📜

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ

སཾཡུཏྟནིཀཱཡེ

ཁནྡྷཝགྒ-ཨཊྛཀཐཱ

༡. ཁནྡྷསཾཡུཏྟཾ

༡. ནཀུལཔིཏུཝགྒོ

༡. ནཀུལཔིཏུསུཏྟཝཎྞནཱ

༡. ཁནྡྷིཡཝགྒསྶ པཋམེ བྷགྒེསཱུཏི ཨེཝཾནཱམཀེ ཛནཔདེ. སུསུམཱརགིརེཏི སུསུམཱརགིརནགརེ. ཏསྨིཾ ཀིར མཱཔིཡམཱནེ སུསུམཱརོ སདྡམཀཱསི, ཏེནསྶ ‘‘སུསུམཱརགིར’’ནྟྭེཝ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. བྷེསཀལཱ༹ཝནེཏི བྷེསཀལཱ༹ཡ ནཱམ ཡཀྑིནིཡཱ ཨདྷིཝུཏྠཏྟཱ ཨེཝཾལདྡྷནཱམེ ཝནེ. ཏདེཝ མིགགཎསྶ ཨབྷཡཏྠཱཡ དིནྣཏྟཱ མིགདཱཡོཏི ཝུཙྩཏི. བྷགཝཱ ཏསྨིཾ ཛནཔདེ ཏཾ ནགརཾ ནིསྶཱཡ ཏསྨིཾ ཝནསཎྜེ ཝིཧརཏི. ནཀུལཔིཏཱཏི ནཀུལསྶ ནཱམ དཱརཀསྶ པིཏཱ.

ཛིཎྞོཏི ཛརཱཛིཎྞོ. ཝུཌྜྷོཏི ཝཡོཝུཌྜྷོ. མཧལླཀོཏི ཛཱཏིམཧལླཀོ. ཨདྡྷགཏོཏི ཏིཡདྡྷགཏོ. ཝཡོཨནུཔྤཏྟོཏི ཏེསུ ཏཱིསུ ཨདྡྷེསུ པཙྪིམཝཡཾ ཨནུཔྤཏྟོ. ཨཱཏུརཀཱཡོཏི གིལཱནཀཱཡོ. ཨིདཉྷི སརཱིརཾ སུཝཎྞཝཎྞམྤི ནིཙྩཔགྒྷརཎཊྛེན ཨཱཏུརཾཡེཝ ནཱམ. ཝིསེསེན པནསྶ ཛརཱཏུརཏཱ བྱཱདྷཱཏུརཏཱ མརཎཱཏུརཏཱཏི ཏིསྶོ ཨཱཏུརཏཱ ཧོནྟི. ཏཱསུ ཀིཉྩཱཔི ཨེསོ མཧལླཀཏྟཱ ཛརཱཏུརོཝ, ཨབྷིཎྷརོགཏཱཡ པནསྶ བྱཱདྷཱཏུརཏཱ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཨབྷིཀྑཎཱཏངྐོཏི ཨབྷིཎྷརོགོ ནིརནྟརརོགོ. ཨནིཙྩདསྶཱཝཱིཏི ཏཱཡ ཨཱཏུརཏཱཡ ཨིཙྪིཏིཙྪིཏཀྑཎེ ཨཱགནྟུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཀདཱཙིདེཝ དཊྛུཾ ལབྷཱམི, ན སབྦཀཱལནྟི ཨཏྠོ. མནོབྷཱཝནཱིཡཱནནྟི མནཝཌྜྷཀཱནཾ. ཡེསུ ཧི དིཊྛེསུ ཀུསལཝསེན ཙིཏྟཾ ཝཌྜྷཏི, ཏེ སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནཱདཡོ མཧཱཐེརཱ མནོབྷཱཝནཱིཡཱ ནཱམ. ཨནུསཱསཏཱུཏི པུནཔྤུནཾ སཱསཏུ. པུརིམཉྷི ཝཙནཾ ཨོཝཱདོ ནཱམ, ཨཔརཱཔརཾ ཨནུསཱསནཱི ནཱམ. ཨོཏིཎྞེ ཝཱ ཝཏྠུསྨིཾ ཝཙནཾ ཨོཝཱདོ ནཱམ, ཨནོཏིཎྞེ ཏནྟིཝསེན ཝཱ པཝེཎིཝསེན ཝཱ ཝུཏྟཾ ཨནུསཱསནཱི ནཱམ. ཨཔིཙ ཨོཝཱདོཏི ཝཱ ཨནུསཱསནཱིཏི ཝཱ ཨཏྠཏོ ཨེཀམེཝ, བྱཉྫནམཏྟམེཝ ནཱནཾ.

ཨཱཏུརོ ཧཱཡནྟི ཨཱཏུརོ ཧི ཨཡཾ, སུཝཎྞཝཎྞོ པིཡངྒུསཱམོཔི སམཱནོ ནིཙྩཔགྒྷརཎཊྛེན ཨཱཏུརོཡེཝ. ཨཎྜབྷཱུཏོཏི ཨཎྜཾ ཝིཡ བྷཱུཏོ དུབྦལོ. ཡཐཱ ཀུཀྐུཊཎྜཾ ཝཱ མཡཱུརཎྜཾ ཝཱ གེཎྜུཀཾ ཝིཡ གཧེཏྭཱ ཁིཔནྟེན ཝཱ པཧརནྟེན ཝཱ ན སཀྐཱ ཀཱིལི༹ཏུཾ, ཏཱཝདེཝ བྷིཛྫཏི, ཨེཝམཡམྤི ཀཱཡོ ཀཎྚཀེཔི ཁཱཎུཀེཔི པཀྑལིཏསྶ བྷིཛྫཏཱིཏི ཨཎྜཾ ཝིཡ བྷཱུཏོཏི ཨཎྜབྷཱུཏོ. པརིཡོནདྡྷོཏི སུཁུམེན ཚཝིམཏྟེན པརིཡོནདྡྷོ. ཨཎྜཉྷི སཱརཏཙེན པརིཡོནདྡྷཾ, ཏེན ཌཾསམཀསཱདཡོ ནིལཱིཡིཏྭཱཔི ཚཝིཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཡཱུསཾ པགྒྷརཱཔེཏུཾ ན སཀྐོནྟི. ཨིམསྨིཾ པན ཚཝིཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཡཾ ཨིཙྪནྟི, ཏཾ ཀརོནྟི. ཨེཝཾ སུཁུམཱཡ ཚཝིཡཱ པརིཡོནདྡྷོ. ཀིམཉྙཏྲ བཱལྱཱཏི བཱལབྷཱཝཏོ ཨཉྙཾ ཀིམཏྠི? བཱལོཡེཝ ཨཡནྟི ཨཏྠོ. ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ ཨཡཾ ཀཱཡོ ཨེཝརཱུཔོ, ཏསྨཱ.

ཏེནུཔསངྐམཱིཏི རཉྙོ ཙཀྐཝཏྟིསྶ ཨུཔཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཨནནྟརཾ པརིཎཱཡཀརཏནསྶ ཨུཔཊྛཱནཾ གཙྪནྟོ རཱཛཔུརིསོ ཝིཡ, སདྡྷམྨཙཀྐཝཏྟིསྶ བྷགཝཏོ ཨུཔཊྛཱནཾ གནྟྭཱ, ཨནནྟརཾ དྷམྨསེནཱཔཏིསྶ ཨཔཙིཏིཾ ཀཱཏུཀཱམོ ཡེནཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ, ཏེནུཔསངྐམི. ཝིཔྤསནྣཱནཱིཏི སུཊྛུ པསནྣཱནི. ཨིནྡྲིཡཱནཱིཏི མནཙྪཊྛཱནི ཨིནྡྲིཡཱནི. པརིསུདྡྷོཏི ནིདྡོསོ. པརིཡོདཱཏོཏི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ནིརུཔཀྐིལེསཏཱཡེཝ ཧི ཨེས པརིཡོདཱཏོཏི ཝུཏྟོ, ན སེཏབྷཱཝེན. ཨེཏསྶ ཙ པརིཡོདཱཏཏཾ དིསྭཱཝ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཝིཔྤསནྣཏཾ ཨཉྙཱསི. ནཡགྒཱཧཔཉྙཱ ཀིརེསཱ ཐེརསྶ.

ཀཐཉྷི ནོ སིཡཱཏི ཀེན ཀཱརཎེན ན ལདྡྷཱ བྷཝིསྶཏི? ལདྡྷཱཡེཝཱཏི ཨཏྠོ. ཨིམིནཱ ཀིཾ དཱིཔེཏི? སཏྠུཝིསྶཱསིཀབྷཱཝཾ. ཨཡཾ ཀིར སཏྠུ དིཊྛཀཱལཏོ པཊྛཱཡ པིཏིཔེམཾ, ཨུཔཱསིཀཱ ཙསྶ མཱཏིཔེམཾ པཊིལབྷཏི. ཨུབྷོཔི ‘‘མམ པུཏྟོ’’ཏི སཏྠཱརཾ ཝདནྟི. བྷཝནྟརགཏོ ཧི ནེསཾ སིནེཧོ. སཱ ཀིར ཨུཔཱསིཀཱ པཉྩ ཛཱཏིསཏཱནི ཏཐཱགཏསྶ མཱཏཱཝ, སོ ཙ, གཧཔཏི, པིཏཱཝ ཨཧོསི. པུན པཉྩ ཛཱཏིསཏཱནི ཨུཔཱསིཀཱ མཧཱམཱཏཱ, ཨུཔཱསཀོ མཧཱཔིཏཱ, ཏཐཱ ཙཱུལཱ༹མཱཏཱ ཙཱུལ༹པིཏཱཏི. ཨེཝཾ སཏྠཱ དིཡཌྜྷཨཏྟབྷཱཝསཧསྶཾ ཏེསཾཡེཝ ཧཏྠེ ཝཌྜྷིཏོ. ཏེནེཝ ཏེ ཡཾ ནེཝ པུཏྟསྶ, ན པིཏུ སནྟིཀེ ཀཐེཏུཾ སཀྐཱ, ཏཾ སཏྠུ སནྟིཀེ ནིསིནྣཱ ཀཐེནྟི. ཨིམིནཱཡེཝ ཙ ཀཱརཎེན བྷགཝཱ ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ ཨུཔཱསཀཱནཾ ཝིསྶཱསིཀཱནཾ ཡདིདཾ ནཀུལཔིཏཱ གཧཔཏི, ཡདིདཾ ནཀུལམཱཏཱ གཧཔཏཱནཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༢༥༧) ཏེ ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི. ཨིཏི སོ ཨིམཾ ཝིསྶཱསིཀབྷཱཝཾ པཀཱསེནྟོ ཀཐཉྷི ནོ སིཡཱཏི ཨཱཧ. ཨམཏེན ཨབྷིསིཏྟོཏི ནསྶིདྷ ཨཉྙཾ ཀིཉྩི ཛྷཱནཾ ཝཱ ཝིཔསྶནཱ ཝཱ མགྒོ ཝཱ ཕལཾ ཝཱ ‘‘ཨམཏཱབྷིསེཀོ’’ཏི དཊྛབྦོ, མདྷུརདྷམྨདེསནཱཡེཝ པན ‘‘ཨམཏཱབྷིསེཀོ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ. དཱུརཏོཔཱིཏི ཏིརོརཊྛཱཔི ཏིརོཛནཔདཱཔི.

ཨསྶུཏཝཱ པུཐུཛྫནོཏི ཨིདཾ ཝུཏྟཏྠམེཝ. ཨརིཡཱནཾ ཨདསྶཱཝཱིཏིཨཱདཱིསུ ཨརིཡཱཏི ཨཱརཀཏྟཱ ཀིལེསེཧི, ཨནཡེ ན ཨིརིཡནཏོ, ཨཡེ ཨིརིཡནཏོ, སདེཝཀེན ཙ ལོཀེན ཨརཎཱིཡཏོ བུདྡྷཱ ཙ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཙ བུདྡྷསཱཝཀཱ ཙ ཝུཙྩནྟི. བུདྡྷཱ ཨེཝ ཝཱ ཨིདྷ ཨརིཡཱ. ཡཐཱཧ – ‘‘སདེཝཀེ, བྷིཀྑཝེ, ལོཀེ…པེ… ཏཐཱགཏོ ཨརིཡོ’’ཏི ཝུཙྩཏཱིཏི (སཾ. ནི. ༥.༡༠༩༨). སཔྤུརིསཱནནྟི ཨེཏྠ པན པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཏཐཱགཏསཱཝཀཱ ཙ སཔྤུརིསཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཏེ ཧི ལོཀུཏྟརགུཎཡོགེན སོབྷནཱ པུརིསཱཏི སཔྤུརིསཱ. སབྦེཝ ཝཱ ཨེཏེ དྭེདྷཱཔི ཝུཏྟཱ. བུདྡྷཱཔི ཧི ཨརིཡཱ ཙ སཔྤུརིསཱ ཙ, པཙྩེཀབུདྡྷཱ བུདྡྷསཱཝཀཱཔི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཡོ ཝེ ཀཏཉྙཱུ ཀཏཝེདི དྷཱིརོ,

ཀལྱཱཎམིཏྟོ དལ༹ྷབྷཏྟི ཙ ཧོཏི;

དུཁིཏསྶ སཀྐཙྩ ཀརོཏི ཀིཙྩཾ,

ཏཐཱཝིདྷཾ སཔྤུརིསཾ ཝདནྟཱི’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༡༧.༧༨);

‘‘ཀལྱཱཎམིཏྟོ དལ༹ྷབྷཏྟི ཙ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཏྟཱཝཏཱ ཧི བུདྡྷསཱཝཀོ ཝུཏྟོ, ཀཏཉྙུཏཱདཱིཧི པཙྩེཀབུདྡྷབུདྡྷཱཏི. ཨིདཱནི ཡོ ཏེསཾ ཨརིཡཱནཾ ཨདསྶནསཱིལོ, ན ཙ དསྶནེ སཱདྷུཀཱརཱི, སོ ‘‘ཨརིཡཱནཾ ཨདསྶཱཝཱི’’ཏི ཝེདིཏབྦོ. སོ ཙ ཙཀྑུནཱ ཨདསྶཱཝཱི, ཉཱཎེན ཨདསྶཱཝཱིཏི དུཝིདྷོ. ཏེསུ ཉཱཎེན ཨདསྶཱཝཱི ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏོ. མཾསཙཀྑུནཱ ཧི དིབྦཙཀྑུནཱ ཝཱ ཨརིཡཱ དིཊྛཱཔི ཨདིཊྛཱཝ ཧོནྟི ཏེསཾ ཙཀྑཱུནཾ ཝཎྞམཏྟགྒཧཎཏོ ན ཨརིཡབྷཱཝགོཙརཏོ. སོཎསིངྒཱལཱདཡོཔི ཙཀྑུནཱ ཨརིཡེ པསྶནྟི, ན ཙེཏེ ཨརིཡཱནཾ དསྶཱཝིནོ ནཱམ.

ཏཏྲིདཾ ཝཏྠུ – ཙིཏྟལཔབྦཏཝཱསིནོ ཀིར ཁཱིཎཱསཝཏྠེརསྶ ཨུཔཊྛཱཀོ ཝུཌྜྷཔབྦཛིཏོ ཨེཀདིཝསཾ ཐེརེན སདྡྷིཾ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ, ཐེརསྶ པཏྟཙཱིཝརཾ གཧེཏྭཱ, པིཊྛིཏོ ཨཱགཙྪནྟོ ཐེརཾ པུཙྪི – ‘‘ཨརིཡཱ ནཱམ, བྷནྟེ, ཀཱིདིསཱ’’ཏི? ཐེརོ ཨཱཧ – ‘‘ཨིདྷེཀཙྩོ མཧལླཀོ ཨརིཡཱནཾ པཏྟཙཱིཝརཾ གཧེཏྭཱ ཝཏྟཔཊིཝཏྟཾ ཀཏྭཱ སཧཙརནྟོཔི ནེཝ ཨརིཡེ ཛཱནཱཏི, ཨེཝཾ དུཛྫཱནཱཝུསོ, ཨརིཡཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེཔི སོ ནེཝ ཨཉྙཱསི. ཏསྨཱ ན ཙཀྑུནཱ དསྶནཾ དསྶནཾ, ཉཱཎེན དསྶནམེཝ དསྶནཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཀིཾ ཏེ, ཝཀྐལི, ཨིམིནཱ པཱུཏིཀཱཡེན དིཊྛེན? ཡོ ཁོ, ཝཀྐལི, དྷམྨཾ པསྶཏི, སོ མཾ པསྶཏི. ཡོ མཾ པསྶཏི, སོ དྷམྨཾ པསྶཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༣.༨༧). ཏསྨཱ ཙཀྑུནཱ པསྶནྟོཔི ཉཱཎེན ཨརིཡེཧི དིཊྛཾ ཨནིཙྩཱདིལཀྑཎཾ ཨཔསྶནྟོ, ཨརིཡཱདྷིགཏཉྩ དྷམྨཾ ཨནདྷིགཙྪནྟོ ཨརིཡཀརདྷམྨཱནཾ ཨརིཡབྷཱཝསྶ ཙ ཨདིཊྛཏྟཱ ‘‘ཨརིཡཱནཾ ཨདསྶཱཝཱི’’ཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨརིཡདྷམྨསྶ ཨཀོཝིདོཏི, སཏིཔཊྛཱནཱདིབྷེདེ ཨརིཡདྷམྨེ ཨཀུསལོ. ཨརིཡདྷམྨེ ཨཝིནཱིཏོཏི ཨེཏྠ པན –

‘‘དུཝིདྷོ ཝིནཡོ ནཱམ, ཨེཀམེཀེཏྠ པཉྩདྷཱ;

ཨབྷཱཝཏོ ཏསྶ ཨཡཾ, ཨཝིནཱིཏོཏི ཝུཙྩཏི’’.

ཨཡཉྷི སཾཝརཝིནཡོ པཧཱནཝིནཡོཏི དུཝིདྷོ ཝིནཡོ. ཨེཏྠ ཙ དུཝིདྷེཔི ཝིནཡེ ཨེཀམེཀོ ཝིནཡོ པཉྩདྷཱ བྷིཛྫཏི. སཾཝརཝིནཡོཔི ཧི སཱིལསཾཝརོ སཏིསཾཝརོ ཉཱཎསཾཝརོ ཁནྟིསཾཝརོ ཝཱིརིཡསཾཝརོཏི པཉྩཝིདྷོ. པཧཱནཝིནཡོཔི ཏདངྒཔྤཧཱནཾ, ཝིཀྑམྦྷནཔྤཧཱནཾ སམུཙྪེདཔྤཧཱནཾ པཊིཔྤསྶདྡྷིཔྤཧཱནཾ ནིསྶརཎཔྤཧཱནནྟི པཉྩཝིདྷོ.

ཏཏྠ ‘‘ཨིམིནཱ པཱཏིམོཀྑསཾཝརེན ཨུཔེཏོ ཧོཏི སམུཔེཏོ’’ཏི (ཝིབྷ. ༥༡༡) ཨཡཾ སཱིལསཾཝརོ. ‘‘རཀྑཏི ཙཀྑུནྡྲིཡཾ, ཙཀྑུནྡྲིཡེ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏཱི’’ཏི ཨཡཾ (དཱི. ནི. ༡.༢༡༣; མ. ནི. ༡.༢༩༥; སཾ. ནི. ༤.༢༣༩; ཨ. ནི. ༣.༡༦) སཏིསཾཝརོ.

‘‘ཡཱནི སོཏཱནི ལོཀསྨིཾ, (ཨཛིཏཱཏི བྷགཝཱ)

སཏི ཏེསཾ ནིཝཱརཎཾ;

སོཏཱནཾ སཾཝརཾ བྲཱུམི,

པཉྙཱཡེཏེ པིདྷཱིཡརེ’’ཏི. (སུ. ནི. ༡༠༤༡; ཙཱུལ༹ནི. ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས.༤) –

ཨཡཾ ཉཱཎསཾཝརོ. ‘‘ཁམོ ཧོཏི སཱིཏསྶ ཨུཎྷསྶཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༤; ཨ. ནི. ༤.༡༡༤; ༦.༥༨) ཨཡཾ ཁནྟིསཾཝརོ. ‘‘ཨུཔྤནྣཾ ཀཱམཝིཏཀྐཾ ནཱདྷིཝཱསེཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༦; ཨ. ནི. ༤.༡༡༤; ༦.༥༨) ཨཡཾ ཝཱིརིཡསཾཝརོ. སབྦོཔི ཙཱཡཾ སཾཝརོ ཡཐཱསཀཾ སཾཝརིཏབྦཱནཾ ཝིནེཏབྦཱནཉྩ ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིནཾ སཾཝརཎཏོ ‘‘སཾཝརོ’’ ཝིནཡནཏོ ‘‘ཝིནཡོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ ཏཱཝ སཾཝརཝིནཡོ པཉྩདྷཱ བྷིཛྫཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཏཐཱ ཡཾ ནཱམརཱུཔཔརིཙྪེདཱདཱིསུ ཝིཔསྶནཱཉཱཎེསུ པཊིཔཀྑབྷཱཝཏོ དཱིཔཱལོཀེནེཝ ཏམསྶ, ཏེན ཏེན ཝིཔསྶནཱཉཱཎེན ཏསྶ ཏསྶ ཨནཏྠསྶ པཧཱནཾ. སེཡྻཐིདཾ – ནཱམརཱུཔཝཝཏྠཱནེན སཀྐཱཡདིཊྛིཡཱ, པཙྩཡཔརིགྒཧེན ཨཧེཏུཝིསམཧེཏུདིཊྛཱིནཾ, ཏསྶེཝ ཨཔརབྷཱགེན ཀངྑཱཝིཏརཎེན ཀཐཾཀཐཱིབྷཱཝསྶ, ཀལཱཔསམྨསནེན ‘‘ཨཧཾ མམཱ’’ཏི གཱཧསྶ, མགྒཱམགྒཝཝཏྠཱནེན ཨམགྒེ མགྒསཉྙཱཡ, ཨུདཡདསྶནེན ཨུཙྪེདདིཊྛིཡཱ, ཝཡདསྶནེན སསྶཏདིཊྛིཡཱ, བྷཡདསྶནེན སབྷཡེ ཨབྷཡསཉྙཱཡ, ཨཱདཱིནཝདསྶནེན ཨསྶཱདསཉྙཱཡ, ནིབྦིདཱནུཔསྶནཱཡ ཨབྷིརཏིསཉྙཱཡ, མུཙྩིཏུཀམྱཏཱཉཱཎེན ཨམུཙྩིཏུཀཱམཏཱཡ. ཨུཔེཀྑཱཉཱཎེན ཨནུཔེཀྑཱཡ, ཨནུལོམེན དྷམྨཊྛིཏིཡཾ ནིབྦཱནེ ཙ པཊིལོམབྷཱཝསྶ, གོཏྲབྷུནཱ སངྑཱརནིམིཏྟགཱཧསྶ པཧཱནཾ, ཨེཏཾ ཏདངྒཔྤཧཱནཾ ནཱམ.

ཡཾ པན ཨུཔཙཱརཔྤནཱབྷེདེན སམཱདྷིནཱ པཝཏྟིབྷཱཝནིཝཱརཎཏོ གྷཊཔྤཧཱརེནེཝ ཨུདཀཔིཊྛེ སེཝཱལསྶ, ཏེསཾ ཏེསཾ ནཱིཝརཎཱདིདྷམྨཱནཾ པཧཱནཾ, ཨེཏཾ ཝིཀྑམྦྷནཔྤཧཱནཾ ནཱམ. ཡཾ ཙཏུནྣཾ ཨརིཡམགྒཱནཾ བྷཱཝིཏཏྟཱ ཏཾཏཾམགྒཝཏོ ཨཏྟནོ སནྟཱནེ ‘‘དིཊྛིགཏཱནཾ པཧཱནཱཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན (དྷ. ས. ༢༧༧; ཝིབྷ. ༦༢༨) ཝུཏྟསྶ སམུདཡཔཀྑིཀསྶ ཀིལེསགཎསྶ ཨཙྩནྟཾ ཨཔྤཝཏྟིབྷཱཝེན པཧཱནཾ, ཨིདཾ སམུཙྪེདཔྤཧཱནཾ ནཱམ. ཡཾ པན ཕལཀྑཎེ པཊིཔྤསྶདྡྷཏྟཾ ཀིལེསཱནཾ, ཨེཏཾ པཊིཔྤསྶདྡྷིཔྤཧཱནཾ ནཱམ.

ཡཾ སབྦསངྑཏནིསྶཊཏྟཱ པཧཱིནསབྦསངྑཏཾ ནིབྦཱནཾ, ཨེཏཾ ནིསྶརཎཔྤཧཱནཾ ནཱམ. སབྦམྤི ཙེཏཾ པཧཱནཾ ཡསྨཱ ཙཱགཊྛེན པཧཱནཾ, ཝིནཡཊྛེན ཝིནཡོ, ཏསྨཱ ‘‘པཧཱནཝིནཡོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏཾཏཾཔཧཱནཝཏོ ཝཱ ཏསྶ ཏསྶ ཝིནཡསྶ སམྦྷཝཏོཔེཏཾ ‘‘པཧཱནཝིནཡོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ པཧཱནཝིནཡོཔི པཉྩདྷཱ བྷིཛྫཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཝམཡཾ སངྑེཔཏོ དུཝིདྷོ, བྷེདཏོ ཙ དསཝིདྷོ ཝིནཡོ བྷིནྣསཾཝརཏྟཱ པཧཱཏབྦསྶ ཙ ཨཔྤཧཱིནཏྟཱ ཡསྨཱ ཨེཏསྶ ཨསྶུཏཝཏོ པུཐུཛྫནསྶ ནཏྠི, ཏསྨཱ ཨབྷཱཝཏོ ཏསྶ ཨཡཾ ‘‘ཨཝིནཱིཏོ’’ཏི ཝུཙྩཏཱིཏི. ཨེས ནཡོ སཔྤུརིསཱནཾ ཨདསྶཱཝཱི སཔྤུརིསདྷམྨསྶ ཨཀོཝིདོ སཔྤུརིསདྷམྨེ ཨཝིནཱིཏོཏི ཨེཏྠཱཔི. ནིནྣཱནཱཀརཎཉྷི ཨེཏཾ ཨཏྠཏོ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཡེཝ ཏེ ཨརིཡཱ, ཏེཝ ཏེ སཔྤུརིསཱ. ཡེཝ ཏེ སཔྤུརིསཱ, ཏེཝ ཏེ ཨརིཡཱ. ཡོ ཨེཝ སོ ཨརིཡཱནཾ དྷམྨོ, སོ ཨེཝ སོ སཔྤུརིསཱནཾ དྷམྨོ. ཡོ ཨེཝ སོ སཔྤུརིསཱནཾ དྷམྨོ, སོ ཨེཝ སོ ཨརིཡཱནཾ དྷམྨོ. ཡེཝ ཏེ ཨརིཡཝིནཡཱ, ཏེཝ ཏེ སཔྤུརིསཝིནཡཱ. ཡེཝ ཏེ སཔྤུརིསཝིནཡཱ, ཏེཝ ཏེ ཨརིཡཝིནཡཱ. ཨརིཡེཏི ཝཱ སཔྤུརིསེཏི ཝཱ, ཨརིཡདྷམྨེཏི ཝཱ སཔྤུརིསདྷམྨེཏི ཝཱ, ཨརིཡཝིནཡེཏི ཝཱ སཔྤུརིསཝིནཡེཏི ཝཱ ཨེསེསེ ཨེཀེ ཨེཀཊྛེ སམེ སམབྷཱགེ ཏཛྫཱཏེ ཏཉྙེཝཱ’’ཏི.

རཱུཔཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏཱིཏི ཨིདྷེཀཙྩོ རཱུཔཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏི, ‘‘ཡཾ རཱུཔཾ, སོ ཨཧཾ, ཡོ ཨཧཾ, ཏཾ རཱུཔ’’ནྟི རཱུཔཉྩ ཨཏྟཉྩ ཨདྭཡཾ སམནུཔསྶཏི. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཏེལཔྤདཱིཔསྶ ཛྷཱཡཏོ ཡཱ ཨཙྩི, སོ ཝཎྞོ. ཡོ ཝཎྞོ, སཱ ཨཙྩཱིཏི ཨཙྩིཉྩ ཝཎྞཉྩ ཨདྭཡཾ སམནུཔསྶཏི, ཨེཝམེཝ ཨིདྷེཀཙྩོ རཱུཔཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏི…པེ… ཨདྭཡཾ སམནུཔསྶཏཱིཏི ཨེཝཾ རཱུཔཾ ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི དིཊྛིཔསྶནཱཡ པསྶཏི. རཱུཔཝནྟཾ ཝཱ ཨཏྟཱནནྟི ཨརཱུཔཾ ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི གཧེཏྭཱ ཚཱཡཱཝནྟཾ རུཀྑཾ ཝིཡ ཏཾ རཱུཔཝནྟཾ སམནུཔསྶཏི. ཨཏྟནི ཝཱ རཱུཔནྟི ཨརཱུཔམེཝ ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི གཧེཏྭཱ པུཔྥསྨིཾ གནྡྷཾ ཝིཡ ཨཏྟནི རཱུཔཾ སམནུཔསྶཏི. རཱུཔསྨིཾ ཝཱ ཨཏྟཱནནྟི ཨརཱུཔམེཝ ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི གཧེཏྭཱ ཀརཎྜཀེ མཎིཾ ཝིཡ ཏཾ ཨཏྟཱནཾ རཱུཔསྨིཾ སམནུཔསྶཏི. པརིཡུཊྛཊྛཱཡཱིཏི པརིཡུཊྛཱནཱཀཱརེན ཨབྷིབྷཝནཱཀཱརེན ཋིཏོ, ‘‘ཨཧཾ རཱུཔཾ, མམ རཱུཔ’’ནྟི ཨེཝཾ ཏཎྷཱདིཊྛཱིཧི གིལིཏྭཱ པརིནིཊྛཔེཏྭཱ གཎྷནཀོ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏསྶ ཏཾ རཱུཔནྟི ཏསྶ ཏཾ ཨེཝཾ གཧིཏཾ རཱུཔཾ. ཝེདནཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཏཏྠ ‘‘རཱུཔཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏཱི’’ཏི སུདྡྷརཱུཔམེཝ ཨཏྟཱཏི ཀཐིཏཾ. ‘‘རཱུཔཝནྟཾ ཝཱ ཨཏྟཱནཾ, ཨཏྟནི ཝཱ རཱུཔཾ, རཱུཔསྨིཾ ཝཱ ཨཏྟཱནཾ, ཝེདནཾ ཨཏྟཏོ…པེ… སཉྙཾ… སངྑཱརེ… ཝིཉྙཱཎཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏཱི’’ཏི ཨིམེསུ སཏྟསུ ཋཱནེསུ ཨརཱུཔཾ ཨཏྟཱཏི ཀཐིཏཾ. ‘‘ཝེདནཱཝནྟཾ ཝཱ ཨཏྟཱནཾ, ཨཏྟནི ཝཱ ཝེདནཾ, ཝེདནཱཡ ཝཱ ཨཏྟཱན’’ནྟི ཨེཝཾ ཙཏཱུསུ ཁནྡྷེསུ ཏིཎྞཾ ཏིཎྞཾ ཝསེན དྭཱདསསུ ཋཱནེསུ རཱུཔཱརཱུཔམིསྶཀོ ཨཏྟཱ ཀཐིཏོ. ཏཏྠ ‘‘རཱུཔཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏི, ཝེདནཾ… སཉྙཾ… སངྑཱརེ… ཝིཉྙཱཎཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏཱི’’ཏི ཨིམེསུ པཉྩསུ ཋཱནེསུ ཨུཙྪེདདིཊྛི ཀཐིཏཱ, ཨཝསེསེསུ སསྶཏདིཊྛཱིཏི ཨེཝམེཏྠ པནྣརས བྷཝདིཊྛིཡོ པཉྩ ཝིབྷཝདིཊྛིཡོ ཧོནྟི, ཏཱ སབྦཱཔི མགྒཱཝརཎཱ, ན སགྒཱཝརཎཱ, པཋམམགྒཝཛ྄ཛྷཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨེཝཾ ཁོ, གཧཔཏི, ཨཱཏུརཀཱཡོ ཙེཝ ཧོཏི ཨཱཏུརཙིཏྟོ ཙཱཏི ཀཱཡོ ནཱམ བུདྡྷཱནམྤི ཨཱཏུརོཡེཝ. ཙིཏྟཾ པན རཱགདོསམོཧཱནུགཏཾ ཨཱཏུརཾ ནཱམ, ཏཾ ཨིདྷ དསྶིཏཾ. ནོ ཙ ཨཱཏུརཙིཏྟོཏི ཨིདྷ ནིཀྐིལེསཏཱཡ ཙིཏྟསྶ ཨནཱཏུརབྷཱཝོ དསྶིཏོ. ཨིཏི ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ལོཀིཡམཧཱཛནོ ཨཱཏུརཀཱཡོ ཙེཝ ཨཱཏུརཙིཏྟོ ཙཱཏི དསྶིཏོ, ཁཱིཎཱསཝཱ ཨཱཏུརཀཱཡཱ ཨནཱཏུརཙིཏྟཱ, སཏྟ སེཁཱ ནེཝ ཨཱཏུརཙིཏྟཱ, ན ཨནཱཏུརཙིཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. བྷཛམཱནཱ པན ཨནཱཏུརཙིཏྟཏཾཡེཝ བྷཛནྟཱིཏི. པཋམཾ.

༢. དེཝདཧསུཏྟཝཎྞནཱ

༢. དུཏིཡེ དེཝདཧནྟི དེཝཱ ཝུཙྩནྟི རཱཛཱནོ, ཏེསཾ མངྒལདཧོ, སཡཾཛཱཏོ ཝཱ སོ དཧོཏི, ཏསྨཱ ‘‘དེཝདཧོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཏསྶ ཨཝིདཱུརེ ནིགམོ དེཝདཧནྟྭེཝ ནཔུཾསཀལིངྒཝསེན སངྑཾ གཏོ. པཙྪཱབྷཱུམགམིཀཱཏི པཙྪཱབྷཱུམཾ ཨཔརདིསཱཡཾ ནིཝིཊྛཾ ཛནཔདཾ གནྟུཀཱམཱ. ནིཝཱསནྟི ཏེམཱསཾ ཝསྶཱཝཱསཾ. ཨཔལོཀིཏོཏི ཨཱཔུཙྪིཏོ. ཨཔལོཀེཐཱཏི ཨཱཔུཙྪཐ. ཀསྨཱ ཐེརཾ ཨཱཔུཙྪཱཔེཏི? ཏེ སབྷཱརེ ཀཱཏུཀཱམཏཱཡ. ཡོ ཧི ཨེཀཝིཧཱརེ ཝསནྟོཔི སནྟིཀཾ ན གཙྪཏི པཀྐམནྟོ ཨནཱཔུཙྪཱ པཀྐམཏི, ཨཡཾ ནིབྦྷཱརོ ནཱམ. ཡོ ཨེཀཝིཧཱརེ ཝསནྟོཔི ཨཱགནྟྭཱ པསྶཏི, པཀྐམནྟོ ཨཱཔུཙྪཏི, ཨཡཾ སབྷཱརོ ནཱམ. ཨིམེཔི བྷིཀྑཱུ བྷགཝཱ ‘‘ཨེཝམིམེ སཱིལཱདཱིཧི ཝཌྜྷིསྶནྟཱི’’ཏི སབྷཱརེ ཀཱཏུཀཱམོ ཨཱཔུཙྪཱཔེཏི.

པཎྜིཏོཏི དྷཱཏུཀོསལླཱདིནཱ ཙཏུབྦིདྷེན པཎྜིཙྩེན སམནྣཱགཏོ. ཨནུགྒཱཧཀོཏི ཨཱམིསཱནུགྒཧེན ཙ དྷམྨཱནུགྒཧེན ཙཱཏི དྭཱིཧིཔི ཨནུགྒཧེཧི ཨནུགྒཱཧཀོ. ཐེརོ ཀིར ཨཉྙེ བྷིཀྑཱུ ཝིཡ པཱཏོཝ པིཎྜཱཡ ཨགནྟྭཱ སབྦབྷིཀྑཱུསུ གཏེསུ སཀལཾ སངྒྷཱརཱམཾ ཨནུཝིཙརནྟོ ཨསམྨཊྛཊྛཱནཾ སམྨཛྫཏི, ཨཚཌྜིཏཾ ཀཙཝརཾ ཚཌྜེཏི, སངྒྷཱརཱམེ དུནྣིཀྑིཏྟཱནི མཉྩཔཱིཋདཱརུབྷཎྜམཏྟིཀཱབྷཎྜཱནི པཊིསཱམེཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? ‘‘མཱ ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ ཝིཧཱརཾ པཝིཊྛཱ དིསྭཱ པརིབྷཝཾ ཨཀཾསཱུ’’ཏི. ཏཏོ གིལཱནསཱལཾ གནྟྭཱ གིལཱནེ ཨསྶཱསེཏྭཱ ‘‘ཀེནཏྠོ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ཡེན ཨཏྠོ ཧོཏི, ཏདཏྠཾ ཏེསཾ དཧརསཱམཎེརེ ཨཱདཱཡ བྷིཀྑཱཙཱརཝཏྟེན ཝཱ སབྷཱགཊྛཱནེ ཝཱ བྷེསཛྫཾ པརིཡེསིཏྭཱ ཏེསཾ དཏྭཱ, ‘‘གིལཱནུཔཊྛཱནཾ ནཱམ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷེཧི ཝཎྞིཏཾ, གཙྪཐ སཔྤུརིསཱ ཨཔྤམཏྟཱ ཧོཐཱ’’ཏི ཏེ པེསེཏྭཱ སཡཾ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཀཀུལེ ཝཱ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ ཝིཧཱརཾ གཙྪཏི. ཨིདཾ ཏཱཝསྶ ནིབདྡྷཝཱསཊྛཱནེ ཨཱཙིཎྞཾ.

བྷགཝཏི པན ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནེ ‘‘ཨཧཾ ཨགྒསཱཝཀོ’’ཏི ཨུཔཱཧནཾ ཨཱརུཡ྄ཧ ཚཏྟཾ གཧེཏྭཱ པུརཏོ པུརཏོ ན གཙྪཏི. ཡེ པན ཏཏྠ མཧལླཀཱ ཝཱ ཨཱབཱདྷིཀཱ ཝཱ ཨཏིདཧརཱ ཝཱ, ཏེསཾ རུཛྫནཊྛཱནཱནི ཏེལེན མཀྑཱཔེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརཾ ཨཏྟནོ དཧརསཱམཎེརེཧི གཱཧཱཔེཏྭཱ ཏཾདིཝསཾ ཝཱ དུཏིཡདིཝསཾ ཝཱ ཏེ གཎྷིཏྭཱཝ གཙྪཏི. ཨེཀདིཝསཉྷི ཏཉྙེཝ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཏིཝིཀཱལེ སམྤཏྟཏྟཱ སེནཱསནཾ ཨལབྷིཏྭཱ, ཙཱིཝརཀུཊིཡཾ ནིསིནྣཾ དིསྭཱ, སཏྠཱ པུནདིཝསེ བྷིཀྑུསངྒྷཾ སནྣིཔཱཏཱཔེཏྭཱ, ཧཏྠིཝཱནརཏིཏྟིརཝཏྠུཾ ཀཐེཏྭཱ, ‘‘ཡཐཱཝུཌྜྷཾ སེནཱསནཾ དཱཏབྦ’’ནྟི སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཱཔེསི. ཨེཝཾ ཏཱཝེས ཨཱམིསཱནུགྒཧེན ཨནུགྒཎྷཱཏི. ཨོཝདནྟོ པནེས སཏཝཱརམྤི སཧསྶཝཱརམྤི ཏཱཝ ཨོཝདཏི, ཡཱཝ སོ པུགྒལོ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱཏི, ཨཐ ནཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཨཉྙཾ ཨོཝདཏི. ཨིམིནཱ ནཡེན ཨོཝདཏོ ཙསྶ ཨོཝཱདེ ཋཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྟཱ གཎནཔཐཾ ཨཏིཀྐནྟཱ. ཨེཝཾ དྷམྨཱནུགྒཧེན ཨནུགྒཎྷཱཏི.

པཙྩསྶོསུནྟི ཏེ བྷིཀྑཱུ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ནེཝ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ, ན ཨཱཙརིཡོ ན སནྡིཊྛསམྦྷཏྟོ. ཀིཾ ཏསྶ སནྟིཀེ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི? ཏུཎྷཱིབྷཱཝཾ ཨནཱཔཛྫིཏྭཱ ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི སཏྠུ ཝཙནཾ སམྤཊིཙྪིཾསུ. ཨེལ༹གལཱགུམྦེཏི གཙྪམཎྜཔཀེ. སོ ཀིར ཨེལ༹གལཱགུམྦོ དྷུཝསལིལཊྛཱནེ ཛཱཏོ. ཨཐེཏྠ ཙཏཱུཧི པཱདེཧི མཎྜཔཾ ཀཏྭཱ ཏསྶ ཨུཔརི ཏཾ གུམྦཾ ཨཱརོཔེསུཾ, སོ ཏཾ མཎྜཔཾ ཚཱདེསི. ཨཐསྶ ཧེཊྛཱ ཨིཊྛཀཱཧི པརིཙིནིཏྭཱ ཝཱལིཀཾ ཨོཀིརིཏྭཱ ཨཱསནཾ པཉྙཱཔཡིཾསུ. སཱིཏལཾ དིཝཱཊྛཱནཾ ཨུདཀཝཱཏོ ཝཱཡཏི. ཐེརོ ཏསྨིཾ ནིསཱིདི. ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨེལ༹གལཱགུམྦེ’’ཏི.

ནཱནཱཝེརཛྫགཏནྟི ཨེཀསྶ རཉྙོ རཛྫཏོ ནཱནཱཝིདྷཾ རཛྫགཏཾ. ཝིརཛྫནྟི ཨཉྙཾ རཛྫཾ. ཡཐཱ ཧི སདེསཏོ ཨཉྙོ ཝིདེསོ, ཨེཝཾ ནིཝུཏྠརཛྫཏོ ཨཉྙཾ རཛྫཾ ཝིརཛྫཾ ནཱམ, ཏཾ ཝེརཛྫནྟི ཝུཏྟཾ. ཁཏྟིཡཔཎྜིཏཱཏི བིམྦིསཱརཀོསལརཱཛཱདཡོ པཎྜིཏརཱཛཱནོ. བྲཱཧྨཎཔཎྜིཏཱཏི ཙངྐཱིཏཱརུཀྑཱདཡོ པཎྜིཏབྲཱཧྨཎཱ. གཧཔཏིཔཎྜིཏཱཏི ཙིཏྟསུདཏྟཱདཡོ པཎྜིཏགཧཔཏཡོ. སམཎཔཎྜིཏཱཏི སབྷིཡཔིལོཏིཀཱདཡོ པཎྜིཏཔརིབྦཱཛཀཱ. ཝཱིམཾསཀཱཏི ཨཏྠགཝེསིནོ. ཀིཾཝཱདཱིཏི ཀིཾ ཨཏྟནོ དསྶནཾ ཝདཏི, ཀིཾ ལདྡྷིཀོཏི ཨཏྠོ. ཀིམཀྑཱཡཱིཏི ཀིཾ སཱཝཀཱནཾ ཨོཝཱདཱནུསཱསནིཾ ཨཱཙིཀྑཏི? དྷམྨསྶ ཙཱནུདྷམྨནྟི བྷགཝཏཱ ཝུཏྟབྱཱཀརཎསྶ ཨནུབྱཱཀརཎཾ. སཧདྷམྨིཀོཏི སཀཱརཎོ. ཝཱདཱནུཝཱདོཏི བྷགཝཏཱ ཝུཏྟཝཱདསྶ ཨནུཝཱདོ. ‘‘ཝཱདཱནུཔཱཏོ’’ཏིཔི པཱཋོ, སཏྠུ ཝཱདསྶ ཨནུཔཱཏོ ཨནུཔཏནཾ, ཨནུགམནནྟི ཨཏྠོ. ཨིམིནཱཔི ཝཱདཾ ཨནུགཏོ ཝཱདོཡེཝ དཱིཔིཏོ ཧོཏི.

ཨཝིགཏརཱགསྶཱཏིཨཱདཱིསུ ཏཎྷཱཝསེནེཝ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཎྷཱ ཧི རཛྫནཏོ རཱགོ, ཚནྡིཡནཏོ ཚནྡོ, པིཡཱཡནཊྛེན པེམཾ, པིཝིཏུཀཱམཊྛེན པིཔཱསཱ, ཨནུདཧནཊྛེན པརིལཱ༹ཧོཏི ཝུཙྩཏི. ཨཀུསལེ ཙཱཝུསོ, དྷམྨེཏིཨཱདི ཀསྨཱ ཨཱརདྡྷཾ? པཉྩསུ ཁནྡྷེསུ ཨཝཱིཏརཱགསྶ ཨཱདཱིནཝཾ, ཝཱིཏརཱགསྶ ཙ ཨཱནིསཾསཾ དསྶེཏུཾ. ཏཏྲ ཨཝིགྷཱཏོཏི ནིདྡུཀྑོ. ཨནུཔཱཡཱསོཏི ནིརུཔཏཱཔོ. ཨཔརིལཱ༹ཧོཏི ནིདྡཱཧོ. ཨེཝཾ སབྦཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. དུཏིཡཾ.

༣. ཧཱལིདྡིཀཱནིསུཏྟཝཎྞནཱ

༣. ཏཏིཡེ ཨཝནྟཱིསཱུཏི ཨཝནྟིདཀྑིཎཱཔཐསངྑཱཏེ ཨཝནྟིརཊྛེ. ཀུརརགྷརེཏི ཨེཝཾནཱམཀེ ནགརེ. པཔཱཏེཏི ཨེཀཏོ པཔཱཏེ. ཏསྶ ཀིར པབྦཏསྶ ཨེཀཾ པསྶཾ ཚིནྡིཏྭཱ པཱཏིཏཾ ཝིཡ ཨཧོསི. ‘‘པཝཏྟེ’’ཏིཔི པཱཋོ, ནཱནཱཏིཏྠིཡཱནཾ ལདྡྷིཔཝཏྟཊྛཱནེཏི ཨཏྠོ. ཨིཏི ཐེརོ ཏསྨིཾ རཊྛེ ཏཾ ནགརཾ ནིསྶཱཡ ཏསྨིཾ པབྦཏེ ཝིཧརཏི. ཧཱལིདྡིཀཱནཱིཏི ཨེཝཾནཱམཀོ. ཨཊྛཀཝགྒིཡེ མཱགཎྜིཡཔཉྷེཏི ཨཊྛཀཝགྒིཀམྷི མཱགཎྜིཡཔཉྷོ ནཱམ ཨཏྠི, ཏསྨིཾ པཉྷེ. རཱུཔདྷཱཏཱུཏི རཱུཔཀྑནྡྷོ ཨདྷིཔྤེཏོ. རཱུཔདྷཱཏུརཱགཝིནིབདྡྷནྟི རཱུཔདྷཱཏུམྷི རཱགེན ཝིནིབདྡྷཾ. ཝིཉྙཱཎནྟི ཀམྨཝིཉྙཱཎཾ. ཨོཀསཱརཱིཏི གེཧསཱརཱི ཨཱལཡསཱརཱི.

ཀསྨཱ པནེཏྠ ‘‘ཝིཉྙཱཎདྷཱཏུ ཁོ, གཧཔཏཱི’’ཏི ན ཝུཏྟནྟི? སམྨོཧཝིགྷཱཏཏྠཾ. ‘‘ཨོཀོ’’ཏི ཧི ཨཏྠཏོ པཙྩཡོ ཝུཙྩཏི, པུརེཛཱཏཉྩ ཀམྨཝིཉྙཱཎཾ པཙྪཱཛཱཏསྶ ཀམྨཝིཉྙཱཎསྶཔི ཝིཔཱཀཝིཉྙཱཎསྶཔི ཝིཔཱཀཝིཉྙཱཎཉྩ ཝིཔཱཀཝིཉྙཱཎསྶཔི ཀམྨཝིཉྙཱཎསྶཔི པཙྩཡོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཀཏརཾ ནུ ཁོ ཨིདྷ ཝིཉྙཱཎ’’ནྟི? སམྨོཧོ བྷཝེཡྻ, ཏསྶ ཝིགྷཱཏཏྠཾ ཏཾ ཨགཧེཏྭཱ ཨསམྦྷིནྣཱཝ དེསནཱ ཀཏཱ. ཨཔིཙ ཨཱརམྨཎཝསེན ཙཏསྶོ ཨབྷིསངྑཱརཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡོ ཝུཏྟཱཏི ཏཱ དསྶེཏུམྤི ཨིདྷ ཝིཉྙཱཎཾ ན གཧིཏཾ.

ཨུཔཡུཔཱདཱནཱཏི ཏཎྷཱུཔཡདིཊྛཱུཔཡཝསེན དྭེ ཨུཔཡཱ, ཀཱམུཔཱདཱནཱདཱིནི ཙཏྟཱརི ཨུཔཱདཱནཱནི ཙ. ཙེཏསོ ཨདྷིཊྛཱནཱབྷིནིཝེསཱནུསཡཱཏི ཨཀུསལཙིཏྟསྶ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱུཏཱ ཙེཝ ཨབྷིནིཝེསབྷཱུཏཱ ཙ ཨནུསཡབྷཱུཏཱ ཙ. ཏཐཱགཏསྶཱཏི སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ. སབྦེསམྤི ཧི ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཨེཏེ པཧཱིནཱཝ, སཏྠུ པན ཁཱིཎཱསཝབྷཱཝོ ལོཀེ ཨཏིཔཱཀཊོཏི ཨུཔརིམཀོཊིཡཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. ཝིཉྙཱཎདྷཱཏུཡཱཏི ཨིདྷ ཝིཉྙཱཎཾ ཀསྨཱ གཧིཏཾ? ཀིལེསཔྤཧཱནདསྶནཏྠཾ. ཀིལེསཱ ཧི ན ཀེཝལཾ ཙཏཱུསུཡེཝ ཁནྡྷེསུ པཧཱིནཱ པཧཱིཡནྟི, པཉྩསུཔི པཧཱིཡནྟིཡེཝཱཏི ཀིལེསཔྤཧཱནདསྶནཏྠཾ གཧིཏཾ. ཨེཝཾ ཁོ, གཧཔཏི, ཨནོཀསཱརཱི ཧོཏཱིཏི ཨེཝཾ ཀམྨཝིཉྙཱཎེན ཨོཀཾ ཨསརནྟེན ཨནོཀསཱརཱི ནཱམ ཧོཏི.

རཱུཔནིམིཏྟནིཀེཏཝིསཱརཝིནིབནྡྷཱཏི རཱུཔམེཝ ཀིལེསཱནཾ པཙྩཡཊྛེན ནིམིཏྟཾ, ཨཱརམྨཎཀིརིཡསངྑཱཏནིཝཱསནཊྛཱནཊྛེན ནིཀེཏནྟི རཱུཔནིམིཏྟནིཀེཏཾ. ཝིསཱརོ ཙ ཝིནིབནྡྷོ ཙ ཝིསཱརཝིནིབནྡྷཱ. ཨུབྷཡེནཔི ཧི ཀིལེསཱནཾ པཏྠཊབྷཱཝོ ཙ ཝིནིབནྡྷནབྷཱཝོ ཙ ཝུཏྟོ, རཱུཔནིམིཏྟནིཀེཏེ ཝིསཱརཝིནིབནྡྷཱཏི རཱུཔནིམིཏྟནིཀེཏཝིསཱརཝིནིབནྡྷཱ, ཏསྨཱ རཱུཔནིམིཏྟནིཀེཏམྷི ཨུཔྤནྣེན ཀིལེསཝིསཱརེན ཙེཝ ཀིལེསབནྡྷནེན ཙཱཏི ཨཏྠོ. ནིཀེཏསཱརཱིཏི ཝུཙྩཏཱིཏི ཨཱརམྨཎཀརཎཝསེན ནིཝཱསནཊྛཱནཾ སཱརཱིཏི ཝུཙྩཏི. པཧཱིནཱཏི ཏེ རཱུཔནིམིཏྟནིཀེཏཀིལེསཝིསཱརཝིནིབནྡྷཱ པཧཱིནཱ.

ཀསྨཱ པནེཏྠ པཉྩཀྑནྡྷཱ ‘‘ཨོཀཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ, ཚ ཨཱརམྨཎཱནི ‘‘ནིཀེཏ’’ནྟི? ཚནྡརཱགསྶ བལཝདུབྦལཏཱཡ. སམཱནེཔི ཧི ཨེཏེསཾ ཨཱལཡཊྛེན ཝིསཡབྷཱཝེ ཨོཀོཏི ནིཙྩནིཝཱསནཊྛཱནགེཧམེཝ ཝུཙྩཏི, ནིཀེཏནྟི ‘‘ཨཛྫ ཨསུཀཊྛཱནེ ཀཱིལི༹སྶཱམཱ’’ཏི ཀཏསངྐེཏཊྛཱནཾ ནིཝཱསཊྛཱནཾ ཨུཡྻཱནཱདི. ཏཏྠ ཡཐཱ པུཏྟདཱརདྷནདྷཉྙཔུཎྞགེཧེ ཚནྡརཱགོ བལཝཱ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀེསུ ཁནྡྷེསུ. ཡཐཱ པན ཨུཡྻཱནཊྛཱནཱདཱིསུ ཏཏོ དུབྦལཏརོ ཧོཏི, ཨེཝཾ བཱཧིརེསུ ཚསུ ཨཱརམྨཎེསཱུཏི ཚནྡརཱགསྶ བལཝདུབྦལཏཱཡ ཨེཝཾ དེསནཱ ཀཏཱཏི ཝེདིཏབྦོ.

སུཁིཏེསུ སུཁིཏོཏི ཨུཔཊྛཱཀེསུ དྷནདྷཉྙལཱབྷཱདིཝསེན སུཁིཏེསུ ‘‘ཨིདཱནཱཧཾ མནཱཔཾ བྷོཛནཾ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི གེཧསིཏསུཁེན སུཁིཏོ ཧོཏི, ཏེཧི པཏྟསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝམཱནོ ཝིཡ ཙརཏི. དུཀྑིཏེསུ དུཀྑིཏོཏི ཏེསཾ ཀེནཙིདེཝ ཀཱརཎེན དུཀྑེ ཨུཔྤནྣེ སཡཾ དྭིགུཎེན དུཀྑེན དུཀྑིཏོ ཧོཏི. ཀིཙྩཀརཎཱིཡེསཱུཏི ཀིཙྩསངྑཱཏེསུ ཀརཎཱིཡེསུ. ཏེསུ ཡོགཾ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ཨུཔཡོགཾ སཡཾ ཏེསཾ ཀིཙྩཱནཾ ཀཏྟབྦཏཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཀཱམེསཱུཏི ཝཏྠུཀཱམེསུ. ཨེཝཾ ཁོ, གཧཔཏི, ཀཱམེཧི ཨརིཏྟོ ཧོཏཱིཏི ཨེཝཾ ཀིལེསཀཱམེཧི ཨརིཏྟོ ཧོཏི ཨནྟོ ཀཱམཱནཾ བྷཱཝེན ཨཏུཙྪོ. སུཀྐཔཀྑོ ཏེསཾ ཨབྷཱཝེན རིཏྟོ ཏུཙྪོཏི ཝེདིཏབྦོ.

