱམི ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེ ཧཱིནེ པཎཱིཏེ སུཝཎྞེ དུབྦཎྞེ སུགཏེ དུགྒཏེ ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པཛཱནཱམི ¶ …པེ… ཨཡཾ ཁོ མེ, རཱཛཀུམཱར, རཏྟིཡཱ མཛ྄ཛྷིམེ ཡཱམེ དུཏིཡཱ ཝིཛྫཱ ཨདྷིགཏཱ, ཨཝིཛྫཱ ཝིཧཏཱ, ཝིཛྫཱ ཨུཔྤནྣཱ; ཏམོ ཝིཧཏོ, ཨཱལོཀོ ཨུཔྤནྣོ – ཡཐཱ ཏཾ ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ པཧིཏཏྟསྶ ཝིཧརཏོ.

‘‘སོ ¶ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེསིཾ. སོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨབྦྷཉྙཱསིཾ…པེ… ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨབྦྷཉྙཱསིཾ; ‘ཨིམེ ཨཱསཝཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨབྦྷཉྙཱསིཾ…པེ… ‘ཨཡཾ ཨཱསཝནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨབྦྷཉྙཱསིཾ. ཏསྶ མེ ཨེཝཾ ཛཱནཏོ ཨེཝཾ པསྶཏོ ཀཱམཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩིཏྠ, བྷཝཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩིཏྠ, ཨཝིཛྫཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩིཏྠ. ཝིམུཏྟསྨིཾ ཝིམུཏྟམིཏི ཉཱཎཾ ཨཧོསི. ‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏི, ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱ’ཏི ཨབྦྷཉྙཱསིཾ. ཨཡཾ ཁོ མེ, རཱཛཀུམཱར, རཏྟིཡཱ པཙྪིམེ ཡཱམེ ཏཏིཡཱ ཝིཛྫཱ ཨདྷིགཏཱ, ཨཝིཛྫཱ ཝིཧཏཱ, ཝིཛྫཱ ཨུཔྤནྣཱ; ཏམོ ཝིཧཏོ, ཨཱལོཀོ ཨུཔྤནྣོ – ཡཐཱ ཏཾ ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ པཧིཏཏྟསྶ ཝིཧརཏོ.

༣༣༧. ‘‘ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨེཏདཧོསི – ‘ཨདྷིགཏོ ཁོ མྱཱཡཾ དྷམྨོ གམྦྷཱིརོ དུདྡསོ དུརནུབོདྷོ སནྟོ པཎཱིཏོ ཨཏཀྐཱཝཙརོ ནིཔུཎོ པཎྜིཏཝེདནཱིཡོ. ཨཱལཡརཱམཱ ཁོ པནཱཡཾ པཛཱ ཨཱལཡརཏཱ ཨཱལཡསམྨུདིཏཱ. ཨཱལཡརཱམཱཡ ཁོ པན པཛཱཡ ཨཱལཡརཏཱཡ ཨཱལཡསམྨུདིཏཱཡ ¶ དུདྡསཾ ཨིདཾ ཋཱནཾ ཡདིདཾ – ཨིདཔྤཙྩཡཏཱཔཊིཙྩསམུཔྤཱདོ. ཨིདམྤི ཁོ ཋཱནཾ དུདྡསཾ – ཡདིདཾ སབྦསངྑཱརསམཐོ སབྦཱུཔདྷིཔཊིནིསྶགྒོ ཏཎྷཱཀྑཡོ ཝིརཱགོ ནིརོདྷོ ནིབྦཱནཾ ¶ . ཨཧཉྩེཝ ཁོ པན དྷམྨཾ དེསེཡྻཾ, པརེ ཙ མེ ན ཨཱཛཱནེཡྻུཾ, སོ མམསྶ ཀིལམཐོ, སཱ མམསྶ ཝིཧེསཱ’ཏི. ཨཔིསྶུ མཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨིམཱ ཨནཙྪརིཡཱ གཱཐཱཡོ པཊིབྷཾསུ པུབྦེ ཨསྶུཏཔུབྦཱ –

‘ཀིཙྪེན མེ ཨདྷིགཏཾ, ཧལཾ དཱནི པཀཱསིཏུཾ;

རཱགདོསཔརེཏེཧི, ནཱཡཾ དྷམྨོ སུསམྦུདྷོ.

‘པཊིསོཏགཱམིཾ ནིཔུཎཾ, གམྦྷཱིརཾ དུདྡསཾ ཨཎུཾ;

རཱགརཏྟཱ ན དཀྑནྟི, ཏམོཁནྡྷེན ཨཱཝུཊཱ’ [ཨཱཝཊཱ (སཱི.), ཨཱཝུཏཱ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཏི.

‘‘ཨིཏིཧ ¶ མེ, རཱཛཀུམཱར, པཊིསཉྩིཀྑཏོ ཨཔྤོསྶུཀྐཏཱཡ ཙིཏྟཾ ནམཏི ནོ དྷམྨདེསནཱཡ.

༣༣༨. ‘‘ཨཐ ཁོ, རཱཛཀུམཱར, བྲཧྨུནོ སཧམྤཏིསྶ མམ ཙེཏསཱ ཙེཏོཔརིཝིཏཀྐམཉྙཱཡ ཨེཏདཧོསི – ‘ནསྶཏི ཝཏ, བྷོ, ལོཀོ; ཝིནསྶཏི ཝཏ, བྷོ, ལོཀོ. ཡཏྲ ཧི ནཱམ ཏཐཱགཏསྶ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཨཔྤོསྶུཀྐཏཱཡ ཙིཏྟཾ ནམཏི [ནམིསྶཏི (?)] ནོ དྷམྨདེསནཱཡཱ’ཏི. ཨཐ ཁོ, རཱཛཀུམཱར, བྲཧྨཱ སཧམྤཏི – སེཡྻཐཱཔི ནཱམ བལཝཱ པུརིསོ སམིཉྫིཏཾ ཝཱ བཱཧཾ པསཱརེཡྻ པསཱརིཏཾ ཝཱ བཱཧཾ སམིཉྫེཡྻ, ཨེཝམེཝ – བྲཧྨལོཀེ ཨནྟརཧིཏོ མམ པུརཏོ པཱཏུརཧོསི. ཨཐ ཁོ, རཱཛཀུམཱར, བྲཧྨཱ སཧམྤཏི ཨེཀཾསཾ ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཀརིཏྭཱ ཡེནཱཧཾ ཏེནཉྫལིཾ པཎཱམེཏྭཱ མཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘དེསེཏུ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ དྷམྨཾ, དེསེཏུ སུགཏོ དྷམྨཾ. སནྟི སཏྟཱ ཨཔྤརཛཀྑཛཱཏིཀཱ ཨསྶཝནཏཱཡ དྷམྨསྶ པརིཧཱཡནྟི; བྷཝིསྶནྟི དྷམྨསྶ ཨཉྙཱཏཱརོ’ཏི ¶ . ཨིདམཝོཙ, རཱཛཀུམཱར, བྲཧྨཱ སཧམྤཏི; ཨིདཾ ཝཏྭཱ ཨཐཱཔརཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘པཱཏུརཧོསི མགདྷེསུ པུབྦེ,

དྷམྨོ ཨསུདྡྷོ སམལེཧི ཙིནྟིཏོ;

ཨཔཱཔུརེཏཾ [ཨཝཱཔུརེཏཾ (སཱི.)] ཨམཏསྶ དྭཱརཾ,

སུཎནྟུ དྷམྨཾ ཝིམལེནཱནུབུདྡྷཾ.

‘སེལེ ¶ ཡཐཱ པབྦཏམུདྡྷནིཊྛིཏོ,

ཡཐཱཔི པསྶེ ཛནཏཾ སམནྟཏོ;

ཏཐཱུཔམཾ དྷམྨམཡཾ སུམེདྷ,

པཱསཱདམཱརུཡ྄ཧ སམནྟཙཀྑུ.

‘སོཀཱཝཏིཎྞཾ [སོཀཱཝཀིཎྞཾ (སྱཱ.)] ཛནཏམཔེཏསོཀོ,

ཨཝེཀྑསྶུ ཛཱཏིཛརཱབྷིབྷཱུཏཾ;

ཨུཊྛེཧི ཝཱིར, ཝིཛིཏསངྒཱམ,

སཏྠཝཱཧ ཨཎཎ [ཨནཎ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི. ཀ.)], ཝིཙར ལོཀེ;

དེསསྶུ [དེསེཏུ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] བྷགཝཱ དྷམྨཾ,

ཨཉྙཱཏཱརོ བྷཝིསྶནྟཱི’ཏི.

༣༣༩. ‘‘ཨཐ ¶ ཁྭཱཧཾ, རཱཛཀུམཱར, བྲཧྨུནོ ཙ ཨཛ྄ཛྷེསནཾ ཝིདིཏྭཱ སཏྟེསུ ཙ ཀཱརུཉྙཏཾ པཊིཙྩ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེསིཾ. ཨདྡསཾ ཁོ ཨཧཾ, རཱཛཀུམཱར, བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ སཏྟེ ཨཔྤརཛཀྑེ མཧཱརཛཀྑེ ཏིཀྑིནྡྲིཡེ མུདིནྡྲིཡེ སྭཱཀཱརེ དྭཱཀཱརེ སུཝིཉྙཱཔཡེ ¶ དུཝིཉྙཱཔཡེ ཨཔྤེཀཙྩེ པརལོཀཝཛྫབྷཡདསྶཱཝིནེ [དསྶཱཝིནོ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ཝིཧརནྟེ, ཨཔྤེཀཙྩེ ན པརལོཀཝཛྫབྷཡདསྶཱཝིནེ ཝིཧརནྟེ. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཨུཔྤལིནིཡཾ ཝཱ པདུམིནིཡཾ ཝཱ པུཎྜརཱིཀིནིཡཾ ཝཱ ཨཔྤེཀཙྩཱནི ཨུཔྤལཱནི ཝཱ པདུམཱནི ཝཱ པུཎྜརཱིཀཱནི ཝཱ ཨུདཀེ ཛཱཏཱནི ཨུདཀེ སཾཝཌྜྷཱནི ཨུདཀཱནུགྒཏཱནི ཨནྟོནིམུགྒཔོསཱིནི, ཨཔྤེཀཙྩཱནི ཨུཔྤལཱནི ཝཱ པདུམཱནི ཝཱ པུཎྜརཱིཀཱནི ཝཱ ཨུདཀེ ཛཱཏཱནི ཨུདཀེ སཾཝཌྜྷཱནི ཨུདཀཱནུགྒཏཱནི སམོདཀཾ ཋིཏཱནི, ཨཔྤེཀཙྩཱནི ཨུཔྤལཱནི ཝཱ པདུམཱནི ཝཱ པུཎྜརཱིཀཱནི ཝཱ ཨུདཀེ ཛཱཏཱནི ཨུདཀེ སཾཝཌྜྷཱནི ཨུདཀཱ ཨཙྩུགྒམྨ ཋིཏཱནི [ཏིཊྛནྟི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨནུཔལིཏྟཱནི ཨུདཀེན, ཨེཝམེཝ ཁོ ཨཧཾ, རཱཛཀུམཱར, བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ ཨདྡསཾ སཏྟེ ཨཔྤརཛཀྑེ མཧཱརཛཀྑེ ཏིཀྑིནྡྲིཡེ མུདིནྡྲིཡེ སྭཱཀཱརེ དྭཱཀཱརེ སུཝིཉྙཱཔཡེ དུཝིཉྙཱཔཡེ, ཨཔྤེཀཙྩེ པརལོཀཝཛྫབྷཡདསྶཱཝིནེ ཝིཧརནྟེ, ཨཔྤེཀཙྩེ ན པརལོཀཝཛྫབྷཡདསྶཱཝིནེ ཝིཧརནྟེ. ཨཐ ཁྭཱཧཾ, རཱཛཀུམཱར, བྲཧྨཱནཾ སཧམྤཏིཾ གཱཐཱཡ པཙྩབྷཱསིཾ –

‘ཨཔཱརུཏཱ ཏེསཾ ཨམཏསྶ དྭཱརཱ,

ཡེ སོཏཝནྟོ པམུཉྩནྟུ སདྡྷཾ;

ཝིཧིཾསསཉྙཱི པགུཎཾ ན བྷཱསིཾ,

དྷམྨཾ པཎཱིཏཾ མནུཛེསུ བྲཧྨེ’ཏི.

༣༤༠. ‘‘ཨཐ ¶ ཁོ, རཱཛཀུམཱར, བྲཧྨཱ སཧམྤཏི ‘ཀཏཱཝཀཱསོ ཁོམྷི བྷགཝཏཱ དྷམྨདེསནཱཡཱ’ཏི མཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠེཝནྟརདྷཱཡི.

‘‘ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨེཏདཧོསི – ‘ཀསྶ ནུ ཁོ ཨཧཾ པཋམཾ ¶ དྷམྨཾ དེསེཡྻཾ? ཀོ ཨིམཾ དྷམྨཾ ཁིཔྤམེཝ ཨཱཛཱནིསྶཏཱི’ཏི? ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨེཏདཧོསི – ‘ཨཡཾ ཁོ ཨཱལཱ༹རོ ཀཱལཱམོ པཎྜིཏོ ཝིཡཏྟོ མེདྷཱཝཱི དཱིགྷརཏྟཾ ཨཔྤརཛཀྑཛཱཏིཀོ. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨཱལཱ༹རསྶ ཀཱལཱམསྶ ¶ པཋམཾ དྷམྨཾ དེསེཡྻཾ; སོ ཨིམཾ དྷམྨཾ ཁིཔྤམེཝ ཨཱཛཱནིསྶཏཱི’ཏི. ཨཐ ཁོ མཾ, རཱཛཀུམཱར, དེཝཏཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘སཏྟཱཧཀཱལངྐཏོ, བྷནྟེ, ཨཱལཱ༹རོ ཀཱལཱམོ’ཏི. ཉཱཎཉྩ པན མེ དསྶནཾ ཨུདཔཱདི – ‘སཏྟཱཧཀཱལངྐཏོ ཨཱལཱ༹རོ ཀཱལཱམོ’ཏི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨེཏདཧོསི – ‘མཧཱཛཱནིཡོ ཁོ ཨཱལཱ༹རོ ཀཱལཱམོ. སཙེ ཧི སོ ཨིམཾ དྷམྨཾ སུཎེཡྻ, ཁིཔྤམེཝ ཨཱཛཱནེཡྻཱ’ཏི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨེཏདཧོསི – ‘ཀསྶ ནུ ཁོ ཨཧཾ པཋམཾ དྷམྨཾ དེསེཡྻཾ? ཀོ ཨིམཾ དྷམྨཾ ཁིཔྤམེཝ ཨཱཛཱནིསྶཏཱི’ཏི? ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨེཏདཧོསི – ‘ཨཡཾ ཁོ ཨུདཀོ རཱམཔུཏྟོ པཎྜིཏོ ཝིཡཏྟོ མེདྷཱཝཱི དཱིགྷརཏྟཾ ཨཔྤརཛཀྑཛཱཏིཀོ. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨུདཀསྶ རཱམཔུཏྟསྶ པཋམཾ དྷམྨཾ དེསེཡྻཾ; སོ ཨིམཾ དྷམྨཾ ཁིཔྤམེཝ ཨཱཛཱནིསྶཏཱི’ཏི. ཨཐ ཁོ མཾ, རཱཛཀུམཱར, དེཝཏཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨབྷིདོསཀཱལངྐཏོ, བྷནྟེ, ཨུདཀོ རཱམཔུཏྟོ’ཏི. ཉཱཎཉྩ པན མེ དསྶནཾ ཨུདཔཱདི – ‘ཨབྷིདོསཀཱལངྐཏོ ཨུདཀོ རཱམཔུཏྟོ’ཏི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨེཏདཧོསི – ‘མཧཱཛཱནིཡོ ཁོ ཨུདཀོ རཱམཔུཏྟོ. སཙེ ཧི སོ ཨིམཾ དྷམྨཾ སུཎེཡྻ, ཁིཔྤམེཝ ཨཱཛཱནེཡྻཱ’ཏི.

༣༤༡. ‘‘ཏསྶ ¶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨེཏདཧོསི – ‘ཀསྶ ནུ ཁོ ཨཧཾ པཋམཾ དྷམྨཾ དེསེཡྻཾ? ཀོ ཨིམཾ དྷམྨཾ ཁིཔྤམེཝ ཨཱཛཱནིསྶཏཱི’ཏི? ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨེཏདཧོསི – ‘བཧུཀཱརཱ ཁོ མེ པཉྩཝགྒིཡཱ བྷིཀྑཱུ ཡེ མཾ པདྷཱནཔཧིཏཏྟཾ ཨུཔཊྛཧིཾསུ. ཡཾནཱུནཱཧཾ པཉྩཝགྒིཡཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ པཋམཾ དྷམྨཾ དེསེཡྻ’ནྟི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨེཏདཧོསི – ‘ཀཧཾ ནུ ཁོ ཨེཏརཧི པཉྩཝགྒིཡཱ བྷིཀྑཱུ ཝིཧརནྟཱི’ཏི. ཨདྡསཾ ཁྭཱཧཾ, རཱཛཀུམཱར, དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན པཉྩཝགྒིཡེ བྷིཀྑཱུ བཱརཱཎསིཡཾ ཝིཧརནྟེ ཨིསིཔཏནེ མིགདཱཡེ. ཨཐ ཁྭཱཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨུརུཝེལཱཡཾ ཡཐཱབྷིརནྟཾ ཝིཧརིཏྭཱ ཡེན བཱརཱཎསཱི ཏེན ཙཱརིཀཾ པཀྐམིཾ.

‘‘ཨདྡསཱ ཁོ མཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨུཔཀོ ཨཱཛཱིཝཀོ ཨནྟརཱ ཙ གཡཾ ཨནྟརཱ ཙ བོདྷིཾ ཨདྡྷཱནམགྒཔྤཊིཔནྣཾ ¶ . དིསྭཱན མཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཝིཔྤསནྣཱནི ཁོ ཏེ, ཨཱཝུསོ, ཨིནྡྲིཡཱནི, པརིསུདྡྷོ ཚཝིཝཎྞོ པརིཡོདཱཏོ. ཀཾསི ཏྭཾ, ཨཱཝུསོ, ཨུདྡིསྶ པབྦཛིཏོ? ཀོ ཝཱ ཏེ སཏྠཱ? ཀསྶ ཝཱ ཏྭཾ དྷམྨཾ རོཙེསཱི’ཏི? ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཨཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨུཔཀཾ ཨཱཛཱིཝཀཾ གཱཐཱཧི ཨཛ྄ཛྷབྷཱསིཾ –

‘སབྦཱབྷིབྷཱུ ¶ སབྦཝིདཱུཧམསྨི,

སབྦེསུ དྷམྨེསུ ཨནཱུཔལིཏྟོ;

སབྦཉྫཧོ ཏཎྷཱཀྑཡེ ཝིམུཏྟོ,

སཡཾ ཨབྷིཉྙཱཡ ཀམུདྡིསེཡྻཾ.

‘ན ¶ མེ ཨཱཙརིཡོ ཨཏྠི, སདིསོ མེ ན ཝིཛྫཏི;

སདེཝཀསྨིཾ ལོཀསྨིཾ, ནཏྠི མེ པཊིཔུགྒལོ.

‘ཨཧཉྷི ཨརཧཱ ལོཀེ, ཨཧཾ སཏྠཱ ཨནུཏྟརོ;

ཨེཀོམྷི སམྨཱསམྦུདྡྷོ, སཱིཏིབྷཱུཏོསྨི ནིབྦུཏོ.

‘དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེཏུཾ, གཙྪཱམི ཀཱསིནཾ པུརཾ;

ཨནྡྷཱིབྷཱུཏསྨིཾ [ཨནྡྷབྷཱུཏསྨིཾ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] ལོཀསྨིཾ, ཨཱཧཉྪཾ [ཨཱཧཉྙིཾ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ཨམཏདུནྡུབྷི’ནྟི.

‘ཡཐཱ ཁོ ཏྭཾ, ཨཱཝུསོ, པཊིཛཱནཱསི ཨརཧསི ཨནནྟཛིནོ’ཏི.

‘མཱདིསཱ ཝེ ཛིནཱ ཧོནྟི, ཡེ པཏྟཱ ཨཱསཝཀྑཡཾ;

ཛིཏཱ མེ པཱཔཀཱ དྷམྨཱ, ཏསྨཱཧམུཔཀ [ཏསྨཱཧཾ ཨུཔཀཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཛིནོ’ཏི.

‘‘ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, རཱཛཀུམཱར, ཨུཔཀོ ཨཱཛཱིཝཀོ ‘ཧུཔེཡྻཔཱཝུསོ’ཏི [ཧུཝེཡྻཔཱཝུསོ (སཱི. པཱི.), ཧུཝེཡྻཱཝུསོ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཝཏྭཱ སཱིསཾ ཨོཀམྤེཏྭཱ ཨུམྨགྒཾ གཧེཏྭཱ པཀྐཱམི.

༣༤༢. ‘‘ཨཐ ཁྭཱཧཾ, རཱཛཀུམཱར, ཨནུཔུབྦེན ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཡེན བཱརཱཎསཱི ཨིསིཔཏནཾ མིགདཱཡོ ཡེན པཉྩཝགྒིཡཱ བྷིཀྑཱུ ཏེནུཔསངྐམིཾ. ཨདྡསཾསུ ཁོ མཾ, རཱཛཀུམཱར, པཉྩཝགྒིཡཱ བྷིཀྑཱུ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ. དིསྭཱན ཨཉྙམཉྙཾ སཎྛཔེསུཾ – ‘ཨཡཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ, སམཎོ གོཏམོ ཨཱགཙྪཏི བཱཧུལླིཀོ པདྷཱནཝིབྦྷནྟོ ཨཱཝཏྟོ བཱཧུལླཱཡ. སོ ནེཝ ¶ ཨབྷིཝཱདེཏབྦོ, ན པཙྩུཊྛཱཏབྦོ, ནཱསྶ པཏྟཙཱིཝརཾ པཊིགྒཧེཏབྦཾ; ཨཔི ཙ ཁོ ཨཱསནཾ ཋཔེཏབྦཾ – སཙེ སོ ཨཱཀངྑིསྶཏི ནིསཱིདིསྶཏཱི’ཏི. ཡཐཱ ཡཐཱ ཁོ ཨཧཾ, རཱཛཀུམཱར, པཉྩཝགྒིཡེ བྷིཀྑཱུ ¶ ཨུཔསངྐམིཾ [ཨུཔསངྐམཱམི (སཱི. པཱི.)], ཏཐཱ ཏཐཱ པཉྩཝགྒིཡཱ བྷིཀྑཱུ ནཱསཀྑིཾསུ སཀཱཡ ཀཏིཀཱཡ སཎྛཱཏུཾ. ཨཔྤེཀཙྩེ མཾ པཙྩུགྒནྟྭཱ པཏྟཙཱིཝརཾ པཊིགྒཧེསུཾ. ཨཔྤེཀཙྩེ ཨཱསནཾ པཉྙཔེསུཾ. ཨཔྤེཀཙྩེ པཱདོདཀཾ ཨུཔཊྛཔེསུཾ. ཨཔི ཙ ཁོ མཾ ནཱམེན ཙ ཨཱཝུསོཝཱདེན ¶ ཙ སམུདཱཙརནྟི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཨཧཾ, རཱཛཀུམཱར, པཉྩཝགྒིཡེ བྷིཀྑཱུ ཨེཏདཝོཙཾ – ‘མཱ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏཾ ནཱམེན ཙ ཨཱཝུསོཝཱདེན ཙ སམུདཱཙརཐ [སམུདཱཙརིཏྠ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]; ཨརཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷོ. ཨོདཧཐ, བྷིཀྑཝེ, སོཏཾ. ཨམཏམདྷིགཏཾ. ཨཧམནུསཱསཱམི, ཨཧཾ དྷམྨཾ དེསེམི. ཡཐཱནུསིཊྛཾ ཏཐཱ པཊིཔཛྫམཱནཱ ནཙིརསྶེཝ – ཡསྶཏྠཱཡ ཀུལཔུཏྟཱ སམྨདེཝ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛནྟི ཏདནུཏྟརཾ – བྲཧྨཙརིཡཔརིཡོསཱནཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིསྶཐཱ’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, རཱཛཀུམཱར, པཉྩཝགྒིཡཱ བྷིཀྑཱུ མཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘ཏཱཡཔི ཁོ ཏྭཾ, ཨཱཝུསོ གོཏམ, ཨིརིཡཱཡ [ཙརིཡཱཡ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཏཱཡ པཊིཔདཱཡ ཏཱཡ དུཀྐརཀཱརིཀཱཡ ནཱཛ྄ཛྷགམཱ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཱ ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནཝིསེསཾ; ཀིཾ པན ཏྭཾ ཨེཏརཧི བཱཧུལླིཀོ པདྷཱནཝིབྦྷནྟོ ཨཱཝཏྟོ བཱཧུལླཱཡ ཨདྷིགམིསྶསི ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཱ ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནཝིསེས’ནྟི? ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཨཧཾ, རཱཛཀུམཱར, པཉྩཝགྒིཡེ བྷིཀྑཱུ ཨེཏདཝོཙཾ – ‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ བཱཧུལླིཀོ ན པདྷཱནཝིབྦྷནྟོ ན ཨཱཝཏྟོ བཱཧུལླཱཡ. ཨརཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷོ. ཨོདཧཐ, བྷིཀྑཝེ, སོཏཾ. ཨམཏམདྷིགཏཾ. ཨཧམནུསཱསཱམི, ཨཧཾ དྷམྨཾ དེསེམི. ཡཐཱནུསིཊྛཾ ཏཐཱ པཊིཔཛྫམཱནཱ ¶ ནཙིརསྶེཝ – ཡསྶཏྠཱཡ ཀུལཔུཏྟཱ སམྨདེཝ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛནྟི ཏདནུཏྟརཾ – བྲཧྨཙརིཡཔརིཡོསཱནཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིསྶཐཱ’ཏི. དུཏིཡམྤི ཁོ, རཱཛཀུམཱར, པཉྩཝགྒིཡཱ བྷིཀྑཱུ མཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘ཏཱཡཔི ཁོ ཏྭཾ, ཨཱཝུསོ གོཏམ, ཨིརིཡཱཡ ཏཱཡ པཊིཔདཱཡ ཏཱཡ དུཀྐརཀཱརིཀཱཡ ནཱཛ྄ཛྷགམཱ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཱ ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནཝིསེསཾ; ཀིཾ པན ཏྭཾ ཨེཏརཧི བཱཧུལླིཀོ པདྷཱནཝིབྦྷནྟོ ཨཱཝཏྟོ བཱཧུལླཱཡ ཨདྷིགམིསྶསི ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཱ ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནཝིསེས’ནྟི? དུཏིཡམྤི ཁོ ཨཧཾ, རཱཛཀུམཱར, པཉྩཝགྒིཡེ བྷིཀྑཱུ ཨེཏདཝོཙཾ – ‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ བཱཧུལླིཀོ ན པདྷཱནཝིབྦྷནྟོ ན ཨཱཝཏྟོ བཱཧུལླཱཡ. ཨརཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷོ. ཨོདཧཐ, བྷིཀྑཝེ, སོཏཾ. ཨམཏམདྷིགཏཾ. ཨཧམནུསཱསཱམི, ཨཧཾ དྷམྨཾ དེསེམི. ཡཐཱནུསིཊྛཾ ཏཐཱ པཊིཔཛྫམཱནཱ ནཙིརསྶེཝ – ཡསྶཏྠཱཡ ཀུལཔུཏྟཱ སམྨདེཝ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛནྟི ཏདནུཏྟརཾ – བྲཧྨཙརིཡཔརིཡོསཱནཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིསྶཐཱ’ཏི ¶ . ཏཏིཡམྤི ཁོ, རཱཛཀུམཱར, པཉྩཝགྒིཡཱ བྷིཀྑཱུ མཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘ཏཱཡཔི ཁོ ཏྭཾ, ཨཱཝུསོ ¶ གོཏམ, ཨིརིཡཱཡ ཏཱཡ པཊིཔདཱཡ ཏཱཡ དུཀྐརཀཱརིཀཱཡ ནཱཛ྄ཛྷགམཱ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཱ ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནཝིསེསཾ; ཀིཾ པན ཏྭཾ ཨེཏརཧི བཱཧུལླིཀོ པདྷཱནཝིབྦྷནྟོ ཨཱཝཏྟོ བཱཧུལླཱཡ ཨདྷིགམིསྶསི ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཱ ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནཝིསེས’ནྟི? ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ¶ , ཨཧཾ, རཱཛཀུམཱར, པཉྩཝགྒིཡེ བྷིཀྑཱུ ཨེཏདཝོཙཾ – ‘ཨབྷིཛཱནཱཐ མེ ནོ ཏུམྷེ, བྷིཀྑཝེ, ཨིཏོ པུབྦེ ཨེཝརཱུཔཾ པབྷཱཝིཏམེཏ’ནྟི [བྷཱསིཏམེཏནྟི (སཱི. སྱཱ. ཝིནཡེཔི)]? ‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’. ‘ཨརཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷོ. ཨོདཧཐ, བྷིཀྑཝེ, སོཏཾ. ཨམཏམདྷིགཏཾ. ཨཧམནུསཱསཱམི, ཨཧཾ དྷམྨཾ དེསེམི. ཡཐཱནུསིཊྛཾ ཏཐཱ པཊིཔཛྫམཱནཱ ནཙིརསྶེཝ – ཡསྶཏྠཱཡ ཀུལཔུཏྟཱ སམྨདེཝ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛནྟི ཏདནུཏྟརཾ – བྲཧྨཙརིཡཔརིཡོསཱནཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིསྶཐཱ’ཏི.

‘‘ཨསཀྑིཾ ཁོ ཨཧཾ, རཱཛཀུམཱར, པཉྩཝགྒིཡེ བྷིཀྑཱུ སཉྙཱཔེཏུཾ. དྭེཔི སུདཾ, རཱཛཀུམཱར, བྷིཀྑཱུ ཨོཝདཱམི. ཏཡོ བྷིཀྑཱུ པིཎྜཱཡ ཙརནྟི. ཡཾ ཏཡོ བྷིཀྑཱུ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཨཱཧརནྟི, ཏེན ཚབྦགྒིཡཱ [ཚབྦགྒཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.), ཚབྦགྒོ (པཱི.)] ཡཱཔེམ. ཏཡོཔི སུདཾ, རཱཛཀུམཱར, བྷིཀྑཱུ ཨོཝདཱམི, དྭེ བྷིཀྑཱུ པིཎྜཱཡ ཙརནྟི. ཡཾ དྭེ བྷིཀྑཱུ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཨཱཧརནྟི ¶ ཏེན ཚབྦགྒིཡཱ ཡཱཔེམ.

༣༤༣. ‘‘ཨཐ ཁོ, རཱཛཀུམཱར, པཉྩཝགྒིཡཱ བྷིཀྑཱུ མཡཱ ཨེཝཾ ཨོཝདིཡམཱནཱ ཨེཝཾ ཨནུསཱསིཡམཱནཱ ནཙིརསྶེཝ – ཡསྶཏྠཱཡ ཀུལཔུཏྟཱ སམྨདེཝ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛནྟི ཏདནུཏྟརཾ – བྲཧྨཙརིཡཔརིཡོསཱནཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིཾསཱུ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, བོདྷི རཱཛཀུམཱརོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀཱིཝ ཙིརེན ནུ ཁོ, བྷནྟེ, བྷིཀྑུ ཏཐཱགཏཾ ཝིནཱཡཀཾ [ནཱཡཀཾ (?)] ལབྷམཱནོ – ཡསྶཏྠཱཡ ཀུལཔུཏྟཱ སམྨདེཝ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛནྟི ཏདནུཏྟརཾ – བྲཧྨཙརིཡཔརིཡོསཱནཾ ¶ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཏེན ཧི, རཱཛཀུམཱར, ཏཾཡེཝེཏྠ པཊིཔུཙྪིསྶཱམི. ཡཐཱ ཏེ ཁམེཡྻ, ཏཐཱ ནཾ བྱཱཀརེཡྻཱསི. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, རཱཛཀུམཱར, ཀུསལོ ཏྭཾ ཧཏྠཱརཱུལ༹ྷེ [ཧཏྠཱརཱུཡ྄ཧེ (སཱི. པཱི.)] ཨངྐུསགཡ྄ཧེ [ཨངྐུསགཎྷེ (སྱཱ. ཀཾ.)] སིཔྤེ’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ, ཀུསལོ ཨཧཾ ཧཏྠཱརཱུལ༹ྷེ ཨངྐུསགཡ྄ཧེ སིཔྤེ’’ཏི ¶ . ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, རཱཛཀུམཱར, ཨིདྷ པུརིསོ ཨཱགཙྪེཡྻ – ‘བོདྷི རཱཛཀུམཱརོ ཧཏྠཱརཱུལ༹ྷཾ ཨངྐུསགཡ྄ཧཾ སིཔྤཾ ཛཱནཱཏི; ཏསྶཱཧཾ སནྟིཀེ ཧཏྠཱརཱུལ༹ྷཾ ཨངྐུསགཡ྄ཧཾ སིཔྤཾ སིཀྑིསྶཱམཱི’ཏི. སོ ¶ ཙསྶ ཨསྶདྡྷོ; ཡཱཝཏཀཾ སདྡྷེན པཏྟབྦཾ ཏཾ ན སམྤཱཔུཎེཡྻ. སོ ཙསྶ བཧྭཱབཱདྷོ; ཡཱཝཏཀཾ ཨཔྤཱབཱདྷེན པཏྟབྦཾ ཏཾ ན སམྤཱཔུཎེཡྻ. སོ ཙསྶ སཋོ མཱཡཱཝཱི; ཡཱཝཏཀཾ ཨསཋེན ཨམཱཡཱཝིནཱ པཏྟབྦཾ ཏཾ ན སམྤཱཔུཎེཡྻ. སོ ཙསྶ ཀུསཱིཏོ; ཡཱཝཏཀཾ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡེན པཏྟབྦཾ ཏཾ ན སམྤཱཔུཎེཡྻ. སོ ཙསྶ དུཔྤཉྙོ; ཡཱཝཏཀཾ པཉྙཝཏཱ པཏྟབྦཾ ཏཾ ན སམྤཱཔུཎེཡྻ. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, རཱཛཀུམཱར, ཨཔི ནུ སོ པུརིསོ ཏཝ སནྟིཀེ ཧཏྠཱརཱུལ༹ྷཾ ཨངྐུསགཡ྄ཧཾ སིཔྤཾ སིཀྑེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཨེཀམེཀེནཱཔི, བྷནྟེ, ཨངྒེན སམནྣཱགཏོ སོ པུརིསོ ན མམ སནྟིཀེ ཧཏྠཱརཱུལ༹ྷཾ ཨངྐུསགཡ྄ཧཾ སིཔྤཾ སིཀྑེཡྻ, ཀོ པན ཝཱདོ པཉྩཧངྒེཧཱི’’ཏི!

༣༤༤. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, རཱཛཀུམཱར, ཨིདྷ པུརིསོ ཨཱགཙྪེཡྻ – ‘བོདྷི ¶ ¶ རཱཛཀུམཱརོ ཧཏྠཱརཱུལ༹ྷཾ ཨངྐུསགཡ྄ཧཾ སིཔྤཾ ཛཱནཱཏི; ཏསྶཱཧཾ སནྟིཀེ ཧཏྠཱརཱུལ༹ྷཾ ཨངྐུསགཡ྄ཧཾ སིཔྤཾ སིཀྑིསྶཱམཱི’ཏི. སོ ཙསྶ སདྡྷོ; ཡཱཝཏཀཾ སདྡྷེན པཏྟབྦཾ ཏཾ སམྤཱཔུཎེཡྻ. སོ ཙསྶ ཨཔྤཱབཱདྷོ; ཡཱཝཏཀཾ ཨཔྤཱབཱདྷེན པཏྟབྦཾ ཏཾ སམྤཱཔུཎེཡྻ. སོ ཙསྶ ཨསཋོ ཨམཱཡཱཝཱི; ཡཱཝཏཀཾ ཨསཋེན ཨམཱཡཱཝིནཱ པཏྟབྦཾ ཏཾ སམྤཱཔུཎེཡྻ. སོ ཙསྶ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ; ཡཱཝཏཀཾ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡེན པཏྟབྦཾ ཏཾ སམྤཱཔུཎེཡྻ. སོ ཙསྶ པཉྙཝཱ; ཡཱཝཏཀཾ པཉྙཝཏཱ པཏྟབྦཾ ཏཾ སམྤཱཔུཎེཡྻ. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, རཱཛཀུམཱར, ཨཔི ནུ སོ པུརིསོ ཏཝ སནྟིཀེ ཧཏྠཱརཱུལ༹ྷཾ ཨངྐུསགཡ྄ཧཾ སིཔྤཾ སིཀྑེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཨེཀམེཀེནཱཔི, བྷནྟེ, ཨངྒེན སམནྣཱགཏོ སོ པུརིསོ མམ སནྟིཀེ ཧཏྠཱརཱུལ༹ྷཾ ཨངྐུསགཡ྄ཧཾ སིཔྤཾ སིཀྑེཡྻ, ཀོ པན ཝཱདོ པཉྩཧངྒེཧཱི’’ཏི! ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, རཱཛཀུམཱར, པཉྩིམཱནི པདྷཱནིཡངྒཱནི. ཀཏམཱནི པཉྩ? ཨིདྷ, རཱཛཀུམཱར, བྷིཀྑུ སདྡྷོ ཧོཏི; སདྡཧཏི ཏཐཱགཏསྶ བོདྷིཾ – ‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ’ཏི; ཨཔྤཱབཱདྷོ ཧོཏི ཨཔྤཱཏངྐོ སམཝེཔཱཀིནིཡཱ གཧཎིཡཱ སམནྣཱགཏོ ནཱཏིསཱིཏཱཡ ནཱཙྩུཎྷཱཡ མཛ྄ཛྷིམཱཡ པདྷཱནཀྑམཱཡ; ཨསཋོ ཧོཏི ཨམཱཡཱཝཱི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨཏྟཱནཾ ཨཱཝིཀཏྟཱ སཏྠརི ¶ ཝཱ ཝིཉྙཱུསུ ཝཱ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ ¶ ; ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཝིཧརཏི ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཧཱནཱཡ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔསམྤདཱཡ, ཐཱམཝཱ དལ༹ྷཔརཀྐམོ ཨནིཀྑིཏྟདྷུརོ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ; པཉྙཝཱ ཧོཏི ཨུདཡཏྠགཱམིནིཡཱ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏོ ཨརིཡཱཡ ནིབྦེདྷིཀཱཡ སམྨཱདུཀྑཀྑཡགཱམིནིཡཱ. ཨིམཱནི ཁོ, རཱཛཀུམཱར, པཉྩ པདྷཱནིཡངྒཱནི.

༣༤༥. ‘‘ཨིམེཧི ¶ , རཱཛཀུམཱར, པཉྩཧི པདྷཱནིཡངྒེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཏཐཱགཏཾ ཝིནཱཡཀཾ ལབྷམཱནོ – ཡསྶཏྠཱཡ ཀུལཔུཏྟཱ སམྨདེཝ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛནྟི ཏདནུཏྟརཾ – བྲཧྨཙརིཡཔརིཡོསཱནཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻ ¶ སཏྟ ཝསྶཱནི. ཏིཊྛནྟུ, རཱཛཀུམཱར, སཏྟ ཝསྶཱནི. ཨིམེཧི པཉྩཧི པདྷཱནིཡངྒེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཏཐཱགཏཾ ཝིནཱཡཀཾ ལབྷམཱནོ – ཡསྶཏྠཱཡ ཀུལཔུཏྟཱ སམྨདེཝ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛནྟི ཏདནུཏྟརཾ – བྲཧྨཙརིཡཔརིཡོསཱནཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻ ཚབྦསྶཱནི… པཉྩ ཝསྶཱནི… ཙཏྟཱརི ཝསྶཱནི… ཏཱིཎི ཝསྶཱནི… དྭེ ཝསྶཱནི… ཨེཀཾ ཝསྶཾ. ཏིཊྛཏུ, རཱཛཀུམཱར, ཨེཀཾ ཝསྶཾ. ཨིམེཧི པཉྩཧི པདྷཱནིཡངྒེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཏཐཱགཏཾ ཝིནཱཡཀཾ ལབྷམཱནོ – ཡསྶཏྠཱཡ ཀུལཔུཏྟཱ སམྨདེཝ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛནྟི ཏདནུཏྟརཾ – བྲཧྨཙརིཡཔརིཡོསཱནཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻ སཏྟ མཱསཱནི. ཏིཊྛནྟུ, རཱཛཀུམཱར, སཏྟ མཱསཱནི. ཨིམེཧི པཉྩཧི པདྷཱནིཡངྒེཧི སམནྣཱགཏོ ¶ བྷིཀྑུ ཏཐཱགཏཾ ཝིནཱཡཀཾ ལབྷམཱནོ – ཡསྶཏྠཱཡ ཀུལཔུཏྟཱ སམྨདེཝ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛནྟི ཏདནུཏྟརཾ – བྲཧྨཙརིཡཔརིཡོསཱནཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻ ཚ མཱསཱནི… པཉྩ མཱསཱནི… ཙཏྟཱརི མཱསཱནི… ཏཱིཎི མཱསཱནི… དྭེ མཱསཱནི… ཨེཀཾ མཱསཾ… ཨཌྜྷམཱསཾ. ཏིཊྛཏུ, རཱཛཀུམཱར, ཨཌྜྷམཱསོ. ཨིམེཧི པཉྩཧི པདྷཱནིཡངྒེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཏཐཱགཏཾ ཝིནཱཡཀཾ ལབྷམཱནོ – ཡསྶཏྠཱཡ ཀུལཔུཏྟཱ སམྨདེཝ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛནྟི ཏདནུཏྟརཾ – བྲཧྨཙརིཡཔརིཡོསཱནཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻ སཏྟ རཏྟིནྡིཝཱནི. ཏིཊྛནྟུ, རཱཛཀུམཱར, སཏྟ རཏྟིནྡིཝཱནི. ཨིམེཧི པཉྩཧི པདྷཱནིཡངྒེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཏཐཱགཏཾ ཝིནཱཡཀཾ ལབྷམཱནོ – ཡསྶཏྠཱཡ ཀུལཔུཏྟཱ སམྨདེཝ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛནྟི ཏདནུཏྟརཾ – བྲཧྨཙརིཡཔརིཡོསཱནཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ¶ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻ ཚ རཏྟིནྡིཝཱནི… པཉྩ རཏྟིནྡིཝཱནི… ཙཏྟཱརི རཏྟིནྡིཝཱནི… ཏཱིཎི རཏྟིནྡིཝཱནི… དྭེ རཏྟིནྡིཝཱནི… ཨེཀཾ རཏྟིནྡིཝཾ. ཏིཊྛཏུ, རཱཛཀུམཱར, ཨེཀོ རཏྟིནྡིཝོ. ཨིམེཧི པཉྩཧི པདྷཱནིཡངྒེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཏཐཱགཏཾ ཝིནཱཡཀཾ ལབྷམཱནོ སཱཡམནུསིཊྛོ པཱཏོ ཝིསེསཾ ཨདྷིགམིསྶཏི, པཱཏམནུསིཊྛོ སཱཡཾ ཝིསེསཾ ཨདྷིགམིསྶཏཱི’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, བོདྷི རཱཛཀུམཱརོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཧོ བུདྡྷོ, ཨཧོ དྷམྨོ, ཨཧོ ¶ དྷམྨསྶ སྭཱཀྑཱཏཏཱ! ཡཏྲ ཧི ནཱམ སཱཡམནུསིཊྛོ པཱཏོ ཝིསེསཾ ཨདྷིགམིསྶཏི, པཱཏམནུསིཊྛོ སཱཡཾ ཝིསེསཾ ཨདྷིགམིསྶཏཱི’’ཏི!

༣༤༦. ཨེཝཾ ¶ ཝུཏྟེ, སཉྫིཀཱཔུཏྟོ མཱཎཝོ བོདྷིཾ རཱཛཀུམཱརཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨེཝམེཝ པནཱཡཾ བྷཝཾ བོདྷི – ‘ཨཧོ བུདྡྷོ, ཨཧོ དྷམྨོ, ཨཧོ དྷམྨསྶ སྭཱཀྑཱཏཏཱ’ཏི ཙ ཝདེཏི [ཝདེསི (སཱི.), པཝེདེཏི (སྱཱ. ཀཾ.)]; ཨཐ ཙ པན ན ཏཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ སརཎཾ གཙྪཏི དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩཱ’’ཏི. ‘‘མཱ ཧེཝཾ, སམྨ སཉྫིཀཱཔུཏྟ, ཨཝཙ; མཱ ཧེཝཾ, སམྨ སཉྫིཀཱཔུཏྟ, ཨཝཙ. སམྨུཁཱ མེཏཾ, སམྨ སཉྫིཀཱཔུཏྟ, ཨཡྻཱཡ སུཏཾ, སམྨུཁཱ ¶ པཊིགྒཧིཏཾ’’. ‘‘ཨེཀམིདཾ, སམྨ སཉྫིཀཱཔུཏྟ, སམཡཾ བྷགཝཱ ཀོསམྦིཡཾ ཝིཧརཏི གྷོསིཏཱརཱམེ. ཨཐ ཁོ མེ ཨཡྻཱ ཀུཙྪིམཏཱི ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཱ ཁོ མེ ཨཡྻཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཡོ མེ ཨཡཾ, བྷནྟེ, ཀུཙྪིགཏོ ཀུམཱརཀོ ཝཱ ཀུམཱརིཀཱ ཝཱ སོ བྷགཝནྟཾ སརཎཾ གཙྪཏི དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ. ཨུཔཱསཀཾ ཏཾ བྷགཝཱ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’ནྟི. ཨེཀམིདཾ, སམྨ སཉྫིཀཱཔུཏྟ, སམཡཾ བྷགཝཱ ཨིདྷེཝ བྷགྒེསུ ཝིཧརཏི སུསུམཱརགིརེ བྷེསཀལཱ༹ཝནེ མིགདཱཡེ. ཨཐ ཁོ མཾ དྷཱཏི ཨངྐེན ཧརིཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. ཨེཀམནྟཾ ཋིཏཱ ཁོ མཾ དྷཱཏི བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨཡཾ ¶ , བྷནྟེ, བོདྷི རཱཛཀུམཱརོ བྷགཝནྟཾ སརཎཾ གཙྪཏི དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ. ཨུཔཱསཀཾ ཏཾ བྷགཝཱ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’ནྟི. ཨེསཱཧཾ, སམྨ སཉྫིཀཱཔུཏྟ, ཏཏིཡཀམྤི བྷགཝནྟཾ སརཎཾ གཙྪཱམི དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ. ཨུཔཱསཀཾ མཾ བྷགཝཱ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི.

བོདྷིརཱཛཀུམཱརསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ པཉྩམཾ.

༦. ཨངྒུལིམཱལསུཏྟཾ

༣༤༧. ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན རཉྙོ པསེནདིསྶ ཀོསལསྶ ཝིཛིཏེ ཙོརོ ཨངྒུལིམཱལོ ནཱམ ཧོཏི ལུདྡོ ལོཧིཏཔཱཎི ཧཏཔཧཏེ ནིཝིཊྛོ ཨདཡཱཔནྣོ པཱཎབྷཱུཏེསུ. ཏེན གཱམཱཔི ཨགཱམཱ ཀཏཱ, ནིགམཱཔི ཨནིགམཱ ¶ ཀཏཱ, ཛནཔདཱཔི ཨཛནཔདཱ ཀཏཱ. སོ མནུསྶེ ཝདྷིཏྭཱ ཝདྷིཏྭཱ ཨངྒུལཱིནཾ མཱལཾ དྷཱརེཏི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ སཱཝཏྠིཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི. སཱཝཏྠིཡཾ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟོ སེནཱསནཾ སཾསཱམེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཡེན ཙོརོ ཨངྒུལིམཱལོ ཏེནདྡྷཱནམགྒཾ པཊིཔཛྫི. ཨདྡསཱསུཾ ཁོ གོཔཱལཀཱ པསུཔཱལཀཱ ཀསྶཀཱ པཐཱཝིནོ བྷགཝནྟཾ ཡེན ཙོརོ ཨངྒུལིམཱལོ ཏེནདྡྷཱནམགྒཔཊིཔནྣཾ. དིསྭཱན བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘མཱ, སམཎ, ཨེཏཾ མགྒཾ པཊིཔཛྫི. ཨེཏསྨིཾ, སམཎ, མགྒེ ཙོརོ ཨངྒུལིམཱལོ ནཱམ ལུདྡོ ལོཧིཏཔཱཎི ཧཏཔཧཏེ ནིཝིཊྛོ ཨདཡཱཔནྣོ པཱཎབྷཱུཏེསུ. ཏེན གཱམཱཔི ཨགཱམཱ ཀཏཱ, ནིགམཱཔི ཨནིགམཱ ཀཏཱ, ཛནཔདཱཔི ཨཛནཔདཱ ཀཏཱ. སོ མནུསྶེ ཝདྷིཏྭཱ ཝདྷིཏྭཱ ཨངྒུལཱིནཾ མཱལཾ དྷཱརེཏི. ཨེཏཉྷི, སམཎ, མགྒཾ དསཔི པུརིསཱ ཝཱིསམྤི པུརིསཱ ཏིཾསམྤི པུརིསཱ ཙཏྟཱརཱིསམྤི པུརིསཱ པཉྙཱསམྤི པུརིསཱ ¶ སངྐརིཏྭཱ སངྐརིཏྭཱ [སཾཧརིཏྭཱ སཾཧརིཏྭཱ (སཱི. པཱི.), སངྒརིཏྭཱ (སྱཱ. ཀཾ.)] པཊིཔཛྫནྟི. ཏེཔི ཙོརསྶ ཨངྒུལིམཱལསྶ ཧཏྠཏྠཾ གཙྪནྟཱི’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, བྷགཝཱ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏོ ཨགམཱསི. དུཏིཡམྤི ཁོ གོཔཱལཀཱ…པེ… ཏཏིཡམྤི ཁོ གོཔཱལཀཱ པསུཔཱལཀཱ ཀསྶཀཱ པཐཱཝིནོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘མཱ, སམཎ, ཨེཏཾ མགྒཾ པཊིཔཛྫི, ཨེཏསྨིཾ སམཎ མགྒེ ཙོརོ ཨངྒུལིམཱལོ ནཱམ ལུདྡོ ལོཧིཏཔཱཎི ཧཏཔཧཏེ ནིཝིཊྛོ ཨདཡཱཔནྣོ པཱཎབྷཱུཏེསུ, ཏེན གཱམཱཔི ཨགཱམཱ ཀཏཱ, ནིགམཱཔི ཨནིགམཱ ཀཏཱ, ཛནཔདཱཔི ཨཛནཔདཱ ཀཏཱ. སོ མནུསྶེ ཝདྷིཏྭཱ ཝདྷིཏྭཱ ཨངྒུལཱིནཾ མཱལཾ དྷཱརེཏི. ཨེཏཉྷི སམཎ མགྒཾ དསཔི པུརིསཱ ཝཱིསམྤི པུརིསཱ ཏིཾསམྤི པུརིསཱ ཙཏྟཱརཱིསམྤི པུརིསཱ པཉྙཱསམྤི པུརིསཱ སངྐརིཏྭཱ ¶ སངྐརིཏྭཱ པཊིཔཛྫནྟི. ཏེཔི ཙོརསྶ ཨངྒུལིམཱལསྶ ཧཏྠཏྠཾ གཙྪནྟཱི’’ཏི.

༣༤༨. ཨཐ ¶ ¶ ཁོ བྷགཝཱ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏོ ཨགམཱསི. ཨདྡསཱ ཁོ ཙོརོ ཨངྒུལིམཱལོ བྷགཝནྟཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ. དིསྭཱནསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཙྪརིཡཾ ཝཏ, བྷོ, ཨབྦྷུཏཾ ཝཏ, བྷོ! ཨིམཉྷི མགྒཾ དསཔི པུརིསཱ ཝཱིསམྤི ¶ པུརིསཱ ཏིཾསམྤི པུརིསཱ ཙཏྟཱརཱིསམྤི པུརིསཱ པཉྙཱསམྤི པུརིསཱ སངྐརིཏྭཱ སངྐརིཏྭཱ པཊིཔཛྫནྟི. ཏེཔི མམ ཧཏྠཏྠཾ གཙྪནྟི. ཨཐ ཙ པནཱཡཾ སམཎོ ཨེཀོ ཨདུཏིཡོ པསཡ྄ཧ མཉྙེ ཨཱགཙྪཏི. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨིམཾ སམཎཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཡྻ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ ཙོརོ ཨངྒུལིམཱལོ ཨསིཙམྨཾ གཧེཏྭཱ དྷནུཀལཱཔཾ སནྣཡ྄ཧིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ པིཊྛིཏོ པིཊྛིཏོ ཨནུབནྡྷི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཏཐཱརཱུཔཾ ཨིདྡྷཱབྷིསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑཱསི [ཨབྷིསངྑཱརེསི (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ཡཐཱ ཙོརོ ཨངྒུལིམཱལོ བྷགཝནྟཾ པཀཏིཡཱ གཙྪནྟཾ སབྦཐཱམེན གཙྪནྟོ ན སཀྐོཏི སམྤཱཔུཎིཏུཾ. ཨཐ ཁོ ཙོརསྶ ཨངྒུལིམཱལསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཙྪརིཡཾ ཝཏ, བྷོ, ཨབྦྷུཏཾ ཝཏ, བྷོ! ཨཧཉྷི པུབྦེ ཧཏྠིམྤི དྷཱཝནྟཾ ཨནུཔཏིཏྭཱ གཎྷཱམི, ཨསྶམྤི དྷཱཝནྟཾ ཨནུཔཏིཏྭཱ གཎྷཱམི, རཐམྤི དྷཱཝནྟཾ ཨནུཔཏིཏྭཱ གཎྷཱམི, མིགམྤི དྷཱཝནྟཾ ཨནུཔཏིཏྭཱ གཎྷཱམི; ཨཐ ཙ པནཱཧཾ ཨིམཾ སམཎཾ པཀཏིཡཱ གཙྪནྟཾ སབྦཐཱམེན གཙྪནྟོ ན སཀྐོམི སམྤཱཔུཎིཏུ’’ནྟི! ཋིཏོཝ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཏིཊྛ, ཏིཊྛ, སམཎཱ’’ཏི. ‘‘ཋིཏོ ཨཧཾ, ཨངྒུལིམཱལ, ཏྭཉྩ ཏིཊྛཱ’’ཏི. ཨཐ ¶ ཁོ ཙོརསྶ ཨངྒུལིམཱལསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨིམེ ཁོ སམཎཱ སཀྱཔུཏྟིཡཱ སཙྩཝཱདིནོ སཙྩཔཊིཉྙཱ. ཨཐ པནཱཡཾ སམཎོ གཙྪཾ ཡེཝཱཧ – ‘ཋིཏོ ཨཧཾ, ཨངྒུལིམཱལ, ཏྭཉྩ ཏིཊྛཱ’ཏི. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨིམཾ སམཎཾ པུཙྪེཡྻ’’ནྟི.

༣༤༩. ཨཐ ཁོ ཙོརོ ཨངྒུལིམཱལོ བྷགཝནྟཾ གཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི –

‘‘གཙྪཾ ཝདེསི སམཎ ཋིཏོམྷི,

མམཉྩ བྲཱུསི ཋིཏམཊྛིཏོཏི;

པུཙྪཱམི ཏཾ སམཎ ཨེཏམཏྠཾ,

ཀཐཾ ཋིཏོ ཏྭཾ ཨཧམཊྛིཏོམྷཱི’’ཏི.

‘‘ཋིཏོ ¶ ཨཧཾ ཨངྒུལིམཱལ སབྦདཱ,

སབྦེསུ བྷཱུཏེསུ ནིདྷཱཡ དཎྜཾ;

ཏུཝཉྩ ¶ པཱཎེསུ ཨསཉྙཏོསི,

ཏསྨཱ ཋིཏོཧཾ ཏུཝམཊྛིཏོསཱི’’ཏི.

‘‘ཙིརསྶཾ ¶ ཝཏ མེ མཧིཏོ མཧེསཱི,

མཧཱཝནཾ པཱཔུཎི སཙྩཝཱདཱི [མཧཱཝནཾ སམཎོཡཾ པཙྩུཔཱདི (སཱི.), མཧཱཝནཾ སམཎ པཙྩུཔཱདི (སྱཱ. ཀཾ.)];

སོཧཾ ཙརིསྶཱམི པཧཱཡ པཱཔཾ [སོཧཾ ཙིརསྶཱཔི པཧཱསྶཾ པཱཔཾ (སཱི.), སོཧཾ ཙརིསྶཱམི པཛཧིསྶཾ པཱཔཾ (སྱཱ. ཀཾ.)],

སུཏྭཱན གཱཐཾ ཏཝ དྷམྨཡུཏྟཾ’’.

ཨིཏྭེཝ ཙོརོ ཨསིམཱཝུདྷཉྩ,

སོབྦྷེ པཔཱཏེ ནརཀེ ཨཀིརི;

ཨཝནྡི ¶ ཙོརོ སུགཏསྶ པཱདེ,

ཏཏྠེཝ ནཾ པབྦཛྫཾ ཨཡཱཙི.

བུདྡྷོ ཙ ཁོ ཀཱརུཎིཀོ མཧེསི,

ཡོ སཏྠཱ ལོཀསྶ སདེཝཀསྶ;

‘ཏམེཧི བྷིཀྑཱུ’ཏི ཏདཱ ཨཝོཙ,

ཨེསེཝ ཏསྶ ཨཧུ བྷིཀྑུབྷཱཝོཏི.

༣༥༠. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཨཱཡསྨཏཱ ཨངྒུལིམཱལེན པཙྪཱསམཎེན ཡེན སཱཝཏྠི ཏེན ཙཱརིཀཾ པཀྐཱམི. ཨནུཔུབྦེན ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཡེན སཱཝཏྠི ཏདཝསརི. ཏཏྲ སུདཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན རཉྙོ པསེནདིསྶ ཀོསལསྶ ཨནྟེཔུརདྭཱརེ མཧཱཛནཀཱཡོ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཨུཙྩཱསདྡོ མཧཱསདྡོ ཧོཏི – ‘‘ཙོརོ ཏེ, དེཝ, ཝིཛིཏེ ཨངྒུལིམཱལོ ནཱམ ལུདྡོ ལོཧིཏཔཱཎི ཧཏཔཧཏེ ནིཝིཊྛོ ཨདཡཱཔནྣོ པཱཎབྷཱུཏེསུ. ཏེན གཱམཱཔི ཨགཱམཱ ཀཏཱ, ནིགམཱཔི ཨནིགམཱ ཀཏཱ, ཛནཔདཱཔི ཨཛནཔདཱ ཀཏཱ. སོ མནུསྶེ ཝདྷིཏྭཱ ཝདྷིཏྭཱ ཨངྒུལཱིནཾ མཱལཾ དྷཱརེཏི. ཏཾ དེཝོ པཊིསེདྷེཏཱུ’’ཏི.

ཨཐ ¶ ¶ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ པཉྩམཏྟེཧི ཨསྶསཏེཧི སཱཝཏྠིཡཱ ནིཀྑམི དིཝཱ དིཝསྶ. ཡེན ཨཱརཱམོ ཏེན པཱཝིསི. ཡཱཝཏིཀཱ ཡཱནསྶ བྷཱུམི ཡཱནེན གནྟྭཱ ཡཱནཱ པཙྩོརོཧིཏྭཱ པཏྟིཀོཝ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ¶ བྷགཝནྟཾ ¶ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ རཱཛཱནཾ པསེནདིཾ ཀོསལཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀིཾ ནུ ཏེ, མཧཱརཱཛ, རཱཛཱ ཝཱ མཱགདྷོ སེནིཡོ བིམྦིསཱརོ ཀུཔིཏོ ཝེསཱལིཀཱ ཝཱ ལིཙྪཝཱི ཨཉྙེ ཝཱ པཊིརཱཛཱནོ’’ཏི? ‘‘ན ཁོ མེ, བྷནྟེ, རཱཛཱ མཱགདྷོ སེནིཡོ བིམྦིསཱརོ ཀུཔིཏོ, ནཱཔི ཝེསཱལིཀཱ ལིཙྪཝཱི, ནཱཔི ཨཉྙེ པཊིརཱཛཱནོ. ཙོརོ མེ, བྷནྟེ, ཝིཛིཏེ ཨངྒུལིམཱལོ ནཱམ ལུདྡོ ལོཧིཏཔཱཎི ཧཏཔཧཏེ ནིཝིཊྛོ ཨདཡཱཔནྣོ པཱཎབྷཱུཏེསུ. ཏེན གཱམཱཔི ཨགཱམཱ ཀཏཱ, ནིགམཱཔི ཨནིགམཱ ཀཏཱ, ཛནཔདཱཔི ཨཛནཔདཱ ཀཏཱ. སོ མནུསྶེ ཝདྷིཏྭཱ ཝདྷིཏྭཱ ཨངྒུལཱིནཾ མཱལཾ དྷཱརེཏི. ཏཱཧཾ, བྷནྟེ, པཊིསེདྷིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘སཙེ པན ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, ཨངྒུལིམཱལཾ པསྶེཡྻཱསི ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏཾ, ཝིརཏཾ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ, ཝིརཏཾ ཨདིནྣཱདཱནཱ, ཝིརཏཾ མུསཱཝཱདཱ, ཨེཀབྷཏྟིཀཾ, བྲཧྨཙཱརིཾ, སཱིལཝནྟཾ, ཀལྱཱཎདྷམྨཾ, ཀིནྟི ནཾ ཀརེཡྻཱསཱི’’ཏི? ‘‘ཨབྷིཝཱདེཡྻཱམ ཝཱ, བྷནྟེ, པཙྩུཊྛེཡྻཱམ ཝཱ ཨཱསནེན ཝཱ ནིམནྟེཡྻཱམ, ཨབྷིནིམནྟེཡྻཱམ ཝཱ ནཾ ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརེཧི, དྷམྨིཀཾ ཝཱ ཨསྶ རཀྑཱཝརཎགུཏྟིཾ སཾཝིདཧེཡྻཱམ. ཀུཏོ པནསྶ, བྷནྟེ, དུསྶཱིལསྶ པཱཔདྷམྨསྶ ཨེཝརཱུཔོ སཱིལསཾཡམོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི?

ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཱཡསྨཱ ཨངྒུལིམཱལོ བྷགཝཏོ ཨཝིདཱུརེ ¶ ནིསིནྣོ ཧོཏི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ དཀྑིཎཾ བཱཧུཾ པགྒཧེཏྭཱ རཱཛཱནཾ པསེནདིཾ ཀོསལཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨེསོ, མཧཱརཱཛ, ཨངྒུལིམཱལོ’’ཏི. ཨཐ ཁོ རཉྙོ པསེནདིསྶ ཀོསལསྶ ཨཧུདེཝ བྷཡཾ, ཨཧུ ཚམྦྷིཏཏྟཾ, ཨཧུ ལོམཧཾསོ. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ རཱཛཱནཾ པསེནདིཾ ཀོསལཾ བྷཱིཏཾ སཾཝིགྒཾ ལོམཧཊྛཛཱཏཾ ཝིདིཏྭཱ རཱཛཱནཾ པསེནདིཾ ཀོསལཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘མཱ བྷཱཡི, མཧཱརཱཛ, ནཏྠི ཏེ ཨིཏོ བྷཡ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ རཉྙོ པསེནདིསྶ ཀོསལསྶ ཡཾ ཨཧོསི བྷཡཾ ཝཱ ¶ ཚམྦྷིཏཏྟཾ ཝཱ ལོམཧཾསོ ཝཱ སོ པཊིཔྤསྶམྦྷི. ཨཐ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ ཡེནཱཡསྨཱ ཨངྒུལིམཱལོ ¶ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨངྒུལིམཱལཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཡྻོ ནོ, བྷནྟེ, ཨངྒུལིམཱལོ’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཀཐཾགོཏྟོ ཨཡྻསྶ པིཏཱ, ཀཐཾགོཏྟཱ མཱཏཱ’’ཏི? ‘‘གགྒོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པིཏཱ, མནྟཱཎཱི མཱཏཱ’’ཏི. ‘‘ཨབྷིརམཏུ, བྷནྟེ, ཨཡྻོ གགྒོ མནྟཱཎིཔུཏྟོ. ཨཧམཡྻསྶ ¶ གགྒསྶ མནྟཱཎིཔུཏྟསྶ ཨུསྶུཀྐཾ ཀརིསྶཱམི ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཱན’’ནྟི.

༣༥༡. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཱཡསྨཱ ཨངྒུལིམཱལོ ཨཱརཉྙིཀོ ཧོཏི པིཎྜཔཱཏིཀོ པཾསུཀཱུལིཀོ ཏེཙཱིཝརིཀོ. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨངྒུལིམཱལོ རཱཛཱནཾ པསེནདིཾ ཀོསལཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨལཾ, མཧཱརཱཛ, པརིཔུཎྞཾ མེ ཙཱིཝར’’ནྟི. ཨཐ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ¶ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཙྪརིཡཾ, བྷནྟེ, ཨབྦྷུཏཾ, བྷནྟེ! ཡཱཝཉྩིདཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨདནྟཱནཾ དམེཏཱ, ཨསནྟཱནཾ སམེཏཱ, ཨཔརིནིབྦུཏཱནཾ པརིནིབྦཱཔེཏཱ. ཡཉྷི མཡཾ, བྷནྟེ, ནཱསཀྑིམྷཱ དཎྜེནཔི སཏྠེནཔི དམེཏུཾ སོ བྷགཝཏཱ ཨདཎྜེན ཨསཏྠེནེཝ [ཨསཏྠེན (སྱཱ. ཀཾ.)] དནྟོ. ཧནྡ ཙ དཱནི [ཧནྡ དཱནི (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] མཡཾ, བྷནྟེ, གཙྪཱམ; བཧུཀིཙྩཱ མཡཾ བཧུཀརཎཱིཡཱ’’ཏི. ‘‘ཡསྶདཱནི, མཧཱརཱཛ, ཀཱལཾ མཉྙསཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨངྒུལིམཱལོ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ སཱཝཏྠིཡཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི. ཨདྡསཱ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨངྒུལིམཱལོ སཱཝཏྠིཡཾ སཔདཱནཾ པིཎྜཱཡ ཙརམཱནོ ཨཉྙཏརཾ ཨིཏྠིཾ མཱུལ༹ྷགབྦྷཾ ཝིགྷཱཏགབྦྷཾ [ཝིསཱཏགབྦྷཾ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི. ཀ.)]. དིསྭཱནསྶ ¶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཀིལིསྶནྟི ཝཏ, བྷོ, སཏྟཱ; ཀིལིསྶནྟི ཝཏ, བྷོ, སཏྟཱ’’ཏི! ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨངྒུལིམཱལོ སཱཝཏྠིཡཾ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨངྒུལིམཱལོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨིདྷཱཧཾ, བྷནྟེ, པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ སཱཝཏྠིཾ ¶ པིཎྜཱཡ པཱཝིསིཾ. ཨདྡསཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, སཱཝཏྠིཡཾ སཔདཱནཾ པིཎྜཱཡ ཙརམཱནོ ཨཉྙཏརཾ ཨིཏྠིཾ མཱུལ༹ྷགབྦྷཾ ཝིགྷཱཏགབྦྷཾ’’. དིསྭཱན མཡ྄ཧཾ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཀིལིསྶནྟི ཝཏ ¶ , བྷོ, སཏྟཱ; ཀིལིསྶནྟི ཝཏ, བྷོ, སཏྟཱ’’ཏི!

‘‘ཏེན ཧི ཏྭཾ, ཨངྒུལིམཱལ, ཡེན སཱ ཨིཏྠཱི ཏེནུཔསངྐམ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏཾ ཨིཏྠིཾ ཨེཝཾ ཝདེཧི ¶ – ‘ཡཏོཧཾ, བྷགིནི, ཛཱཏོ [བྷགིནི ཛཱཏིཡཱ ཛཱཏོ (སཱི.)] ནཱབྷིཛཱནཱམི སཉྩིཙྩ པཱཎཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏཱ, ཏེན སཙྩེན སོཏྠི ཏེ ཧོཏུ, སོཏྠི གབྦྷསྶཱ’’’ཏི.

‘‘སོ ཧི ནཱུན མེ, བྷནྟེ, སམྤཛཱནམུསཱཝཱདོ བྷཝིསྶཏི. མཡཱ ཧི, བྷནྟེ, བཧཱུ སཉྩིཙྩ པཱཎཱ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔིཏཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི ཏྭཾ, ཨངྒུལིམཱལ, ཡེན སཱ ཨིཏྠཱི ཏེནུཔསངྐམ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏཾ ཨིཏྠིཾ ཨེཝཾ ཝདེཧི – ‘ཡཏོཧཾ, བྷགིནི, ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཛཱཏོ, ནཱབྷིཛཱནཱམི སཉྩིཙྩ པཱཎཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏཱ, ཏེན སཙྩེན སོཏྠི ཏེ ཧོཏུ, སོཏྠི གབྦྷསྶཱ’’’ཏི.

‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨངྒུལིམཱལོ བྷགཝཏོ པཊིསྶུཏྭཱ ཡེན སཱ ཨིཏྠཱི ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏཾ ཨིཏྠིཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཡཏོཧཾ, བྷགིནི, ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཛཱཏོ, ནཱབྷིཛཱནཱམི སཉྩིཙྩ པཱཎཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏཱ, ཏེན སཙྩེན སོཏྠི ཏེ ཧོཏུ, སོཏྠི གབྦྷསྶཱ’’ཏི. ཨཐ ཁྭཱསྶཱ ཨིཏྠིཡཱ སོཏྠི ཨཧོསི, སོཏྠི གབྦྷསྶ.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨངྒུལིམཱལོ ཨེཀོ ཝཱུཔཀཊྛོ ཨཔྤམཏྟོ ཨཱཏཱཔཱི པཧིཏཏྟོ ཝིཧརནྟོ ནཙིརསྶེཝ – ཡསྶཏྠཱཡ ཀུལཔུཏྟཱ སམྨདེཝ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛནྟི ཏདནུཏྟརཾ – བྲཧྨཙརིཡཔརིཡོསཱནཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ¶ ཝིཧཱསི. ‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏི ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱ’ཏི ¶ ཨབྦྷཉྙཱསི. ཨཉྙཏརོ ཁོ པནཱཡསྨཱ ཨངྒུལིམཱལོ ཨརཧཏཾ ཨཧོསི.

༣༥༢. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨངྒུལིམཱལོ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ སཱཝཏྠིཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཉྙེནཔི ལེཌྜུ ཁིཏྟོ ཨཱཡསྨཏོ ཨངྒུལིམཱལསྶ ཀཱཡེ ནིཔཏཏི, ཨཉྙེནཔི ¶ དཎྜོ ཁིཏྟོ ཨཱཡསྨཏོ ཨངྒུལིམཱལསྶ ཀཱཡེ ནིཔཏཏི, ཨཉྙེནཔི སཀྑརཱ ཁིཏྟཱ ཨཱཡསྨཏོ ཨངྒུལིམཱལསྶ ཀཱཡེ ནིཔཏཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨངྒུལིམཱལོ བྷིནྣེན སཱིསེན, ལོཧིཏེན གལ༹ནྟེན, བྷིནྣེན པཏྟེན, ཝིཔྥཱལིཏཱཡ སངྒྷཱཊིཡཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི. ཨདྡསཱ ཁོ བྷགཝཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨངྒུལིམཱལཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ. དིསྭཱན ཨཱཡསྨནྟཾ ཨངྒུལིམཱལཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨདྷིཝཱསེཧི ཏྭཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨདྷིཝཱསེཧི ¶ ཏྭཾ, བྲཱཧྨཎ. ཡསྶ ཁོ ཏྭཾ, བྲཱཧྨཎ, ཀམྨསྶ ཝིཔཱཀེན བཧཱུནི ཝསྶཱནི བཧཱུནི ཝསྶསཏཱནི བཧཱུནི ཝསྶསཧསྶཱནི ནིརཡེ པཙྩེཡྻཱསི ཏསྶ ཏྭཾ, བྲཱཧྨཎ, ཀམྨསྶ ཝིཔཱཀཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ པཊིསཾཝེདེསཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨངྒུལིམཱལོ རཧོགཏོ པཊིསལླཱིནོ ཝིམུཏྟིསུཁཾ པཊིསཾཝེདི; ཏཱཡཾ ཝེལཱཡཾ ཨིམཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི –

‘‘ཡོ པུབྦེཝ [ཡོ ཙ པུབྦེ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] པམཛྫིཏྭཱ, པཙྪཱ སོ ནཔྤམཛྫཏི;

སོམཾ [སོ ཨིམཾ (སཱི.)] ལོཀཾ པབྷཱསེཏི, ཨབྦྷཱ མུཏྟོཝ ཙནྡིམཱ.

‘‘ཡསྶ ¶ པཱཔཾ ཀཏཾ ཀམྨཾ, ཀུསལེན པིདྷཱིཡཏི [པིཐཱིཡཏི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)];

སོམཾ ལོཀཾ པབྷཱསེཏི, ཨབྦྷཱ མུཏྟོཝ ཙནྡིམཱ.

‘‘ཡོ ཧཝེ དཧརོ བྷིཀྑུ, ཡུཉྫཏི བུདྡྷསཱསནེ;

སོམཾ ལོཀཾ པབྷཱསེཏི, ཨབྦྷཱ མུཏྟོཝ ཙནྡིམཱ.

‘‘དིསཱ ཧི མེ དྷམྨཀཐཾ སུཎནྟུ,

དིསཱ ཧི མེ ཡུཉྫནྟུ བུདྡྷསཱསནེ;

དིསཱ ཧི མེ ཏེ མནུཛཱ བྷཛནྟུ,

ཡེ དྷམྨམེཝཱདཔཡནྟི སནྟོ.

‘‘དིསཱ ¶ ཧི མེ ཁནྟིཝཱདཱནཾ, ཨཝིརོདྷཔྤསཾསཱིནཾ;

སུཎནྟུ དྷམྨཾ ཀཱལེན, ཏཉྩ ཨནུཝིདྷཱིཡནྟུ.

‘‘ན ཧི ཛཱཏུ སོ མམཾ ཧིཾསེ, ཨཉྙཾ ཝཱ པན ཀིཉྩི ནཾ [ཀཉྩི ནཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.), ཀཉྩནཾ (?)];

པཔྤུཡྻ པརམཾ སནྟིཾ, རཀྑེཡྻ ཏསཐཱཝརེ.

‘‘ཨུདཀཉྷི ¶ ནཡནྟི ནེཏྟིཀཱ, ཨུསུཀཱརཱ ནམཡནྟི [དམཡནྟི (ཀ.)] ཏེཛནཾ;

དཱརུཾ ནམཡནྟི ཏཙྪཀཱ, ཨཏྟཱནཾ དམཡནྟི པཎྜིཏཱ.

‘‘དཎྜེནེཀེ ¶ དམཡནྟི, ཨངྐུསེཧི ཀསཱཧི ཙ;

ཨདཎྜེན ཨསཏྠེན, ཨཧཾ དནྟོམྷི ཏཱདིནཱ.

‘‘ཨཧིཾསཀོཏི མེ ནཱམཾ, ཧིཾསཀསྶ པུརེ སཏོ;

ཨཛྫཱཧཾ སཙྩནཱམོམྷི, ན ནཾ ཧིཾསཱམི ཀིཉྩི ནཾ [ཀཉྩི ནཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.), ཀཉྩནཾ (?)].

‘‘ཙོརོ ¶ ཨཧཾ པུརེ ཨཱསིཾ, ཨངྒུལིམཱལོཏི ཝིསྶུཏོ;

ཝུཡ྄ཧམཱནོ མཧོགྷེན, བུདྡྷཾ སརཎམཱགམཾ.

‘‘ལོཧིཏཔཱཎི པུརེ ཨཱསིཾ, ཨངྒུལིམཱལོཏི ཝིསྶུཏོ;

སརཎགམནཾ པསྶ, བྷཝནེཏྟི སམཱུཧཏཱ.

‘‘ཏཱདིསཾ ཀམྨཾ ཀཏྭཱན, བཧུཾ དུགྒཏིགཱམིནཾ;

ཕུཊྛོ ཀམྨཝིཔཱཀེན, ཨཎཎོ བྷུཉྫཱམི བྷོཛནཾ.

‘‘པམཱདམནུཡུཉྫནྟི, བཱལཱ དུམྨེདྷིནོ ཛནཱ;

ཨཔྤམཱདཉྩ མེདྷཱཝཱི, དྷནཾ སེཊྛཾཝ རཀྑཏི.

‘‘མཱ པམཱདམནུཡུཉྫེཐ, མཱ ཀཱམརཏི སནྠཝཾ;

ཨཔྤམཏྟོ ཧི ཛྷཱཡནྟོ, པཔྤོཏི ཝིཔུལཾ [པརམཾ (ཀ.)] སུཁཾ.

‘‘སྭཱགཏཾ [སཱགཏཾ (སཱི. པཱི.)] ནཱཔགཏཾ [ནཱམ སགཏཾ (ཀ.)], ནཡིདཾ དུམྨནྟིཏཾ མམ;

སཾཝིབྷཏྟེསུ [སུཝིབྷཏྟེསུ (སྱཱ. ཀཾ.), སཝིབྷཏྟེསུ (སཱི. ཀ.), པཊིབྷཏྟེསུ (པཱི.)] དྷམྨེསུ, ཡཾ སེཊྛཾ ཏདུཔཱགམཾ.

‘‘སྭཱགཏཾ ནཱཔགཏཾ, ནཡིདཾ དུམྨནྟིཏཾ མམ;

ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨངྒུལིམཱལསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ ཚཊྛཾ.

༧. པིཡཛཱཏིཀསུཏྟཾ

༣༥༣. ཨེཝཾ ¶ ¶ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཉྙཏརསྶ གཧཔཏིསྶ ཨེཀཔུཏྟཀོ པིཡོ མནཱཔོ ཀཱལངྐཏོ ཧོཏི. ཏསྶ ཀཱལཾཀིརིཡཱཡ ནེཝ ཀམྨནྟཱ པཊིབྷནྟི ན བྷཏྟཾ པཊིབྷཱཏི. སོ ཨཱལཱ༹ཧནཾ གནྟྭཱ ཀནྡཏི – ‘‘ཀཧཾ, ཨེཀཔུཏྟཀ, ཀཧཾ, ཨེཀཔུཏྟཀཱ’’ཏི! ཨཐ ཁོ སོ གཧཔཏི ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཏཾ གཧཔཏིཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ན ཁོ ཏེ, གཧཔཏི, སཀེ ཙིཏྟེ ཋིཏསྶ ཨིནྡྲིཡཱནི, ཨཏྠི ཏེ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨཉྙཐཏྟ’’ནྟི. ‘‘ཀིཉྷི མེ, བྷནྟེ, ཨིནྡྲིཡཱནཾ ནཱཉྙཐཏྟཾ བྷཝིསྶཏི; མཡ྄ཧཉྷི, བྷནྟེ, ཨེཀཔུཏྟོ པིཡོ མནཱཔོ ཀཱལངྐཏོ. ཏསྶ ཀཱལཾཀིརིཡཱཡ ནེཝ ཀམྨནྟཱ པཊིབྷནྟི, ན བྷཏྟཾ པཊིབྷཱཏི. སོཧཾ ཨཱལཱ༹ཧནཾ གནྟྭཱ ཀནྡཱམི – ‘ཀཧཾ, ཨེཀཔུཏྟཀ, ཀཧཾ, ཨེཀཔུཏྟཀཱ’’’ཏི! ‘‘ཨེཝམེཏཾ, གཧཔཏི, ཨེཝམེཏཾ, གཧཔཏི [ཨེཝམེཏཾ གཧཔཏི (པཱི. སཀིདེཝ), ཨེཝམེཝ (སཱི. སཀིདེཝ)]! པིཡཛཱཏིཀཱ ཧི, གཧཔཏི, སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ པིཡཔྤབྷཝིཀཱ’’ཏི. ‘‘ཀསྶ ཁོ [ཀིསྶ ནུ ཁོ (སཱི.)] ནཱམེཏཾ, བྷནྟེ, ཨེཝཾ བྷཝིསྶཏི – ‘པིཡཛཱཏིཀཱ སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ པིཡཔྤབྷཝིཀཱ’ཏི? པིཡཛཱཏིཀཱ ཧི ཁོ, བྷནྟེ, ཨཱནནྡསོམནསྶཱ པིཡཔྤབྷཝིཀཱ’’ཏི. ཨཐ ཁོ སོ གཧཔཏི བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ¶ ཨནབྷིནནྡིཏྭཱ པཊིཀྐོསིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐཱམི.

