📜
ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ
ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡེ
ཨེཀཀནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱ
གནྠཱརམྦྷཀཐཱ
‘‘ཀརུཎཱསཱིཏལཧདཡཾ ¶ ¶ ¶ , པཉྙཱཔཛྫོཏཝིཧཏམོཧཏམཾ;
སནརཱམརལོཀགརུཾ, ཝནྡེ སུགཏཾ གཏིཝིམུཏྟཾ.
‘‘བུདྡྷོཔི བུདྡྷབྷཱཝཾ, བྷཱཝེཏྭཱ ཙེཝ སཙྪིཀཏྭཱ ཙ;
ཡཾ ཨུཔགཏོ གཏམལཾ, ཝནྡེ ཏམནུཏྟརཾ དྷམྨཾ.
‘‘སུགཏསྶ ཨོརསཱནཾ, པུཏྟཱནཾ མཱརསེནམཐནཱནཾ;
ཨཊྛནྣམྤི སམཱུཧཾ, སིརསཱ ཝནྡེ ཨརིཡསངྒྷཾ.
‘‘ཨིཏི ¶ མེ པསནྣམཏིནོ, རཏནཏྟཡཝནྡནཱམཡཾ པུཉྙཾ;
ཡཾ སུཝིཧཏནྟརཱཡོ, ཧུཏྭཱ ཏསྶཱནུབྷཱཝེན.
‘‘ཨེཀཀདུཀཱདིཔཊིམཎྜིཏསྶ ཨངྒུཏྟརཱགམཝརསྶ;
དྷམྨཀཐིཀཔུངྒཝཱནཾ, ཝིཙིཏྟཔཊིབྷཱནཛནནསྶ.
‘‘ཨཏྠཔྤཀཱསནཏྠཾ, ཨཊྛཀཐཱ ཨཱདིཏོ ཝསིསཏེཧི;
པཉྩཧི ཡཱ སངྒཱིཏཱ, ཨནུསངྒཱིཏཱ ཙ པཙྪཱཔི.
‘‘སཱིཧལ༹དཱིཔཾ པན ཨཱབྷཏཱཐ ཝསིནཱ མཧཱམཧིནྡེན;
ཋཔིཏཱ སཱིཧལ༹བྷཱསཱཡ, དཱིཔཝཱསཱིནམཏྠཱཡ.
‘‘ཨཔནེཏྭཱན ¶ ¶ ཏཏོཧཾ, སཱིཧལ༹བྷཱསཾ མནོརམཾ བྷཱསཾ;
ཏནྟིནཡཱནུཙྪཝིཀཾ, ཨཱརོཔེནྟོ ཝིགཏདོསཾ.
‘‘སམཡཾ ཨཝིལོམེནྟོ, ཐེརཱནཾ ཐེརཝཾསདཱིཔཱནཾ;
སུནིཔུཎཝིནིཙྪཡཱནཾ, མཧཱཝིཧཱརེ ནིཝཱསཱིནཾ.
‘‘ཧིཏྭཱ པུནཔྤུནཱགཏམཏྠཾ, ཨཏྠཾ པཀཱསཡིསྶཱམི;
སུཛནསྶ ཙ ཏུཊྛཏྠཾ, ཙིརཊྛིཏཏྠཉྩ དྷམྨསྶ.
‘‘སཱཝཏྠིཔབྷཱུཏཱིནཾ, ནགརཱནཾ ཝཎྞནཱ ཀཏཱ ཧེཊྛཱ;
དཱིགྷསྶ མཛ྄ཛྷིམསྶ ཙ, ཡཱ མེ ཨཏྠཾ ཝདནྟེན.
‘‘ཝིཏྠཱརཝསེན སུདཾ, ཝཏྠཱུནི ཙ ཏཏྠ ཡཱནི ཝུཏྟཱནི;
ཏེསམྤི ན ཨིདྷ བྷིཡྻོ, ཝིཏྠཱརཀཐཾ ཀརིསྶཱམི.
‘‘སུཏྟཱནཾ ¶ པན ཨཏྠཱ, ན ཝིནཱ ཝཏྠཱུཧི ཡེ པཀཱསནྟི;
ཏེསཾ པཀཱསནཏྠཾ, ཝཏྠཱུནིཔི དསྶཡིསྶཱམི.
‘‘སཱིལཀཐཱ དྷུཏདྷམྨཱ, ཀམྨཊྛཱནཱནི ཙེཝ སབྦཱནི;
ཙརིཡཱཝིདྷཱནསཧིཏོ, ཛྷཱནསམཱཔཏྟིཝིཏྠཱརོ.
‘‘སབྦཱ ཙ ཨབྷིཉྙཱཡོ, པཉྙཱསངྐལནནིཙྪཡོ ཙེཝ;
ཁནྡྷཱདྷཱཏཱཡཏནིནྡྲིཡཱནི, ཨརིཡཱནི ཙེཝ ཙཏྟཱརི.
‘‘སཙྩཱནི པཙྩཡཱཀཱརདེསནཱ སུཔརིསུདྡྷནིཔུཎནཡཱ;
ཨཝིམུཏྟཏནྟིམགྒཱ, ཝིཔསྶནཱབྷཱཝནཱ ཙེཝ.
‘‘ཨིཏི པན སབྦཾ ཡསྨཱ, ཝིསུདྡྷིམགྒེ མཡཱ སུཔརིསུདྡྷཾ;
ཝུཏྟཾ ཏསྨཱ བྷིཡྻོ, ན ཏཾ ཨིདྷ ཝིཙཱརཡིསྶཱམི.
‘‘མཛ྄ཛྷེ ཝིསུདྡྷིམགྒོ, ཨེས ཙཏུནྣམྤི ཨཱགམཱནཉྷི;
ཋཏྭཱ པཀཱསཡིསྶཏི, ཏཏྠ ཡཐཱབྷཱསིཏམཏྠཾ.
‘‘ཨིཙྩེཝ ¶ ཀཏོ ཏསྨཱ, ཏམྤི གཧེཏྭཱན སདྡྷིམེཏཱཡ;
ཨཊྛཀཐཱཡ ཝིཛཱནཐ, ཨངྒུཏྟརནིསྶིཏཾ ཨཏྠ’’ནྟི.
སཾཁེཔཀཐཱ
༡. རཱུཔཱདིཝགྒཝཎྞནཱ
ཏཏྠ ¶ ¶ ཨངྒུཏྟརཱགམོ ནཱམ ཨེཀཀནིཔཱཏོ དུཀནིཔཱཏོ ཏིཀནིཔཱཏོ ཙཏུཀྐནིཔཱཏོ པཉྩཀནིཔཱཏོ ཚཀྐནིཔཱཏོ སཏྟཀནིཔཱཏོ ཨཊྛཀནིཔཱཏོ ནཝཀནིཔཱཏོ དསཀནིཔཱཏོ ཨེཀཱདསཀནིཔཱཏོཏི ཨེཀཱདས ནིཔཱཏཱ ཧོནྟི. སུཏྟཏོ –
‘‘ནཝ སུཏྟསཧསྶཱནི, པཉྩ སུཏྟསཏཱནི ཙ;
སཏྟཔཉྙཱས སུཏྟཱནི, ཧོནྟི ཨངྒུཏྟརཱགམེ’’.
ཏསྶ ནིཔཱཏེསུ ཨེཀཀནིཔཱཏོ ཨཱདི, སུཏྟེསུ ཙིཏྟཔརིཡཱདཱནསུཏྟཾ. ཏསྶཱཔི ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏ’’ནྟིཨཱདིཀཾ ཨཱཡསྨཏཱ ཨཱནནྡེན པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཱལེ ཝུཏྟཾ ནིདཱནམཱདི. སཱ པནེསཱ པཋམམཧཱསངྒཱིཏི སུམངྒལཝིལཱསིནིཡཱ དཱིགྷནིཀཱཡཊྛཀཐཱཡ ཨཱདིམྷི ཝིཏྠཱརིཏཱ, ཏསྨཱ སཱ ཏཏྠ ཝིཏྠཱརིཏནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ.
ནིདཱནཝཎྞནཱ
༡. ཡཾ ¶ པནེཏཾ ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏ’’ནྟིཨཱདིཀཾ ནིདཱནཾ, ཏཏྠ ཨེཝནྟི ནིཔཱཏཔདཾ, མེཏིཨཱདཱིནི ནཱམཔདཱནི. སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏཱིཏི ཨེཏྠ ཝཱིཏི ཨུཔསགྒཔདཾ, ཧརཏཱིཏི ཨཱཁྱཱཏཔདནྟི ཨིམིནཱ ཏཱཝ ནཡེན པདཝིབྷཱགོ ཝེདིཏབྦོ.
ཨཏྠཏོ པན ཨེཝཾསདྡོ ཏཱཝ ཨུཔམཱུཔདེས-སམྤཧཾསན-གརཧཎཝཙན-སམྤཊིགྒཧཱཀཱརནིདསྶནཱཝདྷཱརཎཱདི-ཨནེཀཏྠཔྤབྷེདོ. ཏཐཱ ཧེས ‘‘ཨེཝཾ ཛཱཏེན མཙྩེན, ཀཏྟབྦཾ ཀུསལཾ བཧུ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (དྷ. པ. ༥༣) ཨུཔམཱཡཾ ཨཱགཏོ. ‘‘ཨེཝཾ ཏེ ཨབྷིཀྐམིཏབྦཾ, ཨེཝཾ ཏེ པཊིཀྐམིཏབྦ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༡༢༢) ཨུཔདེསེ. ‘‘ཨེཝམེཏཾ བྷགཝཱ, ཨེཝམེཏཾ སུགཏཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ¶ (ཨ. ནི. ༣.༦༦) སམྤཧཾསནེ. ‘‘ཨེཝམེཝཾ པནཱཡཾ ཝསལཱི ཡསྨིཾ ཝཱ ཏསྨིཾ ཝཱ ཏསྶ མུཎྜཀསྶ སམཎཀསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༡༨༧) གརཧཎེ. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེཏི ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༡) ཝཙནསམྤཊིགྒཧེ. ‘‘ཨེཝཾ བྱཱཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ དྷམྨཾ དེསིཏཾ ཨཱཛཱནཱམཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༣༩༨) ཨཱཀཱརེ. ‘‘ཨེཧི ཏྭཾ, མཱཎཝཀ, ཡེན སམཎོ ཨཱནནྡོ ཏེནུཔསངྐམ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མམ ¶ ཝཙནེན སམཎཾ ཨཱནནྡཾ ཨཔྤཱབཱདྷཾ ཨཔྤཱཏངྐཾ ལཧུཊྛཱནཾ བལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཾ པུཙྪ – ‘སུབྷོ མཱཎཝོ ཏོདེཡྻཔུཏྟོ བྷཝནྟཾ ཨཱནནྡཾ ¶ ཨཔྤཱབཱདྷཾ…པེ… ཕཱསུཝིཧཱརཾ པུཙྪཏཱི’ཏི, ཨེཝཉྩ ཝདེཧི ‘‘སཱདྷུ ཀིར བྷཝཾ ཨཱནནྡོ ཡེན སུབྷསྶ མཱཎཝསྶ ཏོདེཡྻཔུཏྟསྶ ནིཝེསནཾ, ཏེནུཔསངྐམཏུ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༤༤༥) ནིདསྶནེ. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, ཀཱལཱམཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ ཀུསལཱ ཝཱ ཨཀུསལཱ ཝཱཏི? ཨཀུསལཱ, བྷནྟེ. སཱཝཛྫཱ ཝཱ ཨནཝཛྫཱ ཝཱཏི? སཱཝཛྫཱ, བྷནྟེ. ཝིཉྙུགརཧིཏཱ ཝཱ ཝིཉྙུཔྤསཏྠཱ ཝཱཏི? ཝིཉྙུགརཧིཏཱ, བྷནྟེ. སམཏྟཱ སམཱདིནྣཱ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ སཾཝཏྟནྟི ནོ ཝཱ, ཀཐཾ ཝོ ཨེཏྠ ཧོཏཱིཏི? སམཏྟཱ, བྷནྟེ, སམཱདིནྣཱ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ཨེཝཾ ནོ ཨེཏྠ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༣.༦༦) ཨཝདྷཱརཎེ. སྭཱཡམིདྷ ཨཱཀཱརནིདསྶནཱཝདྷཱརཎེསུ དཊྛབྦོ.
ཏཏྠ ཨཱཀཱརཏྠེན ཨེཝཾསདྡེན ཨེཏམཏྠཾ དཱིཔེཏི – ནཱནཱནཡནིཔུཎཾ ཨནེཀཛ྄ཛྷཱསཡསམུཊྛཱནཾ ཨཏྠབྱཉྫནསམྤནྣཾ ཝིཝིདྷཔཱཊིཧཱརིཡཾ དྷམྨཏྠདེསནཱཔཊིཝེདྷགམྦྷཱིརཾ སབྦསཏྟཱནཾ སཀསཀབྷཱསཱནུརཱུཔཏོ སོཏཔཐམཱགཙྪནྟཾ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཝཙནཾ སབྦཔྤཀཱརེན ཀོ སམཏྠོ ཝིཉྙཱཏུཾ, སབྦཐཱམེན པན སོཏུཀཱམཏཾ ཛནེཏྭཱཔི ཨེཝཾ མེ སུཏཾ, མཡཱཔི ཨེཀེནཱཀཱརེན སུཏནྟི.
ནིདསྶནཏྠེན ‘‘ནཱཧཾ སཡམྦྷཱུ, ན མཡཱ ཨིདཾ སཙྪིཀཏ’’ནྟི ཨཏྟཱནཾ པརིམོཙེནྟོ ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏཾ, མཡཱཔི ཨེཝཾ སུཏ’’ནྟི ཨིདཱནི ཝཏྟབྦཾ སཀལཾ སུཏྟཾ ནིདསྶེཏི.
ཨཝདྷཱརཎཏྠེན ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ བཧུསྶུཏཱནཾ ཡདིདཾ ཨཱནནྡོ, སཏིམནྟཱནཾ, གཏིམནྟཱནཾ, དྷིཏིམནྟཱནཾ, ཨུཔཊྛཱཀཱནཾ ཡདིདཾ ཨཱནནྡོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༢༡༩, ༢༢༣) ཨེཝཾ བྷགཝཏཱ ¶ , ‘‘ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨཏྠཀུསལོ དྷམྨཀུསལོ བྱཉྫནཀུསལོ ནིརུཏྟིཀུསལོ པུབྦཱཔརཀུསལོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༡༦༩) ཨེཝཾ དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ ཙ པསཏྠབྷཱཝཱནུརཱུཔཾ ཨཏྟནོ དྷཱརཎབལཾ དསྶེནྟོ སཏྟཱནཾ སོཏུཀཱམཏཾ ཛནེཏི ‘‘ཨེཝཾ ¶ མེ སུཏཾ, ཏཉྩ ཁོ ཨཏྠཏོ ཝཱ བྱཉྫནཏོ ཝཱ ཨནཱུནམནདྷིཀཾ, ཨེཝམེཝ, ན ཨཉྙཐཱ དཊྛབྦ’’ནྟི.
མེསདྡོ ¶ ཏཱིསུ ཨཏྠེསུ དིསྶཏི. ཏཐཱ ཧིསྶ ‘‘གཱཐཱབྷིགཱིཏཾ མེ ཨབྷོཛནེཡྻ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༨༡; སཾ. ནི. ༡.༡༩༤) མཡཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘སཱདྷུ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ སཾཁིཏྟེན དྷམྨཾ དེསེཏཱུ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༤.༨༨) མཡ྄ཧནྟི ཨཏྠོ. ‘‘དྷམྨདཱཡཱདཱ མེ, བྷིཀྑཝེ, བྷཝཐཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༩) མམཱཏི ཨཏྠོ. ཨིདྷ པན ‘‘མཡཱ སུཏ’’ནྟི ཙ, ‘‘མམ སུཏ’’ནྟི ཙ ཨཏྠདྭཡེ ཡུཛྫཏི.
སུཏནྟི ཨཡཾ སུཏསདྡོ སཨུཔསགྒོ ཙ ཨནུཔསགྒོ ཙ གམན-ཝིསྶུཏ-ཀིལིནྣཨུཔཙིཏཱནུཡོག-སོཏཝིཉྙེཡྻ-སོཏདྭཱརཱནུསཱརཝིཉྙཱཏཱདིཨནེཀཏྠཔྤབྷེདོ. ཏཐཱ ཧིསྶ – ‘‘སེནཱཡ པསུཏོ’’ཏིཨཱདཱིསུ གཙྪནྟོཏི ཨཏྠོ. ‘‘སུཏདྷམྨསྶ པསྶཏོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨུདཱ. ༡༡) ཝིསྶུཏདྷམྨསྶཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨཝསྶུཏཱ ཨཝསྶུཏསྶཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཱཙི. ༦༥༧) ཀིལིནྣཱཀིལིནྣསྶཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཏུམྷེཧི པུཉྙཾ པསུཏཾ ཨནཔྤཀ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཁུ. པཱ. ༧-༡༢) ཨུཔཙིཏནྟི ཨཏྠོ. ‘‘ཡེ ¶ ཛྷཱནཔྤསུཏཱ དྷཱིརཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. པ. ༡༨༡) ཛྷཱནཱནུཡུཏྟཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘དིཊྛཾ སུཏཾ མུཏ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༤༡) སོཏཝིཉྙེཡྻནྟི ཨཏྠོ. ‘‘སུཏདྷརོ སུཏསནྣིཙཡོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༣༣༩) སོཏདྭཱརཱནུསཱརཝིཉྙཱཏདྷརོཏི ཨཏྠོ. ཨིདྷ པནསྶ སོཏདྭཱརཱནུསཱརེན ཨུཔདྷཱརིཏནྟི ཝཱ ཨུཔདྷཱརཎནྟི ཝཱཏི ཨཏྠོ. མེ-སདྡསྶ ཧི མཡཱཏི ཨཏྠེ སཏི ‘‘ཨེཝཾ མཡཱ སུཏཾ སོཏདྭཱརཱནུསཱརེན ཨུཔདྷཱརིཏ’’ནྟི ཡུཛྫཏི. མམཱཏི ཨཏྠེ སཏི ‘‘ཨེཝཾ མམ སུཏཾ སོཏདྭཱརཱནུསཱརེན ཨུཔདྷཱརཎ’’ནྟི ཡུཛྫཏི.
ཨེཝམེཏེསུ ཏཱིསུ པདེསུ ཨེཝནྟི སོཏཝིཉྙཱཎཱདིཝིཉྙཱཎཀིཙྩནིདསྶནཾ. མེཏི ཝུཏྟཝིཉྙཱཎསམངྒིཔུགྒལནིདསྶནཾ. སུཏནྟི ཨསྶཝནབྷཱཝཔཊིཀྑེཔཏོ ཨནཱུནཱདྷིཀཱཝིཔརཱིཏགྒཧཎནིདསྶནཾ. ཏཐཱ ཨེཝནྟི ཏསྶཱ སོཏདྭཱརཱནུསཱརེན པཝཏྟཱཡ ཝིཉྙཱཎཝཱིཐིཡཱ ནཱནཔྤཀཱརེན ཨཱརམྨཎེ པཝཏྟབྷཱཝཔྤཀཱསནཾ. མེཏི ཨཏྟཔྤཀཱསནཾ. སུཏནྟི དྷམྨཔྤཀཱསནཾ. ཨཡཉྷེཏྠ སངྑེཔོ – ‘‘ནཱནཔྤཀཱརེན ཨཱརམྨཎེ པཝཏྟཱཡ ཝིཉྙཱཎཝཱིཐིཡཱ མཡཱ ན ཨཉྙཾ ཀཏཾ, ཨིདཾ པན ཀཏཾ, ཨཡཾ དྷམྨོ སུཏོ’’ཏི.
ཏཐཱ ¶ ཨེཝནྟི ནིདྡིསིཏབྦཔྤཀཱསནཾ. མེཏི པུགྒལཔྤཀཱསནཾ. སུཏནྟི པུགྒལཀིཙྩཔྤཀཱསནཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཾ སུཏྟཾ ནིདྡིསིསྶཱམི, ཏཾ མཡཱ ཨེཝཾ སུཏནྟི.
ཏཐཱ ¶ ཨེཝནྟི ཡསྶ ཙིཏྟསནྟཱནསྶ ནཱནཱཀཱརཔྤཝཏྟིཡཱ ནཱནཏྠབྱཉྫནགྒཧཎཾ ཧོཏི, ཏསྶ ནཱནཱཀཱརནིདྡེསོ. ཨེཝནྟི ཧི ཨཡཾ ཨཱཀཱརཔཉྙཏྟི. མེཏི ཀཏྟུནིདྡེསོ. སུཏནྟི ཝིསཡནིདྡེསོ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ནཱནཱཀཱརཔྤཝཏྟེན ཙིཏྟསནྟཱནེན ¶ ཏཾསམངྒིནོ ཀཏྟུ ཝིསཡེ གཧཎསནྣིཊྛཱནཾ ཀཏཾ ཧོཏི.
ཨཐ ཝཱ ཨེཝནྟི པུགྒལཀིཙྩནིདྡེསོ. སུཏནྟི ཝིཉྙཱཎཀིཙྩནིདྡེསོ. མེཏི ཨུབྷཡཀིཙྩཡུཏྟཔུགྒལནིདྡེསོ. ཨཡཾ པནེཏྠ སངྑེཔོ – མཡཱ སཝནཀིཙྩཝིཉྙཱཎསམངྒིནཱ པུགྒལེན ཝིཉྙཱཎཝསེན ལདྡྷསཝནཀིཙྩཝོཧཱརེན སུཏནྟི.
ཏཏྠ ཨེཝནྟི ཙ མེཏི ཙ སཙྩིཀཊྛཔརམཏྠཝསེན ཨཝིཛྫམཱནཔཉྙཏྟི. ཀིཉྷེཏྠ ཏཾ པརམཏྠཏོ ཨཏྠི, ཡཾ ཨེཝནྟི ཝཱ མེཏི ཝཱ ནིདྡེསཾ ལབྷེཐ. སུཏནྟི ཝིཛྫམཱནཔཉྙཏྟི. ཡཉྷི ཏཾ ཨེཏྠ སོཏེན ཨུཔལདྡྷཾ, ཏཾ པརམཏྠཏོ ཝིཛྫམཱནནྟི. ཏཐཱ ཨེཝནྟི ཙ མེཏི ཙ ཏཾ ཏཾ ཨུཔཱདཱཡ ཝཏྟབྦཏོ ཨུཔཱདཱཔཉྙཏྟི. སུཏནྟི དིཊྛཱདཱིནི ཨུཔནིདྷཱཡ ཝཏྟབྦཏོ ཨུཔནིདྷཱཔཉྙཏྟི.
ཨེཏྠ ཙ ཨེཝནྟི ཝཙནེན ཨསམྨོཧཾ དཱིཔེཏི. ན ཧི སམྨཱུལ༹ྷོ ནཱནཔྤཀཱརཔཊིཝེདྷསམཏྠོ ཧོཏི. སུཏནྟི ཝཙནེན སུཏསྶ ཨསམྨོསཾ དཱིཔེཏི. ཡསྶ ཧི སུཏཾ སམྨུཊྛཾ ཧོཏི, ན སོ ཀཱལནྟརེན མཡཱ སུཏནྟི པཊིཛཱནཱཏི. ཨིཙྩསྶ ཨསམྨོཧེན པཉྙཱསིདྡྷི, ཨསམྨོསེན པན སཏིསིདྡྷི. ཏཏྠ པཉྙཱཔུབྦངྒམཱཡ སཏིཡཱ བྱཉྫནཱཝདྷཱརཎསམཏྠཏཱ, སཏིཔུབྦངྒམཱཡ པཉྙཱཡ ཨཏྠཔཊིཝེདྷསམཏྠཏཱ. ཏདུབྷཡསམཏྠཏཱཡོགེན ཨཏྠབྱཉྫནསམྤནྣསྶ དྷམྨཀོསསྶ ཨནུཔཱལནསམཏྠཏོ དྷམྨབྷཎྜཱགཱརིཀཏྟསིདྡྷི.
ཨཔརོ ནཡོ – ཨེཝནྟི ཝཙནེན ཡོནིསོ མནསིཀཱརཾ དཱིཔེཏི, ཨཡོནིསོ མནསིཀརོཏོ ཧི ནཱནཔྤཀཱརཔཊིཝེདྷཱབྷཱཝཏོ. སུཏནྟི ཝཙནེན ཨཝིཀྑེཔཾ དཱིཔེཏི, ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟསྶ སཝནཱབྷཱཝཏོ. ཏཐཱ ཧི ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ པུགྒལོ སབྦསམྤཏྟིཡཱ ཝུཙྩམཱནོཔི ‘‘ན མཡཱ སུཏཾ ¶ , པུན བྷཎཐཱ’’ཏི བྷཎཏི. ཡོནིསོ མནསིཀཱརེན ཙེཏྠ ཨཏྟསམྨཱཔཎིདྷིཾ པུབྦེ ཙ ཀཏཔུཉྙཏཾ ¶ སཱདྷེཏི སམྨཱ ཨཔྤཎིཧིཏཏྟསྶ པུབྦེ ཨཀཏཔུཉྙསྶ ཝཱ ཏདབྷཱཝཏོ. ཏཐཱ ཨཝིཀྑེཔེན སདྡྷམྨསྶཝནཾ སཔྤུརིསཱུཔནིསྶཡཉྩ ¶ སཱདྷེཏི. ན ཧི ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ སོཏུཾ སཀྐོཏི, ན ཙ སཔྤུརིསེ ཨནུཔསྶཡམཱནསྶ སཝནཾ ཨཏྠཱིཏི.
ཨཔརོ ནཡོ – ཡསྨཱ ‘‘ཨེཝནྟི ཡསྶ ཙིཏྟསནྟཱནསྶ ནཱནཱཀཱརཔྤཝཏྟིཡཱ ནཱནཏྠབྱཉྫནགྒཧཎཾ ཧོཏི, ཏསྶ ནཱནཱཀཱརནིདྡེསོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. སོ ཙ ཨེཝཾ བྷདྡཀོ ཨཱཀཱརོ ན སམྨཱ ཨཔྤཎིཧིཏཏྟནོ པུབྦེ ཨཀཏཔུཉྙསྶ ཝཱ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨེཝནྟི ཨིམིནཱ བྷདྡཀེནཱཀཱརེན པཙྪིམཙཀྐདྭཡསམྤཏྟིམཏྟནོ དཱིཔེཏི. སུཏནྟི སཝནཡོགེན པུརིམཙཀྐདྭཡསམྤཏྟིཾ. ན ཧི ཨཔྤཏིརཱུཔདེསེ ཝསཏོ སཔྤུརིསཱུཔནིསྶཡཝིརཧིཏསྶ ཝཱ སཝནཾ ཨཏྠི. ཨིཙྩསྶ པཙྪིམཙཀྐདྭཡསིདྡྷིཡཱ ཨཱསཡསུདྡྷི སིདྡྷཱ ཧོཏི, པུརིམཙཀྐདྭཡསིདྡྷིཡཱ པཡོགསུདྡྷི. ཏཱཡ ཙ ཨཱསཡསུདྡྷིཡཱ ཨདྷིགམབྱཏྟིསིདྡྷི, པཡོགསུདྡྷིཡཱ ཨཱགམབྱཏྟིསིདྡྷི. ཨིཏི པཡོགཱསཡསུདྡྷསྶ ཨཱགམཱདྷིགམསམྤནྣསྶ ཝཙནཾ ཨརུཎུགྒཾ ཝིཡ སཱུརིཡསྶ ཨུདཡཏོ, ཡོནིསོ མནསིཀཱརོ ཝིཡ ཙ ཀུསལཀམྨསྶ, ཨརཧཏི བྷགཝཏོ ཝཙནསྶ པུབྦངྒམཾ བྷཝིཏུནྟི ཋཱནེ ནིདཱནཾ ཋཔེནྟོ ཨེཝཾ མེ སུཏནྟིཨཱདིམཱཧ.
ཨཔརོ ནཡོ – ཨེཝནྟི ཨིམིནཱ ནཱནཔྤཀཱརཔཊིཝེདྷདཱིཔཀེན ཝཙནེན ཨཏྟནོ ཨཏྠཔཊིབྷཱནཔཊིསམྦྷིདཱསམྤཏྟིསབྦྷཱཝཾ དཱིཔེཏི. སུཏནྟི ཨིམིནཱ སོཏབྦབྷེདཔཊིཝེདྷདཱིཔཀེན ཝཙནེན ¶ དྷམྨནིརུཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱསམྤཏྟིསབྦྷཱཝཾ. ཨེཝནྟི ཙ ཨིདཾ ཡོནིསོ མནསིཀཱརདཱིཔཀཝཙནཾ བྷཱསམཱནོ ‘‘ཨེཏེ མཡཱ དྷམྨཱ མནསཱ ཨནུཔེཀྑིཏཱ དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱ’’ཏི དཱིཔེཏི. སུཏནྟི ཨིདཾ སཝནཡོགདཱིཔཀཝཙནཾ བྷཱསམཱནོ ‘‘བཧཱུ མཡཱ དྷམྨཱ སུཏཱ དྷཱཏཱ ཝཙསཱ པརིཙིཏཱ’’ཏི དཱིཔེཏི. ཏདུབྷཡེནཔི ཨཏྠབྱཉྫནཔཱརིཔཱུརིཾ དཱིཔེནྟོ སཝནེ ཨཱདརཾ ཛནེཏི. ཨཏྠབྱཉྫནཔརིཔུཎྞཾ ཧི དྷམྨཾ ཨཱདརེན ཨསྶུཎནྟོ མཧཏཱ ཧིཏཱ པརིབཱཧིརོ ཧོཏཱིཏི ཨཱདརཾ ཛནེཏྭཱ སཀྐཙྩཾ དྷམྨོ སོཏབྦོཏི.
ཨེཝཾ མེ སུཏནྟི ཨིམིནཱ པན སཀལེན ཝཙནེན ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏཾ དྷམྨཾ ཨཏྟནོ ཨདཧནྟོ ཨསཔྤུརིསབྷཱུམིཾ ཨཏིཀྐམཏི, སཱཝཀཏྟཾ པཊིཛཱནནྟོ སཔྤུརིསབྷཱུམིཾ ཨོཀྐམཏི. ཏཐཱ ཨསདྡྷམྨཱ ཙིཏྟཾ ཝུཊྛཱཔེཏི, སདྡྷམྨེ ཙིཏྟཾ པཏིཊྛཱཔེཏི. ‘‘ཀེཝལཾ སུཏམེཝེཏཾ མཡཱ ¶ , ཏསྶེཝ པན བྷགཝཏོ ཝཙན’’ནྟི དཱིཔེནྟོ ཨཏྟཱནཾ པརིམོཙེཏི ¶ , སཏྠཱརཾ ཨཔདིསཏི, ཛིནཝཙནཾ ཨཔྤེཏི, དྷམྨནེཏྟིཾ པཏིཊྛཱཔེཏི.
ཨཔིཙ ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏ’’ནྟི ཨཏྟནཱ ཨུཔྤཱདིཏབྷཱཝཾ ཨཔྤཊིཛཱནནྟོ པུརིམཝཙནཾ ཝིཝརནྟོ ‘‘སམྨུཁཱ པཊིགྒཧིཏམིདཾ མཡཱ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཙཏུཝེསཱརཛྫཝིསཱརདསྶ དསབལདྷརསྶ ཨཱསབྷཊྛཱནཊྛཱཡིནོ སཱིཧནཱདནཱདིནོ སབྦསཏྟུཏྟམསྶ དྷམྨིསྶརསྶ དྷམྨརཱཛསྶ དྷམྨཱདྷིཔཏིནོ དྷམྨདཱིཔསྶ དྷམྨསརཎསྶ སདྡྷམྨཝརཙཀྐཝཏྟིནོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཝཙནཾ, ན ཨེཏྠ ཨཏྠེ ཝཱ དྷམྨེ ཝཱ པདེ ཝཱ བྱཉྫནེ ཝཱ ཀངྑཱ ཝཱ ཝིམཏི ཝཱ ཀཏྟབྦཱ’’ཏི སབྦདེཝམནུསྶཱནཾ ཨིམསྨིཾ དྷམྨེ ཨསྶདྡྷིཡཾ ཝིནཱསེཏི, སདྡྷཱསམྤདཾ ཨུཔྤཱདེཏི. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –
‘‘ཝིནཱསཡཏི ཨསྶདྡྷཾ, སདྡྷཾ ཝཌྜྷེཏི སཱསནེ;
ཨེཝཾ མེ སུཏམིཙྩེཝཾ, ཝདཾ གོཏམསཱཝཀོ’’ཏི.
ཨེཀནྟི ¶ གཎནཔརིཙྪེདནིདྡེསོ. སམཡནྟི པརིཙྪིནྣནིདྡེསོ. ཨེཀཾ སམཡནྟི ཨནིཡམིཏཔརིདཱིཔནཾ. ཏཏྠ སམཡསདྡོ –
‘‘སམཝཱཡེ ཁཎེ ཀཱལེ, སམཱུཧེ ཧེཏུདིཊྛིསུ;
པཊིལཱབྷེ པཧཱནེ ཙ, པཊིཝེདྷེ ཙ དིསྶཏི’’.
ཏཐཱ ཧིསྶ ‘‘ཨཔྤེཝ ནཱམ སྭེཔི ཨུཔསངྐམེཡྻཱམ ཀཱལཉྩ སམཡཉྩ ཨུཔཱདཱཡཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༤༤༧) སམཝཱཡོ ཨཏྠོ. ‘‘ཨེཀོཝ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཁཎོ ཙ སམཡོ ཙ བྲཧྨཙརིཡཝཱསཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༨.༢༩) ཁཎོ. ‘‘ཨུཎྷསམཡོ པརིལཱ༹ཧསམཡོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཱཙི. ༣༥༨) ཀཱལོ. ‘‘མཧཱསམཡོ པཝནསྨི’’ནྟིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༣༣༢) སམཱུཧོ. ‘‘སམཡོཔི ཁོ ཏེ བྷདྡཱལི ཨཔྤཊིཝིདྡྷོ ཨཧོསི, བྷགཝཱ ཁོ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི, བྷགཝཱཔི མཾ ཛཱནིསྶཏི ‘བྷདྡཱལི ནཱམ བྷིཀྑུ སཏྠུ སཱསནེ སིཀྑཱཡ ཨཔརིཔཱུརཀཱརཱི’ཏི, ཨཡམྤི ཁོ ཏེ, བྷདྡཱལི, སམཡོ ཨཔྤཊིཝིདྡྷོ ཨཧོསཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༢.༡༣༥) ཧེཏུ. ‘‘ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨུགྒཱཧམཱནོ པརིབྦཱཛཀོ ¶ སམཎམུཎྜིཀཱཔུཏྟོ སམཡཔྤཝཱདཀེ ཏིནྡུཀཱཙཱིརེ ཨེཀསཱལཀེ མལླིཀཱཡ ཨཱརཱམེ པཊིཝསཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༢.༢༦༠) དིཊྛི.
‘‘དིཊྛེ ¶ དྷམྨེ ཙ ཡོ ཨཏྠོ, ཡོ ཙཏྠོ སམྤརཱཡིཀོ;
ཨཏྠཱབྷིསམཡཱ དྷཱིརོ, པཎྜིཏོཏི པཝུཙྩཏཱི’’ཏི. –
ཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༡༢༩) པཊིལཱབྷོ. ‘‘སམྨཱ མཱནཱབྷིསམཡཱ ཨནྟམཀཱསི དུཀྑསྶཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༨) པཧཱནཾ. ‘‘དུཀྑསྶ ¶ པཱིལ༹ནཊྛོ སངྑཏཊྛོ སནྟཱཔཊྛོ ཝིཔརིཎཱམཊྛོ ཨབྷིསམཡཊྛོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཊི. མ. ༢.༨) པཊིཝེདྷོ. ཨིདྷ པནསྶ ཀཱལོ ཨཏྠོ. ཏེན སཾཝཙྪར-ཨུཏུ-མཱས-ཨཌྜྷམཱས-རཏྟི-དིཝ-པུབྦཎྷ-མཛ྄ཛྷནྷིཀ-སཱཡནྷ-པཋམ-མཛ྄ཛྷིམ- པཙྪིམཡཱམ-མུཧུཏྟཱདཱིསུ ཀཱལཔྤབྷེདབྷཱུཏེསུ སམཡེསུ ཨེཀཾ སམཡནྟི དཱིཔེཏི.
ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཨེཏེསུ སཾཝཙྪརཱདཱིསུ ཡཾ ཡཾ སུཏྟཾ ཡམྷི ཡམྷི སཾཝཙྪརེ ཨུཏུམྷི མཱསེ པཀྑེ རཏྟིབྷཱགེ དིཝསབྷཱགེ ཝཱ ཝུཏྟཾ, སབྦཾ ཏཾ ཐེརསྶ སུཝིདིཏཾ སུཝཝཏྠཱཔིཏཾ པཉྙཱཡ. ཡསྨཱ པན ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏཾ ཨསུཀསཾཝཙྪརེ ཨསུཀཨུཏུམྷི ཨསུཀམཱསེ ཨསུཀཔཀྑེ ཨསུཀརཏྟིབྷཱགེ ཨསུཀདིཝསབྷཱགེ ཝཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ན སཀྐཱ སུཁེན དྷཱརེཏུཾ ཝཱ ཨུདྡིསིཏུཾ ཝཱ ཨུདྡིསཱཔེཏུཾ ཝཱ, བཧུ ཙ ཝཏྟབྦཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨེཀེནེཝ པདེན ཏམཏྠཾ སམོདྷཱནེཏྭཱ ‘‘ཨེཀཾ སམཡ’’ནྟི ཨཱཧ.
ཡེ ཝཱ ཨིམེ གབྦྷོཀྐནྟིསམཡོ ཛཱཏིསམཡོ སཾཝེགསམཡོ ཨབྷིནིཀྑམནསམཡོ དུཀྐརཀཱརིཀསམཡོ མཱརཝིཛཡསམཡོ ཨབྷིསམྦོདྷིསམཡོ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརསམཡོ དེསནཱསམཡོ པརིནིབྦཱནསམཡོཏི ཨེཝམཱདཡོ བྷགཝཏོ དེཝམནུསྶེསུ ཨཏིཝིཡ སུཔྤཀཱསཱ ཨནེཀཀཱལཔྤབྷེདཱ ཨེཝ སམཡཱ, ཏེསུ སམཡེསུ དེསནཱསམཡསངྑཱཏཾ ཨེཀཾ སམཡནྟི དཱིཔེཏི. ཡོ ཙཱཡཾ ཉཱཎཀརུཎཱཀིཙྩསམཡེསུ ཀརུཎཱཀིཙྩསམཡོ, ཨཏྟཧིཏཔརཧིཏ-པཊིཔཏྟིསམཡེསུ པརཧིཏ-པཊིཔཏྟིསམཡོ, སནྣིཔཏིཏཱནཾ ཀརཎཱིཡདྭཡསམཡེསུ དྷམྨིཀཐཱསམཡོ, དེསནཱཔཊིཔཏྟིསམཡེསུ དེསནཱསམཡོ, ཏེསུཔི སམཡེསུ ཨཉྙཏརཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཨེཀཾ སམཡ’’ནྟི ཨཱཧ.
ཀསྨཱ ¶ པནེཏྠ ཡཐཱ ཨབྷིདྷམྨེ ‘‘ཡསྨིཾ སམཡེ ཀཱམཱཝཙར’’ནྟི ཙ, ཨིཏོ ཨཉྙེསུ ཙ སུཏྟཔདེསུ ¶ ‘‘ཡསྨིཾ སམཡེ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱི’’ཏི ཙ བྷུམྨཝཙནེན ནིདྡེསོ ཀཏོ, ཝིནཡེ ཙ ‘‘ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ ¶ བྷགཝཱ’’ཏི ཀརཎཝཙནེན ནིདྡེསོ ཀཏོ, ཏཐཱ ཨཀཏྭཱ ‘‘ཨེཀཾ སམཡ’’ནྟི ཨུཔཡོགཝཙནེན ནིདྡེསོ ཀཏོཏི. ཏཏྠ ཏཐཱ, ཨིདྷ ཙ ཨཉྙཐཱ ཨཏྠསམྦྷཝཏོ. ཏཏྠ ཧི ཨབྷིདྷམྨེ ཨིཏོ ཨཉྙེསུ སུཏྟཔདེསུ ཙ ཨདྷིཀརཎཏྠོ བྷཱཝེནབྷཱཝལཀྑཎཏྠོ ཙ སམྦྷཝཏི. ཨདྷིཀརཎཾ ཧི ཀཱལཏྠོ སམཱུཧཏྠོ ཙ སམཡོ, ཏཏྠ ཝུཏྟཱནཾ ཕསྶཱདིདྷམྨཱནཾ ཁཎསམཝཱཡཧེཏུསངྑཱཏསྶ ཙ སམཡསྶ བྷཱཝེན ཏེསཾ བྷཱཝོ ལཀྑཱིཡཏི, ཏསྨཱ ཏདཏྠཛོཏནཏྠཾ ཏཏྠ བྷུམྨཝཙནེན ནིདྡེསོ ཀཏོ.
ཝིནཡེ ཙ ཧེཏུཨཏྠོ ཀརཎཏྠོ ཙ སམྦྷཝཏི. ཡོ ཧི སོ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིསམཡོ སཱརིཔུཏྟཱདཱིཧིཔི དུབྦིཉྙེཡྻོ, ཏེན སམཡེན ཧེཏུབྷཱུཏེན ཀརཎབྷཱུཏེན ཙ སིཀྑཱཔདཱནི པཉྙཱཔཡནྟོ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཧེཏུཉྩ ཨཔེཀྑམཱནོ བྷགཝཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིཧཱསི. ཏསྨཱ ཏདཏྠཛོཏནཏྠཾ ཏཏྠ ཀརཎཝཙནེན ནིདྡེསོ ཀཏོ.
ཨིདྷ པན ཨཉྙསྨིཉྩ ཨེཝཾཛཱཏིཀེ ཨཙྩནྟསཾཡོགཏྠོ སམྦྷཝཏི. ཡཉྷི སམཡཾ བྷགཝཱ ཨིམཾ ཨཉྙཾ ཝཱ སུཏྟནྟཾ དེསེསི, ཨཙྩནྟམེཝ ཏཾ སམཡཾ ཀརུཎཱཝིཧཱརེན ཝིཧཱསི. ཏསྨཱ ཏདཏྠཛོཏནཏྠཾ ཨིདྷ ཨུཔཡོགཝཙནནིདྡེསོ ཀཏོཏི. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –
‘‘ཏཾ ཏཾ ཨཏྠམཔེཀྑིཏྭཱ, བྷུམྨེན ཀརཎེན ཙ;
ཨཉྙཏྲ སམཡོ ཝུཏྟོ, ཨུཔཡོགེན སོ ཨིདྷཱ’’ཏི.
པོརཱཎཱ པན ཝཎྞཡནྟི – ‘‘ཏསྨིཾ སམཡེ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཏེན སམཡེནཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨེཀཾ སམཡ’’ནྟི ཝཱ ཨབྷིལཱཔམཏྟབྷེདོ ཨེས, སབྦཏྠ བྷུམྨམེཝཏྠོཏི. ཏསྨཱ ‘‘ཨེཀཾ ¶ སམཡ’’ནྟི ཝུཏྟེཔི ‘‘ཨེཀསྨིཾ སམཡེ’’ཏི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.
བྷགཝཱཏི གརུ. གརུཉྷི ལོཀེ ‘‘བྷགཝཱ’’ཏི ཝདནྟི. ཨཡཉྩ སབྦགུཎཝིསིཊྛཏཱཡ སབྦསཏྟཱནཾ གརུ, ཏསྨཱ ‘‘བྷགཝཱ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ. པོརཱཎེཧིཔི ཝུཏྟཾ –
‘‘བྷགཝཱཏི ¶ ཝཙནཾ སེཊྛཾ, བྷགཝཱཏི ཝཙནམུཏྟམཾ;
གརུ གཱརཝཡུཏྟོ སོ, བྷགཝཱ ཏེན ཝུཙྩཏཱི’’ཏི.
ཨཔིཙ ¶ –
‘‘བྷཱགྱཝཱ བྷགྒཝཱ ཡུཏྟོ, བྷགེཧི ཙ ཝིབྷཏྟཝཱ;
བྷཏྟཝཱ ཝནྟགམནོ, བྷཝེསུ བྷགཝཱ ཏཏོ’’ཏི. –
ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ ཝསེནསྶ པདསྶ ཝིཏྠཱརཏོ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. སོ ཙ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༤༢, ༡༤༤) བུདྡྷཱནུསྶཏིནིདྡེསེ ཝུཏྟོཡེཝ.
ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙེཏྠ ཨེཝཾ མེ སུཏནྟི ཝཙནེན ཡཐཱསུཏཾ དྷམྨཾ དསྶེནྟོ བྷགཝཏོ དྷམྨསརཱིརཾ པཙྩཀྑཾ ཀརོཏི. ཏེན ‘‘ན ཨིདཾ ཨཏིཀྐནྟསཏྠུཀཾ པཱཝཙནཾ, ཨཡཾ ཝོ སཏྠཱ’’ཏི སཏྠུ ཨདསྶནེན ཨུཀྐཎྛིཏཾ ཛནཾ སམསྶཱསེཏི. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱཏི ཝཙནེན ཏསྨིཾ སམཡེ བྷགཝཏོ ཨཝིཛྫམཱནབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ རཱུཔཀཱཡཔརིནིབྦཱནཾ སཱདྷེཏི. ཏེན ‘‘ཨེཝཾཝིདྷསྶ ནཱམ ཨརིཡདྷམྨསྶ དེསཀོ དསབལདྷརོ ཝཛིརསངྒྷཱཏསམཱནཀཱཡོ སོཔི བྷགཝཱ པརིནིབྦུཏོ, ཀེན ཨཉྙེན ཛཱིཝིཏེ ཨཱསཱ ཛནེཏབྦཱ’’ཏི ཛཱིཝིཏམདམཏྟཾ ཛནཾ སཾཝེཛེཏི, སདྡྷམྨེ ཙསྶ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེཏི. ཨེཝནྟི ཙ བྷཎནྟོ དེསནཱསམྤཏྟིཾ ནིདྡིསཏི. མེ སུཏནྟི སཱཝཀསམྤཏྟིཾ. ཨེཀཾ སམཡནྟི ཀཱལསམྤཏྟིཾ. བྷགཝཱཏི དེསཀསམྤཏྟིཾ.
སཱཝཏྠིཡནྟི ¶ ཨེཝཾནཱམཀེ ནགརེ. སམཱིཔཏྠེ ཙེཏཾ བྷུམྨཝཙནཾ. ཝིཧརཏཱིཏི ཨཝིསེསེན ཨིརིཡཱཔཐདིབྦབྲཧྨཨརིཡཝིཧཱརེསུ ཨཉྙཏརཝིཧཱརསམངྒིཔརིདཱིཔནམེཏཾ. ཨིདྷ པན ཋཱནགམནནིསཛྫཱསཡནཔྤབྷེདེསུ ཨིརིཡཱཔཐེསུ ཨཉྙཏརཨིརིཡཱཔཐསམཱཡོགཔརིདཱིཔནཾ, ཏེན ཋིཏོཔི གཙྪནྟོཔི ནིསིནྣོཔི སཡཱནོཔི བྷགཝཱ ཝིཧརཏིཙྩེཝ ཝེདིཏབྦོ. སོ ཧི ཨེཀཾ ཨིརིཡཱཔཐབཱདྷནཾ ཨཉྙེན ཨིརིཡཱཔཐེན ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ ཨཔརིཔཏནྟཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཧརཏི པཝཏྟེཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཝིཧརཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི.
ཛེཏཝནེཏི ཛེཏསྶ རཱཛཀུམཱརསྶ ཝནེ. ཏཉྷི ཏེན རོཔིཏཾ སཾཝཌྜྷིཏཾ པརིཔཱལིཏཾ, སོ ཙསྶ ¶ སཱམཱི ཨཧོསི, ཏསྨཱ ཛེཏཝནནྟི སངྑཾ གཏཾ, ཏསྨིཾ ཛེཏཝནེ. ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེཏི ཨནཱཐཔིཎྜིཀེན གཧཔཏིནཱ ཙཏུཔཉྙཱསཧིརཉྙཀོཊིཔརིཙྩཱགེན བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ནིཡྻཱཏིཏཏྟཱ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶཱཏི སངྑཾ གཏེ ཨཱརཱམེ ¶ . ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརོ པན པཔཉྩསཱུདནིཡཱ མཛ྄ཛྷིམཊྛཀཐཱཡ སབྦཱསཝསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡༤ ཨཱདཡོ) ཝུཏྟོ.
ཏཏྠ སིཡཱ – ཡདི ཏཱཝ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི, ‘‘ཛེཏཝནེ’’ཏི ན ཝཏྟབྦཾ. ཨཐ ཏཏྠ ཝིཧརཏི, ‘‘སཱཝཏྠིཡ’’ནྟི ན ཝཏྟབྦཾ. ན ཧི སཀྐཱ ཨུབྷཡཏྠ ཨེཀཾ སམཡཾ ཝིཧརིཏུནྟི. ན ཁོ པནེཏཾ ཨེཝཾ དཊྛབྦཾ. ནནུ ཨཝོཙུམྷ ‘‘སམཱིཔཏྠེ བྷུམྨཝཙན’’ནྟི. ཏསྨཱ ཡཐཱ གངྒཱཡམུནཱདཱིནཾ སམཱིཔེ གོཡཱུཐཱནི ཙརནྟཱནི ‘‘གངྒཱཡ ཙརནྟི, ཡམུནཱཡ ཙརནྟཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི, ཨེཝམིདྷཱཔི ཡདིདཾ སཱཝཏྠིཡཱ སམཱིཔེ ཛེཏཝནཾ, ཏཏྠ ཝིཧརནྟོ ཝུཙྩཏི ‘‘སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ’’ཏི. གོཙརགཱམནིདསྶནཏྠཾ ཧིསྶ སཱཝཏྠིཝཙནཾ, པབྦཛིཏཱནུརཱུཔནིཝཱསནཊྛཱནནིདསྶནཏྠཾ སེསཝཙནཾ.
ཏཏྠ ¶ སཱཝཏྠིཝཙནེན ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ བྷགཝཏོ གཧཊྛཱནུགྒཧཀརཎཾ དསྶེཏི, ཛེཏཝནཱདིཀིཏྟནེན པབྦཛིཏཱནུགྒཧཀརཎཾ. ཏཐཱ པུརིམེན པཙྩཡགྒཧཎཏོ ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགཝིཝཛྫནཾ, པཙྪིམེན ཝཏྠུཀཱམཔྤཧཱནཏོ ཀཱམསུཁལླིཀཱནུཡོགཝིཝཛྫནཱུཔཱཡདསྶནཾ. པུརིམེན ཙ དྷམྨདེསནཱབྷིཡོགཾ, པཙྪིམེན ཝིཝེཀཱདྷིམུཏྟིཾ. པུརིམེན ཀརུཎཱཡ ཨུཔགམནཾ, པཙྪིམེན པཉྙཱཡ ཨཔགམནཾ. པུརིམེན སཏྟཱནཾ ཧིཏསུཁནིཔྥཱདནཱདྷིམུཏྟིཏཾ, པཙྪིམེན པརཧིཏསུཁཀརཎེ ནིརུཔལེཔཏཾ. པུརིམེན དྷམྨིཀསུཁཱཔརིཙྩཱགནིམིཏྟཕཱསུཝིཧཱརཾ, པཙྪིམེན ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཱནུཡོགནིམིཏྟཾ. པུརིམེན མནུསྶཱནཾ ཨུཔཀཱརབཧུལཏཾ, པཙྪིམེན དེཝཏཱནཾ. པུརིམེན ལོཀེ ཛཱཏསྶ ལོཀེ སཾཝཌྜྷབྷཱཝཾ, པཙྪིམེན ལོཀེན ཨནུཔལིཏྟཏཾ. པུརིམེན ‘‘ཨེཀཔུགྒལོ, བྷིཀྑཝེ, ལོཀེ ཨུཔྤཛྫམཱནོ ཨུཔྤཛྫཏི བཧུཛནཧིཏཱཡ བཧུཛནསུཁཱཡ ལོཀཱནུཀམྤཱཡ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ དེཝམནུསྶཱནཾ. ཀཏམོ ཨེཀཔུགྒལོ? ཏཐཱགཏོ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༡༧༠) ཝཙནཏོ ཡདཏྠཾ བྷགཝཱ ཨུཔྤནྣོ, ཏདཏྠཔརིནིཔྥཱདནཾ, པཙྪིམེན ཡཏྠ ཨུཔྤནྣོ, ཏདནུརཱུཔཝིཧཱརཾ. བྷགཝཱ ཧི པཋམཾ ལུམྦིནིཝནེ, དུཏིཡཾ བོདྷིམཎྜེཏི ལོཀིཡལོཀུཏྟརཱཡ ཨུཔྤཏྟིཡཱ ཝནེཡེཝ ཨུཔྤནྣོ. ཏེནསྶ ཝནེཡེཝ ཝིཧཱརཾ དསྶེཏཱིཏི ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེནེཏྠ ཨཏྠཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.
ཏཏྲཱཏི ¶ དེསཀཱལཔརིདཱིཔནཾ. ཏཉྷི ཡཾ སམཡཾ ཝིཧརཏི, ཏཏྲ སམཡེ. ཡསྨིཉྩ ཨཱརཱམེ ཝིཧརཏི, ཏཏྲ ཨཱརཱམེཏི དཱིཔེཏི. བྷཱསིཏབྦཡུཏྟེ ¶ ཝཱ དེསཀཱལེ དཱིཔེཏི. ན ཧི བྷགཝཱ ཨཡུཏྟེ དེསེ ཝཱ ཀཱལེ ཝཱ དྷམྨཾ བྷཱསཏི. ‘‘ཨཀཱལོ ཁོ ཏཱཝ, བཱཧིཡཱ’’ཏིཨཱདི (ཨུདཱ. ༡༠) ཙེཏྠ སཱདྷཀཾ. ཁོཏི ¶ པདཔཱུརཎམཏྟེ ཨཝདྷཱརཎེ ཨཱདིཀཱལཏྠེ ཝཱ ནིཔཱཏོ. བྷགཝཱཏི ལོཀགརུདཱིཔནཾ. བྷིཀྑཱུཏི ཀཐཱསཝནཡུཏྟཔུགྒལཝཙནཾ. ཨཔི ཙེཏྠ ‘‘བྷིཀྑཀོཏི བྷིཀྑུ, བྷིཀྑཱཙརིཡཾ ཨཛ྄ཛྷུཔགཏོཏི བྷིཀྑཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ (པཱརཱ. ༤༥; ཝིབྷ. ༥༡༡) ནཡེན ཝཙནཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཱམནྟེསཱིཏི ཨཱལཔི ཨབྷཱསི སམྦོདྷེསཱིཏི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ. ཨཉྙཏྲ པན ཉཱཔནེཔི ཧོཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཨཱམནྟཡཱམི ཝོ, བྷིཀྑཝེ, པཊིཝེདཡཱམི ཝོ, བྷིཀྑཝེ’’ཏི. པཀྐོསནེཔི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཨེཧི ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, མམ ཝཙནེན སཱརིཔུཏྟཾ ཨཱམནྟེཧཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༩.༡༡; སཾ. ནི. ༢.༣༢).
བྷིཀྑཝོཏི ཨཱམནྟནཱཀཱརཔརིདཱིཔནཾ. ཏཉྩ བྷིཀྑནསཱིལཏཱདིགུཎཡོགསིདྡྷཏྟཱ ཝུཏྟཾ. བྷིཀྑནསཱིལཏཱགུཎཡུཏྟོཔི ཧི བྷིཀྑུ, བྷིཀྑནདྷམྨཏཱགུཎཡུཏྟོཔི བྷིཀྑུ, བྷིཀྑནེ སཱདྷུཀཱརིཏཱགུཎཡུཏྟོཔཱིཏི སདྡཝིདཱུ མཉྙནྟི. ཏེན ཙ ནེསཾ བྷིཀྑནསཱིལཏཱདིགུཎཡོགསིདྡྷེན ཝཙནེན ཧཱིནཱདྷིཀཛནསེཝིཏཾ ཝུཏྟིཾ པཀཱསེནྟོ ཨུདྡྷཏདཱིནབྷཱཝནིགྒཧཾ ཀརོཏི. བྷིཀྑཝོཏི ཨིམིནཱ ཀརུཎཱཝིཔྥཱརསོམྨཧདཡནཡནནིཔཱཏཔུབྦངྒམེན ཝཙནེན ཏེ ཨཏྟནོ མུཁཱབྷིམུཁེ ཀརོཏི. ཏེནེཝ ཙ ཀཐེཏུཀམྱཏཱདཱིཔཀེན ཝཙནེན ཏེསཾ སོཏུཀམྱཏཾ ཛནེཏི. ཏེནེཝ ཙ སམྦོདྷནཏྠེན སཱདྷུཀཾ སཝནམནསིཀཱརེཔི ཏེ ནིཡོཛེཏི. སཱདྷུཀཾ སཝནམནསིཀཱརཱཡཏྟཱ ཧི སཱསནསམྤཏྟི.
ཨཔརེསུཔི དེཝམནུསྶེསུ ཝིཛྫམཱནེསུ ཀསྨཱ བྷིཀྑཱུཡེཝ ¶ ཨཱམནྟེསཱིཏི ཙེ? ཛེཊྛསེཊྛཱསནྣསདཱསནྣིཧིཏབྷཱཝཏོ. སབྦཔརིསསཱདྷཱརཎཱ ཧི བྷགཝཏོ དྷམྨདེསནཱ. པརིསཱཡ ཙ ཛེཊྛཱ བྷིཀྑཱུ པཋམུཔྤནྣཏྟཱ, སེཊྛཱ ཨནགཱརིཡབྷཱཝཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ སཏྠུཙརིཡཱནུཝིདྷཱཡཀཏྟཱ སཀལསཱསནཔཊིགྒཱཧཀཏྟཱ ཙ. ཨཱསནྣཱ ཏེ ཏཏྠ ནིསིནྣེསུ སཏྠུསནྟིཀཏྟཱ. སདཱསནྣིཧིཏཱ སཏྠུསནྟིཀཱཝཙརཏྟཱཏི. ཨཔིཙ ཏེ དྷམྨདེསནཱཡ བྷཱཛནཾ ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཏྟིསབྦྷཱཝཏོཏིཔི ཏེ ཨེཝ ཨཱམནྟེསི.
ཀིམཏྠཾ ¶ པན བྷགཝཱ དྷམྨཾ དེསེནྟོ པཋམཾ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི, ན དྷམྨམེཝ དེསེསཱིཏི? སཏིཛནནཏྠཾ. བྷིཀྑཱུ ཧི ཨཉྙཾ ཙིནྟེནྟཱཔི ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟཱཔི དྷམྨཾ པཙྩཝེཀྑནྟཱཔི ཀམྨཊྛཱནཾ ¶ མནསིཀརོནྟཱཔི ནིསིནྣཱ ཧོནྟི, ཏེ ཨནཱམནྟེཏྭཱ དྷམྨེ དེསིཡམཱནེ ‘‘ཨཡཾ དེསནཱ ཀིཾནིདཱནཱ ཀིཾཔཙྩཡཱ ཀཏམཱཡ ཨཊྛུཔྤཏྟིཡཱ དེསིཏཱ’’ཏི སལླཀྑེཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ དུགྒཧིཏཾ ཝཱ གཎྷེཡྻུཾ, ན ཝཱ གཎྷེཡྻུཾ. ཏེན ནེསཾ སཏིཛནནཏྠཾ བྷགཝཱ པཋམཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ པཙྪཱ དྷམྨཾ དེསེཏི.
བྷདནྟེཏི གཱརཝཝཙནམེཏཾ, སཏྠུ པཊིཝཙནདཱནཾ ཝཱ. ཨཔི ཙེཏྠ ‘‘བྷིཀྑཝོ’’ཏི ཝདམཱནོ བྷགཝཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨཱལཔཏི. ‘‘བྷདནྟེ’’ཏི ཝདམཱནཱ ཏེ བྷགཝནྟཾ པཙྩཱལཔནྟི. ཏཐཱ ‘‘བྷིཀྑཝོ’’ཏི བྷགཝཱ ཨཱདིམྷི བྷཱསཏི, ‘‘བྷདནྟེ’’ཏི ཏེ པཙྩཱབྷཱསནྟི. ‘‘བྷིཀྑཝོ’’ཏི པཊིཝཙནཾ དཱཔེཏི, ‘‘བྷདནྟེ’’ཏི པཊིཝཙནཾ དེནྟི. ཏེ བྷིཀྑཱུཏི ཡེ བྷགཝཱ ཨཱམནྟེསི, ཏེ. བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུནྟི བྷགཝཏོ ཨཱམནྟནཾ པཊིཨསྶོསུཾ, ཨབྷིམུཁཱ ཧུཏྭཱ སུཎིཾསུ སམྤཊིཙྪིཾསུ པཊིགྒཧེསུནྟི ཨཏྠོ. བྷགཝཱ ¶ ཨེཏདཝོཙཱཏི བྷགཝཱ ཨེཏཾ ཨིདཱནི ཝཏྟབྦཾ སཀལཾ སུཏྟཾ ཨཝོཙ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ཡཾ ཨཱཡསྨཏཱ ཨཱནནྡེན ཨིམསྶ སུཏྟསྶ སུཁཱཝགཱཧཎཏྠཾ ཀཱལདེསདེསཀཔརིསཱཔདེསཔཊིམཎྜིཏཾ ནིདཱནཾ བྷཱསིཏཾ, ཏསྶ ཨཏྠཝཎྞནཱ སམཏྟཱཏི.
རཱུཔཱདིཝཎྞནཱ
ཨིདཱནི ནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཾ ཨེཀརཱུཔམྤི སམནུཔསྶཱམཱིཏིཨཱདིནཱ ནཡེན བྷགཝཏཱ ནིཀྑིཏྟསྶ སུཏྟསྶ ཝཎྞནཱཡ ཨོཀཱསོ ཨནུཔྤཏྟོ, སཱ པནེསཱ སུཏྟཝཎྞནཱ ཡསྨཱ སུཏྟནིཀྑེཔཾ ཝིཙཱརེཏྭཱཝ ཝུཙྩམཱནཱ པཱཀཊཱ ཧོཏི, ཏསྨཱ སུཏྟནིཀྑེཔཝིཙཱརཎཱ ཏཱཝ ཝེདིཏབྦཱ. ཙཏྟཱརོ ཧི སུཏྟནིཀྑེཔཱ ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡོ པརཛ྄ཛྷཱསཡོ པུཙྪཱཝསིཀོ ཨཊྛུཔྤཏྟིཀོཏི. ཏཏྠ ཡཱནི སུཏྟཱནི བྷགཝཱ པརེཧི ཨནཛ྄ཛྷིཊྛོ ཀེཝལཾ ཨཏྟནོ ཨཛ྄ཛྷཱསཡེནེཝ ཀཐེསི, སེཡྻཐིདཾ – ཨཱཀངྑེཡྻསུཏྟཾ ཝཏྠསུཏྟནྟི ཨེཝམཱདཱིནི, ཏེསཾ ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡོ ནིཀྑེཔོ. ཡཱནི པན ‘‘པརིཔཀྐཱ ཁོ རཱཧུལསྶ ཝིམུཏྟིཔརིཔཱཙནཱིཡཱ དྷམྨཱ, ཡཾནཱུནཱཧཾ རཱཧུལཾ ཨུཏྟརི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡེ ཝིནེཡྻ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༤.༡༢༡; མ. ནི. ༣.༤༡༦) ཨེཝཾ པརེསཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཁནྟིཾ མནཾ ཨབྷིནཱིཧཱརཾ བུཛ྄ཛྷནབྷཱཝཉྩ ཨོལོཀེཏྭཱ པརཛ྄ཛྷཱསཡཝསེན ཀཐིཏཱནི, སེཡྻཐིདཾ – རཱཧུལོཝཱདསུཏྟཾ ¶ དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནནྟི ཨེཝམཱདཱིནི, ཏེསཾ པརཛ྄ཛྷཱསཡོ ནིཀྑེཔོ. བྷགཝནྟཾ པན ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏེ ཏེ དེཝམནུསྶཱ ཏཐཱ ཏཐཱ པཉྷཾ པུཙྪནྟི. ཨེཝཾ པུཊྛེན བྷགཝཏཱ ཡཱནི ཀཐིཏཱནི དེཝཏཱསཾཡུཏྟབོཛ྄ཛྷངྒསཾཡུཏྟཱདཱིནི, ཏེསཾ པུཙྪཱཝསིཀོ ནིཀྑེཔོ. ཡཱནི ¶ པན ཨུཔྤནྣཾ ཀཱརཎཾ པཊིཙྩ ཀཐིཏཱནི དྷམྨདཱཡཱདསུཏྟཔུཏྟམཾསཱུཔམཱདཱིནི, ཏེསཾ ཨཊྛུཔྤཏྟིཀོ ནིཀྑེཔོ. ཨེཝམིམེསུ ཙཏཱུསུ ནིཀྑེཔེསུ ཨིམསྶ སུཏྟསྶ པརཛ྄ཛྷཱསཡོ ¶ ནིཀྑེཔོ. པརཛ྄ཛྷཱསཡཝསེན ཧེཏཾ ནིཀྑིཏྟཾ. ཀེསཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡེནཱཏི? རཱུཔགརུཀཱནཾ པུརིསཱནཾ.
ཏཏྠ ནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེཏིཨཱདཱིསུ ནཀཱརོ པཊིསེདྷཏྠོ. ཨཧནྟི ཨཏྟཱནཾ ནིདྡིསཏི. བྷིཀྑཝེཏི བྷིཀྑཱུ ཨཱལཔཏི. ཨཉྙནྟི ཨིདཱནི ཝཏྟབྦཱ ཨིཏྠིརཱུཔཏོ ཨཉྙཾ. ཨེཀརཱུཔམྤཱིཏི ཨེཀམྤི རཱུཔཾ. སམནུཔསྶཱམཱིཏི དྭེ སམནུཔསྶནཱ ཉཱཎསམནུཔསྶནཱ ཙ དིཊྛིསམནུཔསྶནཱ ཙ. ཏཏྠ ‘‘ཨནིཙྩཏོ སམནུཔསྶཏི, ནོ ནིཙྩཏོ’’ཏི (པཊི. མ. ༣.༣༥) ཨཡཾ ཉཱཎསམནུཔསྶནཱ ནཱམ. ‘‘རཱུཔཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏཱི’’ཏིཨཱདིཀཱ (པཊི. མ. ༡.༡༣༠) པན དིཊྛིསམནུཔསྶནཱ ནཱམ. ཏཱསུ ཨིདྷ ཉཱཎསམནུཔསྶནཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཨིམསྶ པན པདསྶ ནཀཱརེན སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. ཨིདཾ ཧི ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེན ཨོལོཀེནྟོཔི ཨཉྙཾ ཨེཀརཱུཔམྤི ན སམནུཔསྶཱམཱིཏི. ཡཾ ཨེཝཾ པུརིསསྶ ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏཱིཏི ཡཾ རཱུཔཾ རཱུཔགརུཀསྶ པུརིསསྶ ཙཏུབྷཱུམཀཀུསལཙིཏྟཾ པརིཡཱདིཡིཏྭཱ གཎྷིཏྭཱ ཁེཔེཏྭཱ ཏིཊྛཏི. ‘‘སབྦཾ ཧཏྠིཀཱཡཾ པརིཡཱདིཡིཏྭཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༡༢༦) ཧི གཧཎཾ པརིཡཱདཱནཾ ནཱམ. ‘‘ཨནིཙྩསཉྙཱ, བྷིཀྑཝེ, བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ སབྦཾ ཀཱམརཱགཾ པརིཡཱདིཡཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༣.༡༠༢) ཁེཔནཾ. ཨིདྷ ཨུབྷཡམྤི ཝཊྚཏི. ཏཏྠ ཨིདཾ རཱུཔཾ ཙཏུབྷཱུམཀཀུསལཙིཏྟཾ གཎྷནྟཾ ན ནཱིལུཔྤལཀལཱཔཾ པུརིསོ ཝིཡ ཧཏྠེན གཎྷཱཏི, ནཱཔི ཁེཔཡམཱནཾ ཨགྒི ཝིཡ ཨུདྡྷནེ ཨུདཀཾ སནྟཱཔེཏྭཱ ཁེཔེཏི. ཨུཔྤཏྟིཉྩསྶ ནིཝཱརཡམཱནམེཝ ཙཏུབྷཱུམཀམྤི ཀུསལཙིཏྟཾ གཎྷཱཏི ¶ ཙེཝ ཁེཔེཏི ཙཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘པུརིསསྶ ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏཱི’’ཏི.
ཡཐཡིདནྟི ཡཐཱ ཨིདཾ. ཨིཏྠིརཱུཔནྟི ཨིཏྠིཡཱ རཱུཔཾ. ཏཏྠ ‘‘ཀིཉྩ, བྷིཀྑཝེ, རཱུཔཾ ཝདེཐ? རུཔྤཏཱིཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏསྨཱ རཱུཔནྟི ཝུཙྩཏི. ཀེན རུཔྤཏི? སཱིཏེནཔི རུཔྤཏི ཨུཎྷེནཔི རུཔྤཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༣.༧༩) སུཏྟཱནུསཱརེན རཱུཔསྶ ¶ ཝཙནཏྠོ ཙེཝ སཱམཉྙལཀྑཎཉྩ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཡཾ པན རཱུཔསདྡོ ཁནྡྷབྷཝནིམིཏྟཔཙྩཡསརཱིརཝཎྞསཎྛཱནཱདཱིསུ ཨནེཀེསུ ཨཏྠེསུ ཝཏྟཏི. ཨཡཉྷི ‘‘ཡཾ ཀིཉྩི རཱུཔཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣ’’ནྟི (ཝིབྷ. ༢; མཧཱཝ. ༢༢) ཨེཏྠ རཱུཔཀྑནྡྷེ ཝཏྟཏི. ‘‘རཱུཔཱུཔཔཏྟིཡཱ མགྒཾ བྷཱཝེཏཱི’’ཏི (དྷ. ས. ༡༦༡; ཝིབྷ. ༦༢༤) ཨེཏྠ རཱུཔབྷཝེ. ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱི བཧིདྡྷཱ ¶ རཱུཔཱནི པསྶཏཱི’’ཏི (དྷ. ས. ༢༠༤-༢༣༢ ཨཱདཡོ) ཨེཏྠ ཀསིཎནིམིཏྟེ. ‘‘སརཱུཔཱ, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔྤཛྫནྟི པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ནོ ཨརཱུཔཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༢.༨༣) ཨེཏྠ པཙྩཡེ. ‘‘ཨཱཀཱསོ པརིཝཱརིཏོ རཱུཔནྟེཝ སངྑཾ གཙྪཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༣༠༦) ཨེཏྠ སརཱིརེ. ‘‘ཙཀྑུཉྩ པཊིཙྩ རཱུཔེ ཙ ཨུཔྤཛྫཏི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎ’’ནྟི (མ. ནི. ༡.༤༠༠; ༣.༤༢༡) ཨེཏྠ ཝཎྞེ. ‘‘རཱུཔཔྤམཱཎོ རཱུཔཔྤསནྣོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༦༥) ཨེཏྠ སཎྛཱནེ. ཨཱདིསདྡེན ‘‘པིཡརཱུཔཾ སཱཏརཱུཔཾ, ཨརསརཱུཔོ’’ཏིཨཱདཱིནིཔི སངྒཎྷིཏབྦཱནི. ཨིདྷ པནེས ཨིཏྠིཡཱ ཙཏུསམུཊྛཱནེ རཱུཔཱཡཏནསངྑཱཏེ ཝཎྞེ ཝཏྟཏི. ཨཔིཙ ཡོ ཀོཙི ཨིཏྠིཡཱ ནིཝཏྠནིཝཱསནསྶ ཝཱ ¶ ཨལངྐཱརསྶ ཝཱ གནྡྷཝཎྞཀཱདཱིནཾ ཝཱ པིལ༹ནྡྷནམཱལཱདཱིནཾ ཝཱཏི ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷོ ཙ ཝཎྞོ པུརིསསྶ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎསྶ ཨཱརམྨཎཾ ཧུཏྭཱ ཨུཔཀཔྤཏི, སབྦམེཏཾ ཨིཏྠིརཱུཔནྟེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཨིཏྠིརཱུཔཾ, བྷིཀྑཝེ, པུརིསསྶ ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏཱིཏི ཨིདཾ པུརིམསྶེཝ དལ༹ྷཱིཀརཎཏྠཾ ཝུཏྟཾ. པུརིམཾ ཝཱ ‘‘ཡཐཡིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིཏྠིརཱུཔ’’ནྟི ཨེཝཾ ཨོཔམྨཝསེན ཝུཏྟཾ, ཨིདཾ པརིཡཱདཱནཱནུབྷཱཝདསྶནཝསེན.
ཏཏྲིདཾ ཨིཏྠིརཱུཔསྶ པརིཡཱདཱནཱནུབྷཱཝེ ཝཏྠུ – མཧཱདཱཋིཀནཱགརཱཛཱ ཀིར ཙེཏིཡགིརིམྷི ཨམྦཏྠལེ མཧཱཐཱུཔཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ གིརིབྷཎྜཔཱུཛཾ ནཱམ ཀཏྭཱ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨོརོདྷགཎཔརིཝུཏོ ཙེཏིཡགིརིཾ གནྟྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཧཱདཱནཾ དེཏི. བཧཱུནཾ སནྣིཔཱཏཊྛཱནེ ནཱམ ན སབྦེསཾ སཏི སཱུཔཊྛིཏཱ ཧོཏི, རཉྙོ ཙ དམིལ༹དེཝཱི ནཱམ མཧེསཱི པཋམཝཡེ ཋིཏཱ དསྶནཱིཡཱ པཱསཱདིཀཱ. ཨཐེཀོ ཙིཏྟཏྠེརོ ནཱམ ཝུཌྜྷཔབྦཛིཏོ ཨསཾཝརནིཡཱམེན ཨོལོཀེནྟོ ཏསྶཱ རཱུཔཱརམྨཎེ ནིམིཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཨུམྨཱདཔྤཏྟོ ཝིཡ ཋིཏནིསིནྣཊྛཱནེསུ ‘‘ཧནྡ དམིལ༹དེཝཱི, ཧནྡ དམིལ༹དེཝཱི’’ཏི ཝདནྟོ ¶ ཝིཙརཏི. ཏཏོ པཊྛཱཡ ཙསྶ དཧརསཱམཎེརཱ ཨུམྨཏྟཀཙིཏྟཏྠེརོཏྭེཝ ནཱམཾ ཀཏྭཱ ཝོཧརིཾསུ. ཨཐ སཱ དེཝཱི ནཙིརསྶེཝ ཀཱལམཀཱསི. བྷིཀྑུསངྒྷེ སིཝཐིཀདསྶནཾ གནྟྭཱ ཨཱགཏེ དཧརསཱམཎེརཱ ཏསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘‘བྷནྟེ ཙིཏྟཏྠེར, ཡསྶཏྠཱཡ ཏྭཾ ཝིལཔསི, མཡཾ ཏསྶཱ དེཝིཡཱ སིཝཐིཀདསྶནཾ གནྟྭཱ ཨཱགཏཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེཔི ཨསྶདྡཧནྟོ ‘‘ཡསྶཱ ཝཱ ཏསྶཱ ཝཱ ཏུམྷེ སིཝཐིཀདསྶནཏྠཱཡ གཏཱ, མུཁཾ ཏུམྷཱཀཾ དྷཱུམཎྞ’’ནྟི ¶ . ཨུམྨཏྟཀཝཙནམེཝ ཨཝོཙ. ཨེཝཾ ཨུམྨཏྟཀཙིཏྟཏྠེརསྶ ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཨཊྛཱསི ཨིདཾ ཨིཏྠིརཱུཔཾ.
ཨཔརམྤི ཝཏྠུ – སདྡྷཱཏིསྶམཧཱརཱཛཱ ཀིར ཨེཀདིཝསཾ ཨོརོདྷགཎཔརིཝུཏོ ཝིཧཱརཾ ཨཱགཏོ ¶ . ཨེཀོ དཧརོ ལོཧཔཱསཱདདྭཱརཀོཊྛཀེ ཋཏྭཱ ཨསཾཝརེ ཋིཏོ ཨེཀཾ ཨིཏྠིཾ ཨོལོཀེསི. སཱཔི གམནཾ པཙྪིནྡིཏྭཱ ཏཾ ཨོལོཀེསི. ཨུབྷོཔི ཨབྦྷནྟརེ ཨུཊྛིཏེན རཱགགྒིནཱ ཌཡ྄ཧིཏྭཱ ཀཱལམཀཾསུ. ཨེཝཾ ཨིཏྠིརཱུཔཾ དཧརསྶ ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི.
ཨཔརམྤི ཝཏྠུ – ཀལྱཱཎིཡམཧཱཝིཧཱརཏོ ཀིརེཀོ དཧརོ ཨུདྡེསཏྠཱཡ ཀཱལ༹དཱིགྷཝཱཔིགཱམདྭཱརཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ནིཊྛིཏུདྡེསཀིཙྩོ ཨཏྠཀཱམཱནཾ ཝཙནཾ ཨགྒཧེཏྭཱ ‘‘གཏཊྛཱནེ དཧརསཱམཎེརེཧི པུཊྛེན གཱམསྶ ནིཝིཊྛཱཀཱརོ ཀཐེཏབྦོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི གཱམེ པིཎྜཱཡ ཙརནྟོ ཝིསབྷཱགཱརམྨཎེ ནིམིཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནཾ གཏོ ཏཱཡ ནིཝཏྠཝཏྠཾ སཉྫཱནིཏྭཱ ‘‘ཀཧཾ, བྷནྟེ, ཨིདཾ ལདྡྷ’’ནྟི པུཙྪནྟོ ཏསྶཱ མཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཨེཝརཱུཔཱ ནཱམ ཨིཏྠཱི མཾ ནིསྶཱཡ མཏཱ’’ཏི ཙིནྟེནྟོ ཨནྟོཨུཊྛིཏེན རཱགགྒིནཱ ཌཡ྄ཧིཏྭཱ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔུཎི. ཨེཝམྤི ཨིདཾ ཨིཏྠིརཱུཔཾ པུརིསསྶ ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.
༢. དུཏིཡཱདཱིནི སདྡགརུཀཱདཱིནཾ ཨཱསཡཝསེན ཝུཏྟཱནི. ཏེསུ ཨིཏྠིསདྡོཏི ཨིཏྠིཡཱ ཙིཏྟསམུཊྛཱནོ ཀཐིཏགཱིཏཝཱདིཏསདྡོ. ཨཔིཙ ཨིཏྠིཡཱ ནིཝཏྠནིཝཱསནསྶཱཔི ཨལངྐཏཱལངྐཱརསྶཱཔི ཨིཏྠིཔཡོགནིཔྥཱདིཏོ ཝཱིཎཱསངྑཔཎཝཱདིསདྡོཔི ཨིཏྠིསདྡོཏྭེཝ ཝེདིཏབྦོ. སབྦོཔི ཧེསོ པུརིསསྶ ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི.
ཏཏྠ ¶ ¶ སུཝཎྞཀཀྐཊཀསུཝཎྞམོརདཧརབྷིཀྑུཨཱདཱིནཾ ཝཏྠཱུནི ཝེདིཏབྦཱནི. པབྦཏནྟརཾ ཀིར ནིསྶཱཡ མཧནྟཾ ཧཏྠིནཱགཀུལཾ ཝསཏི. ཨཝིདཱུརཊྛཱནེ ཙསྶ མཧཱཔརིབྷོགསརོ ཨཏྠི, ཏསྨིཾ ཀཱཡཱུཔཔནྣོ སུཝཎྞཀཀྐཊཀོ ཨཏྠི. སོ ཏཾ སརཾ ཨོཏིཎྞོཏིཎྞེ སཎྜཱསེན ཝིཡ ཨལེ༹ཧི པཱདེ གཧེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝསཾ ནེཏྭཱ མཱརེཏི. ཏསྶ ཨོཏཱརཱཔེཀྑཱ ཧཏྠིནཱགཱ ཨེཀཾ མཧཱཧཏྠིཾ ཛེཊྛཀཾ ཀཏྭཱ ཝིཙརནྟི. སོ ཨེཀདིཝསཾ ཏཾ ཧཏྠིནཱགཾ གཎྷི. ཐཱམསཏིསམྤནྣོ ཧཏྠིནཱགོ ཙིནྟེསི – ‘‘སཙཱཧཾ བྷཱིཏརཝཾ རཝིསྶཱམི, སབྦེ ཡཐཱརུཙིཡཱ ཨཀཱིལི༹ཏྭཱ པལཱཡིསྶནྟཱི’’ཏི ནིཙྩལོཝ ཨཊྛཱསི. ཨཐ སབྦེསཾ ཨུཏྟིཎྞབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཏེན གཧིཏབྷཱཝཾ ཨཏྟནོ བྷརིཡཾ ཛཱནཱཔེཏུཾ ཝིརཝིཏྭཱ ཨེཝམཱཧ –
‘‘སིངྒཱིམིགོ ཨཱཡཏཙཀྑུནེཏྟོ,
ཨཊྛིཏྟཙོ ཝཱརིསཡོ ཨལོམོ;
ཏེནཱབྷིབྷཱུཏོ ¶ ཀཔཎཾ རུདཱམི,
མཱ ཧེཝ མཾ པཱཎསམཾ ཛཧེཡྻཱ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༣.༤༩);
སཱ ཏཾ སུཏྭཱ སཱམིཀསྶ གཧིཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཏཾ ཏམྷཱ བྷཡཱ མོཙེཏུཾ ཧཏྠིནཱ ཙ ཀུལཱི༹རེན ཙ སདྡྷིཾ སལླཔནྟཱི ཨེཝམཱཧ –
‘‘ཨཡྻ ན ཏཾ ཛཧིསྶཱམི, ཀུཉྫརཾ སཊྛིཧཱཡནཾ;
པཐབྱཱ ཙཱཏུརནྟཱཡ, སུཔྤིཡོ ཧོསི མེ ཏུཝཾ.
‘‘ཡེ ཀུལཱི༹རཱ སམུདྡསྨིཾ, གངྒཱཡ ཡམུནཱཡ ཙ;
ཏེསཾ ཏྭཾ ཝཱརིཛོ སེཊྛོ, མུཉྩ རོདནྟིཡཱ པཏི’’ནྟི. (ཛཱ. ༡.༣.༥༠-༥༡);
ཀུལཱི༹རོ སཧ ཨིཏྠིསདྡསྶཝནེན གཧཎཾ སིཐིལམཀཱསི. ཨཐ ཧཏྠིནཱགོ ‘‘ཨཡམེཝེཏསྶ ཨོཀཱསོ’’ཏི ཨེཀཾ པཱདཾ གཧིཏཱཀཱརེནེཝ ཋཔེཏྭཱ དུཏིཡཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཏཾ ¶ པིཊྛིཀཔཱལེ ཨཀྐམིཏྭཱ ཝིཙུཎྞིཀཾ ཀཏྭཱ ཐོཀཾ ཨཱཀཌྜྷིཏྭཱ ཏཱིརེ ཁིཔི. ཨཐ ནཾ སབྦཧཏྠིནོ སནྣིཔཏིཏྭཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཝེརཱི’’ཏི ཝིཙུཎྞཡིཾསུ. ཨེཝཾ ཏཱཝ ཨིཏྠིསདྡོ སུཝཎྞཀཀྐཊཀསྶ ཙིཏྟཾ པརིཡཱདིཡིཏྭཱ ཏིཊྛཏི.
སུཝཎྞམོརོཔི ¶ ཧིམཝནྟཾ ཨནུཔཝིསིཏྭཱ མཧནྟཾ པབྦཏགཧནཾ ནིསྶཱཡ ཝསནྟོ ནིཙྩཀཱལཾ སཱུརིཡསྶ ཨུདཡཀཱལེ སཱུརིཡམཎྜལཾ ཨུལློཀེཏྭཱ ཨཏྟནོ རཀྑཾ ཀརོནྟོ ཨེཝཾ ཝདཏི –
‘‘ཨུདེཏཡཾ ཙཀྑུམཱ ཨེཀརཱཛཱ,
ཧརིསྶཝཎྞོ པཐཝིཔྤབྷཱསོ;
ཏཾ ཏཾ ནམསྶཱམི ཧརིསྶཝཎྞཾ པཐཝིཔྤབྷཱསཾ,
ཏཡཱཛྫ གུཏྟཱ ཝིཧརེམུ དིཝསཾ.
‘‘ཡེ བྲཱཧྨཎཱ ཝེདགཱུ སབྦདྷམྨེ,
ཏེ མེ ནམོ ཏེ ཙ མཾ པཱལཡནྟུ;
ནམཏྠུ ¶ བུདྡྷཱནཾ ནམཏྠུ བོདྷིཡཱ,
ནམོ ཝིམུཏྟཱནཾ ནམོ ཝིམུཏྟིཡཱ;
ཨིམཾ སོ པརིཏྟཾ ཀཏྭཱ,
མོརོ ཙརཏི ཨེསནཱ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༢.༡༧);
སོ དིཝསཾ གོཙརཾ གཧེཏྭཱ སཱཡནྷསམཡེ ཝསནཊྛཱནཾ པཝིསནྟོ ཨཏྠངྒཏཾ སཱུརིཡམཎྜལཾ ཨོལོཀེཏྭཱཔི ཨིམཾ གཱཐཾ ཝདཏི –
‘‘ཨཔེཏཡཾ ཙཀྑུམཱ ཨེཀརཱཛཱ,
ཧརིསྶཝཎྞོ པཐཝིཔྤབྷཱསོ;
ཏཾ ཏཾ ནམསྶཱམི ཧརིསྶཝཎྞཾ པཐཝིཔྤབྷཱསཾ,
ཏཡཱཛྫ གུཏྟཱ ཝིཧརེམུ རཏྟིཾ.
‘‘ཡེ བྲཱཧྨཎཱ ཝེདགཱུ སབྦདྷམྨེ,
ཏེ མེ ནམོ ཏེ ཙ མཾ པཱལཡནྟུ;
ནམཏྠུ བུདྡྷཱནཾ ནམཏྠུ བོདྷིཡཱ,
ནམོ ཝིམུཏྟཱནཾ ནམོ ཝིམུཏྟིཡཱ;
ཨིམཾ སོ པརིཏྟཾ ཀཏྭཱ,
མོརོ ཝཱསམཀཔྤཡཱི’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༢.༡༨);
ཨིམིནཱ ¶ ནིཡཱམེན སཏྟ ཝསྶསཏཱནི ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཨེཀདིཝསཾ པརིཏྟཀམྨཏོ པུརེཏརམེཝ མོརཀུཀྐུཊིཀཱཡ སདྡཾ སུཏྭཱ པརིཏྟཀམྨཾ ཨསརིཏྭཱ རཉྙཱ པེསིཏསྶ ལུདྡཀསྶ ཝསཾ ཨུཔགཏོ. ཨེཝཾ ཨིཏྠིསདྡོ སུཝཎྞམོརསྶ ཙིཏྟཾ པརིཡཱདིཡིཏྭཱ ཏིཊྛཏཱིཏི. ཚཱཏཔབྦཏཝཱསཱི དཧརོ པན སུདྷཱམུཎྜཀཝཱསཱི དཧརོ ཙ ཨིཏྠིསདྡཾ སུཏྭཱ ཨནཡབྱསནཾ པཏྟཱཏི.
༣. ཏཏིཡེ ¶ ཨིཏྠིགནྡྷོཏི ཨིཏྠིཡཱ ཙཏུསམུཊྛཱནིཀཾ གནྡྷཱཡཏནཾ. སྭཱཡཾ ཨིཏྠིཡཱ སརཱིརགནྡྷོ དུགྒནྡྷོ ཧོཏི, ཀཱཡཱརུལ༹ྷོ པན ཨཱགནྟུཀཨནུལེཔནཱདིགནྡྷོ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཨེཀཙྩཱ ཧི ཨིཏྠཱི ཨསྶགནྡྷིནཱི ཧོཏི, ཨེཀཙྩཱ མེཎྜཀགནྡྷིནཱི, ཨེཀཙྩཱ སེདགནྡྷིནཱི, ཨེཀཙྩཱ སོཎིཏགནྡྷིནཱི ¶ . ཨེཀཙྩོ ཨནྡྷབཱལོ ཨེཝརཱུཔཱཡཔི ཨིཏྠིཡཱ རཛྫཏེཝ. ཙཀྐཝཏྟིནོ པན ཨིཏྠིརཏནསྶ ཀཱཡཏོ ཙནྡནགནྡྷོ ཝཱཡཏི, མུཁཏོ ཙ ཨུཔྤལགནྡྷོ. ཨཡཾ ན སབྦཱསཾ ཧོཏི, ཨཱགནྟུཀཨནུལེཔནཱདིགནྡྷོཝ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཏིརཙྪཱནགཏཱ པན ཧཏྠིཨསྶགོཎཱདཡོ ཏིརཙྪཱནགཏཱནཾ སཛཱཏིཨིཏྠཱིནཾ ཨུཏུགནྡྷེན ཡོཛནདྭིཡོཛནཏིཡོཛནཙཏུཡོཛནམྤི གཙྪནྟི. ཨིཏྠིཀཱཡེ གནྡྷོ ཝཱ ཧོཏུ ཨིཏྠིཡཱ ནིཝཏྠནིཝཱསནཨནུལིཏྟཱལེཔནཔིལ༹ནྡྷམཱལཱདིགནྡྷོ ཝཱ, སབྦོཔི ཨིཏྠིགནྡྷོཏྭེཝ ཝེདིཏབྦོ.
༤. ཙཏུཏྠེ ཨིཏྠིརསོཏི ཨིཏྠིཡཱ ཙཏུསམུཊྛཱནིཀཾ རསཱཡཏནཾ. ཏིཔིཊཀཙཱུལ༹ནཱགཙཱུལཱ༹བྷཡཏྠེརཱ པན ‘‘སྭཱཡཾ ཨིཏྠིཡཱ ཀིཾཀཱརཔཊིསྶཱཝིཏཱདིཝསེན སཝནརསོ ཙེཝ པརིབྷོགརསོ ཙ, ཨཡཾ ཨིཏྠིརསོ’’ཏི ཝདནྟི. ཀིཾ ཏེན? ཡོ པནཱཡཾ ཨིཏྠིཡཱ ཨོཊྛམཾསསམྨཀྑནཁེལཱ༹དིརསོཔི ¶ , སཱམིཀསྶ དིནྣཡཱགུབྷཏྟཱདཱིནཾ རསོཔི, སབྦོ སོ ཨིཏྠིརསོཏྭེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཨནེཀེ ཧི སཏྟཱ ཨཏྟནོ མཱཏུགཱམེན ཡཾཀིཉྩི སཧཏྠཱ དིནྣམེཝ མདྷུརནྟི གཧེཏྭཱ ཨནཡབྱསནཾ པཏྟཱཏི.
༥. པཉྩམེ ཨིཏྠིཕོཊྛབྦོཏི ཨིཏྠིཡཱ ཀཱཡསམྥསྶོ, ཨིཏྠིསརཱིརཱརུལ༹ྷཱནཾ ཝཏྠཱལངྐཱརམཱལཱདཱིནམྤི ཕསྶོ ཨིཏྠིཕོཊྛབྦོཏྭེཝ ཝེདིཏབྦོ. སབྦོཔེས པུརིསསྶ ཙིཏྟཾ པརིཡཱདིཡཏི མཧཱཙེཏིཡངྒཎེ གཎསཛ྄ཛྷཱཡཾ གཎྷནྟསྶ དཧརབྷིཀྑུནོ ཝིསབྷཱགཱརམྨཎཕསྶོ ཝིཡཱཏི.
ཨིཏི སཏྠཱ སཏྟཱནཾ ཨཱསཡཱནུསཡཝསེན རཱུཔཱདཱིསུ ཨེཀེཀཾ གཧེཏྭཱ ཨཉྙཾ ཨཱིདིསཾ ན པསྶཱམཱིཏི ཨཱཧ. ཡཐཱ ཧི རཱུཔགརུཀསྶ པུརིསསྶ ཨིཏྠིརཱུཔཾ ཙིཏྟུཔྤཱདཾ གམེཏི པལིབུནྡྷཏི བཛ྄ཛྷཱཔེཏི བདྡྷཱཔེཏི མོཧེཏི སཾམོཧེཏི, ན ཏཐཱ སེསཱ སདྡཱདཡོ. ཡཐཱ ཙ སདྡཱདིགརུཀཱནཾ སདྡཱདཡོ, ན ཏཐཱ རཱུཔཱདཱིནི ཨཱརམྨཎཱནི. ཨེཀཙྩསྶ ཙ རཱུཔཱདཱིསུ ཨེཀམེཝཱརམྨཎཾ ཙིཏྟཾ པརིཡཱདིཡཏི, ཨེཀཙྩསྶ དྭེཔི ཏཱིཎིཔི ཙཏྟཱརིཔི པཉྩཔི. ཨིཏི ཨིམེ ¶ པཉྩ སུཏྟནྟཱ པཉྩགརུཀཝསེན ཀཐིཏཱ, ན པཉྩགརུཀཛཱཏཀཝསེན. པཉྩགརུཀཛཱཏཀཾ པན སཀྑིབྷཱཝཏྠཱཡ ཨཱཧརིཏྭཱ ཀཐེཏབྦཾ. ཏཏྲ ཧི ཨམནུསྶེཧི ཀནྟཱརམཛ྄ཛྷེ ཀཏཱཡ ཨཱཔཎཱདིཝིཙཱརཎཱཡ མཧཱཔུརིསསྶ པཉྩསུ སཧཱཡེསུ རཱུཔགརུཀོ རཱུཔཱརམྨཎེ བཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨནཡབྱསནཾ པཏྟོ, སདྡཱདིགརུཀཱ ¶ སདྡཱརམྨཎཱདཱིསུ. ཨིཏི ཏཾ སཀྑིབྷཱཝཏྠཱཡ ཨཱཧརིཏྭཱ ཀཐེཏབྦཾ. ཨིམེ པན པཉྩ སུཏྟནྟཱ པཉྩགརུཀཝསེནེཝ ཀཐིཏཱ.
༦. ཡསྨཱ ཙ ན ཀེཝལཾ པུརིསཱཡེཝ པཉྩགརུཀཱ ཧོནྟི, ཨིཏྠིཡོཔི ཧོནྟིཡེཝ, ཏསྨཱ ཏཱསམྤི ཝསེན པུན པཉྩ སུཏྟནྟེ ཀཐེསི. ཏེསམྤི ཨཏྠོ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཝཏྠཱུསུཔི པཋམསུཏྟེ ལོཧཔཱསཱདདྭཱརེ ཋིཏཾ དཧརཾ ཨོལོཀེཏྭཱ མཏཱཡ རཱཛོརོདྷཱཡ ཝཏྠུ ཝེདིཏབྦཾ. ཏཾ ཧེཊྛཱ ཝིཏྠཱརིཏམེཝ.
༧. དུཏིཡསུཏྟེ བཱརཱཎསིཡཾ རཱུཔཱུཔཛཱིཝིནོ མཱཏུགཱམསྶ ཝཏྠུ ཝེདིཏབྦཾ. གུཏྟིལཝཱིཎཱཝཱདཀོ ¶ ཀིརེཀིསྶཱ ཨིཏྠིཡཱ སཧསྶཾ པཧིཎི, སཱ ཏཾ ཨུཔྤཎྜེཏྭཱ གཎྷིཏུཾ ན ཨིཙྪི. སོ ‘‘ཀརིསྶཱམེཏྠ ཀཏྟབྦ’’ནྟི སཱཡནྷཀཱལསམནནྟརེ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟོ ཏསྶཱ གེཧསྶ ཨབྷིམུཁཊྛཱནེ ཨཉྙསྨིཾ གེཧདྭཱརེ ནིསིནྣོ ཝཱིཎཱཡ ཏནྟིཡོ སམེ གུཎེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཏནྟིསྶརེན གཱིཏསྶརཾ ཨནཏིཀྐམནྟོ གཱཡི. སཱ ཨིཏྠཱི ཏསྶ གཱིཏསདྡཾ སུཏྭཱ དྭཱརནྟི སཉྙཱཡ ‘‘ཝིཝཊཝཱཏཔཱནེན ཏསྶ སནྟིཀཾ གམིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཀཱསེཡེཝ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཏྟཱ.
༨. ཏཏིཡསུཏྟེ ཙཀྐཝཏྟིརཉྙོ ཀཱཡཏོ ཙནྡནགནྡྷོ ཝཱཡཏི, མུཁཏོ ཙ ཨུཔྤལགནྡྷོཏི ཨིདཾ ཨཱཧརིཏབྦཾ. ཨིདཾ ཙེཏྠ ཝཏྠུ ཝེདིཏབྦཾ. སཱཝཏྠིཡཾ ཀིརེཀིསྶཱ ཀུཊུམྦིཀདྷཱིཏཱཡ སཱམིཀོ སཏྠུ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ, ‘‘ན སཀྐཱ མཡཱ ཨཡཾ དྷམྨོ གིཧིབྷཱུཏེན པཱུརེཏུ’’ནྟི ཨཉྙཏརསྶ པིཎྜཔཱཏིཀཏྠེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཛི. ཨཐསྶ བྷརིཡཾ ‘‘ཨསྶཱམིཀཱ ཨཡ’’ནྟི ཉཏྭཱ རཱཛཱ པསེནདིཀོསལོ ཨནྟེཔུརཾ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ཨེཀདིཝསཾ ཨེཀཾ ནཱིལུཔྤལཀལཱཔཾ ཨཱདཱཡ ཨནྟེཔུརཾ པཝིཊྛོ ཨེཀེཀིསྶཱ ཨེཀེཀཾ ནཱིལུཔྤལཾ དཱཔེསི. པུཔྥེསུ བྷཱཛིཡམཱནེསུ ཏསྶཱ ཨིཏྠིཡཱ དྭེ ཧཏྠཾ ¶ པཏྟཱནི. སཱ པཧཊྛཱཀཱརཾ དསྶེཏྭཱ ཨུཔསིངྒྷིཏྭཱ པརོདི. རཱཛཱ ཏསྶཱ ཨུབྷཡཱཀཱརཾ དིསྭཱ ཏཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ པུཙྪི. སཱ ཨཏྟནོ པཧཊྛཀཱརཎཉྩ རོདནཀཱརཎཉྩ ཀཐེསི. ཡཱཝཏཏིཡཾ ཀཐིཏེཔི རཱཛཱ ཨསྶདྡཧནྟོ པུནདིཝསེ སཀལརཱཛནིཝེསནེ སབྦམཱལཱཝིལེཔནཱདིསུགནྡྷགནྡྷཾ ཧརཱཔེཏྭཱ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཨཱསནཱནི པཉྙཱཔེཏྭཱ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ བྷཏྟཀིཙྩཔརིཡོསཱནེ ཏཾ ཨིཏྠིཾ ‘‘ཀཏརོ ཏེ ཐེརོ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ, ‘‘ཨཡ’’ནྟི ཝུཏྟེ ཉཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, ཏུམྷེཧི སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷོ གཙྪཏུ, ཨམྷཱཀཾ ཨསུཀཏྠེརོ ཨནུམོདནཾ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. སཏྠཱ ཏཾ བྷིཀྑུཾ ཋཔེཏྭཱ ཝིཧཱརཾ གཏོ. ཐེརེ ཨནུམོདནཾ ¶ ཝཏྟུཾ ཨཱརདྡྷམཏྟེ སཀལཾ རཱཛནིཝེསནཾ གནྡྷཔཱུརཾ ཝིཡ ཛཱཏཾ. རཱཛཱ ¶ ‘‘སཙྩམེཝེསཱ ཨཱཧཱ’’ཏི པསཱིདིཏྭཱ པུནདིཝསེ སཏྠཱརཾ ཏཾ ཀཱརཎཾ པུཙྪི. སཏྠཱ ‘‘ཨཡཾ ཨཏཱིཏེ དྷམྨཀཐཾ སུཎནྟོ ‘སཱདྷུ སཱདྷཱུ’ཏི སཱདྷུཀཱརཾ པཝཏྟེནྟོ སཀྐཙྩཾ ཨསྶོསི, ཏམྨཱུལཀོ ཏེན མཧཱརཱཛ ཨཡམཱནིསཾསོ ལདྡྷོ’’ཏི ཨཱཙིཀྑི.
‘‘སདྡྷམྨདེསནཱཀཱལེ, སཱདྷུ སཱདྷཱུཏི བྷཱསཏོ;
མུཁཏོ ཛཱཡཏེ གནྡྷོ, ཨུཔྤལཾཝ ཡཐོདཀེ’’ཏི.
སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི. ཨིམསྨིཾ ཝགྒེ ཝཊྚམེཝ ཀཐིཏཾ.
རཱུཔཱདིཝགྒཝཎྞནཱ.
༢. ནཱིཝརཎཔྤཧཱནཝགྒཝཎྞནཱ
༡༡. དུཏིཡསྶ ¶ པཋམེ ཨེཀདྷམྨམྤཱིཏི ཨེཏྠ ‘‘ཏསྨིཾ ཁོ པན སམཡེ དྷམྨཱ ཧོནྟཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. ས. ༡༢༡) ཝིཡ ནིསྶཏྟཊྛེན དྷམྨོ ཝེདིཏབྦོ. ཏསྨཱ ཨེཀདྷམྨམྤཱིཏི ནིསྶཏྟཾ ཨེཀསབྷཱཝམྤཱིཏི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ. ཨནུཔྤནྣོཝཱཏི ཨེཏྠ པན ‘‘བྷཱུཏཱནཾ ཝཱ སཏྟཱནཾ ཋིཏིཡཱ སམྦྷཝེསཱིནཾ ཝཱ ཨནུགྒཧཱཡ (མ. ནི. ༡.༤༠༢; སཾ. ནི. ༢.༡༡) ཡཱཝཏཱ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ ཨཔདཱ ཝཱ དྭིཔདཱ ཝཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༣༤; ཨིཏིཝུ. ༩༠) ཨེཝམཱདཱིསུ ཝིཡ ¶ སམུཙྩཡཏྠོ ཝཱསདྡོ དཊྛབྦོ, ན ཝིཀཔྤཏྠོ. ཨཡཉྷེཏྠ ཨཏྠོ – ཡེན དྷམྨེན ཨནུཔྤནྣོ ཙ ཀཱམཙྪནྡོ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨུཔྤནྣོ ཙ ཀཱམཙྪནྡོ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡ ཝེཔུལླཱཡ སཾཝཏྟཏི, ཏམཧཾ ཡཐཱ སུབྷནིམིཏྟཾ, ཨེཝཾ ཨཉྙཾ ན པསྶཱམཱིཏི. ཏཏྠ ཨནུཔྤནྣོཏི ཨཛཱཏོ ཨསཉྫཱཏོ ཨཔཱཏུབྷཱུཏོ ཨསམུདཱགཏོ. ཀཱམཙྪནྡོཏི ‘‘ཡོ ཀཱམེསུ ཀཱམཙྪནྡོ ཀཱམརཱགོ ཀཱམནནྡཱི ¶ ཀཱམཏཎྷཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༡༡༥༦) ནཡེན ཝིཏྠཱརིཏཾ ཀཱམཙྪནྡནཱིཝརཎཾ. ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ནིབྦཏྟཏི པཱཏུབྷཝཏི. སོ པནེས ཨསམུདཱཙཱརཝསེན ཝཱ ཨནནུབྷཱུཏཱརམྨཎཝསེན ཝཱ ཨནུཔྤནྣོ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨཉྙཐཱ ཧི ཨནམཏགྒེ སཾསཱརེ ཨནུཔྤནྣོ ནཱམ ནཏྠི.
ཏཏྠ ཨེཀཙྩསྶ ཝཏྟཝསེན ཀིལེསོ ན སམུདཱཙརཏི, ཨེཀཙྩསྶ གནྠདྷུཏངྒསམཱདྷི- ཝིཔསྶནཱནཝཀམྨཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརཝསེན. ཀཐཾ? ཨེཀཙྩོ ཧི ཝཏྟསམྤནྣོ ཧོཏི, ཏསྶ དྭེཨསཱིཏི ཁུདྡཀཝཏྟཱནི ཙུདྡས མཧཱཝཏྟཱནི ཙེཏིཡངྒཎབོདྷིཡངྒཎཔཱནཱིཡམཱལ༹ཀཨུཔོསཐཱགཱརཨཱགནྟུཀགམིཀཝཏྟཱནི ཙ ཀརོནྟསྶེཝ ཀིལེསོ ཨོཀཱསཾ ན ལབྷཏི. ཨཔརབྷཱགེ པནསྶ ཝཏྟཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ བྷིནྣཝཏྟསྶ ཙརཏོ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརཉྩེཝ སཏིཝོསྶགྒཉྩ ཨཱགམྨ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨེཝམྤི ཨསམུདཱཙཱརཝསེན ཨནུཔྤནྣོ ཨུཔྤཛྫཏི ནཱམ.
ཨེཀཙྩོ གནྠཡུཏྟོ ཧོཏི, ཨེཀམྤི ནིཀཱཡཾ གཎྷཱཏི དྭེཔི ཏཡོཔི ཙཏྟཱརོཔི པཉྩཔི. ཏསྶ ཏེཔིཊཀཾ བུདྡྷཝཙནཾ ཨཏྠཝསེན པཱལི༹ཝསེན ཨནུསནྡྷིཝསེན པུབྦཱཔརཝསེན གཎྷནྟསྶ སཛ྄ཛྷཱཡནྟསྶ ཝཱཙེནྟསྶ དེསེནྟསྶ པཀཱསེནྟསྶ ཀིལེསོ ཨོཀཱསཾ ན ལབྷཏི. ཨཔརབྷཱགེ པནསྶ ¶ གནྠཀམྨཾ པཧཱཡ ཀུསཱིཏསྶ ཙརཏོ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརསཏིཝོསྶགྒེ ཨཱགམྨ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨེཝམྤི ཨསམུདཱཙཱརཝསེན ཨནུཔྤནྣོ ཨུཔྤཛྫཏི ནཱམ.
ཨེཀཙྩོ པན དྷུཏངྒདྷརོ ཧོཏི, ཏེརས དྷུཏངྒགུཎེ སམཱདཱཡ ཝཏྟཏི. ཏསྶ པན དྷུཏངྒགུཎེ པརིཧརནྟསྶ ཀིལེསོ ཨོཀཱསཾ ན ལབྷཏི. ཨཔརབྷཱགེ པནསྶ དྷུཏངྒཱནི ཝིསྶཛྫེཏྭཱ བཱཧུལླཱཡ ཨཱཝཏྟསྶ ཙརཏོ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརསཏིཝོསྶགྒེ ¶ ཨཱགམྨ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨེཝམྤི ཨསམུདཱཙཱརཝསེན ཨནུཔྤནྣོ ཨུཔྤཛྫཏི ནཱམ.
ཨེཀཙྩོ ¶ ཨཊྛསུ སམཱཔཏྟཱིསུ ཙིཎྞཝསཱི ཧོཏི, ཏསྶ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིསུ ཨཱཝཛྫནཝསིཨཱདཱིནཾ ཝསེན ཝིཧརནྟསྶ ཀིལེསོ ཨོཀཱསཾ ན ལབྷཏི. ཨཔརབྷཱགེ པནསྶ པརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནསྶ ཝཱ ཝིསྶཊྛཛ྄ཛྷཱནསྶ ཝཱ བྷསྶཱདཱིསུ ཨནུཡུཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརསཏིཝོསྶགྒེ ཨཱགམྨ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨེཝམྤི ཨསམུདཱཙཱརཝསེན ཨནུཔྤནྣོ ཨུཔྤཛྫཏི ནཱམ.
ཨེཀཙྩོ པན ཝིཔསྶཀོ ཧོཏི, སཏྟསུ ཝཱ ཨནུཔསྶནཱསུ ཨཊྛཱརསསུ ཝཱ མཧཱཝིཔསྶནཱསུ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཝིཧརཏི. ཏསྶེཝཾ ཝིཧརཏོ ཀིལེསོ ཨོཀཱསཾ ན ལབྷཏི. ཨཔརབྷཱགེ པནསྶ ཝིཔསྶནཱཀམྨཾ པཧཱཡ ཀཱཡདལ༹ྷཱིབཧུལསྶ ཝིཧརཏོ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརསཏིཝོསྶགྒེ ཨཱགམྨ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨེཝམྤི ཨསམུདཱཙཱརཝསེན ཨནུཔྤནྣོ ཨུཔྤཛྫཏི ནཱམ.
ཨེཀཙྩོ ནཝཀམྨིཀོ ཧོཏི, ཨུཔོསཐཱགཱརབྷོཛནསཱལཱདཱིནི ཀཱརེཏི. ཏསྶ ཏེསཾ ཨུཔཀརཎཱནི ཙིནྟེནྟསྶ ཀིལེསོ ཨོཀཱསཾ ན ལབྷཏི. ཨཔརབྷཱགེ པནསྶ ནཝཀམྨེ ནིཊྛིཏེ ཝཱ ཝིསྶཊྛེ ཝཱ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརསཏིཝོསྶགྒེ ཨཱགམྨ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨེཝམྤི ཨསམུདཱཙཱརཝསེན ཨནུཔྤནྣོ ཨུཔྤཛྫཏི ནཱམ.
ཨེཀཙྩོ པན བྲཧྨལོཀཱ ཨཱགཏོ སུདྡྷསཏྟོ ཧོཏི, ཏསྶ ཨནཱསེཝནཏཱཡ ཀིལེསོ ཨོཀཱསཾ ན ལབྷཏི. ཨཔརབྷཱགེ པནསྶ ལདྡྷཱསེཝནསྶ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརསཏིཝོསྶགྒེ ཨཱགམྨ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨེཝམྤི ཨསམུདཱཙཱརཝསེན ཨནུཔྤནྣོ ཨུཔྤཛྫཏི ནཱམ. ཨེཝཾ ཏཱཝ ཨསམུདཱཙཱརཝསེན ཨནུཔྤནྣསྶ ཨུཔྤནྣཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.
ཀཐཾ ¶ ཨནནུབྷཱུཏཱརམྨཎཝསེན? ཨིདྷེཀཙྩོ ཨནནུབྷཱུཏཔུབྦཾ མནཱཔིཡཾ རཱུཔཱདིཨཱརམྨཎཾ ལབྷཏི, ཏསྶ ཏཏྠ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརསཏིཝོསྶགྒེ ཨཱགམྨ རཱགོ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨེཝཾ ཨནནུབྷཱུཏཱརམྨཎཝསེན ཨནུཔྤནྣོ ཨུཔྤཛྫཏི ནཱམ.
ཨུཔྤནྣོཏི ཛཱཏོ སཉྫཱཏོ ནིབྦཏྟོ ཨབྷིནིབྦཏྟོ པཱཏུབྷཱུཏོ. བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡཱཏི ¶ པུནཔྤུནབྷཱཝཱཡ. ཝེཔུལླཱཡཱཏི ཝིཔུལབྷཱཝཱཡ རཱསིབྷཱཝཱཡ. ཏཏྠ སཀིཾ ཨུཔྤནྣོ ཀཱམཙྪནྡོ ན ནིརུཛ྄ཛྷིསྶཏི, སཀིཾ ནིརུདྡྷོ ¶ ཝཱ སྭེཝ པུན ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱིཏི ཨཊྛཱནམེཏཾ. ཨེཀསྨིཾ པན ནིརུདྡྷེ ཏསྨིཾ ཝཱ ཨཱརམྨཎེ ཨཉྙསྨིཾ ཝཱ ཨཱརམྨཎེ ཨཔརཱཔརཾ ཨུཔྤཛྫམཱནོ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡ ཝེཔུལླཱཡ སཾཝཏྟཏི ནཱམ.
སུབྷནིམིཏྟནྟི རཱགཊྛཱནིཡཾ ཨཱརམྨཎཾ. ‘‘སནིམིཏྟཱ, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔྤཛྫནྟི པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ, ནོ ཨནིམིཏྟཱ’’ཏི ཨེཏྠ ནིམིཏྟནྟི པཙྩཡསྶ ནཱམཾ. ‘‘ཨདྷིཙིཏྟམནུཡུཏྟེན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནཱ པཉྩ ནིམིཏྟཱནི ཀཱལེན ཀཱལཾ མནསིཀཱཏབྦཱནཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༡༦) ཨེཏྠ ཀཱརཎསྶ. ‘‘སོ ཏཾ ནིམིཏྟཾ ཨཱསེཝཏི བྷཱཝེཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༩.༣༥) ཨེཏྠ སམཱདྷིསྶ. ‘‘ཡཾ ནིམིཏྟཾ ཨཱགམྨ ཡཾ ནིམིཏྟཾ མནསིཀརོཏོ ཨནནྟརཱ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡོ ཧོཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༦.༢༧) ཨེཏྠ ཝིཔསྶནཱཡ. ཨིདྷ པན རཱགཊྛཱནིཡོ ཨིཊྛཱརམྨཎདྷམྨོ ‘‘སུབྷནིམིཏྟ’’ནྟི ཨདྷིཔྤེཏོ. ཨཡོནིསོམནསིཀརོཏོཏི. ‘‘ཏཏྠ ཀཏམོ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརོ? ཨནིཙྩེ ནིཙྩནྟི, དུཀྑེ སུཁནྟི, ཨནཏྟནི ཨཏྟཱཏི, ཨསུབྷེ སུབྷནྟི, ཨཡོནིསོམནསིཀཱརོ ཨུཔྤཐམནསིཀཱརོ, སཙྩཝིཔྤཊིཀཱུལེན ཝཱ ཙིཏྟསྶ ཨཱཝཛྫནཱ ཨནྭཱཝཛྫནཱ ཨཱབྷོགོ སམནྣཱཧཱརོ མནསིཀཱརོ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཨཡོནིསོམནསིཀཱརོ’’ཏི (ཝིབྷ. ༩༣༦) ཨིམསྶ མནསིཀཱརསྶ ཝསེན ཨནུཔཱཡེན མནསིཀརོནྟསྶཱཏི.
༡༢. དུཏིཡེ ¶ བྱཱཔཱདོཏི བྷཏྟབྱཱཔཏྟི ཝིཡ ཙིཏྟསྶ བྱཱཔཛྫནཾ པཀཏིཝིཛཧནབྷཱཝོ. ‘‘ཏཏྠ ཀཏམཾ བྱཱཔཱདནཱིཝརཎཾ? ཨནཏྠཾ མེ ཨཙརཱིཏི ཨཱགྷཱཏོ ཛཱཡཏཱི’’ཏི (དྷ. ས. ༡༡༦༠) ཨེཝཾ ཝིཏྠཱརིཏསྶ བྱཱཔཱདནཱིཝརཎསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. པཊིགྷནིམིཏྟནྟི ཨནིཊྛཾ ནིམིཏྟཾ. པཊིགྷསྶཔི པཊིགྷཱརམྨཎསྶཔི ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ ཨཊྛཀཐཱཡཾ – ‘‘པཊིགྷམྤི པཊིགྷནིམིཏྟཾ, པཊིགྷཱརམྨཎོཔི དྷམྨོ པཊིགྷནིམིཏྟ’’ནྟི. སེསམེཏྠ ¶ ཀཱམཙྪནྡེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཡཐཱ ཙེཏྠ, ཨེཝཾ ཨིཏོ པརེསུཔི. ཏཏྠ ཏཏྠ ཧི ཝིསེསམཏྟམེཝ ཝཀྑཱམཱཏི.
༡༣. ཏཏིཡེ ཐིནམིདྡྷནྟི ཐིནཉྩེཝ མིདྡྷཉྩ. ཏེསུ ཙིཏྟསྶ ཨཀམྨཉྙཏཱ ཐིནཾ, ཨཱལསིཡབྷཱཝསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏིཎྞཾ ཁནྡྷཱནཾ ཨཀམྨཉྙཏཱ མིདྡྷཾ, ཀཔིམིདྡྷསྶ ¶ པཙལཱཡིཀབྷཱཝསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨུབྷིནྣམྤི ‘‘ཏཏྠ ཀཏམཾ ཐིནཾ? ཡཱ ཙིཏྟསྶ ཨཀལྱཏཱ ཨཀམྨཉྙཏཱ ཨོལཱིཡནཱ སལླཱིཡནཱ. ཏཏྠ ཀཏམཾ མིདྡྷཾ? ཡཱ ཀཱཡསྶ ཨཀལྱཏཱ ཨཀམྨཉྙཏཱ ཨོནཱཧོ པརིཡོནཱཧོ’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༡༡༦༢-༡༡༦༣) ནཡེན ཝིཏྠཱརོ ཝེདིཏབྦོ. ཨརཏཱིཏིཨཱདཱིནི ཝིབྷངྒེ ཝིབྷཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱནི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –
‘‘ཏཏྠ ཀཏམཱ ཨརཏི? པནྟེསུ ཝཱ སེནཱསནེསུ ཨཉྙཏརཉྙཏརེསུ ¶ ཝཱ ཨདྷིཀུསལེསུ དྷམྨེསུ ཨརཏི ཨརཏིཏཱ ཨནབྷིརཏི ཨནབྷིརམནཱ ཨུཀྐཎྛིཏཱ པརིཏསྶིཏཱ, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཨརཏི. ཏཏྠ ཀཏམཱ ཏནྡཱི? ཡཱ ཏནྡཱི ཏནྡིཡནཱ ཏནྡིམནཏཱ ཨཱལསྶཾ ཨཱལསྶཱཡནཱ ཨཱལསྶཱཡིཏཏྟཾ, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཏནྡཱི. ཏཏྠ ཀཏམཱ ཝིཛམྦྷིཏཱ? ཡཱ ཀཱཡསྶ ཛམྦྷནཱ ཝིཛམྦྷནཱ ཨཱནམནཱ ཝིནམནཱ སནྣམནཱ པཎམནཱ བྱཱདྷིཡཀཾ, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཝིཛམྦྷིཏཱ. ཏཏྠ ཀཏམོ བྷཏྟསམྨདོ? ཡཱ བྷུཏྟཱཝིསྶ བྷཏྟམུཙྪཱ བྷཏྟཀིལམཐོ བྷཏྟཔརིལཱ༹ཧོ ཀཱཡདུཊྛུལླཾ, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི བྷཏྟསམྨདོ. ཏཏྠ ཀཏམཾ ཙེཏསོ ཙ ལཱིནཏྟཾ? ཡཱ ཙིཏྟསྶ ཨཀལྱཏཱ ཨཀམྨཉྙཏཱ ཨོལཱིཡནཱ སལླཱིཡནཱ ལཱིནཾ ལཱིཡནཱ ལཱིཡིཏཏྟཾ ཐིནཾ ཐིཡནཱ ཐིཡིཏཏྟཾ ཙིཏྟསྶ, ཨིདཾ ཝུཙྩཏི ཙེཏསོ ཙ ལཱིནཏྟ’’ནྟི (ཝིབྷ. ༨༥༦, ༨༥༧, ༨༥༩, ༨༦༠).
ཨེཏྠ ཙ པུརིམཱ ཙཏྟཱརོ དྷམྨཱ ཐིནམིདྡྷནཱིཝརཎསྶ སཧཛཱཏཝསེནཱཔི ཨུཔནིསྶཡཝསེནཱཔི པཙྩཡཱ ཧོནྟི, ཙེཏསོ ཙ ལཱིནཏྟཾ ཨཏྟནོཝ ཨཏྟནཱ སཧཛཱཏཾ ན ཧོཏི, ཨུཔནིསྶཡཀོཊིཡཱ པན ཧོཏཱིཏི.
༡༤. ཙཏུཏྠེ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩནྟི ཨུདྡྷཙྩཉྩེཝ ཀུཀྐུཙྩཉྩ. ཏཏྠ ཨུདྡྷཙྩཾ ནཱམ ཙིཏྟསྶ ཨུདྡྷཏཱཀཱརོ. ཀུཀྐུཙྩཾ ནཱམ ཨཀཏཀལྱཱཎསྶ ཀཏཔཱཔསྶ ཏཔྤཙྩཡཱ ཝིཔྤཊིསཱརོ. ཙེཏསོ ཨཝཱུཔསམོཏི ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩསྶེཝེཏཾ ནཱམཾ. ཨཝཱུཔསནྟཙིཏྟསྶཱཏི ཛྷཱནེན ཝཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཝཱ ¶ ཨཝཱུཔསམིཏཙིཏྟསྶ. ཨཡཾ ¶ པན ཨཝཱུཔསམོ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩསྶ ཨུཔནིསྶཡཀོཊིཡཱ པཙྩཡོ ཧོཏཱིཏི.
༡༥. པཉྩམེ ¶ ཝིཙིཀིཙྪཱཏི ‘‘སཏྠརི ཀངྑཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༡༡༦༧) ནཡེན ཝིཏྠཱརིཏཾ ཝིཙིཀིཙྪཱནཱིཝརཎཾ. ཨཡོནིསོམནསིཀཱརོ ཝུཏྟལཀྑཎོཡེཝཱཏི.
༡༦. ཚཊྛེ ཨནུཔྤནྣོ ཝཱ ཀཱམཙྪནྡོ ནུཔྤཛྫཏཱིཏི ཨསམུདཱཙཱརཝསེན ཝཱ ཨནནུབྷཱུཏཱརམྨཎཝསེན ཝཱཏི དྭཱིཧེཝ ཀཱརཎེཧི ཨནུཔྤནྣོ ན ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཐཱ ཝིཀྑམྦྷིཏོཝ ཧོཏི, པུན ཧེཏུཾ ཝཱ པཙྩཡཾ ཝཱ ན ལབྷཏི. ཨིདྷཱཔི ཝཏྟཱདཱིནཾཡེཝ ཝསེན ཨསམུདཱཙཱརོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཀཙྩསྶ ཧི ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝཏྟེ ཡུཏྟསྶ ཝཏྟཾ ཀརོནྟསྶེཝ ཀིལེསོ ཨོཀཱསཾ ན ལབྷཏི, ཝཏྟཝསེན ཝིཀྑམྦྷིཏོ ཧོཏི. སོ ཏཾ ཏཐཱཝིཀྑམྦྷིཏམེཝ ཀཏྭཱ ཝིཝཊྚེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ གཎྷཱཏི མིལཀྑཏིསྶཏྠེརོ ཝིཡ.
སོ ཀིརཱཡསྨཱ རོཧཎཛནཔདེ གཱམེཎྜཝཱལམཧཱཝིཧཱརསྶ བྷིཀྑཱཙཱརེ ནེསཱདཀུལེ ནིབྦཏྟོ. ཝཡཾ ཨཱགམྨ ཀཏགྷརཱཝཱསོ ‘‘པུཏྟདཱརཾ པོསེསྶཱམཱི’’ཏི ཨདཱུཧལསཏཾ སཎྛཔེཏྭཱ པཱསསཏཾ ཡོཛེཏྭཱ སཱུལསཏཾ རོཔེཏྭཱ བཧུཾ པཱཔཾ ཨཱཡཱུཧནྟོ ཨེཀདིཝསཾ གེཧཏོ ཨགྒིཉྩ ལོཎཉྩ གཧེཏྭཱ ཨརཉྙཾ གཏོ. པཱསེ བདྡྷམིགཾ ཝདྷིཏྭཱ ཨངྒཱརཔཀྐམཾསཾ ཁཱདིཏྭཱ པིཔཱསིཏོ ཧུཏྭཱ གཱམེཎྜཝཱལམཧཱཝིཧཱརཾ པཝིཊྛོ པཱནཱིཡམཱལ༹ཀེ དསམཏྟེསུ པཱནཱིཡགྷཊེསུ པིཔཱསཱཝིནོདནམཏྟམྤི པཱནཱིཡཾ ཨལབྷནྟོ, ‘‘ཀིཾ ནཱམེཏཾ ¶ ཨེཏྟཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཝསནཊྛཱནེ པིཔཱསཱཡ ཨཱགཏཱནཾ པིཔཱསཱཝིནོདནམཏྟཾ པཱནཱིཡཾ ནཏྠཱི’’ཏི ཨུཛ྄ཛྷཱཡིཏུཾ ཨཱརདྡྷོ. ཙཱུལ༹པིཎྜཔཱཏིཀཏིསྶཏྠེརོ ཏསྶ ཀཐཾ སུཏྭཱ ཏསྶ སནྟིཀཾ གཙྪནྟོ པཱནཱིཡམཱལ༹ཀེ དསམཏྟེ པཱནཱིཡགྷཊེ པཱུརེ དིསྭཱ ‘‘ཛཱིཝམཱནཔེཏཀསཏྟོ ཨཡཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ, ‘‘ཨུཔཱསཀ, སཙེ པིཔཱསིཏོསི, པིཝ པཱནཱིཡ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཀུཊཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཏསྶ ཧཏྠེསུ ཨཱསིཉྩི. ཏསྶ ཀམྨཾ པཊིཙྩ པཱིཏཔཱིཏཾ པཱནཱིཡཾ ཏཏྟཀཔཱལེ པཀྑིཏྟམིཝ ནསྶཏི, སཀལེཔི གྷཊེ པིཝཏོ པིཔཱསཱ ན པཙྪིཛྫི. ཨཐ ནཾ ཐེརོ ཨཱཧ – ‘‘ཡཱཝ དཱརུཎཉྩ ཏེ, ཨུཔཱསཀ, ཀམྨཾ ཀཏཾ, ཨིདཱནེཝ པེཏོ ཛཱཏོ, ཝིཔཱཀོ ཀཱིདིསོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི?
སོ ཏསྶ ཀཐཾ སུཏྭཱ ལདྡྷསཾཝེགོ ཐེརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཏཱནི ཨདཱུཧལཱདཱིནི ཝིསངྑརིཏྭཱ ཝེགེན གྷརཾ ¶ གནྟྭཱ པུཏྟདཱརཾ ཨོལོཀེཏྭཱ སཏྠཱནི ¶ བྷིནྡིཏྭཱ དཱིཔཀམིགཔཀྑིནོ ཨརཉྙེ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཐེརཾ པཙྩུཔསངྐམིཏྭཱ པབྦཛྫཾ ཡཱཙི. དུཀྐརཱ, ཨཱཝུསོ, པབྦཛྫཱ, ཀཐཾ ཏྭཾ པབྦཛིསྶསཱིཏི? བྷནྟེ, ཨེཝརཱུཔཾ པཙྩཀྑཀཱརཎཾ དིསྭཱ ཀཐཾ ན པབྦཛིསྶཱམཱིཏི? ཐེརོ ཏཙཔཉྩཀཀམྨཊྛཱནཾ དཏྭཱ པབྦཱཛེསི. སོ ཝཏྟཱརབྷིཏོ ཧུཏྭཱ བུདྡྷཝཙནཾ ཨུགྒཎྷནྟོ ཨེཀདིཝསཾ དེཝདཱུཏསུཏྟེ ‘‘ཏམེནཾ, བྷིཀྑཝེ, ནིརཡཔཱལཱ པུན མཧཱནིརཡེ པཀྑིཔནྟཱི’’ཏི (མ. ནི. ༣.༢༧༠; ཨ. ནི. ༣.༣༦) ཨིམཾ ཋཱནཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨེཏྟཀཾ དུཀྑརཱསིཾ ཨནུབྷཝིཏསཏྟཾ པུན མཧཱནིརཡེ པཀྑིཔནྟི, ཨཧོ བྷཱརིཡོ, བྷནྟེ, མཧཱནིརཡོ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཱམཱཝུསོ, བྷཱརིཡོཏི. སཀྐཱ, བྷནྟེ, པསྶིཏུནྟི? ‘‘ན སཀྐཱ པསྶིཏུཾ, དིཊྛསདིསཾ ཀཱཏུཾ ¶ ཨེཀཾ ཀཱརཎཾ དསྶེསྶཱམཱི’’ཏི སཱམཎེརེ སམཱདཔེཏྭཱ པཱསཱཎཔིཊྛེ ཨལླདཱརུརཱསིཾ ཀཱརེཧཱིཏི. སོ ཏཐཱ ཀཱརེསི. ཐེརོ ཡཐཱནིསིནྣོཝ ཨིདྡྷིཡཱ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ མཧཱནིརཡཏོ ཁཛྫོཔནཀམཏྟཾ ཨགྒིཔཔཊིཀཾ ནཱིཧརིཏྭཱ པསྶནྟསྶེཝ ཏསྶ ཐེརསྶ དཱརུརཱསིམྷི པཀྑིཔི. ཏསྶ ཏཏྠ ནིཔཱཏོ ཙ དཱརུརཱསིནོ ཛྷཱཡིཏྭཱ ཚཱརིཀབྷཱཝཱུཔགམནཉྩ ཨཔཙྪཱ ཨཔུརིམཾ ཨཧོསི.
སོ ཏཾ དིསྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, ཨིམསྨིཾ སཱསནེ ཀཏི དྷུརཱནི ནཱམཱ’’ཏི པུཙྪི. ཨཱཝུསོ, ཝིཔསྶནཱདྷུརཾ, གནྠདྷུརནྟི. ‘‘བྷནྟེ, གནྠོ ནཱམ པཊིབལསྶ བྷཱརོ, མཡ྄ཧཾ པན དུཀྑཱུཔནིསཱ སདྡྷཱ, ཝིཔསྶནཱདྷུརཾ པཱུརེསྶཱམི ཀམྨཊྛཱནཾ མེ དེཐཱ’’ཏི ཝནྡིཏྭཱ ནིསཱིདི. ཐེརོ ‘‘ཝཏྟསམྤནྣོ བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཝཏྟསཱིསེ ཋཏྭཱ ཏསྶ ཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐེསི. སོ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཙ ཀམྨཾ ཀརོཏི, ཝཏྟཉྩ པཱུརེཏི. ཨེཀདིཝསཾ ཙིཏྟལཔབྦཏམཧཱཝིཧཱརེ ཝཏྟཾ ཀརོཏི, ཨེཀདིཝསཾ གཱམེཎྜཝཱལམཧཱཝིཧཱརེ, ཨེཀདིཝསཾ གོཙརགཱམམཧཱཝིཧཱརེ. ཐིནམིདྡྷེ ཨོཀྐནྟམཏྟེ ཝཏྟཔརིཧཱནིབྷཡེན པལཱལཝརཎཀཾ ཏེམེཏྭཱ སཱིསེ ཋཔེཏྭཱ པཱདེ ཨུདཀེ ཨོཏཱརེཏྭཱ ནིསཱིདཏི. སོ ཨེཀདིཝསཾ ཙིཏྟལཔབྦཏམཧཱཝིཧཱརེ དྭེ ཡཱམེ ཝཏྟཾ ཀཏྭཱ བལཝཔཙྩཱུསཀཱལེ ནིདྡཱཡ ཨོཀྐམིཏུཾ ཨཱརདྡྷཱཡ ཨལླཔལཱལཾ སཱིསེ ཋཔེཏྭཱ ནིསིནྣོ པཱཙཱིནཔབྦཏཔསྶེ སཱམཎེརསྶ ཨརུཎཝཏིཡསུཏྟནྟཾ སཛ྄ཛྷཱཡནྟསྶ –
‘‘ཨཱརམྦྷཐ ནིཀྐམཐ, ཡུཉྫཐ བུདྡྷསཱསནེ;
དྷུནཱཐ མཙྩུནོ སེནཾ, ནལཱ༹གཱརཾཝ ཀུཉྫརོ.
‘‘ཡོ ¶ ¶ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ, ཨཔྤམཏྟོ ཝིཧསྶཏི;
པཧཱཡ ཛཱཏིསཾསཱརཾ, དུཀྑསྶནྟཾ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༡༨༥) –
ཨིདཾ ཋཱནཾ སུཏྭཱ ‘‘མཱདིསསྶ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡསྶ བྷིཀྑུནོ སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཨིདཾ ཀཐིཏཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི པཱིཏིཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ¶ ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཏདེཝ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཨནཱགཱམིཕལེ པཏིཊྛཱཡ ཨཔརཱཔརཾ ཝཱཡམནྟོ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. པརིནིབྦཱནཀཱལེ ཙ ཏདེཝ ཀཱརཎཾ དསྶེནྟོ ཨེཝམཱཧ –
‘‘ཨལླཾ པལཱལཔུཉྫཱཧཾ, སཱིསེནཱདཱཡ ཙངྐམིཾ;
པཏྟོསྨི ཏཏིཡཾ ཋཱནཾ, ཨེཏྠ མེ ནཏྠི སཾསཡོ’’ཏི.
ཨེཝརཱུཔསྶ ཝཏྟཝསེན ཝིཀྑམྦྷིཏཀིལེསོ ཏཐཱ ཝིཀྑམྦྷིཏོཝ ཧོཏི.
ཨེཀཙྩསྶ ཝུཏྟནཡེནེཝ གནྠེ ཡུཏྟསྶ གནྠཾ ཨུགྒཎྷནྟསྶ སཛ྄ཛྷཱཡནྟསྶ ཝཱཙེནྟསྶ དེསེནྟསྶ པཀཱསེནྟསྶ ཙ ཀིལེསོ ཨོཀཱསཾ ན ལབྷཏི, གནྠཝསེན ཝིཀྑམྦྷིཏོཝ ཧོཏི. སོ ཏཾ ཏཐཱ ཝིཀྑམྦྷིཏམེཝ ཀཏྭཱ ཝིཝཊྚེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ གཎྷཱཏི མལིཡདེཝཏྠེརོ ཝིཡ. སོ ཀིརཱཡསྨཱ ཏིཝསྶབྷིཀྑུཀཱལེ ཀལླགཱམཀེ མཎྜལཱརཱམམཧཱཝིཧཱརེ ཨུདྡེསཉྩ གཎྷཱཏི, ཝིཔསྶནཱཡ ཙ ཀམྨཾ ཀརོཏི. ཏསྶེཀདིཝསཾ ཀལླགཱམེ བྷིཀྑཱཡ ཙརཏོ ཨེཀཱ ཨུཔཱསིཀཱ ཡཱགུཨུལུ༹ངྐཾ དཏྭཱ པུཏྟསིནེཧཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཐེརཾ ཨནྟོནིཝེསནེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ པཎཱིཏབྷོཛནཾ བྷོཛེཏྭཱ ‘‘ཀཏརགཱམཝཱསིཀོསི ཏཱཏཱ’’ཏི པུཙྪི. མཎྜལཱརཱམམཧཱཝིཧཱརེ གནྠཀམྨཾ ཀརོམི, ཨུཔཱསིཀེཏི. ཏེན ཧི ཏཱཏ ཡཱཝ གནྠཀམྨཾ ཀརོསི, ཨིདྷེཝ ནིབདྡྷཾ བྷིཀྑཾ གཎྷཱསཱིཏི. སོ ཏཾ ཨདྷིཝཱསེཏྭཱ ཏཏྠ ནིབདྡྷཾ བྷིཀྑཾ གཎྷཱཏི, བྷཏྟཀིཙྩཱཝསཱནེ ཨནུམོདནཾ ཀརོནྟོ ‘‘སུཁཾ ཧོཏུ, དུཀྑཱ མུཙྩཏཱུ’’ཏི པདདྭཡམེཝ ཀཐེཏྭཱ གཙྪཏི. ཨནྟོཝསྶེ ཏེམཱསཾ ཏསྶཱཡེཝ སངྒཧཾ ཀརོནྟོ པིཎྜཱཔཙིཏིཾ ཀཏྭཱ མཧཱཔཝཱརཎཱཡ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ¶ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ནེཝཱསིཀམཧཱཐེརོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཱཝུསོ མཧཱདེཝ, ཨཛྫ ཝིཧཱརེ མཧཱཛནོ སནྣིཔཏིསྶཏི, ཏསྶ དྷམྨདཱནཾ དདེཡྻཱསཱི’’ཏི. ཐེརོ ཨདྷིཝཱསེསི.
དཧརསཱམཎེརཱ ¶ ཨུཔཱསིཀཱཡ སཉྙཾ ཨདཾསུ – ‘‘ཨཛྫ ཏེ པུཏྟོ དྷམྨཾ ཀཐེསྶཏི, ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ¶ སུཎེཡྻཱསཱི’’ཏི. ཏཱཏཱ, ན སབྦེཝ དྷམྨཀཐཾ ཛཱནནྟི, མམ པུཏྟོ ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ མཡ྄ཧཾ ཀཐེནྟོ ‘‘སུཁཾ ཧོཏུ, དུཀྑཱ མུཙྩཏཱུ’’ཏི པདདྭཡམེཝ ཀཐེསི, མཱ ཀེལི༹ཾ ཀརོཐཱཏི. མཱ, ཏྭཾ ཨུཔཱསིཀེ, ཛཱནནཾ ཝཱ ཨཛཱནནཾ ཝཱ ཨུཔཊྛཧསྶུ, ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ དྷམྨམེཝ སུཎཱཧཱིཏི. ཨུཔཱསིཀཱ གནྡྷམཱལཱདཱིནི གཧེཏྭཱ གནྟྭཱ པཱུཛེཏྭཱ པརིསནྟེ དྷམྨཾ སུཎམཱནཱ ནིསཱིདི. དིཝཱདྷམྨཀཐིཀོ ཙ སརབྷཱཎཀོ ཙ ཨཏྟནོ པམཱཎཾ ཉཏྭཱ ཨུཊྛཧིཾསུ. ཏཏོ མལིཡདེཝཏྠེརོ དྷམྨཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཙིཏྟབཱིཛནིཾ གཧེཏྭཱ ཨནུཔུབྦིཾ ཀཐཾ ཝཏྭཱ – ‘‘མཡཱ མཧཱཨུཔཱསིཀཱཡ ཏཡོ མཱསེ དྭཱིཧེཝ པདེཧི ཨནུམོདནཱ ཀཏཱ, ཨཛྫ སབྦརཏྟིཾ ཏཱིཧི པིཊཀེཧི སམྨསིཏྭཱ ཏསྶེཝ པདདྭཡསྶ ཨཏྠཾ ཀཐེསྶཱམཱི’’ཏི དྷམྨདེསནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ སབྦརཏྟིཾ ཀཐེསི. ཨརུཎུགྒམནེ དེསནཱཔརིཡོསཱནེ མཧཱཨུཔཱསིཀཱ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱསི.
ཨཔརོཔི ཏསྨིཾཡེཝ མཧཱཝིཧཱརེ ཏིསྶབྷཱུཏིཏྠེརོ ནཱམ ཝིནཡཾ གཎྷནྟོ བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཱཡཾ ཨནྟོགཱམཾ པཝིཊྛོ ཝིསབྷཱགཱརམྨཎཾ ཨོལོཀེསི. ཏསྶ ལོབྷོ ཨུཔྤཛྫི, སོ པཏིཊྛིཏཔཱདཾ ཨཙཱལེཏྭཱ ཨཏྟནོ པཏྟེ ཡཱགུཾ ཨུཔཊྛཱཀདཧརསྶ པཏྟེ ཨཱཀིརིཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཝིཏཀྐོ ཝཌྜྷམཱནོ མཾ ཙཏཱུསུ ཨཔཱཡེསུ སཾསཱིདཱཔེསྶཏཱི’’ཏི ཏཏོཝ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཨཱཙརིཡསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཋིཏོ ཨཱཧ – ‘‘ཨེཀོ མེ བྱཱདྷི ཨུཔྤནྣོ, ཨཧཾ ཨེཏཾ ཏིཀིཙྪིཏུཾ སཀྐོནྟོ ཨཱགམིསྶཱམི, ཨིཏརཐཱ ནཱགམིསྶཱམི. ཏུམྷེ དིཝཱ ཨུདྡེསཉྩ སཱཡཾ ཨུདྡེསཉྩ མཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཋཔེཐ, པཙྩཱུསཀཱལེ ཨུདྡེསཾ ¶ པན མཱ ཋཔཡིཏྠཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝཏྭཱ མལཡཝཱསིམཧཱསངྒྷརཀྑིཏཏྠེརསྶ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. ཐེརོ ཨཏྟནོ པཎྞསཱལཱཡ པརིབྷཎྜཾ ཀརོནྟོ ཏཾ ཨནོལོཀེཏྭཱཝ ‘‘པཊིསཱམེཧི, ཨཱཝུསོ, ཏཝ པཏྟཙཱིཝར’’ནྟི ཨཱཧ. བྷནྟེ, ཨེཀོ མེ བྱཱདྷི ཨཏྠི, སཙེ ཏུམྷེ ཏཾ ཏིཀིཙྪིཏུཾ སཀྐོཐ, པཊིསཱམེསྶཱམཱིཏི. ཨཱཝུསོ, ཨུཔྤནྣཾ རོགཾ ཏིཀིཙྪིཏུཾ སམཏྠསྶ སནྟིཀཾ ཨཱགཏོསི, པཊིསཱམེཧཱིཏི. སུབྦཙོ བྷིཀྑུ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡོ ཨཛཱནིཏྭཱ ཨེཝཾ ན ཝཀྑཏཱི’’ཏི པཏྟཙཱིཝརཾ ཋཔེཏྭཱ ཐེརསྶ ཝཏྟཾ དསྶེཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི.