པུརཀྑརཱནོཏི ཝཊྚཾ པུརཏོ ཀུརུམཱནོ. ཨེཝཾརཱུཔོ སིཡནྟིཨཱདཱིསུ དཱིགྷརསྶཀཱལོ༹དཱཏཱདཱིསུ རཱུཔེསུ ‘‘ཨེཝཾརཱུཔོ ནཱམ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠེཏི. སུཁཱདཱིསུ ཝེདནཱསུ ཨེཝཾཝེདནོ ནཱམ; ནཱིལསཉྙཱདཱིསུ སཉྙཱསུ ཨེཝཾ སཉྙོ ནཱམ; པུཉྙཱབྷིསངྑཱརཱདཱིསུ སངྑཱརེསུ ཨེཝཾསངྑཱརོ ནཱམ; ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱདཱིསུ ཝིཉྙཱཎེསུ ‘‘ཨེཝཾ ཝིཉྙཱཎོ ནཱམ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠེཏི.

ཨཔུརཀྑརཱནོཏི ཝཊྚཾ པུརཏོ ཨཀུརུམཱནོ. སཧིཏཾ མེ, ཨསཧིཏཾ ཏེཏི ཏུཡ྄ཧཾ ཝཙནཾ ཨསཧིཏཾ ཨསིལིཊྛཾ, མཡ྄ཧཾ སཧིཏཾ སིལིཊྛཾ མདྷུརཔཱནསདིསཾ. ཨདྷིཙིཎྞཾ ཏེ ཝིཔརཱཝཏྟནྟི ཡཾ ཏུཡ྄ཧཾ དཱིགྷེན ཀཱལེན པརིཙིཏཾ སུཔྤགུཎཾ, ཏཾ མམ ཝཱདཾ ཨཱགམྨ སབྦཾ ཁཎེན ཝིཔརཱཝཏྟཾ ནིཝཏྟཾ. ཨཱརོཔིཏོ ཏེ ཝཱདོཏི ཏུཡ྄ཧཾ དོསོ མཡཱ ཨཱརོཔིཏོ. ཙར ཝཱདཔྤམོཀྑཱཡཱཏི ཏཾ ཏཾ ཨཱཙརིཡཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨུཏྟརི པརིཡེསནྟོ ཨིམསྶ ཝཱདསྶ མོཀྑཱཡ ཙར ཨཱཧིཎྜཱཧི. ནིབྦེཋེཧི ཝཱ སཙེ པཧོསཱིཏི ཨཐ སཡམེཝ པཧོསི, ཨིདྷེཝ ནིབྦེཋེཧཱིཏི. ཏཏིཡཾ.

༤. དུཏིཡཧཱལིདྡིཀཱནིསུཏྟཝཎྞནཱ

༤. ཙཏུཏྠེ སཀྐཔཉྷེཏི ཙཱུལ༹སཀྐཔཉྷེ, མཧཱསཀྐཔཉྷེཔེཏཾ ཝུཏྟམེཝ. ཏཎྷཱསངྑཡཝིམུཏྟཱཏི ཏཎྷཱསངྑཡེ ནིབྦཱནེ ཏདཱརམྨཎཱཡ ཕལཝིམུཏྟིཡཱ ཝིམུཏྟཱ. ཨཙྩནྟནིཊྛཱཏི ཨནྟཾ ཨཏིཀྐནྟནིཊྛཱ སཏཏནིཊྛཱ. སེསཔདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཙཏུཏྠཾ.

༥. སམཱདྷིསུཏྟཝཎྞནཱ

༥. པཉྩམེ སམཱདྷིནྟི ཨིདཾ བྷགཝཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཙིཏྟེཀགྒཏཱཡ པརིཧཱཡནྟེ དིསྭཱ, ‘‘ཙིཏྟེཀགྒཏཾ ལབྷནྟཱནཾ ཨིམེསཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཕཱཏིཾ གམིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཨཱཧ. ཨབྷིནནྡཏཱིཏི པཏྠེཏི. ཨབྷིཝདཏཱིཏི ཏཱཡ ཨབྷིནནྡནཱཡ ‘‘ཨཧོ པིཡཾ ཨིཊྛཾ ཀནྟཾ མནཱཔ’’ནྟི ཝདཏི. ཝཱཙཾ ཨབྷིནནྡནྟོཔི ཙ ཏཾ ཨཱརམྨཎཾ ནིསྶཱཡ ཨེཝཾ ལོབྷཾ ཨུཔྤཱདེནྟོ ཨབྷིཝདཏིཡེཝ ནཱམ. ཨཛ྄ཛྷོསཱཡ ཏིཊྛཏཱིཏི གིལིཏྭཱ པརིནིཊྛཔེཏྭཱ གཎྷཱཏི. ཡཱ རཱུཔེ ནནྡཱིཏི ཡཱ སཱ རཱུཔེ བལཝཔཏྠནཱསངྑཱཏཱ ནནྡཱི. ཏདུཔཱདཱནནྟི ཏཾ གཧཎཊྛེན ཨུཔཱདཱནཾ. ནཱབྷིནནྡཏཱིཏི ན པཏྠེཏི. ནཱབྷིཝདཏཱིཏི པཏྠནཱཝསེན ན ‘‘ཨིཊྛཾ ཀནྟ’’ནྟི ཝདཏི. ཝིཔསྶནཱཙིཏྟེན ཙེཏསཱ ‘‘ཨནིཙྩཾ དུཀྑ’’ནྟི ཝཙཱིབྷེདཾ ཀརོནྟོཔི ནཱབྷིཝདཏིཡེཝ. པཉྩམཾ.

༦. པཊིསལླཱཎསུཏྟཝཎྞནཱ

༦. ཚཊྛེ པཊིསལླཱཎེཏི ཨིདཾ བྷགཝཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཀཱཡཝིཝེཀེན པརིཧཱཡནྟེ དིསྭཱ ‘‘ཀཱཡཝིཝེཀཾ ལབྷནྟཱནཾ ཨིམེསཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཕཱཏིཾ གམིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཨཱཧ. ཚཊྛཾ.

༧. ཨུཔཱདཱཔརིཏསྶནཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༧. སཏྟམེ ཨུཔཱདཱཔརིཏསྶནནྟི གཧཎེན ཨུཔྤནྣཾ པརིཏསྶནཾ. ཨནུཔཱདཱཨཔརིཏསྶནནྟི ཨགྒཧཎེན ཨཔརིཏསྶནཾ. རཱུཔཝིཔརིཎཱམཱནུཔརིཝཏྟིཝིཉྙཱཎཾ ཧོཏཱིཏི ‘‘མམ རཱུཔཾ ཝིཔརིཎཏ’’ནྟི ཝཱ ‘‘ཨཧུ ཝཏ མེཏཾ, དཱནི ཝཏ མེ ནཏྠཱི’’ཏི ཝཱ ཨཱདིནཱ ནཡེན ཀམྨཝིཉྙཱཎཾ རཱུཔསྶ བྷེདཱནུཔརིཝཏྟི ཧོཏི. ཝིཔརིཎཱམཱནུཔརིཝཏྟིཛཱཏི ཝིཔརིཎཱམསྶ ཨནུཔརིཝཏྟིཏོ ཝིཔརིཎཱམཱརམྨཎཙིཏྟཏོ ཛཱཏཱ. པརིཏསྶནཱ དྷམྨསམུཔྤཱདཱཏི ཏཎྷཱཔརིཏསྶནཱ ཙ ཨཀུསལདྷམྨསམུཔྤཱདཱ ཙ. ཙིཏྟནྟི ཀུསལཙིཏྟཾ. པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛནྟཱིཏི པརིཡཱདིཡིཏྭཱ ཏིཊྛནྟི. ཨུཏྟཱསཝཱཏི སཨུཏྟཱསོ. ཝིགྷཱཏཝཱཏི སཝིགྷཱཏོ སདུཀྑོ. ཨཔེཀྑཝཱཏི སཱལཡོ. ཨུཔཱདཱཡ ཙ པརིཏསྶཏཱིཏི གཎྷིཏྭཱ པརིཏསྶཀོ ནཱམ ཧོཏི. ན རཱུཔཝིཔརིཎཱམཱནུཔརིཝཏྟཱིཏི ཁཱིཎཱསཝསྶ ཀམྨཝིཉྙཱཎམེཝ ནཏྠི, ཏསྨཱ རཱུཔབྷེདཱནུཔརིཝཏྟི ན ཧོཏཱིཏི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི. སཏྟམཾ.

༨. དུཏིཡཨུཔཱདཱཔརིཏསྶནཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༨. ཨཊྛམེ ཏཎྷཱམཱནདིཊྛིཝསེན དེསནཱ ཀཏཱ. ཨིཏི པཊིཔཱཊིཡཱ ཙཏཱུསུ སུཏྟེསུ ཝཊྚཝིཝཊྚམེཝ ཀཐིཏཾ. ཨཊྛམཾ.

༩. ཀཱལཏྟཡཨནིཙྩསུཏྟཝཎྞནཱ

༩. ནཝམེ ཀོ པན ཝཱདོ པཙྩུཔྤནྣསྶཱཏི པཙྩུཔྤནྣམྷི ཀཐཱཝ ཀཱ, ཨནིཙྩམེཝ ཏཾ. ཏེ ཀིར བྷིཀྑཱུ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཾ ཨནིཙྩནྟི སལླཀྑེཏྭཱ པཙྩུཔྤནྣེ ཀིལམིཾསུ, ཨཐ ནེསཾ ཨིཏོ ཨཏཱིཏཱནཱགཏེཔི ‘‘པཙྩུཔྤནྣཾ ཨནིཙྩ’’ནྟི ཝུཙྩམཱནེ བུཛ྄ཛྷིསྶནྟཱིཏི ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཝིདིཏྭཱ སཏྠཱ པུགྒལཛ྄ཛྷཱསཡེན ཨིམཾ དེསནཾ དེསེསི. ནཝམཾ.

༡༠-༡༡. ཀཱལཏྟཡདུཀྑསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༠-༡༡. དསམེཀཱདསམཱནི དུཀྑཾ ཨནཏྟཱཏི པདེཧི ཝིསེསེཏྭཱ ཏཐཱརཱུཔེནེཝ པུགྒལཛ྄ཛྷཱསཡེན ཀཐིཏཱནཱིཏི. དསམེཀཱདསམཱནི.

ནཀུལཔིཏུཝགྒོ པཋམོ.

༢. ཨནིཙྩཝགྒོ

༡-༡༠. ཨནིཙྩསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༢-༢༡. ཨནིཙྩཝགྒེ པརིཡོསཱནསུཏྟཾ པུཙྪཱཝསིཀཾ, སེསཱནི ཏཐཱ ཏཐཱ བུཛ྄ཛྷནཀཱནཉྩ ཝསེན དེསིཏཱནཱིཏི. པཋམཱདཱིནི.

ཨནིཙྩཝགྒོ དུཏིཡོ.

༣. བྷཱརཝགྒོ

༡. བྷཱརསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༢. བྷཱརཝགྒསྶ པཋམེ པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱཏིསྶ ཝཙནཱིཡནྟི པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ ཨིཏི ཨསྶ ཝཙནཱིཡཾ, ཨེཝཾ ཝཏྟབྦཾ བྷཝེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, བྷཱརོཏི ཡེ ཨིམེ པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ, ཨཡཾ བྷཱརོཏི ཝུཙྩཏི. ཀེནཊྛེནཱཏི? པརིཧཱརབྷཱརིཡཊྛེན. ཨེཏེསཉྷི ཋཱཔནགམནནིསཱིདཱཔནནིཔཛྫཱཔནནྷཱཔནམཎྜནཁཱདཱཔནབྷུཉྫཱཔནཱདིཔརིཧཱརོ བྷཱརིཡོཏི པརིཧཱརབྷཱརིཡཊྛེན བྷཱརོཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཝཾནཱམོཏི ཏིསྶོ དཏྟོཏིཨཱདིནཱམོ. ཨེཝཾགོཏྟོཏི ཀཎྷཱཡནོ ཝཙྪཱཡནོཏིཨཱདིགོཏྟོ. ཨིཏི ཝོཧཱརམཏྟསིདྡྷཾ པུགྒལཾ ‘‘བྷཱརཧཱརོ’’ཏི ཀཏྭཱ དསྶེཏི. པུགྒལོ ཧི པཊིསནྡྷིཀྑཎེཡེཝ ཁནྡྷབྷཱརཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ དསཔི ཝསྶཱནི ཝཱིསཏིཔི ཝསྶསཏམྤཱིཏི ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨིམཾ ཁནྡྷབྷཱརཾ ནྷཱཔེནྟོ བྷོཛེནྟོ མུདུསམྥསྶམཉྩཔཱིཋེསུ ནིསཱིདཱཔེནྟོ ནིཔཛྫཱཔེནྟོ པརིཧརིཏྭཱ ཙུཏིཀྑཎེ ཚཌྜེཏྭཱ པུན པཊིསནྡྷིཀྑཎེ ཨཔརཾ ཁནྡྷབྷཱརཾ ཨཱདིཡཏི, ཏསྨཱ བྷཱརཧཱརོཏི ཛཱཏོ.

པོནོབྷཝིཀཱཏི པུནབྦྷཝནིབྦཏྟིཀཱ. ནནྡཱིརཱགསཧགཏཱཏི ནནྡིརཱགེན སཧ ཨེཀཏྟམེཝ གཏཱ. ཏབྦྷཱཝསཧགཏཉྷི ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཏཏྲ ཏཏྲཱབྷིནནྡིནཱིཏི ཨུཔཔཏྟིཊྛཱནེ ཝཱ རཱུཔཱདཱིསུ ཝཱ ཨཱརམྨཎེསུ ཏཏྠ ཏཏྠ ཨབྷིནནྡནསཱིལཱཝ. ཀཱམཏཎྷཱདཱིསུ པཉྩཀཱམགུཎིཀོ རཱགོ ཀཱམཏཎྷཱ ནཱམ, རཱུཔཱརཱུཔབྷཝརཱགོ ཛྷཱནནིཀནྟི སསྶཏདིཊྛིསཧགཏོ རཱགོཏི ཨཡཾ བྷཝཏཎྷཱ ནཱམ, ཨུཙྪེདདིཊྛིསཧགཏོ རཱགོ ཝིབྷཝཏཎྷཱ ནཱམ. བྷཱརཱདཱནནྟི བྷཱརགཧཎཾ. ཏཎྷཱཡ ཧི ཨེས བྷཱརཾ ཨཱདིཡཏི. ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷོཏིཨཱདི སབྦཾ ནིབྦཱནསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ཏཉྷི ཨཱགམྨ ཏཎྷཱ ཨསེསཏོ ཝིརཛྫཏི ནིརུཛ྄ཛྷཏི ཙཛིཡཏི པཊིནིསྶཛྫིཡཏི ཝིམུཙྩཏི, ནཏྠི ཙེཏྠ ཀཱམཱལཡོ ཝཱ དིཊྛཱལཡོ ཝཱཏི ནིབྦཱནཾ ཨེཏཱནི ནཱམཱནི ལབྷཏི. སམཱུལཾ ཏཎྷནྟི ཏཎྷཱཡ ཨཝིཛྫཱ མཱུལཾ ནཱམ. ཨབྦུཡ྄ཧཱཏི ཨརཧཏྟམགྒེན ཏཾ སམཱུལཀཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ. ནིཙྪཱཏོ པརིནིབྦུཏོཏི ནིཏྟཎྷོ པརིནིབྦུཏོ ནཱམཱཏི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏཱིཏི. པཋམཾ.

༢. པརིཉྙསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༣. དུཏིཡེ པརིཉྙེཡྻེཏི པརིཛཱནིཏབྦེ, སམཏིཀྐམིཏབྦེཏི ཨཏྠོ. པརིཉྙནྟི ཨཙྩནྟཔརིཉྙཾ, སམཏིཀྐམནྟི ཨཏྠོ. རཱགཀྑཡོཏིཨཱདི ནིབྦཱནསྶ ནཱམཾ. ཏཉྷི ཨཙྩནྟཔརིཉྙཱ ནཱམ. དུཏིཡཾ.

༣. ཨབྷིཛཱནསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༤. ཏཏིཡེ ཨབྷིཛཱནནྟི ཨབྷིཛཱནནྟོ. ཨིམིནཱ ཉཱཏཔརིཉྙཱ ཀཐིཏཱ, དུཏིཡཔདེན ཏཱིརཎཔརིཉྙཱ, ཏཏིཡཙཏུཏྠེཧི པཧཱནཔརིཉྙཱཏི ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཏིསྶོ པརིཉྙཱ ཀཐིཏཱཏི. ཏཏིཡཾ.

༤-༩. ཚནྡརཱགསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༢༥-༣༠. ཙཏུཏྠཱདཱིནི དྷཱཏུསཾཡུཏྟེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱནི. པཊིཔཱཊིཡཱ པནེཏྠ པཉྩམཚཊྛསཏྟམེསུ ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི ཀཐིཏཱནི, ཨཊྛམནཝམེསུ ཝཊྚཝིཝཊྚཾ. ཙཏུཏྠཱདཱིནི.

༡༠. ཨགྷམཱུལསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༡. དསམེ ཨགྷནྟི དུཀྑཾ. ཨེཝམེཏྠ དུཀྑལཀྑཎམེཝ ཀཐིཏཾ. དསམཾ.

༡༡. པབྷངྒུསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༢. ཨེཀཱདསམེ པབྷངྒུནྟི པབྷིཛྫནསབྷཱཝཾ. ཨེཝམིདྷ ཨནིཙྩལཀྑཎམེཝ ཀཐིཏནྟི. ཨེཀཱདསམཾ.

བྷཱརཝགྒོ ཏཏིཡོ.

༤. ནཏུམྷཱཀཝགྒོ

༡. ནཏུམྷཱཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༣. ནཏུམྷཱཀཝགྒསྶ པཋམེ པཛཧཐཱཏི ཚནྡརཱགཔྤཧཱནེན པཛཧཐ. ཏིཎཱདཱིསུ ཏིཎཾ ནཱམ ཨནྟོཕེགྒུ བཧིསཱརཾ ཏཱལནཱལི༹ཀེརཱདི. ཀཊྛཾ ནཱམ ཨནྟོསཱརཾ བཧིཕེགྒུ ཁདིརསཱལསཱཀཔནསཱདི. སཱཁཱ ནཱམ རུཀྑསྶ བཱཧཱ ཝིཡ ནིཀྑནྟཱ. པལཱསཾ ནཱམ ཏཱལནཱལི༹ཀེརཔཎྞཱདི. པཋམཾ.

༢. དུཏིཡནཏུམྷཱཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༤. དུཏིཡཾ ཝིནཱ ཨུཔམཱཡ བུཛ྄ཛྷནཀཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡེན ཝུཏྟཾ. དུཏིཡཾ.

༣. ཨཉྙཏརབྷིཀྑུསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༥. ཏཏིཡེ རཱུཔཉྩེ, བྷནྟེ, ཨནུསེཏཱིཏི ཡདི རཱུཔཾ ཨནུསེཏི. ཏེན སངྑཾ གཙྪཏཱིཏི ཀཱམརཱགཱདཱིསུ ཡེན ཨནུསཡེན ཏཾ རཱུཔཾ ཨནུསེཏི, ཏེནེཝ ཨནུསཡེན ‘‘རཏྟོ དུཊྛོ མཱུལ༹ྷོ’’ཏི པཎྞཏྟིཾ གཙྪཏི. ན ཏེན སངྑཾ གཙྪཏཱིཏི ཏེན ཨབྷཱུཏེན ཨནུསཡེན ‘‘རཏྟོ དུཊྛོ མཱུལ༹ྷོ’’ཏི སངྑཾ ན གཙྪཏཱིཏི. ཏཏིཡཾ.

༤. དུཏིཡཨཉྙཏརབྷིཀྑུསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༦. ཙཏུཏྠེ ཏཾ ཨནུམཱིཡཏཱིཏི ཏཾ ཨནུསཡིཏཾ རཱུཔཾ མརནྟེན ཨནུསཡེན ཨནུམརཏི. ན ཧི ཨཱརམྨཎེ བྷིཛྫམཱནེ ཏདཱརམྨཎཱ དྷམྨཱ ཏིཊྛནྟི. ཡཾ ཨནུམཱིཡཏཱིཏི ཡཾ རཱུཔཾ ཡེན ཨནུསཡེན ཨནུམརཏི. ཏེན སངྑཾ གཙྪཏཱིཏི ཏེན ཨནུསཡེན ‘‘རཏྟོ དུཊྛོ མཱུལ༹ྷོ’’ཏི སངྑཾ གཙྪཏི. ཨཐ ཝཱ ཡནྟི ཀརཎཝཙནམེཏཾ, ཡེན ཨནུསཡེན ཨནུམཱིཡཏི, ཏེན ‘‘རཏྟོ དུཊྛོ མཱུལ༹ྷོ’’ཏི སངྑཾ གཙྪཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཙཏུཏྠཾ.

༥-༦. ཨཱནནྡསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༣༧-༣༨. པཉྩམེ ཋིཏསྶ ཨཉྙཐཏྟཾ པཉྙཱཡཏཱིཏི དྷརམཱནསྶ ཛཱིཝམཱནསྶ ཛརཱ པཉྙཱཡཏི. ཋིཏཱིཏི ཧི ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡསངྑཱཏཱཡ ཨནུཔཱལནཱཡ ནཱམཾ. ཨཉྙཐཏྟནྟི ཛརཱཡ. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –

‘‘ཨུཔྤཱདོ ཛཱཏི ཨཀྑཱཏོ, བྷངྒོ ཝུཏྟོ ཝཡོཏི ཙ;

ཨཉྙཐཏྟཾ ཛརཱ ཝུཏྟཱ, ཋིཏཱི ཙ ཨནུཔཱལནཱ’’ཏི.

ཨེཝཾ ཨེཀེཀསྶ ཁནྡྷསྶ ཨུཔྤཱདཛརཱབྷངྒསངྑཱཏཱནི ཏཱིཎི ལཀྑཎཱནི ཧོནྟི ཡཱནི སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ཏཱིཎིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, སངྑཏསྶ སངྑཏལཀྑཎཱནཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༤༧).

ཏཏྠ སངྑཏཾ ནཱམ པཙྩཡནིབྦཏྟོ ཡོ ཀོཙི སངྑཱརོ. སངྑཱརོ ཙ ན ལཀྑཎཾ, ལཀྑཎཾ ན སངྑཱརོ, ན ཙ སངྑཱརེན ཝིནཱ ལཀྑཎཾ པཉྙཱཔེཏུཾ སཀྐཱ, ནཱཔི ལཀྑཎཾ ཝིནཱ སངྑཱརོ, ལཀྑཎེན པན སངྑཱརོ པཱཀཊོ ཧོཏི. ཡཐཱ ཧི ན ཙ གཱཝཱིཡེཝ ལཀྑཎཾ, ལཀྑཎམེཝ ན གཱཝཱི, ནཱཔི གཱཝིཾ མུཉྩིཏྭཱ ལཀྑཎཾ པཉྙཱཔེཏུཾ སཀྐཱ, ནཱཔི ལཀྑཎཾ མུཉྩིཏྭཱ གཱཝིཾ, ལཀྑཎེན པན གཱཝཱི པཱཀཊཱ ཧོཏི, ཨེཝཾསམྤདམིདཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཏཏྠ སངྑཱརཱནཾ ཨུཔྤཱདཀྑཎེ སངྑཱརོཔི ཨུཔྤཱདལཀྑཎམྤི ཀཱལསངྑཱཏོ ཏསྶ ཁཎོཔི པཉྙཱཡཏི. ‘‘ཨུཔྤཱདོཔཱི’’ཏི ཝུཏྟེ སངྑཱརོཔི ཛརཱལཀྑཎམྤི ཀཱལསངྑཱཏོ ཏསྶ ཁཎོཔི པཉྙཱཡཏི. བྷངྒཀྑཎེ སངྑཱརོཔི ཏཾལཀྑཎམྤི ཀཱལསངྑཱཏོ ཏསྶ ཁཎོཔི པཉྙཱཡཏི. ཨཔརེ པན ཝདནྟི ‘‘ཨརཱུཔདྷམྨཱནཾ ཛརཱཁཎོ ནཱམ ན སཀྐཱ པཉྙཱཔེཏུཾ, སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཙ ‘ཝེདནཱཡ ཨུཔྤཱདོ པཉྙཱཡཏི, ཝཡོ པཉྙཱཡཏི, ཋིཏཱཡ ཨཉྙཐཏྟཾ པཉྙཱཡཏཱི’ཏི ཝདནྟོ ཨརཱུཔདྷམྨཱནམྤི ཏཱིཎི ལཀྑཎཱནི པཉྙཱཔེཏི, ཏཱནི ཨཏྠིཀྑཎཾ ཨུཔཱདཱཡ ལབྦྷནྟཱི’’ཏི ཝཏྭཱ –

‘‘ཨཏྠིཏཱ སབྦདྷམྨཱནཾ, ཋིཏི ནཱམ པཝུཙྩཏི;

ཏསྶེཝ བྷེདོ མརཎཾ, སབྦདཱ སབྦཔཱཎིན’’ནྟི. –

ཨིམཱཡ ཨཱཙརིཡགཱཐཱཡ ཏམཏྠཾ སཱདྷེནྟི. ཨཐ ཝཱ སནྟཏིཝསེན ཋཱནཾ ཋིཏཱིཏི ཝེདིཏབྦནྟི ཙ ཝདནྟི. ཡསྨཱ པན སུཏྟེ ཨཡཾ ཝིསེསོ ནཏྠི, ཏསྨཱ ཨཱཙརིཡམཏིཡཱ སུཏྟཾ ཨཔཊིབཱཧེཏྭཱ སུཏྟམེཝ པམཱཎཾ ཀཏྟབྦཾ. ཚཊྛཾ ཨུཏྟཱནམེཝ. པཉྩམཚཊྛཱནི.

༧-༡༠. ཨནུདྷམྨསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༣༩-༤༢. སཏྟམེ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣསྶཱཏི ནཝནྣཾ ལོཀུཏྟརདྷམྨཱནཾ ཨནུལོམདྷམྨཾ པུབྦབྷཱགཔཊིཔདཾ པཊིཔནྣསྶ. ཨཡམནུདྷམྨོཏི ཨཡཾ ཨནུལོམདྷམྨོ ཧོཏི. ནིབྦིདཱབཧུལོཏི ཨུཀྐཎྛནབཧུལོ ཧུཏྭཱ. པརིཛཱནཱཏཱིཏི ཏཱིཧི པརིཉྙཱཧི པརིཛཱནཱཏི. པརིམུཙྩཏཱིཏི མགྒཀྑཎེ ཨུཔྤནྣཱཡ པཧཱནཔརིཉྙཱཡ པརིམུཙྩཏི. ཨེཝཾ ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ མགྒོཝ ཀཐིཏོ ཧོཏི, ཏཐཱ ཨིཏོ པརེསུ ཏཱིསུ. ཨིདྷ པན ཨནུཔསྶནཱ ཨནིཡམིཏཱ, ཏེསུ ནིཡམིཏཱ. ཏསྨཱ ཨིདྷཱཔི སཱ ཏཏྠ ནིཡམིཏཝསེནེཝ ནིཡམེཏབྦཱ. ན ཧི སཀྐཱ ཏཱིསུ ཨཉྙཏརཾ ཨནུཔསྶནཾ ཝིནཱ ནིབྦིནྡིཏུཾ པརིཛཱནིཏུཾ ཝཱཏི. སཏྟམཱདཱིནི.

ནཏུམྷཱཀཝགྒོ ཙཏུཏྠོ.

༥. ཨཏྟདཱིཔཝགྒོ

༡. ཨཏྟདཱིཔསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༣. ཨཏྟདཱིཔཝགྒསྶ པཋམེ ཨཏྟདཱིཔཱཏི ཨཏྟཱནཾ དཱིཔཾ ཏཱཎཾ ལེཎཾ གཏིཾ པརཱཡཎཾ པཏིཊྛཾ ཀཏྭཱ ཝིཧརཐཱཏི ཨཏྠོ. ཨཏྟསརཎཱཏི ཨིདཾ ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ཨནཉྙསརཎཱཏི ཨིདཾ ཨཉྙསྶ སརཎཔཊིཀྑེཔཝཙནཾ. ན ཧི ཨཉྙོ ཨཉྙསྶ སརཎཾ ཧོཏི ཨཉྙསྶ ཝཱཡཱམེན ཨཉྙསྶ ཨསིཛ྄ཛྷནཏོ, ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘ཨཏྟཱ ཧི ཨཏྟནོ ནཱཐོ,

ཀོ ཧི ནཱཐོ པརོ སིཡཱ’’ཏི. (དྷ. པ. ༡༦༠);

ཏེནཱཧ ‘‘ཨནཉྙསརཎཱ’’ཏི. ཀོ པནེཏྠ ཨཏྟཱ ནཱམ? ལོཀིཡལོཀུཏྟརོ དྷམྨོ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘དྷམྨདཱིཔཱ དྷམྨསརཎཱ ཨནཉྙསརཎཱ’’ཏི. ཡོནཱིཏི ཀཱརཎཾ – ‘‘ཡོནི ཧེསཱ, བྷཱུམིཛ, ཕལསྶ ཨདྷིགམཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༣.༢༢༧) ཝིཡ. ཀིཾཔཧོཏིཀཱཏི ཀིཾཔབྷུཏིཀཱ, ཀུཏོ པབྷཝནྟཱིཏི ཨཏྠོ? རཱུཔསྶ ཏྭེཝཱཏི ཨིདཾ ཏེསཾཡེཝ སོཀཱདཱིནཾ པཧཱནདསྶནཏྠཾ ཨཱརདྡྷཾ. ན པརིཏསྶཏཱིཏི ན གཎྷཱཏི ན གཧཏི. ཏདངྒནིབྦུཏོཏི ཏེན ཝིཔསྶནངྒེན ཀིལེསཱནཾ ནིབྦུཏཏྟཱ ཏདངྒནིབྦུཏོ. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཝིཔསྶནཱཝ ཀཐིཏཱ. པཋམཾ.

༢. པཊིཔདཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༤. དུཏིཡེ དུཀྑསམུདཡགཱམིནཱི སམནུཔསྶནཱཏི ཡསྨཱ སཀྐཱཡོ དུཀྑཾ, ཏསྶ ཙ སམུདཡགཱམིནཱི པཊིཔདཱ ནཱམ ‘‘རཱུཔཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ དིཊྛིསམནུཔསྶནཱ ཝུཏྟཱ, ཏསྨཱ དུཀྑསམུདཡགཱམིནཱི སམནུཔསྶནཱཏི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ ཧོཏི. དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི སམནུཔསྶནཱཏི ཨེཏྠ སཧ ཝིཔསྶནཱཡ ཙཏུམགྒཉཱཎཾ ‘‘སམནུཔསྶནཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨིཏི ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཝཊྚཝིཝཊྚཾ ཀཐིཏཾ. དུཏིཡཾ.

༣. ཨནིཙྩསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༥. ཏཏིཡེ སམྨཔྤཉྙཱཡ དཊྛབྦནྟི སཧ ཝིཔསྶནཱཡ མགྒཔཉྙཱཡ དཊྛབྦཾ. ཝིརཛྫཏི ཝིམུཙྩཏཱིཏི མགྒཀྑཎེ ཝིརཛྫཏི, ཕལཀྑཎེ ཝིམུཙྩཏི. ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧཱིཏི ཨནུཔྤཱདནིརོདྷེན ནིརུདྡྷེཧི ཨཱསཝེཧི ཨགཧེཏྭཱ ཨིཏི ཝིམུཙྩཏི. རཱུཔདྷཱཏུཡཱཏིཨཱདི པཙྩཝེཀྑཎདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. སཧ ཕལེན པཙྩཝེཀྑཎདསྶནཏྠནྟིཔི ཝདནྟིཡེཝ. ཋིཏནྟི ཨུཔརི ཀཏྟབྦཀིཙྩཱབྷཱཝེན ཋིཏཾ. ཋིཏཏྟཱ སནྟུསྶིཏནྟི པཏྟབྦཾ པཏྟབྷཱཝེན སནྟུཊྛཾ. པཙྩཏྟཾཡེཝ པརིནིབྦཱཡཏཱིཏི སཡམེཝ པརིནིབྦཱཡཏི. ཏཏིཡཾ.

༤. དུཏིཡཨནིཙྩསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༦. ཙཏུཏྠེ པུབྦནྟཱནུདིཊྛིཡོཏི པུབྦནྟཾ ཨནུགཏཱ ཨཊྛཱརས དིཊྛིཡོ ན ཧོནྟི. ཨཔརནྟཱནུདིཊྛིཡོཏི ཨཔརནྟཾ ཨནུགཏཱ ཙཏུཙཏྟཱལཱིས དིཊྛིཡོ ན ཧོནྟི. ཐཱམསོ པརཱམཱསོཏི དིཊྛིཐཱམསོ ཙེཝ དིཊྛིཔརཱམཱསོ ཙ ན ཧོཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ པཋམམགྒོ དསྶིཏོ. ཨིདཱནི སཧ ཝིཔསྶནཱཡ ཏཡོ མགྒེ ཙ ཕལཱནི ཙ དསྶེཏུཾ རཱུཔསྨིནྟིཨཱདི ཨཱརདྡྷཾ. ཨཐ ཝཱ དིཊྛིཡོ ནཱམ ཝིཔསྶནཱཡ ཨེཝ པཧཱིནཱ, ཨིདཾ པན ཨུཔརི སཧ ཝིཔསྶནཱཡ ཙཏྟཱརོ མགྒེ དསྶེཏུཾ ཨཱརདྡྷཾ. ཙཏུཏྠཾ.

༥. སམནུཔསྶནཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༧. པཉྩམེ པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷེ སམནུཔསྶནྟི ཨེཏེསཾ ཝཱ ཨཉྙཏརནྟི པརིཔུཎྞགཱཧཝསེན པཉྩཀྑནྡྷེ སམནུཔསྶནྟི, ཨཔརིཔུཎྞགཱཧཝསེན ཨེཏེསཾ ཨཉྙཏརཾ. ཨིཏི ཨཡཉྩེཝ སམནུཔསྶནཱཏི ཨིཏི ཨཡཉྩ དིཊྛིསམནུཔསྶནཱ. ཨསྨཱིཏི ཙསྶ ཨཝིགཏཾ ཧོཏཱིཏི ཡསྶ ཨཡཾ སམནུཔསྶནཱ ཨཏྠི, ཏསྨིཾ ཨསྨཱིཏི ཏཎྷཱམཱནདིཊྛིསངྑཱཏཾ པཔཉྩཏྟཡཾ ཨཝིགཏམེཝ ཧོཏི. པཉྩནྣཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨཝཀྐནྟི ཧོཏཱིཏི ཏསྨིཾ ཀིལེསཛཱཏེ སཏི ཀམྨཀིལེསཔཙྩཡཱནཾ པཉྩནྣཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ནིབྦཏྟི ཧོཏི.

ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, མནོཏི ཨིདཾ ཀམྨམནཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. དྷམྨཱཏི ཨཱརམྨཎཾ. ཨཝིཛྫཱདྷཱཏཱུཏི ཛཝནཀྑཎེ ཨཝིཛྫཱ. ཨཝིཛྫཱསམྥསྶཛེནཱཏི ཨཝིཛྫཱསམྤཡུཏྟཕསྶཏོ ཛཱཏེན. ཨཔིཙ མནོཏི བྷཝངྒཀྑཎེ ཝིཔཱཀམནོདྷཱཏུ, ཨཱཝཛྫནཀྑཎེ ཀིརིཡམནོདྷཱཏུ. དྷམྨཱདཡོ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱཝ. ཨསྨཱིཏིཔིསྶ ཧོཏཱིཏི ཏཎྷཱམཱནདིཊྛིཝསེན ཨསྨཱིཏི ཨེཝམྤིསྶ ཧོཏི. ཨིཏོ པརེསུ ཨཡམཧམསྨཱིཏི རཱུཔཱདཱིསུ ཀིཉྩིདེཝ དྷམྨཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཨཧམསྨཱི’’ཏི ཨཏྟདིཊྛིཝསེན ཝུཏྟཾ. བྷཝིསྶནྟི སསྶཏདིཊྛིཝསེན. ན བྷཝིསྶནྟི ཨུཙྪེདདིཊྛིཝསེན. རཱུཔཱི བྷཝིསྶནྟིཨཱདཱིནི སབྦཱནི སསྶཏམེཝ བྷཛནྟི. ཨཐེཏྠཱཏི ཨཐ ཏེནེཝཱཀཱརེན ཋིཏེསུ ཨེཏེསུ ཨིནྡྲིཡེསུ. ཨཝིཛྫཱ པཧཱིཡཏཱིཏི ཙཏཱུསུ སཙྩེསུ ཨཉྙཱཎབྷཱུཏཱ ཨཝིཛྫཱ པཧཱིཡཏི. ཝིཛྫཱ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཨརཧཏྟམགྒཝིཛྫཱ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨེཝམེཏྠ ཨསྨཱིཏི ཏཎྷཱམཱནདིཊྛིཡོ. ཀམྨསྶ པཉྩནྣཉྩ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨནྟརེ ཨེཀོ སནྡྷི, ཝིཔཱཀམནཾ པཉྩིནྡྲིཡཔཀྑིཀཾ ཀཏྭཱ པཉྩནྣཉྩ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཀམྨསྶ ཙ ཨནྟརེ ཨེཀོ སནྡྷཱིཏི. ཨིཏི ཏཡོ པཔཉྩཱ ཨཏཱིཏོ ཨདྡྷཱ, ཨིནྡྲིཡཱདཱིནི པཙྩུཔྤནྣོ ཨདྡྷཱ, ཏཏྠ ཀམྨམནཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཨནཱགཏསྶ པཙྩཡོ དསྶིཏོཏི. པཉྩམཾ.

༦. ཁནྡྷསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༨. ཚཊྛེ རཱུཔཀྑནྡྷོ ཀཱམཱཝཙརོ, ཙཏྟཱརོ ཁནྡྷཱ ཙཏུབྷཱུམཀཱ. སཱསཝནྟི ཨཱསཝཱནཾ ཨཱརམྨཎབྷཱཝེན པཙྩཡབྷཱུཏཾ. ཨུཔཱདཱནིཡནྟི ཏཐེཝ ཙ ཨུཔཱདཱནཱནཾ པཙྩཡབྷཱུཏཾ. ཝཙནཏྠོ པནེཏྠ – ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟེཧི སཧ ཨཱསཝེཧཱིཏི སཱསཝཾ. ཨུཔཱདཱཏབྦནྟི ཨུཔཱདཱནིཡཾ. ཨིདྷཱཔི རཱུཔཀྑནྡྷོ ཀཱམཱཝཙརོ, ཨཝསེསཱ ཏེབྷཱུམཀཱ ཝིཔསྶནཱཙཱརཝསེན ཝུཏྟཱ. ཨེཝམེཏྠ རཱུཔཾ རཱསཊྛེན ཁནྡྷེསུ པཝིཊྛཾ, སཱསཝརཱསཊྛེན ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷེསུ. ཝེདནཱདཡོ སཱསཝཱཔི ཨཏྠི, ཨནཱསཝཱཔི ཨཏྠི. ཏེ རཱསཊྛེན སབྦེཔི ཁནྡྷེསུ པཝིཊྛཱ, ཏེབྷཱུམཀཱ པནེཏྠ སཱསཝཊྛེན ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷེསུ པཝིཊྛཱཏི. ཚཊྛཾ.

༧-༨. སོཎསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༤༩-༥༠. སཏྟམེ སེཡྻོཧམསྨཱིཏི ཝིསིཊྛོ ཨུཏྟམོ ཨཧམསྨི. ཀིམཉྙཏྲ ཡཐཱབྷཱུཏསྶ ཨདསྶནཱཏི ཡཐཱབྷཱུཏསྶ ཨདསྶནཏོ ཨཉྙཾ ཀིཾ བྷཝེཡྻ? ཨདསྶནཾ ཨཉྙཱཎམེཝ བྷཝེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཨིདཱནིསྶ ཏེ པརིཝཊྚཾ ཝཛིརབྷེདདེསནཾ ཨཱརབྷནྟོ ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི སོཎོཏིཨཱདིམཱཧ. ཨཊྛམཾ ཨུཏྟཱནམེཝ. སཏྟམཨཊྛམཱནི.

༩-༡༠. ནནྡིཀྑཡསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༥༡-༥༢. ནཝམདསམེསུ ནནྡིཀྑཡཱ རཱགཀྑཡོ, རཱགཀྑཡཱ ནནྡིཀྑཡོཏི ཨིདཾ ནནྡཱིཏི ཝཱ རཱགོཏི ཝཱ ཨིམེསཾ ཨཏྠཏོ ནིནྣཱནཱཀརཎཏཱཡ ཝུཏྟཾ. ནིབྦིདཱནུཔསྶནཱཡ ཝཱ ནིབྦིནྡནྟོ ནནྡིཾ པཛཧཏི, ཝིརཱགཱནུཔསྶནཱཡ ཝིརཛྫནྟོ རཱགཾ པཛཧཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཝིཔསྶནཾ ནིཊྛཔེཏྭཱ ‘‘རཱགཀྑཡཱ ནནྡིཀྑཡོ’’ཏི ཨིདྷ མགྒཾ དསྶེཏྭཱ ‘‘ནནྡིརཱགཀྑཡཱ ཙིཏྟཾ ཝིམུཏྟ’’ནྟི ཕལཾ དསྶིཏནྟི. ནཝམདསམཱནི.

ཨཏྟདཱིཔཝགྒོ པཉྩམོ.

མཱུལཔཎྞཱསཀོ སམཏྟོ.

༦. ཨུཔཡཝགྒོ

༡. ཨུཔཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༥༣. ཨུཔཡཝགྒསྶ པཋམེ ཨུཔཡོཏི ཏཎྷཱམཱནདིཊྛིཝསེན པཉྩཀྑནྡྷེ ཨུཔགཏོ. ཝིཉྙཱཎནྟི ཀམྨཝིཉྙཱཎཾ. ཨཱཔཛྫེཡྻཱཏི ཀམྨཾ ཛཝཱཔེཏྭཱ པཊིསནྡྷིཨཱཀཌྜྷནསམཏྠཏཱཡ ཝུདྡྷིཨཱདཱིནི ཨཱཔཛྫེཡྻ. ཝིཉྙཱཎུཔཡནྟི པདསྶ ཨགྒཧཎེ ཀཱརཎཾ ཝུཏྟམེཝ. ཝོཙྪིཛྫཏཱརམྨཎནྟི པཊིསནྡྷིཨཱཀཌྜྷནསམཏྠཏཱཡ ཨབྷཱཝེན ཨཱརམྨཎཾ ཝོཙྪིཛྫཏི. པཏིཊྛཱ ཝིཉྙཱཎསྶཱཏི ཀམྨཝིཉྙཱཎསྶ པཏིཊྛཱ ན ཧོཏི. ཏདཔྤཏིཊྛིཏནྟི ཏཾ ཨཔྤཏིཊྛིཏཾ. ཨནབྷིསངྑཙྩ ཝིམུཏྟནྟི པཊིསནྡྷིཾ ཨནབྷིསངྑརིཏྭཱ ཝིམུཏྟཾ. པཋམཾ.

༢. བཱིཛསུཏྟཝཎྞནཱ

༥༤. དུཏིཡེ བཱིཛཛཱཏཱནཱིཏི བཱིཛཱནི. མཱུལབཱིཛནྟི ཝཙཾ ཝཙཏྟཾ ཧལིདྡཾ སིངྒིཝེརནྟི ཨེཝམཱདི. ཁནྡྷབཱིཛནྟི ཨསྶཏྠོ ནིགྲོདྷོཏི ཨེཝམཱདི. ཕལུབཱིཛནྟི ཨུཙྪུ ཝེལུ༹ ནལོ༹ཏི ཨེཝམཱདི. ཨགྒབཱིཛནྟི ཨཛྫུཀཾ ཕཎིཛྫཀནྟི ཨེཝམཱདི. བཱིཛབཱིཛནྟི སཱལིཝཱིཧིཨཱདི པུབྦཎྞཉྩེཝ མུགྒམཱསཱདི ཨཔརཎྞཉྩ. ཨཁཎྜཱནཱིཏི ཨབྷིནྣཱནི. བྷིནྣཀཱལཏོ པཊྛཱཡ བཱིཛཾ བཱིཛཏྠཱཡ ན ཨུཔཀཔྤཏི. ཨཔཱུཏིཀཱནཱིཏི ཨུདཀཏེམནེན ཨཔཱུཏིཀཱནི. པཱུཏིབཱིཛཉྷི བཱིཛཏྠཱཡ ན ཨུཔཀཔྤཏི. ཨཝཱཏཱཏཔཧཏཱནཱིཏི ཝཱཏེན ཙ ཨཱཏཔེན ཙ ན ཧཏཱནི, ནིརོཛཏཾ ན པཱཔིཏཱནི. ནིརོཛཉྷི ཀསཊཾ བཱིཛཾ བཱིཛཏྠཱཡ ན ཨུཔཀཔྤཏི. སཱརཱདཱནཱིཏི གཧིཏསཱརཱནི པཏིཊྛིཏསཱརཱནི. ནིསྶཱརཉྷི བཱིཛཾ བཱིཛཏྠཱཡ ན ཨུཔཀཔྤཏི. སུཁསཡིཏཱནཱིཏི ཙཏྟཱརོ མཱསེ ཀོཊྛེ པཀྑིཏྟནིཡཱམེནེཝ སུཁཾ སཡིཏཱནི. པཐཝཱིཏི ཧེཊྛཱ པཏིཊྛཱནཔཐཝཱི. ཨཱཔོཏི ཨུཔརིསྣེཧནཨཱཔོ. ཙཏསྶོ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡོཏི ཀམྨཝིཉྙཱཎསྶ ཨཱརམྨཎབྷཱུཏཱ རཱུཔཱདཡོ ཙཏྟཱརོ ཁནྡྷཱ. ཏེ ཧི ཨཱརམྨཎཝསེན པཏིཊྛཱབྷཱུཏཏྟཱ པཐཝཱིདྷཱཏུསདིསཱ. ནནྡིརཱགོ སིནེཧནཊྛེན ཨཱཔོདྷཱཏུསདིསོ. ཝིཉྙཱཎཾ སཱཧཱརནྟི སཔྤཙྩཡཾ ཀམྨཝིཉྙཱཎཾ. ཏཉྷི བཱིཛཾ ཝིཡ པཐཝིཡཾ ཨཱརམྨཎཔཐཝིཡཾ ཝིརུཧཏི. དུཏིཡཾ.

༣. ཨུདཱནསུཏྟཝཎྞནཱ

༥༥. ཏཏིཡེ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསཱིཏི བལཝསོམནསྶསམུཊྛཱནཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱཧརི. ཀིཾ ནིསྶཱཡ པནེས བྷགཝཏོ ཨུཔྤནྣོཏི. སཱསནསྶ ནིཡྻཱནིཀབྷཱཝཾ. ཀཐཾ? ཨེཝཾ ཀིརསྶ ཨཧོསི, ‘‘ཏཡོམེ ཨུཔནིསྶཡཱ – དཱནཱུཔནིསྶཡོ སཱིལཱུཔནིསྶཡོ བྷཱཝནཱུཔནིསྶཡོ ཙཱ’’ཏི. ཏེསུ དཱནསཱིལཱུཔནིསྶཡཱ དུབྦལཱ, བྷཱཝནཱུཔནིསྶཡོ བལཝཱ. དཱནསཱིལཱུཔནིསྶཡཱ ཧི ཏཡོ མགྒེ ཙ ཕལཱནི ཙ པཱཔེནྟི, བྷཱཝནཱུཔནིསྶཡོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔེཏི. ཨིཏི དུབྦལཱུཔནིསྶཡེ པཏིཊྛིཏོ བྷིཀྑུ གྷཊེནྟོ ཝཱཡམནྟོ པཉྩོརམྦྷཱགིཡཱནི བནྡྷནཱནི ཚེཏྭཱ ཏཱིཎི མགྒཕལཱནི ནིབྦཏྟེཏི, ‘‘ཨཧོ སཱསནཾ ནིཡྻཱནིཀ’’ནྟི ཨཱཝཛྫེནྟསྶ ཨཡཾ ཨུདཔཱདི.

ཏཏྠ ‘‘དུབྦལཱུཔནིསྶཡེ ཋཏྭཱ གྷཊམཱནོ ཏཱིཎི མགྒཕལཱནི པཱཔུཎཱཏཱི’’ཏི ཨིམསྶཏྠསྶཱཝིབྷཱཝནཏྠཾ མིལཀཏྠེརསྶ ཝཏྠུ ཝེདིཏབྦཾ – སོ ཀིར གིཧིཀཱལེ པཱཎཱཏིཔཱཏཀམྨེན ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེནྟོ ཨརཉྙེ པཱསསཏཉྩེཝ ཨདཱུཧལསཏཉྩ ཡོཛེསི. ཨཐེཀདིཝསཾ ཨངྒཱརཔཀྐམཾསཾ ཁཱདིཏྭཱ པཱསཊྛཱནེསུ ཝིཙརནྟོ པིཔཱསཱབྷིབྷཱུཏོ ཨེཀསྶ ཨརཉྙཝཱསིཏྠེརསྶ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ཐེརསྶ ཙངྐམནྟསྶ ཨཝིདཱུརེ ཋིཏཾ པཱནཱིཡགྷཊཾ ཝིཝརི, ཧཏྠཏེམནམཏྟམྤི ཨུདཀཾ ནཱདྡས. སོ ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘བྷིཀྑུ, བྷིཀྑུ ཏུམྷེ གཧཔཏིཀེཧི དིནྣཾ བྷུཉྫིཏྭཱ བྷུཉྫིཏྭཱ སུཔཐ, པཱནཱིཡགྷཊེ ཨཉྫལིམཏྟམྤི ཨུདཀཾ ན ཋཔེཐ, ན ཡུཏྟམེཏ’’ནྟི. ཐེརོ ‘‘མཡཱ པཱནཱིཡགྷཊོ པཱུརེཏྭཱ ཋཔིཏོ, ཀིཾ ནུ ཁོ ཨེཏ’’ནྟི? གནྟྭཱ ཨོལོཀེནྟོ པརིཔུཎྞགྷཊཾ དིསྭཱ པཱནཱིཡསངྑཾ པཱུརེཏྭཱ ཨདཱསི. སོ དྭཏྟིསངྑཔཱུརཾ པིཝིཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨེཝཾ པཱུརིཏགྷཊོ ནཱམ མམ ཀམྨཾ ཨཱགམྨ ཏཏྟཀཔཱལོ ཝིཡ ཛཱཏོ. ཀིཾ ནུ ཁོ ཨནཱགཏེ ཨཏྟབྷཱཝེ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི? སཾཝིགྒཙིཏྟོ དྷནུཾ ཚཌྜེཏྭཱ, ‘‘པབྦཱཛེཐ མཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཨཱཧ. ཐེརོ ཏཙཔཉྩཀཀམྨཊྛཱནཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ཏཾ པབྦཱཛེསི.

ཏསྶ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟསྶ བཧཱུནཾ མིགསཱུཀརཱནཾ མཱརིཏཊྛཱནཾ པཱསཨདཱུཧལཱནཉྩ ཡོཛིཏཊྛཱནཾ ཨུཔཊྛཱཏི. ཏཾ ཨནུསྶརཏོ སརཱིརེ དཱཧོ ཨུཔྤཛྫཏི, ཀཱུཊགོཎོ ཝིཡ ཀམྨཊྛཱནམྤི ཝཱིཐིཾ ན པཊིཔཛྫཏི. སོ ‘‘ཀིཾ ཀརིསྶཱམི བྷིཀྑུབྷཱཝེནཱ’’ཏི? ཨནབྷིརཏིཡཱ པཱིལི༹ཏོ ཐེརསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ན སཀྐོམི, བྷནྟེ, སམཎདྷམྨཾ ཀཱཏུ’’ནྟི. ཨཐ ནཾ ཐེརོ ‘‘ཧཏྠཀམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. སོ ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨུདུམྦརཱདཡོ ཨལླརུཀྑེ ཚིནྡིཏྭཱ མཧནྟཾ རཱསིཾ ཀཏྭཱ, ‘‘ཨིདཱནི ཀིཾ ཀརོམཱི’’ཏི པུཙྪི? ཛྷཱཔེཧི ནནྟི. སོ ཙཏཱུསུ དིསཱསུ ཨགྒིཾ དཏྭཱ ཛྷཱཔེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ, ‘‘བྷནྟེ, ན སཀྐོམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཐེརོ ‘‘ཏེན ཧི ཨཔེཧཱི’’ཏི པཐཝིཾ དྭིདྷཱ ཀཏྭཱ ཨཝཱིཙིཏོ ཁཛྫོཔནཀམཏྟཾ ཨགྒིཾ ནཱིཧརིཏྭཱ ཏཏྠ པཀྑིཔི. སོ ཏཱཝ མཧནྟཾ རཱསིཾ སུཀྑཔཎྞཾ ཝིཡ ཁཎེན ཛྷཱཔེསི. ཨཐསྶ ཐེརོ ཨཝཱིཙིཾ དསྶེཏྭཱ, ‘‘སཙེ ཝིབྦྷམིསྶསི, ཨེཏྠ པཙྩིསྶསཱི’’ཏི སཾཝེགཾ ཛནེསི. སོ ཨཝཱིཙིདསྶནཏོ པཊྛཱཡ པཝེདྷམཱནོ ‘‘ནིཡྻཱནིཀཾ, བྷནྟེ, བུདྡྷསཱསན’’ནྟི པུཙྪི, ཨཱམཱཝུསོཏི. བྷནྟེ, བུདྡྷསཱསནསྶ ནིཡྻཱནིཀཏྟེ སཏི མིལཀོ ཨཏྟམོཀྑཾ ཀརིསྶཏི, མཱ ཙིནྟཡིཏྠཱཏི. ཏཏོ པཊྛཱཡ སམཎདྷམྨཾ ཀརོཏི གྷཊེཏི, ཏསྶ ཝཏྟཔཊིཝཏྟཾ པཱུརེཏི, ནིདྡཱཡ བཱདྷཡམཱནཱཡ ཏིནྟཾ པལཱལཾ སཱིསེ ཋཔེཏྭཱ པཱདེ སོཎྜིཡཾ ཨོཏཱརེཏྭཱ ནིསཱིདཏི. སོ ཨེཀདིཝསཾ པཱནཱིཡཾ པརིསྶཱཝེཏྭཱ གྷཊཾ ཨཱུརུམྷི ཋཔེཏྭཱ ཨུདཀམཎིཀཱནཾ པཙྪེདཾ ཨཱགམཡམཱནོ ཨཊྛཱསི. ཨཐ ཁོ ཐེརོ སཱམཎེརསྶ ཨིམཾ ཨུདྡེསཾ དེཏི –

‘‘ཨུཊྛཱནཝཏོ སཏཱིམཏོ,

སུཙིཀམྨསྶ ནིསམྨཀཱརིནོ;

སཉྙཏསྶ དྷམྨཛཱིཝིནོ,

ཨཔྤམཏྟསྶ ཡསོབྷིཝཌྜྷཏཱི’’ཏི. (དྷ. པ. ༢༤);

སོ ཙཏུཔྤདིཀམྤི ཏཾ གཱཐཾ ཨཏྟནིཡེཝ ཨུཔནེསི – ‘‘ཨུཊྛཱནཝཏཱ ནཱམ མཱདིསེན བྷཝིཏབྦཾ. སཏིམཏཱཔི མཱདིསེནེཝ…པེ… ཨཔྤམཏྟེནཔི མཱདིསེནེཝ བྷཝིཏབྦ’’ནྟི. ཨེཝཾ ཏཾ གཱཐཾ ཨཏྟནི ཨུཔནེཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ པདཝཱརེ ཋིཏོ པཉྩོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི ཚིནྡིཏྭཱ ཨནཱགཱམིཕལེ པཏིཊྛཱཡ ཧཊྛཏུཊྛོ –

‘‘ཨལླཾ པལཱལཔུཉྫཱཧཾ, སཱིསེནཱདཱཡ ཙངྐམིཾ;

པཏྟོསྨི ཏཏིཡཾ ཋཱནཾ, ཨེཏྠ མེ ནཏྠི སཾསཡོ’’ཏི. –

ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨཱཧ. ཨེཝཾ དུབྦལཱུཔནིསྶཡེ ཋིཏོ གྷཊེནྟོ ཝཱཡམནྟོ པཉྩོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི ཚིནྡིཏྭཱ ཏཱིཎི མགྒཕལཱནི ནིབྦཏྟེཏི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘ནོ ཙསྶཾ, ནོ ཙ མེ སིཡཱ, ནཱབྷཝིསྶ, ན མེ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨེཝཾ ཨདྷིམུཙྩམཱནོ བྷིཀྑུ ཚིནྡེཡྻ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ནོ ཙསྶཾ, ནོ ཙ མེ སིཡཱཏི སཙེ ཨཧཾ ན བྷཝེཡྻཾ, མམ པརིཀྑཱརོཔི ན བྷཝེཡྻ. སཙེ ཝཱ པན མེ ཨཏཱིཏེ ཀམྨཱབྷིསངྑཱརོ ནཱབྷཝིསྶ, ཨིདཾ མེ ཨེཏརཧི ཁནྡྷཔཉྩཀཾ ན བྷཝེཡྻ. ནཱབྷཝིསྶ, ན མེ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨིདཱནི པན ཏཐཱ པརཀྐམིསྶཱམི, ཡཐཱ མེ ཨཱཡཏིཾ ཁནྡྷཱབྷིནིབྦཏྟཀོ ཀམྨསངྑཱརོ ན བྷཝིསྶཏི, ཏསྨིཾ ཨསཏི ཨཱཡཏིཾ པཊིསནྡྷི ནཱམ ན མེ བྷཝིསྶཏི. ཨེཝཾ ཨདྷིམུཙྩམཱནོཏི ཨེཝཾ ཨདྷིམུཙྩནྟོ བྷིཀྑུ དུབྦལཱུཔནིསྶཡེ ཋིཏོ པཉྩོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི ཚིནྡེཡྻ. ཨེཝཾ ཝུཏྟེཏི ཨེཝཾ སཱསནསྶ ནིཡྻཱནིཀབྷཱཝཾ ཨཱཝཛྫེནྟེན བྷགཝཏཱ ཨིམསྨིཾ ཨུདཱནེ ཝུཏྟེ. རཱུཔཾ ཝིབྷཝིསྶཏཱིཏི རཱུཔཾ བྷིཛྫིསྶཏི. རཱུཔསྶ ཝིབྷཝཱཏི ཝིབྷཝདསྶནེན སཧཝིཔསྶནེན. སཧཝིཔསྶནཀཱ ཧི ཙཏྟཱརོ མགྒཱ རཱུཔཱདཱིནཾ ཝིབྷཝདསྶནཾ ནཱམ. ཏཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཨེཝཾ ཨདྷིམུཙྩམཱནོ, བྷནྟེ, བྷིཀྑུ ཚིནྡེཡྻཱཏི, བྷནྟེ, ཨེཝཾ ཨདྷིམུཙྩམཱནོ བྷིཀྑུ ཚིནྡེཡྻེཝ པཉྩོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི. ཀསྨཱ ན ཚིནྡིསྶཏཱིཏི?