༣༥༤. ཏེན ཁོ པན སམཡེན སམྦཧུལཱ ཨཀྑདྷུཏྟཱ བྷགཝཏོ ཨཝིདཱུརེ ཨཀྑེཧི དིབྦནྟི. ཨཐ ཁོ སོ གཧཔཏི ཡེན ཏེ ཨཀྑདྷུཏྟཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཀྑདྷུཏྟེ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨིདྷཱཧཾ, བྷོནྟོ, ཡེན སམཎོ གོཏམོ ¶ ཏེནུཔསངྐམིཾ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སམཎཾ གོཏམཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾ. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ མཾ, བྷོནྟོ, སམཎོ གོཏམོ ཨེཏདཝོཙ – ‘ན ཁོ ཏེ, གཧཔཏི, སཀེ ཙིཏྟེ ཋིཏསྶ ཨིནྡྲིཡཱནི, ཨཏྠི ཏེ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨཉྙཐཏྟ’ནྟི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཨཧཾ, བྷོནྟོ, སམཎཾ གོཏམཾ ཨེཏདཝོཙཾ – ‘ཀིཉྷི མེ, བྷནྟེ, ཨིནྡྲིཡཱནཾ ནཱཉྙཐཏྟཾ བྷཝིསྶཏི; མཡ྄ཧཉྷི, བྷནྟེ, ཨེཀཔུཏྟཀོ པིཡོ མནཱཔོ ཀཱལངྐཏོ. ཏསྶ ཀཱལཾཀིརིཡཱཡ ¶ ནེཝ ཀམྨནྟཱ པཊིབྷནྟི, ན བྷཏྟཾ པཊིབྷཱཏི ¶ . སོཧཾ ཨཱལཱ༹ཧནཾ གནྟྭཱ ཀནྡཱམི – ཀཧཾ, ཨེཀཔུཏྟཀ, ཀཧཾ, ཨེཀཔུཏྟཀཱ’ཏི! ‘ཨེཝམེཏཾ, གཧཔཏི, ཨེཝམེཏཾ, གཧཔཏི! པིཡཛཱཏིཀཱ ཧི, གཧཔཏི, སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ པིཡཔྤབྷཝིཀཱ’ཏི. ‘ཀསྶ ཁོ ནཱམེཏཾ, བྷནྟེ, ཨེཝཾ བྷཝིསྶཏི – པིཡཛཱཏིཀཱ སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ པིཡཔྤབྷཝིཀཱ? པིཡཛཱཏིཀཱ ཧི ཁོ, བྷནྟེ, ཨཱནནྡསོམནསྶཱ པིཡཔྤབྷཝིཀཱ’ཏི. ཨཐ ཁྭཱཧཾ, བྷོནྟོ, སམཎསྶ གོཏམསྶ བྷཱསིཏཾ ཨནབྷིནནྡིཏྭཱ པཊིཀྐོསིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐམི’’ནྟི. ‘‘ཨེཝམེཏཾ, གཧཔཏི, ཨེཝམེཏཾ, གཧཔཏི! པིཡཛཱཏིཀཱ ཧི, གཧཔཏི, ཨཱནནྡསོམནསྶཱ པིཡཔྤབྷཝིཀཱ’’ཏི ¶ . ཨཐ ཁོ སོ གཧཔཏི ‘‘སམེཏི མེ ཨཀྑདྷུཏྟེཧཱི’’ཏི པཀྐཱམི. ཨཐ ཁོ ཨིདཾ ཀཐཱཝཏྠུ ཨནུཔུབྦེན རཱཛནྟེཔུརཾ པཱཝིསི.

༣༥༥. ཨཐ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ མལླིཀཾ དེཝིཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨིདཾ ཏེ, མལླིཀེ, སམཎེན གོཏམེན བྷཱསིཏཾ – ‘པིཡཛཱཏིཀཱ སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ པིཡཔྤབྷཝིཀཱ’’’ཏི. ‘‘སཙེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ བྷཱསིཏཾ, ཨེཝམེཏ’’ནྟི. ‘‘ཨེཝམེཝ པནཱཡཾ མལླིཀཱ ཡཉྙདེཝ སམཎོ གོཏམོ བྷཱསཏི ཏཾ ཏདེཝསྶ ཨབྦྷནུམོདཏི’’. ‘‘སཙེཏཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ བྷཱསིཏཾ ཨེཝམེཏནྟི. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ, ཡཉྙདེཝ ཨཱཙརིཡོ ཨནྟེཝཱསིསྶ བྷཱསཏི ཏཾ ཏདེཝསྶ ཨནྟེཝཱསཱི ཨབྦྷནུམོདཏི – ‘ཨེཝམེཏཾ, ཨཱཙརིཡ, ཨེཝམེཏཾ, ཨཱཙརིཡཱ’’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ ཏྭཾ, མལླིཀེ, ཡཉྙདེཝ སམཎོ གོཏམོ བྷཱསཏི ཏཾ ཏདེཝསྶ ཨབྦྷནུམོདསི’’. ‘‘སཙེཏཾ, མཧཱརཱཛ ¶ , བྷགཝཏཱ བྷཱསིཏཾ ཨེཝམེཏ’’ནྟི. ‘‘ཙརཔི, རེ མལླིཀེ, ཝིནསྶཱ’’ཏི. ཨཐ ཁོ མལླིཀཱ དེཝཱི ནཱལི༹ཛངྒྷཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨེཧི ཏྭཾ, བྲཱཧྨཎ, ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མམ ཝཙནེན བྷགཝཏོ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཱཧི, ཨཔྤཱབཱདྷཾ ཨཔྤཱཏངྐཾ ལཧུཊྛཱནཾ བལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཾ པུཙྪ – ‘མལླིཀཱ, བྷནྟེ, དེཝཱི བྷགཝཏོ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཏི, ཨཔྤཱབཱདྷཾ ཨཔྤཱཏངྐཾ ལཧུཊྛཱནཾ བལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཾ པུཙྪཏཱི’ཏི. ཨེཝཉྩ ཝདེཧི – ‘བྷཱསིཏཱ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ ཨེསཱ ཝཱཙཱ – པིཡཛཱཏིཀཱ སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ པིཡཔྤབྷཝིཀཱ’ཏི ¶ . ཡཐཱ ཏེ བྷགཝཱ བྱཱཀརོཏི ཏཾ སཱདྷུཀཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ མམ ཨཱརོཙེཡྻཱསི. ན ཧི ཏཐཱགཏཱ ཝིཏཐཾ བྷཎནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷོཏཱི’’ཏི ཁོ ནཱལི༹ཛངྒྷོ བྲཱཧྨཎོ མལླིཀཱཡ དེཝིཡཱ པཊིསྶུཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ¶ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ¶ ནིསིནྣོ ཁོ ནཱལི༹ཛངྒྷོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘མལླིཀཱ, བྷོ གོཏམ, དེཝཱི བྷོཏོ གོཏམསྶ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཏི; ཨཔྤཱབཱདྷཾ ཨཔྤཱཏངྐཾ ལཧུཊྛཱནཾ བལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཾ པུཙྪཏི; ཨེཝཉྩ ཝདེཏི – ‘བྷཱསིཏཱ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ ཨེསཱ ཝཱཙཱ – པིཡཛཱཏིཀཱ སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ པིཡཔྤབྷཝིཀཱ’’’ཏི.

༣༥༦. ‘‘ཨེཝམེཏཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨེཝམེཏཾ, བྲཱཧྨཎ! པིཡཛཱཏིཀཱ ཧི, བྲཱཧྨཎ, སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ པིཡཔྤབྷཝིཀཱཏི. ཏདམིནཱཔེཏཾ, བྲཱཧྨཎ, པརིཡཱཡེན ཝེདིཏབྦཾ ཡཐཱ པིཡཛཱཏིཀཱ སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ པིཡཔྤབྷཝིཀཱ. བྷཱུཏཔུབྦཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨིམིསྶཱཡེཝ སཱཝཏྠིཡཱ ཨཉྙཏརིསྶཱ ཨིཏྠིཡཱ མཱཏཱ ཀཱལམཀཱསི. སཱ ཏསྶཱ ཀཱལཀིརིཡཱཡ ཨུམྨཏྟིཀཱ ཁིཏྟཙིཏྟཱ རཐིཀཱཡ རཐིཀཾ [རཐིཡཱཡ རཐིཡཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] སིངྒྷཱཊཀེན སིངྒྷཱཊཀཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨཔི མེ མཱཏརཾ ཨདྡསྶཐ [ཨདྡསཐ (སཱི. པཱི.)], ཨཔི མེ མཱཏརཾ ཨདྡསྶཐཱ’ཏི? ཨིམིནཱཔི ¶ ཁོ ཨེཏཾ, བྲཱཧྨཎ, པརིཡཱཡེན ཝེདིཏབྦཾ ཡཐཱ པིཡཛཱཏིཀཱ སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ པིཡཔྤབྷཝིཀཱཏི.

‘‘བྷཱུཏཔུབྦཾ ¶ , བྲཱཧྨཎ, ཨིམིསྶཱཡེཝ སཱཝཏྠིཡཱ ཨཉྙཏརིསྶཱ ཨིཏྠིཡཱ པིཏཱ ཀཱལམཀཱསི… བྷཱཏཱ ཀཱལམཀཱསི… བྷགིནཱི ཀཱལམཀཱསི… པུཏྟོ ཀཱལམཀཱསི… དྷཱིཏཱ ཀཱལམཀཱསི… སཱམིཀོ ཀཱལམཀཱསི. སཱ ཏསྶ ཀཱལཀིརིཡཱཡ ཨུམྨཏྟིཀཱ ཁིཏྟཙིཏྟཱ རཐིཀཱཡ རཐིཀཾ སིངྒྷཱཊཀེན སིངྒྷཱཊཀཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨཔི མེ སཱམིཀཾ ཨདྡསྶཐ, ཨཔི མེ སཱམིཀཾ ཨདྡསྶཐཱ’ཏི? ཨིམིནཱཔི ཁོ ཨེཏཾ, བྲཱཧྨཎ, པརིཡཱཡེན ཝེདིཏབྦཾ ཡཐཱ པིཡཛཱཏིཀཱ སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ པིཡཔྤབྷཝིཀཱཏི.

‘‘བྷཱུཏཔུབྦཾ ¶ , བྲཱཧྨཎ, ཨིམིསྶཱཡེཝ སཱཝཏྠིཡཱ ཨཉྙཏརསྶ པུརིསསྶ མཱཏཱ ཀཱལམཀཱསི. སོ ཏསྶཱ ཀཱལཀིརིཡཱཡ ཨུམྨཏྟཀོ ཁིཏྟཙིཏྟོ རཐིཀཱཡ རཐིཀཾ སིངྒྷཱཊཀེན སིངྒྷཱཊཀཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨཔི མེ མཱཏརཾ ཨདྡསྶཐ, ཨཔི མེ མཱཏརཾ ཨདྡསྶཐཱ’ཏི ¶ ? ཨིམིནཱཔི ཁོ ཨེཏཾ, བྲཱཧྨཎ ¶ , པརིཡཱཡེན ཝེདིཏབྦཾ ཡཐཱ པིཡཛཱཏིཀཱ སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ པིཡཔྤབྷཝིཀཱཏི.

‘‘བྷཱུཏཔུབྦཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨིམིསྶཱཡེཝ སཱཝཏྠིཡཱ ཨཉྙཏརསྶ པུརིསསྶ པིཏཱ ཀཱལམཀཱསི… བྷཱཏཱ ཀཱལམཀཱསི… བྷགིནཱི ཀཱལམཀཱསི… པུཏྟོ ཀཱལམཀཱསི… དྷཱིཏཱ ཀཱལམཀཱསི… པཛཱཔཏི ཀཱལམཀཱསི. སོ ཏསྶཱ ཀཱལཀིརིཡཱཡ ཨུམྨཏྟཀོ ཁིཏྟཙིཏྟོ རཐིཀཱཡ རཐིཀཾ སིངྒྷཱཊཀེན སིངྒྷཱཊཀཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨཔི མེ པཛཱཔཏིཾ ཨདྡསྶཐ, ཨཔི མེ པཛཱཔཏིཾ ཨདྡསྶཐཱ’ཏི? ཨིམིནཱཔི ཁོ ཨེཏཾ, བྲཱཧྨཎ, པརིཡཱཡེན ཝེདིཏབྦཾ ཡཐཱ པིཡཛཱཏིཀཱ སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ པིཡཔྤབྷཝིཀཱཏི.

‘‘བྷཱུཏཔུབྦཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨིམིསྶཱཡེཝ སཱཝཏྠིཡཱ ཨཉྙཏརཱ ཨིཏྠཱི ཉཱཏིཀུལཾ ཨགམཱསི. ཏསྶཱ ཏེ ཉཱཏཀཱ སཱམིཀཾ [སཱམིཀཱ (སཱི.)] ཨཙྪིནྡིཏྭཱ ཨཉྙསྶ དཱཏུཀཱམཱ. སཱ ཙ ཏཾ ན ཨིཙྪཏི. ཨཐ ཁོ སཱ ཨིཏྠཱི སཱམིཀཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨིམེ, མཾ [མམ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], ཨཡྻཔུཏྟ, ཉཱཏཀཱ ཏྭཾ [ཏཡཱ (སཱི.), ཏཾ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨཙྪིནྡིཏྭཱ ཨཉྙསྶ དཱཏུཀཱམཱ. ཨཧཉྩ ཏཾ ན ཨིཙྪཱམཱི’ཏི. ཨཐ ཁོ སོ པུརིསོ ཏཾ ཨིཏྠིཾ དྭིདྷཱ ཚེཏྭཱ ཨཏྟཱནཾ ¶ ཨུཔྥཱལེསི [ཨུཔྤཱཊེསི (སཱི. པཱི.), ཨོཕཱརེསི (ཀ.)] – ‘ཨུབྷོ པེཙྩ བྷཝིསྶཱམཱ’ཏི. ཨིམིནཱཔི ཁོ ཨེཏཾ, བྲཱཧྨཎ, པརིཡཱཡེན ཝེདིཏབྦཾ ཡཐཱ པིཡཛཱཏིཀཱ སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ པིཡཔྤབྷཝིཀཱ’’ཏི.

༣༥༧. ཨཐ ཁོ ནཱལི༹ཛངྒྷོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡིཏྭཱ ཨནུམོདིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཡེན མལླིཀཱ དེཝཱི ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཡཱཝཏཀོ ཨཧོསི བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ ཀཐཱསལླཱཔོ ཏཾ སབྦཾ མལླིཀཱཡ དེཝིཡཱ ཨཱརོཙེསི. ཨཐ ཁོ མལླིཀཱ དེཝཱི ཡེན རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ རཱཛཱནཾ པསེནདིཾ ཀོསལཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, པིཡཱ ཏེ ཝཛིརཱི ཀུམཱརཱི’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ, མལླིཀེ, པིཡཱ མེ ཝཛིརཱི ཀུམཱརཱི’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཝཛིརིཡཱ ཏེ ཀུམཱརིཡཱ ཝིཔརིཎཱམཉྙཐཱབྷཱཝཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ ¶ སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ’’ཏི? ‘‘ཝཛིརིཡཱ མེ, མལླིཀེ, ཀུམཱརིཡཱ ཝིཔརིཎཱམཉྙཐཱབྷཱཝཱ ཛཱིཝིཏསྶཔི སིཡཱ ¶ ཨཉྙཐཏྟཾ, ཀིཾ པན མེ ན ཨུཔྤཛྫིསྶནྟི སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ’’ཏི? ‘‘ཨིདཾ ཁོ ཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ – ‘པིཡཛཱཏིཀཱ སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ པིཡཔྤབྷཝིཀཱ’ཏི.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, པིཡཱ ཏེ ཝཱསབྷཱ ཁཏྟིཡཱ’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ, མལླིཀེ, པིཡཱ ¶ མེ ཝཱསབྷཱ ཁཏྟིཡཱ’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཝཱསབྷཱཡ ཏེ ཁཏྟིཡཱཡ ཝིཔརིཎཱམཉྙཐཱབྷཱཝཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ’’ཏི? ‘‘ཝཱསབྷཱཡ མེ, མལླིཀེ, ཁཏྟིཡཱཡ ཝིཔརིཎཱམཉྙཐཱབྷཱཝཱ ཛཱིཝིཏསྶཔི སིཡཱ ཨཉྙཐཏྟཾ, ཀིཾ པན མེ ན ཨུཔྤཛྫིསྶནྟི སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ’’ཏི? ‘‘ཨིདཾ ཁོ ཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ – ‘པིཡཛཱཏིཀཱ སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ པིཡཔྤབྷཝིཀཱ’ཏི.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, པིཡོ ཏེ ཝིཊཊཱུབྷོ [ཝིཌཱུཌབྷོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] སེནཱཔཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ ¶ , མལླིཀེ, པིཡོ མེ ཝིཊཊཱུབྷོ སེནཱཔཏཱི’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཝིཊཊཱུབྷསྶ ཏེ སེནཱཔཏིསྶ ཝིཔརིཎཱམཉྙཐཱབྷཱཝཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ’’ཏི? ‘‘ཝིཊཊཱུབྷསྶ མེ, མལླིཀེ, སེནཱཔཏིསྶ ཝིཔརིཎཱམཉྙཐཱབྷཱཝཱ ཛཱིཝིཏསྶཔི སིཡཱ ཨཉྙཐཏྟཾ ¶ , ཀིཾ པན མེ ན ཨུཔྤཛྫིསྶནྟི སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ’’ཏི? ‘‘ཨིདཾ ཁོ ཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ – ‘པིཡཛཱཏིཀཱ སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ པིཡཔྤབྷཝིཀཱ’ཏི.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, པིཡཱ ཏེ ཨཧ’’ནྟི? ‘‘ཨེཝཾ, མལླིཀེ, པིཡཱ མེསི ཏྭ’’ནྟི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, མཡ྄ཧཾ ཏེ ཝིཔརིཎཱམཉྙཐཱབྷཱཝཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ’’ཏི? ‘‘ཏུཡ྄ཧཉྷི མེ, མལླིཀེ, ཝིཔརིཎཱམཉྙཐཱབྷཱཝཱ ཛཱིཝིཏསྶཔི སིཡཱ ཨཉྙཐཏྟཾ, ཀིཾ པན མེ ན ཨུཔྤཛྫིསྶནྟི སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ’’ཏི? ‘‘ཨིདཾ ཁོ ཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ – ‘པིཡཛཱཏིཀཱ སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ པིཡཔྤབྷཝིཀཱ’ཏི.

‘‘ཏཾ ¶ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, པིཡཱ ཏེ ཀཱསིཀོསལཱ’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ, མལླིཀེ, པིཡཱ མེ ཀཱསིཀོསལཱ. ཀཱསིཀོསལཱནཾ, མལླིཀེ, ཨཱནུབྷཱཝེན ཀཱསིཀཙནྡནཾ པཙྩནུབྷོམ, མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཾ དྷཱརེམཱ’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཀཱསིཀོསལཱནཾ ཏེ ཝིཔརིཎཱམཉྙཐཱབྷཱཝཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ’’ཏི? ‘‘ཀཱསིཀོསལཱནཉྷི, མལླིཀེ ¶ , ཝིཔརིཎཱམཉྙཐཱབྷཱཝཱ ཛཱིཝིཏསྶཔི སིཡཱ ཨཉྙཐཏྟཾ, ཀིཾ པན མེ ན ཨུཔྤཛྫིསྶནྟི སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ’’ཏི? ‘‘ཨིདཾ ཁོ ཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན ¶ སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ – ‘པིཡཛཱཏིཀཱ སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ པིཡཔྤབྷཝིཀཱ’’’ཏི.

‘‘ཨཙྪརིཡཾ, མལླིཀེ, ཨབྦྷུཏཾ, མལླིཀེ! ཡཱཝཉྩ སོ བྷགཝཱ ¶ པཉྙཱཡ ཨཏིཝིཛ྄ཛྷ མཉྙེ [པཊིཝིཛ྄ཛྷ པཉྙཱཡ (ཀ.)] པསྶཏི. ཨེཧི, མལླིཀེ, ཨཱཙམེཧཱི’’ཏི [ཨཱཙཱམེཧཱིཏི (སཱི. པཱི.)]. ཨཐ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཨེཀཾསཾ ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཀརིཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནཉྫལིཾ པཎཱམེཏྭཱ ཏིཀྑཏྟུཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི – ‘‘ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ, ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ, ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶཱ’’ཏི.

པིཡཛཱཏིཀསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ སཏྟམཾ.

༨. བཱཧིཏིཀསུཏྟཾ

༣༥༨. ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ སཱཝཏྠིཡཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི. སཱཝཏྠིཡཾ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟོ ཡེན པུབྦཱརཱམོ མིགཱརམཱཏུཔཱསཱདོ ཏེནུཔསངྐམི དིཝཱཝིཧཱརཱཡ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ ཨེཀཔུཎྜརཱིཀཾ ནཱགཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ སཱཝཏྠིཡཱ ནིཡྻཱཏི དིཝཱ དིཝསྶ. ཨདྡསཱ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ. དིསྭཱན སིརིཝཌྜྷཾ མཧཱམཏྟཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཱཡསྨཱ ནོ ཨེསོ, སམྨ སིརིཝཌྜྷ, ཨཱནནྡོ’’ཏི ¶ . ‘‘ཨེཝཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཱཡསྨཱ ཨེསོ ཨཱནནྡོ’’ཏི. ཨཐ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ ཨཉྙཏརཾ པུརིསཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨེཧི ཏྭཾ, ཨམྦྷོ པུརིས, ཡེནཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཏེནུཔསངྐམ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མམ ཝཙནེན ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཱཧི – ‘རཱཛཱ, བྷནྟེ, པསེནདི ཀོསལོ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཏཱི’ཏི. ཨེཝཉྩ ཝདེཧི – ‘སཙེ ཀིར, བྷནྟེ, ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ ན ཀིཉྩི ཨཙྩཱཡིཀཾ ཀརཎཱིཡཾ, ཨཱགམེཏུ ཀིར, བྷནྟེ, ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ མུཧུཏྟཾ ¶ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡཱ’’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, དེཝཱ’’ཏི ཁོ སོ པུརིསོ རཉྙོ པསེནདིསྶ ཀོསལསྶ པཊིསྶུཏྭཱ ཡེནཱཡསྨཱ ¶ ཨཱནནྡོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. ཨེཀམནྟཾ ཋིཏོ ཁོ སོ པུརིསོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘རཱཛཱ, བྷནྟེ, པསེནདི ཀོསལོ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཏི; ཨེཝཉྩ ཝདེཏི – ‘སཙེ ཀིར, བྷནྟེ, ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ ན ཀིཉྩི ཨཙྩཱཡིཀཾ ཀརཎཱིཡཾ, ཨཱགམེཏུ ཀིར, བྷནྟེ, ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ མུཧུཏྟཾ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡཱ’’’ཏི. ཨདྷིཝཱསེསི ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན. ཨཐ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ ཡཱཝཏིཀཱ ནཱགསྶ བྷཱུམི ནཱགེན གནྟྭཱ ནཱགཱ པཙྩོརོཧིཏྭཱ པཏྟིཀོཝ ཡེནཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. ཨེཀམནྟཾ ཋིཏོ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སཙེ, བྷནྟེ, ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ ན ཀིཉྩི ཨཙྩཱཡིཀཾ ཀརཎཱིཡཾ ¶ , སཱདྷུ, བྷནྟེ, ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཡེན ཨཙིརཝཏིཡཱ ནདིཡཱ ཏཱིརཾ ཏེནུཔསངྐམཏུ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡཱ’’ཏི. ཨདྷིཝཱསེསི ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན.

༣༥༩. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཡེན ཨཙིརཝཏིཡཱ ནདིཡཱ ཏཱིརཾ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. ཨཐ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ ཡཱཝཏིཀཱ ནཱགསྶ བྷཱུམི ནཱགེན གནྟྭཱ ནཱགཱ པཙྩོརོཧིཏྭཱ པཏྟིཀོཝ ཡེནཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ¶ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. ཨེཀམནྟཾ ཋིཏོ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨིདྷ, བྷནྟེ, ཨཱཡསྨཱ ¶ ཨཱནནྡོ ཧཏྠཏྠརེ ནིསཱིདཏཱུ’’ཏི. ‘‘ཨལཾ, མཧཱརཱཛ. ནིསཱིད ཏྭཾ; ནིསིནྣོ ཨཧཾ སཀེ ཨཱསནེ’’ཏི. ནིསཱིདི ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ. ནིསཛྫ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ ཨཱནནྡ, སོ བྷགཝཱ ཏཐཱརཱུཔཾ ཀཱཡསམཱཙཱརཾ སམཱཙརེཡྻ, ཡྭཱསྶ ཀཱཡསམཱཙཱརོ ཨོཔཱརམྦྷོ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧཱི’’ཏི [བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧཱིཏི (སབྦཏྠ) ཨཊྛཀཐཱ ཊཱིཀཱ ཨོལོཀེཏབྦཱ]? ‘‘ན ཁོ, མཧཱརཱཛ, སོ བྷགཝཱ ཏཐཱརཱུཔཾ ཀཱཡསམཱཙཱརཾ སམཱཙརེཡྻ, ཡྭཱསྶ ཀཱཡསམཱཙཱརོ ཨོཔཱརམྦྷོ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧཱི’’ཏི.

‘‘ཀིཾ ¶ པན, བྷནྟེ ཨཱནནྡ, སོ བྷགཝཱ ཏཐཱརཱུཔཾ ཝཙཱིསམཱཙཱརཾ…པེ… མནོསམཱཙཱརཾ སམཱཙརེཡྻ, ཡྭཱསྶ མནོསམཱཙཱརོ ཨོཔཱརམྦྷོ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧཱི’’ཏི [བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧཱིཏི (སབྦཏྠ) ཨཊྛཀཐཱ ཊཱིཀཱ ཨོལོཀེཏབྦཱ]? ‘‘ན ཁོ, མཧཱརཱཛ, སོ བྷགཝཱ ཏཐཱརཱུཔཾ མནོསམཱཙཱརཾ སམཱཙརེཡྻ, ཡྭཱསྶ མནོསམཱཙཱརོ ཨོཔཱརམྦྷོ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧཱི’’ཏི.

‘‘ཨཙྪརིཡཾ, བྷནྟེ, ཨབྦྷུཏཾ, བྷནྟེ! ཡཉྷི མཡཾ, བྷནྟེ, ནཱསཀྑིམྷཱ པཉྷེན པརིཔཱུརེཏུཾ ཏཾ, བྷནྟེ, ཨཱཡསྨཏཱ ཨཱནནྡེན པཉྷསྶ ཝེཡྻཱཀརཎེན པརིཔཱུརིཏཾ. ཡེ ཏེ, བྷནྟེ, བཱལཱ ཨབྱཏྟཱ ཨནནུཝིཙྩ ཨཔརིཡོགཱཧེཏྭཱ པརེསཾ ཝཎྞཾ ཝཱ ཨཝཎྞཾ ཝཱ བྷཱསནྟི, ན མཡཾ ཏཾ སཱརཏོ པཙྩཱགཙྪཱམ; ཡེ པན [ཡེ ཙ ཁོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཏེ, བྷནྟེ ¶ , པཎྜིཏཱ ཝིཡཏྟཱ [བྱཏྟཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] མེདྷཱཝིནོ ཨནུཝིཙྩ པརིཡོགཱཧེཏྭཱ པརེསཾ ཝཎྞཾ ཝཱ ཨཝཎྞཾ ཝཱ བྷཱསནྟི, མཡཾ ཏཾ སཱརཏོ པཙྩཱགཙྪཱམ’’.

༣༦༠. ‘‘ཀཏམོ པན, བྷནྟེ ཨཱནནྡ, ཀཱཡསམཱཙཱརོ ཨོཔཱརམྦྷོ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧཱི’’ཏི? ‘‘ཡོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀཱཡསམཱཙཱརོ ཨཀུསལོ’’.

‘‘ཀཏམོ ¶ པན, བྷནྟེ, ཀཱཡསམཱཙཱརོ ཨཀུསལོ’’? ‘‘ཡོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀཱཡསམཱཙཱརོ སཱཝཛྫོ’’.

‘‘ཀཏམོ པན, བྷནྟེ, ཀཱཡསམཱཙཱརོ སཱཝཛྫོ’’? ‘‘ཡོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀཱཡསམཱཙཱརོ སབྱཱབཛ྄ཛྷོ’’ [སབྱཱཔཛ྄ཛྷོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.), སབྱཱཔཛྫོ (ཀ.)].

‘‘ཀཏམོ ¶ པན, བྷནྟེ, ཀཱཡསམཱཙཱརོ སབྱཱབཛ྄ཛྷོ’’? ‘‘ཡོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀཱཡསམཱཙཱརོ དུཀྑཝིཔཱཀོ’’.

‘‘ཀཏམོ པན, བྷནྟེ, ཀཱཡསམཱཙཱརོ དུཀྑཝིཔཱཀོ’’? ‘‘ཡོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀཱཡསམཱཙཱརོ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི ཏསྶ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི, ཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟི; ཨེཝརཱུཔོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀཱཡསམཱཙཱརོ ཨོཔཱརམྦྷོ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧཱི’’ཏི.

‘‘ཀཏམོ པན, བྷནྟེ ཨཱནནྡ, ཝཙཱིསམཱཙཱརོ…པེ… མནོསམཱཙཱརོ ཨོཔཱརམྦྷོ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧཱི’’ཏི? ‘‘ཡོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, མནོསམཱཙཱརོ ཨཀུསལོ’’.

‘‘ཀཏམོ པན, བྷནྟེ, མནོསམཱཙཱརོ ཨཀུསལོ’’? ‘‘ཡོ ¶ ཁོ, མཧཱརཱཛ, མནོསམཱཙཱརོ སཱཝཛྫོ’’.

‘‘ཀཏམོ པན, བྷནྟེ, མནོསམཱཙཱརོ སཱཝཛྫོ’’? ‘‘ཡོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, མནོསམཱཙཱརོ སབྱཱབཛ྄ཛྷོ’’.

‘‘ཀཏམོ ¶ པན, བྷནྟེ, མནོསམཱཙཱརོ སབྱཱབཛ྄ཛྷོ’’? ‘‘ཡོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, མནོསམཱཙཱརོ དུཀྑཝིཔཱཀོ’’.

‘‘ཀཏམོ པན, བྷནྟེ, མནོསམཱཙཱརོ དུཀྑཝིཔཱཀོ’’? ‘‘ཡོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, མནོསམཱཙཱརོ ¶ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི ཏསྶ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི, ཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟི; ཨེཝརཱུཔོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, མནོསམཱཙཱརོ ཨོཔཱརམྦྷོ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧཱི’’ཏི.

‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ ཨཱནནྡ, སོ བྷགཝཱ སབྦེསཾཡེཝ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཧཱནཾ ཝཎྞེཏཱི’’ཏི? ‘‘སབྦཱཀུསལདྷམྨཔཧཱིནོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ ཀུསལདྷམྨསམནྣཱགཏོ’’ཏི.

༣༦༡. ‘‘ཀཏམོ པན, བྷནྟེ ཨཱནནྡ, ཀཱཡསམཱཙཱརོ ཨནོཔཱརམྦྷོ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧཱི’’ཏི? ‘‘ཡོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀཱཡསམཱཙཱརོ ཀུསལོ’’.

‘‘ཀཏམོ ¶ པན, བྷནྟེ, ཀཱཡསམཱཙཱརོ ཀུསལོ’’? ‘‘ཡོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀཱཡསམཱཙཱརོ ཨནཝཛྫོ’’.

‘‘ཀཏམོ པན, བྷནྟེ, ཀཱཡསམཱཙཱརོ ཨནཝཛྫོ’’? ‘‘ཡོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀཱཡསམཱཙཱརོ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷོ’’.

‘‘ཀཏམོ པན, བྷནྟེ, ཀཱཡསམཱཙཱརོ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷོ’’? ‘‘ཡོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀཱཡསམཱཙཱརོ སུཁཝིཔཱཀོ’’.

‘‘ཀཏམོ པན, བྷནྟེ, ཀཱཡསམཱཙཱརོ སུཁཝིཔཱཀོ’’?

‘‘ཡོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀཱཡསམཱཙཱརོ ནེཝཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, ན པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, ན ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི ཏསྶ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟི, ཀུསལཱ དྷམྨཱ ¶ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི; ཨེཝརཱུཔོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཀཱཡསམཱཙཱརོ ཨནོཔཱརམྦྷོ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧཱི’’ཏི.

‘‘ཀཏམོ པན, བྷནྟེ ཨཱནནྡ, ཝཙཱིསམཱཙཱརོ…པེ… མནོསམཱཙཱརོ ཨནོཔཱརམྦྷོ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧཱི’’ཏི? ‘‘ཡོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, མནོསམཱཙཱརོ ཀུསལོ’’.

‘‘ཀཏམོ ¶ ¶ པན, བྷནྟེ, མནོསམཱཙཱརོ ཀུསལོ’’? ‘‘ཡོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, མནོསམཱཙཱརོ ཨནཝཛྫོ’’.

‘‘ཀཏམོ པན, བྷནྟེ, མནོསམཱཙཱརོ ཨནཝཛྫོ’’? ‘‘ཡོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, མནོསམཱཙཱརོ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷོ’’.

‘‘ཀཏམོ པན, བྷནྟེ, མནོསམཱཙཱརོ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷོ’’? ‘‘ཡོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, མནོསམཱཙཱརོ སུཁཝིཔཱཀོ’’.

‘‘ཀཏམོ པན, བྷནྟེ, མནོསམཱཙཱརོ སུཁཝིཔཱཀོ’’? ‘‘ཡོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, མནོསམཱཙཱརོ ནེཝཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, ན པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི, ན ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟཏི. ཏསྶ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟི, ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི. ཨེཝརཱུཔོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, མནོསམཱཙཱརོ ཨནོཔཱརམྦྷོ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧཱི’’ཏི.

‘‘ཀིཾ པན, བྷནྟེ ཨཱནནྡ, སོ བྷགཝཱ སབྦེསཾཡེཝ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔསམྤདཾ ཝཎྞེཏཱི’’ཏི? ‘‘སབྦཱཀུསལདྷམྨཔཧཱིནོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ ཀུསལདྷམྨསམནྣཱགཏོ’’ཏི.

༣༦༢. ‘‘ཨཙྪརིཡཾ ¶ , བྷནྟེ, ཨབྦྷུཏཾ, བྷནྟེ! ཡཱཝ སུབྷཱསིཏཾ ཙིདཾ [སུབྷཱསིཏམིདཾ (སཱི.)], བྷནྟེ, ཨཱཡསྨཏཱ ཨཱནནྡེན. ཨིམིནཱ ཙ མཡཾ, བྷནྟེ, ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ སུབྷཱསིཏེན ཨཏྟམནཱབྷིརདྡྷཱ. ཨེཝཾ ཨཏྟམནཱབྷིརདྡྷཱ ཙ མཡཾ ¶ , བྷནྟེ, ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ སུབྷཱསིཏེན. སཙེ, བྷནྟེ, ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ ཧཏྠིརཏནཾ ཀཔྤེཡྻ, ཧཏྠིརཏནམྤི མཡཾ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ དདེཡྻཱམ. སཙེ, བྷནྟེ, ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ ཨསྶརཏནཾ ཀཔྤེཡྻ, ཨསྶརཏནམྤི མཡཾ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ དདེཡྻཱམ. སཙེ, བྷནྟེ, ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ གཱམཝརཾ ཀཔྤེཡྻ, གཱམཝརམྤི མཡཾ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ དདེཡྻཱམ. ཨཔི ཙ, བྷནྟེ, མཡམྤེཏཾ [མཡམེཝ ཏཾ (སཱི.), མཡམྤནེཏཾ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཛཱནཱམ – ‘ནེཏཾ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ ཀཔྤཏཱི’ཏི. ཨཡཾ མེ, བྷནྟེ, བཱཧིཏིཀཱ རཉྙཱ མཱགདྷེན ཨཛཱཏསཏྟུནཱ ཝེདེཧིཔུཏྟེན ཝཏྠནཱལི༹ཡཱ [ཚཏྟནཱལི༹ཡཱ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] པཀྑིཔིཏྭཱ པཧིཏཱ སོལ༹སསམཱ ཨཱཡཱམེན, ཨཊྛསམཱ ཝིཏྠཱརེན ¶ . ཏཾ, བྷནྟེ, ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ པཊིགྒཎྷཱཏུ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡཱ’’ཏི. ‘‘ཨལཾ, མཧཱརཱཛ, པརིཔུཎྞཾ མེ ཏིཙཱིཝར’’ནྟི.

‘‘ཨཡཾ ¶ , བྷནྟེ, ཨཙིརཝཏཱི ནདཱི དིཊྛཱ ཨཱཡསྨཏཱ ཙེཝ ཨཱནནྡེན ཨམྷེཧི ཙ. ཡདཱ ཨུཔརིཔབྦཏེ མཧཱམེགྷོ ཨབྷིཔྤཝུཊྛོ ཧོཏི, ཨཐཱཡཾ ཨཙིརཝཏཱི ནདཱི ཨུབྷཏོ ཀཱུལཱནི སཾཝིསྶནྡནྟཱི གཙྪཏི; ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷནྟེ, ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨིམཱཡ བཱཧིཏིཀཱཡ ཨཏྟནོ ཏིཙཱིཝརཾ ཀརིསྶཏི. ཡཾ པནཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ པུརཱཎཾ ཏིཙཱིཝརཾ ཏཾ སབྲཧྨཙཱརཱིཧི སཾཝིབྷཛིསྶཏི. ཨེཝཱཡཾ ཨམྷཱཀཾ དཀྑིཎཱ སཾཝིསྶནྡནྟཱི མཉྙེ གམིསྶཏི. པཊིགྒཎྷཱཏུ, བྷནྟེ, ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ བཱཧིཏིཀ’’ནྟི. པཊིགྒཧེསི ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ¶ བཱཧིཏིཀཾ.

ཨཐ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཧནྡ ཙ དཱནི མཡཾ, བྷནྟེ ཨཱནནྡ, གཙྪཱམ; བཧུཀིཙྩཱ མཡཾ བཧུཀརཎཱིཡཱ’’ཏི. ‘‘ཡསྶདཱནི ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, ཀཱལཾ མཉྙསཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡིཏྭཱ ཨནུམོདིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི.

༣༦༣. ཨཐ ¶ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨཙིརཔཀྐནྟསྶ རཉྙོ པསེནདིསྶ ཀོསལསྶ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཡཱཝཏཀོ ཨཧོསི རཉྙཱ པསེནདིནཱ ཀོསལེན སདྡྷིཾ ཀཐཱསལླཱཔོ ཏཾ སབྦཾ བྷགཝཏོ ཨཱརོཙེསི. ཏཉྩ བཱཧིཏིཀཾ བྷགཝཏོ པཱདཱསི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ལཱབྷཱ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ པསེནདིསྶ ཀོསལསྶ, སུལདྡྷལཱབྷཱ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ པསེནདིསྶ ཀོསལསྶ; ཡཾ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ ལབྷཏི ཨཱནནྡཾ དསྶནཱཡ, ལབྷཏི པཡིརུཔཱསནཱཡཱ’’ཏི.

ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ. ཨཏྟམནཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡུནྟི.

བཱཧིཏིཀསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ ཨཊྛམཾ.

༩. དྷམྨཙེཏིཡསུཏྟཾ

༣༦༤. ཨེཝཾ ¶ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཀྐེསུ ཝིཧརཏི མེདཱལུ༹པཾ [མེཏལཱུ༹པཾ (སཱི.), མེདལུ༹མྤཾ (པཱི.)] ནཱམ སཀྱཱནཾ ནིགམོ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ ནགརཀཾ ཨནུཔྤཏྟོ ཧོཏི ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན. ཨཐ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ དཱིགྷཾ ཀཱརཱཡནཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཡོཛེཧི, སམྨ ཀཱརཱཡན, བྷདྲཱནི བྷདྲཱནི ཡཱནཱནི, ཨུཡྻཱནབྷཱུམིཾ གཙྪཱམ སུབྷཱུམིཾ དསྶནཱཡཱ’’ཏི [སུབྷཱུམིདསྶནཱཡཱཏི (དཱི. ནི. ༢.༤༣)]. ‘‘ཨེཝཾ, དེཝཱ’’ཏི ཁོ དཱིགྷོ ཀཱརཱཡནོ རཉྙོ པསེནདིསྶ ཀོསལསྶ པཊིསྶུཏྭཱ བྷདྲཱནི བྷདྲཱནི ཡཱནཱནི ཡོཛཱཔེཏྭཱ རཉྙོ པསེནདིསྶ ཀོསལསྶ པཊིཝེདེསི – ‘‘ཡུཏྟཱནི ཁོ ཏེ, དེཝ, བྷདྲཱནི བྷདྲཱནི ཡཱནཱནི. ཡསྶདཱནི ཀཱལཾ མཉྙསཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ བྷདྲཾ ཡཱནཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ བྷདྲེཧི བྷདྲེཧི ཡཱནེཧི ནགརཀམྷཱ ནིཡྻཱསི མཧཙྩཱ རཱཛཱནུབྷཱཝེན. ཡེན ཨཱརཱམོ ཏེན པཱཡཱསི. ཡཱཝཏིཀཱ ཡཱནསྶ བྷཱུམི ཡཱནེན གནྟྭཱ ཡཱནཱ པཙྩོརོཧིཏྭཱ པཏྟིཀོཝ ཨཱརཱམཾ པཱཝིསི. ཨདྡསཱ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ ཨཱརཱམེ ཛངྒྷཱཝིཧཱརཾ ཨནུཙངྐམམཱནོ ཨནུཝིཙརམཱནོ ¶ རུཀྑམཱུལཱནི པཱསཱདིཀཱནི པསཱདནཱིཡཱནི ཨཔྤསདྡཱནི ཨཔྤནིགྒྷོསཱནི ཝིཛནཝཱཏཱནི མནུསྶརཱཧསྶེཡྻཀཱནི [མནུསྶརཱཧསེཡྻཀཱནི (སཱི. པཱི.)] པཊིསལླཱནསཱརུཔྤཱནི. དིསྭཱན བྷགཝནྟཾཡེཝ ཨཱརབྦྷ སཏི ཨུདཔཱདི – ‘‘ཨིམཱནི ཁོ ཏཱནི རུཀྑམཱུལཱནི པཱསཱདིཀཱནི པསཱདནཱིཡཱནི ཨཔྤསདྡཱནི ¶ ཨཔྤནིགྒྷོསཱནི ཝིཛནཝཱཏཱནི མནུསྶརཱཧསྶེཡྻཀཱནི པཊིསལླཱནསཱརུཔྤཱནི, ཡཏྠ སུདཾ མཡཾ ཏཾ བྷགཝནྟཾ པཡིརུཔཱསཱམ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷ’’ནྟི.

༣༦༥. ཨཐ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ དཱིགྷཾ ཀཱརཱཡནཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨིམཱནི ཁོ, སམྨ ཀཱརཱཡན, ཏཱནི རུཀྑམཱུལཱནི པཱསཱདིཀཱནི པསཱདནཱིཡཱནི ཨཔྤསདྡཱནི ཨཔྤནིགྒྷོསཱནི ཝིཛནཝཱཏཱནི མནུསྶརཱཧསྶེཡྻཀཱནི པཊིསལླཱནསཱརུཔྤཱནི, ཡཏྠ སུདཾ མཡཾ ཏཾ བྷགཝནྟཾ པཡིརུཔཱསཱམ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ. ཀཧཾ ནུ ཁོ, སམྨ ཀཱརཱཡན, ཨེཏརཧི སོ བྷགཝཱ ¶ ཝིཧརཏི ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏི? ‘‘ཨཏྠི, མཧཱརཱཛ, མེདཱལུ༹པཾ ནཱམ སཀྱཱནཾ ནིགམོ. ཏཏྠ སོ བྷགཝཱ ཨེཏརཧི ཝིཧརཏི ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏི. ‘‘ཀཱིཝདཱུརེ [ཀཱིཝདཱུརོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] པན, སམྨ ཀཱརཱཡན ¶ , ནགརཀམྷཱ མེདཱལུ༹པཾ ནཱམ སཀྱཱནཾ ནིགམོ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ན དཱུརེ, མཧཱརཱཛ; ཏཱིཎི ཡོཛནཱནི; སཀྐཱ དིཝསཱཝསེསེན གནྟུ’’ནྟི. ‘‘ཏེན ཧི, སམྨ ཀཱརཱཡན, ཡོཛེཧི བྷདྲཱནི བྷདྲཱནི ཡཱནཱནི, གམིསྶཱམ མཡཾ ཏཾ བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷ’’ནྟི. ‘‘ཨེཝཾ, དེཝཱ’’ཏི ཁོ དཱིགྷོ ཀཱརཱཡནོ རཉྙོ པསེནདིསྶ ཀོསལསྶ པཊིསྶུཏྭཱ བྷདྲཱནི བྷདྲཱནི ཡཱནཱནི ཡོཛཱཔེཏྭཱ རཉྙོ པསེནདིསྶ ཀོསལསྶ པཊིཝེདེསི – ‘‘ཡུཏྟཱནི ཁོ ཏེ, དེཝ, བྷདྲཱནི བྷདྲཱནི ཡཱནཱནི. ཡསྶདཱནི ཀཱལཾ མཉྙསཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ བྷདྲཾ ཡཱནཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ བྷདྲེཧི བྷདྲེཧི ཡཱནེཧི ནགརཀམྷཱ ཡེན མེདཱལུ༹པཾ ནཱམ སཀྱཱནཾ ¶ ནིགམོ ཏེན པཱཡཱསི. ཏེནེཝ དིཝསཱཝསེསེན མེདཱལུ༹པཾ ནཱམ སཀྱཱནཾ ནིགམཾ སམྤཱཔུཎི. ཡེན ཨཱརཱམོ ཏེན པཱཡཱསི. ཡཱཝཏིཀཱ ཡཱནསྶ བྷཱུམི ཡཱནེན གནྟྭཱ ཡཱནཱ པཙྩོརོཧིཏྭཱ པཏྟིཀོཝ ཨཱརཱམཾ པཱཝིསི.

༣༦༦. ཏེན ཁོ པན སམཡེན སམྦཧུལཱ བྷིཀྑཱུ ཨབྦྷོཀཱསེ ཙངྐམནྟི. ཨཐ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ ཡེན ཏེ བྷིཀྑཱུ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀཧཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཨེཏརཧི ¶ སོ བྷགཝཱ ཝིཧརཏི ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ? དསྶནཀཱམཱ ཧི མཡཾ ཏཾ བྷགཝནྟཾ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷ’’ནྟི. ‘‘ཨེསོ, མཧཱརཱཛ, ཝིཧཱརོ སཾཝུཏདྭཱརོ. ཏེན ཨཔྤསདྡོ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཏརམཱནོ ཨཱལི༹ནྡཾ པཝིསིཏྭཱ ཨུཀྐཱསིཏྭཱ ཨགྒལ༹ཾ ཨཱཀོཊེཧི. ཝིཝརིསྶཏི བྷགཝཱ ཏེ དྭཱར’’ནྟི. ཨཐ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ ཏཏྠེཝ ཁགྒཉྩ ཨུཎྷཱིསཉྩ དཱིགྷསྶ ཀཱརཱཡནསྶ པཱདཱསི. ཨཐ ཁོ དཱིགྷསྶ ཀཱརཱཡནསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘རཧཱཡཏི ཁོ དཱནི རཱཛཱ [མཧཱརཱཛཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], ཨིདྷེཝ [ཏེནིདྷེཝ (སཱི.)] དཱནི མཡཱ ཋཱཏབྦ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ ཡེན སོ ཝིཧཱརོ སཾཝུཏདྭཱརོ ཏེན ཨཔྤསདྡོ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཏརམཱནོ ཨཱལི༹ནྡཾ པཝིསིཏྭཱ ཨུཀྐཱསིཏྭཱ ཨགྒལ༹ཾ ཨཱཀོཊེསི. ཝིཝརི བྷགཝཱ དྭཱརཾ. ཨཐ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ ཝིཧཱརཾ ¶ པཝིསིཏྭཱ བྷགཝཏོ པཱདེསུ སིརསཱ ནིཔཏིཏྭཱ བྷགཝཏོ པཱདཱནི མུཁེན ཙ པརིཙུམྦཏི, པཱཎཱིཧི ཙ པརིསམྦཱཧཏི, ནཱམཉྩ སཱཝེཏི – ‘‘རཱཛཱཧཾ, བྷནྟེ, པསེནདི ཀོསལོ; རཱཛཱཧཾ, བྷནྟེ, པསེནདི ¶ ཀོསལོ’’ཏི.

༣༦༧. ‘‘ཀིཾ པན ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཏྠཝསཾ སམྤསྶམཱནོ ཨིམསྨིཾ སརཱིརེ ཨེཝརཱུཔཾ པརམནིཔཙྩཀཱརཾ ཀརོསི, མིཏྟཱུཔཧཱརཾ [ཙིཏྟཱུཔཧཱརཾ (སཱི.)] ཨུཔདཾསེསཱི’’ཏི? ‘‘ཨཏྠི ཁོ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཏི དྷམྨནྭཡོ ¶ – ‘ཧོཏི སམྨཱསམྦུདྡྷོ བྷགཝཱ, སྭཱཀྑཱཏོ བྷགཝཏཱ དྷམྨོ, སུཔྤཊིཔནྣོ བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ’ཏི. ཨིདྷཱཧཾ, བྷནྟེ, པསྶཱམི ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎེ པརིཡནྟཀཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརནྟེ དསཔི ཝསྶཱནི, ཝཱིསམྤི ཝསྶཱནི, ཏིཾསམྤི ཝསྶཱནི, ཙཏྟཱརཱིསམྤི ཝསྶཱནི. ཏེ ཨཔརེན སམཡེན སུནྷཱཏཱ སུཝིལིཏྟཱ ཀཔྤིཏཀེསམསྶཱུ པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི སམཔྤིཏཱ སམངྒཱིབྷཱུཏཱ པརིཙཱརེནྟི. ཨིདྷ པནཱཧཾ, བྷནྟེ, བྷིཀྑཱུ པསྶཱམི ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨཱཔཱཎཀོཊིཀཾ པརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརནྟེ. ན ཁོ པནཱཧཾ, བྷནྟེ, ཨིཏོ བཧིདྡྷཱ ཨཉྙཾ ཨེཝཾ པརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ སམནུཔསྶཱམི. ཨཡམྤི ཁོ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཏི དྷམྨནྭཡོ ཧོཏི – ‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ བྷགཝཱ, སྭཱཀྑཱཏོ བྷགཝཏཱ དྷམྨོ, སུཔྤཊིཔནྣོ བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ’’ཏི.

༣༦༨. ‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷནྟེ, རཱཛཱནོཔི རཱཛཱུཧི ཝིཝདནྟི, ཁཏྟིཡཱཔི ཁཏྟིཡེཧི ཝིཝདནྟི, བྲཱཧྨཎཱཔི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཝདནྟི, གཧཔཏཡོཔི གཧཔཏཱིཧི ¶ ཝིཝདནྟི, མཱཏཱཔི པུཏྟེན ཝིཝདཏི, པུཏྟོཔི མཱཏརཱ ཝིཝདཏི, པིཏཱཔི པུཏྟེན ཝིཝདཏི, པུཏྟོཔི པིཏརཱ ཝིཝདཏི, བྷཱཏཱཔི བྷགིནིཡཱ ཝིཝདཏི ¶ , བྷགིནཱིཔི བྷཱཏརཱ ཝིཝདཏི, སཧཱཡོཔི སཧཱཡེན ཝིཝདཏི. ཨིདྷ པནཱཧཾ, བྷནྟེ, བྷིཀྑཱུ པསྶཱམི སམགྒེ སམྨོདམཱནེ ཨཝིཝདམཱནེ ཁཱིརོདཀཱིབྷཱུཏེ ཨཉྙམཉྙཾ ¶ པིཡཙཀྑཱུཧི སམྤསྶནྟེ ཝིཧརནྟེ. ན ཁོ པནཱཧཾ, བྷནྟེ, ཨིཏོ བཧིདྡྷཱ ཨཉྙཾ ཨེཝཾ སམགྒཾ པརིསཾ སམནུཔསྶཱམི. ཨཡམྤི ཁོ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཏི དྷམྨནྭཡོ ཧོཏི – ‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ བྷགཝཱ, སྭཱཀྑཱཏོ བྷགཝཏཱ དྷམྨོ, སུཔྤཊིཔནྣོ བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ’ཏི.

༣༦༩. ‘‘པུན ཙཔརཱཧཾ, བྷནྟེ, ཨཱརཱམེན ཨཱརཱམཾ, ཨུཡྻཱནེན ཨུཡྻཱནཾ ཨནུཙངྐམཱམི ཨནུཝིཙརཱམི. སོཧཾ ཏཏྠ པསྶཱམི ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎེ ཀིསེ ལཱུཁེ དུབྦཎྞེ ཨུཔྤཎྜུཔྤཎྜུཀཛཱཏེ དྷམནིསནྠཏགཏྟེ, ན ཝིཡ མཉྙེ ཙཀྑུཾ བནྡྷནྟེ ཛནསྶ དསྶནཱཡ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཏདཧོསི – ‘ཨདྡྷཱ ཨིམེ ཨཱཡསྨནྟོ ཨནབྷིརཏཱ ཝཱ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརནྟི, ཨཏྠི ཝཱ ཏེསཾ ཀིཉྩི པཱཔཾ ཀམྨཾ ཀཏཾ པཊིཙྪནྣཾ; ཏཐཱ ཧི ཨིམེ ཨཱཡསྨནྟོ ཀིསཱ ལཱུཁཱ དུབྦཎྞཱ ཨུཔྤཎྜུཔྤཎྜུཀཛཱཏཱ དྷམནིསནྠཏགཏྟཱ, ན ཝིཡ མཉྙེ ཙཀྑུཾ བནྡྷནྟི ཛནསྶ དསྶནཱཡཱ’ཏི. ཏྱཱཧཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཝཾ ཝདཱམི – ‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཏུམྷེ ཨཱཡསྨནྟོ ཀིསཱ ལཱུཁཱ དུབྦཎྞཱ ཨུཔྤཎྜུཔྤཎྜུཀཛཱཏཱ དྷམནིསནྠཏགཏྟཱ, ན ཝིཡ མཉྙེ ཙཀྑུཾ བནྡྷཐ ཛནསྶ དསྶནཱཡཱ’ཏི? ཏེ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘བནྡྷུཀརོགོ ནོ [པཎྜུཀརོགིནོ (ཀ.)], མཧཱརཱཛཱ’ཏི. ཨིདྷ པནཱཧཾ, བྷནྟེ, བྷིཀྑཱུ ¶ པསྶཱམི ¶ ཧཊྛཔཧཊྛེ ཨུདགྒུདགྒེ ཨབྷིརཏརཱུཔེ པཱིཎིནྡྲིཡེ [པཱིཎིཏིནྡྲིཡེ (སཱི. པཱི.)] ཨཔྤོསྶུཀྐེ པནྣལོམེ པརདཏྟཝུཏྟེ མིགབྷཱུཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརནྟེ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཏདཧོསི – ‘ཨདྡྷཱ ཨིམེ ཨཱཡསྨནྟོ ཏསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ ཨུལཱ༹རཾ པུབྦེནཱཔརཾ ཝིསེསཾ ཛཱནནྟི; ཏཐཱ ཧི ཨིམེ ཨཱཡསྨནྟོ ཧཊྛཔཧཊྛཱ ཨུདགྒུདགྒཱ ཨབྷིརཏརཱུཔཱ པཱིཎིནྡྲིཡཱ ཨཔྤོསྶུཀྐཱ པནྣལོམཱ པརདཏྟཝུཏྟཱ མིགབྷཱུཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརནྟཱི’ཏི. ཨཡམྤི ཁོ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཏི དྷམྨནྭཡོ ཧོཏི – ‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ བྷགཝཱ, སྭཱཀྑཱཏོ བྷགཝཏཱ དྷམྨོ, སུཔྤཊིཔནྣོ བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ’ཏི.

༣༧༠. ‘‘པུན ཙཔརཱཧཾ, བྷནྟེ, རཱཛཱ ཁཏྟིཡོ མུདྡྷཱཝསིཏྟོ; པཧོམི ¶ གྷཱཏེཏཱཡཾ ཝཱ གྷཱཏེཏུཾ, ཛཱཔེཏཱཡཾ ཝཱ ཛཱཔེཏུཾ, པབྦཱཛེཏཱཡཾ ཝཱ པབྦཱཛེཏུཾ ¶ . ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, ཨཌྜཀརཎེ ནིསིནྣསྶ ཨནྟརནྟརཱ ཀཐཾ ཨོཔཱཏེནྟི. སོཧཾ ན ལབྷཱམི – ‘མཱ མེ བྷོནྟོ ཨཌྜཀརཎེ ནིསིནྣསྶ ཨནྟརནྟརཱ ཀཐཾ ཨོཔཱཏེཐ [ཨོཔཱཏེནྟུ (སཱི.) ཨུཔརིསེལསུཏྟེ པན ‘‘ཨོཔཱཏེཐཱ’’ཏིཡེཝ དིསྶཏི], ཀཐཱཔརིཡོསཱནཾ མེ བྷོནྟོ ཨཱགམེནྟཱུ’ཏི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, ཨནྟརནྟརཱ ཀཐཾ ཨོཔཱཏེནྟི. ཨིདྷ པནཱཧཾ, བྷནྟེ, བྷིཀྑཱུ པསྶཱམི; ཡསྨིཾ སམཡེ བྷགཝཱ ཨནེཀསཏཱཡ པརིསཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ནེཝ ཏསྨིཾ སམཡེ བྷགཝཏོ སཱཝཀཱནཾ ཁིཔིཏསདྡོ ཝཱ ཧོཏི ཨུཀྐཱསིཏསདྡོ ཝཱ. བྷཱུཏཔུབྦཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨནེཀསཏཱཡ པརིསཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི. ཏཏྲཉྙཏརོ བྷགཝཏོ སཱཝཀོ ཨུཀྐཱསི. ཏམེནཾ ཨཉྙཏརོ སབྲཧྨཙཱརཱི ¶ ཛཎྞུཀེན གྷཊྚེསི – ‘ཨཔྤསདྡོ ཨཱཡསྨཱ ཧོཏུ, མཱཡསྨཱ སདྡམཀཱསི; སཏྠཱ ནོ བྷགཝཱ དྷམྨཾ དེསེཏཱི’ཏི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཏདཧོསི – ‘ཨཙྪརིཡཾ ཝཏ, བྷོ, ཨབྦྷུཏཾ ཝཏ, བྷོ! ཨདཎྜེན ཝཏ ཀིར, བྷོ, ཨསཏྠེན ཨེཝཾ སུཝིནཱིཏཱ པརིསཱ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི! ན ཁོ པནཱཧཾ, བྷནྟེ, ཨིཏོ བཧིདྡྷཱ ཨཉྙཾ ཨེཝཾ སུཝིནཱིཏཾ པརིསཾ སམནུཔསྶཱམི. ཨཡམྤི ཁོ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཏི དྷམྨནྭཡོ ཧོཏི – ‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ བྷགཝཱ, སྭཱཀྑཱཏོ བྷགཝཏཱ དྷམྨོ, སུཔྤཊིཔནྣོ བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ’ཏི.

༣༧༡. ‘‘པུན ཙཔརཱཧཾ, བྷནྟེ, པསྶཱམི ཨིདྷེཀཙྩེ ཁཏྟིཡཔཎྜིཏེ ནིཔུཎེ ཀཏཔརཔྤཝཱདེ ཝཱལཝེདྷིརཱུཔེ. ཏེ བྷིནྡནྟཱ [ཝོབྷིནྡནྟཱ (སཱི.)] མཉྙེ ཙརནྟི པཉྙཱགཏེན དིཊྛིགཏཱནི. ཏེ སུཎནྟི – ‘སམཎོ ཁལུ, བྷོ, གོཏམོ ཨམུཀཾ ནཱམ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ ཨོསརིསྶཏཱི’ཏི. ཏེ པཉྷཾ ཨབྷིསངྑརོནྟི – ‘ཨིམཾ མཡཾ པཉྷཾ སམཎཾ གོཏམཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪིསྶཱམ. ཨེཝཾ ཙེ ནོ པུཊྛོ ཨེཝཾ བྱཱཀརིསྶཏི, ཨེཝམསྶ མཡཾ ཝཱདཾ ཨཱརོཔེསྶཱམ; ཨེཝཾ ཙེཔི ནོ པུཊྛོ ཨེཝཾ བྱཱཀརིསྶཏི, ཨེཝམྤིསྶ མཡཾ ཝཱདཾ ¶ ཨཱརོཔེསྶཱམཱ’ཏི. ཏེ སུཎནྟི – ‘སམཎོ ཁལུ, བྷོ, གོཏམོ ཨམུཀཾ ནཱམ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ ཨོསཊོ’ཏི. ཏེ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམནྟི. ཏེ བྷགཝཱ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶེཏི སམཱདཔེཏི སམུཏྟེཛེཏི སམྤཧཾསེཏི ¶ . ཏེ བྷགཝཏཱ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶིཏཱ སམཱདཔིཏཱ སམུཏྟེཛིཏཱ སམྤཧཾསིཏཱ ན ཙེཝ བྷགཝནྟཾ པཉྷཾ ¶ པུཙྪནྟི, ཀུཏོ ཝཱདཾ ཨཱརོཔེསྶནྟི? ཨཉྙདཏྠུ བྷགཝཏོ སཱཝཀཱ སམྤཛྫནྟི. ཨཡམྤི ཁོ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཏི དྷམྨནྭཡོ ཧོཏི – ‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ ¶ བྷགཝཱ, སྭཱཀྑཱཏོ བྷགཝཏཱ དྷམྨོ, སུཔྤཊིཔནྣོ བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ’ཏི.

༣༧༢. ‘‘པུན ཙཔརཱཧཾ, བྷནྟེ, པསྶཱམི ཨིདྷེཀཙྩེ བྲཱཧྨཎཔཎྜིཏེ…པེ… གཧཔཏིཔཎྜིཏེ…པེ… སམཎཔཎྜིཏེ ནིཔུཎེ ཀཏཔརཔྤཝཱདེ ཝཱལཝེདྷིརཱུཔེ. ཏེ བྷིནྡནྟཱ མཉྙེ ཙརནྟི པཉྙཱགཏེན དིཊྛིགཏཱནི. ཏེ སུཎནྟི – ‘སམཎོ ཁལུ, བྷོ, གོཏམོ ཨམུཀཾ ནཱམ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ ཨོསརིསྶཏཱི’ཏི. ཏེ པཉྷཾ ཨབྷིསངྑརོནྟི – ‘ཨིམཾ མཡཾ པཉྷཾ སམཎཾ གོཏམཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪིསྶཱམ. ཨེཝཾ ཙེ ནོ པུཊྛོ ཨེཝཾ བྱཱཀརིསྶཏི, ཨེཝམསྶ མཡཾ ཝཱདཾ ཨཱརོཔེསྶཱམ; ཨེཝཾ ཙེཔི ནོ པུཊྛོ ཨེཝཾ བྱཱཀརིསྶཏི, ཨེཝམྤིསྶ མཡཾ ཝཱདཾ ཨཱརོཔེསྶཱམཱ’ཏི. ཏེ སུཎནྟི – ‘སམཎོ ཁལུ, བྷོ, གོཏམོ ཨམུཀཾ ནཱམ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ ཨོསཊོ’ཏི. ཏེ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམནྟི. ཏེ བྷགཝཱ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶེཏི སམཱདཔེཏི སམུཏྟེཛེཏི སམྤཧཾསེཏི. ཏེ བྷགཝཏཱ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶིཏཱ སམཱདཔིཏཱ སམུཏྟེཛིཏཱ སམྤཧཾསིཏཱ ན ཙེཝ བྷགཝནྟཾ པཉྷཾ པུཙྪནྟི, ཀུཏོ ཝཱདཾ ཨཱརོཔེསྶནྟི? ཨཉྙདཏྠུ བྷགཝནྟཾཡེཝ ཨོཀཱསཾ ཡཱཙནྟི ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཱཡ. ཏེ བྷགཝཱ པབྦཱཛེཏི. ཏེ ཏཐཱཔབྦཛིཏཱ ¶ སམཱནཱ ཨེཀཱ ཝཱུཔཀཊྛཱ ཨཔྤམཏྟཱ ཨཱཏཱཔིནོ པཧིཏཏྟཱ ཝིཧརནྟཱ ནཙིརསྶེཝ – ཡསྶཏྠཱཡ ཀུལཔུཏྟཱ སམྨདེཝ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛནྟི ཏདནུཏྟརཾ – བྲཧྨཙརིཡཔརིཡོསཱནཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརནྟི. ཏེ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘མནཾ ཝཏ, བྷོ, ཨནསྶཱམ; མནཾ ཝཏ, བྷོ, པནསྶཱམ’. མཡཉྷི པུབྦེ ཨསྶམཎཱཝ སམཱནཱ སམཎཱམྷཱཏི པཊིཛཱནིམྷཱ, ཨབྲཱཧྨཎཱཝ སམཱནཱ བྲཱཧྨཎཱམྷཱཏི པཊིཛཱནིམྷཱ, ཨནརཧནྟོཝ སམཱནཱ ཨརཧནྟཱམྷཱཏི པཊིཛཱནིམྷཱ. ‘ཨིདཱནི ཁོམྷ སམཎཱ, ཨིདཱནི ཁོམྷ བྲཱཧྨཎཱ, ཨིདཱནི ཁོམྷ ཨརཧནྟོ’ཏི. ཨཡམྤི ཁོ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཏི དྷམྨནྭཡོ ཧོཏི – ‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ བྷགཝཱ, སྭཱཀྑཱཏོ བྷགཝཏཱ དྷམྨོ, སུཔྤཊིཔནྣོ བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ’ཏི.

༣༧༣. ‘‘པུན ¶ ཙཔརཱཧཾ, བྷནྟེ, ཨིམེ ཨིསིདཏྟཔུརཱཎཱ ཐཔཏཡོ མམབྷཏྟཱ མམཡཱནཱ, ཨཧཾ ནེསཾ ཛཱིཝིཀཱཡ [ཛཱིཝིཏསྶ (སཱི.), ཛཱིཝིཀཾ (སཱི. ཨཊྛ.), ཛཱིཝིཏཾ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི. ཀ.)] དཱཏཱ, ཡསསྶ ཨཱཧཏྟཱ; ཨཐ ¶ ཙ པན ནོ ཏཐཱ མཡི ནིཔཙྩཀཱརཾ ¶ ཀརོནྟི ཡཐཱ བྷགཝཏི. བྷཱུཏཔུབྦཱཧཾ, བྷནྟེ, སེནཾ ཨབྦྷུཡྻཱཏོ སམཱནོ ཨིམེ ཙ ཨིསིདཏྟཔུརཱཎཱ ཐཔཏཡོ ཝཱིམཾསམཱནོ ཨཉྙཏརསྨིཾ སམྦཱདྷེ ཨཱཝསཐེ ཝཱསཾ ཨུཔགཙྪིཾ. ཨཐ ཁོ, བྷནྟེ, ཨིམེ ཨིསིདཏྟཔུརཱཎཱ ཐཔཏཡོ བཧུདེཝ རཏྟིཾ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ, ཡཏོ ཨཧོསི བྷགཝཱ ¶ [ཨསྶོསུཾ ཁོ བྷགཝནྟཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཏཏོ སཱིསཾ ཀཏྭཱ མཾ པཱདཏོ ཀརིཏྭཱ ནིཔཛྫིཾསུ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཏདཧོསི – ‘ཨཙྪརིཡཾ ཝཏ, བྷོ, ཨབྦྷུཏཾ ཝཏ, བྷོ! ཨིམེ ཨིསིདཏྟཔུརཱཎཱ ཐཔཏཡོ མམབྷཏྟཱ མམཡཱནཱ, ཨཧཾ ནེསཾ ཛཱིཝིཀཱཡ དཱཏཱ, ཡསསྶ ཨཱཧཏྟཱ; ཨཐ ཙ པན ནོ ཏཐཱ མཡི ནིཔཙྩཀཱརཾ ཀརོནྟི ཡཐཱ བྷགཝཏི. ཨདྡྷཱ ཨིམེ ཨཱཡསྨནྟོ ཏསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ ཨུལཱ༹རཾ པུབྦེནཱཔརཾ ཝིསེསཾ ཛཱནནྟཱི’ཏི. ཨཡམྤི ཁོ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཏི དྷམྨནྭཡོ ཧོཏི – ‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ བྷགཝཱ, སྭཱཀྑཱཏོ བྷགཝཏཱ དྷམྨོ, སུཔྤཊིཔནྣོ བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ’ཏི.

༣༧༤. ‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཱཔི ཁཏྟིཡོ, ཨཧམྤི ཁཏྟིཡོ; བྷགཝཱཔི ཀོསལོ, ཨཧམྤི ཀོསལོ; བྷགཝཱཔི ཨཱསཱིཏིཀོ, ཨཧམྤི ཨཱསཱིཏིཀོ. ཡམྤི, བྷནྟེ, བྷགཝཱཔི ཁཏྟིཡོ ཨཧམྤི ཁཏྟིཡོ, བྷགཝཱཔི ཀོསལོ ཨཧམྤི ཀོསལོ, བྷགཝཱཔི ཨཱསཱིཏིཀོ ཨཧམྤི ཨཱསཱིཏིཀོ; ཨིམིནཱཝཱརཧཱམེཝཱཧཾ [ཨིམིནཱཔཱཧཾ (ཀ.)], བྷནྟེ, བྷགཝཏི པརམནིཔཙྩཀཱརཾ ཀཱཏུཾ, མིཏྟཱུཔཧཱརཾ ཨུཔདཾསེཏུཾ. ཧནྡ, ཙ དཱནི མཡཾ, བྷནྟེ, གཙྪཱམ; བཧུཀིཙྩཱ མཡཾ བཧུཀརཎཱིཡཱ’’ཏི. ‘‘ཡསྶདཱནི ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, ཀཱལཾ མཉྙསཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཨཙིརཔཀྐནྟསྶ རཉྙོ པསེནདིསྶ ཀོསལསྶ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨེསོ, བྷིཀྑཝེ, རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ དྷམྨཙེཏིཡཱནི ¶ བྷཱསིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐནྟོ. ཨུགྒཎྷཐ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཙེཏིཡཱནི; པརིཡཱཔུཎཱཐ, བྷིཀྑཝེ ¶ , དྷམྨཙེཏིཡཱནི; དྷཱརེཐ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཙེཏིཡཱནི. ཨཏྠསཾཧིཏཱནི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཙེཏིཡཱནི ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡཀཱནཱི’’ཏི.

ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ. ཨཏྟམནཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡུནྟི.

དྷམྨཙེཏིཡསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ ནཝམཾ.

༡༠. ཀཎྞཀཏྠལསུཏྟཾ

༣༧༥. ཨེཝཾ ¶ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཨུརུཉྙཱཡཾ [ཨུཛུཉྙཱཡཾ (སཱི. པཱི.), ཨུདཉྙཱཡཾ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཝིཧརཏི ཀཎྞཀཏྠལེ མིགདཱཡེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ ཨུརུཉྙཾ ཨནུཔྤཏྟོ ཧོཏི ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན. ཨཐ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ ཨཉྙཏརཾ པུརིསཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨེཧི ཏྭཾ, ཨམྦྷོ པུརིས, ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མམ ཝཙནེན བྷགཝཏོ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཱཧི, ཨཔྤཱབཱདྷཾ ཨཔྤཱཏངྐཾ ལཧུཊྛཱནཾ བལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཾ པུཙྪ – ‘རཱཛཱ, བྷནྟེ, པསེནདི ཀོསལོ བྷགཝཏོ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཏི, ཨཔྤཱབཱདྷཾ ཨཔྤཱཏངྐཾ ལཧུཊྛཱནཾ བལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཾ པུཙྪཏཱི’ཏི. ཨེཝཉྩ ཝདེཧི – ‘ཨཛྫ ཀིར, བྷནྟེ, རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ པཙྪཱབྷཏྟཾ བྷུཏྟཔཱཏརཱསོ བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིསྶཏཱི’’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, དེཝཱ’’ཏི ཁོ སོ པུརིསོ རཉྙོ པསེནདིསྶ ཀོསལསྶ པཊིསྶུཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ སོ པུརིསོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘རཱཛཱ, བྷནྟེ, པསེནདི ཀོསལོ བྷགཝཏོ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཏི, ཨཔྤཱབཱདྷཾ ཨཔྤཱཏངྐཾ ལཧུཊྛཱནཾ བལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཾ པུཙྪཏི; ཨེཝཉྩ ཝདེཏི – ‘ཨཛྫ ཀིར བྷནྟེ, རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ པཙྪཱབྷཏྟཾ བྷུཏྟཔཱཏརཱསོ བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིསྶཏཱི’’’ཏི. ཨསྶོསུཾ ¶ ཁོ སོམཱ ཙ བྷགིནཱི སཀུལཱ ཙ བྷགིནཱི – ‘‘ཨཛྫ ཀིར ¶ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ པཙྪཱབྷཏྟཾ བྷུཏྟཔཱཏརཱསོ བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིསྶཏཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ སོམཱ ཙ བྷགིནཱི སཀུལཱ ཙ བྷགིནཱི རཱཛཱནཾ པསེནདིཾ ཀོསལཾ བྷཏྟཱབྷིཧཱརེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘ཏེན ཧི, མཧཱརཱཛ, ཨམྷཱཀམྤི ཝཙནེན བྷགཝཏོ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཱཧི, ཨཔྤཱབཱདྷཾ ཨཔྤཱཏངྐཾ ལཧུཊྛཱནཾ བལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཾ པུཙྪ – ‘སོམཱ ཙ, བྷནྟེ, བྷགིནཱི སཀུལཱ ཙ བྷགིནཱི བྷགཝཏོ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཏི, ཨཔྤཱབཱདྷཾ ཨཔྤཱཏངྐཾ ལཧུཊྛཱནཾ བལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཾ པུཙྪཏཱི’’’ཏི.

༣༧༦. ཨཐ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ པཙྪཱབྷཏྟཾ བྷུཏྟཔཱཏརཱསོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ རཱཛཱ ¶ པསེནདི ཀོསལོ ¶ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སོམཱ ཙ, བྷནྟེ, བྷགིནཱི སཀུལཱ ཙ བྷགིནཱི བྷགཝཏོ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཏི [ཝནྡནྟི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], ཨཔྤཱབཱདྷཾ ཨཔྤཱཏངྐཾ ལཧུཊྛཱནཾ བལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཾ པུཙྪཏཱི’’ཏི [པུཙྪནྟཱིཏི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]. ‘‘ཀིཾ པན, མཧཱརཱཛ, སོམཱ ཙ བྷགིནཱི སཀུལཱ ཙ བྷགིནཱི ཨཉྙཾ དཱུཏཾ ནཱལཏྠུ’’ནྟི? ‘‘ཨསྶོསུཾ ཁོ, བྷནྟེ, སོམཱ ཙ བྷགིནཱི སཀུལཱ ཙ བྷགིནཱི – ‘ཨཛྫ ཀིར རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ པཙྪཱབྷཏྟཾ བྷུཏྟཔཱཏརཱསོ བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིསྶཏཱི’ཏི. ཨཐ ཁོ, བྷནྟེ, སོམཱ ཙ བྷགིནཱི སཀུལཱ ཙ བྷགིནཱི མཾ བྷཏྟཱབྷིཧཱརེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘ཏེན ཧི, མཧཱརཱཛ, ཨམྷཱཀམྤི ཝཙནེན བྷགཝཏོ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཱཧི, ཨཔྤཱབཱདྷཾ ¶ ཨཔྤཱཏངྐཾ ལཧུཊྛཱནཾ བལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཾ པུཙྪ – སོམཱ ཙ བྷགིནཱི སཀུལཱ ཙ བྷགིནཱི བྷགཝཏོ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཏི, ཨཔྤཱབཱདྷཾ ཨཔྤཱཏངྐཾ ལཧུཊྛཱནཾ བལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཾ པུཙྪཏཱི’’’ཏི. ‘‘སུཁིནིཡོ ཧོནྟུ ཏཱ, མཧཱརཱཛ, སོམཱ ཙ བྷགིནཱི སཀུལཱ ཙ བྷགིནཱི’’ཏི.

༣༧༧. ཨཐ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སུཏཾ མེཏཾ, བྷནྟེ, སམཎོ གོཏམོ ཨེཝམཱཧ – ‘ནཏྠི སོ སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཡོ སབྦཉྙཱུ སབྦདསྶཱཝཱི ཨཔརིསེསཾ ཉཱཎདསྶནཾ པཊིཛཱནིསྶཏི, ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏཱི’ཏི. ཡེ ཏེ, བྷནྟེ, ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘སམཎོ གོཏམོ ཨེཝམཱཧ ¶ – ནཏྠི སོ སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཡོ སབྦཉྙཱུ སབྦདསྶཱཝཱི ཨཔརིསེསཾ ཉཱཎདསྶནཾ པཊིཛཱནིསྶཏི, ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏཱི’ཏི; ཀཙྩི ཏེ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ ཝུཏྟཝཱདིནོ, ན ཙ བྷགཝནྟཾ ཨབྷཱུཏེན ཨབྦྷཱཙིཀྑནྟི, དྷམྨསྶ ཙཱནུདྷམྨཾ བྱཱཀརོནྟི, ན ཙ ཀོཙི སཧདྷམྨིཀོ ཝཱདཱནུཝཱདོ གཱརཡ྄ཧཾ ཋཱནཾ ཨཱགཙྪཏཱི’’ཏི? ‘‘ཡེ ཏེ, མཧཱརཱཛ, ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘སམཎོ གོཏམོ ཨེཝམཱཧ – ནཏྠི སོ སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཡོ སབྦཉྙཱུ སབྦདསྶཱཝཱི ཨཔརིསེསཾ ཉཱཎདསྶནཾ པཊིཛཱནིསྶཏི, ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏཱི’ཏི; ན མེ ཏེ ཝུཏྟཝཱདིནོ, ཨབྦྷཱཙིཀྑནྟི ཙ པན མཾ ཏེ ཨསཏཱ ཨབྷཱུཏེནཱ’’ཏི.

༣༧༨. ཨཐ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ ཝིཊཊཱུབྷཾ སེནཱཔཏིཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཀོ ནུ ཁོ, སེནཱཔཏི, ཨིམཾ ཀཐཱཝཏྠུཾ རཱཛནྟེཔུརེ ཨབྦྷུདཱཧཱསཱི’’ཏི? ‘‘སཉྫཡོ, མཧཱརཱཛ, བྲཱཧྨཎོ ཨཱཀཱསགོཏྟོ’’ཏི. ཨཐ ¶ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ ཨཉྙཏརཾ པུརིསཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨེཧི ཏྭཾ ¶ , ཨམྦྷོ པུརིས, མམ ཝཙནེན སཉྫཡཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨཱཀཱསགོཏྟཾ ཨཱམནྟེཧི – ‘རཱཛཱ ཏཾ, བྷནྟེ, པསེནདི ཀོསལོ ཨཱམནྟེཏཱི’’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, དེཝཱ’’ཏི ཁོ སོ པུརིསོ རཉྙོ པསེནདིསྶ ¶ ཀོསལསྶ པཊིསྶུཏྭཱ ཡེན སཉྫཡོ བྲཱཧྨཎོ ཨཱཀཱསགོཏྟོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སཉྫཡཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨཱཀཱསགོཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘རཱཛཱ ཏཾ, བྷནྟེ, པསེནདི ཀོསལོ ཨཱམནྟེཏཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སིཡཱ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ ཨཉྙདེཝ ཀིཉྩི སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ, ཏཉྩ ཛནོ ཨཉྙཐཱཔི པཙྩཱགཙྪེཡྻ [པཙྩཱགཙྪེཡྻཱཏི, ཨབྷིཛཱནཱམི མཧཱརཱཛ ཝཱཙཾ བྷཱསིཏཱཏི (སཱི.)]. ཡཐཱ ཀཐཾ པན, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨབྷིཛཱནཱཏི ཝཱཙཾ བྷཱསིཏཱ’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ ཁོ ཨཧཾ, མཧཱརཱཛ, ཨབྷིཛཱནཱམི ཝཱཙཾ བྷཱསིཏཱ – ‘ནཏྠི སོ སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཡོ སཀིདེཝ སབྦཾ ཉསྶཏི, སབྦཾ དཀྑིཏི, ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏཱི’’’ཏི. ‘‘ཧེཏུརཱུཔཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨཱཧ; སཧེཏུརཱུཔཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨཱཧ – ‘ནཏྠི སོ སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཡོ ¶ སཀིདེཝ སབྦཾ ཉསྶཏི, སབྦཾ དཀྑིཏི, ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏཱི’’’ཏི. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷནྟེ, ཝཎྞཱ – ཁཏྟིཡཱ, བྲཱཧྨཎཱ, ཝེསྶཱ, སུདྡཱ. ཨིམེསཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཙཏུནྣཾ ཝཎྞཱནཾ སིཡཱ ཝིསེསོ སིཡཱ ནཱནཱཀརཎ’’ནྟི? ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, མཧཱརཱཛ, ཝཎྞཱ – ཁཏྟིཡཱ, བྲཱཧྨཎཱ, ཝེསྶཱ, སུདྡཱ. ཨིམེསཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཙཏུནྣཾ ཝཎྞཱནཾ དྭེ ཝཎྞཱ ¶ ཨགྒམཀྑཱཡནྟི – ཁཏྟིཡཱ ཙ བྲཱཧྨཎཱ ཙ – ཡདིདཾ ཨབྷིཝཱདནཔཙྩུཊྛཱནཨཉྫལིཀམྨསཱམཱིཙིཀམྨཱནཱི’’ཏི [སཱམིཙིཀམྨཱནནྟི (སཱི.)]. ‘‘ནཱཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝནྟཾ དིཊྛདྷམྨིཀཾ པུཙྪཱམི; སམྤརཱཡིཀཱཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝནྟཾ པུཙྪཱམི. ཙཏྟཱརོམེ, བྷནྟེ, ཝཎྞཱ – ཁཏྟིཡཱ, བྲཱཧྨཎཱ, ཝེསྶཱ, སུདྡཱ. ཨིམེསཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཙཏུནྣཾ ཝཎྞཱནཾ སིཡཱ ཝིསེསོ སིཡཱ ནཱནཱཀརཎ’’ནྟི?