ཐེརོ ¶ ‘‘རཱགཙརིཏོ ཨཡ’’ནྟི ཉཏྭཱ ཨསུབྷཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐེསི. སོ ཨུཊྛཱཡ པཏྟཙཱིཝརཾ ཨཾསེ ལགྒེཏྭཱ ཐེརཾ པུནཔྤུནཾ ཝནྡི. ཀིཾ, ཨཱཝུསོ, མཧཱབྷཱུཏི ཨཏིརེཀནིཔཙྩཀཱརཾ དསྶེསཱིཏི? བྷནྟེ, སཙེ ཨཏྟནོ ཀིཙྩཾ ཀཱཏུཾ སཀྑིསྶཱམི, ཨིཙྩེཏཾ ཀུསལཾ. ནོ ཙེ, ཨིདཾ མེ པཙྪིམདསྶནནྟི! གཙྪཱཝུསོ, མཧཱབྷཱུཏི ཏཱདིསསྶ ཡུཏྟཡོགསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ ན ཛྷཱནཾ ཝཱ ཝིཔསྶནཱ ¶ ཝཱ མགྒོ ཝཱ ཕལཾ ཝཱ དུལླབྷནྟི. སོ ཐེརསྶ ཀཐཾ སུཏྭཱ ནིཔཙྩཀཱརཾ དསྶེཏྭཱ ཨཱགམནཀཱལེ ཝཝཏྠཱཔིཏཾ ཚནྣཾ སེཔཎྞིགཙྪམཱུལཾ གནྟྭཱ པལླངྐེན ནིསིནྣོ ཨསུབྷཀམྨཊྛཱནཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱཡ པཙྩཱུསཀཱལེ ཨུདྡེསཾ སམྤཱཔུཎི. ཨེཝརཱུཔཱནཾ གནྠཝསེན ཝིཀྑམྦྷིཏཱ ཀིལེསཱ ཏཐཱ ཝིཀྑམྦྷིཏཱཝ ཧོནྟི.
ཨེཀཙྩསྶ པན ཝུཏྟནཡེནེཝ དྷུཏངྒཱནི པརིཧརཏོ ཀིལེསོ ཨོཀཱསཾ ན ལབྷཏི, དྷུཏངྒཝསེན ཝིཀྑམྦྷིཏོཝ ཧོཏི. སོ ཏཾ ཏཐཱ ཝིཀྑམྦྷིཏམེཝ ཀཏྭཱ ཝིཝཊྚེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ གཎྷཱཏི གཱམནྟཔབྦྷཱརཝཱསཱི མཧཱསཱིཝཏྠེརོ ཝིཡ. ཐེརོ ཀིར མཧཱགཱམེ ཏིསྶམཧཱཝིཧཱརེ ཝསནྟོ ཏེཔིཊཀཾ ཨཏྠཝསེན ཙ པཱལི༹ཝསེན ཙ ཨཊྛཱརས མཧཱགཎེ ཝཱཙེཏི. ཐེརསྶ ཨོཝཱདེ ཋཏྭཱ སཊྛིསཧསྶ བྷིཀྑཱུ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ ¶ . ཏེསུ ཨེཀོ བྷིཀྑུ ཨཏྟནཱ པཊིཝིདྡྷདྷམྨཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣསོམནསྶོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ ཨིདཾ སུཁཾ ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡསྶཱ’’ཏི. སོ ཨཱཝཛྫེནྟོ ཐེརསྶ པུཐུཛྫནབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཨེཀེནུཔཱཡེན ཐེརསྶ སཾཝེགཾ ཨུཔྤཱདེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནཏོ ཐེརསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཝཏྟཾ དསྶེཏྭཱ ནིསཱིདི. ཨཐ ནཾ ཐེརོ ‘‘ཀིཾ ཨཱགཏོསི, ཨཱཝུསོ, པིཎྜཔཱཏིཀཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘སཙེ མེ ཨོཀཱསཾ ཀརིསྶཐ, ཨེཀཾ དྷམྨཔདཾ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱགཏོསྨི, བྷནྟེཏི. བཧཱུ, ཨཱཝུསོ, གཎྷནྟི, ཏུཡ྄ཧཾ ཨོཀཱསོ ན བྷཝིསྶཏཱིཏི. སོ སབྦེསུ རཏྟིདིཝསབྷཱགེསུ ཨོཀཱསཾ ཨལབྷནྟོ, ‘‘བྷནྟེ, ཨེཝཾ ཨོཀཱསེ ཨསཏི མརཎསྶ ཀཐཾ ཨོཀཱསཾ ལབྷིསྶཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏདཱ ཐེརོ ཙིནྟེསི – ‘‘ནཱཡཾ ཨུདྡེསཏྠཱཡ ཨཱགཏོ, མཡ྄ཧཾ པནེས སཾཝེགཛནནཏྠཱཡ ཨཱགཏོ’’ཏི. སོཔི ཐེརོ ‘‘བྷིཀྑུནཱ ནཱམ, བྷནྟེ, མཱདིསེན བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཐེརཾ ཝནྡིཏྭཱ མཎིཝཎྞེ ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཨགམཱསི.
ཐེརོ ¶ ཏསྶ གཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཛཱཏསཾཝེགོ དིཝཱ ཨུདྡེསཉྩ སཱཡཾ ཨུདྡེསཉྩ ཝཱཙེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརཾ ཧཏྠཔཱསེ ཋཔེཏྭཱ པཙྩཱུསཀཱལེ ཨུདྡེསཾ གཧེཏྭཱ ཨོཏརནྟེན བྷིཀྑུནཱ སདྡྷིཾ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཨོཏིཎྞོ ཏེརས དྷུཏགུཎེ པརིཔུཎྞེ ཨདྷིཊྛཱཡ གཱམནྟཔབྦྷཱརསེནཱསནཾ གནྟྭཱ པབྦྷཱརཾ པཊིཛགྒིཏྭཱ མཉྩཔཱིཋཾ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨརཧཏྟཾ ཨཔཏྭཱ མཉྩེ པིཊྛིཾ ན པསཱརེསྶཱམཱི’’ཏི མཱནསཾ བནྡྷིཏྭཱ ཙངྐམཾ ཨོཏརི. ཏསྶ ‘‘ཨཛྫ ཨརཧཏྟཾ གཎྷིསྶཱམི ཨཛྫ ཨརཧཏྟཾ གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི གྷཊེནྟསྶེཝ པཝཱརཎཱ སམྤཏྟཱ. སོ པཝཱརཎཱཡ ཨུཔཀཊྛཱཡ ‘‘པུཐུཛྫནབྷཱཝཾ པཧཱཡ ཝིསུདྡྷིཔཝཱརཎཾ པཝཱརེསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེནྟོ ཨཏིཝིཡ ཀིལམཏི. སོ ཏཱཡ ¶ པཝཱརཎཱཡ མགྒཾ ཝཱ ཕལཾ ཝཱ ཨུཔྤཱདེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ‘‘མཱདིསོཔི ནཱམ ཨཱརདྡྷཝིཔསྶཀོ ན ལབྷཏི, ཡཱཝ དུལླབྷཉྩ ཝཏིདཾ ཨརཧཏྟ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཏེནེཝ ནིཡཱམེན ཋཱནཙངྐམབཧུལོ ཧུཏྭཱ ཏིཾས ཝསྶཱནི སམཎདྷམྨཾ ཀཏྭཱ མཧཱཔཝཱརཎཱཡ མཛ྄ཛྷེ ཋིཏཾ པུཎྞཙནྡཾ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཙནྡམཎྜལཾ ¶ ཝིསུདྡྷཾ, ཨུདཱཧུ མཡ྄ཧཾ སཱིལ’’ནྟི ཙིནྟེནྟོ ‘‘ཙནྡམཎྜལེ སསལཀྑཎཾ པཉྙཱཡཏི, མཡ྄ཧཾ པན ཨུཔསམྤདཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝཛྫདིཝསཱ སཱིལསྨིཾ ཀཱལ༹ཀཾ ཝཱ ཏིལཀོ ཝཱ ནཏྠཱི’’ཏི ཨཱཝཛྫེཏྭཱ སཉྫཱཏཔཱིཏིསོམནསྶོ པརིཔཀྐཉཱཎཏྟཱ པཱིཏིཾ ཝིཀྑམྦྷེཏྭཱ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཨེཝརཱུཔསྶ དྷུཏངྒཝསེན ཝིཀྑམྦྷིཏོ ཀིལེསོ ཏཐཱ ཝིཀྑམྦྷིཏོཝ ཧོཏི.
ཨེཀཙྩསྶ ཝུཏྟནཡེནེཝ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདིསམཱཔཛྫནབཧུལཏཱཡ ཀིལེསོ ཨོཀཱསཾ ན ལབྷཏི, སམཱཔཏྟིཝསེན ཝིཀྑམྦྷིཏོཝ ཧོཏི. སོ ཏཾ ཏཐཱ ཝིཀྑམྦྷིཏམེཝ ཀཏྭཱ ཝིཝཊྚེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ གཎྷཱཏི མཧཱཏིསྶཏྠེརོ ཝིཡ. ཐེརོ ཀིར ཨཝསྶིཀཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཨཊྛསམཱཔཏྟིལཱབྷཱི. སོ སམཱཔཏྟིཝིཀྑམྦྷིཏཱནཾ ཀིལེསཱནཾ ཨསམུདཱཙཱརེན ཨུགྒཧཔརིཔུཙྪཱཝསེནེཝ ཨརིཡམགྒསཱམནྟཾ ཀཐེཏི, སཊྛིཝསྶཀཱལེཔི ཨཏྟནོ པུཐུཛྫནབྷཱཝཾ ན ཛཱནཱཏི. ཨཐེཀདིཝསཾ མཧཱགཱམེ ཏིསྶམཧཱཝིཧཱརཏོ བྷིཀྑུསངྒྷོ ཏལངྒརཝཱསིདྷམྨདིནྣཏྠེརསྶ སཱསནཾ པེསེསི ‘‘ཐེརོ ཨཱགནྟྭཱ ཨམྷཱཀཾ དྷམྨཀཐཾ ཀཐེཏཱུ’’ཏི. ཐེརོ ཨདྷིཝཱསེཏྭཱ ‘‘མམ སནྟིཀེ མཧལླཀཏརོ བྷིཀྑུ ནཏྠི, མཧཱཏིསྶཏྠེརོ ཁོ པན མེ ཀམྨཊྛཱནཱཙརིཡོ, ཏཾ སངྒྷཏྠེརཾ ཀཏྭཱ གམིསྶཱམཱི’’ཏི ¶ ཙིནྟེནྟོ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ ཐེརསྶ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ དིཝཱཊྛཱནེ ཐེརསྶ ཝཏྟཾ དསྶེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི.
ཐེརོ ཨཱཧ – ‘‘ཀིཾ, དྷམྨདིནྣ, ཙིརསྶཾ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཏིསྶམཧཱཝིཧཱརཏོ མེ བྷིཀྑུསངྒྷོ སཱསནཾ པེསེསི, ཨཧཾ ཨེཀཀོ ན གམིསྶཱམི, ཏུམྷེཧི པན སདྡྷིཾ གནྟུཀཱམོ ཧུཏྭཱ ཨཱགཏོམྷཱི’’ཏི སཱརཎཱིཡཀཐཾ ཀཐེནྟོཝ པཔཉྩེཏྭཱ ‘‘ཀདཱ, བྷནྟེ, ཏུམྷེཧི ཨཡཾ དྷམྨོ ཨདྷིགཏོ’’ཏི པུཙྪི. སཊྛིམཏྟཱནི, ཨཱཝུསོ དྷམྨདིནྣ, ཝསྶཱནི ཧོནྟཱིཏི ¶ . སམཱཔཏྟིཾ པན, བྷནྟེ, ཝལ༹ཉྫེཐཱཏི. ཨཱམ, ཨཱཝུསོཏི. ཨེཀཾ པོཀྑརཎིཾ མཱཔེཏུཾ སཀྐུཎེཡྻཱཐ, བྷནྟེཏི? ‘‘ན, ཨཱཝུསོ, ཨེཏཾ བྷཱརིཡ’’ནྟི ཝཏྭཱ སམྨུཁཊྛཱནེ པོཀྑརཎིཾ མཱཔེསི. ‘‘ཨེཏྠ, བྷནྟེ, ཨེཀཾ པདུམགཙྪཾ མཱཔེཐཱ’’ཏི ཙ ཝུཏྟོ ཏམྤི མཱཔེསི. ཨིདཱནེཏྠ མཧནྟཾ པུཔྥཾ དསྶེཐཱཏི. ཐེརོ ཏམྤི དསྶེསི. ཨེཏྠ སོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀཾ ཨིཏྠིརཱུཔཾ དསྶེཐཱཏི ¶ . ཐེརོ སོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀཾ ཨིཏྠིརཱུཔཾ དསྶེསི. ཏཏོ ནཾ ཨཱཧ – ‘‘ཨིདཾ, བྷནྟེ, པུནཔྤུནཾ སུབྷཏོ མནསི ཀརོཐཱ’’ཏི. ཐེརོ ཨཏྟནཱཝ མཱཔིཏཾ ཨིཏྠིརཱུཔཾ ཨོལོཀེནྟོ ལོབྷཾ ཨུཔྤཱདེསི. ཏདཱ ཨཏྟནོ པུཐུཛྫནབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཨཝསྶཡོ མེ སཔྤུརིས ཧོཧཱི’’ཏི ཨནྟེཝཱསིཀསྶ སནྟིཀེ ཨུཀྐུཊིཀཾ ནིསཱིདི. ‘‘ཨེཏདཏྠམེཝཱཧཾ, བྷནྟེ, ཨཱགཏོ’’ཏི ཐེརསྶ ཨསུབྷཝསེན སལླཧུཀཾ ཀཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐེཏྭཱ ཐེརསྶ ཨོཀཱསཾ ཀཱཏུཾ བཧི ནིཀྑནྟོ. སུཔརིམདྡིཏསངྑཱརོ ཐེརོ ཏསྨིཾ དིཝཱཊྛཱནཏོ ནིཀྑནྟམཏྟེཡེཝ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཨཐ ནཾ སངྒྷཏྠེརཾ ཀཏྭཱ དྷམྨདིནྣཏྠེརོ ཏིསྶམཧཱཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ སངྒྷསྶ དྷམྨཀཐཾ ཀཐེསི. ཨེཝརཱུཔསྶ སམཱཔཏྟིཝསེན ཝིཀྑམྦྷིཏོ ཀིལེསོ ཏཐཱ ཝིཀྑམྦྷིཏོཝ ཧོཏི.
ཨེཀཙྩསྶ པན ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟསྶ ཀིལེསོ ཨོཀཱསཾ ན ལབྷཏི, ཝིཔསྶནཱཝསེན ཝིཀྑམྦྷིཏོཝ ཧོཏི. སོ ཏཾ ཏཐཱ ཝིཀྑམྦྷིཏམེཝ ཀཏྭཱ ཝིཝཊྚེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ གཎྷཱཏི, བུདྡྷཀཱལེ སཊྛིམཏྟཱ ཨཱརདྡྷཝིཔསྶཀཱ བྷིཀྑཱུ ཝིཡ. ཏེ ཀིར སཏྠུ སནྟིཀེ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཝིཝིཏྟཾ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟཱ ཀིལེསཱནཾ ཨསམུདཱཙཱརཝསེན ‘‘པཊིཝིདྡྷམགྒཕལཱ མཡ’’ནྟི སཉྙཱཡ མགྒཕལཏྠཱཡ ¶ ཝཱཡཱམཾ ཨཀཏྭཱ ‘‘ཨམྷེཧི པཊིཝིདྡྷདྷམྨཾ དསབལསྶ ཨཱརོཙེསྶཱམཱ’’ཏི སཏྠུ སནྟིཀཾ ¶ ཨཱགཙྪནྟི.
སཏྠཱ ཏེསཾ པུརེ ཨཱགམནཏོཝ ཨཱནནྡཏྠེརཾ ཨཱཧ – ‘‘ཨཱནནྡ, པདྷཱནཀམྨིཀཱ བྷིཀྑཱུ ཨཛྫ མཾ པསྶིཏུཾ ཨཱགམིསྶནྟི, ཏེསཾ མམ དསྶནཱཡ ཨོཀཱསཾ ཨཀཏྭཱ ‘ཨཱམཀསུསཱནཾ གནྟྭཱ ཨལླཨསུབྷབྷཱཝནཾ ཀརོཐཱ’ཏི པཧིཎེཡྻཱསཱི’’ཏི. ཐེརོ ཏེསཾ ཨཱགཏཱནཾ སཏྠཱརཱ ཀཐིཏསཱསནཾ ཨཱརོཙེསི. ཏེ ‘‘ཏཐཱགཏོ ཨཛཱནིཏྭཱ ན ཀཐེསྶཏི, ཨདྡྷཱ ཨེཏྠ ཀཱརཎཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱམཀསུསཱནཾ གནྟྭཱ ཨལླཨསུབྷཾ ཨོལོཀེནྟཱ ལོབྷཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ ནཱུན སམྨཱསམྦུདྡྷེན དིཊྛཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཛཱཏསཾཝེགཱ ལདྡྷམགྒཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ ཨཱརབྷིཾསུ. སཏྠཱ ཏེསཾ ཝིཔསྶནཱཡ ཨཱརདྡྷབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ གནྡྷཀུཊིཡཾ ནིསིནྣོཝ ཨིམཾ ཨོབྷཱསགཱཐམཱཧ –
‘‘ཡཱནིམཱནི ཨཔཏྟཱནི, ཨལཱབཱུནེཝ སཱརདེ;
ཀཱཔོཏཀཱནི ཨཊྛཱིནི, ཏཱནི དིསྭཱན ཀཱ རཏཱི’’ཏི. (དྷ. པ. ༡༤༩);
གཱཐཱཔརིཡོསཱནེ ¶ ཨརཧཏྟཕལེ པཏིཊྛཧིཾསུ. ཨེཝརཱུཔཱནཾ ཝིཔསྶནཱཝསེན ཝིཀྑམྦྷིཏཱ ཀིལེསཱ ཏཐཱ ཝིཀྑམྦྷིཏཱཝ ཧོནྟི.
ཨེཀཙྩསྶ ཝུཏྟནཡེནེཝ ནཝཀམྨཾ ཀརོནྟསྶ ཀིལེསོ ཨོཀཱསཾ ན ལབྷཏི, ནཝཀམྨཝསེན ཝིཀྑམྦྷིཏོཝ ཧོཏི. སོ ཏཾ ཏཐཱ ཝིཀྑམྦྷིཏམེཝ ཀཏྭཱ ཝིཝཊྚེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ གཎྷཱཏི ཙིཏྟལཔབྦཏེ ཏིསྶཏྠེརོ ཝིཡ. ཏསྶ ཀིར ཨཊྛཝསྶིཀཀཱལེ ཨནབྷིརཏི ཨུཔྤཛྫི, སོ ཏཾ ཝིནོདེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨཏྟནོ ཙཱིཝརཾ དྷོཝིཏྭཱ རཛིཏྭཱ པཏྟཾ པཙིཏྭཱ ཀེསེ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨཊྛཱསི. ཨཐ ནཾ ཐེརོ ཨཱཧ – ‘‘ཀིཾ, ཨཱཝུསོ མཧཱཏིསྶ, ཨཏུཊྛསྶ ཝིཡ ཏེ ཨཱཀཱརོ’’ཏི? ཨཱམ, བྷནྟེ, ཨནབྷིརཏི མེ ཨུཔྤནྣཱ, ཏཾ ཝིནོདེཏུཾ ན སཀྐོམཱིཏི. ཐེརོ ཏསྶཱསཡཾ ཨོལོཀེནྟོ ཨརཧཏྟསྶ ཨུཔནིསྶཡཾ དིསྭཱ ཨནུཀམྤཱཝསེན ཨཱཧ – ‘‘ཨཱཝུསོ ཏིསྶ, མཡཾ མཧལླཀཱ, ཨེཀཾ ནོ ཝསནཊྛཱནཾ ཀརོཧཱི’’ཏི ¶ . དུཏིཡཀཐཾ ཨཀཐིཏཔུབྦོ བྷིཀྑུ ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི སམྤཊིཙྪི.
ཨཐ ¶ ནཾ ཐེརོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ནཝཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཨུདྡེསམགྒཉྩ མཱ ཝིསྶཛྫི, ཀམྨཊྛཱནཉྩ མནསི ཀརོཧི, ཀཱལེན ཙ ཀཱལཾ ཀསིཎཔརིཀམྨཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ ཀརིསྶཱམི, བྷནྟེ’’ཏི ཐེརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཏཐཱརཱུཔཾ སཔྤཱཡཊྛཱནཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘ཨེཏྠ ཀཱཏུཾ སཀྐཱ’’ཏི དཱརཱུཧི པཱུརེཏྭཱ ཛྷཱཔེཏྭཱ སོདྷེཏྭཱ ཨིཊྛཀཱཧི པརིཀྑིཔིཏྭཱ དྭཱརཝཱཏཔཱནཱདཱིནི ཡོཛེཏྭཱ སདྡྷིཾ ཙངྐམནབྷཱུམིབྷིཏྟིཔརིཀམྨཱདཱིཧི ལེཎཾ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ མཉྩཔཱིཋཾ སནྠརིཏྭཱ ཐེརསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, ནིཊྛིཏཾ ལེཎེ པརིཀམྨཾ, ཝསཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཱཝུསོ, དུཀྑེན ཏཡཱ ཨེཏཾ ཀམྨཾ ཀཏཾ, ཨཛྫ ཨེཀདིཝསཾ ཏྭཉྙེཝེཏྠ ཝསཱཧཱིཏི. སོ ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི ཝནྡིཏྭཱ པཱདེ དྷོཝིཏྭཱ ལེཎཾ པཝིསིཏྭཱ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ནིསིནྣོ ཨཏྟནཱ ཀཏཀམྨཾ ཨཱཝཛྫི. ཏསྶ ‘‘མནཱཔཾ མཡཱ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ ཀཱཡཝེཡྻཱཝཙྩཾ ཀཏ’’ནྟི ཙིནྟེནྟསྶ ཨབྦྷནྟརེ པཱིཏི ཨུཔྤནྣཱ. སོ ཏཾ ཝིཀྑམྦྷེཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཨགྒཕལཾ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཨེཝརཱུཔསྶ ནཝཀམྨཝསེན ཝིཀྑམྦྷིཏོ ཀིལེསོ ཏཐཱ ཝིཀྑམྦྷིཏོཝ ཧོཏི.
ཨེཀཙྩོ པན བྲཧྨལོཀཏོ ཨཱགཏོ སུདྡྷསཏྟོ ཧོཏི. ཏསྶ ཨནཱསེཝནཏཱཡ ཀིལེསོ ན སམུདཱཙརཏི, བྷཝཝསེན ཝིཀྑམྦྷིཏོ ཧོཏི. སོ ཏཾ ཏཐཱ ཝིཀྑམྦྷིཏམེཝ ཀཏྭཱ ཝིཝཊྚེཏྭཱ ¶ ཨརཧཏྟཾ གཎྷཱཏི ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ ཝིཡ. སོ ཧི ཨཱཡསྨཱ ཨགཱརམཛ྄ཛྷེཔི ཀཱམེ ཨཔརིབྷུཉྫིཏྭཱ མཧཱསམྤཏྟིཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ནིཀྑནྟོ ཨནྟརཱམགྒེ པཙྩུགྒམནཏྠཱཡ ཨཱགཏཾ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཏཱིཧི ཨོཝཱདེཧི ཨུཔསམྤདཾ ལབྷིཏྭཱ ཨཊྛམེ ཨརུཎེ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཨེཝརཱུཔསྶ བྷཝཝསེན ཝིཀྑམྦྷིཏོ ཀིལེསོ ཏཐཱ ཝིཀྑམྦྷིཏོཝ ཧོཏི.
ཡོ པན ཨནནུབྷཱུཏཔུབྦཾ རཱུཔཱདིཨཱརམྨཎཾ ¶ ལབྷིཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཝིཝཊྚེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ གཎྷཱཏི, ཨེཝརཱུཔསྶ ཨནནུབྷཱུཏཱརམྨཎཝསེན ཀཱམཙྪནྡོ ཨནུཔྤནྣོཝ ནུཔྤཛྫཏི ནཱམ.
ཨུཔྤནྣོ ཝཱ ཀཱམཙྪནྡོ པཧཱིཡཏཱིཏི ཨེཏྠ ཨུཔྤནྣོཏི ཛཱཏོ བྷཱུཏོ སམུདཱགཏོ. པཧཱིཡཏཱིཏི ཏདངྒཔྤཧཱནཾ, ཝིཀྑམྦྷནཔྤཧཱནཾ, སམུཙྪེདཔྤཧཱནཾ, པཊིཔསྶདྡྷིཔྤཧཱནཾ, ནིསྶརཎཔྤཧཱནནྟི ཨིམེཧི པཉྩཧི པཧཱནེཧི པཧཱིཡཏི, ན ¶ པུན ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠ ཝིཔསྶནཱཡ ཀིལེསཱ ཏདངྒཝསེན པཧཱིཡནྟཱིཏི ཝིཔསྶནཱ ཏདངྒཔྤཧཱནནྟི ཝེདིཏབྦཱ. སམཱཔཏྟི པན ཀིལེསེ ཝིཀྑམྦྷེཏཱིཏི སཱ ཝིཀྑམྦྷནཔྤཧཱནནྟི ཝེདིཏབྦཱ. མགྒོ སམུཙྪིནྡནྟོ ཨུཔྤཛྫཏི, ཕལཾ པཊིཔྤསྶམྦྷཡམཱནཾ, ནིབྦཱནཾ སབྦཀིལེསེཧི ནིསྶཊནྟི ཨིམཱནི ཏཱིཎི སམུཙྪེདཔཊིཔསྶདྡྷིནིསྶརཎཔྤཧཱནཱནཱིཏི ཝུཙྩནྟི. ཨིམེཧི ལོཀིཡལོཀུཏྟརེཧི པཉྩཧི པཧཱནེཧི པཧཱིཡཏཱིཏི ཨཏྠོ.
ཨསུབྷནིམིཏྟནྟི དསསུ ཨསུབྷེསུ ཨུཔྤནྣཾ སཱརམྨཎཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ – ‘‘ཨསུབྷམྤི ཨསུབྷནིམིཏྟཾ, ཨསུབྷཱརམྨཎཱ དྷམྨཱཔི ཨསུབྷནིམིཏྟ’’ནྟི. ཡོནིསོམནསིཀརོཏོཏི. ‘‘ཏཏྠ ཀཏམོ ཡོནིསོམནསིཀཱརོ? ཨནིཙྩེ ཨནིཙྩ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟསྶ ཨུཔཱཡམནསིཀཱརསྶ ཝསེན མནསིཀརོཏོ. ཨནུཔྤནྣོ ཙེཝ ཀཱམཙྪནྡོ ནུཔྤཛྫཏཱིཏི ཨསམུདཱགཏོ ན སམུདཱགཙྪཏི. ཨུཔྤནྣོ ཙ ཀཱམཙྪནྡོ པཧཱིཡཏཱིཏི སམུདཱགཏོ ཙ ཀཱམཙྪནྡོ པཉྩཝིདྷེན པཧཱནེན པཧཱིཡཏི.
ཨཔིཙ ཚ དྷམྨཱ ཀཱམཙྪནྡསྶ པཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟི – ཨསུབྷནིམིཏྟསྶ ཨུགྒཧོ, ཨསུབྷབྷཱཝནཱནུཡོགོ, ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཏཱ, བྷོཛནེ མཏྟཉྙུཏཱ, ཀལྱཱཎམིཏྟཏཱ སཔྤཱཡཀཐཱཏི. དསཝིདྷཉྷི ¶ ¶ ཨསུབྷནིམིཏྟཾ ཨུགྒཎྷནྟསྶཱཔི ཀཱམཙྪནྡོ པཧཱིཡཏི, བྷཱཝེནྟསྶཱཔི, ཨིནྡྲིཡེསུ པིཧིཏདྭཱརསྶཱཔི, ཙཏུནྣཾ པཉྩནྣཾ ཨཱལོཔཱནཾ ཨོཀཱསེ སཏི ཨུདཀཾ པིཝིཏྭཱ ཡཱཔནསཱིལཏཱཡ བྷོཛནེ མཏྟཉྙུནོཔི. ཏེནེཏཾ ཝུཏྟཾ –
‘‘ཙཏྟཱརོ པཉྩ ཨཱལོཔེ, ཨབྷུཏྭཱ ཨུདཀཾ པིཝེ;
ཨལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཱཡ, པཧིཏཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ’’ཏི. (ཐེརགཱ. ༩༨༣);
ཨསུབྷཀམྨིཀཏིསྶཏྠེརསདིསེ ཨསུབྷབྷཱཝནཱརཏེ ཀལྱཱཎམིཏྟེ སེཝནྟསྶཱཔི ཀཱམཙྪནྡོ པཧཱིཡཏི, ཋཱནནིསཛྫཱདཱིསུ དསཨསུབྷནིསྶིཏསཔྤཱཡཀཐཱཡཔི པཧཱིཡཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཚ དྷམྨཱ ཀཱམཙྪནྡསྶ པཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟཱི’’ཏི.
༡༧. སཏྟམེ མེཏྟཱ ཙེཏོཝིམུཏྟཱིཏི སབྦསཏྟེསུ ཧིཏཕརཎཀཱ མེཏྟཱ. ཡསྨཱ པན ཏཾསམྤཡུཏྟཙིཏྟཾ ནཱིཝརཎཱདཱིཧི པཙྩནཱིཀདྷམྨེཧི ཝིམུཙྩཏི, ཏསྨཱ སཱ ‘‘ཙེཏོཝིམུཏྟཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཝིསེསཏོ ཝཱ སབྦབྱཱཔཱདཔརིཡུཊྛཱནེན ཝིམུཏྟཏྟཱ སཱ ཙེཏོཝིམུཏྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཏཏྠ ‘‘མེཏྟཱ’’ཏི ཨེཏྟཱཝཏཱ ¶ པུབྦབྷཱགོཔི ཝཊྚཏི, ‘‘ཙེཏོཝིམུཏྟཱི’’ཏི ཝུཏྟཏྟཱ པན ཨིདྷ ཏིཀཙཏུཀྐཛ྄ཛྷཱནཝསེན ཨཔྤནཱཝ ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཡོནིསོམནསིཀརོཏོཏི ཏཾ མེཏྟཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ ཝུཏྟལཀྑཎེན ཨུཔཱཡམནསིཀཱརེན མནསིཀརོནྟསྶ.
ཨཔིཙ ཚ དྷམྨཱ བྱཱཔཱདསྶ པཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟི – མེཏྟཱནིམིཏྟསྶ ཨུགྒཧོ, མེཏྟཱབྷཱཝནཱནུཡོགོ, ཀམྨསྶཀཏཱཔཙྩཝེཀྑཎཱ, པཊིསངྑཱནབཧུལཏཱ, ཀལྱཱཎམིཏྟཏཱ, སཔྤཱཡཀཐཱཏི. ཨོདིསྶཀཨནོདིསྶཀདིསཱཕརཎཱནཉྷི ¶ ཨཉྙཏརཝསེན མེཏྟཾ ཨུགྒཎྷནྟསྶཱཔི བྱཱཔཱདོ པཧཱིཡཏི, ཨོདྷིསོ ཨནོདྷིསོ དིསཱཕརཎཝསེན མེཏྟཾ བྷཱཝེནྟསྶཱཔི. ‘‘ཏྭཾ ཨེཏསྶ ཀུདྡྷོ ཀིཾ ཀརིསྶསི, ཀིམསྶ སཱིལཱདཱིནི ནཱསེཏུཾ སཀྑིསྶསི, ནནུ ཏྭཾ ཨཏྟནོ ཀམྨེན ཨཱགནྟྭཱ ཨཏྟནོ ཀམྨེནེཝ གམིསྶསི? པརསྶ ཀུཛ྄ཛྷནཾ ནཱམ ཝཱིཏཙྩིཏངྒཱརཏཏྟཨཡསལཱཀགཱུཐཱདཱིནི གཧེཏྭཱ པརཾ པཧརིཏུཀཱམཏཱསདིསཾ ཧོཏི. ཨེསོཔི ཏཝ ཀུདྡྷོ ཀིཾ ཀརིསྶཏི, ཀིཾ ཏེ སཱིལཱདཱིནི ནཱསེཏུཾ སཀྑིསྶཏི? ཨེས ཨཏྟནོ ཀམྨེན ཨཱགནྟྭཱ ཨཏྟནོ ཀམྨེནེཝ གམིསྶཏི, ཨཔྤཊིཙྪིཏཔཧེཎཀཾ ཝིཡ པཊིཝཱཏཾ ཁིཏྟརཛོམུཊྛི ཝིཡ ཙ ཨེཏསྶེཝེས ཀོདྷོ མཏྠཀེ པཏིསྶཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨཏྟནོ ཙ པརསྶ ཙ ཀམྨསྶཀཏཾ པཙྩཝེཀྑཏོཔི, ཨུབྷཡཀམྨསྶཀཏཾ ¶ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཊིསངྑཱནེ ཋིཏསྶཱཔི, ཨསྶགུཏྟཏྠེརསདིསེ མེཏྟཱབྷཱཝནཱརཏེ ཀལྱཱཎམིཏྟེ སེཝནྟསྶཱཔི བྱཱཔཱདོ པཧཱིཡཏི, ཋཱནནིསཛྫཱདཱིསུ མེཏྟཱནིསྶིཏསཔྤཱཡཀཐཱཡཔི པཧཱིཡཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཚ དྷམྨཱ བྱཱཔཱདསྶ པཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟཱི’’ཏི. སེསམིདྷ ཨིཏོ པརེསུ ཙ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ, ཝིསེསམཏྟམེཝ པན ཝཀྑཱམཱཏི.
༡༨. ཨཊྛམེ ཨཱརམྦྷདྷཱཏཱུཨཱདཱིསུ ཨཱརམྦྷདྷཱཏུ ནཱམ པཋམཱརམྦྷཝཱིརིཡཾ. ནིཀྐམདྷཱཏུ ནཱམ ཀོསཛྫཏོ ནིཀྑནྟཏྟཱ ཏཏོ བལཝཏརཾ. པརཀྐམདྷཱཏུ ནཱམ པརཾ པརཾ ཋཱནཾ ཨཀྐམནཏོ ཏཏོཔི བལཝཏརཾ. ཨཊྛཀཐཱཡཾ ¶ པན ‘‘ཨཱརམྦྷོ ཙེཏསོ ཀཱམཱནཾ པནཱུདནཱཡ, ནིཀྐམོ ཙེཏསོ པལིགྷུགྒྷཱཊནཱཡ, པརཀྐམོ ཙེཏསོ བནྡྷནཙྪེདནཱཡཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཏཱིཧི པེཏེཧི ཨདྷིམཏྟཝཱིརིཡམེཝ ཀཐིཏ’’ནྟི ཝུཏྟཾ.
ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡསྶཱཏི ¶ པརིཔུཎྞཝཱིརིཡསྶ ཙེཝ པགྒཧིཏཝཱིརིཡསྶ ཙ. ཏཏྠ ཙཏུདོསཱཔགཏཾ ཝཱིརིཡཾ ཨཱརདྡྷནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ན ཙ ཨཏིལཱིནཾ ཧོཏི, ན ཙ ཨཏིཔགྒཧིཏཾ, ན ཙ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སཾཁིཏྟཾ, ན ཙ བཧིདྡྷཱ ཝིཀྑིཏྟཾ. ཏདེཏཾ དུཝིདྷཾ ཧོཏི – ཀཱཡིཀཾ, ཙེཏསིཀཉྩ. ཏཏྠ ‘‘ཨིདྷ བྷིཀྑུ དིཝསཾ ཙངྐམེན ནིསཛྫཱཡ ཨཱཝརཎཱིཡེཧི དྷམྨེཧི ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏཱི’’ཏི (ཝིབྷ. ༥༡༩) ཨེཝཾ རཏྟིདིཝསསྶ པཉྩ ཀོཊྛཱསེ ཀཱཡེན གྷཊེནྟསྶ ཝཱཡམནྟསྶ ཀཱཡིཀཝཱིརིཡཾ ཝེདིཏབྦཾ. ‘‘ན ཏཱཝཱཧཾ ཨིཏོ ལེཎཱ ནིཀྑམིསྶཱམི, ཡཱཝ མེ ན ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨོཀཱསཔརིཙྪེདེན ཝཱ, ‘‘ན ཏཱཝཱཧཾ ཨིམཾ པལླངྐཾ བྷིནྡིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ནིསཛྫཱདིཔརིཙྪེདེན ཝཱ མཱནསཾ བནྡྷིཏྭཱ གྷཊེནྟསྶ ཝཱཡམནྟསྶ ཙེཏསིཀཝཱིརིཡཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཏདུབྷཡམྤི ཨིདྷ ཝཊྚཏི. དུཝིདྷེནཱཔི ཧི ཨིམིནཱ ཝཱིརིཡེན ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡསྶ ཨནུཔྤནྣཉྩེཝ ཐིནམིདྡྷཾ ནུཔྤཛྫཏི, ཨུཔྤནྣཉྩ ཐིནམིདྡྷཾ པཧཱིཡཏི མིལཀྑཏིསྶཏྠེརསྶ ཝིཡ, གཱམནྟཔབྦྷཱརཝཱསིམཧཱསཱིཝཏྠེརསྶ ཝིཡ, པཱིཏིམལླཀཏྠེརསྶ ཝིཡ, ཀུཊུམྦིཡཔུཏྟཏིསྶཏྠེརསྶ ཝིཡ ཙ. ཨེཏེསུ ཧི པུརིམཱ ཏཡོ ཨཉྙེ ཙ ཨེཝརཱུཔཱ ཀཱཡིཀཝཱིརིཡེན ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡཱ, ཀུཊུམྦིཡཔུཏྟཏིསྶཏྠེརོ ཨཉྙེ ཙ ཨེཝརཱུཔཱ ¶ ཙེཏསིཀཝཱིརིཡེན ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡཱ, ཨུཙྩཱཝཱལུཀཝཱསཱི མཧཱནཱགཏྠེརོ པན དྭཱིཧིཔི ཝཱིརིཡེཧི ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོཝ. ཐེརོ ཀིར ཨེཀཾ སཏྟཱཧཾ ཙངྐམཏི, ཨེཀཾ ཏིཊྛཏི, ཨེཀཾ ནིསཱིདཏི, ཨེཀཾ ནིཔཛྫཏི. མཧཱཐེརསྶ ཨེཀཨིརིཡཱཔཐོཔི ཨསཔྤཱཡོ ནཱམ ནཏྠི, ཙཏུཏྠེ སཏྟཱཧེ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱསི.
ཨཔིཙ ¶ ཚ དྷམྨཱ ཐིནམིདྡྷསྶ པཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟི – ཨཏིབྷོཛནེ ནིམིཏྟགྒཱཧོ, ཨིརིཡཱཔཐསམྤརིཝཏྟནཏཱ, ཨཱལོཀསཉྙཱམནསིཀཱརོ, ཨབྦྷོཀཱསཝཱསོ, ཀལྱཱཎམིཏྟཏཱ, སཔྤཱཡཀཐཱཏི. ཨཱཧརཧཏྠཀ-བྷུཏྟཝམིཏཀ-ཏཏྲཝཊྚཀ-ཨལཾསཱཊཀ-ཀཱཀམཱསཀ-བྲཱཧྨཎཱདཡོ ཝིཡ བྷོཛནཾ བྷུཉྫིཏྭཱ རཏྟིཊྛཱནདིཝཱཊྛཱནེ ནིསིནྣསྶ ཧི སམཎདྷམྨཾ ཀརོཏོ ཐིནམིདྡྷཾ མཧཱཧཏྠཱི ཝིཡ ཨོཏྠརནྟཾ ཨཱགཙྪཏི, ཙཏུཔཉྩཨཱལོཔཨོཀཱསཾ པན ཋཔེཏྭཱ པཱནཱིཡཾ པིཝིཏྭཱ ཡཱཔནསཱིལསྶ བྷིཀྑུནོ ཏཾ ན ཧོཏཱིཏི ཨེཝཾ ཨཏིབྷོཛནེ ནིམིཏྟཾ གཎྷནྟསྶཱཔི ཐིནམིདྡྷཾ པཧཱིཡཏི. ཡསྨིཾ ཨིརིཡཱཔཐེ ཐིནམིདྡྷཾ ཨོཀྐམཏི, ཏཏོ ཨཉྙཾ པརིཝཏྟེནྟསྶཱཔི, རཏྟིཾ ཙནྡཱལོཀདཱིཔཱལོཀཨུཀྐཱལོཀེ དིཝཱ སཱུརིཡཱལོཀཾ མནསིཀརོནྟསྶཱཔི ¶ , ཨབྦྷོཀཱསེ ཝསནྟསྶཱཔི, མཧཱཀསྶཔཏྠེརསདིསེ པཧཱིནཐིནམིདྡྷེ ཀལྱཱཎམིཏྟེ སེཝནྟསྶཱཔི ཐིནམིདྡྷཾ པཧཱིཡཏི, ཋཱནནིསཛྫཱདཱིསུ དྷུཏངྒནིསྶིཏསཔྤཱཡཀཐཱཡཔི པཧཱིཡཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཚ དྷམྨཱ ཐིནམིདྡྷསྶ པཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟཱི’’ཏི.
༡༩. ནཝམེ ཝཱུཔསནྟཙིཏྟསྶཱཏི ཛྷཱནེན ཝཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཝཱ ཝཱུཔསམིཏཙིཏྟསྶ.
ཨཔིཙ ཚ དྷམྨཱ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩསྶ པཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟི – བཧུསྶུཏཏཱ, པརིཔུཙྪཀཏཱ, ཝིནཡེ ¶ པཀཏཉྙུཏཱ, ཝུདྡྷསེཝིཏཱ, ཀལྱཱཎམིཏྟཏཱ, སཔྤཱཡཀཐཱཏི. བཱཧུསཙྩེནཱཔི ཧི ཨེཀཾ ཝཱ དྭེ ཝཱ ཏཡོ ཝཱ ཙཏྟཱརོ ཝཱ པཉྩ ཝཱ ནིཀཱཡེ པཱལི༹ཝསེན ཙ ཨཏྠཝསེན ཙ ཨུགྒཎྷནྟསྶཱཔི ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ པཧཱིཡཏི, ཀཔྤིཡཱཀཔྤིཡཔརིཔུཙྪཱབཧུལསྶཱཔི, ཝིནཡཔཉྙཏྟིཡཾ ཙིཎྞཝསཱིབྷཱཝཏཱཡ པཀཏཉྙུནོཔི, ཝུཌྜྷེ མཧལླཀཏྠེརེ ཨུཔསངྐམནྟསྶཱཔི, ཨུཔཱལིཏྠེརསདིསེ ཝིནཡདྷརེ ཀལྱཱཎམིཏྟེ སེཝནྟསྶཱཔི ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ པཧཱིཡཏི, ཋཱནནིསཛྫཱདཱིསུ ཀཔྤིཡཱཀཔྤིཡནིསྶིཏསཔྤཱཡཀཐཱཡཔི པཧཱིཡཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཚ དྷམྨཱ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩསྶ པཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟཱི’’ཏི.
༢༠. དསམེ ཡོནིསོ, བྷིཀྑཝེ, མནསིཀརོཏོཏི ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨུཔཱཡཏོ མནསིཀརོནྟསྶ.
ཨཔིཙ ཚ དྷམྨཱ ཝིཙིཀིཙྪཱཡ པཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟི – བཧུསྶུཏཏཱ, པརིཔུཙྪཀཏཱ, ཝིནཡེ པཀཏཉྙུཏཱ, ཨདྷིམོཀྑབཧུལཏཱ, ཀལྱཱཎམིཏྟཏཱ, སཔྤཱཡཀཐཱཏི. བཧུསཙྩེནཱཔི ཧི ཨེཀཾ ¶ ཝཱ…པེ… པཉྩ ཝཱ ནིཀཱཡེ པཱལི༹ཝསེན ཙ ཨཏྠཝསེན ཙ ཨུགྒཎྷནྟསྶཱཔི ཝིཙིཀིཙྪཱ པཧཱིཡཏི, ཏཱིཎི རཏནཱནི ཨཱརབྦྷ པརིཔུཙྪཱབཧུལསྶཱཔི, ཝིནཡེ ཙིཎྞཝསཱིབྷཱཝསྶཱཔི, ཏཱིསུ རཏནེསུ ཨོཀཔྤནིཡསདྡྷཱསངྑཱཏཨདྷིམོཀྑབཧུལསྶཱཔི, སདྡྷཱདྷིམུཏྟེ ཝཀྐལིཏྠེརསདིསེ ཀལྱཱཎམིཏྟེ སེཝནྟསྶཱཔི ཝིཙིཀིཙྪཱ པཧཱིཡཏི, ཋཱནནིསཛྫཱདཱིསུ ཏིཎྞཾ རཏནཱནཾ གུཎནིསྶིཏསཔྤཱཡཀཐཱཡཔི པཧཱིཡཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཚ དྷམྨཱ ཝིཙིཀིཙྪཱཡ པཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟཱི’’ཏི. ཨིམསྨིཾ ནཱིཝརཎཔྤཧཱནཝགྒེ ཝཊྚཝིཝཊྚཾ ཀཐིཏནྟི.
ནཱིཝརཎཔྤཧཱནཝགྒཝཎྞནཱ.
༣. ཨཀམྨནིཡཝགྒཝཎྞནཱ
༢༡-༢༢. ཏཏིཡསྶ ¶ ¶ ¶ པཋམེ ཨབྷཱཝིཏནྟི ཨཝཌྜྷིཏཾ བྷཱཝནཱཝསེན ཨཔྤཝཏྟིཏཾ. ཨཀམྨནིཡཾ ཧོཏཱིཏི ཀམྨཀྑམཾ ཀམྨཡོགྒཾ ན ཧོཏི. དུཏིཡེ ཝུཏྟཝིཔརིཡཱཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཏྠ ཙ པཋམེ ཙིཏྟནྟི ཝཊྚཝསེན ཨུཔྤནྣཙིཏྟཾ, དུཏིཡེ ཝིཝཊྚཝསེན ཨུཔྤནྣཙིཏྟཾ. ཏཏྠ ཙ ཝཊྚཾ ཝཊྚཔཱདཾ, ཝིཝཊྚཾ ཝིཝཊྚཔཱདནྟི ཨཡཾ པབྷེདོ ཝེདིཏབྦོ. ཝཊྚཾ ནཱམ ཏེབྷཱུམཀཝཊྚཾ, ཝཊྚཔཱདཾ ནཱམ ཝཊྚཔཊིལཱབྷཱཡ ཀམྨཾ, ཝིཝཊྚཾ ནཱམ ནཝ ལོཀུཏྟརདྷམྨཱ, ཝིཝཊྚཔཱདཾ ནཱམ ཝིཝཊྚཔཊིལཱབྷཱཡ ཀམྨཾ. ཨིཏི ཨིམེསུ སུཏྟེསུ ཝཊྚཝིཝཊྚམེཝ ཀཐིཏནྟི.
༢༣-༢༤. ཏཏིཡེ ཝཊྚཝསེནེཝ ཨུཔྤནྣཙིཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ. མཧཏོ ཨནཏྠཱཡ སཾཝཏྟཏཱིཏི དེཝམནུསྶསམྤཏྟིཡོ མཱརབྲཧྨཨིསྶརིཡཱནི ཙ དདམཱནམྤི པུནཔྤུནཾ ཛཱཏིཛརཱབྱཱདྷིམརཎསོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསེ ཁནྡྷདྷཱཏུཨཱཡཏནཔཊིཙྩསམུཔྤཱདཝཊྚཱནི ཙ དདམཱནཾ ཀེཝལཾ དུཀྑཀྑནྡྷམེཝ དེཏཱིཏི མཧཏོ ཨནཏྠཱཡ སཾཝཏྟཏི ནཱམཱཏི. ཙཏུཏྠེ ཙིཏྟནྟི ཝིཝཊྚཝསེནེཝ ཨུཔྤནྣཙིཏྟཾ.
༢༥-༢༦. པཉྩམཚཊྛེསུ ཨབྷཱཝིཏཾ ཨཔཱཏུབྷཱུཏནྟི ཨཡཾ ཝིསེསོ. ཏཏྲཱམཡདྷིཔྤཱཡོ – ཝཊྚཝསེན ཨུཔྤནྣཙིཏྟཾ ནཱམ ཨུཔྤནྣམྤི ཨབྷཱཝིཏཾ ཨཔཱཏུབྷཱུཏམེཝ ཧོཏི. ཀསྨཱ ¶ ? ལོཀུཏྟརཔཱདཀཛ྄ཛྷཱནཝིཔསྶནཱམགྒཕལནིབྦཱནེསུ པཀྑནྡིཏུཾ ཨསམཏྠཏྟཱ. ཝིཝཊྚཝསེན ཨུཔྤནྣཾ པན བྷཱཝིཏཾ པཱཏུབྷཱུཏཾ ནཱམ ཧོཏི. ཀསྨཱ? ཏེསུ དྷམྨེསུ པཀྑནྡིཏུཾ སམཏྠཏྟཱ. ཀུརུནྡཀཝཱསཱི ཕུསྶམིཏྟཏྠེརོ པནཱཧ – ‘‘མགྒཙིཏྟམེཝ, ཨཱཝུསོ, བྷཱཝིཏཾ པཱཏུབྷཱུཏཾ ནཱམ ཧོཏཱི’’ཏི.
༢༧-༢༨. སཏྟམཊྛམེསུ ཨབཧུལཱིཀཏནྟི པུནཔྤུནཾ ཨཀཏཾ. ཨིམཱནིཔི དྭེ ཝཊྚཝིཝཊྚཝསེན ཨུཔྤནྣཙིཏྟཱནེཝ ཝེདིཏབྦཱནཱིཏི.
༢༩. ནཝམེ ‘‘ཛཱཏིཔི དུཀྑཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟཾ དུཀྑཾ ཨདྷིཝཧཏི ཨཱཧརཏཱིཏི དུཀྑཱདྷིཝཧཾ. དུཀྑཱདྷིཝཱཧནྟིཔི པཱཋོ. ཏསྶཏྠོ – ལོཀུཏྟརཔཱདཀཛ྄ཛྷཱནཱདི ¶ ཨརིཡདྷམྨཱབྷིམུཁཾ དུཀྑེན ¶ ཨདྷིཝཱཧཱིཡཏི པེསཱིཡཏཱིཏི དུཀྑཱདྷིཝཱཧཾ. ཨིདམྤི ཝཊྚཝསེན ཨུཔྤནྣཙིཏྟམེཝ. ཏཉྷི ཝུཏྟཔྤཀཱརཱ དེཝམནུསྶཱདིསམྤཏྟིཡོ དདམཱནམྤི ཛཱཏིཨཱདཱིནཾ ཨདྷིཝཧནཏོ དུཀྑཱདྷིཝཧཾ, ཨརིཡདྷམྨཱདྷིགམཱཡ དུཔྤེསནཏོ དུཀྑཱདྷིཝཱཧཉྩ ནཱམ ཧོཏཱིཏི.
༣༠. དསམེ ཝིཝཊྚཝསེན ཨུཔྤནྣཙིཏྟམེཝ ཙིཏྟཾ. ཏཉྷི མཱནུསཀསུཁཏོ དིབྦསུཁཾ, དིབྦསུཁཏོ ཛྷཱནསུཁཾ, ཛྷཱནསུཁཏོ ཝིཔསྶནཱསུཁཾ, ཝིཔསྶནཱསུཁཏོ མགྒསུཁཾ, མགྒསུཁཏོ ཕལསུཁཾ, ཕལསུཁཏོ ནིབྦཱནསུཁཾ ཨདྷིཝཧཏི ཨཱཧརཏཱིཏི སུཁཱདྷིཝཧཾ ནཱམ ཧོཏི, སུཁཱདྷིཝཱཧཾ ཝཱ. ཏཉྷི ལོཀུཏྟརཔཱདཀཛ྄ཛྷཱནཱདིཨརིཡདྷམྨཱབྷིམུཁཾ ¶ སུཔེསཡཾ ཝིསྶཊྛཨིནྡཝཛིརསདིསཾ ཧོཏཱིཏི སུཁཱདྷིཝཱཧནྟིཔི ཝུཙྩཏི. ཨིམསྨིམྤི ཝགྒེ ཝཊྚཝིཝཊྚམེཝ ཀཐིཏནྟི.
ཨཀམྨནིཡཝགྒཝཎྞནཱ.
༤. ཨདནྟཝགྒཝཎྞནཱ
༣༡. ཙཏུཏྠསྶ ¶ པཋམེ ཨདནྟནྟི སཝིསེཝནཾ ཨདནྟཧཏྠིཨསྶཱདིསདིསཾ. ཙིཏྟནྟི ཝཊྚཝསེན ཨུཔྤནྣཙིཏྟམེཝ.
༣༢. དུཏིཡེ དནྟནྟི ནིབྦིསེཝནཾ དནྟཧཏྠིཨསྶཱདིསདིསཾ. ཨིམསྨིམྤི སུཏྟདྭཡེ ཝཊྚཝིཝཊྚཝསེན ཨུཔྤནྣཙིཏྟམེཝ ཀཐིཏཾ. ཡཐཱ ཙེཏྠ, ཨེཝཾ ཨིཏོ པརེསུཔཱིཏི.
༣༣. ཏཏིཡེ ཨགུཏྟནྟི ཨགོཔིཏཾ སཏིསཾཝརརཧིཏཾ ཨགུཏྟཧཏྠིཨསྶཱདིསདིསཾ.
༣༤. ཙཏུཏྠེ གུཏྟནྟི གོཔིཏཾ ཨཝིསྶཊྛསཏིསཾཝརཾ གུཏྟཧཏྠིཨསྶཱདིསདིསཾ.
༣༥-༣༦. པཉྩམཚཊྛཱནི ཨརཀྑིཏཾ རཀྑིཏནྟི པདཝསེན བུཛ྄ཛྷནཀཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡེན ཝུཏྟཱནི. ཨཏྠོ པནེཏྠ པུརིམསདིསོཡེཝ.
༣༧-༣༨. སཏྟམཊྛམེསུཔི ¶ ཨེསེཝ ནཡོ. ཨུཔམཱ པནེཏྠ ཨསཾཝུཏགྷརདྭཱརཱདིཝསེན ཝེདིཏབྦཱ.
༣༩-༤༠. ནཝམདསམཱནི ཙཏཱུཧིཔི པདེཧི ཡོཛེཏྭཱ ཝུཏྟཱནི. ཨིམསྨིམྤི ཝགྒེ ཝཊྚཝིཝཊྚམེཝ ཀཐིཏནྟི.
ཨདནྟཝགྒཝཎྞནཱ.
༥. པཎིཧིཏཨཙྪཝགྒཝཎྞནཱ
༤༡. པཉྩམསྶ ¶ ¶ པཋམེ སེཡྻཐཱཔཱིཏི ཨོཔམྨཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཏཏྲ བྷགཝཱ ཀཏྠཙི ཨཏྠེན ཨུཔམཾ པརིཝཱརེཏྭཱ དསྶེཏི ཝཏྠསུཏྟེ (མ. ནི. ༡.༧༠ ཨཱདཡོ) ཝིཡ, པཱརིཙྪཏྟཀོཔམ- (ཨ. ནི. ༧.༦༩) ཨགྒིཀྑནྡྷོཔམཱདིསུཏྟེསུ (ཨ. ནི. ༧.༧༢) ཝིཡ ཙ, ཀཏྠཙི ཨུཔམཱཡ ཨཏྠཾ པརིཝཱརེཏྭཱ དསྶེཏི ལོཎམྦིལསུཏྟེ (ཨ. ནི. ༣.༡༠༡) ཝིཡ, སུཝཎྞཀཱརསུཏྟསཱུརིཡོཔམཱདིསུཏྟེསུ (ཨ. ནི. ༧.༦༦) ཝིཡ ཙ. ཨིམསྨིཾ པན སཱལིསཱུཀོཔམེ ཨུཔམཱཡ ཨཏྠཾ པརིཝཱརེཏྭཱ དསྶེནྟོ སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སཱལིསཱུཀནྟི སཱལིཕལསྶ སཱུཀཾ. ཡཝསཱུཀེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཝཱ-སདྡོ ཝིཀཔྤཏྠོ. མིཙྪཱཔཎིཧིཏནྟི མིཙྪཱཋཔིཏཾ. ཡཐཱ ཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ སཀྐོཏི, ན ཨེཝཾ ཨུདྡྷགྒཾ ཀཏྭཱ ཋཔིཏནྟི ཨཏྠོ. བྷེཙྪཏཱིཏི བྷིནྡིསྶཏི, ཚཝིཾ ཚིནྡིསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ. མིཙྪཱཔཎིཧིཏེན ཙིཏྟེནཱཏི མིཙྪཱཋཔིཏེན ཙིཏྟེན. ཝཊྚཝསེན ཨུཔྤནྣཙིཏྟཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཨཝིཛྫནྟི ཨཊྛསུ ཋཱནེསུ ཨཉྙཱཎབྷཱུཏཾ གྷནབཧལཾ མཧཱཨཝིཛྫཾ. ཝིཛྫཾ ཨུཔྤཱདེསྶཏཱིཏི ཨེཏྠ ཝིཛྫནྟི ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎཾ. ནིབྦཱནནྟི ཏཎྷཱཝཱནཏོ ནིཀྑནྟབྷཱཝེན ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ ཨམཏཾ. སཙྪིཀརིསྶཏཱིཏི པཙྩཀྑཾ ཀརིསྶཏི.
༤༢. དུཏིཡེ སམྨཱཔཎིཧིཏནྟི ཡཐཱ བྷིནྡིཏུཾ སཀྐོཏི, ཨེཝཾ ཨུདྡྷགྒཾ ཀཏྭཱ སུཊྛུ ཋཔིཏཾ. ཨཀྐནྟནྟི ཨེཏྠ པཱདེནེཝ ཨཀྐནྟཾ ནཱམ ཧོཏི, ཧཏྠེན ཨུཔྤཱིལི༹ཏཾ. རུལ༹ྷིསདྡཝསེན པན ཨཀྐནྟནྟེཝ ¶ ཝུཏྟཾ. ཨཡཉྷེཏྠ ཨརིཡཝོཧཱརོ. ཀསྨཱ པན ཨཉྙེ སེཔཎྞིཀཎྚཀམདནཀཎྚཀཱདཡོ མཧནྟེ ཨགྒཧེཏྭཱ སུཁུམཾ དུབྦལཾ སཱལིསཱུཀཡཝསཱུཀམེཝ གཧིཏནྟི? ཨཔྤམཏྟཀསྶཱཔི ¶ ཀུསལཀམྨསྶ ཝིཝཊྚཱཡ སམཏྠབྷཱཝདསྶནཏྠཾ. ཡཐཱ ཧི སུཁུམཾ དུབྦལཾ སཱལིསཱུཀཾ ཝཱ ཡཝསཱུཀཾ ཝཱ ཧོཏུ, མཧནྟམཧནྟཱ སེཔཎྞིཀཎྚཀམདནཀཎྚཀཱདཡོ ཝཱ, ཨེཏེསུ ཡཾཀིཉྩི མིཙྪཱ ཋཔིཏཾ ཧཏྠཾ ཝཱ པཱདཾ ཝཱ བྷིནྡིཏུཾ ལོཧིཏཾ ཝཱ ཨུཔྤཱདེཏུཾ ན སཀྐོཏི, སམྨཱ ཋཔིཏཾ པན སཀྐོཏི, ཨེཝམེཝ ཨཔྤམཏྟཀཾ ཏིཎམུཊྛི མཏྟདཱནཀུསལཾ ཝཱ ཧོཏུ, མཧནྟཾ ཝེལཱམདཱནཱདིཀུསལཾ ཝཱ, སཙེ ཝཊྚསམྤཏྟིཾ པཏྠེཏྭཱ ཝཊྚསནྣིསྶིཏཝསེན མིཙྪཱ ཋཔིཏཾ ཧོཏི, ཝཊྚམེཝ ཨཱཧརིཏུཾ སཀྐོཏི, ནོ ཝིཝཊྚཾ. ‘‘ཨིདཾ མེ དཱནཾ ཨཱསཝཀྑཡཱཝཧཾ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨེཝཾ པན ¶ ཝིཝཊྚཾ པཏྠེནྟེན ཝིཝཊྚཝསེན སམྨཱ ཋཔིཏཾ ཨརཧཏྟམྤི པཙྩེཀབོདྷིཉཱཎམྤི སབྦཉྙུཏཉཱཎམྤི དཱཏུཾ སཀྐོཏིཡེཝ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –
‘‘པཊིསམྦྷིདཱ ཝིམོཀྑཱ ཙ, ཡཱ ཙ སཱཝཀཔཱརམཱི;
པཙྩེཀབོདྷི བུདྡྷབྷཱུམི, སབྦམེཏེན ལབྦྷཏཱི’’ཏི. (ཁུ. པཱ. ༨.༡༥);
ཨིམསྨིཾ སུཏྟདྭཡེ ཙ ཝཊྚཝིཝཊྚཾ ཀཐིཏཾ.
༤༣. ཏཏིཡེ པདུཊྛཙིཏྟནྟི དོསེན པདུཊྛཙིཏྟཾ. ཙེཏསཱ ཙེཏོཔརིཙྩཱཏི ཨཏྟནོ ཙིཏྟེན ཏསྶ ཙིཏྟཾ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ. ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོཏི ཡཐཱ ཨཱཧརིཏྭཱ ཋཔིཏོ. ཨེཝཾ ནིརཡེཏི ཨེཝཾ ནིརཡེ ཋིཏོཡེཝཱཏི ཝཏྟབྦོ. ཨཔཱཡནྟིཨཱདི ¶ སབྦཾ ནིརཡཝེཝཙནམེཝ. ནིརཡོ ཧི ཨཡསངྑཱཏཱ སུཁཱ ཨཔེཏོཏི ཨཔཱཡོ, དུཀྑསྶ གཏི པཊིསརཎནྟི དུགྒཏི, དུཀྐཊཀཱརིནོ ཨེཏྠ ཝིཝསཱ ནིཔཏནྟཱིཏི ཝིནིཔཱཏོ, ནིརསྶཱདཏྠེན ནིརཡོ.
༤༤. ཙཏུཏྠེ པསནྣནྟི སདྡྷཱཔསཱདེན པསནྣཾ. སུགཏིནྟི སུཁསྶ གཏིཾ. སགྒཾ ལོཀནྟི རཱུཔཱདིསམྤཏྟཱིཧི སུཊྛུ ཨགྒཾ ལོཀཾ.
༤༥. པཉྩམེ ཨུདཀརཧདོཏི ཨུདཀདཧོ. ཨཱཝིལོཏི ཨཝིཔྤསནྣོ. ལུལི༹ཏོཏི ཨཔརིསཎྛིཏོ. ཀལལཱིབྷཱུཏོཏི ཀདྡམཱིབྷཱུཏོ. སིཔྤིསམྦུཀནྟིཨཱདཱིསུ སིཔྤིཡོ ཙ སམྦུཀཱ ཙ སིཔྤིསམྦུཀཾ. སཀྑརཱ ཙ ཀཋལཱནི ཙ སཀྑརཀཋལཾ. མཙྪཱནཾ གུམྦཾ གྷཊཱཏི མཙྪགུམྦཾ. ཙརནྟམྤི ཏིཊྛནྟམྤཱིཏི ཨེཏྠ སཀྑརཀཋལཾ ཏིཊྛཏིཡེཝ, ཨིཏརཱནི ཙརནྟིཔི ཏིཊྛནྟིཔི. ཡཐཱ པན ཨནྟརནྟརཱ ཋིཏཱསུཔི ནིསིནྣཱསུཔི ནིཔཛྫམཱནཱསུཔི ‘‘ཨེཏཱ གཱཝིཡོ ¶ ཙརནྟཱི’’ཏི ཙརནྟིཡོ ཨུཔཱདཱཡ ཨིཏརཱཔི ‘‘ཙརནྟཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི, ཨེཝཾ ཏིཊྛནྟམེཝ སཀྑརཀཋལཾ ཨུཔཱདཱཡ ཨིཏརམྤི དྭཡཾ ‘‘ཏིཊྛནྟ’’ནྟི ཝུཏྟཾ, ཨིཏརཾ དྭཡཾ ཙརནྟཾ ཨུཔཱདཱཡ སཀྑརཀཋལམྤི ‘‘ཙརནྟ’’ནྟི ཝུཏྟཾ.
ཨཱཝིལེནཱཏི པཉྩཧི ནཱིཝརཎེཧི པརིཡོནདྡྷེན. ཨཏྟཏྠཾ ཝཱཏིཨཱདཱིསུ ཨཏྟནོ དིཊྛདྷམྨིཀོ ལོཀིཡལོཀུཏྟརམིསྶཀོ ཨཏྠོ ཨཏྟཏྠོ ནཱམ. ཨཏྟནོཝ སམྤརཱཡེ ལོཀིཡལོཀུཏྟརམིསྶཀོ ¶ ཨཏྠོ པརཏྠོ ནཱམ ཧོཏི. སོ ཧི ¶ པརཏྠ ཨཏྠོཏི པརཏྠོ. ཏདུབྷཡཾ ཨུབྷཡཏྠོ ནཱམ. ཨཔིཙ ཨཏྟནོ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀོཔི ལོཀིཡལོཀུཏྟརོ ཨཏྠོ ཨཏྟཏྠོ ནཱམ, པརསྶ ཏཱདིསོཝ ཨཏྠོ པརཏྠོ ནཱམ, ཏདུབྷཡམྤི ཨུབྷཡཏྠོ ནཱམ. ཨུཏྟརིཾ ཝཱ མནུསྶདྷམྨཱཏི དསཀུསལཀམྨཔཐསངྑཱཏཱ མནུསྶདྷམྨཱ ཨུཏྟརིཾ. ཨཡཉྷི དསཝིདྷོ དྷམྨོ ཝིནཱཔི ཨཉྙཾ སམཱདཱཔཀཾ སཏྠནྟརཀཔྤཱཝསཱནེ ཛཱཏསཾཝེགེཧི མནུསྶེཧི སཡམེཝ སམཱདིནྣཏྟཱ མནུསྶདྷམྨོཏི ཝུཙྩཏི, ཏཏོ ཨུཏྟརིཾ པན ཛྷཱནཝིཔསྶནཱམགྒཕལཱནི ཝེདིཏབྦཱནི. ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནཝིསེསནྟི ཨརིཡཱནཾ ཡུཏྟཾ, ཨརིཡབྷཱཝཾ ཝཱ ཀཱཏུཾ སམཏྠཾ ཉཱཎདསྶནསངྑཱཏཾ ཝིསེསཾ. ཉཱཎམེཝ ཧི ཛཱནནཊྛེན ཉཱཎཾ, དསྶནཊྛེན དསྶནནྟི ཝེདིཏབྦཾ, དིབྦཙཀྑུཉཱཎཝིཔསྶནཱཉཱཎམགྒཉཱཎཕལཉཱཎཔཙྩཝེཀྑཎཉཱཎཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ.
༤༦. ཚཊྛེ ཨཙྪོཏི ཨབཧལོ, པསནྣོཏིཔི ཝཊྚཏི. ཝིཔྤསནྣོཏི སུཊྛུ པསནྣོ. ཨནཱཝིལོཏི ན ཨཱཝིལོ, པརིསུདྡྷོཏི ཨཏྠོ, ཕེཎཔུབྦུལ༹སངྑསེཝཱལཔཎཀཝིརཧིཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨནཱཝིལེནཱཏི པཉྩནཱིཝརཎཝིམུཏྟེན. སེསཾ ཙཏུཏྠེ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨིམསྨིམྤི སུཏྟདྭཡེ ཝཊྚཝིཝཊྚམེཝ ཀཐིཏཾ.
༤༧. སཏྟམེ རུཀྑཛཱཏཱནནྟི པཙྩཏྟེ སཱམིཝཙནཾ, རུཀྑཛཱཏཱནཱིཏི ཨཏྠོ. རུཀྑཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཡདིདནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ. མུདུཏཱཡཱཏི ¶ མུདུབྷཱཝེན. ཀོཙི ཧི རུཀྑོ ཝཎྞེན ཨགྒོ ཧོཏི, ཀོཙི གནྡྷེན, ཀོཙི རསེན, ཀོཙི ཐདྡྷཏཱཡ. ཕནྡནོ པན མུདུཏཱཡ ཙེཝ ཀམྨཉྙཏཱཡ ཙ ཨགྒོ སེཊྛོཏི དསྶེཏི. ཙིཏྟཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷཱཝིཏཾ བཧུལཱིཀཏནྟི ཨེཏྠ སམཐཝིཔསྶནཱཝསེན བྷཱཝིཏཉྩེཝ པུནཔྤུནཀཏཉྩ ཙིཏྟཾ ¶ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཀུརུནྡཀཝཱསི ཕུསྶམིཏྟཏྠེརོ པནཱཧ – ‘‘ཨེཀནྟཾ མུདུ ཙེཝ ཀམྨནིཡཉྩ ཙིཏྟཾ ནཱམ ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཙིཏྟམེཝ, ཨཱཝུསོ’’ཏི.
༤༨. ཨཊྛམེ ཨེཝཾ ལཧུཔརིཝཏྟནྟི ཨེཝཾ ལཧུཾ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ལཧུཾ ནིརུཛ྄ཛྷནཀཾ. ཡཱཝཉྩཱཏི ཨདྷིམཏྟཔམཱཎཏྠེ ནིཔཱཏོ, ཨཏིཝིཡ ན སུཀརཱཏི ཨཏྠོ. ཨིདནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ཙིཏྟནྟི ཨེཀཙྩེ ཏཱཝ ཨཱཙརིཡཱ ‘‘བྷཝངྒཙིཏྟ’’ནྟི ཝདནྟི, ཏཾ པན པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ‘‘ཨིདྷ ཙིཏྟནྟི ཡཾཀིཉྩི ཨནྟམསོ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎམྤི ཨདྷིཔྤེཏམེཝཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨིམསྨིཾ པནཏྠེ མིལིནྡརཱཛཱ དྷམྨཀཐིཀཾ ནཱགསེནཏྠེརཾ པུཙྪི, ‘‘བྷནྟེ ནཱགསེན, ཨེཀསྨིཾ ཨཙྪརཱཀྑཎེ པཝཏྟིཏཙིཏྟསངྑཱརཱ ¶ སཙེ རཱུཔིནོ ཨསྶུ, ཀཱིཝ མཧཱརཱསི བྷཝེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཝཱཧསཏཱནཾ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཝཱིཧཱིནཾ ཨཌྜྷཙཱུལ༹ཉྩ ཝཱཧཱ ཝཱིཧིསཏྟམྦཎཱནི དྭེ ཙ ཏུམྦཱ ཨེཀཙྪརཱཀྑཎེ པཝཏྟིཏསྶ ཙིཏྟསྶ སངྑམྤི ན ཨུཔེནྟི, ཀལམྤི ན ཨུཔེནྟི, ཀལབྷཱགམྤི ན ཨུཔེནྟཱི’’ཏི (མི. པ. ༤.༡.༢). ཨཐ ཀསྨཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན ‘‘ཨུཔམཱཔི ན སུཀརཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ? ཡཐེཝ ཧི ཨུཔམཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱཔི ཀཔྤདཱིགྷབྷཱཝསྶ ¶ ཡོཛནིཀཔབྦཏེན ཡོཛནིཀསཱསཔཔུཎྞནགརེན, ནིརཡདུཀྑསྶ སཏྟིསཏཱཧཏོཔམེན, སགྒསུཁསྶ ཙ ཙཀྐཝཏྟིསམྤཏྟིཡཱ ཨུཔམཱ ཀཏཱ, ཨེཝམིདྷཱཔི ཀཱཏབྦཱཏི? ཏཏྠ ‘‘སཀྐཱ པན, བྷནྟེ, ཨུཔམཱ ཀཱཏུ’’ནྟི ཨེཝཾ པུཙྪཱཝསེན ཨུཔམཱ ཀཏཱ, ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ པུཙྪཱཡ ཨབྷཱཝེན ན ཀཏཱ. ཨིདཉྷི སུཏྟཾ དྷམྨདེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཝུཏྟཾ. ཨིཏི ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཙིཏྟརཱསི ནཱམ ཀཐིཏོཏི.
༤༩. ནཝམེ པབྷསྶརནྟི པཎྜརཾ པརིསུདྡྷཾ. ཙིཏྟནྟི བྷཝངྒཙིཏྟཾ. ཀིཾ པན ཙིཏྟསྶ ཝཎྞོ ནཱམ ཨཏྠཱིཏི? ནཏྠི. ནཱིལཱདཱིནཉྷི ཨཉྙཏརཝཎྞཾ ཝཱ ཧོཏུ ཨཝཎྞཾ ཝཱ ཡཾཀིཉྩི པརིསུདྡྷཏཱཡ ‘‘པབྷསྶར’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨིདམྤི ནིརུཔཀྐིལེསཏཱཡ པརིསུདྡྷནྟི པབྷསྶརཾ. ཏཉྩ ཁོཏི ཏཾ བྷཝངྒཙིཏྟཾ. ཨཱགནྟུཀེཧཱིཏི ཨསཧཛཱཏེཧི པཙྪཱ ཛཝནཀྑཎེ ཨུཔྤཛྫནཀེཧི. ཨུཔཀྐིལེསེཧཱིཏི རཱགཱདཱིཧི ཨུཔཀྐིལིཊྛཏྟཱ ཨུཔཀྐིལིཊྛཾ ནཱམཱཏི ཝུཙྩཏི. ཀཐཾ? ཡཐཱ ཧི སཱིལཝནྟཱ ཨཱཙཱརསམྤནྣཱ མཱཏཱཔིཏརོ ཝཱ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱ ཝཱ དུསྶཱིལཱནཾ དུརཱཙཱརཱནཾ ཨཝཏྟསམྤནྣཱནཾ པུཏྟཱནཉྩེཝ ཨནྟེཝཱསིཀསདྡྷིཝིཧཱརིཀཱནཉྩ ཝསེན ‘‘ཨཏྟནོ པུཏྟེ ཝཱ ཨནྟེཝཱསིཀསདྡྷིཝིཧཱརིཀེ ཝཱ ན ཏཛྫེནྟི ན སིཀྑཱཔེནྟི ན ཨོཝདནྟི ནཱནུསཱསནྟཱི’’ཏི ¶ ཨཝཎྞཾ ཨཀིཏྟིཾ ལབྷནྟི, ཨེཝཾསམྤདམིདཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཱཙཱརསམྤནྣཱ མཱཏཱཔིཏརོ ཝིཡ ཙ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱ ཝིཡ ཙ བྷཝངྒཙིཏྟཾ དཊྛབྦཾ, པུཏྟཱདཱིནཾ ཝསེན ཏེསཾ ཨཀིཏྟིལཱབྷོ ཝིཡ ཛཝནཀྑཎེ རཛྫནདུསྶནམུཡ྄ཧནསབྷཱཝཱནཾ ལོབྷསཧགཏཱདཱིནཾ ཙིཏྟཱནཾ ཝསེན ཨུཔྤནྣེཧི ཨཱགནྟུཀེཧི ¶ ཨུཔཀྐིལེསེཧི པཀཏིཔརིསུདྡྷམྤི བྷཝངྒཙིཏྟཾ ཨུཔཀྐིལིཊྛཾ ནཱམ ཧོཏཱིཏི.
༥༠. དསམེཔི བྷཝངྒཙིཏྟམེཝ ཙིཏྟཾ. ཝིཔྤམུཏྟནྟི ཛཝནཀྑཎེ ཨརཛྫམཱནཾ ཨདུསྶམཱནཾ ཨམུཡ྄ཧམཱནཾ ཏིཧེཏུཀཉཱཎསམྤཡུཏྟཱདིཀུསལཝསེན ཨུཔྤཛྫམཱནཾ ཨཱགནྟུཀེཧི ཨུཔཀྐིལེསེཧི ཝིཔྤམུཏྟཾ ནཱམ ཧོཏི. ཨིདྷཱཔི ཡཐཱ སཱིལཝནྟཱནཾ ཨཱཙཱརསམྤནྣཱནཾ པུཏྟཱདཱིནཾ ཝསེན མཱཏཱདཡོ ‘‘སོབྷནཱ ཨེཏེཡེཝ ཨཏྟནོ པུཏྟཀཱདཡོ སིཀྑཱཔེནྟི ཨོཝདནྟི ཨནུསཱསནྟཱི’’ཏི ཝཎྞཀིཏྟིལཱབྷིནོ ¶ ཧོནྟི, ཨེཝཾ ཛཝནཀྑཎེ ཨུཔྤནྣཀུསལཙིཏྟཝསེན ཨིདཾ བྷཝངྒཙིཏྟཾ ཨཱགནྟུཀེཧི ཨུཔཀྐིལེསེཧི ཝིཔྤམུཏྟནྟི ཝུཙྩཏཱིཏི.
པཎིཧིཏཨཙྪཝགྒཝཎྞནཱ.
༦. ཨཙྪརཱསངྒྷཱཏཝགྒཝཎྞནཱ
༥༡. ཚཊྛསྶ ¶ པཋམེ ཏཾ ཨསྶུཏཝཱ པུཐུཛྫནོཏི ཏཾ བྷཝངྒཙིཏྟཾ སུཏཝིརཧིཏོ པུཐུཛྫནོ. ཏཏྠ ཨཱགམཱདྷིགམཱབྷཱཝཱ ཉེཡྻོ ཨསྶུཏཝཱ ཨིཏི. ཡོ ཧི ཨིདཾ སུཏྟཾ ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ ཨཏྠཝསེན ཨུཔཔརིཀྑནྟོ ‘‘ཨིདཾ བྷཝངྒཙིཏྟཾ ནཱམ པཀཏིཔརིསུདྡྷམྤི ཛཝནཀྑཎེ ཨུཔྤནྣེཧི ལོབྷཱདཱིཧི ཨུཔཀྐིལེསེཧི ཨུཔཀྐིལིཊྛ’’ནྟི ནེཝ ཨཱགམཝསེན ན ཨདྷིགམཝསེན ཛཱནཱཏི, ཡསྶ ཙ ཁནྡྷདྷཱཏུཨཱཡཏནཔཙྩཡཱཀཱརསཏིཔཊྛཱནཱདཱིསུ ཨུགྒཧཔརིཔུཙྪཱཝིནིཙྪཡཝིརཧིཏཏྟཱ ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎཔཊིཝེདྷསཱདྷཀོ ནེཝ ཨཱགམོ, པཊིཔཏྟིཡཱ ཨདྷིགནྟབྦསྶ ཨནདྷིགཏཏྟཱ ན ཨདྷིགམོ ཨཏྠི. སོ ཨཱགམཱདྷིགམཱབྷཱཝཱ ཉེཡྻོ ཨསྶུཏཝཱ ཨིཏི. སྭཱཡཾ –
‘‘པུཐཱུནཾ ¶ ཛནནཱདཱིཧི, ཀཱརཎེཧི པུཐུཛྫནོ;
པུཐུཛྫནནྟོགདྷཏྟཱ, པུཐུཝཱཡཾ ཛནོ ཨིཏི’’.
སོ ¶ ཧི པུཐཱུནཾ ནཱནཔྤཀཱརཱནཾ ཀིལེསཱདཱིནཾ ཛནནཱདཱིཧི ཀཱརཎེཧི པུཐུཛྫནོ. ཡཐཱཧ –
‘‘པུཐུ ཀིལེསེ ཛནེནྟཱིཏི པུཐུཛྫནཱ, པུཐུ ཨཝིཧཏསཀྐཱཡདིཊྛིཀཱཏི པུཐུཛྫནཱ, པུཐུ སཏྠཱརཱནཾ མུཁུལློཀིཀཱཏི པུཐུཛྫནཱ, པུཐུ སབྦགཏཱིཧི ཨཝུཊྛིཏཱཏི པུཐུཛྫནཱ, པུཐུ ནཱནཱབྷིསངྑཱརེ ཨབྷིསངྑརོནྟཱིཏི པུཐུཛྫནཱ, པུཐུ ནཱནཱཨོགྷེཧི ཝུཡ྄ཧནྟཱིཏི པུཐུཛྫནཱ, པུཐུ ནཱནཱསནྟཱཔེཧི སནྟཔྤནྟཱིཏི པུཐུཛྫནཱ, པུཐུ ནཱནཱཔརིལཱ༹ཧེཧི པརིཌཡ྄ཧནྟཱིཏི པུཐུཛྫནཱ, པུཐུ པཉྩསུ ཀཱམགུཎེསུ རཏྟཱ གིདྡྷཱ གདྷིཏཱ མུཙྪིཏཱ ཨཛ྄ཛྷོཔནྣཱ ལགྒཱ ལགྒིཏཱ པལིབུདྡྷཱཏི པུཐུཛྫནཱ, པུཐུ པཉྩཧི ནཱིཝརཎེཧི ཨཱཝུཏཱ ནིཝུཏཱ ཨོཝུཏཱ པིཧིཏཱ པཊིཙྪནྣཱ པཊིཀུཛྫིཏཱཏི པུཐུཛྫནཱ’’ཏི (མཧཱནི. ༥༡, ༩༤).
པུཐཱུནཾ ཝཱ གཎནཔཐམཏཱིཏཱནཾ ཨརིཡདྷམྨཔརམྨུཁཱནཾ ནཱིཙདྷམྨསམཱཙཱརཱནཾ ཛནཱནཾ ཨནྟོགདྷཏྟཱཔི པུཐུཛྫནོ, པུཐུ ཝཱ ཨཡཾ ཝིསུཾཡེཝ སངྑཾ གཏོ, ཝིསཾསཊྛོ སཱིལསུཏཱདིགུཎཡུཏྟེཧི ཨརིཡེཧི ཛནོཏི པུཐུཛྫནོ. ཨེཝམེཏེཧི ‘‘ཨསྶུཏཝཱ པུཐུཛྫནོ’’ཏི དྭཱིཧི པདེཧི ཡེ ཏེ –
‘‘དུཝེ ¶ པུཐུཛྫནཱ ཝུཏྟཱ, བུདྡྷེནཱདིཙྩབནྡྷུནཱ;
ཨནྡྷོ པུཐུཛྫནོ ཨེཀོ, ཀལྱཱཎེཀོ པུཐུཛྫནོ’’ཏི. –
དྭེ པུཐུཛྫནཱ ཝུཏྟཱ, ཏེསུ ཨནྡྷཔུཐུཛྫནོ ཝུཏྟོ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.
ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏཱིཏི ‘‘ཨིདཉྩ བྷཝངྒཙིཏྟཾ ཨེཝཾ ཨཱགནྟུཀེཧི ¶ ཨུཔཀྐིལེསེཧི ཨུཔཀྐིལིཊྛཾ ནཱམ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཝིཔྤམུཏྟཾ ནཱམཱ’’ཏི ཡཐཱསབྷཱཝཏོ ན ཛཱནཱཏི. ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ ན ཛཱནཱཏི, ཏསྨཱ. ཙིཏྟབྷཱཝནཱ ནཏྠཱིཏི ཙིཏྟཊྛིཏི ཙིཏྟཔརིགྒཧོ ནཏྠི, ནཏྠིབྷཱཝེནེཝ ‘‘ནཏྠཱི’’ཏི ཝདཱམཱིཏི དསྶེཏི.
༥༢. དུཏིཡེ ¶ སུཏཝཱཏི སུཏསམྤནྣོ. ཝིཏྠཱརཏོ པནེཏྠ ཨསྶུཏཝཱཏི པདསྶ པཊིཔཀྑཝསེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨརིཡསཱཝཀོཏི ཨཏྠི ཨརིཡོ ན སཱཝཀོ, སེཡྻཐཱཔི བུདྡྷཱ ཙེཝ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཙ; ཨཏྠི སཱཝཀོ ན ཨརིཡོ, སེཡྻཐཱཔི གིཧཱི ཨནཱགཏཕལོ; ཨཏྠི ནེཝ ཨརིཡོ ན སཱཝཀོ སེཡྻཐཱཔི པུཐུཏིཏྠིཡཱ. ཨཏྠི ཨརིཡོཙེཝ སཱཝཀོ ཙ, སེཡྻཐཱཔི སམཎཱ སཀྱཔུཏྟིཡཱ ཨཱགཏཕལཱ ཝིཉྙཱཏསཱསནཱ. ཨིདྷ པན གིཧཱི ཝཱ ཧོཏུ པབྦཛིཏོ ཝཱ, ཡོ ཀོཙི སུཏཝཱཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟསྶ ཨཏྠསྶ ཝསེན སུཏསམྤནྣོ, ཨཡཾ ཨརིཡསཱཝཀོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏཱིཏི ‘‘ཨེཝམིདཾ བྷཝངྒཙིཏྟཾ ཨཱགནྟུཀེཧི ཨུཔཀྐིལེསེཧི ཝིཔྤམུཏྟཾ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཨུཔཀྐིལིཊྛ’’ནྟི ཡཐཱསབྷཱཝཏོ ཛཱནཱཏི. ཙིཏྟབྷཱཝནཱ ཨཏྠཱིཏི ཙིཏྟཊྛིཏི ཙིཏྟཔརིགྒཧོ ཨཏྠི, ཨཏྠིབྷཱཝེནེཝ ‘‘ཨཏྠཱི’’ཏི ཝདཱམཱིཏི དསྶེཏི. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ བལཝཝིཔསྶནཱ ཀཐིཏཱ. ཀེཙི ཏརུཎཝིཔསྶནཱཏི ཝདནྟི.
༥༣. ཏཏིཡཾ ཨཊྛུཔྤཏྟིཡཾ ཀཐིཏཾ. ཀཏརཱཡཾ པན ཨཊྛུཔྤཏྟིཡཾ? ཨགྒིཀྑནྡྷོཔམསུཏྟནྟཨཊྛུཔྤཏྟིཡཾ. བྷགཝཱ ཀིར ཨེཀསྨིཾ སམཡེ སཱཝཏྠིཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཛེཏཝནམཧཱཝིཧཱརེ པཊིཝསཏི. བུདྡྷཱནཉྩ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ¶ པཊིཝསནྟཱནཾ པཉྩཝིདྷཾ ཀིཙྩཾ ཨཝིཛཧིཏམེཝ ཧོཏི. པཉྩ ཧི བུདྡྷཀིཙྩཱནི – པུརེབྷཏྟཀིཙྩཾ, པཙྪཱབྷཏྟཀིཙྩཾ, པུརིམཡཱམཀིཙྩཾ, མཛ྄ཛྷིམཡཱམཀིཙྩཾ, པཙྪིམཡཱམཀིཙྩནྟི.
ཏཏྲིདཾ པུརེབྷཏྟཀིཙྩཾ – བྷགཝཱ ཧི པཱཏོཝ ཝུཊྛཱཡ ཨུཔཊྛཱཀཱནུགྒཧཏྠཾ སརཱིརཕཱསུཀཏྠཉྩ མུཁདྷོཝནཱདིསརཱིརཔརིཀམྨཾ ¶ ཀཏྭཱ ཡཱཝ བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཱ ཏཱཝ ཝིཝིཏྟཱསནེ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཱཡ ནིཝཱསེཏྭཱ ཀཱཡབནྡྷནཾ བནྡྷིཏྭཱ ཙཱིཝརཾ པཱརུཔིཏྭཱ པཏྟམཱདཱཡ ཀདཱཙི ཨེཀཀོཝ, ཀདཱཙི བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ པིཎྜཱཡ པཝིསཏི ཀདཱཙི པཀཏིཡཱ, ཀདཱཙི ཨནེཀེཧི པཱཊིཧཱརིཡེཧི ཝཏྟམཱནེཧི. སེཡྻཐིདཾ – པིཎྜཱཡ པཝིསཏོ ལོཀནཱཐསྶ པུརཏོ པུརཏོ གནྟྭཱ མུདུགཏཝཱཏཱ པཐཝིཾ སོདྷེནྟི, ཝལཱཧཀཱ ཨུདཀཕུསིཏཱནི མུཉྩནྟཱ མགྒེ རེཎུཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ ཨུཔརི ཝིཏཱནཾ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛནྟི, ཨཔརེ ཝཱཏཱ པུཔྥཱནི ཨུཔསཾཧརིཏྭཱ མགྒེ ཨོཀིརནྟི, ཨུནྣཏཱ ¶ བྷཱུམིཔྤདེསཱ ཨོནམནྟི, ཨོནཏཱ ཨུནྣམནྟི, པཱདནིཀྑེཔསམཡེ སམཱཝ བྷཱུམི ཧོཏི, སུཁསམྥསྶཱནི པདུམཔུཔྥཱནི ཝཱ པཱདེ སམྤཊིཙྪནྟི. ཨིནྡཁཱིལསྶ ཨནྟོ ཋཔིཏམཏྟེ དཀྑིཎཔཱདེ སརཱིརཏོ ཚབྦཎྞརསྨིཡོ ནིཀྑམིཏྭཱ སུཝཎྞརསཔིཉྫརཱནི ཝིཡ ཙིཏྲཔཊཔརིཀྑིཏྟཱནི ཝིཡ ཙ པཱསཱདཀཱུཊཱགཱརཱདཱིནི ཨལངྐརོནྟིཡོ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ དྷཱཝནྟི, ཧཏྠིཨསྶཝིཧངྒཱདཡོ སཀསཀཊྛཱནེསུ ཋིཏཱཡེཝ མདྷུརེནཱཀཱརེན སདྡཾ ཀརོནྟི, ཏཐཱ བྷེརིཝཱིཎཱདཱིནི ཏཱུརིཡཱནི མནུསྶཱནཉྩ ཀཱཡཱུཔགཱནི ཨཱབྷརཎཱནི. ཏེན སཉྙཱཎེན མནུསྶཱ ཛཱནནྟི ‘‘ཨཛྫ བྷགཝཱ ཨིདྷ པིཎྜཱཡ པཝིཊྛོ’’ཏི. ཏེ སུནིཝཏྠཱ སུཔཱརུཏཱ གནྡྷཔུཔྥཱདཱིནི ཨཱདཱཡ གྷརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨནྟརཝཱིཐིཾ པཊིཔཛྫིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ གནྡྷཔུཔྥཱདཱིཧི སཀྐཙྩཾ པཱུཛེཏྭཱ ¶ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ, བྷནྟེ, དས བྷིཀྑཱུ, ཨམྷཱཀཾ ཝཱིསཏི, པཉྙཱསཾ…པེ… སཏཾ དེཐཱ’’ཏི ཡཱཙིཏྭཱ བྷགཝཏོཔི པཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཨཱསནཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ སཀྐཙྩཾ པིཎྜཔཱཏེན པཊིམཱནེནྟི. བྷགཝཱ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩོ ཏེསཾ ཨུཔནིསྶཡཙིཏྟསནྟཱནཱནི ཨོལོཀེཏྭཱ ཏཐཱ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཡཐཱ ཀེཙི སརཎགམནེསུ པཏིཊྛཧནྟི, ཀེཙི པཉྩསུ སཱིལེསུ, ཀེཙི སོཏཱཔཏྟིསཀདཱགཱམིཨནཱགཱམིཕལཱནཾ ཨཉྙཏརསྨིཾ, ཀེཙི པབྦཛིཏྭཱ ཨགྒཕལེ ཨརཧཏྟེཏི. ཨེཝཾ མཧཱཛནཾ ཨནུགྒཧེཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཝིཧཱརཾ གཙྪཏི. ཏཏྠ གནྟྭཱ གནྡྷམཎྜལམཱལེ༹ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསཱིདཏི བྷིཀྑཱུནཾ བྷཏྟཀིཙྩཔརིཡོསཱནཾ ཨཱགམཡམཱནོ. ཏཏོ བྷིཀྑཱུནཾ བྷཏྟཀིཙྩཔརིཡོསཱནེ ཨུཔཊྛཱཀོ བྷགཝཏོ ནིཝེདེཏི. ཨཐ བྷགཝཱ གནྡྷཀུཊིཾ པཝིསཏི. ཨིདཾ ཏཱཝ པུརེབྷཏྟཀིཙྩཾ.
ཨཐ བྷགཝཱ ཨེཝཾ ཀཏཔུརེབྷཏྟཀིཙྩོ གནྡྷཀུཊིཡཱ ཨུཔཊྛཱནེ ནིསཱིདིཏྭཱ པཱདེ པཀྑཱལེཏྭཱ པཱདཔཱིཋེ ཋཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཨོཝདཏི – ‘‘བྷིཀྑཝེ, ཨཔྤམཱདེན སམྤཱདེཐ, དུལླབྷོ བུདྡྷུཔྤཱདོ ལོཀསྨིཾ, དུལླབྷོ མནུསྶཏྟཔཊིལཱབྷོ, དུལླབྷཱ ཁཎསམྤཏྟི, དུལླབྷཱ པབྦཛྫཱ, དུལླབྷཾ སདྡྷམྨསྶཝན’’ནྟི. ཏཏྠ ཀེཙི བྷགཝནྟཾ ཀམྨཊྛཱནཾ པུཙྪནྟི. བྷགཝཱ ཏེསཾ ཙརིཡཱནུརཱུཔཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ¶ དེཏི. ཏཏོ སབྦེཔི བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ རཏྟིཊྛཱནདིཝཱཊྛཱནཱནི གཙྪནྟི. ཀེཙི ཨརཉྙཾ, ཀེཙི རུཀྑམཱུལཾ, ཀེཙི པབྦཏཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརཾ, ཀེཙི ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀབྷཝནཾ…པེ… ཀེཙི ཝསཝཏྟིབྷཝནནྟི ¶ . ཏཏོ བྷགཝཱ གནྡྷཀུཊིཾ པཝིསིཏྭཱ སཙེ ཨཱཀངྑཏི, དཀྑིཎེན པསྶེན སཏོ སམྤཛཱནོ མུཧུཏྟཾ སཱིཧསེཡྻཾ ཀཔྤེཏི. ཨཐ སམསྶཱསིཏཀཱཡོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ དུཏིཡབྷཱགེ ལོཀཾ ཝོལོཀེཏི. ཏཏིཡབྷཱགེ ཡཾ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཏི, ཏཏྠ མཧཱཛནོ པུརེབྷཏྟཾ ¶ དཱནཾ དཏྭཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ སུནིཝཏྠོ སུཔཱརུཏོ གནྡྷཔུཔྥཱདཱིནི ཨཱདཱཡ ཝིཧཱརེ སནྣིཔཏཏི. ཏཏོ བྷགཝཱ སམྤཏྟཔརིསཱཡ ཨནུརཱུཔེན པཱཊིཧཱརིཡེན གནྟྭཱ དྷམྨསབྷཱཡཾ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསཛྫ དྷམྨཾ དེསེཏི ཀཱལཡུཏྟཾ སམཡཡུཏྟཾ, ཨཐ ཀཱལཾ ཝིདིཏྭཱ པརིསཾ ཨུཡྻོཛེཏི, མནུསྶཱ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ པཀྐམནྟི. ཨིདཾ པཙྪཱབྷཏྟཀིཙྩཾ.
སོ ཨེཝཾ ནིཊྛིཏཔཙྪཱབྷཏྟཀིཙྩོ སཙེ གཏྟཱནི ཨོསིཉྩིཏུཀཱམོ ཧོཏི, བུདྡྷཱསནཱ ཨུཊྛཱཡ ནྷཱནཀོཊྛཀཾ པཝིསིཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཀེན པཊིཡཱདིཏཨུདཀེན གཏྟཱནི ཨུཏུཾ གཎྷཱཔེཏི. ཨུཔཊྛཱཀོཔི བུདྡྷཱསནཾ ཨཱནེཏྭཱ གནྡྷཀུཊིཔརིཝེཎེ པཉྙཔེཏི. བྷགཝཱ སུརཏྟདུཔཊྚཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཀཱཡབནྡྷནཾ བནྡྷིཏྭཱ ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཨེཀཾསཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠ ཨཱགནྟྭཱ ནིསཱིདཏི ཨེཀཀོཝ མུཧུཏྟཾ པཊིསལླཱིནོ, ཨཐ བྷིཀྑཱུ ཏཏོ ཏཏོ ཨཱགམྨ བྷགཝཏོ ཨུཔཊྛཱནཾ ཨཱགཙྪནྟི. ཏཏྠ ཨེཀཙྩེ པཉྷཾ པུཙྪནྟི, ཨེཀཙྩེ ཀམྨཊྛཱནཾ, ཨེཀཙྩེ དྷམྨསྶཝནཾ ཡཱཙནྟི. བྷགཝཱ ཏེསཾ ཨདྷིཔྤཱཡཾ སམྤཱདེནྟོ པུརིམཡཱམཾ ཝིཏིནཱམེཏི. ཨིདཾ པུརིམཡཱམཀིཙྩཾ.
པུརིམཡཱམཀིཙྩཔརིཡོསཱནེ པན བྷིཀྑཱུསུ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ པཀྐནྟེསུ སཀལདསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུདེཝཏཱཡོ ཨོཀཱསཾ ལབྷམཱནཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྷཾ པུཙྪནྟི ཡཐཱབྷིསངྑཏཾ ཨནྟམསོ ཙཏུརཀྑརམྤི. བྷགཝཱ ཏཱསཾ དེཝཏཱནཾ པཉྷཾ ཝིསྶཛྫེནྟོ མཛ྄ཛྷིམཡཱམཾ ཝཱིཏིནཱམེཏི. ཨིདཾ མཛ྄ཛྷིམཡཱམཀིཙྩཾ.
པཙྪིམཡཱམཾ པན ཏཡོ ཀོཊྛཱསེ ཀཏྭཱ པུརེབྷཏྟཏོ པཊྛཱཡ ནིསཛྫཱཔཱིལི༹ཏསྶ སརཱིརསྶ ཀིལཱསུབྷཱཝམོཙནཏྠཾ ཨེཀཾ ཀོཊྛཱསཾ ཙངྐམེན ཝཱིཏིནཱམེཏི, དུཏིཡཀོཊྛཱསེ གནྡྷཀུཊིཾ པཝིསིཏྭཱ དཀྑིཎེན པསྶེན སཏོ སམྤཛཱནོ སཱིཧསེཡྻཾ ཀཔྤེཏི. ཏཏིཡཀོཊྛཱསེ པཙྩུཊྛཱཡ ནིསཱིདིཏྭཱ པུརིམབུདྡྷཱནཾ ¶ སནྟིཀེ དཱནསཱིལཱདིཝསེན ཀཏཱདྷིཀཱརཔུགྒལདསྶནཏྠཾ ¶ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེཏི. ཨིདཾ པཙྪིམཡཱམཀིཙྩཾ.
ཏམྤི ¶ དིཝསཾ བྷགཝཱ ཨིམསྨིཾཡེཝ ཀིཙྩེ ཋིཏོ ལོཀཾ ཨོལོཀེནྟོ ཨིདཾ ཨདྡས – མཡཱ ཀོསལརཊྛེ ཙཱརིཀཾ ཙརནྟེན ཨགྒིཀྑནྡྷེན ཨུཔམེཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ སུཏྟེ དེསིཏེ སཊྛི བྷིཀྑཱུ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིསྶནྟི, སཊྛིམཏྟཱནཾ ཨུཎྷཾ ལོཧིཏཾ མུཁཏོ ཨུགྒཙྪིསྶཏི, སཊྛིམཏྟཱ གིཧིབྷཱཝཾ གམིསྶནྟི. ཏཏྠ ཡེ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིསྶནྟི, ཏེ ཡཾཀིཉྩི དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ པཱཔུཎིསྶནྟེཝ. ཨིཏརེསཾ པན བྷིཀྑཱུནཾ སངྒཧཏྠཱཡ ཙཱརིཀཾ ཙརིཏུཀཱམོ ཧུཏྭཱ, ‘‘ཨཱནནྡ, བྷིཀྑཱུནཾ ཨཱརོཙེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ.
ཐེརོ ཨནུཔརིཝེཎཾ གནྟྭཱ, ‘‘ཨཱཝུསོ, སཏྠཱ མཧཱཛནསྶ སངྒཧཏྠཱཡ ཙཱརིཀཾ ཙརིཏུཀཱམོ, གནྟུཀཱམཱ ཨཱགཙྪཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. བྷིཀྑཱུ མཧཱལཱབྷཾ ལབྷིཏྭཱ ཝིཡ ཏུཊྛམཱནསཱ ‘‘ལབྷིསྶཱམ ཝཏ མཧཱཛནསྶ དྷམྨཾ དེསེནྟསྶ བྷགཝཏོ སུཝཎྞཝཎྞཾ སརཱིརཾ ཨོལོཀེཏུཾ མདྷུརཉྩ དྷམྨཀཐཾ སོཏུ’’ནྟི པརུལ༹ྷཀེསཱ ཀེསེ ཨོཧཱརེཏྭཱ མལགྒཧིཏཔཏྟཱ པཏྟེ པཙིཏྭཱ ཀིལིཊྛཙཱིཝརཱ ཙཱིཝརཱནི དྷོཝིཏྭཱ གམནསཛྫཱ ཨཧེསུཾ. སཏྠཱ ཨཔརིཙྪིནྣེན བྷིཀྑུསངྒྷེན པརིཝུཏོ ཀོསལརཊྛཾ ཙཱརིཀཱཡ ནིཀྑནྟོ གཱམནིགམཔཊིཔཱཊིཡཱ ཨེཀདིཝསཾ གཱཝུཏཨཌྜྷཡོཛནཏིགཱཝུཏཡོཛནཔརམཾ ཙཱརིཀཾ ཙརནྟོ ཨེཀསྨིཾ པདེསེ མཧནྟཾ སུསིརརུཀྑཾ ཨགྒིནཱ སམྤཛྫལིཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིམམེཝ ཝཏྠུཾ ཀཏྭཱ སཏྟཧི ཨངྒེཧི པཊིམཎྜེཏྭཱ དྷམྨདེསནཾ ཀཐེསྶཱམཱི’’ཏི གམནཾ པཙྪིནྡིཏྭཱ ཨཉྙཏརཾ རུཀྑམཱུལཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ནིསཛྫཱཀཱརཾ དསྶེསི. ཨཱནནྡཏྠེརོ སཏྠུ ཨདྷིཔྤཱཡཾ ¶ ཉཏྭཱ ‘‘ཨདྡྷཱ ཀཱརཎཾ བྷཝིསྶཏི, ན ཨཀཱརཎེན ཏཐཱགཏཱ གམནཾ པཙྪིནྡིཏྭཱ ནིསཱིདནྟཱི’’ཏི ཙཏུགྒུཎཾ སངྒྷཱཊིཾ པཉྙཱཔེསི. སཏྠཱ ནིསཱིདིཏྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘པསྶཐ ནོ ཏུམྷེ, བྷིཀྑཝེ, ཨམུཾ མཧནྟཾ ཨགྒིཀྑནྡྷ’’ནྟི ཨགྒིཀྑནྡྷོཔམསུཏྟནྟཾ (ཨ. ནི. ༧.༧༢) དེསེཏི.
ཨིམསྨིཉྩ པན ཝེཡྻཱཀརཎེ བྷཉྙམཱནེ སཊྛིམཏྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨུཎྷཾ ལོཧིཏཾ མུཁཏོ ཨུགྒཉྪི, སཊྛིམཏྟཱ བྷིཀྑཱུ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟིཾསུ, སཊྛིམཏྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཱནི ཝིམུཙྩིཾསུ. ཏཉྷི ཝེཡྻཱཀརཎཾ སུཏྭཱ སཊྛིམཏྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ནཱམཀཱཡོ སནྟཏྟོ, ནཱམཀཱཡེ སནྟཏྟེ ཀརཛཀཱཡོ སནྟཏྟོ, ཀརཛཀཱཡེ སནྟཏྟེ ནིདྷཱནགཏཾ ཨུཎྷཾ ¶ ལོཧིཏཾ མུཁཏོ ཨུགྒཉྪི. སཊྛིམཏྟཱ བྷིཀྑཱུ ‘‘དུཀྐརཾ ཝཏ བུདྡྷསཱསནེ ཡཱཝཛཱིཝཾ པརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏུ’’ནྟི སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟཱ, སཊྛིམཏྟཱ ¶ བྷིཀྑཱུ སཏྠུ དེསནཱབྷིམུཁཾ ཉཱཎཾ པེསེཏྭཱ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟཾ པཏྟཱ.
ཏཏྠ ཡེསཾ ཨུཎྷཾ ལོཧིཏཾ མུཁཏོ ཨུགྒཉྪི, ཏེ པཱརཱཛིཀཾ ཨཱཔཛྫིཾསུ. ཡེ གིཧིབྷཱཝཾ པཏྟཱ, ཏེ ཁུདྡཱནུཁུདྡཀཱནི སིཀྑཱཔདཱནི མདྡནྟཱ ཝིཙརིཾསུ. ཡེ ཨརཧཏྟཾ པཏྟཱ, ཏེ པརིསུདྡྷསཱིལཱཝ ཨཧེསུཾ. སཏྠུ དྷམྨདེསནཱ ཨིམེསཾ ཏིཎྞམྤི སཕལཱཝ ཛཱཏཱཏི. ཨརཧཏྟཾ པཏྟཱནཾ ཏཱཝ སཕལཱ ཧོཏུ, ཨིཏརེསཾ ཀཐཾ སཕལཱ ཛཱཏཱཏི? ཏེཔི ཧི སཙེ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ན སུཎེཡྻུཾ, པམཏྟཱཝ ཧུཏྭཱ ཋཱནཾ ཛཧིཏུཾ ན སཀྐུཎེཡྻུཾ. ཏཏོ ནེསཾ ཏཾ པཱཔཾ ཝཌྜྷམཱནཾ ཨཔཱཡེསུཡེཝ སཾསཱིདཱཔེཡྻ ¶ . ཨིམཾ པན དེསནཾ སུཏྭཱ ཛཱཏསཾཝེགཱ ཋཱནཾ ཛཧིཏྭཱ སཱམཎེརབྷཱུམིཡཾ ཋིཏཱ དས སཱིལཱནི པཱུརེཏྭཱ ཡོནིསོ མནསིཀཱརེ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟཱ ཀེཙི སོཏཱཔནྣཱ ཀེཙི སཀདཱགཱམིནོ ཀེཙི ཨནཱགཱམིནོ ཨཧེསུཾ, ཀེཙི དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཾསུ, ཨེཝཾ པཱརཱཛིཀཱཔནྣཱནམྤི སཕལཱ ཨཧོསི. ཨིཏརེ པན སཙེ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ན སུཎེཡྻུཾ, གཙྪནྟེ གཙྪནྟེ ཀཱལེ ཨནུཔུབྦེན སངྒྷཱདིསེསམྤི པཱརཱཛིཀམྤི པཱཔུཎིཏྭཱ ཨཔཱཡེསུཡེཝ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ མཧཱདུཀྑཾ ཨནུབྷཝེཡྻུཾ. ཨིམཾ པན དེསནཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨཧོ སལླེཁིཏཾ བུདྡྷསཱསནཾ, ན སཀྐཱ ཨམྷེཧི ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨིམཾ པཊིཔཏྟིཾ པཱུརེཏུཾ, སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཨུཔཱསཀདྷམྨཾ པཱུརེཏྭཱ དུཀྑཱ མུཙྩིསྶཱམཱ’’ཏི གིཧིབྷཱཝཾ ཨུཔགམིཾསུ. ཏེ ཏཱིསུ སརཎེསུ པཏིཊྛཱཡ པཉྩ སཱིལཱནི རཀྑིཏྭཱ ཨུཔཱསཀདྷམྨཾ པཱུརེཏྭཱ ཀེཙི སོཏཱཔནྣཱ ཀེཙི སཀདཱགཱམིནོ ཀེཙི ཨནཱགཱམིནོ ཛཱཏཱ, ཀེཙི དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟཱཏི. ཨེཝཾ ཏེསམྤི སཕལཱཝ ཨཧོསི.
ཨིམཾ པན སཏྠུ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ དེཝསངྒྷཱ ཡེཧིཔི སུཏཱ, ཡེཧིཔི ན སུཏཱ, སབྦེསཾཡེཝ ཨཱརོཙེནྟཱ ཝིཙརིཾསུ. བྷིཀྑཱུ སུཏྭཱ སུཏྭཱ ‘‘དུཀྐརཾ, བྷོ, བུདྡྷཱནཾ སཱསནེ ཡཱཝཛཱིཝཾ པརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏུ’’ནྟི ཨེཀཀྑཎེནེཝ དསཔི བྷིཀྑཱུ ཝཱིསཏིཔི སཊྛིཔི སཏམྤི སཧསྶམྤི བྷིཀྑཱུ གིཧཱི ཧོནྟི. སཏྠཱ ཡཐཱརུཙིཡཱ ཙཱརིཀཾ ཙརིཏྭཱ པུན ཛེཏཝནམེཝ ཨཱགནྟྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཙིརཾ ཨཱཀིཎྞོ ཝིཧཱསི, ཨིཙྪཱམཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཌྜྷམཱསཾ པཊིསལླཱིཡིཏུཾ, ནཱམྷི ཀེནཙི ཨུཔསངྐམིཏབྦོ ཨཉྙཏྲ ཨེཀེན པིཎྜཔཱཏནཱིཧཱརཀེནཱ’’ཏི. ཨཌྜྷམཱསཾ ¶ ཨེཀཱིབྷཱཝེན ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ པཊིསལླཱནཱ ཝུཊྛིཏོ ཨཱནནྡཏྠེརེན སདྡྷིཾ ཝིཧཱརཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཨོལོཀིཏོལོཀིཏཊྛཱནེ ཏནུབྷཱུཏཾ ¶ བྷིཀྑུསངྒྷཾ དིསྭཱ ཛཱནནྟོཡེཝ ཐེརཾ པུཙྪི – ‘‘ཨཱནནྡ, ཨཉྙསྨིཾ ཀཱལེ ཏཐཱགཏེ ཙཱརིཀཾ ཙརིཏྭཱ ཛེཏཝནཾ ཨཱགཏེ སཀལཝིཧཱརོ ཀཱསཱཝཔཛྫོཏོ ཨིསིཝཱཏཔྤཊིཝཱཏོ ཧོཏི, ཨིདཱནི པན ཏནུབྷཱུཏོ བྷིཀྑུསངྒྷོ དིསྶཏི, ཡེབྷུཡྻེན ཙ ཨུཔྤཎྜུཔཎྜུཀཛཱཏཱ ¶ བྷིཀྑཱུ, ཀིཾ ནུ ཁོ ཨེཏ’’ནྟི? ཨེཏརཧི བྷགཝཱ ཏུམྷཱཀཾ ཨགྒིཀྑནྡྷོཔམདྷམྨདེསནཾ ཀཐིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ བྷིཀྑཱུ སཾཝེགཔྤཏྟཱ ཧུཏྭཱ ‘‘མཡཾ ཨེཏཾ དྷམྨཾ སབྦཔྤཀཱརེན པརིཔཱུརེཏུཾ ན སཀྑིསྶཱམ, ཨསམྨཱཝཏྟནྟཱནཉྩ ཛནསྶ སདྡྷཱདེཡྻཾ པརིབྷུཉྫིཏུཾ ཨཡུཏྟ’’ནྟི གིཧིབྷཱཝཾ སངྐམནྟཱིཏི.
ཏསྨིཾ ཁཎེ བྷགཝཏོ དྷམྨསཾཝེགོ ཨུཔྤཛྫི. ཏཏོ ཐེརཾ ཨཱཧ – ‘‘མཡི པཊིསལླཱནེ ཝཱིཏིནཱམེནྟེ ན ཀོཙི མམ པུཏྟཱནཾ ཨེཀཾ ཨསྶཱསཊྛཱནཾ ཀཐེསི. སཱགརསྶ ཧི ཨོཏརཎཏིཏྠཱནི ཝིཡ བཧཱུནི ཨིམསྨིཾ སཱསནེ ཨསྶཱསཀཱརཎཱནི. གཙྪཱནནྡ, གནྡྷཀུཊིཔརིཝེཎེ བུདྡྷཱསནཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷཾ སནྣིཔཱཏེཧཱི’’ཏི. ཐེརོ ཏཐཱ ཨཀཱསི. སཏྠཱ བུདྡྷཱསནཝརགཏོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེཏྭཱ, ‘‘བྷིཀྑཝེ, མེཏྟཱཡ སབྦཔུབྦབྷཱགོ ནཱམ ནེཝ ཨཔྤནཱ, ན ཨུཔཙཱརོ, སཏྟཱནཾ ཧིཏཕརཎམཏྟམེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨིམིསྶཱ ཨཊྛུཔྤཏྟིཡཱ ཨིམཾ ཙཱུལ༹ཙྪརཱསངྒྷཱཏསུཏྟཾ དེསེསི.
ཏཏྠ ཨཙྪརཱསངྒྷཱཏམཏྟནྟི ཨཙྪརཱཔཧརཎམཏྟཾ, དྭེ ཨངྒུལིཡོ པཧརིཏྭཱ སདྡཀརཎམཏྟནྟི ཨཏྠོ. མེཏྟཱཙིཏྟནྟི སབྦསཏྟཱནཾ ཧིཏཕརཎཙིཏྟཾ. ཨཱསེཝཏཱིཏི ཀཐཾ ཨཱསེཝཏི? ཨཱཝཛྫེནྟོ ཨཱསེཝཏི, ཛཱནནྟོ ཨཱསེཝཏི, པསྶནྟོ ཨཱསེཝཏི, པཙྩཝེཀྑནྟོ ཨཱསེཝཏི, ཙིཏྟཾ ཨདྷིཊྛཧནྟོ ཨཱསེཝཏི, སདྡྷཱཡ ཨདྷིམུཙྩནྟོ ཨཱསེཝཏི, ཝཱིརིཡཾ པགྒཎྷནྟོ ཨཱསེཝཏི, སཏིཾ ཨུཔཊྛཱཔེནྟོ ཨཱསེཝཏི, ཙིཏྟཾ སམཱདཧནྟོ ཨཱསེཝཏི, པཉྙཱཡ པཛཱནནྟོ ཨཱསེཝཏི, ཨབྷིཉྙེཡྻཾ ཨབྷིཛཱནནྟོ ཨཱསེཝཏི, པརིཉྙེཡྻཾ པརིཛཱནནྟོ ཨཱསེཝཏི, པཧཱཏབྦཾ པཛཧནྟོ ཨཱསེཝཏི, བྷཱཝེཏབྦཾ བྷཱཝེནྟོ ཨཱསེཝཏི, སཙྪིཀཱཏབྦཾ སཙྪིཀརོནྟོ ཨཱསེཝཏཱིཏི (པཊི. མ. ༢.༢). ཨིདྷ པན མེཏྟཱཔུབྦབྷཱགེན ཧིཏཕརཎཔྤཝཏྟནམཏྟེནེཝ ཨཱསེཝཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.
ཨརིཏྟཛ྄ཛྷཱནོཏི ¶ ¶ ཨཏུཙྪཛ྄ཛྷཱནོ ཨཔརིཙྩཏྟཛ྄ཛྷཱནོ ཝཱ. ཝིཧརཏཱིཏི ཨིརིཡཏི པཝཏྟཏི པཱལེཏི ཡཔེཏི ཡཱཔེཏི ཙརཏི ཝིཧརཏི. ཏེན ཝུཙྩཏི ཝིཧརཏཱིཏི. ཨིམིནཱ པདེན མེཏྟཾ ཨཱསེཝནྟསྶ བྷིཀྑུནོ ཨིརིཡཱཔཐཝིཧཱརོ ཀཐིཏོ. སཏྠུསཱསནཀརོཏི སཏྠུ ཨནུསཱསནིཀརོ. ཨོཝཱདཔཏིཀརོཏི ཨོཝཱདཀཱརཀོ. ཨེཏྠ ཙ སཀིཾཝཙནཾ ཨོཝཱདོ, པུནཔྤུནཝཙནཾ ཨནུསཱསནཱི. སམྨུཁཱཝཙནམྤི ¶ ཨོཝཱདོ, པེསེཏྭཱ པརམྨུཁཱཝཙནཾ, ཨནུསཱསནཱི. ཨོཏིཎྞེ ཝཏྠུསྨིཾ ཝཙནཾ ཨོཝཱདོ, ཨོཏིཎྞེ ཝཱ ཨནོཏིཎྞེ ཝཱ ཝཏྠུསྨིཾ ཏནྟིཋཔནཝསེན ཝཙནཾ ཨནུསཱསནཱི. ཨེཝཾ ཝིསེསོ ཝེདིཏབྦོ. པརམཏྠཏོ པན ཨོཝཱདོཏི ཝཱ ཨནུསཱསནཱིཏི ཝཱ ཨེསེ ཨེཀེ ཨེཀཊྛེ སམེ སམབྷཱགེ ཏཛྫཱཏེ ཏཉྙེཝཱཏི. ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཨཙྪརཱསངྒྷཱཏམཏྟམྤི ཙེ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ མེཏྟཱཙིཏྟཾ ཨཱསེཝཏཱི’’ཏི ཨིདམེཝ སཏྠུསཱསནཉྩེཝ ཨོཝཱདོ ཙ, ཏསྶ ཀརཎཏོ ཨེས སཱསནཀརོ ཨོཝཱདཔཏིཀརོཏི ཝེདིཏབྦོ.
ཨམོགྷནྟི ཨཏུཙྪཾ. རཊྛཔིཎྜནྟི ཉཱཏིཔརིཝཊྚཾ པཧཱཡ རཊྛཾ ནིསྶཱཡ པབྦཛིཏེན པརེསཾ གེཧཏོ པཊིལདྡྷཏྟཱ པིཎྜཔཱཏོ རཊྛཔིཎྜོ ནཱམ ཝུཙྩཏི. པརིབྷུཉྫཏཱིཏི ཙཏྟཱརོ པརིབྷོགཱ ཐེཡྻཔརིབྷོགོ ཨིཎཔརིབྷོགོ དཱཡཛྫཔརིབྷོགོ སཱམིཔརིབྷོགོཏི. ཏཏྠ དུསྶཱིལསྶ པརིབྷོགོ ཐེཡྻཔརིབྷོགོ ནཱམ. སཱིལཝཏོ ཨཔཙྩཝེཀྑིཏཔརིབྷོགོ ཨིཎཔརིབྷོགོ ནཱམ. སཏྟནྣཾ སེཀྑཱནཾ པརིབྷོགོ དཱཡཛྫཔརིབྷོགཱ ནཱམ. ཁཱིཎཱསཝསྶ པརིབྷོགོ སཱམིཔརིབྷོགོ ནཱམ. ཏཏྠ ¶ ཨིམསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཡཾ རཊྛཔིཎྜཔརིབྷོགོ དྭཱིཧི ཀཱརཎེཧི ཨམོགྷོ ཧོཏི. ཨཙྪརཱསངྒྷཱཏམཏྟམྤི མེཏྟཱཙིཏྟཾ ཨཱསེཝནྟོ བྷིཀྑུ རཊྛཔིཎྜསྶ སཱམིཀོ ཧུཏྭཱ, ཨཎཎོ ཧུཏྭཱ, དཱཡཱདོ ཧུཏྭཱ པརིབྷུཉྫཏཱིཏིཔིསྶ ཨམོགྷོ རཊྛཔིཎྜཔརིབྷོགོ. ཨཙྪརཱསངྒྷཱཏམཏྟམྤི མེཏྟཾ ཨཱསེཝནྟསྶ བྷིཀྑུནོ དིནྣདཱནཾ མཧཊྛིཡཾ ཧོཏི མཧཔྥལཾ མཧཱནིསཾསཾ མཧཱཛུཏིཀཾ མཧཱཝིཔྥཱརནྟིཔིསྶ ཨམོགྷོ རཊྛཔིཎྜཔརིབྷོགོ. ཀོ པན ཝཱདོ ཡེ ནཾ བཧུལཱིཀརོནྟཱིཏི ཡེ པན ཨིམཾ མེཏྟཱཙིཏྟཾ བཧུལཾ ཨཱསེཝནྟི བྷཱཝེནྟི པུནཔྤུནཾ ཀརོནྟི, ཏེ ཨམོགྷཾ རཊྛཔིཎྜཾ པརིབྷུཉྫནྟཱིཏི ཨེཏྠ ཝཏྟབྦམེཝ ཀིཾ? ཨེཝརཱུཔཱ ཧི བྷིཀྑཱུ རཊྛཔིཎྜསྶ སཱམིནོ ཨཎཎཱ དཱཡཱདཱ ཧུཏྭཱ པརིབྷུཉྫནྟཱིཏི.
༥༤-༥༥. ཙཏུཏྠེ ¶ བྷཱཝེཏཱིཏི ཨུཔྤཱདེཏི ཝཌྜྷེཏི. པཉྩམེ མནསི ཀརོཏཱིཏི མནསྨིཾ ཀརོཏི. སེསཾ ཨིམེསུ དྭཱིསུཔི ཏཏིཡེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཡོ ཧི ཨཱསེཝཏི, ཨཡམེཝ བྷཱཝེཏི, ཨཡཾ མནསི ཀརོཏི. ཡེན ཙིཏྟེན ཨཱསེཝཏི, ཏེནེཝ བྷཱཝེཏི, ཏེན མནསི ཀརོཏི. སམྨཱསམྦུདྡྷོ པན ཡཱཡ དྷམྨདྷཱཏུཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཏྟཱ དེསནཱཝིལཱསཔྤཏྟོ ནཱམ ཧོཏི, ཏསྶཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཏྟཱ ཨཏྟནོ དེསནཱཝིལཱསཾ དྷམྨིསྶརིཡཏཾ པཊིསམྦྷིདཱཔབྷེདཀུསལཏཾ ཨཔྤཊིཧཏསབྦཉྙུཏཉྙཱཎཉྩ ནིསྶཱཡ ཨེཀཀྑཎེ ཨུཔྤནྣཾ ཨེཀཙིཏྟམེཝ ཏཱིཧི ཀོཊྛཱསེཧི ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེསཱིཏི.
༥༦. ཚཊྛེ ¶ ཡེ ཀེཙཱིཏི ཨནིཡཱམིཏཝཙནཾ. ཨཀུསལཱཏི ཏེསཾ ནིཡཱམིཏཝཙནཾ. ཨེཏྟཱཝཏཱ སབྦཱཀུསལཱ ཨསེསཏོ པརིཡཱདིནྣཱ ཧོནྟི. ཨཀུསལབྷཱགིཡཱ ¶ ཨཀུསལཔཀྑིཀཱཏི ཨཀུསལཱནམེཝེཏཾ ནཱམཾ. ཨཀུསལཱཡེཝ ཧི ཨེཀཙྩེ ཨཀུསལཾ སཧཛཱཏཝསེན, ཨེཀཙྩེ ཨུཔནིསྶཡཝསེན བྷཛནྟི ཙེཝ, ཏེསཉྩ པཀྑཱ བྷཝནྟཱིཏི ‘‘ཨཀུསལབྷཱགིཡཱ ཨཀུསལཔཀྑིཀཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. སབྦེཏེ མནོཔུབྦངྒམཱཏི མནོ པུབྦཾ པཋམཏརཾ གཙྪཏི ཨེཏེསནྟི མནོཔུབྦངྒམཱ. ཨེཏེ ཧི ཀིཉྩཱཔི མནེན སདྡྷིཾ ཨེཀུཔྤཱདཱ ཨེཀཝཏྠུཀཱ ཨེཀནིརོདྷཱ ཨེཀཱརམྨཎཱ ཙ ཧོནྟི. ཡསྨཱ པན ཏེསཾ མནོ ཨུཔྤཱདཀོ ཀཱརཀོ ཛནཀོ སམུཊྛཱཔཀོ ནིབྦཏྟཀོ, ཏསྨཱ མནོཔུབྦངྒམཱ ནཱམ ཧོནྟི.
པཋམཾ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཡཐཱ ནཱམ ‘‘རཱཛཱ ནིཀྑནྟོ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘རཱཛཱཡེཝ ནིཀྑནྟོ, སེསཱ རཱཛསེནཱ ནིཀྑནྟཱ ཨནིཀྑནྟཱ’’ཏི པུཙྪིཏབྦཀཱརཎཾ ནཏྠི, སབྦཱ ནིཀྑནྟཱཏེཝ པཉྙཱཡནྟི, ཨེཝམེཝ མནོ ཨུཔྤནྣོཏི ཝུཏྟཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཨཝསེསཱ སཧཛཱཏསཾསཊྛསམྤཡུཏྟཱ ཨུཔྤནྣཱ ན ཨུཔྤནྣཱཏི པུཙྪིཏབྦཀཱརཎཾ ནཏྠི, སབྦེ ཏེ ཨུཔྤནྣཱ ཏྭེཝ པཉྙཱཡནྟི. ཨེཏམཏྠཝསཾ པཊིཙྩ ཏེཧི སཾསཊྛསམྤཡུཏྟོ ཨེཀུཔྤཱདེཀནིརོདྷོཔི སམཱནོ མནོ ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ པཋམཾ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཝུཏྟོ. ཨནྭདེཝཱཏི ཨནུདེཝ, སཧེཝ ཨེཀཏོཡེཝཱཏི ཨཏྠོ. བྱཉྫནཙྪཱཡཾ པན གཧེཏྭཱ པཋམཾ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི, པཙྪཱ ཙེཏསིཀཱཏི ན གཧེཏབྦཾ. ཨཏྠོ ཧི པཊིསརཎཾ ¶ , ན བྱཉྫནཾ. ‘‘མནོཔུབྦངྒམཱ དྷམྨཱ, མནོསེཊྛཱ མནོམཡཱ’’ཏི གཱཐཱཡཔི ཨེསེཝ ནཡོ.
༥༧. སཏྟམེ ཀུསལཱཏི ཙཏུབྷཱུམཀཱཔི ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཀཐིཏཱ. སེསཾ ཚཊྛེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.
༥༨. ཨཊྛམེ ¶ ཡཐཡིདཾ, བྷིཀྑཝེ, པམཱདོཏི ཨེཏྠ, བྷིཀྑཝེཏི ཨཱལཔནཾ, ཡཐཱ ཨཡཾ པམཱདོཏི ཨཏྠོ. པམཱདོཏི པམཛྫནཱཀཱརོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –
‘‘ཏཏྠ ཀཏམོ པམཱདོ? ཀཱཡདུཙྩརིཏེ ཝཱ ཝཙཱིདུཙྩརིཏེ ཝཱ མནོདུཙྩརིཏེ ཝཱ པཉྩསུ ཝཱ ཀཱམགུཎེསུ ཙིཏྟསྶ ཝོསྶགྒོ ཝོསྶགྒཱནུཔྤདཱནཾ ཀུསལཱནཾ ཝཱ དྷམྨཱནཾ བྷཱཝནཱཡ ཨསཀྐཙྩཀིརིཡཏཱ ཨསཱཏཙྩཀིརིཡཏཱ ཨནཊྛིཏཀིརིཡཏཱ ཨོལཱིནཝུཏྟིཏཱ ནིཀྑིཏྟཚནྡཏཱ ནིཀྑིཏྟདྷུརཏཱ ཨནདྷིཊྛཱནཾ ཨནནུཡོགོ ཨནཱསེཝནཱ ཨབྷཱཝནཱ ཨབཧུལཱིཀམྨཾ ¶ . ཡོ ཨེཝརཱུཔོ པམཱདོ པམཛྫནཱ པམཛྫིཏཏྟཾ, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི པམཱདོ’’ཏི (ཝིབྷ. ༨༤༦).
ཨུཔྤནྣཱ ཙ ཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟཱིཏི ཨིདཾ ཛྷཱནཝིཔསྶནཱནཾ ཝསེན ཝུཏྟཾ. མགྒཕལཱནཾ པན སཀིཾ ཨུཔྤནྣཱནཾ པུན པརིཧཱནཾ ནཱམ ནཏྠི.
༥༩. ནཝམེ ཨཔྤམཱདོ པམཱདསྶ པཊིཔཀྑཝསེན ཝིཏྠཱརཏོ ཝེདིཏབྦོ.
༦༠. དསམེ ཀོསཛྫནྟི ཀུསཱིཏབྷཱཝོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.
ཨཙྪརཱསངྒྷཱཏཝགྒཝཎྞནཱ.
༧. ཝཱིརིཡཱརམྦྷཱདིཝགྒཝཎྞནཱ
༦༡. སཏྟམསྶ ¶ པཋམེ ཝཱིརིཡཱརམྦྷོཏི ཙཏུཀིཙྩསྶ སམྨཔྤདྷཱནཝཱིརིཡསྶ ཨཱརམྦྷོ, ཨཱརདྡྷཔགྒཧིཏཔརིཔུཎྞཝཱིརིཡཏཱཏི ཨཏྠོ.
༦༢. དུཏིཡེ ¶ མཧིཙྪཏཱཏི མཧཱལོབྷོ. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ –
‘‘ཏཏྠ ཀཏམཱ མཧིཙྪཏཱ? ཨིཏརཱིཏརཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརེཧི པཉྩཧི ཝཱ ཀཱམགུཎེཧི ཨསནྟུཊྛསྶ བྷིཡྻོཀམྱཏཱ, ཡཱ ཨེཝརཱུཔཱ ཨིཙྪཱ ཨིཙྪཱགཏཱ མཧིཙྪཏཱ རཱགོ སཱརཱགོ ཙིཏྟསྶ སཱརཱགོ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི མཧིཙྪཏཱ’’ཏི (ཝིབྷ. ༨༥༠).
༦༣. ཏཏིཡེ ¶ ཨཔྤིཙྪཏཱཏི ཨལོབྷོ. ཨཔྤིཙྪསྶཱཏི ཨནིཙྪསྶ. ཨེཏྠ ཧི བྱཉྫནཾ སཱཝསེསཾ ཝིཡ, ཨཏྠོ པན ནིརཝསེསོ. ན ཧི ཨཔྤམཏྟིཀཱཡ ཨིཙྪཱཡ ཨཏྠིབྷཱཝེན སོ ཨཔྤིཙྪོཏི ཝུཏྟོ, ཨིཙྪཱཡ པན ཨབྷཱཝེན པུནཔྤུནཾ ཨཱསེཝིཏསྶ ཨལོབྷསྶེཝ བྷཱཝེན ཨཔྤིཙྪོཏི ཝུཏྟོ.
ཨཔིཙེཏྠ ཨཏྲིཙྪཏཱ, པཱཔིཙྪཏཱ, མཧིཙྪཏཱ ཨཔྤིཙྪཏཱཏི ཨཡཾ བྷེདོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཏྠ སཀལཱབྷེ ཨཏིཏྟསྶ པརལཱབྷེ པཏྠནཱ ཨཏྲིཙྪཏཱ ནཱམ, ཡཱཡ སམནྣཱགཏསྶ ཨེཀབྷཱཛནེ པཀྐཔཱུཝེཔི ཨཏྟནོ པཏྟེ པཏིཏེ ན སུཔཀྐོ ཝིཡ ཁུདྡཀོ ཙ ཝིཡ ཁཱཡཏི, སྭེཝ པན པརསྶ པཏྟེ པཀྑིཏྟོ སུཔཀྐོ ཝིཡ མཧནྟོ ཝིཡ ཙ ཁཱཡཏི. ཨསནྟགུཎསམྦྷཱཝནཏཱ པན པཊིགྒཧཎེ ཙ ཨམཏྟཉྙུཏཱ པཱཔིཙྪཏཱ ནཱམ, སཱ ‘‘ཨིདྷེཀཙྩོ ཨསྶདྡྷོ སམཱནོ སདྡྷོཏི མཾ ཛནོ ཛཱནཱཏཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨབྷིདྷམྨེ ཨཱགཏཱཡེཝ, ཏཱཡ སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ ཀོཧཉྙེ པཏིཊྛཱཏི. སནྟགུཎསམྦྷཱཝནཏཱ པན པཊིགྒཧཎེ ཙ ཨམཏྟཉྙུཏཱ མཧིཙྪཏཱ ནཱམ, སཱཔི ‘‘ཨིདྷེཀཙྩོ སདྡྷོ སམཱནོ སདྡྷོཏི མཾ ཛནོ ཛཱནཱཏཱུཏི ཨིཙྪཏི, སཱིལཝཱ སམཱནོ སཱིལཝཱཏི མཾ ¶ ཛནོ ཛཱནཱཏཱུ’’ཏི ཨིམིནཱ ནཡེན ཨཱགཏཱཡེཝ. ཏཱཡ སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ དུསྶནྟཔྤཡོ ཧོཏི, ཝིཛཱཏམཱཏཱཔིསྶ ཙིཏྟཾ གཧེཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –
‘‘ཨགྒིཀྑནྡྷོ སམུདྡོ ཙ, མཧིཙྪོ ཙཱཔི པུགྒལོ;
སཀཊེན པཙྩཡེ དེནྟུ, ཏཡོཔེཏེ ཨཏཔྤཡཱ’’ཏི.
སནྟགུཎནིགཱུཧནཏཱ ¶ པན པཊིགྒཧཎེ ཙ མཏྟཉྙུཏཱ ཨཔྤིཙྪཏཱ ནཱམ, ཏཱཡ སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ ཨཏྟནི ཝིཛྫམཱནམྤི གུཎཾ པཊིཙྪཱདེཏུཀཱམཏཱཡ སདྡྷོ སམཱནོ ‘‘སདྡྷོཏི མཾ ཛནོ ཛཱནཱཏཱུ’’ཏི ན ཨིཙྪཏི. སཱིལཝཱ, པཝིཝིཏྟོ, བཧུསྶུཏོ, ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ, སམཱདྷིསམྤནྣོ, པཉྙཝཱ, ཁཱིཎཱསཝོ ¶ སམཱནོ ‘‘ཁཱིཎཱསཝོཏི མཾ ཛནོ ཛཱནཱཏཱུ’’ཏི ན ཨིཙྪཏི སེཡྻཐཱཔི མཛ྄ཛྷནྟིཀཏྠེརོ.
ཐེརོ ཀིར མཧཱཁཱིཎཱསཝོ ཨཧོསི, པཏྟཙཱིཝརཾ པནསྶ པཱདམཏྟམེཝ ཨགྒྷཏི. སོ ཨསོཀསྶ དྷམྨརཉྙོ ཝིཧཱརམཧདིཝསེ སངྒྷཏྠེརོ ཨཧོསི. ཨཐསྶ ཨཏིལཱུཁབྷཱཝཾ དིསྭཱ མནུསྶཱ, ‘‘བྷནྟེ, ཐོཀཾ བཧི ཧོཐཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཐེརོ ‘‘མཱདིསེ ཁཱིཎཱསཝེ རཉྙོ སངྒཧཾ ཨཀརོནྟེ ཨཉྙོ ཀོ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི པཐཝིཡཾ ནིམུཛྫིཏྭཱ སངྒྷཏྠེརསྶ ཨུཀྑིཏྟཔིཎྜཾ གཎྷནྟོཡེཝ ཨུམྨུཛྫི. ཨེཝཾ ཁཱིཎཱསཝོ སམཱནོ ‘‘ཁཱིཎཱསཝོཏི མཾ ཛནོ ཛཱནཱཏཱུ’’ཏི ན ཨིཙྪཏི. ཨེཝཾ ཨཔྤིཙྪོ ཙ པན བྷིཀྑུ ཨནུཔྤནྣཾ ལཱབྷཾ ཨུཔྤཱདེཏི, ཨུཔྤནྣཾ ཐཱཝརཾ ཀརོཏི, དཱཡཀཱནཾ ཙིཏྟཾ ཨཱརཱདྷེཏི. ཡཐཱ ཡཐཱ ཧི སོ ཨཏྟནོ ཨཔྤིཙྪཏཱཡ ཨཔྤཾ གཎྷཱཏི, ཏཐཱ ཏཐཱ ཏསྶ ཝཏྟེ པསནྣཱ མནུསྶཱ བཧཱུ དེནྟི.
ཨཔརོཔི ཙཏུབྦིདྷོ ཨཔྤིཙྪོ – པཙྩཡཨཔྤིཙྪོ, དྷུཏངྒཨཔྤིཙྪོ, པརིཡཏྟིཨཔྤིཙྪོ, ཨདྷིགམཨཔྤིཙྪོཏི. ཏཏྠ ཙཏཱུསུ པཙྩཡེསུ ཨཔྤིཙྪོ པཙྩཡཨཔྤིཙྪོ ནཱམ. སོ དཱཡཀསྶ ཝསཾ ཛཱནཱཏི, དེཡྻདྷམྨསྶ ཝསཾ ཛཱནཱཏི, ཨཏྟནོ ཐཱམཾ ཛཱནཱཏི. ཡདི ཧི དེཡྻདྷམྨོ བཧུ ཧོཏི, དཱཡཀོ ཨཔྤམཏྟཀཾ དཱཏུཀཱམོ, དཱཡཀསྶ ཝསེན ཨཔྤཾ གཎྷཱཏི. དེཡྻདྷམྨོ ཨཔྤོ, དཱཡཀོ བཧུཾ དཱཏུཀཱམོ, དེཡྻདྷམྨསྶ ཝསེན ཨཔྤཾ གཎྷཱཏི. དེཡྻདྷམྨོཔི བཧུ, དཱཡཀོཔི བཧུཾ དཱཏུཀཱམོ, ཨཏྟནོ ཐཱམཾ ཉཏྭཱ པམཱཎེནེཝ གཎྷཱཏི.
དྷུཏངྒསམཱདཱནསྶ ¶ ཨཏྟནི ཨཏྠིབྷཱཝཾ ནཛཱནཱཔེཏུཀཱམོ དྷུཏངྒཨཔྤིཙྪོ ནཱམ. ཏསྶ ཝིབྷཱཝནཏྠཾ ཨིམཱནི ཝཏྠཱུནི – སོསཱནིཀམཧཱཀུམཱརཏྠེརོ ¶ ཀིར སཊྛི ཝསྶཱནི སུསཱནེ ཝསི, ཨཉྙོ ཨེཀབྷིཀྑུཔི ན ཨཉྙཱསི. ཏེནེཝཱཧ –
‘‘སུསཱནེ ¶ སཊྛི ཝསྶཱནི, ཨབྦོཀིཎྞཾ ཝསཱམཧཾ;
དུཏིཡོ མཾ ན ཛཱནེཡྻ, ཨཧོ སོསཱནིཀུཏྟམོ’’ཏི.
ཙེཏིཡཔབྦཏེ དྭེ བྷཱཏིཀཏྠེརཱ ཝསིཾསུ. ཀནིཊྛོ ཨུཔཊྛཱཀེན པེསིཏཾ ཨུཙྪུཁཎྜིཀཾ གཧེཏྭཱ ཛེཊྛསྶ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི ‘‘པརིབྷོགཾ, བྷནྟེ, ཀརོཐཱ’’ཏི. ཐེརསྶ ཙ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ མུཁཝིཀྑཱལནཀཱལོ ཨཧོསི. སོ ‘‘ཨལཾ, ཨཱཝུསོ’’ཏི ཨཱཧ. ཀཙྩི, བྷནྟེ, ཨེཀཱསནིཀཏྠཱཏི? ཨཱཧརཱཝུསོ, ཨུཙྪུཁཎྜིཀནྟི པཉྙཱས ཝསྶཱནི ཨེཀཱསནིཀོ སམཱནོཔི དྷུཏངྒཾ ནིགཱུཧམཱནོ པརིབྷོགཾ ཀཏྭཱ མུཁཾ ཝིཀྑཱལེཏྭཱ པུན དྷུཏངྒཾ ཨདྷིཊྛཱཡ གཏོ.
