📜

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ

སཾཡུཏྟནིཀཱཡེ

སལཱ༹ཡཏནཝགྒ-ཨཊྛཀཐཱ

༡. སལཱ༹ཡཏནསཾཡུཏྟཾ

༡. ཨནིཙྩཝགྒོ

༡. ཨཛ྄ཛྷཏྟཱནིཙྩསུཏྟཝཎྞནཱ

༡. སལཱ༹ཡཏནཝགྒསྶ པཋམེ ཙཀྑུནྟི དྭེ ཙཀྑཱུནི – ཉཱཎཙཀྑུ ཙེཝ མཾསཙཀྑུ ཙ. ཏཏྠ ཉཱཎཙཀྑུ པཉྩཝིདྷཾ – བུདྡྷཙཀྑུ, དྷམྨཙཀྑུ, སམནྟཙཀྑུ, དིབྦཙཀྑུ, པཉྙཱཙཀྑཱུཏི. ཏེསུ བུདྡྷཙཀྑུ ནཱམ ཨཱསཡཱནུསཡཉཱཎཉྩེཝ ཨིནྡྲིཡཔརོཔརིཡཏྟཉཱཎཉྩ, ཡཾ – ‘‘བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ’’ཏི (མཧཱཝ. ༩; མ. ནི. ༡.༢༨༣; ༢.༣༣༨) ཨཱགཏཾ. དྷམྨཙཀྑུ ནཱམ ཧེཊྛིམཱ ཏཡོ མགྒཱ ཏཱིཎི ཙ ཕལཱནི, ཡཾ – ‘‘ཝིརཛཾ ཝཱིཏམལཾ དྷམྨཙཀྑུཾ ཨུདཔཱདཱི’’ཏི (མཧཱཝ. ༡༦; མ. ནི. ༢.༣༩༥) ཨཱགཏཾ. སམནྟཙཀྑུ ནཱམ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ, ཡཾ – ‘‘པཱསཱདམཱརུཡ྄ཧ སམནྟཙཀྑཱུ’’ཏི (མཧཱཝ. ༨; མ. ནི. ༡.༢༨༢; ༢.༣༣༨) ཨཱགཏཾ. དིབྦཙཀྑུ ནཱམ ཨཱལོཀཕརཎེན ཨུཔྤནྣཾ ཉཱཎཾ, ཡཾ – ‘‘དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེནཱ’’ཏི (པཱརཱ. ༡༣; མ. ནི. ༢.༣༤༡) ཨཱགཏཾ. པཉྙཱཙཀྑུ ནཱམ ཙཏུསཙྩཔརིཙྪེདཀཉཱཎཾ, ཡཾ – ‘‘ཙཀྑུཾ ཨུདཔཱདཱི’’ཏི (ས. ནི. ༥.༡༠༨༡; མཧཱཝ. ༡༥) ཨཱགཏཾ.

མཾསཙཀྑུཔི དུཝིདྷཾ – སསམྦྷཱརཙཀྑུ, པསཱདཙཀྑཱུཏི. ཏེསུ ཡྭཱཡཾ ཨཀྑིཀཱུཔཀེ ཨཀྑིཔཊལེཧི པརིཝཱརིཏོ མཾསཔིཎྜོ, ཡཏྠ ཙཏསྶོ དྷཱཏུཡོ ཝཎྞགནྡྷརསོཛཱ སམྦྷཝོ ཛཱིཝིཏཾ བྷཱཝོ ཙཀྑུཔསཱདོ ཀཱཡཔསཱདོཏི སངྑེཔཏོ ཏེརས སམྦྷཱརཱ ཧོནྟི. ཝིཏྠཱརཏོ པན ཙཏསྶོ དྷཱཏུཡོ ཝཎྞགནྡྷརསོཛཱ སམྦྷཝོཏི ཨིམེ ནཝ ཙཏུསམུཊྛཱནཝསེན ཚཏྟིཾས, ཛཱིཝིཏཾ བྷཱཝོ ཙཀྑུཔསཱདོ ཀཱཡཔསཱདོཏི ཨིམེ ཀམྨསམུཊྛཱནཱ ཏཱཝ ཙཏྟཱརོཏི ཙཏྟཱརཱིས སམྦྷཱརཱ ཧོནྟི. ཨིདཾ སསམྦྷཱརཙཀྑུ ནཱམ. ཡཾ པནེཏྠ སེཏམཎྜལཔརིཙྪིནྣེན ཀཎྷམཎྜལེན པརིཝཱརིཏེ དིཊྛིམཎྜལེ སནྣིཝིཊྛཾ རཱུཔདསྶནསམཏྠཾ པསཱདམཏྟཾ, ཨིདཾ པསཱདཙཀྑུ ནཱམ. ཏསྶ ཏཏོ པརེསཉྩ སོཏཱདཱིནཾ ཝིཏྠཱརཀཐཱ ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝུཏྟཱཝ.

ཏཏྠ ཡདིདཾ པསཱདཙཀྑུ, ཏཾ གཧེཏྭཱ བྷགཝཱ – ཙཀྑུཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨནིཙྩནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ – ‘‘ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི ཨནིཙྩཾ ཨུདཡབྦཡཝནྟཏཱཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝིཏྠཱརཀཐཱ ཧེཊྛཱ པཀཱསིཏཱཡེཝ. སོཏམྤི པསཱདསོཏམེཝ ཨདྷིཔྤེཏཾ, ཏཐཱ གྷཱནཛིཝ྄ཧཱཀཱཡཱ. མནོཏི ཏེབྷཱུམཀསམྨསནཙཱརཙིཏྟཾ. ཨིཏི ཨིདཾ སུཏྟཾ ཚསུ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱཡཏནེསུ ཏཱིཎི ལཀྑཎཱནི དསྶེཏྭཱ ཀཐིཏེ བུཛ྄ཛྷནཀཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡེན ཝུཏྟཾ.

༢-༣. ཨཛ྄ཛྷཏྟདུཀྑསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༢-༣. དུཏིཡཾ དྭེ ལཀྑཎཱནི, ཏཏིཡཾ ཨེཀལཀྑཎཾ དསྶེཏྭཱ ཀཐིཏེ བུཛ྄ཛྷནཀཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡེན ཝུཏྟཾ. སེསཱནི པན ཏེཧི སལླཀྑིཏཱནི ཝཱ ཨེཏྟཀེནེཝ ཝཱ སལླཀྑེསྶནྟཱིཏི.

༤-༦. བཱཧིརཱནིཙྩསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༤-༦. ཙཏུཏྠེ རཱུཔགནྡྷརསཕོཊྛབྦཱ ཙཏུསམུཊྛཱནཱ, སདྡོ དྭིསམུཊྛཱནོ, དྷམྨཱཏི ཏེབྷཱུམཀདྷམྨཱརམྨཎཾ. ཨིདམྤི བཱཧིརེསུ ཚསུ ཨཱཡཏནེསུ ཏིལཀྑཎཾ དསྶེཏྭཱ ཀཐིཏེ བུཛ྄ཛྷནཀཱནཾ ཝསེན ཝུཏྟཾ. པཉྩམེ ཚཊྛེ ཙ དུཏིཡཏཏིཡེསུ ཝུཏྟསདིསོཝ ནཡོ.

༧-༡༢. ཨཛ྄ཛྷཏྟཱནིཙྩཱཏཱིཏཱནཱགཏསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༧-༡༢. སཏྟམཱདཱིནི ཨཏཱིཏཱནཱགཏེསུ ཙཀྑཱདཱིསུ ཨནིཙྩལཀྑཎཱདཱིནི སལླཀྑེཏྭཱ པཙྩུཔྤནྣེསུ བལཝགཱཧེན ཀིལམནྟཱནཾ ཝསེན ཝུཏྟཱནི. སེསཾ སབྦཏྠ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཨནིཙྩཝགྒོ པཋམོ.

༢. ཡམཀཝགྒོ

༡-༤. པཋམཔུབྦེསམྦོདྷསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༣-༡༦. ཡམཀཝགྒསྶ པཋམདུཏིཡེསུ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱནནྟི ཨཛ྄ཛྷཏྟཛ྄ཛྷཏྟཝསེན ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱནཾ. སོ པན ནེསཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀབྷཱཝོ ཚནྡརཱགསྶ ཨདྷིམཏྟབལཝཏཱཡ ཝེདིཏབྦོ. མནུསྶཱནཉྷི ཨནྟོགྷརཾ ཝིཡ ཚ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱཡཏནཱནི, གྷརཱུཔཙཱརཾ ཝིཡ ཚ བཱཧིརཱཡཏནཱནི. ཡཐཱ ནེསཾ པུཏྟདཱརདྷནདྷཉྙཔུཎྞེ ཨནྟོགྷརེ ཚནྡརཱགོ ཨདྷིམཏྟབལཝཱ ཧོཏི, ཏཏྠ ཀསྶཙི པཝིསིཏུཾ ན དེནྟི, ཨཔྤམཏྟེན བྷཱཛནསདྡམཏྟེནཱཔི ‘‘ཀིཾ ཨེཏ’’ནྟི? ཝཏྟཱརོ བྷཝནྟི. ཨེཝམེཝཾ ཚསུ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀེསུ ཨཱཡཏནེསུ ཨདྷིམཏྟབལཝཚནྡརཱགོཏི. ཨིཏི ཨིམཱཡ ཚནྡརཱགབལཝཏཱཡ ཏཱནི ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱནཱི’’ཏི ཝུཏྟཱནི. གྷརཱུཔཙཱརེ པན ནོ ཏཐཱ བལཝཱ ཧོཏི, ཏཏྠ ཙརནྟེ མནུསྶེཔི ཙཏུཔྤདཱནིཔི ན སཧསཱ ནིཝཱརེནྟི. ཀིཉྩཱཔི ན ནིཝཱརེནྟི, ཨནིཙྪནྟཱ པན པསུཔཙྪིམཏྟམྤི གཧིཏུཾ ན དེནྟི. ཨིཏི ནེསཾ ཏཏྠ ན ཨདྷིམཏྟབལཝཚནྡརཱགོ ཧོཏི. རཱུཔཱདཱིསུཔི ཏཐེཝ ན ཨདྷིམཏྟབལཝཚནྡརཱགོ, ཏསྨཱ ཏཱནི ‘‘བཱཧིརཱནཱི’’ཏི ཝུཏྟཱནི. ཝིཏྠཱརཏོ པན ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀབཱཧིརཀཐཱ ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝུཏྟཱཝ. སེསཾ དྭཱིསུཔི སུཏྟེསུ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཏཐཱ ཏཏིཡཙཏུཏྠེསུ.

༥-༦. པཋམནོཙེཨསྶཱདསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༧-༡༨. པཉྩམེ ནིསྶཊཱཏི ནིཀྑནྟཱ. ཝིསཉྙུཏྟཱཏི ནོསཾཡུཏྟཱ. ཝིཔྤམུཏྟཱཏི ནོ ཨདྷིམུཏྟཱ ཝིམརིཡཱདཱིཀཏེན ཙེཏསཱཏི ནིམྨརིཡཱདཱིཀཏེན ཙེཏསཱ. ཡཉྷི ཀིལེསཛཱཏཾ ཝཱ ཝཊྚཾ ཝཱ ཨཔྤཧཱིནཾ ཧོཏི, ཏེན སེཁཱནཾ ཙིཏྟཾ སམརིཡཱདཱིཀཏཾ ནཱམ. ཡཾ པཧཱིནཾ, ཏེན ཝིམརིཡཱདཱིཀཏཾ. ཨིདྷ པན སབྦསོ ཀིལེསཱནཉྩེཝ ཝཊྚསྶ ཙ པཧཱིནཏྟཱ ཝིམརིཡཱདཱིཀཏེན ཀིལེསཝཊྚམརིཡཱདཾ ཨཏིཀྐནྟེན ཙིཏྟེན ཝིཧརིཾསཱུཏི ཨཏྠོ. ཚཊྛེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཚསུཔི པནེཏེསུ སུཏྟེསུ ཙཏུསཙྩམེཝ ཀཐིཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

༧-༡༠. པཋམཱབྷིནནྡསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༩-༢༢. སཏྟམཱདཱིསུ ཙཏཱུསུ ཝཊྚཝིཝཊྚམེཝ ཀཐིཏཾ. ཨནུཔུབྦཀཐཱ པན ནེསཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱཏི.

ཡམཀཝགྒོ དུཏིཡོ.

༣. སབྦཝགྒོ

༡. སབྦསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༣. སབྦཝགྒསྶ པཋམེ སབྦཾ ཝོ, བྷིཀྑཝེཏི སབྦཾ ནཱམ ཙཏུབྦིདྷཾ – སབྦསབྦཾ, ཨཱཡཏནསབྦཾ, སཀྐཱཡསབྦཾ, པདེསསབྦནྟི. ཏཏྠ –

‘‘ན ཏསྶ ཨདྡིཊྛམིདྷཨཏྠི ཀིཉྩི,

ཨཐོ ཨཝིཉྙཱཏམཛཱནིཏབྦཾ;

སབྦཾ ཨབྷིཉྙཱསི ཡདཏྠི ནེཡྻཾ,

ཏཐཱགཏོ ཏེན སམནྟཙཀྑཱུ’’ཏི. (མཧཱནི. ༡༥༦; ཙཱུལ༹ནི. དྷོཏཀམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེསོ ༣༢; པཊི. མ. ༡.༡༢༡) –

ཨིདཾ སབྦསབྦཾ ནཱམ. ‘‘སབྦཾ ཝོ, བྷིཀྑཝེ, དེསེསྶཱམི, ཏཾ སུཎཱཐཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༤.༢༤) ཨིདཾ ཨཱཡཏནསབྦཾ ནཱམ. ‘‘སབྦདྷམྨམཱུལཔརིཡཱཡཾ ཝོ, བྷིཀྑཝེ, དེསེསྶཱམཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡) ཨིདཾ སཀྐཱཡསབྦཾ ནཱམ. ‘‘སབྦདྷམྨེསུ ཝཱ པན པཋམསམནྣཱཧཱརོ ཨུཔྤཛྫཏི ཙིཏྟཾ མནོ མཱནསཾ…པེ… ཏཛྫཱམནོདྷཱཏཱུ’’ཏི ཨིདཾ པདེསསབྦཾ ནཱམ. ཨིཏི པཉྩཱརམྨཎམཏྟཾ པདེསསབྦཾ. ཏེབྷཱུམཀདྷམྨཱ སཀྐཱཡསབྦཾ. ཙཏུབྷཱུམཀདྷམྨཱ ཨཱཡཏནསབྦཾ. ཡཾཀིཉྩི ནེཡྻཾ སབྦསབྦཾ. པདེསསབྦཾ སཀྐཱཡསབྦཾ ན པཱཔུཎཱཏི, སཀྐཱཡསབྦཾ ཨཱཡཏནསབྦཾ ན པཱཔུཎཱཏི, ཨཱཡཏནསབྦཾ སབྦསབྦཾ ན པཱཔུཎཱཏི. ཀསྨཱ? སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ ཨཡཾ ནཱམ དྷམྨོ ཨཱརམྨཎཾ ན ཧོཏཱིཏི ནཏྠིཏཱཡ. ཨིམསྨིཾ པན སུཏྟེ ཨཱཡཏནསབྦཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ.

པཙྩཀྑཱཡཱཏི པཊིཀྑིཔིཏྭཱ. ཝཱཙཱཝཏྠུཀམེཝསྶཱཏི, ཝཱཙཱཡ ཝཏྟབྦཝཏྠུམཏྟཀམེཝ བྷཝེཡྻ. ཨིམཱནི པན དྭཱདསཱཡཏནཱནི ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨཡཾ ནཱམ ཨཉྙོ སབྷཱཝདྷམྨོ ཨཏྠཱིཏི དསྶེཏུཾ ན སཀྐུཎེཡྻ. པུཊྛོ ཙ ན སམྤཱཡེཡྻཱཏི, ‘‘ཀཏམཾ ཨཉྙཾ སབྦཾ ནཱམཱ’’ཏི? པུཙྪིཏོ, ‘‘ཨིདཾ ནཱམཱ’’ཏི ཝཙནེན སམྤཱདེཏུཾ ན སཀྐུཎེཡྻ. ཝིགྷཱཏཾ ཨཱཔཛྫེཡྻཱཏི དུཀྑཾ ཨཱཔཛྫེཡྻ. ཡཐཱ ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཝིསཡསྨིནྟི ཨེཏྠ ཏནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ཡཐཱཏི ཀཱརཎཝཙནཾ, ཡསྨཱ ཨཝིསཡེ པུཊྛོཏི ཨཏྠོ. ཨཝིསཡསྨིཉྷི སཏྟཱནཾ ཝིགྷཱཏོཝ ཧོཏི, ཀཱུཊཱགཱརམཏྟཾ སིལཾ སཱིསེན ཨུཀྑིཔིཏྭཱ གམྦྷཱིརེ ཨུདཀེ ཏརཎཾ ཨཝིསཡོ, ཏཐཱ ཙནྡིམསཱུརིཡཱནཾ ཨཱཀཌྜྷིཏྭཱ པཱཏནཾ, ཏསྨིཾ ཨཝིསཡེ ཝཱཡམནྟོ ཝིགྷཱཏམེཝ ཨཱཔཛྫཏི, ཨེཝཾ ཨིམསྨིམྤི ཨཝིསཡེ ཝིགྷཱཏམེཝ ཨཱཔཛྫེཡྻཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༢. པཧཱནསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༤. དུཏིཡེ སབྦཔྤཧཱནཱཡཱཏི སབྦསྶ པཧཱནཱཡ. ཙཀྑུསམྥསྶཔཙྩཡཱ ཨུཔྤཛྫཏི ཝེདཡིཏནྟི ཙཀྑུསམྥསྶཾ མཱུལཔཙྩཡཾ ཀཏྭཱ ཨུཔྤནྣཱ སམྤཊིཙྪནསནྟཱིརཎཝོཊྛབྦནཛཝནཝེདནཱ. ཙཀྑུཝིཉྙཱཎསམྤཡུཏྟཱཡ པན ཝཏྟབྦམེཝ ནཏྠི. སོཏདྭཱརཱདིཝེདནཱཔཙྩཡཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཏྠ པན མནོཏི བྷཝངྒཙིཏྟཾ. དྷམྨཱཏི ཨཱརམྨཎཾ. མནོཝིཉྙཱཎནྟི སཧཱཝཛྫནཀཛཝནཾ. མནོསམྥསྶོཏི བྷཝངྒསཧཛཱཏོ སམྥསྶོ. ཝེདཡིཏནྟི སཧཱཝཛྫནཝེདནཱཡ ཛཝནཝེདནཱ. བྷཝངྒསམྤཡུཏྟཱཡ པན ཝཏྟབྦམེཝ ནཏྠི. ཨཱཝཛྫནཾ བྷཝངྒཏོ ཨམོཙེཏྭཱ མནོཏི སཧཱཝཛྫནེན བྷཝངྒཾ དཊྛབྦཾ. དྷམྨཱཏི ཨཱརམྨཎཾ. མནོཝིཉྙཱཎནྟི ཛཝནཝིཉྙཱཎཾ. མནོསམྥསྶོཏི བྷཝངྒསཧཛཱཏོ སམྥསྶོ. ཝེདཡིཏནྟི ཛཝནསཧཛཱཏཱ ཝེདནཱ. སཧཱཝཛྫནེན བྷཝངྒསཧཛཱཏཱཔི ཝཊྚཏིཡེཝ. ཡཱ པནེཏྠ དེསནཱ ཨནུསིཊྛིཨཱཎཱ, ཨཡཾ པཎྞཏྟི ནཱམཱཏི.

༣. ཨབྷིཉྙཱཔརིཉྙཱཔཧཱནསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༥. ཏཏིཡེ སབྦཾ ཨབྷིཉྙཱ པརིཉྙཱ པཧཱནཱཡཱཏི སབྦཾ ཨབྷིཛཱནིཏྭཱ པརིཛཱནིཏྭཱ པཛཧནཏྠཱཡ. ཨབྷིཉྙཱ པརིཉྙཱ པཧཱཏབྦནྟི ཨབྷིཛཱནིཏྭཱ པརིཛཱནིཏྭཱ པཧཱཏབྦཾ. སེསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

༤. པཋམཨཔརིཛཱནནསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༦. ཙཏུཏྠེ ཨནབྷིཛཱནཾ ཨཔརིཛཱནཾ ཨཝིརཱཛཡཾ ཨཔྤཛཧནྟི ཨནབྷིཛཱནནྟོ ཨཔརིཛཱནནྟོ ཨཝིརཱཛེནྟོ ཨཔྤཛཧནྟོ. ཨེཏྠ ཙ ཨཝིརཱཛེནྟོཏི ཨཝིགཙྪཱཔེནྟོ. ཨིཏི ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཏིསྶོཔི པརིཉྙཱ ཀཐིཏཱ ཧོནྟི. ‘‘ཨབྷིཛཱན’’ནྟི ཧི ཝཙནེན ཉཱཏཔརིཉྙཱ ཀཐིཏཱ, ‘‘པརིཛཱན’’ནྟི ཝཙནེན ཏཱིརཎཔརིཉྙཱ, ‘‘ཝིརཱཛཡཾ པཛཧ’’ནྟི དྭཱིཧི པཧཱནཔརིཉྙཱཏི.

༥. དུཏིཡཨཔརིཛཱནནསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༧. པཉྩམེ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཝིཉྙཱཏབྦཱ དྷམྨཱཏི ཧེཊྛཱ གཧིཏརཱུཔམེཝ གཧེཏྭཱ དསྶེཏི. ཧེཊྛཱ ཝཱ ཨཱཔཱཐགཏཾ གཧིཏཾ, ཨིདྷ ཨནཱཔཱཐགཏཾ. ཨིདཾ པནེཏྠ སནྣིཊྛཱནཾ – ཧེཊྛཱ ཨཱཔཱཐགཏམྤི ཨནཱཔཱཐགཏམྤི གཧིཏམེཝ, ཨིདྷ པན ཙཀྑུཝིཉྙཱཎསམྤཡུཏྟཱ ཏཡོ ཁནྡྷཱ. ཏེ ཧི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎེན སཧ ཝིཉྙཱཏབྦཏྟཱ ‘‘ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཝིཉྙཱཏབྦཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ. སེསཔདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

༦. ཨཱདིཏྟསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༨. ཚཊྛེ གཡཱསཱིསེཏི གཡཱགཱམསྶ ཧི ཨཝིདཱུརེ གཡཱཏི ཨེཀཱ པོཀྑརཎཱིཔི ཨཏྠི ནདཱིཔི, གཡཱསཱིསནཱམཀོ ཧཏྠིཀུམྦྷསདིསོ པིཊྛིཔཱསཱཎོཔི, ཡཏྠ བྷིཀྑུསཧསྶསྶཔི ཨོཀཱསོ པཧོཏི, བྷགཝཱ ཏཏྠ ཝིཧརཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘གཡཱསཱིསེ’’ཏི. བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསཱིཏི ཏེསཾ སཔྤཱཡདྷམྨདེསནཾ ཝིཙིནིཏྭཱ ཏཾ དེསེསྶཱམཱིཏི ཨཱམནྟེསི.

ཏཏྲཱཡཾ ཨནུཔུབྦིཀཐཱ – ཨིཏོ ཀིར དྭཱནཝུཏིཀཔྤེ མཧིནྡོ ནཱམ རཱཛཱ ཨཧོསི. ཏསྶ ཛེཊྛཔུཏྟོ ཕུསྶོ ནཱམ. སོ པཱུརིཏཔཱརམཱི པཙྪིམབྷཝིཀསཏྟོ, པརིཔཱཀགཏེ ཉཱཎེ བོདྷིམཎྜཾ ཨཱརུཡ྄ཧ སབྦཉྙུཏཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷི. རཉྙོ ཀནིཊྛཔུཏྟོ ཏསྶ ཨགྒསཱཝཀོ ཨཧོསི, པུརོཧིཏཔུཏྟོ དུཏིཡསཱཝཀོ. རཱཛཱ ཙིནྟེསི – ‘‘མཡ྄ཧཾ ཛེཊྛཔུཏྟོ ནིཀྑམིཏྭཱ བུདྡྷོ ཛཱཏོ, ཀནིཊྛཔུཏྟོ ཨགྒསཱཝཀོ, པུརོཧིཏཔུཏྟོ དུཏིཡསཱཝཀོ’’ཏི. སོ ‘‘ཨམྷཱཀཾཡེཝ བུདྡྷོ, ཨམྷཱཀཾ དྷམྨོ, ཨམྷཱཀཾ སངྒྷོ’’ཏི ཝིཧཱརཾ ཀཱརེཏྭཱ ཝིཧཱརདྭཱརཀོཊྛཀཏོ ཡཱཝ ཨཏྟནོ གྷརདྭཱརཱ ཨུབྷཏོ ཝེལུ༹བྷིཏྟིཀུཊིཀཱཧི པརིཀྑིཔིཏྭཱ མཏྠཀེ སུཝཎྞཏཱརཀཁཙིཏསམོསརིཏགནྡྷདཱམམཱལཱདཱམཝིཏཱནཾ བནྡྷཱཔེཏྭཱ ཧེཊྛཱ རཛཏཝཎྞཾ ཝཱལུཀཾ སནྠརིཏྭཱ པུཔྥཱནི ཝིཀིརཱཔེཏྭཱ ཏེན མགྒེན བྷགཝཏོ ཨཱགམནཾ ཀཱརེསི.

སཏྠཱ ཝིཧཱརསྨིཾཡེཝ ཋིཏོ ཙཱིཝརཾ པཱརུཔིཏྭཱ ཨནྟོསཱཎིཡཱཝ སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེན རཱཛགེཧཾ ཨཱགཙྪཏི, ཀཏབྷཏྟཀིཙྩོ ཨནྟོསཱཎིཡཱཝ གཙྪཏི. ཀོཙི ཀཊཙྪུབྷིཀྑཱམཏྟམྤི དཱཏུཾ ན ལབྷཏི. ཏཏོ ནཱགརཱ ཨུཛ྄ཛྷཱཡིཾསུ, ‘‘བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤནྣོ, ན ཙ མཡཾ པུཉྙཱནི ཀཱཏུཾ ལབྷཱམ. ཡཐཱ ཧི ཙནྡིམསཱུརིཡཱ སབྦེསཾ ཨཱལོཀཾ ཀརོནྟི, ཨེཝཾ བུདྡྷཱ ནཱམ སབྦེསཾ ཧིཏཏྠཱཡ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཨཡཾ པན རཱཛཱ སབྦེསཾ པུཉྙཙེཏནཾ ཨཏྟནོཡེཝ ཨནྟོ པཝེསེཏཱི’’ཏི.

ཏསྶ ཙ རཉྙོ ཨཉྙེ ཏཡོ པུཏྟཱ ཨཏྠི. ནཱགརཱ ཏེཧི སདྡྷིཾ ཨེཀཏོ ཧུཏྭཱ སམྨནྟཡིཾསུ, ‘‘རཱཛཀུལེཧི སདྡྷིཾ ཨཊྚོ ནཱམ ནཏྠི, ཨེཀཾ ཨུཔཱཡཾ ཀརོམཱ’’ཏི. ཏེ པཙྩནྟེ ཙོརེ ཨུཊྛཱཔེཏྭཱ, ‘‘ཀཏིཔཡཱ གཱམཱ པཧཊཱ’’ཏི སཱསནཾ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙཡིཾསུ. རཱཛཱ པུཏྟེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ‘‘ཏཱཏཱ, ཨཧཾ མཧལླཀོ, གཙྪཐ ཙོརེ ཝཱུཔསམེཐཱ’’ཏི པེསེསི. པཡུཏྟཙོརཱ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཨཝིཔྤཀིརིཏྭཱ ཏེསཾ སནྟིཀམེཝ ཨཱགཙྪིཾསུ. ཏེ ཨནཱཝཱསེ གཱམེ ཝཱསེཏྭཱ ‘‘ཝཱུཔསམིཏཱ ཙོརཱ’’ཏི ཨཱགནྟྭཱ རཱཛཱནཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨཊྛཾསུ.

རཱཛཱ ཏུཊྛོ ‘‘ཏཱཏཱ, ཝརཾ ཝོ དེམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ ཨདྷིཝཱསེཏྭཱ གནྟྭཱ ནཱགརེཧི སདྡྷིཾ མནྟཡིཾསུ, ‘‘རཉྙཱ ཨམྷཱཀཾ ཝརོ དིནྣོ. ཀིཾ གཎྷཱམཱ’’ཏི? ཨཡྻཔུཏྟཱ, ཏུམྷཱཀཾ ཧཏྠིཨསྶཱདཡོ ན དུལླབྷཱ, བུདྡྷརཏནཾ པན དུལླབྷཾ, ན སབྦཀཱལཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏུམྷཱཀཾ ཛེཊྛབྷཱཏིཀསྶ ཕུསྶབུདྡྷསྶ པཊིཛགྒནཝརཾ གཎྷཐཱཏི. ཏེ ‘‘ཨེཝཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི ནཱགརཱནཾ པཊིསྶུཎིཏྭཱ ཀཏམསྶུཀམྨཱ སུནྷཱཏཱ སུཝིལིཏྟཱ རཉྙོ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ, ‘‘དེཝ, ནོ ཝརཾ དེཐཱ’’ཏི ཡཱཙིཾསུ. ཀིཾ གཎྷིསྶཐ ཏཱཏཱཏི? དེཝ, ཨམྷཱཀཾ ཧཏྠིཨསྶཱདཱིཧི ཨཏྠོ ནཏྠི, ཛེཊྛབྷཱཏིཀསྶ ནོ ཕུསྶབུདྡྷསྶ པཊིཛགྒནཝརཾ དེཐཱཏི. ‘‘ཨཡཾ ཝརོ ན སཀྐཱ མཡཱ ཛཱིཝམཱནེན དཱཏུ’’ནྟི དྭེ ཀཎྞེ པིདཧི. ‘‘དེཝ, ན ཏུམྷེ ཨམྷེཧི བལཀྐཱརེན ཝརཾ དཱཔིཏཱ, ཏུམྷེཧི ཨཏྟནོ རུཙིཡཱ ཏུཊྛེཧི དིནྣོ. ཀིཾ, དེཝ, རཱཛཀུལསྶ དྭེ ཀཐཱ ཝཊྚནྟཱི’’ཏི? སཙྩཝཱདིཏཱཡ བྷཎིཾསུ.

རཱཛཱ ཝིནིཝཏྟིཏུཾ ཨལབྷནྟོ – ‘‘ཏཱཏཱ, སཏྟ སཾཝཙྪརེ སཏྟ མཱསེ སཏྟ ཙ དིཝསེ ཨུཔཊྛཧིཏྭཱ ཏུམྷཱཀཾ དསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘སུནྡརཾ, དེཝ, པཱཊིབྷོགཾ དེཐཱ’’ཏི. ‘‘ཀིསྶ པཱཊིབྷོགཾ ཏཱཏཱ’’ཏི? ‘‘ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ ཨམརཎཔཱཊིབྷོགཾ དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཏཱཏཱ, ཨཡུཏྟཾ པཱཊིབྷོགཾ དཱཔེཐ, ན སཀྐཱ ཨེཝཾ པཱཊིབྷོགཾ དཱཏུཾ, ཏིཎགྒེ ཨུསྶཱཝབིནྡུསདིསཾ སཏྟཱནཾ ཛཱིཝིཏ’’ནྟི. ‘‘ནོ ཙེ, དེཝ, པཱཊིབྷོགཾ དེཐ, མཡཾ ཨནྟརཱ མཏཱ ཀིཾ ཀུསལཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི? ‘‘ཏེན ཧི, ཏཱཏཱ, ཚ སཾཝཙྪརཱནི དེཐཱ’’ཏི. ‘‘ན སཀྐཱ, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི པཉྩ, ཙཏྟཱརི, ཏཱིཎི, དྭེ, ཨེཀཾ སཾཝཙྪརཾ དེཐ’’. ‘‘སཏྟ, ཚ མཱསེ དེཐ…པེ… མཱསཌྜྷམཏྟཾ དེཐཱ’’ཏི. ‘‘ན སཀྐཱ, དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི སཏྟདིཝསམཏྟཾ དེཐཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, དེཝཱཏི སཏྟ དིཝསེ སམྤཊིཙྪིཾསུ’’. རཱཛཱ སཏྟ སཾཝཙྪརེ སཏྟ མཱསེ སཏྟ དིཝསེ ཀཏྟབྦསཀྐཱརཾ སཏྟསུཡེཝ དིཝསེསུ ཨཀཱསི.

ཏཏོ པུཏྟཱནཾ ཝསནཊྛཱནཾ སཏྠཱརཾ པེསེཏུཾ ཨཊྛཨུསབྷཝིཏྠཏཾ མགྒཾ ཨལངྐཱརཱཔེསི, མཛ྄ཛྷཊྛཱནེ ཙཏུཨུསབྷཔྤམཱཎཾ པདེསཾ ཧཏྠཱིཧི མདྡཱཔེཏྭཱ ཀསིཎམཎྜལསདིསཾ ཀཏྭཱ ཝཱལུཀཱཡ སནྠརཱཔེཏྭཱ པུཔྥཱབྷིཀིཎྞམཀཱསི, ཏཏྠ ཏཏྠ ཀདལིཡོ ཙ པུཎྞགྷཊེ ཙ ཋཔཱཔེཏྭཱ དྷཛཔཊཱཀཱ ཨུཀྑིཔཱཔེསི. ཨུསབྷེ ཨུསབྷེ པོཀྑརཎིཾ ཁཎཱཔེསི, ཨཔརབྷཱགེ དྭཱིསུ པསྶེསུ གནྡྷམཱལཱཔུཔྥཱཔཎེ པསཱརཱཔེསི. མཛ྄ཛྷཊྛཱནེ ཙཏུཨུསབྷཝིཏྠཱརསྶ ཨལངྐཏམགྒསྶ ཨུབྷོསུ པསྶེསུ དྭེ དྭེ ཨུསབྷཝིཏྠཱརེ མགྒེ ཁཱཎུཀཎྚཀེ ཧརཱཔེཏྭཱ དཎྜདཱིཔིཀཱཡོ ཀཱརཱཔེསི. རཱཛཔུཏྟཱཔི ཨཏྟནོ ཨཱཎཱཔཝཏྟིཊྛཱནེ སོལ༹སཨུསབྷམགྒཾ ཏཐེཝ ཨལངྐཱརཱཔེསུཾ.

རཱཛཱ ཨཏྟནོ ཨཱཎཱཔཝཏྟིཊྛཱནསྶ ཀེདཱརསཱིམཾ གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ པརིདེཝམཱནོ, ‘‘ཏཱཏཱ, མཡ྄ཧཾ དཀྑིཎཀྑིཾ ཨུཔྤཱཊེཏྭཱ གཎྷནྟཱ ཝིཡ གཙྪཐ, ཨེཝཾ གཎྷིཏྭཱ གཏཱ པན བུདྡྷཱནཾ ཨནུཙྪཝིཀཾ ཀརེཡྻཱཐ. མཱ སུརཱསོཎྜཱ ཝིཡ པམཏྟཱ ཝིཙརིཏྠཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ ‘‘ཛཱནིསྶཱམ མཡཾ, དེཝཱ’’ཏི སཏྠཱརཾ གཧེཏྭཱ གཏཱ, ཝིཧཱརཾ ཀཱརེཏྭཱ སཏྠུ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ ཏཏྠ སཏྠཱརཾ པཊིཛགྒནྟཱ ཀཱལེན ཐེརཱསནེ, ཀཱལེན མཛ྄ཛྷིམཱསནེ, ཀཱལེན སངྒྷནཝཀཱསནེ ཏིཊྛནྟི. དཱནཾ ཨུཔཔརིཀྑམཱནཱནཾ ཏིཎྞམྤི ཛནཱནཾ ཨེཀསདིསམེཝ ཨཧོསི. ཏེ ཨུཔཀཊྛཱཡ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཱཡ ཙིནྟཡིཾསུ – ‘‘ཀཐཾ ནུ ཁོ སཏྠུ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ གཎྷེཡྻཱམཱ’’ཏི? ཨཐ ནེསཾ ཨེཏདཧོསི – ‘‘བུདྡྷཱ ནཱམ དྷམྨགརུནོ, ན ཨཱམིསགརུནོ, སཱིལེ པཏིཊྛམཱནཱ མཡཾ སཏྠུ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ གཧེཏུཾ སཀྑིསྶཱམཱ’’ཏི དཱནསཾཝིདྷཱཡཀེ མནུསྶེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ, ‘‘ཏཱཏཱ, ཨིམིནཱཝ ནཱིཧཱརེན ཡཱགུབྷཏྟཁཱདནཱིཡཱདཱིནི སམྤཱདེནྟཱ དཱནཾ པཝཏྟེཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ དཱནསཾཝིདཧནཔལིབོདྷཾ ཚིནྡིཾསུ.

ཨཐ ནེསཾ ཛེཊྛབྷཱཏཱ པཉྩསཏེ པུརིསེ ཨཱདཱཡ དསསུ སཱིལེསུ པཏིཊྛཱཡ དྭེ ཀཱསཱཡཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཀཔྤིཡཾ ཨུདཀཾ པརིབྷུཉྫམཱནོ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. མཛ྄ཛྷིམོ ཏཱིཧི, ཀནིཊྛོ དྭཱིཧི པུརིསསཏེཧི སདྡྷིཾ ཏཐེཝ པཊིཔཛྫི. ཏེ ཡཱཝཛཱིཝཾ སཏྠཱརཾ ཨུཔཊྛཧིཾསུ. སཏྠཱ ཏེསཾཡེཝ སནྟིཀེ པརིནིབྦཱཡི.

ཏེཔི ཀཱལཾ ཀཏྭཱ ཏཏོ པཊྛཱཡ དྭཱནཝུཏིཀཔྤེ མནུསྶལོཀཏོ དེཝལོཀཾ, དེཝལོཀཏོ ཙ མནུསྶལོཀཾ སཾསརནྟཱ ཨམྷཱཀཾ སཏྠུཀཱལེ དེཝལོཀཱ ཙཝིཏྭཱ མནུསྶལོཀེ ནིབྦཏྟིཾསུ. ཏེསཾ དཱནགྒེ བྱཱཝཊོ མཧཱཨམཙྩོ ཨངྒམགདྷཱནཾ རཱཛཱ བིམྦིསཱརོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཏེ ཏསྶེཝ རཉྙོ རཊྛེ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟིཾསུ. ཛེཊྛབྷཱཏཱ ཛེཊྛོཝ ཛཱཏོ, མཛ྄ཛྷིམཀནིཊྛཱ མཛ྄ཛྷིམཀནིཊྛཱཡེཝ. ཡེཔི ཏེསཾ པརིཝཱརམནུསྶཱ, ཏེ པརིཝཱརམནུསྶཱཝ ཛཱཏཱ. ཏེ ཝུདྡྷིམནྭཱཡ ཏཡོཔི ཛནཱ ཏཾ པུརིསསཧསྶཾ ཨཱདཱཡ ནིཀྑམིཏྭཱ ཏཱཔསཱ ཧུཏྭཱ ཨུརུཝེལཱཡཾ ནདཱིཏཱིརེཡེཝ ཝསིཾསུ. ཨངྒམགདྷཝཱསིནོ མཱསེ མཱསེ ཏེསཾ མཧཱསཀྐཱརཾ ཨབྷིཧརནྟི.

ཨཐ ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ ཀཏཱབྷིནིཀྑམནོ ཨནུཔུབྦེན སབྦཉྙུཏཾ པཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐོ ཡསཱདཡོ ཀུལཔུཏྟེ ཝིནེཏྭཱ སཊྛི ཨརཧནྟེ དྷམྨདེསནཏྠཱཡ དིསཱསུ ཨུཡྻོཛེཏྭཱ སཡཾ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ – ‘‘ཏེ ཏཡོ ཛཊིལབྷཱཏིཀེ དམེསྶཱམཱི’’ཏི ཨུརུཝེལཾ གནྟྭཱ ཨནེཀེཧི པཱཊིཧཱརིཡསཏེཧི ཏེསཾ དིཊྛིཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཏེ པབྦཱཛེསི. སོ ཏཾ ཨིདྡྷིམཡཔཏྟཙཱིཝརདྷརཾ སམཎསཧསྶཾ ཨཱདཱཡ གཡཱསཱིསཾ གནྟྭཱ ཏེཧི པརིཝཱརིཏོ ནིསཱིདིཏྭཱ, – ‘‘ཀཏརཱ ནུ ཁོ ཨེཏེསཾ དྷམྨཀཐཱ སཔྤཱཡཱ’’ཏི ཙིནྟེནྟོ, ‘‘ཨིམེ སཱཡཾཔཱཏཾ ཨགྒིཾ པརིཙརནྟི. ཨིམེསཾ དྭཱདསཱཡཏནཱནི ཨཱདིཏྟཱནི སམྤཛྫལིཏཱནི ཝིཡ ཀཏྭཱ དེསེསྶཱམི, ཨེཝཾ ཨིམེ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཏུཾ སཀྑིསྶནྟཱི’’ཏི སནྣིཊྛཱནམཀཱསི. ཨཐ ནེསཾ ཏཐཱ དྷམྨཾ དེསེཏུཾ ཨིམཾ ཨཱདིཏྟཔརིཡཱཡཾ ཨབྷཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསཱིཏི ཏེསཾ སཔྤཱཡདྷམྨདེསནཾ ཝིཙིནིཏྭཱ ཏཾ དེསེསྶཱམཱིཏི ཨཱམནྟེསཱི’’ཏི. ཏཏྠ ཨཱདིཏྟནྟི པདིཏྟཾ སམྤཛྫལིཏཾ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨིཏི ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ དུཀྑལཀྑཎཾ ཀཐིཏཾ.

༧. ཨདྡྷབྷཱུཏསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༩. སཏྟམེ ཨདྡྷབྷཱུཏནྟི ཨདྷིབྷཱུཏཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊཾ, ཨུཔདྡུཏནྟི ཨཏྠོ. ཨིམསྨིམྤི སུཏྟེ དུཀྑལཀྑཎམེཝ ཀཐིཏཾ.

༨. སམུགྒྷཱཏསཱརུཔྤསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༠. ཨཊྛམེ སབྦམཉྙིཏསམུགྒྷཱཏསཱརུཔྤནྟི སབྦེསཾ ཏཎྷཱམཱནདིཊྛིམཉྙིཏཱནཾ སམུགྒྷཱཏཱཡ ཨནུཙྪཝིཀཾ. ཨིདྷཱཏི ཨིམསྨིཾ སཱསནེ. ཙཀྑུཾ ན མཉྙཏཱིཏི ཙཀྑུཾ ཨཧནྟི ཝཱ མམནྟི ཝཱ པརོཏི ཝཱ པརསྶཱཏི ཝཱ ན མཉྙཏི. ཙཀྑུསྨིཾ ན མཉྙཏཱིཏི ཨཧཾ ཙཀྑུསྨིཾ, མམ ཀིཉྩནཔལིབོདྷོ ཙཀྑུསྨིཾ པརོ ཙཀྑུསྨིཾ, པརསྶ ཀིཉྩནཔལིབོདྷོ ཙཀྑུསྨིནྟི ན མཉྙཏི. ཙཀྑུཏོ ན མཉྙཏཱིཏི ཨཧཾ ཙཀྑུཏོ ནིགྒཏོ, མམ ཀིཉྩནཔལིབོདྷོ ཙཀྑུཏོ ནིགྒཏོ, པརོ ཙཀྑུཏོ ནིགྒཏོ, པརསྶ ཀིཉྩནཔལིབོདྷོ ཙཀྑུཏོ ནིགྒཏོཏི ཨེཝམྤི ན མཉྙཏི, ཏཎྷཱམཱནདིཊྛིམཉྙནཱནཾ ཨེཀམྤི ན ཨུཔྤཱདེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཙཀྑུཾ མེཏི ན མཉྙཏཱིཏི མམ ཙཀྑཱུཏི ན མཉྙཏི, མམཏྟབྷཱུཏཾ ཏཎྷཱམཉྙནཾ ན ཨུཔྤཱདེཏཱིཏི ཨཏྠོ. སེསཾ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཙཏུཙཏྟཱལཱིསཱཡ ཋཱནེསུ ཨརཧཏྟཾ པཱཔེཏྭཱ ཝིཔསྶནཱ ཀཐིཏཱ.

༩. པཋམསམུགྒྷཱཏསཔྤཱཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༡. ནཝམེ སམུགྒྷཱཏསཔྤཱཡཱཏི སམུགྒྷཱཏསྶ ཨུཔཀཱརབྷཱུཏཱ. ཏཏོ ཏཾ ཧོཏི ཨཉྙཐཱཏི ཏཏོ ཏཾ ཨཉྙེནཱཀཱརེན ཧོཏི. ཨཉྙཐཱབྷཱཝཱི བྷཝསཏྟོ ལོཀོ བྷཝམེཝཱབྷིནནྡཏཱིཏི ཨཉྙཐཱབྷཱཝཾ ཝིཔརིཎཱམཾ ཨུཔགམནེན ཨཉྙཐཱབྷཱཝཱི ཧུཏྭཱཔི བྷཝེསུ སཏྟོ ལགྒོ ལགིཏོ པལིབུདྡྷོ ཨཡཾ ལོཀོ བྷཝཾཡེཝ ཨབྷིནནྡཏི. ཡཱཝཏཱ, བྷིཀྑཝེ, ཁནྡྷདྷཱཏུཨཱཡཏནནྟི, བྷིཀྑཝེ, ཡཏྟཀཾ ཨིདཾ ཁནྡྷཱ ཙ དྷཱཏུཡོ ཙ ཨཱཡཏནཱནི ཙཱཏི ཁནྡྷདྷཱཏུཨཱཡཏནཾ. ཏམྤི ན མཉྙཏཱིཏི སབྦམྤི ན མཉྙཏཱིཏི ཧེཊྛཱ གཧིཏམེཝ སཾཀཌྜྷིཏྭཱ པུན དསྶེཏི. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཨཊྛཙཏྟཱལཱིསཱཡ ཋཱནེསུ ཨརཧཏྟཾ པཱཔེཏྭཱ ཝིཔསྶནཱ ཀཐིཏཱ.

༡༠. དུཏིཡསམུགྒྷཱཏསཔྤཱཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༢. དསམེ ཨེཏཾ མམཱཏིཨཱདཱིཧི ཏཱིཧི ཏཱིཧི པདེཧི ཏཎྷཱམཱནདིཊྛིགཱཧེ དསྶེཏྭཱ ཏིཔརིཝཊྚནཡེན དེསནཱ ཀཏཱ. པཊིཔཱཊིཡཱ པན ཏཱིསུཔི ཨིམེསུ སུཏྟེསུ སཧ ཝིཔསྶནཱཡ ཙཏྟཱརོཔི མགྒཱ ཀཐིཏཱཏི.

སབྦཝགྒོ ཏཏིཡོ.

༤. ཛཱཏིདྷམྨཝགྒཝཎྞནཱ

༣༣-༤༢. ཛཱཏིདྷམྨཝགྒེ ཛཱཏིདྷམྨནྟི ཛཱཡནདྷམྨཾ ནིབྦཏྟནསབྷཱཝཾ. ཛརཱདྷམྨནྟི ཛཱིརཎསབྷཱཝཾ. བྱཱདྷིདྷམྨནྟི བྱཱདྷིནོ ཨུཔྤཏྟིཔཙྩཡབྷཱཝེན བྱཱདྷིསབྷཱཝཾ. མརཎདྷམྨནྟི མརཎསབྷཱཝཾ. སོཀདྷམྨནྟི སོཀསྶ ཨུཔྤཏྟིཔཙྩཡབྷཱཝེན སོཀསབྷཱཝཾ. སཾཀིལེསིཀདྷམྨནྟི སཾཀིལེསིཀསབྷཱཝཾ. ཁཡདྷམྨནྟི ཁཡགམནསབྷཱཝཾ. ཝཡདྷམྨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོཏི.

ཛཱཏིདྷམྨཝགྒོ ཙཏུཏྠོ.

༥. སབྦཨནིཙྩཝགྒཝཎྞནཱ

༤༣-༥༢. ཨནིཙྩཝགྒེ ཨབྷིཉྙེཡྻནྟི པདེ ཉཱཏཔརིཉྙཱ ཨཱགཏཱ, ཨིཏརཱ པན དྭེ གཧིཏཱཡེཝཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. པརིཉྙེཡྻཔཧཱཏབྦཔདེསུཔི ཏཱིརཎཔཧཱནཔརིཉྙཱཝ ཨཱགཏཱ, ཨིཏརཱཔི པན དྭེ གཧིཏཱཡེཝཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. སཙྪིཀཱཏབྦནྟི པཙྩཀྑཾ ཀཱཏབྦཾ. ཨབྷིཉྙཱཔརིཉྙེཡྻནྟི ཨིདྷཱཔི པཧཱནཔརིཉྙཱ ཨཝུཏྟཱཔི གཧིཏཱཡེཝཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨུཔདྡུཏནྟི ཨནེཀགྒཊྛེན. ཨུཔསྶཊྛནྟི ཨུཔཧཏཊྛེན. སེསཾ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

སབྦཨནིཙྩཝགྒོ པཉྩམོ.

པཋམོ པཎྞཱསཀོ.

༦. ཨཝིཛྫཱཝགྒཝཎྞནཱ

༥༣-༦༢. ཨཝིཛྫཱཝགྒེ ཨཝིཛྫཱཏི ཙཏཱུསུ སཙྩེསུ ཨཉྙཱཎཾ. ཝིཛྫཱཏི ཨརཧཏྟམགྒཝིཛྫཱ. ཨནིཙྩཏོ ཛཱནཏོ པསྶཏོཏི དུཀྑཱནཏྟཝསེནཱཔི ཛཱནཏོ པསྶཏོ པཧཱིཡཏིཡེཝ, ཨིདཾ པན ཨནིཙྩཝསེན ཀཐིཏེ བུཛ྄ཛྷནཀཔུགྒལསྶ ཨཛ྄ཛྷཱསཡེན ཝུཏྟཾ. ཨེསེཝ ནཡོ སབྦཏྠ. ཨཔི ཙེཏྠ སཾཡོཛནཱཏི དས སཾཡོཛནཱནི. ཨཱསཝཱཏི ཙཏྟཱརོ ཨཱསཝཱ. ཨནུསཡཱཏི སཏྟ ཨནུསཡཱ. སབྦུཔཱདཱནཔརིཉྙཱཡཱཏི སབྦེསཾ ཙཏུནྣམྤི ཨུཔཱདཱནཱནཾ ཏཱིཧི པརིཉྙཱཧི པརིཛཱནནཏྠཱཡ. པརིཡཱདཱནཱཡཱཏི ཁེཔནཏྠཱཡ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

ཨཝིཛྫཱཝགྒོ ཚཊྛོ.

༧. མིགཛཱལཝགྒོ

༡. པཋམམིགཛཱལསུཏྟཝཎྞནཱ

༦༣. མིགཛཱལཝགྒསྶ པཋམེ ཙཀྑུཝིཉྙེཡྻཱཏི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎེན པསྶིཏབྦཱ. སོཏཝིཉྙེཡྻཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨིཊྛཱཏི པརིཡིཊྛཱ ཝཱ ཧོནྟུ མཱ ཝཱ, ཨིཊྛཱརམྨཎབྷཱུཏཱཏི ཨཏྠོ. ཀནྟཱཏི ཀམནཱིཡཱ. མནཱཔཱཏི མནཝཌྜྷནཀཱ. པིཡརཱུཔཱཏི པིཡཛཱཏིཀཱ. ཀཱམཱུཔསཾཧིཏཱཏི ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ ཨུཔྤཛྫམཱནེན ཀཱམེན ཨུཔསཾཧིཏཱ རཛནཱིཡཱཏི རཉྫནཱིཡཱ, རཱགུཔྤཏྟིཀཱརཎབྷཱུཏཱཏི ཨཏྠོ. ནནྡཱིཏི ཏཎྷཱནནྡཱི. སཾཡོགོཏི སཾཡོཛནཾ. ནནྡིསཾཡོཛནསཾཡུཏྟོཏི ནནྡཱིབནྡྷནེན བདྡྷོ. ཨརཉྙཝནཔཏྠཱནཱིཏི ཨརཉྙཱནི ཙ ཝནཔཏྠཱནི ཙ. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཨབྷིདྷམྨེ ནིཔྤརིཡཱཡེན ‘‘ནིཀྑམིཏྭཱ བཧི ཨིནྡཁཱིལཱ སབྦམེཏཾ ཨརཉྙ’’ནྟི (ཝིབྷ. ༥༢༩) ཝུཏྟཾ, ཏཐཱཔི ཡཾ ཏཾ ‘‘པཉྩདྷནུསཏིཀཾ པཙྪིམ’’ནྟི (པཱརཱ. ༦༥༤) ཨརཉྙཀངྒནིཔྥཱདཀཾ སེནཱསནཾ ཝུཏྟཾ, ཏདེཝ ཨདྷིཔྤེཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཝནཔཏྠནྟི གཱམནྟཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ མནུསྶཱནཾ ཨནུཔཙཱརཊྛཱནཾ, ཡཏྠ ན ཀསཱིཡཏི ན ཝཔཱིཡཏི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘ཝནཔཏྠནྟི དཱུརཱནམེཏཾ སེནཱསནཱནཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཝནཔཏྠནྟི ཝནསཎྜཱནམེཏཾ, ཝནཔཏྠནྟི བྷིཾསནཀཱནམེཏཾ, ཝནཔཏྠནྟི སལོམཧཾསཱནམེཏཾ, ཝནཔཏྠནྟི པརིཡནྟཱནམེཏཾ, ཝནཔཏྠནྟི ཨམནུསྶཱུཔཙཱརཱནཾ སེནཱསནཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟི (ཝིབྷ. ༥༣༡).

ཨེཏྠ ཙ པརིཡནྟཱནནྟི ཨིམཾ ཨེཀཾ པརིཡཱཡཾ ཋཔེཏྭཱ སེསཔརིཡཱཡེཧི ཝནཔཏྠཱནི ཝེདིཏབྦཱནི. པནྟཱནཱིཏི པརིཡནྟཱནི ཨཏིདཱུརཱནི. ཨཔྤསདྡཱནཱིཏི ཨུདུཀྑལམུསལདཱརཀསདྡཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝེན ཨཔྤསདྡཱནི. ཨཔྤནིགྒྷོསཱནཱིཏི ཏེསཾ ཏེསཾ ནིནྣཱདམཧཱནིགྒྷོསསྶ ཨབྷཱཝེན ཨཔྤནིགྒྷོསཱནི. ཝིཛནཝཱཏཱནཱིཏི སཉྩརཎཛནསྶ སརཱིརཝཱཏཝིརཧིཏཱནི. མནུསྶརཱཧསྶེཡྻཀཱནཱིཏི མནུསྶཱནཾ རཧོཀམྨསྶ ཨནུཙྪཝིཀཱནི. པཊིསལླཱནསཱརུཔྤཱནཱིཏི ནིལཱིཡནསཱརུཔྤཱནི.

༢. དུཏིཡམིགཛཱལསུཏྟཝཎྞནཱ

༦༤. དུཏིཡེ ནནྡིནིརོདྷཱ དུཀྑནིརོདྷོཏི ཏཎྷཱནནྡིཡཱ ནིརོདྷེན ཝཊྚདུཀྑསྶ ནིརོདྷོ.

༣-༥. པཋམསམིདྡྷིམཱརཔཉྷཱསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༦༥-༦༧. ཏཏིཡེ སམིདྡྷཱིཏི ཨཏྟབྷཱཝསྶ སམིདྡྷཏཱཡ ཨེཝཾ ལདྡྷནཱམོ. ཏསྶ ཀིར ཐེརསྶ ཨཏྟབྷཱཝོ ཨབྷིརཱུཔོ ཨཧོསི པཱསཱདིཀོ, ཨུཀྑིཏྟམཱལཱཔུཊོ ཝིཡ ཨལངྐཏམཱལཱགབྦྷོ ཝིཡ ཙ སབྦཱཀཱརཔཱརིཔཱུརིཡཱ སམིདྡྷོ. ཏསྨཱ སམིདྡྷིཏྭེཝ སངྑཾ གཏོ. མཱརོཏི མརཎཾ པུཙྪཏི. མཱརཔཉྙཏྟཱིཏི མཱརོཏི པཉྙཏྟི ནཱམཾ ནཱམདྷེཡྻཾ. ཨཏྠི ཏཏྠ མཱརོ ཝཱ མཱརཔཉྙཏྟི ཝཱཏི ཏཏྠ མརཎཾ ཝཱ མརཎནྟི ཨིདཾ ནཱམཾ ཝཱ ཨཏྠཱིཏི དསྶེཏི. ཙཏུཏྠཾ ཨུཏྟཱནམེཝ, ཏཐཱ པཉྩམཾ.

༦. སམིདྡྷིལོཀཔཉྷཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༦༨. ཚཊྛེ ལོཀོཏི ལུཛྫནཔལུཛྫནཊྛེན ལོཀོ. ཨིཏི མིགཛཱལཏྠེརསྶ ཨཱཡཱཙནསུཏྟཏོ པཊྛཱཡ པཉྩསུཔི སུཏྟེསུ ཝཊྚཝིཝཊྚམེཝ ཀཐིཏཾ.

༧. ཨུཔསེནཨཱསཱིཝིསསུཏྟཝཎྞནཱ

༦༩. སཏྟམེ སཱིཏཝནེཏི ཨེཝཾནཱམཀེ སུསཱནཝནེ. སཔྤསོཎྜིཀཔབྦྷཱརེཏི སཔྤཕཎསདིསཏཱཡ ཨེཝཾལདྡྷནཱམེ པབྦྷཱརེ. ཨུཔསེནསྶཱཏི དྷམྨསེནཱཔཏིནོ ཀནིཊྛབྷཱཏིཀཨུཔསེནཏྠེརསྶ. ཨཱསཱིཝིསོ པཏིཏོ ཧོཏཱིཏི ཐེརོ ཀིར ཀཏབྷཏྟཀིཙྩོ མཧཱཙཱིཝརཾ གཧེཏྭཱ ལེཎཙྪཱཡཱཡ མནྡམནྡེན ཝཱཏཔཱནཝཱཏེན བཱིཛིཡམཱནོ ནིསཱིདིཏྭཱ དུཔཊྚནིཝཱསནེ སཱུཙིཀམྨཾ ཀརོཏི. ཏསྨིཾ ཁཎེ ལེཎཙྪདནེ དྭེ ཨཱསཱིཝིསཔོཏཀཱ ཀཱིལ༹ནྟི. ཏེསུ ཨེཀོ པཏིཏྭཱ ཐེརསྶ ཨཾསཀཱུཊེ ཨཝཏྠཱསི. སོ ཙ ཕུཊྛཝིསོ ཧོཏི. ཏསྨཱ པཏིཏཊྛཱནཏོ པཊྛཱཡ ཐེརསྶ ཀཱཡེ དཱིཔསིཁཱ ཝིཡ ཝཊྚིཾ པརིཡཱདིཡམཱནམེཝསྶ ཝིསཾ ཨོཏིཎྞཾ. ཐེརོ ཝིསསྶ ཏཐཱགམནཾ དིསྭཱ ཀིཉྩཱཔི ཏཾ པཏིཏམཏྟམེཝ ཡཐཱཔརིཙྪེདེན གཏཾ, ཨཏྟནོ པན ཨིདྡྷིབལེན ‘‘ཨཡཾ ཨཏྟབྷཱཝོ ལེཎེ མཱ ཝིནསྶཏཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི. པུརཱཡཾ ཀཱཡོ ཨིདྷེཝ ཝིཀིརཏཱིཏི ཡཱཝ ན ཝིཀིརཏི, ཏཱཝ ནཾ བཧིདྡྷཱ ནཱིཧརཐཱཏི ཨཏྠོ. ཨཉྙཐཏྟནྟི ཨཉྙཐཱབྷཱཝཾ. ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཝཱ ཝིཔརིཎཱམནྟི ཙཀྑུསོཏཱདཱིནཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ པཀཏིཝིཛཧནབྷཱཝཾ. ཏཏྠེཝ ཝིཀིརཱིཏི བཧི ནཱིཧརིཏྭཱ ཋཔིཏཊྛཱནེ མཉྩཀསྨིཾཡེཝ ཝིཀིརི.

༨. ཨུཔཝཱཎསནྡིཊྛིཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༧༠. ཨཊྛམེ རཱུཔཔྤཊིསཾཝེདཱིཏི ནཱིལཔཱིཏཱདིབྷེདཾ ཨཱརམྨཎཾ ཝཝཏྠཱཔེནྟོ རཱུཔཾ པཊིསཾཝིདིཏཾ ཀརོཏི, ཏསྨཱ རཱུཔཔྤཊིསཾཝེདཱི ནཱམ ཧོཏི. རཱུཔརཱགཔྤཊིསཾཝེདཱིཏི ཀིལེསསྶ ཨཏྠིབྷཱཝེནེཝ པན རཱུཔརཱགཾ པཊིསཾཝིདིཏཾ ཀརོཏི ནཱམ, ཏསྨཱ རཱུཔརཱགཔྤཊིསཾཝེདཱིཏི ཝུཙྩཏི. སནྡིཊྛིཀོཏིཨཱདཱིནི ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝུཏྟཏྠཱནེཝ. ནོ ཙ རཱུཔརཱགཔྤཊིསཾཝེདཱིཏི ཀིལེསསྶ ནཏྠིབྷཱཝེནེཝ ན རཱུཔརཱགཾ པཊིསཾཝིདིཏཾ ཀརོཏི ནཱམ, ཏསྨཱ ‘‘ནོ ཙ རཱུཔརཱགཔྤཊིསཾཝེདཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ སེཁཱསེཁཱནཾ པཙྩཝེཀྑཎཱ ཀཐིཏཱ.

༩. པཋམཚཕསྶཱཡཏནསུཏྟཝཎྞནཱ

༧༡. ནཝམེ ཕསྶཱཡཏནཱནནྟི ཕསྶཱཀརཱནཾ. ཨཝུསིཏནྟི ཨཝུཊྛཾ. ཨཱརཀཱཏི དཱུརེ. ཨེཏྠཱཧཾ, བྷནྟེ, ཨནསྶསནྟི, བྷནྟེ, ཨཧཾ ཨེཏྠ ཨནསྶསིཾ, ནཊྛོ ནཱམ ཨཧནྟི ཝདཏི. བྷགཝཱ – ‘‘ཨཡཾ བྷིཀྑུ ‘ཨཧཾ ནཱམ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ ནཊྛོ’ཏི ཝདཏི, ཀིནྣུ ཁྭསྶ ཨཉྙེསུ དྷཱཏུཀམྨཊྛཱན-ཀསིཎཀམྨཊྛཱནཱདཱིསུ ཨབྷིཡོགོ ཨཏྠཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ, ཏམྤི ཨཔསྶནྟོ – ‘‘ཀཏརཾ ནུ ཁོ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨིམསྶ སཔྤཱཡཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེསི. ཏཏོ ‘‘ཨཱཡཏནཀམྨཊྛཱནམེཝ སཔྤཱཡ’’ནྟི དིསྭཱ ཏཾ ཀཐེནྟོ ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི བྷིཀྑཱུཏིཨཱདིམཱཧ. སཱདྷཱུཏི ཏསྶ བྱཱཀརཎེ སམྤཧཾསནཾ. ཨེསེཝནྟོ དུཀྑསྶཱཏི ཨཡམེཝ ཝཊྚདུཀྑསྶནྟོ པརིཙྪེདོ, ནིབྦཱནནྟི ཨཏྠོ.

༡༠. དུཏིཡཚཕསྶཱཡཏནསུཏྟཝཎྞནཱ

༧༢. དསམེ ཨནསྶསནྟི ནསྶསིཾ, ནཊྛོ ནཱམམྷི ཨིཙྩེཝ ཨཏྠོ. ཨཱཡཏིཾ ཨཔུནབྦྷཝཱཡཱཏི ཨེཏྠ ཨཱཡཏིཾ ཨཔུནབྦྷཝོ ནཱམ ནིབྦཱནཾ, ནིབྦཱནཏྠཱཡ པཧཱིནཾ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༡. ཏཏིཡཚཕསྶཱཡཏནསུཏྟཝཎྞནཱ

༧༣. ཨེཀཱདསམེ ཨནསྶསནྟི ནཊྛོ, པནསྶསནྟི ཨཏིནཊྛོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི.

མིགཛཱལཝགྒོ སཏྟམོ.

༨. གིལཱནཝགྒོ

༡-༥. པཋམགིལཱནསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༧༤-༧༨. གིལཱནཝགྒསྶ པཋམེ ཨམུཀསྨིནྟི ཨསུཀསྨིཾ. ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ. ཨཔྤཉྙཱཏོཏི ཨཉྙཱཏོ ཨཔཱཀཊོ. ནཝོཔི ཧི ཀོཙི པཉྙཱཏོ ཧོཏི རཱཧུལཏྠེརོ ཝིཡ སུམནསཱམཎེརོ ཝིཡ ཙ, ཨཡཾ པན ནཝོ ཙེཝ ཨཔཉྙཱཏོ ཙ. སེསམེཏྠ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི. ཏཐཱ ཨིཏོ པརེསུ ཙཏཱུསུ.

༦. པཋམཨཝིཛྫཱཔཧཱནསུཏྟཝཎྞནཱ

༧༩. ཚཊྛེ ཨནིཙྩཏོ ཛཱནཏོཏི དུཀྑཱནཏྟཝསེན ཛཱནཏོཔི པཧཱིཡཏིཡེཝ, ཨིདཾ པན ཨནིཙྩལཀྑཎཾ དསྶེཏྭཱ ཝུཏྟེ བུཛ྄ཛྷནཀསྶ ཨཛ྄ཛྷཱསཡེན ཝུཏྟཾ.

༧. དུཏིཡཨཝིཛྫཱཔཧཱནསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༠. སཏྟམེ སབྦེ དྷམྨཱཏི སབྦེ ཏེབྷཱུམཀདྷམྨཱ. ནཱལཾ ཨབྷིནིཝེསཱཡཱཏི ཨབྷིནིཝེསཔརཱམཱསགྒཱཧེན གཎྷིཏུཾ ན ཡུཏྟཱ. སབྦནིམིཏྟཱནཱིཏི སབྦཱནི སངྑཱརནིམིཏྟཱནི. ཨཉྙཏོ པསྶཏཱིཏི ཡཐཱ ཨཔརིཉྙཱཏཱབྷིནིཝེསོ ཛནོ པསྶཏི, ཏཏོ ཨཉྙཏོ པསྶཏི. ཨཔརིཉྙཱཏཱབྷིནིཝེསོ ཧི ཛནོ སབྦནིམིཏྟཱནིཔི ཨཏྟཏོ པསྶཏི. པརིཉྙཱཏཱབྷིནིཝེསོ པན ཨནཏྟཏོ པསྶཏི, ནོ ཨཏྟཏོཏི ཨེཝཾ ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཨནཏྟལཀྑཎམེཝ ཀཐིཏཾ.

༨. སམྦཧུལབྷིཀྑུསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༡. ཨཊྛམེ ཨིདྷ ནོཏི ཨེཏྠ ནོ-ཀཱརོ ནིཔཱཏམཏྟམེཝ. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. ཀེཝལཾ ཨིདྷ དུཀྑལཀྑཎཾ ཀཐིཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

༩. ལོཀཔཉྷཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༢. ནཝམེ ལུཛྫཏཱིཏི པལུཛྫཏི བྷིཛྫཏི. ཨིདྷ ཨནིཙྩལཀྑཎཾ ཀཐིཏཾ.

༡༠. ཕགྒུནཔཉྷཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༣. དསམེ ཚིནྣཔཔཉྩེཏི ཏཎྷཱཔཔཉྩསྶ ཚིནྣཏྟཱ ཚིནྣཔཔཉྩེ. ཚིནྣཝཊུམེཏི ཏཎྷཱཝཊུམསྶེཝ ཚིནྣཏྟཱ ཚིནྣཝཊུམེ. ཀིཾ པུཙྪཱམཱིཏི པུཙྪཏི? ཨཏིཀྐནྟབུདྡྷེཧི པརིཧརིཏཱནི ཙཀྑུསོཏཱདཱིནི པུཙྪཱམཱིཏི པུཙྪཏི. ཨཐ ཝཱ སཙེ མགྒེ བྷཱཝིཏེཔི ཨནཱགཏེ ཙཀྑུསོཏཱདིཝཊྚཾ ཝཌྜྷེཡྻ, ཏཾ པུཙྪཱམཱིཏི པུཙྪཏཱིཏི.

གིལཱནཝགྒོ ཨཊྛམོ.

༩. ཚནྣཝགྒོ

༡. པལོཀདྷམྨསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༤. ཚནྣཝགྒསྶ པཋམེ པལོཀདྷམྨནྟི བྷིཛྫནཀསབྷཱཝཾ. ཨེཝམེཏྠ ཨནིཙྩལཀྑཎམེཝ ཀཐིཏཾ.

༢. སུཉྙཏལོཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༥. དུཏིཡེ ཨཏྟནིཡེནཱཏི ཨཏྟནོ སནྟཀེན པརིཀྑཱརེན. ཨེཝམེཏྠ ཨནཏྟལཀྑཎམེཝ ཀཐིཏཾ.

༣. སཾཁིཏྟདྷམྨསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༦. ཏཏིཡཾ ཁནྡྷིཡཝགྒེ ཨཱནནྡོཝཱདེ (སཾ. ནི. ༣.༨༣) ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

༤. ཚནྣསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༧. ཙཏུཏྠེ ཚནྣོཏི ཨེཝཾནཱམཀོ ཐེརོ, ན ཨབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑནྟཐེརོ. པཊིསལླཱནཱཏི ཕལསམཱཔཏྟིཏོ. གིལཱནཔུཙྪཀཱཏི གིལཱནུཔཊྛཱཀཱ. གིལཱནུཔཊྛཱནཾ ནཱམ བུདྡྷཔསཏྠཾ བུདྡྷཝཎྞིཏཾ, ཏསྨཱ ཨེཝམཱཧ. སཱིསཝེཋཾ དདེཡྻཱཏི སཱིསེ ཝེཋནཾ སཱིསཝེཋཾ, ཏཉྩ དདེཡྻ. སཏྠནྟི ཛཱིཝིཏཧཱརཀསཏྠཾ. ནཱཝཀངྑཱམཱིཏི ན ཨིཙྪཱམི. པརིཙིཎྞོཏི པརིཙརིཏོ. མནཱཔེནཱཏི མནཝཌྜྷནཀེན ཀཱཡཀམྨཱདིནཱ. ཨེཏྠ ཙ སཏྟ སེཁཱ པརིཙརནྟི ནཱམ, ཨརཧཱ པརིཙཱརཱི ནཱམ, བྷགཝཱ པརིཙིཎྞོ ནཱམ.

ཨེཏཉྷི, ཨཱཝུསོ, སཱཝཀསྶ པཏིརཱུཔནྟི, ཨཱཝུསོ, སཱཝཀསྶ ནཱམ ཨེཏཾ ཨནུཙྪཝིཀཾ. ཨནུཔཝཛྫནྟི ཨཔྤཝཏྟིཀཾ ཨཔྤཊིསནྡྷིཀཾ. པུཙྪཱཝུསོ སཱརིཔུཏྟ, སུཏྭཱ ཝེདིསྶཱམཱཏི ཨཡཾ སཱཝཀཔཝཱརཎཱ ནཱམ. ཨེཏཾ མམཱཏིཨཱདཱིནི ཏཎྷཱམཱནདིཊྛིགྒཱཧཝསེན ཝུཏྟཱནི. ནིརོདྷཾ དིསྭཱཏི ཁཡཝཡཾ ཉཏྭཱ. ནེཏཾ མམ, ནེསོཧམསྨི, ན མེསོ ཨཏྟཱཏི སམནུཔསྶཱམཱིཏི ཨནིཙྩཾ དུཀྑཾ ཨནཏྟཱཏི སམནུཔསྶཱམི. ཨེཏྟཀེསུ ཋཱནེསུ ཚནྣཏྠེརོ སཱརིཔུཏྟཏྠེརེན པུཙྪིཏཾ པཉྷཾ ཨརཧཏྟེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཀཐེསི. སཱརིཔུཏྟཏྠེརོ པན ཏསྶ པུཐུཛྫནབྷཱཝཾ ཉཏྭཱཔི ཏཾ ‘‘པུཐུཛྫནོ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཁཱིཎཱསཝོ’’ཏི ཝཱ ཨཝཏྭཱ ཏུཎྷཱིཡེཝ ཨཧོསི. ཙུནྡཏྠེརོ པནསྶ པུཐུཛྫནབྷཱཝཾ སཉྙཱཔེསྶཱམཱིཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨོཝཱདཾ ཨདཱསི.

ཏཏྠ ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ མཱརཎནྟིཀཾ ཝེདནཾ ཨདྷིཝཱསེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ སཏྠཾ ཨཱཧརཱམཱིཏི ཝདཏི, ཏསྨཱ པུཐུཛྫནོ ཨཱཡསྨཱ, ཏེན ཨིདམྤི མནསིཀརོཧཱིཏི དཱིཔེཏི. ཡསྨཱ ཝཱ ཚནྣཾ ཨཱཡཏནཱནཾ ནིརོདྷཾ དིསྭཱ ཙཀྑཱདཱིནི ཏིཎྞཾ གཱཧཱནཾ ཝསེན ན སམནུཔསྶཱམཱིཏི ཝདསི. ཏསྨཱ ཨིདམྤི ཏསྶ བྷགཝཏོ སཱསནཾ ཨཱཡསྨཏཱ མནསིཀཱཏབྦནྟིཔི པུཐུཛྫནབྷཱཝམེཝ དཱིཔེནྟོ ཝདཏི. ནིཙྩཀཔྤནྟི ནིཙྩཀཱལཾ. ནིསྶིཏསྶཱཏི ཏཎྷཱམཱནདིཊྛཱིཧི ནིསྶིཏསྶ. ཙལིཏནྟི ཝིཔྥནྡིཏཾ ཧོཏི. ཡཐཡིདཾ ཨཱཡསྨཏོ ཨུཔྤནྣཾ ཝེདནཾ ཨདྷིཝཱསེཏུཾ ཨསཀྐོནྟསྶ ‘‘ཨཧཾ ཝེདཡཱམི, མམ ཝེདནཱ’’ཏི ཨཔྤཧཱིནགྒཱཧསྶ ཨིདཱནི ཝིཔྥནྡིཏཾ ཧོཏི, ཨིམིནཱཔི ནཾ ‘‘པུཐུཛྫནོཝ ཏྭ’’ནྟི ཝདཏི.

པསྶདྡྷཱིཏི ཀཱཡཙིཏྟཔསྶདྡྷི, ཀིལེསཔསྶདྡྷི ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ནཏིཡཱཏི ཏཎྷཱནཏིཡཱ. ཨསཏཱིཏི བྷཝཏྠཱཡ ཨཱལཡནིཀནྟིཔརིཡུཊྛཱནེ ཨསཏི. ཨཱགཏིགཏི ན ཧོཏཱིཏི པཊིསནྡྷིཝསེན ཨཱགཏི ནཱམ, ཙུཏིཝསེན གམནཾ ནཱམ ན ཧོཏི. ཙུཏཱུཔཔཱཏོཏི ཙཝནཝསེན ཙུཏི, ཨུཔཔཛྫནཝསེན ཨུཔཔཱཏོ. ནེཝིདྷ ན ཧུརཾ ན ཨུབྷཡམནྟརེནཱཏི ན ཨིདྷལོཀེ ན པརལོཀེ ན ཨུབྷཡཏྠ ཧོཏི. ཨེསེཝནྟོ དུཀྑསྶཱཏི ཝཊྚདུཀྑཀིལེསདུཀྑསྶ ཨཡམེཝ ཨནྟོ ཨཡཾ པརིཙྪེདོ པརིཝཊུམབྷཱཝོ ཧོཏི. ཨཡམེཝ ཧི ཨེཏྠ ཨཏྠོ. ཡེ པན ‘‘ཨུབྷཡམནྟརེནཱ’’ཏི ཝཙནཾ གཧེཏྭཱ ཨནྟརཱབྷཝཾ ཨིཙྪནྟི, ཏེསཾ ཝཙནཾ ནིརཏྠཀཾ. ཨནྟརཱབྷཝསྶ ཧི བྷཱཝོ ཨབྷིདྷམྨེ པཊིཀྑིཏྟོཡེཝ. ‘‘ཨནྟརེནཱ’’ཏི ཝཙནཾ པན ཝིཀཔྤནྟརདཱིཔནཾ. ཏསྨཱ ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ – ནེཝ ཨིདྷ ན ཧུརཾ, ཨཔརོ ཝིཀཔྤོ ན ཨུབྷཡནྟི.

སཏྠཾ ཨཱཧརེསཱིཏི ཛཱིཝིཏཧཱརཀསཏྠཾ ཨཱཧརི, ཨཱཧརིཏྭཱ ཀཎྛནཱལ༹ཾ ཚིནྡི. ཨཐསྶ ཏསྨིཾ ཁཎེ མརཎབྷཡཾ ཨོཀྐམི, གཏིནིམིཏྟཾ ཨུཔཊྛཱསི. སོ ཨཏྟནོ པུཐུཛྫནབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ, སཾཝིགྒཙིཏྟོ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ, སངྑཱརེ པརིགྒཎྷནྟོ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ, སམསཱིསཱི ཧུཏྭཱ པརིནིབྦུཏོ. སམྨུཁཱཡེཝ ཨནུཔཝཛྫཏཱ བྱཱཀཏཱཏི ཀིཉྩཱཔི ཨིདཾ ཐེརསྶ པུཐུཛྫནཀཱལེ བྱཱཀརཎཾ ཧོཏི; ཨེཏེན པན བྱཱཀརཎེན ཨནནྟརཱཡམསྶ པརིནིབྦཱནཾ ཨཧོསི. ཏསྨཱ བྷགཝཱ ཏདེཝ བྱཱཀརཎཾ གཧེཏྭཱ ཀཐེསི.

ཨུཔཝཛྫཀུལཱནཱིཏི ཨུཔསངྐམིཏབྦཀུལཱནི. ཨིམིནཱ ཐེརོ, ‘‘བྷནྟེ, ཨེཝཾ ཨུཔཊྛཱཀེསུ ཙ ཨུཔཊྛཱཡིཀཱསུ ཙ ཝིཛྫམཱནཱསུ སོ བྷིཀྑུ ཏུམྷཱཀཾ སཱསནེ པརིནིབྦཱཡིསྶཏཱི’’ཏི པུབྦབྷཱགཔཊིཔཏྟིཡཾ ཀུལསཾསགྒདོསཾ དསྶེནྟོ པུཙྪཏི. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཀུལེསུ སཾསགྒཱབྷཱཝཾ དཱིཔེནྟོ ཧོནྟི ཧེཏེ སཱརིཔུཏྟཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཨིམསྨིཾ ཀིར ཋཱནེ ཐེརསྶ ཀུལེསུ ཨསཾསཊྛབྷཱཝོ པཱཀཊོ ཨཧོསི. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝ.

༥-༦. པུཎྞསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༨༨-༨༩. པཉྩམེ ཏཉྩེཏི ཏཾ ཙཀྑུཉྩེཝ རཱུཔཉྩ. ནནྡིསམུདཡཱ དུཀྑསམུདཡོཏི ཏཎྷཱཡ སམོདྷཱནེན པཉྩཀྑནྡྷདུཀྑསྶ སམོདྷཱནཾ ཧོཏི. ཨིཏི ཚསུ དྭཱརེསུ ‘‘ནནྡིསམུདཡཱ དུཀྑསམུདཡོ’’ཏི ཨིམིནཱ དྭིནྣཾ སཙྩཱནཾ ཝསེན ཝཊྚཾ མཏྠཀཾ པཱཔེཏྭཱ དསྶེསི. དུཏིཡནཡེ ནིརོདྷོ མགྒོཏི དྭིནྣཾ སཙྩཱནཾ ཝསེན ཝིཝཊྚཾ མཏྠཀཾ པཱཔེཏྭཱ དསྶེསི. ཨིམིནཱ ཏྭཾ པུཎྞཱཏི པཱཊིཡེཀྐོ ཨནུསནྡྷི. ཨེཝཾ ཏཱཝ ཝཊྚཝིཝཊྚཝསེན དེསནཾ ཨརཧཏྟེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཨིདཱནི པུཎྞཏྠེརཾ སཏྟསུ ཋཱནེསུ སཱིཧནཱདཾ ནདཱཔེཏུཾ ཨིམིནཱ ཏྭནྟིཨཱདིམཱཧ.

ཙཎྜཱཏི དུཊྛཱ ཀིབྦིསཱ. ཕརུསཱཏི ཀཀྑལཱ༹ ཨཀྐོསིསྶནྟཱིཏི དསཧི ཨཀྐོསཝཏྠཱུཧི ཨཀྐོསིསྶནྟི. པརིབྷཱསིསྶནྟཱིཏི ‘‘ཀིཾ སམཎོ ནཱམ ཏྭཾ, ཨིདཉྩིདཉྩ ཏེ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི ཏཛྫེསྶནྟི. ཨེཝམེཏྠཱཏི ཨེཝཾ མཡ྄ཧཾ ཨེཏྠ བྷཝིསྶཏི. དཎྜེནཱཏི ཙཏུཧཏྠདཎྜེན ཝཱ ཁདིརདཎྜེན ཝཱ གྷཊིཀམུགྒརེན ཝཱ. སཏྠེནཱཏི ཨེཀཏོདྷཱརཱདིནཱ སཏྠེན. སཏྠཧཱརཀཾ པརིཡེསནྟཱིཏི ཛཱིཝིཏཧཱརཀསཏྠཾ པརིཡེསནྟི. ཨིདཾ ཐེརོ ཏཏིཡཔཱརཱཛིཀཝཏྠུསྨིཾ ཨསུབྷཀཐཾ སུཏྭཱ ཨཏྟབྷཱཝེན ཛིགུཙྪནྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ སཏྠཧཱརཀཔརིཡེསནཾ སནྡྷཱཡཱཧ. དམཱུཔསམེནཱཏི ཨེཏྠ དམོཏི ཨིནྡྲིཡསཾཝརཱདཱིནཾ ཨེཏཾ ནཱམཾ.

‘‘སཙྩེན དནྟོ དམསཱ ཨུཔེཏོ,

ཝེདནྟགཱུ ཝུསིཏབྲཧྨཙརིཡོ’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༡༩༥; སུ. ནི. ༤༦༧) –

ཨེཏྠ ཧི ཨིནྡྲིཡསཾཝརོ དམོཏི ཝུཏྟོ. ‘‘ཡདི སཙྩཱ དམཱ ཙཱགཱ, ཁནྟྱཱ བྷིཡྻོདྷ ཝིཛྫཏཱི’’ཏི (སུ. ནི. ༡༩༡; སཾ. ནི. ༡.༢༤༦) ཨེཏྠ པཉྙཱ དམོཏི ཝུཏྟཱ. ‘‘དཱནེན དམེན སཾཡམེན སཙྩཝཛྫེནཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༡༦༥; མ. ནི. ༢.༢༢༦) ཨེཏྠ ཨུཔོསཐཀམྨཾ དམོཏི ཝུཏྟཾ. ཨིམསྨིཾ པན སུཏྟེ ཁནྟི དམོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨུཔསམོཏི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ པུཎྞོཏི ཀོ པནེས པུཎྞོ, ཀསྨཱ ཙ པནེཏྠ གནྟུཀཱམོ ཨཧོསཱིཏི? སུནཱཔརནྟཝཱསིཀོ ཨེཝ ཨེས, སཱཝཏྠིཡཾ པན ཨསཔྤཱཡཝིཧཱརཾ སལླཀྑེཏྭཱ ཏཏྠ གནྟུཀཱམོ ཨཧོསི.

ཏཏྲཱཡཾ ཨནུཔྤུབྦིཀཐཱ – སུནཱཔརནྟརཊྛེ ཀིར ཨེཀསྨིཾ ཝཱཎིཛགཱམེ ཨེཏེ དྭེ བྷཱཏརོ. ཏེསུ ཀདཱཙི ཛེཊྛོ པཉྩ སཀཊསཏཱནི གཧེཏྭཱ ཛནཔདཾ གནྟྭཱ བྷཎྜཾ ཨཱཧརཏི, ཀདཱཙི ཀནིཊྛོ. ཨིམསྨིཾ པན སམཡེ ཀནིཊྛཾ གྷརེ ཋཔེཏྭཱ, ཛེཊྛབྷཱཏིཀོ པཉྩ སཀཊསཏཱནི གཧེཏྭཱ, ཛནཔདཙཱརིཀཾ ཙརནྟོ ཨནུཔུབྦེན སཱཝཏྠིཾ པཏྭཱ, ཛེཏཝནསྶ ནཱཏིདཱུརེ སཀཊསཏྠཾ ནིཝེསེཏྭཱ བྷུཏྟཔཱཏརཱསོ པརིཛནཔརིཝུཏོ ཕཱསུཀཊྛཱནེ ནིསཱིདི.

ཏེན ཙ སམཡེན སཱཝཏྠིཝཱསིནོ བྷུཏྟཔཱཏརཱསཱ ཨུཔོསཐངྒཱནི ཨདྷིཊྛཱཡ སུདྡྷུཏྟརཱསངྒཱ གནྡྷཔུཔྥཱདིཧཏྠཱ ཡེན བུདྡྷོ, ཡེན དྷམྨོ, ཡེན སངྒྷོ, ཏནྣིནྣཱ ཏཔྤོཎཱ ཏཔྤབྦྷཱརཱ ཧུཏྭཱ, དཀྑིཎདྭཱརེན ནིཀྑམིཏྭཱ ཛེཏཝནཾ གཙྪནྟི. སོ ཏེ དིསྭཱ ‘‘ཀཧཾ ཨིམེ གཙྪནྟཱི’’ཏི ཨེཀཾ མནུསྶཾ པུཙྪི. ཀིཾ ཏྭཾ, ཨཡྻོ, ན ཛཱནཱསི? ལོཀེ བུདྡྷདྷམྨསངྒྷརཏནཱནི ནཱམ ཨུཔྤནྣཱནི, ཨིཙྩེསོ མཧཱཛནོ སཏྠུ སནྟིཀཾ དྷམྨཀཐཾ སོཏུཾ གཙྪཏཱིཏི. ཏསྶ ‘‘བུདྡྷོ’’ཏི ཝཙནཾ ཚཝིཙམྨཱདཱིནི ཚིནྡིཏྭཱ ཨཊྛིམིཉྫཾ ཨཱཧཙྩ ཨཊྛཱསི. སོ ཨཏྟནོ པརིཛནཔརིཝུཏོ ཏཱཡ པརིསཱཡ སདྡྷིཾ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ, སཏྠུ མདྷུརསྶརེན དྷམྨཾ དེསེནྟསྶ པརིསཔརིཡནྟེ ཋིཏོ, དྷམྨཾ སུཏྭཱ པབྦཛྫཱཡ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེསི. ཨཐ ཏཐཱགཏེན ཀཱལཾ ཝིདིཏྭཱ པརིསཱཡ ཨུཡྻོཛིཏཱཡ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ, ཝནྡིཏྭཱ, སྭཱཏནཱཡ ནིམནྟེཏྭཱ, དུཏིཡདིཝསེ མཎྜཔཾ ཀཱརེཏྭཱ, ཨཱསནཱནི པཉྙཱཔེཏྭཱ, བུདྡྷཔྤམུཁསྶ སངྒྷསྶ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ, བྷུཏྟཔཱཏརཱསོ ཨུཔོསཐངྒཱནི ཨདྷིཊྛཱཡ བྷཎྜཱགཱརིཀཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ, ‘‘ཨེཏྟཀཾ དྷནཾ ཝིསྶཛྫིཏཾ, ཨེཏྟཀཾ དྷནཾ ན ཝིསྶཛྫིཏ’’ནྟི སབྦཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ, ‘‘ཨིམཾ སཱཔཏེཡྻཾ མཡ྄ཧཾ ཀནིཊྛསྶ དེཧཱི’’ཏི སབྦཾ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ, སཏྠུ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ, ཀམྨཊྛཱནཔརཱཡཎོ ཨཧོསི.