༣༧༩. ‘‘པཉྩིམཱནི, མཧཱརཱཛ, པདྷཱནིཡངྒཱནི. ཀཏམཱནི པཉྩ? ཨིདྷ, མཧཱརཱཛ, བྷིཀྑུ སདྡྷོ ཧོཏི, སདྡཧཏི ཏཐཱགཏསྶ བོདྷིཾ – ‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ’ཏི; ཨཔྤཱབཱདྷོ ཧོཏི ཨཔྤཱཏངྐོ སམཝེཔཱཀིནིཡཱ གཧཎིཡཱ སམནྣཱགཏོ ནཱཏིསཱིཏཱཡ ནཱཙྩུཎྷཱཡ མཛ྄ཛྷིམཱཡ པདྷཱནཀྑམཱཡ; ཨསཋོ ཧོཏི ཨམཱཡཱཝཱི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨཏྟཱནཾ ཨཱཝིཀཏྟཱ སཏྠརི ཝཱ ཝིཉྙཱུསུ ཝཱ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ; ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཝིཧརཏི ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ¶ པཧཱནཱཡ, ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔསམྤདཱཡ, ཐཱམཝཱ དལ༹ྷཔརཀྐམོ ཨནིཀྑིཏྟདྷུརོ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ; པཉྙཝཱ ཧོཏི ཨུདཡཏྠགཱམིནིཡཱ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏོ ཨརིཡཱཡ ནིབྦེདྷིཀཱཡ སམྨཱདུཀྑཀྑཡགཱམིནིཡཱ – ཨིམཱནི ཁོ, མཧཱརཱཛ, པཉྩ པདྷཱནིཡངྒཱནི. ཙཏྟཱརོམེ, མཧཱརཱཛ, ཝཎྞཱ – ཁཏྟིཡཱ, བྲཱཧྨཎཱ, ཝེསྶཱ, སུདྡཱ. ཏེ ཙསྶུ ཨིམེཧི པཉྩཧི པདྷཱནིཡངྒེཧི སམནྣཱགཏཱ ¶ ; ཨེཏྠ པན ནེསཾ ཨསྶ ¶ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡཱ’’ཏི. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷནྟེ, ཝཎྞཱ – ཁཏྟིཡཱ, བྲཱཧྨཎཱ, ཝེསྶཱ, སུདྡཱ ¶ . ཏེ ཙསྶུ ཨིམེཧི པཉྩཧི པདྷཱནིཡངྒེཧི སམནྣཱགཏཱ; ཨེཏྠ པན ནེསཾ, བྷནྟེ, སིཡཱ ཝིསེསོ སིཡཱ ནཱནཱཀརཎ’’ནྟི? ‘‘ཨེཏྠ ཁོ ནེསཱཧཾ, མཧཱརཱཛ, པདྷཱནཝེམཏྟཏཾ ཝདཱམི. སེཡྻཐཱཔིསྶུ, མཧཱརཱཛ, དྭེ ཧཏྠིདམྨཱ ཝཱ ཨསྶདམྨཱ ཝཱ གོདམྨཱ ཝཱ སུདནྟཱ སུཝིནཱིཏཱ, དྭེ ཧཏྠིདམྨཱ ཝཱ ཨསྶདམྨཱ ཝཱ གོདམྨཱ ཝཱ ཨདནྟཱ ཨཝིནཱིཏཱ. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, ཡེ ཏེ དྭེ ཧཏྠིདམྨཱ ཝཱ ཨསྶདམྨཱ ཝཱ གོདམྨཱ ཝཱ སུདནྟཱ སུཝིནཱིཏཱ, ཨཔི ནུ ཏེ དནྟཱཝ དནྟཀཱརཎཾ གཙྪེཡྻུཾ, དནྟཱཝ དནྟབྷཱུམིཾ སམྤཱཔུཎེཡྻུ’’ནྟི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཡེ པན ཏེ དྭེ ཧཏྠིདམྨཱ ཝཱ ཨསྶདམྨཱ ཝཱ གོདམྨཱ ཝཱ ཨདནྟཱ ཨཝིནཱིཏཱ, ཨཔི ནུ ཏེ ཨདནྟཱཝ དནྟཀཱརཎཾ གཙྪེཡྻུཾ, ཨདནྟཱཝ དནྟབྷཱུམིཾ སམྤཱཔུཎེཡྻུཾ, སེཡྻཐཱཔི ཏེ དྭེ ཧཏྠིདམྨཱ ཝཱ ཨསྶདམྨཱ ཝཱ གོདམྨཱ ཝཱ སུདནྟཱ སུཝིནཱིཏཱ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡཾ ཏཾ སདྡྷེན པཏྟབྦཾ ཨཔྤཱབཱདྷེན ཨསཋེན ཨམཱཡཱཝིནཱ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡེན པཉྙཝཏཱ ཏཾ ཝཏ [ཏཾ ཏཐཱ སོ (ཀ.)] ཨསྶདྡྷོ བཧྭཱབཱདྷོ སཋོ མཱཡཱཝཱི ཀུསཱིཏོ དུཔྤཉྙོ པཱཔུཎིསྶཏཱིཏི – ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏཱི’’ཏི.

༣༨༠. ‘‘ཧེཏུརཱུཔཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨཱཧ; སཧེཏུརཱུཔཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨཱཧ. ཙཏྟཱརོམེ, བྷནྟེ, ཝཎྞཱ – ཁཏྟིཡཱ, བྲཱཧྨཎཱ, ཝེསྶཱ ¶ , སུདྡཱ. ཏེ ཙསྶུ ཨིམེཧི པཉྩཧི པདྷཱནིཡངྒེཧི སམནྣཱགཏཱ ཏེ ཙསྶུ སམྨཔྤདྷཱནཱ; ཨེཏྠ པན ནེསཾ, བྷནྟེ, སིཡཱ ཝིསེསོ སིཡཱ ནཱནཱཀརཎ’’ནྟི? ‘‘ཨེཏྠ ཁོ [ཨེཏྠ ཁོ པན (སཱི.)] ནེསཱཧཾ, མཧཱརཱཛ, ན ཀིཉྩི ནཱནཱཀརཎཾ ཝདཱམི – ཡདིདཾ ཝིམུཏྟིཡཱ ཝིམུཏྟིཾ. སེཡྻཐཱཔི, མཧཱརཱཛ, པུརིསོ སུཀྑཾ སཱཀཀཊྛཾ ཨཱདཱཡ ཨགྒིཾ ཨབྷིནིབྦཏྟེཡྻ, ཏེཛོ པཱཏུཀརེཡྻ ¶ ; ཨཐཱཔརོ པུརིསོ སུཀྑཾ སཱལཀཊྛཾ ཨཱདཱཡ ¶ ཨགྒིཾ ཨབྷིནིབྦཏྟེཡྻ, ཏེཛོ པཱཏུཀརེཡྻ; ཨཐཱཔརོ པུརིསོ སུཀྑཾ ཨམྦཀཊྛཾ ཨཱདཱཡ ཨགྒིཾ ཨབྷིནིབྦཏྟེཡྻ, ཏེཛོ པཱཏུཀརེཡྻ; ཨཐཱཔརོ པུརིསོ སུཀྑཾ ཨུདུམྦརཀཊྛཾ ཨཱདཱཡ ཨགྒིཾ ཨབྷིནིབྦཏྟེཡྻ, ཏེཛོ པཱཏུཀརེཡྻ. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཧཱརཱཛ, སིཡཱ ནུ ཁོ ཏེསཾ ཨགྒཱིནཾ ནཱནཱདཱརུཏོ ཨབྷིནིབྦཏྟཱནཾ ཀིཉྩི ནཱནཱཀརཎཾ ཨཙྩིཡཱ ཝཱ ཨཙྩིཾ, ཝཎྞེན ཝཱ ཝཎྞཾ, ཨཱབྷཱཡ ཝཱ ཨཱབྷ’’ནྟི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཡཾ ཏཾ ཏེཛཾ ཝཱིརིཡཱ ནིམྨཐིཏཾ པདྷཱནཱབྷིནིབྦཏྟཾ [ཝིརིཡཾ ནིཔྥརཏི, ཏཾ པཙྪཱབྷིནིབྦཏྟཾ (སཱི.)], ནཱཧཾ ཏཏྠ ཀིཉྩི ནཱནཱཀརཎཾ ཝདཱམི – ཡདིདཾ ཝིམུཏྟིཡཱ ཝིམུཏྟི’’ནྟི. ‘‘ཧེཏུརཱུཔཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨཱཧ; སཧེཏུརཱུཔཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨཱཧ. ཀིཾ ¶ པན, བྷནྟེ, ཨཏྠི དེཝཱ’’ཏི? ‘‘ཀིཾ པན ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, ཨེཝཾ ཝདེསི – ‘ཀིཾ པན, བྷནྟེ, ཨཏྠི དེཝཱ’’’ཏི? ‘‘ཡདི ཝཱ ཏེ, བྷནྟེ, དེཝཱ ཨཱགནྟཱརོ ཨིཏྠཏྟཾ ཡདི ཝཱ ཨནཱགནྟཱརོ ཨིཏྠཏྟཾ’’? ‘‘ཡེ ཏེ, མཧཱརཱཛ, དེཝཱ སབྱཱབཛ྄ཛྷཱ ཏེ དེཝཱ ཨཱགནྟཱརོ ཨིཏྠཏྟཾ, ཡེ ཏེ དེཝཱ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཱ ཏེ དེཝཱ ཨནཱགནྟཱརོ ཨིཏྠཏྟ’’ནྟི.

༣༨༡. ཨེཝཾ ¶ ཝུཏྟེ, ཝིཊྚཱུབྷོ སེནཱཔཏི བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཡེ ཏེ, བྷནྟེ, དེཝཱ སབྱཱབཛ྄ཛྷཱ ཨཱགནྟཱརོ ཨིཏྠཏྟཾ ཏེ དེཝཱ, ཡེ ཏེ དེཝཱ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཱ ཨནཱགནྟཱརོ ཨིཏྠཏྟཾ ཏེ དེཝེ ཏམྷཱ ཋཱནཱ ཙཱཝེསྶནྟི ཝཱ པབྦཱཛེསྶནྟི ཝཱ’’ཏི?

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཡཾ ཁོ ཝིཊཊཱུབྷོ སེནཱཔཏི རཉྙོ པསེནདིསྶ ཀོསལསྶ པུཏྟོ; ཨཧཾ བྷགཝཏོ པུཏྟོ. ཨཡཾ ཁོ ཀཱལོ ཡཾ པུཏྟོ པུཏྟེན མནྟེཡྻཱ’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཝིཊཊཱུབྷཾ སེནཱཔཏིཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཏེན ཧི, སེནཱཔཏི, ཏཾ ཡེཝེཏྠ པཊིཔུཙྪིསྶཱམི; ཡཐཱ ཏེ ཁམེཡྻ ཏཐཱ ནཾ བྱཱཀརེཡྻཱསི. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, སེནཱཔཏི, ཡཱཝཏཱ རཉྙོ པསེནདིསྶ ཀོསལསྶ ཝིཛིཏཾ ཡཏྠ ཙ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ ཨིསྶརིཡཱདྷིཔཙྩཾ ¶ རཛྫཾ ཀཱརེཏི, པཧོཏི ཏཏྠ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ པུཉྙཝནྟཾ ཝཱ ཨཔུཉྙཝནྟཾ ཝཱ བྲཧྨཙརིཡཝནྟཾ ཝཱ ཨབྲཧྨཙརིཡཝནྟཾ ཝཱ ཏམྷཱ ཋཱནཱ ཙཱཝེཏུཾ ཝཱ པབྦཱཛེཏུཾ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ཡཱཝཏཱ, བྷོ, རཉྙོ པསེནདིསྶ ཀོསལསྶ ཝིཛིཏཾ ཡཏྠ ཙ རཱཛཱ པསེནདི ¶ ཀོསལོ ཨིསྶརིཡཱདྷིཔཙྩཾ རཛྫཾ ཀཱརེཏི, པཧོཏི ཏཏྠ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ ¶ སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ པུཉྙཝནྟཾ ཝཱ ཨཔུཉྙཝནྟཾ ཝཱ བྲཧྨཙརིཡཝནྟཾ ཝཱ ཨབྲཧྨཙརིཡཝནྟཾ ཝཱ ཏམྷཱ ཋཱནཱ ཙཱཝེཏུཾ ཝཱ པབྦཱཛེཏུཾ ཝཱ’’ཏི.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, སེནཱཔཏི, ཡཱཝཏཱ རཉྙོ པསེནདིསྶ ཀོསལསྶ ཨཝིཛིཏཾ ཡཏྠ ཙ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ ན ཨིསྶརིཡཱདྷིཔཙྩཾ རཛྫཾ ཀཱརེཏི, ཏཏྠ པཧོཏི རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ པུཉྙཝནྟཾ ཝཱ ཨཔུཉྙཝནྟཾ ཝཱ བྲཧྨཙརིཡཝནྟཾ ཝཱ ཨབྲཧྨཙརིཡཝནྟཾ ཝཱ ཏམྷཱ ཋཱནཱ ཙཱཝེཏུཾ ཝཱ པབྦཱཛེཏུཾ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ཡཱཝཏཱ, བྷོ, རཉྙོ པསེནདིསྶ ཀོསལསྶ ཨཝིཛིཏཾ ཡཏྠ ཙ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ ན ཨིསྶརིཡཱདྷིཔཙྩཾ རཛྫཾ ཀཱརེཏི, ན ཏཏྠ པཧོཏི རཱཛཱ ¶ པསེནདི ཀོསལོ སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ པུཉྙཝནྟཾ ཝཱ ཨཔུཉྙཝནྟཾ ཝཱ བྲཧྨཙརིཡཝནྟཾ ཝཱ ཨབྲཧྨཙརིཡཝནྟཾ ཝཱ ཏམྷཱ ཋཱནཱ ཙཱཝེཏུཾ ཝཱ པབྦཱཛེཏུཾ ཝཱ’’ཏི.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, སེནཱཔཏི, སུཏཱ ཏེ དེཝཱ ཏཱཝཏིཾསཱ’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷོ. སུཏཱ མེ དེཝཱ ཏཱཝཏིཾསཱ. ཨིདྷཱཔི བྷོཏཱ རཉྙཱ པསེནདིནཱ ཀོསལེན སུཏཱ དེཝཱ ཏཱཝཏིཾསཱ’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, སེནཱཔཏི, པཧོཏི རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ དེཝེ ཏཱཝཏིཾསེ ཏམྷཱ ཋཱནཱ ཙཱཝེཏུཾ ཝཱ པབྦཱཛེཏུཾ ཝཱ’’ཏི? ‘‘དསྶནམྤི, བྷོ, རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ དེཝེ ཏཱཝཏིཾསེ ནཔྤཧོཏི, ཀུཏོ པན ཏམྷཱ ཋཱནཱ ཙཱཝེསྶཏི ཝཱ པབྦཱཛེསྶཏི ཝཱ’’ཏི? ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, སེནཱཔཏི, ཡེ ཏེ དེཝཱ སབྱཱབཛ྄ཛྷཱ ཨཱགནྟཱརོ ཨིཏྠཏྟཾ ཏེ དེཝཱ, ཡེ ཏེ དེཝཱ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཱ ཨནཱགནྟཱརོ ཨིཏྠཏྟཾ ཏེ དེཝེ དསྶནཱཡཔི ནཔྤཧོནྟི; ཀུཏོ པན ཏམྷཱ ཋཱནཱ ཙཱཝེསྶནྟི ཝཱ པབྦཱཛེསྶནྟི ཝཱ’’ཏི?

༣༨༢. ཨཐ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀོནཱམོ ཨཡཾ, བྷནྟེ, བྷིཀྑཱུ’’ཏི? ‘‘ཨཱནནྡོ ¶ ནཱམ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཨཱནནྡོ ཝཏ, བྷོ, ཨཱནནྡརཱུཔོ ཝཏ, བྷོ! ཧེཏུརཱུཔཾ, བྷནྟེ ¶ , ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨཱཧ; སཧེཏུརཱུཔཾ, བྷནྟེ, ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨཱཧ. ཀིཾ པན, བྷནྟེ, ཨཏྠི བྲཧྨཱ’’ཏི? ‘‘ཀིཾ པན ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, ཨེཝཾ ཝདེསི – ‘ཀིཾ པན, བྷནྟེ, ཨཏྠི བྲཧྨཱ’’’ཏི? ‘‘ཡདི ཝཱ སོ, བྷནྟེ, བྲཧྨཱ ཨཱགནྟཱ ཨིཏྠཏྟཾ, ཡདི ཝཱ ཨནཱགནྟཱ ཨིཏྠཏྟ’’ནྟི? ‘‘ཡོ སོ, མཧཱརཱཛ, བྲཧྨཱ སབྱཱབཛ྄ཛྷོ སོ བྲཧྨཱ ཨཱགནྟཱ ཨིཏྠཏྟཾ, ཡོ སོ བྲཧྨཱ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷོ སོ བྲཧྨཱ ཨནཱགནྟཱ ཨིཏྠཏྟ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ ཨཉྙཏརོ པུརིསོ རཱཛཱནཾ པསེནདིཾ ¶ ཀོསལཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སཉྫཡོ, མཧཱརཱཛ, བྲཱཧྨཎོ ཨཱཀཱསགོཏྟོ ཨཱགཏོ’’ཏི. ཨཐ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ སཉྫཡཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨཱཀཱསགོཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀོ ནུ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཨིམཾ ཀཐཱཝཏྠུཾ རཱཛནྟེཔུརེ ཨབྦྷུདཱཧཱསཱི’’ཏི? ‘‘ཝིཊཊཱུབྷོ, མཧཱརཱཛ, སེནཱཔཏཱི’’ཏི. ཝིཊཊཱུབྷོ སེནཱཔཏི ཨེཝམཱཧ – ‘‘སཉྫཡོ, མཧཱརཱཛ, བྲཱཧྨཎོ ཨཱཀཱསགོཏྟོ’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨཉྙཏརོ པུརིསོ རཱཛཱནཾ པསེནདིཾ ཀོསལཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཡཱནཀཱལོ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སབྦཉྙུཏཾ མཡཾ, བྷནྟེ, བྷགཝནྟཾ ¶ ཨཔུཙྪིམྷཱ, སབྦཉྙུཏཾ བྷགཝཱ བྱཱཀཱསི; ཏཉྩ པནམྷཱཀཾ རུཙྩཏི ཙེཝ ཁམཏི ཙ, ཏེན ཙམྷཱ ཨཏྟམནཱ. ཙཱཏུཝཎྞིསུདྡྷིཾ མཡཾ, བྷནྟེ, བྷགཝནྟཾ ཨཔུཙྪིམྷཱ, ཙཱཏུཝཎྞིསུདྡྷིཾ ¶ བྷགཝཱ བྱཱཀཱསི; ཏཉྩ པནམྷཱཀཾ རུཙྩཏི ཙེཝ ཁམཏི ཙ, ཏེན ཙམྷཱ ཨཏྟམནཱ. ཨདྷིདེཝེ མཡཾ, བྷནྟེ, བྷགཝནྟཾ ཨཔུཙྪིམྷཱ, ཨདྷིདེཝེ བྷགཝཱ བྱཱཀཱསི; ཏཉྩ པནམྷཱཀཾ རུཙྩཏི ཙེཝ ཁམཏི ཙ, ཏེན ཙམྷཱ ཨཏྟམནཱ. ཨདྷིབྲཧྨཱནཾ མཡཾ, བྷནྟེ, བྷགཝནྟཾ ཨཔུཙྪིམྷཱ, ཨདྷིབྲཧྨཱནཾ བྷགཝཱ བྱཱཀཱསི; ཏཉྩ པནམྷཱཀཾ རུཙྩཏི ཙེཝ ཁམཏི ཙ, ཏེན ཙམྷཱ ཨཏྟམནཱ. ཡཾ ཡདེཝ ཙ མཡཾ བྷགཝནྟཾ ཨཔུཙྪིམྷཱ ཏཾ ཏདེཝ བྷགཝཱ བྱཱཀཱསི; ཏཉྩ པནམྷཱཀཾ རུཙྩཏི ཙེཝ ཁམཏི ཙ, ཏེན ཙམྷཱ ཨཏྟམནཱ. ཧནྡ, ཙ ¶ དཱནི མཡཾ, བྷནྟེ, གཙྪཱམ; བཧུཀིཙྩཱ མཡཾ བཧུཀརཎཱིཡཱ’’ཏི. ‘‘ཡསྶདཱནི ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, ཀཱལཾ མཉྙསཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡིཏྭཱ ཨནུམོདིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམཱིཏི.

ཀཎྞཀཏྠལསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ དསམཾ.

རཱཛཝགྒོ ནིཊྛིཏོ ཙཏུཏྠོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

གྷཊིཀཱརོ རཊྛཔཱལོ, མགྷདེཝོ མདྷུརིཡཾ;

བོདྷི ཨངྒུལིམཱལོ ཙ, པིཡཛཱཏཾ བཱཧིཏིཀཾ;

དྷམྨཙེཏིཡསུཏྟཉྩ, དསམཾ ཀཎྞཀཏྠལཾ.

༥. བྲཱཧྨཎཝགྒོ

༡. བྲཧྨཱཡུསུཏྟཾ

༣༨༣. ཨེཝཾ ¶ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཝིདེཧེསུ ཙཱརིཀཾ ཙརཏི མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ པཉྩམཏྟེཧི བྷིཀྑུསཏེཧི. ཏེན ཁོ པན སམཡེན བྲཧྨཱཡུ བྲཱཧྨཎོ མིཐིལཱཡཾ པཊིཝསཏི ཛིཎྞོ ཝུཌྜྷོ མཧལླཀོ ཨདྡྷགཏོ ཝཡོཨནུཔྤཏྟོ, ཝཱིསཝསྶསཏིཀོ ཛཱཏིཡཱ, ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ [བེདཱནཾ (ཀ.)] པཱརགཱུ སནིགྷཎྜུཀེཊུབྷཱནཾ སཱཀྑརཔྤབྷེདཱནཾ ཨིཏིཧཱསཔཉྩམཱནཾ, པདཀོ, ཝེཡྻཱཀརཎོ, ལོཀཱཡཏམཧཱཔུརིསལཀྑཎེསུ ཨནཝཡོ. ཨསྶོསི ཁོ བྲཧྨཱཡུ བྲཱཧྨཎོ – ‘‘སམཎོ ཁལུ བྷོ, གོཏམོ སཀྱཔུཏྟོ སཀྱཀུལཱ པབྦཛིཏོ ཝིདེཧེསུ ཙཱརིཀཾ ཙརཏི མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ པཉྩམཏྟེཧི བྷིཀྑུསཏེཧི. ཏཾ ཁོ པན བྷཝནྟཾ གོཏམཾ ཨེཝཾ ཀལྱཱཎོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོ – ‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱཏི. སོ ཨིམཾ ལོཀཾ སདེཝཀཾ སམཱརཀཾ སབྲཧྨཀཾ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཾ པཛཾ སདེཝམནུསྶཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདེཏི. སོ དྷམྨཾ དེསེཏི ཨཱདིཀལྱཱཎཾ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ, ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེཏི. སཱདྷུ ¶ ཁོ པན ཏཐཱརཱུཔཱནཾ ཨརཧཏཾ དསྶནཾ ཧོཏཱི’’’ཏི.

༣༨༤. ཏེན ¶ ཁོ པན སམཡེན བྲཧྨཱཡུསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཨུཏྟརོ ནཱམ མཱཎཝོ ཨནྟེཝཱསཱི ཧོཏི ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ སནིགྷཎྜུཀེཊུབྷཱནཾ སཱཀྑརཔྤབྷེདཱནཾ ཨིཏིཧཱསཔཉྩམཱནཾ, པདཀོ, ཝེཡྻཱཀརཎོ, ལོཀཱཡཏམཧཱཔུརིསལཀྑཎེསུ ཨནཝཡོ. ཨཐ ཁོ བྲཧྨཱཡུ བྲཱཧྨཎོ ཨུཏྟརཾ མཱཎཝཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ, ཏཱཏ ཨུཏྟར, སམཎོ གོཏམོ སཀྱཔུཏྟོ སཀྱཀུལཱ པབྦཛིཏོ ཝིདེཧེསུ ¶ ཙཱརིཀཾ ཙརཏི མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ པཉྩམཏྟེཧི བྷིཀྑུསཏེཧི. ཏཾ ཁོ པན བྷཝནྟཾ གོཏམཾ ཨེཝཾ ཀལྱཱཎོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོ – ‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ…པེ… སཱདྷུ ཁོ པན ཏཐཱརཱུཔཱནཾ ཨརཧཏཾ དསྶནཾ ¶ ཧོཏཱི’ཏི. ཨེཧི ཏྭཾ, ཏཱཏ ཨུཏྟར, ཡེན སམཎོ གོཏམོ ཏེནུཔསངྐམ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སམཎཾ གོཏམཾ ཛཱནཱཧི ཡདི ཝཱ ཏཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ ཏཐཱ སནྟཾཡེཝ སདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོ, ཡདི ཝཱ ནོ ཏཐཱ; ཡདི ཝཱ སོ བྷཝཾ གོཏམོ ཏཱདིསོ, ཡདི ཝཱ ན ཏཱདིསོ. ཏཐཱ མཡཾ ཏཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ ཝེདིསྶཱམཱ’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ ཀཐཾ པནཱཧཾ, བྷོ, ཏཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ ཛཱནིསྶཱམི ཡདི ཝཱ ཏཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ ཏཐཱ སནྟཾཡེཝ སདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོ, ཡདི ཝཱ ནོ ཏཐཱ; ཡདི ཝཱ སོ བྷཝཾ གོཏམོ ཏཱདིསོ, ཡདི ཝཱ ན ཏཱདིསོ’’ཏི. ‘‘ཨཱགཏཱནི ཁོ, ཏཱཏ ཨུཏྟར, ཨམྷཱཀཾ མནྟེསུ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནི, ཡེཧི སམནྣཱགཏསྶ མཧཱཔུརིསསྶ དྭེཡེཝ གཏིཡོ བྷཝནྟི ཨནཉྙཱ ¶ . སཙེ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི, རཱཛཱ ཧོཏི ཙཀྐཝཏྟཱི དྷམྨིཀོ དྷམྨརཱཛཱ ཙཱཏུརནྟོ ཝིཛིཏཱཝཱི ཛནཔདཏྠཱཝརིཡཔྤཏྟོ སཏྟརཏནསམནྣཱགཏོ. ཏསྶིམཱནི སཏྟ རཏནཱནི བྷཝནྟི, སེཡྻཐིདཾ – ཙཀྐརཏནཾ, ཧཏྠིརཏནཾ, ཨསྶརཏནཾ, མཎིརཏནཾ, ཨིཏྠིརཏནཾ, གཧཔཏིརཏནཾ, པརིཎཱཡཀརཏནམེཝ སཏྟམཾ. པརོསཧསྶཾ ཁོ པནསྶ པུཏྟཱ བྷཝནྟི སཱུརཱ ཝཱིརངྒརཱུཔཱ པརསེནཔྤམདྡནཱ. སོ ཨིམཾ པཐཝིཾ སཱགརཔརིཡནྟཾ ཨདཎྜེན ཨསཏྠེན དྷམྨེན [དྷམྨེན སམེན (ཀ.)] ཨབྷིཝིཛིཡ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི. སཙེ ཁོ པན ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛཏི, ཨརཧཾ ཧོཏི སམྨཱསམྦུདྡྷོ ལོཀེ ཝིཝཊྚཙྪདོ. ཨཧཾ ཁོ པན, ཏཱཏ ཨུཏྟར, མནྟཱནཾ དཱཏཱ; ཏྭཾ མནྟཱནཾ པཊིགྒཧེཏཱ’’ཏི.

༣༨༥. ‘‘ཨེཝཾ, བྷོ’’ཏི ཁོ ཨུཏྟརོ མཱཎཝོ བྲཧྨཱཡུསྶ བྲཱཧྨཎསྶ པཊིསྶུཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ བྲཧྨཱཡུཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཝིདེཧེསུ ཡེན བྷགཝཱ ཏེན ཙཱརིཀཾ ¶ པཀྐཱམི. ཨནུཔུབྦེན ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨུཏྟརོ མཱཎཝོ བྷགཝཏོ ཀཱཡེ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནི སམནྣེསི. ཨདྡསཱ ¶ ཁོ ཨུཏྟརོ མཱཎཝོ བྷགཝཏོ ཀཱཡེ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནི, ཡེབྷུཡྻེན ཐཔེཏྭཱ དྭེ. དྭཱིསུ མཧཱཔུརིསལཀྑཎེསུ ཀངྑཏི ¶ ཝིཙིཀིཙྪཏི ནཱདྷིམུཙྩཏི ན སམྤསཱིདཏི – ཀོསོཧིཏེ ཙ ཝཏྠགུཡ྄ཧེ, པཧཱུཏཛིཝ྄ཧཏཱཡ ཙ. ཨཐ ཁོ བྷགཝཏོ ཨེཏདཧོསི – ‘‘པསྶཏི ཁོ མེ ཨཡཾ ཨུཏྟརོ མཱཎཝོ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནི ¶ , ཡེབྷུཡྻེན ཐཔེཏྭཱ དྭེ. དྭཱིསུ མཧཱཔུརིསལཀྑཎེསུ ཀངྑཏི ཝིཙིཀིཙྪཏི ནཱདྷིམུཙྩཏི ན སམྤསཱིདཏི – ཀོསོཧིཏེ ཙ ཝཏྠགུཡ྄ཧེ, པཧཱུཏཛིཝ྄ཧཏཱཡ ཙཱ’’ཏི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཏཐཱརཱུཔཾ ཨིདྡྷཱབྷིསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑཱསི ཡཐཱ ཨདྡས ཨུཏྟརོ མཱཎཝོ བྷགཝཏོ ཀོསོཧིཏཾ ཝཏྠགུཡ྄ཧཾ. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཛིཝ྄ཧཾ ནིནྣཱམེཏྭཱ ཨུབྷོཔི ཀཎྞསོཏཱནི ཨནུམསི པཊིམསི [པརིམསི (སཱི. ཀ.)]; ཨུབྷོཔི ནཱསིཀསོཏཱནི [ནཱསིཀཱསོཏཱནི (སཱི.)] ཨནུམསི པཊིམསི; ཀེཝལམྤི ནལཱཊམཎྜལཾ ཛིཝ྄ཧཱཡ ཚཱདེསི. ཨཐ ཁོ ཨུཏྟརསྶ མཱཎཝསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སམནྣཱགཏོ ཁོ སམཎོ གོཏམོ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎེཧི. ཡཾནཱུནཱཧཾ སམཎཾ གོཏམཾ ཨནུབནྡྷེཡྻཾ, ཨིརིཡཱཔཐམསྶ པསྶེཡྻ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ ཨུཏྟརོ མཱཎཝོ སཏྟམཱསཱནི བྷགཝནྟཾ ཨནུབནྡྷི ཚཱཡཱཝ ཨནཔཱཡིནཱི [ཨནུཔཱཡིནཱི (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)].

༣༨༦. ཨཐ ཁོ ཨུཏྟརོ མཱཎཝོ སཏྟནྣཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན ཝིདེཧེསུ ཡེན མིཐིལཱ ཏེན ཙཱརིཀཾ པཀྐཱམི. ཨནུཔུབྦེན ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཡེན མིཐིལཱ ཡེན བྲཧྨཱཡུ བྲཱཧྨཎོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྲཧྨཱཡུཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ¶ ནིསིནྣཾ ཁོ ཨུཏྟརཾ མཱཎཝཾ བྲཧྨཱཡུ བྲཱཧྨཎོ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀཙྩི, ཏཱཏ ཨུཏྟར, ཏཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ ཏཐཱ སནྟཾཡེཝ སདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོ ¶ , ནོ ཨཉྙཐཱ? ཀཙྩི པན སོ བྷཝཾ གོཏམོ ཏཱདིསོ, ནོ ཨཉྙཱདིསོ’’ཏི? ‘‘ཏཐཱ སནྟཾཡེཝ, བྷོ, ཏཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ སདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོ, ནོ ཨཉྙཐཱ; ཏཱདིསོཝ [ཏཱདིསོཝ བྷོ (སཱི. པཱི.), ཏཱདིསོ ཙ ཁོ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] སོ བྷཝཾ གོཏམོ, ནོ ཨཉྙཱདིསོ. སམནྣཱགཏོ ཙ [སམནྣཱགཏོ ཙ བྷོ (སབྦཏྠ)] སོ བྷཝཾ གོཏམོ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎེཧི.

‘‘སུཔྤཏིཊྛིཏཔཱདོ ཁོ པན བྷཝཾ གོཏམོ; ཨིདམྤི ཏསྶ བྷོཏོ གོཏམསྶ མཧཱཔུརིསསྶ མཧཱཔུརིསལཀྑཎཾ བྷཝཏི.

‘‘ཧེཊྛཱ ཁོ པན ཏསྶ བྷོཏོ གོཏམསྶ པཱདཏལེསུ ཙཀྐཱནི ཛཱཏཱནི སཧསྶཱརཱནི སནེམིཀཱནི སནཱབྷིཀཱནི སབྦཱཀཱརཔརིཔཱུརཱནི…

‘‘ཨཱཡཏཔཎྷི ¶ ¶ ཁོ པན སོ བྷཝཾ གོཏམོ…

‘‘དཱིགྷངྒུལི ཁོ པན སོ བྷཝཾ གོཏམོ…

‘‘མུདུཏལུནཧཏྠཔཱདོ ཁོ པན སོ བྷཝཾ གོཏམོ…

‘‘ཛཱལཧཏྠཔཱདོ ཁོ པན སོ བྷཝཾ གོཏམོ…

‘‘ཨུསྶངྑཔཱདོ ཁོ པན སོ བྷཝཾ གོཏམོ…

‘‘ཨེཎིཛངྒྷོ ཁོ པན སོ བྷཝཾ གོཏམོ…

‘‘ཋིཏཀོ ཁོ པན སོ བྷཝཾ གོཏམོ ཨནོནམནྟོ ཨུབྷོཧི པཱཎིཏལེཧི ཛཎྞུཀཱནི པརིམསཏི པརིམཛྫཏི…

‘‘ཀོསོཧིཏཝཏྠགུཡ྄ཧོ ཁོ པན སོ བྷཝཾ གོཏམོ…

‘‘སུཝཎྞཝཎྞོ ཁོ པན སོ བྷཝཾ གོཏམོ ཀཉྩནསནྣིབྷཏྟཙོ…

‘‘སུཁུམཙྪཝི ཁོ པན སོ བྷཝཾ གོཏམོ. སུཁུམཏྟཱ ཚཝིཡཱ རཛོཛལླཾ ཀཱཡེ ན ཨུཔལིམྤཏི…

‘‘ཨེཀེཀལོམོ ཁོ པན སོ བྷཝཾ ¶ གོཏམོ; ཨེཀེཀཱནི ལོམཱནི ལོམཀཱུཔེསུ ཛཱཏཱནི…

‘‘ཨུདྡྷགྒལོམོ ཁོ པན སོ བྷཝཾ གོཏམོ; ཨུདྡྷགྒཱནི ལོམཱནི ཛཱཏཱནི ནཱིལཱནི ཨཉྫནཝཎྞཱནི ཀུཎྜལཱཝཊྚཱནི དཀྑིཎཱཝཊྚཀཛཱཏཱནི…

‘‘བྲཧྨུཛུགཏྟོ ཁོ པན སོ བྷཝཾ གོཏམོ…

‘‘སཏྟུསྶདོ ཁོ པན སོ བྷཝཾ གོཏམོ…

‘‘སཱིཧཔུབྦདྡྷཀཱཡོ ¶ ཁོ པན སོ བྷཝཾ གོཏམོ…

‘‘ཙིཏནྟརཾསོ ཁོ པན སོ བྷཝཾ གོཏམོ…

‘‘ནིགྲོདྷཔརིམཎྜལོ ཁོ པན སོ བྷཝཾ གོཏམོ; ཡཱཝཏཀྭསྶ ཀཱཡོ ཏཱཝཏཀྭསྶ བྱཱམོ, ཡཱཝཏཀྭསྶ བྱཱམོ ཏཱཝཏཀྭསྶ ཀཱཡོ…

‘‘སམཝཊྚཀྑནྡྷོ ཁོ པན སོ བྷཝཾ གོཏམོ…

‘‘རསགྒསགྒཱི ཁོ པན སོ བྷཝཾ གོཏམོ…

‘‘སཱིཧཧནུ ¶ ཁོ པན ¶ སོ བྷཝཾ གོཏམོ…

‘‘ཙཏྟཱལཱིསདནྟོ ཁོ པན སོ བྷཝཾ གོཏམོ…

‘‘སམདནྟོ ཁོ པན སོ བྷཝཾ གོཏམོ…

‘‘ཨཝིརལ༹དནྟོ ཁོ པན སོ བྷཝཾ གོཏམོ…

‘‘སུསུཀྐདཱཋོ ཁོ པན སོ བྷཝཾ གོཏམོ…

‘‘པཧཱུཏཛིཝ྄ཧོ ཁོ པན སོ བྷཝཾ གོཏམོ…

‘‘བྲཧྨསྶརོ ཁོ པན སོ བྷཝཾ གོཏམོ ཀརཝིཀབྷཱཎཱི…

‘‘ཨབྷིནཱིལནེཏྟོ ཁོ པན སོ བྷཝཾ གོཏམོ…

‘‘གོཔཁུམོ ¶ ཁོ པན སོ བྷཝཾ གོཏམོ…

‘‘ཨུཎྞཱ ཁོ པནསྶ བྷོཏོ གོཏམསྶ བྷམུཀནྟརེ ཛཱཏཱ ཨོདཱཏཱ མུདུཏཱུལསནྣིབྷཱ…

‘‘ཨུཎྷཱིསསཱིསོ ཁོ པན སོ བྷཝཾ གོཏམོ; ཨིདམྤི ཏསྶ བྷོཏོ གོཏམསྶ མཧཱཔུརིསསྶ མཧཱཔུརིསལཀྑཎཾ བྷཝཏི.

‘‘ཨིམེཧི ཁོ, བྷོ, སོ བྷཝཾ གོཏམོ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎེཧི སམནྣཱགཏོ.

༣༨༧. ‘‘གཙྪནྟོ ཁོ པན སོ བྷཝཾ གོཏམོ དཀྑིཎེནེཝ པཱདེན ¶ པཋམཾ པཀྐམཏི. སོ ནཱཏིདཱུརེ པཱདཾ ཨུདྡྷརཏི, ནཱཙྩཱསནྣེ པཱདཾ ནིཀྑིཔཏི; སོ ནཱཏིསཱིགྷཾ གཙྪཏི, ནཱཏིསཎིཀཾ གཙྪཏི; ན ཙ ཨདྡུཝེན ཨདྡུཝཾ སངྒྷཊྚེནྟོ གཙྪཏི, ན ཙ གོཔྥཀེན གོཔྥཀཾ སངྒྷཊྚེནྟོ གཙྪཏི. སོ གཙྪནྟོ ན སཏྠིཾ ཨུནྣཱམེཏི, ན སཏྠིཾ ཨོནཱམེཏི; ན སཏྠིཾ སནྣཱམེཏི, ན སཏྠིཾ ཝིནཱམེཏི. གཙྪཏོ ཁོ པན ཏསྶ བྷོཏོ གོཏམསྶ ཨདྷརཀཱཡོཝ [ཨཌྜྷཀཱཡོཝ (ཀ.), ཨཱརདྡྷཀཱཡོཝ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཨིཉྫཏི, ན ཙ ཀཱཡབལེན གཙྪཏི. ཨཔལོཀེནྟོ ཁོ པན སོ བྷཝཾ གོཏམོ སབྦཀཱཡེནེཝ ཨཔལོཀེཏི; སོ ན ཨུདྡྷཾ ཨུལློཀེཏི, ན ཨདྷོ ཨོལོཀེཏི; ན ཙ ཝིཔེཀྑམཱནོ གཙྪཏི, ཡུགམཏྟཉྩ པེཀྑཏི; ཏཏོ ཙསྶ ཨུཏྟརི ཨནཱཝཊཾ ཉཱཎདསྶནཾ བྷཝཏི. སོ ཨནྟརགྷརཾ པཝིསནྟོ ན ཀཱཡཾ ཨུནྣཱམེཏི ¶ , ན ཀཱཡཾ ཨོནཱམེཏི; ན ཀཱཡཾ སནྣཱམེཏི, ན ¶ ཀཱཡཾ ཝིནཱམེཏི. སོ ནཱཏིདཱུརེ ནཱཙྩཱསནྣེ ཨཱསནསྶ པརིཝཏྟཏི, ན ཙ པཱཎིནཱ ཨཱལམྦིཏྭཱ ཨཱསནེ ནིསཱིདཏི, ན ཙ ཨཱསནསྨིཾ ཀཱཡཾ པཀྑིཔཏི. སོ ཨནྟརགྷརེ ནིསིནྣོ སམཱནོ ན ཧཏྠཀུཀྐུཙྩཾ ཨཱཔཛྫཏི, ན པཱདཀུཀྐུཙྩཾ ཨཱཔཛྫཏི; ན ཨདྡུཝེན ཨདྡུཝཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ནིསཱིདཏི; ན ཙ གོཔྥཀེན གོཔྥཀཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ནིསཱིདཏི; ན ཙ པཱཎིནཱ ཧནུཀཾ ཨུཔདཧིཏྭཱ [ཨུཔཱདིཡིཏྭཱ (སཱི. པཱི.)] ནིསཱིདཏི. སོ ཨནྟརགྷརེ ནིསིནྣོ སམཱནོ ན ཚམྦྷཏི ན ཀམྤཏི ན ཝེདྷཏི ན པརིཏསྶཏི. སོ ཨཚམྦྷཱི ཨཀམྤཱི ཨཝེདྷཱི ཨཔརིཏསྶཱི ཝིགཏལོམཧཾསོ. ཝིཝེཀཝཏྟོ ཙ སོ བྷཝཾ གོཏམོ ཨནྟརགྷརེ ནིསིནྣོ ཧོཏི. སོ པཏྟོདཀཾ པཊིགྒཎྷནྟོ ¶ ན པཏྟཾ ཨུནྣཱམེཏི, ན པཏྟཾ ཨོནཱམེཏི; ན པཏྟཾ སནྣཱམེཏི, ན པཏྟཾ ཝིནཱམེཏི. སོ པཏྟོདཀཾ པཊིགྒཎྷཱཏི ནཱཏིཐོཀཾ ནཱཏིབཧུཾ. སོ ན ཁུལུཁུལུཀཱརཀཾ [བུལུབུལུཀཱརཀཾ (སཱི.)] པཏྟཾ དྷོཝཏི, ན སམྤརིཝཏྟཀཾ པཏྟཾ དྷོཝཏི, ན ¶ པཏྟཾ བྷཱུམིཡཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱ ཧཏྠེ དྷོཝཏི; ཧཏྠེསུ དྷོཏེསུ པཏྟོ དྷོཏོ ཧོཏི, པཏྟེ དྷོཏེ ཧཏྠཱ དྷོཏཱ ཧོནྟི. སོ པཏྟོདཀཾ ཚཌྜེཏི ནཱཏིདཱུརེ ནཱཙྩཱསནྣེ, ན ཙ ཝིཙྪཌྜཡམཱནོ. སོ ཨོདནཾ པཊིགྒཎྷནྟོ ན པཏྟཾ ཨུནྣཱམེཏི, ན པཏྟཾ ཨོནཱམེཏི; ན པཏྟཾ སནྣཱམེཏི, ན པཏྟཾ ཝིནཱམེཏི. སོ ཨོདནཾ པཊིགྒཎྷཱཏི ནཱཏིཐོཀཾ ནཱཏིབཧུཾ. བྱཉྫནཾ ཁོ པན བྷཝཾ གོཏམོ བྱཉྫནམཏྟཱཡ ཨཱཧཱརེཏི, ན ཙ བྱཉྫནེན ཨཱལོཔཾ ཨཏིནཱམེཏི. དྭཏྟིཀྑཏྟུཾ ཁོ བྷཝཾ གོཏམོ མུཁེ ཨཱལོཔཾ སམྤརིཝཏྟེཏྭཱ ཨཛ྄ཛྷོཧརཏི; ན ཙསྶ ཀཱཙི ཨོདནམིཉྫཱ ཨསམྦྷིནྣཱ ཀཱཡཾ པཝིསཏི, ན ཙསྶ ཀཱཙི ཨོདནམིཉྫཱ མུཁེ ཨཝསིཊྛཱ ཧོཏི; ཨཐཱཔརཾ ཨཱལོཔཾ ཨུཔནཱམེཏི. རསཔཊིསཾཝེདཱི ཁོ པན སོ བྷཝཾ གོཏམོ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཏི, ནོ ཙ རསརཱགཔཊིསཾཝེདཱི.

‘‘ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ [ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏོ (ཀ.)] ཁོ པན སོ བྷཝཾ གོཏམོ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཏི – ནེཝ དཝཱཡ, ན མདཱཡ ན མཎྜནཱཡ ན ཝིབྷཱུསནཱཡ, ཡཱཝདེཝ ཨིམསྶ ཀཱཡསྶ ཋིཏིཡཱ ཡཱཔནཱཡ, ཝིཧིཾསཱུཔརཏིཡཱ བྲཧྨཙརིཡཱནུགྒཧཱཡ – ‘ཨིཏི པུརཱཎཉྩ ¶ ཝེདནཾ པཊིཧངྑཱམི ནཝཉྩ ཝེདནཾ ན ཨུཔྤཱདེསྶཱམི, ཡཱཏྲཱ ཙ མེ ¶ བྷཝིསྶཏི ཨནཝཛྫཏཱ ཙ ཕཱསུཝིཧཱརོ ཙཱ’ཏི ¶ . སོ བྷུཏྟཱཝཱི པཏྟོདཀཾ པཊིགྒཎྷནྟོ ན པཏྟཾ ཨུནྣཱམེཏི, ན པཏྟཾ ཨོནཱམེཏི; ན པཏྟཾ སནྣཱམེཏི, ན པཏྟཾ ཝིནཱམེཏི. སོ པཏྟོདཀཾ པཊིགྒཎྷཱཏི ནཱཏིཐོཀཾ ནཱཏིབཧུཾ. སོ ན ཁུལུཁུལུཀཱརཀཾ པཏྟཾ དྷོཝཏི, ན སམྤརིཝཏྟཀཾ པཏྟཾ དྷོཝཏི, ན པཏྟཾ བྷཱུམིཡཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱ ཧཏྠེ དྷོཝཏི; ཧཏྠེསུ དྷོཏེསུ པཏྟོ དྷོཏོ ཧོཏི, པཏྟེ དྷོཏེ ཧཏྠཱ དྷོཏཱ ཧོནྟི. སོ པཏྟོདཀཾ ཚཌྜེཏི ནཱཏིདཱུརེ ནཱཙྩཱསནྣེ, ན ཙ ཝིཙྪཌྜཡམཱནོ. སོ བྷུཏྟཱཝཱི ན པཏྟཾ བྷཱུམིཡཾ ནིཀྑིཔཏི ནཱཏིདཱུརེ ནཱཙྩཱསནྣེ, ན ཙ ཨནཏྠིཀོ པཏྟེན ཧོཏི, ན ཙ ཨཏིཝེལཱནུརཀྑཱི པཏྟསྨིཾ. སོ བྷུཏྟཱཝཱི མུཧུཏྟཾ ཏུཎྷཱི ནིསཱིདཏི, ན ཙ ཨནུམོདནསྶ ཀཱལམཏིནཱམེཏི. སོ བྷུཏྟཱཝཱི ཨནུམོདཏི, ན ཏཾ བྷཏྟཾ གརཧཏི, ན ཨཉྙཾ བྷཏྟཾ པཊིཀངྑཏི; ཨཉྙདཏྠུ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ ཏཾ པརིསཾ སནྡསྶེཏི སམཱདཔེཏི སམུཏྟེཛེཏི སམྤཧཾསེཏི. སོ ཏཾ པརིསཾ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶེཏྭཱ སམཱདཔེཏྭཱ སམུཏྟེཛེཏྭཱ སམྤཧཾསེཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐམཏི. སོ ནཱཏིསཱིགྷཾ གཙྪཏི, ནཱཏིསཎིཀཾ གཙྪཏི, ན ཙ མུཙྩིཏུཀཱམོ གཙྪཏི; ན ཙ ཏསྶ བྷོཏོ གོཏམསྶ ཀཱཡེ ཙཱིཝརཾ ཨཙྩུཀྐཊྛཾ ཧོཏི ན ཙ ཨཙྩོཀྐཊྛཾ, ན ཙ ཀཱཡསྨིཾ ཨལླཱིནཾ ན ཙ ཀཱཡསྨཱ ཨཔཀཊྛཾ; ན ཙ ཏསྶ བྷོཏོ གོཏམསྶ ཀཱཡམྷཱ ཝཱཏོ ཙཱིཝརཾ ཨཔཝཧཏི; ན ཙ ཏསྶ བྷོཏོ ¶ གོཏམསྶ ཀཱཡེ རཛོཛལླཾ ཨུཔལིམྤཏི ¶ . སོ ཨཱརཱམགཏོ ནིསཱིདཏི པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ. ནིསཛྫ པཱདེ པཀྑཱལེཏི; ན ཙ སོ བྷཝཾ གོཏམོ པཱདམཎྜནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ཝིཧརཏི. སོ པཱདེ པཀྑཱལེཏྭཱ ནིསཱིདཏི པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ཨུཛུཾ ཀཱཡཾ པཎིདྷཱཡ པརིམུཁཾ སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ. སོ ནེཝ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡ ཙེཏེཏི, ན པརབྱཱབཱདྷཱཡ ཙེཏེཏི, ན ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡ ཙེཏེཏི; ཨཏྟཧིཏཔརཧིཏཨུབྷཡཧིཏསབྦལོཀཧིཏམེཝ ¶ སོ བྷཝཾ གོཏམོ ཙིནྟེནྟོ ནིསིནྣོ ཧོཏི. སོ ཨཱརཱམགཏོ པརིསཏི དྷམྨཾ དེསེཏི, ན ཏཾ པརིསཾ ཨུསྶཱདེཏི, ན ཏཾ པརིསཾ ཨཔསཱདེཏི; ཨཉྙདཏྠུ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ ཏཾ པརིསཾ སནྡསྶེཏི སམཱདཔེཏི སམུཏྟེཛེཏི སམྤཧཾསེཏི.

‘‘ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏོ ཁོ པནསྶ བྷོཏོ གོཏམསྶ མུཁཏོ གྷོསོ ནིཙྪརཏི – ཝིསྶཊྛོ ཙ, ཝིཉྙེཡྻོ ཙ, མཉྫུ ཙ, སཝནཱིཡོ ཙ, བིནྡུ ཙ, ཨཝིསཱརཱི ཙ, གམྦྷཱིརོ ཙ, ནིནྣཱདཱི ཙ. ཡཐཱཔརིསཾ ཁོ པན སོ བྷཝཾ ¶ གོཏམོ སརེན ཝིཉྙཱཔེཏི, ན ཙསྶ བཧིདྡྷཱ པརིསཱཡ གྷོསོ ནིཙྪརཏི. ཏེ ཏེན བྷོཏཱ གོཏམེན དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶིཏཱ སམཱདཔིཏཱ སམུཏྟེཛིཏཱ སམྤཧཾསིཏཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐམནྟི ཨཝལོཀཡམཱནཱཡེཝ [ཨཔལོཀཡམཱནཱཡེཝ (སཱི. ཀ.)] ཨཝིཛཧིཏཏྟཱ [ཨཝིཛཧནྟཱབྷཱཝེན (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]. ཨདྡསཱམ ཁོ མཡཾ, བྷོ, ཏཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ གཙྪནྟཾ, ཨདྡསཱམ ཋིཏཾ, ཨདྡསཱམ ཨནྟརགྷརཾ པཝིསནྟཾ, ཨདྡསཱམ ཨནྟརགྷརེ ནིསིནྣཾ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཾ, ཨདྡསཱམ ཨནྟརགྷརེ བྷུཉྫནྟཾ, ཨདྡསཱམ བྷུཏྟཱཝིཾ ནིསིནྣཾ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཾ, ཨདྡསཱམ བྷུཏྟཱཝིཾ ཨནུམོདནྟཾ, ཨདྡསཱམ ཨཱརཱམཾ ¶ གཙྪནྟཾ, ཨདྡསཱམ ཨཱརཱམགཏཾ ནིསིནྣཾ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཾ, ཨདྡསཱམ ཨཱརཱམགཏཾ པརིསཏི དྷམྨཾ དེསེནྟཾ. ཨེདིསོ ཙ ཨེདིསོ ཙ སོ བྷཝཾ གོཏམོ, ཏཏོ ཙ བྷིཡྻོ’’ཏི.

༣༨༨. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, བྲཧྨཱཡུ བྲཱཧྨཎོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཨེཀཾསཾ ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཀརིཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནཉྫལིཾ པཎཱམེཏྭཱ ཏིཀྑཏྟུཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེཏི –

‘‘ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ.

‘‘ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ.

‘‘ནམོ ¶ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶཱ’’ཏི.

‘‘ཨཔྤེཝ ནཱམ མཡཾ ཀདཱཙི ཀརཧཙི ཏེན བྷོཏཱ གོཏམེན སམཱགཙྪེཡྻཱམ? ཨཔྤེཝ ནཱམ སིཡཱ ཀོཙིདེཝ ཀཐཱསལླཱཔོ’’ཏི!

༣༨༩. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཝིདེཧེསུ ཨནུཔུབྦེན ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཡེན མིཐིལཱ ཏདཝསརི. ཏཏྲ སུདཾ བྷགཝཱ མིཐིལཱཡཾ ཝིཧརཏི མགྷདེཝམྦཝནེ. ཨསྶོསུཾ ཁོ མིཐིལེཡྻཀཱ [མེཐིལེཡྻཀཱ (སཱི. པཱི.)] བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱ – ‘‘སམཎོ ཁལུ, བྷོ, གོཏམོ ¶ སཀྱཔུཏྟོ སཀྱཀུལཱ པབྦཛིཏོ ཝིདེཧེསུ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ པཉྩམཏྟེཧི བྷིཀྑུསཏེཧི མིཐིལཾ ཨནུཔྤཏྟོ, མིཐིལཱཡཾ ཝིཧརཏི མགྷདེཝམྦཝནེ. ཏཾ ཁོ པན བྷཝནྟཾ གོཏམཾ ཨེཝཾ ཀལྱཱཎོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོ – ‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱཏི. སོ ཨིམཾ ལོཀཾ སདེཝཀཾ སམཱརཀཾ སབྲཧྨཀཾ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཾ ¶ པཛཾ སདེཝམནུསྶཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདེཏི ¶ . སོ དྷམྨཾ དེསེཏི ཨཱདིཀལྱཱཎཾ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ, ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེཏི. སཱདྷུ ཁོ པན ཏཐཱརཱུཔཱནཾ ཨརཧཏཾ དསྶནཾ ཧོཏཱི’’’ཏི.

ཨཐ ཁོ མིཐིལེཡྻཀཱ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཔྤེཀཙྩེ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ; ཨཔྤེཀཙྩེ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདིཾསུ, སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ; ཨཔྤེཀཙྩེ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནཉྫལིཾ པཎཱམེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ; ཨཔྤེཀཙྩེ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ ནཱམགོཏྟཾ སཱཝེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ; ཨཔྤེཀཙྩེ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ.

༣༩༠. ཨསྶོསི ཁོ བྲཧྨཱཡུ བྲཱཧྨཎོ – ‘‘སམཎོ ཁལུ, བྷོ, གོཏམོ སཀྱཔུཏྟོ སཀྱཀུལཱ པབྦཛིཏོ མིཐིལཾ ཨནུཔྤཏྟོ, མིཐིལཱཡཾ ཝིཧརཏི མགྷདེཝམྦཝནེ’’ཏི. ཨཐ ཁོ བྲཧྨཱཡུ བྲཱཧྨཎོ སམྦཧུལེཧི སཱཝཀེཧི སདྡྷིཾ ཡེན མགྷདེཝམྦཝནཾ ཏེནུཔསངྐམི. ཨཐ ཁོ བྲཧྨཱཡུནོ བྲཱཧྨཎསྶ ཨཝིདཱུརེ ཨམྦཝནསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ན ཁོ མེཏཾ པཏིརཱུཔཾ ཡོཧཾ པུབྦེ ཨཔྤཊིསཾཝིདིཏོ ¶ སམཎཾ གོཏམཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམེཡྻ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ བྲཧྨཱཡུ བྲཱཧྨཎོ ཨཉྙཏརཾ མཱཎཝཀཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨེཧི ཏྭཾ, མཱཎཝཀ, ཡེན སམཎོ གོཏམོ ཏེནུཔསངྐམ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མམ ཝཙནེན སམཎཾ གོཏམཾ ཨཔྤཱབཱདྷཾ ཨཔྤཱཏངྐཾ ལཧུཊྛཱནཾ བལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཾ པུཙྪ – ‘བྲཧྨཱཡུ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎོ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ ཨཔྤཱབཱདྷཾ ཨཔྤཱཏངྐཾ ལཧུཊྛཱནཾ བལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཾ པུཙྪཏཱི’ཏི. ཨེཝཉྩ ཝདེཧི – ‘བྲཧྨཱཡུ, བྷོ ¶ གོཏམ, བྲཱཧྨཎོ ཛིཎྞོ ཝུཌྜྷོ མཧལླཀོ ཨདྡྷགཏོ ཝཡོཨནུཔྤཏྟོ, ཝཱིསཝསྶསཏིཀོ ཛཱཏིཡཱ, ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ སནིགྷཎྜུཀེཊུབྷཱནཾ སཱཀྑརཔྤབྷེདཱནཾ ཨིཏིཧཱསཔཉྩམཱནཾ, པདཀོ, ཝེཡྻཱཀརཎོ, ལོཀཱཡཏམཧཱཔུརིསལཀྑཎེསུ ཨནཝཡོ. ཡཱཝཏཱ, བྷོ, བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱ མིཐིལཱཡཾ པཊིཝསནྟི, བྲཧྨཱཡུ ཏེསཾ བྲཱཧྨཎོ ཨགྒམཀྑཱཡཏི – ཡདིདཾ བྷོགེཧི; བྲཧྨཱཡུ ཏེསཾ བྲཱཧྨཎོ ཨགྒམཀྑཱཡཏི – ཡདིདཾ མནྟེཧི; བྲཧྨཱཡུ ¶ ཏེསཾ བྲཱཧྨཎོ ཨགྒམཀྑཱཡཏི – ཡདིདཾ ཨཱཡུནཱ ཙེཝ ཡསསཱ ཙ. སོ བྷོཏོ གོཏམསྶ དསྶནཀཱམོ’’’ཏི.

‘‘ཨེཝཾ ¶ , བྷོ’’ཏི ཁོ སོ མཱཎཝཀོ བྲཧྨཱཡུསྶ བྲཱཧྨཎསྶ པཊིསྶུཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. ཨེཀམནྟཾ ཋིཏོ ཁོ སོ མཱཎཝཀོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘བྲཧྨཱཡུ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎོ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ ཨཔྤཱབཱདྷཾ ཨཔྤཱཏངྐཾ ལཧུཊྛཱནཾ བལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཾ པུཙྪཏི; ཨེཝཉྩ ཝདེཏི – ‘བྲཧྨཱཡུ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎོ ཛིཎྞོ ཝུཌྜྷོ མཧལླཀོ ཨདྡྷགཏོ ཝཡོཨནུཔྤཏྟོ, ཝཱིསཝསྶསཏིཀོ ཛཱཏིཡཱ, ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ སནིགྷཎྜུཀེཊུབྷཱནཾ སཱཀྑརཔྤབྷེདཱནཾ ཨིཏིཧཱསཔཉྩམཱནཾ, པདཀོ, ཝེཡྻཱཀརཎོ, ལོཀཱཡཏམཧཱཔུརིསལཀྑཎེསུ ¶ ཨནཝཡོ. ཡཱཝཏཱ, བྷོ, བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱ མིཐིལཱཡཾ པཊིཝསནྟི, བྲཧྨཱཡུ ཏེསཾ བྲཱཧྨཎོ ཨགྒམཀྑཱཡཏི – ཡདིདཾ བྷོགེཧི; བྲཧྨཱཡུ ཏེསཾ བྲཱཧྨཎོ ཨགྒམཀྑཱཡཏི – ཡདིདཾ མནྟེཧི; བྲཧྨཱཡུ ཏེསཾ བྲཱཧྨཎོ ཨགྒམཀྑཱཡཏི – ཡདིདཾ ཨཱཡུནཱ ཙེཝ ཡསསཱ ཙ. སོ བྷོཏོ གོཏམསྶ དསྶནཀཱམོ’’’ཏི. ‘‘ཡསྶདཱནི, མཱཎཝ, བྲཧྨཱཡུ བྲཱཧྨཎོ ཀཱལཾ མཉྙཏཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ སོ མཱཎཝཀོ ཡེན བྲཧྨཱཡུ བྲཱཧྨཎོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྲཧྨཱཡུཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀཏཱཝཀཱསོ ཁོམྷི བྷཝཏཱ སམཎེན གོཏམེན. ཡསྶདཱནི བྷཝཾ ཀཱལཾ མཉྙཏཱི’’ཏི.

༣༩༡. ཨཐ ¶ ཁོ བྲཧྨཱཡུ བྲཱཧྨཎོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི. ཨདྡསཱ ཁོ སཱ པརིསཱ བྲཧྨཱཡུཾ བྲཱཧྨཎཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ. དིསྭཱན ཨོརམིཡ [ཨོརམཏྠ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.), ཨོརམཐ, ཨོརམཏི (ཀ.), ཨཐ ནཾ (སཱི.), ཨོརམིཡཱཏི པན ཏྭཱཔཙྩཡནྟཏཐསཾཝཎྞནཱནུརཱུཔཾ ཝིསོདྷིཏཔདཾ] ཨོཀཱསམཀཱསི ཡཐཱ ཏཾ ཉཱཏསྶ ཡསསྶིནོ. ཨཐ ཁོ བྲཧྨཱཡུ བྲཱཧྨཎོ ཏཾ པརིསཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨལཾ, བྷོ! ནིསཱིདཐ ཏུམྷེ སཀེ ཨཱསནེ. ཨིདྷཱཧཾ སམཎསྶ གོཏམསྶ སནྟིཀེ ནིསཱིདིསྶཱམཱི’’ཏི.

ཨཐ ཁོ བྲཧྨཱཡུ བྲཱཧྨཎོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ བྲཧྨཱཡུ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝཏོ ¶ ཀཱཡེ ¶ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནི སམནྣེསི. ཨདྡསཱ ཁོ བྲཧྨཱཡུ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝཏོ ¶ ཀཱཡེ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནི, ཡེབྷུཡྻེན ཋཔེཏྭཱ དྭེ. དྭཱིསུ མཧཱཔུརིསལཀྑཎེསུ ཀངྑཏི ཝིཙིཀིཙྪཏི ནཱདྷིམུཙྩཏི ན སམྤསཱིདཏི – ཀོསོཧིཏེ ཙ ཝཏྠགུཡ྄ཧེ, པཧཱུཏཛིཝ྄ཧཏཱཡ ཙ. ཨཐ ཁོ བྲཧྨཱཡུ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ གཱཐཱཧི ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི –

‘‘ཡེ མེ དྭཏྟིཾསཱཏི སུཏཱ, མཧཱཔུརིསལཀྑཎཱ;

དུཝེ ཏེསཾ ན པསྶཱམི, བྷོཏོ ཀཱཡསྨིཾ གོཏམ.

‘‘ཀཙྩི ཀོསོཧིཏཾ བྷོཏོ, ཝཏྠགུཡ྄ཧཾ ནརུཏྟམ;

ནཱརཱིསམཱནསཝ྄ཧཡཱ, ཀཙྩི ཛིཝ྄ཧཱ ན དསྶཀཱ [ནཱརཱིསཧནཱམ སཝ྄ཧཡཱ, ཀཙྩི ཛིཝ྄ཧཱ ནརསྶིཀཱ; (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)].

‘‘ཀཙྩི པཧཱུཏཛིཝ྄ཧོསི, ཡཐཱ ཏཾ ཛཱནིཡཱམསེ;

ནིནྣཱམཡེཏཾ པཧཱུཏཾ, ཀངྑཾ ཝིནཡ ནོ ཨིསེ.

‘‘དིཊྛདྷམྨཧིཏཏྠཱཡ, སམྤརཱཡསུཁཱཡ ཙ;

ཀཏཱཝཀཱསཱ པུཙྪཱམ, ཡཾ ཀིཉྩི ཨབྷིཔཏྠིཏ’’ནྟི.

༣༩༢. ཨཐ ཁོ བྷགཝཏོ ཨེཏདཧོསི – ‘‘པསྶཏི ཁོ མེ ཨཡཾ བྲཧྨཱཡུ བྲཱཧྨཎོ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནི, ཡེབྷུཡྻེན ཋཔེཏྭཱ དྭེ. དྭཱིསུ མཧཱཔུརིསལཀྑཎེསུ ཀངྑཏི ཝིཙིཀིཙྪཏི ནཱདྷིམུཙྩཏི ན སམྤསཱིདཏི – ཀོསོཧིཏེ ཙ ཝཏྠགུཡ྄ཧེ, པཧཱུཏཛིཝ྄ཧཏཱཡ ཙཱ’’ཏི ¶ . ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཏཐཱརཱུཔཾ ཨིདྡྷཱབྷིསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑཱསི ཡཐཱ ཨདྡས བྲཧྨཱཡུ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝཏོ ཀོསོཧིཏཾ ཝཏྠགུཡ྄ཧཾ. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཛིཝ྄ཧཾ ནིནྣཱམེཏྭཱ ཨུབྷོཔི ཀཎྞསོཏཱནི ཨནུམསི པཊིམསི; ཨུབྷོཔི ནཱསིཀསོཏཱནི ¶ ཨནུམསི པཊིམསི; ཀེཝལམྤི ནལཱཊམཎྜལཾ ཛིཝ྄ཧཱཡ ཚཱདེསི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ བྲཧྨཱཡུཾ བྲཱཧྨཎཾ གཱཐཱཧི པཙྩབྷཱསི –

‘‘ཡེ ཏེ དྭཏྟིཾསཱཏི སུཏཱ, མཧཱཔུརིསལཀྑཎཱ;

སབྦེ ཏེ མམ ཀཱཡསྨིཾ, མཱ ཏེ [མཱ ཝོ (ཀ.)] ཀངྑཱཧུ བྲཱཧྨཎ.

‘‘ཨབྷིཉྙེཡྻཾ ཨབྷིཉྙཱཏཾ, བྷཱཝེཏབྦཉྩ བྷཱཝིཏཾ;

པཧཱཏབྦཾ པཧཱིནཾ མེ, ཏསྨཱ བུདྡྷོསྨི བྲཱཧྨཎ.

‘‘དིཊྛདྷམྨཧིཏཏྠཱཡ ¶ ¶ , སམྤརཱཡསུཁཱཡ ཙ;

ཀཏཱཝཀཱསོ པུཙྪསྶུ, ཡཾ ཀིཉྩི ཨབྷིཔཏྠིཏ’’ནྟི.

༣༩༣. ཨཐ ཁོ བྲཧྨཱཡུསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཀཏཱཝཀཱསོ ཁོམྷི སམཎེན གོཏམེན. ཀིཾ ནུ ཁོ ཨཧཾ སམཎཾ གོཏམཾ པུཙྪེཡྻཾ – ‘དིཊྛདྷམྨིཀཾ ཝཱ ཨཏྠཾ སམྤརཱཡིཀཾ ཝཱ’’’ཏི. ཨཐ ཁོ བྲཧྨཱཡུསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཀུསལོ ཁོ ཨཧཾ དིཊྛདྷམྨིཀཱནཾ ཨཏྠཱནཾ. ཨཉྙེཔི མཾ དིཊྛདྷམྨིཀཾ ཨཏྠཾ པུཙྪནྟི. ཡཾནཱུནཱཧཾ སམཎཾ གོཏམཾ སམྤརཱཡིཀཾཡེཝ ཨཏྠཾ པུཙྪེཡྻ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ བྲཧྨཱཡུ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ གཱཐཱཧི ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི –

‘‘ཀཐཾ ཁོ བྲཱཧྨཎོ ཧོཏི, ཀཐཾ བྷཝཏི ཝེདགཱུ;

ཏེཝིཛྫོ བྷོ ཀཐཾ ཧོཏི, སོཏྠིཡོ ཀིནྟི ཝུཙྩཏི.

‘‘ཨརཧཾ བྷོ ཀཐཾ ཧོཏི, ཀཐཾ བྷཝཏི ཀེཝལཱི;

མུནི ཙ བྷོ ཀཐཾ ཧོཏི, བུདྡྷོ ཀིནྟི པཝུཙྩཏཱི’’ཏི.

༣༩༤. ཨཐ ¶ ཁོ བྷགཝཱ བྲཧྨཱཡུཾ བྲཱཧྨཎཾ གཱཐཱཧི པཙྩབྷཱསི –

‘‘པུབྦེནིཝཱསཾ ¶ ཡོ ཝེདི, སགྒཱཔཱཡཉྩ པསྶཏི;

ཨཐོ ཛཱཏིཀྑཡཾ པཏྟོ, ཨབྷིཉྙཱ ཝོསིཏོ མུནི.

‘‘ཙིཏྟཾ ཝིསུདྡྷཾ ཛཱནཱཏི, མུཏྟཾ རཱགེཧི སབྦསོ;

པཧཱིནཛཱཏིམརཎོ, བྲཧྨཙརིཡསྶ ཀེཝལཱི;

པཱརགཱུ སབྦདྷམྨཱནཾ, བུདྡྷོ ཏཱདཱི པཝུཙྩཏཱི’’ཏི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, བྲཧྨཱཡུ བྲཱཧྨཎོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཨེཀཾསཾ ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཀརིཏྭཱ བྷགཝཏོ པཱདེསུ སིརསཱ ནིཔཏིཏྭཱ བྷགཝཏོ པཱདཱནི མུཁེན ཙ པརིཙུམྦཏི, པཱཎཱིཧི ཙ པརིསམྦཱཧཏི, ནཱམཉྩ སཱཝེཏི – ‘‘བྲཧྨཱཡུ ཨཧཾ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎོ; བྲཧྨཱཡུ ཨཧཾ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎོ’’ཏི. ཨཐ ཁོ སཱ པརིསཱ ཨཙྪརིཡབྦྷུཏཙིཏྟཛཱཏཱ ཨཧོསི – ‘‘ཨཙྪརིཡཾ ཝཏ, བྷོ, ཨབྦྷུཏཾ ཝཏ, བྷོ! ཡཏྲ ཧི ནཱམཱཡཾ བྲཧྨཱཡུ བྲཱཧྨཎོ ཉཱཏོ ཡསསྶཱི ཨེཝརཱུཔཾ པརམནིཔཙྩཀཱརཾ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ བྲཧྨཱཡུཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨེཏདཝོཙ ¶ – ‘‘ཨལཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨུཊྛཧ ནིསཱིད ཏྭཾ སཀེ ཨཱསནེ ཡཏོ ཏེ མཡི ཙིཏྟཾ པསནྣ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ བྲཧྨཱཡུ བྲཱཧྨཎོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ སཀེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི.

༣༩༥. ཨཐ ¶ ཁོ བྷགཝཱ བྲཧྨཱཡུསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཨནུཔུབྦིཾ ཀཐཾ ཀཐེསི, སེཡྻཐིདཾ – དཱནཀཐཾ, སཱིལཀཐཾ, སགྒཀཐཾ; ཀཱམཱནཾ ཨཱདཱིནཝཾ ཨོཀཱརཾ སཾཀིལེསཾ ནེཀྑམྨེ ཨཱནིསཾསཾ པཀཱསེསི. ཡདཱ བྷགཝཱ ¶ ཨཉྙཱསི བྲཧྨཱཡུཾ བྲཱཧྨཎཾ ཀལླཙིཏྟཾ མུདུཙིཏྟཾ ཝིནཱིཝརཎཙིཏྟཾ ཨུདགྒཙིཏྟཾ པསནྣཙིཏྟཾ, ཨཐ ཡཱ བུདྡྷཱནཾ སཱམུཀྐཾསིཀཱ དྷམྨདེསནཱ ཏཾ པཀཱསེསི – དུཀྑཾ, སམུདཡཾ, ནིརོདྷཾ, མགྒཾ. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ སུདྡྷཾ ཝཏྠཾ ཨཔགཏཀཱལ༹ཀཾ སམྨདེཝ རཛནཾ པཊིགྒཎྷེཡྻ, ཨེཝམེཝ བྲཧྨཱཡུསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཏསྨིཾཡེཝ ཨཱསནེ ཝིརཛཾ ཝཱིཏམལཾ དྷམྨཙཀྑུཾ ཨུདཔཱདི – ‘‘ཡཾ ཀིཉྩི སམུདཡདྷམྨཾ སབྦཾ ཏཾ ནིརོདྷདྷམྨ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ བྲཧྨཱཡུ བྲཱཧྨཎོ དིཊྛདྷམྨོ པཏྟདྷམྨོ ཝིདིཏདྷམྨོ པརིཡོགཱལ༹ྷདྷམྨོ ཏིཎྞཝིཙིཀིཙྪོ ཝིགཏཀཐཾཀཐོ ཝེསཱརཛྫཔྤཏྟོ ཨཔརཔྤཙྩཡོ སཏྠུསཱསནེ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ, ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ! སེཡྻཐཱཔི, བྷོ གོཏམ, ནིཀྐུཛྫིཏཾ ཝཱ ཨུཀྐུཛྫེཡྻ, པཊིཙྪནྣཾ ཝཱ ཝིཝརེཡྻ, མཱུལ༹ྷསྶ ཝཱ མགྒཾ ཨཱཙིཀྑེཡྻ, ཨནྡྷཀཱརེ ཝཱ ཏེལཔཛྫོཏཾ དྷཱརེཡྻ – ཙཀྑུམནྟོ རཱུཔཱནི དཀྑནྟཱིཏི – ཨེཝམེཝཾ བྷོཏཱ ¶ གོཏམེན ཨནེཀཔརིཡཱཡེན དྷམྨོ པཀཱསིཏོ. ཨེསཱཧཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ སརཎཾ གཙྪཱམི དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ. ཨུཔཱསཀཾ མཾ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏཾ. ཨདྷིཝཱསེཏུ ཙ མེ བྷཝཾ གོཏམོ སྭཱཏནཱཡ བྷཏྟཾ སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེནཱ’’ཏི. ཨདྷིཝཱསེསི བྷགཝཱ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན. ཨཐ ཁོ བྲཧྨཱཡུ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝཏོ ཨདྷིཝཱསནཾ ཝིདིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི ¶ . ཨཐ ཁོ བྲཧྨཱཡུ བྲཱཧྨཎོ ཏསྶཱ རཏྟིཡཱ ཨཙྩཡེན སཀེ ནིཝེསནེ པཎཱིཏཾ ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཾ པཊིཡཱདཱཔེཏྭཱ བྷགཝཏོ ཀཱལཾ ཨཱརོཙཱཔེསི – ‘‘ཀཱལོ, བྷོ གོཏམ, ནིཊྛིཏཾ བྷཏྟ’’ནྟི.

ཨཐ ¶ ཁོ བྷགཝཱ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཡེན བྲཧྨཱཡུསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ནིཝེསནཾ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེན. ཨཐ ཁོ བྲཧྨཱཡུ བྲཱཧྨཎོ སཏྟཱཧཾ བུདྡྷཔྤམུཁཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པཎཱིཏེན ཁཱདནཱིཡེན བྷོཛནཱིཡེན སཧཏྠཱ སནྟཔྤེསི སམྤཝཱརེསི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཏསྶ སཏྟཱཧསྶ ཨཙྩཡེན ཝིདེཧེསུ ཙཱརིཀཾ པཀྐཱམི. ཨཐ ཁོ བྲཧྨཱཡུ བྲཱཧྨཎོ ཨཙིརཔཀྐནྟསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལམཀཱསི. ཨཐ ཁོ སམྦཧུལཱ ¶ བྷིཀྑཱུ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཱ ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘བྲཧྨཱཡུ, བྷནྟེ, བྲཱཧྨཎོ ཀཱལངྐཏོ. ཏསྶ ཀཱ གཏི, ཀོ ཨབྷིསམྤརཱཡོ’’ཏི? ‘‘པཎྜིཏོ, བྷིཀྑཝེ, བྲཧྨཱཡུ བྲཱཧྨཎོ པཙྩཔཱདི དྷམྨསྶཱནུདྷམྨཾ, ན ཙ མཾ དྷམྨཱདྷིཀརཎཾ ཝིཧེསེསི. བྲཧྨཱཡུ, བྷིཀྑཝེ, བྲཱཧྨཎོ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ ཨོཔཔཱཏིཀོ ཧོཏི, ཏཏྠ པརིནིབྦཱཡཱི, ཨནཱཝཏྟིདྷམྨོ ཏསྨཱ ལོཀཱ’’ཏི.

ཨིདམཝོཙ ¶ བྷགཝཱ. ཨཏྟམནཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡུནྟི.

བྲཧྨཱཡུསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ པཋམཾ.

༢. སེལསུཏྟཾ

༣༩༦. ཨེཝཾ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཨངྒུཏྟརཱཔེསུ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ ཨཌྜྷཏེལ༹སེཧི བྷིཀྑུསཏེཧི ཡེན ཨཱཔཎཾ ནཱམ ཨངྒུཏྟརཱཔཱནཾ ནིགམོ ཏདཝསརི. ཨསྶོསི ཁོ ཀེཎིཡོ ཛཊིལོ – ‘‘སམཎོ ཁལུ, བྷོ, གོཏམོ སཀྱཔུཏྟོ སཀྱཀུལཱ པབྦཛིཏོ ཨངྒུཏྟརཱཔེསུ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ ཨཌྜྷཏེལ༹སེཧི བྷིཀྑུསཏེཧི ཨཱཔཎཾ ཨནུཔྤཏྟོ. ཏཾ ཁོ པན བྷཝནྟཾ གོཏམཾ ཨེཝཾ ཀལྱཱཎོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོ – ‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱཏི. སོ ཨིམཾ ལོཀཾ སདེཝཀཾ སམཱརཀཾ སབྲཧྨཀཾ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཾ པཛཾ སདེཝམནུསྶཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདེཏི. སོ དྷམྨཾ དེསེཏི ཨཱདིཀལྱཱཎཾ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ, ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེཏི. སཱདྷུ ཁོ པན ཏཐཱརཱུཔཱནཾ ཨརཧཏཾ དསྶནཾ ཧོཏཱི’’’ཏི.

ཨཐ ཁོ ཀེཎིཡོ ཛཊིལོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ¶ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཀེཎིཡཾ ཛཊིལཾ བྷགཝཱ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶེསི སམཱདཔེསི སམུཏྟེཛེསི སམྤཧཾསེསི ¶ . ཨཐ ཁོ ཀེཎིཡོ ཛཊིལོ བྷགཝཏཱ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶིཏོ སམཱདཔིཏོ སམུཏྟེཛིཏོ སམྤཧཾསིཏོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨདྷིཝཱསེཏུ མེ བྷཝཾ གོཏམོ སྭཱཏནཱཡ བྷཏྟཾ སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེནཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, བྷགཝཱ ཀེཎིཡཾ ཛཊིལཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘མཧཱ ཁོ, ཀེཎིཡ, བྷིཀྑུསངྒྷོ ཨཌྜྷཏེལ༹སཱནི བྷིཀྑུསཏཱནི, ཏྭཉྩ བྲཱཧྨཎེསུ ཨབྷིཔྤསནྣོ’’ཏི. དུཏིཡམྤི ཁོ ཀེཎིཡོ ཛཊིལོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀིཉྩཱཔི ཁོ, བྷོ གོཏམ, མཧཱ བྷིཀྑུསངྒྷོ ཨཌྜྷཏེལ༹སཱནི བྷིཀྑུསཏཱནི, ཨཧཉྩ བྲཱཧྨཎེསུ ཨབྷིཔྤསནྣོ; ཨདྷིཝཱསེཏུ མེ བྷཝཾ གོཏམོ སྭཱཏནཱཡ བྷཏྟཾ སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེནཱ’’ཏི. དུཏིཡམྤི ཁོ བྷགཝཱ ཀེཎིཡཾ ཛཊིལཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘མཧཱ ཁོ, ཀེཎིཡ, བྷིཀྑུསངྒྷོ ཨཌྜྷཏེལ༹སཱནི བྷིཀྑུསཏཱནི, ཏྭཉྩ བྲཱཧྨཎེསུ ཨབྷིཔྤསནྣོ’’ཏི. ཏཏིཡམྤི ཁོ ཀེཎིཡོ ཛཊིལོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀིཉྩཱཔི ཁོ, བྷོ གོཏམ, མཧཱ བྷིཀྑུསངྒྷོ ཨཌྜྷཏེལ༹སཱནི བྷིཀྑུསཏཱནི, ཨཧཉྩ བྲཱཧྨཎེསུ ཨབྷིཔྤསནྣོ; ཨདྷིཝཱསེཏུ མེ བྷཝཾ གོཏམོ སྭཱཏནཱཡ བྷཏྟཾ སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེནཱ’’ཏི ¶ . ཨདྷིཝཱསེསི བྷགཝཱ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན. ཨཐ ཁོ ཀེཎིཡོ ཛཊིལོ བྷགཝཏོ ཨདྷིཝཱསནཾ ཝིདིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཡེན སཀོ ཨསྶམོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མིཏྟཱམཙྩེ ཉཱཏིསཱལོཧིཏེ ཨཱམནྟེསི – ‘‘སུཎནྟུ མེ བྷོནྟོ, མིཏྟཱམཙྩཱ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱ; སམཎོ མེ གོཏམོ ནིམནྟིཏོ སྭཱཏནཱཡ བྷཏྟཾ སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེན. ཡེན མེ ཀཱཡཝེཡྻཱཝཊིཀཾ [ཀཱཡཝེཡཱཝཊྚིཀཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.), ཀཱཡཝེཡྻཱཝཏིཀཾ (ཀ.)] ཀརེཡྻཱཐཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷོ’’ཏི ཁོ ¶ ཀེཎིཡསྶ ཛཊིལསྶ མིཏྟཱམཙྩཱ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱ ཀེཎིཡསྶ ཛཊིལསྶ པཊིསྶུཏྭཱ ཨཔྤེཀཙྩེ ཨུདྡྷནཱནི ཁཎནྟི, ཨཔྤེཀཙྩེ ཀཊྛཱནི ཕཱལེནྟི, ཨཔྤེཀཙྩེ བྷཱཛནཱནི དྷོཝནྟི, ཨཔྤེཀཙྩེ ཨུདཀམཎིཀཾ པཏིཊྛཱཔེནྟི, ཨཔྤེཀཙྩེ ཨཱསནཱནི པཉྙཔེནྟི. ཀེཎིཡོ པན ཛཊིལོ སཱམཾཡེཝ མཎྜལམཱལཾ པཊིཡཱདེཏི.