ཡོ པན སཱཀེཏཏིསྶཏྠེརོ ཝིཡ བཧུསྶུཏབྷཱཝཾ ཛཱནཱཔེཏུཾ ན ཨིཙྪཏི, ཨཡཾ པརིཡཏྟིཨཔྤིཙྪོ ནཱམ. ཐེརོ ཀིར ‘‘ཁཎོ ནཏྠཱིཏི ཨུདྡེསཔརིཔུཙྪཱསུ ཨོཀཱསཾ ཨཀརོནྟོ ཀདཱ མརཎཀྑཎཾ, བྷནྟེ, ལབྷིསྶཐཱ’’ཏི ཙོདིཏོ གཎཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཀཎིཀཱརཝཱལིཀསམུདྡཝིཧཱརཾ གཏོ. ཏཏྠ ཨནྟོཝསྶཾ ཐེརནཝམཛ྄ཛྷིམཱནཾ ཨུཔཀཱརོ ཧུཏྭཱ མཧཱཔཝཱརཎཱཡ ཨུཔོསཐདིཝསེ དྷམྨཀཐཱཡ ཛནཔདཾ ཁོབྷེཏྭཱ གཏོ.
ཡོ པན སོཏཱཔནྣཱདཱིསུ ཨཉྙཏརོ ཧུཏྭཱ སོཏཱཔནྣཱདིབྷཱཝཾ ཛཱནཱཔེཏུཾ ན ཨིཙྪཏི, ཨཡཾ ཨདྷིགམཔྤིཙྪོ ནཱམ ཏཡོ ཀུལཔུཏྟཱ (མ. ནི. ༡.༣༢༥) ཝིཡ གྷཊཱིཀཱརཀུམྦྷཀཱརོ (མ. ནི. ༢.༢༨༢ ཨཱདཡོ) ཝིཡ ཙ. ཨིམསྨིཾ པནཏྠེ ལདྡྷཱསེཝནེན བལཝཨལོབྷེན སམནྣཱགཏོ སེཀྑོཔི པུཐུཛྫནོཔི ཨཔྤིཙྪོཏི ཝེདིཏབྦོ.
༦༤. ཙཏུཏྠེ ཨསནྟུཊྛིཏཱཏི ཨསནྟུཊྛེ པུགྒལེ སེཝནྟསྶ བྷཛནྟསྶ པཡིརུཔཱསནྟསྶ ཨུཔྤནྣོ ཨསནྟོསསངྑཱཏོ ལོབྷོ.
༦༥. པཉྩམེ ¶ སནྟུཊྛིཏཱཏི སནྟུཊྛེ པུགྒལེ སེཝནྟསྶ བྷཛནྟསྶ པཡིརུཔཱསནྟསྶ ཨུཔྤནྣོ ¶ ཨལོབྷསངྑཱཏོ སནྟོསོ. སནྟུཊྛསྶཱཏི ཨིཏརཱིཏརཔཙྩཡསནྟོསེན སམནྣཱགཏསྶ. སོ པནེས སནྟོསོ ¶ དྭཱདསཝིདྷོ ཧོཏི. སེཡྻཐིདཾ – ཙཱིཝརེ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ, ཡཐཱབལསནྟོསོ, ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོཏི ཏིཝིདྷོ. ཨེཝཾ པིཎྜཔཱཏཱདཱིསུ.
ཏསྶཱཡཾ པབྷེདསཾཝཎྞནཱ – ཨིདྷ བྷིཀྑུ ཙཱིཝརཾ ལབྷཏི སུནྡརཾ ཝཱ ཨསུནྡརཾ ཝཱ. སོ ཏེནེཝ ཡཱཔེཏི ཨཉྙཾ ན པཏྠེཏི, ལབྷནྟོཔི ན གཎྷཱཏི. ཨཡམསྶ ཙཱིཝརེ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ. ཨཐ པན པཀཏིདུབྦལོ ཝཱ ཧོཏི ཨཱབཱདྷཛརཱབྷིབྷཱུཏོ ཝཱ, གརུཾ ཙཱིཝརཾ པཱརུཔནྟོ ཀིལམཏི. སོ སབྷཱགེན བྷིཀྑུནཱ སདྡྷིཾ ཏཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ ལཧུཀེན ཡཱཔེནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི. ཨཡམསྶ ཙཱིཝརེ ཡཐཱབལསནྟོསོ. ཨཔརོ པཎཱིཏཔཙྩཡལཱབྷཱི ཧོཏི. སོ པཊྚཙཱིཝརཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརཾ མཧགྒྷཙཱིཝརཾ བཧཱུནི ཝཱ པན ཙཱིཝརཱནི ལབྷིཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ ཐེརཱནཾ ཙིརཔབྦཛིཏཱནཾ, ཨིདཾ བཧུསྶུཏཱནཾ ཨནུརཱུཔཾ, ཨིདཾ གིལཱནཱནཾ, ཨིདཾ ཨཔྤལཱབྷཱནཾ ཧོཏཱུ’’ཏི དཏྭཱ ཏེསཾ པུརཱཎཙཱིཝརཾ ཝཱ སངྐཱརཀཱུཊཱདིཏོ ཝཱ ནནྟཀཱནི ཨུཙྩིནིཏྭཱ ཏེཧི སངྒྷཱཊིཾ ཀཏྭཱ དྷཱརེནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི. ཨཡམསྶ ཙཱིཝརེ ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོ.
ཨིདྷ པན བྷིཀྑུ པིཎྜཔཱཏཾ ལབྷཏི ལཱུཁཾ ཝཱ པཎཱིཏཾ ཝཱ, སོ ཏེནེཝ ཡཱཔེཏི, ཨཉྙཾ ན པཏྠེཏི, ལབྷནྟོཔི ན གཎྷཱཏི. ཨཡམསྶ པིཎྜཔཱཏེ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ. ཡོ པན ཨཏྟནོ པཀཏིཝིརུདྡྷཾ ཝཱ བྱཱདྷིཝིརུདྡྷཾ ཝཱ པིཎྜཔཱཏཾ ལབྷཏི, ཡེནསྶ པརིབྷུཏྟེན ཨཕཱསུ ཧོཏི, སོ སབྷཱགསྶ བྷིཀྑུནོ ཏཾ དཏྭཱ ཏསྶ ཧཏྠཏོ སཔྤཱཡབྷོཛནཾ བྷུཉྫིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི. ཨཡམསྶ པིཎྜཔཱཏེ ཡཐཱབལསནྟོསོ. ཨཔརོ བཧུཾ པཎཱིཏཾ པིཎྜཔཱཏཾ ལབྷཏི. སོ ཏཾ ཙཱིཝརཾ ཝིཡ ཐེརཙིརཔབྦཛིཏབཧུསྶུཏཨཔྤལཱབྷགིལཱནཱནཾ ¶ དཏྭཱ ཏེསཾ ཝཱ སེསཀཾ པིཎྜཱཡ ཝཱ ཙརིཏྭཱ མིསྶཀཱཧཱརཾ བྷུཉྫནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི. ཨཡམསྶ པིཎྜཔཱཏེ ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོ.
ཨིདྷ པན བྷིཀྑུ སེནཱསནཾ ལབྷཏི མནཱཔཾ ཝཱ ཨམནཱཔཾ ཝཱ, སོ ཏེན ནེཝ སོམནསྶཾ ན དོམནསྶཾ ཨུཔྤཱདེཏི, ཨནྟམསོ ཏིཎསནྠཱརཀེནཱཔི ཡཐཱལདྡྷེནེཝ ¶ ཏུསྶཏི. ཨཡམསྶ སེནཱསནེ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ. ཡོ པན ཨཏྟནོ པཀཏིཝིརུདྡྷཾ ཝཱ བྱཱདྷིཝིརུདྡྷཾ ཝཱ སེནཱསནཾ ལབྷཏི, ཡཏྠསྶ ཝསཏོ ཨཕཱསུ ཧོཏི, སོ ཏཾ སབྷཱགསྶ བྷིཀྑུནོ དཏྭཱ ཏསྶ སནྟཀེ སཔྤཱཡསེནཱསནེ ཝསནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི. ཨཡམསྶ སེནཱསནེ ཡཐཱབལསནྟོསོ.
ཨཔརོ ¶ མཧཱཔུཉྙོ ལེཎམཎྜཔཀཱུཊཱགཱརཱདཱིནི བཧཱུནི པཎཱིཏསེནཱསནཱནི ལབྷཏི. སོ ཏཱནི ཙཱིཝརཱདཱིནི ཝིཡ ཐེརཙིརཔབྦཛིཏབཧུསྶུཏཨཔྤལཱབྷགིལཱནཱནཾ དཏྭཱ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཝསནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི. ཨཡམསྶ སེནཱསནེ ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོ. ཡོཔི ‘‘ཨུཏྟམསེནཱསནཾ ནཱམ པམཱདཊྛཱནཾ, ཏཏྠ ནིསིནྣསྶ ཐིནམིདྡྷཾ ཨོཀྐམཏི, ནིདྡཱབྷིབྷཱུཏསྶ པུན པཊིབུཛ྄ཛྷཏོ པཱཔཝིཏཀྐཱ པཱཏུབྷཝནྟཱི’’ཏི པཊིསཉྩིཀྑིཏྭཱ ཏཱདིསཾ སེནཱསནཾ པཏྟམྤི ན སམྤཊིཙྪཏི, སོ ཏཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཨབྦྷོཀཱསརུཀྑམཱུལཱདཱིསུ ཝསནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི. ཨཡམྤིསྶ སེནཱསནེ ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོ.
ཨིདྷ པན བྷིཀྑུ བྷེསཛྫཾ ལབྷཏི ལཱུཁཾ ཝཱ པཎཱིཏཾ ཝཱ, སོ ཡཾ ལབྷཏི, ཏེནེཝ ཏུསྶཏི, ཨཉྙཾ ན པཏྠེཏི, ལབྷནྟོཔི ན གཎྷཱཏི. ཨཡམསྶ གིལཱནཔཙྩཡེ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ. ཡོ པན ཏེལེན ཨཏྠིཀོ ཕཱཎིཏཾ ལབྷཏི, སོ ཏཾ སབྷཱགསྶ བྷིཀྑུནོ དཏྭཱ ཏསྶ ཧཏྠཏོ ཏེལཾ གཧེཏྭཱ ཨཉྙདེཝ ཝཱ པརིཡེསིཏྭཱ བྷེསཛྫཾ ཀརོནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི. ཨཡམསྶ གིལཱནཔཙྩཡེ ཡཐཱབལསནྟོསོ.
ཨཔརོ མཧཱཔུཉྙོ བཧུཾ ཏེལམདྷུཕཱཎིཏཱདིཔཎཱིཏབྷེསཛྫཾ ལབྷཏི. སོ ཏཾ ཙཱིཝརཾ ཝིཡ ཐེརཙིརཔབྦཛིཏབཧུསྶུཏཨཔྤལཱབྷགིལཱནཱནཾ དཏྭཱ ཏེསཾ ཨཱབྷཏེན ཡེན ཀེནཙི ¶ ཡཱཔེནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི. ཡོ པན ཨེཀསྨིཾ བྷཱཛནེ མུཏྟཧརཱིཏཀཾ ཋཔེཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ ཙཏུམདྷུརཾ – ‘‘གཎྷཐ, བྷནྟེ, ཡདིཙྪཀ’’ནྟི ཝུཙྩམཱནོ ‘‘སཙསྶ ཏེསུ ཨཉྙཏརེནཔི རོགོ ཝཱུཔསམྨཏི, ཨཐ མུཏྟཧརཱིཏཀཾ ནཱམ བུདྡྷཱདཱིཧི ཝཎྞིཏ’’ནྟི ཙཏུམདྷུརཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ མུཏྟཧརཱིཏཀེན བྷེསཛྫཾ ཀརོནྟོཔི པརམསནྟུཊྛོཝ ཧོཏི. ཨཡམསྶ གིལཱནཔཙྩཡེ ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོ. ཨིམེསཾ པན པཙྩེཀཔཙྩཡེསུ ཏིཎྞཾ ཏིཎྞཾ སནྟོསཱནཾ ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོཝ ཨགྒོ.
༦༦-༦༧. ཚཊྛསཏྟམེསུ ¶ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརཡོནིསོམནསིཀཱརཱ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟལཀྑཎཱཝ. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.
༦༨. ཨཊྛམེ ཨསམྤཛཉྙནྟི ཨསམྤཛཱནབྷཱཝོ, མོཧསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨསམྤཛཱནསྶཱཏི ཨཛཱནནྟསྶ སམྨུལ༹ྷསྶ.
༦༩. ནཝམེ ¶ སམྤཛཉྙནྟི སམྤཛཱནབྷཱཝོ, པཉྙཱཡེཏཾ ནཱམཾ. སམྤཛཱནསྶཱཏི སམྤཛཱནནྟསྶ.
༧༠. དསམེ པཱཔམིཏྟཏཱཏི ཡསྶ པཱཔཱ ལཱམཀཱ མིཏྟཱ, སོ པཱཔམིཏྟོ. པཱཔམིཏྟསྶ བྷཱཝོ པཱཔམིཏྟཏཱ, ཏེནཱཀཱརེན པཝཏྟཱནཾ ཙཏུནྣཾ ཁནྡྷཱནམེཝེཏཾ ནཱམཾ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –
‘‘ཏཏྠ ཀཏམཱ པཱཔམིཏྟཏཱ? ཡེ ཏེ པུགྒལཱ ཨསྶདྡྷཱ དུསྶཱིལཱ ཨཔྤསྶུཏཱ མཙྪརིནོ དུཔྤཉྙཱ. ཡཱ ཏེསཾ སེཝནཱ ¶ ནིསེཝནཱ སཾསེཝནཱ བྷཛནཱ སམྦྷཛནཱ བྷཏྟི སམྦྷཏྟི སམྤཝངྐཏཱ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི པཱཔམིཏྟཏཱ’’ཏི (ཝིབྷ. ༩༠༡).
ཝཱིརིཡཱརམྦྷཱདིཝགྒཝཎྞནཱ.
༨. ཀལྱཱཎམིཏྟཏཱདིཝགྒཝཎྞནཱ
༧༡. ཨཊྛམསྶ ¶ པཋམེ ཀལྱཱཎམིཏྟཏཱཏི ཀལྱཱཎཱ མིཏྟཱ ཨསྶཱཏི ཀལྱཱཎམིཏྟོ, ཏསྶ བྷཱཝོ ཀལྱཱཎམིཏྟཏཱ. སེསཾ ཝུཏྟཔཊིཔཀྑནཡེན ཝེདིཏབྦཾ.
༧༢-༧༣. དུཏིཡེ ཨནུཡོགོཏི ཡོགོ པཡོགོ. ཨནནུཡོགོཏི ཨཡོགོ ཨཔྤཡོགོ. ཨནུཡོགཱཏི ཨནུཡོགེན. ཨནནུཡོགཱཏི ཨནནུཡོགེན. ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནནྟི ཙཏུབྷཱུམཀཀུསལདྷམྨཱནཾ. ཏཏིཡཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.
༧༤. ཙཏུཏྠེ བོཛ྄ཛྷངྒཱཏི བུཛ྄ཛྷནཀསཏྟསྶ ཨངྒབྷཱུཏཱ སཏྟ དྷམྨཱ. ཡཱཡ ཝཱ དྷམྨསཱམགྒིཡཱ སོ བུཛ྄ཛྷཏི, སམྨོཧནིདྡཱཏོ ཝཱ ཝུཊྛཱཏི, ཙཏུསཙྩདྷམྨཾ ¶ ཝཱ སཙྪིཀརོཏི. ཏསྶཱ བོདྷིཡཱ ཨངྒབྷཱུཏཱཏིཔི བོཛ྄ཛྷངྒཱ. ‘‘བོཛ྄ཛྷངྒཱཏི ཀེནཊྛེན བོཛ྄ཛྷངྒཱ? བུཛ྄ཛྷནྟཱིཏི བོཛ྄ཛྷངྒཱ, ཨནུབུཛ྄ཛྷནྟཱིཏི བོཛ྄ཛྷངྒཱ, པཊིབུཛ྄ཛྷནྟཱིཏི བོཛ྄ཛྷངྒཱ, སམྦུཛ྄ཛྷནྟཱིཏི བོཛ྄ཛྷངྒཱ, བོདྷཱཡ སཾཝཏྟནྟཱིཏི བོཛ྄ཛྷངྒཱ’’ཏི (པཊི. མ. ༢.༡༧). ཨེཝཾ པནེཏཾ པདཾ ཝིབྷཏྟམེཝ.
༧༥. པཉྩམེ བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཾ གཙྪནྟཱིཏི ཨིམིནཱ པདེན བོཛ྄ཛྷངྒཱནཾ ཡཱཐཱཝསརསབྷཱུམི ནཱམ ཀཐིཏཱ ¶ . སཱ པནེསཱ ཙཏུབྦིདྷཱ ཧོཏི – ཝིཔསྶནཱ, ཝིཔསྶནཱཔཱདཀཛ྄ཛྷཱནཾ, མགྒོ, ཕལནྟི. ཏཏྠ ཝིཔསྶནཱཡ ཨུཔྤཛྫནཀཱལེ བོཛ྄ཛྷངྒཱ ཀཱམཱཝཙརཱ ཧོནྟི, ཝིཔསྶནཱཔཱདཀཛ྄ཛྷཱནམྷི ཨུཔྤཛྫནཀཱལེ རཱུཔཱཝཙརཨརཱུཔཱཝཙརཱ, མགྒཕལེསུ ཨུཔྤཛྫནཀཱལེ ལོཀུཏྟརཱ. ཨིཏི ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ བོཛ྄ཛྷངྒཱ ཙཏུབྷཱུམཀཱ ཀཐིཏཱ.
༧༦. ཚཊྛསྶ ཨཊྛུཔྤཏྟིཀོ ནིཀྑེཔོ. ཨཊྛུཔྤཏྟིཡཾ ཧེཏཾ ནིཀྑིཏྟཾ, སམྦཧུལཱ ཀིར བྷིཀྑཱུ དྷམྨསབྷཱཡཾ སནྣིསིནྣཱ. ཏེསཾ ཨནྟརེ བནྡྷུལམལླསེནཱཔཏིཾ ཨཱརབྦྷ ཨཡཾ ཀཐཱ ཨུདཔཱདི, ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨསུཀཾ ནཱམ ཀུལཾ པུབྦེ བཧུཉཱཏིཀཾ ཨཧོསི བཧུཔཀྑཾ, ཨིདཱནི ཨཔྤཉཱཏིཀཾ ཨཔྤཔཀྑཾ ཛཱཏ’’ནྟི. ཨཐ བྷགཝཱ ཏེསཾ ཙིཏྟཱཙཱརཾ ཉཏྭཱ ‘‘མཡི གཏེ མཧཏཱི དེསནཱ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ གནྡྷཀུཊིཏོ ནིཀྑམྨ དྷམྨསབྷཱཡཾ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ ¶ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི ཨཱཧ. བྷགཝཱ ཨཉྙཱ གཱམནིགམཱདིཀཐཱ ནཏྠི, ཨསུཀཾ ནཱམ ཀུལཾ པུབྦེ བཧུཉཱཏིཀཾ ཨཧོསི བཧུཔཀྑཾ, ཨིདཱནི ཨཔྤཉཱཏིཀཾ ཨཔྤཔཀྑཾ ཛཱཏནྟི ཝདནྟཱ ནིསིནྣམྷཱཏི. སཏྠཱ ཨིམིསྶཱ ཨཊྛུཔྤཏྟིཡཱ ཨཔྤམཏྟིཀཱ ཨེསཱ, བྷིཀྑཝེ, པརིཧཱནཱིཏི ཨིདཾ སུཏྟཾ ཨཱརབྷི.
ཏཏྠ ཨཔྤམཏྟིཀཱཏི པརིཏྟཱ པརིཏྟཔྤམཱཎཱ. ཨེཏཱཡ ཧི པརིཧཱནིཡཱ སགྒཏོ ཝཱ མགྒཏོ ཝཱ པརིཧཱནི ནཱམ ནཏྠི, དིཊྛདྷམྨིཀཔརིཧཱནིམཏྟམེཝ ཨེཏནྟི ཨཱཧ. ཨེཏཾ པཏིཀིཊྛནྟི ཨེཏཾ པཙྪིམཾ ཨེཏཾ ལཱམཀཾ. ཡདིདཾ པཉྙཱཔརིཧཱནཱིཏི ཡཱ ཨེསཱ མམ སཱསནེ ཀམྨསྶཀཏཔཉྙཱཡ ཛྷཱནཔཉྙཱཡ ཝིཔསྶནཱཔཉྙཱཡ མགྒཔཉྙཱཡ ཕལཔཉྙཱཡ ཙ པརིཧཱནི, ཨེསཱ པཙྪིམཱ, ཨེསཱ ལཱམཀཱ, ཨེསཱ ཚཌྜནཱིཡཱཏི ཨཏྠོ.
༧༧. སཏྟམམྤི ¶ ¶ ཨཊྛུཔྤཏྟིཡམེཝ ཀཐིཏཾ. དྷམྨསབྷཱཡཾ ཀིར ནིསིནྣེསུ བྷིཀྑཱུསུ ཨེཀཙྩེ ཨེཝཾ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨསུཀཾ ནཱམ ཀུལཾ པུབྦེ ཨཔྤཉཱཏིཀཾ ཨཔྤཔཀྑཾ ཨཧོསི, ཨིདཱནི ཏཾ བཧུཉཱཏིཀཾ བཧུཔཀྑཾ ཛཱཏ’’ནྟི. ཀཾ སནྡྷཱཡ ཨེཝམཱཧཾསཱུཏི? ཝིསཱཁཾ ཨུཔཱསིཀཾ ཝེསཱལིཀེ ཙ ལིཙྪཝཱི. སཏྠཱ ཏེསཾ ཙིཏྟཱཙཱརཾ ཉཏྭཱ པུརིམནཡེནེཝ ཨཱགནྟྭཱ དྷམྨཱསནེ ནིསིནྣོ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪི. ཏེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཀཐཡིཾསུ. སཏྠཱ ཨིམིསྶཱ ཨཊྛུཔྤཏྟིཡཱ ཨིམཾ སུཏྟཾ ཨཱརབྷི. ཏཏྠ ཨཔྤམཏྟིཀཱཏི ཏཾ སམྤཏྟིཾ ནིསྶཱཡ སགྒཾ ཝཱ མགྒཾ ཝཱ སམྤཏྟཱནཾ ཨབྷཱཝཏོ པརིཏྟཱ. ཡདིདཾ པཉྙཱཝུདྡྷཱིཏི ཀམྨསྶཀཏཔཉྙཱདཱིནཾ ཝུདྡྷི. ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ ཉཱཏཱིནཾ ཝུདྡྷི ནཱམ དིཊྛདྷམྨིཀམཏྟཱ ཨཔྤཱ པརིཏྟཱ, སཱ སགྒཾ ཝཱ མགྒཾ ཝཱ པཱཔེཏུཾ ཨསམཏྠཱ, ཏསྨཱ. པཉྙཱཝུདྡྷིཡཱཏི ཀམྨསྶཀཏཱདིཔཉྙཱཡ ཝུདྡྷིཡཱ.
༧༨. ཨཊྛམམྤི ཨཊྛུཔྤཏྟིཡམེཝ ཀཐིཏཾ. སམྦཧུལཱ ཀིར བྷིཀྑཱུ དྷམྨསབྷཱཡཾ སནྣིསིནྣཱ མཧཱདྷནསེཊྛིཔུཏྟཾ ཨཱརབྦྷ ‘‘ཨསུཀཾ ནཱམ ཀུལཾ པུབྦེ མཧཱབྷོགཾ མཧཱཧིརཉྙསུཝཎྞཾ ཨཧོསི, ཏཾ ཨིདཱནི ཨཔྤབྷོགཾ ཛཱཏ’’ནྟི ཀཐཡིཾསུ. སཏྠཱ པུརིམནཡེནེཝ ཨཱགནྟྭཱ ཏེསཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཨིམཾ སུཏྟཾ ཨཱརབྷི.
༧༩. ནཝམམྤི ཨཊྛུཔྤཏྟིཡམེཝ ཝུཏྟཾ. དྷམྨསབྷཱཡཾ ཀིར སནྣིསིནྣཱ བྷིཀྑཱུ ཀཱཀཝལིཡསེཊྛིཉྩ ¶ པུཎྞསེཊྛིཉྩ ཨཱརབྦྷ ‘‘ཨསུཀཾ ནཱམ ཀུལཾ པུབྦེ ཨཔྤབྷོགཾ ཨཧོསི, ཏཾ ཨིདཱནི མཧཱབྷོགཾ ཛཱཏ’’ནྟི ཀཐཡིཾསུ. སཏྠཱ པུརིམནཡེནེཝ ཨཱགནྟྭཱ ཏེསཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཨིམཾ སུཏྟཾ ཨཱརབྷི. སེསཾ ཨིམེསུ དྭཱིསུཔི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.
༨༠. དསམམྤི ¶ ཨཊྛུཔྤཏྟིཡཾ ཝུཏྟཾ. དྷམྨསབྷཱཡཾ ཀིར བྷིཀྑཱུ ཀོསལམཧཱརཱཛཱནཾ ཨཱརབྦྷ ‘‘ཨསུཀཾ ནཱམ ཀུལཾ པུབྦེ མཧཱཡསཾ མཧཱཔརིཝཱརཾ ཨཧོསི, ཨིདཱནི ཨཔྤཡསཾ ཨཔྤཔརིཝཱརཾ ཛཱཏ’’ནྟི ཀཐཡིཾསུ. བྷགཝཱ པུརིམནཡེནེཝ ཨཱགནྟྭཱ ཏེསཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱརབྷི. སེསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི.
ཀལྱཱཎམིཏྟཏཱདིཝགྒཝཎྞནཱ.
༩. པམཱདཱདིཝགྒཝཎྞནཱ
༨༡. ནཝམསྶཱཔི ¶ ¶ པཋམཾ ཨཊྛུཔྤཏྟིཡམེཝ ཀཐིཏཾ. སམྦཧུལཱ ཀིར བྷིཀྑཱུ དྷམྨསབྷཱཡཾ ནིསིནྣཱ ཀུམྦྷགྷོསཀཾ ཨཱརབྦྷ ‘‘ཨསུཀཾ ནཱམ ཀུལཾ པུབྦེ ཨཔྤཡསཾ ཨཔྤཔརིཝཱརཾ ཨཧོསི, ཨིདཱནི མཧཱཡསཾ མཧཱཔརིཝཱརཾ ཛཱཏ’’ནྟི ཀཐཡིཾསུ. སཏྠཱ པུརིམནཡེནེཝ ཨཱགནྟྭཱ ཏེསཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཨིམཾ སུཏྟཾ ཨཱརབྷི. ཏསྶཏྠོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ.
༨༢. དུཏིཡཱདཱིསུ མཧཏོ ཨནཏྠཱཡཱཏི མཧནྟསྶ ཨནཏྠསྶ ཨཏྠཱཡ. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.
པམཱདཱདིཝགྒཝཎྞནཱ.
༡༠. དུཏིཡཔམཱདཱདིཝགྒཝཎྞནཱ
༩༨. དསམེ ¶ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀནྟི ནིཡཀཛ྄ཛྷཏྟཝསེན ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཾ. ཨངྒནྟི ཀཱརཎཾ. ཨིཏི ཀརིཏྭཱཏི ཨེཝཾ ཀཏྭཱ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – བྷིཀྑཝེ, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ པཙྩཏྟཾ ཨཏྟནོ སནྟཱནེ སམུཊྛིཏཾ ཀཱརཎནྟི ཀཏྭཱ ན ཨཉྙཾ ཨེཀཾ ཀཱརཎམྤི སམནུཔསྶཱམཱིཏི.
༡༡༠-༡༡༤. བཱཧིརནྟི ¶ ཨཛ྄ཛྷཏྟསནྟཱནཏོ བཧི བྷཝཾ. སདྡྷམྨསྶཱཏི སུདྡྷམྨསྶ, སཱསནསྶཱཏི ཨཏྠོ. སམྨོསཱཡཱཏི ཝིནཱསཱཡ. ཨནྟརདྷཱནཱཡཱཏི ཨཔཉྙཱཎཏྠཱཡ.
༡༡༥. ཋིཏིཡཱཏི ཙིརཊྛིཏཏྠཾ. ཨསམྨོསཱཡ ཨནནྟརདྷཱནཱཡཱཏི ཝུཏྟཔཊིཔཀྑནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. སེསམེཏྠ ཙཏུཀྐོཊིཀེ ཝུཏྟནཡམེཝ.
༡༣༠. ཨིཏོ པརེསུ ཨདྷམྨཾ དྷམྨོཏི དཱིཔེནྟཱིཏིཨཱདཱིསུ སུཏྟནྟཔརིཡཱཡེན ཏཱཝ དས ཀུསལཀམྨཔཐཱ དྷམྨོ, དས ཨཀུསལཀམྨཔཐཱ ཨདྷམྨོ. ཏཐཱ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ ཙཏྟཱརོ སམྨཔྤདྷཱནཱ ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདཱ པཉྩིནྡྲིཡཱནི པཉྩ བལཱནི སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒཱ ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོཏི སཏྟཏིཾས བོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨཱ དྷམྨོ ནཱམ; ཏཡོ སཏིཔཊྛཱནཱ ཏཡོ ¶ སམྨཔྤདྷཱནཱ ཏཡོ ཨིདྡྷིཔཱདཱ ཚ ཨིནྡྲིཡཱནི ཚ བལཱནི ཨཊྛ བོཛ྄ཛྷངྒཱ ནཝངྒིཀོ མགྒོཏི ཙ ཙཏྟཱརོ ཨུཔཱདཱནཱ པཉྩ ནཱིཝརཎཱནི སཏྟ ཨནུསཡཱ ཨཊྛ མིཙྪཏྟཱནི ཙ ཨཡཾ ཨདྷམྨོ.
ཏཏྠ ཡཾཀིཉྩི ཨེཀཾ ཨདྷམྨཀོཊྛཱསཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ ཨདྷམྨཾ དྷམྨོཏི ཀརིསྶཱམ, ཨེཝཾ ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡཀུལཾ ནིཡྻཱནིཀཾ བྷཝིསྶཏི, མཡཾ ཙ ལོཀེ པཱཀཊཱ བྷཝིསྶཱམཱ’’ཏི ཏཾ ཨདྷམྨཾ ‘‘དྷམྨོ ཨཡ’’ནྟི ཀཐཡནྟཱ ཨདྷམྨཾ དྷམྨོཏི དཱིཔེནྟི ནཱམ. ཏཐེཝ དྷམྨཀོཊྛཱསེསུ ཨེཀཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཨདྷམྨོ’’ཏི ཀཐེནྟཱ དྷམྨཾ ཨདྷམྨོཏི དཱིཔེནྟི ནཱམ. ཝིནཡཔརིཡཱཡེན པན བྷཱུཏེན ཝཏྠུནཱ ཙོདེཏྭཱ སཱརེཏྭཱ ཡཐཱཔཊིཉྙཱཡ ཀཏྟབྦཾ ཀམྨཾ དྷམྨོ ནཱམ, ཨབྷཱུཏེན ཝཏྠུནཱ ཨཙོདེཏྭཱ ཨསཱརེཏྭཱ ཨཔཊིཉྙཱཡ ཀཏྟབྦཾ ཀམྨཾ ཨདྷམྨོ ནཱམ.
སུཏྟནྟཔརིཡཱཡེན ¶ རཱགཝིནཡོ དོསཝིནཡོ མོཧཝིནཡོ སཾཝརོ པཧཱནཾ པཊིསངྑཱཏི ཨཡཾ ཝིནཡོ ནཱམ, རཱགཱདཱིནཾ ཨཝིནཡོ ཨསཾཝརོ ཨཔྤཧཱནཾ ཨཔཊིསངྑཱཏི ཨཡཾ ¶ ཨཝིནཡོ ནཱམ. ཝིནཡཔརིཡཱཡེན ཝཏྠུསམྤཏྟི, ཉཏྟིསམྤཏྟི, ཨནུསྶཱཝནསམྤཏྟི, སཱིམཱསམྤཏྟི, པརིསསམྤཏྟཱིཏི ཨཡཾ ཝིནཡོ ནཱམ. ཝཏྠུཝིཔཏྟི, ཉཏྟིཝིཔཏྟི, ཨནུསྶཱཝནཝིཔཏྟི, སཱིམཱཝིཔཏྟི པརིསཝིཔཏྟཱིཏི ཨཡཾ ཨཝིནཡོ ནཱམ.
སུཏྟནྟཔརིཡཱཡེན ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ ཙཏྟཱརོ སམྨཔྤདྷཱནཱ…པེ… ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོཏི ཨིདཾ བྷཱསིཏཾ ལཔིཏཾ ཏཐཱགཏེན; ཏཡོ སཏིཔཊྛཱནཱ ཏཡོ སམྨཔྤདྷཱནཱ ཏཡོ ཨིདྡྷིཔཱདཱ ཚ ཨིནྡྲིཡཱནི ཚ བལཱནི ཨཊྛ བོཛ྄ཛྷངྒཱ ནཝངྒིཀོ མགྒོཏི ཨིདཾ ཨབྷཱསིཏཾ ཨལཔིཏཾ ཏཐཱགཏེན. ཝིནཡཔརིཡཱཡེན ཙཏྟཱརོ པཱརཱཛིཀཱ ཏེརས སངྒྷཱདིསེསཱ དྭེ ཨནིཡཏཱ ཏིཾས ནིསྶགྒིཡཱ པཱཙིཏྟིཡཱཏི ཨིདཾ བྷཱསིཏཾ ལཔིཏཾ ཏཐཱགཏེན; ཏཡོ པཱརཱཛིཀཱ ཙུདྡས སངྒྷཱདིསེསཱ ཏཡོ ཨནིཡཏཱ ཨེཀཏིཾས ནིསྶགྒིཡཱ པཱཙིཏྟིཡཱཏི ཨིདཾ ཨབྷཱསིཏཾ ཨལཔིཏཾ ཏཐཱགཏེན.
སུཏྟནྟཔརིཡཱཡེན དེཝསིཀཾ ཕལསམཱཔཏྟིསམཱཔཛྫནཾ མཧཱཀརུཎཱསམཱཔཏྟིསམཱཔཛྫནཾ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཝོལོཀནཾ ཨཊྛུཔྤཏྟིཝསེན སུཏྟནྟདེསནཱ ཛཱཏཀཀཐཱཏི ཨིདཾ ཨཱཙིཎྞཾ, ན དེཝསིཀཾ ཕལསམཱཔཏྟིསམཱཔཛྫནཾ…པེ… ན ཛཱཏཀཀཐཱཏི ཨིདཾ ཨནཱཙིཎྞཾ. ཝིནཡཔརིཡཱཡེན ¶ ནིམནྟིཏསྶ ཝསྶཱཝཱསཾ ཝསིཏྭཱ ཨཔལོཀེཏྭཱ ཙཱརིཀཱཔཀྐམནཾ པཝཱརེཏྭཱ ཙཱརིཀཱཔཀྐམནཾ, ཨཱགནྟུཀེཧི སདྡྷིཾ པཋམཾ པཊིསནྠཱརཀརཎནྟི ཨིདཾ ཨཱཙིཎྞཾ, ཏསྶེཝ ཨཱཙིཎྞསྶ ཨཀརཎཾ ཨནཱཙིཎྞཾ ནཱམ.
སུཏྟནྟཔརིཡཱཡེན ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ…པེ… ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོཏི ཨིདཾ པཉྙཏྟཾ ནཱམ; ཏཡོ སཏིཔཊྛཱནཱ…པེ… ནཝངྒིཀོ མགྒོཏི ཨིདཾ ཨཔཉྙཏྟཾ ནཱམ. ཝིནཡཔརིཡཱཡེན ཙཏྟཱརོ པཱརཱཛིཀཱ…པེ… ཏིཾསནིསྶགྒིཡཱ པཱཙིཏྟིཡཱཏི ཨིདཾ པཉྙཏྟཾ ནཱམ; ཏཡོ པཱརཱཛིཀཱ…པེ… ཨེཀཏིཾས ནིསྶགྒིཡཱ པཱཙིཏྟིཡཱཏི ཨིདཾ ཨཔཉྙཏྟཾ ནཱམ.
ཡཾ ¶ པནེཏཾ སབྦསུཏྟཱནཾ པརིཡོསཱནེ ཏེཙིམཾ སདྡྷམྨཾ ཨནྟརདྷཱཔེནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ, ཏཏྠ པཉྩ ཨནྟརདྷཱནཱནི ནཱམ ཨདྷིགམཨནྟརདྷཱནཾ, པཊིཔཏྟིཨནྟརདྷཱནཾ, པརིཡཏྟིཨནྟརདྷཱནཾ, ལིངྒཨནྟརདྷཱནཾ, དྷཱཏུཨནྟརདྷཱནནྟི ¶ . ཏཏྠ ཨདྷིགམོཏི ཙཏྟཱརོ མགྒཱ, ཙཏྟཱརི ཕལཱནི, ཙཏསྶོ པཊིསམྦྷིདཱ, ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ, ཚ ཨབྷིཉྙཱཏི. སོ པརིཧཱཡམཱནོ པཊིསམྦྷིདཱཏོ པཊྛཱཡ པརིཧཱཡཏི. བུདྡྷཱནཾ ཧི པརིནིབྦཱནཏོ ཝསྶསཧསྶམེཝ པཊིསམྦྷིདཱ ནིབྦཏྟེཏུཾ སཀྐོནྟི, ཏཏོ པརཾ ཚ ཨབྷིཉྙཱ, ཏཏོ ཏཱཔི ནིབྦཏྟེཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ནིབྦཏྟེནྟི. གཙྪནྟེ གཙྪནྟེ ཀཱལེ ཏཱཔི ནིབྦཏྟེཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ སུཀྑཝིཔསྶཀཱ ཧོནྟི. ཨེཏེནེཝ ཨུཔཱཡེན ཨནཱགཱམིནོ སཀདཱགཱམིནོ སོཏཱཔནྣཱཏི. ཏེསུ དྷརནྟེསུ ཨདྷིགམོ ཨནནྟརཧིཏོ ནཱམ ན ཧོཏི. པཙྪིམཀསྶ པན སོཏཱཔནྣསྶ ཛཱིཝིཏཀྑཡེན ཨདྷིགམོ ཨནྟརཧིཏོ ནཱམ ཧོཏི. ཨིདཾ ཨདྷིགམཨནྟརདྷཱནཾ ནཱམ.
པཊིཔཏྟིཨནྟརདྷཱནཾ ནཱམ ཛྷཱནཝིཔསྶནཱམགྒཕལཱནི ནིབྦཏྟེཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལམཏྟཾ རཀྑནྟི. གཙྪནྟེ གཙྪནྟེ ཀཱལེ ‘‘སཱིལཾ པརིཔུཎྞཾ ཀཏྭཱ རཀྑཱམ, པདྷཱནཉྩ ཨནུཡུཉྫཱམ, ན ཙ མགྒཾ ཝཱ ཕལཾ ཝཱ སཙྪིཀཱཏུཾ སཀྐོམ, ནཏྠི ཨིདཱནི ཨརིཡདྷམྨཔཊིཝེདྷོ’’ཏི ཝོསཱནཾ ཨཱཔཛྫིཏྭཱ ཀོསཛྫབཧུལཱ ཨཉྙམཉྙཾ ན ཙོདེནྟི ན སཱརེནྟི ཨཀུཀྐུཙྩཀཱ ཧོནྟི, ཏཏོ པཊྛཱཡ ཁུདྡཱནུཁུདྡཀཱནི མདྡནྟི. གཙྪནྟེ གཙྪནྟེ ཀཱལེ པཱཙིཏྟིཡཐུལླཙྩཡཱནི ཨཱཔཛྫནྟི, ཏཏོ གརུཀཱཔཏྟིཾ. པཱརཱཛིཀམཏྟམེཝ ཏིཊྛཏི. ཙཏྟཱརི པཱརཱཛིཀཱནི རཀྑནྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ སཏེཔི སཧསྶེཔི དྷརམཱནེ པཊིཔཏྟི ཨནནྟརཧིཏཱ ནཱམ ན ཧོཏི. པཙྪིམཀསྶ པན བྷིཀྑུནོ ¶ སཱིལབྷེདེན ¶ ཝཱ ཛཱིཝིཏཀྑཡེན ཝཱ ཨནྟརཧིཏཱ ཧོཏཱིཏི ཨིདཾ པཊིཔཏྟིཨནྟརདྷཱནཾ ནཱམ.
པརིཡཏྟཱིཏི ཏེཔིཊཀཾ བུདྡྷཝཙནཾ སཱཊྛཀཐཱ པཱལི༹. ཡཱཝ སཱ ཏིཊྛཏི, ཏཱཝ པརིཡཏྟི པརིཔུཎྞཱ ནཱམ ཧོཏི. གཙྪནྟེ གཙྪནྟེ ཀཱལེ རཱཛཡུཝརཱཛཱནོ ཨདྷམྨིཀཱ ཧོནྟི, ཏེསུ ཨདྷམྨིཀེསུ རཱཛཱམཙྩཱདཡོ ཨདྷམྨིཀཱ ཧོནྟི, ཏཏོ རཊྛཛནཔདཝཱསིནོཏི. ཨེཏེསཾ ཨདྷམྨིཀཏཱཡ དེཝོ ན སམྨཱ ཝསྶཏི, ཏཏོ སསྶཱནི ན སམྤཛྫནྟི. ཏེསུ ཨསམྤཛྫནྟེསུ པཙྩཡདཱཡཀཱ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ པཙྩཡེ དཱཏུཾ ན སཀྐོནྟི, བྷིཀྑཱུ པཙྩཡེཧི ཀིལམནྟཱ ཨནྟེཝཱསིཀེ སངྒཧེཏུཾ ན སཀྐོནྟི. གཙྪནྟེ གཙྪནྟེ ཀཱལེ པརིཡཏྟི པརིཧཱཡཏི, ཨཏྠཝསེན དྷཱརེཏུཾ ན སཀྐོནྟི, པཱལི༹ཝསེནེཝ དྷཱརེནྟི. ཏཏོ གཙྪནྟེ གཙྪནྟེ ཀཱལེ པཱལི༹མྤི སཀལཾ དྷཱརེཏུཾ ན སཀྐོནྟི, པཋམཾ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀཾ པརིཧཱཡཏི. པརིཧཱཡམཱནཾ མཏྠཀཏོ པཊྛཱཡ པརིཧཱཡཏི ¶ . པཋམམེཝ ཧི པཊྛཱནམཧཱཔཀརཎཾ པརིཧཱཡཏི, ཏསྨིཾ པརིཧཱིནེ ཡམཀཾ, ཀཐཱཝཏྠུ, པུགྒལཔཉྙཏྟི, དྷཱཏུཀཐཱ, ཝིབྷངྒོ, དྷམྨསངྒཧོཏི.
ཨེཝཾ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀེ པརིཧཱིནེ མཏྠཀཏོ པཊྛཱཡ སུཏྟནྟཔིཊཀཾ པརིཧཱཡཏི. པཋམཉྷི ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡོ པརིཧཱཡཏི, ཏསྨིམྤི པཋམཾ ཨེཀཱདསཀནིཔཱཏོ, ཏཏོ དསཀནིཔཱཏོ…པེ… ཏཏོ ཨེཀཀནིཔཱཏོཏི. ཨེཝཾ ཨངྒུཏྟརེ པརིཧཱིནེ མཏྠཀཏོ པཊྛཱཡ སཾཡུཏྟནིཀཱཡོ པརིཧཱཡཏི. པཋམཾ ཧི མཧཱཝགྒོ པརིཧཱཡཏི, ཏཏོ སལཱ༹ཡཏནཝགྒོ, ཁནྡྷཝགྒོ, ནིདཱནཝགྒོ, སགཱཐཱཝགྒོཏི. ཨེཝཾ སཾཡུཏྟནིཀཱཡེ པརིཧཱིནེ མཏྠཀཏོ པཊྛཱཡ མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡོ པརིཧཱཡཏི. པཋམཾ ཧི ཨུཔརིཔཎྞཱསཀོ པརིཧཱཡཏི, ཏཏོ མཛ྄ཛྷིམཔཎྞཱསཀོ, ཏཏོ མཱུལཔཎྞཱསཀོཏི. ཨེཝཾ མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡེ པརིཧཱིནེ མཏྠཀཏོ པཊྛཱཡ དཱིགྷནིཀཱཡོ པརིཧཱཡཏི. པཋམཉྷི ¶ པཱཐིཀཝགྒོ པརིཧཱཡཏི, ཏཏོ མཧཱཝགྒོ, ཏཏོ སཱིལཀྑནྡྷཝགྒོཏི. ཨེཝཾ དཱིགྷནིཀཱཡེ པརིཧཱིནེ སུཏྟནྟཔིཊཀཾ པརིཧཱིནཾ ནཱམ ཧོཏི. ཝིནཡཔིཊཀེན སདྡྷིཾ ཛཱཏཀམེཝ དྷཱརེནྟི. ཝིནཡཔིཊཀཾ ལཛྫིནོཝ དྷཱརེནྟི, ལཱབྷཀཱམཱ པན ‘‘སུཏྟནྟེ ཀཐིཏེཔི སལླཀྑེནྟཱ ནཏྠཱི’’ཏི ཛཱཏཀམེཝ དྷཱརེནྟི. གཙྪནྟེ གཙྪནྟེ ཀཱལེ ¶ ཛཱཏཀམྤི དྷཱརེཏུཾ ན སཀྐོནྟི. ཨཐ ཏེསཾ པཋམཾ ཝེསྶནྟརཛཱཏཀཾ པརིཧཱཡཏི, ཏཏོ པཊིལོམཀྐམེན པུཎྞཀཛཱཏཀཾ, མཧཱནཱརདཛཱཏཀནྟི པརིཡོསཱནེ ཨཔཎྞཀཛཱཏཀཾ པརིཧཱཡཏི. ཨེཝཾ ཛཱཏཀེ པརིཧཱིནེ ཝིནཡཔིཊཀམེཝ དྷཱརེནྟི.
གཙྪནྟེ གཙྪནྟེ ཀཱལེ ཝིནཡཔིཊཀམྤི མཏྠཀཏོ པཊྛཱཡ པརིཧཱཡཏི. པཋམཉྷི པརིཝཱརོ པརིཧཱཡཏི, ཏཏོ ཁནྡྷཀོ, བྷིཀྑུནཱིཝིབྷངྒོ, མཧཱཝིབྷངྒོཏི ཨནུཀྐམེན ཨུཔོསཐཀྑནྡྷཀམཏྟམེཝ དྷཱརེནྟི. ཏདཱཔི པརིཡཏྟི ཨནྟརཧིཏཱ ན ཧོཏི. ཡཱཝ པན མནུསྶེསུ ཙཱཏུཔྤདིཀགཱཐཱཔི པཝཏྟཏི, ཏཱཝ པརིཡཏྟི ཨནནྟརཧིཏཱཝ ཧོཏི. ཡདཱ སདྡྷོ པསནྣོ རཱཛཱ ཧཏྠིཀྑནྡྷེ སུཝཎྞཙངྐོཊཀམྷི སཧསྶཏྠཝིཀཾ ཋཔཱཔེཏྭཱ ‘‘བུདྡྷེཧི ཀཐིཏཾ ཙཱཏུཔྤདིཀགཱཐཾ ཛཱནནྟོ ཨིམཾ སཧསྶཾ གཎྷཏཱུ’’ཏི ནགརེ བྷེརིཾ ཙརཱཔེཏྭཱ གཎྷནཀཾ ཨལབྷིཏྭཱ ‘‘ཨེཀཝཱརཾ ཙརཱཔིཏེ ནཱམ སུཎནྟཱཔི ཧོནྟི ཨསྶུཎནྟཱཔཱི’’ཏི ཡཱཝཏཏིཡཾ ཙརཱཔེཏྭཱ གཎྷནཀཾ ཨལབྷིཏྭཱ རཱཛཔུརིསཱ ཏཾ སཧསྶཏྠཝིཀཾ པུན རཱཛཀུལཾ པཝེསེནྟི, ཏདཱ པརིཡཏྟི ཨནྟརཧིཏཱ ནཱམ ཧོཏི. ཨིདཾ པརིཡཏྟིཨནྟརདྷཱནཾ ནཱམ.
གཙྪནྟེ ¶ གཙྪནྟེ ཀཱལེ ཙཱིཝརགྒཧཎཾ པཏྟགྒཧཎཾ སམྨིཉྫནཔསཱརཎཾ ཨཱལོཀིཏཝིལོཀིཏཾ ¶ ན པཱསཱདིཀཾ ཧོཏི. ནིགཎྛསམཎཱ ཝིཡ ཨལཱབུཔཏྟཾ བྷིཀྑཱུ པཏྟཾ ཨགྒབཱཧཱཡ པཀྑིཔིཏྭཱ ཨཱདཱཡ ཝིཙརནྟི, ཨེཏྟཱཝཏཱཔི ལིངྒཾ ཨནནྟརཧིཏམེཝ ཧོཏི. གཙྪནྟེ གཙྪནྟེ པན ཀཱལེ ཨགྒབཱཧཏོ ཨོཏཱརེཏྭཱ ཧཏྠེན ཝཱ སིཀྐཱཡ ཝཱ ཨོལམྦིཏྭཱ ཝིཙརནྟི, ཙཱིཝརམྤི རཛནསཱརུཔྤཾ ཨཀཏྭཱ ཨོཊྛཊྛིཝཎྞཾ ཀཏྭཱ ཝིཙརནྟི. གཙྪནྟེ གཙྪནྟེ ཀཱལེ རཛནམྤི ན ཧོཏི དསཙྪིནྡནམྤི ཨོཝཊྚིཀཝིཛ྄ཛྷནམྤི, ཀཔྤམཏྟཾ ཀཏྭཱ ཝལ༹ཉྫེནྟི. པུན ཨོཝཊྚིཀཾ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཀཔྤཾ ན ཀརོནྟི. ཏཏོ ཨུབྷཡམྤི ཨཀཏྭཱ དསཱ ཚེཏྭཱ པརིབྦཱཛཀཱ ཝིཡ ཙརནྟི. གཙྪནྟེ གཙྪནྟེ ཀཱལེ ‘‘ཀོ ཨིམིནཱ ཨམྷཱཀཾ ཨཏྠོ’’ཏི ཁུདྡཀཾ ཀཱསཱཝཁཎྜཾ ཧཏྠེ ཝཱ གཱིཝཱཡ ཝཱ བནྡྷནྟི, ཀེསེསུ ཝཱ ཨལླཱིཡཱཔེནྟི, དཱརབྷརཎཾ ཝཱ ཀརོནྟཱ ཀསིཏྭཱ ཝཔིཏྭཱ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏྭཱ ཝིཙརནྟི. ཏདཱ དཀྑིཎཾ དེནྟཱ སངྒྷཾ ཨུདྡིསྶ ཨེཏེསཾ དེནྟི. ཨིདཾ སནྡྷཱཡ བྷགཝཏཱ ཝུཏྟཾ – ‘‘བྷཝིསྶནྟི ཁོ, པནཱནནྡ, ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ གོཏྲབྷུནོ ཀཱསཱཝཀཎྛཱ དུསྶཱིལཱ པཱཔདྷམྨཱ, ཏེསུ དུསྶཱིལེསུ སངྒྷཾ ཨུདྡིསྶ དཱནཾ དསྶནྟི, ཏདཱཔཱཧཾ, ཨཱནནྡ, སངྒྷགཏཾ དཀྑིཎཾ ཨསངྑེཡྻཾ ¶ ཨཔྤམེཡྻཾ ཝདཱམཱི’’ཏི (མ. ནི. ༣.༣༨༠). ཏཏོ གཙྪནྟེ ཀཱལེ ནཱནཱཝིདྷཱནི ཀམྨཱནི ཀརོནྟཱ ‘‘པཔཉྩོ ཨེས, ཀིཾ ཨིམིནཱ ཨམྷཱཀ’’ནྟི ཀཱསཱཝཁཎྜཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཨརཉྙེ ཁིཔནྟི. ཨེཏསྨིཾ ཀཱལེ ལིངྒཾ ཨནྟརཧིཏཾ ནཱམ ཧོཏི. ཀསྶཔདསབལསྶ ཀིར ཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཡོནཀཱནཾ ¶ སེཏཝཏྠཾ པཱརུཔིཏྭཱ ཙརཎཾ ཙཱརིཏྟཾ ཛཱཏནྟི. ཨིདཾ ལིངྒཨནྟརདྷཱནཾ ནཱམ.
དྷཱཏུཨནྟརདྷཱནཾ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཾ – ཏཱིཎི པརིནིབྦཱནཱནི, ཀིལེསཔརིནིབྦཱནཾ – ཁནྡྷཔརིནིབྦཱནཾ, དྷཱཏུཔརིནིབྦཱནནྟི. ཏཏྠ ཀིལེསཔརིནིབྦཱནཾ བོདྷིཔལླངྐེ ཨཧོསི, ཁནྡྷཔརིནིབྦཱནཾ ཀུསིནཱརཱཡཾ, དྷཱཏུཔརིནིབྦཱནཾ ཨནཱགཏེ བྷཝིསྶཏི. ཀཐཾ? ཏཏོ ཏཏྠ ཏཏྠ སཀྐཱརསམྨཱནཾ ཨལབྷམཱནཱ དྷཱཏུཡོ བུདྡྷཱནཾ ཨདྷིཊྛཱནབལེན སཀྐཱརསམྨཱནལབྷནཀཊྛཱནཾ གཙྪནྟི. གཙྪནྟེ གཙྪནྟེ ཀཱལེ སབྦཊྛཱནེསུ སཀྐཱརསམྨཱནོ ན ཧོཏི. སཱསནསྶ ཧི ཨོསཀྐནཀཱལེ ཨིམསྨིཾ ཏམྦཔཎྞིདཱིཔེ སབྦཱ དྷཱཏུཡོ སནྣིཔཏིཏྭཱ མཧཱཙེཏིཡཾ, ཏཏོ ནཱགདཱིཔེ རཱཛཱཡཏནཙེཏིཡཾ, ཏཏོ བོདྷིཔལླངྐཾ གམིསྶནྟི. ནཱགབྷཝནཏོཔི དེཝལོཀཏོཔི བྲཧྨལོཀཏོཔི དྷཱཏུཡོ མཧཱབོདྷིཔལླངྐམེཝ གམིསྶནྟི. སཱསཔམཏྟཱཔི དྷཱཏུ ཨནྟརཱ ན ནསྶིསྶཏི. སབྦཱ དྷཱཏུཡོ མཧཱབོདྷིམཎྜེ སནྣིཔཏིཏྭཱ བུདྡྷརཱུཔཾ གཧེཏྭཱ བོདྷིམཎྜེ པལླངྐེན ནིསིནྣབུདྡྷསརཱིརསིརིཾ དསྶེནྟི. དྭཏྟིཾས མཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནི ཨསཱིཏི ཨནུབྱཉྫནཱནི བྱཱམཔྤབྷཱཏི སབྦཾ པརིཔུཎྞམེཝ ཧོཏི. ཏཏོ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡདིཝསེ ཝིཡ པཱཊིཧཱརིཡཾ ཀཏྭཱ ¶ དསྶེནྟི. ཏདཱ མནུསྶབྷཱུཏསཏྟོ ནཱམ ཏཏྠ གཏོ ནཏྠི, དསསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹ པན དེཝཏཱ སབྦཱཝ སནྣིཔཏིཏྭཱ ‘‘ཨཛྫ དསབལོ པརིནིབྦཱཡཏི, ཨིཏོདཱནི པཊྛཱཡ ཨནྡྷཀཱརཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི པརིདེཝནྟི. ཨཐ དྷཱཏུསརཱིརཏོ ཏེཛོ སམུཊྛཱཡ ཏཾ སརཱིརཾ ཨཔཎྞཏྟིཀབྷཱཝཾ གམེཏི. དྷཱཏུསརཱིརཏོ སམུཊྛིཏཱ ཛཱལཱ ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཱ ཨུགྒཙྪིསྶཏི, སཱསཔམཏྟཱཡ སེསཱཡཔི དྷཱཏུཡཱ སཏི ཨེཀཛཱལཱཝ བྷཝིསྶཏི. དྷཱཏཱུསུ པརིཡཱདཱནཾ གཏཱསུ པཙྪིཛྫིསྶཏི. ཨེཝཾ མཧནྟཾ ཨཱནུབྷཱཝཾ དསྶེཏྭཱ དྷཱཏུཡོ ¶ ཨནྟརདྷཱཡནྟི. ཏདཱ སནྣིཔཏིཏཱ དེཝསངྒྷཱ བུདྡྷཱནཾ པརིནིབྦུཏདིཝསེ ཝིཡ དིབྦགནྡྷམཱལཱཏཱུརིཡཱདཱིཧི སཀྐཱརཾ ཀཏྭཱ ཏིཀྑཏྟུཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ཨནཱགཏེ ཨུཔྤཛྫནཀཾ བུདྡྷཾ པསྶིཏུཾ ལབྷིསྶཱམ བྷགཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ སཀསཀཊྛཱནམེཝ གཙྪནྟི. ཨིདཾ དྷཱཏུཨནྟརདྷཱནཾ ནཱམ.
ཨིམསྶ པཉྩཝིདྷསྶ ཨནྟརདྷཱནསྶ པརིཡཏྟིཨནྟརདྷཱནམེཝ ¶ མཱུལཾ. པརིཡཏྟིཡཱ ཧི ཨནྟརཧིཏཱཡ པཊིཔཏྟི ཨནྟརདྷཱཡཏི, པརིཡཏྟིཡཱ ཋིཏཱཡ པཊིཔཏྟི པཏིཊྛཱཏི. ཏེནེཝ ཨིམསྨིཾ དཱིཔེ ཙཎྜཱལཏིསྶམཧཱབྷཡེ སཀྐོ དེཝརཱཛཱ མཧཱཨུལུ༹མྤཾ མཱཔེཏྭཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཱརོཙཱཔེསི ‘‘མཧནྟཾ བྷཡཾ བྷཝིསྶཏི, ན སམྨཱ དེཝོ ཝསྶིསྶཏི, བྷིཀྑཱུ པཙྩཡེཧི ཀིལམནྟཱ པརིཡཏྟིཾ སནྡྷཱརེཏུཾ ན སཀྑིསྶནྟི, པརཏཱིརཾ གནྟྭཱ ཨཡྻེཧི ཛཱིཝིཏཾ རཀྑིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨིམཾ མཧཱཨུལུ༹མྤཾ ཨཱརུཡ྄ཧ གཙྪཐ, བྷནྟེ. ཡེསཾ ཨེཏྠ ནིསཛྫཊྛཱནཾ ནཔྤཧོཏི, ཏེ ཀཊྛཁཎྜེཔི ཨུརཾ ཋཔེཏྭཱ གཙྪནྟུ, སབྦེསམྤི བྷཡཾ ན བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ཏདཱ སམུདྡཏཱིརཾ པཏྭཱ སཊྛི བྷིཀྑཱུ ཀཏིཀཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨེཏྠ གམནཀིཙྩཾ ནཏྠི, མཡཾ ཨིདྷེཝ ཧུཏྭཱ ཏེཔིཊཀཾ རཀྑིསྶཱམཱ’’ཏི ཏཏོ ནིཝཏྟིཏྭཱ དཀྑིཎམལཡཛནཔདཾ གནྟྭཱ ཀནྡམཱུལཔཎྞེཧི ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེནྟཱ ཝསིཾསུ. ཀཱཡེ ཝཧནྟེ ནིསཱིདིཏྭཱ སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཀརོནྟི, ཨཝཧནྟེ ཝཱལིཀཾ ཨུསྶཱརེཏྭཱ པརིཝཱརེཏྭཱ སཱིསཱནི ཨེཀཊྛཱནེ ཀཏྭཱ པརིཡཏྟིཾ སམྨསནྟི. ཨིམིནཱ ནིཡཱམེན དྭཱདས སཾཝཙྪརཱནི སཱཊྛཀཐཾ ཏེཔིཊཀཾ པརིཔུཎྞཾ ཀཏྭཱ དྷཱརཡིཾསུ.
བྷཡེ ཝཱུཔསནྟེ སཏྟསཏཱ བྷིཀྑཱུ ཨཏྟནོ གཏཊྛཱནེ སཱཊྛཀཐེ ཏེཔིཊཀེ ཨེཀཀྑརམྤི ཨེཀབྱཉྫནམྤི ཨནཱསེཏྭཱ ཨིམམེཝ དཱིཔམཱགམྨ ཀལླགཱམཛནཔདེ མཎྜལཱརཱམཝིཧཱརཾ པཝིསིཾསུ. ཐེརཱནཾ ཨཱགམནཔྤཝཏྟིཾ སུཏྭཱ ཨིམསྨིཾ དཱིཔེ ཨོཧཱིནཱ སཊྛི བྷིཀྑཱུ ‘‘ཐེརེ པསྶིསྶཱམཱ’’ཏི གནྟྭཱ ཐེརེཧི སདྡྷིཾ ཏེཔིཊཀཾ སོདྷེནྟཱ ཨེཀཀྑརམྤི ཨེཀབྱཉྫནམྤི ཨསམེནྟཾ ནཱམ ན པསྶིཾསུ. ཏསྨིཾ ཋཱནེ ཐེརཱནཾ ཨཡཾ ཀཐཱ ཨུདཔཱདི ‘‘པརིཡཏྟི ནུ ཁོ སཱསནསྶ མཱུལཾ ¶ , ཨུདཱཧུ པཊིཔཏྟཱི’’ཏི. པཾསུཀཱུལིཀཏྠེརཱ ‘‘པཊིཔཏྟིམཱུལ’’ནྟི ཨཱཧཾསུ, དྷམྨཀཐིཀཱ ‘‘པརིཡཏྟཱི’’ཏི ¶ . ཨཐ ནེ ཐེརཱ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ དྭིནྣམྤི ཛནཱནཾ ཝཙནམཏྟེནེཝ ན ཀརོམ, ཛིནབྷཱསིཏཾ སུཏྟཾ ཨཱཧརཐཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. སུཏྟཾ ཨཱཧརིཏུཾ ན བྷཱརོཏི ‘‘ཨིམེ ཙ, སུབྷདྡ ¶ , བྷིཀྑཱུ སམྨཱ ཝིཧརེཡྻུཾ, ཨསུཉྙོ ལོཀོ ཨརཧནྟེཧི ཨསྶཱཏི (དཱི. ནི. ༢.༢༡༤). པཊིཔཏྟིམཱུལཀཾ, མཧཱརཱཛ, སཏྠུསཱསནཾ པཊིཔཏྟིསཱརཀཾ. པཊིཔཏྟིཡཱ དྷརནྟཱཡ ཏིཊྛཏཱི’’ཏི (མི. པ. ༤.༡.༧) སུཏྟཾ ཨཱཧརིཾསུ. ཨིམཾ སུཏྟཾ སུཏྭཱ དྷམྨཀཐིཀཱ ཨཏྟནོ ཝཱདཋཔནཏྠཱཡ ཨིམཾ སུཏྟཾ ཨཱཧརིཾསུ –
‘‘ཡཱཝ ཏིཊྛནྟི སུཏྟནྟཱ, ཝིནཡོ ཡཱཝ དིཔྤཏི;
ཏཱཝ དཀྑནྟི ཨཱལོཀཾ, སཱུརིཡེ ཨབྦྷུཊྛིཏེ ཡཐཱ.
‘‘སུཏྟནྟེསུ ཨསནྟེསུ, པམུཊྛེ ཝིནཡམྷི ཙ;
ཏམོ བྷཝིསྶཏི ལོཀེ, སཱུརིཡེ ཨཏྠངྒཏེ ཡཐཱ.
‘‘སུཏྟནྟེ རཀྑིཏེ སནྟེ, པཊིཔཏྟི ཧོཏི རཀྑིཏཱ;
པཊིཔཏྟིཡཾ ཋིཏོ དྷཱིརོ, ཡོགཀྑེམཱ ན དྷཾསཏཱི’’ཏི.
ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཨཱཧཊེ པཾསུཀཱུལིཀཏྠེརཱ ཏུཎྷཱི ཨཧེསུཾ, དྷམྨཀཐིཀཏྠེརཱནཾཡེཝ ཝཙནཾ པུརཏོ ཨཧོསི. ཡཐཱ ཧི གཝསཏསྶ ཝཱ གཝསཧསྶསྶ ཝཱ ཨནྟརེ པཝེཎིཔཱལིཀཱཡ དྷེནུཡཱ ཨསཏི སོ ཝཾསོ སཱ པཝེཎི ན གྷཊཱིཡཏི, ཨེཝམེཝཾ ཨཱརདྡྷཝིཔསྶཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ སཏེཔི སཧསྶེཔི སཾཝིཛྫམཱནེ པརིཡཏྟིཡཱ ཨསཏི ཨརིཡམགྒཔཊིཝེདྷོ ནཱམ ན ཧོཏི. ཡཐཱ ཙ ནིདྷིཀུམྦྷིཡཱ ཛཱནནཏྠཱཡ པཱསཱཎཔིཊྛེ ཨཀྑརེསུ ཋཔིཏེསུ ཡཱཝ ཨཀྑརཱནི དྷརནྟི, ཏཱཝ ནིདྷིཀུམྦྷི ནཊྛཱ ནཱམ ན ཧོཏི. ཨེཝམེཝཾ པརིཡཏྟིཡཱ དྷརམཱནཱཡ སཱསནཾ ཨནྟརཧིཏཾ ནཱམ ན ཧོཏཱིཏི.
དུཏིཡཔམཱདཱདིཝགྒཝཎྞནཱ.
༡༡. ཨདྷམྨཝགྒཝཎྞནཱ
༡༤༠. ཨེཀཱདསམེ ¶ ¶ ཝགྒེ ཨདྷམྨཾ ཨདྷམྨོཏིཨཱདཱིནི ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱནི. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.
ཨདྷམྨཝགྒཝཎྞནཱ.
༡༢. ཨནཱཔཏྟིཝགྒཝཎྞནཱ
༡༥༠. དྭཱདསམེ ¶ ¶ པན ཨནཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཏྟཱིཏིཨཱདཱིསུ ‘‘ཨནཱཔཏྟི ཨཛཱནནྟསྶ ཨཐེཡྻཙིཏྟསྶ ནམརཎཱདྷིཔྤཱཡསྶ ཨནུལླཔནཱདྷིཔྤཱཡསྶ ནམོཙནཱདྷིཔྤཱཡསྶཱ’’ཏི ཏཏྠ ཏཏྠ ཝུཏྟཱ ཨནཱཔཏྟི ཨནཱཔཏྟི ནཱམ, ‘‘ཛཱནནྟསྶ ཐེཡྻཙིཏྟསྶཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟཱ ཨཱཔཏྟི ཨཱཔཏྟི ནཱམ, པཉྩཱཔཏྟིཀྑནྡྷཱ ལཧུཀཱཔཏྟི ནཱམ, དྭེ ཨཱཔཏྟིཀྑནྡྷཱ གརུཀཱཔཏྟི ནཱམ. དྭེ ཨཱཔཏྟིཀྑནྡྷཱ དུཊྛུལླཱཔཏྟི ནཱམ, པཉྩཱཔཏྟིཀྑནྡྷཱ ཨདུཊྛུལླཱཔཏྟི ནཱམ. ཚ ཨཱཔཏྟིཀྑནྡྷཱ སཱཝསེསཱཔཏྟི ནཱམ, ཨེཀོ པཱརཱཛིཀཱཔཏྟིཀྑནྡྷོ ཨནཝསེསཱཔཏྟི ནཱམ. སཔྤཊིཀམྨཱཔཏྟི ནཱམ སཱཝསེསཱཔཏྟིཡེཝ, ཨཔྤཊིཀམྨཱཔཏྟི ནཱམ ཨནཝསེསཱཔཏྟིཡེཝ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.
ཨནཱཔཏྟིཝགྒཝཎྞནཱ.
༡༣. ཨེཀཔུགྒལཝགྒཝཎྞནཱ
༡༧༠. ཨེཀཔུགྒལཝགྒསྶ ¶ པཋམེ ཨེཀཔུགྒལོཏི ཨེཀོ པུགྒལོ. ཨེཏྠ ཨེཀོཏི དུཏིཡཱདིཔཊིཀྑེཔཏྠོ གཎནཔརིཙྪེདོ. པུགྒལོཏི སམྨུཏིཀཐཱ, ན པརམཏྠཀཐཱ. བུདྡྷསྶ ཧི བྷགཝཏོ དུཝིདྷཱ དེསནཱ – སམྨུཏིདེསནཱ, པརམཏྠདེསནཱ ཙཱཏི. ཏཏྠ ‘‘པུགྒལོ སཏྟོ ཨིཏྠཱི པུརིསོ ཁཏྟིཡོ བྲཱཧྨཎོ དེཝོ མཱརོ’’ཏི ¶ ཨེཝརཱུཔཱ སམྨུཏིདེསནཱ, ‘‘ཨནིཙྩཾ དུཀྑཾ ཨནཏྟཱ ཁནྡྷཱ དྷཱཏཱུ ཨཱཡཏནཱནི སཏིཔཊྛཱནཱ’’ཏི ཨེཝརཱུཔཱ པརམཏྠདེསནཱ. ཏཏྠ བྷགཝཱ ཡེ སམྨུཏིཝསེན དེསནཾ སུཏྭཱ ཨཏྠཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ མོཧཾ པཧཱཡ ཝིསེསཾ ཨདྷིགནྟུཾ སམཏྠཱ, ཏེསཾ སམྨུཏིདེསནཾ དེསེཏི. ཡེ པན པརམཏྠཝསེན དེསནཾ སུཏྭཱ ཨཏྠཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ མོཧཾ པཧཱཡ ཝིསེསམདྷིགནྟུཾ སམཏྠཱ, ཏེསཾ པརམཏྠདེསནཾ དེསེཏི.
ཏཏྲཱཡཾ ཨུཔམཱ – ཡཐཱ ཧི དེསབྷཱསཱཀུསལོ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ ཨཏྠསཾཝཎྞནཀོ ཨཱཙརིཡོ ཡེ དམིལ༹བྷཱསཱཡ ཝུཏྟེ ཨཏྠཾ ཛཱནནྟི, ཏེསཾ དམིལ༹བྷཱསཱཡ ཨཱཙིཀྑཏི. ཡེ ཨནྡྷབྷཱསཱདཱིསུ ཨཉྙཏརཱཡ བྷཱསཱཡ ¶ , ཏེསཾ ཏཱཡ ཏཱཡ བྷཱསཱཡ. ཨེཝཾ ཏེ མཱཎཝཀཱ ཚེཀཾ བྱཏྟཾ ཨཱཙརིཡམཱགམྨ ཁིཔྤམེཝ སིཔྤཾ ཨུགྒཎྷནྟི. ཏཏྠ ཨཱཙརིཡོ ཝིཡ བུདྡྷོ བྷགཝཱ, ཏཡོ ཝེདཱ ཝིཡ ཀཐེཏབྦབྷཱཝེ ཋིཏཱནི ཏཱིཎི པིཊཀཱནི, དེསབྷཱསཱཀོསལླམིཝ སམྨུཏིཔརམཏྠཀོསལླཾ, ནཱནཱདེསབྷཱསཱ མཱཎཝཀཱ ཝིཡ སམྨུཏིཔརམཏྠཝསེན པཊིཝིཛ྄ཛྷནསམཏྠཱ ཝེནེཡྻསཏྟཱ, ཨཱཙརིཡསྶ དམིལ༹བྷཱསཱདིཨཱཙིཀྑནཾ ཝིཡ བྷགཝཏོ སམྨུཏིཔརམཏྠཝསེན དེསནཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨཱཧ ཙེཏྠ –
‘‘དུཝེ སཙྩཱནི ཨཀྑཱསི, སམྦུདྡྷོ ཝདཏཾ ཝརོ;
སམྨུཏིཾ པརམཏྠཉྩ, ཏཏིཡཾ ནུཔལབྦྷཏི.
‘‘སངྐེཏཝཙནཾ སཙྩཾ, ལོཀསམྨུཏིཀཱརཎཱ;
པརམཏྠཝཙནཾ སཙྩཾ, དྷམྨཱནཾ བྷཱུཏཀཱརཎཱ.
‘‘ཏསྨཱ ¶ ཝོཧཱརཀུསལསྶ, ལོཀནཱཐསྶ སཏྠུནོ;
སམྨུཏིཾ ཝོཧརནྟསྶ, མུསཱཝཱདོ ན ཛཱཡཏཱི’’ཏི.
ཨཔིཙ ཨཊྛཧི ཀཱརཎེཧི བྷགཝཱ པུགྒལཀཐཾ ཀཐེཏི – ཧིརོཏྟཔྤདཱིཔནཏྠཾ, ཀམྨསྶཀཏཱདཱིཔནཏྠཾ, པཙྩཏྟཔུརིསཀཱརདཱིཔནཏྠཾ, ཨཱནནྟརིཡདཱིཔནཏྠཾ, བྲཧྨཝིཧཱརདཱིཔནཏྠཾ, པུབྦེནིཝཱསདཱིཔནཏྠཾ, དཀྑིཎཱཝིསུདྡྷིདཱིཔནཏྠཾ, ལོཀསམྨུཏིཡཱ ཨཔྤཧཱནཏྠཉྩཱཏི. ‘‘ཁནྡྷདྷཱཏུཨཱཡཏནཱནི ¶ ཧིརིཡནྟི ཨོཏྟཔྤནྟཱི’’ཏི ཧི ཝུཏྟེ མཧཱཛནོ ན ཛཱནཱཏི, སམྨོཧམཱཔཛྫཏི, པཊིསཏྟུ ཧོཏི ‘‘ཀིམིདཾ ཁནྡྷདྷཱཏུཨཱཡཏནཱནི ཧིརིཡནྟི ཨོཏྟཔྤནྟི ནཱམཱ’’ཏི? ‘‘ཨིཏྠཱི ཧིརིཡཏི ཨོཏྟཔྤཏི, པུརིསོ ཁཏྟིཡོ བྲཱཧྨཎོ དེཝོ མཱརོ’’ཏི ཝུཏྟེ པན ཛཱནཱཏི, ན སམྨོཧམཱཔཛྫཏི, ན པཊིསཏྟུ ཧོཏི. ཏསྨཱ བྷགཝཱ ཧིརོཏྟཔྤདཱིཔནཏྠཾ པུགྒལཀཐཾ ཀཐེཏི.
‘‘ཁནྡྷཱ ཀམྨསྶཀཱ, དྷཱཏུཡོ ཨཱཡཏནཱནཱི’’ཏི ཝུཏྟེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏསྨཱ བྷགཝཱ ཀམྨསྶཀཏཱདཱིཔནཏྠཾ པུགྒལཀཐཾ ཀཐེཏི.
‘‘ཝེལུ༹ཝནཱདཡོ མཧཱཝིཧཱརཱ ཁནྡྷེཧི ཀཱརཱཔིཏཱ, དྷཱཏཱུཧི ཨཱཡཏནེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏསྨཱ བྷགཝཱ པཙྩཏྟཔུརིསཀཱརདཱིཔནཏྠཾ པུགྒལཀཐཾ ཀཐེཏི.
‘‘ཁནྡྷཱ ¶ མཱཏརཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེནྟི, པིཏརཾ, ཨརཧནྟཾ, རུཧིརུཔྤཱདཀམྨཾ, སངྒྷབྷེདཀམྨཾ ཀརོནྟི, དྷཱཏུཡོ ཨཱཡཏནཱནཱི’’ཏི ཝུཏྟེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏསྨཱ བྷགཝཱ ཨཱནནྟརིཡདཱིཔནཏྠཾ པུགྒལཀཐཾ ཀཐེཏི.
‘‘ཁནྡྷཱ མེཏྟཱཡནྟི, དྷཱཏུཡོ ཨཱཡཏནཱནཱི’’ཏི ཝུཏྟེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏསྨཱ བྷགཝཱ བྲཧྨཝིཧཱརདཱིཔནཏྠཾ པུགྒལཀཐཾ ཀཐེཏི.
‘‘ཁནྡྷཱ པུབྦེནིཝཱསམནུསྶརནྟི, དྷཱཏུཡོ ཨཱཡཏནཱནཱི’’ཏི ཝུཏྟེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏསྨཱ བྷགཝཱ པུབྦེནིཝཱསདཱིཔནཏྠཾ པུགྒལཀཐཾ ཀཐེཏི.
‘‘ཁནྡྷཱ ¶ དཱནཾ པཊིགྒཎྷནྟི, དྷཱཏུཡོ ཨཱཡཏནཱནཱི’’ཏི ཝུཏྟེཔི མཧཱཛནོ ན ཛཱནཱཏི, སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫཏི, པཊིསཏྟུ ཧོཏི ‘‘ཀིམིདཾ ཁནྡྷདྷཱཏུཨཱཡཏནཱནི པཊིགྒཎྷནྟི ནཱམཱ’’ཏི? ‘‘པུགྒལཱ པཊིགྒཎྷནྟི སཱིལཝནྟོ ཀལྱཱཎདྷམྨོ’’ཏི ཝུཏྟེ པན ཛཱནཱཏི, ན སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫཏི, ན པཊིསཏྟུ ཧོཏི. ཏསྨཱ བྷགཝཱ དཀྑིཎཱཝིསུདྡྷིདཱིཔནཏྠཾ པུགྒལཀཐཾ ཀཐེཏི.
ལོཀསམྨུཏིཉྩ ¶ བུདྡྷཱ བྷགཝནྟོ ནཔྤཛཧནྟི, ལོཀསམཉྙཱཡ ལོཀནིརུཏྟིཡཱ ལོཀཱབྷིལཱཔེ ཋིཏཱཡེཝ དྷམྨཾ དེསེནྟི. ཏསྨཱ བྷགཝཱ ལོཀསམྨུཏིཡཱ ཨཔྤཧཱནཏྠམྤི པུགྒལཀཐཾ ཀཐེཏི.
ཨིཏི ཨེཀོ ཙ སོ པུགྒལོ ཙཱཏི ཨེཀཔུགྒལོ. ཀེནཊྛེན ཨེཀཔུགྒལོ? ཨསདིསཊྛེན གུཎཝིསིཊྛཊྛེན ཨསམསམཊྛེནཱཏི. སོ ཧི དསནྣཾ པཱརམཱིནཾ པཊིཔཱཊིཡཱ ཨཱཝཛྫནཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ བོདྷིསམྦྷཱརགུཎེཧི ཙེཝ བུདྡྷགུཎེཧི ཙ སེསམཧཱཛནེན ཨསདིསོཏི ཨསདིསཊྛེནཔི ཨེཀཔུགྒལོ. ཡེ ཙསྶ ཏེ གུཎཱ, ཏེ སེསསཏྟཱནཾ གུཎེཧི ཝིསིཊྛཱཏི གུཎཝིསིཊྛཊྛེནཔི ཨེཀཔུགྒལོ. པུརིམཀཱ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ སབྦསཏྟེཧི ཨསམཱ, ཏེཧི སདྡྷིཾ ཨཡམེཝ ཨེཀོ རཱུཔཀཱཡགུཎེཧི ཙེཝ ནཱམཀཱཡགུཎེཧི ཙ སམོཏི ཨསམསམཊྛེནཔི ཨེཀཔུགྒལོ.
ལོཀེཏི ཏཡོ ལོཀཱ – སཏྟལོཀོ, ཨོཀཱསལོཀོ, སངྑཱརལོཀོཏི. ཏེསཾ ཝིཏྠཱརཀཐཱ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༣༥-༡༣༦) ཝུཏྟཱ. ཏེསུ ཨིདྷ སཏྟལོཀོ ཨདྷིཔྤེཏོ. སཏྟལོཀེ ཨུཔྤཛྫམཱནོཔི ཙེས ན དེཝལོཀེ, ན བྲཧྨལོཀེ, མནུསྶལོཀེཡེཝ ཨུཔྤཛྫཏི. མནུསྶལོཀེཔི ¶ ན ཨཉྙསྨིཾ ཙཀྐཝཱལེ༹, ཨིམསྨིཾཡེཝ ཙཀྐཝཱལེ༹ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏཏྲཱཔི ན སབྦཊྛཱནེསུ.
‘‘པུརཏྠིམཱཡ དིསཱཡ གཛངྒལཾ ནཱམ ནིགམོ, ཏསྶ པརེན མཧཱསཱལཱ, ཏཏོ པརཱ པཙྩནྟིམཱ ཛནཔདཱ, ཨོརཏོ མཛ྄ཛྷེ. པུརཏྠིམདཀྑིཎཱཡ དིསཱཡ སལླཝཏཱི ནཱམ ནདཱི, ཏཏོ པརཱ པཙྩནྟིམཱ ཛནཔདཱ, ཨོརཏོ མཛ྄ཛྷེ. དཀྑིཎཱཡ དིསཱཡ སེཏཀཎྞིཀཾ ནཱམ ནིགམོ, ཏཏོ པརཱ པཙྩནྟིམཱ ཛནཔདཱ, ཨོརཏོ མཛ྄ཛྷེ. པཙྪིམཱཡ ¶ དིསཱཡ ཐཱུཎཾ ནཱམ བྲཱཧྨཎགཱམོ, ཏཏོ པརཱ པཙྩནྟིམཱ ཛནཔདཱ, ཨོརཏོ མཛ྄ཛྷེ. ཨུཏྟརཱཡ དིསཱཡ ཨུསཱིརདྡྷཛོ ནཱམ པབྦཏོ, ཏཏོ པརཱ པཙྩནྟིམཱ ཛནཔདཱ, ཨོརཏོ མཛ྄ཛྷེ’’ཏི (མཧཱཝ. ༢༥༩) ཨེཝཾ པརིཙྪིནྣེ ཨཱཡཱམཏོ ཏིཡོཛནསཏེ ཝིཏྠཱརཏོ ཨཌྜྷཏེཡྻཡོཛནསཏེ པརིཀྑེཔཏོ ནཝཡོཛནསཏེ མཛ྄ཛྷིམདེསེ ¶ ཨུཔྤཛྫཏི. ན ཀེཝལཉྩ ཏཐཱགཏོཝ, པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཨགྒསཱཝཀཱ ཨསཱིཏི མཧཱཐེརཱ བུདྡྷམཱཏཱ བུདྡྷཔིཏཱ ཙཀྐཝཏྟཱི རཱཛཱ ཨཉྙེ ཙ སཱརཔྤཏྟཱ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱ ཨེཏྠེཝ ཨུཔྤཛྫནྟི.
ཨུཔྤཛྫམཱནོ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཨིདཾ པན ཨུབྷཡམྤི ཝིཔྤཀཏཝཙནམེཝ. ཨུཔྤཛྫམཱནོ བཧུཛནཧིཏཱཡ ཨུཔྤཛྫཏི, ན ཨཉྙེན ཀཱརཎེནཱཏི ཨེཝཾ པནེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝརཱུཔཉྩེཏྠ ལཀྑཎཾ ན སཀྐཱ ཨེཏཾ ཨཉྙེན སདྡལཀྑཎེན པཊིབཱཧིཏུཾ.
ཨཔིཙ ཨུཔྤཛྫམཱནོ ནཱམ, ཨུཔྤཛྫཏི ནཱམ, ཨུཔྤནྣོ ནཱམཱཏི ཨཡམེཏྠ བྷེདོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེས ཧི དཱིཔངྐརཔཱདམཱུལཏོ པཊྛཱཡ ལདྡྷབྱཱཀརཎོ བུདྡྷཀཱརཀེ དྷམྨེ པརིཡེསནྟོ དས པཱརམིཡོ དིསྭཱ ‘‘ཨིམེ དྷམྨཱ མཡཱ པཱུརེཏབྦཱ’’ཏི ཀཏསནྣིཊྛཱནོ དཱནཔཱརམིཾ པཱུརེནྟོཔི ཨུཔྤཛྫམཱནོ ནཱམ. སཱིལཔཱརམཱི…པེ… ཨུཔེཀྑཱཔཱརམཱིཏི ཨིམཱ དས པཱརམིཡོ པཱུརེནྟོཔི, དས ཨུཔཔཱརམིཡོ པཱུརེནྟོཔི ཨུཔྤཛྫམཱནོ ནཱམ. དས པརམཏྠཔཱརམིཡོ པཱུརེནྟོཔི ཨུཔྤཛྫམཱནོཝ ནཱམ. པཉྩ མཧཱཔརིཙྩཱགེ པརིཙྩཛནྟོཔི ཨུཔྤཛྫམཱནོ ནཱམ. ཨཏྟཏྠཙརིཡཾ ཉཱཏཏྠཙརིཡཾ ལོཀཏྠཙརིཡཾ པཱུརཡམཱནོཔི ཨུཔྤཛྫམཱནོ ནཱམ. ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀཱནི ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི བུདྡྷཀཱརཀེ དྷམྨེ མཏྠཀཾ པཱཔེནྟོཔི ཨུཔྤཛྫམཱནོ ནཱམ. ཝེསྶནྟརཏྟབྷཱཝཾ པཧཱཡ ¶ ཏུསིཏཔུརེ པཊིསནྡྷིཾ ¶ གཧེཏྭཱ སཊྛིཝསྶསཏསཧསྶཱདྷིཀཱ སཏྟཔཎྞཱསཝསྶཀོཊིཡོ ཏིཊྛནྟོཔི ཨུཔྤཛྫམཱནོ ནཱམ. དེཝཏཱཧི ཡཱཙིཏོ པཉྩམཧཱཝིལོཀིཏཾ ཝིལོཀེཏྭཱ མཧཱམཱཡཱདེཝིཡཱ ཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིཾ གཎྷནྟོཔི, ཨནཱུནཱདྷིཀེ དས མཱསེ གབྦྷཝཱསཾ ཝསནྟོཔི ཨུཔྤཛྫམཱནོ ནཱམ. ཨེཀཱུནཏིཾས ཝསྶཱནི ཨགཱརམཛ྄ཛྷེ ཏིཊྛནྟོཔི ཨུཔྤཛྫམཱནོ ནཱམ. ཀཱམེསུ ཨཱདཱིནཝཾ ནེཀྑམྨེ ཙ ཨཱནིསཾསཾ དིསྭཱ རཱཧུལབྷདྡསྶ ཛཱཏདིཝསེ ཚནྣསཧཱཡོ ཀཎྜཀཾ ཝཱཧནཝརཾ ཨཱརུཡ྄ཧ ནིཀྑམནྟོཔི ཨུཔྤཛྫམཱནོཝ ནཱམ. ཏཱིཎི རཛྫཱནི ཨཏིཀྐམནྟོཔི ཨནོམཱནདཱིཏཱིརེ པབྦཛནྟོཔི ཨུཔྤཛྫམཱནོ ནཱམ. ཚབྦསྶཱནི མཧཱཔདྷཱནཾ ཀརོནྟོཔི ཨུཔྤཛྫམཱནོ ནཱམ. པརིཔཀྐགཏེ ཉཱཎེ ཨོལཱ༹རིཀཱཧཱརཾ ཨཱཧརནྟོཔི ཨུཔྤཛྫམཱནོཝ ནཱམ. སཱཡནྷསམཡེ ཝིསཱཁཔུཎྞམཱཡ མཧཱབོདྷིམཎྜཾ ཨཱརུཡ྄ཧ མཱརབལཾ ཝིདྷམེཏྭཱ པཋམཡཱམེ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརིཏྭཱ མཛ྄ཛྷིམཡཱམེ དིབྦཙཀྑུཾ པརིསོདྷེཏྭཱ པཙྪིམཡཱམསམནནྟརེ དྭཱདསངྒཾ པཊིཙྩསམུཔྤཱདཾ ཨནུལོམཔཊིལོམཏོ སམྨསིཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟོཔི ཨུཔྤཛྫམཱནོཝ ནཱམ. སོཏཱཔཏྟིཕལཀྑཎེཔི སཀདཱགཱམིམགྒཀྑཎེཔི སཀདཱགཱམིཕལཀྑཎེཔི ཨནཱགཱམིམགྒཀྑཎེཔི ¶ ཨནཱགཱམིཕལཀྑཎེཔི ཨུཔྤཛྫམཱནོཝ ནཱམ. ཨརཧཏྟམགྒཀྑཎེ པན ཨུཔྤཛྫཏི ནཱམ. ཨརཧཏྟཕལཀྑཎེ ཨུཔྤནྣོ ནཱམ. བུདྡྷཱནཾ ཧི སཱཝཀཱནཾ ཝིཡ ན པཊིཔཱཊིཡཱ ཨིདྡྷིཝིདྷཉཱཎཱདཱིནི ཨུཔྤཛྫནྟི, སཧེཝ པན ཨརཧཏྟམགྒེན སཀལོཔི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཱདི གུཎརཱསི ཨཱགཏོཝ ནཱམ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཏེ ནིཔྥཏྟསབྦཀིཙྩཏྟཱ ཨརཧཏྟཕལཀྑཎེ ཨུཔྤནྣཱ ནཱམ ཧོནྟི. ཨིམསྨིམྤི སུཏྟེ ཨརཧཏྟཕལཀྑཎཾཡེཝ སནྡྷཱཡ ‘‘ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི ཝེདིཏབྦོ, ཨུཔྤནྣོ ཧོཏཱིཏི ཨཡཉྷེཏྠ ཨཏྠོ.
བཧུཛནཧིཏཱཡཱཏི ¶ མཧཱཛནསྶ ཧིཏཏྠཱཡ ཨུཔྤཛྫཏི. བཧུཛནསུཁཱཡཱཏི མཧཱཛནསྶ སུཁཏྠཱཡ ཨུཔྤཛྫཏི. ལོཀཱནུཀམྤཱཡཱཏི སཏྟལོཀསྶ ཨནུཀམྤཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི. ཀཏརསཏྟལོཀསྶཱཏི? ཡོ ཏཐཱགཏསྶ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ ཨམཏཔཱནཾ པིཝིཏྭཱ དྷམྨཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷི, ཏསྶ. བྷགཝཏཱ ཧི མཧཱབོདྷིམཎྜེ སཏྟསཏྟཱཧཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ བོདྷིམཎྜཱ ཨིསིཔཏནཾ ཨཱགམྨ ‘‘དྭེམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨནྟཱ པབྦཛིཏེན ན སེཝིཏབྦཱ’’ཏི ¶ དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནསུཏྟེ (མཧཱཝ. ༡༣; སཾ. ནི. ༥.༡༠༨༡) དེསིཏེ ཨཱཡསྨཏཱ ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙཏྠེརེན སདྡྷིཾ ཨཊྛཱརསཀོཊིསངྑཱ བྲཧྨཱནོ ཨམཏཔཱནཾ པིཝིཾསུ, ཨེཏསྶ སཏྟལོཀསྶ ཨནུཀམྤཱཡ ཨུཔྤནྣོ. པཉྩམདིཝསེ ཨནཏྟལཀྑཎསུཏྟནྟཔརིཡོསཱནེ (མཧཱཝ. ༢༠; སཾ. ནི. ༣.༥༩) པཉྩཝགྒིཡཱ ཐེརཱ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཧིཾསུ, ཨེཏསྶཔི སཏྟལོཀསྶ ཨནུཀམྤཱཡ ཨུཔྤནྣོ. ཏཏོ ཡསདཱརཀཔྤམུཁེ པཉྩཔཎྞཱས པུརིསེ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱཔེསི, ཏཏོ ཀཔྤཱསིཀཝནསཎྜེ ཏིཾས བྷདྡཝགྒིཡེ ཏཡོ མགྒེ ཙ ཏཱིཎི ཕལཱནི ཙ སམྤཱཔེསི, ཨེཏསྶཔི སཏྟལོཀསྶ ཨནུཀམྤཱཡ ཨུཔྤནྣོ. གཡཱསཱིསེ ཨཱདིཏྟཔརིཡཱཡསུཏྟཔརིཡོསཱནེ (མཧཱཝ. ༥༤) ཛཊིལསཧསྶཾ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱཔེསི, ཏཱལཊྛིཝནེ བིམྦིསཱརཔྤམུཁཱ ཨེཀཱདས ནཧུཏཱ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱ སཏྠུ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧིཾསུ, ཨེཀཾ ནཧུཏཾ སརཎེསུ པཏིཊྛིཏཾ. ཏིརོཀུཊྚཨནུམོདནཱཝསཱནེ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ པཱཎསཧསྶེཧི ཨམཏཔཱནཾ པཱིཏཾ. སུམནམཱལཱཀཱརསམཱགམེ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ ཙ. དྷནཔཱལཀསམཱགམེ དསཧི པཱཎསཧསྶེཧི, ཁདིརངྒཱརཛཱཏཀསམཱགམེ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ པཱཎསཧསྶེཧི, ཛམྦུཀཨཱཛཱིཝཀསམཱགམེ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ ཙ. ཨཱནནྡསེཊྛིསམཱགམེ ¶ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ ཙ པཱཎསཧསྶེཧི ཨམཏཔཱནཾ པཱིཏཾ. པཱསཱཎཀཙེཏིཡེ པཱརཱཡནསུཏྟནྟཀཐཱདིཝསེ ཙུདྡས ཀོཊིཡོ ཨམཏཔཱནཾ པིཝིཾསུ. ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡདིཝསེ ཝཱིསཏི པཱཎཀོཊིཡོ, ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ པཎྜུཀམྦལསིལཱཡ ནིསཱིདིཏྭཱ མཱཏརཾ ཀཱཡསཀྑིཾ ཀཏྭཱ སཏྟཔྤཀརཎཾ ཨབྷིདྷམྨཾ དེསེནྟསྶ ཨསཱིཏི པཱཎཀོཊིཡོ, དེཝོརོཧནེ ཏིཾས པཱཎཀོཊིཡོ, སཀྐཔཉྷསུཏྟནྟེ ཨསཱིཏི ¶ དེཝཏཱསཧསྶཱནི ཨམཏཔཱནཾ པིཝིཾསུ. མཧཱསམཡསུཏྟནྟེ མངྒལསུཏྟནྟེ ཙཱུལ༹རཱཧུལོཝཱདེ སམཙིཏྟཔཊིཔདཱཡཱཏི ཨིམེསུ ཙཏཱུསུ ཋཱནེསུ ཨབྷིསམཡཾ པཏྟསཏྟཱནཾ པརིཙྪེདོ ནཏྠི. ཨེཏསྶཔི སཏྟལོཀསྶ ཨནུཀམྤཱཡ ཨུཔྤནྣོཏི. ཡཱཝཛྫདིཝསཱ ཨིཏོ པརཾ ཨནཱགཏེ ཙ སཱསནཾ ནིསྶཱཡ སགྒམོཀྑམགྒེ པཏིཊྛཧནྟཱནཾ ཝསེནཱཔི ཨཡམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.
དེཝམནུསྶཱནནྟི ན ཀེཝལཾ དེཝམནུསྶཱནཾཡེཝ, ཨཝསེསཱནཾ ནཱགསུཔཎྞཱདཱིནམྤི ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡེཝ ཨུཔྤནྣོ. སཧེཏུཀཔཊིསནྡྷིཀེ པན ¶ མགྒཕལསཙྪིཀིརིཡཱཡ བྷབྦེ པུགྒལེ དསྶེཏུཾ ཨེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཏསྨཱ ཨེཏེསམྤི ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡེཝ ཨུཔྤནྣོཏི ཝེདིཏབྦོ.
ཀཏམོ ཨེཀཔུགྒལོཏི ཨཡཾ པུཙྪཱ. པུཙྪཱ ཙ ནཱམེསཱ པཉྩཝིདྷཱ ཧོཏི – ཨདིཊྛཛོཏནཱ པུཙྪཱ, དིཊྛསཾསནྡནཱ པུཙྪཱ, ཝིམཏིཙྪེདནཱ པུཙྪཱ, ཨནུམཏིཔུཙྪཱ, ཀཐེཏུཀམྱཏཱཔུཙྪཱཏི.
ཏཱསཾ ཨིདཾ ནཱནཏྟཾ – ཀཏམཱ ཨདིཊྛཛོཏནཱ པུཙྪཱ? པཀཏིཡཱ ལཀྑཎཾ ཨཉྙཱཏཾ ཧོཏི ཨདིཊྛཾ ཨཏུལིཏཾ ཨཏཱིརིཏཾ ཨཝིབྷཱུཏཾ ཨབྷཱཝིཏཾ. ཏསྶ ཉཱཎཱཡ དསྶནཱཡ ཏུལནཱཡ ¶ ཏཱིརཎཱཡ ཝིབྷཱུཏཏྠཱཡ ཝིབྷཱཝནཏྠཱཡ པཉྷཾ པུཙྪཏི, ཨཡཾ ཨདིཊྛཛོཏནཱ པུཙྪཱ.
ཀཏམཱ དིཊྛསཾསནྡནཱ པུཙྪཱ? པཀཏིཡཱ ལཀྑཎཾ ཉཱཏཾ ཧོཏི དིཊྛཾ ཏུལིཏཾ ཏཱིརིཏཾ ཝིབྷཱུཏཾ ཝིབྷཱཝིཏཾ. སོ ཨཉྙེཧི པཎྜིཏེཧི སདྡྷིཾ སཾསནྡནཏྠཱཡ པཉྷཾ པུཙྪཏི, ཨཡཾ དིཊྛསཾསནྡནཱ པུཙྪཱ.
ཀཏམཱ ཝིམཏིཙྪེདནཱ པུཙྪཱ? པཀཏིཡཱ སཾསཡཔཀྑནྟོ ཧོཏི ཝིམཏིཔཀྑནྟོ དྭེལ༹ྷཀཛཱཏོ ‘‘ཨེཝཾ ནུ ཁོ, ན ནུ ཁོ, ཀིཾ ནུ ཁོ, ཀཐཾ ནུ ཁོ’’ཏི. སོ ཝིམཏིཙྪེདནཏྠཱཡ པཉྷཾ པུཙྪཏི, ཨཡཾ ཝིམཏིཙྪེདནཱ པུཙྪཱ.
ཀཏམཱ ཨནུམཏིཔུཙྪཱ? བྷགཝཱ ཧི བྷིཀྑཱུནཾ ཨནུམཏིཡཱ པཉྷཾ པུཙྪཏི – ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, བྷིཀྑཝེ, རཱུཔཾ ནིཙྩཾ ཝཱ ཨནིཙྩཾ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ཨནིཙྩཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཡཾ པནཱནིཙྩཾ, དུཀྑཾ ཝཱ ཏཾ སུཁཾ ཝཱ’’ཏི? ‘‘དུཀྑཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཡཾ པནཱནིཙྩཾ དུཀྑཾ ཝིཔརིཎཱམདྷམྨཾ, ཀལླཾ ¶ ནུ ཁོ ཏཾ སམནུཔསྶིཏུཾ ཨེཏཾ མམ, ཨེསོཧམསྨི, ཨེསོ མེ ཨཏྟཱ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’ཏི, ཨཡཾ ཨནུམཏིཔུཙྪཱ.
ཀཏམཱ ཀཐེཏུཀམྱཏཱཔུཙྪཱ? བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཀཐེཏུཀམྱཏཱཡ པཉྷཾ པུཙྪཏི – ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, སཏིཔཊྛཱནཱ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ’’ཏི? ཨཡཾ ཀཐེཏུཀམྱཏཱཔུཙྪཱཏི.
ཏཏྠ བུདྡྷཱནཾ པུརིམཱ ཏིསྶོ པུཙྪཱ ནཏྠི. ཀསྨཱ? བུདྡྷཱནཾ ཧི ཏཱིསུ ཨདྡྷཱསུ ཀིཉྩི སངྑཏཾ ཨདྡྷཱཝིམུཏྟཾ ཝཱ ཨསངྑཏཾ ཨདིཊྛཾ ཨཛཱནིཏཾ ཨཏུལིཏཾ ཨཏཱིརིཏཾ ཨཝིབྷཱུཏཾ ཨཝིབྷཱཝིཏཾ ནཱམ ནཏྠི, ཏསྨཱ ཏེསཾ ཨདིཊྛཛོཏནཱཔུཙྪཱ ནཏྠི. ཡཾ པན བྷགཝཏཱ ཨཏྟནོ ཉཱཎེན པཊིཝིདྡྷཾ, ཏསྶ ཨཉྙེན སམཎེན ཝཱ བྲཱཧྨཎེན ¶ ཝཱ དེཝེན ཝཱ མཱརེན ཝཱ བྲཧྨུནཱ ཝཱ སདྡྷིཾ སཾསནྡནཀིཙྩཾ ¶ ནཏྠི. ཏེནསྶ དིཊྛསཾསནྡནཱཔུཙྪཱ ནཏྠི. ཡསྨཱ པནེས ཨཀཐཾཀཐཱི ཏིཎྞཝིཙིཀིཙྪོ སབྦདྷམྨེསུ ཝིཧཏསཾསཡོ, ཏེནསྶ ཝིམཏིཙྪེདནཱཔུཙྪཱ ནཏྠི. ཨིཏརཱ པན དྭེ པུཙྪཱ བྷགཝཏོ ཨཏྠི, ཏཱསུ ཨཡཾ ཀཐེཏུཀམྱཏཱཔུཙྪཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.
ཨིདཱནི ཏཱཡ པུཙྪཱཡ པུཊྛཾ ཨེཀཔུགྒལཾ ཝིབྷཱཝེནྟོ ཏཐཱགཏོ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོཏི ཨཱཧ. ཏཏྠ ཏཐཱགཏོཏི ཨཊྛཧི ཀཱརཎེཧི བྷགཝཱ ཏཐཱགཏོ – ཏཐཱ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐཱ གཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐལཀྑཎཾ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐདྷམྨེ ཡཱཐཱཝཏོ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐདསྶིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ, ཏཐཝཱདིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ, ཏཐཱཀཱརིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ, ཨབྷིབྷཝནཊྛེན ཏཐཱགཏོཏི.
ཀཐཾ བྷགཝཱ ཏཐཱ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ? ཡཐཱ སབྦལོཀཧིཏཱཡ ཨུསྶུཀྐམཱཔནྣཱ པུརིམཀཱ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ ཨཱགཏཱ, ཡཐཱ ཝིཔསྶཱི བྷགཝཱ ཨཱགཏོ, ཡཐཱ སིཁཱི བྷགཝཱ, ཡཐཱ ཝེསྶབྷཱུ བྷགཝཱ, ཡཐཱ ཀཀུསནྡྷོ བྷགཝཱ, ཡཐཱ ཀོཎཱགམནོ བྷགཝཱ, ཡཐཱ ཀསྶཔོ བྷགཝཱ ཨཱགཏོཏི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡེན ཨབྷིནཱིཧཱརེན ཨེཏེ བྷགཝནྟོ ཨཱགཏཱ, ཏེནེཝ ཨམྷཱཀམྤི བྷགཝཱ ཨཱགཏོ. ཨཐ ཝཱ ཡཐཱ ཝིཔསྶཱི བྷགཝཱ…པེ… ཡཐཱ ཀསྶཔོ བྷགཝཱ དཱནཔཱརམིཾ པཱུརེཏྭཱ, སཱིལནེཀྑམྨཔཉྙཱཝཱིརིཡཁནྟིསཙྩཱདྷིཊྛཱནམེཏྟཱཨུཔེཀྑཱཔཱརམིཾ པཱུརེཏྭཱ ཨིམཱ དས པཱརམིཡོ, དས ཨུཔཔཱརམིཡོ, དས པརམཏྠཔཱརམིཡོཏི སམཏིཾས པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ, ཨངྒཔརིཙྩཱགཾ ནཡནདྷནརཛྫཔུཏྟདཱརཔརིཙྩཱགནྟི ཨིམེ པཉྩ མཧཱཔརིཙྩཱགེ པརིཙྩཛིཏྭཱ, པུབྦཡོགཔུབྦཙརིཡདྷམྨཀྑཱནཉཱཏཏྠཙརིཡཱདཡོ ¶ པཱུརེཏྭཱ བུདྡྷིཙརིཡཱཡ ཀོཊིཾ པཏྭཱ ཨཱགཏོ, ཏཐཱ ཨམྷཱཀམྤི བྷགཝཱ ཨཱགཏོ. ཡཐཱ ཙ ཝིཔསྶཱི བྷགཝཱ ¶ …པེ… ཀསྶཔོ བྷགཝཱ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནེ ཙཏྟཱརོ སམྨཔྤདྷཱནེ ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདེ པཉྩིནྡྲིཡཱནི པཉྩ བལཱནི སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒེ ཨརིཡཾ ཨཊྛངྒིཀཾ མགྒཾ བྷཱཝེཏྭཱ བྲཱུཧེཏྭཱ ཨཱགཏོ, ཏཐཱ ཨམྷཱཀམྤི བྷགཝཱ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ.
‘‘ཡཐེཝ ¶ ལོཀམྷི ཝིཔསྶིཨཱདཡོ,
སབྦཉྙུབྷཱཝཾ མུནཡོ ཨིདྷཱགཏཱ;
ཏཐཱ ཨཡཾ སཀྱམུནཱིཔི ཨཱགཏོ,
ཏཐཱགཏོ ཝུཙྩཏི ཏེན ཙཀྑུམཱ’’ཏི.
ཨེཝཾ ཏཐཱ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ.
ཀཐཾ ཏཐཱ གཏོཏི ཏཐཱགཏོ? ཡཐཱ སམྤཏིཛཱཏོ ཝིཔསྶཱི བྷགཝཱ གཏོ…པེ… ཀསྶཔོ བྷགཝཱ གཏོ. ཀཐཉྩ སོ གཏོཏི? སོ ཧི སམྤཏིཛཱཏོཝ སམེཧི པཱདེཧི པཐཝིཡཾ པཏིཊྛཱཡ ཨུཏྟརཱབྷིམུཁོ སཏྟཔདཝཱིཏིཧཱརེན གཏོ. ཡཐཱཧ – ‘‘སམྤཏིཛཱཏོ, ཨཱནནྡ, བོདྷིསཏྟོ སམེཧི པཱདེཧི པཐཝིཡཾ པཏིཊྛཧིཏྭཱ ཨུཏྟརཱབྷིམུཁོ སཏྟཔདཝཱིཏིཧཱརེན གཙྪཏི སེཏམྷི ཚཏྟེ ཨནུདྷཱརིཡམཱནེ, སབྦཱ ཙ དིསཱ ཨནུཝིལོཀེཏི, ཨཱསབྷིཉྩ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི ‘ཨགྒོཧམསྨི ལོཀསྶ, ཛེཊྛོཧམསྨི ལོཀསྶ, སེཊྛོཧམསྨི ལོཀསྶ, ཨཡམནྟིམཱ ཛཱཏི, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ’’’ཏི (མ. ནི. ༣.༢༠༧). ཏཉྩསྶ གམནཾ ཏཐཾ ཨཧོསི ཨཝིཏཐཾ ཨནེཀེསཾ ཝིསེསཱདྷིགམཱནཾ པུབྦནིམིཏྟབྷཱཝེན. ཡཉྷི སོ སམྤཏིཛཱཏོཝ སམེཧི པཱདེཧི པཏིཊྛཧི, ཨིདམསྶ ཙཏུརིདྡྷིཔཱདཔཊིལཱབྷསྶ པུབྦནིམིཏྟཾ, ཨུཏྟརཱབྷིམུཁབྷཱཝོ པན སབྦལོཀུཏྟརབྷཱཝསྶ པུབྦནིམིཏྟཾ, སཏྟཔདཝཱིཏིཧཱརོ སཏྟབོཛ྄ཛྷངྒརཏནཔཊིལཱབྷསྶ, ‘‘སུཝཎྞདཎྜཱ ཝཱིཏིཔཏནྟི ཙཱམརཱ’’ཏི (སུ. ནི. ༦༩༣) ཨེཏྠ ཝུཏྟཙཱམརུཀྑེཔོ པན སབྦཏིཏྠིཡནིམྨཐནསྶ ¶ པུབྦནིམིཏྟཾ, སེཏཙྪཏྟདྷཱརཎཾ ཨརཧཏྟཕལཝིམུཏྟིཝརཝིམལསེཏཙྪཏྟཔཊིལཱབྷསྶ པུབྦནིམིཏྟཾ, སབྦདིསཱནུཝིལོཀནཾ སབྦཉྙུཏཱནཱཝརཎཉཱཎཔཊིལཱབྷསྶ པུབྦནིམིཏྟཾ, ཨཱསབྷིཝཱཙཱབྷཱསནཾ ཨཔྤཊིཝཏྟིཡཝརདྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནསྶ པུབྦནིམིཏྟཾ. ཏཐཱ ཨཡཾ ¶ བྷགཝཱཔི གཏོ. ཏཉྩསྶ གམནཾ ཀཐཾ ཨཧོསི ཨཝིཏཐཾ ཏེསཾཡེཝ ཝིསེསཱདྷིགམཱནཾ པུབྦནིམིཏྟབྷཱཝེན. ཏེནཱཧུ པོརཱཎཱ –
‘‘མུཧུཏྟཛཱཏོཝ གཝམྤཏཱི ཡཐཱ,
སམེཧི པཱདེཧི ཕུསཱི ཝསུནྡྷརཾ;
སོ ཝིཀྐམཱི སཏྟ པདཱནི གོཏམོ,
སེཏཉྩ ཚཏྟཾ ཨནུདྷཱརཡུཾ མརཱུ.
‘‘གནྟྭཱན ¶ སོ སཏྟ པདཱནི གོཏམོ,
དིསཱ ཝིལོཀེསི སམཱ སམནྟཏོ;
ཨཊྛངྒུཔེཏཾ གིརམབྦྷུདཱིརཡི,
སཱིཧོ ཡཐཱ པབྦཏམུདྡྷནིཊྛིཏོ’’ཏི.
ཨེཝཾ ཏཐཱ གཏོཏི ཏཐཱགཏོ.
ཨཐ ཝཱ ཡཐཱ ཝིཔསྶཱི བྷགཝཱ…པེ… ཡཐཱ ཀསྶཔོ བྷགཝཱ, ཨཡམྤི བྷགཝཱ ཏཐེཝ ནེཀྑམྨེན ཀཱམཙྪནྡཾ པཧཱཡ གཏོ, ཨབྱཱཔཱདེན བྱཱཔཱདཾ, ཨཱལོཀསཉྙཱཡ ཐིནམིདྡྷཾ, ཨཝིཀྑེཔེན ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ, དྷམྨཝཝཏྠཱནེན ཝིཙིཀིཙྪཾ པཧཱཡ གཏོ, ཉཱཎེན ཨཝིཛྫཾ པདཱལེཏྭཱ གཏོ, པཱམོཛྫེན ཨརཏིཾ ཝིནོདེཏྭཱ, པཋམཛ྄ཛྷཱནེན ནཱིཝརཎཀཝཱཊཾ ཨུགྒྷཱཊེཏྭཱ, དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེན ཝིཏཀྐཝིཙཱརཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ, ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནེན པཱིཏིཾ ཝིརཱཛེཏྭཱ, ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནེན སུཁདུཀྑཾ པཧཱཡ, ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནསམཱཔཏྟིཡཱ རཱུཔསཉྙཱཔཊིགྷསཉྙཱནཱནཏྟསཉྙཱཡོ སམཏིཀྐམིཏྭཱ, ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནསམཱཔཏྟིཡཱ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནསཉྙཾ, ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནསམཱཔཏྟིཡཱ ¶ ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནསཉྙཾ, ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནསམཱཔཏྟིཡཱ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནསཉྙཾ སམཏིཀྐམིཏྭཱ གཏོ.
ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱཡ ནིཙྩསཉྙཾ པཧཱཡ, དུཀྑཱནུཔསྶནཱཡ སུཁསཉྙཾ, ཨནཏྟཱནུཔསྶནཱཡ ཨཏྟསཉྙཾ, ནིབྦིདཱནུཔསྶནཱཡ ནནྡིཾ, ཝིརཱགཱནུཔསྶནཱཡ རཱགཾ, ནིརོདྷཱནུཔསྶནཱཡ སམུདཡཾ, པཊིནིསྶགྒཱནུཔསྶནཱཡ ཨཱདཱནཾ, ཁཡཱནུཔསྶནཱཡ གྷནསཉྙཾ, ཝཡཱནུཔསྶནཱཡ ¶ ཨཱཡཱུཧནཾ, ཝིཔརིཎཱམཱནུཔསྶནཱཡ དྷུཝསཉྙཾ, ཨནིམིཏྟཱནུཔསྶནཱཡ ནིམིཏྟསཉྙཾ, ཨཔྤཎིཧིཏཱནུཔསྶནཱཡ པཎིདྷིཾ, སུཉྙཏཱནུཔསྶནཱཡ ཨབྷིནིཝེསཾ, ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཡ སཱརཱདཱནཱབྷིནིཝེསཾ, ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནེན སམྨོཧཱབྷིནིཝེསཾ, ཨཱདཱིནཝཱནུཔསྶནཱཡ ཨཱལཡཱབྷིནིཝེསཾ, པཊིསངྑཱནུཔསྶནཱཡ ཨཔྤཊིསངྑཾ, ཝིཝཊྚཱནུཔསྶནཱཡ སཾཡོགཱབྷིནིཝེསཾ, སོཏཱཔཏྟིམགྒེན དིཊྛེཀཊྛེ ཀིལེསེ བྷཉྫིཏྭཱ, སཀདཱགཱམིམགྒེན ཨོལཱ༹རིཀེ ཀིལེསེ པཧཱཡ, ཨནཱགཱམིམགྒེན ཨཎུསཧགཏེ ཀིལེསེ སམུགྒྷཱཏེཏྭཱ, ཨརཧཏྟམགྒེན སབྦཀིལེསེ སམུཙྪིནྡིཏྭཱ གཏོ. ཨེཝམྤི ཏཐཱ གཏོཏི ཏཐཱགཏོ.
ཀཐཾ ¶ ཏཐལཀྑཎཾ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ? པཐཝཱིདྷཱཏུཡཱ ཀཀྑལ༹ཏྟལཀྑཎཾ ཏཐཾ ཨཝིཏཐཾ, ཨཱཔོདྷཱཏུཡཱ པགྒྷརཎལཀྑཎཾ, ཏེཛོདྷཱཏུཡཱ ཨུཎྷཏྟལཀྑཎཾ, ཝཱཡོདྷཱཏུཡཱ ཝིཏྠམྦྷནལཀྑཎཾ, ཨཱཀཱསདྷཱཏུཡཱ ཨསམྥུཊྛལཀྑཎཾ, ཝིཉྙཱཎདྷཱཏུཡཱ ཝིཛཱནནལཀྑཎཾ.
རཱུཔསྶ རུཔྤནལཀྑཎཾ, ཝེདནཱཡ ཝེདཡིཏལཀྑཎཾ, སཉྙཱཡ སཉྫཱནནལཀྑཎཾ, སངྑཱརཱནཾ ཨབྷིསངྑརཎལཀྑཎཾ, ཝིཉྙཱཎསྶ ཝིཛཱནནལཀྑཎཾ.
ཝིཏཀྐསྶ ཨབྷིནིརོཔནལཀྑཎཾ, ཝིཙཱརསྶ ཨནུམཛྫནལཀྑཎཾ, པཱིཏིཡཱ ཕརཎལཀྑཎཾ, སུཁསྶ སཱཏལཀྑཎཾ, ཙིཏྟེཀགྒཏཱཡ ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎཾ, ཕསྶསྶ ཕུསནལཀྑཎཾ.
སདྡྷིནྡྲིཡསྶ ཨདྷིམོཀྑལཀྑཎཾ, ཝཱིརིཡིནྡྲིཡསྶ པགྒཧལཀྑཎཾ, སཏིནྡྲིཡསྶ ¶ ཨུཔཊྛཱནལཀྑཎཾ, སམཱདྷིནྡྲིཡསྶ ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎཾ, པཉྙིནྡྲིཡསྶ པཛཱནནལཀྑཎཾ.
སདྡྷཱབལསྶ ཨསྶདྡྷིཡེ ཨཀམྤིཡལཀྑཎཾ, ཝཱིརིཡབལསྶ ཀོསཛྫེ, སཏིབལསྶ མུཊྛསྶཙྩེ, སམཱདྷིབལསྶ ཨུདྡྷཙྩེ, པཉྙཱབལསྶ ཨཝིཛྫཱཡ ཨཀམྤིཡལཀྑཎཾ.
སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ ཨུཔཊྛཱནལཀྑཎཾ, དྷམྨཝིཙཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ པཝིཙཡལཀྑཎཾ, ཝཱིརིཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ པགྒཧལཀྑཎཾ, པཱིཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ ཕརཎལཀྑཎཾ, པསྶདྡྷིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ ཝཱུཔསམལཀྑཎཾ ¶ , སམཱདྷིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎཾ, ཨུཔེཀྑཱསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ པཊིསངྑཱནལཀྑཎཾ.
སམྨཱདིཊྛིཡཱ དསྶནལཀྑཎཾ, སམྨཱསངྐཔྤསྶ ཨབྷིནིརོཔནལཀྑཎཾ, སམྨཱཝཱཙཱཡ པརིགྒཧལཀྑཎཾ, སམྨཱཀམྨནྟསྶ སམུཊྛཱནལཀྑཎཾ, སམྨཱཨཱཛཱིཝསྶ ཝོདཱནལཀྑཎཾ, སམྨཱཝཱཡཱམསྶ པགྒཧལཀྑཎཾ, སམྨཱསཏིཡཱ ཨུཔཊྛཱནལཀྑཎཾ, སམྨཱསམཱདྷིསྶ ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎཾ.
ཨཝིཛྫཱཡ ཨཉྙཱཎལཀྑཎཾ, སངྑཱརཱནཾ ཙེཏནཱལཀྑཎཾ, ཝིཉྙཱཎསྶ ཝིཛཱནནལཀྑཎཾ, ནཱམསྶ ནམནལཀྑཎཾ, རཱུཔསྶ རུཔྤནལཀྑཎཾ, སལཱ༹ཡཏནསྶ ཨཱཡཏནལཀྑཎཾ, ཕསྶསྶ ཕུསནལཀྑཎཾ, ཝེདནཱཡ ཝེདཡིཏལཀྑཎཾ, ཏཎྷཱཡ ཧེཏུལཀྑཎཾ, ཨུཔཱདཱནསྶ གཧཎལཀྑཎཾ, བྷཝསྶ ཨཱཡཱུཧནལཀྑཎཾ, ཛཱཏིཡཱ ནིབྦཏྟིལཀྑཎཾ, ཛརཱཡ ཛཱིརཎལཀྑཎཾ, མརཎསྶ ཙུཏིལཀྑཎཾ.
དྷཱཏཱུནཾ ¶ སུཉྙཏཱལཀྑཎཾ, ཨཱཡཏནཱནཾ ཨཱཡཏནལཀྑཎཾ, སཏིཔཊྛཱནཱནཾ ཨུཔཊྛཱནལཀྑཎཾ, སམྨཔྤདྷཱནཱནཾ པདཧནལཀྑཎཾ, ཨིདྡྷིཔཱདཱནཾ ཨིཛ྄ཛྷནལཀྑཎཾ, ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨདྷིཔཏིལཀྑཎཾ, བལཱནཾ ཨཀམྤིཡལཀྑཎཾ, བོཛ྄ཛྷངྒཱནཾ ནིཡྻཱནལཀྑཎཾ, མགྒསྶ ཧེཏུལཀྑཎཾ.
སཙྩཱནཾ ཏཐལཀྑཎཾ, སམཐསྶ ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎཾ, ཝིཔསྶནཱཡ ཨནུཔསྶནཱལཀྑཎཾ, སམཐཝིཔསྶནཱནཾ ཨེཀརསལཀྑཎཾ, ཡུགནདྡྷཱནཾ ཨནཏིཝཏྟནལཀྑཎཾ.
སཱིལཝིསུདྡྷིཡཱ ¶ སཾཝརཎལཀྑཎཾ, ཙིཏྟཝིསུདྡྷིཡཱ ཨཝིཀྑེཔལཀྑཎཾ, དིཊྛིཝིསུདྡྷིཡཱ དསྶནལཀྑཎཾ.
ཁཡེ ཉཱཎསྶ སམུཙྪེདལཀྑཎཾ, ཨནུཔྤཱདེ ཉཱཎསྶ པསྶདྡྷིལཀྑཎཾ.
ཚནྡསྶ མཱུལལཀྑཎཾ, མནསིཀཱརསྶ སམུཊྛཱནལཀྑཎཾ, ཕསྶསྶ སམོདྷཱནལཀྑཎཾ, ཝེདནཱཡ སམོསརཎལཀྑཎཾ, སམཱདྷིསྶ པམུཁལཀྑཎཾ, སཏིཡཱ ཨཱདྷིཔཏེཡྻལཀྑཎཾ, པཉྙཱཡ ཏཏུཏྟརིཡལཀྑཎཾ ¶ , ཝིམུཏྟིཡཱ སཱརལཀྑཎཾ, ཨམཏོགདྷསྶ ནིབྦཱནསྶ པརིཡོསཱནལཀྑཎཾ ཏཐཾ ཨཝིཏཐཾ. ཨེཝཾ ཏཐལཀྑཎཾ ཉཱཎགཏིཡཱ ཨཱགཏོ ཨཝིརཛ྄ཛྷིཏྭཱ པཏྟོ ཨནུཔྤཏྟོཏི ཏཐཱགཏོ. ཨེཝཾ ཏཐལཀྑཎཾ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ.
ཀཐཾ ཏཐདྷམྨེ ཡཱཐཱཝཏོ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཏཐཱགཏོ? ཏཐདྷམྨཱ ནཱམ ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱནི ཨཝིཏཐཱནི ཨནཉྙཐཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐམེཏཾ ཨཝིཏཐམེཏཾ ཨནཉྙཐམེཏ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༥.༡༠༩༠) ཝིཏྠཱརོ. ཏཱནི ཙ བྷགཝཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ, ཏསྨཱ ཏཐཱནཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷཏྟཱ ཏཐཱགཏོཏི ཝུཙྩཏི. ཨབྷིསམྦོདྷཏྠོ ཧི ཨེཏྠ གཏསདྡོ.
ཨཔིཙ ཛརཱམརཎསྶ ཛཱཏིཔཙྩཡསམྦྷཱུཏསམུདཱགཏཊྛོ ཏཐོ ཨཝིཏཐོ ཨནཉྙཐོ…པེ… སངྑཱརཱནཾ ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡསམྦྷཱུཏསམུདཱགཏཊྛོ ཏཐོ ཨཝིཏཐོ ཨནཉྙཐོ. ཏཐཱ ཨཝིཛྫཱཡ སངྑཱརཱནཾ པཙྩཡཊྛོ, སངྑཱརཱནཾ ཝིཉྙཱཎསྶ པཙྩཡཊྛོ…པེ… ཛཱཏིཡཱ ཛརཱམརཎསྶ པཙྩཡཊྛོ ཏཐོ ཨཝིཏཐོ ཨནཉྙཐོ. ཏཾ སབྦཾ བྷགཝཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ. ཏསྨཱཔི ¶ ཏཐཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷཏྟཱ ཏཐཱགཏོཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ ཏཐདྷམྨེ ཡཱཐཱཝཏོ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཏཐཱགཏོ.
ཀཐཾ ཏཐདསྶིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ? བྷགཝཱ ¶ ཡཾ སདེཝཀེ ལོཀེ…པེ… སདེཝམནུསྶཱཡ ཨཔརིམཱཎཱསུ ལོཀདྷཱཏཱུསུ ཨཔརིམཱཎཱནཾ སཏྟཱནཾ ཙཀྑུདྭཱརེ ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪནྟཾ རཱུཔཱརམྨཎཾ ནཱམ ཨཏྠི, ཏཾ སབྦཱཀཱརཏོ ཛཱནཱཏི པསྶཏི. ཨེཝཾ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཙ ཏེན ཏཾ ཨིཊྛཱནིཊྛཱདིཝསེན ཝཱ དིཊྛསུཏམུཏཝིཉྙཱཏེསུ ལབྦྷམཱནཀཔདཝསེན ཝཱ ‘‘ཀཏམཾ ཏཾ རཱུཔཾ རཱུཔཱཡཏནཾ? ཡཾ རཱུཔཾ ཙཏུནྣཾ མཧཱབྷཱུཏཱནཾ ཨུཔཱདཱཡ ཝཎྞནིབྷཱ སནིདསྶནཾ སཔྤཊིགྷཾ ནཱིལཾ པཱིཏཀ’’ནྟིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༦༡༦) ནཡེན ཨནེཀེཧི ནཱམེཧི ཏེརསཧི ཝཱརེཧི དྭེཔཉྙཱསཱཡ ནཡེཧི ཝིབྷཛྫམཱནཾ ཏཐམེཝ ཧོཏི, ཝིཏཐཾ ནཏྠི. ཨེས ནཡོ སོཏདྭཱརཱདཱིསུཔི ཨཱཔཱཐམཱགཙྪནྟེསུ སདྡཱདཱིསུ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ – ‘‘ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ…པེ… སདེཝམནུསྶཱཡ དིཊྛཾ སུཏཾ མུཏཾ ཝིཉྙཱཏཾ པཏྟཾ པརིཡེསིཏཾ ཨནུཝིཙརིཏཾ མནསཱ, ཏམཧཾ ཛཱནཱམི, ཏམཧཾ ཨབྦྷཉྙཱསིཾ, ཏཾ ཏཐཱགཏསྶ ཝིདིཏཾ, ཏཾ ཏཐཱགཏོ ན ཨུཔཊྛཱསཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༢༤). ཨེཝཾ ཏཐདསྶིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ. ཏཏྠ ཏཐདསྶཱིཨཏྠེ ཏཐཱགཏོཏི པདསམྦྷཝོ ཝེདིཏབྦོ.
ཀཐཾ ¶ ཏཐཝཱདིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ? ཡཾ རཏྟིཾ བྷགཝཱ བོདྷིམཎྜེ ཨཔརཱཛིཏཔལླངྐེ ནིསིནྣོ ཏིཎྞཾ མཱརཱནཾ མཏྠཀཾ མདྡིཏྭཱ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ, ཡཉྩ རཏྟིཾ ཡམཀསཱལཱནཾ ཨནྟརེ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡི, ཨེཏྠནྟརེ པཉྩཙཏྟཱལཱིསཝསྶཔརིམཱཎེ ཀཱལེ པཋམབོདྷིཡཱཔི མཛ྄ཛྷིམབོདྷིཡཱཔི པཙྪིམབོདྷིཡཱཔི ཡཾ བྷགཝཏཱ བྷཱསིཏཾ སུཏྟཾ གེཡྻཾ…པེ… ཝེདལླཾ, སབྦཾ ¶ ཏཾ ཨཏྠཏོ ཙ བྱཉྫནཏོ ཙ ཨནུཔཝཛྫཾ ཨནཱུནཾ ཨནདྷིཀཾ སབྦཱཀཱརཔརིཔུཎྞཾ རཱགམདནིམྨདནཾ དོསམོཧམདནིམྨདནཾ, ནཏྠི ཏཏྠ ཝཱལགྒམཏྟམྤི ཨཝཀྑལིཏཾ, སབྦཾ ཏཾ ཨེཀམུདྡིཀཱཡ ལཉྪིཏཾ ཝིཡ ཨེཀནཱལི༹ཀཱཡ མིཏཾ ཝིཡ ཨེཀཏུལཱཡ ཏུལིཏཾ ཝིཡ ཙ ཏཐམེཝ ཧོཏི ཨཝིཏཐཾ. ཏེནཱཧ – ‘‘ཡཉྩ, ཙུནྡ, རཏྟིཾ ཏཐཱགཏོ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷཏི, ཡཉྩ རཏྟིཾ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡཏི, ཡཾ ཨེཏསྨིཾ ཨནྟརེ བྷཱསཏི ¶ ལཔཏི ནིདྡིསཏི, སབྦཾ ཏཾ ཏཐེཝ ཧོཏི ནོ ཨཉྙཐཱ. ཏསྨཱ ཏཐཱགཏོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༡༨༨). གདཏྠོ ཧི ཨེཏྠ གཏསདྡོ. ཨེཝཾ ཏཐཝཱདིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ.
ཨཔིཙ ཨཱགདནཾ ཨཱགདོ, ཝཙནནྟི ཨཏྠོ. ཏཐོ ཨཝིཔརཱིཏོ ཨཱགདོ ཨསྶཱཏི དཀཱརསྶ ཏཀཱརཾ ཀཏྭཱ ཏཐཱགཏོཏི ཨེཝམྤེཏསྨིཾ ཨཏྠེ པདསིདྡྷི ཝེདིཏབྦཱ.
ཀཐཾ ཏཐཱཀཱརིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ? བྷགཝཏོ ཧི ཝཱཙཱཡ ཀཱཡོ ཨནུལོམེཏི ཀཱཡསྶཔི ཝཱཙཱ, ཏསྨཱ ཡཐཱཝཱདཱི ཏཐཱཀཱརཱི ཡཐཱཀཱརཱི ཏཐཱཝཱདཱི ཙ ཧོཏི. ཨེཝཾ བྷཱུཏསྶ ཙསྶ ཡཐཱ ཝཱཙཱ, ཀཱཡོཔི ཏཐཱ གཏོ, པཝཏྟོཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱ ཙ ཀཱཡོ, ཝཱཙཱཔི ཏཐཱ གཏཱཏི ཏཐཱགཏོ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཡཐཱཝཱདཱི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ ཏཐཱཀཱརཱི, ཡཐཱཀཱརཱི ཏཐཱཝཱདཱི. ཨིཏི ཡཐཱཝཱདཱི ཏཐཱཀཱརཱི, ཡཐཱཀཱརཱི ཏཐཱཝཱདཱི. ཏསྨཱ ‘ཏཐཱགཏོ’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༢༣). ཨེཝཾ ཏཐཱཀཱརིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ.
ཀཐཾ ཨབྷིབྷཝནཊྛེན ཏཐཱགཏོ? ཨུཔརི བྷཝགྒཾ ཧེཊྛཱ ཨཝཱིཙིཾ པརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ ཏིརིཡཾ ¶ ཨཔརིམཱཎཱསུ ལོཀདྷཱཏཱུསུ སབྦསཏྟེ ཨབྷིབྷཝཏི སཱིལེནཔི སམཱདྷིནཱཔི པཉྙཱཡཔི ཝིམུཏྟིཡཱཔི, ན ཏསྶ ཏུལཱ ཝཱ པམཱཎཾ ཝཱ ཨཏྠི, ཨཏུལོ ཨཔྤམེཡྻོ ཨནུཏྟརོ རཱཛརཱཛོ དེཝདེཝོ སཀྐཱནམཏིསཀྐོ བྲཧྨཱནམཏིབྲཧྨཱ. ཏེནཱཧ – ‘‘སདེཝཀེ ལོཀེ, བྷིཀྑཝེ…པེ… སདེཝམནུསྶཱཡ ¶ ཏཐཱགཏོ ཨབྷིབྷཱུ ཨནབྷིབྷཱུཏོ ཨཉྙདཏྠུ དསོ ཝསཝཏྟཱི. ཏསྨཱ ‘ཏཐཱགཏོ’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༢༣).
ཏཏྲེཝཾ པདསིདྡྷི ཝེདིཏབྦཱ – ཨགདོ ཝིཡ ཨགདོ. ཀོ པནེས? དེསནཱཝིལཱསོ ཙེཝ པུཉྙུསྶཡོ ཙ. ཏེན ཧེས མཧཱནུབྷཱཝོ བྷིསཀྐོ དིབྦཱགདེན སཔྤེ ཝིཡ སབྦཔརཔྤཝཱདིནོ སདེཝཀཉྩ ལོཀཾ ཨབྷིབྷཝཏི. ཨིཏི སབྦལོཀཱབྷིབྷཝནེ ཏཐོ ཨཝིཔརཱིཏོ དེསནཱཝིལཱསོ ཙེཝ པུཉྙུསྶཡོ ཙ ཨགདོ ཨསྶཱཏི དཀཱརསྶ ཏཀཱརཾ ཀཏྭཱ ཏཐཱགཏོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཾ ཨབྷིབྷཝནཊྛེན ཏཐཱགཏོ.
ཨཔིཙ ¶ ཏཐཱཡ གཏོཏིཔི ཏཐཱགཏོ, ཏཐཾ གཏོཏིཔི ཏཐཱགཏོ, གཏོཏི ཨཝགཏོ ཨཏཱིཏོ པཏྟོ པཊིཔནྣོཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠ སཀལལོཀཾ ཏཱིརཎཔརིཉྙཱཡ ཏཐཱཡ གཏོ ཨཝགཏོཏི ཏཐཱགཏོ. ལོཀསམུདཡཾ པཧཱནཔརིཉྙཱཡ ཏཐཱཡ གཏོ ཨཏཱིཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ལོཀནིརོདྷཾ སཙྪིཀིརིཡཱཡ ཏཐཱཡ གཏོ པཏྟོཏི ཏཐཱགཏོ, ལོཀནིརོདྷགཱམིནིཾ པཊིཔདཾ ཏཐཱཡ གཏོ པཊིཔནྣོཏི ཏཐཱགཏོ. ཏེན ཡཾ ཝུཏྟཾ བྷགཝཏཱ –
‘‘ལོཀོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏེན ཨབྷིསམྦུདྡྷོ, ལོཀསྨཱ ཏཐཱགཏོ ¶ ཝིསཾཡུཏྟོ. ལོཀསམུདཡོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏེན ཨབྷིསམྦུདྡྷོ, ལོཀསམུདཡོ ཏཐཱགཏསྶ པཧཱིནོ. ལོཀནིརོདྷོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏེན ཨབྷིསམྦུདྡྷོ, ལོཀནིརོདྷོ ཏཐཱགཏསྶ སཙྪིཀཏོ. ལོཀནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏེན ཨབྷིསམྦུདྡྷཱ, ལོཀནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ ཏཐཱགཏསྶ བྷཱཝིཏཱ. ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ…པེ… སབྦཾ ཏཾ ཏཐཱགཏེན ཨབྷིསམྦུདྡྷཾ. ཏསྨཱ ‘ཏཐཱགཏོ’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༢༣).
ཏསྶཔི ཨེཝཾ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨིདམྤི ཙ ཏཐཱགཏསྶ ཏཐཱགཏབྷཱཝདཱིཔནེ མུཁམཏྟམེཝ. སབྦཱཀཱརེན པན ཏཐཱགཏོཝ ཏཐཱགཏསྶ ཏཐཱགཏབྷཱཝཾ ཝཎྞེཡྻ.
ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོཏི པདདྭཡེ པན ཨཱརཀཏྟཱ, ཨརཱིནཾ ཨརཱནཉྩ ཧཏཏྟཱ, པཙྩཡཱདཱིནཾ ཨརཧཏྟཱ, པཱཔཀརཎེ རཧཱབྷཱཝཱཏི ཨིམེཧི ཏཱཝ ཀཱརཎེཧི ཨརཧནྟི ཝེདིཏབྦོ. སམྨཱ སཱམཉྩ སབྦདྷམྨཱནཾ ¶ བུདྡྷཏྟཱ པན སམྨཱསམྦུདྡྷོཏི ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརཏོ པནེཏཾ པདདྭཡཾ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༢༣ ཨཱདཡོ) བུདྡྷཱནུསྶཏིཝཎྞནཱཡཾ པཀཱསིཏནྟི.
༡༧༡. དུཏིཡེ པཱཏུབྷཱཝོཏི ཨུཔྤཏྟི ནིཔྥཏྟི. དུལླབྷོ ལོཀསྨིནྟི ཨིམསྨིཾ སཏྟལོཀེ དུལླབྷོ སུདུལླབྷོ པརམདུལླབྷོ. ཀསྨཱ དུལླབྷོཏི? ཨེཀཝཱརཾ དཱནཔཱརམིཾ པཱུརེཏྭཱ བུདྡྷེན བྷཝིཏུཾ ན སཀྐཱ, དྭེ ཝཱརེ དས ཝཱརེ ཝཱིསཏི ཝཱརེ པཉྙཱས ཝཱརེ ཝཱརསཏཾ ཝཱརསཧསྶཾ ཝཱརསཏསཧསྶཾ ཝཱརཀོཊིསཏསཧསྶམྤི དཱནཔཱརམིཾ པཱུརེཏྭཱ བུདྡྷེན བྷཝིཏུཾ ¶ ན སཀྐཱ, ཏཐཱ ཨེཀདིཝསཾ དྭེ དིཝསེ དས དིཝསེ ཝཱིསཏི དིཝསེ པཉྙཱས དིཝསེ དིཝསསཏཾ དིཝསསཧསྶཾ དིཝསསཏསཧསྶཾ དིཝསཀོཊིསཏསཧསྶཾ ¶ . ཨེཀམཱསཾ དྭེ མཱསེ…པེ… མཱསཀོཊིསཏསཧསྶཾ. ཨེཀསཾཝཙྪརཾ དྭེ སཾཝཙྪརེ…པེ… སཾཝཙྪརཀོཊིསཏསཧསྶཾ. ཨེཀཀཔྤཾ དྭེ ཀཔྤེ…པེ… ཀཔྤཀོཊིསཏསཧསྶཾ. ཀཔྤཱནཾ ཨེཀཾ ཨསངྑྱེཡྻཾ དྭེ ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཏཱིཎི ཨསངྑྱེཡྻཱནི དཱནཔཱརམིཾ པཱུརེཏྭཱ བུདྡྷེན བྷཝིཏུཾ ན སཀྐཱ. སཱིལཔཱརམཱིནེཀྑམྨཔཱརམཱི…པེ… ཨུཔེཀྑཱཔཱརམཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. པཙྪིམཀོཊིཡཱ པན ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀཱནི ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི དས པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ བུདྡྷེན བྷཝིཏུཾ སཀྐཱཏི ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན དུལླབྷོ.
༡༧༢. ཏཏིཡེ ཨཙྪརིཡམནུསྶོཏི ཨཙྪརིཡོ མནུསྶོ. ཨཙྪརིཡོཏི ཨནྡྷསྶ པབྦཏཱརོཧཎཾ ཝིཡ ནིཙྩཾ ན ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཡཾ ཏཱཝ སདྡནཡོ. ཨཡཾ པན ཨཊྛཀཐཱནཡོ – ཨཙྪརཱཡོགྒོཏི ཨཙྪརིཡོ, ཨཙྪརཾ པཧརིཏྭཱ པསྶིཏབྦོཏི ཨཏྠོ. ཨཔིཙ ‘‘ཏཐཱགཏསྶ, བྷིཀྑཝེ, ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པཱཏུབྷཱཝཱ ཙཏྟཱརོ ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ པཱཏུབྷཝནྟཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༡༢༧) ཨེཝམཱདཱིཧི ཨནེཀེཧི ཨཙྪརིཡབྦྷུཏདྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཏྟཱཔི ཨཙྪརིཡམནུསྶོ. ཨཱཙིཎྞམནུསྶོཏིཔི ཨཙྪརིཡམནུསྶོ.