ཨིདཱནི ཨུཔརི མགྒཕལཾ པུཙྪནྟོ ཀཐཾ པན, བྷནྟེཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨནནྟརཱཏི དྭེ ཨནནྟརཱནི ཨཱསནྣཱནནྟརཉྩ དཱུརཱནནྟརཉྩ. ཝིཔསྶནཱ མགྒསྶ ཨཱསནྣཱནནྟརཾ ནཱམ, ཕལསྶ དཱུརཱནནྟརཾ ནཱམ. ཏཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཀཐཾ པན, བྷནྟེ, ཛཱནཏོ ཀཐཾ པསྶཏོ ཝིཔསྶནཱནནྟརཱ ‘ཨཱསཝཱནཾ ཁཡོ’ཏི སངྑཾ གཏཾ ཨརཧཏྟཕལཾ ཧོཏཱི’’ཏི པུཙྪཏི. ཨཏསིཏཱཡེཏི ཨཏསིཏབྦེ ཨབྷཱཡིཏབྦེ ཋཱནམྷི. ཏཱསཾ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི བྷཡཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཏཱསོ ཧེསོཏི ཡཱ ཨེསཱ ‘‘ནོ ཙསྶཾ, ནོ ཙ མེ སིཡཱ’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཱ དུབྦལཝིཔསྶནཱ, སཱ ཡསྨཱ ཨཏྟསིནེཧཾ པརིཡཱདཱཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཏསྨཱ ཨསྶུཏཝཏོ པུཐུཛྫནསྶ ཏཱསོ ནཱམ ཧོཏི. སོ ཧི ‘‘ཨིདཱནཱཧཾ ཨུཙྪིཛྫིསྶཱམི, ན དཱནི ཀིཉྩི བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཏྟཱནཾ པཔཱཏེ པཏནྟཾ ཝིཡ པསྶཏི ཨཉྙཏརོ བྲཱཧྨཎོ ཝིཡ. ལོཧཔཱསཱདསྶ ཀིར ཧེཊྛཱ ཏིཔིཊཀཙཱུལ༹ནཱགཏྠེརོ ཏིལཀྑཎཱཧཏཾ དྷམྨཾ པརིཝཏྟེཏི. ཨཐ ཨཉྙཏརསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཨེཀམནྟེ ཋཏྭཱ དྷམྨཾ སུཎནྟསྶ སངྑཱརཱ སུཉྙཏོ ཨུཔཊྛཧིཾསུ. སོ པཔཱཏེ པཏནྟོ ཝིཡ ཧུཏྭཱ ཝིཝཊདྭཱརེན ཏཏོ པལཱཡིཏྭཱ གེཧཾ པཝིསིཏྭཱ, པུཏྟཾ ཨུརེ སཡཱཔེཏྭཱ, ‘‘ཏཱཏ, སཀྱསམཡཾ ཨཱཝཛྫེནྟོ མནམྷི ནཊྛོ’’ཏི ཨཱཧ. ན ཧེསོ བྷིཀྑུ ཏཱསོཏི ཨེསཱ ཨེཝཾ པཝཏྟཱ བལཝཝིཔསྶནཱ སུཏཝཏོ ཨརིཡསཱཝཀསྶ ན ཏཱསོ ནཱམ ཧོཏི. ན ཧི ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི ‘‘ཨཧཾ ཨུཙྪིཛྫིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཝིནསྶིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱཏི. ཨེཝཾ པན ཧོཏི ‘‘སངྑཱརཱཝ ཨུཔྤཛྫནྟི, སངྑཱརཱཝ ནིརུཛ྄ཛྷནྟཱི’’ཏི. ཏཏིཡཾ.

༤. ཨུཔཱདཱནཔརིཔཝཏྟསུཏྟཝཎྞནཱ

༥༦. ཙཏུཏྠེ ཙཏུཔརིཝཊྚནྟི ཨེཀེཀསྨིཾ ཁནྡྷེ ཙཏུནྣཾ པརིཝཊྚནཝསེན. རཱུཔཾ ཨབྦྷཉྙཱསིནྟི རཱུཔཾ དུཀྑསཙྩནྟི ཨབྷིཉྙཱསིཾ. ཨེཝཾ སབྦཔདེསུ ཙཏུསཙྩཝསེནེཝ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཱཧཱརསམུདཡཱཏི ཨེཏྠ སཙྪནྡརཱགོ ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརོ ཨཱཧཱརོ ནཱམ. པཊིཔནྣཱཏི སཱིལཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཨརཧཏྟམགྒཱ པཊིཔནྣཱ ཧོནྟི. གཱདྷནྟཱིཏི པཏིཊྛཧནྟི. ཨེཏྟཱཝཏཱ སེཀྑབྷཱུམིཾ ཀཐེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨསེཀྑབྷཱུམིཾ ཀཐེནྟོ ཡེ ཙ ཁོ ཀེཙི, བྷིཀྑཝེཏིཨཱདིམཱཧ. སུཝིམུཏྟཱཏི ཨརཧཏྟཕལཝིམུཏྟིཡཱ སུཊྛུ ཝིམུཏྟཱ. ཀེཝལིནོཏི སཀལིནོ ཀཏསབྦཀིཙྩཱ. ཝཊྚཾ ཏེསཾ ནཏྠི པཉྙཱཔནཱཡཱཏི ཡེན ཏེ ཨཝསིཊྛེན ཝཊྚེན པཉྙཱཔེཡྻུཾ, ཏཾ ནེསཾ ཝཊྚཾ ནཏྠི པཉྙཱཔནཱཡ. ཨཐ ཝཱ ཝཊྚནྟི ཀཱརཎཾ, པཉྙཱཔནཱཡ ཀཱརཎཾ ནཏྠཱིཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨསེཀྑབྷཱུམིཝཱརོ ཀཐིཏོ. ཙཏུཏྠཾ.

༥. སཏྟཊྛཱནསུཏྟཝཎྞནཱ

༥༧. པཉྩམེ སཏྟཊྛཱནཀུསལོཏི སཏྟསུ ཨོཀཱསེསུ ཚེཀོ. ཝུསིཏཝཱཏི ཝུསིཏཝཱསོ. ཨུཏྟམཔུརིསོཏི སེཊྛཔུརིསོ. སེསམེཏྠ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཨིདཾ པན སུཏྟཾ ཨུསྶདནནྡིཡཉྩེཝ པལོབྷནཱིཡཉྩཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཡཐཱ ཧི རཱཛཱ ཝིཛིཏསངྒཱམོ སངྒཱམེ ཝིཛཡིནོ ཡོདྷེ ཨུཙྩཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ ཏེསཾ སཀྐཱརཾ ཀརོཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? ཨེཏེསཾ སཀྐཱརཾ དིསྭཱ སེསཱཔི སཱུརཱ བྷཝིཏུཾ མཉྙིསྶནྟཱིཏི, ཨེཝམེཝ བྷགཝཱ ཨཔྤམེཡྻཾ ཀཱལཾ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ མཧཱབོདྷིམཎྜེ ཀིལེསམཱརཝིཛཡཾ ཀཏྭཱ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོ སཱཝཏྠིཡཾ ཛེཏཝནམཧཱཝིཧཱརེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨིམཾ སུཏྟཾ དེསེནྟོ ཁཱིཎཱསཝེ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཐོམེསི ཝཎྞེསི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? ཨེཝཾ ཨཝསེསཱ སེཀྑཔུགྒལཱ ཨརཧཏྟཕལཾ པཏྟབྦཾ མཉྙིསྶནྟཱིཏི. ཨེཝམེཏཾ སུཏྟཾ ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ པསཾསིཏཏྟཱ ཨུསྶདནནྡིཡཾ, སེཀྑཱནཾ པལོབྷིཏཏྟཱ པལོབྷནཱིཡནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཏྟཊྛཱནཀུསལོ ཧོཏཱིཏི ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙེཏྠ མགྒཕལཔཙྩཝེཀྑཎཝསེན དེསནཾ ནིཊྛཔེཏྭཱཔི པུན ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཏིཝིདྷཱུཔཔརིཀྑཱི ཧོཏཱིཏི ཨིདཾ ‘‘ཁཱིཎཱསཝོ ཡསྨིཾ ཨཱརམྨཎེ སཏཏཝིཧཱརེན ཝིཧརཏི, ཏཾ སཏྟོ ཝཱ པུགྒལོ ཝཱ ན ཧོཏི, དྷཱཏུཨཱདིམཏྟམེཝ པན ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཁཱིཎཱསཝསྶ སཏཏཝིཧཱརཉྩ, ‘‘ཨིམེསུ དྷམྨེསུ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨཡཾ ཨཱགཏོ’’ཏི ཨཱགམནཱིཡཔཊིཔདཉྩ དསྶེཏུཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ དྷཱཏུསོ ཨུཔཔརིཀྑཏཱིཏི དྷཱཏུསབྷཱཝེན པསྶཏི ཨོལོཀེཏི. སེསཔདདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. པཉྩམཾ.

༦. སམྨཱསམྦུདྡྷསུཏྟཝཎྞནཱ

༥༨. ཚཊྛེ ཀོ ཨདྷིཔྤཡཱསོཏི ཀོ ཨདྷིཀཔཡོགོ. ཨནུཔྤནྣསྶཱཏི ཨིམཉྷི མགྒཾ ཀསྶཔསམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨུཔྤཱདེསི, ཨནྟརཱ ཨཉྙོ སཏྠཱ ཨུཔྤཱདེཏུཾ ནཱསཀྑི, ཨིཏི བྷགཝཱ ཨནུཔྤནྣསྶ མགྒསྶ ཨུཔྤཱདེཏཱ ནཱམ. ནགརོཔམསྨིཉྷི ཨཝལ༹ཉྫནཊྛཱནེསུ པུརཱཎམགྒོ ཛཱཏོ, ཨིདྷ ཨཝཏྟམཱནཊྛེན ཨནུཔྤནྣམགྒོ ནཱམ. ཨསཉྫཱཏསྶཱཏི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ཨནཀྑཱཏསྶཱཏི ཨཀཐིཏསྶ. མགྒཾ ཛཱནཱཏཱིཏི མགྒཉྙཱུ. མགྒཾ ཝིདིཏཾ པཱཀཊཾ ཨཀཱསཱིཏི མགྒཝིདཱུ. མགྒེ ཙ ཨམགྒེ ཙ ཀོཝིདོཏི མགྒཀོཝིདོ. མགྒཱནུགཱཏི མགྒཾ ཨནུགཙྪནྟཱ. པཙྪཱ སམནྣཱགཏཱཏི ཨཧཾ པཋམཾ གཏོ, སཱཝཀཱ པཙྪཱ སམནྣཱགཏཱ. ཚཊྛཾ.

༧. ཨནཏྟལཀྑཎསུཏྟཝཎྞནཱ

༥༩. སཏྟམེ པཉྩཝགྒིཡེཏི ཨཉྙཱསི ཀོཎྜཉྙཏྠེརཱདིཀེ པཉྩ ཛནེ པུརཱཎུཔཊྛཱཀེ. ཨཱམནྟེསཱིཏི ཨཱསཱལ༹ྷིཔུཎྞམདིཝསེ དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནཏོ པཊྛཱཡ ཨནུཀྐམེན སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛིཏེ ‘‘ཨིདཱནི ནེསཾ ཨཱསཝཀྑཡཱཡ དྷམྨཾ དེསེསྶཱམཱི’’ཏི པཉྩམིཡཾ པཀྑསྶ ཨཱམནྟེསི. ཨེཏདཝོཙཱཏི ཨེཏཾ ‘‘རཱུཔཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨནཏྟཱ’’ཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཾ ཨནཏྟལཀྑཎསུཏྟཾ ཨཝོཙ. ཏཏྠ ཨནཏྟཱཏི པུབྦེ ཝུཏྟེཧི ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི ཨནཏྟཱ. ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, བྷིཀྑཝེཏི ཨིདཾ ཀསྨཱ ཨཱརདྡྷཾ? ཨེཏྟཀེན ཋཱནེན ཨནཏྟལཀྑཎམེཝ ཀཐིཏཾ, ན ཨནིཙྩདུཀྑལཀྑཎཱནི, ཨིདཱནི ཏཱནི དསྶེཏྭཱ སམོདྷཱནེཏྭཱ ཏཱིཎིཔི ལཀྑཎཱནི དསྶེཏུཾ ཨིདམཱརདྡྷནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ ཨིམེ པཉྩཀྑནྡྷཱ ཨནིཙྩཱ དུཀྑཱ ཨནཏྟཱ, ཏསྨཱ. ཡཾཀིཉྩི རཱུཔནྟིཨཱདཱིསུ ཝིཏྠཱརཀཐཱ ཝིསུདྡྷིམགྒེ པཉྙཱབྷཱཝནཱདྷིཀཱརེ ཁནྡྷནིདྡེསེ ཝུཏྟཱཝ. སེསཾ སབྦཏྠ ཝུཏྟཱནུསཱརེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཨིམསྨིཾ པན སུཏྟེ ཨནཏྟལཀྑཎམེཝ ཀཐིཏནྟི. སཏྟམཾ.

༨. མཧཱལིསུཏྟཝཎྞནཱ

༦༠. ཨཊྛམེ ཨེཀནྟདུཀྑནྟིཨཱདཱིནི དྷཱཏུསཾཡུཏྟེ ཝུཏྟནཡཱནེཝ. ཨཊྛམཾ.

༩. ཨཱདིཏྟསུཏྟཝཎྞནཱ

༦༡. ནཝམེ ཨཱདིཏྟནྟི ཨེཀཱདསཧི ཨགྒཱིཧི ཨཱདིཏྟཾ པཛྫལིཏཾ. ཨིཏི དྭཱིསུཔི ཨིམེསུ སུཏྟེསུ དུཀྑལཀྑཎམེཝ ཀཐིཏཾ. ནཝམཾ.

༡༠. ནིརུཏྟིཔཐསུཏྟཝཎྞནཱ

༦༢. དསམེ ནིརུཏྟིཡོཝ ནིརུཏྟིཔཐཱ, ཨཐ ཝཱ ནིརུཏྟིཡོ ཙ ཏཱ ནིརུཏྟིཝསེན ཝིཉྙཱཏབྦཱནཾ ཨཏྠཱནཾ པཐཏྟཱ པཐཱ ཙཱཏི ནིརུཏྟིཔཐཱ. སེསཔདདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏཱིཎིཔི ཙེཏཱནི ཨཉྙམཉྙཝེཝཙནཱནེཝཱཏི ཝེདིཏབྦཱནི. ཨསཾཀིཎྞཱཏི ཨཝིཛཧིཏཱ, ‘‘ཀོ ཨིམེཧི ཨཏྠོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཚཌྜིཏཱ. ཨསཾཀིཎྞཔུབྦཱཏི ཨཏཱིཏེཔི ན ཛཧིཏཔུབྦཱ. ན སཾཀཱིཡནྟཱིཏི ཨེཏརཧིཔི ‘‘ཀིམེཏེཧཱི’’ཏི ན ཚཌྜཱིཡནྟི. ན སཾཀཱིཡིསྶནྟཱིཏི ཨནཱགཏེཔི ན ཚཌྜཱིཡིསྶནྟི. ཨཔྤཊིཀུཊྛཱཏི ཨཔྤཊིབཱཧིཏཱ. ཨཏཱིཏནྟི ཨཏྟནོ སབྷཱཝཾ བྷངྒམེཝ ཝཱ ཨཏིཀྐནྟཾ. ནིརུདྡྷནྟི དེསནྟརཾ ཨསངྐམིཏྭཱ ཏཏྠེཝ ནིརུདྡྷཾ ཝཱུཔསནྟཾ. ཝིཔརིཎཏནྟི ཝིཔརིཎཱམཾ གཏཾ ནཊྛཾ. ཨཛཱཏནྟི ཨནུཔྤནྣཾ. ཨཔཱཏུབྷཱུཏནྟི ཨཔཱཀཊཱིབྷཱུཏཾ.

ཨུཀྐལཱཏི ཨུཀྐལཛནཔདཝཱསིནོ. ཝསྶབྷཉྙཱཏི ཝསྶོ ཙ བྷཉྙོ ཙ. དྭེཔི ཧི ཏེ མཱུལདིཊྛིགཏིཀཱ. ཨཧེཏུཀཝཱདཱཏིཨཱདཱིསུ ‘‘ནཏྠི ཧེཏུ ནཏྠི པཙྩཡོ’’ཏི གཧིཏཏྟཱ ཨཧེཏུཀཝཱདཱ. ‘‘ཀརོཏོ ན ཀརཱིཡཏི པཱཔ’’ནྟི གཧིཏཏྟཱ ཨཀིརིཡཝཱདཱ. ‘‘ནཏྠི དིནྣ’’ནྟིཨཱདིགཧཎཏོ ནཏྠིཀཝཱདཱ. ཏཏྠ ཨིམེ དྭེ ཛནཱ, ཏིསྶོ དིཊྛིཡོ, ཀིཾ ཨེཀེཀསྶ དིཡཌྜྷཱ ཧོཏཱིཏི? ན ཏཐཱ, ཡཐཱ པན ཨེཀོ བྷིཀྑུ པཊིཔཱཊིཡཱ ཙཏྟཱརིཔི ཛྷཱནཱནི ནིབྦཏྟེཏི, ཨེཝམེཏྠ ཨེཀེཀོ ཏིསྶོཔི དིཊྛིཡོ ནིབྦཏྟེསཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ‘‘ནཏྠི ཧེཏུ ནཏྠི པཙྩཡོ’’ཏི པུནཔྤུནཾ ཨཱཝཛྫེནྟསྶ ཨཱཧརནྟསྶ ཨབྷིནནྡནྟསྶ ཨསྶཱདེནྟསྶ མགྒདསྶནཾ ཝིཡ ཧོཏི. སོ མིཙྪཏྟནིཡཱམཾ ཨོཀྐམཏི, སོ ཨེཀནྟཀཱལ༹ཀོཏི ཝུཙྩཏི. ཡཐཱ པན ཨཧེཏུཀདིཊྛིཡཾ, ཨེཝཾ ‘‘ཀརོཏོ ན ཀརཱིཡཏི པཱཔཾ, ནཏྠི དིནྣ’’ནྟི ཨིམེསུཔི ཋཱནེསུ མིཙྪཏྟནིཡཱམཾ ཨོཀྐམཏི.

ན གརཧིཏབྦཾ ནཔྤཊིཀྐོསིཏབྦཾ ཨམཉྙིཾསཱུཏི ཨེཏྠ ‘‘ཡདེཏཾ ཨཏཱིཏཾ ནཱམ, ནཡིདཾ ཨཏཱིཏཾ, ཨིདམསྶ ཨནཱགཏཾ ཝཱ པཙྩུཔྤནྣཾ ཝཱ’’ཏི ཝདནྟོ གརཧཏི ནཱམ. ཏཏྠ དོསཾ དསྶེཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ཨིམིནཱ གརཧིཏེནཱ’’ཏི? ཝདནྟོ པཊིཀྐོསཏི ནཱམ. ཨིམེ པན ནིརུཏྟིཔཐེ ཏེཔི ཨཙྩནྟཀཱལ༹ཀཱ དིཊྛིགཏིཀཱ ན གརཧིཏབྦེ ན པཊིཀྐོསིཏབྦེ མཉྙིཾསུ. ཨཏཱིཏཾ པན ཨཏཱིཏམེཝ, ཨནཱགཏཾ ཨནཱགཏམེཝ, པཙྩུཔྤནྣཾ པཙྩུཔྤནྣམེཝ ཀཐཡིཾསུ. ནིནྡཱགྷཊྚནབྱཱརོསཨུཔཱརམྦྷབྷཡཱཏི ཝིཉྙཱུནཾ སནྟིཀཱ ནིནྡཱབྷཡེན ཙ གྷཊྚནབྷཡེན ཙ དོསཱརོཔནབྷཡེན ཙ ཨུཔཱརམྦྷབྷཡེན ཙ. ཨིཏི ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཙཏུབྷཱུམིཀཁནྡྷཱནཾ པཎྞཏྟི ཀཐིཏཱཏི. དསམཾ.

ཨུཔཡཝགྒོ ཚཊྛོ.

༧. ཨརཧནྟཝགྒོ

༡. ཨུཔཱདིཡམཱནསུཏྟཝཎྞནཱ

༦༣. ཨརཧནྟཝགྒསྶ པཋམེ ཨུཔཱདིཡམཱནོཏི ཏཎྷཱམཱནདིཊྛིཝསེན གཎྷམཱནོ. བདྡྷོ མཱརསྶཱཏི མཱརསྶ པཱསེན བདྡྷོ ནཱམ. མུཏྟོ པཱཔིམཏོཏི པཱཔིམཏོ པཱསེན མུཏྟོ ནཱམ ཧོཏི. པཋམཾ.

༢. མཉྙམཱནསུཏྟཝཎྞནཱ

༦༤. དུཏིཡེ མཉྙམཱནོཏི ཏཎྷཱམཱནདིཊྛིམཉྙནཱཧི མཉྙམཱནོ. དུཏིཡཾ.

༣. ཨབྷིནནྡམཱནསུཏྟཝཎྞནཱ

༦༥. ཏཏིཡེ ཨབྷིནནྡམཱནོཏི ཏཎྷཱམཱནདིཊྛིཨབྷིནནྡནཱཧིཡེཝ ཨབྷིནནྡམཱནོ. ཏཏིཡཾ.

༤-༥. ཨནིཙྩསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༦༦-༦༨. ཙཏུཏྠེ ཚནྡོཏི ཏཎྷཱཚནྡོ. པཉྩམཚཊྛེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཙཏུཏྠཱདཱིནི.

༧. ཨནཏྟནིཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༦༩. སཏྟམེ ཨནཏྟནིཡནྟི ན ཨཏྟནོ སནྟཀཾ, ཨཏྟནོ པརིཀྑཱརབྷཱཝེན སུཉྙཏནྟི ཨཏྠོ. སཏྟམཾ.

༨-༡༠. རཛནཱིཡསཎྛིཏསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༧༠-༧༢. ཨཊྛམེ རཛནཱིཡསཎྛིཏནྟི རཛནཱིཡེན ཨཱཀཱརེན སཎྛིཏཾ, རཱགསྶ པཙྩཡབྷཱཝེན ཋིཏནྟི ཨཏྠོ. ནཝམདསམཱནི རཱཧུལསཾཡུཏྟེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱནཱིཏི. ཨཊྛམཱདཱིནི.

ཨརཧནྟཝགྒོ སཏྟམོ.

༨. ཁཛྫནཱིཡཝགྒོ

༡-༣. ཨསྶཱདསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༧༣-༧༥. ཁཛྫནཱིཡཝགྒསྶ ཨཱདིཏོ ཏཱིསུ སུཏྟེསུ ཙཏུསཙྩམེཝ ཀཐིཏཾ. པཋམཱདཱིནི.

༤. ཨརཧནྟསུཏྟཝཎྞནཱ

༧༦. ཙཏུཏྠེ ཡཱཝཏཱ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱཝཱསཱཏི, བྷིཀྑཝེ, ཡཏྟཀཱ སཏྟཱཝཱསཱ ནཱམ ཨཏྠི. ཡཱཝཏཱ བྷཝགྒནྟི ཡཏྟཀཾ བྷཝགྒཾ ནཱམ ཨཏྠི. ཨེཏེ ཨགྒཱ ཨེཏེ སེཊྛཱཏི ཨེཏེ ཨགྒབྷཱུཏཱ ཙེཝ སེཊྛབྷཱུཏཱ ཙ. ཡདིདཾ ཨརཧནྟོཏི ཡེ ཨིམེ ཨརཧནྟོ ནཱམ. ཨིདམྤི སུཏྟཾ པུརིམནཡེནེཝ ཨུསྶདནནྡིཡཉྩ པལོབྷནཱིཡཉྩཱཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཐཱཔརཾ ཨེཏདཝོཙཱཏི ཏདཏྠཔརིདཱིཔནཱཧི ཙེཝ ཝིསེསཏྠཔརིདཱིཔནཱཧི ཙ གཱཐཱཧི ཨེཏཾ ‘‘སུཁིནོ ཝཏ ཨརཧནྟོ’’ཏིཨཱདིཝཙནཾ ཨཝོཙ. ཏཏྠ སུཁིནོཏི ཛྷཱནསུཁེན མགྒསུཁེན ཕལསུཁེན ཙ སུཁིཏཱ. ཏཎྷཱ ཏེསཾ ན ཝིཛྫཏཱིཏི ཏེསཾ ཨཔཱཡདུཀྑཛནིཀཱ ཏཎྷཱ ན ཝཛྫཏི. ཨེཝཾ ཏེ ཨིམསྶཔི ཏཎྷཱམཱུལཀསྶ ཨབྷཱཝེན སུཁིཏཱཝ. ཨསྨིམཱནོ སམུཙྪིནྣོཏི ནཝཝིདྷོ ཨསྨིམཱནོ ཨརཧཏྟམགྒེན སམུཙྪིནྣོ. མོཧཛཱལཾ པདཱལིཏནྟི ཉཱཎེན ཨཝིཛྫཱཛཱལཾ ཕཱལིཏཾ.

ཨནེཛནྟི ཨེཛཱསངྑཱཏཱཡ ཏཎྷཱཡ པཧཱནབྷཱུཏཾ ཨརཧཏྟཾ. ཨནུཔལིཏྟཱཏི ཏཎྷཱདིཊྛིལེཔེཧི ཨལིཏྟཱ. བྲཧྨབྷཱུཏཱཏི སེཊྛབྷཱུཏཱ. པརིཉྙཱཡཱཏི ཏཱིཧི པརིཉྙཱཧི པརིཛཱནིཏྭཱ. སཏྟསདྡྷམྨགོཙརཱཏི སདྡྷཱ ཧིརཱི ཨོཏྟཔྤཾ བཱཧུསཙྩཾ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡཏཱ ཨུཔཊྛིཏསྶཏིཏཱ པཉྙཱཏི ཨིམེ སཏྟ སདྡྷམྨཱ གོཙརོ ཨེཏེསནྟི སཏྟསདྡྷམྨགོཙརཱ.

སཏྟརཏནསམྤནྣཱཏི སཏྟཧི བོཛ྄ཛྷངྒརཏནེཧི སམནྣཱགཏཱ. ཨནུཝིཙརནྟཱིཏི ལོཀིཡམཧཱཛནཱཔི ཨནུཝིཙརནྟིཡེཝ. ཨིདྷ པན ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ནིརཱསངྐཙཱརོ ནཱམ གཧིཏོ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘པཧཱིནབྷཡབྷེརཝཱ’’ཏི. ཏཏྠ བྷཡཾ བྷཡམེཝ, བྷེརཝཾ བལཝབྷཡཾ. དསཧངྒེཧི སམྤནྣཱཏི ཨསེཀྑེཧི དསཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏཱ. མཧཱནཱགཱཏི ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི མཧཱནཱགཱ. སམཱཧིཏཱཏི ཨུཔཙཱརཔྤནཱཧི སམཱཧིཏཱ. ཏཎྷཱ ཏེསཾ ན ཝིཛྫཏཱིཏི ‘‘ཨཱུནོ ལོཀོ ཨཏིཏྟོ ཏཎྷཱདཱསོཏི ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏེན བྷགཝཏཱ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༣༠༥) ཨེཝཾ ཝུཏྟཱ དཱསཀཱརིཀཱ ཏཎྷཱཔི ཏེསཾ ནཏྠི. ཨིམིནཱ ཁཱིཎཱསཝཱནཾ བྷུཛིསྶབྷཱཝཾ དསྶེཏི.

ཨསེཁཉཱཎནྟི ཨརཧཏྟཕལཉཱཎཾ. ཨནྟིམོཡཾ སམུསྶཡོཏི པཙྪིམོ ཨཡཾ ཨཏྟབྷཱཝོ. ཡོ སཱརོ བྲཧྨཙརིཡསྶཱཏི སཱརོ ནཱམ ཕལཾ. ཏསྨིཾ ཨཔརཔཙྩཡཱཏི ཏསྨིཾ ཨརིཡཕལེ, ན ཨཉྙཾ པཏྟིཡཱཡནྟི, པཙྩཀྑཏོཝ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཋིཏཱ. ཝིདྷཱསུ ན ཝིཀམྤནྟཱིཏི ཏཱིསུ མཱནཀོཊྛཱསེསུ ན ཝིཀམྤནྟི. དནྟབྷཱུམིནྟི ཨརཧཏྟཾ. ཝིཛིཏཱཝིནོཏི རཱགཱདཡོ ཝིཛེཏྭཱ ཋིཏཱ.

ཨུདྡྷནྟིཨཱདཱིསུ ཨུདྡྷཾ ཝུཙྩཏི ཀེསམཏྠཀོ, ཨཔཱཙཱིནཾ པཱདཏལཾ, ཏིརིཡཾ ཝེམཛ྄ཛྷཾ. ཨུདྡྷཾ ཝཱ ཨཏཱིཏཾ, ཨཔཱཙཱིནཾ ཨནཱགཏཾ, ཏིརིཡཾ པཙྩུཔྤནྣཾ. ཨུདྡྷཾ ཝཱ ཝུཙྩཏི དེཝལོཀོ, ཨཔཱཙཱིནཾ ཨཔཱཡལོཀོ, ཏིརིཡཾ མནུསྶལོཀོ. ནནྡཱི ཏེསཾ ན ཝིཛྫཏཱིཏི ཨེཏེསུ ཋཱནེསུ སངྑེཔཏོ ཝཱ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣེསུ ཁནྡྷེསུ ཏེསཾ ཏཎྷཱ ནཏྠི. ཨིདྷ ཝཊྚམཱུལཀཏཎྷཱཡ ཨབྷཱཝོ དསྶིཏོ. བུདྡྷཱཏི ཙཏུནྣཾ སཙྩཱནཾ བུདྡྷཏྟཱ བུདྡྷཱ.

ཨིདཾ པནེཏྠ སཱིཧནཱདསམོདྷཱནཾ – ‘‘ཝིམུཏྟིསུཁེནམྷཱ སུཁིཏཱ, དུཀྑཛནིཀཱ ནོ ཏཎྷཱ པཧཱིནཱ, པཉྩཀྑནྡྷཱ པརིཉྙཱཏཱ, དཱསཀཱརིཀཏཎྷཱ ཙེཝ ཝཊྚམཱུལིཀཏཎྷཱ ཙ པཧཱིནཱ, ཨནུཏྟརམྷཱ ཨསདིསཱ, ཙཏུནྣཾ སཙྩཱནཾ བུདྡྷཏྟཱ བུདྡྷཱ’’ཏི བྷཝཔིཊྛེ ཋཏྭཱ ཨབྷཱིཏནཱདསངྑཱཏཾ སཱིཧནཱདཾ ནདནྟི ཁཱིཎཱསཝཱཏི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. དུཏིཡཨརཧནྟསུཏྟཝཎྞནཱ

༧༧. པཉྩམཾ ཝིནཱ གཱཐཱཧི སུདྡྷིཀམེཝ ཀཏྭཱ ཀཐིཡམཱནཾ བུཛ྄ཛྷནཀཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡེན ཝུཏྟཾ. པཉྩམཾ.

༦. སཱིཧསུཏྟཝཎྞནཱ

༧༨. ཚཊྛེ སཱིཧོཏི ཙཏྟཱརོ སཱིཧཱ – ཏིཎསཱིཧོ, ཀཱལ༹སཱིཧོ, པཎྜུསཱིཧོ, ཀེསརསཱིཧོཏི. ཏེསུ ཏིཎསཱིཧོ ཀཔོཏཝཎྞགཱཝིསདིསོ ཏིཎབྷཀྑོ ཙ ཧོཏི. ཀཱལ༹སཱིཧོ ཀཱལ༹གཱཝིསདིསོ ཏིཎབྷཀྑོཡེཝ. པཎྜུསཱིཧོ པཎྜུཔལཱསཝཎྞགཱཝིསདིསོ མཾསབྷཀྑོ. ཀེསརསཱིཧོ ལཱཁཱརསཔརིཀམྨཀཏེནེཝ མུཁེན ཨགྒནངྒུཊྛེན ཙཏཱུཧི ཙ པཱདཔརིཡནྟེཧི སམནྣཱགཏོ, མཏྠཀཏོཔིསྶ པཊྛཱཡ ལཱཁཱཏཱུལིཀཱཡ ཀཏྭཱ ཝིཡ ཏིསྶོ རཱཛིཡོ པིཊྛིམཛ྄ཛྷེན གནྟྭཱ ཨནྟརསཏྠིམྷི དཀྑིཎཱཝཏྟཱ ཧུཏྭཱ ཋིཏཱ, ཁནྡྷེ པནསྶ སཏསཧསྶགྒྷནིཀཀམྦལཔརིཀྑེཔོ ཝིཡ ཀེསརབྷཱརོ ཧོཏི, ཨཝསེསཊྛཱནཾ པརིསུདྡྷཾ སཱལིཔིཊྛསངྑཙུཎྞཔིཙུཝཎྞཾ ཧོཏི. ཨིམེསུ ཙཏཱུསུ སཱིཧེསུ ཨཡཾ ཀེསརསཱིཧོ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏོ.

མིགརཱཛཱཏི མིགགཎསྶ རཱཛཱ. ཨཱསཡཱཏི ཝསནཊྛཱནཏོ སུཝཎྞགུཧཏོ ཝཱ རཛཏམཎིཕལིཀམནོསིལཱགུཧཏོ ཝཱ ནིཀྑམཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ནིཀྑམམཱནོ པནེས ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི ནིཀྑམཏི ཨནྡྷཀཱརཔཱིལི༹ཏོ ཝཱ ཨཱལོཀཏྠཱཡ, ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཔཱིལི༹ཏོ ཝཱ ཏེསཾ ཝིསྶཛྫནཏྠཱཡ, ཛིགྷཙྪཱཔཱིལི༹ཏོ ཝཱ གོཙརཏྠཱཡ, སམྦྷཝཔཱིལི༹ཏོ ཝཱ ཨསྶདྡྷམྨཔཊིསེཝནཏྠཱཡ. ཨིདྷ པན གོཙརཏྠཱཡ ནིཀྑནྟོཏི ཨདྷིཔྤེཏོ.

ཝིཛམྦྷཏཱིཏི སུཝཎྞཏལེ ཝཱ རཛཏམཎིཕལིཀམནོསིལཱཏལཱནཾ ཝཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ དྭེ པཙྪིམཔཱདེ སམཾ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ པུརིམཔཱདེ པུརཏོ པསཱརེཏྭཱ སརཱིརསྶ པཙྪཱབྷཱགཾ ཨཱཀཌྜྷིཏྭཱ པུརིམབྷཱགཾ ཨབྷིཧརིཏྭཱ པིཊྛིཾ ནཱམེཏྭཱ གཱིཝཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཨསནིསདྡཾ ཀརོནྟོ ཝིཡ ནཱསཔུཊཱནི པོཐེཏྭཱ སརཱིརལགྒཾ རཛཾ ཝིདྷུནནྟོ ཝིཛམྦྷཏི. ཝིཛམྦྷནབྷཱུམིཡཉྩ པན ཏརུཎཝཙྪཀོ ཝིཡ ཨཔརཱཔརཾ ཛཝཏི. ཛཝཏོ པནསྶ སརཱིརཾ ཨནྡྷཀཱརེ པརིབྦྷམནྟཾ ཨལཱཏཾ ཝིཡ ཁཱཡཏི.

ཨནུཝིལོཀེཏཱིཏི ཀསྨཱ ཨནུཝིལོཀེཏི? པརཱནུདྡཡཏཱཡ. ཏསྨིཾ ཀིར སཱིཧནཱདཾ ནདནྟེ པཔཱཏཱཝཱཊཱདཱིསུ ཝིསམཊྛཱནེསུ ཙརནྟཱ ཧཏྠིགོཀཎྞམཧིཾསཱདཡོ པཱཎཱ པཔཱཏེཔི ཨཱཝཱཊེཔི པཏནྟི, ཏེསཾ ཨནུདྡཡཱཡ ཨནུཝིལོཀེཏི. ཀིཾ པནསྶ ལུདྡཀམྨསྶ པརམཾསཁཱདིནོ ཨནུདྡཡཱ ནཱམ ཨཏྠཱིཏི? ཨཱམ ཨཏྠི. ཏཐཱ ཧེས ‘‘ཀིཾ མེ བཧཱུཧི གྷཱཏིཏེཧཱི’’ཏི? ཨཏྟནོ གོཙརཏྠཱཡཔི ཁུདྡཀེ པཱཎེ ན གཎྷཱཏི, ཨེཝཾ ཨནུདྡཡཾ ཀརོཏི. ཝུཏྟམྤིཙེཏཾ – ‘‘མཱཧཾ ཁོ ཁུདྡཀེ པཱཎེ ཝིསམགཏེ སངྒྷཱཏཾ ཨཱཔཱདེསི’’ནྟི (ཨ. ནི. ༡༠.༢༡).

སཱིཧནཱདཾ ནདཏཱིཏི ཏིཀྑཏྟུཾ ཏཱཝ ཨབྷཱིཏནཱདཾ ནདཏི. ཨེཝཉྩ པནསྶ ཝིཛམྦྷནབྷཱུམིཡཾ ཋཏྭཱ ནདནྟསྶ སདྡོ སམནྟཱ ཏིཡོཛནཔདེསཾ ཨེཀནིནྣཱདཾ ཀརོཏི, ཏམསྶ ནིནྣཱདཾ སུཏྭཱ ཏིཡོཛནབྦྷནྟརགཏཱ དྭིཔདཙཏུཔྤདགཎཱ ཡཐཱཋཱནེ ཋཱཏུཾ ན སཀྐོནྟི. གོཙརཱཡ པཀྐམཏཱིཏི ཨཱཧཱརཏྠཱཡ གཙྪཏི. ཀཐཾ? སོ ཧི ཝིཛམྦྷནབྷཱུམིཡཾ ཋཏྭཱ དཀྑིཎཏོ ཝཱ ཝཱམཏོ ཝཱ ཨུཔྤཏནྟོ ཨུསབྷམཏྟཾ ཋཱནཾ གཎྷཱཏི, ཨུདྡྷཾ ཨུཔྤཏནྟོ ཙཏྟཱརིཔི ཨཊྛཔི ཨུསབྷཱནི ཨུཔྤཏཏི, སམཊྛཱནེ ཨུཛུཀཾ པཀྑནྡནྟོ སོལ༹སཨུསབྷམཏྟམྤི ཝཱིསཏིཨུསབྷམཏྟམྤི ཋཱནཾ པཀྑནྡཏི, ཐལཱ ཝཱ པབྦཏཱ ཝཱ པཀྑནྡནྟོ སཊྛིཨུསབྷམཏྟམྤི ཨསཱིཏིཨུསབྷམཏྟམྤི ཋཱནཾ པཀྑནྡཏི, ཨནྟརཱམགྒེ རུཀྑཾ ཝཱ པབྦཏཾ ཝཱ དིསྭཱ ཏཾ པརིཧརནྟོ ཝཱམཏོ ཝཱ དཀྑིཎཏོ ཝཱ, ཨུསབྷམཏྟམྤི ཨཔཀྐམཏི. ཏཏིཡཾ པན སཱིཧནཱདཾ ནདིཏྭཱ ཏེནེཝ སདྡྷིཾ ཏིཡོཛནེ ཋཱནེ པཉྙཱཡཏི. ཏིཡོཛནཾ གནྟྭཱ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཋིཏོ ཨཏྟནོཝ ནཱདསྶ ཨནུནཱདཾ སུཎཱཏི. ཨེཝཾ སཱིགྷེན ཛཝེན པཀྐམཏཱིཏི.

ཡེབྷུཡྻེནཱཏི པཱཡེན. བྷཡཾ སཾཝེགཾ སནྟཱསནྟི སབྦཾ ཙིཏྟུཏྲཱསསྶེཝ ནཱམཾ. སཱིཧསྶ ཧི སདྡཾ སུཏྭཱ བཧཱུ སཏྟཱ བྷཱཡནྟི, ཨཔྤཀཱ ན བྷཱཡནྟི. ཀེ པན ཏེཏི? སམསཱིཧོ ཧཏྠཱཛཱནཱིཡོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ ཨུསབྷཱཛཱནཱིཡོ པུརིསཱཛཱནཱིཡོ ཁཱིཎཱསཝོཏི. ཀསྨཱ པནེཏེ ན བྷཱཡནྟཱིཏི? སམསཱིཧོ ནཱམ ‘‘ཛཱཏིགོཏྟཀུལསཱུརབྷཱཝེཧི སམཱནོསྨཱི’’ཏི ན བྷཱཡཏི, ཧཏྠཱཛཱནཱིཡཱདཡོ ཨཏྟནོ སཀྐཱཡདིཊྛིབལཝཏཱཡ ན བྷཱཡནྟི, ཁཱིཎཱསཝོ སཀྐཱཡདིཊྛིཔཧཱིནཏྟཱ ན བྷཱཡཏི.

བིལཱསཡཱཏི བིལེ སཡནྟཱ བིལཝཱསིནོ ཨཧིནཀུལགོདྷཱདཡོ. དཀཱསཡཱཏི ཨུདཀཝཱསིནོ མཙྪཀཙྪཔཱདཡོ. ཝནཱསཡཱཏི ཝནཝཱསིནོ ཧཏྠིཨསྶགོཀཎྞམིགཱདཡོ. པཝིསནྟཱིཏི ‘‘ཨིདཱནི ཨཱགནྟྭཱ གཎྷིསྶཏཱི’’ཏི མགྒཾ ཨོལོཀེནྟཱཝ པཝིསནྟི. དལ༹ྷེཧཱིཏི ཐིརེཧི. ཝརཏྟེཧཱིཏི ཙམྨརཛྫཱུཧི. མཧིདྡྷིཀོཏིཨཱདཱིསུ ཝིཛམྦྷནབྷཱུམིཡཾ ཋཏྭཱ དཀྑིཎཔསྶཱདཱིཧི ཨུསབྷམཏྟཾ, ཨུཛུཀཾ ཝཱིསཏིཨུསབྷམཏྟཱདིལངྒྷནཝསེན མཧིདྡྷིཀཏཱ, སེསམིགཱནཾ ཨདྷིཔཏིབྷཱཝེན མཧེསཀྑཏཱ, སམནྟཱ ཏིཡོཛནེ སདྡཾ སུཏྭཱ པལཱཡནྟཱནཾ ཝསེན མཧཱནུབྷཱཝཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨེཝམེཝ ཁོཏི བྷགཝཱ ཏེསུ ཏེསུ སུཏྟེསུ ཏཐཱ ཏཐཱ ཨཏྟཱནཾ ཀཐེསི. ‘‘སཱིཧོཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༩༩; ༡༠.༢༡) ཨིམསྨིཾ ཏཱཝ སུཏྟེ སཱིཧསདིསཾ ཨཏྟཱནཾ ཀཐེསི. ‘‘བྷིསཀྐོ སལླཀཏྟོཏི ཁོ, སུནཀྑཏྟ, ཏཐཱགཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟི (མ. ནི. ༣.༦༥) ཨིམསྨིཾ ཝེཛྫསདིསཾ. ‘‘བྲཱཧྨཎོཏི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟི (ཨ. ནི. ༨.༨༥) ཨིམསྨིཾ བྲཱཧྨཎསདིསཾ. ‘‘པུརིསོ མགྒཀུསལོཏི ཁོ, ཏིསྶ, ཏཐཱགཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟི (སཾ. ནི. ༣.༨༤) ཨིམསྨིཾ མགྒདེསཀཔུརིསསདིསཾ. ‘‘རཱཛཱཧམསྨི སེལཱ’’ཏི (སུ. ནི. ༥༥༩) ཨིམསྨིཾ རཱཛསདིསཾ. ‘‘སཱིཧོཏི ཁོ ཏཐཱགཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟི (ཨ. ནི. ༥.༩༩; ༡༠.༢༡) ཨིམསྨིཾ པན སུཏྟེ སཱིཧསདིསམེཝ ཀཏྭཱ ཨཏྟཱནཾ ཀཐེནྟོ ཨེཝམཱཧ.

ཏཏྲཱཡཾ སདིསཏཱ – སཱིཧསྶ ཀཉྩནགུཧཱདཱིསུ ཝསནཀཱལོ ཝིཡ ཧི ཏཐཱགཏསྶ དཱིཔངྐརཔཱདམཱུལེ ཀཏཱབྷིནཱིཧཱརསྶ ཨཔརིམིཏཀཱལཾ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ པཙྪིམབྷཝེ པཊིསནྡྷིགྒཧཎེན ཙེཝ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམནེན ཙ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ཀམྤེཏྭཱ ཝུདྡྷིམནྭཱཡ དིབྦསམྤཏྟིསདིསཾ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝམཱནསྶ ཏཱིསུ པཱསཱདེསུ ནིཝཱསཀཱལོ དཊྛབྦོ. སཱིཧསྶ ཀཉྩནགུཧཱདིཏོ ནིཀྑནྟཀཱལོ ཝིཡ ཏཐཱགཏསྶ ཨེཀཱུནཏིཾསེ སཾཝཙྪརེ ཝིཝཊེན དྭཱརེན ཀཎྜཀཾ ཨཱརུཡ྄ཧ ཚནྣསཧཱཡསྶ ནིཀྑམིཏྭཱ ཏཱིཎི རཛྫཱནི ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨནོམཱནདཱིཏཱིརེ བྲཧྨུནཱ དིནྣཱནི ཀཱསཱཡཱནི པརིདཧིཏྭཱ པབྦཛིཏསྶ སཏྟམེ དིཝསེ རཱཛགཧཾ གནྟྭཱ ཏཏྠ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ པཎྜཝགིརིཔབྦྷཱརེ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩསྶ སམྨཱསམྦོདྷིཾ པཏྭཱ, པཋམམེཝ མགདྷརཊྛཾ ཨཱགམནཏྠཱཡ ཡཱཝ རཉྙོ པཊིཉྙཱདཱནཀཱལོ.

སཱིཧསྶ ཝིཛམྦྷནཀཱལོ ཝིཡ ཏཐཱགཏསྶ དིནྣཔཊིཉྙསྶ ཨཱལཱ༹རཀཱལཱམཨུཔསངྐམནཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ སུཛཱཏཱཡ དིནྣཔཱཡཱསསྶ ཨེཀཱུནཔཎྞཱསཱཡ པིཎྜེཧི པརིབྷུཏྟཀཱལོ ཝེདིཏབྦོ. སཱིཧསྶ ཀེསརཝིདྷུནནཾ ཝིཡ སཱཡནྷསམཡེ སོཏྟིཡེན དིནྣཱ ཨཊྛ ཏིཎམུཊྛིཡོ གཧེཏྭཱ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹དེཝཏཱཧི ཐོམིཡམཱནསྶ གནྡྷཱདཱིཧི པཱུཛིཡམཱནསྶ ཏིཀྑཏྟུཾ བོདྷིཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ བོདྷིམཎྜཾ ཨཱརུཡ྄ཧ ཙུདྡསཧཏྠུབྦེདྷེ ཋཱནེ ཏིཎསནྠརཾ སནྠརིཏྭཱ ཙཏུརངྒཝཱིརིཡཾ ཨདྷིཊྛཱཡ ནིསིནྣསྶ ཏཾཁཎཾཡེཝ མཱརབལཾ ཝིདྷམིཏྭཱ ཏཱིསུ ཡཱམེསུ ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཝིསོདྷེཏྭཱ ཨནུལོམཔཊིལོམཾ པཊིཙྩསམུཔྤཱདམཧཱསམུདྡཾ ཡམཀཉཱཎམནྠནེན མནྠེནྟསྶ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེ པཊིཝིདྡྷེ ཏདནུབྷཱཝེན དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཀམྤནཾ ཝེདིཏབྦཾ.

སཱིཧསྶ ཙཏུདྡིསཱཝིལོཀནཾ ཝིཡ པཊིཝིདྡྷསབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ སཏྟསཏྟཱཧཾ བོདྷིམཎྜེ ཝིཧརིཏྭཱ པརིབྷུཏྟམདྷུཔིཎྜིཀཱཧཱརསྶ ཨཛཔཱལནིགྲོདྷམཱུལེ མཧཱབྲཧྨུནོ དྷམྨདེསནཱཡཱཙནཾ པཊིགྒཧེཏྭཱ ཏཏྠ ཝིཧརནྟསྶ ཨེཀཱདསམེ དིཝསེ ‘‘སྭེ ཨཱསཱལ༹ྷིཔུཎྞམཱ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི པཙྩཱུསསམཡེ ‘‘ཀསྶ ནུ ཁོ ཨཧཾ པཋམཾ དྷམྨཾ དེསེཡྻ’’ནྟི? ཨཱལཱ༹རུདཀཱནཾ ཀཱལངྐཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ དྷམྨདེསནཏྠཱཡ པཉྩཝགྒིཡཱནཾ ཨོལོཀནཾ དཊྛབྦཾ. སཱིཧསྶ གོཙརཏྠཱཡ ཏིཡོཛནཾ གམནཀཱལོ ཝིཡ ཨཏྟནོ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ‘‘པཉྩཝགྒིཡཱནཾ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསྶཱམཱི’’ཏི པཙྪཱབྷཏྟེ ཨཛཔཱལནིགྲོདྷཏོ ཝུཊྛིཏསྶ ཨཊྛཱརསཡོཛནམགྒཾ གམནཀཱལོ.

སཱིཧནཱདཀཱལོ ཝིཡ ཏཐཱགཏསྶ ཨཊྛཱརསཡོཛནམགྒཾ གནྟྭཱ པཉྩཝགྒིཡེ སཉྙཱཔེཏྭཱ ཨཙལཔལླངྐེ ནིསིནྣསྶ དསཧི ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶེཧི སནྣིཔཏིཏེན དེཝགཎེན པརིཝུཏསྶ ‘‘དྭེམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨནྟཱ པབྦཛིཏེན ན སེཝིཏབྦཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (སཾ. ནི. ༥.༡༠༨༡; མཧཱཝ. ༡༣) ནཡེན དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནཀཱལོ ཝེདིཏབྦོ. ཨིམསྨིཉྩ པན པདེ དེསིཡམཱནེ ཏཐཱགཏསཱིཧསྶ དྷམྨགྷོསོ ཧེཊྛཱ ཨཝཱིཙིཾ ཨུཔརི བྷཝགྒཾ གཧེཏྭཱ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ པཊིཙྪཱདེསི. སཱིཧསྶ སདྡེན ཁུདྡཀཔཱཎཱནཾ སནྟཱསཾ ཨཱཔཛྫནཀཱལོ ཝིཡ ཏཐཱགཏསྶ ཏཱིཎི ལཀྑཎཱནི དཱིཔེཏྭཱ ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི སོལ༹སཧཱཀཱརེཧི སཊྛིཡཱ ཙ ནཡསཧསྶེཧི ཝིབྷཛིཏྭཱ དྷམྨཾ ཀཐེནྟསྶ དཱིགྷཱཡུཀདེཝཏཱནཾ ཉཱཎསནྟཱསསྶ ཨུཔྤཏྟིཀཱལོ ཝེདིཏབྦོ.

ཡདཱཏི ཡསྨིཾ ཀཱལེ. ཏཐཱགཏོཏི ཨཊྛཧི ཀཱརཎེཧི བྷགཝཱ ཏཐཱགཏོ – ཏཐཱ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐཱ གཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐལཀྑཎཾ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐདྷམྨེ ཡཱཐཱཝཏོ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐདསྶིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ, ཏཐཱཝཱདིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ, ཏཐཱཀཱརིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ. ཨབྷིབྷཝནཊྛེན ཏཐཱགཏོཏི. ཏེསཾ ཝིཏྠཱརོ བྲཧྨཛཱལཝཎྞནཱཡམྤི (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༧) མཱུལཔརིཡཱཡཝཎྞནཱཡམྤི (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡༢) ཝུཏྟོཡེཝ. ལོཀེཏི སཏྟལོཀེ. ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཨབྷིནཱིཧཱརཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ བོདྷིཔལླངྐཱ ཝཱ ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎཱ ཝཱ ཨུཔྤཛྫཏི ནཱམ, ཨརཧཏྟཕལེ པན པཏྟེ ཨུཔྤནྣོ ནཱམ. ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོཏིཨཱདཱིནི ཝིསུདྡྷིམགྒེ བུདྡྷཱནུསྶཏིནིདྡེསེ ཝིཏྠཱརིཏཱནི.