༣༩༧. ཏེན ཁོ པན སམཡེན སེལོ བྲཱཧྨཎོ ཨཱཔཎེ པཊིཝསཏི ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ སནིགྷཎྜུཀེཊུབྷཱནཾ སཱཀྑརཔྤབྷེདཱནཾ ཨིཏིཧཱསཔཉྩམཱནཾ ¶ , པདཀོ, ཝེཡྻཱཀརཎོ, ལོཀཱཡཏམཧཱཔུརིསལཀྑཎེསུ ཨནཝཡོ, ཏཱིཎི ཙ མཱཎཝཀསཏཱནི མནྟེ ཝཱཙེཏི. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཀེཎིཡོ ཛཊིལོ སེལེ བྲཱཧྨཎེ ཨབྷིཔྤསནྣོ ཧོཏི. ཨཐ ཁོ སེལོ བྲཱཧྨཎོ ཏཱིཧི མཱཎཝཀསཏེཧི པརིཝུཏོ ཛངྒྷཱཝིཧཱརཾ ཨནུཙངྐམམཱནོ ཨནུཝིཙརམཱནོ ཡེན ཀེཎིཡསྶ ཛཊིལསྶ ཨསྶམོ ཏེནུཔསངྐམི. ཨདྡསཱ ཁོ སེལོ བྲཱཧྨཎོ ཀེཎིཡསྶ ཛཊིལསྶ ཨསྶམེ ཨཔྤེཀཙྩེ ཨུདྡྷནཱནི ཁཎནྟེ, ཨཔྤེཀཙྩེ ཀཊྛཱནི ཕཱལེནྟེ, ཨཔྤེཀཙྩེ བྷཱཛནཱནི དྷོཝནྟེ, ཨཔྤེཀཙྩེ ཨུདཀམཎིཀཾ པཏིཊྛཱཔེནྟེ, ཨཔྤེཀཙྩེ ཨཱསནཱནི པཉྙཔེནྟེ, ཀེཎིཡཾ པན ཛཊིལཾ སཱམཾཡེཝ མཎྜལམཱལཾ པཊིཡཱདེནྟཾ. དིསྭཱན ཀེཎིཡཾ ཛཊིལཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀིཾ ནུ བྷོཏོ ཀེཎིཡསྶ ཨཱཝཱཧོ ཝཱ བྷཝིསྶཏི ཝིཝཱཧོ ཝཱ བྷཝིསྶཏི མཧཱཡཉྙོ ཝཱ པཙྩུཔཊྛིཏོ, རཱཛཱ ཝཱ མཱགདྷོ སེནིཡོ བིམྦིསཱརོ ནིམནྟིཏོ སྭཱཏནཱཡ སདྡྷིཾ བལཀཱཡེནཱ’’ཏི? ‘‘ན མེ, བྷོ སེལ, ཨཱཝཱཧོ ¶ བྷཝིསྶཏི ནཔི ཝིཝཱཧོ བྷཝིསྶཏི ནཔི རཱཛཱ མཱགདྷོ སེནིཡོ བིམྦིསཱརོ ནིམནྟིཏོ སྭཱཏནཱཡ སདྡྷིཾ བལཀཱཡེན; ཨཔི ཙ ཁོ མེ མཧཱཡཉྙོ པཙྩུཔཊྛིཏོ. ཨཏྠི, བྷོ, སམཎོ གོཏམོ སཀྱཔུཏྟོ སཀྱཀུལཱ པབྦཛིཏོ ཨངྒུཏྟརཱཔེསུ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ ཨཌྜྷཏེལ༹སེཧི བྷིཀྑུསཏེཧི ཨཱཔཎཾ ཨནུཔྤཏྟོ. ཏཾ ཁོ པན བྷཝནྟཾ གོཏམཾ ཨེཝཾ ཀལྱཱཎོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོ – ‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ’ཏི. སོ མེ ནིམནྟིཏོ སྭཱཏནཱཡ བྷཏྟཾ སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེནཱ’’ཏི.

‘‘བུདྡྷོཏི ¶ – བྷོ ཀེཎིཡ, ཝདེསི’’?

‘‘བུདྡྷོཏི – བྷོ སེལ, ཝདཱམི’’.

‘‘བུདྡྷོཏི – བྷོ ཀེཎིཡ, ཝདེསི’’?

‘‘བུདྡྷོཏི – བྷོ སེལ, ཝདཱམཱི’’ཏི.

༣༩༨. ཨཐ ཁོ སེལསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘གྷོསོཔི ཁོ ཨེསོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ – ཡདིདཾ ‘བུདྡྷོ’ཏི [ཡདིདཾ བུདྡྷོ བུདྡྷོཏི (ཀ.)]. ཨཱགཏཱནི ཁོ པནམྷཱཀཾ མནྟེསུ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནི, ཡེཧི སམནྣཱགཏསྶ མཧཱཔུརིསསྶ ¶ དྭེཡེཝ གཏིཡོ བྷཝནྟི ཨནཉྙཱ. སཙེ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི, རཱཛཱ ཧོཏི ཙཀྐཝཏྟཱི དྷམྨིཀོ དྷམྨརཱཛཱ ཙཱཏུརནྟོ ཝིཛིཏཱཝཱི ཛནཔདཏྠཱཝརིཡཔྤཏྟོ སཏྟརཏནསམནྣཱགཏོ. ཏསྶིམཱནི སཏྟ རཏནཱནི བྷཝནྟི, སེཡྻཐིདཾ – ཙཀྐརཏནཾ, ཧཏྠིརཏནཾ, ཨསྶརཏནཾ, མཎིརཏནཾ, ཨིཏྠིརཏནཾ, གཧཔཏིརཏནཾ, པརིཎཱཡཀརཏནམེཝ སཏྟམཾ. པརོསཧསྶཾ ཁོ པནསྶ པུཏྟཱ བྷཝནྟི སཱུརཱ ཝཱིརངྒརཱུཔཱ པརསེནཔྤམདྡནཱ. སོ ¶ ཨིམཾ པཐཝིཾ སཱགརཔརིཡནྟཾ ཨདཎྜེན ཨསཏྠེན དྷམྨེན ཨབྷིཝིཛིཡ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི. སཙེ པན ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛཏི, ཨརཧཾ ཧོཏི སམྨཱསམྦུདྡྷོ ལོཀེ ཝིཝཊྚཙྪདོ’’.

‘‘ཀཧཾ པན, བྷོ ཀེཎིཡ, ཨེཏརཧི སོ བྷཝཾ གོཏམོ ཝིཧརཏི ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏི? ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཀེཎིཡོ ཛཊིལོ དཀྑིཎཾ བཱཧུཾ པགྒཧེཏྭཱ སེལཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཡེནེསཱ, བྷོ སེལ, ནཱིལཝནརཱཛཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ སེལོ བྲཱཧྨཎོ ཏཱིཧི མཱཎཝཀསཏེཧི སདྡྷིཾ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི. ཨཐ ཁོ སེལོ བྲཱཧྨཎོ ཏེ མཱཎཝཀེ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཔྤསདྡཱ བྷོནྟོ ཨཱགཙྪནྟུ པདེ པདཾ [པཱདེ པཱདཾ (སཱི.)] ནིཀྑིཔནྟཱ; དུརཱསདཱ [དཱུརསདྡཱ (ཀ.)] ཧི ཏེ བྷགཝནྟོ སཱིཧཱཝ ཨེཀཙརཱ. ཡདཱ ཙཱཧཾ, བྷོ, སམཎེན གོཏམེན སདྡྷིཾ མནྟེཡྻཾ, མཱ མེ བྷོནྟོ ཨནྟརནྟརཱ ཀཐཾ ཨོཔཱཏེཐ. ཀཐཱཔརིཡོསཱནཾ མེ བྷཝནྟོ ཨཱགམེནྟཱུ’’ཏི. ཨཐ ཁོ སེལོ བྲཱཧྨཎོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ སེལོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝཏོ ཀཱཡེ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནི སམནྣེསི.

ཨདྡསཱ ཁོ སེལོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝཏོ ཀཱཡེ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནི, ཡེབྷུཡྻེན ཋཔེཏྭཱ དྭེ. དྭཱིསུ མཧཱཔུརིསལཀྑཎེསུ ཀངྑཏི ཝིཙིཀིཙྪཏི ནཱདྷིམུཙྩཏི ན སམྤསཱིདཏི – ཀོསོཧིཏེ ¶ ཙ ཝཏྠགུཡ྄ཧེ, པཧཱུཏཛིཝ྄ཧཏཱཡ ཙ. ཨཐ ¶ ཁོ བྷགཝཏོ ཨེཏདཧོསི – ‘‘པསྶཏི ཁོ མེ ཨཡཾ སེལོ བྲཱཧྨཎོ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནི, ཡེབྷུཡྻེན ཋཔེཏྭཱ དྭེ. དྭཱིསུ མཧཱཔུརིསལཀྑཎེསུ ཀངྑཏི ཝིཙིཀིཙྪཏི ནཱདྷིམུཙྩཏི ན སམྤསཱིདཏི – ཀོསོཧིཏེ ¶ ཙ ཝཏྠགུཡ྄ཧེ, པཧཱུཏཛིཝ྄ཧཏཱཡ ཙཱ’’ཏི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཏཐཱརཱུཔཾ ཨིདྡྷཱབྷིསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑཱསི, ཡཐཱ ཨདྡས སེལོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝཏོ ཀོསོཧིཏཾ ཝཏྠགུཡ྄ཧཾ. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཛིཝ྄ཧཾ ནིནྣཱམེཏྭཱ ཨུབྷོཔི ཀཎྞསོཏཱནི ཨནུམསི པཊིམསི; ཨུབྷོཔི ནཱསིཀསོཏཱནི ཨནུམསི པཊིམསི; ཀེཝལམྤི ནལཱཊམཎྜལཾ ཛིཝ྄ཧཱཡ ཚཱདེསི. ཨཐ ཁོ སེལསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སམནྣཱགཏོ ཁོ སམཎོ གོཏམོ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎེཧི པརིཔུཎྞེཧི, ནོ ཨཔརིཔུཎྞེཧི; ནོ ཙ ཁོ ནཾ ཛཱནཱམི བུདྡྷོ ཝཱ ནོ ཝཱ. སུཏཾ ཁོ པན མེཏཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཝུདྡྷཱནཾ མཧལླཀཱནཾ ཨཱཙརིཡཔཱཙརིཡཱནཾ བྷཱསམཱནཱནཾ – ‘ཡེ ཏེ བྷཝནྟི ཨརཧནྟོ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ ཏེ སཀེ ཝཎྞེ བྷཉྙམཱནེ ཨཏྟཱནཾ པཱཏུཀརོནྟཱི’ཏི. ཡཾནཱུནཱཧཾ སམཎཾ གོཏམཾ སམྨུཁཱ སཱརུཔྤཱཧི གཱཐཱཧི ཨབྷིཏྠཝེཡྻ’’ནྟི.

༣༩༩. ཨཐ ཁོ སེལོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ སམྨུཁཱ སཱརུཔྤཱཧི གཱཐཱཧི ཨབྷིཏྠཝི –

‘‘པརིཔུཎྞཀཱཡོ སུརུཙི, སུཛཱཏོ ཙཱརུདསྶནོ;

སུཝཎྞཝཎྞོསི བྷགཝཱ, སུསུཀྐདཱཋོསི ཝཱིརིཡཝཱ [ཝིརིཡཝཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)].

‘‘ནརསྶ ཧི སུཛཱཏསྶ, ཡེ བྷཝནྟི ཝིཡཉྫནཱ;

སབྦེ ཏེ ཏཝ ཀཱཡསྨིཾ, མཧཱཔུརིསལཀྑཎཱ.

‘‘པསནྣནེཏྟོ ¶ སུམུཁོ, བྲཧཱ [བྲཧྨཱ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ཨུཛུ པཏཱཔཝཱ;

མཛ྄ཛྷེ སམཎསངྒྷསྶ, ཨཱདིཙྩོཝ ཝིརོཙསི.

‘‘ཀལྱཱཎདསྶནོ བྷིཀྑུ, ཀཉྩནསནྣིབྷཏྟཙོ;

ཀིཾ ཏེ སམཎབྷཱཝེན, ཨེཝཾ ཨུཏྟམཝཎྞིནོ.

‘‘རཱཛཱ ཨརཧསི བྷཝིཏུཾ, ཙཀྐཝཏྟཱི རཐེསབྷོ;

ཙཱཏུརནྟོ ཝིཛིཏཱཝཱི, ཛམྦུསཎྜསྶ [ཛམྦུམཎྜསྶ (ཀ.)] ཨིསྶརོ.

‘‘ཁཏྟིཡཱ ¶ བྷོགིརཱཛཱནོ, ཨནུཡནྟཱ [ཨནུཡུཏྟཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] བྷཝནྟུ ཏེ;

རཱཛཱབྷིརཱཛཱ མནུཛིནྡོ, རཛྫཾ ཀཱརེཧི གོཏམ’’.

‘‘རཱཛཱཧམསྨི ¶ སེལཱཏི, དྷམྨརཱཛཱ ཨནུཏྟརོ;

དྷམྨེན ཙཀྐཾ ཝཏྟེམི, ཙཀྐཾ ཨཔྤཊིཝཏྟིཡཾ’’.

‘‘སམྦུདྡྷོ པཊིཛཱནཱསི, དྷམྨརཱཛཱ ཨནུཏྟརོ;

‘དྷམྨེན ཙཀྐཾ ཝཏྟེམི’, ཨིཏི བྷཱསསི གོཏམ.

‘‘ཀོ ནུ སེནཱཔཏི བྷོཏོ, སཱཝཀོ སཏྠུརནྭཡོ;

ཀོ ཏེ ཏམནུཝཏྟེཏི, དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟིཏཾ’’.

‘‘མཡཱ པཝཏྟིཏཾ ཙཀྐཾ, (སེལཱཏི བྷགཝཱ དྷམྨཙཀྐཾ ཨནུཏྟརཾ;

སཱརིཔུཏྟོ ཨནུཝཏྟེཏི, ཨནུཛཱཏོ ཏཐཱགཏཾ.

‘‘ཨབྷིཉྙེཡྻཾ ཨབྷིཉྙཱཏཾ, བྷཱཝེཏབྦཉྩ བྷཱཝིཏཾ;

པཧཱཏབྦཾ པཧཱིནཾ མེ, ཏསྨཱ བུདྡྷོསྨི བྲཱཧྨཎ.

‘‘ཝིནཡསྶུ མཡི ཀངྑཾ, ཨདྷིམུཙྩསྶུ བྲཱཧྨཎ;

དུལླབྷཾ དསྶནཾ ཧོཏི, སམྦུདྡྷཱནཾ ཨབྷིཎྷསོ.

‘‘ཡེསཾ ¶ ཝེ དུལླབྷོ ལོཀེ, པཱཏུབྷཱཝོ ཨབྷིཎྷསོ;

སོཧཾ བྲཱཧྨཎ སམྦུདྡྷོ, སལླཀཏྟོ ཨནུཏྟརོ.

‘‘བྲཧྨབྷཱུཏོ ཨཏིཏུལོ, མཱརསེནཔྤམདྡནོ;

སབྦཱམིཏྟེ ཝསཱི ཀཏྭཱ, མོདཱམི ཨཀུཏོབྷཡོ’’.

‘‘ཨིམཾ བྷོནྟོ ནིསཱམེཐ, ཡཐཱ བྷཱསཏི ཙཀྑུམཱ;

སལླཀཏྟོ མཧཱཝཱིརོ, སཱིཧོཝ ནདཏཱི ཝནེ.

‘‘བྲཧྨབྷཱུཏཾ ¶ ཨཏིཏུལཾ, མཱརསེནཔྤམདྡནཾ;

ཀོ དིསྭཱ ནཔྤསཱིདེཡྻ, ཨཔི ཀཎྷཱབྷིཛཱཏིཀོ.

‘‘ཡོ མཾ ཨིཙྪཏི ཨནྭེཏུ, ཡོ ཝཱ ནིཙྪཏི གཙྪཏུ;

ཨིདྷཱཧཾ པབྦཛིསྶཱམི, ཝརཔཉྙསྶ སནྟིཀེ’’.

‘‘ཨེཏཉྩེ [ཨེཝཉྩེ (སྱཱ. ཀཾ.)] རུཙྩཏི བྷོཏོ, སམྨཱསམྦུདྡྷསཱསནཾ [སམྨཱསམྦུདྡྷསཱསནེ (ཀཏྠཙི སུཏྟནིཔཱཏེ)];

མཡམྤི པབྦཛིསྶཱམ, ཝརཔཉྙསྶ སནྟིཀེ’’.

‘‘བྲཱཧྨཎཱ ཏིསཏཱ ཨིམེ, ཡཱཙནྟི པཉྫལཱིཀཏཱ;

བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིསྶཱམ, བྷགཝཱ ཏཝ སནྟིཀེ’’.

‘‘སྭཱཀྑཱཏཾ ¶ བྲཧྨཙརིཡཾ, (སེལཱཏི བྷགཝཱ སནྡིཊྛིཀམཀཱལིཀཾ;

ཡཏྠ ཨམོགྷཱ པབྦཛྫཱ, ཨཔྤམཏྟསྶ སིཀྑཏོ’’ཏི.

ཨལཏྠ ཁོ སེལོ བྲཱཧྨཎོ སཔརིསོ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པབྦཛྫཾ, ཨལཏྠ ཨུཔསམྤདཾ.

༤༠༠. ཨཐ ཁོ ཀེཎིཡོ ཛཊིལོ ཏསྶཱ རཏྟིཡཱ ཨཙྩཡེན སཀེ ཨསྶམེ པཎཱིཏཾ ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཾ པཊིཡཱདཱཔེཏྭཱ བྷགཝཏོ ཀཱལཾ ¶ ཨཱརོཙཱཔེསི – ‘‘ཀཱལོ, བྷོ གོཏམ, ནིཊྛིཏཾ བྷཏྟ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཡེན ཀེཎིཡསྶ ཛཊིལསྶ ཨསྶམོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེན. ཨཐ ཁོ ཀེཎིཡོ ཛཊིལོ བུདྡྷཔྤམུཁཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པཎཱིཏེན ཁཱདནཱིཡེན བྷོཛནཱིཡེན སཧཏྠཱ སནྟཔྤེསི, སམྤཝཱརེསི. ཨཐ ཁོ ཀེཎིཡོ ཛཊིལོ བྷགཝནྟཾ བྷུཏྟཱཝིཾ ཨོནཱིཏཔཏྟཔཱཎིཾ ཨཉྙཏརཾ ནཱིཙཾ ཨཱསནཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཀེཎིཡཾ ཛཊིལཾ བྷགཝཱ ཨིམཱཧི གཱཐཱཧི ཨནུམོདི –

‘‘ཨགྒིཧུཏྟམུཁཱ ཡཉྙཱ, སཱཝིཏྟཱི ཚནྡསོ མུཁཾ;

རཱཛཱ མུཁཾ མནུསྶཱནཾ, ནདཱིནཾ སཱགརོ མུཁཾ.

‘‘ནཀྑཏྟཱནཾ ¶ མུཁཾ ཙནྡོ, ཨཱདིཙྩོ ཏཔཏཾ མུཁཾ;

པུཉྙཾ ཨཱཀངྑམཱནཱནཾ, སངྒྷོ ཝེ ཡཛཏཾ མུཁ’’ནྟི.

ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཀེཎིཡཾ ཛཊིལཾ ཨིམཱཧི གཱཐཱཧི ཨནུམོདིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐཱམི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སེལོ སཔརིསོ ཨེཀོ ཝཱུཔཀཊྛོ ཨཔྤམཏྟོ ཨཱཏཱཔཱི པཧིཏཏྟོ ཝིཧརནྟོ ནཙིརསྶེཝ – ཡསྶཏྠཱཡ ཀུལཔུཏྟཱ སམྨདེཝ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛནྟི ཏདནུཏྟརཾ – བྲཧྨཙརིཡཔརིཡོསཱནཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧཱསི. ‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏི, ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱ’ཏི ཨབྦྷཉྙཱསི. ཨཉྙཏརོ ཁོ པནཱཡསྨཱ སེལོ ¶ སཔརིསོ ཨརཧཏཾ ཨཧོསི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སེལོ སཔརིསོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཀཾསཾ ཙཱིཝརཾ ཀཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནཉྫལིཾ པཎཱམེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ གཱཐཱཧི ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི –

‘‘ཡཾ ¶ ཏཾ སརཎམཱགམྨ, ཨིཏོ ཨཊྛམི ཙཀྑུམཱ;

སཏྟརཏྟེན [ཨནུཏྟརེན (ཀ.)] བྷགཝཱ, དནྟམྷ ཏཝ སཱསནེ.

‘‘ཏུཝཾ བུདྡྷོ ཏུཝཾ སཏྠཱ, ཏུཝཾ མཱརཱབྷིབྷཱུ མུནི;

ཏུཝཾ ཨནུསཡེ ཚེཏྭཱ, ཏིཎྞོ ཏཱརེསིམཾ པཛཾ.

‘‘ཨུཔདྷཱི ཏེ སམཏིཀྐནྟཱ, ཨཱསཝཱ ཏེ པདཱལིཏཱ;

སཱིཧོཝ ཨནུཔཱདཱནོ, པཧཱིནབྷཡབྷེརཝོ.

‘‘བྷིཀྑཝོ ཏིསཏཱ ཨིམེ, ཏིཊྛནྟི པཉྫལཱིཀཏཱ;

པཱདེ ཝཱིར པསཱརེཧི, ནཱགཱ ཝནྡནྟུ སཏྠུནོ’’ཏི.

སེལསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ དུཏིཡཾ.

༣. ཨསྶལཱཡནསུཏྟཾ

༤༠༡. ཨེཝཾ ¶ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ནཱནཱཝེརཛྫཀཱནཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ པཉྩམཏྟཱནི བྲཱཧྨཎསཏཱནི སཱཝཏྠིཡཾ པཊིཝསནྟི ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན. ཨཐ ཁོ ཏེསཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཡཾ ཁོ སམཎོ གོཏམོ ཙཱཏུཝཎྞིཾ སུདྡྷིཾ པཉྙཔེཏི. ཀོ ནུ ཁོ པཧོཏི སམཎེན གོཏམེན སདྡྷིཾ ཨསྨིཾ ཝཙནེ པཊིམནྟེཏུ’’ནྟི? ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨསྶལཱཡནོ ནཱམ མཱཎཝོ སཱཝཏྠིཡཾ པཊིཝསཏི དཧརོ, ཝུཏྟསིརོ, སོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀོ ཛཱཏིཡཱ, ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ སནིགྷཎྜུཀེཊུབྷཱནཾ སཱཀྑརཔྤབྷེདཱནཾ ཨིཏིཧཱསཔཉྩམཱནཾ, པདཀོ, ཝེཡྻཱཀརཎོ, ལོཀཱཡཏམཧཱཔུརིསལཀྑཎེསུ ཨནཝཡོ. ཨཐ ཁོ ཏེསཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཡཾ ཁོ ཨསྶལཱཡནོ མཱཎཝོ སཱཝཏྠིཡཾ པཊིཝསཏི དཧརོ, ཝུཏྟསིརོ, སོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀོ ཛཱཏིཡཱ, ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ…པེ… ཨནཝཡོ. སོ ཁོ པཧོཏི སམཎེན གོཏམེན སདྡྷིཾ ཨསྨིཾ ཝཙནེ པཊིམནྟེཏུ’’ནྟི.

ཨཐ ཁོ ཏེ བྲཱཧྨཎཱ ཡེན ཨསྶལཱཡནོ མཱཎཝོ ཏེནུཔངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨསྶལཱཡནཾ མཱཎཝཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘ཨཡཾ, བྷོ ཨསྶལཱཡན ¶ , སམཎོ གོཏམོ ཙཱཏུཝཎྞིཾ སུདྡྷིཾ པཉྙཔེཏི. ཨེཏུ བྷཝཾ ཨསྶལཱཡནོ སམཎེན གོཏམེན སདྡྷིཾ ཨསྨིཾ ཝཙནེ པཊིམནྟེཏཱུ’’ཏི [པཊིམནྟེཏུནྟི (པཱི. ཀ.)].

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཨསྶལཱཡནོ མཱཎཝོ ཏེ བྲཱཧྨཎེ ཨེཏདཝོཙ ¶ – ‘‘སམཎོ ཁལུ, བྷོ, གོཏམོ དྷམྨཝཱདཱི; དྷམྨཝཱདིནོ ཙ པན དུཔྤཊིམནྟིཡཱ བྷཝནྟི. ནཱཧཾ སཀྐོམི སམཎེན གོཏམེན སདྡྷིཾ ཨསྨིཾ ཝཙནེ པཊིམནྟེཏུ’’ནྟི. དུཏིཡམྤི ཁོ ཏེ བྲཱཧྨཎཱ ཨསྶལཱཡནཾ མཱཎཝཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘ཨཡཾ, བྷོ ཨསྶལཱཡན, སམཎོ གོཏམོ ཙཱཏུཝཎྞིཾ སུདྡྷིཾ པཉྙཔེཏི. ཨེཏུ བྷཝཾ ཨསྶལཱཡནོ སམཎེན གོཏམེན ¶ སདྡྷིཾ ཨསྨིཾ ཝཙནེ པཊིམནྟེཏུ [པཊིམནྟེཏུཾ (སཱི. པཱི. ཀ.)]. ཙརིཏཾ ཁོ པན བྷོཏཱ ཨསྶལཱཡནེན པརིབྦཱཛཀ’’ནྟི. དུཏིཡམྤི ཁོ ཨསྶལཱཡནོ མཱཎཝོ ཏེ བྲཱཧྨཎེ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སམཎོ ཁལུ, བྷོ, གོཏམོ དྷམྨཝཱདཱི; དྷམྨཝཱདིནོ ཙ པན དུཔྤཊིམནྟིཡཱ བྷཝནྟི ¶ . ནཱཧཾ སཀྐོམི སམཎེན གོཏམེན སདྡྷིཾ ཨསྨིཾ ཝཙནེ པཊིམནྟེཏུ’’ནྟི. ཏཏིཡམྤི ཁོ ཏེ བྲཱཧྨཎཱ ཨསྶལཱཡནཾ མཱཎཝཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘ཨཡཾ, བྷོ ཨསྶལཱཡན, སམཎོ གོཏམོ ཙཱཏུཝཎྞིཾ སུདྡྷིཾ པཉྙཔེཏི. ཨེཏུ བྷཝཾ ཨསྶལཱཡནོ སམཎེན གོཏམེན སདྡྷིཾ ཨསྨིཾ ཝཙནེ པཊིམནྟེཏུ [པཊིམནྟེཏུཾ (སཱི. པཱི. ཀ.)]. ཙརིཏཾ ཁོ པན བྷོཏཱ ཨསྶལཱཡནེན པརིབྦཱཛཀཾ. མཱ བྷཝཾ ཨསྶལཱཡནོ ཨཡུདྡྷཔརཱཛིཏཾ པརཱཛཡཱི’’ཏི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཨསྶལཱཡནོ མཱཎཝོ ཏེ བྲཱཧྨཎེ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨདྡྷཱ ཁོ ཨཧཾ བྷཝནྟོ ན ལབྷཱམི. སམཎོ ཁལུ, བྷོ, གོཏམོ དྷམྨཝཱདཱི; དྷམྨཝཱདིནོ ཙ པན དུཔྤཊིམནྟིཡཱ བྷཝནྟི. ནཱཧཾ སཀྐོམི སམཎེན གོཏམེན སདྡྷིཾ ཨསྨིཾ ཝཙནེ པཊིམནྟེཏུནྟི. ཨཔི ཙཱཧཾ བྷཝནྟཱནཾ ཝཙནེན གམིསྶཱམཱི’’ཏི.

༤༠༢. ཨཐ ཁོ ཨསྶལཱཡནོ མཱཎཝོ མཧཏཱ བྲཱཧྨཎགཎེན སདྡྷིཾ ¶ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨསྶལཱཡནོ མཱཎཝོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘བྲཱཧྨཎཱ, བྷོ གོཏམ, ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘བྲཱཧྨཎོཝ སེཊྛོ ཝཎྞོ, ཧཱིནོ ཨཉྙོ ཝཎྞོ; བྲཱཧྨཎོཝ སུཀྐོ ཝཎྞོ, ཀཎྷོ ཨཉྙོ ཝཎྞོ; བྲཱཧྨཎོཝ སུཛ྄ཛྷནྟི, ནོ ཨབྲཱཧྨཎཱ; བྲཱཧྨཎཱཝ བྲཧྨུནོ པུཏྟཱ ¶ ཨོརསཱ མུཁཏོ ཛཱཏཱ བྲཧྨཛཱ བྲཧྨནིམྨིཏཱ བྲཧྨདཱཡཱདཱ’ཏི. ཨིདྷ བྷཝཾ གོཏམོ ཀིམཱཧཱ’’ཏི? ‘‘དིསྶནྟི [དིསྶནྟེ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཁོ པན, ཨསྶལཱཡན, བྲཱཧྨཎཱནཾ བྲཱཧྨཎིཡོ ཨུཏུནིཡོཔི གབྦྷིནིཡོཔི ཝིཛཱཡམཱནཱཔི པཱཡམཱནཱཔི. ཏེ ཙ བྲཱཧྨཎིཡོནིཛཱཝ སམཱནཱ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘བྲཱཧྨཎོཝ སེཊྛོ ཝཎྞོ, ཧཱིནོ ཨཉྙོ ཝཎྞོ; བྲཱཧྨཎོཝ སུཀྐོ ཝཎྞོ, ཀཎྷོ ཨཉྙོ ཝཎྞོ; བྲཱཧྨཎཱཝ སུཛ྄ཛྷནྟི, ནོ ཨབྲཱཧྨཎཱ; བྲཱཧྨཎཱཝ བྲཧྨུནོ པུཏྟཱ ཨོརསཱ མུཁཏོ ཛཱཏཱ བྲཧྨཛཱ བྲཧྨནིམྨིཏཱ བྲཧྨདཱཡཱདཱ’’’ཏི. ‘‘ཀིཉྩཱཔི ¶ བྷཝཾ གོཏམོ ཨེཝམཱཧ, ཨཐ ཁྭེཏྠ བྲཱཧྨཎཱ ཨེཝམེཏཾ མཉྙནྟི – ‘བྲཱཧྨཎོཝ སེཊྛོ ཝཎྞོ, ཧཱིནོ ཨཉྙོ ཝཎྞོ…པེ… བྲཧྨདཱཡཱདཱ’’’ཏི.

༤༠༣. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཨསྶལཱཡན, སུཏཾ ཏེ – ‘ཡོནཀམྦོཛེསུ ཨཉྙེསུ ཙ པཙྩནྟིམེསུ ཛནཔདེསུ དྭེཝ ཝཎྞཱ – ཨཡྻོ ཙེཝ དཱསོ ཙ; ཨཡྻོ ཧུཏྭཱ དཱསོ ཧོཏི, དཱསོ ¶ ཧུཏྭཱ ཨཡྻོ ཧོཏཱི’’’ཏི ¶ ? ‘‘ཨེཝཾ, བྷོ, སུཏཾ ཏཾ མེ – ‘ཡོནཀམྦོཛེསུ ཨཉྙེསུ ཙ པཙྩནྟིམེསུ ཛནཔདེསུ དྭེཝ ཝཎྞཱ – ཨཡྻོ ཙེཝ དཱསོ ཙ; ཨཡྻོ ཧུཏྭཱ དཱསོ ཧོཏི, དཱསོ ཧུཏྭཱ ཨཡྻོ ཧོཏཱི’’’ཏི. ‘‘ཨེཏྠ, ཨསྶལཱཡན, བྲཱཧྨཎཱནཾ ཀིཾ བལཾ, ཀོ ཨསྶཱསོ ཡདེཏྠ བྲཱཧྨཎཱ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘བྲཱཧྨཎོཝ སེཊྛོ ཝཎྞོ, ཧཱིནོ ཨཉྙོ ཝཎྞོ…པེ… བྲཧྨདཱཡཱདཱ’’’ཏི? ‘‘ཀིཉྩཱཔི བྷཝཾ གོཏམོ ཨེཝམཱཧ, ཨཐ ཁྭེཏྠ བྲཱཧྨཎཱ ཨེཝམེཏཾ མཉྙནྟི – ‘བྲཱཧྨཎོཝ སེཊྛོ ཝཎྞོ, ཧཱིནོ ཨཉྙོ ཝཎྞོ…པེ… བྲཧྨདཱཡཱདཱ’’’ཏི.

༤༠༤. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཨསྶལཱཡན, ཁཏྟིཡོཝ ནུ ཁོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱི ཨདིནྣཱདཱཡཱི ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱི མུསཱཝཱདཱི པིསུཎཝཱཙོ ཕརུསཝཱཙོ སམྥཔྤལཱཔཱི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱལུ བྱཱཔནྣཙིཏྟོ མིཙྪཱདིཊྛི ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ, ནོ བྲཱཧྨཎོ? ཝེསྶོཝ ནུ ཁོ…པེ… སུདྡོཝ ནུ ཁོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱི ཨདིནྣཱདཱཡཱི ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱི མུསཱཝཱདཱི པིསུཎཝཱཙོ ཕརུསཝཱཙོ སམྥཔྤལཱཔཱི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱལུ བྱཱཔནྣཙིཏྟོ མིཙྪཱདིཊྛི ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ, ནོ བྲཱཧྨཎོ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧིདཾ, བྷོ གོཏམ. ཁཏྟིཡོཔི ཧི, བྷོ ¶ གོཏམ, པཱཎཱཏིཔཱཏཱི ཨདིནྣཱདཱཡཱི ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱི མུསཱཝཱདཱི པིསུཎཝཱཙོ ཕརུསཝཱཙོ སམྥཔྤལཱཔཱི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱལུ བྱཱཔནྣཙིཏྟོ མིཙྪཱདིཊྛི ¶ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ. བྲཱཧྨཎོཔི ཧི, བྷོ གོཏམ…པེ… ཝེསྶོཔི ཧི, བྷོ གོཏམ…པེ… སུདྡོཔི ཧི, བྷོ གོཏམ…པེ… སབྦེཔི ཧི, བྷོ གོཏམ, ཙཏྟཱརོ ཝཎྞཱ པཱཎཱཏིཔཱཏིནོ ཨདིནྣཱདཱཡིནོ ¶ ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརིནོ མུསཱཝཱདིནོ པིསུཎཝཱཙཱ ཕརུསཝཱཙཱ སམྥཔྤལཱཔིནོ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱལཱུ བྱཱཔནྣཙིཏྟཱ མིཙྪཱདིཊྛཱི ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻུ’’ནྟི. ‘‘ཨེཏྠ, ཨསྶལཱཡན, བྲཱཧྨཎཱནཾ ཀིཾ བལཾ, ཀོ ཨསྶཱསོ ཡདེཏྠ བྲཱཧྨཎཱ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘བྲཱཧྨཎོཝ སེཊྛོ ཝཎྞོ, ཧཱིནོ ཨཉྙོ ཝཎྞོ…པེ… བྲཧྨདཱཡཱདཱ’’’ཏི? ‘‘ཀིཉྩཱཔི བྷཝཾ གོཏམོ ཨེཝམཱཧ, ཨཐ ཁྭེཏྠ བྲཱཧྨཎཱ ཨེཝམེཏཾ མཉྙནྟི – ‘བྲཱཧྨཎོཝ སེཊྛོ ཝཎྞོ, ཧཱིནོ ཨཉྙོ ཝཎྞོ…པེ… བྲཧྨདཱཡཱདཱ’’’ཏི.

༤༠༥. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཨསྶལཱཡན, བྲཱཧྨཎོཝ ནུ ཁོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ པཊིཝིརཏོ མུསཱཝཱདཱ ¶ པཊིཝིརཏོ པིསུཎཱཡ ཝཱཙཱཡ ¶ པཊིཝིརཏོ ཕརུསཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏོ སམྥཔྤལཱཔཱ པཊིཝིརཏོ ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱལུ ཨབྱཱཔནྣཙིཏྟོ སམྨཱདིཊྛི ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ, ནོ [ནོ ཙ (ཀ.)] ཁཏྟིཡོ ནོ ཝེསྶོ, ནོ སུདྡོ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧིདཾ, བྷོ གོཏམ! ཁཏྟིཡོཔི ཧི, བྷོ གོཏམ, པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ པཊིཝིརཏོ མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོ པིསུཎཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏོ ཕརུསཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏོ སམྥཔྤལཱཔཱ པཊིཝིརཏོ ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱལུ ཨབྱཱཔནྣཙིཏྟོ སམྨཱདིཊྛི ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ. བྲཱཧྨཎོཔི ཧི, བྷོ གོཏམ…པེ… ཝེསྶོཔི ཧི, བྷོ གོཏམ…པེ… སུདྡོཔི ཧི, བྷོ གོཏམ…པེ… སབྦེཔི ཧི, བྷོ གོཏམ, ཙཏྟཱརོ ཝཎྞཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏཱ ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏཱ ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ པཊིཝིརཏཱ མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏཱ པིསུཎཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏཱ ཕརུསཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏཱ སམྥཔྤལཱཔཱ པཊིཝིརཏཱ ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱལཱུ ཨབྱཱཔནྣཙིཏྟཱ སམྨཱདིཊྛཱི ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻུ’’ནྟི. ‘‘ཨེཏྠ, ཨསྶལཱཡན ¶ , བྲཱཧྨཎཱནཾ ཀིཾ བལཾ, ཀོ ཨསྶཱསོ ཡདེཏྠ བྲཱཧྨཎཱ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘བྲཱཧྨཎོཝ སེཊྛོ ཝཎྞོ, ཧཱིནོ ཨཉྙོ ཝཎྞོ…པེ… བྲཧྨདཱཡཱདཱ’’’ཏི? ‘‘ཀིཉྩཱཔི བྷཝཾ གོཏམོ ཨེཝམཱཧ, ཨཐ ཁྭེཏྠ བྲཱཧྨཎཱ ¶ ཨེཝམེཏཾ མཉྙནྟི – ‘བྲཱཧྨཎོཝ སེཊྛོ ཝཎྞོ, ཧཱིནོ ཨཉྙོ ཝཎྞོ…པེ… བྲཧྨདཱཡཱདཱ’’’ཏི.

༤༠༦. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཨསྶལཱཡན, བྲཱཧྨཎོཝ ནུ ཁོ པཧོཏི ཨསྨིཾ པདེསེ ཨཝེརཾ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཾ མེཏྟཙིཏྟཾ བྷཱཝེཏུཾ, ནོ ཁཏྟིཡོ, ནོ ཝེསྶོ ནོ སུདྡོ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧིདཾ, བྷོ གོཏམ! ཁཏྟིཡོཔི ཧི, བྷོ གོཏམ, པཧོཏི ཨསྨིཾ པདེསེ ཨཝེརཾ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཾ མེཏྟཙིཏྟཾ བྷཱཝེཏུཾ; བྲཱཧྨཎོཔི ཧི, བྷོ གོཏམ… ཝེསྶོཔི ཧི ¶ , བྷོ གོཏམ… སུདྡོཔི ཧི, བྷོ གོཏམ… སབྦེཔི ཧི, བྷོ གོཏམ, ཙཏྟཱརོ ཝཎྞཱ པཧོནྟི ཨསྨིཾ པདེསེ ཨཝེརཾ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཾ མེཏྟཙིཏྟཾ བྷཱཝེཏུ’’ནྟི. ‘‘ཨེཏྠ, ཨསྶལཱཡན, བྲཱཧྨཎཱནཾ ཀིཾ བལཾ, ཀོ ཨསྶཱསོ ཡདེཏྠ བྲཱཧྨཎཱ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘བྲཱཧྨཎོཝ སེཊྛོ ཝཎྞོ, ཧཱིནོ ཨཉྙོ ཝཎྞོ…པེ… བྲཧྨདཱཡཱདཱ’’’ཏི? ‘‘ཀིཉྩཱཔི བྷཝཾ གོཏམོ ཨེཝམཱཧ, ཨཐ ཁྭེཏྠ བྲཱཧྨཎཱ ཨེཝམེཏཾ མཉྙནྟི – ‘བྲཱཧྨཎོཝ སེཊྛོ ཝཎྞོ, ཧཱིནོ ཨཉྙོ ཝཎྞོ…པེ… བྲཧྨདཱཡཱདཱ’’’ཏི.

༤༠༧. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཨསྶལཱཡན, བྲཱཧྨཎོཝ ནུ ཁོ པཧོཏི སོཏྟིསིནཱནིཾ ཨཱདཱཡ ¶ ནདིཾ གནྟྭཱ རཛོཛལླཾ པཝཱཧེཏུཾ, ནོ ཁཏྟིཡོ, ནོ ཝེསྶོ, ནོ སུདྡོ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧིདཾ, བྷོ གོཏམ! ཁཏྟིཡོཔི ཧི, བྷོ གོཏམ, པཧོཏི སོཏྟིསིནཱནིཾ ཨཱདཱཡ ནདིཾ གནྟྭཱ རཛོཛལླཾ པཝཱཧེཏུཾ, བྲཱཧྨཎོཔི ཧི, བྷོ གོཏམ… ཝེསྶོཔི ཧི, བྷོ གོཏམ… སུདྡོཔི ཧི, བྷོ གོཏམ… སབྦེཔི ཧི, བྷོ གོཏམ, ཙཏྟཱརོ ཝཎྞཱ པཧོནྟི སོཏྟིསིནཱནིཾ ཨཱདཱཡ ནདིཾ གནྟྭཱ རཛོཛལླཾ པཝཱཧེཏུ’’ནྟི. ‘‘ཨེཏྠ, ཨསྶལཱཡན, བྲཱཧྨཎཱནཾ ཀིཾ བལཾ, ཀོ ཨསྶཱསོ ཡདེཏྠ བྲཱཧྨཎཱ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘བྲཱཧྨཎོཝ སེཊྛོ ཝཎྞོ, ཧཱིནོ ཨཉྙོ ཝཎྞོ…པེ… བྲཧྨདཱཡཱདཱ’’’ཏི? ‘‘ཀིཉྩཱཔི བྷཝཾ གོཏམོ ཨེཝམཱཧ, ཨཐ ཁྭེཏྠ བྲཱཧྨཎཱ ཨེཝམེཏཾ མཉྙནྟི – ‘བྲཱཧྨཎོཝ སེཊྛོ ཝཎྞོ, ཧཱིནོ ཨཉྙོ ཝཎྞོ…པེ… ¶ བྲཧྨདཱཡཱདཱ’’’ཏི.

༤༠༨. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཨསྶལཱཡན, ཨིདྷ རཱཛཱ ཁཏྟིཡོ མུདྡྷཱཝསིཏྟོ ¶ ནཱནཱཛཙྩཱནཾ པུརིསཱནཾ པུརིསསཏཾ སནྣིཔཱཏེཡྻ – ‘ཨཱཡནྟུ བྷོནྟོ ཡེ ¶ ཏཏྠ ཁཏྟིཡཀུལཱ བྲཱཧྨཎཀུལཱ རཱཛཉྙཀུལཱ ཨུཔྤནྣཱ, སཱཀསྶ ཝཱ སཱལསྶ ཝཱ [ཨུཔྤནྣཱ སཱལསྶ ཝཱ (སཱི. པཱི.)] སལལ༹སྶ ཝཱ ཙནྡནསྶ ཝཱ པདུམཀསྶ ཝཱ ཨུཏྟརཱརཎིཾ ཨཱདཱཡ, ཨགྒིཾ ཨབྷིནིབྦཏྟེནྟུ, ཏེཛོ པཱཏུཀརོནྟུ. ཨཱཡནྟུ པན བྷོནྟོ ཡེ ཏཏྠ ཙཎྜཱལཀུལཱ ནེསཱདཀུལཱ ཝེནཀུལཱ [ཝེཎཀུལཱ (སཱི. པཱི.), ཝེཎུཀུལཱ (སྱཱ. ཀཾ.)] རཐཀཱརཀུལཱ པུཀྐུསཀུལཱ ཨུཔྤནྣཱ, སཱཔཱནདོཎིཡཱ ཝཱ སཱུཀརདོཎིཡཱ ཝཱ རཛཀདོཎིཡཱ ཝཱ ཨེརཎྜཀཊྛསྶ ཝཱ ཨུཏྟརཱརཎིཾ ཨཱདཱཡ, ཨགྒིཾ ཨབྷིནིབྦཏྟེནྟུ, ཏེཛོ པཱཏུཀརོནྟཱུ’ཏི.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཨསྶལཱཡན, ཡོ ཨེཝཾ ནུ ཁོ སོ [ཡོ ཙ ནུ ཁོ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ཁཏྟིཡཀུལཱ བྲཱཧྨཎཀུལཱ རཱཛཉྙཀུལཱ ཨུཔྤནྣེཧི སཱཀསྶ ཝཱ སཱལསྶ ཝཱ སལལ༹སྶ ཝཱ ཙནྡནསྶ ཝཱ པདུམཀསྶ ཝཱ ཨུཏྟརཱརཎིཾ ཨཱདཱཡ ཨགྒི ཨབྷིནིབྦཏྟོ, ཏེཛོ པཱཏུཀཏོ, སོ ཨེཝ ནུ ཁྭཱསྶ ཨགྒི ཨཙྩིམཱ ཙེཝ [ཙ (སཱི. པཱི.)] ཝཎྞཝཱ [ཝཎྞིམཱ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི. ཀ.)] ཙ པབྷསྶརོ ཙ, ཏེན ཙ སཀྐཱ ཨགྒིནཱ ཨགྒིཀརཎཱིཡཾ ཀཱཏུཾ; ཡོ པན སོ ཙཎྜཱལཀུལཱ ནེསཱདཀུལཱ ཝེནཀུལཱ རཐཀཱརཀུལཱ པུཀྐུསཀུལཱ ཨུཔྤནྣེཧི སཱཔཱནདོཎིཡཱ ཝཱ སཱུཀརདོཎིཡཱ ཝཱ རཛཀདོཎིཡཱ ཝཱ ཨེརཎྜཀཊྛསྶ ཝཱ ཨུཏྟརཱརཎིཾ ཨཱདཱཡ ཨགྒི ཨབྷིནིབྦཏྟོ, ཏེཛོ པཱཏུཀཏོ སྭཱསྶ ཨགྒི ན ཙེཝ ཨཙྩིམཱ ན ཙ ཝཎྞཝཱ ན ཙ པབྷསྶརོ, ན ཙ ཏེན སཀྐཱ ཨགྒིནཱ ¶ ཨགྒིཀརཎཱིཡཾ ཀཱཏུ’’ནྟི? ‘‘ནོ ཧིདཾ, བྷོ གོཏམ! ཡོཔི ཧི སོ [ཡོ སོ (སཱི. པཱི.)], བྷོ གོཏམ, ཁཏྟིཡཀུལཱ བྲཱཧྨཎཀུལཱ རཱཛཉྙཀུལཱ ཨུཔྤནྣེཧི སཱཀསྶ ཝཱ སཱལསྶ ཝཱ སལལ༹སྶ ཝཱ ཙནྡནསྶ ཝཱ པདུམཀསྶ ཝཱ ཨུཏྟརཱརཎིཾ ཨཱདཱཡ ཨགྒི ཨབྷིནིབྦཏྟོ, ཏེཛོ པཱཏུཀཏོ སྭཱསྶ [སོ ཙསྶ (སཱི. པཱི.), སོཔིསྶ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཨགྒི ཨཙྩིམཱ ཙེཝ ཝཎྞཝཱ ཙ པབྷསྶརོ ཙ, ཏེན ཙ སཀྐཱ ཨགྒིནཱ ཨགྒིཀརཎཱིཡཾ ཀཱཏུཾ; ཡོཔི སོ ཙཎྜཱལཀུལཱ ནེསཱདཀུལཱ ཝེནཀུལཱ རཐཀཱརཀུལཱ པུཀྐུསཀུལཱ ཨུཔྤནྣེཧི སཱཔཱནདོཎིཡཱ ཝཱ སཱུཀརདོཎིཡཱ ཝཱ རཛཀདོཎིཡཱ ཝཱ ཨེརཎྜཀཊྛསྶ ཝཱ ཨུཏྟརཱརཎིཾ ཨཱདཱཡ ཨགྒི ¶ ཨབྷིནིབྦཏྟོ, ཏེཛོ པཱཏུཀཏོ, སྭཱསྶ ཨགྒི ཨཙྩིམཱ ཙེཝ ཝཎྞཝཱ ཙ པབྷསྶརོ ཙ, ཏེན ཙ སཀྐཱ ཨགྒིནཱ ཨགྒིཀརཎཱིཡཾ ཀཱཏུཾ. སབྦོཔི ཧི, བྷོ གོཏམ, ཨགྒི ཨཙྩིམཱ ཙེཝ ¶ ཝཎྞཝཱ ཙ པབྷསྶརོ ཙ, སབྦེནཔི སཀྐཱ ¶ ཨགྒིནཱ ཨགྒིཀརཎཱིཡཾ ཀཱཏུ’’ནྟི. ‘‘ཨེཏྠ, ཨསྶལཱཡན, བྲཱཧྨཎཱནཾ ཀིཾ བལཾ, ཀོ ཨསྶཱསོ ཡདེཏྠ བྲཱཧྨཎཱ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘བྲཱཧྨཎོཝ སེཊྛོ ཝཎྞོ, ཧཱིནོ ཨཉྙོ ཝཎྞོ; བྲཱཧྨཎོཝ སུཀྐོ ཝཎྞོ, ཀཎྷོ ཨཉྙོ ཝཎྞོ; བྲཱཧྨཎཱཝ སུཛ྄ཛྷནྟི, ནོ ཨབྲཱཧྨཎཱ; བྲཱཧྨཎཱཝ བྲཧྨུནོ པུཏྟཱ ཨོརསཱ མུཁཏོ ཛཱཏཱ བྲཧྨཛཱ བྲཧྨནིམྨིཏཱ བྲཧྨདཱཡཱདཱ’’’ཏི? ‘‘ཀིཉྩཱཔི བྷཝཾ གོཏམོ ཨེཝམཱཧ, ཨཐ ཁྭེཏྠ བྲཱཧྨཎཱ ཨེཝམེཏཾ མཉྙནྟི – ‘བྲཱཧྨཎོཝ སེཊྛོ ཝཎྞོ, ཧཱིནོ ཨཉྙོ ཝཎྞོ…པེ… བྲཧྨདཱཡཱདཱ’’’ཏི.

༤༠༩. ‘‘ཏཾ ¶ ཀིཾ མཉྙསི, ཨསྶལཱཡན, ཨིདྷ ཁཏྟིཡཀུམཱརོ བྲཱཧྨཎཀཉྙཱཡ སདྡྷིཾ སཾཝཱསཾ ཀཔྤེཡྻ, ཏེསཾ སཾཝཱསམནྭཱཡ པུཏྟོ ཛཱཡེཐ; ཡོ སོ ཁཏྟིཡཀུམཱརེན བྲཱཧྨཎཀཉྙཱཡ པུཏྟོ ཨུཔྤནྣོ, སིཡཱ སོ མཱཏུཔི སདིསོ པིཏུཔི སདིསོ, ‘ཁཏྟིཡོ’ཏིཔི ཝཏྟབྦོ ‘བྲཱཧྨཎོ’ཏིཔི ཝཏྟབྦོ’’ཏི? ‘‘ཡོ སོ, བྷོ གོཏམ, ཁཏྟིཡཀུམཱརེན བྲཱཧྨཎཀཉྙཱཡ པུཏྟོ ཨུཔྤནྣོ, སིཡཱ སོ མཱཏུཔི སདིསོ པིཏུཔི སདིསོ, ‘ཁཏྟིཡོ’ཏིཔི ཝཏྟབྦོ ‘བྲཱཧྨཎོ’ཏིཔི ཝཏྟབྦོ’’ཏི.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཨསྶལཱཡན, ཨིདྷ བྲཱཧྨཎཀུམཱརོ ཁཏྟིཡཀཉྙཱཡ སདྡྷིཾ སཾཝཱསཾ ཀཔྤེཡྻ, ཏེསཾ སཾཝཱསམནྭཱཡ པུཏྟོ ཛཱཡེཐ; ཡོ སོ བྲཱཧྨཎཀུམཱརེན ཁཏྟིཡཀཉྙཱཡ པུཏྟོ ཨུཔྤནྣོ, སིཡཱ སོ མཱཏུཔི སདིསོ པིཏུཔི སདིསོ, ‘ཁཏྟིཡོ’ཏིཔི ཝཏྟབྦོ ‘བྲཱཧྨཎོ’ཏིཔི ཝཏྟབྦོ’’ཏི? ‘‘ཡོ སོ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཀུམཱརེན ཁཏྟིཡཀཉྙཱཡ པུཏྟོ ཨུཔྤནྣོ, སིཡཱ སོ མཱཏུཔི སདིསོ པིཏུཔི སདིསོ, ‘ཁཏྟིཡོ’ཏིཔི ཝཏྟབྦོ ‘བྲཱཧྨཎོ’ཏིཔི ཝཏྟབྦོ’’ཏི.

‘‘ཏཾ ¶ ཀིཾ མཉྙསི, ཨསྶལཱཡན ཨིདྷ ཝལ༹ཝཾ གདྲབྷེན སམྤཡོཛེཡྻུཾ [སཾཡོཛེཡྻ (ཀ.)], ཏེསཾ སམྤཡོགམནྭཱཡ ཀིསོརོ ཛཱཡེཐ; ཡོ སོ ཝལ༹ཝཱཡ གདྲབྷེན ཀིསོརོ ཨུཔྤནྣོ, སིཡཱ སོ མཱཏུཔི སདིསོ པིཏུཔི སདིསོ, ‘ཨསྶོ’ཏིཔི ཝཏྟབྦོ ‘གདྲབྷོ’ཏིཔི ཝཏྟབྦོ’’ཏི? ‘‘ཀུཎྜཉྷི ¶ སོ [ཝེཀུརཉྫཱཡ ཧི སོ (སཱི. པཱི.), སོ ཀུམཱརཎྜུཔི སོ (སྱཱ. ཀཾ.), ཝེཀུལཛོ ཧི སོ (?)], བྷོ གོཏམ, ཨསྶཏརོ ཧོཏི. ཨིདཾ ཧིསྶ ¶ , བྷོ གོཏམ, ནཱནཱཀརཎཾ ¶ པསྶཱམི; ཨམུཏྲ ཙ པནེསཱནཾ ན ཀིཉྩི ནཱནཱཀརཎཾ པསྶཱམཱི’’ཏི.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཨསྶལཱཡན, ཨིདྷཱསྶུ དྭེ མཱཎཝཀཱ བྷཱཏརོ སཨུདརིཡཱ, ཨེཀོ ཨཛ྄ཛྷཱཡཀོ ཨུཔནཱིཏོ ཨེཀོ ཨནཛ྄ཛྷཱཡཀོ ཨནུཔནཱིཏོ. ཀམེཏྠ བྲཱཧྨཎཱ པཋམཾ བྷོཛེཡྻུཾ སདྡྷེ ཝཱ ཐཱལིཔཱཀེ ཝཱ ཡཉྙེ ཝཱ པཱཧུནེ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ཡོ སོ, བྷོ གོཏམ, མཱཎཝཀོ ཨཛ྄ཛྷཱཡཀོ ཨུཔནཱིཏོ ཏམེཏྠ བྲཱཧྨཎཱ པཋམཾ བྷོཛེཡྻུཾ སདྡྷེ ཝཱ ཐཱལིཔཱཀེ ཝཱ ཡཉྙེ ཝཱ པཱཧུནེ ཝཱ. ཀིཉྷི, བྷོ གོཏམ, ཨནཛ྄ཛྷཱཡཀེ ཨནུཔནཱིཏེ དིནྣཾ མཧཔྥལཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི?

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཨསྶལཱཡན, ཨིདྷཱསྶུ དྭེ མཱཎཝཀཱ བྷཱཏརོ སཨུདརིཡཱ, ཨེཀོ ཨཛ྄ཛྷཱཡཀོ ཨུཔནཱིཏོ དུསྶཱིལོ པཱཔདྷམྨོ, ཨེཀོ ཨནཛ྄ཛྷཱཡཀོ ཨནུཔནཱིཏོ སཱིལཝཱ ཀལྱཱཎདྷམྨོ. ཀམེཏྠ བྲཱཧྨཎཱ པཋམཾ བྷོཛེཡྻུཾ སདྡྷེ ཝཱ ཐཱལིཔཱཀེ ཝཱ ཡཉྙེ ཝཱ པཱཧུནེ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ཡོ སོ, བྷོ གོཏམ, མཱཎཝཀོ ཨནཛ྄ཛྷཱཡཀོ ཨནུཔནཱིཏོ སཱིལཝཱ ཀལྱཱཎདྷམྨོ ཏམེཏྠ བྲཱཧྨཎཱ པཋམཾ བྷོཛེཡྻུཾ སདྡྷེ ཝཱ ཐཱལིཔཱཀེ ཝཱ ཡཉྙེ ཝཱ པཱཧུནེ ཝཱ. ཀིཉྷི, བྷོ གོཏམ, དུསྶཱིལེ པཱཔདྷམྨེ དིནྣཾ མཧཔྥལཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི?

‘‘པུབྦེ ཁོ ཏྭཾ, ཨསྶལཱཡན, ཛཱཏིཾ ཨགམཱསི; ཛཱཏིཾ གནྟྭཱ མནྟེ ཨགམཱསི; མནྟེ གནྟྭཱ ¶ ཏཔེ ཨགམཱསི; ཏཔེ གནྟྭཱ [མནྟེ གནྟྭཱ ཏམེཏཾ ཏྭཾ (སཱི. པཱི.), མནྟེ གནྟྭཱ ཏམེཝ ཋཔེཏྭཱ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཙཱཏུཝཎྞིཾ སུདྡྷིཾ པཙྩཱགཏོ, ཡམཧཾ པཉྙཔེམཱི’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཨསྶལཱཡནོ མཱཎཝོ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏོ མངྐུབྷཱུཏོ པཏྟཀྑནྡྷོ ཨདྷོམུཁོ པཛ྄ཛྷཱཡནྟོ ཨཔྤཊིབྷཱནོ ནིསཱིདི.

༤༡༠. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཨསྶལཱཡནཾ མཱཎཝཾ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཾ མངྐུབྷཱུཏཾ པཏྟཀྑནྡྷཾ ཨདྷོམུཁཾ པཛ྄ཛྷཱཡནྟཾ ཨཔྤཊིབྷཱནཾ ཝིདིཏྭཱ ཨསྶལཱཡནཾ མཱཎཝཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘བྷཱུཏཔུབྦཾ, ཨསྶལཱཡན, སཏྟནྣཾ བྲཱཧྨཎིསཱིནཾ ཨརཉྙཱཡཏནེ པཎྞཀུཊཱིསུ སམྨནྟཱནཾ [ཝསནྟཱནཾ (སཱི.)] ཨེཝརཱུཔཾ པཱཔཀཾ དིཊྛིགཏཾ ཨུཔྤནྣཾ ཧོཏི ¶ – ‘བྲཱཧྨཎོཝ སེཊྛོ ཝཎྞོ, ཧཱིནོ ཨཉྙོ ¶ ཝཎྞོ…པེ… བྲཧྨདཱཡཱདཱ’ཏི. ཨསྶོསི ཁོ ¶ , ཨསྶལཱཡན, ཨསིཏོ དེཝལོ ཨིསི – ‘སཏྟནྣཾ ཀིར བྲཱཧྨཎིསཱིནཾ ཨརཉྙཱཡཏནེ པཎྞཀུཊཱིསུ སམྨནྟཱནཾ ཨེཝརཱུཔཾ པཱཔཀཾ དིཊྛིགཏཾ ཨུཔྤནྣཾ – བྲཱཧྨཎོཝ སེཊྛོ ཝཎྞོ…པེ… བྲཧྨདཱཡཱདཱ’ཏི. ཨཐ ཁོ, ཨསྶལཱཡན, ཨསིཏོ དེཝལོ ཨིསི ཀེསམསྶུཾ ཀཔྤེཏྭཱ མཉྫིཊྛཝཎྞཱནི དུསྶཱནི ནིཝཱསེཏྭཱ པཊལིཡོ [ཨཊལིཡོ (སཱི. པཱི.), ཨགལིཡོ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཨུཔཱཧནཱ ཨཱརུཧིཏྭཱ ཛཱཏརཱུཔམཡཾ དཎྜཾ གཧེཏྭཱ སཏྟནྣཾ བྲཱཧྨཎིསཱིནཾ པཏྠཎྜིལེ པཱཏུརཧོསི. ཨཐ ཁོ, ཨསྶལཱཡན, ཨསིཏོ དེཝལོ ཨིསི སཏྟནྣཾ བྲཱཧྨཎིསཱིནཾ པཏྠཎྜིལེ ཙངྐམམཱནོ ཨེཝམཱཧ – ‘ཧནྡ, ཀོ ནུ ཁོ ཨིམེ བྷཝནྟོ བྲཱཧྨཎིསཡོ གཏཱ [གནྟཱ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)]; ཧནྡ, ཀོ ནུ ཁོ ཨིམེ བྷཝནྟོ བྲཱཧྨཎིསཡོ གཏཱ’ཏི? ཨཐ ཁོ, ཨསྶལཱཡན, སཏྟནྣཾ བྲཱཧྨཎིསཱིནཾ ཨེཏདཧོསི – ‘ཀོ ¶ ནཱཡཾ གཱམཎྜལརཱུཔོ ཝིཡ སཏྟནྣཾ བྲཱཧྨཎིསཱིནཾ པཏྠཎྜིལེ ཙངྐམམཱནོ ཨེཝམཱཧ – ‘ཧནྡ, ཀོ ནུ ཁོ ཨིམེ བྷཝནྟོ བྲཱཧྨཎིསཡོ གཏཱ; ཧནྡ, ཀོ ནུ ཁོ ཨིམེ བྷཝནྟོ བྲཱཧྨཎིསཡོ གཏཱཏི? ཧནྡ, ནཾ ཨབྷིསཔཱམཱ’ཏི. ཨཐ ཁོ, ཨསྶལཱཡན, སཏྟ བྲཱཧྨཎིསཡོ ཨསིཏཾ དེཝལཾ ཨིསིཾ ཨབྷིསཔིཾསུ – ‘བྷསྨཱ, ཝསལ [ཝསལཱི (པཱི.), ཝསལི (ཀ.), ཙཔལཱི (སྱཱ. ཀཾ.)], ཧོཧི; བྷསྨཱ, ཝསལ, ཧོཧཱི’ཏི [བྷསྨཱ ཝསལ ཧོཧཱིཏི ཨབྷིསཔཝཙནཾ སཱི. པཱི. པོཏྠཀེསུ སཀིདེཝ ཨཱགཏཾ]. ཡཐཱ ཡཐཱ ཁོ, ཨསྶལཱཡན, སཏྟ བྲཱཧྨཎིསཡོ ཨསིཏཾ དེཝལཾ ཨིསིཾ ཨབྷིསཔིཾསུ ཏཐཱ ཏཐཱ ཨསིཏོ དེཝལོ ཨིསི ཨབྷིརཱུཔཏརོ ཙེཝ ཧོཏི དསྶནཱིཡཏརོ ཙ པཱསཱདིཀཏརོ ཙ. ཨཐ ཁོ, ཨསྶལཱཡན, སཏྟནྣཾ བྲཱཧྨཎིསཱིནཾ ཨེཏདཧོསི – ‘མོགྷཾ ཝཏ ནོ ཏཔོ, ཨཕལཾ བྲཧྨཙརིཡཾ. མཡཉྷི པུབྦེ ཡཾ ཨབྷིསཔཱམ – བྷསྨཱ, ཝསལ, ཧོཧི; བྷསྨཱ, ཝསལ, ཧོཧཱིཏི བྷསྨཱཝ བྷཝཏི ཨེཀཙྩོ. ཨིམཾ པན མཡཾ ཡཐཱ ཡཐཱ ཨབྷིསཔཱམ ཏཐཱ ཏཐཱ ཨབྷིརཱུཔཏརོ ཙེཝ ཧོཏི དསྶནཱིཡཏརོ ཙ པཱསཱདིཀཏརོ ཙཱ’ཏི. ‘ན བྷཝནྟཱནཾ མོགྷཾ ཏཔོ, ནཱཕལཾ བྲཧྨཙརིཡཾ. ཨིངྒྷ བྷཝནྟོ, ཡོ མཡི མནོཔདོསོ ཏཾ པཛཧཐཱ’ཏི. ‘ཡོ ¶ བྷཝཏི མནོཔདོསོ ཏཾ པཛཧཱམ. ཀོ ནུ བྷཝཾ ཧོཏཱི’ཏི? ‘སུཏོ ནུ བྷཝཏཾ – ཨསིཏོ དེཝལོ ཨིསཱི’ཏི? ‘ཨེཝཾ, བྷོ’. ‘སོ ཁྭཱཧཾ, བྷོ, ཧོམཱི’ཏི. ཨཐ ཁོ, ཨསྶལཱཡན, སཏྟ བྲཱཧྨཎིསཡོ ཨསིཏཾ དེཝལཾ ཨིསིཾ ཨབྷིཝཱདེཏུཾ ཨུཔཀྐམིཾསུ.

༤༡༡. ‘‘ཨཐ ¶ ཁོ, ཨསྶལཱཡན, ཨསིཏོ དེཝལོ ཨིསི སཏྟ བྲཱཧྨཎིསཡོ ཨེཏདཝོཙ – ‘སུཏཾ མེཏཾ, བྷོ, སཏྟནྣཾ ཀིར བྲཱཧྨཎིསཱིནཾ ཨརཉྙཱཡཏནེ པཎྞཀུཊཱིསུ སམྨནྟཱནཾ ཨེཝརཱུཔཾ པཱཔཀཾ དིཊྛིགཏཾ ཨུཔྤནྣཾ ¶ – བྲཱཧྨཎོཝ སེཊྛོ ཝཎྞོ, ཧཱིནོ ཨཉྙོ ཝཎྞོ; བྲཱཧྨཎོཝ སུཀྐོ ཝཎྞོ ¶ , ཀཎྷོ ཨཉྙོ ཝཎྞོ; བྲཱཧྨཎཱཝ སུཛ྄ཛྷནྟི, ནོ ཨབྲཱཧྨཎཱ; བྲཱཧྨཎཱཝ བྲཧྨུནོ པུཏྟཱ ཨོརསཱ མུཁཏོ ཛཱཏཱ བྲཧྨཛཱ བྲཧྨནིམྨིཏཱ བྲཧྨདཱཡཱདཱ’ཏི. ‘ཨེཝཾ, བྷོ’.

‘‘‘ཛཱནནྟི པན བྷོནྟོ – ཡཱ ཛནིཀཱ མཱཏཱ [ཛནིམཱཏཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] བྲཱཧྨཎཾཡེཝ ཨགམཱསི, ནོ ཨབྲཱཧྨཎ’ནྟི? ‘ནོ ཧིདཾ, བྷོ’.

‘‘‘ཛཱནནྟི པན བྷོནྟོ – ཡཱ ཛནིཀཱམཱཏུ [ཛནིམཱཏུ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] མཱཏཱ ཡཱཝ སཏྟམཱ མཱཏུམཱཏཱམཧཡུགཱ བྲཱཧྨཎཾཡེཝ ཨགམཱསི, ནོ ཨབྲཱཧྨཎ’ནྟི? ‘ནོ ཧིདཾ, བྷོ’.

‘‘‘ཛཱནནྟི པན བྷོནྟོ – ཡོ ཛནཀོ པིཏཱ [ཛནིཔིཏཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] བྲཱཧྨཎིཾཡེཝ ཨགམཱསི, ནོ ཨབྲཱཧྨཎི’ནྟི? ‘ནོ ཧིདཾ, བྷོ’.

‘‘‘ཛཱནནྟི པན བྷོནྟོ – ཡོ ཛནཀཔིཏུ [ཛནིཔིཏུ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] པིཏཱ ཡཱཝ སཏྟམཱ པིཏུཔིཏཱམཧཡུགཱ བྲཱཧྨཎིཾཡེཝ ཨགམཱསི, ནོ ཨབྲཱཧྨཎི’ནྟི? ‘ནོ ཧིདཾ, བྷོ’.

‘‘‘ཛཱནནྟི པན བྷོནྟོ – ཡཐཱ གབྦྷསྶ ཨཝཀྐནྟི ཧོཏཱི’ཏི [ན མཡཾ ཛཱནཱམ བྷོ ཡཐཱ གབྦྷསྶ ཨཝཀྐནྟི ཧོཏཱིཏི. ཡཐཱ ཀཐཾ པན བྷོ གབྦྷསྶ ཨཝཀྐནྟི ཧོཏཱིཏི. (ཀ.)]? ‘ཛཱནཱམ མཡཾ, བྷོ – ཡཐཱ གབྦྷསྶ ཨཝཀྐནྟི ཧོཏི [ན མཡཾ ཛཱནཱམ བྷོ ཡཐཱ གབྦྷསྶ ཨཝཀྐནྟི ཧོཏཱིཏི. ཡཐཱ ཀཐཾ པན བྷོ གབྦྷསྶ ཨཝཀྐནྟི ཧོཏཱིཏི. (ཀ.)]. ཨིདྷ ¶ མཱཏཱཔིཏརོ ཙ སནྣིཔཏིཏཱ ཧོནྟི, མཱཏཱ ཙ ཨུཏུནཱི ཧོཏི, གནྡྷབྦོ ཙ པཙྩུཔཊྛིཏོ ཧོཏི; ཨེཝཾ ཏིཎྞཾ སནྣིཔཱཏཱ གབྦྷསྶ ཨཝཀྐནྟི ཧོཏཱི’ཏི.

‘‘‘ཛཱནནྟི པན བྷོནྟོ – ཏགྒྷ [ཡགྒྷེ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], སོ གནྡྷབྦོ ཁཏྟིཡོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཝེསྶོ ཝཱ སུདྡོ ཝཱ’ཏི? ‘ན མཡཾ, བྷོ, ཛཱནཱམ – ཏགྒྷ སོ གནྡྷབྦོ ཁཏྟིཡོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཝེསྶོ ཝཱ སུདྡོ ཝཱ’ཏི. ‘ཨེཝཾ སནྟེ, བྷོ, ཛཱནཱཐ – ཀེ ཏུམྷེ ཧོཐཱ’ཏི? ‘ཨེཝཾ སནྟེ, བྷོ ¶ , ན མཡཾ ཛཱནཱམ ¶ – ཀེ མཡཾ ཧོམཱ’ཏི. ཏེ ཧི ནཱམ, ཨསྶལཱཡན, སཏྟ བྲཱཧྨཎིསཡོ ཨསིཏེན དེཝལེན ཨིསིནཱ སཀེ ཛཱཏིཝཱདེ སམནུཡུཉྫཱིཡམཱནཱ སམནུགྒཱཧཱིཡམཱནཱ སམནུབྷཱསཱིཡམཱནཱ ན སམྤཱཡིསྶནྟི; ཀིཾ པན ཏྭཾ ཨེཏརཧི མཡཱ སཀསྨིཾ ཛཱཏིཝཱདེ སམནུཡུཉྫཱིཡམཱནོ ¶ སམནུགྒཱཧཱིཡམཱནོ སམནུབྷཱསཱིཡམཱནོ སམྤཱཡིསྶསི, ཡེསཾ ཏྭཾ སཱཙརིཡཀོ ན པུཎྞོ དབྦིགཱཧོ’’ཏི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཨསྶལཱཡནོ མཱཎཝོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ…པེ… ཨུཔཱསཀཾ མཾ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི.

ཨསྶལཱཡནསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ ཏཏིཡཾ.

༤. གྷོཊམུཁསུཏྟཾ

༤༡༢. ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ ཨཱཡསྨཱ ཨུདེནོ བཱརཱཎསིཡཾ ཝིཧརཏི ཁེམིཡམྦཝནེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན གྷོཊམུཁོ བྲཱཧྨཎོ བཱརཱཎསིཾ ཨནུཔྤཏྟོ ཧོཏི ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན. ཨཐ ཁོ གྷོཊམུཁོ བྲཱཧྨཎོ ཛངྒྷཱཝིཧཱརཾ ¶ ཨནུཙངྐམམཱནོ ཨནུཝིཙརམཱནོ ཡེན ཁེམིཡམྦཝནཾ ཏེནུཔསངྐམི. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཱཡསྨཱ ཨུདེནོ ཨབྦྷོཀཱསེ ཙངྐམཏི. ཨཐ ཁོ གྷོཊམུཁོ བྲཱཧྨཎོ ཡེནཱཡསྨཱ ཨུདེནོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨཏཱ ཨུདེནེན སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨུདེནཾ ཙངྐམནྟཾ ཨནུཙངྐམམཱནོ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཨམྦྷོ སམཎ, ‘ནཏྠི དྷམྨིཀོ པརིབྦཛོ’ [པརིབྦཱཛོ (སཱི. པཱི.)] – ཨེཝཾ མེ ཨེཏྠ ཧོཏི. ཏཉྩ ཁོ བྷཝནྟརཱུཔཱནཾ ཝཱ ཨདསྶནཱ, ཡོ ཝཱ པནེཏྠ དྷམྨོ’’ཏི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཨཱཡསྨཱ ཨུདེནོ ཙངྐམཱ ཨོརོཧིཏྭཱ ཝིཧཱརཾ པཝིསིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. གྷོཊམུཁོཔི ཁོ བྲཱཧྨཎོ ཙངྐམཱ ཨོརོཧིཏྭཱ ཝིཧཱརཾ པཝིསིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. ཨེཀམནྟཾ ཋིཏཾ ཁོ གྷོཊམུཁཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨཱཡསྨཱ ཨུདེནོ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སཾཝིཛྫནྟི [སཾཝིཛྫནྟེ (བཧཱུསུ)] ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཨཱསནཱནི. སཙེ ཨཱཀངྑསི, ནིསཱིདཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཏདེཝ ཁོ པན མཡཾ ¶ བྷོཏོ ཨུདེནསྶ ཨཱགམཡམཱནཱ (ན) ནིསཱིདཱམ. ཀཐཉྷི ནཱམ མཱདིསོ པུབྦེ ཨནིམནྟིཏོ ཨཱསནེ ¶ ནིསཱིདིཏབྦཾ མཉྙེཡྻཱ’’ཏི? ཨཐ ཁོ གྷོཊམུཁོ བྲཱཧྨཎོ ཨཉྙཏརཾ ནཱིཙཾ ཨཱསནཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ གྷོཊམུཁོ བྲཱཧྨཎོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨུདེནཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨམྦྷོ སམཎ, ‘ནཏྠི དྷམྨིཀོ པརིབྦཛོ’ – ཨེཝཾ མེ ཨེཏྠ ཧོཏི. ཏཉྩ ཁོ བྷཝནྟརཱུཔཱནཾ ཝཱ ཨདསྶནཱ, ཡོ ཝཱ པནེཏྠ དྷམྨོ’’ཏི. ‘‘སཙེ ཁོ པན མེ ཏྭཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨནུཉྙེཡྻཾ ཨནུཛཱནེཡྻཱསི, པཊིཀྐོསིཏབྦཉྩ པཊིཀྐོསེཡྻཱསི; ཡསྶ ཙ པན མེ བྷཱསིཏསྶ ཨཏྠཾ ན ཛཱནེཡྻཱསི, མམཾཡེཝ ཏཏྠ ཨུཏྟརི པཊིཔུཙྪེཡྻཱསི – ‘ཨིདཾ, བྷོ ཨུདེན, ཀཐཾ, ཨིམསྶ ཀྭཏྠོ’ཏི? ཨེཝཾ ཀཏྭཱ སིཡཱ ནོ ཨེཏྠ ཀཐཱསལླཱཔོ’’ཏི. ‘‘ཨནུཉྙེཡྻཾ ཁྭཱཧཾ བྷོཏོ ཨུདེནསྶ ཨནུཛཱནིསྶཱམི, པཊིཀྐོསིཏབྦཉྩ པཊིཀྐོསིསྶཱམི; ཡསྶ ཙ པནཱཧཾ བྷོཏོ ¶ ཨུདེནསྶ ¶ བྷཱསིཏསྶ ཨཏྠཾ ན ཛཱནིསྶཱམི, བྷཝནྟཾཡེཝ ཏཏྠ ཨུདེནཾ ཨུཏྟརི པཊིཔུཙྪིསྶཱམི – ‘ཨིདཾ, བྷོ ཨུདེན, ཀཐཾ, ཨིམསྶ ཀྭཏྠོ’ཏི? ཨེཝཾ ཀཏྭཱ ཧོཏུ ནོ ཨེཏྠ ཀཐཱསལླཱཔོ’’ཏི.

༤༡༣. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྲཱཧྨཎ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨིདྷ, བྲཱཧྨཎ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཏྟནྟཔོ ཧོཏི ཨཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ. ཨིདྷ པན, བྲཱཧྨཎ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ པརནྟཔོ ཧོཏི པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ. ཨིདྷ པན, བྲཱཧྨཎ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཏྟནྟཔོ ཙ ཧོཏི ཨཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ པརནྟཔོ ཙ པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ. ཨིདྷ པན, བྲཱཧྨཎ ¶ , ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ནེཝཏྟནྟཔོ ཧོཏི ནཱཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ, ན པརནྟཔོ ན པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ. སོ ཨནཏྟནྟཔོ ཨཔརནྟཔོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ནིཙྪཱཏོ ནིབྦུཏོ སཱིཏཱིབྷཱུཏོ སུཁཔྤཊིསཾཝེདཱི བྲཧྨབྷཱུཏེན ཨཏྟནཱ ཝིཧརཏི. ཨིམེསཾ, བྲཱཧྨཎ, ཙཏུནྣཾ པུགྒལཱནཾ ཀཏམོ ཏེ པུགྒལོ ཙིཏྟཾ ཨཱརཱདྷེཏཱི’’ཏི?

‘‘ཡྭཱཡཾ, བྷོ ཨུདེན, པུགྒལོ ཨཏྟནྟཔོ ཨཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ཨཡཾ མེ པུགྒལོ ཙིཏྟཾ ནཱརཱདྷེཏི; ཡོཔཱཡཾ, བྷོ ཨུདེན, པུགྒལོ པརནྟཔོ པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ཨཡམྤི མེ པུགྒལོ ཙིཏྟཾ ནཱརཱདྷེཏི; ཡོཔཱཡཾ, བྷོ ཨུདེན, པུགྒལོ ཨཏྟནྟཔོ ཙ ཨཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ¶ པརནྟཔོ ཙ པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ཨཡམྤི མེ པུགྒལོ ཙིཏྟཾ ནཱརཱདྷེཏི; ཡོ ཙ ཁོ ཨཡཾ, བྷོ ཨུདེན, པུགྒལོ ནེཝཏྟནྟཔོ ནཱཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ན པརནྟཔོ ན པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ སོ ཨནཏྟནྟཔོ ཨཔརནྟཔོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ནིཙྪཱཏོ ནིབྦུཏོ སཱིཏཱིབྷཱུཏོ སུཁཔྤཊིསཾཝེདཱི བྲཧྨབྷཱུཏེན ཨཏྟནཱ ཝིཧརཏི. ཨཡམེཝ མེ པུགྒལོ ཙིཏྟཾ ཨཱརཱདྷེཏཱི’’ཏི.

‘‘ཀསྨཱ པན ཏེ, བྲཱཧྨཎ, ཨིམེ ཏཡོ པུགྒལཱ ཙིཏྟཾ ནཱརཱདྷེནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཡྭཱཡཾ, བྷོ ཨུདེན, པུགྒལོ ཨཏྟནྟཔོ ཨཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ སོ ཨཏྟཱནཾ སུཁཀཱམཾ དུཀྑཔཊིཀྐཱུལཾ ཨཱཏཱཔེཏི པརིཏཱཔེཏི; ཨིམིནཱ མེ ཨཡཾ པུགྒལོ ཙིཏྟཾ ནཱརཱདྷེཏི. ཡོཔཱཡཾ ¶ , བྷོ ཨུདེན, པུགྒལོ པརནྟཔོ པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ སོ པརཾ སུཁཀཱམཾ དུཀྑཔཊིཀྐཱུལཾ ¶ ཨཱཏཱཔེཏི པརིཏཱཔེཏི; ཨིམིནཱ མེ ཨཡཾ པུགྒལོ ཙིཏྟཾ ནཱརཱདྷེཏི. ཡོཔཱཡཾ, བྷོ ཨུདེན, པུགྒལོ ཨཏྟནྟཔོ ཙ ཨཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ པརནྟཔོ ཙ པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ སོ ¶ ཨཏྟཱནཉྩ པརཉྩ སུཁཀཱམཾ དུཀྑཔཊིཀྐཱུལཾ ཨཱཏཱཔེཏི པརིཏཱཔེཏི; ཨིམིནཱ མེ ཨཡཾ པུགྒལོ ཙིཏྟཾ ནཱརཱདྷེཏི. ཡོ ཙ ཁོ ཨཡཾ, བྷོ ཨུདེན, པུགྒལོ ནེཝཏྟནྟཔོ ནཱཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ན པརནྟཔོ ན པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ སོ ཨནཏྟནྟཔོ ཨཔརནྟཔོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ནིཙྪཱཏོ ནིབྦུཏོ སཱིཏཱིབྷཱུཏོ སུཁཔྤཊིསཾཝེདཱི བྲཧྨབྷཱུཏེན ཨཏྟནཱ ཝིཧརཏི, སོ ཨཏྟཱནཉྩ པརཉྩ སུཁཀཱམཾ དུཀྑཔཊིཀྐཱུལཾ ནེཝ ཨཱཏཱཔེཏི ན པརིཏཱཔེཏི; ཨིམིནཱ མེ ཨཡཾ པུགྒལོ ཙིཏྟཾ ཨཱརཱདྷེཏཱི’’ཏི.

༤༡༤. ‘‘དྭེམཱ, བྲཱཧྨཎ, པརིསཱ. ཀཏམཱ དྭེ? ཨིདྷ, བྲཱཧྨཎ, ཨེཀཙྩཱ པརིསཱ སཱརཏྟརཏྟཱ མཎིཀུཎྜལེསུ པུཏྟབྷརིཡཾ པརིཡེསཏི, དཱསིདཱསཾ པརིཡེསཏི, ཁེཏྟཝཏྠུཾ པརིཡེསཏི, ཛཱཏརཱུཔརཛཏཾ པརིཡེསཏི.

‘‘ཨིདྷ པན, བྲཱཧྨཎ, ཨེཀཙྩཱ པརིསཱ ཨསཱརཏྟརཏྟཱ མཎིཀུཎྜལེསུ པུཏྟབྷརིཡཾ པཧཱཡ, དཱསིདཱསཾ པཧཱཡ, ཁེཏྟཝཏྠུཾ པཧཱཡ, ཛཱཏརཱུཔརཛཏཾ པཧཱཡ, ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏཱ. སྭཱཡཾ, བྲཱཧྨཎ, པུགྒལོ ནེཝཏྟནྟཔོ ནཱཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ན པརནྟཔོ ན པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ. སོ ཨནཏྟནྟཔོ ཨཔརནྟཔོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ནིཙྪཱཏོ ¶ ནིབྦུཏོ སཱིཏཱིབྷཱུཏོ སུཁཔྤཊིསཾཝེདཱི ¶ བྲཧྨབྷཱུཏེན ཨཏྟནཱ ཝིཧརཏི. ཨིདྷ ཀཏམཾ ཏྭཾ, བྲཱཧྨཎ, པུགྒལཾ ཀཏམཱཡ པརིསཱཡ བཧུལཾ སམནུཔསྶསི – ཡཱ ཙཱཡཾ པརིསཱ སཱརཏྟརཏྟཱ མཎིཀུཎྜལེསུ པུཏྟབྷརིཡཾ པརིཡེསཏི དཱསིདཱསཾ པརིཡེསཏི ཁེཏྟཝཏྠུཾ པརིཡེསཏི ཛཱཏརཱུཔརཛཏཾ པརིཡེསཏི, ཡཱ ཙཱཡཾ པརིསཱ ཨསཱརཏྟརཏྟཱ མཎིཀུཎྜལེསུ པུཏྟབྷརིཡཾ པཧཱཡ དཱསིདཱསཾ པཧཱཡ ཁེཏྟཝཏྠུཾ པཧཱཡ ཛཱཏརཱུཔརཛཏཾ པཧཱཡ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏཱ’’ཏི?