ཨབྷིནཱིཧཱརསྶ ཧི སམྤཱདཀེ ཨཊྛ དྷམྨེ སམོདྷཱནེཏྭཱ ཨེཀབུདྡྷསྶ སམྨུཁེ མཧཱབོདྷིམཎྜེ མཱནསཾ བནྡྷིཏྭཱ ནིསཛྫནཾ ནཱམ ན ཨཉྙསྶ ཀསྶཙི ཨཱཙིཎྞཾ, སབྦཉྙུབོདྷིསཏྟསྶེཝ ཨཱཙིཎྞཾ. ཏཐཱ བུདྡྷཱནཾ སནྟིཀེ བྱཱཀརཎཾ ལབྷིཏྭཱ ཨནིཝཏྟཀེན ཧུཏྭཱ ཝཱིརིཡཱདྷིཊྛཱནཾ ཨདྷིཊྛཱཡ བུདྡྷཀཱརཀདྷམྨཱནཾ པཱུརཎམྤི ན ཨཉྙསྶ ཀསྶཙི ཨཱཙིཎྞཾ, སབྦཉྙུབོདྷིསཏྟསྶེཝ ཨཱཙིཎྞཾ. ཏཐཱ པཱརམིཡོ གབྦྷཾ གཎྷཱཔེཏྭཱ ¶ ཝེསྶནྟརཏྟབྷཱཝསདིསེ ཨཏྟབྷཱཝེ ཋཏྭཱ སབྦཱལངྐཱརཔཊིམཎྜིཏཱནཾ ཧཏྠཱིནཾ སཏྟསཏཱནི ཨསྶཱནཾ སཏྟསཏཱནཱིཏི ཨེཝཾ སཏྟསཏཀམཧཱདཱནཾ དཏྭཱ ¶ ཛཱལིཀུམཱརསདིསཾ པུཏྟཾ, ཀཎྷཱཛིནཱསདིསཾ དྷཱིཏརཾ, མདྡཱིདེཝིསདིསཾ བྷརིཡཉྩ དཱནམུཁེ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ དུཏིཡེ ཨཏྟབྷཱཝེ ཏུསིཏབྷཝནེ པཊིསནྡྷིགྒཧཎམྤི ན ཨཉྙསྶ ཀསྶཙི ཨཱཙིཎྞཾ, སབྦཉྙུབོདྷིསཏྟསྶེཝ ཨཱཙིཎྞཾ. ཏུསིཏཔུརེ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ དེཝཏཱནཾ ཨཱཡཱཙནཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ པཉྩམཧཱཝིལོཀནཾ ཝིལོཀེཏྭཱ སཏསྶ ¶ སམྤཛཱནསྶ ཏུསིཏཔུརཱ ཙཝིཏྭཱ མཧཱབྷོགཀུལེ པཊིསནྡྷིགྒཧཎམྤི ན ཨཉྙསྶ ཀསྶཙི ཨཱཙིཎྞཾ, སབྦཉྙུབོདྷིསཏྟསྶེཝ ཨཱཙིཎྞཾ. ཏཐཱ པཊིསནྡྷིགྒཧཎདིཝསེ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཀམྤནམྤི, སཏསྶ སམྤཛཱནསྶ མཱཏུཀུཙྪིཡཾ ནིཝཱསོཔི, སཏསྶ སམྤཛཱནསྶ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམནདིཝསེ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཀམྤནམྤི, སམྤཏིཛཱཏསྶ སཏྟཔདཝཱིཏིཧཱརགམནམྤི, དིབྦསེཏཙྪཏྟ. དྷཱརཎམྤི, དིབྦཝཱལ༹བཱིཛནུཀྑེཔོཔི, སབྦདིསཱསུ སཱིཧཝིལོཀནཾ ཝིལོཀེཏྭཱ ཨཏྟནཱ པཊིསམཾ ཀཉྩི སཏྟཾ ཨདིསྭཱ ‘‘ཨགྒོཧམསྨི ལོཀསྶཱ’’ཏི ཨེཝཾ སཱིཧནཱདནདནམྤི, པརིཔཱཀགཏེ ཉཱཎེ མཧཱསམྤཏྟིཾ པཧཱཡ མཧཱབྷིནིཀྑམནམྤི, མཧཱབོདྷིམཎྜེ པལླངྐེན ནིསིནྣསྶ མཱརཝིཛཡཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིདིབྦཙཀྑུཝིསོདྷནཱནི ཀཏྭཱ པཙྩཱུསསམཡེ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎགུཎརཱསིཔཊིཝིདྡྷཀྑཎེ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཀམྤནམྤི, པཋམདྷམྨདེསནཱཡ ཨནུཏྟརཾ ཏིཔརིཝཊྚཾ དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནམྤཱིཏི ཨེཝམཱདི སབྦཾ ན ཨཉྙསྶ ཀསྶཙི ཨཱཙིཎྞཾ, སབྦཉྙུབུདྡྷསྶེཝ ཨཱཙིཎྞཾ. ཨེཝཾ ཨཱཙིཎྞམནུསྶོཏིཔི ཨཙྪརིཡམནུསྶོ.
༡༧༣. ཙཏུཏྠེ ¶ ཀཱལཀིརིཡཱཏི ཨེཀསྨིཾ ཀཱལེ པཱཀཊཱ ཀིརིཡཱཏི ཀཱལཀིརིཡཱ. ཏཐཱགཏོ ཧི པཉྩཙཏྟཱལཱིས ཝསྶཱནི ཋཏྭཱ ཏཱིཎི པིཊཀཱནི པཉྩ ནིཀཱཡེ ནཝངྒཾ སཏྠུསཱསནཾ ཙཏུརཱསཱིཏི དྷམྨཀྑནྡྷསཧསྶཱནི པཀཱསེཏྭཱ མཧཱཛནཾ ནིབྦཱནནིནྣཾ ནིབྦཱནཔོཎཾ ཀཏྭཱ ཡམཀསཱལཱནམནྟརེ ནིཔནྣོ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ཨཔྤམཱདེན ཨོཝདིཏྭཱ སཏོ སམྤཛཱནོ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡི. ཨཡམསྶ ཀིརིཡཱ ཡཱཝཛྫཏནཱ པཱཀཊཱཏི ཨེཀསྨིཾ ཀཱལེ པཱཀཊཱ ཀིརིཡཱཏི ཀཱལཀིརིཡཱ. ཨནུཏཔྤཱ ཧོཏཱིཏི ཨནུཏཱཔཀརཱ ཧོཏི. ཏཏྠ ཙཀྐཝཏྟིརཉྙོ ཀཱལཀིརིཡཱ ཨེཀཙཀྐཝཱལེ༹ དེཝམནུསྶཱནཾ ཨནུཏཱཔཀརཱ ཧོཏི. བུདྡྷཱནཾ ཀཱལཀིརིཡཱ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ དེཝམནུསྶཱནཾ ཨནུཏཱཔཀརཱ ཧོཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘བཧུནོ ཛནསྶ ཨནུཏཔྤཱ ཧོཏཱི’’ཏི.
༡༧༤. པཉྩམེ ཨདུཏིཡོཏི དུཏིཡསྶ བུདྡྷསྶ ཨབྷཱཝཱ ཨདུཏིཡོ. ཙཏྟཱརོ ཧི བུདྡྷཱ སུཏབུདྡྷོ, ཙཏུསཙྩབུདྡྷོ, པཙྩེཀབུདྡྷོ, སབྦཉྙུབུདྡྷོཏི. ཏཏྠ བཧུསྶུཏོ བྷིཀྑུ སུཏབུདྡྷོ ནཱམ ¶ . ཁཱིཎཱསཝོ ཙཏུསཙྩབུདྡྷོ ནཱམ ¶ . ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀཱནི དྭེ ཨསངྑྱེཡྻཱནི པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ སཱམཾ པཊིཝིདྡྷཔཙྩེཀབོདྷིཉཱཎོ པཙྩེཀབུདྡྷོ ནཱམ. ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀཱནི ཙཏྟཱརི ཝཱ ཨཊྛ ཝཱ སོལ༹ས ཝཱ ཨསངྑྱེཡྻཱནི པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཏིཎྞཾ མཱརཱནཾ མཏྠཀཾ མདྡིཏྭཱ པཊིཝིདྡྷསབྦཉྙུཏཉྙཱཎོ སབྦཉྙུབུདྡྷོ ནཱམ. ཨིམེསུ ཙཏཱུསུ བུདྡྷེསུ སབྦཉྙུབུདྡྷོཝ ཨདུཏིཡོ ནཱམ. ན ཧི ཏེན སདྡྷིཾ ཨཉྙོ སབྦཉྙུབུདྡྷོ ནཱམ ཨུཔྤཛྫཏི.
ཨསཧཱཡོཏི ཨཏྟབྷཱཝེན ཝཱ པཊིཝིདྡྷདྷམྨེཧི ཝཱ སདིསོ སཧཱཡོ ནཱམ ཨསྶ ནཏྠཱིཏི ཨསཧཱཡོ. ‘‘ལདྡྷསཧཱཡོ ཁོ པན སོ བྷགཝཱ སེཁཱནཉྩེཝ པཊིཔདཱན’’ནྟི ཨིམིནཱ པན པརིཡཱཡེན སེཁཱསེཁཱ བུདྡྷཱནཾ སཧཱཡཱ ནཱམ ཧོནྟི. ཨཔྤཊིམོཏི པཊིམཱ ¶ ཝུཙྩཏི ཨཏྟབྷཱཝོ, ཏསྶ ཨཏྟབྷཱཝསདིསཱ ཨཉྙཱ པཊིམཱ ནཏྠཱིཏི ཨཔྤཊིམོ. ཡཱཔི ཙ མནུསྶཱ སུཝཎྞརཛཏཱདིམཡཱ པཊིམཱ ཀརོནྟི, ཏཱསུ ཝཱལགྒམཏྟམྤི ཨོཀཱསཾ ཏཐཱགཏསྶ ཨཏྟབྷཱཝསདིསཾ ཀཱཏུཾ སམཏྠོ ནཱམ ནཏྠཱིཏི སབྦཐཱཔི ཨཔྤཊིམོ.
ཨཔྤཊིསམོཏི ཨཏྟབྷཱཝེནེཝསྶ པཊིསམོ ནཱམ ཀོཙི ནཏྠཱིཏི ཨཔྤཊིསམོ. ཨཔྤཊིབྷཱགོཏི ཡེ ཏཐཱགཏེན ‘‘ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན དྷམྨཱ དེསིཏཱ, ཏེསུ ‘‘ན ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ, ཏཡོ ཝཱ པཉྩ ཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པཊིབྷཱགཾ ཀཱཏུཾ སམཏྠོ ནཱམ ནཏྠཱིཏི ཨཔྤཊིབྷཱགོ. ཨཔྤཊིཔུགྒལོཏི ཨཉྙོ ཀོཙི ‘‘ཨཧཾ བུདྡྷོ’’ཏི ཨེཝཾ པཊིཉྙཾ ཀཱཏུཾ སམཏྠོ པུགྒལོ ནཏྠཱིཏི ཨཔྤཊིཔུགྒལོ. ཨསམོཏི ཨཔྤཊིཔུགྒལཏྟཱཝ སབྦསཏྟེཧི ཨསམོ. ཨསམསམོཏི ཨསམཱ ཝུཙྩནྟི ཨཏཱིཏཱནཱགཏཱ སབྦཉྙུབུདྡྷཱ, ཏེཧི ཨསམེཧི སམོཏི ཨསམསམོ.
དྭིཔདཱནཾ ཨགྒོཏི སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨཔདཱནཾ དྭིཔདཱནཾ ཙཏུཔྤདཱནཾ བཧུཔྤདཱནཾ རཱུཔཱིནཾ ཨརཱུཔཱིནཾ སཉྙཱིནཾ ཨསཉྙཱིནཾ ནེཝསཉྙཱིནཱསཉྙཱིནཾ སཏྟཱནཾ ཨགྒོཝ. ཀསྨཱ ཨིདྷ དྭིཔདཱནཾ ཨགྒོཏི ཝུཏྟོ? སེཊྛཏརཝསེན. ཨིམསྨིཉྷི ལོཀེ སེཊྛོ ནཱམ ཨུཔྤཛྫམཱནོ ཨཔདཙཏུཔྤདབཧུཔྤདེསུ ན ཨུཔྤཛྫཏི, དྭིཔདེསུཡེཝ ཨུཔྤཛྫཏི. ཀཏརདྭིཔདྭེསཱུཏི? མནུསྶེསུ ཙེཝ དེཝེསུ ཙ. མནུསྶེསུ ཨུཔྤཛྫམཱནོ ཏིསཧསྶིམཧཱསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ཝསེ ཝཏྟེཏུཾ སམཏྠོ ¶ བུདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཨུཔྤཛྫཏི. དེཝེསུ ཨུཔྤཛྫམཱནོ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ཝསཝཏྟཱི མཧཱབྲཧྨཱ ཧུཏྭཱ ཨུཔྤཛྫཏི. སོ ¶ ཏསྶ ཀཔྤིཡཀཱརཀོ ཝཱ ཨཱརཱམིཀོ ¶ ཝཱ སམྤཛྫཏི. ཨིཏི ཏཏོཔི སེཊྛཏརཝསེནེས དྭིཔདཱནཾ ཨགྒོཏི ཝུཏྟོ.
༡༧༥-༡༨༦. ཚཊྛཱདཱིསུ ཨེཀཔུགྒལསྶ, བྷིཀྑཝེ, པཱཏུབྷཱཝཱ མཧཏོ ཙཀྑུསྶ པཱཏུབྷཱཝོ ཧོཏཱིཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཔུགྒལསྶ ཏཐཱགཏསྶ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པཱཏུབྷཱཝེན མཧནྟསྶ ཙཀྑུསྶ པཱཏུབྷཱཝོ ཧོཏི. ཏསྨིཾ པུགྒལེ པཱཏུབྷཱུཏེ ཏཾ པཱཏུབྷཱུཏམེཝ ཧོཏི, ན ཝིནཱ ཏསྶ པཱཏུབྷཱཝེན པཱཏུབྷཝཏི. པཱཏུབྷཱཝོཏི ཨུཔྤཏྟི ནིཔྥཏྟི. ཀཏམསྶ ཙཀྑུསྶཱཏི? པཉྙཱཙཀྑུསྶ. ཀཱིཝརཱུཔསྶཱཏི? སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ ཝིཔསྶནཱཔཉྙཱསདིསསྶ མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརསྶ སམཱདྷིཔཉྙཱསདིསསྶཱཏི. ཨཱལོཀཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨུབྷིནྣཾ ཨགྒསཱཝཀཱནཾ པཉྙཱཨཱལོཀསདིསོཡེཝ ཧི ཨེཏྠ ཨཱལོཀོ, པཉྙཱཨོབྷཱསསདིསོཡེཝ ཨོབྷཱསོ ཨདྷིཔྤེཏོ. ‘‘མཧཏོ ཙཀྑུསྶ, མཧཏོ ཨཱལོཀསྶ, མཧཏོ ཨོབྷཱསསྶཱ’’ཏི ཨིམཱནི ཙ པན ཏཱིཎིཔི ལོཀིཡལོཀུཏྟརམིསྶཀཱནི ཀཐིཏཱནཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི.
ཚནྣཾ ཨནུཏྟརིཡཱནནྟི ཨུཏྟརིཏརཝིརཧིཏཱནཾ ཚནྣཾ ཨུཏྟམདྷམྨཱནཾ. ཏཏྠ དསྶནཱནུཏྟརིཡཾ, སཝནཱནུཏྟརིཡཾ, ལཱབྷཱནུཏྟརིཡཾ, སིཀྑཱནུཏྟརིཡཾ, པཱརིཙརིཡཱནུཏྟརིཡཾ, ཨནུསྶཏཱནུཏྟརིཡནྟི ཨིམཱནི ཚ ཨནུཏྟརིཡཱནི. ཨིམེསཾ པཱཏུབྷཱཝོ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཱཡསྨཱ ཧི ཨཱནནྡཏྠེརོ སཱཡཾཔཱཏཾ ཏཐཱགཏཾ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎེན དཊྛུཾ ལབྷཏི, ཨིདཾ དསྶནཱནུཏྟརིཡཾ. ཨཉྙོཔི སོཏཱཔནྣོ ཝཱ སཀདཱགཱམཱི ཝཱ ཨནཱགཱམཱི ཝཱ ཨཱནནྡཏྠེརོ ཝིཡ ཏཐཱགཏཾ དསྶནཱཡ ལབྷཏི, ཨིདམྤི དསྶནཱནུཏྟརིཡཾ ¶ . ཨཔརོ པན པུཐུཛྫནཀལྱཱཎཀོ ཨཱནནྡཏྠེརོ ཝིཡ དསབལཾ དསྶནཱཡ ལབྷིཏྭཱ ཏཾ དསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒཾ པཱཔེཏི. ཨིདཾ དསྶནམེཝ ནཱམ, མཱུལདསྶནཾ པན དསྶནཱནུཏྟརིཡཾ ནཱམ.
ཨཱནནྡཏྠེརོཡེཝ ཙ ཨབྷིཀྑཎཾ དསབལསྶ ཝཙནཾ སོཏཝིཉྙཱཎེན སོཏུཾ ལབྷཏི, ཨིདཾ སཝནཱནུཏྟརིཡཾ. ཨཉྙེཔི སོཏཱཔནྣཱདཡོ ཨཱནནྡཏྠེརོ ཝིཡ ཏཐཱགཏསྶ ཝཙནཾ སཝནཱཡ ལབྷནྟི, ཨིདམྤི སཝནཱནུཏྟརིཡཾ. ཨཔརོ པན པུཐུཛྫནཀལྱཱཎཀོ ཨཱནནྡཏྠེརོ ཝིཡ ཏཐཱགཏསྶ ¶ ཝཙནཾ སོཏུཾ ལབྷིཏྭཱ ཏཾ སཝནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒཾ པཱཔེཏི. ཨིདཾ སཝནམེཝ ནཱམ, མཱུལསཝནཾ པན སཝནཱནུཏྟརིཡཾ ནཱམ.
ཨཱནནྡཏྠེརོཡེཝ ¶ ཙ དསབལེ སདྡྷཾ པཊིལབྷཏི, ཨིདཾ ལཱབྷཱནུཏྟརིཡཾ. ཨཉྙེཔི སོཏཱཔནྣཱདཡོ ཨཱནནྡཏྠེརོ ཝིཡ དསབལེ སདྡྷཱཔཊིལཱབྷཾ ལབྷནྟི, ཨིདམྤི ལཱབྷཱནུཏྟརིཡཾ. ཨཔརོ པན པུཐུཛྫནཀལྱཱཎཀོ ཨཱནནྡཏྠེརོ ཝིཡ དསབལེ སདྡྷཱཔཊིལཱབྷཾ ལབྷིཏྭཱ ཏཾ ལཱབྷཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒཾ པཱཔེཏི, ཨཡཾ ལཱབྷོཡེཝ ནཱམ, མཱུལལཱབྷོ པན ལཱབྷཱནུཏྟརིཡཾ ནཱམ.
ཨཱནནྡཏྠེརོཡེཝ ཙ དསབལསྶ སཱསནེ ཏིསྶོ སིཀྑཱ སིཀྑཏི, ཨིདཾ སིཀྑཱནུཏྟརིཡཾ. ཨཉྙེཔི སོཏཱཔནྣཱདཡོ ཨཱནནྡཏྠེརོ ཝིཡ དསབལསྶ སཱསནེ ཏིསྶོ སིཀྑཱ སིཀྑནྟི, ཨིདམྤི སིཀྑཱནུཏྟརིཡཾ. ཨཔརོ པན པུཐུཛྫནཀལྱཱཎཀོ ཨཱནནྡཏྠེརོ ཝིཡ དསབལསྶ སཱསནེ ཏིསྶོ སིཀྑཱ སིཀྑིཏྭཱ ཏཱ སིཀྑཱ ཝཌྜྷེཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒཾ པཱཔེཏི. ཨཡཾ སིཀྑཱཡེཝ ནཱམ, མཱུལསིཀྑཱ པན སིཀྑཱནུཏྟརིཡཾ ནཱམ.
ཨཱནནྡཏྠེརོཡེཝ ཙ ཨབྷིཎྷཾ དསབལཾ པརིཙརཏི, ཨིདཾ པཱརིཙརིཡཱནུཏྟརིཡཾ. ཨཉྙེཔི སོཏཱཔནྣཱདཡོ ཨཱནནྡཏྠེརོ ཝིཡ ཨབྷིཎྷཾ དསབལཾ པརིཙརནྟི, ཨིདམྤི པཱརིཙརིཡཱནུཏྟརིཡཾ. ཨཔརོ པན པུཐུཛྫནཀལྱཱཎཀོ ཨཱནནྡཏྠེརོ ¶ ཝིཡ དསབལཾ པརིཙརིཏྭཱ ཏཾ པཱརིཙརིཡཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒཾ པཱཔེཏི, ཨཡཾ པཱརིཙརིཡཱཡེཝ ནཱམ, མཱུལཔཱརིཙརིཡཱ པན པཱརིཙརིཡཱནུཏྟརིཡཾ ནཱམ.
ཨཱནནྡཏྠེརོཡེཝ ཙ དསབལསྶ ལོཀིཡལོཀུཏྟརེ གུཎེ ཨནུསྶརཏི, ཨིདཾ ཨནུསྶཏཱནུཏྟརིཡཾ. ཨཉྙེཔི སོཏཱཔནྣཱདཡོ ཨཱནནྡཏྠེརོ ཝིཡ དསབལསྶ ལོཀིཡལོཀུཏྟརེ གུཎེ ཨནུསྶརནྟི, ཨིདམྤི ཨནུསྶཏཱནུཏྟརིཡཾ. ཨཔརོ པན པུཐུཛྫནཀལྱཱཎཀོ ཨཱནནྡཏྠེརོ ཝིཡ དསབལསྶ ལོཀིཡལོཀུཏྟརེ གུཎེ ཨནུསྶརིཏྭཱ ཏཾ ཨནུསྶཏིཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒཾ པཱཔེཏི, ཨཡཾ ཨནུསྶཏིཡེཝ ནཱམ, མཱུལཱནུསྶཏི པན ཨནུསྶཏཱནུཏྟརིཡཾ ནཱམ. ཨིམཱནི ཚ ཨནུཏྟརིཡཱནི, ཨིམེསཾ པཱཏུབྷཱཝོ ཧོཏི. ཨིམཱནི ཙ པན ཚ ཨནུཏྟརིཡཱནི ལོཀིཡལོཀུཏྟརམིསྶཀཱནི ཀཐིཏཱནཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི.
ཙཏུནྣཾ ¶ པཊིསམྦྷིདཱནཾ སཙྪིཀིརིཡཱ ཧོཏཱིཏི ཙཏསྶོ ཧི པཊིསམྦྷིདཱཡོ ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱ, དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ, ནིརུཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱ, པཊིབྷཱནཔཊིསམྦྷིདཱཏི. ཏཏྠ ཨཏྠེསུ ཉཱཎཾ ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱ, དྷམྨེསུ ཉཱཎཾ དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ, ཨཏྠདྷམྨནིརུཏྟཱབྷིལཱཔེ ཉཱཎཾ ནིརུཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱ ¶ , ཉཱཎེསུ ཉཱཎཾ པཊིབྷཱནཔཊིསམྦྷིདཱ. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརོ པནེཏཱསཾ ཨབྷིདྷམྨེ (ཝིབྷ. ༧༡༨ ཨཱདཡོ) ཨཱགཏོཡེཝ. ཨིམཱསཾ ཙཏསྶནྣཾ པཊིསམྦྷིདཱནཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ པཙྩཀྑཀིརིཡཱ ཧོཏི, ན ཝིནཱ བུདྡྷུཔྤཱདཱ. ཨེཏཱསཾ སཙྪིཀིརིཡཱཏི ཨཏྠོ. ཨིམཱཔི ལོཀིཡལོཀུཏྟརཱཝ ཀཐིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.
ཨནེཀདྷཱཏུཔཊིཝེདྷོཏི ‘‘ཙཀྑུདྷཱཏུ རཱུཔདྷཱཏཱུ’’ཏིཨཱདཱིནཾ ཨཊྛཱརསནྣཾ དྷཱཏཱུནཾ བུདྡྷུཔྤཱདེཡེཝ པཊིཝེདྷོ ཧོཏི, ན ཝིནཱ བུདྡྷུཔྤཱདེནཱཏི ཨཏྠོ. ནཱནཱདྷཱཏུཔཊིཝེདྷོཏི ཨེཏྠ ¶ ཨིམཱཝ ཨཊྛཱརས དྷཱཏུཡོ ནཱནཱསབྷཱཝཏོ ནཱནཱདྷཱཏུཡོཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཡོ པནེཏཱསཾ ‘‘ནཱནཱསབྷཱཝཱ ཨེཏཱ’’ཏི ཨེཝཾ ནཱནཱཀརཎཏོ པཊིཝེདྷོ, ཨཡཾ ནཱནཱདྷཱཏུཔཊིཝེདྷོ ནཱམ. ཝིཛྫཱཝིམུཏྟིཕལསཙྪིཀིརིཡཱཏི ཨེཏྠ ཝིཛྫཱཏི ཕལེ ཉཱཎཾ, ཝིམུཏྟཱིཏི ཏདཝསེསཱ ཕལསམྤཡུཏྟཱ དྷམྨཱ. སོཏཱཔཏྟིཕལསཙྪིཀིརིཡཱཏི སོཏོཏི པཋམམགྒོ, ཏེན སོཏེན པཏྟབྦཾ ཕལནྟི སོཏཱཔཏྟིཕལཾ. སཀདཱགཱམིཕལཱདཱིནི པཱཀཊཱནེཝ.
༡༨༧. ཨནུཏྟརནྟི ནིརུཏྟརཾ. དྷམྨཙཀྐནྟི སེཊྛཙཀྐཾ. ཙཀྐསདྡོ ཧེས –
‘‘ཙཏུབྦྷི ཨཊྛཛ྄ཛྷགམཱ, ཨཊྛཱཧིཔི ཙ སོལ༹ས;
སོལ༹སཱཧི ཙ བཱཏྟིཾས, ཨཏྲིཙྪཾ ཙཀྐམཱསདོ;
ཨིཙྪཱཧཏསྶ པོསསྶ, ཙཀྐཾ བྷམཏི མཏྠཀེ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡.༡༠༤; ༡.༥.༡༠༣) –
ཨེཏྠ ཨུརཙཀྐེ ཨཱགཏོ. ‘‘ཙཀྐསམཱརུལ༹ྷཱ ཛཱནཔདཱ པརིཡཱཡནྟཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༦༣; ༥.༥༤) ཨེཏྠ ཨིརིཡཱཔཐཙཀྐེ. ‘‘ཨཐ ཁོ སོ, བྷིཀྑཝེ, རཐཀཱརོ ཡཾ ཏཾ ཙཀྐཾ ཚཧི མཱསེཧི ནིཊྛིཏཾ, ཏཾ པཝཏྟེསཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༡༥) ཨེཏྠ དཱརུཙཀྐེ. ‘‘ཨདྡསཱ ཁོ དོཎོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝཏོ པཱདེསུ ཙཀྐཱནི སཧསྶཱརཱནཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༣༦) ཨེཏྠ ལཀྑཎཙཀྐེ. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཙཀྐཱནི, ཡེཧི སམནྣཱགཏཱནཾ དེཝམནུསྶཱནཾ ¶ ཙཏུཙཀྐཾ ཝཏྟཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༣༡) ཨེཏྠ སམྤཏྟིཙཀྐེ. ‘‘དིབྦཾ ¶ ཙཀྐརཏནཾ པཱཏུབྷཝཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༢༤༣; མ. ནི. ༣.༢༥༦) ཨེཏྠ རཏནཙཀྐེ. ཨིདྷ པན དྷམྨཙཀྐེ ཨཱགཏོ.
པཝཏྟིཏནྟི ¶ ཨེཏྠ དྷམྨཙཀྐཾ ཨབྷིནཱིཧརཏི ནཱམ, ཨབྷིནཱིཧཊཾ ནཱམ, ཨུཔྤཱདེཏི ནཱམ, ཨུཔྤཱདིཏཾ ནཱམ, པཝཏྟེཏི ནཱམ, པཝཏྟིཏཾ ནཱམཱཏི ཨཡཾ པབྷེདོ ཝེདིཏབྦོ. ཀུཏོ པཊྛཱཡ དྷམྨཙཀྐཾ ཨབྷིནཱིཧརཏི ནཱམཱཏི? ཡདཱ སུམེདྷབྲཱཧྨཎོ ཧུཏྭཱ ཀཱམེསུ ཨཱདཱིནཝཾ ནེཀྑམྨེ ཙ ཨཱནིསཾསཾ དིསྭཱ སཏྟསཏཀམཧཱདཱནཾ དཏྭཱ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ པཉྩ ཨབྷིཉྙཱ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ ནིབྦཏྟེཏི, ཏཏོ པཊྛཱཡ དྷམྨཙཀྐཾ ཨབྷིནཱིཧརཏི ནཱམ.
ཀུཏོ པཊྛཱཡ ཨབྷིནཱིཧཊཾ ནཱམཱཏི? ཡདཱ ཨཊྛ དྷམྨེ སམོདྷཱནེཏྭཱ དཱིཔངྐརཔཱདམཱུལེ མཧཱབོདྷིམཎྜཏྠཱཡ མཱནསཾ བནྡྷིཏྭཱ ‘‘བྱཱཀརཎཾ ཨལདྡྷཱ ན ཝུཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱིརིཡཱདྷིཊྛཱནཾ ཨདྷིཊྛཱཡ ནིཔནྣོ དསབལསྶ སནྟིཀཱ བྱཱཀརཎཾ ལབྷི, ཏཏོ པཊྛཱཡ དྷམྨཙཀྐཾ ཨབྷིནཱིཧཊཾ ནཱམ.
ཀུཏོ པཊྛཱཡ ཨུཔྤཱདེཏི ནཱམཱཏི? ཏཏོ པཊྛཱཡ དཱནཔཱརམིཾ པཱུརེནྟོཔི དྷམྨཙཀྐཾ ཨུཔྤཱདེཏི ནཱམ. སཱིལཔཱརམིཾ པཱུརེནྟོཔི…པེ… ཨུཔེཀྑཱཔཱརམིཾ པཱུརེནྟོཔི དྷམྨཙཀྐཾ ཨུཔྤཱདེཏི ནཱམ. དས པཱརམིཡོ དས ཨུཔཔཱརམིཡོ དས པརམཏྠཔཱརམིཡོ པཱུརེནྟོཔི, པཉྩ མཧཱཔརིཙྩཱགེ པརིཙྩཛནྟོཔི, ཉཱཏཏྠཙརིཡཾ པཱུརེནྟོཔི དྷམྨཙཀྐཾ ཨུཔྤཱདེཏི ནཱམ. ཝེསྶནྟརཏྟབྷཱཝེ ཋཏྭཱ སཏྟསཏཀམཧཱདཱནཾ དཏྭཱ པུཏྟདཱརཾ དཱནམུཁེ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ པཱརམིཀཱུཊཾ གཧེཏྭཱ ཏུསིཏཔུརེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ དེཝཏཱཧི ཨཱཡཱཙིཏོ པཊིཉྙཾ དཏྭཱ པཉྩམཧཱཝིལོཀནཾ ཝིལོཀེནྟོཔི ¶ དྷམྨཙཀྐཾ ཨུཔྤཱདེཏིཡེཝ ནཱམ. མཱཏུཀུཙྪིཡཾ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷནྟོཔི, པཊིསནྡྷིཀྑཎེ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹ཾ ཀམྤེནྟོཔི, མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑནྟདིཝསེ ཏཐེཝ ལོཀཾ ཀམྤེནྟོཔི, སམྤཏིཛཱཏོ སཏྟ པདཱནི གནྟྭཱ ‘‘ཨགྒོམཧསྨཱི’’ཏི སཱིཧནཱདཾ ནདནྟོཔི, ཨེཀཱུནཏིཾས སཾཝཙྪརཱནི ཨགཱརམཛ྄ཛྷེ ཝསནྟོཔི, མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམནྟོཔི, ཨནོམཱནདཱིཏཱིརེ པབྦཛནྟོཔི, མཧཱཔདྷཱནེ ཚབྦསྶཱནི ཝཱིརིཡཾ ཀརོནྟོཔི, སུཛཱཏཱཡ དིནྣཾ མདྷུཔཱཡཱསཾ བྷུཉྫིཏྭཱ སུཝཎྞཔཱཏིཾ ནདིཡཱ པཝཱཧེཏྭཱ སཱཡནྷསམཡེ བོདྷིམཎྜཝརགཏོ པུརཏྠིམཾ ལོཀདྷཱཏུཾ ཨོལོཀེནྟོ ནིསཱིདིཏྭཱ སཱུརིཡེ དྷརམཱནེཡེཝ མཱརབལཾ ཝིདྷམེཏྭཱ པཋམཡཱམེ ¶ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརནྟོཔི, མཛ྄ཛྷིམཡཱམེ དིབྦཙཀྑུཾ ཝིསོདྷེནྟོཔི, པཙྩཱུསཀཱལསམནནྟརེ པཙྩཡཱཀཱརཾ སམྨསིཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟོཔི, སོཏཱཔཏྟིཕལཾ སཙྪིཀརོནྟོཔི, སཀདཱགཱམིམགྒཾ སཀདཱགཱམིཕལཾ ཨནཱགཱམིམགྒཾ ཨནཱགཱམིཕལཾ སཙྪིཀརོནྟོཔི, ཨརཧཏྟམགྒཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟོཔི དྷམྨཙཀྐཾ ཨུཔྤཱདེཏིཡེཝ ནཱམ.
ཨརཧཏྟཕལཀྑཎེ ¶ པན ཏེན དྷམྨཙཀྐཾ ཨུཔྤཱདིཏཾ ནཱམ. བུདྡྷཱནཉྷི སཀལལོཀིཡལོཀུཏྟརགུཎརཱསི ཨརཧཏྟཕལེནེཝ སདྡྷིཾ ཨིཛ྄ཛྷཏི. ཏསྨཱ ཏེན ཏསྨིཾ ཁཎེ དྷམྨཙཀྐཾ ཨུཔྤཱདིཏཾ ནཱམ ཧོཏི.
ཀདཱ པཝཏྟེཏི ནཱམ? བོདྷིམཎྜེ སཏྟསཏྟཱཧཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཨིསིཔཏནེ མིགདཱཡེ ཨཉྙཱཀོཎྜཉྙཏྠེརཾ ཀཱཡསཀྑིཾ ཀཏྭཱ དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནསུཏྟནྟཾ དེསེནྟོ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེཏི ནཱམ.
ཡདཱ པན ཨཉྙཱཀོཎྜཉྙཏྠེརེན དསབལསྶ དེསནཱཉཱཎཱནུབྷཱཝནིབྦཏྟཾ སཝནཾ ལབྷིཏྭཱ སབྦཔཋམཾ དྷམྨོ ཨདྷིགཏོ, ཏཏོ པཊྛཱཡ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟིཏཾ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. དྷམྨཙཀྐནྟི ¶ ཙེཏཾ དེསནཱཉཱཎསྶཔི ནཱམཾ པཊིཝེདྷཉཱཎསྶཔི. ཏེསུ དེསནཱཉཱཎཾ ལོཀིཡཾ, པཊིཝེདྷཉཱཎཾ ལོཀུཏྟརཾ. ཀསྶ དེསནཱཔཊིཝེདྷཉཱཎནྟི? ན ཨཉྙསྶ ཀསྶཙི, སམྨཱསམྦུདྡྷསྶེཝ དེསནཱཉཱཎཉྩ པཊིཝེདྷཉཱཎཉྩཱཏི ཝེདིཏབྦཾ.
སམྨདེཝཱཏི ཧེཏུནཱ ནཡེན ཀཱརཎེནེཝ. ཨནུཔྤཝཏྟེཏཱིཏི ཡཐཱ པུརཏོ གཙྪནྟསྶ པཙྪཏོ གཙྪནྟོ ཏཾ ཨནུགཙྪཏི ནཱམ, ཨེཝཾ པཋམཏརཾ སཏྠཱརཱ པཝཏྟིཏཾ ཐེརོ ཨནུཔྤཝཏྟེཏི ནཱམ. ཀཐཾ? སཏྠཱ ཧི ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, སཏིཔཊྛཱནཱ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ’’ཏི ཀཐེནྟོ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེཏི ནཱམ, དྷམྨསེནཱཔཏི སཱརིཔུཏྟཏྠེརོཔི ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, ཨཱཝུསོ, སཏིཔཊྛཱནཱ’’ཏི ཀཐེནྟོ དྷམྨཙཀྐཾ ཨནུཔྤཝཏྟེཏི ནཱམ. སམྨཔྤདྷཱནཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ན ཀེཝལཉྩ བོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨེསུ, ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཙྩཱནི. ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡཝཾསཱ’’ཏིཨཱདཱིསུཔི ཨཡཾ ནཡོ ནེཏབྦོཝ. ཨེཝཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེཏི ནཱམ, ཐེརོ དསབལེན པཝཏྟིཏཾ དྷམྨཙཀྐཾ ཨནུཔྤཝཏྟེཏི ནཱམ.
ཨེཝཾ དྷམྨཙཀྐཾ ཨནུཔྤཝཏྟེནྟེན པན ཐེརེན དྷམྨོ དེསིཏོཔི པཀཱསིཏོཔི སཏྠཱརཱཝ དེསིཏོ པཀཱསིཏོ ཧོཏི. ཡོ ཧི ཀོཙི བྷིཀྑུ ཝཱ བྷིཀྑུནཱི ཝཱ ཨུཔཱསཀོ ཝཱ ཨུཔཱསིཀཱ ཝཱ དེཝོ ཝཱ སཀྐོ ཝཱ མཱརོ ¶ ཝཱ བྲཧྨཱ ཝཱ དྷམྨཾ དེསེཏུ པཀཱསེཏུ, སབྦོ སོ སཏྠཱརཱ དེསིཏོ པཀཱསིཏོཝ ནཱམ ཧོཏི, སེསཛནོ པན ལེཁཧཱརཀཔཀྑེ ཋིཏོཝ ནཱམ ཧོཏི. ཀཐཾ? ཡཐཱ ཧི རཉྙཱ དིནྣཾ པཎྞཾ ཝཱཙེཏྭཱ ཡཾ ཡཾ ཀམྨཾ ཀརོནྟི, ཏཾ ཏཾ ཀམྨཾ ཡེན ¶ ཀེནཙི ཀཏམྤི ཀཱརིཏམྤི ¶ རཉྙཱ ཀཱརིཏནྟེཝ ཝུཙྩཏི. མཧཱརཱཛཱ ཝིཡ ཧི སམྨཱསམྦུདྡྷོ. རཱཛཔཎྞཾ ཝིཡ ཏེཔིཊཀཾ བུདྡྷཝཙནཾ. པཎྞདཱནཾ ཝིཡ ཏེཔིཊཀེ ནཡམུཁདཱནཾ པཎྞཾ ཝཱཙེཏྭཱ ཏཾཏཾཀམྨཱནཾ ཀརཎཾ ཝིཡ ཙཏུནྣཾ པརིསཱནཾ ཨཏྟནོ བལེན བུདྡྷཝཙནཾ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ པརེསཾ དེསནཱ པཀཱསནཱ. ཏཏྠ ཡཐཱ པཎྞཾ ཝཱཙེཏྭཱ ཡེན ཀེནཙི ཀཏམྤི ཀཱརིཏམྤི ཏཾ ཀམྨཾ རཉྙཱ ཀཱརིཏམེཝ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཡེན ཀེནཙི དེསིཏོཔི པཀཱསིཏོཔི དྷམྨོ སཏྠཱརཱ དེསིཏོ པཀཱསིཏོཝ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.
ཨེཀཔུགྒལཝགྒཝཎྞནཱ.
༡༤. ཨེཏདགྒཝགྒོ
(༡༤) ༡. པཋམཨེཏདགྒཝགྒོ
ཨེཏདགྒཔདཝཎྞནཱ
༡༨༨. ཨེཏདགྒེསུ ¶ པཋམཝགྒསྶ པཋམེ ཨེཏདགྒནྟི ཨེཏཾ ཨགྒཾ. ཨེཏྠ ཙ ཨཡཾ ཨགྒསདྡོ ཨཱདིཀོཊིཀོཊྛཱསསེཊྛེསུ དིསྶཏི. ‘‘ཨཛྫཏགྒེ, སམྨ དོཝཱརིཀ, ཨཱཝརཱམི དྭཱརཾ ནིགཎྛཱནཾ ནིགཎྛཱིན’’ནྟིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༢.༧༠) ཧི ཨཱདིམྷི དིསྶཏི. ‘‘ཏེནེཝ ཨངྒུལགྒེན ཏཾ ཨངྒུལགྒཾ པརཱམསེཡྻ (ཀཐཱ. ༤༤༡), ཨུཙྪགྒཾ ཝེལ༹གྒ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཀོཊིཡཾ. ‘‘ཨམྦིལགྒཾ ཝཱ མདྷུརགྒཾ ཝཱ ཏིཏྟཀགྒཾ ཝཱ (སཾ. ནི. ༥.༣༧༤), ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, ཝིཧཱརགྒེན ཝཱ པརིཝེཎགྒེན ཝཱ བྷཱཛེཏུ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༡༨) ཀོཊྛཱསེ. ‘‘ཡཱཝཏཱ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ ཨཔདཱ ཝཱ…པེ… ཏཐཱགཏོ ཏེསཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༣༤; ཨིཏིཝུ. ༩༠) སེཊྛེ. སྭཱཡམིདྷ ¶ ཀོཊིཡམྤི ཝཊྚཏི སེཊྛེཔི. ཏེ ཧི ཐེརཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཋཱནེ ཀོཊིབྷཱུཏཱཏིཔི ཨགྒཱ, སེཊྛབྷཱུཏཱཏིཔི. ཏསྨཱ ཨེཏདགྒནྟི ཨེསཱ ཀོཊི ཨེསོ སེཊྛོཏི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ. ཨེསེཝ ནཡོ སབྦསུཏྟེསུ.
ཨཡཉྩ ¶ ཨེཏདགྒསནྣིཀྑེཔོ ནཱམ ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི ལབྦྷཏི ཨཊྛུཔྤཏྟིཏོ ཨཱགམནཏོ ཙིཎྞཝསིཏོ གུཎཱཏིརེཀཏོཏི. ཏཏྠ ཀོཙི ཐེརོ ཨེཀེན ཀཱརཎེན ཨེཏདགྒཊྛཱནཾ ལབྷཏི, ཀོཙི དྭཱིཧི, ཀོཙི ཏཱིཧི, ཀོཙི སབྦེཧེཝ ཙཏཱུཧིཔི ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟཏྠེརོ ཝིཡ. སོ ཧི ཨཊྛུཔྤཏྟིཏོཔི མཧཱཔཉྙཏཱཡ ཨེཏདགྒཊྛཱནཾ ལབྷི ཨཱགམནཱདཱིཧིཔི. ཀཐཾ? ཨེཀསྨིཾ ཧི སམཡེ སཏྠཱ ཛེཏཝནམཧཱཝིཧཱརེ ཝིཧརནྟོ ཀཎྜམྦརུཀྑམཱུལེ ཏིཏྠིཡམདྡནཾ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ དསྶེཏྭཱ ‘‘ཀཧཾ ནུ ཁོ པུརིམབུདྡྷཱ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ ཀཏྭཱ ཝསྶཾ ཨུཔགཙྪནྟཱི’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ ‘‘ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ’’ཏི ཉཏྭཱ དྭེ པདནྟརཱནི དསྶེཏྭཱ ཏཏིཡེན པདེན ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ པཙྩུཊྛཱསི. སཀྐོ དེཝརཱཛཱ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པཎྜུཀམྦལསིལཱཏོ ཨུཊྛཱཡ སདྡྷིཾ དེཝགཎེན པཙྩུགྒམནཾ ཨགམཱསི. དེཝཱ ཙིནྟཡིཾསུ – ‘‘སཀྐོ དེཝརཱཛཱ དེཝགཎཔརིཝུཏོ ¶ སཊྛིཡོཛནཱཡཱམཱཡ པཎྜུཀམྦལསིལཱཡ ནིསཱིདིཏྭཱ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝཏི, བུདྡྷཱནཾ ནཱམ ནིསིནྣཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ན སཀྐཱ ཨཉྙེན ཨེཏྠ ཧཏྠམྤི ཋཔེཏུ’’ནྟི. སཏྠཱཔི ཏཏྠ ནིསིནྣོ ཏེསཾ ཙིཏྟཱཙཱརཾ ཉཏྭཱ མཧཱཔཾསུཀཱུལིཀོ ཝིཡ མུཎྜཔཱིཋཀཾ སབྦམེཝ པཎྜུཀམྦལསིལཾ ཨཝཏྠརིཏྭཱ ནིསཱིདི. ཨེཝཾ ནིསཱིདནྟོ པན ཨཏྟནོ ཝཱ སརཱིརཾ མཧནྟཾ ཀཏྭཱ མཱཔེསི, པཎྜུཀམྦལསིལཾ ¶ ཝཱ ཁུདྡཀཾ ཨཀཱསཱིཏི ན སལླཀྑེཏབྦཾ. ཨཙིནྟེཡྻོ ཧི བུདྡྷཝིསཡོ. ཨེཝཾ ནིསིནྣོ པན མཱཏརཾ ཀཱཡསཀྑིཾ ཀཏྭཱ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹དེཝཏཱནཾ ‘‘ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྱཱཀཏཱ དྷམྨཱ’’ཏི ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀཾ དེསེསི.
པཱཊིཧཱརིཡཊྛཱནེཔི སབྦཱཔི དྭཱདསཡོཛནིཀཱ པརིསཱ ཨནུརུདྡྷཏྠེརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཀཧཾ, བྷནྟེ, དསབལོ གཏོ’’ཏི པུཙྪི. ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ པཎྜུཀམྦལསིལཱཡཾ ཝསྶཾ ཨུཔགནྟྭཱ ཨབྷིདྷམྨཀཐཾ དེསེཏུཾ གཏོཏི. བྷནྟེ, ན མཡཾ སཏྠཱརཾ ཨདིསྭཱ གམིསྶཱམ. ཀདཱ སཏྠཱ ཨཱགམིསྶཏཱིཏི སཏྠུ ཨཱགམནཀཱལཾ ཛཱནཱཐཱཏི? མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརསྶ བྷཱརཾ ཀརོཐ, སོ བུདྡྷཱནཾ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ སཱསནཾ ཨཱཧརིསྶཏཱིཏི. ཀིཾ པན ཐེརསྶ ཏཏྠ གནྟུཾ བལཾ ནཏྠཱིཏི? ཨཏྠི, ཝིསེསཝནྟཱནཾ པན ཝིསེསཾ པསྶནྟཱུཏི ཨེཝམཱཧ. མཧཱཛནོ མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སཏྠུ ¶ སཱསནཾ གཧེཏྭཱ ཨཱགམནཏྠཱཡ ཡཱཙི. ཐེརོ པསྶནྟེཡེཝ མཧཱཛནེ པཐཝིཡཾ ནིམུཛྫིཏྭཱ ཨནྟོསིནེརུནཱ གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘བྷནྟེ, མཧཱཛནོ ཏུམྷཱཀཾ དསྶནཀཱམོ, ཨཱགམནདིཝསཾ ཝོ ཛཱནིཏུཾ ཨིཙྪཏཱི’’ཏི. ཏེན ཧི ‘‘ཨིཏོ ཏེམཱསཙྩཡེན སངྐསྶནགརདྭཱརེ པསྶཐཱ’’ཏིསྶ ཝདེཧཱིཏི. ཐེརོ བྷགཝཏོ སཱསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ མཧཱཛནསྶ ཀཐེསི. མཧཱཛནོ ཏཏྠེཝ ཏེམཱསཾ ཁནྡྷཱཝཱརཾ བནྡྷིཏྭཱ ཝསི. ཙཱུལ༹ཨནཱཐཔིཎྜིཀོ དྭཱདསཡོཛནཱཡ པརིསཱཡ ཏེམཱསཾ ཡཱགུབྷཏྟཾ ཨཱདཱསི.
སཏྠཱཔི སཏྟཔྤཀརཎཱནི དེསེཏྭཱ མནུསྶལོཀཾ ཨཱགམནཏྠཱཡ ཨཱཀཔྤཾ དསྶེསི. སཀྐོ དེཝརཱཛཱ ཝིསྶཀམྨཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ཏཐཱགཏསྶ ཨོཏརཎཏྠཱཡ སོཔཱནཾ མཱཔེཏུཾ ཨཱཎཱཔེསི. སོ ཨེཀཏོ སོཝཎྞམཡཾ ཨེཀཏོ རཛཏམཡཾ ¶ སོཔཱནཾ མཱཔེཏྭཱ མཛ྄ཛྷེ མཎིམཡཾ མཱཔེསི. སཏྠཱ མཎིམཡེ སོཔཱནེ ཋཏྭཱ ‘‘མཧཱཛནོ མཾ པསྶཏཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཱསི. ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེནེཝ ‘‘མཧཱཛནོ ཨཝཱིཙིམཧཱནིརཡཾ པསྶཏཱུ’’ཏིཔི ཨདྷིཊྛཱསི. ནིརཡདསྶནེན ཙསྶ ཨུཔྤནྣསཾཝེགཏཾ ཉཏྭཱ དེཝལོཀཾ དསྶེསི. ཨཐསྶ ཨོཏརནྟསྶ མཧཱབྲཧྨཱ ཚཏྟཾ དྷཱརེསི, སཀྐོ དེཝརཱཛཱ པཏྟཾ གཎྷི, སུཡཱམོ དེཝརཱཛཱ དིབྦཾ ཝཱལ༹བཱིཛནིཾ བཱིཛི, པཉྩསིཁོ གནྡྷབྦདེཝཔུཏྟོ བེལུཝཔཎྜུཝཱིཎཾ ¶ སམཔཉྙཱསཱཡ མུཙྪནཱཧི མུཙྪིཏྭཱ ཝཱདེནྟོ པུརཏོ ཨོཏརི. བུདྡྷཱནཾ པཐཝིཡཾ པཏིཊྛིཏཀཱལེ ‘‘ཨཧཾ པཋམཾ ཝནྡིསྶཱམི, ཨཧཾ པཋམཾ ཝནྡིསྶཱམཱི’’ཏི མཧཱཛནོ ཨཊྛཱསི. སཧ མཧཱཔཐཝཱིཨཀྐམནེན པན བྷགཝཏོ ནེཝ མཧཱཛནོ ན ཨསཱིཏིམཧཱསཱཝཀཱ པཋམཀཝནྡནཾ སམྤཱཔུཎིཾསུ, དྷམྨསེནཱཔཏི སཱརིཔུཏྟཏྠེརོཡེཝ པན སམྤཱཔུཎི.
ཨཐ སཏྠཱ དྭཱདསཡོཛནཱཡ པརིསཱཡ ཨནྟརེ ‘‘ཐེརསྶ པཉྙཱནུབྷཱཝཾ ཛཱནནྟཱུ’’ཏི པུཐུཛྫནཔཉྩཀཾ པཉྷཾ ཨཱརབྷི. པཋམཾ ལོཀིཡམཧཱཛནོ སལླཀྑེསྶཏཱིཏི པུཐུཛྫནཔཉྷཾ པུཙྪི. ཡེ ཡེ སལླཀྑིཾསུ, ཏེ ཏེ ཀཐཡིཾསུ. དུཏིཡཾ པུཐུཛྫནཝིསཡཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒེ པཉྷཾ པུཙྪི. པུཐུཛྫནཱ ཏུཎྷཱི ཨཧེསུཾ, སོཏཱཔནྣཱཝ ཀཐཡིཾསུ. ཏཏོ སོཏཱཔནྣཱནཾ ¶ ཝིསཡཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ སཀདཱགཱམིམགྒེ པཉྷཾ པུཙྪི. སོཏཱཔནྣཱ ཏུཎྷཱི ཨཧེསུཾ, སཀདཱགཱམིནོཝ ཀཐཡིཾསུ. ཏེསམྤི ཝིསཡཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨནཱགཱམིམགྒེ པཉྷཾ པུཙྪི. སཀདཱགཱམིནོ ཏུཎྷཱི ཨཧེསུཾ, ཨནཱགཱམིནོཝ ཀཐཡིཾསུ. ཏེསམྤི ཝིསཡཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨརཧཏྟམགྒེ པཉྷཾ པུཙྪི. ཨནཱགཱམིནོ ཏུཎྷཱི ཨཧེསུཾ, ཨརཧནྟཱཝ ཀཐཡིཾསུ. ཏཏོ ཧེཊྛིམཀོཊིཏོ པཊྛཱཡ ཨབྷིཉྙཱཏེ ཨབྷིཉྙཱཏེ སཱཝཀེ པུཙྪི, ཏེ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ པཊིསམྦྷིདཱཝིསཡེ ཋཏྭཱ ཀཐཡིཾསུ. ཨཐ མཧཱམོགྒལླཱནཾ པུཙྪི ¶ , སེསསཱཝཀཱ ཏུཎྷཱི ཨཧེསུཾ, ཐེརོཝ ཀཐེསི. ཏསྶཱཔི ཝིསཡཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ ཝིསཡེ པཉྷཾ པུཙྪི. མཧཱམོགྒལླཱནོ ཏུཎྷཱི ཨཧོསི, སཱརིཔུཏྟཏྠེརོཝ ཀཐེསི. ཐེརསྶཱཔི ཝིསཡཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ བུདྡྷཝིསཡེ པཉྷཾ པུཙྪི. དྷམྨསེནཱཔཏི ཨཱཝཛྫེནྟོཔི པསྶིཏུཾ ན སཀྐོཏི, པུརཏྠིམཔཙྪིམུཏྟརདཀྑིཎཱ ཙཏསྶོ དིསཱ ཙཏསྶོ ཨནུདིསཱཏི ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཨོལོཀེནྟོ པཉྷུཔྤཏྟིཊྛཱནཾ སལླཀྑེཏུཾ ནཱསཀྑི.
སཏྠཱ ཐེརསྶ ཀིལམནབྷཱཝཾ ཛཱནིཏྭཱ ‘‘སཱརིཔུཏྟོ ཀིལམཏི, ནཡམུཁམསྶ དསྶེསྶཱམཱི’’ཏི ‘‘ཨཱགམེཧི ཏྭཾ, སཱརིཔུཏྟཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ནཱཡཾ ཏུཡ྄ཧཾ ཝིསཡོ པཉྷོ, བུདྡྷཱནཾ ཨེས ཝིསཡོ སབྦཉྙཱུནཾ ཡསསྶཱིན’’ནྟི བུདྡྷཝིསཡབྷཱཝཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ‘‘བྷཱུཏམིདནྟི, སཱརིཔུཏྟ, སམནུཔསྶསཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཐེརོ ‘‘ཙཏུམཧཱབྷཱུཏིཀཀཱཡཔརིགྒཧཾ མེ བྷགཝཱ ཨཱཙིཀྑཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘ཨཉྙཱཏཾ བྷགཝཱ, ཨཉྙཱཏཾ སུགཏཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨེཏསྨིཾ ཋཱནེ ཨཡཾ ཀཐཱ ཨུདཔཱདི – མཧཱཔཉྙོ ཝཏ, བྷོ, སཱརིཔུཏྟཏྠེརོ, ཡཏྲ ཧི ནཱམ སབྦེཧི ཨནཉྙཱཏཾ པཉྷཾ ཀཐེསི, བུདྡྷེཧི ཙ དིནྣནཡེ ཋཏྭཱ བུདྡྷཝིསཡེ པཉྷཾ ཀཐེསི, ཨིཏི ཐེརསྶ པཉྙཱནུབྷཱཝོ ཡཏྟཀཾ ¶ ཋཱནཾ བུདྡྷཱནཾ ཀིཏྟིསདྡེན ཨོཏྠཊཾ, སབྦཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ གཏོཏི ཨེཝཾ ཏཱཝ ཐེརོ ཨཊྛུཔྤཏྟིཏོ མཧཱཔཉྙཏཱཡ ཨེཏདགྒཊྛཱནཾ ལབྷི.
ཀཐཾ ཨཱགམནཏོ? ཨིམིསྶཱཡེཝ ཧི ཨཊྛུཔྤཏྟིཡཱ སཏྠཱ ཨཱཧ – སཱརིཔུཏྟོ ན ཨིདཱནེཝ པཉྙཝཱ, ཨཏཱིཏེ པཉྩ ཛཱཏིསཏཱནི ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱཔི མཧཱཔཉྙོཝ ཨཧོསི –
‘‘ཡོ ¶ པབྦཛཱི ཛཱཏིསཏཱནི པཉྩ,
པཧཱཡ ཀཱམཱནི མནོརམཱནི;
ཏཾ ཝཱིཏརཱགཾ སུསམཱཧིཏིནྡྲིཡཾ,
པརིནིབྦུཏཾ ཝནྡཐ སཱརིཔུཏྟ’’ནྟི.
ཨེཝཾ ¶ པབྦཛྫཾ ཨུཔབྲཱུཧཡམཱནོ ཨེཀསྨིཾ སམཡེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟོ. ཏཡོ ཝེདེ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ ཏཏྠ སཱརཾ ཨཔསྶནྟོ ‘‘པབྦཛིཏྭཱ ཨེཀཾ མོཀྑདྷམྨཾ གཝེསིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེསི. ཏསྨིཾ ཀཱལེ བོདྷིསཏྟོཔི ཀཱསིརཊྛེ ཨུདིཙྩབྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟོ ཝུདྡྷིམནྭཱཡ ཨུགྒཧིཏསིཔྤོ ཀཱམེསུ ཨཱདཱིནཝཾ ནེཀྑམྨེ ཙ ཨཱནིསཾསཾ དིསྭཱ གྷརཱཝཱསཾ པཧཱཡ ཧིམཝནྟཾ པཝིསིཏྭཱ ཀསིཎཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ པཉྩ ཨབྷིཉྙཱ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཝནམཱུལཕལཱཧཱརོ ཧིམཝནྟཔྤདེསེ ཝསཏི. སོཔི མཱཎཝོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཏསྶེཝ སནྟིཀེ པབྦཛི. པརིཝཱརོ མཧཱ ཨཧོསི པཉྩསཏམཏྟཱ ཨིསཡོ.
ཨཐསྶ སོ ཛེཊྛནྟེཝཱསིཀོ ཨེཀདེསཾ པརིསཾ གཧེཏྭཱ ལོཎམྦིལསེཝནཏྠཾ མནུསྶཔཐཾ ཨགམཱསི. ཏསྨིཾ སམཡེ བོདྷིསཏྟོ ཏསྨིཾཡེཝ ཧིམཝནྟཔྤདེསེ ཀཱལཾ ཨཀཱསི. ཀཱལཀིརིཡསམཡེཝ ནཾ ཨནྟེཝཱསིཀཱ སནྣིཔཏིཏྭཱ པུཙྪིཾསུ – ‘‘ཨཏྠི ཏུམྷེཧི ཀོཙི ཝིསེསོ ཨདྷིགཏོ’’ཏི. བོདྷིསཏྟོ ‘‘ནཏྠི ཀིཉྩཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཔརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནོ ཨཱབྷསྶརབྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟོ. སོ ཀིཉྩཱཔི ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནསྶ ལཱབྷཱི, བོདྷིསཏྟཱནཾ པན ཨརཱུཔཱཝཙརེ པཊིསནྡྷི ནཱམ ན ཧོཏི. ཀསྨཱ? ཨབྷབྦཊྛཱནཏྟཱ. ཨིཏི སོ ཨརཱུཔསམཱཔཏྟིལཱབྷཱི སམཱནོཔི རཱུཔཱཝཙརེ ནིབྦཏྟི. ཨནྟེཝཱསིཀཱཔིསྶ ‘‘ཨཱཙརིཡོ ‘ནཏྠི ཀིཉྩཱི’ཏི ཨཱཧ, མོགྷཱ ཏསྶ ཀཱལཀིརིཡཱ’’ཏི ན ཀིཉྩི སཀྐཱརསམྨཱནཾ ཨཀཾསུ. ཨཐ སོ ཛེཊྛནྟེཝཱསིཀོ ཨཏིཀྐནྟེ ཝསྶཱཝཱསེ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཧཾ ཨཱཙརིཡོ’’ཏི པུཙྪི. ཀཱལཾ ཀཏོཏི. ཨཔི ནུ ཨཱཙརིཡེན ¶ ལདྡྷགུཎཾ པུཙྪིཏྠཱཏི? ཨཱམ པུཙྪིམྷཱཏི. ཀིཾ ཝདེཏཱིཏི? ནཏྠི ཀིཉྩཱིཏི. མཡམྤི ‘‘ཨཱཙརིཡེན ལདྡྷགུཎོ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི ནཱསྶ སཀྐཱརསམྨཱནཾ ཀརིམྷཱཏི. ཏུམྷེ བྷཱསིཏསྶ ཨཏྠཾ ན ཛཱནིཏྠ, ཨཱཙརིཡོ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནསྶ ལཱབྷཱིཏི.
ཨཐ ¶ ཏེ ཛེཊྛནྟེཝཱསིཀསྶ ཀཐཾ ན སདྡཧིཾསུ. སོ པུནཔྤུནཾ ཀཐེནྟོཔི སདྡཧཱཔེཏུཾ ནཱསཀྑི ¶ . ཨཐ བོདྷིསཏྟོ ཨཱཝཛྫམཱནོ ‘‘ཨནྡྷབཱལོ མཧཱཛནོ མཡ྄ཧཾ ཛེཊྛནྟེཝཱསིཀསྶ ཀཐཾ ན གཎྷཱཏི, ཨིམཾ ཀཱརཎཾ པཱཀཊཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི བྲཧྨལོཀཏོ ཨོཏརིཏྭཱ ཨསྶམཔདམཏྠཀེ ཋིཏོ ཨཱཀཱསགཏོཝ ཛེཊྛནྟེཝཱསིཀསྶ པཉྙཱནུབྷཱཝཾ ཝཎྞེཏྭཱ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི –
‘‘པརོསཧསྶམྤི སམཱགཏཱནཾ,
ཀནྡེཡྻུཾ ཏེ ཝསྶསཏཾ ཨཔཉྙཱ;
ཨེཀོཝ སེཡྻོ པུརིསོ སཔཉྙོ,
ཡོ བྷཱསིཏསྶ ཝིཛཱནཱཏི ཨཏྠ’’ནྟི. (ཛཱ. ༡.༡.༡༠༡);
ཨེཝཾ ཨིསིགཎཾ སཉྙཱཔེཏྭཱ བོདྷིསཏྟོ བྲཧྨལོཀམེཝ གཏོ. སེསཨིསིགཎོཔི ཨཔརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནོ ཧུཏྭཱ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ བྲཧྨལོཀཔརཱཡཎོ ཛཱཏོ. ཏཏྠ བོདྷིསཏྟོ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོ, ཛེཊྛནྟེཝཱསིཀོ སཱརིཔུཏྟཏྠེརོ ཛཱཏོ, སེསཱ ཨིསཡོ བུདྡྷཔརིསཱ ཛཱཏཱཏི ཨེཝཾ ཨཏཱིཏེཔི སཱརིཔུཏྟོ མཧཱཔཉྙོཝ སཾཁིཏྟེན བྷཱསིཏསྶ ཝིཏྠཱརེན ཨཏྠཾ ཛཱནིཏུཾ སམཏྠོཏི ཝེདིཏབྦོ.
ཨིདམེཝ ཙ པུཐུཛྫནཔཉྩཀཾ ཨཊྛུཔྤཏྟིཾ ཀཏྭཱ –
‘‘པརོསཏཉྩེཔི སམཱགཏཱནཾ,
ཛྷཱཡེཡྻུཾ ཏེ ཝསྶསཏཾ ཨཔཉྙཱ;
ཨེཀོཝ སེཡྻོ པུརིསོ སཔཉྙོ,
སོ བྷཱསིཏསྶ ཝིཛཱནཱཏི ཨཏྠ’’ནྟི. (ཛཱ. ༡.༡.༡༠༡) –
ཨིམམྤི ཛཱཏཀཾ ཀཐེསི. ཏསྶ པུརིམཛཱཏཀེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.
ཨཔརམྤི ¶ ཨིདམེཝ པུཐུཛྫནཔཉྩཀཾ ཨཊྛུཔྤཏྟིཾ ཀཏྭཱ –
‘‘ཡེ སཉྙིནོ ཏེཔི དུགྒཏཱ, ཡེཔི ཨསཉྙིནོ ཏེཔི དུགྒཏཱ;
ཨེཏཾ ཨུབྷཡཾ ཝིཝཛྫཡ, ཏཾ སམཱཔཏྟིསུཁཾ ཨནངྒཎ’’ནྟི. (ཛཱ. ༡.༡.༡༣༤) –
ཨིམཾ ¶ ཨནངྒཎཛཱཏཀཾ ཀཐེསི. ཨེཏྠ ཙ ཨཱཙརིཡོ ཀཱལཾ ཀརོནྟོ ཨནྟེཝཱསིཀེཧི པུཙྪིཏོ ‘‘ནེཝསཉྙཱི ནཱསཉྙཱི’’ཏི ཨཱཧ. སེསཾ ¶ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.
ཨཔརམྤི ཨིདམེཝ པུཐུཛྫནཔཉྩཀཾ ཨཊྛུཔྤཏྟིཾ ཀཏྭཱ –
‘‘ཙནྡཱབྷཾ སཱུརིཡཱབྷཉྩ, ཡོདྷ པཉྙཱཡ གཱདྷཏི;
ཨཝིཏཀྐེན ཛྷཱནེན, ཧོཏི ཨཱབྷསྶརཱུཔགོ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡.༡༣༥) –
ཨིདཾ ཙནྡཱབྷཛཱཏཀཾ ཀཐེསི. ཨེཏྠཱཔི ཨཱཙརིཡོ ཀཱལཾ ཀརོནྟོ ཨནྟེཝཱསིཀེཧི པུཙྪིཏོ ‘‘ཨོདཱཏཀསིཎཾ ཙནྡཱབྷཾ ནཱམ, པཱིཏཀསིཎཾ སཱུརིཡཱབྷཾ ནཱམཱཏི ཏཾ ཨུབྷཡཾ ཡོ པཉྙཱཡ གཱདྷཏི པཝིསཏི པཀྑནྡཏི, སོ ཨཝིཏཀྐེན དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེན ཨཱབྷསྶརཱུཔགོ ཧོཏི, ཏཱདིསོ ཨཧ’’ནྟི སནྡྷཱཡ – ‘‘ཙནྡཱབྷཾ སཱུརིཡཱབྷ’’ནྟི ཨཱཧ. སེསཾ པུརིམནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.
ཨིདམེཝ ཙ པུཐུཛྫནཔཉྩཀཾ ཨཊྛུཔྤཏྟིཾ ཀཏྭཱ –
‘‘ཨཱསཱིསེཐེཝ པུརིསོ, ན ནིབྦིནྡེཡྻ པཎྜིཏོ;
པསྶཱམི ཝོཧཾ ཨཏྟཱནཾ, ཡཐཱ ཨིཙྪིཾ ཏཐཱ ཨཧུ.
‘‘ཨཱསཱིསེཐེཝ པུརིསོ, ན ནིབྦིནྡེཡྻ པཎྜིཏོ;
པསྶཱམི ཝོཧཾ ཨཏྟཱནཾ, ཨུདཀཱ ཐལམུབྦྷཏཾ.
‘‘ཝཱཡམེཐེཝ ¶ པུརིསོ, ན ནིབྦིནྡེཡྻ པཎྜིཏོ;
པསྶཱམི ཝོཧཾ ཨཏྟཱནཾ, ཡཐཱ ཨིཙྪིཾ ཏཐཱ ཨཧུ.
‘‘ཝཱཡམེཐེཝ པུརིསོ, ན ནིབྦིནྡེཡྻ པཎྜིཏོ;
པསྶཱམི ཝོཧཾ ཨཏྟཱནཾ, ཨུདཀཱ ཐལམུབྦྷཏཾ.
‘‘དུཀྑཱུཔནཱིཏོཔི ནརོ སཔཉྙོ,
ཨཱསཾ ན ཚིནྡེཡྻ སུཁཱགམཱཡ;
བཧཱུ ཧི ཕསྶཱ ཨཧིཏཱ ཧིཏཱ ཙ,
ཨཝིཏཀྐིཏཱ མཙྩམུཔབྦཛནྟི.
‘‘ཨཙིནྟིཏམྤི བྷཝཏི, ཙིནྟིཏམྤི ཝིནསྶཏི;
ན ཧི ཙིནྟཱམཡཱ བྷོགཱ, ཨིཏྠིཡཱ པུརིསསྶ ཝཱ.
‘‘སརབྷཾ ¶ གིརིདུགྒསྨིཾ, ཡཾ ཏྭཾ ཨནུསརཱི པུརེ;
ཨལཱིནཙིཏྟསྶ ཏུཝཾ, ཝིཀྐནྟམནུཛཱིཝསི.
‘‘ཡོ ¶ ཏཾ ཝིདུགྒཱ ནརཀཱ སམུདྡྷརི,
སིལཱཡ ཡོགྒཾ སརབྷོ ཀརིཏྭཱ;
དུཀྑཱུཔནཱིཏཾ མཙྩུམུཁཱ པམོཙཡི,
ཨལཱིནཙིཏྟཾ ཏ མིགཾ ཝདེསི.
‘‘ཀིཾ ཏྭཾ ནུ ཏཏྠེཝ ཏདཱ ཨཧོསི,
ཨུདཱཧུ ཏེ ཀོཙི ནཾ ཨེཏདཀྑཱ;
ཝིཝཊྚཙྪདྡོ ནུསི སབྦདསྶཱི,
ཉཱཎཾ ནུ ཏེ བྲཱཧྨཎ བྷིཾསརཱུཔཾ.
‘‘ན ¶ ཙེཝཧཾ ཏཏྠ ཏདཱ ཨཧོསིཾ,
ན ཙཱཔི མེ ཀོཙི ནཾ ཨེཏདཀྑཱ;
གཱཐཱཔདཱནཉྩ སུབྷཱསིཏཱནཾ,
ཨཏྠཾ ཏདཱནེནྟི ཛནིནྡ དྷཱིརཱ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༣.༡༣༤-༡༤༣) –
ཨིམཾ ཏེརསནིཔཱཏེ སརབྷཛཱཏཀཉྩ ཀཐེསི. ཨིམཱནི པན པཉྩཔི ཛཱཏཀཱནི ཨཏཱིཏེཔི སཾཁིཏྟེན བྷཱསིཏསྶ ཝིཏྠཱརེན ཨཏྠཾ མཡ྄ཧཾ པུཏྟོ ཛཱནཱཏཱིཏི སཏྠཱརཱ དྷམྨསེནཱཔཏིསཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ པཉྙཱནུབྷཱཝཔྤཀཱསནཏྠམེཝ ཀཐིཏཱནཱིཏི ཨེཝཾ ཨཱགམནཏོཔི ཐེརོ མཧཱཔཉྙཏཱཡ ཨེཏདགྒཊྛཱནཾ ལབྷི.
ཀཐཾ ཙིཎྞཝསིཏོཏི? ཙིཎྞཾ ཀིརེཏཾ ཐེརསྶ ཙཏུཔརིསམཛ྄ཛྷེ དྷམྨཾ ཀཐེནྟོ ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི ཨམུཉྩིཏྭཱ ཀཐེཏཱིཏི ཨེཝཾ ཙིཎྞཝསིཏོཔི ཐེརོ མཧཱཔཉྙཏཱཡ ཨེཏདགྒཊྛཱནཾ ལབྷི.
ཀཐཾ གུཎཱཏིརེཀཏོཏི? ཋཔེཏྭཱ ཧི དསབལཾ ཨཉྙོ ཀོཙི ཨེཀསཱཝཀོཔི མཧཱཔཉྙཏཱཡ ¶ དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ སདིསོ ནཱམ ནཏྠཱིཏི ཨེཝཾ གུཎཱཏིརེཀཏོཔི ཐེརོ མཧཱཔཉྙཏཱཡ ཨེཏདགྒཊྛཱནཾ ལབྷི.
ཡཐཱ ཙ སཱརིཔུཏྟཏྠེརོ, ཨེཝཾ མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརོཔི སབྦེཧེཝ ཙཏཱུཧིཔི ཨིམེཧི ཀཱརཎེཧི ཨེཏདགྒཊྛཱནཾ ལབྷི. ཀཐཾ? ཐེརོ ཧི མཧིདྡྷིཀོ མཧཱནུབྷཱཝོ ནནྡོཔནནྡསདིསམྤི ནཱགརཱཛཱནཾ དམེསཱིཏི ཨེཝཾ ཏཱཝ ¶ ཨཊྛུཔྤཏྟིཏོ ལབྷི. ན པནེས ཨིདཱནེཝ མཧིདྡྷིཀོ མཧཱནུབྷཱཝོ, ཨཏཱིཏེ པཉྩ ཛཱཏིསཏཱནི ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏོཔི མཧིདྡྷིཀོ མཧཱནུབྷཱཝོ ཨཧོསཱིཏི.
‘‘ཡོ པབྦཛཱི ཛཱཏིསཏཱནི པཉྩ,
པཧཱཡ ཀཱམཱནི མནོརམཱནི;
ཏཾ ཝཱིཏརཱགཾ སུསམཱཧིཏིནྡྲིཡཾ,
པརིནིབྦུཏཾ ཝནྡཐ མོགྒལླཱན’’ནྟི. –
ཨེཝཾ ¶ ཨཱགམནཏོཔི ལབྷི. ཙིཎྞཾ ཙེཏཾ ཐེརསྶ ནིརཡཾ གནྟྭཱ ཨཏྟནོ ཨིདྡྷིབལེན ནིརཡསཏྟཱནཾ ཨསྶཱསཛནནཏྠཾ སཱིཏཾ ཨདྷིཊྛཱཡ ཙཀྐམཏྟཾ པདུམཾ མཱཔེཏྭཱ པདུམཀཎྞིཀཱཡཾ ནིསཱིདིཏྭཱ དྷམྨཀཐཾ ཀཐེཏི, དེཝལོཀཾ གནྟྭཱ དེཝསངྒྷཾ ཀམྨགཏིཾ ཛཱནཱཔེཏྭཱ སཙྩཀཐཾ ཀཐེཏཱིཏི ཨེཝཾ ཙིཎྞཝསིཏོ ལབྷི. ཋཔེཏྭཱ ཙ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཨཉྙོ སཱཝཀོ མཧཱམོགྒལླཱནོ ཝིཡ མཧིདྡྷིཀོ མཧཱནུབྷཱཝོ ནཏྠཱིཏི ཨེཝཾ གུཎཱཏིརེཀཏོ ལབྷི.
ཡཐཱ ཙེས, ཨེཝཾ མཧཱཀསྶཔཏྠེརོཔི སབྦེཧེཝིམེཧི ཀཱརཎེཧི ཨེཏདགྒཊྛཱནཾ ལབྷི. ཀཐཾ? སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཧི ཐེརསྶ ཏིགཱཝུཏཾ མགྒཾ པཙྩུགྒམནཾ ཀཏྭཱ ཏཱིཧི ཨོཝཱདེཧི ཨུཔསམྤཱདེཏྭཱ ཙཱིཝརཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ ཨདཱསི. ཏསྨིཾ སམཡེ མཧཱཔཐཝཱི ཨུདཀཔརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ ཀམྤི, མཧཱཛནསྶ ཨབྦྷནྟརེ ཐེརསྶ ཀིཏྟིསདྡོ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ གཏོ. ཨེཝཾ ཨཊྛུཔྤཏྟིཏོ ལབྷི. ན ཙེས ཨིདཱནེཝ དྷུཏདྷརོ, ཨཏཱིཏེ པཉྩ ཛཱཏིསཏཱནི ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏོཔི དྷུཏདྷརོཝ ཨཧོསི.
‘‘ཡོ ¶ པབྦཛཱི ཛཱཏིསཏཱནི པཉྩ,
པཧཱཡ ཀཱམཱནི མནོརམཱནི;
ཏཾ ཝཱིཏརཱགཾ སུསམཱཧིཏིནྡྲིཡཾ,
པརིནིབྦུཏཾ ཝནྡཐ མཧཱཀསྶཔ’’ནྟི. –
ཨེཝཾ ཨཱགམནཏོཔི ལབྷི. ཙིཎྞཾ ཙེཏཾ ཐེརསྶ ཙཏུཔརིསམཛ྄ཛྷགཏོ དྷམྨཾ ཀཐེནྟོ དས ཀཐཱཝཏྠཱུནི ཨཝིཛཧིཏྭཱཝ ཀཐེཏཱིཏི ཨེཝཾ ཙིཎྞཝསིཏོ ལབྷི. ཋཔེཏྭཱ ཙ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཨཉྙོ སཱཝཀོ ཏེརསཧི དྷུཏགུཎེཧི མཧཱཀསྶཔསདིསོ ནཏྠཱིཏི ཨེཝཾ གུཎཱཏིརེཀཏོ ལབྷི ¶ . ཨིམིནཱཝ ནིཡཱམེན ཏེསཾ ཏེསཾ ཐེརཱནཾ ཡཐཱལཱབྷཏོ གུཎེ ཀིཏྟེཏུཾ ཝཊྚཏི.
གུཎཝསེནེཝ ཧི སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཡཐཱ ནཱམ རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟཱི ཙཀྐརཏནཱནུབྷཱཝེན ཙཀྐཝཱལ༹གབྦྷེ རཛྫསིརིཾ པཏྭཱ ‘‘པཏྟབྦཾ མེ པཏྟཾ, ཀིཾ མེ ཨིདཱནི མཧཱཛནེན ཨོལོཀིཏེནཱ’’ཏི ན ཨཔྤོསྶུཀྐོ ཧུཏྭཱ རཛྫསིརིཾཡེཝ ཨནུབྷོཏི, ཀཱལེན པན ཀཱལཾ ཝིནིཙྪཡཊྛཱནེ ནིསཱིདིཏྭཱ ནིགྒཧེཏབྦེ ནིགྒཎྷཱཏི, པགྒཧེཏབྦེ པགྒཎྷཱཏི, ཋཱནནྟརེསུ ཙ ཋཔེཏབྦཡུཏྟཀེ ཋཱནནྟརེསུ ཋཔེཏི, ཨེཝམེཝཾ མཧཱབོདྷིམཎྜེ ཨདྷིགཏསྶ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ ཨཱནུབྷཱཝེན ¶ ཨནུཔྤཏྟདྷམྨརཛྫོ དྷམྨརཱཛཱཔི ‘‘ཀིཾ མེ ཨིདཱནི ལོཀེན ཨོལོཀིཏེན, ཨནུཏྟརཾ ཕལསམཱཔཏྟིསུཁཾ ཨནུབྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཔྤོསྶུཀྐཏཾ ཨནཱཔཛྫིཏྭཱ ཙཏུཔརིསམཛ྄ཛྷེ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསིནྣོ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ བྲཧྨསྶརཾ ནིཙྪཱརེཏྭཱ དྷམྨཾ དེསཡམཱནོ ནིགྒཧེཏབྦཡུཏྟེ ཀཎྷདྷམྨེ པུགྒལེ སིནེརུཔཱདེ པཀྑིཔནྟོ ཝིཡ ཨཔཱཡབྷཡསནྟཛྫནེན ནིགྒཧེཏྭཱ པགྒཧེཏབྦཡུཏྟེ ཀལྱཱཎདྷམྨེ པུགྒལེ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ བྷཝགྒེ ནིསཱིདཱཔེནྟོ ཝིཡ པགྒཎྷིཏྭཱ ཋཱནནྟརེསུ ཋཔེཏབྦཡུཏྟཀེ ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙཏྠེརཱདཡོ སཱཝཀེ ཡཱཐཱཝསརསགུཎཝསེནེཝ ཋཱནནྟརེསུ ¶ ཋཔེནྟོ ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ རཏྟཉྙཱུནཾ, ཡདིདཾ ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙོཏིཨཱདིམཱཧ.
ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙཏྠེརཝཏྠུ
ཏཏྠ ཨེཏདགྒནྟི པདཾ ཝུཏྟཏྠམེཝ. རཏྟཉྙཱུནནྟི རཏྟིཡོ ཛཱནནྟཱནཾ. ཋཔེཏྭཱ ཧི སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཨཉྙོ སཱཝཀོ ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙཏྠེརཏོ པཋམཏརཾ པབྦཛིཏོ ནཱམ ནཏྠཱིཏི པབྦཛིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཐེརོ ཙིརཀཱལཾ རཏྟིཡོ ཛཱནཱཏཱིཏི རཏྟཉྙཱུ. སབྦཔཋམཾ དྷམྨསྶ པཊིཝིདྡྷཏྟཱ ཡདཱ ཏེན དྷམྨོ པཊིཝིདྡྷོ, ཙིརཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཏཾ རཏྟིཾ ཛཱནཱཏཱིཏིཔི རཏྟཉྙཱུ. ཨཔིཙ ཁཱིཎཱསཝཱནཾ རཏྟིདིཝསཔརིཙྪེདོ པཱཀཊོཝ ཧོཏི, ཨཡཉྩ པཋམཁཱིཎཱསཝོཏི ཨེཝམྤི རཏྟཉྙཱུནཾ སཱཝཀཱནཾ ཨཡམེཝ ཨགྒོ པུརིམཀོཊིབྷཱུཏོ སེཊྛོ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘རཏྟཉྙཱུནཾ ཡདིདཾ ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙོ’’ཏི.
ཨེཏྠ ¶ ཙ ཡདིདནྟི ནིཔཱཏོ, ཏསྶ ཐེརཾ ཨཝེཀྑིཏྭཱ ཡོ ཨེསོཏི, ཨགྒསདྡཾ ཨཝེཀྑིཏྭཱ ཡཾ ཨེཏནྟི ཨཏྠོ. ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙོཏི ཉཱཏཀོཎྜཉྙོ པཊིཝིདྡྷཀོཎྜཉྙོ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཨཉྙཱསི ཝཏ, བྷོ, ཀོཎྜཉྙོ, ཨཉྙཱསི ཝཏ, བྷོ, ཀོཎྜཉྙོཏི. ཨིཏི ཧིདཾ ཨཱཡསྨཏོ ཀོཎྜཉྙསྶ ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙོ ཏྭེཝ ནཱམཾ ཨཧོསཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༡༠༨༡; མཧཱཝ. ༡༧).
ཨཡཾ པན ཐེརོ ཀཏརབུདྡྷཀཱལེ པུབྦཔཏྠནཾ ཨབྷིནཱིཧཱརཾ ཨཀཱསི, ཀདཱ པབྦཛིཏོ, ཀདཱནེན པཋམཾ དྷམྨོ ཨདྷིགཏོ, ཀདཱ ཋཱནནྟརེ ཋཔིཏོཏི ཨིམིནཱ ནཡེན སབྦེསུཔི ཨེཏདགྒེསུ པཉྷཀམྨཾ ཝེདིཏབྦཾ.
ཏཏྠ ¶ ¶ ཨིམསྶ ཏཱཝ ཐེརསྶ པཉྷཀམྨེ ཨཡམནུཔུབྦིཀཐཱ – ཨིཏོ ཀཔྤསཏསཧསྶམཏྠཀེ པདུམུཏྟརོ ནཱམ བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུདཔཱདི, ཏསྶ པཊིཝིདྡྷསབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ མཧཱབོདྷིཔལླངྐཏོ ཨུཊྛཧནྟསྶ མཧཱཔཐཝིཡཾ ཋཔེཏུཾ པཱདེ ཨུཀྑིཏྟམཏྟེ པཱདསམྤཊིཙྪནཏྠཾ མཧནྟཾ པདུམཔུཔྥཾ ཨུགྒཉྪི, ཏསྶ དྷུརཔཏྟཱནི ནཝུཏིཧཏྠཱནི ཧོནྟི, ཀེསརཾ ཏིཾསཧཏྠཾ, ཀཎྞིཀཱ དྭཱདསཧཏྠཱ, པཱདེན པཏིཊྛིཏཊྛཱནཾ ཨེཀཱདསཧཏྠཾ. ཏསྶ པན བྷགཝཏོ སརཱིརཾ ཨཊྛཔཎྞཱསཧཏྠུབྦེདྷཾ ཨཧོསི. ཏསྶ པདུམཀཎྞིཀཱཡ དཀྑིཎཔཱདེ པཏིཊྛཧནྟེ མཧཱཏུམྦམཏྟཱ རེཎུ ཨུགྒནྟྭཱ སརཱིརཾ ཨོཀིརམཱནཱ ཨོཏརི, ཝཱམཔཱདསྶ ཋཔནཀཱལེཔི ཏཐཱརཱུཔཾཡེཝ པདུམཾ ཨུགྒནྟྭཱ པཱདཾ སམྤཊིཙྪི. ཏཏོཔི ཨུགྒནྟྭཱ ཝུཏྟཔྤམཱཎཱཝ རེཎུ སརཱིརཾ ཨོཀིརི. ཏཾ པན རེཎུཾ ཨབྷིབྷཝམཱནཱ ཏསྶ བྷགཝཏོ སརཱིརཔྤབྷཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཡནྟནཱལི༹ཀཱཡ ཝིསྶཊྛསུཝཎྞརསདྷཱརཱ ཝིཡ སམནྟཱ དྭཱདསཡོཛནཊྛཱནཾ ཨེཀོབྷཱསཾ ཨཀཱསི. ཏཏིཡཔཱདུདྡྷརཎཀཱལེ པཐམུགྒཏཾ པདུམཾ ཨནྟརདྷཱཡི, པཱདསམྤཊིཙྪནཏྠཾ ཨཉྙཾ ནཝཾ པདུམཾ ཨུགྒཉྪི. ཨིམིནཱཝ ནིཡཱམེན ཡཏྠ ཡཏྠ གནྟུཀཱམོ ཧོཏི, ཏཏྠ ཏཏྠཱཔི མཧཱཔདུམཾ ཨུགྒཙྪཏི. ཏེནེཝསྶ ‘‘པདུམུཏྟརསམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏི ནཱམཾ ཨཧོསི.
ཨེཝཾ སོ བྷགཝཱ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ བྷིཀྑུསཏསཧསྶཔརིཝཱརོ མཧཱཛནསྶ སངྒཧཏྠཱཡ གཱམནིགམརཱཛདྷཱནཱིསུ བྷིཀྑཱཡ ཙརནྟོ ཧཾསཝཏཱིནགརཾ སམྤཱཔུཎི ¶ . ཏསྶ ཨཱགཏབྷཱཝཾ སུཏྭཱ པིཏཱ མཧཱརཱཛཱ པཙྩུགྒམནཾ ¶ ཨཀཱསི. སཏྠཱ ཏསྶ དྷམྨཀཐཾ ཀཐེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཀེཙི སོཏཱཔནྣཱ ཀེཙི སཀདཱགཱམཱི ཀེཙི ཨནཱགཱམཱི ཀེཙི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ. རཱཛཱ སྭཱཏནཱཡ དསབལཾ ནིམནྟེཏྭཱ པུནདིཝསེ ཀཱལཾ ཨཱརོཙཱཔེཏྭཱ བྷིཀྑུསཏསཧསྶཔརིཝཱརསྶ བྷགཝཏོ སཀནིཝེསནེ མཧཱདཱནཾ ཨདཱསི. སཏྠཱ བྷཏྟཱནུམོདནཾ ཀཏྭཱ ཝིཧཱརམེཝ གཏོ. ཏེནེཝ ནིཡཱམེན པུནདིཝསེ ནཱགརཱ, པུནདིཝསེ རཱཛཱཏི དཱིགྷམདྡྷཱནཾ དཱནཾ ཨདཾསུ.
ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཨཡཾ ཐེརོ ཧཾསཝཏཱིནགརེ གཧཔཏིམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟོ. ཨེཀདིཝསཾ བུདྡྷཱནཾ དྷམྨདེསནཱཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརཝཱསིནོ གནྡྷམཱལཱདིཧཏྠེ ཡེན བུདྡྷོ, ཡེན དྷམྨོ, ཡེན སངྒྷོ, ཏནྣིནྣེ ཏཔྤོཎེ ཏཔྤབྦྷཱརེ གཙྪནྟེ དིསྭཱ ཏེན མཧཱཛནེན སདྡྷིཾ དྷམྨདེསནཊྛཱནཾ ཨགམཱསི. ཏསྨིཉྩ སམཡེ པདུམུཏྟརོ བྷགཝཱ ཨཏྟནོ སཱསནེ པཋམཾ པཊིཝིདྡྷདྷམྨཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨེཏདགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི. སོ ཀུལཔུཏྟོ ཏཾ ཀཱརཎཾ སུཏྭཱ ‘‘མཧཱ ཝཏཱཡཾ བྷིཀྑུ, ཋཔེཏྭཱ ཀིར བུདྡྷཾ ཨཉྙོ ཨིམིནཱ པཋམཏརཾ པཊིཝིདྡྷདྷམྨོ ནཱམ ནཏྠི. ཨཧོ ཝཏཱཧམྤི ཨནཱགཏེ ཨེཀསྶ ¶ བུདྡྷསྶ སཱསནེ པཋམཾ དྷམྨཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷནསམཏྠོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ དེསནཱཔརིཡོསཱནེ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘སྭེ མཡ྄ཧཾ བྷིཀྑཾ གཎྷཐཱ’’ཏི ནིམནྟེསི. སཏྠཱ ཨདྷིཝཱསེསི.
སོ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ སཀནིཝེསནཾ གནྟྭཱ སབྦརཏྟིཾ བུདྡྷཱནཾ ནིསཛྫནཊྛཱནཾ གནྡྷདཱམམཱལཱདཱམཱདཱིཧི ཨལངྐརིཏྭཱ པཎཱིཏཾ ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཾ པཊིཡཱདཱཔེཏྭཱ ཏསྶཱ རཏྟིཡཱ ཨཙྩཡེན སཀནིཝེསནེ བྷིཀྑུསཏསཧསྶཔརིཝཱརསྶ བྷགཝཏོ ཝིཙིཏྲཡཱགུཁཛྫཀཔརིཝཱརཾ ནཱནཱརསསཱུཔབྱཉྫནཾ ¶ གནྡྷསཱལིབྷོཛནཾ དཏྭཱ བྷཏྟཀིཙྩཔརིཡོསཱནེ ཏིཙཱིཝརཔཧོནཀེ ཝངྒཔཊྚེ ཏཐཱགཏསྶ པཱདམཱུལེ ཋཔེཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ནཱཧཾ པརིཏྟཀསྶ ཋཱནསྶཏྠཱཡ ཙརཱམི, མཧནྟཾ ཋཱནཾ པཏྠེནྟོ ཙརཱམི, ན ཁོ པན སཀྐཱ ཨེཀམེཝ དིཝསཾ དཱནཾ དཏྭཱ ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེཏུ’’ནྟི ‘‘ཨནུཔཊིཔཱཊིཡཱ སཏྟ དིཝསཱནི མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ པཏྠེསྶཱམཱི’’ཏི. སོ ཏེནེཝ ནིཡཱམེན སཏྟ དིཝསཱནི མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ བྷཏྟཀིཙྩཔརིཡོསཱནེ དུསྶཀོཊྛཱགཱརཾ ཝིཝརཱཔེཏྭཱ ཨུཏྟམསུཁུམཝཏྠཾ བུདྡྷཱནཾ པཱདམཱུལེ ཋཔེཏྭཱ བྷིཀྑུསཏསཧསྶཾ ཏིཙཱིཝརེན ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཏཐཱགཏཾ ¶ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, ཡོ ཏུམྷེཧི ཨིཏོ སཏྟདིཝསམཏྠཀེ བྷིཀྑུ ཨེཏདགྒེ ཋཔིཏོ, ཨཧམྤི སོ བྷིཀྑུ ཝིཡ ཨནཱགཏེ ཨུཔྤཛྫནཀབུདྡྷསྶ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ པཋམཾ དྷམྨཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ སམཏྠོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི ཝཏྭཱ སཏྠུ པཱདམཱུལེ སཱིསཾ ཀཏྭཱ ནིཔཛྫི.
སཏྠཱ ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨིམིནཱ ཀུལཔུཏྟེན མཧཱཨདྷིཀཱརོ ཀཏོ, སམིཛ྄ཛྷིསྶཏི ནུ ཁོ ཨེཏསྶ ཨཡཾ པཏྠནཱ ནོ’’ཏི ཨནཱགཏཾསཉཱཎཾ པེསེཏྭཱ ཨཱཝཛྫེནྟོ ‘‘སམིཛ྄ཛྷིསྶཏཱི’’ཏི པསྶི. བུདྡྷཱནཉྷི ཨཏཱིཏཾ ཝཱ ཨནཱགཏཾ ཝཱ པཙྩུཔྤནྣཾ ཝཱ ཨཱརབྦྷ ཨཱཝཛྫེནྟཱནཾ ཨཱཝརཎཾ ནཱམ ནཏྠི, ཨནེཀཀཔྤཀོཊིསཏསཧསྶནྟརམྤི ཙ ཨཏཱིཏཾ ཝཱ ཨནཱགཏཾ ཝཱ ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶནྟརམྤི ཙ པཙྩུཔྤནྣཾ ཝཱ ཨཱཝཛྫནཔཊིབདྡྷམེཝ མནསིཀཱརཔཊིབདྡྷམེཝ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཨཔྤཊིཝཏྟིཡེན ཉཱཎེན སོ བྷགཝཱ ཨིདཾ ཨདྡས – ‘‘ཨནཱགཏེ སཏསཧསྶཀཔྤཔརིཡོསཱནེ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི, ཏདཱ ཨིམསྶ པཏྠནཱ སམིཛ྄ཛྷིསྶཏཱི’’ཏི. ཨཐ ནཾ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཨམྦྷོ, ཀུལཔུཏྟ, ཨནཱགཏེ སཏསཧསྶཀཔྤཔརིཡོསཱནེ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི ¶ , ཏྭཾ ཏསྶ པཋམཀདྷམྨདེསནཱཡ ཏེཔརིཝཊྚདྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནསུཏྟནྟཔརིཡོསཱནེ ཨཊྛཱརསཧི བྲཧྨཀོཊཱིཧི སདྡྷིཾ སཧསྶནཡསམྤནྣེ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧིསྶསཱི’’ཏི.
ཨིཏི ¶ སཏྠཱ ཏཾ ཀུལཔུཏྟཾ བྱཱཀརིཏྭཱ ཙཏུརཱསཱིཏི དྷམྨཀྑནྡྷསཧསྶཱནི དེསེཏྭཱ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡི. ཏསྶ པརིནིབྦུཏསྶ སརཱིརཾ སུཝཎྞཀྑནྡྷོ ཝིཡ ཨེཀགྒྷནཾ ཨཧོསི, སརཱིརཙེཏིཡཾ པནསྶུབྦེདྷེན སཏྟཡོཛནིཀཾ ཨཀཾསུ. ཨིཊྛཀཱ སུཝཎྞམཡཱ ཨཧེསུཾ, ཧརིཏཱལམནོསིལཱཡ མཏྟིཀཱཀིཙྩཾ, ཏེལེན ཨུདཀཀིཙྩཾ སཱདྷཡིཾསུ. བུདྡྷཱནཾ དྷརམཱནཀཱལེ སརཱིརཔྤབྷཱ དྭཱདསཡོཛནིཀཾ ཕརི, པརིནིབྦུཏཱནཾ པན ཏེསཾ རསྨི ནིཀྑམིཏྭཱ སམནྟཱ ཡོཛནསཏཾ ཨཝཏྠརི.
ཨཡཾ སེཊྛི བུདྡྷཱནཾ སརཱིརཙེཏིཡཾ པརིཝཱརེཏྭཱ སཧསྶརཏནགྒྷིཡཱནི ཀཱརེསི. ཙེཏིཡཔཏིཊྛཱཔནདིཝསེ ཨནྟོཙེཏིཡེ རཏནགྷརཾ ཀཱརེསི. སོ ཝསྶསཏསཧསྶཾ མཧནྟཾ དཱནཱདིམཡཾ ཀལྱཱཎཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ དེཝཔུརེ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ དེཝེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཙ སཾསརནྟསྶེཝ ནཝནཝུཏི ¶ ཀཔྤསཧསྶཱནི ནཝ ཀཔྤསཏཱནི ནཝ ཙ ཀཔྤཱ སམཏིཀྐནྟཱ. ཨེཏྟཀསྶ ཀཱལསྶ ཨཙྩཡེན ཨིཏོ ཨེཀནཝུཏིཀཔྤམཏྠཀེ ཨཡཾ ཀུལཔུཏྟོ བནྡྷུམཏཱིནགརསྶ དྭཱརསམཱིཔེ གཱམེ ཀུཊུམྦིཡགེཧེ ནིབྦཏྟོ. ཏསྶ མཧཱཀཱལོཏི ནཱམཾ ཨཧོསི, ཀནིཊྛབྷཱཏཱ པནསྶ ཙཱུལ༹ཀཱལོ ནཱམ.
ཏསྨིཾ སམཡེ ཝིཔསྶཱི བོདྷིསཏྟོ ཏུསིཏཔུརཱ ཙཝིཏྭཱ བནྡྷུམཏཱིནགརེ བནྡྷུམསྶ རཉྙོ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ ནིབྦཏྟོ. ཨནུཀྐམེན སབྦཉྙུཏཾ པཏྭཱ དྷམྨདེསནཏྠཱཡ མཧཱབྲཧྨུནཱ ཨཱཡཱཙིཏོ ‘‘ཀསྶ ¶ ནུ ཁོ པཋམཾ དྷམྨཾ དེསེསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཀནིཊྛཾ ཁཎྜཾ ནཱམ རཱཛཀུམཱརཾ ཏིསྶཉྩ པུརོཧིཏཔུཏྟཾ ‘‘པཋམཾ དྷམྨཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ སམཏྠཱ’’ཏི དིསྭཱ ‘‘ཏེསཉྩ དྷམྨཾ དེསེསྶཱམི, པིཏུ ཙ སངྒཧཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི བོདྷིམཎྜཏོ ཨཱཀཱསེནེཝ ཨཱགནྟྭཱ ཁེམེ མིགདཱཡེ ཨོཏིཎྞོ ཏེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཏེ དྭེཔི ཛནཱ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ པཱཎསཧསྶེཧི སདྡྷིཾ ཨརཧཏྟཕལེ པཏིཊྛཧིཾསུ.
ཨཐཱཔརེཔི བོདྷིསཏྟཀཱལེ ཨནུཔབྦཛིཏཱ ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཱ ཀུལཔུཏྟཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀཾ ཨཱགནྟྭཱ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ ཨརཧཏྟཕལེ པཏིཊྛཧིཾསུ. སཏྠཱ ཏཾ ཏཏྠེཝ ཁཎྜཏྠེརཾ ཨགྒསཱཝཀཊྛཱནེ, ཏིསྶཏྠེརཾ དུཏིཡསཱཝཀཊྛཱནེ ཋཔེསི. རཱཛཱཔི ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ ‘‘པུཏྟཾ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི ཨུཡྻཱནཾ གནྟྭཱ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ ཏཱིསུ སརཎེསུ པཏིཊྛཱཡ སཏྠཱརཾ སྭཱཏནཱཡ ནིམནྟེཏྭཱ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི.
སོ ¶ པཱསཱདཝརགཏོ ནིསཱིདིཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘མཡ྄ཧཾ ཛེཊྛཔུཏྟོ ནིཀྑམིཏྭཱ བུདྡྷོ ཛཱཏོ, དུཏིཡཔུཏྟོ མེ ཨགྒསཱཝཀོ, པུརོཧིཏཔུཏྟོ དུཏིཡསཱཝཀོ. ཨིམེ ཙ ཨཝསེསབྷིཀྑཱུ གིཧིཀཱལེཔི མཡ྄ཧཾ པུཏྟམེཝ པརིཝཱརེཏྭཱ ཝིཙརིཾསུ, ཨིམེ པུབྦེཔི དཱནིཔི མཡ྄ཧམེཝ བྷཱརཱ, ཨཧམེཝ ཏེ ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི ཨུཔཊྛཧིསྶཱམི, ཨཉྙེསཾ ཨོཀཱསཾ ན དསྶཱམཱི’’ཏི. ཝིཧཱརདྭཱརཀོཊྛཀཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ རཱཛགེཧདྭཱརཱ ཨུབྷོསུ པསྶེསུ ཁདིརཔཱཀཱརཾ ཀཱརེཏྭཱ ཝཏྠེཧི པཊིཙྪཱདཱཔེཏྭཱ ཨུཔརི སུཝཎྞཏཱརཀཝིཙིཏྟཾ སམོལམྦིཏཏཱལཀྑནྡྷམཏྟཝིཝིདྷཔུཔྥདཱམཝིཏཱནཾ ཀཱརེཏྭཱ ཧེཊྛཱབྷཱུམིཾ ¶ ཝིཙིཏྟཏྠརཎེཧི སནྠརཱཔེཏྭཱ ཨནྟོ ཨུབྷོསུ པསྶེསུ མཱལཱགཙྪཀེསུ པུཎྞགྷཊེ སཀལམགྒཝཱསཏྠཱཡ ཙ གནྡྷནྟརེསུ པུཔྥཱནི པུཔྥནྟརེསུ གནྡྷེ ཙ ཋཔཱཔེཏྭཱ ¶ བྷགཝཏོ ཀཱལཾ ཨཱརོཙཱཔེསི. བྷགཝཱ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ ཨནྟོསཱཎིཡཱཝ རཱཛགེཧཾ གནྟྭཱ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ ཝིཧཱརཾ པཙྩཱགཙྪཏི. ཨཉྙོ ཀོཙི དཊྛུམྤི ན ལབྷཏི, ཀུཏོ པན བྷིཀྑཾ ཝཱ དཱཏུཾ པཱུཛཾ ཝཱ ཀཱཏུཾ.
ནཱགརཱ ཙིནྟེསུཾ – ‘‘ཨཛྫ སཏྠུ ལོཀེ ཨུཔྤནྣསྶ སཏྟམཱསཱདྷིཀཱནི སཏྟ སཾཝཙྪརཱནི, མཡཉྩ དཊྛུམྤི ན ལབྷཱམ, པགེཝ བྷིཀྑཾ ཝཱ དཱཏུཾ པཱུཛཾ ཝཱ ཀཱཏུཾ དྷམྨཾ ཝཱ སོཏུཾ. རཱཛཱ ‘མཡ྄ཧཾ ཨེཝ བུདྡྷོ, མཡ྄ཧཾ དྷམྨོ, མཡ྄ཧཾ སངྒྷོ’ཏི མམཱཡིཏྭཱ སཡམེཝ ཨུཔཊྛཧཏི. སཏྠཱ ཙ ཨུཔྤཛྫམཱནོ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ ཨཏྠཱཡ ཨུཔྤནྣོ, ན རཉྙོཡེཝ ཨཏྠཱཡ. ན ཧི རཉྙོཡེཝ ནིརཡོ ཨུཎྷོ, ཨཉྙེསཾ ནཱིལུཔྤལཝནསདིསོ. ཏསྨཱ རཱཛཱནཾ ཨེཝཾ ཝདཱམ ‘སཙེ ནོ སཏྠཱརཾ དེཏི, ཨིཙྩེཏཾ ཀུསལཾ. ནོ ཙེ དེཏི, རཉྙཱ སདྡྷིཾ ཡུཛ྄ཛྷིཏྭཱ སངྒྷཾ གཧེཏྭཱ དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀརོམ. ན སཀྐཱ ཁོ པན སུདྡྷནཱགརེཧེཝ ཨེཝཾ ཀཱཏུཾ, ཨེཀཾ ཛེཊྛཀཔུརིསམྤི གཎྷཱམཱ’’’ཏི སེནཱཔཏིཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏསྶ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ‘‘སཱམི ཀིཾ ཨམྷཱཀཾ པཀྑོ ཧོཧིསི, ཨུདཱཧུ རཉྙོ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. སོ ཨཱཧ – ‘‘ཏུམྷཱཀཾ པཀྑོ ཧོམི, ཨཔིཙ ཁོ པན པཋམདིཝསོ མཡ྄ཧཾ དཱཏབྦོ’’ཏི. ཏེ སམྤཊིཙྪིཾསུ.
སོ རཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ནཱགརཱ, དེཝ, ཏུམྷཱཀཾ ཀུཔིཏཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཀིམཏྠཾ ཏཱཏཱཏི? སཏྠཱརཾ ཀིར ཏུམྷེཝ ཨུཔཊྛཧཐ, ཨམྷེ ན ལབྷཱམཱཏི. སཙེ ཨིདཱནིཔི ལབྷནྟི, ན ཀུཔྤནྟི. ཨལབྷནྟཱ ཏུམྷེཧི སདྡྷིཾ ཡུཛ྄ཛྷིཏུཀཱམཱ, དེཝཱཏི. ཡུཛ྄ཛྷཱམི, ཏཱཏ, ན བྷིཀྑུསངྒྷཾ དེམཱིཏི. དེཝ, ཏུམྷཱཀཾ དཱསཱ ཏུམྷེཧི སདྡྷིཾ ཡུཛ྄ཛྷཱམཱཏི ཝདནྟི, ཏུམྷེ ཀཾ གཎྷིཏྭཱ ཡུཛ྄ཛྷིསྶཐཱཏི? ནནུ ཏྭཾ སེནཱཔཏཱིཏི? ནཱགརེཧི ཝིནཱ ཨསམཏྠོ ཨཧཾ, དེཝཱཏི. ཏཏོ རཱཛཱ ¶ ‘‘བལཝནྟོ ནཱགརཱ, སེནཱཔཏིཔི ཏེསཾཡེཝ པཀྑོ’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘ཨཉྙཱནི སཏྟམཱསཱདྷིཀཱནི སཏྟ སཾཝཙྪརཱནི མཡ྄ཧཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ¶ དེནྟཱུ’’ཏི ཨཱཧ. ནཱགརཱ ན སམྤཊིཙྪིཾསུ. རཱཛཱ ‘‘ཚབྦསྶཱནི པཉྩཝསྶཱནཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཧཱཔེཏྭཱ ཨཉྙེ སཏྟ དིཝསེ ཡཱཙི ¶ . ནཱགརཱ ‘‘ཨཏིཀཀྑལ༹ཾ དཱནི རཉྙཱ སདྡྷིཾ ཀཱཏུཾ ན ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨནུཛཱནིཾསུ. རཱཛཱ སཏྟམཱསཱདྷིཀཱནཾ སཏྟནྣཾ སཾཝཙྪརཱནཾ སཛྫིཏཾ དཱནམུཁཾ སཏྟནྣམེཝ དིཝསཱནཾ སཛྫེཏྭཱ ཚ དིཝསེ ཀེསཉྩི ཨཔསྶནྟཱནཾཡེཝ དཱནཾ དཏྭཱ སཏྟམེ དིཝསེ ནཱགརེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ‘‘སཀྑིསྶཐ, ཏཱཏཱ, ཨེཝརཱུཔཾ དཱནཾ དཱཏུ’’ནྟི ཨཱཧ. ཏེཔི ‘‘ནནུ ཨམྷེཡེཝ ནིསྶཱཡེཏཾ དེཝསྶ ཨུཔྤནྣ’’ནྟི ཝཏྭཱ ‘‘སཀྑིསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. རཱཛཱ པིཊྛིཧཏྠེན ཨསྶཱུནི པུཉྪམཱནོ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, ཨཊྛསཊྛིབྷིཀྑུསཏསཧསྶཾ ཨཉྙསྶུ བྷཱརཾ ཨཀཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི ཨུཔཊྛཧིསྶཱམཱིཏི ཙིནྟེསིཾ, ནཱགརཱནཾ དཱནི མེ ཨནུཉྙཱཏཾ, ནཱགརཱ ཧི ‘མཡཾ དཱནཾ དཱཏུཾ ན ལབྷཱམཱ’ཏི བྷགཝཱ ཀུཔྤནྟི. སྭེཝ པཊྛཱཡ ཏེསཾ ཨནུགྒཧཾ ཀརོཐཱ’’ཏི ཨཱཧ.
ཨཐ དུཏིཡདིཝསེ སེནཱཔཏི མཧཱདཱནཾ ཨདཱསི. ཏཏོ ནཱགརཱ རཉྙཱ ཀཏསཀྐཱརཏོ ཨུཏྟརིཏརཾ སཀྐཱརསམྨཱནཾ ཀཏྭཱ དཱནཾ ཨདཾསུ. ཨེཏེནེཝ ནིཡཱམེན སཀལནགརསྶ པཊིཔཱཊིཡཱ གཏཱཡ དྭཱརགཱམཝཱསིནོ སཀྐཱརསམྨཱནཾ སཛྫཡིཾསུ. མཧཱཀཱལཀུཊུམྦིཀོ ཙཱུལ༹ཀཱལཾ ཨཱཧ – ‘‘དསབལསྶ སཀྐཱརསམྨཱནཾ སྭེཝ ཨམྷཱཀཾ པཱཔུཎཱཏི, ཀིཾ སཀྐཱརཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི? ཏྭམེཝ བྷཱཏིཀ ཛཱནཱཧཱིཏི. སཙེ མཡ྄ཧཾ རུཙིཡཱ ཀརོསི, ཨམྷཱཀཾ སོལ༹སཀརཱིསམཏྟེསུ ཁེཏྟེསུ གཧིཏགབྦྷཱ སཱལིཡོ ཨཏྠི. སཱལིགབྦྷཾ ཕཱལེཏྭཱ ཨཱདཱཡ བུདྡྷཱནཾ ¶ ཨནུཙྪཝིཀཾ པཙཱཔེམཱཏི. ཨེཝཾ ཀཡིརམཱནེ ཀསྶཙི ཨུཔཀཱརོ ན ཧོཏི, ཏསྨཱ ནེཏཾ མཡ྄ཧཾ རུཙྩཏཱིཏི. སཙེ ཏྭཾ ཨེཝཾ ན ཀརོསི, ཨཧཾ མཡ྄ཧཾ སནྟཀཾ མམཱཡིཏུཾ ལབྷཱམཱིཏི སོལ༹སཀརཱིསམཏྟཾ ཁེཏྟཾ མཛ྄ཛྷེ བྷིནྡིཏྭཱ ཨཊྛཀརཱིསཊྛཱནེ སཱིམཾ ཋཔེཏྭཱ སཱལིགབྦྷཾ ཕཱལེཏྭཱ ཨཱདཱཡ ཨསམྦྷིནྣེ ཁཱིརེ པཙཱཔེཏྭཱ ཙཏུམདྷུརཾ པཀྑིཔིཏྭཱ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ སངྒྷསྶ ཨདཱསི. ཀུཊུམྦིཀསྶ ཁོ གབྦྷཾ ཕཱལེཏྭཱ གཧིཏགཧིཏཊྛཱནཾ པུན པཱུརཏི. པུཐུཀཀཱལེ པུཐུཀགྒཾ ནཱམ ཨདཱསི, གཱམཝཱསཱིཧི སདྡྷིཾ ཨགྒསསྶཾ ནཱམ ཨདཱསི, ལཱཡནེ ལཱཡནགྒཾ, ཝེཎིཀརཎེ ཝེཎགྒཾ, ཀལཱཔཱདཱིསུ ཀལཱཔགྒཾ ཁལགྒཾ ཁལབྷཎྜགྒཾ ཀོཊྛགྒནྟི. ཨེཝཾ སོ ཨེཀསསྶེཝ ནཝ ཝཱརེ ཨགྒདཱནཾ ཨདཱསི. ཏམྤི སསྶཾ ཨཏིརེཀཾ ཨུཊྛཱནསམྤནྣཾ ཨཧོསི.
ཡཱཝ བུདྡྷཱ དྷརཏི, ཡཱཝ ཙ སངྒྷོ དྷརཏི, ཨེཏེནེཝ ནིཡཱམེན ཀལྱཱཎཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ ¶ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ དེཝེསུ ཙེཝ ¶ མནུསྶེསུ ཙ སཾསརནྟོ ཨེཀནཝུཏིཀཔྤེ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝིཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ སཏྠུ ལོཀེ ཨུཔྤནྣཀཱལེ ཀཔིལཝཏྠུནགརསྶ ཨཝིདཱུརེ དོཎཝཏྠུབྲཱཧྨཎགཱམེ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ནཱམགྒཧཎདིཝསེ ཀོཎྜཉྙམཱཎཝོཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ ཝུཌྜྷིམནྭཱཡ ཏཡོ ཝེདེ ཨུགྒཧེཏྭཱ ལཀྑཎམནྟཱནཾ པཱརཾ ཨགམཱསི. ཏེན སམཡེན ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ ཏུསིཏཔུརཱ ཙཝིཏྭཱ ཀཔིལཝཏྠུཔུརེ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ནཱམགྒཧཎདིཝསེ ཨཊྛུཏྟརཾ བྲཱཧྨཎསཏཾ ཨཧཏཝཏྠེཧི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨཔྤོདཀཾ ¶ མདྷུཔཱཡཱསཾ པཱཡེཏྭཱ ཏེསཾ ཨནྟརེ ཨཊྛ ཛནེ ཨུཙྩིནིཏྭཱ མཧཱཏལེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཾ བོདྷིསཏྟཾ དུཀཱུལཙུམྦཊཀེ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ ལཀྑཎཔརིགྒཧཎཏྠཾ ཏེསཾ སནྟིཀཾ ཨཱནཡིཾསུ. དྷུརཱསནེ ནིསིནྣབྲཱཧྨཎོ མཧཱཔུརིསསྶ སརཱིརསམྤཏྟིཾ ཨོལོཀེཏྭཱ དྭེ ཨངྒུལིཡོ ཨུཀྑིཔི. ཨེཝཾ པཊིཔཱཊིཡཱ སཏྟ ཛནཱ ཨུཀྑིཔིཾསུ. ཏེསཾ པན སབྦནཝཀོ ཀོཎྜཉྙམཱཎཝོ, སོ བོདྷིསཏྟསྶ ལཀྑཎཝརནིཔྥཏྟིཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘ཨགཱརམཛ྄ཛྷེ ཋཱནཀཱརཎཾ ནཏྠི, ཨེཀནྟེནེས ཝིཝཊྚཙྪདོ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨེཀམེཝ ཨངྒུལིཾ ཨུཀྑིཔི. ཨིཏརེ པན སཏྟ ཛནཱ ‘‘སཙེ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསིསྶཏི, རཱཛཱ བྷཝིསྶཏི ཙཀྐཝཏྟཱི. སཙེ པབྦཛིསྶཏི, བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི དྭེ གཏིཡོ དིསྭཱ དྭེ ཨངྒུལིཡོ ཨུཀྑིཔིཾསུ. ཨཡཾ པན ཀོཎྜཉྙོ ཀཏཱདྷིཀཱརོ པཙྪིམབྷཝིཀསཏྟོ པཉྙཱཡ ཨིཏརེ སཏྟ ཛནེ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ‘‘ཨིམེཧི ལཀྑཎེཧི སམནྣཱགཏསྶ ཨགཱརམཛ྄ཛྷེ ཋཱནཀརཎཾ ནཱམ ནཏྠི, ནིསྶཾསཡཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨེཀམེཝ གཏིཾ ཨདྡས, ཏསྨཱ ཨེཀཾ ཨངྒུལིཾ ཨུཀྑིཔི. ཏཏོ བྲཱཧྨཎཱ ཨཏྟནོ གྷརཱནི གནྟྭཱ པུཏྟེ ཨཱམནྟཡིཾསུ – ‘‘ཏཱཏཱ, ཨམྷེ མཧལླཀཱ, སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛསྶ པུཏྟཾ སབྦཉྙུཏཔྤཏྟཾ མཡཾ སམྦྷཱཝེཡྻཱམ ཝཱ ནོ ཝཱ. ཏུམྷེ ཏསྨིཾ ཀུམཱརེ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟེ ཏསྶ སཱསནེ པབྦཛེཡྻཱཐཱ’’ཏི.
སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛཱཔི བོདྷིསཏྟསྶ དྷཱཏིཡོ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ པརིཧཱརཾ ཨུཔཊྛཔེནྟོ བོདྷིསཏྟཾ ཝུདྡྷིཾ ཨཱཔཱདེསི. མཧཱསཏྟོཔི ཝུདྡྷིཔྤཏྟོ དེཝོ ཝིཡ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝིཏྭཱ པརིཔཀྐེ ཉཱཎེ ཀཱམེསུ ཨཱདཱིནཝཾ ནེཀྑམྨེ ཙ ཨཱནིསཾསཾ དིསྭཱ རཱཧུལཀུམཱརསྶ ཛཱཏདིཝསེ ཚནྣསཧཱཡོ ཀཎྜཀཾ ཨཱརུཡ྄ཧ དེཝཏཱཧི ཝིཝཊེན དྭཱརེན མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ¶ ནིཀྑམིཏྭཱ ཏེནེཝ རཏྟིབྷཱགེན ཏཱིཎི རཛྫཱནི ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨནོམཱནདཱིཏཱིརེ པབྦཛིཏྭཱ གྷཊིཀཱརམཧཱབྲཧྨུནཱ ཨཱབྷཏེ ཨརཧདྡྷཛེ གཧིཏམཏྟེཡེཝ ¶ ཝསྶསཊྛིཀཏྠེརོ ཝིཡ པཱསཱདིཀེན ཨིརིཡཱཔཐེན རཱཛགཧཾ པཏྭཱ ཏཏྠ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ པཎྜཝཔབྦཏཙྪཱཡཱཡ པིཎྜཔཱཏཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ རཉྙཱ མཱགདྷེན རཛྫསིརིཡཱ ནིམནྟིཡམཱནོཔི ཏཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཨནུཀྐམེན ཨུརུཝེལཾ གནྟྭཱ ‘‘རམཎཱིཡོ ཝཏ ཨཡཾ བྷཱུམིབྷཱགོ ¶ , ཨལཾ ཝཏིདཾ ཀུལཔུཏྟསྶ པདྷཱནཏྠིཀསྶ པདྷཱནཱཡཱ’’ཏི པདྷཱནཱབྷིམུཁཾ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཏཏྠ ཝཱསཾ ཨུཔགཏོ.
ཏེན སམཡེན ཨིཏརེ སཏྟ བྲཱཧྨཎཱ ཡཐཱཀམྨཾ གཏཱ, སབྦདཧརོ པན ལཀྑཎཔརིགྒཱཧཀོ ཀོཎྜཉྙམཱཎཝོ ཨརོགོ. སོ ‘‘མཧཱཔུརིསོ པབྦཛིཏོ’’ཏི སུཏྭཱ ཏེསཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ པུཏྟེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘སིདྡྷཏྠཀུམཱརོ ཀིར པབྦཛིཏོ. སོ ཧི ནིསྶཾསཡཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི. སཙེ ཏུམྷཱཀཾ པིཏརོ ཨརོགཱ ཨསྶུ, ཨཛྫ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛེཡྻུཾ. སཙེ ཏུམྷེཔི ཨིཙྪཐ, ཨེཐ མཡཾ ཏཾ མཧཱཔུརིསམནུཔབྦཛིསྶཱམཱ’’ཏི. ཏེ སབྦེ ཨེཀཙྪནྡཱ བྷཝིཏུཾ ནཱསཀྑིཾསུ. ཏཡོ ཛནཱ ན པབྦཛིཾསུ, ཀོཎྜཉྙབྲཱཧྨཎཾ ཛེཊྛཀཾ ཀཏྭཱ ཨིཏརེ ཙཏྟཱརོ པབྦཛིཾསུ. ཨིམེ པཉྩ པབྦཛིཏྭཱ གཱམནིགམརཱཛདྷཱནཱིསུ བྷིཀྑཱཡ ཙརནྟཱ བོདྷིསཏྟསྶ སནྟིཀཾ ཨགམིཾསུ. ཏེ ཚབྦསྶཱནི བོདྷིསཏྟེ མཧཱཔདྷཱནཾ པདཧནྟེ ‘‘ཨིདཱནི བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི ཨིདཱནི བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི མཧཱསཏྟཾ ཨུཔཊྛཧམཱནཱ སནྟིཀཱཝཙརཱཝསྶ ཨཧེསུཾ. ཡདཱ པན བོདྷིསཏྟོ ཨེཀཏིལཏཎྜུལཱདཱིཧི ཝཱིཏིནཱམེནྟོཔི དུཀྐརཀཱརིཀཱཡ ཨརིཡདྷམྨཔཊིཝེདྷསྶ ཨབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཨོལཱ༹རིཀཾ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧརི, ཏདཱ ཏེ པཀྐམིཏྭཱ ཨིསིཔཏནཾ ཨགམཾསུ.
ཨཐ བོདྷིསཏྟོ ཨོལཱ༹རིཀཱཧཱརཔརིབྷོགེན ཚཝིམཾསལོཧིཏཔཱརིཔཱུརིཾ ཀཏྭཱ ¶ ཝིསཱཁཔུཎྞམདིཝསེ སུཛཱཏཱཡ དིནྣཾ ཝརབྷོཛནཾ བྷུཉྫིཏྭཱ སུཝཎྞཔཱཏིཾ ནདིཡཱ པཊིསོཏཾ ཁིཔིཏྭཱ ‘‘ཨཛྫ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཀཏསནྣིཊྛཱནོ སཱཡནྷསམཡེ ཀཱལེན ནཱགརཱཛེན ཨནེཀེཧི ཐུཏིསཏེཧི ཨབྷིཏྠཝིཡམཱནོ མཧཱབོདྷིམཎྜཾ ཨཱརུཡ྄ཧ ཨཙལཊྛཱནེ པཱཙཱིནལོཀདྷཱཏུཨབྷིམུཁོ པལླངྐེན ནིསཱིདིཏྭཱ ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏཾ ཝཱིརིཡཾ ཨདྷིཊྛཱཡ སཱུརིཡེ དྷརམཱནེཡེཝ མཱརབལཾ ཝིདྷམིཏྭཱ པཋམཡཱམེ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརིཏྭཱ མཛ྄ཛྷིམཡཱམེ དིབྦཙཀྑུཾ ཝིསོདྷེཏྭཱ པཙྩཱུསཀཱལསམནནྟརེ པཊིཙྩསམུཔྤཱདེ ཉཱཎཾ ཨོཏཱརེཏྭཱ ཨནུལོམཔཊིལོམཾ པཙྩཡཱཀཱརཝཊྚཾ ¶ སམྨསནྟོ སབྦབུདྡྷེཧི པཊིཝིདྡྷཾ ཨསཱདྷཱརཎཾ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ནིབྦཱནཱརམྨཎཱཡ ཕལསམཱཔཏྟིཡཱ ཏཏྠེཝ སཏྟཱཧཾ ཝཱིཏིནཱམེསི.
ཨེཏེནེཝ ཨུཔཱཡེན སཏྟསཏྟཱཧཾ བོདྷིམཎྜེ ཝིཧརིཏྭཱ རཱཛཱཡཏནམཱུལེ མདྷུཔིཎྜིཀབྷོཛནཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ པུན ཨཛཔཱལནིགྲོདྷམཱུལཾ ཨཱགནྟྭཱ ཏཏྠ ནིསིནྣོ དྷམྨགམྦྷཱིརཏཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཨཔྤོསྶུཀྐཏཱཡ ཙིཏྟེ ནམནྟེ མཧཱབྲཧྨུནཱ ཡཱཙིཏོ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ ཏིཀྑིནྡྲིཡཱདིབྷེདེ ¶ སཏྟེ དིསྭཱ མཧཱབྲཧྨུནོ དྷམྨདེསནཱཡ པཊིཉྙཾ དཏྭཱ ‘‘ཀསྶ ནུ ཁོ ཨཧཾ པཋམཾ དྷམྨཾ དེསེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱལཱ༹རུདཀཱནཾ ཀཱལཀཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ པུན ཙིནྟེནྟོ ‘‘བཧཱུཔཀཱརཱ ཁོ པན མེ པཉྩཝགྒིཡཱ བྷིཀྑཱུ, ཡེ མཾ པདྷཱནཔཧིཏཏྟཾ ཨུཔཊྛཧིཾསུ. ཡཾནཱུནཱཧཾ པཉྩཝགྒིཡཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ པཋམཾ དྷམྨཾ དེསེཡྻ’’ནྟི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེསི. ཨིདཾ པན སབྦམེཝ བུདྡྷཱནཾ པརིཝིཏཀྐམཏྟམེཝ, ཋཔེཏྭཱ པན ཀོཎྜཉྙབྲཱཧྨཎཾ ཨཉྙོ ཀོཙི པཋམཾ དྷམྨཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ སམཏྠོ ནཱམ ནཏྠི. སོཔི ཨེཏདཏྠམེཝ ¶ ཀཔྤསཏསཧསྶཾ ཨདྷིཀཱརཀམྨཾ ཨཀཱསི, བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ནཝ ཝཱརེ ཨགྒསསྶདཱནཾ ཨདཱསི.
ཨཐ སཏྠཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཨནུཔུབྦེན ཨིསིཔཏནཾ གནྟྭཱ ཡེན པཉྩཝགྒིཡཱ བྷིཀྑཱུ, ཏེནུཔསངྐམི. ཏེ ཏཐཱགཏཾ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱཝ ཨཏྟནོ ཀཏིཀཱཡ སཎྛཱཏུཾ ནཱསཀྑིཾསུ. ཨེཀོ པཏྟཙཱིཝརཾ པཊིགྒཧེསི, ཨེཀོ ཨཱསནཾ པཉྙཱཔེསི, ཨེཀོ པཱདོདཀཾ པཙྩུཔཊྛཱཔེསི, ཨེཀོ པཱདེ དྷོཝི, ཨེཀོ ཏཱལཝཎྚཾ གཧེཏྭཱ བཱིཛམཱནོ ཋིཏོ. ཨེཝཾ ཏེསུ ཝཏྟཾ དསྶེཏྭཱ སནྟིཀེ ནིསིནྣེསུ ཀོཎྜཉྙཏྠེརཾ ཀཱཡསཀྑིཾ ཀཏྭཱ སཏྠཱ ཨནུཏྟརཾ ཏེཔརིཝཊྚཾ དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནསུཏྟནྟཾ ཨཱརབྷི. མནུསྶཔརིསཱ པཉྩ ཛནཱཝ ཨཧེསུཾ, དེཝཔརིསཱ ཨཔརིཙྪིནྣཱ. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཀོཎྜཉྙཏྠེརོ ཨཊྛཱརསཧི མཧཱབྲཧྨཀོཊཱིཧི སདྡྷིཾ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛིཏོ. ཨཐ སཏྠཱ ‘‘མཡཱ དུཀྐརསཏཱབྷཏཾ དྷམྨཾ པཋམམེཝ ཨཉྙཱསཱིཏི ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙོ ནཱམ ཨཡ’’ནྟི ཐེརཾ ཨཱལཔནྟོ ‘‘ཨཉྙཱསི ཝཏ, བྷོ, ཀོཎྜཉྙོ, ཨཉྙཱསི ཝཏ, བྷོ, ཀོཎྜཉྙོ’’ཏི ཨཱཧ. ཏསྶ ཏདེཝ ནཱམཾ ཛཱཏཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨིཏི ཧིདཾ ¶ ཨཱཡསྨཏོ ཀོཎྜཉྙསྶ ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙོཏྭེཝ ནཱམཾ ཨཧོསཱི’’ཏི.
ཨིཏི ཐེརོ ཨཱསཱལ༹ྷིཔུཎྞམཱཡཾ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛིཏོ, པཱཊིཔདདིཝསེ བྷདྡིཡཏྠེརོ, དུཏིཡཔཀྑདིཝསེ ཝཔྤཏྠེརོ, ཏཏིཡཔཀྑདིཝསེ མཧཱནཱམཏྠེརོ, པཀྑསྶ ཙཏུཏྠིཡཾ ཨསྶཛིཏྠེརོ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛིཏོ. པཉྩམིཡཱ པན པཀྑསྶ ཨནཏྟལཀྑཎསུཏྟནྟདེསནཱཔརིཡོསཱནེ སབྦེཔི ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛིཏཱ.
ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཚ ལོཀེ ཨརཧནྟོ ཧོནྟི. ཏཏོ པཊྛཱཡ སཏྠཱ ཡསདཱརཀཔྤམུཁེ པཉྩཔཉྙཱས པུརིསེ, ཀཔྤཱསིཡཝནསཎྜེ ཏིཾསམཏྟེ བྷདྡཝགྒིཡེ, གཡཱསཱིསེ པིཊྛིཔཱསཱཎེ ¶ སཧསྶམཏྟེ པུརཱཎཛཊིལེཏི ཨེཝཾ མཧཱཛནཾ ཨརིཡབྷཱུམིཾ ཨོཏཱརེཏྭཱ བིམྦིསཱརཔྤམུཁཱནི ཨེཀཱདསནཧུཏཱནི ¶ སོཏཱཔཏྟིཕལེ, ཨེཀཾ ནཧུཏཾ སརཎཏྟཡེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཛམྦུདཱིཔཏལེ སཱསནཾ པུཔྥིཏཕལིཏཾ ཀཏྭཱ སཀལཛམྦུདཱིཔམཎྜལཾ ཀཱསཱཝཔཛྫོཏཾ ཨིསིཝཱཏཔཊིཝཱཏཾ ཀརོནྟོ ཨེཀསྨིཾ སམཡེ ཛེཏཝནམཧཱཝིཧཱརཾ པཏྭཱ ཏཏྠ ཝསནྟོ བྷིཀྑུསངྒྷམཛ྄ཛྷེ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནགཏོ དྷམྨཾ དེསེནྟོ ‘‘པཋམཾ དྷམྨཾ པཊིཝིདྡྷབྷིཀྑཱུནཾ ཨནྟརེ མམ པུཏྟོ ཀོཎྜཉྙོ ཨགྒོ’’ཏི དསྶེཏུཾ ཨེཏདགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི.
ཐེརོཔི དྭེ ཨགྒསཱཝཀེ ཨཏྟནོ ནིཔཙྩཀཱརཾ ཀརོནྟེ དིསྭཱ བུདྡྷཱནཾ སནྟིཀཱ ཨཔཀྐམིཏུཀཱམོ ཧུཏྭཱ ‘‘པུཎྞམཱཎཝོ པབྦཛིཏྭཱ སཱསནེ ཨགྒདྷམྨཀཐིཀོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི དིསྭཱ དོཎཝཏྠུབྲཱཧྨཎགཱམཾ གནྟྭཱ ཨཏྟནོ བྷཱགིནེཡྻཾ པུཎྞམཱཎཝཾ པབྦཱཛེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ བུདྡྷཱནཾ སནྟིཀེ ཝསིསྶཏཱི’’ཏི ཏསྶ བུདྡྷཱནཾ ཨནྟེཝཱསིཀབྷཱཝཾ ཀཏྭཱ སཡཾ དསབལཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘བྷགཝཱ མཡ྄ཧཾ གཱམནྟསེནཱསནཾ ཨསཔྤཱཡཾ, ཨཱཀིཎྞོ ཝིཧརིཏུཾ ན སཀྐོམི, ཚདྡནྟདཧཾ གནྟྭཱ ཝསིསྶཱམཱི’’ཏི བྷགཝནྟཾ ཨནུཛཱནཱཔེཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཚདྡནྟདཧཾ གནྟྭཱ ཚདྡནྟཧཏྠིཀུལཾ ནིསྶཱཡ དྭཱདས ཝསྶཱནི ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡི.
སཱརིཔུཏྟ-མོགྒལླཱནཏྠེརཝཏྠུ
༡༨༩-༡༩༠. དུཏིཡཏཏིཡེསུ ¶ མཧཱཔཉྙཱནནྟི མཧཏིཡཱ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏཱནཾ. ཨིདྡྷིམནྟཱནནྟི ཨིདྡྷིཡཱ སམྤནྣཱནཾ. སཱརིཔུཏྟོ མོགྒལླཱནོཏི ཏེསཾ ཐེརཱནཾ ནཱམཾ.
ཨིམེསམྤི པཉྷཀམྨེ ཨཡམནུཔུབྦིཀཐཱ – ཨིཏོ སཏསཧསྶཀཔྤཱདྷིཀེ ཨསངྑྱེཡྻཀཔྤམཏྠཀེ སཱརིཔུཏྟོ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟི, ནཱམེན སརདམཱཎཝོ ནཱམ ཨཧོསི. མོགྒལླཱནོ གཧཔཏིམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟི ¶ , ནཱམེན སིརིཝཌྜྷནཀུཊུམྦིཡོ ནཱམ ཨཧོསི. ཏེ ཨུབྷོཔི སཧཔཾསུཀཱིལི༹ཏཱཝ སཧཱཡཀཱ ཨཧེསུཾ. སརདམཱཎཝོ པིཏུ ཨཙྩཡེན ཀུལསནྟཀཾ མཧཱདྷནཾ པཊིཔཛྫིཏྭཱ ཨེཀདིཝསཾ རཧོགཏོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཧཾ ཨིདྷལོཀཏྟབྷཱཝམེཝ ཛཱནཱམི, ནོ པརལོཀཏྟབྷཱཝཾ, ཛཱཏསཏྟཱནཉྩ མརཎཾ ནཱམ དྷུཝཾ, མཡཱ ཨེཀཾ པབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ མོཀྑདྷམྨགཝེསནཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. སོ སཧཱཡཀཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘སམྨ སིརིཝཌྜྷན, ཨཧཾ པབྦཛིཏྭཱ མོཀྑདྷམྨཾ གཝེསིསྶཱམི, ཏྭཾ མཡཱ སདྡྷིཾ པབྦཛིཏུཾ སཀྑིསྶསཱི’’ཏི. ན སཀྑིསྶཱམི ¶ , སམྨ, ཏྭཾཡེཝ པབྦཛཱཧཱིཏི. སོ ཙིནྟེསི – ‘‘པརལོཀཾ གཙྪནྟཱ སཧཱཡེ ཝཱ ཉཱཏིམིཏྟེ ཝཱ གཧེཏྭཱ གཏཱ ནཱམ ནཏྠི, ཨཏྟནཱ ཀཏཾ ཨཏྟནོཝ ཧོཏཱི’’ཏི. ཏཏོ རཏནཀོཊྛཱགཱརཾ ཝིཝརཱཔེཏྭཱ ཀཔཎདྡྷིཀཝཎིབྦཀཡཱཙཀཱནཾ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ པབྦཏཔཱདཾ པཝིསིཏྭཱ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛི. ཏསྶ ཨེཀོ དྭེ ཏཡོཏི ཨེཝཾ ཨནུཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏཱ ཙཏུསཏྟཏིསཧསྶམཏྟཱ ཛཊིལཱ ཨཧེསུཾ. སོ པཉྩཱབྷིཉྙཱ ཨཊྛ ཙ སམཱཔཏྟིཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཏེསམྤི ཛཊིལཱནཾ ཀསིཎཔརིཀམྨཾ ཨཱཙིཀྑི. ཏེཔི སབྦེ པཉྩ ཨབྷིཉྙཱ ཨཊྛ ཙ སམཱཔཏྟིཡོ ནིབྦཏྟེསུཾ.
ཏེན སམཡེན ཨནོམདསྶཱི ནཱམ བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུདཔཱདི. ནགརཾ ཙནྡཝཏཱི ནཱམ ཨཧོསི, པིཏཱ ཡསཝནྟོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ, མཱཏཱ ཡསོདྷརཱ ནཱམ དེཝཱི, བོདྷི ཨཛྫུནརུཀྑོ, ནིསབྷཏྠེརོ ཙ ཨནོམཏྠེརོ ཙཱཏི དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, ཝརུཎཏྠེརོ ནཱམ ཨུཔཊྛཱཀོ, སུནྡརཱ ཙ སུམནཱ ཙཱཏི དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, ཨཱཡུ ཝསྶསཏསཧསྶཾ ཨཧོསི, སརཱིརཾ ཨཊྛཔཉྙཱསཧཏྠུབྦེདྷཾ, སརཱིརཔྤབྷཱ དྭཱདསཡོཛནཾ ཕརི, བྷིཀྑུསཏསཧསྶཔརིཝཱརོ ཨཧོསི.
ཨཐེཀདིཝསཾ ¶ པཙྩཱུསཀཱལེ ¶ མཧཱཀརུཎཱསམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ སརདཏཱཔསཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཛྫ མཡ྄ཧཾ སརདཏཱཔསསྶ སནྟིཀཾ གཏཔཙྩཡེན དྷམྨདེསནཱ ཙ མཧཏཱི བྷཝིསྶཏི, སོ ཙ ཨགྒསཱཝཀཊྛཱནཾ པཏྠེསྶཏི, ཏསྶ སཧཱཡཀོ སིརིཝཌྜྷནཀུཊུམྦིཡོ དུཏིཡསཱཝཀཊྛཱནཾ, དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙསྶ པརིཝཱརཱ ཙཏུསཏྟཏིསཧསྶཛཊིལཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིསྶནྟི, མཡཱ ཏཏྠ གནྟུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨཏྟནོ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཨཉྙཾ ཀཉྩི ཨནཱམནྟེཏྭཱ སཱིཧོ ཝིཡ ཨེཀཙརོ ཧུཏྭཱ སརདཏཱཔསསྶ ཨནྟེཝཱསིཀེསུ ཕལཱཕལཏྠཱཡ གཏེསུ ‘‘བུདྡྷབྷཱཝཾ མེ ཛཱནཱཏཱུ’’ཏི ཏསྶ པསྶནྟསྶེཝ སརདཏཱཔསསྶ ཨཱཀཱསཏོ ཨོཏརིཏྭཱ པཐཝིཡཾ པཏིཊྛཱསི. སརདཏཱཔསོ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ ཙེཝ སརཱིརསམྤཏྟིཾ ཙསྶ དིསྭཱ ལཀྑཎམནྟེ སམྨསིཏྭཱ ‘‘ཨིམེཧི ལཀྑཎེཧི སམནྣཱགཏོ ནཱམ ཨགཱརམཛ྄ཛྷེ ཝསནྟོ རཱཛཱ ཧོཏི ཙཀྐཝཏྟཱི, པབྦཛྫནྟོ ལོཀེ ཝིཝཊྚཙྪདོ སབྦཉྙུ བུདྡྷོ ཧོཏི, ཨཡཾ པུརིསོ ནིསྶཾསཡཾ བུདྡྷོ’’ཏི ཛཱནིཏྭཱ པཙྩུགྒམནཾ ཀཏྭཱ པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཝནྡིཏྭཱ ཨཱསནཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ ཨདཱསི. ནིསཱིདི བྷགཝཱ པཉྙཏྟཱསནེ. སརདཏཱཔསོཔི ཨཏྟནོ ཨནུཙྪཝིཀཾ ཨཱསནཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི.
ཏསྨིཾ སམཡེ ཙཏུསཏྟཏིསཧསྶཛཊིལཱ པཎཱིཏཔཎཱིཏཱནི ཨོཛཝནྟཱནི ཕལཱཕལཱནི གཧེཏྭཱ ¶ ཨཱཙརིཡསྶ སནྟིཀཾ སམྤཏྟཱ བུདྡྷཱནཉྩེཝ ཨཱཙརིཡསྶ ཙ ནིསིནྣཱསནཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨཱཙརིཡ, མཡཾ ‘ཨིམསྨིཾ ལོཀེ ཏུམྷེཧི མཧནྟཏརོ ནཏྠཱི’ཏི ཝིཙརཱམ, ཨཡཾ པན པུརིསོ ཏུམྷེཧི མཧནྟཏརོ མཉྙེ’’ཏི. ཏཱཏཱ, ཀིཾ ཝདཐ? སཱསཔེན སདྡྷིཾ ཨཊྛསཊྛིཡོཛནསཏསཧསྶུབྦེདྷཾ སིནེརུཾ སམཾ ཀཱཏུཾ ཨིཙྪཐ, སབྦཉྙུབུདྡྷེན སདྡྷིཾ མཡ྄ཧཾ ཨུཔམཾ མཱ ཀརིཏྠ པུཏྟཀཱཏི. ཨཐ ཏེ ཏཱཔསཱ ‘‘སཙེ ཨཡཾ ཨིཏྟརསཏྟོ ཨབྷཝིསྶ, ན ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡོ ཨེཝརཱུཔཾ ཨུཔམཾ ཨཱཧརེཡྻ, ཡཱཝ མཧཱ ཝཏཱཡཾ ¶ པུརིསོ’’ཏི སབྦེཝ པཱདེསུ ནིཔཏིཏྭཱ སིརསཱ ཝནྡིཾསུ.
ཨཐ ནེ ཨཱཙརིཡོ ཨཱཧ – ‘‘ཏཱཏཱ, ཨམྷཱཀཾ བུདྡྷཱནཾ ཨནུཙྪཝིཀོ དེཡྻདྷམྨོ ནཏྠི, སཏྠཱ ཙ བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཱཡ ཨིདྷཱགཏོ, མཡཾ ཡཐཱབལཾ དེཡྻདྷམྨཾ དསྶཱམ. ཏུམྷེ ཡཾ ཡཾ པཎཱིཏཾ ཕལཱཕལཾ, ཏཾ ཏཾ ཨཱཧརཐཱ’’ཏི. ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ཧཏྠེ དྷོཝིཏྭཱ སཡཾ ཏཐཱགཏསྶ པཏྟེ པཏིཊྛཱཔེསི ¶ . སཏྠཱརཱ ཙ ཕལཱཕལེ པཊིགྒཧིཏམཏྟེ དེཝཏཱ དིབྦོཛཾ པཀྑིཔིཾསུ. ཏཱཔསོ ཨུདཀམྤི སཡམེཝ པརིསྶཱཝེཏྭཱ ཨདཱསི. ཏཏོ བྷཏྟཀིཙྩཾ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ ཧཏྠཾ དྷོཝིཏྭཱ ནིསིནྣེ སཏྠརི སབྦེ ཨནྟེཝཱསིཀེ པཀྐོསིཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ སཱརཎཱིཡཾ ཀཐཾ ཀཐེནྟོ ནིསཱིདི. སཏྠཱ ‘‘དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ ཨཱགཙྪནྟཱུ’’ཏི ཙིནྟེསི. ཏེ སཏྠུ ཙིཏྟཾ ཉཏྭཱ སཏསཧསྶཁཱིཎཱསཝཔརིཝཱརཱ ཨཱགནྟྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཾསུ.