ཨིཏི རཱུཔནྟི ཨིདཾ རཱུཔཾ ཨེཏྟཀཾ རཱུཔཾ, ན ཨིཏོ བྷིཡྻོ རཱུཔཾ ཨཏྠཱིཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ སབྷཱཝཏོ སརསཏོ པརིཡནྟཏོ པརིཙྪེདཏོ པརིཙྪིནྡནཏོ ཡཱཝཏཱ ཙཏྟཱརོ ཙ མཧཱབྷཱུཏཱ ཙཏུནྣཉྩ མཧཱབྷཱུཏཱནཾ ཨུཔཱདཱཡརཱུཔཾ, ཏཾ སབྦཾ དསྶིཏཾ ཧོཏི. ཨིཏི རཱུཔསྶ སམུདཡོཏི ཨཡཾ རཱུཔསྶ སམུདཡོ ནཱམ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཧི ‘‘ཨཱཧཱརསམུདཡོ རཱུཔསམུདཡོ’’ཏིཨཱདི སབྦཾ དསྶིཏཾ ཧོཏི. ཨིཏི རཱུཔསྶ ཨཏྠངྒམོཏི ཨཡཾ རཱུཔསྶ ཨཏྠངྒམོ. ཨིམིནཱཔི ‘‘ཨཱཧཱརནིརོདྷཱ རཱུཔནིརོདྷོ’’ཏིཨཱདི སབྦཾ དསྶིཏཾ ཧོཏི. ཨིཏི ཝེདནཱཏིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཝཎྞཝནྟོཏི སརཱིརཝཎྞེན ཝཎྞཝནྟོ. དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱཏི ཨིམཾ པཉྩསུ ཁནྡྷེསུ པཎྞཱསལཀྑཎཔཊིམཎྜིཏཾ ཏཐཱགཏསྶ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ. ཡེབྷུཡྻེནཱཏི ཨིདྷ ཀེ ཋཔེཏི? ཨརིཡསཱཝཀེ དེཝེ. ཏེསཉྷི ཁཱིཎཱསཝཏྟཱ ཙིཏྟུཏྲཱསབྷཡམྤི ན ཨུཔྤཛྫཏི, སཾཝིགྒསྶ ཡོནིསོ པདྷཱནེན པཏྟབྦཾ པཏྟཏཱཡ ཉཱཎསཾཝེགོཔི. ཨིཏརེསཾ པན དེཝཱནཾ ‘‘ཏཱསོ ཧེསོ བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཨནིཙྩཏཾ མནསིཀརོནྟཱནཾ ཙིཏྟུཏྲཱསབྷཡམྤི, བལཝཝིཔསྶནཱཀཱལེ ཉཱཎབྷཡམྤི ཨུཔྤཛྫཏི. བྷོཏི དྷམྨཱལཔནམཏྟམེཏཾ. སཀྐཱཡཔརིཡཱཔནྣཱཏི པཉྩཀྑནྡྷཔརིཡཱཔནྣཱ. ཨིཏི ཏེསཾ སམྨཱསམྦུདྡྷེ ཝཊྚདོསཾ དསྶེཏྭཱ ཏིལཀྑཎཱཧཏཾ ཀཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེནྟེ ཉཱཎབྷཡཾ ནཱམ ཨོཀྐམཏི.

ཨབྷིཉྙཱཡཱཏི ཛཱནིཏྭཱ. དྷམྨཙཀྐནྟི པཊིཝེདྷཉཱཎམྤི དེསནཱཉཱཎམྤི. པཊིཝེདྷཉཱཎཾ ནཱམ ཡེན ཉཱཎེན བོདྷིཔལླངྐེ ནིསིནྣོ ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི སོལ༹སཧཱཀཱརེཧི སཊྛིཡཱ ཙ ནཡསཧསྶེཧི པཊིཝིཛ྄ཛྷི. དེསནཱཉཱཎཾ ནཱམ ཡེན ཉཱཎེན ཏིཔརིཝཊྚཾ དྭཱདསཱཀཱརཾ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསི. ཨུབྷཡམྤི ཏཾ དསབལསྶ ཨུརེ ཛཱཏཉཱཎམེཝ. ཏེསུ ཨིདྷ དེསནཱཉཱཎཾ གཧེཏབྦཾ. ཏཾ པནེས ཡཱཝ ཨཊྛཱརསཧི བྲཧྨཀོཊཱིཧི སདྡྷིཾ ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙཏྠེརསྶ སོཏཱཔཏྟིཕལཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཱཝ པཝཏྟེཏི ནཱམ. ཏསྨིཾ ཨུཔྤནྣེ པཝཏྟིཏཾ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཨཔྤཊིཔུགྒལོཏི སདིསཔུགྒལརཧིཏོ. ཡསསྶིནོཏི པརིཝཱརསམྤནྣཱ. ཏཱདིནོཏི ལཱབྷཱལཱབྷཱདཱིཧི ཨེཀསདིསསྶ. ཚཊྛཾ.

༧. ཁཛྫནཱིཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༧༩. སཏྟམེ པུབྦེནིཝཱསནྟི ན ཨིདཾ ཨབྷིཉྙཱཝསེན ཨནུསྶརཎཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ, ཝིཔསྶནཱཝསེན པན པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརནྟེ སམཎབྲཱཧྨཎེ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘སབྦེཏེ པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷེ ཨནུསྶརནྟི, ཨེཏེསཾ ཝཱ ཨཉྙཏར’’ནྟི. ཨབྷིཉྙཱཝསེན ཧི སམནུསྶརནྟསྶ ཁནྡྷཱཔི ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱཔི ཁནྡྷཔཊིབདྡྷཱཔི པཎྞཏྟིཔི ཨཱརམྨཎཾ ཧོཏིཡེཝ. རཱུཔཾཡེཝ ཨནུསྶརཏཱིཏི ཨེཝཉྷི ཨནུསྶརནྟོ ན ཨཉྙཾ ཀིཉྩི སཏྟཾ ཝཱ པུགྒལཾ ཝཱ ཨནུསྶརཏི, ཨཏཱིཏེ པན ནིརུདྡྷཾ རཱུཔཀྑནྡྷམེཝ ཨནུསྶརཏི. ཝེདནཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོཏི. སུཉྙཏཱཔབྦཾ ནིཊྛིཏཾ.

ཨིདཱནི སུཉྙཏཱཡ ལཀྑཎཾ དསྶེཏུཾ ཀིཉྩ, བྷིཀྑཝེ, རཱུཔཾ ཝདེཐཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཡཐཱ ཧི ནཊྛཾ གོཎཾ པརིཡེསམཱནོ པུརིསོ གོགཎེ ཙརམཱནེ རཏྟཾ ཝཱ ཀཱལ༹ཾ ཝཱ བལཱིབདྡཾ དིསྭཱཔི ན ཨེཏྟཀེནེཝ ‘‘ཨཡཾ མཡ྄ཧཾ གོཎོ’’ཏི སནྣིཊྛཱནཾ ཀཱཏུཾ སཀྐོཏི. ཀསྨཱ? ཨཉྙེསམྤི ཏཱདིསཱནཾ ཨཏྠིཏཱཡ. སརཱིརཔདེསེ པནསྶ སཏྟིསཱུལཱདིལཀྑཎཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ མཡ྄ཧཾ སནྟཀོ’’ཏི སནྣིཊྛཱནཾ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ སུཉྙཏཱཡ ཀཐིཏཱཡཔི ཡཱཝ སུཉྙཏཱལཀྑཎཾ ན ཀཐཱིཡཏི, ཏཱཝ སཱ ཨཀཐིཏཱཝ ཧོཏི, ལཀྑཎེ པན ཀཐིཏེ ཀཐིཏཱ ནཱམ ཧོཏི. གོཎོ ཝིཡ ཧི སུཉྙཏཱ, གོཎལཀྑཎཾ ཝིཡ སུཉྙཏཱལཀྑཎཾ. ཡཐཱ གོཎལཀྑཎེ ཨསལླཀྑིཏེ གོཎོ ན སུཊྛུ སལླཀྑིཏོ ཧོཏི, ཏསྨིཾ པན སལླཀྑིཏེ སོ སལླཀྑིཏོ ནཱམ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ སུཉྙཏཱལཀྑཎེ ཨཀཐིཏེ སུཉྙཏཱ ཨཀཐིཏཱཝ ཧོཏི, ཏསྨིཾ པན ཀཐིཏེ སཱ ཀཐིཏཱ ནཱམ ཧོཏཱིཏི སུཉྙཏཱལཀྑཎཾ དསྶེཏུཾ ཀིཉྩ, བྷིཀྑཝེ, རཱུཔཾ ཝདེཐཱཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ ཀིཉྩཱཏི ཀཱརཎཔུཙྪཱ, ཀེན ཀཱརཎེན རཱུཔཾ ཝདེཐ, ཀེན ཀཱརཎེནེཏཾ རཱུཔཾ ནཱམཱཏི ཨཏྠོ. རུཔྤཏཱིཏི ཁོཏི ཨེཏྠ ཨིཏཱིཏི ཀཱརཎུདྡེསོ, ཡསྨཱ རུཔྤཏི, ཏསྨཱ རཱུཔནྟི ཝུཙྩཏཱིཏི ཨཏྠོ. རུཔྤཏཱིཏི ཀུཔྤཏི གྷཊྚཱིཡཏི པཱིལཱི༹ཡཏི, བྷིཛྫཏཱིཏི ཨཏྠོ. སཱིཏེནཔི རུཔྤཏཱིཏིཨཱདཱིསུ སཱིཏེན ཏཱཝ རུཔྤནཾ ལོཀནྟརིཀནིརཡེ པཱཀཊཾ. ཏིཎྞཾ ཏིཎྞཉྷི ཙཀྐཝཱལཱ༹ནཾ ཨནྟརེ ཨེཀེཀོ ལོཀནྟརིཀནིརཡོ ནཱམ ཧོཏི ཨཊྛཡོཛནསཧསྶཔྤམཱཎོ. ཡསྶ ནེཝ ཧེཊྛཱ པཐཝཱི ཨཏྠི, ན ཨུཔརི ཙནྡིམསཱུརིཡདཱིཔམཎིཨཱལོཀོ, ནིཙྩནྡྷཀཱརོ. ཏཏྠ ནིབྦཏྟསཏྟཱནཾ ཏིགཱཝུཏོ ཨཏྟབྷཱཝོ ཧོཏི, ཏེ ཝགྒུལིཡོ ཝིཡ པབྦཏཔཱདེ དཱིགྷཔུཐུལེཧི ནཁེཧི ལགྒིཏྭཱ ཨཝཾསིརཱ ཨོལམྦནྟི. ཡདཱ སཾསཔྤནྟཱ ཨཉྙམཉྙསྶ ཧཏྠཔཱསཱགཏཱ ཧོནྟི, ཨཐ ‘‘བྷཀྑོ ནོ ལདྡྷོ’’ཏི? མཉྙམཱནཱ ཏཏྠ བྱཱཝཊཱ ཝིཔརིཝཏྟིཏྭཱ ལོཀསནྡྷཱརཀེ ཨུདཀེ པཏནྟི, ཝཱཏེ པཧརནྟེཔི མདྷུཀཕལཱནི ཝིཡ ཚིཛྫིཏྭཱ ཨུདཀེ པཏནྟི, པཏིཏམཏྟཱཝ ཨཙྩནྟཁཱརེ ཨུདཀེ ཏཏྟཏེལེ པཏིཏཔིཊྛཔིཎྜི ཝིཡ པཊཔཊཱཡམཱནཱ ཝིལཱིཡནྟི. ཨེཝཾ སཱིཏེན རུཔྤནཾ ལོཀནྟརིཀནིརཡེ པཱཀཊཾ. མཧིཾསཀརཊྛཱདཱིསུཔི ཧིམཔཱཏསཱིཏལེསུ པདེསེསུ ཨེཏཾ པཱཀཊམེཝ. ཏཏྠ ཧི སཏྟཱ སཱིཏེན བྷིནྣསརཱིརཱ ཛཱིཝིཏཀྑཡམྤི པཱཔུཎནྟི.

ཨུཎྷེན རུཔྤནཾ ཨཝཱིཙིམཧཱནིརཡེ པཱཀཊཾ ཧོཏི. ཛིགྷཙྪཱཡ རུཔྤནཾ པེཏྟིཝིསཡེ ཙེཝ དུབྦྷིཀྑཀཱལེ ཙ པཱཀཊཾ. པིཔཱསཱཡ རུཔྤནཾ ཀཱལཀཉྫིཀཱདཱིསུ པཱཀཊཾ. ཨེཀོ ཀིར ཀཱལཀཉྫིཀཨསུརོ པིཔཱསཾ ཨདྷིཝཱསེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཡོཛནགམྦྷཱིརཝིཏྠཱརཾ མཧཱགངྒཾ ཨོཏརི, ཏསྶ གཏགཏཊྛཱནེ ཨུདཀཾ ཚིཛྫཏི, དྷཱུམོ ཨུགྒཙྪཏི, ཏཏྟེ པིཊྛིཔཱསཱཎེ ཙངྐམནཀཱལོ ཝིཡ ཧོཏི. ཏསྶ ཨུདཀསདྡཾ སུཏྭཱ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིཙརནྟསྶེཝ རཏྟི ཝིབྷཱཡི. ཨཐ ནཾ པཱཏོཝ བྷིཀྑཱཙཱརཾ གཙྪནྟཱ ཏིཾསམཏྟཱ པིཎྜཙཱརིཀབྷིཀྑཱུ དིསྭཱ ‘‘ཀོ ནཱམ ཏྭཾ སཔྤུརིསཱ’’ཏི? པུཙྪིཾསུ. ‘‘པེཏོཧམསྨི, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པརིཡེསསཱི’’ཏི? ‘‘པཱནཱིཡཾ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨཡཾ གངྒཱ པརིཔུཎྞཱ, ཀིཾ ཏྭཾ ན པསྶསཱི’’ཏི? ‘‘ན ཨུཔཀཔྤཏི, བྷནྟེ’’ཏི. ཏེན ཧི གངྒཱཔིཊྛེ ནིཔཛྫ, མུཁེ ཏེ པཱནཱིཡཾ ཨཱསིཉྩིསྶཱམཱ’’ཏི. སོ ཝཱལིཀཱཔུལི༹ནེ ཨུཏྟཱནོ ནིཔཛྫི. བྷིཀྑཱུ ཏིཾསམཏྟེ པཏྟེ ནཱིཧརིཏྭཱ ཨུདཀཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཏསྶ མུཁེ ཨཱསིཉྩིཾསུ. ཏེསཾ ཏཐཱ ཀརོནྟཱནཾཡེཝ ཝེལཱ ཨུཔཀཊྛཱ ཛཱཏཱ. ཏཏོ ‘‘བྷིཀྑཱཙཱརཀཱལོ ཨམྷཱཀཾ སཔྤུརིས, ཀཙྩི ཏེ ཨསྶཱདམཏྟཱ ལདྡྷཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. པེཏོ ‘‘སཙེ མེ, བྷནྟེ, ཏིཾསམཏྟཱནཾ ཨཡྻཱནཾ ཏིཾསཔཏྟེཧི ཨཱསིཏྟཨུདཀཏོ ཨཌྜྷཔསཏམཏྟམྤི པརགལཾ གཏཾ, པེཏཏྟབྷཱཝཏོ མོཀྑོ མཱ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨཱཧ. ཨེཝཾ པིཔཱསཱཡ རུཔྤནཾ པེཏྟིཝིསཡེ པཱཀཊཾ.

ཌཾསཱདཱིཧི རུཔྤནཾ ཌཾསམཀྑིཀཱདིབཧུལེསུ པདེསེསུ པཱཀཊཾ. ཨེཏྠ ཙ ཌཾསཱཏི པིངྒལམཀྑིཀཱ. མཀསཱཏི མཀསཱཝ. ཝཱཏཱཏི ཀུཙྪིཝཱཏཔིཊྛིཝཱཏཱདིཝསེན ཝེདིཏབྦཱ. སརཱིརསྨིཉྷི ཝཱཏརོགོ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ཧཏྠཔཱདཔིཊྛིཨཱདཱིནི བྷིནྡཏི, ཀཱཎཾ ཀརོཏི, ཁུཛྫཾ ཀརོཏི, པཱིཋསཔྤིཾ ཀརོཏི. ཨཱཏཔོཏི སཱུརིཡཱཏཔོ. ཏེན རུཔྤནཾ མརུཀནྟཱརཱདཱིསུ པཱཀཊཾ. ཨེཀཱ ཀིར ཨིཏྠཱི མརུཀནྟཱརེ རཏྟིཾ སཏྠཏོ ཨོཧཱིནཱ དིཝཱ སཱུརིཡེ ཨུགྒཙྪནྟེ ཝཱལིཀཱཡ ཏཔྤམཱནཱཡ པཱདེ ཋཔེཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱི སཱིསཏོ པཙྪིཾ ཨོཏཱརེཏྭཱ ཨཀྐམི. ཀམེན པཙྪིཡཱ ཨུཎྷཱབྷིཏཏྟཱཡ ཋཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱི ཏསྶཱ ཨུཔརི སཱཊཀཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཀྐམི. ཏསྨིམྤི སནྟཏྟེ ཨཏྟནོ ཨངྐེན གཧིཏཔུཏྟཀཾ ཨདྷོམུཁཾ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ ཀནྡནྟཾཡེཝ ཨཀྐམིཏྭཱ སདྡྷིཾ ཏེན ཏསྨིཾཡེཝ ཋཱནེ ཨུཎྷཱབྷིཏཏྟཱ ཀཱལམཀཱསི.

སརཱིསཔཱཏི ཡེ ཀེཙི དཱིགྷཛཱཏིཀཱ སརནྟཱ གཙྪནྟི. ཏེསཾ སམྥསྶེན རུཔྤནཾ ཨཱསཱིཝིསདཊྛཀཱདཱིནཾ ཝསེན ཝེདིཏབྦཾ. ཨིཏི བྷགཝཏཱ ཡཱནི ཨིམཱནི སཱམཉྙཔཙྩཏྟཝསེན དྷམྨཱནཾ དྭེ ལཀྑཎཱནི, ཏེསུ རཱུཔཀྑནྡྷསྶ ཏཱཝ པཙྩཏྟལཀྑཎཾ དསྶིཏཾ. རཱུཔཀྑནྡྷསྶེཝ ཧི ཨེཏཾ, ན ཝེདནཱདཱིནཾ, ཏསྨཱ པཙྩཏྟལཀྑཎནྟི ཝུཙྩཏི. ཨནིཙྩདུཀྑཱནཏྟལཀྑཎཾ པན ཝེདནཱདཱིནམྤི ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏཾ སཱམཉྙལཀྑཎནྟི ཝུཙྩཏི.

ཀིཉྩ, བྷིཀྑཝེ, ཝེདནཾ ཝདེཐཱཏིཨཱདཱིསུ པུརིམསདིསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཡཾ པན པུརིམེན ཨསདིསཾ, ཏསྶཱཡཾ ཝིབྷཱཝནཱ – སུཁམྤི ཝེདཡཏཱིཏི སུཁཾ ཨཱརམྨཎཾ ཝེདེཏི ཨནུབྷཝཏི. པརཏོ པདདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཀཐཾ པནེཏཾ ཨཱརམྨཎཾ སུཁཾ དུཀྑཾ ཨདུཀྑམསུཁཾ ནཱམ ཛཱཏནྟི? སུཁཱདཱིནཾ པཙྩཡཏོ. སྭཱཡམཏྠོ ‘‘ཡསྨཱ ཙ ཁོ, མཧཱལི, རཱུཔཾ སུཁཾ སུཁཱནུཔཏིཏཾ སུཁཱཝཀྐནྟ’’ནྟི ཨིམསྨིཾ མཧཱལིསུཏྟེ (སཾ. ནི. ༣.༦༠) ཨཱགཏོཡེཝ. ཝེདཡཏཱིཏི ཨེཏྠ ཙ ཝེདནཱཝ ཝེདཡཏི, ན ཨཉྙོ སཏྟོ ཝཱ པུགྒལོ ཝཱ. ཝེདནཱ ཧི ཝེདཡིཏལཀྑཎཱ, ཏསྨཱ ཝཏྠཱརམྨཎཾ པཊིཙྩ ཝེདནཱཝ ཝེདཡཏཱིཏི. ཨེཝམིདྷ བྷགཝཱ ཝེདནཱཡཔི པཙྩཏྟལཀྑཎམེཝ བྷཱཛེཏྭཱ དསྶེསི.

ནཱིལམྤི སཉྫཱནཱཏཱིཏི ནཱིལཔུཔྥེ ཝཱ ཝཏྠེ ཝཱ པརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨུཔཙཱརཾ ཝཱ ཨཔྤནཾ ཝཱ པཱཔེནྟོ སཉྫཱནཱཏི. ཨཡཉྷི སཉྙཱ ནཱམ པརིཀམྨསཉྙཱཔི ཨུཔཙཱརསཉྙཱཔི ཨཔྤནཱསཉྙཱཔི ཝཊྚཏི, ནཱིལཾ ནཱིལནྟི ཨུཔྤཛྫནསཉྙཱཔི ཝཊྚཏིཡེཝ. པཱིཏཀཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨིདྷཱཔི བྷགཝཱ སཉྫཱནནལཀྑཎཱཡ སཉྙཱཡ པཙྩཏྟལཀྑཎམེཝ བྷཱཛེཏྭཱ དསྶེསི.

རཱུཔཾ རཱུཔཏྟཱཡ སངྑཏམབྷིསངྑརོནྟཱིཏི ཡཐཱ ཡཱགུམེཝ ཡཱགུཏྟཱཡ, པཱུཝམེཝ པཱུཝཏྟཱཡ པཙཏི ནཱམ, ཨེཝཾ པཙྩཡེཧི སམཱགནྟྭཱ ཀཏབྷཱཝེན སངྑཏནྟི ལདྡྷནཱམཾ རཱུཔམེཝ རཱུཔཏྟཱཡ ཡཐཱ ཨབྷིསངྑཏཾ རཱུཔཾ ནཱམ ཧོཏི, ཏཐཏྟཱཡ རཱུཔབྷཱཝཱཡ ཨབྷིསངྑརོཏི ཨཱཡཱུཧཏི སམྤིཎྜེཏི, ནིཔྥཱདེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཝེདནཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཡཾ པནེཏྠ སངྑེཔོ – ཨཏྟནཱ སཧ ཛཱཡམཱནཾ རཱུཔཾ སམྤཡུཏྟེ ཙ ཝེདནཱདཡོ དྷམྨེ ཨབྷིསངྑརོཏི ནིབྦཏྟེཏཱིཏི. ཨིདྷཱཔི བྷགཝཱ ཙེཏཡིཏལཀྑཎསྶ སངྑཱརསྶ པཙྩཏྟལཀྑཎམེཝ བྷཱཛེཏྭཱ དསྶེསི.

ཨམྦིལམྤི ཝིཛཱནཱཏཱིཏི ཨམྦཨམྦཱཊཀམཱཏུལུངྒཱདིཨམྦིལཾ ‘‘ཨམྦིལ’’ནྟི ཝིཛཱནཱཏི. ཨེསེཝ ནཡོ སབྦཔདེསུ. ཨཔི ཙེཏྠ ཏིཏྟཀནྟི ནིམྦཔཊོལཱདིནཱནཔྤཀཱརཾ ཀཊུཀནྟི པིཔྤལིམརིཙཱདིནཱནཔྤཀཱརཾ. མདྷུརནྟི སཔྤིཕཱཎིཏཱདིནཱནཔྤཀཱརཾ. ཁཱརིཀནྟི ཝཱཏིངྒཎནཱལི༹ཀེར ཙཏུརསྶཝལླིཝེཏྟངྐུརཱདིནཱནཔྤཀཱརཾ. ཨཁཱརིཀནྟི ཡཾ ཝཱ ཏཾ ཝཱ ཕལཛཱཏཾ ཀཱརཔཎྞཱདིམིསྶཀཔཎྞཾ. ལོཎིཀནྟི ལོཎཡཱགུལོཎམཙྪལོཎབྷཏྟཱདིནཱནཔྤཀཱརཾ. ཨལོཎིཀནྟིཨལོཎཡཱགུཨལོཎམཙྪཨལོཎབྷཏྟཱདིནཱནཔྤཀཱརཾ. ཏསྨཱ ཝིཉྙཱཎནྟི ཝུཙྩཏཱིཏི ཡསྨཱ ཨིམཾ ཨམྦིལཱདིབྷེདཾ ཨཉྙམཉྙཝིསིཊྛེན ཨམྦིལཱདིབྷཱཝེན ཛཱནཱཏི, ཏསྨཱ ཝིཉྙཱཎནྟི ཝུཙྩཏཱིཏི. ཨེཝམིདྷཱཔི བྷགཝཱ ཝིཛཱནནལཀྑཎསྶ ཝིཉྙཱཎསྶ པཙྩཏྟལཀྑཎམེཝ བྷཱཛེཏྭཱ དསྶེསི.

ཡསྨཱ པན ཨཱརམྨཎསྶ ཨཱཀཱརསཎྛཱནགཧཎཝསེན སཉྙཱ པཱཀཊཱ ཧོཏི, ཏསྨཱ སཱ ཙཀྑུདྭཱརེ ཝིབྷཏྟཱ. ཡསྨཱ ཝིནཱཔི ཨཱཀཱརསཎྛཱནཱ ཨཱརམྨཎསྶ པཙྩཏྟབྷེདགཧཎཝསེན ཝིཉྙཱཎཾ པཱཀཊཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ཛིཝ྄ཧཱདྭཱརེ ཝིབྷཏྟཾ. ཨིམེསཾ པན སཉྙཱཝིཉྙཱཎཔཉྙཱནཾ ཨསམྨོཧཏོ སབྷཱཝསལླཀྑཎཏྠཾ སཉྫཱནཱཏི, ཝིཛཱནཱཏི, པཛཱནཱཏཱིཏི ཨེཏྠ ཝིསེསཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཏཏྠ ཨུཔསགྒམཏྟམེཝ ཝིསེསོ, ཛཱནཱཏཱིཏི པདཾ པན ཨཝིསེསོ. ཏསྶཔི ཛཱནནཊྛེན ཝིསེསོ ཝེདིཏབྦོ. སཉྙཱ ཧི ནཱིལཱདིཝསེན ཨཱརམྨཎསཉྫཱནནམཏྟམེཝ, ཨནིཙྩཾ དུཀྑམནཏྟཱཏི ལཀྑཎཔཊིཝེདྷཾ པཱཔེཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཝིཉྙཱཎཾ ནཱིལཱདིཝསེན ཨཱརམྨཎཉྩེཝ ཛཱནཱཏི, ཨནིཙྩཱདིཝསེན ལཀྑཎཔཊིཝེདྷཉྩ པཱཔེཏི, ཨུསྶཀྐིཏྭཱ པན མགྒཔཱཏུབྷཱཝཾ པཱཔེཏུཾ ན སཀྐོཏི. པཉྙཱ ནཱིལཱདིཝསེན ཨཱརམྨཎམྤི ཛཱནཱཏི, ཨནིཙྩཱདིཝསེན ལཀྑཎཔཊིཝེདྷམྤི པཱཔེཏི, ཨུསྶཀྐིཏྭཱ མགྒཔཱཏུབྷཱཝམྤི པཱཔེཏི.

ཡཐཱ ཧི ཧེརཉྙིཀཕལཀེ ཀཧཱཔཎརཱསིམྷི ཀཏེ ཨཛཱཏབུདྡྷིདཱརཀོ གཱམིཀཔུརིསོ མཧཱཧེརཉྙིཀོཏི ཏཱིསུ ཛནེསུ ཨོལོཀེཏྭཱ ཋིཏེསུ ཨཛཱཏབུདྡྷིདཱརཀོ ཀཧཱཔཎཱནཾ ཙིཏྟཝིཙིཏྟཙཏུརསྶམཎྜལཱདིབྷཱཝམེཝ ཛཱནཱཏི, ‘‘ཨིདཾ མནུསྶཱནཾ ཨུཔབྷོགཔརིབྷོགཾ རཏནསམྨཏ’’ནྟི ན ཛཱནཱཏི. གཱམིཀཔུརིསོ ཙིཏྟཱདིབྷཱཝཉྩ ཛཱནཱཏི, མནུསྶཱནཾ ཨུཔབྷོགཔརིབྷོགརཏནསམྨཏབྷཱཝཉྩ, ‘‘ཨཡཾ ཀཱུཊོ, ཨཡཾ ཚེཀོ, ཨཡཾ ཀརཊོ, ཨཡཾ སཎྷོ’’ཏི ན ཛཱནཱཏི. མཧཱཧེརཉྙིཀོ ཙིཏྟཱདིབྷཱཝམྤི རཏནསམྨཏབྷཱཝམྤི ཀཱུཊཱདིབྷཱཝམྤི ཛཱནཱཏི. ཛཱནནྟོ ཙ པན རཱུཔཾ དིསྭཱཔི སདྡཾ སུཏྭཱཔི གནྡྷཾ གྷཱཡིཏྭཱཔི རསཾ སཱཡིཏྭཱཔི ཧཏྠེན གརུལཧུབྷཱཝཾ ཨུཔདྷཱརེཏྭཱཔི ‘‘ཨསུཀགཱམེ ཀཏོ’’ཏིཔི ཛཱནཱཏི, ‘‘ཨསུཀནིགམེ ཨསུཀནགརེ ཨསུཀཔབྦཏཙྪཱཡཱཡ ཨསུཀནདཱིཏཱིརེ ཀཏོ’’ཏིཔི, ‘‘ཨསུཀཱཙརིཡེན ཀཏོ’’ཏིཔི ཛཱནཱཏི. ཨེཝམེཝ སཉྙཱ ཨཛཱཏབུདྡྷིདཱརཀསྶ ཀཧཱཔཎདསྶནཾ ཝིཡ ནཱིལཱདིཝསེན ཨཱརམྨཎམཏྟམེཝ ཛཱནཱཏི. ཝིཉྙཱཎཾ གཱམིཀཔུརིསསྶ ཀཧཱཔཎདསྶནཾ ཝིཡ ནཱིལཱདིཝསེན ཨཱརམྨཎམྤི ཛཱནཱཏི, ཨནིཙྩཱདིཝསེན ལཀྑཎཔཊིཝེདྷམྤི པཱཔེཏི. པཉྙཱ མཧཱཧེརཉྙིཀསྶ ཀཧཱཔཎདསྶནཾ ཝིཡ ནཱིལཱདིཝསེན ཨཱརམྨཎམྤི ཛཱནཱཏི, ཨནིཙྩཱདིཝསེན ལཀྑཎཔཊིཝེདྷམྤི པཱཔེཏི, ཨུསྶཀྐིཏྭཱ མགྒཔཱཏུབྷཱཝམྤི པཱཔེཏི.

སོ པན ནེསཾ ཝིསེསོ དུཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷོ. ཏེནཱཧ ཨཱཡསྨཱ ནཱགསེནོ –

‘‘དུཀྐརཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ཀཏནྟི. ཀིཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷགཝཏཱ དུཀྐརཾ ཀཏནྟི? དུཀྐརཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཏཱ ཀཏཾ, ཨིམེསཾ ཨརཱུཔཱིནཾ ཙིཏྟཙེཏསིཀཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨེཀཱརམྨཎེ ཝཏྟམཱནཱནཾ ཝཝཏྠཱནཾ ཨཀྑཱཏཾ ‘ཨཡཾ ཕསྶོ, ཨཡཾ ཝེདནཱ, ཨཡཾ སཉྙཱ, ཨཡཾ ཙེཏནཱ, ཨིདཾ ཙིཏྟ’’’ནྟི (མི. པ. ༢.༧.༡༦).

ཡཐཱ ཧི ཏིལཏེལཾ སཱསཔཏེལཾ མདྷུཀཏེལཾ ཨེརཎྜཀཏེལཾ ཝསཱཏེལནྟི ཨིམཱནི པཉྩ ཏེལཱནི ཨེཀཙཱཊིཡཾ པཀྑིཔིཏྭཱ དིཝསཾ ཡམཀམནྠེ ཧི མནྠེཏྭཱ ཏཏོ ‘‘ཨིདཾ ཏིལཏེལཾ, ཨིདཾ སཱསཔཏེལ’’ནྟི ཨེཀེཀསྶ པཱཊིཡེཀྐཾ ཨུདྡྷརཎཾ ནཱམ དུཀྐརཾ, ཨིདཾ ཏཏོ དུཀྐརཏརཾ. བྷགཝཱ པན སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ སུཔྤཊིཝིདྡྷཏྟཱ དྷམྨིསྶརོ དྷམྨརཱཛཱ ཨིམེསཾ ཨརཱུཔཱིནཾ དྷམྨཱནཾ ཨེཀཱརམྨཎེ ཝཏྟམཱནཱནཾ ཝཝཏྠཱནཾ ཨཀཱསི. པཉྩནྣཾ མཧཱནདཱིནཾ སམུདྡཾ པཝིཊྛཊྛཱནེ ‘‘ཨིདཾ གངྒཱཡ ཨུདཀཾ, ཨིདཾ ཡམུནཱཡཱ’’ཏི ཨེཝཾ པཱཊིཡེཀྐཾ ཨུདཀུདྡྷརཎེནཱཔི ཨཡམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨིཏི པཋམཔབྦེན སུཉྙཏཾ, དུཏིཡེན སུཉྙཏཱལཀྑཎནྟི དྭཱིཧི པབྦེཧི ཨནཏྟལཀྑཎཾ ཀཐེཏྭཱ ཨིདཱནི དུཀྑལཀྑཎཾ དསྶེཏུཾ ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཁཛྫཱམཱིཏི ན རཱུཔཾ སུནཁོ ཝིཡ མཾསཾ ལུཉྩིཏྭཱ ལུཉྩིཏྭཱ ཁཱདཏི, ཡཐཱ པན ཀིལིཊྛཝཏྠནིཝཏྠོ ཏཏོནིདཱནཾ པཱིལ༹ཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཁཱདཏི མཾ ཝཏྠ’’ནྟི བྷཎཏི, ཨེཝམིདམྤི པཱིལ༹ཾ ཨུཔྤཱདེནྟཾ ཁཱདཏི ནཱམཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. པཊིཔནྣོ ཧོཏཱིཏི སཱིལཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ ཨརཧཏྟམགྒཱ པཊིཔནྣོ ཧོཏི. ཡོ པནེཏྠ བལཝཉཱཎོ ཏིཀྑབུདྡྷི ཉཱཎུཏྟརོ ཡོགཱཝཙརོ པདྷཱནབྷཱུམིཡཾ ཝཱཡམནྟོ ཁཱཎུནཱ ཝཱ ཀཎྚཀེན ཝཱ ཝིདྡྷོ ཨཱཝུདྷེན ཝཱ པཧཊོ བྱགྒྷཱདཱིཧི ཝཱ གཧེཏྭཱ ཁཛྫམཱནོ ཏཾ ཝེདནཾ ཨབྦོཧཱརིཀཾ ཀཏྭཱ མཱུལཀམྨཊྛཱནཾ སམྨསནྟོ ཨརཧཏྟམེཝ གཎྷཱཏི, ཨཡཾ ཝེདནཱཡ ནིབྦིདཱཡ ཝིརཱགཱཡ ནིརོདྷཱཡ པཊིཔནྣོ ནཱམ ཝུཙྩཏི པཱིཏམལླཏྠེརོ ཝིཡ ཀུཊུམྦིཡཔུཏྟམཧཱཏིསྶཏྠེརོ ཝིཡ ཝཏྟནིཨཊཝིཡཾ ཏིཾསམཏྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཉྙཏརོ བྱགྒྷམུཁེ ནིཔནྣབྷིཀྑུ ཝིཡ ཀཎྚཀེན ཝིདྡྷཏྠེརོ ཝིཡ ཙ.

དྭཱདསསུ ཀིར བྷིཀྑཱུསུ གྷཎྚིཾ པཧརིཏྭཱ ཨརཉྙེ པདྷཱནམནུཡུཉྫནྟེསུ ཨེཀོ སཱུརིཡེ ཨཏྠངྒཏམཏྟེཡེཝ གྷཎྚིཾ པཧརིཏྭཱ ཙངྐམཾ ཨོརུཡ྄ཧ ཙངྐམནྟོ ཏིརིཡཾ ནིམྨཐེནྟོ ཏིཎཔཊིཙྪནྣཾ ཀཎྚཀཾ ཨཀྐམི. ཀཎྚཀོ པིཊྛིཔཱདེན ནིཀྑནྟོ. ཏཏྟཕཱལེན ཝིནིཝིདྡྷཀཱལོ ཝིཡ ཝེདནཱ ཝཏྟཏི. ཐེརོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཀིཾ ཨིམཾ ཀཎྚཀཾ ཨུདྡྷརཱམི, ཨུདཱཧུ པཀཏིཡཱ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཋིཏཀཎྚཀ’’ནྟི? ཏསྶ ཨེཝམཧོསི – ‘‘ཨིམིནཱ ཀཎྚཀེན ཝིདྡྷཏྟཱ ནིརཡཱདཱིསུ བྷཡཾ ནཱམ ནཏྠི, པཀཏིཡཱ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཋིཏཀཎྚཀཾཡེཝཱ’’ཏི. སོ ཏཾ ཝེདནཾ ཨབྦོཧཱརིཀཾ ཀཏྭཱ སབྦརཏྟིཾ ཙངྐམིཏྭཱ ཝིབྷཱཏཱཡ རཏྟིཡཱ ཨཉྙསྶ སཉྙཾ ཨདཱསི. སོ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ’’ཏི པུཙྪི? ‘‘ཀཎྚཀེནམྷི, ཨཱཝུསོ, ཝིདྡྷོ’’ཏི. ‘‘ཀཱཡ ཝེལཱཡ, བྷནྟེ’’ཏི? ‘‘སཱཡམེཝ, ཨཱཝུསོ’’ཏི. ‘‘ཀསྨཱ ན ཨམྷེ པཀྐོསིཏྠ, ཀཎྚཀཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཏཏྠ ཏེལམྤི སིཉྩེཡྻཱམཱ’’ཏི? ‘‘པཀཏིཡཱ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཋིཏཀཎྚཀམེཝ ཨུདྡྷརིཏུཾ ཝཱཡམིམྷཱ, ཨཱཝུསོ’’ཏི. ‘‘སཀྐུཎིཏྠ, བྷནྟེ, ཨུདྡྷརིཏུ’’ནྟི. ‘‘ཨེཀདེསམཏྟེན མེ, ཨཱཝུསོ, ཨུདྡྷཊོ’’ཏི. སེསཝཏྠཱུནི དཱིགྷམཛ྄ཛྷིམཊྛཀཐཱསུ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༢.༣༧༣; མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡༠༦) སཏིཔཊྛཱནསུཏྟནིདྡེསེ ཝིཏྠཱརིཏཱནེཝ.

ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, བྷིཀྑཝེཏི ཀསྨཱ ཨཱརདྡྷཾ? ཨིམསྨིཾ པབྦེ དུཀྑལཀྑཎམེཝ ཀཐིཏཾ, ན ཨནིཙྩལཀྑཎཾ. ཏཾ དསྶེཏུཾ ཨིདམཱརདྡྷཾ. ཏཱིཎི ལཀྑཎཱནི སམོདྷཱནེཏྭཱ དསྶེཏུམྤི ཨཱརདྡྷམེཝ. ཨཔཙིནཱཏི ནོ ཨཱཙིནཱཏཱིཏི ཝཊྚཾ ཝིནཱསེཏི, ནེཝ ཙིནཱཏི. པཛཧཏི ན ཨུཔཱདིཡཏཱིཏི ཏདེཝ ཝིསྶཛྫེཏི, ན གཎྷཱཏི. ཝིསིནེཏི ན ཨུསྶིནེཏཱིཏི ཝིཀིརཏི ན སམྤིཎྜེཏི. ཝིདྷཱུཔེཏི ན སནྡྷཱུཔེཏཱིཏི ནིབྦཱཔེཏི ན ཛཱལཱཔེཏི.

ཨེཝཾ པསྶཾ, བྷིཀྑཝེཏི ཨིདཾ ཀསྨཱ ཨཱརདྡྷཾ? ཝཊྚཾ ཝིནཱསེཏྭཱ ཋིཏཾ མཧཱཁཱིཎཱསཝཾ དསྶེསྶཱམཱིཏི ཨཱརདྡྷཾ. ཨེཏྟཀེན ཝཱ ཋཱནེན ཝིཔསྶནཱ ཀཐིཏཱ, ཨིདཱནི སཧ ཝིཔསྶནཱཡ ཙཏྟཱརོ མགྒེ དསྶེཏུཾ ཨིདཾ ཨཱརདྡྷཾ. ཨཐ ཝཱ ཨེཏྟཀེན ཋཱནེན པཋམམགྒོ ཀཐིཏོ, ཨིདཱནི སཧ ཝིཔསྶནཱཡ ཏཡོ མགྒེ དསྶེཏུཾ ཨིདམཱརདྡྷཾ. ཨེཏྟཀེན ཝཱ ཋཱནེན ཏཱིཎི མགྒཱནི ཀཐིཏཱནི, ཨིདཱནི སཧ ཝིཔསྶནཱཡ ཨརཧཏྟམགྒཾ དསྶེཏུམྤི ཨིདཾ ཨཱརདྡྷམེཝ.

སཔཛཱཔཏིཀཱཏི སདྡྷིཾ པཛཱཔཏིནཱ དེཝརཱཛེན. ཨཱརཀཱཝ ནམསྶནྟཱིཏི དཱུརཏོཝ ནམསྶནྟི, དཱུརེཔི ཋིཏཾ ནམསྶནྟིཡེཝ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱིཏཏྠེརཾ ཝིཡ.

ཐེརོ ཀིར པུཔྥཙྪཌྜཀཀུལཏོ ནིཀྑམྨ པབྦཛིཏོ, ཁུརགྒེཡེཝ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཧཾ ཨཛྫེཝ པབྦཛིཏོ ཨཛྫེཝ མེ པབྦཛིཏཀིཙྩཾ མཏྠཀཾ པཏྟཾ, ཙཏུཔཙྩཡསནྟོསབྷཱཝནཱརཱམམཎྜིཏཾ མཧཱཨརིཡཝཾསཔཊིཔདཾ པཱུརེསྶཱམཱི’’ཏི. སོ པཾསུཀཱུལཏྠཱཡ སཱཝཏྠིཾ པཝིསིཏྭཱ ཙོལ༹ཀཾ པརིཡེསནྟོ ཝིཙརི. ཨཐེཀོ མཧཱབྲཧྨཱ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ མནུསྶཔཐཾ ཨོལོཀེནྟོ ཐེརཾ དིསྭཱ – ‘‘ཨཛྫེཝ པབྦཛིཏྭཱ ཨཛྫེཝ ཁུརགྒེ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ མཧཱཨརིཡཝཾསཔཊིཔདཾ པཱུརེཏུཾ ཙོལ༹ཀཾ པརིཡེསཏཱི’’ཏི ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ ནམསྶམཱནོ ཨཊྛཱསི. ཏམཉྙོ མཧཱབྲཧྨཱ དིསྭཱ ‘‘ཀཾ ནམསྶསཱི’’ཏི? པུཙྪི. ནཱིཏཏྠེརཾ ནམསྶཱམཱིཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཱཏི? ཨཛྫེཝ པབྦཛིཏྭཱ ཨཛྫེཝ ཁུརགྒེ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ མཧཱཨརིཡཝཾསཔཊིཔདཾ པཱུརེཏུཾ ཙོལ༹ཀཾ པརིཡེསཏཱིཏི. སོཔི ནཾ ནམསྶམཱནོ ཨཊྛཱསི. ཨཐཉྙོ, ཨཐཉྙོཏི སཏྟསཏཱ མཧཱབྲཧྨཱནོ ནམསྶམཱནཱ ཨཊྛཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ –

‘‘ཏཱ དེཝཏཱ སཏྟསཏཱ ཨུལཱ༹རཱ,

བྲཧྨཱ ཝིམཱནཱ ཨབྷིནིཀྑམིཏྭཱ;

ནཱིཏཾ ནམསྶནྟི པསནྣཙིཏྟཱ,

‘ཁཱིཎཱསཝོ གཎྷཏི པཾསུཀཱུལཾ’’’.

‘‘ཏཱ དེཝཏཱ སཏྟསཏཱ ཨུལཱ༹རཱ,

བྲཧྨཱ ཝིམཱནཱ ཨབྷིནིཀྑམིཏྭཱ;

ནཱིཏཾ ནམསྶནྟི པསནྣཙིཏྟཱ,

‘ཁཱིཎཱསཝོ ཀཡིརཏི པཾསུཀཱུལཾ’’’.

‘‘‘ཁཱིཎཱསཝོ དྷོཝཏི པཾསུཀཱུལཾ’;

‘ཁཱིཎཱསཝོ རཛཏི པཾསུཀཱུལཾ’;

‘ཁཱིཎཱསཝོ པཱརུཔཏི པཾསཀཱུལ’’’ནྟི.

ཨིཏི བྷགཝཱ ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ དེསནཾ ཏཱིཧི བྷཝེཧི ཝིནིཝཏྟེཏྭཱ ཨརཧཏྟསྶ ཀཱུཊཾ གཎྷི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ པཉྩསཏཱ བྷིཀྑཱུ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཧིཾསུ. སཏྟམཾ.

༨. པིཎྜོལྱསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༠. ཨཊྛམེ ཀིསྨིཉྩིདེཝ པཀརཎེཏི ཀིསྨིཉྩིདེཝ ཀཱརཎེ. པཎཱམེཏྭཱཏི ནཱིཧརིཏྭཱ. ཀིསྨིཾ པན ཀཱརཎེ ཨེཏེ བྷགཝཏཱ པཎཱམིཏཱཏི? ཨེཀསྨིཉྷི ཨནྟོཝསྶེ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝསིཏྭཱ ཝུཏྠཝསྶོ པཝཱརེཏྭཱ མཧཱབྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝཱརོ སཱཝཏྠིཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཛནཔདཙཱརིཀཾ ཙརནྟོ ཀཔིལཝཏྠུཾ པཏྭཱ ནིགྲོདྷཱརཱམཾ པཱཝིསི. སཀྱརཱཛཱནོ ‘‘སཏྠཱ ཨཱགཏོ’’ཏི སུཏྭཱ པཙྪཱབྷཏྟེ ཀཔྤིཡཱནི ཏེལམདྷུཕཱཎིཏཱདཱིནི ཙེཝ པཱནཀཱནི ཙ ཀཱཛསཏེཧི གཱཧཱཔེཏྭཱ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ སངྒྷསྶ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ པཊིསནྠཱརཾ ཀརོནྟཱ ཨེཀམནྟེ ནིསཱིདིཾསུ. སཏྠཱ ཏེསཾ མདྷུརདྷམྨཀཐཾ ཀཐེནྟོ ནིསཱིདི. ཏསྨིཾ ཁཎེ ཨེཀཙྩེ བྷིཀྑཱུ སེནཱསནཾ པཊིཛགྒནྟི, ཨེཀཙྩེ མཉྩཔཱིཋཱདཱིནི པཉྙཱཔེནྟི, སཱམཎེརཱ ཨཔྤཧརིཏཾ ཀརོནྟི. བྷཱཛནཱིཡཊྛཱནེ སམྤཏྟབྷིཀྑཱུཔི ཨཏྠི, ཨསམྤཏྟབྷིཀྑཱུཔི ཨཏྠི. སམྤཏྟཱ ཨསམྤཏྟཱནཾ ལཱབྷཾ གཎྷནྟཱ, ‘‘ཨམྷཱཀཾ དེཐ, ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡསྶ དེཐ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ དེཐཱ’’ཏི ཀཐེནྟཱ མཧཱསདྡམཀཾསུ. སཏྠཱ སུཏྭཱ ཐེརཾ པུཙྪི ‘‘ཀེ པན ཏེ, ཨཱནནྡ, ཨུཙྩཱསདྡཱ མཧཱསདྡཱ ཀེཝཊྚཱ མཉྙེ མཙྪཝིལོཔེ’’ཏི? ཐེརོ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི. སཏྠཱ སུཏྭཱ ‘‘ཨཱམིསཧེཏུ, ཨཱནནྡ, བྷིཀྑཱུ མཧཱསདྡཾ ཀརོནྟཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཨནནུཙྪཝིཀཾ, ཨཱནནྡ, ཨཔྤཏིརཱུཔཾ. ན ཧི མཡཱ ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀཱནི ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཙཱིཝརཱདིཧེཏུ པཱརམིཡོ པཱུརིཏཱ, ནཱཔི ཨིམེ བྷིཀྑཱུ ཙཱིཝརཱདིཧེཏུ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏཱ, ཨརཧཏྟཧེཏུ པབྦཛིཏྭཱ ཨནཏྠཾ ཨཏྠསདིསཾ ཨསཱརཾ སཱརསདིསཾ ཀརོནྟི, གཙྪཱནནྡ, ཏེ བྷིཀྑཱུ པཎཱམེཧཱི’’ཏི.

པུབྦཎྷསམཡནྟི དུཏིཡདིཝསེ པུབྦཎྷསམཡཾ. བེལུཝལཊྛིཀཱཡ མཱུལེཏི ཏརུཎབེལུཝརུཀྑམཱུལེ. པབཱལ༹ྷོཏི པབཱཧིཏོ. པཝཱལ༹ྷོཏིཔི པཱཋོ, པཝཱཧིཏོཏི ཨཏྠོ. ཨུབྷཡམྤི ནཱིཧཊབྷཱཝམེཝ དཱིཔེཏི. སིཡཱ ཨཉྙཐཏྟནྟི པསཱདཉྙཐཏྟཾ ཝཱ བྷཱཝཉྙཐཏྟཾ ཝཱ བྷཝེཡྻ. ཀཐཾ? ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷེན མཡཾ ལཧུཀེ ཀཱརཎེ པཎཱམིཏཱ’’ཏི པསཱདཾ མནྡཾ ཀརོནྟཱནཾ པསཱདཉྙཐཏྟཾ ནཱམ ཧོཏི. སལིངྒེནེཝ ཏིཏྠཱཡཏནཾ པཀྐམནྟཱནཾ བྷཱཝཉྙཐཏྟཾ ནཱམ. སིཡཱ ཝིཔརིཎཱམོཏི ཨེཏྠ པན ‘‘མཡཾ སཏྠུ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ གཎྷིཏུཾ སཀྑིསྶཱམཱཏི པབྦཛིཏཱ, ནཾ གཧེཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱནཾ ཀིཾ ཨམྷཱཀཾ པབྦཛྫཱཡཱ’’ཏི? སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟནཾ ཝིཔརིཎཱམོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཝཙྪསྶཱཏི ཁཱིརཱུཔཀཝཙྪསྶ. ཨཉྙཐཏྟནྟི མིལཱཡནཨཉྙཐཏྟཾ. ཁཱིརཱུཔཀོ ཧི ཝཙྪོ མཱཏུ ཨདསྶནེན ཁཱིརཾ ཨལབྷནྟོ མིལཱཡཏི ཀམྤཏི པཝེདྷཏི. ཝིཔརིཎཱམོཏི མརཎཾ. སོ ཧི ཁཱིརཾ ཨལབྷམཱནོ ཁཱིརཔིཔཱསཱཡ སུསྶནྟོ པཏིཏྭཱ མརཏི.

བཱིཛཱནཾ ཏརུཎཱནནྟི ཨུདཀེན ཨནུགྒཧེཏབྦཱནཾ ཝིརཱུལ༹ྷབཱིཛཱནཾ. ཨཉྙཐཏྟནྟི མིལཱཡནཉྙཐཏྟམེཝ. ཏཱནི ཧི ཨུདཀཾ ཨལབྷནྟཱནི མིལཱཡནྟི. ཝིཔརིཎཱམོཏི ཝིནཱསོ. ཏཱནི ཧི ཨུདཀཾ ཨལབྷནྟཱནི སུཀྑིཏྭཱ ཝིནསྶནྟི, པལཱལམེཝ ཧོནྟི. ཨནུགྒཧིཏོཏི ཨཱམིསཱནུགྒཧེན ཙེཝ དྷམྨཱནུགྒཧེན ཙ ཨནུགྒཧིཏོ. ཨནུགྒཎྷེཡྻནྟི དྭཱིཧིཔི ཨེཏེཧི ཨནུགྒཧེཧི ཨནུགྒཎྷེཡྻཾ. ཨཙིརཔབྦཛིཏཱ ཧི སཱམཎེརཱ ཙེཝ དཧརབྷིཀྑཱུ ཙ ཙཱིཝརཱདིཔཙྩཡཝེཀལླེ ཝཱ སཏི གེལཉྙེ ཝཱ སཏྠཱརཱ ཝཱ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡེཧི ཝཱ ཨཱམིསཱནུགྒཧེན ཨནནུགྒཧིཏཱ ཀིལམནྟཱ ན སཀྐོནྟི སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཝཱ མནསིཀཱརཾ ཝཱ ཀཱཏུཾ, དྷམྨཱནུགྒཧེན ཨནནུགྒཧིཏཱ ཨུདྡེསེན ཙེཝ ཨོཝཱདཱནུསཱསནིཡཱ ཙ པརིཧཱཡམཱནཱ ན སཀྐོནྟི ཨཀུསལཾ པརིཝཛྫེཏྭཱ ཀུསལཾ བྷཱཝེཏུཾ. ཨིམེཧི པན དྭཱིཧི ཨནུགྒཧེཧི ཨནུགྒཧིཏཱ ཀཱཡེན ཨཀིལམནྟཱ སཛ྄ཛྷཱཡམནསིཀཱརེ པཝཏྟིཏྭཱ ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཛྫམཱནཱ ཨཔརབྷཱགེ ཏཾ ཨནུགྒཧཾ ཨལབྷནྟཱཔི ཏེནེཝ པུརིམཱནུགྒཧེན ལདྡྷབལཱ སཱསནེ པཏིཊྛཧནྟི, ཏསྨཱ བྷགཝཏོ ཨེཝཾ པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི.

བྷགཝཏོ པུརཏོ པཱཏུརཧོསཱིཏི སཏྠུ ཙིཏྟཾ ཉཏྭཱ – ‘‘ཨིམེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏཱ པཎཱམིཏཱ, ཨིདཱནི ནེསཾ ཨནུགྒཧཾ ཀཱཏུཀཱམོ ཨེཝཾ ཙིནྟེསི, ཀཱརཎཾ བྷགཝཱ ཙིནྟེསི, ཨཧམེཏྠ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེསྶཱམཱི’’ཏི པུརཏོ པཱཀཊོ ཨཧོསི. སནྟེཏྠ བྷིཀྑཱུཏི ཨིདཾ སོ མཧཱབྲཧྨཱ ཡཐཱ ནཱམ བྱཏྟོ སཱུདོ ཡདེཝ ཨམྦིལགྒཱདཱིསུ རསཛཱཏཾ རཉྙོ རུཙྩཏི, ཏཾ ཨབྷིསངྑཱརེན སཱདུཏརཾ ཀཏྭཱ པུནདིཝསེ ཨུཔནཱམེཏི, ཨེཝམེཝ ཨཏྟནོ བྱཏྟཏཱཡ བྷགཝཏཱ ཨཱཧཊཨུཔམཾཡེཝ ཨེཝམེཏཾ བྷགཝཱཏིཨཱདིཝཙནེཧི ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཡཱཙནྟོ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཨནུགྒཧཀརཎཏྠཾ ཝདཏི. ཏཏྠ ཨབྷིནནྡཏཱུཏི ‘‘མམ སནྟིཀཾ བྷིཀྑུསངྒྷོ ཨཱགཙྪཏཱུ’’ཏི. ཨེཝམསྶ ཨཱགམནཾ སམྤིཡཱཡམཱནོ ཨབྷིནནྡཏུ. ཨབྷིཝདཏཱུཏི ཨཱགཏསྶ ཙ ཨོཝཱདཱནུསཱསནིཾ དདནྟོ ཨབྷིཝདཏུ.