‘‘ཡྭཱཡཾ ¶ , བྷོ ཨུདེན, པུགྒལོ ནེཝཏྟནྟཔོ ནཱཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ན པརནྟཔོ ན པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ སོ ཨནཏྟནྟཔོ ཨཔརནྟཔོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ནིཙྪཱཏོ ནིབྦུཏོ སཱིཏཱིབྷཱུཏོ སུཁཔྤཊིསཾཝེདཱི བྲཧྨབྷཱུཏེན ཨཏྟནཱ ཝིཧརཏི; ཨིམཱཧཾ པུགྒལཾ ཡཱཡཾ པརིསཱ ཨསཱརཏྟརཏྟཱ མཎིཀུཎྜལེསུ པུཏྟབྷརིཡཾ པཧཱཡ དཱསིདཱསཾ པཧཱཡ ཁེཏྟཝཏྠུཾ པཧཱཡ ཛཱཏརཱུཔརཛཏཾ པཧཱཡ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏཱ ཨིམིསྶཾ པརིསཱཡཾ བཧུལཾ སམནུཔསྶཱམཱི’’ཏི.

‘‘ཨིདཱནེཝ ¶ ཁོ པན ཏེ, བྲཱཧྨཎ, བྷཱསིཏཾ – ‘མཡཾ ཨེཝཾ ཨཱཛཱནཱམ – ཨམྦྷོ སམཎ, ནཏྠི དྷམྨིཀོ པརིབྦཛོ, ཨེཝཾ མེ ཨེཏྠ ཧོཏི. ཏཉྩ ཁོ བྷཝནྟརཱུཔཱནཾ ཝཱ ཨདསྶནཱ, ཡོ ཝཱ པནེཏྠ དྷམྨོ’’’ཏི. ‘‘ཨདྡྷཱ མེསཱ, བྷོ ཨུདེན, སཱནུགྒཧཱ ཝཱཙཱ བྷཱསིཏཱ. ‘ཨཏྠི དྷམྨིཀོ པརིབྦཛོ’ – ཨེཝཾ མེ ཨེཏྠ ཧོཏི. ཨེཝཉྩ པན མཾ བྷཝཾ ཨུདེནོ དྷཱརེཏུ. ཡེ ཙ མེ བྷོཏཱ ཨུདེནེན ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སཾཁིཏྟེན ཝུཏྟཱ ཝིཏྠཱརེན ཨཝིབྷཏྟཱ, སཱདྷུ མེ བྷཝཾ, ཨུདེནོ ཨིམེ ཙཏྟཱརོ པུགྒལེ ཝིཏྠཱརེན ¶ ཝིབྷཛཏུ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, བྲཱཧྨཎ, སུཎཱཧི, སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཧི, བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷོ’’ཏི ཁོ གྷོཊམུཁོ བྲཱཧྨཎོ ཨཱཡསྨཏོ ཨུདེནསྶ པཙྩསྶོསི. ཨཱཡསྨཱ ཨུདེནོ ཨེཏདཝོཙ –

༤༡༥. ‘‘ཀཏམོ ཙ, བྲཱཧྨཎ, པུགྒལོ ཨཏྟནྟཔོ ཨཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ? ཨིདྷ, བྲཱཧྨཎ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཙེལཀོ ཧོཏི མུཏྟཱཙཱརོ ཧཏྠཱཔལེཁནོ ནཨེཧིབྷདྡནྟིཀོ ནཏིཊྛབྷདྡནྟིཀོ, ནཱབྷིཧཊཾ ན ཨུདྡིསྶཀཏཾ ན ནིམནྟནཾ སཱདིཡཏི. སོ ན ཀུམྦྷིམུཁཱ པཊིགྒཎྷཱཏི, ན ཀལོ༹པིམུཁཱ པཊིགྒཎྷཱཏི, ན ཨེལ༹ཀམནྟརཾ, ན དཎྜམནྟརཾ, ན མུསལམནྟརཾ, ན དྭིནྣཾ བྷུཉྫམཱནཱནཾ, ན གབྦྷིནིཡཱ, ན པཱཡམཱནཱཡ ¶ , ན ¶ པུརིསནྟརགཏཱཡ, ན སངྐིཏྟཱིསུ, ན ཡཏྠ སཱ ཨུཔཊྛིཏོ ཧོཏི, ན ཡཏྠ མཀྑིཀཱ སཎྜསཎྜཙཱརིནཱི, ན མཙྪཾ ན མཾསཾ, ན སུརཾ ན མེརཡཾ ན ཐུསོདཀཾ པིཝཏི. སོ ཨེཀཱགཱརིཀོ ཝཱ ཧོཏི ཨེཀཱལོཔིཀོ, དྭཱགཱརིཀོ ཝཱ ཧོཏི དྭཱལོཔིཀོ…པེ… སཏྟཱགཱརིཀོ ཝཱ ཧོཏི སཏྟཱལོཔིཀོ; ཨེཀིསྶཱཔི དཏྟིཡཱ ཡཱཔེཏི, དྭཱིཧིཔི དཏྟཱིཧི ཡཱཔེཏི…པེ… སཏྟཧིཔི དཏྟཱིཧི ཡཱཔེཏི; ཨེཀཱཧིཀམྤི ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཏི, དྭཱིཧིཀམྤི ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཏི…པེ… སཏྟཱཧིཀམྤི ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཏི – ཨིཏི ཨེཝརཱུཔཾ ཨདྡྷམཱསིཀཾ པརིཡཱཡབྷཏྟབྷོཛནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ཝིཧརཏི. སོ སཱཀབྷཀྑོ ཝཱ ཧོཏི, སཱམཱཀབྷཀྑོ ཝཱ ཧོཏི, ནཱིཝཱརབྷཀྑོ ཝཱ ཧོཏི, དདྡུལབྷཀྑོ ཝཱ ཧོཏི ¶ , ཧཊབྷཀྑོ ཝཱ ཧོཏི, ཀཎབྷཀྑོ ཝཱ ཧོཏི, ཨཱཙཱམབྷཀྑོ ཝཱ ཧོཏི, པིཉྙཱཀབྷཀྑོ ཝཱ ཧོཏི, ཏིཎབྷཀྑོ ཝཱ ཧོཏི, གོམཡབྷཀྑོ ཝཱ ཧོཏི, ཝནམཱུལཕལཱཧཱརོ ཡཱཔེཏི པཝཏྟཕལབྷོཛཱི. སོ སཱཎཱནིཔི དྷཱརེཏི, མསཱཎཱནིཔི དྷཱརེཏི, ཚཝདུསྶཱནིཔི དྷཱརེཏི, པཾསུཀཱུལཱནིཔི དྷཱརེཏི, ཏིརཱིཊཱནིཔི དྷཱརེཏི, ཨཛིནམྤི དྷཱརེཏི, ཨཛིནཀྑིཔམྤི དྷཱརེཏི, ཀུསཙཱིརམྤི དྷཱརེཏི, ཝཱཀཙཱིརམྤི དྷཱརེཏི, ཕལཀཙཱིརམྤི དྷཱརེཏི, ཀེསཀམྦལམྤི དྷཱརེཏི, ཝཱལ༹ཀམྦལམྤི དྷཱརེཏི, ཨུལཱུཀཔཀྑམྤི དྷཱརེཏི; ཀེསམསྶུལོཙཀོཔི ཧོཏི ཀེསམསྶུལོཙནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ¶ , ཨུབྦྷཊྛཀོཔི ཧོཏི ཨཱསནཔཊིཀྑིཏྟོ, ཨུཀྐུཊིཀོཔི ཧོཏི ཨུཀྐུཊིཀཔྤདྷཱནམནུཡུཏྟོ, ཀཎྚཀཱཔསྶཡིཀོཔི ཧོཏི ཀཎྚཀཱཔསྶཡེ སེཡྻཾ ཀཔྤེཏི; སཱཡཏཏིཡཀམྤི ཨུདཀོརོཧནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ཝིཧརཏི – ཨིཏི ཨེཝརཱུཔཾ ཨནེཀཝིཧིཏཾ ཀཱཡསྶ ཨཱཏཱཔནཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ཝིཧརཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྲཱཧྨཎ, པུགྒལོ ཨཏྟནྟཔོ ཨཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ.

༤༡༦. ‘‘ཀཏམོ ¶ ཙ, བྲཱཧྨཎ, པུགྒལོ པརནྟཔོ པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ? ཨིདྷ, བྲཱཧྨཎ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨོརབྦྷིཀོ ཧོཏི སཱུཀརིཀོ སཱཀུཎིཀོ མཱགཝིཀོ ལུདྡོ མཙྪགྷཱཏཀོ ཙོརོ ཙོརགྷཱཏཀོ གོགྷཱཏཀོ བནྡྷནཱགཱརིཀོ – ཡེ ཝཱ པནཉྙེཔི ཀེཙི ཀུརཱུརཀམྨནྟཱ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྲཱཧྨཎ, པུགྒལོ པརནྟཔོ པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ.

༤༡༧. ‘‘ཀཏམོ ¶ ཙ, བྲཱཧྨཎ, པུགྒལོ ཨཏྟནྟཔོ ཙ ཨཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ, པརནྟཔོ ཙ པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ? ཨིདྷ, བྲཱཧྨཎ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ རཱཛཱ ཝཱ ཧོཏི ཁཏྟིཡོ མུདྡྷཱཝསིཏྟོ, བྲཱཧྨཎོ ཝཱ མཧཱསཱལོ. སོ པུརཏྠིམེན ནགརསྶ ནཝཾ སནྠཱགཱརཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཁརཱཛིནཾ ནིཝཱསེཏྭཱ སཔྤིཏེལེན ཀཱཡཾ ཨབྦྷཉྫིཏྭཱ མགཝིསཱཎེན པིཊྛིཾ ཀཎྜུཝམཱནོ ནཝཾ སནྠཱགཱརཾ པཝིསཏི སདྡྷིཾ མཧེསིཡཱ བྲཱཧྨཎེན ཙ པུརོཧིཏེན. སོ ཏཏྠ ཨནནྟརཧིཏཱཡ བྷཱུམིཡཱ ཧརིཏུཔལིཏྟཱཡ སེཡྻཾ ཀཔྤེཏི. ཨེཀིསྶཱཡ གཱཝིཡཱ སརཱུཔཝཙྪཱཡ ཡཾ ཨེཀསྨིཾ ཐནེ ཁཱིརཾ ཧོཏི ཏེན རཱཛཱ ཡཱཔེཏི, ཡཾ དུཏིཡསྨིཾ ཐནེ ཁཱིརཾ ཧོཏི ཏེན མཧེསཱི ཡཱཔེཏི, ཡཾ ཏཏིཡསྨིཾ ཐནེ ཁཱིརཾ ཧོཏི ཏེན བྲཱཧྨཎོ པུརོཧིཏོ ཡཱཔེཏི, ཡཾ ཙཏུཏྠསྨིཾ ཐནེ ཁཱིརཾ ཧོཏི ཏེན ཨགྒིཾ ཛུཧཏི, ཨཝསེསེན ཝཙྪཀོ ཡཱཔེཏི. སོ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨེཏྟཀཱ ཨུསབྷཱ ཧཉྙནྟུ ཡཉྙཏྠཱཡ, ཨེཏྟཀཱ ཝཙྪཏརཱ ཧཉྙནྟུ ཡཉྙཏྠཱཡ, ཨེཏྟཀཱ ཝཙྪཏརིཡོ ཧཉྙནྟུ ཡཉྙཏྠཱཡ, ཨེཏྟཀཱ ཨཛཱ ཧཉྙནྟུ ཡཉྙཏྠཱཡ’, ཨེཏྟཀཱ ཨུརབྦྷཱ ཧཉྙནྟུ ཡཉྙཏྠཱཡ, ཨེཏྟཀཱ ཨསྶཱ ཧཉྙནྟུ ཡཉྙཏྠཱཡ, ཨེཏྟཀཱ རུཀྑཱ ཚིཛྫནྟུ ཡཱུཔཏྠཱཡ, ཨེཏྟཀཱ དབྦྷཱ ལཱུཡནྟུ བརིཧིསཏྠཱཡཱ’ཏི. ཡེཔིསྶ ཏེ ཧོནྟི ‘དཱསཱ’ཏི ཝཱ ‘པེསྶཱ’ཏི ཝཱ ‘ཀམྨཀརཱ’ཏི ཝཱ ཏེཔི དཎྜཏཛྫིཏཱ བྷཡཏཛྫིཏཱ ཨསྶུམུཁཱ རུདམཱནཱ པརིཀམྨཱནི ཀརོནྟི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྲཱཧྨཎ, པུགྒལོ ཨཏྟནྟཔོ ཙ ཨཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ¶ , པརནྟཔོ ཙ པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ.

༤༡༨. ‘‘ཀཏམོ ཙ, བྲཱཧྨཎ, པུགྒལོ ནེཝཏྟནྟཔོ ནཱཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ, ན པརནྟཔོ ན པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ; སོ ཨནཏྟནྟཔོ ཨཔརནྟཔོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ནིཙྪཱཏོ ནིབྦུཏོ ¶ སཱིཏཱིབྷཱུཏོ སུཁཔྤཊིསཾཝེདཱི བྲཧྨབྷཱུཏེན ཨཏྟནཱ ཝིཧརཏི? ཨིདྷ, བྲཱཧྨཎ, ཏཐཱགཏོ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫཏི ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ. སོ ཨིམཾ ལོཀཾ སདེཝཀཾ སམཱརཀཾ སབྲཧྨཀཾ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཾ པཛཾ སདེཝམནུསྶཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདེཏི. སོ དྷམྨཾ དེསེཏི ཨཱདིཀལྱཱཎཾ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ ¶ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ, ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེཏི. ཏཾ དྷམྨཾ སུཎཱཏི གཧཔཏི ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟོ ཝཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཝཱ ཀུལེ པཙྩཱཛཱཏོ. སོ ཏཾ དྷམྨཾ སུཏྭཱ ཏཐཱགཏེ སདྡྷཾ པཊིལབྷཏི. སོ ཏེན སདྡྷཱཔཊིལཱབྷེན སམནྣཱགཏོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘སམྦཱདྷོ གྷརཱཝཱསོ རཛོཔཐོ ཨབྦྷོཀཱསོ པབྦཛྫཱ. ནཡིདཾ སུཀརཾ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏཱ ཨེཀནྟཔརིཔུཎྞཾ ཨེཀནྟཔརིསུདྡྷཾ སངྑལིཁིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏུཾ. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛེཡྻ’ནྟི. སོ ཨཔརེན སམཡེན ཨཔྤཾ ཝཱ བྷོགཀྑནྡྷཾ པཧཱཡ མཧནྟཾ ཝཱ བྷོགཀྑནྡྷཾ པཧཱཡ, ཨཔྤཾ ཝཱ ཉཱཏིཔརིཝཊྚཾ པཧཱཡ ¶ མཧནྟཾ ཝཱ ཉཱཏིཔརིཝཊྚཾ པཧཱཡ, ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛཏི. སོ ཨེཝཾ པབྦཛིཏོ སམཱནོ བྷིཀྑཱུནཾ སིཀྑཱསཱཛཱིཝསམཱཔནྣོ པཱཎཱཏིཔཱཏཾ པཧཱཡ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ནིཧིཏདཎྜོ ནིཧིཏསཏྠོ ལཛྫཱི དཡཱཔནྣོ སབྦཔཱཎབྷཱུཏཧིཏཱནུཀམྤཱི ཝིཧརཏི.

‘‘ཨདིནྣཱདཱནཾ པཧཱཡ ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི དིནྣཱདཱཡཱི དིནྣཔཱཊིཀངྑཱི. ཨཐེནེན སུཙིབྷཱུཏེན ཨཏྟནཱ ཝིཧརཏི.

‘‘ཨབྲཧྨཙརིཡཾ པཧཱཡ བྲཧྨཙཱརཱི ཧོཏི ཨཱརཱཙཱརཱི ཝིརཏོ མེཐུནཱ གཱམདྷམྨཱ.

‘‘མུསཱཝཱདཾ པཧཱཡ མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི སཙྩཝཱདཱི སཙྩསནྡྷོ ཐེཏོ པཙྩཡིཀོ ཨཝིསཾཝཱདཀོ ལོཀསྶ.

‘‘པིསུཎཾ ཝཱཙཾ པཧཱཡ པིསུཎཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི; ཨིཏོ སུཏྭཱ ན ཨམུཏྲ ཨཀྑཱཏཱ ཨིམེསཾ བྷེདཱཡ, ཨམུཏྲ ཝཱ སུཏྭཱ ན ཨིམེསཾ ཨཀྑཱཏཱ ཨམཱུསཾ བྷེདཱཡ. ཨིཏི བྷིནྣཱནཾ ཝཱ སནྡྷཱཏཱ སཧིཏཱནཾ ཝཱ ཨནུཔྤདཱཏཱ, སམགྒཱརཱམོ སམགྒརཏོ སམགྒནནྡཱི སམགྒཀརཎིཾ ཝཱཙཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི.

‘‘ཕརུསཾ ¶ ཝཱཙཾ པཧཱཡ ཕརུསཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཡཱ སཱ ཝཱཙཱ ནེལཱ ཀཎྞསུཁཱ པེམནཱིཡཱ ཧདཡངྒམཱ པོརཱི བཧུཛནཀནྟཱ བཧུཛནམནཱཔཱ ཏཐཱརཱུཔིཾ ཝཱཙཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི.

‘‘སམྥཔྤལཱཔཾ ¶ པཧཱཡ སམྥཔྤལཱཔཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཀཱལཝཱདཱི བྷཱུཏཝཱདཱི ཨཏྠཝཱདཱི དྷམྨཝཱདཱི ཝིནཡཝཱདཱི, ནིདྷཱནཝཏིཾ ཝཱཙཾ བྷཱསིཏཱ ཀཱལེན སཱཔདེསཾ པརིཡནྟཝཏིཾ ཨཏྠསཾཧིཏཾ.

‘‘སོ བཱིཛགཱམབྷཱུཏགཱམསམཱརམྦྷཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི ¶ . ཨེཀབྷཏྟིཀོ ཧོཏི རཏྟཱུཔརཏོ ཝིརཏོ ཝིཀཱལབྷོཛནཱ. ནཙྩགཱིཏཝཱདིཏཝིསཱུཀདསྶནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནདྷཱརཎམཎྜནཝིབྷཱུསནཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཛཱཏརཱུཔརཛཏཔཊིགྒཧཎཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཨཱམཀདྷཉྙཔཊིགྒཧཎཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཨཱམཀམཾསཔཊིགྒཧཎཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཨིཏྠིཀུམཱརིཀཔཊིགྒཧཎཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. དཱསིདཱསཔཊིགྒཧཎཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཨཛེལ༹ཀཔཊིགྒཧཎཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཀུཀྐུཊསཱུཀརཔཊིགྒཧཎཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཧཏྠིགཝསྶཝལ༹ཝཔཊིགྒཧཎཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཁེཏྟཝཏྠུཔཊིགྒཧཎཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. དཱུཏེཡྻཔཧིཎགམནཱནུཡོགཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཀཡཝིཀྐཡཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཏུལཱཀཱུཊཀཾསཀཱུཊམཱནཀཱུཊཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཨུཀྐོཊནཝཉྩནནིཀཏིསཱཙིཡོགཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཚེདནཝདྷབནྡྷནཝིཔརཱམོསཨཱལོཔསཧསཱཀཱརཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི.

‘‘སོ སནྟུཊྛོ ཧོཏི ཀཱཡཔརིཧཱརིཀེན ཙཱིཝརེན, ཀུཙྪིཔརིཧཱརིཀེན པིཎྜཔཱཏེན. སོ ཡེན ཡེནེཝ པཀྐམཏི སམཱདཱཡེཝ པཀྐམཏི. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ པཀྑཱི སཀུཎོ ཡེན ཡེནེཝ ཌེཏི སཔཏྟབྷཱརོཝ ཌེཏི, ཨེཝམེཝ བྷིཀྑུ སནྟུཊྛོ ཧོཏི ཀཱཡཔརིཧཱརིཀེན ཙཱིཝརེན, ཀུཙྪིཔརིཧཱརིཀེན པིཎྜཔཱཏེན. སོ ཡེན ཡེནེཝ པཀྐམཏི སམཱདཱཡེཝ པཀྐམཏི. སོ ཨིམིནཱ ཨརིཡེན སཱིལཀྑནྡྷེན སམནྣཱགཏོ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨནཝཛྫསུཁཾ པཊིསཾཝེདེཏི.

༤༡༩. ‘‘སོ ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ ན ནིམིཏྟགྒཱཧཱི ཧོཏི ནཱནུབྱཉྫནགྒཱཧཱི. ཡཏྭཱདྷིཀརཎམེནཾ ཙཀྑུནྡྲིཡཾ ¶ ཨསཾཝུཏཾ ཝིཧརནྟཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨནྭཱསྶཝེཡྻུཾ ཏསྶ སཾཝརཱཡ པཊིཔཛྫཏི, རཀྑཏི ཙཀྑུནྡྲིཡཾ, ཙཀྑུནྡྲིཡེ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏི. སོཏེན སདྡཾ སུཏྭཱ…པེ… གྷཱནེན གནྡྷཾ གྷཱཡིཏྭཱ… ཛིཝ྄ཧཱཡ རསཾ སཱཡིཏྭཱ… ཀཱཡེན ཕོཊྛབྦཾ ཕུསིཏྭཱ… མནསཱ དྷམྨཾ ཝིཉྙཱཡན ན ནིམིཏྟགྒཱཧཱི ཧོཏི ནཱནུབྱཉྫནགྒཱཧཱི ¶ . ཡཏྭཱདྷིཀརཎམེནཾ ¶ མནིནྡྲིཡཾ ཨསཾཝུཏཾ ཝིཧརནྟཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨནྭཱསྶཝེཡྻུཾ ཏསྶ སཾཝརཱཡ པཊིཔཛྫཏི, རཀྑཏི མནིནྡྲིཡཾ, མནིནྡྲིཡེ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏི. སོ ཨིམིནཱ ཨརིཡེན ཨིནྡྲིཡསཾཝརེན སམནྣཱགཏོ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨབྱཱསེཀསུཁཾ པཊིསཾཝེདེཏི.

‘‘སོ ཨབྷིཀྐནྟེ པཊིཀྐནྟེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ཧོཏི, ཨཱལོཀིཏེ ཝིལོཀིཏེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ཧོཏི, སམིཉྫིཏེ པསཱརིཏེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ཧོཏི, སངྒྷཱཊིཔཏྟཙཱིཝརདྷཱརཎེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ཧོཏི, ཨསིཏེ པཱིཏེ ཁཱཡིཏེ སཱཡིཏེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ཧོཏི, ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཀམྨེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ཧོཏི, གཏེ ཋིཏེ ནིསིནྣེ སུཏྟེ ཛཱགརིཏེ བྷཱསིཏེ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ཧོཏི.

‘‘སོ ཨིམིནཱ ཙ ཨརིཡེན སཱིལཀྑནྡྷེན སམནྣཱགཏོ, (ཨིམཱཡ ཙ ཨརིཡཱཡ སནྟུཊྛིཡཱ སམནྣཱགཏོ,) [པསྶ མ. ནི. ༡.༢༩༦] ཨིམིནཱ ཙ ཨརིཡེན ཨིནྡྲིཡསཾཝརེན སམནྣཱགཏོ, ཨིམིནཱ ཙ ཨརིཡེན སཏིསམྤཛཉྙེན སམནྣཱགཏོ ཝིཝིཏྟཾ སེནཱསནཾ བྷཛཏི ཨརཉྙཾ རུཀྑམཱུལཾ པབྦཏཾ ཀནྡརཾ གིརིགུཧཾ སུསཱནཾ ཝནཔཏྠཾ ཨབྦྷོཀཱསཾ པལཱལཔུཉྫཾ. སོ པཙྪཱབྷཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟོ ནིསཱིདཏི པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ, ཨུཛུཾ ¶ ཀཱཡཾ པཎིདྷཱཡ, པརིམུཁཾ སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ. སོ ཨབྷིཛ྄ཛྷཾ ལོཀེ པཧཱཡ ཝིགཏཱབྷིཛ྄ཛྷེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི, ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡ ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏི; བྱཱཔཱདཔདོསཾ པཧཱཡ ཨབྱཱཔནྣཙིཏྟོ ཝིཧརཏི སབྦཔཱཎབྷཱུཏཧིཏཱནུཀམྤཱི, བྱཱཔཱདཔདོསཱ ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏི; ཐིནམིདྡྷཾ པཧཱཡ ཝིགཏཐཱིནམིདྡྷོ ཝིཧརཏི ཨཱལོཀསཉྙཱི སཏོ སམྤཛཱནོ, ཐཱིནམིདྡྷཱ ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏི; ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ པཧཱཡ ཨནུདྡྷཏོ ཝིཧརཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཝཱུཔསནྟཙིཏྟོ, ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཱ ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏི; ཝིཙིཀིཙྪཾ པཧཱཡ ཏིཎྞཝིཙིཀིཙྪོ ཝིཧརཏི ཨཀཐཾཀཐཱི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ, ཝིཙིཀིཙྪཱཡ ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏི.

‘‘སོ ཨིམེ པཉྩ ནཱིཝརཎེ པཧཱཡ ཙེཏསོ ཨུཔཀྐིལེསེ པཉྙཱཡ དུབྦལཱིཀརཎེ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརཾ ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སམྤསཱདནཾ ཙེཏསོ ཨེཀོདིབྷཱཝཾ ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱརཾ སམཱདྷིཛཾ པཱིཏིསུཁཾ དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. པཱིཏིཡཱ ཙ ཝིརཱགཱ ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧརཏི སཏོ ཙ སམྤཛཱནོ, སུཁཉྩ ཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེཏི ¶ , ཡཾ ཏཾ ཨརིཡཱ ཨཱཙིཀྑནྟི – ‘ཨུཔེཀྑཀོ སཏིམཱ སུཁཝིཧཱརཱི’ཏི ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ དུཀྑསྶ ཙ པཧཱནཱ, པུབྦེཝ སོམནསྶདོམནསྶཱནཾ ཨཏྠངྒམཱ, ཨདུཀྑམསུཁཾ ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིཾ ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི.

༤༢༠. ‘‘སོ ¶ ¶ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏི. སོ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏི, སེཡྻཐིདཾ – ཨེཀམྤི ཛཱཏིཾ དྭེཔི ཛཱཏིཡོ ཏིསྶོཔི ཛཱཏིཡོ ཙཏསྶོཔི ཛཱཏིཡོ པཉྩཔི ཛཱཏིཡོ དསཔི ཛཱཏིཡོ ཝཱིསམྤི ཛཱཏིཡོ ཏིཾསམྤི ཛཱཏིཡོ ཙཏྟཱལཱིསམྤི ཛཱཏིཡོ པཉྙཱསམྤི ཛཱཏིཡོ ཛཱཏིསཏམྤི ཛཱཏིསཧསྶམྤི ཛཱཏིསཏསཧསྶམྤི, ཨནེཀེཔི སཾཝཊྚཀཔྤེ ཨནེཀེཔི ཝིཝཊྚཀཔྤེ ཨནེཀེཔི སཾཝཊྚཝིཝཊྚཀཔྤེ – ‘ཨམུཏྲཱསིཾ ཨེཝཾནཱམོ ཨེཝཾགོཏྟོ ཨེཝཾཝཎྞོ ཨེཝམཱཧཱརོ ཨེཝཾསུཁདུཀྑཔྤཊིསཾཝེདཱི ཨེཝམཱཡུཔརིཡནྟོ; སོ ཏཏོ ཙུཏོ ཨམུཏྲ ཨུདཔཱདིཾ; ཏཏྲཱཔཱསིཾ ཨེཝཾནཱམོ ཨེཝཾགོཏྟོ ཨེཝཾཝཎྞོ ཨེཝམཱཧཱརོ ཨེཝཾསུཁདུཀྑཔྤཊིསཾཝེདཱི ཨེཝམཱཡུཔརིཡནྟོ; སོ ཏཏོ ཙུཏོ ཨིདྷཱུཔཔནྣོ’ཏི. ཨིཏི སཱཀཱརཾ སཨུདྡེསཾ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏི.

‘‘སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ སཏྟཱནཾ ཙུཏཱུཔཔཱཏཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏི. སོ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན སཏྟེ པསྶཏི ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེ ཧཱིནེ པཎཱིཏེ སུཝཎྞེ དུབྦཎྞེ སུགཏེ དུགྒཏེ ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པཛཱནཱཏི – ‘ཨིམེ ཝཏ བྷོནྟོ སཏྟཱ ཀཱཡདུཙྩརིཏེན སམནྣཱགཏཱ…པེ… ཨརིཡཱནཾ ཨུཔཝཱདཀཱ མིཙྪཱདིཊྛིཀཱ མིཙྪཱདིཊྛིཀམྨསམཱདཱནཱ ¶ , ཏེ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔནྣཱ. ཨིམེ ཝཱ པན བྷོནྟོ སཏྟཱ ཀཱཡསུཙརིཏེན སམནྣཱགཏཱ…པེ… ཨརིཡཱནཾ ཨནུཔཝཱདཀཱ སམྨཱདིཊྛིཀཱ སམྨཱདིཊྛིཀམྨསམཱདཱནཱ, ཏེ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔནྣཱ’ཏི. ཨིཏི དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན སཏྟེ པསྶཏི ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེ ཧཱིནེ པཎཱིཏེ སུཝཎྞེ དུབྦཎྞེ སུགཏེ དུགྒཏེ ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པཛཱནཱཏི.

‘‘སོ ¶ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏི. སོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི; ‘ཨིམེ ཨཱསཝཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ ཨཱསཝསམུདཡོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ ཨཱསཝནིརོདྷོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ ཨཱསཝནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཛཱནཏོ ཨེཝཾ པསྶཏོ ཀཱམཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, བྷཝཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, ཨཝིཛྫཱསཝཱཔི ¶ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི. ཝིམུཏྟསྨིཾ ཝིམུཏྟམིཏི ཉཱཎཾ ཧོཏི. ‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏི, ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱ’ཏི པཛཱནཱཏི.

‘‘ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྲཱཧྨཎ, པུགྒལོ ནེཝཏྟནྟཔོ ནཱཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ, ན པརནྟཔོ ན ¶ པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ. སོ ཨནཏྟནྟཔོ ཨཔརནྟཔོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ནིཙྪཱཏོ ནིབྦུཏོ སཱིཏཱིབྷཱུཏོ སུཁཔྤཊིསཾཝེདཱི བྲཧྨབྷཱུཏེན ཨཏྟནཱ ཝིཧརཏཱི’’ཏི.

༤༢༡. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, གྷོཊམུཁོ བྲཱཧྨཎོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨུདེནཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ ཨུདེན, ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ ཨུདེན! སེཡྻཐཱཔི, བྷོ ཨུདེན, ནིཀྐུཛྫིཏཾ ཝཱ ཨུཀྐུཛྫེཡྻ, པཊིཙྪནྣཾ ཝཱ ཝིཝརེཡྻ, མཱུལ༹ྷསྶ ཝཱ མགྒཾ ཨཱཙིཀྑེཡྻ, ཨནྡྷཀཱརེ ཝཱ ཏེལཔཛྫོཏཾ དྷཱརེཡྻ – ཙཀྑུམནྟོ རཱུཔཱནི དཀྑནྟཱིཏི – ཨེཝམེཝཾ བྷོཏཱ ཨུདེནེན ཨནེཀཔརིཡཱཡེན དྷམྨོ པཀཱསིཏོ. ཨེསཱཧཾ བྷཝནྟཾ ཨུདེནཾ སརཎཾ གཙྪཱམི དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ. ཨུཔཱསཀཾ མཾ བྷཝཾ ཨུདེནོ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི. ‘‘མཱ ཁོ མཾ ཏྭཾ, བྲཱཧྨཎ, སརཎཾ ཨགམཱསི. ཏམེཝ བྷགཝནྟཾ སརཎཾ གཙྪཱཧི ཡམཧཾ སརཎཾ གཏོ’’ཏི. ‘‘ཀཧཾ པན, བྷོ ཨུདེན, ཨེཏརཧི སོ བྷཝཾ གོཏམོ ཝིཧརཏི ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏི? ‘‘པརིནིབྦུཏོ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཨེཏརཧི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏི.

‘‘སཙེཔི [སཙེ ཧི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] མཡཾ, བྷོ ཨུདེན, སུཎེཡྻཱམ ཏཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ དསསུ ཡོཛནེསུ, དསཔི མཡཾ ཡོཛནཱནི གཙྪེཡྻཱམ ¶ ཏཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ དསྶནཱཡ ¶ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ. སཙེཔི [སཙེ (སཱི. པཱི.), སཙེ ཧི (སྱཱ. ཀཾ.)] མཡཾ, བྷོ ཨུདེན, སུཎེཡྻཱམ ཏཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ ཝཱིསཏིཡཱ ཡོཛནེསུ… ཏིཾསཱཡ ཡོཛནེསུ… ཙཏྟཱརཱིསཱཡ ཡོཛནེསུ… པཉྙཱསཱཡ ཡོཛནེསུ, པཉྙཱསམྤི མཡཾ ཡོཛནཱནི གཙྪེཡྻཱམ ཏཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ དསྶནཱཡ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ. ཡོཛནསཏེ ཙེཔི [ཡོཛནསཏེཔི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] མཡཾ ¶ , བྷོ ཨུདེན, སུཎེཡྻཱམ ཏཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ, ཡོཛནསཏམྤི མཡཾ གཙྪེཡྻཱམ ཏཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ དསྶནཱཡ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ.

‘‘ཡཏོ ཙ ཁོ, བྷོ ཨུདེན, པརིནིབྦུཏོ སོ བྷཝཾ གོཏམོ, པརིནིབྦུཏམྤི མཡཾ ཏཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ སརཎཾ གཙྪཱམ དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ. ཨུཔཱསཀཾ མཾ བྷཝཾ ཨུདེནོ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏཾ. ཨཏྠི ཙ མེ, བྷོ ཨུདེན, ཨངྒརཱཛཱ དེཝསིཀཾ ནིཙྩབྷིཀྑཾ དདཱཏི ¶ , ཏཏོ ཨཧཾ བྷོཏོ ཨུདེནསྶ ཨེཀཾ ནིཙྩབྷིཀྑཾ དདཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པན ཏེ, བྲཱཧྨཎ, ཨངྒརཱཛཱ དེཝསིཀཾ ནིཙྩབྷིཀྑཾ དདཱཏཱི’’ཏི? ‘‘པཉྩ, བྷོ ཨུདེན, ཀཧཱཔཎསཏཱནཱི’’ཏི. ‘‘ན ཁོ ནོ, བྲཱཧྨཎ, ཀཔྤཏི ཛཱཏརཱུཔརཛཏཾ པཊིགྒཧེཏུ’’ནྟི. ‘‘སཙེ ཏཾ བྷོཏོ ཨུདེནསྶ ན ཀཔྤཏི ཝིཧཱརཾ བྷོཏོ ཨུདེནསྶ ཀཱརཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘སཙེ ཁོ མེ ཏྭཾ, བྲཱཧྨཎ, ཝིཧཱརཾ, ཀཱརཱཔེཏུཀཱམོ, པཱཊལིཔུཏྟེ སངྒྷསྶ ཨུཔཊྛཱནསཱལཾ ཀཱརཱཔེཧཱི’’ཏི. ‘‘ཨིམིནཱཔཱཧཾ བྷོཏོ ཨུདེནསྶ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ཨཏྟམནོ ཨབྷིརདྡྷོ ཡཾ མཾ བྷཝཾ ཨུདེནོ སངྒྷེ དཱནེ སམཱདཔེཏི. ཨེསཱཧཾ, བྷོ ཨུདེན, ཨེཏིསྶཱ ཙ ནིཙྩབྷིཀྑཱཡ ཨཔརཱཡ ཙ ནིཙྩབྷིཀྑཱཡ པཱཊལིཔུཏྟེ སངྒྷསྶ ཨུཔཊྛཱནསཱལཾ ཀཱརཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི. ཨཐ ¶ ཁོ གྷོཊམུཁོ བྲཱཧྨཎོ ཨེཏིསྶཱ ཙ ནིཙྩབྷིཀྑཱཡ ཨཔརཱཡ ཙ ནིཙྩབྷིཀྑཱཡ པཱཊལིཔུཏྟེ སངྒྷསྶ ཨུཔཊྛཱནསཱལཾ ཀཱརཱཔེསི. སཱ ཨེཏརཧི ‘གྷོཊམུཁཱི’ཏི ཝུཙྩཏཱིཏི.

གྷོཊམུཁསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ ཙཏུཏྠཾ.

༥. ཙངྐཱིསུཏྟཾ

༤༢༢. ཨེཝཾ ¶ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཀོསལེསུ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ ཡེན ཨོཔཱསཱདཾ ནཱམ ཀོསལཱནཾ ¶ བྲཱཧྨཎགཱམོ ཏདཝསརི. ཏཏྲ སུདཾ བྷགཝཱ ཨོཔཱསཱདེ ཝིཧརཏི ཨུཏྟརེན ཨོཔཱསཱདཾ དེཝཝནེ སཱལཝནེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཙངྐཱི བྲཱཧྨཎོ ཨོཔཱསཱདཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི སཏྟུསྶདཾ སཏིཎཀཊྛོདཀཾ སདྷཉྙཾ རཱཛབྷོགྒཾ རཉྙཱ པསེནདིནཱ ཀོསལེན དིནྣཾ རཱཛདཱཡཾ བྲཧྨདེཡྻཾ. ཨསྶོསུཾ ཁོ ཨོཔཱསཱདཀཱ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱ – ‘‘སམཎོ ཁལུ, བྷོ, གོཏམོ སཀྱཔུཏྟོ སཀྱཀུལཱ པབྦཛིཏོ ཀོསལེསུ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ ཨོཔཱསཱདཾ ཨནུཔྤཏྟོ, ཨོཔཱསཱདེ ཝིཧརཏི ཨུཏྟརེན ཨོཔཱསཱདཾ དེཝཝནེ སཱལཝནེ. ཏཾ ཁོ པན བྷཝནྟཾ གོཏམཾ ཨེཝཾ ཀལྱཱཎོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོ – ‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ’ཏི. སོ ཨིམཾ ལོཀཾ སདེཝཀཾ སམཱརཀཾ སབྲཧྨཀཾ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཾ པཛཾ སདེཝམནུསྶཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདེཏི. སོ དྷམྨཾ དེསེཏི ཨཱདིཀལྱཱཎཾ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ སཱཏྠཾ ¶ སབྱཉྫནཾ, ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེཏི. སཱདྷུ ཁོ པན ཏཐཱརཱུཔཱནཾ ཨརཧཏཾ དསྶནཾ ཧོཏཱི’’ཏི.

༤༢༣. ཨཐ ཁོ ཨོཔཱསཱདཀཱ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱ ཨོཔཱསཱདཱ ནིཀྑམིཏྭཱ སངྒྷསངྒྷཱི གཎཱིབྷཱུཏཱ ཨུཏྟརེནམུཁཱ གཙྪནྟི ཡེན དེཝཝནཾ སཱལཝནཾ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཙངྐཱི བྲཱཧྨཎོ ཨུཔརིཔཱསཱདེ དིཝཱསེཡྻཾ ཨུཔགཏོ. ཨདྡསཱ ཁོ ཙངྐཱི བྲཱཧྨཎོ ཨོཔཱསཱདཀེ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀེ ཨོཔཱསཱདཱ ནིཀྑམིཏྭཱ སངྒྷསངྒྷཱི གཎཱིབྷཱུཏེ ཨུཏྟརེན མུཁཾ ཡེན དེཝཝནཾ སཱལཝནཾ ཏེནུཔསངྐམནྟེ. དིསྭཱ ཁཏྟཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷོ ཁཏྟེ, ཨོཔཱསཱདཀཱ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱ ཨོཔཱསཱདཱ ནིཀྑམིཏྭཱ སངྒྷསངྒྷཱི གཎཱིབྷཱུཏཱ ཨུཏྟརེནམུཁཱ གཙྪནྟི ཡེན དེཝཝནཾ སཱལཝན’’ནྟི? ‘‘ཨཏྠི, བྷོ ཙངྐཱི, སམཎོ གོཏམོ སཀྱཔུཏྟོ སཀྱཀུལཱ པབྦཛིཏོ ཀོསལེསུ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ ཨོཔཱསཱདཾ ཨནུཔྤཏྟོ, ཨོཔཱསཱདེ ¶ ཝིཧརཏི ཨུཏྟརེན ཨོཔཱསཱདཾ དེཝཝནེ སཱལཝནེ. ཏཾ ཁོ པན བྷཝནྟཾ གོཏམཾ ཨེཝཾ ཀལྱཱཎོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོ – ‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ’ཏི. ཏམེཏེ བྷཝནྟཾ ¶ གོཏམཾ དསྶནཱཡ གཙྪནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, བྷོ ཁཏྟེ, ཡེན ཨོཔཱསཱདཀཱ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱ ཏེནུཔསངྐམ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨོཔཱསཱདཀེ ¶ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀེ ཨེཝཾ ཝདེཧི – ‘ཙངྐཱི, བྷོ, བྲཱཧྨཎོ ཨེཝམཱཧ – ཨཱགམེནྟུ ཀིར བྷོནྟོ, ཙངྐཱིཔི བྲཱཧྨཎོ སམཎཾ གོཏམཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིསྶཏཱི’’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷོ’’ཏི ཁོ སོ ཁཏྟོ ཙངྐིསྶ བྲཱཧྨཎསྶ པཊིསྶུཏྭཱ ¶ ཡེན ཨོཔཱསཱདཀཱ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨོཔཱསཱདཀེ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀེ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཙངྐཱི, བྷོ, བྲཱཧྨཎོ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨཱགམེནྟུ ཀིར བྷོནྟོ, ཙངྐཱིཔི བྲཱཧྨཎོ སམཎཾ གོཏམཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིསྶཏཱི’’’ཏི.

༤༢༤. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ནཱནཱཝེརཛྫཀཱནཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ པཉྩམཏྟཱནི བྲཱཧྨཎསཏཱནི ཨོཔཱསཱདེ པཊིཝསནྟི ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན. ཨསྶོསུཾ ཁོ ཏེ བྲཱཧྨཎཱ – ‘‘ཙངྐཱི ཀིར བྲཱཧྨཎོ སམཎཾ གོཏམཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིསྶཏཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཏེ བྲཱཧྨཎཱ ཡེན ཙངྐཱི བྲཱཧྨཎོ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཙངྐིཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘སཙྩཾ ཀིར བྷཝཾ ཙངྐཱི སམཎཾ གོཏམཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིསྶཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ ཁོ མེ, བྷོ, ཧོཏི – ‘ཨཧཾ སམཎཾ གོཏམཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིསྶཱམཱི’’’ཏི. ‘‘མཱ བྷཝཾ ཙངྐཱི སམཎཾ གོཏམཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམི. ན ཨརཧཏི བྷཝཾ ཙངྐཱི སམཎཾ གོཏམཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིཏུཾ; སམཎོཏྭེཝ གོཏམོ ཨརཧཏི བྷཝནྟཾ ཙངྐིཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིཏུཾ. བྷཝཉྷི ཙངྐཱི ཨུབྷཏོ སུཛཱཏོ མཱཏིཏོ ཙ པིཏིཏོ ཙ སཾསུདྡྷགཧཎིཀོ ཡཱཝ སཏྟམཱ པིཏཱམཧཡུགཱ ཨཀྑིཏྟོ ཨནུཔཀྐུཊྛོ ཛཱཏིཝཱདེན. ཡམྤི བྷཝཾ ཙངྐཱི ཨུབྷཏོ སུཛཱཏོ མཱཏིཏོ ཙ པིཏིཏོ ཙ སཾསུདྡྷགཧཎིཀོ ཡཱཝ སཏྟམཱ པིཏཱམཧཡུགཱ ཨཀྑིཏྟོ ཨནུཔཀྐུཊྛོ ¶ ཛཱཏིཝཱདེན, ཨིམིནཱཔངྒེན ན ཨརཧཏི བྷཝཾ ཙངྐཱི སམཎཾ གོཏམཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིཏུཾ; སམཎོཏྭེཝ གོཏམོ ཨརཧཏི བྷཝནྟཾ ཙངྐིཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིཏུཾ. བྷཝཉྷི ཙངྐཱི ཨཌྜྷོ མཧདྡྷནོ མཧཱབྷོགོ…པེ… བྷཝཉྷི ཙངྐཱི ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ སནིགྷཎྜུཀེཊུབྷཱནཾ སཱཀྑརཔྤབྷེདཱནཾ ཨིཏིཧཱསཔཉྩམཱནཾ, པདཀོ, ཝེཡྻཱཀརཎོ, ལོཀཱཡཏམཧཱཔུརིསལཀྑཎེསུ ཨནཝཡོ…པེ… བྷཝཉྷི ཙངྐཱི ཨབྷིརཱུཔོ དསྶནཱིཡོ པཱསཱདིཀོ པརམཱཡ ཝཎྞཔོཀྑརཏཱཡ སམནྣཱགཏོ ¶ བྲཧྨཝཎྞཱི བྲཧྨཝཙྪསཱི [བྲཧྨཝཙྩསཱི (སཱི. པཱི.)] ཨཁུདྡཱཝཀཱསོ ¶ དསྶནཱཡ…པེ… བྷཝཉྷི ཙངྐཱི སཱིལཝཱ ཝུདྡྷསཱིལཱི ཝུདྡྷསཱིལེན སམནྣཱགཏོ…པེ… བྷཝཉྷི ཙངྐཱི ཀལྱཱཎཝཱཙོ ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎོ ¶ པོརིཡཱ ཝཱཙཱཡ སམནྣཱགཏོ ཝིསྶཊྛཱཡ ཨནེལགལཱཡ ཨཏྠསྶ ཝིཉྙཱཔནིཡཱ…པེ… བྷཝཉྷི ཙངྐཱི བཧཱུནཾ ཨཱཙརིཡཔཱཙརིཡོ, ཏཱིཎི མཱཎཝཀསཏཱནི མནྟེ ཝཱཙེཏི…པེ… བྷཝཉྷི ཙངྐཱི རཉྙོ པསེནདིསྶ ཀོསལསྶ སཀྐཏོ གརུཀཏོ མཱནིཏོ པཱུཛིཏོ ཨཔཙིཏོ…པེ… བྷཝཉྷི ཙངྐཱི བྲཱཧྨཎསྶ པོཀྑརསཱཏིསྶ སཀྐཏོ གརུཀཏོ མཱནིཏོ པཱུཛིཏོ ཨཔཙིཏོ…པེ… བྷཝཉྷི ཙངྐཱི ཨོཔཱསཱདཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི སཏྟུསྶདཾ སཏིཎཀཊྛོདཀཾ སདྷཉྙཾ རཱཛབྷོགྒཾ རཉྙཱ པསེནདིནཱ ཀོསལེན དིནྣཾ རཱཛདཱཡཾ བྲཧྨདེཡྻཾ. ཡམྤི བྷཝཾ ཙངྐཱི ཨོཔཱསཱདཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི སཏྟུསྶདཾ སཏིཎཀཊྛོདཀཾ ¶ སདྷཉྙཾ རཱཛབྷོགྒཾ རཉྙཱ པསེནདིནཱ ཀོསལེན དིནྣཾ རཱཛདཱཡཾ བྲཧྨདེཡྻཾ, ཨིམིནཱཔངྒེན ན ཨརཧཏི བྷཝཾ ཙངྐཱི སམཎཾ གོཏམཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིཏུཾ; སམཎོཏྭེཝ གོཏམོ ཨརཧཏི བྷཝནྟཾ ཙངྐིཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིཏུ’’ནྟི.

༤༢༥. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཙངྐཱི བྲཱཧྨཎོ ཏེ བྲཱཧྨཎེ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཏེན ཧི, བྷོ, མམཔི སུཎཱཐ, ཡཐཱ མཡམེཝ ཨརཧཱམ ཏཾ སམཎཾ གོཏམཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིཏུཾ; ནཏྭེཝ ཨརཧཏི སོ བྷཝཾ གོཏམོ ཨམྷཱཀཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིཏུཾ. སམཎོ ཁལུ, བྷོ, གོཏམོ ཨུབྷཏོ སུཛཱཏོ མཱཏིཏོ ཙ པིཏིཏོ ཙ སཾསུདྡྷགཧཎིཀོ ཡཱཝ སཏྟམཱ པིཏཱམཧཡུགཱ ཨཀྑིཏྟོ ཨནུཔཀྐུཊྛོ ཛཱཏིཝཱདེན. ཡམྤི, བྷོ, སམཎོ གོཏམོ ཨུབྷཏོ སུཛཱཏོ མཱཏིཏོ ཙ པིཏིཏོ ཙ སཾསུདྡྷགཧཎིཀོ ཡཱཝ སཏྟམཱ པིཏཱམཧཡུགཱ ཨཀྑིཏྟོ ཨནུཔཀྐུཊྛོ ཛཱཏིཝཱདེན, ཨིམིནཱཔངྒེན ན ཨརཧཏི སོ བྷཝཾ གོཏམོ ཨམྷཱཀཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིཏུཾ; ཨཐ ཁོ མཡམེཝ ཨརཧཱམ ཏཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིཏུཾ [ཨེཏྠ དཱི. ནི. ༡.༣༠༤ ཨཉྙམྤི གུཎཔདཾ དིསྶཏི]. སམཎོ ཁལུ, བྷོ, གོཏམོ པཧཱུཏཾ ཧིརཉྙསུཝཎྞཾ ཨོཧཱཡ པབྦཛིཏོ བྷཱུམིགཏཉྩ ཝེཧཱསཊྛཉྩ…པེ… སམཎོ ཁལུ, བྷོ, གོཏམོ དཧརོཝ སམཱནོ ཡུཝཱ སུསུཀཱལ༹ཀེསོ བྷདྲེན ཡོབྦནེན སམནྣཱགཏོ པཋམེན ཝཡསཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ…པེ… སམཎོ ཁལུ, བྷོ, གོཏམོ ཨཀཱམཀཱནཾ ¶ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨསྶུམུཁཱནཾ རུདནྟཱནཾ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ…པེ… སམཎོ ཁལུ, བྷོ, གོཏམོ ཨབྷིརཱུཔོ དསྶནཱིཡོ པཱསཱདིཀོ པརམཱཡ ཝཎྞཔོཀྑརཏཱཡ ¶ སམནྣཱགཏོ བྲཧྨཝཎྞཱི ¶ བྲཧྨཝཙྪསཱི ཨཁུདྡཱཝཀཱསོ དསྶནཱཡ…པེ… སམཎོ ཁལུ, བྷོ, གོཏམོ སཱིལཝཱ ཨརིཡསཱིལཱི ཀུསལསཱིལཱི ཀུསལེན སཱིལེན ¶ སམནྣཱགཏོ…པེ… སམཎོ ཁལུ, བྷོ, གོཏམོ ཀལྱཱཎཝཱཙོ ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎོ པོརིཡཱ ཝཱཙཱཡ སམནྣཱགཏོ ཝིསྶཊྛཱཡ ཨནེལགལཱཡ ཨཏྠསྶ ཝིཉྙཱཔནིཡཱ…པེ… སམཎོ ཁལུ, བྷོ, གོཏམོ བཧཱུནཾ ཨཱཙརིཡཔཱཙརིཡོ…པེ… སམཎོ ཁལུ, བྷོ, གོཏམོ ཁཱིཎཀཱམརཱགོ ཝིགཏཙཱཔལློ…པེ… སམཎོ ཁལུ, བྷོ, གོཏམོ ཀམྨཝཱདཱི ཀིརིཡཝཱདཱི ཨཔཱཔཔུརེཀྑཱརོ བྲཧྨཉྙཱཡ པཛཱཡ…པེ… སམཎོ ཁལུ, བྷོ, གོཏམོ ཨུཙྩཱ ཀུལཱ པབྦཛིཏོ ཨསམྦྷིནྣཱ ཁཏྟིཡཀུལཱ…པེ… སམཎོ ཁལུ, བྷོ, གོཏམོ ཨཌྜྷཱ ཀུལཱ པབྦཛིཏོ མཧདྡྷནཱ མཧཱབྷོགཱ…པེ… སམཎཾ ཁལུ, བྷོ, གོཏམཾ ཏིརོརཊྛཱ ཏིརོཛནཔདཱ སཾཔུཙྪིཏུཾ ཨཱགཙྪནྟི…པེ… སམཎཾ ཁལུ, བྷོ, གོཏམཾ ཨནེཀཱནི དེཝཏཱསཧསྶཱནི པཱཎེཧི སརཎཾ གཏཱནི…པེ… སམཎཾ ཁལུ, བྷོ, གོཏམཾ ཨེཝཾ ཀལྱཱཎོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོ – ‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ’ཏི…པེ… སམཎོ ཁལུ, བྷོ, གོཏམོ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎེཧི སམནྣཱགཏོ…པེ… [ཨེཏྠཱཔི དཱི. ནི. ༡.༣༠༤ ཨཉྙཱནིཔི གུཎཔདཱནཾ དིསྶནྟི] སམཎཾ ཁལུ, བྷོ, གོཏམཾ རཱཛཱ མཱགདྷོ སེནིཡོ བིམྦིསཱརོ སཔུཏྟདཱརོ པཱཎེཧི སརཎཾ གཏོ…པེ… སམཎཾ ཁལུ, བྷོ, གོཏམཾ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ སཔུཏྟདཱརོ པཱཎེཧི སརཎཾ གཏོ…པེ… སམཎཾ ཁལུ, བྷོ, གོཏམཾ བྲཱཧྨཎོ པོཀྑརསཱཏི སཔུཏྟདཱརོ ¶ པཱཎེཧི སརཎཾ གཏོ…པེ… སམཎོ ཁལུ, བྷོ, གོཏམོ ཨོཔཱསཱདཾ ཨནུཔྤཏྟོ ཨོཔཱསཱདེ ཝིཧརཏི ཨུཏྟརེན ཨོཔཱསཱདཾ དེཝཝནེ སཱལཝནེ. ཡེ ཁོ ཏེ སམཎཱ ཝཱ བྲཱཧྨཎཱ ཝཱ ཨམྷཱཀཾ གཱམཀྑེཏྟཾ ཨཱགཙྪནྟི, ཨཏིཐཱི ནོ ཏེ ཧོནྟི. ཨཏིཐཱི ཁོ པནམྷེཧི སཀྐཱཏབྦཱ གརུཀཱཏབྦཱ མཱནེཏབྦཱ པཱུཛེཏབྦཱ. ཡམྤི སམཎོ གོཏམོ ཨོཔཱསཱདཾ ཨནུཔྤཏྟོ ¶ ཨོཔཱསཱདེ ཝིཧརཏི ཨུཏྟརེན ཨོཔཱསཱདཾ དེཝཝནེ སཱལཝནེ, ཨཏིཐིམྷཱཀཾ སམཎོ གོཏམོ. ཨཏིཐི ཁོ པནམྷེཧི སཀྐཱཏབྦོ གརུཀཱཏབྦོ མཱནེཏབྦོ པཱུཛེཏབྦོ. ཨིམིནཱཔངྒེན ¶ ན ཨརཧཏི སོ བྷཝཾ གོཏམོ ཨམྷཱཀཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིཏུཾ; ཨཐ ཁོ མཡམེཝ ཨརཧཱམ ཏཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིཏུཾ. ཨེཏྟཀེ ཁོ ཨཧཾ, བྷོ, ཏསྶ བྷོཏོ གོཏམསྶ ཝཎྞེ པརིཡཱཔུཎཱམི, ནོ ཙ ཁོ སོ བྷཝཾ གོཏམོ ཨེཏྟཀཝཎྞོ; ཨཔརིམཱཎཝཎྞོ ཧི སོ བྷཝཾ གོཏམོ. ཨེཀམེཀེནཔི ཏེན [ཨེཀམེཀེནཔི བྷོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨངྒེན སམནྣཱགཏོ ན ཨརཧཏི, སོ, བྷཝཾ གོཏམོ ཨམྷཱཀཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིཏུཾ; ཨཐ ཁོ མཡམེཝ ཨརཧཱམ ཏཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིཏུནྟི. ཏེན ཧི, བྷོ, སབྦེཝ མཡཾ སམཎཾ གོཏམཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིསྶཱམཱ’’ཏི.

༤༢༦. ཨཐ ¶ ཁོ ཙངྐཱི བྲཱཧྨཎོ མཧཏཱ བྲཱཧྨཎགཎེན སདྡྷིཾ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ¶ བྷགཝཱ ཝུདྡྷེཧི ཝུདྡྷེཧི བྲཱཧྨཎེཧི སདྡྷིཾ ཀིཉྩི ཀིཉྩི ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ནིསིནྣོ ཧོཏི. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཀཱཔཊིཀོ [ཀཱཔཋིཀོ (སཱི. པཱི.), ཀཱཔདིཀོ (སྱཱ. ཀཾ.)] ནཱམ མཱཎཝོ དཧརོ ཝུཏྟསིརོ སོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀོ ཛཱཏིཡཱ, ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ སནིགྷཎྜུཀེཊུབྷཱནཾ སཱཀྑརཔྤབྷེདཱནཾ ཨིཏིཧཱསཔཉྩམཱནཾ, པདཀོ, ཝེཡྻཱཀརཎོ, ལོཀཱཡཏམཧཱཔུརིསལཀྑཎེསུ ཨནཝཡོ ཏསྶཾ པརིསཱཡཾ ནིསིནྣོ ཧོཏི. སོ ཝུདྡྷཱནཾ ཝུདྡྷཱནཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ མནྟཡམཱནཱནཾ ཨནྟརནྟརཱ ཀཐཾ ཨོཔཱཏེཏི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཀཱཔཊིཀཾ མཱཎཝཾ ཨཔསཱདེཏི – ‘‘མཱཡསྨཱ བྷཱརདྭཱཛོ ཝུདྡྷཱནཾ ཝུདྡྷཱནཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ མནྟཡམཱནཱནཾ ཨནྟརནྟརཱ ཀཐཾ ཨོཔཱཏེཏུ. ཀཐཱཔརིཡོསཱནཾ ཨཱཡསྨཱ བྷཱརདྭཱཛོ ཨཱགམེཏཱུ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཙངྐཱི བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘མཱ བྷཝཾ གོཏམོ ཀཱཔཊིཀཾ མཱཎཝཾ ཨཔསཱདེསི. ཀུལཔུཏྟོ ཙ ཀཱཔཊིཀོ མཱཎཝོ, བཧུསྶུཏོ ཙ ཀཱཔཊིཀོ མཱཎཝོ, པཎྜིཏོ ཙ ཀཱཔཊིཀོ མཱཎཝོ, ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎོ ཙ ཀཱཔཊིཀོ མཱཎཝོ, པཧོཏི ཙ ཀཱཔཊིཀོ མཱཎཝོ བྷོཏཱ གོཏམེན སདྡྷིཾ ཨསྨིཾ ཝཙནེ པཊིམནྟེཏུ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཏོ ¶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨདྡྷཱ ཁོ ¶ ཀཱཔཊིཀསྶ [ཨེཏདཧོསི ‘‘ཀཱཔཊིཀསྶ (ཀ.)] མཱཎཝསྶ ཏེཝིཛྫཀེ པཱཝཙནེ ཀཐཱ [ཀཐཾ (སཱི. ཀ.), ཀཐཾ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] བྷཝིསྶཏི. ཏཐཱ ཧི ནཾ བྲཱཧྨཎཱ སཾཔུརེཀྑརོནྟཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཀཱཔཊིཀསྶ མཱཎཝསྶ ཨེཏདཧོསི ¶ – ‘‘ཡདཱ མེ སམཎོ གོཏམོ ཙཀྑུཾ ཨུཔསཾཧརིསྶཏི, ཨཐཱཧཾ སམཎཾ གོཏམཾ པཉྷཾ པུཙྪིསྶཱམཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཀཱཔཊིཀསྶ མཱཎཝསྶ ཙེཏསཱ ཙེཏོཔརིཝིཏཀྐམཉྙཱཡ ཡེན ཀཱཔཊིཀོ མཱཎཝོ ཏེན ཙཀྑཱུནི ཨུཔསཾཧཱསི.

༤༢༧. ཨཐ ཁོ ཀཱཔཊིཀསྶ མཱཎཝསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སམནྣཱཧརཏི ཁོ མཾ སམཎོ གོཏམོ. ཡཾནཱུནཱཧཾ སམཎཾ གོཏམཾ པཉྷཾ པུཙྪེཡྻ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ ཀཱཔཊིཀོ མཱཎཝོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཡདིདཾ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱནཾ པོརཱཎཾ མནྟཔདཾ ཨིཏིཧིཏིཧཔརམྤརཱཡ པིཊཀསམྤདཱཡ, ཏཏྠ ཙ བྲཱཧྨཎཱ ཨེཀཾསེན ནིཊྛཾ གཙྪནྟི – ‘ཨིདམེཝ སཙྩཾ, མོགྷམཉྙ’ནྟི. ཨིདྷ བྷཝཾ གོཏམོ ཀིམཱཧཱ’’ཏི? ‘‘ཀིཾ པན, བྷཱརདྭཱཛ, ཨཏྠི ཀོཙི བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨེཀབྲཱཧྨཎོཔི ཡོ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨཧམེཏཾ ཛཱནཱམི, ཨཧམེཏཾ པསྶཱམི. ཨིདམེཝ སཙྩཾ, མོགྷམཉྙ’’’ནྟི? ‘‘ནོ ཧིདཾ, བྷོ གོཏམ’’. ‘‘ཀིཾ པན, བྷཱརདྭཱཛ, ཨཏྠི ཀོཙི བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨེཀཱཙརིཡོཔི ¶ , ཨེཀཱཙརིཡཔཱཙརིཡོཔི, ཡཱཝ སཏྟམཱ ཨཱཙརིཡམཧཡུགཱཔི, ཡོ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨཧམེཏཾ ཛཱནཱམི, ཨཧམེཏཾ པསྶཱམི. ཨིདམེཝ སཙྩཾ, མོགྷམཉྙ’’’ནྟི? ‘‘ནོ ཧིདཾ, བྷོ གོཏམ’’. ‘‘ཀིཾ པན, བྷཱརདྭཱཛ, ཡེཔི ཏེ བྲཱཧྨཎཱནཾ པུབྦཀཱ ཨིསཡོ མནྟཱནཾ ཀཏྟཱརོ མནྟཱནཾ པཝཏྟཱརོ ཡེསམིདཾ ཨེཏརཧི བྲཱཧྨཎཱ པོརཱཎཾ མནྟཔདཾ གཱིཏཾ པཝུཏྟཾ སམིཧིཏཾ ཏདནུགཱཡནྟི ཏདནུབྷཱསནྟི བྷཱསིཏམནུབྷཱསནྟི ཝཱཙིཏམནུཝཱཙེནྟི སེཡྻཐིདཾ – ཨཊྛཀོ ¶ ཝཱམཀོ ཝཱམདེཝོ ཝེསྶཱམིཏྟོ ཡམཏགྒི ཨངྒཱིརསོ བྷཱརདྭཱཛོ ཝཱསེཊྛོ ཀསྶཔོ བྷགུ, ཏེཔི ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘མཡམེཏཾ ཛཱནཱམ, མཡམེཏཾ པསྶཱམ. ཨིདམེཝ སཙྩཾ, མོགྷམཉྙ’’’ནྟི? ‘‘ནོ ¶ ཧིདཾ, བྷོ གོཏམ’’.

‘‘ཨིཏི ཀིར, བྷཱརདྭཱཛ, ནཏྠི ཀོཙི བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨེཀབྲཱཧྨཎོཔི ཡོ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨཧམེཏཾ ཛཱནཱམི, ཨཧམེཏཾ པསྶཱམི. ཨིདམེཝ སཙྩཾ, མོགྷམཉྙ’ནྟི; ནཏྠི ཀོཙི བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨེཀཱཙརིཡོཔི ཨེཀཱཙརིཡཔཱཙརིཡོཔི, ཡཱཝ སཏྟམཱ ཨཱཙརིཡམཧཡུགཱཔི, ཡོ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨཧམེཏཾ ¶ ཛཱནཱམི, ཨཧམེཏཾ པསྶཱམི. ཨིདམེཝ སཙྩཾ, མོགྷམཉྙ’ནྟི; ཡེཔི ཏེ བྲཱཧྨཎཱནཾ པུབྦཀཱ ཨིསཡོ མནྟཱནཾ ཀཏྟཱརོ མནྟཱནཾ པཝཏྟཱརོ ཡེསམིདཾ ཨེཏརཧི བྲཱཧྨཎཱ པོརཱཎཾ མནྟཔདཾ གཱིཏཾ པཝུཏྟཾ སམིཧིཏཾ ཏདནུགཱཡནྟི ཏདནུབྷཱསནྟི བྷཱསིཏམནུབྷཱསནྟི ཝཱཙིཏམནུཝཱཙེནྟི སེཡྻཐིདཾ – ཨཊྛཀོ ཝཱམཀོ ཝཱམདེཝོ ཝེསྶཱམིཏྟོ ཡམཏགྒི ཨངྒཱིརསོ བྷཱརདྭཱཛོ ཝཱསེཊྛོ ཀསྶཔོ བྷགུ, ཏེཔི ན ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘མཡམེཏཾ ཛཱནཱམ, མཡམེཏཾ པསྶཱམ. ཨིདམེཝ སཙྩཾ, མོགྷམཉྙ’ནྟི.

༤༢༨. ‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷཱརདྭཱཛ, ཨནྡྷཝེཎི པརམྤརཱསཾསཏྟཱ པུརིམོཔི ན པསྶཏི མཛ྄ཛྷིམོཔི ན པསྶཏི པཙྪིམོཔི ན པསྶཏི; ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨནྡྷཝེཎཱུཔམཾ མཉྙེ བྲཱཧྨཎཱནཾ བྷཱསིཏཾ སམྤཛྫཏི – པུརིམོཔི ན པསྶཏི མཛ྄ཛྷིམོཔི ན པསྶཏི པཙྪིམོཔི ན པསྶཏི. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, བྷཱརདྭཱཛ ¶ , ནནུ ཨེཝཾ སནྟེ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨམཱུལིཀཱ སདྡྷཱ སམྤཛྫཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཁྭེཏྠ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱ སདྡྷཱཡེཝ པཡིརུཔཱསནྟི, ཨནུསྶཝཱཔེཏྠ བྲཱཧྨཎཱ པཡིརུཔཱསནྟཱི’’ཏི. ‘‘པུབྦེཝ ཁོ ཏྭཾ, བྷཱརདྭཱཛ, སདྡྷཾ ཨགམཱསི, ཨནུསྶཝཾ ཨིདཱནི ཝདེསི. པཉྩ ཁོ ཨིམེ, བྷཱརདྭཱཛ, དྷམྨཱ དིཊྛེཝ དྷམྨེ དྭེདྷཱ ཝིཔཱཀཱ. ཀཏམེ པཉྩ? སདྡྷཱ, རུཙི, ཨནུསྶཝོ, ཨཱཀཱརཔརིཝིཏཀྐོ, དིཊྛིནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟི – ཨིམེ ཁོ, བྷཱརདྭཱཛ ¶ , པཉྩ དྷམྨཱ དིཊྛེཝ དྷམྨེ དྭེདྷཱ ཝིཔཱཀཱ. ཨཔི ཙ, བྷཱརདྭཱཛ, སུསདྡཧིཏཾཡེཝ ཧོཏི, ཏཉྩ ཧོཏི རིཏྟཾ ཏུཙྪཾ མུསཱ; ནོ ཙེཔི སུསདྡཧིཏཾ ཧོཏི, ཏཉྩ ཧོཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཨནཉྙཐཱ. ཨཔི ཙ, བྷཱརདྭཱཛ ¶ , སུརུཙིཏཾཡེཝ ཧོཏི…པེ… སྭཱནུསྶུཏཾཡེཝ ཧོཏི…པེ… སུཔརིཝིཏཀྐིཏཾཡེཝ ཧོཏི…པེ… སུནིཛ྄ཛྷཱཡིཏཾཡེཝ ཧོཏི, ཏཉྩ ཧོཏི རིཏྟཾ ཏུཙྪཾ མུསཱ; ནོ ཙེཔི སུནིཛ྄ཛྷཱཡིཏཾ ཧོཏི, ཏཉྩ ཧོཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཨནཉྙཐཱ. སཙྩམནུརཀྑཏཱ, བྷཱརདྭཱཛ, ཝིཉྙུནཱ པུརིསེན ནཱལམེཏྠ ཨེཀཾསེན ནིཊྛཾ གནྟུཾ – ‘ཨིདམེཝ སཙྩཾ, མོགྷམཉྙ’’’ནྟི.

༤༢༩. ‘‘ཀིཏྟཱཝཏཱ པན, བྷོ གོཏམ, སཙྩཱནུརཀྑཎཱ ཧོཏི, ཀིཏྟཱཝཏཱ སཙྩམནུརཀྑཏི? སཙྩཱནུརཀྑཎཾ མཡཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ པུཙྪཱམཱ’’ཏི. ‘‘སདྡྷཱ ཙེཔི, བྷཱརདྭཱཛ, པུརིསསྶ ཧོཏི; ‘ཨེཝཾ མེ སདྡྷཱ’ཏི – ཨིཏི ཝདཾ སཙྩམནུརཀྑཏི [ཨེཝམེཝ སིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨིཏི ཝཱ, ཏཾ སཙྩམནུརཀྑཏི (ཀ.)], ནཏྭེཝ ཏཱཝ ཨེཀཾསེན ནིཊྛཾ གཙྪཏི ¶ – ‘ཨིདམེཝ སཙྩཾ, མོགྷམཉྙ’ནྟི ¶ ( ) [(ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁོ བྷཱརདྭཱཛ སཙྩཱནུརཀྑཎཱ ཧོཏི, ཨེཏྟཱཝཏཱ སཙྩམནུརཀྑཏི, ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ མཡཾ སཙྩཱནུརཀྑཎཾ པཉྙཱཔེམ, ན ཏྭེཝ ཏཱཝ སཙྩཱནུབོདྷོ ཧོཏི) (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]. རུཙི ཙེཔི, བྷཱརདྭཱཛ, པུརིསསྶ ཧོཏི…པེ… ཨནུསྶཝོ ཙེཔི, བྷཱརདྭཱཛ, པུརིསསྶ ཧོཏི…པེ… ཨཱཀཱརཔརིཝིཏཀྐོ ཙེཔི, བྷཱརདྭཱཛ, པུརིསསྶ ཧོཏི…པེ… དིཊྛིནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟི ཙེཔི, བྷཱརདྭཱཛ, པུརིསསྶ ཧོཏི; ‘ཨེཝཾ མེ དིཊྛིནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟཱི’ཏི – ཨིཏི ཝདཾ སཙྩམནུརཀྑཏི, ནཏྭེཝ ཏཱཝ ཨེཀཾསེན ནིཊྛཾ གཙྪཏི – ‘ཨིདམེཝ སཙྩཾ, མོགྷམཉྙ’ནྟི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁོ, བྷཱརདྭཱཛ, སཙྩཱནུརཀྑཎཱ ཧོཏི, ཨེཏྟཱཝཏཱ སཙྩམནུརཀྑཏི, ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ མཡཾ སཙྩཱནུརཀྑཎཾ པཉྙཔེམ; ན ཏྭེཝ ཏཱཝ སཙྩཱནུབོདྷོ ཧོཏཱི’’ཏི.

༤༣༠. ‘‘ཨེཏྟཱཝཏཱ, བྷོ གོཏམ, སཙྩཱནུརཀྑཎཱ ཧོཏི, ཨེཏྟཱཝཏཱ སཙྩམནུརཀྑཏི, ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ མཡཾ སཙྩཱནུརཀྑཎཾ པེཀྑཱམ. ཀིཏྟཱཝཏཱ པན, བྷོ གོཏམ, སཙྩཱནུབོདྷོ ཧོཏི, ཀིཏྟཱཝཏཱ སཙྩམནུབུཛ྄ཛྷཏི? སཙྩཱནུབོདྷཾ མཡཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ པུཙྪཱམཱ’’ཏི. ‘‘ཨིདྷ [ཨིདྷ ཀིར (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)], བྷཱརདྭཱཛ, བྷིཀྑུ ཨཉྙཏརཾ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཏི. ཏམེནཾ གཧཔཏི ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟོ ཝཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏཱིསུ དྷམྨེསུ སམནྣེསཏི – ལོབྷནཱིཡེསུ ¶ དྷམྨེསུ, དོསནཱིཡེསུ དྷམྨེསུ, མོཧནཱིཡེསུ དྷམྨེསུ. ཨཏྠི ནུ ཁོ ཨིམསྶཱཡསྨཏོ ཏཐཱརཱུཔཱ ལོབྷནཱིཡཱ དྷམྨཱ ཡཐཱརཱུཔེཧི ལོབྷནཱིཡེཧི དྷམྨེཧི པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ ¶ ཨཛཱནཾ ཝཱ ཝདེཡྻ – ཛཱནཱམཱིཏི, ཨཔསྶཾ ཝཱ ཝདེཡྻ – པསྶཱམཱིཏི, པརཾ ཝཱ ཏདཏྠཱཡ སམཱདཔེཡྻ ཡཾ པརེསཾ ཨསྶ དཱིགྷརཏྟཾ ཨཧིཏཱཡ ¶ དུཀྑཱཡཱཏི? ཏམེནཾ སམནྣེསམཱནོ ཨེཝཾ ཛཱནཱཏི – ‘ནཏྠི ཁོ ཨིམསྶཱཡསྨཏོ ཏཐཱརཱུཔཱ ལོབྷནཱིཡཱ དྷམྨཱ ཡཐཱརཱུཔེཧི ལོབྷནཱིཡེཧི དྷམྨེཧི པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ ཨཛཱནཾ ཝཱ ཝདེཡྻ – ཛཱནཱམཱིཏི, ཨཔསྶཾ ཝཱ ཝདེཡྻ – པསྶཱམཱིཏི, པརཾ ཝཱ ཏདཏྠཱཡ སམཱདཔེཡྻ ཡཾ པརེསཾ ཨསྶ དཱིགྷརཏྟཾ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ [དུཀྑཱཡཱཏི (སབྦཏྠ)]. ཏཐཱརཱུཔོ [ཏཐཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཁོ པནིམསྶཱཡསྨཏོ ཀཱཡསམཱཙཱརོ ཏཐཱརཱུཔོ [ཏཐཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཝཙཱིསམཱཙཱརོ ཡཐཱ ཏཾ ཨལུདྡྷསྶ. ཡཾ ཁོ པན ཨཡམཱཡསྨཱ དྷམྨཾ དེསེཏི, གམྦྷཱིརོ སོ དྷམྨོ དུདྡསོ དུརནུབོདྷོ ¶ སནྟོ པཎཱིཏོ ཨཏཀྐཱཝཙརོ ནིཔུཎོ པཎྜིཏཝེདནཱིཡོ; ན སོ དྷམྨོ སུདེསིཡོ ལུདྡྷེནཱ’’’ཏི.

༤༣༡. ‘‘ཡཏོ ནཾ སམནྣེསམཱནོ ཝིསུདྡྷཾ ལོབྷནཱིཡེཧི དྷམྨེཧི སམནུཔསྶཏི ཏཏོ ནཾ ཨུཏྟརི སམནྣེསཏི དོསནཱིཡེསུ དྷམྨེསུ. ཨཏྠི ནུ ཁོ ཨིམསྶཱཡསྨཏོ ཏཐཱརཱུཔཱ དོསནཱིཡཱ དྷམྨཱ ཡཐཱརཱུཔེཧི དོསནཱིཡེཧི དྷམྨེཧི པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ ཨཛཱནཾ ཝཱ ཝདེཡྻ – ཛཱནཱམཱིཏི, ཨཔསྶཾ ཝཱ ཝདེཡྻ – པསྶཱམཱིཏི, པརཾ ཝཱ ཏདཏྠཱཡ སམཱདཔེཡྻ ཡཾ པརེསཾ ཨསྶ དཱིགྷརཏྟཾ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡཱཏི? ཏམེནཾ སམནྣེསམཱནོ ཨེཝཾ ཛཱནཱཏི – ‘ནཏྠི ཁོ ཨིམསྶཱཡསྨཏོ ཏཐཱརཱུཔཱ དོསནཱིཡཱ དྷམྨཱ ཡཐཱརཱུཔེཧི དོསནཱིཡེཧི དྷམྨེཧི པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ ཨཛཱནཾ ཝཱ ཝདེཡྻ – ཛཱནཱམཱིཏི, ཨཔསྶཾ ཝཱ ཝདེཡྻ – པསྶཱམཱིཏི, པརཾ ཝཱ ཏདཏྠཱཡ སམཱདཔེཡྻ ¶ ཡཾ པརེསཾ ཨསྶ དཱིགྷརཏྟཾ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ. ཏཐཱརཱུཔོ ཁོ པནིམསྶཱཡསྨཏོ ཀཱཡསམཱཙཱརོ ཏཐཱརཱུཔོ ཝཙཱིསམཱཙཱརོ ཡཐཱ ཏཾ ཨདུཊྛསྶ. ཡཾ ཁོ པན ཨཡམཱཡསྨཱ དྷམྨཾ དེསེཏི, གམྦྷཱིརོ སོ དྷམྨོ དུདྡསོ དུརནུབོདྷོ སནྟོ པཎཱིཏོ ཨཏཀྐཱཝཙརོ ནིཔུཎོ པཎྜིཏཝེདནཱིཡོ; ན སོ དྷམྨོ སུདེསིཡོ དུཊྛེནཱ’’’ཏི.

༤༣༢. ‘‘ཡཏོ ནཾ སམནྣེསམཱནོ ཝིསུདྡྷཾ དོསནཱིཡེཧི དྷམྨེཧི སམནུཔསྶཏི ¶ , ཏཏོ ནཾ ཨུཏྟརི སམནྣེསཏི མོཧནཱིཡེསུ དྷམྨེསུ. ཨཏྠི ནུ ཁོ ཨིམསྶཱཡསྨཏོ ཏཐཱརཱུཔཱ མོཧནཱིཡཱ དྷམྨཱ ཡཐཱརཱུཔེཧི མོཧནཱིཡེཧི དྷམྨེཧི པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ ཨཛཱནཾ ཝཱ ཝདེཡྻ – ཛཱནཱམཱིཏི, ཨཔསྶཾ ཝཱ ཝདེཡྻ – པསྶཱམཱིཏི, པརཾ ཝཱ ཏདཏྠཱཡ སམཱདཔེཡྻ ཡཾ པརེསཾ ཨསྶ དཱིགྷརཏྟཾ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡཱཏི? ཏམེནཾ སམནྣེསམཱནོ ཨེཝཾ ཛཱནཱཏི – ‘ནཏྠི ཁོ ཨིམསྶཱཡསྨཏོ ཏཐཱརཱུཔཱ མོཧནཱིཡཱ དྷམྨཱ ཡཐཱརཱུཔེཧི མོཧནཱིཡེཧི དྷམྨེཧི པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ ཨཛཱནཾ ཝཱ ཝདེཡྻ – ཛཱནཱམཱིཏི, ཨཔསྶཾ ཝཱ ཝདེཡྻ – པསྶཱམཱིཏི, པརཾ ཝཱ ཏདཏྠཱཡ སམཱདཔེཡྻ ཡཾ པརེསཾ ¶ ཨསྶ དཱིགྷརཏྟཾ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ. ཏཐཱརཱུཔོ ཁོ པནིམསྶཱཡསྨཏོ ཀཱཡསམཱཙཱརོ ཏཐཱརཱུཔོ ཝཙཱིསམཱཙཱརོ ཡཐཱ ཏཾ ཨམཱུལ༹ྷསྶ. ཡཾ ཁོ པན ཨཡམཱཡསྨཱ དྷམྨཾ དེསེཏི, གམྦྷཱིརོ སོ དྷམྨོ དུདྡསོ དུརནུབོདྷོ སནྟོ པཎཱིཏོ ¶ ཨཏཀྐཱཝཙརོ ནིཔུཎོ པཎྜིཏཝེདནཱིཡོ; ན སོ དྷམྨོ སུདེསིཡོ མཱུལ༹ྷེནཱ’’’ཏི.

‘‘ཡཏོ ནཾ སམནྣེསམཱནོ ཝིསུདྡྷཾ མོཧནཱིཡེཧི དྷམྨེཧི སམནུཔསྶཏི ¶ ; ཨཐ ཏམྷི སདྡྷཾ ནིཝེསེཏི, སདྡྷཱཛཱཏོ ཨུཔསངྐམཏི, ཨུཔསངྐམནྟོ པཡིརུཔཱསཏི, པཡིརུཔཱསནྟོ སོཏཾ ཨོདཧཏི, ཨོཧིཏསོཏོ དྷམྨཾ སུཎཱཏི, སུཏྭཱ དྷམྨཾ དྷཱརེཏི, དྷཏཱནཾ [དྷཱརིཏཱནཾ (ཀ.)] དྷམྨཱནཾ ཨཏྠཾ ཨུཔཔརིཀྑཏི, ཨཏྠཾ ཨུཔཔརིཀྑཏོ དྷམྨཱ ནིཛ྄ཛྷཱནཾ ཁམནྟི, དྷམྨནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཡཱ སཏི ཚནྡོ ཛཱཡཏི, ཚནྡཛཱཏོ ཨུསྶཧཏི, ཨུསྶཧིཏྭཱ ཏུལེཏི, ཏུལཡིཏྭཱ པདཧཏི, པཧིཏཏྟོ སམཱནོ ཀཱཡེན ཙེཝ པརམསཙྩཾ སཙྪིཀརོཏི པཉྙཱཡ ཙ ནཾ ཨཏིཝིཛ྄ཛྷ པསྶཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁོ, བྷཱརདྭཱཛ, སཙྩཱནུབོདྷོ ཧོཏི, ཨེཏྟཱཝཏཱ སཙྩམནུབུཛ྄ཛྷཏི, ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ མཡཾ སཙྩཱནུབོདྷཾ པཉྙཔེམ; ན ཏྭེཝ ཏཱཝ སཙྩཱནུཔྤཏྟི ཧོཏཱི’’ཏི.

༤༣༣. ‘‘ཨེཏྟཱཝཏྟཱ, བྷོ གོཏམ, སཙྩཱནུབོདྷོ ཧོཏི, ཨེཏྟཱཝཏཱ སཙྩམནུབུཛ྄ཛྷཏི, ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ མཡཾ སཙྩཱནུབོདྷཾ པེཀྑཱམ. ཀིཏྟཱཝཏཱ པན, བྷོ གོཏམ, སཙྩཱནུཔྤཏྟི ཧོཏི, ཀིཏྟཱཝཏཱ སཙྩམནུཔཱཔུཎཱཏི? སཙྩཱནུཔྤཏྟིཾ མཡཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ པུཙྪཱམཱ’’ཏི. ‘‘ཏེསཾཡེ ¶ , བྷཱརདྭཱཛ, དྷམྨཱནཾ ཨཱསེཝནཱ བྷཱཝནཱ བཧུལཱིཀམྨཾ སཙྩཱནུཔྤཏྟི ཧོཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁོ, བྷཱརདྭཱཛ, སཙྩཱནུཔྤཏྟི ཧོཏི, ཨེཏྟཱཝཏཱ སཙྩམནུཔཱཔུཎཱཏི, ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ མཡཾ སཙྩཱནུཔྤཏྟིཾ པཉྙཔེམཱ’’ཏི.

༤༣༤. ‘‘ཨེཏྟཱཝཏཱ, བྷོ གོཏམ, སཙྩཱནུཔྤཏྟི ཧོཏི, ཨེཏྟཱཝཏཱ སཙྩམནུཔཱཔུཎཱཏི, ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ མཡཾ སཙྩཱནུཔྤཏྟིཾ པེཀྑཱམ. སཙྩཱནུཔྤཏྟིཡཱ པན, བྷོ གོཏམ, ཀཏམོ དྷམྨོ བཧུཀཱརོ? སཙྩཱནུཔྤཏྟིཡཱ བཧུཀཱརཾ དྷམྨཾ མཡཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ པུཙྪཱམཱ’’ཏི. ‘‘སཙྩཱནུཔྤཏྟིཡཱ ¶ ཁོ, བྷཱརདྭཱཛ, པདྷཱནཾ བཧུཀཱརཾ. ནོ ཙེཏཾ པདཧེཡྻ, ནཡིདཾ སཙྩམནུཔཱཔུཎེཡྻ. ཡསྨཱ ཙ ཁོ པདཧཏི ཏསྨཱ སཙྩམནུཔཱཔུཎཱཏི. ཏསྨཱ སཙྩཱནུཔྤཏྟིཡཱ པདྷཱནཾ བཧུཀཱར’’ནྟི.

‘‘པདྷཱནསྶ པན, བྷོ གོཏམ, ཀཏམོ དྷམྨོ བཧུཀཱརོ? པདྷཱནསྶ བཧུཀཱརཾ དྷམྨཾ མཡཾ བྷཝནྟཾ ¶ གོཏམཾ པུཙྪཱམཱ’’ཏི. ‘‘པདྷཱནསྶ ཁོ, བྷཱརདྭཱཛ, ཏུལནཱ ¶ བཧུཀཱརཱ. ནོ ཙེཏཾ ཏུལེཡྻ, ནཡིདཾ པདཧེཡྻ. ཡསྨཱ ཙ ཁོ ཏུལེཏི ཏསྨཱ པདཧཏི. ཏསྨཱ པདྷཱནསྶ ཏུལནཱ བཧུཀཱརཱ’’ཏི.

‘‘ཏུལནཱཡ པན, བྷོ གོཏམ, ཀཏམོ དྷམྨོ བཧུཀཱརོ? ཏུལནཱཡ བཧུཀཱརཾ དྷམྨཾ མཡཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ པུཙྪཱམཱ’’ཏི. ‘‘ཏུལནཱཡ ཁོ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨུསྶཱཧོ བཧུཀཱརོ. ནོ ཙེཏཾ ཨུསྶཧེཡྻ, ནཡིདཾ ཏུལེཡྻ. ཡསྨཱ ཙ ཁོ ཨུསྶཧཏི ཏསྨཱ ཏུལེཏི. ཏསྨཱ ཏུལནཱཡ ཨུསྶཱཧོ བཧུཀཱརོ’’ཏི.

‘‘ཨུསྶཱཧསྶ པན, བྷོ གོཏམ, ཀཏམོ དྷམྨོ བཧུཀཱརོ? ཨུསྶཱཧསྶ བཧུཀཱརཾ དྷམྨཾ མཡཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ པུཙྪཱམཱ’’ཏི. ‘‘ཨུསྶཱཧསྶ ཁོ, བྷཱརདྭཱཛ, ཚནྡོ བཧུཀཱརོ. ནོ ཙེཏཾ ཚནྡོ ཛཱཡེཐ, ནཡིདཾ ཨུསྶཧེཡྻ. ཡསྨཱ ཙ ཁོ ཚནྡོ ཛཱཡཏི ཏསྨཱ ཨུསྶཧཏི. ཏསྨཱ ཨུསྶཱཧསྶ ཚནྡོ བཧུཀཱརོ’’ཏི.

‘‘ཚནྡསྶ པན, བྷོ གོཏམ, ཀཏམོ དྷམྨོ བཧུཀཱརོ ¶ ? ཚནྡསྶ བཧུཀཱརཾ དྷམྨཾ མཡཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ པུཙྪཱམཱ’’ཏི. ‘‘ཚནྡསྶ ཁོ, བྷཱརདྭཱཛ, དྷམྨནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟི བཧུཀཱརཱ. ནོ ཙེཏེ དྷམྨཱ ནིཛ྄ཛྷཱནཾ ཁམེཡྻུཾ, ནཡིདཾ ཚནྡོ ཛཱཡེཐ. ཡསྨཱ ཙ ཁོ དྷམྨཱ ¶ ནིཛ྄ཛྷཱནཾ ཁམནྟི ཏསྨཱ ཚནྡོ ཛཱཡཏི. ཏསྨཱ ཚནྡསྶ དྷམྨནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟི བཧུཀཱརཱ’’ཏི.

‘‘དྷམྨནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཡཱ པན, བྷོ གོཏམ, ཀཏམོ དྷམྨོ བཧུཀཱརོ? དྷམྨནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཡཱ བཧུཀཱརཾ དྷམྨཾ མཡཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ པུཙྪཱམཱ’’ཏི. ‘‘དྷམྨནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཡཱ ཁོ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑཱ བཧུཀཱརཱ. ནོ ཙེཏཾ ཨཏྠཾ ཨུཔཔརིཀྑེཡྻ, ནཡིདཾ དྷམྨཱ ནིཛ྄ཛྷཱནཾ ཁམེཡྻུཾ. ཡསྨཱ ཙ ཁོ ཨཏྠཾ ཨུཔཔརིཀྑཏི ཏསྨཱ དྷམྨཱ ནིཛ྄ཛྷཱནཾ ཁམནྟི. ཏསྨཱ དྷམྨནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཡཱ ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑཱ བཧུཀཱརཱ’’ཏི.

‘‘ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑཱཡ པན, བྷོ གོཏམ, ཀཏམོ དྷམྨོ བཧུཀཱརོ? ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑཱཡ བཧུཀཱརཾ དྷམྨཾ མཡཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ པུཙྪཱམཱ’’ཏི. ‘‘ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑཱཡ ཁོ, བྷཱརདྭཱཛ, དྷམྨདྷཱརཎཱ ¶ བཧུཀཱརཱ. ནོ ཙེཏཾ དྷམྨཾ དྷཱརེཡྻ, ནཡིདཾ ཨཏྠཾ ཨུཔཔརིཀྑེཡྻ. ཡསྨཱ ཙ ཁོ དྷམྨཾ དྷཱརེཏི ཏསྨཱ ཨཏྠཾ ཨུཔཔརིཀྑཏི. ཏསྨཱ ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑཱཡ དྷམྨདྷཱརཎཱ བཧུཀཱརཱ’’ཏི.

‘‘དྷམྨདྷཱརཎཱཡ པན, བྷོ གོཏམ, ཀཏམོ དྷམྨོ བཧུཀཱརོ? དྷམྨདྷཱརཎཱཡ བཧུཀཱརཾ དྷམྨཾ མཡཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ པུཙྪཱམཱ’’ཏི. ‘‘དྷམྨདྷཱརཎཱཡ ¶ ཁོ, བྷཱརདྭཱཛ, དྷམྨསྶཝནཾ བཧུཀཱརཾ. ནོ ཙེཏཾ དྷམྨཾ སུཎེཡྻ, ནཡིདཾ དྷམྨཾ དྷཱརེཡྻ. ཡསྨཱ ཙ ཁོ དྷམྨཾ སུཎཱཏི ཏསྨཱ དྷམྨཾ དྷཱརེཏི. ཏསྨཱ དྷམྨདྷཱརཎཱཡ དྷམྨསྶཝནཾ བཧུཀཱར’’ནྟི.

‘‘དྷམྨསྶཝནསྶ པན, བྷོ གོཏམ, ཀཏམོ དྷམྨོ བཧུཀཱརོ? དྷམྨསྶཝནསྶ བཧུཀཱརཾ དྷམྨཾ མཡཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ པུཙྪཱམཱ’’ཏི ¶ . ‘‘དྷམྨསྶཝནསྶ ཁོ, བྷཱརདྭཱཛ, སོཏཱཝདྷཱནཾ བཧུཀཱརཾ ¶ . ནོ ཙེཏཾ སོཏཾ ཨོདཧེཡྻ, ནཡིདཾ དྷམྨཾ སུཎེཡྻ. ཡསྨཱ ཙ ཁོ སོཏཾ ཨོདཧཏི ཏསྨཱ དྷམྨཾ སུཎཱཏི. ཏསྨཱ དྷམྨསྶཝནསྶ སོཏཱཝདྷཱནཾ བཧུཀཱར’’ནྟི.

‘‘སོཏཱཝདྷཱནསྶ པན, བྷོ གོཏམ, ཀཏམོ དྷམྨོ བཧུཀཱརོ? སོཏཱཝདྷཱནསྶ བཧུཀཱརཾ དྷམྨཾ མཡཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ པུཙྪཱམཱ’’ཏི. ‘‘སོཏཱཝདྷཱནསྶ ཁོ, བྷཱརདྭཱཛ, པཡིརུཔཱསནཱ བཧུཀཱརཱ. ནོ ཙེཏཾ པཡིརུཔཱསེཡྻ, ནཡིདཾ སོཏཾ ཨོདཧེཡྻ. ཡསྨཱ ཙ ཁོ པཡིརུཔཱསཏི ཏསྨཱ སོཏཾ ཨོདཧཏི. ཏསྨཱ སོཏཱཝདྷཱནསྶ པཡིརུཔཱསནཱ བཧུཀཱརཱ’’ཏི.

‘‘པཡིརུཔཱསནཱཡ པན, བྷོ གོཏམ, ཀཏམོ དྷམྨོ བཧུཀཱརོ? པཡིརུཔཱསནཱཡ བཧུཀཱརཾ དྷམྨཾ མཡཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ པུཙྪཱམཱ’’ཏི. ‘‘པཡིརུཔཱསནཱཡ ཁོ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨུཔསངྐམནཾ བཧུཀཱརཾ. ནོ ཙེཏཾ ཨུཔསངྐམེཡྻ, ནཡིདཾ པཡིརུཔཱསེཡྻ. ཡསྨཱ ཙ ཁོ ཨུཔསངྐམཏི ཏསྨཱ པཡིརུཔཱསཏི. ཏསྨཱ པཡིརུཔཱསནཱཡ ཨུཔསངྐམནཾ བཧུཀཱར’’ནྟི.

‘‘ཨུཔསངྐམནསྶ པན, བྷོ གོཏམ, ཀཏམོ དྷམྨོ བཧུཀཱརོ? ཨུཔསངྐམནསྶ བཧུཀཱརཾ དྷམྨཾ མཡཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ པུཙྪཱམཱ’’ཏི. ‘‘ཨུཔསངྐམནསྶ ཁོ, བྷཱརདྭཱཛ, སདྡྷཱ བཧུཀཱརཱ. ནོ ཙེཏཾ སདྡྷཱ ཛཱཡེཐ, ནཡིདཾ ཨུཔསངྐམེཡྻ. ཡསྨཱ ཙ ཁོ སདྡྷཱ ཛཱཡཏི ཏསྨཱ ཨུཔསངྐམཏི. ཏསྨཱ ཨུཔསངྐམནསྶ སདྡྷཱ བཧུཀཱརཱ’’ཏི.

༤༣༥. ‘‘སཙྩཱནུརཀྑཎཾ ¶ མཡཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ ཨཔུཙྪིམྷ, སཙྩཱནུརཀྑཎཾ ¶ བྷཝཾ གོཏམོ བྱཱཀཱསི; ཏཉྩ པནམྷཱཀཾ རུཙྩཏི ཙེཝ ཁམཏི ཙ ཏེན ཙམྷ ཨཏྟམནཱ. སཙྩཱནུབོདྷཾ མཡཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ ཨཔུཙྪིམྷ, སཙྩཱནུབོདྷཾ བྷཝཾ གོཏམོ བྱཱཀཱསི; ཏཉྩ པནམྷཱཀཾ རུཙྩཏི ཙེཝ ཁམཏི ཙ ཏེན ཙམྷ ཨཏྟམནཱ. སཙྩཱནུཔྤཏྟིཾ མཡཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ ཨཔུཙྪིམྷ, སཙྩཱནུཔྤཏྟིཾ བྷཝཾ གོཏམོ བྱཱཀཱསི; ཏཉྩ པནམྷཱཀཾ རུཙྩཏི ཙེཝ ཁམཏི ཙ ཏེན ཙམྷ ཨཏྟམནཱ ¶ . སཙྩཱནུཔྤཏྟིཡཱ བཧུཀཱརཾ དྷམྨཾ མཡཾ བྷཝནྟཾ ¶ གོཏམཾ ཨཔུཙྪིམྷ, སཙྩཱནུཔྤཏྟིཡཱ བཧུཀཱརཾ དྷམྨཾ བྷཝཾ གོཏམོ བྱཱཀཱསི; ཏཉྩ པནམྷཱཀཾ རུཙྩཏི ཙེཝ ཁམཏི ཙ ཏེན ཙམྷ ཨཏྟམནཱ. ཡཾཡདེཝ ཙ མཡཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ ཨཔུཙྪིམྷ ཏཾཏདེཝ བྷཝཾ གོཏམོ བྱཱཀཱསི; ཏཉྩ པནམྷཱཀཾ རུཙྩཏི ཙེཝ ཁམཏི ཙ ཏེན ཙམྷ ཨཏྟམནཱ. མཡཉྷི, བྷོ གོཏམ, པུབྦེ ཨེཝཾ ཛཱནཱམ – ‘ཀེ ཙ མུཎྜཀཱ སམཎཀཱ ཨིབྦྷཱ ཀཎྷཱ བནྡྷུཔཱདཱཔཙྩཱ, ཀེ ཙ དྷམྨསྶ ཨཉྙཱཏཱརོ’ཏི? ཨཛནེསི ཝཏ མེ བྷཝཾ གོཏམོ སམཎེསུ སམཎཔེམཾ, སམཎེསུ སམཎཔསཱདཾ, སམཎེསུ སམཎགཱརཝཾ. ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ…པེ… ཨུཔཱསཀཾ མཾ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི.

ཙངྐཱིསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ པཉྩམཾ.

༦. ཨེསུཀཱརཱིསུཏྟཾ

༤༣༦. ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཨཐ ཁོ ཨེསུཀཱརཱི བྲཱཧྨཎོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨེསུཀཱརཱི བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘བྲཱཧྨཎཱ, བྷོ གོཏམ, ཙཏསྶོ པཱརིཙརིཡཱ པཉྙཔེནྟི – བྲཱཧྨཎསྶ པཱརིཙརིཡཾ པཉྙཔེནྟི, ཁཏྟིཡསྶ པཱརིཙརིཡཾ པཉྙཔེནྟི, ཝེསྶསྶ པཱརིཙརིཡཾ པཉྙཔེནྟི, སུདྡསྶ པཱརིཙརིཡཾ པཉྙཔེནྟི. ཏཏྲིདཾ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱ བྲཱཧྨཎསྶ པཱརིཙརིཡཾ པཉྙཔེནྟི – ‘བྲཱཧྨཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ པརིཙརེཡྻ, ཁཏྟིཡོ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ པརིཙརེཡྻ, ཝེསྶོ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ པརིཙརེཡྻ, སུདྡོ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ པརིཙརེཡྻཱ’ཏི. ཨིདཾ ཁོ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱ བྲཱཧྨཎསྶ པཱརིཙརིཡཾ ¶ པཉྙཔེནྟི. ཏཏྲིདཾ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱ ཁཏྟིཡསྶ པཱརིཙརིཡཾ པཉྙཔེནྟི – ‘ཁཏྟིཡོ ཝཱ ཁཏྟིཡཾ པརིཙརེཡྻ, ཝེསྶོ ཝཱ ཁཏྟིཡཾ པརིཙརེཡྻ, སུདྡོ ཝཱ ཁཏྟིཡཾ པརིཙརེཡྻཱ’ཏི. ཨིདཾ ཁོ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱ ཁཏྟིཡསྶ པཱརིཙརིཡཾ པཉྙཔེནྟི. ཏཏྲིདཾ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱ ཝེསྶསྶ པཱརིཙརིཡཾ པཉྙཔེནྟི – ‘ཝེསྶོ ཝཱ ཝེསྶཾ པརིཙརེཡྻ, སུདྡོ ཝཱ ཝེསྶཾ ¶ པརིཙརེཡྻཱ’ཏི. ཨིདཾ ཁོ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱ ཝེསྶསྶ པཱརིཙརིཡཾ པཉྙཔེནྟི ¶ . ཏཏྲིདཾ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱ སུདྡསྶ པཱརིཙརིཡཾ པཉྙཔེནྟི – ‘སུདྡོཝ སུདྡཾ པརིཙརེཡྻ. ཀོ པནཉྙོ སུདྡཾ པརིཙརིསྶཏཱི’ཏི? ཨིདཾ ཁོ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱ སུདྡསྶ པཱརིཙརིཡཾ པཉྙཔེནྟི. བྲཱཧྨཎཱ, བྷོ གོཏམ, ཨིམཱ ཙཏསྶོ པཱརིཙརིཡཱ པཉྙཔེནྟི. ཨིདྷ བྷཝཾ གོཏམོ ཀིམཱཧཱ’’ཏི?

༤༣༧. ‘‘ཀིཾ པན, བྲཱཧྨཎ, སབྦོ ལོཀོ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨེཏདབྦྷནུཛཱནཱཏི – ‘ཨིམཱ ཙཏསྶོ པཱརིཙརིཡཱ པཉྙཔེནྟཱུ’’’ཏི [པཉྙཔེནྟཱིཏི (སཱི. ཀ.)]? ‘‘ནོ ཧིདཾ, བྷོ གོཏམ’’. ‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྲཱཧྨཎ, པུརིསོ དལིདྡོ [དལི༹དྡོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨསྶཀོ ཨནཱལ༹ྷིཡོ. ཏསྶ ཨཀཱམསྶ བིལཾ ཨོལགྒེཡྻུཾ – ‘ཨིདཾ ཏེ, ཨམྦྷོ པུརིས, མཾསཾ ཁཱདིཏབྦཾ, མཱུལཉྩ ཨནུཔྤདཱཏབྦ’ནྟི. ཨེཝམེཝ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, བྲཱཧྨཎཱ ཨཔྤཊིཉྙཱཡ ཏེསཾ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ, ཨཐ ཙ པནིམཱ ཙཏསྶོ པཱརིཙརིཡཱ པཉྙཔེནྟི. ནཱཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ‘སབྦཾ པརིཙརིཏབྦ’ནྟི ¶ ཝདཱམི; ནཱཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ‘སབྦཾ ན པརིཙརིཏབྦ’ནྟི ཝདཱམི. ཡཾ ཧིསྶ, བྲཱཧྨཎ, པརིཙརཏོ པཱརིཙརིཡཱཧེཏུ པཱཔིཡོ ཨསྶ ན སེཡྻོ, ནཱཧཾ ཏཾ ‘པརིཙརིཏབྦ’ནྟི ཝདཱམི; ཡཉྩ ཁྭཱསྶ, བྲཱཧྨཎ, པརིཙརཏོ པཱརིཙརིཡཱཧེཏུ སེཡྻོ ཨསྶ ན པཱཔིཡོ ཏམཧཾ ‘པརིཙརིཏབྦ’ནྟི ཝདཱམི. ཁཏྟིཡཾ ཙེཔི, བྲཱཧྨཎ, ཨེཝཾ པུཙྪེཡྻུཾ – ‘ཡཾ ཝཱ ཏེ པརིཙརཏོ པཱརིཙརིཡཱཧེཏུ པཱཔིཡོ ཨསྶ ན སེཡྻོ, ཡཾ ཝཱ ཏེ པརིཙརཏོ པཱརིཙརིཡཱཧེཏུ སེཡྻོ ཨསྶ ¶ ན པཱཔིཡོ; ཀམེཏྠ པརིཙརེཡྻཱསཱི’ཏི, ཁཏྟིཡོཔི ཧི, བྲཱཧྨཎ ¶ , སམྨཱ བྱཱཀརམཱནོ ཨེཝཾ བྱཱཀརེཡྻ – ‘ཡཉྷི མེ པརིཙརཏོ པཱརིཙརིཡཱཧེཏུ པཱཔིཡོ ཨསྶ ན སེཡྻོ, ནཱཧཾ ཏཾ པརིཙརེཡྻཾ; ཡཉྩ ཁོ མེ པརིཙརཏོ པཱརིཙརིཡཱཧེཏུ སེཡྻོ ཨསྶ ན པཱཔིཡོ ཏམཧཾ པརིཙརེཡྻ’ནྟི. བྲཱཧྨཎཾ ཙེཔི, བྲཱཧྨཎ…པེ… ཝེསྶཾ ཙེཔི, བྲཱཧྨཎ…པེ… སུདྡཾ ཙེཔི, བྲཱཧྨཎ, ཨེཝཾ པུཙྪེཡྻུཾ – ‘ཡཾ ཝཱ ཏེ པརིཙརཏོ པཱརིཙརིཡཱཧེཏུ པཱཔིཡོ ཨསྶ ན སེཡྻོ, ཡཾ ཝཱ ཏེ པརིཙརཏོ པཱརིཙརིཡཱཧེཏུ སེཡྻོ ཨསྶ ན པཱཔིཡོ; ཀམེཏྠ པརིཙརེཡྻཱསཱི’ཏི, སུདྡོཔི ཧི, བྲཱཧྨཎ, སམྨཱ བྱཱཀརམཱནོ ཨེཝཾ བྱཱཀརེཡྻ – ‘ཡཉྷི མེ པརིཙརཏོ པཱརིཙརིཡཱཧེཏུ པཱཔིཡོ ཨསྶ ན སེཡྻོ, ནཱཧཾ ཏཾ པརིཙརེཡྻཾ; ཡཉྩ ཁོ མེ པརིཙརཏོ པཱརིཙརིཡཱཧེཏུ སེཡྻོ ཨསྶ ན པཱཔིཡོ ཏམཧཾ པརིཙརེཡྻ’ནྟི. ནཱཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ‘ཨུཙྩཱཀུལཱིནཏཱ སེཡྻཾསོ’ཏི ཝདཱམི, ན པནཱཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ‘ཨུཙྩཱཀུལཱིནཏཱ པཱཔིཡཾསོ’ཏི ¶ ཝདཱམི; ནཱཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ‘ཨུལཱ༹རཝཎྞཏཱ སེཡྻཾསོ’ཏི ཝདཱམི, ན པནཱཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ‘ཨུལཱ༹རཝཎྞཏཱ པཱཔིཡཾསོ’ཏི ཝདཱམི; ནཱཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ‘ཨུལཱ༹རབྷོགཏཱ སེཡྻཾསོ’ཏི ཝདཱམི, ན པནཱཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ‘ཨུལཱ༹རབྷོགཏཱ པཱཔིཡཾསོ’ཏི ཝདཱམི.

༤༣༨. ‘‘ཨུཙྩཱཀུལཱིནོཔི ཧི, བྲཱཧྨཎ, ཨིདྷེཀཙྩོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱི ཧོཏི, ཨདིནྣཱདཱཡཱི ཧོཏི, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱི ཧོཏི, མུསཱཝཱདཱི ཧོཏི, པིསུཎཱཝཱཙོ ཧོཏི, ཕརུསཱཝཱཙོ ཧོཏི, སམྥཔྤལཱཔཱི ཧོཏི, ཨབྷིཛ྄ཛྷཱལུ ཧོཏི ¶ , བྱཱཔནྣཙིཏྟོ ཧོཏི, མིཙྪཱདིཊྛི ཧོཏི. ཏསྨཱ ‘ན ཨུཙྩཱཀུལཱིནཏཱ སེཡྻཾསོ’ཏི ཝདཱམི. ཨུཙྩཱཀུལཱིནོཔི ཧི, བྲཱཧྨཎ, ཨིདྷེཀཙྩོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, པིསུཎཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཕརུསཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, སམྥཔྤལཱཔཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱལུ ཧོཏི, ཨབྱཱཔནྣཙིཏྟོ ཧོཏི, སམྨཱདིཊྛི ཧོཏི. ཏསྨཱ ‘ན ཨུཙྩཱཀུལཱིནཏཱ པཱཔིཡཾསོ’ཏི ཝདཱམི.

༤༣༩. ‘‘ཨུལཱ༹རཝཎྞོཔི ¶ ཧི, བྲཱཧྨཎ…པེ… ཨུལཱ༹རབྷོགོཔི ཧི, བྲཱཧྨཎ, ཨིདྷེཀཙྩོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱི ཧོཏི…པེ… མིཙྪཱདིཊྛི ཧོཏི. ཏསྨཱ ¶ ‘ན ཨུལཱ༹རབྷོགཏཱ སེཡྻཾསོ’ཏི ཝདཱམི. ཨུལཱ༹རབྷོགོཔི ཧི, བྲཱཧྨཎ, ཨིདྷེཀཙྩོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི…པེ… སམྨཱདིཊྛི ཧོཏི. ཏསྨཱ ‘ན ཨུལཱ༹རབྷོགཏཱ ¶ པཱཔིཡཾསོ’ཏི ཝདཱམི. ནཱཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ‘སབྦཾ པརིཙརིཏབྦ’ནྟི ཝདཱམི, ན པནཱཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ‘སབྦཾ ན པརིཙརིཏབྦ’ནྟི ཝདཱམི. ཡཾ ཧིསྶ, བྲཱཧྨཎ, པརིཙརཏོ པཱརིཙརིཡཱཧེཏུ སདྡྷཱ ཝཌྜྷཏི, སཱིལཾ ཝཌྜྷཏི, སུཏཾ ཝཌྜྷཏི, ཙཱགོ ཝཌྜྷཏི, པཉྙཱ ཝཌྜྷཏི, ཏམཧཾ ‘པརིཙརིཏབྦ’ནྟི (ཝདཱམི. ཡཾ ཧིསྶ, བྲཱཧྨཎ, པརིཙརཏོ པཱརིཙརིཡཱཧེཏུ ན སདྡྷཱ ཝཌྜྷཏི, ན སཱིལཾ ཝཌྜྷཏི, ན སུཏཾ ཝཌྜྷཏི, ན ཙཱགོ ཝཌྜྷཏི, ན པཉྙཱ ཝཌྜྷཏི, ནཱཧཾ ཏཾ ‘པརིཙརིཏབྦ’ནྟི) [( ) ཨེཏྠནྟརེ པཱཋོ སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི. པོཏྠཀེསུ ནཏྠི] ཝདཱམཱི’’ཏི.

༤༤༠. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཨེསུཀཱརཱི བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘བྲཱཧྨཎཱ, བྷོ གོཏམ, ཙཏྟཱརི དྷནཱནི པཉྙཔེནྟི – བྲཱཧྨཎསྶ སནྡྷནཾ པཉྙཔེནྟི, ཁཏྟིཡསྶ སནྡྷནཾ པཉྙཔེནྟི, ཝེསྶསྶ སནྡྷནཾ པཉྙཔེནྟི, སུདྡསྶ ¶ སནྡྷནཾ པཉྙཔེནྟི. ཏཏྲིདཾ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱ བྲཱཧྨཎསྶ སནྡྷནཾ པཉྙཔེནྟི བྷིཀྑཱཙརིཡཾ; བྷིཀྑཱཙརིཡཉྩ པན བྲཱཧྨཎོ སནྡྷནཾ ཨཏིམཉྙམཱནོ ཨཀིཙྩཀཱརཱི ཧོཏི གོཔོཝ ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡམཱནོཏི. ཨིདཾ ཁོ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱ བྲཱཧྨཎསྶ སནྡྷནཾ པཉྙཔེནྟི. ཏཏྲིདཾ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱ ཁཏྟིཡསྶ སནྡྷནཾ པཉྙཔེནྟི དྷནུཀལཱཔཾ; དྷནུཀལཱཔཉྩ ¶ པན ཁཏྟིཡོ སནྡྷནཾ ཨཏིམཉྙམཱནོ ཨཀིཙྩཀཱརཱི ཧོཏི གོཔོཝ ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡམཱནོཏི. ཨིདཾ ཁོ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱ ཁཏྟིཡསྶ སནྡྷནཾ པཉྙཔེནྟི. ཏཏྲིདཾ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱ ཝེསྶསྶ སནྡྷནཾ པཉྙཔེནྟི ཀསིགོརཀྑཾ; ཀསིགོརཀྑཉྩ པན ཝེསྶོ སནྡྷནཾ ཨཏིམཉྙམཱནོ ཨཀིཙྩཀཱརཱི ཧོཏི གོཔོཝ ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡམཱནོཏི. ཨིདཾ ཁོ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱ ཝེསྶསྶ སནྡྷནཾ པཉྙཔེནྟི. ཏཏྲིདཾ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱ སུདྡསྶ སནྡྷནཾ པཉྙཔེནྟི ཨསིཏབྱཱབྷངྒིཾ; ཨསིཏབྱཱབྷངྒིཉྩ པན སུདྡོ སནྡྷནཾ ཨཏིམཉྙམཱནོ ཨཀིཙྩཀཱརཱི ཧོཏི གོཔོཝ ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡམཱནོཏི. ཨིདཾ ཁོ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱ སུདྡསྶ སནྡྷནཾ པཉྙཔེནྟི. བྲཱཧྨཎཱ, བྷོ གོཏམ, ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི དྷནཱནི པཉྙཔེནྟི. ཨིདྷ བྷཝཾ གོཏམོ ཀིམཱཧཱ’’ཏི?

༤༤༡. ‘‘ཀིཾ པན, བྲཱཧྨཎ, སབྦོ ལོཀོ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨེཏདབྦྷནུཛཱནཱཏི – ‘ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི དྷནཱནི པཉྙཔེནྟཱུ’’’ཏི? ‘‘ནོ ¶ ཧིདཾ, བྷོ གོཏམ’’. ‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྲཱཧྨཎ, པུརིསོ དལིདྡོ ¶ ཨསྶཀོ ཨནཱལ༹ྷིཡོ. ཏསྶ ཨཀཱམསྶ བིལཾ ཨོལགྒེཡྻུཾ – ‘ཨིདཾ ཏེ, ཨམྦྷོ པུརིས, མཾསཾ ཁཱདིཏབྦཾ, མཱུལཉྩ ཨནུཔྤདཱཏབྦ’ནྟི. ཨེཝམེཝ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, བྲཱཧྨཎཱ ཨཔྤཊིཉྙཱཡ ཏེསཾ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ, ཨཐ ཙ པནིམཱནི ཙཏྟཱརི དྷནཱནི པཉྙཔེནྟི. ཨརིཡཾ ཁོ ཨཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ལོཀུཏྟརཾ དྷམྨཾ པུརིསསྶ སནྡྷནཾ པཉྙཔེམི. པོརཱཎཾ ཁོ པནསྶ མཱཏཱཔེཏྟིཀཾ ཀུལཝཾསཾ ཨནུསྶརཏོ ཡཏྠ ཡཏྠེཝ ¶ ཨཏྟབྷཱཝསྶ ཨབྷིནིབྦཏྟི ཧོཏི ཏེན ཏེནེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏི. ཁཏྟིཡཀུལེ ཙེ ཨཏྟབྷཱཝསྶ ཨབྷིནིབྦཏྟི ཧོཏི ‘ཁཏྟིཡོ’ཏྭེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏི; བྲཱཧྨཎཀུལེ ཙེ ཨཏྟབྷཱཝསྶ ཨབྷིནིབྦཏྟི ཧོཏི ‘བྲཱཧྨཎོ’ཏྭེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏི; ཝེསྶཀུལེ ཙེ ཨཏྟབྷཱཝསྶ ཨབྷིནིབྦཏྟི ཧོཏི ‘ཝེསྶོ’ཏྭེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏི; སུདྡཀུལེ ཙེ ཨཏྟབྷཱཝསྶ ཨབྷིནིབྦཏྟི ཧོཏི ‘སུདྡོ’ཏྭེཝ ¶ སངྑྱཾ གཙྪཏི. སེཡྻཐཱཔི, བྲཱཧྨཎ, ཡཾཡདེཝ པཙྩཡཾ པཊིཙྩ ཨགྒི ཛལཏི ཏེན ཏེནེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏི. ཀཊྛཉྩེ པཊིཙྩ ཨགྒི ཛལཏི ‘ཀཊྛགྒི’ཏྭེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏི; སཀལིཀཉྩེ པཊིཙྩ ཨགྒི ཛལཏི ‘སཀལིཀགྒི’ཏྭེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏི; ཏིཎཉྩེ པཊིཙྩ ཨགྒི ཛལཏི ‘ཏིཎགྒི’ཏྭེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏི; གོམཡཉྩེ པཊིཙྩ ཨགྒི ཛལཏི ‘གོམཡགྒི’ཏྭེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ ཨཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨརིཡཾ ལོཀུཏྟརཾ དྷམྨཾ པུརིསསྶ སནྡྷནཾ པཉྙཔེམི. པོརཱཎཾ ཁོ པནསྶ མཱཏཱཔེཏྟིཀཾ ཀུལཝཾསཾ ཨནུསྶརཏོ ཡཏྠ ཡཏྠེཝ ཨཏྟབྷཱཝསྶ ཨབྷིནིབྦཏྟི ཧོཏི ཏེན ཏེནེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏི.

‘‘ཁཏྟིཡཀུལེ ཙེ ཨཏྟབྷཱཝསྶ ཨབྷིནིབྦཏྟི ཧོཏི ‘ཁཏྟིཡོ’ཏྭེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏི; བྲཱཧྨཎཀུལེ ཙེ ཨཏྟབྷཱཝསྶ ཨབྷིནིབྦཏྟི ཧོཏི ‘བྲཱཧྨཎོ’ཏྭེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏི; ཝེསྶཀུལེ ཙེ ཨཏྟབྷཱཝསྶ ཨབྷིནིབྦཏྟི ཧོཏི ‘ཝེསྶོ’ཏྭེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏི; སུདྡཀུལེ ཙེ ཨཏྟབྷཱཝསྶ ཨབྷིནིབྦཏྟི ཧོཏི ‘སུདྡོ’ཏྭེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏི.

‘‘ཁཏྟིཡཀུལཱ ¶ ཙེཔི, བྲཱཧྨཎ, ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ ཧོཏི, སོ ཙ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏཾ དྷམྨཝིནཡཾ ཨཱགམྨ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཨབྲཧྨཙརིཡཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, པིསུཎཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཕརུསཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, སམྥཔྤལཱཔཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱལུ ཧོཏི, ཨབྱཱཔནྣཙིཏྟོ ཧོཏི, སམྨཱདིཊྛི ཧོཏི, ཨཱརཱདྷཀོ ཧོཏི ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལཾ.

‘‘བྲཱཧྨཎཀུལཱ ¶ ¶ ཙེཔི, བྲཱཧྨཎ, ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ ཧོཏི, སོ ཙ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏཾ དྷམྨཝིནཡཾ ཨཱགམྨ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི…པེ… སམྨཱདིཊྛི ཧོཏི, ཨཱརཱདྷཀོ ཧོཏི ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལཾ.

‘‘ཝེསྶཀུལཱ ཙེཔི, བྲཱཧྨཎ, ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ ཧོཏི, སོ ཙ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏཾ དྷམྨཝིནཡཾ ཨཱགམྨ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི…པེ… སམྨཱདིཊྛི ཧོཏི, ཨཱརཱདྷཀོ ཧོཏི ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལཾ.

‘‘སུདྡཀུལཱ ཙེཔི, བྲཱཧྨཎ, ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ ཧོཏི, སོ ཙ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏཾ དྷམྨཝིནཡཾ ཨཱགམྨ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི…པེ… ¶ སམྨཱདིཊྛི ཧོཏི, ཨཱརཱདྷཀོ ཧོཏི ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལཾ.

༤༤༢. ‘‘ཏཾ ¶ ཀིཾ མཉྙསི, བྲཱཧྨཎ, བྲཱཧྨཎོཝ ནུ ཁོ པཧོཏི ཨསྨིཾ པདེསེ ཨཝེརཾ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཾ མེཏྟཙིཏྟཾ བྷཱཝེཏུཾ, ནོ ཁཏྟིཡོ ནོ ཝེསྶོ ནོ སུདྡོ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧིདཾ, བྷོ གོཏམ. ཁཏྟིཡོཔི ཧི, བྷོ གོཏམ, པཧོཏི ཨསྨིཾ པདེསེ ཨཝེརཾ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཾ མེཏྟཙིཏྟཾ བྷཱཝེཏུཾ; བྲཱཧྨཎོཔི ཧི, བྷོ གོཏམ… ཝེསྶོཔི ཧི, བྷོ གོཏམ… སུདྡོཔི ཧི, བྷོ གོཏམ… སབྦེཔི ཧི, བྷོ གོཏམ, ཙཏྟཱརོ ཝཎྞཱ པཧོནྟི ཨསྨིཾ པདེསེ ཨཝེརཾ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཾ མེཏྟཙིཏྟཾ བྷཱཝེཏུ’’ནྟི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཁཏྟིཡཀུལཱ ཙེཔི ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ ཧོཏི, སོ ཙ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏཾ དྷམྨཝིནཡཾ ཨཱགམྨ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི…པེ… སམྨཱདིཊྛི ཧོཏི, ཨཱརཱདྷཀོ ཧོཏི ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལཾ.

‘‘བྲཱཧྨཎཀུལཱ ཙེཔི, བྲཱཧྨཎ… ཝེསྶཀུལཱ ཙེཔི, བྲཱཧྨཎ… སུདྡཀུལཱ ཙེཔི, བྲཱཧྨཎ, ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ ཧོཏི, སོ ཙ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏཾ དྷམྨཝིནཡཾ ཨཱགམྨ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི…པེ… ¶ སམྨཱདིཊྛི ཧོཏི, ཨཱརཱདྷཀོ ཧོཏི ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལཾ.

༤༤༣. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, བྲཱཧྨཎ, བྲཱཧྨཎོཝ ནུ ཁོ པཧོཏི སོཏྟིསིནཱནིཾ ཨཱདཱཡ ནདིཾ གནྟྭཱ རཛོཛལླཾ པཝཱཧེཏུཾ, ནོ ཁཏྟིཡོ ནོ ཝེསྶོ ནོ སུདྡོ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧིདཾ, བྷོ གོཏམ ¶ . ཁཏྟིཡོཔི ཧི, བྷོ གོཏམ, པཧོཏི སོཏྟིསིནཱནིཾ ཨཱདཱཡ ནདིཾ གནྟྭཱ རཛོཛལླཾ པཝཱཧེཏུཾ; བྲཱཧྨཎོཔི ཧི, བྷོ གོཏམ… ཝེསྶོཔི ཧི, བྷོ གོཏམ ¶ … སུདྡོཔི ཧི, བྷོ གོཏམ… སབྦེཔི ཧི, བྷོ གོཏམ, ཙཏྟཱརོ ཝཎྞཱ པཧོནྟི སོཏྟིསིནཱནིཾ ཨཱདཱཡ ནདིཾ གནྟྭཱ རཛོཛལླཾ པཝཱཧེཏུ’’ནྟི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཁཏྟིཡཀུལཱ ཙེཔི ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ ཧོཏི, སོ ཙ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏཾ དྷམྨཝིནཡཾ ཨཱགམྨ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི…པེ… སམྨཱདིཊྛི ཧོཏི, ཨཱརཱདྷཀོ ཧོཏི ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལཾ.

‘‘བྲཱཧྨཎཀུལཱ ཙེཔི, བྲཱཧྨཎ… ཝེསྶཀུལཱ ཙེཔི, བྲཱཧྨཎ… སུདྡཀུལཱ ཙེཔི ¶ , བྲཱཧྨཎ, ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ ཧོཏི, སོ ཙ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏཾ དྷམྨཝིནཡཾ ཨཱགམྨ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི…པེ… སམྨཱདིཊྛི ཧོཏི, ཨཱརཱདྷཀོ ཧོཏི ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལཾ.

༤༤༤. ‘‘ཏཾ ¶ ཀིཾ མཉྙསི, བྲཱཧྨཎ, ཨིདྷ རཱཛཱ ཁཏྟིཡོ མུདྡྷཱཝསིཏྟོ ནཱནཱཛཙྩཱནཾ པུརིསཱནཾ པུརིསསཏཾ སནྣིཔཱཏེཡྻ – ‘ཨཱཡནྟུ བྷོནྟོ ཡེ ཏཏྠ ཁཏྟིཡཀུལཱ བྲཱཧྨཎཀུལཱ རཱཛཉྙཀུལཱ ཨུཔྤནྣཱ སཱཀསྶ ཝཱ སཱལསྶ ཝཱ སལལ༹སྶ ཝཱ ཙནྡནསྶ ཝཱ པདུམཀསྶ ཝཱ ཨུཏྟརཱརཎིཾ ཨཱདཱཡ ཨགྒིཾ ཨབྷིནིབྦཏྟེནྟུ, ཏེཛོ པཱཏུཀརོནྟུ; ཨཱཡནྟུ པན བྷོནྟོ ཡེ ཏཏྠ ཙཎྜཱལཀུལཱ ནེསཱདཀུལཱ ཝེནཀུལཱ རཐཀཱརཀུལཱ པུཀྐུསཀུལཱ ཨུཔྤནྣཱ སཱཔཱནདོཎིཡཱ ཝཱ སཱུཀརདོཎིཡཱ ཝཱ རཛཀདོཎིཡཱ ཝཱ ཨེརཎྜཀཊྛསྶ ཝཱ ཨུཏྟརཱརཎིཾ ཨཱདཱཡ ཨགྒིཾ ཨབྷིནིབྦཏྟེནྟུ, ཏེཛོ པཱཏུཀརོནྟཱུ’’’ཏི?

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, བྲཱཧྨཎ, ཡོ ཨེཝཾ ནུ ཁོ སོ ཁཏྟིཡཀུལཱ བྲཱཧྨཎཀུལཱ རཱཛཉྙཀུལཱ ཨུཔྤནྣེཧི སཱཀསྶ ཝཱ སཱལསྶ ཝཱ སལལ༹སྶ ཝཱ ཙནྡནསྶ ཝཱ པདུམཀསྶ ཝཱ ཨུཏྟརཱརཎིཾ ཨཱདཱཡ ཨགྒི ཨབྷིནིབྦཏྟོ ཏེཛོ པཱཏུཀཏོ སོ ཨེཝ ནུ ཁྭཱསྶ ཨགྒི ཨཙྩིམཱ ཙེཝ ཝཎྞཝཱ ཙ པབྷསྶརོ ཙ ཏེན ཙ སཀྐཱ ཨགྒིནཱ ཨགྒིཀརཎཱིཡཾ ¶ ཀཱཏུཾ; ཡོ པན སོ ཙཎྜཱལཀུལཱ ནེསཱདཀུལཱ ཝེནཀུལཱ རཐཀཱརཀུལཱ པུཀྐུསཀུལཱ ཨུཔྤནྣེཧི སཱཔཱནདོཎིཡཱ ཝཱ སཱུཀརདོཎིཡཱ ཝཱ རཛཀདོཎིཡཱ ཝཱ ཨེརཎྜཀཊྛསྶ ཝཱ ཨུཏྟརཱརཎིཾ ཨཱདཱཡ ཨགྒི ཨབྷིནིབྦཏྟོ ཏེཛོ པཱཏུཀཏོ སྭཱསྶ ཨགྒི ན ཙེཝ ཨཙྩིམཱ ན ཙ ཝཎྞཝཱ ན ཙ ¶ པབྷསྶརོ ན ཙ ཏེན སཀྐཱ ཨགྒིནཱ ཨགྒིཀརཎཱིཡཾ ཀཱཏུ’’ནྟི? ‘‘ནོ ཧིདཾ, བྷོ གོཏམ. ཡོཔི ཧི སོ, བྷོ གོཏམ, ཁཏྟིཡཀུལཱ བྲཱཧྨཎཀུལཱ རཱཛཉྙཀུལཱ ཨུཔྤནྣེཧི སཱཀསྶ ཝཱ སཱལསྶ ¶ ཝཱ སལལ༹སྶ ཝཱ ཙནྡནསྶ ཝཱ པདུམཀསྶ ཝཱ ཨུཏྟརཱརཎིཾ ཨཱདཱཡ ཨགྒི ཨབྷིནིབྦཏྟོ ཏེཛོ པཱཏུཀཏོ སྭཱསྶ ཨགྒི ཨཙྩིམཱ ཙེཝ ཝཎྞཝཱ ཙ པབྷསྶརོ ཙ ཏེན ཙ སཀྐཱ ཨགྒིནཱ ཨགྒིཀརཎཱིཡཾ ཀཱཏུཾ; ཡོཔི སོ ཙཎྜཱལཀུལཱ ནེསཱདཀུལཱ ཝེནཀུལཱ རཐཀཱརཀུལཱ པུཀྐུསཀུལཱ ཨུཔྤནྣེཧི སཱཔཱནདོཎིཡཱ ཝཱ སཱུཀརདོཎིཡཱ ཝཱ རཛཀདོཎིཡཱ ཝཱ ཨེརཎྜཀཊྛསྶ ཝཱ ཨུཏྟརཱརཎིཾ ཨཱདཱཡ ཨགྒི ཨབྷིནིབྦཏྟོ ཏེཛོ པཱཏུཀཏོ སྭཱསྶ ཨགྒི ཨཙྩིམཱ ཙེཝ ཝཎྞཝཱ ཙ པབྷསྶརོ ཙ ཏེན ཙ སཀྐཱ ཨགྒིནཱ ཨགྒིཀརཎཱིཡཾ ཀཱཏུཾ. སབྦོཔི ཧི, བྷོ གོཏམ, ཨགྒི ཨཙྩིམཱ ཙེཝ ཝཎྞཝཱ ཙ པབྷསྶརོ ཙ སབྦེནཔི སཀྐཱ ཨགྒིནཱ ཨགྒིཀརཎཱིཡཾ ཀཱཏུ’’ནྟི.

‘‘ཨེཝམེཝ ¶ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཁཏྟིཡཀུལཱ ཙེཔི ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ ཧོཏི, སོ ཙ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏཾ དྷམྨཝིནཡཾ ཨཱགམྨ ¶ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི…པེ… སམྨཱདིཊྛི ཧོཏི, ཨཱརཱདྷཀོ ཧོཏི ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལཾ. བྲཱཧྨཎཀུལཱ ཙེཔི, བྲཱཧྨཎ… ཝེསྶཀུལཱ ཙེཔི, བྲཱཧྨཎ… སུདྡཀུལཱ ཙེཔི, བྲཱཧྨཎ, ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ ཧོཏི, སོ ཙ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏཾ དྷམྨཝིནཡཾ ཨཱགམྨ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཨབྲཧྨཙརིཡཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, པིསུཎཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཕརུསཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, སམྥཔྤལཱཔཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱལུ ཧོཏི, ཨབྱཱཔནྣཙིཏྟོ ཧོཏི, སམྨཱདིཊྛི ཧོཏི, ཨཱརཱདྷཀོ ཧོཏི ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལ’’ནྟི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཨེསུཀཱརཱི བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ, ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ…པེ… ཨུཔཱསཀཾ མཾ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི.

ཨེསུཀཱརཱིསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ ཚཊྛཾ.

༧. དྷནཉྫཱནིསུཏྟཾ

༤༤༥. ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ རཱཛགཧེ ཝིཧརཏི ཝེལུ༹ཝནེ ཀལནྡཀནིཝཱཔེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ དཀྑིཎཱགིརིསྨིཾ ཙཱརིཀཾ ཙརཏི མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ. ཨཐ ཁོ ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ ¶ རཱཛགཧེ ཝསྶཾཝུཊྛོ [ཝསྶཾཝུཏྠོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཡེན དཀྑིཎཱགིརི ཡེནཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨཏཱ སཱརིཔུཏྟེན སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཏཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀཙྩཱཝུསོ, བྷགཝཱ ཨརོགོ ཙ བལཝཱ ཙཱ’’ཏི? ‘‘ཨརོགོ ཙཱཝུསོ, བྷགཝཱ བལཝཱ ཙཱ’’ཏི. ‘‘ཀཙྩི པནཱཝུསོ, བྷིཀྑུསངྒྷོ ཨརོགོ ཙ བལཝཱ ཙཱ’’ཏི? ‘‘བྷིཀྑུསངྒྷོཔི ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཨརོགོ ཙ བལཝཱ ཙཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཏྠ, ཨཱཝུསོ, ཏཎྜུལཔཱལིདྭཱརཱཡ དྷནཉྫཱནི [དྷཱནཉྫཱནི (སཱི. པཱི.)] ནཱམ བྲཱཧྨཎོ ཨཏྠི. ཀཙྩཱཝུསོ ¶ , དྷནཉྫཱནི བྲཱཧྨཎོ ཨརོགོ ཙ བལཝཱ ཙཱ’’ཏི? ‘‘དྷནཉྫཱནིཔི ཁོ, ཨཱཝུསོ, བྲཱཧྨཎོ ཨརོགོ ཙ བལཝཱ ཙཱ’’ཏི. ‘‘ཀཙྩི པནཱཝུསོ, དྷནཉྫཱནི བྲཱཧྨཎོ ཨཔྤམཏྟོ’’ཏི? ‘‘ཀུཏོ པནཱཝུསོ, དྷནཉྫཱནིསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཨཔྤམཱདོ? དྷནཉྫཱནི, ཨཱཝུསོ, བྲཱཧྨཎོ རཱཛཱནཾ ནིསྶཱཡ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀེ ཝིལུམྤཏི, བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀེ ནིསྶཱཡ རཱཛཱནཾ ཝིལུམྤཏི ¶ . ཡཱཔིསྶ བྷརིཡཱ སདྡྷཱ སདྡྷཀུལཱ ཨཱནཱིཏཱ སཱཔི ཀཱལངྐཏཱ; ཨཉྙཱསྶ བྷརིཡཱ ཨསྶདྡྷཱ ཨསྶདྡྷཀུལཱ ཨཱནཱིཏཱ’’. ‘‘དུསྶུཏཾ ཝཏཱཝུསོ, ཨསྶུམྷ, དུསྶུཏཾ ཝཏཱཝུསོ, ཨསྶུམྷ; ཡེ མཡཾ དྷནཉྫཱནིཾ བྲཱཧྨཎཾ པམཏྟཾ ཨསྶུམྷ. ཨཔྤེཝ ཙ ནཱམ མཡཾ ཀདཱཙི ཀརཧཙི དྷནཉྫཱནིནཱ བྲཱཧྨཎེན སདྡྷིཾ སམཱགཙྪེཡྻཱམ, ཨཔྤེཝ ནཱམ སིཡཱ ཀོཙིདེཝ ཀཐཱསལླཱཔོ’’ཏི?

༤༤༦. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ དཀྑིཎཱགིརིསྨིཾ ཡཐཱབྷིརནྟཾ ཝིཧརིཏྭཱ ཡེན རཱཛགཧཾ ཏེན ཙཱརིཀཾ པཀྐཱམི. ཨནུཔུབྦེན ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཡེན རཱཛགཧཾ ཏདཝསརི. ཏཏྲ སུདཾ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ རཱཛགཧེ ཝིཧརཏི ཝེལུ༹ཝནེ ཀལནྡཀནིཝཱཔེ. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ རཱཛགཧཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི ¶ . ཏེན ཁོ པན སམཡེན དྷནཉྫཱནི བྲཱཧྨཎོ བཧིནགརེ གཱཝོ གོཊྛེ དུཧཱཔེཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ¶ རཱཛགཧེ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟོ ཡེན དྷནཉྫཱནི བྲཱཧྨཎོ ཏེནུཔསངྐམི. ཨདྡསཱ ཁོ དྷནཉྫཱནི བྲཱཧྨཎོ ཨཱཡསྨནྟཾ སཱརིཔུཏྟཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ. དིསྭཱན ཡེནཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ སཱརིཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨིཏོ, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, པཡོ, པཱིཡཏཾ ཏཱཝ བྷཏྟསྶ ཀཱལོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨལཾ, བྲཱཧྨཎ. ཀཏཾ མེ ཨཛྫ བྷཏྟཀིཙྩཾ. ཨམུཀསྨིཾ མེ རུཀྑམཱུལེ དིཝཱཝིཧཱརོ བྷཝིསྶཏི. ཏཏྠ ཨཱགཙྪེཡྻཱསཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷོ’’ཏི ཁོ དྷནཉྫཱནི ¶ བྲཱཧྨཎོ ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟསྶ པཙྩསྶོསི. ཨཐ ཁོ དྷནཉྫཱནི བྲཱཧྨཎོ པཙྪཱབྷཏྟཾ བྷུཏྟཔཱཏརཱསོ ཡེནཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨཏཱ སཱརིཔུཏྟེན སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ དྷནཉྫཱནིཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀཙྩཱསི, དྷནཉྫཱནི, ཨཔྤམཏྟོ’’ཏི? ‘‘ཀུཏོ, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, ཨམྷཱཀཾ ཨཔྤམཱདོ ཡེསཾ ནོ མཱཏཱཔིཏརོ ¶ པོསེཏབྦཱ, པུཏྟདཱརོ པོསེཏབྦོ, དཱསཀམྨཀརཱ པོསེཏབྦཱ, མིཏྟཱམཙྩཱནཾ མིཏྟཱམཙྩཀརཎཱིཡཾ ཀཱཏབྦཾ, ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱནཾ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཀརཎཱིཡཾ ཀཱཏབྦཾ, ཨཏིཐཱིནཾ ཨཏིཐིཀརཎཱིཡཾ ཀཱཏབྦཾ, པུབྦཔེཏཱནཾ པུབྦཔེཏཀརཎཱིཡཾ ཀཱཏབྦཾ, དེཝཏཱནཾ དེཝཏཱཀརཎཱིཡཾ ཀཱཏབྦཾ, རཉྙོ རཱཛཀརཎཱིཡཾ ཀཱཏབྦཾ, ཨཡམྤི ཀཱཡོ པཱིཎེཏབྦོ བྲཱུཧེཏབྦོ’’ཏི?

༤༤༧. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, དྷནཉྫཱནི, ཨིདྷེཀཙྩོ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨསྶ, ཏམེནཾ ཨདྷམྨཙརིཡཱཝིསམཙརིཡཱཧེཏུ ནིརཡཾ ནིརཡཔཱལཱ ཨུཔཀཌྜྷེཡྻུཾ. ལབྷེཡྻ ནུ ཁོ སོ ‘ཨཧཾ ཁོ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨཧོསིཾ, མཱ མཾ ནིརཡཾ ནིརཡཔཱལཱ’ཏི ¶ , མཱཏཱཔིཏརོ ཝཱ པནསྶ ལབྷེཡྻུཾ ‘ཨེསོ ཁོ ཨམྷཱཀཾ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨཧོསི, མཱ ནཾ ནིརཡཾ ནིརཡཔཱལཱ’’’ཏི? ‘‘ནོ ཧིདཾ, བྷོ སཱརིཔུཏྟ. ཨཐ ཁོ ནཾ ཝིཀྐནྡནྟཾཡེཝ ནིརཡེ ¶ ནིརཡཔཱལཱ པཀྑིཔེཡྻུཾ’’.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, དྷནཉྫཱནི, ཨིདྷེཀཙྩོ པུཏྟདཱརསྶ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨསྶ, ཏམེནཾ ཨདྷམྨཙརིཡཱཝིསམཙརིཡཱཧེཏུ ནིརཡཾ ནིརཡཔཱལཱ ཨུཔཀཌྜྷེཡྻུཾ. ལབྷེཡྻ ནུ ཁོ སོ ‘ཨཧཾ ཁོ པུཏྟདཱརསྶ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨཧོསིཾ, མཱ མཾ ནིརཡཾ ནིརཡཔཱལཱ’ཏི, པུཏྟདཱརོ ཝཱ པནསྶ ལབྷེཡྻ ‘ཨེསོ ཁོ ཨམྷཱཀཾ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ¶ ཨཧོསི མཱ ནཾ ནིརཡཾ ནིརཡཔཱལཱ’’’ཏི? ‘‘ནོ ཧིདཾ, བྷོ སཱརིཔུཏྟ. ཨཐ ཁོ ནཾ ཝིཀྐནྡནྟཾཡེཝ ནིརཡེ ནིརཡཔཱལཱ པཀྑིཔེཡྻུཾ’’.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, དྷནཉྫཱནི, ཨིདྷེཀཙྩོ དཱསཀམྨཀརཔོརིསསྶ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨསྶ, ཏམེནཾ ཨདྷམྨཙརིཡཱཝིསམཙརིཡཱཧེཏུ ནིརཡཾ ནིརཡཔཱལཱ ཨུཔཀཌྜྷེཡྻུཾ. ལབྷེཡྻ ནུ ཁོ སོ ‘ཨཧཾ ཁོ དཱསཀམྨཀརཔོརིསསྶ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨཧོསིཾ, མཱ མཾ ནིརཡཾ ནིརཡཔཱལཱ’ཏི, དཱསཀམྨཀརཔོརིསཱ ཝཱ པནསྶ ལབྷེཡྻུཾ ‘ཨེསོ ཁོ ཨམྷཱཀཾ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨཧོསི, མཱ ནཾ ནིརཡཾ ནིརཡཔཱལཱ’’’ཏི? ‘‘ནོ ཧིདཾ, བྷོ སཱརིཔུཏྟ. ཨཐ ཁོ ནཾ ཝིཀྐནྡནྟཾཡེཝ ནིརཡེ ནིརཡཔཱལཱ པཀྑིཔེཡྻུཾ’’.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, དྷནཉྫཱནི, ཨིདྷེཀཙྩོ མིཏྟཱམཙྩཱནཾ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨསྶ, ཏམེནཾ ཨདྷམྨཙརིཡཱཝིསམཙརིཡཱཧེཏུ ནིརཡཾ ¶ ནིརཡཔཱལཱ ཨུཔཀཌྜྷེཡྻུཾ. ལབྷེཡྻ ནུ ཁོ སོ ‘ཨཧཾ ཁོ མིཏྟཱམཙྩཱནཾ ¶ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨཧོསིཾ, མཱ མཾ ནིརཡཾ ནིརཡཔཱལཱ’ཏི, མིཏྟཱམཙྩཱ ཝཱ པནསྶ ལབྷེཡྻུཾ ‘ཨེསོ ཁོ ཨམྷཱཀཾ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨཧོསི, མཱ ནཾ ནིརཡཾ ནིརཡཔཱལཱ’’’ཏི? ‘‘ནོ ཧིདཾ, བྷོ སཱརིཔུཏྟ. ཨཐ ཁོ ནཾ ཝིཀྐནྡནྟཾཡེཝ ནིརཡེ ནིརཡཔཱལཱ པཀྑིཔེཡྻུཾ’’.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, དྷནཉྫཱནི, ཨིདྷེཀཙྩོ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱནཾ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨསྶ, ཏམེནཾ ཨདྷམྨཙརིཡཱཝིསམཙརིཡཱཧེཏུ ནིརཡཾ ནིརཡཔཱལཱ ཨུཔཀཌྜྷེཡྻུཾ. ལབྷེཡྻ ནུ ཁོ སོ ‘ཨཧཾ ཁོ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱནཾ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨཧོསིཾ, མཱ མཾ ནིརཡཾ ནིརཡཔཱལཱ’ཏི, ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱ ཝཱ པནསྶ ལབྷེཡྻུཾ ‘ཨེསོ ཁོ ཨམྷཱཀཾ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨཧོསི, མཱ ནཾ ནིརཡཾ ནིརཡཔཱལཱ’’’ཏི? ‘‘ནོ ཧིདཾ, བྷོ སཱརིཔུཏྟ. ཨཐ ཁོ ནཾ ཝིཀྐནྡནྟཾཡེཝ ནིརཡེ ནིརཡཔཱལཱ པཀྑིཔེཡྻུཾ’’.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, དྷནཉྫཱནི, ཨིདྷེཀཙྩོ ཨཏིཐཱིནཾ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨསྶ, ཏམེནཾ ཨདྷམྨཙརིཡཱཝིསམཙརིཡཱཧེཏུ ནིརཡཾ ནིརཡཔཱལཱ ཨུཔཀཌྜྷེཡྻུཾ. ལབྷེཡྻ ནུ ཁོ སོ ‘ཨཧཾ ཁོ ཨཏིཐཱིནཾ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨཧོསིཾ, མཱ མཾ ནིརཡཾ ནིརཡཔཱལཱ’ཏི, ཨཏིཐཱི ཝཱ པནསྶ ལབྷེཡྻུཾ ‘ཨེསོ ཁོ ཨམྷཱཀཾ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨཧོསི, མཱ ནཾ ནིརཡཾ ནིརཡཔཱལཱ’’’ཏི? ‘‘ནོ ཧིདཾ, བྷོ སཱརིཔུཏྟ. ཨཐ ཁོ ནཾ ཝིཀྐནྡནྟཾཡེཝ ནིརཡེ ནིརཡཔཱལཱ པཀྑིཔེཡྻུཾ’’.

‘‘ཏཾ ¶ ¶ ¶ ཀིཾ མཉྙསི, དྷནཉྫཱནི, ཨིདྷེཀཙྩོ པུབྦཔེཏཱནཾ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨསྶ, ཏམེནཾ ཨདྷམྨཙརིཡཱཝིསམཙརིཡཱཧེཏུ ནིརཡཾ ནིརཡཔཱལཱ ཨུཔཀཌྜྷེཡྻུཾ. ལབྷེཡྻ ནུ ཁོ སོ ‘ཨཧཾ ཁོ པུབྦཔེཏཱནཾ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨཧོསིཾ, མཱ མཾ ནིརཡཾ ནིརཡཔཱལཱ’ཏི, པུབྦཔེཏཱ ཝཱ པནསྶ ལབྷེཡྻུཾ ‘ཨེསོ ཁོ ཨམྷཱཀཾ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨཧོསི, མཱ ནཾ ནིརཡཾ ནིརཡཔཱལཱ’’’ཏི? ‘‘ནོ ཧིདཾ, བྷོ སཱརིཔུཏྟ. ཨཐ ཁོ ནཾ ཝིཀྐནྡནྟཾཡེཝ ནིརཡེ ནིརཡཔཱལཱ པཀྑིཔེཡྻུཾ’’.

‘‘ཏཾ ¶ ཀིཾ མཉྙསི, དྷནཉྫཱནི, ཨིདྷེཀཙྩོ དེཝཏཱནཾ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨསྶ, ཏམེནཾ ཨདྷམྨཙརིཡཱཝིསམཙརིཡཱཧེཏུ ནིརཡཾ ནིརཡཔཱལཱ ཨུཔཀཌྜྷེཡྻུཾ. ལབྷེཡྻ ནུ ཁོ སོ ‘ཨཧཾ ཁོ དེཝཏཱནཾ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨཧོསིཾ, མཱ མཾ ནིརཡཾ ནིརཡཔཱལཱ’ཏི, དེཝཏཱ ཝཱ པནསྶ ལབྷེཡྻུཾ ‘ཨེསོ ཁོ ཨམྷཱཀཾ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨཧོསི, མཱ ནཾ ནིརཡཾ ནིརཡཔཱལཱ’’’ཏི? ‘‘ནོ ཧིདཾ, བྷོ སཱརིཔུཏྟ. ཨཐ ཁོ ནཾ ཝིཀྐནྡནྟཾཡེཝ ནིརཡེ ནིརཡཔཱལཱ པཀྑིཔེཡྻུཾ’’.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, དྷནཉྫཱནི, ཨིདྷེཀཙྩོ རཉྙོ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨསྶ, ཏམེནཾ ཨདྷམྨཙརིཡཱཝིསམཙརིཡཱཧེཏུ ནིརཡཾ ནིརཡཔཱལཱ ཨུཔཀཌྜྷེཡྻུཾ. ལབྷེཡྻ ནུ ཁོ སོ ‘ཨཧཾ ཁོ རཉྙོ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨཧོསིཾ, མཱ མཾ ནིརཡཾ ནིརཡཔཱལཱ’ཏི, རཱཛཱ ¶ ཝཱ པནསྶ ལབྷེཡྻ ‘ཨེསོ ཁོ ཨམྷཱཀཾ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨཧོསི, མཱ ནཾ ནིརཡཾ ནིརཡཔཱལཱ’’’ཏི? ‘‘ནོ ཧིདཾ, བྷོ སཱརིཔུཏྟ. ཨཐ ཁོ ནཾ ཝིཀྐནྡནྟཾཡེཝ ནིརཡེ ནིརཡཔཱལཱ པཀྑིཔེཡྻུཾ’’.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, དྷནཉྫཱནི, ཨིདྷེཀཙྩོ ཀཱཡསྶ པཱིཎནཱཧེཏུ བྲཱུཧནཱཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨསྶ, ཏམེནཾ ཨདྷམྨཙརིཡཱཝིསམཙརིཡཱཧེཏུ ནིརཡཾ ནིརཡཔཱལཱ ཨུཔཀཌྜྷེཡྻུཾ. ལབྷེཡྻ ནུ ཁོ སོ ‘ཨཧཾ ཁོ ཀཱཡསྶ པཱིཎནཱཧེཏུ བྲཱུཧནཱཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨཧོསིཾ, མཱ མཾ ནིརཡཾ ནིརཡཔཱལཱ’ཏི, པརེ ཝཱ པནསྶ ལབྷེཡྻུཾ ‘ཨེསོ ཁོ ཀཱཡསྶ པཱིཎནཱཧེཏུ བྲཱུཧནཱཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨཧོསི, མཱ ནཾ ནིརཡཾ ནིརཡཔཱལཱ’’’ཏི? ‘‘ནོ ཧིདཾ, བྷོ སཱརིཔུཏྟ. ཨཐ ཁོ ནཾ ཝིཀྐནྡནྟཾཡེཝ ནིརཡེ ནིརཡཔཱལཱ པཀྑིཔེཡྻུཾ’’.

༤༤༨. ‘‘ཏཾ ¶ ཀིཾ མཉྙསི, དྷནཉྫཱནི, ཡོ ཝཱ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨསྶ, ཡོ ཝཱ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཧེཏུ དྷམྨཙཱརཱི སམཙཱརཱི ཨསྶ; ཀཏམཾ སེཡྻོ’’ཏི? ‘‘ཡོ ཧི, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨསྶ, ན ཏཾ སེཡྻོ; ཡོ ཙ ཁོ, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཧེཏུ དྷམྨཙཱརཱི སམཙཱརཱི ཨསྶ, ཏདེཝེཏྠ སེཡྻོ. ཨདྷམྨཙརིཡཱཝིསམཙརིཡཱཧི, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, དྷམྨཙརིཡཱསམཙརིཡཱ སེཡྻོ’’ཏི. ‘‘ཨཏྠི ཁོ, དྷནཉྫཱནི, ཨཉྙེསཾ ཧེཏུཀཱ དྷམྨིཀཱ ¶ ཀམྨནྟཱ, ཡེཧི སཀྐཱ མཱཏཱཔིཏརོ ཙེཝ པོསེཏུཾ, ན ཙ པཱཔཀམྨཾ ཀཱཏུཾ, པུཉྙཉྩ པཊིཔདཾ པཊིཔཛྫིཏུཾ.

‘‘ཏཾ ¶ ཀིཾ མཉྙསི, དྷནཉྫཱནི, ཡོ ཝཱ པུཏྟདཱརསྶ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨསྶ, ཡོ ཝཱ པུཏྟདཱརསྶ ཧེཏུ དྷམྨཙཱརཱི སམཙཱརཱི ཨསྶ; ཀཏམཾ སེཡྻོ’’ཏི? ‘‘ཡོ ¶ ཧི, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, པུཏྟདཱརསྶ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨསྶ, ན ཏཾ སེཡྻོ; ཡོ ཙ ཁོ, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, པུཏྟདཱརསྶ ཧེཏུ དྷམྨཙཱརཱི སམཙཱརཱི ཨསྶ, ཏདེཝེཏྠ སེཡྻོ. ཨདྷམྨཙརིཡཱཝིསམཙརིཡཱཧི, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, དྷམྨཙརིཡཱསམཙརིཡཱ སེཡྻོ’’ཏི. ‘‘ཨཏྠི ཁོ, དྷནཉྫཱནི, ཨཉྙེསཾ ཧེཏུཀཱ དྷམྨིཀཱ ཀམྨནྟཱ ཡེཧི སཀྐཱ པུཏྟདཱརཉྩེཝ པོསེཏུཾ, ན ཙ པཱཔཀམྨཾ ཀཱཏུཾ, པུཉྙཉྩ པཊིཔདཾ པཊིཔཛྫིཏུཾ.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, དྷནཉྫཱནི, ཡོ ཝཱ དཱསཀམྨཀརཔོརིསསྶ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨསྶ, ཡོ ཝཱ དཱསཀམྨཀརཔོརིསསྶ ཧེཏུ དྷམྨཙཱརཱི སམཙཱརཱི ཨསྶ; ཀཏམཾ སེཡྻོ’’ཏི? ‘‘ཡོ ཧི, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, དཱསཀམྨཀརཔོརིསསྶ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨསྶ, ན ཏཾ སེཡྻོ; ཡོ ཙ ཁོ, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, དཱསཀམྨཀརཔོརིསསྶ ཧེཏུ དྷམྨཙཱརཱི སམཙཱརཱི ཨསྶ, ཏདེཝེཏྠ སེཡྻོ. ཨདྷམྨཙརིཡཱཝིསམཙརིཡཱཧི, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, དྷམྨཙརིཡཱསམཙརིཡཱ སེཡྻོ’’ཏི. ‘‘ཨཏྠི ཁོ, དྷནཉྫཱནི, ཨཉྙེསཾ ཧེཏུཀཱ དྷམྨིཀཱ ཀམྨནྟཱ, ཡེཧི སཀྐཱ དཱསཀམྨཀརཔོརིསེ ཙེཝ པོསེཏུཾ, ན ཙ པཱཔཀམྨཾ ཀཱཏུཾ, པུཉྙཉྩ པཊིཔདཾ པཊིཔཛྫིཏུཾ.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, དྷནཉྫཱནི, ཡོ ཝཱ མིཏྟཱམཙྩཱནཾ ཧེཏུ ¶ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨསྶ, ཡོ ཝཱ མིཏྟཱམཙྩཱནཾ ཧེཏུ དྷམྨཙཱརཱི སམཙཱརཱི ཨསྶ; ཀཏམཾ སེཡྻོ’’ཏི? ‘‘ཡོ ཧི ¶ , བྷོ སཱརིཔུཏྟ, མིཏྟཱམཙྩཱནཾ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨསྶ, ན ཏཾ སེཡྻོ; ཡོ ཙ ཁོ, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, མིཏྟཱམཙྩཱནཾ ཧེཏུ དྷམྨཙཱརཱི སམཙཱརཱི ཨསྶ, ཏདེཝེཏྠ སེཡྻོ. ཨདྷམྨཙརིཡཱཝིསམཙརིཡཱཧི, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, དྷམྨཙརིཡཱསམཙརིཡཱ སེཡྻོ’’ཏི. ‘‘ཨཏྠི ཁོ, དྷནཉྫཱནི, ཨཉྙེསཾ ཧེཏུཀཱ དྷམྨིཀཱ ཀམྨནྟཱ, ཡེཧི སཀྐཱ མིཏྟཱམཙྩཱནཉྩེཝ མིཏྟཱམཙྩཀརཎཱིཡཾ ཀཱཏུཾ, ན ཙ པཱཔཀམྨཾ ཀཱཏུཾ, པུཉྙཉྩ པཊིཔདཾ པཊིཔཛྫིཏུཾ.

‘‘ཏཾ ¶ ཀིཾ མཉྙསི, དྷནཉྫཱནི, ཡོ ཝཱ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱནཾ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨསྶ, ཡོ ཝཱ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱནཾ ཧེཏུ དྷམྨཙཱརཱི སམཙཱརཱི ཨསྶ; ཀཏམཾ སེཡྻོ’’ཏི? ‘‘ཡོ ¶ ཧི, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱནཾ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨསྶ, ན ཏཾ སེཡྻོ; ཡོ ཙ ཁོ, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱནཾ ཧེཏུ དྷམྨཙཱརཱི སམཙཱརཱི ཨསྶ, ཏདེཝེཏྠ སེཡྻོ. ཨདྷམྨཙརིཡཱཝིསམཙརིཡཱཧི, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, དྷམྨཙརིཡཱསམཙརིཡཱ སེཡྻོ’’ཏི. ‘‘ཨཏྠི ཁོ, དྷནཉྫཱནི, ཨཉྙེསཾ ཧེཏུཀཱ དྷམྨིཀཱ ཀམྨནྟཱ, ཡེཧི སཀྐཱ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱནཉྩེཝ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཀརཎཱིཡཾ ཀཱཏུཾ, ན ཙ པཱཔཀམྨཾ ཀཱཏུཾ, པུཉྙཉྩ པཊིཔདཾ པཊིཔཛྫིཏུཾ.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, དྷནཉྫཱནི, ཡོ ཝཱ ཨཏིཐཱིནཾ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ¶ ཝིསམཙཱརཱི ཨསྶ, ཡོ ཝཱ ཨཏིཐཱིནཾ ཧེཏུ དྷམྨཙཱརཱི སམཙཱརཱི ཨསྶ; ཀཏམཾ སེཡྻོ’’ཏི? ‘‘ཡོ ཧི, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, ཨཏིཐཱིནཾ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨསྶ, ན ཏཾ སེཡྻོ; ཡོ ཙ ཁོ, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, ཨཏིཐཱིནཾ ཧེཏུ དྷམྨཙཱརཱི སམཙཱརཱི ཨསྶ, ཏདེཝེཏྠ སེཡྻོ. ཨདྷམྨཙརིཡཱཝིསམཙརིཡཱཧི, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, དྷམྨཙརིཡཱསམཙརིཡཱ སེཡྻོ’’ཏི. ‘‘ཨཏྠི ཁོ, དྷནཉྫཱནི, ཨཉྙེསཾ ཧེཏུཀཱ དྷམྨིཀཱ ཀམྨནྟཱ, ཡེཧི སཀྐཱ ཨཏིཐཱིནཉྩེཝ ཨཏིཐིཀརཎཱིཡཾ ཀཱཏུཾ, ན ཙ པཱཔཀམྨཾ ཀཱཏུཾ, པུཉྙཉྩ པཊིཔདཾ པཊིཔཛྫིཏུཾ.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, དྷནཉྫཱནི, ཡོ ཝཱ པུབྦཔེཏཱནཾ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨསྶ, ཡོ ཝཱ པུབྦཔེཏཱནཾ ཧེཏུ དྷམྨཙཱརཱི སམཙཱརཱི ཨསྶ; ཀཏམཾ སེཡྻོ’’ཏི? ‘‘ཡོ ཧི, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, པུབྦཔེཏཱནཾ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨསྶ, ན ཏཾ སེཡྻོ; ཡོ ཙ ཁོ, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, པུབྦཔེཏཱནཾ ཧེཏུ དྷམྨཙཱརཱི སམཙཱརཱི ཨསྶ, ཏདེཝེཏྠ སེཡྻོ. ཨདྷམྨཙརིཡཱཝིསམཙརིཡཱཧི ¶ , བྷོ སཱརིཔུཏྟ, དྷམྨཙརིཡཱསམཙརིཡཱ སེཡྻོ’’ཏི. ‘‘ཨཏྠི ཁོ, དྷནཉྫཱནི, ཨཉྙེསཾ ཧེཏུཀཱ དྷམྨིཀཱ ཀམྨནྟཱ, ཡེཧི སཀྐཱ པུབྦཔེཏཱནཉྩེཝ པུབྦཔེཏཀརཎཱིཡཾ ཀཱཏུཾ, ན ཙ པཱཔཀམྨཾ ཀཱཏུཾ, པུཉྙཉྩ པཊིཔདཾ པཊིཔཛྫིཏུཾ.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, དྷནཉྫཱནི, ཡོ ཝཱ དེཝཏཱནཾ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨསྶ, ཡོ ཝཱ དེཝཏཱནཾ ཧེཏུ དྷམྨཙཱརཱི སམཙཱརཱི ¶ ཨསྶ; ཀཏམཾ ¶ སེཡྻོ’’ཏི? ‘‘ཡོ ཧི, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, དེཝཏཱནཾ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨསྶ, ན ཏཾ སེཡྻོ; ཡོ ཙ ཁོ, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, དེཝཏཱནཾ ཧེཏུ དྷམྨཙཱརཱི སམཙཱརཱི ཨསྶ, ཏདེཝེཏྠ སེཡྻོ ¶ . ཨདྷམྨཙརིཡཱཝིསམཙརིཡཱཧི, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, དྷམྨཙརིཡཱསམཙརིཡཱ སེཡྻོ’’ཏི. ‘‘ཨཏྠི ཁོ, དྷནཉྫཱནི, ཨཉྙེསཾ ཧེཏུཀཱ དྷམྨིཀཱ ཀམྨནྟཱ, ཡེཧི སཀྐཱ དེཝཏཱནཉྩེཝ དེཝཏཱཀརཎཱིཡཾ ཀཱཏུཾ, ན ཙ པཱཔཀམྨཾ ཀཱཏུཾ, པུཉྙཉྩ པཊིཔདཾ པཊིཔཛྫིཏུཾ.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, དྷནཉྫཱནི, ཡོ ཝཱ རཉྙོ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨསྶ, ཡོ ཝཱ རཉྙོ ཧེཏུ དྷམྨཙཱརཱི སམཙཱརཱི ཨསྶ; ཀཏམཾ སེཡྻོ’’ཏི? ‘‘ཡོ ཧི, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, རཉྙོ ཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨསྶ, ན ཏཾ སེཡྻོ; ཡོ ཙ ཁོ, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, རཉྙོ ཧེཏུ དྷམྨཙཱརཱི སམཙཱརཱི ཨསྶ, ཏདེཝེཏྠ སེཡྻོ. ཨདྷམྨཙརིཡཱཝིསམཙརིཡཱཧི, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, དྷམྨཙརིཡཱསམཙརིཡཱ སེཡྻོ’’ཏི. ‘‘ཨཏྠི ཁོ, དྷནཉྫཱནི, ཨཉྙེསཾ ཧེཏུཀཱ དྷམྨིཀཱ ཀམྨནྟཱ, ཡེཧི སཀྐཱ རཉྙོ ཙེཝ རཱཛཀརཎཱིཡཾ ཀཱཏུཾ, ན ཙ པཱཔཀམྨཾ ཀཱཏུཾ, པུཉྙཉྩ པཊིཔདཾ པཊིཔཛྫིཏུཾ.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, དྷནཉྫཱནི, ཡོ ཝཱ ཀཱཡསྶ པཱིཎནཱཧེཏུ བྲཱུཧནཱཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ཨསྶ, ཡོ ཝཱ ཀཱཡསྶ པཱིཎནཱཧེཏུ བྲཱུཧནཱཧེཏུ དྷམྨཙཱརཱི སམཙཱརཱི ཨསྶ; ཀཏམཾ སེཡྻོ’’ཏི? ‘‘ཡོ ཧི, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, ཀཱཡསྶ པཱིཎནཱཧེཏུ བྲཱུཧནཱཧེཏུ ཨདྷམྨཙཱརཱི ཝིསམཙཱརཱི ¶ ཨསྶ, ན ཏཾ སེཡྻོ; ཡོ ཙ ཁོ, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, ཀཱཡསྶ པཱིཎནཱཧེཏུ བྲཱུཧནཱཧེཏུ དྷམྨཙཱརཱི སམཙཱརཱི ཨསྶ, ཏདེཝེཏྠ སེཡྻོ. ཨདྷམྨཙརིཡཱཝིསམཙརིཡཱཧི, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, དྷམྨཙརིཡཱསམཙརིཡཱ སེཡྻོ’’ཏི. ‘‘ཨཏྠི ཁོ, དྷནཉྫཱནི, ཨཉྙེསཾ ཧེཏུཀཱ དྷམྨིཀཱ ཀམྨནྟཱ ¶ , ཡེཧི སཀྐཱ ཀཱཡཉྩེཝ པཱིཎེཏུཾ བྲཱུཧེཏུཾ, ན ཙ པཱཔཀམྨཾ ཀཱཏུཾ, པུཉྙཉྩ པཊིཔདཾ པཊིཔཛྫིཏུ’’ནྟི.