ཏཏོ སརདཏཱཔསོ ཨནྟེཝཱསིཀེ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཏཱཏཱ, བུདྡྷཱནཾ ནིསིནྣཱསནམྤི ནཱིཙཾ, སམཎསཏསཧསྶཱནམྤི ཨཱསནཾ ནཏྠི, ཏུམྷེཧི ཨཛྫ ཨུལཱ༹རཾ བུདྡྷསཀྐཱརཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི, པབྦཏཔཱདཏོ ཝཎྞགནྡྷསམྤནྣཱནི པུཔྥཱནི ཨཱཧརཐཱ’’ཏི. ཀཐནཀཱལོ པཔཉྩོ ཝིཡ ཧོཏི, ཨིདྡྷིམནྟཱནཾ པན ཝིསཡོ ཨཙིནྟེཡྻོཏི མུཧུཏྟམཏྟེནེཝ ཏེ ཏཱཔསཱ ཝཎྞགནྡྷསམྤནྣཱནི པུཔྥཱནི ཨཱཧརིཏྭཱ བུདྡྷཱནཾ ཡོཛནཔྤམཱཎཾ པུཔྥཱསནཾ པཉྙཱཔེསུཾ, ཨུབྷིནྣཾ ཨགྒསཱཝཀཱནཾ ཏིགཱཝུཏཾ, སེསབྷིཀྑཱུནཾ ཨཌྜྷཡོཛནིཀཱདིབྷེདཾ, སངྒྷནཝཀསྶ ཨུསབྷམཏྟཾ ཨཧོསི. ཨེཝཾ པཉྙཏྟེསུ ཨཱསནེསུ སརདཏཱཔསོ ཏཐཱགཏསྶ པུརཏོ ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱ ཋིཏོ, ‘‘བྷནྟེ, མཡ྄ཧཾ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏསུཁཏྠཱཡ ཨིམཾ པུཔྥཱསནཾ ཨབྷིརུཧཐཱ’’ཏི ཨཱཧ.
‘‘ནཱནཱཔུཔྥཉྩ གནྡྷཉྩ, སམྤཱདེཏྭཱན ཨེཀཏོ;
པུཔྥཱསནཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ, ཨིདཾ ཝཙནམབྲཝིཾ.
‘‘ཨིདཾ ¶ ¶ ཏེ ཨཱསནཾ ཝཱིར, པཉྙཏྟཾ ཏཝནུཙྪཝིཾ;
མམ ཙིཏྟཾ པསཱདེནྟོ, ནིསཱིད པུཔྥམཱསནེ.
‘‘སཏྟརཏྟིདིཝཾ བུདྡྷོ, ནིསཱིདི པུཔྥམཱསནེ;
མམ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ, ཧཱསཡིཏྭཱ སདེཝཀེ’’ཏི.
ཨེཝཾ ནིསིནྣེ སཏྠརི དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ ཙ སེསབྷིཀྑཱུ ཙ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ པཏྟཱསནེསུ ནིསཱིདིཾསུ. སརདཏཱཔསོ མཧནྟཾ པུཔྥཙྪཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཏཐཱགཏསྶ མཏྠཀེ དྷཱརཡནྟོ ཨཊྛཱསི. སཏྠཱ ‘‘ཛཊིལཱནཾ ཨཡཾ སཀྐཱརོ མཧཔྥལོ ཧོཏཱུ’’ཏི ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫི. སཏྠུ སམཱཔནྣབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱཔི སེསབྷིཀྑཱུཔི སམཱཔཏྟིཾ ¶ སམཱཔཛྫིཾསུ. ཏཐཱགཏེ སཏྟཱཧཾ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ནིསིནྣེ ཨནྟེཝཱསིཀཱ བྷིཀྑཱཙཱརཀཱལེ སམྤཏྟེ ཝནམཱུལཕལཱཕལཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ སེསཀཱལེ བུདྡྷཱནཾ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ ཏིཊྛནྟི. སརདཏཱཔསོ པན བྷིཀྑཱཙཱརམྤི ཨགནྟྭཱ པུཔྥཙྪཏྟཾ གཧིཏནིཡཱམེནེཝ སཏྟཱཧཾ པཱིཏིསུཁེན ཝཱིཏིནཱམེསི.
སཏྠཱ ནིརོདྷཏོ ཝུཊྛཱཡ དཀྑིཎཔསྶེ ནིསིནྣཾ ཨགྒསཱཝཀཾ ནིསབྷཏྠེརཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ནིསབྷ སཀྐཱརཀཱརཀཱནཾ ཏཱཔསཱནཾ པུཔྥཱསནཱནུམོདནཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ཐེརོ ཙཀྐཝཏྟིརཉྙོ སནྟིཀཱ པཊིལདྡྷམཧཱལཱབྷོ མཧཱཡོདྷོ ཝིཡ ཏུཊྛམཱནསོ སཱཝཀཔཱརམིཉཱཎེ ཋཏྭཱ པུཔྥཱསནཱནུམོདནཾ ཨཱརབྷི. ཏསྶ དེསནཱཝསཱནེ དུཏིཡསཱཝཀཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཏྭམྤི དྷམྨཾ དེསེཧཱི’’ཏི. ཨནོམཏྠེརོ ཏེཔིཊཀཾ བུདྡྷཝཙནཾ སམྨསིཏྭཱ དྷམྨཾ ཀཐེསི. དྭིནྣཾ སཱཝཀཱནཾ དེསནཱཡ ཨེཀསྶཔི ཨབྷིསམཡོ ནཱཧོསི. ཨཐ སཏྠཱ ཨཔརིམཱཎེ བུདྡྷཝིསཡེ ཋཏྭཱ དྷམྨདེསནཾ ཨཱརབྷི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཋཔེཏྭཱ སརདཏཱཔསཾ སབྦེཔི ཙཏུསཏྟཏིསཧསྶཛཊིལཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ. སཏྠཱ ‘‘ཨེཐ བྷིཀྑཝོ’’ཏི ཧཏྠཾ པསཱརེསི. ཏེསཾ ཏཱཝདེཝ ཀེསམསྶུ ཨནྟརདྷཱཡི, ཨཊྛ པརིཀྑཱརཱ ཀཱཡེ པཊིམུཀྐཱཝ ཨཧེསུཾ.
སརདཏཱཔསོ ཀསྨཱ ཨརཧཏྟཾ ན པཏྟོཏི? ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟཏྟཱ. ཏསྶ ཀིར བུདྡྷཱནཾ དུཏིཡཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ ¶ སཱཝཀཔཱརམིཉཱཎེ ཋཏྭཱ དྷམྨཾ དེསཡཏོ ཨགྒསཱཝཀསྶ དེསནཾ སོཏུཾ ཨཱརདྡྷཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ‘‘ཨཧོ ཝཏཱཧམྤི ཨནཱགཏེ ཨུཔྤཛྫནཀསྶ བུདྡྷསྶ སཱསནེ ཨིམིནཱཝ སཱཝཀེན ལདྡྷདྷུརཾ ལབྷེཡྻ’’ནྟི ཙིཏྟཾ ཨུདཔཱདི. སོ ཏེན པརིཝིཏཀྐེན མགྒཕལཔཊིཝེདྷཾ ཀཱཏུཾ ནཱསཀྑི ¶ . ཏཐཱགཏཾ པན ཝནྡིཏྭཱ སམྨུཁེ ཋཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ ཨནནྟརཱསནེ ནིསིནྣོ བྷིཀྑུ ཏུམྷཱཀཾ སཱསནེ ཀོ ནཱམ ཧོཏཱི’’ཏི? མཡཱ པཝཏྟིཏཾ དྷམྨཙཀྐཾ ཨནུཔྤཝཏྟེཏཱ སཱཝཀཔཱརམིཉཱཎསྶ ཀོཊིཔྤཏྟོ སོལ༹ས པཉྙཱ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཋིཏོ མཡ྄ཧཾ སཱསནེ ཨགྒསཱཝཀོ ནིསབྷཏྠེརོ ནཱམ ཨེསོཏི. ‘‘བྷནྟེ, ཡྭཱཡཾ མཡཱ སཏྟཱཧཾ པུཔྥཙྪཏྟཾ དྷཱརེནྟེན སཀྐཱརོ ཀཏོ, ཨཧཾ ཨིམསྶ ཕལེན ཨཉྙཾ སཀྐཏྟཾ ཝཱ བྲཧྨཏྟཾ ཝཱ ན པཏྠེམི, ཨནཱགཏེ པན ཨཡཾ ནིསབྷཏྠེརོ ཝིཡ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ ཨགྒསཱཝཀོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠནཾ ཨཀཱསི.
སཏྠཱ ¶ ‘‘སམིཛ྄ཛྷིསྶཏི ནུ ཁོ ཨིམསྶ པུརིསསྶ པཏྠནཱ’’ཏི ཨནཱགཏཾསཉཱཎཾ པེསེཏྭཱ ཨོལོཀེནྟོ ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀཾ ཨསངྑྱེཡྻཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ སམིཛ྄ཛྷནབྷཱཝཾ ཨདྡས. དིསྭཱ སརདཏཱཔསཾ ཨཱཧ – ‘‘ན ཏེ ཨཡཾ པཏྠནཱ མོགྷཱ བྷཝིསྶཏི, ཨནཱགཏེ པན ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀཾ ཨསངྑྱེཡྻཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི. ཏསྶ མཱཏཱ མཧཱམཱཡཱ ནཱམ དེཝཱི བྷཝིསྶཏི, པིཏཱ སུདྡྷོདནོ ནཱམ རཱཛཱ, པུཏྟོ རཱཧུལོ ནཱམ, ཨུཔཊྛཱཀོ ཨཱནནྡོ ནཱམ, དུཏིཡསཱཝཀོ མོགྒལླཱནོ ནཱམ, ཏྭཾ པན ཏསྶ ཨགྒསཱཝཀོ དྷམྨསེནཱཔཏི སཱརིཔུཏྟོ ནཱམ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི. ཨེཝཾ ཏཱཔསཾ བྱཱཀརིཏྭཱ དྷམྨཀཐཾ ཀཐེཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝཱརོ ཨཱཀཱསཾ པཀྑནྡི.
སརདཏཱཔསོཔི ཨནྟེཝཱསིཀཏྠེརཱནཾ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ སཧཱཡཀསྶ སིརིཝཌྜྷནཀུཊུམྦིཀསྶ སཱསནཾ པེསེསི – ‘‘བྷནྟེ, མམ སཧཱཡཀསྶ ཝདེཐ ‘སཧཱཡཀེན ཏེ སརདཏཱཔསེན ཨནོམདསྶིབུདྡྷསྶ པཱདམཱུལེ ཨནཱགཏེ ¶ ཨུཔྤཛྫནཀསྶ གོཏམབུདྡྷསྶ སཱསནེ ཨགྒསཱཝཀཊྛཱནཾ པཏྠིཏཾ, ཏྭཾ དུཏིཡསཱཝཀཊྛཱནཾ པཏྠེཧཱི’’’ཏི. ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱ ཐེརེཧི པུརེཏརམེཝ ཨེཀཔསྶེན གནྟྭཱ སིརིཝཌྜྷསྶ ནིཝེསནདྭཱརེ ཨཊྛཱསི.
སིརིཝཌྜྷནོ ‘‘ཙིརསྶཾ ཝཏ མེ ཨཡྻོ ཨཱགཏོ’’ཏི ཨཱསནེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ཨཏྟནཱ ནཱིཙཱསནེ ནིསིནྣོ ‘‘ཨནྟེཝཱསིཀཔརིསཱ པན ཝོ, བྷནྟེ, ན པཉྙཱཡཏཱི’’ཏི པུཙྪི. ཨཱམ སམྨ, ཨམྷཱཀཾ ཨསྶམཾ ཨནོམདསྶཱི ནཱམ བུདྡྷོ ཨཱགཏོ, མཡཾ ཏསྶ ཨཏྟནོ བལེན སཀྐཱརཾ ཨཀརིམྷ. སཏྠཱ སབྦེསཾ དྷམྨཾ དེསེསི, དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཋཔེཏྭཱ མཾ སེསཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ པབྦཛིཾསཱུཏི. ཏུམྷེ ཀསྨཱ ན པབྦཛིཏཱཏི? ཨཧཾ སཏྠུ ཨགྒསཱཝཀཾ ནིསབྷཏྠེརཾ དིསྭཱ ¶ ཨནཱགཏེ ཨུཔྤཛྫནཀསྶ གོཏམསྶ ནཱམ བུདྡྷསྶ སཱསནེ ཨགྒསཱཝཀཊྛཱནཾ པཏྠེསིཾ, ཏྭམྤི ཏསྶ སཱསནེ དུཏིཡསཱཝཀཊྛཱནཾ པཏྠེཧཱིཏི. མཡ྄ཧཾ བུདྡྷེཧི སདྡྷིཾ པརིཙཡོ ནཏྠི, བྷནྟེཏི. བུདྡྷེཧི སདྡྷིཾ ཀཐནཾ མཡ྄ཧཾ བྷཱརོ ཧོཏུ, ཏྭཾ མཧནྟཾ ཨདྷིཀཱརཾ སཛྫེཧཱིཏི.
སིརིཝཌྜྷནོ ¶ སརདཏཱཔསསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཨཏྟནོ ནིཝེསནདྭཱརེ རཱཛམཱནེན ཨཊྛཀརཱིསམཏྟཾ ཋཱནཾ སམཏལཾ ཀཱརེཏྭཱ ཝཱལུཀཾ ཨོཀིརཱཔེཏྭཱ ལཱཛཔཉྩམཱནི པུཔྥཱནི ཝིཀིརིཏྭཱ ནཱིལུཔྤལཙྪདནཾ མཎྜཔཾ ཀཱརེཏྭཱ བུདྡྷཱསནཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ སེསབྷིཀྑཱུནམྤི ཨཱསནཱནི པཊིཡཱདཱཔེཏྭཱ མཧནྟཾ སཀྐཱརསམྨཱནཾ སཛྫེཏྭཱ བུདྡྷཱནཾ ནིམནྟནཏྠཱཡ སརདཏཱཔསསྶ སཉྙཾ ཨདཱསི. ཏཱཔསོ ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ བུདྡྷཔྤམུཁཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ གཧེཏྭཱ ཏསྶ ནིཝེསནཾ ཨགམཱསི. སིརིཝཌྜྷནོ པཙྩུགྒམནཾ ཀཏྭཱ ཏཐཱགཏསྶ ཧཏྠཏོ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ མཎྜཔཾ པཝེསེཏྭཱ པཉྙཏྟཱསནེསུ ནིསིནྣསྶ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ¶ དཀྑིཎོདཀཾ དཏྭཱ པཎཱིཏེན བྷོཛནེན པརིཝིསིཏྭཱ བྷཏྟཀིཙྩཔརིཡོསཱནེ བུདྡྷཔྤམུཁཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ མཧཱརཧེཧི ཝཏྠེཧི ཨཙྪཱདེཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, ནཱཡཾ ཨཱརམྦྷོ ཨཔྤམཏྟཀཊྛཱནཏྠཱཡ, ཨིམིནཱཝ ནིཡཱམེན སཏྟཱཧཾ ཨནུཀམྤཾ ཀརོཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. སཏྠཱ ཨདྷིཝཱསེསི. སོ ཏེནེཝ ནིཡཱམེན སཏྟཱཧཾ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱ ཋིཏོ ཨཱཧ – ‘‘བྷནྟེ, མམ སཧཱཡོ སརདཏཱཔསོ ཡསྶ སཏྠུ ཨགྒསཱཝཀོ ཧོམཱིཏི པཏྠེསི, ཨཧམྤི ཏསྶེཝ དུཏིཡསཱཝཀོ བྷཝཱམཱི’’ཏི.
སཏྠཱ ཨནཱགཏཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཏསྶ པཏྠནཱཡ སམིཛ྄ཛྷནབྷཱཝཾ དིསྭཱ བྱཱཀཱསི – ‘‘ཏྭཾ ཨིཏོ ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀཾ ཨསངྑྱེཡྻཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ གོཏམབུདྡྷསྶ དུཏིཡསཱཝཀོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི. བུདྡྷཱནཾ བྱཱཀརཎཾ སུཏྭཱ སིརིཝཌྜྷནོ ཧཊྛཔཧཊྛོ ཨཧོསི. སཏྠཱཔི བྷཏྟཱནུམོདནཾ ཀཏྭཱ སཔརིཝཱརོ ཝིཧཱརམེཝ གཏོ. སིརིཝཌྜྷནོ ཏཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀལྱཱཎཀམྨཾ ཀཏྭཱ དུཏིཡཏྟཝཱརེ ཀཱམཱཝཙརདེཝལོཀེ ནིབྦཏྟོ. སརདཏཱཔསོ ཙཏྟཱརོ བྲཧྨཝིཧཱརེ བྷཱཝེཏྭཱ བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟོ.
ཏཏོ པཊྛཱཡ ཨིམེསཾ ཨུབྷིནྣམྤི ཨནྟརཱཀམྨཾ ན ཀཐིཏཾ. ཨམྷཱཀཾ པན བུདྡྷསྶ ནིབྦཏྟིཏོ པུརེཏརམེཝ སརདཏཱཔསོ རཱཛགཧནགརསྶ ཨཝིདཱུརེ ཨུཔཏིསྶགཱམེ སཱརིབྲཱཧྨཎིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. ཏཾདིཝསམེཝ ཙསྶ སཧཱཡོཔི རཱཛགཧསྶེཝ ཨཝིདཱུརེ ཀོལིཏགཱམེ མོགྒལླིབྲཱཧྨཎིཡཱ ¶ ཀུཙྪིཡཾ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. ཏཱནི ཀིར དྭེཔི ཀུལཱནི ཡཱཝ ¶ སཏྟམཱ ཀུལཔརིཝཊྚཱ ཨཱབདྡྷཔཊིབདྡྷསཧཱཡཀཱནེཝ. ཏེསཾ དྭིནྣམྤི ཨེཀདིཝསམེཝ གབྦྷཔརིཧཱརཾ ཨདཾསུ. དསམཱསཙྩཡེན ཛཱཏཱནམྤི ཏེསཾ ཚསཊྛི དྷཱཏིཡོ ཨུཔཊྛཧིཾསུ. ནཱམགྒཧཎདིཝསེ སཱརིབྲཱཧྨཎིཡཱ པུཏྟསྶ ཨུཔཏིསྶགཱམེ ཛེཊྛཀུལསྶ ¶ པུཏྟཏྟཱ ཨུཔཏིསྶོཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ, ཨིཏརསྶ ཀོལིཏགཱམེ ཛེཊྛཀུལསྶ པུཏྟཏྟཱ ཀོལིཏོཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ. ཏེ ཨུབྷོཔི ཝུདྡྷིམནྭཱཡ སབྦསིཔྤཱནཾ པཱརཾ ཨགམཾསུ.
ཨུཔཏིསྶམཱཎཝསྶ ཀཱིལ༹ནཏྠཱཡ ནདིཾ ཝཱ ཨུཡྻཱནཾ ཝཱ པབྦཏཾ ཝཱ གམནཀཱལེ པཉྩ སུཝཎྞསིཝིཀཱསཏཱནི པརིཝཱརཱ ཧོནྟི, ཀོལིཏམཱཎཝསྶ པཉྩ ཨཱཛཉྙརཐསཏཱནི. དྭེཔི ཛནཱ པཉྩཔཉྩམཱཎཝཀསཏཔརིཝཱརཱ ཧོནྟི. རཱཛགཧེ ཙ ཨནུསཾཝཙྪརཾ གིརགྒསམཛྫཾ ནཱམ ཧོཏི, ཏེསཾ དྭིནྣམྤི ཨེཀཊྛཱནེཡེཝ མཉྩཾ བནྡྷནྟི. དྭེཔི ཛནཱ ཨེཀཏོཝ ནིསཱིདིཏྭཱ སམཛྫཾ པསྶནྟཱ ཧསིཏབྦཊྛཱནེ ཧསནྟི, སཾཝེགཊྛཱནེ སཾཝིཛྫནྟི, དཱཡཾ དཱཏུཾ ཡུཏྟཊྛཱནེ དཱཡཾ དེནྟི. ཏེསཾ ཨིམིནཱཝ ནིཡཱམེན ཨེཀདིཝསཾ སམཛྫཾ པསྶནྟཱནཾ པརིཔཱཀགཏཏྟཱ ཉཱཎསྶ པུརིམདིཝསེསུ ཝིཡ ཧསིཏབྦཊྛཱནེ ཧཱསོ ཝཱ སཾཝེགཊྛཱནེ སཾཝེཛནཾ ཝཱ དཱཡཾ དཱཏུཾ ཡུཏྟཊྛཱནེ དཱཡདཱནཾ ཝཱ ནཱཧོསི. དྭེཔི པན ཛནཱ ཨེཝཾ ཙིནྟཡིཾསུ – ‘‘ཀིཾ ཨེཏྠ ཨོལོཀེཏབྦཾ ཨཏྠི, སབྦེཔིམེ ཨཔྤཏྟེ ཝསྶསཏེ ཨཔཎྞཏྟིཀབྷཱཝཾ གམིསྶནྟི. ཨམྷེཧི པན ཨེཀཾ མོཀྑདྷམྨཾ གཝེསིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨཱརམྨཎཾ གཧེཏྭཱ ནིསཱིདིཾསུ.
ཏཏོ ཀོལིཏོ ཨུཔཏིསྶཾ ཨཱཧ – ‘‘སམྨ ཨུཔཏིསྶ, ན ཏྭཾ ཨཉྙསུ དིཝསེསུ ཝིཡ ཧཊྛཔཧཊྛོ, ཨནཏྟམནདྷཱཏུཀོསི, ཀིཾ ཏེ སལླཀྑིཏ’’ནྟི? སམྨ ཀོལིཏ, ‘‘ཨེཏེསཾ ཨོལོཀནེ སཱརོ ནཏྠི, ནིརཏྠཀམེཏཾ, ཨཏྟནོ མོཀྑདྷམྨཾ གཝེསིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨིདཾ ཙིནྟཡནྟོ ནིསིནྣོམྷཱིཏི, ཏྭཾ པན ཀསྨཱ ཨནཏྟམནོསཱིཏི? སོཔི ཏཐེཝ ཨཱཧ. ཨཐསྶ ཨཏྟནཱ སདྡྷིཾ ཨེཀཛ྄ཛྷཱསཡཏཾ ཉཏྭཱ ཨུཔཏིསྶོ ཏཾ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨུབྷིནྣམྤི སུཙིནྟིཏཾ, མོཀྑདྷམྨཾ གཝེསནྟེཧི ¶ པན ཨེཀཱ པབྦཛྫཱ ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏི, ཀསྶ སནྟིཀེ པབྦཛཱམཱ’’ཏི.
ཏེན ཁོ པན སམཡེན སཉྩཡོ པརིབྦཱཛཀོ རཱཛགཧེ པཊིཝསཏི མཧཏིཡཱ པརིབྦཱཛཀཔརིསཱཡ སདྡྷིཾ. ཏེ ‘‘ཏསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིསྶཱམཱ’’ཏི པཉྩཧི ¶ མཱཎཝཀསཏེཧི སདྡྷིཾ སཉྩཡསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཾསུ. ཏེསཾ པབྦཛིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ སཉྩཡོ ཨཏིརེཀལཱབྷགྒཡསགྒཔྤཏྟོ ¶ ཨཧོསི. ཏེ ཀཏིཔཱཧེནེཝ སབྦཾ སཉྩཡསྶ སམཡཾ པརིགྒཎྷིཏྭཱ, ‘‘ཨཱཙརིཡ, ཏུམྷཱཀཾ ཛཱནནསམཡོ ཨེཏྟཀོཝ, ཨུདཱཧུ ཨུཏྟརིཔི ཨཏྠཱི’’ཏི པུཙྪིཾསུ. སཉྩཡོ ‘‘ཨེཏྟཀོཝ, སབྦཾ ཏུམྷེཧི ཉཱཏ’’ནྟི ཨཱཧ. ཏེ ཏསྶ ཀཐཾ སུཏྭཱ ཙིནྟཡིཾསུ – ‘‘ཨེཝཾ སཏི ཨིམསྶ སནྟིཀེ བྲཧྨཙརིཡཝཱསོ ནིརཏྠཀོ, མཡཾ མོཀྑདྷམྨཾ གཝེསིཏུཾ ནིཀྑནྟཱ, སོ ཨིམསྶ སནྟིཀེ ཨུཔྤཱདེཏུཾ ན སཀྐཱ. མཧཱ ཁོ པན ཛམྦུདཱིཔོ, གཱམནིགམརཱཛདྷཱནིཡོ ཙརནྟཱ མཡཾ ཨཝསྶཾ མོཀྑདྷམྨདེསཀཾ ཨེཀཾ ཨཱཙརིཡཾ ལབྷིསྶཱམཱ’’ཏི. ཏེ ཏཏོ པཊྛཱཡ ཡཏྠ ཡཏྠ པཎྜིཏཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨཏྠཱིཏི སུཎནྟི, ཏཏྠ ཏཏྠ གནྟྭཱ པཉྷསཱཀཙྪཾ ཀརོནྟི. ཏེཧི པུཊྛཾ པཉྷཾ ཨཉྙེ ཀཐེཏུཾ སམཏྠཱ ནཏྠི, ཏེ པན ཏེསཾ པཉྷཾ ཝིསྶཛྫེནྟི. ཨེཝཾ སཀལཛམྦུདཱིཔཾ པརིགྒཎྷིཏྭཱ ནིཝཏྟིཏྭཱ སཀཊྛཱནམེཝ ཨཱགནྟྭཱ, ‘‘སམྨ ཀོལིཏ, ཡོ པཋམཾ ཨམཏཾ ཨདྷིགཙྪཏི, སོ ཨཱརོཙེཏཱུ’’ཏི ཀཏིཀཾ ཨཀཾསུ.
ཏེན སམཡེན ཨམྷཱཀཾ སཏྠཱ པཋམཱབྷིསམྦོདྷིཾ པཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐོ ཨནུཔུབྦེན རཱཛགཧཾ སམྤཏྟོ ཧོཏི. ཨཐ ‘‘ཨེཀསཊྛི ཨརཧནྟོ ལོཀེ ཨུཔྤནྣཱ ཧོནྟཱི’’ཏི ཝུཏྟཀཱལེ ‘‘ཙརཐ, བྷིཀྑཝེ, ཙཱརིཀཾ བཧུཛནཧིཏཱཡཱ’’ཏི རཏནཏྟཡགུཎཔྤཀཱསནཏྠཾ ཨུཡྻོཛིཏཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨནྟརེ པཉྩཝགྒིཡབྦྷནྟརོ ཨསྶཛིཏྠེརོ པཊིནིཝཏྟིཏྭཱ ¶ རཱཛགཧམེཝ ཨཱགཏོ. པུནདིཝསེ པཱཏོཝ པཏྟཙཱིཝརཾ ཨཱདཱཡ རཱཛགཧཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི.
ཏསྨིཾ སམཡེ ཨུཔཏིསྶཔརིབྦཱཛཀོ པཱཏོཝ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ པརིབྦཱཛཀཱརཱམཾ གཙྪནྟོ ཐེརཾ དིསྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘མཡཱ ཨེཝརཱུཔོ པབྦཛིཏོ ནཱམ ན དིཊྛཔུབྦོ. ཡེ ཝཏ ལོཀེ ཨརཧནྟོ ཝཱ ཨརཧཏྟམགྒཾ ཝཱ སམཱཔནྣཱ, ཨཡཾ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཉྙཏརོ, ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨིམཾ བྷིཀྑུཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྷཾ པུཙྪེཡྻཾ – ‘ཀཾསི ཏྭཾ, ཨཱཝུསོ ཨུདྡིསྶ, པབྦཛིཏོ, ཀོ ཝཱ ཏེ སཏྠཱ, ཀསྶ ཝཱ ཏྭཾ དྷམྨཾ རོཙེསཱི’’’ཏི. ཨཐསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཀཱལོ ཁོ ཨིམཾ བྷིཀྑུཾ པཉྷཾ པུཙྪིཏུཾ, ཨནྟརགྷརཾ པཝིཊྛོ པིཎྜཱཡ ཙརཏི, ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨིམཾ བྷིཀྑུཾ པིཊྛིཏོ པིཊྛིཏོ ཨནུབནྡྷེཡྻཾ ཨཏྠིཀེཧི ཨུཔཉྙཱཏཾ མགྒ’’ནྟི. སོ ཐེརཾ ལདྡྷཔིཎྜཔཱཏཾ ཨཉྙཏརཾ ¶ ཨོཀཱསཾ གཙྪནྟཾ དིསྭཱ ནིསཱིདིཏུཀཱམཏཉྩསྶ ཉཏྭཱ ཨཏྟནོ པརིབྦཱཛཀཔཱིཋཀཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ ཨདཱསི. བྷཏྟཀིཙྩཔརིཡོསཱནེཔིསྶ ཨཏྟནོ ཀུཎྜིཀཱཡ ཨུདཀཾ ཨདཱསི.
ཨེཝཾ ཨཱཙརིཡཝཏྟཾ ཀཏྭཱ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩེན ཐེརེན སདྡྷིཾ མདྷུརཔཊིསནྠཱརཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཝིཔྤསནྣཱནི ¶ ཁོ ཏེ, ཨཱཝུསོ, ཨིནྡྲིཡཱནི, པརིསུདྡྷོ ཚཝིཝཎྞོ པརིཡོདཱཏོ, ཀཾསི ཏྭཾ, ཨཱཝུསོ ཨུདྡིསྶ, པབྦཛིཏོ, ཀོ ཝཱ ཏེ སཏྠཱ, ཀསྶ ཝཱ ཏྭཾ དྷམྨཾ རོཙེསཱི’’ཏི པུཙྪི. ཐེརོ ‘‘ཨཏྠཱཝུསོ, མཧཱསམཎོ སཀྱཔུཏྟོ སཀྱཀུལཱ པབྦཛིཏོ, ཏཱཧཾ བྷགཝནྟཾ ཨུདྡིསྶ པབྦཛིཏོ, སོ ཙ མེ བྷགཝཱ སཏྠཱ, ཏསྶེཝཱཧཾ བྷགཝཏོ དྷམྨཾ རོཙེམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ནཾ ‘‘ཀིཾཝཱདཱི པནཱཡསྨཏོ སཏྠཱ, ཀིམཀྑཱཡཱི’’ཏི པུཙྪི. ཐེརོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམེ པརིབྦཱཛཀཱ ནཱམ སཱསནསྶ པཊིཔཀྑབྷཱུཏཱ, ཨིམསྶ སཱསནསྶ གམྦྷཱིརཏཾ དསྶེསྶཱམཱི’’ཏི. ཨཏྟནོ ནཝཀབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཧཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ནཝོ ཨཙིརཔབྦཛིཏོ, ཨདྷུནཱགཏོ ཨིམཾ དྷམྨཝིནཡཾ, ན ཏཱཝཱཧཾ སཀྐོམི ཝིཏྠཱརེན དྷམྨཾ དེསེཏུ’’ནྟི. པརིབྦཱཛཀོ ‘‘ཨཧཾ ཨུཔཏིསྶོ ནཱམ, ཏྭཾ ཡཐཱསཏྟིཡཱ ཨཔྤཾ ཝཱ བཧུཾ ཝཱ ཝད, ཨེཏཾ ¶ ནཡསཏེན ནཡསཧསྶེན པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ མཡ྄ཧཾ བྷཱརོ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨཱཧ –
‘‘ཨཔྤཾ ཝཱ བཧུཾ ཝཱ བྷཱསསྶུ, ཨཏྠཾཡེཝ མེ བྲཱུཧི;
ཨཏྠེནེཝ མེ ཨཏྠོ, ཀིཾ ཀཱཧསི བྱཉྫནཾ བཧུ’’ནྟི. (མཧཱཝ. ༦༠);
ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཐེརོ ‘‘ཡེ དྷམྨཱ ཧེཏུཔྤབྷཝཱ’’ཏི (མཧཱཝ. ༦༠; ཨཔ. ཐེར. ༡.༡.༢༨༦) གཱཐཾ ཨཱཧ. པརིབྦཱཛཀོ པཋམཔདདྭཡམེཝ སུཏྭཱ སཧསྶནཡསམྤནྣེ སོཏཱཔཏྟིམགྒེ པཏིཊྛཧི. ཨིཏརཾ པདདྭཡཾ སོཏཱཔནྣཀཱལེ ནིཊྛཱསི.
སོ སོཏཱཔནྣོ ཧུཏྭཱ ཨུཔརིཝིསེསེ ཨཔྤཝཏྟནྟེ ‘‘བྷཝིསྶཏི ཨེཏྠ ཀཱརཎ’’ནྟི སལླཀྑེཏྭཱ ཐེརཾ ཨཱཧ – ‘‘བྷནྟེ, མཱ ཨུཔརི དྷམྨདེསནཾ ཝཌྜྷཡིཏྠ, ཨེཏྟཀམེཝ ཧོཏུ, ཀཧཾ ཨམྷཱཀཾ སཏྠཱ ཝསཏཱི’’ཏི? ཝེལུ༹ཝནེ པརིབྦཱཛཀཱཏི. བྷནྟེ, ཏུམྷེ པུརཏོ ཡཱཐ, མཡ྄ཧཾ ཨེཀོ སཧཱཡཀོ ཨཏྠི. ཨམྷེཧི ཙ ཨཉྙམཉྙཾ ཀཏིཀཱ ཀཏཱ ‘‘ཡོ པཋམཾ ཨམཏཾ ཨདྷིགཙྪཏི, སོ ཨཱརོཙེཏཱུ’’ཏི. ཨཧཾ ཏཾ པཊིཉྙཾ མོཙེཏྭཱ སཧཱཡཀཾ ¶ གཧེཏྭཱ ཏུམྷཱཀཾ གཏམགྒེནེཝ སཏྠུ སནྟིཀཾ ཨཱགམིསྶཱམཱིཏི པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཐེརསྶ པཱདེསུ ནིཔཏིཏྭཱ ཏིཀྑཏྟུཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཐེརཾ ཨུཡྻོཛེཏྭཱ པརིབྦཱཛཀཱརཱམཱབྷིམུཁོ ཨགམཱསི.
ཀོལིཏཔརིབྦཱཛཀོ ཏཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཛྫ མཡ྄ཧཾ སཧཱཡཀསྶ མུཁཝཎྞོ ན ཨཉྙེསུ དིཝསེསུ ཝིཡ, ཨདྡྷཱ ཏེན ཨམཏཾ ཨདྷིགཏཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨམཏཱདྷིགམཾ ¶ པུཙྪི. སོཔིསྶ ‘‘ཨཱམ ཨཱཝུསོ, ཨམཏཾ ཨདྷིགཏ’’ནྟི པཊིཛཱནིཏྭཱ ཏམེཝ གཱཐཾ ཨབྷཱསི. གཱཐཱཔརིཡོསཱནེ ཀོལིཏོ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཀཧཾ ཀིར, སམྨ, སཏྠཱ ཝསཏཱི’’ཏི? ‘‘ཝེལུ༹ཝནེ ཀིར, སམྨ, ཝསཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ནོ ཨཱཙརིཡེན ཨསྶཛིཏྠེརེན ཀཐིཏནྟི. ཏེན ཧི སམྨ ཨཱཡཱམ, སཏྠཱརཾ པསྶིསྶཱམཱཏི. སཱརིཔུཏྟཏྠེརོ ཙ ནཱམེས སདཱཔི ཨཱཙརིཡཔཱུཛཀོཝ, ཏསྨཱ སཧཱཡཾ ཀོལིཏམཱཎཝཾ ཨེཝམཱཧ – ‘‘སམྨ, ཨམྷེཧི ཨདྷིགཏཾ ཨམཏཾ ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡསྶ སཉྩཡཔརིབྦཱཛཀསྶཱཔི ཀཐེསྶཱམ. བུཛ྄ཛྷམཱནོ པཊིཝིཛ྄ཛྷིསྶཏི, ཨཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷནྟོ ཨམྷཱཀཾ སདྡཧིཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀཾ གམིསྶཏི, བུདྡྷཱནཾ དེསནཾ སུཏྭཱ ¶ མགྒཕལཔཊིཝེདྷཾ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི.
ཏཏོ དྭེཔི ཛནཱ སཉྩཡསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ, ‘‘ཨཱཙརིཡ, ཏྭཾ ཀིཾ ཀརོསི, བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤནྣོ, སྭཱཀྑཱཏོ དྷམྨོ, སུཔྤཊིཔནྣོ སངྒྷོ. ཨཱཡཱམ, དསབལཾ པསྶིསྶཱམཱ’’ཏི. སོ ‘‘ཀིཾ ཝདེཐ, ཏཱཏཱ’’ཏི ཏེཔི ཝཱརེཏྭཱ ལཱབྷགྒཡསགྒཔྤཏྟིམེཝ ཏེསཾ དཱིཔེསི. ཏེ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨེཝརཱུཔོ ཨནྟེཝཱསིཀཝཱསོ ནིཙྩམེཝ ཧོཏུ, ཏུམྷཱཀཾ པན གམནཾ ཝཱ ཨགམནཾ ཝཱ ཛཱནཱཐཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. སཉྩཡོ ‘‘ཨིམེ ཨེཏྟཀཾ ཛཱནནྟཱ མམ ཝཙནཾ ན ཀརིསྶནྟཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘གཙྪཐ ཏུམྷེ, ཏཱཏཱ, ཨཧཾ མཧལླཀཀཱལེ ཨནྟེཝཱསིཀཝཱསཾ ཝསིཏུཾ ན སཀྐོམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ ཨནེཀེཧིཔི ཀཱརཎེཧི ཏཾ བོདྷེཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ ཨཏྟནོ ཨོཝཱདེ ཝཏྟམཱནཾ ཛནཾ ཨཱདཱཡ ཝེལུ༹ཝནཾ ཨགམཾསུ. ཨཐ ཏེསཾ པཉྩསུ ཨནྟེཝཱསིཀསཏེསུ ཨཌྜྷཏེཡྻསཏཱ ནིཝཏྟིཾསུ, ཨཌྜྷཏེཡྻསཏཱ ཏེཧི སདྡྷིཾ ཨགམཾསུ.
སཏྠཱ ཙཏུཔརིསམཛ྄ཛྷེ དྷམྨཾ དེསེནྟོ ཏེ དཱུརཏོཝ དིསྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨེཏེ, བྷིཀྑཝེ, དྭེ སཧཱཡཱ ཨཱགཙྪནྟི ཀོལིཏོ ཙ ཨུཔཏིསྶོ ཙ, ཨེཏཾ མེ སཱཝཀཡུགཾ བྷཝིསྶཏི ཨགྒཾ བྷདྡཡུག’’ནྟི. ཨཐ ཏེསཾ པརིསཱཡ ཙརིཡཝསེན དྷམྨདེསནཾ ཝཌྜྷེསི. ཋཔེཏྭཱ དྭེ ཨགྒསཱཝཀེ སབྦེཔི ཏེ ཨཌྜྷཏེཡྻསཏཱ པརིབྦཱཛཀཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ ¶ . སཏྠཱ ‘‘ཨེཐ བྷིཀྑཝོ’’ཏི ཧཏྠཾ པསཱརེསི. སབྦེསཾ ཀེསམསྶུ ཨནྟརདྷཱཡི, ཨིདྡྷིམཡཾ པཏྟཙཱིཝརཾ ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷཾ ཨཧོསི. དྭིནྣཾ ཨགྒསཱཝཀཱནམྤི ཨིདྡྷིམཡཔཏྟཙཱིཝརཾ ཨཱགཏཾ, ཨུཔརིམགྒཏྟཡཀིཙྩཾ པན ན ནིཊྛཱསི. ཀསྨཱ? སཱཝཀཔཱརམིཉཱཎསྶ མཧནྟཏཱཡ.
ཨཐཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ པབྦཛིཏདིཝསཏོ སཏྟམེ དིཝསེ མགདྷརཊྛེ ཀལླཝཱལགཱམཀཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ¶ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ ཐིནམིདྡྷེ ཨོཀྐནྟེ ¶ སཏྠཱརཱ སཾཝེཛིཏོ ཐིནམིདྡྷཾ ཝིནོདེཏྭཱ ཏཐཱགཏེན དིནྣཾ དྷཱཏུཀམྨཊྛཱནཾ སུཎནྟོཝ ཨུཔརིམགྒཏྟཡཀིཙྩཾ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ སཱཝཀཔཱརམིཉཱཎསྶ མཏྠཀཾ པཏྟོ. སཱརིཔུཏྟཏྠེརོཔི པབྦཛིཏདིཝསཏོ ཨདྡྷམཱསཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ སཏྠཱརཱ སདྡྷིཾ ཏམེཝ རཱཛགཧཾ ཨུཔནིསྶཱཡ སཱུཀརཁཏལེཎེ ཝིཧརནྟོ ཨཏྟནོ བྷཱགིནེཡྻསྶ དཱིགྷནཁཔརིབྦཱཛཀསྶ ཝེདནཱཔརིགྒཧསུཏྟནྟེ (མ. ནི. ༢.༢༠༥-༢༠༦) དེསིཡམཱནེ སུཏྟཱནུསཱརེན ཉཱཎཾ པེསེཏྭཱ པརསྶ ཝཌྜྷིཏབྷཏྟཾ བྷུཉྫནྟོ ཝིཡ སཱཝཀཔཱརམིཉཱཎསྶ མཏྠཀཾ པཏྟོ. བྷཱགིནེཡྻོ པནསྶ དེསནཱཔརིཡོསཱནེ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛིཏོ. ཨིཏི དྭིནྣམྤི མཧཱསཱཝཀཱནཾ ཏཐཱགཏེ རཱཛགཧེ ཝིཧརནྟེཡེཝ སཱཝཀཔཱརམིཉཱཎཀིཙྩཾ མཏྠཀཾ པཏྟཾ. ཨཔརབྷཱགེ པན སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ‘‘མཧཱཔཉྙཱནཾ ཡདིདཾ སཱརིཔུཏྟོ, ཨིདྡྷིམནྟཱནཾ ཡདིདཾ མཧཱམོགྒལླཱནོ’’ཏི དྭེཔི མཧཱསཱཝཀེ ཋཱནནྟརེ ཋཔེསཱིཏི.
མཧཱཀསྶཔཏྠེརཝཏྠུ
༡༩༡. ཙཏུཏྠེ དྷུཏཝཱདཱནནྟི ཨེཏྠ དྷུཏོ ཝེདིཏབྦོ, དྷུཏཝཱདོ ཝེདིཏབྦོ, དྷུཏདྷམྨཱ ཝེདིཏབྦཱ, དྷུཏངྒཱནི ཝེདིཏབྦཱནི. ཏཏྠ དྷུཏོཏི དྷུཏཀིལེསོ ཝཱ པུགྒལོ ཀིལེསདྷུནནོ ཝཱ དྷམྨོ.
དྷུཏཝཱདོཏི ཨེཏྠ པན ཨཏྠི དྷུཏོ ན དྷུཏཝཱདོ, ཨཏྠི ན དྷུཏོ དྷུཏཝཱདོ, ཨཏྠི ནེཝ དྷུཏོ ན དྷུཏཝཱདོ, ཨཏྠི དྷུཏོ ཙེཝ དྷུཏཝཱདོ ཙ. ཏཏྠ ཡོ དྷུཏངྒེན ཨཏྟནོ ཀིལེསེ དྷུནི, པརཾ པན དྷུཏངྒེན ¶ ན ཨོཝདཏི ནཱནུསཱསཏི བཱཀུལཏྠེརོ ཝིཡ, ཨཡཾ དྷུཏོ ན དྷུཏཝཱདོ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཏཡིདཾ ཨཱཡསྨཱ བཱཀུལོ དྷུཏོ ན དྷུཏཝཱདོ’’ཏི. ཡོ པན ¶ དྷུཏངྒེན ཨཏྟནོ ཀིལེསེ ན དྷུནི, ཀེཝལཾ ཨཉྙེ དྷུཏངྒེན ཨོཝདཏི ཨནུསཱསཏི ཨུཔནནྡཏྠེརོ ཝིཡ, ཨཡཾ ན དྷུཏོ དྷུཏཝཱདོ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཏཡིདཾ ཨཱཡསྨཱ ཨུཔནནྡོ ན དྷུཏོ དྷུཏཝཱདོ’’ཏི. ཡོ པན ཨུབྷཡཝིཔནྣོ ལཱལུ༹དཱཡཱི ཝིཡ, ཨཡཾ ནེཝ དྷུཏོ ན དྷུཏཝཱདོ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཏཡིདཾ ཨཱཡསྨཱ ལཱལུ༹དཱཡཱི ནེཝ དྷུཏོ ན དྷུཏཝཱདོ’’ཏི. ཡོ པན ཨུབྷཡསམྤནྣོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔཏྠེརོ ཝིཡ, ཨཡཾ དྷུཏོ ཙེཝ དྷུཏཝཱདོ ཙ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཏཡིདཾ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ དྷུཏོ ཙེཝ དྷུཏཝཱདོ ཙཱ’’ཏི.
དྷུཏདྷམྨཱ ཝེདིཏབྦཱཏི ཨཔྤིཙྪཏཱ སནྟུཊྛིཏཱ སལླེཁཏཱ པཝིཝེཀཏཱ ཨིདམཊྛིཀཏཱཏི ཨིམེ དྷུཏངྒཙེཏནཱཡ ¶ པརིཝཱརཱ པཉྩ དྷམྨཱ ‘‘ཨཔྤིཙྪཾཡེཝ ནིསྶཱཡཱ’’ཏིཨཱདིཝཙནཏོ (ཨ. ནི. ༥.༡༨༡; པརི. ༣༢༥) དྷུཏདྷམྨཱ ནཱམ. ཏཏྠ ཨཔྤིཙྪཏཱ ཙ སནྟུཊྛིཏཱ ཙ ཨལོབྷོ, སལླེཁཏཱ ཙ པཝིཝེཀཏཱ ཙ དྭཱིསུ དྷམྨེསུ ཨནུཔཏནྟི ཨལོབྷེ ཙེཝ ཨམོཧེ ཙ, ཨིདམཊྛིཏཱ ཉཱཎམེཝ. ཏཏྠ ཨལོབྷེན པཊིཀྑེཔཝཏྠཱུསུ ལོབྷཾ, ཨམོཧེན ཏེསྭེཝ ཨཱདཱིནཝཔྤཊིཙྪཱདཀཾ མོཧཾ དྷུནཱཏི. ཨལོབྷེན ཙ ཨནུཉྙཱཏཱནཾ པཊིསེཝནམུཁེན པཝཏྟཾ ཀཱམསུཁལླིཀཱནུཡོགཾ, ཨམོཧེན དྷུཏངྒེསུ ཨཏིསལླེཁམུཁེན པཝཏྟཾ ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགཾ དྷུནཱཏི. ཏསྨཱ ཨིམེ དྷམྨཱ དྷུཏདྷམྨཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.
དྷུཏངྒཱནི ཝེདིཏབྦཱནཱིཏི ཏེརས ¶ དྷུཏངྒཱནི ཝེདིཏབྦཱནི པཾསུཀཱུལིཀངྒཾ…པེ… ནེསཛྫིཀངྒནྟི.
དྷུཏཝཱདཱནཾ ཡདིདཾ མཧཱཀསྶཔོཏི ཡཏྟཀཱ དྷུཏཝཱདཾ ཝདནྟི, ཏེསཾ སབྦེསམྤི ཨནྟརེ ཨཡཾ མཧཱཀསྶཔཏྠེརོ ཨགྒོཏི ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི. མཧཱཀསྶཔོཏི ཨུརུཝེལ༹ཀསྶཔོ ནདཱིཀསྶཔོ གཡཱཀསྶཔོ ཀུམཱརཀསྶཔོཏི ཨིམེ ཁུདྡཱནུཁུདྡཀེ ཐེརེ ཨུཔཱདཱཡ ཨཡཾ མཧཱ, ཏསྨཱ མཧཱཀསྶཔོཏི ཝུཏྟོ.
ཨིམསྶཱཔི པཉྷཀམྨེ ཨཡམནུཔུབྦིཀཐཱ – ཨཏཱིཏེ ཀིར ཀཔྤསཏསཧསྶམཏྠཀེ པདུམུཏྟརོ ནཱམ སཏྠཱ ལོཀེ ཨུདཔཱདི, ཏསྨིཾ ཧཾསཝཏཱིནགརཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཁེམེ མིགདཱཡེ ཝིཧརནྟེ ཝེདེཧོ ནཱམ ཀུཊུམྦིཀོ ཨསཱིཏིཀོཊིདྷནཝིབྷཝོ པཱཏོཝ སུབྷོཛནཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཨུཔོསཐངྒཱནི ཨདྷིཊྛཱཡ ¶ གནྡྷཔུཔྥཱདཱིནི གཧེཏྭཱ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ པཱུཛེཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཏསྨིཉྩ ཁཎེ སཏྠཱ མཧཱནིསབྷཏྠེརཾ ནཱམ ཏཏིཡསཱཝཀཾ ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ དྷུཏཝཱདཱནཾ, ཡདིདཾ ནིསབྷོ’’ཏི ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི. ཨུཔཱསཀོ ཏཾ སུཏྭཱ པསནྣོ དྷམྨཀཐཱཝསཱནེ མཧཱཛནེ ཨུཊྛཱཡ གཏེ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, སྭེ མཡ྄ཧཾ བྷིཀྑཾ ཨདྷིཝཱསེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. མཧཱ ཁོ, ཨུཔཱསཀ, བྷིཀྑུསངྒྷོཏི. ཀིཏྟཀོ བྷགཝཱཏི? ཨཊྛསཊྛིབྷིཀྑུསཏསཧསྶནྟི. བྷནྟེ, ཨེཀཾ སཱམཎེརམྤི ཝིཧཱརེ ཨསེསེཏྭཱ བྷིཀྑཾ ཨདྷིཝཱསེཐཱཏི. ཨདྷིཝཱསེསི བྷགཝཱ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན. ཨུཔཱསཀོ སཏྠུ ཨདྷིཝཱསནཾ ཝིདིཏྭཱ གེཧཾ གནྟྭཱ མཧཱདཱནཾ སཛྫེཏྭཱ པུནདིཝསེ སཏྠུ ཀཱལཾ ཨཱརོཙཱཔེསི. སཏྠཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ ཨུཔཱསཀསྶ གྷརཾ གནྟྭཱ པཉྙཏྟེ ¶ ཨཱསནེ ནིསིནྣོ དཀྑིཎོདཀཱཝསཱནེ ཡཱགུཨཱདཱིནི སམྤཊིཙྪནྟོ བྷཏྟཝིསྶགྒཾ ཨཀཱསི. ཨུཔཱསཀོཔི སཏྠུ སནྟིཀེ ནིསཱིདི.
ཏསྨིཾ ཨནྟརེ མཧཱནིསབྷཏྠེརོ པིཎྜཱཡ ཙརནྟོ ཏམེཝ ཝཱིཐི པཊིཔཛྫི. ཨུཔཱསཀོ དིསྭཱ ཨུཊྛཱཡ གནྟྭཱ ཐེརཾ ཝནྡིཏྭཱ ¶ ‘‘པཏྟཾ, བྷནྟེ, དེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཐེརོ པཏྟཾ ཨདཱསི. ‘‘བྷནྟེ, ཨིདྷེཝ པཝིསཐ, སཏྠཱཔི གེཧེ ནིསིནྣོ’’ཏི. ན ཝཊྚིསྶཏི ཨུཔཱསཀཱཏི. ཨུཔཱསཀོ ཐེརསྶ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ པིཎྜཔཱཏསྶ པཱུརེཏྭཱ ནཱིཧརིཏྭཱ ཨདཱསི. ཏཏོ ཐེརཾ ཨནུགནྟྭཱ ནིཝཏྟོ སཏྠུ སནྟིཀེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘བྷནྟེ, མཧཱནིསབྷཏྠེརོ ‘སཏྠཱ གེཧེ ནིསིནྣོ’ཏི ཝུཏྟེཔི པཝིསིཏུཾ ན ཨིཙྪི, ཨཏྠི ནུ ཁོ ཨེཏསྶ ཏུམྷཱཀཾ གུཎེཧི ཨཏིརེཀོ གུཎོ’’ཏི. བུདྡྷཱནཉྩ ཝཎྞམཙྪེརཾ ནཱམ ནཏྠི. ཨཐ སཏྠཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཨུཔཱསཀ, མཡཾ བྷིཀྑཾ ཨཱགམཡམཱནཱ གེཧེ ནིསཱིདཱམ, སོ བྷིཀྑུ ན ཨེཝཾ ནིསཱིདིཏྭཱ བྷིཀྑཾ ཨུདིཀྑཏི. མཡཾ གཱམནྟསེནཱསནེ ཝསཱམ, སོ ཨརཉྙསྨིཾཡེཝ ཝསཏི. མཡཾ ཚནྣེ ཝསཱམ, སོ ཨབྦྷོཀཱསམྷིཡེཝ ཝསཏི. ཨིཏི ཏསྶ ཨཡཉྩ ཨཡཉྩ གུཎོ’’ཏི མཧཱསམུདྡཾ པཱུརཡམཱནོ ཝིཡ ཀཐེསི. ཨུཔཱསཀོ པཀཏིཡཱཔི ཛལམཱནདཱིཔོ ཏེལེན ཨཱསིཏྟོ ཝིཡ སུཊྛུཏརཾ པསནྣོ ཧུཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཀིཾ མཡ྄ཧཾ ཨཉྙཱཡ སམྤཏྟིཡཱ, ཨནཱགཏེ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ སནྟིཀེ དྷུཏཝཱདཱནཾ ཨགྒབྷཱཝཏྠཱཡ པཏྠནཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི?
སོ ¶ པུནཔི སཏྠཱརཾ ནིམནྟེཏྭཱ ཏེནེཝ ནིཡཱམེན སཏྟ དིཝསཱནི མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ སཏྟམེ དིཝསེ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ མཧཱབྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཏིཙཱིཝརཱནི དཏྭཱ སཏྠུ པཱདམཱུལེ ནིཔཛྫིཏྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཡཾ མེ, བྷནྟེ, སཏྟ དིཝསཱནི དཱནཾ དེནྟསྶ མེཏྟཾ ཀཱཡཀམྨཾ མེཏྟཾ ཝཙཱིཀམྨཾ མེཏྟཾ མནོཀམྨཾ པཙྩུཔཊྛིཏཾ, ཨིམིནཱཧཾ ན ཨཉྙཾ དེཝསམྤཏྟིཾ ཝཱ སཀྐམཱརབྲཧྨསམྤཏྟིཾ ཝཱ པཏྠེམི, ཨིདཾ པན མེ ཀམྨཾ ཨནཱགཏེ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ སནྟིཀེ ཨེཏསྶ མཧཱནིསབྷཏྠེརེན པཏྟཋཱནནྟརཾ པཱཔུཎནཏྠཱཡ ཏེརསདྷུཏངྒདྷརཱནཾ ཨགྒབྷཱཝསྶ སཙྩཀཱརོ ཧོཏཱུ’’ཏི. སཏྠཱ ‘‘མཧནྟཾ ཋཱནཾ ཨིམིནཱ པཏྠིཏཾ, སམིཛ྄ཛྷིསྶཏི ནུ ཁོ, ནོ’’ཏི ཨོལོཀེནྟོ སམིཛ྄ཛྷནབྷཱཝཾ དིསྭཱ ཨཱཧ – ‘‘མནཱཔཾ ཏེ ཋཱནཾ པཏྠིཏཾ ¶ , ཨནཱགཏེ སཏསཧསྶཀཔྤཱཝསཱནེ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི, ཏསྶ ཏྭཾ ཏཏིཡསཱཝཀོ མཧཱཀསྶཔཏྠེརོ ནཱམ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི. ཏཾ སུཏྭཱ ཨུཔཱསཀོ ‘‘བུདྡྷཱནཾ དྭེ ཀཐཱ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི པུནདིཝསེ པཏྟབྦཾ ཝིཡ ཏཾ སམྤཏྟིཾ ཨམཉྙིཏྠ. སོ ¶ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ནཱནཔྤཀཱརཾ དཱནཾ དཏྭཱ སཱིལཾ རཀྑིཏྭཱ ནཱནཔྤཀཱརཾ ཀལྱཱཎཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠ ཀཱལཾ ཀཏོ སགྒེ ནིབྦཏྟི.
ཏཏོ པཊྛཱཡ དེཝམནུསྶེསུ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝནྟོ ཨིཏོ ཨེཀནཝུཏིཀཔྤེ ཝིཔསྶིསམྨཱསམྦུདྡྷེ བནྡྷུམཏིཾ ནིསྶཱཡ ཁེམེ མིགདཱཡེ ཝིཧརནྟེ དེཝལོཀཱ ཙཝིཏྭཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ པརིཛིཎྞེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟི. ཏསྨིཉྩ ཀཱལེ ཝིཔསྶཱི བྷགཝཱ སཏྟམེ སཏྟམེ སཾཝཙྪརེ དྷམྨཾ ཀཐེཏི, མཧནྟཾ ཀོལཱཧལཾ ཨཧོསི. སཀལཛམྦུདཱིཔེ དེཝཏཱ ‘‘སཏྠཱ དྷམྨཾ ཀཐེསྶཏཱི’’ཏི ཨཱརོཙེནྟི. བྲཱཧྨཎོ ཏཾ སཱསནཾ ཨསྶོསི. ཏསྶ ཙ ནིཝཱསནསཱཊཀོ ཨེཀོཝ ཧོཏི, ཏཐཱ བྲཱཧྨཎིཡཱ. པཱརུཔནཾ པན དྭིནྣམྤི ཨེཀམེཝ. སཀལནགརེ ཨེཀསཱཊཀབྲཱཧྨཎོཏི པཉྙཱཡཏི. བྲཱཧྨཎཱནཾ ཀེནཙིདེཝ ཀིཙྩེན སནྣིཔཱཏེ སཏི བྲཱཧྨཎིཾ གེཧེ ཋཔེཏྭཱ སཡཾ གཙྪཏི. བྲཱཧྨཎཱིནཾ སནྣིཔཱཏེ སཏི སཡཾ གེཧེ ཏིཊྛཏི, བྲཱཧྨཎཱི ཏཾ ཝཏྠཾ པཱརུཔིཏྭཱ གཙྪཏི. ཏསྨིཾ པན དིཝསེ བྲཱཧྨཎོ བྲཱཧྨཎིཾ ཨཱཧ – ‘‘བྷོཏི, ཀིཾ རཏྟིཾ དྷམྨསྶཝནཾ སུཎིསྶསི, དིཝཱ’’ཏི. ‘‘མཡཾ མཱཏུགཱམཛཱཏིཀཱ ནཱམ རཏྟིཾ སོཏུཾ ན སཀྐོམ, དིཝཱ སོསྶཱམཱི’’ཏི བྲཱཧྨཎཾ གེཧེ ཋཔེཏྭཱ ཏཾ ཝཏྠཾ པཱརུཔིཏྭཱ ཨུཔཱསིཀཱཧི སདྡྷིཾ དིཝཱ གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ¶ ཨེཀམནྟེ ནིསིནྣཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ ཨུཔཱསིཀཱཧིཡེཝ སདྡྷིཾ ཨཱགམཱསི. ཨཐ བྲཱཧྨཎོ བྲཱཧྨཎིཾ གེཧེ ཋཔེཏྭཱ ཏཾ ཝཏྠཾ པཱརུཔིཏྭཱ ཝིཧཱརཾ གཏོ.
ཏསྨིཉྩ སམཡེ སཏྠཱ པརིསམཛ྄ཛྷེ ཨལངྐཏདྷམྨཱསནེ ནིསིནྣོ ཙིཏྟབཱིཛནིཾ ཨཱདཱཡ ཨཱཀཱསགངྒཾ ཨོཏཱརེནྟོ ཝིཡ སིནེརུཾ མཏྠཾ ཀཏྭཱ སཱགརཾ ནིམྨཐེནྟོ ཝིཡ དྷམྨཀཐཾ ཀཐེསི. བྲཱཧྨཎསྶ ¶ པརིསནྟེ ནིསིནྣསྶ དྷམྨཾ སུཎནྟསྶ པཋམཡཱམསྨིཾཡེཝ སཀལསརཱིརཾ པཱུརཡམཱནཱ པཉྩཝཎྞཱ པཱིཏི ཨུཔྤཛྫི. སོ པཱརུཏཝཏྠཾ སངྒྷརིཏྭཱ ‘‘དསབལསྶ དསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེསི. ཨཏྠསྶ ཨཱདཱིནཝསཧསྶཾ དསྶཡམཱནཾ མཙྪེརཾ ཨུཔྤཛྫི. སོ ‘‘བྲཱཧྨཎིཡཱ ཙ མཡ྄ཧཉྩ ཨེཀམེཝ ཝཏྠཾ, ཨཉྙཾ ཀིཉྩི པཱརུཔནཾ ནཏྠི, ཨཔཱརུཔིཏྭཱ ཙ ནཱམ བཧི ཙརིཏུཾ ན སཀྐཱ’’ཏི སབྦཐཱཔི ཨདཱཏུཀཱམོ ཨཧོསི. ཨཐསྶ ནིཀྑནྟེ པཋམཡཱམེ མཛ྄ཛྷིམཡཱམེཔི ཏཐེཝ པཱིཏི ཨུཔྤཛྫི. སོ ཏཐེཝ ཙིནྟེཏྭཱ ཏཐེཝ ཨདཱཏུཀཱམོ ཨཧོསི. ཨཐསྶ མཛ྄ཛྷིམཡཱམེ ནིཀྑནྟེ པཙྪིམཡཱམེཔི ཏཐེཝ པཱིཏི ཨུཔྤཛྫི. སོ ‘‘ཏརཎཾ ཝཱ ཧོཏུ མརཎཾ ཝཱ, པཙྪཱཔི ཛཱནིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྠཾ སངྒྷརིཏྭཱ སཏྠུ པཱདམཱུལེ ཋཔེསི. ཏཏོ ཝཱམཧཏྠཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ དཀྑིཎེན ཧཏྠེན ཏིཀྑཏྟུཾ ཨཔྥོཊེཏྭཱ ‘‘ཛིཏཾ མེ, ཛིཏཾ མེ’’ཏི ཏཡོ ཝཱརེ ནདི.
ཏསྨིཉྩ ¶ སམཡེ བནྡྷུམརཱཛཱ དྷམྨཱསནསྶ པཙྪཏོ ཨནྟོསཱཎིཡཾ ནིསིནྣོ དྷམྨཾ སུཎཱཏི. རཉྙོ ཙ ནཱམ ‘‘ཛིཏཾ མེ’’ཏི སདྡོ ཨམནཱཔོ ཧོཏི. སོ པུརིསཾ པེསེསི – ‘‘གཙྪ ཨེཏཾ པུཙྪ ཀིཾ ཝདསཱི’’ཏི. སོ ཏེན གནྟྭཱ པུཙྪིཏོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཝསེསཱ ཧཏྠིཡཱནཱདཱིནི ཨཱརུཡ྄ཧ ཨསིཙམྨཱདཱིནི གཧེཏྭཱ པརསེནཾ ཛིནནྟི, ན ཏཾ ཛིཏཾ ཨཙྪརིཡཾ, ཨཧཾ པན པཙྪཏོ ཨཱགཙྪནྟསྶ དུཊྛགོཎསྶ མུགྒརེན སཱིསཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཏཾ པལཱཔེནྟོ ཝིཡ མཙྪེརཙིཏྟཾ མདྡིཏྭཱ པཱརུཏཝཏྠཾ དསབལསྶ ཨདཱསིཾ, ཏཾ མེ མཙྪརིཡཾ ཛིཏ’’ནྟི ཨཱཧ. སོ པུརིསོ ཨཱགནྟྭཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨམྷེ བྷཎེ དསབལསྶ ཨནུརཱུཔཾ ན ཛཱནིམྷ, བྲཱཧྨཎོ ཛཱནཱི’’ཏི ཝཏྠཡུགཾ པེསེསི. ཏཾ དིསྭཱ བྲཱཧྨཎོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ མཡ྄ཧཾ ཏུཎྷཱི ནིསིནྣསྶ ¶ པཋམཾ ཀིཉྩི ཨདཏྭཱ སཏྠུ གུཎེ ཀཐེནྟསྶ ¶ ཨདཱསི, སཏྠུ གུཎེ པཊིཙྩ ཨུཔྤནྣེན མཡ྄ཧཾ ཀོ ཨཏྠོ’’ཏི? ཏམྤི ཝཏྠཡུགཾ དསབལསྶེཝ ཨདཱསི. རཱཛཱཔི ‘‘ཀིཾ བྲཱཧྨཎེན ཀཏ’’ནྟི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཏམྤི ཏེན ཝཏྠཡུགཾ ཏཐཱགཏསྶེཝ དིནྣ’’ནྟི སུཏྭཱ ཨཉྙཱནིཔི དྭེ ཝཏྠཡུགཱནི པེསེསི. སོ ཏཱནིཔི ཨདཱསི. རཱཛཱ ཨཉྙཱནིཔི ཙཏྟཱརཱིཏི ཨེཝཾ ཡཱཝ དྭཏྟིཾསཝཏྠཡུགཱནི པེསེསི. ཨཐ བྲཱཧྨཎོ ‘‘ཨིདཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ གཧཎཾ ཝིཡ ཧོཏཱི’’ཏི ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡ ཨེཀཾ, བྲཱཧྨཎིཡཱ ཨེཀནྟི དྭེ ཝཏྠཡུགཱནི གཧེཏྭཱ ཏིཾས ཡུགཱནི ཏཐཱགཏསྶེཝ ཨདཱསི. ཏཏོ པཊྛཱཡ ཙསྶ སཏྠུ ཝིསྶཱསིཀོ ཛཱཏོ.
ཨཐ ནཾ རཱཛཱ ཨེཀདིཝསཾ སཱིཏསམཡེ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཎནྟཾ དིསྭཱ སཏསཧསྶགྒྷནཀཾ ཨཏྟནོ པཱརུཏརཏྟཀམྦལཾ དཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨིཏོ པཏྠཱཡ ཨིམཾ པཱརུཔིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཎཱཧཱི’’ཏི. སོ ‘‘ཀིཾ མེ ཨིམིནཱ ཀམྦལེན ཨིམསྨིཾ པཱུཏིཀཱཡེ ཨུཔནཱིཏེནཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨནྟོགནྡྷཀུཊིཡཾ ཏཐཱགཏསྶ མཉྩསྶ ཨུཔརི ཝིཏཱནཾ ཀཏྭཱ ཨགམཱསི. ཨཐེཀདིཝསཾ རཱཛཱ པཱཏོཝ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ཨནྟོགནྡྷཀུཊིཡཾ སཏྠུ སནྟིཀེ ནིསཱིདི. ཏསྨིཉྩ སམཡེ ཚབྦཎྞཱ བུདྡྷརསྨིཡོ ཀམྦལེ པཊིཧཉྙནྟི, ཀམྦལོ ཨཏིཝིཡ ཝིརོཙཏི. རཱཛཱ ཨོལོཀེནྟོ སཉྫཱནིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘བྷནྟེ, ཨམྷཱཀཾ ཨེས ཀམྦལོ, ཨམྷེཧི ཨེཀསཱཊཀབྲཱཧྨཎསྶ དིནྣོ’’ཏི. ཏུམྷེཧི, མཧཱརཱཛ, བྲཱཧྨཎོ པཱུཛིཏོ, བྲཱཧྨཎེན མཡཾ པཱུཛིཏཱཏི. རཱཛཱ ‘‘བྲཱཧྨཎོ ཡུཏྟཾ ཨཉྙཱསི, ན མཡ’’ནྟི པསཱིདིཏྭཱ ཡཾ མནུསྶཱནཾ ཨུཔཀཱརབྷཱུཏཾ, ཏཾ སབྦཾ ཨཊྛཊྛཀཾ ཀཏྭཱ སབྦཨཊྛཀཾ ནཱམ དཱནཾ དཏྭཱ པུརོཧིཏཊྛཱནེ ཋཔེསི. སོཔི ‘‘ཨཊྛཊྛཀཾ ནཱམ ཙཏུསཊྛི ཧོཏཱི’’ཏི ཙཏུསཊྛི སལཱཀཱབྷཏྟཱནི ཨུཔནིབནྡྷཱཔེཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ དཱནཾ དཏྭཱ སཱིལཾ རཀྑིཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ སགྒེ ནིབྦཏྟི.
པུན ¶ ¶ ཏཏོ ཙུཏོ ཨིམསྨིཾ ཀཔྤེ ཀོཎཱགམནསྶ ཙ བྷགཝཏོ ཀསྶཔདསབལསྶ ཙཱཏི དྭིནྣཾ བུདྡྷཱནཾ ཨནྟརེ བཱརཱཎསིཡཾ ཀུཊུམྦིཡགྷརེ ནིབྦཏྟོ. སོ ཝུདྡྷིམནྭཱཡ གྷརཱཝཱསཾ ཝསནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཨརཉྙེ ཛངྒྷཝིཧཱརཾ ཙརཏི, ཏསྨིཾ ཙ སམཡེ པཙྩེཀབུདྡྷོ ནདཱིཏཱིརེ ཙཱིཝརཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཨནུཝཱཏེ ཨཔྤཧོནྟེ སངྒྷརིཏྭཱ ཋཔེཏུཾ ཨཱརདྡྷོ. སོ དིསྭཱ ‘‘ཀསྨཱ, བྷནྟེ, སངྒྷརིཏྭཱ ཋཔེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨནུཝཱཏོ ནཔྤཧོཏཱིཏི ¶ . ‘‘ཨིམིནཱ, བྷནྟེ, ཀརོཐཱ’’ཏི སཱཊཀཾ དཏྭཱ ‘‘ནིབྦཏྟནིབྦཏྟཊྛཱནེ མེ ཀེནཙི པརིཧཱནི མཱ ཧོཏཱུ’’ཏི པཏྠནཾ པཊྛཔེསི.
ཨཐ གྷརེཔིསྶ བྷགིནིཡཱ སདྡྷིཾ བྷརིཡཱཡ ཀལཧཾ ཀརོནྟིཡཱ པཙྩེཀབུདྡྷོ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི. ཨཐསྶ བྷགིནཱི པཙྩེཀབུདྡྷསྶ པིཎྜཔཱཏཾ དཏྭཱ ཏསྶ བྷརིཡཾ སནྡྷཱཡ, ‘‘ཨེཝརཱུཔཾ བཱལཾ ཡོཛནསཏེན པརིཝཛྫེཡྻ’’ནྟི པཏྠནཾ པཊྛཔེསི. སཱ གེཧདྭཱརེ ཋིཏཱ སུཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ དིནྣཾ བྷཏྟཾ མཱ ཨེས བྷུཉྫཏཱུ’’ཏི པཏྟཾ གཧེཏྭཱ པིཎྜཔཱཏཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཀལལསྶ པཱུརེཏྭཱ ཨདཱསི. ཨིཏརཱ དིསྭཱ ‘‘བཱལེ མཾ ཏཱཝ ཨཀྐོས ཝཱ པཧར ཝཱ, ཨེཝརཱུཔསྶ པན དྭེ ཨསངྑྱེཡྻཱནི པཱུརིཏཔཱརམིསྶ པཏྟཏོ བྷཏྟཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཀལལཾ དཱཏུཾ ན ཡུཏྟ’’ནྟི ཨཱཧ. ཨཐསྶ བྷརིཡཱཡ པཊིསངྑཱནཾ ཨུཔྤཛྫི. སཱ ‘‘ཏིཊྛཐ, བྷནྟེ’’ཏི ཀལལཾ ཚཌྜེཏྭཱ པཏྟཾ དྷོཝིཏྭཱ གནྡྷཙུཎྞེན ཨུབྦཊྚེཏྭཱ ཙཏུམདྷུརསྶ པཱུརེཏྭཱ ཨུཔརི ཨཱསིཏྟེན པདུམགབྦྷཝཎྞེན སཔྤིནཱ ཝིཛྫོཏམཱནཾ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ ཧཏྠེ ཋཔེཏྭཱ ‘‘ཡཐཱ ཨཡཾ པིཎྜཔཱཏོ ཨོབྷཱསཛཱཏོ, ཨེཝཾ ¶ ཨོབྷཱསཛཱཏཾ མེ སརཱིརཾ ཧོཏཱུ’’ཏི པཏྠནཾ པཊྛཔེསི. པཙྩེཀབུདྡྷོ ཨནུམོདིཏྭཱ ཨཱཀཱསཾ པཀྑནྡི. ཏེཔི དྭེ ཛཱཡམྤཏིཀཱ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ སགྒེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ པུན ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ ཨུཔཱསཀོ ཀསྶཔསམྨཱསམྦུདྡྷཀཱལེ བཱརཱཎསིཡཾ ཨསཱིཏིཀོཊིཝིབྷཝསྶ སེཊྛིནོ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, ཨིཏརཱཔི ཏཱདིསསྶེཝ སེཊྛིནོ དྷཱིཏཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི.
ཏསྶ ཝུདྡྷིཔྤཏྟསྶ ཏམེཝ སེཊྛིདྷཱིཏརཾ ཨཱནཡིཾསུ. ཏསྶཱ པུབྦེ ཨདིནྣཝིཔཱཀསྶ ཏསྶ ཀམྨསྶ ཨཱནུབྷཱཝེན པཏིཀཱུལཾ པཝིཊྛམཏྟཱཡ ཨུམྨཱརབྦྷནྟརེ སཀལསརཱིརཾ ཨུགྒྷཱཊིཏཝཙྩཀུཊི ཝིཡ དུགྒནྡྷཾ ཛཱཏཾ. སེཊྛིཀུམཱརོ ‘‘ཀསྶཱཡཾ གནྡྷོ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘སེཊྛིཀཉྙཱཡཱ’’ཏི སུཏྭཱ ‘‘ནཱིཧརཐཱ’’ཏི ཨཱབྷཏནིཡཱམེནེཝ ཀུལགྷརཾ པེསེསི. སཱ ཨེཏེནེཝ ནཱིཧཱརེན སཏྟསུ ཋཱནེསུ པཊིནིཝཏྟིཏཱ.
ཏེན ཙ སམཡེན ཀསྶཔདསབལོ པརིནིབྦཱཡི, ཏསྶ གྷནཀོཊྚིམཱཧི སཏསཧསྶགྒྷནིཀཱཧི ¶ རཏྟསུཝཎྞཨིཊྛཀཱཧི ཡོཛནུབྦེདྷཾ ཙེཏིཡཾ ཨཱརབྷིཾསུ. ཏསྨིཾ ཙེཏིཡེ ཀརིཡམཱནེ སཱ སེཊྛིདྷཱིཏཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཧཾ སཏྟསུ ཋཱནེསུ པཊིནིཝཏྟིཏཱ, ཀིཾ མེ ཛཱིཝིཏེནཱ’’ཏི ཨཏྟནོ ¶ སརཱིརཱབྷརཎབྷཎྜཀཾ བྷཉྫཱཔེཏྭཱ སུཝཎྞཨིཊྛཀཾ ཀཱརེསི རཏནཱཡཏཾ ཝིདཏྠིཝིཏྠིནྣཾ ཙཏུརངྒུལུབྦེདྷཾ. ཏཏོ ཧརིཏཱལམནོསིལཱཔིཎྜཾ གཧེཏྭཱ ཨཊྛ ཨུཔྤལཧཏྠཀེ ཨཱདཱཡ ཙེཏིཡཀརཎཊྛཱནཾ གཏཱ. ཏསྨིཉྩ ཁཎེ ཨེཀཱ ཨིཊྛཀཱཔནྟི པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཨཱགཙྪམཱནཱ གྷཊནིཊྛཀཱཡ ཨཱུནཱ ཧོཏི. སེཊྛིདྷཱིཏཱ ཝཌྜྷཀིཾ ཨཱཧ – ‘‘ཨིམཾ ཨིཊྛཀཾ ཨེཏྠ ཋཔེཐཱ’’ཏི. ཨམྨ, བྷདྡཀེ ཀཱལེ ཨཱགཏཱསི, སཡམེཝ ཋཔེཧཱིཏི. སཱ ཨཱརུཡ྄ཧ ཏེལེན ཧརིཏཱལམནོསིལཾ ཡོཛེཏྭཱ ¶ ཏེན བནྡྷནེན ཨིཊྛཀཾ པཏིཊྛཔེཏྭཱ ཨུཔརི ཨཊྛཧི ཨུཔྤལཧཏྠཀེཧི པཱུཛཾ ཀཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ནིབྦཏྟནིབྦཏྟཊྛཱནེ མེ ཀཱཡཏོ ཙནྡནགནྡྷོ ཝཱཡཏུ, མུཁཏོ ཨུཔྤལགནྡྷོ’’ཏི པཏྠནཾ ཀཏྭཱ ཙེཏིཡཾ ཝནྡིཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཨགམཱསི.
ཨཐ ཏསྨིཾཡེཝ ཁཎེ ཡསྶ སེཊྛིཔུཏྟསྶ པཋམཾ གེཧཾ ནཱིཏཱ, ཏསྶ ཏཾ ཨཱརབྦྷ སཏི ཨུདཔཱདི. ནགརེཔི ནཀྑཏྟཾ སངྒྷུཊྛཾ ཧོཏི. སོ ཨུཔཊྛཱཀེ ཨཱཧ – ‘‘ཏདཱ ཨིདྷ ཨཱནཱིཏཱ སེཊྛིདྷཱིཏཱ ཨཏྠི, ཀཧཾ སཱ’’ཏི? ཀུལགེཧེ སཱམཱིཏི. ཨཱནེཐ ནཾ, ནཀྑཏྟཾ ཀཱིལི༹སྶཱམཱཏི. ཏེ གནྟྭཱ ཏཾ ཝནྡིཏྭཱ ཋིཏཱ ‘‘ཀིཾ, ཏཱཏཱ, ཨཱགཏཏྠཱ’’ཏི ཏཱཡ པུཊྛཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱཙིཀྑིཾསུ. ཏཱཏཱ, མཡཱ ཨཱབྷརཎབྷཎྜེན ཙེཏིཡཾ པཱུཛིཏཾ, ཨཱབྷརཎཾ མེ ནཏྠཱིཏི. ཏེ གནྟྭཱ སེཊྛིཔུཏྟསྶ ཨཱརོཙེསུཾ. ཨཱནེཐ ནཾ, པིལ༹ནྡྷནཾ ལབྷིསྶཱམཱཏི. ཏེ ཨཱནཡིཾསུ. ཏསྶཱ སཧ གྷརཔྤཝེསནེན སཀལགེཧཾ ཙནྡནགནྡྷཉྩེཝ ནཱིལུཔྤལགནྡྷཉྩ ཝཱཡི.
སེཊྛིཔུཏྟོ ཏཾ པུཙྪི ‘‘པཋམཾ ཏཝ སརཱིརཏོ དུགྒནྡྷོ ཝཱཡི, ཨིདཱནི པན ཏེ སརཱིརཏོ ཙནྡནགནྡྷོ, མུཁཏོ ཨུཔྤལགནྡྷོ ཝཱཡཏི, ཀིཾ ཨེཏ’’ནྟི? སཱ ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ ཨཏྟནཱ ཀཏཀམྨཾ ཨཱརོཙེསི. སེཊྛིཔུཏྟོ ‘‘ནིཡྻཱནིཀཾ ཝཏ བུདྡྷསཱསན’’ནྟི པསཱིདིཏྭཱ ཡོཛནིཀཾ སུཝཎྞཙེཏིཡཾ ཀམྦལཀཉྩུཀེན པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ རཐཙཀྐཔྤམཱཎེཧི སུཝཎྞཔདུམེཧི ཨལངྐརི. ཏེསཾ དྭཱདསཧཏྠཱ ཨོལམྦཀཱ ཧོནྟི. སོ ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ སགྒེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ བཱརཱཎསིཏོ ཡོཛནམཏྟེ ཋཱནེ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཨམཙྩཀུལེ ནིབྦཏྟི. སེཊྛིཀཉྙཱཔི དེཝལོཀཏོ ཙཝིཏྭཱ རཱཛཀུལེ ཛེཊྛདྷཱིཏཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི.
ཏེསུ ¶ ཝཡཔཏྟེསུ ཀུམཱརསྶ ཝསནགཱམེ ནཀྑཏྟཾ སངྒྷུཊྛཾ. སོ མཱཏརཾ ¶ ཨཱཧ – ‘‘སཱཊཀཾ མེ ¶ , ཨམྨ, དེཧི, ནཀྑཏྟཾ ཀཱིལི༹སྶཱམཱི’’ཏི. སཱ དྷོཏཝཏྠཾ ནཱིཧརིཏྭཱ ཨདཱསི. ཨམྨ, ཐཱུལཾ ཨིདཾ, ཨཉྙཾ དེཧཱིཏི. ཨཉྙཾ ནཱིཧརིཏྭཱ ཨདཱསི, ཏམྤི པཊིཀྑིཔི. ཨཉྙཾ ནཱིཧརིཏྭཱ ཨདཱསི, ཏམྤི པཊིཀྑིཔི. ཨཐ ནཾ མཱཏཱ ཨཱཧ – ‘‘ཏཱཏ, ཡཱདིསེ གེཧེ མཡཾ ཛཱཏཱ, ནཏྠི ནོ ཨིཏོ སུཁུམཏརསྶ པཊིལཱབྷཱཡ པུཉྙ’’ནྟི. ཏེན ཧི ལབྷནཊྛཱནཾ གཙྪཱམི, ཨམྨཱཏི. པུཏྟ ཨཧཾ ཨཛྫེཝ ཏུཡ྄ཧཾ བཱརཱཎསིནགརེ རཛྫཔཊིལཱབྷཾ ཨིཙྪཱམཱིཏི. སོ མཱཏརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘གཙྪཱམི, ཨམྨཱ’’ཏི. གཙྪ, ཏཱཏཱཏི. ཨེཝཾ ཀིརསྶཱ ཙིཏྟཾ ཨཧོསི – ‘‘ཀཧཾ གམིསྶཏི, ཨིདྷ ཝཱ ཨེཏྠ ཝཱ གེཧེ ནིསཱིདིསྶཏཱི’’ཏི? སོ པན པུཉྙནིཡཱམེན ནིཀྑམིཏྭཱ བཱརཱཎསིཾ གནྟྭཱ ཨུཡྻཱནེ མངྒལསིལཱཔཊྚེ སསཱིསཾ པཱརུཔིཏྭཱ ནིཔཛྫི. སོ ཙ བཱརཱཎསིརཉྙོ ཀཱལཀཏསྶ སཏྟམོ དིཝསོ ཧོཏི.
ཨམཙྩཱ རཉྙོ སརཱིརཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ རཱཛངྒཎེ ནིསཱིདིཏྭཱ མནྟཡིཾསུ – ‘‘རཉྙོ ཨེཀཱ དྷཱིཏཱཝ ཨཏྠི, པུཏྟོ ནཏྠི, ཨརཱཛཀཾ རཛྫཾ ན ཝཊྚཏི, ཀོ རཱཛཱ ཧོཏཱི’’ཏི མནྟེཏྭཱ ‘‘ཏྭཾ ཧོཧི, ཏྭཾ ཧོཧཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. པུརོཧིཏོ ཨཱཧ – ‘‘བཧུཾ ཨོལོཀེཏུཾ ན ཝཊྚཏི, ཕུསྶརཐཾ ཝིསྶཛྫེམཱ’’ཏི. ཏེ ཀུམུདཝཎྞེ ཙཏྟཱརོ སིནྡྷཝེ ཡོཛེཏྭཱ པཉྩཝིདྷཾ རཱཛཀཀུདྷབྷཎྜཾ སེཏཙྪཏྟཉྩ རཐསྨིཾཡེཝ ཋཔེཏྭཱ རཐཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ པཙྪཏོ ཏཱུརིཡཱནི པགྒཎྷཱཔེསུཾ. རཐོ པཱཙཱིནདྭཱརེན ནིཀྑམིཏྭཱ ཨུཡྻཱནཱབྷིམུཁོ ཨཧོསི. ‘‘པརིཙཡེན ཨུཡྻཱནཱབྷིམུཁོ གཙྪཏི, ནིཝཏྟེམཱ’’ཏི ཀེཙི ཨཱཧཾསུ. པུརོཧིཏོ ‘‘མཱ ནིཝཏྟཡིཏྠཱ’’ཏི ཨཱཧ. རཐོ ཀུམཱརཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཨཱརོཧནསཛྫོ ཧུཏྭཱ ཨཊྛཱསི. པུརོཧིཏོ པཱརུཔནཀཎྞཾ ཨཔནེཏྭཱ པཱདཏལཱནི ཨོལོཀེནྟོ ‘‘ཏིཊྛཏུ ཨཡཾ དཱིཔོ, དྭིསཧསྶདཱིཔཔརིཝཱརེསུ ཙཏཱུསུ དཱིཔེསུ ཨེསོ རཛྫཾ ཀཱརེཏུཾ ཡུཏྟོ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘པུནཔི ཏཱུརིཡཱནི པགྒཎྷཐ ¶ , པུནཔི ཏཱུརིཡཱནི པགྒཎྷཐཱ’’ཏི ཏིཀྑཏྟུཾ ཏཱུརིཡཱནི པགྒཎྷཱཔེསི.
ཨཐ ཀུམཱརོ མུཁཾ ཝིཝརིཏྭཱ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘ཀེན ཀམྨེན ཨཱགཏཏྠཱ’’ཏི ཨཱཧ. དེཝ ཏུམྷཱཀཾ རཛྫཾ པཱཔུཎཱཏཱིཏི. རཱཛཱ ཀཧནྟི? དེཝཏྟཾ གཏོ སཱམཱིཏི. ཀཏི དིཝསཱ ཨཏིཀྐནྟཱཏི? ཨཛྫ སཏྟམོ ¶ དིཝསོཏི. པུཏྟོ ཝཱ དྷཱིཏཱ ཝཱ ནཏྠཱིཏི? དྷཱིཏཱ ཨཏྠི དེཝ, པུཏྟོ ནཏྠཱིཏི. ཀརིསྶཱམི རཛྫནྟི. ཏེ ཏཱཝདེཝ ཨབྷིསེཀམཎྜཔཾ ཀཱརེཏྭཱ རཱཛདྷཱིཏརཾ སབྦཱལངྐཱརེཧི ཨལངྐརིཏྭཱ ཨུཡྻཱནཾ ཨཱནེཏྭཱ ཀུམཱརསྶ ཨབྷིསེཀཾ ཨཀཾསུ.
ཨཐསྶ ¶ ཀཏཱབྷིསེཀསྶ སཧསྶགྒྷནཀཾ ཝཏྠཾ ཨུཔཧརིཾསུ. སོ ‘‘ཀིམིདཾ, ཏཱཏཱ’’ཏི ཨཱཧ. ནིཝཱསནཝཏྠཾ དེཝཱཏི. ནནུ, ཏཱཏཱ, ཐཱུལཾ, ཨཉྙཾ སུཁུམཏརཾ ནཏྠཱིཏི? མནུསྶཱནཾ པརིབྷོགཝཏྠེསུ ཨིཏོ སུཁུམཏརཾ ནཏྠི དེཝཱཏི. ཏུམྷཱཀཾ རཱཛཱ ཨེཝརཱུཔཾ ནིཝཱསེསཱིཏི? ཨཱམ, དེཝཱཏི. ན མཉྙེ པུཉྙཝཱ ཏུམྷཱཀཾ རཱཛཱ, སུཝཎྞབྷིངྒཱརཾ ཨཱཧརཐ, ལབྷིསྶཱམ ཝཏྠནྟི. ཏེ སུཝཎྞབྷིངྒཱརཾ ཨཱཧརིཾསུ. སོ ཨུཊྛཱཡ ཧཏྠེ དྷོཝིཏྭཱ མུཁཾ ཝིཀྑཱལེཏྭཱ ཧཏྠེན ཨུདཀཾ ཨཱདཱཡ པུརཏྠིམཱཡ དིསཱཡ ཨབྦྷུཀྐིརི, ཏཱཝདེཝ གྷནཔཐཝིཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཨཊྛ ཀཔྤརུཀྑཱ ཨུཊྛཧིཾསུ. པུན ཨུདཀཾ གཧེཏྭཱ དཀྑིཎཾ པཙྪིམཾ ཨུཏྟརནྟི ཨེཝཾ ཙཏསྶོཔི དིསཱ ཨབྦྷུཀྐིརི, སབྦདིསཱསུ ཨཊྛཊྛ ཀཏྭཱ དྭཏྟིཾས ཀཔྤརུཀྑཱ ཨུཊྛཧིཾསུ. སོ ཨེཀཾ དིབྦདུསྶཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཨེཀཾ པཱརུཔིཏྭཱ ‘‘ནནྡརཉྙོ ཝིཛིཏེ སུཏྟཀནྟིཀཱ ཨིཏྠིཡོ མཱ སུཏྟཾ ཀནྟིཾསཱུཏི ཨེཝཾ བྷེརིཾ ཙརཱཔེཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཚཏྟཾ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟོ ཧཏྠིཀྑནྡྷཝརགཏོ ནགརཾ པཝིསིཏྭཱ པཱསཱདཾ ཨཱརུཡ྄ཧ མཧཱསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝི.
ཨེཝཾ ཀཱལེ གཙྪནྟེ ཨེཀདིཝསཾ དེཝཱི རཉྙོ མཧཱསམྤཏྟིཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཧོ ཏཔསྶཱི’’ཏི ཀཱརུཉྙཱཀཱརཾ དསྶེསི. ‘‘ཀིམིདཾ དེཝཱི’’ཏི ¶ ཙ པུཊྛཱ ‘‘ཨཏིམཧཏཱི ཏེ དེཝ སམྤཏྟི, ཨཏཱིཏེ བུདྡྷཱནཾ སདྡཧིཏྭཱ ཀལྱཱཎཾ ཨཀཏྠ, ཨིདཱནི ཨནཱགཏསྶ པཙྩཡཾ ཀུསལཾ ན ཀརོཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཀསྶ དསྶཱམི, སཱིལཝནྟོ ནཏྠཱིཏི. ‘‘ཨསུཉྙོ, དེཝ, ཛམྦུདཱིཔོ ཨརཧནྟེཧི, ཏུམྷེ དཱནམེཝ སཛྫེཐ, ཨཧཾ ཨརཧནྟེ ལཙྪཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. རཱཛཱ པུནདིཝསེ པཱཙཱིནདྭཱརེ དཱནཾ སཛྫཱཔེསི. དེཝཱི པཱཏོཝ ཨུཔོསཐངྒཱནི ཨདྷིཊྛཱཡ ཨུཔརིཔཱསཱདེ པུརཏྠཱབྷིམུཁཱ ཨུརེན ནིཔཛྫིཏྭཱ ‘‘སཙེ ཨེཏིསྶཱ དིསཱཡ ཨརཧནྟོ ཨཏྠི, སྭེ ཨཱགནྟྭཱ ཨམྷཱཀཾ བྷིཀྑཾ གཎྷནྟཱུ’’ཏི ཨཱཧ. ཏསྶཾ དིསཱཡཾ ཨརཧནྟོ ནཱཧེསུཾ, ཏཾ སཀྐཱརཾ ཀཔཎཡཱཙཀཱནཾ ཨདཾསུ.
པུནདིཝསེ ¶ དཀྑིཎདྭཱརེ དཱནཾ སཛྫེཏྭཱ ཏཐེཝ ཨཀཱསི, པུནདིཝསེ པཙྪིམདྭཱརེ. ཨུཏྟརདྭཱརེ སཛྫནདིཝསེ པན དེཝིཡཱ ཏཐེཝ ནིམནྟིཏེ ཧིམཝནྟེ ཝསནྟཱནཾ པདུམཝཏིཡཱ པུཏྟཱནཾ པཉྩསཏཱནཾ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ ཛེཊྛཀོ མཧཱཔདུམཔཙྩེཀབུདྡྷོ བྷཱཏིཀེ ཨཱམནྟེསི – ‘‘མཱརིསཱ, ནནྡརཱཛཱ ཏུམྷེ ནིམནྟེཏི, ཨདྷིཝཱསེཐ ཏསྶཱ’’ཏི. ཏེ ཨདྷིཝཱསེཏྭཱ པུནདིཝསེ ཨནོཏཏྟདཧེ མུཁཾ དྷོཝིཏྭཱ ཨཱཀཱསེན ཨཱགནྟྭཱ ཨུཏྟརདྭཱརེ ཨོཏརིཾསུ. མནུསྶཱ གནྟྭཱ ‘‘པཉྩསཏཱ, དེཝ, པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཨཱགཏཱ’’ཏི རཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ. རཱཛཱ སདྡྷིཾ དེཝིཡཱ གནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ¶ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷེ པཱསཱདཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཏཏྲ ཏེསཾ དཱནཾ དཏྭཱ བྷཏྟཀིཙྩཱཝསཱནེ རཱཛཱ སངྒྷཏྠེརསྶ, དེཝཱི སངྒྷནཝཀསྶ པཱདམཱུལེ ནིཔཛྫིཏྭཱ, ‘‘ཨཡྻཱ, པཙྩཡེཧི ན ཀིལམིསྶནྟི, མཡཾ པུཉྙེན ན ཧཱཡིསྶཱམ, ཨམྷཱཀཾ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨིདྷ ནིཝཱསཱཡ པཊིཉྙཾ དེཐཱ’’ཏི. པཊིཉྙཾ ཀཱརེཏྭཱ ཨུཡྻཱནེ པཉྩ པཎྞསཱལཱསཏཱནི པཉྩ ཙངྐམནསཏཱནཱིཏི སབྦཱཀཱརེན ནིཝཱསཊྛཱནཾ སམྤཱདེཏྭཱ ཏཏྠ ཝསཱཔེསུཾ.
ཨེཝཾ ¶ ཀཱལེ གཙྪནྟེ རཉྙོ པཙྩནྟོ ཀུཔིཏོ. སོ ‘‘ཨཧཾ པཙྩནྟཾ ཝཱུཔསམེཏུཾ གཙྪཱམི, ཏྭཾ པཙྩེཀབུདྡྷེསུ མཱ པམཛྫཱི’’ཏི དེཝིཾ ཨོཝདིཏྭཱ གཏོ. ཏསྨིཾ ཨནཱགཏེཡེཝ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ ཨཱཡུསངྑཱརཱ ཁཱིཎཱ. མཧཱཔདུམཔཙྩེཀབུདྡྷོ ཏིཡཱམརཏྟིཾ ཛྷཱནཀཱིལ༹ཾ ཀཱིལི༹ཏྭཱ ཨརུཎུགྒམནེ ཨཱལམྦནཕལཀཾ ཨཱལམྦིཏྭཱ ཋིཏཀོཝ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡི. ཨེཏེནུཔཱཡེན སེསཱཔཱིཏི སབྦེཝ པརིནིབྦུཏཱ. པུནདིཝསེ དེཝཱི པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ ནིསཱིདནཊྛཱནཾ ཧརིཏུཔལིཏྟཾ ཀཱརེཏྭཱ པུཔྥཱནི ཝིཀིརིཏྭཱ དྷཱུམཾ དཏྭཱ ཏེསཾ ཨཱགམནཾ ཨོལོཀེནྟཱི ནིསིནྣཱ; ཨཱགམནཾ ཨཔསྶནྟཱི པུརིསཾ པེསེསི ‘‘གཙྪ, ཏཱཏ, ཛཱནཱཧི, ཀིཾ ཨཡྻཱནཾ ཀིཉྩི ཨཕཱསུཀ’’ནྟི. སོ གནྟྭཱ མཧཱཔདུམསྶ པཎྞསཱལཱདྭཱརཾ ཝིཝརིཏྭཱ ཏཏྠ ཨཔསྶནྟོ ཙངྐམནཾ གནྟྭཱ ཨཱལམྦནཕལཀཾ ནིསྶཱཡ ཋིཏཾ དིསྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ཀཱལོ, བྷནྟེ’’ཏི ཨཱཧ. པརིནིབྦུཏསརཱིརཾ ཀིཾ ཀཐེསྶཏི? སོ ‘‘ནིདྡཱཡཏི མཉྙེ’’ཏི གནྟྭཱ པིཊྛིཔཱདེ ཧཏྠེན པརཱམསིཏྭཱ པཱདཱནཾ སཱིཏལཏཱཡ ཙེཝ ཐདྡྷཏཱཡ ཙ པརིནིབྦུཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ དུཏིཡསྶ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི, ཨེཝཾ ཏཏིཡསྶཱཏི སབྦེསཾ པརིནིབྦུཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ རཱཛཀུལཾ གཏོ. ‘‘ཀཧཾ, ཏཱཏ, པཙྩེཀབུདྡྷཱ’’ཏི པུཊྛོ ‘‘པརིནིབྦུཏཱ དེཝཱི’’ཏི ཨཱཧ ¶ . དེཝཱི ཀནྡནྟཱི རོདནྟཱི ནིཀྑམིཏྭཱ ནཱགརེཧི སདྡྷིཾ ཏཏྠ གནྟྭཱ སཱདྷུཀཱིལི༹ཏཾ ཀཱརེཏྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ སརཱིརཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ དྷཱཏུཡོ གཧེཏྭཱ ཙེཏིཡཾ པཏིཊྛཱཔེསི.
རཱཛཱ པཙྩནྟཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ ཨཱགཏོ པཙྩུགྒམནཾ ཨཱགཏཾ དེཝིཾ པུཙྪི – ‘‘ཀིཾ, བྷདྡེ, པཙྩེཀབུདྡྷེསུ ནཔྤམཛྫི, ནིརོགཱ ཨཡྻཱ’’ཏི? པརིནིབྦུཏཱ དེཝཱཏི. རཱཛཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨེཝརཱུཔཱནམྤི པཎྜིཏཱནཾ མརཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨམྷཱཀཾ ཀུཏོ མོཀྑོ’’ཏི? སོ ནགརཾ ཨགནྟྭཱ ཨུཡྻཱནམེཝ པཝིསིཏྭཱ ཛེཊྛཔུཏྟཾ ¶ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཏསྶ རཛྫཾ པཊིཡཱདེཏྭཱ སཡཾ སམཎཀཔབྦཛྫཾ པབྦཛི. དེཝཱིཔི ‘‘ཨིམསྨིཾ པབྦཛིཏེ ཨཧཾ ཀིཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཏཏྠེཝ ཨུཡྻཱནེ པབྦཛིཏཱ. དྭེཔི ཛྷཱནཾ བྷཱཝེཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏཱ བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟིཾསུ.
ཏེསུ ¶ ཏཏྠེཝ ཝསནྟེསུ ཨམྷཱཀཾ སཏྠཱ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐོ ཨནུཔུབྦེན རཱཛགཧཾ པཱཝིསི. སཏྠརི ཏཏྠ ཝསནྟེ ཨཡཾ པིཔྤལིམཱཎཝོ མགདྷརཊྛེ མཧཱཏིཏྠབྲཱཧྨཎགཱམེ ཀཔིལབྲཱཧྨཎསྶ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟོ, ཨཡཾ བྷདྡཱ ཀཱཔིལཱནཱི མདྡརཊྛེ སཱགལནགརེ ཀོསིཡགོཏྟབྲཱཧྨཎསྶ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟཱ. ཏེསཾ ཨནུཀྐམེན ཝཌྜྷམཱནཱནཾ པིཔྤལིམཱཎཝསྶ ཝཱིསཏིམེ ཝསྶེ བྷདྡཱཡ སོལ༹སམེ ཝསྶེ སམྤཏྟེ མཱཏཱཔིཏརོ པུཏྟཾ ཨོལོཀེཏྭཱ, ‘‘ཏཱཏ, ཏྭཾ ཝཡཔཏྟོ, ཀུལཝཾསོ ནཱམ པཏིཊྛཱཔེཏབྦོ’’ཏི ཨཏིཝིཡ ནིཔྤཱིལ༹ཡིཾསུ. མཱཎཝོ ཨཱཧ – ‘‘མཡ྄ཧཾ སོཏཔཐེ ཨེཝརཱུཔཾ ཀཐཾ མཱ ཀཐེཐ, ཨཧཾ ཡཱཝ ཏུམྷེ དྷརཐ, ཏཱཝ པཊིཛགྒིསྶཱམི, ཏུམྷཱཀཾ ཨཙྩཡེན ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏེ ཀཏིཔཱཧཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ པུན ཀཐཡིཾསུ, སོཔི ཏཐེཝ པཊིཀྑིཔི. པུནཔི ཀཐཡིཾསུ, པུནཔི པཊིཀྑིཔི. ཏཏོ པཊྛཱཡ མཱཏཱ ནིརནྟརཾ ཀཐེསིཡེཝ.
མཱཎཝོ ‘‘མམ མཱཏརཾ སཉྙཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི རཏྟསུཝཎྞསྶ ནིཀྑསཧསྶཾ དཏྭཱ སུཝཎྞཀཱརེཧི ཨེཀཾ ཨིཏྠིརཱུཔཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཏསྶ མཛྫནགྷཊྚནཱདིཀམྨཔརིཡོསཱནེ ཏཾ རཏྟཝཏྠཾ ནིཝཱསཱཔེཏྭཱ ཝཎྞསམྤནྣེཧི པུཔྥེཧི ཙེཝ ནཱནཱཨལངྐཱརེཧི ཙ ཨལངྐཱརཱཔེཏྭཱ མཱཏརཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨམྨ, ཨེཝརཱུཔཾ ཨཱརམྨཎཾ ལབྷནྟོ གེཧེ ཝསིསྶཱམི, ཨལབྷནྟོ ན ¶ ཝསིསྶཱམཱི’’ཏི ¶ . པཎྜིཏཱ བྲཱཧྨཎཱི ཙིནྟེསི – ‘‘མཡ྄ཧཾ པུཏྟོ པུཉྙཝཱ དིནྣདཱནོ ཀཏཱབྷིནཱིཧཱརོ, པུཉྙཾ ཀརོནྟོ ན ཨེཀཀོཝ ཨཀཱསི, ཨདྡྷཱ ཨེཏེན སཧ ཀཏཔུཉྙཱ སུཝཎྞརཱུཔཀཔཊིབྷཱགཱཝ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨཊྛ བྲཱཧྨཎེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ སབྦཀཱམེཧི སནྟཔྤེཏྭཱ སུཝཎྞརཱུཔཀཾ རཐཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ‘‘གཙྪཐ, ཏཱཏཱ, ཡཏྠ ཨམྷཱཀཾ ཛཱཏིགོཏྟབྷོགེཧི སམཱནཀུལེ ཨེཝརཱུཔཾ དཱརིཀཾ པསྶཐ, ཨིམམེཝ སུཝཎྞརཱུཔཀཾ པཎྞཱཀཱརཾ ཀཏྭཱ དེཐཱ’’ཏི ཨུཡྻོཛེསི.
ཏེ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ནཱམ ཨེཏཾ ཀམྨ’’ནྟི ནིཀྑམིཏྭཱ ‘‘ཀཏྠ གམིསྶཱམཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘མདྡརཊྛཾ ནཱམ ཨིཏྠཱཀརོ, མདྡརཊྛཾ གམིསྶཱམཱ’’ཏི མདྡརཊྛེ སཱགལནགརཾ ཨགམཾསུ. ཏཏྠ ཏཾ སུཝཎྞརཱུཔཀཾ ནྷཱནཏིཏྠེ ཋཔེཏྭཱ ཨེཀམནྟེ ནིསཱིདིཾསུ. ཨཐ བྷདྡཱཡ དྷཱཏཱི བྷདྡཾ ནྷཱཔེཏྭཱ ཨལངྐརིཏྭཱ སིརིགབྦྷེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ནྷཱཡིཏུཾ ཨཱགཙྪནྟཱི ཏཾ རཱུཔཀཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡྻདྷཱིཏཱ མེ ཨིདྷཱགཏཱ’’ཏི སཉྙཱཡ སནྟཛྫེཏྭཱ ‘‘དུབྦིནཱིཏེ ཀིཾ ཏྭཾ ཨིདྷཱགཏཱ’’ཏི ཏལསཏྟིཀཾ ཨུགྒིརིཏྭཱ ‘‘གཙྪ སཱིགྷ’’ནྟི གཎྜཔསྶེ པཧརི. ཧཏྠོ པཱསཱཎེ པཊིཧཏོ ཝིཡ ཀམྤིཏྠ. སཱ པཊིཀྐམིཏྭཱ ‘‘ཨེཝཾ ཐདྡྷཾ ནཱམ མཧཱགཱིཝཾ དིསྭཱ ‘ཨཡྻདྷཱིཏཱ མེ’ཏི སཉྙཾ ཨུཔྤཱདེསིཾ, ཨཡྻདྷཱིཏཱཡ ¶ ཧི མེ ནིཝཱསནཔཊིགྒཱཧིཀཱཡཔི ཨཡུཏྟཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ནཾ ཏེ མནུསྶཱ པརིཝཱརེཏྭཱ ‘‘ཨེཝརཱུཔཱ ཏེ སཱམིདྷཱིཏཱ’’ཏི པུཙྪིཾསུ. ཀིཾ ཨེསཱ, ཨིམཱཡ སཏགུཎེན སཧསྶགུཎེན མཡ྄ཧཾ ཨཡྻཱདྷཱིཏཱ ཨབྷིརཱུཔཏརཱ, དྭཱདསཧཏྠེ གབྦྷེ ནིསིནྣཱཡ པདཱིཔཀིཙྩཾ ནཏྠི, སརཱིརོབྷཱསེནེཝ ཏམཾ ཝིདྷམཏཱིཏི. ‘‘ཏེན ¶ ཧི ཨཱགཙྪཱ’’ཏི ཁུཛྫཾ གཧེཏྭཱ སུཝཎྞརཱུཔཀཾ རཐཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཀོསིཡགོཏྟསྶ བྲཱཧྨཎསྶ གྷརདྭཱརེ ཋཏྭཱ ཨཱགམནཾ ནིཝེདཡིཾསུ.
བྲཱཧྨཎོ པཊིསནྠཱརཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཀུཏོ ཨཱགཏཏྠཱ’’ཏི པུཙྪི. མགདྷརཊྛེ མཧཱཏིཏྠགཱམེ ཀཔིལབྲཱཧྨཎསྶ གྷརཏོཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ ཨཱགཏཱཏི? ཨིམིནཱ ནཱམ ཀཱརཎེནཱཏི. ‘‘ཀལྱཱཎཾ, ཏཱཏཱ, སམཛཱཏིགོཏྟཝིབྷཝོ ཨམྷཱཀཾ བྲཱཧྨཎོ, དསྶཱམི དཱརིཀ’’ནྟི པཎྞཱཀཱརཾ གཎྷི. ཏེ ཀཔིལབྲཱཧྨཎསྶ སཱསནཾ པཧིཎིཾསུ ‘‘ལདྡྷཱ དཱརིཀཱ, ཀཏྟབྦཾ ཀརོཐཱ’’ཏི. ཏཾ སཱསནཾ སུཏྭཱ པིཔྤལིམཱཎཝསྶ ཨཱརོཙཡིཾསུ ‘‘ལདྡྷཱ ཀིར དཱརིཀཱ’’ཏི. མཱཎཝོ ‘‘ཨཧཾ ‘ན ལབྷིསྶནྟཱི’ཏི ཙིནྟེསིཾ, ‘ཨིམེ ལདྡྷཱཏི ཝདནྟི’, ཨནཏྠིཀོ ཧུཏྭཱ པཎྞཾ པེསེསྶཱམཱི’’ཏི རཧོགཏོ པཎྞཾ ¶ ལིཁི ‘‘བྷདྡཱ ཨཏྟནོ ཛཱཏིགོཏྟབྷོགཱནུརཱུཔཾ གྷརཱཝཱསཾ ལབྷཏུ, ཨཧཾ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛིསྶཱམི, མཱ པཙྪཱ ཝིཔྤཊིསཱརིནཱི ཨཧོསཱི’’ཏི. བྷདྡཱཔི ‘‘ཨསུཀསྶ ཀིར མཾ དཱཏུཀཱམོ’’ཏི སུཏྭཱ རཧོགཏཱ པཎྞཾ ལིཁི ‘‘ཨཡྻཔུཏྟོ ཨཏྟནོ ཛཱཏིགོཏྟབྷོགཱནུརཱུཔཾ གྷརཱཝཱསཾ ལབྷཏུ, ཨཧཾ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛིསྶཱམི, མཱ པཙྪཱ ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཨཧོསཱི’’ཏི. དྭེ པཎྞཱནི ཨནྟརཱམགྒེ སམཱགཙྪིཾསུ. ཨིདཾ ཀསྶ པཎྞནྟི? པིཔྤལིམཱཎཝེན བྷདྡཱཡ པཧིཏནྟི. ཨིདཾ ཀསྶཱཏི? བྷདྡཱཡ པིཔྤལིམཱཎཝསྶ པཧིཏནྟི ཙ ཝུཏྟེ དྭེཔི ཝཱཙེཏྭཱ ‘‘པསྶཐ དཱརཀཱནཾ ཀམྨ’’ནྟི ཕཱལེཏྭཱ ཨརཉྙེ ཚཌྜེཏྭཱ སམཱནཔཎྞཾ ལིཁིཏྭཱ ཨིཏོ ཙ ཨེཏྟོ ཙ པེསེསུཾ. ཨིཏི ཏེསཾ ཨནིཙྪམཱནཱནཾཡེཝ སམཱགམོ ཨཧོསི.
ཏཾདིཝསམེཝ མཱཎཝོ ཨེཀཾ པུཔྥདཱམཾ གཧེཏྭཱ ཋཔེསི. བྷདྡཱཔི, ཏཱནི སཡནམཛ྄ཛྷེ ཋཔེསི. བྷུཏྟསཱཡམཱསཱ ཨུབྷོཔི ‘‘སཡནཾ ཨབྷིརུཧིསྶཱམཱ’’ཏི སམཱགནྟྭཱ མཱཎཝོ དཀྑིཎཔསྶེན སཡནཾ ཨབྷིརུཧི. བྷདྡཱ ཝཱམཔསྶེན ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཡསྶ པསྶེ པུཔྥཱནི ¶ མིལཱཡནྟི, ཏསྶ རཱགཙིཏྟཾ ཨུཔྤནྣནྟི ཝིཛཱནིསྶཱམ, ཨིམཾ པུཔྥདཱམཾ ན ཨལླཱིཡིཏབྦ’’ནྟི. ཏེ པན ཨཉྙམཉྙཾ སརཱིརསམྥསྶབྷཡེན ཏིཡཱམརཏྟིཾ ནིདྡཾ ཨནོཀྐམནྟཱཝ ཝཱིཏིནཱམེནྟི, དིཝཱ པན ཧཱསམཏྟམྤི ནཱཧོསི. ཏེ ལོཀཱམིསེན ཨསཾསཊྛཱ ཡཱཝ མཱཏཱཔིཏརོ དྷརནྟི, ཏཱཝ ཀུཊུམྦཾ ཨཝིཙཱརེཏྭཱ ཏེསུ ཀཱལངྐཏེསུ ཝིཙཱརཡིཾསུ. མཧཏཱི མཱཎཝསྶ ¶ སམྤཏྟི སཏྟཱསཱིཏིཀོཊིདྷནཾ, ཨེཀདིཝསཾ སརཱིརཾ ཨུབྦཊྚེཏྭཱ ཚཌྜེཏབྦཾ སུཝཎྞཙུཎྞམེཝ མགདྷནཱལི༹ཡཱ དྭཱདསནཱལི༹མཏྟཾ ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏི. ཡནྟབདྡྷཱནི སཊྛི མཧཱཏལཱ༹ཀཱནི, ཀམྨནྟོ དྭཱདསཡོཛནིཀོ, ཨནུརཱདྷཔུརཔྤམཱཎཱ ཙུདྡས གཱམཱ, ཙུདྡས ཧཏྠཱནཱིཀཱ, ཙུདྡས ཨསྶཱནཱིཀཱ, ཙུདྡས རཐཱནཱིཀཱ.
སོ ཨེཀདིཝསཾ ཨལངྐཏཨསྶཾ ཨཱརུཡ྄ཧ མཧཱཛནཔརིཝུཏོ ཀམྨནྟཾ གནྟྭཱ ཁེཏྟཀོཊིཡཾ ཋིཏོ ནངྒལེཧི བྷིནྣཊྛཱནཏོ ཀཱཀཱདཡོ སཀུཎེ གཎྜུཔྤཱདཱདིཔཱཎཀེ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཁཱདནྟེ དིསྭཱ, ‘‘ཏཱཏཱ, ཨིམེ ཀིཾ ཁཱདནྟཱི’’ཏི པུཙྪི. གཎྜུཔྤཱདེ, ཨཡྻཱཏི. ཨེཏེཧི ཀཏཾ པཱཔཾ ཀསྶ ཧོཏཱིཏི? ཏུམྷཱཀཾ, ཨཡྻཱཏི. སོ ཙིནྟེསི – ‘‘སཙེ ཨེཏེཧི ཀཏཾ པཱཔཾ ¶ མཡ྄ཧཾ ཧོཏི, ཀིཾ མེ ཀརིསྶཏི སཏྟཱསཱིཏིཀོཊིདྷནཾ, ཀིཾ དྭཱདསཡོཛནིཀོ ཀམྨནྟོ, ཀིཾ སཊྛིཡནྟབདྡྷཱནི ཏལཱ༹ཀཱནི, ཀིཾ ཙུདྡས གཱམཱ? སབྦམེཏཾ བྷདྡཱཡ ཀཱཔིལཱནིཡཱ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ ནིཀྑམྨ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི.
བྷདྡཱཔི ཀཱཔིལཱནཱི ཏསྨིཾ ཁཎེ ཨནྟརཝཏྠུམྷི ཏཡོ ཏིལཀུམྦྷེ པཏྠརཱཔེཏྭཱ དྷཱཏཱིཧི པརིཝུཏཱ ནིསིནྣཱ ཀཱཀེ ཏིལཔཱཎཀེ ཁཱདནྟེ དིསྭཱ, ‘‘ཨམྨཱ, ཀིཾ ཨིམེ ཁཱདནྟཱི’’ཏི པུཙྪི. པཱཎཀེ, ཨཡྻེཏི. ཨཀུསལཾ ཀསྶ ཧོཏཱིཏི? ཏུམྷཱཀཾ, ཨཡྻེཏི. སཱ ཙིནྟེསི – ‘‘མཡ྄ཧཾ ཙཏུཧཏྠཝཏྠཾ ནཱལི༹ཀོདནམཏྟཉྩ ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏི, ཡདི པནེཏཾ ཨེཏྟཀེན ཛནེན ཀཏཾ ཨཀུསལཾ མཡ྄ཧཾ ཧོཏི, ཨདྡྷཱ བྷཝསཧསྶེནཔི ¶ ཝཊྚཏོ སཱིསཾ ཨུཀྑིཔིཏུཾ ན སཀྐཱ, ཨཡྻཔུཏྟེ ཨཱགཏམཏྟེཡེཝ སབྦཾ ཏསྶ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ ནིཀྑམྨ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི.
མཱཎཝོ ཨཱགནྟྭཱ ནྷཱཡིཏྭཱ པཱསཱདཾ ཨཱརུཡ྄ཧ མཧཱརཧེ པལླངྐེ ནིསཱིདི. ཨཐསྶ ཙཀྐཝཏྟིནོ ཨནུཙྪཝིཀཾ བྷོཛནཾ སཛྫཡིཾསུ. དྭེཔི བྷུཉྫིཏྭཱ པརིཛནེ ནིཀྑནྟེ རཧོགཏཱ ཕཱསུཀཊྛཱནེ ནིསཱིདིཾསུ. ཏཏོ མཱཎཝོ བྷདྡཾ ཨཱཧ – ‘‘བྷདྡེ ཨིམཾ གྷརཾ ཨཱགཙྪནྟཱི ཀིཏྟཀཾ དྷནཾ ཨཱཧརཱི’’ཏི? པཉྩཔཎྞཱས སཀཊསཧསྶཱནི, ཨཡྻཱཏི. ཨེཏཾ སབྦཾ, ཡཱ ཙ ཨིམསྨིཾ གྷརེ སཏྟཱསཱིཏི ཀོཊིཡོ ཡནྟབདྡྷཱ སཊྛིཏལཱ༹ཀཱདིབྷེདཱ སམྤཏྟི ཨཏྠི, སབྦཾ ཏུཡ྄ཧཾཡེཝ ནིཡྻཱཏེམཱིཏི. ཏུམྷེ པན ཀཧཾ གཙྪཐ, ཨཡྻཱཏི? ཨཧཾ པབྦཛིསྶཱམཱིཏི. ཨཡྻ, ཨཧམྤི ཏུམྷཱཀཾཡེཝ ཨཱགམནཾ ཨོལོཀཡམཱནཱ ནིསིནྣཱ, ཨཧམྤི པབྦཛིསྶཱམཱིཏི. ཏེསཾ ཨཱདིཏྟཔཎྞཀུཊི ཝིཡ ཏཡོ བྷཝཱ ཨུཔཊྛཧིཾསུ. ཏེ ཨནྟརཱཔཎཏོ ཀསཱཝརསཔཱིཏཱནི ཝཏྠཱནི མཏྟིཀཱཔཏྟེ ¶ ཙ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ཨཉྙམཉྙཾ ཀེསེ ཨོཧཱརཱཔེཏྭཱ ‘‘ཡེ ལོཀེ ཨརཧནྟོ, ཏེ ཨུདྡིསྶ ཨམྷཱཀཾ པབྦཛྫཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཐཝིཀཱཡ པཏྟེ ཨོསཱརེཏྭཱ ཨཾསེ ལགྒེཏྭཱ པཱསཱདཏོ ཨོཏརིཾསུ. གེཧེ དཱསེསུ ཝཱ ཀམྨཀཱརེསུ ཝཱ ན ཀོཙི སཉྫཱནི.
ཨཐ ནེ བྲཱཧྨཎགཱམཏོ ནིཀྑམྨ དཱསགཱམདྭཱརེན གཙྪནྟེ ཨཱཀཔྤཀུཏྟཝསེན དཱསགཱམཝཱསིནོ སཉྫཱནིཾསུ. ཏེ རོདནྟཱ པཱདེསུ ནིཔཏིཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ཨམྷེ ཨནཱཐེ ཀརོཐ, ཨཡྻཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ‘‘མཡཾ བྷཎེ ཨཱདིཏྟཔཎྞསཱལཱ ཝིཡ ཏཡོ བྷཝཱཏི པབྦཛིམྷཱ, སཙེ ཏུམྷེསུ ¶ ཨེཀེཀཾ བྷུཛིསྶཾ ཀརོམ, ཝསྶསཏམྤི ¶ ནཔྤཧོཏི. ཏུམྷེཝ ཏུམྷཱཀཾ སཱིསཾ དྷོཝིཏྭཱ བྷུཛིསྶཱ ཧུཏྭཱ ཛཱིཝཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེསཾ རོདནྟཱནཾཡེཝ པཀྐམིཾསུ. ཐེརོ པུརཏོ གཙྪནྟོ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཨོལོཀེནྟོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ བྷདྡཱ ཀཱཔིལཱནཱི སཀལཛམྦུདཱིཔགྒྷནིཀཱ ཨིཏྠཱི མཡ྄ཧཾ པཙྪཏོ ཨཱགཙྪཏི. ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ ཝིཛྫཏི, ཡཾ ཀོཙིདེཝ ཨེཝཾ ཙིནྟེཡྻ ‘ཨིམེ པབྦཛིཏྭཱཔི ཝིནཱ བྷཝིཏུཾ ན སཀྐོནྟི, ཨནནུཙྪཝིཀཾ ཀརོནྟཱི’ཏི. ཀོཙི ཝཱ པན ཨམྷེསུ མནཾ པདཱུསེཏྭཱ ཨཔཱཡཔཱུརཀོ བྷཝེཡྻ. ཨིམཾ པཧཱཡ མཡཱ གནྟུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེསི.
སོ པུརཏོ གཙྪནྟོ དྭེདྷཱཔཐཾ དིསྭཱ ཏསྶ མཏྠཀེ ཨཊྛཱསི. བྷདྡཱཔི ཨཱགནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨཊྛཱསི. ཨཐ ནཾ ཨཱཧ – ‘‘བྷདྡེ ཏཱདིསིཾ ཨིཏྠིཾ མམ པཙྪཏོ ཨཱགཙྪནྟིཾ དིསྭཱ ‘ཨིམེ པབྦཛིཏྭཱཔི ཝིནཱ བྷཝིཏུཾ ན སཀྐོནྟཱི’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨམྷེསུ པདུཊྛཙིཏྟོ མཧཱཛནོ ཨཔཱཡཔཱུརཀོ བྷཝེཡྻ. ཨིམསྨིཾ དྭེདྷཱཔཐེ ཏྭཾ ཨེཀཾ གཎྷ, ཨཧཾ ཨེཀེན གམིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨཱམ, ཨཡྻ, པབྦཛིཏཱནཾ མཱཏུགཱམོ ནཱམ མལཾ, ‘པབྦཛིཏྭཱཔི ཝིནཱ ན བྷཝནྟཱི’ཏི ཨམྷཱཀཾ དོསཾ དསྶནྟི, ཏུམྷེ ཨེཀཾ མགྒཾ གཎྷཐ, ཨཧཾ ཨེཀཾ གཎྷིཏྭཱ ཝིནཱ བྷཝིསྶཱམཱ’’ཏི ཏིཀྑཏྟུཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཙཏཱུསུ ཋཱནེསུ པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཝནྡིཏྭཱ དསནཁསམོདྷཱནསམུཛྫལཾ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ ‘‘སཏསཧསྶཀཔྤཔྤམཱཎེ ཨདྡྷཱནེ ཀཏོ མིཏྟསནྠཝོ ཨཛྫ བྷིཛྫཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཏུམྷེ དཀྑིཎཛཱཏིཀཱ ནཱམ, ཏུམྷཱཀཾ དཀྑིཎམགྒོ ཝཊྚཏི. མཡཾ མཱཏུགཱམཱ ནཱམ ཝཱམཛཱཏིཀཱ, ཨམྷཱཀཾ ཝཱམམགྒོ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝནྡིཏྭཱ མགྒཾ པཊིཔནྣཱ. ཏེསཾ དྭེདྷཱབྷཱུཏཀཱལེ ཨཡཾ མཧཱཔཐཝཱི ‘‘ཨཧཾ ཙཀྐཝཱལ༹གིརིསིནེརུཔབྦཏེ དྷཱརེཏུཾ སཀྐོནྟཱིཔི ཏུམྷཱཀཾ གུཎེ དྷཱརེཏུཾ ན ¶ སཀྐོམཱི’’ཏི ཝདནྟཱི ཝིཡ ཝིརཝམཱནཱ ཨཀམྤི, ཨཱཀཱསེ ཨསནིསདྡོ ཝིཡ པཝཏྟི, ཙཀྐཝཱལ༹པབྦཏོ ཨུནྣདི.
སམྨཱསམྦུདྡྷོ ¶ ཝེལུ༹ཝནམཧཱཝིཧཱརེ གནྡྷཀུཊིཡཾ ནིསིནྣོ པཐཝཱིཀམྤནསདྡཾ སུཏྭཱ ‘‘ཀསྶ ནུ ཁོ པཐཝཱི ཀམྤཏཱི’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ ‘‘པིཔྤལིམཱཎཝོ ཙ བྷདྡཱ ཙ ཀཱཔིལཱནཱི མཾ ཨུདྡིསྶ ཨཔྤམེཡྻཾ སམྤཏྟིཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏཱ, ཏེསཾ ཝིཡོགཊྛཱནེ ཨུབྷིནྣམྤི གུཎབལེན ཨཡཾ པཐཝཱིཀམྤོ ཛཱཏོ, མཡཱཔི ཨེཏེསཾ སངྒཧཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི གནྡྷཀུཊིཏོ ནིཀྑམྨ སཡམེཝ ¶ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཨསཱིཏིམཧཱཐེརེསུ ཀཉྩི ཨནཱམནྟེཏྭཱ ཏིགཱཝུཏཾ མགྒཾ པཙྩུགྒམནཾ ཀཏྭཱ རཱཛགཧསྶ ཙ ནཱལནྡཱཡ ཙ ཨནྟརེ བཧུཔུཏྟཀནིགྲོདྷརུཀྑམཱུལེ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ནིསཱིདི. ནིསཱིདནྟོ པན ཨཉྙཏརཔཾསུཀཱུལིཀོ ཝིཡ ཨནིསཱིདིཏྭཱ བུདྡྷཝེསཾ གཧེཏྭཱ ཨསཱིཏིཧཏྠཱ གྷནབུདྡྷརསྨིཡོ ཝིསྶཛྫེནྟོ ནིསཱིདི. ཨིཏི ཏསྨིཾ ཁཎེ པཎྞཙྪཏྟསཀཊཙཀྐཀཱུཊཱགཱརཱདིཔྤམཱཎཱ བུདྡྷརསྨིཡོ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིཔྥནྡནྟིཡོ ཝིདྷཱཝནྟིཡོ ཙནྡསཧསྶ-སཱུརིཡསཧསྶ-ཨུགྒམནཀཱལོ ཝིཡ ཀུརུམཱནཱ ཏཾ ཝནནྟཾ ཨེཀོབྷཱསཾ ཨཀཾསུ. དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎསིརིཡཱ སམུཛྫལཏཱརཱགཎཾ ཝིཡ གགནཾ, སུཔུཔྥིཏཀམལཀུཝལཡཾ ཝིཡ སལིལཾ ཝནནྟཾ ཝིརོཙིཏྠ. ནིགྲོདྷརུཀྑསྶ ཁནྡྷོ ནཱམ སེཏོ ཧོཏི, པཏྟཱནི ནཱམ ནཱིལཱནི, པཀྐཱནི རཏྟཱནི. ཏསྨིཾ པན དིཝསེ སཏསཱཁོ ནིགྲོདྷོ སུཝཎྞཝཎྞོཝ ཨཧོསི.
མཧཱཀསྶཔཏྠེརོ ‘‘ཨཡཾ མཡ྄ཧཾ སཏྠཱ བྷཝིསྶཏི, ཨིམཱཧཾ ཨུདྡིསྶ པབྦཛིཏོ’’ཏི དིཊྛཊྛཱནཏོ པཊྛཱཡ ཨོཎཏོཎཏོ གནྟྭཱ ཏཱིསུ ཋཱནེསུ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘སཏྠཱ མེ, བྷནྟེ བྷགཝཱ, སཱཝཀོཧམསྨི, སཏྠཱ ¶ མེ, བྷནྟེ བྷགཝཱ, སཱཝཀོཧམསྨཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ནཾ བྷགཝཱ ཨཝོཙ – ‘‘ཀསྶཔ, སཙེ ཏྭཾ ཨིམཾ ནིཔཙྩཀཱརཾ མཧཱཔཐཝིཡཱ ཀརེཡྻཱསི, སཱཔི དྷཱརེཏུཾ ན སཀྐུཎེཡྻ. ཏཐཱགཏསྶ ཨེཝཾ གུཎམཧནྟཏཾ ཛཱནཏཱ ཏཡཱ ཀཏོ ནིཔཙྩཀཱརོ མཡ྄ཧཾ ལོམམྤི ཙཱལེཏུཾ ན སཀྐོཏི. ནིསཱིད, ཀསྶཔ, དཱཡཛྫཾ ཏེ དསྶཱམཱི’’ཏི. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཏཱིཧི ཨོཝཱདེཧི ཨུཔསམྤདཾ ཨདཱསི. དཏྭཱ བཧུཔུཏྟཀནིགྲོདྷམཱུལཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཐེརཾ པཙྪཱསམཎཾ ཀཏྭཱ མགྒཾ པཊིཔཛྫི. སཏྠུ སརཱིརཾ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཝིཙིཏྟཾ, མཧཱཀསྶཔསྶ སཏྟམཧཱཔུརིསལཀྑཎཔཊིམཎྜིཏཾ. སོ ཀཉྩནམཧཱནཱཝཱཡ པཙྪཱབནྡྷོ ཝིཡ སཏྠུ པདཱནུཔདིཀཾ ཨནུགཉྪི. སཏྠཱ ཐོཀཾ མགྒཾ གནྟྭཱ མགྒཱ ཨོཀྐམྨ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ ནིསཛྫཱཀཱརཾ དསྶེསི, ཐེརོ ‘‘ནིསཱིདིཏུཀཱམོ སཏྠཱ’’ཏི ཉཏྭཱ ཨཏྟནོ པཱརུཔནཔིལོཏིཀསངྒྷཱཊིཾ ཙཏུགྒུཎཾ ཀཏྭཱ པཉྙཱཔེསི.
སཏྠཱ ཏསྨིཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ཧཏྠེན ཙཱིཝརཾ པརཱམསིཏྭཱ ‘‘མུདུཀཱ ཁོ ཏྱཱཡཾ, ཀསྶཔ, པིལོཏིཀསངྒྷཱཊཱི’’ཏི ¶ ཨཱཧ. ཐེརོ ‘‘སཏྠཱ མེ ¶ སངྒྷཱཊིཡཱ མུདུཀབྷཱཝཾ ཀཐེཏི, པཱརུཔིཏུཀཱམོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘པཱརུཔཏུ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ སངྒྷཱཊི’’ནྟི ཨཱཧ. ཀིཾ ཏྭཾ པཱརུཔིསྶསི ཀསྶཔཱཏི? ཏུམྷཱཀཾ ནིཝཱསནཾ ལབྷནྟོ པཱརུཔིསྶཱམི, བྷནྟེཏི. ‘‘ཀིཾ པན ཏྭཾ, ཀསྶཔ, ཨིམཾ པརིབྷོགཛིཎྞཾ པཾསུཀཱུལཾ དྷཱརེཏུཾ སཀྑིསྶསི? མཡཱ ཧི ཨིམསྶ པཾསུཀཱུལསྶ གཧིཏདིཝསེ ཨུདཀཔརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ མཧཱཔཐཝཱི ཀམྤི, ཨིམཾ བུདྡྷཱནཾ པརིབྷོགཛིཎྞཾ ཙཱིཝརཾ ནཱམ ན སཀྐཱ པརིཏྟགུཎེན དྷཱརེཏུཾ, པཊིབལེནེཝིདཾ པཊིཔཏྟིཔཱུརཎསམཏྠེན ཛཱཏིཔཾསུཀཱུལིཀེན གཧེཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཐེརེན སདྡྷིཾ ཙཱིཝརཾ པརིཝཏྟེསི.
ཨེཝཾ པན ཙཱིཝརཔརིཝཏྟཾ ¶ ཀཏྭཱ ཐེརེན པཱརུཏཙཱིཝརཾ བྷགཝཱ པཱརུཔི, སཏྠུ ཙཱིཝརཾ ཐེརོ པཱརུཔི. ཏསྨིཾ སམཡེ ཨཙེཏནཱཔི ཨཡཾ མཧཱཔཐཝཱི ‘‘དུཀྐརཾ, བྷནྟེ, ཨཀཏྠ, ཨཏྟནཱ པཱརུཏཙཱིཝརཾ སཱཝཀསྶ དིནྣཔུབྦཾ ནཱམ ནཏྠི, ཨཧཾ ཏུམྷཱཀཾ གུཎཾ དྷཱརེཏུཾ ན སཀྐོམཱི’’ཏི ཝདནྟཱི ཝིཡ ཨུདཀཔརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ ཀམྤི. ཐེརོཔི ‘‘ལདྡྷཾ དཱནི མཡཱ བུདྡྷཱནཾ པརིབྷོགཙཱིཝརཾ, ཀིཾ མེ ཨིདཱནི ཨུཏྟརི ཀཏྟབྦཾ ཨཏྠཱི’’ཏི ཨུནྣཏིཾ ཨཀཏྭཱ བུདྡྷཱནཾ སནྟིཀེཡེཝ ཏེརས དྷུཏགུཎེ སམཱདཱཡ སཏྟདིཝསམཏྟཾ པུཐུཛྫནོ ཧུཏྭཱ ཨཊྛམེ ཨརུཎེ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. སཏྠཱཔི ‘‘ཀསྶཔོ, བྷིཀྑཝེ, ཙནྡཱུཔམོ ཀུལཱནི ཨུཔསངྐམཏི, ཨཔཀསྶེཝ ཀཱཡཾ ཨཔཀསྶ ཙིཏྟཾ ནིཙྩནཝཀོ ཀུལེསུ ཨཔྤགབྦྷོ’’ཏི (སཾ. ནི. ༢.༡༤༦) ཨེཝམཱདཱིཧི སུཏྟེཧི ཐེརཾ ཐོམེཏྭཱ ཨཔརབྷཱགེ ཨེཏདེཝ ཀསྶཔསཾཡུཏྟཾ ཨཊྛུཔྤཏྟིཾ ཀཏྭཱ ‘‘མམ སཱསནེ དྷུཏཝཱདཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ མཧཱཀསྶཔོ ཨགྒོ’’ཏི ཐེརཾ ཋཱནནྟརེ ཋཔེསཱིཏི.
ཨནུརུདྡྷཏྠེརཝཏྠུ
༡༩༢. པཉྩམེ དིབྦཙཀྑུཀཱནཾ ཡདིདཾ ཨནུརུདྡྷོཏི དིབྦཙཀྑུཀབྷིཀྑཱུནཾ ཨནུརུདྡྷཏྠེརོ ཨགྒོཏི ཝདཏི. ཏསྶ ཙིཎྞཝསིཏཱཡ ཨགྒབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ. ཐེརོ ཀིར བྷོཛནཔཔཉྩམཏྟཾ ཋཔེཏྭཱ སེསཀཱལཾ ཨཱལོཀཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ དིབྦཙཀྑུནཱ སཏྟེ ཨོལོཀེནྟོཝ ཝིཧརཏི. ཨིཏི ཨཧོརཏྟཾ ཙིཎྞཝསིཏཱཡ ཨེས དིབྦཙཀྑུཀཱནཾ ཨགྒོ ནཱམ ཛཱཏོ. ཨཔིཙ ཀཔྤསཏསཧསྶཾ པཏྠིཏབྷཱཝེནཔེས དིབྦཙཀྑུཀཱནཾ ཨགྒོཝ ཛཱཏོ.
ཏཏྲསྶ ¶ པཉྷཀམྨེ ཨཡམནུཔུབྦིཀཐཱ – ཨཡམྤི ¶ ཧི ཀུལཔུཏྟོ པདུམུཏྟརསྶེཝ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ¶ པཙྪཱབྷཏྟཾ དྷམྨསྶཝནཏྠཾ ཝིཧཱརཾ གཙྪནྟེན མཧཱཛནེན སདྡྷིཾ ཨགམཱསི. ཨཡཾ ཧི ཏདཱ ཨཉྙཏརོ ཨཔཱཀཊནཱམོ ཨིསྶརཀུཊུམྦིཀོ ཨཧོསི. སོ དསབལཾ ཝནྡིཏྭཱ པརིསཔརིཡནྟེ ཋིཏོ དྷམྨཀཐཾ སུཎཱཏི. སཏྠཱ དེསནཾ ཡཐཱནུསནྡྷིཀཾ གྷཊེཏྭཱ ཨེཀཾ དིབྦཙཀྑུཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨེཏདགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི.
ཏཏོ ཀུཊུམྦིཀསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘མཧཱ ཝཏཱཡཾ བྷིཀྑུ, ཡཾ ཨེཝཾ སཏྠཱ སཡཾ དིབྦཙཀྑུཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི. ཨཧོ ཝཏཱཧམྤི ཨནཱགཏེ ཨུཔྤཛྫནཀབུདྡྷསྶ སཱསནེ དིབྦཙཀྑུཀཱནཾ ཨགྒོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ པརིསནྟརེན གནྟྭཱ སྭཱཏནཱཡ བྷགཝནྟཾ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ ནིམནྟེཏྭཱ པུནདིཝསེ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ ‘‘མཧནྟཾ ཋཱནནྟརཾ མཡཱ པཏྠིཏ’’ནྟི ཏེནེཝ ནིཡཱམེན ཨཛྫཏནཱཡ སྭཱཏནཱཡཱཏི ནིམནྟེཏྭཱ སཏྟ དིཝསཱནི མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ སཔརིཝཱརསྶ བྷགཝཏོ ཨུཏྟམཝཏྠཱནི དཏྭཱ ‘‘བྷགཝཱ ནཱཧཾ ཨིམཾ སཀྐཱརཾ དིབྦསམྤཏྟིཡཱ ན མནུསྶསམྤཏྟིཡཱ ཨཏྠཱཡ ཀརོམི. ཡཾ པན ཏུམྷེ ཨིཏོ སཏྟདིཝསམཏྠཀེ བྷིཀྑུཾ དིབྦཙཀྑུཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔཡིཏྠ, ཨཧམྤི ཨནཱགཏེ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ སཱསནེ སོ བྷིཀྑུ ཝིཡ དིབྦཙཀྑུཀཱནཾ ཨགྒོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠནཾ ཀཏྭཱ པཱདམཱུལེ ནིཔཛྫི. སཏྠཱ ཨནཱགཏཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཏསྶ པཏྠནཱཡ སམིཛ྄ཛྷནབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཨམྦྷོ པུརིས, ཨནཱགཏེ ཀཔྤསཏསཧསྶཔརིཡོསཱནེ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི, ཏསྶ སཱསནེ ཏྭཾ དིབྦཙཀྑུཀཱནཾ ཨགྒོ ཨནུརུདྡྷོ ནཱམ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི. ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱ བྷཏྟཱནུམོདནཾ ཀཏྭཱ ཝིཧཱརམེཝ ཨགམཱསི.
ཀུཊུམྦིཀོཔི ཡཱཝ བུདྡྷོ དྷརཏི, ཏཱཝ ¶ ཨཝིཛཧིཏམེཝ ཀལྱཱཎཀམྨཾ ཀཏྭཱ པརིནིབྦུཏེ སཏྠརི ནིཊྛིཏེ སཏྟཡོཛནིཀེ སུཝཎྞཙེཏིཡེ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, ཀིཾ དིབྦཙཀྑུསྶ པརིཀམྨ’’ནྟི པུཙྪི. པདཱིཔདཱནཾ ནཱམ དཱཏུཾ ཝཊྚཏི ཨུཔཱསཀཱཏི. སཱདྷུ, བྷནྟེ, ཀརིསྶཱམཱིཏི སཧསྶདཱིཔཱནཾཡེཝ ཏཱཝ དཱིཔརུཀྑཱནཾ སཧསྶཾ ཀཱརེསི, ཏདནནྟརཾ ཏཏོ པརིཏྟཏརེ, ཏདནནྟརཾ ཏཏོ པརིཡཏྟཏརེཏི ཨནེཀསཧསྶེ དཱིཔརུཀྑེ ཀཱརེསི. སེསཔདཱིཔཱ པན ཨཔརིམཱཎཱ ཨཧེསུཾ.
ཨེཝཾ ¶ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀལྱཱཎཀམྨཾ ཀཏྭཱ དེཝེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཙ སཾསརནྟོ ཀཔྤསཏསཧསྶཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཀསྶཔསམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཀཱལེ བཱརཱཎསིཡཾ ཀུཊུམྦིཡགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ པརིནིབྦུཏེ སཏྠརི ¶ ནིཊྛིཏེ ཡོཛནིཀེ ཙེཏིཡེ བཧུ ཀཾསཔཱཏིཡོ ཀཱརཱཔེཏྭཱ སཔྤིམཎྜསྶ པཱུརེཏྭཱ མཛ྄ཛྷེ ཨེཀེཀཾ གུལ༹པིཎྜཾ ཋཔེཏྭཱ ཨུཛྫཱལེཏྭཱ མུཁཝཊྚིཡཱ མུཁཝཊྚིཾ ཕུསཱཔེནྟོ ཙེཏིཡཾ པརིཀྑིཔཱཔེཏྭཱ ཨཏྟནོ སབྦམཧནྟཾ ཀཾསཔཱཏིཾ ཀཱརེཏྭཱ སཔྤིམཎྜསྶ པཱུརེཏྭཱ ཏསྶཱ མུཁཝཊྚིཡཾ སམནྟཏོ ཝཊྚིསཧསྶཾ ཛཱལཱཔེཏྭཱ མཛ྄ཛྷཊྛཱནེ ཐཱུཔིཀཾ པིལོཏིཀཱཡ ཝེཋེཏྭཱ ཛཱལཱཔེཏྭཱ ཀཾསཔཱཏིཾ སཱིསེནཱདཱཡ སབྦརཏྟིཾ ཡོཛནིཀཾ ཙེཏིཡཾ ཨནུཔརིཡཱཡི. ཨེཝཾ ཏེནཱཔི ཨཏྟབྷཱཝེན ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀལྱཱཎཀམྨཾ ཀཏྭཱ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟོ.