པཊིསལླཱནཱཏི ཨེཀཱིབྷཱཝཱ. ཨིདྡྷཱབྷིསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑཱསཱིཏི ཨིདྡྷིཾ ཨཀཱསི. ཨེཀདྭཱིཧིཀཱཡཱཏི ཨེཀེཀོ ཙེཝ དྭེ དྭེ ཙ ཧུཏྭཱ. སཱརཛྫམཱནརཱུཔཱཏི ཨོཏྟཔྤམཱནསབྷཱཝཱ བྷཱཡམཱནཱ. ཀསྨཱ པན བྷགཝཱ ཏེསཾ ཏཐཱ ཨུཔསངྐམནཱཡ ཨིདྡྷིམཀཱསཱིཏི? ཧིཏཔཏྠནཱཡ. ཡདི ཧི ཏེ ཝགྒཝགྒཱ ཧུཏྭཱ ཨཱགཙྪེཡྻུཾ, ‘‘བྷགཝཱ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པཎཱམེཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཝིཊྛོ ཨེཀདིཝསམྤི ཏཏྠ ཝསིཏུཾ ནཱསཀྑི, ཝེགེནེཝ ཨཱགཏོ’’ཏི ཀེལི༹མྤི ཀརེཡྻུཾ. ཨཐ ནེསཾ ནེཝ བུདྡྷགཱརཝཾ པཙྩུཔཊྛཧེཡྻ, ན དྷམྨདེསནཾ སམྤཊིཙྪིཏུཾ སམཏྠཱ བྷཝེཡྻུཾ. སབྷཡཱནཾ པན སསཱརཛྫཱནཾ ཨེཀདྭཱིཧིཀཱཡ ཨཱགཙྪནྟཱནཾ བུདྡྷགཱརཝཉྩེཝ པཙྩུཔཊྛིཏཾ བྷཝིསྶཏི, དྷམྨདེསནཉྩ སམྤཊིཙྪིཏུཾ སཀྑིསྶནྟཱིཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཏེསཾ ཧིཏཔཏྠནཱཡ ཏཐཱརཱུཔཾ ཨིདྡྷིཾ ཨཀཱསི.

ནིསཱིདིཾསཱུཏི ཏེསུ ཧི སཱརཛྫམཱནརཱུཔེསུ ཨཱགཙྪནྟེསུ ཨེཀོ བྷིཀྑུ ‘‘མམཾཡེཝ སཏྠཱ ཨོལོཀེཏི, མཾཡེཝ མཉྙེ ནིགྒཎྷིཏུཀཱམོ’’ཏི སཎིཀཾ ཨཱགནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ནིསཱིདི, ཨཐཉྙོ ཨཐཉྙོཏི ཨེཝཾ པཉྩབྷིཀྑུསཏཱནི ནིསཱིདིཾསུ. ཨེཝཾ ནིསིནྣཾ པན བྷིཀྑུསངྒྷཾ སཱིདནྟརེ སནྣིསིནྣཾ མཧཱསམུདྡཾ ཝིཡ ནིཝཱཏེ པདཱིཔཾ ཝིཡ ཙ ནིཙྩལཾ དིསྭཱ སཏྠཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཀཱིདིསཱི དྷམྨདེསནཱ ཝཊྚཏཱི’’ཏི? ཨཐསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨིམེ ཨཱཧཱརཧེཏུ པཎཱམིཏཱ, པིཎྜིཡཱལོཔདྷམྨདེསནཱཝ ནེསཾ སཔྤཱཡཱ, ཏཾ དསྶེཏྭཱ མཏྠཀེ ཏིཔརིཝཊྚདེསནཾ དེསེསྶཱམི, དེསནཱཔརིཡོསཱནེ སབྦེ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིསྶནྟཱི’’ཏི. ཨཐ ནེསཾ ཏཾ དྷམྨདེསནཾ དེསེནྟོ ཨནྟམིདཾ, བྷིཀྑཝེཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ ཨནྟནྟི པཙྪིམཾ ལཱམཀཾ. ཡདིདཾ པིཎྜོལྱནྟི ཡཾ ཨེཝཾ པིཎྜཔརིཡེསནེན ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེནྟསྶ ཛཱིཝིཏཾ. ཨཡཾ པནེཏྠ པདཏྠོ – པིཎྜཱཡ ཨུལཏཱིཏི པིཎྜོལོ, པིཎྜོལསྶ ཀམྨཾ པིཎྜོལྱཾ, པིཎྜཔརིཡེསནེན ནིཔྥཱདིཏཛཱིཝིཏནྟི ཨཏྠོ. ཨབྷིསཱཔོཏི ཨཀྐོསོ. ཀུཔིཏཱ ཧི མནུསྶཱ ཨཏྟནོ པཙྩཏྠིཀཾ ‘‘ཙཱིཝརཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཀཔཱལཾ གཧེཏྭཱ པིཎྜཾ པརིཡེསམཱནོ ཙརིསྶཏཱི’’ཏི ཨཀྐོསནྟི. ཨཐ ཝཱ པན ‘‘ཀིཾ ཏུཡ྄ཧཾ ཨཀཱཏབྦཾ ཨཏྠི, ཡོ ཏྭཾ ཨེཝཾ བལཝཱ ཝཱིརིཡསམྤནྣོཔི ཧིརོཏྟཔྤཾ པཧཱཡ ཀཔཎོ ཝིཡ པིཎྜོལོ ཝིཙརསི པཏྟཔཱཎཱི’’ཏི? ཨེཝམྤི ཨཀྐོསནྟིཡེཝ. ཏཉྩ ཁོ ཨེཏནྟི ཨེཝཾ ཏཾ ཨབྷིསཱཔཾ སམཱནམྤི པིཎྜོལྱཾ. ཀུལཔུཏྟཱ ཨུཔེནྟི ཨཏྠཝསིཀཱཏི མམ སཱསནེ ཛཱཏིཀུལཔུཏྟཱ ཙ ཨཱཙཱརཀུལཔུཏྟཱ ཙ ཨཏྠཝསིཀཱ ཀཱརཎཝསིཀཱ ཧུཏྭཱ ཀཱརཎཝསཾ པཊིཙྩ ཨུཔེནྟི.

རཱཛཱབྷིནཱིཏཱཏིཨཱདཱིསུ ཡེ རཉྙོ སནྟཀཾ ཁཱདིཏྭཱ རཉྙཱ བནྡྷནཱགཱརེ བནྡྷཱཔིཏཱ པལཱཡིཏྭཱ པབྦཛནྟི, ཏེ རཱཛཱབྷིནཱིཏཱ ནཱམ. ཏེ ཧི རཉྙཱ བནྡྷནཾ ཨབྷིནཱིཏཏྟཱ རཱཛཱབྷིནཱིཏཱ ནཱམ. ཡེ པན ཙོརེཧི ཨཊཝིཡཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀཙྩེསུ མཱརིཡམཱནེསུ ཨེཀཙྩེ ‘‘མཡཾ སཱམི ཏུམྷེཧི ཝིསྶཊྛཱ གེཧཾ ཨནཛ྄ཛྷཱཝསིཏྭཱ པབྦཛིསྶཱམ, ཏཏྠ ཡཾ ཡཾ བུདྡྷཔཱུཛཱདིཔུཉྙཾ ཀརིསྶཱམ, ཏཏོ ཏུམྷཱཀཾ པཏྟིཾ དསྶཱམཱ’’ཏི ཏེཧི ཝིསྶཊྛཱ པབྦཛནྟི, ཏེ ཙོརཱབྷིནཱིཏཱ ནཱམ. ཏེཔི ཧི ཙོརེཧི མཱརེཏབྦཏཾ ཨབྷིནཱིཏཱཏི ཙོརཱབྷིནཱིཏཱ ནཱམ. ཡེ པན ཨིཎཾ གཧེཏྭཱ པཊིདཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ པལཱཡིཏྭཱ པབྦཛནྟི, ཏེ ཨིཎཊྚཱ ནཱམ, ཨིཎཔཱིལི༹ཏཱཏི ཨཏྠོ. ཨིཎཊྛཱཏིཔི པཱཋོ, ཨིཎེ ཋིཏཱཏི ཨཏྠོ. ཡེ རཱཛཙོརཚཱཏཀརོགབྷཡཱནཾ ཨཉྙཏརེན ཨབྷིབྷཱུཏཱ ཨུཔདྡུཏཱ པབྦཛནྟི, ཏེ བྷཡཊྚཱ ནཱམ, བྷཡཔཱིལི༹ཏཱཏི ཨཏྠོ. བྷཡཊྛཱཏིཔི པཱཋོ, བྷཡེ ཋིཏཱཏི ཨཏྠོ. ཨཱཛཱིཝིཀཱཔཀཏཱཏི ཨཱཛཱིཝིཀཱཡ ཨུཔདྡུཏཱ ཨབྷིབྷཱུཏཱ, པུཏྟདཱརཾ པོསེཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱཏི ཨཏྠོ. ཨོཏིཎྞཱམྷཱཏི ཨནྟོ ཨནུཔཝིཊྛཱ.

སོ ཙ ཧོཏི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱལཱུཏི ཨིདཾ སོ ཀུལཔུཏྟོ ‘‘དུཀྑསྶ ཨནྟཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏིཨཱདིཝསེན ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ པབྦཛིཏོ, ཨཔརབྷཱགེ, ཏཾ པབྦཛྫཾ ཏཐཱརཱུཔཾ ཀཱཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཏཾ དསྶེཏུཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱལཱུཏི པརབྷཎྜཱནཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡིཏཱ. ཏིབྦསཱརཱགོཏི བཧལརཱགོ. བྱཱཔནྣཙིཏྟོཏི པཱུཏིབྷཱཝེན ཝིཔནྣཙིཏྟོ. པདུཊྛམནསངྐཔྤོཏི ཏིཁིཎསིངྒོ ཝིཡ གོཎོ དུཊྛཙིཏྟོ. མུཊྛསྶཏཱིཏི བྷཏྟནིཀྑིཏྟཀཱཀོ ཝིཡ ནཊྛསྶཏི, ཨིདྷ ཀཏཾ ཨེཏྠ ནསྶཏི. ཨསམྤཛཱནོཏི ནིཔྤཉྙོ. ཁནྡྷཱདིཔརིཙྪེདརཧིཏོ. ཨསམཱཧིཏོཏི ཙཎྜསོཏེ བདྡྷནཱཝཱ ཝིཡ ཨུཔཙཱརཔྤནཱབྷཱཝེན ཨསཎྛིཏོ. ཝིབྦྷནྟཙིཏྟོཏི བནྡྷཱརུལ༹ྷམགོ ཝིཡ སནྟམནོ. པཱཀཏིནྡྲིཡོཏི ཡཐཱ གིཧཱི པུཏྟདྷཱིཏརོ ཨོལོཀེནྟོ ཨསཾཝུཏིནྡྲིཡོ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཨསཾཝུཏིནྡྲིཡོ.

ཚཝཱལཱཏནྟི ཚཝཱནཾ དཌྜྷཊྛཱནེ ཨལཱཏཾ. ཨུབྷཏོཔདིཏྟཾ མཛ྄ཛྷེ གཱུཐགཏནྟི པམཱཎེན ཨཊྛངྒུལམཏྟཾ དྭཱིསུ ཋཱནེསུ ཨཱདིཏྟཾ མཛ྄ཛྷེ གཱུཐམཀྑིཏཾ. ནེཝ གཱམེཏི སཙེ ཧི ཏཾ ཡུགནངྒལགོཔཱནསིཔཀྑཔཱསཀཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ ཨུཔནེཏུཾ སཀྐཱ ཨསྶ, གཱམེ ཀཊྛཏྠཾ ཕརེཡྻ. སཙེ ཁེཏྟཀུཊིཡཾ ཀཊྛཏྠརམཉྩཀཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ ཨུཔནེཏུཾ སཀྐཱ, ཨརཉྙེ ཀཊྛཏྠཾ ཕརེཡྻ. ཡསྨཱ པན ཨུབྷཡཐཱཔི ན སཀྐཱ, ཏསྨཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. གིཧིབྷོགཱ ཙ པརིཧཱིནོཏི ཡོ ཨགཱརེ ཝསནྟེཧི གིཧཱིཧི དཱཡཛྫེ བྷཱཛིཡམཱནེ བྷོགོ ལདྡྷབྦོ ཨསྶ, ཏཏོ ཙ པརིཧཱིནོ. སཱམཉྙཏྠཉྩཱཏི ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱནཾ ཨོཝཱདེ ཋཏྭཱ པརིཡཏྟིཔཊིཝེདྷཝསེན པཏྟབྦཾ སཱམཉྙཏྠཉྩ. ཨིམཉྩ པན ཨུཔམཾ སཏྠཱ ན དུསྶཱིལསྶ ཝསེན ཨཱཧརི, པརིསུདྡྷསཱིལསྶ པན ཨལསསྶ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཱིཧི དོསེཧི ཨུཔཧཏསྶ པུགྒལསྶ ཨིམཾ ཨུཔམཾ ཨཱཧརི.

ཏཡོམེ, བྷིཀྑཝེཏི ཀསྨཱ ཨཱརདྡྷཾ? ཨིམསྶ པུགྒལསྶ ཚཝཱལཱཏསདིསབྷཱཝོ ནེཝ མཱཏཱཔིཏཱུཧི ཀཏོ, ན ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡེཧི, ཨིམེཧི པན པཱཔཝིཏཀྐེཧི ཀཏོཏི དསྶནཏྠཾ ཨཱརདྡྷཾ. ཨནིམིཏྟཾ ཝཱ སམཱདྷིནྟི ཝིཔསྶནཱསམཱདྷིཾ. སོ ཧི ནིཙྩནིམིཏྟཱདཱིནཾ སམུགྒྷཱཏནེན ཨནིམིཏྟོཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཏྠ ཙ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ མིསྶཀཱ, ཨནིམིཏྟསམཱདྷི པུབྦབྷཱགོ. ཨནིམིཏྟསམཱདྷི ཝཱ མིསྶཀོ, སཏིཔཊྛཱནཱ པུབྦབྷཱགཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

དྭེམཱ, བྷིཀྑཝེ, དིཊྛིཡོཏི ཨིདཾ པན ན ཀེཝལཾ ཨནིམིཏྟསམཱདྷིབྷཱཝནཱ ཨིམེསཾཡེཝ ཏིཎྞཾ མཧཱཝིཏཀྐཱནཾ པཧཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི, སསྶཏུཙྪེདདིཊྛཱིནམྤི པན སམུགྒྷཱཏཾ ཀརོཏཱིཏི དསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. ན ཝཛྫཝཱ ཨསྶནྟི ནིདྡོསོ བྷཝེཡྻཾ. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝ. ཨིཏི བྷགཝཱ ཨིམསྨིམྤི སུཏྟེ དེསནཾ ཏཱིཧི བྷཝེཧི ཝིནིཝཏྟེཏྭཱ ཨརཧཏྟེན ཀཱུཊཾ གཎྷི. དེསནཱཝསཱནེ པཉྩསཏཱ བྷིཀྑཱུ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསཱུཏི. ཨཊྛམཾ.

༩. པཱལིལེཡྻསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༡. ནཝམེ ཙཱརིཀཾ པཀྐཱམཱིཏི ཀོསམྦིཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཀལཧཀཱལེ སཏྠཱ ཨེཀདིཝསཾ དཱིགྷཱིཏིསྶ ཀོསལརཉྙོ ཝཏྠུཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ‘‘ན ཧི ཝེརེན ཝེརཱནི, སམྨནྟཱིདྷ ཀུདཱཙན’’ནྟིཨཱདཱིཧི (དྷ. པ. ༥) གཱཐཱཧི ཨོཝདཏི. ཏཾདིཝསཾ ཏེསཾ ཀལཧཾ ཀརོནྟཱནཾཡེཝ རཏྟི ཝིབྷཱཏཱ. དུཏིཡདིཝསེཔི བྷགཝཱ ཏམེཝ ཝཏྠུཾ ཀཐེསི. ཏཾདིཝསམྤི ཏེསཾ ཀལཧཾ ཀརོནྟཱནཾཡེཝ རཏྟི ཝིབྷཱཏཱ. ཏཏིཡདིཝསེཔི བྷགཝཱ ཏམེཝ ཝཏྠུཾ ཀཐེསི. ཨཐ ནཾ ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཨཔྤོསྶུཀྐོ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཾ ཨནུཡུཏྟོ ཝིཧརཏུ, མཡམེཏེན བྷཎྜནེན ཀལཧེན ཝིགྒཧེན ཝིཝཱདེན པཉྙཱཡིསྶཱམཱ’’ཏི. སཏྠཱ ‘‘པརིཡཱདིཎྞརཱུཔཙིཏྟཱ ཁོ ཨིམེ མོགྷཔུརིསཱ, ན ཨིམེ སཀྐཱ སཉྙཱཔེཏུ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ – ‘‘ཀིཾ མཡ྄ཧཾ ཨིམེཧི, ཨེཀཙཱརཝཱསཾ ཝསིསྶཱམཱི’’ཏི? སོ པཱཏོཝ སརཱིརཔཊིཛགྒནཾ ཀཏྭཱ ཀོསམྦིཡཾ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཀཉྩིཔི ཨནཱམནྟེཏྭཱ ཨེཀོཝ ཨདུཏིཡོ ཙཱརིཀཾ པཀྐཱམི.

ཡསྨིཾ, ཨཱཝུསོ, སམཡེཏི ཨིདཾ ཐེརོ ཡསྨཱསྶ ཨཛྫ བྷགཝཱ ཨེཀེན བྷིཀྑུནཱ སདྡྷིཾ པཀྐམིསྶཏི, ཨཛྫ དྭཱིཧི, ཨཛྫ སཏེན, ཨཛྫ སཧསྶེན, ཨཛྫ ཨེཀཀོཝཱཏི སབྦོ བྷགཝཏོ ཙཱརོ ཝིདིཏོ པཱཀཊོ པཙྩཀྑོ, ཏསྨཱ ཨཱཧ.

ཨནུཔུབྦེནཱཏི གཱམནིགམཔཊིཔཱཊིཡཱ པིཎྜཱཡ ཙརམཱནོ ཨེཀཙཱརཝཱསཾ ཏཱཝ ཝསམཱནཾ བྷིཀྑུཾ པསྶིཏུཀཱམོ ཧུཏྭཱ བཱལཀལོཎཀཱརགཱམཾ ཨགམཱསི. ཏཏྠ བྷགུཏྠེརསྶ སཀལཔཙྪཱབྷཏྟཉྩེཝ ཏིཡཱམརཏྟིཉྩ ཨེཀཙཱརཝཱསེ ཨཱནིསཾསཾ ཀཐེཏྭཱ པུནདིཝསེ ཏེན པཙྪཱསམཎེན པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཏཾ ཏཏྠེཝ ནིཝཏྟེཏྭཱ ‘‘སམགྒཝཱསཾ ཝསམཱནེ ཏཡོ ཀུལཔུཏྟེ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི པཱཙཱིནཝཾསམིགདཱཡཾ ཨགམཱསི. ཏེསམྤི སཀལཔཙྪཱབྷཏྟཉྩེཝ ཏིཡཱམརཏྟིཉྩ ཨེཀཙཱརཝཱསེ ཨཱནིསཾསཾ ཀཐེཏྭཱ ཏེ ཏཏྠེཝ ནིཝཏྟེཏྭཱ ཨེཀཀོཝ པཱལིལེཡྻ ནགརཱབྷིམུཁོ པཀྐམིཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན པཱལིལེཡྻནགརཾ སམྤཏྟོ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨནུཔུབྦེན ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཡེན པཱལིལེཡྻཀཾ, ཏདཝསརཱི’’ཏི.

བྷདྡསཱལམཱུལེཏི པཱལིལེཡྻཝཱསིནོ བྷགཝཏོ དཱནཾ དཏྭཱ པཱལིལེཡྻཏོ ཨཝིདཱུརེ རཀྑིཏཝནསཎྜོ ནཱམ ཨཏྠི, ཏཏྠ བྷགཝཏོ པཎྞསཱལཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཨེཏྠ ཝསཐཱ’’ཏི པཊིཉྙཾ ཀཱརེཏྭཱ ཝཱསཡིཾསུ. བྷདྡསཱལོ པན ཏཏྠེཀོ མནཱཔོ ལདྡྷཀོ སཱལརུཀྑོ. བྷགཝཱ ཏཾ ནགརཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཏསྨིཾ ཝནསཎྜེ པཎྞསཱལསམཱིཔེ ཏསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ ཝིཧརཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘བྷདྡསཱལམཱུལེ’’ཏི.

ཨེཝཾ ཝིཧརནྟེ པནེཏྠ ཏཐཱགཏེ ཨཉྙཏརོ ཧཏྠིནཱགོ ཧཏྠིནཱིཧི ཧཏྠིཔོཏཀཱདཱིཧི གོཙརབྷཱུམིཏིཏྠོགཱཧནཱདཱིསུ ཨུབྦཱལ༹ྷོ ཡཱུཐེ ཨུཀྐཎྛིཏོ ‘‘ཀིཾ མེ ཨིམེཧི ཧཏྠཱིཧཱི’’ཏི? ཡཱུཐཾ པཧཱཡ མནུསྶཔཐཾ གཙྪནྟོ པཱལིལེཡྻཀཝནསཎྜེ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ གྷཊསཧསྶེན ནིབྦཱཔིཏསནྟཱཔོ ཝིཡ ནིབྦུཏོ ཧུཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ ཨཊྛཱསི. སོ ཏཏོ པཊྛཱཡ སཏྠུ ཝཏྟཔཊིཝཏྟཾ ཀརོནྟོ མུཁདྷོཝནཾ དེཏི, ནྷཱནོདཀཾ ཨཱཧརཏི, དནྟཀཊྛཾ དེཏི, པརིཝེཎཾ སམྨཛྫཏི, ཨརཉྙཏོ མདྷུརཱནི ཕལཱཕལཱནི ཨཱཧརིཏྭཱ སཏྠུནོ དེཏི. སཏྠཱ པརིབྷོགཾ ཀརོཏི.

ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱ རཏྟིབྷཱགསམནནྟརེ ཙངྐམིཏྭཱ པཱསཱཎཕལཀེ ནིསཱིདི. ཧཏྠཱིཔི ཨཝིདཱུརེ ཋཱནེ ཨཊྛཱསི. སཏྠཱ པཙྪཏོ ཨོལོཀེཏྭཱ ན ཀིཉྩི ཨདྡས, ཨེཝཾ པུརཏོ ཙ ཨུབྷཡཔསྶེསུ ཙ. ཨཐསྶ ‘‘སུཁཾ ཝཏཱཧཾ ཨཉྙཏྲ ཏེཧི བྷཎྜནཀཱརཀེཧི ཝསཱམཱི’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫི. ཧཏྠིནོཔི ‘‘མཡཱ ནཱམིཏསཱཁཾ ཨཉྙེ ཁཱདནྟཱ ནཏྠཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ཙིནྟེཏྭཱ – ‘‘སུཁཾ ཝཏ ཨེཀཀོཝ ཝསཱམི, སཏྠུ ཝཏྟཾ ཀཱཏུཾ ལབྷཱམཱི’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫི. སཏྠཱ ཨཏྟནོ ཙིཏྟཾ ཨོལོཀེཏྭཱ – ‘‘མམ ཏཱཝ ཨཱིདིསཾ ཙིཏྟཾ, ཀཱིདིསཾ ནུ ཁོ ཧཏྠིསྶཱ’’ཏི ཏསྶཱཔི ཏཱདིསམེཝ དིསྭཱ ‘‘སམེཏི ནོ ཙིཏྟ’’ནྟི ཨིམཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི –

‘‘ཨེཏཾ ནཱགསྶ ནཱགེན, ཨཱིསཱདནྟསྶ ཧཏྠིནོ;

སམེཏི ཙིཏྟཾ ཙིཏྟེན, ཡདེཀོ རམཏཱི ཝནེ’’ཏི. (མཧཱཝ. ༤༦༧);

ཨཐ ཁོ སམྦཧུལཱ བྷིཀྑཱུཏི ཨཐ ཨེཝཾ ཏཐཱགཏེ ཏཏྠ ཝིཧརནྟེ པཉྩསཏཱ དིསཱསུ ཝསྶཾཝུཏྠཱ བྷིཀྑཱུ. ཡེནཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོཏི ‘‘སཏྠཱ ཀིར བྷིཀྑུསངྒྷཾ པཎཱམེཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཝིཊྛོ’’ཏི ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟུཾ ཨསཀྐོནྟཱ ཡེནཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ, ཏེནུཔསངྐམིཾསུ.

ཨནནྟརཱ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡོཏི མགྒཱནནྟརཾ ཨརཧཏྟཕལཾ. ཝིཙཡསོཏི ཝིཙཡེན, ཏེསཾ ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ སབྷཱཝཝིཙིནནསམཏྠེན ཉཱཎེན པརིཙྪིནྡིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. དྷམྨོཏི སཱསནདྷམྨོ. ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱཏིཨཱདི ཡེ ཡེ ཀོཊྛཱསེ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ དྷམྨོ དེསིཏོ, ཏེསཾ པཀཱསནཏྠཱཡ ཝུཏྟཾ. སམནུཔསྶནཱཏི དིཊྛིསམནུཔསྶནཱ. སངྑཱརོ སོཏི དིཊྛིསངྑཱརོ སོ. ཏཏོཛོ སོ སངྑཱརོཏི ཏཏོ ཏཎྷཱཏོ སོ སངྑཱརོ ཛཱཏོ. ཏཎྷཱསམྤཡུཏྟེསུ ཙིཏྟེསུཔི ཙཏཱུསུ ཙིཏྟེསུ ཨེས ཛཱཡཏི. སཱཔི ཏཎྷཱཏི སཱ དིཊྛིསངྑཱརསྶ པཙྩཡབྷཱུཏཱ ཏཎྷཱ. སཱཔི ཝེདནཱཏི སཱ ཏཎྷཱཡ པཙྩཡབྷཱུཏཱ ཝེདནཱ. སོཔི ཕསྶོཏི སོ ཝེདནཱཡ པཙྩཡོ ཨཝིཛྫཱསམྥསྶོ. སཱཔི ཨཝིཛྫཱཏི སཱ ཕསྶསམྤཡུཏྟཱ ཨཝིཛྫཱ.

ནོ ཙསྶཾ, ནོ ཙ མེ སིཡཱཏི སཙེ ཨཧཾ ན བྷཝེཡྻཾ, མམ པརིཀྑཱརོཔི ན བྷཝེཡྻ. ནཱབྷཝིསྶཾ, ན མེ བྷཝིསྶཏཱིཏི སཙེ པན ཨཱཡཏིམྤི ཨཧཾ ན བྷཝིསྶཱམི, ཨེཝཾ མམ པརིཀྑཱརོཔི ན བྷཝིསྶཏི. ཨེཏྟཀེ ཋཱནེ བྷགཝཱ ཏེན བྷིཀྑུནཱ གཧིཏགཧིཏདིཊྛིཾ ཝིསྶཛྫཱཔེནྟོ ཨཱགཏོ པུགྒལཛ྄ཛྷཱསཡེནཔི དེསནཱཝིལཱསེནཔི. ཏཏོཛོ སོ སངྑཱརོཏི ཏཎྷཱསམྤཡུཏྟཙིཏྟེ ཝིཙིཀིཙྪཱཝ ནཏྠི, ཀཐཾ ཝིཙིཀིཙྪཱསངྑཱརོ ཏཎྷཱཏོ ཛཱཡཏཱིཏི? ཨཔྤཧཱིནཏྟཱ. ཡསྶ ཧི ཏཎྷཱཡ ཨཔྤཧཱིནཱཡ སོ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ. དིཊྛིཡཱཔི ཨེསེཝ ནཡོ ལབྦྷཏིཡེཝ ཙཏཱུསུ ཧི ཙིཏྟུཔྤཱདེསུ སམྤཡུཏྟདིཊྛི ནཱམ ནཏྠི. ཡསྨཱ པན ཏཎྷཱཡ ཨཔྤཧཱིནཏྟཱ སཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏསྨཱ ཏཾ སནྡྷཱཡ ཏཏྲཱཔི ཨཡམཏྠོ ཡུཛྫཏི. ཨིཏི ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཏེཝཱིསཏིཡཱ ཋཱནེསུ ཨརཧཏྟཾ པཱཔེཏྭཱ ཝིཔསྶནཱ ཀཐིཏཱ. ནཝམཾ.

༡༠. པུཎྞམསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༢. དསམེ ཏདཧུཔོསཐེཏིཨཱདི པཝཱརཎསུཏྟེ ཝིཏྠཱརིཏམེཝ. ཀིཉྩིདེཝ དེསནྟི ཀིཉྩི ཀཱརཎཾ. སཀེ ཨཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ པུཙྪ ཡདཱཀངྑསཱིཏི ཀསྨཱ ཨེཝམཱཧ? སོ ཀིར བྷིཀྑུ པཉྩསཏབྷིཀྑུཔརིཝཱརོ. ཨཱཙརིཡེ པན ཋིཏཀེ པུཙྪནྟེ སཙེ ཏེ བྷིཀྑཱུ ནིསཱིདནྟི, སཏྠརི གཱརཝཾ ཀཏཾ ཧོཏི, ཨཱཙརིཡེ ཨགཱརཝཾ. སཙེ ཨུཊྛཧནྟི, ཨཱཙརིཡེ གཱརཝཾ ཀཏཾ ཧོཏི, སཏྠརི ཨགཱརཝཾ. ཨིཏི ནེསཾ ཙིཏྟཾ ཨནེཀགྒཾ བྷཝིསྶཏི, དེསནཾ སམྤཊིཙྪིཏུཾ ན སཀྑིསྶནྟི. ཏསྨིཾ པན ནིསཱིདིཏྭཱ པུཙྪནྟེ ཏེསཾ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ བྷཝིསྶཏི, དེསནཾ སམྤཊིཙྪིཏུཾ སཀྑིསྶནྟཱིཏི ཉཏྭཱ བྷགཝཱ ཨེཝམཱཧ. ཨིམེ ནུ ཁོ, བྷནྟེཏི ཨཡཾ ཐེརོ པཉྩནྣཾ བྷིཀྑུསཏཱནཾ ཨཱཙརིཡོ, པཉྩཀྑནྡྷམཏྟམྤི ནཔྤཛཱནཱཏཱིཏི ན ཝཏྟབྦོ. པཉྷཾ པུཙྪནྟེན པན ‘‘ཨིམེ པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ, ན ཨཉྙེ’’ཏི ཨེཝཾ ཛཱནནྟེན ཝིཡ ཧུཏྭཱ པུཙྪིཏུཾ ན ཝཊྚཏི, ཏསྨཱ ཨཛཱནནྟོ ཝིཡ པུཙྪཏི. ཏེཔི ཙསྶ ཨནྟེཝཱསིཀཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡོ ‘ཨཧཾ ཛཱནཱམཱི’ཏི ན ཀཐེཏི, སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེན པན སདྡྷིཾ སཾསནྡིཏྭཱཝ ཀཐེཏཱི’’ཏི སོཏབྦཾ སདྡྷཱཏབྦཾ མཉྙིསྶནྟཱིཏིཔི ཨཛཱནནྟོ ཝིཡ པུཙྪཏི.

ཚནྡམཱུལཀཱཏི ཏཎྷཱཚནྡམཱུལཀཱ. ན ཁོ བྷིཀྑུ ཏཉྙེཝ ཨུཔཱདཱནཾ ཏེ པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱཏི ཡསྨཱ ཚནྡརཱགམཏྟཾ པཉྩཀྑནྡྷཱ ན ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨིདཾ ཝུཏྟཾ. ཡསྨཱ པན སཧཛཱཏཏོ ཝཱ ཨཱརམྨཎཏོ ཝཱ ཁནྡྷེ མུཉྩིཏྭཱ ཨུཔཱདཱནཾ ནཏྠི, ཏསྨཱ ནཱཔི ཨཉྙཏྲ པཉྩཧི ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷེཧི ཨུཔཱདཱནནྟི ཝུཏྟཾ. ཏཎྷཱསམྤཡུཏྟསྨིཉྷི ཙིཏྟེ ཝཏྟམཱནེ ཏཾཙིཏྟསམུཊྛཱནརཱུཔཾ རཱུཔཀྑནྡྷོ, ཋཔེཏྭཱ ཏཾ ཏཎྷཾ སེསཱ ཨརཱུཔདྷམྨཱ ཙཏྟཱརོ ཁནྡྷཱཏི སཧཛཱཏཏོཔི ཁནྡྷེ མུཉྩིཏྭཱ ཨུཔཱདཱནཾ ནཏྠི. ཨུཔཱདཱནསྶ པན རཱུཔཱདཱིསུ ཨཉྙཏརཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ ཨུཔྤཛྫནཏོ ཨཱརམྨཎཏོཔི པཉྩཀྑནྡྷེ མུཉྩིཏྭཱ ཨུཔཱདཱནཾ ནཏྠི. ཚནྡརཱགཝེམཏྟཏཱཏི ཚནྡརཱགནཱནཏྟཾ. ཨེཝཾ ཁོ བྷིཀྑཱུཏི ཨེཝཾ རཱུཔཱརམྨཎསྶ ཚནྡརཱགསྶ ཝེདནཱདཱིསུ ཨཉྙཏརཾ ཨཱརམྨཎཾ ཨཀརཎཏོ སིཡཱ ཚནྡརཱགཝེམཏྟཏཱ. ཁནྡྷཱདྷིཝཙནནྟི ཁནྡྷཱཏི ཨཡཾ པཉྙཏྟི. ཨཡཾ པན ཨནུསནྡྷི ན གྷཊིཡཏི, ཀིཉྩཱཔི ན གྷཊིཡཏི, སཱནུསནྡྷིཀཱཝ པུཙྪཱ, སཱནུསནྡྷིཀཾ ཝིསྶཛྫནཾ. ཨཡཉྷི ཐེརོ ཏེསཾ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡེན པུཙྪཏི, སཏྠཱཔི ཏེསཾ ཏེསཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡེནེཝ ཝིསྶཛྫེཏི. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝ. དསམཾ.

ཨིམསྶ ཙ པན ཝགྒསྶ ཨེཀེཀསྨིཾ སུཏྟེ པཉྩསཏཱ པཉྩསཏཱ བྷིཀྑཱུ ཨརཧཏྟཾ པཏྟཱཏི.

ཁཛྫནཱིཡཝགྒོ ཨཊྛམོ.

༩. ཐེརཝགྒོ

༡. ཨཱནནྡསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༣. ཐེརཝགྒསྶ པཋམེ མནྟཱཎིཔུཏྟོཏི, མནྟཱཎིཡཱ ནཱམ བྲཱཧྨཎིཡཱ པུཏྟོ. ཨུཔཱདཱཡཱཏི ཨཱགམྨ ཨཱརབྦྷ སནྡྷཱཡ པཊིཙྩ. ཨསྨཱིཏི ཧོཏཱིཏི ཨསྨཱིཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཾ ཏཎྷཱམཱནདིཊྛིཔཔཉྩཏྟཡཾ ཧོཏི. དཧརོཏི ཏརུཎོ. ཡུཝཱཏི ཡོབྦནེན སམནྣཱགཏོ. མཎྜནཀཛཱཏིཀོཏི མཎྜནཀསབྷཱཝོ མཎྜནཀསཱིལོ. མུཁནིམིཏྟནྟི མུཁཔཊིབིམྦཾ. ཏཉྷི པརིསུདྡྷཾ ཨཱདཱསམཎྜལཾ པཊིཙྩ པཉྙཱཡཏི. ཀིཾ པན ཏཾ ཨོལོཀཡཏོ སཀམུཁཾ པཉྙཱཡཏི, པརམུཁནྟི? ཡདི སཀཾ བྷཝེཡྻ, པརམྨུཁཾ ཧུཏྭཱ པཉྙཱཡེཡྻ, ཨཐ པརསྶ བྷཝེཡྻ, ཝཎྞཱདཱིཧི ཨསདིསཾ ཧུཏྭཱ པཉྙཱཡེཡྻ. ཏསྨཱ ན ཏཾ ཨཏྟནོ, ན པརསྶ, ཨཱདཱསཾ པན ནིསྶཱཡ ནིབྷཱསརཱུཔཾ ནཱམ ཏཾ པཉྙཱཡཏཱིཏི ཝདནྟི. ཨཐ ཡཾ ཨུདཀེ པཉྙཱཡཏི, ཏཾ ཀེན ཀཱརཎེནཱཏི? མཧཱབྷཱུཏཱནཾ ཝིསུདྡྷཏཱཡ. དྷམྨོ མེ ཨབྷིསམིཏོཏི མཡཱ ཉཱཎེན ཙཏུསཙྩདྷམྨོ ཨབྷིསམཱགཏོ, སོཏཱཔནྣོསྨི ཛཱཏོཏི ཀཐེསི. པཋམཾ.

༢. ཏིསྶསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༤. དུཏིཡེ མདྷུརཀཛཱཏོ ཝིཡཱཏི སཉྫཱཏགརུབྷཱཝོ ཝིཡ ཨཀམྨཉྙོ. དིསཱཔི མེཏི ཨཡཾ པུརཏྠིམཱ ཨཡཾ དཀྑིཎཱཏི ཨེཝཾ དིསཱཔི མཡ྄ཧཾ ན པཀྑཱཡནྟི, ན པཱཀཊཱ ཧོནྟཱིཏི ཝདཏི. དྷམྨཱཔི མཾ ན པཊིབྷནྟཱིཏི པརིཡཏྟིདྷམྨཱཔི མཡ྄ཧཾ ན ཨུཔཊྛཧནྟི, ཨུགྒཧིཏཾ སཛ྄ཛྷཱཡིཏཾ ན དིསྶཏཱིཏི ཝདཏི. ཝིཙིཀིཙྪཱཏི ནོ མཧཱཝིཙིཀིཙྪཱ. ན ཧི ཏསྶ ‘‘སཱསནཾ ནིཡྻཱནིཀཾ ནུ ཁོ, ན ནུ ཁོ’’ཏི ཝིམཏི ཨུཔྤཛྫཏི. ཨེཝཾ པནསྶ ཧོཏི ‘‘སཀྑིསྶཱམི ནུ ཁོ སམཎདྷམྨཾ ཀཱཏུཾ, ཨུདཱཧུ པཏྟཙཱིཝརདྷཱརཎམཏྟམེཝ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི.

ཀཱམཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནནྟི ཡཐཱ ཧི ནིནྣཾ པལླལཾ ཨོལོཀེནྟསྶ དསྶནརཱམཎེཡྻཀམཏྟཾ ཨཏྠི, ཡོ པནེཏྠ ཨོཏརཏི, ཏཾ ཙཎྜམཱིནཱཀུལཏཱཡ ཨཱཀཌྜྷིཏྭཱ ཨནཡབྱསནཾ པཱཔེཏི, ཨེཝམེཝཾ པཉྩསུ ཀཱམགུཎེསུ ཙཀྑུདྭཱརཱདཱིནཾ ཨཱརམྨཎེ རཱམཎེཡྻཀམཏྟཾ ཨཏྠི, ཡོ པནེཏྠ གེདྷཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཏཾ ཨཱཀཌྜྷིཏྭཱ ནིརཡཱདཱིསུ ཨེཝ པཀྑིཔནྟི. ཨཔྤསྶཱདཱ ཧི ཀཱམཱ བཧུདུཀྑཱ བཧུཔཱཡཱསཱ, ཨཱདཱིནཝོ ཨེཏྠ བྷིཡྻོཏི ཨིམཾ ཨཏྠཝསཾ པཊིཙྩ ‘‘ཀཱམཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨཧམནུགྒཧེནཱཏི ཨཧཾ དྷམྨཱམིསཱནུགྒཧེཧི ཨནུགྒཎྷཱམི. ཨབྷིནནྡཱིཏི སམྤཊིཙྪི. ན ཀེཝལཉྩ ཨབྷིནནྡི, ཨིམཾ པན སཏྠུ སནྟིཀཱ ཨསྶཱསཾ ལབྷིཏྭཱ གྷཊེནྟོ ཝཱཡམནྟོ ཀཏིཔཱཧེན ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱསི. དུཏིཡཾ.

༣. ཡམཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༥. ཏཏིཡེ དིཊྛིགཏནྟི སཙེ ཧིསྶ ཨེཝཾ བྷཝེཡྻ ‘‘སངྑཱརཱ ཨུཔྤཛྫནྟི ཙེཝ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི ཙ, སངྑཱརཔྤཝཏྟམེཝ ཨཔྤཝཏྟཾ ཧོཏཱི’’ཏི, དིཊྛིགཏཾ ནཱམ ན བྷཝེཡྻ, སཱསནཱཝཙརིཀཾ ཉཱཎཾ བྷཝེཡྻ. ཡསྨཱ པནསྶ ‘‘སཏྟོ ཨུཙྪིཛྫཏི ཝིནསྶཏཱི’’ཏི ཨཧོསི, ཏསྨཱ དིཊྛིགཏཾ ནཱམ ཛཱཏཾ. ཐཱམསཱ པརཱམཱསཱཏི དིཊྛིཐཱམེན ཙེཝ དིཊྛིཔརཱམཱསེན ཙ.

ཡེནཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོཏི ཡཐཱ ནཱམ པཙྩནྟེ ཀུཔིཏེ ཏཾ ཝཱུཔསམེཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ རཱཛཔུརིསཱ སེནཱཔཏིསྶ ཝཱ རཉྙོ ཝཱ སནྟིཀཾ གཙྪནྟི, ཨེཝཾ དིཊྛིགཏཝསེན ཏསྨིཾ ཐེརེ ཀུཔིཏེ ཏཾ ཝཱུཔསམེཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཡེན དྷམྨརཱཛསྶ དྷམྨསེནཱཔཏི ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ, ཏེནུཔསངྐམིཾསུ. ཨེཝཾབྱཱཁོཏི ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ སནྟིཀེ ཝིཡ ཐེརསྶ སམྨུཁཱ པགྒཡ྄ཧ ཝཏྟུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨོལམྦནྟེན ཧདཡེན ‘‘ཨེཝཾབྱཱཁོ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཨཱཝུསོཏི? ཨིདཾ ཐེརོ ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ, ‘‘ནཱཡཾ ཨཏྟནོ ལདྡྷིཡཾ དོསཾ པསྶཏི, དྷམྨདེསནཱཡ ཨསྶ ཏཾ པཱཀཊཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཏིཔརིཝཊྚཾ དེསནཾ དེསེཏུཾ ཨཱརབྷི.

ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཨཱཝུསོ ཡམཀ, རཱུཔཾ ཏཐཱགཏོཏི ཨིདཾ ཀསྨཱ ཨཱརདྡྷཾ? ཨནུཡོགཝཏྟཾ དཱཔནཏྠཾ. ཏིཔརིཝཊྚདེསནཱཝསཱནསྨིཉྷི ཐེརོ སོཏཱཔནྣོ ཛཱཏོ. ཨཐ ནཾ ཨནུཡོགཝཏྟཾ དཱཔེཏུཾ ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ? ཏཐཱགཏོཏི སཏྟོ. རཱུཔཾ ཝེདནཱ སཉྙཱ སངྑཱརཱ ཝིཉྙཱཎནྟི ཨིམེ པཉྩཀྑནྡྷེ སམྤིཎྜེཏྭཱ ‘‘ཏཐཱགཏོ’’ཏི སམནུཔསྶསཱིཏི པུཙྪཏི. ཨེཏྠ ཙ ཏེ, ཨཱཝུསོཏི ཨིདཾ ཐེརསྶ ཨནུཡོགེ བྷུམྨཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཨེཏྠ ཙ ཏེ ཨེཏྟཀེ ཋཱནེ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཙྩཏོ ཐིརཏོ སཏྟེ ཨནུཔལབྦྷིཡམཱནེཏི. སཙེ ཏཾ, ཨཱཝུསོཏི ཨིདམེཏཾ ཨཉྙཾ བྱཱཀརཱཔེཏུཀཱམོ པུཙྪཏི. ཡཾ དུཀྑཾ ཏཾ ནིརུདྡྷནྟི ཡཾ དུཀྑཾ, ཏདེཝ ནིརུདྡྷཾ, ཨཉྙོ སཏྟོ ནིརུཛ྄ཛྷནཀོ ནཱམ ནཏྠི, ཨེཝཾ བྱཱཀརེཡྻནྟི ཨཏྠོ.

ཨེཏསྶེཝ ཨཏྠསྶཱཏི ཨེཏསྶ པཋམམགྒསྶ. བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ཉཱཎཱཡཱཏི ཨཏིརེཀཔྤམཱཎསྶ ཉཱཎསྶ ཨཏྠཱཡ, སཧཝིཔསྶནཀཱནཾ ཨུཔརི ཙ ཏིཎྞཾ མགྒཱནཾ ཨཱཝིབྷཱཝཏྠཱཡཱཏི ཨཏྠོ. ཨཱརཀྑསམྤནྣོཏི ཨནྟོཨཱརཀྑེན ཙེཝ བཧིཨཱརཀྑེན ཙ སམནྣཱགཏོ. ཨཡོགཀྑེམཀཱམོཏི ཙཏཱུཧི ཡོགེཧི ཁེམབྷཱཝཾ ཨནིཙྪནྟོ. པསཡ྄ཧཱཏི པསཡ྄ཧིཏྭཱ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ. ཨནུཔཁཛྫཱཏི ཨནུཔཝིསིཏྭཱ.

པུབྦུཊྛཱཡཱིཏིཨཱདཱིསུ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ ཨཱསནཏོ པཋམཏརཾ ཝུཊྛཱཏཱིཏི པུབྦུཊྛཱཡཱི. ཏསྶ ཨཱསནཾ དཏྭཱ ཏསྨིཾ ནིསིནྣེ པཙྪཱ ནིཔཏཏི ནིསཱིདཏཱིཏི, པཙྪཱནིཔཱཏཱི. པཱཏོཝ ཝུཊྛཱཡ ‘‘ཨེཏྟཀཱ ཀསིཏུཾ གཙྪཐ, ཨེཏྟཀཱ ཝཔིཏུ’’ནྟི ཝཱ སབྦཔཋམཾ ཝུཊྛཱཏཱིཏི པུབྦུཊྛཱཡཱི. སཱཡཾ སབྦེསུ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནཾ གཏེསུ གེཧསྶ སམནྟཏོ ཨཱརཀྑཾ སཾཝིདྷཱཡ དྭཱརཱནི ཐཀེཏྭཱ སབྦཔཙྪཱ ནིཔཛྫནཏོཔི པཙྪཱནིཔཱཏཱི. ‘‘ཀིཾ ཀརོམི, ཨཡྻཔུཏྟ? ཀིཾ ཀརོམི ཨཡྻཔུཏྟཱ’’ཏི? མུཁཾ ཨོལོཀེནྟོ ཀིཾཀཱརཾ པཊིསཱཝེཏཱིཏི ཀིཾཀཱརཔཊིསྶཱཝཱི. མནཱཔཾ ཙརཏཱིཏི མནཱཔཙཱརཱི. པིཡཾ ཝདཏཱིཏི པིཡཝཱདཱི. མིཏྟཏོཔི ནཾ སདྡཧེཡྻཱཏི མིཏྟོ མེ ཨཡནྟི སདྡཧེཡྻ. ཝིསྶཱསཾ ཨཱཔཛྫེཡྻཱཏི ཨེཀཏོ པཱནབྷོཛནཱདིཾ ཀརོནྟོ ཝིསྶཱསིཀོ བྷཝེཡྻ. སཾཝིསྶཏྠོཏི སུཊྛུ ཝིསྶཏྠོ.

ཨེཝམེཝ ཁོཏི ཨེཏྠ ཨིདཾ ཨོཔམྨསཾསནྡནཾ – བཱལགཧཔཏིཔུཏྟོ ཝིཡ ཧི ཝཊྚསནྣིསྶིཏཀཱལེ ཨསྶུཏཝཱ པུཐུཛྫནོ, ཝདྷཀཔཙྩཱམིཏྟོ ཝིཡ ཨབལདུབྦལཱ པཉྩཀྑནྡྷཱ, ཝདྷཀཔཙྩཱམིཏྟསྶ ‘‘བཱལགཧཔཏིཔུཏྟཾ ཨུཔཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི ཨུཔགཏཀཱལོ ཝིཡ པཊིསནྡྷིཀྑཎེ ཨུཔགཏཱ པཉྩཀྑནྡྷཱ, ཏསྶ ཧི ‘‘ན མེ ཨཡཾ སཧཱཡོ, ཝདྷཀཔཙྩཏྠིཀོ ཨཡ’’ནྟི ཨཛཱནནཀཱལོ ཝིཡ ཝཊྚནིསྶིཏཔུཐུཛྫནསྶ པཉྩཀྑནྡྷེ ‘‘ན ཨིམེ མཡ྄ཧ’’ནྟི ཨགཧེཏྭཱ ‘‘མམ རཱུཔཾ, མམ ཝེདནཱ, མམ སཉྙཱ, མམ སངྑཱརཱ, མམ ཝིཉྙཱཎ’’ནྟི གཧིཏཀཱལོ, ཝདྷཀཔཙྩཏྠིཀསྶ ‘‘མིཏྟོ མེ ཨཡ’’ནྟི གཧེཏྭཱ སཀྐཱརཀརཎཀཱལོ ཝིཡ ‘‘མམ ཨིམེ’’ཏི གཧེཏྭཱ པཉྩནྣཾ ཁནྡྷཱནཾ ནྷཱཔནབྷོཛནཱདཱིཧི སཀྐཱརཀརཎཀཱལོ, ‘‘ཨཏིཝིསྶཏྠོ མེ ཨཡ’’ནྟི ཉཏྭཱ སཀྐཱརཾ ཀརོནྟསྶེཝ ཨསིནཱ སཱིསཙྪིནྡནཾ ཝིཡ ཝིསྶཏྠསྶ བཱལཔུཐུཛྫནསྶ ཏིཁིཎེཧི བྷིཛྫམཱནེཧི ཁནྡྷེཧི ཛཱིཝིཏཔརིཡཱདཱནཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨུཔེཏཱིཏི ཨུཔགཙྪཏི. ཨུཔཱདིཡཏཱིཏི གཎྷཱཏི. ཨདྷིཊྛཱཏཱིཏི ཨདྷིཏིཊྛཏི. ཨཏྟཱ མེཏི ཨཡཾ མེ ཨཏྟཱཏི. སུཏཝཱ ཙ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཨརིཡསཱཝཀོཏི ཡཐཱ པན པཎྜིཏོ གཧཔཏིཔུཏྟོ ཨེཝཾ ཨུཔགཏཾ པཙྩཏྠིཀཾ ‘‘པཙྩཏྠིཀོ མེ ཨཡ’’ནྟི ཉཏྭཱ ཨཔྤམཏྟོ ཏཱནི ཏཱནི ཀམྨཱནི ཀཱརེཏྭཱ ཨནཏྠཾ པརིཧརཏི, ཨཏྠཾ པཱཔུཎཱཏི, ཨེཝཾ སུཏཝཱ ཨརིཡསཱཝཀོཔི ‘‘ན རཱུཔཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པཉྩཀྑནྡྷེ ཨཧནྟི ཝཱ མམནྟི ཝཱ ཨགཧེཏྭཱ, ‘‘པཙྩཏྠིཀཱ མེ ཨེཏེ’’ཏི ཉཏྭཱ རཱུཔསཏྟཀཨརཱུཔསཏྟཀཱདིཝསེན ཝིཔསྶནཱཡ ཡོཛེཏྭཱཝ ཏཏོནིདཱནཾ དུཀྑཾ པརིཝཛྫེཏྭཱ ཨགྒཕལཾ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝ. ཏཏིཡཾ.

༤. ཨནུརཱདྷསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༦. ཙཏུཏྠེ ཨརཉྙཀུཊིཀཱཡནྟི ཏསྶེཝ ཝིཧཱརསྶ པཙྩནྟེ པཎྞསཱལཱཡཾ. ཏཾ ཏཐཱགཏོཏི ཏུམྷཱཀཾ སཏྠཱ ཏཐཱགཏོ ཏཾ སཏྟཾ ཏཐཱགཏཾ. ཨཉྙཏྲ ཨིམེཧཱིཏི ཏསྶ ཀིར ཨེཝཾ ཨཧོསི ‘‘ཨིམེ སཱསནསྶ པཊིཔཀྑཱ པཊིཝིལོམཱ, ཡཐཱ ཨིམེ བྷཎནྟི, ན ཨེཝཾ སཏྠཱ པཉྙཱཔེསྶཏི, ཨཉྙཐཱ པཉྙཱཔེསྶཏཱི’’ཏི. ཏསྨཱ ཨེཝམཱཧ. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཏེ ཨཉྙཏིཏྠིཡཱཏི ཨེཝཾ ཐེརེན ཨཏྟནོ ཙ པརེསཉྩ སམཡཾ ཨཛཱནིཏྭཱ ཝུཏྟེ ཨེཀདེསེན སཱསནསམཡཾ ཛཱནནྟཱ ཐེརསྶ ཝཱདེ དོསཾ དཱཏུཀཱམཱ ཏེ ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ པརིབྦཱཛཀཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨནུརཱདྷཾ ཨེཏདཝོཙུཾ.

ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི ཨནུརཱདྷཱཏི སཏྠཱ ཏསྶ ཀཐཾ སུཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ བྷིཀྑུ ཨཏྟནོ ལདྡྷིཡཾ དོསཾ ན ཛཱནཱཏི, ཀཱརཀོ པནེས ཡུཏྟཡོགོ, དྷམྨདེསནཱཡ ཨེཝ ནཾ ཛཱནཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཏིཔརིཝཊྚཾ དེསནཾ དེསེཏུཀཱམོ ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཨནུརཱདྷཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨཐསྶ ཏཱཡ དེསནཱཡ ཨརཧཏྟཔྤཏྟསྶ ཨནུཡོགཝཏྟཾ ཨཱརོཔེནྟོ ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཨནུརཱདྷ? རཱུཔཾ ཏཐཱགཏོཏིཨཱདིམཱཧ. དུཀྑཉྩེཝ པཉྙཔེམི, དུཀྑསྶ ཙ ནིརོདྷནྟི ཝཊྚདུཀྑཉྩེཝ ཝཊྚདུཀྑསྶ ཙ ནིརོདྷཾ ནིབྦཱནཾ པཉྙཔེམི. དུཀྑནྟི ཝཱ ཝཙནེན དུཀྑསཙྩཾ གཧིཏཾ. ཏསྨིཾ གཧིཏེ སམུདཡསཙྩཾ གཧིཏམེཝ ཧོཏི, ཏསྶ མཱུལཏྟཱ. ནིརོདྷནྟི ཝཙནེན ནིརོདྷསཙྩཾ གཧིཏཾ. ཏསྨིཾ གཧིཏེ མགྒསཙྩཾ གཧིཏམེཝ ཧོཏི ཏསྶ ཨུཔཱཡཏྟཱ. ཨིཏི པུབྦེ ཙཱཧཾ, ཨནུརཱདྷ, ཨེཏརཧི ཙ ཙཏུསཙྩམེཝ པཉྙཔེམཱིཏི དསྶེཏི. ཨེཝཾ ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཝཊྚཝིཝཊྚམེཝ ཀཐིཏཾ. ཙཏུཏྠཾ.

༥. ཝཀྐལིསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༧. པཉྩམེ ཀུམྦྷཀཱརནིཝེསནེཏི ཀུམྦྷཀཱརསཱལཱཡཾ. ཐེརོ ཀིར ཝུཏྠཝསྶོ པཝཱརེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡ ཨཱགཙྪཏི. ཏསྶ ནགརམཛ྄ཛྷེ མཧཱཨཱབཱདྷོ ཨུཔྤཛྫི, པཱདཱ ན ཝཧནྟི. ཨཐ ནཾ མཉྩཀསིཝིཀཱཡ ཀུམྦྷཀཱརསཱལཾ ཨཱཧརིཾསུ. སཱ ཙ སཱལཱ ཏེསཾ ཀམྨསཱལཱ, ན ནིཝེསནསཱལཱ. ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ཀུམྦྷཀཱརནིཝེསནེ ཝིཧརཏཱི’’ཏི. བཱལ༹ྷགིལཱནོཏི ཨདྷིམཏྟགིལཱནོ. སམདྷོསཱིཏི སམནྟཏོ ཨདྷོསི, ཙལནཱཀཱརེན ཨཔཙིཏིཾ དསྶེསི. ཝཏྟཾ ཀིརེཏཾ བཱལ༹ྷགིལཱནེནཔི བུཌྜྷཏརཾ དིསྭཱ ཨུཊྛཱནཱཀཱརེན ཨཔཙིཏི དསྶེཏབྦཱ. ཏེན པན ‘‘མཱ ཙལི མཱ ཙལཱི’’ཏི ཝཏྟབྦོ. སནྟིམཱནི ཨཱསནཱནཱིཏི བུདྡྷཀཱལསྨིཉྷི ཨེཀསྶཔི བྷིཀྑུནོ ཝསནཊྛཱནེ ‘‘སཙེ སཏྠཱ ཨཱགཙྪིསྶཏི, ཨིདྷ ནིསཱིདིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱསནཾ པཉྙཏྟམེཝ ཧོཏི ཨནྟམསོ ཕལཀམཏྟམྤི པཎྞསནྠཱརམཏྟམྤི. ཁམནཱིཡཾ ཡཱཔནཱིཡནྟི ཀཙྩི དུཀྑཾ ཁམིཏུཾ ཨིརིཡཱཔཐཾ ཝཱ ཡཱཔེཏུཾ སཀྐཱཏི པུཙྪཏི. པཊིཀྐམནྟཱིཏི ནིཝཏྟནྟི. ཨབྷིཀྐམནྟཱིཏི ཨདྷིགཙྪནྟི. པཊིཀྐམོསཱནནྟི པཊིཀྐམོ ཨེཏཱསཾ. སཱིལཏོ ན ཨུཔཝདཏཱིཏི སཱིལཾ ཨཱརབྦྷ སཱིལབྷཱཝེན ན ཨུཔཝདཏི. ཙིརཔཊིཀཱཧནྟི ཙིརཔཊིཀོ ཨཧཾ, ཙིརཏོ པཊྛཱཡ ཨཧནྟི ཨཏྠོ. པཱུཏིཀཱཡེནཱཏི ཨཏྟནོ སུཝཎྞཝཎྞམྤི ཀཱཡཾ བྷགཝཱ དྷུཝཔགྒྷརཎཊྛེན ཨེཝམཱཧ. ཡོ ཁོ, ཝཀྐལི, དྷམྨནྟི ཨིདྷ བྷགཝཱ ‘‘དྷམྨཀཱཡོ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཏཐཱགཏོ’’ཏི ཝུཏྟཾ དྷམྨཀཱཡཏཾ དསྶེཏི. ནཝཝིདྷོ ཧི ལོཀུཏྟརདྷམྨོ ཏཐཱགཏསྶ ཀཱཡོ ནཱམ.

ཨིདཱནི ཐེརསྶ ཏིཔརིཝཊྚདྷམྨདེསནཾ ཨཱརབྷནྟོ ཏཾ ཀིཾ མཉྙསཱིཏིཨཱདིམཱཧ. ཀཱལ༹སིལཱཏི ཀཱལ༹སིལཱཝིཧཱརོ. ཝིམོཀྑཱཡཱཏི མགྒཝིམོཀྑཏྠཱཡ. སུཝིམུཏྟོ ཝིམུཙྩིསྶཏཱིཏི ཨརཧཏྟཕལཝིམུཏྟིཡཱ ཝིམུཏྟོ ཧུཏྭཱ ཝིམུཙྩིསྶཏི. ཏཱ ཀིར དེཝཏཱ ‘‘ཡེན ནཱིཧཱརེན ཨིམིནཱ ཝིཔསྶནཱ ཨཱརདྡྷཱ, ཨནནྟརཱཡེན ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཨེཝམཱཧཾསུ. ཨཔཱཔཀནྟི ཨལཱམཀཾ. སཏྠཾ ཨཱཧརེསཱིཏི ཐེརོ ཀིར ཨདྷིམཱནིཀོ ཨཧོསི. སོ སམཱདྷིཝིཔསྶནཱཧི ཝིཀྑམྦྷིཏཱནཾ ཀིལེསཱནཾ སམུདཱཙཱརཾ ཨཔསྶནྟོ ‘‘ཁཱིཎཱསཝོམྷཱི’’ཏི སཉྙཱི ཧུཏྭཱ ‘‘ཀིཾ མེ ཨིམིནཱ དུཀྑེན ཛཱིཝིཏེན? སཏྠཾ ཨཱཧརིཏྭཱ མརིསྶཱམཱི’’ཏི ཏིཁིཎེན སཏྠེན ཀཎྛནཱལ༹ཾ ཚིནྡི. ཨཐསྶ དུཀྑཱ ཝེདནཱ ཨུཔྤཛྫི. སོ ཏསྨིཾ ཁཎེ ཨཏྟནོ པུཐུཛྫནབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཨཝིསྶཊྛཀམྨཊྛཱནཏྟཱ སཱིགྷཾ མཱུལཀམྨཊྛཱནཾ ཨཱདཱཡ སམྨསནྟོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཏྭཱཝ ཀཱལམཀཱསི. པཙྩཝེཀྑཎཱ པནསྶ ཙ ཀཐཾ ཨཧོསཱིཏི? ཁཱིཎཱསཝསྶ ཨེཀཱུནཝཱིསཏི པཙྩཝེཀྑཎཱ ན སབྦཱཝ ཨཝསྶཾ ལདྡྷབྦཱ, ཏིཁིཎེནཱཔི པན ཨསིནཱ སཱིསེ ཚིཛྫནྟེ ཨེཀཾ དྭེ ཉཱཎཱནི ཨཝསྶཾ ཨུཔྤཛྫནྟི.

ཝིཝཏྟཀྑནྡྷནྟི པརིཝཏྟཀྑནྡྷཾ. སེམཱནནྟི སཡམཱནཾ. ཐེརོ ཀིར ཨུཏྟཱནཀོ ནིཔནྣོ སཏྠཾ ཨཱཧརི. ཏསྶ སརཱིརཾ ཡཐཱཋིཏམེཝ ཨཧོསི. སཱིསཾ པན དཀྑིཎཔསྶེན པརིཝཏྟིཏྭཱ ཨཊྛཱསི. ཨརིཡསཱཝཀཱ ཧི ཡེབྷུཡྻེན དཀྑིཎཔསྶེནེཝ ཀཱལཾ ཀརོནྟི. ཏེནསྶ སརཱིརཾ ཡཐཱཋིཏཾཡེཝ ཨཧོསི. སཱིསཾ པན དཀྑིཎཔསྶེན པརིཝཏྟིཏྭཱ ཋིཏཾ. ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝིཝཏྟཀྑནྡྷོ ནཱམ ཛཱཏོཏིཔི ཝདནྟི. དྷཱུམཱཡིཏཏྟནྟི དྷཱུམཱཡནབྷཱཝཾ. ཏིམིརཱཡིཏཏྟནྟི ཏིམིརཱཡནབྷཱཝཾ. དྷཱུམཝལཱཧཀཾ ཝིཡ ཏིམིརཝལཱཧཀཾ ཝིཡ ཙཱཏི ཨཏྠོ. པཉྩམཾ.

༦. ཨསྶཛིསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༨. ཚཊྛེ ཀསྶཔཀཱརཱམེཏི ཀསྶཔསེཊྛིནཱ ཀཱརིཏེ ཨཱརཱམེ. ཀཱཡསངྑཱརེཏི ཨསྶཱསཔསྶཱསེ. སོ ཧི ཏེ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནེན པསྶམྦྷིཏྭཱ པསྶམྦྷིཏྭཱ ཝིཧཱསི. ཨེཝཾ ཧོཏཱིཏི ཨིདཱནི ཏཾ སམཱདྷིཾ ཨཔྤཊིལབྷནྟསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི. ནོ ཙསྶཱཧཾ པརིཧཱཡཱམཱིཏི ཀཙྩི ནུ ཁོ ཨཧཾ སཱསནཏོ ན པརིཧཱཡཱམི? ཏསྶ ཀིར ཨཱབཱདྷདོསེན ཨཔྤིཏཔྤིཏཱ སམཱཔཏྟི པརིཧཱཡི, ཏསྨཱ ཨེཝཾ ཙིནྟེསི. སམཱདྷིསཱརཀཱ སམཱདྷིསཱམཉྙཱཏི སམཱདྷིཾཡེཝ སཱརཉྩ སཱམཉྙཉྩ མཉྙནྟི. མཡ྄ཧཾ པན སཱསནེ ན ཨེཏཾ སཱརཾ, ཝིཔསྶནཱམགྒཕལཱནི སཱརཾ. སོ ཏྭཾ སམཱདྷིཏོ པརིཧཱཡནྟོ ཀསྨཱ ཙིནྟེསི ‘‘སཱསནཏོ པརིཧཱཡཱམཱི’’ཏི. ཨེཝཾ ཐེརཾ ཨསྶཱསེཏྭཱ ཨིདཱནིསྶ ཏིཔརིཝཊྚཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱརབྷནྟོ ཏཾ ཀིཾ མཉྙསཱིཏིཨཱདིམཱཧ. ཨཐསྶ ཏིཔརིཝཊྚདེསནཱཝསཱནེ ཨརཧཏྟཾ པཏྟསྶ སཏཏཝིཧཱརཾ དསྶེནྟོ སོ སུཁཾ ཙེ ཝེདནཾ ཝེདཡཏཱིཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨནབྷིནནྡིཏཱཏི པཛཱནཱཏཱིཏི སུཁཝེདནཱཡ ཏཱཝ ཨབྷིནནྡནཱ ཧོཏུ, དུཀྑཝེདནཱཡ ཀཐཾ ཧོཏཱིཏི? དུཀྑཾ པཏྭཱ སུཁཾ པཏྠེཏི, ཡདགྒེན སུཁཾ པཏྠེཏི, ཏདགྒེན དུཀྑཾ པཏྠེཏིཡེཝ. སུཁཝིཔརིཎཱམེན ཧི དུཀྑཾ ཨཱགཏམེཝ ཧོཏཱིཏི ཨེཝཾ དུཀྑེ ཨབྷིནནྡནཱ ཝེདིཏབྦཱ. སེསཾ པུབྦེ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི. ཚཊྛཾ.

༧. ཁེམཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༩. སཏྟམེ ཨཏྟནིཡནྟི ཨཏྟནོ པརིཀྑཱརཛཱཏཾ. ཨསྨཱིཏི ཨདྷིགཏནྟི ཨསྨཱིཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཱ ཏཎྷཱམཱནཱ ཨདྷིགཏཱ. སནྡྷཱཝནིཀཱཡཱཏི པུནཔྤུནཾ གམནཱགམནེན. ཨུཔསངྐམཱིཏི བདརིཀཱརཱམཏོ གཱཝུཏམཏྟཾ གྷོསིཏཱརཱམཾ ཨགམཱསི. དཱསཀཏྠེརོ པན ཙཏུཀྑཏྟུཾ གམནཱགམནེན ཏཾདིཝསཾ དྭིཡོཛནཾ ཨདྡྷཱནཾ ཨཱཧིཎྜི. ཀསྨཱ པན ཏཾ ཐེརཱ པཧིཎིཾསུ? ཝིསྶུཏསྶ དྷམྨཀཐིཀསྶ སནྟིཀཱ དྷམྨཾ སུཎིསྶཱམཱཏི. སཡཾ ཀསྨཱ ན གཏཱཏི? ཐེརསྶ ཝསནཊྛཱནཾ ཨརཉྙཾ སམྦཱདྷཾ, ཏཏྠ སཊྛིམཏྟཱནཾ ཐེརཱནཾ ཋཱཏུཾ ཝཱ ནིསཱིདིཏུཾ ཝཱ ཨོཀཱསོ ནཏྠཱིཏི ན གཏཱ. ‘‘ཨིདྷཱགནྟྭཱ ཨམྷཱཀཾ དྷམྨཾ ཀཐེཏཱུ’’ཏིཔི ཀསྨཱ པན ན པཧིཎིཾསཱུཏི? ཐེརསྶ ཨཱབཱདྷིཀཏྟཱ. ཨཐ ཀསྨཱ པུནཔྤུནཾ པཧིཎིཾསཱུཏི? སཡམེཝ ཉཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ ཀཐེཏུཾ ཨཱགམིསྶཏཱིཏི. ཐེརོཔི ཏེསཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཉཏྭཱཝ ཨགམཱསཱིཏི.

ན ཁྭཱཧཾ, ཨཱཝུསོ, རཱུཔནྟི ཡོ ཧི རཱུཔམེཝ ཨསྨཱིཏི ཝདཏི, ཏེན ཨིཏརེ ཙཏྟཱརོ ཁནྡྷཱ པཙྩཀྑཱཏཱ ཧོནྟི. ཡོ ཨཉྙཏྲ རཱུཔཱ ཝདཏི, ཏེན རཱུཔཾ པཙྩཀྑཱཏཾ ཧོཏི. ཝེདནཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཐེརསྶ པན སམཱུཧཏོ པཉྩསུཔི ཁནྡྷེསུ ཨསྨཱིཏི ཨདྷིགཏོ, ཏསྨཱ ཨེཝམཱཧ. ཧོཏེཝཱཏི ཧོཏིཡེཝ. ཨནུསཧགཏོཏི སུཁུམོ. ཨཱུསེཏི ཚཱརིཀཱཁཱརེ. ཁཱརེཏི ཨཱུསཁཱརེ. སམྨདྡིཏྭཱཏི ཏེམེཏྭཱ ཁཱདེཏྭཱ.

ཨེཝམེཝ ཁོཏི ཨེཏྠ ཨིདཾ ཨོཔམྨསཾསནྡནཾ – ཀིལིཊྛཝཏྠཾ ཝིཡ ཧི པུཐུཛྫནསྶ ཙིཏྟཱཙཱརོ, ཏཡོ ཁཱརཱ ཝིཡ ཏིསྶོ ཨནུཔསྶནཱ, ཏཱིཧི ཁཱརེཧི དྷོཏཝཏྠཾ ཝིཡ དེསནཱཡ མདྡིཏྭཱ ཋིཏོ ཨནཱགཱམིནོ ཙིཏྟཱཙཱརོ, ཨནུསཧགཏོ ཨཱུསཱདིགནྡྷོ ཝིཡ ཨརཧཏྟམགྒཝཛ྄ཛྷཱ ཀིལེསཱ, གནྡྷཀརཎྜཀོ ཝིཡ ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎཾ གནྡྷཀརཎྜཀཾ ཨཱགམྨ ཨནུསཧགཏཱནཾ ཨཱུསགནྡྷཱདཱིནཾ སམུགྒྷཱཏོ ཝིཡ ཨརཧཏྟམགྒེན སབྦཀིལེསཀྑཡོ, གནྡྷཔརིབྷཱཝིཏཝཏྠཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཚཎདིཝསེ ཨནྟརཝཱིཐིཡཾ སུགནྡྷགནྡྷིནོ ཝིཙརཎཾ ཝིཡ ཁཱིཎཱསཝསྶ སཱིལགནྡྷཱདཱིཧི དས དིསཱ ཨུཔཝཱཡནྟསྶ ཡཐཱཀཱམཙཱརོ.

ཨཱཙིཀྑིཏུནྟི ཀཐེཏུཾ. དེསེཏུནྟི པཀཱསེཏུཾ. པཉྙཱཔེཏུནྟི ཛཱནཱཔེཏུཾ. པཊྛཔེཏུནྟི པཏིཊྛཱཔེཏུཾ. ཝིཝརིཏུནྟི ཝིཝཊཾ ཀཱཏུཾ. ཝིབྷཛིཏུནྟི སུཝིབྷཏྟཾ ཀཱཏུཾ. ཨུཏྟཱནཱིཀཱཏུནྟི ཨུཏྟཱནཀཾ ཀཱཏུཾ. སཊྛིམཏྟཱནཾ ཐེརཱནནྟི ཏེ ཀིར ཐེརེན ཀཐིཏཀཐིཏཊྛཱནེ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཨུཔརཱུཔརི སམྨསནྟཱ དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ. ཐེརོཔི ཨཉྙེན ནཱིཧཱརེན ཨཀཐེཏྭཱ ཝིཔསྶནཱསཧགཏཙིཏྟེནེཝ ཀཐེསི. ཏསྨཱ སོཔི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘སཊྛིམཏྟཱནཾ ཐེརཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཱནི ཝིམུཙྩིཾསུ ཨཱཡསྨཏོ ཁེམཀསྶ ཙཱ’’ཏི. སཏྟམཾ.

༨. ཚནྣསུཏྟཝཎྞནཱ

༩༠. ཨཊྛམེ ཨཱཡསྨཱ ཚནྣོཏི ཏཐཱགཏེན སདྡྷིཾ ཨེཀདིཝསེ ཛཱཏོ མཧཱབྷིནིཀྑམནདིཝསེ སདྡྷིཾ ནིཀྑམིཏྭཱ པུན ཨཔརབྷཱགེ སཏྠུ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ བུདྡྷོ ཨམྷཱཀཾ དྷམྨོ’’ཏི ཨེཝཾ མཀྑཱི ཙེཝ པལཱ༹སཱི ཙ ཧུཏྭཱ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ཕརུསཝཱཙཱཡ སངྒྷཊྚནཾ ཀརོནྟོ ཐེརོ. ཨཝཱཔུརཎཾ ཨཱདཱཡཱཏི ཀུཉྩིཀཾ གཧེཏྭཱ. ཝིཧཱརེན ཝིཧཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱཏི ཨེཀཾ ཝིཧཱརཾ པཝིསིཏྭཱ ཏཏོ ཨཉྙཾ, ཏཏོ ཨཉྙནྟི ཨེཝཾ ཏེན ཏེན ཝིཧཱརེན ཏཾ ཏཾ ཝིཧཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ. ཨེཏདཝོཙ ཨོཝདནྟུ མནྟི ཀསྨཱ ཨེཝཾ མཧནྟེན ཨུསྶཱཧེན ཏཏྠ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཨེཏཾ ཨཝོཙཱཏི? ཨུཔྤནྣསཾཝེགཏཱཡ. ཏསྶ ཧི པརིནིབྦུཏེ སཏྠརི དྷམྨསངྒཱཧཀཏྠེརེཧི པེསིཏོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཀོསམྦིཾ གནྟྭཱ བྲཧྨདཎྜཾ ཨདཱསི. སོ དིནྣེ བྲཧྨདཎྜེ སཉྫཱཏཔརིལཱ༹ཧོ ཝིསཉྙཱིབྷཱུཏོ པཏིཏྭཱ པུན སཉྙཾ ལབྷིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ ཨེཀསྶ བྷིཀྑུནོ སནྟིཀཾ གཏོ, སོ ཏེན སདྡྷིཾ ཀིཉྩི ན ཀཐེསི. ཨཉྙསྶ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི, སོཔི ན ཀཐེསཱིཏི ཨེཝཾ སཀལཝིཧཱརཾ ཝིཙརིཏྭཱ ནིབྦིནྣོ པཏྟཙཱིཝརཾ ཨཱདཱཡ བཱརཱཎསིཾ གནྟྭཱ ཨུཔྤནྣསཾཝེགོ ཏཏྠ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཨེཝཾ ཨཝོཙ.

སབྦེ སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱཏི སབྦེ ཏེབྷཱུམཀསངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱ. སབྦེ དྷམྨཱ ཨནཏྟཱཏི སབྦེ ཙཏུབྷཱུམཀདྷམྨཱ ཨནཏྟཱ. ཨིཏི སབྦེཔི ཏེ བྷིཀྑཱུ ཐེརཾ ཨོཝདནྟཱ ཨནིཙྩལཀྑཎཾ ཨནཏྟལཀྑཎནྟི དྭེཝ ལཀྑཎཱནི ཀཐེཏྭཱ དུཀྑལཀྑཎཾ ན ཀཐཡིཾསུ. ཀསྨཱ? ཨེཝཾ ཀིར ནེསཾ ཨཧོསི – ‘‘ཨཡཾ བྷིཀྑུ ཝཱདཱི དུཀྑལཀྑཎེ པཉྙཱཔིཡམཱནེ རཱུཔཾ དུཀྑཾ…པེ… ཝིཉྙཱཎཾ དུཀྑཾ, མགྒོ དུཀྑོ, ཕལཾ དུཀྑནྟི ‘ཏུམྷེ དུཀྑཔྤཏྟཱ བྷིཀྑཱུ ནཱམཱ’ཏི གཧཎཾ གཎྷེཡྻ, ཡཐཱ གཧཎཾ གཧེཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཨེཝཾ ནིདྡོསམེཝསྶ ཀཏྭཱ ཀཐེསྶཱམཱ’’ཏི དྭེཝ ལཀྑཎཱནི ཀཐཡིཾསུ.

པརིཏསྶནཱ ཨུཔཱདཱནཾ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི པརིཏསྶནཱ ཙ ཨུཔཱདཱནཉྩ ཨུཔྤཛྫཏི. པཙྩུདཱཝཏྟཏི མཱནསཾ, ཨཐ ཀོ ཙརཧི མེ ཨཏྟཱཏི ཡདི རཱུཔཱདཱིསུ ཨེཀོཔི ཨནཏྟཱ, ཨཐ ཀོ ནཱམ མེ ཨཏྟཱཏི ཨེཝཾ པཊིནིཝཏྟཏི ‘‘མཡ྄ཧཾ མཱནས’’ནྟི. ཨཡཾ ཀིར ཐེརོ པཙྩཡེ ཨཔརིགྒཧེཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེསི, སཱསྶ དུབྦལཝིཔསྶནཱ ཨཏྟགཱཧཾ པརིཡཱདཱཏུཾ ཨསཀྐུཎནྟཱི སངྑཱརེསུ སུཉྙཏོ ཨུཔཊྛཧནྟེསུ ‘‘ཨུཙྪིཛྫིསྶཱམི ཝིནསྶིསྶཱམཱི’’ཏི ཨུཙྪེདདིཊྛིཡཱ ཙེཝ པརིཏསྶནཱཡ ཙ པཙྩཡོ ཨཧོསི. སོ ཙ ཨཏྟཱནཾ པཱཔཏེ པཔཏནྟཾ ཝིཡ དིསྭཱ, ‘‘པརིཏསྶནཱ ཨུཔཱདཱནཾ ཨུཔྤཛྫཏི, པཙྩུདཱཝཏྟཏི མཱནསཾ, ཨཐ ཀོ ཙརཧི མེ ཨཏྟཱ’’ཏི ཨཱཧ. ན ཁོ པནེཝཾ དྷམྨཾ པསྶཏོ ཧོཏཱིཏི ཙཏུསཙྩདྷམྨཾ པསྶནྟསྶ ཨེཝཾ ན ཧོཏི. ཏཱཝཏིཀཱ ཝིསྶཊྛཱིཏི ཏཏྟཀོ ཝིསྶཱསོ. སམྨུཁཱ མེཏནྟི ཐེརོ ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ, ‘‘ཀཱིདིསཱ ནུ ཁོ ཨིམསྶ དྷམྨདེསནཱ སཔྤཱཡཱ’’ཏི? ཙིནྟེནྟོ ཏེཔིཊཀཾ བུདྡྷཝཙནཾ ཝིཙིནིཏྭཱ ཀཙྩཱནསུཏྟཾ (སཾ. ནི. ༢.༡༥) ཨདྡས ‘‘ཨིདཾ ཨཱདིཏོཝ དིཊྛིཝིནིཝེཋནཾ ཀཏྭཱ མཛ྄ཛྷེ བུདྡྷབལཾ དཱིཔེཏྭཱ སཎྷསུཁུམཔཙྩཡཱཀཱརཾ པཀཱསཡམཱནཾ གཏཾ, ཨིདམསྶ དེསེསྶཱམཱི’’ཏི དསྶེནྟོ ‘‘སམྨུཁཱ མེཏ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཨཊྛམཾ.

༩-༡༠. རཱཧུལསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༩༡-༩༢. ནཝམདསམཱནི རཱཧུལསཾཡུཏྟེ (སཾ. ནི. ༢.༡༨༨) ཝུཏྟཏྠཱནེཝ. ཀེཝལཾ ཧེཏཱནི ཨཡཾ ཐེརཝགྒོཏི ཀཏྭཱ ཨིདྷཱགཏཱནཱིཏི. ནཝམདསམཱནི.

ཐེརཝགྒོ ནཝམོ.

༡༠. པུཔྥཝགྒོ

༡. ནདཱིསུཏྟཝཎྞནཱ

༩༣. པུཔྥཝགྒསྶ པཋམེ པབྦཏེཡྻཱཏི པབྦཏེ པཝཏྟཱ. ཨོཧཱརིནཱིཏི སོཏེ པཏིཏཔཏིཏཱནི ཏིཎཔཎྞཀཊྛཱདཱིནི ཧེཊྛཱཧཱརིནཱི. དཱུརངྒམཱཏི ནིཀྑནྟཊྛཱནཏོ པཊྛཱཡ ཙཏུཔཉྩཡོཛནསཏགཱམིནཱི. སཱིགྷསོཏཱཏི ཙཎྜསོཏཱ. ཀཱསཱཏིཨཱདཱིནི སབྦཱནི ཏིཎཛཱཏཱནི. རུཀྑཱཏི ཨེརཎྜཱདཡོ དུབྦལརུཀྑཱ. ཏེ ནཾ ཨཛ྄ཛྷོལམྦེཡྻུནྟི ཏེ ཏཱིརེ ཛཱཏཱཔི ཨོནམིཏྭཱ ཨགྒེཧི ཨུདཀཾ ཕུསནྟེཧི ཨདྷིཨོལམྦེཡྻུཾ, ཨུཔརི ལམྦེཡྻུནྟི ཨཏྠོ. པལུཛྫེཡྻུནྟི སམཱུལམཏྟིཀཱཡ སདྡྷིཾ སཱིསེ པཏེཡྻུཾ. སོ ཏེཧི ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊོ ཝཱལུཀམཏྟིཀོདཀེཧི མུཁཾ པཝིསནྟེཧི མཧཱཝིནཱསཾ པཱཔུཎེཡྻ.

ཨེཝམེཝ ཁོཏི ཨེཏྠ སོཏེ པཏིཏཔུརིསོ ཝིཡ ཝཊྚསནྣིསྶིཏོ བཱལཔུཐུཛྫནོ དཊྛབྦོ, ཨུབྷཏོཏཱིརེ ཀཱསཱདཡོ ཝིཡ དུབྦལཔཉྩཀྑནྡྷཱ, ‘‘ཨིམེ གཧིཏཱཔི མཾ ཏཱརེཏུཾ ན སཀྑིསྶནྟཱི’’ཏི ཏསྶ པུརིསསྶ ཨཛཱནིཏྭཱ གཧཎཾ ཝིཡ ཨིམེ ཁནྡྷཱ ‘‘ན མཡ྄ཧཾ སཧཱཡཱ’’ཏི བཱལཔུཐུཛྫནསྶ ཨཛཱནིཏྭཱ ཙཏཱུཧི གཱཧེཧི གཧཎཾ, གཧིཏགཧིཏཱནཾ པལུཛྫནཏྟཱ པུརིསསྶ བྱསནཔྤཏྟི ཝིཡ ཙཏཱུཧི གཱཧེཧི གཧིཏཱནཾ ཁནྡྷཱནཾ ཝིཔརིཎཱམེ བཱལཔུཐུཛྫནསྶ སོཀཱདིབྱསནཔྤཏྟི ཝེདིཏབྦཱ. པཋམཾ.

༢. པུཔྥསུཏྟཝཎྞནཱ

༩༤. དུཏིཡེ ཝིཝདཏཱིཏི ‘‘ཨནིཙྩཾ དུཀྑཾ ཨནཏྟཱ ཨསུབྷ’’ནྟི ཡཐཱསབྷཱཝེན ཝདནྟེན སདྡྷིཾ ‘‘ནིཙྩཾ སུཁཾ ཨཏྟཱ སུབྷ’’ནྟི ཝདནྟོ ཝིཝདཏི. ལོཀདྷམྨོཏི ཁནྡྷཔཉྩཀཾ. ཏཉྷི ལུཛྫནསབྷཱཝཏྟཱ ལོཀདྷམྨོཏི ཝུཙྩཏི. ཀིནྟི ཀརོམཱིཏི ཀཐཾ ཀརོམི? མཡ྄ཧཉྷི པཊིཔཏྟིཀཐནམེཝ བྷཱརོ, པཊིཔཏྟིཔཱུརཎཾ པན ཀུལཔུཏྟཱནཾ བྷཱརོཏི དསྶེཏི. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཏཡོ ལོཀཱ ཀཐིཏཱ. ‘‘ནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ལོཀེནཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཧི སཏྟལོཀོ ཀཐིཏོ, ‘‘ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, ལོཀེ ལོཀདྷམྨོ’’ཏི ཨེཏྠ སངྑཱརལོཀོ, ‘‘ཏཐཱགཏོ ལོཀེ ཛཱཏོ ལོཀེ སཾཝཌྜྷོ’’ཏི ཨེཏྠ ཨོཀཱསལོཀོ ཀཐིཏོ. དུཏིཡཾ.

༣. ཕེཎཔིཎྜཱུཔམསུཏྟཝཎྞནཱ

༩༥. ཏཏིཡེ གངྒཱཡ ནདིཡཱ ཏཱིརེཏི ཨཡུཛ྄ཛྷཔུརཝཱསིནོ ཨཔརིམཱཎབྷིཀྑུཔརིཝཱརཾ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནཾ ཏཐཱགཏཾ ཨཏྟནོ ནགརཾ སམྤཏྟཾ དིསྭཱ ཨེཀསྨིཾ གངྒཱཡ ནིཝཏྟནཊྛཱནེ མཧཱཝནསཎྜམཎྜིཏཔྤདེསེ སཏྠུ ཝིཧཱརཾ ཀཏྭཱ ཨདཾསུ. བྷགཝཱ ཏཏྠ ཝིཧརཏི. ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘གངྒཱཡ ནདིཡཱ ཏཱིརེ’’ཏི. ཏཏྲ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསཱིཏི ཏསྨིཾ ཝིཧཱརེ ཝསནྟོ བྷགཝཱ སཱཡནྷསམཡཾ གནྡྷཀུཊིཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ གངྒཱཏཱིརེ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསིནྣོ གངྒཱཡ ནདིཡཱ ཨཱགཙྪནྟཾ མཧནྟཾ ཕེཎཔིཎྜཾ དིསྭཱ, ‘‘མམ སཱསནེ པཉྩཀྑནྡྷནིསྶིཏཾ ཨེཀཾ དྷམྨཾ ཀཐེསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ པརིཝཱརེཏྭཱ ནིསིནྣེ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི.

མཧནྟཾ ཕེཎཔིཎྜནྟི ཨུཊྛཱནུཊྛཱནེ བདརཔཀྐཔྤམཱཎཏོ པཊྛཱཡ ཨནུསོཏཱགམནེན ཨནུཔུབྦེན པཝཌྜྷིཏྭཱ པབྦཏཀཱུཊམཏྟཾ ཛཱཏཾ, ཡཏྠ ཨུདཀསཔྤཱདཡོ ཨནེཀཔཱཎཡོ ནིཝསནྟི, ཨེཝརཱུཔཾ མཧནྟཾ ཕེཎཔིཎྜཾ. ཨཱཝཧེཡྻཱཏི ཨཱཧརེཡྻ. སོ པནཱཡཾ ཕེཎཔིཎྜོ ཨུཊྛིཏཊྛཱནེཔི བྷིཛྫཏི, ཐོཀཾ གནྟྭཱཔི, ཨེཀདྭིཡོཛནཱདིཝསེན དཱུརཾ གནྟྭཱཔི, ཨནྟརཱ པན ཨབྷིཛྫནྟོཔི མཧཱསམུདྡཾ པཏྭཱ ཨཝསྶམེཝ བྷིཛྫཏི. ནིཛ྄ཛྷཱཡེཡྻཱཏི ཨོལོཀེཡྻ. ཡོནིསོ ཨུཔཔརིཀྑེཡྻཱཏི ཀཱརཎེན ཨུཔཔརིཀྑེཡྻ. ཀིཉྷི སིཡཱ, བྷིཀྑཝེ, ཕེཎཔིཎྜེ སཱརོཏི, བྷིཀྑཝེ, ཕེཎཔིཎྜམྷི སཱརོ ནཱམ ཀིཾ བྷཝེཡྻ? ཝིལཱིཡིཏྭཱ ཝིདྡྷཾསེཡྻེཝ.

ཨེཝམེཝ ཁོཏི ཡཐཱ ཕེཎཔིཎྜོ ནིསྶཱརོ, ཨེཝཾ རཱུཔམྤི ནིཙྩསཱརདྷུཝསཱརཨཏྟསཱརཝིརཧེན ནིསྶཱརམེཝ. ཡཐཱ ཙ སོ ‘‘ཨིམིནཱ པཏྟཾ ཝཱ ཐཱལཀཾ ཝཱ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི གཧེཏུཾ ན སཀྐཱ, གཧིཏོཔི ཏམཏྠཾ ན སཱདྷེཏི, བྷིཛྫཏི ཨེཝ, ཨེཝཾ རཱུཔམྤི ནིཙྩནྟི ཝཱ དྷུཝནྟི ཝཱ ཨཧནྟི ཝཱ མམནྟི ཝཱ གཧེཏུཾ ན སཀྐཱ, གཧིཏམྤི ན ཏཐཱ ཏིཊྛཏི, ཨནིཙྩཾ དུཀྑཾ ཨནཏྟཱ ཨསུབྷཉྙེཝ ཧོཏཱིཏི ཨེཝཾ ཕེཎཔིཎྜསདིསམེཝ ཧོཏི. ཡཐཱ ཝཱ པན ཕེཎཔིཎྜོ ཚིདྡཱཝཚིདྡོ ཨནེཀསནྡྷིགྷཊིཏོ བཧཱུནཾ ཨུདཀསཔྤཱདཱིནཾ པཱཎཱནཾ ཨཱཝཱསོ, ཨེཝཾ རཱུཔམྤི ཚིདྡཱཝཚིདྡཾ ཨནེཀསནྡྷིགྷཊིཏཾ, ཀུལཝསེནེཝེཏྠ ཨསཱིཏི ཀིམིཀུལཱནི ཝསནྟི, ཏདེཝ ཏེསཾ སཱུཏིགྷརམྤི ཝཙྩཀུཊིཔི གིལཱནསཱལཱཔི སུསཱནམྤི, ན ཏེ ཨཉྙཏྠ གནྟྭཱ གབྦྷཝུཊྛཱནཱདཱིནི ཀརོནྟི, ཨེཝམྤི ཕེཎཔིཎྜསདིསཾ.

ཡཐཱ ཙ ཕེཎཔིཎྜོ ཨཱདིཏོ བདརཔཀྐམཏྟོ ཧུཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན པབྦཏཀཱུཊམཏྟོཔི ཧོཏི, ཨེཝཾ རཱུཔམྤི ཨཱདིཏོ ཀལལམཏྟཾ ཧུཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན བྱཱམམཏྟམྤི གོམཧིཾསཧཏྠིཨཱདཱིནཾ ཝསེན པབྦཏཀཱུཊཱདིམཏྟཾ ཧོཏི མཙྪཀཙྪཔཱདཱིནཾ ཝསེན ཨནེཀཡོཛནསཏཔམཱཎམྤི, ཨེཝམྤི ཕེཎཔིཎྜསདིསཾ. ཡཐཱ ཙ ཕེཎཔིཎྜོ ཨུཊྛིཏམཏྟོཔི བྷིཛྫཏི, ཐོཀཾ གནྟྭཱཔི, དཱུརཾ གནྟྭཱཔི, སམུདྡཾ པཏྭཱ པན ཨཝསྶམེཝ བྷིཛྫཏི, ཨེཝམེཝཾ རཱུཔམྤི ཀལལབྷཱཝེཔི བྷིཛྫཏི ཨབྦུདཱདིབྷཱཝེཔི, ཨནྟརཱ པན ཨབྷིཛྫམཱནམྤི ཝསྶསཏཱཡུཀཱནཾ ཝསྶསཏཾ པཏྭཱ ཨཝསྶམེཝ བྷིཛྫཏི, མརཎམུཁེ ཙུཎྞཝིཙུཎྞཾ ཧོཏི, ཨེཝམྤི ཕེཎཔིཎྜསདིསཾ.

ཀིཉྷི སིཡཱ, བྷིཀྑཝེ, ཝེདནཱཡ སཱརོཏིཨཱདཱིསུ ཝེདནཱདཱིནཾ པུབྦུལཱ༹དཱིཧི ཨེཝཾ སདིསཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཡཐཱ ཧི པུབྦུལོ༹ ཨསཱརོ ཨེཝཾ ཝེདནཱཔི. ཡཐཱ ཙ སོ ཨབལོ ཨགཡ྄ཧཱུཔགོ, ན སཀྐཱ ཏཾ གཧེཏྭཱ ཕལཀཾ ཝཱ ཨཱསནཾ ཝཱ ཀཱཏུཾ, གཧིཏོཔི བྷིཛྫཏེཝ, ཨེཝཾ ཝེདནཱཔི ཨབལཱ ཨགཡ྄ཧཱུཔགཱ, ན སཀྐཱ ནིཙྩཱཏི ཝཱ དྷུཝཱཏི ཝཱ གཧེཏུཾ, གཧིཏཱཔི ན ཏཐཱ ཏིཊྛཏི, ཨེཝཾ ཨགཡ྄ཧཱུཔགཏཱཡཔི ཝེདནཱ པུབྦུལ༹སདིསཱ. ཡཐཱ པན ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཨུདཀབིནྡུམྷི པུབྦུལོ༹ ཨུཔྤཛྫཏི ཙེཝ བྷིཛྫཏི ཙ, ན ཙིརཊྛིཏིཀོ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཝེདནཱཔི ཨུཔྤཛྫཏི ཙེཝ བྷིཛྫཏི ཙ, ན ཙིརཊྛིཏིཀཱ ཧོཏི. ཨེཀཙྪརཀྑཎེ ཀོཊིསཏསཧསྶསངྑཱ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ནིརུཛ྄ཛྷཏི. ཡཐཱ ཙ པུབྦུལོ༹ ཨུདཀཏལཾ, ཨུདཀབིནྡུཾ, ཨུདཀཛལླཾ, སངྐཌྜྷིཏྭཱ པུཊཾ ཀཏྭཱ གཧཎཝཱཏཉྩཱཏི ཙཏྟཱརི ཀཱརཎཱནི པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨེཝཾ ཝེདནཱཔི ཝཏྠུཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀིལེསཛལླཾ ཕསྶསངྒྷཊྚནཉྩཱཏི ཙཏྟཱརི ཀཱརཎཱནི པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨེཝམྤི ཝེདནཱ པུབྦུལ༹སདིསཱ.

སཉྙཱཔི ཨསཱརཀཊྛེན མརཱིཙིསདིསཱ. ཏཐཱ ཨགཡ྄ཧཱུཔགཊྛེན. ན ཧི སཀྐཱ ཏཾ གཧེཏྭཱ པིཝིཏུཾ ཝཱ ནྷཱཡིཏུཾ ཝཱ བྷཱཛནཾ ཝཱ པཱུརེཏུཾ. ཨཔིཙ ཡཐཱ མརཱིཙི ཝིཔྥནྡཏི, སཉྫཱཏཱུམིཝེགཱ ཝིཡ ཁཱཡཏི, ཨེཝཾ ནཱིལསཉྙཱདིབྷེདཱ སཉྙཱཔི ནཱིལཱདིཨནུབྷཝནཏྠཱཡ ཕནྡཏི ཝིཔྥནྡཏི. ཡཐཱ ཙ མརཱིཙི མཧཱཛནཾ ཝིཔྤལམྦྷེཏི ‘‘པུཎྞཝཱཔི ཝིཡ པུཎྞནདཱི ཝིཡ དིསྶཏཱི’’ཏི ཝདཱཔེཏི, ཨེཝཾ སཉྙཱཔི ཝིཔྤལམྦྷེཏི, ‘‘ཨིདཾ ནཱིལཀཾ སུབྷཾ སུཁཾ ནིཙྩ’’ནྟི ཝདཱཔེཏི. པཱིཏཀཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཝཾ སཉྙཱ ཝིཔྤལམྦྷནེནཱཔི མརཱིཙིསདིསཱ.

ཨཀུཀྐུཀཛཱཏནྟི ཨནྟོ ཨསཉྫཱཏགྷནདཎྜཀཾ. སངྑཱརཱཔི ཨསཱརཀཊྛེན ཀདལིཀྑནྡྷསདིསཱ, ཏཐཱ ཨགཡ྄ཧཱུཔགཊྛེན. ཡཐེཝ ཧི ཀདལིཀྑནྡྷཏོ ཀིཉྩི གཧེཏྭཱ ན སཀྐཱ གོཔཱནསིཨཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ ཨུཔནེཏུཾ, ཨུཔནཱིཏམྤི ན ཏཐཱ ཧོཏི, ཨེཝཾ སངྑཱརཱཔི ན སཀྐཱ ནིཙྩཱདིཝསེན གཧེཏུཾ, གཧིཏཱཔི ན ཏཐཱ ཧོནྟི. ཡཐཱ ཙ ཀདལིཀྑནྡྷོ བཧུཔཏྟཝཊྚིསམོདྷཱནོ ཧོཏི, ཨེཝཾ སངྑཱརཀྑནྡྷོ བཧུདྷམྨསམོདྷཱནོ. ཡཐཱ ཙ ཀདལིཀྑནྡྷོ ནཱནཱལཀྑཎོ. ཨཉྙོཡེཝ ཧི བཱཧིརཱཡ པཏྟཝཊྚིཡཱ ཝཎྞོ, ཨཉྙོ ཏཏོ ཨབྦྷནྟརཨབྦྷནྟརཱནཾ, ཨེཝམེཝ སངྑཱརཀྑནྡྷེཔི ཨཉྙདེཝ ཕསྶསྶ ལཀྑཎཾ, ཨཉྙཱ ཙེཏནཱདཱིནཾ, སམོདྷཱནེཏྭཱ པན སངྑཱརཀྑནྡྷོཝ ཝུཙྩཏཱིཏི ཨེཝམྤི སངྑཱརཀྑནྡྷོ ཀདལིཀྑནྡྷསདིསོ.

ཙཀྑུམཱ པུརིསོཏི མཾསཙཀྑུནཱ ཙེཝ པཉྙཱཙཀྑུནཱ ཙཱཏི དྭཱིཧི ཙཀྑཱུཧི ཙཀྑུམཱ. མཾསཙཀྑུམྤི ཧིསྶ པརིསུདྡྷཾ ཝཊྚཏི ཨཔགཏཔཊལཔིལ༹ཀཾ, པཉྙཱཙཀྑུམྤི ཨསཱརབྷཱཝདསྶནསམཏྠཾ. ཝིཉྙཱཎམྤི ཨསཱརཀཊྛེན མཱཡཱསདིསཾ, ཏཐཱ ཨགཡ྄ཧཱུཔགཊྛེན. ཡཐཱ ཙ མཱཡཱ ཨིཏྟརཱ ལཧུཔཙྩུཔཊྛཱནཱ, ཨེཝཾ ཝིཉྙཱཎཾ. ཏཉྷི ཏཏོཔི ཨིཏྟརཏརཉྩེཝ ལཧུཔཙྩུཔཊྛཱནཏརཉྩ. ཏེནེཝ ཧི ཙིཏྟེན པུརིསོ ཨཱགཏོ ཝིཡ གཏོ ཝིཡ ཋིཏོ ཝིཡ ནིསིནྣོ ཝིཡ ཧོཏི. ཨཉྙདེཝ ཙ ཨཱགམནཀཱལེ ཙིཏྟཾ, ཨཉྙཾ གམནཀཱལཱདཱིསུ. ཨེཝམྤི ཝིཉྙཱཎཾ མཱཡཱསདིསཾ. མཱཡཱ ཙ མཧཱཛནཾ ཝཉྩེཏི, ཡཾཀིཉྩིདེཝ ‘‘ཨིདཾ སུཝཎྞཾ རཛཏཾ མུཏྟཱ’’ཏི གཱཧཱཔེཏི, ཝིཉྙཱཎམྤི མཧཱཛནཾ ཝཉྩེཏི. ཏེནེཝ ཧི ཙིཏྟེན ཨཱགཙྪནྟཾ ཝིཡ གཙྪནྟཾ ཝིཡ ཋིཏཾ ཝིཡ ནིསིནྣཾ ཝིཡ ཀཏྭཱ གཱཧཱཔེཏི. ཨཉྙདེཝ ཙ ཨཱགམནེ ཙིཏྟཾ, ཨཉྙཾ གམནཱདཱིསུ. ཨེཝམྤི ཝིཉྙཱཎཾ མཱཡཱསདིསཾ.

བྷཱུརིཔཉྙེནཱཏི སཎྷཔཉྙེན ཙེཝ ཝིཔུལཝིཏྠཏཔཉྙེན ཙ. ཨཱཡཱུཏི ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ. ཨུསྨཱཏི ཀམྨཛཏེཛོདྷཱཏུ. པརབྷཏྟནྟི ནཱནཱཝིདྷཱནཾ ཀིམིགཎཱདཱིནཾ བྷཏྟཾ ཧུཏྭཱ. ཨེཏཱདིསཱཡཾ སནྟཱནོཏི ཨེཏཱདིསཱི ཨཡཾ པཝེཎཱི མཏཀསྶ ཡཱཝ སུསཱནཱ གྷཊྚཱིཡཏཱིཏི. མཱཡཱཡཾ བཱལལཱཔིནཱིཏི ཡྭཱཡཾ ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷོ ནཱམ, ཨཡཾ བཱལམཧཱཛནལཔཱཔནིཀམཱཡཱ ནཱམ. ཝདྷཀོཏི དྭཱིཧི ཀཱརཎེཧི ཨཡཾ ཁནྡྷསངྑཱཏོ ཝདྷཀོ ཨཉྙམཉྙགྷཱཏནེནཔི, ཁནྡྷེསུ སཏི ཝདྷོ པཉྙཱཡཏཱིཏིཔི. ཨེཀཱ ཧི པཐཝཱིདྷཱཏུ བྷིཛྫམཱནཱ སེསདྷཱཏུཡོ གཧེཏྭཱཝ བྷིཛྫཏི, ཏཐཱ ཨཱཔོདྷཱཏུཨཱདཡོ. རཱུཔཀྑནྡྷོ ཙ བྷིཛྫམཱནོ ཨརཱུཔཀྑནྡྷེ གཧེཏྭཱཝ བྷིཛྫཏི, ཏཐཱ ཨརཱུཔཀྑནྡྷེསུ ཝེདནཱདཡོ སཉྙཱདིཀེ. ཙཏྟཱརོཔི ཙེཏེ ཝཏྠུརཱུཔནྟི ཨེཝཾ ཨཉྙམཉྙཝདྷནེནེཏྠ ཝདྷཀཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཁནྡྷེསུ པན སཏི ཝདྷབནྡྷནཙྪེདཱདཱིནི སམྦྷཝནྟི, ཨེཝཾ ཨེཏེསུ སཏི ཝདྷབྷཱཝཏོཔི ཝདྷཀཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. སབྦསཾཡོགནྟི སབྦཾ དསཝིདྷམྤི སཾཡོཛནཾ. ཨཙྩུཏཾ པདནྟི ནིབྦཱནཾ. ཏཏིཡཾ.

༤-༦. གོམཡཔིཎྜསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༩༦-༩༨. ཙཏུཏྠེ སསྶཏིསམནྟི སིནེརུམཧཱཔཐཝཱིཙནྡིམསཱུརིཡཱདཱིཧི སསྶཏཱིཧི སམཾ. པརིཏྟཾ གོམཡཔིཎྜནྟི ཨཔྤམཏྟཀཾ མདྷུཀཔུཔྥཔྤམཱཎཾ གོམཡཁཎྜཾ. ཀུཏོ པནཱནེནེཏཾ ལདྡྷནྟི. པརིབྷཎྜཀརཎཏྠཱཡ ཨཱབྷཏཏོ གཧིཏནྟི ཨེཀེ. ཨཏྠསྶ པན ཝིཉྙཱཔནཏྠཾ ཨིདྡྷིཡཱ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ ཧཏྠཱརུལ༹ྷཾ ཀཏནྟི ཝེདིཏབྦནྟི. ཨཏྟབྷཱཝཔཊིལཱབྷོཏི པཊིལདྡྷཨཏྟབྷཱཝོ. ན ཡིདཾ བྲཧྨཙརིཡཝཱསོ པཉྙཱཡེཐཱཏི ཨཡཾ མགྒབྲཧྨཙརིཡཝཱསོ ནཱམ ན པཉྙཱཡེཡྻ. མགྒོ ཧི ཏེབྷཱུམཀསངྑཱརེ ཝིཝཊྚེནྟོ ཨུཔྤཛྫཏི. ཡདི ཙ ཨེཏྟཀོ ཨཏྟབྷཱཝོ ནིཙྩོ བྷཝེཡྻ, མགྒོ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱཔི སངྑཱརཝཊྚཾ ཝིཝཊྚེཏུཾ ན སཀྐུཎེཡྻཱཏི བྲཧྨཙརིཡཝཱསོ ན པཉྙཱཡེཐ.

ཨིདཱནི སཙེ ཀོཙི སངྑཱརོ ནིཙྩོ བྷཝེཡྻ, མཡཱ མཧཱསུདསྶནརཱཛཀཱལེ ཨནུབྷཱུཏཱ སམྤཏྟི ནིཙྩཱ བྷཝེཡྻ, སཱཔི ཙ ཨནིཙྩཱཏི ཏཾ དསྶེཏུཾ བྷཱུཏཔུབྦཱཧཾ བྷིཀྑུ རཱཛཱ ཨཧོསིནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཀུསཱཝཏཱིརཱཛདྷཱནིཔྤམུཁཱནཱིཏི ཀུསཱཝཏཱིརཱཛདྷཱནཱི ཏེསཾ ནགརཱནཾ པམུཁཱ, སབྦསེཊྛཱཏི ཨཏྠོ. སཱརམཡཱནཱིཏི རཏྟཙནྡནསཱརམཡཱནི. ཨུཔདྷཱནཾ པན སབྦེསཾ སུཏྟམཡམེཝ. གོཎཀཏྠཏཱནཱིཏི ཙཏུརངྒུལཱདྷིཀལོམེན ཀཱལ༹ཀོཛཝེན ཨཏྠཏཱནི, ཡཾ མཧཱཔིཊྛིཡཀོཛཝོཏི ཝདནྟི. པཊཀཏྠཏཱནཱིཏི ཨུབྷཏོལོམེན ཨུཎྞཱམཡེན སེཏཀམྦལེན ཨཏྠཏཱནི. པཊལིཀཏྠཏཱནཱིཏི གྷནཔུཔྥེན ཨུཎྞཱམཡཨཏྠརཎེན ཨཏྠཏཱནི. ཀདལིམིགཔཝརཔཙྩཏྠརཎཱནཱིཏི ཀདལིམིགཙམྨམཡེན ཨུཏྟམཔཙྩཏྠརཎེན ཨཏྠཏཱནི. ཏཾ ཀིར པཙྩཏྠརཎཾ སེཏཝཏྠསྶ ཨུཔརི ཀདལིམིགཙམྨཾ ཨཏྠརིཏྭཱ སིབྦེཏྭཱ ཀརོནྟི. སཨུཏྟརཙྪདཱནཱིཏི སཧ ཨུཏྟརཙྪདེན, ཨུཔརི བདྡྷེན རཏྟཝིཏཱནེན སདྡྷིནྟི ཨཏྠོ. ཨུབྷཏོལོཧིཏཀཱུཔདྷཱནཱིཏི སཱིསཱུཔདྷཱནཉྩ པཱདཱུཔདྷཱནཉྩཱཏི པལླངྐཱནཾ ཨུབྷཏོལོཧིཏཀཱུཔདྷཱནཱནི. ཝེཛཡནྟརཐཔྤམུཁཱནཱིཏི ཨེཏྠ ཝེཛཡནྟོ ནཱམ ཏསྶ རཉྙོ རཐོ, ཡསྶ ཙཀྐཱནཾ ཨིནྡནཱིལམཎིམཡཱ ནཱབྷི, སཏྟརཏནམཡཱ ཨརཱ, པཝཱལ༹མཡཱ ནེམི, རཛཏམཡོ ཨཀྑོ, ཨིནྡནཱིལམཎིམཡཾ ཨུཔཀྑརཾ, རཛཏམཡཾ ཀུབྦརཾ. སོ ཏེསཾ རཐཱནཾ པམུཁོ ཨགྒོ. དུཀཱུལསནྡཱནཱནཱིཏི དུཀཱུལསནྠརཱནི. ཀཾསཱུཔདྷཱརཎཱནཱིཏི རཛཏམཡདོཧབྷཱཛནཱནི. ཝཏྠཀོཊིསཧསྶཱནཱིཏི ཡཐཱརུཙིཏཾ པརིབྷུཉྫིསྶཏཱིཏི ནྷཏྭཱ ཋིཏཀཱལེ ཨུཔནཱིཏཝཏྠཱནེཝ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ. བྷཏྟཱབྷིཧཱརོཏི ཨབྷིཧརིཏབྦབྷཏྟཾ.