ཨཐསྶ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསིཀརོནྟསྶ ཀམྨཊྛཱནཾ ན ཨུཔཊྛཱཏི. ཏཏོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ ཛནཔདོ མཡ྄ཧཾ ཨསཔྤཱཡོ, ཡཾནཱུནཱཧཾ སཏྠུ སནྟིཀེ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ སཀརཊྛམེཝ གཙྪེཡྻ’’ནྟི. ཨཐ པུབྦཎྷསམཡེ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ, སཱཡནྷེ པཊིསལླཱནཱ ཝུཊྛཧིཏྭཱ, བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ, ཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐཱཔེཏྭཱ, སཏྟ སཱིཧནཱདེ ནདིཏྭཱ, པཀྐཱམི. ཏེན ཝུཏྟཾ, ‘‘ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ པུཎྞོ…པེ… ཝིཧརཏཱི’’ཏི.

ཀཏྠ པནཱཡཾ ཝིཧཱསཱིཏི? ཙཏཱུསུ ཋཱནེསུ ཝིཧཱསི. སུནཱཔརནྟརཊྛཾ ཏཱཝ པཝིསིཏྭཱ ཙ ཨབྦུཧཏྠཔབྦཏཾ ནཱམ པཏྭཱ ཝཱཎིཛགཱམཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི. ཨཐ ནཾ ཀནིཊྛབྷཱཏཱ སཉྫཱནིཏྭཱ བྷིཀྑཾ དཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, ཨཉྙཏྠ ཨགནྟྭཱ ཨིདྷེཝ ཝསཐཱ’’ཏི པཊིཉྙཾ ཀཱརེཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཝསཱཔེསི.

ཏཏོ སམུདྡགིརིཝིཧཱརཾ ནཱམ ཨགམཱསི. ཏཏྠ ཨཡཀནྟཔཱསཱཎེཧི པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཀཏཙངྐམོ ཨཏྠི, ཀོཙི ཏཾ ཙངྐམིཏུཾ སམཏྠོ ནཱམ ནཏྠི. ཏཏྠ སམུདྡཝཱིཙིཡོ ཨཱགནྟྭཱ ཨཡཀནྟཔཱསཱཎེསུ པཧརིཏྭཱ མཧཱསདྡཾ ཀརོནྟི. ཐེརོ ‘‘ཀམྨཊྛཱནཾ མནསིཀརོནྟཱནཾ ཕཱསུཝིཧཱརོ ཧོཏཱུ’’ཏི སམུདྡཾ ནིསྶདྡཾ ཀཏྭཱ ཨདྷིཊྛཱསི.

ཏཏོ མཱཏུལགིརིཾ ནཱམ ཨགམཱསི. ཏཏྠཔི སཀུཎསངྒྷོ ཨུསྶནྣོ རཏྟིཉྩ དིཝཱ ཙ སདྡོ ཨེཀཱབདྡྷོཝ ཨཧོསི. ཐེརོ ‘‘ཨིདཾ ཋཱནཾ ན ཕཱསུཀ’’ནྟི ཏཏོ མཀུལཀཱརཱམཝིཧཱརཾ ནཱམ གཏོ. སོ ཝཱཎིཛགཱམསྶ ནཱཏིདཱུརོ ནཙྩཱསནྣོ གམནཱགམནསམྤནྣོ ཝིཝིཏྟོ ཨཔྤསདྡོ. ཐེརོ ‘‘ཨིམཾ ཋཱནཾ ཕཱསུཀ’’ནྟི ཏཏྠ རཏྟིཊྛཱནདིཝཱཊྛཱནཙངྐམནཱདཱིནི ཀཱརེཏྭཱ ཝསྶཾ ཨུཔགཙྪི. ཨེཝཾ ཙཏཱུསུ ཋཱནེསུ ཝིཧཱསི.

ཨཐེཀདིཝསཾ ཏསྨིཾཡེཝ ཨནྟོཝསྶེ པཉྩ ཝཱཎིཛསཏཱནི ‘‘པརསམུདྡཾ གཙྪཱམཱ’’ཏི ནཱཝཱཡ བྷཎྜཾ པཀྑིཔིཾསུ. ནཱཝཱརོཧནདིཝསེ ཐེརསྶ ཀནིཊྛབྷཱཏཱ ཐེརཾ བྷོཛེཏྭཱ, ཐེརསྶ སནྟིཀེ སིཀྑཱཔདཱནི གཧེཏྭཱ, ཝནྡིཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, སམུདྡོ ནཱམ ཨསདྡྷེཡྻོ ཨནེཀནྟརཱཡོ, ཨམྷེ ཨཱཝཛྫེཡྻཱཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ནཱཝཾ ཨཱརུཧི. ནཱཝཱ ཨུཏྟམཛཝེན གཙྪམཱནཱ ཨཉྙཏརཾ དཱིཔཀཾ པཱཔུཎི. མནུསྶཱ ‘‘པཱཏརཱསཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི དཱིཔཀེ ཨུཏྟིཎྞཱ. ཏསྨིཾ པན དཱིཔཀེ ཨཉྙཾ ཀིཉྩི ནཏྠི, ཙནྡནཝནམེཝ ཨཧོསི.

ཨཐེཀོ ཝཱསིཡཱ རུཀྑཾ ཨཱཀོཊེཏྭཱ ལོཧིཏཙནྡནབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘བྷོ, མཡཾ ལཱབྷཏྠཱཡ པརསམུདྡཾ གཙྪཱམ, ཨིཏོ ཙ ཨུཏྟརི ལཱབྷོ ནཱམ ནཏྠི, ཙཏུརངྒུལམཏྟཱ གྷཊིཀཱ སཏསཧསྶཾ ཨགྒྷཏི. ཧཱརེཏབྦཡུཏྟཀཾ བྷཎྜཾ ཧཱརེཏྭཱ ཙནྡནསྶ པཱུརེསྶཱམཱ’’ཏི ཏེ ཏཐཱ ཀརིཾསུ. ཙནྡནཝནེ ཨདྷིཝཏྠཱ ཨམནུསྶཱ ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ, ‘‘ཨིམེཧི ཨམྷཱཀཾ ཙནྡནཝནཾ ནཱསིཏཾ གྷཱཏེསྶཱམ ནེ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ – ‘‘ཨིདྷེཝ གྷཱཏིཏེསུ སབྦཾ ཨེཀཀུཎཔཾ བྷཝིསྶཏི, སམུདྡམཛ྄ཛྷེ ནེསཾ ནཱཝཾ ཨོསཱིདེསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཨཐ ནེསཾ ནཱཝཾ ཨཱརུཡ྄ཧ མུཧུཏྟཾ གཏཀཱལེཡེཝ ཨུཔྤཱཏིཀཾ ཨུཊྛཔེཏྭཱ སཡམྤི ཏེ ཨམནུསྶཱ བྷཡཱནཀཱནི རཱུཔཱནི དསྶཡིཾསུ. བྷཱིཏཱ མནུསྶཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ དེཝཏཱནཾ ནམསྶནྟི. ཐེརསྶ ཀནིཊྛོ ཙཱུལ༹པུཎྞཀུཊུམྦིཀོ ‘‘མཡ྄ཧཾ བྷཱཏཱ ཨཝསྶཡོ ཧོཏཱུ’’ཏི ཐེརསྶ ནམསྶམཱནོ ཨཊྛཱསི.

ཐེརོཔི ཀིར ཏསྨིཾཡེཝ ཁཎེ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ, ཏེསཾ བྱསནུཔྤཏྟིཾ ཉཏྭཱ, ཝེཧཱསཾ ཨུཔྤཏིཏྭཱ, ཨབྷིམུཁོ ཨཊྛཱསི. ཨམནུསྶཱ ཐེརཾ དིསྭཱཝ ‘‘ཨཡྻོ པུཎྞཏྠེརོ ཨེཏཱི’’ཏི ཨཔཀྐམིཾསུ, ཨུཔྤཱཏིཀཾ སནྣིསཱིདི. ཐེརོ ‘‘མཱ བྷཱཡཐཱ’’ཏི ཏེ ཨསྶཱསེཏྭཱ ‘‘ཀཧཾ གནྟུཀཱམཏྠཱ’’ཏི པུཙྪི. བྷནྟེ, ཨམྷཱཀཾ སཀཊྛཱནམེཝ གཙྪཱམཱཏི. ཐེརོ ནཱཝངྒཎེ ཨཀྐམིཏྭཱ ‘‘ཨེཏེསཾ ཨིཙྪིཏཊྛཱནཾ གཙྪཏཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཱསི. ཝཱཎིཛཱ སཀཊྛཱནཾ གནྟྭཱ, ཏཾ པཝཏྟིཾ པུཏྟདཱརསྶ ཨཱརོཙེཏྭཱ, ‘‘ཨེཐ ཐེརཾ སརཎཾ གཙྪཱམཱ’’ཏི པཉྩསཏཱཔི ཨཏྟནོ པཉྩཧི མཱཏུགཱམསཏེཧི སདྡྷིཾ ཏཱིསུ སརཎེསུ པཏིཊྛཱཡ ཨུཔཱསཀཏྟཾ པཊིཝེདེསུཾ. ཏཏོ ནཱཝཱཡ བྷཎྜཾ ཨོཏཱརེཏྭཱ ཐེརསྶ ཨེཀཾ ཀོཊྛཱསཾ ཀཏྭཱ, ‘‘ཨཡཾ, བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ ཀོཊྛཱསོ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཐེརོ མཡ྄ཧཾ ཝིསུཾ ཀོཊྛཱསཀིཙྩཾ ནཏྠི. སཏྠཱ པན ཏུམྷེཧི དིཊྛཔུབྦོཏི. ན དིཊྛཔུབྦོ, བྷནྟེཏི. ཏེན ཧི ཨིམིནཱ སཏྠུ མཎྜལམཱལ༹ཾ ཀརོཐ. ཨེཝཾ སཏྠཱརཾ པསྶིསྶཐཱཏི. ཏེ སཱདྷུ, བྷནྟེཏི. ཏེན ཙ ཀོཊྛཱསེན ཨཏྟནོ ཙ ཀོཊྛཱསེཧི མཎྜལམཱལ༹ཾ ཀཱཏུཾ ཨཱརབྷིཾསུ.

སཏྠཱཔི ཀིར ཏཾ ཨཱརདྡྷཀཱལཏོ པཊྛཱཡ པརིབྷོགཾ ཨཀཱསི. ཨཱརཀྑམནུསྶཱ རཏྟིཾ ཨོབྷཱསཾ དིསྭཱ, ‘‘མཧེསཀྑཱ དེཝཏཱ ཨཏྠཱི’’ཏི སཉྙཾ ཀརིཾསུ. ཨུཔཱསཀཱ མཎྜལམཱལ༹ཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཙ སེནཱསནཱནི ནིཊྛཱཔེཏྭཱ དཱནསམྦྷཱརཾ སཛྫེཏྭཱ, ‘‘ཀཏཾ, བྷནྟེ, ཨམྷེཧི ཨཏྟནོ ཀིཙྩཾ, སཏྠཱརཾ པཀྐོསཐཱ’’ཏི ཐེརསྶ ཨཱརོཙེསུཾ. ཐེརོ སཱཡནྷསམཡེ ཨིདྡྷིཡཱ སཱཝཏྠིཾ གནྟྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, ཝཱཎིཛགཱམཝཱསིནོ ཏུམྷེ དཊྛུཀཱམཱ, ཏེསཾ ཨནུཀམྤཾ ཀརོཐཱ’’ཏི བྷགཝནྟཾ ཡཱཙི. བྷགཝཱ ཨདྷིཝཱསེསི. ཐེརོ སཀཊྛཱནམེཝ པཙྩཱགཏོ.

བྷགཝཱཔི ཨཱནནྡཏྠེརཾ ཨཱམནྟེསི, ‘‘ཨཱནནྡ, སྭེ སུནཱཔརནྟེ ཝཱཎིཛགཱམེ པིཎྜཱཡ ཙརིསྶཱམ, ཏྭཾ ཨེཀཱུནཔཉྩསཏཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ སལཱཀཾ དེཧཱི’’ཏི. ཐེརོ ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ, ‘‘ཨཱཀཱསཙཱརཱི བྷིཀྑཱུ སལཱཀཾ གཎྷནྟཱུ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཾདིཝསཾ ཀུཎྜདྷཱནཏྠེརོ པཋམཾ སལཱཀཾ ཨགྒཧེསི. ཝཱཎིཛགཱམཝཱསིནོཔི ‘‘སྭེ ཀིར སཏྠཱ ཨཱགམིསྶཏཱི’’ཏི གཱམམཛ྄ཛྷེ མཎྜཔཾ ཀཏྭཱ དཱནགྒཾ སཛྫཡིཾསུ. བྷགཝཱ པཱཏོཝ སརཱིརཔཊིཛགྒནཾ ཀཏྭཱ, གནྡྷཀུཊིཾ པཝིསིཏྭཱ, ཕལསམཱཔཏྟིཾ ཨཔྤེཏྭཱ, ནིསཱིདི. སཀྐསྶ པཎྜུཀམྦལསིལཱསནཾ ཨུཎྷཾ ཨཧོསི. སོ ‘‘ཀིཾ ཨིད’’ནྟི ཨཱཝཛྫེཏྭཱ སཏྠུ སུནཱཔརནྟགམནཾ དིསྭཱ, ཝིསྶཀམྨཾ ཨཱམནྟེསི, ‘‘ཏཱཏ, ཨཛྫ བྷགཝཱ ཏིཾསམཏྟཱནི ཡོཛནསཏཱནི པིཎྜཙཱརཾ གམིསྶཏི. པཉྩ ཀཱུཊཱགཱརསཏཱནི མཱཔེཏྭཱ ཛེཏཝནདྭཱརཀོཊྛཀམཏྠཀེ གམནསཛྫཱནི ཀཏྭཱ ཋཔེཧཱི’’ཏི. སོ ཏཐཱ ཨཀཱསི. བྷགཝཏོ ཀཱུཊཱགཱརཾ ཙཏུམུཁཾ ཨཧོསི, དྭིནྣཾ ཨགྒསཱཝཀཱནཾ དྭིམུཁཱནི, སེསཱནི ཨེཀམུཁཱནི, སཏྠཱ གནྡྷཀུཊིཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ པཊིཔཱཊིཡཱ ཋཔིཏཀཱུཊཱགཱརེསུ དྷུརཀཱུཊཱགཱརཾ པཱཝིསི. དྭེ ཨགྒསཱཝཀེ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཨེཀཱུནཔཉྩབྷིཀྑུསཏཱནིཔི ཀཱུཊཱགཱརགཏཱནི ཨཧེསུཾ. ཨེཀཾ ཏུཙྪཾ ཀཱུཊཱགཱརཾ ཨཧོསི, པཉྩཔི ཀཱུཊཱགཱརསཏཱནི ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏྟིཾསུ.

སཏྠཱ སཙྩབནྡྷཔབྦཏཾ ནཱམ པཏྭཱ ཀཱུཊཱགཱརཾ ཨཱཀཱསེ ཋཔེསི. ཏསྨིཾ པབྦཏེ སཙྩབནྡྷོ ནཱམ མིཙྪཱདིཊྛིཀཏཱཔསོ མཧཱཛནཾ མིཙྪཱདིཊྛིཾ ཨུགྒཎྷཱཔེནྟོ ལཱབྷགྒཡསགྒཔྤཏྟོ ཧུཏྭཱ ཝསཏི, ཨབྦྷནྟརེ ཙསྶ ཨནྟོཙཱཊིཡཾ པདཱིཔོ ཝིཡ ཨརཧཏྟཕལསྶ ཨུཔནིསྶཡོ ཛལཏི. ཏཾ དིསྭཱ ‘‘དྷམྨམསྶ ཀཐེསྶཱམཱི’’ཏི གནྟྭཱ དྷམྨཾ དེསེསི. ཏཱཔསོ དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. མགྒེནེཝསྶ ཨབྷིཉྙཱ ཨཱགཏཱ. སོ ཨེཧིབྷིཀྑུ ཧུཏྭཱ ཨིདྡྷིམཡཔཏྟཙཱིཝརདྷརོ ཏུཙྪཀཱུཊཱགཱརཾ པཱཝིསི.

བྷགཝཱ ཀཱུཊཱགཱརགཏེཧི པཉྩཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ ཝཱཎིཛགཱམཾ གནྟྭཱ, ཀཱུཊཱགཱརཱནི ཨདིསྶམཱནཀཱནི ཀཏྭཱ, ཝཱཎིཛགཱམཾ པཱཝིསི. ཝཱཎིཛཱ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ སངྒྷསྶ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ སཏྠཱརཾ མཀུལཀཱརཱམཾ ནཡིཾསུ. སཏྠཱ མཎྜལམཱལ༹ཾ པཱཝིསི. མཧཱཛནོ ཡཱཝ སཏྠཱ བྷཏྟདརཐཾ པཊིཔྤསྶམྦྷེཏི, ཏཱཝ པཱཏརཱསཾ ཀཏྭཱ ཨུཔོསཐངྒཱནི སམཱདཱཡ བཧུཾ གནྡྷཉྩ པུཔྥཉྩ ཨཱདཱཡ དྷམྨསྶཝནཏྠཱཡ ཨཱརཱམཾ པཙྩཱགམཱསི. སཏྠཱ དྷམྨཾ དེསེསི. མཧཱཛནསྶ བནྡྷནམོཀྑོ ཛཱཏོ, མཧནྟཾ བུདྡྷཀོལཱཧལཾ ཨཧོསི.

སཏྠཱ མཧཱཛནསྶ སངྒཧཏྠཱཡ སཏྟཱཧཾ ཏཏྠེཝ ཝསི, ཨརུཎཾ པན མཧཱགནྡྷཀུཊིཡཾཡེཝ ཨུཊྛཔེསི. སཏྟཱཧམྤི དྷམྨདེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ པཱཎསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏཏྠ སཏྟཱཧཾ ཝསིཏྭཱ, ཝཱཎིཛགཱམེ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ, ‘‘ཏྭཾ ཨིདྷེཝ ཝསཱཧཱི’’ཏི པུཎྞཏྠེརཾ ནིཝཏྟེཏྭཱ ཨནྟརེ ནམྨདཱནདཱི ནཱམ ཨཏྠི, ཏསྶཱ ཏཱིརཾ ཨགམཱསི. ནམྨདཱ ནཱགརཱཛཱ སཏྠུ པཙྩུགྒམནཾ ཀཏྭཱ, ནཱགབྷཝནཾ པཝེསེཏྭཱ, ཏིཎྞཾ རཏནཱནཾ སཀྐཱརཾ ཨཀཱསི. སཏྠཱ ཏསྶ དྷམྨཾ ཀཐེཏྭཱ ནཱགབྷཝནཱ ནིཀྑམི. སོ ‘‘མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, པརིཙརིཏབྦཾ དེཐཱ’’ཏི ཡཱཙི. བྷགཝཱ ནམྨདཱནདཱིཏཱིརེ པདཙེཏིཡཾ དསྶེསི. ཏཾ ཝཱིཙཱིསུ ཨཱགཏཱསུ པིདྷཱིཡཏི, གཏཱསུ ཝིཝརཱིཡཏི. མཧཱསཀྐཱརཔཏྟཾ ཨཧོསི. སཏྠཱ ཏཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ སཙྩབནྡྷཔབྦཏཾ གནྟྭཱ སཙྩབནྡྷཾ ཨཱཧ – ‘‘ཏཡཱ མཧཱཛནོ ཨཔཱཡམགྒེ ཨོཏཱརིཏོ. ཏྭཾ ཨིདྷེཝ ཝསིཏྭཱ, ཨེཏེསཾ ལདྡྷིཾ ཝིསྶཛྫཱཔེཏྭཱ, ནིབྦཱནམགྒེ པཏིཊྛཱཔེཧཱི’’ཏི. སོཔི པརིཙརིཏབྦཾ ཡཱཙི. སཏྠཱ གྷནཔིཊྛིཔཱསཱཎེ ཨལླམཏྟིཀཔིཎྜམྷི ལཉྪནཾ ཝིཡ པདཙེཏིཡཾ དསྶེསི. ཏཏོ ཛེཏཝནམེཝ གཏོ. ཨེཏམཏྠཾ སནྡྷཱཡ ཏེནེཝ ཨནྟརཝསྶེནཱཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

པརིནིབྦཱཡཱིཏི ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡི. མཧཱཛནོ ཐེརསྶ སཏྟ དིཝསཱནི སརཱིརཔཱུཛཾ ཀཏྭཱ, བཧཱུནི གནྡྷཀཊྛཱནི སམོདྷཱནེཏྭཱ, སརཱིརཾ ཛྷཱཔེཏྭཱ དྷཱཏུཡོ ཨཱདཱཡ ཙེཏིཡཾ ཨཀཱསི. སམྦཧུལཱ བྷིཀྑཱུཏི ཐེརསྶ ཨཱལཱ༹ཧནཊྛཱནེ ཋིཏབྷིཀྑཱུ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝ. ཚཊྛཾ ཨུཏྟཱནམེཝ.

༧-༨. པཋམཨེཛཱསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༩༠-༩༡. སཏྟམེ ཨེཛཱཏི ཏཎྷཱ. སཱ ཧི ཙལནཊྛེན ཨེཛཱཏི ཝུཙྩཏི. སཱཝ ཨཱབཱདྷནཊྛེན རོགོ, ཨནྟོ དུསྶནཊྛེན གཎྜོ, ནིཀནྟནཊྛེན སལླཾ. ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ ཨེཛཱ རོགོ ཙེཝ གཎྜོ ཙ སལླཉྩ, ཏསྨཱ. ཙཀྑུཾ ན མཉྙེཡྻཱཏིཨཱདི ཝུཏྟནཡམེཝ, ཨིདྷཱཔི སབྦཾ ཧེཊྛཱ གཧིཏམེཝ སཾཀཌྜྷིཏྭཱ དསྶིཏཾ. ཨཊྛམཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

༩-༡༠. པཋམདྭཡསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༩༢-༩༣. ནཝམེ དྭཡནྟི དྭེ དྭེ ཀོཊྛཱསེ. དསམེ ཨིཏྠེཏཾ དྭཡནྟི ཨེཝམེཏཾ དྭཡཾ. ཙལཉྩེཝ བྱཐཉྩཱཏི ཨཏྟནོ སབྷཱཝེན ཨསཎྛཧནཏོ ཙལཏི ཙེཝ བྱཐཏི ཙ. ཡོཔི ཧེཏུ ཡོཔི པཙྩཡོཏི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎསྶ ཝཏྠཱརམྨཎཾ ཧེཏུ ཙེཝ པཙྩཡོ ཙ. ཀུཏོ ནིཙྩཾ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཀེན ཀཱརཎེན ནིཙྩཾ བྷཝིསྶཏི. ཡཐཱ པན དཱསསྶ དཱསིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ ཛཱཏོ པུཏྟོ པརོཝ དཱསོ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཨནིཙྩམེཝ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. སངྒཏཱིཏི སཧགཏི. སནྣིཔཱཏོཏི ཨེཀཏོ སནྣིཔཏནཾ. སམཝཱཡོཏི ཨེཀཏོ སམཱགམོ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཙཀྑུསམྥསྶོཏི ཨིམིནཱ སངྒཏིསནྣིཔཱཏསམཝཱཡསངྑཱཏེན པཙྩཡེན ཨུཔྤནྣཏྟཱ པཙྩཡནཱམེནེཝ སངྒཏི སནྣིཔཱཏོ སམཝཱཡོཏི ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཙཀྑུསམྥསྶོ.

སོཔི ཧེཏཱུཏི ཕསྶསྶ ཝཏྠུ ཨཱརམྨཎཾ སཧཛཱཏཱ ཏཡོ ཁནྡྷཱཏི ཨཡཾ ཧེཏུ. ཕུཊྛོཏི ཨུཔཡོགཏྠེ པཙྩཏྟཾ, ཕསྶེན ཕུཊྛམེཝ གོཙརཾ ཝེདནཱ ཝེདེཏི, ཙེཏནཱ ཙེཏེཏི, སཉྙཱ སཉྫཱནཱཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཕུཊྛོཏི ཝཱ ཕསྶསམངྒཱིཔུགྒལོ, ཕསྶེན ཕུཊྛཱརམྨཎམེཝ ཝེདནཱདཱིཧི ཝེདེཏི ཙེཏེཏི སཉྫཱནཱཏཱིཏིཔི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིཏི ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ སམཏིཾསཀྑནྡྷཱ ཀཐིཏཱ ཧོནྟི. ཀཐཾ? ཙཀྑུདྭཱརེ ཏཱཝ ཝཏྠུ ཙེཝ ཨཱརམྨཎཉྩ རཱུཔཀྑནྡྷོ, ཕུཊྛོ ཝེདེཏཱིཏི ཝེདནཱཀྑནྡྷོ, ཙེཏེཏཱིཏི སངྑཱརཀྑནྡྷོ, སཉྫཱནཱཏཱིཏི སཉྙཱཀྑནྡྷོ, ཝིཛཱནཱཏཱིཏི ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷོཏི. སེསདྭཱརེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. མནོདྭཱརེཔི ཧི ཝཏྠུརཱུཔཾ ཨེཀནྟཏོ རཱུཔཀྑནྡྷོ, རཱུཔེ པན ཨཱརམྨཎེ སཏི ཨཱརམྨཎམྤི རཱུཔཀྑནྡྷོཏི ཚ པཉྩཀཱཏིཾས ཧོནྟི. སངྑེཔེན པནེཏེ ཚསུཔི དྭཱརེསུ པཉྩེཝ ཁནྡྷཱཏི སཔཙྩཡེ པཉྩཀྑནྡྷེ ཨནིཙྩཱཏི ཝིཏྠཱརེཏྭཱ ཝུཙྩམཱནེ བུཛ྄ཛྷནཀཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡེན ཨིདཾ སུཏྟཾ དེསིཏནྟི.

ཚནྣཝགྒོ ནཝམོ.

༡༠. སལ༹ཝགྒོ

༡. ཨདནྟཨགུཏྟཝཎྞནཱ

༩༤. སལ༹ཝགྒསྶ པཋམེ ཨདནྟཱཏི ཨདམིཏཱ. ཨགུཏྟཱཏི ཨགོཔིཏཱ. ཨརཀྑིཏཱཏི ན རཀྑིཏཱ. ཨསཾཝུཏཱཏི ཨཔིཧིཏཱ. དུཀྑཱདྷིཝཱཧཱ ཧོནྟཱིཏི ནེརཡིཀཱདིབྷེདཾ ཨདྷིཀདུཀྑཾ ཨཱཝཧནཀཱ ཧོནྟི. སུཁཱདྷིཝཱཧཱ ཧོནྟཱིཏི ཛྷཱནམགྒཕལཔབྷེདཾ ཨདྷིཀསུཁཾ ཨཱཝཧནཀཱ ཧོནྟི. ཨདྷིཝཧཱཏིཔི པཱཋོ, ཨེསེཝཏྠོ.

སལེ༹ཝཱཏི ཚ ཨེཝ. ཨསཾཝུཏོ ཡཏྠ དུཀྑཾ ནིགཙྪཏཱིཏི ཡེསུ ཨཱཡཏནེསུ སཾཝརཝིརཧིཏོ དུཀྑཾ པཱཔུཎཱཏི. ཏེསཉྩ ཡེ སཾཝརཎཾ ཨཝེདིསུནྟི ཡེ ཏེསཾ ཨཱཡཏནཱནཾ སཾཝརཾ ཝིནྡིཾསུ པཊིལབྷིཾསུ. ཝིཧརནྟཱནཝསྶུཏཱཏི ཝིཧརནྟི ཨནཝསྶུཏཱ ཨཏིནྟཱ.

ཨསཱདིཏཉྩ སཱདུནྟི ཨསྶཱདཝནྟཉྩ མདྷུརཉྩ. ཕསྶདྭཡཾ སུཁདུཀྑེ ཨུཔེཀྑེཏི སུཁཕསྶཉྩ དུཀྑཕསྶཉྩཱཏི ཨིདཾ ཕསྶདྭཡཾ ཨུཔེཀྑེ, ཨུཔེཀྑཱམེཝེཏྠ ཨུཔྤཱདེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཕསྶདྭཡཾ སུཁདུཀྑཾ ཨུཔེཀྑོཏི ཝཱ པཱཋོ, ཕསྶཧེཏུཀཾ སུཁདུཀྑཾ ཨུཔེཀྑོ, སུཁེ ཨནུརོདྷཾ དུཀྑེ ཙ ཝིརོདྷཾ ཨནུཔྤཱདེནྟོ ཨུཔེཀྑཀོ བྷཝེཡྻཱཏིཔི ཨཏྠོ. ཨནཱནུརུདྡྷོ ཨཝིརུདྡྷོ ཀེནཙཱིཏི ཀེནཙི སདྡྷིཾ ནེཝ ཨནུརུདྡྷོ ན ཝིརུདྡྷོ བྷཝེཡྻ.

པཔཉྩསཉྙཱཏི ཀིལེསསཉྙཱཡ པཔཉྩསཉྙཱ ནཱམ ཧུཏྭཱ. ཨིཏརཱིཏརཱ ནརཱཏི ལཱམཀསཏྟཱ པཔཉྩཡནྟཱ ཨུཔཡནྟཱིཏི པཔཉྩཡམཱནཱ ཝཊྚཾ ཨུཔགཙྪནྟི. སཉྙིནོཏི སསཉྙཱ སཏྟཱ. མནོམཡཾ གེཧསིཏཉྩ སབྦནྟི སབྦམེཝ པཉྩཀཱམགུཎགེཧནིསྶིཏཾ མནོམཡཾ ཝིཏཀྐཾ. པནུཛྫཱཏི པནུདིཏྭཱ ནཱིཧརིཏྭཱ. ནེཀྑམྨསིཏཾ ཨིརཱིཡཏཱིཏི དབྦཛཱཏིཀོ བྷིཀྑུ ནེཀྑམྨསིཏཾ ཨིརིཡེན ཨིརཱིཡཏི.

ཚསྶུ ཡདཱ སུབྷཱཝིཏོཏི ཚསུ ཨཱརམྨཎེསུ ཡདཱ སུཊྛུ བྷཱཝིཏོ. ཕུཊྛསྶ ཙིཏྟཾ ན ཝིཀམྤཏེ ཀྭཙཱིཏི སུཁཕསྶེན ཝཱ དུཀྑཕསྶེན ཝཱ ཕུཊྛསྶ ཀིསྨིཉྩི ཙིཏྟཾ ན ཀམྤཏི ན ཝེདྷཏི. བྷཝཏྠ ཛཱཏིམརཎསྶ པཱརགཱཏི ཛཱཏིམརཎཱནཾ པཱརཾ ནིབྦཱནཾ གམཀཱ ཧོཐ.

༢. མཱལུཀྱཔུཏྟསུཏྟཝཎྞནཱ

༩༥. དུཏིཡེ མཱལུཀྱཔུཏྟོཏི མཱལུཀྱབྲཱཧྨཎིཡཱ པུཏྟོ. ཨེཏྠཱཏི ཨེཏསྨིཾ ཏཝ ཨོཝཱདཱཡཱཙནེ. ཨིམིནཱ ཐེརཾ ཨཔསཱདེཏིཔི ཨུསྶཱདེཏིཔི. ཀཐཾ? ཨཡཾ ཀིར དཧརཀཱལེ རཱུཔཱདཱིསུ པམཛྫིཏྭཱ པཙྪཱ མཧལླཀཀཱལེ ཨརཉྙཝཱསཾ པཏྠེནྟོ ཀམྨཊྛཱནཾ ཡཱཙཏི. ཨཐ བྷགཝཱ ‘‘ཨེཏྠ དཧརེ ཀིཾ ཝཀྑཱམ? མཱལུཀྱཔུཏྟོ ཝིཡ ཏུམྷེཔི ཏརུཎཀཱལེ པམཛྫིཏྭཱ མཧལླཀཀཱལེ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརེཡྻཱཐཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཨདྷིཔྤཱཡེན བྷཎནྟོ ཐེརཾ ཨཔསཱདེཏི ནཱམ.

ཡསྨཱ པན ཐེརོ མཧལླཀཀཱལེཔི ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀཱཏུཀཱམོ, ཏསྨཱ བྷགཝཱ ‘‘ཨེཏྠ དཧརེ ཀིཾ ཝཀྑཱམ? ཨཡཾ ཨམྷཱཀཾ མཱལུཀྱཔུཏྟོ མཧལླཀཀཱལེཔི ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀཏྟུཀཱམོ ཀམྨཊྛཱནཾ ཡཱཙཏི, ཏུམྷེ ནཱམ ཏརུཎཀཱལེཔི ཝཱིརིཡཾ ན ཀརོཐཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཨདྷིཔྤཱཡེན བྷཎནྟོ ཐེརཾ ཨུསྶཱདེཏི ནཱམ.

ཡཏྲ ཧི ནཱམཱཏི ཡོ ནཱམ. ཀིཉྩཱཔཱཧནྟི ཀིཉྩཱཔི ‘‘ཨཧཾ མཧལླཀོ’’ཏི ཉཱཏཾ. ཡདི ཨཧཾ མཧལླཀོ, མཧལླཀོ སམཱནོཔི སཀྑིསྶཱམི སམཎདྷམྨཾ ཀཱཏུཾ, དེསེཏུ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡེན མཧལླཀབྷཱཝཾ ཨནུགྒཎྷནྟོ ཨོཝཱདཉྩ པསཾསནྟོ ཨེཝམཱཧ.

ཨདིཊྛཱ ཨདིཊྛཔུབྦཱཏི ཨིམསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ ཨདིཊྛཱ ཨཏཱིཏེཔི ཨདིཊྛཔུབྦཱ. ན ཙ པསྶསཱིཏི ཨེཏརཧིཔི ན པསྶསི. ན ཙ ཏེ ཧོཏི པསྶེཡྻནྟི ཨེཝཾ སམནྣཱཧཱརོཔི ཏེ ཡཏྠ ནཏྠི, ཨཔི ནུ ཏེ ཏཏྠ ཚནྡཱདཡོ ཨུཔྤཛྫེཡྻུནྟི པུཙྪཏི.

དིཊྛེ དིཊྛམཏྟནྟི རཱུཔཱཡཏནེ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎེན དིཊྛེ དིཊྛམཏྟཾ བྷཝིསྶཏི. ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཉྷི རཱུཔེ རཱུཔམཏྟམེཝ པསྶཏི, ན ནིཙྩཱདིསབྷཱཝཾ, ཨིཏི སེསཝིཉྙཱཎེཧིཔི མེ ཨེཏྠ དིཊྛམཏྟམེཝ ཙིཏྟཾ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ དིཊྛེ དིཊྛཾ ནཱམ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ, རཱུཔེ རཱུཔཝིཛཱནནནྟི ཨཏྠོ. མཏྟཱཏི པམཱཎཾ, དིཊྛཾ མཏྟཱ ཨསྶཱཏི དིཊྛམཏྟཾ, ཙིཏྟཾ, ཙཀྑུཝིཉྙཱཎམཏྟམེཝ མེ ཙིཏྟཾ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཐཱ ཨཱཔཱཐགཏརཱུཔེ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ ན རཛྫཏི ན དུསྶཏི ན མུཡ྄ཧཏི, ཨེཝཾ རཱགཱདིཝིརཧེན ཙཀྑུཝིཉྙཱཎམཏྟམེཝ ཛཝནཾ བྷཝིསྶཏི, ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཔམཱཎེནེཝ ཛཝནཾ ཋཔེསྶཱམཱིཏི. ཨཐ ཝཱ དིཊྛཾ ནཱམ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎེན དིཊྛརཱུཔཾ, དིཊྛེ དིཊྛམཏྟཾ ནཱམ ཏཏྠེཝ ཨུཔྤནྣཾ སམྤཊིཙྪནསནྟཱིརཎཝོཊྛབྦནསངྑཱཏཾ ཙིཏྟཏྟཡཾ. ཡཐཱ ཏཾ ན རཛྫཏི, ན དུསྶཏི, ན མུཡ྄ཧཏི, ཨེཝཾ ཨཱཔཱཐགཏེ རཱུཔེ ཏེནེཝ སམྤཊིཙྪནཱདིཔྤམཱཎེན ཛཝནཾ ཨུཔྤཱདེསྶཱམི, ནཱཧཾ ཏཾ པམཱཎཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ རཛྫནཱདིཝསེན ཨུཔྤཛྫིཏུཾ དསྶཱམཱིཏི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ. ཨེསེཝ ནཡོ སུཏམུཏེསུ.

ཝིཉྙཱཏེ ཝིཉྙཱཏམཏྟནྟི ཨེཏྠ པན ཝིཉྙཱཏཾ ནཱམ མནོདྭཱརཱཝཛྫནེན ཝིཉྙཱཏཱརམྨཎཾ, ཏསྨིཾ ཝིཉྙཱཏེ ཝིཉྙཱཏམཏྟནྟི ཨཱཝཛྫནཔམཱཎཾ. ཡཐཱ ཨཱཝཛྫནེན ན རཛྫཏི ན དུསྶཏི ན མུཡ྄ཧཏི, ཨེཝཾ རཛྫནཱདིཝསེན ཨུཔྤཛྫིཏུཾ ཨདཏྭཱ ཨཱཝཛྫནཔམཱཎེནེཝ ཙིཏྟཾ ཋཔེསྶཱམཱིཏི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ.

ཡཏོཏི ཡདཱ. ཏཏོཏི ཏདཱ. ན ཏེནཱཏི ཏེན རཱགེན ཝཱ རཏྟོ, དོསེན ཝཱ དུཊྛོ, མོཧེན ཝཱ མཱུལ༹ྷོ ན བྷཝིསྶཏི. ཏཏོ ཏྭཾ མཱལུཀྱཔུཏྟ ན ཏཏྠཱཏི ཡདཱ ཏྭཾ ཏེན རཱགེན ཝཱ དོསམོཧེཧི ཝཱ རཏྟོ ཝཱ དུཊྛོ ཝཱ མཱུལ༹ྷོ ཝཱ ན བྷཝིསྶསི, ཏདཱ ཏྭཾ ན ཏཏྠ ཏསྨིཾ དིཊྛེ ཝཱ སུཏམུཏཝིཉྙཱཏེ ཝཱ པཊིབདྡྷོ ཨལླཱིནོ པཏིཊྛིཏོ ནཱམ བྷཝིསྶསི. ནེཝིདྷཱཏིཨཱདི ཝུཏྟཏྠམེཝ.

སཏི མུཊྛཱཏི སཏི ནཊྛཱ. ཏཉྩ ཨཛ྄ཛྷོསཱཏི ཏཾ ཨཱརམྨཎཾ གིལིཏྭཱ. ཨབྷིཛ྄ཛྷཱ ཙ ཝིཧེསཱ ཙཱཏི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡ ཙ ཝིཧིཾསཱཡ ཙ. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཏསྶ ཝཌྜྷནྟཱི’’ཏི པདེནཱཔི སདྡྷིཾ ཡོཛེཏབྦཾ, ཨབྷིཛ྄ཛྷཱ ཙ ཝིཧེསཱ ཙཱཏི ཨིམེཔི དྭེ དྷམྨཱ ཏསྶ ཝཌྜྷནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

ཙིཏྟམསྶཱུཔཧཉྙཏཱིཏི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཝིཧེསཱཧི ཨསྶ ཙིཏྟཾ ཨུཔཧཉྙཏི. ཨཱཙིནཏོཏི ཨཱཙིནནྟསྶ. ཨཱརཱ ནིབྦཱན ཝུཙྩཏཱིཏི ཨེཝརཱུཔསྶ པུགྒལསྶ ནིབྦཱནཾ ནཱམ དཱུརེ པཝུཙྩཏི. གྷཏྭཱཏི གྷཱཡིཏྭཱ. བྷོཏྭཱཏི བྷུཏྭཱ སཱཡིཏྭཱ ལེཧིཏྭཱ. ཕུསྶཱཏི ཕུསིཏྭཱ. པཊིསྶཏོཏི པཊིསྶཏིསངྑཱཏཱཡ སཏིཡཱ ཡུཏྟོ. སེཝཏོ ཙཱཔི ཝེདནནྟི ཙཏུམགྒསམྤཡུཏྟཾ ནིབྦཏྟིཏལོཀུཏྟརཝེདནཾ སེཝནྟསྶ. ཁཱིཡཏཱིཏི ཁཡཾ གཙྪཏི. ཀིཾ ཏཾ? དུཀྑམྤི ཀིལེསཛཱཏམྤི. ཨཉྙཏརོཏི ཨསཱིཏིཡཱ མཧཱསཱཝཀཱནཾ ཨབྦྷནྟརོ ཨེཀོ. ཨིཏི ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ གཱཐཱཧིཔི ཝཊྚཝིཝཊྚམེཝ ཀཐིཏཾ.

༣. པརིཧཱནདྷམྨསུཏྟཝཎྞནཱ

༩༦. ཏཏིཡེ པརིཧཱནདྷམྨནྟི པརིཧཱནསབྷཱཝཾ. ཨབྷིབྷཱཡཏནཱནཱིཏི ཨབྷིབྷཝིཏཱནི ཨཱཡཏནཱནི. སརསངྐཔྤཱཏི ཨེཏྠ སརནྟཱིཏི སརཱ, དྷཱཝནྟཱིཏི ཨཏྠོ. སརཱ ཙ ཏེ སངྐཔྤཱ ཙ སརསངྐཔྤཱ. སཾཡོཛནིཡཱཏི བནྡྷནིཡཱ བནྡྷནསྶ པཙྩཡབྷཱུཏཱ. ཏཉྩེ བྷིཀྑཱུཏི ཏཾ ཨེཝཾ ཨུཔྤནྣཾ ཀིལེསཛཱཏཾ, ཏཾ ཝཱ ཨཱརམྨཎཾ. ཨདྷིཝཱསེཏཱིཏི ཙིཏྟེ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཝཱསེཏི. ནཔྤཛཧཏཱིཏི ཚནྡརཱགཔྤཧཱནེན ན པཛཧཏི. ཨེཝཾ སབྦཔདེཧི ཡོཛེཏབྦཾ. ཨབྷིབྷཱཡཏནཉྷེཏཾ ཝུཏྟཾ བྷགཝཏཱཏི ཨེཏཾ བུདྡྷེན བྷགཝཏཱ ཨབྷིབྷཝིཏཾ ཨཱཡཏནནྟི ཀཐིཏཾ. ཨིདྷ དྷམྨཾ པུཙྪིཏྭཱ ཝིབྷཛནྟེན པུགྒལེན དྷམྨོ དསྶིཏོ.

༤. པམཱདཝིཧཱརཱིསུཏྟཝཎྞནཱ

༩༧. ཙཏུཏྠེ ཨསཾཝུཏསྶཱཏི ཨཔིཧིཏསྶ ན པིདཧིཏྭཱ སཉྪཱདིཏྭཱ ཋཔིཏསྶ. བྱཱསིཉྩཏཱིཏི ཝིཨཱསིཉྩཏི, ཀིལེསཏིནྟཾ ཧུཏྭཱ ཝཏྟཏི. པཱམོཛྫནྟི དུབྦལཔཱིཏི. པཱིཏཱིཏི བལཝཔཱིཏི. པསྶདྡྷཱིཏི དརཐཔསྶདྡྷི. དྷམྨཱ ན པཱཏུབྷཝནྟཱིཏི སམཐཝིཔསྶནཱདྷམྨཱ ན ཨུཔྤཛྫནྟི. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ པུགྒལཾ པུཙྪིཏྭཱ ཝིབྷཛནྟེན དྷམྨེན པུགྒལོ དསྶིཏོ.

༥. སཾཝརསུཏྟཝཎྞནཱ

༩༨. པཉྩམེ ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, ཨསཾཝརོཏི ཨིདཾ མགྒཀུསལསྶ ཝཱམཾ མུཉྩིཏྭཱ དཀྑིཎཾ གཎྷེཡྻཱསཱིཏི པཋམཾ པཧཱཏབྦམགྒཀྑཱནཾ ཝིཡ ཨུདྡེསཀྐམེན ཨཝཏྭཱ དེསནཱཀུསལཏཱཡ པཋམཾ པཧཱཏབྦདྷམྨཀྑཱནཝསེན ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨིདྷ དྷམྨཾ པུཙྪིཏྭཱ དྷམྨོཝ ཝིབྷཏྟོ.

༦. སམཱདྷིསུཏྟཝཎྞནཱ

༩༩. ཚཊྛེ སམཱདྷིནྟི ཙིཏྟེཀགྒཏཾ. ཨིདཉྷི སུཏྟཾ ཙིཏྟེཀགྒཏཱཡ པརིཧཱཡམཱནེ དིསྭཱ, ‘‘ཨིམེསཾ ཙིཏྟེཀགྒཏཾ ལབྷནྟཱནཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཕཱཏིཾ གམིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཀཐིཏཾ.

༧. པཊིསལླཱནསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༠༠. སཏྟམེ པཊིསལླཱནནྟི ཀཱཡཝིཝེཀཾ. ཨིདཉྷི སུཏྟཾ ཀཱཡཝིཝེཀེན པརིཧཱཡམཱནེ དིསྭཱ, ‘‘ཨིམེསཾ ཀཱཡཝིཝེཀཾ ལབྷནྟཱནཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཕཱཏིཾ གམིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཀཐིཏཾ.

༨-༩. པཋམནཏུམྷཱཀཾསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༠༡-༡༠༢. ཨཊྛམཾ ཨུཔམཱཡ པརིཝཱརེཏྭཱ ཀཐིཏེ བུཛ྄ཛྷནཀཱནཾ, ནཝམཾ སུདྡྷིཀཝསེནེཝ བུཛ྄ཛྷནཀཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཝསེན ཝུཏྟཾ. ཨཏྠོ པན ཨུབྷཡཏྠཱཔི ཁནྡྷིཡཝགྒེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ.

༡༠. ཨུདཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༠༣. དསམེ ཨུདཀོ སུདནྟི ཨེཏྠ སུདནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ཨུདཀོཏི ཏསྶ ནཱམཾ. ཨིདཾ ཛཱཏུ ཝེདགཱུཏི ཨེཏྠ ཨིདནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ཨཐ ཝཱ ཨིདཾ མམ ཝཙནཾ སུཎཱཐཱཏི དཱིཔེནྟོ ཨེཝམཱཧ. ཛཱཏུ ཝེདགཱུཏི ཨཧཾ ཨེཀཾསེནེཝ ཝེདགཱུ, ཝེདསངྑཱཏེན ཉཱཎེན ནེཡྻེསུ གཏོ, ཝེདཾ ཝཱ གཏོ ཨདྷིགཏོ, པཎྜིཏོཧམསྨཱིཏི ཨཏྠོ. སབྦཛཱིཏི ཨེཀཾསེན སབྦཝཊྚཾ ཛིནིཏྭཱ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཋིཏོསྨཱིཏི ཝདཏི. ཨཔལིཁཏཾ གཎྜམཱུལནྟི ཨཔལིཁཏཾ དུཀྑམཱུལཾ. པལིཁཎིནྟི པལིཁཏཾ མཡཱ, ཁནིཏྭཱ ཋིཏོསྨཱིཏི དཱིཔེཏི.

མཱཏཱཔེཏྟིཀསམྦྷཝསྶཱཏི མཱཏིཏོ ཙ པིཏིཏོ ཙ ནིབྦཏྟེན མཱཏཱཔེཏྟིཀེན སུཀྐསོཎིཏེན སམྦྷཱུཏསྶ. ཨོདནཀུམྨཱསཱུཔཙཡསྶཱཏི ཨོདནེན ཙེཝ ཀུམྨཱསེན ཙ ཨུཔཙིཏསྶ ཝཌྜྷིཏསྶ. ཨནིཙྩུཙྪཱདནཔརིམདྡནབྷེདནཝིདྡྷཾསནདྷམྨསྶཱཏི ཨེཏྠ ཨཡཾ ཀཱཡོ ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝཊྛེན ཨནིཙྩདྷམྨོ, དུགྒནྡྷཝིགྷཱཏཏྠཱཡ ཏནུཝིལེཔནེན ཨུཙྪཱདནདྷམྨོ, ཨངྒཔཙྩངྒཱབཱདྷཝིནོདནཏྠཱཡ ཁུདྡཀསམྦཱཧནེན པརིམདྡནདྷམྨོ, དཧརཀཱལེ ཝཱ ཨཱུརཱུསུ སཡཱཔེཏྭཱ གབྦྷཝཱསེན དུསྶཎྛིཏཱནཾ ཏེསཾ ཏེསཾ ཨངྒཱནཾ སཎྛཱནསམྤཱདནཏྠཾ ཨཉྪནཔཱིལ༹ནཱདཱིནཾ ཝསེན པརིམདྡནདྷམྨོ, ཨེཝཾ པརིཧརིཏོཔི ཙ བྷེདནཝིདྡྷཾསནདྷམྨོ བྷིཛྫཏི ཙེཝ ཝིཀིརཏི ཙ, ཨེཝཾ སབྷཱཝོཏི ཨཏྠོ.

ཏཏྠ མཱཏཱཔེཏྟིཀསམྦྷཝཨོདནཀུམྨཱསཱུཔཙཡཔརིམདྡནཔདེཧི ཝཌྜྷི ཀཐིཏཱ, ཨནིཙྩབྷེདནཝིདྡྷཾསནཔདེཧི པརིཧཱནི. པུརིམེཧི ཝཱ ཏཱིཧི སམུདཡོ, པཙྪིམེཧི ཨཏྠངྒམོཏི. ཨེཝཾ ཙཱཏུམཧཱབྷཱུཏིཀསྶ ཀཱཡསྶ ཝཌྜྷིཔརིཧཱནིནིབྦཏྟིབྷེདཱ དསྶིཏཱ. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

སལ༹ཝགྒོ དསམོ.

དུཏིཡོ པཎྞཱསཀོ.

༡༡. ཡོགཀྑེམིཝགྒོ

༡. ཡོགཀྑེམིསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༠༤. ཡོགཀྑེམིཝགྒསྶ པཋམེ ཡོགཀྑེམིཔརིཡཱཡནྟི ཙཏཱུཧི ཡོགེཧི ཁེམིནོ ཀཱརཎབྷཱུཏཾ. དྷམྨཔརིཡཱཡནྟི དྷམྨཀཱརཎཾ. ཨཀྑཱསི ཡོགནྟི ཡུཏྟིཾ ཀཐེསི. ཏསྨཱཏི ཀསྨཱ? ཀིཾ ཨཀྑཱཏཏྟཱ, ཨུདཱཧུ པཧཱིནཏྟཱཏི? པཧཱིནཏྟཱ. ན ཧི ཨཀྑཱནེན ཡོགཀྑེམི ནཱམ ཧོཏི.

༢-༡༠. ཨུཔཱདཱཡསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༠༥-༡༡༣. དུཏིཡེ ཝེདནཱསུཁདུཀྑཾ ཀཐིཏཾ, ཏཾ པན ཝིཔཱཀསུཁདུཀྑཾ ཝཊྚཏི. ཏཏིཡེ དུཀྑསྶཱཏི ཝཊྚདུཀྑསྶ. ཙཏུཏྠེ ལོཀསྶཱཏི སངྑཱརལོཀསྶ. པཉྩམཱདཱིསུ ཡཾ ཝཏྟབྦཾ སིཡཱ, ཏཾ ཁནྡྷིཡཝགྒེ ཝུཏྟནཡམེཝ.

ཡོགཀྑེམིཝགྒོ ཨེཀཱདསམོ.

༡༢. ལོཀཀཱམགུཎཝགྒོ

༡-༢. པཋམམཱརཔཱསསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༡༤-༡༡༥. ལོཀཀཱམགུཎཝགྒསྶ པཋམེ ཨཱཝཱསགཏོཏི ཝསནཊྛཱནཾ གཏོ. མཱརསྶ ཝསཾ གཏོཏི ཏིཝིདྷསྶཱཔི མཱརསྶ ཝསཾ གཏོ. པཊིམུཀྐ’སྶ མཱརཔཱསོཏི ཨསྶ གཱིཝཱཡ མཱརཔཱསོ པཊིམུཀྐོ པཝེསིཏོ. དུཏིཡཾ ཨུཏྟཱནམེཝ.

༣. ལོཀནྟགམནསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༡༦. ཏཏིཡེ ལོཀསྶཱཏི ཙཀྐཝཱལ༹ལོཀསྶ. ལོཀསྶ ཨནྟནྟི སངྑཱརལོཀསྶ ཨནྟཾ. ཝིཧཱརཾ པཱཝིསཱིཏི ‘‘མཡི ཝིཧཱརཾ པཝིཊྛེ ཨིམེ བྷིཀྑཱུ, ཨིམཾ ཨུདྡེསཾ ཨཱནནྡཾ པུཙྪིསྶནྟི, སོ ཙ ཏེསཾ མམ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེན སཾསནྡིཏྭཱ ཀཐེསྶཏི. ཏཏོ ནཾ ཐོམེསྶཱམི, མམ ཐོམནཾ སུཏྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱནནྡཾ ཨུཔསངྐམིཏབྦཾ, ཝཙནཉྩསྶ སོཏབྦཾ སདྡྷཱཏབྦཾ མཉྙིསྶནྟི, ཏཾ ནེསཾ བྷཝིསྶཏི དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ སཾཁིཏྟེན བྷཱསིཏསྶ ཝིཏྠཱརེན ཨཏྠཾ ཨཝིབྷཛིཏྭཱཝ ནིསིནྣཱསནེ ཨནྟརཧིཏོ གནྡྷཀུཊིཡཾ པཱཏུརཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཝིཧཱརཾ པཱཝིསཱི’’ཏི.

སཏྠུ ཙེཝ སཾཝཎྞིཏོཏི སཏྠཱརཱ ཙ པསཏྠོ. ཝིཉྙཱུནནྟི ཨིདམྤི ཀརཎཏྠེ སཱམིཝཙནཾ, པཎྜིཏེཧི སབྲཧྨཙཱརཱིཧི ཙ སམྦྷཱཝིཏོཏི ཨཏྠོ. པཧོཏཱིཏི སཀྐོཏི. ཨཏིཀྐམྨེཝ མཱུལཾ ཨཏིཀྐམྨེཝ ཁནྡྷནྟི སཱརོ ནཱམ མཱུལེ ཝཱ ཁནྡྷེ ཝཱ བྷཝེཡྻ, ཏམྤི ཨཏིཀྐམིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾསམྤདམིདནྟི ཨེཝཾསམྤཏྟིཀཾ, ཨཱིདིསནྟི ཨཏྠོ. ཨཏིསིཏྭཱཏི ཨཏིཀྐམིཏྭཱ. ཛཱནཾ ཛཱནཱཏཱིཏི ཛཱནིཏབྦམེཝ ཛཱནཱཏི. པསྶཾ པསྶཏཱིཏི པསྶིཏབྦམེཝ པསྶཏི. ཡཐཱ ཝཱ ཨེཀཙྩོ ཝིཔརཱིཏཾ གཎྷནྟོ ཛཱནནྟོཔི ན ཛཱནཱཏི, པསྶནྟོཔི ན པསྶཏི, ན ཨེཝཾ བྷགཝཱ. བྷགཝཱ པན ཛཱནནྟོ ཛཱནཱཏི, པསྶནྟོ པསྶཏིཡེཝ. སྭཱཡཾ དསྶནཔརིཎཱཡཀཊྛེན ཙཀྑུབྷཱུཏོ. ཝིདིཏཀརཎཊྛེན ཉཱཎབྷཱུཏོ. ཨཝིཔརཱིཏསབྷཱཝཊྛེན པརིཡཏྟིདྷམྨཔཝཏྟནཏོ ཝཱ ཧདཡེན ཙིནྟེཏྭཱ ཝཱཙཱཡ ནིཙྪཱརིཏདྷམྨམཡོཏི དྷམྨབྷཱུཏོ. སེཊྛཊྛེན བྲཧྨབྷཱུཏོ. ཨཐ ཝཱ ཙཀྑུ ཝིཡ བྷཱུཏོཏི ཙཀྑུབྷཱུཏོ. ཨེཝམེཏེསུ པདེསུ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. སྭཱཡཾ དྷམྨསྶ ཝཏྟནཏོ ཝཏྟཱ. པཝཏྟནཏོ པཝཏྟཱ. ཨཏྠཾ ནཱིཧརིཏྭཱ ནཱིཧརིཏྭཱ དསྶནསམཏྠཏཱཡ ཨཏྠསྶ ནིནྣེཏཱ. ཨམཏཱདྷིགམཱཡ པཊིཔཏྟིཾ དེསེཏཱིཏི ཨམཏསྶ དཱཏཱ.

ཨགརུཾ ཀརིཏྭཱཏི པུནཔྤུནཾ ཡཱཙཱཔེནྟོཔི ཧི གརུཾ ཀརོཏི ནཱམ. ཨཏྟནོ སེཀྑཔཊིསམྦྷིདཱཉཱཎེ ཋཏྭཱ སིནེརུཔཱདཏོ ཝཱལིཀཾ ཨུདྡྷརམཱནོ ཝིཡ དུབྦིཉྙེཡྻཾ ཀཏྭཱ ཀཐེནྟོཔི གརུཾ ཀརོཏིཡེཝ ནཱམ. ཨེཝཾ ཨཀཏྭཱ ཨམྷེ པུནཔྤུནཾ ཨཡཱཙཱཔེཏྭཱ སུཝིཉྙེཡྻམྤི ནོ ཀཏྭཱ ཀཐེཧཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཡཾ ཁོ ཝོཏི ཡཾ ཁོ ཏུམྷཱཀཾ. ཙཀྑུནཱ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ལོཀསྨིཾ ལོཀསཉྙཱི ཧོཏི ལོཀམཱནཱིཏི ཙཀྑུཉྷི ལོཀེ ཨཔྤཧཱིནདིཊྛི པུཐུཛྫནོ སཏྟལོཀཝསེན ལོཀོཏི སཉྫཱནཱཏི ཙེཝ མཉྙཏི ཙ, ཏཐཱ ཙཀྐཝཱལ༹ལོཀཝསེན. ན ཧི ཨཉྙཏྲ ཙཀྑཱདཱིཧི དྭཱདསཱཡཏནེཧི ཏསྶ སཱ སཉྙཱ ཝཱ མཱནོ ཝཱ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ, ‘‘ཙཀྑུནཱ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ལོཀསྨིཾ ལོཀསཉྙཱི ཧོཏི ལོཀམཱནཱི’’ཏི. ཨིམསྶ ཙ ལོཀསྶ གམནེན ཨནྟོ ནཱམ ཉཱཏུཾ ཝཱ དཊྛུཾ ཝཱ པཏྟུཾ ཝཱ ན སཀྐཱ. ལུཛྫནཊྛེན པན ཏསྶེཝ ཙཀྑཱདིབྷེདསྶ ལོཀསྶ ནིབྦཱནསངྑཱཏཾ ཨནྟཾ ཨཔྤཏྭཱ ཝཊྚདུཀྑསྶ ཨནྟཀིརིཡཱ ནཱམ ནཏྠཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨེཝཾ པཉྷཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཨིདཱནི ‘‘སཱཝཀེན པཉྷོ ཀཐིཏོཏི མཱ ནིཀྐངྑཱ ཨཧུཝཏྠ, ཨཡཾ བྷགཝཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཏུལཾ གཧེཏྭཱ ནིསིནྣོ. ཨིཙྪམཱནཱ ཏམེཝ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ནིཀྐངྑཱ ཧོཐཱ’’ཏི ཨུཡྻོཛེནྟོ ཨཱཀངྑམཱནཱ པནཱཏིཨཱདིམཱཧ.

ཨིམེཧི ཨཱཀཱརེཧཱིཏི ཨིམེཧི ཀཱརཎེཧི ཙཀྐཝཱལ༹ལོཀསྶ ཨནྟཱབྷཱཝཀཱརཎེཧི ཙེཝ སངྑཱརལོཀསྶ ཨནྟཱཔཏྟིཀཱརཎེཧི ཙ. ཨིམེཧི པདེཧཱིཏི ཨིམེཧི ཨཀྑརསམྤིཎྜནེཧི. བྱཉྫནེཧཱིཏི པཱཊིཡེཀྐཨཀྑརེཧི.

པཎྜིཏོཏི པཎྜིཙྩེན སམནྣཱགཏོ. ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི པཎྜིཏོ དྷཱཏུཀུསལོ ཨཱཡཏནཀུསལོ པཙྩཡཱཀཱརཀུསལོ ཀཱརཎཱཀཱརཎཀུསལོཏི. མཧཱཔཉྙོཏི མཧནྟེ ཨཏྠེ མཧནྟེ དྷམྨེ མཧནྟཱ ནིརུཏྟིཡོ མཧནྟཱནི པཊིབྷཱནཱནི པཊིགྒཎྷནསམཏྠཏཱཡ མཧཱཔཉྙཱཡ སམནྣཱགཏོ. ཡཐཱ ཏཾ ཨཱནནྡེནཱཏི ཡཐཱ ཨཱནནྡེན བྱཱཀཏཾ, ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཡཐཱ ཨཱནནྡེན ཏཾ བྱཱཀཏཾ, ཨཧམྤི ཏཾ ཨེཝམེཝ བྱཱཀརེཡྻནྟི ཨཏྠོ.

༤. ཀཱམགུཎསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༡༧. ཙཏུཏྠེ ཡེ མེཏི ཡེ མམ. ཙེཏསོ སམྥུཊྛཔུབྦཱཏི ཙིཏྟེན ཨནུབྷཱུཏཔུབྦཱ. ཏཏྲ མེ ཙིཏྟཾ བཧུལཾ གཙྪམཱནཾ གཙྪེཡྻཱཏི ཏེསུ པཱསཱདཏྟཡཏིཝིདྷནཱཊཀཱདིབྷེདསམྤཏྟིཝསེན ཨནུབྷཱུཏཔུབྦེསུ པཉྩསུ ཀཱམགུཎེསུ བཧཱུསུ ཝཱརེསུ ཨུཔྤཛྫམཱནཾ ཨུཔྤཛྫེཡྻཱཏི དཱིཔེཏི. པཙྩུཔྤནྣེསུ ཝཱཏི ཨིདྷ པདྷཱནཙརིཡཀཱལེ ཚབྦསྶཱནི སུཔུཔྥིཏཝནསཎྜཛཱཏཱནཾ དིཛགཎཱདཱིནཾ ཝསེན དིཊྛསུཏཱདིབྷེདཾ མནོརམཱརམྨཎཾ ཀཱམགུཎཾ ཀཏྭཱ དསྶེནྟོ ‘‘ཨེཝརཱུཔེསུ པཙྩུཔྤནྣེསུ ཝཱ བཧུལཾ ཨུཔྤཛྫེཡྻཱ’’ཏི དསྶེཏི. ཨཔྤཾ ཝཱ ཨནཱགཏེསཱུཏི ཨནཱགཏེ ‘‘མེཏྟེཡྻོ ནཱམ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི, སངྑོ ནཱམ རཱཛཱ, ཀེཏུམཏཱི ནཱམ རཱཛདྷཱནཱི’’ཏིཨཱདིཝསེན (དཱི. ནི. ༣.༡༠༦) པརིཏྟཀམེཝ ཨནཱགཏེསུ ཀཱམགུཎེསུ ཨུཔྤཛྫེཡྻཱཏི དསྶེཏི. ཏཏྲ མེ ཨཏྟརཱུཔེནཱཏི ཏཏྲ མཡཱ ཨཏྟནོ ཧིཏཀཱམཛཱཏིཀེན. ཨཔྤམཱདོཏི སཱཏཙྩཀིརིཡཱ པཉྩསུ ཀཱམགུཎེསུ ཙིཏྟསྶ ཨཝོསྶགྒོ. སཏཱིཏི ཨཱརམྨཎཔརིགྒཧིཏསཏི. ཨཱརཀྑོཏི ཨཡཾ ཨཔྤམཱདོ ཙ སཏི ཙ ཙེཏསོ ཨཱརཀྑོ ཀརཎཱིཡོ, ཨེཝཾ མེ ཨཧོསཱིཏི དསྶེཏི, ཨཱརཀྑཏྠཱཡ ཨིམེ དྭེ དྷམྨཱ ཀཱཏབྦཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཏསྨཱཏིཧ, བྷིཀྑཝེ, སེ ཨཱཡཏནེ ཝེདིཏབྦེཏི ཡསྨཱ ཙེཏསོ ཨཱརཀྑཏྠཱཡ ཨཔྤམཱདོ ཙ སཏི ཙ ཀཱཏབྦཱ, ཡསྨཱ ཏསྨིཾ ཨཱཡཏནེ ཝིདིཏེ ཨཔྤམཱདེན ཝཱ སཏིཡཱ ཝཱ ཀཱཏབྦཾ ནཏྠི, ཏསྨཱ སེ ཨཱཡཏནེ ཝེདིཏབྦེ, ཏཾ ཀཱརཎཾ ཛཱནིཏབྦནྟི ཨཏྠོ. སལཱ༹ཡཏནནིརོདྷནྟི སལཱ༹ཡཏནནིརོདྷོ ཝུཙྩཏི ནིབྦཱནཾ, ཏཾ སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏནྟི ཨཏྠོ. ནིབྦཱནསྨིཉྷི ཙཀྑུཨཱདཱིནི ཙེཝ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི རཱུཔསཉྙཱདཡོ ཙ ནིརུཛ྄ཛྷནྟཱིཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

༥-༦. སཀྐཔཉྷསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༡༨-༡༡༩. པཉྩམེ དིཊྛེཝ དྷམྨེཏི ཨིམསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ. པརིནིབྦཱཡནྟཱིཏི ཀིལེསཔརིནིབྦཱནེན པརིནིབྦཱཡནྟི. ཏནྣིསྶིཏཾ ཝིཉྙཱཎཾ ཧོཏཱིཏི ཏཎྷཱནིསྶིཏཾ ཀམྨཝིཉྙཱཎཾ ཧོཏི. ཏདུཔཱདཱནནྟི ཏཾགཧཎཾ, ཏཎྷཱགཧཎེན སཧགཏཾ ཝིཉྙཱཎཾ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཚཊྛཾ ཨུཏྟཱནམེཝ.

༧. སཱརིཔུཏྟསདྡྷིཝིཧཱརིཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༢༠. སཏྟམེ སནྟཱནེསྶཏཱིཏི གྷཊེསྶཏི, ཡོགཝིཙྪེདམསྶ པཱཔུཎིཏུཾ ན དསྶཏི.

༨. རཱཧུལོཝཱདསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༢༡. ཨཊྛམེ ཝིམུཏྟིཔརིཔཱཙནིཡཱཏི ཝིམུཏྟིཾ པརིཔཱཙེནྟཱིཏི ཝིམུཏྟིཔརིཔཱཙནིཡཱ. དྷམྨཱཏི པནྣརས དྷམྨཱ, ཏེ སདྡྷིནྡྲིཡཱདཱིནཾ ཝིསུདྡྷིཀརཎཝསེན ཝེདིཏབྦཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཨསྶདྡྷེ པུགྒལེ པརིཝཛྫཡཏོ, སདྡྷེ པུགྒལེ སེཝཏོ བྷཛཏོ པཡིརུཔཱསཏོ, པསཱདནཱིཡེ སུཏྟནྟེ པཙྩཝེཀྑཏོ, ཨིམེཧི ཏཱིཧཱཀཱརེཧི སདྡྷིནྡྲིཡཾ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི. ཀུསཱིཏེ པུགྒལེ པརིཝཛྫཡཏོ, ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡེ པུགྒལེ སེཝཏོ བྷཛཏོ པཡིརུཔཱསཏོ, སམྨཔྤདྷཱནེ པཙྩཝེཀྑཏོ, ཨིམེཧི ཏཱིཧཱཀཱརེཧི ཝཱིརིཡིནྡྲིཡཾ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི. མུཊྛསྶཏཱི པུགྒལེ པརིཝཛྫཡཏོ, ཨུཔཊྛིཏསྶཏཱི པུགྒལེ སེཝཏོ བྷཛཏོ པཡིརུཔཱསཏོ, སཏིཔཊྛཱནེ པཙྩཝེཀྑཏོ, ཨིམེཧི ཏཱིཧཱཀཱརེཧི སཏིནྡྲིཡཾ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི. ཨསམཱཧིཏེ པུགྒལེ པརིཝཛྫཡཏོ, སམཱཧིཏེ པུགྒལེ སེཝཏོ བྷཛཏོ པཡིརུཔཱསཏོ, ཛྷཱནཝིམོཀྑེ པཙྩཝེཀྑཏོ, ཨིམེཧི ཏཱིཧཱཀཱརེཧི སམཱདྷིནྡྲིཡཾ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི. དུཔྤཉྙེ པུགྒལེ པརིཝཛྫཡཏོ, པཉྙཝནྟེ པུགྒལེ སེཝཏོ བྷཛཏོ པཡིརུཔཱསཏོ, གམྦྷཱིརཉཱཎཙརིཡཾ པཙྩཝེཀྑཏོ, ཨིམེཧི ཏཱིཧཱཀཱརེཧི པཉྙིནྡྲིཡཾ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི. ཨིཏི ཨིམེ པཉྩ པུགྒལེ པརིཝཛྫཡཏོ, པཉྩ པུགྒལེ སེཝཏོ བྷཛཏོ པཡིརུཔཱསཏོ, པཉྩ སུཏྟནྟེ པཙྩཝེཀྑཏོ, ཨིམེཧི པནྣརསཧི ཨཱཀཱརེཧི ཨིམཱནི པཉྩིནྡྲིཡཱནི ཝིསུཛ྄ཛྷནྟཱི’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༨༤).

ཨཔརེཔི པནྣརས དྷམྨཱ ཝིམུཏྟིཔརིཔཱཙནིཡཱ – སདྡྷཱཔཉྩམཱནི ཨིནྡྲིཡཱནི, ཨནིཙྩསཉྙཱ, ཨནིཙྩེ དུཀྑསཉྙཱ, དུཀྑེ ཨནཏྟསཉྙཱ, པཧཱནསཉྙཱ, ཝིརཱགསཉྙཱཏི ཨིམཱ པཉྩ ནིབྦེདྷབྷཱགིཡཱ སཉྙཱ, མེགྷིཡཏྠེརསྶ ཀཐིཏཱ ཀལྱཱཎམིཏྟཏཱདཡོ པཉྩ དྷམྨཱཏི (ཨུདཱ. ༣༡). ཀཱཡ པན ཝེལཱཡ བྷགཝཏོ ཨེཏདཧོསཱིཏི? པཙྩཱུསསམཡེ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟསྶ.

ཨནེཀཱནི དེཝཏཱསཧསྶཱནཱིཏི ཨཱཡསྨཏཱ རཱཧུལེན པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ པཱདམཱུལེ པཱལིཏནཱགརཱཛཀཱལེ པཏྠནཾ པཊྛཔེནྟེན སདྡྷིཾ པཏྠནཾ པཊྛཔིཏདེཝཏཱསུ པན ཀཱཙི བྷཱུམཊྛཀཱ དེཝཏཱ, ཀཱཙི ཨནྟལིཀྑཊྛཀཱ, ཀཱཙི ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱ, ཀཱཙི དེཝལོཀེ, ཀཱཙི བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟཱ. ཨིམསྨིཾ པན དིཝསེ སབྦཱཔི ཏཱ ཨེཀཊྛཱནེ ཨནྡྷཝནསྨིཾཡེཝ སནྣིཔཏིཏཱ, ཏཱ སནྡྷཱཡཱཧ – ‘‘ཨནེཀཱནི དེཝཏཱསཧསྶཱནཱི’’ཏི. དྷམྨཙཀྑུནྟི ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཙཏྟཱརོ ཙ མགྒཱ ཙཏྟཱརི ཙ ཕལཱནི དྷམྨཙཀྑུནྟི ཝེདིཏབྦཱནི. ཏཏྠ ཧི ཀཱཙི དེཝཏཱ སོཏཱཔནྣཱ ཨཧེསུཾ, ཀཱཙི སཀདཱགཱམཱི, ཨནཱགཱམཱི, ཁཱིཎཱསཝཱ. ཏཱསཉྩ པན དེཝཏཱནཾ ཨེཏྟཀཱཏི གཎནཝསེན པརིཙྪེདོ ནཏྠི. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝ.

༩-༡༠. སཾཡོཛནིཡདྷམྨསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༢༢-༡༢༣. ནཝམདསམཱནི ཨིཊྛཱརམྨཎཝསེན ཀཐིཡམཱནེ བུཛ྄ཛྷནཀཱནཾ ཝསེན ཝུཏྟཱནཱིཏི.

ལོཀཀཱམགུཎཝགྒོ དྭཱདསམོ.

༡༣. གཧཔཏིཝགྒོ

༡-༣. ཝེསཱལཱིསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༢༤-༡༢༦. གཧཔཏིཝགྒསྶ པཋམེ ཨུགྒོཏི པཎཱིཏདཱཡཀཱནཾ ཨགྒཨུགྒོ, སོ བྷགཝཏཱ ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ པཎཱིཏདཱཡཀཱནཾ ཡདིདཾ ཨུགྒོ གཧཔཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨེཏདགྒེ ཋཔིཏོ. སེསམེཏེསུ ཙེཝ དྭཱིསུ, ཏཏིཡེ ཙ ཝུཏྟཏྠམེཝ.

༤-༥. བྷཱརདྭཱཛསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༢༧-༡༢༨. ཙཏུཏྠེ པིཎྜཾ ཨུལམཱནོ པརིཡེསམཱནོ པབྦཛིཏོཏི པིཎྜོལོ. སོ ཀིར པརིཛིཎྞབྷོགོ བྲཱཧྨཎོ ཨཧོསི. ཨཐ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ལཱབྷསཀྐཱརཾ དིསྭཱ པིཎྜཏྠཱཡ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛིཏོ. སོ མཧནྟཾ ཀཔལླཔཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཙརཏི, ཏེན ཀཔལླཔཱུརཾ ཡཱགུཾ པིཝཏི, ཀཔལླཔཱུརེ པཱུཝེ ཁཱདཏི, ཀཔལླཔཱུརཾ བྷཏྟཾ བྷུཉྫཏི. ཨཐསྶ མཧགྒྷསབྷཱཝཾ སཏྠུ ཨཱརོཙཡིཾསུ. སཏྠཱ ཏསྶ པཏྟཏྠཝིཀཾ ནཱནུཛཱནི. ཧེཊྛཱམཉྩེ པཏྟཾ ནིཀྐུཛྫིཏྭཱ ཋཔེཏི. སོ ཋཔེནྟོཔི གྷཾསནྟོཝ པཎཱམེཏྭཱ ཋཔེཏི, གཎྷནྟོཔི གྷཾསནྟོཝ ཨཱཀཌྜྷིཏྭཱ གཎྷཱཏི. ཏཾ གཙྪནྟེ ཀཱལེ དྷཾསནེན པརིཀྑཱིཎཾ ནཱལི༹ཀོདནམཏྟམེཝ གཎྷནཀཾ ཛཱཏཾ. ཏཏོ སཏྠུ ཨཱརོཙེསུཾ, ཨཐསྶ སཏྠཱ པཏྟཏྠཝིཀཾ ཨནུཛཱནི. ཐེརོ ཨཔརེན སམཡེན ཨིནྡྲིཡབྷཱཝནཾ བྷཱཝེཏྭཱ ཨགྒཕལེ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱསི. ཨིཏི སོ པིཎྜཏྠཱཡ པབྦཛིཏཏྟཱ པིཎྜོལོ, གོཏྟེན པན བྷཱརདྭཱཛོཏི ཨུབྷཡཾ ཨེཀཏོ ཀཏྭཱ པིཎྜོལབྷཱརདྭཱཛོཏི ཝུཙྩཏི.

ཨུཔསངྐམཱིཏི ཨུགྒཏུགྒཏེཧི མཧཱཨམཙྩེཧི པརིཝུཏོ ཨུཔསངྐམི. ཐེརོ ཀིར ཨེཀདིཝསཾ སཱཝཏྠིཡཾ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩོ ནིདཱགྷསམཡེ སཱིཏཋཱནེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ནིསཱིདིསྶཱམཱིཏི ཨཱཀཱསེན གནྟྭཱ གངྒཱཏཱིརེ ཨུདེནསྶ རཉྙོ ཨུདཔཱནཾ ནཱམ ཨུཡྻཱནཾ ཨཏྠི, ཏཏྠ པཝིསིཏྭཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ནིསཱིདི སཱིཏེན ཨུདཀཝཱཏེན བཱིཛིཡམཱནོ.

ཨུདེནོཔི ཁོ ནཱམ རཱཛཱ སཏྟཱཧཾ མཧཱཔཱནཾ པིཝིཏྭཱ སཏྟམེ དིཝསེ ཨུཡྻཱནཾ པཊིཛགྒཱཔེཏྭཱ མཧཱཛནཔརིཝཱརོ ཨུཡྻཱནཾ གནྟྭཱ མངྒལསིལཱཔཊྚེ ཨཏྠཏཱཡ སེཡྻཱཡ ནིཔཛྫི. ཏསྶ ཨེཀཱ པརིཙཱརིཀཱ པཱདེ སམྦཱཧམཱནཱ ནིསིནྣཱ. རཱཛཱ ཀམེན ནིདྡཾ ཨོཀྐམི. ཏསྨིཾ ནིདྡཾ ཨོཀྐནྟེ ནཱཊཀིཏྠིཡོ ‘‘ཡསྶཏྠཱཡ མཡཾ གཱིཏཱདཱིནི པཡོཛེཡྻཱམ, སོ ནིདྡཾ ཨུཔགཏོ, ན ཙ ནིདྡཱཀཱལེ མཧཱསདྡཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཏཱུརིཡཱནི ཋཔེཏྭཱ ཨུཡྻཱནཾ པཀྐནྟཱ. ཏཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཕལཱཕལཱནི ཁཱདམཱནཱ པུཔྥཱནི པིལ༹ནྡྷམཱནཱ ཝིཙརནྟིཡོ ཐེརཾ དིསྭཱ ‘‘མཱ སདྡཾ ཀརིཏྠཱ’’ཏི ཨཉྙམཉྙཾ ནིཝཱརཡམཱནཱ ཝནྡིཏྭཱ ནིསཱིདིཾསུ. ཐེརོ ‘‘ཨིསྶཱ པཧཱཏབྦཱ, མཙྪེརཾ ཝིནོདེཏབྦ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཏཱསཾ ཨནུརཱུཔཾ དྷམྨཀཐཾ ཀཐེསི.

སཱཔི ཁོ རཉྙོ པཱདེ སམྦཱཧམཱནཱ ནིསིནྣཱ ཨིཏྠཱི པཱདེ ཙཱལེཏྭཱ རཱཛཱནཾ པབོདྷེསི. སོ ‘‘ཀཧཾ ཏཱ གཏཱ’’ཏི པུཙྪི. ཀིཾ ཏཱསཾ ཏུམྷེཧི? ཏཱ ཨེཀཾ སམཎཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ནིསིནྣཱཏི. རཱཛཱ ཀུདྡྷོ ཨུདྡྷནེ པཀྑིཏྟལོཎཾ ཝིཡ ཏཊཏཊཱཡམཱནོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ‘‘ཏམྦཀིཔིལླིཀཱཧི ནཾ ཁཱདཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི གཙྪནྟོ ཨེཀསྨིཾ ཨསོཀརུཀྑེ ཏམྦཀིཔིལླིཀཱནཾ པུཊཾ དིསྭཱ ཧཏྠེནཱཀཌྜྷིཏྭཱ སཱཁཾ གཎྷིཏུཾ ནཱསཀྑི. ཀིཔིལླིཀཔུཊོ ཚིཛྫིཏྭཱ རཉྙོ སཱིསེ པཏི, སཀལསརཱིརཾ སཱལིཐུསེཧི པརིཀིཎྞཾ ཝིཡ དཎྜདཱིཔིཀཱཧི ཌཡ྄ཧམཱནཾ ཝིཡ ཙ ཨཧོསི. ཐེརོ རཉྙོ པདུཊྛབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཨིདྡྷིཡཱ ཨཱཀཱསཾ པཀྑནྡི. ཏཱཔི ཨིཏྠིཡོ ཨུཊྛཱཡ རཉྙོ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ སརཱིརཾ པུཉྪནྟིཡོ ཝིཡ བྷཱུམིཡཾ པཏིཏཔཏིཏཱ ཀིཔིལླིཀཱཡོ གཧེཏྭཱ སརཱིརེ ཁིཔམཱནཱ སབྦཱ མུཁསཏྟཱིཧི ཝིཛ྄ཛྷིཾསུ – ‘‘ཀིཾ ནཱམེཏཾ, ཨཉྙེ རཱཛཱནོ པབྦཛིཏེ དིསྭཱ ཝནྡནྟི, པཉྷཾ པུཙྪནྟི, ཨཡཾ པན རཱཛཱ ཀིཔིལླིཀཔུཊཾ སཱིསེ བྷིནྡིཏུཀཱམོ ཛཱཏོ’’ཏི.

རཱཛཱ ཨཏྟནོ ཨཔརཱདྷཾ དིསྭཱ ཨུཡྻཱནཔཱལཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ པུཙྪི – ‘‘ཀིཾ ཨེས པབྦཛིཏོ? ཨཉྙེསུཔི དིཝསེསུ ཨིདྷ ཨཱགཙྪཏཱི’’ཏི? ཨཱམ, དེཝཱཏི. ཨིདྷ ཏྭཾ ཨཱགཏདིཝསེ མཡ྄ཧཾ ཨཱརོཙེཡྻཱསཱིཏི. ཐེརོཔི ཀཏིཔཱཧེནེཝ པུན ཨཱགནྟྭཱ རུཀྑམཱུལེ ནིསཱིདི. ཨུཡྻཱནཔཱལོ དིསྭཱ – ‘‘མཧནྟོ མེ ཨཡཾ པཎྞཱཀཱརོ’’ཏི ཝེགེན གནྟྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ཨུཊྛཧིཏྭཱ སངྑཔཎཝཱདིསདྡཾ ནིཝཱརེཏྭཱ ཨུགྒཏུགྒཏེཧི ཨམཙྩེཧི སདྡྷིཾ ཨུཡྻཱནཾ ཨགམཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨུཔསངྐམཱི’’ཏི.

ཨནིཀཱིལི༹ཏཱཝིནོ ཀཱམེསཱུཏི ཡཱ ཀཱམེསུ ཀཱམཀཱིལཱ༹, ཏཾ ཨཀཱིལི༹ཏཔུབྦཱ, ཨཔརིབྷུཏྟཀཱམཱཏི ཨཏྠོ. ཨདྡྷཱནཉྩ ཨཱཔཱདེནྟཱིཏི པཝེཎིཾ པཊིཔཱདེནྟི, དཱིགྷརཏྟཾ ཨནུབནྡྷཱཔེནྟི. མཱཏུམཏྟཱིསཱུཏི མཱཏུཔམཱཎཱསུ. ལོཀསྨིཉྷི མཱཏཱ བྷགིནཱི དྷཱིཏཱཏི ཨིདཾ ཏིཝིདྷཾ གརུཀཱརམྨཎཾ ནཱམ, ཨིཏི གརུཀཱརམྨཎེ ཨུཔནིབནྡྷཾ ཙིཏྟཾ ཝིམོཙེཏུཾ ན ལབྷཏཱིཏི དསྶེནྟོ ཨེཝམཱཧ. ཨཐསྶ ཏེན པཉྷེན ཙིཏྟཾ ཨནོཏརནྟཾ དིསྭཱ བྷགཝཏཱ པཊིཀཱུལམནསིཀཱརཝསེན ཙིཏྟཱུཔནིབནྡྷནཏྠཾ ཝུཏྟཾ དྭཏྟིཾསཱཀཱརཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐེསི.

ཨབྷཱཝིཏཀཱཡཱཏི ཨབྷཱཝིཏཔཉྩདྭཱརིཀཀཱཡཱ. ཏེསཾ ཏཾ དུཀྐརཾ ཧོཏཱིཏི ཏེསཾ ཏཾ ཨསུབྷཀམྨཊྛཱནཾ བྷཱཝེཏུཾ དུཀྐརཾ ཧོཏི. ཨིཏིསྶ ཨིམིནཱཔི ཙིཏྟཾ ཨནོཏརནྟཾ དིསྭཱ ཨིནྡྲིཡསཾཝརསཱིལཾ ཀཐེསི. ཨིནྡྲིཡསཾཝརསྨིཉྷི ཨུཔནིབནྡྷཙིཏྟཾ ཝིཧེཋེཏུཾ ན ལབྷཏི. རཱཛཱ ཏཾ སུཏྭཱ ཏཏྠ ཨོཏིཎྞཙིཏྟོ ཨཙྪརིཡཾ, བྷོ བྷཱརདྭཱཛཱཏིཨཱདིམཱཧ.

ཨརཀྑིཏེནེཝ ཀཱཡེནཱཏིཨཱདཱིསུ ཧཏྠཔཱདེ ཀཱིལཱ༹པེནྟོ གཱིཝཾ པརིཝཏྟེནྟོ ཀཱཡཾ ན རཀྑཏི ནཱམ, ནཱནཔྤཀཱརཾ དུཊྛུལླཾ ཀཐེནྟོ ཝཙནཾ ན རཀྑཏི ནཱམ, ཀཱམཝིཏཀྐཱདཡོ ཝིཏཀྐེནྟོ ཙིཏྟཾ ན རཀྑཏི ནཱམ. རཀྑིཏེནེཝ ཀཱཡེནཱཏིཨཱདཱིསུ ཝུཏྟཝིཔརིཡཱཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨཏིཝིཡ མཾ ཏསྨིཾ སམཡེ ལོབྷདྷམྨཱ པརིསཧནྟཱིཏི མཾ ཏསྨིཾ སམཡེ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ལོབྷོ ཨདྷིབྷཝཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨུཔཊྛིཏཱཡ སཏིཡཱཏི ཀཱཡགཏཱཡ སཏིཡཱ སུཔཊྛིཏཱཡ. ན མཾ ཏཐཱ ཏསྨིཾ སམཡེཏི ཏསྨིཾ སམཡེ མཾ ཡཐཱ པུབྦེ, ན ཏཐཱ ལོབྷོ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཨཏྠོ. པརིསཧནྟཱིཏི པདསྶ ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏིཔི ཨཏྠོཡེཝ. ཨིཏི ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཏཡོ ཀཱཡཱ ཀཐིཏཱ. ཀཐཾ? ‘‘ཨིམམེཝ ཀཱཡ’’ནྟི ཨེཏྠ ཧི ཀརཛཀཱཡོ ཀཐིཏོ, ‘‘བྷཱཝིཏཀཱཡོ’’ཏི ཨེཏྠ པཉྩདྭཱརིཀཀཱཡོ, ‘‘རཀྑིཏེནེཝ ཀཱཡེནཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཙོཔནཀཱཡོ, ཀཱཡཝིཉྙཏྟཱིཏི ཨཏྠོ. པཉྩམཾ ཨུཏྟཱནམེཝ.