པུན ཨནུཔྤནྣེ བུདྡྷེ ཏསྨིཾཡེཝ ནགརེ དུགྒཏཀུལསྶ གེཧེ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷིཏྭཱ སུམནསེཊྛིཾ ནཱམ ནིསྶཱཡ ཝསི, ཨནྣབྷཱརོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ པན སུམནསེཊྛི དེཝསིཀཾ ཀཔཎདྡྷིཀཝཎིབྦཀཡཱཙཀཱནཾ གེཧདྭཱརེ མཧཱདཱནཾ དེཏི. ཨཐེཀདིཝསཾ ཨུཔརིཊྛོ ནཱམ པཙྩེཀབུདྡྷོ གནྡྷམཱདནཔབྦཏེ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔནྣོ. ཏཏོ ཝུཊྛཱཡ ‘‘ཨཛྫ ཀསྶ ཨནུགྒཧཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝཱིམཾསི. པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཙ ནཱམ དུགྒཏཱནུཀམྤཀཱ ¶ ཧོནྟི. སོ ‘‘ཨཛྫ མཡཱ ཨནྣབྷཱརསྶ ཨནུགྒཧཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘ཨིདཱནི ཨནྣབྷཱརོ ཨཊཝིཏོ ཨཏྟནོ གེཧཾ ཨཱགམིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ གནྡྷམཱདནཔབྦཏཱ ཝེཧཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ གཱམདྭཱརེ ཨནྣབྷཱརསྶ སམྨུཁེ པཙྩུཊྛཱསི.
ཨནྣབྷཱརོ པཙྩེཀབུདྡྷཾ ཏུཙྪཔཏྟཧཏྠཾ དིསྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ‘‘ཨཔི, བྷནྟེ, བྷིཀྑཾ ལབྷིཏྠཱ’’ཏི པུཙྪི. ལབྷིསྶཱམ མཧཱཔུཉྙཱཏི. ‘‘བྷནྟེ, ཐོཀཾ ཨིདྷེཝ ཧོཐཱ’’ཏི ཝེགེན གནྟྭཱ ཨཏྟནོ གེཧེ མཱཏུགཱམཾ པུཙྪི – ‘‘བྷདྡེ, མཡ྄ཧཾ ཋཔིཏཾ བྷཱགབྷཏྟཾ ཨཏྠི, ནཏྠཱི’’ཏི? ཨཏྠི སཱམཱིཏི. སོ ཏཏོཝ གནྟྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ ཧཏྠཏོ པཏྟམཱདཱཡ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘བྷདྡེ, མཡཾ པུརིམབྷཝེ ཀལྱཱཎཀམྨསྶ ཨཀཏཏྟཱ བྷཏྟཾ པཙྩཱསཱིསམཱནཱ ཝིཧརཱམ ¶ , ཨམྷཱཀཾ དཱཏུཀཱམཏཱཡ སཏི དེཡྻདྷམྨོ ན ཧོཏི, དེཡྻདྷམྨེ སཏི པཊིགྒཱཧཀཾ ན ལབྷཱམ, ཨཛྫ མེ ཨུཔརིཊྛཔཙྩེཀབུདྡྷོ དིཊྛོ, བྷཱགབྷཏྟཉྩ ཨཏྠི, མཡ྄ཧཾ བྷཱགབྷཏྟཾ ཨིམསྨིཾ པཏྟེ པཀྑིཔཱཧཱི’’ཏི.
བྱཏྟཱ ཨིཏྠཱི ‘‘ཡཏོ མཡ྄ཧཾ སཱམིཀོ བྷཱགབྷཏྟཾ དེཏི, མཡཱཔི ཨིམསྨིཾ དཱནེ བྷཱགིནིཡཱ བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ཨཏྟནོ བྷཱགབྷཏྟམྤི ཨུཔརིཊྛསྶ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ པཏྟེ པཏིཊྛཔེཏྭཱ ཨདཱསི. ཨནྣབྷཱརོ པཏྟཾ ཨཱཧརིཏྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ ཧཏྠེ ཋཔེཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, ཨེཝརཱུཔཱ དུཛྫཱིཝིཏཱ མུཙྩཱམཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨེཝཾ ཧོཏུ, མཧཱཔུཉྙཱཏི. སོ ཨཏྟནོ ཨུཏྟརསཱཊཀཾ ཨེཀསྨིཾ པདེསེ ཨཏྠརིཏྭཱ ¶ , ‘‘བྷནྟེ, ཨིདྷ ནིསཱིདིཏྭཱ པརིབྷུཉྫཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. པཙྩེཀབུདྡྷོ ཏཏྠ ནིསཱིདིཏྭཱ ནཝཝིདྷཾ པཱཊིཀཱུལྱཾ པཙྩཝེཀྑནྟོ པརིབྷུཉྫི. པརིབྷུཏྟཀཱལེ ¶ ཨནྣབྷཱརོ པཏྟདྷོཝནཨུདཀཾ ཨདཱསི. པཙྩེཀབུདྡྷོ ནིཊྛིཏབྷཏྟཀིཙྩོ –
‘‘ཨིཙྪིཏཾ པཏྠིཏཾ ཏུཡ྄ཧཾ, སབྦམེཝ སམིཛ྄ཛྷཏུ;
སབྦེ པཱུརེནྟུ སངྐཔྤཱ, ཙནྡོ པནྣརསོ ཡཐཱ’’ཏི. –
ཨནུམོདནཾ ཀཏྭཱ མགྒཾ པཊིཔཛྫི. སུམནསེཊྛིསྶ ཚཏྟེ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ ‘‘ཨཧོ དཱནཾ པརམདཱནཾ ཨུཔརིཊྛེ སུཔྤཏིཊྛིཏ’’ནྟི ཏིཀྑཏྟུཾ ཝཏྭཱ སཱདྷུཀཱརཾ ཨདཱསི. སུམནསེཊྛི ‘‘ཀིཾ ཏྭཾ མཾ ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ དཱནཾ དདམཱནཾ ན པསྶསཱི’’ཏི ཨཱཧ. ནཱཧཾ ཏཝ དཱནེ སཱདྷུཀཱརཾ དེམི, ཨནྣབྷཱརེན ཨུཔརིཊྛཔཙྩེཀབུདྡྷསྶ དིནྣཔིཎྜཔཱཏེ པསཱིདིཏྭཱ སཱདྷུཀཱརཾ དེམཱིཏི.
སུམནསེཊྛི ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཙྪརིཡཾ ཝཏིདཾ, ཨཧཾ ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ དཱནཾ དེནྟོ དེཝཏཾ སཱདྷུཀཱརཾ དཱཔེཏུཾ ནཱསཀྑིཾ. ཨཡཾ ཨནྣབྷཱརོ མཾ ནིསྶཱཡ ཝསནྟོ ཨནུརཱུཔསྶ པཊིགྒཱཧཀཔུགྒལསྶ ལདྡྷཏྟཱ ཨེཀཔིཎྜཔཱཏདཱནེནེཝ སཱདྷུཀཱརཾ དཱཔེསི, ཨེཏསྶ ཨནུཙྪཝིཀཾ དཏྭཱ ཨེཏཾ པིཎྜཔཱཏཾ མམ སནྟཀཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨནྣབྷཱརཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨཛྫ ཏཡཱ ཀསྶཙི ཀིཉྩི དཱནཾ དིནྣ’’ནྟི པུཙྪི. ཨཱམ, ཨཡྻ, ཨུཔརིཊྛཔཙྩེཀབུདྡྷསྶ མེ ཨཏྟནོ བྷཱགབྷཏྟཾ དིནྣནྟི. ཧནྡ, བྷོ, ཀཧཱཔཎཾ གཎྷིཏྭཱ ཨེཏཾ པིཎྜཔཱཏཾ མཡ྄ཧཾ དེཧཱིཏི. ན དེམི ཨཡྻཱཏི. སོ ཡཱཝ སཧསྶཾ ཝཌྜྷེསི, ཨནྣབྷཱརོ ‘‘སཧསྶེནཱཔི ¶ ན དེམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཧོཏུ, བྷོ, ཡདི པིཎྜཔཱཏཾ ན དེསི, སཧསྶཾ གཎྷིཏྭཱ པཏྟིཾ མེ དེཧཱིཏི. ‘‘ཨེཏམྤི དཱཏུཾ ཡུཏྟཾ ཝཱ ཨཡུཏྟཾ ཝཱ ན ཛཱནཱམི, ཨཡྻཾ པན ཨུཔརིཊྛཔཙྩེཀབུདྡྷཾ པུཙྪིཏྭཱ སཙེ དཱཏུཾ ཡུཏྟཾ བྷཝིསྶཏི, དསྶཱམཱི’’ཏི གནྟྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷཾ སམྤཱཔུཎིཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, སུམནསེཊྛི མཡ྄ཧཾ སཧསྶཾ དཏྭཱ ཏུམྷཱཀཾ དིནྣཔིཎྜཔཱཏེ པཏྟིཾ ཡཱཙཏི, དམྨི ཝཱ ན དམྨི ཝཱ’’ཏི ¶ . ཨུཔམཾ ཏེ པཎྜིཏ ཀརིསྶཱམི. སེཡྻཐཱཔི ཀུལསཏིཀེ གཱམེ ཨེཀསྨིཾཡེཝ གྷརེ དཱིཔཾ ཛཱལེཡྻ, སེསཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཏེལེན ཝཊྚིཾ ཏེམེཏྭཱ ཛཱལཱཔེཏྭཱ གཎྷེཡྻུཾ, པུརིམདཱིཔསྶ པབྷཱ ཨཏྠི, ནཏྠཱིཏི. ཨཏིརེཀཏརཱ, བྷནྟེ, པབྷཱ ཧོཏཱིཏི. ཨེཝམེཝ པཎྜིཏ ཨུལུ༹ངྐཡཱགུ ཝཱ ཧོཏུ ཀཊཙྪུབྷིཀྑཱ ཝཱ, ཨཏྟནོ པིཎྜཔཱཏེ པརེསཾ པཏྟིཾ དེནྟསྶ སཏསྶ ཝཱ དེཏུ སཧསྶསྶ ཝཱ, ཡཏྟཀཱནཾ ¶ དེཏི, ཏཏྟཀཱནཾ པུཉྙཾ ཝཌྜྷཏི. ཏྭཾ དེནྟོ ཨེཀམེཝ པིཎྜཔཱཏཾ ཨདཱསི, སུམནསེཊྛིསྶ པན པཏྟིཡཱ དིནྣཱཡ དྭེ པིཎྜཔཱཏཱ ཧོནྟི ཨེཀོ ཏཝ, ཨེཀོ ཙ ཏསྶཱཏི.
སོ པཙྩེཀབུདྡྷཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ སུམནསེཊྛིསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘པིཎྜཔཱཏེ པཏྟིཾ གཎྷ སཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཧནྡ, ཀཧཱཔཎསཧསྶཾ གཎྷཱཏི. ནཱཧཾ པིཎྜཔཱཏཾ ཝིཀྐིཎཱམི, སདྡྷཱཡ པན ཏུམྷཱཀཾ པཏྟིཾ དེམཱིཏི. ཏཱཏ, ཏྭཾ མཡ྄ཧཾ སདྡྷཱཡ པཏྟིཾ དེསི, ཨཧཾ པན ཏུཡ྄ཧཾ གུཎཾ པཱུཛེནྟོ སཧསྶཾ དེམི, གཎྷ, ཏཱཏཱཏི. སོ ‘‘ཨེཝཾ ཧོཏཱུ’’ཏི སཧསྶཾ གཎྷི. ཏཱཏ, ཏུཡ྄ཧཾ སཧསྶཾ ལདྡྷཀཱལཏོ པཊྛཱཡ སཧཏྠཱ ཀམྨཀརཎཀིཙྩཾ ནཏྠི, ཝཱིཐིཡཾ གྷརཾ མཱཔེཏྭཱ ཝས. ཡེན ཏུཡ྄ཧཾ ཨཏྠོ, ཏཾ མཾ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ གཎྷཱཧཱིཏི. ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛིཏཔཙྩེཀབུདྡྷསྶ དིནྣཔིཎྜཔཱཏོ ནཱམ ཏཾདིཝསམེཝ ཝིཔཱཀཾ དེཏི. ཏསྨཱ སུམནསེཊྛི ཨཉྙཾ དིཝསཾ ཨནྣབྷཱརཾ གཧེཏྭཱ རཱཛཀུལཾ ཨགཙྪནྟོཔི ཏཾདིཝསཾ གཧེཏྭཱཝ གཏོ.
ཨནྣབྷཱརསྶ པུཉྙཾ ཨཱགམྨ རཱཛཱ སེཊྛིཾ ཨནོལོཀེཏྭཱ ཨནྣབྷཱརམེཝ ཨོལོཀེསི ¶ . ཀིཾ, དེཝ, ཨིམཾ པུརིསཾ ཨཏིཝིཡ ཨོལོཀེསཱིཏི? ཨཉྙཾ དིཝསཾ ཨདིཊྛཔུབྦཏྟཱ ཨོལོཀེམཱིཏི. ཨོལོཀེཏབྦཡུཏྟཀོ ཨེས དེཝཱཏི. ཀོ པནསྶ ཨོལོཀེཏབྦཡུཏྟཀོ གུཎོཏི? ཨཛྫ ཨཏྟནོ བྷཱགབྷཏྟཾ སཡཾ ཨབྷུཉྫིཏྭཱ ཨུཔརིཊྛཔཙྩེཀབུདྡྷསྶ དིནྣཏྟཱ མམ ཧཏྠཏོ སཧསྶཾ ལབྷི དེཝཱཏི. ཀོནཱམོ ཨེསོཏི? ཨནྣབྷཱརོ ནཱམ ¶ དེཝཱཏི. ‘‘ཏཝ ཧཏྠཏོ ལདྡྷཏྟཱ མམཔི ཧཏྠཏོ ལདྡྷུཾ ཨརཧཏི, ཨཧམྤིསྶ པཱུཛཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ སཧསྶཾ ཨདཱསི. ཨེཏསྶ ཝསནགེཧཾ ཛཱནཱཐ བྷཎེཏི? སཱདྷུ དེཝཱཏི ཨེཀཾ གེཧཊྛཱནཾ སོདྷེནྟཱ ཀུདྡཱལེན ཨཱཧཏཱཧཏཊྛཱནེ ནིདྷིཀུམྦྷིཡོ གཱིཝཱཡ གཱིཝཾ ཨཱཧཙྩ ཋིཏཱ དིསྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙཡིཾསུ. རཱཛཱ ‘‘ཏེན ཧི གནྟྭཱ ཁནཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེསཾ ཁནནྟཱནཾ ཁནནྟཱནཾ ཧེཊྛཱ གཙྪནྟི. པུན གནྟྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙཡིཾསུ. རཱཛཱ ‘‘ཨནྣབྷཱརསྶ ཝཙནེན ཁནཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ གནྟྭཱ ‘‘ཨནྣབྷཱརསྶེཝ ཝཙན’’ནྟི ཁནིཾསུ. ཀུདྡཱལེན ཨཱཧཏཱཧཏཊྛཱནེ ཨཧིཙྪཏྟཀམཀུལཱ༹ནི ཝིཡ ཀུམྦྷིཡོ ཨུཊྛཧིཾསུ. ཏེ དྷནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ རཉྙོ སནྟིཀེ རཱསིཾ ཨཀཾསུ. རཱཛཱ ཨམཙྩེ སནྣིཔཱཏེཏྭཱ ‘‘ཨིམསྨིཾ ནགརེ ཀསྶ ཨཉྙསྶ ཨེཏྟཀཾ དྷནཾ ཨཏྠཱི’’ཏི པུཙྪི. ནཏྠི ཀསྶཙི དེཝཱཏི. ཏེན ཧི ཨཡཾ ཨནྣབྷཱརོ ཨིམསྨིཾ ནགརེ དྷནསེཊྛི ནཱམ ཧོཏཱུཏི. ཏཾདིཝསམེཝ སེཊྛིཙྪཏྟཾ ལབྷི.
སོ ཏཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀལྱཱཎཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟོ. དཱིགྷརཏྟཾ ¶ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརིཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ སཏྠུ ཨུཔྤཛྫནཀཱལེ ཀཔིལཝཏྠུནགརེ ཨམིཏྟོདནསཀྐསྶ གེཧེ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. ནཱམགྒཧཎདིཝསེ པནསྶ ཨནུརུདྡྷོཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ. མཧཱནཱམསཀྐསྶ ¶ ཀནིཊྛབྷཱཏཱ སཏྠུ ཙཱུལ༹པིཏུཔུཏྟོ པརམསུཁུམཱལོ མཧཱཔུཉྙོ ཨཧོསི. སུཝཎྞཔཱཏིཡཾཡེཝསྶ བྷཏྟཾ ཨུཔྤཛྫི. ཨཐསྶ མཱཏཱ ཨེཀདིཝསཾ ‘‘མམ པུཏྟཾ ནཏྠཱིཏི པདཾ ཛཱནཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཀཾ སུཝཎྞཔཱཏིཾ ཨཉྙཱཡ སུཝཎྞཔཱཏིཡཱ པིདཧིཏྭཱ ཏུཙྪཀཾཡེཝ པེསེསི. ཨནྟརཱམགྒེ དེཝཏཱ དིབྦཔཱུཝེཧི པཱུརེསུཾ. ཨེཝཾ མཧཱཔུཉྙོ ཨཧོསི. ཏིཎྞཾ ཨུཏཱུནཾ ཨནུཙྪཝིཀེསུ ཏཱིསུ པཱསཱདེསུ ཨལངྐཏནཱཊཀིཏྠཱིཧི པརིཝུཏོ དེཝོ ཝིཡ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝི.
ཨམྷཱཀམྤི བོདྷིསཏྟོ ཏསྨིཾ སམཡེ ཏུསིཏཔུརཱ ཙཝིཏྭཱ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛསྶ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིཾ གཧེཏྭཱ ཨནུཀྐམེན ཝུདྡྷིཔྤཏྟོ ཨེཀཱུནཏིཾས ཝསྶཱནི ཨགཱརམཛ྄ཛྷེ ཝསིཏྭཱ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨནུཀྐམེན པཊིཝིདྡྷསབྦཉྙུཏཉྙཱཎོ བོདྷིམཎྜེ སཏྟསཏྟཱཧཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཨིསིཔཏནེ མིགདཱཡེ དྷམྨཙཀྐཔྤཏྟནཾ པཝཏྟེཏྭཱ ལོཀཱནུགྒཧཾ ཀརོནྟོ རཱཛགཧཾ ཨཱགམྨ ‘‘པུཏྟོ མེ རཱཛགཧཾ ཨཱགཏོ’’ཏི སུཏྭཱ ¶ ‘‘གཙྪཐ བྷཎེ མམ པུཏྟཾ ཨཱནེཐཱ’’ཏི པིཏརཱ པཧིཏེ སཧསྶསཧསྶཔརིཝཱརེ དས ཨམཙྩེ ཨེཧིབྷིཀྑུཔབྦཛྫཱཡ པབྦཱཛེཏྭཱ ཀཱལུ༹དཱཡིཏྠེརེན ཙཱརིཀཱགམནཾ ཨཱཡཱཙིཏོ རཱཛགཧཏོ ཝཱིསཏིསཧསྶབྷིཀྑུཔརིཝཱརོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཀཔིལཝཏྠུཔུརཾ གནྟྭཱ ཉཱཏིསམཱགམེ ཨནེཀེཧི ཨིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡེཧི སཔྤཱཊིཧཱརིཡཾ ཝིཙིཏྲདྷམྨདེསནཾ ཀཏྭཱ མཧཱཛནཾ ཨམཏཔཱནཾ པཱཡེཏྭཱ དུཏིཡདིཝསེ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ནགརདྭཱརེ ཋཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཀུལནགརཾ ཨཱགཏཱནཾ སབྦཉྙུབུདྡྷཱནཾ ཨཱཙིཎྞ’’ནྟི ཨཱཝཛྫམཱནོ ‘‘སཔདཱནཾ པིཎྜཱཡ ཙརཎཾ ཨཱཙིཎྞ’’ནྟི ཉཏྭཱ སཔདཱནཾ པིཎྜཱཡ ཙརནྟོ ‘‘པུཏྟོ མེ པིཎྜཱཡ ཙརཏཱི’’ཏི སུཏྭཱ ཨཱགཏསྶ རཉྙོ དྷམྨཾ ཀཐེཏྭཱ ཏེན སཀནིཝེསནཾ པཝེསེཏྭཱ ཀཏསཀྐཱརསམྨཱནོ ¶ ཏཏྠ ཀཱཏབྦཾ ཉཱཏིཛནཱནུགྒཧཾ ཀཏྭཱ རཱཧུལཀུམཱརཾ པབྦཱཛེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཀཔིལཝཏྠུཔུརཏོ མལླརཊྛེ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཨནུཔིཡཨམྦཝནཾ ཨགམཱསི.
ཏསྨིཾ སམཡེ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛཱ སཱཀིཡཛནཾ སནྣིཔཱཏེཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘སཙེ མམ པུཏྟོ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསིསྶ, རཱཛཱ ཨབྷཝིསྶ ཙཀྐཝཏྟཱི སཏྟརཏནསམནྣཱགཏོ. ནཏྟཱཔི མེ རཱཧུལཀུམཱརོ ཁཏྟིཡགཎེན སདྡྷིཾ ཏཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ཨཙརིསྶ, ཏུམྷེཔི ཨེཏམཏྠཾ ཛཱནཱཐ. ཨིདཱནི པན མེ པུཏྟོ བུདྡྷོ ཛཱཏོ, ཁཏྟིཡཱཝསྶ པརིཝཱརཱ ཧོནྟུ. ཏུམྷེ ཨེཀེཀཀུལཏོ ཨེཀེཀཾ དཱརཀཾ དེཐཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨེཀཔྤཧཱརེནེཝ སཧསྶཁཏྟིཡཀུམཱརཱ པབྦཛིཾསུ. ཏསྨིཾ སམཡེ མཧཱནཱམོ ཀུཊུམྦསཱམིཀོ ¶ ཧོཏི. སོ ཨནུརུདྡྷསཀྐཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨེཏརཧི, ཏཱཏ ཨནུརུདྡྷ, ཨབྷིཉྙཱཏཱ ཨབྷིཉྙཱཏཱ སཀྱཀུམཱརཱ བྷགཝནྟཾ པབྦཛིཏཾ ཨནུཔབྦཛནྟི, ཨམྷཱཀཾ ཀུལེ ནཏྠི ཀོཙི ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ. ཏེན ཧི ཏྭཾ ཝཱ པབྦཛ, ཨཧཾ ཝཱ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི. སོ ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ གྷརཱཝཱསེ རུཙིཾ ཨཀཏྭཱ ཨཏྟསཏྟམོ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ. ཏསྶ པབྦཛྫཱནུཀྐམོ སངྒྷབྷེདཀཀྑནྡྷཀེ (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༣༠ ཨཱདཡོ) ཨཱགཏོཝ.
ཨེཝཾ ཨནུཔིཡཨམྦཝནཾ གནྟྭཱ པབྦཛིཏེསུ པན ཏེསུ ཏསྨིཾཡེཝ ཨནྟོཝསྶེ བྷདྡིཡཏྠེརོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཨནུརུདྡྷཏྠེརོ དིབྦཙཀྑུཾ ནིབྦཏྟེསི, དེཝདཏྟོ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ ནིབྦཏྟེསི, ཨཱནནྡཏྠེརོ སོཏཱཔཏྟིཕལེ ¶ པཏིཊྛཱསི, བྷགུཏྠེརོ ཙ ཀིམིལཏྠེརོ ཙ པཙྪཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ. ཏེསཾ པན སབྦེསམྤི ཐེརཱནཾ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཨཱགཏཊྛཱནེ པུབྦཔཏྠནཱབྷིནཱིཧཱརོ ཨཱགམིསྶཏི. ཨཡཾ པན ཨནུརུདྡྷཏྠེརོ དྷམྨསེནཱཔཏིསྶ སནྟིཀེ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཙེཏིཡརཊྛེ པཱཙཱིནཝཾསམིགདཱཡཾ གནྟྭཱ སམཎདྷམྨཾ ¶ ཀརོནྟོ སཏྟ མཧཱཔུརིསཝིཏཀྐེ ཝིཏཀྐེསི, ཨཊྛམེ ཀིལམཏི. སཏྠཱ ‘‘ཨནུརུདྡྷོ ཨཊྛམེ མཧཱཔུརིསཝིཏཀྐེ ཀིལམཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘ཏསྶ སངྐཔྤཾ པཱུརེསྶཱམཱི’’ཏི ཏཏྠ གནྟྭཱ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསིནྣོ ཨཊྛམཾ མཧཱཔུརིསཝིཏཀྐཾ པཱུརེཏྭཱ ཙཏུཔཙྩཡསནྟོསབྷཱཝནཱརཱམཔཊིམཎྜིཏཾ མཧཱཨརིཡཝཾསཔཊིཔདཾ (ཨ. ནི. ༨.༣༠) ཀཐེཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏིཏྭཱ བྷེསཀལཱཝནམེཝ གཏོ.
ཐེརོ ཏཐཱགཏེ གཏམཏྟེཡེཝ ཏེཝིཛྫོ མཧཱཁཱིཎཱསཝོ ཧུཏྭཱ ‘‘སཏྠཱ མཡ྄ཧཾ མནཾ ཛཱནིཏྭཱ ཨཱགནྟྭཱ ཨཊྛམཾ མཧཱཔུརིསཝིཏཀྐཾ པཱུརེཏྭཱ ཨདཱསི. སོ ཙ མེ མནོརཐོ མཏྠཀཾ པཏྟོ’’ཏི བུདྡྷཱནཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཏྟནོ ཙ པཊིཝིདྡྷདྷམྨཾ ཨཱརབྦྷ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི –
‘‘མམ སངྐཔྤམཉྙཱཡ, སཏྠཱ ལོཀེ ཨནུཏྟརོ;
མནོམཡེན ཀཱཡེན, ཨིདྡྷིཡཱ ཨུཔསངྐམི.
‘‘ཡཐཱ མེ ཨཧུ སངྐཔྤོ, ཏཏོ ཨུཏྟརི དེསཡི;
ནིཔྤཔཉྩརཏོ བུདྡྷོ, ནིཔྤཔཉྩམདེསཡི.
‘‘ཏསྶཱཧཾ ¶ དྷམྨམཉྙཱཡ, ཝིཧཱསིཾ སཱསནེ རཏོ;
ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟོ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི. (ཐེརགཱ. ༩༠༡-༩༠༣);
ཨཐ ནཾ ཨཔརབྷཱགེ སཏྠཱ ཛེཏཝནམཧཱཝིཧཱརེ ཝིཧརནྟོ ‘‘མམ སཱསནེ དིབྦཙཀྑུཀཱནཾ ཨནུརུདྡྷོ ཨགྒོ’’ཏི ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི.
བྷདྡིཡཏྠེརཝཏྠུ
༡༩༣. ཚཊྛེ ཨུཙྩཱཀུལིཀཱནནྟི ཨུཙྩེ ཀུལེ ཛཱཏཱནཾ. བྷདྡིཡོཏི ཨནུརུདྡྷཏྠེརེན སདྡྷིཾ ནིཀྑམནྟོ སཀྱརཱཛཱ. ཀཱལི༹གོདྷཱཡ པུཏྟོཏི ཀཱལ༹ཝཎྞཱ སཱ དེཝཱི, གོདྷཱཏི པནསྶཱ ནཱམཾ ¶ . ཏསྨཱ ཀཱལི༹གོདྷཱཏི ཝུཙྩཏི ¶ , ཏསྶཱ པུཏྟོཏི ཨཏྠོ. ཀསྨཱ པནཱཡཾ ཨུཙྩཱཀུལིཀཱནཾ ཨགྒོཏི ཝུཏྟོ, ཀིཾ ཏཏོ ཨུཙྩཱཀུལིཀཏརཱ ནཏྠཱིཏི? ཨཱམ ནཏྠི. ཏསྶ ཧི མཱཏཱ སཱཀིཡཱནཱིནཾ ཨནྟརེ ཝཡེན སབྦཛེཊྛིཀཱ, སོཡེཝ ཙ སཱཀིཡཀུལེ སམྤཏྟཾ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏོ. ཏསྨཱ ཨུཙྩཱཀུལིཀཱནཾ ཨགྒོཏི ཝུཏྟོ. ཨཔིཙ པུབྦཔཏྠནཱནུབྷཱཝེན ཙེས ཨནུཔཊིཔཱཊིཡཱ པཉྩ ཛཱཏིསཏཱནི རཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ རཛྫཾ ཀཱརེསིཡེཝ. ཨིམིནཱཔི ཀཱརཎེན ཨུཙྩཱཀུལིཀཱནཾ ཨགྒོཏི ཝུཏྟོ.
པཉྷཀམྨེ པནསྶ ཨཡམནུཔུབྦིཀཐཱ – ཨཡམྤི ཧི ཨཏཱིཏེ པདུམུཏྟརབུདྡྷཀཱལེ མཧཱབྷོགཀུལེ ནིབྦཏྟོ ཝུཏྟནཡེནེཝ དྷམྨསྶཝནཏྠཱཡ གཏོ. ཏཾདིཝསཾ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨུཙྩཱཀུལིཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ ‘‘མཡཱཔི ཨནཱགཏེ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ སཱསནེ ཨུཙྩཱཀུལིཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨགྒེན བྷཝིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཏཐཱགཏཾ ནིམནྟེཏྭཱ སཏྟ དིཝསཱནི བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, ཨཧཾ ཨིམསྶ དཱནསྶ ཕལེན ནཱཉྙཾ སམྤཏྟིཾ ཨཱཀངྑཱམི, ཨནཱགཏེ པན ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ སཱསནེ ཨུཙྩཱཀུལིཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨགྒོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠཡིཏྭཱ པཱདམཱུལེ ནིཔཛྫི.
སཏྠཱ ཨནཱགཏཾ ཨོལོཀེནྟོ སམིཛ྄ཛྷནབྷཱཝཾ དིསྭཱ ‘‘སམིཛ྄ཛྷིསྶཏི ཏེ ཨིདཾ ཀམྨཾ, ཨིཏོ ཀཔྤསཏསཧསྶཱཝསཱནེ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི, ཏྭཾ ཏསྶ སཱསནེ ཨུཙྩཱཀུལིཀཱནཾ ¶ བྷིཀྑཱུནཾ ཨགྒོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི བྱཱཀརིཏྭཱ བྷཏྟཱནུམོདནཾ ཀཏྭཱ ཝིཧཱརཾ ཨགམཱསི. སོཔི ཏཾ བྱཱཀརཎཾ ལབྷིཏྭཱ ཨུཙྩཱཀུལིཀསཾཝཏྟནིཀཀམྨཾ པུཙྪིཏྭཱ དྷམྨཱསནཱནི ཀཱརེཏྭཱ ཏེསུ པཙྩཏྠརཎཱནི སནྠརཱཔེཏྭཱ དྷམྨབཱིཛནིཡོ དྷམྨཀཐིཀཝཊྚཾ ཨུཔོསཐཱགཱརེ པདཱིཔཏེལདཱནནྟི ཨེཝཾ ཡཱཝཛཱིཝཾ བཧུཝིདྷཾ ¶ ཀལྱཱཎཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠ ཀཱལཀཏོ དེཝེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཙ སཾསརནྟོ ཀསྶཔདསབལསྶ ཙ ཨམྷཱཀཉྩ བྷགཝཏོ ཨནྟརེ བཱརཱཎསིཡཾ ཀུཊུམྦིཡགྷརེ ནིབྦཏྟོ.
ཏེན ཙ སམཡེན སམྦཧུལཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱ གནྡྷམཱདནཔབྦཏཱ ཨཱགམྨ བཱརཱཎསིཡཾ གངྒཱཡ ཏཱིརེ ཕཱསུཀཊྛཱནེ ནིསཱིདིཏྭཱ པིཎྜཔཱཏཾ པརིབྷུཉྫནྟི. སོ ཀུཊུམྦིཡོ ཏེསཾ ནིབདྡྷམེཝ ཏསྨིཾ ཋཱནེ བྷཏྟཝིསྶགྒཀརཎཾ ཉཏྭཱ ¶ ཨཊྛ པཱསཱཎཕལཀཱནི ཨཏྠརིཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ པཙྩེཀབུདྡྷེ ཨུཔཊྛཧི. ཨཐེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀཔིལཝཏྠུནགརེ ཁཏྟིཡཀུལེ ནིབྦཏྟི. ནཱམགྒཧཎདིཝསེ ཙསྶ བྷདྡིཡཀུམཱརོཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ ཝཡཾ ཨཱགམྨ ཧེཊྛཱ ཨནུརུདྡྷསུཏྟེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཚནྣཾ ཁཏྟིཡཱནཾ ཨབྦྷནྟརོ ཧུཏྭཱ སཏྠརི ཨནུཔིཡཨམྦཝནེ ཝིཧརནྟེ སཏྠུ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཨཐ སཏྠཱ ཨཔརབྷཱགེ ཛེཏཝནམཧཱཝིཧཱརེ ཝིཧརནྟོ ‘‘མམ སཱསནེ ཨུཙྩཱཀུལིཀཱནཾ ཀཱལི༹གོདྷཱཡ པུཏྟོ བྷདྡིཡཏྠེརོ ཨགྒོ’’ཏི ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི.
ལཀུཎྜཀབྷདྡིཡཏྠེརཝཏྠུ
༡༩༤. སཏྟམེ མཉྫུསྶརཱནནྟི མདྷུརསྶརཱནཾ. ལཀུཎྜཀབྷདྡིཡོཏི ཨུབྦེདྷེན རསྶོ, ནཱམེན བྷདྡིཡོ. ཏསྶཱཔི པཉྷཀམྨེ ཨཡམནུཔུབྦིཀཐཱ – ཨཡམྤི ཧི པདུམུཏྟརབུདྡྷཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ མཧཱབྷོགཀུལེ ནིབྦཏྟོ ཝུཏྟནཡེནེཝ དྷམྨསྶཝནཏྠཱཡ ཝིཧཱརཾ གཏོ. ཏསྨིཾ སམཡེ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ མཉྫུསྶརཾ བྷིཀྑུཾ ཨེཏདགྒེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཧོ ཝཏཱཧམྤི ཨནཱགཏེ ཨཡཾ བྷིཀྑུ ཝིཡ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ སཱསནེ མཉྫུསྶརཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨགྒོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི ཙིཏྟཾ ¶ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ སཏྠཱརཾ ནིམནྟེཏྭཱ སཏྟ དིཝསཱནི བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, ཨཧཾ ཨིམསྶ དཱནསྶ ཕལེན ན ཨཉྙཾ སམྤཏྟིཾ ཨཱཀངྑཱམི, ཨནཱགཏེ པན ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ སཱསནེ མཉྫུསྶརཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨགྒོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠཡིཏྭཱ སཏྠུཔཱདམཱུལེ ནིཔཛྫི. སཏྠཱ ཨནཱགཏཾ ཨོལོཀེནྟོ སམིཛ྄ཛྷནབྷཱཝཾ དིསྭཱ ‘‘སམིཛ྄ཛྷིསྶཏི ཏེ ཨིདཾ ཀམྨཾ, ཨིཏོ ཀཔྤསཏསཧསྶཱཝསཱནེ ¶ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི, ཏྭཾ ཏསྶ སཱསནེ མཉྫུསྶརཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨགྒོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི བྱཱཀརིཏྭཱ ཝིཧཱརཾ ཨགམཱསི.
སོཔི ཏཾ བྱཱཀརཎཾ ལབྷིཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀལྱཱཎཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཏཏོ ཀཱལཀཏོ དེཝེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཙ སཾསརནྟོ ཝིཔསྶཱིསམྨཱསམྦུདྡྷཀཱལེ ཙིཏྟཔཏྟཀོཀིལོ ནཱམ ཧུཏྭཱ ཁེམེ མིགདཱཡེ ཝསནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཧིམཝནྟཾ གནྟྭཱ མདྷུརཾ ཨམྦཕལཾ ཏུཎྜེན གཧེཏྭཱ ཨཱགཙྪནྟོ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏཾ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཧཾ ཨཉྙེསུ དིཝསེསུ རིཏྟཀོ ཏཐཱགཏཾ པསྶཱམི, ཨཛྫ པན མེ ཨིམཾ ཨམྦཔཀྐཾ པུཏྟཀཱནཾ ¶ ཨཏྠཱཡ ཨཱགཏཾ. ཏེསཾ ཨཉྙམྤི ཨཱཧརིཏྭཱ དསྶཱམི, ཨིམཾ པན དསབལསྶ དཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨོཏརིཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ཙརཏི. སཏྠཱ ཏསྶ ཙིཏྟཾ ཉཏྭཱ ཨསོཀཏྠེརཾ ནཱམ ཨུཔཊྛཱཀཾ ཨོལོཀེསི. སོ པཏྟཾ ནཱིཧརིཏྭཱ སཏྠུ ཧཏྠེ ཋཔེསི. སོ ཀོཀིལོ དསབལསྶ པཏྟེ ཨམྦཔཀྐཾ པཏིཊྛཱཔེསི. སཏྠཱ ཏཏྠེཝ ནིསཱིདིཏྭཱ ཏཾ པརིབྷུཉྫི. ཀོཀིལོ པསནྣཙིཏྟོ པུནཔྤུནཾ དསབལསྶ གུཎེ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ དསབལཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཀུལཱཝཀཾ གནྟྭཱ སཏྟཱཧཾ པཱིཏིསུཁེན ཝཱིཏིནཱམེསི. ཨེཏྟཀཾ ཏསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ ཀལྱཱཎཀམྨཾ, ཨིམིནཱསྶ ཀམྨེན སརོ མདྷུརོ ཨཧོསི.
ཀསྶཔསམྨཱསམྦུདྡྷཀཱལེ པན ཙེཏིཡེ ཨཱརདྡྷེ ‘‘ཀིཾཔམཱཎཾ ཀརོམ? སཏྟཡོཛནཔྤམཱཎཾ. ཨཏིམཧནྟཾ ཨེཏཾ, ཚཡོཛནཾ ¶ ཀརོམ. ཨིདམྤི ཨཏིམཧནྟཾ, པཉྩཡོཛནཾ ཀརོམ, ཙཏུཡོཛནཾ, ཏིཡོཛནཾ, དྭིཡོཛན’’ནྟི ཝུཏྟེ ཨཡཾ ཏདཱ ཛེཊྛཝཌྜྷཀཱི ཧུཏྭཱ ‘‘ཨེཐ, བྷོ, ཨནཱགཏེ སུཁཔཊིཛགྒིཡཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ རཛྫུཾ ཨཱདཱཡ པརིཀྑིཔནྟོ གཱཝུཏམཏྟཀེ ཋཏྭཱ ‘‘ཨེཀེཀཾ མུཁཾ གཱཝུཏཾ གཱཝུཏཾ ཧོཏུ, ཙེཏིཡཾ ཡོཛནཱཝཊྚཾ ཡོཛནུབྦེདྷཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ ཏསྶ ཝཙནེ ཨཊྛཾསུ. ཨིཏི ཨཔྤམཱཎསྶ བུདྡྷསྶ པམཱཎཾ ཨཀཱསཱིཏི. ཏེན ཀམྨེན ནིབྦཏྟནིབྦཏྟཊྛཱནེ ཨཉྙེཧི ཧཱིནཏརཔྤམཱཎོ ཨཧོསི. སོ ཨམྷཱཀཾ སཏྠུ ཀཱལེ སཱཝཏྠིཡཾ མཧཱབྷོགཀུལེ ནིབྦཏྟི. ‘‘བྷདྡིཡོ’’ཏིསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ ཝཡཔྤཏྟོ སཏྠརི ཛེཏཝནམཧཱཝིཧཱརེ པཊིཝསནྟེ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ཨཔརབྷཱགེ ཨརིཡཝརགཎམཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོ མཉྫུསྶརཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི.
པིཎྜོལབྷཱརདྭཱཛཏྠེརཝཏྠུ
༡༩༥. ཨཊྛམེ ¶ སཱིཧནཱདིཀཱནནྟི སཱིཧནཱདཾ ནདནྟཱནཾ. པིཎྜོལབྷཱརདྭཱཛོཏི སོ ཀིར ཨརཧཏྟཾ པཏྟདིཝསེ ཨཝཱཔུརཎཾ ཨཱདཱཡ ཝིཧཱརེན ཝིཧཱརཾ པརིཝེཎེན པརིཝེཎཾ གནྟྭཱ ‘‘ཡསྶ མགྒེ ཝཱ ཕལེ ཝཱ ཀངྑཱ ཨཏྠི, སོ མཾ པུཙྪཏཱུ’’ཏི སཱིཧནཱདཾ ནདནྟོ ཝིཙརི. བུདྡྷཱནམྤི པུརཏོ ཋཏྭཱ ‘‘ཨིམསྨིཾ ¶ , བྷནྟེ, སཱསནེ ཀཏབྦཀིཙྩཾ མཡ྄ཧཾ མཏྠཀཾ པཏྟ’’ནྟི སཱིཧནཱདཾ ནདི. ཏསྨཱ སཱིཧནཱདིཀཱནཾ ཨགྒོ ནཱམ ཛཱཏོ.
པཉྷཀམྨེ པནསྶ ཨཡམནུཔུབྦིཀཐཱ – ཨཡཾ ¶ ཀིར པདུམུཏྟརབུདྡྷཀཱལེ པབྦཏཔཱདེ སཱིཧཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟོ. སཏྠཱ པཙྩཱུསསམཡེ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ ཏསྶ ཧེཏུསམྤཏྟིཾ དིསྭཱ ཧཾསཝཏིཡཾ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ སཱིཧེ གོཙརཱཡ པཀྐནྟེ ཏསྶ ཝསནགུཧཾ པཝིསིཏྭཱ ཨཱཀཱསེ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ནིརོདྷཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ནིསཱིདི. སཱིཧོ གོཙརཾ ལབྷིཏྭཱ ནིཝཏྟོ གུཧཱདྭཱརེ ཋིཏོ ཨནྟོགུཧཱཡཾ དསབལཾ ནིསིནྣཾ དིསྭཱ ‘‘མམ ཝསནཊྛཱནཾ ཨཱགནྟྭཱ ཨཉྙོ སཏྟོ ནིསཱིདིཏུཾ སམཏྠོ ནཱམ ནཏྠི, མཧནྟོ ཝཏཱཡཾ པུརིསོ, ཡོ ཨནྟོགུཧཱཡཾ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ནིསིནྣོ. སརཱིརཔྤབྷཱཔིསྶ སམནྟཱ ཕརིཏྭཱ གཏཱ, མཡཱ ཨེཝརཱུཔཾ ཨཙྪརིཡཾ ནདིཊྛཔུབྦཾ. ཨཡཾ པུརིསོ ཨིམསྨིཾ ལོཀེ པཱུཛནེཡྻཱནཾ ཨགྒོ བྷཝིསྶཏི, མཡཱཔིསྶ ཡཐཱསཏྟི ཡཐཱབལཾ སཀྐཱརཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཛལཛཐལཛཱནི ནཱནཱཀུསུམཱནི ཨཱཧརིཏྭཱ བྷཱུམིཏོ ཡཱཝ ནིསིནྣཔལླངྐཊྛཱནཱ པུཔྥཱསནཾ སནྠརིཏྭཱ སབྦརཏྟིཾ སམྨུཁཊྛཱནེ ཏཐཱགཏཾ ནམསྶམཱནོ ཨཊྛཱསི. པུནདིཝསེ པུརཱཎཔུཔྥཱནི ཨཔནེཏྭཱ ནཝཔུཔྥེཧི ཨཱསནཾ སནྠརི.
ཨེཏེནེཝ ནིཡཱམེན སཏྟ དིཝསཱནི པུཔྥཱསནཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ བལཝཔཱིཏིསོམནསྶཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ གུཧཱདྭཱརེ ཨཱརཀྑཾ གཎྷི. སཏྟམེ དིཝསེ སཏྠཱ ནིརོདྷཏོ ཝུཊྛཱཡ གུཧཱདྭཱརེ ཨཊྛཱསི. སཱིཧོཔི མིགརཱཛཱ ཏཐཱགཏཾ ཏིཀྑཏྟུཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཙཏཱུསུ ཋཱནེསུ ཝནྡིཏྭཱ པཊིཀྐམིཏྭཱ ཨཊྛཱསི. སཏྠཱ ‘‘ཝཊྚིསྶཏི ཨེཏྟཀོ ཨུཔནིསྶཡོ ཨེཏསྶཱ’’ཏི ཝེཧཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ ཝིཧཱརམེཝ གཏོ.
སོཔི སཱིཧོ བུདྡྷཝིཡོགེན དུཀྑིཏོ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ ཧཾསཝཏཱིནགརེ མཧཱསཱལཀུལེ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ ནགརཝཱསཱིཧི སདྡྷིཾ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ དྷམྨདེསནཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ¶ ཨེཀཾ ¶ བྷིཀྑུཾ སཱིཧནཱདིཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ སཏྟཱཧཾ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེཏྭཱ སཏྠཱརཱ སམིཛ྄ཛྷནབྷཱཝཾ དིསྭཱ བྱཱཀཏོ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠ ཀཱལཀཏོ དེཝེསུ ཙ མནུསྶེསུ ¶ ཙ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧནགརེ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟི. ནཱམེན བྷཱརདྭཱཛོ ནཱམ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཡོ ཝེདེ ཨུགྒཧེཏྭཱ པཉྩ མཱཎཝསཏཱནི མནྟེ ཝཱཙེནྟོ ཝིཙརཏི. སོ ཨཏྟནོ ཛེཊྛཀབྷཱཝེན ནིམནྟནཊྛཱནེསུ སབྦེསཾ བྷིཀྑཾ སཡམེཝ སམྤཊིཙྪི. ཨེསོ ཀིར ཨཱིསཀཾ ལོལདྷཱཏུཀོ ཨཧོསི. སོ ཏེཧི མཱཎཝེཧི སདྡྷིཾ ‘‘ཀུཧིཾ ཡཱགུ ཀུཧིཾ བྷཏྟ’’ནྟི ཡཱགུབྷཏྟཁཛྫཀཱནེཝ པརིཡེསམཱནོ ཙརཏི. སོ གཏགཏཊྛཱནེ པིཎྜམེཝ པཊིམཱནེནྟོ ཙརཏཱིཏི པིཎྜོལབྷཱརདྭཱཛོཏེཝ པཉྙཱཡི.
སོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠརི རཱཛགཧམནུཔྤཏྟེ དྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཨརཧཏྟཾ པཏྟཝེལཱཡམེཝ ཨཝཱཔུརཎཾ ཨཱདཱཡ ཝིཧཱརེན ཝིཧཱརཾ པརིཝེཎེན པརིཝེཎཾ གནྟྭཱ ‘‘ཡསྶ མགྒེ ཝཱ ཕལེ ཝཱ ཀངྑཱ ཨཏྠི, སོ མཾ པུཙྪཏཱུ’’ཏི སཱིཧནཱདཾ ནདནྟོ ཝིཙརི. སོ ཨེཀདིཝསཾ རཱཛགཧསེཊྛིནཱ ཝེལུ༹པརམྤརཱཡ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ལགྒིཏཾ ཛཡསུམནཝཎྞཾ ཙནྡནསཱརཔཏྟཾ ཨིདྡྷིཡཱ ཨཱདཱཡ སཱདྷུཀཱརཾ དདནྟེན མཧཱཛནེན པརིཝུཏོ ཝིཧཱརཾ ཨཱགནྟྭཱ ཏཐཱགཏསྶ ཧཏྠེ ཋཔེསི. སཏྠཱ ཛཱནནྟོཝ པཊིཔུཙྪི – ‘‘ཀུཏོ ཏེ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨཡཾ པཏྟོ ལདྡྷོ’’ཏི? སོ ལདྡྷཀཱརཎཾ ཀཐེསི. སཏྠཱ ‘‘ཏྭཾ ཨེཝརཱུཔཾ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཾ མཧཱཛནསྶ དསྶེསི, ཨཀཏྟབྦཾ ཏཡཱ ཀཏ’’ནྟི ཨནེཀཔརིཡཱཡེན ཝིགརཧིཏྭཱ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, གིཧཱིནཾ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཾ ¶ ཨིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡཾ དསྶེཏབྦཾ, ཡོ དསྶེཡྻ, ཨཱཔཏྟི དུཀྐཊསྶཱ’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༢༥༢) སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཱཔེསི.
ཨཐ བྷིཀྑུསངྒྷམཛ྄ཛྷེ ཀཐཱ ཨུདཔཱདི – ‘‘སཱིཧནཱདིཡཏྠེརོ ཨརཧཏྟཾ པཏྟདིཝསེ བྷིཀྑུསངྒྷམཛ྄ཛྷེ ‘ཡསྶ མགྒེ ཝཱ ཕལེ ཝཱ ཀངྑཱ ཨཏྠི, སོ མཾ པུཙྪཏཱུ’ཏི ཀཐེསི. བུདྡྷཱནམྤི སམྨུཁེ ཨཏྟནོ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཾ ཀཐེསི, ཨཉྙེ སཱཝཀཱ ཏུཎྷཱི ཨཧེསུཾ. ཨཏྟནོ སཱིཧནཱདིཡབྷཱཝེནེཝ མཧཱཛནསྶ པསཱདཾ ཛནེཏྭཱ ཝེཧཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ ཙནྡནསཱརཔཏྟཉྩ གཎྷཱི’’ཏི. ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨིམེ ཏཡོཔི གུཎེ ཨེཀཏོ ཀཏྭཱ སཏྠུ ཀཐཡིཾསུ. བུདྡྷཱ ཙ ནཱམ གརཧིཏབྦཡུཏྟཀཾ གརཧནྟི, པསཾསིཏབྦཡུཏྟཀཾ པསཾསནྟཱིཏི ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཐེརསྶ པསཾསིཏབྦཡུཏྟམེཝ ཨངྒཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཏིཎྞཾ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨིནྡྲིཡཱནཾ བྷཱཝིཏཏྟཱ བཧུལཱིཀཏཏྟཱ ¶ བྷཱརདྭཱཛོ བྷིཀྑུ ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི – ‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏི, ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ ¶ , ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱཏི པཛཱནཱམཱི’ཏི. ཀཏམེསཾ ཏིཎྞཾ? སཏིནྡྲིཡསྶ, སམཱདྷིནྡྲིཡསྶ, པཉྙིནྡྲིཡསྶ. ཨིམེསཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏིཎྞཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ བྷཱཝིཏཏྟཱ བཧུལཱིཀཏཏྟཱ བྷཱརདྭཱཛོ བྷིཀྑུ ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི – ‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏི, ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱཏི པཛཱནཱམཱི’’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༥༡༩) ཐེརཾ པསཾསིཏྭཱ སཱིཧནཱདིཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི.
མནྟཱཎིཔུཏྟཔུཎྞཏྠེརཝཏྠུ
༡༩༦. ནཝམེ པུཎྞོ མནྟཱཎིཔུཏྟོཏི ནཱམེན པུཎྞོ, མནྟཱཎིབྲཱཧྨཎིཡཱ པན སོ པུཏྟོཏི མནྟཱཎིཔུཏྟོ. ཏསྶ པཉྷཀམྨེ ཨཡམནུཔུབྦིཀཐཱ – ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརདསབལསྶ ཨུཔྤཏྟིཏོ པུརེཏརམེཝ ཧཾསཝཏཱིནགརེ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ནཱམགྒཧཎདིཝསེ གོཏམོཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཡོ ཝེདེ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ སབྦསིཔྤེསུ ཀོཝིདོ ཧུཏྭཱ པཉྩམཱཎཝཀསཏཔརིཝཱརོ ¶ ཝིཙརནྟོ ཏཡོཔི ཝེདེ ཨོལོཀེཏྭཱ མོཀྑདྷམྨཾ ཨདིསྭཱ ‘‘ཨིདཾ ཝེདཏྟཡཾ ནཱམ ཀདལིཀྑནྡྷོ ཝིཡ བཧི མཊྛཾ ཨནྟོ ནིསྶཱརཾ, ཨིམཾ གཧེཏྭཱ ཝིཙརཎཾ ཐུསཀོཊྚནསདིསཾ ཧོཏི. ཀིཾ མེ ཨིམིནཱ’’ཏི ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ བྲཧྨཝིཧཱརེ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ‘‘ཨཔརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནོ བྲཧྨལོཀོཀཱུཔཔནྣོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི པཉྩཧི མཱཎཝཀསཏེཧི སདྡྷིཾ པབྦཏཔཱདཾ གནྟྭཱ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛི. ཏསྶ པརིཝཱརཱནི ཨཊྛཱརསྶ ཛཊིལསཧསྶཱནི ཨཧེསུཾ. སོ པཉྩ ཨབྷིཉྙཱ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཏེསམྤི ཀསིཎཔརིཀམྨཾ ཨཱཙིཀྑི. ཏེ ཏསྶ ཨོཝཱདེ ཋཏྭཱ སབྦེཔི པཉྩ ཨབྷིཉྙཱ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ ནིབྦཏྟེསུཾ.
ཨདྡྷཱནེ ཨཏིཀྐནྟེ ཏསྶ གོཏམཏཱཔསསྶ མཧལླཀཀཱལེ པདུམུཏྟརདསབལོ པཋམཱབྷིསམྦོདྷིཾ པཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐོ བྷིཀྑུསཏསཧསྶཔརིཝཱརོ ཧཾསཝཏཱིནགརཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧཱསི. སོ ཨེཀདིཝསཾ པཙྩཱུསསམཡེ ལོཀཾ ཨོལོཀེནྟོ གོཏམཏཱཔསསྶ པརིསཱཡ ¶ ཨརཧཏྟཱུཔནིསྶཡཾ གོཏམཏཱཔསསྶ ཙ ‘‘ཨཧཾ ཨནཱགཏེ ཨུཔྤཛྫམཱནཀབུདྡྷསྶ སཱསནེ དྷམྨཀཐིཀབྷིཀྑཱུནཾ ཨགྒོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠནབྷཱཝཉྩ དིསྭཱ པཱཏོཝ སརཱིརཔཊིཛགྒནཾ ཀཏྭཱ ཨཏྟནོ པཏྟཙཱིཝརཾ སཡམེཝ གཧེཏྭཱ ཨཉྙཱཏཀཝེསེན གོཏམཏཱཔསསྶ ཨནྟེཝཱསིཀེསུ ཝནམཱུལཕལཱཕལཏྠཱཡ གཏེསུ གནྟྭཱ གོཏམསྶ པཎྞསཱལཱདྭཱརེ ཨཊྛཱསི. གོཏམོ བུདྡྷཱནཾ ཨུཔྤནྣབྷཱཝཾ ཨཛཱནནྟོཔི དཱུརཏོཝ དསབལཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ པུརིསོ ལོཀཏོ མུཏྟོ ཧུཏྭཱ པཉྙཱཡཏི, ཡཐཱ ཨསྶ ¶ སརཱིརནིཔྥཏྟི ཡེཧི ཙ ལཀྑཎེཧི སམནྣཱགཏོ ཨགཱརམཛ྄ཛྷེ ཝཱ ཏིཊྛནྟོ ཙཀྐཝཏྟཱི རཱཛཱ ཧོཏི, པབྦཛནྟོ ཝཱ ཝིཝཊྚཙྪདོ སབྦཉྙུབུདྡྷོ ཧོཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ པཋམདསྶནེནེཝ དསབལཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ‘‘ཨིཏོ ཨེཐ བྷགཝཱ’’ཏི བུདྡྷཱསནཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ ཨདཱསི. ཏཐཱགཏོ ཏཱཔསསྶ དྷམྨཾ དེསཡམཱནོ ནིསཱིདི.
ཏསྨིཾ ¶ སམཡེ ཏེ ཛཊིལཱ ‘‘པཎཱིཏཔཎཱིཏཾ ཝནམཱུལཕལཱཕལཾ ཨཱཙརིཡསྶ དཏྭཱ སེསཀཾ པརིབྷུཉྫིསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱགཙྪནྟཱ དསབལཾ ཨུཙྩཱསནེ, ཨཱཙརིཡཾ པན ནཱིཙཱསནེ ནིསིནྣཾ དིསྭཱ ‘‘པསྶཐ, མཡཾ ‘ཨིམསྨིཾ ལོཀེ ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡེན ཨུཏྟརིཏརོ ནཏྠཱི’ཏི ཝིཙརཱམ. ཨིདཱནི པན ནོ ཨཱཙརིཡཾ ནཱིཙཱསནེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ཨུཙྩཱསནེ ནིསིནྣཀོ ཨེཀོ པཉྙཱཡཏི, མཧནྟོ ཝཏཱཡཾ པུརིསོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི པིཊཀཱནི གཧེཏྭཱ ཨཱགཙྪནྟི. གོཏམཏཱཔསོ ‘‘ཨིམེ མཾ དསབལསྶ སནྟིཀེ ཝནྡེཡྻུ’’ནྟི བྷཱིཏོ དཱུརཏོ ཨཱཧ – ‘‘ཏཱཏཱ, མཱ མཾ ཝནྡིཏྠ, སདེཝཀེ ལོཀེ ཨགྒཔུགྒལོ སབྦེསཾ ཝནྡནཱརཧོ པུརིསོ ཨིདྷ ནིསིནྣོ, ཨེཏཾ ཝནྡཐཱ’’ཏི. ཏཱཔསཱ ‘‘ན ཨཛཱནིཏྭཱ ཨཱཙརིཡོ ཀཐེསྶཏཱི’’ཏི སབྦེཝ ཏཐཱགཏསྶ པཱདེ ཝནྡིཾསུ. ‘‘ཏཱཏཱ, ཨམྷཱཀཾ ཨཉྙཾ དསབལསྶ དཱཏབྦཡུཏྟཀཾ བྷོཛནཾ ནཏྠི, ཨིམཾ ཝནམཱུལཕལཱཕལཾ དསྶཱམཱ’’ཏི པཎཱིཏཔཎཱིཏཾ བུདྡྷཱནཾ པཏྟེ པཏིཊྛཱཔེསི. སཏྠཱ ཝནམཱུལཕལཱཕལཾ པརིབྷུཉྫི. ཏདནནྟརཾ ཏཱཔསོཔི སདྡྷིཾ ཨནྟེཝཱསིཀེཧི པརིབྷུཉྫི. སཏྠཱ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ ‘‘དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ བྷིཀྑུསཏསཧསྶཾ གཧེཏྭཱ ཨཱགཙྪནྟཱུ’’ཏི ཙིནྟེསི. ཏསྨིཾ ཁཎེ ཨགྒསཱཝཀོ མཧཱདེཝལཏྠེརོ ‘‘ཀཧཾ ནུ ཁོ སཏྠཱ ¶ གཏོ’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ ‘‘སཏྠཱ ཨམྷཱཀཾ ཨཱགམནཾ པཙྩཱསཱིསཏཱི’’ཏི བྷིཀྑུསཏསཧསྶཾ གཧེཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ནམསྶམཱནོ ཨཊྛཱསི.
གོཏམོ ཨནྟེཝཱསིཀེ ཨཱཧ – ‘‘ཏཱཏཱ, ཨམྷཱཀཾ ཨཉྙོ སཀྐཱརོ ནཏྠི, བྷིཀྑུསངྒྷོ དུཀྑེན ཋིཏོ. བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ པུཔྥཱསནཾ པཉྙཱཔེསྶཱམ, ཛལཛཐལཛཔུཔྥཱནི ཨཱཧརཐཱ’’ཏི. ཏེ ཏཱཝདེཝ པབྦཏཔཱདཏོ ཝཎྞགནྡྷསམྤནྣཱནི པུཔྥཱནི ཨིདྡྷིཡཱ ཨཱཧརིཏྭཱ སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ ཝཏྠུམྷི ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨཱསནཱནི པཉྙཱཔཡིཾསུ. ནིརོདྷསམཱཔཏྟིསམཱཔཛྫནམྤི ཚཏྟདྷཱརཎམྤི སབྦཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.
སཏྠཱ སཏྟམེ དིཝསེ ནིརོདྷཏོ ¶ ཝུཊྛཱཡ པརིཝཱརེཏྭཱ ཋིཏེ ཏཱཔསེ དིསྭཱ དྷམྨཀཐིཀབྷཱཝེ ཨེཏདགྒཔྤཏྟཾ སཱཝཀཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨིམིནཱ བྷིཀྑུ ཨིསིགཎེན མཧཱསཀྐཱརོ ཀཏོ, ཨེཏེསཾ པུཔྥཱསནཱནུམོདནཾ ¶ ཀརོཧཱི’’ཏི. སོ སཏྠུ ཝཙནཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཏཱིཎི པིཊཀཱནི སམྨསིཏྭཱ ཨནུམོདནཾ ཨཀཱསི. ཏསྶ དེསནཱཔརིཡོསཱནེ སཏྠཱ སཡཾ བྲཧྨགྷོསཾ ནིཙྪཱརེཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཋཔེཏྭཱ གོཏམཏཱཔསཾ སེསཱ ཨཊྛཱརས སཧསྶཛཊིལཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ.
གོཏམོ པན ཏེནཏྟབྷཱཝེན པཊིཝེདྷཾ ཀཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ བྷགཝནྟཾ ཨཱཧ – ‘‘བྷགཝཱ ཡེན བྷིཀྑུནཱ པཋམཾ དྷམྨོ དེསིཏོ, ཀོ ནཱམ ཨཡཾ ཏུམྷཱཀཾ སཱསནེ’’ཏི? ཨཡཾ གོཏམ མཡ྄ཧཾ སཱསནེ དྷམྨཀཐིཀཱནཾ ཨགྒོཏི. ‘‘ཨཧམྤི, བྷནྟེ, ཨིམསྶ སཏྟ དིཝསཱནི ཀཏསྶ ཨདྷིཀཱརསྶ ཕལེན ཨཡཾ བྷིཀྑུ ཝིཡ ཨནཱགཏེ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ སཱསནེ དྷམྨཀཐིཀཱནཾ ཨགྒོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠནཾ ཀཏྭཱ པཱདམཱུལེ ནིཔཛྫི.
སཏྠཱ ཨནཱགཏཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཨནནྟརཱཡེནསྶ པཏྠནཱཡ སམིཛ྄ཛྷནབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཨནཱགཏེ ཀཔྤསཏསཧསྶཱཝསཱནེ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི, ཏྭཾ ཏསྶ སཱསནེ དྷམྨཀཐིཀཱནཾ ཨགྒོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི བྱཱཀརིཏྭཱ ཏེ ཨརཧཏྟཔྤཏྟེ ཏཱཔསེ ‘‘ཨེཐ བྷིཀྑཝོ’’ཏི ཨཱཧ. སབྦེ ཨནྟརཧིཏཀེསམསྶཱུ ཨིདྡྷིམཡཔཏྟཙཱིཝརདྷརཱ ཝསྶསཊྛིཀཏྠེརསདིསཱ ¶ ཨཧེསུཾ. སཏྠཱ བྷིཀྑུསངྒྷམཱདཱཡ ཝིཧཱརཾ གཏོ.
གོཏམོཔི ཡཱཝཛཱིཝཾ ཏཐཱགཏཾ པརིཙརིཏྭཱ ཡཐཱབལཾ ཀལྱཱཎཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཀཔྤསཏསཧསྶཾ དེཝེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཙ སཾསརིཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀཔིལཝཏྠུནགརསྶ ཨཝིདཱུརེ དོཎཝཏྠུབྲཱཧྨཎགཱམེ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ནཱམགྒཧཎདིཝསེ པུཎྞམཱཎཝོཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སཏྠརི ཨབྷིསམྦོདྷིཾ པཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐེ ཨནུཔུབྦེན ཨཱགནྟྭཱ རཱཛགཧཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟེ ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙཏྠེརོ ཀཔིལཝཏྠུཾ གནྟྭཱ ཨཏྟནོ བྷཱགིནེཡྻཾ པུཎྞམཱཎཝཾ པབྦཱཛེཏྭཱ པུནདིཝསེ དསབལསྶ ¶ སནྟིཀཾ ཨཱགནྟྭཱ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ ནིཝཱསཏྠཱཡ ཚདྡནྟདཧཾ གཏོ. པུཎྞོཔི མནྟཱཎིཔུཏྟོ མཱཏུལེན ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙཏྠེརེན སདྡྷིཾ དསབལསྶ སནྟིཀཾ ཨགནྟྭཱ ‘‘མཡ྄ཧཾ པབྦཛིཏཀིཙྩཾ མཏྠཀཾ པཱཔེཏྭཱཝ དསབལསྶ སནྟིཀཾ གམིསྶཱམཱི’’ཏི ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾཡེཝ ཨོཧཱིནོ ཡོནིསོམནསིཀཱརེ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏཀུལཔུཏྟཱཔི པཉྩསཏཱ ཨཧེསུཾ. ཐེརོ སཡཾ དསཀཐཱཝཏྠུལཱབྷིཏཱཡ ཏེཔི དསཧི ཀཐཱཝཏྠཱུཧི ཨོཝདཏི. ཏེ ཏསྶ ཨོཝཱདེ ཋཏྭཱ སབྦེཝ ཨརཧཏྟཾ པཏྟཱ.
ཏེ ¶ ཨཏྟནོ པབྦཛིཏཀིཙྩཾ མཏྠཀཾ པཏྟཾ ཉཏྭཱ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘བྷནྟེ, ཨམྷཱཀཾ ཀིཙྩཾ མཏྠཀཾ པཏྟཾ, དསནྣཉྩ མཧཱཀཐཱཝཏྠཱུནཾ ལཱབྷིནོ, སམཡོ ནོ དསབལཾ པསྶིཏུ’’ནྟི. ཐེརོ ཏེསཾ ཀཐཾ སུཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘མམ དསཀཐཱཝཏྠུལཱབྷིཏཾ སཏྠཱ ཛཱནཱཏི, ཨཧཾ དྷམྨཾ དེསེནྟོ དས ཀཐཱཝཏྠཱུནི ཨམུཉྩནྟོཝ དེསེམི. མཡི གཙྪནྟེ སབྦེཔིམེ བྷིཀྑཱུ པརིཝཱརེཏྭཱ གཙྪིསྶནྟི, ཨེཝཾ གཎསངྒཎིཀཱཡ གནྟྭཱ པན ཨཡུཏྟཾ མཡ྄ཧཾ དསབལཾ པསྶིཏུཾ, ཨིམེ ཏཱཝ གནྟྭཱ པསྶནྟཱུ’’ཏི ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨཱཧ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཏུམྷེ པུརཏོ གནྟྭཱ ཏཐཱགཏཾ པསྶཐ, མམ ཝཙནེན དསབལསྶ པཱདེ ཝནྡཐ, ཨཧམྤི ཏུམྷཱཀཾ གཏམགྒེན གམིསྶཱམཱི’’ཏི.
ཏེ ཐེརཱ སབྦེཔི དསབལསྶ ཛཱཏིབྷཱུམིརཊྛཝཱསིནོ སབྦེ ཁཱིཎཱསཝཱ སབྦེ དསཀཐཱཝཏྠུལཱབྷིནོ ཨཏྟནོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ ཨོཝཱདཾ ཨབྷིནྡིཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན ¶ ཙཱརིཀཾ ཙརནྟཱ སཊྛིཡོཛནམགྒཾ ཨཏིཀྐམྨ རཱཛགཧེ ཝེལུ༹ཝནམཧཱཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ དསབལསྶ པཱདེ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཨཱཙིཎྞཾ ཁོ པནེཏཾ བུདྡྷཱནཾ བྷགཝནྟཱནཾ ཨཱགནྟུཀེཧི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ པཊིསམྨོདིཏུནྟི ¶ བྷགཝཱ ཏེཧི སདྡྷིཾ ‘‘ཀཙྩི, བྷིཀྑཝེ, ཁམནཱིཡ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན མདྷུརཔཊིསནྠཱརཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཀུཏོ ཙ ཏུམྷེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱགཙྪཐཱ’’ཏི པུཙྪི. ཏེཧི ‘‘ཛཱཏིབྷཱུམིཏོ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཀོ ནུ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཛཱཏིབྷཱུམིཡཾ ཛཱཏིབྷཱུམཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ སབྲཧྨཙཱརཱིཧི ཨེཝཾ སམྦྷཱཝིཏོ ཨཏྟནཱ ཙ ཨཔྤིཙྪོ ཨཔྤིཙྪཀཐཉྩ བྷིཀྑཱུནཾ ཀཏྟཱ’’ཏི དསཀཐཱཝཏྠུལཱབྷིཾ བྷིཀྑུཾ པུཙྪི. ཏེཔི ‘‘པུཎྞོ ནཱམ, བྷནྟེ, ཨཱཡསྨཱ མནྟཱཎིཔུཏྟོ’’ཏི ཨཱརོཙཡིཾསུ. ཏཾ ཀཐཾ སུཏྭཱ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཐེརསྶ དསྶནཀཱམོ ཨཧོསི.
ཨཐ སཏྠཱ རཱཛགཧཏོ སཱཝཏྠིཾ ཨགམཱསི. པུཎྞཏྠེརོ དསབལསྶ ཏཏྠ ཨཱགཏབྷཱཝཾ སུཏྭཱ ‘‘སཏྠཱརཾ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི གནྟྭཱ ཨནྟོགནྡྷཀུཊིཡཾཡེཝ ཏཐཱགཏཾ སམྤཱཔུཎི. སཏྠཱ ཏསྶ དྷམྨཾ དེསེསི. ཐེརོ དྷམྨཾ སུཏྭཱ དསབལཾ ཝནྡིཏྭཱ པཊིསལླཱནཏྠཱཡ ཨནྡྷཝནཾ གནྟྭཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ནིསཱིདི. སཱརིཔུཏྟཏྠེརོཔི ཏསྶ གམནཾ སུཏྭཱ སཱིསཱནུལོཀིཀོ གནྟྭཱ ཨོཀཱསཾ སལླཀྑེཏྭཱ ཏཾ རུཀྑམཱུལཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཐེརེན སདྡྷིཾ སམྨོདིཏྭཱ སཏྟཝིསུདྡྷིཀྐམཾ པུཙྪི. ཐེརོཔིསྶ པུཙྪིཏཾ པུཙྪིཏཾ བྱཱཀཱསི. ཏེ ཨཉྙམཉྙསྶ སུབྷཱསིཏཾ སམནུམོདིཾསུ. ཨཐ སཏྠཱ ཨཔརབྷཱགེ བྷིཀྑུསངྒྷམཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོ ཐེརཾ དྷམྨཀཐིཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསཱིཏི.
མཧཱཀཙྩཱནཏྠེརཝཏྠུ
༡༩༧. དསམེ ¶ སཾཁིཏྟེན བྷཱསིཏསྶཱཏི སཾཁིཏྟེན ཀཐིཏདྷམྨསྶ. ཝིཏྠཱརེན ཨཏྠཾ ཝིབྷཛནྟཱནནྟི ཏཾ དེསནཾ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ ཨཏྠཾ ཝིབྷཛམཱནཱནཾ. ཨཉྙེ ཀིར ཏཐཱགཏསྶ སངྑེཔཝཙནཾ ཨཏྠཝསེན ཝཱ པཱུརེཏུཾ ¶ སཀྐོནྟི བྱཉྫནཝསེན ཝཱ, ཨཡཾ པན ཐེརོ ཨུབྷཡཝསེནཔི སཀྐོཏི. ཏསྨཱ ཨགྒོཏི ཝུཏྟོ. པུབྦཔཏྠནཱཔི ཙསྶ ཨེཝརཱུཔཱཝ.
ཨཡཾ ¶ པནསྶ པཉྷཀམྨེ ཨནུཔུབྦིཀཐཱ – ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརསམྨཱསམྦུདྡྷཀཱལེ གཧཔཏིམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝུདྡྷིཔྤཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ པརིསཔརིཡནྟེ ཋིཏོ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨཏྟནཱ སཾཁིཏྟེན བྷཱསིཏསྶ ཝིཏྠཱརེན ཨཏྠཾ ཝིབྷཛནྟཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ དིསྭཱ ‘‘མཧནྟོ ཝཏཱཡཾ བྷིཀྑུ, ཡཾ སཏྠཱ ཨེཝཾ ཝཎྞེཏི, མཡཱཔི ཨནཱགཏེ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ སཱསནེ ཨེཝརཱུཔེན བྷཝིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི སཏྠཱརཾ ནིམནྟེཏྭཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ སཏྟཱཧཾ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, ཨཧཾ ཨིམསྶ སཀྐཱརསྶ ཕལེན ན ཨཉྙཾ སམྤཏྟིཾ པཏྠེམི, ཨནཱགཏེ པན ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ སཱསནེ ཨིཏོ སཏྟདིཝསམཏྠཀེ ཏུམྷེཧི ཋཱནནྟརེ ཋཔིཏབྷིཀྑུ ཝིཡ ཨཧམྤི ཏཾ ཋཱནནྟརཾ ལབྷེཡྻ’’ནྟི པཏྠནཾ ཀཏྭཱ པཱདམཱུལེ ནིཔཛྫི. སཏྠཱ ཨནཱགཏཾ ཨོལོཀེནྟོ ‘‘སམིཛ྄ཛྷིསྶཏི ཨིམསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ པཏྠནཱ’’ཏི དིསྭཱ ‘‘ཨམྦྷོ, ཀུལཔུཏྟ, ཨནཱགཏེ ཀཔྤསཏསཧསྶཱཝསཱནེ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི, ཏྭཾ ཏསྶ སཱསནེ སཾཁིཏྟེན བྷཱསིཏསྶ ཝིཏྠཱརེན ཨཏྠཾ ཝིབྷཛནྟཱནཾ ཨགྒོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི བྱཱཀརིཏྭཱ ཨནུམོདནཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི.
སོཔི ཀུལཔུཏྟོ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ ཀཔྤསཏསཧསྶཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརིཏྭཱ ཀསྶཔབུདྡྷཀཱལེ བཱརཱཎསིཡཾ ཀུལགེཧེ པཊིསནྡྷིཾ གཧེཏྭཱ སཏྠརི པརིནིབྦུཏེ སུཝཎྞཙེཏིཡཀརཎཊྛཱནཾ གནྟྭཱ སཏསཧསྶགྒྷནིཀཱཡ སུཝཎྞིཊྛཀཱཡ པཱུཛཾ ཀཏྭཱ ‘‘བྷགཝཱ མཡ྄ཧཾ ནིབྦཏྟནིབྦཏྟཊྛཱནེ སརཱིརཾ སུཝཎྞཝཎྞཾ ཧོཏཱུ’’ཏི པཏྠནཾ ཨཀཱསི. ཏཏོ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ དེཝམནུསྶེསུ ¶ སཾསརིཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ དསབལསྶ ཨུཔྤཏྟིཀཱལེ ཨུཛྫེནིནགརེ པུརོཧིཏསྶ གེཧེ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ནཱམགྒཧཎདིཝསེ ‘‘མཡ྄ཧཾ པུཏྟོ སུཝཎྞཝཎྞསརཱིརོ ཨཏྟནཱཝ ཨཏྟནོ ནཱམཾ གཧེཏྭཱ ཨཱགཏོ’’ཏི ཀཉྩནམཱཎཝོཏེཝསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ ¶ . སོ ཝུདྡྷིམནྭཱཡ ཏཡོ ཝེདེ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ པིཏུ ཨཙྩཡེན པུརོཧིཏཊྛཱནཾ ལབྷི. སོ གོཏྟཝསེན ཀཙྩཱནོ ནཱམ ཛཱཏོ.
ཙཎྜཔཛྫོཏརཱཛཱ ཨམཙྩེ སནྣིཔཱཏེཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘བུདྡྷོ ལོཀེ ནིབྦཏྟོ, ཏཾ ཨཱནེཏུཾ སམཏྠཱ གནྟྭཱ ཨཱནེཐ ཏཱཏཱ’’ཏི. དེཝ, ཨཉྙོ དསབལཾ ཨཱནེཏུཾ སམཏྠོ ནཱམ ནཏྠི, ཨཱཙརིཡོ ཀཙྩཱནབྲཱཧྨཎོཝ ¶ སམཏྠོ, ཏཾ པཧིཎཐཱཏི. རཱཛཱ ཏཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ, ‘‘ཏཱཏ, དསབལསྶ སནྟིཀཾ གཙྪཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. གནྟྭཱ པབྦཛིཏུཾ ལབྷནྟོ གམིསྶཱམི, མཧཱརཱཛཱཏི. ཡཾཀིཉྩི ཀཏྭཱ ཏཐཱགཏཾ ཨཱནེཧི, ཏཱཏཱཏི. སོ ‘‘བུདྡྷཱནཾ སནྟིཀཾ གཙྪནྟསྶ མཧཱཔརིསཱཡ ཀམྨཾ ནཏྠཱི’’ཏི ཨཏྟཊྛམོ ཨགམཱསི. ཨཐསྶ སཏྠཱ དྷམྨཾ དེསེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ སདྡྷིཾ སཏྟཧི ཛནེཧི སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. སཏྠཱ ‘‘ཨེཐ བྷིཀྑཝོ’’ཏི ཧཏྠཾ པསཱརེསི. ཏཾཁཎཾཡེཝ སབྦེཝ ཨནྟརཧིཏཀེསམསྶཱུ ཨིདྡྷིམཡཔཏྟཙཱིཝརདྷརཱ ཝསྶསཊྛིཀཏྠེརཱ ཝིཡ ཛཱཏཱ.
ཐེརོ ཨཏྟནོ ཀིཙྩེ མཏྠཀཾ པཏྟེ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན ཨནིསཱིདིཏྭཱ ཀཱལུ༹དཱཡིཏྠེརོ ཝིཡ སཏྠུ ཨུཛྫེནིགམནཏྠཱཡ གམནཝཎྞཾ ཀཐེསི. སཏྠཱ ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ‘‘ཀཙྩཱནོ ཨཏྟནོ ཛཱཏིབྷཱུམིཡཾ མམ གམནཾ པཙྩཱསཱིསཏཱི’’ཏི ཨཉྙཱསི. བུདྡྷཱ ཙ ནཱམ ཨེཀཾ ཀཱརཎཾ པཊིཙྩ གནྟུཾ ཨཡུཏྟཊྛཱནཾ ན གཙྪནྟི. ཏསྨཱ ཐེརཾ ཨཱཧ – ‘‘ཏྭཾཡེཝ བྷིཀྑུ གཙྪ, ཏཡི གཏེཔི རཱཛཱ པསཱིདིསྶཏཱི’’ཏི. ཐེརོ ‘‘བུདྡྷཱནཾ དྭེ ཀཐཱ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི ཏཐཱགཏཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨཏྟནཱ སདྡྷིཾ ཨཱགཏེཧི སཏྟཧི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ ཨུཛྫེནིཾ ¶ གཙྪནྟོ ཨནྟརཱམགྒེ ཏེལཔནཱལི༹ ནཱམ ནིགམོ, ཏཏྠ པིཎྜཱཡ ཙརི. ཏསྨིཾ ཙ ནིགམེ དྭེ སེཊྛིདྷཱིཏརོ. ཏཱསུ ཨེཀཱ པརིཛིཎྞཀུལེ ནིབྦཏྟཱ དུགྒཏཱ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨཙྩཡེན དྷཱཏིཾ ནིསྶཱཡ ཛཱིཝཏི. ཨཏྟབྷཱཝོ པནསྶཱ སམིདྡྷོ, ཀེསཱ ཨཉྙཱཧི ཨཏིཝིཡ དཱིགྷཱ. ཏསྨིཾཡེཝ ནིགམེ ཨཉྙཱ ཨིསྶརསེཊྛིཀུལསྶ དྷཱིཏཱ ནིཀྐེསིཀཱ. སཱ ཏཏོ པུབྦེ ཏསྶཱ སམཱིཔཾ པེསེཏྭཱ ‘‘སཏཾ ཝཱ སཧསྶཾ ཝཱ དསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱཔི ཀེསེ ཨཱཧརཱཔེཏུཾ ནཱསཀྑི.
ཏསྨིཾ པན དིཝསེ སཱ སེཊྛིདྷཱིཏཱ མཧཱཀཙྩཱནཏྠེརཾ སཏྟཧི བྷིཀྑཱུཧི པརིཝུཏཾ ཏུཙྪཔཏྟཾ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ སུཝཎྞཝཎྞོ ཨེཀོ བྲཧྨབནྡྷུབྷིཀྑུ ཡཐཱདྷོཏེནེཝ པཏྟེན ཨཱགཙྪཏི, མཡ྄ཧཉྩ ཨཉྙཾ དྷནཾ ནཏྠི. ཨསུཀསེཊྛིདྷཱིཏཱ པན ཨིམེསཾ ཀེསཱནཾ ཨཏྠཱཡ པེསེསི. ཨིདཱནི ཨིཏོ ¶ ལདྡྷཨུཔྤཱདེན སཀྐཱ ཐེརསྶ དེཡྻདྷམྨཾ དཱཏུ’’ནྟི དྷཱཏིཾ པེསེཏྭཱ ཐེརེ ནིམནྟེཏྭཱ ཨནྟོགེཧེ ནིསཱིདཱཔེསི. ཐེརཱནཾ ནིསིནྣཀཱལེ གབྦྷཾ པཝིསིཏྭཱ དྷཱཏིཡཱ ཨཏྟནོ ཀེསེ ཀཔྤཱཔེཏྭཱ, ‘‘ཨམྨ ¶ , ཨིམེ ཀེསེ ཨསུཀཱཡ ནཱམ སེཊྛིདྷཱིཏཱཡ དཏྭཱ ཡཾ སཱ དེཏི, ཏཾ ཨཱཧར, ཨཡྻཱནཾ པིཎྜཔཱཏཾ དསྶཱམཱ’’ཏི. དྷཱཏི པིཊྛིཧཏྠེན ཨསྶཱུནི པུཉྪིཏྭཱ ཨེཀེན ཧཏྠེན ཧདཡམཾསཾ སནྡྷཱརེཏྭཱ ཐེརཱནཾ སནྟིཀེ པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཏེ ཀེསེ ཨཱདཱཡ ཏསྶཱ སེཊྛིདྷཱིཏཱཡ སནྟིཀཾ གཏཱ.
པཎིཡཾ ནཱམ སཱརཝནྟམྤི སཡཾ ཨུཔནཱིཏཾ གཱརཝཾ ན ཛནེཏི, ཏསྨཱ སཱ སེཊྛིདྷཱིཏཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཧཾ པུབྦེ བཧུནཱཔི དྷནེན ཨིམེ ཀེསེ ཨཱཧརཱཔེཏུཾ ནཱསཀྑིཾ, ཨིདཱནི པན ཚིནྣཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ན ཡཐཱམཱུལམེཝ ལབྷིསྶཏཱི’’ཏི ¶ . དྷཱཏིཾ ཨཱཧ – ‘‘ཨཧཾ པུབྦེ ཏཝ སཱམིནིཾ བཧུནཱཔི དྷནེན ཀེསེ ཨཱཧརཱཔེཏུཾ ནཱསཀྑིཾ, ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཝིནིཔཱཏཱ པན ནིཛྫཱིཝཀེསཱ ནཱམ ཨཊྛ ཀཧཱཔཎེ ཨགྒྷནྟཱི’’ཏི ཨཊྛེཝ ཀཧཱཔཎེ ཨདཱསི. དྷཱཏི ཀཧཱཔཎེ ཨཱཧརིཏྭཱ སེཊྛིདྷཱིཏཱཡ ཨདཱསི. སེཊྛིདྷཱིཏཱ ཨེཀེཀཾ པིཎྜཔཱཏཾ ཨེཀེཀཀཧཱཔཎགྒྷནཀཾ ཀཏྭཱ ཐེརཱནཾ དཱཔེསི. ཐེརོ ཨཱཝཛྫིཏྭཱ སེཊྛིདྷཱིཏཱཡ ཨུཔནིསྶཡཾ དིསྭཱ ‘‘ཀཧཾ སེཊྛིདྷཱིཏཱ’’ཏི པུཙྪི. གབྦྷེ, ཨཡྻཱཏི. པཀྐོསཐ ནནྟི. སཱ ཙ ཐེརེསུ གཱརཝེན ཨེཀཝཙནེནེཝ ཨཱགནྟྭཱ ཐེརེ ཝནྡིཏྭཱ བལཝསདྡྷཾ ཨུཔྤཱདེསི. སུཁེཏྟེ པཏིཊྛིཏཔིཎྜཔཱཏོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཝིཔཱཀཾ དེཏཱིཏི སཧ ཐེརཱནཾ ཝནྡནེན ཀེསཱ པཀཏིབྷཱཝེཡེཝ ཨཊྛཾསུ. ཐེརཱཔི ཏཾ པིཎྜཔཱཏཾ གཧེཏྭཱ པསྶནྟིཡཱཡེཝ སེཊྛིདྷཱིཏཱཡ ཝེཧཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ ཀཉྩནཝནུཡྻཱནེ ཨོཏརིཾསུ.
ཨུཡྻཱནཔཱལོ ཐེརཾ དིསྭཱ རཉྙོ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘དེཝ, མེ ཨཡྻོ པུརོཧིཏོ ཀཙྩཱནོ པབྦཛིཏྭཱ ཨུཡྻཱནམཱགཏོ’’ཏི ཨཱཧ. རཱཛཱ ཙཎྜཔཛྫོཏོ ཨུཡྻཱནཾ གནྟྭཱ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩཾ ཐེརཾ པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ‘‘ཀཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ’’ཏི པུཙྪི. སཏྠཱ སཡཾ ཨནཱགནྟྭཱ མཾ པེསེསི མཧཱརཱཛཱཏི. ཀཧཾ, བྷནྟེ, ཨཛྫ བྷིཀྑཾ ཨལཏྠཱཏི? ཐེརོ རཉྙོ པུཙྪཱསབྷཱགེན སབྦཾ སེཊྛིདྷཱིཏཱཡ ཀཏཾ དུཀྐརཾ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ཐེརསྶ ཝསནཊྛཱནཾ པཊིཡཱདེཏྭཱ ཐེརཾ ནིམནྟེཏྭཱ ནིཝེསནཾ གནྟྭཱ སེཊྛིདྷཱིཏརཾ ཨཱཎཱཔེཏྭཱ ཨགྒམཧེསིཊྛཱནེ ཋཔེསི. ཨིམིསྶཱ ཨིཏྠིཡཱ དིཊྛདྷམྨིཀོཝ ཡསཔཊིལཱབྷོ ཨཧོསི.
ཏཏོ ¶ ¶ པཊྛཱཡ རཱཛཱ ཐེརསྶ མཧཱསཀྐཱརཾ ཀརོཏི. ཐེརསྶ དྷམྨཀཐཱཡ པསཱིདིཏྭཱ མཧཱཛནོ ཐེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཛི. ཏཏོ པཊྛཱཡ སཀལནགརཾ ཨེཀཀཱསཱཝཔཛྫོཏཾ ཨིསིཝཱཏཔཊིཝཱཏཾ ¶ ཨཧོསི. སཱཔི དེཝཱི གབྦྷཾ ལབྷིཏྭཱ དསམཱསཙྩཡེན པུཏྟཾ ཝིཛཱཡི. ཏསྶ ནཱམགྒཧཎདིཝསེ གོཔཱལཀུམཱརོཏི མཱཏཱམཧསེཊྛིནོ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སཱ པུཏྟསྶ ནཱམཝསེན གོཔཱལམཱཏཱ ནཱམ དེཝཱི ཛཱཏཱ. སཱ དེཝཱི ཐེརེ ཨཏིཝིཡ པསཱིདིཏྭཱ རཱཛཱནཾ སམྤཊིཙྪཱཔེཏྭཱ ཀཉྩནཝནུཡྻཱནེ ཐེརསྶ ཝིཧཱརཾ ཀཱརེསི. ཐེརོ ཨུཛྫེནིནགརཾ པསཱདེཏྭཱ པུན སཏྠུ སནྟིཀཾ གཏོ. ཨཐ སཏྠཱ ཨཔརབྷཱགེ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ མདྷུཔིཎྜིཀསུཏྟཾ (མ. ནི. ༡.༡༩༩ ཨཱདཡོ) ཀཙྩཱནཔེཡྻཱལཾ (མ. ནི. ༣.༢༧༩ ཨཱདཡོ) པཱརཱཡནསུཏྟནྟི ཨིམེ ཏཡོ སུཏྟནྟེ ཨཊྛུཔྤཏྟིཾ ཀཏྭཱ ཐེརཾ སཾཁིཏྟེན བྷཱསིཏསྶ ཝིཏྠཱརེན ཨཏྠཾ ཝིབྷཛནྟཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསཱིཏི.
པཋམཝགྒཝཎྞནཱ.
༡༤. ཨེཏདགྒཝགྒོ
(༡༤) ༢. དུཏིཡཨེཏདགྒཝགྒོ
ཙཱུལ༹པནྠཀཏྠེརཝཏྠུ
༡༩༨-༢༠༠. དུཏིཡསྶ ¶ པཋམེ མནོམཡནྟི མནེན ནིབྦཏྟིཏཾ. ‘‘མནོམཡེན ཀཱཡེན, ཨིདྡྷིཡཱ ཨུཔསངྐམཱི’’ཏི (ཐེརགཱ. ༩༠༡) ཝུཏྟཊྛཱནསྨིཉྷི མནེན ཀཏཀཱཡོ མནོམཡཀཱཡོ ནཱམ ཛཱཏོ. ‘‘ཨཉྙཏརཾ མནོམཡཾ ཀཱཡཾ ཨུཔཔཛྫཏཱི’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༣༣) ཝུཏྟཊྛཱནེ མནེན ནིབྦཏྟིཏཀཱཡོ མནོམཡཀཱཡོ ནཱམ ཛཱཏོ. ཨཡམིདྷ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཏཏྠ ཨཉྙེ བྷིཀྑཱུ མནོམཡཾ ཀཱཡཾ ནིབྦཏྟེནྟཱ ཏཡོ ¶ ཝཱ ཙཏྟཱརོ ཝཱ ནིབྦཏྟེནྟི, ན བཧུཀེ. ཨེཀསདིསེཡེཝ ཙ ཀཏྭཱ ནིབྦཏྟེནྟི ཨེཀཝིདྷམེཝ ཀམྨཾ ཀུརུམཱནེ. ཙཱུལ༹པནྠཀཏྠེརོ པན ཨེཀཱཝཛྫནེན སམཎསཧསྶཾ མཱཔེསི. དྭེཔི ཙ ཛནེ ན ཨེཀསདིསེ ཨཀཱསི ན ཨེཀཝིདྷཾ ཀམྨཾ ཀུརུམཱནེ. ཏསྨཱ མནོམཡཾ ཀཱཡཾ ཨབྷིནིམྨིནནྟཱནཾ ཨགྒོ ནཱམ ཛཱཏོ.
ཙེཏོཝིཝཊྚཀུསལཱནམྤི ¶ ཙཱུལ༹པནྠཀོཝ ཨགྒོ, སཉྙཱཝིཝཊྚཀུསལཱནཾ པན མཧཱཔནྠཀཏྠེརོ ཨགྒོཏི ཝུཏྟོ. ཏཏྠ ཙཱུལ༹པནྠཀཏྠེརོ ཙཏུནྣཾ རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཱནཾ ལཱབྷིཏཱཡ ‘‘ཙེཏོཝིཝཊྚཀུསལོ’’ཏི ཝུཏྟོ, མཧཱཔནྠཀཏྠེརོ ཙཏུནྣཾ ཨརཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཱནཾ ལཱབྷིཏཱཡ ‘‘སཉྙཱཝིཝཊྚཀུསལོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཙཱུལ༹པནྠཀོ ཙ སམཱདྷིཀུསལཏཱཡ ཙེཏོཝིཝཊྚཀུསལོ ནཱམ, མཧཱཔནྠཀོ ཝིཔསྶནཱཀུསལཏཱཡ སཉྙཱཝིཝཊྚཀུསལོ ནཱམ. ཨེཀོ ཙེཏྠ སམཱདྷིལཀྑཎེ ཚེཀོ, ཨེཀོ ཝིཔསྶནཱལཀྑཎེ. ཏཐཱ ཨེཀོ སམཱདྷིགཱལ༹ྷོ, ཨེཀོ ཝིཔསྶནཱགཱལ༹ྷོ. ཨེཀོ ཙེཏྠ ཨངྒསཾཁིཏྟེ ཚེཀོ, ཨེཀོ ཨཱརམྨཎསཾཁིཏྟེ. ཏཐཱ ཨེཀོ ཨངྒཝཝཏྠཱནེ ཚེཀོ, ཨེཀོ ཨཱརམྨཎཝཝཏྠཱནེཏི ཨེཝམེཏྠ ཡོཛནཱ ཀཱཏབྦཱ.
ཨཔིཙ ཙཱུལ༹པནྠཀཏྠེརོ རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནལཱབྷཱི ཧུཏྭཱ ཛྷཱནངྒེཧི ཝུཊྛཱཡ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོཏི ཙེཏོཝིཝཊྚཀུསལོ, མཧཱཔནྠཀོ ཨརཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནལཱབྷཱི ཧུཏྭཱ ཛྷཱནངྒེཧི ཝུཊྛཱཡ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོཏི ¶ སཉྙཱཝིཝཊྚཀུསལོ. ཨུབྷོཔི པནྠེ ཛཱཏཏྟཱ པནྠཀཱ ནཱམ ཛཱཏཱ. ཏེསཾ པཋམཛཱཏོ མཧཱཔནྠཀོ ནཱམ, པཙྪཱཛཱཏོ ཙཱུལ༹པནྠཀོ ནཱམ.
ཨིམེསཾ པན ཨུབྷིནྣམྤི པཉྷཀམྨེ ཨཡམནུཔུབྦིཀཐཱ – ཨཏཱིཏེ ཀིར པདུམུཏྟརབུདྡྷཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརཝཱསིནོ ¶ དྭེ བྷཱཏིཀཱ ཀུཊུམྦིཀཱ སདྡྷཱ པསནྣཱ ནིབདྡྷཾ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ དྷམྨཾ སུཎནྟི. ཏེསུ ཨེཀདིཝསཾ ཀནིཊྛོ སཏྠཱརཾ དྭཱིཧངྒེཧི སམནྣཱགཏཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ‘‘མམ སཱསནེ མནོམཡཾ ཀཱཡཾ ཨབྷིནིམྨིནནྟཱནཾ ཙེཏོཝིཝཊྚཀུསལཱནཉྩ ཨཡཾ བྷིཀྑུ ཨགྒོ’’ཏི ཨེཏདགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘མཧཱ ཝཏཱཡཾ བྷིཀྑུ ཨེཀོ ཧུཏྭཱ དྭེ ཨངྒཱནི པརིཔཱུརེཏྭཱ ཙརཏི, མཡཱཔི ཨནཱགཏེ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ སཱསནེ ཨངྒདྭཡཔཱུརཀེན ཧུཏྭཱ ཝིཙརིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. སོ པུརིམནཡེནེཝ སཏྠཱརཾ ནིམནྟེཏྭཱ སཏྟཱཧཾ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཡཾ, བྷནྟེ, བྷིཀྑུཾ ཏུམྷེ ཨིཏོ སཏྟདིཝསམཏྠཀེ མནོམཡངྒེན ཙ ཙེཏོཝིཝཊྚཀུསལངྒེན ཙ ‘ཨཡཾ མམ སཱསནེ ཨགྒོ’ཏི ཨེཏདགྒེ ཋཔཡིཏྠ, ཨཧམྤི ཨིམསྶ ཨདྷིཀཱརཀམྨསྶ ཕལེན སོ བྷིཀྑུ ཝིཡ ཨངྒདྭཡཔཱུརཀོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠནཾ ཨཀཱསི.
སཏྠཱ ¶ ཨནཱགཏཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཨནནྟརཱཡེནསྶ པཏྠནཱཡ སམིཛ྄ཛྷནབྷཱཝཾ དིསྭཱ ‘‘ཨནཱགཏེ ཀཔྤསཏསཧསྶཱཝསཱནེ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི, སོ ཏཾ ཨིམསྨིཾ ཋཱནདྭཡེ ཋཔེསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀརིཏྭཱ ཨནུམོདནཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི. བྷཱཏཱཔིསྶ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ སཉྙཱཝིཝཊྚཀུསལཾ བྷིཀྑུཾ ཨེཏདགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ ཏཐེཝ ཨདྷིཀཱརཾ ཀཏྭཱ པཏྠནཾ ཨཀཱསི, སཏྠཱཔི ཏཾ བྱཱཀཱསི.
ཏེ ཨུབྷོཔི ཛནཱ སཏྠརི དྷརམཱནེ ཀུསལཀམྨཾ ཀརིཏྭཱ སཏྠུ པརིནིབྦུཏཀཱལེ སརཱིརཙེཏིཡེ སུཝཎྞཔཱུཛཾ ཀཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏཱ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟཱ. ཏེསཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟཱནཾཡེཝ ཀཔྤསཏསཧསྶཾ ཨཏིཀྐནྟཾ. ཏཏྠ མཧཱཔནྠཀསྶ ཨནྟརཱ ཀཏཀལྱཱཎཀམྨཾ ན ཀཐིཡཏི, ཙཱུལ༹པནྠཀོ པན ཀསྶཔབྷགཝཏོ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཝཱིསཏི ཝསྶསཧསྶཱནི ¶ ཨོདཱཏཀསིཎཀམྨཾ ཀཏྭཱ དེཝཔུརེ ནིབྦཏྟི. ཨཐ ཨམྷཱཀཾ སཏྠཱ ཨབྷིསམྦོདྷིཾ པཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐོ རཱཛགཧཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝེལུ༹ཝནམཧཱཝིཧཱརེ པཊིཝསཏི.
ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཋཏྭཱ ཨིམེསཾ དྭིནྣཾ ནིབྦཏྟིཾ ཀཐེཏུཾ ཝཊྚཏི. རཱཛགཧེ ཀིར དྷནསེཊྛིཀུལསྶ དྷཱིཏཱ ¶ ཨཏྟནོ དཱསེནེཝ སདྡྷིཾ སནྠཝཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཨཉྙེཔི མེ ཨིམཾ ཀམྨཾ ཛཱནེཡྻུ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཨམྷེཧི ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཝསིཏུཾ ན སཀྐཱ, སཙེ མེ མཱཏཱཔིཏརོ ཨིམཾ དོསཾ ཛཱནིསྶནྟི, ཁཎྜཱཁཎྜཾ ཀརིསྶནྟི, ཝིདེསཾ གནྟྭཱ ཝསིསྶཱམཱ’’ཏི ཧཏྠསཱརཾ གཧེཏྭཱ ཨགྒདྭཱརེན ནིཀྑམིཏྭཱ ‘‘ཡཏྠ ཝཱ ཏཏྠ ཝཱ ཨཉྙེཧི ཨཛཱནནཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཝསིསྶཱམཱ’’ཏི ཨུབྷོཔི ཨགམཾསུ.
ཏེསཾ ཨེཀསྨིཾ ཋཱནེ ཝསནྟཱནཾ སཾཝཱསམནྭཱཡ ཏསྶཱ ཀུཙྪིཡཾ གབྦྷོ པཏིཊྛཱསི. སཱ གབྦྷསྶ པརིཔཱཀཾ ཨཱགམྨ སཱམིཀེན སདྡྷིཾ མནྟེསི – ‘‘གབྦྷོ མེ པརིཔཱཀཾ གཏོ, ཉཱཏིམིཏྟཱདིཝིརཧིཏེ ཋཱནེ གབྦྷཝུཊྛཱནཾ ནཱམ ཨུབྷིནྣམྤི ཨམྷཱཀཾ དུཀྑམེཝ, ཀུལགེཧམེཝ གཙྪཱམཱ’’ཏི. སོ ‘‘ཨཛྫ གཙྪཱམ, སྭེ གཙྪཱམཱ’’ཏི དིཝསེ ཨཏིཀྐམཱཔེསི. སཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ བཱལོ ཨཏྟནོ དོསམཧནྟཱཡ གནྟུཾ ན ཨུསྶཧཏི, མཱཏཱཔིཏརོ ཙ ནཱམ ཨེཀནྟཧིཏཱ, ཨཡཾ གཙྪཏུ ཝཱ མཱ ཝཱ, མཡཱ གནྟུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. ཏསྨིཾ གེཧཱ ནིཀྑནྟེ སཱ གེཧེ པརིཀྑཱརཾ པཊིསཱམེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཀུལགྷརཾ གཏབྷཱཝཾ ཨནནྟརགེཧཝཱསཱིནཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ མགྒཾ པཊིཔཛྫི.
ཨཐ ¶ སོ པུརིསོ གྷརཾ ཨཱགཏོ ཏཾ ཨདིསྭཱ པཊིཝིསྶཀེ པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཀུལགྷརཾ གཏཱ’’ཏི སུཏྭཱ ཝེགེན ཨནུབནྡྷིཏྭཱ ཨནྟརཱམགྒེ ¶ སམྤཱཔུཎི. ཏསྶཱཔི ཏཏྠེཝ གབྦྷཝུཊྛཱནཾ ཨཧོསི. སོ ‘‘ཀིཾ ཨིདཾ བྷདྡེ’’ཏི པུཙྪི. སཱམི ཨེཀོ པུཏྟོ ཛཱཏོཏི. ཨིདཱནི ཀིཾ ཀརིསྶཱམཱཏི? ཡསྶ ཨཏྠཱཡ མཡཾ ཀུལགྷརཾ གཙྪཱམ, ཏཾ ཀམྨཾ ཨནྟརཱཝ ནིཔྥནྣཾ, ཏཏྠ གནྟྭཱ ཀིཾ ཀརིསྶཱམ, ནིཝཏྟཱམཱཏི དྭེཔི ཨེཀཙིཏྟཱ ཧུཏྭཱ ནིཝཏྟིཾསུ. ཏསྶ དཱརཀསྶ ཙ པནྠེ ཛཱཏཏྟཱ པནྠཀོཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ. ཏསྶཱ ནཙིརསྶེཝ ཨཔརོཔི གབྦྷོ པཏིཊྛཧི. སབྦཾ པུརིམནཡེནེཝ ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ. ཏསྶཔི དཱརཀསྶ པནྠེ ཛཱཏཏྟཱ པཋམཛཱཏསྶ མཧཱཔནྠཀོཏི ནཱམཾ ཀཏྭཱ པཙྪཱཛཱཏསྶ ཙཱུལ༹པནྠཀོཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ.
ཏེ དྭེཔི དཱརཀེ གཧེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནམེཝ གཏཱ. ཏེསཾ ཏཏྠ ཝསནྟཱནཾ ཨཡཾ མཧཱཔནྠཀདཱརཀོ ཨཉྙེ དཱརཀཛནེ ‘‘ཙཱུལ༹པིཏཱ མཧཱཔིཏཱ ཨཡྻཀོ ཨཡྻིཀཱ’’ཏི ཝདནྟེ སུཏྭཱ མཱཏརཾ པཊིཔུཙྪི – ‘‘ཨམྨ, ཨཉྙེ དཱརཀཱ ཀཐེནྟི ‘ཨཡྻཀོ ཨཡྻིཀཱ’ཏི, ཀིཾ ཨམྷཱཀཾ ཉཱཏཀཱ ནཏྠཱི’’ཏི? ཨཱམ, ཏཱཏ, ཏུམྷཱཀཾ ཨེཏྠ ཉཱཏཀཱ ནཏྠི, རཱཛགཧནགརེ པན ཝོ ¶ དྷནསེཊྛི ནཱམ ཨཡྻཀོ, ཏཏྠ ཏུམྷཱཀཾ བཧཱུ ཉཱཏཀཱཏི. ཀསྨཱ ཏཏྠ ན གཙྪཐ ཨམྨཱཏི? སཱ ཨཏྟནོ ཨགམནཀཱརཎཾ པུཏྟསྶ ཨཀཐེཏྭཱ པུཏྟེསུ པུནཔྤུནཾ ཀཐེནྟེསུ སཱམིཀམཱཧ – ‘‘ཨིམེ དཱརཀཱ ཨཏིཝིཡ མཾ ཀིལམེནྟི, ཀིཾ ནོ མཱཏཱཔིཏརོ དིསྭཱ མཾསཾ ཁཱདིསྶནྟི, ཨེཧི དཱརཀཱནཾ ཨཡྻཀཀུལཾ དསྶེམཱ’’ཏི. ཨཧཾ སམྨུཁཱ བྷཝིཏུཾ ན སཀྑིསྶཱམི, ཏཾ པན ནཡིསྶཱམཱིཏི. ‘‘སཱདྷུ སཱམི, ཡེན ཀེནཙི ཨུཔཱཡེན དཱརཀཱནཾ ཨཡྻཀཀུལམེཝ དཊྛུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི དྭེཔི ཛནཱ དཱརཀེ ཨཱདཱཡ ¶ ཨནུཔུབྦེན རཱཛགཧཾ པཏྭཱ ནགརདྭཱརེ ཨེཀིསྶཱ སཱལཱཡ ནིཝཱསཾ ཀཏྭཱ དཱརཀམཱཏཱ དྭེ དཱརཀེ གཧེཏྭཱ ཨཱགཏབྷཱཝཾ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨཱརོཙཱཔེསི.
ཏེ ཏཾ སཱསནཾ སུཏྭཱ སཾསཱརེ སཾསརནྟཱནཾ ན པུཏྟོ ན དྷཱིཏཱ ནཱམ ནཏྠི, ཏེ ཨམྷཱཀཾ མཧཱཔརཱདྷིཀཱ, ན སཀྐཱ ཏེཧི ཨམྷཱཀཾ ཙཀྑུཔཐེ ཋཱཏུཾ. ཨེཏྟཀཾ པན དྷནཾ གཧེཏྭཱ དྭེཔི ཛནཱ ཕཱསུཀཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཛཱིཝནྟུ, དཱརཀེ པན ཨིདྷ པེསེནྟཱུཏི. སེཊྛིདྷཱིཏཱ མཱཏཱཔིཏཱུཧི པེསིཏཾ དྷནཾ གཧེཏྭཱ དཱརཀེ ཨཱགཏདཱུཏཱནཾ ཧཏྠེཡེཝ དཏྭཱ པེསེསི ¶ . དཱརཀཱ ཨཡྻཀཀུལེ ཝཌྜྷནྟི. ཏེསུ ཙཱུལ༹པནྠཀོ ཨཏིདཧརོ, མཧཱཔནྠཀོ པན ཨཡྻཀེན སདྡྷིཾ དསབལསྶ དྷམྨཀཐཾ སོཏུཾ གཙྪཏི. ཏསྶ ནིཙྩཾ སཏྠུ སམྨུཁེ དྷམྨཾ སུཎནྟསྶ པབྦཛྫཱཡ ཙིཏྟཾ ནམི. སོ ཨཡྻཀཾ ཨཱཧ – ‘‘སཙེ ཏུམྷེ ཨནུཛཱནེཡྻཱཐ, ཨཧཾ པབྦཛྫེཡྻ’’ནྟི. ‘‘ཀིཾ ཝདེསི, ཏཱཏ, མཡ྄ཧཾ སཀལལོཀསྶཔི པབྦཛྫཏོ ཏཝེཝ པབྦཛྫཱ བྷདྡིཀཱ. སཙེ སཀྐོསི, པབྦཛ, ཏཱཏཱ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀཾ གཏོ. སཏྠཱ ‘‘ཀིཾ, མཧཱསེཊྛི, དཱརཀོ ཏེ ལདྡྷོ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཨཡཾ དཱརཀོ མཡ྄ཧཾ ནཏྟཱ, ཏུམྷཱཀཾ སནྟིཀེ པབྦཛཱམཱིཏི ཝདཏཱི’’ཏི ཨཱཧ.
སཏྠཱ ཨཉྙཏརཾ པིཎྜཙཱརིཀཾ ‘‘ཨིམཾ དཱརཀཾ པབྦཱཛེཧཱི’’ཏི ཨཱཎཱཔེསི. ཐེརོ ཏསྶ ཏཙཔཉྩཀཀམྨཊྛཱནཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ པབྦཱཛེསི. སོ བཧུཾ བུདྡྷཝཙནཾ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ པརིཔུཎྞཝསྶོ ཨུཔསམྤདཾ ལབྷི. ཨུཔསམྤནྣོ ཧུཏྭཱ ཡོནིསོམནསིཀཱརེ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཙཏུནྣཾ ཨརཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཱནཾ ལཱབྷཱི ཧུཏྭཱ ཛྷཱནངྒེཧི ཝུཊྛཱཡ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཨིཏི སོ སཉྙཱཝིཝཊྚཀུསལཱནཾ ཨགྒོ ཛཱཏོ. སོ ཛྷཱནསུཁེན ཕལསུཁེན ¶ ཝཱིཏིནཱམེནྟོ ཙིནྟེསི – ‘‘སཀྐཱ ནུ ཁོ ཨིམཾ སུཁཾ ཙཱུལ༹པནྠཀསྶ དཱཏུ’’ནྟི. ཏཏོ ཨཡྻཀསེཊྛིསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘མཧཱསེཊྛི སཙེ ཏུམྷེ སམྤཊིཙྪཐ, ཨཧཾ ཙཱུལ༹པནྠཀཾ པབྦཱཛེཡྻ’’ནྟི ཨཱཧ. པབྦཱཛེཐ, བྷནྟེཏི ¶ . ཐེརོ ཙཱུལ༹པནྠཀདཱརཀཾ པབྦཱཛེཏྭཱ དསསུ སཱིལེསུ པཏིཊྛཱཔེསི. ཙཱུལ༹པནྠཀསཱམཎེརོ བྷཱཏིཀསྶ སནྟིཀེ.
‘‘པདུམཾ ཡཐཱ ཀོཀནདཾ སུགནྡྷཾ,
པཱཏོ སིཡཱ ཕུལླམཝཱིཏགནྡྷཾ;
ཨངྒཱིརསཾ པསྶ ཝིརོཙམཱནཾ,
ཏཔནྟམཱདིཙྩམིཝནྟལིཀྑེ’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༡༢༣; ཨ. ནི. ༥.༡༩༥) –
ཨིམཾ གཱཐཾ གཎྷཱཏི. གཧིཏགཧིཏཔདཾ ཨུཔརཱུཔརིཔདཾ གཎྷནྟསྶ ནསྶཏི. ཏསྶ ཨིམཾ གཱཐཾ གཧེཏུཾ ཝཱཡམནྟསྶེཝ ཙཏྟཱརོ མཱསཱ ཨཏིཀྐནྟཱ. ཨཐ ནཾ མཧཱཔནྠཀོ ཨཱཧ – ‘‘ཙཱུལ༹པནྠཀ, ཏྭཾ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ ཨབྷབྦོ, ཙཏཱུཧི མཱསེཧི ཨེཀགཱཐམྤི གཧེཏུཾ ན སཀྐོསི, པབྦཛིཏཀིཙྩཾ པན ཏྭཾ ཀཐཾ ¶ མཏྠཀཾ པཱཔེསྶསི, ནིཀྑམ ཨིཏོ’’ཏི. སོ ཐེརེན པཎཱམིཏོ ཝིཧཱརཔཙྩནྟེ རོདམཱནོ ཨཊྛཱསི.
ཏེན སམཡེན སཏྠཱ རཱཛགཧཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཛཱིཝཀམྦཝནེ ཝིཧརཏི. ཏསྨིཾ སམཡེ ཛཱིཝཀོ པུརིསཾ པེསེསི ‘‘པཉྩཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ སཏྠཱརཾ ནིམནྟེཧཱི’’ཏི. ཏེན ཁོ པན སམཡེན མཧཱཔནྠཀོ བྷཏྟུདྡེསཀོ ཧོཏི. སོ ‘‘པཉྩནྣཾ བྷིཀྑུསཏཱནཾ བྷིཀྑཾ སམྤཊིཙྪཐ, བྷནྟེ’’ཏི ཝུཏྟོ ‘‘ཙཱུལ༹པནྠཀཾ ཋཔེཏྭཱ སེསཱནཾ སམྤཊིཙྪཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཙཱུལ༹པནྠཀོ ¶ ཏཾ ཀཐཾ སུཏྭཱ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ དོམནསྶཔྤཏྟོ ཨཧོསི. སཏྠཱ ཙཱུལ༹པནྠཀསྶ ཁེདཾ དིསྭཱ ‘‘ཙཱུལ༹པནྠཀོ མཡི གཏེ བུཛ྄ཛྷིསྶཏཱི’’ཏི གནྟྭཱ ཨཝིདཱུརེ ཋཱནེ ཨཏྟཱནཾ དསྶེཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ཏྭཾ, པནྠཀ, རོདསཱི’’ཏི ཨཱཧ. བྷཱཏཱ མཾ, བྷནྟེ, པཎཱམེཏཱིཏི. པནྠཀ, ཏུཡ྄ཧཾ བྷཱཏིཀསྶ པརཔུགྒལཱནཾ ཨཱསཡཱནུསཡཉཱཎཾ ནཏྠི, ཏྭཾ བུདྡྷཝེནེཡྻཔུགྒལོ ནཱམཱཏི ཨིདྡྷིཡཱ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ སུདྡྷཾ ཙོལ༹ཁཎྜཾ ཨདཱསི ‘‘ཨིམཾ གཧེཏྭཱ ‘རཛོཧརཎཾ རཛོཧརཎ’ནྟི ཝཏྭཱ བྷཱཝེཧི པནྠཀཱ’’ཏི.
སོ སཏྠཱརཱ དིནྣཾ ཙོལ༹ཁཎྜཾ ‘‘རཛོཧརཎཾ རཛོཧརཎ’’ནྟི ཧཏྠེན པརིམཛྫནྟོ ནིསཱིདི. ཏསྶ པརིམཛྫནྟསྶ ལོམཱནི ཀིལིཊྛདྷཱཏུཀཱནི ཛཱཏཱནི. པུན པརིམཛྫནྟསྶ ཨུཀྑལིཔརིཔུཉྪནསདིསཾ ¶ ཛཱཏཾ. སོ ཉཱཎཔརིཔཱཀཾ ཨཱགམྨ ཏཏྠ ཁཡཝཡཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིདཾ ཙོལ༹ཁཎྜཾ པཀཏིཡཱ པཎྜརཾ པརིསུདྡྷཾ, ཨུཔཱདིནྣཀསརཱིརཾ ནིསྶཱཡ ཀིལིཊྛཾ ཛཱཏཾ, ཨིདཾ ཙིཏྟམྤི ཨེཝཾགཏིཀམེཝཱ’’ཏི. སམཱདྷིཾ བྷཱཝེཏྭཱ ཙཏྟཱརི རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཱནི པཱདཀཱནི ཀཏྭཱ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. སོ མནོམཡཛ྄ཛྷཱནལཱབྷཱི ཧུཏྭཱ ཨེཀོ ཧུཏྭཱ བཧུདྷཱ, བཧུདྷཱ ཧུཏྭཱ ཨེཀོ བྷཝིཏུཾ སམཏྠོ ཨཧོསི. ཨརཧཏྟམགྒེནེཝ ཙསྶ ཏེཔིཊཀཉྩ ཚ ཨབྷིཉྙཱ ཙ ཨཱགམིཾསུ.
པུནདིཝསེ སཏྠཱ ཨེཀཱུནེཧི པཉྩཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ གནྟྭཱ ཛཱིཝཀསྶ ནིཝེསནེ ནིསཱིདི. ཙཱུལ༹པནྠཀོ པན ཨཏྟནོ བྷིཀྑཱཡ ཨསམྤཊིཙྪིཏཏྟཱཡེཝ ན གཏོ. ཛཱིཝཀོ ཡཱགུཾ དཱཏུཾ ཨཱརབྷི, སཏྠཱ ཧཏྠེན པཏྟཾ པིདཧི. ཀསྨཱ, བྷནྟེ, ན གཎྷཐཱཏི? ཝིཧཱརེ ཨེཀོ བྷིཀྑུ ཨཏྠི ཛཱིཝཀཱཏི ¶ . སོ པུརིསཾ པཧིཎི ‘‘གཙྪ, བྷཎེ, ཝིཧཱརེ ནིསིནྣཾ ཨཡྻཾ གཧེཏྭཱ ཨེཧཱི’’ཏི. ཙཱུལ༹པནྠཀཏྠེརོཔི ཏསྶ པུརིསསྶ པུརེ ཨཱགམནཱཡེཝ བྷིཀྑུསཧསྶཾ ¶ ནིམྨིནིཏྭཱ ཨེཀམྤི ཨེཀེན ཨསདིསཾ, ཨེཀསྶཔི ཙ ཙཱིཝརཝིཙཱརཎཱདིསམཎཀམྨཾ ཨཉྙེན ཨསདིསཾ ཨཀཱསི. སོ པུརིསོ ཝིཧཱརེ བྷིཀྑཱུནཾ བཧུབྷཱཝཾ དིསྭཱ གནྟྭཱ ཛཱིཝཀསྶ ཀཐེསི – ‘‘བྷནྟེ, ཨིམསྨིཾ ཝིཧཱརེ བྷིཀྑུསངྒྷོ བཧུཏརོ, ཏཏོ པཀྐོསིཏབྦཾ བྷདནྟཾ ན ཛཱནཱམཱི’’ཏི. ཛཱིཝཀོ སཏྠཱརཾ པཊིཔུཙྪི – ‘‘ཀོནཱམོ, བྷནྟེ, ཝིཧཱརེ ནིསིནྣབྷིཀྑཱུ’’ཏི? ཙཱུལ༹པནྠཀོ ནཱམ ཛཱིཝཀཱཏི. གཙྪ བྷོ ‘‘ཙཱུལ༹པནྠཀོ ནཱམ ཀཏརོ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ཨཱནེཧཱིཏི. སོ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ‘‘ཙཱུལ༹པནྠཀོ ནཱམ, བྷནྟེ, ཀཏརོ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཨཧཾ ཙཱུལ༹པནྠཀོ ཨཧཾ ཙཱུལ༹པནྠཀོ’’ཏི བྷིཀྑུསཧསྶམྤི ཀཐེསི. སོ པུནཱགནྟྭཱ ཛཱིཝཀསྶ ཀཐེསི ‘‘སཧསྶམཏྟཱ བྷིཀྑཱུ སབྦེཔི ‘ཨཧཾ ཙཱུལ༹པནྠཀོ ཨཧཾ ཙཱུལ༹པནྠཀོ’ཏི ཀཐེནྟི, ཨཧཾ ‘ཨསུཀོ ནཱམ པཀྐོསིཏབྦོ’ཏི ན ཛཱནཱམཱི’’ཏི. ཛཱིཝཀོཔི པཊིཝིདྡྷསཙྩཏཱཡ ‘‘ཨིདྡྷིམཱ བྷིཀྑཱུ’’ཏི ནཡཏོ ཉཏྭཱ ‘‘པཋམཾ ཀཐནབྷིཀྑུམེཝ ‘ཏུམྷེ སཏྠཱ པཀྐོསཏཱི’ཏི ཝཏྭཱ ཙཱིཝརཀཎྞེ གཎྷ ཏཱཏཱ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ཏཐཱ ཨཀཱསི, ཏཱཝདེཝ སཧསྶམཏྟཱ བྷིཀྑཱུ ཨནྟརདྷཱཡིཾསུ. སོ ཐེརཾ གཧེཏྭཱ ཨགམཱསི. སཏྠཱ ཏསྨིཾ ཁཎེ ཡཱགུཾ གཎྷི.
དསབལེ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ ཝིཧཱརཾ གཏེ དྷམྨསབྷཱཡཾ ཀཐཱ ཨུདཔཱདི ‘‘ཡཱཝ མཧནྟཱ ཝཏ བུདྡྷཱ ནཱམ ཙཏྟཱརོ མཱསེ ཨེཀགཱཐཾ གཎྷིཏུཾ ཨསཀྐོནྟཾ བྷིཀྑུཾ ཨེཝཾམཧིདྡྷིཀཾ ཨཀཾསཱུ’’ཏི. སཏྠཱ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཙིཏྟཱཙཱརཾ ཉཏྭཱ གནྟྭཱ པཉྙཏྟཱསནེ ནིསཛྫ ‘‘ཀིཾ ཝདེཐ, བྷིཀྑཝེ’’ཏི ¶ པུཙྪི. ན བྷགཝཱ ཨཉྙཾ ཀིཉྩི ཀཐེམ, ཙཱུལ༹པནྠཀེན ཏུམྷཱཀཾ སནྟིཀཱ མཧཱལཱབྷོ ལདྡྷོཏི ཏུམྷཱཀཾཡེཝ གུཎཾ ཀཐེམཱཏི. ཨནཙྪརིཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནི མཡ྄ཧཾ ཨོཝཱདཾ ¶ ཀཏྭཱ ལོཀུཏྟརདཱཡཛྫལཱབྷོ, ཨཡཾ ཨཏཱིཏེཔི ཨཔརིཔཀྐཉཱཎེ ཋིཏསྶ མཡ྄ཧཾ ཨོཝཱདཾ ཀཏྭཱ ལོཀིཡདཱཡཛྫཾ ལབྷཱིཏི. བྷིཀྑཱུ ‘‘ཀདཱ, བྷནྟེ’’ཏི ཨཱཡཱཙིཾསུ. སཏྠཱ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརིཏྭཱ དསྶེསི.
བྷིཀྑཝེ, ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསཱིནགརེ བྲཧྨདཏྟོ ནཱམ རཱཛཱ རཛྫཾ ཀཱརེསི. ཏསྨིཾ སམཡེ ཙཱུལ༹ཀསེཊྛི ནཱམ པཎྜིཏོ བྱཏྟོ སབྦནིམིཏྟཱནི ¶ ཛཱནཱཏི. སོ ཨེཀདིཝསཾ རཱཛཱུཔཊྛཱནཾ གཙྪནྟོ ཨནྟརཝཱིཐིཡཾ མཏམཱུསིཀཾ དིསྭཱ ཏསྨིཾ ཁཎེ ནཀྑཏྟཾ སམཱནེཏྭཱ ཨིདམཱཧ – ‘‘སཀྐཱ ཙཀྑུམཏཱ ཀུལཔུཏྟེན ཨིམཾ ཨུནྡཱུརཾ གཧེཏྭཱ དཱརབྷརཎཉྩ ཀཱཏུཾ ཀམྨནྟེ ཙ པཡོཛེཏུ’’ནྟི. ཨཉྙཏརོ དུགྒཏཀུལཔུཏྟོ ཏཾ སེཊྛིསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ‘‘ནཱཡཾ ཨཛཱནིཏྭཱ ཀཐེསྶཏཱི’’ཏི མཱུསིཀཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ ཨཱཔཎེ བིལཱ༹རསྶཏྠཱཡ དཏྭཱ ཀཱཀཎིཀཾ ལབྷི. ཏཱཡ ཀཱཀཎིཀཱཡ ཕཱཎིཏཾ ཀིཎིཏྭཱ ཨེཀེན ཀུཊེན པཱནཱིཡཾ གཎྷིཏྭཱ ཨརཉྙཏོ ཨཱགཙྪནྟེ མཱལཱཀཱརེ དིསྭཱ ཐོཀཾ ཐོཀཾ ཕཱཎིཏཁཎྜཾ དཏྭཱ ཨུལུ༹ངྐེན པཱནཱིཡཾ ཨདཱསི. ཏེ ཏསྶ ཨེཀེཀཾ པུཔྥམུཊྛིཾ ཨདཾསུ. སོ ཏེན པུཔྥམཱུལེན པུནདིཝསེཔི ཕཱཎིཏཉྩ པཱནཱིཡགྷཊཉྩ གཧེཏྭཱ པུཔྥཱརཱམམེཝ གཏོ. ཏསྶ ཏཾདིཝསཾ མཱལཱཀཱརཱ ཨཌྜྷཨོཙིཏཀེ པུཔྥགཙྪེ དཏྭཱ ཨགམཾསུ. སོ ནཙིརསྶེཝ ཨིམིནཱ ཨུཔཱཡེན ཨཊྛ ཀཧཱཔཎེ ལབྷི.
པུན ཨེཀསྨིཾ ཝཱཏཝུཊྛིདིཝསེ ཚཌྜིཏཨུཡྻཱནཾ གནྟྭཱ པཏིཏདཱརཱུནཾ རཱསིཾ ཀཏྭཱ ནིསིནྣོ རཱཛཀུམྦྷཀཱརསྶ སནྟིཀཱ སོལ༹ས ཀཧཱཔཎེ ལབྷི. སོ ཙཏུཝཱིསཏིཡཱ ཀཧཱཔཎེསུ ཛཱཏེསུ ‘‘ཨཏྠི ཨཡཾ ཨུཔཱཡོ མཡ྄ཧ’’ནྟི ནགརདྭཱརཏོ ཨཝིདཱུརེ ཋཱནེ ཨེཀཾ པཱནཱིཡཙཱཊིཾ ཋཔེཏྭཱ པཉྩསཏེ ཏིཎཧཱརཀེ པཱནཱིཡེན ཨུཔཊྛཧི. ཏེ ¶ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཏྭཾ, སམྨ, ཨམྷཱཀཾ བཧུཔཀཱརོ, ཀིཾ ཏེ ཀརོམཱ’’ཏི? སོཔི ‘‘མཡ྄ཧཾ ཀིཙྩེ ཨུཔྤནྣེ ཀརིསྶཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིཙརནྟོ ཐལཔཐཀམྨིཀེན ཙ ཛལཔཐཀམྨིཀེན ཙ སདྡྷིཾ མིཏྟསནྠཝཾ ཨཀཱསི. ཏསྶ ཐལཔཐཀམྨིཀོ ‘‘སྭེ ཨིམཾ ནགརཾ ཨསྶཝཱཎིཛཀོ པཉྩ ཨསྶསཏཱནི གཧེཏྭཱ ཨཱགམིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཙིཀྑི. སོ ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཏིཎཧཱརཀཱནཾ སཉྙཾ དཏྭཱ ཨེཀེཀཾ ཏིཎཀལཱཔཾ དིགུཎཾ ཀཏྭཱ ཨཱཧརཱཔེསི. ཨཐ སོ ཨསྶཱནཾ ནགརཾ པཝིཊྛཝེལཱཡ ཏིཎཀལཱཔསཧསྶཾ ¶ ཨནྟརདྭཱརེ རཱསིཾ ཀཏྭཱ ནིསཱིདི. ཨསྶཝཱཎིཛོ སཀལནགརེ ཨསྶཱནཾ ཙཱརིཾ ཨལབྷིཏྭཱ ཏསྶ སཧསྶཾ དཏྭཱ ཏཾ ཏིཎཾ གཎྷི.
ཏཏོ ཀཏིཔཱཧཙྩཡེནསྶ སམུདྡཀམྨིཀསཧཱཡཀོ ཨཱརོཙེསི ‘‘པཊྚནཾ མཧཱནཱཝཱ ཨཱགཏཱ’’ཏི. སོ ‘‘ཨཏྠི ཨཡཾ ཨུཔཱཡོ’’ཏི ཨཊྛཧི ¶ ཀཧཱཔཎེཧི སབྦཔརིཝཱརསམྤནྣཾ ཏཱཝཀཱལིཀཾ རཐཾ གཧེཏྭཱ ནཱཝཱཔཊྚནཾ གནྟྭཱ ཨེཀཾ ཨངྒུལིམུདྡིཀཾ ནཱཝིཀསྶ སཙྩཀཱརཾ དཏྭཱ ཨཝིདཱུརེ ཋཱནེ སཱཎིཾ པརིཀྑིཔཱཔེཏྭཱ ཏཏྠ ནིསིནྣོ པུརིསེ ཨཱཎཱཔེསི ‘‘བཱཧིརཀེསུ ཝཱཎིཛེསུ ཨཱགཏེསུ ཏཏིཡེན པཊིཧཱརེན ཨཱརོཙེཐཱ’’ཏི. ‘‘ནཱཝཱ ཨཱགཏཱ’’ཏི སུཏྭཱ བཱརཱཎསིཏོ སཏམཏྟཱ ཝཱཎིཛཱ ‘‘བྷཎྜཾ གཎྷཱམཱ’’ཏི ཨཱགམཾསུ. བྷཎྜཾ ཏུམྷེ ན ལབྷིསྶཐ, ཨསུཀཊྛཱནེ ནཱམ མཧཱཝཱཎིཛེན སཙྩཀཱརོ དིནྣོཏི. ཏེ ཏེསཾ སུཏྭཱ ཏསྶ སནྟིཀཾ ཨཱགཏཱ, པཱདམཱུལིཀཔུརིསཱ པུརིམསཉྙཱཝསེན ཏཏིཡེན པཱཊིཧཱརེན ཏེསཾ ཨཱགཏབྷཱཝཾ ཨཱརོཙེསུཾ. ཏེ སཏམཏྟཱཔི ཝཱཎིཛཱ ཨེཀེཀཾ སཧསྶཾ དཏྭཱ ཏེན སདྡྷིཾ ནཱཝཱཡ པཏྟིཀཱ ཧུཏྭཱ པུན ཨེཀེཀཾ སཧསྶཾ དཏྭཱ པཏྟིཾ ཝིསྶཛྫཱཔེཏྭཱ བྷཎྜཾ ཨཏྟནོ སནྟཀཾ ཨཀཾསུ. སོ ¶ པུརིསོ དྭེ སཏསཧསྶཱནི གཧེཏྭཱ བཱརཱཎསིཾ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཏཉྙུནཱ བྷཝིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨེཀཾ སཏསཧསྶཾ གཧེཏྭཱ ཙཱུལ༹སེཊྛིསྶ སནྟིཀཾ གཏོ.
ཨཐ ཏཾ ཙཱུལ༹སེཊྛི ‘‘ཀིཾ ཏེ, ཏཱཏ, ཀཏྭཱ ཨིདཾ དྷནཾ ལདྡྷ’’ནྟི པུཙྪི. སོ ‘‘ཏུམྷེཧི ཀཐིཏཨུཔཱཡེ ཋཏྭཱ ཙཏུམཱསབྦྷནྟརེཡེཝ ལདྡྷ’’ནྟི ཨཱཧ. སེཊྛི ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨིདཱནི ཨེཝརཱུཔཾ དཱརཀཾ པརསནྟཀཾ ཀཱཏུཾ ན ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝཡཔྤཏྟཾ དྷཱིཏརཾ དཏྭཱ སཀལཀུཊུམྦསྶ སཱམིཀཾ ཨཀཱསི. སོཔི ཀུལཔུཏྟོ སེཊྛིནོ ཨཙྩཡེན ཏསྨིཾ ནགརེ སེཊྛིཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཡཐཱཀམྨཾ གཏོ. སཏྠཱ དྭེ ཝཏྠཱུནི ཀཐེཏྭཱ ཨནུསནྡྷིཾ གྷཊེཏྭཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷཀཱལེ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ –
‘‘ཨཔྤཀེནཔི མེདྷཱཝཱི, པཱབྷཏེན ཝིཙཀྑཎོ;
སམུཊྛཱཔེཏི ཨཏྟཱནཾ, ཨཎུཾ ཨགྒིཾཝ སནྡྷམ’’ནྟི. (ཛཱ. ༡.༡.༤);
ཨིཏི སཏྠཱ དྷམྨསབྷཱཡཾ སནྣིསིནྣཱནཾ ཨིམཾ ཀཱརཎཾ དསྶེསི. ཨཡཾ དྭིནྣམྤི མཧཱསཱཝཀཱནཾ པུབྦཔཏྠནཏོ པཊྛཱཡ ཨནུཔུབྦིཀཐཱ. ཨཔརབྷཱགེ པན སཏྠཱ ཨརིཡགཎཔརིཝུཏོ དྷམྨཱསནེ ནིསིནྣོ ¶ མནོམཡཾ ཀཱཡཾ ཨབྷིནིམྨིནནྟཱནཾ ཙེཏོཝིཝཊྚཀུསལཱནཉྩ ཙཱུལ༹པནྠཀཏྠེརཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི, སཉྙཱཝིཝཊྚཀུསལཱནཾ མཧཱཔནྠཀནྟི.
སུབྷཱུཏིཏྠེརཝཏྠུ
༢༠༡. ཏཏིཡེ ¶ ཨརཎཝིཧཱརཱིནནྟི ནིཀྐིལེསཝིཧཱརཱིནཾ. རཎནྟི ཧི རཱགཱདཡོ ཀིལེསཱ ཝུཙྩནྟི, ཏེསཾ ཨབྷཱཝེན ནིཀྐིལེསཝིཧཱརོ ཨརཎཝིཧཱརོ ནཱམ. སོ ཡེསཾ ཨཏྠི, ཏེ ཨརཎཝིཧཱརིནོ. ཏེསཾ ¶ ཨརཎཝིཧཱརཱིནཾ སུབྷཱུཏིཏྠེརོ ཨགྒོཏི. ཀིཉྩཱཔི ཧི ཨཉྙེཔི ཁཱིཎཱསཝཱ ཨརཎཝིཧཱརིནོཝ, ཐེརེན པན དྷམྨདེསནཱཡ ཨེཏཾ ནཱམཾ ལདྡྷཾ. ཨཉྙེ ཧི བྷིཀྑཱུ དྷམྨཾ དེསེནྟོ ཨུདྡིསྶཀཾ ཀཏྭཱ ཝཎྞཾ ཝཱ ཨཝཎྞཾ ཝཱ ཀཐེནྟི, ཐེརོ པན དྷམྨཾ དེསེནྟོ སཏྠཱརཱ དེསིཏནིཡཱམཏོ ཨནོཀྐམིཏྭཱ དེསེཏི, ཏསྨཱ ཨརཎཝིཧཱརཱིནཾ ཨགྒོ ནཱམ ཛཱཏོ.
༢༠༢. ཙཏུཏྠེ དཀྑིཎེཡྻཱནནྟི དཀྑིཎཱརཧཱནཾ. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཨཉྙེཔི ཁཱིཎཱསཝཱ ཨགྒདཀྑིཎེཡྻཱ, ཐེརོ པན པིཎྜཱཡ ཙརནྟོ གྷརེ གྷརེ མེཏྟཱཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ བྷིཀྑཾ གཎྷཱཏི ‘‘ཨེཝཾ བྷིཀྑཱདཱཡཀཱནཾ མཧཔྥལཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ཏསྨཱ དཀྑིཎེཡྻཱནཾ ཨགྒོཏི ཝུཏྟོ. ཨཏྟབྷཱཝོ པནསྶ སུསམིདྡྷོ, ཨལངྐཏཏོརཎཾ ཝིཡ ཙིཏྟཔཊོ ཝིཡ ཙ ཨཏིཝིཡ ཝིརོཙཏི. ཏསྨཱ སུབྷཱུཏཱིཏི ཝུཙྩཏི.
ཏསྶ པཉྷཀམྨེ ཨཡམནུཔུབྦིཀཐཱ – ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརེ བྷགཝཏི ཨནུཔྤནྣེཡེཝ ཧཾསཝཏཱིནགརེ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟི, ནནྡམཱཎཝོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཡོ ཝེདེ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ ཏཏྠ སཱརཾ ཨཔསྶནྟོ ཨཏྟནོ པརིཝཱརེཧི ཙཏུཙཏྟཱལཱིསཱཡ མཱཎཝཀསཧསྶེཧི སདྡྷིཾ པབྦཏཔཱདེ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ པཉྩ ཨབྷིཉྙཱ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ ནིབྦཏྟེསི, ཨནྟེཝཱསིཀེཔི ཛྷཱནལཱབྷིནོ ཨཀཱསི.
ཏསྨིཾ སམཡེ པདུམུཏྟརོ བྷགཝཱ ལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཧཾསཝཏཱིནགརཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟོ ཨེཀདིཝསཾ པཙྩཱུསསམཡེ ལོཀཾ ཨོལོཀེནྟོ ནནྡཏཱཔསསྶ ཨནྟེཝཱསིཀཱནཾ ཛཊིལཱནཾ ཨརཧཏྟཱུཔནིསྶཡཾ ནནྡཏཱཔསསྶ ཙ དྭཱིཧངྒེཧི སམནྣཱགཏསྶ སཱཝཀསྶ ཋཱནནྟརཔཏྠནཾ དིསྭཱ པཱཏོཝ སརཱིརཔཊིཛགྒནཾ ¶ ཀཏྭཱ པུབྦཎྷསམཡཾ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ ཝཏྠུམྷི ཝུཏྟནཡེནེཝ ¶ ནནྡཏཱཔསསྶ ཨསྶམཾ ཨགམཱསི. ཏཏྠ ¶ ཕལཱཕལདཱནཉྩ པུཔྥཱསནཔཉྙཱཔནཉྩ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིསམཱཔཛྫནཉྩ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.
སཏྠཱ པན ནིརོདྷཱ ཝུཊྛིཏོ ཨརཎཝིཧཱརིཨངྒེན ཙ དཀྑིཎེཡྻངྒེན ཙཱཏི དྭཱིཧངྒེཧི སམནྣཱགཏཾ ཨེཀཾ སཱཝཀཾ ‘‘ཨིསིགཎསྶ པུཔྥཱསནཱནུམོདནཾ ཀརོཧཱི’’ཏི ཨཱཎཱཔེསི. སོ ཨཏྟནོ ཝིསཡེ ཋཏྭཱ ཏེཔིཊཀཾ སམྨསིཏྭཱ ཨནུམོདནཾ ཨཀཱསི. ཏསྶ དེསནཱཝསཱནེ སཏྠཱ སཡཾ དྷམྨཾ དེསེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ སབྦེ ཙཏུཙཏྟཱལཱིསསཧསྶཱཔི ཏཱཔསཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ. ནནྡཏཱཔསོ པན ཨནུམོདཀསྶ བྷིཀྑུནོ ནིམིཏྟཾ གཎྷིཏྭཱ སཏྠུ དེསནཱནུསཱརེན ཉཱཎཾ པེསེཏུཾ ནཱསཀྑི. སཏྠཱ ‘‘ཨེཐ, བྷིཀྑཝོ’’ཏི སེསབྷིཀྑཱུནཾ ཧཏྠཾ པསཱརེསི. སབྦེཔི ཨནྟརཧིཏཀེསམསྶཱུ ཨིདྡྷིམཡཔརིཀྑཱརཱ ཝསྶསཊྛིཀཏྠེརཱ ཝིཡ ཨཧེསུཾ.
ནནྡཏཱཔསོ ཏཐཱགཏཾ ཝནྡིཏྭཱ སམྨུཁེ ཋིཏོ ཨཱཧ – ‘‘བྷནྟེ, ཡེན བྷིཀྑུནཱ ཨིསིགཎསྶ པུཔྥཱསནཱནུམོདནཱ ཀཏཱ, ཀོ ནཱམོཡཾ ཏུམྷཱཀཾ སཱསནེ’’ཏི? ཨརཎཝིཧཱརིཨངྒེན ཙ དཀྑིཎེཡྻངྒེན ཙ ཨེཏདགྒཾ པཏྟོ ཨེསོཏི. ‘‘བྷནྟེ, ཨཧམྤི ཨིམིནཱ སཏྟཱཧཀཏེན ཨདྷིཀཱརཀམྨེན ཨཉྙཾ སམྤཏྟིཾ ན པཏྠེམི, ཨནཱགཏེ པནཱཧཾ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ སཱསནེ ཨཡཾ ཐེརོ ཝིཡ དྭཱིཧངྒེཧི སམནྣཱགཏོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠནཾ ཨཀཱསི. སཏྠཱ ཨནནྟརཱཡཾ དིསྭཱ བྱཱཀརིཏྭཱ པཀྐཱམི. ནནྡཏཱཔསོཔི ཀཱལེན ཀཱལཾ དསབལསྶ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ ཨཔརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནོ བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟོ. ཨིདམསྶ ཀལྱཱཎཀམྨཾ. ཨནྟརཱ པན ཀམྨཾ ན ཀཐིཡཏི.