ཡམཧཾ ཏེན སམཡེན ཨཛ྄ཛྷཱཝསཱམཱིཏི ཡཏྠ ཝསཱམི, ཏཾ ཨེཀཉྙེཝ ནགརཾ ཧོཏི, ཨཝསེསེསུ པུཏྟདྷཱིཏཱདཡོ ཙེཝ དཱསམནུསྶཱ ཙ ཝསིཾསུ. པཱསཱདཀཱུཊཱགཱརཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. པལླངྐཱདཱིསུ ཨེཀཾཡེཝ སཡཾ པརིབྷུཉྫཏི, སེསཱ པུཏྟཱདཱིནཾ པརིབྷོགཱ ཧོནྟི. ཨིཏྠཱིསུ ཨེཀཱཝ པཙྩུཔཊྛཱཏི, སེསཱ པརིཝཱརམཏྟཱ ཧོནྟི. ཝེལཱམིཀཱཏི ཁཏྟིཡསྶ ཝཱ བྲཱཧྨཎིཡཱ, བྲཱཧྨཎསྶ ཝཱ ཁཏྟིཡཱནིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ ཛཱཏཱ. པརིདཧཱམཱིཏི ཨེཀཾཡེཝ དུསྶཡུགཾ ནིཝཱསེམི, སེསཱནི པརིཝཱརེཏྭཱ ཝིཙརནྟཱནཾ ཨསཱིཏིསཧསྶཱདྷིཀཱནཾ སོལ༹སནྣཾ པུརིསསཏསཧསྶཱནཾ ཧོནྟཱིཏི དསྶེཏི. བྷུཉྫཱམཱིཏི པརམཔྤམཱཎེན ནཱལི༹ཀོདནམཏྟཾ བྷུཉྫཱམི, སེསཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ཝིཙརནྟཱནཾ ཙཏྟཱལཱིསསཧསྶཱདྷིཀཱནཾ ཨཊྛནྣཾ པུརིསསཏསཧསྶཱནཾ ཧོཏཱིཏི དསྶེཏི. ཨེཀཐཱལིཔཱཀོ ཧི དསནྣཾ ཛནཱནཾ པཧོཏི.

ཨིཏི ཨིམཾ མཧཱསུདསྶནཀཱལེ སམྤཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏསྶཱ ཨནིཙྩཏཾ དསྶེནྟོ ཨིཏི ཁོ བྷིཀྑཱུཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཝིཔརིཎཏཱཏི པཀཏིཛཧནེན ནིབྦུཏཔདཱིཔོ ཝིཡ ཨཔཎྞཏྟིཀབྷཱཝཾ གཏཱ. ཨེཝཾ ཨནིཙྩཱ ཁོ བྷིཀྑུ སངྑཱརཱཏི ཨེཝཾ ཧུཏྭཱཨབྷཱཝཊྛེན ཨནིཙྩཱ. ཨེཏྟཱཝཏཱ བྷགཝཱ ཡཐཱ ནཱམ པུརིསོ སཏཧཏྠུབྦེདྷེ ཙམྤཀརུཀྑེ ནིསྶེཎིཾ བནྡྷིཏྭཱ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ཙམྤཀཔུཔྥཾ ཨཱདཱཡ ནིསྶེཎིཾ མུཉྩནྟོ ཨོཏརེཡྻ, ཨེཝམེཝཾ ནིསྶེཎིཾ བནྡྷནྟོ ཝིཡ ཨནེཀཝསྶཀོཊིསཏསཧསྶུབྦེདྷཾ མཧཱསུདསྶནསམྤཏྟིཾ ཨཱརུཡ྄ཧ སམྤཏྟིམཏྠཀེ ཋིཏཾ ཨནིཙྩལཀྑཎཾ ཨཱདཱཡ ནིསྶེཎིཾ མུཉྩནྟོ ཝིཡ ཨོཏིཎྞོ. ཨེཝཾ ཨདྡྷུཝཱཏི ཨེཝཾ ཨུདཀཔུབྦུལཱ༹དཡོ ཝིཡ དྷུཝབྷཱཝརཧིཏཱ. ཨེཝཾ ཨནསྶཱསིཀཱཏི ཨེཝཾ སུཔིནཀེ པཱིཏཔཱནཱིཡཾ ཝིཡ ཨནུལིཏྟཙནྡནཾ ཝིཡ ཙ ཨསྶཱསཝིརཧིཏཱ. ཨིཏི ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཨནིཙྩལཀྑཎཾ ཀཐིཏཾ. པཉྩམེ སབྦཾ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཚཊྛཾ ཏཐཱ བུཛ྄ཛྷནཀསྶ ཨཛ྄ཛྷཱསཡེན ཝུཏྟཾ. ཙཏུཏྠཱདཱིནི.

༧. གདྡུལབདྡྷསུཏྟཝཎྞནཱ

༩༩. སཏྟམེ ཡཾ མཧཱསམུདྡོཏི ཡསྨིཾ སམཡེ པཉྩམེ སཱུརིཡེ ཨུཊྛིཏེ མཧཱསམུདྡོ ཨུསྶུསྶཏི. དུཀྑསྶ ཨནྟཀིརིཡནྟི ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི ཨཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨཝིཛྫཱཡ ནིཝུཏཱནཾཡེཝ སཏཾ ཝཊྚདུཀྑསྶ ཨནྟཀིརིཡཾ པརིཙྪེདཾ ན ཝདཱམི. སཱ གདྡུལབདྡྷོཏི གདྡུལེན བདྡྷསུནཁོ. ཁཱིལེཏི པཐཝིཡཾ ཨཱཀོཊིཏེ མཧཱཁཱིལེ. ཐམྦྷེཏི ནིཁཎིཏྭཱ ཋཔིཏེ ཐམྦྷེ. ཨེཝམེཝ ཁོཏི ཨེཏྠ སུནཁོ ཝིཡ ཝཊྚནིསྶིཏོ བཱལོ, གདྡུལོ ཝིཡ དིཊྛི, ཐམྦྷོ ཝིཡ སཀྐཱཡོ, གདྡུལརཛྫུཡཱ ཐམྦྷེ ཨུཔནིབདྡྷསུནཁསྶ ཐམྦྷཱནུཔརིཝཏྟནཾ ཝིཡ དིཊྛིཏཎྷཱཡ སཀྐཱཡེ བདྡྷསྶ པུཐུཛྫནསྶ སཀྐཱཡཱནུཔརིཝཏྟནཾ ཝེདིཏབྦཾ. སཏྟམཾ.

༨. དུཏིཡགདྡུལབདྡྷསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༠༠. ཨཊྛམེ ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ དིཊྛིགདྡུལནིསྶིཏཱཡ ཏཎྷཱརཛྫུཡཱ སཀྐཱཡཐམྦྷེ ཨུཔནིབདྡྷོ ཝཊྚནིསྶིཏོ བཱལཔུཐུཛྫནོ སབྦིརིཡཱཔཐེསུ ཁནྡྷཔཉྩཀཾ ནིསྶཱཡེཝ པཝཏྟཏི, ཡསྨཱ ཝཱ དཱིགྷརཏྟམིདཾ ཙིཏྟཾ སཾཀིལིཊྛཾ རཱགེན དོསེན མོཧེན, ཏསྨཱ. ཙིཏྟསཾཀིལེསཱཏི སུནྷཱཏཱཔི ཧི སཏྟཱ ཙིཏྟསཾཀིལེསེནེཝ སཾཀིལིསྶནྟི, མལགྒཧིཏསརཱིརཱཔི ཙིཏྟསྶ ཝོདཱནཏྟཱ ཝིསུཛ྄ཛྷནྟི. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –

‘‘རཱུཔམྷི སཾཀིལིཊྛམྷི, སཾཀིལིསྶནྟི མཱཎཝཱ;

རཱུཔེ སུདྡྷེ ཝིསུཛ྄ཛྷནྟི, ཨནཀྑཱཏཾ མཧེསིནཱ.

‘‘ཙིཏྟམྷི སཾཀིལིཊྛམྷི, སཾཀིལིསྶནྟི མཱཎཝཱ;

ཙིཏྟེ སུདྡྷེ ཝིསུཛ྄ཛྷནྟི, ཨིཏི ཝུཏྟཾ མཧེསིནཱ’’ཏི.

ཙརཎཾ ནཱམ ཙིཏྟནྟི ཝིཙརཎཙིཏྟཾ. སངྑཱ ནཱམ བྲཱཧྨཎཔཱསཎྜིཀཱ ཧོནྟི, ཏེ པཊཀོཊྛཀཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠ ནཱནཔྤཀཱརཱ སུགཏིདུགྒཏིཝསེན སམྤཏྟིཝིཔཏྟིཡོ ལེཁཱཔེཏྭཱ, ‘‘ཨིམཾ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨིདཾ པཊིལབྷཏི, ཨིདཾ ཀཏྭཱ ཨིད’’ནྟི དསྶེནྟཱ ཏཾ ཙིཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཝིཙརནྟི. ཙིཏྟེནེཝ ཙིཏྟིཏནྟི ཙིཏྟཀཱརེན ཙིནྟེཏྭཱ ཀཏཏྟཱ ཙིཏྟེན ཙིནྟིཏཾ ནཱམ. ཙིཏྟཉྙེཝ ཙིཏྟཏརནྟི ཏསྶ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཱཡཔརིཡེསནཙིཏྟཾ ཏཏོཔི ཙིཏྟཏརཾ. ཏིརཙྪཱནགཏཱ པཱཎཱ ཙིཏྟེནེཝ ཙིཏྟིཏཱཏི ཀམྨཙིཏྟེནེཝ ཙིཏྟིཏཱ. ཏཾ པན ཀམྨཙིཏྟཾ ཨིམེ ཝཊྚཀཏིཏྟིརཱདཡོ ‘‘ཨེཝཾ ཙིཏྟཱ བྷཝིསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱཡཱུཧནྟཱ ནཱམ ནཏྠི. ཀམྨཾ པན ཡོནིཾ ཨུཔནེཏི, ཡོནིམཱུལཀོ ཏེསཾ ཙིཏྟབྷཱཝོ. ཡོནིཨུཔགཏཱ ཧི སཏྟཱ ཏཾཏཾཡོནིཀེཧི སདིསཙིཏྟཱཝ ཧོནྟི. ཨིཏི ཡོནིསིདྡྷོ ཙིཏྟབྷཱཝོ, ཀམྨསིདྡྷཱ ཡོནཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨཔིཙ ཙིཏྟཾ ནཱམེཏཾ སཧཛཱཏཾ སཧཛཱཏདྷམྨཙིཏྟཏཱཡ བྷཱུམིཙིཏྟཏཱཡ ཝཏྠུཙིཏྟཏཱཡ དྭཱརཙིཏྟཏཱཡ ཨཱརམྨཎཙིཏྟཏཱཡ ཀམྨནཱནཏྟམཱུལཀཱནཾ ལིངྒནཱནཏྟསཉྙཱནཱནཏྟཝོཧཱརནཱནཏྟཱདཱིནཾ ཨནེཀཝིདྷཱནཾ ཙིཏྟཱནཾ ནིཔྥཱདནཏཱཡཔི ཏིརཙྪཱནགཏཙིཏྟཏོ ཙིཏྟཏརམེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

རཛཀོཏི ཝཏྠེསུ རངྒེན རཱུཔསམུཊྛཱཔནཀོ. སོ པན ཨཚེཀོ ཨམནཱཔཾ རཱུཔཾ ཀརོཏི, ཚེཀོ མནཱཔཾ དསྶནཱིཡཾ, ཨེཝམེཝ པུཐུཛྫནོ ཨཀུསལཙིཏྟེན ཝཱ ཉཱཎཝིཔྤཡུཏྟཀུསལེན ཝཱ ཙཀྑུསམྤདཱདིཝིརཧིཏཾ ཝིརཱུཔཾ སམུཊྛཱཔེཏི, ཉཱཎསམྤཡུཏྟཀུསལེན ཙཀྑུསམྤདཱདིསམྤནྣཾ ཨབྷིརཱུཔཾ. ཨཊྛམཾ.

༩. ཝཱསིཛཊསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༠༡. ནཝམེ སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཀུཀྐུཊིཡཱ ཨཎྜཱནཱིཏི ཨིམཱ ཀཎྷཔཀྑསུཀྐཔཀྑཝསེན དྭེ ཨུཔམཱ ཝུཏྟཱ. ཏཱསུ ཀཎྷཔཀྑཨུཔམཱ ཨཏྠསྶ ཨསཱདྷིཀཱ, ཨིཏརཱ སཱདྷིཀཱཏི. སུཀྐཔཀྑཨུཔམཱཡ ཨེཝཾ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ – སེཡྻཐཱཏི ཨོཔམྨཏྠེ ནིཔཱཏོ, ཨཔཱིཏི སམྦྷཱཝནཏྠེ. ཨུབྷཡེནཱཔི སེཡྻཐཱ ནཱམ, བྷིཀྑཝེཏི དསྶེཏི. ཀུཀྐུཊིཡཱ ཨཎྜཱནི ཨཊྛ ཝཱ དས ཝཱ དས ཝཱ དྭཱདས ཝཱཏི ཨེཏྠ པན ཀིཉྩཱཔི ཀུཀྐུཊིཡཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརཏོ ཨཱུནཱདྷིཀཱནིཔི ཨཎྜཱནི ཧོནྟི, ཝཙནསིལིཊྛཏཱཡ པན ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. ཨེཝཉྷི ལོཀེ སིལིཊྛཝཙནཾ ཧོཏི. ཏཱནསྶཱུཏི ཏཱནི ཨསྶུ, ཏཱནི བྷཝེཡྻུནྟི ཨཏྠོ. ཀུཀྐུཊིཡཱ སམྨཱ ཨདྷིསཡིཏཱནཱིཏི ཏཱཡ ཙ ཛནེཏྟིཡཱ ཀུཀྐུཊིཡཱ པཀྑེ པསཱརེཏྭཱ ཏེསཾ ཨུཔརི སཡནྟིཡཱ སམྨཱ ཨདྷིསཡིཏཱནི. སམྨཱ པརིསེདིཏཱནཱིཏི ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨུཏུཾ གཎྷཱཔེནྟིཡཱ སུཊྛུ སམནྟཏོ སེདིཏཱནི ཨུསྨཱིཀཏཱནི. སམྨཱ པརིབྷཱཝིཏཱནཱིཏི ཀཱལེན ཀཱལཾ སུཊྛུ སམནྟཏོ བྷཱཝིཏཱནི, ཀུཀྐུཊགནྡྷཾ གཱཧཱཔིཏཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཀིཉྩཱཔི ཏསྶཱ ཀུཀྐུཊིཡཱཏི ཏསྶཱ ཀུཀྐུཊིཡཱ ཨིམིནཱ ཏིཝིདྷཀིརིཡཱཀརཎེན ཨཔྤམཱདཾ ཀཏྭཱ ཀིཉྩཱཔི ན ཨེཝཾ ཨིཙྪཱ ཨུཔཛྫེཡྻ. ཨཐ ཁོ བྷབྦཱཝ ཏེཏི ཨཐ ཁོ ཏེ ཀུཀྐུཊཔོཏཀཱ ཝུཏྟནཡེན སོཏྠིནཱ ཨབྷིནིབྦྷིཛྫིཏུཾ བྷབྦཱཝ. ཏེ ཧི ཡསྨཱ ཏཱཡ ཀུཀྐུཊིཡཱ ཨེཝཾ ཏཱིཧཱཀཱརེཧི ཏཱནི ཨཎྜཱནི པརིཔཱལིཡམཱནཱནི ན པཱུཏཱིནི ཧོནྟི, ཡོ ནེསཾ ཨལླསིནེཧོ, སོཔི པརིཡཱདཱནཾ གཙྪཏི, ཀཔཱལཾ ཏནུཀཾ ཧོཏི, པཱདནཁསིཁཱ ཙ མུཁཏུཎྜཀཉྩ ཁརཾ ཧོཏི, སཡམྤི པརིཎཱམཾ གཙྪནྟི, ཀཔཱལསྶ ཏནུཏྟཱ བཧི ཨཱལོཀོ ཨནྟོ པཉྙཱཡཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཙིརཾ ཝཏ མཡཾ སངྐུཊིཏཧཏྠཔཱདཱ སམྦཱདྷེ སཡིམྷཱ, ཨཡཉྩ བཧི ཨཱལོཀོ དིསྶཏི, ཨེཏྠ དཱནི ནོ སུཁཝིཧཱརོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ནིཀྑམིཏུཀཱམཱ ཧུཏྭཱ ཀཔཱལཾ པཱདེན པཧརནྟི, གཱིཝཾ པསཱརེནྟི, ཏཏོ ཏཾ ཀཔཱལཾ དྭེདྷཱ བྷིཛྫཏི. ཨཐ ཏེ པཀྑེ ཝིདྷུནནྟཱ ཏཾཁཎཱནུརཱུཔཾ ཝིརཝནྟཱ ནིཀྑམནྟིཡེཝ, ནིཀྑམིཏྭཱ ཙ གཱམཀྑེཏྟཾ ཨུཔསོབྷཡམཱནཱ ཝིཙརནྟི.

ཨེཝམེཝ ཁོཏི ཨིདཾ ཨོཔམྨསམྤཊིཔཱདནཾ. ཏཾ ཨེཝཾ ཨཏྠེན སཾསནྡིཏྭཱ ཝེདིཏབྦཾ – ཏསྶཱ ཀུཀྐུཊིཡཱ ཨཎྜེསུ ཏིཝིདྷཀིརིཡཱཀརཎཾ ཝིཡ ཧི ཨིམསྶ བྷིཀྑུནོ བྷཱཝཱནུཡོགཾ ཨནུཡུཏྟཀཱལོ, ཀུཀྐུཊིཡཱ ཏིཝིདྷཀིརིཡཱསམྤཱདནེན ཨཎྜཱནཾ ཨཔཱུཏིབྷཱཝོ ཝིཡ བྷཱཝནཱནུཡོགམནུཡུཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ ཏིཝིདྷཱནུཔསྶནཱསམྤཱདནེན ཝིཔསྶནཱཉཱཎསྶ ཨཔརིཧཱནི, ཏསྶཱ ཏིཝིདྷཀིརིཡཱཀརཎེན ཨལླསིནེཧཔརིཡཱདཱནཾ ཝིཡ ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཏིཝིདྷཱནུཔསྶནཱསམྤཱདནེན བྷཝཏྟཡཱནུགཏནིཀནྟིསིནེཧཔརིཡཱདཱནཾ, ཨཎྜཀཔཱལཱནཾ ཏནུབྷཱཝོ ཝིཡ ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཝིཛྫཎྜཀོསསྶ ཏནུབྷཱཝོ, ཀུཀྐུཊཔོཏཀཱནཾ པཱདནཁསིཁམུཁཏུཎྜཀཱནཾ ཐདྡྷཁརབྷཱཝོ ཝིཡ བྷིཀྑུནོ ཝིཔསྶནཱཉཱཎསྶ ཏིཀྑཁརཝིཔྤསནྣ སཱུརབྷཱཝོ, ཀུཀྐུཊཔོཏཀཱནཾ པརིཎཱམཀཱལོ ཝིཡ བྷིཀྑུནོ ཝིཔསྶནཱཉཱཎསྶ པརིཎཱམཀཱལོ ཝཌྜྷིཏཀཱལོ གབྦྷགྒཧཎཀཱལོ, ཀུཀྐུཊཔོཏཀཱནཾ པཱདནཁསིཁཱཡ ཝཱ མུཁཏུཎྜཀེན ཝཱ ཨཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ པཀྑེ པཔྥོཊེཏྭཱ སོཏྠིནཱ ཨབྷིནིབྦྷིདཱཀཱལོ ཝིཡ ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཝིཔསྶནཱཉཱཎགབྦྷཾ གཎྷཱཔེཏྭཱ ཝིཙརནྟསྶ ཏཛྫཱཏིཀཾ ཨུཏུསཔྤཱཡཾ ཝཱ བྷོཛནསཔྤཱཡཾ ཝཱ པུགྒལསཔྤཱཡཾ ཝཱ དྷམྨསྶཝནསཔྤཱཡཾ ཝཱ ལབྷིཏྭཱ ཨེཀཱསནེ ནིསིནྣསྶེཝ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེནྟསྶ ཨནུཔུབྦཱདྷིགཏེན ཨརཧཏྟམགྒེན ཨཝིཛྫཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ ཨབྷིཉྙཱཔཀྑེ པཔྥོཊེཏྭཱ སོཏྠིནཱ ཨརཧཏྟཔཏྟཀཱལོ ཝེདིཏབྦོ. ཡཐཱ པན ཀུཀྐུཊཔོཏཀཱནཾ པརིཎཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ མཱཏཱཔི ཨཎྜཀོསཾ བྷིནྡཏི, ཨེཝཾ ཏཐཱརཱུཔསྶ བྷིཀྑུནོ ཉཱཎཔརིཔཱཀཾ ཉཏྭཱ སཏྠཱཔི –

‘‘ཨུཙྪིནྡ སིནེཧམཏྟནོ, ཀུམུདཾ སཱརདིཀཾཝ པཱཎིནཱ;

སནྟིམགྒམེཝ བྲཱུཧཡ, ནིབྦཱནཾ སུགཏེན དེསིཏ’’ནྟི. (དྷ. པ. ༢༨༥) –

ཨཱདིནཱ ནཡེན ཨོབྷཱསཾ ཕརིཏྭཱ གཱཐཱཡ ཨཝིཛྫཎྜཀོསཾ པཧརཏི. སོ གཱཐཱཔརིཡོསཱནེ ཨཝིཛྫཎྜཀོསཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི. ཏཏོ པཊྛཱཡ ཡཐཱ ཏེ ཀུཀྐུཊཔོཏཀཱ གཱམཀྑེཏྟཾ ཨུཔསོབྷཡམཱནཱ ཏཏྠ ཝིཙརནྟི, ཨེཝཾ ཨཡམྤི མཧཱཁཱིཎཱསཝོ ནིབྦཱནཱརམྨཎཾ ཕལསམཱཔཏྟིཾ ཨཔྤེཏྭཱ སངྒྷཱརཱམཾ ཨུཔསོབྷཡམཱནོ ཝིཙརཏི.

པལགཎྜསྶཱཏི ཝཌྜྷཀིསྶ. སོ ཧི ཨོལམྦཀསངྑཱཏཾ པལཾ དྷཱརེཏྭཱ དཱརཱུནཾ གཎྜཾ ཧརཏཱིཏི པལགཎྜོཏི ཝུཙྩཏི. ཝཱསིཛཊེཏི ཝཱསིདཎྜཀསྶ གཧཎཊྛཱནེ. ཨེཏྟཀཾ ཝཏ མེ ཨཛྫ ཨཱསཝཱནཾ ཁཱིཎནྟི པབྦཛིཏསྶ ཧི པབྦཛྫཱསངྑེཔེན ཨུདྡེསེན པརིཔུཙྪཱཡ ཡོནིསོ མནསིཀཱརེན ཝཏྟཔཊིཔཏྟིཡཱ ཙ ནིཙྩཀཱལཾ ཨཱསཝཱ ཁཱིཡནྟི. ཨེཝཾ ཁཱིཡམཱནཱནཾ པན ཏེསཾ ‘‘ཨེཏྟཀཾ ཨཛྫ ཁཱིཎཾ, ཨེཏྟཀཾ ཧིཡྻོ’’ཏི ཨེཝམསྶ ཉཱཎཾ ན ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིམཱཡ ཨུཔམཱཡ ཝིཔསྶནཱཡཱནིསཾསོ དཱིཔིཏོ. ཧེམནྟིཀེནཱཏི ཧེམནྟསམཡེན. པཊིཔྤསྶམྦྷནྟཱིཏི ཐིརབྷཱཝེན པརིཧཱཡནྟི.

ཨེཝམེཝ ཁོཏི ཨེཏྠ མཧཱསམུདྡོ ཝིཡ སཱསནཾ དཊྛབྦཾ, ནཱཝཱ ཝིཡ ཡོགཱཝཙརོ, ནཱཝཱཡ མཧཱསམུདྡེ པརིཡཱདཱནཾ ཝིཡ ཨིམསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཱུནཔཉྩཝསྶཀཱལེ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱནཾ སནྟིཀེ ཝིཙརཎཾ, ནཱཝཱཡ མཧཱསམུདྡོདཀེན ཁཛྫམཱནཱནཾ བནྡྷནཱནཾ ཏནུབྷཱཝོ ཝིཡ བྷིཀྑུནོ པབྦཛྫཱསངྑེཔེན ཨུདྡེསཔརིཔུཙྪཱདཱིཧི ཙེཝ སཾཡོཛནཱནཾ ཏནུབྷཱཝོ, ནཱཝཱཡ ཐལེ ཨུཀྑིཏྟཀཱལོ ཝིཡ བྷིཀྑུནོ ནིསྶཡམུཙྩཀསྶ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝསནཀཱལོ, དིཝཱ ཝཱཏཱཏཔེན སཾསུསྶནཾ ཝིཡ ཝིཔསྶནཱཉཱཎེན ཏཎྷཱསྣེཧསཾསུསྶནཾ, རཏྟིཾ ཧིམོདཀེན ཏེམནཾ ཝིཡ ཀམྨཊྛཱནཾ ནིསྶཱཡ ཨུཔྤནྣེན པཱིཏིཔཱམོཛྫེན ཙིཏྟཏེམནཾ, རཏྟིནྡིཝཾ ཝཱཏཱཏཔེན ཙེཝ ཧིམོདཀེན ཙ པརིསུཀྑཔརིཏིནྟཱནཾ བནྡྷནཱནཾ དུབྦལབྷཱཝོ ཝིཡ ཨེཀདིཝསཾ ཨུཏུསཔྤཱཡཱདཱིནི ལདྡྷཱ ཝིཔསྶནཱཉཱཎཔཱིཏིཔཱམོཛྫེཧི སཾཡོཛནཱནཾ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ དུབྦལབྷཱཝོ, པཱཝུསྶཀམེགྷོ ཝིཡ ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎཾ, མེགྷཝུཊྛིཨུདཀེན ནཱཝཱཡ བནྡྷེ པཱུཏིབྷཱཝོ ཝིཡ ཨཱརདྡྷཝིཔསྶཀསྶ རཱུཔསཏྟཀཱདིཝསེན ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེནྟསྶ ཨོཀྑཱཡམཱནེ པཀྑཱཡམཱནེ ཀམྨཊྛཱནེ ཨེཀདིཝསཾ ཨུཏུསཔྤཱཡཱདཱིནི ལདྡྷཱ ཨེཀཔལླངྐེན ནིསིནྣསྶ ཨརཧཏྟཕལཱདྷིགམོ, པཱུཏིབནྡྷནཱཝཱཡ ཀཉྩི ཀཱལཾ ཋཱནཾ ཝིཡ ཁཱིཎསཾཡོཛནསྶ ཨརཧཏོ མཧཱཛནཾ ཨནུགྒཎྷནྟསྶ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཱནཾ, པཱུཏིབནྡྷནཱཝཱཡ ཨནུཔུབྦེན བྷིཛྫིཏྭཱ ཨཔཎྞཏྟིཀབྷཱཝཱུཔགམོ ཝིཡ ཁཱིཎཱསཝསྶ ཨུཔཱདིཎྞཀྑནྡྷབྷེདེན ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦུཏསྶ ཨཔཎྞཏྟིཀབྷཱཝཱུཔགམོཏི ཨིམཱཡ ཨུཔམཱཡ སཾཡོཛནཱནཾ དུབྦལཏཱ དཱིཔིཏཱ. ནཝམཾ.

༡༠. ཨནིཙྩསཉྙཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༠༢. དསམེ ཨནིཙྩསཉྙཱཏི ཨནིཙྩཾ ཨནིཙྩནྟི བྷཱཝེནྟསྶ ཨུཔྤནྣསཉྙཱ. པརིཡཱདིཡཏཱིཏི ཁེཔཡཏི. སབྦཾ ཨསྨིམཱནནྟི ནཝཝིདྷཾ ཨསྨིམཱནཾ. མཱུལསནྟཱནཀཱནཱིཏི སནྟཱནེཏྭཱ ཋིཏམཱུལཱནི. མཧཱནངྒལཾ ཝིཡ ཧི ཨནིཙྩསཉྙཱ, ཁུདྡཱནུཁུདྡཀཱནི མཱུལསནྟཱནཀཱནི ཝིཡ ཀིལེསཱ, ཡཐཱ ཀསྶཀོ ཀསནྟོ ནངྒལེན ཏཱནི པདཱལེཏི, ཨེཝཾ ཡོགཱི ཨནིཙྩསཉྙཾ བྷཱཝེནྟོ ཨནིཙྩསཉྙཱཉཱཎེན ཀིལེསེ པདཱལེཏཱིཏི ཨིདམེཏྠ ཨོཔམྨསཾསནྡནཾ.

ཨོདྷུནཱཏཱིཏི ཧེཊྛཱ དྷུནཱཏི. ནིདྡྷུནཱཏཱིཏི པཔྥོཊེཏི. ནིཙྪོཊེཏཱིཏི པཔྥོཊེཏྭཱ ཚཌྜེཏི. ཨིདྷཱཔི པབྦཛཱནི ཝིཡ ཀིལེསཱ, ལཱཡནཾ ནིཙྪོཊནཾ ཝིཡ ཨནིཙྩསཉྙཱཉཱཎནྟི ཨིམིནཱ ཨཏྠེན ཨུཔམཱ སཾསནྡེཏབྦཱ.

ཝཎྚཙྪིནྣཱཡཱཏི ཏིཎྷེན ཁུརཔྤེན ཝཎྚཙྪིནྣཱཡ. ཏདནྭཡཱནི བྷཝནྟཱིཏི ཏཾ ཨམྦཔིཎྜིཾ ཨནུགཙྪནྟི, ཏསྶཱ པཏམཱནཱཡ ཨམྦཱནི བྷཱུམིཡཾ པཏནྟི. ཨིདྷཱཔི ཨམྦཔིཎྜི ཝིཡ ཀིལེསཱ, ཏིཎྷཁུརཔྤོ ཝིཡ ཨནིཙྩསཉྙཱ, ཡཐཱ ཁུརཔྤེན ཚིནྣཱཡ ཨམྦཔིཎྜིཡཱ སབྦཱནི ཨམྦཱནི བྷཱུམིཡཾ པཏནྟི, ཨེཝཾ ཨནིཙྩསཉྙཱཉཱཎེན ཀིལེསཱནཾ མཱུལབྷཱུཏཱཡ ཨཝིཛྫཱཡ ཚིནྣཱཡ སབྦཀིལེསཱ སམུགྒྷཱཏཾ གཙྪནྟཱིཏི, ཨིདཾ ཨོཔམྨསཾསནྡནཾ.

ཀཱུཊངྒམཱཏི ཀཱུཊཾ གཙྪནྟི. ཀཱུཊནིནྣཱཏི ཀཱུཊཾ པཝིསནབྷཱཝེན ཀཱུཊེ ནིནྣཱ. ཀཱུཊསམོསརཎཱཏི ཀཱུཊེ སམོསརིཏྭཱ ཋིཏཱ. ཨིདྷཱཔི ཀཱུཊཾ ཝིཡ ཨནིཙྩསཉྙཱ, གོཔཱནསིཡོ ཝིཡ ཙཏུབྷཱུམཀཀུསལདྷམྨཱ, ཡཐཱ སབྦགོཔཱནསཱིནཾ ཀཱུཊཾ ཨགྒཾ, ཨེཝཾ ཀུསལདྷམྨཱནཾ ཨནིཙྩསཉྙཱ ཨགྒཱ. ནནུ ཙ ཨནིཙྩསཉྙཱ ལོཀིཡཱ, སཱ ལོཀིཡཀུསལཱནཾ ཏཱཝ ཨགྒཾ ཧོཏུ, ལོཀུཏྟརཱནཾ ཀཐཾ ཨགྒནྟི? ཏེསམྤི པཊིལཱབྷཀརཎཏྠེན ཨགྒནྟི ཝེདིཏབྦཱ. ཨིམིནཱ ཨུཔཱཡེན སབྦཱསུ ཨུཔམཱསུ ཨོཔམྨསཾསནྡནཾ ཝེདིཏབྦཾ. པུརིམཱཧི པནེཏྠ ཏཱིཧི ཨནིཙྩསཉྙཱཡ ཀིཙྩཾ, པཙྪིམཱཧི བལནྟི. དསམཾ.

པུཔྥཝགྒོ དསམོ.

མཛ྄ཛྷིམཔཎྞཱསཀོ སམཏྟོ.

༡༡. ཨནྟཝགྒོ

༡. ཨནྟསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༠༣. ཨནྟཝགྒསྶ པཋམེ ཨནྟཱཏི ཀོཊྛཱསཱ. ཨིདཾ སུཏྟཾ ཙཏུསཙྩཝསེན པཉྩཀྑནྡྷེ ཡོཛེཏྭཱ ཨནྟོཏི ཝཙནེན བུཛ྄ཛྷནཀཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཝསེན ཝུཏྟཾ. པཋམཾ.

༢-༣. དུཀྑསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༠༤-༡༠༥. དུཏིཡམྤི པཉྩཀྑནྡྷེ ཙཏུསཙྩཝསེན ཡོཛེཏྭཱ དུཀྑནྟི བུཛ྄ཛྷནཀཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡེན ཀཐིཏཾ. ཏཏིཡམྤི ཏཐེཝ སཀྐཱཡོཏི བུཛ྄ཛྷནཀཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡེན ཀཐིཏཾ. དུཏིཡཏཏིཡཱནི.

༤. པརིཉྙེཡྻསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༠༦. ཙཏུཏྠེ པརིཉྙེཡྻེཏི པརིཛཱནིཏབྦེ སམཏིཀྐམིཏབྦེ. པརིཉྙནྟི སམཏིཀྐམཾ. པརིཉྙཱཏཱཝིནྟི ཏཱཡ པརིཉྙཱཡ པརིཛཱནིཏྭཱ སམཏིཀྐམིཏྭཱ ཋིཏཾ. རཱགཀྑཡོཏིཨཱདཱིཧི ནིབྦཱནཾ དསྶིཏཾ. ཙཏུཏྠཾ.

༥-༡༠. སམཎསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༠༧-༡༡༢. པཉྩམཱདཱིསུ ཙཏཱུསུ ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི ཀཐིཏཱནི. ནཝམདསམེསུ ཀིལེསཔྤཧཱནནྟི. པཉྩམཱདཱིནི.

ཨནྟཝགྒོ ཨེཀཱདསམོ.

༡༢. དྷམྨཀཐིཀཝགྒོ

༡-༢. ཨཝིཛྫཱསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༡༣-༡༡༤. དྷམྨཀཐིཀཝགྒསྶ པཋམེ ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ཨཝིཛྫཱགཏོ ཧོཏཱིཏི ཡཱཝཏཱ ཨིམཱཡ ཙཏཱུསུ སཙྩེསུ ཨཉྙཱཎབྷཱུཏཱཡ ཨཝིཛྫཱཡ སམནྣཱགཏོ, ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨཝིཛྫཱགཏོ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. དུཏིཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. པཋམདུཏིཡཱནི.

༣. དྷམྨཀཐིཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༡༥. ཏཏིཡེ པཋམེན དྷམྨཀཐིཀོ, དུཏིཡེན སེཁབྷཱུམི, ཏཏིཡེན ཨསེཁབྷཱུམཱིཏི ཨེཝཾ དྷམྨཀཐིཀཾ པུཙྪིཏེན ཝིསེསེཏྭཱ དྭེ བྷཱུམིཡོ ཀཐིཏཱ. ཏཏིཡཾ.

༤. དུཏིཡདྷམྨཀཐིཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༡༦. ཙཏུཏྠེ ཏིསྶནྣམྤི པུཙྪཱནཾ ཏཱིཎི ཝིསྶཛྫནཱནི ཀཐིཏཱནི. ཙཏུཏྠཾ.

༥-༩. བནྡྷནསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༡༧-༡༢༡. པཉྩམེ ཨཏཱིརདསྶཱིཏི ཏཱིརཾ ཝུཙྩཏི ཝཊྚཾ, ཏཾ ན པསྶཏི. ཨཔཱརདསྶཱིཏི པཱརཾ ཝུཙྩཏི ནིབྦཱནཾ, ཏཾ ན པསྶཏི. བདྡྷོཏི ཀིལེསབནྡྷནེན བདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཛཱིཡཏི ཙ མཱིཡཏི ཙ ཨསྨཱ ལོཀཱ པརཾ ལོཀཾ གཙྪཏཱིཏི. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཝཊྚདུཀྑཾ ཀཐིཏནྟི. ཚཊྛཱདཱིནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝ. པཉྩམཱདཱིནི.

༡༠. སཱིལཝནྟསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༢༢. དསམེ ཨནིཙྩཏོཏིཨཱདཱིསུ ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝཱཀཱརེན ཨནིཙྩཏོ, པཊིཔཱིལ༹ནཱཀཱརེན དུཀྑཏོ, ཨཱབཱདྷཊྛེན རོགཏོ, ཨནྟོདོསཊྛེན གཎྜཏོ, ཏེསཾ ཏེསཾ གཎྜཱནཾ པཙྩཡབྷཱཝེན ཝཱ ཁཎནཊྛེན ཝཱ སལླཏོ དུཀྑཊྛེན ཨགྷཏོ, ཝིསབྷཱགམཧཱབྷཱུཏསམུཊྛཱནཨཱབཱདྷཔཙྩཡཊྛེན ཨཱབཱདྷཏོ, ཨསཀཊྛེན པརཏོ, པལུཛྫནཊྛེན པལོཀཏོ, སཏྟསུཉྙཏཊྛེན སུཉྙཏོ, ཨཏྟཱབྷཱཝེན ཨནཏྟཏོ. ཨེཝམེཏྠ ‘‘ཨནིཙྩཏོ པལོཀཏོ’’ཏི དྭཱིཧི པདེཧི ཨནིཙྩམནསིཀཱརོ, ‘‘སུཉྙཏོ ཨནཏྟཏོ’’ཏི དྭཱིཧི ཨནཏྟམནསིཀཱརོ, སེསེཧི དུཀྑམནསིཀཱརོ ཝུཏྟོཏི ཝེདིཏབྦོ. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝ. དསམཾ.

༡༡. སུཏཝནྟསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༢༣. ཏཐཱ ཨེཀཱདསམེ. དསམསྨིཉྷི ‘‘སཱིལཝཏཱ’’ཏི ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ ཝུཏྟཾ, ཨིདྷ སུཏཝཏཱཏི ཀམྨཊྛཱནསུཏཾ ཨིདམེཝ ནཱནཱཀརཎཾ. ཨེཀཱདསམཾ.

༡༢-༡༣. ཀཔྤསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༢༤-༡༢༥. དྭཱདསམཏེརསམཱནི རཱཧུལོཝཱདསདིསཱནེཝཱཏི. དྭཱདསམཏེརསམཱནི.

དྷམྨཀཐིཀཝགྒོ དྭཱདསམོ.

༡༣. ཨཝིཛྫཱཝགྒོ

༡-༡༠. སམུདཡདྷམྨསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༢༦-༡༣༥. ཨཝིཛྫཱཝགྒོ ཨུཏྟཱནཏྠོཝ. ཨིམསྨིཉྷི ཝགྒེ སབྦསུཏྟེསུ ཙཏུསཙྩམེཝ ཀཐིཏཾ.

ཨཝིཛྫཱཝགྒོ ཏེརསམོ.

༡༤. ཀུཀྐུལ༹ཝགྒོ

༡-༡༣. ཀུཀྐུལ༹སུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༣༦-༡༤༩. ཀུཀྐུལ༹ཝགྒསྶ པཋམེ ཀུཀྐུལ༹ནྟི སནྟཏྟཾ ཨཱདིཏྟཾ ཚཱརིཀརཱསིཾ ཝིཡ མཧཱཔརིལཱ༹ཧཾ. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ དུཀྑལཀྑཎཾ ཀཐིཏཾ, སེསེསུ ཨནིཙྩལཀྑཎཱདཱིནི. སབྦཱནི ཙེཏཱནི པཱཊིཡེཀྐཾ པུགྒལཛ྄ཛྷཱསཡེན ཀཐིཏཱནཱིཏི.

ཀུཀྐུལ༹ཝགྒོ ཙུདྡསམོ.

༡༥. དིཊྛིཝགྒོ

༡-༩. ཨཛ྄ཛྷཏྟསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༥༠-༡༥༨. དིཊྛིཝགྒསྶ པཋམེ ཀིཾ ཨུཔཱདཱཡཱཏི ཀིཾ པཊིཙྩ. དུཏིཡེ ཀིཾ ཨབྷིནིཝིསྶཱཏི ཀིཾ ཨབྷིནིཝིསིཏྭཱ, པཙྩཡཾ ཀཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཏཏིཡཱདཱིསུ དིཊྛཱིཏིཨཱདཱིནི པུགྒལཛ྄ཛྷཱསཡེན ཝུཏྟཱནི. པཋམཱདཱིནི.

༡༠. ཨཱནནྡསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༥༩. དསམེ ཨུཔསངྐམཱིཏི ཨཉྙེ བྷིཀྑཱུ པཉྩཀྑནྡྷཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐཱཔེཏྭཱ ཡུཉྫིཏྭཱ གྷཊེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟེ དིསྭཱ ‘‘ཨཧམྤི པཉྩཀྑནྡྷཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐཱཔེཏྭཱ ཡུཉྫནྟོ གྷཊེནྟོ, ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཨཉྙཾ བྱཱཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨུཔསངྐམི. སཏྠཱ པན ཨཏྟནོ དྷརམཱནཀཱལེ ཐེརསྶ ཨུཔརིམགྒཏྟཡཝཛ྄ཛྷཱནཾ ཀིལེསཱནཾ པཧཱནཾ ཨཔསྶནྟོཔི ‘‘ཨིམསྶ ཙིཏྟཾ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཀཐེསི. ཏསྶཱཔི ཨེཀཾ དྭེ ཝཱརེ མནསི ཀཏྭཱཝ བུདྡྷུཔཊྛཱནཝེལཱ ཛཱཏཱཏི གནྟབྦཾ ཧོཏི. ཨིཏིསྶ ཙིཏྟཾ སམྤཧཾསམཱནོ ཝིམུཏྟིཔརིཔཱཙནཱིཡདྷམྨོཝ སོ ཀམྨཊྛཱནཱནུཡོགོ ཛཱཏོཏི. དསམཾ.

དིཊྛིཝགྒོ པནྣརསམོ.

ཨུཔརིཔཎྞཱསཀོ སམཏྟོ.

ཁནྡྷསཾཡུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. རཱདྷསཾཡུཏྟཾ

༡. པཋམཝགྒོ

༡. མཱརསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༦༠. རཱདྷསཾཡུཏྟསྶ པཋམེ མཱརོ ཝཱ ཨསྶཱཏི མརཎཾ ཝཱ བྷཝེཡྻ. མཱརེཏཱ ཝཱཏི མཱརེཏབྦོ ཝཱ. ཡོ ཝཱ པན མཱིཡཏཱིཏི ཡོ ཝཱ པན མརཏི. ནིབྦིདཏྠནྟི ནིབྦིདཱཉཱཎཏྠཾ. ནིབྦཱནཏྠཱཏི ཕལཝིམུཏྟི ནཱམེསཱ ཨནུཔཱདཱནིབྦཱནཏྠཱཏི ཨཏྠོ. ཨཙྩཡཱསཱིཏི ཨཏིཀྐནྟོསི. ནིབྦཱནོགདྷནྟི ནིབྦཱནེ པཏིཊྛིཏཾ. ཨིདཾ མགྒབྲཧྨཙརིཡཾ ནཱམ ནིབྦཱནབྦྷནྟརེ ཝུསྶཏི, ན ནིབྦཱནཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ནིབྦཱནཔརིཡོསཱནནྟི ནིབྦཱནཾ ཨསྶ པརིཡོསཱནཾ, ནིཔྥཏྟི ནིཊྛཱཏི ཨཏྠོ. པཋམཾ.

༢-༡༠. སཏྟསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༦༡-༡༦༩. དུཏིཡེ སཏྟོ སཏྟོཏི ལགྒཔུཙྪཱ. ཏཏྲ སཏྟོ ཏཏྲ ཝིསཏྟོཏི ཏཏྲ ལགྒོ ཏཏྲ ཝིལགྒོ. པཾསྭཱགཱརཀེཧཱིཏི པཾསུགྷརཀེཧི. ཀེལཱ༹ཡནྟཱིཏི ཀཱིལ༹ནྟི. དྷནཱཡནྟཱིཏི དྷནཾ ཝིཡ མཉྙནྟི. མམཱཡནྟཱིཏི ‘‘མམ ཨིདཾ, མམ ཨིད’’ནྟི མམཏྟཾ ཀརོནྟི, ཨཉྙསྶ ཕུསིཏུམྤི ན དེནྟི. ཝིཀཱིལ༹ནིཡཾ ཀརོནྟཱིཏི ‘‘ནིཊྛིཏཱ ཀཱིལཱ༹’’ཏི ཏེ བྷིནྡམཱནཱ ཀཱིལཱ༹ཝིགམཾ ཀརོནྟི. ཏཏིཡེ བྷཝནེཏྟཱིཏི བྷཝརཛྫུ. ཙཏུཏྠཾ ཨུཏྟཱནམེཝ. པཉྩམཱདཱིསུ ཙཏཱུསུ ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི ཀཐིཏཱནི, དྭཱིསུ ཀིལེསཔྤཧཱནནྟི. དུཏིཡཱདཱིནི.

པཋམོ ཝགྒོ.

༢. དུཏིཡཝགྒོ

༡-༡༢. མཱརསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༧༠-༡༨༡. དུཏིཡཝགྒསྶ པཋམེ མཱརོ, མཱརོཏི མརཎཾ པུཙྪཏི. ཡསྨཱ པན རཱུཔཱདིཝིནིམུཏྟཾ མརཎཾ ནཱམ ནཏྠི, ཏེནསྶ བྷགཝཱ རཱུཔཾ ཁོ, རཱདྷ, མཱརོཏིཨཱདིམཱཧ. དུཏིཡེ མཱརདྷམྨོཏི མརཎདྷམྨོ. ཨེཏེནུཔཱཡེན སབྦཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོཏི.

དུཏིཡོ ཝགྒོ.

༣-༤. ཨཱཡཱཙནཝགྒཱདི

༡-༡༡. མཱརཱདིསུཏྟཨེཀཱདསཀཝཎྞནཱ

༡༨༢-༢༠༥. ཏཏོ པརཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. ཨཡཉྷི རཱདྷཏྠེརོ པཊིབྷཱནིཡཏྠེརོ ནཱམ. ཏཐཱགཏསྶ ཨིམཾ ཐེརཾ དིསྭཱ སུཁུམཾ ཀཱརཎཾ ཨུཔཊྛཱཏི. ཏེནསྶ བྷགཝཱ ནཱནཱནཡེཧི དྷམྨཾ དེསེཏི. ཨེཝཾ ཨིམསྨིཾ རཱདྷསཾཡུཏྟེ ཨཱདིཏོ དྭེ ཝགྒཱ པུཙྪཱཝསེན དེསིཏཱ, ཏཏིཡོ ཨཱཡཱཙནེན, ཙཏུཏྠོ ཨུཔནིསིནྣཀཀཐཱཝསེན. སཀལམྤི པནེཏཾ རཱདྷསཾཡུཏྟཾ ཐེརསྶ ཝིམུཏྟིཔརིཔཱཙནཱིཡདྷམྨཝསེནེཝ གཧིཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

རཱདྷསཾཡུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. དིཊྛིསཾཡུཏྟཾ

༡. སོཏཱཔཏྟིཝགྒོ

༡. ཝཱཏསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༠༦. དིཊྛིསཾཡུཏྟེ ན ཝཱཏཱ ཝཱཡནྟཱིཏིཨཱདཱིསུ ཨེཝཾ ཀིར ཏེསཾ དིཊྛི – ‘‘ཡེཔི ཨེཏེ རུཀྑསཱཁཱདཱིནི བྷཉྫནྟཱ ཝཱཏཱ ཝཱཡནྟི, ན ཨེཏེ ཝཱཏཱ, ཝཱཏལེསོ ནཱམེསོ, ཝཱཏོ པན ཨེསིཀཏྠམྦྷོ ཝིཡ པབྦཏཀཱུཊཾ ཝིཡ ཙ ཋིཏོ. ཏཐཱ ཡཱཔི ཨེཏཱ ཏིཎཀཊྛཱདཱིནི ཝཧནྟིཡོ ནདིཡོ སནྡནྟི, ན ཨེཏྠ ཨུདཀཾ སནྡཀི, ཨུདཀལེསོ ནཱམེས, ཨུདཀཾ པན ཨེསིཀཏྠམྦྷོ ཝིཡ པབྦཏཀཱུཊཾ ཝིཡ ཙ ཋིཏཾ. ཡཱཔིམཱ གབྦྷིནིཡོ ཝིཛཱཡནྟཱིཏི ཙ ཝུཙྩནྟི, ཀིཉྩཱཔི ཏཱ མིལཱཏུདརཱ ཧོནྟི, གབྦྷོ པན ན ནིཀྑམཏི, གབྦྷལེསོ ནཱམེསོ, གབྦྷོ པན ཨེསིཀཏྠམྦྷོ ཝིཡ པབྦཏཀཱུཊཾ ཝིཡ ཙ ཋིཏོ. ཡེཔི ཨེཏེ ཙནྡིམསཱུརིཡཱ ཨུདེནྟི ཝཱ ཨཔེནྟི ཝཱ, ནེཝ ཏེ ཨུདེནྟི ན ཨཔེནྟི, ཙནྡིམསཱུརིཡལེསོ ནཱམེས, ཙནྡིམསཱུརིཡཱ པན ཨེསིཀཏྠམྦྷོ ཝིཡ པབྦཏཀཱུཊཾ ཝིཡ ཙ ཋིཏཱ’’ཏི.

༢-༤. ཨེཏཾམམསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༢༠༧-༢༠༩. དིཊྛནྟིཨཱདཱིསུ དིཊྛཾ རཱུཔཱཡཏནཾ. སུཏཾ སདྡཱཡཏནཾ. མུཏཾ གནྡྷཱཡཏནཾ རསཱཡཏནཾ ཕོཊྛབྦཱཡཏནཾ. ཏཉྷི པཏྭཱ གཧེཏབྦཏོ མུཏནྟི ཙ ཝུཏྟཾ. ཨཝསེསཱནི སཏྟཱཡཏནཱནི ཝིཉྙཱཏཾ ནཱམ. པཏྟནྟི པརིཡེསིཏྭཱ ཝཱ ཨཔརིཡེསིཏྭཱ ཝཱ པཏྟཾ. པརིཡེསིཏནྟི པཏྟཾ ཝཱ ཨཔཏྟཾ ཝཱ པརིཡེསིཏཾ. ཨནུཝིཙརིཏཾ མནསཱཏི ཙིཏྟེན ཨནུསཉྩརིཏཾ. ལོཀསྨིཉྷི པརིཡེསིཏྭཱ པཏྟམྤི ཨཏྠི, པརིཡེསིཏྭཱ ནོཔཏྟམྤི, ཨཔརིཡེསིཏྭཱ པཏྟམྤི, ཨཔརིཡེསིཏྭཱ ནོཔཏྟམྤི. ཏཏྠ པརིཡེསིཏྭཱ པཏྟཾ པཏྟཾ ནཱམ, པརིཡེསིཏྭཱ ནོཔཏྟཾ པརིཡེསིཏཾ ནཱམ. ཨཔརིཡེསིཏྭཱ པཏྟཉྩ ཨཔརིཡེསིཏྭཱ ནོཔཏྟཉྩ མནསཱནུཝིཙརིཏཾ ནཱམ. ཨཐ ཝཱ པརིཡེསིཏྭཱ པཏྟམྤི ཨཔརིཡེསིཏྭཱ པཏྟམྤི པཏྟཊྛེན པཏྟཾ ནཱམ, པརིཡེསིཏྭཱ ནོཔཏྟམེཝ པརིཡེསིཏཾ ནཱམ, ཨཔརིཡེསིཏྭཱ ནོཔཏྟཾ མནསཱནུཝིཙརིཏཾ ནཱམ. སབྦཾ ཝཱ ཨེཏཾ མནསཱ ཨནུཝིཙརིཏམེཝ.

༥. ནཏྠིདིནྣསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༡༠. ནཏྠི དིནྣནྟིཨཱདཱིསུ ནཏྠི དིནྣནྟི དིནྣསྶ ཕལཱབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ ཝདནྟི. ཡིཊྛཾ ཝུཙྩཏི མཧཱཡཱགོ. ཧུཏནྟི པཧེཎཀསཀྐཱརོ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཏམྤི ཨུབྷཡཾ ཕལཱབྷཱཝམེཝ སནྡྷཱཡ པཊིཀྑིཔནྟི. སུཀཏདུཀྐཊཱནནྟི སུཀཏདུཀྐཏཱནཾ, ཀུསལཱཀུསལཱནནྟི ཨཏྠོ. ཕལཾ ཝིཔཱཀོཏི ཡཾ ཕལནྟི ཝཱ ཝིཔཱཀོཏི ཝཱ ཝུཙྩཏི, ཏཾ ནཏྠཱིཏི ཝདནྟི. ནཏྠི ཨཡཾ ལོཀོཏི པརལོཀེ ཋིཏསྶ ཨཡཾ ལོཀོ ནཏྠི. ནཏྠི པརོ ལོཀོཏི ཨིདྷ ལོཀེ ཋིཏསྶཔི པརོ ལོཀོ ནཏྠི, སབྦེ ཏཏྠ ཏཏྠེཝ ཨུཙྪིཛྫནྟཱིཏི དསྶེནྟི. ནཏྠི མཱཏཱ ནཏྠི པིཏཱཏི ཏེསུ སམྨཱཔཊིཔཏྟིམིཙྪཱཔཊིཔཏྟཱིནཾ ཕལཱབྷཱཝཝསེན ཝདནྟི. ནཏྠི སཏྟཱ ཨོཔཔཱཏིཀཱཏི ཙཝིཏྭཱ ཨུཔྤཛྫནཀསཏྟཱ ནཱམ ནཏྠཱིཏི ཝདནྟི. ནཏྠི ལོཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱཏི ལོཀེ སམྨཱཔཊིཔནྣཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ནཱམ ནཏྠཱིཏི ཝདནྟི.

ཙཱཏུམཧཱབྷཱུཏིཀོཏི ཙཏུམཧཱབྷཱུཏམཡོ. པཐཝཱི པཐཝཱིཀཱཡནྟི ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱ པཐཝཱིདྷཱཏུ བཱཧིརཾ པཐཝཱིདྷཱཏུཾ. ཨནུཔེཏཱིཏི ཨནུཡཱཏི. ཨནུཔགཙྪཏཱིཏི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ, ཨནུགཙྪཏཱིཏིཔི ཨཏྠོ. ཨུབྷཡེནཱཔི ཨུཔེཏི ཨུཔགཙྪཏཱིཏི དསྶེནྟི. ཨཱཔཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨིནྡྲིཡཱནཱིཏི མནཙྪཊྛཱནི ཨིནྡྲིཡཱནི. སངྐམནྟཱིཏི ཨཱཀཱསཾ པཀྑནྡནྟི. ཨཱསནྡིཔཉྩམཱཏི ནིཔནྣམཉྩེན པཉྩམཱ, མཉྩོ ཙེཝ, ཙཏྟཱརོ མཉྩཔཱདེ གཧེཏྭཱ ཋིཏཱ ཙཏྟཱརོ པུརིསཱ ཙཱཏི ཨཏྠོ. ཡཱཝ ཨཱལཱ༹ཧནཱཏི ཡཱཝ སུསཱནཱ. པདཱནཱིཏི ‘‘ཨཡཾ ཨེཝཾ སཱིལཝཱ ཨཧོསི, ཨེཝཾ དུསྶཱིལོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པཝཏྟཱནི གུཎཱགུཎཔདཱནི. སརཱིརམེཝ ཝཱ ཨེཏྠ པདཱནཱིཏི ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཀཱཔོཏཀཱནཱིཏི ཀཔོཏཀཝཎྞཱནི, པཱརཱཝཏཔཀྑཝཎྞཱནཱིཏི ཨཏྠོ. བྷསྶནྟཱཏི བྷསྨནྟཱ. ཨཡམེཝ ཝཱ པཱལི༹. ཨཱཧུཏིཡོཏི ཡཾ པཧེཎཀསཀྐཱརཱདིབྷེདཾ དིནྣདཱནཾ, སབྦཾ ཏཾ ཚཱརིཀཱཝསཱནམེཝ ཧོཏི, ན ཏཏོ པརཾ ཕལདཱཡཀཾ ཧུཏྭཱ གཙྪཏཱིཏི ཨཏྠོ. དཏྟུཔཉྙཏྟནྟི དཏྟཱུཧི བཱལམནུསྶེཧི པཉྙཏྟཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – བཱལེཧི ཨབུདྡྷཱིཧི པཉྙཏྟམིདཾ དཱནཾ, ན པཎྜིཏེཧི. བཱལཱ དེནྟི, པཎྜིཏཱ གཎྷནྟཱིཏི དསྶེནྟི.

༦. ཀརོཏོསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༡༡. ཀརོཏོཏི སཧཏྠཱ ཀརོནྟསྶ. ཀཱརཡཏོཏི ཨཱཎཏྟིཡཱ ཀཱརེནྟསྶ. ཚིནྡཏོཏི པརེསཾ ཧཏྠཱདཱིནི ཚིནྡནྟསྶ. ཚེདཱཔཡཏོཏི པརེཧི ཚེདཱཔེནྟསྶ. པཙཏོཏི དཎྜེན པཱིལེ༹ནྟསྶ. པཙཱཔཡཏོཏི པརེཧི དཎྜཱདིནཱ པཱིལཱ༹པེནྟསྶ. སོཙཏོ སོཙཱཔཡཏོཏི པརསྶ བྷཎྜཧརཎཱདཱིཧི སོཀཾ སཡཾ ཀརོནྟསྶཱཔི པརེཧི ཀཱརེནྟསྶཱཔི. ཀིལམཏོ ཀིལམཱཔཡཏོཏི ཨཱཧཱརུཔཙྪེདབནྡྷནཱགཱརཔཝེསནཱདཱིཧི སཡཾ ཀིལམེནྟསྶཔི པརེཧི ཀིལམཱཔེནྟསྶཔི. ཕནྡཏོ ཕནྡཱཔཡཏོཏི པརཾ ཕནྡནྟཾ ཕནྡནཀཱལེ སཡམྤི ཕནྡཏོ པརེམྤི ཕནྡཱཔཡཏོ. པཱཎམཏིཔཱཏཡཏོཏི པཱཎཾ ཧནནྟསྶཔི ཧནཱཔེནྟསྶཔི. ཨེཝཾ སབྦཏྠ ཀརཎཀཱརཱཔནཝསེནེཝ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

སནྡྷིནྟི གྷརསནྡྷིཾ. ནིལློཔནྟི མཧཱཝིལོཔཾ. ཨེཀཱགཱརིཀནྟི ཨེཀམེཝ གྷརཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ཝིལུམྤནཾ. པརིཔནྠེ ཏིཊྛཏོཏི ཨཱགཏཱགཏཱནཾ ཨཙྪིནྡནཏྠཾ མགྒེ ཏིཊྛཏོ. ཀརོཏོ ན ཀརཱིཡཏི པཱཔནྟི ཡཾཀིཉྩི པཱཔཾ ཀརོམཱིཏི སཉྙཱཡ ཀརོཏོཔི པཱཔཾ ན ཀརཱིཡཏི, ནཏྠི པཱཔཾ. སཏྟཱ པན ཀརོམཱཏི ཨེཝཾསཉྙིནོ ཧོནྟཱིཏི དཱིཔེནྟི. ཁུརཔརིཡནྟེནཱཏི ཁུརནེམིནཱ, ཁུརདྷཱརསདིསཔརིཡནྟེན ཝཱ. ཨེཀམཾསཁལནྟི ཨེཀམཾསརཱསིཾ. པུཉྫནྟི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ཏཏོནིདཱནནྟི ཨེཀམཾསཁལཀརཎནིདཱནཾ.

དཀྑིཎནྟི དཀྑིཎཏཱིརེ མནུསྶཱ ཀཀྑལཱ༹ དཱརུཎཱ, ཏེ སནྡྷཱཡ ཧནནྟོཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨུཏྟརནྟི ཨུཏྟརཏཱིརེ སདྡྷཱ ཧོནྟི པསནྣཱ བུདྡྷམཱམཀཱ དྷམྨམཱམཀཱ སངྒྷམཱམཀཱ, ཏེ སནྡྷཱཡ དདནྟོཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཡཛནྟོཏི མཧཱཡཱགཾ ཀརོནྟོ. དམེནཱཏི ཨིནྡྲིཡདམེན ཨུཔོསཐཀམྨེན. སཾཡམེནཱཏི སཱིལསཾཡམེན. སཙྩཝཛྫེནཱཏི སཙྩཝཙནེན. ཨཱགམོཏི ཨཱགམནཾ, པཝཏྟཱིཏི ཨཏྠོ. སབྦཐཱཔི པཱཔཔུཉྙཱནཾ ཀིརིཡམེཝ པཊིཀྑིཔནྟི.

༧. ཧེཏུསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༡༢. ནཏྠི ཧེཏུ ནཏྠི པཙྩཡོཏི ཨེཏྠ པཙྩཡོཏི ཧེཏུཝེཝཙནམེཝ. ཨུབྷཡེནཱཔི ཝིཛྫམཱནམེཝ ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིནཾ སཾཀིལེསཔཙྩཡཾ, ཀཱཡསུཙརིཏཱདཱིནཉྩ ཝིསུདྡྷིཔཙྩཡཾ པཊིཀྑིཔནྟི. ནཏྠི བལནྟི ཡམྷི ཨཏྟནོ བལེ པཏིཊྛིཏཱ ཨིམེ སཏྟཱ དེཝཏྟམྤི མཱརཏྟམྤི བྲཧྨཏྟམྤི སཱཝཀབོདྷིམྤི པཙྩེཀབོདྷིམྤི སབྦཉྙུཏམྤི པཱཔུཎནྟི, ཏཾ བལཾ པཊིཀྑིཔནྟི. ནཏྠི ཝཱིརིཡནྟིཨཱདཱིནི སབྦཱནི ཨཉྙམཉྙཝེཝཙནཱནེཝ. ‘‘ཨིདཾ ནོ ཝཱིརིཡེན, ཨིདཾ པུརིསཐཱམེན, ཨིདཾ པུརིསཔརཀྐམེན པཏྟ’’ནྟི, ཨེཝཾ པཝཏྟཝཙནཔཊིཀྑེཔཀརཎཝསེན པནེཏཱནི ཝིསུཾ ཨཱདིཡནྟི.

སབྦེ སཏྟཱཏི ཨོཊྛགོཎགདྲབྷཱདཡོ ཨནཝསེསེ པརིགྒཎྷནྟི. སབྦེ པཱཎཱཏི ཨེཀིནྡྲིཡོ པཱཎོ, དྭིནྡྲིཡོ པཱཎོཏིཨཱདིཝསེན ཝདནྟི. སབྦེ བྷཱུཏཱཏི ཨཎྜཀོསཝཏྠིཀོསེསུ བྷཱུཏེ སནྡྷཱཡ ཝདནྟི. སབྦེ ཛཱིཝཱཏི སཱལིཡཝགོདྷུམཱདཡོ སནྡྷཱཡ ཝདནྟི. ཏེསུ ཧི ཏེ ཝིརུཧནབྷཱཝེན ཛཱིཝསཉྙིནོ. ཨཝསཱ ཨབལཱ ཨཝཱིརིཡཱཏི ཏེསཾ ཨཏྟནོ ཝསོ ཝཱ བལཾ ཝཱ ཝཱིརིཡཾ ཝཱ ནཏྠི. ནིཡཏིསངྒཏིབྷཱཝཔརིཎཏཱཏི ཨེཏྠ ནིཡཏཱིཏི ནིཡཏཏཱ. སངྒཏཱིཏི ཚནྣཾ ཨབྷིཛཱཏཱིནཾ ཏཏྠ ཏཏྠ གམནཾ. བྷཱཝོཏི སབྷཱཝོཡེཝ. ཨེཝཾ ནིཡཏིཡཱ ཙ སངྒཏིཡཱ ཙ བྷཱཝེན ཙ པརིཎཏཱ ནཱནཔྤཀཱརཏཾ པཏྟཱ. ཡེན ཧི ཡཐཱ བྷཝིཏབྦཾ, སོ ཏཐེཝ བྷཝཏི. ཡེན ན བྷཝིཏབྦཾ, སོ ན བྷཝཏཱིཏི དསྶེནྟི. ཚསྭེཝཱབྷིཛཱཏཱིསཱུཏི ཚསུ ཨེཝ ཨབྷིཛཱཏཱིསུ ཋཏྭཱ སུཁཉྩ དུཀྑཉྩ པཊིསཾཝེདེནྟི, ཨཉྙཱ སུཁདུཀྑབྷཱུམི ནཏྠཱིཏི དསྶེནྟི.

༨-༡༠. མཧཱདིཊྛིསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༢༡༣-༢༡༥. ཨཀཊཱཏི ཨཀཏཱ. ཨཀཊཝིདྷཱཏི ཨཀཏཝིདྷཱནཱ, ‘‘ཨེཝཾ ཀརོཧཱི’’ཏི ཀེནཙི ཀཱརིཏཱཔི ན ཧོནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨནིམྨིཏཱཏི ཨིདྡྷིཡཱཔི ན ནིམྨིཏཱ. ཨནིམྨཱཏཱཏི ཨནིམྨཱཔིཏཱ. ‘‘ཨནིམྨིཏབྦཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, ན ནིམྨིཏབྦཱཏི ཨཏྠོ. ཝཉྫྷཱཏི ཝཉྫྷཔསུཝཉྫྷཏཱལཱདཡོ ཝིཡ ཨཕལཱ ཀསྶཙི ཨཛནཀཱ. པབྦཏཀཱུཊཾ ཝིཡ ཋིཏཱཏི ཀཱུཊཊྛཱ. ཨེསིཀཊྛཱཡིནོ ཝིཡ ཧུཏྭཱ ཋིཏཱཏི ཨེསིཀཊྛཱཡིཊྛིཏཱ, ཡཐཱ སུནིཁཱཏོ ཨེསིཀཏྠམྦྷོ ནིཙྩལོ ཏིཊྛཏི, ཨེཝཾ ཋིཏཱཏི ཨཏྠོ. ན ཨིཉྫནྟཱིཏི ཨེསིཀཏྠམྦྷོ ཝིཡ ཋིཏཏྟཱ ན ཙལནྟི. ན ཝིཔརིཎམནྟཱིཏི པཀཏིཾ ན ཝིཛཧནྟི. ན ཨཉྙམཉྙཾ བྱཱབཱདྷེནྟཱིཏི ཨཉྙམཉྙཾ ན ཨུཔཧནནྟི. ནཱལནྟི ན སམཏྠཱ. པཐཝཱིཀཱཡོཏིཨཱདཱིསུ པཐཝཱིཡེཝ པཐཝཱིཀཱཡོ, པཐཝཱིསམཱུཧོ ཝཱ. སཏྟནྣཾཏྭེཝ ཀཱཡཱནནྟི ཡཐཱ མུགྒརཱསིཨཱདཱིསུ པཧཊཾ སཏྠཾ མུགྒརཱསིཨཱདཱིནཾ ཨནྟརེནེཝ པཝིསཏི, ཨེཝཾ སཏྟནྣཾ ཀཱཡཱནཾ ཨནྟརེན ཚིདྡེན ཝིཝརེན སཏྠཾ པཝིསཏི. ཏཏྠ ‘‘ཨཧཾ ཨིམཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེམཱི’’ཏི ཀེཝལཾ སཉྙཱམཏྟམེཝ ཧོཏཱིཏི དསྶེནྟི.

ཡོནིཔམུཁསཏསཧསྶཱནཱིཏི པམུཁཡོནཱིནཾ ཨུཏྟམཡོནཱིནཾ ཙུདྡསསཏསཧསྶཱནི ཨཉྙཱནི ཙ སཊྛིསཏཱནི ཨཉྙཱནི ཙ ཚསཏཱནི པཉྩ ཙ ཀམྨུནོ སཏཱནཱིཏི པཉྩཀམྨསཏཱནི ཙཱཏི ཀེཝལཾ ཏཀྐམཏྟཀེན ནིརཏྠཀདིཊྛིཾ དཱིཔེནྟི. པཉྩ ཙ ཀམྨཱནི ཏཱིཎི ཙ ཀམྨཱནཱིཏིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཀེཙི པནཱཧུ ‘‘པཉྩ ཀམྨཱནཱིཏི པཉྩིནྡྲིཡཝསེན གཎྷནྟི, ཏཱིཎཱིཏི ཀཱཡཀམྨཱདིཝསེནཱ’’ཏི. ཀམྨེ ཙ ཨཌྜྷཀམྨེ ཙཱཏི ཨེཏྠ པནསྶ ཀཱཡཀམྨཝཙཱིཀམྨཱནི ཀམྨནྟི ལདྡྷི, མནོཀམྨཾ ཨུཔཌྜྷཀམྨནྟི. དྭཊྛིཔཊིཔདཱཏི དྭཱསཊྛིཔཊིཔདཱཏི ཝདནྟི. དྭཊྛནྟརཀཔྤཱཏི ཨེཀསྨིཾ ཀཔྤེ ཙཏུསཊྛི ཨནྟརཀཔྤཱ ནཱམ ཧོནྟི, ཨཡཾ པན ཨཉྙེ དྭེ ཨཛཱནནྟོ ཨེཝམཱཧ.

ཚལཱ༹བྷིཛཱཏིཡོཏི ཀཎྷཱབྷིཛཱཏི ནཱིལཱབྷིཛཱཏི ལོཧིཏཱབྷིཛཱཏི ཧལིདྡཱབྷིཛཱཏི སུཀྐཱབྷིཛཱཏི པརམསུཀྐཱབྷིཛཱཏཱིཏི ཨིམཱ ཚ ཨབྷིཛཱཏིཡོ ཝདནྟི. ཏཏྠ ཨོརབྦྷིཀཱ སཱུཀརིཀཱ སཱཀུཎིཀཱ མཱགཝིཀཱ ལུདྡཱ མཙྪགྷཱཏཀཱ ཙོརཱ ཙོརགྷཱཏཀཱ བནྡྷནཱགཱརིཀཱ, ཡེ ཝཱ པནཉྙེཔི ཀེཙི ཀུརཱུརཀམྨནྟཱ, ཨཡཾ ཀཎྷཱབྷིཛཱཏཱིཏི ཝདནྟི. བྷིཀྑཱུ ནཱིལཱབྷིཛཱཏཱིཏི ཝདནྟི. ཏེ ཀིར ཙཏཱུསུ པཙྩཡེསུ ཀཎྚཀེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཁཱདནྟི, ‘‘བྷིཀྑཱུ ཙ ཀཎྚཀཝུཏྟིཀཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༦.༥༧) ཨཡཾ ཧིསྶ པཱལི༹ ཨེཝ. ཨཐ ཝཱ ཀཎྚཀཝུཏྟིཀཱ ཨེཝ ནཱམ ཨེཀེ པབྦཛིཏཱཏི ཝདནྟི. ལོཧིཏཱབྷིཛཱཏི ནཱམ ནིགཎྛཱ ཨེཀསཱཊཀཱཏི ཝདནྟི. ཨིམེ ཀིར པུརིམེཧི དྭཱིཧི པཎྜརཏརཱ. གིཧཱི ཨོདཱཏཝསནཱ ཨཙེལཀསཱཝཀཱ ཧལིདྡཱབྷིཛཱཏཱིཏི ཝདནྟི. ཨེཝཾ ཨཏྟནོ པཙྩཡདཱཡཀེ ནིགཎྛེཧིཔི ཛེཊྛཀཏརེ ཀརོནྟི. ཨཱཛཱིཝཀཱ ཨཱཛཱིཝིནིཡོ ཨཡཾ སུཀྐཱབྷིཛཱཏཱིཏི ཝདནྟི. ཏེ ཀིར པུརིམེཧི ཙཏཱུཧི པཎྜརཏརཱ. ནནྡོ ཝཙྪོ, ཀིསོ སཾཀིཙྩོ, མཀྑལི གོསཱལོ པརམསུཀྐཱབྷིཛཱཏཱིཏི ཝདནྟི. ཏེ ཀིར སབྦེཧི པཎྜརཏརཱ.

ཨཊྛ པུརིསབྷཱུམིཡོཏི མནྡབྷཱུམི ཁིཌྜཱབྷཱུམི ཝཱིམཾསཀབྷཱུམི ཨུཛུགཏབྷཱུམི སེཁབྷཱུམི སམཎབྷཱུམི ཛཱནནབྷཱུམི པནྣབྷཱུམཱིཏི ཨིམཱ ཨཊྛ པུརིསབྷཱུམིཡོཏི ཝདནྟི. ཏཏྠ ཛཱཏདིཝསཏོ པཊྛཱཡ སཏྟ དིཝསེ སམྦཱདྷཊྛཱནཏོ ནིཀྑནྟཏྟཱ སཏྟཱ མནྡཱ ཧོནྟི མོམཱུཧཱ, ཨཡཾ མནྡབྷཱུམཱིཏི ཝདནྟི. ཡེ པན དུགྒཏིཏོ ཨཱགཏཱ ཧོནྟི, ཏེ ཨབྷིཎྷཾ རོདནྟི ཙེཝ ཝིརཝནྟི ཙ, སུགཏིཏོ ཨཱགཏཱ ཏཾ ཨནུསྶརིཏྭཱ ཨནུསྶརིཏྭཱ ཧསནྟི, ཨཡཾ ཁིཌྜཱབྷཱུམི ནཱམ. མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཧཏྠཾ ཝཱ པཱདཾ ཝཱ མཉྩཾ ཝཱ པཱིཋཾ ཝཱ གཧེཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ པདནིཀྑིཔནཾ ཝཱིམཾསཀབྷཱུམི ནཱམ. པདསཱ གནྟུཾ སམཏྠཀཱལོ ཨུཛུགཏབྷཱུམི ནཱམ. སིཔྤཱནི སིཀྑནཀཱལོ སེཁབྷཱུམི ནཱམ. གྷརཱ ནིཀྑམྨ པབྦཛནཀཱལོ སམཎབྷཱུམི ནཱམ. ཨཱཙརིཡཾ སེཝིཏྭཱ ཛཱནནཀཱལོ ཛཱནནབྷཱུམི ནཱམ. ‘‘བྷིཀྑུ ཙ པནྣཀོ ཛིནོ ན ཀིཉྩི ཨཱཧཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨལཱབྷིཾ སམཎཾ པནྣབྷཱུམཱིཏི ཝདནྟི.

ཨེཀཱུནཔཉྙཱས ཨཱཛཱིཝཀསཏེཏི ཨེཀཱུནཔཉྙཱས ཨཱཛཱིཝཝུཏྟིསཏཱནི. པརིབྦཱཛཀསཏེཏི པརིབྦཱཛཀཔབྦཛྫཱསཏཱནི. ནཱགཝཱསསཏེཏི ནཱགམཎྜལསཏཱནི. ཝཱིསེ ཨིནྡྲིཡསཏེཏི ཝཱིས ཨིནྡྲིཡསཏཱནི. ཏིཾསེ ནིརཡསཏེཏི ཏིཾས ནིརཡསཏཱནི. རཛོདྷཱཏུཡོཏི རཛཨོཀིརཎཊྛཱནཱནི. ཧཏྠཔིཊྛིཔཱདཔིཊྛཱདཱིནི སནྡྷཱཡ ཝདཏི. སཏྟ སཉྙཱིགབྦྷཱཏི ཨོཊྛགོཎགདྲབྷཨཛཔསུམིགམཧིཾསེ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. སཏྟ ཨསཉྙཱིགབྦྷཱཏི སཱལིཡཝགོདྷུམམུགྒཀངྒུཝརཀཀུདྲཱུསཀེ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ནིགཎྛིགབྦྷཱཏི གཎྛིམྷི ཛཱཏགབྦྷཱ, ཨུཙྪུཝེལུ༹ནལཱ༹དཡོ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. སཏྟ དེཝཱཏི བཧཱུ དེཝཱ, སོ པན སཏྟཱཏི ཝདཏི. མནུསྶཱཔི ཨནནྟཱ, སོ སཏྟཱཏི ཝདཏི. སཏྟ པེསཱཙཱཏི པིསཱཙཱ མཧནྟམཧནྟཱ, སཏྟཱཏི ཝདཏི. སརཱཏི མཧཱསརཱ. ཀཎྞམུཎྜ-རཐཀཱར-ཨནོཏཏྟ-སཱིཧཔྤཔཱཏ-ཚདྡནྟ-མུཙལིནྡ-ཀུཎཱལདཧེ གཧེཏྭཱ ཝདཏི.

པཝུཊཱཏི གཎྛིཀཱ. པཔཱཏཱཏི མཧཱཔཔཱཏཱ. པཔཱཏསཏཱནཱིཏི ཁུདྡཀཔཔཱཏསཏཱནི. སུཔིནཱཏི མཧཱསུཔིནཱ. སུཔིནསཏཱནཱིཏི ཁུདྡཀསུཔིནསཏཱནི. མཧཱཀཔྤིནོཏི མཧཱཀཔྤཱནཾ. ཨེཏྠ ཨེཀམྷཱ མཧཱསརཱ ཝསྶསཏེ ཝསྶསཏེ ཀུསགྒེན ཨེཀཾ ཨུདཀབིནྡུཾ ནཱིཧརིཏྭཱ སཏྟཀྑཏྟུཾ ཏམྷི སརེ ནིརུདཀེ ཀཏེ ཨེཀོ མཧཱཀཔྤོཏི ཝདཏི. ཨེཝརཱུཔཱནཾ མཧཱཀཔྤཱནཾ ཙཏུརཱསཱིཏིསཏསཧསྶཱནི ཁེཔེཏྭཱ བཱལེ ཙ པཎྜིཏེ ཙ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརོནྟཱིཏི ཨཡམསྶ ལདྡྷི. པཎྜིཏོཔི ཀིར ཨནྟརཱཝིསུཛ྄ཛྷིཏུཾ ན སཀྐོཏི, བཱལོཔི ཏཏོ ཨུདྡྷཾ ན གཙྪཏི.

སཱིལེན ཝཱཏི ཨཙེལཀསཱིལེན ཝཱ ཨཉྙེན ཝཱ ཡེན ཀེནཙི. ཝཏེནཱཏི ཏཱདིསེནེཝ ཝཏེན. ཏཔེནཱཏི ཏཔོཀམྨེན. ཨཔརིཔཀྐཾ པརིཔཱཙེཏི ནཱམ ཡོ ‘‘ཨཧཾ པཎྜིཏོ’’ཏི ཨནྟརཱ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི. པརིཔཀྐཾ ཕུསྶ ཕུསྶ བྱནྟཱིཀརོཏི ནཱམ ཡོ ‘‘ཨཧཾ བཱལོ’’ཏི ཝུཏྟཔརིམཱཎཀཱལཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཡཱཏི. ཧེཝཾ ནཏྠཱིཏི ཨེཝཾ ནཏྠི. ཏཉྷི ཨུབྷཡམྤི ན སཀྐཱ ཀཱཏུནྟི དཱིཔེཏི. དོཎམིཏེཏི དོཎེན མིཏཾ ཝིཡ. སུཁདུཀྑེཏི སུཁདུཀྑཾ. པརིཡནྟཀཏེཏི ཝུཏྟཔརིམཱཎེན ཀཱལེན ཀཏཔརིཡནྟོ. ནཏྠི ཧཱཡནཝཌྜྷནེཏི ནཏྠི ཧཱཡནཝཌྜྷནཱནི, ན སཾསཱརོ པཎྜིཏསྶ ཧཱཡཏི, ན བཱལསྶ ཝཌྜྷཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨུཀྐཾསཱཝཀཾསེཏི ཨུཀྐཾསཱཝཀཾསཱ. ཧཱཡནཝཌྜྷནཱནམེཝེཏཾ ཝེཝཙནཾ. ཨིདཱནི ཏམཏྠཾ ཨུཔམཱཡ སཱདྷེནྟོ སེཡྻཐཱཔི ནཱམཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སུཏྟགུལེ༹ཏི ཝེཋེཏྭཱ ཀཏསུཏྟགུལེ༹. ནིབྦེཋིཡམཱནམེཝ པལེཏཱིཏི པབྦཏེ ཝཱ རུཀྑགྒེ ཝཱ ཋཏྭཱ ཁིཏྟཾ སུཏྟཔྤམཱཎེན ནིབྦེཋིཡམཱནམེཝ གཙྪཏི, སུཏྟེ ཁཱིཎེ ཏཏྠེཝ ཏིཊྛཏི, ན གཙྪཏི ཨེཝམེཝ བཱལཱ ཙ པཎྜིཏཱ ཙ ཀཱལཝསེན ནིབྦེཋིཡམཱནཱ སུཁདུཀྑཾ པལེནྟི, ཡཐཱཝུཏྟེན ཀཱལེན ཨཏིཀྐམནྟཱིཏི དསྶེཏི.

༡༡-༡༨. ཨནྟཝཱསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༢༡༦-༢༢༣. ཨནྟཝཱ ལོཀོཏི ཨེཀཏོ ཝཌྜྷིཏནིམིཏྟཾ ལོཀོཏི གཱཧེན ཝཱ ཏཀྐེན ཝཱ ཨུཔྤནྣདིཊྛི. ཨནནྟཝཱཏི སབྦཏོ ཝཌྜྷིཏཾ ཨཔྤམཱཎནིམིཏྟཾ ལོཀོཏི གཱཧེན ཝཱ ཏཀྐེན ཝཱ ཨུཔྤནྣདིཊྛི. ཏཾ ཛཱིཝཾ ཏཾ སརཱིརནྟི ཛཱིཝཉྩ སརཱིརཉྩ ཨེཀམེཝཱཏི ཨུཔྤནྣདིཊྛི. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི. ཨིམཱནི ཏཱཝ སོཏཱཔཏྟིམགྒཝསེན ཨཊྛཱརས ཝེཡྻཱཀརཎཱནི ཨེཀཾ གམནཾ.

༢. དུཏིཡགམནཱདིཝགྒཝཎྞནཱ

༢༢༤-༣༠༡. དུཏིཡཾ གམནཾ དུཀྑཝསེན ཝུཏྟཾ. ཏཏྲཱཔི ཨཊྛཱརསེཝ ཝེཡྻཱཀརཎཱནི, ཏཏོ པརཱནི ‘‘རཱུཔཱི ཨཏྟཱ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ཨཊྛ ཝེཡྻཱཀརཎཱནི, ཏེཧི སདྡྷིཾ ཏཾ དུཏིཡཔེཡྻཱལོཏི ཝུཏྟོ.

ཏཏྠ རཱུཔཱིཏི ཨཱརམྨཎམེཝ ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི གཧིཏདིཊྛི. ཨརཱུཔཱིཏི ཛྷཱནཾ ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི གཧིཏདིཊྛི. རཱུཔཱི ཙ ཨརཱུཔཱི ཙཱཏི ཨཱརམྨཎཉྩ ཛྷཱནཉྩ ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི གཧིཏདིཊྛི. ནེཝ རཱུཔཱི ནཱརཱུཔཱིཏི ཏཀྐམཏྟེན གཧིཏདིཊྛི. ཨེཀནྟསུཁཱིཏི ལཱབྷཱིཏཀྐཱིཛཱཏིསྶརཱནཾ ཨུཔྤནྣདིཊྛི. ཛྷཱནལཱབྷིནོཔི ཧི ཨཏཱིཏེ ཨེཀནྟསུཁཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ མནསིཀརོཏོ ཨེཝཾ དིཊྛི ཨུཔྤཛྫཏི. ཏཀྐིནོཔི ‘‘ཡཐཱ ཨེཏརཧི ཨཧཾ ཨེཀནྟསུཁཱི, ཨེཝཾ སམྤརཱཡེཔི བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཨུཔྤཛྫཏི. ཛཱཏིསྶརསྶཔི སཏྟཊྛབྷཝེ སུཁིཏབྷཱཝཾ པསྶནྟསྶ ཨེཝཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨེཀནྟདུཀྑཱིཏིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཏཏིཡཔེཡྻཱལོ ཨནིཙྩདུཀྑཝསེན ཏེཧིཡེཝ ཚབྦཱིསཏིཡཱ སུཏྟེཧི ཝུཏྟོ, ཙཏུཏྠཔེཡྻཱལོ ཏིཔརིཝཊྚཝསེནཱཏི.

དིཊྛིསཾཡུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. ཨོཀྐནྟསཾཡུཏྟཾ

༡-༡༠. ཙཀྑུསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༣༠༢-༣༡༡. ཨོཀྐནྟསཾཡུཏྟེ ཨདྷིམུཙྩཏཱིཏི སདྡྷཱདྷིམོཀྑཾ པཊིལབྷཏི. ཨོཀྐནྟོ སམྨཏྟནིཡཱམནྟི པཝིཊྛོ ཨརིཡམགྒཾ. ཨབྷབྦོ ཙ ཏཱཝ ཀཱལཾ ཀཱཏུནྟི ཨིམིནཱ ཨུཔྤནྣེ མགྒེ ཕལསྶ ཨནནྟརཱཡཏཾ དཱིཔེཏི. ཨུཔྤནྣསྨིཉྷི མགྒེ ཕལསྶ ཨནྟརཱཡཀརཎཾ ནཱམ ནཏྠི. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཨཡཉྩ པུགྒལོ སོཏཱཔཏྟིཕལསཙྪིཀིརིཡཱཡ པཊིཔནྣོ ཨསྶ, ཀཔྤསྶ ཙ ཨུཌྜཡ྄ཧནཝེལཱ ཨསྶ, ནེཝ ཏཱཝ ཀཔྤོ ཨུཌྜཡ྄ཧེཡྻ, ཡཱཝཱཡཾ པུགྒལོ ན སོཏཱཔཏྟིཕལཾ སཙྪིཀརོཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི པུགྒལོ ཋིཏཀཔྤཱི’’ཏི (པུ. པ. ༡༧). མཏྟསོ ནིཛ྄ཛྷཱནཾ ཁམནྟཱིཏི པམཱཎཏོ ཨོལོཀནཾ ཁམནྟི. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

ཨོཀྐནྟསཾཡུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. ཨུཔྤཱདསཾཡུཏྟཝཎྞནཱ

༣༡༢-༣༢༡. ཨུཔྤཱདསཾཡུཏྟེ སབྦཾ པཱཀཊམེཝ.

ཨུཔྤཱདསཾཡུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. ཀིལེསསཾཡུཏྟཝཎྞནཱ

༣༢༢-༣༣༡. ཀིལེསསཾཡུཏྟེ ཙིཏྟསྶེསོ ཨུཔཀྐིལེསོཏི ཀཏརཙིཏྟསྶ? ཙཏུབྷཱུམཀཙིཏྟསྶ. ཏེབྷཱུམཀཙིཏྟསྶ ཏཱཝ ཧོཏུ, ལོཀུཏྟརསྶ ཀཐཾ ཨུཔཀྐིལེསོ ཧོཏཱིཏི? ཨུཔྤཏྟིནིཝཱརཎཏོ. སོ ཧི ཏསྶ ཨུཔྤཛྫིཏུཾ ཨཔྤདཱནེན ཨུཔཀྐིལེསོཏི ཝེདིཏབྦོ. ནེཀྑམྨནིནྣནྟི ནཝལོཀུཏྟརདྷམྨནིནྣཾ. ཙིཏྟནྟི སམཐཝིཔསྶནཱཙིཏྟཾ. ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀརཎཱིཡེསུ དྷམྨེསཱུཏི པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎེན ཨབྷིཛཱནིཏྭཱ སཙྪིཀཱཏབྦེསུ ཚལ༹བྷིཉྙཱདྷམྨེསུ, ཨེཀཾ དྷམྨཾ ཝཱ གཎྷནྟེན ནེཀྑམྨནྟི གཧེཏབྦཾ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

ཀིལེསསཾཡུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. སཱརིཔུཏྟསཾཡུཏྟཾ

༡-༩. ཝིཝེཀཛསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༣༣༢-༣༤༠. སཱརིཔུཏྟསཾཡུཏྟསྶ པཋམེ ན ཨེཝཾ ཧོཏཱིཏི ཨཧངྐཱརམམངྐཱརཱནཾ པཧཱིནཏྟཱ ཨེཝཾ ན ཧོཏི. དུཏིཡཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. པཋམཱདཱིནི.

༡༠. སུཙིམུཁཱིསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༤༡. དསམེ སུཙིམུཁཱིཏི ཨེཝཾནཱམིཀཱ. ཨུཔསངྐམཱིཏི ཐེརཾ ཨབྷིརཱུཔཾ དསྶནཱིཡཾ སུཝཎྞཝཎྞཾ སམནྟཔཱསཱདིཀཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིམིནཱ སདྡྷིཾ པརིཧཱསཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨུཔསངྐམི. ཨཐ ཐེརེན ཏསྨིཾ ཝཙནེ པཊིཀྑིཏྟེ ‘‘ཨིདཱནིསྶ ཝཱདཾ ཨཱརོཔེསྶཱམཱི’’ཏི མཉྙམཱནཱ ཏེན ཧི, སམཎ, ཨུབྦྷམུཁོ བྷུཉྫསཱིཏི ཨཱཧ. དིསཱམུཁོཏི ཙཏུདྡིསཱམུཁོ, ཙཏསྶོ དིསཱ ཨོལོཀེནྟོཏི ཨཏྠོ. ཝིདིསཱམུཁོཏི ཙཏསྶོ ཝིདིསཱ ཨོལོཀེནྟོ.

ཝཏྠུཝིཛྫཱཏིརཙྪཱནཝིཛྫཱཡཱཏི ཝཏྠུཝིཛྫཱསངྑཱཏཱཡ ཏིརཙྪཱནཝིཛྫཱཡ. ཝཏྠུཝིཛྫཱ ནཱམ ལཱབུཝཏྠུ-ཀུམྦྷཎྜཝཏྠུ-མཱུལཀཝཏྠུ-ཨཱདཱིནཾ ཝཏྠཱུནཾ ཕལསམྤཏྟིཀཱརཎཀཱལཛཱནནུཔཱཡོ. མིཙྪཱཛཱིཝེན ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེནྟཱིཏི ཏེནེཝ ཝཏྠུཝིཛྫཱཏིརཙྪཱནཝིཛྫཱསངྑཱཏེན མིཙྪཱཛཱིཝེན ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེནྟི, ཏེསཾ ཝཏྠཱུནཾ སམྤཱདནེན པསནྣེཧི མནུསྶེཧི དིནྣེ པཙྩཡེ པརིབྷུཉྫནྟཱ ཛཱིཝནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨདྷོམུཁཱཏི ཝཏྠུཾ ཨོལོཀེཏྭཱ བྷུཉྫམཱནཝསེན ཨདྷོམུཁཱ བྷུཉྫནྟི ནཱམ. ཨེཝཾ སབྦཏྠ ཡོཛནཱ ཀཱཏབྦཱ. ཨཔི ཙེཏྠ ནཀྑཏྟཝིཛྫཱཏི ‘‘ཨཛྫ ཨིམཾ ནཀྑཏྟཾ ཨིམིནཱ ནཀྑཏྟེན གནྟབྦཾ, ཨིམིནཱ ཨིདཉྩིདཉྩ ཀཱཏབྦ’’ནྟི ཨེཝཾ ཛཱནནཝིཛྫཱ. དཱུཏེཡྻནྟི དཱུཏཀམྨཾ, ཏེསཾ ཏེསཾ སཱསནཾ གཧེཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ གམནཾ. པཧིཎགམནནྟི ཨེཀགཱམསྨིཾཡེཝ ཨེཀཀུལསྶ སཱསནེན ཨཉྙཀུལཾ ཨུཔསངྐམནཾ. ཨངྒཝིཛྫཱཏི ཨིཏྠིལཀྑཎཔུརིསལཀྑཎཝསེན ཨངྒསམྤཏྟིཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཏཱཡ ཨངྒསམྤཏྟིཡཱ ཨིདཾ ནཱམ ལབྦྷཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཛཱནནཝིཛྫཱ. ཝིདིསཱམུཁཱཏི ཨངྒཝིཛྫཱ ཧི ཏཾ ཏཾ སརཱིརཀོཊྛཱསཾ ཨཱརབྦྷ པཝཏྟཏྟཱ ཝིདིསཱཡ པཝཏྟཱ ནཱམ, ཏསྨཱ ཏཱཡ ཝིཛྫཱཡ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏྭཱ བྷུཉྫནྟཱ ཝིདིསཱམུཁཱ བྷུཉྫནྟི ནཱམ. ཨེཝམཱརོཙེསཱིཏི ‘‘དྷམྨིཀཾ སམཎཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝདམཱནཱ སཱསནསྶ ནིཡྻཱནིཀཾ གུཎཾ ཀཐེསི. ཏཉྩ པརིབྦཱཛིཀཱཡ ཀཐཾ སུཏྭཱ པཉྩམཏྟཱནི ཀུལསཏཱནི སཱསནེ ཨོཏརིཾསཱུཏི.

སཱརིཔུཏྟསཾཡུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. ནཱགསཾཡུཏྟཾ

༡. སུདྡྷིཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༤༢. ནཱགསཾཡུཏྟེ ཨཎྜཛཱཏི ཨཎྜེ ཛཱཏཱ. ཛལཱབུཛཱཏི ཝཏྠིཀོསེ ཛཱཏཱ. སཾསེདཛཱཏི སཾསེདེ ཛཱཏཱ. ཨོཔཔཱཏིཀཱཏི ཨུཔཔཏིཏྭཱ ཝིཡ ཛཱཏཱ. ཨིདཉྩ པན སུཏྟཾ ཨཊྛུཔྤཏྟིཡཱ ཝུཏྟཾ. བྷིཀྑཱུནཉྷི ‘‘ཀཏི ནུ ཁོ ནཱགཡོནིཡོ’’ཏི ཀཐཱ ཨུདཔཱདི. ཨཐ བྷགཝཱ པུགྒལཱནཾ ནཱགཡོནཱིཧི ཨུདྡྷརཎཏྠཾ ནཱགཡོནིཡོ ཨཱཝིཀརོནྟོ ཨིམཾ སུཏྟམཱཧ.

༢-༥༠. པཎཱིཏཏརསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༣༤༣-༣༩༡. དུཏིཡཱདཱིསུ ཝོསྶཊྛཀཱཡཱཏི ཨཧིཏུཎྜིཀཔརིབུདྡྷཾ ཨགཎེཏྭཱ ཝིསྶཊྛཀཱཡཱ. དྭཡཀཱརིནོཏི དུཝིདྷཀཱརིནོ, ཀུསལཱཀུསལཀཱརིནོཏི ཨཏྠོ. སཙཛྫ མཡནྟི སཙེ ཨཛྫ མཡཾ. སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏཱིཏི སཧབྷཱཝཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཏཏྲསྶ ཨཀུསལཾ ཨུཔཔཏྟིཡཱ པཙྩཡོ ཧོཏི, ཀུསལཾ ཨུཔཔནྣཱནཾ སམྤཏྟིཡཱ. ཨནྣནྟི ཁཱདནཱིཡབྷོཛནཱིཡཾ. པཱནནྟི ཡཾཀིཉྩི པཱནཀཾ. ཝཏྠནྟི ནིཝཱསནཔཱརུཔནཾ. ཡཱནནྟི ཚཏྟུཔཱཧནཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཡཾཀིཉྩི གམནཔཙྩཡཾ. མཱལནྟི ཡཾཀིཉྩི སུམནམཱལཱདིཔུཔྥཾ. གནྡྷནྟི ཡཾཀིཉྩི ཙནྡནཱདིགནྡྷཾ. ཝིལེཔནནྟི ཡཾཀིཉྩི ཚཝིརཱགཀརཎཾ. སེཡྻཱཝསཐཔདཱིཔེཡྻནྟི མཉྩཔཱིཋཱདིསེཡྻཾ ཨེཀབྷཱུམིཀཱདིཨཱཝསཐཾ ཝཊྚིཏེལཱདིཔདཱིཔཱུཔཀརཎཉྩ དེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏེསཉྷི དཱིགྷཱཡུཀཏཱཡ ཙ ཝཎྞཝནྟཏཱཡ ཙ སུཁབཧུལཏཱཡ ཙ པཏྠནཾ ཀཏྭཱ ཨིམཾ དསཝིདྷཾ དཱནཝཏྠུཾ དཏྭཱ ཏཾ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝིཏུཾ ཏཏྠ ནིབྦཏྟནྟི. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

ནཱགསཾཡུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. སུཔཎྞསཾཡུཏྟཝཎྞནཱ

༣༩༢-༤༣༧. སུཔཎྞསཾཡུཏྟེ པཏྟཱནཾ ཝཎྞཝནྟཏཱཡ གརུལཱ༹ སུཔཎྞཱཏི ཝུཏྟཱ. ཨིདྷཱཔི པཋམསུཏྟཾ པུརིམནཡེནེཝ ཨཊྛུཔྤཏྟིཡཾ ཝུཏྟཾ. ཧརནྟཱིཏི ཨུདྡྷརནྟི. ཨུདྡྷརམཱནཱ ཙ པན ཏེ ཨཏྟནཱ ཧཱིནེ ཝཱ སམེ ཝཱ ཨུདྡྷརིཏུཾ སཀྐོནྟི, ན ཨཏྟནཱ པཎཱིཏཏརེ. སཏྟཝིདྷཱ ཧི ཨནུདྡྷརཎཱིཡནཱགཱ ནཱམ པཎཱིཏཏརཱ ཀམྦལསྶཏརཱ དྷཏརཊྛཱ སཏྟསཱིདནྟརཝཱསིནོ པཐཝིཊྛཀཱ པབྦཏཊྛཀཱ ཝིམཱནཊྛཀཱཏི. ཏཏྲ ཨཎྜཛཱདཱིནཾ ཛལཱབུཛཱདཡོ པཎཱིཏཏརཱ, ཏེ ཏེཧི ཨནུདྡྷརཎཱིཡཱ. ཀམྦལསྶཏརཱ པན ནཱགསེནཱཔཏིནོ, ཏེ ཡཏྠ ཀཏྠཙི དིསྭཱ ཡོ ཀོཙི སུཔཎྞོ ཨུདྡྷརིཏུཾ ན སཀྐོཏི. དྷཏརཊྛཱ པན ནཱགརཱཛཱནོ, ཏེཔི ཀོཙི ཨུདྡྷརིཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཡེ པན སཏྟསཱིདནྟརེ མཧཱསམུདྡེ ཝསནྟི, ཏེ ཡསྨཱ ཀཏྠཙི ཝིཀམྤནཾ ཀཱཏུཾ ན སཀྐཱ, ཏསྨཱ ཀོཙི ཨུདྡྷརིཏུཾ ན སཀྐོཏི. པཐཝིཊྛཀཱདཱིནཾ ནིལཱིཡནོཀཱསོ ཨཏྠི, ཏསྨཱ ཏེཔི ཨུདྡྷརིཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཡེ པན མཧཱསམུདྡེ ཨཱུམིཔིཊྛེ ཝསནྟི, ཏེ ཡོ ཀོཙི སམོ ཝཱ པཎཱིཏཏརོ ཝཱ སུཔཎྞོ ཨུདྡྷརིཏུཾ སཀྐོཏི. སེསཾ ནཱགསཾཡུཏྟེ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

སུཔཎྞསཾཡུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. གནྡྷབྦཀཱཡསཾཡུཏྟཝཎྞནཱ

༤༣༨-༥༤༩. གནྡྷབྦཀཱཡསཾཡུཏྟེ མཱུལགནྡྷེ ཨདྷིཝཏྠཱཏི ཡསྶ རུཀྑསྶ མཱུལེ གནྡྷོ ཨཏྠི, ཏཾ ནིསྶཱཡ ནིབྦཏྟཱ. སོ ཧི སཀལོཔི རུཀྑོ ཏེསཾ ཨུཔཀཔྤཏི. སེསཔདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. གནྡྷགནྡྷེཏི མཱུལཱདིགནྡྷཱནཾ གནྡྷེ. ཡསྶ ཧི རུཀྑསྶ སབྦེསམྤི མཱུལཱདཱིནཾ གནྡྷོ ཨཏྠི, སོ ཨིདྷ གནྡྷོ ནཱམ. ཏསྶ གནྡྷསྶ གནྡྷེ, ཏསྨིཾ ཨདྷིཝཏྠཱ. ཨིདྷ མཱུལཱདཱིནི སབྦཱནི ཏེསཾཡེཝ ཨུཔཀཔྤནྟི. སོ དཱཏཱ ཧོཏི མཱུལགནྡྷཱནནྟི སོ ཀཱལཱ༹ནུསཱརིཀཱདཱིནཾ མཱུལགནྡྷཱནཾ དཱཏཱ ཧོཏི. ཨེཝཾ སབྦཔདེསུ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཉྷི སརིཀྑདཱནམྤི དཏྭཱ པཏྠནཾ ཋཔེནྟི, ཨསརིཀྑདཱནམྤི. ཏཾ དསྶེཏུཾ སོ ཨནྣཾ དེཏཱིཏིཨཱདི དསཝིདྷཾ དཱནཝཏྠུ ཝུཏྟཾ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

གནྡྷབྦཀཱཡསཾཡུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༡. ཝལཱཧཀསཾཡུཏྟཝཎྞནཱ

༥༥༠-༦༠༦. ཝལཱཧཀསཾཡུཏྟེ ཝལཱཧཀཀཱཡིཀཱཏི ཝལཱཧཀནཱམཀེ དེཝཀཱཡེ ཨུཔྤནྣཱ ཨཱཀཱསཙཱརིཀདེཝཱ. སཱིཏཝལཱཧཀཱཏི སཱིཏཀརཎཝལཱཧཀཱ. སེསཔདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཙེཏོཔཎིདྷིམནྭཱཡཱཏི ཙིཏྟཊྛཔནཾ ཨཱགམྨ. སཱིཏཾ ཧོཏཱིཏི ཡཾ ཝསྶཱནེ ཝཱ ཧེམནྟེ ཝཱ སཱིཏཾ ཧོཏི, ཏཾ ཨུཏུསམུཊྛཱནམེཝ. ཡཾ པན སཱིཏེཔི ཨཏིསཱིཏཾ, གིམྷེ ཙ ཨུཔྤནྣཾ སཱིཏཾ, ཏཾ དེཝཏཱནུབྷཱཝེན ནིབྦཏྟཾ སཱིཏཾ ནཱམ. ཨུཎྷཾ ཧོཏཱིཏི ཡཾ གིམྷཱནེ ཨུཎྷཾ, ཏཾ ཨུཏུསམུཊྛཱནིཀཾ པཱཀཏིཀམེཝ. ཡཾ པན ཨུཎྷེཔི ཨཏིཨུཎྷཾ, སཱིཏཀཱལེ ཙ ཨུཔྤནྣཾ ཨུཎྷཾ, ཏཾ དེཝཏཱནུབྷཱཝེན ནིབྦཏྟཾ ཨུཎྷཾ ནཱམ. ཨབྦྷཾ ཧོཏཱིཏི ཨབྦྷམཎྜཔོ ཧོཏི. ཨིདྷཱཔི ཡཾ ཝསྶཱནེ ཙ སིསིརེ ཙ ཨབྦྷཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཾ ཨུཏུསམུཊྛཱནིཀཾ པཱཀཏིཀམེཝ. ཡཾ པན ཨབྦྷེཡེཝ ཨཏིཨབྦྷཾ, སཏྟསཏྟཱཧམྤི ཙནྡསཱུརིཡེ ཚཱདེཏྭཱ ཨེཀནྡྷཀཱརཾ ཀརོཏི, ཡཉྩ ཙིཏྟཝེསཱཁམཱསེསུ ཨབྦྷཾ, ཏཾ དེཝཏཱནུབྷཱཝེན ཨུཔྤནྣཾ ཨབྦྷཾ ནཱམ. ཝཱཏོ ཧོཏཱིཏི ཡོ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཨུཏུམྷི ཨུཏྟརདཀྑིཎཱདིཔཀཏིཝཱཏོ ཧོཏི, ཨཡཾ ཨུཏུསམུཊྛཱནོཝ. ཡོཔི པན རུཀྑཀྑནྡྷཱདིཔདཱལནོ ཨཏིཝཱཏོ ནཱམ ཨཏྠི, ཨཡཉྩེཝ, ཡོ ཙ ཨཉྙོཔི ཨཀཱལཝཱཏོ, ཨཡཾ དེཝཏཱནུབྷཱཝནིབྦཏྟོ ནཱམ. དེཝོ ཝསྶཏཱིཏི ཡཾ ཝསྶིཀེ ཙཏྟཱརོ མཱསེ ཝསྶཾ, ཏཾ ཨུཏུསམུཊྛཱནམེཝ. ཡཾ པན ཝསྶེཡེཝ ཨཏིཝསྶཾ, ཡཉྩ ཙིཏྟཝེསཱཁམཱསེསུ ཝསྶཾ, ཏཾ དེཝཏཱནུབྷཱཝནིབྦཏྟཾ ནཱམ.

ཏཏྲིདཾ ཝཏྠུ – ཨེཀོ ཀིར ཝསྶཝལཱཧཀདེཝཔུཏྟོ ཏལཀཱུཊཀཝཱསི ཁཱིཎཱསཝཏྠེརསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨཊྛཱསི. ཐེརོ ‘‘ཀོསི ཏྭ’’ནྟི པུཙྪི. ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཝསྶཝལཱཧཀདེཝཔུཏྟོ’’ཏི. ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ཀིར ཙིཏྟེན དེཝོ ཝསྶཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘པསྶིཏུཀཱམཱ མཡ’’ནྟི. ‘‘ཏེམིསྶཐ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘མེགྷསཱིསཾ ཝཱ གཛྫིཏཾ ཝཱ ན པཉྙཱཡཏི, ཀཐཾ ཏེམིསྶཱམཱ’’ཏི? ‘‘བྷནྟེ, ཨམྷཱཀཾཙིཏྟེན དེཝོ ཝསྶཏི, ཏུམྷེ པཎྞསཱལཾ པཝིསཐཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ དེཝཔུཏྟཱ’’ཏི སོ པཱདེ དྷོཝིཏྭཱ པཎྞསཱལཾ པཱཝིསི. དེཝཔུཏྟོ ཏསྨིཾ པཝིསནྟེཡེཝ ཨེཀཾ གཱིཏཾ གཱཡིཏྭཱ ཧཏྠཾ ཨུཀྑིཔི. སམནྟཱ ཏིཡོཛནཊྛཱནཾ ཨེཀམེགྷཾ ཨཧོསི. ཐེརོ ཨདྡྷཏིནྟོ པཎྞསཱལཾ པཝིཊྛོཏི. ཨཔིཙ དེཝོ ནཱམེས ཨཊྛཧི ཀཱརཎེཧི ཝསྶཏི ནཱགཱནུབྷཱཝེན སུཔཎྞཱནུབྷཱཝེན དེཝཏཱནུབྷཱཝེན སཙྩཀིརིཡཱཡ ཨུཏུསམུཊྛཱནེན མཱརཱཝཊྚནེན ཨིདྡྷིབལེན ཝིནཱསམེགྷེནཱཏི.

ཝལཱཧཀསཾཡུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༢. ཝཙྪགོཏྟསཾཡུཏྟཝཎྞནཱ

༦༠༧-༦༦༡. ཝཙྪགོཏྟསཾཡུཏྟེ ཨཉྙཱཎཱཏི ཨཉྙཱཎེན. ཨེཝཾ སབྦཔདེསུ ཀརཎཝསེནེཝ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. སབྦཱནི ཙེཏཱནི ཨཉྙམཉྙཝེཝཙནཱནེཝཱཏི. ཨིམསྨིཉྩ པན སཾཡུཏྟེ ཨེཀཱདས སུཏྟཱནི པཉྩཔཉྙཱས ཝེཡྻཱཀརཎཱནཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི.

ཝཙྪགོཏྟསཾཡུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༣. ཛྷཱནསཾཡུཏྟཾ

༡. སམཱདྷིམཱུལཀསམཱཔཏྟིསུཏྟཝཎྞནཱ

༦༦༢. ཛྷཱནསཾཡུཏྟསྶ པཋམེ སམཱདྷིཀུསལོཏི པཋམཾ ཛྷཱནཾ པཉྩངྒིཀཾ དུཏིཡཾ ཏིཝངྒིཀནྟི ཨེཝཾ ཨངྒཝཝཏྠཱནཀུསལོ. ན སམཱདྷིསྨིཾ སམཱཔཏྟིཀུསལོཏི ཙིཏྟཾ ཧཱསེཏྭཱ ཀལླཾ ཀཏྭཱ ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཨིམིནཱ ནཡེན སེསཔདཱནིཔི ཝེདིཏབྦཱནི.

༢-༥༥. སམཱདྷིམཱུལཀཋིཏིསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༦༦༣-༧༡༦. དུཏིཡཱདཱིསུ ན སམཱདྷིསྨིཾ ཋིཏིཀུསལོཏི ཛྷཱནཾ ཋཔེཏུཾ ཨཀུསལོ, སཏྟཊྛཨཙྪརཱམཏྟཾ ཛྷཱནཾ ཋཔེཏུཾ ན སཀྐོཏི. ན སམཱདྷིསྨིཾ ཝུཊྛཱནཀུསལོཏི ཛྷཱནཏོ ཝུཊྛཱཏུཾ ཨཀུསལོ, ཡཐཱཔརིཙྪེདེན ཝུཊྛཱཏུཾ ན སཀྐོཏི. ན སམཱདྷིསྨིཾ ཀལླིཏཀུསལོཏི ཙིཏྟཾ ཧཱསེཏྭཱ ཀལླཾ ཀཱཏུཾ ཨཀུསལོ. ན སམཱདྷིསྨིཾ ཨཱརམྨཎཀུསལོཏི ཀསིཎཱརམྨཎེསུ ཨཀུསལོ. ན སམཱདྷིསྨིཾ གོཙརཀུསལོཏི ཀམྨཊྛཱནགོཙརེ ཙེཝ བྷིཀྑཱཙཱརགོཙརེ ཙ ཨཀུསལོ. ན སམཱདྷིསྨིཾ ཨབྷིནཱིཧཱརཀུསལོཏི ཀམྨཊྛཱནཾ ཨབྷིནཱིཧརིཏུཾ ཨཀུསལོ. ན སམཱདྷིསྨིཾ སཀྐཙྩཀཱརཱིཏི ཛྷཱནཾ ཨཔྤེཏུཾ སཀྐཙྩཀཱརཱི ན ཧོཏི. ན སམཱདྷིསྨིཾ སཱཏཙྩཀཱརཱིཏི ཛྷཱནཔྤནཱཡ སཏཏཀཱརཱི ན ཧོཏི, ཀདཱཙིདེཝ ཀརོཏི. ན སམཱདྷིསྨིཾ སཔྤཱཡཀཱརཱིཏི སམཱདྷིསྶ སཔྤཱཡེ ཨུཔཀཱརཀདྷམྨེ པཱུརེཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཏཏོ པརཾ སམཱཔཏྟིཨཱདཱིཧི པདེཧི ཡོཛེཏྭཱ ཙཏུཀྐཱ ཝུཏྟཱ. ཏེསཾ ཨཏྠོ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. སཀལཾ པནེཏྠ ཛྷཱནསཾཡུཏྟཾ ལོཀིཡཛ྄ཛྷཱནཝསེནེཝ ཀཐིཏནྟི.

ཛྷཱནསཾཡུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཨིཏི སཱརཏྠཔྤཀཱསིནིཡཱ སཾཡུཏྟནིཀཱཡ-ཨཊྛཀཐཱཡ

ཁནྡྷཝགྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

སཾཡུཏྟནིཀཱཡ-ཨཊྛཀཐཱཡ དུཏིཡོ བྷཱགོ.