༦. གྷོསིཏསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༢༩. ཚཊྛེ རཱུཔཱ ཙ མནཱཔཱཏི རཱུཔཱ ཙ མནཱཔཱ སཾཝིཛྫནྟི. ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཉྩཱཏི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཉྩ སཾཝིཛྫཏི. སུཁཝེདནིཡཾ ཕསྶནྟི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎསམྤཡུཏྟཾ ཨུཔནིསྶཡཝསེན ཛཝནཀཱལེ སུཁཝེདནཱཡ པཙྩཡབྷཱུཏཾ ཕསྶཾ. སུཁཱ ཝེདནཱཏི ཨེཀཾ ཕསྶཾ པཊིཙྩ ཛཝནཝསེན སུཁཝེདནཱ ཨུཔྤཛྫཏི. སེསཔདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨིཏི ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཏེཝཱིསཏི དྷཱཏུཡོ ཀཐིཏཱ. ཀཐཾ? ཨེཏྠ ཧི ཙཀྑུཔསཱདོ ཙཀྑུདྷཱཏུ, ཏསྶ ཨཱརམྨཎཾ རཱུཔདྷཱཏུ, ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ ཝིཉྙཱཎདྷཱཏུ, ཙཀྑུཝིཉྙཱཎདྷཱཏུཡཱ སཧཛཱཏཱ ཏཡོ ཁནྡྷཱ དྷམྨདྷཱཏུ, ཨེཝཾ པཉྩསུ དྭཱརེསུ ཙཏུནྣཾ ཙཏུནྣཾ ཝསེན ཝཱིསཏི. མནོདྭཱརེ ‘‘མནོདྷཱཏཱུ’’ཏི ཨཱཝཛྫནཙིཏྟཾ གཧིཏཾ, ཨཱརམྨཎཉྩེཝ ཧདཡཝཏྠུ ཙ དྷམྨདྷཱཏུ, ཝཏྠུནིསྶིཏཾ མནོཝིཉྙཱཎདྷཱཏཱུཏི ཨེཝཾ ཏེཝཱིསཏི ཧོནྟི. ཨེཝཾ ཏེཝཱིསཏིཡཱ དྷཱཏཱུནཾ ཝསེན དྷཱཏུནཱནཏྟཾ ཝུཏྟཾ བྷགཝཏཱཏི དསྶེཏི.

༧-༨. ཧཱལིདྡིཀཱནིསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༣༠-༡༣༡. སཏྟམེ མནཱཔཾ ཨིཏྠེཏནྟི པཛཱནཱཏཱིཏི ཡཾ ཨནེན མནཱཔཾ རཱུཔཾ དིཊྛཾ, ཏཾ ཨིཏྠེཏནྟི ཨེཝམེཏཾ མནཱཔམེཝ ཏནྟི པཛཱནཱཏི. ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཾ སུཁཝེདནིཡཉྩ ཕསྶཾ པཊིཙྩཱཏི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཉྩེཝ, ཡོ ཙ ཨུཔནིསྶཡཀོཊིཡཱ ཝཱ ཨནནྟརཀོཊིཡཱ ཝཱ སམནནྟརཀོཊིཡཱ ཝཱ སམྤཡུཏྟཀོཊིཡཱ ཝཱ སུཁཝེདནཱཡ པཙྩཡོ ཕསྶོ, ཏཾ སུཁཝེདནིཡཾ ཕསྶཉྩ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི སུཁཝེདནཱཏི. ཨེས ནཡོ སབྦཏྠ. ཨིཏི ཨིམེསུ དྭཱིསུ སུཏྟེསུ ཀིརིཡཱམནོཝིཉྙཱཎདྷཱཏུ ཨཱཝཛྫནཀིཙྩཱ, མནོདྷཱཏུཡེཝ ཝཱ སམཱནཱ མནོདྷཱཏུནཱམེན ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨཊྛམཾ ཨུཏྟཱནམེཝ.

༩. ལོཧིཙྩསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༣༢. ནཝམེ མཀྐརཀཏེཏི ཨེཝཾནཱམཀེ ནགརེ ཨརཉྙཀུཊིཀཱཡནྟི ཨརཉྙེ ཀཏཱཡ པཱཊིཡེཀྐཱཡ ཀུཊིཡཾ, ན ཝིཧཱརཔཙྩནྟཀུཊིཡཾ. མཱཎཝཀཱཏི ཡེཔི ཏཏྠ མཧལླཀཱ, ཏེ མཧལླཀཀཱལེཔི ཨནྟེཝཱསིཀཏཱཡ མཱཎཝཀཱཏྭེཝ ཝུཏྟཱ. ཏེནུཔསངྐམིཾསཱུཏི པཱཏོ སིཔྤཾ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ སཱཡཾ ‘‘ཨཱཙརིཡསྶ ཀཊྛཱནི ཨཱཧརིསྶཱམཱ’’ཏི ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ ཝིཙརནྟཱ ཡེན སཱ ཀུཊིཀཱ, ཏེནུཔསངྐམིཾསུ. པརིཏོ པརིཏོ ཀུཊིཀཱཡཱཏི ཏསྶཱ ཀུཊིཀཱཡ སམནྟཏོ སམནྟཏོ. སེལེཡྻཀཱནཱིཏི ཨཉྙམཉྙསྶ པིཊྛིཾ གཧེཏྭཱ ལངྒྷིཏྭཱ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙངྐམནཀཱིལ༹ནཱནི.

མུཎྜཀཱཏིཨཱདཱིསུ མུཎྜེ མུཎྜཱཏི, སམཎེ ཙ སམཎཱཏི ཝཏྟུཾ ཝཊྚེཡྻ, ཨིམེ པན ཧཱིལེ༹ནྟཱ ‘‘མུཎྜཀཱ སམཎཀཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཨིབྦྷཱཏི གཧཔཏིཀཱ. ཀཎྷཱཏི ཀཎྷཱ, ཀཱལ༹ཀཱཏི ཨཏྠོ. བནྡྷུཔཱདཱཔཙྩཱཏི ཨེཏྠ བནྡྷཱུཏི བྲཧྨཱ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཏཉྷི བྲཱཧྨཎཱ པིཏཱམཧོཏི ཝོཧརནྟི. པཱདཱནཾ ཨཔཙྩཱ པཱདཱཔཙྩཱ, བྲཧྨུནོ པིཊྛིཔཱདཏོ ཛཱཏཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏེསཾ ཀིར ཨཡཾ ལདྡྷི ‘‘བྲཱཧྨཎཱ བྲཧྨུནོ མུཁཏོ ནིཀྑནྟཱ, ཁཏྟིཡཱ ཨུརཏོ, ཝེསྶཱ ནཱབྷིཏོ, སུདྡཱ ཛཱཎུཏོ, སམཎཱ པིཊྛིཔཱདཏོ’’ཏི. བྷརཏཀཱནནྟི ཀུཊིམྦིཀཱནཾ. ཀུཊིམྦིཀཱ ཧི ཡསྨཱ རཊྛཾ བྷརནྟི, ཏསྨཱ བྷརཏཱཏི ཝུཙྩནྟི. ཨིམེ པན པརིབྷཝཾ ཀཏྭཱ ཝདམཱནཱ ‘‘བྷརཏཀཱན’’ནྟི ཨཱཧཾསུ.

ཝིཧཱརཱ ནིཀྑམིཏྭཱཏི ‘‘རཏྟིཊྛཀཱཔརིཙྪནྣེ རཛཏཔཊྚསནྣིབྷསམཝིཔྤཀིཎྞཝཱལིཀེ རམཎཱིཡེ པརིཝེཎེ ཀཊྛཀལཱཔེ བནྡྷིཏྭཱ ཁིཔམཱནཱ ཝཱལིཀཾ ཨཱལུལེ༹ཏྭཱ, ཧཏྠེན ཧཏྠཾ ཨཱདཱཡ པཎྞཀུཊིཾ པརིཡཱཡནྟཱ ‘ཨིམེ ཨིམེསཾ བྷརཏཀཱནཾ སཀྐཏཱ, ཨིམེ ཨིམེསཾ བྷརཏཀཱནཾ སཀྐཏཱ’ཏི པུནཔྤུནཾ ཝིརཝནྟཱ ཨཏིཝིཡ ཨིམེ མཱཎཝཀཱ ཀཱིལ༹ཾ ཀརོནྟི, ཝིཧཱརེ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཏྠིབྷཱཝམྤི ན ཛཱནནྟི, དསྶེསྶཱམི ནེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཏྠིབྷཱཝ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ པཎྞཀུཊིཏོ ནིཀྑམི.

སཱིལུཏྟམཱ པུབྦཏརཱ ཨཧེསུནྟི གུཎཝནྟཱནཾ གུཎེ ཀཐིཏེ ནིགྒུཎཱནཾ གུཎཱབྷཱཝོ པཱཀཊོཝ བྷཝིསྶཏཱིཏི པོརཱཎཀབྲཱཧྨཎཱནཾ གུཎེ ཀཐེནྟོ ཨེཝམཱཧ. ཏཏྠ སཱིལུཏྟམཱཏི སཱིལཛེཊྛཀཱ. སཱིལཉྷི ཏེསཾ ཨུཏྟམཾ, ན ཛཱཏིགོཏྟཾ. ཡེ པུརཱཎཾ སརནྟཱིཏི ཡེ པོརཱཎཀཾ བྲཱཧྨཎདྷམྨཾ སརནྟི. ཨབྷིབྷུཡྻ ཀོདྷནྟི ཀོདྷཾ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཏེསཾ དྭཱརཱནི སུགུཏྟཱནི སུརཀྑིཏཱནི ཨཧེསུཾ. དྷམྨེ ཙ ཛྷཱནེ ཙ རཏཱཏི དསཝིདྷེ ཀུསལཀམྨཔཐདྷམྨེ ཨཊྛསམཱཔཏྟིཛྷཱནེསུ ཙ རཏཱ.

ཨེཝཾ པོརཱཎཱནཾ གུཎཾ ཀཐེཏྭཱ ཨཐེཏརཧི བྲཱཧྨཎཱནཾ མཱནཾ ནིམྨདྡེནྟོ ཨིམེ ཙ ཝོཀྐམྨ ཛཔཱམསེཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཝོཀྐམྨཱཏི ཨེཏེཧི གུཎེཧི ཨཔཀྐམིཏྭཱ. ཛཔཱམསེཏི མཡཾ ཛཔཱམ སཛ྄ཛྷཱཡཱམཱཏི ཨེཏྟཀེནེཝ བྲཱཧྨཎམྷཱཏི མཉྙམཱནཱ བྲཱཧྨཎཱ མཡནྟི ཨིམིནཱ གོཏྟེན མཏྟཱ ཧུཏྭཱ ཝིསམཾ ཙརནྟི, ཝིསམཱནི ཀཱཡཀམྨཱདཱིནི ཀརོནྟཱིཏི ཨཏྠོ. པུཐུཨཏྟདཎྜཱཏི པུཐུ ཨཏྟཱ དཎྜཱ ཨེཏེཧཱིཏི པུཐུཨཏྟདཎྜཱ, གཧིཏནཱནཱཝིདྷདཎྜཱཏི ཨཏྠོ. སཏཎྷཱཏཎྷེསཱུཏི སཏཎྷནིཏྟཎྷེསུ. ཨགུཏྟདྭཱརསྶ བྷཝནྟི མོགྷཱཏི ཨསཾཝུཏདྭཱརསྶ སབྦེཔི ཝཏསམཱདཱནཱ མོགྷཱ བྷཝནྟཱིཏི དཱིཔེཏི. ཡཐཱ ཀིནྟི? སུཔིནེཝ ལདྡྷཾ པུརིསསྶ ཝིཏྟནྟི ཡཐཱ སུཔིནེ པུརིསསྶ ལདྡྷཾ མཎིམུཏྟཱདིནཱནཱཝིདྷཾ ཝིཏྟཾ མོགྷཾ ཧོཏི, པབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཀིཉྩི ན པསྶཏི, ཨེཝཾ མོགྷཱ བྷཝནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨནཱསཀཱཏི ཨེཀཱཧདྭཱིཧཱདིཝསེན ཨནཱཧཱརཀཱ. ཐཎྜིལསཱཡིཀཱ ཙཱཏི ཧརིཏཀུསསནྠཏེ བྷཱུམིབྷཱགེ སཡནཾ, པཱཏོ སིནཱནཉྩ ཏཡོ ཙ ཝེདཱཏི པཱཏོཝ ཨུདཀཾ པཝིསིཏྭཱ ནྷཱནཉྩེཝ ཏཡོ ཙ ཝེདཱ. ཁརཱཛིནཾ ཛཊཱ པངྐོཏི ཁརསམྥསྶཾ ཨཛིནཙམྨཉྩེཝ ཛཊཱཀལཱཔོ ཙ པངྐོ ཙ, པངྐོ ནཱམ དནྟམལཾ. མནྟཱ སཱིལབྦཏཾ ཏཔོཏི མནྟཱ ཙ ཨཛསཱིལགོསཱིལསངྑཱཏཾ སཱིལཾ ཨཛཝཏགོཝཏསངྑཱཏཾ ཝཏཉྩ. ཨཡཾ ཨིདཱནི བྲཱཧྨཎཱནཾ ཏཔོཏི ཝདཏི. ཀུཧནཱ ཝངྐདཎྜཱ ཙཱཏི པཊིཙྪནྣཀཱུཔོ ཝིཡ པཊིཙྪནྣདོསཾ ཀོཧཉྙཉྩེཝ ཝངྐདཎྜོ, ཙ ཨུདུམྦརཔལཱསབེལུ༹ཝརུཀྑཱནཾ ཨཉྙཏརཏོ གཧིཏཾ ཝངྐདཎྜཉྩཱཏི ཨཏྠོ. ཨུདཀཱཙམནཱནི ཙཱཏི ཨུདཀེན མུཁཔརིམཛྫནཱནི. ཝཎྞཱ ཨེཏེ བྲཱཧྨཎཱནནྟི ཨེཏེ བྲཱཧྨཎཱནཾ པརིཀྑཱརབྷཎྜཀཝཎྞཱཏི དསྶེཏི. ཀཏ ཀིཉྩིཀྑབྷཱཝནཱཏི ཀཏཱ ཀིཉྩིཀྑབྷཱཝནཱ. ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ, ཨཱམིསཀིཉྩིཀྑསྶ ཝཌྜྷནཏྠཱཡ ཀཏནྟི ཨཏྠོ.

ཨེཝཾ ཨེཏརཧི བྲཱཧྨཎཱནཾ མཱནཾ ནིམྨདྡིཏྭཱ པུན པོརཱཎཀབྲཱཧྨཎཱནཾ ཝཎྞཾ ཀཐེནྟོ ཙིཏྟཉྩ སུསམཱཧིཏནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སུསམཱཧིཏནྟི ཏེསཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཙིཏྟཾ ཨུཔཙཱརཔྤནཱསམཱདྷཱིཧི སུསམཱཧིཏཾ ཨཧོསཱིཏི དསྶེཏི. ཨཁིལནྟི མུདུ ཨཐདྡྷཾ. སོ མགྒོ བྲཧྨཔཏྟིཡཱཏི སོ སེཊྛཔཏྟིཡཱ མགྒོ, ཏུམྷེ པན ཀིཾ བྲཱཧྨཎཱ ནཱམཱཏི དཱིཔེནྟོ ཨེཝམཱཧ.

ཨཱགམཾསུ ནུ ཁྭིདྷཱཏི ཨཱགམཾསུ ནུ ཁོ ཨིདྷ. ཨདྷིམུཙྩཏཱིཏི ཀིལེསཝསེན ཨདྷིམུཏྟོ གིདྡྷོ ཧོཏི. བྱཱཔཛྫཏཱིཏི བྱཱཔཱདཝསེན པཱུཏིཙིཏྟཾ ཧོཏི. པརིཏྟཙེཏསོཏི ཨནུཔཊྛིཏསཏིཏཱཡ སཾཀིལེསཙིཏྟེན པརིཏྟཙིཏྟོ. ཙེཏོཝིམུཏྟིནྟི ཕལསམཱདྷིཾ. པཉྙཱཝིམུཏྟིནྟི ཕལཔཉྙཾ. ཨཔྤམཱཎཙེཏསོཏི ཨུཔཊྛིཏསཏིཏཱཡ ནིཀྐིལེསཙིཏྟེན ཨཔྤམཱཎཙིཏྟོ.

༡༠. ཝེརཧཙྩཱནིསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༣༣. དསམེ ཀཱམཎྜཱཡནྟི ཨེཝཾནཱམཀེ ནགརེ. ཡགྒྷེཏི ཙོདནཏྠེ ནིཔཱཏོ. སེསཾ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

གཧཔཏིཝགྒོ ཏེརསམོ.

༡༤. དེཝདཧཝགྒོ

༡. དེཝདཧསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༣༤. དེཝདཧཝགྒསྶ པཋམེ དེཝདཧནྟི ནཔུཾསཀལིངྒེན ལདྡྷནཱམོ ནིགམོ. མནོརམཱཏི མནཾ རམཡནྟཱ, མནཱཔཱཏི ཨཏྠོ. ཨམནོརམཱཏི ཨམནཱཔཱ.

༢. ཁཎསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༣༥. དུཏིཡེ ཚཕསྶཱཡཏནིཀཱ ནཱམཱཏི ཝིསུཾ ཚཕསྶཱཡཏནིཀཱ ནཱམ ནིརཡཱ ནཏྠི. སབྦེསུཔི ཧི ཨེཀཏིཾསམཧཱནིརཡེསུ ཚདྭཱརཕསྶཱཡཏནཔཉྙཏྟི ཧོཏིཡེཝ. ཨིདཾ པན ཨཝཱིཙིམཧཱནིརཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. སགྒཱཏི ཨིདྷཱཔི ཏཱཝཏིཾསཔུརམེཝ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཀཱམཱཝཙརདེཝལོཀེ པན ཨེཀསྨིམྤི ཚཕསྶཱཡཏནཔཉྙཏྟིཡཱ ཨབྷཱཝོ ནཱམ ནཏྠི. ཨིམིནཱ ཀིཾ དཱིཔེཏི? ནིརཡེ ཨེཀནྟདུཀྑསམཔྤིཏབྷཱཝེན, དེཝལོཀེ ཙ ཨེཀནྟསུཁསམཔྤིཏཏྟཱ ཨེཀནྟཁིཌྜཱརཏིཝསེན ཨུཔྤནྣཔམཱདེན མགྒབྲཧྨཙརིཡཝཱསཾ ཝསིཏུཾ ན སཀྐཱ. མནུསྶལོཀོ པན ཝོཀིཎྞསུཁདུཀྑོ, ཨིདྷེཝ ཨཔཱཡོཔི སགྒོཔི པཉྙཱཡཏི. ཨཡཾ མགྒབྲཧྨཙརིཡསྶ ཀམྨབྷཱུམི ནཱམ, སཱ ཏུམྷེཧི ལདྡྷཱ. ཏསྨཱ ཡེ ཝོ ཨིམེ མཱནུསྶཀཱ ཁནྡྷཱ ལདྡྷཱ, ཏེ ཝོ ལཱབྷཱ. ཡཉྩ ཝོ ཨིདཾ མནུསྶཏྟཾ ལདྡྷཾ, པཊིལདྡྷོ ཝོ བྲཧྨཙརིཡཝཱསསྶ ཁཎོ སམཡོཏི. ཝུཏྟམྤི ཧེཏཾ པོརཱཎེཧི –

‘‘ཨཡཾ ཀམྨབྷཱུམི ཨིདྷ མགྒབྷཱཝནཱ,

ཋཱནཱནི སཾཝེཛནིཡཱ བཧཱུ ཨིདྷ;

སཾཝེགསཾཝེཛནིཡེསུ ཝཏྠུསུ,

སཾཝེགཛཱཏོཝ པཡུཉྩ ཡོནིསོ’’ཏི.

༣. པཋམརཱུཔཱརཱམསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༣༦. ཏཏིཡེ རཱུཔསམྨུདིཏཱཏི རཱུཔེ སམྨུདིཏཱ པམོདིཏཱ. དུཀྑཱཏི དུཀྑིཏཱ. སུཁོཏི ནིབྦཱནསུཁེན སུཁིཏོ. ཀེཝལཱཏི སཀལཱ. ཡཱཝཏཏྠཱིཏི ཝུཙྩཏཱིཏི ཡཏྟཀཱ ཨཏྠཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཏེ ཝོཏི ཨེཏྠ ཝོ-ཀཱརོ ནིཔཱཏམཏྟཾ. པཙྩནཱིཀམིདཾ ཧོཏི, སབྦལོཀེན པསྶཏནྟི ཡཾ ཨིདཾ པསྶནྟཱནཾ པཎྜིཏཱནཾ དསྶནཾ, ཏཾ སབྦལོཀེན པཙྩནཱིཀཾ ཧོཏི ཝིརུདྡྷཾ. ལོཀོ ཧི པཉྩཀྑནྡྷེ ནིཙྩཱ སུཁཱ ཨཏྟཱ སུབྷཱཏི མཉྙཏི, པཎྜིཏཱ ཨནིཙྩཱ དུཀྑཱ ཨནཏྟཱ ཨསུབྷཱཏི. སུཁཏོ ཨཱཧཱུཏི སུཁནྟི ཀཐེནྟི. སུཁཏོ ཝིདཱུཏི སུཁནྟི ཛཱནནྟི. སབྦམེཏཾ ནིབྦཱནམེཝ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ.

སམྨཱུལ༹ྷེཏྠཱཏི ཨེཏྠ ནིབྦཱནེ སམྨཱུལ༹ྷཱ. ཨཝིདྡསཱུཏི བཱལཱ. སབྦེཔི ཧི ཚནྣཝུཏིཔཱསཎྜིནོ ‘‘ནིབྦཱནཾ པཱཔུཎིསྶཱམཱ’’ཏི སཉྙིནོ ཧོནྟི, ཏེ པན ‘‘ནིབྦཱནཾ ནཱམ ཨིད’’ནྟིཔི ན ཛཱནནྟི. ནིཝུཏཱནནྟི ཀིལེསནཱིཝརཎེན ནིཝུཏཱནཾ པརིཡོནདྡྷཱནཾ. ཨནྡྷཀཱརོ ཨཔསྶཏནྟི ཨཔསྶནྟཱནཾ ཨནྡྷཀཱརོ ཧོཏི. ཀིཾ ཏཾ ཨེཝཾ ཧོཏི? ནིབྦཱནཾ ཝཱ ནིབྦཱནདསྶནཾ ཝཱ ཨཔསྶནྟཱནཉྷི བཱལཱནཾ ནིབྦཱནམྤི ནིབྦཱནདསྶནམྤི ཀཱལ༹མེགྷཨཝཙྪཱདིཏཾ ཝིཡ ཙནྡམཎྜལཾ ཀཊཱཧེན པཊིཀུཛྫིཏཔཏྟོ ཝིཡ ཙ ནིཙྩཀཱལཾ ཏམོ ཙེཝ ཨནྡྷཀཱརོ ཙ སམྤཛྫཏི.

སཏཉྩ ཝིཝཊཾ ཧོཏི, ཨཱལོཀོ པསྶཏཱམིཝཱཏི སཏཉྩ སཔྤུརིསཱནཾ པཉྙཱདསྶནེན པསྶནྟཱནཾ ནིབྦཱནཾ ཨཱལོཀོ ཝིཡ ཝིཝཊཾ ཧོཏི. སནྟིཀེ ན ཝིཛཱནནྟི, མགཱ དྷམྨསྶ ཨཀོཝིདཱཏི ཡཾ ཨཏྟནོ སརཱིརེ ཀེསེ ཝཱ ལོམཱདཱིསུ ཝཱ ཨཉྙཏརཀོཊྛཱསཾ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཨནནྟརམེཝ ཨདྷིགནྟབྦཏོ ཨཏྟནོ ཝཱ ཁནྡྷཱནཾ ནིརོདྷམགྒཏོ སནྟིཀེ ནིབྦཱནཾ. ཏཾ ཨེཝཾ སནྟིཀེ སམཱནམྤི མགྒབྷཱུཏཱ ཛནཱ མགྒཱམགྒདྷམྨསྶ ཙཏུསཙྩདྷམྨསྶ ཝཱ ཨཀོཝིདཱ ན ཛཱནནྟི.

མཱརདྷེཡྻཱནུཔནྣེཧཱིཏི ཏེབྷཱུམཀཝཊྚཾ མཱརསྶ ནིཝཱསཊྛཱནཾ ཨནུཔནྣེཧི. ཀོ ནུ ཨཉྙཏྲ ཨརིཡེབྷཱིཏི ཋཔེཏྭཱ ཨརིཡེ ཀོ ནུ ཨཉྙོ ནིབྦཱནཔདཾ ཛཱནིཏུཾ ཨརཧཏི. སམྨདཉྙཱཡ པརིནིབྦནྟཱིཏི ཨརཧཏྟཔཉྙཱཡ སམྨཱ ཛཱནིཏྭཱ ཨནནྟརམེཝ ཨནཱསཝཱ ཧུཏྭཱ ཀིལེསཔརིནིབྦཱནེན པརིནིབྦནྟི. ཨཐ ཝཱ སམྨདཉྙཱཡ ཨནཱསཝཱ ཧུཏྭཱ ཨནྟེ ཁནྡྷཔརིནིབྦཱནེན པརིནིབྦཱཡནྟི.

༤-༡༢. དུཏིཡརཱུཔཱརཱམསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༣༧-༡༤༥. ཙཏུཏྠཾ སུདྡྷིཀཾ ཀཏྭཱ དེསིཡམཱནེ བུཛ྄ཛྷནཀཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡེན ཝུཏྟཾ. པཉྩམཱདཱིནི ཏཐཱ ཏཐཱ བུཛ྄ཛྷནྟཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡེན ཝུཏྟཱནི. ཨཏྠོ པན ཏེསཾ པཱཀཊོཡེཝཱཏི.

དེཝདཧཝགྒོ ཙུདྡསམོ.

༡༥. ནཝཔུརཱཎཝགྒོ

༡. ཀམྨནིརོདྷསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༤༦. ནཝཔུརཱཎཝགྒསྶ པཋམེ ནཝཔུརཱཎཱནཱིཏི ནཝཱནི ཙ པུརཱཎཱནི ཙ. ཙཀྑུ, བྷིཀྑཝེ, པུརཱཎཀམྨནྟི ན ཙཀྑུ པུརཱཎཾ, ཀམྨམེཝ པུརཱཎཾ, ཀམྨཏོ པན ནིབྦཏྟཏྟཱ པཙྩཡནཱམེན ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. ཨབྷིསངྑཏནྟི པཙྩཡེཧི ཨབྷིསམཱགནྟྭཱ ཀཏཾ. ཨབྷིསཉྩེཏཡིཏནྟི ཙེཏནཱཡ པཀཔྤིཏཾ. ཝེདནིཡཾ དཊྛབྦནྟི ཝེདནཱཡ ཝཏྠཱུཏི པསྶིཏབྦཾ. ནིརོདྷཱ ཝིམུཏྟིཾ ཕུསཏཱིཏི ཨིམསྶ ཏིཝིདྷསྶ ཀམྨསྶ ནིརོདྷེན ཝིམུཏྟིཾ ཕུསཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏཱིཏི ཨཡཾ ཏསྶཱ ཝིམུཏྟིཡཱ ཨཱརམྨཎབྷཱུཏོ ནིརོདྷོ ཀམྨནིརོདྷོཏི ཝུཙྩཏི. ཨིཏི ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ པུབྦབྷཱགཝིཔསྶནཱ ཀཐིཏཱ.

༢-༥. ཨནིཙྩནིབྦཱནསཔྤཱཡསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༤༧-༡༥༠. དུཏིཡེ ནིབྦཱནསཔྤཱཡནྟི ནིབྦཱནསྶ སཔྤཱཡཾ ཨུཔཀཱརཔཊིཔདཾ. ཏཏིཡཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. པཊིཔཱཊིཡཱ པན ཙཏཱུསུཔི ཨེཏེསུ སུཏྟེསུ སཧ ཝིཔསྶནཱཡ ཙཏྟཱརོ མགྒཱ ཀཐིཏཱ.

༦-༧. ཨནྟེཝཱསིཀསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༥༡-༡༥༢. ཚཊྛེ ཨནནྟེཝཱསིཀནྟི ཨནྟོ ཝསནཀཀིལེསཝིརཧིཏཾ. ཨནཱཙརིཡཀནྟི ཨཱཙརཎཀཀིལེསཝིརཧིཏཾ. ཨནྟསྶ ཝསནྟཱིཏི ཨནྟོ ཨསྶ ཝསནྟི. ཏེ ནཾ སམུདཱཙརནྟཱིཏི ཏེ ཨེཏཾ ཨདྷིབྷཝནྟི ཨཛ྄ཛྷོཏྠརནྟི སིཀྑཱཔེནྟི ཝཱ. ‘‘ཨེཝཾ ཝེཛྫཀམྨཾ ཀརོཧི, ཨེཝཾ དཱུཏཀམྨ’’ནྟི ཨིཏི སིཀྑཱཔནསངྑཱཏེན སམུདཱཙརཎཏྠེནསྶ ཏེ ཨཱཙརིཡཱ ནཱམ ཧོནྟི, ཏེཧི ཨཱཙརིཡེཧི སཱཙརིཡཀོཏི ཝུཙྩཏི. སེསམེཏྠ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. སཏྟམཾ ཧེཊྛཱ ཀཐིཏནཡམེཝ.

༨. ཨཏྠིནུཁོཔརིཡཱཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༥༣. ཨཊྛམེ ཡཾ པརིཡཱཡཾ ཨཱགམྨཱཏི ཡཾ ཀཱརཎཾ ཨཱགམྨ. ཨཉྙཏྲེཝ སདྡྷཱཡཱཏི ཝིནཱ སདྡྷཱཡ སདྡྷཾ ཨཔནེཏྭཱ. ཨེཏྠ ཙ སདྡྷཱཏི ན པཙྩཀྑཱ སདྡྷཱ. ཡོ པན པརསྶ ཨེཝཾ ཀིར ཨེཝཾ ཀིརཱཏི ཀཐེནྟསྶ སུཏྭཱ ཨུཔྤནྣོ སདྡཧནཱཀཱརོ, ཏཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ. རུཙིཨཱདཱིསུཔི རུཙཱཔེཏྭཱ ཁམཱཔེཏྭཱ ཨཏྠེཏནྟི གཧཎཱཀཱརོ རུཙི ནཱམ, ཨེཝཾ ཀིར བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨནུསྶཝནཾ ཨནུསྶཝོ, ནིསཱིདིཏྭཱ ཨེཀཾ ཀཱརཎཾ ཙིནྟེནྟསྶ ཀཱརཎཾ ཨུཔཊྛཱཏི, ཨེཝཾ ཨུཔཊྛིཏསྶ ཨཏྠེཏནྟི གཧཎཾ ཨཱཀཱརཔརིཝིཏཀྐོ ནཱམ, ཀཱརཎཝིཏཀྐོཏི ཨཏྠོ. ཀཱརཎཾ ཙིནྟེནྟསྶ པཱཔིཀཱ ལདྡྷི ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཾ ཨཏྠེསཱཏི གཧཎཱཀཱརོ དིཊྛིནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟི ནཱམ. ཨཉྙཾ བྱཱཀརེཡྻཱཏི ཨིམཱནི པཉྩ ཋཱནཱནི མུཉྩིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ བྱཱཀརེཡྻ. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ སེཁཱསེཁཱནཾ པཙྩཝེཀྑཎཱ ཀཐིཏཱ.

༩-༡༠. ཨིནྡྲིཡསམྤནྣསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༥༤-༡༥༥. ནཝམེ ཨིནྡྲིཡསམྤནྣོཏི པརིཔུཎྞིནྡྲིཡོ. ཏཏྠ ཡེན ཚ ཨིནྡྲིཡཱནི སམྨསིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྟཾ, སོ ཏེཧི ནིབྦིསེཝནེཧི ཨིནྡྲིཡེཧི སམནྣཱགཏཏྟཱ, ཙཀྑཱདཱིནི ཝཱ ཚ ཨིནྡྲིཡཱནི སམྨསནྟསྶ ཨུཔྤནྣེཧི སདྡྷཱདཱིཧི ཨིནྡྲིཡེཧི སམནྣཱགཏཏྟཱ པརིཔུཎྞིནྡྲིཡོ ནཱམ ཧོཏི, ཏཾ སནྡྷཱཡ བྷགཝཱ ཙཀྑུནྡྲིཡེ ཙེཏིཨཱདིནཱ ནཡེན དེསནཾ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁོ བྷིཀྑུ ཨིནྡྲིཡསམྤནྣོ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ. དསམཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ནཝཔུརཱཎཝགྒོ པཉྩདསམོ.

ཏཏིཡོ པཎྞཱསཀོ.

༡༦. ནནྡིཀྑཡཝགྒོ

༡-༤. ཨཛ྄ཛྷཏྟནནྡིཀྑཡསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༥༦-༡༥༩. ནནྡིཀྑཡཝགྒསྶ པཋམེ ནནྡིཀྑཡཱ རཱགཀྑཡོ, རཱགཀྑཡཱ ནནྡིཀྑཡོཏི ནནྡིཡཱ ཙ རཱགསྶ ཙ ཨཏྠཏོ ཨེཀཏྟཱ ཝུཏྟཾ. སུཝིམུཏྟནྟི ཨརཧཏྟཕལཝིམུཏྟིཝསེན སུཊྛུ ཝིམུཏྟཾ. སེསམེཏྠ དུཏིཡཱདཱིསུ ཙ ཨུཏྟཱནམེཝ.

༥-༦. ཛཱིཝཀམྦཝནསམཱདྷིསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༦༠-༡༦༡. པཉྩམཾ སམཱདྷིཝིཀལཱནཾ, ཚཊྛཾ པཊིསལླཱནཝིཀལཱནཾ ཙིཏྟེཀགྒཏཉྩ ཀཱཡཝིཝེཀཉྩ ལབྷནྟཱནཾ ཨེཏེསཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཕཱཏིཾ གམིསྶཏཱིཏི ཉཏྭཱ ཀཐིཏཾ. ཏཏྠ ཨོཀྑཱཡཏཱིཏི (པཙྩཀྑཱཡཏི) པཉྙཱཡཏི པཱཀཊཾ ཧོཏི. ཨིཏི དྭཱིསུཔི ཨེཏེསུ སཧ ཝིཔསྶནཱཡ ཙཏྟཱརོ མགྒཱ ཀཐིཏཱ.

༧-༩. ཀོཊྛིཀཨནིཙྩསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༦༢-༡༦༤. སཏྟམཱདཱིསུ ཏཱིསུ ཐེརསྶ ཝིམུཏྟིཔརིཔཱཙནིཡཱ དྷམྨཱཝ ཀཐིཏཱ.

༡༠-༡༢. མིཙྪཱདིཊྛིཔཧཱནསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༦༥-༡༦༧. དསམཱདཱིནི ཏཱིཎི པཱཊིཡེཀྐེན པུགྒལཛ྄ཛྷཱསཡཝསེན ཝུཏྟཱནི. ཏེསཾ ཨཏྠོ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོཏི.

ནནྡིཀྑཡཝགྒོ སོལསམོ.

༡༧. སཊྛིཔེཡྻཱལཝགྒོ

༡-༦༠. ཨཛ྄ཛྷཏྟཨནིཙྩཚནྡསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༦༨-༢༢༧. ཏདནནྟརོ སཊྛིཔེཡྻཱལོ ནཱམ ཧོཏི, སོ ཨུཏྟཱནཏྠོཝ. ཡཱནི པནེཏྠ སཊྛི སུཏྟཱནི ཝུཏྟཱནི, ཏཱནི ‘‘ཚནྡོ པཧཱཏབྦོ’’ཏི ཨེཝཾ ཏསྶ ཏསྶེཝ པདསྶ ཝསེན བུཛ྄ཛྷནཀཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཝསེན ཝུཏྟཱནི. ཨིཏི སབྦཱནི ཏཱནི པཱཊིཡེཀྐེན པུགྒལཛ྄ཛྷཱསཡཝསེན ཀཐིཏཱནི. ཨེཀེཀསུཏྟཔརིཡོསཱནེ ཙེཏྠ སཊྛི སཊྛི བྷིཀྑཱུ ཨརཧཏྟཾ པཏྟཱཏི.

སཊྛིཔེཡྻཱལཝགྒོ.

༡༨. སམུདྡཝགྒོ

༡. པཋམསམུདྡསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༢༨. སམུདྡཝགྒསྶ པཋམེ ཙཀྑུ, བྷིཀྑཝེ, པུརིསསྶ སམུདྡོཏི ཡདི དུཔྤཱུརཎཊྛེན ཡདི ཝཱ སམུདྡནཊྛེན སམུདྡོ, ཙཀྑུམེཝ སམུདྡོ. ཏསྶ ཧི པཐཝིཏོ ཡཱཝ ཨཀནིཊྛབྲཧྨལོཀཱ ནཱིལཱདིཨཱརམྨཎཾ སམོསརནྟཾ པརིཔུཎྞབྷཱཝཾ ཀཱཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཨེཝཾ དུཔྤཱུརཎཊྛེནཔི སམུདྡོ. ཙཀྑུ ཙ ཏེསུ ཏེསུ ནཱིལཱདཱིསུ ཨཱརམྨཎེསུ སམུདྡཏི, ཨསཾཝུཏཾ ཧུཏྭཱ ཨོསརམཱནཾ ཀིལེསུཔྤཏྟིཡཱ ཀཱརཎབྷཱཝེན སདོསགམནེན གཙྪཏཱིཏི སམུདྡནཊྛེནཔི སམུདྡོ. ཏསྶ རཱུཔམཡོ ཝེགོཏི སམུདྡསྶ ཨཔྤམཱཎོ ཨཱུམིམཡོ ཝེགོ ཝིཡ ཏསྶཱཔི ཙཀྑུསམུདྡསྶ སམོསརནྟསྶ ནཱིལཱདིབྷེདསྶ ཨཱརམྨཎསྶ ཝསེན ཨཔྤམེཡྻོ རཱུཔམཡོ ཝེགོ ཝེདིཏབྦོ. ཡོ ཏཾ རཱུཔམཡཾ ཝེགཾ སཧཏཱིཏི ཡོ ཏཾ ཙཀྑུསམུདྡེ སམོསཊཾ རཱུཔམཡཾ ཝེགཾ, མནཱཔེ རཱུཔེ རཱགཾ, ཨམནཱཔེ དོསཾ, ཨསམཔེཀྑིཏེ མོཧནྟི ཨེཝཾ རཱགཱདིཀིལེསེ ཨནུཔྤཱདེནྟོ ཨུཔེཀྑཀབྷཱཝེན སཧཏི.

སཨཱུམིནྟིཨཱདཱིསུ ཀིལེསཨཱུམཱིཧི སཨཱུམིཾ. ཀིལེསཱཝཊྚེཧི སཱཝཊྚཾ. ཀིལེསགཱཧེཧི སགཱཧཾ. ཀིལེསརཀྑསེཧི སརཀྑསཾ. ཀོདྷཱུཔཱཡཱསསྶ ཙ ཝསེན སཨཱུམིཾ. ཝུཏཉྷེཏཾ ‘‘ཨཱུམིབྷཡནྟི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཀོདྷཱུཔཱཡཱསསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟི (ཨིཏིཝུ. ༡༠༩; མ. ནི. ༢.༡༦༢; ཨ. ནི. ༤.༡༢༢). ཀཱམགུཎཝསེན སཱཝཊྚཾ. ཝུཏཉྷེཏཾ ‘‘ཨཱཝཊྚགྒཱཧོཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩནྣེཏཾ ཀཱམགུཎཱནཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟི (སཾ. ནི. ༤.༢༤༡). མཱཏུགཱམཝསེན སགཱཧཾ སརཀྑསཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ‘‘གཱཧརཀྑསོཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏུགཱམསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟི (ཨིཏིཝུ. ༡༠༩). སེསཝཱརེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སབྷཡཾ དུཏྟརཾ ཨཙྩཏརཱིཏི ཨཱུམིབྷཡེན སབྷཡཾ དུརཏིཀྐམཾ ཨཏིཀྐམི. ལོཀནྟགཱུཏི སངྑཱརལོཀསྶ ཨནྟཾ གཏོ. པཱརགཏོཏི ཝུཙྩཏཱིཏི ནིབྦཱནཾ གཏོཏི ཀཐཱིཡཏི.

༢-༣. དུཏིཡསམུདྡསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༢༢༩-༢༣༠. དུཏིཡེ སམུདྡོཏི སམུདྡནཊྛེན སམུདྡོ, ཀིལེདནཊྛེན ཏེམནཊྛེནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡེབྷུཡྻེནཱཏི ཋཔེཏྭཱ ཨརིཡསཱཝཀེ. སམུནྣཱཏི ཀིལིནྣཱ ཏིནྟཱ ནིམུགྒཱ. ཏནྟཱཀུལཀཛཱཏཱཏིཨཱདི ཧེཊྛཱ ཝིཏྠཱརིཏམེཝ. མཙྩུཛཧོཏི ཏཡོ མཙྩཱུ ཛཧིཏྭཱ ཋིཏོ. ནིརུཔདྷཱིཏི ཏཱིཧི ཨུཔདྷཱིཧི ཨནུཔདྷི. ཨཔུནབྦྷཝཱཡཱཏི ནིབྦཱནཏྠཱཡ. ཨམོཧཡཱི མཙྩུརཱཛནྟི ཡཐཱ ཏསྶ གཏིཾ ན ཛཱནཱཏི, ཨེཝཾ མཙྩུརཱཛཱནཾ མོཧེཏྭཱ གཏོ. ཏཏིཡཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

༤-༦. ཁཱིརརུཀྑོཔམསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༢༣༡-༢༣༣. ཙཏུཏྠེ ཨཔྤཧཱིནཊྛེན ཨཏྠི, ཏེནེཝཱཧ སོ ཨཔྤཧཱིནོཏི. པརིཏྟཱཏི, པབྦཏམཏྟམྤི རཱུཔཾ ཨནིཊྛཾ ཨརཛནཱིཡཾ པརིཏྟཾ ནཱམ ཧོཏི, ཨེཝརཱུཔཱཔིསྶ རཱུཔཱ ཙིཏྟཾ པརིཡཱདིཡནྟཱིཏི དསྶེཏི. ཀོ པན ཝཱདོ ཨདྷིམཏྟཱནནྟི ཨིཊྛཱརམྨཎཾ པནསྶ རཛནཱིཡཾ ཝཏྠུ ཙིཏྟཾ པརིཡཱདིཡཏཱིཏི ཨེཏྠ ཀཱ ཀཐཱ? ཨེཏྠ ཙ ནཁཔིཊྛིཔམཱཎམྤི མཎིམུཏྟཱདི རཛནཱིཡཾ ཝཏྠུ ཨདྷིམཏྟཱརམྨཎམེཝཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. དཧརོཏིཨཱདཱིནི ཏཱིཎིཔི ཨཉྙམཉྙཝེཝཙནཱནེཝ. ཨཱབྷིནྡེཡྻཱཏི པཧརེཡྻ པདཱལེཡྻ ཝཱ. པཉྩམེ ཏདུབྷཡནྟི ཏཾ ཨུབྷཡཾ. ཚཊྛཾ ཨུཏྟཱནམེཝ.

༧. ཨུདཱཡཱིསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༣༤. སཏྟམེ ཨནེཀཔརིཡཱཡེནཱཏི ཨནེཀེཧི ཀཱརཎེཧི. ཨིཏིཔཱཡནྟི ཨིཏིཔི ཨཡཾ. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཨནིཙྩེན ཨནཏྟལཀྑཎཾ ཀཐིཏཾ.

༨. ཨཱདིཏྟཔརིཡཱཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༣༥. ཨཊྛམེ ཨནུབྱཉྫནསོ ནིམིཏྟགྒཱཧོཏི ‘‘ཧཏྠཱ སོབྷནཱ པཱདཱ སོབྷནཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨནུབྱཉྫནཝསེན ནིམིཏྟགྒཱཧོ. ནིམིཏྟགྒཱཧོཏི ཧི སཾསནྡེཏྭཱ གཧཎཾ, ཨནུབྱཉྫནགྒཱཧོཏི ཝིབྷཏྟིགཧཎཾ. ནིམིཏྟགྒཱཧོ ཀུམྦྷཱིལསདིསོ སབྦམེཝ གཎྷཱཏི, ཨནུབྱཉྫནགྒཱཧོ རཏྟཔཱསདིསོ ཝིབྷཛིཏྭཱ ཧཏྠཔཱདཱདཱིསུ ཏཾ ཏཾ ཀོཊྛཱསཾ. ཨིམེ པན དྭེ གཱཧཱ ཨེཀཛཝནཝཱརེཔི ལབྦྷནྟི, ནཱནཱཛཝནཝཱརེ ཝཏྟབྦམེཝ ནཏྠི.

ནིམིཏྟསྶཱདགཐིཏནྟི ནིམིཏྟསྶཱདེན གནྠིཏཾ བདྡྷཾ. ཝིཉྙཱཎནྟི ཀམྨཝིཉྙཱཎཾ. ཏསྨིཾ ཙེ སམཡེ ཀཱལཾ ཀརེཡྻཱཏི ན ཀོཙི སཾཀིལིཊྛེན ཙིཏྟེན ཀཱལཾ ཀརོནྟོ ནཱམ ཨཏྠི. སབྦསཏྟཱནཉྷི བྷཝངྒེནེཝ ཀཱལཀིརིཡཱ ཧོཏི. ཀིལེསབྷཡཾ པན དསྶེནྟོ ཨེཝམཱཧ. སམཡཝསེན ཝཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. ཙཀྑུདྭཱརསྨིཉྷི ཨཱཔཱཐགཏེ ཨཱརམྨཎེ རཏྟཙིཏྟཾ ཝཱ དུཊྛཙིཏྟཾ ཝཱ མཱུལ༹ྷཙིཏྟཾ ཝཱ ཨཱརམྨཎརསཾ ཨནུབྷཝིཏྭཱ བྷཝངྒཾ ཨོཏརཏི, བྷཝངྒེ ཋཏྭཱ ཀཱལཀིརིཡཾ ཀརོཏི. ཏསྨིཾ སམཡེ ཀཱལཾ ཀརོནྟསྶ དྭེཝ གཏིཡོ པཱཊིཀངྑཱ, ཨིམསྶ སམཡསྶ ཝསེནེཏཾ ཝུཏྟཾ.

ཨིམཾ ཁྭཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱདཱིནཝནྟི ཨིམཾ ཨནེཀཱནི ཝསྶསཏསཧསྶཱནི ནིརཡེ ཨནུབྷཝིཏབྦཾ དུཀྑཾ སམྤསྶམཱནོ ཨེཝཾ ཝདཱམི ཏཏྟཱཡ ཨཡོསལཱཀཱཡ ཨཀྑཱིནི ཨཉྫཱཔེཏུཀཱམོཏི. ཨིམིནཱ ནཡེན སབྦཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཡོསངྐུནཱཏི ཨཡསཱུལེན. སམྤལིམཊྛནྟི དྭེཔི ཀཎྞཙྪིདྡཱནི ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ པཐཝིཡཾ ཨཱཀོཊནཝསེན སམྤལིམཊྛཾ.

ཏཏིཡཝཱརེ སམྤལིམཊྛནྟི ནཁཙྪེདནཾ པཝེསེཏྭཱ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ སཧདྷུནཊྛེན ཚིནྡིཏྭཱ པཱཏནཝསེན སམྤལིམཊྛཾ. ཙཏུཏྠཝཱརེ སམྤལིམཊྛནྟི བནྡྷནམཱུལཾ ཚེཏྭཱ པཱཏནཝསེན སམྤལིམཊྛཾ. པཉྩམཝཱརེ སམྤལིམཊྛནྟི ཏིཁིཎཱཡ སཏྟིཡཱ ཀཱཡཔསཱདཾ ཨུཔྤཱཊེཏྭཱ པཏནཝསེན སམྤལིམཊྛཾ. སཏྟིཡཱཏི ཨེཏྠ མཧཏཱི དཎྜཀཝཱསི ཝེདིཏབྦཱ. སོཏྟནྟི ནིཔཛྫིཏྭཱ ནིདྡོཀྐམནཾ. ཡཐཱརཱུཔཱནཾ ཝིཏཀྐཱནཾ ཝསཾ གཏོ སངྒྷཾ བྷིནྡེཡྻཱཏི ཨིམིནཱ ཝིཏཀྐཱནཾ ཡཱཝ སངྒྷབྷེདཱ པཱཔཀམྨཱཝཧནཏཱ དསྶིཏཱ. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝ.

༩-༡༠. པཋམཧཏྠཔཱདོཔམསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༢༣༦-༢༣༧. ནཝམེ ཧཏྠེསུ, བྷིཀྑཝེ, སཏཱིཏི ཧཏྠེསུ ཝིཛྫམཱནེསུ. དསམེ ན ཧོཏཱིཏི ཝུཙྩམཱནེ བུཛ྄ཛྷནཀཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཝསེན ཝུཏྟཾ. དྭཱིསུཔི ཙེཏེསུ ཝིཔཱཀསུཁདུཀྑམེཝ དསྶེཏྭཱ ཝཊྚཝིཝཊྚཾ ཀཐིཏནྟི.

སམུདྡཝགྒོ ནིཊྛིཏོ.

༡༩. ཨཱསཱིཝིསཝགྒོ

༡. ཨཱསཱིཝིསོཔམསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༣༨. ཨཱསཱིཝིསཝགྒསྶ པཋམེ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསཱིཏི ཨེཀཙཱརིཀདྭིཙཱརིཀཏིཙཱརིཀཙཏུཙཱརིཀཔཉྩཙཱརིཀེ སབྷཱགཝུཏྟིནོ ཀཱརཀེ ཡུཏྟཔཡུཏྟེ སབྦེཔི དུཀྑལཀྑཎཀམྨཊྛཱནིཀེ པརིཝཱརེཏྭཱ ནིསིནྣེ ཡོགཱཝཙརེ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི. ཨིདཉྷི སུཏྟཾ པུགྒལཛ྄ཛྷཱསཡེན ཝུཏྟཾ. པུགྒལེསུཔི ཝིཔཉྩིཏཉྙཱུནཾ དིསཱཝཱསིཀཱནཾ དུཀྑལཀྑཎཀམྨཊྛཱནིཀཱནཾ ཨུཔཊྛཱནཝེལཱཡ ཨཱགནྟྭཱ སཏྠཱརཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ནིསིནྣཱནཾ ཝསེན ཝུཏྟཾ. ཨེཝཾ སནྟེཔི ཨུགྒྷཊིཏཉྙཱུཨཱདཱིནཾ ཙཏུནྣམྤི པུགྒལཱནཾ པཙྩཡབྷཱུཏམེཝེཏཾ. ཨུགྒྷཊིཏཉྙཱུ པུགྒལོ ཧི ཨིམསྶ སུཏྟསྶ མཱཏིཀཱནིཀྑེཔེནེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིསྶཏི, ཝིཔཉྩིཏཉྙཱུ མཱཏིཀཱཡ ཝིཏྠཱརབྷཱཛནེན, ནེཡྻཔུགྒལོ ཨིམམེཝ སུཏྟཾ སཛ྄ཛྷཱཡནྟོ པརིཔུཙྪནྟོ ཡོནིསོ མནསིཀརོནྟོ ཀལྱཱཎམིཏྟེ སེཝནྟོ བྷཛནྟོ པཡིརུཔཱསནྟོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིསྶཏི. པདཔརམསྶེཏཾ སུཏྟཾ ཨནཱགཏེ ཝཱསནཱ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨེཝཾ སབྦེསམྤི ཨུཔཀཱརབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ བྷགཝཱ སིནེརུཾ ཨུཀྑིཔནྟོ ཝིཡ ཨཱཀཱསཾ ཝིཏྠཱརེནྟོ ཝིཡ ཙཀྐཝཱལ༹པབྦཏཾ ཀམྤེནྟོ ཝིཡ ཙ མཧནྟེན ཨུསྶཱཧེན སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེཏི ཨིམཾ ཨཱསཱིཝིསོཔམསུཏྟཾ ཨཱརབྷི.

ཏཏྠ ཙཏྟཱརོ ཨཱསཱིཝིསཱཏི ཀཊྛམུཁོ, པཱུཏིམུཁོ, ཨགྒིམུཁོ, སཏྠམུཁོཏི ཨིམེ ཙཏྟཱརོ. ཏེསུ ཀཊྛམུཁེན དཊྛསྶ སཀལསརཱིརཾ སུཀྑཀཊྛཾ ཝིཡ ཐདྡྷཾ ཧོཏི, སནྡྷིཔབྦེསུ ཨདྷིམཏྟཾ ཨཡསཱུལསམཔྤིཏཾ ཝིཡ ཏིཊྛཏི. པཱུཏིམུཁེན དཊྛསྶ པཀྐཔཱུཏིཔནསཾ ཝིཡ ཝིཔུབྦཀབྷཱཝཾ ཨཱཔཛྫིཏྭཱ པགྒྷརཏི, ཙངྒཝཱརེ པཀྑིཏྟཨུདཀཾ ཝིཡ ཧོཏི. ཨགྒིམུཁེན དཊྛསྶ སཀལསརཱིརཾ ཛྷཱཡིཏྭཱ བྷསྨམུཊྛི ཝིཡ ཐུསམུཊྛི ཝིཡ ཙ ཝིཔྤཀིརཱིཡཏི. སཏྟམུཁེན དཊྛསྶ སཀལསརཱིརཾ བྷིཛྫཏི, ཨསནིཔཱཏཊྛཱནཾ ཝིཡ མཧཱནིཁཱདནེན ཁཏསནྡྷིམུཁཾ ཝིཡ ཙ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཝིསཝསེན ཝིབྷཏྟཱ ཙཏྟཱརོ ཨཱསཱིཝིསཱ.

ཝིསཝེགཝིཀཱརེན པནེཏེ སོལ༹ས ཧོནྟི. ཀཊྛམུཁོ ཧི དཊྛཝིསོ, དིཊྛཝིསོ, ཕུཊྛཝིསོ, ཝཱཏཝིསོཏི ཙཏུབྦིདྷོ ཧོཏི. ཏེན ཧི དཊྛམྤི དིཊྛམྤི ཕུཊྛམྤི ཏསྶ ཝཱཏེན པཧཊམྤི སརཱིརཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརེན ཐདྡྷཾ ཧོཏི. སེསེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོཏི. ཨེཝཾ ཝིསཝེགཝིཀཱརཝསེན སོལ༹ས ཧོནྟི.

པུན པུགྒལཔཎྞཏྟིཝསེན ཙཏུསཊྛི ཧོནྟི. ཀཐཾ? ཀཊྛམུཁེསུ ཏཱཝ དཊྛཝིསོ ཙ ཨཱགཏཝིསོ ནོ གྷོརཝིསོ, གྷོརཝིསོ ནོ ཨཱགཏཝིསོ, ཨཱགཏཝིསོ ཙེཝ གྷོརཝིསོ ཙ, ནེཝཱགཏཝིསོ ན གྷོརཝིསོཏི ཙཏུབྦིདྷོ ཧོཏི. ཏཏྠ ཡསྶ ཝིསཾ སམྤཛྫལིཏཏིཎུཀྐཱཡ ཨགྒི ཝིཡ སཱིགྷཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ཨཀྑཱིནི གཧེཏྭཱ ཁནྡྷཾ གཧེཏྭཱ སཱིསཾ གཧེཏྭཱ ཋིཏནྟི ཝཏྟབྦཏཾ ཨཱཔཛྫཏི མཎིསཔྤཱདཱིནཾ ཝིསཾ ཝིཡ, མནྟཾ པན པརིཝཏྟེཏྭཱ ཀཎྞཝཱཏཾ དཏྭཱ དཎྜཀེན པཧཊམཏྟེ ཨོཏརིཏྭཱ དཊྛཊྛཱནེཡེཝ ཏིཊྛཏི, ཨཡཾ ཨཱགཏཝིསོ ནོ གྷོརཝིསོ ནཱམ. ཡསྶ པན ཝིསཾ སཎིཀཾ ཨབྷིརུཧཏི, ཨཱརུལ༹ྷཱརུལ༹ྷཊྛཱནེ པན ཨཡཾ སཱིཏཨུདཀཾ ཝིཡ ཧོཏི ཨུདཀསཔྤཱདཱིནཾ ཝིསཾ ཝིཡ, དྭཱདསཝསྶཙྩཡེནཱཔི ཀཎྞཔིཊྛིཁནྡྷཔིཊྛིཀཱདཱིསུ གཎྜཔིལ༹ཀཱདིཝསེན པཉྙཱཡཏི, མནྟཔརིཝཏྟནཱདཱིསུ ཙ ཀཡིརམཱནཱསུ སཱིགྷཾ ན ཨོཏརཏི, ཨཡཾ གྷོརཝིསོ ནོ ཨཱགཏཝིསོ ནཱམ. ཡསྶ པན ཝིསཾ སཱིགྷཾ ཨབྷིརུཧཏི, ན སཱིགྷཾ ཨོཏརཏི ཨནེལ༹ཀསཔྤཱདཱིནཾ ཝིསཾ ཝིཡ, ཨཡཾ ཨཱགཏཝིསོ ཙེཝ གྷོརཝིསོ ཙ. ཡསྶ པན ཝིསཾ མནྡཾ ཧོཏི, ཨོཏཱརིཡམཱནམྤི སུཁེནེཝ ཨོཏརཏི ནཱིལསཔྤདྷམྨནིསཔྤཱདཱིནཾ ཝིསཾ ཝིཡ, ཨཡཾ ནེཝཱགཏཝིསོ ན གྷོརཝིསོ ནཱམ. ཨིམིནཱ ཨུཔཱཡེན ཀཊྛམུཁེ དཊྛཝིསཱདཡོ པཱུཏིམུཁཱདཱིསུ ཙ དཊྛཝིསཱདཡོ ཝེདིཏབྦཱཏི. ཨེཝཾ པུགྒལཔཎྞཏྟིཝསེན ཙཏུསཊྛི.

ཏེསུ ‘‘ཨཎྜཛཱ ནཱགཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (སཾ. ནི. ༣.༣༤༢-༣༤༤) ཡོནིཝསེན ཨེཀེཀཾ ཙཏུདྷཱ ཝིབྷཛིཏྭཱ ཚཔཎྞཱསཱདྷིཀཱནི དྭེ སཏཱནི ཧོནྟི. ཏེ ཛལཛཱཐལཛཱཏི དྭིགུཎིཏཱ དྭཱདསཱདྷིཀཱནི པཉྩསཏཱནི ཧོནྟི, ཏེ ཀཱམརཱུཔཨཀཱམརཱུཔཱནཾ ཝསེན དྭིགུཎིཏཱ ཙཏུཝཱིསཱདྷིཀསཧསྶསངྑཱ ཧོནྟི. པུན གཏམགྒསྶ པཊིལོམཏོ སཾཁིཔྤམཱནཱ ཀཊྛམུཁཱདིཝསེན ཙཏྟཱརོཝ ཧོནྟཱིཏི. ཏེ སནྡྷཱཡ བྷགཝཱ ‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཨཱསཱིཝིསཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཀུལཝསེན ཧི ཨེཏེ གཧིཏཱ.

ཏཏྠ ཨཱསཱིཝིསཱཏི ཨཱསིཏྟཝིསཱཏིཔི ཨཱསཱིཝིསཱ, ཨསིཏཝིསཱཏིཔི ཨཱསཱིཝིསཱ, ཨསིསདིསཝིསཱཏིཔི ཨཱསཱིཝིསཱ. ཨཱསིཏྟཝིསཱཏི སཀལཀཱཡེ ཨཱསིཉྩིཏྭཱ ཝིཡ ཋཔིཏཝིསཱ, པརསྶ ཙ ཨཏྟནོ སརཱིརེ ཙ ཨཱསིཉྩནཝིསཱཏི ཨཏྠོ. ཨསིཏཝིསཱཏི ཡཾ ཡཾ ཨེཏེཧི ཨསིཏཾ ཧོཏི པརིབྷུཏྟཾ, ཏཾ ཏཾ ཝིསམེཝ སམྤཛྫཏི, ཏསྨཱ ཨསིཏཾ ཝིསཾ ཧོཏི ཨེཏེསནྟི ཨཱསཱིཝིསཱ. ཨསིསདིསཝིསཱཏི ཨསིཝིཡ ཏིཁིཎཾ པརམམྨཙྪེདནསམཏྠཾ ཝིསཾ ཨེཏེསནྟི ཨཱསཱིཝིསཱཏི ཨེཝམེཏྠ ཝཙནཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨུགྒཏེཛཱཏི ཨུགྒཏཏེཛཱ བལཝཏེཛཱ. གྷོརཝིསཱཏི དུནྣིམྨདྡནཝིསཱ.

ཨེཝཾ ཝདེཡྻུནྟི པཊིཛགྒཱཔནཏྠཾ ཨེཝཾ ཝདེཡྻུཾ. རཱཛཱནོ ཧི ཨཱསཱིཝིསེ གཱཧཱཔེཏྭཱ – ‘‘ཏཐཱརཱུཔེ ཙོརེ ཝཱ ཨེཏེཧི ཌཾསཱཔེཏྭཱ མཱརེསྶཱམ, ནགརཱུཔརོདྷཀཱལེ པརསེནཱཡ ཝཱ ཏཾ ཁིཔིསྶཱམ, པརབལཾ ནིམྨདྡེཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ སུབྷོཛནཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཝརསཡནཾ ཨཱརུཡ྄ཧ ཨེཏེཧི ཨཏྟཱནཾ ཌཾསཱཔེཏྭཱ སཏྟཱུནཾ ཝསཾ ཨནཱགཙྪནྟཱ ཨཏྟནོ རུཙིཡཱ མརིསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱསཱིཝིསེ ཛགྒཱཔེནྟི. ཏེ ཡཾ ཙོརཾ སཧསཱཝ མཱརེཏུཾ ན ཨིཙྪནྟི, ‘‘ཨེཝམེཏེ དཱིགྷརཏྟཾ དུཀྑཔྤཏྟོ ཧུཏྭཱ མརིསྶནྟཱི’’ཏི ཨིཙྪནྟཱ ཏཾ པུརིསཾ ཨེཝཾ ཝདནྟི ཨིམེ ཏེ ཨམྦྷོ པུརིས ཙཏྟཱརོ ཨཱསཱིཝིསཱཏི.

ཏཏྠ ཀཱལེན ཀཱལནྟི ཀཱལེ ཀཱལེ. སཾཝེསེཏབྦཱཏི ནིཔཛྫཱཔེཏབྦཱ. ཨཉྙཏརོ ཝཱ ཨཉྙཏརོ ཝཱཏི ཀཊྛམུཁཱདཱིསུ ཡོ ཀོཙི. ཡཾ ཏེ ཨམྦྷོ པུརིས ཀརཎཱིཡཾ, ཏཾ ཀརོཧཱིཏི ཨིདཾ ཨཏྠཙརཀསྶ ཝཙནཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཏསྶ ཀིར པུརིསསྶ ཨེཝཾ ཨཱསཱིཝིསེ པཊིཔཱདེཏྭཱ ‘ཨཡཾ ཝོ ཨུཔཊྛཱཀོ’ཏི ཙཏཱུསུ པེལཱ༹སུ ཋཔིཏཱནཾ ཨཱསཱིཝིསཱནཾ ཨཱརོཙེནྟི. ཨཐེཀོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨཱགམྨ ཏསྶ པུརིསསྶ དཀྑིཎཔཱདཱནུསཱརེན ཨབྷིརུཧིཏྭཱ དཀྑིཎཧཏྠཾ མཎིབནྡྷཏོ པཊྛཱཡ ཝེཋེཏྭཱ དཀྑིཎཀཎྞསོཏམཱུལེ ཕཎཾ ཀཏྭཱ སུསཱུཏི ཀརོནྟོ ནིཔཛྫི. ཨཔརོ ཝཱམཔཱདཱནུསཱརེན ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ཏཐེཝ ཝཱམཧཏྠཾ ཝེཋེཏྭཱ ཝཱམཀཎྞསོཏམཱུལེ ཕཎཾ ཀཏྭཱ སུསཱུཏི ཀརོནྟོ ནིཔཛྫི, ཏཏིཡོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨབྷིམུཁཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ཀུཙྪིཾ ཝེཋེཏྭཱ གལཝཱཊཀམཱུལེ ཕཎཾ ཀཏྭཱ སུསཱུཏི ཀརོནྟོ ནིཔཛྫི, ཙཏུཏྠོ པིཊྛིབྷཱགེན ཨབྷིརུཧིཏྭཱ གཱིཝཾ ཝེཋེཏྭཱ ཨུཔརིམུདྡྷནི ཕཎཾ ཋཔེཏྭཱ སུསཱུཏི ཀརོནྟོ ནིཔཛྫི.

ཨེཝཾ ཙཏཱུསུ ཨཱསཱིཝིསེསུ སརཱིརཊྛཀེསུཡེཝ ཛཱཏེསུ ཨེཀོ ཏསྶ པུརིསསྶ ཨཏྠཙརཀཔུརིསོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ ཏེ, བྷོ པུརིས, ལདྡྷ’’ནྟི, པུཙྪི. ཏཏོ ཏེན ‘‘ཨིམེ མེ, བྷོ, ཧཏྠེསུ ཧཏྠཀཊཀཾ ཝིཡ བཱཧཱསུ ཀེཡཱུརཾ ཝིཡ ཀུཙྪིམྷི ཀུཙྪིཝེཋནསཱཊཀོ ཝིཡ ཀཎྞེསུ ཀཎྞཙཱུལི༹ཀཱ ཝིཡ གལེ མུཏྟཱཝལིཡོ ཝིཡ སཱིསེ སཱིསཔསཱདྷནཾ ཝིཡ ཀེཙི ཨལངྐཱརཝིསེསཱ རཉྙཱ དིནྣཱ’’ཏི ཝུཏྟེ སོ ཨཱཧ – ‘‘བྷོ ཨནྡྷབཱལ, མཱ ཨེཝཾ མཉྙིཏྠ ‘རཉྙཱ མེ ཏུཊྛེནེཏཾ པསཱདྷནཾ དིནྣ’ནྟི. ཏྭཾ རཉྙོ ཨཱགུཙཱརཱི ཙོརོ, ཨིམེ ཙ ཙཏྟཱརོ ཨཱསཱིཝིསཱ དུརུཔཊྛཱཧཱ དུཔྤཊིཛགྒིཡཱ, ཨེཀསྨིཾ ཨུཊྛཱཏུཀཱམེ ཨེཀོ ནྷཱཡིཏུཀཱམོ ཧོཏི, ཨེཀསྨིཾ ནྷཱཡིཏུཀཱམེ ཨེཀོ བྷུཉྫིཏུཀཱམོ, ཨེཀསྨིཾ བྷུཉྫིཏུཀཱམེ ཨེཀོ ནིཔཛྫིཏུཀཱམོ. ཏེསུ ཡསྶེཝ ཨིཙྪཱ ན པཱུརཏི, སོ ཏཏྠེཝ ཌཾསིཏྭཱ མཱརེཏཱི’’ཏི. ཨཏྠི པན, བྷོ, ཨེཝཾ སནྟེ ཀོཙི སོཏྠིམགྒོཏི? ཨཱམ, རཱཛཔུརིསཱནཾ ཝིཀྑིཏྟབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ པལཱཡནཾ སོཏྠིབྷཱཝོཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཡཾ ཏེ ཀརཎཱིཡཾ, ཏཾ ཀརོཧཱི’’ཏི ཝདེཡྻ.

ཏཾ སུཏྭཱ ཨིཏརོ ཙཏུནྣཾ ཨཱསཱིཝིསཱནཾ པམཱདཀྑཎཾ རཱཛཔུརིསེཧི ཙ པཝིཝིཏྟཾ དིསྭཱ, ཝཱམཧཏྠེན དཀྑིཎཧཏྠཾ ཝེཋེཏྭཱ, དཀྑིཎཀཎྞཙཱུལི༹ཀཱཡ ཕཎཾ ཋཔེཏྭཱ, སཡིཏཱསཱིཝིསསྶ སརཱིརཾ པརིམཛྫནྟོ ཝིཡ སཎིཀཾ ཏཾ ཨཔནེཏྭཱ, ཨེཏེནེཝ ཨུཔཱཡེན སེསེཔི ཨཔནེཏྭཱ ཏེསཾ བྷཱིཏོ པལཱཡེཡྻ. ཨཐ ནཾ ཏེ ཨཱསཱིཝིསཱ ‘‘ཨཡཾ ཨམྷཱཀཾ རཉྙཱ ཨུཔཊྛཱཀོ དིནྣོ’’ཏི ཨནུབནྡྷམཱནཱ ཨཱགཙྪེཡྻུཾ. ཨིདཾ སནྡྷཱཡ ཨཐ ཁོ སོ, བྷིཀྑཝེ, པུརིསོ བྷཱིཏོ ཙཏུནྣཾ ཨཱསཱིཝིསཱནཾ…པེ… པལཱཡེཐཱཏི ཝུཏྟཾ.

ཏསྨིཾ པན པུརིསེ ཨེཝཾ ཨཱགཏམགྒཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཨོལོཀེཏྭཱ པལཱཡནྟེ རཱཛཱ ‘‘པལཱཏོ སོ པུརིསོ’’ཏི སུཏྭཱ ‘‘ཀོ ནུ ཁོ ཏཾ ཨནུབནྡྷིཏྭཱ གྷཱཏེཏུཾ སཀྑིསྶཏཱི’’ཏི ཝིཙིནནྟོ ཏསྶེཝ པཙྩཏྠིཀེ པཉྩ ཛནེ ལབྷིཏྭཱ ‘‘གཙྪཐ ནཾ ཨནུབནྡྷིཏྭཱ གྷཱཏེཐཱ’’ཏི པེསེཡྻ. ཨཐསྶ ཨཏྠཙརཱ པུརིསཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཉཏྭཱ ཨཱརོཙེཡྻུཾ. སོ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ བྷཱིཏོ པལཱཡེཐ. ཨིམམཏྠཾ སནྡྷཱཡ ཏམེནཾ ཨེཝཾ ཝདེཡྻུནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཚཊྛོ ཨནྟརཙརོ ཝདྷཀོཏི ‘‘པཋམཾ ཨཱསཱིཝིསེཧི ཨནུབདྡྷོ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཏེ ཝཉྩེནྟོ པལཱཡི, ཨིདཱནི པཉྩཧི པཙྩཏྠིཀེཧི ཨནུབདྡྷོ སུཊྛུཏརཾ པལཱཡཏི, ན སཀྐཱ སོ ཨེཝཾ གཧེཏུཾ, ཨུཔལཱལ༹ནཱཡ པན སཀྐཱ, ཏསྨཱ དཧརཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཨེཀཏོ ཁཱདིཏྭཱ ཙ པིཝིཏྭཱ ཙ སནྠཝཾ ཨནྟརཙརཾ ཝདྷཀམསྶ པེསེཐཱ’’ཏི ཨམཙྩེཧི ཝུཏྟེན རཉྙཱ པརིཡེསིཏྭཱ པེསིཏོ ཨནྟརཙརོ ཝདྷཀོ.

སོ པསྶེཡྻ སུཉྙཾ གཱམནྟི ནིཝཏྟིཏྭཱ ཨོལོཀེནྟོ པདཾ གྷཱཡིཏྭཱ གྷཱཡིཏྭཱ ཝེགེནཱགཙྪནྟེ ཙཏྟཱརོ ཨཱསཱིཝིསེ པཉྩ ཝདྷཀེ པཙྩཏྠིཀེ ཚཊྛཉྩ ཨནྟརཙརཾ ཝདྷཀཾ ‘‘ནིཝཏྟ བྷོ, མཱ པལཱཡི, པུཏྟདཱརེན སདྡྷིཾ ཀཱམེ པརིབྷུཉྫནྟོ སུཁཾ ཝསིསྶསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ, བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ཡེན ཝཱ ཏེན ཝཱ པལཱཡནྟོ པཙྩནྟརཊྛེ ཨབྷིམུཁགཏཾ ཨེཀཾ ཚཀུཊིཀཾ སུཉྙཾ གཱམཾ པསྶེཡྻ. རིཏྟཀཉྙེཝ པཝིསེཡྻཱཏི དྷནདྷཉྙམཉྩཔཱིཋཱདཱིཧི ཝིརཧིཏཏྟཱ རིཏྟཀཉྙེཝ པཝིསེཡྻ. ཏུཙྪཀཾ སུཉྙཀནྟི ཨེཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. པརིམསེཡྻཱཏི ‘‘སཙེ པཱནཱིཡཾ བྷཝིསྶཏི, པིཝིསྶཱམི, སཙེ བྷཏྟཾ བྷཝིསྶཏི, བྷུཉྫིསྶཱམཱི’’ཏི བྷཱཛནཾ ཝིཝརིཏྭཱ ཧཏྠཾ ཨནྟོ པཝེསེཏྭཱ པརིམསེཡྻ.

ཏམེནཾ ཨེཝཾ ཝདེཡྻུནྟི ཚནྣཾ གྷརཱནཾ ཨེཀགྷརེཔི ཀིཉྩི ཨལབྷིཏྭཱ གཱམམཛ྄ཛྷེ ཨེཀོ སནྡཙྪཱཡོ རུཀྑོ ཨཏྠི, ཏཏྠ ཝངྐཕལཀཾ ཨཏྠཏཾ དིསྭཱ, ‘‘ཨིདྷ ཏཱཝ ནིསཱིདིསྶཱམཱི’’ཏི གནྟྭཱ, ཏཏྠ ནིསིནྣཾ མནྡམནྡེན ཝཱཏེན བཱིཛིཡམཱནཾ ཏཏྟཀམཏྟམྤི སུཁཾ སནྟཏོ ཨསྶཱདཡམཱནཾ, ཏམེནཾ པུརིསཾ ཀེཙིདེཝ ཨཏྠཙརཀཱ བཧི པཝཏྟིཾ ཉཏྭཱ ཨཱགཏཱ ཨེཝཾ ཝདེཡྻུཾ. ཨིདཱནི ཨམྦྷོ པུརིསཱཏི ཨམྦྷོ, པུརིས, ཨིདཱནི. ཙོརཱ གཱམགྷཱཏཀཱཏི ‘‘ཡདེཝེཏྠ ལབྷིསྶཱམ, ཏཾ གཎྷིསྶཱམ ཝཱ གྷཱཏེསྶཱམ ཝཱ’’ཏི ཨཱགཏཱ ཚ གཱམགྷཱཏཀཙོརཱ.

ཨུདཀཎྞཝནྟི གམྦྷཱིརཾ པུཐུལཾ ཨུདཀཾ. གམྦྷཱིརམྤི ཧི ཨཔུཐུལཾ, པུཐུལཾ ཝཱ ཨགམྦྷཱིརཾ, ན ཨཎྞཝོཏི ཝུཙྩཏི, ཡམྤན གམྦྷཱིརཉྩ པུཐུལཉྩ, ཏསྶེཝེཏཾ ནཱམཾ. སཱསངྐཾ སཔྤཊིབྷཡནྟི ཙཏུནྣཾ ཨཱསཱིཝིསཱནཾ པཉྩནྣཾ ཝདྷཀཱནཾ ཚཊྛསྶ ཨནྟརཙརསྶ ཚནྣཉྩ གཱམགྷཱཏཀཙོརཱནཾ ཝསེན སཱསངྐཾ སཔྤཊིབྷཡཾ. ཁེམཾ ཨཔྤཊིབྷཡནྟི ཏེསཾཡེཝ ཨཱསཱིཝིསཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝེན ཁེམཉྩ ནིབྦྷཡཉྩ ཝིཙིཏྲཨུཡྻཱནཝརཾ བཧྭནྣཔཱནཾ དེཝནགརསདིསཾ. ན ཙསྶ ནཱཝཱ སནྟཱརཎཱིཏི ‘‘ཨིམཱཡ ནཱཝཱཡ ཨོརིམཏཱིརཏོ པརཏཱིརཾ གམིསྶནྟཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཋཔིཏཱ ཙ སནྟཱརཎཱི ནཱཝཱ ན བྷཝེཡྻ. ཨུཏྟརསེཏུ ཝཱཏི རུཀྑསེཏུ-ཛངྒྷསེཏུ-སཀཊསེཏཱུནཾ ཨཉྙཏརོ ཨུཏྟརསེཏུ ཝཱ ན བྷཝེཡྻ. ཏིཊྛཏི བྲཱཧྨཎོཏི ན ཁོ ཨེས བྲཱཧྨཎོ. ཀསྨཱ ནཾ བྲཱཧྨཎོཏི ཨཱཧ? ཨེཏྟཀཱནཾ པཙྩཏྠིཀཱནཾ བཱཧིཏཏྟཱ, དེསནཾ ཝཱ ཝིནིཝཏྟེནྟོ ཨེཀཾ ཁཱིཎཱསཝབྲཱཧྨཎཾ དསྶེཏུམྤི ཨེཝམཱཧ.

ཏསྨིཾ པན ཨེཝཾ ཨུཏྟིཎྞེ ཙཏྟཱརོ ཨཱསཱིཝིསཱ ‘‘ན ལདྡྷོ ཝཏཱསི ཨམྷེཧི, ཨཛྫ ཏེ མུརུམུརཱཡ ཛཱིཝིཏཾ ཁཱདིཏྭཱ ཚཌྜེཡྻཱམ’’. པཉྩ པཙྩཏྠིཀཱ ‘‘ན ལདྡྷོ ཝཏཱསི ཨམྷེཧི, ཨཛྫ ཏེ པརིཝཱརེཏྭཱ ཨངྒམངྒཱནི ཚིནྡིཏྭཱ རཉྙོ སནྟིཀཾ གཏཱ སཏཾ ཝཱ སཧསྶཾ ཝཱ ལབྷེཡྻཱམ’’. ཚཊྛོ ཨནྟརཙརོ ‘‘ན ལདྡྷོ ཝཏཱསི མཡཱ, ཨཛྫ ཏེ ཕལིཀཝཎྞེན ཨསིནཱ སཱིསཾ ཚིནྡིཏྭཱ, སེནཱཔཏིཊྛཱནཾ ལབྷིཏྭཱ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝེཡྻཾ’’. ཚ ཙོརཱ ‘‘ན ལདྡྷོ ཝཏཱསི ཨམྷེཧི, ཨཛྫ ཏེ ཝིཝིདྷཱནི ཀམྨཀཱརཎཱནི ཀཱརེཏྭཱ བཧུདྷནཾ ཨཱཧརཱཔེསྶཱམཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ, ཨུདཀཎྞཝཾ ཨོཏརིཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ རཉྙོ ཨཱཎཱཡ ཀོཔིཏཏྟཱ པརཏོ གནྟུམྤི ཨཝིསཧནྟཱ ཏཏྠེཝ སུསྶིཏྭཱ མརེཡྻུཾ.

ཨུཔམཱ ཁོ མྱཱཡནྟི ཨེཏྠ ཨེཝཾ ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ ཨོཔམྨསཾསནྡནཾ ཝེདིཏབྦཾ – རཱཛཱ ཝིཡ ཧི ཀམྨཾ དཊྛབྦཾ, རཱཛཱཔརཱདྷིཀཔུརིསོ ཝིཡ ཝཊྚནིསྶིཏོ པུཐུཛྫནོ. ཙཏྟཱརོ ཨཱསཱིཝིསཱ ཝིཡ ཙཏྟཱརི མཧཱབྷཱུཏཱནི, རཉྙོ ཏསྶ ཙཏྟཱརོ ཨཱསཱིཝིསེ པཊིཙྪཱཔིཏཀཱལོ ཝིཡ ཀམྨུནཱ པུཐུཛྫནསྶ པཊིསནྡྷིཀྑཎེཡེཝ ཙཏུནྣཾ མཧཱབྷཱུཏཱནཾ དིནྣཀཱལོ. ‘‘ཨིམེསཾ ཨཱསཱིཝིསཱནཾ པམཱདཀྑཎེ རཱཛཔུརིསཱནཉྩ ཝིཝིཏྟཀྑཎེ ནིཀྑམིཏྭཱ ཡཾ ཏེ ཨམྦྷོ, པུརིས, ཀརཎཱིཡཾ, ཏཾ ཀརོཧཱི’’ཏི ཝཙནེན ‘‘པལཱཡསྶཱུ’’ཏི ཝུཏྟཀཱལོ ཝིཡ སཏྠཱརཱ ཨིམསྶ བྷིཀྑུནོ མཧཱབྷཱུཏཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐེཏྭཱ ‘‘ཨིམེསུ ཙཏཱུསུ མཧཱབྷཱུཏེསུ ནིབྦིནྡ ཝིརཛྫ, ཨེཝཾ ཝཊྚཏོ པརིམུཙྩིསྶསཱི’’ཏི ཀཐིཏཀཱལོ, ཏསྶ པུརིསསྶ ཨཏྠཙརཀཝཙནཾ སུཏྭཱ ཙཏུནྣཾ ཨཱསཱིཝིསཱནཾ པམཱདཀྑཎེ རཱཛཔུརིསཱནཉྩ ཝིཝིཏྟཀྑཎེ ནིཀྑམིཏྭཱ ཡེན ཝཱ ཏེན ཝཱ པལཱཡནཾ ཝིཡ ཨིམསྶ བྷིཀྑུནོ སཏྠུ སནྟིཀེ ཀམྨཊྛཱནཾ ལབྷིཏྭཱ མཧཱབྷཱུཏཱསཱིཝིསེཧི པརིམུཙྩནཏྠཱཡ ཉཱཎཔལཱཡནེན པལཱཡནཾ.

ཨིདཱནི ཙཏུནྣེཏཾ མཧཱབྷཱུཏཱནཾ ཨདྷིཝཙནཾ པཐཝཱིདྷཱཏུཡཱ ཨཱཔོདྷཱཏུཡཱཏིཨཱདཱིསུ ཙཏུམཧཱབྷཱུཏཀཐཱ ཙ པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཀཐཱ ཙ ཨཱཡཏནཀཐཱ ཙ ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝིཏྠཱརིཏནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཏྠ ཙ ཀཊྛམུཁཨཱསཱིཝིསོ ཝིཡ པཐཝཱིདྷཱཏུ དཊྛབྦཱ, པཱུཏིམུཁཨགྒིམུཁསཏྠམུཁཱ ཝིཡ སེསདྷཱཏུཡོ. ཡཐེཝ ཧི ཀཊྛམུཁེན དཊྛསྶ སཀལཀཱཡོ ཐདྡྷོ ཧོཏི, ཨེཝཾ པཐཝཱིདྷཱཏུཔཀོཔེནཱཔི. ཡཐཱ ཙ པཱུཏིམུཁཱདཱིཧི དཊྛསྶ པགྒྷརཏི ཙེཝ ཛྷཱཡཏི ཙ ཚིཛྫཏི ཙ, ཨེཝཾ ཨཱཔོདྷཱཏུཏེཛོདྷཱཏུཝཱཡོདྷཱཏུཔཀོཔེནཱཔཱིཏི. ཏེནཱཧུ ཨཊྛཀཐཱཙརིཡཱ –

‘‘པཏྠདྡྷོ བྷཝཏཱི ཀཱཡོ, དཊྛོ ཀཊྛམུཁེན ཝཱ;

པཐཝཱིདྷཱཏུཔཀོཔེན, ཧོཏི ཀཊྛམུཁེཝ སོ.

‘‘པཱུཏིཀོ བྷཝཏཱི ཀཱཡོ, དཊྛོ པཱུཏིམུཁེན ཝཱ;

ཨཱཔོདྷཱཏུཔཀོཔེན, ཧོཏི པཱུཏིམུཁེཝ སོ.

‘‘སནྟཏྟོ བྷཝཏཱི ཀཱཡོ, དཊྛོ ཨགྒིམུཁེན ཝཱ;

ཏེཛོདྷཱཏུཔཀོཔེན, ཧོཏི ཨགྒིམུཁེཝ སོ.

‘‘སཉྪིནྣོ བྷཝཏཱི ཀཱཡོ, དཊྛོ སཏྠམུཁེན ཝཱ;

ཝཱཡོདྷཱཏུཔཀོཔེན, ཧོཏི སཏྠམུཁེཝ སོ’’ཏི. –

ཨེཝཾ ཏཱཝེཏྠ ཝིསེསཏོ སདིསབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨཝིསེསཏོ པན ཨཱསཡཏོ ཝིསཝེགཝིཀཱརཏོ ཨནཏྠགྒཧཎཏོ དུརུཔཊྛཱནཏོ དུརཱསདཏོ ཨཀཏཉྙུཏཏོ ཨཝིསེསཀཱརིཏོ ཨནནྟདོསཱུཔདྡཝཏོཏི ཨིམེཧི ཀཱརཎེཧི ཨེཏེསཾ ཨཱསཱིཝིསསདིསཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཏཏྠ ཨཱསཡཏོཏི ཨཱསཱིཝིསཱནཉྷི ཝམྨིཀོ ཨཱསཡོ, ཏཏྠེཝ ཏེ ཝསནྟི. མཧཱབྷཱུཏཱནམྤི ཀཱཡཝམྨིཀོ ཨཱསཡོ. ཨཱསཱིཝིསཱནཉྩ རུཀྑསུསིརཏིཎཔཎྞགཧནསངྐཱརཊྛཱནཱནིཔི ཨཱསཡོ. ཨེཏེསུཔི ཧི ཏེ ཝསནྟི. མཧཱབྷཱུཏཱནམྤི ཀཱཡསུསིརཾ ཀཱཡགཧནཾ ཀཱཡསངྐཱརཊྛཱནཾ ཨཱསཡོཏི. ཨེཝཾ ཏཱཝ ཨཱསཡཏོ སདིསཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཝིསཝེགཝིཀཱརཏོཏི ཨཱསཱིཝིསཱ ཧི ཀུལཝསེན ཀཊྛམུཁཱདིབྷེདཏོ ཙཏྟཱརོ. ཏཏྠ ཨེཀེཀོ ཝིསཝིཀཱརཏོ ཝིབྷཛྫམཱནོ དཊྛཝིསཱདིཝསེན ཙཏུབྦིདྷོ ཧོཏི. མཧཱབྷཱུཏཱནིཔི པཙྩཏྟལཀྑཎཝསེན པཐཝཱིཨཱདིབྷེདཏོ ཙཏྟཱརི. ཨེཏྠ ཨེཀེཀཾ ཀམྨསམུཊྛཱནཱདིཝསེན ཙཏུབྦིདྷཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཝིསཝེགཝིཀཱརཏོ སདིསཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨནཏྠགྒཧཎཏོཏི ཨཱསཱིཝིསེ གཎྷནྟཱ པཉྩ ཨནཏྠེ གཎྷནྟི – དུགྒནྡྷཾ གཎྷནྟི, ཨསུཙིཾ གཎྷནྟི, བྱཱདྷིཾ གཎྷནྟི, ཝིསཾ གཎྷནྟི, མརཎཾ གཎྷནྟི. མཧཱབྷཱུཏཱནིཔི གཎྷནྟཱ པཉྩ ཨནཏྠེ གཎྷནྟི – དུགྒནྡྷཾ གཎྷནྟི, ཨསུཙིཾ གཎྷནྟི, བྱཱདྷིཾ གཎྷནྟི, ཛརཾ གཎྷནྟི, མརཎཾ གཎྷནྟི. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –

‘‘ཡེཀེཙི སཔྤཾ གཎྷནྟི, མཱིལ༹ྷལིཏྟཾ མཧཱཝིསཾ;

པཉྩ གཎྷནྟུནཏྠཱནི, ལོཀེ སཔྤཱབྷིནནྡིནོ.

‘‘དུགྒནྡྷཾ ཨསུཙིཾ བྱཱདྷིཾ, ཝིསཾ མརཎཔཉྩམཾ;

ཨནཏྠཱ ཧོནྟི པཉྩེཏེ, མཱིལ༹ྷལིཏྟེ བྷུཛངྒམེ.

‘‘ཨེཝམེཝཾ ཨཀུསལཱ, ཨནྡྷབཱལཔུཐུཛྫནཱ;

པཉྩ གཎྷནྟུནཏྠཱནི, བྷཝེ ཛཱཏཱབྷིནནྡིནོ.

‘‘དུགྒནྡྷཾ ཨསུཙིཾ བྱཱདྷིཾ, ཛརཾ མརཎཔཉྩམཾ;

ཨནཏྠཱ ཧོནྟི པཉྩེཏེ, མཱིལ༹ྷལིཏྟེཝ པནྣགེ’’ཏི. –

ཨེཝཾ ཨནཏྠགྒཧཎཏོ སདིསཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

དུརུཔཊྛཱནཏོཏི ཏེ ཨཱསཱིཝིསཱ དུརུཔཊྛཱནཱ, ཨེཀསྨིཾ ཨུཊྛཱཏུཀཱམེ ཨེཀོ ནྷཱཡིཏུཀཱམོ ཧོཏི, ཏསྨིཾ ནྷཱཡིཏུཀཱམེ ཨཔརོ བྷུཉྫིཏུཀཱམོ, ཏསྨིཾ བྷུཉྫིཏུཀཱམེ ཨཉྙོ ནིཔཛྫིཏུཀཱམོ ཧོཏི. ཏེསུ ཡསྶ ཡསྶེཝ ཨཛ྄ཛྷཱསཡོ ན པཱུརཏི, སོ ཏཏྠེཝ ཌཾསིཏྭཱ མཱརེཏི. ཨིམེཧི པན ཨཱསཱིཝིསེཧི བྷཱུཏཱནེཝ དུརུཔཊྛཱནཏརཱནི. པཐཝཱིདྷཱཏུཡཱ ཧི བྷེསཛྫེ ཀཡིརམཱནེ ཨཱཔོདྷཱཏུ ཀུཔྤཏི, ཏསྶེཝ བྷེསཛྫཾ ཀརོནྟསྶ ཏེཛོདྷཱཏཱུཏི ཨེཝཾ ཨེཀིསྶཱ བྷེསཛྫེ ཀཡིརམཱནེ ཨཔརཱ ཀུཔྤནྟཱིཏི. ཨེཝཾ དུརུཔཊྛཱནཏོ སདིསཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

དུརཱསདཏོཏི དུརཱསདཱ ཧི ཨཱསཱིཝིསཱ, གེཧསྶ པུརིམབྷཱགེ ཨཱསཱིཝིསཾ དིསྭཱ པཙྪིམབྷཱགེན པལཱཡནྟི, པཙྪིམབྷཱགེ དིསྭཱ པུརིམབྷཱགེན, གེཧམཛ྄ཛྷེ དིསྭཱ གབྦྷཾ པཝིསནྟི, གབྦྷེ དིསྭཱ མཉྩཔཱིཋཾ ཨབྷིརུཧནྟི. མཧཱབྷཱུཏཱནི ཏཏོཔི དུརཱསདཏརཱནི. ཏཐཱརཱུཔེན ཧི ཀུཊྛརོགེན ཕུཊྛསྶ ཀཎྞནཱསཱདཱིནི ཚིནྡིཏྭཱ པཏནྟི, སརཱིརཾ སམྥུཊཏི ནཱིལམཀྑིཀཱ པརིཝཱརེནྟི, སརཱིརགནྡྷོ དཱུརཏོཝ ཨུབྦཱཧཏི. ཏཾ པུརིསཾ ཨཀྐོསམཱནམྤི པརིདེཝམཱནམྤི ནེཝ རོསཝསེན, ན ཀཱརུཉྙེན, ཨུཔསངྐམིཏུཾ སཀྐོནྟི, ནཱསིཀཾ པིདཧིཏྭཱ ཁེལ༹ཾ པཱཏེནྟཱ དཱུརཏོཝ ནཾ ཝིཝཛྫེནྟི. ཨེཝཾ ཨཉྙེསམྤི བྷགནྡརཀུཙྪིརོགཝཱཏརོགཱདཱིནཾ བཱིབྷཙྪཛེགུཙྪབྷཱཝཀརཱནཉྩ རོགཱནཾ ཝསེན ཨཡམེཝཏྠོ ཝིབྷཱཝེཏབྦོཏི. ཨེཝཾ དུརཱསདཏོ སདིསཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨཀཏཉྙུཏཏོཏི ཨཱསཱིཝིསཱ ཧི ཨཀཏཉྙུནོ ཧོནྟི, ནྷཱཔིཡམཱནཱཔི བྷོཛིཡམཱནཱཔི གནྡྷམཱལཱདཱིཧི པཱུཛིཡམཱནཱཔི པེལཱ༹ཡཾ པཀྑིཔིཏྭཱ པརིཧརིཡམཱནཱཔི ཨོཏཱརམེཝ གཝེསནྟི. ཡཏྠ ཨོཏཱརཾ ལབྷནྟི, ཏཏྠེཝ ནཾ ཌཾསིཏྭཱ མཱརེནྟི. ཨཱསཱིཝིསེཧིཔི མཧཱབྷཱུཏཱནེཝ ཨཀཏཉྙུཏརཱནི. ཨེཏེསཉྷི ཀཏཾ ནཱམ ནཏྠི, སཱིཏེན ཝཱ ཨུཎྷེན ཝཱ ནིམྨལེན ཛལེན ནྷཱཔིཡམཱནཱནིཔི གནྡྷམཱལཱདཱིཧི སཀྐརིཡམཱནཱནིཔི མུདུཝཏྠམུདུསཡནམུདུཡཱནཱདཱིཧི པརིཧརིཡམཱནཱནིཔི, ཝརབྷོཛནཾ བྷོཛིཡམཱནཱནིཔི, ཝརཔཱནཾ པཱཡཱཔིཡམཱནཱནིཔི ཨོཏཱརམེཝ གཝེསནྟི. ཡཏྠ ཨོཏཱརཾ ལབྷནྟི, ཏཏྠེཝ ཀུཔྤིཏྭཱ ཨནཡབྱསནཾ པཱཔེནྟཱིཏི. ཨེཝཾ ཨཀཏཉྙུཏཏོ སདིསཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨཝིསེསཀཱརིཏོཏི ཨཱསཱིཝིསཱ ཧི ‘‘ཨཡཾ ཁཏྟིཡོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཝེསྶོ ཝཱ སུདྡོ ཝཱ གཧཊྛོ ཝཱ པབྦཛིཏོ ཝཱ’’ཏི ཝིསེསཾ ན ཀརོནྟི, སམྤཏྟསམྤཏྟམེཝ ཌཾསིཏྭཱ མཱརེནྟི. མཧཱབྷཱུཏཱནིཔི ‘‘ཨཡཾ ཁཏྟིཡོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཝེསྶོ ཝཱ སུདྡོ ཝཱ གཧཊྛོ ཝཱ པབྦཛིཏོ ཝཱ དེཝོ ཝཱ མནུསྶོ ཝཱ མཱརོ ཝཱ བྲཧྨཱ ཝཱ ནིགྒུཎོ ཝཱ སགུཎོ ཝཱ’’ཏི ཝིསེསཾ ན ཀརོནྟི. ཡདི ཧི ནེསཾ ‘‘ཨཡཾ གུཎཝཱ’’ཏི ལཛྫཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻ, སདེཝཀེ ལོཀེ ཨགྒཔུགྒལེ ཏཐཱགཏེ ལཛྫཾ ཨུཔྤཱདེཡྻུཾ. ཨཐཱཔི ནེསཾ ‘‘ཨཡཾ མཧཱཔཉྙོ ཨཡཾ མཧིདྡྷིཀོ ཨཡཾ དྷུཏཝཱདོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ལཛྫཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻ, དྷམྨསེནཱཔཏིསཱརིཔུཏྟཏྠེརཱདཱིསུ ལཛྫཾ ཨུཔྤཱདེཡྻུཾ. ཨཐཱཔི ནེསཾ ‘‘ཨཡཾ ནིགྒུཎོ དཱརུཎོ ཐདྡྷོ’’ཏི བྷཡཾ ཨུཔྤཛྫེཡྻ, སདེཝཀེ ལོཀེ ནིགྒུཎཐདྡྷདཱརུཎཱནཾ ཨགྒསྶ དེཝདཏྟསྶ ཚནྣཾ ཝཱ སཏྠཱརཱནཾ བྷཱཡེཡྻུཾ, ན ཙ ལཛྫནྟི ན ཙ བྷཱཡནྟི, ཀུཔྤིཏྭཱ ཡཾཀིཉྩི ཨནཡབྱསནཾ ཨཱཔཱདེནྟིཡེཝ. ཨེཝཾ ཨཝིསེསཀཱརིཏོ སདིསཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨནནྟདོསཱུཔདྡཝཏོཏི ཨཱསཱིཝིསེ ནིསྶཱཡ ཨུཔྤཛྫནཀཱནཉྷི དོསཱུཔདྡཝཱནཾ པམཱཎཾ ནཏྠི. ཏཐཱ ཧེཏེ ཌཾསིཏྭཱ ཀཱཎམྤི ཀརོནྟི ཁུཛྫམྤི པཱིཋསཔྤིམྤི ཨེཀཔཀྑལམྤཱིཏི ཨེཝཾ ཨཔརིམཱཎཾ ཝིཔྤཀཱརཾ དསྶེནྟི. བྷཱུཏཱནིཔི ཀུཔྤིཏཱནི ན ཀཱཎཱདིབྷཱཝེསུ ན ཀིཉྩི ཝིཔྤཀཱརཾ ན ཀརོནྟི, ཨཔྤམཱཎོ ཨེཏེསཾ དོསཱུཔདྡཝོཏི. ཨེཝཾ ཨནནྟདོསཱུཔདྡཝཏོ སདིསཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨིདཱནེཏྠ ཙཏུམཧཱབྷཱུཏཝསེན ཡཱཝ ཨརཧཏྟཱ ཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐེཏབྦཾ སིཡཱ, ཏཾ ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཙཏུདྷཱཏུཝཝཏྠཱནནིདྡེསེ ཀཐིཏམེཝ.

པཉྩ ཝདྷཀཱ པཙྩཏྠིཀཱཏི ཁོ བྷིཀྑཝེ པཉྩནྣེཏཾ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱནཾ ཨདྷིཝཙནནྟི ཨེཏྠ དྭཱིཧི ཨཱཀཱརེཧི ཁནྡྷཱནཾ ཝདྷཀཔཙྩཏྠིཀསདིསཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཁནྡྷཱ ཧི ཨཉྙམཉྙཉྩ ཝདྷེནྟི, ཏེསུ ཙ སནྟེསུ ཝདྷོ ནཱམ པཉྙཱཡཏི. ཀཐཾ? རཱུཔཾ ཏཱཝ རཱུཔམྤི ཝདྷེཏི ཨརཱུཔམྤི, ཏཐཱ ཨརཱུཔཾ ཨརཱུཔམྤི ཝདྷེཏི རཱུཔམྤི. ཀཐཾ? ཨཡཉྷི པཐཝཱིདྷཱཏུ བྷིཛྫམཱནཱ ཨིཏརཱ ཏིསྶོ དྷཱཏུཡོ གཧེཏྭཱཝ བྷིཛྫཏི, ཨཱཔོདྷཱཏུཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ, ཨེཝཾ ཏཱཝ རཱུཔཾ རཱུཔམེཝ ཝདྷེཏི. རཱུཔཀྑནྡྷོ པན བྷིཛྫམཱནོ ཙཏྟཱརོ ཨརཱུཔཀྑནྡྷེ གཧེཏྭཱཝ བྷིཛྫཏི, ཨེཝཾ རཱུཔཾ ཨརཱུཔམྤི ཝདྷེཏི. ཝེདནཱཀྑནྡྷོཔི བྷིཛྫམཱནོ སཉྙཱསངྑཱརཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷེ གཧེཏྭཱཝ བྷིཛྫཏི. སཉྙཱཀྑནྡྷཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཝཾ ཨརཱུཔཾ ཨརཱུཔམེཝ ཝདྷེཏི. ཙུཏིཀྑཎེ པན ཙཏྟཱརོ ཨརཱུཔཀྑནྡྷཱ བྷིཛྫམཱནཱ ཝཏྠུརཱུཔམྤི གཧེཏྭཱཝ བྷིཛྫནྟི, ཨེཝཾ ཨརཱུཔཾ རཱུཔམྤི ཝདྷེཏི. ཨེཝཾ ཏཱཝ ཨཉྙམཉྙཾ ཝདྷེནྟཱིཏི ཝདྷཀཱ. ཡཏྠ པན ཁནྡྷཱ ཨཏྠི, ཏཏྠ ཚེདནབྷེདནཝདྷབནྡྷནཱདཡོ ཧོནྟི, ན ཨཉྙཏྠཱཏི. ཨེཝཾ ཁནྡྷེསུ སནྟེསུ ཝདྷོ པཉྙཱཡཏཱིཏིཔི ཝདྷཀཱ.

ཨིདཱནི པཉྩཀྑནྡྷེ རཱུཔཱརཱུཔཝསེན དྭེ ཀོཊྛཱསེ ཀཏྭཱ, རཱུཔཝསེན ཝཱ ནཱམཝསེན ཝཱ རཱུཔཔརིགྒཧཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ, ཡཱཝ ཨརཧཏྟཱ ཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐེཏབྦཾ སིཡཱ ཏམྤི ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཀཐིཏམེཝ.

ཚཊྛོ ཨནྟརཙརོ ཝདྷཀོ ཨུཀྑིཏྟཱསིཀོཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ནནྡཱིརཱགསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནནྟི ཨེཏྠ དྭཱིཧཱཀཱརེཧི ནནྡཱིརཱགསྶ ཨུཀྑིཏྟཱསིཀཝདྷཀསདིསཏཱ ཝེདིཏབྦཱ པཉྙཱསིརཔཱཏནཏོ ཙ ཡོནིསམྤཊིཔཱདནཏོ ཙ. ཀཐཾ? ཙཀྑུདྭཱརསྨིཉྷི ཨིཊྛཱརམྨཎེ ཨཱཔཱཐགཏེ ཏཾ ཨཱརམྨཎཾ ནིསྶཱཡ ལོབྷོ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨེཏྟཱཝཏཱ པཉྙཱསཱིསཾ པཏིཏཾ ནཱམ ཧོཏི, སོཏདྭཱརཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཝཾ ཏཱཝ པཉྙཱསིརཔཱཏནཏོ སདིསཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ནནྡཱིརཱགོ པནེས ཨཎྜཛཱདིབྷེདཱ ཙཏསྶོ ཡོནིཡོ ཨུཔནེཏི. ཏསྶ ཡོནིཨུཔགམནམཱུལཀཱནི པཉྩཝཱིསཏི མཧཱབྷཡཱནི དྭཏྟིཾས ཀམྨཀཱརཎཱནི ཙ ཨཱགཏཱནེཝ ཧོནྟཱིཏི ཨེཝཾ ཡོནིསམྤཊིཔཱདནཏོཔིསྶ ཨུཀྑིཏྟཱསིཀཝདྷཀསདིསཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨིཏི ནནྡཱིརཱགཝསེནཱཔི ཨེཀསྶ བྷིཀྑུནོ ཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐིཏམེཝ ཧོཏི. ཀཐཾ? ཨཡཉྷི ནནྡཱིརཱགོ སངྑཱརཀྑནྡྷོ, ཏཾ སངྑཱརཀྑནྡྷོཏི ཝཝཏྠཔེཏྭཱ ཏཾསམྤཡུཏྟཱ ཝེདནཱ ཝེདནཱཀྑནྡྷོ, སཉྙཱ སཉྙཱཀྑནྡྷོ, ཙིཏྟཾ ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷོ, ཏེསཾ ཝཏྠཱརམྨཎཾ རཱུཔཀྑནྡྷོཏི, ཨེཝཾ པཉྩཀྑནྡྷེ ཝཝཏྠཔེཏི. ཨིདཱནི ཏེ པཉྩཀྑནྡྷེ ནཱམརཱུཔཝསེན ཝཝཏྠཔེཏྭཱ, ཏེསཾ པཙྩཡཔརིཡེསནཏོ པཊྛཱཡ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ, ཨནུཔུབྦེན ཨེཀོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏཱིཏི ཨེཝཾ ནནྡཱིརཱགཝསེན ཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐིཏཾ ཧོཏི.

ཚནྣཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱཡཏནཱནཾ སུཉྙགཱམེན སདིསཏཱ པཱལི༹ཡཾཡེཝ ཨཱགཏཱ. ཨཡཾ པནེཏྠ ཀམྨཊྛཱནནཡོ – ཡཐཱ ཙ ཏེ ཚ ཙོརཱ ཚཀུཊིཀཾ སུཉྙཾ གཱམཾ པཝིསིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ ཝིཙརནྟཱ ཀིཉྩི ཨལབྷིཏྭཱ གཱམེན ཨནཏྠིཀཱ ཧོནྟི, ཨེཝམེཝཾ བྷིཀྑུ ཚསུ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱཡཏནེསུ ཨབྷིནིཝིསིཏྭཱ ཝིཙིནནྟོ ‘‘ཨཧ’’ནྟི ཝཱ ‘‘མམ’’ནྟི ཝཱ གཧེཏབྦཾ ཀིཉྩི ཨདིསྭཱ ཏེཧི ཨནཏྠིཀོ ཧོཏི. སོ ‘‘ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཨུཔཱདཱརཱུཔཀམྨཊྛཱནཝསེན ཙཀྑུཔསཱདཱདཡོ པརིགྒཧེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ རཱུཔཀྑནྡྷོ’’ཏི ཝཝཏྠཔེཏི, མནཱཡཏནཾ ‘‘ཨརཱུཔཀྑནྡྷོ’’ཏི. ཨིཏི སབྦཱནིཔེཏཱནི ནཱམཉྩེཝ རཱུཔཉྩཱཏི ནཱམརཱུཔཝསེན ཝཝཏྠཔེཏྭཱ, ཏེསཾ པཙྩཡཾ པརིཡེསིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ, སངྑཱརེ སམྨསནྟོ ཨནུཔུབྦེན ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱཏི. ཨིདཾ ཨེཀསྶ བྷིཀྑུནོ ཡཱཝ ཨརཧཏྟཱ ཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐིཏཾ ཧོཏི.

ཨིདཱནི བཱཧིརཱནཾ གཱམགྷཱཏཀཙོརེཧི སདིསཏཾ དསྶེནྟོ ཙོརཱ གཱམགྷཱཏཀཱཏི ཁོཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ མནཱཔཱམནཱཔེསཱུཏི ཀརཎཏྠེ བྷུམྨཾ, མནཱཔཱམནཱཔེཧཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠ ཙོརེསུ གཱམཾ ཧནནྟེསུ པཉྩ ཀིཙྩཱནི ཝཏྟནྟི – ཙོརཱ ཏཱཝ གཱམཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ཋིཏཱ ཨགྒིཾ དཏྭཱ ཀཊཀཊསདྡཾ ཨུཊྛཱཔེནྟི, ཏཏོ མནུསྶཱ ཧཏྠསཱརཾ གཧེཏྭཱ བཧི ནིཀྑམནྟི. ཏཏོ ཏེཧི སདྡྷིཾ བྷཎྜཀསྶ ཀཱརཎཱ ཧཏྠཔརཱམཱསཾ ཀརོནྟི. ཀེཙི པནེཏྠ པཧཱརཾ པཱཔུཎནྟི, ཀེཙི པཧཱརཊྛཱནེ པཏནྟི, ཨཝསེསེ པན ཨརོགཛནེ བནྡྷིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནཾ ནེཏྭཱ རཛྫུབནྡྷནཱདཱིཧི བནྡྷིཏྭཱ དཱསཔརིབྷོགེན པརིབྷུཉྫནྟི.

ཏཏྠ གཱམགྷཱཏཀཙོརཱནཾ གཱམཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ཨགྒིདཱནཾ ཝིཡ ཚསུ དྭཱརེསུ ཨཱརམྨཎེ ཨཱཔཱཐགཏེ ཀིལེསཔརིལཱ༹ཧུཔྤཏྟི ཝེདིཏབྦཱ, ཧཏྠསཱརཾ ཨཱདཱཡ བཧི ནིཀྑམནཾ ཝིཡ. ཏངྑཎེ ཀུསལདྷམྨཾ པཧཱཡ ཨཀུསལསམངྒིཏཱ, བྷཎྜཀསྶ ཀཱརཎཱ ཧཏྠཔརཱམསནཱཔཛྫནཾ ཝིཡ དུཀྐཊདུབྦྷཱསིཏཔཱཙིཏྟིཡཐུལླཙྩཡཱནཾ ཨཱཔཛྫནཀཱལོ, པཧཱརལདྡྷཀཱལོ ཝིཡ སངྒྷཱདིསེསཾ ཨཱཔཛྫནཀཱལོ, པཧཱརཾ ལདྡྷཱ པན པཧཱརཊྛཱནེ པཏིཏཀཱལོ ཝིཡ པཱརཱཛིཀཾ ཨཱཔཛྫིཏྭཱ ཨསྶམཎཀཱལོ, ཨཝསེསཛནསྶ བནྡྷིཏྭཱ ཝསནཊྛཱནཾ ནེཏྭཱ དཱསཔརིབྷོགེན པརིབྷུཉྫནཀཱལོ ཝིཡ ཏམེཝ ཨཱརམྨཎཾ ནིསྶཱཡ སབྦེསཾ པསྶནྟཱནཾཡེཝ ཙཱུལ༹སཱིལམཛ྄ཛྷིམསཱིལམཧཱསཱིལཱནི བྷིནྡིཏྭཱ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ གིཧིབྷཱཝཾ ཨཱཔཛྫནཀཱལོ. ཏཏྲསྶ པུཏྟདཱརཾ པོསེནྟསྶ སནྡིཊྛིཀོ དུཀྑཀྑནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ, ཀཱལཾ ཀཏྭཱ ཨཔཱཡེ ནིབྦཏྟསྶ སམྤརཱཡིཀོ.

ཨིམཱནིཔི བཱཧིརཱཡཏནཱནི ཨེཀསྶ བྷིཀྑུནོ ཀམྨཊྛཱནཝསེནེཝ ཀཐིཏཱནི. ཨེཏྠ ཧི རཱུཔཱདཱིནི ཙཏྟཱརི ཨུཔཱདཱརཱུཔཱནི, ཕོཊྛབྦཱཡཏནཾ ཏིསྶོ དྷཱཏུཡོ, དྷམྨཱཡཏནེ ཨཱཔོདྷཱཏུཡཱ སདྡྷིཾ ཏཱ ཙཏསྶོཏི ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི བྷཱུཏཱནི, ཏེསཾ པརིཙྪེདཝསེན ཨཱཀཱསདྷཱཏུ, ལཧུཏཱདིཝསེན ལཧུཏཱདཡོཏི ཨེཝམིདཾ སབྦམྤི བྷཱུཏུཔཱདཱཡརཱུཔཾ རཱུཔཀྑནྡྷོ, ཏདཱརམྨཎཱ ཝེདནཱདཡོ ཙཏྟཱརོ ཨརཱུཔཀྑནྡྷཱ. ཏཏྠ ‘‘རཱུཔཀྑནྡྷོ རཱུཔཾ, ཙཏྟཱརོ ཨརཱུཔིནོ ཁནྡྷཱ ནཱམ’’ནྟི. ནཱམརཱུཔཾ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ པུརིམནཡེནེཝ པཊིཔཛྫནྟསྶ ཡཱཝ ཨརཧཏྟཱ ཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐིཏཾ ཧོཏི.

ཨོགྷཱནནྟི ཨེཏྠ དུརུཏྟརཎཊྛོ ཨོགྷཊྛོ. ཨེཏེ ཧི ‘‘སཱིལསཾཝརཾ པཱུརེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ སམུཊྛཱཔེཏྭཱ ཀལྱཱཎམིཏྟེ ནིསྶཱཡ སམྨཱ ཝཱཡམནྟེན ཏརིཏབྦཱ, ཡེན ཝཱ ཏེན ཝཱ དུརུཏྟརཱ. ཨིམིནཱ དུརུཏྟརཎཊྛེན ཨོགྷཱཏི ཝུཙྩནྟི. ཏེཔི ཨེཀསྶ བྷིཀྑུནོ ཀམྨཊྛཱནཝསེན ཀཐིཏཱ. ཙཏྟཱརོཔི ཧི ཨེཏེ ཨེཀོ སངྑཱརཀྑནྡྷོ ཝཱཏི. སེསཾ ནནྡཱིརཱགེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཡོཛེཏྭཱ ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ.

སཀྐཱཡསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནནྟི, སཀྐཱཡོཔི ཧི ཨཱསཱིཝིསཱདཱིཧི ཨུདཀཎྞཝསྶ ཨོརིམཏཱིརཾ ཝིཡ ཙཏུམཧཱབྷཱུཏཱདཱིཧི སཱསངྐོ སཔྤཊིབྷཡོ, སོཔི ཨེཀསྶ བྷིཀྑུནོ ཀམྨཊྛཱནཝསེནེཝ ཀཐིཏོ. སཀྐཱཡོ ཧི ཏེབྷཱུམཀཔཉྩཀྑནྡྷཱ, ཏེ ཙ སམཱསཏོ ནཱམརཱུཔམེཝཱཏི. ཨེཝམེཏྠ ནཱམརཱུཔཝཝཏྠཱནཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ ཨརཧཏྟཱ ཀམྨཊྛཱནཾ ཝིཏྠཱརེཏབྦནྟི.

ནིབྦཱནསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནནྟི ནིབྦཱནཉྷི ཨུདཀཎྞཝསྶ པཱརིམཏཱིརཾ ཝིཡ ཙཏུམཧཱབྷཱུཏཱདཱིཧི ཁེམཾ ཨཔྤཊིབྷཡཾ. ཝཱིརིཡཱརམྦྷསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནནྟི ཨེཏྠ ཙིཏྟཀིརིཡདསྶནཏྠཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཝཱཡཱམམེཝ ཝཱིརིཡནྟི གཎྷིཏྭཱ དསྶེཏི. ཏིཎྞོ པཱརངྒཏོཏི ཏརིཏྭཱ པཱརཾ གཏོ.

ཏཏྠ ཡཐཱ སཱསངྐཨོརིམཏཱིརེ ཋིཏེན ཨུདཀཎྞཝཾ ཏརིཏུཀཱམེན ཀཏིཔཱཧཾ ཝསིཏྭཱ སཎིཀཾ ནཱཝཾ སཛྫེཏྭཱ ཨུདཀཀཱིལ༹ཾ ཀཱིལ༹ནྟེན ཝིཡ ན ནཱཝཱ ཨབྷིརུཧིཏབྦཱ. ཨེཝཾ ཀརོནྟོ ཧི ཨནཱརུལ༹ྷོཝ བྱསནཾ པཱཔུཎཱཏི. ཨེཝམེཝ ཀིལེསཎྞཝཾ ཏརིཏུཀཱམེན ‘‘ཏརུཎོ ཏཱཝམྷི, མཧལླཀཀཱལེ ཨཊྛངྒིཀམགྒཀུལླཾ བནྡྷིསྶཱམཱི’’ཏི པཔཉྩོ ན ཀཱཏབྦོ. ཨེཝཾ ཀརོནྟོ ཧི མཧལླཀཀཱལཾ ཨཔཏྭཱཔི ཝིནཱསཾ པཱཔུཎཱཏི, པཏྭཱཔི ཀཱཏུཾ ན སཀྐོཏི. བྷདྡེཀརཏྟཱདཱིནི པན ཨནུསྶརིཏྭཱ ཝེགེནེཝ ཨཡཾ ཨརིཡམགྒཀུལློ བནྡྷིཏབྦོ.

ཡཐཱ ཙ ཀུལླཾ བནྡྷནྟསྶ ཧཏྠཔཱདཔཱརིཔཱུརི ཨིཙྪིཏབྦཱ. ཀུཎྛཔཱདོ ཧི ཁཉྫཔཱདོ ཝཱ པཏིཊྛཱཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཕཎཧཏྠཀཱདཡོ ཏིཎཔཎྞཱདཱིནི གཧེཏུཾ ན སཀྐོནྟི. ཨེཝམིམམྤི ཨརིཡམགྒཀུལླཾ བནྡྷནྟསྶ སཱིལཔཱདཱནཉྩེཝ སདྡྷཱཧཏྠསྶ ཙ པཱརིཔཱུརི ཨིཙྪིཏབྦཱ. ན ཧི དུསྶཱིལོ ཨསྶདྡྷོ སཱསནེ ཨཔྤཏིཊྛིཏོ པཊིཔཏྟིཾ ཨསྶདྡཧནྟོ ཨརིཡམགྒཀུལླཾ བནྡྷིཏུཾ སཀྐོཏི. ཡཐཱ ཙ པརིཔུཎྞཧཏྠཔཱདོཔི དུབྦལོ བྱཱདྷིཔཱིལི༹ཏོ ཀུལླཾ བནྡྷིཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཐཱམསམྤནྣོཝ སཀྐོཏི, ཨེཝཾ སཱིལཝཱ སདྡྷོཔི ཨལསོ ཀུསཱིཏོ ཨིམཾ མགྒཀུལླཾ བནྡྷིཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོཝ སཀྐོཏཱིཏི ཨིམཾ བནྡྷིཏུཀཱམེན ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡེན བྷཝིཏབྦཾ. ཡཐཱ སོ པུརིསོ ཀུལླཾ བནྡྷིཏྭཱ ཏཱིརེ ཋཏྭཱ ཡོཛནཝིཏྠཱརཾ ཨུདཀཎྞཝཾ ‘‘ཨཡཾ མཡཱ པཙྩཏྟཔུརིསཀཱརཾ ནིསྶཱཡ ནིཏྠརིཏབྦོ’’ཏི མཱནསཾ བནྡྷཏི, ཨེཝཾ ཡོགིནཱཔི ཙངྐམཱ ཨོརུཡ྄ཧ ‘‘ཨཛྫ མཡཱ ཙཏུམགྒཝཛ྄ཛྷཾ ཀིལེསཎྞཝཾ ཏརིཏྭཱ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱཏབྦ’’ནྟི མཱནསཾ བནྡྷིཏབྦཾ.

ཡཐཱ ཙ སོ པུརིསོ ཀུལླཾ ནིསྶཱཡ ཨུདཀཎྞཝཾ ཏརནྟོ གཱཝུཏམཏྟཾ གནྟྭཱ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཨོལོཀེནྟོ ‘‘ཨེཀཀོཊྛཱསཾ ཨཏིཀྐནྟོམྷི, ཨཉྙེ ཏཡོ སེསཱ’’ཏི ཛཱནཱཏི, ཨཔརམྤི གཱཝུཏམཏྟཾ གནྟྭཱ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཨོལོཀེནྟོ ‘‘དྭེ ཨཏིཀྐནྟོམྷི, དྭེ སེསཱ’’ཏི ཛཱནཱཏི, ཨཔརམྤི གཱཝུཏམཏྟཾ གནྟྭཱ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཨོལོཀེནྟོ ‘‘ཏཡོ ཨཏིཀྐནྟོམྷི, ཨེཀོ སེསོ’’ཏི ཛཱནཱཏི, ཏམྤི ཨཏིཀྐམྨ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཨོལོཀེནྟོ ‘‘ཙཏྟཱརོཔི མེ ཀོཊྛསཱ ཨཏིཀྐནྟཱ’’ཏི ཛཱནཱཏི, ཏཉྩ ཀུལླཾ པཱདེན ཨཀྐམིཏྭཱ སོཏཱབྷིམུཁཾ ཁིཔིཏྭཱ ཨུཏྟརིཏྭཱ ཏཱིརེ ཏིཊྛཏི. ཨེཝཾ ཨཡམྤི བྷིཀྑུ ཨརིཡམགྒཀུལླཾ ནིསྶཱཡ ཀིལེསཎྞཝཾ ཏརནྟོ སོཏཱཔཏྟིམགྒེན པཋམམགྒཝཛ྄ཛྷེ ཀིལེསེ ཏརིཏྭཱ མགྒཱནནྟརེ ཕལེ ཋིཏོ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎེན ནིཝཏྟིཏྭཱ ཨོལོཀེནྟོ ‘‘ཙཏུམགྒཝཛ྄ཛྷཱནཾ མེ ཀིལེསཱནཾ ཨེཀོ ཀོཊྛཱསོ པཧཱིནོ, ཨིཏརེ ཏཡོ སེསཱ’’ཏི ཛཱནཱཏི. པུན ཏཐེཝ ཨིནྡྲིཡབལབོཛ྄ཛྷངྒཱནི སམོདྷཱནེཏྭཱ སངྑཱརེ སམྨསནྟོ སཀདཱགཱམིམགྒེན དུཏིཡམགྒཝཛ྄ཛྷེ ཀིལེསེ ཏརིཏྭཱ མགྒཱནནྟརེ ཕལེ ཋིཏོ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎེན ནིཝཏྟིཏྭཱ, ཨོལོཀེནྟོ ‘‘ཙཏུམགྒཝཛ྄ཛྷཱནཾ མེ ཀིལེསཱནཾ དྭེ ཀོཊྛཱསཱ པཧཱིནཱ, ཨིཏརེ དྭེ སེསཱ’’ཏི ཛཱནཱཏི. པུན ཏཐེཝ ཨིནྡྲིཡབལབོཛ྄ཛྷངྒཱནི སམོདྷཱནེཏྭཱ སངྑཱརེ སམྨསནྟོ ཨནཱགཱམིམགྒེན ཏཏིཡམགྒཝཛ྄ཛྷེ ཀིལེསེ ཏརིཏྭཱ མགྒཱནནྟརེ ཕལེ ཋིཏོ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎེན ནིཝཏྟིཏྭཱ ཨོལོཀེནྟོ ‘‘ཙཏུམགྒཝཛ྄ཛྷཱནཾ མེ ཀིལེསཱནཾ ཏཡོ ཀོཊྛཱསཱ པཧཱིནཱ, ཨེཀོ སེསོ’’ཏི ཛཱནཱཏི. པུན ཏཐེཝ ཨིནྡྲིཡབལབོཛ྄ཛྷངྒཱནི སམོདྷཱནེཏྭཱ སངྑཱརེ སམྨསནྟོ ཨརཧཏྟམགྒེན ཙཏུཏྠམགྒཝཛ྄ཛྷེ ཀིལེསེ ཏརིཏྭཱ མགྒཱནནྟརེ ཕལེ ཋིཏོ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎེན ནིཝཏྟིཏྭཱ ཨོལོཀེནྟོ ‘‘སབྦཀིལེསཱ མེ པཧཱིནཱ’’ཏི ཛཱནཱཏི.

ཡཐཱ སོ པུརིསོ ཏཾ ཀུལླཾ སོཏེ པཝཱཧེཏྭཱ ཨུཏྟརིཏྭཱ ཐལེ ཋིཏོ ནགརཾ པཝིསིཏྭཱ ཨུཔརིཔཱསཱདཝརགཏོ ‘‘ཨེཏྟཀེན ཝཏམྷི ཨནཏྠེན མུཏྟོ’’ཏི ཨེཀགྒཙིཏྟོ ཏུཊྛམཱནསོ ནིསཱིདཏི, ཨེཝཾ ཏསྨིཾཡེཝ ཝཱ ཨཱསནེ ཨཉྙེསུ ཝཱ རཏྟིཊྛཱནདིཝཱཊྛཱནཱདཱིསུ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ནིསིནྣོ ‘‘ཨེཏྟཀེན ཝཏམྷི ཨནཏྠེན མུཏྟོ’’ཏི ནིབྦཱནཱརམྨཎཾ ཕལསམཱཔཏྟིཾ ཨཔྤེཏྭཱ ཨེཀགྒཙིཏྟོ ཏུཊྛམཱནསོ ནིསཱིདཏི. ཨིདཾ ཝཱ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ཏིཎྞོ པཱརངྒཏོ ཐལེ ཏིཊྛཏི བྲཱཧྨཎོཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨརཧཏོ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནནྟི. ཨེཝཾ ཏཱཝེཏྠ ནཱནཱཀམྨཊྛཱནཱནི ཀཐིཏཱནི, སམོདྷཱནེཏྭཱ པན སབྦཱནིཔི ཨེཀམེཝ ཀཏྭཱ དསྶེཏབྦཱནི. ཨེཀཾ ཀཏྭཱ དསྶེནྟེནཱཔི པཉྩཀྑནྡྷཝསེནེཝ ཝིནིཝཏྟེཏབྦཱནི.

ཀཐཾ? ཨེཏྠ ཧི ཙཏྟཱརི མཧཱབྷཱུཏཱནི ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱནི པཉྩཱཡཏནཱནི བཱཧིརཱནི པཉྩཱཡཏནཱནི དྷམྨཱཡཏནེ པནྣརས སུཁུམརཱུཔཱནི སཀྐཱཡསྶ ཨེཀདེསོཏི ཨཡཾ རཱུཔཀྑནྡྷོ, མནཱཡཏནཾ ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷོ དྷམྨཱཡཏནེཀདེསོ ཙཏྟཱརོ ཨོགྷཱ སཀྐཱཡེཀདེསོཏི ཨིམེ ཙཏྟཱརོ ཨརཱུཔིནོ ཁནྡྷཱ. ཏཏྠ རཱུཔཀྑནྡྷོ རཱུཔཾ, ཙཏྟཱརོ ཨརཱུཔིནོ ཁནྡྷཱ ནཱམནྟི ཨིདཾ ནཱམརཱུཔཾ. ཏསྶ ནནྡཱིརཱགོ ཀཱམོགྷོ བྷཝོགྷོ དྷམྨཱཡཏནེཀདེསོ སཀྐཱཡེཀདེསོཏི ཨིམེ པཙྩཡཱ. ཨིཏི སཔྤཙྩཡཾ ནཱམརཱུཔཾ ཝཝཏྠཔེཏི ནཱམ. སཔྤཙྩཡཾ ནཱམརཱུཔཾ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ ཏིལཀྑཎཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ སངྑཱརེ སམྨསནྟོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏཱིཏི ཨིདཾ ཨེཀསྶ བྷིཀྑུནོ ནིཡྻཱནམུཁཾ.

ཏཏྠ ཙཏྟཱརོ མཧཱབྷཱུཏཱ པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀབཱཧིརཱནི ཨེཀཱདསཱཡཏནཱནི དྷམྨཱཡཏནེཀདེསོ དིཊྛོགྷོ ཨཝིཛྫོགྷོ སཀྐཱཡེཀདེསོཏི ཨིདཾ དུཀྑསཙྩཾ, ནནྡཱིརཱགོ དྷམྨཱཡཏནེཀདེསོ ཀཱམོགྷོ བྷཝོགྷོ སཀྐཱཡེཀདེསོཏི ཨིདཾ སམུདཡསཙྩཾ, པཱརིམཏཱིརསངྑཱཏཾ ནིབྦཱནཾ ནིརོདྷསཙྩཾ, ཨརིཡམགྒོ མགྒསཙྩཾ. ཏཏྠ དྭེ སཙྩཱནི ཝཊྚཾ, དྭེ ཝིཝཊྚཾ, དྭེ ལོཀིཡཱནི, དྭེ ལོཀུཏྟརཱནཱིཏི ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི སོལ༹སཧཱཀཱརེཧི སཊྛིནཡསཧསྶེཧི ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེཏབྦཱནཱིཏི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཝིཔཉྩིཏཉྙཱུ པཉྩསཏཱ བྷིཀྑཱུ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཧིཾསུ. སུཏྟཾ པན དུཀྑལཀྑཎཝསེན ཀཐིཏཾ.

༢. རཐོཔམསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༣༩. དུཏིཡེ སུཁསོམནསྶབཧུལོཏི ཀཱཡིཀསུཁཉྩེཝ ཙེཏསིཀསོམནསྶཉྩ བཧུལཾ ཨསྶཱཏི སུཁསོམནསྶབཧུལོ. ཡོནི ཙསྶ ཨཱརདྡྷཱ ཧོཏཱིཏི ཀཱརཎཉྩསྶ པརིཔུཎྞཾ ཧོཏི. ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡཱཏི ཨིདྷ ཨཱསཝཀྑཡོཏི ཨརཧཏྟམགྒོ ཨདྷིཔྤེཏོ, ཏདཏྠཱཡཱཏི ཨཏྠོ. ཨོདྷསྟཔཏོདོཏི རཐམཛ྄ཛྷེ ཏིརིཡཾ ཋཔིཏཔཏོདོ. ཡེནིཙྪཀནྟི ཡེན དིསཱབྷཱགེན ཨིཙྪཏི. ཡདིཙྪཀནྟི ཡཾ ཡཾ གམནཾ ཨིཙྪཏི. སཱརེཡྻཱཏི པེསེཡྻ. པཙྩཱསཱརེཡྻཱཏི པཊིཝིནིཝཏྟེཡྻ. ཨཱརཀྑཱཡཱཏི རཀྑཎཏྠཱཡ. སཾཡམཱཡཱཏི ཝེགནིགྒཧཎཏྠཱཡ. དམཱཡཱཏི ནིབྦིསེཝནཏྠཱཡ. ཨུཔསམཱཡཱཏི ཀིལེསཱུཔསམཏྠཱཡ.

ཨེཝམེཝ ཁོཏི ཨེཏྠ ཡཐཱ ཨཀུསལསྶ སཱརཐིནོ ཨདནྟེ སིནྡྷཝེ ཡོཛེཏྭཱ ཝིསམམགྒེན རཐཾ པེསེནྟསྶ ཙཀྐཱནིཔི བྷིཛྫནྟི, ཨཀྑོཔི སིནྡྷཝཱནཉྩ ཁུརཱ, ཨཏྟནཱཔི ཨནཡབྱསནཾ པཱཔུཎཱཏི, ན ཙ ཨིཙྪིཏིཙྪིཏེན གམནེན སཱརེཏུཾ སཀྐོཏི; ཨེཝཾ ཚསུ ཨིནྡྲིཡེསུ ཨགུཏྟདྭཱརོ བྷིཀྑུ ན ཨིཙྪིཏིཙྪིཏཾ སམཎརཏིཾ ཨནུབྷཝིཏུཾ སཀྐོཏི. ཡཐཱ པན ཚེཀོ སཱརཐི དནྟེ སིནྡྷཝེ ཡོཛེཏྭཱ, སམེ བྷཱུམིབྷཱགེ རཐཾ ཨོཏཱརེཏྭཱ རསྨིཡོ གཧེཏྭཱ, སིནྡྷཝཱནཾ ཁུརེསུ སཏིཾ ཋཔེཏྭཱ, པཏོདཾ ཨཱདཱཡ ནིབྦིསེཝནེ ཀཏྭཱ, པེསེནྟོ ཨིཙྪིཏིཙྪིཏེན གམནེན སཱརེཏི. ཨེཝམེཝ ཚསུ ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརོ བྷིཀྑུ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ ཨིཙྪིཏིཙྪིཏཾ སམཎརཏིཾ ཨནུབྷོཏི, སཙེ ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱབྷིམུཁཾ ཉཱཎཾ པེསེཏུཀཱམོ ཧོཏི, ཏདབྷིམུཁཾ ཉཱཎཾ གཙྪཏི. དུཀྑཱནུཔསྶནཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

བྷོཛནེ མཏྟཉྙཱུཏི བྷོཛནམྷི པམཱཎཉྙཱུ. ཏཏྠ དྭེ པམཱཎཱནི – པཊིགྒཧཎཔམཱཎཉྩ པརིབྷོགཔམཱཎཉྩ. ཏཏྠ པཊིགྒཧཎཔམཱཎེ དཱཡཀསྶ ཝསོ ཝེདིཏབྦོ, དེཡྻདྷམྨསྶ ཝསོ ཝེདིཏབྦོ, ཨཏྟནོ ཐཱམོ ཛཱནིཏབྦོ. ཨེཝརཱུཔོ ཧི བྷིཀྑུ སཙེ དེཡྻདྷམྨོ བཧུཀོ ཧོཏི, དཱཡཀོ ཨཔྤཾ དཱཏུཀཱམོ, དཱཡཀསྶ ཝསེན ཨཔྤཾ གཎྷཱཏི. དེཡྻདྷམྨོ ཨཔྤོ, དཱཡཀོ བཧུཾ དཱཏུཀཱམོ, དེཡྻདྷམྨསྶ ཝསེན ཨཔྤཾ གཎྷཱཏི. དེཡྻདྷམྨོཔི བཧུ, དཱཡཀོཔི བཧུཾ དཱཏུཀཱམོ, ཨཏྟནོ ཐཱམཾ ཉཏྭཱ པམཱཎེན གཎྷཱཏི. སོ ཏཱཡ པཊིགྒཧཎེ མཏྟཉྙུཏཱཡ ཨནུཔྤནྣཉྩ ལཱབྷཾ ཨུཔྤཱདེཏི, ཨུཔྤནྣཉྩ ཐཱཝརཾ ཀརོཏི དྷམྨིཀཏིསྶམཧཱརཱཛཀཱལེ སཏྟཝསྶིཀོ སཱམཎེརོ ཝིཡ.

རཉྙོ ཀིར པཉྩཧི སཀཊསཏེཧི གུལ༹ཾ ཨཱཧརིཾསུ. རཱཛཱ ‘‘མནཱཔོ པཎྞཱཀཱརོ, ཨཡྻེཧི ཝིནཱ ན ཁཱདིསྶཱམཱ’’ཏི ཨཌྜྷཏེཡྻཱནི སཀཊསཏཱནི མཧཱཝིཧཱརཾ པེསེཏྭཱ སཡམྤི བྷུཏྟཔཱཏརཱསོ ཨགམཱསི. བྷེརིཡཱ པཧཊཱཡ དྭཱདས བྷིཀྑུསཧསྶཱནི སནྣིཔཏིཾསུ. རཱཛཱ ཨེཀམནྟེ ཋིཏོ ཨཱརཱམིཀཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘རཉྙོ ནཱམ དཱནེ པཏྟཔཱུརོཝ པམཱཎཾ, གཧིཏབྷཱཛནཾ པཱུརེཏྭཱཝ དེཧི, སཙེ ཀོཙི མཏྟཔཊིགྒཧཎེ ཋིཏོ ན གཎྷཱཏི, མཡ྄ཧཾ ཨཱརོཙེཡྻཱསཱི’’ཏི.

ཨཐེཀོ མཧཱཐེརོ ‘‘མཧཱབོདྷིམཧཱཙེཏིཡཱནི ཝནྡིསྶཱམཱི’’ཏི ཙེཏིཡཔབྦཏཱ ཨཱགནྟྭཱ, ཝིཧཱརཾ པཝིསནྟོ མཧཱམཎྜཔཊྛཱནེ བྷིཀྑཱུ གུལ༹ཾ གཎྷནྟེ དིསྭཱ པཙྪཏོ ཨཱགཙྪནྟཾ སཱམཎེརཾ ཨཱཧ, ‘‘ནཏྠི ཏེ གུལེ༹ན ཨཏྠོ’’ཏི. ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ནཏྠཱི’’ཏི. སཱམཎེར མཡཾ མགྒཀིལནྟཱ, ཨེཀེན ཀཔིཊྛཕལམཏྟེན པིཎྜཀེན ཨམྷཱཀཾ ཨཏྠོཏི. སཱམཎེརོ ཐཱལཀཾ ནཱིཧརིཏྭཱ ཐེརསྶ ཝསྶགྒཔཊིཔཱཊིཡཾ ཨཊྛཱསི. ཨཱརཱམིཀོ གཧཎམཱནཾ པཱུརེཏྭཱ ཨུཀྑིཔི, སཱམཎེརོ ཨངྒུལིཾ ཙཱལེསི. ཏཱཏ སཱམཎེར, རཱཛཀུལཱནཾ དཱནེ བྷཱཛནཔཱུརམེཝ པམཱཎཾ, ཐཱལཀཔཱུརཾ གཎྷཱཧཱིཏི. ཨཱམ, ཨུཔཱསཀ, རཱཛཱནོ ནཱམ མཧཛ྄ཛྷཱསཡཱ ཧོནྟི, ཨམྷཱཀཾ པན ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ ཨེཏྟཀེནེཝ ཨཏྠོཏི.

རཱཛཱ ཏསྶ ཀཐཾ སུཏྭཱ, ‘‘ཀིཾ བྷོ སཱམཎེརོ བྷཎཏཱི’’ཏི? ཏསྶ སནྟིཀཾ གཏོ. ཨཱརཱམིཀོ ཨཱཧ – ‘‘སཱམི, སཱམཎེརསྶ བྷཱཛནཾ ཁུདྡཀཾ, བཧུཾ ན གཎྷཱཏཱི’’ཏི. རཱཛཱ ཨཱཧ, ‘‘ཨཱནཱིཏབྷཱཛནཾ པཱུརེཏྭཱ གཎྷཐ, བྷནྟེ’’ཏི. མཧཱརཱཛ, རཱཛཱནོ ནཱམ མཧཛ྄ཛྷཱསཡཱ ཧོནྟི, ཨུཀྑིཏྟབྷཱཛནཾ པཱུརེཏྭཱཝ དཱཏུཀཱམཱ, ཨམྷཱཀཾ པན ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ ཨེཏྟཀེནེཝ ཨཏྠོཏི. རཱཛཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ སཏྟཝསྶིཀདཱརཀོ, ཨཛྫཱཔིསྶ མུཁཏོ ཁཱིརགནྡྷོ ན མུཙྩཏི, གཧེཏྭཱ ཀུཊེ ཝཱ ཀུཊུམྦེ ཝཱ པཱུརེཏྭཱ སྭེཔི པུནདིཝསེཔི ཁཱདིསྶཱམཱཏི ན ཝདཏི, སཀྐཱ བུདྡྷསཱསནཾ པརིགྒཧེཏུ’’ནྟི པུརིསེ ཨཱཎཱཔེསི, ‘‘བྷོ, པསནྣོམྷི སཱམཎེརསྶ, ཨིཏརཱནིཔི ཨཌྜྷཏེཡྻཱནི སཀཊསཏཱནི ཨཱནེཏྭཱ སགྷཾསྶ དེཐཱ’’ཏི.

སོཡེཝ པན རཱཛཱ ཨེཀདིཝསཾ ཏིཏྟིརམཾསཾ ཁཱདིཏུཀཱམོ ཙིནྟེསི – ‘‘སཙེ ཨཧཾ ཨངྒཱརཔཀྐཾ ཏིཏྟིརམཾསཾ ཁཱདིཏུཀཱམོསྨཱིཏི ཨཉྙསྶ ཀཐེསྶཱམི, སམནྟཱ ཡོཛནཊྛཱནེ ཏིཏྟིརསམུགྒྷཱཏཾ ཀརིསྶནྟཱི’’ཏི ཨུཔྤནྣཾ པིཔཱསཾ ཨདྷིཝཱསེནྟོ ཏཱིཎི སཾཝཙྪརཱནི ཝཱིཏིནཱམེསི. ཨཐསྶ ཀཎྞེསུ པུབྦོ སཎྛཱསི, སོ ཨདྷིཝཱསེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ, བྷོ, ཨམྷཱཀཾ ཀོཙི ཨུཔཊྛཱཀུཔཱསཀོ སཱིལརཀྑཀོ’’ཏི པུཙྪི. ཨཱམ, དེཝ, ཨཏྠི, ཏིསྶོ ནཱམ སོ ཨཁཎྜསཱིལཾ རཀྑཏཱིཏི. ཨཐ ནཾ ཝཱིམཾསིཏུཀཱམོ པཀྐོསཱཔེསི. སོ ཨཱགནྟྭཱ རཱཛཱནཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨཊྛཱསི. ཏཏོ ནཾ ཨཱཧ – ‘‘ཏྭཾ, ཏཱཏ, ཏིསྶོ ནཱམཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ དེཝཱ’’ཏི. ཏེན ཧི གཙྪཱཏི. ཏསྨིཾ གཏེ ཨེཀཾ ཀུཀྐུཊཾ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ཨེཀཾ པུརིསཾ ཨཱཎཱཔེསི, ‘‘གཙྪ ཏིསྶཾ ཝདཱཧི, ཨིམཾ ཏཱིཧི པཱཀེཧི པཙིཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ ཨུཔཊྛཱཔེཧཱི’’ཏི. སོ གནྟྭཱ ཏཐཱ ཨཝོཙ. སོ ཨཱཧ – ‘‘སཙེ, བྷོ, ཨཡཾ མཏཀོ ཨསྶ, ཡཐཱ ཛཱནཱམི, ཏཐཱ པཙིཏྭཱ ཨུཔཊྛཧེཡྻཾ. པཱཎཱཏིཔཱཏཾ པནཱཧཾ ན ཀརོམཱི’’ཏི. སོ ཨཱགནྟྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི.

རཱཛཱ པུན ‘‘ཨེཀཝཱརཾ གཙྪཱ’’ཏི པེསེསི. སོ གནྟྭཱ, ‘‘བྷོ, རཱཛུཔཊྛཱནཾ ནཱམ བྷཱརིཡཾ, མཱ ཨེཝཾ ཀརི, པུནཔི སཱིལཾ སཀྐཱ སམཱདཱཏུཾ, པཙེཏ’’ནྟི ཨཱཧ. ཨཐ ནཾ ཏིསྶོ ཨཝོཙ, ‘‘བྷོ, ཨེཀསྨིཾ ནཱམ ཨཏྟབྷཱཝེ དྷུཝཾ ཨེཀཾ མརཎཾ, ནཱཧཾ པཱཎཱཏིཔཱཏཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི. སོ པུནཔི རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ཏཏིཡམྤི པེསེཏྭཱ ཨསམྤཊིཙྪནྟཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཨཏྟནཱ པུཙྪི. རཉྙོཔི ཏཐེཝ པཊིཝཙནཾ ཨདཱསི. ཨཐ རཱཛཱ པུརིསེ ཨཱཎཱཔེསི, ‘‘ཨཡཾ རཉྙོ ཨཱཎཾ ཀོཔེཏི, གཙྪཐེཏསྶ ཨཱགྷཱཏནབྷཎྜིཀཱཡཾ ཋཔེཏྭཱ, སཱིསཾ ཚིནྡཐཱ’’ཏི. རཧོ ཙ པན ནེསཾ སཉྙམདཱསི – ‘‘ཨིམཾ སནྟཛྫཡམཱནཱ ནེཏྭཱ སཱིསམསྶ ཨཱགྷཱཏནབྷཎྜིཀཱཡཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཱགནྟྭཱ མཡ྄ཧཾ ཨཱརོཙེཐཱ’’ཏི.

ཏེ ཏཾ ཨཱགྷཱཏནབྷཎྜིཀཱཡཾ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ ཏམསྶ ཀུཀྐུཊཾ ཧཏྠེསུ ཋཔཡིཾསུ. སོ ཏཾ ཧདཡེ ཋཔེཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ, ཏཱཏ, མམ ཛཱིཝིཏཾ ཏུཡ྄ཧཾ དེམི, ཏཝ ཛཱིཝིཏཾ ཨཧཾ གཎྷཱམི, ཏྭཾ ནིབྦྷཡོ གཙྪཱ’’ཏི ཝིསྶཛྫེསི. ཀུཀྐུཊོ པཀྑེ པཔྥོཊེཏྭཱ ཨཱཀཱསེན གནྟྭཱ ཝཊརུཀྑེ ནིལཱིཡི. ཏསྶ ཀུཀྐུཊསྶ ཨབྷཡདིནྣཊྛཱནཾ ཀུཀྐུཊགིརི ནཱམ ཛཱཏཾ.

རཱཛཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ ཨམཙྩཔུཏྟཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ སབྦཱབྷརཎེཧི ཨལངྐརིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཏཱཏ, མཡཱ ཏྭཾ ཨེཏདཏྠམེཝ ཝཱིམཾསིཏོ, མཡ྄ཧཾ ཏིཏྟིརམཾསཾ ཁཱདིཏུཀཱམསྶ ཏཱིཎི སཾཝཙྪརཱནི ཨཏིཀྐནྟཱནི, སཀྑིསྶསི མེ ཏིཀོཊིཔརིསུདྡྷཾ ཀཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཔེཏུ’’ནྟི. ‘‘ཨེཏཾ ནཱམ, དེཝ, མཡ྄ཧཾ ཀམྨ’’ནྟི ནིཀྑམིཏྭཱ དྭཱརནྟརེ ཋིཏོ ཨེཀཾ པུརིསཾ པཱཏོཝ ཏཡོ ཏིཏྟིརེ གཧེཏྭཱ པཝིསནྟཾ དིསྭཱ, དྭེ ཀཧཱཔཎེ དཏྭཱ ཏིཏྟིརེ ཨཱདཱཡ པརིསོདྷེཏྭཱ, ཛཱིརཀཱདཱིཧི ཝཱསེཏྭཱ, ཨངྒཱརེསུ སུཔཀྐེ པཙིཏྭཱ རཉྙོ ཨུཔཊྛཱཔེསི. རཱཛཱ མཧཱཏལེ སིརཱིཔལླངྐེ ནིསིནྣོཝ ཨེཀཾ གཧེཏྭཱ ཐོཀཾ ཚིནྡིཏྭཱ མུཁེ པཀྑིཔི, ཏཱཝདེཝསྶ སཏྟརསཧརཎཱིསཧསྶཱནི ཕརིཏྭཱ ཨཊྛཱསི.

ཏསྨིཾ སམཡེ བྷིཀྑུསངྒྷཾ སརིཏྭཱ, ‘‘མཱདིསོ ནཱམ པཐཝིསྶརོ རཱཛཱ ཏིཏྟིརམཾསཾ ཁཱདིཏུཀཱམོ ཏཱིཎི སཾཝཙྪརཱནི ན ལབྷི, ཨཔཙྩམཱནོ བྷིཀྑུསངྒྷོ ཀུཏོ ལབྷིསྶཏཱི’’ཏི? མུཁེ པཀྑིཏྟཀྑཎྜཾ བྷཱུམིཡཾ ཚཌྜེསི. ཨམཙྩཔུཏྟོ ཛཎྞུཀེཧི པཏིཏྭཱ མུཁེན གཎྷི. རཱཛཱ ‘‘ཨཔེཧི, ཏཱཏ, ཛཱནཱམཧཾ ཏཝ ནིདྡོསབྷཱཝཾ, ཨིམིནཱ ནཱམ ཀཱརཎེན མཡཱ ཨེཏཾ ཚཌྜིཏ’’ནྟི ཀཐེཏྭཱ, ‘‘སེསཀཾ ཏཐེཝ སངྒོཔེཏྭཱ ཋཔེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ.

པུནདིཝསེ རཱཛཀུལཱུཔཀོ ཐེརོ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི. ཨམཙྩཔུཏྟོ ཏཾ དིསྭཱ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ རཱཛགེཧཾ པཝེསེསི. ཨཉྙཏརོ ཝུཌྜྷཔབྦཛིཏོཔི ཐེརསྶ པཙྪཱསམཎོ ཝིཡ ཧུཏྭཱ ཨནུབནྡྷནྟོ པཱཝིསི. ཐེརོ ‘‘རཉྙཱ པཀྐོསཱཔིཏབྷིཀྑུ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི པམཛྫི. ཨམཙྩཔུཏྟོཔི ‘‘ཐེརསྶ ཨུཔཊྛཱཀོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི པམཱདཾ ཨཱཔཛྫི. ཏེསཾ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ཡཱགུཾ ཨདཾསུ. ཡཱགུཡཱ པཱིཏཱཡ རཱཛཱ ཏིཏྟིརེ ཨུཔནེསི. ཐེརོ ཨེཀཾ གཎྷི, ཨིཏརོཔི ཨེཀཾ གཎྷི. རཱཛཱ ‘‘ཨནུབྷཱགོ ཨཏྠི, ཨནཱཔུཙྪིཏྭཱ ཁཱདིཏུཾ ན ཡུཏྟ’’ནྟི མཧཱཐེརཾ ཨཱཔུཙྪི. ཐེརོ ཧཏྠཾ པིདཧི, མཧལླཀཏྠེརོ སམྤཊིཙྪི. རཱཛཱ ཨནཏྟམནོ ཧུཏྭཱ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩཾ ཐེརཾ པཏྟཾ ཨཱདཱཡ ཨནུགཙྪནྟོ ཨཱཧ – ‘‘བྷནྟེ, ཀུལགེཧཾ ཨཱགཙྪནྟེཧི ཨུགྒཧིཏཝཏྟཾ བྷིཀྑུཾ གཧེཏྭཱ ཨཱགནྟུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. ཐེརོ ཏསྨིཾ ཁཎེ ཨཉྙཱསི ‘‘ན ཨེས རཉྙཱ པཀྐོསཱཔིཏོ’’ཏི.

པུནདིཝསེ ཨུཔཊྛཱཀསཱམཎེརཾ གཧེཏྭཱ པཱཝིསི. རཱཛཱ ཏདཱཔི ཡཱགུཡཱ པཱིཏཱཡ ཏིཏྟིརེ ཨུཔནཱམེསི. ཐེརོ ཨེཀཾ ཨགྒཧེསི, སཱམཎེརོ ཨངྒུལིཾ ཙཱལེཏྭཱ མཛ྄ཛྷེ ཚིནྡཱཔེཏྭཱ ཨེཀཀོཊྛཱསམེཝ ཨགྒཧེསི. རཱཛཱ ཏཾ ཀོཊྛཱསཾ མཧཱཐེརསྶ ཨུཔནཱམེསི. མཧཱཐེརོ ཧཏྠཾ པིདཧི, སཱམཎེརོཔི པིདཧི. རཱཛཱ ཨཝིདཱུརེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཁཎྜཱཁཎྜཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཁཱདནྟོ ‘‘ཨུགྒཧིཏཝཏྟེ ནིསྶཱཡ དིཡཌྜྷཏིཏྟིརེ ཁཱདིཏུཾ ལབྷིམྷཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏསྶ མཾསེ ཁཱདིཏམཏྟེཝ ཀཎྞེཧི པུབྦོ ནིཀྑམི. ཏཏོ མུཁཾ ཝིཀྑཱལེཏྭཱ སཱམཎེརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ, ‘‘པསནྣོསྨི, ཏཱཏ, ཨཊྛ ཏེ དྷུཝབྷཏྟཱནི དེམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨཧཾ, མཧཱརཱཛ, ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ དམྨཱིཏི. ཨཔརཱནི ཨཊྛ དེམཱིཏི. ཏཱནི ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡསྶ དམྨཱིཏི. ཨཔརཱནིཔི ཨཊྛ དེམཱིཏི. ཏཱནི སམཱནུཔཛ྄ཛྷཱཡཱནཾ དམྨཱིཏི. ཨཔརཱནིཔི ཨཊྛ དེམཱིཏི. ཏཱནི བྷིཀྑུསངྒྷསྶ དམྨཱིཏི. ཨཔརཱནིཔི ཨཊྛ དེམཱིཏི. སཱམཎེརོ ཨདྷིཝཱསེསི. ཨེཝཾ པཊིགྒཧཎམཏྟཾ ཛཱནནྟོ ཨནུཔྤནྣཉྩེཝ ལཱབྷཾ ཨུཔྤཱདེཏི, ཨུཔྤནྣཉྩ ཐཱཝརཾ ཀརོཏི. ཨིདཾ པཊིགྒཧཎཔམཱཎཾ ནཱམ. ཏཏྠ པརིབྷོགཔམཱཎཾ པཙྩཝེཀྑཎཔཡོཛནཾ, ‘‘ཨིདམཏྠིཡཾ བྷོཛནཾ བྷུཉྫཱམཱི’’ཏི པན པཙྩཝེཀྑིཏཔརིབྷོགསྶེཝ པཡོཛནཏྟཱ པརིབྷོགཔམཱཎཾཡེཝ ནཱམ, ཏཾ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཏེནེཝ པཊིསངྑཱ ཡོནིསོཏིཨཱདིམཱཧ, ཨིཏརམྤི པན ཝཊྚཏིཡེཝ.

སཱིཧསེཡྻནྟི ཨེཏྠ ཀཱམབྷོགིསེཡྻཱ, པེཏསེཡྻཱ, སཱིཧསེཡྻཱ, ཏཐཱགཏསེཡྻཱཏི ཙཏསྶོ སེཡྻཱ. ཏཏྠ ‘‘ཡེབྷུཡྻེན, བྷིཀྑཝེ, ཀཱམབྷོགཱི ཝཱམེན པསྶེན སེནྟཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༢༤༦) ཨཡཾ ཀཱམབྷོགིསེཡྻཱ. ཏེསཉྷི ཡེབྷུཡྻེན དཀྑིཎཔསྶེན སཡཱནོ ནཱམ ནཏྠི.

‘‘ཡེབྷུཡྻེན, བྷིཀྑཝེ, པེཏཱ ཨུཏྟཱནཱ སེནྟཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༢༤༦) ཨཡཾ པེཏསེཡྻཱ. པེཏཱ ཧི ཨཔྤམཾསལོཧིཏཏྟཱ ཨཊྛིསངྒྷཱཊཛཊིཏཱ ཨེཀེན པསྶེན སཡིཏུཾ ན སཀྐོནྟི, ཨུཏྟཱནཱཝ སཡནྟི.

‘‘ཡེབྷུཡྻེན, བྷིཀྑཝེ, སཱིཧོ མིགརཱཛཱ ནངྒུཊྛཾ ཨནྟརསཏྠིམྷི ཨནུཔཀྑིཔིཏྭཱ དཀྑིཎེན པསྶེན སཡཏཱི’’ཏི ཨཡཾ སཱིཧསེཡྻཱ. ཏེཛུསྶདཏྟཱ ཧི སཱིཧོ མིགརཱཛཱ དྭེ པུརིམཔཱདེ ཨེཀསྨིཾ, པཙྪིམཔཱདེ ཨེཀསྨིཾ ཋཱནེ ཋཔེཏྭཱ ནངྒུཊྛཾ ཨནྟརསཏྠིམྷི པཀྑིཔིཏྭཱ པུརིམཔཱདཔཙྪིམཔཱདནངྒུཊྛཱནཾ ཋིཏོཀཱསཾ སལླཀྑེཏྭཱ དྭིནྣཾ པུརིམཔཱདཱནཾ མཏྠཀེ སཱིསཾ ཋཔེཏྭཱ སཡཏི, དིཝསམྤི སཡིཏྭཱ པབུཛ྄ཛྷམཱནོ ན ཨུཏྲསནྟོ པབུཛ྄ཛྷཏི, སཱིསཾ པན ཨུཀྑིཔིཏྭཱ པུརིམཔཱདཱདཱིནཾ ཋིཏོཀཱསཾ སལླཀྑེཏི. སཙེ ཀིཉྩི ཋཱནཾ ཝིཛཧིཏྭཱ ཋིཏཾ ཧོཏི, ‘‘ནཡིདཾ ཏུཡ྄ཧཾ ཛཱཏིཡཱ སཱུརབྷཱཝསྶ ཙ ཨནུརཱུཔ’’ནྟི ཨནཏྟམནོ ཧུཏྭཱ ཏཏྠེཝ སཡཏི, ན གོཙརཱཡ པཀྐམཏི. ཨཝིཛཧིཏྭཱ ཋིཏེ པན ‘‘ཏུཡ྄ཧཾ ཛཱཏིཡཱ ཙ སཱུརབྷཱཝསྶ ཙ ཨནུརཱུཔམིད’’ནྟི ཧཊྛཏུཊྛོ ཨུཊྛཱཡ སཱིཧཝིཛམྦྷིཏཾ ཝིཛམྦྷིཏྭཱ ཀེསརབྷཱརཾ ཝིདྷུནིཏྭཱ ཏིཀྑཏྟུཾ སཱིཧནཱདཾ ནདིཏྭཱ གོཙརཱཡ པཀྐམཏི.

ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསེཡྻཱ པན ཏཐཱགཏསེཡྻཱཏི ཝུཙྩཏི. ཏཱསུ ཨིདྷ སཱིཧསེཡྻཱ ཨཱགཏཱ. ཨཡཉྷི ཏེཛུསྶདཨིརིཡཱཔཐཏྟཱ ཨུཏྟམསེཡྻཱ ནཱམ.

པཱདེ པཱདནྟི དཀྑིཎཔཱདེ ཝཱམཔཱདཾ. ཨཙྩཱདྷཱཡཱཏི ཨཏིཨཱདྷཱཡ, ཨཱིསཀཾ ཨཏིཀྐམྨ ཋཔེཏྭཱ. གོཔྥཀེན ཧི གོཔྥཀེ, ཛཱཎུནཱ ཝཱ ཛཱཎུམྷི སངྒྷཊྚིཡམཱནེ ཨབྷིཎྷཾ ཝེདནཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ ན ཧོཏི, སེཡྻཱ ཨཕཱསུཀཱ ཧོཏི. ཡཐཱ པན ན སངྒྷཾཊྚེཏི, ཨེཝཾ ཨཏིཀྐམྨ ཋཔིཏེ ཝེདནཱ ནུཔྤཛྫཏི, ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ ཧོཏི, སེཡྻཱ ཕཱསུཀཱ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཨེཝཾ སེཡྻཾ ཀཔྤེཏི.

སཏོ སམྤཛཱནོཏི སཏིཡཱ ཙེཝ སམྤཛཉྙེན ཙ སམནྣཱགཏོ. ཀཐཾ ནིདྡཱཡནྟོ སཏོ སམྤཛཱནོ ཧོཏཱིཏི? སཏིསམྤཛཉྙསྶ ཨཔྤཧཱནེན. ཨཡཉྷི དིཝསཉྩེཝ སཀལཡཱམཉྩ ཨཱཝརཎཱིཡེཧི དྷམྨེཧི ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏྭཱ པཋམཡཱམཱཝསཱནེ ཙངྐམཱ ཨོརུཡ྄ཧ པཱདེ དྷོཝནྟོཔི མཱུལཀམྨཊྛཱནཾ ཨཝིཛཧནྟོཝ དྷོཝཏི, ཏཾ ཨཝིཛཧནྟོཝ དྭཱརཾ ཝིཝརཏི, མཉྩེ ནིསཱིདཏི, ཨཝིཛཧནྟོཝ ནིདྡཾ ཨོཀྐམཏི. པབུཛ྄ཛྷནྟོ པན མཱུལཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱཝ པབུཛ྄ཛྷཏི. ཨེཝཾ ནིདྡཾ ཨོཀྐམནྟོཔི སཏོ སམྤཛཱནོ ཧོཏི. ཨེཝཾ པན ཉཱཎདྷཱཏུཀནྟི ན རོཙཡིཾསུ.

ཝུཏྟནཡེན པནེས ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏྭཱ པཋམཡཱམཱཝསཱནེ ‘‘ཨུཔཱདིནྣཀཾ སརཱིརཾ ནིདྡཱཡ སམསྶཱསེསྶཱམཱི’’ཏི ཙངྐམཱ ཨོརུཡ྄ཧ མཱུལཀམྨཊྛཱནཾ ཨཝིཛཧནྟོཝ པཱདེ དྷོཝཏི, དྭཱརཾ ཝིཝརཏི, མཉྩེ པན ནིསཱིདིཏྭཱ མཱུལཀམྨཊྛཱནཾ པཧཱཡ, ‘‘ཁནྡྷཱཝ ཁནྡྷེསུ, དྷཱཏུཡོཝ དྷཱཏཱུསུ པཊིཧཉྙནྟཱི’’ཏི སེནཱསནཾ པཙྩཝེཀྑནྟོ ཀམེན ནིདྡཾ ཨོཀྐམཏི, པབུཛ྄ཛྷནྟོ པན མཱུལཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱཝ པབུཛ྄ཛྷཏི. ཨེཝཾ ནིདྡཾ ཨོཀྐམནྟོཔི སཏོ སམྤཛཱནོ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨིཏི ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཏིཝངྒིཀཱ པུབྦབྷཱགཝིཔསྶནཱཝ ཀཐིཏཱ. ཨེཏྟཀེནེཝ པན ཝོསཱནཾ ཨནཱཔཛྫིཏྭཱ ཏཱནེཝ ཨིནྡྲིཡབལབོཛ྄ཛྷངྒཱནི སམོདྷཱནེཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ བྷིཀྑུ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏཱིཏི. ཨེཝཾ ཡཱཝ ཨརཧཏྟཱ དེསནཱ ཀཐེཏབྦཱ.

༣. ཀུམྨོཔམསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༤༠. ཏཏིཡེ ཀུམྨོཏི ཨཊྛིཀུམྨོ. ཀཙྪཔོཏི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ཨནུནདཱིཏཱིརེཏི ནདིཡཱ ཨནུཏཱིརེ. གོཙརཔསུཏོཏི ‘‘སཙེ ཀིཉྩི ཕལཱཕལཾ ལབྷིསྶཱམི, ཁཱདིསྶཱམཱི’’ཏི གོཙརཏྠཱཡ པསུཏོ ཨུསྶུཀྐོ ཏནྣིབནྡྷོ. སམོདཧིཏྭཱཏི སམུགྒེ ཝིཡ པཀྑིཔིཏྭཱ. སངྐསཱཡཏཱིཏི ཨཙྪཏི. སམོདཧནྟི སམོདཧནྟོ ཋཔེནྟོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཐཱ ཀུམྨོ ཨངྒཱནི སཀེ ཀཔཱལེ སམོདཧནྟོ སིངྒཱལསྶ ཨོཏཱརཾ ན དེཏི, ན ཙ ནཾ སིངྒཱལོ པསཧཏི, ཨེཝཾ བྷིཀྑུ ཨཏྟནོ མནོཝིཏཀྐེ སཀེ ཨཱརམྨཎཀཔཱལེ སམོདཧནྟོ ཀིལེསམཱརསྶ ཨོཏཱརཾ ན དེཏི, ན ཙ ནཾ མཱརོ པསཧཏི.

ཨནིསྶིཏོཏི ཏཎྷཱདིཊྛིནིསྶཡེཧི ཨནིསྶིཏོ. ཨཉྙམཧེཋཡཱནོཏི ཨཉྙཾ ཀཉྩི པུགྒལཾ ཨཝིཧེཋེནྟོ. པརིནིབྦུཏོཏི ཀིལེསཔརིནིབྦཱནེན པརིནིབྦུཏོ. ནཱུཔཝདེཡྻ ཀཉྩཱིཏི ཨཉྙཾ ཀཉྩི པུགྒལཾ སཱིལཝིཔཏྟིཡཱ ཝཱ ཨཱཙཱརཝིཔཏྟིཡཱ ཝཱ ཨཏྟཱནཾ ཨུཀྐཾསེཏུཀཱམཏཱཡ ཝཱ པརཾ ཝམྦྷེཏུཀཱམཏཱཡ ཝཱ ན ཨུཔཝདེཡྻ, ཨཉྙདཏྠུ པཉྩ དྷམྨེ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ, ‘‘ཀཱལེན ཝཀྑཱམི, ནོ ཨཀཱལེན, བྷཱུཏེན ཝཀྑཱམི, ནོ ཨབྷཱུཏེན, སཎྷེན ཝཀྑཱམི, ནོ ཕརུསེན, ཨཏྠསཾཧིཏེན ཝཀྑཱམི, ནོ ཨནཏྠསཾཧིཏེན, མེཏྟཙིཏྟོ ཝཀྑཱམི, ནོ དོསནྟརོ’’ཏི ཨེཝཾ ཨུལླུམྤནསབྷཱཝསཎྛིཏེནེཝ ཙིཏྟེན ཝིཧརཏི.

༤. པཋམདཱརུཀྑནྡྷོཔམསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༤༡. ཙཏུཏྠེ ཨདྡསཱཏི གངྒཱཏཱིརེ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསིནྣོ ཨདྡས. ཝུཡ྄ཧམཱནནྟི ཙཏུརསྶཾ ཏཙྪེཏྭཱ པབྦཏནྟརེ ཋཔིཏཾ ཝཱཏཱཏཔེན སུཔརིསུཀྑཾ པཱཝུསྶཀེ མེགྷེ ཝསྶནྟེ ཨུདཀེན ཨུཔླཝིཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན གངྒཱཡ ནདིཡཱ སོཏེ པཏིཏཾ ཏེན སོཏེན ཝུཡ྄ཧམཱནཾ. བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསཱིཏི ‘‘ཨིམིནཱ དཱརུཀྑནྡྷེན སདིསཾ ཀཏྭཱ མམ སཱསནེ སདྡྷཱཔབྦཛིཏཾ ཀུལཔུཏྟཾ དསྶེསྶཱམཱི’’ཏི དྷམྨཾ དེསེཏུཀཱམཏཱཡ ཨཱམནྟེསི. ཨམུཾ མཧནྟཾ དཱརུཀྑནྡྷཾ གངྒཱཡ ནདིཡཱ སོཏེན ཝུཡ྄ཧམཱནནྟི ཨིདཾ པན ཨཊྛདོསཝིམུཏྟཏྟཱ སོཏཔཊིཔནྣསྶ དཱརུཀྑནྡྷསྶ ཨཔརེ སམུདྡཔཏྟིཡཱ ཨནྟརཱཡཀརེ ཨཊྛ དོསེ དསྶེཏུཾ ཨཱརབྷི.

ཏཏྲསྶ ཨེཝཾ ཨཊྛདོསཝིམུཏྟཏཱ ཝེདིཏབྦཱ – ཨེཀོ ཧི གངྒཱཡ ནདིཡཱ ཨཝིདཱུརེ པབྦཏཏལེ ཛཱཏོ ནཱནཱཝལླཱིཧི པལིཝེཋིཏོ པཎྜུཔལཱསཏཾ ཨཱཔཛྫིཏྭཱ ཨུཔཙིཀཱདཱིཧི ཁཛྫམཱནོ ཏསྨིཾཡེཝ ཋཱནེ ཨཔཎྞཏྟིཀབྷཱཝཾ གཙྪཏི, ཨཡཾ དཱརུཀྑནྡྷོ གངྒཾ ཨོཏརིཏྭཱ ཝངྐཊྛཱནེསུ ཝིལཱསམཱནོ སཱགརཾ པཏྭཱ མཎིཝཎྞེ ཨཱུམིཔིཊྛེ སོབྷིཏུཾ ན ལབྷཏི.

ཨཔརོ གངྒཱཏཱིརེ བཧིམཱུལོ ཨནྟོསཱཁོ ཧུཏྭཱ ཛཱཏོ, ཨཡཾ ཀིཉྩཱཔི ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨོལམྦིནཱིཧི སཱཁཱཧི ཨུདཀཾ ཕུསཏི, བཧིམཱུལཏྟཱ པན གངྒཾ ཨོཏརིཏྭཱ ཝངྐཊྛཱནེསུ ཝིལཱསམཱནོ སཱགརཾ པཏྭཱ མཎིཝཎྞེ ཨཱུམིཔིཊྛེ སོབྷིཏུཾ ན ལབྷཏི.

ཨཔརོ མཛ྄ཛྷེ གངྒཱཡ ཛཱཏོ, དལ༹ྷམཱུལེན པན སུཔྤཏིཊྛིཏོ, བཧི ཙསྶ གཏཱ ཝངྐསཱཁཱ ནཱནཱཝལླཱིཧི ཨཱབདྡྷཱ, ཨཡམྤི དལ༹ྷམཱུལཏྟཱ བཧིདྡྷཱ ཝལླཱིཧི ཨཱབདྡྷཏྟཱ ཙ གངྒཾ ཨོཏརིཏྭཱ…པེ… སོབྷིཏུཾ ན ལབྷཏི.

ཨཔརོ པཏིཏཊྛཱནེཡེཝ ཝཱལིཀཱཡ ཨོཏྠཊོ པཱུཏིབྷཱཝཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཨཡམྤི གངྒཾ ཨོཏརིཏྭཱ…པེ… ན ལབྷཏི.

ཨཔརོ དྭིནྣཾ པཱསཱཎཱནཾ ཨནྟརེ ཛཱཏཏྟཱ, སུནིཁཱཏོ ཝིཡ ནིཙྩལོ ཋིཏོ, ཨཱགཏཱགཏཾ ཨུདཀཾ དྭིདྷཱ ཕཱལེཏི, ཨཡཾ པཱསཱཎནྟརེ སུཊྛུ པཏིཊྛིཏཏྟཱ གངྒཾ ཨོཏརིཏྭཱ…པེ… ན ལབྷཏི.

ཨཔརོ ཨབྦྷོཀཱསཊྛཱནེ ནབྷཾ པཱུརེཏྭཱ ཝལླཱིཧི ཨཱབདྡྷོ ཋིཏོ. ཨེཀཾ དྭེ སཾཝཙྪརེ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨཱགཏེ མཧོགྷེ སཀིཾ ཝཱ དྭིཀྑཏྟུཾ ཝཱ ཏེམེཏི, ཨཡམྤི ནབྷཾ པཱུརེཏྭཱ ཋིཏཏཱཡ ཙེཝ ཨེཀསྶ ཝཱ དྭིནྣཾ ཝཱ སཾཝཙྪརཱནཾ ཨཙྩཡེན སཀིཾ ཝཱ དྭིཀྑཏྟུཾ ཝཱ ཏེམནཏཱཡ ཙ གངྒཾ ཨོཏརིཏྭཱ…པེ… ན ལབྷཏི.

ཨཔརོཔི མཛ྄ཛྷེ གངྒཱཡ དཱིཔཀེ ཛཱཏོ མུདུཀྑནྡྷསཱཁོ ཨོགྷེ ཨཱགཏེ ཨནུསོཏཾ ནིཔཛྫིཏྭཱ, ཨུདཀེ གཏེ སཱིསཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ, ནཙྩནྟོ ཝིཡ ཏིཊྛཏི. ཡསྶཏྠཱཡ སཱགརོ གངྒཾ ཨེཝཾ ཝིཡ ཝདཏི, ‘‘བྷོཏི གངྒེ ཏྭཾ མཡ྄ཧཾ ཙནྡནསཱརསལལ༹སཱརཱདཱིནི ནཱནཱདཱརཱུནི ཨཱཧརསི, དཱརུཀྑནྡྷཾ པན ནཱཧརསཱི’’ཏི. སུལབྷོ ཨེས, དེཝ, པུནཝཱརེ ཛཱནིསྶཱམཱིཏི. པུནཝཱརེ ཏམྦཝཎྞེན ཨུདཀེན ཨཱལིངྒམཱནཱ ཝིཡ ཨཱགཙྪཏི. སོཔི ཏཐེཝ ཨནུསོཏཾ ནིཔཛྫིཏྭཱ, ཨུདཀེ གཏེ སཱིསཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ, ནཙྩནྟོ ཝིཡ ཏིཊྛཏི. ཨཡཾ ཨཏྟནོ མུདུཏཱཡ གངྒཾ ཨོཏརིཏྭཱ…པེ… ན ལབྷཏི.

ཨཔརོ གངྒཱཡ ནདིཡཱ ཏིརིཡཾ པཏིཏོ ཝཱལིཀཱཡ ཨོཏྠརིཏོ ཨནྟརསེཏུ ཝིཡ བཧཱུནཾ པཙྩཡོ ཛཱཏོ, ཨུབྷོསུ ཏཱིརེསུ ཝེལུ༹ནལ༹ཀརཉྫཀཀུདྷཱདཡོ ཨུཔླཝིཏྭཱ ཏཏྠེཝ ལགྒནྟི. ཏཐཱ ནཱནཱཝིདྷཱ གཙྪཱ ཝུཡ྄ཧམཱནཱ བྷིནྣམུསལབྷིནྣསུཔྤཨཧིཀུཀྐུརཧཏྠིཨསྶཱདིཀུཎཔཱནིཔི ཏཏྠེཝ ལགྒནྟི. མཧཱགངྒཱཔི ནཾ ཨཱསཛྫ བྷིཛྫིཏྭཱ དྭིདྷཱ གཙྪཏི, མཙྪཀཙྪཔཀུམྦྷཱིལམཀརཱདཡོཔི ཏཏྠེཝ ཝཱསཾ ཀཔྤེནྟི. ཨཡམྤི ཏིརིཡཾ པཏིཏྭཱ མཧཱཛནསྶ པཙྩཡཏྟཀཏབྷཱཝེན གངྒཾ ཨོཏརིཏྭཱ ཝངྐཊྛཱནེསུ ཝིལཱསམཱནོ སཱགརཾ པཏྭཱ མཎིཝཎྞེ ཨཱུམིཔིཊྛེ སོབྷིཏུཾ ན ལབྷཏི.

ཨིཏི བྷགཝཱ ཨིམེཧི ཨཊྛཧི དོསེཧི ཝིམུཏྟཏྟཱ སོཏཔཊིཔནྣསྶ དཱརུཀྑནྡྷསྶ ཨཔརེ སམུདྡཔཏྟིཡཱ ཨནྟརཱཡཀརེ ཨཊྛ དོསེ དསྶེཏུཾ ཨམུཾ མཧནྟཾ དཱརུཀྑནྡྷཾ གངྒཱཡ ནདིཡཱ སོཏེན ཝུཡ྄ཧམཱནནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ན ཐལེ ཨུསྶཱིདིསྶཏཱིཏི ཐལཾ ནཱབྷིརུཧིསྶཏི. ན མནུསྶགྒཱཧོ གཧེསྶཏཱིཏི ‘‘མཧཱ ཝཏཱཡཾ དཱརུཀྑནྡྷོ’’ཏི དིསྭཱ, ཨུལུ༹མྤེན ཏརམཱནཱ གནྟྭཱ, གོཔཱནསཱིཨཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ མནུསྶཱ ན གཎྷིསྶནྟི. ན ཨམནུསྶགྒཱཧོ གཧེསྶཏཱིཏི ‘‘མཧགྒྷོ ཨཡཾ ཙནྡནསཱརོ, ཝིམཱནདྭཱརེ ནཾ ཋཔེསྶཱམཱ’’ཏི མཉྙམཱནཱ ན ཨམནུསྶཱ གཎྷིསྶནྟི.

ཨེཝམེཝ ཁོཏི ཨེཏྠ སདྡྷིཾ བཱཧིརེཧི ཨཊྛཧི དོསེཧི ཨེཝཾ ཨོཔམྨསཾསནྡནཾ ཝེདིཏབྦཾ – གངྒཱཡ ཨཝིདཱུརེ པབྦཏཏལེ ཛཱཏོ ཏཏྠེཝ ཨུཔཙིཀཱདཱིཧི ཁཛྫམཱནོ ཨཔཎྞཏྟིཀབྷཱཝཾ གཏདཱརུཀྑནྡྷོ ཝིཡ ཧི ‘‘ནཏྠི དིནྣ’’ནྟིཨཱདིཀཱཡ མིཙྪཱདིཊྛིཡཱ སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཡཉྷི སཱསནསྶ དཱུརཱིབྷཱུཏཏྟཱ ཨརིཡམགྒཾ ཨོརུཡ྄ཧ སམཱདྷིཀུལླེ ནིསིནྣོ ནིབྦཱནསཱགརཾ པཱཔུཎིཏུཾ ན སཀྐོཏི.

གངྒཱཏཱིརེ བཧིམཱུལོ ཨནྟོསཱཁོ ཧུཏྭཱ ཛཱཏོ ཝིཡ ཨཙྪིནྣགིཧིབནྡྷནོ སམཎཀུཊིམྦིཀཔུགྒལོ དཊྛབྦོ. ཨཡཉྷི ‘‘ཙིཏྟཾ ནཱམེཏཾ ཨནིབདྡྷཾ, ‘སམཎོམྷཱི’ཏི ཝདནྟོཝ གིཧཱི ཧོཏི, ‘གིཧཱིམྷཱི’ཏི ཝདནྟོཝ སམཎོ ཧོཏི. ཀོ ཛཱནིསྶཏི, ཀིཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི? མཧལླཀཀཱལེ པབྦཛནྟོཔི གིཧིབནྡྷནཾ ན ཝིསྶཛྫེཏི. མཧལླཀཔབྦཛིཏཱནཉྩ སམྤཏྟི ནཱམ ནཏྠི. ཏསྶ སཙེ ཙཱིཝརཾ པཱཔུཎཱཏི, ཨནྟཙྪིནྣཀཾ ཝཱ ཛིཎྞདུབྦཎྞཾ ཝཱ པཱཔུཎཱཏི. སེནཱསནམྤི ཝིཧཱརཔཙྩནྟེ པཎྞསཱལཱ ཝཱ མཎྜཔོ ཝཱ པཱཔུཎཱཏི. པིཎྜཱཡ ཙརནྟེནཱཔི པུཏྟནཏྟཀཱནཾ དཱརཀཱནཾ པཙྪཏོ ཙརིཏབྦཾ ཧོཏི, པརིཡནྟེ ནིསཱིདིཏབྦཾ ཧོཏི. ཏེན སོ དུཀྑཱི དུམྨནོ ཨསྶཱུནི མུཉྩནྟོ, ‘‘ཨཏྠི མེ ཀུལསནྟཀཾ དྷནཾ, ཀཔྤཏི ནུ ཁོ ཏཾ ཁཱདནྟེན ཛཱིཝིཏུ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ཨེཀཾ ཝིནཡདྷརཾ པུཙྪཏི – ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ ཨཱཙརིཡ, ཨཏྟནོ སནྟཀཾ ཝིཙཱརེཏྭཱ ཁཱདིཏུཾ ཀཔྤཏི, ནོ ཀཔྤཏཱི’’ཏི? ‘‘ནཏྠེཏྠ དོསོ, ཀཔྤཏེཏ’’ནྟི. སོ ཨཏྟནོ བྷཛམཱནཀེ ཀཏིཔཡེ དུབྦཙེ དུརཱཙཱརེ བྷིཀྑཱུ གཧེཏྭཱ, སཱཡནྷསམཡེ ཨནྟོགཱམཾ གནྟྭཱ, གཱམམཛ྄ཛྷེ ཋིཏོ གཱམིཀེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ, ‘‘ཨམྷཱཀཾ པཡོགཏོ ཨུཊྛིཏཾ ཨཱཡཾ ཀསྶ དེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. བྷནྟེ, ཏུམྷེ པབྦཛིཏཱ, མཡཾ ཀསྶ དསྶཱམཱཏི? ཀིཾ པབྦཛིཏཱནཾ ཨཏྟནོ སནྟཀཾ ན ཝཊྚཏཱིཏི? ཀུདྡཱལ-པིཊཀཾ གཧེཏྭཱ, ཁེཏྟམརིཡཱདབནྡྷནཱདཱིནི ཀརོནྟོ ནཱནཱཔྤཀཱརཾ པུབྦཎྞཱཔརཎྞཉྩེཝ ཕལཱཕལེ ཙ སངྒཎྷིཏྭཱ, ཧེམནྟགིམྷཝསྶཱནེསུ ཡཾ ཡཾ ཨིཙྪཏི, ཏཾ ཏཾ པཙཱཔེཏྭཱ ཁཱདནྟོ སམཎཀུཊུམྦིཀོ ཧུཏྭཱ ཛཱིཝཏི. ཀེཝལམསྶ པཉྩཙཱུལ༹ཀེན དཱརཀེན སདྡྷིཾ པཱདཔརིཙཱརིཀཱཝ ཨེཀཱ ནཏྠི. ཨཡཾ པུགྒལོ ཀིཉྩཱཔི ཨོལམྦིནཱིཧི སཱཁཱཧི ཨུདཀཾ ཕུསམཱནོ ཨནྟོསཱཁོ རུཀྑོ ཝིཡ ཙེཏིཡངྒཎབོདྷིཡངྒཎཱདཱིསུ བྷིཀྑཱུནཾ ཀཱཡསཱམགྒིཾ དེཏི, གིཧིབནྡྷནསྶ པན ཨཙྪིནྣཏཱཡ བཧིམཱུལཏྟཱ ཨརིཡམགྒཾ ཨོཏརིཏྭཱ སམཱདྷིཀུལླེ ནིསིནྣོ ནིབྦཱནསཱགརཾ པཱཔུཎིཏུཾ ན སཀྐོཏི.

གངྒཱཡ མཛ྄ཛྷེ ཛཱཏོ བཧིདྡྷཱ ཝལླཱིཧི ཨཱབདྡྷཝངྐསཱཁཱ ཝིཡ སངྒྷསནྟཀཾ ནིསྶཱཡ ཛཱིཝམཱནོ བྷིནྣཱཛཱིཝཔུགྒལོ དཊྛབྦོ. ཨེཀཙྩོ གིཧིབནྡྷནཾ པཧཱཡ པབྦཛནྟོཔི སཱརུཔྤཊྛཱནེ པབྦཛྫཾ ན ལབྷཏི. པབྦཛྫཱ ཧི ནཱམེསཱ པཊིསནྡྷིགྒཧཎསདིསཱ. ཡཐཱ མནུསྶཱ ཡཏྠ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷནྟི, ཏེསཾཡེཝ ཀུལཱནཾ ཨཱཙཱརཾ སིཀྑནྟི, ཨེཝཾ བྷིཀྑཱུཔི ཡེསཾ སནྟིཀེ པབྦཛནྟི, ཏེསཾཡེཝ ཨཱཙཱརཾ གཎྷནྟི. ཏསྨཱ ཨེཀཙྩོ ཨསཱརུཔྤཊྛཱནེ པབྦཛིཏྭཱ ཨོཝཱདཱནུསཱསནཱིཨུདྡེསཔརིཔུཙྪཱདཱིཧི པརིབཱཧིརོ ཧུཏྭཱ པཱཏོཝ མུཎྜགྷཊཾ གཧེཏྭཱ ཨུདཀཏིཏྠཾ གཙྪཏི, ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱནཾ བྷཏྟཏྠཱཡ ཁནྡྷེ པཏྟཾ ཀཏྭཱ བྷཏྟསཱལཾ གཙྪཏི, དུབྦཙསཱམཎེརེཧི སདྡྷིཾ ནཱནཱཀཱིལ༹ཾ ཀཱིལ༹ཏི, ཨཱརཱམིཀདཱརཀེཧི སཾསཊྛོ ཝིཧརཏི.

སོ དཧརབྷིཀྑུཀཱལེ ཨཏྟནོ ཨནུརཱུཔེཧི དཧརབྷིཀྑཱུཧི ཙེཝ ཨཱརཱམིཀེཧི ཙ སདྡྷིཾ སངྒྷབྷོགཾ གནྟྭཱ, ‘‘ཨཡཾ ཁཱིཎཱསཝེཧི ཨསུཀརཉྙོ སནྟིཀཱ པཊིགྒཧིཏསངྒྷབྷོགོ, ཏུམྷེ སངྒྷསྶ ཨིདཉྩིདཉྩ ན དེཐ, ན ཧི ཏུམྷཱཀཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ རཱཛཱ ཝཱ རཱཛམཧཱམཏྟཱ ཝཱ ཨཏྟམནཱ བྷཝིསྶནྟི, ཨེཐ དཱནི ཨིདཉྩིདཉྩ ཀརོཐཱ’’ཏི ཀུདྡཱལ-པིཊཀཱནི གཱཧཱཔེཏྭཱ ཧེཊྛཱ ཏལཱ༹ཀམཱཏིཀཱསུ ཀཏྟབྦཀིཙྩཱནི ཀཱརཱཔེཏྭཱ བཧུཾ པུབྦཎྞཱཔརཎྞཾ ཝིཧཱརཾ པཝེསེཏྭཱ ཨཱརཱམིཀེཧི ཨཏྟནོ ཨུཔཀཱརབྷཱཝཾ སངྒྷསྶ ཨཱརོཙཱཔེཏི. སངྒྷོ ‘‘ཨཡཾ དཧརོ བཧཱུཔཀཱརོ, ཨིམསྶ སཏཾ ཝཱ དྭིསཏཾ ཝཱ དེཐཱ’’ཏི དཱཔེཏི. ཨིཏི སོ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ སངྒྷསནྟཀེནེཝ ཝཌྜྷནྟོ བཧིདྡྷཱ ཨེཀཝཱིསཏིཝིདྷཱཧི ཨནེསནཱཧི བདྡྷོ ཨརིཡམགྒཾ ཨོཏརིཏྭཱ སམཱདྷིཀུལླེ ནིསིནྣོ ནིབྦཱནསཱགརཾ པཱཔུཎིཏུཾ ན སཀྐོཏི.

པཏིཏཊྛཱནེཡེཝ ཝཱལིཀཱཡ ཨོཏྠརིཏྭཱ པཱུཏིབྷཱཝཾ ཨཱཔཱདིཏརུཀྑོ ཝིཡ ཨཱལསིཡམཧགྒྷསོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝརཱུཔཉྷི པུགྒལཾ ཨཱམིསཙཀྑུཾ པཙྩཡལོལཾ ཝིསྶཊྛཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཝཏྟཾ ཨུདྡེསཔརིཔུཙྪཱཡོནིསོམནསིཀཱརཝཛྫིཏཾ སནྡྷཱཡ པཉྩ ནཱིཝརཎཱནི ཨཏྠཏོ ཨེཝཾ ཝདནྟི – ‘‘བྷོ, ཀསྶ སནྟིཀཾ གཙྪཱམཱ’’ཏི? ཨཐ ཐིནམིདྡྷཾ ཨུཊྛཱཡ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཀིཾ ན པསྶཐ? ཨེསོ ཨསུཀཝིཧཱརཝཱསཱི ཀུསཱིཏཔུགྒལོ ཨསུཀཾ ནཱམ གཱམཾ གནྟྭཱ ཡཱགུམཏྠཀེ ཡཱགུཾ, པཱུཝམཏྠཀེ པཱུཝཾ, བྷཏྟམཏྠཀེ བྷཏྟཾ ཨཛ྄ཛྷོཧརིཏྭཱ ཝིཧཱརཾ ཨཱགམྨ ཝིསྶཊྛསབྦཝཏྟོ ཨུདྡེསཱདིཝིརཧིཏོ མཉྩཾ ཨུཔགཙྪནྟོ མཡ྄ཧཾ ཨོཀཱསཾ ཀརོཏཱི’’ཏི.

ཏཏོ ཀཱམཙྪནྡནཱིཝརཎཾ ཨུཊྛཱཡཱཧ – ‘‘བྷོ, ཏཝ ཨོཀཱསེ ཀཏེ མཡ྄ཧཾ ཀཏོཝ ཧོཏི, ཨིདཱནེཝ སོ ནིདྡཱཡིཏྭཱ ཀིལེསཱནུརཉྫིཏོཝ པབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཀཱམཝིཏཀྐཾ ཝིཏཀྐེསྶཏཱི’’ཏི. ཏཏོ བྱཱཔཱདནཱིཝརཎཾ ཨུཊྛཱཡཱཧ – ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ཨོཀཱསེ ཀཏེ མཡ྄ཧཾ ཀཏོཝ ཧོཏི. ཨིདཱནེཝ ནིདྡཱཡིཏྭཱ ཝུཊྛིཏོ ‘ཝཏྟཔཊིཝཏྟཾ ཀརོཧཱི’ཏི ཝུཙྩམཱནོ, ‘བྷོ, ཨིམེ ཨཏྟནོ ཀམྨཾ ཨཀཏྭཱ ཨམྷེསུ བྱཱཝཊཱ’ཏི ནཱནཔྤཀཱརཾ ཕརུསཝཙནཾ ཝདནྟོ ཨཀྑཱིནི ནཱིཧརིཏྭཱ ཝིཙརིསྶཏཱི’’ཏི. ཏཏོ ཨུདྡྷཙྩནཱིཝརཎཾ ཨུཊྛཱཡཱཧ – ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ཨོཀཱསེ ཀཏེ མཡ྄ཧཾ ཀཏོཝ ཧོཏི, ཀུསཱིཏོ ནཱམ ཝཱཏཱཧཏོ ཨགྒིཀྑནྡྷོ ཝིཡ ཨུདྡྷཏོ ཧོཏཱི’’ཏི. ཨཐ ཀུཀུཙྩནཱིཝརཎཾ ཨུཊྛཱཡཱཧ – ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ཨོཀཱསེ ཀཏེ མཡ྄ཧཾ ཀཏོཝ ཧོཏི, ཀུསཱིཏོ ནཱམ ཀུཀྐུཙྩཔཀཏོཝ ཧོཏི, ཨཀཔྤིཡེ ཀཔྤིཡསཉྙཾ ཀཔྤིཡེ ཙ ཨཀཔྤིཡསཉྙཾ ཨུཔྤཱདེཏཱི’’ཏི. ཨཐ ཝིཙིཀིཙྪཱནཱིཝརཎཾ ཨུཊྛཱཡཱཧ – ‘‘ཏུམྷཱཀཾ ཨོཀཱསེ ཀཏེ མཡ྄ཧཾ ཀཏོཝ ཧོཏི. ཨེཝརཱུཔོ ཧི ཨཊྛསུ ཋཱནེསུ མཧཱཝིཙིཀིཙྪཾ ཨུཔྤཱདེསཱི’’ཏི. ཨེཝཾ ཨཱལསིཡམཧགྒྷསཾ པཉྩ ནཱིཝརཎཱནི ཙཎྜསུནཁཱདཡོ ཝིཡ སིངྒཙྪིནྣཾ ཛརགྒཝཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ གཎྷནྟི. སོཔི ཨརིཡམགྒསོཏཾ ཨོཏརིཏྭཱ སམཱདྷིཀུལླེ ནིསིནྣོ ནིབྦཱནསཱགརཾ པཱཔུཎིཏུཾ ན སཀྐོཏི.

དྭིནྣཾ པཱསཱཎཱནཾ ཨནྟརེ ནིཁཱཏམཱུལཱཀཱརེན ཋིཏརུཀྑོ ཝིཡ དིཊྛིཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཋིཏོ དིཊྛིགཏིཀོ ཝེདིཏབྦོ. སོ ཧི ‘‘ཨརཱུཔབྷཝེ རཱུཔཾ ཨཏྠི, ཨསཉྙཱིབྷཝེ ཙིཏྟཾ པཝཏྟཏི, བཧུཙིཏྟཀྑཎིཀོ ལོཀུཏྟརམགྒོ, ཨནུསཡོ ཙིཏྟཝིཔྤཡུཏྟོ, ཏེ ཙ སཏྟཱ སནྡྷཱཝནྟི སཾསརནྟཱི’’ཏི ཝདནྟོ ཨརིཊྛོ ཝིཡ ཀཎྚཀསཱམཎེརོ ཝིཡ ཙ ཝིཙརཏི. པིསུཎཝཱཙོ པན ཧོཏི, ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཱདཡོ སདྡྷིཝིཧཱརིཀཱདཱིཧི བྷིནྡནྟོ ཝིཙརཏི. སོཔི ཨརིཡམགྒསོཏཾ ཨོཏརིཏྭཱ སམཱདྷིཀུལླེ ནིསིནྣོ ནིབྦཱནསཱགརཾ པཱཔུཎིཏུཾ ན སཀྐོཏི.

ཨབྦྷོཀཱསེ ནབྷཾ པཱུརེཏྭཱ ཝལླཱིཧི ཨཱབདྡྷོ ཋིཏོ ཨེཀཾ དྭེ སཾཝཙྪརེ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨཱགཏེ མཧོགྷེ སཀིཾ ཝཱ དྭིཀྑཏྟུཾ ཝཱ ཏེམནརུཀྑོ ཝིཡ མཧལླཀཀཱལེ པབྦཛིཏྭཱ པཙྩནྟེ ཝསམཱནོ དུལླབྷསངྒྷདསྶནོ ཙེཝ དུལླབྷདྷམྨསྶཝནོ ཙ པུགྒལོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཀཙྩོ ཧི ཝུཌྜྷཀཱལེ པབྦཛིཏོ ཀཏིཔཱཧེན ཨུཔསམྤདཾ ལབྷིཏྭཱ པཉྩཝསྶཀཱལེ པཱཏིམོཀྑཾ པགུཎཾ ཀཏྭཱ དསཝསྶཀཱལེ ཝིནཡདྷརཏྠེརསྶ སནྟིཀེ ཝིནཡཀཐཱཀཱལེ མརིཙཾ ཝཱ ཧརཱིཏཀཁཎྜཾ ཝཱ མུཁེ ཋཔེཏྭཱ བཱིཛནེན མུཁཾ པིདྷཱཡ ནིདྡཱཡནྟོ ནིསཱིདིཏྭཱ ལེསཀཔྤེན ཀཏཝིནཡོ ནཱམ ཧུཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརཾ ཨཱདཱཡ པཙྩནྟཾ གཙྪཏི. ཏཏྲ ནཾ མནུསྶཱ སཀྐརིཏྭཱ བྷིཀྑུདསྶནསྶ དུལླབྷཏཱཡ ‘‘ཨིདྷེཝ, བྷནྟེ, ཝསཐཱ’’ཏི ཝིཧཱརཾ ཀཱརེཏྭཱ པུཔྥཱུཔགཕལཱུཔགརུཀྑེ རོཔེཏྭཱ ཏཏྠ ཝཱསེནྟི.

ཨཐ མཧཱཝིཧཱརསདིསཝིཧཱརཱ བཧུསྶུཏཱ བྷིཀྑཱུ, ‘‘ཛནཔདེ ཙཱིཝརརཛནཱདཱིནི ཀཏྭཱ ཨཱགམིསྶཱམཱ’’ཏི ཏཏྠ གཙྪནྟི. སོ ཏེ དིསྭཱ, ཧཊྛཏུཊྛོ ཝཏྟཔཊིཝཏྟཾ ཀཏྭཱ, པུནདིཝསེ ཨཱདཱཡ བྷིཀྑཱཙཱརགཱམཾ པཝིསིཏྭཱ, ‘‘ཨསུཀོ ཐེརོ སུཏྟནྟིཀོ, ཨསུཀོ ཨབྷིདྷམྨིཀོ, ཨསུཀོ ཝིནཡདྷརོ, ཨསུཀོ ཏེཔིཊཀོ, ཨེཝརཱུཔེ ཐེརེ ཀདཱ ལབྷིསྶཐ, དྷམྨསཝནཾ ཀཱརེཐཱ’’ཏི ཝདཏི. ཨུཔཱསཀཱ ‘‘དྷམྨསྶཝནཾ ཀཱརེསྶཱམཱ’’ཏི ཝིཧཱརམགྒཾ སོདྷེཏྭཱ, སཔྤིཏེལཱདཱིནི ཨཱདཱཡ, མཧཱཐེརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, དྷམྨསྶཝནཾ ཀཱརེསྶཱམ, དྷམྨཀཐིཀཱནཾ ཝིཙཱརེཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པུནདིཝསེ ཨཱགནྟྭཱ དྷམྨཾ སུཎནྟི.

ནེཝཱསིཀཏྠེརོ ཨཱགནྟུཀཱནཾ པཏྟཙཱིཝརཱནི པཊིསཱམེནྟོ ཨནྟོགབྦྷེཡེཝ དིཝསབྷཱགཾ ཝཱིཏིནཱམེཏི. དིཝཱཀཐིཀོ ཨུཊྛིཏོ སརབྷཱཎཀོ གྷཊེན ཨུདཀཾ ཝམེནྟོ ཝིཡ སརབྷཱཎཾ བྷཎིཏྭཱ ཨུཊྛིཏོ, ཏམྤི སོ ན ཛཱནཱཏི. རཏྟིཀཐིཀོ སཱགརཾ ཁོབྷེནྟོ ཝིཡ རཏྟིཾ ཀཐེཏྭཱ ཨུཊྛིཏོ, ཏམྤི སོ ན ཛཱནཱཏི. པཙྩཱུསཀཐིཀོ ཀཐེཏྭཱ ཨུཊྛཱསི, ཏམྤི སོ ན ཛཱནཱཏི. པཱཏོཝ པན ཨུཊྛཱཡ མུཁཾ དྷོཝིཏྭཱ, ཐེརཱནཾ པཏྟཙཱིཝརཱནི ཨུཔནཱམེཏྭཱ, བྷིཀྑཱཙཱརཾ ཨུཔགཙྪནྟོ མཧཱཐེརཾ ཨཱཧ – ‘‘བྷནྟེ, དིཝཱཀཐིཀོ ཀཏརཾ ཛཱཏཀཾ ནཱམ ཀཐེསི, སརབྷཱཎཀོ ཀཏརཾ སུཏྟཾ ནཱམ བྷཎི, རཏྟིཀཐིཀོ ཀཏརཾ དྷམྨཀཐཾ ནཱམ ཀཐེསི, པཙྩཱུསཀཐིཀོ ཀཏརཾ ཛཱཏཀཾ ནཱམ ཀཐེསི, ཁནྡྷཱ ནཱམ ཀཏི, དྷཱཏུཡོ ནཱམ ཀཏི, ཨཱཡཏནཱ ནཱམ ཀཏཱི’’ཏི. ཨེཝརཱུཔོ ཨེཀཾ དྭེ སཾཝཙྪརཱནི ཨཏིཀྐམིཏྭཱ བྷིཀྑུདསྶནཉྩེཝ དྷམྨསྶཝནཉྩ ལབྷནྟོཔི ཨོགྷེ ཨཱགཏེ ཨུདཀེན སཀིཾ ཝཱ དྭིཀྑཏྟུཾ ཝཱ ཏེམིཏརུཀྑསདིསོ ཧོཏི. སོ ཨེཝཾ སངྒྷདསྶནཏོ ཙ དྷམྨསྶཝནཏོ ཙ པཊིཀྐམྨ དཱུརེ ཝསནྟོ ཨརིཡམགྒཾ ཨོཏརིཏྭཱ སམཱདྷིཀུལླེ ནིསིནྣོ ནིབྦཱནསཱགརཾ པཱཔུཎིཏུཾ ན སཀྐོཏི.

མཛ྄ཛྷེ གངྒཱཡ དཱིཔཀེ ཛཱཏོ མུདུརུཀྑོ ཝིཡ མདྷུརསྶརབྷཱཎཀཔུགྒལོ ཝེདིཏབྦོ. སོ ཧི ཨབྷིཉྙཱཏཱནི ཨབྷིཉྙཱཏཱནི ཝེསྶནྟརཱདཱིནི ཛཱཏཀཱནི ཨུགྒཎྷིཏྭཱ, དུལླབྷབྷིཀྑུདསྶནཾ པཙྩནྟཾ གནྟྭཱ, ཏཏྠ དྷམྨཀཐཱཡ པསཱདིཏཧདཡེན ཛནེན ཨུཔཊྛིཡམཱནོ ཨཏྟཱནཾ ཨུདྡིསྶ ཀཏེ སམྤནྣཔུཔྥཕལརུཀྑེ ནནྡནཝནཱབྷིརཱམེ ཝིཧཱརེ ཝསཏི. ཨཐསྶ བྷཱརཧཱརབྷིཀྑཱུ ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ, ‘‘ཨསུཀོ ཀིར ཨེཝཾ ཨུཔཊྛཱཀེསུ པཊིབདྡྷཙིཏྟོ ཝིཧརཏི. པཎྜིཏོ བྷིཀྑུ པཊིབལོ བུདྡྷཝཙནཾ ཝཱ ཨུགྒཎྷིཏུཾ, ཀམྨཊྛཱནཾ ཝཱ མནསིཀཱཏུཾ, ཨཱནེཏྭཱ ཏེན སདྡྷིཾ ཨསུཀཏྠེརསྶ སནྟིཀེ དྷམྨཾ ཨུགྒཎྷིསྶཱམ, ཨསུཀཏྠེརསྶ སནྟིཀེ ཀམྨཊྛཱན’’ནྟི ཏཏྠ གཙྪནྟི.

སོ ཏེསཾ ཝཏྟཾ ཀཏྭཱ སཱཡནྷསམཡཾ ཝིཧཱརཙཱརིཀཾ ནིཀྑནྟེཧི ཏེཧི ‘‘ཨིམཾ, ཨཱཝུསོ, ཙེཏིཡཾ ཏཡཱ ཀཱརིཏ’’ནྟི པུཊྛོ, ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ’’ཏི ཝདཏི. ‘‘ཨཡཾ བོདྷི, ཨཡཾ མཎྜཔོ, ཨིདཾ ཨུཔོསཐཱགཱརཾ, ཨེསཱ ཨགྒིསཱལཱ, ཨཡཾ ཙངྐམོ ཏཡཱ ཀཱརིཏོ. ཨིམེ རུཀྑེ རོཔཱཔེཏྭཱ ཏཡཱ ནནྡནཝནཱབྷིརཱམོ ཝིཧཱརོ ཀཱརིཏོ’’ཏི. ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ’’ཏི, ཝདཏི.

སོ སཱཡཾ ཐེརུཔཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ པུཙྪཏི – ‘‘ཀསྨཱ, བྷནྟེ, ཨཱགཏཏྠཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱཝུསོ, ཏཾ ཨཱདཱཡ གནྟྭཱ, ཨསུཀཏྠེརསྶ སནྟིཀེ དྷམྨཾ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ, ཨསུཀཏྠེརསྶ སནྟིཀེ ཀམྨཊྛཱནཾ, ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ ཨརཉྙེ སམགྒཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརིསྶཱམཱཏི ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན ཨཱགཏམྷཱ’’ཏི. སཱདྷུ, བྷནྟེ, ཏུམྷེ ནཱམ མཡ྄ཧཾ ཨཏྠཱཡ ཨཱགཏཱ, ཨཧམྤི ཙིརནིཝཱསེན ཨིདྷ ཨུཀྐཎྛིཏོ གཙྪཱམི, པཏྟཙཱིཝརཾ གཎྷཱམི, བྷནྟེཏི. ཨཱཝུསོ, སཱམཎེརདཧརཱ མགྒཀིལནྟཱ, ཨཛྫ ཝསིཏྭཱ སྭེ པཙྪཱབྷཏྟཾ གམིསྶཱམཱཏི. སཱདྷུ, བྷནྟེཏི པུནདིཝསེ ཏེཧི སདྡྷིཾ པིཎྜཱཡ པཝིསཏི. གཱམཝཱསིནོ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨཡྻོ བཧཱུ ཨཱགནྟུཀེ བྷིཀྑཱུ གཧེཏྭཱ ཨཱགཏོ’’ཏི ཨཱསནཱནི པཉྙཱཔེཏྭཱ ཡཱགུཾ པཱཡེཏྭཱ སུཁནིསིནྣཀཐཾ སུཏྭཱ བྷཏྟཾ ཨདཾསུ. ཐེརཱ ‘‘ཏྭཾ, ཨཱཝུསོ, ཨནུམོདནཾ ཀཏྭཱ ནིཀྑམ, མཡཾ ཨུདཀཕཱསུཀཊྛཱནེ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི ནིཀྑནྟཱ.

གཱམཝཱསིནོ ཨནུམོདནཾ སུཏྭཱ པུཙྪིཾསུ, ‘‘ཀུཏོ, བྷནྟེ, ཐེརཱ ཨཱགཏཱ’’ཏི? ཨེཏེ ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱ སམཱནུཔཛ྄ཛྷཱཡཱ སནྡིཊྛཱ སམྦྷཏྟཱཏི. ཀསྨཱ ཨཱགཏཱཏི? མཾ གཧེཏྭཱ གནྟུཀཱམཏཱཡཱཏི. ཏུམྷེ པན གནྟུཀཱམཱཏི? ཨཱམཱཝུསོཏི. ཀིཾ ཝདེཐ, བྷནྟེ, ཨམྷེཧི ཀསྶ ཨུཔོསཐཱགཱརཾ ཀཱརིཏཾ, ཀསྶ བྷོཛནསཱལཱ, ཀསྶ ཨགྒིསཱལཱདཡོ ཀཱརིཏཱ, མཡཾ མངྒལཱམངྒལེསུ ཀསྶ སནྟིཀཾ གམིསྶཱམཱཏི? མཧཱཨུཔཱསིཀཱཡོཔི ཏཏྠེཝ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨསྶཱུནི པཝཏྟཡིཾསུ. དཧརོ ‘‘ཏུམྷེསུ ཨེཝཾ དུཀྑིཏེསུ ཨཧཾ གནྟྭཱ ཀིཾ ཀརིསྶཱམི? ཐེརེ ཨུཡྻོཛེསྶཱམཱི’’ཏི ཝིཧཱརཾ གཏོ.

ཐེརཱཔི ཀཏབྷཏྟཀིཙྩཱ པཏྟཙཱིཝརཱནི གཧེཏྭཱ ནིསིནྣཱ ཏཾ དིསྭཱཝ, ‘‘ཀིཾ, ཨཱཝུསོ, ཙིརཱཡསི, དིཝཱ ཧོཏི, གཙྪཱམཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཨཱམ, བྷནྟེ, ཏུམྷེ སུཁིཏཱ, ཨསུཀགེཧསྶ ཨིཊྛཀཱམཱུལཾ ཋིཏསཎྛཱནེནེཝ ཋིཏཾ, ཨསུཀགེཧཱདཱིནཾ ཙིཏྟཀམྨམཱུལཱདཱིནི ཨཏྠི, གཏསྶཱཔི མེ ཙིཏྟཝིཀྑེཔོ བྷཝིསྶཏི, ཏུམྷེ པུརཏོ གནྟྭཱ ཨསུཀཝིཧཱརེ ཙཱིཝརདྷོཝནརཛནཱདཱིནི ཀརོཐ, ཨཧཾ ཏཏྠ སམྤཱཔུཎིསྶཱམཱིཏི. ཏེ ཏསྶ ཨོསཀྐིཏུཀཱམཏཾ ཉཏྭཱ ཏྭཾ པཙྪཱ ཨཱགཙྪེཡྻཱསཱིཏི པཀྐམིཾསུ.

སོ ཐེརེ ཨནུགནྟྭཱ ནིཝཏྟོ ཝིཧཱརམེཝ ཨཱགནྟྭཱ བྷོཛནསཱལཱདཱིནི ཨོལོཀེནྟོ ཝིཧཱརཾ རཱམཎེཡྻཀཾ དིསྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘སཱདྷུ ཝཏམྷི ན གཏོ. སཙེ ཨགམིསྶཾ, ཀོཙི, དེཝ, དྷམྨཀཐིཀོ ཨཱགནྟྭཱ, སབྦེསཾ མནཾ བྷིནྡིཏྭཱ, ཝིཧཱརཾ ཨཏྟནོ ནིཀཱཡསནྟཀཾ ཀརེཡྻ, ཨཐ མཡཱ པཙྪཱ ཨཱགནྟྭཱ ཨེཏསྶ པཙྪཏོ ལདྡྷཔིཎྜཾ བྷུཉྫནྟེན ཙརིཏབྦཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི.

སོ ཨཔརེན སམཡེན སུཎཱཏི, ‘‘ཏེ ཀིར བྷིཀྑཱུ གཏཊྛཱནེ ཨེཀནིཀཱཡདྭེནིཀཱཡཨེཀཔིཊཀདྭེཔིཊཀཱདིཝསེན བུདྡྷཝཙནཾ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ ཨཊྛཀཐཱཙརིཡཱ ཛཱཏཱ ཝིནཡདྷརཱ ཛཱཏཱ སཏཔརིཝཱརཱཔི སཧསྶཔརིཝཱརཱཔི ཙརནྟི. ཡེ པནེཏྠ སམཎདྷམྨཾ ཀཱཏུཾ གཏཱ, ཏེ གྷཊེནྟཱ ཝཱཡམནྟཱ སོཏཱཔནྣཱ ཛཱཏཱ, སཀདཱགཱམིནོ ཨནཱགཱམིནོ ཨརཧནྟོ ཛཱཏཱ, མཧཱསཀྐཱརེན པརིནིབྦུཏཱ’’ཏི. སོ ཙིནྟེསི – ‘‘སཙེ ཨཧམྤི ཨགམིསྶཾ, མཡ྄ཧམྤེསཱ སམྤཏྟི ཨབྷཝིསྶ, ཨིམཾ པན ཋཱནཾ མུཉྩིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨཏིཝིཡ པརིཧཱིནམྷཱི’’ཏི. ཨཡཾ པུགྒལོ ཨཏྟནོ མུདུཏཱཡ ཏཾ ཋཱནཾ ཨམུཉྩནྟོ ཨརིཡམགྒཾ ཨོཏརིཏྭཱ སམཱདྷིཀུལླེ ནིསིནྣོ ནིབྦཱནསཱགརཾ པཱཔུཎིཏུཾ ན སཀྐོཏི.

གངྒཱཡ ནདིཡཱ ཏིརིཡཾ པཏིཏྭཱ, ཝཱལིཀཱཡ ཨོཏྠཊབྷཱཝེན ཨནྟརསེཏུ ཝིཡ ཧུཏྭཱ, བཧཱུནཾ པཙྩཡོ ཛཱཏརུཀྑོ ཝིཡ རཐཝིནཱིཏམཧཱཨརིཡཝཾསཙནྡོཔམཱདིཔཊིཔདཱསུ ཨཉྙཏརཾ པཊིཔདཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཋིཏོ ཨོལཱིནཝུཏྟིཀོ པུགྒལོ ཝེདིཏབྦོ. སོ ཧི ཏཾ པཊིཔཏྟིནིསྶིཏཾ དྷམྨཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ པཀཏིཡཱ མཉྫུསྶརོ ཙིཏྟལཔབྦཏཱདིསདིསཾ མཧནྟཾ ཋཱནཾ གནྟྭཱ ཙེཏིཡངྒཎཝཏྟཱདཱིནི ཀརོཏི. ཨཐ ནཾ དྷམྨསྶཝནགྒཾ པཏྟཾ ཨཱགནྟུཀཱ དཧརཱ ‘‘དྷམྨཾ ཀཐེཧཱི’’ཏི ཝདནྟི. སོ སམྨཱ ཨུགྒཧིཏཾ དྷམྨཾ པཊིཔདཾ དཱིཔེཏྭཱ ཀཐེཏི. ཨཐསྶ པཾསུཀཱུལིཀཔིཎྜཔཱཏིཀཱདཡོ སབྦེ ཐེརནཝམཛ྄ཛྷིམཱ བྷིཀྑཱུ ‘‘ཨཧོ སཔྤུརིསོ’’ཏི ཨཏྟམནཱ བྷཝནྟི.

སོ ཀསྶཙི ནིདཱནམཏྟཾ, ཀསྶཙི ཨུཔཌྜྷགཱཐཾ, ཀསྶཙི གཱཐཾ ཨུཔཊྛཱཔེནྟོ ཨཡཔཊྚཀེན ཨཱབནྡྷནྟོ ཝིཡ དཧརསཱམཎེརེ སངྒཎྷིཏྭཱ མཧཱཐེརེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, ཨཡཾ པོརཱཎཀཝིཧཱརོ ཨཏྠི, ཨེཏྠ ཀོཙི ཏཏྲུཔྤཱདོ’’ཏི?, པུཙྪཏི. ཐེརཱ – ‘‘ཀིཾ ཝདེསི, ཨཱཝུསོ, ཙཏུཝཱིསཏི ཀརཱིསསཧསྶཱནི ཏཏྲུཔྤཱདོ’’ཏི. བྷནྟེ, ཏུམྷེ ཨེཝཾ ཝདེཐ, ཨུདྡྷནེ པན ཨགྒིཔི ན ཛལཏཱིཏི. ཨཱཝུསོ, མཧཱཝིཧཱརཝཱསཱིཧི ལདྡྷཱ ནཱམ ཨེཝམེཝ ནསྶནྟི, ན ཀོཙི སཎྛཔེཏཱིཏི. བྷནྟེ, པོརཱཎཀརཱཛཱུཧི དིནྣཾ ཁཱིཎཱསཝེཧི པཊིགྒཧིཏཾ ཀསྨཱ ཨེཏེ ནཱསེནྟཱིཏི? ཨཱཝུསོ, ཏཱདིསེན དྷམྨཀཐིཀེན སཀྐཱ བྷཝེཡྻ ལདྡྷུནྟི. བྷནྟེ, མཱ ཨེཝཾ ཝདེཐ, ཨམྷེ པཊིཔཏྟིདཱིཔཀདྷམྨཀཐིཀཱ ནཱམ, ཏུམྷེ མཾ ‘‘སངྒྷཀུཊུམྦིཀོ ཝིཧཱརུཔཊྛཱཀོ’’ཏི མཉྙམཱནཱ ཀཱཏུཀཱམཱཏི. ཀིཾ ནུ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཨཀཔྤིཡམེཏཾ, ཏུམྷཱདིསེཧི པན ཀཐིཏེ ཨམྷཱཀཾ ཨུཔྤཛྫེཡྻཱཏི? ཏེན ཧི, བྷནྟེ, ཨཱརཱམིཀེསུ ཨཱགཏེསུ ཨམྷཱཀཾ བྷཱརཾ ཀརོཐ, ཨེཀཾ ཀཔྤིཡདྭཱརཾ ཀཐེསྶཱམཱཏི.

སོ པཱཏོཝ གནྟྭཱ, སནྣིཔཱཏསཱལཱཡཾ ཋཏྭཱ, ཨཱརཱམིཀེསུ ཨཱགཏེསུ ‘‘ཨུཔཱསཀཱ ཨསུཀཁེཏྟེ བྷཱགོ ཀུཧིཾ, ཨསུཀཁེཏྟེ ཀཧཱཔཎཾ ཀུཧི’’ནྟིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ, ཨཉྙསྶ ཁེཏྟཾ གཧེཏྭཱ, ཨཉྙསྶ དེཏི. ཨེཝཾ ཨནུཀྐམེན ཏཾ ཏཾ པཊིསེདྷེནྟོ ཏསྶ ཏསྶ དེནྟོ ཏཐཱ ཨཀཱསི, ཡཐཱ ཡཱགུཧཏྠཱ པཱུཝཧཏྠཱ བྷཏྟཧཏྠཱ ཏེལམདྷུཕཱཎིཏགྷཏཱདིཧཏྠཱ ཙ ཨཏྟནོཝ སནྟིཀཾ ཨཱགཙྪནྟི. སཀལཝིཧཱརོ ཨེཀཀོལཱཧལོ ཧོཏི, པེསལཱ བྷིཀྑཱུ ནིབྦིཛྫ ཨཔཀྐམིཾསུ.

སོཔི ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡེཧི ཝིསྶཊྛཀཱནཾ བཧཱུནཾ དུབྦཙཔུགྒལཱནཾ ཨུཔཛ྄ཛྷཾ དེནྟོ ཝིཧཱརཾ པཱུརེཏི. ཨཱགནྟུཀཱ བྷིཀྑཱུ ཝིཧཱརདྭཱརེ ཋཏྭཱཝ ‘‘ཝིཧཱརེ ཀེ ཝསནྟཱི’’ཏི, པུཙྪིཏྭཱ, ‘‘ཨེཝརཱུཔཱ ནཱམ བྷིཀྑཱུ’’ཏི སུཏྭཱ བཱཧིརེནེཝ པཀྐམནྟི. ཨཡཾ པུགྒལོ སཱསནེ ཏིརིཡཾ ནིཔནྣཏཱཡ མཧཱཛནསྶ པཙྩཡབྷཱཝཾ ཨུཔགཏོ ཨརིཡམགྒཾ ཨོཏརིཏྭཱ སམཱདྷིཀུལླེ ནིསིནྣོ ནིབྦཱནསཱགརཾ པཱཔུཎིཏུཾ ན སཀྐོཏི.

བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙཱཏི ‘‘ནིབྦཱནཔབྦྷཱརཱ’’ཏི པདེན ཨོསཱཔིཏཾ དྷམྨདེསནཾ ཉཏྭཱ ཨནུསནྡྷིཀུསལཏཱཡ ཨེཏཾ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ’’ཏིཨཱདིཝཙནཾ ཨཝོཙ. ཏཐཱགཏོཔི ཧི ཨིམིསྶཾ པརིསཏི ནིསིནྣོ ‘‘ཨནུསནྡྷིཀུསལོ བྷིཀྑུ ཨཏྠི, སོ མཾ པཉྷཾ པུཙྪིསྶཏཱི’’ཏི ཏསྶེཝ ཨོཀཱསཀརཎཏྠཱཡ ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི.

ཨིདཱནི ཨོརིམཾ ཏཱིརནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟེསུ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱཡཏནཱདཱིསུ ཨེཝཾ ཨུཔགམནཱནུཔགམནཱདཱིནི ཝེདིཏབྦཱནི. ‘‘མཡ྄ཧཾ ཙཀྑུ-པསནྣཾ, ཨཧཾ ཨཔྤམཏྟཀམྤི རཱུཔཱརམྨཎཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ སཀྐོམཱི’’ཏི ཨེཏཾ ནིསྶཱཡ ཙཀྑུཾ ཨསྶཱདེནྟོཔི ཏིམིརཀཝཱཏཱདཱིཧི ཨུཔཧཏཔསཱདོ ‘‘ཨམནཱཔཾ མཡ྄ཧཾ ཙཀྑུ, མཧནྟམྤི རཱུཔཱརམྨཎཾ ཝིབྷཱཝེཏུཾ ན སཀྐོམཱི’’ཏི དོམནསྶཾ ཨཱཔཛྫནྟོཔི ཙཀྑཱཡཏནཾ ཨུཔགཙྪཏི ནཱམ. ཨནིཙྩཾ དུཀྑཾ ཨནཏྟཱཏི ཏིཎྞཾ ལཀྑཎཱནཾ ཝསེན ཝིཔསྶནྟོ པན ན ཨུཔགཙྪཏི ནཱམ. སོཏཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

མནཱཡཏནེ པན ‘‘མནཱཔཾ ཝཏ མེ མནོ, ཀིཉྩི ཝཱམཏོ ཨགྒཧེཏྭཱ སབྦཾ དཀྑིཎཏོཝ གཎྷཱཏཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘མནེན མེ ཙིནྟིཏཙིནྟིཏསྶ ཨལཱབྷོ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི ཝཱ ཨེཝཾ ཨསྶཱདེནྟོཔི, ‘‘དུཙིནྟིཏཙིནྟིཏསྶ མེ མནོ ཨཔྤདཀྑིཎགྒཱཧཱི’’ཏི ཨེཝཾ དོམནསྶཾ ཨུཔྤཱདེནྟོཔི མནཱཡཏནཾ ཨུཔགཙྪཏི ནཱམ. ཨིཊྛེ པན རཱུཔེ རཱགཾ, ཨནིཊྛེ པཊིགྷཾ ཨུཔྤཱདེནྟོ རཱུཔཱཡཏནཾ ཨུཔགཙྪཏི ནཱམ. སདྡཱཡཏནཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ནནྡཱིརཱགསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནནྟི ཡཐཱ ཧི མཛ྄ཛྷེ སཾསཱིདིཏྭཱ ཐལཾ པཏྟཾ དཱརུཀྑནྡྷཾ སཎྷཐཱུལཝཱལིཀཱ པིདཧཏི, སོ པུན སཱིསཾ ཨུཀྑིཔིཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཨེཝཾ ནནྡཱིརཱགེན ཨཱབདྡྷོ པུགྒལོ ཙཏཱུསུ མཧཱཨཔཱཡེསུ པཏིཏོ མཧཱདུཀྑེན པིདྷཱིཡཏི, སོ ཨནེཀེཧིཔི ཝསྶསཧསྶེཧི པུན སཱིསཾ ཨུཀྑིཔིཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ནནྡཱིརཱགསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟི.

ཨསྨིམཱནསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནནྟི ཡཐཱ ཧི ཐལེ ཨཱརུལ༹ྷོ དཱརུཀྑནྡྷོ ཧེཊྛཱ གངྒོདཀེན ཙེཝ ཨུཔརི ཝསྶེན ཙ ཏེམེནྟོ ཨནུཀྐམེན སེཝཱལཔརིཡོནདྡྷོ ‘‘པཱསཱཎོ ནུ ཁོ ཨེས ཁཱཎུཀོ’’ཏི ཝཏྟབྦཏཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཨེཝམེཝ ཨསྨིམཱནེན ཨུནྣཏོ པུགྒལོ པཾསུཀཱུལིཀཊྛཱནེ པཾསུཀཱུལིཀོ ཧོཏི, དྷམྨཀཐིཀཊྛཱནེ དྷམྨཀཐིཀོ, བྷཎྜནཀཱརཀཊྛཱནེ བྷཎྜནཀཱརཀོ, ཝེཛྫཊྛཱནེ ཝེཛྫོ, པིསུཎཊྛཱནེ པིསུཎོ. སོ ནཱནཔྤཀཱརཾ ཨནེསནཾ ཨཱཔཛྫནྟོ ཏཱཧི ཏཱཧི ཨཱཔཏྟཱིཧི པལིཝེཋིཏོ ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ ཨསྶ ཨབྦྷནྟརེ ཀིཉྩི སཱིལཾ, ཨུདཱཧུ ནཏྠཱི’’ཏི ཝཏྟབྦཏཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨསྨིམཱནསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟི.

པཉྩནྣེཏཾ ཀཱམགུཎཱནཾ ཨདྷིཝཙནནྟི ཡཐཱ ཧི ཨཱཝཊྚེ པཏིཏདཱརུཁནྡྷོ ཨནྟོཡེཝ པཱསཱཎཱདཱིསུ ཨཱཧཏསམབྦྷཱཧཏོ བྷིཛྫིཏྭཱ ཙུཎྞཝིཙུཎྞཾ ཧོཏི, ཨེཝཾ པཉྩཀཱམགུཎཱཝཊྚེ པཏིཏཔུགྒལོ ཙཏཱུསུ ཨཔཱཡེསུ ཀམྨཀཱརཎཁུཔྤིཔཱསཱདིདུཀྑེཧི ཨཱཧཏསམབྦྷཱཧཏོ དཱིགྷརཏྟཾ ཙུཎྞཝིཙུཎྞཏཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘པཉྩནྣེཏཾ ཀཱམགུཎཱནཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟི.

དུསྶཱིལོཏི ནིསྶཱིལོ. པཱཔདྷམྨོཏི ལཱམཀདྷམྨོ. ཨསུཙཱིཏི ན སུཙི. སངྐསྶརསམཱཙཱརོཏི ‘‘ཨིམསྶ མཉྙེ ཨིམསྶ མཉྙེ ཨིདཾ ཀམྨ’’ནྟི ཨེཝཾ པརེཧི སངྐཱཡ སརིཏབྦསམཱཙཱརོ. སངྐཱཡ ཝཱ པརེསཾ སམཱཙཱརཾ སརཏཱིཏིཔི སངྐསྶརསམཱཙཱརོ. ཏསྶ ཧི དྭེ ཏཡོ ཛནེ ཀཐེནྟེ དིསྭཱ, ‘‘མམ དོསཾ མཉྙེ ཀཐེནྟཱི’’ཏི ཏེསཾ སམཱཙཱརཾ སངྐསྶརཏི དྷཱཝཏཱིཏི སངྐསྶརསམཱཙཱརོ.

སམཎཔཊིཉྙོཏི སལཱཀགྒཧཎཱདཱིསུ ‘‘ཀིཏྟཀཱ ཝིཧཱརེ སམཎཱ’’ཏི གཎནཱཡ ཨཱརདྡྷཱཡ ‘‘ཨཧམྤི སམཎོ, ཨཧམྤི སམཎོ’’ཏི པཊིཉྙཾ དེཏི, སལཱཀགྒཧཎཱདཱིནི ཀརོཏི. བྲཧྨཙཱརིཔཊིཉྙོཏི ཨུཔོསཐཔཝཱརཎཱདཱིསུ ‘‘ཨཧམྤི བྲཧྨཙཱརཱི’’ཏི པཊིཉྙཱཡ ཏཱནི ཀམྨཱནི པཝིསཏི. ཨནྟོཔཱུཏཱིཏི ཝཀྐཧདཡཱདཱིསུ ཨཔཱུཏིཀསྶཔི གུཎཱནཾ པཱུཏིབྷཱཝེན, ཨནྟོཔཱུཏི. ཨཝསྶུཏོཏི རཱགེན ཏིནྟོ. ཀསམྦུཛཱཏོཏི རཱགཱདཱིཧི ཀིལེསེཧི ཀཙཝརཛཱཏོ.

ཨེཏདཝོཙཱཏི གོགཎཾ གངྒཱཏཱིརཱབྷིམུཁཾ ཀཏྭཱ པརིསཔརིཡནྟེ ཋིཏོ ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ པརིཡོསཱནཱ སཏྠུ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ, ‘‘སཏྠཱ ཨོརིམཏཱིརཱདཱིནཾ ཨནུཔགཙྪནྟཱདིཝསེན སཀྐཱ པཊིཔཏྟིཾ པཱུརེཏུནྟི ཝདཏི. ཡདི ཨེཝཾ པཱུརེཏུཾ སཀྐཱ, ཨཧཾ པབྦཛིཏྭཱ པཱུརེསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨེཏཾ ‘‘ཨཧཾ ཁོ, བྷནྟེ’’ཏིཨཱདིཝཙནཾ ཨཝོཙ.

ཝཙྪགིདྡྷིནིཡོཏི ཝཙྪེསུ སསྣེཧཱ ཐནེཧི ཁཱིརཾ པགྒྷརནྟེཧི ཝཙྪཀསྣེཧེན སཡམེཝ གམིསྶནྟཱིཏི. ནིཡྻཱཏེཧེཝཱཏི ནིཡྻཱཏེཧིཡེཝ. གཱཝཱིསུ ཧི ཨནིཡྻཱཏིཏཱསུ གོསཱམིཀཱ ཨཱགནྟྭཱ, ‘‘ཨེཀཱ གཱཝཱི ན དིསྶཏི, ཨེཀོ གོཎོ, ཨེཀོ ཝཙྪཀོ ན དིསྶཏཱི’’ཏི ཏུཡ྄ཧཾ པིཊྛིཏོ པིཊྛིཏོ ཝིཙརིསྶནྟི, ཨིཏི ཏེ ཨཕཱསུཀཾ བྷཝིསྶཏི. པབྦཛྫཱ ཙ ནཱམེསཱ སཨིཎསྶ ན རུཧཏི, ཨཎཎཱ པབྦཛྫཱ ཙ བུདྡྷཱདཱིཧི སཾཝཎྞིཏཱཏི དསྶནཏྠཾ ཨེཝམཱཧ. ནིཡྻཱཏཱཏི ནིཡྻཱཏིཏཱ. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཝཊྚཝིཝཊྚཾ ཀཐིཏཾ.

༥. དུཏིཡདཱརུཀྑནྡྷོཔམསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༤༢. པཉྩམེ ཀིམིལཱཡནྟི ཀིམིལཱནཱམཀེ ནགརེ. སཾཀིལིཊྛནྟི པཊིཙྪནྣཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཨསཾཀིལིཊྛཱ ནཱམ ཨཱཔཏྟི ནཏྠི, ཨེཝརཱུཔཾ སཾཀིལིཊྛཾ ཨཱཔཏྟིཾ. ན ཝུཊྛཱནཾ པཉྙཱཡཏཱིཏི པརིཝཱསམཱནཏྟཨབྦྷཱནེཧི ཝུཊྛཱནཾ ན དིསྶཏི.

༦. ཨཝསྶུཏཔརིཡཱཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༤༣. ཚཊྛེ ནཝཾ སནྠཱགཱརནྟི ཨདྷུནཱ ཀཱརིཏཾ སནྠཱགཱརཾ, ཨེཀཱ མཧཱསཱལཱཏི ཨཏྠོ. ཨུཡྻོགཀཱལཱདཱིསུ ཧི རཱཛཱནོ ཏཏྠ ཋཏྭཱ, ‘‘ཨེཏྟཀཱ པུརཏོ གཙྪནྟུ, ཨེཏྟཀཱ པཙྪཱ, ཨེཏྟཀཱ ཨུབྷོཧི པསྶེཧི, ཨེཏྟཀཱ ཧཏྠཱི ཨབྷིརུཧནྟུ, ཨེཏྟཀཱ ཨསྶེ, ཨེཏྟཀཱ རཐེསུ ཏིཊྛནྟཱུ’’ཏི ཨེཝཾ སནྠཾ ཀརོནྟི, མརིཡཱདཾ བནྡྷནྟི, ཏསྨཱ ཏཾ ཋཱནཾ སནྠཱགཱརནྟི ཝུཙྩཏི. ཨུཡྻོགཊྛཱནཏོ ཙ ཨཱགནྟྭཱ ཡཱཝ གེཧེསུ ཨལླགོམཡཔརིབྷཎྜཱདཱིནི ཀཱརེནྟི, ཏཱཝ དྭེ ཏཱིཎི དིཝསཱནི ཏེ རཱཛཱནོ ཏཏྠ སནྠརནྟཱིཏིཔི སནྠཱགཱརཾ. ཏེསཾ རཱཛཱུནཾ སཧ ཨཏྠཱནུསཱསནཾ ཨགཱརནྟིཔི སནྠཱགཱརཾ. གཎརཱཛཱནོ ཧི ཏེ, ཏསྨཱ ཨུཔྤནྣཾ ཀིཙྩཾ ཨེཀསྶ ཝསེན ན ཚིཛྫཏི, སབྦེསཾ ཚནྡོཔི ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏི, ཏསྨཱ སབྦེ ཏཏྠ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཨནུསཱསནྟི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘སཧ ཨཏྠཱནུསཱསནཾ ཨགཱརནྟིཔི སནྠཱགཱར’’ནྟི. ཡསྨཱ པན ཏེ ཏཏྠ སནྣིཔཏིཏྭཱ, ‘‘ཨིམསྨིཾ ཀཱལེ ཀསིཏུཾ ཝཊྚཏི, ཨིམསྨིཾ ཀཱལེ ཝཔིཏུ’’ནྟི ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན གྷརཱཝཱསཀིཙྩཱནི སམྨནྟཡནྟི, ཏསྨཱ ཚིདྡཱཝཚིདྡཾ གྷརཱཝཱསཾ ཏཏྠ སནྠརནྟཱིཏིཔི, སནྠཱགཱརཾ. ཨཙིརཀཱརིཏཾ ཧོཏཱིཏི ཨིཊྛཀཀམྨསུདྷཱཀམྨཙིཏྟཀམྨཱདིཝསེན སུསཛྫིཏཾ དེཝཝིམཱནཾ ཝིཡ ཨདྷུནཱ ནིཊྛཱཔིཏཾ. སམཎེན ཝཱཏི ཨེཏྠ ཡསྨཱ གྷརཝཏྠུཔརིགྒཧཎཀཱལེཡེཝ དེཝཏཱ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནཾ གཎྷནྟི, ཏསྨཱ ‘‘དེཝེན ཝཱ’’ཏི ཨཝཏྭཱ, ‘‘སམཎེན ཝཱ བྲཱཧྨཎེན ཝཱ ཀེནཙི ཝཱ མནུསྶབྷཱུཏེནཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསཱུཏི སནྠཱགཱརཾ ནིཊྛིཏནྟི སུཏྭཱ ‘‘གཙྪཱམ ནཾ པསྶིསྶཱམཱ’’ཏི གནྟྭཱ དྭཱརཀོཊྛཀཏོ པཊྛཱཡ སབྦཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ སནྠཱགཱརཾ ཨཏིཝིཡ མནོརམཾ སསྶིརིཀཾ. ཀེན པཋམཾ པརིབྷུཏྟཾ ཨམྷཱཀཾ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཨསྶཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ – ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཉཱཏིསེཊྛསྶ པཋམཾ དིཡྻམཱནེཔི སཏྠུནོཝ ཨནུཙྪཝིཀཾ, དཀྑིཎེཡྻཝསེན དིཡྻམཱནེཔི སཏྠུནོཝ ཨནུཙྪཝིཀཾ, ཏསྨཱ སཏྠཱརཾ པཋམཾ པརིབྷུཉྫཱཔེསྶཱམ, བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཙ ཨཱགམནཾ ཀརིསྶཱམ, བྷིཀྑུསངྒྷེ ཨཱགཏེ ཏེཔིཊཀཾ བུདྡྷཝཙནཾ ཨཱགཏམེཝ བྷཝིསྶཏི, སཏྠཱརཾ ཏིཡཱམརཏྟིཾ ཨམྷཱཀཾ དྷམྨཀཐཾ ཀཐཱཔེསྶཱམ, ཨིཏི ཏཱིཧི རཏནེཧི པརིབྷུཏྟཾ པཙྪཱ མཡཾ པརིབྷུཉྫིསྶཱམ, ཨེཝཾ ནོ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི སནྣིཊྛཱནཾ ཀཏྭཱ ཨུཔསངྐམིཾསུ.

ཡེན ནཝཾ སནྠཱགཱརཾ ཏེནུཔསངྐམིཾསཱུཏི ཏཾདིཝསཾ ཀིར སནྠཱགཱརཾ ཀིཉྩཱཔི རཱཛཀུལཱནཾ དསྶནཏྠཱཡ དེཝཝིམཱནཾ ཝིཡ སུསཛྫིཏཾ ཧོཏི སུཔཊིཛགྒིཏཾ, བུདྡྷཱརཧཾ པན ཀཏྭཱ ཨཔཉྙཏྟཾ. བུདྡྷཱ ཧི ནཱམ ཨརཉྙཛ྄ཛྷཱསཡཱ ཨརཉྙཱརཱམཱ ཨནྟོགཱམེ ཝསེཡྻུཾ ཝཱ ནོ ཝཱ, ཏསྨཱ ‘‘བྷགཝཏོ མནཾ ཛཱནིཏྭཱཝ, པཉྙཱཔེསྶཱམཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ, ཏེ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཾསུ, ཨིདཱནི པན མནཾ ལབྷིཏྭཱ པཉྙཱཔེཏུཀཱམཱ ཡེན སནྠཱགཱརཾ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ.

སབྦསནྠརིཾ སནྠཱགཱརཾ སནྠརིཏྭཱཏི ཡཐཱ སབྦམེཝ སནྠཏཾ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཏཾ སནྠརཱཔེཏྭཱ. སབྦཔཋམཾ ཏཱཝ ‘‘གོམཡཾ ནཱམ སབྦམངྒལེསུ ཝཊྚཏཱི’’ཏི སུདྷཱཔརིཀམྨཀཏམྤི བྷཱུམིཾ ཨལླགོམཡེན ཨོཔུཉྫཱཔེཏྭཱ, པརིསུཀྑབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ, ཡཐཱ ཨཀྐནྟཊྛཱནེ པདཾ པཉྙཱཡཏི, ཨེཝཾ ཙཏུཛྫཱཏིཡགནྡྷེཧི ལིམྤཱཔེཏྭཱ ཨུཔརི ནཱནཱཝཎྞཀཊསཱརཀེ སནྠརིཏྭཱ ཏེསཾ ཨུཔརི མཧཱཔིཊྛིཀཀོཛཝེ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཧཏྠཏྠརཨསྶཏྠརསཱིཧཏྠརབྱགྒྷཏྠརཙནྡཏྠརཀསཱུརིཡཏྠརཀཙིཏྟཏྠརཀཱདཱིཧི ནཱནཱཝཎྞེཧི ཨཏྠརཀེཧི སནྠརིཏབྦཡུཏྟཀཾ སབྦོཀཱསཾ སནྠརཱཔེསུཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘སབྦསནྠརིཾ སནྠཱགཱརཾ སནྠརིཏྭཱ’’ཏི.

ཨཱསནཱནི པཉྙཱཔེཏྭཱཏི མཛ྄ཛྷཊྛཱནེ ཏཱཝ མངྒལཐམྦྷཾ ནིསྶཱཡ མཧཱརཧཾ བུདྡྷཱསནཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ, ཏཏྠ ཏཏྠ ཡཾ ཡཾ མུདུཀཉྩ མནོརམཉྩ པཙྩཏྠརཎཾ, ཏཾ ཏཾ པཙྩཏྠརིཏྭཱ ཨུབྷཏོལོཧིཏཀཾ མནུཉྙདསྶནཾ ཨུཔདྷཱནཾ ཨུཔདཧིཏྭཱ ཨུཔརི སུཝཎྞརཛཏཏཱརཀཝིཙིཏྟཝིཏཱནཾ བནྡྷིཏྭཱ གནྡྷདཱམཔུཔྥདཱམཔཏྟདཱམཱདཱིཧི ཨལངྐརིཏྭཱ སམནྟཱ དྭཱདསཧཏྠེ ཋཱནེ པུཔྥཛཱལཾ ཀཱརེཏྭཱ, ཏིཾསཧཏྠམཏྟཾ ཋཱནཾ པཊསཱཎིཡཱ པརིཀྑིཔཱཔེཏྭཱ པཙྪིམབྷིཏྟིཾ ནིསྶཱཡ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ པལླངྐཔཱིཋཨཔསྶཡཔཱིཋམུཎྜཔཱིཋཱནི པཉྙཱཔེཏྭཱ ཨུཔརི སེཏཔཙྩཏྠརཎེཧི པཙྩཏྠརཱཔེཏྭཱ པཱཙཱིནབྷིཏྟིཾ ནིསྶཱཡ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ མཧཱཔིཊྛིཀཀོཛཝེ པཉྙཱཔེཏྭཱ མནོརམཱནི ཧཾསལོམཱདིཔཱུརིཏཱནི ཨུཔདྷཱནཱནི ཋཔཱཔེསུཾ ‘‘ཨེཝཾ ཨཀིལམམཱནཱ སབྦརཏྟིཾ དྷམྨཾ སུཎིསྶཱམཱ’’ཏི. ཨིདཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཱསནཱནི པཉྙཱཔེཏྭཱ’’ཏི.

ཨུདཀམཎིཀཾ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱཏི མཧཱཀུཙྪིཀཾ ཨུདཀཙཱཊིཾ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཙ བྷིཀྑུསངྒྷོ ཙ ཡཐཱརུཙིཡཱ ཧཏྠེ ཝཱ དྷོཝིསྶནྟི པཱདེ ཝཱ, མུཁཾ ཝཱ ཝིཀྑཱལེསྶནྟཱི’’ཏི ཏེསུ ཏེསུ ཋཱནེསུ མཎིཝཎྞསྶ ཨུདཀསྶ པཱུརཱཔེཏྭཱ ཝཱསཏྠཱཡ ནཱནཱཔུཔྥཱནི ཙེཝ ཨུདཀཝཱསཙུཎྞཱནི ཙ པཀྑིཔིཏྭཱ ཀདལིཔཎྞེཧི པིདཧིཏྭཱ པཏིཊྛཱཔེསུཾ. ཨིདཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨུདཀམཎིཀཾ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ’’ཏི.

ཏེལཔྤདཱིཔཾ ཨཱརོཔེཏྭཱཏི རཛཏསུཝཎྞཱདིམཡདཎྜདཱིཔིཀཱསུ ཡོནཀརཱུཔཀིརཱཏརཱུཔཀཱདཱིནཾ ཧཏྠེ ཋཔིཏསུཝཎྞརཛཏཱདིམཡཀཔལླིཀཱསུ ཙ ཏེལཔྤདཱིཔཾ ཛཱལཱཔེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསཱུཏི ཨེཏྠ པན ཏེ སཀྱརཱཛཱནོ ན ཀེཝལཾ སནྠཱགཱརམེཝ, ཨཐ ཁོ ཡོཛནཱཝཊྚེ ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ ནགརཝཱིཐིཡོཔི སམྨཛྫཱཔེཏྭཱ དྷཛེ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ གེཧདྭཱརེསུ པུཎྞགྷཊེ ཙ ཀདལིཡོ ཙ ཋཔཱཔེཏེཝཱ སཀལནགརཾ དཱིཔམཱལཱདཱིཧི ཝིཔྤཀིཎྞཏཱརཀཾ ཝིཡ ཀཏྭཱ ‘‘ཁཱིརཱུཔགེ དཱརཀེ ཁཱིརཾ པཱཡེཐ, དཧརེ ཀུམཱརེ ལཧུཾ ལཧུཾ བྷོཛེཏྭཱ སཡཱཔེཐ, ཨུཙྩཱསདྡཾ མཱ ཀརིཏྠ, ཨཛྫ ཨེཀརཏྟིཾ སཏྠཱ ཨནྟོགཱམེ ཝསིསྶཏི, བུདྡྷཱ ནཱམ ཨཔྤསདྡཀཱམཱ ཧོནྟཱི’’ཏི བྷེརིཾ ཙརཱཔེཏྭཱ སཡཾ དཎྜདཱིཔིཀཱ ཨཱདཱཡ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ.

ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེན ཡེན ནཝཾ སནྠཱགཱརཾ ཏེནུཔསངྐམཱིཏི ‘‘ཡསྶ དཱནི, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཀཱལཾ མཉྙཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཀིར ཀཱལེ ཨཱརོཙིཏེ བྷགཝཱ ལཱཁཱརསཏིནྟརཏྟཀོཝིལཱ༹རཔུཔྥཝཎྞཾ རཏྟདུཔཊྚཾ ཀཏྟརིཡཱ པདུམཾ ཀནྟེནྟོ ཝིཡ, སཾཝིདྷཱཡ ཏིམཎྜལཾ པཊིཙྪཱདེནྟོ ནིཝཱསེཏྭཱ སུཝཎྞཔཱམངྒེན པདུམཀལཱཔཾ པརིཀྑིཔནྟོ ཝིཡ, ཝིཛྫུལཏཱསསྶིརིཀཾ ཀཱཡབནྡྷནཾ བནྡྷིཏྭཱ རཏྟཀམྦལེན གཛཀུམྦྷཾ པརིཡོནནྡྷནྟོ ཝིཡ, རཏནསཏུབྦེདྷེ སུཝཎྞགྒྷིཀེ པཝཱལ༹ཛཱལཾ ཁིཔམཱནོ ཝིཡ སུཝཎྞཙེཏིཡེ རཏྟཀམྦལཀཉྩུཀཾ པཊིམུཉྩནྟོ ཝིཡ, གཙྪནྟཾ པུཎྞཙནྡཾ རཏྟཝཎྞཝལཱཧཀེན པཊིཙྪཱདཡམཱནོ ཝིཡ, ཀཉྩནཔབྦཏམཏྠཀེ སུཔཀྐལཱཁཱརསཾ པརིསིཉྩནྟོ ཝིཡ, ཙིཏྟཀཱུཊཔབྦཏམཏྠཀཾ ཝིཛྫུལཏཱཡ པརིཀྑིཔནྟོ ཝིཡ ཙ སཙཀྐཝཱལ༹སིནེརུཡུགནྡྷརཾ མཧཱཔཐཝིཾ སཉྩཱལེཏྭཱ གཧིཏཾ ནིགྲོདྷཔལླཝསམཱནཝཎྞཾ རཏྟཝརཔཾསུཀཱུལཾ པཱརུཔིཏྭཱ, གནྡྷཀུཊིདྭཱརཏོ ནིཀྑམི ཀཉྩནགུཧཏོ སཱིཧོ ཝིཡ ཨུདཡཔབྦཏཀཱུཊཏོ པུཎྞཙནྡོ ཝིཡ ཙ. ནིཀྑམིཏྭཱ པན གནྡྷཀུཊིཔམུཁེ ཨཊྛཱསི.

ཨཐསྶ ཀཱཡཏོ མེགྷམུཁེཧི ཝིཛྫུཀལཱཔཱ ཝིཡ རསྨིཡོ ནིཀྑམིཏྭཱ སུཝཎྞརསདྷཱརཱཔརིསེཀཔིཉྫརཔཏྟཔུཔྥཕལཝིཊཔེ ཝིཡ ཨཱརཱམརུཀྑེ ཀརིཾསུ. ཏཱཝདེཝ ཙ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ མཧཱབྷིཀྑུསངྒྷོ བྷགཝནྟཾ པརིཝཱརེསི. ཏེ པན པརིཝཱརེཏྭཱ ཋིཏཱ བྷིཀྑཱུ ཨེཝརཱུཔཱ ཨཧེསུཾ – ཨཔྤིཙྪཱ སནྟུཊྛཱ པཝིཝིཏྟཱ ཨསཾསཊྛཱ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡཱ ཝཏྟཱརོ ཝཙནཀྑམཱ ཙོདཀཱ པཱཔགརཧིནོ སཱིལསམྤནྣཱ སམཱདྷིསམྤནྣཱ པཉྙཱཝིམུཏྟིཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནསམྤནྣཱ. ཏེཧི པརིཝཱརིཏོ བྷགཝཱ རཏྟཀམྦལཔརིཀྑིཏྟོ ཝིཡ སུཝཎྞཀྑནྡྷོ, རཏྟཔདུམསཎྜམཛ྄ཛྷགཏཱ ཝིཡ སུཝཎྞནཱཝཱ, པཝཱལ༹ཝེདིཀཱཔརིཀྑིཏྟོ ཝིཡ སུཝཎྞཔཱསཱདོ ཝིརོཙིཏྠ. སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནཱདཡོ མཧཱཐེརཱཔི ནཾ མེགྷཝཎྞཾ པཾསུཀཱུལཾ པཱརུཔིཏྭཱ མཎིཝམྨཝམྨིཀཱ ཝིཡ མཧཱནཱགཱ པརིཝཱརཡིཾསུ ཝནྟརཱགཱ བྷིནྣཀིལེསཱ ཝིཛཊིཏཛཊཱ ཚིནྣབནྡྷནཱ ཀུལེ ཝཱ གཎེ ཝཱ ཨལགྒཱ.

ཨིཏི བྷགཝཱ སཡཾ ཝཱིཏརཱགོ ཝཱིཏརཱགེཧི, ཝཱིཏདོསོ ཝཱིཏདོསེཧི, ཝཱིཏམོཧོ ཝཱིཏམོཧེཧི, ནིཏྟཎྷོ ནིཏྟཎྷེཧི, ནིཀྐིལེསོ ནིཀྐིལེསེཧི, སཡཾ བུདྡྷོ བཧུསྶུཏབུདྡྷེཧི པརིཝཱརིཏོ པཏྟཔརིཝཱརིཏཾ ཝིཡ ཀེསརཾ, ཀེསརཔརིཝཱརིཏཱ ཝིཡ ཀཎྞིཀཱ, ཨཊྛནཱགསཧསྶཔརིཝཱརིཏོ ཝིཡ ཚདྡནྟོ ནཱགརཱཛཱ, ནཝུཏིཧཾསསཧསྶཔརིཝཱརིཏོ ཝིཡ དྷཏརཊྛོ ཧཾསརཱཛཱ, སེནངྒཔརིཝཱརིཏོ ཝིཡ ཙཀྐཝཏྟིརཱཛཱ, མརུགཎཔརིཝཱརིཏོ ཝིཡ སཀྐོ དེཝརཱཛཱ, བྲཧྨགཎཔརིཝཱརིཏོ ཝིཡ ཧཱརིཏམཧཱབྲཧྨཱ, ཏཱརཱགཎཔརིཝཱརིཏོ ཝིཡ པུཎྞཙནྡོ ཨསམེན བུདྡྷཝེསེན ཨཔརིམཱཎེན བུདྡྷཝིལཱསེན ཀཔིལཝཏྠུགཱམིམགྒཾ པཊིཔཛྫི.

ཨཐསྶ པུརཏྠིམཀཱཡཏོ སུཝཎྞཝཎྞཱ རསྨི ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཨསཱིཏིཧཏྠཊྛཱནཾ ཨགྒཧེསི པཙྪིམ-ཀཱཡཏོ, དཀྑིཎཧཏྠཏོ, ཝཱམཧཏྠཏོ སུཝཎྞཝཎྞཱ རསྨི ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཨསཱིཏིཧཏྠཊྛཱནཾ ཨགྒཧེསི. ཨུཔརི ཀེསནྟཏོ པཊྛཱཡ སབྦཀེསཱཝཊྚེཧི མོརགཱིཝཝཎྞཱ རསྨི ཨུཊྛཧིཏྭཱ གགནཏལེ ཨསཱིཏིཧཏྠཊྛཱནཾ ཨགྒཧེསི. ཧེཊྛཱ པཱདཏལེཧི པཝཱལ༹ཝཎྞཱ རསྨི ཨུཊྛཧིཏྭཱ གྷནཔཐཝིཾ ཨསཱིཏིཧཏྠཊྛཱནཾ ཨགྒཧེསི. ཨེཝཾ སམནྟཱ ཨསཱིཏིཧཏྠཊྛཱནཾ ཚབྦཎྞཱ བུདྡྷརསྨིཡོ ཝིཛྫོཏམཱནཱ ཝིཔྥནྡམཱནཱ ཀཉྩནདཎྜདཱིཔིཀཱཧི ནིཙྪརིཏྭཱ ཨཱཀཱསཾ པཀྑནྡཛཱལཱ ཝིཡ ཙཱཏུདྡཱིཔིཀམཧཱམེགྷཏོ ནིཀྑནྟཝིཛྫུལཏཱ ཝིཡ ཝིདྷཱཝིཾསུ. སབྦདིསཱབྷཱགཱ སུཝཎྞཙམྤཀཔུཔྥེཧི ཝིཀིརིཡམཱནཱ ཝིཡ, སུཝཎྞགྷཊཏོ ནིཀྑནྟསུཝཎྞརསདྷཱརཱཧི སིཉྩམཱནཱ ཝིཡ, པསཱརིཏསུཝཎྞཔཊཔརིཀྑིཏྟཱ ཝིཡ, ཝེརམྦྷཝཱཏསམུཊྛིཏཀིཾསུཀཀཎིཀཱརཔུཔྥཙུཎྞསམོཀིཎྞཱ ཝིཡ ཝིཔྤབྷཱསིཾསུ.

བྷགཝཏོཔི ཨསཱིཏིཨནུབྱཉྫནབྱཱམཔྤབྷཱདྭཏྟིཾསཝརལཀྑཎསམུཛྫལསརཱིརཾ སམུགྒཏཏཱརཀཾ ཝིཡ གགནཏལཾ, ཝིཀསིཏམིཝ པདུམཝནཾ, སབྦཔཱལིཕུལློ ཝིཡ ཡོཛནསཏིཀོ པཱརིཙྪཏྟཀོ, པཊིཔཱཊིཡཱ ཋཔིཏཱནཾ དྭཏྟིཾསཙནྡཱནཾ དྭཏྟིཾསསཱུརིཡཱནཾ དྭཏྟིཾསཙཀྐཝཏྟཱིནཾ དྭཏྟིཾསདེཝརཱཛཱནཾ དྭཏྟིཾསམཧཱབྲཧྨཱནཾ སིརིཡཱ སིརིཾ ཨབྷིབྷཝམཱནཾ ཝིཡ ཝིརོཙིཏྠ, ཡཐཱ ཏཾ དསཧི པཱརམཱིཧི དསཧི ཨུཔཔཱརམཱིཧི དསཧི པརམཏྠཔཱརམཱིཧི སམྨདེཝ པཱུརིཏཱཧི སམཏིཾསཔཱརམིཏཱཧི ཨལངྐཏཾ. ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀཱནི ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི དིནྣདཱནཾ རཀྑིཏསཱིལཾ ཀཏཀལྱཱཎཀམྨཾ ཨེཀསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ ཨོཏརིཏྭཱ ཝིཔཱཀཾ དཱཏུཾ ཋཱནཾ ཨལབྷམཱནཾ སམྦཱདྷཔཏྟཾ ཝིཡ ཨཧོསི. ནཱཝཱསཧསྶབྷཎྜཾ ཨེཀནཱཝཾ ཨཱརོཔནཀཱལོ ཝིཡ, སཀཊསཧསྶབྷཎྜཾ ཨེཀསཀཊཾ ཨཱརོཔནཀཱལོ ཝིཡ, པཉྩཝཱིསཏིཡཱ གངྒཱནཾ ཨོགྷསྶ སམྦྷིཛྫ མུཁདྭཱརེ ཨེཀཏོ རཱསིབྷཱུཏཀཱལོ ཝིཡ ཨཧོསི.

ཨིམཱཡ བུདྡྷསིརིཡཱ ཨོབྷཱསམཱནསྶཱཔི ཙ བྷགཝཏོ པུརཏོ ཨནེཀཱནི དཎྜདཱིཔིཀཱསཧསྶཱནི ཨུཀྑིཔིཾསུ, ཏཐཱ པཙྪཏོ, ཝཱམཔསྶེ, དཀྑིཎཔསྶེ. ཛཱཏིསུམནཙམྤཀཝནམལླིཀཱརཏྟུཔྤལ-ནཱིལུཔྤལ-བཀུལསིནྡུཝཱརཔུཔྥཱནི ཙེཝ ནཱིལཔཱིཏཱདིཝཎྞསུགནྡྷགནྡྷཙུཎྞཱནི ཙ ཙཱཏུདྡཱིཔིཀམེགྷཝིསྶཊྛཱ ཨུདཀཝུཊྛིཡོ ཝིཡ ཝིཔྤཀིརིཡིཾསུ. པཉྩངྒིཀཏཱུརིཡནིགྒྷོསཱ ཙེཝ བུདྡྷདྷམྨསངྒྷགུཎཔཊིསཾཡུཏྟཱ ཐུཏིགྷོསཱ ཙ སབྦཱ དིསཱ པཱུརཡིཾསུ. དེཝམནུསྶནཱགསུཔཎྞགནྡྷབྦཡཀྑཱདཱིནཾ ཨཀྑཱིནི ཨམཏཔཱནཾ ཝིཡ ལབྷིཾསུ. ཨིམསྨིཾ པན ཋཱནེ ཋཏྭཱ པདསཧསྶེན གམནཝཎྞཾ ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི. ཏཏྲིདཾ མུཁམཏྟཾ –

‘‘ཨེཝཾ སབྦངྒསམྤནྣོ, ཀམྤཡནྟོ ཝསུནྡྷརཾ;

ཨཧེཋཡནྟོ པཱཎཱནི, ཡཱཏི ལོཀཝིནཱཡཀོ.

‘‘དཀྑིཎཾ པཋམཾ པཱདཾ, ཨུདྡྷརནྟོ ནརཱསབྷོ

གཙྪནྟོ སིརིསམྤནྣོ, སོབྷཏེ དྭིཔདུཏྟམོ.

‘‘གཙྪཏོ བུདྡྷསེཊྛསྶ, ཧེཊྛཱཔཱདཏལཾ མུདུ;

སམཾ སམྥུསཏེ བྷཱུམིཾ, རཛསཱ ནུཔལིཔྤཏི.

‘‘ནིནྣཊྛཱནཾ ཨུནྣམཏི, གཙྪནྟེ ལོཀནཱཡཀེ;

ཨུནྣཏཉྩ སམཾ ཧོཏི, པཐཝཱི ཙ ཨཙེཏནཱ.

‘‘པཱསཱཎཱ སཀྑརཱ ཙེཝ, ཀཐལཱ ཁཱཎུཀཎྚཀཱ;

སབྦེ མགྒཱ ཝིཝཛྫནྟི, གཙྪནྟེ ལོཀནཱཡཀེ.

‘‘ནཱཏིདཱུརེ ཨུདྡྷརཏི, ནཙྩཱསནྣེ ཙ ནིཀྑིཔཾ;

ཨགྷཊྚཡནྟོ ནིཡྻཱཏི, ཨུབྷོ ཛཱཎཱུ ཙ གོཔྥཀེ.

‘‘ནཱཏིསཱིགྷཾ པཀྐམཏི, སམྤནྣཙརཎོ མུནི;

ན ཙཱཔི སཎིཀཾ ཡཱཏི, གཙྪམཱནོ སམཱཧིཏོ.

‘‘ཨུདྡྷཾ ཨདྷོ ཙ ཏིརིཡཉྩ, དིསཉྩ ཝིདིསཾ ཏཐཱ;

ན པེཀྑམཱནོ སོ ཡཱཏི, ཡུགམཏྟཉྷི པེཀྑཏི.

‘‘ནཱགཝིཀྐནྟཙཱརོ སོ, གམནེ སོབྷཏེ ཛིནོ;

ཙཱརུཾ གཙྪཏི ལོཀགྒོ, ཧཱསཡནྟོ སདེཝཀེ.

‘‘ཨུལུ༹རཱཛཱཝ སོབྷནྟོ, ཙཏུཙཱརཱིཝ ཀེསརཱི;

ཏོསཡནྟོ བཧཱུ སཏྟེ, པུརཾ སེཊྛཾ ཨུཔཱགམཱི’’ཏི.

ཝཎྞཀཱལོ ནཱམ ཀིརེས, ཨེཝཾཝིདྷེསུ ཀཱལེསུ བུདྡྷསྶ སརཱིརཝཎྞེ ཝཱ གུཎཝཎྞེ ཝཱ དྷམྨཀཐིཀསྶ ཐཱམོཡེཝ པམཱཎཾ. ཙུཎྞིཡཔདེཧི ཝཱ གཱཐཱབནྡྷེན ཝཱ ཡཏྟཀཾ སཀྐོཏི, ཏཏྟཀཾ ཝཏྟབྦཾ. དུཀྐཐིཏནྟི ན ཝཏྟབྦཾ. ཨཔྤམཱཎཝཎྞཱ ཧི བུདྡྷཱ. ཏེསཾ བུདྡྷཱཔི ཨནཝསེསཏོ ཝཎྞཾ ཝཏྟུཾ ཨསམཏྠཱ, པགེཝ ཨིཏརཱ པཛཱཏི. ཨིམིནཱ སིརིཝིལཱསེན ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཾ སཀྱརཱཛཀུལཾ པཝིསིཏྭཱ བྷགཝཱ པསནྣཙིཏྟེན ཛནེན གནྡྷདྷཱུམཝཱསཙུཎྞཱདཱིཧི པཱུཛིཡམཱནོ སནྠཱགཱརཾ པཱཝིསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེན ཡེན ནཝཾ སནྠཱགཱརཾ ཏེནུཔསངྐམཱི’’ཏི.

བྷགཝནྟཾཡེཝ པུརཀྑཏྭཱཏི བྷགཝནྟཾ པུརཏོ ཀཏྭཱ. ཏཏྠ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུནཉྩེཝ ཨུཔཱསཀཱནཉྩ མཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོ གནྡྷོདཀེན ནྷཱཔེཏྭཱ དུཀཱུལཙུམྦཊཀེན ཝོདཀཾ ཀཏྭཱ ཛཱཏིཧིངྒུལཀེན མཛྫིཏྭཱ རཏྟཀམྦལཔལིཝེཋིཏེ པཱིཋེ ཋཔིཏརཏྟསུཝཎྞགྷནཔཊིམཱ ཝིཡ ཨཏིཝིརོཙིཏྠ. ཨཡཾ པནེཏྠ པོརཱཎཱནཾ ཝཎྞབྷཎནམགྒོ –

‘‘གནྟྭཱན མཎྜལམཱལ༹ཾ, ནཱགཝིཀྐནྟཙཱརཎོ;

ཨོབྷཱསཡནྟོ ལོཀགྒོ, ནིསཱིདི ཝརམཱསནེ.

‘‘ཏཧིཾ ནིསིནྣོ ནརདམྨསཱརཐི,

དེཝཱཏིདེཝོ སཏཔུཉྙལཀྑཎོ;

བུདྡྷཱསནེ མཛ྄ཛྷགཏོ ཝིརོཙཏི,

སུཝཎྞནེཀྑཾ ཝིཡ པཎྜུཀམྦལེ.

‘‘ནེཀྑཾ ཛམྦོནདསྶེཝ, ནིཀྑིཏྟཾ པཎྜུཀམྦལེ;

ཝིརོཙཏི ཝཱིཏམལོ, མཎིཝེརོཙནོ ཡཐཱ.

‘‘མཧཱསཱལོཝ སམྥུལློ, ནེརུརཱཛཱཝ’ལངྐཏོ;

སུཝཎྞཡཱུཔསངྐཱསོ, པདུམོ ཀོཀནདོ ཡཐཱ.

‘‘ཛལནྟོ དཱིཔརུཀྑོཝ, པབྦཏགྒེ ཡཐཱ སིཁཱི;

དེཝཱནཾ པཱརིཙྪཏྟོཝ, སབྦཕུལློ ཝིརོཙཏཱི’’ཏི.

ཀཱཔིལཝཏྠཝེ སཀྱེ བཧུདེཝ རཏྟིཾ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡཱཏི ཨེཏྠ དྷམྨཀཐཱ ནཱམ སནྠཱགཱརཱནུམོདནཱཔཊིསཾཡུཏྟཱ པཀིཎྞཀཀཐཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཏདཱ ཧི བྷགཝཱ ཨཱཀཱསགངྒཾ ཨོཏཱརེནྟོ ཝིཡ པཐཝོཛཾ ཨཱཀཌྜྷནྟོ ཝིཡ མཧཱཛམྦུཾ མཏྠཀེ གཧེཏྭཱ ཙཱལེནྟོ ཝིཡ ཡོཛནིཀཾ མདྷུབྷཎྜཾ ཙཀྐཡནྟེན པཱིལེ༹ཏྭཱ མདྷུཔཱནཾ པཱཡམཱནོ ཝིཡ ཀཔིལཝཏྠུཝཱསཱིནཾ སཀྱཱནཾ ཧིཏསུཁཱཝཧཾ པཀིཎྞཀཀཐཾ ཀཐེསི. ‘‘ཨཱཝཱསདཱནཾ ནཱམེཏཾ, མཧཱརཱཛ, མཧནྟཾ, ཏུམྷཱཀཾ ཨཱཝཱསོ མཡཱ པརིབྷུཏྟོ, བྷིཀྑུསངྒྷེན ཙ པརིབྷུཏྟོ, མཡཱ ཙ བྷིཀྑུསངྒྷེན ཙ པརིབྷུཏྟོ པན དྷམྨརཏནེན པརིབྷུཏྟོཡེཝཱཏི ཏཱིཧི རཏནེཧི པརིབྷུཏྟོ ནཱམ ཧོཏི. ཨཱཝཱསདཱནསྨིཉྷི དིནྣེ སབྦདཱནཾ དིནྣམེཝ ཧོཏི. བྷུམྨཊྛཀཔཎྞསཱལཱཡ ཝཱ སཱཁཱམཎྜཔསྶ ཝཱཔི ཨཱནིསཾསོ ནཱམ པརིཙྪིནྡིཏུཾ ན སཀྐཱ. ཨཱཝཱསདཱནཱནུབྷཱཝེན ཧི བྷཝེ བྷཝེ ནིབྦཏྟསྶཱཔི སམྦཱདྷིཏགབྦྷཝཱསོ ན ཧོཏི, དྭཱདསཧཏྠོ ཨོཝརཀོ ཝིཡ མཱཏུཀུཙྪི ཨསམྦཱདྷོཝ ཧོཏཱི’’ཏི. ཨེཝཾ ནཱནཱནཡཝིཙིཏྟཾ བཧུཾ དྷམྨིཾ ཀཐཾ ཀཐེཏྭཱ –

‘‘སཱིཏཾ ཨུཎྷཾ པཊིཧནྟི, ཏཏོ ཝཱལ༹མིགཱནི ཙ;

སིརཱིསཔེ ཙ མཀསེ, སིསིརེ ཙཱཔི ཝུཊྛིཡོ.

‘‘ཏཏོ ཝཱཏཱཏཔོ གྷོརོ, སཉྫཱཏོ པཊིཧཉྙཏི;

ལེཎཏྠཉྩ སུཁཏྠཉྩ, ཛྷཱཡིཏུཉྩ ཝིཔསྶིཏུཾ.

‘‘ཝིཧཱརདཱནཾ སངྒྷསྶ, ཨགྒཾ བུདྡྷེན ཝཎྞིཏཾ;

ཏསྨཱ ཧི པཎྜིཏོ པོསོ, སམྤསྶཾ ཨཏྠམཏྟནོ.

‘‘ཝིཧཱརེ ཀཱརཡེ རམྨེ, ཝཱསཡེཏྠ བཧུསྶུཏེ;

ཏེསཾ ཨནྣཉྩ པཱནཉྩ, ཝཏྠསེནཱསནཱནི ཙ.

‘‘དདེཡྻ ཨུཛུབྷཱུཏེསུ, ཝིཔྤསནྣེན ཙེཏསཱ;

ཏེ ཏསྶ དྷམྨཾ དེསེནྟི, སབྦདུཀྑཱཔནཱུདནཾ;

ཡཾ སོ དྷམྨཾ ཨིདྷཉྙཱཡ, པརིནིབྦཱཏི ཨནཱསཝོ’’ཏི. (ཙཱུལ༹ཝ. ༢༩༥) –

ཨེཝཾ ‘‘ཨཡམྤི ཨཱཝཱསེ ཨཱནིསཾསོ, ཨཡམྤི ཨཱཝཱསེ ཨཱནིསཾསོ’’ཏི བཧུདེཝ རཏྟིཾ ཨཏིརེཀཏརཾ དིཡཌྜྷཡཱམཾ ཨཱཝཱསཱནིསཾསཀཐཾ ཀཐེསི. ཏཏྠ ཨིམཱ ཏཱཝ གཱཐཱཝ སངྒཧཾ ཨཱརུལ༹ྷཱ, པཀིཎྞཀདྷམྨདེསནཱ པན སངྒཧཾ ནཱརོཧཏི. སནྡསྶེཏྭཱཏིཨཱདཱིནི ཝུཏྟཏྠཱནེཝ.

ཨབྷིཀྐནྟཱཏི ཨཏིཀྐནྟཱ དྭེ ཡཱམཱ གཏཱ. ཡསྶ དཱནི ཀཱལཾ མཉྙཐཱཏི ཡསྶ ཏུམྷེ གམནསྶ ཀཱལཾ མཉྙཐ, གམནཀཱལོ ཏུམྷཱཀཾ, གཙྪཐཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀསྨཱ པན བྷགཝཱ ཏེ ཨུཡྻོཛེསཱིཏི? ཨནུཀམྤཱཡ. སུཁུམཱལཱ ཧི ཏེ, ཏིཡཱམརཏྟིཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ཝཱིཏིནཱམེནྟཱནཾ སརཱིརེ ཨཱབཱདྷོ ཨུཔྤཛྫེཡྻ. བྷིཀྑུསངྒྷོཔི མཧཱ, ཏསྶ ཋཱནནིསཛྫཱནཾ ཨོཀཱསོ ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏཱིཏི ཨུབྷཡཱནུཀམྤཱཡ ཨུཡྻོཛེསི.

ཝིགཏཐིནམིདྡྷོཏི ཏཏྲ ཀིར བྷིཀྑཱུ ཡཱམདྭཡཾ ཋིཏཱཔི ནིསིནྣཱཔི ཨཙཱལཡིཾསུ, པཙྪིམཡཱམེ པན ཨཱཧཱརོ པརིཎམཏི, ཏསྶ པརིཎཏཏྟཱ བྷིཀྑུསངྒྷོ ཝིགཏཐིནམིདྡྷོ ཛཱཏོཏི ཨཀཱརཎམེཏཾ. བུདྡྷཱནཉྷི ཀཐཾ སུཎནྟསྶ ཀཱཡིཀཙེཏསིཀདརཐཱ ན ཧོནྟི, ཀཱཡཙིཏྟལཧུཏཱདཡོ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཏེན ཏེསཾ དྭེ ཡཱམེ ཋིཏཱནམྤི ནིསིནྣཱནམྤི དྷམྨཾ སུཎནྟཱནཾ ཐིནམིདྡྷཾ ཝིགཏཾ, པཙྪིམཡཱམེཔི སམྤཏྟེ ཏཐཱ ཝིགཏམེཝ ཛཱཏཾ. ཏེནཱཧ ‘‘ཝིགཏཐིནམིདྡྷོ’’ཏི.

པིཊྛི མེ ཨཱགིལཱཡཏཱིཏི ཀསྨཱ ཨཱགིལཱཡཏི? བྷགཝཏོ ཧི ཚབྦསྶཱནི མཧཱཔདྷཱནཾ པདཧནྟསྶ མཧནྟཾ ཀཱཡདུཀྑཾ ཨཧོསི, ཨཐསྶ ཨཔརབྷཱགེ མཧལླཀཀཱལེ པིཊྛིཝཱཏོ ཨུཔྤཛྫཱིཏི. ཨཀཱརཎཾ ཝཱ ཨེཏཾ. པཧོཏི ཧི བྷགཝཱ ཨུཔྤནྣཾ ཝེདནཾ ཝིཀྑམྦྷེཏྭཱ ཨེཀམྤི དྭེཔི སཏྟཱཧཱནི ཨེཀཔལླངྐེན ནིསཱིདིཏུཾ. སནྠཱགཱརསཱལཾ པན ཙཏཱུཧི ཨིརིཡཱཔཐེཧི པརིབྷུཉྫིཏུཀཱམོ ཨཧོསི. ཏཏྠ པཱདདྷོཝནཊྛཱནཏོ ཡཱཝ དྷམྨཱསནཱ ཨགམཱསི, ཨེཏྟཀེ ཋཱནེ གམནཾ ནིཔྥནྣཾ. དྷམྨཱསནཾ པཏྟཾ ཐོཀཾ ཋཏྭཱ ནིསཱིདི, ཨེཏྟཀེ ཋཱནེ ཋཱནཾ ནིཔྥནྣཾ. དྭེཡཱམཾ དྷམྨཱསནེ ནིསཱིདི, ཨེཏྟཀེ ཋཱནེ ནིསཛྫཱ ནིཔྥནྣཱ. ཨིདཱནི དཀྑིཎེན པསྶེན ཐོཀཾ ནིཔནྣེ སཡནཾ ནིཔྥཛྫིསྶཏཱིཏི ཨེཝཾ ཙཏཱུཧི ཨིརིཡཱཔཐེཧི པརིབྷུཉྫིཏུཀཱམོ ཨཧོསི. ཨུཔཱདིནྣཀསརཱིརཉྩ ནཱམ ‘‘ནོ ཨཱགིལཱཡཏཱི’’ཏི ན ཝཏྟབྦཾ, ཏསྨཱ ཙིརནིསཛྫཱཡ སཉྫཱཏཾ ཨཔྤཀམྤི ཨཱགིལཱཡནཾ གཧེཏྭཱ ཨེཝམཱཧ.

སངྒྷཱཊིཾ པཉྙཱཔེཏྭཱཏི སནྠཱགཱརསྶ ཀིར ཨེཀཔསྶེ ཏེ རཱཛཱནོ པཊསཱཎིཾ པརིཀྑིཔཱཔེཏྭཱ ཀཔྤིཡམཉྩཀཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ ཀཔྤིཡཔཙྩཏྠརཎེན ཨཏྠརིཏྭཱ ཨུཔརི སུཝཎྞཏཱརཀགནྡྷམཱལཱདིདཱམཔཊིམཎྜིཏཾ ཝིཏཱནཾ བནྡྷིཏྭཱ གནྡྷཏེལཔྤདཱིཔཾ ཨཱརོཔཡིཾསུ, ‘‘ཨཔྤེཝ ནཱམ སཏྠཱ དྷམྨཱསནཏོ ཝུཊྛཱཡ ཐོཀཾ ཝིསྶམནྟོ ཨིདྷ ནིཔཛྫེཡྻ, ཨེཝཾ ནོ ཨིམཾ སནྠཱགཱརཾ བྷགཝཏཱ ཙཏཱུཧི ཨིརིཡཱཔཐེཧི པརིབྷུཏྟཾ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. སཏྠཱཔི ཏདེཝ སནྡྷཱཡ ཏཏྠ སངྒྷཱཊིཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ ནིཔཛྫི. ཨུཊྛཱནསཉྙཾ མནསི ཀརིཏྭཱཏི ‘‘ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཝུཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི ཝུཊྛཱནསཉྙཾ ཙིཏྟེ ཋཔེཏྭཱ, ཏཉྩ ཁོ ཨནིདྡཱཡནྟོཝ ཐེརསྶ དྷམྨཀཐཾ སུཎམཱནོ.

ཨཝསྶུཏཔརིཡཱཡནྟི ཨཝསྶུཏསྶ པརིཡཱཡཾ, ཨཝསྶུཏསྶ ཀཱརཎནྟི ཨཏྠོ. ཨདྷིམུཙྩཏཱིཏི ཀིལེསཱདྷིམུཙྩནེན ཨདྷིམུཙྩཏི, གིདྡྷོ ཧོཏི. བྱཱཔཛྫཏཱིཏི བྱཱཔཱདཝསེན པཱུཏིཙིཏྟོ ཧོཏི. ཙཀྑུཏོཏི ཙཀྑུབྷཱཝེན. མཱརོཏི ཀིལེསམཱརོཔི དེཝཔུཏྟམཱརོཔི. ཨོཏཱརནྟི ཝིཝརཾ. ཨཱརམྨཎནྟི པཙྩཡཾ. ནལཱ༹གཱརཏིཎཱགཱརཾ ཝིཡ ཧི སཝིསེཝནཱནི ཨཱཡཏནཱནི, ཏིཎུཀྐཱ ཝིཡ ཀིལེསུཔྤཏྟིརཧཾ ཨཱརམྨཎཾ, ཏིཎུཀྐཱཡ ཋཔིཏཋཔིཏཊྛཱནེ ཨངྒཱརསྶུཛྫལནཾ ཝིཡ ཨཱརམྨཎེ ཨཱཔཱཐམཱགཏེ ཀིལེསཱནཾ ཨུཔྤཏྟི. ཏེན ཝུཏྟཾ ལབྷེཐ མཱརོ ཨོཏཱརནྟི.

སུཀྐཔཀྑེ བཧལམཏྟིཀཔིཎྜཱཝལེཔནཾ ཀཱུཊཱགཱརཾ ཝིཡ ནིབྦིསེཝནཱནི ཨཱཡཏནཱནི, ཏིཎུཀྐཱ ཝིཡ ཝུཏྟཔཀཱརཱརམྨཎཾ, ཏིཎུཀྐཱཡ ཋཔིཏཋཔིཏཊྛཱནེ ནིབྦཱཔནཾ ཝིཡ ནིབྦིསེཝནཱནཾ ཨཱཡཏནཱནཾ ཨཱརམྨཎེ ཨཱཔཱཐམཱགཏེ ཀིལེསཔརིལཱ༹ཧསྶ ཨནུཔྤཏྟི. ཏེན ཝུཏྟཾ ནེཝ ལབྷེཐ མཱརོ ཨོཏཱརནྟི.

༧. དུཀྑདྷམྨསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༤༤. སཏྟམེ དུཀྑདྷམྨཱནནྟི དུཀྑསམྦྷཝདྷམྨཱནཾ. པཉྩསུ ཧི ཁནྡྷེསུ སཏི ཚེདནཝདྷབནྡྷནཱདིབྷེདཾ དུཀྑཾ སམྦྷཝཏི, ཏསྨཱ ཏེ དུཀྑསམྦྷཝདྷམྨཏྟཱ དུཀྑདྷམྨཱཏི ཝུཙྩནྟི. ཏཐཱ ཁོ པནསྶཱཏི ཏེནཱཀཱརེནསྶ. ཡཐཱསྶ ཀཱམེ པསྶཏོཏི ཡེནཱཀཱརེནསྶ ཀཱམེ པསྶནྟསྶ. ཡཐཱ ཙརནྟནྟི ཡེནཱཀཱརེན ཙཱརཉྩ ཝིཧཱརཉྩ ཨནུབནྡྷིཏྭཱ ཙརནྟཾ. ཨངྒཱརཀཱསཱུཔམཱ ཀཱམཱ དིཊྛཱ ཧོནྟཱིཏི པརིཡེཊྛིམཱུལཀསྶ ཙེཝ པཊིསནྡྷིམཱུལཀསྶ ཙ དུཀྑསྶ ཝསེན ཨངྒཱརཀཱསུ ཝིཡ མཧཱཔརིལཱ༹ཧཱཏི དིཊྛཱ ཧོནྟི. ཀཱམེ པརིཡེསནྟཱནཉྷི ནཱཝཱཡ མཧཱསམུདྡོགཱཧནཨཛཔཐསངྐུཔཐཔཊིཔཛྫནཨུབྷཏོབྱཱུལ༹ྷསངྒཱམཔཀྑནྡནཱདིཝསེན པརིཡེཊྛིམཱུལཀམྤི, ཀཱམེ པརིབྷུཉྫནྟཱནཾ ཀཱམཔརིབྷོགཙེཏནཱཡ ཙཏཱུསུ ཨཔཱཡེསུ དིནྣཔཊིསནྡྷིམཱུལཀམྤི མཧཱཔརིལཱ༹ཧདུཀྑཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨེཝམེཏསྶ དུཝིདྷསྶཱཔི དུཀྑསྶ ཝསེན ཨངྒཱརཀཱསུ ཝིཡ མཧཱཔརིལཱ༹ཧཱཏི དིཊྛཱ ཧོནྟི.

དཱཡནྟི ཨཊཝིཾ. པུརཏོཔི ཀཎྚཀོཏི པུརིམཔསྶེ ཝིཛ྄ཛྷིཏུཀཱམོ ཝིཡ ཨཱསནྣཊྛཱནེཡེཝ ཋིཏཀཎྚཀོ. པཙྪཏོཏིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཧེཊྛཱ པན པཱདེཧི ཨཀྐནྟཊྛཱནསྶ སནྟིཀེ, ན ཨཀྐནྟཊྛཱནེཡེཝ. ཨེཝཾ སོ ཀཎྚཀགབྦྷཾ པཝིཊྛོ ཝིཡ བྷཝེཡྻ. མཱ མཾ ཀཎྚཀོཏི མཱ མཾ ཀཎྚཀོ ཝིཛ྄ཛྷཱིཏི ཀཎྚཀཝེདྷཾ རཀྑམཱནོ.

དནྡྷོ, བྷིཀྑཝེ, སཏུཔྤཱདོཏི སཏིཡཱ ཨུཔྤཱདོཡེཝ དནྡྷོ, ཨུཔྤནྣམཏྟཱཡ པན ཏཱཡ ཀཱཙི ཀིལེསཱ ནིགྒཧིཏཱཝ ཧོནྟི, ན སཎྛཱཏུཾ སཀྐོནྟི. ཙཀྑུདྭཱརསྨིཉྷི རཱགཱདཱིསུ ཨུཔྤནྣེསུ དུཏིཡཛཝནཝཱརེན ‘‘ཀིལེསཱ མེ ཨུཔྤནྣཱ’’ཏི ཉཏྭཱ ཏཏིཡེ ཛཝནཝཱརེ སཾཝརཛཝནཾཡེཝ ཛཝཏི. ཨནཙྪརིཡཉྩེཏཾ, ཡཾ ཝིཔསྶཀོ ཏཏིཡཛཝནཝཱརེ ཀིལེསེ ནིགྒཎྷེཡྻ. ཙཀྑུདྭཱརེ པན ཨིཊྛཱརམྨཎེ ཨཱཔཱཐགཏེ བྷཝངྒཾ ཨཱཝཊྚེཏྭཱ ཨཱཝཛྫནཱདཱིསུ ཨུཔྤནྣེསུ ཝོཊྛབྦནཱནནྟརཾ སམྤཏྟཀིལེསཛཝནཝཱརཾ ནིཝཏྟེཏྭཱ ཀུསལམེཝ ཨུཔྤཱདེཏི. ཨཱརདྡྷཝིཔསྶཀཱནཉྷི ཨཡམཱནིསཾསོ བྷཱཝནཱཔཊིསངྑཱནེ པཏིཊྛིཏབྷཱཝསྶ.

ཨབྷིཧཊྛུཾ པཝཱརེཡྻུནྟི སུདིནྣཏྠེརསྶ ཝིཡ རཊྛཔཱལཀུལཔུཏྟསྶ ཝིཡ ཙ ཀཱཡེན ཝཱ སཏྟ རཏནཱནི ཨབྷིཧརིཏྭཱ ཝཱཙཱཡ ཝཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ དྷནཏོ ཡཏྟཀཾ ཨིཙྪསི, ཏཏྟཀཾ གཎྷཱ’’ཏི ཝདནྟཱ པཝཱརེཡྻུཾ. ཨནུདཧནྟཱིཏི སརཱིརེ པལིཝེཋིཏཏྟཱ ཨུཎྷཔརིལཱ༹ཧཾ ཛནེཏྭཱ ཨནུདཧནྟི. སཉྫཱཏསེདེ ཝཱ སརཱིརེ ལགྒནྟཱ ཨནུསེནྟཱིཏིཔི ཨཏྠོ. ཡཉྷི ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙིཏྟནྟི ཨིདཾ ཡསྨཱ ཙིཏྟེ ཨནཱཝཊྚནྟེ པུགྒལསྶ ཨཱཝཊྚནཾ ནཱམ ནཏྠི. ཨེཝརཱུཔཉྷི ཙིཏྟཾ ཨནཱཝཊྚནྟི, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ. ཨིཏི ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཝིཔསྶནཱབལམེཝ དཱིཔིཏཾ.

༨. ཀིཾསུཀོཔམསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༤༥. ཨཊྛམེ དསྶནནྟི པཋམམགྒསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. པཋམམགྒོ ཧི ཀིལེསཔཧཱནཀིཙྩཾ སཱདྷེནྟོ པཋམཾ ནིབྦཱནཾ པསྶཏི, ཏསྨཱ དསྶནནྟི ཝུཙྩཏི. གོཏྲབྷུཉཱཎཾ པན ཀིཉྩཱཔི མགྒཏོ པཋམཏརཾ པསྶཏི, པསྶིཏྭཱ པན ཀཏྟབྦཀིཙྩསྶ ཀིལེསཔཧཱནསྶ ཨབྷཱཝེན ན དསྶནནྟི ཝུཙྩཏི. ཨཔིཙ ཙཏྟཱརོཔི མགྒཱ དསྶནམེཝ. ཀསྨཱ? སོཏཱཔཏྟིམགྒཀྑཎེ དསྶནཾ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི, ཕལཀྑཎེ ཝིསུདྡྷཾ. སཀདཱགཱམིཨནཱགཱམིཨརཧཏྟམགྒཀྑཎེ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི, ཕལཀྑཎེ ཝིསུདྡྷནྟི ཨེཝཾ ཀཐེནྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ སུཏྭཱ སོ བྷིཀྑུ ‘‘ཨཧམྤི དསྶནཾ ཝིསོདྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཕལེ པཏིཊྛིཏོ དསྶནཝིསུདྡྷིཀཾ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཝིཧརིསྶཱམཱི’’ཏི ཏཾ བྷིཀྑུཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཝཾ པུཙྪི. སོ ཕསྶཱཡཏནཀམྨཊྛཱནིཀོ ཚནྣཾ ཕསྶཱཡཏནཱནཾ ཝསེན རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨེ པརིགྒཧེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ. ཨེཏྠ ཧི པུརིམཱནི པཉྩ ཨཱཡཏནཱནི རཱུཔཾ, མནཱཡཏནཾ ཨརཱུཔཾ. ཨིཏི སོ ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏམགྒམེཝ ཀཐེསི.

ཨསནྟུཊྛོཏི པདེསསངྑཱརེསུ ཋཏྭཱ ཀཐིཏཏྟཱ ཨསནྟུཊྛོ. ཨེཝཾ ཀིརསྶ ཨཧོསི – ‘‘ཨཡཾ པདེསསངྑཱརེསུ ཋཏྭཱ ཀཐེསི. སཀྐཱ ནུ ཁོ པདེསསངྑཱརེསུ ཋཏྭཱ དསྶནཝིསུདྡྷིཀཾ ནིབྦཱནཾ པཱཔུཎིཏུ’’ནྟི? ཏཏོ ནཾ པུཙྪི – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཏྭཾཡེཝ ནུ ཁོ ཨིདཾ དསྶནཝིསུདྡྷིཀཾ ནིབྦཱནཾ ཛཱནཱསི, ཨུདཱཧུ ཨཉྙེཔི ཛཱནནྟཱ ཨཏྠཱི’’ཏི. ཨཏྠཱཝུསོ, ཨསུཀཝིཧཱརེ ཨསུཀཏྠེརོ ནཱམཱཏི. སོ ཏམྤི ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪི. ཨེཏེནུཔཱཡེན ཨཉྙམྤི ཨཉྙམྤཱིཏི.

ཨེཏྠ ཙ དུཏིཡོ པཉྩཀྑནྡྷཀམྨཊྛཱནིཀོ རཱུཔཀྑནྡྷཝསེན རཱུཔཾ, སེསཀྑནྡྷཝསེན ནཱམནྟི ནཱམརཱུཔཾ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ ཨནུཀྐམེན ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ. ཏསྨཱ སོཔི ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏམགྒམེཝ ཀཐེསི. ཨཡཾ པན ‘‘ཨིམེསཾ ཨཉྙམཉྙཾ ན སམེཏི, པཋམེན སཔྤདེསསངྑཱརེསུ ཋཏྭཱཝ ཀཐིཏཾ, ཨིམིནཱ ནིཔྤདེསེསཱུ’’ཏི ཨསནྟུཊྛོ ཧུཏྭཱ ཏཐེཝ ཏཾ པུཙྪིཏྭཱ པཀྐཱམི.

ཏཏིཡོ མཧཱབྷཱུཏཀམྨཊྛཱནིཀོ ཙཏྟཱརི མཧཱབྷཱུཏཱནི སངྑེཔཏོ ཙ ཝིཏྠཱརཏོ ཙ པརིགྒཧེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ, ཏསྨཱ ཨཡམྤི ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏམགྒམེཝ ཀཐེསི. ཨཡཾ པན ‘‘ཨིམེསཾ ཨཉྙམཉྙཾ ན སམེཏི, པཋམེན སཔྤདེསསངྑཱརེསུ ཋཏྭཱ ཀཐིཏཾ, དུཏིཡེན ནིཔྤདེསེསུ, ཏཏིཡེན ཨཏིསཔྤདེསེསཱུ’’ཏི ཨསནྟུཊྛོ ཧུཏྭཱ ཏཐེཝ ཏཾ པུཙྪིཏྭཱ པཀྐཱམི.

ཙཏུཏྠོ ཏེབྷཱུམཀཀམྨཊྛཱནིཀོ. ཏསྶ ཀིར སམཔྤཝཏྟཱ དྷཱཏུཡོ ཨཧེསུཾ, ཀལླསརཱིརཾ བལཔཏྟཾ, ཀམྨཊྛཱནཱནིཔིསྶ སབྦཱནེཝ སཔྤཱཡཱནི, ཨཏཱིཏཱ ཝཱ སངྑཱརཱ ཧོནྟུ ཨནཱགཏཱ ཝཱ པཙྩུཔྤནྣཱ ཝཱ ཀཱམཱཝཙརཱ ཝཱ རཱུཔཱཝཙརཱ ཝཱ ཨརཱུཔཱཝཙརཱ ཝཱ, སབྦེཔི སཔྤཱཡཱཝ. ཨསཔྤཱཡཀམྨཊྛཱནཾ ནཱམ ནཏྠི. ཀཱལེསུཔི པུརེབྷཏྟཾ ཝཱ ཧོཏུ པཙྪཱབྷཏྟཾ ཝཱ པཋམཡཱམཱདཡོ ཝཱ, ཨསཔྤཱཡོ ཀཱལོ ནཱམ ནཏྠི. ཡཐཱ ནཱམ ཙཱརིབྷཱུམིཾ ཨོཏིཎྞོ མཧཱཧཏྠཱི ཧཏྠེན གཧེཏབྦཾ ཧཏྠེནེཝ ལུཉྩིཏྭཱ གཎྷཱཏི, པཱདེཧི པཧརིཏྭཱ གཧེཏབྦཾ པཱདེཧི པཧརིཏྭཱ གཎྷཱཏི, ཨེཝམེཝ སཀལེ ཏེབྷཱུམཀདྷམྨེ ཀལཱཔགྒཱཧེན གཧེཏྭཱ སམྨསནྟོ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ, ཏསྨཱ ཨེསོཔི ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏམགྒམེཝ ཀཐེསི. ཨཡཾ པན ‘‘ཨིམེསཾ ཨཉྙམཉྙཾ ན སམེཏི. པཋམེན སཔྤདེསསངྑཱརེསུ ཋཏྭཱ ཀཐིཏཾ, དུཏིཡེན ནིཔྤདེསེསུ, པུན ཏཏིཡེན སཔྤདེསེསུ, ཙཏུཏྠེན ནིཔྤདེསེསུཡེཝཱ’’ཏི ཨསནྟུཊྛོ ཧུཏྭཱ ཏཾ པུཙྪི – ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཨིདཾ དསྶནཝིསུདྡྷིཀཾ ནིབྦཱནཾ ཏུམྷེཧི ཨཏྟནོཝ དྷམྨཏཱཡ ཉཱཏཾ, ཨུདཱཧུ ཀེནཙི ཝོ ཨཀྑཱཏ’’ནྟི? ཨཱཝུསོ, མཡཾ ཀིཾ ཛཱནཱམ? ཨཏྠི པན སདེཝཀེ ལོཀེ སམྨཱསམྦུདྡྷོ, ཏཾ ནིསྶཱཡེཏཾ ཨམྷེཧི ཉཱཏནྟི. སོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམེ བྷིཀྑཱུ མཡ྄ཧཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ གཧེཏྭཱ ཀཐེཏུཾ ན སཀྐོནྟི, ཨཧཾ སབྦཉྙུབུདྡྷམེཝ པུཙྪིཏྭཱ ནིཀྐངྑོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི.

བྷགཝཱ ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ‘‘ཡེཧི ཏེ པཉྷོ ཀཐིཏོ, ཏེ ཙཏྟཱརོཔི ཁཱིཎཱསཝཱ, སུཀཐིཏཾ ཏེཧི, ཏྭཾ པན ཨཏྟནོ ཨནྡྷབཱལཏཱཡ ཏཾ ན སལླཀྑེསཱི’’ཏི ན ཨེཝཾ ཝིཧེསེསི. ཀཱརཀབྷཱཝཾ པནསྶ ཉཏྭཱ ‘‘ཨཏྠགཝེསཀོ ཨེས, དྷམྨདེསནཱཡ ཨེཝ ནཾ བུཛ྄ཛྷཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཀིཾསུཀོཔམཾ ཨཱཧརི. ཏཏྠ བྷཱུཏཾ ཝཏྠུཾ ཀཏྭཱ ཨེཝམཏྠོ ཝིབྷཱཝེཏབྦོ – ཨེཀསྨིཾ ཀིར མཧཱནགརེ ཨེཀོ སབྦགནྠདྷརོ བྲཱཧྨཎཝེཛྫོ པཎྜིཏོ པཊིཝསཏི. ཨཐེཀོ ནགརསྶ པཱཙཱིནདྭཱརགཱམཝཱསཱི པཎྜུརོགཔུརིསོ ཏསྶ སནྟིཀཾ ཨཱགནྟྭཱ ཏཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨཊྛཱསི. ཝེཛྫཔཎྜིཏོ ཏེན སདྡྷིཾ སམྨོདིཏྭཱ ‘‘ཀེནཏྠེན ཨཱགཏོསི བྷདྲམུཁཱ’’ཏི, པུཙྪི. རོགེནམྷི, ཨཡྻ, ཨུཔདྡུཏོ, བྷེསཛྫཾ མེ ཀཐེཧཱིཏི. ཏེན ཧི, བྷོ, གཙྪ, ཀིཾསུཀརུཀྑཾ ཚིནྡིཏྭཱ, སོསེཏྭཱ ཛྷཱཔེཏྭཱ, ཏསྶ ཁཱརོདཀཾ གཧེཏྭཱ ཨིམིནཱ ཙིམིནཱ ཙ བྷེསཛྫེན ཡོཛེཏྭཱ, ཨརིཊྛཾ ཀཏྭཱ པིཝ, ཏེན ཏེ ཕཱསུཀཾ བྷཝིསྶཏཱིཏི. སོ ཏཐཱ ཀཏྭཱ ནིརོགོ བལཝཱ པཱསཱདིཀོ ཛཱཏོ.

ཨཐཉྙོ དཀྑིཎདྭཱརགཱམཝཱསཱི པུརིསོ ཏེནེཝ རོགེན ཨཱཏུརོ ‘‘ཨསུཀོ ཀིར བྷེསཛྫཾ ཀཏྭཱ ཨརོགོ ཛཱཏོ’’ཏི སུཏྭཱ ཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪི – ‘‘ཀེན ཏེ, སམྨ, ཕཱསུཀཾ ཛཱཏ’’ནྟི. ཀིཾསུཀཱརིཊྛེན ནཱམ, གཙྪ ཏྭམྤི ཀརོཧཱིཏི. སོཔི ཏཐཱ ཀཏྭཱ ཏཱདིསོཝ ཛཱཏོ.

ཨཐཉྙོ པཙྪིམདྭཱརགཱམཝཱསཱི…པེ… ཨུཏྟརདྭཱརགཱམཝཱསཱི པུརིསོ ཏེནེཝ རོགེན ཨཱཏུརོ ‘‘ཨསུཀོ ཀིར བྷེསཛྫཾ ཀཏྭཱ ཨརོགོ ཛཱཏོ’’ཏི ཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪི ‘‘ཀེན ཏེ, སམྨ, ཕཱསུཀཾ ཛཱཏ’’ནྟི? ཀིཾསུཀཱརིཊྛེན ནཱམ, གཙྪ ཏྭམྤི ཀརོཧཱིཏི. སོཔི ཏཐཱ ཀཏྭཱ ཏཱདིསོཝ ཛཱཏོ.

ཨཐཉྙོ པཙྩནྟཝཱསཱི ཨདིཊྛཔུབྦཀིཾསུཀོ ཨེཀོ པུརིསོ ཏེནེཝ རོགེན ཨཱཏུརོ ཙིརཾ ཏཱནི ཏཱནི བྷེསཛྫཱནི ཀཏྭཱ རོགེ ཨཝཱུཔསམམཱནེ ‘‘ཨསུཀོ ཀིར ནགརསྶ པཱཙཱིནདྭཱརགཱམཝཱསཱི པུརིསོ བྷེསཛྫཾ ཀཏྭཱ ཨརོགོ ཛཱཏོ’’ཏི སུཏྭཱ ‘‘གཙྪཱམཧམྤི, ཏེན ཀཏབྷེསཛྫཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི དཎྜམོལུབྦྷ ཨནུཔུབྦེན ཏསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ, ‘‘ཀེན ཏེ, སམྨ, ཕཱསུཀཾ ཛཱཏ’’ནྟི པུཙྪི. ཀིཾསུཀཱརིཊྛེན སམྨཱཏི. ཀཱིདིསོ པན སོ ཀིཾསུཀོཏི. ཛྷཱཔིཏགཱམེ ཋིཏཛྷཱམཐཱུཎོ ཝིཡཱཏི. ཨིཏི སོ པུརིསོ ཨཏྟནཱ དིཊྛཱཀཱརེནཝ ཀིཾསུཀཾ ཨཱཙིཀྑི. ཏེན ཧི དིཊྛཀཱལེ ཀིཾསུཀོ པཏིཏཔཏྟོ ཁཱཎུཀཀཱལེ དིཊྛཏྟཱ ཏཱདིསོཝ ཧོཏི.

སོ པན པུརིསོ སུཏམངྒལིཀཏྟཱ ‘‘ཨཡཾ ‘ཛྷཱཔིཏགཱམེ ཛྷཱམཐཱུཎོ ཝིཡཱ’ཏི ཨཱཧ, ཨམངྒལམེཏཾ. ཨེཏསྨིཉྷི མེ བྷེསཛྫེ ཀཏེཔི རོགོ ན ཝཱུཔསམིསྶཏཱི’’ཏི ཏསྶ ཝེཡྻཱཀརཎེན ཨསནྟུཊྛོ ཏཾ པུཙྪི – ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷོ, ཏྭཉྙེཝ ཀིཾསུཀཾ ཛཱནཱསི, ཨུདཱཧུ ཨཉྙོཔི ཨཏྠཱི’’ཏི. ཨཏྠི, བྷོ, དཀྑིཎདྭཱརགཱམེ ཨསུཀོ ནཱམཱཏི. སོ ཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪི, སྭཱསྶ པུཔྥིཏཀཱལེ དིཊྛཏྟཱ ཨཏྟནོ དསྶནཱནུརཱུཔེན ‘‘ལོཧིཏཀོ ཀིཾསུཀོ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ‘‘ཨཡཾ པུརིམེན ཝིརུདྡྷཾ ཨཱཧ, ཀཱལ༹ཀོ ལོཧིཏཀཏོ སུཝིདཱུརདཱུརེ’’ཏི ཏསྶཔི ཝེཡྻཱཀརཎེན ཨསནྟུཊྛོ ‘‘ཨཏྠི པན, བྷོ, ཨཉྙོཔི ཀོཙི ཀིཾསུཀདསྶཱཝཱི, ཡེན ཀིཾསུཀོ དིཊྛཔུབྦོ’’ཏི? པུཙྪིཏྭཱ, ‘‘ཨཏྠི པཙྪིམདྭཱརགཱམེ ཨསུཀོ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ཏམྤི ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪི. སྭཱསྶ ཕལིཏཀཱལེ དིཊྛཏྟཱ ཨཏྟནོ དསྶནཱནུརཱུཔེན ‘‘ཨོཙིརཀཛཱཏོ ཨཱདིནྣསིཔཱཊིཀོ’’ཏི ཨཱཧ. ཕལིཏཀཱལསྨིཉྷི ཀིཾསུཀོ ཨོལམྦམཱནཙཱིརཀོ ཝིཡ ཨདྷོམུཁཾ ཀཏྭཱ གཧིཏཨསིཀོསོ ཝིཡ ཙ སིརཱིསརུཀྑོ ཝིཡ ཙ ལམྦམཱནཕལོ ཧོཏི. སོ ‘‘ཨཡཾ པུརིམེཧི ཝིརུདྡྷཾ ཨཱཧ, ན སཀྐཱ ཨིམསྶ ཝཙནཾ གཧེཏུ’’ནྟི ཏསྶཔི ཝེཡྻཱཀརཎེན ཨསནྟུཊྛོ ‘‘ཨཏྠི པན, བྷོ, ཨཉྙོཔི ཀོཙི ཀིཾསུཀདསྶཱཝཱི, ཡེན ཀིཾསུཀོ དིཊྛཔུབྦོ’’ཏི? པུཙྪིཏྭཱ, ‘‘ཨཏྠི ཨུཏྟརདྭཱརགཱམེ ཨསུཀོ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ཏམྤི ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪི. སོ ཨསྶ སཉྪནྣཔཏྟཀཱལེ དིཊྛཏྟཱ ཨཏྟནོ དསྶནཱནུརཱུཔེན ‘‘བཧལཔཏྟཔལཱསོ སནྡཙྪཱཡོ’’ཏི ཨཱཧ. སནྡཙྪཱཡོ ནཱམ སཾསནྡིཏྭཱ ཋིཏཙྪཱཡོ.

སོ ‘‘ཨཡམྤི པུརིམེཧི ཝིརུདྡྷཾ ཨཱཧ, ན སཀྐཱ ཨིམསྶ ཝཙནཾ གཧེཏུ’’ནྟི ཏསྶཔི ཝེཡྻཱཀརཎེན ཨསནྟུཊྛོ ཏཾ ཨཱཧ, ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷོ, ཏུམྷེ ཨཏྟནོཝ དྷམྨཏཱཡ ཀིཾསུཀཾ ཛཱནཱཐ, ཨུདཱཧུ ཀེནཙི ཝོ ཨཀྑཱཏོ’’ཏི? ཀིཾ, བྷོ, མཡཾ ཛཱནཱམ? ཨཏྠི པན མཧཱནགརསྶ མཛ྄ཛྷེ ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡོ ཝེཛྫཔཎྜིཏོ, ཏཾ ནིསྶཱཡ ཨམྷེཧི ཉཱཏནྟི. ‘‘ཏེན ཧི ཨཧམྤི ཨཱཙརིཡམེཝ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ནིཀྐངྑོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཏསྶ སནྟིཀཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨཊྛཱསི. ཝེཛྫཔཎྜིཏོ ཏེན སདྡྷིཾ སམྨོདིཏྭཱ, ‘‘ཀེནཏྠེན ཨཱགཏོསི བྷདྲམུཁཱ’’ཏི པུཙྪི. རོགེནམྷི, ཨཡྻ, ཨུཔདྡུཏོ, བྷེསཛྫཾ མེ ཀཐེཐཱཏི. ཏེན ཧི, བྷོ, གཙྪ, ཀིཾསུཀརུཀྑཾ ཚིནྡིཏྭཱ སོསེཏྭཱ ཛྷཱཔེཏྭཱ ཏསྶ ཁཱརོདཀཾ གཧེཏྭཱ ཨིམིནཱ ཙིམིནཱ ཙ བྷེསཛྫེན ཡོཛེཏྭཱ ཨརིཊྛཾ ཀཏྭཱ པིཝ, ཨེཏེན ཏེ ཕཱསུཀཾ བྷཝིསྶཏཱིཏི. སོ ཏཐཱ ཀཏྭཱ ནིརོགོ བལཝཱ པཱསཱདིཀོ ཛཱཏོ.

ཏཏྠ མཧཱནགརཾ ཝིཡ ནིབྦཱནནགརཾ དཊྛབྦཾ. ཝེཛྫཔཎྜིཏོ ཝིཡ སམྨཱསམྦུདྡྷོ. ཝུཏྟམྤི ཙེ ཏཾ ‘‘བྷིསཀྐོ སལླཀཏྟོཏི ཁོ, སུནཀྑཏྟ, ཏཐཱགཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶཱ’’ཏི (མ. ནི. ༣.༦༥) ཙཏཱུསུ དྭཱརགཱམེསུ ཙཏྟཱརོ ཝེཛྫནྟེཝཱསིཀཱ ཝིཡ ཙཏྟཱརོ དསྶནཝིསུདྡྷིཔཏྟཱ ཁཱིཎཱསཝཱ. པཙྩནྟཝཱསཱི པཋམཔུརིསོ ཝིཡ པཉྷཔུཙྪཀོ བྷིཀྑུ. པཙྩནྟཝཱསིནོ ཙཏུནྣཾ ཝེཛྫནྟེཝཱསིཀཱནཾ ཀཐཱཡ ཨསནྟུཊྛསྶ ཨཱཙརིཡམེཝ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪནཀཱལོ ཝིཡ ཨིམསྶ བྷིཀྑུནོ ཙཏུནྣཾ དསྶནཝིསུདྡྷིཔཏྟཱནཾ ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཀཐཱཡ ཨསནྟུཊྛསྶ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪནཀཱལོ.

ཡཐཱ ཡཐཱ ཨདྷིམུཏྟཱནནྟི ཡེན ཡེནཱཀཱརེན ཨདྷིམུཏྟཱནཾ. དསྶནཾ སུཝིསུདྡྷནྟི ནིབྦཱནདསྶནཾ སུཊྛུ ཝིསུདྡྷཾ. ཏཐཱ ཏཐཱ ཁོ ཏེཧི སཔྤུརིསེཧི བྱཱཀཏནྟི ཏེན ཏེནེཝཱཀཱརེན ཏུཡ྄ཧཾ ཏེཧི སཔྤུརིསེཧི ཀཐིཏཾ. ཡཐཱ ཧི ‘‘ཀཱལ༹ཀོ ཀིཾསུཀོ’’ཏི ཀཐེནྟོ ན ཨཉྙཾ ཀཐེསི, ཨཏྟནཱ དིཊྛནཡེན ཀིཾསུཀམེཝ ཀཐེསི, ཨེཝམེཝ ཚཕསྶཱཡཏནཱནཾ ཝསེན དསྶནཝིསུདྡྷིཔཏྟཁཱིཎཱསཝོཔི ཨིམཾ པཉྷཾ ཀཐེནྟོ ན ཨཉྙཾ ཀཐེསི, ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏམགྒེན དསྶནཝིསུདྡྷིཀཾ ནིབྦཱནམེཝ ཀཐེསི.

ཡཐཱ ཙ ‘‘ལོཧིཏཀོ ཨོཙིརཀཛཱཏོ བཧལཔཏྟཔལཱསོ ཀིཾསུཀོ’’ཏི ཀཐེནྟོཔི ན ཨཉྙཾ ཀཐེསི, ཨཏྟནཱ དིཊྛནཡེན ཀིཾསུཀམེཝ ཀཐེསི, ཨེཝམེཝ པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཝསེན ཙཏུམཧཱབྷཱུཏཝསེན ཏེབྷཱུམཀདྷམྨཝསེན དསྶནཝིསུདྡྷིཔཏྟཁཱིཎཱསཝོཔི ཨིམཾ པཉྷཾ ཀཐེནྟོ ན ཨཉྙཾ ཀཐེསི, ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏམགྒེན དསྶནཝིསུདྡྷིཀཾ ནིབྦཱནམེཝ ཀཐེསི.

ཏཏྠ ཡཐཱ ཀཱལ༹ཀཀཱལེ ཀིཾསུཀདསྶཱཝིནོཔི ཏཾ དསྶནཾ བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ན ཏེན ཨཉྙཾ དིཊྛཾ, ཀིཾསུཀོཝ དིཊྛོ, ཨེཝམེཝ ཚཕསྶཱཡཏནཝསེན དསྶནཝིསུདྡྷིཔཏྟསྶཱཔི ཁཱིཎཱསཝསྶ དསྶནཾ བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ, ན ཏེན ཨཉྙཾ ཀཐིཏཾ, ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏམགྒེན དསྶནཝིསུདྡྷིཀཾ ནིབྦཱནམེཝ ཀཐིཏཾ. ཡཐཱ ཙ ལོཧིཏཀཱལེ ཨོཙིརཀཛཱཏཀཱལེ བཧལཔཏྟཔལཱསཀཱལེ ཀིཾསུཀདསྶཱཝིནོཔི ཏཾ དསྶནཾ བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ, ན ཏེན ཨཉྙཾ དིཊྛཾ, ཀིཾསུཀོཝ དིཊྛོ, ཨེཝམེཝ པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཝསེན ཙཏུམཧཱབྷཱུཏཝསེན ཏེབྷཱུམཀདྷམྨཝསེན དསྶནཝིསུདྡྷིཔཏྟསྶཱཔི ཁཱིཎཱསཝསྶ དསྶནཾ བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ, ན ཏེན ཨཉྙཾ ཀཐིཏཾ, ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏམགྒེན དསྶནཝིསུདྡྷིཀཾ ནིབྦཱནམེཝ ཀཐིཏཾ.

སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑུ རཉྙོ པཙྩནྟིམཾ ནགརནྟི ཨིདཾ ཀསྨཱ ཨཱརདྡྷཾ? སཙེ ཏེན བྷིཀྑུནཱ ཏཾ སལླཀྑིཏཾ, ཨཐསྶ དྷམྨདེསནཏྠཾ ཨཱརདྡྷཾ. སཙེ ན སལླཀྑིཏཾ, ཨཐསྶ ཨིམིནཱ ནགརོཔམེན ཏསྶེཝཏྠསྶ དཱིཔནཏྠཱཡ ཨཱཝིབྷཱཝནཏྠཱཡ ཨཱརདྡྷཾ. ཏཏྠ ཡསྨཱ མཛ྄ཛྷིམཔདེསེ ནགརསྶ པཱཀཱརཱདཱིནི ཐིརཱནི ཝཱ ཧོནྟུ དུབྦལཱནི ཝཱ, སབྦསོ ཝཱ མཱ ཧོནྟུ, ཙོརཱསངྐཱ ན ཧོནྟི, ཏསྨཱ ཏཾ ཨགྒཧེཏྭཱ ‘‘པཙྩནྟིམཾ ནགར’’ནྟི ཨཱཧ. དལ༹ྷུདྡྷཱཔནྟི ཐིརཔཱཀཱརཾ. དལ༹ྷཔཱཀཱརཏོརཎནྟི ཐིརཔཱཀཱརཉྩེཝ ཐིརཏོརཎཉྩ. ཏོརཎཱནི ནཱམ ཧི པུརིསུབྦེདྷཱནི ནགརསྶ ཨལངྐཱརཏྠཾ ཀརཱིཡནྟི, ཙོརནིཝཱརཎཏྠཱནིཔི ཧོནྟིཡེཝ. ཨཐ ཝཱ ཏོརཎནྟི པིཊྛསངྒྷཱཊསྶེཏཾ ནཱམཾ, ཐིརཔིཊྛསངྒྷཱཊནྟིཔི ཨཏྠོ. ཚདྭཱརནྟི ནགརདྭཱརཾ ནཱམ ཨེཀམྤི ཧོཏི དྭེཔི སཏམྤི སཧསྶམྤི, ཨིདྷ པན སཏྠཱ ཚདྭཱརིཀནགརཾ དསྶེནྟོ ཨེཝམཱཧ. པཎྜིཏོཏི པཎྜིཙྩེན སམནྣཱགཏོ. བྱཏྟོཏི ཝེཡྻཏྟིཡེན སམནྣཱགཏོ ཝིསདཉཱཎོ. མེདྷཱཝཱིཏི ཋཱནུཔྤཏྟིཀཔཉྙཱསངྑཱཏཱཡ མེདྷཱཡ སམནྣཱགཏོ.

པུརཏྠིམཱཡ དིསཱཡཱཏིཨཱདིམྷི བྷཱུཏམཏྠཾ ཀཏྭཱ ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ – སམིདྡྷེ ཀིར མཧཱནགརེ སཏྟརཏནསམྤནྣོ རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟི རཛྫཾ ཨནུསཱསཏི, ཏསྶེཏཾ པཙྩནྟནགརཾ རཱཛཱཡུཏྟཝིརཧིཏཾ, ཨཐ པུརིསཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ, དེཝ, ནགརེ ཨཱཡུཏྟཀོ ནཏྠི, དེཧི ནོ ཀིཉྩི ཨཱཡུཏྟཀ’’ནྟི ཨཱཧཾསུ. རཱཛཱ ཨེཀཾ པུཏྟཾ དཏྭཱ ‘‘གཙྪཐ, ཨེཏཾ ཨཱདཱཡ ཏཏྠ ཨབྷིསིཉྩིཏྭཱ ཝིནིཙྪཡཊྛཱནཱདཱིནི ཀཏྭཱ ཝསཐཱ’’ཏི. ཏེ ཏཐཱ ཨཀཾསུ. རཱཛཔུཏྟོ པཱཔམིཏྟསཾསགྒེན ཀཏིཔཱཧེཡེཝ སུརཱསོཎྜོ ཧུཏྭཱ, སབྦཱནི ཝིནིཙྪཡཊྛཱནཱདཱིནི ཧཱརེཏྭཱ, ནགརམཛ྄ཛྷེ དྷུཏྟེཧི པརིཝཱརིཏོ སུརཾ པིཝནྟོ ནཙྩགཱིཏཱདིརཏིཡཱ ཝཱིཏིནཱམེཏི. ཨཐ རཉྙོ ཨཱགནྟྭཱ ཨཱརོཙཡིཾསུ.

རཱཛཱ ཨེཀཾ པཎྜིཏཾ ཨམཙྩཾ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘གཙྪ ཀུམཱརཾ ཨོཝདིཏྭཱ, ཝིནིཙྪཡཊྛཱནཱདཱིནི ཀཱརེཏྭཱ, པུན ཨབྷིསེཀཾ ཀཏྭཱ, ཨེཧཱི’’ཏི. ན སཀྐཱ, དེཝ, ཀུམཱརཾ ཨོཝདིཏུཾ, ཙཎྜོ ཀུམཱརོ གྷཱཏེཡྻཱཔི མནྟི. ཨཐེཀཾ བལསམྤནྣཾ ཡོདྷཾ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘ཏྭཾ ཨིམིནཱ སདྡྷིཾ གནྟྭཱ སཙེ སོ ཨོཝཱདེ ན ཏིཊྛཏི, སཱིསམསྶ ཚིནྡཱཧཱི’’ཏི. ཨིཏི སོ ཨམཙྩོ ཡོདྷོ ཙཱཏི ཨིདཾ སཱིགྷཾ དཱུཏཡུགཾ ཏཏྠ གནྟྭཱ དོཝཱརིཀཾ པུཙྪི – ‘‘ཀཧཾ, བྷོ, ནགརསྶ སཱམི ཀུམཱརོ’’ཏི. ཨེས མཛ྄ཛྷེསིངྒྷཱཊཀེ སུརཾ པིཝནྟོ དྷུཏྟཔརིཝཱརིཏོ གཱིཏཱདིརཏིཾ ཨནུབྷོནྟོ ནིསིནྣོཏི. ཨཐ ཏཾ དཱུཏཡུགཾ གནྟྭཱ ཨམཙྩོ ཏཱཝེཏྠ, ‘‘སཱམི, ཝིནིཙྪཡཊྛཱནཱདཱིནི ཀིར ཀཱརེཏྭཱ སཱདྷུཀཾ རཛྫཾ ཨནུསཱསཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཀུམཱརོ ཨསུཎནྟོ ཝིཡ ནིསཱིདི. ཨཐ ནཾ ཡོདྷོ སཱིསེ གཧེཏྭཱ, ‘‘སཙེ རཉྙོ ཨཱཎཾ ཀརོསི, ཀར, ནོ ཙེ, ཨེཏྠེཝ ཏེ སཱིསཾ པཱཏེསྶཱམཱི’’ཏི ཁགྒཾ ཨབྦཱཧི. པརིཙཱརཀཱ དྷུཏྟཱ ཏཱཝདེཝ དིསཱསུ པལཱཡིཾསུ. ཀུམཱརོ བྷཱིཏོ སཱསནཾ སམྤཊིཙྪི. ཨཐསྶ ཏེ ཏཏྠེཝ ཨབྷིསེཀཾ ཀཏྭཱ སེཏཙྪཏྟཾ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ ‘‘སམྨཱ རཛྫཾ ཨནུསཱསཱཧཱི’’ཏི རཉྙཱ ཝུཏྟཾ ཡཐཱབྷཱུཏཝཙནཾ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ ཡཐཱགཏམགྒམེཝ པཊིཔཛྫིཾསུ. ཨིམམཏྠཾ ཨཱཝིཀརོནྟོ བྷགཝཱ ‘‘པུརཏྠིམཱཡ དིསཱཡཱ’’ཏི ཨཱཧ.

ཏཏྲིདཾ ཨོཔམྨསཾསནྡནཾ – སམིདྡྷམཧཱནགརཾ ཝིཡ ཧི ནིབྦཱནནགརཾ དཊྛབྦཾ, སཏྟརཏནསམནྣཱགཏོ རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟི ཝིཡ སཏྟབོཛ྄ཛྷངྒརཏནསམནྣཱགཏོ དྷམྨརཱཛཱ སམྨཱསམྦུདྡྷོ, པཙྩནྟིམནགརཾ ཝིཡ སཀྐཱཡནགརཾ, ཏསྨིཾ ནགརེ ཀཱུཊརཱཛཔུཏྟོ ཝིཡ ཨིམསྶ བྷིཀྑུནོ ཀཱུཊཙིཏྟུཔྤཱདོ, ཀཱུཊརཱཛཔུཏྟསྶ དྷུཏྟེཧི པརིཝཱརིཏཀཱལོ ཝིཡ ཨིམསྶ བྷིཀྑུནོ པཉྩཧི ནཱིཝརཎེཧི སམངྒིཀཱལོ, དྭེ སཱིགྷདཱུཏཱ ཝིཡ སམཐཀམྨཊྛཱནཉྩ ཝིཔསྶནཱཀམྨཊྛཱནཉྩ, མཧཱཡོདྷེན སཱིསེ གཧིཏཀཱལོ ཝིཡ ཨུཔྤནྣཔཋམཛ྄ཛྷཱནསམཱདྷིནཱ ནིཙྩལཾ ཀཏྭཱ ཙིཏྟགྒཧིཏཀཱལོ, ཡོདྷེན སཱིསེ གཧིཏམཏྟེ དྷུཏྟཱནཾ དིསཱསུ པལཱཡིཏྭཱ དཱུརཱིབྷཱཝོ ཝིཡ པཋམཛ྄ཛྷཱནམྷི ཨུཔྤནྣམཏྟེ ནཱིཝརཎཱནཾ དཱུརཱིབྷཱཝོ, ‘‘ཀརིསྶཱམི རཉྙོ སཱསན’’ནྟི སམྤཊིཙྪིཏམཏྟེ ཝིསྶཊྛཀཱལོ ཝིཡ ཛྷཱནཏོ ཝུཊྛིཏཀཱལོ, ཨམཙྩེན རཉྙོ སཱསནཾ ཨཱརོཙིཏཀཱལོ ཝིཡ སམཱདྷིནཱ ཙིཏྟཾ ཀམྨནིཡཾ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཀམྨཊྛཱནསྶ ཝཌྜྷིཏཀཱལོ, ཏཏྠེཝསྶ ཏེཧི དྭཱིཧི དཱུཏེཧི ཀཏཱབྷིསེཀསྶ སེཏཙྪཏྟཨུསྶཱཔནཾ ཝིཡ སམཐཝིཔསྶནཱཀམྨཊྛཱནཾ ནིསྶཱཡ ཨརཧཏྟཔྤཏྟསྶ ཝིམུཏྟིསེཏཙྪཏྟུསྶཱཔནཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ནགརནྟི ཁོ བྷིཀྑུ ཨིམསྶེཏཾ ཙཱཏུམཧཱབྷཱུཏིཀསྶ ཀཱཡསྶ ཨདྷིཝཙནནྟིཨཱདཱིསུ པན ཙཱཏུམཧཱབྷཱུཏིཀསྶཱཏིཨཱདཱིནཾ པདཱནཾ ཨཏྠོ ཧེཊྛཱ ཝིཏྠཱརིཏོཝ. ཀེཝལཾ པན ཝིཉྙཱཎརཱཛཔུཏྟསྶ ནིཝཱསཊྛཱནཏྟཱ ཨེཏྠ ཀཱཡོ ‘‘ནགར’’ནྟི ཝུཏྟོ, ཏསྶེཝ དྭཱརབྷཱུཏཏྟཱ ཚ ཨཱཡཏནཱནི ‘‘དྭཱརཱནཱི’’ཏི, ཏེསུ དྭཱརེསུ ནིཙྩཾ སུཔྤཏིཊྛིཏཏྟཱ སཏི ‘‘དོཝཱརིཀོ’’ཏི, ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཱཙིཀྑནྟེན དྷམྨརཱཛེན པེསིཏཏྟཱ སམཐཝིཔསྶནཱ ‘‘སཱིགྷཾ དཱུཏཡུག’’ནྟི. ཨེཏྠ མཧཱཡོདྷོ ཝིཡ སམཐོ, པཎྜིཏཱམཙྩོ ཝིཡ ཝིཔསྶནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

མཛ྄ཛྷེ སིངྒྷཱཊཀོཏི ནགརམཛ྄ཛྷེ སིངྒྷཱཊཀོ. མཧཱབྷཱུཏཱནནྟི ཧདཡཝཏྠུསྶ ནིསྶཡབྷཱུཏཱནཾ མཧཱབྷཱུཏཱནཾ. ཝཏྠུརཱུཔསྶ ཧི པཙྩཡདསྶནཏྠམེཝེཏཾ ཙཏུམཧཱབྷཱུཏགྒཧཎཾ ཀཏཾ. ནགརམཛ྄ཛྷེ པན སོ རཱཛཀུམཱརོ ཝིཡ སརཱིརམཛ྄ཛྷེ ཧདཡརཱུཔསིངྒྷཱཊཀེ ནིསིནྣོ སམཐཝིཔསྶནཱདཱུཏེཧི ཨརཧཏྟཱབྷིསེཀེན ཨབྷིསིཉྩིཏབྦོ ཝིཔསྶནཱཝིཉྙཱཎརཱཛཔུཏྟོ དཊྛབྦོ. ནིབྦཱནཾ པན ཡཐཱབྷཱུཏསབྷཱཝཾ ཨཀུཔྤཾ ཨདྷིཀཱརཱིཏི ཀཏྭཱ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཝཙནནྟི ཝུཏྟཾ. ཨརིཡམགྒོ པན ཡཱདིསོཝ པུབྦབྷཱགཝིཔསྶནཱམགྒོ, ཨཡམྤི ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཏྟཱ ཏཱདིསོཡེཝཱཏི ཀཏྭཱ ཡཐཱགཏམགྒོཏི ཝུཏྟོ. ཨིདཾ ཏཱཝེཏྠ དྷམྨདེསནཏྠཾ ཨཱབྷཏཱཡ ཨུཔམཱཡ སཾསནྡནཾ.

ཏསྶེཝཏྠསྶ པཱཀཊཱིཀརཎཏྠཾ ཨཱབྷཏཔཀྑེ པན ཨིདཾ སཾསནྡནཾ – ཨེཏྠ ཧི ཚདྭཱརཱུཔམཱ ཚཕསྶཱཡཏནཝསེན དསྶནཝིསུདྡྷིཔཏྟཾ ཁཱིཎཱསཝཾ དསྶེཏུཾ ཨཱབྷཏཱ, ནགརསཱམིཨུཔམཱ པཉྩཀྑནྡྷཝསེན, སིངྒྷཱཊཀཱུཔམཱ ཙཏུམཧཱབྷཱུཏཝསེན, ནགརཱུཔམཱ ཏེབྷཱུམཀདྷམྨཝསེན དསྶནཝིསུདྡྷིཔཏྟཾ ཁཱིཎཱསཝཾ དསྶེཏུཾ ཨཱབྷཏཱ. སངྑེཔཏོ པནིམསྨིཾ སུཏྟེ ཙཏུསཙྩམེཝ ཀཐིཏཾ. སཀལེནཔི ཧི ནགརསམྦྷཱརེན དུཀྑསཙྩམེཝ ཀཐིཏཾ, ཡཐཱབྷཱུཏཝཙནེན ནིརོདྷསཙྩཾ, ཡཐཱགཏམགྒེན མགྒསཙྩཾ, དུཀྑསྶ པན པབྷཱཝིཀཱ ཏཎྷཱ སམུདཡསཙྩཾ. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ པཉྷཔུཙྪཀོ བྷིཀྑུ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛིཏོཏི.

༩. ཝཱིཎོཔམསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༤༦. ནཝམེ ཡསྶ ཀསྶཙི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུསྶ ཝཱ བྷིཀྑུནིཡཱ ཝཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཡཐཱ ནཱམ མཧཱཀུཊུམྦིཀོ མཧནྟཾ ཀསིཀམྨཾ ཀཏྭཱ, ནིཔྥནྣསསྶོ གྷརདྭཱརེ མཎྜཔཾ ཀཏྭཱ, ཨུབྷཏོསངྒྷསྶ དཱནཾ པཝཏྟེཡྻ. ཀིཉྩཱཔི ཏེན ཨུབྷཏོསངྒྷསྶ དཱནཾ པཊྛཔིཏཾ, དྭཱིསུ པན པརིསཱསུ སནྟཔྤིཏཱསུ སེསཛནམྤི སནྟཔྤེཏིཡེཝ, ཨེཝམེཝ བྷགཝཱ སམདྷིཀཱནི ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ བོདྷིམཎྜེ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ ཨདྷིགནྟྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐོ ཛེཏཝནམཧཱཝིཧཱརེ ནིསིནྣོ བྷིཀྑུཔརིསཱཡ ཙེཝ བྷིཀྑུནིཔརིསཱཡ ཙ མཧཱདྷམྨཡཱགཾ ཡཛནྟོ ཝཱིཎོཔམསུཏྟཾ ཨཱརབྷི. ཏཾ པེནེཏཾ ཀིཉྩཱཔི དྭེ པརིསཱ སནྡྷཱཡ ཨཱརདྡྷཾ, ཙཏུནྣམྤི པན པརིསཱནཾ ཨཝཱརིཏཾ. ཏསྨཱ སབྦེཧིཔི སོཏབྦཉྩེཝ སདྡྷཱཏབྦཉྩ, པརིཡོགཱཧིཏྭཱ ཙསྶ ཨཏྠརསོ ཝིནྡིཏབྦོཏི.

ཏཏྠ ཚནྡོཏིཨཱདཱིསུ ཚནྡོ ནཱམ པུབྦུཔྤཏྟིཀཱ དུབྦལཏཎྷཱ, སོ རཉྫེཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཨཔརཱཔརཾ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ པན བལཝཏཎྷཱ རཱགོ ནཱམ, སོ རཉྫེཏུཾ སཀྐོཏི. དཎྜཱདཱནཱདཱིནི ཀཱཏུཾ ཨསམཏྠོ པུབྦུཔྤཏྟིཀོ དུབྦལཀོདྷོ དོསོ ནཱམ. ཏཱནི ཀཱཏུཾ སམཏྠོ ཨཔརཱཔརུཔྤཏྟིཀོ བལཝཀོདྷོ པཊིགྷཾ ནཱམ. མོཧོ པན མོཧནསམྨོཧནཝསེན ཨུཔྤནྣཾ ཨཉྙཱཎཾ. ཨེཝམེཏྠ པཉྩཧིཔི པདེཧི ཏཱིཎི ཨཀུསལམཱུལཱནི གཧིཏཱནི. ཏེསུ གཧིཏེསུ སབྦེཔི ཏམྨཱུལཀཱ ཀིལེསཱ གཧིཏཱཝ ཧོནྟི. ‘‘ཚནྡོ རཱགོ’’ཏི ཝཱ པདདྭཡེན ཨཊྛལོབྷསཧགཏཙིཏྟུཔྤཱདཱ, ‘‘དོསོ པཊིགྷ’’ནྟི པདདྭཡེན དྭེ དོམནསྶསཧགཏཙིཏྟུཔྤཱདཱ, མོཧཔདེན ལོབྷདོསརཧིཏཱ དྭེ ཨུདྡྷཙྩཝིཙིཀིཙྪཱསཧགཏཙིཏྟུཔྤཱདཱ གཧིཏཱཏི. ཨེཝཾ སབྦེཔི དྭཱདས ཙིཏྟུཔྤཱདཱ དསྶིཏཱཝ ཧོནྟི.

སབྷཡོཏི ཀིལེསཙོརཱནཾ ནིཝཱསཊྛཱནཏྟཱ སབྷཡོ. སཔྤཊིབྷཡོཏི ཝདྷབནྡྷནཱདཱིནཾ ཀཱརཎཏྟཱ སཔྤཊིབྷཡོ. སཀཎྚཀོཏི རཱགཱདཱིཧི ཀཎྚཀེཧི སཀཎྚཀོ. སགཧནོཏི རཱགགཧནཱདཱིཧི སགཧནོ. ཨུམྨགྒོཏི དེཝལོཀཾ ཝཱ མནུསྶལོཀཾ ཝཱ ནིབྦཱནཾ ཝཱ གཙྪནྟསྶ ཨམགྒོ. ཀུམྨགྒོཏི ཀུཙྪིཏཛེགུཙྪིབྷཱུཏཊྛཱནགམནཨེཀཔདིཀམགྒོ ཝིཡ ཨཔཱཡསམྤཱཔཀཏྟཱ ཀུམྨགྒོ. དུཧིཏིཀོཏི ཨེཏྠ ཨིཧིཏཱིཏི ཨིརིཡནཱ, དུཀྑཱ ཨིཧིཏི ཨེཏྠཱཏི, དུཧིཏིཀོ. ཡསྨིཉྷི མགྒེ མཱུལཕལཱདིཁཱདནཱིཡཾ ཝཱ སཱཡནཱིཡཾ ཝཱ ནཏྠི, ཏསྨིཾ ཨིརིཡནཱ དུཀྑཱ ཧོཏི, ན སཀྐཱ ཏཾ པཊིཔཛྫིཏྭཱ ཨིཙྪིཏཊྛཱནཾ གནྟུཾ. ཀིལེསམགྒམྤི པཊིཔཛྫིཏྭཱ ན སཀྐཱ སམྤཏྟིབྷཝཾ གནྟུནྟི ཀིལེསམགྒོ དུཧིཏིཀོཏི ཝུཏྟོ. དྭཱིཧིཏིཀོཏིཔི པཱཋོ, ཨེསེཝཏྠོ. ཨསཔྤུརིསསེཝིཏོཏི ཀོཀཱལིཀཱདཱིཧི ཨསཔྤུརིསེཧི སེཝིཏོ.

ཏཏོ ཙིཏྟཾ ནིཝཱརཡེཏི ཏེཧི ཙཀྑུཝིཉྙེཡྻེཧི རཱུཔེཧི ཏཾ ཚནྡཱདིཝསེན པཝཏྟཙིཏྟཾ ཨསུབྷཱཝཛྫནཱདཱིཧི ཨུཔཱཡེཧི ནིཝཱརཡེ. ཙཀྑུདྭཱརསྨིཉྷི ཨིཊྛཱརམྨཎེ རཱགེ ཨུཔྤནྣེ ཨསུབྷཏོ ཨཱཝཛྫནྟསྶ ཙིཏྟཾ ནིཝཏྟཏི, ཨནིཊྛཱརམྨཎེ དོསེ ཨུཔྤནྣེ མེཏྟཏོ ཨཱཝཛྫནྟསྶ ཙིཏྟཾ ནིཝཏྟཏི, མཛ྄ཛྷཏྟཱརམྨཎེ མོཧེ ཨུཔྤནྣེ ཨུདྡེསཔརིཔུཙྪཾ གརུཝཱསཾ ཨཱཝཛྫནྟསྶ ཙིཏྟཾ ནིཝཏྟཏི. ཨེཝཾ ཨསཀྐོནྟེན པན སཏྠུམཧཏྟཏཾ དྷམྨསྶ སྭཱཀྑཱཏཏཱ སངྒྷསྶ སུཔྤཊིཔཏྟི ཙ ཨཱཝཛྫིཏབྦཱ. སཏྠུམཧཏྟཏཾ པཙྩཝེཀྑཏོཔི ཧི དྷམྨསྶ སྭཱཀྑཱཏཏཾ སངྒྷསྶ སུཔྤཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑཏོཔི ཙིཏྟཾ ནིཝཏྟཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨསུབྷཱཝཛྫནཱདཱིཧི ཨུཔཱཡེཧི ནིཝཱརཡེ’’ཏི.

ཀིཊྛནྟི ཀིཊྛཊྛཱནེ ཨུཔྤནྣསསྶཾ. སམྤནྣནྟི པརིཔུཎྞཾ སུནིཔྥནྣཾ. ཀིཊྛཱདོཏི སསྶཁཱདཀོ. ཨེཝམེཝ ཁོཏི ཨེཏྠ སམྤནྣཀིཊྛཾ ཝིཡ པཉྩ ཀཱམགུཎཱ དཊྛབྦཱ, ཀིཊྛཱདོ གོཎོ ཝིཡ ཀཱུཊཙིཏྟཾ, ཀིཊྛཱརཀྑསྶ པམཱདཀཱལོ ཝིཡ བྷིཀྑུནོ ཚསུ དྭཱརེསུ སཏིཾ པཧཱཡ ཝིཙརཎཀཱལོ, ཀིཊྛཱརཀྑསྶ པམཱདམཱགམྨ གོཎེན གཧིཏགབྦྷསྶ ཀིཊྛསྶ ཁཱདིཏཏྟཱ སསྶསཱམིནོ སསྶཕལཱནདྷིགམོ ཝིཡ ཚདྭཱརརཀྑིཀཱཡ སཏིཡཱ ཝིཔྤཝཱསམཱགམྨ པཉྩཀཱམགུཎཾ ཨསྶཱདེནྟེན ཙིཏྟེན ཀུསལཔཀྑསྶ ནཱསིཏཏྟཱ བྷིཀྑུནོ སཱམཉྙཕལཱདྷིགམཱབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨུཔརིགྷཊཱཡནྟི དྭིནྣཾ སིངྒཱནཾ ཨནྟརེ. སུནིགྒཧིཏཾ ནིགྒཎྷེཡྻཱཏི གྷཊཱཡཾ པཏིཊྛིཏེ ནཱསཱརཛྫུཀེ སུཊྛུ ནིགྒཧིཏཾ ཀཏྭཱ ནིགྒཎྷེཡྻ. དཎྜེནཱཏི མུགྒརསདིསེན ཐཱུལདཎྜཀེན. ཨེཝཉྷི སོ བྷིཀྑཝེ གོཎོཏི ཨེཝཾ སོ ཀིཊྛཱརཀྑསྶ པམཱདམནྭཱཡ ཡསྨིཾ ཡསྨིཾ ཁཎེ ཀིཊྛཾ ཨོཏརིཏུཀཱམོ ཧོཏི, ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཁཎེ ཨེཝཾ ནིགྒཎྷིཏྭཱ ཏཱལེ༹ཏྭཱ ཨོསཛྫནེན ནིབྦིསེཝནབྷཱཝཾ ཨུཔནཱིཏོ གོཎོ.

ཨེཝམེཝ ཁོཏི ཨིདྷཱཔི སམྤནྣཀིཊྛམིཝ པཉྩ ཀཱམགུཎཱ དཊྛབྦཱ, ཀིཊྛཱདོ ཝིཡ ཀཱུཊཙིཏྟཾ, ཀིཊྛཱརཀྑསྶ ཨཔྤམཱདོ ཝིཡ ཨིམསྶ བྷིཀྑུནོ ཚསུ དྭཱརེསུ སཏིཡཱ ཨཝིསྶཛྫནཾ, དཎྜོ ཝིཡ སུཏྟནྟོ, གོཎསྶ ཀིཊྛཱབྷིམུཁཀཱལེ དཎྜེན ཏཱལ༹ནཾ ཝིཡ ཙིཏྟསྶ བཧིདྡྷཱ པུཐུཏྟཱརམྨཎཱབྷིམུཁཀཱལེ ཨནམཏགྒིཡདེཝདཱུཏཨཱདིཏྟཨཱསཱིཝིསཱུཔམཨནཱགཏབྷཡཱདཱིསུ ཏཾ ཏཾ སུཏྟཾ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ཙིཏྟུཔྤཱདསྶ པུཐུཏྟཱརམྨཎཏོ ནིཝཱརེཏྭཱ མཱུལཀམྨཊྛཱནེ ཨོཏཱརཎཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –

‘‘སུབྷཱསིཏཾ སུཏྭཱ མནོ པསཱིདཏི,

དམེཏི ནཾ པཱིཏིསུཁཉྩ ཝིནྡཏི;

ཏདསྶ ཨཱརམྨཎེ ཏིཊྛཏེ མནོ,

གོཎོཝ ཀིཊྛཱདཀོ དཎྜཏཛྫིཏོ’’ཏི.

ཨུདུཛིཏནྟི ཏཛྫིཏཾ. སུདུཛིཏནྟི སུཏཛྫིཏཾ, སུཛིཏནྟིཔི ཨཏྠོ. ཨུདུ, སུདཱུཏི ཨིདཾ པན ནིཔཱཏམཏྟམེཝ. ཨཛ྄ཛྷཏྟནྟི གོཙརཛ྄ཛྷཏྟཾ. སནྟིཊྛཏཱིཏིཨཱདཱིསུ པཋམཛ྄ཛྷཱནཝསེན སནྟིཊྛཏི, དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཝསེན སནྣིསཱིདཏི, ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཝསེན ཨེཀོདི ཧོཏི, ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཝསེན སམཱདྷིཡཏི. སབྦམྤི ཝཱ ཨེཏཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཝསེན ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཧི སམྨཱསམྦུདྡྷེན སམཐཱནུརཀྑཎཨིནྡྲིཡསཾཝརསཱིལཾ ནཱམ ཀཐིཏཾ.

རཉྙོ ཝཱཏི ཀསྶཙིདེཝ པཙྩནྟརཉྙོ ཝཱ. སདྡཾ སུཎེཡྻཱཏི པཙྩཱུསཀཱལེ པབུདྡྷོ ཀུསལེན ཝཱིཎཱཝཱདཀེན ཝཱདིཡམཱནཱཡ མདྷུརསདྡཾ སུཎེཡྻ. རཛནཱིཡོཏིཨཱདཱིསུ ཙིཏྟཾ རཉྫེཏཱིཏི རཛནཱིཡོ. ཀཱམེཏབྦཏཱཡ ཀམནཱིཡོ. ཙིཏྟཾ མདཡཏཱིཏི མདནཱིཡོ. ཙིཏྟཾ མུཙྪིཏཾ ཝིཡ ཀརཎཏོ མུཙྪིཡཏཱིཏི མུཙྪནཱིཡོ. ཨཱབནྡྷིཏྭཱ ཝིཡ གཧཎཏོ བནྡྷཏཱིཏི བནྡྷནཱིཡོ. ཨལཾ མེ, བྷོཏི ཝཱིཎཱཡ སཎྛཱནཾ དིསྭཱ ཏཾ ཨནིཙྪནྟོ ཨེཝམཱཧ. ཨུཔདྷཱརཎེཏི ཝེཊྛཀེ. ཀོཎནྟི ཙཏུརསྶཾ སཱརདཎྜཀཾ.

སོ ཏཾ ཝཱིཎནྟི སོ རཱཛཱ ‘‘ཨཱཧརཐ ནཾ ཝཱིཎཾ, ཨཧམསྶཱ སདྡཾ པསིསྶཱམཱི’’ཏི ཏཾ ཝཱིཎཾ གཧེཏྭཱ. དསདྷཱ ཝཱཏིཨཱདཱིསུ པཋམཾ ཏཱཝ དསདྷཱ ཕཱལེཡྻ, ཨཐསྶཱ སདྡཾ ཨཔསྶནྟོ སཏདྷཱ ཕཱལེཡྻ, ཏཐཱཔི ཨཔསྶནྟོ སཀལིཀཾ སཀལིཀཾ ཀརེཡྻ, ཏཐཱཔི ཨཔསྶནྟོ ‘‘སཀལིཀཱ ཛྷཱཡིསྶནྟི, སདྡོ པན ནིཀྑམིཏྭཱ པལཱཡིསྶཏི, ཏདཱ ནཾ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི ཨགྒིནཱ ཌཧེཡྻ. ཏཐཱཔི ཨཔསྶནྟོ ‘‘སལླཧུཀཱནི མསིཙུཎྞཱནི ཝཱཏེན བྷསྶིསྶནྟི, སདྡོ སཱརདྷཉྙཾ ཝིཡ པཱདམཱུལེ པཏིསྶཏི, ཏདཱ ནཾ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི མཧཱཝཱཏེ ཝཱ ཨོཕུནེཡྻ. ཏཐཱཔི ཨཔསྶནྟོ ‘‘མསིཙུཎྞཱནི ཡཐོདཀཾ གམིསྶནྟི, སདྡོ པན པཱརཾ གཙྪནྟོ པུརིསོ ཝིཡ ནིཀྑམིཏྭཱ ཏརིསྶཏི, ཏདཱ ནཾ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི ནདིཡཱ ཝཱ སཱིགྷསོཏཱཡ པཝཱཧེཡྻ.

ཨེཝཾ ཝདེཡྻཱཏི སབྦེཧིཔིམེཧི ཨུཔཱཡེཧི ཨཔསྶནྟོ ཏེ མནུསྶེ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ. ཨསཏཱི ཀིརཱཡནྟི ཨསཏཱི ཀིར ཨཡཾ ཝཱིཎཱ, ལཱམིཀཱཏི ཨཏྠོ. ཨསཏཱིཏི ལཱམཀཱདྷིཝཙནམེཏཾ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨསཱ ལོཀིཏྠིཡོ ནཱམ, ཝེལཱ ཏཱསཾ ན ཝིཛྫཏི;

སཱརཏྟཱ ཙ པགབྦྷཱ ཙ, སིཁཱི སབྦགྷསོ ཡཐཱ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡.༦༡);

ཡཐེཝཾ ཡཾཀིཉྩི ཝཱིཎཱ ནཱམཱཏི ན ཀེཝལཉྩ ཝཱིཎཱཡེཝ ལཱམིཀཱ, ཡཐེཝ པན ཨཡཾ ཝཱིཎཱ ནཱམ, ཨེཝཾ ཡཾཀིཉྩི ཨཉྙམྤི ཏནྟིབདྡྷཾ, སབྦཾ ཏཾ ལཱམཀམེཝཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཝམེཝ ཁོཏི ཨེཏྠ ཝཱིཎཱ ཝིཡ པཉྩཀྑནྡྷཱ དཊྛབྦཱ, རཱཛཱ ཝིཡ ཡོགཱཝཙརོ. ཡཐཱ སོ རཱཛཱ ཏཾ ཝཱིཎཾ དསདྷཱ ཕཱལནཏོ པཊྛཱཡ ཝིཙིནནྟོ སདྡཾ ཨདིསྭཱ ཝཱིཎཱཡ ཨནཏྠིཀོ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཡོགཱཝཙརོ པཉྩཀྑནྡྷེ སམྨསནྟོ ཨཧནྟི ཝཱ མམནྟི ཝཱ གཧེཏབྦཾ ཨཔསྶནྟོ ཁནྡྷེཧི ཨནཏྠིཀོ ཧོཏི. ཏེནསྶ ཏཾ ཁནྡྷསམྨསནཾ དསྶེནྟོ རཱུཔཾ སམནྭེསཏི ཡཱཝཏཱ རཱུཔསྶ གཏཱིཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ སམནྭེསཏཱིཏི པརིཡེསཏི. ཡཱཝཏཱ རཱུཔསྶ གཏཱིཏི ཡཏྟཀཱ རཱུཔསྶ གཏི. ཏཏྠ གཏཱིཏི གཏིགཏི, སཉྫཱཏིགཏི, སལཀྑཎགཏི, ཝིབྷཝགཏི, བྷེདགཏཱིཏི པཉྩཝིདྷཱ ཧོནྟི. ཏཏྠ ཨིདཾ རཱུཔཾ ནཱམ ཧེཊྛཱ ཨཝཱིཙིཔརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ ཨུཔརི ཨཀནིཊྛབྲཧྨལོཀཾ ཨནྟོ ཀཏྭཱ ཨེཏྠནྟརེ སཾསརཏི ཝཏྟཏི, ཨཡམསྶ གཏིགཏི ནཱམ.

ཨཡཾ པན ཀཱཡོ ནེཝ པདུམགབྦྷེ, ན པུཎྜརཱིཀནཱིལུཔྤལཱདཱིསུ སཉྫཱཡཏི, ཨཱམཱསཡཔཀྐཱསཡཱནཾ པན ཨནྟརེ བཧལནྡྷཀཱརེ དུགྒནྡྷཔཝནཝིཙརིཏེ པརམཛེགུཙྪེ ཨོཀཱསེ པཱུཏིམཙྪཱདཱིསུ ཀིམི ཝིཡ སཉྫཱཡཏི, ཨཡཾ རཱུཔསྶ སཉྫཱཏིགཏི ནཱམ.

དུཝིདྷཾ པན རཱུཔསྶ ལཀྑཎཾ, ‘‘རུཔྤཏཱིཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏསྨཱ རཱུཔ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༣.༧༩) ཨེཝཾ ཝུཏྟ རུཔྤནསངྑཱཏཾ པཙྩཏྟལཀྑཎཉྩ ཨནིཙྩཱདིབྷེདཾ སཱམཉྙལཀྑཎཉྩ, ཨཡམསྶ སལཀྑཎགཏི ནཱམ.

‘‘གཏི མིགཱནཾ པཝནཾ, ཨཱཀཱསོ པཀྑིནཾ གཏི;

ཝིབྷཝོ གཏི དྷམྨཱནཾ, ནིབྦཱནཾ ཨརཧཏོ གཏཱི’’ཏི. (པརི. ༣༣༩) –

ཨེཝཾ ཝུཏྟོ རཱུཔསྶ ཨབྷཱཝོ ཝིབྷཝགཏི ནཱམ. ཡོ པནསྶ བྷེདོ, ཨཡཾ བྷེདགཏི ནཱམ. ཝེདནཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཀེཝལཉྷེཏྠ ཨུཔརི ཡཱཝ བྷཝགྒཱ ཏེསཾ སཉྫཱཏིགཏི, སལཀྑཎགཏིཡཉྩ ཝེདཡིཏསཉྫཱནནཨབྷིསངྑརཎཝིཛཱནནཝསེན པཙྩཏྟལཀྑཎཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཏམྤི ཏསྶ ན ཧོཏཱིཏི ཡདེཏཾ རཱུཔཱདཱིསུ ཨཧནྟི ཝཱ མམནྟི ཝཱ ཨསྨཱིཏི ཝཱ ཨེཝཾ ནིདྡིཊྛཾ དིཊྛིཏཎྷཱམཱནགྒཱཧཏྟཡཾ, ཏམྤི ཏསྶ ཁཱིཎཱསཝསྶ ན ཧོཏཱིཏི ཡཐཱནུསནྡྷིནཱཝ སུཏྟཱགཏཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ –

‘‘ཨཱདིམྷི སཱིལཾ ཀཐིཏཾ, མཛ྄ཛྷེ སམཱདྷིབྷཱཝནཱ;

པརིཡོསཱནེ ཙ ནིབྦཱནཾ, ཨེསཱ ཝཱིཎོཔམཱ ཀཐཱ’’ཏི.

༡༠. ཚཔྤཱཎཀོཔམསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༤༧. དསམེ ཨརུགཏྟོཏི ཝཎསརཱིརོ. ཏེསཾཡེཝ ཨརཱུནཾ པཀྐཏྟཱ པཀྐགཏྟོ. སརཝནནྟི ཀཎྜཝནཾ. ཨེཝམེཝ ཁོཏི ཨརུགཏྟོ པུརིསོ ཝིཡ དུསྶཱིལཔུགྒལོ ཝེདིཏབྦོ. ཏསྶ ཀུསཀཎྚཀེཧི ཝིདྡྷསྶ སརཔཏྟེཧི ཙ ཨསིདྷཱརཱུཔམེཧི ཝིལིཁིཏགཏྟསྶ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ དུཀྑདོམནསྶཾ ཝིཡ ཏཏྠ ཏཏྠ སབྲཧྨཙཱརཱིཧི ‘‘ཨཡཾ སོ ཨིམེསཉྩ ཨིམེསཉྩ ཀམྨཱནཾ ཀཱརཀོ’’ཏི ཝུཙྩམཱནསྶ ཨུཔྤཛྫནདུཀྑཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ལབྷཏི ཝཏྟཱརནྟི ལབྷཏི ཙོདཀཾ. ཨེཝཾཀཱརཱིཏི ཨེཝརཱུཔཱནཾ ཝེཛྫཀམྨདཱུཏཀམྨཱདཱིནཾ ཀཱརཀོ. ཨེཝཾསམཱཙཱརོཏི ཝིདྷཝཱ གོཙརཱདིཝསེན ཨེཝརཱུཔགོཙརོ. ཨསུཙིགཱམཀཎྚཀོཏི ཨསུདྡྷཊྛེན ཨསུཙི, གཱམཝཱསཱིནཾ ཝིཛ྄ཛྷནཊྛེན ཀཎྚཀོཏི གཱམཀཎྚཀོ.

པཀྑིནྟི ཧཏྠིསོཎྜསཀུཎཾ. ཨོསྶཛྫེཡྻཱཏི ཝིསྶཛྫེཡྻ. ཨཱཝིཉྪེཡྻུནྟི ཨཱཀཌྜྷེཡྻུཾ. པཝེཀྑཱམཱིཏི པཝིསིསྶཱམི. ཨཱཀཱསཾ ཌེསྶཱམཱིཏི ཨཱཀཱསཾ ཨུཔྤཏིསྶཱམི.

ཨེཏེསུ པན ཨཧི ‘‘བྷོགེཧི མཎྜལཾ བནྡྷིཏྭཱ སུཔིསྶཱམཱི’’ཏི ཝམྨིཀཾ པཝིསིཏུཀཱམོ ཧོཏི. སུསུམཱརོ ‘‘དཱུརེ བིལཾ པཝིསིཏྭཱ ནིཔཛྫིསྶཱམཱི’’ཏི ཨུདཀཾ པཝིསིཏུཀཱམོ ཧོཏི. པཀྑཱི ‘‘ཨཛཊཱཀཱསེ སུཁཾ ཝིཙརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཀཱསཾ ཌེཏུཀཱམོ ཧོཏི. ཀུཀྐུརོ ‘‘ཨུདྡྷནཊྛཱནེ ཚཱརིཀཾ བྱཱུཧིཏྭཱ ཨུསུམཾ གཎྷནྟོ ནིཔཛྫིསྶཱམཱི’’ཏི གཱམཾ པཝིསིཏུཀཱམོ ཧོཏི. སིངྒཱལོ ‘‘མནུསྶམཾསཾ ཁཱདིཏྭཱ པིཊྛིཾ པསཱརེཏྭཱ སཡིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱམཀསུསཱནཾ པཝིསིཏུཀཱམོ ཧོཏི. མཀྐཊོ ‘‘ཨུཙྩེ རུཀྑེ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ དིསཱདིསཾ པཀྑནྡིསྶཱམཱི’’ཏི ཝནཾ པཝིསིཏུཀཱམོ ཧོཏི.

ཨནུཝིདྷཱཡེཡྻུནྟི ཨནུགཙྪེཡྻུཾ, ཨནུཝིདྷིཡེཡྻུནྟིཔི པཱཋོ, ཨནུཝིདྷཱནཾ ཨཱཔཛྫེཡྻུནྟི ཨཏྠོ. ཡཏྠ སོ ཡཱཏི, ཏཏྠེཝ གཙྪེཡྻུནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝམེཝཱཏི ཨེཏྠ ཚ པཱཎཀཱ ཝིཡ ཚཱཡཏནཱནི དཊྛབྦཱནི, དལ༹ྷརཛྫུ ཝིཡ ཏཎྷཱ, མཛ྄ཛྷེ གཎྛི ཝིཡ ཨཝིཛྫཱ. ཡསྨིཾ ཡསྨིཾ དྭཱརེ ཨཱརམྨཎཾ བལཝཾ ཧོཏི, ཏཾ ཏཾ ཨཱཡཏནཾ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཨཱརམྨཎེ ཨཱཝིཉྪཏི.

ཨིམཾ པན ཨུཔམཾ བྷགཝཱ སརིཀྑཀེན ཝཱ ཨཱཧརེཡྻ ཨཱཡཏནཱནཾ ཝཱ ནཱནཏྟདསྶནཝསེན. ཏཏྠ སརིཀྑཀེན ཏཱཝ ཝིསུཾ ཨཔྤནཱཀིཙྩཾ ནཏྠི, པཱལི༹ཡཾཡེཝ ཨཔྤིཏཱ. ཨཱཡཏནཱནཾ ནཱནཏྟདསྶནེན པན ཨཡཾ ཨཔྤནཱ – ཨཧི ནཱམེས བཧི སིཏྟསམྨཊྛེ ཋཱནེ ནཱབྷིརམཏི, སངྐཱརཊྛཱནཏིཎཔཎྞགཧནཝམྨིཀཱནིཡེཝ པན པཝིསིཏྭཱ ནིཔནྣཀཱལེ ཨབྷིརམཏི, ཨེཀགྒཏཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨེཝམེཝ ཙཀྑུཔེཏཾ ཝིསམཛ྄ཛྷཱསཡཾ, མཊྛཱསུ སུཝཎྞབྷིཏྟིཨཱདཱིསུ ནཱབྷིརམཏི, ཨོལོཀེཏུམྤི ན ཨིཙྪཏི, རཱུཔཙིཏྟཔུཔྥལཏཱདིཝིཙིཏྟེསུཡེཝ པན ཨབྷིརམཏི. ཏཱདིསེསུ ཧི ཋཱནེསུ ཙཀྑུམྷི ཨཔྤཧོནྟེ མུཁམྤི ཝིཝརིཏྭཱ ཨོལོཀེཏུཀཱམོ ཧོཏི.

སུསུམཱརོཔི བཧི ནིཀྑནྟོ གཧེཏབྦཾ ན པསྶཏི, ཨཀྑིཾ ནིམཱིལེཏྭཱ ཙརཏི. ཡདཱ པན བྱཱམསཏམཏྟཾ ཨུདཀཾ ཨོགཱཧིཏྭཱ བིལཾ པཝིསིཏྭཱ ནིཔནྣོ ཧོཏི, ཏདཱ ཏསྶ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ ཧོཏི, སུཁཾ སུཔཏི. ཨེཝམེཝ སོཏམྤེཏཾ བིལཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཨཱཀཱསསནྣིསྶིཏཾ, ཀཎྞཙྪིདྡཀཱུཔཀེཡེཝ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཀརོཏི, ཀཎྞཙྪིདྡཱཀཱསོཡེཝ ཏསྶ སདྡསཝནེ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཨཛཊཱཀཱསོཔི ཝཊྚཏིཡེཝ. ཨནྟོལེཎསྨིཉྷི སཛ྄ཛྷཱཡེ ཀཡིརམཱནེ ན ལེཎཙྪདནཾ བྷིནྡིཏྭཱ སདྡོ བཧི ནིཀྑམཏི, དྭཱརཝཱཏཔཱནཚིདྡེཧི པན ནིཀྑམིཏྭཱ དྷཱཏུཔརམྤརཱ གྷཊྚེནྟོ ཨཱགནྟྭཱ སོཏཔསཱདཾ གྷཊྚེཏི. ཨཐ ཏསྨིཾ ཀཱལེ ‘‘ཨསུཀཾ ནཱམ སཛ྄ཛྷཱཡཏཱི’’ཏི ལེཎཔིཊྛེ ནིསིནྣཱ ཛཱནནྟི.

ཨེཝཾ སནྟེ སམྤཏྟགོཙརཏཱ ཧོཏི, ཀིཾ པནེཏཾ སམྤཏྟགོཙརནྟི? ཨཱམ སམྤཏྟགོཙརཾ. ཡདི ཨེཝཾ དཱུརེ བྷེརིཨཱདཱིསུ ཝཛྫམཱནེསུ ‘‘དཱུརེ སདྡོ’’ཏི ཛཱནནཾ ན བྷཝེཡྻཱཏི. ནོ ན བྷཝཏི. སོཏཔསཱདསྨིཉྷི གྷཊྚིཏེ ‘‘དཱུརེ སདྡོ, ཨཱསནྣེ སདྡོ, པརཏཱིརེ ཨོརིམཏཱིརེ’’ཏི ཏཐཱ ཏཐཱ ཛཱནནཱཀཱརོ ཧོཏི, དྷམྨཏཱ ཨེསཱཏི. ཀིཾ ཨེཏཱཡ དྷམྨཏཱཡ? ཡཏོ ཡཏོ ཚིདྡཾ, ཏཏོ ཏཏོ སཝནཾ ཧོཏི ཙནྡིམསཱུརིཡཱདཱིནཾ དསྶནཾ ཝིཡཱཏི ཨསམྤཏྟགོཙརམེཝེཏཾ.

པཀྑཱིཔི རུཀྑེ ཝཱ བྷཱུམིཡཾ ཝཱ ན རམཏི. ཡདཱ པན ཨེཀཾ ཝཱ དྭེ ཝཱ ལེཌྜུཔཱཏེ ཨཏིཀྐམྨ ཨཛཊཱཀཱསཾ པཀྑནྡོ ཧོཏི, ཏདཱ ཨེཀགྒཙིཏྟཏཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨེཝམེཝ གྷཱནམྤི ཨཱཀཱསཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཝཱཏཱུཔནིསྶཡགནྡྷགོཙརཾ. ཏཐཱ ཧི གཱཝོ ནཝཝུཊྛེ དེཝེ བྷཱུམིཾ གྷཱཡིཏྭཱ གྷཱཡིཏྭཱ ཨཱཀཱསཱབྷིམུཁོ ཧུཏྭཱ ཝཱཏཾ ཨཱཀཌྜྷནྟི. ཨངྒུལཱིཧི གནྡྷཔིཎྜཾ གཧེཏྭཱཔི ཙ ཨུཔསིངྒྷནཀཱལེ ཝཱཏཾ ཨནཱཀཌྜྷནྟོ ནེཝ ཏསྶ གནྡྷཾ ཛཱནཱཏི.

ཀུཀྐུརོཔི བཧི ཙརནྟོ ཁེམཊྛཱནཾ ན པསྶཏི, ལེཌྜུདཎྜཱདཱིཧི ཨུཔདྡུཏོ ཧོཏི. ཨནྟོགཱམཾ པཝིསིཏྭཱ ཨུདྡྷནཊྛཱནེ ཚཱརིཀཾ བྱཱུཧིཏྭཱ ནིཔནྣསྶ པནསྶ ཕཱསུ ཧོཏི. ཨེཝམེཝ ཛིཝ྄ཧཱཔི གཱམཛ྄ཛྷཱསཡཱ ཨཱཔོསནྣིསྶིཏརསཱརམྨཎཱ. ཏཐཱ ཧི ཏིཡཱམརཏྟིཾ སམཎདྷམྨཾ ཀཏྭཱཔི པཱཏོཝ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ གཱམཾ པཝིསིཏབྦཾ ཧོཏི. སུཀྑཁཱདནཱིཡསྶ ཙ ན སཀྐཱ ཁེལེ༹ན ཨཏེམིཏསྶ རསཾ ཛཱནིཏུཾ.

སིངྒཱལོཔི བཧི ཙརནྟོ རཏིཾ ན ཝིནྡཏི, ཨཱམཀསུསཱནེ མནུསྶམཾསཾ ཁཱདིཏྭཱ ནིཔནྣསྶེཝ པནསྶ ཕཱསུ ཧོཏི. ཨེཝམེཝ ཀཱཡོཔི ཨུཔཱདིཎྞཀཛ྄ཛྷཱསཡོ པཐཝཱིསནྣིསྶིཏཕོཊྛབྦཱརམྨཎོ. ཏཐཱ ཧི ཨཉྙཾ ཨུཔཱདིཎྞཀཾ ཨལབྷམཱནཱ སཏྟཱ ཨཏྟནོཝ ཧཏྠཏལེ སཱིསཾ ཀཏྭཱ ནིཔཛྫནྟི. ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀབཱཧིརཱ ཙསྶ པཐཝཱི ཨཱརམྨཎགྒཧཎེ པཙྩཡོ ཧོཏི. སུསནྠཏསྶཱཔི ཧི སཡནསྶ ཧེཊྛཱཋིཏཱནམྤི ཝཱ ཕལཀཱནཾ ན སཀྐཱ ཨནིསཱིདནྟེན ཝཱ ཨནུཔྤཱིལ༹ནྟེན ཝཱ ཐདྡྷམུདུབྷཱཝོ ཛཱནིཏུནྟི ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀབཱཧིརཱ པཐཝཱི ཨེཏསྶ ཕོཊྛབྦཛཱནནེ པཙྩཡོ ཧོཏི.

མཀྐཊོཔི བྷཱུམིཡཾ ཝིཙརནྟོ ནཱབྷིརམཏི, ཧཏྠསཏུབྦེདྷཾ པནསྶ རུཀྑཾ ཨཱརུཡ྄ཧ ཝིཊཔཔིཊྛེ ནིསཱིདིཏྭཱ དིསཱཝིདིསཱ ཨོལོཀེནྟསྶེཝ ཕཱསུཀོ ཧོཏི. ཨེཝཾ མནོཔི ནཱནཛ྄ཛྷཱསཡོ བྷཝངྒཔཙྩཡོ, དིཊྛཔུབྦེཔི ནཱནཱརམྨཎཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཀརོཏིཡེཝ མཱུལབྷཝངྒཾ པནསྶ པཙྩཡོ ཧོཏཱིཏི ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརེན པན ཨཱཡཏནཱནཾ ནཱནཏྟཾ ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཨཱཡཏནནིདྡེསེ ཝུཏྟམེཝ.

ཏཾ ཙཀྑུ ནཱཝིཉྪཏཱིཏི ཏཎྷཱརཛྫུཀཱནཾ ཨཱཡཏནཔཱཎཀཱནཾ ཀཱཡགཏཱསཏིཐམྦྷེ བདྡྷཱནཾ ནིབྦིསེཝནབྷཱཝཾ ཨཱཔནྣཏྟཱ ནཱཀཌྜྷཏཱིཏི ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ པུབྦབྷཱགཝིཔསྶནཱཝ ཀཐིཏཱ.

༡༡. ཡཝཀལཱཔིསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༤༨. ཨེཀཱདསམེ ཡཝཀལཱཔཱིཏི ལཱཡིཏྭཱ ཋཔིཏཡཝཔུཉྫོ. བྱཱབྷངྒིཧཏྠཱཏི ཀཱཛཧཏྠཱ. ཚཧི བྱཱབྷངྒཱིཧི ཧནེཡྻུནྟི ཚཧི པུཐུལཀཱཛདཎྜཀེཧི པོཐེཡྻུཾ. སཏྟམོཏི ཏེསུ ཚསུ ཛནེསུ ཡཝེ པོཐེཏྭཱ པསིབྦཀེ པཱུརེཏྭཱ ཨཱདཱཡ གཏེསུ ཨཉྙོ སཏྟམོ ཨཱགཙྪེཡྻ. སུཧཏཏརཱ ཨསྶཱཏི ཡཾ ཏཏྠ ཨཝསིཊྛཾ ཨཏྠི བྷུསཔལཱཔམཏྟམྤི, ཏསྶ གཧཎཏྠཾ སུཊྛུཏརཾ ཧཏཱ.

ཨེཝམེཝ ཁོཏི ཨེཏྠ ཙཏུམཧཱཔཐོ ཝིཡ ཚ ཨཱཡཏནཱནི དཊྛབྦཱནི, ཙཏུམཧཱཔཐེ ནིཀྑིཏྟཡཝཀལཱཔཱི ཝིཡ སཏྟོ, ཚ བྱཱབྷངྒིཡོ ཝིཡ ཨིཊྛཱནིཊྛམཛ྄ཛྷཏྟཝསེན ཨཊྛཱརས ཨཱརམྨཎཱནི, སཏྟམཱ བྱཱབྷངྒཱི ཝིཡ བྷཝཔཏྠནཱ ཀིལེསཱ. ཡཐཱ ཙཏུམཧཱཔཐེ ཋཔིཏཱ ཡཝཀལཱཔཱི ཚཧི བྱཱབྷངྒཱིཧི ཧཉྙཏི, ཨེཝམིམེ སཏྟཱ ཨཊྛཱརསཧི ཨཱརམྨཎདཎྜཀེཧི ཚསུ ཨཱཡཏནེསུ ཧཉྙནྟི. ཡཐཱ སཏྟམེན སུཧཏཏརཱ ཧོནྟི, ཨེཝཾ སཏྟཱ བྷཝཔཏྠནཀིལེསེཧི སུཧཏཏརཱ ཧོནྟི བྷཝེམཱུལཀཾ དུཀྑཾ ཨནུབྷཝམཱནཱ.

ཨིདཱནི ནེསཾ ཏཾ བྷཝཔཏྠནཀིལེསཾ དསྶེཏུཾ བྷཱུཏཔུབྦཾ, བྷིཀྑཝེཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྲཱཏི སུདྷམྨཱཡཾ བྷུམྨཾ, སུདྷམྨཱཡ དེཝསབྷཱཡ དྭཱརེཏི ཨཏྠོ. དྷམྨིཀཱ ཁོ དེཝཱཏི དྷམྨིཀཱ ཨེཏེ དེཝཱ ནཱམ, ཡེཧི མཱདིསཾ ཨསུརཱདྷིཔཏིཾ གཧེཏྭཱ མཡ྄ཧཾ བྷེདནམཏྟམྤི ན ཀཏནྟི སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ཨདྷམྨིཀཱ དེཝཱཏི ཨདྷམྨིཀཱ ཨེཏེ དེཝཱ ནཱམ, ཡེ མཱདིསཾ ཨསུརཱདྷིཔཏིཾ ནཝགཱུཐསཱུཀརཾ ཝིཡ ཀཎྛཔཉྩམེཧི བནྡྷནེཧི བནྡྷིཏྭཱ ནིསཱིདཱཔེནྟི. ཨེཝཾ སུཁུམཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཝེཔཙིཏྟིབནྡྷནནྟི ཏཾ ཀིར པདུམནཱལ༹སུཏྟཾ ཝིཡ མཀྐཊཛཱལསུཏྟཾ ཝིཡ ཙ སུཁུམཾ ཧོཏི, ཚེཏྟུཾ པན ནེཝ ཝཱསིཡཱ ན ཕརསུནཱ སཀྐཱ. ཡསྨཱ པན ཙིཏྟེནེཝ བཛ྄ཛྷཏི, ཙིཏྟེན མུཙྩཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཝེཔཙིཏྟིབནྡྷན’’ནྟི ཝུཏྟཾ.

ཏཏོ སུཁུམཏརཾ མཱརབནྡྷནནྟི ཀིལེསབནྡྷནཾ པནེསཾ ཏཏོཔི སུཁུམཏརཾ, ནེཝ ཙཀྑུསྶ ཨཱཔཱཐཾ གཙྪཏི, ན ཨིརིཡཱཔཐཾ ནིཝཱརེཏི. ཏེན ཧི བདྡྷཱ སཏྟཱ པཐཝིཏལེཔི ཨཱཀཱསེཔི ཡོཛནསཏམྤི ཡོཛནསཧསྶམྤི གཙྪནྟིཔི ཨཱགཙྪནྟིཔི. ཚིཛྫམཱནཾ པནེཏཾ ཉཱཎེནེཝ ཚིཛྫཏི, ན ཨཉྙེནཱཏི ‘‘ཉཱཎམོཀྑཾ བནྡྷན’’ནྟིཔི ཝུཙྩཏི.

མཉྙམཱནོཏི ཏཎྷཱདིཊྛིམཱནཱནཾ ཝསེན ཁནྡྷེ མཉྙནྟོ. བདྡྷོ མཱརསྶཱཏི མཱརབནྡྷནེན བདྡྷོ. ཀརཎཏྠེ ཝཱ ཨེཏཾ སཱམིཝཙནཾ, ཀིལེསམཱརེན བདྡྷོཏི ཨཏྠོ. མུཏྟོ པཱཔིམཏོཏི མཱརསྶ བནྡྷནེན མུཏྟོ. ཀརཎཏྠེཡེཝ ཝཱ ཨིདཾ སཱམིཝཙནཾ, པཱཔིམཏཱ ཀིལེསབནྡྷནེན མུཏྟོཏི ཨཏྠོ.

ཨསྨཱིཏི པདེན ཏཎྷཱམཉྙིཏཾ ཝུཏྟཾ. ཨཡམཧསྨཱིཏི དིཊྛིམཉྙིཏཾ. བྷཝིསྶནྟི སསྶཏཝསེན དིཊྛིམཉྙིཏམེཝ. ན བྷཝིསྶནྟི ཨུཙྪེདཝསེན. རཱུཔཱིཏིཨཱདཱིནི སསྶཏསྶེཝ པབྷེདདཱིཔནཱནི. ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ མཉྙིཏཾ ཨཱབཱདྷཾ ཨནྟོདོསནིཀནྟནཝསེན རོགོ ཙེཝ གཎྜོ ཙ སལླཉྩ, ཏསྨཱ. ཨིཉྫིཏནྟིཨཱདཱིནི ཡསྨཱ ཨིམེཧི ཀིལེསེཧི སཏྟཱ ཨིཉྫནྟི ཙེཝ ཕནྡནྟི ཙ པཔཉྩིཏཱ ཙ ཧོནྟི པམཏྟཱཀཱརཔཏྟཱ, ཏསྨཱ ཏེསཾ ཨཱཀཱརདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཱནི.

མཱནགཏཝཱརེ པན མཱནསྶ གཏཾ མཱནགཏཾ, མཱནཔཝཏྟཱིཏི ཨཏྠོ. མཱནོཡེཝ མཱནགཏཾ གཱུཐགཏཾ མུཏྟགཏཾ ཝིཡ. ཏཏྠ ཨསྨཱིཏི ཨིདཾ ཏཎྷཱཡ སམྤཡུཏྟམཱནཝསེན ཝུཏྟཾ. ཨཡམཧམསྨཱིཏི དིཊྛིཝསེན. ནནུ ཙ དིཊྛིསམྤཡུཏྟོ ནཱམ མཱནོ ནཏྠཱིཏི? ཨཱམ ནཏྠི, མཱནསྶ པན ཨཔྤཧཱིནཏྟཱ དིཊྛི ནཱམ ཧོཏི. མཱནམཱུལཀཾ དིཊྛིཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

ཨཱསཱིཝིསཝགྒོ.

ཙཏུཏྠོ པཎྞཱསཀོ.

སལཱ༹ཡཏནསཾཡུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. ཝེདནཱསཾཡུཏྟཾ

༡. སགཱཐཱཝགྒོ

༡. སམཱདྷིསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༤༩. ཝེདནཱསཾཡུཏྟེ སགཱཐཱཝགྒསྶ པཋམེ སམཱཧིཏོཏི ཨུཔཙཱརེན ཝཱ ཨཔྤནཱཡ ཝཱ སམཱཧིཏོ. ཝེདནཱ ཙ པཛཱནཱཏཱིཏི ཝེདནཱ དུཀྑསཙྩཝསེན པཛཱནཱཏི. ཝེདནཱནཉྩ སམྦྷཝནྟི ཏཱསཾཡེཝ སམྦྷཝཾ སམུདཡསཙྩཝསེན པཛཱནཱཏི. ཡཏྠ ཙེཏཱཏི ཡཏྠེཏཱ ཝེདནཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི, ཏཾ ནིབྦཱནཾ ནིརོདྷསཙྩཝསེན པཛཱནཱཏི. ཁཡགཱམིནནྟི ཏཱསཾཡེཝ ཝེདནཱནཾ ཁཡགཱམིནཾ མགྒཾ མགྒསཙྩཝསེན པཛཱནཱཏི. ནིཙྪཱཏོ པརིནིབྦུཏོཏི ནིཏྟཎྷོ ཧུཏྭཱ ཀིལེསཔརིནིབྦཱནེན པརིནིབྦུཏོ. ཨེཝམེཏྠ སུཏྟེ སམྨསནཙཱརཝེདནཱ ཀཐིཏཱ. གཱཐཱསུ དྭཱིཧི པདེཧི སམཐཝིཔསྶནཱ ཀཐིཏཱ, སེསེཧི ཙཏུསཙྩཾ ཀཐིཏཾ. ཨེཝམེཏྠ སབྦསངྒཱཧིཀོ ཙཏུབྷཱུམཀདྷམྨཔརིཙྪེདོ ཝུཏྟོ.

༢. སུཁསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༥༠. དུཏིཡེ ཨདུཀྑམསུཁཾ སཧཱཏི ཨདུཀྑམསུཁཉྩ སུཁདུཀྑེཧི སཧ. ཨཛ྄ཛྷཏྟཉྩ བཧིདྡྷཱ ཙཱཏི ཨཏྟནོ ཙ པརསྶ ཙ. མོསདྷམྨནྟི ནསྶནསབྷཱཝཾ. པལོཀིནནྟི པལུཛྫནཀཾ བྷིཛྫནསབྷཱཝཾ. ཕུསྶ ཕུསྶ ཝཡཾ པསྶནྟི ཉཱཎེན ཕུསིཏྭཱ ཕུསིཏྭཱ ཝཡཾ པསྶནྟོ. ཨེཝཾ ཏཏྠ ཝིརཛྫཏཱིཏི ཨེཝཾ ཏཱསུ ཝེདནཱསུ ཝིརཛྫཏི. ཨིདྷཱཔི སུཏྟེ སམྨསནཙཱརཝེདནཱ ཀཐིཏཱ, གཱཐཱསུ ཉཱཎཕུསནཾ.

༣. པཧཱནསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༥༡. ཏཏིཡེ ཨཙྪེཙྪི ཏཎྷནྟི སབྦམྤི ཏཎྷཾ ཚིནྡི སམུཙྪིནྡི. ཝིཝཏྟཡི སཾཡོཛནནྟི དསཝིདྷམྤི སཾཡོཛནཾ པརིཝཏྟཡི ནིམྨཱུལཀམཀཱསི. སམྨཱཏི ཧེཏུནཱ ཀཱརཎེན. མཱནཱབྷིསམཡཱཏི མཱནསྶ དསྶནཱབྷིསམཡཱ, པཧཱནཱབྷིསམཡཱ ཙ. ཨརཧཏྟམགྒོ ཧི ཀིཙྩཝསེན མཱནཾ སམྤསྶཏི, ཨཡམསྶ དསྶནཱབྷིསམཡོ. ཏེན དིཊྛོ པན སོ ཏཱཝདེཝ པཧཱིཡཏི, དིཊྛཝིསེན དིཊྛསཏྟཱནཾ ཛཱིཝིཏཾ ཝིཡ. ཨཡམསྶ པཧཱནཱབྷིསམཡོ.

ཨནྟམཀཱསི དུཀྑསྶཱཏི ཨེཝཾ ཨརཧཏྟམགྒེན མཱནསྶ དིཊྛཏྟཱ ཙ པཧཱིནཏྟཱ ཙ ཡེ ཨིམེ ‘‘ཀཱཡབནྡྷནསྶ ཨནྟོ ཛཱིརཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༢༧༨) ཧརིཏནྟཾ ཝཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༣༠༤) ཨེཝཾ ཝུཏྟཨནྟིམམརིཡཱདནྟོ ཙ, ‘‘ཨནྟམིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཛཱིཝིཀཱན’’ནྟི (ཨིཏིཝུ. ༩༡; སཾ. ནི. ༣.༨༠) ཨེཝཾ ཝུཏྟལཱམཀནྟོ ཙ, ‘‘སཀྐཱཡོ ཨེཀོ ཨནྟོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༦.༦༡; ཙཱུལ༹ནི. ཏིསྶམེཏྟེཡྻམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༡༡) ཨེཝཾ ཝུཏྟཀོཊྛཱསནྟོ ཙ, ‘‘ཨེསེཝནྟོ དུཀྑསྶ སབྦཔཙྩཡསངྑཡཱ’’ཏི (སཾ ནི. ༢.༥༡; ༢.༤.༧༡; ཨུདཱ. ༧༡) ཨེཝཾ ཝུཏྟཀོཊནྟོ ཙཱཏི ཙཏྟཱརོ ཨནྟཱ, ཏེསུ སབྦསྶེཝ ཝཊྚདུཀྑསྶ ཨདུཾ ཙཏུཏྠཀོཊིསངྑཱཏཾ ཨནྟམཀཱསི, པརིཙྪེདཾ པརིཝཊུམཾ ཨཀཱསི, ཨནྟིམསམུསྶཡམཏྟཱཝསེསཾ དུཀྑམཀཱསཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

སམྤཛཉྙཾ ན རིཉྩཏཱིཏི སམྤཛཉྙཾ ན ཛཧཏི. སངྑྱཾ ནོཔེཏཱིཏི རཏྟོ དུཊྛོ མཱུལ༹ྷོཏི པཉྙཏྟིཾ ན ཨུཔེཏི, ཏཾ པཉྙཏྟིཾ པཧཱཡ ཁཱིཎཱསཝོ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཨཱརམྨཎཱནུསཡོ ཀཐིཏོ.

༤. པཱཏཱལསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༥༢. ཙཏུཏྠེ པཱཏཱལོཏི པཱཏསྶ ཨལཾ པརིཡཏྟོ, ནཏྠི ཨེཏྠ པཏིཊྛཱཏི པཱཏཱལོ. ཨསནྟཾ ཨཝིཛྫམཱནནྟི ཨསམྦྷཱུཏཏྟཾ ཨཔཉྙཱཡམཱནཏྟཾ. ཨེཝཾ ཝཱཙཾ བྷཱསཏཱིཏི ཨཏྠི མཧཱསམུདྡེ པཱཏཱལོཏི ཨེཝཾ ཝཱཙཾ. སོ ཧི ཡཾ ཏཾ བལཝཱམུཁཾ མཧཱསམུདྡསྶ ཨུདཀཾ ཝེགེན པཀྑནྡིཏྭཱ ཙཀྐཝཱལ༹ཾ ཝཱ སིནེརུཾ ཝཱ ཨཱཧཙྩ ཡོཛནདྭིཡོཛནདསཡོཛནཔྤམཱཎམྤི ཨུགྒནྟྭཱ པུན མཧཱསམུདྡེ པཏཏི, ཡསྶ པཏིཏཊྛཱནེ མཧཱནརཀཔཔཱཏོ ཝིཡ ཧོཏི, ཡཾ ལོཀེ བལཝཱམུཁནྟི ཝུཙྩཏི. ཏཾ སནྡྷཱཡ ཨེཝཾ ཝདཏི.

ཡསྨཱ པན ཏཏྠ ཏཐཱརཱུཔཱནཾ མཙྪཀཙྪཔདེཝདཱནཝཱནཾ པཏིཊྛཱཔི ཧོཏི སུཁནིཝཱསོཔི, ཏསྨཱ ཨསནྟཾ ཨསཾཝིཛྫམཱནཾ ཏཾ ཏཾ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི ནཱམ. ཡསྨཱ པན སབྦཔུཐུཛྫནཱ སཱརཱིརིཀཱཡ དུཀྑཝེདནཱཡ པཏིཊྛཱཏུཾ ན སཀྐོནྟི, ཏསྨཱ པཱཏསྶ ཨལནྟི ཨཏྠེན ཨཡམེཝ པཱཏཱལོཏི དསྶེནྟོ སཱརཱིརིཀཱནཾ ཁོ ཨེཏཾ བྷིཀྑཝེཏིཨཱདིམཱཧ.

པཱཏཱལེ ན པཙྩུཊྛཱསཱིཏི པཱཏཱལསྨིཾ ན པཏིཊྛཱསི. གཱདྷནྟི པཏིཊྛཾ. ཨཀྐནྡཏཱིཏི ཨནིབདྡྷཾ ཝིཔྤལཱཔཾ ཝིལཔནྟོ ཀནྡཏི. དུབྦལོཏི དུབྦལཉཱཎོ. ཨཔྤཐཱམཀོཏི ཉཱཎཐཱམསྶ པརིཏྟཏཱཡ པརིཏྟཐཱམཀོ. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཨརིཡསཱཝཀོཏི སོཏཱཔནྣོ. སོཏཱཔནྣོ ཧི ཨེཏྠ དྷུརཾ, བལཝཝིཔསྶཀོ ན ཏིཀྑབུདྡྷི ཨུཔྤནྣཾ ཝེདནཾ ཨནནུཝཏྟིཏྭཱ པཏིཊྛཱཏུཾ སམཏྠོ ཡོགཱཝཙརོཔི ཝཊྚཏི.

༥. དཊྛབྦསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༥༣. པཉྩམེ དུཀྑཏོ དཊྛབྦཱཏི ཝིཔརིཎཱམནཝསེན དུཀྑཏོ དཊྛབྦཱ. སལླཏོཏི དུཀྑཱཔནཝིནིཝིཛ྄ཛྷནཊྛེན སལླཱཏི དཊྛབྦཱ. ཨནིཙྩཏོཏི ཨདུཀྑམསུཁཱ ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝཱཀཱརེན ཨནིཙྩཏོ དཊྛབྦཱ. ཨདྡཱཏི ཨདྡས. སནྟནྟི སནྟསབྷཱཝཾ.

༦. སལླསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༥༤. ཚཊྛེ ཏཏྲཱཏི ཏེསུ དྭཱིསུ ཛནེསུ. ཨནུཝེདྷཾ ཝིཛ྄ཛྷེཡྻཱཏི ཏསྶེཝ ཝཎམུཁསྶ ཨངྒུལནྟརེ ཝཱ དྭངྒུལནྟརེ ཝཱ ཨཱསནྣཔདེསེ ཨནུགཏཝེདྷཾ. ཨེཝཾ ཝིདྡྷསྶ ཧི སཱ ཨནུཝེདྷཱ ཝེདནཱ པཋམཝེདནཱཡ བལཝཏརཱ ཧོཏི, པཙྪཱ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ དོམནསྶཝེདནཱཔི ཨེཝམེཝ པུརིམཝེདནཱཡ བལཝཏརཱ ཧོཏི. དུཀྑཱཡ ཝེདནཱཡ ནིསྶརཎནྟི དུཀྑཱཡ ཝེདནཱཡ ཧི སམཱདྷིམགྒཕལཱནི ནིསྶརཎཾ, ཏཾ སོ ན ཛཱནཱཏི, ཀཱམསུཁམེཝ ནིསྶརཎནྟི ཛཱནཱཏི. ཏཱསཾ ཝེདནཱནནྟི ཏཱསཾ སུཁདུཀྑཝེདནཱནཾ. སཉྙུཏྟོ ནཾ ཝེདཡཏཱིཏི ཀིལེསེཧི སམྤཡུཏྟོཝ ཧུཏྭཱ ཏཾ ཝེདནཾ ཝེདཡཏི, ན ཝིཔྤཡུཏྟོ. སཉྙུཏྟོ དུཀྑསྨཱཏི ཀརཎཏྠེ ནིསྶཀྐཾ, དུཀྑེན སམྤཡུཏྟོཏི ཨཏྠོ. སངྑཱཏདྷམྨསྶཱཏི ཝིདིཏདྷམྨསྶ ཏུལིཏདྷམྨསྶ. བཧུསྶུཏསྶཱཏི པརིཡཏྟིབཧུསྶུཏསྶ པཊིཝེདྷབཧུསྶུཏསྶ ཙ. སམྨཱ པཛཱནཱཏི བྷཝསྶ པཱརགཱུཏི བྷཝསྶ པཱརཾ ནིབྦཱནཾ གཏོ, ཏདེཝ ནིབྦཱནཾ སམྨཱ པཛཱནཱཏི. ཨིམསྨིམྤི སུཏྟེ ཨཱརམྨཎཱནུསཡོཝ ཀཐིཏོ. ཨརིཡསཱཝཀེསུ ཙ ཁཱིཎཱསཝོ ཨེཏྠ དྷུརཾ, ཨནཱགཱམཱིཔི ཝཊྚཏཱིཏི ཝདནྟི.

༧. པཋམགེལཉྙསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༥༥. སཏྟམེ ཡེན གིལཱནསཱལཱ ཏེནུཔསངྐམཱིཏི ‘‘སདེཝཀེ ལོཀེ ཨགྒཔུགྒལོ ཏཐཱགཏོཔི གིལཱནུཔཊྛཱནཾ གཙྪཏི, ཨུཔཊྛཱཏབྦཡུཏྟཀཱ ནཱམ གིལཱནཱཏི བྷིཀྑཱུ སདྡཧིཏྭཱ ཨོཀཔྤེཏྭཱ གིལཱནེ ཨུཔཊྛཱཏབྦེ མཉྙིསྶནྟཱི’’ཏི ཙ ‘‘ཡེ ཏཏྠ ཀམྨཊྛཱནསཔྤཱཡཱ, ཏེསཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐེསྶཱམཱི’’ཏི ཙ ཙིནྟེཏྭཱ ཨུཔསངྐམི. ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶཱིཏིཨཱདཱིསུ ཡཾ ཝཏྟབྦཾ, ཏཾ པརཏོ ཝཀྑཱམ. ཨནིཙྩཱནུཔསྶཱིཏི ཨནིཙྩཏཾ ཨནུཔསྶནྟོ. ཝཡཱནུཔསྶཱིཏི ཝཡཾ ཨནུཔསྶནྟོ. ཝིརཱགཱནུཔསྶཱིཏི ཝིརཱགཾ ཨནུཔསྶནྟོ. ནིརོདྷཱནུཔསྶཱིཏི ནིརོདྷཾ ཨནུཔསྶནྟོ. པཊིནིསྶགྒཱནུཔསྶཱིཏི པཊིནིསྶགྒཾ ཨནུཔསྶནྟོ.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཀིཾ དསྶིཏཾ ཧོཏི? ཨིམསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཱགམནཱིཡཔཊིཔདཱ, སཏིཔཊྛཱནཱཔི ཧི པུབྦབྷཱགཱཡེཝ, སམྤཛཉྙེཔི ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱ ཝཡཱནུཔསྶནཱ ཝིརཱགཱནུཔསྶནཱཏི ཙ ཨིམཱཔི ཏིསྶོ ཨནུཔསྶནཱ པུབྦབྷཱགཱཡེཝ, ནིརོདྷཱནུཔསྶནཱཔི པཊིནིསྶགྒཱནུཔསྶནཱཔི ཨིམཱ དྭེ མིསྶཀཱ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨིམསྶ བྷིཀྑུནོ བྷཱཝནཱཀཱལོ དསྶིཏོཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

༨-༩. དུཏིཡགེལཉྙསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༢༥༦-༢༥༧. ཨཊྛམེ ཨིམམེཝ ཕསྶཾ པཊིཙྩཱཏི ཝུཏྟེ བུཛ྄ཛྷནཀཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡེན ཝུཏྟཾ, ཨཏྠཏོ པནེཏཾ ནིནྣཱནཱཀརཎཾ. ཀཱཡོཝ ཧི ཨེཏྠ ཕསྶོཏི ཝུཏྟོ. ནཝམཾ ཨུཏྟཱནམེཝ.

༡༠. ཕསྶམཱུལཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༥༨. དསམེ སུཁཝེདནིཡནྟི སུཁཝེདནཱཡ པཙྩཡབྷཱུཏཾ. སེསེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨནུཔདཝཎྞནཱ པནེཏྠ ཧེཊྛཱ ཝིཏྠཱརིཏཱཝ. ཨིམསྨིཾ སུཏྟདྭཡེ སམྨསནཙཱརཝེདནཱ ཀཐིཏཱ.

སགཱཐཱཝགྒོ པཋམོ.

༢. རཧོགཏཝགྒོ

༡. རཧོགཏསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༥༩. རཧོགཏཝགྒསྶ པཋམེ ཡཾ ཀིཉྩི ཝེདཡིཏཾ, ཏཾ དུཀྑསྨིནྟི ཡཾ ཀིཉྩི ཝེདཡིཏཾ, ཏཾ སབྦཾ དུཀྑནྟི ཨཏྠོ. སངྑཱརཱནཾཡེཝ ཨནིཙྩཏནྟིཨཱདཱིསུ ཡཱ ཨེསཱ སངྑཱརཱནཾ ཨནིཙྩཏཱ ཁཡདྷམྨཏཱ ཝཡདྷམྨཏཱ ཝིཔརིཎཱམདྷམྨཏཱ, ཨེཏཾ སནྡྷཱཡ ཡཾ ཀིཉྩི ཝེདཡིཏཾ, ཏཾ དུཀྑནྟི མཡཱ བྷཱསིཏནྟི དཱིཔེཏི. ཡཱ ཧི སངྑཱརཱནཾ ཨནིཙྩཏཱ, ཝེདནཱནམྤི སཱ ཨནིཙྩཏཱ ཨེཝ. ཨནིཙྩཏཱ ཙ ནཱམེསཱ མརཎཾ, མརཎཏོ ཨུཏྟརི དུཀྑཾ ནཱམ ནཏྠཱིཏི ཨིམིནཱ ཨདྷིཔྤཱཡེན སབྦཱ ཝེདནཱ དུཀྑཱཏི ཝུཏྟཱ. ཨཐ ཁོ པན བྷིཀྑུ མཡཱཏི ཨིདཾ ན ཀེཝལཾ ཨཧཾ ཝེདནཱནཾཡེཝ ནིརོདྷཾ པཉྙཱཔེམི, ཨིམེསམྤི དྷམྨཱནཾ ནིརོདྷཾ པཉྙཱཔེམཱིཏི དསྶནཏྠཾ ཨཱརདྡྷཾ. ཝཱུཔསམོ ཙ པསྶདྡྷིཡོ ཙ ཨེཝརཱུཔཱཡ དེསནཱཡ བུཛ྄ཛྷནཀཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡེན ཝུཏྟཱ. སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷགྒཧཎེན ཙེཏྠ ཙཏྟཱརོ ཨཱརུཔྤཱ གཧིཏཱཝ ཧོནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ.

༢-༣. པཋམཨཱཀཱསསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༢༦༠-༢༦༡. དུཏིཡེ པུཐཱུ ཝཱཡནྟི མཱལུཏཱཏི བཧཱུ ཝཱཏཱ ཝཱཡནྟི. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི. ཏཏིཡཾ ཝིནཱ གཱཐཱཧི བུཛ྄ཛྷནྟཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡེན ཝུཏྟཾ.

༤. ཨགཱརསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༦༢. ཙཏུཏྠེ པུརཏྠིམཱཏི པུརཏྠིམཱཡ. ཨེཝཾ སབྦཏྠ. སཱམིསཱཔི སུཁཱ ཝེདནཱཏིཨཱདཱིསུ སཱམིསཱ སུཁཱ ནཱམ ཀཱམཱམིསཔཊིསཾཡུཏྟཱ ཝེདནཱ. ནིརཱམིསཱ སུཁཱ ནཱམ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདིཝསེན ཝིཔསྶནཱཝསེན ཨནུསྶཏིཝསེན ཙ ཨུཔྤནྣཱ ཝེདནཱ. སཱམིསཱ དུཀྑཱ ནཱམ ཀཱམཱམིསེནེཝ སཱམིསཱ ཝེདནཱ, ནིརཱམིསཱ དུཀྑཱ ནཱམ ཨནུཏྟརེསུ ཝིམོཀྑེསུ པིཧཾ ཨུཔཊྛཱཔཡཏོ པིཧཔཙྩཡཱ ཨུཔྤནྣདོམནསྶཝེདནཱ. སཱམིསཱ ཨདུཀྑམསུཁཱ ནཱམ ཀཱམཱམིསེནེཝ སཱམིསཱ ཝེདནཱ. ནིརཱམིསཱ ཨདུཀྑམསུཁཱ ནཱམ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཝསེན ཨུཔྤནྣཱ ཨདུཀྑམསུཁཱ ཝེདནཱ.

༥-༨. པཋམཨཱནནྡསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༢༦༣-༢༦༦. པཉྩམཱདཱིནི ཙཏྟཱརི ཧེཊྛཱ ཀཐིཏནཡཱནེཝ. པུརིམཱནི པནེཏྠ དྭེ པརིཔུཎྞཔསྶདྡྷིཀཱནི, པཙྪིམཱནི ཨུཔཌྜྷཔསྶདྡྷིཀཱནི. དེསནཱཡ བུཛ྄ཛྷནཀཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡེན ཝུཏྟཱནི.

༩-༡༠. པཉྩཀངྒསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༢༦༧-༢༦༨. ནཝམེ པཉྩཀངྒོ ཐཔཏཱིཏི པཉྩཀངྒོཏི ཏསྶ ནཱམཾ, ཝཱསིཕརསུནིཁཱདནདཎྜམུགྒརཀཱལ༹སུཏྟནཱལི༹སངྑཱཏེཧི ཝཱ པཉྩཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏཏྟཱ སོ པཉྩཀངྒོཏི པཉྙཱཏོ. ཐཔཏཱིཏི ཝཌྜྷཀཱིཛེཊྛཀོ. ཨུདཱཡཱིཏི པཎྜིཏཨུདཱཡིཏྠེརོ. པརིཡཱཡནྟི ཀཱརཎཾ. དྭེཔཱནནྡཱཏི དྭེཔི, ཨཱནནྡ, པརིཡཱཡེནཱཏི ཀཱརཎེན. ཨེཏྠ ཙ ཀཱཡིཀཙེཏསིཀཝསེན དྭེ ཝེདིཏབྦཱ, སུཁཱདིཝསེན ཏིསྶོཔི, ཨིནྡྲིཡཝསེན སུཁིནྡྲིཡཱདིཀཱ པཉྩ, དྭཱརཝསེན ཙཀྑུསམྥསྶཛཱདིཀཱ ཚ, ཨུཔཝིཙཱརཝསེན ‘‘ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ སོམནསྶཋཱནིཡཾ རཱུཔཾ ཨུཔཝིཙརཏཱི’’ཏིཨཱདིཀཱ ཨཊྛཱརས, ཚ གེཧསིཏཱནི སོམནསྶཱནི, ཚ ནེཀྑམྨསིཏཱནི, ཚ གེཧསིཏཱནི དོམནསྶཱནི, ཚ ནེཀྑམྨསིཏཱནི, ཚ གེཧསིཏཱ ཨུཔེཀྑཱ, ཚ ནེཀྑམྨསིཏཱཏི ཨེཝཾ ཚཏྟིཾས. ཏཱ ཨཏཱིཏེ ཚཏྟིཾས, ཨནཱགཏེ ཚཏྟིཾས, པཙྩུཔྤནྣེ ཚཏྟིཾསཱཏི ཨེཝཾ ཨཊྛསཏཾ ཝེདནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

པཉྩིམེ ཨཱནནྡ ཀཱམགུཎཱཏི ཨཡཾ པཱཊིཡེཀྐོ ཨནུསནྡྷི. ན ཀེཝལཉྷི དྭེ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཝེདནཱ བྷགཝཏཱ པཉྙཏྟཱ, པརིཡཱཡེན ཨེཀཱཔི ཝེདནཱ ཀཐིཏཱ, ཏཾ དསྶེནྟོ པཉྩཀངྒསྶ ཐཔཏིནོ ཝཱདཾ ཨུཔཏྠམྦྷེཏུཾ ཨིམཾ དེསནཾ ཨཱརབྷི. ཨབྷིཀྐནྟཏརནྟི སུནྡརཏརཾ. པཎཱིཏཏརནྟི ཨཏཔྤཀཏརཾ. ཨེཏྠ ཙ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཏོ པཊྛཱཡ ཨདུཀྑམསུཁཱ ཝེདནཱ, སཱཔི སནྟཊྛེན པཎཱིཏཊྛེན ཙ སུཁནྟི ཝུཏྟཱ. ནིརོདྷོ ཨཝེདཡིཏསུཁཝསེན སུཁཾ ནཱམ ཛཱཏོ. པཉྩཀཱམགུཎཝསེན ཧི ཨཊྛསམཱཔཏྟིཝསེན ཙ ཨུཔྤནྣཾ ཝེདཡིཏཾ སུཁཾ ནཱམ, ནིརོདྷོ ཨཝེདཡིཏསུཁཾ ནཱམ. ཨིཏི ཝེདཡིཏསུཁཾ ཝཱ ཧོཏུ ཨཝེདཡིཏསུཁཾ ཝཱ, ནིདྡུཀྑབྷཱཝསངྑཱཏེན སུཁཊྛེན ཨེཀནྟསུཁམེཝ ཛཱཏཾ.

ཡཏྠ ཡཏྠཱཏི ཡསྨིཾ ཡསྨིཾ ཋཱནེ. སུཁཾ ཨུཔལབྦྷཏཱིཏི ཝེདཡིཏཾ སུཁཾ ཝཱ ཨཝེདཡིཏཾ སུཁཾ ཝཱ ཨུཔལབྦྷཏི. ཏཾ ཏཾ ཏཐཱགཏོ སུཁསྨིཾ པཉྙཔེཏི, ཏཾ སབྦཾ ཏཐཱགཏོ ནིདྡུཀྑབྷཱཝཾ སུཁསྨིཾཡེཝ པཉྙཔེཏཱིཏི ཨིདྷ བྷགཝཱ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཾ སཱིསཾ ཀཏྭཱ ནེཡྻཔུགྒལསྶ ཝསེན ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི. དསམཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

རཧོགཏཝགྒོ དུཏིཡོ.

༣. ཨཊྛསཏཔརིཡཱཡཝགྒོ

༡. སཱིཝཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༦༩. ཏཏིཡཝགྒསྶ པཋམེ མོལི༹ཡསཱིཝཀོཏི སཱིཝཀོཏི ཏསྶ ནཱམཾ. ཙཱུལཱ༹ པནསྶ ཨཏྠི, ཏསྨཱ མོལི༹ཡསཱིཝཀོཏི ཝུཙྩཏི. པརིབྦཱཛཀོཏི ཚནྣཔརིབྦཱཛཀོ. པིཏྟསམུཊྛཱནཱནཱིཏི པིཏྟཔཙྩཡཱནི. ཝེདཡིཏཱནཱིཏི ཝེདནཱ. ཏཏྠ པིཏྟཔཙྩཡཱ ཏིསྶོ ཝེདནཱ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཀཐཾ? ཨེཀཙྩོ ཧི ‘‘པིཏྟཾ མེ ཀུཔིཏཾ དུཛྫཱནཾ ཁོ པན ཛཱིཝིཏ’’ནྟི དཱནཾ དེཏི, སཱིལཾ སམཱདིཡཏི ཨུཔོསཐཀམྨཾ ཀརོཏི, ཨེཝམསྶ ཀུསལཝེདནཱ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨེཀཙྩོ ‘‘པིཏྟབྷེསཛྫཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི པཱཎཾ ཧནཏི, ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡཏི, མུསཱ བྷཎཏི, དས དུསྶཱིལྱཀམྨཱནི ཀརོཏི, ཨེཝམསྶ ཨཀུསལཝེདནཱ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨེཀཙྩོ ‘‘ཨེཏྟཀེནཔི མེ བྷེསཛྫཀརཎེན པིཏྟཾ ན ཝཱུཔསམྨཏི, ཨལཾ ཡཾ ཧོཏི. ཏཾ ཧོཏཱུ’’ཏི མཛ྄ཛྷཏྟོ ཀཱཡིཀཝེདནཾ ཨདྷིཝཱསེནྟོ ནིཔཛྫཏི, ཨེཝཾ ཨསྶ ཨབྱཱཀཏཝེདནཱ ཨུཔྤཛྫཏི.

སཱམམྤི ཁོ ཨེཏནྟི ཏཾ ཏཾ པིཏྟཝིཀཱརཾ དིསྭཱ ཨཏྟནཱཔི ཨེཏཾ ཝེདིཏབྦཾ. སཙྩསམྨཏནྟི བྷཱུཏསམྨཏཾ. ལོཀོཔི ཧིསྶ སརཱིརེ སབལཝཎྞཏཱདིཔིཏྟཝིཀཱརཾ དིསྭཱ ‘‘པིཏྟམསྶ ཀུཔིཏ’’ནྟི ཛཱནཱཏི. ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ སཱམཉྩ ཝིདིཏཾ ལོཀསྶ ཙ སཙྩསམྨཏཾ ཨཏིདྷཱཝནྟི, ཏསྨཱ. སེམྷསམུཊྛཱནཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཏྠ པན སནྣིཔཱཏིཀཱནཱིཏི ཏིཎྞམྤི པིཏྟཱདཱིནཾ ཀོཔེན སམུཊྛིཏཱནི. ཨུཏུཔརིཎཱམཛཱནཱིཏི ཝིསབྷཱགཨུཏུཏོ ཛཱཏཱནི. ཛངྒལདེསཝཱསཱིནཉྷི ཨནུཔདེསེ ཝསནྟཱནཾ ཝིསབྷཱགོ ཨུཏུ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨནུཔདེསཝཱསཱིནཉྩ ཛངྒལདེསེཏི ཨེཝཾ མལཡསམུདྡཏཱིརཱདིཝསེནཱཔི ཨུཏུཝིསབྷཱགཏཱ ཨུཔྤཛྫཏིཡེཝ. ཏཏོ ཛཱཏཱཏི ཨུཏུཔརིཎཱམཛཱཏཱནི ནཱམ.

ཝིསམཔརིཧཱརཛཱནཱིཏི མཧཱབྷཱརཝཧནསུདྷཱཀོཊྚནཱདིཏོ ཝཱ ཨཝེལཱཡ ཙརནྟསྶ སཔྤཌཾསཀཱུཔཔཱཏཱདིཏོ ཝཱ ཝིསམཔརིཧཱརཏོ ཛཱཏཱནི. ཨོཔཀྐམིཀཱནཱིཏི ‘‘ཨཡཾ ཙོརོ ཝཱ པཱརདཱརིཀོ ཝཱ’’ཏི གཧེཏྭཱ ཛཎྞུཀཀཔྤརམུགྒརཱདཱིཧི ནིཔྤོཐནཨུཔཀྐམཾ པཙྩཡཾ ཀཏྭཱ ཨུཔྤནྣཱནི. ཨེཏཾ བཧི ཨུཔཀྐམཾ ལབྷིཏྭཱ ཀོཙི ཝུཏྟནཡེནེཝ ཀུསལཾ ཀརོཏི, ཀོཙི ཨཀུསལཾ, ཀོཙི ཨདྷིཝཱསེནྟོ ནིཔཛྫཏི. ཀམྨཝིཔཱཀཛཱནཱིཏི ཀེཝལཾ ཀམྨཝིཔཱཀཏོ, ཛཱཏཱནི. ཏེསུཔི ཧི ཨུཔྤནྣེསུ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཀོཙི ཀུསལཾ ཀརོཏི, ཀོཙི ཨཀུསལཾ, ཀོཙི ཨདྷིཝཱསེནྟོ ནིཔཛྫཏི. ཨེཝཾ སབྦཝཱརེསུ ཏིཝིདྷཱཝ ཝེདནཱ ཧོནྟི.

ཏཏྠ པུརིམེཧི སཏྟཧི ཀཱརཎེཧི ཨུཔྤནྣཱ སཱརཱིརིཀཱ ཝེདནཱ སཀྐཱ པཊིབཱཧིཏུཾ, ཀམྨཝིཔཱཀཛཱནཾ པན སབྦབྷེསཛྫཱནིཔི སབྦཔརིཏྟཱནིཔི ནཱལཾ པཊིགྷཱཏཱཡ. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ལོཀཝོཧཱརོ ནཱམ ཀཐིཏོཏི.

༢-༡༠. ཨཊྛསཏསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༢༧༠-༢༧༨. དུཏིཡེ ཨཊྛསཏཔརིཡཱཡནྟི ཨཊྛསཏསྶ ཀཱརཎབྷཱུཏཾ. དྷམྨཔརིཡཱཡནྟི དྷམྨཀཱརཎཾ. ཀཱཡིཀཱ ཙ ཙེཏསིཀཱ ཙཱཏི ཨེཏྠ ཀཱཡིཀཱ ཀཱམཱཝཙརེཡེཝ ལབྦྷནྟི, ཙེཏསིཀཱ ཙཏུབྷཱུམིཀཱཔི. སུཁཱཏིཨཱདཱིསུ སུཁཱ ཝེདནཱ ཨརཱུཔཱཝཙརེ ནཏྠི, སེསཱསུ ཏཱིསུ བྷཱུམཱིསུ ལབྦྷནྟི, དུཀྑཱ ཀཱམཱཝཙརཱཝ, ཨིཏརཱ ཙཏུབྷཱུམིཀཱ. པཉྩཀེ སུཁིནྡྲིཡདུཀྑིནྡྲིཡདོམནསྶིནྡྲིཡཱནི ཀཱམཱཝཙརཱནེཝ, སོམནསྶིནྡྲིཡཾ ཏེབྷཱུམཀཾ, ཨུཔེཀྑིནྡྲིཡཾ ཙཏུབྷཱུམཀཾ. ཚཀྐེ པཉྩསུ དྭཱརེསུ ཝེདནཱ ཀཱམཱཝཙརཱཝ, མནོདྭཱརེ ཙཏུབྷཱུམིཀཱ, ཨཊྛཱརསཀེ ཚསུ ཨིཊྛཱརམྨཎེསུ སོམནསྶེན སཧ ཨུཔཝིཙརནྟཱིཏི སོམནསྶཱུཔཝིཙཱརཱ. སེསདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨིཏི ཨཡཾ དེསནཱ ཝིཙཱརཝསེན ཨཱགཏཱ, ཏཾསམྤཡུཏྟཱནཾ པན སོམནསྶཱདཱིནཾ ཝསེན ཨིདྷ ཨཊྛཱརས ཝེདནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཚ གེཧསིཏཱནི སོམནསྶཱནཱིཏིཨཱདཱིསུ ‘‘ཙཀྑུཝིཉྙེཡྻཱནཾ རཱུཔཱནཾ ཨིཊྛཱནཾ ཀནྟཱནཾ མནཱཔཱནཾ མནོརམཱནཾ ལོཀཱམིསཔཊིསཾཡུཏྟཱནཾ པཊིལཱབྷཾ ཝཱ པཊིལཱབྷཏོ སམནུཔསྶཏོ པུབྦེ ཝཱ པཊིལདྡྷཔུབྦཾ ཨཏཱིཏཾ ནིརུདྡྷཾ ཝིཔརིཎཏཾ སམནུསྶརཏོ ཨུཔྤཛྫཏི སོམནསྶཾ. ཡཾ ཨེཝརཱུཔཾ སོམནསྶཾ, ཨིདཾ ཝུཙྩཏི གེཧསིཏཾ སོམནསྶ’’ནྟི (མ. ནི. ༣.༣༠༦). ཨེཝཾ ཚསུ དྭཱརེསུ ཝུཏྟཀཱམགུཎནིསྶིཏཱནི སོམནསྶཱནི ཚ གེཧསིཏསོམནསྶཱནི ནཱམ.

‘‘རཱུཔཱནཾ ཏྭེཝ ཨནིཙྩཏཾ ཝིདིཏྭཱ ཝིཔརིཎཱམཝིརཱགནིརོདྷཾ ‘པུབྦེ ཙེཝ རཱུཔཱ ཨེཏརཧི ཙ, སབྦེ ཏེ རཱུཔཱ ཨནིཙྩཱ དུཀྑཱ ཝིཔརིཎཱམདྷམྨཱ’ཏི ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ པསྶཏོ ཨུཔྤཛྫཏི སོམནསྶཾ. ཡཾ ཨེཝརཱུཔཾ སོམནསྶཾ, ཨིདཾ ཝུཙྩཏི ནེཀྑམྨསིཏཾ སོམནསྶ’’ནྟི (མ. ནི. ༣.༣༠༦) ཨེཝཾ ཚསུ དྭཱརེསུ ཨིཊྛཱརམྨཎེ ཨཱཔཱཐགཏེ ཨནིཙྩཏཱདིཝསེན ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏུཾ སཀྐོནྟསྶ ‘‘ཨུསྶུཀྐིཏཱ མེ ཝིཔསྶནཱ’’ཏི སོམནསྶཛཱཏསྶ ཨུཔྤནྣསོམནསྶཱནི ཚ ནེཀྑམྨསིཏསོམནསྶཱནི ནཱམ.

‘‘ཙཀྑུཝིཉྙེཡྻཱནཾ རཱུཔཱནཾ ཨིཊྛཱནཾ ཀནྟཱནཾ མནཱཔཱནཾ མནོརམཱནཾ ལོཀཱམིསཔཊིསཾཡུཏྟཱནཾ ཨཔྤཊིལཱབྷཾ ཝཱ ཨཔྤཊིལཱབྷཏོ སམནུཔསྶཏོ པུབྦེ ཝཱ པཊིལདྡྷཔུབྦཾ ཨཏཱིཏཾ ནིརུདྡྷཾ ཝིཔརིཎཏཾ སམནུསྶརཏོ ཨུཔྤཛྫཏི དོམནསྶཾ. ཡཾ ཨེཝརཱུཔཾ དོམནསྶཾ, ཨིདཾ ཝུཙྩཏི གེཧསིཏཾ དོམནསྶ’’ནྟི. ཨེཝཾ ཚསུ དྭཱརེསུ ‘‘ཨིཊྛཱརམྨཎཾ ནཱནུབྷཝིསྶཱམི ནཱནུབྷཝཱམཱི’’ཏི ཝིཏཀྐཡཏོ ཨུཔྤནྣཱནི ཀཱམགུཎནིསྶིཏདོམནསྶཱནི ཚ གེཧསིཏདོམནསྶཱནི ནཱམ.

‘‘རཱུཔཱནཾ ཏྭེཝ ཨནིཙྩཏཾ ཝིདིཏྭཱ ཝིཔརིཎཱམཝིརཱགནིརོདྷཾ ‘པུབྦེ ཙེཝ རཱུཔཱ ཨེཏརཧི ཙ, སབྦེ ཏེ རཱུཔཱ ཨནིཙྩཱ དུཀྑཱ ཝིཔརིཎཱམདྷམྨཱ’ཏི ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ དིསྭཱ ཨནུཏྟརེསུ ཝིམོཀྑེསུ པིཧཾ ཨུཔཊྛཱཔེཏི ‘ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧཾ ཏདཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིསྶཱམི, ཡདརིཡཱ ཨེཏརཧི ཨཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརནྟཱི’’ཏི. ཨིཏི ཨནུཏྟརེསུ ཝིམོཀྑེསུ པིཧཾ ཨུཔཊྛཱཔཡཏོ ཨུཔྤཛྫཏི པིཧཔཙྩཡཱ དོམནསྶཾ. ཡཾ ཨེཝརཱུཔཾ དོམནསྶཾ, ཨིདཾ ཝུཙྩཏི ནེཀྑམྨསིཏཾ དོམནསྶནྟི; ཨེཝཾ ཚསུ དྭཱརེསུ ཨིཊྛཱརམྨཎེ ཨཱཔཱཐགཏེ ཨནུཏྟརཝིམོཀྑསངྑཱཏཨརིཡཕལདྷམྨེསུ པིཧཾ ཨུཔཊྛཱཔེཏྭཱ ཏདདྷིགམཱཡ ཨནིཙྩཏཱདིཝསེན ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏུཾ ཨསཀྐོནྟསྶ ‘‘ཨིམམྤི པཀྑཾ ཨིམམྤི མཱསཾ ཨིམམྤི སཾཝཙྪརཾ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརིཡབྷཱུམིཾ པཱཔུཎིཏུཾ ནཱསཀྑི’’ནྟི ཨནུསོཙཏོ ཨུཔྤནྣཱནི དོམནསྶཱནི ཚ ནེཀྑམྨསིཏདོམནསྶཱནི ནཱམ.

‘‘ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ ཨུཔྤཛྫཏི ཨུཔེཀྑཱ བཱལསྶ མཱུལ༹ྷསྶ པུཐུཛྫནསྶ ཨནོདྷིཛིནསྶ ཨཝིཔཱཀཛིནསྶ ཨནཱདཱིནཝདསྶཱཝིནོ ཨསྶུཏཝཏོ པུཐུཛྫནསྶ. ཡཱ ཨེཝརཱུཔཱ ཨུཔེཀྑཱ, རཱུཔཾ སཱ ནཱཏིཝཏྟཏི, ཏསྨཱ སཱ ཨུཔེཀྑཱ གེཧསིཏཱཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི; ཨེཝཾ ཚསུ དྭཱརེསུ ཨིཊྛཱརམྨཎེ ཨཱཔཱཐགཏེ གུལ༹པིཎྜཀེ ནིལཱིནམཀྑིཀཱ ཝིཡ རཱུཔཱདཱིནི ཨནཏིཝཏྟམཱནཱ ཏཏྠེཝ ལགྒཱ ལགྒིཏཱ ཧུཏྭཱ ཨུཔྤནྣཀཱམགུཎནིསྶིཏཱ ཨུཔེཀྑཱ ཚ གེཧསིཏཨུཔེཀྑཱ ནཱམ.

‘‘རཱུཔཱནཾ ཏྭེཝ ཨནིཙྩཏཾ ཝིདིཏྭཱ ཝིཔརིཎཱམཝིརཱགནིརོདྷཾ པུབྦེ ཙེཝ རཱུཔཱ ཨེཏརཧི ཙ, ‘སབྦེ ཏེ རཱུཔཱ ཨནིཙྩཱ དུཀྑཱ ཝིཔརིཎཱམདྷམྨཱ’ཏི ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ པསྶཏོ ཨུཔྤཛྫཏི ཨུཔེཀྑཱ. ཡཱ ཨེཝརཱུཔཱ ཨུཔེཀྑཱ, རཱུཔཾ སཱ ཨཏིཝཏྟཏི, ཏསྨཱ སཱ ཨུཔེཀྑཱ ནེཀྑམྨསིཏཱཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི; ཨེཝཾ ཚསུ དྭཱརེསུ ཨིཊྛཱདིཨཱརམྨཎེ ཨཱཔཱཐགཏེ ཨིཊྛེ ཨརཛྫནྟསྶ ཨནིཊྛེ ཨདུསྶནྟསྶ ཨསམཔེཀྑནེ ཨམུཡ྄ཧནྟསྶ ཨུཔྤནྣཱ ཝིཔསྶནཱཉཱཎསམྤཡུཏྟཱ ཨུཔེཀྑཱ ནེཀྑམྨསིཏཨུཔེཀྑཱ ནཱམ. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ སབྦསངྒཱཧཀོ ཙཏུབྷཱུམཀདྷམྨཔརིཙྪེདོ ཀཐིཏོ. ཏཏིཡཱདཱིནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝ.

༡༡. ནིརཱམིསསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༧༩. ཨེཀཱདསམེ སཱམིསཱཏི ཀིལེསཱམིསེན སཱམིསཱ. ནིརཱམིསཏརཱཏི ནིརཱམིསཱཡཔི ཛྷཱནཔཱིཏིཡཱ ནིརཱམིསཏརཱཝ. ནནུ ཙ དྭཱིསུ ཛྷཱནེསུ པཱིཏི མཧགྒཏཱཔི ཧོཏི ལོཀུཏྟརཱཔི, པཙྩཝེཀྑཎཔཱིཏི ལོཀིཡཱཝ, སཱ ཀསྨཱ ནིརཱམིསཏརཱ ཛཱཏཱཏི? སནྟཔཎཱིཏདྷམྨཔཙྩཝེཀྑཎཝསེན ཨུཔྤནྣཏྟཱ. ཡཐཱ ཧི རཱཛཝལླབྷོ ཙཱུལུ༹པཊྛཱཀོ ཨཔྤཊིཧཱརིཀཾ ཡཐཱསུཁཾ རཱཛཀུལཾ པཝིསནྟོ སེཊྛིསེནཱཔཏིཨཱདཡོ པཱདེན པཧརནྟོཔི ན གཎེཏི. ཀསྨཱ? རཉྙོ ཨཱསནྣཔརིཙཱརཀཏྟཱ. ཨིཏི སོ ཏེཧི ཨུཏྟརིཏརོ ཧོཏི, ཨེཝམཡམྤི སནྟཔཎཱིཏདྷམྨཔཙྩཝེཀྑཎཝསེན ཨུཔྤནྣཏྟཱ ལོཀུཏྟརཔཱིཏིཏོཔི ཨུཏྟརིཏརཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. སེསཝཱརེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཝིམོཀྑཝཱརེ པན རཱུཔཔཊིསཾཡུཏྟོ ཝིམོཀྑོ ཨཏྟནོ ཨཱརམྨཎབྷཱུཏེན རཱུཔཱམིསཝསེནེཝ སཱམིསོ ནཱམ, ཨརཱུཔཔཊིསཾཡུཏྟོ རཱུཔཱམིསཱབྷཱཝེན ནིརཱམིསོ ནཱམཱཏི.

ཝེདནཱསཾཡུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. མཱཏུགཱམསཾཡུཏྟཾ

༡. པཋམཔེཡྻཱལཝགྒོ

༡-༢. མཱཏུགཱམསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༢༨༠-༢༨༡. མཱཏུགཱམསཾཡུཏྟསྶ པཋམེ ཨངྒེཧཱིཏི ཨགུཎངྒེཧི. ན ཙ རཱུཔཝཱཏི ན རཱུཔསམྤནྣོ ཝིརཱུཔོ དུདྡསིཀོ. ན ཙ བྷོགཝཱཏི ན བྷོགསམྤནྣོ ནིདྡྷནོ. ན ཙ སཱིལཝཱཏི ན སཱིལསམྤནྣོ དུསྶཱིལོ. ཨལསོ ཙཱཏི ཀནྟནཔཙནཱདཱིནི ཀམྨཱནི ཀཱཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཀུསཱིཏོ ཨཱལསིཡོ ནིསིནྣཊྛཱནེ ནིསིནྣོཝ, ཋིཏཋཱནེ ཋིཏོཝ ནིདྡཱཡཏི ཨེཝ. པཛཉྩསྶ ན ལབྷཏཱིཏི ཨསྶ པུརིསསྶ ཀུལཝཾསཔཏིཊྛཱཔཀཾ པུཏྟཾ ན ལབྷཏི, ཝཉྫྷིཏྠཱི ནཱམ ཧོཏི. སུཀྐཔཀྑོ ཝུཏྟཝིཔརིཡཱཡེན ཝེདིཏབྦོ. དུཏིཡཾ པཋམེ ཝུཏྟནཡེནེཝ པརིཝཏྟེཏབྦཾ.

༣. ཨཱཝེཎིཀདུཀྑསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༨༢. ཏཏིཡེ ཨཱཝེཎིཀཱནཱིཏི པཱཊིཔུགྒལིཀཱནི པུརིསེཧི ཨསཱདྷཱརཎཱནི. པཱརིཙརིཡནྟི པརིཙཱརིཀབྷཱཝཾ.

༤. ཏཱིཧིདྷམྨེཧིསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༢༨༣-༣༠༣. ཙཏུཏྠེ མཙྪེརམལཔརིཡུཊྛིཏེནཱཏི པུབྦཎྷསམཡསྨིཉྷི མཱཏུགཱམོ ཁཱིརདདྷིསངྒོཔནརནྡྷནཔཙནཱདཱིནི ཀཱཏུཾ ཨཱརདྡྷོ, པུཏྟཀེཧིཔི ཡཱཙིཡམཱནོ ཀིཉྩི དཱཏུཾ ན ཨིཙྪཏི. ཏེནེཏཾ ཝུཏྟཾ ‘‘པུབྦཎྷསམཡཾ མཙྪེརམལཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ’’ཏི. མཛ྄ཛྷནྷིཀསམཡེ པན མཱཏུགཱམོ ཀོདྷཱབྷིབྷཱུཏོཝ ཧོཏི, ཨནྟོགྷརེ ཀལཧཾ ཨལབྷནྟོ པཊིཝིསྶཀགྷརམྤི གནྟྭཱ ཀལཧཾ ཀརོཏི, སཱམིཀསྶ ཙ ཋིཏནིསིནྣཊྛཱནཱནི ཝིལོཀེནྟོ ཝིཙརཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘མཛ྄ཛྷནྷིཀསམཡཾ ཨིསྶཱཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ’’ཏི. སཱཡནྷེ པནསྶཱ ཨསདྡྷམྨཔཊིསེཝནཱཡ ཙིཏྟཾ ནམཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘སཱཡནྷསམཡཾ ཀཱམརཱགཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ’’ཏི. པཉྩམཱདཱིནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝ.

༣. བལཝགྒོ

༡. ཝིསཱརདསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༠༤. དསམེ རཱུཔབལནྟིཨཱདཱིསུ རཱུཔསམྤཏྟི རཱུཔབལཾ, བྷོགསམྤཏྟི བྷོགབལཾ, ཉཱཏིསམྤཏྟི ཉཱཏིབལཾ, པུཏྟསམྤཏྟི པུཏྟབལཾ, སཱིལསམྤཏྟི སཱིལབལཾ. པཉྩསཱིལདསསཱིལཱནི ཨཁཎྜཱནི ཀཏྭཱ རཀྑནྟསྶ ཧི སཱིལསམྤཏྟིཡེཝ སཱིལབལཾ ནཱམ ཧོཏི. ཨིམཱནི ཁོ བྷིཀྑཝེ པཉྩ བལཱནཱིཏི ཨིམཱནི པཉྩ ཨུཔཏྠམྦྷནཊྛེན བལཱནི ནཱམ ཝུཙྩནྟི.

༢-༡༠. པསཡ྄ཧསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༣༠༥-༣༡༣. པསཡ྄ཧཱཏི ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ. ཨབྷིབྷུཡྻ ཝཏྟཏཱིཏི ཨབྷིབྷཝཏི ཨཛ྄ཛྷོཏྠརཏི. ནེཝ རཱུཔབལཾ ཏཱཡཏཱིཏི ནེཝ རཱུཔབལཾ ཏཱཡིཏུཾ རཀྑིཏུཾ སཀྐོཏི. ནཱསེནྟེཝ ནཾ, ཀུལེ ན ཝཱསེནྟཱིཏི ‘‘དུསྶཱིལཱ སཾབྷིནྣཱཙཱརཱ ཨཏིཀྐནྟམརིཡཱདཱ’’ཏི གཱིཝཱཡཾ གཧེཏྭཱ ནཱིཧརནྟི, ན ཏསྨིཾ ཀུལེ ཝཱསེནྟི. ཝཱསེནྟེཝ ནཾ ཀུལེ, ན ནཱསེནྟཱིཏི ‘‘ཀིཾ རཱུཔེན བྷོགཱདཱིཧི ཝཱ, པརིསུདྡྷསཱིལཱ ཨེསཱ ཨཱཙཱརསམྤནྣཱ’’ཏི ཉཏྭཱ ཉཱཏཀཱ ཏསྨིཾ ཀུལེ ཝཱསེནྟིཡེཝ, ན ནཱསེནྟི. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

མཱཏུགཱམསཾཡུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. ཛམྦུཁཱདཀསཾཡུཏྟཾ

༡. ནིབྦཱནཔཉྷཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༡༤. ཛམྦུཁཱདཀསཾཡུཏྟེ ཛམྦུཁཱདཀོ པརིབྦཱཛཀོཏི ཨེཝཾནཱམོ ཐེརསྶ བྷཱགིནེཡྻོ ཚནྣཔརིབྦཱཛཀོ. ཡོ ཁོ ཨཱཝུསོ རཱགཀྑཡོཏི ནིབྦཱནཾ ཨཱགམྨ རཱགོ ཁཱིཡཏི, ཏསྨཱ ནིབྦཱནཾ རཱགཀྑཡོཏི ཝུཙྩཏི. དོསམོཧཀྑཡེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཡོ པན ཨིམིནཱཝ སུཏྟེན ཀིལེསཀྑཡམཏྟཾ ནིབྦཱནནྟི ཝདེཡྻ, སོ ཝཏྟབྦོ ‘‘ཀསྶ ཀིལེསཱནཾ ཁཡོ, ཀིཾ ཨཏྟནོ, ཨུདཱཧུ པརེས’’ནྟི? ཨདྡྷཱ ‘‘ཨཏྟནོ’’ཏི ཝཀྑཏི. ཏཏོ པུཙྪིཏབྦོ ‘‘གོཏྲབྷུཉཱཎསྶ ཀིཾ ཨཱརམྨཎ’’ནྟི? ཛཱནམཱནོ ‘‘ནིབྦཱན’’ནྟི ཝཀྑཏི. ཀིཾ པན གོཏྲབྷུཉཱཎཀྑཎེ ཀིལེསཱ ཁཱིཎཱ ཁཱིཡནྟི ཁཱིཡིསྶནྟཱིཏི? ‘‘ཁཱིཎཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཁཱིཡནྟཱི’’ཏི ཝཱ ན ཝཏྟབྦཱ, ‘‘ཁཱིཡིསྶནྟཱི’’ཏི པན ཝཏྟབྦཱཏི. ཀིཾ པན ཏེསུ ཨཁཱིཎེསུཡེཝ ཀིལེསེསུ གོཏྲབྷུཉཱཎཾ ཀིལེསཀྑཡཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀརོཏཱིཏི? ཨདྡྷཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ནིརུཏྟརོ བྷཝིསྶཏི.

མགྒཉཱཎེནཱཔི ཙེཏཾ ཡོཛེཏབྦཾ. མགྒཀྑཎེཔི ཧི ཀིལེསཱ ‘‘ཁཱིཎཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཁཱིཡིསྶནྟཱི’’ཏི ཝཱ ན ཝཏྟབྦཱ, ‘‘ཁཱིཡནྟཱི’’ཏི པན ཝཏྟབྦཱ, ན ཙ ཨཁཱིཎེསུཡེཝ ཀིལེསེསུ ཀིལེསཀྑཡོ ཨཱརམྨཎཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ སམྤཊིཙྪིཏབྦམེཏཾ. ཡཾ ཨཱགམྨ རཱགཱདཡོ ཁཱིཡནྟི, ཏཾ ནིབྦཱནཾ. ཏཾ པནེཏཾ ‘‘རཱུཔིནོ དྷམྨཱ ཨརཱུཔིནོ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. ས. དུཀམཱཏིཀཱ ༡༡) དུཀེསུ ཨརཱུཔིནོ དྷམྨཱཏི སངྒཧིཏཏྟཱ ན ཀིལེསཀྑཡམཏྟམེཝཱཏི.

༢. ཨརཧཏྟཔཉྷཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༡༥. ཨརཧཏྟཔཉྷབྱཱཀརཎེ ཡསྨཱ ཨརཧཏྟཾ རཱགདོསམོཧཱནཾ ཁཱིཎནྟེ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏསྨཱ ‘‘རཱགཀྑཡོ དོསཀྑཡོ མོཧཀྑཡོ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

༣-༡༥. དྷམྨཝཱདཱིཔཉྷཱསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༣༡༦-༣༢༨. ཏེ ལོཀེ སུགཏཱཏི ཏེ རཱགཱདཡོ པཧཱཡ གཏཏྟཱ སུཊྛུ གཏཱཏི སུགཏཱ. དུཀྑསྶ ཁོ ཨཱཝུསོ པརིཉྙཏྠནྟི ཝཊྚདུཀྑསྶ པརིཛཱནནཏྠཾ. དུཀྑཏཱཏི དུཀྑསབྷཱཝོ. དུཀྑདུཀྑཏཱཏིཨཱདཱིསུ དུཀྑསངྑཱཏོ དུཀྑསབྷཱཝོ དུཀྑདུཀྑཏཱ. སེསཔདདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

༡༦. དུཀྐརཔཉྷཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༢༩. ཨབྷིརཏཱིཏི པབྦཛྫཱཡ ཨནུཀྐཎྛནཏཱ. ནཙིརཾ ཨཱཝུསོཏི ཨཱཝུསོ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ བྷིཀྑུ ‘‘པཱཏོ ཨནུསིཊྛོ སཱཡཾ ཝིསེསམདྷིགམིསྶཏི, སཱཡཾ ཨནུསིཊྛོ པཱཏོ ཝིསེསམདྷིགམིསྶཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༢.༣༤༥) ཝུཏྟཏྟཱ གྷཊེནྟོ ཝཱཡམནྟོ ནཙིརསྶཾ ལཧུཡེཝ ཨརཧཾ ཨསྶ, ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཧེཡྻཱཏི དསྶེཏི. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

ཛམྦུཁཱདཀསཾཡུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. སཱམཎྜཀསཾཡུཏྟཝཎྞནཱ

༣༣༠-༣༣༡. སཱམཎྜཀསཾཡུཏྟེཔི ཨིམིནཱཝ ནཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

སཱམཎྜཀསཾཡུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. མོགྒལླཱནསཾཡུཏྟཾ

༡-༨. པཋམཛྷཱནཔཉྷཱསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༣༣༢-༣༣༩. མོགྒལླཱནསཾཡུཏྟེ ཀཱམསཧགཏཱཏི པཉྩནཱིཝརཎསཧགཏཱ. ཏསྶ ཧི པཋམཛ྄ཛྷཱནཝུཊྛིཏསྶ པཉྩ ནཱིཝརཎཱནི སནྟཏོ ཨུཔཊྛཧིཾསུ. ཏེནསྶ ཏཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ཧཱནབྷཱགིཡཾ ནཱམ ཨཧོསི. ཏཾ པམཱདཾ ཉཏྭཱ སཏྠཱ ‘‘མཱ པམཱདོ’’ཏི ཨོཝཱདཾ ཨདཱསི. དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱདཱིསུཔི ཨིམིནཱཝ ནཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཱརམྨཎསཧགཏམེཝ ཧེཏྠ ‘‘སཧགཏ’’ནྟི ཝུཏྟཾ.

༩. ཨནིམིཏྟཔཉྷཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༤༠. ཨནིམིཏྟཾ ཙེཏོསམཱདྷིནྟི ནིཙྩནིམིཏྟཱདཱིནི པཧཱཡ པཝཏྟཾ ཝིཔསྶནཱསམཱདྷིཾཡེཝ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟནྟི. ནིམིཏྟཱནུསཱརི ཝིཉྙཱཎཾ ཧོཏཱིཏི ཨེཝཾ ཨིམིནཱ ཝིཔསྶནཱསམཱདྷིཝིཧཱརེན ཝིཧརཏོ ཝིཔསྶནཱཉཱཎེ ཏིཀྑེ སཱུརེ ཝཧམཱནེ. ཡཐཱ ནཱམ པུརིསསྶ ཏིཁིཎེན ཕརསུནཱ རུཀྑཾ ཚིནྡནྟསྶ ‘‘སུཊྛུ ཝཏ མེ ཕརསུ ཝཧཏཱི’’ཏི ཁཎེ ཁཎེ ཕརསུདྷཱརཾ ཨོལོཀེནྟསྶ ཚེཛྫཀིཙྩཾ ན ནིཔྥཛྫཏི, ཨེཝཾ ཐེརསྶཱཔི ‘‘སཱུརཾ ཝཏ མེ ཧུཏྭཱ ཉཱཎཾ ཝཧཏཱི’’ཏི ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྦྷ ནིཀནྟི ཨུཔྤཛྫཏི. ཨཐ ཝིཔསྶནཱཀིཙྩཾ སཱདྷེཏུཾ ནཱསཀྑི. ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ནིམིཏྟཱནུསཱརི ཝིཉྙཱཎཾ ཧོཏཱི’’ཏི. སབྦནིམིཏྟཱནཾ ཨམནསིཀཱརཱ ཨནིམིཏྟཾ ཙེཏོསམཱདྷིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧཱསིནྟི སབྦེསཾ ནིཙྩསུཁཨཏྟནིམིཏྟཱནཾ ཨམནསིཀཱརེན ཨནིམིཏྟཾ ཝུཊྛཱནགཱམིནིཝིཔསྶནཱསམྤཡུཏྟཾ ཙེཏོསམཱདྷིཾ ནིབྦཱནཱརམྨཎཾ ཨུཔརིམགྒཕལསམཱདྷིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧཱསིཾ.

༡༠-༡༡. སཀྐསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༣༤༡-༣༤༢. ཨཝེཙྩཔྤསཱདེནཱཏི ཨཙལཔྤསཱདེན. དསཧི ཋཱནེཧཱིཏི དསཧི ཀཱརཎེཧི. ཨདྷིགཎྷནྟཱིཏི ཨབྷིབྷཝནྟི, ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཏིཊྛནྟི. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

མོགྒལླཱནསཾཡུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. ཙིཏྟསཾཡུཏྟཾ

༡. སཾཡོཛནསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༤༣. ཙིཏྟསཾཡུཏྟསྶ པཋམེ མཙྪིཀཱསཎྜེཏི ཨེཝཾནཱམཀེ ཝནསཎྜེ. ཨཡམནྟརཱཀཐཱ ཨུདཔཱདཱིཏི པོརཱཎཀཏྠེརཱ ཨཏིརཙྪཱནཀཐཱ ཧོནྟི, ནིསིནྣནིསིནྣཊྛཱནེ པཉྷཾ སམུཊྛཱཔེཏྭཱ ཨཛཱནནྟཱ པུཙྪནྟི, ཛཱནནྟཱ ཝིསྶཛྫེནྟི, ཏེན ནེསཾ ཨཡཾ ཀཐཱ ཨུདཔཱདི. མིགཔཐཀནྟི ཨེཝཾནཱམཀཾ ཨཏྟནོ བྷོགགཱམཾ. སོ ཀིར ཨམྦཱཊཀཱརཱམསྶ པིཊྛིབྷཱགེ ཧོཏི. ཏེནུཔསངྐམཱིཏི ‘‘ཐེརཱནཾ པཉྷཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཕཱསུཝིཧཱརཾ ཀཏྭཱ དསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨུཔསངྐམི. གམྦྷཱིརེ བུདྡྷཝཙནེཏི ཨཏྠགམྦྷཱིརེ ཙེཝ དྷམྨགམྦྷཱིརེ ཙ བུདྡྷཝཙནེ. པཉྙཱཙཀྑུ ཀམཏཱིཏི ཉཱཎཙཀྑུ ཝཧཏི པཝཏྟཏི.

༢. པཋམཨིསིདཏྟསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༤༤. དུཏིཡེ ཨཱཡསྨནྟཾ ཐེརནྟི ཏེསུ ཐེརེསུ ཛེཊྛཀཾ མཧཱཐེརཾ. ཏུཎྷཱི ཨཧོསཱིཏི ཛཱནནྟོཔི ཨཝིསཱརདཏྟཱ ན ཀིཉྩི བྱཱཧརི. བྱཱཀརོམཧཾ བྷནྟེཏི ‘‘ཨཡཾ ཐེརོ ནེཝ ཨཏྟནཱ བྱཱཀརོཏི, ན ཨཉྙེ ཨཛ྄ཛྷེསཏི, ཨུཔཱསཀོཔི བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཝིཧེསེཏི, ཨཧམེཏཾ བྱཱཀརིཏྭཱ ཕཱསུཝིཧཱརཾ ཀཏྭཱ དསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨཱསནཏོ ཝུཊྛཱཡ ཐེརསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨེཝཾ ཨོཀཱསམཀཱསི, ཀཏཱཝཀཱསོ པན ཨཏྟནོ ཨཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ བྱཱཀཱསི.

སཧཏྠཱཏི སཧཏྠེན. སནྟཔྤེསཱིཏི ཡཱཝདིཙྪཀཾ དེནྟོ སུཊྛུ ཏཔྤེསི. སམྤཝཱརེསཱིཏི ‘‘ཨལཾ ཨལ’’ནྟི ཧཏྠསཉྙཱཡ ཙེཝ ཝཱཙཱཡ ཙ པཊིཀྑིཔཱཔེསི. ཨོནཱིཏཔཏྟཔཱཎིནོཏི པཱཎིཏོ ཨཔནཱིཏཔཏྟཱ དྷོཝིཏྭཱ ཐཝིཀཱཡ ཨོསཱཔེཏྭཱ ཨཾསེ ལགྒིཏཔཏྟཱཏི ཨཏྠོ.

༣. དུཏིཡཨིསིདཏྟསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༤༥. ཏཏིཡེ ཨཝནྟིཡཱཏི དཀྑིཎཱཔཐེ ཨཝནྟིརཊྛེ. ཀལྱཱཎཾ ཝུཙྩཏཱིཏི ‘‘ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི པཊིཛགྒིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཙནཾ ནིདྡོསཾ ཨནཝཛྫཾ ཝུཙྩཏི ཏཡཱ ཨུཔཱསཀཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡེན ཝདཏི.

༤. མཧཀཔཱཊིཧཱརིཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༤༦. ཙཏུཏྠེ སེསཀཾ ཝིསྶཛྫེཐཱཏི ཏསྶ ཀིར ཐེརེཧི སདྡྷིཾཡེཝ ཀཾསཐཱལཾ པམཛྫིཏྭཱ པཱཡཱསཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨདཾསུ. སོ བྷུཏྟཔཱཡཱསོ ཐེརེཧིཡེཝ སདྡྷིཾ གནྟུཀཱམོ ཙིནྟེསི ‘‘གྷརེ ཏཱཝ ཨུཔཱསིཀཱ སེསཀཾ ཝིཙཱརེཏི, ཨིདྷ པནིམེ དཱསཀམྨཀཱརཱ མཡཱ ཨཝུཏྟཱ ན ཝིཙཱརེསྶནྟི, ཨེཝཱཡཾ པཎཱིཏཔཱཡཱསོ ནསྶིསྶཏཱི’’ཏི ཏེསཾ ཨནུཛཱནནྟོ ཨེཝམཱཧ. ཀུཐིཏནྟི ཀུདྷིཏཾ, ཧེཊྛཱ སནྟཏྟཱཡ ཝཱལིཀཱཡ ཨུཔརི ཨཱཏཔེན ཙ ཨཏིཏིཁིཎནྟི ཨཏྠོ. ཨིདཾ པན ཏེཔིཊཀེ བུདྡྷཝཙནེ ཨསམྦྷིནྣཔདཾ. པཝེལིཡམཱནེནཱཏི པཊིལིཡམཱནེན སཱདྷུ ཁྭསྶ བྷནྟེཏི ‘‘ཕཱསུཝིཧཱརཾ ཀརིསྶཱམི ནེས’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ཨེཝམཱཧ.

ཨིདྡྷཱབྷིསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརཱིཏི ཨདྷིཊྛཱནིདྡྷིཾ ཨཀཱསི. ཨེཏྠ ཙ ‘‘མནྡམནྡོ སཱིཏཀཝཱཏོ ཝཱཡཏུ, ཨབྦྷམཎྜཔཾ ཀཏྭཱ དེཝོ ཨེཀམེཀཾ ཕུསཱཡཏཱུ’’ཏི ཨེཝཾ ནཱནཱཔརིཀམྨཾ – ‘‘སཝཱཏོ དེཝོ ཝསྶཏཱུ’’ཏི ཨེཝཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ ཨེཀཏོཔི ཧོཏི. ‘‘སཝཱཏོ དེཝོ ཝསྶཏཱུཏི ཨེཀཏོཔརིཀམྨཾ, མནྡམནྡོ སཱིཏཀཝཱཏོ ཝཱཡཏུ, ཨབྦྷམཎྜཔཾ ཀཏྭཱ དེཝོ ཨེཀམེཀཾ ཕུསཱཡཏཱུ’’ཏི ཨེཝཾ ནཱནཱཨདྷིཊྛཱནཾ ཧོཏི. ཝུཏྟནཡེནེཝ ནཱནཱཔརིཀམྨཾ ནཱནཱདྷིཊྛཱནཾ, ཨེཀཏོ པརིཀམྨཾ ཨེཀཏོ ཨདྷིཊྛཱནམྤི ཧོཏིཡེཝ. ཡཐཱ ཏཐཱ ཀརོནྟསྶ པན པཱདཀཛ྄ཛྷཱནཏོ ཝུཊྛཱཡ ཀཏཔརིཀམྨསྶ པརིཀམྨཱནནྟརེན མཧགྒཏཨདྷིཊྛཱནཙིཏྟེནེཝ ཏཾ ཨིཛ྄ཛྷཏི. ཨོཀཱསེསཱིཏི ཝིཔྤཀིརི.

༥. པཋམཀཱམབྷཱུསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༤༧. པཉྩམེ ནེལངྒོཏི ནིདྡོསོ. སེཏཔཙྪཱདོཏི སེཏཔཊིཙྪཱདནོ. ཨནཱིགྷནྟི ནིདྡུཀྑཾ. མུཧུཏྟཾ ཏུཎྷཱི ཧུཏྭཱཏི ཏསྶ ཨཏྠཔེཀྑནཏྠཾ ཏཱིཎི པིཊཀཱནི ཀཎྞེ ཀུཎྜལཾ ཝིཡ སཉྩཱལེནྟོ ‘‘ཨཡཾ ཨིམསྶ ཨཏྠོ, ཨཡཾ ཨིམསྶ ཨཏྠོ’’ཏི ཨུཔཔརིཀྑཎཏྠཾ མུཧུཏྟཾ ཏུཎྷཱི ཧུཏྭཱ. ཝིམུཏྟིཡཱཏི ཨརཧཏྟཕལཝིམུཏྟིཡཱ. ཨིམཾ པན པཉྷཾ ཀཐེནྟོ ཨུཔཱསཀོ དུཀྐརཾ ཨཀཱསི. སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཧི ‘‘པསྶཐ ནོ ཏུམྷེ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱགཙྪནྟཾ ཨོདཱཏཀཾ ཏནུཀཾ ཏུངྒནཱསིཀ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༢.༢༤༥) ཨཏྟནོ དིཊྛེན ཀཐེསི. ཨཡཾ པན ནཡགྒཱཧེན ‘‘ཨརཧཏོ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟི ཨཱཧ.

༦. དུཏིཡཀཱམབྷཱུསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༤༨. ཚཊྛེ ཀཏི ནུ ཁོ བྷནྟེ སངྑཱརཱཏི ཨཡཾ ཀིར, གཧཔཏི, ནིརོདྷཾ ཝལཉྫེཏི, ཏསྨཱ ‘‘ནིརོདྷཔཱདཀེ སངྑཱརེ པུཙྪིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨེཝམཱཧ. ཐེརོཔིསྶ ཨདྷིཔྤཱཡཾ ཉཏྭཱ པུཉྙཱབྷིསངྑཱརཱདཱིསུ ཨནེཀེསུ སངྑཱརེསུ ཝིཛྫམཱནེསུཔི ཀཱཡསངྑཱརཱདཡོཝ ཨཱཙིཀྑནྟོ ཏཡོ ཁོ གཧཔཏཱིཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷཏྟཱ ཀཱཡེན སངྑརཱིཡཏི ནིབྦཏྟཱིཡཏཱིཏི ཀཱཡསངྑཱརོ. ཝཱཙཱཡ སངྑརོཏི ནིབྦཏྟེཏཱིཏི ཝཙཱིསངྑཱརོ. ཙིཏྟཔྤཊིབདྡྷཏྟཱ ཙིཏྟེན སངྑརཱིཡཏི ནིབྦཏྟཱིཡཏཱིཏི ཙིཏྟསངྑཱརོ.

ཀཏམོ པན བྷནྟེཏི ཨིདྷ ཀིཾ པུཙྪཏི? ‘‘ཨིམེ སངྑཱརཱ ཨཉྙམཉྙཾ མིསྶཱ ཨཱལུལི༹ཏཱ ཨཝིབྷཱུཏཱ དུདྡཱིཔནཱ. ཏཐཱ ཧི ཀཱཡདྭཱརེ ཨཱདཱནགྒཧཎམུཉྩནཙོཔནཱནི པཱཔེཏྭཱ ཨུཔྤནྣཱ ཨཊྛ ཀཱམཱཝཙརཀུསལཙེཏནཱ དྭཱདས ཨཀུསལཙེཏནཱཏི ཨེཝཾ ཀུསལཱཀུསལཱ ཝཱིསཏི ཙེཏནཱཔི, ཨསྶཱསཔསྶཱསཱཔི ཀཱཡསངྑཱརོཏྭེཝ ཝུཙྩནྟི. ཝཙཱིདྭཱརེ ཧནུསཉྩོཔནཾ ཝཙཱིབྷེདཾ པཱཔེཏྭཱ ཨུཔྤནྣཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱཝ ཝཱིསཏི ཙེཏནཱཔི ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱཔི ཝཙཱིསངྑཱརོཏྭེཝ ཝུཙྩནྟི. ཀཱཡཝཙཱིདྭཱརེསུ ཙོཔནཾ ཨཔཏྭཱ རཧོ ནིསིནྣསྶ ཙིནྟཡཏོ ཨུཔྤནྣཱ ཀུསལཱཀུསལཱ ཨེཀཱུནཏིཾསཙེཏནཱཔི, སཉྙཱ ཙ ཝེདནཱ ཙཱཏི ཨིམེ དྭེ དྷམྨཱཔི ཙིཏྟསངྑཱརོཏྭེཝ ཝུཙྩནྟི. ཨེཝཾ ཨིམེ སངྑཱརཱ ཨཉྙམཉྙཾ མིསྶཱ ཨཱལུལི༹ཏཱ ཨཝིབྷཱུཏཱ དུདྡཱིཔནཱ, ཏེ པཱཀཊེ ཝིབྷཱུཏེ ཀཏྭཱ ཀཐཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི པུཙྪི.

ཀསྨཱ པན བྷནྟེཏི ཨིདྷ ཀཱཡསངྑཱརཱདིནཱམསྶ པདཏྠཾ པུཙྪཏི. ཏསྶ ཝིསྶཛྫནེ ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷཱཏི ཀཱཡནིསྶིཏཱ. ཀཱཡེ སཏི ཧོནྟི, ཨསཏི ན ཧོནྟི. ཙིཏྟཔྤཊིབདྡྷཱཏི ཙིཏྟནིསྶིཏཱ. ཙིཏྟེ སཏི ཧོནྟི, ཨསཏི ན ཧོནྟི.

ཨིདཱནི ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཨེས སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷཾ ཝལཉྫེཏི, ནོ ཝལཉྫེཏི, ཙིཎྞཝསཱི ཝཱ ཏཏྠ ནོ ཙིཎྞཝསཱི’’ཏི ཛཱནནཏྠཾ པུཙྪནྟོ ཀཐཾ པན བྷནྟེ སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷསམཱཔཏྟི ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ. ཏསྶ ཝིསྶཛྫནེ སམཱཔཛྫིསྶནྟི ཝཱ སམཱཔཛྫཱམཱིཏི ཝཱ པདདྭཡེན ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནསམཱཔཏྟིཀཱལོ ཀཐིཏོ. སམཱཔནྣོཏི པདེན ཨནྟོནིརོདྷོ. ཏཐཱ པུརིམེཧི དྭཱིཧི པདེཧི སཙིཏྟཀཀཱལོ ཀཐིཏོ, པཙྪིམེན ཨཙིཏྟཀཀཱལོ.

པུབྦེཝ ཏཐཱ ཙིཏྟཾ བྷཱཝིཏཾ ཧོཏཱིཏི ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཏོ པུབྦེ ཨདྡྷཱནཔརིཙྪེདཀཱལེཡེཝ ‘‘ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ ཨཙིཏྟཀོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཨདྡྷཱནཔརིཙྪེདཾ ཙིཏྟཾ བྷཱཝིཏཾ ཧོཏི. ཡཾ ཏཾ ཏཐཏྟཱཡ ཨུཔནེཏཱིཏི ཡཾ པན ཨེཝཾ བྷཱཝིཏཾ ཙིཏྟཾ, ཏཾ པུགྒལཾ ཏཐཏྟཱཡ ཨཙིཏྟཀབྷཱཝཱཡ ཨུཔནེཏི. ཝཙཱིསངྑཱརོ པཋམཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱིཏི སེསསངྑཱརེཧི པཋམཾ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེཡེཝ ནིརུཛ྄ཛྷཏི. ཏཏོ ཀཱཡསངྑཱརོཏི ཏཏོ པརཾ ཀཱཡསངྑཱརོ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནེ ནིརུཛ྄ཛྷཏི. ཏཏོ ཙིཏྟསངྑཱརོཏི ཏཏོ པརཾ ཙིཏྟསངྑཱརོ ཨནྟོནིརོདྷེ ནིརུཛ྄ཛྷཏི. ཨཱཡཱུཏི རཱུཔཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ. ཝིཔརིབྷིནྣཱནཱིཏི ཨུཔཧཏཱནི ཝིནཊྛཱནི.

ཏཏྠ ཀེཙི ‘‘ནིརོདྷསམཱཔནྣསྶ ‘ཙིཏྟསངྑཱརོ ཙ ནིརུདྡྷོ’ཏི ཝཙནཏོ ཙིཏྟཾ ཨནིརུདྡྷཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ སཙིཏྟཀཱཔི ཨཡཾ སམཱཔཏྟཱི’’ཏི ཝདནྟི. ཏེ ཝཏྟབྦཱ – ‘‘ཝཙཱིསངྑཱརོཔིསྶ ནིརུདྡྷོ’’ཏི ཝཙནཏོ ཝཱཙཱ ཨནིརུདྡྷཱ ཧོཏི, ཏསྨཱ ནིརོདྷསམཱཔནྣེན དྷམྨམྤི ཀཐེནྟེན སཛ྄ཛྷཱཡམྤི ཀརོནྟེན ནིསཱིདིཏབྦཾ སིཡཱ. ཡོ ཙཱཡཾ མཏོ ཀཱལངྐཏོ, ཏསྶཱཔི ཙིཏྟསངྑཱརོ ནིརུདྡྷོཏི ཝཙནཏོ ཙིཏྟཾ ཨནིརུདྡྷཾ བྷཝེཡྻ, ཏསྨཱ ཀཱལངྐཏེ མཱཏཱཔིཏརོ ཝཱ ཨརཧནྟེ ཝཱ ཛྷཱཔེནྟེན ཨཱནནྟརིཡཀམྨཾ ཀཏཾ བྷཝེཡྻ. ཨིཏི བྱཉྫནེ ཨབྷིནིཝེསཾ ཨཀཏྭཱ ཨཱཙརིཡཱནཾ ནཡེ ཋཏྭཱ ཨཏྠོ ཨུཔཔརིཀྑིཏབྦོ. ཨཏྠོ ཧི པཊིསརཎཾ, ན བྱཉྫནཾ.

ཨིནྡྲིཡཱནི ཝིཔྤསནྣཱནཱིཏི ཀིརིཡམཡཔཝཏྟསྨིཉྷི ཝཏྟམཱནེ བཧིདྡྷཱརམྨཎེསུ པསཱདེ གྷཊྚེནྟེསུ ཨིནྡྲིཡཱནི ཀིལམནྟི, ཨུཔཧཏཱནི མཀྑིཏྟཱནི ཝིཡ ཧོནྟི ཝཱཏཱདཱིཧི ཨུཊྛིཏརཛེན ཙཏུམཧཱཔཐེ ཋཔིཏཨཱདཱསོ ཝིཡ. ཡཐཱ པན ཐཝིཀཱཡ པཀྑིཔིཏྭཱ མཉྫཱུསཱདཱིསུ ཋཔིཏོ ཨཱདཱསོ ཨནྟོཡེཝ ཝིརོཙཏི, ཨེཝཾ ནིརོདྷསམཱཔནྣསྶ བྷིཀྑུནོ ཨནྟོནིརོདྷེ པཉྩ པསཱདཱ ཨཏིཝིཡ ཝིརོཙནྟི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨིནྡྲིཡཱནི ཝིཔྤསནྣཱནཱི’’ཏི.

ཝུཊྛཧིསྶནྟི ཝཱ ཝུཊྛཧཱམཱིཏི ཝཱ པདདྭཡེན ཨནྟོནིརོདྷཀཱལོ ཀཐིཏོ, ཝུཊྛིཏོཏི པདེན ཕལསམཱཔཏྟིཀཱལོ. ཏཐཱ པུརིམེཧི དྭཱིཧི པདེཧི ཨཙིཏྟཀཀཱལོ ཀཐིཏོ, པཙྪིམེན སཙིཏྟཀཀཱལོ. པུབྦེཝ ཏཐཱ ཙིཏྟཾ བྷཱཝིཏཾ ཧོཏཱིཏི ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཏོ པུབྦེ ཨདྡྷཱནཔརིཙྪེདཀཱལེཡེཝ ‘‘ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ ཨཙིཏྟཀོ ཧུཏྭཱ ཏཏོ པརཾ སཙིཏྟཀོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཨདྡྷཱནཔརིཙྪེདཾ ཙིཏྟཾ བྷཱཝིཏཾ ཧོཏི. ཡཾ ཏཾ ཏཐཏྟཱཡ ཨུཔནེཏཱིཏི ཡཾ ཨེཝཾ བྷཱཝིཏཾ ཙིཏྟཾ, ཏཾ པུགྒལཾ ཏཐཏྟཱཡ སཙིཏྟཀབྷཱཝཱཡ ཨུཔནེཏི. ཨིཏི ཧེཊྛཱ ནིརོདྷསམཱཔཛྫནྣཀཱལོ གཧིཏོ, ཨིདྷ ནིརོདྷཏོ ཝུཊྛཱནཀཱལོ.

ཨིདཱནི ནིརོདྷཀཐཾ ཀཐེཏུཾ ཀཱལོཏི ནིརོདྷཀཐཱ ཀཐེཏབྦཱ སིཡཱ. སཱ པནེསཱ ‘‘དྭཱིཧི བལེཧི སམནྣཱགཏཏྟཱ ཏཡོ ཙ སངྑཱརཱནཾ པཊིཔསྶདྡྷིཡཱ སོལ༹སཧི ཉཱཎཙརིཡཱཧི ནཝཧི སམཱདྷིཙརིཡཱཧི ཝསཱིབྷཱཝཏཱཔཉྙཱ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཡཾ ཉཱཎ’’ནྟི མཱཏིཀཾ ཋཔེཏྭཱ སབྦཱཀཱརེན ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཀཐིཏཱ, ཏསྨཱ ཏཏྠ ཀཐིཏནཡེནེཝ གཧེཏབྦཱ. ཀོ པནཱཡཾ ནིརོདྷོ ནཱམ? ཙཏུནྣཾ ཁནྡྷཱནཾ པཊིསངྑཱ ཨཔྤཝཏྟི. ཨཐ ཀིམཏྠམེཏཾ སམཱཔཛྫནྟཱིཏི? སངྑཱརཱནཾ པཝཏྟེ ཨུཀྐཎྛིཏཱ སཏྟཱཧཾ ཨཙིཏྟཀཱ ཧུཏྭཱ སུཁཾ ཝིཧརིསྶཱམ, དིཊྛདྷམྨནིབྦཱནཾ ནཱམེཏཾ ཡདིདཾ ནིརོདྷོཏི ཨེཏདཏྠཾ སམཱཔཛྫནྟི.

ཙིཏྟསངྑཱརོ པཋམཾ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ནིརོདྷཱ ཝུཊྛཧནྟསྶ ཧི ཕལསམཱཔཏྟིཙིཏྟཾ པཋམཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏཾསམྤཡུཏྟཾ སཉྙཉྩ ཝེདནཉྩ སནྡྷཱཡ ‘‘ཙིཏྟསངྑཱརོ པཋམཾ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏོ ཀཱཡསངྑཱརོཏི ཏཏོ པརཾ བྷཝངྒསམཡེ ཀཱཡསངྑཱརོ ཨུཔྤཛྫཏི.

ཀིཾ པན ཕལསམཱཔཏྟི ཨསྶཱསཔསྶཱསེ ན སམུཊྛཱཔེཏཱིཏི? སམུཊྛཱཔེཏི. ཨིམསྶ པན ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནིཀཱ ཕལསམཱཔཏྟི, སཱ ན སམུཊྛཱཔེཏི. ཀིཾ ཝཱ ཨེཏེན? ཕལསམཱཔཏྟི པཋམཛ྄ཛྷཱནིཀཱ ཝཱ ཧོཏུ དུཏིཡཏཏིཡཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནིཀཱ ཝཱ, སནྟསམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛིཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ ཨབྦོཧཱརིཀཱ ཧོནྟི, ཏེསཾ ཨབྦོཧཱརིཀབྷཱཝོ སཉྫཱིཝཏྠེརཝཏྠུནཱ ཝེདིཏབྦོ. སཉྫཱིཝཏྠེརསྶ ཧི སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ ཀིཾསུཀཔུཔྥསདིསེ ཝཱིཏཙྩིཏངྒཱརེ མདྡམཱནསྶ གཙྪཏོ ཙཱིཝརེ ཨཾསུམཏྟམྤི ན ཛྷཱཡི, ཨུསྨཱཀཱརམཏྟམྤི ནཱཧོསི. སམཱཔཏྟིབལཾ ནཱམེཏནྟི ཝདནྟི. ཨེཝམེཝ སནྟཱཡ ཕལསམཱཔཏྟིཡཱ ཝུཊྛིཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ ཨབྦོཧཱརིཀཱ ཧོནྟཱིཏི བྷཝངྒསམཡེནེཝེཏཾ ཀཐིཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཏཏོ ཝཙཱིསངྑཱརོཏི ཏཏོ པརཾ ཀིརིཡམཡཔཝཏྟཝལཉྫནཀཱལེ ཝཙཱིསངྑཱརོ ཨུཔྤཛྫཏི. ཀིཾ བྷཝངྒཾ ཝིཏཀྐཝིཙཱརེ ན སམུཊྛཱཔེཏཱིཏི? སམུཊྛཱཔེཏི. ཏཾསམུཊྛཱནཱ པན ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱ ཝཱཙཾ ཨབྷིསངྑཱཏུཾ ན སཀྐོནྟཱིཏི ཀིརིཡམཡཔཝཏྟཝལཉྫནཀཱལེནེཝེཏཾ ཀཐིཏཾ.

སུཉྙཏོ ཕསྶོཏིཨཱདཡོ སགུཎེནཱཔི ཨཱརམྨཎེནཱཔི ཀཐེཏབྦཱ. སགུཎེན ཏཱཝ སུཉྙཏཱ ནཱམ ཕལསམཱཔཏྟི, ཏཱཡ སཧཛཱཏཕསྶཾ སནྡྷཱཡ ‘‘སུཉྙཏོ ཕསྶོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨནིམིཏྟཔྤཎིཧིཏེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཱརམྨཎེན པན ནིབྦཱནཾ རཱགཱདཱིཧི སུཉྙཏྟཱ སུཉྙཏཱ ནཱམ, རཱགནིམིཏྟཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝཱ ཨནིམིཏྟཾ, རཱགདོསམོཧཔྤཎིདྷཱིནཾ ཨབྷཱཝཱ ཨཔྤཎིཧིཏཾ, སུཉྙཏཾ ནིབྦཱནཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ ཨུཔྤནྣཕལསམཱཔཏྟིསམྥསྶོ སུཉྙཏོ ནཱམ. ཨནིམིཏྟཔྤཎིཧིཏེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨཔརཱ ཨཱགམནིཡཀཐཱ ནཱམ ཧོཏི. སུཉྙཏཨནིམིཏྟཨཔྤཎིཧིཏཱཏི ཧི ཝིཔསྶནཱཔི ཝུཙྩཏི. ཏཏྠ ཡོ བྷིཀྑུ སངྑཱརེ ཨནིཙྩཏོ པརིགྒཧེཏྭཱ ཨནིཙྩཏོ དིསྭཱ ཨནིཙྩཏོ ཝུཊྛཱཏི, ཏསྶ ཝུཊྛཱནགཱམིནིཝིཔསྶནཱ ཨནིམིཏྟཱ ནཱམ ཧོཏི. ཡོ དུཀྑཏོ པརིགྒཧེཏྭཱ དུཀྑཏོ དིསྭཱ དུཀྑཏོ ཝུཊྛཱཏི, ཏསྶ ཨཔྤཎིཧིཏཱ ནཱམ. ཡོ ཨནཏྟཏོ པརིགྒཧེཏྭཱ ཨནཏྟཏོ དིསྭཱ ཨནཏྟཏོ ཝུཊྛཱཏི, ཏསྶ སུཉྙཏཱ ནཱམ. ཏཏྠ ཨནིམིཏྟཝིཔསྶནཱཡ མགྒོ ཨནིམིཏྟོ ནཱམ, ཨནིམིཏྟམགྒསྶ ཕལཾ ཨནིམིཏྟཾ ནཱམ, ཨནིམིཏྟཕལསམཱཔཏྟིསཧཛཱཏེ ཕསྶེ ཕུསནྟེ ‘‘ཨནིམིཏྟོ ཕསྶོ ཕུསཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཔྤཎིཧིཏསུཉྙཏེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཱགམནིཡེན ཀཐིཏེ པན སུཉྙཏོ ཝཱ ཕསྶོ ཨནིམིཏྟོ ཝཱ ཕསྶོ ཨཔྤཎིཧིཏོ ཝཱ ཕསྶོཏི ཝིཀཔྤོ ཨཱཔཛྫེཡྻ, ཏསྨཱ སགུཎེན ཙེཝ ཨཱརམྨཎེན ཙ ཀཐེཏབྦཾ. ཨེཝཉྷི ཏཡོ ཕསྶཱ ཕུསནྟཱིཏི སམེཏི.

ཝིཝེཀནིནྣནྟིཨཱདཱིསུ ནིབྦཱནཾ ཝིཝེཀོ ནཱམ. ཏསྨིཾ ཝིཝེཀེ ནིནྣཾ ཨོནཏནྟི ཝིཝེཀནིནྣཾ. ཝིཝེཀཔོཎནྟི ཨཉྙཏོ ཨགནྟྭཱ ཡེན ཝིཝེཀོ, ཏེན ཝངྐཾ ཝིཡ ཧུཏྭཱ ཋིཏནྟི ཝིཝེཀཔོཎཾ. ཡེན ཝིཝེཀོ, ཏེན པཏམཱནཾ ཝིཡ ཋིཏནྟི ཝིཝེཀཔབྦྷཱརཾ.

༧. གོདཏྟསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༤༩. སཏྟམེ ནཱནཏྠཱ ཙེཝ ནཱནཱབྱཉྫནཱ ཙཱཏི བྱཉྫནམྤི ནེསཾ ནཱནཾ, ཨཏྠོཔི. ཏཏྠ བྱཉྫནསྶ ནཱནཏཱ པཱཀཊཱ. ཨཏྠོ པན ཨཔྤམཱཎཱ ཙེཏོཝིམུཏྟི བྷཱུམནྟརཏོ མཧགྒཏཱ ཧོཏི རཱུཔཱཝཙརཱ, ཨཱརམྨཎཏོ སཏྟཔཎྞཏྟིཨཱརམྨཎཱ. ཨཱཀིཉྩཉྙཱ བྷཱུམནྟརཏོ མཧགྒཏཱ ཨརཱུཔཱཝཙརཱ, ཨཱརམྨཎཏོ ནཝཏྟབྦཱརམྨཎཱ. སུཉྙཏཱ བྷཱུམནྟརཏོ ཀཱམཱཝཙརཱ, ཨཱརམྨཎཏོ སངྑཱརཱརམྨཎཱ. ཝིཔསྶནཱ ཧི ཨེཏྠ སུཉྙཏཱཏི ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཨནིམིཏྟཱ བྷཱུམནྟརཏོ ལོཀུཏྟརཱ, ཨཱརམྨཎཏོ ནིབྦཱནཱརམྨཎཱ.

རཱགོ ཁོ བྷནྟེ པམཱཎཀརཎོཏིཨཱདཱིསུ ཡཐཱ པབྦཏཔཱདེ པཱུཏིཔཎྞཀསཊཨུདཀཾ ནཱམ ཧོཏི ཀཱལ༹ཝཎྞཾ, ཨོལོཀེནྟཱནཾ བྱཱམསཏགམྦྷཱིརཾ ཝིཡ ཁཱཡཏི, ཡཊྛིཾ ཝཱ རཛྫུཾ ཝཱ གཧེཏྭཱ མིནནྟསྶ པིཊྛིཔཱདོཏྠརཎམཏྟམྤི ན ཧོཏི; ཨེཝམེཝ ཡཱཝ རཱགཱདཡོ ནུཔྤཛྫནྟི, ཏཱཝ པུགྒལཾ སཉྫཱནིཏུཾ ན སཀྐཱ ཧོཏི, སོཏཱཔནྣོ ཝིཡ སཀདཱགཱམཱི ཝིཡ ཨནཱགཱམཱི ཝིཡ ཙ ཁཱཡཏི. ཡདཱ པནསྶ རཱགཱདཡོ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཏདཱ རཏྟོ དུཊྛོ མཱུལ༹ྷོཏི པཉྙཱཡཏི. ཨིཏི ཏེ ‘‘ཨེཏྟཀོ ཨཡ’’ནྟི པུགྒལསྶ པམཱཎཾ དསྶེནྟཱཝ ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི པམཱཎཀརཎཱ ནཱམ ཝུཏྟཱ.

ཡཱཝཏཱ ཁོ བྷནྟེ ཨཔྤམཱཎཱ ཙེཏོཝིམུཏྟིཡོཏི ཡཏྟཀཱ ཨཔྤམཱཎཱ ཙེཏོཝིམུཏྟིཡོ. ཀིཏྟཀཱ པན ཏཱ? ཙཏྟཱརོ བྲཧྨཝིཧཱརཱ, ཙཏྟཱརོ མགྒཱ, ཙཏྟཱརི ཕལཱནཱིཏི དྭཱདས. ཏཏྲ བྲཧྨཝིཧཱརཱ ཕརཎཨཔྤམཱཎཏཱཡ ཨཔྤམཱཎཱ, སེསཱ པམཱཎཀཱརཀཱནཾ ཀིལེསཱནཾ ཨབྷཱཝེན ནིབྦཱནམྤི ཨཔྤམཱཎམེཝ, ཙེཏོཝིམུཏྟི པན ན ཧོཏི, ཏསྨཱ ན གཧིཏཾ. ཨཀུཔྤཱཏི ཨརཧཏྟཕལཙེཏོཝིམུཏྟི. སཱ ཧི ཏཱསཾ སབྦཛེཊྛིཀཱ, ཏསྨཱ ‘‘ཨགྒམཀྑཱཡཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཱ. རཱགོ ཁོ བྷནྟེ ཀིཉྩནནྟི རཱགོ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ པུགྒལཾ ཀིཉྩཏི མདྡཏི པལིབུནྡྷཏི, ཏསྨཱ ཀིཉྩནནྟི ཝུཏྟོ. མནུསྶཱ ཀིར གོཎེཧི ཁལཾ མདྡཱཔེནྟཱ ‘‘ཀིཉྩེཧི ཀཔིལ ཀིཉྩེཧི ཀཱལ༹ཀཱ’’ཏི ཝདནྟི. ཨེཝཾ མདྡནཊྛོ ཀིཉྩནཊྛོཏི ཝེདིཏབྦོ. དོསམོཧེསུཔིཨེསེཝ ནཡོ.

ཨཱཀིཉྩཉྙཱ ཙེཏོཝིམུཏྟིཡོ ནཱམ ནཝ དྷམྨཱ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ མགྒཕལཱནི ཙ. ཏཏྠ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ ཀིཉྩནཾ ཨཱརམྨཎཾ ཨསྶ ནཏྠཱིཏི ཨཱཀིཉྩཉྙཾ. མགྒཕལཱནི ཀིཉྩནཱནཾ མདྡནཔལིབུནྡྷནཀིལེསཱནཾ ནཏྠིཏཱཡ ཨཱཀིཉྩཉྙཱནི, ནིབྦཱནམྤི ཨཱཀིཉྩཉྙཾ, ཙེཏོཝིམུཏྟི པན ན ཧོཏི, ཏསྨཱ ན གཧིཏཾ.

རཱགོ ཁོ བྷནྟེ ནིམིཏྟཀརཎོཏིཨཱདཱིསུ ཡཐཱ ནཱམ དྭིནྣཾ ཀུལཱནཾ སདིསཱ དྭེ ཝཙྪཀཱ ཧོནྟི. ཡཱཝ ཏེསཾ ལཀྑཎཾ ན ཀཏཾ ཧོཏི, ཏཱཝ ‘‘ཨཡཾ ཨསུཀཀུལསྶ ཝཙྪཀོ, ཨཡཾ ཨསུཀཀུལསྶཱ’’ཏི ན སཀྐཱ ཧོཏི ཛཱནིཏུཾ. ཡདཱ པན ཏེསཾ ཏིསཱུལཱདཱིསུ ཨཉྙཏརཾ ལཀྑཎཾ ཀཏཾ ཧོཏི, ཏདཱ སཀྐཱ ཧོཏི ཛཱནིཏུཾ. ཨེཝམེཝ ཡཱཝ པུགྒལསྶ རཱགོ ནུཔྤཛྫཏི, ཏཱཝ ན སཀྐཱ ཧོཏི ཛཱནིཏུཾ ‘‘ཨརིཡོ ཝཱ པུཐུཛྫནོ ཝཱ’’ཏི. རཱགོ པནསྶ ཨུཔྤཛྫམཱནོཝ ‘‘སརཱགོ ནཱམ ཨཡཾ པུགྒལོ’’ཏི སཉྫཱནནནིམིཏྟཾ ཀརོནྟོ ཝིཡ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏསྨཱ ནིམིཏྟཀརཎོཏི ཝུཏྟོ. དོསམོཧེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨནིམིཏྟཱ ཙེཏོཝིམུཏྟིཡོ ནཱམ ཏེརས དྷམྨཱ ཝིཔསྶནཱ, ཙཏྟཱརོ ཨཱརུཔྤཱ, ཙཏྟཱརོ མགྒཱ, ཙཏྟཱརི ཕལཱནི. ཏཏྠ ཝིཔསྶནཱ ནིཙྩནིམིཏྟཾ སུཁནིམིཏྟཾ ཨཏྟནིམིཏྟཾ ཨུགྒྷཱཊེཏཱིཏི ཨནིམིཏྟཱ ནཱམ. ཙཏྟཱརོ ཨཱརུཔྤཱ རཱུཔནིམིཏྟསྶ ཨབྷཱཝཱ ཨནིམིཏྟཱ ནཱམ. མགྒཕལཱནི ནིམིཏྟཀརཱནཾ ཀིལེསཱནཾ ཨབྷཱཝེན ཨནིམིཏྟཱནི, ནིབྦཱནམྤི ཨནིམིཏྟམེཝ, ཏཾ པན ཙེཏོཝིམུཏྟི ན ཧོཏི, ཏསྨཱ ན གཧིཏཾ. ཨཐ ཀསྨཱ སུཉྙཏཱ ཙེཏོཝིམུཏྟི ན གཧིཏཱཏི? སཱ ‘‘སུཉྙཱ རཱགེནཱ’’ཏིཨཱདིཝཙནཏོ སབྦཏྠ ཨནུཔཝིཊྛཱཝ, ཏསྨཱ ཝིསུཾ ན གཧིཏཱཏི.

ཨེཀཏྠཱཏི ཨཱརམྨཎཝསེན ཨེཀཏྠཱ ‘‘ཨཔྤམཱཎཾ ཨཱཀིཉྩཉྙཾ སུཉྙཏཾ ཨནིམིཏྟ’’ནྟི ཧི སབྦཱནེཏཱནི ནིབྦཱནསྶེཝ ནཱམཱནི. ཨིཏི ཨིམིནཱ པརིཡཱཡེན ཨེཀཏྠཱ. ཨཉྙསྨིཾ པན ཋཱནེ ཨཔྤམཱཎཱཔི ཧོཏི, ཨཉྙསྨིཾ ཨཱཀིཉྩཉྙཱ, ཨཉྙསྨིཾ སུཉྙཏཱ, ཨཉྙསྨིཾ ཨནིམིཏྟཱཏི ཨིམིནཱ པརིཡཱཡེན ནཱནཱབྱཉྫནཱཏི.

༨. ནིགཎྛནཱཊཔུཏྟསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༥༠. ཨཊྛམེ ཏེནུཔསངྐམཱིཏི སཡཾ ཨཱགཏཱགམོ ཝིཉྙཱཏསཱསནོ ཨནཱགཱམཱི ཨརིཡསཱཝཀོ སམཱནོ ཀསྨཱ ནགྒབྷོགྒཾ ནིསྶིརིཀཾ ནིགཎྛཾ ཨུཔསངྐམཱིཏི? ཨུཔཝཱདམོཙནཏྠཉྩེཝ ཝཱདཱརོཔནཏྠཉྩ. ནིགཎྛཱ ཀིར ‘‘སམཎསྶ གོཏམསྶ སཱཝཀཱ ཐདྡྷཁདིརཁཱཎུཀསདིསཱ, ཀེནཙི སདྡྷིཾ པཊིསནྠཱརམྤི ན ཀརོནྟཱི’’ཏི ཨུཔཝདནྟི, ཏསྶ ཨུཔཝཱདསྶ མོཙནཏྠཉྩ, ‘‘ཝཱདཉྩསྶ ཨཱརོཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཨུཔསངྐམི. ན ཁྭཱཧཾ ཨེཏྠ བྷནྟེ བྷགཝཏོ སདྡྷཱཡ གཙྪཱམཱིཏི ཡསྶ ཉཱཎེན ཨསཙྪིཀཏཾ ཧོཏི. སོ ‘‘ཨེཝཾ ཀིརེཏ’’ནྟི ཨཉྙསྶ སདྡྷཱཡ གཙྪེཡྻ, མཡཱ པན ཉཱཎེནེཏཾ སཙྪིཀཏཾ, ཏསྨཱ ནཱཧཾ ཨེཏྠ བྷགཝཏོ སདྡྷཱཡ གཙྪཱམཱིཏི དཱིཔེནྟོ ཨེཝམཱཧ.

ཨུལློཀེཏྭཱཏི ཀཱཡཾ ཨུནྣཱམེཏྭཱ ཀུཙྪིཾ ནཱིཧརིཏྭཱ གཱིཝཾ པགྒཡ྄ཧ སབྦཾ དིསཾ པེཀྑམཱནོ ཨུལློཀེཏྭཱ. བཱདྷེཏབྦཾ མཉྙེཡྻཱཏི ཡཐཱ ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ན ནིཀྑམཏི, ཨེཝཾ པཊིབཱཧིཏབྦཾ མཉྙེཡྻ བནྡྷིཏབྦཾ ཝཱ. སཧདྷམྨིཀཱཏི སཀཱརཎཱ. ཨཐ མཾ པཊིཧརེཡྻཱསི སདྡྷིཾ ནིགཎྛཔརིསཱཡཱཏི ཨེཏེསཾ ཨཏྠེ ཉཱཏེ ཨཐ མེ ནིགཎྛཔརིསཱཡ སདྡྷིཾ ཨབྷིགཙྪེཡྻཱསི, པཏཱིཧཱརསྶ མེ སནྟིཀཾ ཨཱགནྟྭཱ ཨཏྟནོ ཨཱགཏབྷཱཝཾ ཛཱནཱཔེཡྻཱསཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཀོ པཉྷོཏི ཨེཀོ པཉྷམགྒོ, ཨེཀཾ པཉྷགཝེསནནྟི ཨཏྠོ. ཨེཀོ ཨུདྡེསོཏི ཨེཀཾ ནཱམ ཀིནྟི? ཨཡཾ ཨེཀོ ཨུདྡེསོ. ཨེཀཾ ཝེཡྻཱཀརཎནྟི ‘‘སབྦེ སཏྟཱ ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཱ’’ཏི (ཁུ. པཱ. ༤.༡; ཨ. ནི. ༡༠.༢༧) ཨིདཾ ཨེཀཾ ཝེཡྻཱཀརཎཾ. ཨེཝཾ སབྦཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

༩. ཨཙེལཀསྶཔསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༥༡. ནཝམེ ཀཱིཝཙིརཾ པབྦཛིཏསྶཱཏི ཀཱིཝཙིརོ ཀཱལོ པབྦཛིཏསྶཱཏི ཨཏྠོ. ཨུཏྟརི མནུསྶདྷམྨཱཏི མནུསྶདྷམྨོ ནཱམ དསཀུསལཀམྨཔཐཱ, ཏཏོ མནུསྶདྷམྨཏོ ཨུཏྟརི. ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནཝིསེསོཏི ཨརིཡབྷཱཝཾ ཀཱཏུཾ སམཏྠཏཱཡ ཨལམརིཡོཏི སངྑཱཏོ ཉཱཎདསྶནཝིསེསོ. ནགྒེཡྻཱཏི ནགྒབྷཱཝཏོ. མུཎྜེཡྻཱཏི མུཎྜབྷཱཝཏོ. པཝཱལ༹ནིཔྥོཊནཱཡཱཏི པཱཝལ༹ནིཔྥོཊནཏོ, བྷཱུམིཡཾ ནིསཱིདནྟསྶ ཨཱནིསདཊྛཱནེ ལགྒཱནཾ པཾསུརཛཝཱལིཀཱནཾ ཕོཊནཏྠཾ གཧིཏམོརཔིཉྪམཏྟཏོཏི ཨཏྠོ.

༡༠. གིལཱནདསྶནསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༥༢. དསམེ ཨཱརཱམདེཝཏཱཏི པུཔྥཱརཱམཕལཱརཱམེསུ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ. ཝནདེཝཏཱཏི ཝནསཎྜེསུ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ. རུཀྑདེཝཏཱཏི མཏྟརཱཛཀཱལེ ཝེསྶཝཎོ ཙ དེཝཏཱཏི ཨེཝཾ ཏེསུ ཏེསུ རུཀྑེསུ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ. ཨོསདྷིཏིཎཝནཔྤཏཱིསཱུཏི ཧརཱིཏཀཱམལཀཱིཨཱདཱིསུ མུཉྫཔབྦཛཱདཱིསུ ཝནཛེཊྛརུཀྑེསུ ཙ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ. སཾགམྨཱཏི སནྣིཔཏིཏྭཱ. སམཱགམྨཱཏི ཏཏོ ཏཏོ སམཱགནྟྭཱ. པཎིདྷེཧཱིཏི པཏྠནཱཝསེན ཋཔེཧི. ཨིཛ྄ཛྷིསྶཏི སཱིལཝཏོ ཙེཏོཔཎིདྷཱིཏི སམིཛ྄ཛྷིསྶཏི སཱིལཝནྟསྶ ཙིཏྟཔཏྠནཱ. དྷམྨིཀོཏི དསཀུསལདྷམྨསམནྣཱགཏོ ཨགཏིགམནརཧིཏོ. དྷམྨརཱཛཱཏི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ, དྷམྨེན ཝཱ ལདྡྷརཛྫཏྟཱ དྷམྨརཱཛཱ. ཏསྨཱཏི ‘‘ཡསྨཱ ཏེན ཧི, ཨཡྻཔུཏྟ, ཨམྷེཔི ཨོཝདཱཧཱི’’ཏི ཝདཐ, ཏསྨཱ. ཨཔྤཊིཝིབྷཏྟནྟི ‘‘ཨིདཾ བྷིཀྑཱུནཾ དསྶཱམ, ཨིདཾ ཨཏྟནཱ བྷུཉྫིསྶཱམཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཝིབྷཏྟཾ བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ སཱདྷཱརཎམེཝ བྷཝིསྶཏཱིཏི.

ཙིཏྟསཾཡུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. གཱམཎིསཾཡུཏྟཾ

༡. ཙཎྜསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༥༣. གཱམཎིསཾཡུཏྟསྶ པཋམེ ཙཎྜོ གཱམཎཱིཏི དྷམྨསངྒཱཧཀཏྠེརེཧི ཙཎྜོཏི གཧིཏནཱམོ ཨེཀོ གཱམཎི. པཱཏུཀརོཏཱིཏི བྷཎྜནྟཾ པཊིབྷཎྜནྟོ ཨཀྐོསནྟཾ པཙྩཀྐོསནྟོ པཧརནྟཾ པཊིཔཧརནྟོ པཱཀཊཾ ཀརོཏཱིཏི དསྶེཏི. ན པཱཏུཀརོཏཱིཏི ཨཀྐུཊྛོཔི པཧཊོཔི ཀིཉྩི པཙྩནཱིཀཾ ཨཀརོནྟོཏི དསྶེཏི.

༢. ཏཱལཔུཊསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༥༤. དུཏིཡེ ཏཱལཔུཊོཏི ཨེཝཾནཱམཀོ. ཏསྶ ཀིར བནྡྷནཱ པམུཏྟཏཱལཔཀྐཝཎྞོ ཝིཡ མུཁཝཎྞོ ཝིཔྤསནྣོ ཨཧོསི, ཏེནསྶ ཏཱལཔུཊོཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སྭཱཡཾ ཨབྷིནཱིཧཱརསམྤནྣོ པཙྪིམབྷཝིཀཔུགྒལོ. ཡསྨཱ པན པཊིསནྡྷི ནཱམ ཨནིཡཏཱ ཨཱཀཱསེ ཁིཏྟདཎྜསདིསཱ, ཏསྨཱ ཨེས ནཊཀུལེ ནིབྦཏྟི. ཝུཌྜྷིཔྤཏྟོ པན ནཊསིཔྤེ ཨགྒོ ཧུཏྭཱ སཀལཛམྦུདཱིཔེ པཱཀཊོ ཛཱཏོ. ཏསྶ པཉྩ སཀཊསཏཱནི པཉྩ མཱཏུགཱམསཏཱནི པརིཝཱརོ, བྷརིཡཱཡཔིསྶ ཏཱཝཏཀཱཝཱཏི མཱཏུགཱམསཧསྶེན ཙེཝ སཀཊསཧསྶེན ཙ སདྡྷིཾ ཡཾ ཡཾ ནགརཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ པཝིསཏི, ཏཏྠསྶ པུརེཏརམེཝ སཏསཧསྶཾ དེནྟི. སམཛྫཝེསཾ གཎྷིཏྭཱ པན མཱཏུགཱམསཧསྶེན སདྡྷིཾ ཀཱིལ༹ཾ ཀརོནྟསྶ ཡཾ ཧཏྠཱུཔགཔཱདཱུཔགཱདིཨཱབྷརཎཛཱཏཾ ཁིཔནྟི, ཏསྶ པརིཡནྟོ ནཏྠི. སོ ཏཾདིཝསཾ མཱཏུགཱམསཧསྶཔརིཝཱརིཏོ རཱཛགཧེ ཀཱིལ༹ཾ ཀཏྭཱ པརིཔཀྐཉཱཎཏྟཱ སཔརིཝཱརོཝ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི.

སཙྩཱལིཀེནཱཏི སཙྩེན ཙ ཨལིཀེན ཙ. ཏིཊྛཏེཏནྟི ཏིཊྛཏུ ཨེཏཾ. རཛནཱིཡཱཏི རཱགཔྤཙྩཡཱ མུཁཏོ པཉྩཝཎྞསུཏྟནཱིཧརཎཝཱཏཝུཊྛིདསྶནཱདཡོ ཨཉྙེ ཙ ཀཱམསྶཱདསཾཡུཏྟཱཀཱརདསྶནཀཱ ཨབྷིནཡཱ. བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡཱཏི ཨདྷིཀཔྤམཱཎཏྟཱཡ. དོསནཱིཡཱཏི དོསཔྤཙྩཡཱ ཧཏྠཔཱདཙྪེདཱདིདསྶནཱཀཱརཱ. མོཧནཱིཡཱཏི མོཧཔྤཙྩཡཱ ཨུདཀཾ གཧེཏྭཱ ཏེལཀརཎཾ, ཏེལཾ གཧེཏྭཱ ཨུདཀཀརཎནྟི ཨེཝམཱདཡོ མཱཡཱཔབྷེདཱ.

པཧཱསོ ནཱམ ནིརཡོཏི ཝིསུཾ པཧཱསནཱམཀོ ནིརཡོ ནཱམ ནཏྠི, ཨཝཱིཙིསྶེཝ པན ཨེཀསྨིཾ ཀོཊྛཱསེ ནཙྩནྟཱ ཝིཡ གཱཡནྟཱ ཝིཡ ཙ ནཊཝེསཾ གཧེཏྭཱཝ པཙྩནྟི, ཏཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ. ནཱཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཏཾ རོདཱམཱིཏི ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཏཾ བྷགཝཏོ བྱཱཀརཎཾ ན རོདཱམཱིཏི ཨེཝཾ སཀམྨཀཝསེནེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ, ན ཨསྶུཝིམོཙནམཏྟེན. ‘‘མཏཾ ཝཱ ཨམྨརོདནྟཱི’’ཏིཨཱདཡོ ཙེཏྠ ཨཉྙེཔི ཝོཧཱརཱ ཝེདིཏབྦཱ.

༣-༥. ཡོདྷཱཛཱིཝསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༣༥༥-༣༥༧. ཏཏིཡེ ཡོདྷཱཛཱིཝོཏི ཡུདྡྷེན ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤནཀོ དྷམྨསངྒཱཧཀཏྠེརེཧི ཨེཝཾ གཧིཏནཱམོ. ཨུསྶཧཏི ཝཱཡམཏཱིཏི ཨུསྶཱཧཾ ཝཱཡཱམཾ ཀརོཏི. པརིཡཱཔཱདེནྟཱིཏི མརཎཾ པཊིཔཛྫཱཔེནྟི. དུཀྐཊནྟི དུཊྛུ ཀཏཾ. དུཔྤཎིཧིཏནྟི དུཊྛུ ཋཔིཏཾ. པརཛིཏོ ནཱམ ནིརཡོཏི ཨཡམྤི ན ཝིསུཾ ཨེཀོ ནིརཡོ, ཨཝཱིཙིསྶེཝ པན ཨེཀསྨིཾ ཀོཊྛཱསེ པཉྩཱཝུདྷསནྣདྡྷཱ ཕལཀཧཏྠཱ ཧཏྠིཨསྶརཐེ ཨཱརུཡ྄ཧ སངྒཱམེ ཡུཛ྄ཛྷནྟཱ ཝིཡ པཙྩནྟི, ཏཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཙཏུཏྠཔཉྩམེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

༦. ཨསིབནྡྷཀཔུཏྟསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༥༨. ཚཊྛེ པཙྪཱབྷཱུམཀཱཏི པཙྪཱབྷཱུམིཝཱསིནོ. ཀཱམཎྜལུཀཱཏི སཀམཎྜལུནོ. སེཝཱལམཱལིཀཱཏི པཱཏོཝ ཨུདཀཏོ སེཝཱལཉྩེཝ ཨུཔྤལཱདཱིནི ཙ གཧེཏྭཱ ཨུདཀསུདྡྷིཀབྷཱཝཛཱནནཏྠཱཡ མཱལཾ ཀཏྭཱ པིལ༹ནྡྷནཀཱ. ཨུདཀོརོཧཀཱཏི སཱཡཾཔཱཏཾ ཨུདཀཾ ཨོརོཧནཀཱ. ཨུཡྻཱཔེནྟཱིཏི ཨུཔརི ཡཱཔེནྟི. སཉྙཱཔེནྟཱིཏི སམྨཱ ཉཱཔེནྟི. སགྒཾ ནཱམ ཨོཀྐཱམེནྟཱིཏི པརིཝཱརེཏྭཱ ཋིཏཱ ‘‘གཙྪ, བྷོ, བྲཧྨལོཀཾ, གཙྪ, བྷོ, བྲཧྨལོཀ’’ནྟི ཝདནྟཱ སགྒཾ པཝེསེནྟི. ཨནུཔརིསཀྐེཡྻཱཏི ཨནུཔརིགཙྪེཡྻ. ཨུམྨུཛྫཱཏི ཨུམྨུཛྫ ཨུཊྛཧ. ཐལམུཔླཝཱཏི ཐལམབྷིརུཧ. ཏཏྲ ཡཱསྶཱཏི ཏཏྲ ཡཱ བྷཝེཡྻ. སཀྑརཱ ཝཱ ཀཋལཱ ཝཱཏི སཀྑརཱ ཙ ཀཋལཱ ཙ. སཱ ཨདྷོགཱམཱི ཨསྶཱཏི སཱ ཨདྷོ གཙྪེཡྻ, ཧེཊྛཱགཱམཱི བྷཝེཡྻ. ཨདྷོགཙྪཱཏི ཧེཊྛཱ གཙྪ.

༧. ཁེཏྟཱུཔམསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༥༩. སཏྟམེ ཛངྒལནྟི ཐདྡྷཾ ན མུདུ. ཨཱུསརནྟི སཉྫཱཏལོཎཾ. པཱཔབྷཱུམཱིཏི ལཱམཀབྷཱུམིབྷཱགཾ. མཾདཱིཔཱཏིཨཱདཱིསུ ཨཧཾ དཱིཔོ པཏིཊྛཱ ཨེཏེསནྟི མཾདཱིཔཱ. ཨཧཾ ལེཎོ ཨལླཱིཡནཊྛཱནཾ ཨེཏེསནྟི མཾལེཎཱ. ཨཧཾ ཏཱཎཾ རཀྑཱ ཨེཏེསནྟི མཾཏཱཎཱ. ཨཧཾ སརཎཾ བྷཡནཱསནཾ ཨེཏེསནྟི མཾསརཎཱ. ཝིཧརནྟཱིཏི མཾ ཨེཝཾ ཀཏྭཱ ཝིཧརནྟི.

གོབྷཏྟམྤཱིཏི དྷཉྙཕལསྶ ཨབྷཱཝེན ལཱཡིཏྭཱ ཀལཱཔཀལཱཔཾ བནྡྷིཏྭཱ ཋཔིཏཾ གིམྷཀཱལེ གུནྣམྤི ཁཱདནཾ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨུདཀམཎིཀོཏི ཀུཙྪིཡཾ མཎིཀམེཁལཱཡ ཨེཝཾ ལདྡྷནཱམོ བྷཱཛནཝིསེསོ. ཨཧཱརཱི ཨཔརིཧཱརཱིཏི ཨུདཀཾ ན ཧརཏི ན པརིཧརཏི, ན པརིཡཱདིཡཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིཏི ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ སཀྐཙྩདྷམྨདེསནཱཝ ཀཐིཏཱ. བུདྡྷཱནཉྷི ཨསཀྐཙྩདྷམྨདེསནཱ ནཱམ ནཏྠི. སཱིཧསམཱནཝུཏྟིནོ ཧི བུདྡྷཱ, ཡཐཱ སཱིཧོ པབྷིནྣཝརཝཱརཎསྶཔི སསབིལཱ༹རཱདཱིནམྤི གཧཎཏྠཱཡ ཨེཀསདིསམེཝ ཝེགཾ ཀརོཏི, ཨེཝཾ བུདྡྷཱཔི ཨེཀསྶ དེསེནྟཱཔི དྭིནྣཾ བཧཱུནཾ བྷིཀྑུཔརིསཱཡ བྷིཀྑུནིཨུཔཱསཀཨུཔཱསིཀཱཔརིསཱཡཔི ཏིཏྠིཡཱནམྤི དེསེནྟཱ སཀྐཙྩམེཝ དེསེནྟི. ཙཏསྶོ པན པརིསཱ སདྡཧིཏྭཱ ཨོཀཔྤེཏྭཱ སུཎནྟཱིཏི ཏཱསཾ དེསནཱ སཀྐཙྩདེསནཱ ནཱམ ཛཱཏཱ.

༨. སངྑདྷམསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༦༠. ཨཊྛམེ ཡཾབཧུལཾ ཡཾབཧུལནྟི ཨིམིནཱ ནིགཎྛོ ཨཏྟནཱཝ ཨཏྟནོ ཝཱདཾ བྷིནྡཏི. ཏསྨཱ བྷགཝཱ ཨེཝཾ སནྟེ ན ཀོཙི ཨཱཔཱཡིཀོཏིཨཱདིམཱཧ. པུརིམཱནི པན ཙཏྟཱརི པདཱནི དིཊྛིཡཱ པཙྩཡཱ ཧོནྟི. ཏསྨཱ ཏེསུཔི ཨཱདཱིནཝཾ དསྶེནྟོ ཨིདྷ, གཱམཎི, ཨེཀཙྩོ སཏྠཱ ཨེཝཾཝཱདཱི ཧོཏཱིཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཧམྤམྷཱིཏི ཨཧམྤི ཨམྷི.

མེཏྟཱསཧགཏེནཱཏིཨཱདཱིསུ ཡཾ ཝཏྟབྦཾ, ཏཾ སབྦཾ སདྡྷིཾ བྷཱཝནཱནཡེན ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝུཏྟམེཝ. སེཡྻཐཱཔི, གཱམཎི, བལཝཱ སངྑདྷམོཏིཨཱདི པན ཨིདྷ ཨཔུབྦཾ. ཏཏྠ བལཝཱཏི བལསམྤནྣོ. སངྑདྷམོཏི སངྑདྷམཀོ. ཨཔྤཀསིརེནཱཏི ཨཀིཙྪེན ཨདུཀྑེན. དུབྦལོ ཧི སངྑདྷམོ སངྑཾ དྷམནྟོཔི ན སཀྐོཏི ཙཏསྶོ དིསཱ སརེན ཝིཉྙཱཔེཏུཾ, ནཱསྶ སངྑསདྡོ སབྦཏོ ཕརཏི, བལཝཏོ པན ཝིཔྥཱརིཀོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ‘‘བལཝཱ’’ཏི ཨཱཧ.

མེཏྟཱཡ ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཱཏི ཨེཏྠ ‘‘མེཏྟཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ཨུཔཙཱརོཔི ཨཔྤནཱཔི ཝཊྚཏི, ‘‘ཙེཏོཝིམུཏྟཱི’’ཏི ཝུཏྟེ པན ཨཔྤནཱཝ ཝཊྚཏི. ཡཾ པམཱཎཀཏཾ ཀམྨནྟི པམཱཎཀཏཾ ཀམྨཾ ནཱམ ཀཱམཱཝཙརཾ ཝུཙྩཏི, ཨཔྤམཱཎཀཏཾ ཀམྨཾ ནཱམ རཱུཔཱཝཙརཾ. ཏཉྷི པམཱཎཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨོདྷིསཀཨནོདྷིསཀདིསཱཕརཎཝསེན ཝཌྜྷེཏྭཱ ཀཏཏྟཱ ཨཔྤམཱཎཀཏནྟི ཝུཙྩཏི.

ན ཏཾ ཏཏྲཱཝསིསྶཏི, ན ཏཾ ཏཏྲཱཝཏིཊྛཏཱིཏི ཏཾ ཀཱམཱཝཙརཀམྨཾ ཏསྨིཾ རཱུཔཱརཱུཔཱཝཙརཀམྨེ ན ཨོཧཱིཡཏི ན ཏིཊྛཏི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཏཾ ཀཱམཱཝཙརཀམྨཾ ཏསྶ རཱུཔཱརཱུཔཱཝཙརཀམྨསྶ ཨནྟརཱ ལགྒིཏུཾ ཝཱ ཋཱཏུཾ ཝཱ རཱུཔཱརཱུཔཱཝཙརཀམྨཾ ཕརིཏྭཱ པརིཡཱདིཡིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨོཀཱསཾ གཧེཏྭཱ པཏིཊྛཱཏུཾ ཝཱ ན སཀྐོཏི. ཨཐ ཁོ རཱུཔཱརཱུཔཱཝཙརཀམྨམེཝ ཀཱམཱཝཙརཾ མཧོགྷོ ཝིཡ པརིཏྟཾ ཨུདཀཾ ཕརིཏྭཱ པརིཡཱདིཡིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨོཀཱསཾ ཀཏྭཱ ཏིཊྛཏི, ཏསྶ ཝིཔཱཀཾ པཊིབཱཧིཏྭཱ སཡམེཝ བྲཧྨསཧབྱཏཾ ཨུཔནེཏཱིཏི. ཨིཏི ཨིདཾ སུཏྟཾ ཨཱདིམྷི ཀིལེསཝསེན ཝུཊྛཱཡ ཨཝསཱནེ བྲཧྨཝིཧཱརཝསེན གཧིཏཏྟཱ ཡཐཱནུསནྡྷིནཱཝ གཏཾ.

༩. ཀུལསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༦༡. ནཝམེ དུབྦྷིཀྑཱཏི དུལླབྷབྷིཀྑཱ. དྭཱིཧིཏིཀཱཏི ‘‘ཛཱིཝིསྶཱམ ནུ ཁོ ན ནུ ཁོ’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཨཱིཧིཏིཀཱ. ‘‘དུཧིཏིཀཱ’’ཏིཔི པཱཋོ. ཨཡམེཝ ཨཏྠོ. དུཀྑཱ ཨཱིཧིཏི ཨེཏྠ ན སཀྐཱ ཀོཙི པཡོགོ སུཁེན ཀཱཏུནྟི དུཧིཏིཀཱ. ཏཏྠ ཏཏྠ མཏམནུསྶཱནཾ ཝིཔྤཀིཎྞཱནི སེཏཱནི ཨཊྛིཀཱནི ཨེཏྠཱཏི སེཏཊྛིཀཱ. སལཱཀཱཝུཏྟཱཏི སལཱཀམཏྟཝུཏྟཱ, ཡཾ ཏཏྠ ཝུཏྟཾ ཝཱཔིཏཾ, ཏཾ སལཱཀམཏྟམེཝ ཨཧོསི, ཕལེ ན ཛནཡཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨུགྒིལིཏུནྟི དྭེ ཨནྟེ མོཙེཏྭཱ ཀཐེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨུགྒིལིཏུཾ བཧི ནཱིཧརིཏུཾ ན སཀྑཱིཏི. ཨོགིལིཏུནྟི པུཙྪཱཡ དོསཾ དིསྭཱ ཧཱརེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨོགིལིཏུཾ ཨནྟོ པཝེསེཏུཾ ན སཀྑཱིཏི.

ཨིཏོ སོ གཱམཎི ཨེཀནཝུཏིཀཔྤེཏི བྷགཝཱ ཀཐཡམཱནོཝ ཡཱཝ ནིཀྑནྟོ ནཱསིཀཝཱཏོ ན པུན པཝིསཏི, ཏཱཝཏཀེན ཀཱལེན ཨེཀནཝུཏིཀཔྤེ ཨནུསྶརི ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ ཀིཉྩི ཀུལེ པཀྐབྷིཀྑཱདཱནེན ཨུཔཧཏཔུབྦ’’ནྟི པརིཛཱནནཏྠཾ. ཨཐེཀམྤི ཨཔསྶནྟོ ‘‘ཨིཏོ སོ, གཱམཎཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨིདཱནི དཱནཱདཱིནཾ ཨཱནིསཾསཾ ཀཐེནྟོ ཨཐ ཁོ ཡཱནི ཏཱནི ཀུལཱནི ཨཌྜྷཱནཱིཏི དྷམྨདེསནཾ ཨཱརབྷི. ཏཏྠ དཱནསམྦྷཱུཏཱནཱིཏི དཱནེན སམྦྷཱུཏཱནི ནིབྦཏྟཱནི. སེསཔདདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཏྠ པན སཙྩཾ ནཱམ སཙྩཝཱདིཏཱ. སཱམཉྙཾ ནཱམ སེསསཱིལཾ. ཝིཀིརཏཱིཏི ཨཡོགེན ཝལ༹ཉྫེནྟོ ཝིཔྤཀིརཏི. ཝིདྷམཏཱིཏི དྷམེནྟོ ཝིཡ ནཱསེཏི. ཝིདྡྷཾསེཏཱིཏི ནཱསེཏི. ཨནིཙྩཏཱཏི ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝོ བཧུནཱཔི ཀཱལེན སངྒཏཱནཾ ཁཎེནེཝ ཨནྟརདྷཱནཾ.

༡༠. མཎིཙཱུལ༹ཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༦༢. དསམེ ཏཾ པརིསཾ ཨེཏདཝོཙཱཏི ཏསྶ ཀིར ཨེཝཾ ཨཧོསི ‘‘ཀུལཔུཏྟཱ པབྦཛནྟཱ པུཏྟདཱརཉྩེཝ ཛཱཏརཱུཔརཛཏཉྩ པཧཱཡེཝ པབྦཛནྟི, ན ཙ སཀྐཱ ཡཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏཱ, ཏཾ ཏེཧི གཧེཏུ’’ནྟི ནཡགྒཱཧེ ཋཏྭཱ ‘‘མཱ ཨཡྻོ’’ཏིཨཱདིཝཙནཾ ཨཝོཙ. ཨེཀཾསེནེཏནྟི ཨེཏཾ པཉྩཀཱམགུཎཀཔྤནཾ ཨསྶམཎདྷམྨོ ཨསཀྱཔུཏྟིཡདྷམྨོཏི ཨེཀཾསེན དྷཱརེཡྻཱསི.

ཏིཎནྟི སེནཱསནཙྪདནཏིཎཾ. པརིཡེསིཏབྦནྟི ཏིཎཙྪདནེ ཝཱ ཨིཊྛཀཙྪདནེ ཝཱ གེཧེ པལུཛྫནྟེ ཡེཧི ཏཾ ཀཱརིཏཾ, ཏེསཾ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘ཏུམྷེཧི ཀཱརིཏསེནཱསནཾ ཨོཝསྶཏི, ན སཀྐཱ ཏཏྠ ཝསིཏུ’’ནྟི ཨཱཙིཀྑིཏབྦཾ. མནུསྶཱ སཀྐོནྟཱ ཀརིསྶནྟི, ཨསཀྐོནྟཱ ‘‘ཏུམྷེ ཝཌྜྷཀིཾ གཧེཏྭཱ ཀཱརཱཔེཐ, མཡཾ ཏེ སཉྙཱཔེསྶཱམཱ’’ཏི ཝཀྑནྟི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཀཱརེཏྭཱ ཏེསཾ ཨཱཙིཀྑིཏབྦཾ. མནུསྶཱ ཝཌྜྷཀཱིནཾ དཱཏབྦཾ དསྶནྟི. སཙེ ཨཱཝཱསསཱམིཀཱ ནཏྠི, ཨཉྙེསམྤི བྷིཀྑཱཙཱརཝཏྟེན ཨཱརོཙེཏྭཱ ཀཱརེཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨིདཾ སནྡྷཱཡ ‘‘པརིཡེསིཏབྦ’’ནྟི ཝུཏྟཾ.

དཱརུནྟི སེནཱསནེ གོཔཱནསིཨཱདཱིསུ པལུཛྫམཱནེསུ ཏདཏྠཱཡ དཱརུཾ. སཀཊནྟི གིཧིཝིཀཏཾ ཀཏྭཱ ཏཱཝཀཱལིཀསཀཊཾ. ན ཀེཝལཉྩ སཀཊམེཝ, ཨཉྙམྤི ཝཱསིཕརསུཀུདྡཱལཱདིཨུཔཀརཎཾ ཨེཝཾ པརིཡེསིཏུཾ ཝཊྚཏི. པུརིསོཏི ཧཏྠཀམྨཝསེན པུརིསོ པརིཡེསིཏབྦོ. ཡཾཀིཉྩི ཧི པུརིསཾ ‘‘ཧཏྠཀམྨཾ, ཨཱཝུསོ, ཀཏྭཱ དསྶསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘དསྶཱམི, བྷནྟེ,’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨིདཉྩིདཉྩ ཀརོཧཱི’’ཏི ཡཾ ཨིཙྪཏི, ཏཾ ཀཱརེཏུཾ ཝཊྚཏི. ན ཏྭེཝཱཧཾ, གཱམཎི, ཀེནཙི པརིཡཱཡེནཱཏི ཛཱཏརཱུཔརཛཏཾ པནཱཧཾ ཀེནཙིཔི ཀཱརཎེན པརིཡེསིཏབྦནྟི ན ཝདཱམི.

༡༡. བྷདྲཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༦༣. ཨེཀཱདསམེ མལླེསཱུཏི ཨེཝཾནཱམཀེ ཛནཔདེ. ཝདྷེནཱཏི མཱརཎེན. ཛཱནིཡཱཏི དྷནཛཱནིཡཱ. ཨཀཱལིཀེན པཏྟེནཱཏི ན ཀཱལནྟརེན པཏྟེན, ཀཱལཾ ཨནཏིཀྐམིཏྭཱཝ པཏྟེནཱཏི ཨཏྠོ. ཙིརཝཱསཱི ནཱམ ཀུམཱརོཏི ཨེཝཾནཱམཀོ ཏསྶ པུཏྟོ. བཧི ཨཱཝསཐེ པཊིཝསཏཱིཏི བཧིནགརེ ཀིཉྩིདེཝ སིཔྤཾ ཨུགྒཎྷནྟོ ཝསཏི. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཝཊྚདུཀྑཾ ཀཐིཏཾ.

༡༢. རཱསིཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༦༤. དྭཱདསམེ རཱསིཡོཏི རཱསིཾ ཀཏྭཱ པཉྷསྶ པུཙྪིཏཏྟཱ རཱསིཡོཏི ཨེཝཾ དྷམྨསངྒཱཧཀཏྠེརེཧི གཧིཏནཱམོ. ཏཔསྶིནྟི ཏཔནིསྶིཏཀཾ. ལཱུཁཛཱིཝིནྟི ལཱུཁཛཱིཝིཀཾ. ཨནྟཱཏི ཀོཊྛཱསཱ. གཱམོཏི གཱམྨོ. གམྨོཏིཔི པཱཋོ, གཱམཝཱསཱིནཾ དྷམྨོཏི ཨཏྠོ. ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགོཏི ཨཏྟནོ ཀིལམཐཱནུཡོགོ, སརཱིརདུཀྑཀརཎནྟི ཨཏྠོ.

ཀསྨཱ པནེཏྠ ཀཱམསུཁལླིཀཱནུཡོགོ གཧིཏོ, ཀསྨཱ ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགོ, ཀསྨཱ མཛ྄ཛྷིམཱ པཊིཔདཱཏི? ཀཱམསུཁལླིཀཱནུཡོགོ ཏཱཝ ཀཱམབྷོགཱིནཾ དསྶནཏྠཾ གཧིཏོ, ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགོ ཏཔནིསྶིཏཀཱནཾ, མཛ྄ཛྷིམཱ པཊིཔདཱ ཏིཎྞཾ ནིཛྫརཝཏྠཱུནཾ དསྶནཏྠཾ གཧིཏཱ. ཀིཾ ཨེཏེསཾ དསྶནེ པཡོཛནནྟི? ཨིམེ དྭེ ཨནྟེ པཧཱཡ ཏཐཱགཏོ མཛ྄ཛྷིམཱཡ པཊིཔདཱཡ སམྨཱསམྦོདྷིཾ པཏྟོ. སོ ཀཱམབྷོགིནོཔི ན སབྦེ གརཧཏི ན པསཾསཏི, ཏཔནིསྶིཏཀེཔི ན སབྦེ གརཧཏི ན པསཾསཏི, གརཧིཏབྦཡུཏྟཀེཡེཝ གརཧཏི, པསཾསིཏབྦཡུཏྟཀེ པསཾསཏཱིཏི ཨིམསྶཏྠསྶ པཀཱསནཾ ཨེཏེསཾ དསྶནེ པཡོཛནནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨིདཱནི ཏམཏྠཾ པཀཱསེནྟོ ཏཡོ ཁོམེ, གཱམཎི, ཀཱམབྷོགིནོཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སཱཧསེནཱཏི སཱཧསིཀཀམྨེན. ན སཾཝིབྷཛཏཱིཏི མིཏྟསཧཱཡསནྡིཊྛསམྦྷཏྟཱནཾ སཾཝིབྷཱགཾ ན ཀརོཏི. ན པུཉྙཱནི ཀརོཏཱིཏི ཨནཱགཏབྷཝསྶ པཙྩཡབྷཱུཏཱནི པུཉྙཱནི ན ཀརོཏི. དྷམྨཱདྷམྨེནཱཏི དྷམྨེན ཙ ཨདྷམྨེན ཙ. ཋཱནེཧཱིཏི ཀཱརཎེཧི. སཙྪིཀརོཏཱིཏི ཀཐཾ ཨཏྟཱནཾ ཨཱཏཱཔེནྟོ པརིཏཱཔེནྟོ སཙྪིཀརོཏི? ཙཏུརངྒཝཱིརིཡཝསེན ཙ དྷུཏངྒཝསེན ཙ. ཏིསྶོ སནྡིཊྛིཀཱ ནིཛྫརཱཏི ཨེཏྠ ཨེཀོཔི མགྒོ ཏིཎྞཾ ཀིལེསཱནཾ ནིཛྫརཎཏཱཡ ཏིསྶོ ནིཛྫརཱཏི ཝུཏྟོཏི.

༡༣. པཱཊལིཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༦༥. ཏེརསམེ དཱུཏེཡྻཱནཱིཏི དཱུཏཀམྨཱནི པཎྞཱནི ཙེཝ མུཁསཱསནཱནི ཙ. པཱཎཱཏིཔཱཏཉྩཱཧནྟི ཨིདཾ ཀསྨཱ ཨཱརདྡྷཾ? ན ཀེཝལཾ ཨཧཾ མཱཡཾ ཛཱནཱམི, ཨཉྙམྤི ཨིདཉྩིདཉྩ ཛཱནཱམཱིཏི སབྦཉྙུབྷཱཝདསྶནཏྠཾ ཨཱརདྡྷཾ. སནྟི ཧི, གཱམཎི, ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱཏི ཨིདཾ སེསསམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ལདྡྷིཾ དསྶེཏྭཱ ཏསྶཱ པཛཧཱཔནཏྠཾ ཨཱརདྡྷཾ.

མཱལཱི ཀུཎྜལཱིཏི མཱལཱཡ མཱལཱི, ཀུཎྜལེཧི ཀུཎྜལཱི. ཨིཏྠིཀཱམེཧཱིཏི ཨིཏྠཱིཧི སདྡྷིཾ ཀཱམཱ ཨིཏྠིཀཱམཱ, ཏེཧི ཨིཏྠིཀཱམེཧི. ཨཱཝསཐཱགཱརནྟི ཀུལགྷརསྶ ཨེཀསྨིཾ ཋཱནེ ཨེཀེཀསྶེཝ སུཁནིཝཱསཏྠཱཡ ཀཏཾ ཝཱསཱགཱརཾ. ཏེནཱཧཾ ཡཐཱསཏྟི ཡཐཱབལཾ སཾཝིབྷཛཱམཱིཏི ཏསྶཱཧཾ ཨཏྟནོ སཏྟིཨནུརཱུཔེན ཙེཝ བལཱནུརཱུཔེན ཙ སཾཝིབྷཱགཾ ཀརོམི. ཨལནྟི ཡུཏྟཾ. ཀངྑནིཡེ ཋཱནེཏི ཀངྑིཏབྦེ ཀཱརཎེ. ཙིཏྟསམཱདྷིནྟི ཏསྨིཾ དྷམྨསམཱདྷིསྨིཾ ཋིཏོ ཏྭཾ སཧ ཝིཔསྶནཱཡ ཙཏུནྣཾ མགྒཱནཾ ཝསེན ཙིཏྟསམཱདྷིཾ སཙེ པཊིལབྷེཡྻཱསཱིཏི དསྶེཏི. ཨཔཎྞཀཏཱཡ མཡ྄ཧནྟི ཨཡཾ པཊིཔདཱ མཡ྄ཧཾ ཨཔཎྞཀཏཱཡ ཨནཔརཱདྷཀཏཱཡ ཨེཝ སཾཝཏྟཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཀཊགྒཱཧོཏི ཛཡགྒཱཧོ.

ཨཡཾ ཁོ, གཱམཎི, དྷམྨསམཱདྷི, ཏཏྲ ཙེ ཏྭཾ ཙིཏྟསམཱདྷིཾ པཊིལབྷེཡྻཱསཱིཏི ཨེཏྠ དྷམྨསམཱདྷཱིཏི དསཀུསལཀམྨཔཐདྷམྨཱ, ཙིཏྟསམཱདྷཱིཏི སཧ ཝིཔསྶནཱཡ ཙཏྟཱརོ མགྒཱ. ཨཐ ཝཱ ‘‘པཱམོཛྫཾ ཛཱཡཏི, པམུདིཏསྶ པཱིཏི ཛཱཡཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༢༦) ཨེཝཾ ཝུཏྟཱ པཱམོཛྫཔཱིཏིཔསྶདྡྷིསུཁསམཱདྷིསངྑཱཏཱ པཉྩ དྷམྨཱ དྷམྨསམཱདྷི ནཱམ, ཙིཏྟསམཱདྷི པན སཧ ཝིཔསྶནཱཡ ཙཏྟཱརོ མགྒཱཝ. ཨཐ ཝཱ དསཀུསལཀམྨཔཐཱ ཙཏྟཱརོ བྲཧྨཝིཧཱརཱ ཙཱཏི ཨཡཾ དྷམྨསམཱདྷི ནཱམ, ཏཾ དྷམྨསམཱདྷིཾ པཱུརེནྟསྶ ཨུཔྤནྣཱ ཙིཏྟེཀགྒཏཱ ཙིཏྟསམཱདྷི ནཱམ. ཨེཝཾ ཏྭཾ ཨིམཾ ཀངྑཱདྷམྨཾ པཛཧེཡྻཱསཱིཏི ཨེཝཾ ཏྭཾ ཨིམསྨིཾ ཝུཏྟཔྤབྷེདེ དྷམྨསམཱདྷིསྨིཾ ཋིཏོ སཙེ ཨེཝཾ ཙིཏྟསམཱདྷིཾ པཊིལབྷེཡྻཱསི, ཨེཀཾསེནེཏཾ ཀངྑཾ པཛཧེཡྻཱསཱིཏི ཨཏྠོ. སེསཾ སབྦཏྠ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

གཱམཎིསཾཡུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. ཨསངྑཏསཾཡུཏྟཾ

༡. པཋམཝགྒོ

༡-༡༡. ཀཱཡགཏཱསཏིསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༣༦༦-༣༧༦. ཨསངྑཏསཾཡུཏྟེ ཨསངྑཏནྟི ཨཀཏཾ. ཧིཏེསིནཱཏི ཧིཏཾ ཨེསནྟེན. ཨནུཀམྤཀེནཱཏི ཨནུཀམྤམཱནེན. ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡཱཏི ཨནུཀམྤཾ ཙིཏྟེན པརིགྒཧེཏྭཱ, པཊིཙྩཱཏིཔི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀཏཾ ཝོ ཏཾ མཡཱཏི ཏཾ མཡཱ ཨིམཾ ཨསངྑཏཉྩ ཨསངྑཏམགྒཉྩ དེསེནྟེན ཏུམྷཱཀཾ ཀཏཾ. ཨེཏྟཀམེཝ ཧི ཨནུཀམྤཀསྶ སཏྠུ ཀིཙྩཾ, ཡདིདཾ ཨཝིཔརཱིཏདྷམྨདེསནཱ. ཨིཏོ པརཾ པན པཊིཔཏྟི ནཱམ སཱཝཀཱནཾ ཀིཙྩཾ. ཏེནཱཧ ཨེཏཱནི, བྷིཀྑཝེ, རུཀྑམཱུལཱནི…པེ… ཨམྷཱཀཾ ཨནུསཱསནཱིཏི ཨིམིནཱ རུཀྑམཱུལསེནཱསནཾ དསྶེཏི. སུཉྙཱགཱརཱནཱིཏི ཨིམིནཱ ཛནཝིཝིཏྟཾ ཋཱནཾ. ཨུབྷཡེན ཙ ཡོགཱནུརཱུཔཾ སེནཱསནཾ ཨཱཙིཀྑཏི, དཱཡཛྫཾ ནིཡྻཱཏེཏི.

ཛྷཱཡཐཱཏི ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནེན ཨཊྛཏིཾསཱརམྨཎཱནི, ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནེན ཙ ཨནིཙྩཱདིཏོ ཁནྡྷཱཡཏནཱདཱིནི ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡཐ, སམཐཉྩ ཝིཔསྶནཉྩ ཝཌྜྷེཐཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. མཱ པམཱདཏྠཱཏི མཱ པམཛྫིཏྠ. མཱ པཙྪཱ ཝིཔྤཊིསཱརིནོ ཨཧུཝཏྠཱཏི ཡེ ཧི པུབྦེ དཧརཀཱལེ ཨརོགཀཱལེ སཏྟསཔྤཱཡཱདིསམྤཏྟིཀཱལེ སཏྠུ སམྨུཁཱིབྷཱཝཀཱལེ ཙ ཡོནིསོམནསིཀཱརརཧིཏཱ རཏྟིནྡིཝཾ མངྐུལབྷཏྟཾ ཧུཏྭཱ སེཡྻསུཁཾ མིདྡྷསུཁཾ ཨནུབྷོནྟཱ པམཛྫནྟི, ཏེ པཙྪཱ ཛརཱཀཱལེ རོགཀཱལེ མརཎཀཱལེ ཝིཔཏྟིཀཱལེ སཏྠུ པརིནིབྦུཏཀཱལེ ཙ ཏཾ པུབྦེ པམཱདཝིཧཱརཾ ཨནུསྶརནྟཱ སཔྤཊིསནྡྷིཀཱལཀིརིཡཉྩ བྷཱརིཡཾ སམྤསྶམཱནཱ ཝིཔྤཊིསཱརིནོ ཧོནྟི. ཏུམྷེ པན ཏཱདིསཱ མཱ ཨཧུཝཏྠཱཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘མཱ པཙྪཱ ཝིཔྤཊིསཱརིནོ ཨཧུཝཏྠཱ’’ཏི.

ཨཡཾ ཝོ ཨམྷཱཀཾ ཨནུསཱསནཱིཏི ཨཡཾ ཨམྷཱཀཾ སནྟིཀཱ ‘‘ཛྷཱཡཐ མཱ པམཱདཏྠཱ’’ཏི ཏུམྷཱཀཾ ཨནུསཱསནཱི, ཨོཝཱདོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༢. དུཏིཡཝགྒོ

༡-༣༣. ཨསངྑཏསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༣༧༧-༤༠༩. ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶཱིཏིཨཱདཱིསུ ཡཾ ཝཏྟབྦཾ, ཏཾ པརཏོ ཝཀྑཱམ.

ཨནཏནྟིཨཱདཱིསུ ཏཎྷཱནཏིཡཱ ཨབྷཱཝེན ཨནཏཾ. ཙཏུནྣཾ ཨཱསཝཱནཾ ཨབྷཱཝེན ཨནཱསཝཾ. པརམཏྠསཙྩཏཱཡ སཙྩཾ. ཝཊྚསྶ པརབྷཱགཊྛེན པཱརཾ. སཎྷཊྛེན ནིཔུཎཾ. སུཊྛུ དུདྡསཏཱཡ སུདུདྡསཾ. ཛརཱཡ ཨཛརིཏཏྟཱ ཨཛཛྫརཾ. ཐིརཊྛེན དྷུཝཾ. ཨཔལུཛྫནཏཱཡ ཨཔལོཀིཏཾ. ཙཀྑུཝིཉྙཱཎེན ཨཔསྶིཏབྦཏྟཱ ཨནིདསྶནཾ. ཏཎྷཱམཱནདིཊྛིཔཔཉྩཱནཾ ཨབྷཱཝེན ནིཔྤཔཉྩཾ.

སནྟབྷཱཝཊྛེན སནྟཾ. མརཎཱབྷཱཝེན ཨམཏཾ. ཨུཏྟམཊྛེན པཎཱིཏཾ. སསྶིརིཀཊྛེན སིཝཾ. ནིརུཔདྡཝཏཱཡ ཁེམཾ. ཏཎྷཱཀྑཡསྶ པཙྩཡཏྟཱ ཏཎྷཀྑཡཾ.

ཝིམྷཱཔནཱིཡཊྛེན ཨཙྪརཾ པཧརིཏབྦཡུཏྟཀནྟི ཨཙྪརིཡཾ. ཨབྷཱུཏམེཝ བྷཱུཏཾ ཨཛཱཏཾ ཧུཏྭཱ ཨཏྠཱིཏི ཝཱ ཨབྦྷུཏཾ. ནིདྡུཀྑཏྟཱ ཨནཱིཏིཀཾ. ནིདྡུཀྑསབྷཱཝཏྟཱ ཨནཱིཏིཀདྷམྨཾ. ཝཱནཱབྷཱཝེན ནིབྦཱནཾ. བྱཱབཛ྄ཛྷཱབྷཱཝེནེཝ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཾ. ཝིརཱགཱདྷིགམསྶ པཙྩཡཏོ ཝིརཱགཾ. པརམཏྠསུདྡྷིཏཱཡ སུདྡྷི. ཏཱིཧི བྷཝེཧི མུཏྟཏཱཡ མུཏྟི. ཀཱམཱལཡཱནཾ ཨབྷཱཝེན ཨནཱལཡཾ. པཏིཊྛཊྛེན དཱིཔཾ. ཨལླཱིཡིཏབྦཡུཏྟཊྛེན ལེཎཾ. ཏཱཡནཊྛེན ཏཱཎཾ. བྷཡསརཎཊྛེན སརཎཾ, བྷཡནཱསནནྟི ཨཏྠོ. པརཾ ཨཡནཾ གཏི པཏིཊྛཱཏི པརཱཡཎཾ. སེསམེཏྠ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཨསངྑཏསཾཡུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. ཨབྱཱཀཏསཾཡུཏྟཾ

༡. ཁེམཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༡༠. ཨབྱཱཀཏསཾཡུཏྟསྶ པཋམེ ཁེམཱཏི གིཧིཀཱལེ བིམྦིསཱརསྶ ཨུཔཱསིཀཱ སདྡྷཱཔབྦཛིཏཱ མཧཱཐེརཱི ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝིཀཱནཾ བྷིཀྑུནཱིནཾ མཧཱཔཉྙཱནཾ ཡདིདཾ ཁེམཱ’’ཏི ཨེཝཾ བྷགཝཏཱ མཧཱཔཉྙཏཱཡ ཨེཏདགྒེ ཋཔིཏཱ. པཎྜིཏཱཏི པཎྜིཙྩེན སམནྣཱགཏཱ. ཝིཡཏྟཱཏི ཝེཡྻཏྟིཡེན སམནྣཱགཏཱ. མེདྷཱཝིནཱིཏི མེདྷཱཡ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏཱ. བཧུསྶུཏཱཏི པརིཡཏྟིབཱཧུསཙྩེནཔི པཊིཝེདྷབཱཧུསཙྩེནཔི སམནྣཱགཏཱ.

གཎཀོཏི ཨཙྪིདྡཀགཎནཱཡ ཀུསལོ. མུདྡིཀོཏི ཨངྒུལིམུདྡཱཡ གཎནཱཡ ཀུསལོ. སངྑཱཡཀོཏི པིཎྜགཎནཱཡ ཀུསལོ. གམྦྷཱིརོཏི ཙཏུརཱསཱིཏིཡོཛནསཧསྶགམྦྷཱིརོ. ཨཔྤམེཡྻོཏི ཨཱལ༹ྷཀགཎནཱཡ ཨཔྤམེཡྻོ. དུཔྤརིཡོགཱཧོཏི ཨཱལ༹ྷཀགཎནཱཡ པམཱཎགཧཎཏྠཾ དུརོགཱཧོ. ཡེན རཱུཔེན ཏཐཱགཏནྟི ཡེན རཱུཔེན དཱིགྷོ རསྶོ སཱམོ ཨོདཱཏོཏི སཏྟསངྑཱཏཾ ཏཐཱགཏཾ པཉྙཔེཡྻ. ཏཾ རཱུཔཾ ཏཐཱགཏསྶ པཧཱིནནྟི ཏཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརརཱུཔཾ སམུདཡཔྤཧཱནེན སབྦཉྙུཏཐཱགཏསྶ པཧཱིནཾ. རཱུཔསངྑཱཡ ཝིམུཏྟོཏི ཨཱཡཏིཾ རཱུཔསྶ ཨནུཔྤཏྟིཡཱ རཱུཔཱརཱུཔཀོཊྛཱསེནཔི ཨེཝརཱུཔོ ནཱམ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཝོཧཱརསྶཔི པཊིཔསྶདྡྷཏྟཱ རཱུཔཔཎྞཏྟིཡཱཔི ཝིམུཏྟོ. གམྦྷཱིརོཏི ཨཛ྄ཛྷཱསཡ གམྦྷཱིརཏཱཡ ཙ གུཎགམྦྷཱིརཏཱཡ ཙ གམྦྷཱིརོ. ཏསྶ ཨེཝཾ གུཎགམྦྷཱིརསྶ སཏོ སབྦཉྙུཏཐཱགཏསྶ ཡཾ ཨུཔཱདཱཡ སཏྟསངྑཱཏོ ཏཐཱགཏོཏི པཉྙཏྟི ཧོཏི, ཏདབྷཱཝེན ཏསྶཱ པཉྙཏྟིཡཱ ཨབྷཱཝཾ པསྶནྟསྶ ཨཡཾ སཏྟསངྑཱཏོ ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱཏི ཨིདཾ ཝཙནཾ ན ཨུཔེཏི ན ཡུཛྫཏི, ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱཏིཨཱདིཝཙནམྤི ན ཨུཔེཏི ན ཡུཛྫཏཱིཏི ཨཏྠོ.

སཾསནྡིསྶཏཱིཏི ཨེཀཾ བྷཝིསྶཏི. སམེསྶཏཱིཏི ནིརནྟརཾ བྷཝིསྶཏི. ན ཝིརོདྷཡིསྶཏཱིཏི ན ཝིརུདྡྷཾ པདཾ བྷཝིསྶཏི. ཨགྒཔདསྨིནྟི དེསནཱཡ. དེསནཱ ཧི ཨིདྷ ཨགྒཔདནྟི ཨདྷིཔྤེཏཱ.

༢. ཨནུརཱདྷསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༡༡. དུཏིཡཾ ཁནྡྷིཡཝགྒེ ཝིཏྠཱརིཏམེཝ, ཨབྱཱཀཏཱདྷིཀཱརཏོ པན ཨིདྷ ཝུཏྟཾ.

༣-༨. པཋམསཱརིཔུཏྟཀོཊྛིཀསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༤༡༢-༤༡༧. ཏཏིཡེ རཱུཔགཏམེཏནྟི རཱུཔམཏྟམེཏཾ. ཨེཏྠ རཱུཔཏོ ཨཉྙོ ཀོཙི སཏྟོ ནཱམ ན ཨུཔལབྦྷཏི, རཱུཔེ པན སཏི ནཱམམཏྟཾ ཨེཏཾ ཧོཏཱིཏི དསྶེཏི. ཝེདནཱགཏམེཏནྟིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཡཾ ཁོ ཨཱཝུསོ ཧེཏཱུཏི ཨཡཾ རཱུཔཱདཱིནི མུཉྩིཏྭཱ ཨནུཔལབྦྷིཡསབྷཱཝོ ཧེཏུ, ཡེནེཏཾ ཨབྱཱཀཏཾ བྷགཝཏཱཏི. ཙཏུཏྠཱདཱིནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝ.

༩. ཀུཏཱུཧལསཱལཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༡༨. ནཝམེ ཀུཏཱུཧལསཱལཱཡནྟི ཀུཏཱུཧལསཱལཱ ནཱམ པཙྩེཀསཱལཱ ནཏྠི, ཡཏྠ པན ནཱནཱཏིཏྠིཡཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ནཱནཱཝིདྷཾ ཀཐཾ པཝཏྟེནྟི, སཱ བཧཱུནཾ ‘‘ཨཡཾ ཀིཾ ཝདཏི, ཨཡཾ ཀིཾ ཝདཏཱི’’ཏི ཀུཏཱུཧལུཔྤཝཏྟིཊྛཱནཏོ ཀུཏཱུཧལསཱལཱཏི ཝུཙྩཏི. དཱུརམྤི གཙྪཏཱིཏི ཡཱཝ ཨཱབྷསྶརབྲཧྨལོཀཱ གཙྪཏི. ཨིམཉྩ ཀཱཡཾ ནིཀྑིཔཏཱིཏི ཙུཏིཙིཏྟེན ནིཀྑིཔཏི. ཨནུཔཔནྣོ ཧོཏཱིཏི ཙུཏིཀྑཎེཡེཝ པཊིསནྡྷིཙིཏྟསྶ ཨནུཔྤནྣཏྟཱ ཨནུཔཔནྣོ ཧོཏི.

༡༠. ཨཱནནྡསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༡༩. དསམེ ཏེསམེཏཾ སདྡྷིཾ ཨབྷཝིསྶཱཏི ཏེསཾ ལདྡྷིཡཱ སདྡྷིཾ ཨེཏཾ ཨབྷཝིསྶ. ཨནུལོམཾ ཨབྷཝིསྶ ཉཱཎསྶ ཨུཔྤཱདཱཡ སབྦེ དྷམྨཱ ཨནཏྟཱཏི ཡཾ ཨེཏཾ ‘‘སབྦེ དྷམྨཱ ཨནཏྟཱ’’ཏི ཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨཔི ནུ མེ ཏསྶ ཨནུལོམཾ ཨབྷཝིསྶཱཏི ཨཏྠོ.

༡༡. སབྷིཡཀཙྩཱནསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༢༠. ཨེཀཱདསམེ ཨེཏམེཏྟཀེན ཨེཏྟཀམེཝཱཏི ཨཱཝུསོ ཡསྶཱཔི ཨེཏཾ ཨེཏྟཀེན ཀཱལེན ‘‘ཧེཏུམྷི སཏི རཱུཔཱིཏིཨཱདི པཉྙཱཔནཱ ཧོཏི, ཨསཏི ན ཧོཏཱི’’ཏི བྱཱཀརཎཾ བྷཝེཡྻ, ཏསྶ ཨེཏྟཀམེཝ བཧུ. ཀོ པན ཝཱདོ ཨཏིཀྐནྟེཏི ཨཏིཀྐནྟེ པན ཨཏིམནཱཔེ དྷམྨདེསནཱནཡེ ཝཱདོཡེཝ ཀོ, ནཏྠི ཝཱདོ, ཚིནྣཱ ཀཐཱཏི.

ཨབྱཱཀཏསཾཡུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཨིཏི སཱརཏྠཔྤཀཱསིནིཡཱ སཾཡུཏྟནིཀཱཡ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སལཱ༹ཡཏནཝགྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.