སོ ¶ ཀཔྤསཏསཧསྶཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ སཱཝཏྠིཡཾ སུམནསེཊྛིསྶ གེཧེ ནིབྦཏྟི, སུབྷཱུཏཱིཏིསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. ཨཔརབྷཱགེ ཨམྷཱཀཾ སཏྠཱ ལོཀེ ནིབྦཏྟོ རཱཛགཧཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཏི. ཏདཱ ཨནཱཐཔིཎྜིཀོ སེཊྛི སཱཝཏྠིཡཾ ཨུཊྛཱནཀབྷཎྜཾ གཧེཏྭཱ ཨཏྟནོ སཧཱཡཀསྶ རཱཛགཧསེཊྛིནོ གྷརཾ གཏོ སཏྠུ ཨུཔྤནྣབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ སཏྠཱརཾ སཱིཏཝནེ ཝིཧརནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཋམདསྶནེནེཝ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱཡ ¶ སཏྠཱརཾ སཱཝཏྠིཾ ཨཱགམནཏྠཱཡ ཡཱཙིཏྭཱ པཉྩཙཏྟཱལཱིསཡོཛནེ མགྒེ ཡོཛནེ ཡོཛནེ སཏསཧསྶཔརིཙྩཱགེན ཝིཧཱརེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ སཱཝཏྠིཡཾ རཱཛམཱནེན ཨཊྛཀརཱིསཔྤམཱཎཾ ཛེཏརཱཛཀུམཱརསྶ ཨུཡྻཱནབྷཱུམིཾ ཀོཊིསནྠཱརེན ཀིཎིཏྭཱ ཏཏྠ བྷགཝཏོ ཝིཧཱརཾ ཀཱརེཏྭཱ ཨདཱསི. ཝིཧཱརམཧདིཝསེ ཨཡཾ སུབྷཱུཏིཀུཊིམྦིཀོ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསེཊྛིནཱ ¶ སདྡྷིཾ གནྟྭཱ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སདྡྷཾ པཊིལབྷིཏྭཱ པབྦཛི. སོ ཨུཔསམྤནྣོ དྭེ མཱཏིཀཱ པགུཎཾ ཀཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐཱཔེཏྭཱ ཨརཉྙེ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ མེཏྟཱཛྷཱནཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. དྷམྨཾ དེསེནྟོ ཝུཏྟནཡེནེཝ དྷམྨཾ ཀཐེཏི, པིཎྜཱཡ ཙརནྟོ ཝུཏྟནཡེནེཝ མེཏྟཱཛྷཱནཏོ ཝུཊྛཱཡ བྷིཀྑཾ གཎྷཱཏི. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ཨིམཾ ཀཱརཎདྭཡཾ པཊིཙྩ ཨརཎཝིཧཱརཱིནཉྩ དཀྑིཎེཡྻཱནཉྩ བྷིཀྑཱུནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསཱིཏི.
ཁདིརཝནིཡརེཝཏཏྠེརཝཏྠུ
༢༠༣. པཉྩམེ ཨཱརཉྙཀཱནནྟི ཨརཉྙཝཱསཱིནཾ. རེཝཏོ ཁདིརཝནིཡོཏི དྷམྨསེནཱཔཏིཏྠེརསྶ ཀནིཊྛབྷཱཏིཀོ. སོ ཡཐཱ ཨཉྙེ ཐེརཱ ཨརཉྙེ ཝསམཱནཱ ཝནསབྷཱགཾ ¶ ཨུདཀསབྷཱགཾ བྷིཀྑཱཙཱརསབྷཱགཉྩ སལླཀྑེཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝསནྟི, ན ཨེཝཾ ཝསི. ཨེཏཱནི པན སབྷཱགཱནི ཨནཱདིཡིཏྭཱ ཨུཛྫངྒལསཀྑརཔཱསཱཎཝིསམེ ཁདིརཝནེ པཊིཝསཏི. ཏསྨཱ ཨཱརཉྙཀཱནཾ ཨགྒོཏི ཝུཏྟོ.
ཏསྶ པཉྷཀམྨེ ཨཡམནུཔུབྦིཀཐཱ – ཨཡཾ ཀིར ཨཏཱིཏེ པདུམུཏྟརབུདྡྷཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ ནིབྦཏྟོ མཧཱགངྒཱཡ པཡཱགཔཏིཊྛཱནཏིཏྠེ ནཱཝཱཀམྨཾ ཀརོནྟོ པཊིཝསཏི. ཏསྨིཾ སམཡེ སཏྠཱ སཏསཧསྶབྷིཀྑུཔརིཝཱརོ ཙཱརིཀཾ ཙརནྟོ པཡཱགཔཏིཊྛཱནཏིཏྠཾ སམྤཱཔུཎི. སོ དསབལཾ དིསྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘མཡ྄ཧཾ ཀཱལེན ཀཱལཾ བུདྡྷདསྶནཾ ནཱམ ནཏྠི, ཨཡཾ མེ ཀལྱཱཎཀམྨཱཡཱུཧནཀྑཎོ’’ཏི ནཱཝཱསངྒྷཱཊཾ བནྡྷཱཔེཏྭཱ ཨུཔརི ཙེལཝིཏཱནཾ ཀཱརེཏྭཱ གནྡྷམཱལཱདཱམཱནི ཨོསཱརེཏྭཱ ཧེཊྛཱ ཝརཔོཏྠཀཾ ཙིཏྟཏྠརཎཾ ཨཏྠརཱཔེཏྭཱ སཔརིཝཱརཾ སཏྠཱརཾ པརཏཱིརཾ ཏཱརེསི.
ཏསྨིཾ ¶ སམཡེ སཏྠཱ ཨེཀཾ ཨཱརཉྙཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི. སོ ནཱཝིཀོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘མཡཱཔི ཨེཝམེཝཾ ཨནཱགཏེ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ སཱསནེ ཨཱརཉྙཀཱནཾ ཨགྒེན བྷཝིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི སཏྠཱརཾ ནིམནྟེཏྭཱ སཏྟཱཧཾ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ སཏྠུ པཱདམཱུལེ ནིཔཛྫིཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, ཏུམྷེཧི ཨེཏདགྒེ ཋཔིཏོ སོ བྷིཀྑུ ཝིཡ ཨཧམྤི ཨནཱགཏེ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ སཱསནེ ཨཱརཉྙཀཱནཾ ཨགྒོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠནཾ ཨཀཱསི. སཏྠཱ ཨནནྟརཱཡཾ དིསྭཱ ‘‘ཨནཱགཏེ གོཏམབུདྡྷསྶ སཱསནེ ¶ ཏྭཾ ཨཱརཉྙཀཱནཾ ཨགྒོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི བྱཱཀརིཏྭཱ པཀྐཱམི. ཨནྟརཱ པན ཨཉྙཾ ཀམྨཾ ན ཀཐིཡཏི.
སོ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀལྱཱཎཀམྨཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ མགདྷཀྑེཏྟེ ནཱལཀབྲཱཧྨཎགཱམེ སཱརཱིབྲཱཧྨཎིཡཱ ཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིཾ གཧེཏྭཱ ཏིཎྞཾ བྷཱཏིཀཱནཾ ཏིསྶནྣཉྩ བྷགིནཱིནཾ སབྦཀནིཊྛོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, རེཝཏོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. ཨཐསྶ མཱཏཱཔིཏརོ ཙིནྟེསུཾ ¶ – ‘‘ཝཌྜྷིཏཝཌྜྷིཏེ དཱརཀེ སམཎཱ སཀྱཔུཏྟིཡཱ ནེཏྭཱ པབྦཱཛེནྟི, ཨམྷཱཀཾ པུཏྟཾ རེཝཏཾ དཧརམེཝ གྷརབནྡྷནེན བནྡྷིསྶཱམཱ’’ཏི སམཱནཀུལཏོ དཱརིཀཾ ཨཱནེཏྭཱ རེཝཏསྶ ཨཡྻིཀཾ ཝནྡཱཔེཏྭཱ, ‘‘ཨམྨ, ཏཝ ཨཡྻིཀཱཡ མཧལླཀཏརཱ ཧོཧཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. རེཝཏོ ཏེསཾ ཀཐཾ སུཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ དཱརིཀཱ དཧརཱ པཋམཝཡེ ཋིཏཱ, ཨིམིསྶཱ ཀིར ཨེཝཾཝིདྷཾ རཱུཔཾ མམ ཨཡྻིཀཱཡ རཱུཔསདིསཾ བྷཝིསྶཏི, པུཙྪིསྶཱམི ཏཱཝ ནེསཾ ཨདྷིཔྤཱཡ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཏུམྷེ ཀིཾ ཀཐེཐཱ’’ཏི? ཏཱཏ, ‘‘ཨཡཾ དཱརིཀཱ ཨཡྻིཀཱ ཝིཡ ཏེ ཛརཾ པཱཔུཎཱཏཱུ’’ཏི ཝདཱམཱཏི. སོ ‘‘ཨིམིསྶཱ རཱུཔཾ ཨེཝཾཝིདྷཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི པུཙྪི. ཏཱཏ, ཀིཾ ཝདེསི, མཧཱཔུཉྙཱ ཨེཝཾཝིདྷཱ ཧོནྟཱིཏི.
སོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིདཾ ཀིར རཱུཔཾ ཨིམིནཱ ནིཡཱམེན ཝལིཏྟཙཾ བྷཝིསྶཏི པལིཏཀེསཾ ཁཎྜདནྟཾ, ཨཧཾ ཨེཝརཱུཔེ རཱུཔེ རཛྫིཏྭཱ ཀིཾ ཀརིསྶཱམི, མམ བྷཱཏིཀཱནཾ གཏམགྒམེཝ གམིསྶཱམཱི’’ཏི ཀཱིལ༹ནྟོ ཝིཡ ཧུཏྭཱ སམཝཡེ ཏརུཎདཱརཀེ ཨཱཧ – ‘‘ཨེཐ, བྷོ, ཝིདྷཱཝནིཀཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི ནིཀྑམི. ཏཱཏ, མངྒལདིཝསེ མཱ བཧི གཙྪཱཏི. སོ དཱརཀེཧི སདྡྷིཾ ཀཱིལ༹ནྟོ ཝིཡ ཨཏྟནོ དྷཱཝནཝཱརེ སམྤཏྟེ ཐོཀཾ གནྟྭཱ པཔཉྩེཏྭཱ ཨཱགཙྪཏི ¶ . པུན དུཏིཡཝཱརེ སམྤཏྟེ ཏཏོ ཏུརིཏཾ ཝིཡ གནྟྭཱ ཨཱགཏོ, ཏཏིཡཝཱརེ སམྤཏྟེ ‘‘ཨཡཾ མེ ཀཱལོ’’ཏི ཉཏྭཱ སམྨུཁཊྛཱནེནེཝ པལཱཡིཏྭཱ པཾསུཀཱུལིཀབྷིཀྑཱུནཾ ནིཝཱསཊྛཱནཾ ཨརཉྙཾ གནྟྭཱ ཐེརེ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པབྦཛྫཾ ཡཱཙི. སཔྤུརིས མཡཾ ཏཾ ན ཛཱནཱམ ‘‘ཀསྶཱསི པུཏྟོ’’ཏི, ཏྭཉྩ ཨལངྐཏནིཡཱམེནེཝ ཨཱགཏོ, ཀོ ཏཾ པབྦཱཛེཏུཾ ཨུསྶཧིསྶཏཱིཏི. སོ ཨུབྷོ བཱཧཱ པགྒཡ྄ཧ ‘‘ཝིལུམྤནྟི མཾ ཝིལུམྤནྟི ¶ མ’’ནྟི མཧཱརཝཾ ཝིརཝི. ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ བྷིཀྑཱུ སནྣིཔཏིཏྭཱ ‘‘སཔྤུརིས, ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཏཝ ཝཏྠཾ ཝཱ པིལ༹ནྡྷནཾ ཝཱ ཀོཙི གཎྷནྟོ ནཱམ ནཏྠི, ཏྭཉྩ ‘ཝིལུམྤནྟཱི’ཏི ཝདསི, ཀིཾ སནྡྷཱཡ ཝདསཱི’’ཏི? བྷནྟེ, ནཱཧཾ ཝཏྠཱལངྐཱརཾ སནྡྷཱཡ ཝདཱམི, ཏིསྶནྣཾ པན མེ སམྤཏྟཱིནཾ ཝིལོཔོ ཝཏྟཏི, ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝདཱམི. མཾ ཏཱཝ ཏུམྷེ ¶ མཱ པབྦཱཛཡིཏྠ, བྷཱཏརཾ པན མེ ཛཱནཱཐཱཏི. ཀོནཱམོ པན ཏེ བྷཱཏཱཏི? གིཧིཀཱལེ ཨུཔཏིསྶོ ནཱམ, ཨིདཱནི པན སཱརིཔུཏྟོ ནཱམ ཛཱཏོཏི ཝདནྟཱིཏི. ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨེཝཾ སནྟེ ཨཡཾ ཀུལཔུཏྟོ ཨམྷཱཀཾ ཀནིཊྛབྷཱཏིཀོ ནཱམ ཧོཏི, ཛེཊྛབྷཱཏིཀོ ནོ དྷམྨསེནཱཔཏི པུརེཏརཾཡེཝ ཨཱཧ – ‘ཨམྷཱཀཾ ཉཱཏཀཱ སབྦེཝ མིཙྪཱདིཊྛིཀཱ, ཡོ ཀོཙི ཨམྷཱཀཾ ཉཱཏཱིཏི ཨཱགཙྪཏི, ཏཾ ཡེན ཏེནུཔཱཡེན པབྦཱཛེཡྻཐཱ’ཏི. ཨཡཾ པན ཐེརསྶ ཨཛ྄ཛྷཏྟབྷཱཏིཀོ, པབྦཱཛེཐ ན’’ནྟི ཝཏྭཱ ཏཙཔཉྩཀཀམྨཊྛཱནཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ པབྦཱཛཡིཾསུ. ཨཐ ནཾ པརིཔུཎྞཝསྶཾ ཨུཔསམྤཱདེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནེ ཡོཛཡིཾསུ.
ཐེརོ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱནཾ ཨཝིདཱུརེ ཋཱནེ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ཁདིརཝནཾ པཝིསིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོཏི. ཏསྶ ‘‘ཨརཧཏྟཾ ཨཔྤཏྭཱ དསབལཾ ཝཱ བྷཱཏིཀཏྠེརཾ ཝཱ ན པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཱཡམནྟསྶེཝ ཏཡོ མཱསཱ ཨཏིཀྐནྟཱ, སུཁུམཱལཀུལཔུཏྟསྶ ལཱུཁབྷོཛནཾ བྷུཉྫནྟསྶ ཙིཏྟཾ ཝལཱིཏཾ ནཱམ ཧོཏི, ཀམྨཊྛཱནཾ ཝིམོཀྑཾ ན གཏཾ. སོ ཏེམཱསཙྩཡེན པཝཱརེཏྭཱ ཝུཏྠཝསྶོ ཧུཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ ཋཱནེ སམཎདྷམྨཾ ཀརོཏི. ཏསྶ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟསྶ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ ཨཧོསི, སོ ཝིཔསྶནཾ ¶ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི.
ཨཐཱཡསྨཱ ¶ སཱརིཔུཏྟོ སཏྠཱརཾ ཨཱཧ – ‘‘བྷནྟེ, མཡ྄ཧཾ ཀིར ཀནིཊྛབྷཱཏཱ རེཝཏོ པབྦཛིཏོ, སོ ཨབྷིརམེཡྻ ཝཱ ན ཝཱ, གནྟྭཱ ནཾ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི. བྷགཝཱ རེཝཏསྶ ཨཱརདྡྷཝིཔསྶཀབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ དྭེ ཝཱརེ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཏཏིཡཝཱརེ ཡཱཙིཏོ ཨརཧཏྟཾ པཏྟབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ, ‘‘སཱརིཔུཏྟ, ཨཧམྤི གམིསྶཱམི, བྷིཀྑཱུནཾ ཨཱརོཙེཧཱི’’ཏི. ཐེརོ བྷིཀྑུསངྒྷཾ སནྣིཔཱཏེཏྭཱ, ‘‘ཨཱཝུསོ, སཏྠཱ ཙཱརིཀཾ ཙརིཏུཀཱམོ, གནྟུཀཱམཱ ཨཱགཙྪནྟཱུ’’ཏི སབྦེསཾཡེཝ ཨཱརོཙེསི. དསབལསྶ ཙཱརིཀཏྠཱཡ གམནཀཱལེ ཨོཧཱིནཀབྷིཀྑཱུ ནཱམ ཨཔྤཀཱ ཧོནྟི, ‘‘སཏྠུ སུཝཎྞཝཎྞཾ སརཱིརཾ པསྶིསྶཱམ, མདྷུརདྷམྨཀཐཾ ཝཱ སུཎིསྶཱམཱ’’ཏི ཡེབྷུཡྻེན གནྟུཀཱམཱཝ བཧུཀཱ ཧོནྟི. ཨིཏི སཏྠཱ མཧཱབྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝཱརོ ‘‘རེཝཏཾ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི ནིཀྑནྟོ.
ཨཐེཀསྨིཾ པདེསེ ཨཱནནྡཏྠེརོ དྭེདྷཱཔཐཾ པཏྭཱ བྷགཝནྟཾ པུཙྪི – ‘‘བྷནྟེ, ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ དྭེ མགྒཱ, ཀཏརམགྒེན སངྒྷོ གཙྪཏཱུ’’ཏི. ཀཏརམགྒོ, ཨཱནནྡ, ཨུཛུཀོཏི? བྷནྟེ, ཨུཛུམགྒོ ཏིཾསཡོཛནོ ཨམནུསྶཔཐོ, པརིཧཱརམགྒོ པན སཊྛིཡོཛནིཀོ ཁེམོ སུབྷིཀྑོཏི. ཨཱནནྡ ¶ , སཱིཝལི ཨམྷེཧི སདྡྷིཾ ཨཱགཏོཏི? ཨཱམ, བྷནྟེ, ཨཱགཏོཏི. ཏེན ཧི སངྒྷོ ཨུཛུམགྒམེཝ གཎྷཏུ, སཱིཝལིསྶ པུཉྙཾ ཝཱིམཾསིསྶཱམཱཏི. སཏྠཱ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝཱརོ སཱིཝལིཏྠེརསྶ པུཉྙཝཱིམཾསནཏྠཾ ཨཊཝིམགྒཾ ཨབྷིརུཧི. མགྒཾ ཨབྷིརུཧནཊྛཱནཏོ པཊྛཱཡ དེཝསངྒྷོ ཡོཛནེ ཡོཛནེ ཋཱནེ ནགརཾ མཱཔེཏྭཱ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཝསནཏྠཱཡ ཝིཧཱརེ པཊིཡཱདེསི. དེཝཔུཏྟཱ རཉྙཱ པེསིཏཀམྨཀཱརཱ ཝིཡ ཧུཏྭཱ ཡཱགུཁཛྫཀཱདཱིནི གཧེཏྭཱ ‘‘ཀཧཾ ཨཡྻོ ¶ སཱིཝལི, ཀཧཾ ཨཡྻོ སཱིཝལཱི’’ཏི པུཙྪནྟཱ གཙྪནྟི. ཐེརོ ཏཾ སཀྐཱརསམྨཱནཾ གཎྷཱཔེཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀཾ གཙྪཏི. སཏྠཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ པརིབྷུཉྫི.
ཨིམིནཱཝ ནིཡཱམེན སཏྠཱ སཀྐཱརསམྨཱནཾ ཨནུབྷཝནྟོ དེཝསིཀཾ ཡོཛནཔརམཾ གནྟྭཱ ཏིཾསཡོཛནིཀཾ ཀནྟཱརཾ ཨཏིཀྐམྨ ཁདིརཝནིཡཏྠེརསྶ སབྷཱགཊྛཱནཾ པཏྟོ. ཐེརོ སཏྠུ ཨཱགམནཾ ཉཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནེ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ པཧོནཀཝིཧཱརེ དསབལསྶ གནྡྷཀུཊིཾ རཏྟིཊྛཱནདིཝཱཊྛཱནཱདཱིནི ཙ ཨིདྡྷིཡཱ མཱཔེཏྭཱ ཏཐཱགཏསྶ པཙྩུགྒམནཾ ¶ གཏོ. སཏྠཱ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟེན མགྒེན ཝིཧཱརཾ པཱཝིསི. ཨཐ ཏཐཱགཏེ གནྡྷཀུཊིཾ པཝིཊྛེ བྷིཀྑཱུ ཝསྶགྒེན པཏྟསེནཱསནཱནི པཝིསིཾསུ. དེཝཏཱ ‘‘ཨཀཱལོ ཨཱཧཱརསྶཱ’’ཏི ཨཊྛཝིདྷཾ པཱནཀཾ ཨཱཧརིཾསུ. སཏྠཱ སངྒྷེན སདྡྷིཾ པཱནཀཾ པིཝི. ཨིམིནཱཝ ནིཡཱམེན ཏཐཱགཏསྶ སཀྐཱརསམྨཱནཾ ཨནུབྷཝནྟསྶེཝ ཨདྡྷམཱསོ ཨཏིཀྐནྟོ.
ཨཐེཀཙྩེ ཨུཀྐཎྛིཏབྷིཀྑཱུ ཨེཀསྨིཾ ཋཱནེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཀཐཾ ཨུཔྤཱདཡིཾསུ ‘‘སཏྠཱ དསབལོ ‘མཡ྄ཧཾ ཨགྒསཱཝཀསྶ ཀནིཊྛབྷཱཏཱ’ཏི ཝཏྭཱ ཨེཝརཱུཔཾ ནཝཀམྨིཀབྷིཀྑུཾ པསྶིཏུཾ ཨཱགཏོ, ཨིམསྶ ཝིཧཱརསྶ སནྟིཀེ ཛེཏཝནམཧཱཝིཧཱརོ ཝཱ ཝེལུ༹ཝནཝིཧཱརཱདཡོ ཝཱ ཀིཾ ཀརིསྶནྟི. ཨཡམྤི བྷིཀྑུ ཨེཝརཱུཔསྶ ནཝཀམྨསྶ ཀཱརཀོ, ཀིཾ ནཱམ སམཎདྷམྨཾ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི? ཨཐ སཏྠཱ ཙིནྟེསི – ‘‘མཡི ཙིརཾ ཝསནྟེ ཨིདཾ ཋཱནཾ ཨཱཀིཎྞཾ བྷཝིསྶཏི, ཨཱརཉྙཀཱ བྷིཀྑཱུ ནཱམ པཝིཝེཀཏྠིཀཱ ཧོནྟི, རེཝཏསྶ ཨཕཱསུཝིཧཱརོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཏཏོ རེཝཏསྶ དིཝཱཊྛཱནཾ གཏོ. ཐེརོ ཨེཀཀོཝ ཙངྐམནཀོཊིཡཾ ཨཱལམྦནཕལཀཾ ནིསྶཱཡ པཱསཱཎཕལཀེ ནིསིནྣོ སཏྠཱརཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ པཙྩུགྒནྟྭཱ ཝནྡི.
ཨཐ ནཾ སཏྠཱ པུཙྪི – ‘‘རེཝཏ, ཨིམཾ ཝཱལ༹མིགཊྛཱནཾ ¶ , ཙཎྜཱནཾ ཧཏྠིཨསྶཱདཱིནཾ སདྡཾ སུཏྭཱ ཀིནྟི ཀརོསཱི’’ཏི? ཏེསཾ མེ, བྷནྟེ, སདྡཾ སུཎཏོ ཨརཉྙརཏི ནཱམ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི. སཏྠཱ ¶ ཏསྨིཾ ཋཱནེ རེཝཏཏྠེརསྶ པཉྩཧི གཱཐཱསཏེཧི ཨརཉྙེ ནིཝཱསཱནིསཾསཾ ནཱམ ཀཐེཏྭཱ པུནདིཝསེ ཨཝིདཱུརེ ཋཱནེ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ རེཝཏཏྠེརཾ ནིཝཏྟེཏྭཱ ཡེཧི བྷིཀྑཱུཧི ཐེརསྶ ཨཝཎྞོ ཀཐིཏོ, ཏེསཾ ཀཏྟརཡཊྛིཨུཔཱཧནཱཏེལནཱལི༹ཚཏྟཱནཾ པམུསྶནབྷཱཝཾ ཨཀཱསི. ཏེ ཨཏྟནོ པརིཀྑཱརཏྠཱཡ ནིཝཏྟཱ ཨཱགཏམགྒེནེཝ གཙྪནྟཱཔི ཏཾ ཋཱནཾ སལླཀྑེཏུཾ ན སཀྐོནྟི. པཋམཾ ཧི ཏེ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟེན མགྒེན གནྟྭཱ ཏཾདིཝསཾ པན ཝིསམམགྒེན གཙྪནྟཱ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཋཱནེ ཨུཀྐུཊིཀཾ ནིསཱིདནྟི, ཛཱཎུཀེན གཙྪནྟི. ཏེ གུམྦེ ཙ གཙྪེ ཙ ཀཎྚཀེ ཙ མདྡནྟཱ ཨཏྟནོ ཝསིཏསབྷཱགཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཁདིརཁཱཎུཀེ ཨཏྟནོ ཚཏྟཾ སཉྫཱནནྟི, ཨུཔཱཧནཾ ཀཏྟརཡཊྛིཾ ཏེལནཱལི༹ཾ སཉྫཱནནྟི. ཏེ ཏསྨིཾ སམཡེ ‘‘ཨིདྡྷིམཱ ¶ ཨཡཾ བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཉཏྭཱ ཨཏྟནོ པརིཀྑཱརེ ཨཱདཱཡ ‘‘དསབལསྶ པཊིཡཏྟསཀྐཱརོ ནཱམ ཨེཝརཱུཔོ ཧོཏཱི’’ཏི ཝདནྟཱ ཨཱགམཾསུ.
པུརཏོ གཏབྷིཀྑཱུ, ཝིསཱཁཱ ཨུཔཱསིཀཱ, ཨཏྟནོ གེཧེ ནིསིནྣཀཱལེ པུཙྪཏི – ‘‘མནཱཔཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, རེཝཏཏྠེརསྶ ཝསནཊྛཱན’’ནྟི? མནཱཔཾ ཨུཔཱསིཀེ ནནྡནཝནཙིཏྟལཏཱདིཔཊིབྷཱགཾ ཏཾ སེནཱསནནྟི. ཨཐ ནེསཾ སབྦཔཙྪཏོ ཨཱགཏབྷིཀྑཱུ པུཙྪི – ‘‘མནཱཔཾ, ཨཡྻཱ, རེཝཏཏྠེརསྶ ཝསནཊྛཱན’’ནྟི. མཱ པུཙྪ ཨུཔཱསིཀེ, ཀཐེཏུཾ ཨཡུཏྟཊྛཱནམེཏཾ, ཨུཛྫངྒལཾ སཀྑརཔཱསཱཎཝིསམཾ ཁདིརཝནཾ ཨེཏཾ, ཏཏྠ སོ བྷིཀྑུ ཝིཧརཏཱིཏི. ཝིསཱཁཱ, པུརིམཱནཉྩ པཙྪིམཱནཉྩ བྷིཀྑཱུནཾ ཀཐཾ ¶ སུཏྭཱ ‘‘ཀེསཾ ནུ ཁོ ཀཐཱ སཙྩཱ’’ཏི པཙྪཱབྷཏྟེ གནྡྷམཱལཾ ཨཱདཱཡ དསབལསྶ ཨུཔཊྛཱནཾ གནྟྭཱ, ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཱ སཏྠཱརཾ པུཙྪི – ‘‘བྷནྟེ, རེཝཏཏྠེརསྶ ཝསནཊྛཱནཾ ཨེཀཙྩེ, ཨཡྻཱ, ཝཎྞེནྟི, ཨེཀཙྩེ ནིནྡནྟི, ཀིཾ ནཱམེཏཾ, བྷནྟེ’’ཏི? ཝིསཱཁེ རམཎཱིཡཾ ཝཱ ཧོཏུ མཱ ཝཱ, ཡསྨིཾ ཋཱནེ ཨརིཡཱནཾ ཙིཏྟཾ རམཏི, ཏདེཝ ཋཱནཾ རམཎཱིཡཾ ནཱམཱཏི ཝཏྭཱ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ –
‘‘གཱམེ ཝཱ ཡདི ཝཱརཉྙེ, ནིནྣེ ཝཱ ཡདི ཝཱ ཐལེ;
ཡཏྠ ཨརཧནྟོ ཝིཧརནྟི, ཏཾ བྷཱུམིརཱམཎེཡྻཀ’’ནྟི. (དྷ. པ. ༩༨; སཾ. ནི. ༡.༢༦༡);
ཨཐ སཏྠཱ ཨཔརབྷཱགེ ཛེཏཝནམཧཱཝིཧཱརེ ཨརིཡགཎམཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོ ཐེརཾ ཨཱརཉྙཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསཱིཏི.
ཀངྑཱརེཝཏཏྠེརཝཏྠུ
༢༠༤. ཚཊྛེ ¶ ཛྷཱཡཱིནནྟི ཛྷཱནལཱབྷཱིནཾ ཛྷཱནཱབྷིརཏཱནཾ. སོ ཀིར ཐེརོ ཡཱ ཛྷཱནསམཱཔཏྟིཡོ དསབལོ སམཱཔཛྫཏི, ཏཏོ ཨཔྤཏརཾ ཋཔེཏྭཱ བཧུཏརཱ སམཱཔཛྫཏི. ཏསྨཱ ཛྷཱཡཱིནཾ ཨགྒོ ནཱམ ཛཱཏོ. ཀངྑཱཡནབྷཱཝེན ཀངྑཱརེཝཏོཏི ཝུཙྩཏི. ཀངྑཱ ནཱམ ཀུཀྐུཙྩཾ, ཀུཀྐུཙྩཀོཏི ཨཏྠོ. ཀིཾ པན ཨཉྙེ ཀུཀྐུཙྩཀཱ ནཏྠཱིཏི? ཨཏྠི, ཨཡཾ པན ཐེརོ ཀཔྤིཡེཔི ཀུཀྐུཙྩཾ ཨུཔྤཱདེསི. ཏེནསྶ ཀུཀྐུཙྩཀཏཱ ཨཏིཔཱཀཊཱ ཛཱཏཱཏི ཀངྑཱརེཝཏོཏྭེཝ སངྑཾ གཏོ.
ཏསྶ པཉྷཀམྨེ ཨཡམནུཔུབྦིཀཐཱ – ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརབུདྡྷཀཱལེ པུརིམནཡེནེཝ མཧཱཛནེན སདྡྷིཾ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ པརིསཔརིཡནྟེ ཋིཏོ དྷམྨཾ ¶ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཛྷཱནཱབྷིརཏཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ ‘‘མཡཱཔི ཨནཱགཏེ ཨེཝརཱུཔེན བྷཝིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི དེསནཱཝསཱནེ སཏྠཱརཾ ནིམནྟེཏྭཱ པུརིམནཡེནེཝ སཏྟཱཧཾ མཧཱསཀྐཱརཾ ཀཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨཱཧ – ‘‘བྷནྟེ, ཨཧཾ ཨིམིནཱ ཨདྷིཀཱརཀམྨེན ན ¶ ཨཉྙཾ སམྤཏྟིཾ པཏྠེམི, ཡཐཱ པན སོ ཏུམྷེཧི ཨིཏོ སཏྟདིཝསམཏྠཀེ བྷིཀྑུ ཛྷཱཡཱིནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔིཏོ, ཨེཝཾ ཨཧམྤི ཨནཱགཏེ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ སཱསནེ ཛྷཱཡཱིནཾ ཨགྒོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠནཾ ཨཀཱསི. སཏྠཱ ཨནཱགཏཾ ཨོལོཀེཏྭཱ སམིཛ྄ཛྷནབྷཱཝཾ དིསྭཱ ‘‘ཨནཱགཏེ ཀཔྤསཏསཧསྶཱཝསཱནེ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི, ཏསྶ སཱསནེ ཏྭཾ ཛྷཱཡཱིནཾ ཨགྒོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི བྱཱཀརིཏྭཱ པཀྐཱམི.
སོ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀལྱཱཎཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཀཔྤསཏསཧསྶཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརིཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཀཱལེ སཱཝཏྠིནགརེ མཧཱབྷོགཀུལེ ནིབྦཏྟོ པཙྪཱབྷཏྟཾ དྷམྨསྶཝནཏྠཾ གཙྪནྟེན མཧཱཛནེན སདྡྷིཾ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ པརིསཔརིཡནྟེ ཋིཏོ དསབལསྶ དྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ སདྡྷཾ པཊིལབྷིཏྭཱ པབྦཛིཏོ ཨུཔསམྤདཾ ལབྷིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐཱཔེཏྭཱ ཛྷཱནཔརིཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཛྷཱནལཱབྷཱི ཧུཏྭཱ ཛྷཱནམེཝ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཨརཧཏྟཕལཾ པཱཔུཎི. སོ དསབལེན སམཱཔཛྫིཏབྦསམཱཔཏྟཱིནཾ ཨཔྤཏརཱ ཋཔེཏྭཱ བཧུཏརཱ སམཱཔཛྫནྟོ ཨཧོརཏྟཾ ཛྷཱནེསུ ཙིཎྞཝསཱི ཨཧོསི. ཨཐ ནཾ ཨཔརབྷཱགེ སཏྠཱ ཨིམཾ གུཎཾ གཧེཏྭཱ ཛྷཱཡཱིནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི. ‘‘ཨཀཔྤིཡོ, ཨཱཝུསོ གུལོ༹, ཨཀཔྤིཡཱ མུགྒཱ’’ཏི (མཧཱཝ. ༢༧༢) ཨེཝཾ པན ཀཔྤིཡེསྭེཝ ཝཏྠཱུསུ ¶ ཀུཀྐུཙྩསྶ ཨུཔྤཱདིཏཏཱཡ ཀུཀྐུཙྩསངྑཱཏཱཡ ཀངྑཱཡ བྷཱཝེན ཀངྑཱརེཝཏོཏི སངྑཾ གཏོཏི.
སོཎཀོལི༹ཝིསཏྠེརཝཏྠུ
༢༠༥. སཏྟམེ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡཱནནྟི པགྒཧིཏཝཱིརིཡཱནཾ པརིཔུཎྞཝཱིརིཡཱནཾ. སོཎོ ཀོལི༹ཝིསོཏི སོཎོཏི ཏསྶ ནཱམཾ, ཀོལི༹ཝིསོཏི གོཏྟཾ. ཀོཊིཝེསྶོཏི ཝཱ ཨཏྠོ, ཨིསྶརིཡེན ཀོཊིཔྤཏྟསྶ ཝེསྶཀུལསྶ དཱརཀོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཡསྨཱ པན ཨཉྙེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ¶ ཝཱིརིཡཾ ནཱམ ཝཌྜྷེཏབྦཾ ཧོཏི, ཐེརསྶ པན ཧཱཔེཏབྦམེཝ ཨཧོསི. ཏསྨཱ ཨེས ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡཱནཾ ཨགྒོ ནཱམ ཛཱཏོ.
ཏསྶ ¶ པཉྷཀམྨེ ཨཡམནུཔུབྦིཀཐཱ – ཨཡཾ ཀིར ཨཏཱིཏེ པདུམུཏྟརབུདྡྷཀཱལེ སེཊྛིཀུལེ ནིབྦཏྟི, སིརིཝཌྜྷཀུམཱརོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ ཝཡཔྤཏྟོ པུརིམནཡེནེཝ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ པརིསཔརིཡནྟེ ཋིཏོ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ ‘‘མཡཱཔི ཨནཱགཏེ ཨེཝརཱུཔེན བྷཝིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི དེསནཱཔརིཡོསཱནེ དསབལཾ ནིམནྟེཏྭཱ སཏྟཱཧཾ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ པཏྠནཾ ཨཀཱསི. སཏྠཱ ཏསྶ པཏྠནཱཡ སམིཛ྄ཛྷནབྷཱཝཾ དིསྭཱ པུརིམནཡེནེཝ བྱཱཀརིཏྭཱ ཝིཧཱརཾ གཏོ.
སོཔི སིརིཝཌྜྷསེཊྛི ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཀཔྤསཏསཧསྶཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ ཀཔྤེ པརིནིབྦུཏེ ཀསྶཔདསབལེ ཨནུཔྤནྣེ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏི བཱརཱཎསིཡཾ ཀུལགེཧེ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. སོ ཨཏྟནོ སཧཱཡཀེཧི སདྡྷིཾ གངྒཱཡཾ ཀཱིལ༹ཏི. ཏསྨིཾ སམཡེ ཨེཀོ ཛིཎྞཙཱིཝརིཀོ པཙྩེཀབུདྡྷོ ‘‘བཱརཱཎསིཾ ཨུཔནིསྶཱཡ གངྒཱཏཱིརེ པཎྞསཱལཾ ཀཏྭཱ ཝསྶཾ ཨུཔགཙྪིསྶཱམཱི’’ཏི ཨུདཀེན སམུཔབྱཱུལ༹ྷེ དཎྜཀེ ཙ ཝལླིཡོ ཙ སཾཀཌྜྷཏི. ཨཡཾ ཀུམཱརོ སཧཱཡཀེཧི སདྡྷིཾ གནྟྭཱ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཋིཏོ, ‘‘བྷནྟེ, ཀིཾ ཀརོཐཱ’’ཏི པུཙྪི. ཀུམཱར ཨུཔཀཊྛེ ཨནྟོཝསྶེ པབྦཛིཏཱནཾ ཝསནཊྛཱནཾ ནཱམ ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏཱིཏི. ‘‘བྷནྟེ, ཨཛྫེཝ ཨེཀདིཝསཾ ཨཡྻོ ཡཐཱ ཏཐཱ ཨཱགམེཏུ, ཨཧཾ སྭེ ཨཡྻསྶ ཝསནཊྛཱནཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. པཙྩེཀབུདྡྷོ ‘‘ཏསྶེཝ ཀུམཱརསྶ སངྒཧཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱགཏཏྟཱ ཨདྷིཝཱསེསི. སོ ཏསྶ ཨདྷིཝཱསནཾ ཝིདིཏྭཱ གཏོ པུནདིཝསེ སཀྐཱརསམྨཱནཾ ¶ སཛྫེཏྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ ¶ ཨཱགམནཾ ཨོལོཀེནྟོ ཨཊྛཱསི. པཙྩེཀབུདྡྷོཔི ‘‘ཀཧཾ ནུ ཁོ ཨཛྫ བྷིཀྑཱཙཱརཾ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ ཉཏྭཱ ཏསྶེཝ གེཧདྭཱརཾ ཨགམཱསི.
ཀུམཱརོ པཙྩེཀབུདྡྷཾ དིསྭཱ སམྤིཡཱཡམཱནོ པཏྟཾ ཨཱདཱཡ བྷིཀྑཾ དཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ ཨནྟོཝསྶཾ མཡ྄ཧཾ གེཧདྭཱརམེཝ ཨཱགཙྪཐ, བྷནྟེ’’ཏི པཊིཉྙཾ གཧེཏྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷེ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ པཀྐནྟེ ཨཏྟནོ སཧཱཡཀེཧི སདྡྷིཾ གནྟྭཱ ཨེཀདིཝསེནེཝ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ ཝསནཔཎྞསཱལཉྩ ཙངྐམནཉྩ རཏྟིཊྛཱནདིཝཱཊྛཱནཱནི ཙ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཨདཱསི. ཏསྶེཝ པཎྞསཱལཾ པཝིསནཝེལཱཡ ¶ ཧརིཏཱུཔལིཏྟཱཡ བྷཱུམིཡཱ ‘‘པཱདེསུ ཀལལཾ མཱ ལགྒཱི’’ཏི ཨཏྟནོ པཱརུཔནཾ སཏསཧསྶགྒྷནཀཾ རཏྟཀམྦལཾ བྷཱུམཏྠརཎཾ སནྠརིཏྭཱ ཀམྦལསྶ ཝཎྞེན སདྡྷིཾ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ སརཱིརཔྤབྷཾ ཨེཀསདིསཾ དིསྭཱ ཨཏིཝིཡ པསནྣོ ཧུཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཡཐཱ ཏུམྷེཧི ཨཀྐནྟཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཨིམསྶ ཀམྦལསྶ ཨཏིཝིཡ པབྷཱ ཝིརོཙཏི, ཨེཝམེཝ མཡ྄ཧམྤི ནིབྦཏྟནིབྦཏྟཊྛཱནེ ཧཏྠཔཱདཱནཾ ཝཎྞོ བནྡྷུཛཱིཝཀཔུཔྥཝཎྞོ ཧོཏུ, སཏཀྑཏྟུཾ ཝིཧཏཀཔྤཱསཔཊལཕསྶསདིསོཝ ཕསྶོ ཧོཏཱུ’’ཏི. སོ ཏེམཱསཾ པཙྩེཀབུདྡྷཾ ཨུཔཊྛཧིཏྭཱ པཝཱརིཏཀཱལེ ཏིཙཱིཝརཾ ཨདཱསི. པཙྩེཀབུདྡྷོ པརིཔུཎྞཔཏྟཙཱིཝརོ གནྡྷམཱདནམེཝ གཏོ.
སོཔི ཀུལཔུཏྟོ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀཱལ༹ཙམྤཱནགརེ ཨུཔསེཊྛིསྶ གྷརེ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. ཏསྶ པཊིསནྡྷིགྒཧཎཀཱལཏོ པཊྛཱཡ སེཊྛིཀུལཾ ཨནེཀཱནི ¶ པཎྞཱཀཱརསཧསྶཱནི ཨཱགཙྪནྟི. ཛཱཏདིཝསེ ཙ སཀལནགརཾ ཨེཀསཀྐཱརསམྨཱནཾ ཨཧོསི. ཨཐསྶ ནཱམགྒཧཎདིཝསེ མཱཏཱཔིཏརོ ‘‘ཨམྷཱཀཾ པུཏྟོ ཨཏྟནོ ནཱམཾ གཎྷིཏྭཱཝ ཨཱགཏོ, རཏྟསུཝཎྞརསཔརིསིཏྟཱ ཝིཡསྶ སརཱིརཙྪཝཱི’’ཏི སོཎཀུམཱརོཏྭེཝསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ.
ཨཐསྶ སཊྛི དྷཱཏིཡོ ཨུཔནེཏྭཱ དེཝཀུམཱརཾ ཝིཡ ནཾ སུཁེན ཝཌྜྷེསུཾ. ཏསྶ ཨེཝརཱུཔཾ ཨཱཧཱརཝིདྷཱནཾ ཨཧོསི – སཊྛིཀརཱིསམཏྟཾ ཋཱནཾ ཀསིཏྭཱ ཏིཝིདྷེན ཨུདཀེན པོསེནྟི. ཀེདཱརེ པཝིསནྟཱིསུ ཨུདཀམཱཏིཀཱསུ ཁཱིརོདཀསྶ ཙ གནྡྷོདཀསྶ ཙ ཨནེཀཱནི ཙཱཊིསཧསྶཱནི ཨཱསིཉྩནྟི. སཱལིསཱིསཱནཾ ཁཱིརགྒཧཎཀཱལེ སུཀཱདཱིནཾ པཱཎཱནཾ ཨུཙྪིཊྛཀརཎནིཝཱརཎཏྠཾ ཝཱིཧིགབྦྷཱནཾ སུཁུམཱལབྷཱཝཏྠཉྩ པརིཡནྟཔརིཀྑེཔེ ཙ ཨནྟརནྟརཱ ཙ ཐམྦྷེ ནིཁནིཏྭཱ ཨུཔརི དཎྜཀེ དཏྭཱ ཀིལཉྫེཧི ཚཱདེཏྭཱ སམནྟཱ སཱཎིཡཱ པརིཀྑིཔིཏྭཱ སབྦཔརིཡནྟེ ཨཱརཀྑཾ གཎྷནྟི. སསྶེ ནིཔྥནྣེ ཀོཊྛེ ཙཏུཛཱཏིགནྡྷེཧི པརིབྷཎྜཾ ཀཏྭཱ ཨུཔརི ཨུཏྟམགནྡྷེཧི པརིབྷཱཝེནྟི ¶ . ཨནེཀསཧསྶཔུརིསཱ ཁེཏྟཾ ཨོརུཡ྄ཧ སཱལིསཱིསཱནི ཝཎྚེསུ ཚིནྡིཏྭཱ མུཊྛིམུཊྛིཡོ ཀཏྭཱ རཛྫུཀེཧི བནྡྷིཏྭཱ སུཀྑཱཔེནྟི. ཏཏོ ཀོཊྛཀསྶ ཧེཊྛིམཏལེ གནྡྷེ སནྠརིཏྭཱ ཨུཔརི སཱལིསཱིསཱནི སནྠརནྟི. ཨེཝཾ ཨེཀནྟརིཀཾ ཀཏྭཱ སནྠརནྟཱ ཀོཊྛཀཾ པཱུརེཏྭཱ དྭཱརཾ པིདཧནྟི ¶ , ཏིཝསྶསམྤཏྟཀཱལེ ཀོཊྛཀཾ ཝིཝརནྟི. ཝིཝཊཀཱལེ སཀལནགརཾ སུགནྡྷགནྡྷིཀཾ ཧོཏི. སཱལིམྷི པཧཏེ དྷུཏྟཱ ཐུསེ ཀིཎིཏྭཱ གཎྷནྟི, ཀུཎྜཀཾ པན ཙཱུལུ༹པཊྛཱཀཱ ལབྷནྟི. མུསལགྷཊྚིཏཀེ སཱལིཏཎྜུལེ ཝིཙིནིཏྭཱ གཎྷནྟི ¶ . ཏེ སུཝཎྞཧཱིརཀཔཙྪིཡཾ པཀྑིཔིཏྭཱ སཏཀཱལཾ པརིསྶཱཝེཏྭཱ གཧིཏེ པཀྐུཐིཏཛཱཏིརསེ ཨེཀཝཱརཾ པཀྑིཔིཏྭཱ ཨུདྡྷརནྟི, པམུཁཊྛཱནཾ སུམནཔུཔྥསདིསཾ ཧོཏི. ཏཾ བྷོཛནཾ སུཝཎྞསརཀེ པཀྑིཔིཏྭཱ པཀྐུཐིཏཨཔྤོདཀམདྷུཔཱཡཱསཔཱུརིཏསྶ རཛཏཐཱལསྶ ཨུཔརི ཀཏྭཱ ཨཱདཱཡ གནྟྭཱ སེཊྛིཔུཏྟསྶ པུརཏོ ཋཔེནྟི.
སོ ཨཏྟནོ ཡཱཔནམཏྟཾ བྷུཉྫིཏྭཱ གནྡྷཝཱསིཏེན ཨུདཀེན མུཁཾ ཝིཀྑཱལེཏྭཱ ཧཏྠཔཱདེ དྷོཝཏི. ཨཐསྶ དྷོཏཧཏྠཔཱདསྶ ནཱནཔྤཀཱརཾ མུཁཝཱསཾ ཨུཔནེནྟི. ཏསྶ ཨཀྐམནཊྛཱནེ ཝརཔོཏྠཀཙིཏྟཏྠརཎཾ ཨཏྠརནྟི. ཧཏྠཔཱདཏལཱནིསྶ བནྡྷུཛཱིཝཀཔུཔྥཝཎྞཱནི ཧོནྟི, སཏཀཱལཝིཧཏཀཔྤཱསསྶ ཝིཡ ཕསྶོ, པཱདཏལེསུ མཎིཀུཎྜལཱཝཏྟཝཎྞཱནི ལོམཱནི ཛཱཡིཾསུ. སོ ཀསྶཙིདེཝ ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ‘‘ཨཱཛཱནཱཧི བྷཱུམིཾ ཨཀྐམིསྶཱམཱི’’ཏི ཝདཏི. ཏསྶ ཝཡཔྤཏྟསྶ ཏིཎྞཾ ཨུཏཱུནཾ ཨནུཙྪཝིཀེ ཏཡོ པཱསཱདེ ཀཱརེཏྭཱ ནཱཊཀཱནི ཙ ཨུཔཊྛཱཔེསུཾ. སོ མཧཱསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝནྟོ དེཝོ མཉྙེ པཊིཝསཏི.
ཨཐ ཨམྷཱཀཾ སཏྠརི སབྦཉྙུཏཾ པཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐེ རཱཛགཧཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟེ པཱདལོམདསྶནཏྠཾ རཉྙཱ མཱགདྷེན པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཨསཱིཏིཡཱ གཱམིཡསཧསྶེཧི སདྡྷིཾ སཏྠུ སནྟིཀཾ པཧིཏོ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ སཏྠཱརཾ པབྦཛྫཾ ཡཱཙི. ཨཐ ནཾ བྷགཝཱ ‘‘ཨནུཉྙཱཏོསི མཱཏཱཔིཏཱུཧཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ཨནནུཉྙཱཏབྷཱཝཾ སུཏྭཱ ‘‘ན ཁོ, སོཎ, ཏཐཱགཏཱ མཱཏཱཔིཏཱུཧི ཨནནུཉྙཱཏཾ པུཏྟཾ པབྦཱཛེནྟཱི’’ཏི པཊིཀྑིཔི. སོ ‘‘སཱདྷུ བྷགཝཱ’’ཏི ཏཐཱགཏསྶ ཝཙནཾ སིརསཱ ¶ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨནུཛཱནཱཔེཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀཾ ཨཱགམྨ ཨཉྙཏརསྶ བྷིཀྑུནོ སནྟིཀེ པབྦཛི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརཏོ པནསྶ པབྦཛྫཱཝིདྷཱནཾ པཱལི༹ཡཾ (མཧཱཝ. ༢༤༣) ཨཱགཏམེཝ.
ཏསྶ པབྦཛྫཉྩ ཨུཔསམྤདཉྩ ལབྷིཏྭཱ རཱཛགཧེ ཝིཧརནྟསྶ སམྦཧུལཱ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱ ¶ ཙ སནྡིཊྛསམྦྷཏྟཱ ཙ སཀྐཱརསམྨཱནཾ ཨཱཧརནྟི, རཱུཔནིཔྥཏྟིཡཱ ¶ ཝཎྞཾ ཀཐེནྟི, ཨཉྙེཔི ཛནཱ པསྶིཏུཾ ཨཱགཙྪནྟི. ཐེརོ ཙིནྟེསི – ‘‘མམ སནྟིཀཾ བཧཱུ ཛནཱ ཨཱགཙྪནྟི, ཀམྨཊྛཱནེ ཝཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཝཱ ཀམྨཾ ཀཱཏུཾ ཀཐཾ སཀྑིསྶཱམི, ཡཾནཱུནཱཧཾ སཏྠུ སནྟིཀེ ཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐཱཔེཏྭཱ སཱིཏཝནསུསཱནཾ གནྟྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརེཡྻཾ. ཏཏྲ ཧི སུསཱནནྟི ཛིགུཙྪིཏྭཱ བཧཱུ ཛནཱ ནཱགམིསྶནྟི, ཨེཝཾསནྟེ མམ ཀིཙྩཾ མཏྠཀཾ པཱཔུཎིསྶཏཱི’’ཏི སཏྠུ སནྟིཀེ ཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐཱཔེཏྭཱ སཱིཏཝནཾ གནྟྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀཱཏུཾ ཨཱརབྷི. སོ ཙིནྟེསི – ‘‘མཡ྄ཧཾ སརཱིརཾ པརམསུཁུམཱལཾ, ན ཁོ པན སཀྐཱ སུཁེནེཝ སུཁཾ པཱཔུཎིཏུཾ, ཀཱཡཾ ཀིལམེཏྭཱཔི སམཎདྷམྨཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. ཏཏོ ཋཱནཙངྐམམེཝ ཨདྷིཊྛཱཡ པདྷཱནམཀཱསི. ཏསྶ སུཁུམཱལཱནཾ པཱདཏལཱནཾ ཨནྟནྟེཧི ཕོཊཱ ཨུཊྛཱཡ བྷིཛྫིཾསུ, ཙངྐམོ ཨེཀལོཧིཏོཝ ཨཧོསི. པཱདེསུ ཨཝཧནྟེསུ ཛཎྞུཀེཧིཔི ཧཏྠེཧིཔི ཝཱཡམིཏྭཱ ཙངྐམཏི. ཨེཝཾ ཝཱིརིཡཾ དལ༹ྷཾ ཀརོནྟོཔི ཨོབྷཱསམཏྟམྤི ནིབྦཏྟེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཙིནྟེསི – ‘‘སཙེ ཨཉྙོཔི ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ བྷཝེཡྻ, མཱདིསོཝ བྷཝེཡྻ. ཨཧཾ ཁོ པན ཨེཝཾ ཝཱཡམནྟོཔི མགྒཾ ཝཱ ཕལཾ ཝཱ ཨུཔྤཱདེཏུཾ ན སཀྐོམི, ཨདྡྷཱ ནེཝཱཧཾ ཨུགྒྷཊིཏཉྙཱུ, ན ཝིཔཉྩིཏཉྙཱུ, ན ནེཡྻོ, པདཔརམེན མཡཱ བྷཝིཏབྦཾ. ཀིཾ མེ པབྦཛྫཱཡ, ཧཱིནཱཡཱཝཏྟིཏྭཱ ¶ བྷོགེ ཙ བྷུཉྫིསྶཱམི པུཉྙཱནི ཙ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི.
ཏསྨིཾ སམཡེ སཏྠཱ ཐེརསྶ ཝིཏཀྐཾ ཉཏྭཱ སཱཡནྷསམཡེ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ ཏཏྠ གནྟྭཱ ལོཧིཏེན ཕུཊྛཾ ཙངྐམཾ དིསྭཱ ཐེརཾ ཝཱིཎོཝཱདེན (མཧཱཝ. ༢༤༣) ཨོཝདིཏྭཱ ཝཱིརིཡསམཐཡོཛནཏྠཱཡ ཏསྶ ཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐེཏྭཱ གིཛ྄ཛྷཀཱུཊམེཝ གཏོ. སོཎཏྠེརོཔི དསབལསྶ སམྨུཁཱ ཨོཝཱདཾ ལབྷིཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱསི. ཨཐ སཏྠཱ ཨཔརབྷཱགེ ཛེཏཝནེ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ དྷམྨཾ དེསེནྟོ ཐེརཾ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསཱིཏི.
སོཎཀུཊིཀཎྞཏྠེརཝཏྠུ
༢༠༦. ཨཊྛམེ ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎཱནནྟི ཝཱཀྐརཎཾ ཝུཙྩཏི ཝཙནཀིརིཡཱ, མདྷུརཝཙནཱནནྟི ཨཏྠོ. ཨཡཉྷི ཐེརོ དསབལེན སདྡྷིཾ ཨེཀགནྡྷཀུཊིཡཱ ཏཐཱགཏསྶ ¶ མདྷུརེན སརེན དྷམྨཀཐཾ ཀཐེསི. ཨཐསྶ སཏྠཱ སཱདྷུཀཱརཾ ཨདཱསི. ཏསྨཱ སོ ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎཱནཾ ཨགྒོ ¶ ནཱམ ཛཱཏོ. སོཎོཏི ཏསྶ ནཱམཾ, ཀོཊིཨགྒྷནཀཾ པན ཀཎྞཔིལ༹ནྡྷནཾ དྷཱརེསི. ཏསྨཱ ཀུཊིཀཎྞོཏི ཝུཙྩཏི, ཀོཊིཀཎྞོཏི ཨཏྠོ.
ཏསྶ པཉྷཀམྨེ ཨཡམནུཔུབྦིཀཐཱ – ཨཡམྤི པདུམུཏྟརབུདྡྷཀཱལེ པུརིམནཡེནེཝ མཧཱཛནེན སདྡྷིཾ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ པརིསཔརིཡནྟེ ཋཏྭཱ སཏྠུ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ ‘‘མཡཱཔི ཨནཱགཏེ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ སཱསནེ ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎཱནཾ ཨགྒེན བྷཝིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ དསབལཾ ནིམནྟེཏྭཱ སཏྟཱཧཾ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, ཡཾ བྷིཀྑུཾ ཏུམྷེ ཨིཏོ ¶ སཏྟདིཝསམཏྠཀེ ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔཡིཏྠ, ཨཧམྤི ཨིམསྶ ཨདྷིཀཱརཀམྨསྶ ཕལེན ཨནཱགཏེ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ སཱསནེ ཏཐཱརཱུཔོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠནཾ ཨཀཱསི. སཏྠཱ ཏསྶ ཨནནྟརཱཡཾ དིསྭཱ ‘‘ཨནཱགཏེ གོཏམབུདྡྷསྶ སཱསནེ ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎཱནཾ ཨགྒོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི བྱཱཀརིཏྭཱ པཀྐཱམི.
སོཔི ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ ཀཔྤསཏསཧསྶཾ དེཝེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཙ སཾསརནྟོ ཨམྷཱཀཾ དསབལསྶ ཨུཔྤཏྟིཏོ པུརེཏརམེཝ དེཝལོཀཱ ཙཝིཏྭཱ ཀཱལི༹ཡཱ ནཱམ ཀུརརགྷརིཀཱཡ ཨུཔཱསིཀཱཡ ཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. སཱ པརིཔཀྐེ གབྦྷེ རཱཛགཧནགརེ ཨཏྟནོ ཀུལནིཝེསནཾ ཨཱགཏཱ.
ཏསྨིཾ སམཡེ ཨམྷཱཀཾ སཏྠཱ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨིསིཔཏནེ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསི. དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནེ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹དེཝཏཱ སནྣིཔཏིཾསུ. ཏཏྠ ཨེཀོ ཨཊྛཝཱིསཏིཡཱ ཡཀྑསེནཱཔཏཱིནཾ ཨབྦྷནྟརེ སཱཏཱགིརོ ནཱམ ཡཀྑོ དསབལསྶ དྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱཡ ཙིནྟེསི – ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཨཡཾ ཨེཝཾ མདྷུརདྷམྨཀཐཱ མམ སཧཱཡེན ཧེམཝཏེན སུཏཱ ན སུཏཱ’’ཏི? སོ དེཝསངྒྷསྶ ཨནྟརེ ཨོལོཀེནྟོ ཏཾ ཨཔསྶིཏྭཱ ‘‘ཨདྡྷཱ མམ སཧཱཡོ ཏིཎྞཾ རཏནཱནཾ ཨུཔྤནྣབྷཱཝཾ ན ཛཱནཱཏི, གཙྪཱམི དསབལསྶ ཙེཝ ཝཎྞཾ ཀཐེསྶཱམི, པཊིཝིདྡྷདྷམྨཉྩ ཨཱརོཙེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཏྟནོ པརིསཱཡ སདྡྷིཾ རཱཛགཧམཏྠཀེན ཏསྶ སནྟིཀཾ པཱཡཱསི.
ཧེམཝཏོཔི ¶ ཏིཡོཛནསཧསྶཾ ཧིམཝནྟཾ ཨཀཱལཔུཔྥིཏཾ དིསྭཱ ‘‘མམ སཧཱཡེན སཱཏཱགིརེན སདྡྷིཾ ཧིམཝནྟཀཱིལི༹ཏཾ ཀཱིལི༹སྶཱམཱི’’ཏི ཨཏྟནོ པརིསཱཡ སདྡྷིཾ རཱཛགཧམཏྠཀེནེཝ ¶ པཱཡཱསི. ཏེསཾ དྭིནྣམྤི ཨགྒབལཀཱཡཱ ཀུལགྷརིཀཱཡ ཀཱལི༹ཨུཔཱསིཀཱཡ ནིཝེསནམཏྠཀེ སམཱགནྟྭཱ ‘‘ཏུམྷེ ཀསྶ པརིསཱ, མཡཾ སཱཏཱགིརསྶ. ཏུམྷེ ཀསྶ པརིསཱ, མཡཾ ཧེམཝཏསྶཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཏེ ཧཊྛཏུཊྛཱཝ གནྟྭཱ ཏེསཾ ཡཀྑསེནཱཔཏཱིནཾ ཨཱརོཙཡིཾསུ. ཏེཔི ཏཾཁཎཉྙེཝ ¶ ཨུཔཱསིཀཱཡ ནིཝེསནམཏྠཀེ སམཱགཙྪིཾསུ. སཱཏཱགིརོ ཧེམཝཏཾ ཨཱཧ – ‘‘ཀཧཾ, སམྨ, གཙྪསཱི’’ཏི? ཏཝ སནྟིཀཾ སམྨཱཏི. ཀིཾཀཱརཎཱཏི? ཧིམཝནྟཾ པུཔྥིཏཾ དིསྭཱ ཏཡཱ སདྡྷིཾ ཏཏྠ ཀཱིལི༹སྶཱམཱིཏི. ཏྭཾ པན, སམྨ, ཀཧཾ གཙྪསཱིཏི? ཏཝ སནྟིཀཾ, སམྨཱཏི. ཀིཾཀཱརཎཱཏི? ཏྭཾ ཧིམཝནྟསྶ ཀེན པུཔྥིཏབྷཱཝཾ ཛཱནཱསཱིཏི? ན ཛཱནཱམི, སམྨཱཏི. སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛསྶ པུཏྟོ སིདྡྷཏྠཀུམཱརོ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ཀམྤེཏྭཱ པཊིཝིདྡྷསབྦཉྙུཏཉྙཱཎོ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹དེཝཏཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ཨནུཏྟརཾ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསི. ཏསྶ པཝཏྟིཏབྷཱཝཾ ན ཛཱནཱསཱིཏི? ན ཛཱནཱམི, སམྨཱཏི. ཏྭཾ ཨེཏྟཀམེཝ ཋཱནཾ པུཔྥིཏནྟི ཨཉྙཱསི, ཏསྶ པན པུརིསསྶ སཀྐཱརཏྠཱཡ སཀལདསསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹ཾ ཨེཀམཱལཱགུལ༹སདིསཾ ཨཛྫ ཛཱཏཾ སམྨཱཏི. མཱལཱ ཏཱཝ པུཔྥནྟུ, ཏཡཱ སོ སཏྠཱ ཨཀྑཱིནི པཱུརེཏྭཱ དིཊྛོཏི. ཨཱམ, སམྨ, སཏྠཱ ཙ མེ དིཊྛོ, དྷམྨོ ཙ སུཏོ, ཨམཏཉྩ པཱིཏཾ. ཨཧཾ ‘‘ཨེཏཾ ཨམཏདྷམྨཾ ཏམྤི ཛཱནཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཏཝ སནྟིཀཾ ཨཱགཏོསྨི, སམྨཱཏི. ཏེསཾ ཨཉྙམཉྙཾ ཀཐེནྟཱནཾཡེཝ ཨུཔཱསིཀཱ སིརིསཡནཏོ ཨུཊྛཱཡ ནིསིནྣཱ ཏཾ ཀཐཱསལླཱཔཾ སུཏྭཱ སདྡེ ནིམིཏྟཾ གཎྷི. ‘‘ཨཡཾ སདྡོ ཨུདྡྷཾ, ན ཧེཊྛཱ, ཨམནུསྶབྷཱསིཏོ, ནོ མནུསྶབྷཱསིཏོ’’ཏི སལླཀྑེཏྭཱ ཨོཧིཏསོཏཱ པགྒཧིཏམཱནསཱ ཧུཏྭཱ ནིསཱིདི. ཏཏོ –
‘‘ཨཛྫ པནྣརསོ ཨུཔོསཐོ (ཨིཏི སཱཏཱགིརོ ཡཀྑོ),
དིབྦཱ རཏྟི ཨུཔཊྛིཏཱ;
ཨནོམནཱམཾ སཏྠཱརཾ,
ཧནྡ པསྶཱམ གོཏམ’’ནྟི. (སུ. ནི. ༡༥༣) –
ཨེཝཾ ¶ སཱཏཱགིརེན ཝུཏྟེ –
‘‘ཀཙྩི མནོ སུཔཎིཧིཏོ (ཨིཏི ཧེམཝཏོ ཡཀྑོ),
སབྦབྷཱུཏེསུ ཏཱདིནོ;
ཀཙྩི ¶ ཨིཊྛེ ཨནིཊྛེ ཙ,
སངྐཔྤསྶ ཝསཱིཀཏཱ’’ཏི. (སུ. ནི. ༡༥༤);
ཨེཝཾ ¶ ཧེམཝཏོ སཏྠུ ཀཱཡསམཱཙཱརཉྩ ཨཱཛཱིཝཉྩ མནོསམཱཙཱརཉྩ པུཙྪི. པུཙྪིཏཾ པུཙྪིཏཾ སཱཏཱགིརོ ཝིསྶཛྫེསི. ཨེཝཾ སཏྠུ སརཱིརཝཎྞགུཎཝཎྞཀཐནཝསེན ཧེམཝཏསུཏྟནྟེ ནིཊྛིཏེ ཧེམཝཏོ སཧཱཡཀསྶ དྷམྨདེསནཱནུསཱརེན ཉཱཎཾ པེསེཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི.
ཨཐ, ཀཱལཱི༹ ཨུཔཱསིཀཱ, པརསྶ དྷམྨེ དེསཱིཡམཱནེ ཏཐཱགཏཾ ཨདིཊྛཔུབྦཱཝ ཧུཏྭཱ ཨནུསྶཝཔྤསཱདཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ པརསྶ ཝཌྜྷིཏཾ བྷོཛནཾ བྷུཉྫམཱནཱ ཝིཡ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱསི. སཱ སབྦམཱཏུགཱམཱནཾ ཨནྟརེ པཋམཀསོཏཱཔནྣཱ སབྦཛེཊྛིཀཱ ཨཧོསི. ཏསྶཱ སཧ སོཏཱཔཏྟིབྷཱཝེན ཏམེཝ རཏྟིཾ གབྦྷཝུཊྛཱནཾ ཛཱཏཾ, པཊིལདྡྷདཱརཀསྶ ནཱམགྒཧཎདིཝསེ སོཎོཏི ནཱམཾ ཨཀཱསི. སཱ ཡཐཱརུཙིཡཱ ཀུལགེཧེ ཝསིཏྭཱ ཀུལགྷརམེཝ ཨགམཱསི.
ཏསྨིཾ སམཡེ མཧཱཀཙྩཱནཏྠེརོ ཏཾ ནགརཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཨུཔཝཏྟེ པབྦཏེ པཊིཝསཏི. ཨུཔཱསིཀཱ ཐེརཾ ཨུཔཊྛཱཏི. ཐེརོ ནིབདྡྷཾ ཏསྶཱ ནིཝེསནཾ གཙྪཏི. སོཎདཱརཀོཔི ནིབདྡྷཾ ཐེརསྶ སནྟིཀེ ཝིཙརནྟོ ཝིསྶཱསིཀོ ཨཧོསི. སོ ཨཔརེན སམཡེན ཐེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཛི. ཐེརོ ཏཾ ཨུཔསམྤཱདེཏུཀཱམོ ཏཱིཎི ཝསྶཱནི གཎཾ པརིཡེསིཏྭཱ ཨུཔསམྤཱདེསི. སོ ཨུཔསམྤནྣོ ཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐཱཔེཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཐེརསྶེཝ སནྟིཀེ སུཏྟནིཔཱཏཾ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ ཝུཏྠཝསྶོ པཝཱརེཏྭཱ སཏྠཱརཾ པསྶིཏུཀཱམོ ཧུཏྭཱ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཾ ཨཱཔུཙྪི. ཐེརོ ཨཱཧ – ‘‘སོཎ, ཏཡི གཏེ སཏྠཱ ཏཾ ཨེཀགནྡྷཀུཊིཡཾ ཝསཱཔེཏྭཱ དྷམྨཾ ཨཛ྄ཛྷེསིསྶཏི, ཏྭཾ དྷམྨཾ ཀཐེསྶསི. སཏྠཱ ཏཝ དྷམྨཀཐཱཡ པསཱིདིཏྭཱ ཏུཡ྄ཧཾ ཝརཾ དསྶཏི. ཏྭཾ ཝརཾ གཎྷནྟོ ཨིམཉྩ ཨིམཉྩ གཎྷཱཧི, མམ ཝཙནེན དསབལསྶ པཱདེ ཝནྡཱཧཱི’’ཏི. སོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡེན ཨནུཉྙཱཏོ ¶ མཱཏུཨུཔཱསིཀཱཡ གེཧཾ གནྟྭཱ ཨཱརོཙེསི. སཱཔི ‘‘སཱདྷུ ¶ , ཏཱཏ, ཏྭཾ དསབལཾ པསྶིཏུཾ གཙྪནྟོ ཨིམཾ ཀམྦལཾ ཨཱཧརིཏྭཱ སཏྠུ ཝསནགནྡྷཀུཊིཡཱ བྷཱུམཏྠརཎཾ ཀཏྭཱ ཨཏྠརཱཧཱི’’ཏི ཀམྦལཾ ཨདཱསི. སོཎཏྠེརོ ཏཾ ཨཱདཱཡ སེནཱསནཾ སཾསཱམེཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན སཏྠུ ཝསནཊྛཱནཾ གནྟྭཱ དསབལསྶ བུདྡྷཱསནེ ནིསིནྣཝེལཱཡམེཝ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. སཏྠཱ ཏེན སདྡྷིཾ པཊིསནྠཱརཾ ཀཏྭཱ ཨཱནནྡཏྠེརཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཱནནྡ, ཨིམསྶ བྷིཀྑུསྶ ¶ སེནཱསནཾ ཛཱནཱཧཱི’’ཏི. ཐེརོ སཏྠུ ཨདྷིཔྤཱཡཾ ཉཏྭཱ ཨནྟོགནྡྷཀུཊིཡཾཡེཝ བྷཱུམཏྠརཎཾ ཨུསྶཱརེནྟོ ཝིཡ ཨཏྠརི.
ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ བཧུདེཝརཏྟིཾ ཨཛ྄ཛྷོཀཱསེ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཝིཧཱརཾ པཱཝིསི, ཨཱཡསྨཱཔི ཁོ སོཎོ བཧུདེཝརཏྟིཾ ཨཛ྄ཛྷོཀཱསེ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཝིཧཱརཾ པཱཝིསི. སཏྠཱ པཙྪིམཡཱམེ སཱིཧསེཡྻཾ ཀཔྤེཏྭཱ པཙྩཱུསསམཡེ ཝུཊྛཱཡ ནིསཱིདིཏྭཱ ‘‘ཨེཏྟཀེན ཀཱལེན སོཎསྶ ཀཱཡདརཐོ པཊིཔྤསྶདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ སོཎཾ ཨཛ྄ཛྷེསི – ‘‘པཊིབྷཱཏུ ཏཾ བྷིཀྑུ དྷམྨོ བྷཱསིཏུ’’ནྟི. སོཎཏྠེརོ མདྷུརསྶརེན ཨེཀབྱཉྫནམྤི ཨཝིནཱསེནྟོ ཨཊྛཀཝགྒིཡཱནི སུཏྟཱནི (སུ. ནི. ༧༧༢ ཨཱདཡོ) ཨབྷཱསི. ཀཐཱཔརིཡོསཱནེ བྷགཝཱ སཱདྷུཀཱརཾ དཏྭཱ ‘‘སུགྒཧིཏོ ཏེ བྷིཀྑུ དྷམྨོ, མཡཱ དེསིཏཀཱལེ ཙ ཨཛྫ ཙ ཨེཀསདིསཱཝ དེསནཱ, ཀིཉྩི ཨཱུནཾ ཝཱ ཨདྷིཀཾ ཝཱ ནཏྠཱི’’ཏི པསནྣབྷཱཝཾ པཀཱསེསི. སོཎཏྠེརོཔི ‘‘ཨཡཾ ཨོཀཱསོ’’ཏི སལླཀྑེཏྭཱ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ ཝཙནེན དསབལཾ ཝནྡིཏྭཱ ཝིནཡདྷརཔཉྩམེན གཎེན ཨུཔསམྤདཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ སབྦེ ཝརེ ཡཱཙི, སཏྠཱ ཨདཱསི. པུན ཐེརོ མཱཏུཨུཔཱསིཀཱཡ ཝཙནེན ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ, བྷནྟེ, ཨུཔཱསིཀཱཡ ཏུམྷཱཀཾ ཝསནགནྡྷཀུཊིཡཾ བྷཱུམཏྠརཎཏྠཾ ཀམྦལོ ¶ པཧིཏོ’’ཏི ཀམྦལཾ དཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརཏོ པན ཐེརསྶ པབྦཛྫཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ སབྦཾ སུཏྟེ ཨཱགཏམེཝ.
ཨིཏི ཐེརོ སཏྠུ སནྟིཀཱ ཨཊྛ ཝརེ ལབྷིཏྭཱ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ སབྦཾ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེསི. པུནདིཝསེ མཱཏུཨུཔཱསིཀཱཡ ནིཝེསནདྭཱརཾ གནྟྭཱ བྷིཀྑཱཡ ཨཊྛཱསི. ཨུཔཱསིཀཱ ‘‘པུཏྟོ ཀིར མེ དྭཱརེ ཋིཏོ’’ཏི སུཏྭཱ ཝེགེན ཨཱགནྟྭཱ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཧཏྠཏོ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ ¶ ཨནྟོནིཝེསནེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ བྷོཛནཾ ཨདཱསི. ཨཐ ནཾ བྷཏྟཀིཙྩཔརིཡོསཱནེ ཨཱཧ – ‘‘དིཊྛོ ཏེ, ཏཱཏ, དསབལོ’’ཏི? ཨཱམ ཨུཔཱསིཀེཏི. ཝནྡིཏོ ཏེ མམ ཝཙནེནཱཏི? ཨཱམ ཝནྡིཏོ, སོཔི ཙ མེ ཀམྦལོ ཏཐཱགཏསྶ ཝསནཊྛཱནེ བྷཱུམཏྠརཎཾ ཀཏྭཱ ཨཏྠཏོཏི. ཀིཾ, ཏཱཏ, ཏཡཱ ཀིར སཏྠུ དྷམྨཀཐཱ ཀཐིཏཱ, སཏྠཱརཱ ཙ ཏེ སཱདྷུཀཱརོ དིནྣོཏི? ཏཡཱ ཀཐཾ ཉཱཏཾ ཨུཔཱསིཀེཏི? ཏཱཏ, མཡ྄ཧཾ གེཧེ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ དསབལེན ཏུཡ྄ཧཾ སཱདྷུཀཱརཾ དིནྣདིཝསེ ‘‘སཀལདསསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹ དེཝཏཱ སཱདྷུཀཱརཾ ཨདཾསཱུ’’ཏི ཨཱཧ – ཏཱཏ, ཏཡཱ ཀཐིཏདྷམྨཀཐཾ བུདྡྷཱནཾ ཀཐིཏནིཡཱམེནེཝ མཡ྄ཧམྤི ཀཐེཏུཾ པཙྩཱསཱིསཱམཱིཏི. ཐེརོ མཱཏུ ཀཐཾ སམྤཊིཙྪི. སཱ ཏསྶ ཨདྷིཝཱསནཾ ཝིདིཏྭཱ དྭཱརེ མཎྜཔཾ ཀཱརེཏྭཱ དསབལསྶ ཀཐིཏནིཡཱམེནེཝ ཨཏྟནོ དྷམྨཀཐཾ ¶ ཀཐཱཔེསཱིཏི ཝཏྠུ ཨེཏྠ སམུཊྛིཏཾ. སཏྠཱ ཨཔརབྷཱགེ ཨརིཡགཎམཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོ ཐེརཾ ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསཱིཏི.
སཱིཝལིཏྠེརཝཏྠུ
༢༠༧. ནཝམེ ¶ ལཱབྷཱིནཾ ཡདིདཾ སཱིཝལཱིཏི ཋཔེཏྭཱ ཏཐཱགཏཾ ལཱབྷཱིནཾ བྷིཀྑཱུནཾ སཱིཝལིཏྠེརོ ཨགྒོཏི དསྶེཏི. ཏསྶ པཉྷཀམྨེ ཨཡམནུཔུབྦིཀཐཱ – ཨཡམྤི ཨཏཱིཏེ པདུམུཏྟརབུདྡྷཀཱལེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ པརིསཔརིཡནྟེ ཋིཏོ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ལཱབྷཱིནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ ‘‘མཡཱཔི ཨནཱགཏེ ཨེཝརཱུཔེན བྷཝིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི དསབལཾ ནིམནྟེཏྭཱ པུརིམནཡེནེཝ སཏྟཱཧཾ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ ‘‘བྷགཝཱ ཨཧམྤི ཨིམིནཱ ཨདྷིཀཱརཀམྨེན ཨཉྙཾ སམྤཏྟིཾ ན པཏྠེམི, ཨནཱགཏེ པན ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ སཱསནེ ཨཧམྤི ཏུམྷེཧི སོ ཨེཏདགྒེ ཋཔིཏབྷིཀྑུ ཝིཡ ལཱབྷཱིནཾ ཨགྒོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠནཾ ཨཀཱསི. སཏྠཱ ཨནནྟརཱཡཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཏེ པཏྠནཱ ཨནཱགཏེ གོཏམསྶ བུདྡྷསྶ སཱསནེ སམིཛ྄ཛྷིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀརིཏྭཱ པཀྐཱམི.
སོཔི ཀུལཔུཏྟོ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཝིཔསྶཱིབུདྡྷཀཱལེ བནྡྷུམཏཱིནགརཏོ ཨཝིདཱུརེ ཨེཀསྨིཾ གཱམེ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. ཏསྨིཾ སམཡེ བནྡྷུམཏཱིནགརཝཱསིནོ རཉྙཱ སདྡྷིཾ སཱཀཙྪིཏྭཱ སཱཀཙྪིཏྭཱ དསབལསྶ ¶ དཱནཾ དེནྟི. ཏེ ཨེཀདིཝསཾ སབྦེཝ ཨེཀཏོ ཧུཏྭཱ དཱནཾ དེནྟཱ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཨམྷཱཀཾ དཱནམུཁེ ནཏྠཱི’’ཏི མདྷུཉྩ གུལ༹དདྷིཉྩ ན ཨདྡསཾསུ. ཏེ ‘‘ཡཏོ ཀུཏོཙི ཨཱཧརིསྶཱམཱ’’ཏི ཛནཔདཏོ ནགརཾ པཝིསནམགྒེ པུརིསཾ ཋཔེསུཾ. ཏདཱ ཨེས ཀུལཔུཏྟོ ཨཏྟནོ གཱམཏོ གུལ༹དདྷིཝཱརཀཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཀིཉྩིདེཝ ཨཱཧརིསྶཱམཱི’’ཏི ནགརཾ གཙྪནྟོ མུཁཾ དྷོཝིཏྭཱ ‘‘དྷོཏཧཏྠཔཱདོ པཝིསིསྶཱམཱི’’ཏི ཕཱསུཀཊྛཱནཾ ཨོལོཀེནྟོ ནངྒལསཱིསམཏྟཾ ནིམྨཀྑིཀཾ དཎྜཀམདྷུཾ དིསྭཱ ‘‘པུཉྙེན མེ ཨིདཾ ཨུཔྤནྣ’’ནྟི གཧེཏྭཱ ནགརཾ པཝིསཏི. ནཱགརེཧི ཋཔིཏཔུརིསོ ཏཾ དིསྭཱ, ‘‘བྷོ པུརིས, ཀསྶིམཾ ཨཱཧརསཱི’’ཏི ¶ པུཙྪི. ན ཀསྶཙི སཱམི, ཝིཀྐིཎིཏུཾ པན མེ ཨིདཾ ཨཱནཱིཏནྟི. ཏེན ཧི, བྷོ པུརིས, ཨིམཾ ཀཧཱཔཎཾ གཧེཏྭཱ ཨེཏཾ མདྷུཉྩ གུལ༹དདྷིཉྩ དེཧཱིཏི.
སོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིདཾ ན བཧུམཱུལཾ, ཨཡཉྩ ཨེཀཔྤཧཱརེནེཝ བཧུཾ དེཏི, ཝཱིམཾསིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ¶ . ཏཏོ ནཾ ‘‘ནཱཧཾ ཨེཀཀཧཱཔཎེན དེམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཡདི ཨེཝཾ, དྭེ གཧེཏྭཱ དེཧཱིཏི. དྭཱིཧིཔི ན དེམཱིཏི. ཨེཏེནུཔཱཡེན ཝཌྜྷནྟཾ ཝཌྜྷནྟཾ སཧསྶཾ པཱཔུཎི. སོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཏིཨཉྪིཏུཾ ན ཝཊྚཏི, ཧོཏུ ཏཱཝ, ཨིམསྶ ཀཏྟབྦཀིཙྩཾ པུཙྪིསྶཱམཱི’’ཏི. ཨཐ ནཾ ཨཱཧ – ‘‘ཨིདཾ ན བཧུཨགྒྷནཀཾ, ཏྭཉྩ བཧུཾ དེསི, ཀེན ཀམྨེན ཨིདཾ གཎྷཱསཱི’’ཏི? ཨིདྷ, བྷོ, ནགརཝཱསིནོ རཉྙཱ སདྡྷིཾ པཊིཝིརུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཝིཔསྶཱིདསབལསྶ དཱནཾ དེནྟཱ ཨིདཾ དྭཡཾ དཱནམུཁེ ཨཔསྶནྟཱ པརིཡེསནྟི. སཙེ ཨིདཾ དྭཡཾ ན ལབྷིསྶནྟི, ནཱགརཱནཾ པརཱཛཡོ བྷཝིསྶཏི. ཏསྨཱ སཧསྶཾ དཏྭཱ གཎྷཱམཱིཏི. ཀིཾ པནེཏཾ ནཱགརཱནམེཝ ཝཊྚཏི, ན ཨཉྙེསཾ དཱཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི? ཡསྶ ཀསྶཙི དཱཏུཾ ཨཝཱརིཏམེཏནྟི. ཨཏྠི པན ཏེ ཀོཙི ནཱགརཱནཾ དཱནེ ཨེཀདིཝསཾ སཧསྶཾ དཱཏཱཏི? ནཏྠི སམྨཱཏི. ཨིམེསཾ པན དྭིནྣཾ སཧསྶགྒྷནཀབྷཱཝཾ ཛཱནཱསཱིཏི? ཨཱམ ཛཱནཱམཱིཏི. ཏེན ཧི གཙྪ, ནཱགརཱནཾ ཨཱཙིཀྑ – ‘‘ཨེཀོ པུརིསོ ཨིམཱནི དྭེ མཱུལེན ན དེཏི, སཧཏྠེནེཝ དཱཏུཀཱམོ, ཏུམྷེ ཨིམེསཾ དྭིནྣཾ ཀཱརཎཱ ནིརུསྶུཀྐཱ ཧོཐཱ’’ཏི. ཏྭཾ པན མེ ཨིམསྨིཾ དཱནམུཁེ ཛེཊྛཀབྷཱཝསྶ ཀཱཡསཀྑཱི ཧོཧཱིཏི.
སོ གཱམཝཱསཱི པརིབྦཡཏྠཾ གཧིཏམཱསཀེན པཉྩཀཊུཀཾ གཧེཏྭཱ ཙུཎྞཾ ཀཏྭཱ དདྷིཏོ ཀཉྫིཡཾ ཝཱཧེཏྭཱ ཏཏྠ མདྷུཔཊལཾ ¶ པཱིལེ༹ཏྭཱ པཉྩཀཊུཀཙུཎྞེན ཡོཛེཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ པདུམིནིཔཏྟེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཏཾ སཾཝིདཧིཏྭཱ ཨཱདཱཡ ¶ དསབལསྶ ཨཝིདཱུརེ ཋཱནེ ནིསཱིདི. མཧཱཛནེན ཨཱཧརིཡམཱནསྶ སཀྐཱརསྶ ཨནྟརེ ཨཏྟནོ པཏྟཝཱརཾ ཨོལོཀཡམཱནོ ཨོཀཱསཾ ཉཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘བྷགཝཱ ཨཡཾ མཡ྄ཧཾ དུགྒཏཔཎྞཱཀཱརོ, ཨིམཾ མེ ཨནུཀམྤཾ པཊིཙྩ གཎྷཐཱ’’ཏི. སཏྠཱ ཏསྶ ཨནུཀམྤཾ པཊིཙྩ ཙཏུམཧཱརཱཛདཏྟིཡེན སེལམཡེན པཏྟེན ཏཾ པཊིགྒཧེཏྭཱ ཡཐཱ ཨཊྛསཊྛིབྷིཀྑུསཏསཧསྶསྶ དིཡྻམཱནཾ ན ཁཱིཡཏི, ཨེཝཾ ཨདྷིཊྛཱསི. སོཔི ཀུལཔུཏྟོ ནིཊྛིཏབྷཏྟཀིཙྩཾ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཋིཏོ ཨཱཧ – ‘‘དིཊྛོ མེ བྷགཝཱ ཨཛྫ བནྡྷུམཏཱིནགརཝཱསིཀེཧི ཏུམྷཱཀཾ སཀྐཱརོ ཨཱཧརིཡམཱནོ, ཨཧམྤི ཨིམསྶ ཀམྨསྶ ནིསྶནྡེན ནིབྦཏྟནིབྦཏྟབྷཝེ ལཱབྷགྒཡསགྒཔྤཏྟོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི. སཏྠཱ ‘‘ཨེཝཾ ཧོཏུ ཀུལཔུཏྟཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏསྶ ཙ ནགརཝཱསཱིནཉྩ བྷཏྟཱནུམོདནཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི.
སོཔི ཀུལཔུཏྟོ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སུཔྤཝཱསཱཡ རཱཛདྷཱིཏཱཡ ཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. པཊིསནྡྷིགྒཧཎཏོ པཊྛཱཡ སཱཡཾ པཱཏཉྩ པཎྞཱཀཱརསཏཱནི པཱཔུཎནྟི, སུཔྤཝཱསཱ སམྤཏྟིཾ གཙྪཏི. ཨཐ ནཾ པུཉྙཝཱིམཾསནཏྠཾ ཧཏྠེན བཱིཛཔཙྪིཾ ¶ ཕུསཱཔེནྟི, ཨེཀེཀབཱིཛཏོ སལཱཀསཏམྤི སལཱཀསཧསྶམྤི ནིགཙྪཏི. ཨེཀཀརཱིསཁེཏྟཏོ པཉྙཱསམྤི སཊྛིཔི སཀཊཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི. ཀོཊྛཔཱུརཎཀཱལེཔི ཀོཊྛདྭཱརཾ ཧཏྠེན ཕུསཱཔེནྟི, རཱཛདྷཱིཏཱཡ པུཉྙེན གཎྷནྟཱནཾ གཧིཏགཧིཏཊྛཱནཾ པུན པཱུརཏི. པརིཔུཎྞབྷཏྟཀུམྦྷིཏོཔི ‘‘རཱཛདྷཱིཏཱཡ པུཉྙ’’ནྟི ¶ ཝཏྭཱ ཡསྶ ཀསྶཙི དེནྟཱནཾ ཡཱཝ ན ཨུཀྐཌྜྷནྟི, ན ཏཱཝ བྷཏྟཾ ཁཱིཡཏི. དཱརཀེ ཀུཙྪིགཏེཡེཝ སཏྟ ཝསྶཱནི ཨཏིཀྐམིཾསུ.
གབྦྷེ པན པརིཔཀྐེ སཏྟཱཧཾ མཧཱདུཀྑཾ ཨནུབྷོསི. སཱ སཱམིཀཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘པུརེ མརཎཱ ཛཱིཝམཱནཱཝ དཱནཾ དསྶཱམཱི’’ཏི སཏྠུ སནྟིཀཾ པེསེསི – ‘‘གཙྪ ཨིམཾ པཝཏྟིཾ སཏྠུ ཨཱརོཙེཏྭཱ སཏྠཱརཾ ནིམནྟེཧི, ཡཉྩ སཏྠཱ ཝདེཏི, ཏཾ སཱདྷུཀཾ ཨུཔལཀྑེཏྭཱ ཨཱགནྟྭཱ མཡ྄ཧཾ ཀཐེཧཱི’’ཏི. སོ གནྟྭཱ ཏསྶཱ སཱསནཾ བྷགཝཏོ ཨཱརོཙེསི. སཏྠཱ ‘‘སུཁིནཱི ཧོཏུ སུཔྤཝཱསཱ ཀོལིཡདྷཱིཏཱ, སུཁིནཱི ཨརོགཱ ཨརོགཾ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡཏཱུ’’ཏི ཨཱཧ. རཱཛཱ ཏཾ སུཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨནྟོགཱམཱབྷིམུཁོ པཱཡཱསི. ཏསྶ པུརེ ཨཱགམནཱཡེཝ སུཔྤཝཱསཱཡ ཀུཙྪིཏོ ¶ དྷམཀརཎཱ ཨུདཀཾ ཝིཡ གབྦྷོ ནིཀྑམི, པརིཝཱརེཏྭཱ ནིསིནྣཛནོ ཨསྶུམུཁོཝ ཧསིཏུཾ ཨཱརདྡྷོ. ཧཊྛཏུཊྛོ མཧཱཛནོ རཉྙོ པུཏྟསཱསནཾ ཨཱརོཙེཏུཾ ཨགམཱསི.
རཱཛཱ ཏེསཾ ཨིངྒིཏཾ དིསྭཱཝ ‘‘དསབལེན ཀཐིཏཀཐཱ ནིཔྥནྣཱ མཉྙེ’’ཏི ཙིནྟེསི. སོ ཨཱགནྟྭཱ སཏྠུ སཱསནཾ རཱཛདྷཱིཏཱཡ ཨཱརོཙེསི. རཱཛདྷཱིཏཱ ‘‘ཏཡཱ ནིམནྟིཏཾ ཛཱིཝིཏབྷཏྟམེཝ མངྒལབྷཏྟཾ བྷཝིསྶཏི, གཙྪ སཏྟཱཧཾ དསབལཾ ནིམནྟེཧཱི’’ཏི. རཱཛཱ ཏཐཱ ཨཀཱསི. སཏྟཱཧཾ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟཡིཾསུ. དཱརཀོ སབྦེསཾ ཉཱཏཱིནཾ སནྟཏྟཙིཏྟཾ ནིབྦཱཔེནྟོ ཛཱཏོཏི སཱིཝལིདཱརཀོཏྭེཝསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ སཏྟ ཝསྶཱནི གབྦྷེ ཝསིཏཏྟཱ ཛཱཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ སབྦཀམྨཀྑམོ ཨཧོསི. དྷམྨསེནཱཔཏི སཱརིཔུཏྟོ སཏྟམེ དིཝསེ ཏེན སདྡྷིཾ ཀཐཱསལླཱཔཾ ཨཀཱསི. སཏྠཱཔི དྷམྨཔདེ གཱཐཾ ཨབྷཱསི –
‘‘ཡོམཾ ¶ པལིཔཐཾ དུགྒཾ, སཾསཱརཾ མོཧམཙྩགཱ;
ཏིཎྞོ པཱརངྒཏོ ཛྷཱཡཱི, ཨནེཛོ ཨཀཐཾཀཐཱི;
ཨནུཔཱདཱཡ ནིབྦུཏོ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎ’’ནྟི. (དྷ. པ. ༤༡༤);
ཨཐ ནཾ ཐེརོ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཀིཾ པན ཏཡཱ ཨེཝརཱུཔཾ དུཀྑརཱསིཾ ཨནུབྷཝིཏྭཱ པབྦཛིཏུཾ ན ¶ ཝཊྚཏཱི’’ཏི? ལབྷམཱནོ པབྦཛེཡྻཾ, བྷནྟེཏི. སུཔྤཝཱསཱ ཏཾ དཱརཀཾ ཐེརེན སདྡྷིཾ ཀཐེནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ མེ པུཏྟོ དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ སདྡྷིཾ ཀཐེཏཱི’’ཏི ཐེརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪི – ‘‘མཡ྄ཧཾ པུཏྟོ ཏུམྷེཧི སདྡྷིཾ ཀིཾ ཀཐེཏི, བྷདནྟེ’’ཏི? ཨཏྟནཱ ཨནུབྷཱུཏཾ གབྦྷཝཱསདུཀྑཾ ཀཐེཏྭཱ ཏུམྷེཧི ཨནུཉྙཱཏོ པབྦཛིསྶཱམཱིཏི ཝདཏཱིཏི. སཱདྷུ, བྷནྟེ, པབྦཱཛེཐ ནནྟི. ཐེརོ ཏཾ ཝིཧཱརཾ ནེཏྭཱ ཏཙཔཉྩཀཀམྨཊྛཱནཾ དཏྭཱ པབྦཱཛེནྟོ, ‘‘སཱིཝལི, ན ཏུཡ྄ཧཾ ཨཉྙེན ཨོཝཱདེན ཀམྨཾ ཨཏྠི, ཏཡཱ སཏྟ ཝསྶཱནི ཨནུབྷཱུཏདུཀྑམེཝ པཙྩཝེཀྑཱཧཱི’’ཏི. བྷནྟེ, པབྦཱཛནམེཝ ཏུམྷཱཀཾ བྷཱརོ, ཡཾ པན མཡཱ ཀཱཏུཾ སཀྐཱ, ཏམཧཾ ཛཱནིསྶཱམཱིཏི. སོ པཋམཀེསཝཊྚིཡཱ ཨོཧཱརིཏཀྑཎེཡེཝ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱསི, དུཏིཡཱཡ ཨོཧཱརིཏཀྑཎེ སཀདཱགཱམིཕལེ, ཏཏིཡཱཡ ཨནཱགཱམིཕལེ. སབྦེསཾཡེཝ པན ཀེསཱནཾ ཨོརོཔནཉྩ ཨརཧཏྟསཙྪིཀིརིཡཱ ཙ ཨཔཙྪཱ ཨཔུརིམཱ ཨཧོསི. ཏསྶ པབྦཛིཏདིཝསཏོ པཊྛཱཡ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཙཏྟཱརོ པཙྩཡཱ ཡདིཙྪཀཾ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཨེཝཾ ཨེཏྠ ཝཏྠུ སམུཊྛིཏཾ.
ཨཔརབྷཱགེ ¶ སཏྠཱ སཱཝཏྠིཾ ཨགམཱསི. ཐེརོ སཏྠཱརཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, མཡ྄ཧཾ པུཉྙཾ ཝཱིམཾསིསྶཱམི, པཉྩ མེ བྷིཀྑུསཏཱནི དེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ ¶ . གཎྷ, སཱིཝལཱིཏི. སོ པཉྩསཏེ བྷིཀྑཱུ གཧེཏྭཱ ཧིམཝནྟཱབྷིམུཁཾ གཙྪནྟོ ཨཊཝིམགྒཾ གཙྪཏི. ཏསྶ པཋམཾ དིཊྛཱ ནིགྲོདྷེ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ སཏྟ དིཝསཱནི དཱནཾ ཨདཱསི. ཨིཏི སོ –
‘‘ནིགྲོདྷཾ པཋམཾ པསྶི, དུཏིཡཾ པཎྜཝཔབྦཏཾ;
ཏཏིཡཾ ཨཙིརཝཏིཡཾ, ཙཏུཏྠཾ ཝརསཱགརཾ.
‘‘པཉྩམཾ ཧིམཝནྟཾ སོ, ཚཊྛཾ ཚདྡནྟུཔཱགམི;
སཏྟམཾ གནྡྷམཱདནཾ, ཨཊྛམཾ ཨཐ རེཝཏ’’ནྟི.
སབྦཊྛཱནེསུ སཏྟ སཏྟ དིཝསཱནེཝ དཱནཾ ཨདཾསུ. གནྡྷམཱདནཔབྦཏེ པན ནཱགདཏྟདེཝརཱཛཱ ནཱམ སཏྟདིཝསེསུ ཨེཀདིཝསཾ ཁཱིརཔིཎྜཔཱཏཾ ཨདཱསི, ཨེཀདིཝསཾ སཔྤིཔིཎྜཔཱཏཾ ཨདཱསི. བྷིཀྑུསངྒྷོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨིམསྶ དེཝརཉྙོ ནེཝ དྷེནུཡོ དུཡ྄ཧམཱནཱ པཉྙཱཡནྟི, ན དདྷིནིམྨཐནཾ, ཀུཏོ ཏེ, དེཝརཱཛ, ཨིམཾ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི? ‘‘བྷནྟེ, ཀསྶཔདསབལསྶ ཀཱལེ ཁཱིརསལཱཀབྷཏྟདཱནསྶེཏཾ ¶ ཕལ’’ནྟི དེཝརཱཛཱ ཨཱཧ. ཨཔརབྷཱགེ སཏྠཱ ཁདིརཝནིཡརེཝཏསྶ པཙྩུགྒམནཾ ཨཊྛུཔྤཏྟིཾ ཀཏྭཱ ཐེརཾ ཨཏྟནོ སཱསནེ ལཱབྷགྒཡསགྒཔྤཏྟཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསཱིཏི.
ཝཀྐལིཏྠེརཝཏྠུ
༢༠༨. དསམེ སདྡྷཱདྷིམུཏྟཱནནྟི སདྡྷཱཡ ཨདྷིམུཏྟཱནཾ, བལཝསདྡྷཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཝཀྐལིཏྠེརོ ཨགྒོཏི དསྶེཏི. ཨཉྙེསཾ ཧི སདྡྷཱ ཝཌྜྷེཏབྦཱ ཧོཏི, ཐེརསྶ པན ཧཱཔེཏབྦཱ ཛཱཏཱ. ཏསྨཱ སོ སདྡྷཱདྷིམུཏྟཱནཾ ཨགྒོཏི ཝུཏྟོ. ཝཀྐལཱིཏི པནསྶ ནཱམཾ.
ཏསྶ པཉྷཀམྨེ ཨཡམནུཔུབྦིཀཐཱ – ཨཡམྤི ཧི ཨཏཱིཏེ པདུམུཏྟརབུདྡྷཀཱལེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ¶ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ པརིསཔརིཡནྟེ ཋིཏོ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ སདྡྷཱདྷིམུཏྟཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ ‘‘མཡཱཔི ཨནཱགཏེ ཨེཝརཱུཔེན བྷཝིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝུཏྟནཡེནེཝ སཏྠཱརཾ ནིམནྟེཏྭཱ སཏྟཱཧཾ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ དསབལཾ ཝནྡིཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, ཨཧམྤི ཨིམིནཱ ཨདྷིཀཱརཀམྨེན ཏུམྷེཧི སདྡྷཱདྷིམུཏྟཱནཾ ཨེཏདགྒེ ཋཔིཏབྷིཀྑུ ཝིཡ ཨནཱགཏེ ¶ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ སཱསནེ སདྡྷཱདྷིམུཏྟཱནཾ ཨགྒོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠནཾ ཨཀཱསི. སཏྠཱ ཏསྶ ཨནནྟརཱཡཾ དིསྭཱ བྱཱཀརིཏྭཱ པཀྐཱམི.
སོཔི ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨམྷཱཀཾ སཏྠུཀཱལེ སཱཝཏྠིཡཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི, ཝཀྐལཱིཏིསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ ཝུདྡྷིཔྤཏྟོ ཏཡོ ཝེདེ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ དསབལཾ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏཾ སཱཝཏྠིཡཾ ཙརནྟཾ དིསྭཱ སཏྠུ སརཱིརསམྤཏྟིཾ ཨོལོཀེནྟོ སརཱིརསམྤཏྟིདསྶནེན ཨཏིཏྟོ དསབལེན སདྡྷིཾཡེཝ ཝིཙརཏི. ཝིཧཱརཾ གཙྪནྟེན སདྡྷིཾ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ སརཱིརནིཔྥཏྟིཾ ཨོལོཀེནྟོཝ ཏིཊྛཏི. དྷམྨསབྷཱཡཾ ནིསཱིདིཏྭཱ དྷམྨཾ ཀཐེནྟསྶ སམྨུཁཊྛཱནེ ཋིཏོ དྷམྨཾ སུཎཱཏི. སོ སདྡྷཾ པཊིལབྷིཏྭཱ ‘‘ཨགཱརམཛ྄ཛྷེ ཝསནྟོ ནིབདྡྷཾ དསབལསྶ དསྶནཾ ན ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི པབྦཛྫཾ ཡཱཙིཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ པབྦཛི.
ཏཏོ པཊྛཱཡ ཋཔེཏྭཱ ཨཱཧཱརཀརཎཝེལཾ ཨཝསེསཀཱལེ ཡཏྠ ཋིཏེན སཀྐཱ དསབལཾ པསྶིཏུཾ, ཏཏྠ ཋིཏོ ཡོནིསོམནསིཀཱརཾ པཧཱཡ དསབལཾ ཨོལོཀེནྟོཝ ཝིཧརཏི. སཏྠཱ ཏསྶ ཉཱཎཔརིཔཱཀཾ ཨཱགམེནྟོ དཱིགྷམྤི ཨདྡྷཱནཾ ཏསྨིཾ རཱུཔདསྶནཝསེནེཝ ཝིཙརནྟེ ཀིཉྩི ཨཝཏྭཱ ‘‘ཨིདཱནིསྶ ¶ ཉཱཎཾ པརིཔཱཀགཏཾ, སཀྐཱ ཨེཏཾ བོདྷེཏུ’’ནྟི ཉཏྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཀིཾ ཏེ, ཝཀྐལི, ཨིམིནཱ པཱུཏིཀཱཡེན དིཊྛེན, ཡོ ཁོ, ཝཀྐལི, དྷམྨཾ པསྶཏི, སོ མཾ པསྶཏི. ཡོ མཾ པསྶཏི, སོ དྷམྨཾ པསྶཏི. དྷམྨཉྷི, ཝཀྐལི ¶ , པསྶནྟོ མཾ པསྶཏི, མཾ པསྶནྟོ དྷམྨཾ པསྶཏཱི’’ཏི.
སཏྠརི ཨེཝཾ ཨོཝདནྟེཔི ཐེརོ དསབལསྶ དསྶནཾ པཧཱཡ ནེཝ ཨཉྙཏྠ གནྟུཾ སཀྐོཏི. ཏཏོ སཏྠཱ ‘‘ནཱཡཾ བྷིཀྑུ སཾཝེགཾ ཨལབྷིཏྭཱ བུཛ྄ཛྷིསྶཏཱི’’ཏི ཨུཔཀཊྛཱཡ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཱཡ རཱཛགཧཾ གནྟྭཱ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀདིཝསེ ‘‘ཨཔེཧི, ཝཀྐལཱི’’ཏི ཐེརཾ པཎཱམེཏི. བུདྡྷཱ ཙ ནཱམ ཨཱདེཡྻཝཙནཱ ཧོནྟི, ཏསྨཱ ཐེརོ སཏྠཱརཾ པཊིཔྥརིཏྭཱ ཋཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཏེམཱསཾ དསབལསྶ སམྨུཁེ ཨཱགནྟུཾ ཨཝིསཧནྟོ ‘‘ཀིཾ དཱནི སཀྐཱ ཀཱཏུཾ, ཏཐཱགཏེནམྷི པཎཱམིཏོ, སམྨུཁཱིབྷཱཝཾ ན ལབྷཱམི, ཀིཾ མཡ྄ཧཾ ཛཱིཝིཏེནཱ’’ཏི གིཛ྄ཛྷཀཱུཊཔབྦཏེ པཔཱཏཊྛཱནཾ ཨབྷིརུཧི. སཏྠཱ ཏསྶ ཀིལམནབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ བྷིཀྑུ མམ སནྟིཀཱ ཨསྶཱསཾ ཨལབྷནྟོ ¶ མགྒཕལཱནཾ ཨུཔནིསྶཡཾ ནཱསེཡྻཱ’’ཏི ཨཏྟཱནཾ དསྶེཏུཾ ཨོབྷཱསཾ ཝིསྶཛྫེསི. ཨཐསྶ སཏྠུ དིཊྛཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཨེཝ མཧནྟཾ སོཀསལླཾ པཧཱིནཾ. སཏྠཱ སུཀྑཏལཱ༹ཀེ ཨོགྷཾ ཨཱཧརནྟོ ཝིཡ ཝཀྐལིཏྠེརསྶ བལཝཔཱིཏིསོམནསྶཾ ཨུཔྤཱདེཏུཾ དྷམྨཔདེ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ –
‘‘པཱམོཛྫབཧུལོ བྷིཀྑུ, པསནྣོ བུདྡྷསཱསནེ;
ཨདྷིགཙྪེ པདཾ སནྟཾ, སངྑཱརཱུཔསམཾ སུཁ’’ནྟི. (དྷ. པ. ༣༨༡);
ཝཀྐལིཏྠེརསྶ ཙ ‘‘ཨེཧི, ཝཀྐལཱི’’ཏི ཧཏྠཾ པསཱརེསི. ཐེརོ ‘‘དསབལོ མེ དིཊྛོ, ཨེཧཱིཏི ཨཝ྄ཧཱཡནམྤི ལདྡྷ’’ནྟི བལཝཔཱིཏིཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ‘‘ཀུཏོ གཙྪཱམཱི’’ཏི ཨཏྟནོ གམནབྷཱཝཾ ཨཛཱནིཏྭཱཝ དསབལསྶ སམྨུཁེ ཨཱཀཱསེ པཀྑནྡིཏྭཱ པཋམཔཱདེན པབྦཏེ ཋིཏོཡེཝ སཏྠཱརཱ ཝུཏྟགཱཐཾ ¶ ཨཱཝཛྫེནྟོ ཨཱཀཱསེཡེཝ པཱིཏིཾ ཝིཀྑམྦྷེཏྭཱ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཏཐཱགཏཾ ཝནྡམཱནོཝ ཨོཏརི. ཨཔརབྷཱགེ སཏྠཱ ཨརིཡགཎམཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོ ཐེརཾ སདྡྷཱདྷིམུཏྟཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསཱིཏི.
དུཏིཡཝགྒཝཎྞནཱ.
༡༤. ཨེཏདགྒཝགྒོ
(༡༤) ༣. ཏཏིཡཨེཏདགྒཝགྒོ
༢༠༩. ཏཏིཡཝགྒསྶ ¶ པཋམེ སིཀྑཱཀཱམཱནནྟི ཏིསྶོ སིཀྑཱ ཀཱམཡམཱནཱནཾ སམྤིཡཱཡིཏྭཱ སིཀྑནྟཱནནྟི ཨཏྠོ. རཱཧུལོཏི ཨཏྟནོ པུཏྟཾ རཱཧུལཏྠེརཾ དསྶེཏི. ཐེརོ ཀིར པབྦཛིཏདིཝསཏོ པཊྛཱཡ པཱཏོཝ ཨུཊྛཧནྟོ ཧཏྠཔཱུརཾ ཝཱལིཀཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ‘‘ཨཧོ ཝཏཱཧཾ ཨཛྫ དསབལསྶ ཙེཝ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱནཉྩ སནྟིཀཱ ཨེཏྟཀཾ ཨོཝཱདཉྩེཝ ཨནུསཱསནིཉྩ ལབྷེཡྻ’’ནྟི པཏྠེཏི. ཏསྨཱ སིཀྑཱཀཱམཱནཾ ཨགྒོ ནཱམ ཛཱཏོཏི.
༢༡༠. དུཏིཡེ སདྡྷཱཔབྦཛིཏཱནནྟི སདྡྷཱཡ པབྦཛིཏཱནཾ. རཊྛཔཱལོཏི རཊྛཾ པཱལེཏུཾ སམཏྠོ, བྷིནྣཾ ཝཱ རཊྛཾ སནྡྷཱརེཏུཾ སམཏྠེ ཀུལེ ཛཱཏོཏིཔི ¶ རཊྛཔཱལོཏི སངྑཾ གཏོ. སོ ཧི སཏྠུ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ ཙུདྡསབྷཏྟཙྪེདེ ཀཏྭཱ མཱཏཱཔིཏརོ པབྦཛྫཾ ཨནུཛཱནཱཔེཏྭཱ པབྦཛིཏོ. ཏསྨཱ སདྡྷཱཔབྦཛིཏཱནཾ ཨགྒོ ནཱམ ཛཱཏོ.
རཱཧུལ-རཊྛཔཱལཏྠེརཝཏྠུ
ཨིམེསཾ པན ཨུབྷིནྣམྤི ཐེརཱནཾ པཉྷཀམྨེ ཨཡམནུཔུབྦིཀཐཱ – ཨེཏེ ཀིར དྭེཔི ཨཏཱིཏེ པདུམུཏྟརབུདྡྷཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ གཧཔཏིམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟིཾསུ. ཏེསཾ དཧརཀཱལེ ནཱམཾ ཝཱ གོཏྟཾ ཝཱ ན ཀཐིཡཏི. ཝཡཔྤཏྟཱ པན གྷརཱཝཱསེ པཏིཊྛཱཡ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ པིཏུ ཨཙྩཡེན ཨུབྷོཔི ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ¶ རཏནཀོཊྛཱགཱརཀམྨིཀེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཨཔརིམཱཎཾ དྷནཾ དིསྭཱ – ‘‘ཨིམཾ ཨེཏྟཀཾ དྷནརཱསིཾ ཨཡྻཀཔཡྻཀཱདཡོ ཨཏྟནཱ སདྡྷིཾ གཧེཏྭཱ གནྟུཾ ནཱསཀྑིཾསུ, ཨམྷེཧི དཱནི ཡེན ཀེནཙི ཨུཔཱཡེན ཨིམཾ དྷནཾ གཧེཏྭཱ གནྟུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཏེ ཨུབྷོཔི ཛནཱ ཙཏཱུསུ ཋཱནེསུ ཀཔཎདྡྷིཀཱདཱིནཾ མཧཱདཱནཾ དཱཏུཾ ཨཱརདྡྷཱ. ཨེཀོ ཨཏྟནོ དཱནགྒེ ཨཱགཏཱགཏཛནཾ པུཙྪིཏྭཱ ཡཱགུཁཛྫཀཱདཱིསུ ཡསྶ ཡཾ པཊིབྷཱཏི, ཏསྶ ཏཾ ཨདཱསི, ཏསྶ ཏེནེཝ ཀཱརཎེན ཨཱགཏཔཱཀོཏི ¶ ནཱམཾ ཛཱཏཾ. ཨིཏརོ ཨཔུཙྪིཏྭཱཝ གཧིཏགཧིཏབྷཱཛནཾ པཱུརེཏྭཱ པཱུརེཏྭཱ དེཏི, ཏསྶཔི ཏེནེཝ ཀཱརཎེན ཨནགྒཔཱཀོཏི ནཱམཾ ཛཱཏཾ, ཨཔྤམཱཎཔཱཀོཏི ཨཏྠོ.
ཏེ ཨུབྷོཔི ཨེཀདིཝསཾ པཱཏོཝ མུཁདྷོཝནཏྠཾ བཧིགཱམཾ ཨགམཾསུ. ཏསྨིཾ སམཡེ ཧིམཝནྟཏོ དྭེ མཧིདྡྷིཀཱ ཏཱཔསཱ བྷིཀྑཱཙཱརཏྠཱཡ ཨཱཀཱསེན ཨཱགནྟྭཱ ཏེསཾ སཧཱཡཀཱནཾ ཨཝིདཱུརེ ཨོཏརིཏྭཱ ‘‘མཱ ནོ ཨེཏེ པསྶིཾསཱུ’’ཏི ཨེཀཔསྶེ ཨཊྛཾསུ. ཏེ ཨུབྷོཔི ཛནཱ ཏེསཾ ལཱབུབྷཱཛནཱདིཔརིཀྑཱརཾ སཾཝིདྷཱཡ ཨནྟོགཱམཾ སནྡྷཱཡ བྷིཀྑཱཡ གཏཱནཾ སནྟིཀཾ ཨཱགམྨ ཝནྡིཾསུ. ཨཐ ནེ ཏཱཔསཱ ‘‘ཀཱཡ ཝེལཱཡ ཨཱགཏཏྠ མཧཱཔུཉྙཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཏེ ‘‘ཨདྷུནཱཝ, བྷནྟེ’’ཏི ཝཏྭཱ ¶ ཏེསཾ ཧཏྠཏོ ལཱབུབྷཱཛནཾ གཧེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ གེཧཾ ནེཏྭཱ བྷཏྟཀིཙྩཔརིཡོསཱནེ ནིབདྡྷཾ བྷིཀྑཱགཧཎཏྠཾ པཊིཉྙཾ གཎྷིཾསུ.
ཏེསུ ཨེཀོ ཏཱཔསོ སཔརིལཱ༹ཧཀཱཡདྷཱཏུཀོ ཧོཏི. སོ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན མཧཱསམུདྡཨུདཀཾ དྭེདྷཱ ཀཏྭཱ པཐཝིནྡྷརནཱགརཱཛསྶ བྷཝནཾ གནྟྭཱ དིཝཱཝིཧཱརཾ ནིསཱིདཏི. སོ ཨུཏུསཔྤཱཡཾ གཧེཏྭཱ པཙྩཱགནྟྭཱ ཨཏྟནོ ཨུཔཊྛཱཀསྶ གེཧེ བྷཏྟཱནུམོདནཾ ཀརོནྟོ ‘‘པཐཝིནྡྷརནཱགབྷཝནཾ ཝིཡ ¶ ཧོཏཱུ’’ཏི ཝདཏི. ཨཐ ནཾ ཨེཀདིཝསཾ ཨུཔཊྛཱཀོ པུཙྪི – ‘‘བྷནྟེ, ཏུམྷེ ཨནུམོདནཾ ཀརོནྟཱ ‘པཐཝིནྡྷརནཱགབྷཝནཾ ཝིཡ ཧོཏཱུ’ཏི ཝདཐ, མཡམསྶ ཨཏྠཾ ན ཛཱནཱམ, ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི ཨིདཾ, བྷནྟེ’’ཏི? ཨཱམ, ཀུཊུམྦིཡ ཨཧཾ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ སམྤཏྟི པཐཝིནྡྷརནཱགརཱཛསམྤཏྟིསདིསཱ ཧོཏཱུ’’ཏི ཝདཱམཱིཏི. ཀུཊུམྦིཀོ ཏཏོ པཊྛཱཡ པཐཝིནྡྷརནཱགརཱཛབྷཝནེ ཙིཏྟཾ ཋཔེསི.
ཨིཏརོ ཏཱཔསོ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཾ གནྟྭཱ སུཉྙེ སེརིསཀཝིམཱནེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ཀརོཏི. སོ ཨཱགཙྪནྟོ གཙྪནྟོ ཙ སཀྐསྶ དེཝརཱཛསྶ སམྤཏྟིཾ དིསྭཱ ཨཏྟནོ ཨུཔཊྛཱཀསྶ ཨནུམོདནཾ ཀརོནྟོ ‘‘སཀྐཝིམཱནཾ ཝིཡ ཧོཏཱུ’’ཏི ཝདཏི. ཨཐ ནཾ སོཔི ཀུཊུམྦིཡོ ཨིཏརོ སཧཱཡཀོ ཏཾ ཏཱཔསཾ ཝིཡ པུཙྪི. སོ ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ སཀྐབྷཝནེ ཙིཏྟཾ ཋཔེསི. ཏེ ཨུབྷོཔི པཏྠིཏཊྛཱནེསུཡེཝ ནིབྦཏྟཱ.
པཐཝིནྡྷརབྷཝནེ ནིབྦཏྟོ པཐཝིནྡྷརནཱགརཱཛཱ ནཱམ ཛཱཏོ. སོ ནིབྦཏྟཀྑཎེ ཨཏྟནོ ཨཏྟབྷཱཝཾ དིསྭཱ ‘‘ཨམནཱཔསྶ ཝཏ མེ ཋཱནསྶ ཀུལུཔཀཏཱཔསོ ཝཎྞཾ ཀཐེསི, ཨུརེན པརིསཀྐིཏྭཱ ¶ ཝིཙརཎཊྛཱནམེཏཾ, ནཱུན སོ ཨཉྙཾ ཋཱནཾ ན ཛཱནཱཏཱི’’ཏི ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཨཧོསི. ཨཐསྶ ཏཾཁཎེཡེཝ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཱནི ནཱགནཱཊཀཱནི སབྦདིསཱསུ ཏཱུརིཡཱནི པགྒཎྷིཾསུ. སོ ཏསྨིཾཡེཝ ཁཎེ ཏཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཝིཛཧིཏྭཱ མཱཎཝཀཝཎྞཱི ཨཧོསི. ཨནྭདྡྷམཱསཉྩ ཙཏྟཱརོ མཧཱརཱཛཱནོ སཀྐསྶ ཨུཔཊྛཱནཾ གཙྪནྟི. ཏསྨཱ སོཔི ཝིརཱུཔཀྑེན ནཱགརཉྙཱ སདྡྷིཾ སཀྐསྶ ཨུཔཊྛཱནཾ གཏོ. སཀྐོ ཏཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ སཉྫཱནི. ཨཐ ནཾ སམཱིཔེ ཨཱགནྟྭཱ ཋིཏཀཱལེ ‘‘ཀཧཾ ནིབྦཏྟོསི ¶ སམྨཱ’’ཏི པུཙྪི. མཱ ཀཐེསི, མཧཱརཱཛ, ཨུརེན པརིསཀྐནཊྛཱནེ ནིབྦཏྟོམྷི, ཏུམྷེ པན ཀལྱཱཎམིཏྟཾ ལབྷིཏྠཱཏི. སམྨ, ཏྭཾ ‘‘ཨཊྛཱནེ ནིབྦཏྟོམྷཱི’’ཏི མཱ ཝིཏཀྐཡི ¶ , པདུམུཏྟརདསབལོ ལོཀེ ནིབྦཏྟོ, ཏསྶ ཨདྷིཀཱརཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨིམཾཡེཝ ཋཱནཾ པཏྠེཧི, ཨུབྷོ སུཁཾ ཝསིསྶཱམཱཏི. སོ ‘‘ཨེཝཾ, དེཝ, ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི གནྟྭཱ པདུམུཏྟརདསབལཾ ནིམནྟེཏྭཱ ཨཏྟནོ ནཱགབྷཝནེ ནཱགཔརིསཱཡ སདྡྷིཾ སབྦརཏྟིཾ སཀྐཱརསམྨཱནཾ སཛྫེསི.
སཏྠཱ པུནདིཝསེ ཨུཊྛིཏེ ཨརུཎེ ཨཏྟནོ ཨུཔཊྛཱཀཾ སུམནཏྠེརཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘སུམན, ཨཛྫ ཏཐཱགཏོ དཱུརཾ བྷིཀྑཱཙཱརཾ གམིསྶཏི, མཱ པུཐུཛྫནབྷིཀྑཱུ ཨཱགཙྪནྟུ, ཏེཔིཊཀཱ པཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟཱ ཚལ༹བྷིཉྙཱཝ ཨཱགཙྪནྟཱུ’’ཏི. ཐེརོ སཏྠུ ཝཙནཾ སུཏྭཱ སབྦེསཾ ཨཱརོཙེསི. སཏྠཱརཱ སདྡྷིཾ སཏསཧསྶཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱཀཱསཾ པཀྑནྡིཾསུ. པཐཝིནྡྷརོ ནཱགཔརིསཱཡ སདྡྷིཾ དསབལསྶ པཙྩུགྒམནཾ ཨཱགཏོ སཏྠཱརཾ པརིཝཱརེཏྭཱ སམུདྡམཏྠཀེ མཎིཝཎྞཱ ཨཱུམིཡོ མདྡམཱནཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཨཱདིཏོ སཏྠཱརཾ, པརིཡོསཱནེ སངྒྷནཝཀཾ ཏཐཱགཏསྶ པུཏྟཾ ཨུཔརེཝཏསཱམཎེརཾ ནཱམ ཨོལོཀེནྟོ ‘‘ཨནཙྪརིཡོ སེསསཱཝཀཱནཾ ཨེཝརཱུཔོ ཨིདྡྷཱནུབྷཱཝོ, ཨིམསྶ པན ཏརུཎབཱལདཱརཀསྶ ཨེཝརཱུཔོ ཨིདྡྷཱནུབྷཱཝོ ཨཏིཝིཡ ཨཙྪརིཡོ’’ཏི པཱིཏིཔཱམོཛྫཾ ཨུཔྤཱདེསི.
ཨཐསྶ བྷཝནེ དསབལེ ནིསིནྣེ སེསབྷིཀྑཱུསུ ཀོཊིཏོ པཊྛཱཡ ནིསཱིདནྟེསུ སཏྠུ སམྨུཁཊྛཱནེཡེཝ ཨུཔརེཝཏསཱམཎེརསྶ ཨཱསནཾ པཱཔུཎི. ནཱགརཱཛཱ ཡཱགུཾ དེནྟོཔི ཁཛྫཀཾ དེནྟོཔི སཀིཾ དསབལཾ ཨོལོཀེཏི, སཀིཾ ཨུཔརེཝཏསཱམཎེརཾ. ཏསྶ ཀིར སརཱིརེ སཏྠུ སརཱིརེ ཝིཡ དྭཏྟིཾས མཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནི པཉྙཱཡནྟི. ཏཏོ ནཱགརཱཛཱ ‘‘ཨཡཾ སཱམཎེརོ བུདྡྷཱནཾ སདིསོ པཉྙཱཡཏི, ཀིཾ ནུ ཁོ ¶ ཧོཏཱི’’ཏི ཨཝིདཱུརེ ནིསིནྣཾ ཨཉྙཏརཾ བྷིཀྑུཾ པུཙྪི – ‘‘ཨཡཾ, བྷནྟེ, སཱམཎེརོ དསབལསྶ ཀིཾ ཧོཏཱི’’ཏི? པུཏྟོ, མཧཱརཱཛཱཏི. སོ ཙིནྟེསི – ‘‘མཧཱ ¶ ཝཏཱཡཾ བྷིཀྑུ, ཨེཝརཱུཔསྶ སོབྷགྒཔྤཏྟསྶ ཏཐཱགཏསྶ པུཏྟབྷཱཝཾ ལབྷི. སརཱིརམྤིསྶ ཨེཀདེསེན བུདྡྷཱནཾ སརཱིརསདིསཾ པཉྙཱཡཏི, མཡཱཔི ཨནཱགཏེ ཨེཝརཱུཔེན བྷཝིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི སཏྟཱཧཾ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, ཨཧཾ ཨིམསྶ ཨདྷིཀཱརཀམྨསྶཱནུབྷཱཝེན ཨཡཾ ཨུཔརེཝཏོ ཝིཡ ཨནཱགཏེ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ པུཏྟོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠནཾ ཨཀཱསི. སཏྠཱ ¶ ཨནནྟརཱཡཾ དིསྭཱ ‘‘ཨནཱགཏེ གོཏམབུདྡྷསྶ པུཏྟོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི བྱཱཀརིཏྭཱ པཀྐཱམི.
པཐཝིནྡྷརོཔི པུན ཨདྡྷམཱསེ སམྤཏྟེ ཝིརཱུཔཀྑེན སདྡྷིཾ སཀྐསྶ ཨུཔཊྛཱནཾ གཏོ. ཨཐ ནཾ སམཱིཔེ ཋིཏཾ སཀྐོ པུཙྪི – ‘‘པཏྠིཏོ ཏེ, སམྨ, ཨཡཾ དེཝལོཀོ’’ཏི? ན པཏྠིཏོ མཧཱརཱཛཱཏི. ཀིཾ དོསཾ ཨདྡསཱཏི? དོསོ ནཏྠི, མཧཱརཱཛ, ཨཧཾ པན དསབལསྶ པུཏྟཾ ཨུཔརེཝཏསཱམཎེརཾ པསྶིཾ. ཏསྶ མེ དིཊྛཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཨཉྙཏྠ ཙིཏྟཾ ན ནམི, སྭཱཧཾ ‘‘ཨནཱགཏེ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ ཨེཝརཱུཔོ པུཏྟོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠནཾ ཨཀཱསིཾ. ཏྭམྤི, མཧཱརཱཛ, ཨེཀཾ པཏྠནཾ ཀརོཧི, ཏེ མཡཾ ནིབྦཏྟཊྛཱནེ ན ཝིནཱ བྷཝིསྶཱམཱཏི. སཀྐོ ཏསྶ ཝཙནཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཨེཀཾ མཧཱནུབྷཱཝཾ བྷིཀྑུཾ དིསྭཱ ‘‘ཀཏརཀུལཱ ནུ ཁོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨཡཾ ཀུལཔུཏྟོ པབྦཛིཏོ’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ ‘‘ཨཡཾ བྷིནྣཾ རཊྛཾ སནྡྷཱརེཏུཾ སམཏྠསྶ ཀུལསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ཙུདྡས བྷཏྟཙྪེདེ ཀཏྭཱ མཱཏཱཔིཏརོ པབྦཛྫཾ ཨནུཛཱནཱཔེཏྭཱ པབྦཛིཏོ’’ཏི ཨཉྙཱསི. ཉཏྭཱ ཙ པན ཨཛཱནནྟོ ཝིཡ དསབལཾ པུཙྪིཏྭཱ སཏྟཱཧཾ མཧཱསཀྐཱརཾ ཀཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, ཨཧཾ ཨིམསྶ ཀལྱཱཎཀམྨསྶ ནིསྶནྡེན ཏུམྷཱཀཾ སཱསནེ ཨཡཾ ཀུལཔུཏྟོ ཝིཡ ཨནཱགཏེ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ སཱསནེ སདྡྷཱཔབྦཛིཏཱནཾ ཨགྒོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠནཾ ¶ ཨཀཱསི. སཏྠཱ ཨནནྟརཱཡཾ དིསྭཱ ‘‘ཏྭཾ, མཧཱརཱཛ, ཨནཱགཏེ གོཏམསྶ བུདྡྷསྶ སཱསནེ སདྡྷཱཔབྦཛིཏཱནཾ ཨགྒོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི བྱཱཀརིཏྭཱ པཀྐཱམི. སཀྐོཔི ཨཏྟནོ དེཝཔུརམེཝ གཏོ.
ཏེ ཨུབྷོཔི ནིབྦཏྟཊྛཱནཏོ ཙཝིཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟཱ ཨནེཀསཧསྶཀཔྤེ ཨཏིཀྐམིཾསུ. ཨིཏོ པན དྭཱནཝུཏིཀཔྤམཏྠཀེ ཕུསྶོ ནཱམ བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུདཔཱདི. ཏསྶ པིཏཱ མཧིནྡོ ནཱམ རཱཛཱ ཨཧོསི, ཝེམཱཏིཀཱ ཏཡོ ཀནིཊྛབྷཱཏརོ. རཱཛཱ དིཝསེ དིཝསེ ‘‘མཡ྄ཧཾཡེཝ བུདྡྷོ མཡ྄ཧཾ དྷམྨོ མཡ྄ཧཾ སངྒྷོ’’ཏི མམཱཡནྟོ སཡམེཝ དསབལཾ ནིབདྡྷཾ བྷོཛནཾ བྷོཛེཏི.
ཨཐསྶ ཨེཀདིཝསཾ པཙྩནྟོ ཀུཔིཏོ. སོ པུཏྟེ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཏཱཏཱ, པཙྩནྟོ ཀུཔིཏོ ¶ , ཏུམྷེཧི ཝཱ མཡཱ ཝཱ གནྟབྦཾ. ཡདི ཨཧཾ གཙྪཱམི, ཏུམྷེཧི ཨིམིནཱ ནིཡཱམེན དསབལོ པརིཙརིཏབྦོ’’ཏི. ཏེ ཏཡོཔི ཨེཀཔྤཧཱརེནེཝ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཏཱཏ, ཏུམྷཱཀཾ གམནཀིཙྩཾ ནཏྠི, མཡཾ ¶ ཙོརེ ཝིདྷམིསྶཱམཱ’’ཏི པིཏརཾ ཝནྡིཏྭཱ པཙྩནྟཾ གནྟྭཱ ཙོརེ ཝིདྷམིཏྭཱ ཝིཛིཏསངྒཱམཱ ཧུཏྭཱ ནིཝཏྟིཾསུ. ཏེ ཨནྟརཱམགྒེ པཱདམཱུལིཀེཧི སདྡྷིཾ མནྟཡིཾསུ – ‘‘ཏཱཏཱ, ཨམྷཱཀཾ གཏཀྑཎེཡེཝ པིཏཱ ཝརཾ དསྶཏི, ཀཏརཾ ཝརཾ གཎྷཱམཱ’’ཏི? ཨཡྻཱ, ཏུམྷཱཀཾ པིཏུ ཨཙྩཡེན དུལླབྷཾ ནཱམ ནཏྠི, ཏུམྷཱཀཾ པན ཛེཊྛབྷཱཏིཀཾ ཕུསྶབུདྡྷཾ པཊིཛགྒནཝརཾ གཎྷཐཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཏེ ‘‘ཀལྱཱཎཾ ཏུམྷེཧི ཝུཏྟ’’ནྟི སབྦེཔི ཨེཀཙིཏྟཱ ཧུཏྭཱ གནྟྭཱ པིཏརཾ ཨདྡསཾསུ. ཏདཱ པིཏཱ ཏེསཾ པསཱིདིཏྭཱ ཝརཾ ཨདཱསི. ཏེ ‘‘ཏེམཱསཾ ཏཐཱགཏཾ པཊིཛགྒིསྶཱམཱ’’ཏི ཝརཾ ཡཱཙིཾསུ. རཱཛཱ ‘‘ཨཡཾ དཱཏུཾ ན སཀྐཱ, ཨཉྙཾ ཝརཾ གཎྷཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཱཏ, ཨམྷཱཀཾ ཨཉྙེན ཝརེན ཀིཙྩཾ ནཏྠི, སཙེ ཏུམྷེ དཱཏུཀཱམཱ, ཨེཏཾཡེཝ ¶ ནོ ཝརཾ དེཐཱཏི. རཱཛཱ ཏེསུ པུནཔྤུནཾ ཀཐེནྟེསུ ཨཏྟནཱ པཊིཉྙཱཏཏྟཱ ‘‘ན སཀྐཱ ན དཱཏུ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཏཱཏཱ, ཨཧཾ ཏུམྷཱཀཾ ཝརཾ དེམི, ཨཔིཙ ཁོ པན བུདྡྷཱ ནཱམ དུརཱསདཱ ཧོནྟི སཱིཧཱ ཝིཡ ཨེཀཙརཱ, དསབལཾ པཊིཛགྒནྟཱ ཨཔྤམཏྟཱ བྷཝེཡྻཱཐཱ’’ཏི.
ཏེ ཙིནྟཡིཾསུ – ‘‘ཨམྷེཧི ཏཐཱགཏཾ པཊིཛགྒནྟེཧི ཨནུཙྪཝིཀཾ ཀཏྭཱ པཊིཛགྒིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི སབྦེཔི ཨེཀཙིཏྟཱ ཧུཏྭཱ དསསཱིལཱནི སམཱདཱཡ ནིརཱམགནྡྷཱ ཧུཏྭཱ སཏྠུ དཱནགྒཔརིཝཧནཀེ ཏཡོ པུརིསེ ཋཔཡིཾསུ. ཏེསུ ཨེཀོ དྷནདྷཉྙུཔྤཱདཀོ ཨཧོསི, ཨེཀོ མཱཔཀོ, ཨེཀོ དཱནསཾཝིདྷཱཡཀོ. ཏེསུ དྷནདྷཉྙུཔྤཱདཀོ པཙྩུཔྤནྣེ བིམྦིསཱརོ མཧཱརཱཛཱ ཛཱཏོ, མཱཔཀོ ཝིསཱཁོ ཨུཔཱསཀོ, དཱནསཾཝིདྷཱཡཀོ རཊྛཔཱལཏྠེརོཏི. སོ ཏཏྠ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ དེཝཔུརེ ནིབྦཏྟོ. ཨཡཾ པན རཱཧུལཏྠེརོ ནཱམ ཀསྶཔདསབལསྶ ཀཱལེ ཀིཀིསྶ ཀཱསིརཉྙོ ཛེཊྛཔུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, པཐཝིནྡྷརཀུམཱརོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. ཏསྶ སཏྟ བྷགིནིཡོ ཨཧེསུཾ. ཏཱ དསབལསྶ སཏྟ པརིཝེཎཱནི ཀཱརཡིཾསུ. པཐཝིནྡྷརོ ཨོཔརཛྫཾ ལབྷི. སོ ཏཱ བྷགིནིཡོ ཨཱཧ – ‘‘ཏུམྷེཧི ཀཱརིཏཔརིཝེཎེསུ མཡ྄ཧམྤི ཨེཀཾ དེཐཱ’’ཏི. བྷཱཏིཀ, ཏུམྷེ ཨུཔརཱཛཊྛཱནེ ཋིཏཱ, ཏུམྷེཧི ནཱམ ཨམྷཱཀཾ དཱཏབྦཾ, ཏུམྷེ ཨཉྙཾ པརིཝེཎཾ ཀརོཐཱཏི. སོ ཏཱསཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ པཉྩ ཝིཧཱརསཏཱནི ཀཱརེསི. པཉྩ པརིཝེཎསཏཱནཱིཏིཔི ཝདནྟི. སོ ཏཏྠ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ དེཝཔུརེ ནིབྦཏྟི. ཨིམསྨིཾ པན བུདྡྷུཔྤཱདེ པཐཝིནྡྷརཀུམཱརོ ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟསྶ ¶ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི, ཏསྶ སཧཱཡཀོ ཀུརུརཊྛེ ཐུལླཀོཊྛིཏནིགམེ རཊྛཔཱལསེཊྛིགེཧེ ནིབྦཏྟི.
ཨཐ ¶ ཨམྷཱཀཾ དསབལོ ཨབྷིསམྦོདྷིཾ པཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐོ ཨནུཔུབྦེན ཀཔིལཝཏྠུཾ ཨཱགནྟྭཱ ¶ རཱཧུལཀུམཱརཾ པབྦཱཛེསི. ཏསྶ པབྦཛྫཱཝིདྷཱནཾ པཱལི༹ཡཾ (མཧཱཝ. ༡༠༥) ཨཱགཏམེཝ. ཨེཝཾ པབྦཛིཏསྶ པནསྶ སཏྠཱ ཨབྷིཎྷཨོཝཱདཝསེན རཱཧུལོཝཱདསུཏྟཾ ཨབྷཱསི. རཱཧུལོཔི པཱཏོཝ ཝུཊྛཱཡ ཧཏྠེན ཝཱལུཀཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ‘‘དསབལསྶ ཙེཝ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱནཉྩ སནྟིཀཱ ཨཛྫ ཨེཏྟཀཾ ཨོཝཱདཾ ལབྷེཡྻ’’ནྟི ཝདཏི. བྷིཀྑུསངྒྷམཛ྄ཛྷེ ཀཐཱ ཨུདཔཱདི ‘‘ཨོཝཱདཀྑམོ ཝཏ རཱཧུལསཱམཎེརོ པིཏུ ཨནུཙྪཝིཀོ པུཏྟོ’’ཏི. སཏྠཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཙིཏྟཱཙཱརཾ ཉཏྭཱ ‘‘མཡི གཏེ ཨེཀཱ དྷམྨདེསནཱ ཙ ཝཌྜྷིསྶཏི, རཱཧུལསྶ ཙ གུཎོ པཱཀཊོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི གནྟྭཱ དྷམྨསབྷཱཡཾ བུདྡྷཱསཱནེ ནིསིནྣོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི. རཱཧུལསཱམཎེརསྶ ཨོཝཱདཀྑམབྷཱཝཾ ཀཐེམ བྷགཝཱཏི. སཏྠཱ ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཋཏྭཱ རཱཧུལསྶ གུཎདཱིཔནཏྠཾ མིགཛཱཏཀཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཀཐེསི –
‘‘མིགཾ ཏིཔལླཏྠམནེཀམཱཡཾ,
ཨཊྛཀྑུརཾ ཨཌྜྷརཏྟཱ པཔཱཡིཾ;
ཨེཀེན སོཏེན ཚམཱ’སྶསནྟོ,
ཚཧི ཀལཱཧིཏིབྷོཏི བྷཱགིནེཡྻོ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡.༡༦);
ཨཐསྶ སཏྟཝསྶིཀསཱམཎེརཀཱལེ ‘‘མཱ ཧེཝ ཁོ རཱཧུལོ དཧརབྷཱཝེན ཀཱིལ༹ནཏྠཱཡཔི སམྤཛཱནམུསཱ བྷཱསེཡྻཱ’’ཏི ཨམྦལཊྛིཡརཱཧུལོཝཱདཾ (མ. ནི. ༢.༡༠༧ ཨཱདཡོ) དེསེསི. ཨཊྛཱརསཝསྶིཀསཱམཎེརཀཱལེ ཏཐཱགཏསྶ པཙྪཏོ པིཎྜཱཡ པཝིསནྟསྶ སཏྠུ ཙེཝ ཨཏྟནོ ཙ རཱུཔསམྤཏྟིཾ དིསྭཱ གེཧསིཏཾ ཝིཏཀྐཾ ཝིཏཀྐེནྟསྶ ‘‘ཡཾཀིཉྩི, རཱཧུལ, རཱུཔ’’ནྟིཨཱདིནཱ ¶ ནཡེན མཧཱརཱཧུལོཝཱདསུཏྟནྟཾ (མ. ནི. ༢.༡༡༣) ཀཐེསི. སཾཡུཏྟཀེ (སཾ. ནི. ༤.༡༢༡) པན རཱཧུལོཝཱདོཔི ཨངྒུཏྟརེ (ཨ. ནི. ༤.༡༧༧) རཱཧུལོཝཱདོཔི ཐེརསྶ ཝིཔསྶནཱཙཱརོཡེཝ. ཨཐསྶ སཏྠཱ ཉཱཎཔརིཔཱཀཾ ཉཏྭཱ ཨཝསྶིཀབྷིཀྑུཀཱལེ ཨནྡྷཝནེ ནིསིནྣོ ཙཱུལ༹རཱཧུལོཝཱདཾ (མ. ནི. ༣.༤༡༦ ཨཱདཡོ) ཀཐེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ རཱཧུལཏྠེརོ ཀོཊིསཏསཧསྶདེཝཏཱཧི སདྡྷིཾ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི, སོཏཱཔནྣསཀདཱགཱམིཨནཱགཱམིདེཝཏཱནཾ ¶ གཎནཱ ནཏྠི. ཨཐ སཏྠཱ ཨཔརབྷཱགེ ཨརིཡསངྒྷམཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོ ཐེརཾ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ སིཀྑཱཀཱམཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི.
སཏྠརི ¶ པན ཀུརུརཊྛེ ཙཱརིཀཱཡ ནིཀྑམིཏྭཱ ཐུལླཀོཊྛིཏཾ ཨནུཔྤཏྟེ རཊྛཔཱལོ ཀུལཔུཏྟོ སཏྠུ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ མཱཏཱཔིཏརོ ཨནུཛཱནཱཔེཏྭཱ དསབལཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སཏྠུ ཨཱཎཏྟིཡཱ ཨཉྙཏརསྶ ཐེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཛི. ཏསྶ པབྦཛིཏདིཝསཏོ པཊྛཱཡ སེཊྛིགཧཔཏི བྷིཀྑཱུ ཨཏྟནོ ནིཝེསནདྭཱརེན གཙྪནྟེ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ ཏུམྷཱཀཾ ཨིམསྨིཾ གེཧེ ཀམྨཾ, ཨེཀོཝ པུཏྟཀོ ཨཧོསི, ཏཾ གཎྷིཏྭཱ གཏཏྠ, ཨིདཱནི ཀིཾ ཀརིསྶཐཱ’’ཏི ཨཀྐོསཏི པརིབྷཱསཏི. སཏྠཱ ཨདྡྷམཱསཾ ཐུལླཀོཊྛིཏེ ཝསིཏྭཱ པུན སཱཝཏྠིམེཝ ཨགམཱསི. ཏཏྠཱཡསྨཱ རཊྛཔཱལོ ཡོནིསོ མནསིཀརོནྟོ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. སོ སཏྠཱརཾ ཨནུཛཱནཱཔེཏྭཱ མཱཏཱཔིཏརོ དསྶནཏྠཾ ཐུལླཀོཊྛིཏཾ གནྟྭཱ ཏཏྠ སཔདཱནཾ པིཎྜཱཡ ཙརནྟོ པིཏུ ནིཝེསནེ ཨཱབྷིདོསིཀཾ ཀུམྨཱསཾ ལབྷིཏྭཱ ཏཾ ཨམཏཾ ཝིཡ པརིབྷུཉྫནྟོ པིཏརཱ ནིམནྟིཏོ ཨདྷིཝཱསེཏྭཱ དུཏིཡདིཝསེ ¶ པིཏུ ནིཝེསནེ པིཎྜཔཱཏཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟེ ཨིཏྠིཛནེ ཨསུབྷསཉྙཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཋིཏཀོཝ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ ཛིཡཱ མུཏྟོ ཝིཡ ནཱརཱཙོ ཨཱཀཱསཾ ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཀོརབྱརཉྙོ མིགཙཱིརཾ གནྟྭཱ མངྒལསིལཱཔཊྚེ ནིསིནྣོ དསྶནཏྠཱཡ ཨཱགཏསྶ རཉྙོ ཙཏུཔཱརིཛུཉྙཔཊིམཎྜིཏཾ དྷམྨཾ (མ. ནི. ༢.༣༠༤) དེསེཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ པུན སཏྠུ སནྟིཀཾཡེཝ ཨཱགཏོ. ཨེཝམེཏཾ ཝཏྠུ སམུཊྛིཏཾ. ཨཐ སཏྠཱ ཨཔརབྷཱགེ ཨརིཡགཎམཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོ ཐེརཾ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ སདྡྷཱཔབྦཛིཏཱནཾ ཀུལཔུཏྟཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསཱིཏི.