༤༤༩. ཨཐ ཁོ དྷནཉྫཱནི བྲཱཧྨཎོ ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟསྶ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡིཏྭཱ ཨནུམོདིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐཱམི. ཨཐ ཁོ དྷནཉྫཱནི བྲཱཧྨཎོ ཨཔརེན སམཡེན ཨཱབཱདྷིཀོ ཨཧོསི དུཀྑིཏོ བཱལ༹ྷགིལཱནོ. ཨཐ ཁོ དྷནཉྫཱནི བྲཱཧྨཎོ ཨཉྙཏརཾ པུརིསཾ ཨཱམནྟེསི ¶ – ‘‘ཨེཧི ཏྭཾ, ཨམྦྷོ པུརིས ¶ , ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མམ ཝཙནེན བྷགཝཏོ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཱཧི – ‘དྷནཉྫཱནི, བྷནྟེ, བྲཱཧྨཎོ ཨཱབཱདྷིཀོ དུཀྑིཏོ བཱལ༹ྷགིལཱནོ. སོ བྷགཝཏོ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཏཱི’ཏི. ཡེན ཙཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མམ ཝཙནེན ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟསྶ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཱཧི – ‘དྷནཉྫཱནི, བྷནྟེ, བྲཱཧྨཎོ ཨཱབཱདྷིཀོ དུཀྑིཏོ བཱལ༹ྷགིལཱནོ. སོ ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟསྶ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཏཱི’ཏི. ཨེཝཉྩ ཝདེཧི – ‘སཱདྷུ ཀིར, བྷནྟེ, ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཡེན དྷནཉྫཱནིསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ནིཝེསནཾ ཏེནུཔསངྐམཏུ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡཱ’’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ ¶ , བྷནྟེ’’ཏི ཁོ སོ པུརིསོ དྷནཉྫཱནིསྶ བྲཱཧྨཎསྶ པཊིསྶུཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ སོ པུརིསོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘དྷནཉྫཱནི, བྷནྟེ, བྲཱཧྨཎོ ཨཱབཱདྷིཀོ དུཀྑིཏོ བཱལ༹ྷགིལཱནོ. སོ བྷགཝཏོ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཏཱི’’ཏི. ཡེན ཙཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ སཱརིཔུཏྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ སོ པུརིསོ ཨཱཡསྨནྟཾ སཱརིཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘དྷནཉྫཱནི, བྷནྟེ, བྲཱཧྨཎོ ཨཱབཱདྷིཀོ དུཀྑིཏོ བཱལ༹ྷགིལཱནོ. སོ ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟསྶ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཏི, ཨེཝཉྩ ཝདེཏི – ‘སཱདྷུ ཀིར, བྷནྟེ, ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཡེན དྷནཉྫཱནིསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ནིཝེསནཾ ཏེནུཔསངྐམཏུ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡཱ’’’ཏི. ཨདྷིཝཱསེསི ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན.

༤༥༠. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཡེན དྷནཉྫཱནིསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ནིཝེསནཾ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. ནིསཛྫ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ དྷནཉྫཱནིཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀཙྩི ཏེ, དྷནཉྫཱནི, ཁམནཱིཡཾ, ཀཙྩི ཡཱཔནཱིཡཾ? ཀཙྩི དུཀྑཱ ཝེདནཱ པཊིཀྐམནྟི, ནོ ཨབྷིཀྐམནྟི? པཊིཀྐམོསཱནཾ པཉྙཱཡཏི ¶ , ནོ ཨབྷིཀྐམོ’’ཏི? ‘‘ན མེ, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, ཁམནཱིཡཾ ན ཡཱཔནཱིཡཾ. བཱལ༹ྷཱ མེ དུཀྑཱ ཝེདནཱ ཨབྷིཀྐམནྟི, ནོ པཊིཀྐམནྟི. ཨབྷིཀྐམོསཱནཾ པཉྙཱཡཏི, ནོ པཊིཀྐམོ. སེཡྻཐཱཔི, བྷོ སཱརིཔུཏྟ ¶ , བལཝཱ པུརིསོ ཏིཎྷེན སིཁརེན མུདྡྷནི [མུདྡྷཱནཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨབྷིམཏྠེཡྻ; ཨེཝམེཝ ཁོ ¶ , བྷོ སཱརིཔུཏྟ, ཨདྷིམཏྟཱ ཝཱཏཱ མུདྡྷནི ཙ ཨཱུཧནནྟི. ན མེ, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, ཁམནཱིཡཾ, ན ཡཱཔནཱིཡཾ. བཱལ༹ྷཱ མེ ¶ དུཀྑཱ ཝེདནཱ ཨབྷིཀྐམནྟི, ནོ པཊིཀྐམནྟི. ཨབྷིཀྐམོསཱནཾ པཉྙཱཡཏི, ནོ པཊིཀྐམོ. སེཡྻཐཱཔི, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, བལཝཱ པུརིསོ དལ༹ྷེན ཝརཏྟཀྑཎྜེན [ཝརཏྟབནྡྷནེན (སཱི. པཱི.)] སཱིསེ སཱིསཝེཋཾ དདེཡྻ; ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, ཨདྷིམཏྟཱ སཱིསེ སཱིསཝེདནཱ. ན མེ, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, ཁམནཱིཡཾ ན ཡཱཔནཱིཡཾ. བཱལ༹ྷཱ མེ དུཀྑཱ ཝེདནཱ ཨབྷིཀྐམནྟི, ནོ པཊིཀྐམནྟི. ཨབྷིཀྐམོསཱནཾ པཉྙཱཡཏི, ནོ པཊིཀྐམོ. སེཡྻཐཱཔི, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, དཀྑོ གོགྷཱཏཀོ ཝཱ གོགྷཱཏཀནྟེཝཱསཱི ཝཱ ཏིཎྷེན གོཝིཀནྟནེན ཀུཙྪིཾ པརིཀནྟེཡྻ; ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, ཨདྷིམཏྟཱ ཝཱཏཱ ཀུཙྪིཾ པརིཀནྟནྟི. ན མེ, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, ཁམནཱིཡཾ, ན ཡཱཔནཱིཡཾ. བཱལ༹ྷཱ མེ དུཀྑཱ ཝེདནཱ ཨབྷིཀྐམནྟི, ནོ པཊིཀྐམནྟི. ཨབྷིཀྐམོསཱནཾ པཉྙཱཡཏི, ནོ པཊིཀྐམོ. སེཡྻཐཱཔི, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, དྭེ བལཝནྟོ པུརིསཱ དུབྦལཏརཾ པུརིསཾ ནཱནཱབཱཧཱསུ གཧེཏྭཱ ཨངྒཱརཀཱསུཡཱ སནྟཱཔེཡྻུཾ སམྤརིཏཱཔེཡྻུཾ; ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, ཨདྷིམཏྟོ ཀཱཡསྨིཾ ཌཱཧོ. ན མེ, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, ཁམནཱིཡཾ ན ཡཱཔནཱིཡཾ. བཱལ༹ྷཱ མེ དུཀྑཱ ཝེདནཱ ཨབྷིཀྐམནྟི, ནོ པཊིཀྐམནྟི. ཨབྷིཀྐམོསཱནཾ པཉྙཱཡཏི ¶ , ནོ པཊིཀྐམོ’’ཏི.

༤༥༡. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, དྷནཉྫཱནི, ཀཏམཾ སེཡྻོ – ནིརཡོ ཝཱ ཏིརཙྪཱནཡོནི ཝཱ’’ཏི? ‘‘ནིརཡཱ, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, ཏིརཙྪཱནཡོནི སེཡྻོ’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, དྷནཉྫཱནི, ཀཏམཾ སེཡྻོ – ཏིརཙྪཱནཡོནི ཝཱ པེཏྟིཝིསཡོ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ཏིརཙྪཱནཡོནིཡཱ, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, པེཏྟིཝིསཡོ སེཡྻོ’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, དྷནཉྫཱནི, ཀཏམཾ སེཡྻོ – པེཏྟིཝིསཡོ ཝཱ མནུསྶཱ ཝཱ’’ཏི? ‘‘པེཏྟིཝིསཡཱ, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, མནུསྶཱ སེཡྻོ’’ཏི. ‘‘ཏཾ ¶ ཀིཾ མཉྙསི, དྷནཉྫཱནི ¶ , ཀཏམཾ སེཡྻོ – མནུསྶཱ ཝཱ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱ [ཙཱཏུམྨཧཱརཱཛིཀཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཝཱ དེཝཱ’’ཏི? ‘‘མནུསྶེཧི ¶ , བྷོ སཱརིཔུཏྟ, ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱ དེཝཱ སེཡྻོ’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, དྷནཉྫཱནི, ཀཏམཾ སེཡྻོ – ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱ ཝཱ དེཝཱ ཏཱཝཏིཾསཱ ཝཱ དེཝཱ’’ཏི? ‘‘ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀེཧི, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, དེཝེཧི ཏཱཝཏིཾསཱ དེཝཱ སེཡྻོ’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, དྷནཉྫཱནི, ཀཏམཾ སེཡྻོ – ཏཱཝཏིཾསཱ ཝཱ དེཝཱ ཡཱམཱ ཝཱ དེཝཱ’’ཏི? ‘‘ཏཱཝཏིཾསེཧི, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, དེཝེཧི ཡཱམཱ དེཝཱ སེཡྻོ’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, དྷནཉྫཱནི, ཀཏམཾ སེཡྻོ – ཡཱམཱ ཝཱ དེཝཱ ཏུསིཏཱ ཝཱ དེཝཱ’’ཏི? ‘‘ཡཱམེཧི, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, དེཝེཧི ཏུསིཏཱ དེཝཱ སེཡྻོ’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, དྷནཉྫཱནི, ཀཏམཾ སེཡྻོ – ཏུསིཏཱ ཝཱ དེཝཱ ནིམྨཱནརཏཱི ཝཱ དེཝཱ’’ཏི? ‘‘ཏུསིཏེཧི, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, དེཝེཧི ནིམྨཱནརཏཱི དེཝཱ སེཡྻོ’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, དྷནཉྫཱནི, ཀཏམཾ སེཡྻོ – ནིམྨཱནརཏཱི ཝཱ དེཝཱ པརནིམྨིཏཝསཝཏྟཱི ཝཱ དེཝཱ’’ཏི? ‘‘ནིམྨཱནརཏཱིཧི ¶ , བྷོ སཱརིཔུཏྟ, དེཝེཧི པརནིམྨིཏཝསཝཏྟཱི དེཝཱ སེཡྻོ’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, དྷནཉྫཱནི, ཀཏམཾ སེཡྻོ པརནིམྨིཏཝསཝཏྟཱི ཝཱ དེཝཱ བྲཧྨལོཀོ ཝཱ’’ཏི? ‘‘‘བྲཧྨལོཀོ’ཏི [བྷཝཾ སཱརིཔུཏྟོ ཨཱཧཱཏི, ཀཏམཾ སཱརིཔུཏྟོ ཨཱཧ བྲཧྨལོཀོཏི. (ཀ.)] – བྷཝཾ སཱརིཔུཏྟོ ཨཱཧ; ‘བྲཧྨལོཀོ’ཏི – བྷཝཾ སཱརིཔུཏྟོ ཨཱཧཱ’’ཏི [བྷཝཾ སཱརིཔུཏྟོ ཨཱཧཱཏི, ཀཏམཾ སཱརིཔུཏྟོ ཨཱཧ བྲཧྨལོཀོཏི. (ཀ.)].

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨིམེ ཁོ བྲཱཧྨཎཱ བྲཧྨལོཀཱདྷིམུཏྟཱ. ཡཾནཱུནཱཧཾ དྷནཉྫཱནིསྶ བྲཱཧྨཎསྶ བྲཧྨཱནཾ སཧབྱཏཱཡ མགྒཾ དེསེཡྻ’’ནྟི. ‘‘བྲཧྨཱནཾ ཏེ, དྷནཉྫཱནི, སཧབྱཏཱཡ མགྒཾ དེསེསྶཱམི; ཏཾ སུཎཱཧི, སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཧི, བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷོ’’ཏི ཁོ དྷནཉྫཱནི བྲཱཧྨཎོ ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟསྶ པཙྩསྶོསི. ཨཱཡསྨཱ ¶ སཱརིཔུཏྟོ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀཏམོ ཙ, དྷནཉྫཱནི, བྲཧྨཱནཾ སཧབྱཏཱཡ མགྒོ? ཨིདྷ, དྷནཉྫཱནི, བྷིཀྑུ མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི, ཏཐཱ དུཏིཡཾ, ཏཐཱ ཏཏིཡཾ, ཏཐཱ ཙཏུཏྠཾ; ཨིཏི ཨུདྡྷམདྷོ ཏིརིཡཾ སབྦདྷི སབྦཏྟཏཱཡ སབྦཱཝནྟཾ ལོཀཾ མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཝིཔུལེན མཧགྒཏེན ཨཔྤམཱཎེན ཨཝེརེན ཨབྱཱབཛ྄ཛྷེན ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི. ཨཡཾ ཁོ, དྷནཉྫཱནི, བྲཧྨཱནཾ སཧབྱཏཱཡ མགྒོ’’.

༤༥༢. ‘‘པུན ཙཔརཾ, དྷནཉྫཱནི, བྷིཀྑུ ཀརུཎཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ…པེ… མུདིཏཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ… ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི, ཏཐཱ དུཏིཡཾ, ཏཐཱ ཏཏིཡཾ, ཏཐཱ ཙཏུཏྠཾ; ཨིཏི ཨུདྡྷམདྷོ ཏིརིཡཾ སབྦདྷི སབྦཏྟཏཱཡ སབྦཱཝནྟཾ ལོཀཾ ¶ ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཝིཔུལེན མཧགྒཏེན ཨཔྤམཱཎེན ཨཝེརེན ཨབྱཱབཛ྄ཛྷེན ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི. ཨཡཾ ཁོ, དྷནཉྫཱནི, བྲཧྨཱནཾ སཧབྱཏཱཡ མགྒོ’’ཏི. ཏེན ཧི, བྷོ སཱརིཔུཏྟ, མམ ཝཙནེན བྷགཝཏོ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཱཧི – ‘དྷནཉྫཱནི ¶ , བྷནྟེ, བྲཱཧྨཎོ ཨཱབཱདྷིཀོ ¶ དུཀྑིཏོ བཱལ༹ྷགིལཱནོ. སོ བྷགཝཏོ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཏཱི’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ དྷནཉྫཱནིཾ བྲཱཧྨཎཾ སཏི ཨུཏྟརིཀརཎཱིཡེ ཧཱིནེ བྲཧྨལོཀེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐཱམི. ཨཐ ཁོ དྷནཉྫཱནི བྲཱཧྨཎོ ཨཙིརཔཀྐནྟེ ཨཱཡསྨནྟེ སཱརིཔུཏྟེ ཀཱལམཀཱསི, བྲཧྨལོཀཉྩ ཨུཔཔཛྫི.

༤༥༣. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨེསོ, བྷིཀྑཝེ, སཱརིཔུཏྟོ དྷནཉྫཱནིཾ བྲཱཧྨཎཾ སཏི ཨུཏྟརིཀརཎཱིཡེ ཧཱིནེ བྲཧྨལོཀེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐནྟོ’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི, ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི, ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘དྷནཉྫཱནི, བྷནྟེ, བྲཱཧྨཎོ ཨཱབཱདྷིཀོ དུཀྑིཏོ བཱལ༹ྷགིལཱནོ, སོ བྷགཝཏོ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཏཱི’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པན ཏྭཾ སཱརིཔུཏྟ དྷནཉྫཱནིཾ བྲཱཧྨཎཾ སཏི ¶ ཨུཏྟརིཀརཎཱིཡེ ཧཱིནེ བྲཧྨལོཀེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐནྟོ’’ཏི? ‘‘མཡ྄ཧཾ ཁོ, བྷནྟེ, ཨེཝཾ ཨཧོསི – ‘ཨིམེ ཁོ བྲཱཧྨཎཱ བྲཧྨལོཀཱདྷིམུཏྟཱ, ཡཾནཱུནཱཧཾ དྷནཉྫཱནིསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ¶ བྲཧྨཱནཾ སཧབྱཏཱཡ མགྒཾ དེསེཡྻ’ནྟི. ‘‘ཀཱལངྐཏོཙ [ཀཱལངྐཏོཝ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)], སཱརིཔུཏྟ, དྷནཉྫཱནི བྲཱཧྨཎོ, བྲཧྨལོཀཉྩ ཨུཔཔནྣོ’’ཏི.

དྷནཉྫཱནིསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ སཏྟམཾ.

༨. ཝཱསེཊྛསུཏྟཾ

༤༥༤. ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཨིཙྪཱནངྒལེ [ཨིཙྪཱནངྐལེ (སཱི. པཱི.)] ཝིཧརཏི ཨིཙྪཱནངྒལཝནསཎྜེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན སམྦཧུལཱ ཨབྷིཉྙཱཏཱ ཨབྷིཉྙཱཏཱ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཱ ཨིཙྪཱནངྒལེ པཊིཝསནྟི, སེཡྻཐིདཾ – ཙངྐཱི བྲཱཧྨཎོ, ཏཱརུཀྑོ བྲཱཧྨཎོ, པོཀྑརསཱཏི བྲཱཧྨཎོ, ཛཱཎུསྶོཎི [ཛཱཎུསྶོཎཱི (པཱི.), ཛཱཎུསོཎཱི (ཀ.)] བྲཱཧྨཎོ, ཏོདེཡྻོ བྲཱཧྨཎོ, ཨཉྙེ ཙ ཨབྷིཉྙཱཏཱ ཨབྷིཉྙཱཏཱ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཱ. ཨཐ ཁོ ཝཱསེཊྛབྷཱརདྭཱཛཱནཾ མཱཎཝཱནཾ ཛངྒྷཱཝིཧཱརཾ ཨནུཙངྐམནྟཱནཾ ཨནུཝིཙརནྟཱནཾ [ཨནུཙངྐམམཱནཱནཾ ཨནུཝིཙརམཱནཱནཾ (སཱི. པཱི.)] ཨཡམནྟརཱཀཐཱ ¶ ཨུདཔཱདི – ‘‘ཀཐཾ, བྷོ, བྲཱཧྨཎོ ཧོཏཱི’’ཏི? བྷཱརདྭཱཛོ མཱཎཝོ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཡཏོ ཁོ, བྷོ, ཨུབྷཏོ སུཛཱཏོ མཱཏིཏོ ཙ པིཏིཏོ ཙ སཾསུདྡྷགཧཎིཀོ ཡཱཝ སཏྟམཱ པིཏཱམཧཡུགཱ ཨཀྑིཏྟོ ཨནུཔཀྐུཊྛོ ཛཱཏིཝཱདེན – ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁོ, བྷོ, བྲཱཧྨཎོ ཧོཏཱི’’ཏི. ཝཱསེཊྛོ མཱཎཝོ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཡཏོ ཁོ, བྷོ, སཱིལཝཱ ཙ ཧོཏི ཝཏྟསམྤནྣོ [ཝཏསམྤནྣོ (པཱི.)] ཙ – ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁོ, བྷོ, བྲཱཧྨཎོ ཧོཏཱི’’ཏི. ནེཝ ཁོ ཨསཀྑི བྷཱརདྭཱཛོ མཱཎཝོ ཝཱསེཊྛཾ མཱཎཝཾ སཉྙཱཔེཏུཾ, ན པན ཨསཀྑི ཝཱསེཊྛོ མཱཎཝོ བྷཱརདྭཱཛཾ མཱཎཝཾ སཉྙཱཔེཏུཾ. ཨཐ ཁོ ཝཱསེཊྛོ མཱཎཝོ བྷཱརདྭཱཛཾ མཱཎཝཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ ཁོ, བྷོ བྷཱརདྭཱཛ, སམཎོ གོཏམོ སཀྱཔུཏྟོ སཀྱཀུལཱ ¶ པབྦཛིཏོ ཨིཙྪཱནངྒལེ ཝིཧརཏི ཨིཙྪཱནངྒལཝནསཎྜེ. ཏཾ ཁོ པན བྷཝནྟཾ གོཏམཾ ཨེཝཾ ཀལྱཱཎོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོ – ‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ’ཏི. ཨཱཡཱམ, བྷོ བྷཱརདྭཱཛ, ཡེན སམཎོ གོཏམོ ཏེནུཔསངྐམིསྶཱམ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སམཎཾ གོཏམཾ ཨེཏམཏྠཾ པུཙྪིསྶཱམ. ཡཐཱ ནོ སམཎོ གོཏམོ བྱཱཀརིསྶཏི ཏཐཱ ནཾ དྷཱརེསྶཱམཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷོ’’ཏི ཁོ བྷཱརདྭཱཛོ མཱཎཝོ ཝཱསེཊྛསྶ མཱཎཝསྶ པཙྩསྶོསི.

༤༥༥. ཨཐ ཁོ ཝཱསེཊྛབྷཱརདྭཱཛཱ མཱཎཝཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདིཾསུ. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཝཱསེཊྛོ མཱཎཝོ བྷགཝནྟཾ གཱཐཱཧི ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི –

‘‘ཨནུཉྙཱཏཔཊིཉྙཱཏཱ, ཏེཝིཛྫཱ མཡམསྨུབྷོ;

ཨཧཾ པོཀྑརསཱཏིསྶ, ཏཱརུཀྑསྶཱཡཾ མཱཎཝོ.

‘‘ཏེཝིཛྫཱནཾ ¶ ཡདཀྑཱཏཾ, ཏཏྲ ཀེཝལིནོསྨསེ;

པདཀསྨཱ ཝེཡྻཱཀརཎཱ [ནོ བྱཱཀརཎཱ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)], ཛཔྤེ ཨཱཙརིཡསཱདིསཱ;

ཏེསཾ ནོ ཛཱཏིཝཱདསྨིཾ, ཝིཝཱདོ ཨཏྠི གོཏམ.

‘‘ཛཱཏིཡཱ ¶ བྲཱཧྨཎོ ཧོཏི, བྷཱརདྭཱཛོ ཨིཏི བྷཱསཏི;

ཨཧཉྩ ཀམྨུནཱ [ཀམྨནཱ (སཱི. པཱི.)] བྲཱུམི, ཨེཝཾ ཛཱནཱཧི ཙཀྑུམ.

‘‘ཏེ ¶ ན སཀྐོམ ཉཱཔེཏུཾ [སཉྙཏྟུཾ (པཱི.), སཉྙཱཔེཏུཾ (ཀ.)], ཨཉྙམཉྙཾ མཡཾ ཨུབྷོ;

བྷཝནྟཾ པུཊྛུམཱགམཱ, སམྦུདྡྷཾ ཨིཏི ཝིསྶུཏཾ.

‘‘ཙནྡཾ ཡཐཱ ཁཡཱཏཱིཏཾ, པེཙྩ པཉྫལིཀཱ ཛནཱ;

ཝནྡམཱནཱ ནམསྶནྟི, ལོཀསྨིཾ གོཏམཾ.

‘‘ཙཀྑུཾ ལོཀེ སམུཔྤནྣཾ, མཡཾ པུཙྪཱམ གོཏམཾ;

ཛཱཏིཡཱ བྲཱཧྨཎོ ཧོཏི, ཨུདཱཧུ བྷཝཏི ཀམྨུནཱ [ཀམྨནཱ (སཱི. པཱི.)];

ཨཛཱནཏཾ ནོ པབྲཱུཧི, ཡཐཱ ཛཱནེམུ བྲཱཧྨཎ’’ནྟི.

༤༥༦.

‘‘ཏེསཾ ཝོ ཨཧཾ བྱཀྑིསྶཾ, (ཝཱསེཊྛཱཏི བྷགཝཱ)

ཨནུཔུབྦཾ ཡཐཱཏཐཾ;

ཛཱཏིཝིབྷངྒཾ པཱཎཱནཾ, ཨཉྙམཉྙཱཧི ཛཱཏིཡོ.

‘‘ཏིཎརུཀྑེཔི ཛཱནཱཐ, ན ཙཱཔི པཊིཛཱནརེ;

ལིངྒཾ ཛཱཏིམཡཾ ཏེསཾ, ཨཉྙམཉྙཱ ཧི ཛཱཏིཡོ.

‘‘ཏཏོ ཀཱིཊེ པཊངྒེ ཙ, ཡཱཝ ཀུནྠཀིཔིལླིཀེ;

ལིངྒཾ ཛཱཏིམཡཾ ཏེསཾ, ཨཉྙམཉྙཱ ཧི ཛཱཏིཡོ.

‘‘ཙཏུཔྤདེཔི ཛཱནཱཐ, ཁུདྡཀེ ཙ མཧལླཀེ;

ལིངྒཾ ཛཱཏིམཡཾ ཏེསཾ, ཨཉྙམཉྙཱ ཧི ཛཱཏིཡོ.

‘‘པཱདུདརེཔི ¶ ཛཱནཱཐ, ཨུརགེ དཱིགྷཔིཊྛིཀེ;

ལིངྒཾ ཛཱཏིམཡཾ ཏེསཾ, ཨཉྙམཉྙཱ ཧི ཛཱཏིཡོ.

‘‘ཏཏོ མཙྪེཔི ཛཱནཱཐ, ཨུདཀེ ཝཱརིགོཙརེ;

ལིངྒཾ ཛཱཏིམཡཾ ཏེསཾ, ཨཉྙམཉྙཱ ཧི ཛཱཏིཡོ.

‘‘ཏཏོ པཀྑཱིཔི ཛཱནཱཐ, པཏྟཡཱནེ ཝིཧངྒམེ;

ལིངྒཾ ¶ ཛཱཏིམཡཾ ཏེསཾ, ཨཉྙམཉྙཱ ཧི ཛཱཏིཡོ.

‘‘ཡཐཱ ཨེཏཱསུ ཛཱཏཱིསུ, ལིངྒཾ ཛཱཏིམཡཾ པུཐུ;

ཨེཝཾ ནཏྠི མནུསྶེསུ, ལིངྒཾ ཛཱཏིམཡཾ པུཐུ.

‘‘ན ¶ ཀེསེཧི ན སཱིསེཧི, ན ཀཎྞེཧི ན ཨཀྑཱིཧི;

ན མུཁེན ན ནཱསཱཡ, ན ཨོཊྛེཧི བྷམཱུཧི ཝཱ.

‘‘ན གཱིཝཱཡ ན ཨཾསེཧི, ན ཨུདརེན ན པིཊྛིཡཱ;

ན སོཎིཡཱ ན ཨུརསཱ, ན སམྦཱདྷེ ན མེཐུནེ [ན སམྦཱདྷཱ ན མེཐུནཱ (ཀ.)].

‘‘ན ཧཏྠེཧི ན པཱདེཧི, ནངྒུལཱིཧི ནཁེཧི ཝཱ;

ན ཛངྒྷཱཧི ན ཨཱུརཱུཧི, ན ཝཎྞེན སརེན ཝཱ;

ལིངྒཾ ཛཱཏིམཡཾ ནེཝ, ཡཐཱ ཨཉྙཱསུ ཛཱཏིསུ.

༤༥༧.

‘‘པཙྩཏྟཉྩ སརཱིརེསུ [པཙྩཏྟཾ སསརཱིརེསུ (སཱི. པཱི.)], མནུསྶེསྭེཏཾ ན ཝིཛྫཏི;

ཝོཀཱརཉྩ མནུསྶེསུ, སམཉྙཱཡ པཝུཙྩཏི.

‘‘ཡོ ཧི ཀོཙི མནུསྶེསུ, གོརཀྑཾ ཨུཔཛཱིཝཏི;

ཨེཝཾ ཝཱསེཊྛ ཛཱནཱཧི, ཀསྶཀོ སོ ན བྲཱཧྨཎོ.

‘‘ཡོ ཧི ཀོཙི མནུསྶེསུ, པུཐུསིཔྤེན ཛཱིཝཏི;

ཨེཝཾ ཝཱསེཊྛ ཛཱནཱཧི, སིཔྤིཀོ སོ ན བྲཱཧྨཎོ.

‘‘ཡོ ¶ ཧི ཀོཙི མནུསྶེསུ, ཝོཧཱརཾ ཨུཔཛཱིཝཏི;

ཨེཝཾ ཝཱསེཊྛ ཛཱནཱཧི, ཝཱཎིཛོ སོ ན བྲཱཧྨཎོ.

‘‘ཡོ ཧི ཀོཙི མནུསྶེསུ, པརཔེསྶེན ཛཱིཝཏི;

ཨེཝཾ ཝཱསེཊྛ ཛཱནཱཧི, པེསྶཀོ [པེསྶིཀོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] སོ ན བྲཱཧྨཎོ.

‘‘ཡོ ¶ ཧི ཀོཙི མནུསྶེསུ, ཨདིནྣཾ ཨུཔཛཱིཝཏི;

ཨེཝཾ ཝཱསེཊྛ ཛཱནཱཧི, ཙོརོ ཨེསོ ན བྲཱཧྨཎོ.

‘‘ཡོ ཧི ཀོཙི མནུསྶེསུ, ཨིསྶཏྠཾ ཨུཔཛཱིཝཏི;

ཨེཝཾ ཝཱསེཊྛ ཛཱནཱཧི, ཡོདྷཱཛཱིཝོ ན བྲཱཧྨཎོ.

‘‘ཡོ ཧི ཀོཙི མནུསྶེསུ, པོརོཧིཙྩེན ཛཱིཝཏི;

ཨེཝཾ ཝཱསེཊྛ ཛཱནཱཧི, ཡཱཛཀོ སོ ན བྲཱཧྨཎོ.

‘‘ཡོ ཧི ཀོཙི མནུསྶེསུ, གཱམཾ རཊྛཉྩ བྷུཉྫཏི;

ཨེཝཾ ཝཱསེཊྛ ཛཱནཱཧི, རཱཛཱ ཨེསོ ན བྲཱཧྨཎོ.

‘‘ན ¶ ཙཱཧཾ བྲཱཧྨཎཾ བྲཱུམི, ཡོནིཛཾ མཏྟིསམྦྷཝཾ;

བྷོཝཱདི [བྷོཝཱདཱི (སྱཱ. ཀཾ.)] ནཱམ སོ ཧོཏི, སཙེ ཧོཏི སཀིཉྩནོ;

ཨཀིཉྩནཾ ཨནཱདཱནཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.

༤༥༨.

‘‘སབྦསཾཡོཛནཾ ཚེཏྭཱ, ཡོ ཝེ ན པརིཏསྶཏི;

སངྒཱཏིགཾ ཝིསཾཡུཏྟཾ [ཝིསཉྙུཏྟཾ (ཀ.)], ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.

‘‘ཚེཏྭཱ ནདྡྷིཾ [ནདྡྷིཾ (སཱི. པཱི.)] ཝརཏྟཉྩ, སནྡཱནཾ སཧནུཀྐམཾ;

ཨུཀྑིཏྟཔལིགྷཾ བུདྡྷཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.

‘‘ཨཀྐོསཾ ཝདྷབནྡྷཉྩ, ཨདུཊྛོ ཡོ ཏིཏིཀྑཏི;

ཁནྟཱིབལཾ བལཱནཱིཀཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.

‘‘ཨཀྐོདྷནཾ ¶ ཝཏཝནྟཾ, སཱིལཝནྟཾ ཨནུསྶདཾ;

དནྟཾ ཨནྟིམསཱརཱིརཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.

‘‘ཝཱརིཔོཀྑརཔཏྟེཝ, ཨཱརགྒེརིཝ སཱསཔོ;

ཡོ ¶ ན ལིམྤཏི ཀཱམེསུ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.

‘‘ཡོ དུཀྑསྶ པཛཱནཱཏི, ཨིདྷེཝ ཁཡམཏྟནོ;

པནྣབྷཱརཾ ཝིསཾཡུཏྟཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.

‘‘གམྦྷཱིརཔཉྙཾ མེདྷཱཝིཾ, མགྒཱམགྒསྶ ཀོཝིདཾ;

ཨུཏྟམཏྠམནུཔྤཏྟཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.

‘‘ཨསཾསཊྛཾ གཧཊྛེཧི, ཨནཱགཱརེཧི ཙཱུབྷཡཾ;

ཨནོཀསཱརིམཔྤིཙྪཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.

‘‘ནིདྷཱཡ དཎྜཾ བྷཱུཏེསུ, ཏསེསུ ཐཱཝརེསུ ཙ;

ཡོ ན ཧནྟི ན གྷཱཏེཏི, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.

‘‘ཨཝིརུདྡྷཾ ཝིརུདྡྷེསུ, ཨཏྟདཎྜེསུ ནིབྦུཏཾ;

སཱདཱནེསུ ཨནཱདཱནཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.

‘‘ཡསྶ རཱགོ ཙ དོསོ ཙ, མཱནོ མཀྑོ ཙ ཨོཧིཏོ;

སཱསཔོརིཝ ཨཱརགྒཱ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.

༤༥༩.

‘‘ཨཀཀྐསཾ ¶ ཝིཉྙཱཔནིཾ, གིརཾ སཙྩཾ ཨུདཱིརཡེ;

ཡཱཡ ནཱབྷིསཛྫེ ཀིཉྩི, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.

‘‘ཡོ ཙ དཱིགྷཾ ཝ རསྶཾ ཝཱ, ཨཎུཾ ཐཱུལཾ སུབྷཱསུབྷཾ;

ལོཀེ ཨདིནྣཾ ནཱདེཏི [ནཱདིཡཏི (སཱི. པཱི.)], ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.

‘‘ཨཱསཱ ¶ ཡསྶ ན ཝིཛྫནྟི, ཨསྨིཾ ལོཀེ པརམྷི ཙ;

ནིརཱསཱསཾ [ནིརཱསཡཾ (སཱི. པཱི.)] ཝིསཾཡུཏྟཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.

‘‘ཡསྶཱལཡཱ ན ཝིཛྫནྟི, ཨཉྙཱཡ ཨཀཐཾཀཐིཾ;

ཨམཏོགདྷཾ ¶ ཨནུཔྤཏྟཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.

‘‘ཡོདྷཔུཉྙཉྩ པཱཔཉྩ, ཨུབྷོ སངྒཾ ཨུཔཙྩགཱ;

ཨསོཀཾ ཝིརཛཾ སུདྡྷཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.

‘‘ཙནྡཾ ཝ ཝིམལཾ སུདྡྷཾ, ཝིཔྤསནྣཾ ཨནཱཝིལཾ;

ནནྡཱིབྷཝཔརིཀྑཱིཎཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.

‘‘ཡོ ཨིམཾ པལིཔཐཾ དུགྒཾ, སཾསཱརཾ མོཧམཙྩགཱ;

ཏིཎྞོ པཱརངྒཏོ ཛྷཱཡཱི, ཨནེཛོ ཨཀཐཾཀཐཱི;

ཨནུཔཱདཱཡ ནིབྦུཏོ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.

‘‘ཡོདྷཀཱམེ པཧནྟྭཱན [པཧཏྭཱན (སཱི.)], ཨནཱགཱརོ པརིབྦཛེ;

ཀཱམབྷཝཔརིཀྑཱིཎཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.

‘‘ཡོདྷཏཎྷཾ པཧནྟྭཱན, ཨནཱགཱརོ པརིབྦཛེ;

ཏཎྷཱབྷཝཔརིཀྑཱིཎཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.

‘‘ཧིཏྭཱ མཱནུསཀཾ ཡོགཾ, དིབྦཾ ཡོགཾ ཨུཔཙྩགཱ;

སབྦཡོགཝིསཾཡུཏྟཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.

‘‘ཧིཏྭཱ རཏིཉྩ ཨརཏིཾ, སཱིཏཱིབྷཱུཏཾ ནིརཱུཔདྷིཾ;

སབྦལོཀཱབྷིབྷུཾ ཝཱིརཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.

‘‘ཙུཏིཾ ཡོ ཝེདི སཏྟཱནཾ, ཨུཔཔཏྟིཉྩ སབྦསོ;

ཨསཏྟཾ སུགཏཾ བུདྡྷཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.

‘‘ཡསྶ ¶ གཏིཾ ན ཛཱནནྟི, དེཝཱ གནྡྷབྦམཱནུསཱ;

ཁཱིཎཱསཝཾ ཨརཧནྟཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.

‘‘ཡསྶ ¶ ¶ པུརེ ཙ པཙྪཱ ཙ, མཛ྄ཛྷེ ཙ ནཏྠི ཀིཉྩནཾ;

ཨཀིཉྩནཾ ཨནཱདཱནཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.

‘‘ཨུསབྷཾ པཝརཾ ཝཱིརཾ, མཧེསིཾ ཝིཛིཏཱཝིནཾ;

ཨནེཛཾ ནྷཱཏཀཾ [ནཧཱཏཀཾ (སཱི. པཱི.)] བུདྡྷཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.

‘‘པུབྦེནིཝཱསཾ ཡོ ཝེདི, སགྒཱཔཱཡཉྩ པསྶཏི;

ཨཐོ ཛཱཏིཀྑཡཾ པཏྟོ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.

༤༦༠.

‘‘སམཉྙཱ ཧེསཱ ལོཀསྨིཾ, ནཱམགོཏྟཾ པཀཔྤིཏཾ;

སམྨུཙྩཱ སམུདཱགཏཾ, ཏཏྠ ཏཏྠ པཀཔྤིཏཾ.

‘‘དཱིགྷརཏྟཱནུསཡིཏཾ, དིཊྛིགཏམཛཱནཏཾ;

ཨཛཱནནྟཱ ནོ [ཨཛཱནནྟཱ ནོཏི ཨཛཱནནྟཱ ཨེཝ (ཊཱིཀཱ)] པབྲུནྟི [པབྲུཝནྟི (སཱི. པཱི.)], ཛཱཏིཡཱ ཧོཏི བྲཱཧྨཎོ.

‘‘ན ཛཙྩཱ བྲཱཧྨཎོ [ཝསལོ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ཧོཏི, ན ཛཙྩཱ ཧོཏི ཨབྲཱཧྨཎོ [བྲཱཧྨཎོ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)];

ཀམྨུནཱ བྲཱཧྨཎོ [ཝསལོ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ཧོཏི, ཀམྨུནཱ ཧོཏི ཨབྲཱཧྨཎོ [བྲཱཧྨཎོ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)].

‘‘ཀསྶཀོ ཀམྨུནཱ ཧོཏི, སིཔྤིཀོ ཧོཏི ཀམྨུནཱ;

ཝཱཎིཛོ ཀམྨུནཱ ཧོཏི, པེསྶཀོ ཧོཏི ཀམྨུནཱ.

‘‘ཙོརོཔི ཀམྨུནཱ ཧོཏི, ཡོདྷཱཛཱིཝོཔི ཀམྨུནཱ;

ཡཱཛཀོ ཀམྨུནཱ ཧོཏི, རཱཛཱཔི ཧོཏི ཀམྨུནཱ.

‘‘ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ, ཀམྨཾ པསྶནྟི པཎྜིཏཱ;

པཊིཙྩསམུཔྤཱདདསྶཱ, ཀམྨཝིཔཱཀཀོཝིདཱ.

‘‘ཀམྨུནཱ ¶ ཝཏྟཏི ལོཀོ, ཀམྨུནཱ ཝཏྟཏི པཛཱ;

ཀམྨནིབནྡྷནཱ སཏྟཱ, རཐསྶཱཎཱིཝ ཡཱཡཏོ.

‘‘ཏཔེན ¶ བྲཧྨཙརིཡེན, སཾཡམེན དམེན ཙ;

ཨེཏེན བྲཱཧྨཎོ ཧོཏི, ཨེཏཾ བྲཱཧྨཎམུཏྟམཾ.

‘‘ཏཱིཧི ཝིཛྫཱཧི སམྤནྣོ, སནྟོ ཁཱིཎཔུནབྦྷཝོ;

ཨེཝཾ ཝཱསེཊྛ ཛཱནཱཧི, བྲཧྨཱ སཀྐོ ཝིཛཱནཏ’’ནྟི.

༤༦༡. ཨེཝཾ ¶ ¶ ཝུཏྟེ, ཝཱསེཊྛབྷཱརདྭཱཛཱ མཱཎཝཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ, ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ! སེཡྻཐཱཔི, བྷོ གོཏམ, ནིཀྐུཛྫིཏཾ ཝཱ ཨུཀྐུཛྫེཡྻ, པཊིཙྪནྣཾ ཝཱ ཝིཝརེཡྻ, མཱུལ༹ྷསྶ ཝཱ མགྒཾ ཨཱཙིཀྑེཡྻ, ཨནྡྷཀཱརེ ཝཱ ཏེལཔཛྫོཏཾ དྷཱརེཡྻ – ཙཀྑུམནྟོ རཱུཔཱནི དཀྑནྟཱིཏི – ཨེཝམེཝཾ བྷོཏཱ གོཏམེན ཨནེཀཔརིཡཱཡེན དྷམྨོ པཀཱསིཏོ. ཨེཏེ མཡཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ སརཎཾ གཙྪཱམ དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ. ཨུཔཱསཀེ ནོ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏེ’’ཏི.

ཝཱསེཊྛསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ ཨཊྛམཾ.

༩. སུབྷསུཏྟཾ

༤༦༢. ཨེཝཾ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན སུབྷོ མཱཎཝོ ཏོདེཡྻཔུཏྟོ སཱཝཏྠིཡཾ པཊིཝསཏི ཨཉྙཏརསྶ གཧཔཏིསྶ ནིཝེསནེ ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན. ཨཐ ཁོ སུབྷོ མཱཎཝོ ཏོདེཡྻཔུཏྟོ ཡསྶ གཧཔཏིསྶ ནིཝེསནེ པཊིཝསཏི ཏཾ གཧཔཏིཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སུཏཾ མེཏཾ, གཧཔཏི – ‘ཨཝིཝིཏྟཱ སཱཝཏྠཱི ཨརཧནྟེཧཱི’ཏི. ཀཾ ནུ ཁྭཛྫ སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ པཡིརུཔཱསེཡྻཱམཱ’’ཏི? ‘‘ཨཡཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཏཾ, བྷནྟེ, བྷགཝནྟཾ པཡིརུཔཱསསྶཱུ’’ཏི. ཨཐ ¶ ཁོ སུབྷོ མཱཎཝོ ཏོདེཡྻཔུཏྟོ ཏསྶ གཧཔཏིསྶ པཊིསྶུཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ སུབྷོ མཱཎཝོ ཏོདེཡྻཔུཏྟོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘བྲཱཧྨཎཱ, བྷོ གོཏམ, ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘གཧཊྛོ ཨཱརཱདྷཀོ ཧོཏི ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལཾ, ན པབྦཛིཏོ ཨཱརཱདྷཀོ ཧོཏི ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལ’ནྟི. ཨིདྷ བྷཝཾ གོཏམོ ཀིམཱཧཱ’’ཏི?

༤༦༣. ‘‘ཝིབྷཛྫཝཱདོ ཁོ ཨཧམེཏྠ, མཱཎཝ; ནཱཧམེཏྠ ཨེཀཾསཝཱདོ. གིཧིསྶ ཝཱཧཾ, མཱཎཝ, པབྦཛིཏསྶ ཝཱ མིཙྪཱཔཊིཔཏྟིཾ ན ཝཎྞེམི. གིཧཱི ཝཱ ¶ ཧི ¶ , མཱཎཝ, པབྦཛིཏོ ཝཱ མིཙྪཱཔཊིཔནྣོ མིཙྪཱཔཊིཔཏྟཱདྷིཀརཎཧེཏུ ན ཨཱརཱདྷཀོ ཧོཏི ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལཾ. གིཧིསྶ ཝཱཧཾ, མཱཎཝ, པབྦཛིཏསྶ ཝཱ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཾ ཝཎྞེམི. གིཧཱི ཝཱ ཧི, མཱཎཝ, པབྦཛིཏོ ཝཱ སམྨཱཔཊིཔནྣོ སམྨཱཔཊིཔཏྟཱདྷིཀརཎཧེཏུ ཨཱརཱདྷཀོ ཧོཏི ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལ’’ནྟི.

‘‘བྲཱཧྨཎཱ, བྷོ གོཏམ, ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘མཧཊྛམིདཾ མཧཱཀིཙྩཾ མཧཱདྷིཀརཎཾ མཧཱསམཱརམྦྷཾ གྷརཱཝཱསཀམྨཊྛཱནཾ མཧཔྥལཾ ཧོཏི; ཨཔྤཊྛམིདཾ ཨཔྤཀིཙྩཾ ཨཔྤཱདྷིཀརཎཾ ཨཔྤསམཱརམྦྷཾ པབྦཛྫཱ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཔྤཕལཾ ཧོཏཱི’ཏི. ཨིདྷ བྷཝཾ གོཏམོ ཀིམཱཧཱ’’ཏི.

‘‘ཨེཏྠཱཔི ¶ ཁོ ཨཧཾ, མཱཎཝ, ཝིབྷཛྫཝཱདོ; ནཱཧམེཏྠ ཨེཀཾསཝཱདོ. ཨཏྠི, མཱཎཝ, ཀམྨཊྛཱནཾ མཧཊྛཾ མཧཱཀིཙྩཾ མཧཱདྷིཀརཎཾ མཧཱསམཱརམྦྷཾ ཝིཔཛྫམཱནཾ ཨཔྤཕལཾ ཧོཏི; ཨཏྠི, མཱཎཝ, ཀམྨཊྛཱནཾ མཧཊྛཾ མཧཱཀིཙྩཾ མཧཱདྷིཀརཎཾ མཧཱསམཱརམྦྷཾ སམྤཛྫམཱནཾ མཧཔྥལཾ ཧོཏི; ཨཏྠི, མཱཎཝ, ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཔྤཊྛཾ ཨཔྤཀིཙྩཾ ཨཔྤཱདྷིཀརཎཾ ཨཔྤསམཱརམྦྷཾ ཝིཔཛྫམཱནཾ ཨཔྤཕལཾ ཧོཏི; ཨཏྠི, མཱཎཝ, ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཔྤཊྛཾ ཨཔྤཀིཙྩཾ ཨཔྤཱདྷིཀརཎཾ ཨཔྤསམཱརམྦྷཾ སམྤཛྫམཱནཾ མཧཔྥལཾ ཧོཏི. ཀཏམཉྩ, མཱཎཝ ¶ , ཀམྨཊྛཱནཾ མཧཊྛཾ མཧཱཀིཙྩཾ མཧཱདྷིཀརཎཾ མཧཱསམཱརམྦྷཾ ཝིཔཛྫམཱནཾ ཨཔྤཕལཾ ¶ ཧོཏི? ཀསི ཁོ, མཱཎཝ, ཀམྨཊྛཱནཾ མཧཊྛཾ མཧཱཀིཙྩཾ མཧཱདྷིཀརཎཾ མཧཱསམཱརམྦྷཾ ཝིཔཛྫམཱནཾ ཨཔྤཕལཾ ཧོཏི. ཀཏམཉྩ, མཱཎཝ, ཀམྨཊྛཱནཾ མཧཊྛཾ མཧཱཀིཙྩཾ མཧཱདྷིཀརཎཾ མཧཱསམཱརམྦྷཾ སམྤཛྫམཱནཾ མཧཔྥལཾ ཧོཏི? ཀསིཡེཝ ཁོ, མཱཎཝ, ཀམྨཊྛཱནཾ མཧཊྛཾ མཧཱཀིཙྩཾ མཧཱདྷིཀརཎཾ མཧཱསམཱརམྦྷཾ སམྤཛྫམཱནཾ མཧཔྥལཾ ཧོཏི. ཀཏམཉྩ, མཱཎཝ, ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཔྤཊྛཾ ཨཔྤཀིཙྩཾ ཨཔྤཱདྷིཀརཎཾ ཨཔྤསམཱརམྦྷཾ ཝིཔཛྫམཱནཾ ཨཔྤཕལཾ ཧོཏི? ཝཎིཛྫཱ ཁོ, མཱཎཝ, ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཔྤཊྛཾ ཨཔྤཀིཙྩཾ ཨཔྤཱདྷིཀརཎཾ ཨཔྤསམཱརམྦྷཾ ཝིཔཛྫམཱནཾ ཨཔྤཕལཾ ཧོཏི. ཀཏམཉྩ མཱཎཝ, ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཔྤཊྛཾ ཨཔྤཀིཙྩཾ ཨཔྤཱདྷིཀརཎཾ ཨཔྤསམཱརམྦྷཾ སམྤཛྫམཱནཾ མཧཔྥལཾ ཧོཏི? ཝཎིཛྫཱཡེཝ ཁོ, མཱཎཝ, ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཔྤཊྛཾ ཨཔྤཀིཙྩཾ ཨཔྤཱདྷིཀརཎཾ ཨཔྤསམཱརམྦྷཾ སམྤཛྫམཱནཾ མཧཔྥལཾ ཧོཏི.

༤༦༤. ‘‘སེཡྻཐཱཔི, མཱཎཝ, ཀསི ཀམྨཊྛཱནཾ མཧཊྛཾ མཧཱཀིཙྩཾ མཧཱདྷིཀརཎཾ མཧཱསམཱརམྦྷཾ ཝིཔཛྫམཱནཾ ཨཔྤཕལཾ ཧོཏི; ཨེཝམེཝ ཁོ, མཱཎཝ, གྷརཱཝཱསཀམྨཊྛཱནཾ མཧཊྛཾ མཧཱཀིཙྩཾ མཧཱདྷིཀརཎཾ མཧཱསམཱརམྦྷཾ ཝིཔཛྫམཱནཾ ¶ ཨཔྤཕལཾ ཧོཏི. སེཡྻཐཱཔི, མཱཎཝ, ཀསིཡེཝ ཀམྨཊྛཱནཾ མཧཊྛཾ མཧཱཀིཙྩཾ མཧཱདྷིཀརཎཾ མཧཱསམཱརམྦྷཾ སམྤཛྫམཱནཾ མཧཔྥལཾ ཧོཏི; ཨེཝམེཝ ཁོ, མཱཎཝ, གྷརཱཝཱསཀམྨཊྛཱནཾ མཧཊྛཾ མཧཱཀིཙྩཾ མཧཱདྷིཀརཎཾ མཧཱསམཱརམྦྷཾ སམྤཛྫམཱནཾ མཧཔྥལཾ ཧོཏི. སེཡྻཐཱཔི, མཱཎཝ, ཝཎིཛྫཱ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཔྤཊྛཾ ཨཔྤཀིཙྩཾ ཨཔྤཱདྷིཀརཎཾ ཨཔྤསམཱརམྦྷཾ ཝིཔཛྫམཱནཾ ཨཔྤཕལཾ ཧོཏི; ཨེཝམེཝ ¶ ཁོ, མཱཎཝ, པབྦཛྫཱ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཔྤཊྛཾ ཨཔྤཀིཙྩཾ ཨཔྤཱདྷིཀརཎཾ ཨཔྤསམཱརམྦྷཾ ཝིཔཛྫམཱནཾ ཨཔྤཕལཾ ཧོཏི. སེཡྻཐཱཔི, མཱཎཝ, ཝཎིཛྫཱཡེཝ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཔྤཊྛཾ ཨཔྤཀིཙྩཾ ཨཔྤཱདྷིཀརཎཾ ཨཔྤསམཱརམྦྷཾ སམྤཛྫམཱནཾ མཧཔྥལཾ ཧོཏི; ཨེཝམེཝ ཁོ ¶ , མཱཎཝ, པབྦཛྫཱ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཔྤཊྛཾ ཨཔྤཀིཙྩཾ ཨཔྤཱདྷིཀརཎཾ ཨཔྤསམཱརམྦྷཾ སམྤཛྫམཱནཾ མཧཔྥལཾ ཧོཏཱི’’ཏི.

‘‘བྲཱཧྨཎཱ ¶ , བྷོ གོཏམ, པཉྩ དྷམྨེ པཉྙཔེནྟི པུཉྙསྶ ཀིརིཡཱཡ, ཀུསལསྶ ཨཱརཱདྷནཱཡཱ’’ཏི. ‘‘ཡེ ཏེ, མཱཎཝ, བྲཱཧྨཎཱ པཉྩ དྷམྨེ པཉྙཔེནྟི པུཉྙསྶ ཀིརིཡཱཡ, ཀུསལསྶ ཨཱརཱདྷནཱཡ – སཙེ ཏེ ཨགརུ – སཱདྷུ ཏེ པཉྩ དྷམྨེ ཨིམསྨིཾ པརིསཏི བྷཱསསྶཱུ’’ཏི. ‘‘ན ཁོ མེ, བྷོ གོཏམ, གརུ ཡཏྠསྶུ བྷཝནྟོ ཝཱ ནིསིནྣོ བྷཝནྟརཱུཔོ ཝཱ’’ཏི [ནིསིནྣཱ བྷཝནྟརཱུཔཱ ཝཱཏི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]. ‘‘ཏེན ཧི, མཱཎཝ, བྷཱསསྶཱུ’’ཏི. ‘‘སཙྩཾ ཁོ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱ པཋམཾ དྷམྨཾ པཉྙཔེནྟི པུཉྙསྶ ཀིརིཡཱཡ, ཀུསལསྶ ཨཱརཱདྷནཱཡ. ཏཔཾ ཁོ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱ དུཏིཡཾ དྷམྨཾ པཉྙཔེནྟི པུཉྙསྶ ཀིརིཡཱཡ, ཀུསལསྶ ཨཱརཱདྷནཱཡ. བྲཧྨཙརིཡཾ ཁོ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱ ཏཏིཡཾ དྷམྨཾ པཉྙཔེནྟི པུཉྙསྶ ཀིརིཡཱཡ, ཀུསལསྶ ཨཱརཱདྷནཱཡ. ཨཛ྄ཛྷེནཾ ཁོ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱ ཙཏུཏྠཾ དྷམྨཾ པཉྙཔེནྟི པུཉྙསྶ ཀིརིཡཱཡ, ཀུསལསྶ ཨཱརཱདྷནཱཡ. ཙཱགཾ ཁོ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱ ¶ པཉྩམཾ དྷམྨཾ པཉྙཔེནྟི པུཉྙསྶ ཀིརིཡཱཡ, ཀུསལསྶ ཨཱརཱདྷནཱཡ. བྲཱཧྨཎཱ, བྷོ གོཏམ, ཨིམེ པཉྩ དྷམྨེ པཉྙཔེནྟི པུཉྙསྶ ཀིརིཡཱཡ, ཀུསལསྶ ཨཱརཱདྷནཱཡཱཏི. ཨིདྷ བྷཝཾ གོཏམོ ཀིམཱཧཱ’’ཏི?

༤༦༥. ‘‘ཀིཾ པན, མཱཎཝ, ཨཏྠི ཀོཙི བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨེཀབྲཱཧྨཎོཔི ཡོ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨཧཾ ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ དྷམྨཱནཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཝིཔཱཀཾ པཝེདེམཱི’’’ཏི? ‘‘ནོ ཧིདཾ, བྷོ གོཏམ’’. ‘‘ཀིཾ པན, མཱཎཝ, ཨཏྠི ཀོཙི བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨེཀཱཙརིཡོཔི ཨེཀཱཙརིཡཔཱཙརིཡོཔི ཡཱཝ སཏྟམཱ ཨཱཙརིཡམཧཡུགཱཔི ཡོ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨཧཾ ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ དྷམྨཱནཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ¶ ཝིཔཱཀཾ པཝེདེམཱི’’’ཏི? ‘‘ནོ ཧིདཾ, བྷོ གོཏམ’’. ‘‘ཀིཾ ¶ པན, མཱཎཝ, ཡེཔི ཏེ བྲཱཧྨཎཱནཾ པུབྦཀཱ ཨིསཡོ མནྟཱནཾ ཀཏྟཱརོ མནྟཱནཾ པཝཏྟཱརོ ཡེསམིདཾ ཨེཏརཧི བྲཱཧྨཎཱ པོརཱཎཾ མནྟཔདཾ གཱིཏཾ པཝུཏྟཾ སམིཧིཏཾ ཏདནུགཱཡནྟི ཏདནུབྷཱསནྟི བྷཱསིཏམནུབྷཱསནྟི ཝཱཙིཏམནུཝཱཙེནྟི, སེཡྻཐིདཾ – ཨཊྛཀོ ཝཱམཀོ ཝཱམདེཝོ ཝེསྶཱམིཏྟོ ཡམཏགྒི ཨངྒཱིརསོ བྷཱརདྭཱཛོ ཝཱསེཊྛོ ཀསྶཔོ བྷགུ, ཏེཔི ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘མཡཾ ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ དྷམྨཱནཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཝིཔཱཀཾ པཝེདེམཱ’’’ཏི? ‘‘ནོ ཧིདཾ, བྷོ གོཏམ’’.

‘‘ཨིཏི ཀིར, མཱཎཝ, ནཏྠི ཀོཙི བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨེཀབྲཱཧྨཎོཔི ཡོ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨཧཾ ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ དྷམྨཱནཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ ¶ སཙྪིཀཏྭཱ ཝིཔཱཀཾ པཝེདེམཱི’ཏི; ནཏྠི ཀོཙི བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨེཀཱཙརིཡོཔི ཨེཀཱཙརིཡཔཱཙརིཡོཔི ཡཱཝ སཏྟམཱ ཨཱཙརིཡམཧཡུགཱཔི ཡོ ཨེཝམཱཧ ¶ – ‘ཨཧཾ ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ དྷམྨཱནཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཝིཔཱཀཾ པཝེདེམཱི’ཏི; ཡེཔི ཏེ བྲཱཧྨཎཱནཾ པུབྦཀཱ ཨིསཡོ མནྟཱནཾ ཀཏྟཱརོ མནྟཱནཾ པཝཏྟཱརོ, ཡེསམིདཾ ཨེཏརཧི བྲཱཧྨཎཱ པོརཱཎཾ མནྟཔདཾ གཱིཏཾ པཝུཏྟཾ སམིཧིཏཾ, ཏདནུགཱཡནྟི ཏདནུབྷཱསནྟི བྷཱསིཏམནུབྷཱསནྟི ཝཱཙིཏམནུཝཱཙེནྟི, སེཡྻཐིདཾ – ཨཊྛཀོ ཝཱམཀོ ཝཱམདེཝོ ཝེསྶཱམིཏྟོ ཡམཏགྒི ཨངྒཱིརསོ བྷཱརདྭཱཛོ ཝཱསེཊྛོ ཀསྶཔོ བྷགུ. ཏེཔི ན ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘མཡཾ ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ དྷམྨཱནཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཝིཔཱཀཾ པཝེདེམཱ’ཏི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, མཱཎཝ, ཨནྡྷཝེཎི པརམྤརཱསཾསཏྟཱ པུརིམོཔི ན པསྶཏི མཛ྄ཛྷིམོཔི ན པསྶཏི པཙྪིམོཔི ན པསྶཏི; ཨེཝམེཝ ཁོ, མཱཎཝ, ཨནྡྷཝེཎཱུཔམཾ མཉྙེ བྲཱཧྨཎཱནཾ བྷཱསིཏཾ སམྤཛྫཏི – པུརིམོཔི ན པསྶཏི མཛ྄ཛྷིམོཔི ན པསྶཏི པཙྪིམོཔི ན པསྶཏཱི’’ཏི.

༤༦༦. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, སུབྷོ མཱཎཝོ ཏོདེཡྻཔུཏྟོ བྷགཝཏཱ ཨནྡྷཝེཎཱུཔམེན ཝུཙྩམཱནོ ཀུཔིཏོ ཨནཏྟམནོ བྷགཝནྟཾཡེཝ ཁུཾསེནྟོ བྷགཝནྟཾཡེཝ ཝམྦྷེནྟོ བྷགཝནྟཾཡེཝ ཝདམཱནོ – ‘སམཎོ གོཏམོ པཱཔིཏོ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘བྲཱཧྨཎོ, བྷོ གོཏམ, པོཀྑརསཱཏི ཨོཔམཉྙོ སུབྷགཝནིཀོ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨེཝམེཝ ¶ པནིདྷེཀཙྩེ [པནིམེཀེ (སབྦཏྠ)] སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཱ ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནཝིསེསཾ ¶ པཊིཛཱནནྟི. ཏེསམིདཾ བྷཱསིཏཾ ¶ ཧསྶཀཾཡེཝ སམྤཛྫཏི, ནཱམཀཾཡེཝ སམྤཛྫཏི, རིཏྟཀཾཡེཝ སམྤཛྫཏི, ཏུཙྪཀཾཡེཝ སམྤཛྫཏི. ཀཐཉྷི ནཱམ མནུསྶབྷཱུཏོ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཱ ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནཝིསེསཾ ཉསྶཏི ཝཱ དཀྑཏི ཝཱ སཙྪི ཝཱ ཀརིསྶཏཱིཏི – ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏཱི’’’ཏི?

‘‘ཀིཾ པན, མཱཎཝ, བྲཱཧྨཎོ པོཀྑརསཱཏི ཨོཔམཉྙོ སུབྷགཝནིཀོ སབྦེསཾཡེཝ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ཙེཏསཱ ཙེཏོ པརིཙྩ པཛཱནཱཏཱི’’ཏི? ‘‘སཀཱཡཔི ཧི, བྷོ གོཏམ, པུཎྞིཀཱཡ དཱསིཡཱ བྲཱཧྨཎོ པོཀྑརསཱཏི ཨོཔམཉྙོ སུབྷགཝནིཀོ ཙེཏསཱ ཙེཏོ པརིཙྩ ན པཛཱནཱཏི, ཀུཏོ པན སབྦེསཾཡེཝ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ཙེཏསཱ ཙེཏོ པརིཙྩ པཛཱནིསྶཏཱི’’ཏི?

‘‘སེཡྻཐཱཔི, མཱཎཝ, ཛཙྩནྡྷོ པུརིསོ ན པསྶེཡྻ ཀཎྷསུཀྐཱནི རཱུཔཱནི, ན པསྶེཡྻ ནཱིལཀཱནི ¶ རཱུཔཱནི, ན པསྶེཡྻ པཱིཏཀཱནི རཱུཔཱནི, ན པསྶེཡྻ ལོཧིཏཀཱནི རཱུཔཱནི, ན པསྶེཡྻ མཉྫིཊྛཀཱནི རཱུཔཱནི, ན པསྶེཡྻ སམཝིསམཾ, ན པསྶེཡྻ ཏཱརཀརཱུཔཱནི, ན པསྶེཡྻ ཙནྡིམསཱུརིཡེ. སོ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ནཏྠི ཀཎྷསུཀྐཱནི རཱུཔཱནི, ནཏྠི ཀཎྷསུཀྐཱནཾ རཱུཔཱནཾ དསྶཱཝཱི; ནཏྠི ནཱིལཀཱནི རཱུཔཱནི, ནཏྠི ནཱིལཀཱནཾ རཱུཔཱནཾ དསྶཱཝཱི; ནཏྠི པཱིཏཀཱནི རཱུཔཱནི, ནཏྠི པཱིཏཀཱནཾ རཱུཔཱནཾ དསྶཱཝཱི; ནཏྠི ལོཧིཏཀཱནི རཱུཔཱནི, ནཏྠི ལོཧིཏཀཱནཾ རཱུཔཱནཾ དསྶཱཝཱི; ནཏྠི མཉྫིཊྛཀཱནི རཱུཔཱནི, ནཏྠི མཉྫིཊྛཀཱནཾ རཱུཔཱནཾ དསྶཱཝཱི; ནཏྠི སམཝིསམཾ, ནཏྠི སམཝིསམསྶ ¶ དསྶཱཝཱི; ནཏྠི ཏཱརཀརཱུཔཱནི, ནཏྠི ཏཱརཀརཱུཔཱནཾ དསྶཱཝཱི; ནཏྠི ཙནྡིམསཱུརིཡཱ, ནཏྠི ཙནྡིམསཱུརིཡཱནཾ དསྶཱཝཱི. ཨཧམེཏཾ ན ཛཱནཱམི, ཨཧམེཏཾ ན པསྶཱམི; ཏསྨཱ ཏཾ ནཏྠཱི’ཏི. སམྨཱ ནུ ཁོ སོ, མཱཎཝ, ཝདམཱནོ ཝདེཡྻཱ’’ཏི?

‘‘ནོ ཧིདཾ, བྷོ གོཏམ. ཨཏྠི ཀཎྷསུཀྐཱནི རཱུཔཱནི, ཨཏྠི ཀཎྷསུཀྐཱནཾ རཱུཔཱནཾ དསྶཱཝཱི; ཨཏྠི ནཱིལཀཱནི རཱུཔཱནི, ཨཏྠི ནཱིལཀཱནཾ རཱུཔཱནཾ དསྶཱཝཱི; ཨཏྠི པཱིཏཀཱནི རཱུཔཱནི, ཨཏྠི པཱིཏཀཱནཾ རཱུཔཱནཾ དསྶཱཝཱི; ཨཏྠི ལོཧིཏཀཱནི རཱུཔཱནི, ཨཏྠི ལོཧིཏཀཱནཾ རཱུཔཱནཾ དསྶཱཝཱི; ཨཏྠི མཉྫིཊྛཀཱནི རཱུཔཱནི, ཨཏྠི མཉྫིཊྛཀཱནཾ རཱུཔཱནཾ དསྶཱཝཱི; ཨཏྠི སམཝིསམཾ, ཨཏྠི སམཝིསམསྶ དསྶཱཝཱི; ཨཏྠི ཏཱརཀརཱུཔཱནི, ཨཏྠི ཏཱརཀརཱུཔཱནཾ དསྶཱཝཱི ¶ ; ཨཏྠི ཙནྡིམསཱུརིཡཱ, ཨཏྠི ཙནྡིམསཱུརིཡཱནཾ དསྶཱཝཱི. ‘ཨཧམེཏཾ ན ¶ ཛཱནཱམི, ཨཧམེཏཾ ན པསྶཱམི; ཏསྨཱ ཏཾ ནཏྠཱི’ཏི; ན ཧི སོ, བྷོ གོཏམ, སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻཱ’’ཏི.

‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, མཱཎཝ, བྲཱཧྨཎོ པོཀྑརསཱཏི ཨོཔམཉྙོ སུབྷགཝནིཀོ ཨནྡྷོ ཨཙཀྑུཀོ. སོ ཝཏ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཱ ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནཝིསེསཾ ཉསྶཏི ཝཱ དཀྑཏི ཝཱ སཙྪི ཝཱ ཀརིསྶཏཱིཏི – ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི’’.

༤༦༧. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཱཎཝ, ཡེ ཏེ ཀོསལཀཱ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཱ, སེཡྻཐིདཾ – ཙངྐཱི བྲཱཧྨཎོ ཏཱརུཀྑོ བྲཱཧྨཎོ པོཀྑརསཱཏི བྲཱཧྨཎོ ཛཱཎུསྶོཎི བྲཱཧྨཎོ པིཏཱ ཙ [ཝཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཏེ ཏོདེཡྻོ, ཀཏམཱ ནེསཾ སེཡྻོ [སེཡྻཱ (སྱཱ. ཀཾ.)], ཡཾ ཝཱ ཏེ སམྨུཙྩཱ ¶ [སམྨུསཱ (སཱི. པཱི.)] ཝཱཙཾ བྷཱསེཡྻུཾ ཡཾ ཝཱ ཨསམྨུཙྩཱ’’ཏི? ‘‘སམྨུཙྩཱ, བྷོ གོཏམ’’.

‘‘ཀཏམཱ ¶ ནེསཾ སེཡྻོ, ཡཾ ཝཱ ཏེ མནྟཱ ཝཱཙཾ བྷཱསེཡྻུཾ ཡཾ ཝཱ ཨམནྟཱ’’ཏི? ‘‘མནྟཱ, བྷོ གོཏམ’’.

‘‘ཀཏམཱ ནེསཾ སེཡྻོ, ཡཾ ཝཱ ཏེ པཊིསངྑཱཡ ཝཱཙཾ བྷཱསེཡྻུཾ ཡཾ ཝཱ ཨཔྤཊིསངྑཱཡཱ’’ཏི? ‘‘པཊིསངྑཱཡ, བྷོ གོཏམ’’.

‘‘ཀཏམཱ ནེསཾ སེཡྻོ, ཡཾ ཝཱ ཏེ ཨཏྠསཾཧིཏཾ ཝཱཙཾ བྷཱསེཡྻུཾ ཡཾ ཝཱ ཨནཏྠསཾཧིཏ’’ནྟི? ‘‘ཨཏྠསཾཧིཏཾ, བྷོ གོཏམ’’.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཱཎཝ, ཡདི ཨེཝཾ སནྟེ, བྲཱཧྨཎེན པོཀྑརསཱཏིནཱ ཨོཔམཉྙེན སུབྷགཝནིཀེན སམྨུཙྩཱ ཝཱཙཱ བྷཱསིཏཱ ཨསམྨུཙྩཱ’’ཏི [ཨསམྨུསཱ ཝཱཏི (པཱི.) ཨེཝམིཏརཔཉྷཏྟཡེཔི ཝཱསདྡེན སཧ དིསྶཏི]? ‘‘ཨསམྨུཙྩཱ, བྷོ གོཏམ’’.

‘‘མནྟཱ ཝཱཙཱ བྷཱསིཏཱ ཨམནྟཱ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ཨམནྟཱ, བྷོ གོཏམ’’.

‘‘པཊིསངྑཱཡ ཝཱཙཱ བྷཱསིཏཱ ཨཔྤཊིསངྑཱཡཱ’’ཏི? ‘‘ཨཔྤཊིསངྑཱཡ, བྷོ གོཏམ’’.

‘‘ཨཏྠསཾཧིཏཱ ཝཱཙཱ བྷཱསིཏཱ ཨནཏྠསཾཧིཏཱ’’ཏི? ‘‘ཨནཏྠསཾཧིཏཱ, བྷོ གོཏམ’’.

‘‘པཉྩ ¶ ¶ ཁོ ཨིམེ, མཱཎཝ, ནཱིཝརཎཱ. ཀཏམེ པཉྩ? ཀཱམཙྪནྡནཱིཝརཎཾ, བྱཱཔཱདནཱིཝརཎཾ, ཐཱིནམིདྡྷནཱིཝརཎཾ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩནཱིཝརཎཾ, ཝིཙིཀིཙྪཱནཱིཝརཎཾ – ཨིམེ ཁོ, མཱཎཝ, པཉྩ ནཱིཝརཎཱ. ཨིམེཧི ཁོ མཱཎཝ, པཉྩཧི ནཱིཝརཎེཧི བྲཱཧྨཎོ པོཀྑརསཱཏི ཨོཔམཉྙོ སུབྷགཝནིཀོ ཨཱཝུཏོ ནིཝུཏོ ཨོཕུཊོ [ཨོཝུཏོ (སཱི.), ཨོཕུཏོ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] པརིཡོནདྡྷོ. སོ ཝཏ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཱ ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནཝིསེསཾ ཉསྶཏི ཝཱ དཀྑཏི ཝཱ སཙྪི ཝཱ ཀརིསྶཏཱིཏི – ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི.

༤༦༨. ‘‘པཉྩ ¶ ཁོ ཨིམེ, མཱཎཝ, ཀཱམགུཎཱ. ཀཏམེ པཉྩ? ཙཀྑུཝིཉྙེཡྻཱ རཱུཔཱ ཨིཊྛཱ ཀནྟཱ མནཱཔཱ པིཡརཱུཔཱ ཀཱམཱུཔསཾཧིཏཱ རཛནཱིཡཱ, སོཏཝིཉྙེཡྻཱ སདྡཱ…པེ… གྷཱནཝིཉྙེཡྻཱ ¶ གནྡྷཱ… ཛིཝ྄ཧཱ ཝིཉྙེཡྻཱ རསཱ… ཀཱཡཝིཉྙེཡྻཱ ཕོཊྛབྦཱ ཨིཊྛཱ ཀནྟཱ མནཱཔཱ པིཡརཱུཔཱ ཀཱམཱུཔསཾཧིཏཱ རཛནཱིཡཱ – ཨིམེ ཁོ, མཱཎཝ, པཉྩ ཀཱམགུཎཱ. ཨིམེཧི ཁོ, མཱཎཝ, པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི བྲཱཧྨཎོ པོཀྑརསཱཏི ཨོཔམཉྙོ སུབྷགཝནིཀོ གཐིཏོ མུཙྪིཏོ ཨཛ྄ཛྷོཔནྣོ ཨནཱདཱིནཝདསྶཱཝཱི ཨནིསྶརཎཔཉྙོ པརིབྷུཉྫཏི. སོ ཝཏ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཱ ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནཝིསེསཾ ཉསྶཏི ཝཱ དཀྑཏི ཝཱ སཙྪི ཝཱ ཀརིསྶཏཱིཏི – ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཱཎཝ, ཡཾ ཝཱ ཏིཎཀཊྛུཔཱདཱནཾ པཊིཙྩ ཨགྒིཾ ཛཱལེཡྻ ཡཾ ཝཱ ནིསྶཊྛཏིཎཀཊྛུཔཱདཱནཾ ཨགྒིཾ ཛཱལེཡྻ, ཀཏམོ ནུ ཁྭཱསྶ ཨགྒི ཨཙྩིམཱ ཙེཝ ཝཎྞཝཱ ཙ པབྷསྶརོ ཙཱ’’ཏི? ‘‘སཙེ ཏཾ, བྷོ གོཏམ, ཋཱནཾ ནིསྶཊྛཏིཎཀཊྛུཔཱདཱནཾ ཨགྒིཾ ཛཱལེཏུཾ, སྭཱསྶ ཨགྒི ཨཙྩིམཱ ཙེཝ ཝཎྞཝཱ ཙ པབྷསྶརོ ཙཱ’’ཏི. ‘‘ཨཊྛཱནཾ ཁོ ཨེཏཾ, མཱཎཝ, ཨནཝཀཱསོ ཡཾ ནིསྶཊྛཏིཎཀཊྛུཔཱདཱནཾ ཨགྒིཾ ཛཱལེཡྻ ཨཉྙཏྲ ཨིདྡྷིམཏཱ. སེཡྻཐཱཔི, མཱཎཝ, ཏིཎཀཊྛུཔཱདཱནཾ པཊིཙྩ ཨགྒི ཛལཏི ཏཐཱུཔམཱཧཾ, མཱཎཝ, ཨིམཾ པཱིཏིཾ ཝདཱམི ཡཱཡཾ པཱིཏི པཉྩ ¶ ཀཱམགུཎེ པཊིཙྩ. སེཡྻཐཱཔི, མཱཎཝ, ནིསྶཊྛཏིཎཀཊྛུཔཱདཱནོ [ནིསྶཊྛཏིཎཀཊྛུཔཱདཱནཾ པཊིཙྩ (སཱི. པཱི. ཀ.)] ཨགྒི ཛལཏི ཏཐཱུཔམཱཧཾ, མཱཎཝ ¶ , ཨིམཾ པཱིཏིཾ ཝདཱམི ཡཱཡཾ པཱིཏི ཨཉྙཏྲེཝ ཀཱམེཧི ཨཉྙཏྲ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི.

‘‘ཀཏམཱ ཙ, མཱཎཝ, པཱིཏི ཨཉྙཏྲེཝ ཀཱམེཧི ཨཉྙཏྲ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི? ཨིདྷ, མཱཎཝ, བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨཡམྤི ཁོ, མཱཎཝ, པཱིཏི ཨཉྙཏྲེཝ ཀཱམེཧི ཨཉྙཏྲ ཨཀུསལེཧི ¶ དྷམྨེཧི. པུན ཙཔརཾ, མཱཎཝ, བྷིཀྑུ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ…པེ… དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨཡམྤི ཁོ, མཱཎཝ, པཱིཏི ཨཉྙཏྲེཝ ཀཱམེཧི ཨཉྙཏྲ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི.

༤༦༩. ‘‘ཡེ ཏེ, མཱཎཝ, བྲཱཧྨཎཱ པཉྩ དྷམྨེ པཉྙཔེནྟི པུཉྙསྶ ཀིརིཡཱཡ ཀུསལསྶ ཨཱརཱདྷནཱཡ, ཀཏམེཏྠ [ཀམེཏྠ (ཀ. སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] བྲཱཧྨཎཱ དྷམྨཾ མཧཔྥལཏརཾ པཉྙཔེནྟི པུཉྙསྶ ཀིརིཡཱཡ ཀུསལསྶ ཨཱརཱདྷནཱཡཱ’’ཏི? ‘‘ཡེམེ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱ པཉྩ དྷམྨེ པཉྙཔེནྟི པུཉྙསྶ ཀིརིཡཱཡ ¶ ཀུསལསྶ ཨཱརཱདྷནཱཡ, ཙཱགམེཏྠ བྲཱཧྨཎཱ དྷམྨཾ མཧཔྥལཏརཾ པཉྙཔེནྟི པུཉྙསྶ ཀིརིཡཱཡ ཀུསལསྶ ཨཱརཱདྷནཱཡཱ’’ཏི.

‘‘ཏཾ ཀི མཉྙསི, མཱཎཝ, ཨིདྷ ཨཉྙཏརསྶ བྲཱཧྨཎསྶ མཧཱཡཉྙོ པཙྩུཔཊྛིཏོ ཨསྶ. ཨཐ དྭེ བྲཱཧྨཎཱ ཨཱགཙྪེཡྻུཾ – ‘ཨིཏྠནྣཱམསྶ བྲཱཧྨཎསྶ མཧཱཡཉྙཾ ཨནུབྷཝིསྶཱམཱ’ཏི. ཏཏྲེཀསྶ [ཏཏྠེཀསྶ (པཱི.)] བྲཱཧྨཎསྶ ཨེཝམསྶ – ‘ཨཧོ ཝཏ! ཨཧམེཝ ལབྷེཡྻཾ བྷཏྟགྒེ ཨགྒཱསནཾ ཨགྒོདཀཾ ཨགྒཔིཎྜཾ, ན ཨཉྙོ བྲཱཧྨཎོ ལབྷེཡྻ བྷཏྟགྒེ ཨགྒཱསནཾ ཨགྒོདཀཾ ཨགྒཔིཎྜ’ནྟི. ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ, མཱཎཝ ¶ , ཝིཛྫཏི ཡཾ ཨཉྙོ བྲཱཧྨཎོ ལབྷེཡྻ བྷཏྟགྒེ ཨགྒཱསནཾ ཨགྒོདཀཾ ཨགྒཔིཎྜཾ, ན སོ བྲཱཧྨཎོ ལབྷེཡྻ བྷཏྟགྒེ ཨགྒཱསནཾ ཨགྒོདཀཾ ཨགྒཔིཎྜཾ. ‘ཨཉྙོ བྲཱཧྨཎོ ལབྷཏི བྷཏྟགྒེ ཨགྒཱསནཾ ཨགྒོདཀཾ ཨགྒཔིཎྜཾ, ནཱཧཾ ལབྷཱམི བྷཏྟགྒེ ཨགྒཱསནཾ ཨགྒོདཀཾ ཨགྒཔིཎྜ’ནྟི – ཨིཏི སོ ¶ ཀུཔིཏོ ཧོཏི ཨནཏྟམནོ. ཨིམསྶ པན, མཱཎཝ, བྲཱཧྨཎཱ ཀིཾ ཝིཔཱཀཾ པཉྙཔེནྟཱི’’ཏི? ‘‘ན ཁྭེཏྠ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾ དཱནཾ དེནྟི – ‘ཨིམིནཱ པརོ ཀུཔིཏོ ཧོཏུ ཨནཏྟམནོ’ཏི. ཨཐ ཁྭེཏྠ བྲཱཧྨཎཱ ཨནུཀམྤཱཛཱཏིཀཾཡེཝ [ཨནུཀམྤཛཱཏིཀཾཡེཝ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] དཱནཾ དེནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ སནྟེ, ཁོ, མཱཎཝ, བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨིདཾ ཚཊྛཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུ ཧོཏི – ཡདིདཾ ཨནུཀམྤཱཛཱཏིཀ’’ནྟི. ‘‘ཨེཝཾ སནྟེ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨིདཾ ཚཊྛཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུ ཧོཏི – ཡདིདཾ ཨནུཀམྤཱཛཱཏིཀ’’ནྟི.

‘‘ཡེ ཏེ, མཱཎཝ, བྲཱཧྨཎཱ པཉྩ དྷམྨེ པཉྙཔེནྟི པུཉྙསྶ ཀིརིཡཱཡ ཀུསལསྶ ཨཱརཱདྷནཱཡ, ཨིམེ ཏྭཾ པཉྩ དྷམྨེ ཀཏྠ བཧུལཾ སམནུཔསྶསི – གཧཊྛེསུ ཝཱ པབྦཛིཏེསུ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ཡེམེ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱ པཉྩ དྷམྨེ པཉྙཔེནྟི པུཉྙསྶ ཀིརིཡཱཡ ཀུསལསྶ ཨཱརཱདྷནཱཡ, ཨིམཱཧཾ པཉྩ དྷམྨེ པབྦཛིཏེསུ ¶ བཧུལཾ སམནུཔསྶཱམི ཨཔྤཾ གཧཊྛེསུ. གཧཊྛོ ཧི, བྷོ གོཏམ, མཧཊྛོ མཧཱཀིཙྩོ མཧཱདྷིཀརཎོ མཧཱསམཱརམྦྷོ, ན སཏཏཾ སམིཏཾ སཙྩཝཱདཱི ¶ ཧོཏི; པབྦཛིཏོ ཁོ པན, བྷོ གོཏམ, ཨཔྤཊྛོ ཨཔྤཀིཙྩོ ཨཔྤཱདྷིཀརཎོ ཨཔྤསམཱརམྦྷོ, སཏཏཾ སམིཏཾ སཙྩཝཱདཱི ཧོཏི. གཧཊྛོ ཧི, བྷོ གོཏམ, མཧཊྛོ མཧཱཀིཙྩོ མཧཱདྷིཀརཎོ མཧཱསམཱརམྦྷོ ན སཏཏཾ སམིཏཾ ཏཔསྶཱི ཧོཏི… བྲཧྨཙཱརཱི ཧོཏི… སཛ྄ཛྷཱཡབཧུལོ ཧོཏི… ཙཱགབཧུལོ ཧོཏི; པབྦཛིཏོ ཁོ པན, བྷོ གོཏམ, ཨཔྤཊྛོ ཨཔྤཀིཙྩོ ཨཔྤཱདྷིཀརཎོ ཨཔྤསམཱརམྦྷོ སཏཏཾ སམིཏཾ ཏཔསྶཱི ཧོཏི… བྲཧྨཙཱརཱི ཧོཏི… སཛ྄ཛྷཱཡབཧུལོ ཧོཏི… ཙཱགབཧུལོ ¶ ཧོཏི. ཡེམེ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱ པཉྩ དྷམྨེ པཉྙཔེནྟི པུཉྙསྶ ཀིརིཡཱཡ ཀུསལསྶ ཨཱརཱདྷནཱཡ, ཨིམཱཧཾ པཉྩ དྷམྨེ པབྦཛིཏེསུ བཧུལཾ སམནུཔསྶཱམི ཨཔྤཾ གཧཊྛེསཱུ’’ཏི.

‘‘ཡེ ཏེ, མཱཎཝ, བྲཱཧྨཎཱ པཉྩ དྷམྨེ པཉྙཔེནྟི པུཉྙསྶ ཀིརིཡཱཡ ཀུསལསྶ ཨཱརཱདྷནཱཡ ཙིཏྟསྶཱཧཾ ཨེཏེ པརིཀྑཱརེ ¶ ཝདཱམི – ཡདིདཾ ཙིཏྟཾ ཨཝེརཾ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཾ ཏསྶ བྷཱཝནཱཡ. ཨིདྷ, མཱཎཝ, བྷིཀྑུ སཙྩཝཱདཱི ཧོཏི. སོ ‘སཙྩཝཱདཱིམྷཱི’ཏི ལབྷཏི ཨཏྠཝེདཾ, ལབྷཏི དྷམྨཝེདཾ, ལབྷཏི དྷམྨཱུཔསཾཧིཏཾ པཱམོཛྫཾ. ཡཾ ཏཾ ཀུསལཱུཔསཾཧིཏཾ པཱམོཛྫཾ, ཙིཏྟསྶཱཧཾ ཨེཏཾ པརིཀྑཱརཾ ཝདཱམི – ཡདིདཾ ཙིཏྟཾ ཨཝེརཾ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཾ ཏསྶ བྷཱཝནཱཡ. ཨིདྷ, མཱཎཝ, བྷིཀྑུ ཏཔསྶཱི ཧོཏི…པེ… བྲཧྨཙཱརཱི ཧོཏི…པེ… སཛ྄ཛྷཱཡབཧུལོ ཧོཏི…པེ… ཙཱགབཧུལོ ཧོཏི. སོ ‘ཙཱགབཧུལོམྷཱི’ཏི ལབྷཏི ཨཏྠཝེདཾ, ལབྷཏི དྷམྨཝེདཾ, ལབྷཏི དྷམྨཱུཔསཾཧིཏཾ པཱམོཛྫཾ. ཡཾ ཏཾ ཀུསལཱུཔསཾཧིཏཾ པཱམོཛྫཾ, ཙིཏྟསྶཱཧཾ ཨེཏཾ པརིཀྑཱརཾ ཝདཱམི – ཡདིདཾ ཙིཏྟཾ ཨཝེརཾ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཾ ཏསྶ བྷཱཝནཱཡ. ཡེ ¶ ཏེ མཱཎཝ, བྲཱཧྨཎཱ, པཉྩ དྷམྨེ པཉྙཔེནྟི པུཉྙསྶ ཀིརིཡཱཡ ཀུསལསྶ ཨཱརཱདྷནཱཡ, ཙིཏྟསྶཱཧཾ ཨེཏེ པརིཀྑཱརེ ཝདཱམི – ཡདིདཾ ཙིཏྟཾ ཨཝེརཾ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཾ ཏསྶ བྷཱཝནཱཡཱ’’ཏི.

༤༧༠. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, སུབྷོ མཱཎཝོ ཏོདེཡྻཔུཏྟོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སུཏཾ མེཏཾ, བྷོ གོཏམ – ‘སམཎོ གོཏམོ བྲཧྨཱནཾ སཧབྱཏཱཡ མགྒཾ ཛཱནཱཏཱི’’’ཏི.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, མཱཎཝ, ཨཱསནྣེ ཨིཏོ ནལ༹ཀཱརགཱམོ, ན ཡིཏོ དཱུརེ ནལ༹ཀཱརགཱམོ’’ཏི?

‘‘ཨེཝཾ, བྷོ, ཨཱསནྣེ ཨིཏོ ནལ༹ཀཱརགཱམོ ¶ , ན ཡིཏོ དཱུརེ ནལ༹ཀཱརགཱམོ’’ཏི.

‘‘ཏཾ, ཀིཾ མཉྙསི མཱཎཝ, ཨིདྷསྶ པུརིསོ ནལ༹ཀཱརགཱམེ ཛཱཏཝདྡྷོ [ཛཱཏཝཌྜྷོ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)]; ཏམེནཾ ནལ༹ཀཱརགཱམཏོ ཏཱཝདེཝ ཨཝསཊཾ [ཨཔསཀྐཾ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ནལ༹ཀཱརགཱམསྶ མགྒཾ པུཙྪེཡྻུཾ; སིཡཱ ནུ ཁོ, མཱཎཝ, ཏསྶ ¶ པུརིསསྶ ནལ༹ཀཱརགཱམེ ཛཱཏཝདྡྷསྶ ནལ༹ཀཱརགཱམསྶ མགྒཾ པུཊྛསྶ དནྡྷཱཡིཏཏྟཾ ཝཱ ཝིཏྠཱཡིཏཏྟཾ ཝཱ’’ཏི?

‘‘ནོ ཧིདཾ, བྷོ གོཏམ’’.

‘‘ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ’’?

‘‘ཨམུ ཧི, བྷོ གོཏམ, པུརིསོ ནལ༹ཀཱརགཱམེ ཛཱཏཝདྡྷོ. ཏསྶ སབྦཱནེཝ ནལ༹ཀཱརགཱམསྶ མགྒཱནི སུཝིདིཏཱནཱི’’ཏི. ‘‘སིཡཱ ནུ ཁོ, མཱཎཝ, ཏསྶ པུརིསསྶ ནལ༹ཀཱརགཱམེ ཛཱཏཝདྡྷསྶ ནལ༹ཀཱརགཱམསྶ མགྒཾ པུཊྛསྶ དནྡྷཱཡིཏཏྟཾ ¶ ཝཱ ཝིཏྠཱཡིཏཏྟཾ ཝཱཏི, ན ཏྭེཝ ཏཐཱགཏསྶ བྲཧྨལོཀཾ ཝཱ བྲཧྨལོཀགཱམིནིཾ ཝཱ པཊིཔདཾ པུཊྛསྶ དནྡྷཱཡིཏཏྟཾ ཝཱ ཝིཏྠཱཡིཏཏྟཾ ཝཱ. བྲཧྨཱནཉྩཱཧཾ, མཱཎཝ, པཛཱནཱམི བྲཧྨལོཀཉྩ བྲཧྨལོཀགཱམིནིཉྩ པཊིཔདཾ; ཡཐཱཔཊིཔནྣོ ཙ བྲཧྨལོཀཾ ཨུཔཔནྣོ ཏཉྩ པཛཱནཱམཱི’’ཏི ¶ .

‘‘སུཏཾ མེཏཾ, བྷོ གོཏམ – ‘སམཎོ གོཏམོ བྲཧྨཱནཾ སཧབྱཏཱཡ མགྒཾ དེསེཏཱི’ཏི. སཱདྷུ མེ བྷཝཾ གོཏམོ བྲཧྨཱནཾ སཧབྱཏཱཡ མགྒཾ དེསེཏཱུ’’ཏི.

‘‘ཏེན ཧི, མཱཎཝ, སུཎཱཧི, སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཧི, བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ བྷོ’’ཏི ཁོ སུབྷོ མཱཎཝོ ཏོདེཡྻཔུཏྟོ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསི. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

༤༧༡. ‘‘ཀཏམོ ཙ, མཱཎཝ, བྲཧྨཱནཾ སཧབྱཏཱཡ མགྒོ? ཨིདྷ, མཱཎཝ, བྷིཀྑུ མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི, ཏཐཱ དུཏིཡཾ, ཏཐཱ ཏཏིཡཾ, ཏཐཱ ཙཏུཏྠཾ; ཨིཏི ཨུདྡྷམདྷོ ཏིརིཡཾ སབྦདྷི སབྦཏྟཏཱཡ སབྦཱཝནྟཾ ལོཀཾ མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཝིཔུལེན མཧགྒཏེན ཨཔྤམཱཎེན ཨཝེརེན ཨབྱཱབཛ྄ཛྷེན ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི. ཨེཝཾ བྷཱཝིཏཱཡ ཁོ, མཱཎཝ, མེཏྟཱཡ ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཱ ཡཾ པམཱཎཀཏཾ ཀམྨཾ ན ཏཾ ཏཏྲཱཝསིསྶཏི, ན ཏཾ ཏཏྲཱཝཏིཊྛཏི. སེཡྻཐཱཔི, མཱཎཝ, བལཝཱ སངྑདྷམོ ཨཔྤཀསིརེནེཝ ཙཱཏུདྡིསཱ ཝིཉྙཱཔེཡྻ [ཨེཝམེཝ ཁོ མཱཎཝ ཨེཝཾ བྷཱཝིཏཱཡ མེཏྟཱཡ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི. དཱི. ནི. ༡.༥༥༦) ཏཐཱཔི ཨིདྷ པཱཋོཡེཝ ཨུཔམཱཡ སཾསནྡིཡམཱནོ པརིཔུཎྞོ ཝིཡ དིསྶཏི]; ཨེཝམེཝ ཁོ, མཱཎཝ…པེ… ཨེཝཾ བྷཱཝིཏཱཡ ཁོ, མཱཎཝ, མེཏྟཱཡ [ཨེཝམེཝ ཁོ མཱཎཝ ཨེཝཾ བྷཱཝིཏཱཡ མེཏྟཱཡ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི. དཱི. ནི. ༡.༥༥༦) ཏཐཱཔི ཨིདྷ པཱཋོཡེཝ ཨུཔམཱཡ སཾསནྡིཡམཱནོ པརིཔུཎྞོ ཝིཡ དིསྶཏི] ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཱ ཡཾ པམཱཎཀཏཾ ¶ ཀམྨཾ ན ཏཾ ཏཏྲཱཝསིསྶཏི, ན ཏཾ ཏཏྲཱཝཏིཊྛཏི. ཨཡམྤི ཁོ, མཱཎཝ, བྲཧྨཱནཾ སཧབྱཏཱཡ མགྒོ. ‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, མཱཎཝ, བྷིཀྑུ ཀརུཎཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ…པེ… མུདིཏཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ…པེ… ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི, ཏཐཱ དུཏིཡཾ, ཏཐཱ ཏཏིཡཾ, ཏཐཱ ཙཏུཏྠཾ; ཨིཏི ཨུདྡྷམདྷོ ཏིརིཡཾ སབྦདྷི སབྦཏྟཏཱཡ སབྦཱཝནྟཾ ལོཀཾ ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཝིཔུལེན ¶ མཧགྒཏེན ཨཔྤམཱཎེན ¶ ཨཝེརེན ཨབྱཱབཛ྄ཛྷེན ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི. ཨེཝཾ བྷཱཝིཏཱཡ ཁོ, མཱཎཝ, ཨུཔེཀྑཱཡ ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཱ ཡཾ པམཱཎཀཏཾ ཀམྨཾ ན ཏཾ ཏཏྲཱཝསིསྶཏི, ན ཏཾ ཏཏྲཱཝཏིཊྛཏི. སེཡྻཐཱཔི, མཱཎཝ, བལཝཱ སངྑདྷམོ ཨཔྤཀསིརེནེཝ ཙཱཏུདྡིསཱ ཝིཉྙཱཔེཡྻ; ཨེཝམེཝ ཁོ, མཱཎཝ…པེ… ཨེཝཾ བྷཱཝིཏཱཡ ཁོ, མཱཎཝ, ཨུཔེཀྑཱཡ ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཱ ཡཾ པམཱཎཀཏཾ ཀམྨཾ ན ཏཾ ཏཏྲཱཝསིསྶཏི, ན ཏཾ ཏཏྲཱཝཏིཊྛཏི. ཨཡམྤི ཁོ, མཱཎཝ, བྲཧྨཱནཾ སཧབྱཏཱཡ མགྒོ’’ཏི.

༤༧༢. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, སུབྷོ མཱཎཝོ ཏོདེཡྻཔུཏྟོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ, ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ! སེཡྻཐཱཔི, བྷོ གོཏམ, ནིཀྐུཛྫིཏཾ ཝཱ ཨུཀྐུཛྫེཡྻ, པཊིཙྪནྣཾ ཝཱ ཝིཝརེཡྻ, མཱུལ༹ྷསྶ ཝཱ མགྒཾ ཨཱཙིཀྑེཡྻ, ཨནྡྷཀཱརེ ཝཱ ཏེལཔཛྫོཏཾ དྷཱརེཡྻ – ཙཀྑུམནྟོ རཱུཔཱནི དཀྑནྟཱིཏི – ཨེཝམེཝཾ བྷོཏཱ གོཏམེན ཨནེཀཔརིཡཱཡེན དྷམྨོ པཀཱསིཏོ. ཨེསཱཧཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ སརཎཾ གཙྪཱམི དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ. ཨུཔཱསཀཾ མཾ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏཾ. ཧནྡ, ཙ དཱནི མཡཾ, བྷོ གོཏམ, གཙྪཱམ; བཧུཀིཙྩཱ མཡཾ བཧུཀརཎཱིཡཱ’’ཏི. ‘‘ཡསྶདཱནི ཏྭཾ, མཱཎཝ, ཀཱལཾ མཉྙསཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ སུབྷོ མཱཎཝོ ཏོདེཡྻཔུཏྟོ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡིཏྭཱ ཨནུམོདིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི.

ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཛཱཎུསྶོཎི བྲཱཧྨཎོ སབྦསེཏེན ཝལ༹ཝཱབྷིརཐེན [ཝལ༹བྷཱིརཐེན (སཱི.)] སཱཝཏྠིཡཱ ནིཡྻཱཏི དིཝཱ དིཝསྶ. ཨདྡསཱ ཁོ ཛཱཎུསྶོཎི ¶ བྲཱཧྨཎོ སུབྷཾ མཱཎཝཾ ཏོདེཡྻཔུཏྟཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ. དིསྭཱན སུབྷཾ མཱཎཝཾ ཏོདེཡྻཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཧནྡ, ཀུཏོ ནུ བྷཝཾ བྷཱརདྭཱཛོ ཨཱགཙྪཏི དིཝཱ དིཝསྶཱ’’ཏི? ‘‘ཨིཏོ ཧི ཁོ ཨཧཾ, བྷོ ¶ , ཨཱགཙྪཱམི སམཎསྶ གོཏམསྶ སནྟིཀཱ’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, བྷཝཾ བྷཱརདྭཱཛོ, སམཎསྶ གོཏམསྶ པཉྙཱཝེཡྻཏྟིཡཾ པཎྜིཏོ མཉྙེཏི’’? ‘‘ཀོ ¶ ཙཱཧཾ, བྷོ, ཀོ ཙ སམཎསྶ གོཏམསྶ པཉྙཱཝེཡྻཏྟིཡཾ ¶ ཛཱནིསྶཱམི? སོཔི ནཱུནསྶ ཏཱདིསོཝ ཡོ སམཎསྶ གོཏམསྶ པཉྙཱཝེཡྻཏྟིཡཾ ཛཱནེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཨུལཱ༹རཱཡ ཁལུ, བྷཝཾ བྷཱརདྭཱཛོ, སམཎཾ གོཏམཾ པསཾསཱཡ པསཾསཏཱི’’ཏི. ‘‘ཀོ ཙཱཧཾ, བྷོ, ཀོ ཙ སམཎཾ གོཏམཾ པསཾསིསྶཱམི? པསཏྠཔསཏྠོཝ སོ བྷཝཾ གོཏམོ སེཊྛོ དེཝམནུསྶཱནཾ. ཡེ ཙིམེ, བྷོ, བྲཱཧྨཎཱ པཉྩ དྷམྨེ པཉྙཔེནྟི པུཉྙསྶ ཀིརིཡཱཡ ཀུསལསྶ ཨཱརཱདྷནཱཡ; ཙིཏྟསྶེཏེ སམཎོ གོཏམོ པརིཀྑཱརེ ཝདེཏི – ཡདིདཾ ཙིཏྟཾ ཨཝེརཾ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཾ ཏསྶ བྷཱཝནཱཡཱ’’ཏི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཛཱཎུསྶོཎི བྲཱཧྨཎོ སབྦསེཏཱ ཝལ༹ཝཱབྷིརཐཱ ཨོརོཧིཏྭཱ ཨེཀཾསཾ ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཀརིཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནཉྫལིཾ པཎཱམེཏྭཱ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི – ‘‘ལཱབྷཱ རཉྙོ པསེནདིསྶ ཀོསལསྶ, སུལདྡྷལཱབྷཱ རཉྙོ པསེནདིསྶ ཀོསལསྶ ཡསྶ ཝིཛིཏེ ཏཐཱགཏོ ཝིཧརཏི ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏི.

སུབྷསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ ནཝམཾ.

༡༠. སངྒཱརཝསུཏྟཾ

༤༧༣. ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཀོསལེསུ ཙཱརིཀཾ ཙརཏི མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན དྷནཉྫཱནཱི [དྷཱནཉྫཱནཱི (སཱི. པཱི.)] ནཱམ བྲཱཧྨཎཱི ཙཉྩལིཀཔྤེ [མཎྜལཀཔྤེ (སཱི.), པཙྩལཀཔྤེ (སྱཱ. ཀཾ.), ཙཎྜལཀཔྤེ (པཱི.)] པཊིཝསཏི ཨབྷིཔྤསནྣཱ བུདྡྷེ ཙ དྷམྨེ ཙ སངྒྷེ ཙ. ཨཐ ཁོ དྷནཉྫཱནཱི བྲཱཧྨཎཱི ཨུཔཀྑལིཏྭཱ ཏིཀྑཏྟུཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི – ‘‘ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ. ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ. ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶཱ’’ཏི ¶ .

ཏེན ཁོ པན སམཡེན སངྒཱརཝོ ནཱམ མཱཎཝོ ཙཉྩལིཀཔྤེ པཊིཝསཏི ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ སནིགྷཎྜུཀེཊུབྷཱནཾ སཱཀྑརཔྤབྷེདཱནཾ ཨིཏིཧཱསཔཉྩམཱནཾ ¶ , པདཀོ, ཝེཡྻཱཀརཎོ, ལོཀཱཡཏམཧཱཔུརིསལཀྑཎེསུ ཨནཝཡོ. ཨསྶོསི ཁོ སངྒཱརཝོ མཱཎཝོ དྷནཉྫཱནིཡཱ བྲཱཧྨཎིཡཱ ཨེཝཾ ཝཱཙཾ བྷཱསམཱནཱཡ. སུཏྭཱ དྷནཉྫཱནིཾ བྲཱཧྨཎིཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཝབྷཱུཏཱཝ ཨཡཾ [ཨཝབྷཱུཏཱ ཙཡཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] དྷནཉྫཱནཱི བྲཱཧྨཎཱི, པརབྷཱུཏཱཝ ཨཡཾ [པརཱབྷཱུཏཱ ཙཡཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] དྷནཉྫཱནཱི བྲཱཧྨཎཱི, ཝིཛྫམཱནཱནཾ (ཏེཝིཛྫཱནཾ) [( ) སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི. པོཏྠཀེསུ ནཏྠི] བྲཱཧྨཎཱནཾ, ཨཐ ཙ པན ཏསྶ མུཎྜཀསྶ སམཎཀསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསིསྶཏཱི’’ཏི [བྷཱསཏཱིཏི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི)]. ‘‘ན ཧི པན ཏྭཾ, ཏཱཏ བྷདྲམུཁ, ཏསྶ བྷགཝཏོ སཱིལཔཉྙཱཎཾ ཛཱནཱསི. སཙེ ཏྭཾ, ཏཱཏ བྷདྲམུཁ, ཏསྶ བྷགཝཏོ སཱིལཔཉྙཱཎཾ ཛཱནེཡྻཱསི, ན ཏྭཾ, ཏཱཏ བྷདྲམུཁ, ཏཾ བྷགཝནྟཾ ཨཀྐོསིཏབྦཾ པརིབྷཱསིཏབྦཾ མཉྙེཡྻཱསཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, བྷོཏི, ཡདཱ སམཎོ གོཏམོ ཙཉྩལིཀཔྤཾ ཨནུཔྤཏྟོ ཧོཏི ཨཐ ¶ མེ ཨཱརོཙེཡྻཱསཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷདྲམུཁཱ’’ཏི ཁོ དྷནཉྫཱནཱི བྲཱཧྨཎཱི སངྒཱརཝསྶ མཱཎཝསྶ པཙྩསྶོསི.

ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཀོསལེསུ ཨནུཔུབྦེན ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཡེན ཙཉྩལིཀཔྤཾ ཏདཝསརི. ཏཏྲ སུདཾ བྷགཝཱ ཙཉྩལིཀཔྤེ ཝིཧརཏི ཏོདེཡྻཱནཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨམྦཝནེ. ཨསྶོསི ཁོ དྷནཉྫཱནཱི བྲཱཧྨཎཱི – ‘‘བྷགཝཱ ཀིར ཙཉྩལིཀཔྤཾ ཨནུཔྤཏྟོ, ཙཉྩལིཀཔྤེ ཝིཧརཏི ཏོདེཡྻཱནཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨམྦཝནེ’’ཏི. ཨཐ ཁོ དྷནཉྫཱནཱི བྲཱཧྨཎཱི ཡེན སངྒཱརཝོ མཱཎཝོ ཏེནུཔསངྐམི ¶ ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སངྒཱརཝཾ མཱཎཝཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཡཾ, ཏཱཏ བྷདྲམུཁ, སོ བྷགཝཱ ཙཉྩལིཀཔྤཾ ཨནུཔྤཏྟོ, ཙཉྩལིཀཔྤེ ཝིཧརཏི ཏོདེཡྻཱནཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨམྦཝནེ. ཡསྶདཱནི, ཏཱཏ བྷདྲམུཁ, ཀཱལཾ མཉྙསཱི’’ཏི.

༤༧༤. ‘‘ཨེཝཾ, བྷོ’’ཏི ཁོ སངྒཱརཝོ མཱཎཝོ དྷནཉྫཱནིཡཱ བྲཱཧྨཎིཡཱ པཊིསྶུཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ ¶ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ སངྒཱརཝོ མཱཎཝོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སནྟི ཁོ, བྷོ གོཏམ, ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ དིཊྛདྷམྨཱབྷིཉྙཱཝོསཱནཔཱརམིཔྤཏྟཱ, ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡཾ པཊིཛཱནནྟི. ཏཏྲ, བྷོ གོཏམ, ཡེ ¶ ཏེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ དིཊྛདྷམྨཱབྷིཉྙཱཝོསཱནཔཱརམིཔྤཏྟཱ, ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡཾ པཊིཛཱནནྟི, ཏེསཾ བྷཝཾ གོཏམོ ཀཏམོ’’ཏི? ‘‘དིཊྛདྷམྨཱབྷིཉྙཱཝོསཱནཔཱརམིཔྤཏྟཱནཾ, ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡཾ པཊིཛཱནནྟཱནམྤི ¶ ཁོ ཨཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཝེམཏྟཾ ཝདཱམི. སནྟི, བྷཱརདྭཱཛ, ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨནུསྶཝིཀཱ. ཏེ ཨནུསྶཝེན དིཊྛདྷམྨཱབྷིཉྙཱཝོསཱནཔཱརམིཔྤཏྟཱ, ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡཾ པཊིཛཱནནྟི; སེཡྻཐཱཔི བྲཱཧྨཎཱ ཏེཝིཛྫཱ. སནྟི པན, བྷཱརདྭཱཛ, ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཀེཝལཾ སདྡྷཱམཏྟཀེན དིཊྛདྷམྨཱབྷིཉྙཱཝོསཱནཔཱརམིཔྤཏྟཱ, ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡཾ པཊིཛཱནནྟི; སེཡྻཐཱཔི ཏཀྐཱི ཝཱིམཾསཱི. སནྟི, བྷཱརདྭཱཛ, ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ པུབྦེ ཨནནུསྶུཏེསུ དྷམྨེསུ སཱམཾཡེཝ དྷམྨཾ ཨབྷིཉྙཱཡ དིཊྛདྷམྨཱབྷིཉྙཱཝོསཱནཔཱརམིཔྤཏྟཱ, ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡཾ པཊིཛཱནནྟི. ཏཏྲ, བྷཱརདྭཱཛ, ཡེ ཏེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ པུབྦེ ཨནནུསྶུཏེསུ དྷམྨེསུ སཱམཾཡེཝ དྷམྨཾ ཨབྷིཉྙཱཡ དིཊྛདྷམྨཱབྷིཉྙཱཝོསཱནཔཱརམིཔྤཏྟཱ, ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡཾ པཊིཛཱནནྟི, ཏེསཱཧམསྨི. ཏདམིནཱཔེཏཾ, བྷཱརདྭཱཛ, པརིཡཱཡེན ཝེདིཏབྦཾ, ཡཐཱ ཡེ ཏེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ པུབྦེ ཨནནུསྶུཏེསུ དྷམྨེསུ སཱམཾཡེཝ དྷམྨཾ ཨབྷིཉྙཱཡ དིཊྛདྷམྨཱབྷིཉྙཱཝོསཱནཔཱརམིཔྤཏྟཱ, ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡཾ པཊིཛཱནནྟི, ཏེསཱཧམསྨི.

༤༧༥. ‘‘ཨིདྷ མེ, བྷཱརདྭཱཛ, པུབྦེཝ སམྦོདྷཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷསྶ བོདྷིསཏྟསྶེཝ སཏོ ཨེཏདཧོསི – ‘སམྦཱདྷོ གྷརཱཝཱསོ རཛཱཔཐོ, ཨབྦྷོཀཱསོ པབྦཛྫཱ. ནཡིདཾ སུཀརཾ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏཱ ཨེཀནྟཔརིཔུཎྞཾ ཨེཀནྟཔརིསུདྡྷཾ སངྑལིཁིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏུཾ. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ ¶ པབྦཛེཡྻ’ནྟི. སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨཔརེན ¶ སམཡེན དཧརོཝ སམཱནོ སུསུཀཱལ༹ཀེསོ བྷདྲེན ཡོབྦནེན སམནྣཱགཏོ ¶ པཋམེན ཝཡསཱ ཨཀཱམཀཱནཾ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨསྶུམུཁཱནཾ རུདནྟཱནཾ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཾ. སོ ཨེཝཾ པབྦཛིཏོ སམཱནོ ཀིཾཀུསལགཝེསཱི ཨནུཏྟརཾ སནྟིཝརཔདཾ པརིཡེསམཱནོ ཡེན ཨཱལཱ༹རོ ཀཱལཱམོ ཏེནུཔསངྐམིཾ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱལཱ༹རཾ ཀཱལཱམཾ ཨེཏདཝོཙཾ – ‘ཨིཙྪཱམཧཾ, ཨཱཝུསོ ཀཱལཱམ, ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏུ’ནྟི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨཱལཱ༹རོ ཀཱལཱམོ མཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཝིཧརཏཱཡསྨཱ. ཏཱདིསོ ཨཡཾ དྷམྨོ ཡཏྠ ཝིཉྙཱུ པུརིསོ ནཙིརསྶེཝ སཀཾ ཨཱཙརིཡཀཾ སཡཾ ¶ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻཱ’ཏི. སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ནཙིརསྶེཝ ཁིཔྤམེཝ ཏཾ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎིཾ. སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཏཱཝཏཀེནེཝ ཨོཊྛཔཧཏམཏྟེན ལཔིཏལཱཔནམཏྟེན ‘ཉཱཎཝཱདཉྩ ཝདཱམི, ཐེརཝཱདཉྩ ཛཱནཱམི, པསྶཱམཱི’ཏི ཙ པཊིཛཱནཱམི, ཨཧཉྩེཝ ཨཉྙེ ཙ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨེཏདཧོསི – ‘ན ཁོ ཨཱལཱ༹རོ ཀཱལཱམོ ཨིམཾ དྷམྨཾ ཀེཝལཾ སདྡྷཱམཏྟཀེན སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམཱིཏི པཝེདེཏི; ཨདྡྷཱ ཨཱལཱ༹རོ ཀཱལཱམོ ཨིམཾ དྷམྨཾ ཛཱནཾ པསྶཾ ཝིཧརཏཱི’ཏི.

‘‘ཨཐ ཁྭཱཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཡེན ཨཱལཱ༹རོ ཀཱལཱམོ ཏེནུཔསངྐམིཾ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱལཱ༹རཾ ཀཱལཱམཾ ཨེཏདཝོཙཾ – ‘ཀིཏྟཱཝཏཱ ནོ, ཨཱཝུསོ ཀཱལཱམ, ཨིམཾ དྷམྨཾ ¶ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམཱིཏི པཝེདེསཱི’ཏི? ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨཱལཱ༹རོ ཀཱལཱམོ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ པཝེདེསི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨེཏདཧོསི – ‘ན ཁོ ཨཱལཱ༹རསྶེཝ ཀཱལཱམསྶ ཨཏྠི སདྡྷཱ, མཡ྄ཧཾཔཏྠི སདྡྷཱ; ན ཁོ ཨཱལཱ༹རསྶེཝ ཀཱལཱམསྶ ཨཏྠི ཝཱིརིཡཾ…པེ… སཏི… སམཱདྷི… པཉྙཱ, མཡ྄ཧཾཔཏྠི པཉྙཱ. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཡཾ དྷམྨཾ ཨཱལཱ༹རོ ཀཱལཱམོ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམཱིཏི པཝེདེཏི ཏསྶ དྷམྨསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ པདཧེཡྻ’ནྟི. སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ནཙིརསྶེཝ ཁིཔྤམེཝ ཏཾ དྷམྨཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧཱསིཾ. ཨཐ ཁྭཱཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཡེན ཨཱལཱ༹རོ ཀཱལཱམོ ཏེནུཔསངྐམིཾ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱལཱ༹རཾ ཀཱལཱམཾ ཨེཏདཝོཙཾ – ‘ཨེཏྟཱཝཏཱ ནོ, ཨཱཝུསོ ཀཱལཱམ, ཨིམཾ དྷམྨཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ པཝེདེསཱི’ཏི? ‘ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁོ ཨཧཾ, ཨཱཝུསོ, ཨིམཾ དྷམྨཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ པཝེདེམཱི’ཏི. ‘ཨཧམྤི ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨིམཾ དྷམྨཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམཱི’ཏི. ‘ལཱབྷཱ ནོ, ཨཱཝུསོ, སུལདྡྷཾ ནོ, ཨཱཝུསོ, ཡེ མཡཾ ཨཱཡསྨནྟཾ ཏཱདིསཾ སབྲཧྨཙཱརིཾ པསྶཱམ. ཨིཏི ཡཱཧཾ དྷམྨཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ པཝེདེམི ཏཾ ཏྭཾ དྷམྨཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརསི; ཡཾ ཏྭཾ དྷམྨཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརསི ཏམཧཾ དྷམྨཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ¶ པཝེདེམི. ཨིཏི ཡཱཧཾ དྷམྨཾ ཛཱནཱམི ¶ ཏཾ ཏྭཾ དྷམྨཾ ཛཱནཱསི, ཡཾ ཏྭཾ དྷམྨཾ ཛཱནཱསི ཏམཧཾ དྷམྨཾ ཛཱནཱམི ¶ . ཨིཏི ཡཱདིསོ ཨཧཾ ཏཱདིསོ ཏུཝཾ, ཡཱདིསོ ཏུཝཾ ཏཱདིསོ ཨཧཾ. ཨེཧི དཱནི, ཨཱཝུསོ, ཨུབྷོཝ སནྟཱ ཨིམཾ གཎཾ པརིཧརཱམཱ’ཏི. ཨིཏི ཁོ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨཱལཱ༹རོ ཀཱལཱམོ ཨཱཙརིཡོ མེ སམཱནོ ཨཏྟནོ ཨནྟེཝཱསིཾ མཾ སམཱནཾ ཨཏྟནཱ སམསམཾ ཋཔེསི, ཨུལཱ༹རཱཡ ཙ མཾ པཱུཛཱཡ པཱུཛེསི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨེཏདཧོསི – ‘ནཱཡཾ དྷམྨོ ནིབྦིདཱཡ ན ཝིརཱགཱཡ ན ནིརོདྷཱཡ ན ཨུཔསམཱཡ ན ཨབྷིཉྙཱཡ ན སམྦོདྷཱཡ ན ནིབྦཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི, ཡཱཝདེཝ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཱུཔཔཏྟིཡཱ’ཏི. སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཏཾ དྷམྨཾ ཨནལངྐརིཏྭཱ ཏསྨཱ དྷམྨཱ ནིབྦིཛྫ ཨཔཀྐམིཾ.

༤༧༦. ‘‘སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཀིཾཀུསལགཝེསཱི ཨནུཏྟརཾ སནྟིཝརཔདཾ པརིཡེསམཱནོ ཡེན ཨུདཀོ རཱམཔུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམིཾ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨུདཀཾ རཱམཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙཾ – ‘ཨིཙྪཱམཧཾ, ཨཱཝུསོ [པསྶ མ. ནི. ༡.༢༧༨ པཱསརཱསིསུཏྟེ], ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏུ’ནྟི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨུདཀོ རཱམཔུཏྟོ མཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཝིཧརཏཱཡསྨཱ. ཏཱདིསོ ཨཡཾ དྷམྨོ ཡཏྠ ཝིཉྙཱུ པུརིསོ ནཙིརསྶེཝ སཀཾ ཨཱཙརིཡཀཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻཱ’ཏི. སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ནཙིརསྶེཝ ཁིཔྤམེཝ ཏཾ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎིཾ. སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཏཱཝཏཀེནེཝ ཨོཊྛཔཧཏམཏྟེན ལཔིཏལཱཔནམཏྟེན ‘ཉཱཎཝཱདཉྩ ཝདཱམི, ཐེརཝཱདཉྩ ཛཱནཱམི, པསྶཱམཱི’ཏི ཙ པཊིཛཱནཱམི, ཨཧཉྩེཝ ཨཉྙེ ཙ ¶ . ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨེཏདཧོསི – ‘ན ཁོ རཱམོ ཨིམཾ དྷམྨཾ ཀེཝལཾ སདྡྷཱམཏྟཀེན སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམཱིཏི པཝེདེསི; ཨདྡྷཱ རཱམོ ཨིམཾ དྷམྨཾ ཛཱནཾ པསྶཾ ཝིཧཱསཱི’ཏི. ཨཐ ཁྭཱཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཡེན ཨུདཀོ རཱམཔུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམིཾ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨུདཀཾ རཱམཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙཾ – ‘ཀིཏྟཱཝཏཱ ནོ, ཨཱཝུསོ, རཱམོ ཨིམཾ དྷམྨཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམཱིཏི པཝེདེསཱི’ཏི? ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨུདཀོ རཱམཔུཏྟོ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ པཝེདེསི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨེཏདཧོསི – ‘ན ཁོ རཱམསྶེཝ ཨཧོསི སདྡྷཱ, མཡ྄ཧཾཔཏྠི སདྡྷཱ; ན ཁོ རཱམསྶེཝ ཨཧོསི ཝཱིརིཡཾ…པེ… སཏི… སམཱདྷི… པཉྙཱ, མཡ྄ཧཾཔཏྠི པཉྙཱ. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཡཾ དྷམྨཾ རཱམོ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ¶ ཝིཧརཱམཱིཏི པཝེདེསི ཏསྶ དྷམྨསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ པདཧེཡྻ’ནྟི. སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ནཙིརསྶེཝ ཁིཔྤམེཝ ཏཾ དྷམྨཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧཱསིཾ.

‘‘ཨཐ ཁྭཱཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཡེན ཨུདཀོ རཱམཔུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམིཾ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨུདཀཾ རཱམཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙཾ – ‘ཨེཏྟཱཝཏཱ ནོ, ཨཱཝུསོ, རཱམོ ཨིམཾ དྷམྨཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ¶ པཝེདེསཱི’ཏི? ‘ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁོ, ཨཱཝུསོ, རཱམོ ཨིམཾ དྷམྨཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ པཝེདེསཱི’ཏི. ‘ཨཧམྤི ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨིམཾ དྷམྨཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམཱི’ཏི. ‘ལཱབྷཱ ནོ, ཨཱཝུསོ, སུལདྡྷཾ ¶ ནོ, ཨཱཝུསོ, ཡེ མཡཾ ཨཱཡསྨནྟཾ ཏཱདིསཾ སབྲཧྨཙཱརིཾ པསྶཱམ. ཨིཏི ཡཾ དྷམྨཾ རཱམོ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ པཝེདེསི ཏཾ ཏྭཾ དྷམྨཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརསི; ཡཾ ཏྭཾ དྷམྨཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརསི ཏཾ དྷམྨཾ རཱམོ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ པཝེདེསི. ཨིཏི ཡཾ དྷམྨཾ རཱམོ ཨབྷིཉྙཱསི ཏཾ ཏྭཾ དྷམྨཾ ཛཱནཱསི, ཡཾ ཏྭཾ དྷམྨཾ ཛཱནཱསི ཏཾ དྷམྨཾ རཱམོ ཨབྷིཉྙཱསི. ཨིཏི ཡཱདིསོ རཱམོ ཨཧོསི ཏཱདིསོ ཏུཝཾ, ཡཱདིསོ ཏུཝཾ ཏཱདིསོ རཱམོ ཨཧོསི. ཨེཧི དཱནི, ཨཱཝུསོ, ཏུཝཾ ཨིམཾ གཎཾ པརིཧརཱ’ཏི. ཨིཏི ཁོ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨུདཀོ རཱམཔུཏྟོ སབྲཧྨཙཱརཱི མེ སམཱནོ ཨཱཙརིཡཊྛཱནེ མཾ ཋཔེསི, ཨུལཱ༹རཱཡ ཙ མཾ པཱུཛཱཡ པཱུཛེསི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨེཏདཧོསི – ‘ནཱཡཾ དྷམྨོ ནིབྦིདཱཡ ན ཝིརཱགཱཡ ན ནིརོདྷཱཡ ན ཨུཔསམཱཡ ན ཨབྷིཉྙཱཡ ན སམྦོདྷཱཡ ན ནིབྦཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི, ཡཱཝདེཝ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཱུཔཔཏྟིཡཱ’ཏི. སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཏཾ དྷམྨཾ ཨནལངྐརིཏྭཱ ཏསྨཱ དྷམྨཱ ནིབྦིཛྫ ཨཔཀྐམིཾ.

༤༧༧. ‘‘སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཀིཾཀུསལགཝེསཱི ཨནུཏྟརཾ སནྟིཝརཔདཾ པརིཡེསམཱནོ མགདྷེསུ ཨནུཔུབྦེན ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཡེན ཨུརུཝེལཱ༹ སེནཱནིགམོ ཏདཝསརིཾ. ཏཏྠདྡསཾ རམཎཱིཡཾ བྷཱུམིབྷཱགཾ, པཱསཱདིཀཉྩ ཝནསཎྜཾ, ནདིཉྩ སནྡནྟིཾ སེཏཀཾ སུཔཏིཏྠཾ རམཎཱིཡཾ, སམནྟཱ ¶ ཙ གོཙརགཱམཾ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨེཏདཧོསི – ‘རམཎཱིཡོ ཝཏ, བྷོ, བྷཱུམིབྷཱགོ, པཱསཱདིཀོ ཙ ཝནསཎྜོ, ནདཱི ཙ སནྡཏི སེཏཀཱ སུཔཏིཏྠཱ རམཎཱིཡཱ, སམནྟཱ ཙ གོཙརགཱམོ. ཨལཾ ཝཏིདཾ ཀུལཔུཏྟསྶ པདྷཱནཏྠིཀསྶ པདྷཱནཱཡཱ’ཏི ¶ . སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཏཏྠེཝ ནིསཱིདིཾ – ‘ཨལམིདཾ པདྷཱནཱཡཱ’ཏི. ཨཔིསྶུ མཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཏིསྶོ ཨུཔམཱ པཊིབྷཾསུ ཨནཙྪརིཡཱ པུབྦེ ཨསྶུཏཔུབྦཱ.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷཱརདྭཱཛ, ཨལླཾ ཀཊྛཾ སསྣེཧཾ ཨུདཀེ ནིཀྑིཏྟཾ. ཨཐ པུརིསོ ཨཱགཙྪེཡྻ ཨུཏྟརཱརཎིཾ ཨཱདཱཡ – ‘ཨགྒིཾ ཨབྷིནིབྦཏྟེསྶཱམི, ཏེཛོ པཱཏུཀརིསྶཱམཱི’ཏི. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, བྷཱརདྭཱཛ, ཨཔི ནུ སོ པུརིསོ ཨམུཾ ཨལླཾ ཀཊྛཾ སསྣེཧཾ ཨུདཀེ ནིཀྑིཏྟཾ ཨུཏྟརཱརཎིཾ ཨཱདཱཡ ཨབྷིམནྠེནྟོ ཨགྒིཾ ཨབྷིནིབྦཏྟེཡྻ, ཏེཛོ པཱཏུཀརེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧིདཾ, བྷོ གོཏམ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨདུཉྷི, བྷོ གོཏམ, ཨལླཾ ཀཊྛཾ སསྣེཧཾ, ཏཉྩ ¶ པན ཨུདཀེ ནིཀྑིཏྟཾ; ཡཱཝདེཝ ཙ པན སོ པུརིསོ ཀིལམཐསྶ ཝིགྷཱཏསྶ བྷཱགཱི ཨསྶཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷཱརདྭཱཛ, ཡེ ཧི ཀེཙི སམཎཱ ཝཱ བྲཱཧྨཎཱ ཝཱ ཀཱཡེན ཙེཝ ཙིཏྟེན ཙ ཀཱམེཧི ཨཝཱུཔཀཊྛཱ ཝིཧརནྟི, ཡོ ཙ ནེསཾ ཀཱམེསུ ཀཱམཙྪནྡོ ཀཱམསྣེཧོ ཀཱམམུཙྪཱ ཀཱམཔིཔཱསཱ ཀཱམཔརིལཱ༹ཧོ སོ ཙ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ན སུཔྤཧཱིནོ ཧོཏི ན སུཔྤཊིཔྤསྶདྡྷོ, ཨོཔཀྐམིཀཱ ཙེཔི ཏེ བྷོནྟོ སམཎབྲཱཧྨཎཱ དུཀྑཱ ཏིབྦཱ ཁརཱ ཀཊུཀཱ ཝེདནཱ ཝེདཡནྟི, ཨབྷབྦཱཝ ཏེ ཉཱཎཱཡ དསྶནཱཡ ཨནུཏྟརཱཡ སམྦོདྷཱཡ. ནོ ཙཔི ཏེ ¶ བྷོནྟོ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨོཔཀྐམིཀཱ དུཀྑཱ ཏིབྦཱ ཁརཱ ཀཊུཀཱ ཝེདནཱ ཝེདཡནྟི ཨབྷབྦཱཝ ཏེ ཉཱཎཱཡ དསྶནཱཡ ཨནུཏྟརཱཡ སམྦོདྷཱཡ. ཨཡཾ ཁོ མཾ, བྷཱརདྭཱཛ, པཋམཱ ཨུཔམཱ པཊིབྷཱསི ཨནཙྪརིཡཱ པུབྦེ ཨསྶུཏཔུབྦཱ.

༤༧༨. ‘‘ཨཔརཱཔི ཁོ མཾ, བྷཱརདྭཱཛ, དུཏིཡཱ ཨུཔམཱ པཊིབྷཱསི ཨནཙྪརིཡཱ པུབྦེ ཨསྶུཏཔུབྦཱ. སེཡྻཐཱཔི, བྷཱརདྭཱཛ, ཨལླཾ ཀཊྛཾ སསྣེཧཾ ཨཱརཀཱ ཨུདཀཱ ཐལེ ནིཀྑིཏྟཾ. ཨཐ པུརིསོ ཨཱགཙྪེཡྻ ཨུཏྟརཱརཎིཾ ཨཱདཱཡ – ‘ཨགྒིཾ ཨབྷིནིབྦཏྟེསྶཱམི, ཏེཛོ པཱཏུཀརིསྶཱམཱི’ཏི. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, བྷཱརདྭཱཛ, ཨཔི ནུ སོ པུརིསོ ཨམུཾ ཨལླཾ ཀཊྛཾ སསྣེཧཾ ཨཱརཀཱ ཨུདཀཱ ཐལེ ནིཀྑིཏྟཾ ཨུཏྟརཱརཎིཾ ཨཱདཱཡ ཨབྷིམནྠེནྟོ ཨགྒིཾ ཨབྷིནིབྦཏྟེཡྻ ཏེཛོ པཱཏུཀརེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧིདཾ, བྷོ གོཏམ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨདུཉྷི, བྷོ གོཏམ, ཨལླཾ ཀཊྛཾ སསྣེཧཾ, ཀིཉྩཱཔི ཨཱརཀཱ ཨུདཀཱ ཐལེ ནིཀྑིཏྟཾ; ཡཱཝདེཝ ཙ པན སོ པུརིསོ ཀིལམཐསྶ ཝིགྷཱཏསྶ ¶ བྷཱགཱི ཨསྶཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷཱརདྭཱཛ, ཡེ ཧི ཀེཙི སམཎཱ ཝཱ བྲཱཧྨཎཱ ཝཱ ཀཱཡེན ཙེཝ ཙིཏྟེན ཙ ཀཱམེཧི ཝཱུཔཀཊྛཱ ཝིཧརནྟི, ཡོ ཙ ནེསཾ ཀཱམེསུ ཀཱམཙྪནྡོ ཀཱམསྣེཧོ ཀཱམམུཙྪཱ ཀཱམཔིཔཱསཱ ཀཱམཔརིལཱ༹ཧོ སོ ཙ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ན སུཔྤཧཱིནོ ཧོཏི ན སུཔྤཊིཔྤསྶདྡྷོ, ཨོཔཀྐམིཀཱ ཙེཔི ཏེ བྷོནྟོ སམཎབྲཱཧྨཎཱ དུཀྑཱ ཏིབྦཱ ཁརཱ ཀཊུཀཱ ཝེདནཱ ཝེདཡནྟི, ཨབྷབྦཱཝ ཏེ ཉཱཎཱཡ དསྶནཱཡ ཨནུཏྟརཱཡ སམྦོདྷཱཡ. ནོ ཙེཔི ཏེ ¶ བྷོནྟོ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨོཔཀྐམིཀཱ དུཀྑཱ ཏིབྦཱ ཁརཱ ཀཊུཀཱ ཝེདནཱ ཝེདཡནྟི, ཨབྷབྦཱཝ ཏེ ཉཱཎཱཡ དསྶནཱཡ ཨནུཏྟརཱཡ སམྦོདྷཱཡ. ཨཡཾ ཁོ མཾ, བྷཱརདྭཱཛ, དུཏིཡཱ ཨུཔམཱ པཊིབྷཱསི ཨནཙྪརིཡཱ པུབྦེ ཨསྶུཏཔུབྦཱ.

༤༧༩. ‘‘ཨཔརཱཔི ¶ ཁོ མཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཏཏིཡཱ ཨུཔམཱ པཊིབྷཱསི ཨནཙྪརིཡཱ པུབྦེ ཨསྶུཏཔུབྦཱ. སེཡྻཐཱཔི, བྷཱརདྭཱཛ, སུཀྑཾ ཀཊྛཾ ཀོལཱ༹པཾ ཨཱརཀཱ ཨུདཀཱ ཐལེ ནིཀྑིཏྟཾ. ཨཐ པུརིསོ ཨཱགཙྪེཡྻ ཨུཏྟརཱརཎིཾ ཨཱདཱཡ – ‘ཨགྒིཾ ཨབྷིནིབྦཏྟེསྶཱམི, ཏེཛོ པཱཏུཀརིསྶཱམཱི’ཏི. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, བྷཱརདྭཱཛ, ཨཔི ནུ སོ པུརིསོ ཨམུཾ སུཀྑཾ ཀཊྛཾ ཀོལཱ༹པཾ ཨཱརཀཱ ཨུདཀཱ ཐལེ ནིཀྑིཏྟཾ ཨུཏྟརཱརཎིཾ ཨཱདཱཡ ཨབྷིམནྠེནྟོ ཨགྒིཾ ཨབྷིནིབྦཏྟེཡྻ, ཏེཛོ པཱཏུཀརེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ བྷོ གོཏམ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨདུཉྷི, བྷོ གོཏམ, སུཀྑཾ ཀཊྛཾ ཀོལཱ༹པཾ, ཏཉྩ པན ཨཱརཀཱ ཨུདཀཱ ཐལེ ནིཀྑིཏྟ’’ནྟི. ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷཱརདྭཱཛ, ཡེ ཧི ཀེཙི སམཎཱ ཝཱ བྲཱཧྨཎཱ ཝཱ ཀཱཡེན ཙེཝ ཙིཏྟེན ཙ ཀཱམེཧི ཝཱུཔཀཊྛཱ ཝིཧརནྟི, ཡོ ཙ ནེསཾ ཀཱམེསུ ཀཱམཙྪནྡོ ཀཱམསྣེཧོ ཀཱམམུཙྪཱ ཀཱམཔིཔཱསཱ ཀཱམཔརིལཱ༹ཧོ སོ ཙ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུཔྤཧཱིནོ ཧོཏི སུཔྤཊིཔྤསྶདྡྷོ, ཨོཔཀྐམིཀཱ ཙེཔི ཏེ བྷོནྟོ སམཎབྲཱཧྨཎཱ དུཀྑཱ ཏིབྦཱ ཁརཱ ཀཊུཀཱ ཝེདནཱ ཝེདཡནྟི, བྷབྦཱཝ ཏེ ཉཱཎཱཡ དསྶནཱཡ ཨནུཏྟརཱཡ སམྦོདྷཱཡ. ནོ ཙེཔི ཏེ བྷོནྟོ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨོཔཀྐམིཀཱ ¶ དུཀྑཱ ཏིབྦཱ ཁརཱ ཀཊུཀཱ ཝེདནཱ ཝེདཡནྟི, བྷབྦཱཝ ཏེ ཉཱཎཱཡ དསྶནཱཡ ཨནུཏྟརཱཡ སམྦོདྷཱཡ. ཨཡཾ ཁོ མཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཏཏིཡཱ ཨུཔམཱ པཊིབྷཱསི ཨནཙྪརིཡཱ པུབྦེ ཨསྶུཏཔུབྦཱ. ཨིམཱ ཁོ མཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཏིསྶོ ཨུཔམཱ པཊིབྷཾསུ ཨནཙྪརིཡཱ པུབྦེ ཨསྶུཏཔུབྦཱ.

༤༨༠. ‘‘ཏསྶ ¶ མཡ྄ཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨེཏདཧོསི – ‘ཡཾནཱུནཱཧཾ དནྟེབྷིདནྟམཱདྷཱཡ, ཛིཝ྄ཧཱཡ ཏཱལུཾ ཨཱཧཙྩ, ཙེཏསཱ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིགྒཎྷེཡྻཾ ཨབྷིནིཔྤཱིལེ༹ཡྻཾ ཨབྷིསནྟཱཔེཡྻ’ནྟི. སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, དནྟེབྷིདནྟམཱདྷཱཡ, ཛིཝ྄ཧཱཡ ཏཱལུཾ ཨཱཧཙྩ, ཙེཏསཱ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིགྒཎྷཱམི ཨབྷིནིཔྤཱིལེ༹མི ཨབྷིསནྟཱཔེམི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, དནྟེབྷིདནྟམཱདྷཱཡ, ཛིཝ྄ཧཱཡ ཏཱལུཾ ཨཱཧཙྩ, ཙེཏསཱ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིགྒཎྷཏོ ཨབྷིནིཔྤཱིལ༹ཡཏོ ཨབྷིསནྟཱཔཡཏོ ཀཙྪེཧི སེདཱ མུཙྩནྟི. སེཡྻཐཱཔི, བྷཱརདྭཱཛ, བལཝཱ པུརིསོ དུབྦལཏརཾ པུརིསཾ སཱིསེ ཝཱ གཧེཏྭཱ ཁནྡྷེ ཝཱ གཧེཏྭཱ ཨབྷིནིགྒཎྷེཡྻ ཨབྷིནིཔྤཱིལེ༹ཡྻ ཨབྷིསནྟཱཔེཡྻ, ཨེཝམེཝ ཁོ མེ, བྷཱརདྭཱཛ, དནྟེབྷིདནྟམཱདྷཱཡ, ཛིཝ྄ཧཱཡ ཏཱལུཾ ཨཱཧཙྩ, ཙེཏསཱ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིགྒཎྷཏོ ཨབྷིནིཔྤཱིལ༹ཡཏོ ཨབྷིསནྟཱཔཡཏོ ཀཙྪེཧི སེདཱ མུཙྩནྟི. ཨཱརདྡྷཾ ཁོ པན མེ, བྷཱརདྭཱཛ, ཝཱིརིཡཾ ཧོཏི ཨསལླཱིནཾ, ཨུཔཊྛིཏཱ སཏི ཨསམྨུཊྛཱ; སཱརདྡྷོ ཙ པན མེ ཀཱཡོ ཧོཏི ཨཔྤཊིཔྤསྶདྡྷོ, ཏེནེཝ དུཀྑཔྤདྷཱནེན པདྷཱནཱབྷིཏུནྣསྶ སཏོ.

༤༨༡. ‘‘ཏསྶ ¶ ¶ མཡ྄ཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨེཏདཧོསི – ‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨཔྤཱཎཀཾཡེཝ ཛྷཱནཾ ཛྷཱཡེཡྻ’ནྟི. སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, མུཁཏོ ཙ ནཱསཏོ ཙ ཨསྶཱསཔསྶཱསེ ཨུཔརུནྡྷིཾ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, མུཁཏོ ཙ ནཱསཏོ ཙ ཨསྶཱསཔསྶཱསེསུ ཨུཔརུདྡྷེསུ ཀཎྞསོཏེཧི ཝཱཏཱནཾ ནིཀྑམནྟཱནཾ ཨདྷིམཏྟོ སདྡོ ཧོཏི. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཀམྨཱརགགྒརིཡཱ དྷམམཱནཱཡ ཨདྷིམཏྟོ སདྡོ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ མེ, བྷཱརདྭཱཛ, མུཁཏོ ཙ ནཱསཏོ ཙ ཨསྶཱསཔསྶཱསེསུ ཨུཔརུདྡྷེསུ ཀཎྞསོཏེཧི ཝཱཏཱནཾ ནིཀྑམནྟཱནཾ ཨདྷིམཏྟོ སདྡོ ཧོཏི. ཨཱརདྡྷཾ ཁོ པན མེ, བྷཱརདྭཱཛ, ཝཱིརིཡཾ ཧོཏི ཨསལླཱིནཾ, ཨུཔཊྛིཏཱ སཏི ཨསམྨུཊྛཱ; སཱརདྡྷོ ཙ པན མེ ཀཱཡོ ཧོཏི ཨཔྤཊིཔྤསྶདྡྷོ, ཏེནེཝ དུཀྑཔྤདྷཱནེན པདྷཱནཱབྷིཏུནྣསྶ སཏོ.

‘‘ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨེཏདཧོསི – ‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨཔྤཱཎཀཾཡེཝ ཛྷཱནཾ ཛྷཱཡེཡྻ’ནྟི. སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, མུཁཏོ ཙ ནཱསཏོ ཙ ཀཎྞཏོ ཙ ཨསྶཱསཔསྶཱསེ ཨུཔརུནྡྷིཾ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, མུཁཏོ ཙ ནཱསཏོ ཙ ཀཎྞཏོ ཙ ཨསྶཱསཔསྶཱསེསུ ཨུཔརུདྡྷེསུ ཨདྷིམཏྟཱ ཝཱཏཱ མུདྡྷནི ཨཱུཧནནྟི. སེཡྻཐཱཔི, བྷཱརདྭཱཛ, བལཝཱ པུརིསོ, ཏིཎྷེན སིཁརེན མུདྡྷནི ཨབྷིམཏྠེཡྻ, ཨེཝམེཝ ཁོ མེ, བྷཱརདྭཱཛ, མུཁཏོ ཙ ནཱསཏོ ¶ ཙ ཀཎྞཏོ ཙ ཨསྶཱསཔསྶཱསེསུ ཨུཔརུདྡྷེསུ ཨདྷིམཏྟཱ ཝཱཏཱ མུདྡྷནི ཨཱུཧནནྟི. ཨཱརདྡྷཾ ཁོ པན མེ, བྷཱརདྭཱཛ, ཝཱིརིཡཾ ཧོཏི ཨསལླཱིནཾ ¶ , ཨུཔཊྛིཏཱ སཏི ཨསམྨུཊྛཱ; སཱརདྡྷོ ཙ པན མེ ཀཱཡོ ཧོཏི ཨཔྤཊིཔྤསྶདྡྷོ, ཏེནེཝ དུཀྑཔྤདྷཱནེན པདྷཱནཱབྷིཏུནྣསྶ སཏོ.

‘‘ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨེཏདཧོསི – ‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨཔྤཱཎཀཾཡེཝ ཛྷཱནཾ ཛྷཱཡེཡྻ’ནྟི. སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, མུཁཏོ ཙ ནཱསཏོ ཙ ཀཎྞཏོ ཙ ཨསྶཱསཔསྶཱསེ ཨུཔརུནྡྷིཾ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, མུཁཏོ ཙ ནཱསཏོ ཙ ཀཎྞཏོ ཙ ཨསྶཱསཔསྶཱསེསུ ཨུཔརུདྡྷེསུ ཨདྷིམཏྟཱ སཱིསེ སཱིསཝེདནཱ ཧོནྟི. སེཡྻཐཱཔི, བྷཱརདྭཱཛ, བལཝཱ པུརིསོ དལ༹ྷེན ཝརཏྟཀྑཎྜེན སཱིསེ སཱིསཝེཋཾ དདེཡྻ, ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷཱརདྭཱཛ, མུཁཏོ ཙ ནཱསཏོ ཙ ཀཎྞཏོ ཙ ཨསྶཱསཔསྶཱསེསུ ཨུཔརུདྡྷེསུ ཨདྷིམཏྟཱ སཱིསེ སཱིསཝེདནཱ ཧོནྟི. ཨཱརདྡྷཾ ཁོ པན མེ, བྷཱརདྭཱཛ, ཝཱིརིཡཾ ཧོཏི ཨསལླཱིནཾ, ཨུཔཊྛིཏཱ སཏི ཨསམྨུཊྛཱ; སཱརདྡྷོ ཙ པན མེ ཀཱཡོ ཧོཏི ཨཔྤཊིཔྤསྶདྡྷོ, ཏེནེཝ དུཀྑཔྤདྷཱནེན པདྷཱནཱབྷིཏུནྣསྶ སཏོ.

‘‘ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨེཏདཧོསི – ‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨཔྤཱཎཀཾཡེཝ ཛྷཱནཾ ཛྷཱཡེཡྻ’ནྟི. སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, མུཁཏོ ཙ ནཱསཏོ ཙ ཀཎྞཏོ ཙ ཨསྶཱསཔསྶཱསེ ཨུཔརུནྡྷིཾ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, མུཁཏོ ཙ ནཱསཏོ ཙ ཀཎྞཏོ ཙ ཨསྶཱསཔསྶཱསེསུ ཨུཔརུདྡྷེསུ ཨདྷིམཏྟཱ ¶ ཝཱཏཱ ཀུཙྪིཾ པརིཀནྟནྟི. སེཡྻཐཱཔི ¶ , བྷཱརདྭཱཛ, དཀྑོ གོགྷཱཏཀོ ཝཱ གོགྷཱཏཀནྟེཝཱསཱི ཝཱ ཏིཎྷེན གོཝིཀནྟནེན ཀུཙྪིཾ པརིཀནྟེཡྻ, ཨེཝམེཝ ཁོ མེ, བྷཱརདྭཱཛ, མུཁཏོ ཙ ནཱསཏོ ཙ ཀཎྞཏོ ཙ ཨསྶཱསཔསྶཱསེསུ ཨུཔརུདྡྷེསུ ཨདྷིམཏྟཱ ཝཱཏཱ ཀུཙྪིཾ པརིཀནྟནྟི. ཨཱརདྡྷཾ ཁོ པན མེ, བྷཱརདྭཱཛ, ཝཱིརིཡཾ ཧོཏི ཨསལླཱིནཾ ཨུཔཊྛིཏཱ སཏི ཨསམྨུཊྛཱ; སཱརདྡྷོ ཙ པན མེ ཀཱཡོ ཧོཏི ཨཔྤཊིཔྤསྶདྡྷོ, ཏེནེཝ དུཀྑཔྤདྷཱནེན པདྷཱནཱབྷིཏུནྣསྶ སཏོ.

‘‘ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨེཏདཧོསི – ‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨཔྤཱཎཀཾཡེཝ ཛྷཱནཾ ཛྷཱཡེཡྻ’ནྟི. སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, མུཁཏོ ཙ ནཱསཏོ ཙ ཀཎྞཏོ ཙ ཨསྶཱསཔསྶཱསེ ཨུཔརུནྡྷིཾ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, མུཁཏོ ཙ ¶ ནཱསཏོ ཙ ཀཎྞཏོ ཙ ཨསྶཱསཔསྶཱསེསུ ཨུཔརུདྡྷེསུ ཨདྷིམཏྟོ ཀཱཡསྨིཾ ཌཱཧོ ཧོཏི. སེཡྻཐཱཔི, བྷཱརདྭཱཛ, དྭེ བལཝནྟོ པུརིསཱ དུབྦལཏརཾ པུརིསཾ ནཱནཱབཱཧཱསུ གཧེཏྭཱ ཨངྒཱརཀཱསུཡཱ སནྟཱཔེཡྻུཾ སམྤརིཏཱཔེཡྻུཾ, ཨེཝམེཝ ཁོ མེ, བྷཱརདྭཱཛ, མུཁཏོ ཙ ནཱསཏོ ཙ ཀཎྞཏོ ཙ ཨསྶཱསཔསྶཱསེསུ ཨུཔརུདྡྷེསུ ཨདྷིམཏྟོ ཀཱཡསྨིཾ ཌཱཧོ ཧོཏི. ཨཱརདྡྷཾ ཁོ པན མེ, བྷཱརདྭཱཛ, ཝཱིརིཡཾ ཧོཏི ཨསལླཱིནཾ, ཨུཔཊྛིཏཱ སཏི ཨསམྨུཊྛཱ, སཱརདྡྷོ ཙ པན མེ ཀཱཡོ ཧོཏི ཨཔྤཊིཔྤསྶདྡྷོ, ཏེནེཝ དུཀྑཔྤདྷཱནེན པདྷཱནཱབྷིཏུནྣསྶ སཏོ. ཨཔིསྶུ མཾ, བྷཱརདྭཱཛ, དེཝཏཱ དིསྭཱ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘ཀཱལངྐཏོ སམཎོ གོཏམོ’ཏི. ཨེཀཙྩཱ ¶ དེཝཏཱ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘ན ཀཱལངྐཏོ སམཎོ གོཏམོ, ཨཔི ཙ ཀཱལངྐརོཏཱི’ཏི. ཨེཀཙྩཱ དེཝཏཱ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘ན ཀཱལངྐཏོ སམཎོ གོཏམོ, ནཱཔི ཀཱལངྐརོཏི; ཨརཧཾ སམཎོ གོཏམོ, ཝིཧཱརོཏྭེཝ སོ ཨརཧཏོ ཨེཝརཱུཔོ ཧོཏཱི’ཏི.

‘‘ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨེཏདཧོསི – ‘ཡཾནཱུནཱཧཾ སབྦསོ ཨཱཧཱརུཔཙྪེདཱཡ པཊིཔཛྫེཡྻ’ནྟི. ཨཐ ཁོ མཾ, བྷཱརདྭཱཛ, དེཝཏཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘མཱ ཁོ ཏྭཾ, མཱརིས, སབྦསོ ཨཱཧཱརུཔཙྪེདཱཡ པཊིཔཛྫི. སཙེ ཁོ ཏྭཾ, མཱརིས, སབྦསོ ཨཱཧཱརུཔཙྪེདཱཡ པཊིཔཛྫིསྶསི, ཏསྶ ཏེ མཡཾ དིབྦཾ ཨོཛཾ ལོམཀཱུཔེཧི ཨཛ྄ཛྷོཧཱརེསྶཱམ. ཏཱཡ ཏྭཾ ཡཱཔེསྶསཱི’ཏི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨེཏདཧོསི – ‘ཨཧཉྩེཝ ཁོ པན སབྦསོ ཨཛཛྫིཏཾ པཊིཛཱནེཡྻཾ, ཨིམཱ ཙ མེ དེཝཏཱ དིབྦཾ ཨོཛཾ ལོམཀཱུཔེཧི ཨཛ྄ཛྷོཧཱརེཡྻུཾ, ཏཱཡ ཙཱཧཾ ཡཱཔེཡྻཾ. ཏཾ མམསྶ མུསཱ’ཏི. སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཏཱ དེཝཏཱ པཙྩཱཙིཀྑཱམི, ‘ཧལ’ནྟི ཝདཱམི.

‘‘ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨེཏདཧོསི – ‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཐོཀཾ ཐོཀཾ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཡྻཾ པསཏཾ པསཏཾ ¶ , ཡདི ཝཱ མུགྒཡཱུསཾ, ཡདི ཝཱ ཀུལཏྠཡཱུསཾ, ཡདི ཝཱ ཀལཱ༹ཡཡཱུསཾ, ཡདི ཝཱ ཧརེཎུཀཡཱུས’ནྟི. སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཐོཀཾ ཐོཀཾ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེསིཾ པསཏཾ པསཏཾ, ཡདི ཝཱ མུགྒཡཱུསཾ ¶ , ཡདི ཝཱ ཀུལཏྠཡཱུསཾ, ཡདི ཝཱ ཀལཱ༹ཡཡཱུསཾ, ཡདི ཝཱ ཧརེཎུཀཡཱུསཾ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཐོཀཾ ཐོཀཾ ཨཱཧཱརཾ ¶ ཨཱཧཱརཡཏོ པསཏཾ པསཏཾ, ཡདི ཝཱ མུགྒཡཱུསཾ, ཡདི ཝཱ ཀུལཏྠཡཱུསཾ, ཡདི ཝཱ ཀལཱ༹ཡཡཱུསཾ, ཡདི ཝཱ ཧརེཎུཀཡཱུསཾ, ཨདྷིམཏྟཀསིམཱནཾ པཏྟོ ཀཱཡོ ཧོཏི. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཨཱསཱིཏིཀཔབྦཱནི ཝཱ ཀཱལ༹པབྦཱནི ཝཱ, ཨེཝམེཝསྶུ མེ ཨངྒཔཙྩངྒཱནི བྷཝནྟི ཏཱཡེཝཔྤཱཧཱརཏཱཡ; སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཨོཊྛཔདཾ, ཨེཝམེཝསྶུ མེ ཨཱནིསདཾ ཧོཏི ཏཱཡེཝཔྤཱཧཱརཏཱཡ; སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཝཊྚནཱཝལཱི༹, ཨེཝམེཝསྶུ མེ པིཊྛིཀཎྚཀོ ཨུཎྞཏཱཝནཏོ ཧོཏི ཏཱཡེཝཔྤཱཧཱརཏཱཡ; སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཛརསཱལཱཡ གོཔཱནསིཡོ ཨོལུགྒཝིལུགྒཱ བྷཝནྟི, ཨེཝམེཝསྶུ མེ ཕཱསུལི༹ཡོ ཨོལུགྒཝིལུགྒཱ བྷཝནྟི ཏཱཡེཝཔྤཱཧཱརཏཱཡ; སེཡྻཐཱཔི ནཱམ གམྦྷཱིརེ ཨུདཔཱནེ ཨུདཀཏཱརཀཱ གམྦྷཱིརགཏཱ ཨོཀྑཱཡིཀཱ དིསྶནྟི, ཨེཝམེཝསྶུ མེ ཨཀྑིཀཱུཔེསུ ཨཀྑིཏཱརཀཱ གམྦྷཱིརགཏཱ ཨོཀྑཱཡིཀཱ དིསྶནྟི ཏཱཡེཝཔྤཱཧཱརཏཱཡ; སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཏིཏྟཀཱལཱབུ ཨཱམཀཙྪིནྣོ ཝཱཏཱཏཔེན སཾཕུཊིཏོ ཧོཏི སམྨིལཱཏོ, ཨེཝམེཝསྶུ མེ སཱིསཙྪཝི སཾཕུཊིཏཱ ཧོཏི སམྨིལཱཏཱ ཏཱཡེཝཔྤཱཧཱརཏཱཡ. སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ‘ཨུདརཙྪཝིཾ པརིམསིསྶཱམཱི’ཏི པིཊྛིཀཎྚཀཾཡེཝ པརིགྒཎྷཱམི, ‘པིཊྛིཀཎྚཀཾ པརིམསིསྶཱམཱི’ཏི ཨུདརཙྪཝིཾཡེཝ པརིགྒཎྷཱམི; ཡཱཝསྶུ མེ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨུདརཙྪཝི པིཊྛིཀཎྚཀཾ ཨལླཱིནཱ ཧོཏི ཏཱཡེཝཔྤཱཧཱརཏཱཡ. སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ ¶ , ‘ཝཙྩཾ ཝཱ མུཏྟཾ ཝཱ ཀརིསྶཱམཱི’ཏི ཏཏྠེཝ ཨཝཀུཛྫོ པཔཏཱམི ཏཱཡེཝཔྤཱཧཱརཏཱཡ. སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨིམམེཝ ཀཱཡཾ ཨསྶཱསེནྟོ པཱཎིནཱ གཏྟཱནི ཨནུམཛྫཱམི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, པཱཎིནཱ གཏྟཱནི ཨནུམཛྫཏོ པཱུཏིམཱུལཱནི ལོམཱནི ཀཱཡསྨཱ པཔཏནྟི ཏཱཡེཝཔྤཱཧཱརཏཱཡ. ཨཔིསྶུ མཾ, བྷཱརདྭཱཛ, མནུསྶཱ དིསྭཱ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘ཀཱལོ༹ སམཎོ གོཏམོ’ཏི. ཨེཀཙྩེ མནུསྶཱ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘ན ཀཱལོ༹ སམཎོ གོཏམོ, སཱམོ སམཎོ གོཏམོ’ཏི. ཨེཀཙྩེ མནུསྶཱ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘ན ཀཱལོ༹ སམཎོ གོཏམོ ནཔི སཱམོ, མངྒུརཙྪཝི སམཎོ གོཏམོ’ཏི; ཡཱཝསྶུ མེ, བྷཱརདྭཱཛ, ཏཱཝ པརིསུདྡྷོ ཚཝིཝཎྞོ པརིཡོདཱཏོ ཨུཔཧཏོ ཧོཏི ཏཱཡེཝཔྤཱཧཱརཏཱཡ.

༤༨༢. ‘‘ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨེཏདཧོསི – ‘ཡེ ཁོ ཀེཙི ཨཏཱིཏམདྡྷཱནཾ སམཎཱ ཝཱ བྲཱཧྨཎཱ ཝཱ ཨོཔཀྐམིཀཱ དུཀྑཱ ཏིབྦཱ ཁརཱ ཀཊུཀཱ ཝེདནཱ ཝེདཡིཾསུ ¶ , ཨེཏཱཝཔརམཾ, ནཡིཏོ བྷིཡྻོ; ཡེཔི ཧི ཀེཙི ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ སམཎཱ ཝཱ བྲཱཧྨཎཱ ཝཱ ཨོཔཀྐམིཀཱ དུཀྑཱ ཏིབྦཱ ཁརཱ ཀཊུཀཱ ཝེདནཱ ཝེདཡིསྶནྟི, ཨེཏཱཝཔརམཾ, ནཡིཏོ བྷིཡྻོ; ཡེཔི ཧི ཀེཙི ¶ ཨེཏརཧི སམཎཱ ཝཱ བྲཱཧྨཎཱ ཝཱ ཨོཔཀྐམིཀཱ དུཀྑཱ ཏིབྦཱ ཁརཱ ཀཊུཀཱ ཝེདནཱ ཝེདཡནྟི, ཨེཏཱཝཔརམཾ, ནཡིཏོ བྷིཡྻོ. ན ཁོ པནཱཧཾ ཨིམཱཡ ཀཊུཀཱཡ དུཀྐརཀཱརིཀཱཡ ཨདྷིགཙྪཱམི ཨུཏྟརི མནུསྶདྷམྨཱ ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནཝིསེསཾ. སིཡཱ ནུ ཁོ ཨཉྙོ མགྒོ བོདྷཱཡཱ’ཏི ¶ ? ཏསྶ མཡ྄ཧཾ བྷཱརདྭཱཛ, ཨེཏདཧོསི – ‘ཨབྷིཛཱནཱམི ཁོ པནཱཧཾ པིཏུ སཀྐསྶ ཀམྨནྟེ སཱིཏཱཡ ཛམྦུཙྪཱཡཱཡ ནིསིནྣོ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརཾ ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིཏཱ. སིཡཱ ནུ ཁོ ཨེསོ མགྒོ བོདྷཱཡཱ’ཏི? ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, སཏཱནུསཱརི ཝིཉྙཱཎཾ ཨཧོསི – ‘ཨེསེཝ མགྒོ བོདྷཱཡཱ’ཏི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨེཏདཧོསི – ‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཨཧཾ ཏསྶ སུཁསྶ བྷཱཡཱམི ཡཾ ཏཾ སུཁཾ ཨཉྙཏྲེཝ ཀཱམེཧི ཨཉྙཏྲ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧཱི’ཏི? ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨེཏདཧོསི – ‘ན ཁོ ཨཧཾ ཏསྶ སུཁསྶ བྷཱཡཱམི ཡཾ ཏཾ སུཁཾ ཨཉྙཏྲེཝ ཀཱམེཧི ཨཉྙཏྲ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧཱི’ཏི.

༤༨༣. ‘‘ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨེཏདཧོསི – ‘ན ཁོ ཏཾ སུཀརཾ སུཁཾ ཨདྷིགནྟུཾ ཨེཝཾ ཨདྷིམཏྟཀསིམཱནཾ པཏྟཀཱཡེན. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨོལཱ༹རིཀཾ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཡྻཾ ཨོདནཀུམྨཱས’ནྟི. སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨོལཱ༹རིཀཾ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེསིཾ ཨོདནཀུམྨཱསཾ. ཏེན ཁོ པན མཾ, བྷཱརདྭཱཛ, སམཡེན པཉྩཝགྒིཡཱ བྷིཀྑཱུ པཙྩུཔཊྛིཏཱ ཧོནྟི – ‘ཡཾ ཁོ སམཎོ གོཏམོ དྷམྨཾ ཨདྷིགམིསྶཏི ཏཾ ནོ ཨཱརོཙེསྶཏཱི’ཏི. ཡཏོ ཁོ ཨཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨོལཱ༹རིཀཾ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེསིཾ ཨོདནཀུམྨཱསཾ, ཨཐ མེ ཏེ པཉྩཝགྒིཡཱ བྷིཀྑཱུ ནིབྦིཛྫ པཀྐམིཾསུ – ‘བཱཧུལླིཀོ སམཎོ གོཏམོ པདྷཱནཝིབྦྷནྟོ ཨཱཝཏྟོ བཱཧུལླཱཡཱ’ཏི.

‘‘སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨོལཱ༹རིཀཾ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཏྭཱ བལཾ ¶ གཧེཏྭཱ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧཱསིཾ. ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སམྤསཱདནཾ ཙེཏསོ ཨེཀོདིབྷཱཝཾ ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱརཾ ¶ སམཱདྷིཛཾ པཱིཏིསུཁཾ དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ… ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧཱསིཾ.

‘‘སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ¶ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེསིཾ. སོ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཱམི, སེཡྻཐིདཾ – ཨེཀམྤི ཛཱཏིཾ དྭེཔི ཛཱཏིཡོ…པེ… ཨིཏི སཱཀཱརཾ སཨུདྡེསཾ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཱམི. ཨཡཾ ཁོ མེ, བྷཱརདྭཱཛ, རཏྟིཡཱ པཋམེ ཡཱམེ པཋམཱ ཝིཛྫཱ ཨདྷིགཏཱ, ཨཝིཛྫཱ ཝིཧཏཱ, ཝིཛྫཱ ཨུཔྤནྣཱ; ཏམོ ཝིཧཏོ, ཨཱལོཀོ ཨུཔྤནྣོ; ཡཐཱ ཏཾ ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ པཧིཏཏྟསྶ ཝིཧརཏོ.

༤༨༤. ‘‘སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ སཏྟཱནཾ ¶ ཙུཏཱུཔཔཱཏཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེསིཾ. སོ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན སཏྟེ པསྶཱམི ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེ ཧཱིནེ པཎཱིཏེ སུཝཎྞེ དུབྦཎྞེ སུགཏེ དུགྒཏེ ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པཛཱནཱམི…པེ… ཨཡཾ ཁོ མེ, བྷཱརདྭཱཛ, རཏྟིཡཱ མཛ྄ཛྷིམེ ཡཱམེ དུཏིཡཱ ཝིཛྫཱ ཨདྷིགཏཱ, ཨཝིཛྫཱ ཝིཧཏཱ, ཝིཛྫཱ ཨུཔྤནྣཱ; ཏམོ ཝིཧཏོ, ཨཱལོཀོ ཨུཔྤནྣོ; ཡཐཱ ཏཾ ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ པཧིཏཏྟསྶ ཝིཧརཏོ.

‘‘སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེསིཾ. སོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨབྦྷཉྙཱསིཾ, ‘ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨབྦྷཉྙཱསིཾ, ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨབྦྷཉྙཱསིཾ, ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨབྦྷཉྙཱསིཾ; ‘ཨིམེ ཨཱསཝཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨབྦྷཉྙཱསིཾ, ‘ཨཡཾ ཨཱསཝསམུདཡོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨབྦྷཉྙཱསིཾ, ‘ཨཡཾ ཨཱསཝནིརོདྷོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨབྦྷཉྙཱསིཾ, ‘ཨཡཾ ཨཱསཝནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨབྦྷཉྙཱསིཾ. ཏསྶ མེ ཨེཝཾ ཛཱནཏོ ཨེཝཾ པསྶཏོ ཀཱམཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩིཏྠ, བྷཝཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩིཏྠ, ཨཝིཛྫཱསཝཱཔི ¶ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩིཏྠ. ཝིམུཏྟསྨིཾ ཝིམུཏྟམིཏི ཉཱཎཾ ཨཧོསི. ‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏི, ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱ’ཏི ཨབྦྷཉྙཱསིཾ. ཨཡཾ ཁོ མེ, བྷཱརདྭཱཛ, རཏྟིཡཱ པཙྪིམེ ཡཱམེ ཏཏིཡཱ ¶ ཝིཛྫཱ ཨདྷིགཏཱ, ཨཝིཛྫཱ ཝིཧཏཱ, ཝིཛྫཱ ཨུཔྤནྣཱ; ཏམོ ཝིཧཏོ, ཨཱལོཀོ ཨུཔྤནྣོ; ཡཐཱ ཏཾ ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ པཧིཏཏྟསྶ ཝིཧརཏོ’’ཏི.

༤༨༥. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, སངྒཱརཝོ མཱཎཝོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཊྛིཏཝཏཾ [ཨཊྛིཏ ཝཏ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] བྷོཏོ གོཏམསྶ པདྷཱནཾ ཨཧོསི, སཔྤུརིསཝཏཾ [སཔྤུརིས ཝཏ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] བྷོཏོ གོཏམསྶ པདྷཱནཾ ཨཧོསི; ཡཐཱ ཏཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ. ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷོ གོཏམ, ཨཏྠི དེཝཱ’’ཏི [ཨདྷིདེཝཱཏི (ཀ.) ཨེཝཾ སབྦེསུ ‘ཨཏྠི དེཝཱ’ཏིཔདེསུ]? ‘‘ཋཱནསོ མེཏཾ [ཁོ པནེཏཾ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)], བྷཱརདྭཱཛ, ཝིདིཏཾ ཡདིདཾ – ཨདྷིདེཝཱ’’ཏི [ཨཏྠི དེཝཱཏི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.), ཨཏིདེཝཱཏི (?) ཨེཝཾ སབྦེསུ ‘ཨདྷིདེཝཱ’ཏིཔདེསུ]. ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷོ གོཏམ, ‘ཨཏྠི དེཝཱ’ཏི པུཊྛོ སམཱནོ ‘ཋཱནསོ མེཏཾ, བྷཱརདྭཱཛ ¶ , ཝིདིཏཾ ཡདིདཾ ཨདྷིདེཝཱ’ཏི ཝདེསི. ནནུ, བྷོ གོཏམ, ཨེཝཾ སནྟེ ཏུཙྪཱ མུསཱ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘‘ཨཏྠི དེཝཱ’ཏི, བྷཱརདྭཱཛ, པུཊྛོ སམཱནོ ‘ཨཏྠི དེཝཱ’ཏི ¶ ཡོ ཝདེཡྻ, ‘ཋཱནསོ མེ ཝིདིཏཱ’ཏི [ཋཱནསོ ཝིདིཏཱ མེ ཝིདིཏཱཏི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.), ཋཱནསོ མེ ཝིདིཏཱ ཨཏིདེཝཱཏི (?)] ཡོ ཝདེཡྻ; ཨཐ ཁྭེཏྠ ཝིཉྙུནཱ པུརིསེན ཨེཀཾསེན ནིཊྛཾ གནྟབྦཾ [གནྟུཾ (ཀ.), གནྟུཾ ཝཱ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཡདིདཾ – ‘ཨཏྠི དེཝཱ’’’ཏི. ‘‘ཀིསྶ པན མེ བྷཝཾ གོཏམོ ཨཱདིཀེནེཝ ན བྱཱཀཱསཱི’’ཏི [གོཏམོ ཨཱདིཀེནེཝ བྱཱཀཱསཱིཏི (ཀ.), གོཏམོ ཨཏྠི དེཝཱཏི ན བྱཱཀཱསཱིཏི (?)]? ‘‘ཨུཙྩེན སམྨཏཾ ཁོ ཨེཏཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ལོཀསྨིཾ ཡདིདཾ – ‘ཨཏྠི དེཝཱ’’’ཏི.

༤༨༦. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, སངྒཱརཝོ མཱཎཝོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ, ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ! སེཡྻཐཱཔི, བྷོ གོཏམ, ནིཀྐུཛྫིཏཾ ཝཱ ཨུཀྐུཛྫེཡྻ, པཊིཙྪནྣཾ ཝཱ ཝིཝརེཡྻ, མཱུལ༹ྷསྶ ཝཱ མགྒཾ ཨཱཙིཀྑེཡྻ, ཨནྡྷཀཱརེ ཝཱ ཏེལཔཛྫོཏཾ དྷཱརེཡྻ – ཙཀྑུམནྟོ རཱུཔཱནི དཀྑནྟཱིཏི – ཨེཝམེཝཾ བྷོཏཱ གོཏམེན ཨནེཀཔརིཡཱཡེན ¶ དྷམྨོ པཀཱསིཏོ. ཨེསཱཧཾ ¶ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ སརཎཾ གཙྪཱམི དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ. ཨུཔཱསཀཾ མཾ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི.

སངྒཱརཝསུཏྟཾ ནིཊྛིཏཾ དསམཾ.

བྲཱཧྨཎཝགྒོ ནིཊྛིཏོ པཉྩམོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

བྲཧྨཱཡུ སེལསྶལཱཡནོ, གྷོཊམུཁོ ཙ བྲཱཧྨཎོ;

ཙངྐཱི ཨེསུ དྷནཉྫཱནི, ཝཱསེཊྛོ སུབྷགཱརཝོཏི.

ཨིདཾ ཝགྒཱནམུདྡཱནཾ –

ཝགྒོ གཧཔཏི བྷིཀྑུ, པརིབྦཱཛཀནཱམཀོ;

རཱཛཝགྒོ བྲཱཧྨཎོཏི, པཉྩ མཛ྄ཛྷིམཨཱགམེ.

མཛ྄ཛྷིམཔཎྞཱསཀཾ སམཏྟཾ.