ཀུཎྜདྷཱནཏྠེརཝཏྠུ
༢༡༡. ཏཏིཡེ པཋམཾ སལཱཀཾ གཎྷནྟཱནནྟི སབྦཔཋམཾ སལཱཀགཱཧཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཀུཎྜདྷཱནཏྠེརོ ཨགྒོཏི དསྶེཏི. སོ ཀིར ཐེརོ མཧཱསུབྷདྡཱཡ ནིམནྟིཏདིཝསེ ཏཐཱགཏེ ཨུགྒནགརཾ གཙྪནྟེ ‘‘ཨཛྫ སཏྠཱ དཱུརཾ བྷིཀྑཱཙཱརཾ གམིསྶཏི, པུཐུཛྫནཱ སལཱཀཾ མཱ གཎྷནྟུ, པཉྩསཏཱ ¶ ཁཱིཎཱསཝཱཝ གཎྷནྟཱུ’’ཏི ཝུཏྟེ པཋམམེཝ སཱིཧནཱདཾ ནདིཏྭཱ སལཱཀཾ གཎྷི. ཙཱུལ༹སུབྷདྡཱཡ ནིམནྟིཏདིཝསེ ཏཐཱགཏེ སཱཀེཏཾ གཙྪནྟེཔི པཉྩནྣཾ བྷིཀྑུསཏཱནཾ ཨནྟརེ པཋམམེཝ སལཱཀཾ གཎྷི, སུནཱཔརནྟཛནཔདཾ གཙྪནྟེཔི. ཨིམེཧི ཀཱརཎེཧི ཐེརོ པཋམཾ སལཱཀཾ གཎྷནྟཱནཾ ཨགྒོ ནཱམ ཛཱཏོ. ཀུཎྜདྷཱནོཏི པནསྶ ནཱམཾ.
ཏསྶ པཉྷཀམྨེ ཨཡམནུཔུབྦིཀཐཱ – ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརབུདྡྷཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ ཀུལགེཧེ ¶ ནིབྦཏྟོ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ པཋམཾ སལཱཀཾ གཎྷནྟཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ བུདྡྷཱནཾ ཨདྷིཀཱརཀམྨཾ ¶ ཀཏྭཱ ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེཏྭཱ སཏྠཱརཱ ཨནནྟརཱཡཾ དིསྭཱ བྱཱཀཏོ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ དེཝེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཙ སཾསརནྟོ ཀསྶཔབུདྡྷཀཱལེ བྷཱུམཊྛཀདེཝཏཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. དཱིགྷཱཡུཀབུདྡྷཱནཉྩ ནཱམ ན ཨནྭདྡྷམཱསིཀོ ཨུཔོསཐོ ཧོཏི. ཝིཔསྶཱིདསབལསྶ ཧི ཚབྦསྶནྟརེ ཚབྦསྶནྟརེ ཨུཔོསཐོ ཨཧོསི, ཀསྶཔདསབལོ པན ཚཊྛེ ཚཊྛེ མཱསེ པཱཏིམོཀྑཾ ཨོསཱརེསི. ཏསྶ པཱཏིམོཀྑཾ ཨོསཱརཎཀཱལེ དིསཱཝཱསིཀཱ དྭེ སཧཱཡཀཱ བྷིཀྑཱུ ‘‘ཨུཔོསཐཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི གཙྪནྟི. ཨཡཾ བྷུམྨདེཝཏཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམེསཾ དྭིནྣཾ བྷིཀྑཱུནཾ མེཏྟི ཨཏིཝིཡ དལ༹ྷཱ, ཀིཾ ནུ ཁོ བྷེདཀེ སཏི བྷིཛྫེཡྻ, ན བྷིཛྫེཡྻཱ’’ཏི? ཏེསཾ ཨོཀཱསཾ ཨོལོཀཡམཱནཱ ཏེསཾ ཨཝིདཱུརེནེཝ གཙྪཏི.
ཨཐེཀོ ཐེརོ ཨེཀསྶ ཧཏྠེ པཏྟཙཱིཝརཾ དཏྭཱ སརཱིརཝལ༹ཉྫནཏྠཾ ཨུདཀཕཱསུཀཊྛཱནཾ གནྟྭཱ དྷོཏཧཏྠཔཱདོ ཧུཏྭཱ གུམྦསབྷཱགཏོ ནིཀྑམཏི. བྷུམྨདེཝཏཱ ཏསྶ ཐེརསྶ པཙྪཏོ པཙྪཏོ ཨུཏྟམརཱུཔཱ ཨིཏྠཱི ཧུཏྭཱ ཀེསེ ཝིདྷུནིཏྭཱ སཾཝིདྷཱཡ བནྡྷནྟཱི ཝིཡ པིཊྛིཏོ པཾསུཾ པུཉྪམཱནཱ ཝིཡ སཱཊཀཾ སཾཝིདྷཱཡ ནིཝཱསཡམཱནཱ ཝིཡ ཙ ཧུཏྭཱ ཐེརསྶ པདཱནུཔདིཀཱ ཧུཏྭཱ གུམྦཏོ ནིཀྑནྟཱ. ཨེཀམནྟེ ཋིཏོ སཧཱཡཀཏྠེརོ ཨིམཾ ཀཱརཎཾ དིསྭཱ དོམནསྶཛཱཏོ ‘‘ནཊྛོ དཱནི མེ ཨིམིནཱ བྷིཀྑུནཱ སདྡྷིཾ དཱིགྷརཏྟཱནུགཏོ སིནེཧོ. སཙཱཧཾ ཨེཝཾཝིདྷབྷཱཝཾ ཛཱནེཡྻཾ, ཨེཏྟཀཾ ཨདྡྷཱནཾ ཨིམིནཱ སདྡྷིཾ ཝིསྶཱསཾ ན ཀརེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ཨཱགཙྪནྟསྶེཝསྶ ‘‘ཧནྡཱཝུསོ, ཏུཡ྄ཧཾ པཏྟཙཱིཝརཾ, ཏཱདིསེན པཱཔེན སཧཱཡེན སདྡྷིཾ ཨེཀམགྒཾ ན གཙྪཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ ¶ . ཏཾ ཀཐཾ སུཏྭཱ ཏསྶ ¶ ལཛྫིབྷིཀྑུནོ ཧདཡཾ ཏིཁིཎསཏྟིཾ གཧེཏྭཱ ཝིདྡྷཾ ཝིཡ ཨཧོསི. ཏཏོ ནཾ ཨཱཧ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཀིཾ ནཱམེཏཾ ཝདསི, ཨཧཾ ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ དུཀྐཊམཏྟམྤི ཨཱཔཏྟིཾ ན ཛཱནཱམི. ཏྭཾ པན མཾ ཨཛྫ ‘པཱཔོ’ཏི ཝདསི, ཀིཾ ཏེ དིཊྛ’’ནྟི? ཀིཾ ཨཉྙེན དིཊྛེན, ཀིཾ ཏྭཾ ཨེཝཾཝིདྷེན ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟེན མཱཏུགཱམེན སདྡྷིཾ ཨེཀཊྛཱནེ ཧུཏྭཱ ནིཀྑནྟོཏི? ནཏྠེཏཾ, ཨཱཝུསོ, མཡ྄ཧཾ, ནཱཧཾ ཨེཝརཱུཔཾ མཱཏུགཱམཾ པསྶཱམཱིཏི. ཏསྶ ཡཱཝཏཏིཡཾ ཀཐེནྟསྶཱཔི ཨིཏརོ ཐེརོ ཀཐཾ ཨསདྡཧིཏྭཱ ཨཏྟནཱ དིཊྛཀཱརཎཾཡེཝ ཨཏྠཾ གཧེཏྭཱ ཏེན སདྡྷིཾ ཨེཀམགྒེན ཨགནྟྭཱ ཨཉྙེན མགྒེན སཏྠུ སནྟིཀཾ གཏོ. ཨིཏརོཔི ཨཉྙེན མགྒེན སཏྠུ སནྟིཀཾཡེཝ གཏོ.
ཏཏོ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཨུཔོསཐཱགཱརཾ པཝིསནཝེལཱཡ སོ བྷིཀྑུ ཏཾ བྷིཀྑུཾ ཨུཔོསཐགྒེ སཉྫཱནིཏྭཱ ¶ ‘‘ཨིམསྨིཾ ཨུཔོསཐགྒེ ཨེཝརཱུཔོ ནཱམ པཱཔབྷིཀྑུ ཨཏྠི, ནཱཧཾ ཏེན སདྡྷིཾ ཨུཔོསཐཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ནིཀྑམིཏྭཱ བཧི ཨཊྛཱསི. བྷུམྨདེཝཏཱ ‘‘བྷཱརིཡཾ མཡཱ ཀམྨཾ ཀཏ’’ནྟི མཧལླཀཨུཔཱསཀཝཎྞེན ཏསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘ཀསྨཱ, བྷནྟེ, ཨཡྻོ ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཋིཏོ’’ཏི ཨཱཧ. ཨུཔཱསཀ, ཨིམཾ ཨུཔོསཐགྒཾ ཨེཀོ པཱཔབྷིཀྑུ པཝིཊྛོ, ཨཧཾ ཏེན སདྡྷིཾ ཨུཔོསཐཾ ན ཀརོམཱིཏི ཝཏྭཱ ནིཀྑམིཏྭཱ བཧི ཋིཏོམྷཱིཏི. བྷནྟེ, མཱ ཨེཝཾ གཎྷཐ, པརིསུདྡྷསཱིལོ ཨེས བྷིཀྑུ. ཏུམྷེཧི དིཊྛམཱཏུགཱམོ ནཱམ ཨཧཾ, མཡཱ ཏུམྷཱཀཾ ཝཱིམཾསནཏྠཱཡ ‘‘དལ༹ྷཱ ནུ ཁོ ཨིམེསཾ ཐེརཱནཾ མེཏྟི, ནོ དལ༹ྷཱ’’ཏི ལཛྫིཨལཛྫིབྷཱཝཾ ཨོལོཀེནྟེན ཏཾ ཀམྨཾ ཀཏནྟི. ཀོ པན ཏྭཾ སཔྤུརིསཱཏི? ཨཧཾ ཨེཀཱ བྷུམྨདེཝཏཱ, བྷནྟེཏི. དེཝཔུཏྟོ ཀཐེནྟོཝ དིབྦཱནུབྷཱཝེན ¶ ཋཏྭཱ ཐེརསྶ པཱདེསུ པཏིཏྭཱ ‘‘མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, ཁམཐ, ཨེཏཾ དོསཾ ཐེརོ ན ཛཱནཱཏི, ཨུཔོསཐཾ ཀརོཐཱ’’ཏི ཐེརཾ ཡཱཙིཏྭཱ ཨུཔོསཐགྒཾ པཝེསེསི. སོ ཐེརོ ཨུཔོསཐཾ ཏཱཝ ཨེཀཊྛཱནེ ཨཀཱསི, མིཏྟསནྠཝཝསེན ན པུན ཏེན སདྡྷིཾ ཨེཀཊྛཱནེ ཨཧོསཱིཏི. ཨིམསྶ ཐེརསྶ ཀམྨཾ ན ཀཐིཡཏི, ཙུདིཏཀཏྠེརོ པན ཨཔརཱཔརཾ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི.
བྷུམྨདེཝཏཱ ཏསྶ ཀམྨསྶ ནིསྶནྡེན ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ ཨཔཱཡཏོ ན མུཙྩིཏྠ. སཙེ པན ཀཱལེན ཀཱལཾ མནུསྶཏྟཾ ཨཱགཙྪཏི, ཨཉྙེན ཡེན ཀེནཙི ཀཏོ དོསོ ཏསྶེཝ ཨུཔརི པཏཏི. སོ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ¶ ཀཱལེ སཱཝཏྠིཡཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟི, དྷཱནམཱཎཝོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཡོ ཝེདེ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ མཧལླཀཀཱལེ སཏྠུ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛི, ཏསྶ ཨུཔསམྤནྣདིཝསཏོ པཊྛཱཡ ཨེཀཱ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཱ ཨིཏྠཱི ཏསྨིཾ གཱམཾ པཝིསནྟེ སདྡྷིཾཡེཝ གཱམཾ པཝིསཏི, ནིཀྑམནྟེ ནིཀྑམཏི. ཝིཧཱརཾ པཝིསནྟེཔི པཝིསཏི, ཏིཊྛནྟེཔི ཏིཊྛཏཱིཏི ཨེཝཾ ནིཙྩཱནུབནྡྷཱ པཉྙཱཡཏི. ཐེརོ ཏཾ ན པསྶཏི, ཏསྶ པན པུརིམསྶ ཀམྨསྶ ནིསྶནྡེན སཱ ཨཉྙེསཾ ཨུཔཊྛཱཏི.
གཱམེ ཡཱགུབྷིཀྑཾ དདམཱནཱ ཨིཏྠིཡོ, ‘‘བྷནྟེ, ཨཡཾ ཨེཀོ ཡཱགུཨུལུ༹ངྐོ ཏུམྷཱཀཾ, ཨེཀོ ཨིམིསྶཱ ཨམྷཱཀཾ སཧཱཡིཀཱཡཱ’’ཏི པརིཧཱསཾ ཀརོནྟི. ཐེརསྶ མཧཏཱི ཝིཧེསཱ ཧོཏི. ཝིཧཱརཾ གཏམྤི ནཾ སཱམཎེརཱ ཙེཝ དཧརབྷིཀྑཱུ ཙ པརིཝཱརེཏྭཱ ‘‘དྷཱནོ ཀོཎྜོ ཛཱཏོ’’ཏི པརིཧཱསཾ ཀརོནྟི. ཨཐསྶ ཏེནེཝ ཀཱརཎེན ཀུཎྜདྷཱནཏྠེརོཏི ནཱམཾ ཛཱཏཾ ¶ . སོ ཨུཊྛཱཡ སམུཊྛཱཡ ཏེཧི ཀཡིརམཱནཾ ཀེལི༹ཾ སཧིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨུམྨཱདཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཏུམྷེ ཀོཎྜཱ, ཏུམྷཱཀཾ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཱ ཀོཎྜཱ ¶ , ཨཱཙརིཡཱ ཀོཎྜཱ’’ཏི ཝདཏི. ཨཐ ནཾ སཏྠུ ཨཱརོཙེསུཾ – ‘‘ཀུཎྜདྷཱནོ དཧརསཱམཎེརེཧི སདྡྷིཾ ཨེཝཾ ཕརུསཝཱཙཾ ཝདཏཱི’’ཏི. སཏྠཱ ཏཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ‘‘སཙྩཾ བྷིཀྑཱུ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘སཙྩཾ བྷགཝཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཀསྨཱ ཨེཝཾ ཝདེསཱི’’ཏི ཨཱཧ. བྷནྟེ, ནིབདྡྷཾ ཝིཧེསཾ ཨསཧནྟོ ཨེཝཾ ཀཐེམཱིཏི. ‘‘ཏྭཾ པུབྦེ ཀཏཀམྨཾ ཡཱཝཛྫདིཝསཱ ཛཱིརཱཔེཏུཾ ན སཀྐོསི, པུན ཨེཝརཱུཔཾ ཕརུསཾ མཱ ཝད བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཱཧ –
‘‘མཱཝོཙ ཕརུསཾ ཀཉྩི, ཝུཏྟཱ པཊིཝདེཡྻུ ཏཾ;
དུཀྑཱ ཧི སཱརམྦྷཀཐཱ, པཊིདཎྜཱ ཕུསེཡྻུ ཏཾ.
‘‘སཙེ ནེརེསི ཨཏྟཱནཾ, ཀཾསོ ཨུཔཧཏོ ཡཐཱ;
ཨེས པཏྟོསི ནིབྦཱནཾ, སཱརམྦྷོ ཏེ ན ཝིཛྫཏཱི’’ཏི. (དྷ. པ. ༡༣༣-༡༣༤);
ཨིམཉྩ པན ཏསྶ ཐེརསྶ མཱཏུགཱམེན སདྡྷིཾ ཝིཙརཎབྷཱཝཾ ཀོསལརཉྙོཔི ཀཐཡིཾསུ. རཱཛཱ ‘‘གཙྪཐ, བྷཎེ, ཝཱིམཾསཐཱ’’ཏི པེསེཏྭཱ སཡམྤི མནྡེནེཝ པརིཝཱརེན སདྡྷིཾ ཐེརསྶ ཝསནཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཨེཀམནྟེ ཨོལོཀེནྟོ ཨཊྛཱསི. ཏསྨིཾ ཁཎེ ཐེརོ སཱུཙིཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནིསིནྣོ ཧོཏི, སཱཔིསྶ ཨིཏྠཱི ཨཝིདཱུརེ ཋཱནེ ཋིཏཱ ཝིཡ པཉྙཱཡཏི.
རཱཛཱ ¶ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཏྠིདཾ ཀཱརཎ’’ནྟི ཏསྶཱ ཋིཏཊྛཱནཾ ཨགམཱསི. སཱ ཏསྨིཾ ཨཱགཙྪནྟེ ཐེརསྶ ཝསནཔཎྞསཱལཾ པཝིཊྛཱ ཝིཡ ཨཧོསི. རཱཛཱཔི ¶ ཏཱཡ སདྡྷིཾཡེཝ པཎྞསཱལཾ པཝིསིཏྭཱ སབྦཏྠ ཨོལོཀེནྟོ ཨདིསྭཱ ‘‘ནཱཡཾ མཱཏུགཱམོ, ཐེརསྶ ཨེཀོ ཀམྨཝིཔཱཀོ’’ཏི སཉྙཾ ཀཏྭཱ པཋམཾ ཐེརསྶ སམཱིཔེན གཙྪནྟོཔི ཐེརཾ ཨཝནྡིཏྭཱ ཏསྶ ཀཱརཎསྶ ཨབྷཱུཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཨཱགམྨ ཐེརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ‘‘ཀཙྩི, བྷནྟེ, པིཎྜཀེན ན ཀིལམཐཱ’’ཏི པུཙྪི. ཐེརོ ‘‘ཝཊྚཏི མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཛཱནཱམི, བྷནྟེ, ཨཡྻསྶ ཀཐཾ, ཨེཝརཱུཔེན ཙ པརིཀྐིལེསེན སདྡྷིཾ ཙརནྟཱནཾ ཏུམྷཱཀཾ ཀེ ནཱམ པསཱིདིསྶནྟི, ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཝོ ཀཏྠཙི གམནཀིཙྩཾ ནཏྠི, ཨཧཾ ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི ཨུཔཊྛཧིསྶཱམི, ཏུམྷེ ཡོནིསོམནསིཀཱརེ མཱ པམཛྫིཏྠཱ’’ཏི ནིབདྡྷཾ བྷིཀྑཾ པཊྛཔེསི. ཐེརོ རཱཛཱནཾ ཨུཔཏྠམྦྷཀཾ ལབྷིཏྭཱ ¶ བྷོཛནསཔྤཱཡེན ཨེཀགྒཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏཏོ པཊྛཱཡ སཱ ཨིཏྠཱི ཨནྟརདྷཱཡི.
མཧཱསུབྷདྡཱ ཨུགྒནགརེ མིཙྪཱདིཊྛིཀུལེ ཝསམཱནཱ ‘‘སཏྠཱ མཾ ཨནུཀམྤཏཱུ’’ཏི ཨུཔོསཐཾ ཨདྷིཊྛཱཡ ནིརཱམགནྡྷཱ ཧུཏྭཱ ཨུཔརིཔཱསཱདཏལེ ཋིཏཱ ‘‘ཨིམཱནི པུཔྥཱནི ཨནྟརེ ཨཊྛཏྭཱ དསབལསྶ མཏྠཀེ ཝིཏཱནཾ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛནྟུ, དསབལོ ཨིམཱཡ སཉྙཱཡ སྭེ པཉྩཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ མཡ྄ཧཾ བྷིཀྑཾ གཎྷཏཱུ’’ཏི སཙྩཀིརིཡཾ ཀཏྭཱ ཨཊྛ སུམནཔུཔྥམུཊྛིཡོ ཝིསྶཛྫེསི. པུཔྥཱནི གནྟྭཱ དྷམྨདེསནཱཝེལཱཡ སཏྠུ མཏྠཀེ ཝིཏཱནཾ ཧུཏྭཱ ཨཊྛཾསུ. སཏྠཱ ཏཾ སུམནཔུཔྥཝིཏཱནཾ དིསྭཱ ཙིཏྟེནེཝ སུབྷདྡཱཡ བྷིཀྑཾ ཨདྷིཝཱསེཏྭཱ པུནདིཝསེ ཨརུཎེ ཨུཊྛིཏེ ཨཱནནྡཏྠེརཾ ཨཱཧ – ‘‘ཨཱནནྡ, མཡཾ ཨཛྫ དཱུརཾ བྷིཀྑཱཙཱརཾ གམིསྶཱམ, པུཐུཛྫནཱནཾ ཨདཏྭཱ ཨརིཡཱནཾཡེཝ སལཱཀཾ དེཧཱི’’ཏི. ཐེརོ བྷིཀྑཱུནཾ ¶ ཨཱརོཙེསི – ‘‘ཨཱཝུསོ, སཏྠཱ ཨཛྫ དཱུརཾ བྷིཀྑཱཙཱརཾ གམིསྶཏི, པུཐུཛྫནཱ མཱ གཎྷནྟུ, ཨརིཡཱཝ སལཱཀཾ གཎྷནྟཱུ’’ཏི. ཀུཎྜདྷཱནཏྠེརོ ‘‘ཨཱཧརཱཝུསོ, སལཱཀ’’ནྟི པཋམཾཡེཝ ཧཏྠཾ པསཱརེསི. ཨཱནནྡཱ ‘‘སཏྠཱ ཏཱདིསཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ སལཱཀཾ ན དཱཔེཏི, ཨརིཡཱནཾཡེཝ དཱཔེཏཱི’’ཏི ཝིཏཀྐཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ གནྟྭཱ སཏྠུ ཨཱརོཙེསི. སཏྠཱ ‘‘ཨཱཧརཱཔེནྟསྶ སལཱཀཾ དེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཐེརོ ཙིནྟེསི – ‘‘སཙེ ཀུཎྜདྷཱནསྶ སལཱཀཱ དཱཏུཾ ན ¶ ཡུཏྟཱ ཨསྶ, ཨཐ སཏྠཱ པཊིབཱཧེཡྻ, བྷཝིསྶཏི ཨེཀཾ ཀཱརཎ’’ནྟི. ‘‘ཀུཎྜདྷཱནསྶ སལཱཀཾ དསྶཱམཱི’’ཏི གམནཾ ཨབྷིནཱིཧརི. ཀུཎྜདྷཱནཏྠེརོ ཏསྶ པུརེ ཨཱགམནཱཝ ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཨིདྡྷིཡཱ ཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ ‘‘ཨཱཧརཱཝུསོ ཨཱནནྡ, སཏྠཱ མཾ ཛཱནཱཏི, མཱདིསཾ བྷིཀྑུཾ པཋམཾ སལཱཀཾ གཎྷནྟཾ ན སཏྠཱ ཝཱརེཏཱི’’ཏི ཧཏྠཾ པསཱརེཏྭཱ སལཱཀཾ གཎྷི. སཏྠཱ ཏཾ ཨཊྛུཔྤཏྟིཾ ཀཏྭཱ ཐེརཾ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ པཋམཾ སལཱཀཾ གཎྷནྟཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསཱིཏི.
ཝངྒཱིསཏྠེརཝཏྠུ
༢༡༢. ཙཏུཏྠེ པཊིབྷཱནཝནྟཱནནྟི སམྤནྣཔཊིབྷཱནཱནཾ ཝངྒཱིསཏྠེརོ ཨགྒོཏི དསྶེཏི. ཨཡཾ ཀིར ཐེརོ དསབལསྶ སནྟིཀཾ ཨུཔསངྐམནྟོ ཙཀྑུཔཐཏོ པཊྛཱཡ ཙནྡེན སདྡྷིཾ ཨུཔམེཏྭཱ, སཱུརིཡེན, ཨཱཀཱསེན, མཧཱསམུདྡེན, ཧཏྠིནཱགེན, སཱིཧེན མིགརཉྙཱ སདྡྷིཾ ཨུཔམེཏྭཱཔི ཨནེཀེཧི པདསཏེཧི ¶ པདསཧསྶེཧི སཏྠུ ཝཎྞཾ ཝདནྟོཡེཝ ཨུཔསངྐམཏི. ཏསྨཱ པཊིབྷཱནཝནྟཱནཾ ཨགྒོ ནཱམ ཛཱཏོ.
ཏསྶ པཉྷཀམྨེ ཨཡམནུཔུབྦིཀཐཱ – ཨཡམྤི ཀིར པདུམུཏྟརབུདྡྷཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ མཧཱབྷོགཀུལེ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷིཏྭཱ པུརིམནཡེནེཝ ཝིཧཱརཾ ¶ གནྟྭཱ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ པཊིབྷཱནཝནྟཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ སཏྠུ ཨདྷིཀཱརཀམྨཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཨཧམྤི ཨནཱགཏེ པཊིབྷཱནཝནྟཱནཾ ཨགྒོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠནཾ ཀཏྭཱ སཏྠཱརཱ བྱཱཀཏོ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟི. ཝངྒཱིསམཱཎཝོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཡོ ཝེདེ ཨུགྒཎྷནྟོ ཨཱཙརིཡཾ ཨཱརཱདྷེཏྭཱ ཚཝསཱིསམནྟཾ ནཱམ སིཀྑིཏྭཱ ཚཝསཱིསཾ ནཁེན ཨཱཀོཊེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ སཏྟོ ཨསུཀཡོནིཡཾ ནཱམ ནིབྦཏྟོ’’ཏི ཛཱནཱཏི.
བྲཱཧྨཎཱ ‘‘ཨཡཾ ཨམྷཱཀཾ ཛཱིཝིཀམགྒོ’’ཏི ཉཏྭཱ ཝངྒཱིསམཱཎཝཾ པཊིཙྪནྣཡཱནེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ གཱམནིགམརཱཛདྷཱནིཡོ ཙརནྟཱ ནགརདྭཱརེ ཝཱ ནིགམདྭཱརེ ཝཱ ཋཔེཏྭཱ མཧཱཛནསྶ རཱསིབྷཱུཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཡོ ཝངྒཱིསཾ པསྶཏི, སོ དྷནཾ ཝཱ ལབྷཏི, ཡསཾ ཝཱ ལབྷཏི, སགྒཾ ཝཱ གཙྪཏཱི’’ཏི ཝདནྟི. ཏེསཾ ཀཐཾ སུཏྭཱ བཧཱུ ཛནཱ ལཉྫཾ དཏྭཱ པསྶིཏུཀཱམཱ ཧོནྟི. རཱཛརཱཛམཧཱམཏྟཱ ¶ ཏེསཾ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘ཀོ ཨཱཙརིཡསྶ ཛཱནཝིསེསོ’’ཏི པུཙྪནྟི. ཏུམྷེ ན ཛཱནཱཐ, སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡསདིསོ ཨཉྙོ པཎྜིཏོ ནཱམ ནཏྠི, ཏིཝསྶམཏྠཀེ མཏཀཱནཾ སཱིསཾ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ནཁེན ཨཱཀོཊེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ སཏྟོ ཨསུཀཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟོ’’ཏི ཛཱནཱཏི. ཝངྒཱིསོཔི མཧཱཛནསྶ ཀངྑཚེདནཏྠཾ ཏེ ཏེ ཛནེ ཨཱཝཱཧེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ གཏིཾ ཀཐཱཔེཏི. ཏཾ ནིསྶཱཡ མཧཱཛནསྶ ཧཏྠཏོ སཏམྤི སཧསྶམྤི ལབྷཏི.
བྲཱཧྨཎཱ ཝངྒཱིསམཱཎཝཾ ཨཱདཱཡ ཡཐཱརུཙིཾ ཝིཙརིཏྭཱ པུན སཱཝཏྠིཾ ཨཱགམཾསུ. ཝངྒཱིསོ ཛེཏཝནམཧཱཝིཧཱརསྶ ཨཝིདཱུརཊྛཱནེ ཋིཏོ ཙིནྟེསི – ‘‘སམཎོ གོཏམོ པཎྜིཏོཏི ཝདནྟི, ན ཁོ པན སབྦཀཱལཾ མཡཱ ཨིམེསཾཡེཝ ཝཙནཾ ཀརོནྟེན ཙརིཏུཾ ¶ ཝཊྚཏི, པཎྜིཏཱནམྤི སནྟིཀཾ གནྟུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. སོ བྲཱཧྨཎེ ཨཱཧ – ‘‘ཏུམྷེ གཙྪཐ, ཨཧཾ ན བཧུཀེཧི སདྡྷིཾ གནྟྭཱ སམཎཾ གོཏམཾ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏེ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཝངྒཱིས, མཱ ཏེ རུཙྩི སམཎཾ གོཏམཾ པསྶིཏུཾ ¶ . ཡོ ཧི ནཾ པསྶཏི, ཏཾ སོ མཱཡཱཡ ཨཱཝཊྚེཏཱི’’ཏི. ཝངྒཱིསོ ཏེསཾ ཀཐཾ ཨནཱདིཡིཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ མདྷུརཔཊིསནྠཱརཾ ཀཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི.
ཨཐ ནཾ སཏྠཱ པུཙྪི – ‘‘ཝངྒཱིས, ཀིཉྩི སིཔྤཾ ཛཱནཱསཱི’’ཏི. ཨཱམ, བྷོ གོཏམ, ཚཝསཱིསམནྟཾ ནཱམེཀཾ ཛཱནཱམཱིཏི. ཀིཾ སོ མནྟོ ཀརོཏཱིཏི? ཏིཝསྶམཏྠཀེ མཏཱནམྤི ཏཾ མནྟཾ ཛཔྤིཏྭཱ སཱིསཾ ནཁེན ཨཱཀོཊེཏྭཱ ནིབྦཏྟཊྛཱནཾ ཛཱནཱམཱིཏི. སཏྠཱ ཏསྶ ཨེཀཾ ནིརཡེ ཨུཔྤནྣསྶ སཱིསཾ དསྶེསི, ཨེཀཾ མནུསྶེསུ ཨུཔྤནྣསྶ, ཨེཀཾ དེཝེསུ, ཨེཀཾ པརིནིབྦུཏསྶ སཱིསཾ དསྶེསི. སོ པཋམཾ སཱིསཾ ཨཱཀོཊེཏྭཱ, ‘‘བྷོ གོཏམ, ཨཡཾ སཏྟོ ནིརཡཾ གཏོ’’ཏི ཨཱཧ. སཱདྷུ སཱདྷུ, ཝངྒཱིས, སུདིཊྛཾ ཏཡཱ, ཨཡཾ སཏྟོ ཀཧཾ གཏོཏི པུཙྪི. མནུསྶལོཀཾ, བྷོ གོཏམཱཏི. ཨཡཾ སཏྟོ ཀཧཾ གཏོཏི? དེཝལོཀཾ, བྷོ གོཏམཱཏི ཏིཎྞམྤི གཏཊྛཱནཾ ཀཐེསི. པརིནིབྦུཏསྶ པན སཱིསཾ ནཁེན ཨཱཀོཊེནྟོ ནེཝ ཨནྟཾ ན ཀོཊིཾ པསྶཏི. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ‘‘ན སཀྐོསི ཏྭཾ, ཝངྒཱིསཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘པསྶཐ, བྷོ གོཏམ, ཨུཔཔརིཀྑཱམི ཏཱཝཱ’’ཏི པུནཔྤུནཾ པརིཝཏྟེཏི. བཱཧིརཀམནྟེན ཁཱིཎཱསཝསྶ གཏིཾ ཀཐཾ ཛཱནིསྶཏི, ཨཐསྶ མཏྠཀཏོ སེདོ མུཙྩི. སོ ལཛྫིཏྭཱ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏོ ཨཊྛཱསི. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ¶ ‘‘ཀིལམསི, ཝངྒཱིསཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཱམ, བྷོ གོཏམ, ཨིམསྶ སཏྟསྶ གཏཊྛཱནཾ ཛཱནིཏུཾ ན སཀྐོམི. སཙེ ཏུམྷེ ཛཱནཱཐ, ཀཐེཐཱཏི. ‘‘ཝངྒཱིས, ཨཧཾ ཨེཏམྤི ཛཱནཱམི ཨིཏོ ཨུཏྟརིཏརམྤཱི’’ཏི ཝཏྭཱ དྷམྨཔདེ ཨིམཱ དྭེ གཱཐཱ ཨབྷཱསི –
‘‘ཙུཏིཾ ཡོ ཝེདི སཏྟཱནཾ, ཨུཔཔཏྟིཾ ཙ སབྦསོ;
ཨསཏྟཾ སུགཏཾ བུདྡྷཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.
‘‘ཡསྶ ¶ གཏིཾ ན ཛཱནནྟི, དེཝཱ གནྡྷབྦམཱནུསཱ;
ཁཱིཎཱསཝཾ ཨརཧནྟཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎ’’ནྟི. (དྷ. པ. ༤༡༩-༤༢༠);
ཏཏོ ཝངྒཱིསོ ཨཱཧ – ‘‘བྷོ གོཏམ, ཝིཛྫཱཡ ཝིཛྫཾ དེནྟསྶ ནཱམ པརིཧཱནི ནཏྠི, ཨཧཾ ཨཏྟནཱ ཛཱནནཀཾ མནྟཾ ཏུམྷཱཀཾ དསྶཱམི, ཏུམྷེ ཨེཏཾ མནྟཾ མཡ྄ཧཾ དེཐཱ’’ཏི. ཝངྒཱིས, ན མཡཾ མནྟེན མནྟཾ དེམ, ཨེཝམེཝ དེམཱཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷོ གོཏམ, དེཐ མེ མནྟ’’ནྟི ཨཔཙིཏིཾ དསྶེཏྭཱ ཧཏྠཀཙྪཔཀཾ ཀཏྭཱ ནིསཱིདི. ཀིཾ, ཝངྒཱིས, ཏུམྷཱཀཾ སམཡེ མཧགྒྷམནྟཾ ཝཱ ¶ ཀིཉྩི ཝཱ གཎྷནྟཱནཾ པརིཝཱསོ ནཱམ ན ཧོཏཱིཏི? ཧོཏི, བྷོ གོཏམཱཏི. ཨམྷཱཀཾ པན མནྟོ ནིཔྤརིཝཱསོཏི སཉྙཾ ཀརོསཱིཏི? བྲཱཧྨཎཱ ནཱམ མནྟེཧི ཨཏིཏྟཱ ཧོནྟི, ཏསྨཱ སོ བྷགཝནྟཾ ཨཱཧ – ‘‘བྷོ གོཏམ, ཏུམྷེཧི ཀཐིཏནིཡཱམཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི. བྷགཝཱ ཨཱཧ – ‘‘ཝངྒཱིས, མཡཾ ཨིམཾ མནྟཾ དེནྟཱ ཨམྷེཧི སམཱནལིངྒསྶ དེམཱ’’ཏི. ཝངྒཱིསོ ‘‘ཡཾཀིཉྩི ཀཏྭཱ མཡཱ ཨིམཾ མནྟཾ གཎྷིཏྭཱ གནྟུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི བྲཱཧྨཎེ ཨཱཧ. ཏུམྷེ མཡི པབྦཛནྟེ མཱ ཙིནྟཡིཏྠ, ཨཧཾ ཨིམཾ མནྟཾ གཎྷིཏྭཱ སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཛེཊྛཀོ བྷཝིསྶཱམི. ཨེཝཾ སནྟེ ཏུམྷཱཀམྤི བྷདྡཀཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི མནྟཏྠཱཡ སཏྠུ སནྟིཀེ པབྦཛི. སཏྠཱ ‘‘མནྟཔརིཝཱསཾ ཏཱཝ ཝསཱཧཱི’’ཏི དྭཏྟིཾསཱཀཱརཾ ཨཱཙིཀྑི. པཉྙཝཱ སཏྟོ དྭཏྟིཾསཱཀཱརཾ སཛ྄ཛྷཱཡནྟོཝ ཏཏྠ ཁཡཝཡཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི ¶ .
ཏསྨིཾ ཨརཧཏྟཾ པཏྟེ བྲཱཧྨཎཱ ‘‘ཀཱ ནུ ཁོ ཝངྒཱིསསྶ པཝཏྟི, པསྶིསྶཱམ ན’’ནྟི ཏསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘ཀིཾ, བྷོ ཝངྒཱིས, སམཎསྶ གོཏམསྶ སནྟིཀེ སིཔྤཾ སིཀྑིཏ’’ནྟི པུཙྪིཾསུ. ཨཱམ, སིཀྑིཏནྟི. ཏེན ཧི ¶ ཨེཧི གམིསྶཱམཱཏི. གཙྪཐ ཏུམྷེ, ཏུམྷེཧི སདྡྷིཾ གནྟབྦཀིཙྩཾ མཡ྄ཧཾ ནིཊྛིཏནྟི. པཋམམེཝ ཨམྷེཧི ཏུཡ྄ཧཾ ཀཐིཏཾ ‘‘སམཎོ གོཏམོ ཨཏྟཱནཾ པསྶིཏུཾ ཨཱགཏེ མཱཡཱཡ ཨཱཝཊྚེཏཱི’’ཏི. ཏྭཾ ཧི ཨིདཱནི སམཎསྶ གོཏམསྶ ཝསཾ ཨཱཔནྣོ, ཀིཾ མཡཾ ཏཝ སནྟིཀེ ཀརིསྶཱམཱཏི ཨཱགཏམགྒེནེཝ པཀྐམིཾསུ. ཝངྒཱིསཏྠེརོཔི ཡཾ ཡཾ ཝེལཾ དསབལཾ པསྶིཏུཾ གཙྪཏི, ཨེཀཾ ཐུཏིཾ ཀརོནྟོཝ གཙྪཏི. ཏེན ཏཾ སཏྠཱ སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོ པཊིབྷཱནཝནྟཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསཱིཏི.
ཨུཔསེནཝངྒནྟཔུཏྟཏྠེརཝཏྠུ
༢༡༣. པཉྩམེ སམནྟཔཱསཱདིཀཱནནྟི སབྦཔཱསཱདིཀཱནཾ. ཨུཔསེནོཏི ཏསྶ ཐེརསྶ ནཱམཾ. ཝངྒནྟབྲཱཧྨཎསྶ པན སོ པུཏྟོ, ཏསྨཱ ཝངྒནྟཔུཏྟོཏི ཝུཙྩཏི. ཨཡཾ པན ཐེརོ ན ཀེཝལཾ ཨཏྟནཱཝ པཱསཱདིཀོ, པརིསཱཔིསྶ པཱསཱདིཀཱ, ཨིཏི པརིསཾ ནིསྶཱཡ ལདྡྷནཱམཝསེན སམནྟཔཱསཱདིཀཱནཾ ཨགྒོ ནཱམ ཛཱཏོ.
པཉྷཀམྨེ པནསྶ ཨཡམནུཔུབྦིཀཐཱ – ཨཡམྤི ཧི པདུམུཏྟརབུདྡྷཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟོ ཝཡཾ ཨཱགམྨ པུརིམནཡེནེཝ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ དྷམྨཾ སུཎམཱནོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ ¶ བྷིཀྑུཾ སམནྟཔཱསཱདིཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ སཏྠུ ཨདྷིཀཱརཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ནཱལཀབྲཱཧྨཎགཱམེ སཱརིབྲཱཧྨཎིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ ¶ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི, ཨུཔསེནདཱརཀོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ.
སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཡོ ཝེདེ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ དསབལསྶ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛི. སོ ཨུཔསམྤདཱཡ ཨེཀཝསྶིཀོ ཧུཏྭཱ ‘‘ཨརིཡགབྦྷཾ ཝཌྜྷེམཱི’’ཏི ཨེཀཾ ཀུལཔུཏྟཾ ཨཏྟནོ སནྟིཀེ པབྦཱཛེཏྭཱ ཨུཔསམྤཱདེསི. སོ པཝཱརེཏྭཱ སདྡྷིཝིཧཱརིཀསྶ ཨེཀཝསྶིཀཀཱལེ ཨཏྟནཱ དུཝསྶོ ‘‘དསབལོ མཾ པསྶིཏྭཱ ཏུསིསྶཏཱི’’ཏི སདྡྷིཝིཧཱརིཀཾ ཨཱདཱཡ དསབལཾ པསྶིཏུཾ ཨཱགཏོ. སཏྠཱ ཏཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟེ ནིསིནྣཾ པུཙྪི – ‘‘ཀཏིཝསྶོསི ཏྭཾ བྷིཀྑཱུ’’ཏི? དུཝསྶོ ཨཧཾ བྷགཝཱཏི. ཨཡཾ པན བྷིཀྑུ ཀཏིཝསྶོཏི? ཨེཀཝསྶོ བྷགཝཱཏི. ཀིནྟཱཡཾ བྷིཀྑུ ཧོཏཱིཏི? སདྡྷིཝིཧཱརིཀོ མེ བྷགཝཱཏི. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ‘‘ཨཏིལཧུཾ ཁོ ¶ ཏྭཾ, མོགྷཔུརིས, བཱཧུལླཱཡ ཨཱཝཏྟོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན ཝིགརཧི. ཐེརོ སཏྠུ སནྟིཀཱ གརཧཾ ལབྷིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ཨིམིནཱཝ པུཎྞཙནྡསསྶིརིཀེན མུཁེན སཏྠཱརཾ པརིསམེཝ ནིསྶཱཡ སཱདྷུཀཱརཾ དཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཏཾདིཝསེཡེཝ ཨེཀཾ ཋཱནཾ གནྟྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི.
ཏཏོ ཡསྨཱ ཐེརོ མཧཱཀུལཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛིཏོ པཐཝིགྷུཊྛདྷམྨཀཐིཀོཝ, ཏསྨཱ ཏསྶ དྷམྨཀཐཱཡ ཙེཝ པསཱིདིཏྭཱ མིཏྟཱམཙྩཉཱཏིཀུལེཧི ཙ ནིཀྑམིཏྭཱ བཧཱུ ཀུལདཱརཀཱ ཐེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཛནྟི. ‘‘ཨཧཾ ཨཱརཉྙཀོ, ཏུམྷེཔི ཨཱརཉྙཀཱ བྷཝིཏུཾ སཀྐོནྟཱ པབྦཛཐཱ’’ཏི ཏེརས དྷུཏངྒཱནི ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ‘‘སཀྑིསྶཱམ, བྷནྟེ’’ཏི ཝདནྟེ པབྦཱཛེཏི. ཏེ ཨཏྟནོ བལེན ཏཾ ཏཾ དྷུཏངྒཾ ཨདྷིཊྛཧནྟི. ཐེརོ ཨཏྟནོ དསཝསྶཀཱལེ ཝིནཡཾ པགུཎཾ ཀཏྭཱ ¶ སབྦེཝ ཨུཔསམྤཱདེསི. ཨེཝཾ ཨུཔསམྤནྣཱ ཙསྶ པཉྩསཏམཏྟཱ བྷིཀྑཱུ པརིཝཱརཱ ཨཧེསུཾ.
ཏསྨིཾ སམཡེ སཏྠཱ ཛེཏཝནམཧཱཝིཧཱརེ ཝསནྟོ ‘‘ཨིཙྪཱམཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨདྡྷམཱསཾ པཊིསལླཱིཡིཏུ’’ནྟི བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཨཱརོཙེཏྭཱ ཨེཀཝིཧཱརཱི ཧོཏི. བྷིཀྑུསངྒྷོཔི ‘‘ཡོ བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམཏི, སོ པཱཙིཏྟིཡཾ དེསཱཔེཏབྦོ’’ཏི ཀཏིཀཾ ཨཀཱསི. ཏདཱ ཨུཔསེནཏྠེརོ ‘‘བྷགཝནྟཾ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཏྟནོ པརིསཱཡ སདྡྷིཾ ཛེཏཝནཾ གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. སཏྠཱ ཀཐཱསམུཊྛཱཔནཏྠཾ ཨཉྙཏརཾ ཐེརསྶ སདྡྷིཝིཧཱརིཀཾ ¶ ཨཱམནྟེསི – ‘‘མནཱཔཱནི ཏེ བྷིཀྑུ པཾསུཀཱུལཱནཱི’’ཏི. ‘‘ན ཁོ མེ, བྷནྟེ, མནཱཔཱནི པཾསུཀཱུལཱནཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡེ གཱརཝེན པཾསུཀཱུལིཀབྷཱཝཾ ཨཱརོཙེསི. ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ སཏྠཱ ‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ, ཨུཔསེནཱ’’ཏི ཐེརསྶ སཱདྷུཀཱརཾ དཏྭཱ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན གུཎཀཐཾ ཀཐེསི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརཏོ པན ཨིདཾ ཝཏྠུ པཱལི༹ཡཾ (པཱརཱ. ༥༦༥) ཨཱགཏམེཝ. ཨཐ སཏྠཱ ཨཔརབྷཱགེ ཨརིཡགཎམཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ ཐེརཾ སམནྟཔཱསཱདིཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསཱིཏི.
དབྦཏྠེརཝཏྠུ
༢༡༤. ཚཊྛེ ¶ སེནཱསནཔཉྙཱཔཀཱནནྟི སེནཱསནཾ པཉྙཱཔེནྟཱནཾ. ཐེརསྶ ཀིར སེནཱསནཔཉྙཱཔནཀཱལེ ཨཊྛཱརསསུ མཧཱཝིཧཱརེསུ ཨསམྨཊྛཾ པརིཝེཎཾ ཝཱ ཨཔཊིཛགྒིཏཾ སེནཱསནཾ ཝཱ ཨསོདྷིཏཾ མཉྩཔཱིཋཾ ཝཱ ཨནུཔཊྛིཏཾ པཱནཱིཡཔརིབྷོཛནཱིཡཾ ཝཱ ནཱཧོསི. ཏསྨཱ སེནཱསནཔཉྙཱཔཀཱནཾ ཨགྒོ ནཱམ ཛཱཏོ. དབྦོཏིསྶ ནཱམཾ. མལླརཱཛཀུལེ པན ཨུཔྤནྣཏྟཱ མལླཔུཏྟོ ནཱམ ཛཱཏོ.
ཏསྶ པཉྷཀམྨེ ཨཡམནུཔུབྦིཀཐཱ – ཨཡཉྷི ¶ པདུམུཏྟརབུདྡྷཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ སེནཱསནཔཉྙཱཔཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ ཨདྷིཀཱརཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེཏྭཱ སཏྠཱརཱ བྱཱཀཏོ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརིཏྭཱ ཀསྶཔདསབལསྶ སཱསནསྶ ཨོསཀྐནཀཱལེ པབྦཛི, ཏདཱ ཏེན སདྡྷིཾ ཨཔརེ ཚ ཛནཱཏི སཏྟ བྷིཀྑཱུ ཨེཀཙིཏྟཱ ཧུཏྭཱ ཨཉྙེ སཱསནེ ཨགཱརཝཾ ཀརོནྟེ དིསྭཱ ‘‘ཨིདྷ ཀིཾ ཀརོམ, ཨེཀམནྟེ སམཎདྷམྨཾ ཀཏྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི ནིསྶེཎིཾ བནྡྷིཏྭཱ ཨུཙྩཔབྦཏསིཁརཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ‘‘ཨཏྟནོ ཙིཏྟབལཾ ཛཱནནྟཱ ནིསྶེཎིཾ པཱཏེནྟུ, ཛཱིཝིཏེ སཱལཡཱ ཨོཏརནྟུ, མཱ པཙྪཱནུཏཱཔིནོ ཨཧུཝཏྠཱ’’ཏི ཝཏྭཱ སབྦེ ཨེཀཙིཏྟཱ ཧུཏྭཱ ནིསྶེཎིཾ པཱཏེཏྭཱ ‘‘ཨཔྤམཏྟཱ ཧོཐ, ཨཱཝུསོ’’ཏི ཨཉྙམཉྙཾ ཨོཝདིཏྭཱ ཙིཏྟརུཙིཡེསུ ཋཱནེསུ ནིསཱིདིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀཱཏུཾ ཨཱརབྷིཾསུ.
ཏཏྲེཀོ ཐེརོ པཉྩམེ དིཝསེ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ‘‘མམ ཀིཙྩཾ ནིཔྥནྣཾ, ཨཧཾ ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཀིཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨིདྡྷིཡཱ ཨུཏྟརཀུརུཏོ པིཎྜཔཱཏཾ ཨཱཧརིཏྭཱ, ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨིམཾ པིཎྜཔཱཏཾ པརིབྷུཉྫཐ ¶ , བྷིཀྑཱཙཱརཀིཙྩཾ མམཱཡཏྟཾ ཧོཏུ, ཏུམྷེ ཨཏྟནོ ཀམྨཾ ཀརོཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཀིཾ ནུ ཁོ མཡཾ, ཨཱཝུསོ, ནིསྶེཎིཾ པཱཏེནྟཱ ཨེཝཾ ཨཝོཙུམྷཱ ‘‘ཡོ པཋམཾ དྷམྨཾ སཙྪིཀརོཏི, སོ བྷིཀྑཾ ཨཱཧརཏུ, ཏེན ཨཱབྷཏཾ སེསཱ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརིསྶནྟཱི’’ཏི. ནཏྠི, ཨཱཝུསོཏི. ཏུམྷེ ཨཏྟནོ པུབྦཧེཏུནཱ ལབྷིཏྠ, མཡམྤི སཀྐོནྟཱ ཝཊྚསྶནྟཾ ཀརིསྶཱམ, གཙྪཐ ཏུམྷེཏི ¶ . ཐེརོ ཏེ སཉྙཱཔེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཕཱསུཀཊྛཱནེ པིཎྜཔཱཏཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ གཏོ. ཨཔརོ ཐེརོ སཏྟམེ དིཝསེ ཨནཱགཱམིཕལཾ པཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ སུདྡྷཱཝཱསབྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟོ.
ཨིཏརེཔི ཐེརཱ ¶ ཏཏོ ཙུཏཱ ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཏེསུ ཏེསུ ཀུལེསུ ནིབྦཏྟཱ. ཨེཀོ གནྡྷཱརརཊྛེ ཏཀྐསིལནགརེ རཱཛགེཧེ ནིབྦཏྟོ, ཨེཀོ པབྦཏེཡྻརཊྛེ པརིབྦཱཛིཀཱཡ ཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟོ, ཨེཀོ བཱཧིཡརཊྛེ ཀུཊུམྦིཀགེཧེ ནིབྦཏྟོ, ཨེཀོ རཱཛགཧེ ཀུཊུམྦིཀགེཧེ ནིབྦཏྟོ. ཨཡཾ པན དབྦཏྠེརོ མལླརཊྛེ ཨནུཔིཡནགརེ ཨེཀསྶ མལླརཉྙོ གེཧེ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. ཏསྶ མཱཏཱ ཨུཔཝིཛཉྙཀཱལེ ཀཱལམཀཱསི, མཏསརཱིརཾ སུསཱནཾ ནེཏྭཱ དཱརུཙིཏཀཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཨགྒིཾ ཨདཾསུ. ཏསྶཱ ཨགྒིཝེགསནྟཏྟཾ ཨུདརཔཊལཾ དྭེདྷཱ ཨཧོསི. དཱརཀོ ཨཏྟནོ པུཉྙབལེན ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ དབྦཏྠམྦྷེ ནིཔཏི. ཏཾ དཱརཀཾ གཧེཏྭཱ ཨཡྻིཀཱཡ ཨདཾསུ. སཱ ཏསྶ ནཱམཾ གཎྷནྟཱི དབྦཏྠམྦྷེ ནིཔཏིཏྭཱ ལདྡྷཛཱིཝིཏཏྟཱ དབྦོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཀཱསི.
ཏསྶ སཏྟཝསྶིཀཀཱལེ སཏྠཱ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝཱརོ མལླརཊྛེ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཨནུཔིཡནིགམཾ པཏྭཱ ཨནུཔིཡམྦཝནེ ཝིཧརཏི. དབྦཀུམཱརོ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ དསྶནེནེཝ པསཱིདིཏྭཱ པབྦཛིཏུཀཱམོ ཧུཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ དསབལསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཡྻིཀཾ ཨཱཔུཙྪི. སཱ ‘‘སཱདྷུ, ཏཱཏཱ’’ཏི དབྦཀུམཱརཾ ཨཱདཱཡ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, ཨིམཾ ཀུམཱརཾ པབྦཱཛེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. སཏྠཱ ཨཉྙཏརསྶ བྷིཀྑུནོ སཉྙཾ ཨདཱསི ‘‘བྷིཀྑུ ཨིམཾ དཱརཀཾ པབྦཱཛེཧཱི’’ཏི. སོ ཐེརོ སཏྠུ ཝཙནཾ སུཏྭཱ དབྦཀུམཱརཾ པབྦཱཛེནྟོ ཏཙཔཉྩཀཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཱཙིཀྑི. པུབྦཧེཏུསམྤནྣོ ཀཏཱབྷིནཱིཧཱརོ སཏྟོ པཋམཀེསཝཊྚིཡཱ ཨོརོཔིཡམཱནཱཡ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱསི, དུཏིཡཀེསཝཊྚིཡཱ ¶ ཨོརོཔིཡམཱནཱཡ སཀདཱགཱམིཕལེ, ཏཏིཡཱཡ ཨནཱགཱམིཕལེ. སབྦཀེསཱནཾ པན ཨོརོཔནཉྩ ཨརཧཏྟཕལསཙྪིཀིརིཡཱ ཙ ཨཔཙྪཱ ཨཔུརེ ཨཧོསི.
སཏྠཱ ¶ མལླརཊྛེ ཡཐཱབྷིརནྟཾ ཝིཧརིཏྭཱ རཱཛགཧཾ གནྟྭཱ ཝེལུ༹ཝནེ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཏཏྲཱཡསྨཱ དབྦོ མལླཔུཏྟོ རཧོགཏོ ཨཏྟནོ ཀིཙྩནིཔྥཏྟིཾ ¶ ཨོལོཀེཏྭཱ སངྒྷསྶ ཝེཡྻཱཝཙྩཀརཎེ ཀཱཡཾ ཡོཛེཏུཀཱམོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཡཾནཱུནཱཧཾ སངྒྷསྶ སེནཱསནཉྩ པཉྙཱཔེཡྻཾ, བྷཏྟཱནི ཙ ཨུདྡིསེཡྻ’’ནྟི. སོ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨཏྟནོ པརིཝིཏཀྐཾ ཨཱརོཙེསི. སཏྠཱ ཏསྶ སཱདྷུཀཱརཾ དཏྭཱ སེནཱསནཔཉྙཱཔཀཏྟཉྩ བྷཏྟུདྡེསཀཏྟཉྩ སམྤཊིཙྪི. ཨཐ ནཾ ‘‘ཨཡཾ དབྦོ དཧརོཝ སམཱནོ མཧནྟཊྛཱནེ ཋིཏོ’’ཏི སཏྟཝསྶིཀཀཱལེཡེཝ ཨུཔསམྤཱདེསི. ཐེརོ ཨུཔསམྤནྣཀཱལཏོཡེཝ པཊྛཱཡ རཱཛགཧཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟཱནཾ སབྦབྷིཀྑཱུནཾ སེནཱསནཱནི ཙ པཉྙཱཔེཏི, བྷིཀྑཉྩ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཨུདྡིསཏི. ཏསྶ སེནཱསནཔཉྙཱཔཀབྷཱཝོ སབྦདིསཱསུ པཱཀཊོ ཨཧོསི – ‘‘དབྦོ ཀིར མལླཔུཏྟོ སབྷཱགསབྷཱགཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨེཀཊྛཱནེ སེནཱསནཱནི པཉྙཱཔེཏི, དཱུརེཔི སེནཱསནཾ པཉྙཱཔེཏིཡེཝ. གནྟུཾ ཨསཀྐོནྟེ ཨིདྡྷིཡཱ ནེཏཱིཏི.
ཨཐ ནཾ བྷིཀྑཱུ ཀཱལེཔི ཝིཀཱལེཔི ‘‘ཨམྷཱཀཾ, ཨཱཝུསོ, ཛཱིཝཀམྦཝནེ སེནཱསནཾ པཉྙཱཔེཧི, ཨམྷཱཀཾ མདྡཀུཙྪིསྨིཾ མིགདཱཡེ’’ཏི ཨེཝཾ སེནཱསནཾ ཨུདྡིསཱཔེཏྭཱ ཏསྶ ཨིདྡྷིཾ པསྶནྟཱ གཙྪནྟི. སོཔི ཨིདྡྷིཡཱ མནོམཡེ ཀཱཡེ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ ཨེཀེཀསྶ ཐེརསྶ ཨེཀེཀཾ ཨཏྟནཱ སདིསཾ བྷིཀྑུཾ ནིམྨིནིཏྭཱ ཨངྒུལིཡཱ ཛལམཱནཱཡ པུརཏོ པུརཏོ གནྟྭཱ ‘‘ཨཡཾ མཉྩོ, ཨིདཾ པཱིཋ’’ནྟིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ སེནཱསནཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ པུན ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནམེཝ ¶ ཨཱགཙྪཏི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརཏོ པནིདཾ ཝཏྠུ པཱལི༹ཡཾ ཨཱགཏམེཝ. སཏྠཱ ཨིདམེཝ ཀཱརཎཾ ཨཊྛུཔྤཏྟིཾ ཀཏྭཱ ཨཔརབྷཱགེ ཨརིཡགཎམཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོ ཐེརཾ སེནཱསནཔཉྙཱཔཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསཱིཏི.
པིལིནྡཝཙྪཏྠེརཝཏྠུ
༢༡༥. སཏྟམེ དེཝཏཱནཾ པིཡམནཱཔཱནནྟི དེཝཏཱནཾ པིཡཱནཉྩེཝ མནཱཔཱནཉྩ པིལིནྡཝཙྪཏྠེརོ ཨགྒོཏི དསྶེཏི. སོ ཀིར ཨནུཔྤནྣེ བུདྡྷེ ཙཀྐཝཏྟཱི རཱཛཱ ཧུཏྭཱ མཧཱཛནཾ པཉྩསུ སཱིལེསུ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ སགྒཔརཱཡཎཾ ཨཀཱསི. ཡེབྷུཡྻེན ཀིར ཚསུ ཀཱམསགྒེསུ ནིབྦཏྟདེཝཏཱ ཏསྶེཝ ཨོཝཱདཾ ལབྷིཏྭཱ ནིབྦཏྟནིབྦཏྟཊྛཱནེ ཨཏྟནོ སམྤཏྟིཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘ཀཾ ནུ ཁོ ནིསྶཱཡ ཨིམཾ སགྒསམྤཏྟིཾ ལབྷིམྷཱ’’ཏི ཨཱཝཛྫམཱནཱ ¶ ཨིམཾ ཐེརཾ དིསྭཱ ‘‘ཐེརཾ ནིསྶཱཡ ཨམྷེཧི སམྤཏི ལདྡྷཱ’’ཏི སཱཡཾཔཱཏཾ ཐེརཾ ནམསྶནྟི. ཏསྨཱ སོ དེཝཏཱནཾ ¶ པིཡམནཱཔཱནཾ ཨགྒོ ནཱམ ཛཱཏོ. པིལིནྡོཏི པནསྶ གོཏྟཾ, ཝཙྪོཏི ནཱམཾ. ཏདུབྷཡཾ སཾསནྡེཏྭཱ པིལིནྡཝཙྪོཏི ཝུཙྩཏི.
ཏསྶ པཉྷཀམྨེ ཨཡམནུཔུབྦིཀཐཱ – ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརབུདྡྷཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ མཧཱབྷོགཀུལེ ནིབྦཏྟོ པུརིམནཡེནེཝ སཏྠུ དྷམྨདེསནཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ དེཝཏཱནཾ པིཡམནཱཔཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟི. པིལིནྡཝཙྪོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ ཨཔརེན སམཡེན སཏྠུ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཨུཔསམྤནྣོ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ ¶ པཱཔུཎི. སོ གིཧཱིཧིཔི བྷིཀྑཱུཧིཔི སདྡྷིཾ ཀཐེནྟོ ‘‘ཨེཧི, ཝསལ, གཙྪ, ཝསལ, ཨཱཧར, ཝསལ, གཎྷ, ཝསལཱ’’ཏི ཝསལཝཱདེནེཝ སམུདཱཙརཏི. ཏཾ ཀཐཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཏཐཱགཏཾ པུཙྪིཾསུ – ‘‘བྷགཝཱ ཨརིཡཱ ནཱམ ཕརུསཝཱཙཱ ན ཧོནྟཱི’’ཏི. བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡཱནཾ པརཝམྦྷནཝསེན ཕརུསཝཱཙཱ ནཱམ ནཏྠི, ཨཔིཙ ཁོ པན བྷཝནྟརེ ཨཱཙིཎྞཝསེན བྷཝེཡྻཱཏི. བྷནྟེ, པིལིནྡཝཙྪཏྠེརོ ཨུཊྛཱཡ སམུཊྛཱཡ གིཧཱིཧིཔི བྷིཀྑཱུཧིཔི སདྡྷིཾ ཀཐེནྟོ, ‘‘ཝསལ, ཝསལཱ’’ཏི ཀཐེཏི, ཀིམེཏྠ ཀཱརཎཾ བྷགཝཱཏི. བྷིཀྑཝེ, ན མཡ྄ཧཾ པུཏྟསྶ ཨེཏཾ ཨིདཱནེཝ ཨཱཙིཎྞཾ, ཨཏཱིཏེ པནེས པཉྩ ཛཱཏིསཏཱནི ཝསལཝཱདིབྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟི. ཨིཙྩེས བྷཝཱཙིཎྞེནེཝ ཀཐེསི, ན ཕརུསཝསེན. ཨརིཡཱནཉྷི ཝོཧཱརོ ཕརུསོཔི སམཱནོ ཙེཏནཱཡ ཨཕརུསབྷཱཝེན པརིསུདྡྷོཝ, ཨཔྤམཏྟཀམྤེཏྠ པཱཔཾ ན ཨུཔལབྦྷཏཱིཏི ཝཏྭཱ དྷམྨཔདེ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ –
‘‘ཨཀཀྐསཾ ཝིཉྙཱཔནིཾ, གིརཾ སཙྩམུདཱིརཡེ;
ཡཱཡ ནཱབྷིསཛེ ཀཉྩི, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎ’’ནྟི.
ཨཐེཀདིཝསཾ ཐེརོ རཱཛགཧཾ པིཎྜཱཡ པཝིསནྟོ ཨེཀཾ པུརིསཾ པིཔྤལཱིནཾ བྷཱཛནཾ པཱུརེཏྭཱ ཨཱདཱཡ ཨནྟོནགརཾ པཝིསནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ ཏེ, ཝསལ, བྷཱཛནེ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ སམཎོ མཡཱ སདྡྷིཾ པཱཏོཝ ཕརུསཀཐཾ ཀཐེསི, ཨིམསྶ ཨནུཙྪཝིཀམེཝ ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ‘‘མཱུསིཀཝཙྩཾ ¶ མེ, བྷནྟེ, བྷཱཛནེ’’ཏི ¶ ཨཱཧ. ཨེཝཾ བྷཝིསྶཏི, ཝསལཱཏི. ཏསྶ ཐེརསྶ དསྶནཾ ཝིཛཧནྟསྶ སབྦཾ མཱུསིཀཝཙྩམེཝ ཨཧོསི. སོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམཱ པིཔྤལིཡོ མཱུསིཀཝཙྩསདིསཱ པཉྙཱཡནྟི, སབྷཱཝོ ནུ ཁོ ནོ’’ཏི ཝཱིམཾསནྟོ ཧཏྠེན ཨུཔྤཱིལེ༹སི ¶ . ཨཐསྶ ཨུནྡཱུརཝཙྩབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ བལཝདོམནསྶཾ ཨུཔྤཛྫི. སོ ‘‘ཨིམཱཡེཝ ནུ ཁོ ཨེཝརཱུཔཱ, ཨུདཱཧུ སཀཊེཔཱི’’ཏི གནྟྭཱ ཨོལོཀེནྟོ སབྦཱཔི པིཔྤལིཡོ ཏཱདིསཱཝ དིསྭཱ ཧདཡཾ ཧཏྠེན སནྡྷཱརེཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ ན ཨཉྙསྶ ཀམྨཾ, མཡཱ པཱཏོཝ དིཊྛབྷིཀྑུསྶེཏཾ ཀམྨཾ, ཨདྡྷཱ ཨེཀཾ ཨུཔཱཡཾ བྷཝིསྶཏི, ཏསྶ གཏཊྛཱནཾ ཨནུཝིཙིནིཏྭཱ ཨེཏཾ ཀཱརཎཾ ཛཱནིསྶཱམཱི’’ཏི ཐེརསྶ གཏམགྒཾ པུཙྪིཏྭཱ པཱཡཱསི.
ཨཐེཀོ པུརིསོ ཏཾ ཨཏིཝིཡ ཙཎྜིཀཏཾ གཙྪནྟཾ དིསྭཱ, ‘‘བྷོ པུརིས, ཏྭཾ ཨཏིཝིཡ ཙཎྜིཀཏོཝ གཙྪསི, ཀེན ཀམྨེན གཙྪསཱི’’ཏི པུཙྪི. སོ ཏསྶ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེསི. སོ ཏསྶ ཀཐཾ སུཏྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘བྷོ, མཱ ཙིནྟཡི, མཡ྄ཧཾ ཨཡྻོ པིལིནྡཝཙྪོ བྷཝིསྶཏི, ཏྭཾ ཨེཏདེཝ བྷཱཛནཾ པཱུརེཏྭཱ ཨཱདཱཡ གནྟྭཱ ཐེརསྶ པུརཏོ ཏིཊྛ. ‘ཀིཾ ནཱམེཏཾ, ཝསལཱ’ཏི ཝུཏྟཀཱལེ ཙ ‘པིཔྤལིཡོ, བྷནྟེ’ཏི ཝད, ཐེརོ ‘ཨེཝཾ བྷཝིསྶཏི, ཝསལཱ’ཏི ཝཀྑཏི. པུན སབྦཱཔི པིཔྤལིཡོ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི. སོ ཏཐཱ ཨཀཱསི. སབྦཱ པིཔྤལིཡོ པཊིཔཱཀཏིཀཱ ཨཧེསུཾ. ཨིདམེཏྟཀཾ ཝཏྠུ. ཨཔརབྷཱགེ པན སཏྠཱ དེཝཏཱནཾ པིཡམནཱཔཀཱརཎམེཝ ཝཏྠུཾ ཀཏྭཱ ཐེརཾ དེཝཏཱནཾ པིཡམནཱཔཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསཱིཏི.
བཱཧིཡདཱརུཙཱིརིཡཏྠེརཝཏྠུ
༢༡༦. ཨཊྛམེ ¶ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱནནྟི ཁིཔྤཾ ཨདྷིགཏཨབྷིཉྙཱནཾ དཱརུཙཱིརིཡཏྠེརོ ཨགྒོཏི དསྶེཏི. ཨཡཉྷི ཐེརོ སཾཁིཏྟདྷམྨདེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི, མགྒཕལཱནཾ པརིཀམྨཀིཙྩཾ ནཱཧོསི. ཏསྨཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱནཾ ཨགྒོ ནཱམ ཛཱཏོ. བཱཧིཡརཊྛེ པན ཛཱཏཏྟཱ བཱཧིཡོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཨཔརབྷཱགེ དཱརུཙཱིརཾ ནིཝཱསེསི. ཏསྨཱ དཱརུཙཱིརིཡོ ནཱམ ཛཱཏོ.
ཏསྶ ¶ པཉྷཀམྨེ ཨཡམནུཔུབྦིཀཐཱ – ཨཡམྤི ཧི པདུམུཏྟརབུདྡྷཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟོ དསབལསྶ དྷམྨདེསནཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ ཨདྷིཀཱརཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཀསྶཔདསབལསྶ སཱསནསྶ ཨོསཀྐནཀཱལེ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟེཧི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ སམཎདྷམྨཾ ཀཏྭཱ པརིཔུཎྞསཱིལོ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཏྭཱ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟི.
སོ ¶ ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ དེཝལོཀེ ཝསིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ བཱཧིཡརཊྛེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟོ. ཝཡཾ ཨཱགམྨ གྷརཱཝཱསཾ ཝསནྟོ ‘‘ཝོཧཱརཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི སུཝཎྞབྷཱུམིགམནཱིཡཾ ནཱཝཾ ཨབྷིརུཧི. ནཱཝཱ ཨིཙྪིཏཾ དེསཾ ཨཔྤཏྭཱཝ སམུདྡམཛ྄ཛྷེ བྷིནྣཱ, མཧཱཛནོ མཙྪཀཙྪཔབྷཀྑོ ཨཧོསི. ཨཡཾ པན ཨེཀཾ དཱརུཁཎྜཾ གཧེཏྭཱ སཏྟམེ དིཝསེ སུཔྤཱརཀཔཊྚནེ ཨུཏྟིཎྞོ མནུསྶཱཝཱསཾ པཏྭཱ ‘‘ཨཙེལཀནིཡཱམེན མནུསྶེ ཨུཔསངྐམིཏུཾ ¶ ཨཡུཏྟ’’ནྟི ཨཝིདཱུརེ ཋཱནེ ཨེཀཾ མཧཱཏལཱ༹ཀཱ སེཝཱལཾ གཧེཏྭཱ སརཱིརཾ ཝེཋེཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ ཋཱནེ པཏིཏཾ ཨེཀཾ ཀཔཱལཾ ཨཱདཱཡ བྷིཀྑཱཡ པཱཝིསི.
མནུསྶཱ ཏཾ དིསྭཱ ཙིནྟེསུཾ – ‘‘སཙེ ལོཀེ ཨརཧནྟཱ ནཱམ ཨཏྠི, ཨེཝཾཝིདྷེཧི བྷཝིཏབྦཾ. ཀིཾ ནུ ཁོ ཨཡྻོ ཨུཀྐཊྛབྷཱཝེན ཝཏྠཾ ན གཎྷཱཏི, ཨུདཱཧུ དིཡྻམཱནཾ གཎྷེཡྻཱ’’ཏི ཝཱིམཾསནྟཱ ནཱནཱདིསཱཧི ཝཏྠཱནི ཨཱཧརིཾསུ. སོ ཙིནྟེསི – ‘‘སཙཱཧཾ ན ཨིམིནཱ ནིཡཱམེན ཨཱགམིསྶཾ, ན མེ ཨེཏེ པསཱིདེཡྻུཾ, ཡཾཀིཉྩི ཀཏྭཱ ཨིམེ ཝཉྩེཏྭཱ ཛཱིཝིཀུཔཱཡཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝཏྠཱནི ན པཊིགྒཎྷི. མནུསྶཱ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ པསནྣཱ མཧཱསཀྐཱརཾ ཀརིཾསུ. སོཔི བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ ཨཝིདཱུརཊྛཱནེ དེཝཀུལཾ གཏོ. མཧཱཛནོ ཏེན སདྡྷིཾཡེཝ གནྟྭཱ དེཝཀུལཾ པཊིཛགྒིཏྭཱ ཨདཱསི. སོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམེ མཡ྄ཧཾ སེཝཱལེ ནིཝཱསནམཏྟེ པསཱིདིཏྭཱ ཨེཝཾཝིདྷཾ སཀྐཱརཾ ཀརོནྟི, ཨེཏེསཾ མཡཱ ཨུཀྐཊྛེནེཝ བྷཝིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི སལླཧུཀཱནི རུཀྑཕལཀཱནི གཧེཏྭཱ ཏཙྪེཏྭཱ ཝཱཀེསུ ཨཱཝུཎིཏྭཱ ཙཱིརཾ ཀཏྭཱ ནིཝཱསེཏྭཱ པཱརུཔིཏྭཱ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེནྟོ ཝསི.
ཨཐ ¶ ཡོ སོ ཀསྶཔབུདྡྷཀཱལེ སཏྟསུ ཛནེསུ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟེསུ ཨེཀོ བྷིཀྑུ སུདྡྷཱཝཱསབྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟོ. སོ ནིབྦཏྟསམནནྟརམེཝ ཨཏྟནོ བྲཧྨསམྤཏྟིཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཨཱགཏཊྛཱནཾ ཨཱཝཛྫེནྟོ སཏྟནྣཾ ཛནཱནཾ པབྦཏཾ ཨཱརུཡ྄ཧ སམཎདྷམྨཀརཎཊྛཱནཾ དིསྭཱ སེསཱནཾ ཚནྣཾ ནིབྦཏྟཊྛཱནཾ ཨཱཝཛྫེནྟོ ཨེཀསྶ པརིནིབྦུཏབྷཱཝཾ ཨིཏརེསཾ པཉྩནྣཾ ཀཱམཱཝཙརདེཝལོཀེ ནིབྦཏྟབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཀཱལཱནུཀཱལཾ ཏེ པཉྩ ཛནེ ཨཱཝཛྫེཏི ¶ . ཨིམསྨིཾ པན ཀཱལེ ‘‘ཀཧཾ ནུ ཁོ’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ དཱརུཙཱིརིཡཾ སུཔྤཱརཀཔཊྚནཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཀུཧནཀམྨེན ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ནཊྛོ ཝཏཱཡཾ བཱལོ, པུབྦེ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ ཨཏིཨུཀྐཊྛབྷཱཝེན ཨརཧཏཱཔི ཨཱབྷཏཾ པིཎྜཔཱཏཾ ཨཔརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཨིདཱནི ཨུདརཏྠཱཡ ཨནརཧཱཝ ཨརཧཏྟཾ པཊིཛཱནིཏྭཱ ལོཀཾ ཝཉྩེནྟོ ཝིཙརཏི, དསབལསྶ ཙ ནིབྦཏྟབྷཱཝཾ ན ཛཱནཱཏི, གཙྪཱམི ནཾ སཾཝེཛེཏྭཱ དསབལསྶ ¶ ནིབྦཏྟབྷཱཝཾ ཛཱནཱཔེམཱི’’ཏི ཏཾཁཎཾཡེཝ བྲཧྨལོཀཏོ སུཔྤཱརཀཔཊྚནེ རཏྟིབྷཱགསམནནྟརེ དཱརུཙཱིརིཡསྶ སམྨུཁེ པཱཏུརཧོསི.
སོ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནེ ཨོབྷཱསཾ དིསྭཱ བཧི ནིཀྑམིཏྭཱ ཋིཏོ མཧཱབྲཧྨཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ ‘‘ཀེ ཏུམྷེ’’ཏི པུཙྪི. ཨཧཾ ཏུཡ྄ཧཾ པོརཱཎཀསཧཱཡོ ཨནཱགཱམིཕལཾ པཏྭཱ བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟོ. ཨམྷཱཀཾ པན སབྦཛེཊྛཀོ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ པརིནིབྦུཏོ, ཏུམྷེ པཉྩ ཛནཱ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟཱ. སྭཱཧཾ ཏཾ ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཀུཧནཀམྨེན ཛཱིཝནྟཾ དིསྭཱ དམེཏུཾ ཨཱགཏོཏི ཝཏྭཱ ཨིདཾ ཀཱརཎམཱཧ – ‘‘ན ཁོ ཏྭཾ, བཱཧིཡ ཨརཧཱ, ནཔི ཨརཧཏྟམགྒཾ སམཱཔནྣོ, སཱཔི ཏེ པཊིཔདཱ ནཏྠི, ཡཱཡ ཏྭཾ ཨརཧཱ ཝཱ ཨསྶ ཨརཧཏྟམགྒཾ ཝཱ སམཱཔནྣོ’’ཏི. ཨཐསྶ སཏྠུ ཨུཔྤནྣབྷཱཝཾ སཱཝཏྠིཡཾ ཝསནབྷཱཝཉྩ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ‘‘སཏྠུ སནྟིཀཾ གཙྪཱཧཱི’’ཏི ཏཾ ཨུཡྻོཛེཏྭཱ བྲཧྨལོཀམེཝ ཨགམཱསི.
དཱརུཙཱིརིཡོ མཧཱབྲཧྨུནཱ སཾཝེཛིཏོ ‘‘མོཀྑམགྒཾ གཝེསིསྶཱམཱི’’ཏི ¶ ཝཱིསཡོཛནསཏཾ མགྒཾ ཨེཀརཏྟིཝཱསེན གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ པིཎྜཱཡ པཝིཊྛཾ ཨནྟརགྷརེ སམྤཱཔུཎིཏྭཱ སཏྠུ པཱདེསུ ནིཔཏིཏྭཱ ‘‘དེསེཏུ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ དྷམྨཾ, དེསེཏུ སུགཏོ དྷམྨ’’ནྟི ཡཱཝཏཏིཡཾ ཡཱཙི. སཏྠཱ ‘‘ཨེཏྟཱཝཏཱ བཱཧིཡསྶ ཉཱཎཾ པརིཔཱཀཾ གཏ’’ནྟི ཉཏྭཱ ‘‘ཏསྨཱཏིཧ ཏེ, བཱཧིཡ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ དིཊྛེ དིཊྛམཏྟཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི (ཨུདཱ. ༡༠) ཨིམིནཱ ཨོཝཱདེན ཨོཝདི ¶ . སོཔི དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཨནྟརཝཱིཐིཡཾ ཋིཏོཝ དེསནཱནུསཱརེན ཉཱཎཾ པེསེཏྭཱ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི.
སོ ཨཏྟནོ ཀིཙྩཾ མཏྠཀཔྤཏྟཾ ཉཏྭཱ བྷགཝནྟཾ པབྦཛྫཾ ཡཱཙིཏྭཱ ཨཔརིཔུཎྞཔཏྟཙཱིཝརཏཱཡ པཏྟཙཱིཝརཾ པརིཡེསནྟོ སངྐཱརཊྛཱནཏོ ཙོལ༹ཀྑཎྜཱནི སཾཀཌྜྷཏི. ཨཐ ནཾ པུབྦཝེརིཀོ ཨམནུསྶོ ཨེཀིསྶཱ ཏརུཎཝཙྪཱཡ གཱཝིཡཱ སརཱིརེ ཨདྷིམུཙྩིཏྭཱ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔེསི. སཏྠཱ སཱཝཏྠིཏོ ནིཀྑམནྟོ ཨནྟརཝཱིཐིཡཾ བཱཧིཡཾ སངྐཱརཊྛཱནེ པཏིཏཾ དིསྭཱ ‘‘གཎྷཐ, བྷིཀྑཝེ, བཱཧིཡསྶ དཱརུཙཱིརིཡསྶ སརཱིར’’ནྟི ནཱིཧརཱཔེཏྭཱ སརཱིརཀིཙྩཾ ཀཱརེཏྭཱ ཙཱཏུམཧཱཔཐེ ཙེཏིཡཾ ཀཱརཱཔེསི. ཏཏོ སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ཀཐཱ ཨུདཔཱདི – ‘‘ཏཐཱགཏོ བྷིཀྑུསངྒྷེན བཱཧིཡསྶ སརཱིརཛ྄ཛྷཱཔནཀིཙྩཾ ཀཱརེསི, དྷཱཏུཡོ གཧེཏྭཱ ཙེཏིཡཾ ཀཱརེསི, ཀཏརམགྒོ ནུ ཁོ ཏེན སཙྪིཀཏོ, སཱམཎེརོ ནུ ཁོ སོ, བྷིཀྑུ ནུ ཁོ’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདཡིཾསུ ¶ . སཏྠཱ ཏཾ ཨཊྛུཔྤཏྟིཾ ཀཏྭཱ ‘‘པཎྜིཏོ, བྷིཀྑཝེ, བཱཧིཡོ’’ཏི ཨུཔརི དྷམྨདེསནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཏསྶ པརིནིབྦུཏབྷཱཝཾ པཀཱསེསི. པུན སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ཀཐཱ ཨུདཔཱདི ‘‘ན ཙ སཏྠཱརཱ བཱཧིཡསྶ བཧུ དྷམྨོ དེསིཏོ, ཨརཧཏྟཾ པཏྟོཏི ཙ ཝདེཏི. ཀིཾ ནཱམེཏ’’ནྟི? སཏྠཱ ‘‘དྷམྨོ མནྡོ ¶ བཧཱུཏི ཨཀཱརཎཾ, ཝིསཔཱིཏཀསྶ ཨགདོ ཝིཡ ཙེསོ’’ཏི ཝཏྭཱ དྷམྨཔདེ གཱཐམཱཧ –
‘‘སཧསྶམཔི ཙེ གཱཐཱ, ཨནཏྠཔདསཾཧིཏཱ;
ཨེཀཾ གཱཐཱཔདཾ སེཡྻོ, ཡཾ སུཏྭཱ ཨུཔསམྨཏཱི’’ཏི. (དྷ. པ. ༡༠༠);
དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙཏུརཱསཱིཏི པཱཎསཧསྶཱནི ཨམཏཔཱནཾ པིཝིཾསུ. ཨིདཉྩ པན བཱཧིཡཏྠེརསྶ ཝཏྠུ སུཏྟེ (ཨུདཱ. ༡༠) ཨཱགཏཏྟཱ ཝིཏྠཱརེན ན ཀཐིཏཾ. ཨཔརབྷཱགེ པན སཏྠཱ སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོ བཱཧིཡཏྠེརཾ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསཱིཏི.
ཀུམཱརཀསྶཔཏྠེརཝཏྠུ
༢༡༧. ནཝམེ ཙིཏྟཀཐིཀཱནནྟི ཝིཙིཏྟཾ ཀཏྭཱ དྷམྨཾ ཀཐེནྟཱནཾ. ཐེརོ ཀིར ཨེཀསྶཔི དྭིནྣམྤི དྷམྨཾ ཀཐེནྟོ བཧཱུཧི ཨུཔམཱཧི ཙ ཀཱརཎེཧི ཙ མཎྜཡིཏྭཱ བོདྷེནྟོ ཀཐེཏི. ཏསྨཱ ཙིཏྟཀཐིཀཱནཾ ཨགྒོ ནཱམ ཛཱཏོ.
ཏསྶ ¶ པཉྷཀམྨེ ཨཡམནུཔུབྦིཀཐཱ – ཨཡམྤི ཧི པདུམུཏྟརབུདྡྷཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ ཀུལགེཧེ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ དསབལསྶ དྷམྨཀཐཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཙིཏྟཀཐིཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ ཨདྷིཀཱརཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཀསྶཔབུདྡྷསཱསནོསཀྐནཀཱལེ སཏྟནྣཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨབྦྷནྟརོ ཧུཏྭཱ པབྦཏམཏྠཀེ སམཎདྷམྨཾ ཀཏྭཱ ཨཔརིཧཱིནསཱིལོ ཏཏོ ཙུཏོ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝམཱནོ ཨམྷཱཀཾ སཏྠུ ཀཱལེ རཱཛགཧེ ཨེཀིསྶཱ ཀུལདཱརིཀཱཡ ཀུཙྪིམྷི ཨུཔྤནྣོ. སཱ ཙ པཋམཾ མཱཏཱཔིཏརོ ཡཱཙིཏྭཱ པབྦཛྫཾ ཨལབྷམཱནཱ ཀུལགྷརཾ གཏཱ གབྦྷཾ གཎྷི. ཏམྤི ཨཛཱནནྟཱི ¶ སཱམིཀཾ ཨཱརཱདྷེཏྭཱ ཏེན ཨནུཉྙཱཏཱ བྷིཀྑུནཱིསུ པབྦཛིཏཱ. ཏསྶཱ གབྦྷནིམིཏྟཾ དིསྭཱ བྷིཀྑུནིཡོ དེཝདཏྟཾ པུཙྪིཾསུ, སོ ‘‘ཨསྶམཎཱི’’ཏི ཨཱཧ. དསབལཾ པུཙྪིཾསུ, སཏྠཱ ཨུཔཱལིཏྠེརཾ པཊིཙྪཱཔེསི. ཐེརོ སཱཝཏྠིནགརཝཱསཱིནི ཀུལཱནི ཝིསཱཁཉྩ ¶ ཨུཔཱསིཀཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ སོདྷེནྟོ ‘‘པུརེ ལདྡྷོ གབྦྷོ, པབྦཛྫཱ ཨརོགཱ’’ཏི ཨཱཧ. སཏྠཱ ‘‘སུཝིནིཙྪིཏཾ ཨདྷིཀརཎ’’ནྟི ཐེརསྶ སཱདྷུཀཱརཾ ཨདཱསི.
སཱ བྷིཀྑུནཱི སུཝཎྞབིམྦསདིསཾ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡི. ཏཾ གཧེཏྭཱ རཱཛཱ པསེནདིཀོསལོ པོསཱཔེསི, ཀསྶཔོཏི ཙསྶ ནཱམཾ ཀཏྭཱ ཨཔརབྷཱགེ ཨལངྐརིཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀཾ ནེཏྭཱ པབྦཱཛེསི. ཀུམཱརཀཱལེ པན པབྦཛིཏཏྟཱ བྷགཝཏཱ ‘‘ཀསྶཔཾ པཀྐོསཐ, ཨིདཾ ཕལཾ ཝཱ ཁཱདནཱིཡཾ ཝཱ ཀསྶཔསྶ དེཐཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཀཏརཀསྶཔསྶཱཏི. ཀུམཱརཀསྶཔསྶཱ’’ཏི ཨེཝཾ གཧིཏནཱམཏྟཱ ཏཏོ པཊྛཱཡ ཝུཌྜྷཀཱལེཔི ཀུམཱརཀསྶཔོཏྭེཝ ཝུཙྩཏི. ཨཔིཙ རཉྙོ པོསཱཝནིཀཔུཏྟཏྟཱཔི ཀུམཱརཀསྶཔོཏི ཏཾ སཉྫཱནིཾསུ.
སོ པབྦཛིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཝིཔསྶནཱཡ ཙེཝ ཀམྨཾ ཀརོཏི, བུདྡྷཝཙནཉྩ གཎྷཱཏི. ཨཐ སོ ཏེན སདྡྷིཾ པབྦཏམཏྠཀེ སམཎདྷམྨཾ ཀཏྭཱ ཨནཱགཱམིཕལཾ པཏྭཱ སུདྡྷཱཝཱསེ ནིབྦཏྟོ མཧཱབྲཧྨཱ ཏསྨིཾ སམཡེ ཨཱཝཛྫེནྟོ ཀུམཱརཀསྶཔཾ དིསྭཱ ‘‘སཧཱཡཀོ མེ ཝིཔསྶནཱཡ ཀིལམཏི, གནྟྭཱ ཏསྶ ཝིཔསྶནཱཡ ནཡམུཁཾ དསྶེཏྭཱ མགྒཕལཔཏྟིཡཱ ཨུཔཱཡཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི བྲཧྨལོཀེ ཋིཏོཝ པཉྩདས པཉྷེ ¶ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ རཏྟིབྷཱགསམནནྟརེ ཀུམཱརཀསྶཔཏྠེརསྶ ཝསནཊྛཱནེ ཨནྡྷཝནེ པཱཏུརཧོསི. ཐེརོ ཨཱལོཀཾ དིསྭཱ ‘‘ཀོ ཨེཏྠཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཨཧཾ པུབྦེ ཏཡཱ སདྡྷིཾ སམཎདྷམྨཾ ཀཏྭཱ ཨནཱགཱམིཕལཾ པཏྭཱ སུདྡྷཱཝཱསེ ནིབྦཏྟབྲཧྨཱ’’ཏི ¶ ཨཱཧ. ཀེན ཀམྨེན ཨཱགཏཏྠཱཏི? མཧཱབྲཧྨཱ ཨཏྟནོ ཨཱགཏཀཱརཎཾ དཱིཔེཏུཾ ཏེ པཉྷེ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ‘‘ཏྭཾ ཨིམེ པཉྷེ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ ཨརུཎེ ཨུཊྛིཏེ ཏཐཱགཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪ, ཋཔེཏྭཱ ཧི ཏཐཱགཏཾ ཨཉྙོ ཨིམེ པཉྷེ ཀཐེཏུཾ སམཏྠོ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི ཝཏྭཱ བྲཧྨལོཀམེཝ གཏོ.
ཐེརོཔི པུནདིཝསེ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ མཧཱབྲཧྨུནཱ ཀཐིཏནིཡཱམེནེཝ པཉྷེ པུཙྪི. སཏྠཱ ཀུམཱརཀསྶཔཏྠེརསྶ ཨརཧཏྟཾ པཱཔེཏྭཱ པཉྷེ ཀཐེསི. ཐེརོ སཏྠཱརཱ ཀཐིཏནིཡཱམེནེཝ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ ཨནྡྷཝནཾ གནྟྭཱ ཝིཔསྶནཾ གབྦྷཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏཏོ པཊྛཱཡ ཙཏུནྣཾ པརིསཱནཾ དྷམྨཀཐཾ ཀཐེནྟོ བཧུཀཱཧི ཨུཔམཱཧི ཙ ཀཱརཎེཧི ཙ མཎྜེཏྭཱ ཙིཏྟཀཐམེཝ ཀཐེཏི. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ པཱཡཱསིརཉྙོ པཉྩདསཧི པཉྷེཧི པཊིམཎྜེཏྭཱ སུཏྟནྟེ (དཱི. ནི. ༢.༤༠༦ ཨཱདཡོ) དེསིཏེ ¶ ཏཾ སུཏྟནྟཾ ཨཊྛུཔྤཏྟིཾ ཀཏྭཱ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ ཙིཏྟཀཐིཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསཱིཏི.
མཧཱཀོཊྛིཏཏྠེརཝཏྠུ
༢༡༨. དསམེ པཊིསམྦྷིདཱཔཏྟཱནནྟི ཙཏསྶོ པཊིསམྦྷིདཱ པཏྭཱ ཋིཏཱནཾ མཧཱཀོཊྛིཏཏྠེརོ ཨགྒོཏི དསྶེཏི. ཨཡཾ ཧི ཐེརོ ཨཏྟནོ པཊིསམྦྷིདཱསུ ཙིཎྞཝསིབྷཱཝེན ཨབྷིཉྙཱཏེ ཨབྷིཉྙཱཏེ མཧཱསཱཝཀེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྷཾ པུཙྪནྟོཔི དསབལཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྷཾ པུཙྪནྟོཔི པཊིསམྦྷིདཱསུཡེཝ པཉྷཾ པུཙྪཏི. ཨིཏི ཨིམིནཱ ཙིཎྞཝསིབྷཱཝེན པཊིསམྦྷིདཱཔཏྟཱནཾ ཨགྒོ ནཱམ ཛཱཏོ.
ཏསྶ པཉྷཀམྨེ ཨཡམནུཔུབྦིཀཐཱ – ཨཡམྤི ¶ ཧི པདུམུཏྟརབུདྡྷཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ མཧཱབྷོགཀུལེ ནིབྦཏྟོ ཨཔརེན སམཡེན སཏྠུ དྷམྨཀཐཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ པཊིསམྦྷིདཱཔཏྟཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ ཨདྷིཀཱརཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེསི. སོ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ ¶ ནིབྦཏྟི. ཀོཊྛིཏམཱཎཝོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཡོ ཝེདེ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠུ དྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛི. སོ ཨུཔསམྤནྣཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ནིཙྩཀཱལཾ པཊིསམྦྷིདཱསུ ཙིཎྞཝསཱི ཧུཏྭཱ པཉྷཾ པུཙྪནྟོ པཊིསམྦྷིདཱསུཡེཝ པུཙྪཏི. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ཨཔརབྷཱགེ མཧཱཝེདལླསུཏྟཾ (མ. ནི. ༡.༤༤༩ ཨཱདཡོ) ཨཊྛུཔྤཏྟིཾ ཀཏྭཱ པཊིསམྦྷིདཱཔཏྟཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསཱིཏི.
ཏཏིཡཝགྒཝཎྞནཱ.
༡༤. ཨེཏདགྒཝགྒོ
(༡༤) ༤. ཙཏུཏྠཨེཏདགྒཝགྒོ
ཨཱནནྡཏྠེརཝཏྠུ
༢༡༩-༢༢༣. ཙཏུཏྠསྶ ¶ པཋམེ བཧུསྶུཏཱནནྟིཨཱདཱིསུ ཨཉྙེཔི ཐེརཱ བཧུསྶུཏཱ སཏིམནྟཱ གཏིམནྟཱ དྷིཏིམནྟཱ ཨུཔཊྛཱཀཱ ཙ ཨཏྠི. ཨཡཾ པནཱཡསྨཱ བུདྡྷཝཙནཾ ཨུགྒཎྷནྟོ དསབལསྶ སཱསནེ བྷཎྜཱགཱརིཀཔརིཡཏྟིཡཾ ཋཏྭཱ གཎྷི. ཏསྨཱ བཧུསྶུཏཱནཾ ཨགྒོ ནཱམ ཛཱཏོ. ཨིམསྶེཝ ཙ ཐེརསྶ བུདྡྷཝཙནཾ གཧེཏྭཱ དྷཱརཎཀསཏི ཨཉྙེཧི ཐེརེཧི བལཝཏརཱ ཨཧོསི, ཏསྨཱ སཏིམནྟཱནཾ ཨགྒོ ནཱམ ཛཱཏོ. ཨཡམེཝ ¶ ཙཱཡསྨཱ ཨེཀཔདེ ཋཏྭཱ སཊྛི པདསཧསྶཱནི གཎྷནྟོ སཏྠཱརཱ ཀཐིཏནིཡཱམེནེཝ སབྦཔདཱནི ཛཱནཱཏི, ཏསྨཱ གཏིམནྟཱནཾ ཨགྒོ ནཱམ ཛཱཏོ. ཏསྶེཝ ཙཱཡསྨཏོ བུདྡྷཝཙནཾ ཨུགྒཎྷནཝཱིརིཡཾ སཛ྄ཛྷཱཡནཝཱིརིཡཉྩ དྷཱརཎཝཱིརིཡཉྩ སཏྠུ ཨུཔཊྛཱནཝཱིརིཡཉྩ ཨཉྙེཧི ཨསདིསཾ ཨཧོསི, ཏསྨཱ དྷིཏིམནྟཱནཾ ཨགྒོ ནཱམ ཛཱཏོ. ཏཐཱགཏཾ ཨུཔཊྛཧནྟོ ཙེས ན ཨཉྙེསཾ ཨུཔཊྛཱཀབྷིཀྑཱུནཾ ཨུཔཊྛཱནཱཀཱརེན ཨུཔཊྛཧི, ཨཉྙེ ཧི ཏཐཱགཏཾ ཨུཔཊྛཧནྟཱ ན ཙིརཾ ཨུཔཊྛཧིཾསུ, ན ཙ བུདྡྷཱནཾ མནཾ གཧེཏྭཱ ཨུཔཊྛཧིཾསུ. ཨཡཾ ཐེརོ པན ཨུཔཊྛཱཀཊྛཱནཾ ལདྡྷདིཝསཏོ པཊྛཱཡ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཧུཏྭཱ ཏཐཱགཏསྶ མནཾ གཧེཏྭཱ ཨུཔཊྛཧི. ཏསྨཱ ཨུཔཊྛཱཀཱནཾ ཨགྒོ ནཱམ ཛཱཏོ.
ཏསྶ ¶ པཉྷཀམྨེ ཨཡམནུཔུབྦིཀཐཱ – ཨིཏོ ཀིར སཏསཧསྶམཏྠཀེ ཀཔྤེ པདུམུཏྟརོ ནཱམ སཏྠཱ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫི. ཏསྶ ཧཾསཝཏཱི ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི, ནནྡོ ནཱམ རཱཛཱ པིཏཱ, སུམེདྷཱ ནཱམ དེཝཱི མཱཏཱ, བོདྷིསཏྟོ ཨུཏྟརཀུམཱརོ ནཱམ ཨཧོསི. སོ པུཏྟསྶ ཛཱཏདིཝསེ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམྨ པབྦཛིཏྭཱ པདྷཱནམནུཡུཏྟོ ཨནུཀྐམེན སབྦཉྙུཏཾ པཏྭཱ ‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱར’’ནྟི ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེཏྭཱ སཏྟཱཧཾ བོདྷིཔལླངྐེ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ‘‘པཐཝིཡཾ ཋཔེསྶཱམཱི’’ཏི པཱདཾ ཨབྷིནཱིཧརི. ཨཐ པཐཝིཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཔྤམཱཎཾ པདུམཾ ཨུཊྛཱསི. ཏདུཔཱདཱཡ བྷགཝཱ པདུམུཏྟརོཏེཝ པཉྙཱཡིཏྠ. ཏསྶ དེཝལོ ཙ སུཛཱཏོ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ ཨཧེསུཾ ¶ , ཨམིཏཱ ཙ ཨསམཱ ཙ དྭེ ཨགྒསཱཝིཀཱ, སུམནོ ནཱམ ཨུཔཊྛཱཀོ. པདུམུཏྟརོ བྷགཝཱ པིཏུ སངྒཧཾ ཀུརུམཱནོ བྷིཀྑུསཏསཧསྶཔརིཝཱརོ ཧཾསཝཏིཡཱ རཱཛདྷཱནིཡཱ ཝསཏི.
ཀནིཊྛབྷཱཏཱ ¶ པནསྶ སུམནཀུམཱརོ ནཱམ. ཏསྶ རཱཛཱ ཧཾསཝཏིཏོ ཝཱིསཡོཛནསཏེ བྷོགགཱམཾ ཨདཱསི. སོ ཀདཱཙི ཀདཱཙི ཨཱགནྟྭཱ པིཏརཉྩ སཏྠཱརཉྩ པསྶཏི. ཨཐེཀདིཝསཾ པཙྩནྟོ ཀུཔིཏོ སུམནོ རཉྙོ པེསེསི. རཱཛཱ ‘‘ཏྭཾ མཡཱ ཏཏྠ ཀསྨཱ ཋཔིཏོ’’ཏི པཊིཔེསེསི. སོ ཙོརེ ཝཱུཔསམེཏྭཱ ‘‘ཨུཔསནྟོ, དེཝ, ཛནཔདོ’’ཏི རཉྙོ པེསེསི. རཱཛཱ ཏུཊྛོ ‘‘སཱིགྷཾ མམ པུཏྟོ ཨཱགཙྪཏཱུ’’ཏི ཨཱཧ. ཏསྶ སཧསྶམཏྟཱ ཨམཙྩཱ ཧོནྟི. སོ ཏེཧི སདྡྷིཾ ཨནྟརཱམགྒེ མནྟེསི – ‘‘མཡ྄ཧཾ པིཏཱ ཏུཊྛོ སཙེ མེ ཝརཾ དེཏི, ཀིཾ གཎྷཱམཱི’’ཏི? ཨཐ ནཾ ཨེཀཙྩེ ‘‘ཧཏྠིཾ གཎྷཐ, ཨསྶཾ གཎྷཐ, ཛནཔདཾ གཎྷཐ, སཏྟ རཏནཱནི གཎྷཐཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཨཔརེ ‘‘ཏུམྷེ པཐཝིསྶརསྶ པུཏྟཱ, ན ཏུམྷཱཀཾ དྷནཾ དུལླབྷཾ, ལདྡྷམྤི ཙེཏཾ སབྦཾ པཧཱཡ གམནཱིཡཾ, པུཉྙམེཝ ཨེཀཾ ཨཱདཱཡ གམནཱིཡཾ. ཏསྨཱ དེཝེ ཝརཾ དདམཱནེ ཏེམཱསཾ པདུམུཏྟརབྷགཝནྟཾ ཨུཔཊྛཱཏུཾ ཝརཾ གཎྷཐཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. སོ ‘‘ཏུམྷེ མཡ྄ཧཾ ཀལྱཱཎམིཏྟཱ, ན མེཏཾ ཙིཏྟཾ ཨཏྠི, ཏུམྷེཧི པན ཨུཔྤཱདིཏཾ, ཨེཝཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི གནྟྭཱ པིཏརཾ ཝནྡིཏྭཱ པིཏརཱ ཨཱལིངྒེཏྭཱ མཏྠཀེ ཙུམྦེཏྭཱ ‘‘ཝརཾ ཏེ པུཏྟ དེམཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨིཙྪཱམཧཾ, མཧཱརཱཛ, བྷགཝནྟཾ ཏེམཱསཾ ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི ཨུཔཊྛཧནྟོ ཛཱིཝིཏཾ ཨཝཉྫྷཾ ཀཱཏུཾ, ཨིམཾ མེ དེཝ ཝརཾ དེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ན སཀྐཱ, ཏཱཏ, ཨཉྙཾ ཝརེཧཱིཏི. དེཝ, ཁཏྟིཡཱནཾ ནཱམ དྭེ ¶ ཀཐཱ ནཏྠི, ཨེཏདེཝ མེ ཝརཾ དེཧི, ན མམ ཨཉྙེན ཨཏྠོཏི. ཏཱཏ, བུདྡྷཱནཾ ནཱམ ཙིཏྟཾ དུཛྫཱནཾ, སཙེ བྷགཝཱ ན ཨིཙྪིསྶཏི, མཡཱ དིནྣེཔི ¶ ཀིཾ བྷཝིསྶཏཱིཏི? ‘‘སཱདྷུ, དེཝ, ཨཧཾ བྷགཝཏོ ཙིཏྟཾ ཛཱནིསྶཱམཱི’’ཏི ཝིཧཱརཾ གཏོ.
ཏེན ཙ སམཡེན བྷཏྟཀིཙྩཾ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ བྷགཝཱ གནྡྷཀུཊིཾ པཝིཊྛོ ཧོཏི, སོ མཎྜལམཱལེ༹ སནྣིཔཏིཏཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. ཏེ ནཾ ཨཱཧཾསུ – ‘‘རཱཛཔུཏྟ, ཀསྨཱ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི? བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡ, དསྶེཐ མེ བྷགཝནྟནྟི. ན མཡཾ, རཱཛཔུཏྟ, ཨིཙྪིཏིཙྪིཏཀྑཎེ སཏྠཱརཾ དཊྛུཾ ལབྷཱམཱཏི. ཀོ པན, བྷནྟེ, ལབྷཏཱིཏི? སུམནཏྠེརོ ནཱམ རཱཛཔུཏྟཱཏི. སོ ‘‘ཀུཧིཾ, བྷནྟེ, ཐེརོ’’ཏི? ཐེརསྶ ནིསིནྣཊྛཱནཾ པུཙྪིཏྭཱ གནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ཨིཙྪཱམཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝནྟཾ པསྶིཏུཾ, དསྶེཐ མེ བྷགཝནྟ’’ནྟི ཨཱཧ. ཐེརོ པསྶནྟསྶེཝ རཱཛཀུམཱརསྶ ཨཱཔོཀསིཎཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ མཧཱཔཐཝིཾ ཨུདཀཾ ཨདྷིཊྛཱཡ པཐཝིཡཾ ནིམུཛྫིཏྭཱ ¶ སཏྠུ གནྡྷཀུཊིཡཾཡེཝ པཱཏུརཧོསི. ཨཐ ནཾ བྷགཝཱ ‘‘སུམན ཀསྨཱ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི ཨཱཧ. རཱཛཔུཏྟོ, བྷནྟེ, བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡ ཨཱགཏོཏི. ཏེན ཧི བྷིཀྑུ ཨཱསནཾ པཉྙཱཔེཧཱིཏི. པུན ཐེརོ པསྶནྟསྶེཝ རཱཛཀུམཱརསྶ བུདྡྷཱསནཾ གཧེཏྭཱ ཨནྟོགནྡྷཀུཊིཡཾ ནིམུཛྫིཏྭཱ བཧིཔརིཝེཎེ པཱཏུབྷཝིཏྭཱ པརིཝེཎེ ཨཱསནཾ པཉྙཱཔེསི. རཱཛཀུམཱརོ ཨིམཱནི དྭེ ཨཙྪརིཡཱཀཱརཱནི དིསྭཱ ‘‘མཧནྟོ ཝཏཱཡཾ བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཙིནྟེསི.
བྷགཝཱཔི གནྡྷཀུཊིཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. རཱཛཔུཏྟོ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ པཊིསནྠཱརཾ ཨཀཱསི. ‘‘ཀདཱ ཨཱགཏོསི རཱཛཔུཏྟཱ’’ཏི ཝུཏྟེ, ‘‘བྷནྟེ, ཏུམྷེསུ གནྡྷཀུཊིཾ པཝིཊྛེསུ, བྷིཀྑཱུ པན ‘ན མཡཾ ཨིཙྪིཏིཙྪིཏཀྑཎེ བྷགཝནྟཾ དཊྛུཾ ལབྷཱམཱ’ཏི མཾ ཐེརསྶ སནྟིཀཾ པཱཧེསུཾ. ཐེརོ པན ཨེཀཝཙནེནེཝ དསྶེཏི, ཐེརོ, བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ སཱསནེ ཝལླབྷོ མཉྙེ’’ཏི. ཨཱམ རཱཛཀུམཱར, ཝལླབྷོ ཨེས བྷིཀྑུ མཡ྄ཧཾ ¶ སཱསནེཏི. བྷནྟེ, བུདྡྷཱནཾ སཱསནེ ཀིཾ ཀཏྭཱ ཝལླབྷཱ ཧོནྟཱིཏི? དཱནཾ དཏྭཱ སཱིལཾ སམཱདིཡིཏྭཱ ཨུཔོསཐཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཀུམཱརཱཏི. བྷགཝཱ ཨཧཾ ཐེརོ ཝིཡ བུདྡྷསཱསནེ ཝལླབྷོ ཧོཏུཀཱམོ, སྭེ མཡ྄ཧཾ བྷིཀྑཾ ཨདྷིཝཱསེཐཱཏི. ཨདྷིཝཱསེསི བྷགཝཱ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན ¶ . རཱཛཀུམཱརོ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནཾ གནྟྭཱ སབྦརཏྟིཾ མཧཱསཀྐཱརཾ སཛྫེཏྭཱ སཏྟ དིཝསཱནི ཁནྡྷཱཝཱརབྷཏྟཾ ནཱམ ཨདཱསི.
སཏྟམེ དིཝསེ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ, བྷནྟེ, མཡཱ པིཏུ སནྟིཀཱ ཏེམཱསཾ ཨནྟོཝསྶཾ ཏུམྷཱཀཾ པཊིཛགྒནཝརོ ལདྡྷོ, ཏེམཱསཾ མེ ཝསྶཱཝཱསཾ ཨདྷིཝཱསེཐཱཏི. བྷགཝཱ ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ ཏཏྠ གཏེན ཨཏྠོ’’ཏི ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘ཨཏྠཱི’’ཏི དིསྭཱ ‘‘སུཉྙཱགཱརེ ཁོ, རཱཛཀུམཱར, ཏཐཱགཏཱ ཨབྷིརམནྟཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཀུམཱརོ ‘‘ཨཉྙཱཏཾ བྷགཝཱ ཨཉྙཱཏཾ སུགཏཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, པུརིམཏརཾ གནྟྭཱ ཝིཧཱརཾ ཀཱརེམི, མཡཱ པེསིཏེ བྷིཀྑུསཏསཧསྶེན སདྡྷིཾ ཨཱགཙྪཐཱ’’ཏི བྷགཝནྟཾ པཊིཉྙཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ པིཏུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘དིནྣཱ མེ, དེཝ, བྷགཝཏཱ པཊིཉྙཱ, མཡཱ པཧིཏེ བྷགཝནྟཾ པེསེཡྻཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པིཏརཾ ཝནྡིཏྭཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཡོཛནེ ཡོཛནེ ཝིཧཱརཾ ཀཱརེནྟོ ཝཱིསཡོཛནསཏཾ ཨདྡྷཱནཾ གཏོ. གནྟྭཱ ཙ ཨཏྟནོ ནགརེ ཝིཧཱརཊྛཱནཾ ཝིཙིནནྟོ སོབྷནནཱམསྶ ཀུཊུམྦིཀསྶ ཨུཡྻཱནཾ དིསྭཱ སཏསཧསྶེན ཀིཎིཏྭཱ སཏསཧསྶཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཝིཧཱརཾ ཀཱརེསི. ཏཏྠ བྷགཝཏོ གནྡྷཀུཊིཾ སེསབྷིཀྑཱུནཉྩ རཏྟིཊྛཱནདིཝཱཊྛཱནཏྠཱཡ ཀུཊིལེཎམཎྜཔེ ཀཱརེཏྭཱ པཱཀཱརཔརིཀྑེཔཾ དྭཱརཀོཊྛཀཉྩ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ པིཏུ སནྟིཀཾ པེསེསི – ‘‘ནིཊྛིཏཾ མཡ྄ཧཾ ཀིཙྩཾ, སཏྠཱརཾ པཧིཎཐཱ’’ཏི.
རཱཛཱ ¶ བྷགཝནྟཾ བྷོཛེཏྭཱ ‘‘བྷགཝཱ སུམནསྶ ཀིཙྩཾ ནིཊྛིཏཾ, ཏུམྷཱཀཾ གམནཾ ¶ པཙྩཱསཱིསཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. བྷགཝཱ བྷིཀྑུསཏསཧསྶཔརིཝུཏོ ཡོཛནེ ཡོཛནེ ཝིཧཱརེསུ ཝསམཱནོ ཨགམཱསི. ཀུམཱརོ ‘‘སཏྠཱ ཨཱགཙྪཏཱི’’ཏི སུཏྭཱ ཡོཛནཾ པཙྩུགྒནྟྭཱ གནྡྷམཱལཱདཱིཧི པཱུཛཡམཱནོ ཝིཧཱརཾ པཝེསེཏྭཱ –
‘‘སཏསཧསྶེན མེ ཀཱིཏཾ, སཏསཧསྶེན མཱཔིཏཾ;
སོབྷནཾ ནཱམ ཨུཡྻཱནཾ, པཊིགྒཎྷ མཧཱམུནཱི’’ཏི. –
ཝིཧཱརཾ ནིཡྻཱདེསི. སོ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཱདིཝསེ དཱནཾ དཏྭཱ ཨཏྟནོ པུཏྟདཱརེ ཙ ཨམཙྩེ ཙ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘སཏྠཱ ཨམྷཱཀཾ སནྟིཀཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཏོ, བུདྡྷཱ ཙ ནཱམ དྷམྨགརུཀཱ ན ཨཱམིསཙཀྑུཀཱ ¶ . ཏསྨཱ ཨཧཾ ཨིམཾ ཏེམཱསཾ དྭེ སཱཊཀེ ནིཝཱསེཏྭཱ དས སཱིལཱནི སམཱདིཡིཏྭཱ ཨིདྷེཝ ཝསིསྶཱམི, ཏུམྷེ ཁཱིཎཱསཝསཏསཧསྶསྶ ཨིམིནཱཝ ནཱིཧཱརེན ཏེམཱསཾ དཱནཾ དདེཡྻཱཐཱ’’ཏི.
སོ སུམནཏྠེརསྶ ཝསནཊྛཱནསབྷཱགེཡེཝ ཋཱནེ ཝསནྟོ ཡཾ ཐེརོ བྷགཝཏོ ཝཏྟཾ ཀརོཏི, ཏཾ སབྦཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཨེཀནྟཝལླབྷོ ཨེས ཐེརོ, ཨེཏསྶེཝ མེ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨུཔཀཊྛཱཡ པཝཱརཎཱཡ གཱམཾ པཝིསིཏྭཱ སཏྟཱཧཾ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ སཏྟམེ དིཝསེ བྷིཀྑུསཏསཧསྶསྶ པཱདམཱུལེ ཏིཙཱིཝརཾ ཋཔེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, ཡདེཏཾ མཡཱ སཏྟཱཧཾ ཁནྡྷཱཝཱརདཱནཏོ པཊྛཱཡ པུཉྙཾ ཀཏཾ, ཏཾ ནེཝ སཀྐསམྤཏྟིཾ, ན མཱརབྲཧྨསམྤཏྟིཾ པཏྠཡནྟེན, བུདྡྷསྶ པན ཨུཔཊྛཱཀབྷཱཝཾ པཏྠེནྟེན ཀཏཾ. ཏསྨཱ ཨཧམྤི བྷགཝཱ ཨནཱགཏེ སུམནཏྠེརོ ཝིཡ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ ཨུཔཊྛཱཀོ ཧོམཱི’’ཏི པཉྩཔཏིཊྛིཏེན པཏིཊྛཧིཏྭཱ ཝནྡི. སཏྠཱ ཏསྶ ཨནནྟརཱཡཾ དིསྭཱ བྱཱཀརིཏྭཱ པཀྐཱམི. ཀུམཱརོ ¶ ཏཾ སུཏྭཱ ‘‘བུདྡྷཱ ཙ ནཱམ ཨདྭེཛ྄ཛྷཀཐཱ ཧོནྟཱི’’ཏི དུཏིཡདིཝསེ གོཏམབུདྡྷསྶ པཏྟཙཱིཝརཾ གཧེཏྭཱ པིཊྛིཏོ པིཊྛིཏོ གཙྪནྟོ ཝིཡ ཨཧོསི.
སོ ཏསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཝསྶསཏསཧསྶཾ དཱནཾ དཏྭཱ སགྒེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཀསྶཔབུདྡྷཀཱལེ པིཎྜཱཡ ཙརཏོ ཐེརསྶ པཏྟགྒཧཎཏྠཾ ཨུཏྟརིསཱཊཀཾ དཏྭཱ པཱུཛཾ ཨཀཱསི. པུན སགྒེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ བཱརཱཎསིརཱཛཱ ཧུཏྭཱ ཨུཔརིཔཱསཱདཝརགཏོ གནྡྷམཱདནཏོ ཨཱཀཱསེན ཨཱགཙྪནྟེ ¶ ཨཊྛ པཙྩེཀབུདྡྷེ དིསྭཱ ནིམནྟཱཔེཏྭཱ བྷོཛེཏྭཱ ཨཏྟནོ མངྒལཨུཡྻཱནེ ཏེསཾ ཨཊྛ པཎྞསཱལཱཡོ ཀཱརེཏྭཱ ཏེསཾ ནིསཱིདནཏྠཱཡ ཨཏྟནོ ནིཝེསནེ ཨཊྛ སབྦརཏནམཡཱནི པཱིཋཱནི ཙེཝ མཎིཨཱདྷཱརཀེ ཙ པཊིཡཱདེཏྭཱ དས ཝསྶསཧསྶཱནི ཨུཔཊྛཱནཾ ཨཀཱསི. ཨེཏཱནི པཱཀཊཊྛཱནཱནི.
ཀཔྤསཏསཧསྶཾ པན དཱནཾ དདམཱནོཝ ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟེན སདྡྷིཾ ཏུསིཏཔུརེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ ཨམིཏོདནསཀྐསྶ གེཧེ ནིབྦཏྟི. ཨཐསྶ སབྦེཝ ཉཱཏཀེ ཨཱནནྡིཏེ པམུདིཏེ ཀརོནྟོ ཛཱཏོཏི ཨཱནནྡོཏྭེཝ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ ཨནུཔུབྦེན ཀཏཱབྷིནིཀྑམནེ སམྨཱསམྦོདྷིཾ པཏྭཱ པཋམགམནེན ཀཔིལཝཏྠུཾ ཨཱགནྟྭཱ ཏཏོ ¶ ནིཀྑནྟེ བྷགཝཏི བྷགཝཏོ པརིཝཱརཏྠཾ རཱཛཀུམཱརེསུ པབྦཛནྟེསུ བྷདྡིཡཱདཱིཧི སདྡྷིཾ ནིཀྑམིཏྭཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨཱཡསྨཏོ པུཎྞསྶ མནྟཱཎིཔུཏྟསྶ སནྟིཀེ དྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི.
ཏེན ཁོ པན སམཡེན བྷགཝཏོ པཋམབོདྷིཡཾ ཝཱིསཏི ཝསྶཱནི ཨནིབདྡྷཱ ཨུཔཊྛཱཀཱ ཨཧེསུཾ. ཨེཀདཱ ནཱགསམཱལོ པཏྟཙཱིཝརཾ གཧེཏྭཱ ཝིཙརི ཨེཀདཱ ནཱགིཏོ, ཨེཀདཱ ཨུཔཝཱནོ, ཨེཀདཱ སུནཀྑཏྟོ, ཨེཀདཱ ཙུནྡོ སམཎུདྡེསོ ¶ , ཨེཀདཱ སཱགཏོ, ཨེཀདཱ རཱདྷོ, ཨེཀདཱ མེགྷིཡོ. ཏཏྠ ཨེཀདཱ བྷགཝཱ ནཱགསམཱལཏྠེརེན སདྡྷིཾ ཨདྡྷཱནམགྒཔྤཊིཔནྣོ དྭེདྷཱཔཐཾ པཏྟོ. ཐེརོ མགྒཱ ཨོཀྐམྨ ‘‘བྷགཝཱ ཨཧཾ ཨིམིནཱ མགྒེན གཙྪཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ནཾ བྷགཝཱ ‘‘ཨེཧི བྷིཀྑུ, ཨིམིནཱ མགྒེན གཙྪཱམཱ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ‘‘ཧནྡ བྷགཝཱ ཏུམྷཱཀཾ པཏྟཙཱིཝརཾ གཎྷཐ, ཨཧཾ ཨིམིནཱ མགྒེན གཙྪཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརཾ བྷཱུམིཡཾ ཋཔེཏུཾ ཨཱརདྡྷོ. ཨཐ ནཾ བྷགཝཱ ‘‘ཨཱཧར བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརཾ གཧེཏྭཱ གཏོ. ཏསྶཔི བྷིཀྑུནོ ཨིཏརེན མགྒེན གཙྪཏོ ཙོརཱ པཏྟཙཱིཝརཉྩེཝ ཧརིཾསུ, སཱིསཉྩ བྷིནྡིཾསུ. སོ ‘‘བྷགཝཱ ཨིདཱནི མེ པཊིསརཎཾ, ན ཨཉྙོ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ལོཧིཏེན གལནྟེན བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ ཨཱགམི. ‘‘ཀིམིདཾ བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཙ ཝུཏྟེ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེསི. ཨཐ ནཾ བྷགཝཱ ‘‘མཱ ཙིནྟེཡི བྷིཀྑུ, ཨེཏསྶ ཀཱརཎཱཡེཝ ཏཾ ནིཝཱརཡིམྷཱ’’ཏི ཝཏྭཱ སམསྶཱསེསི.
ཨེཀདཱ པན བྷགཝཱ མེགྷིཡཏྠེརེན སདྡྷིཾ པཱཙཱིནཝཾསེ མིགདཱཡེ ཛནྟུགཱམཾ ཨགམཱསི. ཏཏྲཱཔི མེགྷིཡོ ཛནྟུགཱམེ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ནདཱིཏཱིརེ པཱསཱདིཀཾ ཨམྦཝནཾ དིསྭཱ ‘‘བྷགཝཱ ཏུམྷཱཀཾ ¶ པཏྟཙཱིཝརཾ གཎྷཐ, ཨཧཾ ཏསྨིཾ ཨམྦཝནེ སམཎདྷམྨཾ ཀརོམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ བྷགཝཏཱ ཏིཀྑཏྟུཾ ནིཝཱརིཡམཱནོཔི གནྟྭཱ ཨཀུསལཝིཏཀྐེཧི ཨནྭཱསཏྟོ པཙྩཱགནྟྭཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེསི. ཏམྤི བྷགཝཱ ‘‘ཨིམམེཝ ཏེ ཀཱརཎཾ སལླཀྑེཏྭཱ ནིཝཱརཡིམྷཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན སཱཝཏྠིཾ ཨགམཱསི. ཏཏྠ གནྡྷཀུཊིཔརིཝེཎེ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསིནྣོ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནིམྷི མཧལླཀོ, ‘ཨེཀཙྩེ བྷིཀྑཱུ ཨིམིནཱ མགྒེན གཙྪཱམཱ’ཏི ཝུཏྟེ ཨཉྙེན གཙྪནྟི, ཨེཀཙྩེ མཡ྄ཧཾ པཏྟཙཱིཝརཾ བྷཱུམིཡཾ ནིཀྑིཔནྟི, མཡ྄ཧཾ ནིབདྡྷུཔཊྛཱཀཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ¶ ཛཱནཱཐཱ’’ཏི ¶ . བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨསཾཝེགོ ཨུདཔཱདི. ཨཐཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཏུམྷེཡེཝ པཏྠཡམཱནོ སཏསཧསྶཀཔྤཱདྷིཀཾ ཨསངྑྱེཡྻཾ པཱརམིཡོ པཱུརཡིཾ, ནནུ མཱདིསོ མཧཱཔཉྙོ ཨུཔཊྛཱཀོ ནཱམ ཝཊྚཏི, ཨཧཾ ཨུཔཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏཾ བྷགཝཱ ‘‘ཨལཾ, སཱརིཔུཏྟ, ཡསྶཾ དིསཱཡཾ ཏྭཾ ཝིཧརསི, ཨསུཉྙཱ ཝེ སཱ དིསཱ, ཏཝ ཧི ཨོཝཱདོ བུདྡྷཱནཾ ཨོཝཱདསདིསོ, ཏེན མེ ཏཡཱ ཨུཔཊྛཱཀཀིཙྩཾ ཨཏྠཱི’’ཏི པཊིཀྑིཔི. ཨེཏེནེཝ ཨུཔཱཡེན མཧཱམོགྒལླཱནཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཨསཱིཏི མཧཱསཱཝཀཱ ཨུཊྛཧིཾསུ. ཏེ སབྦེ བྷགཝཱ པཊིཀྑིཔི.
ཨཱནནྡཏྠེརོ པན ཏུཎྷཱིཡེཝ ནིསཱིདི. ཨཐ ནཾ བྷིཀྑཱུ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨཱཝུསོ ཨཱནནྡ, བྷིཀྑུསངྒྷོ ཨུཔཊྛཱཀཊྛཱནཾ ཡཱཙཏི, ཏྭམྤི ཡཱཙཱཧཱི’’ཏི. ཡཱཙིཏྭཱ ལདྡྷཊྛཱནཾ ནཱམ, ཨཱཝུསོ, ཀཱིདིསཾ ཧོཏི, ཀིཾ མཾ སཏྠཱ ན པསྶཏི? སཙེ སཏྠཱ རོཙིསྶཏི, ‘‘ཨཱནནྡོ མཾ ཨུཔཊྛཧཏཱུ’’ཏི ཝཀྑཏཱིཏི. ཨཐ བྷགཝཱ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨཱནནྡོ ཨཉྙེཧི ཨུསྶཱཧེཏབྦོ, སཡམེཝ ཛཱནིཏྭཱ མཾ ཨུཔཊྛཧིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏོ བྷིཀྑཱུ ‘‘ཨུཊྛེཧི, ཨཱཝུསོ ཨཱནནྡ, ཨུཊྛེཧི, ཨཱཝུསོ ཨཱནནྡ, དསབལཾ ཨུཔཊྛཱཀཊྛཱནཾ ཡཱཙཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཐེརོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཙཏྟཱརོ པཊིཀྑེཔཱ ཙཏསྶོ ཙ ཨཱཡཱཙནཱཏི ཨཊྛ ཝརེ ཡཱཙི.
ཙཏྟཱརོ པཊིཀྑེཔཱ ནཱམ – ‘‘སཙེ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨཏྟནཱ ལདྡྷཾ པཎཱིཏཾ ཙཱིཝརཾ ན དསྶཏི, པིཎྜཔཱཏཾ ན དསྶཏི, ཨེཀགནྡྷཀུཊིཡཾ ཝསིཏུཾ ན དསྶཏི, ནིམནྟནཾ ¶ གཧེཏྭཱ ན གམིསྶཏི, ཨེཝཱཧཾ བྷགཝནྟཾ ཨུཔཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཀཾ པནེཏྠ, ཨཱནནྡ, ཨཱདཱིནཝཾ ཨདྡསཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ཨཱཧ – ‘‘སཙཱཧཾ, བྷནྟེ, ཨིམཱནི ཝཏྠཱུནི ལབྷིསྶཱམི, བྷཝིསྶནྟི ཝཏྟཱརོ ‘ཨཱནནྡོ དསབལེན ལདྡྷཾ པཎཱིཏཾ ཙཱིཝརཾ པརིབྷུཉྫཏི, པིཎྜཔཱཏཾ པརིབྷུཉྫཏི, ཨེཀགནྡྷཀུཊིཡཾ ཝསཏི ¶ , ཨེཀཏོ ནིམནྟནཾ གཙྪཏི. ཨེཏཾ ལཱབྷཾ ལབྷནྟོ ཏཐཱགཏཾ ཨུཔཊྛཱཏི, ཀོ ཨེཝཾ ཨུཔཊྛཧཏོ བྷཱརོ’’’ཏི? ཨིམེ ཙཏྟཱརོ པཊིཀྑེཔེ ཡཱཙི.
ཙཏསྶོ ཨཱཡཱཙནཱ ནཱམ – ‘‘སཙེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ མཡཱ གཧིཏནིམནྟནཾ གམིསྶཏི, སཙཱཧཾ ཏིརོརཊྛཱ ཏིརོཛནཔདཱ བྷགཝནྟཾ དཊྛུཾ ཨཱགཏཾ པརིསཾ ཨཱགཏཀྑཎེཡེཝ བྷགཝནྟཾ དསྶེཏུཾ ལཙྪཱམི, ཡདཱ མེ ཀངྑཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏསྨིཾཡེཝ ཁཎེ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏུཾ ལཙྪཱམི, ཏཐཱ ཡཾ བྷགཝཱ མཡ྄ཧཾ པརམྨུཁེ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏཾ ཨཱགནྟྭཱ མཡ྄ཧཾ ཀཐེསྶཏི, ཨེཝཱཧཾ ¶ བྷགཝནྟཾ ཨུཔཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཀཾ པནེཏྠ, ཨཱནནྡ, ཨཱནིསཾསཾ པསྶསཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ཨཱཧ – ‘‘ཨིདྷ, བྷནྟེ, སདྡྷཱ ཀུལཔུཏྟཱ བྷགཝཏོ ཨོཀཱསཾ ཨལབྷནྟཱ མཾ ཨེཝཾ ཝདནྟི ‘སྭེ, བྷནྟེ ཨཱནནྡ, བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ ཨམྷཱཀཾ གྷརེ བྷིཀྑཾ གཎྷེཡྻཱཐཱ’ཏི. སཙེ བྷགཝཱ ཏཏྠ ན གམིསྶཏི, ཨིཙྪིཏིཙྪིཏཀྑཎེཡེཝ པརིསཾ དསྶེཏུཾ, ཀངྑཉྩ ཝིནོདེཏུཾ ཨོཀཱསཾ ན ལཙྪཱམི, བྷཝིསྶནྟི ཝཏྟཱརོ ‘ཀིཾ ཨཱནནྡོ དསབལཾ ཨུཔཊྛཱཏི ¶ . ཨེཏྟཀམྤིསྶ བྷགཝཱ ཨནུགྒཧཾ ན ཀརོཏཱི’ཏི. བྷགཝཏོ ཙ པརམྨུཁཱ མཾ པུཙྪིསྶནྟི ‘ཨཡཾ, ཨཱཝུསོ ཨཱནནྡ, གཱཐཱ, ཨིདཾ སུཏྟཾ, ཨིདཾ ཛཱཏཀཾ ཀཏྠ དེསིཏ’ནྟི. སཙཱཧཾ ཏཾ ན སམྤཱདཡིསྶཱམི, བྷཝིསྶནྟི ཝཏྟཱརོ – ‘ཨེཏྟཀམྤི, ཨཱཝུསོ, ན ཛཱནཱསི, ཀསྨཱ ཏྭཾ ཚཱཡཱ ཝིཡ བྷགཝནྟཾ ཨཝིཛཧནྟོ དཱིགྷརཏྟཾ ཝིཙརསཱི’ཏི. ཏེནཱཧཾ པརམྨུཁཱ དེསིཏསྶཔི དྷམྨསྶ པུན ཀཐནཾ ཨིཙྪཱམཱི’’ཏི. ཨིམཱ ཙཏསྶོ ཨཱཡཱཙནཱ ཡཱཙི. བྷགཝཱཔིསྶ ཨདཱསི.
ཨེཝཾ ཨིམེ ཨཊྛ ཝརེ གཧེཏྭཱ ནིབདྡྷུཔཊྛཱཀོ ཨཧོསི. ཏསྶེཝ ཋཱནནྟརསྶ ཨཏྠཱཡ ཀཔྤསཏསཧསྶཾ པཱུརིཏཱནཾ པཱརམཱིནཾ ཕལཾ པཱཔུཎི. སོ ཨུཔཊྛཱཀཊྛཱནཾ ལདྡྷདིཝསཏོ པཊྛཱཡ དསབལསྶ དུཝིདྷེན ཨུདཀེན ཏིཝིདྷེན དནྟཀཊྛེན ཧཏྠཔཱདཔརིཀམྨེན པིཊྛིཔརིཀམྨེན གནྡྷཀུཊིཔརིཝེཎཾ སམྨཛྫནེནཱཏི ཨེཝམཱདཱིཧི ཀིཙྩེཧི ཨུཔཊྛཧནྟོ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམ ཝེལཱཡ སཏྠུ ཨིམཾ ནཱམ ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏི, ཨིདཾ ནཱམ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི དིཝསབྷཱགཾ སནྟིཀཱཝཙརོ ཧུཏྭཱ རཏྟིབྷཱགསམནནྟརེ དཎྜདཱིཔིཀཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀརཏྟིཾ གནྡྷཀུཊིཔརིཝེཎཾ ནཝ ཝཱརེ ཨནུཔརིཡཱཡཏི. ཨེཝཉྷིསྶ ཨཧོསི – ‘‘སཙེ མེ ཐིནམིདྡྷཾ ཨོཀྐམེཡྻ, དསབལེ པཀྐོསནྟེ པཊིཝཙནཾ དཱཏུཾ ན སཀྐུཎེཡྻ’’ནྟི. ཏསྨཱ སབྦརཏྟིཾ དཎྜདཱིཔིཀཾ ཧཏྠེན ན མུཉྩཏི. ཨིདམེཏྟཀཾ ཝཏྠུ. ཨཔརབྷཱགེ པན སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན དྷམྨབྷཎྜཱགཱརིཀཨཱནནྡཏྠེརསྶ ཝཎྞཾ ཀཐེཏྭཱ ¶ ཐེརཾ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ བཧུསྶུཏཱནཾ སཏིམནྟཱནཾ གཏིམནྟཱནཾ དྷིཏིམནྟཱནཾ ཨུཔཊྛཱཀཱནཉྩ བྷིཀྑཱུནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསཱིཏི.
ཨུརུཝེལཀསྶཔཏྠེརཝཏྠུ
༢༢༤. དུཏིཡེ ¶ མཧཱཔརིསཱནནྟི མཧཱཔརིཝཱརཱནཾ ཨུརུཝེལཀསྶཔོ ཨགྒོཏི དསྶེཏི. ཨཉྙེསཉྷི ཐེརཱནཾ ཀཉྩི ཀཱལཾ པརིཝཱརོ མཧཱ ཧོཏི ཀཉྩི ¶ ཀཱལཾ ཨཔྤོ, ཨིམསྶ པན ཐེརསྶ དྭཱིཧི བྷཱཏིཀེཧི སདྡྷིཾ ཨེཀཾ སམཎསཧསྶཾ ནིབདྡྷཔརིཝཱརོཝ ཨཧོསི. ཏེསུ ཨེཀེཀསྨིཾ ཨེཀེཀཾ པབྦཱཛེནྟེ དྭེ སམཎསཧསྶཱནི ཧོནྟི, དྭེ དྭེ པབྦཱཛེནྟེ ཏཱིཎི སཧསྶཱནི ཧོནྟི. ཏསྨཱ སོ མཧཱཔརིཝཱརཱནཾ ཨགྒོ ནཱམ ཛཱཏོ. ཀསྶཔོཏི པནསྶ གོཏྟཾ. ཨུརུཝེལཱཡཾ པབྦཛིཏཏྟཱ ཨུརུཝེལཀསྶཔོཏི པཉྙཱཡིཏྠ.
ཏསྶ པཉྷཀམྨེ ཨཡམནུཔུབྦིཀཐཱ – ཨཡམྤི ཧི པདུམུཏྟརབུདྡྷཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ ཀུལགེཧེ པཊིསནྡྷིཾ གཧེཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ སཏྠུ དྷམྨཀཐཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ མཧཱཔརིསཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ ‘‘མཡཱཔི ཨནཱགཏེ ཨེཝརཱུཔེན བྷཝིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི སཏྟཱཧཾ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ ཏིཙཱིཝརེན ཨཙྪཱདེཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ མཧཱཔརིསཱནཾ ཨགྒབྷཱཝཏྠཾ པཏྠནཾ ཨཀཱསི. སཏྠཱ ཨནནྟརཱཡཾ དིསྭཱ ཨནཱགཏེ གོཏམབུདྡྷསྶ སཱསནེ མཧཱཔརིསཱནཾ ཨགྒོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀརིཏྭཱ པཀྐཱམི.
སོཔི ཀུལཔུཏྟོ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀལྱཱཎཀམྨཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིཏོ དྭེནཝུཏིཀཔྤམཏྠཀེ ཕུསྶབུདྡྷསྶ ཝེམཱཏིཀཀནིཊྛབྷཱཏཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟོ, པིཏཱ མཧིནྡརཱཛཱ ནཱམ. ཨཔརེ པནསྶ དྭེ ཀནིཊྛབྷཱཏརོ ཨཧེསུཾ. ཨེཝཾ ཏེ ཏཡོ བྷཱཏརོ ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཋཱནནྟརཾ ལབྷིཾསུ. ཏེ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཀུཔིཏཾ པཙྩནྟཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ པིཏུ སནྟིཀཱ ཝརཾ ལབྷིཏྭཱ ‘‘ཏེམཱསཾ དསབལཾ པཊིཛགྒིསྶཱམཱ’’ཏི ཝརཾ གཎྷིཾསུ. ཨཐ ནེསཾ ¶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨམྷེཧི དསབལཾ པཊིཛགྒནྟེཧི ཨནུཙྪཝིཀཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨེཀཾ ཨམཙྩཾ ཨུཔྤཱདཀཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ ཨེཀཾ ཨཱཡཝཡཛཱནནཀཾ ཀཏྭཱ ཨེཀཾ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ པརིཝེསཀཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ ཨཏྟནཱ དས སཱིལཱནི སམཱདཱཡ ཏེམཱསཾ སིཀྑཱཔདཱནི རཀྑིཾསུ. ཏེ ཏཡོ ཨམཙྩཱ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ བིམྦིསཱརཝིསཱཁརཊྛཔཱལཱ ཛཱཏཱ.
ཏེ ¶ པན རཱཛཀུམཱརཱ ཝུཏྠཝསྶེ དསབལེ སཧཏྠཱ བུདྡྷཔྤམུཁཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པཙྩཡཔཱུཛཱཡ པཱུཛེཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀལྱཱཎཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ དསབལསྶ ནིབྦཏྟིཏོ པུརེཏརམེཝ བྲཱཧམཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཏྟནོ གོཏྟཝསེན ¶ ཏཡོཔི ཛནཱ ཀསྶཔཱ ཨེཝ ནཱམ ཛཱཏཱ. ཏེ ཝཡཔྤཏྟཱ ཏཡོ ཝེདེ ཨུགྒཎྷིཾསུ. ཏེསཾ ཛེཊྛབྷཱཏིཀསྶ པཉྩ མཱཎཝཀསཏཱནི པརིཝཱརོ ཨཧོསི, མཛ྄ཛྷིམསྶ ཏཱིཎི, ཀནིཊྛསྶ དྭེ. ཏེ ཨཏྟནོ གནྠེ སཱརཾ ཨོལོཀེནྟཱ དིཊྛདྷམྨིཀམེཝ པསྶིཾསུ, ན སམྤརཱཡིཀཾ. ཨཐ ནེསཾ ཛེཊྛབྷཱཏཱ ཨཏྟནོ པརིཝཱརེན སདྡྷིཾ ཨུརུཝེལཾ གནྟྭཱ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨུརུཝེལཀསྶཔོ ནཱམ ཛཱཏོ, མཧཱགངྒཱནདཱིཝངྐེ པབྦཛིཏོ ནདཱིཀསྶཔོ ནཱམ ཛཱཏོ, གཡཱསཱིསེ པབྦཛིཏོ གཡཱཀསྶཔོ ནཱམ ཛཱཏོ.
ཨེཝཾ ཏེསུ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཏཏྠ ཝསནྟེསུ བཧཱུནཾ དིཝསཱནཾ ཨཙྩཡེན ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིཏྭཱ པཊིཝིདྡྷསབྦཉྙུཏཉྙཱཎོ ཨནུཀྐམེན དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེཏྭཱ པཉྩཝགྒིཡེ ཐེརེ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཡསདཱརཀཔྤམུཁེ པཉྩཔཉྙཱས སཧཱཡཀེཔི ཝིནེཏྭཱ སཊྛི ཨརཧནྟེ ‘‘ཙརཐ, བྷིཀྑཝེ ¶ , ཙཱརིཀ’’ནྟི བཧུཛནཧིཏཱཡ ཙཱརིཀཾ པེསེཏྭཱ བྷདྡཝགྒིཡེ ཝིནེཏྭཱ ཨུརུཝེལཀསྶཔསྶ ཧེཏུཾ དིསྭཱ ‘‘མཡི གཏེ ཏཡོ བྷཱཏིཀཱ སཔརིཝཱརཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིསྶནྟཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཨེཀཀོ ཨདུཏིཡོ ཨུརུཝེལཀསྶཔསྶ ཝསནཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཝསནཏྠཱཡ ཨགྱཱགཱརཾ ཡཱཙིཏྭཱ ཏཏྠ ཀཏཾ ནཱགདམནཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཨཌྜྷུཌྜྷསཧསྶེཧི པཱཊིཧཱརིཡེཧི ཨུརུཝེལཀསྶཔཾ སཔརིཝཱརཾ ཝིནེཏྭཱ པབྦཱཛེསི. ཏསྶ པབྦཛིཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཨིཏརེཔི དྭེ བྷཱཏརོ སཔརིཝཱརཱ ཨཱགནྟྭཱ པབྦཛིཾསུ, སབྦེཔི ཨེཧིབྷིཀྑཱུ ཨིདྡྷིམཡཔཏྟཙཱིཝརདྷརཱ ཨཧེསུཾ.
སཏྠཱ ཏཾ སམཎསཧསྶཾ ཨཱདཱཡ གཡཱསཱིསཾ གནྟྭཱ པིཊྛིཔཱསཱཎེ ནིསིནྣོ ‘‘ཀཐཾརཱུཔཱ ནུ ཁོ ཨེཏེསཾ དྷམྨདེསནཱ སཔྤཱཡཱ’’ཏི ཨོལོཀེནྟོ ‘‘ཨིམེ ཨགྒིཾ པརིཙརནྟཱ ཝིཙརིཾསུ, ཨིམེསཾ ཏཡོ བྷཝེ ཨཱདིཏྟཱགཱརསདིསེ ཀཏྭཱ དསྶེཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨཱདིཏྟཔརིཡཱཡས