📜
ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ.
ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡོ
ཏིཀནིཔཱཏཔཱལི༹
༡. པཋམཔཎྞཱསཀཾ
༡. བཱལཝགྒོ
༡. བྷཡསུཏྟཾ
༡. ཨེཝཾ ¶ ¶ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཏཏྲ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘བྷིཀྑཝོ’’ཏི. ‘‘བྷདནྟེ [བྷདྡནྟེ (ཀ.)]’’ཏི ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –
‘‘ཡཱནི ཀཱནིཙི, བྷིཀྑཝེ, བྷཡཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི སབྦཱནི ཏཱནི བཱལཏོ ཨུཔྤཛྫནྟི, ནོ ¶ པཎྜིཏཏོ. ཡེ ཀེཙི ཨུཔདྡཝཱ ཨུཔྤཛྫནྟི སབྦེ ཏེ བཱལཏོ ཨུཔྤཛྫནྟི, ནོ པཎྜིཏཏོ. ཡེ ཀེཙི ཨུཔསགྒཱ ཨུཔྤཛྫནྟི སབྦེ ཏེ བཱལཏོ ཨུཔྤཛྫནྟི, ནོ པཎྜིཏཏོ. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ནལཱ༹གཱརཱ ཝཱ ཏིཎཱགཱརཱ ཝཱ [ནལཱ༹གཱརཾ ཝཱ ཏིཎཱགཱརཾ ཝཱ (སཱི.)] ཨགྒི མུཏྟོ [ཨགྒིམུཀྐོ (སཱི.), ཨགྒི མུཀྐོ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཀཱུཊཱགཱརཱནིཔི ཌཧཏི ཨུལླིཏྟཱཝལིཏྟཱནི ནིཝཱཏཱནི ཕུསིཏགྒལཱ༹ནི པིཧིཏཝཱཏཔཱནཱནི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཡཱནི ཀཱནིཙི བྷཡཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི སབྦཱནི ཏཱནི བཱལཏོ ཨུཔྤཛྫནྟི, ནོ པཎྜིཏཏོ. ཡེ ཀེཙི ཨུཔདྡཝཱ ཨུཔྤཛྫནྟི སབྦེ ཏེ བཱལཏོ ཨུཔྤཛྫནྟི, ནོ པཎྜིཏཏོ. ཡེ ཀེཙི ཨུཔསགྒཱ ཨུཔྤཛྫནྟི སབྦེ ཏེ བཱལཏོ ཨུཔྤཛྫནྟི, ནོ པཎྜིཏཏོ.
‘‘ཨིཏི ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སཔྤཊིབྷཡོ ¶ བཱལོ, ཨཔྤཊིབྷཡོ པཎྜིཏོ. སཨུཔདྡཝོ བཱལོ, ཨནུཔདྡཝོ པཎྜིཏོ. སཨུཔསགྒོ བཱལོ, ཨནུཔསགྒོ པཎྜིཏོ. ནཏྠི, བྷིཀྑཝེ, པཎྜིཏཏོ བྷཡཾ, ནཏྠི པཎྜིཏཏོ ཨུཔདྡཝོ, ནཏྠི པཎྜིཏཏོ ཨུཔསགྒོ.
‘‘ཏསྨཱཏིཧ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ‘ཡེཧི ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བཱལོ ཝེདིཏབྦོ ཏེ ཏཡོ དྷམྨེ ཨབྷིནིཝཛྫེཏྭཱ, ཡེཧི ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ པཎྜིཏོ ཝེདིཏབྦོ ཏེ ཏཡོ དྷམྨེ སམཱདཱཡ ཝཏྟིསྶཱམཱ’ཏི. ཨེཝཉྷི ཝོ, བྷིཀྑཝེ, སིཀྑིཏབྦ’’ནྟི. པཋམཾ.
༢. ལཀྑཎསུཏྟཾ
༢. ‘‘ཀམྨལཀྑཎོ ¶ , བྷིཀྑཝེ, བཱལོ, ཀམྨལཀྑཎོ པཎྜིཏོ, ཨཔདཱནསོབྷནཱི [ཨཔདཱནེ སོབྷཏི (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] པཉྙཱཏི [པཉྙཏྟི (?)]. ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བཱལོ ཝེདིཏབྦོ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཀཱཡདུཙྩརིཏེན, ཝཙཱིདུཙྩརིཏེན, མནོདུཙྩརིཏེན. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བཱལོ ཝེདིཏབྦོ.
‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ པཎྜིཏོ ཝེདིཏབྦོ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཀཱཡསུཙརིཏེན, ཝཙཱིསུཙརིཏེན, མནོསུཙརིཏེན. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ པཎྜིཏོ ཝེདིཏབྦོ.
‘‘ཏསྨཱཏིཧ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ‘ཡེཧི ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བཱལོ ཝེདིཏབྦོ ¶ ཏེ ཏཡོ དྷམྨེ ཨབྷིནིཝཛྫེཏྭཱ, ཡེཧི ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ པཎྜིཏོ ཝེདིཏབྦོ ཏེ ཏཡོ དྷམྨེ སམཱདཱཡ ཝཏྟིསྶཱམཱ’ཏི. ཨེཝཉྷི ཝོ, བྷིཀྑཝེ, སིཀྑིཏབྦ’’ནྟི. དུཏིཡཾ.
༣. ཙིནྟཱིསུཏྟཾ
༣. ‘‘ཏཱིཎིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, བཱལསྶ བཱལལཀྑཎཱནི བཱལནིམིཏྟཱནི བཱལཱཔདཱནཱནི ¶ . ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བཱལོ དུཙྩིནྟིཏཙིནྟཱི ཙ ཧོཏི དུབྦྷཱསིཏབྷཱསཱི ཙ དུཀྐཊཀམྨཀཱརཱི ཙ. ནོ ཙེདཾ [ནོ ཙེཏཾ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)], བྷིཀྑཝེ, བཱལོ དུཙྩིནྟིཏཙིནྟཱི ཙ ཨབྷཝིསྶ དུབྦྷཱསིཏབྷཱསཱི ཙ དུཀྐཊཀམྨཀཱརཱི ཙ, ཀེན ནཾ པཎྜིཏཱ ཛཱནེཡྻུཾ [ཏེན ནཾ པཎྜིཏཱ ན ཛཱནེཡྻུཾ (ཀ.), ན ནཾ པཎྜིཏཱ ཛཱནེཡྻུཾ (?)] – ‘བཱལོ ཨཡཾ བྷཝཾ ཨསཔྤུརིསོ’ཏི? ཡསྨཱ ¶ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བཱལོ དུཙྩིནྟིཏཙིནྟཱི ཙ ཧོཏི དུབྦྷཱསིཏབྷཱསཱི ཙ དུཀྐཊཀམྨཀཱརཱི ཙ ཏསྨཱ ནཾ པཎྜིཏཱ ཛཱནནྟི – ‘བཱལོ ཨཡཾ བྷཝཾ ཨསཔྤུརིསོ’ཏི. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎི བཱལསྶ བཱལལཀྑཎཱནི བཱལནིམིཏྟཱནི བཱལཱཔདཱནཱནི.
‘‘ཏཱིཎིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, པཎྜིཏསྶ པཎྜིཏལཀྑཎཱནི པཎྜིཏནིམིཏྟཱནི པཎྜིཏཱཔདཱནཱནི. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, པཎྜིཏོ སུཙིནྟིཏཙིནྟཱི ཙ ཧོཏི སུབྷཱསིཏབྷཱསཱི ཙ སུཀཏཀམྨཀཱརཱི ཙ. ནོ ཙེདཾ, བྷིཀྑཝེ, པཎྜིཏོ སུཙིནྟིཏཙིནྟཱི ཙ ཨབྷཝིསྶ སུབྷཱསིཏབྷཱསཱི ཙ སུཀཏཀམྨཀཱརཱི ཙ, ཀེན ནཾ པཎྜིཏཱ ཛཱནེཡྻུཾ – ‘པཎྜིཏོ ཨཡཾ བྷཝཾ སཔྤུརིསོ’ཏི? ཡསྨཱ ¶ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཎྜིཏོ སུཙིནྟིཏཙིནྟཱི ཙ ཧོཏི སུབྷཱསིཏབྷཱསཱི ཙ སུཀཏཀམྨཀཱརཱི ཙ ཏསྨཱ ནཾ པཎྜིཏཱ ཛཱནནྟི – ‘པཎྜིཏོ ཨཡཾ བྷཝཾ སཔྤུརིསོ’ཏི. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎི པཎྜིཏསྶ པཎྜིཏལཀྑཎཱནི པཎྜིཏནིམིཏྟཱནི པཎྜིཏཱཔདཱནཱནི. ཏསྨཱཏིཧ…. ཏཏིཡཾ.
༤. ཨཙྩཡསུཏྟཾ
༤. ‘‘ཏཱིཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བཱལོ ཝེདིཏབྦོ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཨཙྩཡཾ ཨཙྩཡཏོ ན པསྶཏི, ཨཙྩཡཾ ཨཙྩཡཏོ དིསྭཱ ཡཐཱདྷམྨཾ ནཔྤཊིཀརོཏི, པརསྶ ཁོ ¶ པན ཨཙྩཡཾ དེསེནྟསྶ ཡཐཱདྷམྨཾ ནཔྤཊིགྒཎྷཱཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བཱལོ ཝེདིཏབྦོ.
‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ པཎྜིཏོ ཝེདིཏབྦོ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཨཙྩཡཾ ཨཙྩཡཏོ པསྶཏི, ཨཙྩཡཾ ཨཙྩཡཏོ དིསྭཱ ཡཐཱདྷམྨཾ པཊིཀརོཏི, པརསྶ ཁོ པན ཨཙྩཡཾ དེསེནྟསྶ ཡཐཱདྷམྨཾ པཊིགྒཎྷཱཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ པཎྜིཏོ ཝེདིཏབྦོ. ཏསྨཱཏིཧ…. ཙཏུཏྠཾ.
༥. ཨཡོནིསོསུཏྟཾ
༥. ‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བཱལོ ཝེདིཏབྦོ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཨཡོནིསོ པཉྷཾ ཀཏྟཱ ཧོཏི, ཨཡོནིསོ པཉྷཾ ཝིསྶཛྫེཏཱ ཧོཏི, པརསྶ ཁོ པན ཡོནིསོ པཉྷཾ ཝིསྶཛྫིཏཾ པརིམཎྜལེཧི ¶ པདབྱཉྫནེཧི སིལིཊྛེཧི ཨུཔགཏེཧི ནཱབྦྷནུམོདིཏཱ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བཱལོ ཝེདིཏབྦོ.
‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ པཎྜིཏོ ཝེདིཏབྦོ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཡོནིསོ པཉྷཾ ཀཏྟཱ ཧོཏི, ཡོནིསོ པཉྷཾ ཝིསྶཛྫེཏཱ ཧོཏི, པརསྶ ཁོ པན ཡོནིསོ པཉྷཾ ཝིསྶཛྫིཏཾ པརིམཎྜལེཧི པདབྱཉྫནེཧི སིལིཊྛེཧི ཨུཔགཏེཧི ཨབྦྷནུམོདིཏཱ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ པཎྜིཏོ ཝེདིཏབྦོ. ཏསྨཱཏིཧ…. པཉྩམཾ.
༦. ཨཀུསལསུཏྟཾ
༦. ‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བཱལོ ཝེདིཏབྦོ. ཀཏམེཧི ¶ ཏཱིཧི? ཨཀུསལེན ¶ ཀཱཡཀམྨེན, ཨཀུསལེན ཝཙཱིཀམྨེན, ཨཀུསལེན མནོཀམྨེན. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བཱལོ ཝེདིཏབྦོ.
‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ པཎྜིཏོ ཝེདིཏབྦོ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཀུསལེན ཀཱཡཀམྨེན ¶ , ཀུསལེན ཝཙཱིཀམྨེན, ཀུསལེན མནོཀམྨེན. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ པཎྜིཏོ ཝེདིཏབྦོ. ཏསྨཱཏིཧ…. ཚཊྛཾ.
༧. སཱཝཛྫསུཏྟཾ
༧. ‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བཱལོ ཝེདིཏབྦོ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? སཱཝཛྫེན ཀཱཡཀམྨེན, སཱཝཛྫེན ཝཙཱིཀམྨེན, སཱཝཛྫེན མནོཀམྨེན…པེ… ཨནཝཛྫེན ཀཱཡཀམྨེན, ཨནཝཛྫེན ཝཙཱིཀམྨེན, ཨནཝཛྫེན མནོཀམྨེན…པེ…. སཏྟམཾ.
༨. སབྱཱབཛ྄ཛྷསུཏྟཾ
༨. ‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བཱལོ ཝེདིཏབྦོ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? སབྱཱབཛ྄ཛྷེན ཀཱཡཀམྨེན, སབྱཱབཛ྄ཛྷེན ཝཙཱིཀམྨེན, སབྱཱབཛ྄ཛྷེན མནོཀམྨེན…པེ… ཨབྱཱབཛ྄ཛྷེན ཀཱཡཀམྨེན, ཨབྱཱབཛ྄ཛྷེན ཝཙཱིཀམྨེན ¶ , ཨབྱཱབཛ྄ཛྷེན མནོཀམྨེན. ཨིམེཧི, ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ པཎྜིཏོ ཝེདིཏབྦོ.
‘‘ཏསྨཱཏིཧ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝཾ ¶ སིཀྑིཏབྦཾ – ‘ཡེཧི ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བཱལོ ཝེདིཏབྦོ ཏེ ཏཡོ དྷམྨེ ཨབྷིནིཝཛྫེཏྭཱ, ཡེཧི ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ པཎྜིཏོ ཝེདིཏབྦོ ཏེ ཏཡོ དྷམྨེ སམཱདཱཡ ཝཏྟིསྶཱམཱ’ཏི. ཨེཝཉྷི ཝོ, བྷིཀྑཝེ, སིཀྑིཏབྦ’’ནྟི. ཨཊྛམཾ.
༩. ཁཏསུཏྟཾ
༩. ‘‘ཏཱིཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བཱལོ ཨབྱཏྟོ ཨསཔྤུརིསོ ཁཏཾ ཨུཔཧཏཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏི, སཱཝཛྫོ ཙ ཧོཏི སཱནུཝཛྫོ ཙ ཝིཉྙཱུནཾ, བཧུཉྩ ཨཔུཉྙཾ པསཝཏི. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཀཱཡདུཙྩརིཏེན, ཝཙཱིདུཙྩརིཏེན, མནོདུཙྩརིཏེན. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བཱལོ ཨབྱཏྟོ ཨསཔྤུརིསོ ཁཏཾ ཨུཔཧཏཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏི, སཱཝཛྫོ ཙ ཧོཏི སཱནུཝཛྫོ ཙ ཝིཉྙཱུནཾ, བཧུཉྩ ཨཔུཉྙཾ པསཝཏི.
‘‘ཏཱིཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ པཎྜིཏོ ཝིཡཏྟོ སཔྤུརིསོ ཨཀྑཏཾ ཨནུཔཧཏཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏི, ཨནཝཛྫོ ཙ ཧོཏི ཨནནུཝཛྫོ ཙ ཝིཉྙཱུནཾ, བཧུཉྩ པུཉྙཾ པསཝཏི. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཀཱཡསུཙརིཏེན, ཝཙཱིསུཙརིཏེན, མནོསུཙརིཏེན. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ པཎྜིཏོ ཝིཡཏྟོ སཔྤུརིསོ ཨཀྑཏཾ ཨནུཔཧཏཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏི, ཨནཝཛྫོ ཙ ཧོཏི ཨནནུཝཛྫོ ཙ ཝིཉྙཱུནཾ, བཧུཉྩ པུཉྙཾ པསཝཏཱི’’ཏི. ནཝམཾ.
༡༠. མལསུཏྟཾ
༡༠. ‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཏཡོ མལེ ཨཔྤཧཱཡ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ ནིརཡེ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? དུསྶཱིལོ ཙ ཧོཏི, དུསྶཱིལྱམལཉྩསྶ ཨཔྤཧཱིནཾ ¶ ཧོཏི; ཨིསྶུཀཱི ཙ ཧོཏི, ཨིསྶཱམལཉྩསྶ ཨཔྤཧཱིནཾ ཧོཏི; མཙྪརཱི ཙ ཧོཏི, མཙྪེརམལཉྩསྶ ཨཔྤཧཱིནཾ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨིམེ ཏཡོ མལེ ཨཔྤཧཱཡ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ ནིརཡེ.
‘‘ཏཱིཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཏཡོ མལེ པཧཱཡ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ སགྒེ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? སཱིལཝཱ ཙ ཧོཏི, དུསྶཱིལྱམལཉྩསྶ པཧཱིནཾ ཧོཏི; ཨནིསྶུཀཱི ཙ ཧོཏི, ཨིསྶཱམལཉྩསྶ པཧཱིནཾ ཧོཏི; ཨམཙྪརཱི ཙ ཧོཏི, མཙྪེརམལཉྩསྶ པཧཱིནཾ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨིམེ ཏཡོ མལེ པཧཱཡ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ སགྒེ’’ཏི. དསམཾ.
བཱལཝགྒོ པཋམོ.
ཏསྶུདྡཱནཾ –
བྷཡཾ ལཀྑཎཙིནྟཱི ཙ, ཨཙྩཡཉྩ ཨཡོནིསོ;
ཨཀུསལཉྩ སཱཝཛྫཾ, སབྱཱབཛ྄ཛྷཁཏཾ མལནྟི.
༢. རཐཀཱརཝགྒོ
༡. ཉཱཏསུཏྟཾ
༡༡. ‘‘ཏཱིཧི ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཉཱཏོ བྷིཀྑུ བཧུཛནཨཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི བཧུཛནདུཀྑཱཡ, བཧུནོ ཛནསྶ ཨནཏྠཱཡ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ དེཝམནུསྶཱནཾ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཨནནུལོམིཀེ ཀཱཡཀམྨེ སམཱདཔེཏི, ཨནནུལོམིཀེ ཝཙཱིཀམྨེ སམཱདཔེཏི, ཨནནུལོམིཀེསུ དྷམྨེསུ སམཱདཔེཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཉཱཏོ བྷིཀྑུ བཧུཛནཨཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི བཧུཛནདུཀྑཱཡ, བཧུནོ ཛནསྶ ¶ ཨནཏྠཱཡ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ དེཝམནུསྶཱནཾ.
‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཉཱཏོ བྷིཀྑུ བཧུཛནཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི བཧུཛནསུཁཱཡ, བཧུནོ ཛནསྶ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ དེཝམནུསྶཱནཾ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཨནུལོམིཀེ ཀཱཡཀམྨེ སམཱདཔེཏི, ཨནུལོམིཀེ ཝཙཱིཀམྨེ སམཱདཔེཏི, ཨནུལོམིཀེསུ དྷམྨེསུ སམཱདཔེཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཉཱཏོ བྷིཀྑུ བཧུཛནཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི བཧུཛནསུཁཱཡ, བཧུནོ ཛནསྶ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ དེཝམནུསྶཱན’’ནྟི. པཋམཾ.
༢. སཱརཎཱིཡསུཏྟཾ
༡༢. ‘‘ཏཱིཎིམཱནི ¶ , བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ཁཏྟིཡསྶ མུདྡྷཱཝསིཏྟསྶ ཡཱཝཛཱིཝཾ སཱརཎཱིཡཱནི [སརཎཱིཡཱནི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] བྷཝནྟི. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? ཡསྨིཾ, བྷིཀྑཝེ, པདེསེ རཱཛཱ ཁཏྟིཡོ མུདྡྷཱཝསིཏྟོ ཛཱཏོ ཧོཏི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམཾ རཉྙོ ཁཏྟིཡསྶ མུདྡྷཱཝསིཏྟསྶ ཡཱཝཛཱིཝཾ སཱརཎཱིཡཾ ཧོཏི.
‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡསྨིཾ པདེསེ རཱཛཱ ཁཏྟིཡོ མུདྡྷཱཝསིཏྟོ ཧོཏི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡཾ རཉྙོ ཁཏྟིཡསྶ མུདྡྷཱཝསིཏྟསྶ ཡཱཝཛཱིཝཾ སཱརཎཱིཡཾ ཧོཏི.
‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡསྨིཾ པདེསེ རཱཛཱ ཁཏྟིཡོ མུདྡྷཱཝསིཏྟོ སངྒཱམཾ ཨབྷིཝིཛིནིཏྭཱ ཝིཛིཏསངྒཱམོ ཏམེཝ སངྒཱམསཱིསཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡཾ རཉྙོ ཁཏྟིཡསྶ མུདྡྷཱཝསིཏྟསྶ ཡཱཝཛཱིཝཾ སཱརཎཱིཡཾ ཧོཏི. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎི རཉྙོ ཁཏྟིཡསྶ མུདྡྷཱཝསིཏྟསྶ ཡཱཝཛཱིཝཾ སཱརཎཱིཡཱནི བྷཝནྟི.
‘‘ཨེཝམེཝཾ ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎིམཱནི བྷིཀྑུསྶ ཡཱཝཛཱིཝཾ སཱརཎཱིཡཱནི བྷཝནྟི. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? ཡསྨིཾ, བྷིཀྑཝེ, པདེསེ བྷིཀྑུ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ ¶ པབྦཛིཏོ ཧོཏི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམཾ བྷིཀྑུསྶ ཡཱཝཛཱིཝཾ སཱརཎཱིཡཾ ཧོཏི.
‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡསྨིཾ པདེསེ བྷིཀྑུ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡཾ བྷིཀྑུསྶ ཡཱཝཛཱིཝཾ སཱརཎཱིཡཾ ཧོཏི.
‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡསྨིཾ པདེསེ བྷིཀྑུ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡཾ བྷིཀྑུསྶ ཡཱཝཛཱིཝཾ སཱརཎཱིཡཾ ཧོཏི. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎི བྷིཀྑུསྶ ཡཱཝཛཱིཝཾ སཱརཎཱིཡཱནི བྷཝནྟཱི’’ཏི. དུཏིཡཾ.
༣. ཨཱསཾསསུཏྟཾ
༡༣. ‘‘ཏཡོམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཏཡོ? ནིརཱསོ, ཨཱསཾསོ, ཝིགཏཱསོ. ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ པུགྒལོ ནིརཱསོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ནཱིཙེ ཀུལེ པཙྩཱཛཱཏོ ཧོཏི, ཙཎྜཱལཀུལེ ཝཱ ཝེནཀུལེ [ཝེཎཀུལེ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཝཱ ནེསཱདཀུལེ ཝཱ ¶ རཐཀཱརཀུལེ ཝཱ པུཀྐུསཀུལེ ཝཱ དལིདྡེ ཨཔྤནྣཔཱནབྷོཛནེ ཀསིརཝུཏྟིཀེ, ཡཏྠ ཀསིརེན གྷཱསཙྪཱདོ ལབྦྷཏི. སོ ཙ ཧོཏི དུབྦཎྞོ དུདྡསིཀོ ཨོཀོཊིམཀོ བཝ྄ཧཱབཱདྷོ [བཧྭཱབཱདྷོ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི. ཀ.)] ཀཱཎོ ཝཱ ཀུཎཱི ཝཱ ཁཉྫོ ཝཱ པཀྑཧཏོ ཝཱ, ན ལཱབྷཱི ཨནྣསྶ པཱནསྶ ཝཏྠསྶ ཡཱནསྶ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནསྶ སེཡྻཱཝསཐཔདཱིཔེཡྻསྶ. སོ སུཎཱཏི – ‘ཨིཏྠནྣཱམོ ཀིར ཁཏྟིཡོ ཁཏྟིཡེཧི ཁཏྟིཡཱབྷིསེཀེན ཨབྷིསིཏྟོ’ཏི. ཏསྶ ན ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཀུདཱསྶུ ནཱམ མམྤི ¶ ཁཏྟིཡཱ ཁཏྟིཡཱབྷིསེཀེན ཨབྷིསིཉྩིསྶནྟཱི’ཏི! ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ནིརཱསོ.
‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཱསཾསོ? ཨིདྷ ¶ , བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ཁཏྟིཡསྶ མུདྡྷཱཝསིཏྟསྶ ཛེཊྛོ པུཏྟོ ཧོཏི ཨཱབྷིསེཀོ ཨནབྷིསིཏྟོ ཨཙལཔྤཏྟོ [མཙལཔྤཏྟོ (སཱི. པཱི.)]. སོ སུཎཱཏི – ‘ཨིཏྠནྣཱམོ ཀིར ཁཏྟིཡོ ཁཏྟིཡེཧི ཁཏྟིཡཱབྷིསེཀེན ཨབྷིསིཏྟོ’ཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཀུདཱསྶུ ནཱམ མམྤི ཁཏྟིཡཱ ཁཏྟིཡཱབྷིསེཀེན ཨབྷིསིཉྩིསྶནྟཱི’ཏི! ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཱསཾསོ.
‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཝིགཏཱསོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, རཱཛཱ ཧོཏི ཁཏྟིཡོ མུདྡྷཱཝསིཏྟོ. སོ སུཎཱཏི – ‘ཨིཏྠནྣཱམོ ཀིར ཁཏྟིཡོ ཁཏྟིཡེཧི ཁཏྟིཡཱབྷིསེཀེན ཨབྷིསིཏྟོ’ཏི. ཏསྶ ན ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཀུདཱསྶུ ནཱམ མམྤི ཁཏྟིཡཱ ཁཏྟིཡཱབྷིསེཀེན ཨབྷིསིཉྩིསྶནྟཱི’ཏི! ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཡཱ ཧིསྶ, བྷིཀྑཝེ, པུབྦེ ཨནབྷིསིཏྟསྶ ཨབྷིསེཀཱསཱ སཱ [སཱསྶ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] པཊིཔྤསྶདྡྷཱ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཝིགཏཱསོ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཡོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ.
‘‘ཨེཝམེཝཾ ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཡོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ བྷིཀྑཱུསུ. ཀཏམེ ཏཡོ? ནིརཱསོ, ཨཱསཾསོ, ཝིགཏཱསོ. ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ནིརཱསོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ དུསྶཱིལོ ཧོཏི པཱཔདྷམྨོ ཨསུཙི སངྐསྶརསམཱཙཱརོ པཊིཙྪནྣཀམྨནྟོ ཨསྶམཎོ སམཎཔཊིཉྙོ ཨབྲཧྨཙཱརཱི བྲཧྨཙཱརིཔཊིཉྙོ ཨནྟོཔཱུཏི ཨཝསྶུཏོ ཀསམྦུཛཱཏོ. སོ སུཎཱཏི – ‘ཨིཏྠནྣཱམོ ཀིར བྷིཀྑུ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ ¶ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏཱི’ཏི. ཏསྶ ན ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཀུདཱསྶུ ནཱམ ཨཧམྤི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ ¶ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིསྶཱམཱི’ཏི! ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ནིརཱསོ.
‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཱསཾསོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཱིལཝཱ ཧོཏི ཀལྱཱཎདྷམྨོ. སོ སུཎཱཏི ¶ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏཱི’ཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཀུདཱསྶུ ནཱམ ཨཧམྤི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིསྶཱམཱི’ཏི! ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཱསཾསོ.
‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཝིགཏཱསོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨརཧཾ ཧོཏི ཁཱིཎཱསཝོ. སོ སུཎཱཏི – ‘ཨིཏྠནྣཱམོ ཀིར བྷིཀྑུ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏཱི’ཏི. ཏསྶ ན ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཀུདཱསྶུ ནཱམ ཨཧམྤི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ…པེ… སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིསྶཱམཱི’ཏི! ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཡཱ ཧིསྶ, བྷིཀྑཝེ, པུབྦེ ཨཝིམུཏྟསྶ ཝིམུཏྟཱསཱ སཱ པཊིཔྤསྶདྡྷཱ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཝིགཏཱསོ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཡོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ བྷིཀྑཱུསཱུ’’ཏི. ཏཏིཡཾ.
༤. ཙཀྐཝཏྟིསུཏྟཾ
༡༤. ‘‘ཡོཔི ¶ སོ, བྷིཀྑཝེ, རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟཱི དྷམྨིཀོ དྷམྨརཱཛཱ སོཔི ན ཨརཱཛཀཾ ཙཀྐཾ ཝཏྟེཏཱི’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ ¶ – ‘‘ཀོ པན, བྷནྟེ, རཉྙོ ཙཀྐཝཏྟིསྶ དྷམྨིཀསྶ དྷམྨརཉྙོ རཱཛཱ’’ཏི [ཙཀྐནྟི (ཀ.)]? ‘‘དྷམྨོ, བྷིཀྑཱུ’’ཏི བྷགཝཱ ཨཝོཙ – ‘‘ཨིདྷ, བྷིཀྑུ, རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟཱི དྷམྨིཀོ དྷམྨརཱཛཱ དྷམྨཾཡེཝ ནིསྶཱཡ [གརུཀརོནྟོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] དྷམྨཾ སཀྐརོནྟོ དྷམྨཾ གརུཾ ཀརོནྟོ དྷམྨཾ ཨཔཙཱཡམཱནོ དྷམྨདྡྷཛོ དྷམྨཀེཏུ དྷམྨཱདྷིཔཏེཡྻོ དྷམྨིཀཾ རཀྑཱཝརཎགུཏྟིཾ སཾཝིདཧཏི ཨནྟོཛནསྨིཾ’’.
‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑུ, རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟཱི དྷམྨིཀོ དྷམྨརཱཛཱ དྷམྨཾཡེཝ ནིསྶཱཡ དྷམྨཾ སཀྐརོནྟོ དྷམྨཾ གརུཾ ཀརོནྟོ དྷམྨཾ ཨཔཙཱཡམཱནོ དྷམྨདྡྷཛོ དྷམྨཀེཏུ དྷམྨཱདྷིཔཏེཡྻོ དྷམྨིཀཾ ¶ རཀྑཱཝརཎགུཏྟིཾ སཾཝིདཧཏི ཁཏྟིཡེསུ, ཨནུཡནྟེསུ [ཨནུཡུཏྟེསུ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], བལཀཱཡསྨིཾ, བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀེསུ ¶ , ནེགམཛཱནཔདེསུ, སམཎབྲཱཧྨཎེསུ, མིགཔཀྑཱིསུ. ས ཁོ སོ བྷིཀྑུ རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟཱི དྷམྨིཀོ དྷམྨརཱཛཱ དྷམྨཾཡེཝ ནིསྶཱཡ དྷམྨཾ སཀྐརོནྟོ དྷམྨཾ གརུཾ ཀརོནྟོ དྷམྨཾ ཨཔཙཱཡམཱནོ དྷམྨདྡྷཛོ དྷམྨཀེཏུ དྷམྨཱདྷིཔཏེཡྻོ དྷམྨིཀཾ རཀྑཱཝརཎགུཏྟིཾ སཾཝིདཧིཏྭཱ ཨནྟོཛནསྨིཾ, དྷམྨིཀཾ རཀྑཱཝརཎགུཏྟིཾ སཾཝིདཧིཏྭཱ ཁཏྟིཡེསུ, ཨནུཡནྟེསུ, བལཀཱཡསྨིཾ, བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀེསུ, ནེགམཛཱནཔདེསུ, སམཎབྲཱཧྨཎེསུ, མིགཔཀྑཱིསུ, དྷམྨེནེཝ ཙཀྐཾ ཝཏྟེཏི. ཏཾ ཧོཏི ཙཀྐཾ ཨཔྤཊིཝཏྟིཡཾ ཀེནཙི མནུསྶབྷཱུཏེན པཙྩཏྠིཀེན པཱཎིནཱ.
‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑུ [བྷིཀྑཝེ (ཀ.)], ཏཐཱགཏོ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ དྷམྨིཀོ དྷམྨརཱཛཱ དྷམྨཾཡེཝ ནིསྶཱཡ དྷམྨཾ སཀྐརོནྟོ དྷམྨཾ གརུཾ ཀརོནྟོ དྷམྨཾ ཨཔཙཱཡམཱནོ དྷམྨདྡྷཛོ དྷམྨཀེཏུ དྷམྨཱདྷིཔཏེཡྻོ ¶ དྷམྨིཀཾ རཀྑཱཝརཎགུཏྟིཾ སཾཝིདཧཏི ཀཱཡཀམྨསྨིཾ – ‘ཨེཝརཱུཔཾ ཀཱཡཀམྨཾ སེཝིཏབྦཾ, ཨེཝརཱུཔཾ ཀཱཡཀམྨཾ ན སེཝིཏབྦ’’’ནྟི.
‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑུ, ཏཐཱགཏོ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ དྷམྨིཀོ དྷམྨརཱཛཱ དྷམྨཾཡེཝ ནིསྶཱཡ དྷམྨཾ སཀྐརོནྟོ དྷམྨཾ གརུཾ ཀརོནྟོ དྷམྨཾ ཨཔཙཱཡམཱནོ དྷམྨདྡྷཛོ དྷམྨཀེཏུ དྷམྨཱདྷིཔཏེཡྻོ དྷམྨིཀཾ རཀྑཱཝརཎགུཏྟིཾ སཾཝིདཧཏི ཝཙཱིཀམྨསྨིཾ – ‘ཨེཝརཱུཔཾ ཝཙཱིཀམྨཾ སེཝིཏབྦཾ, ཨེཝརཱུཔཾ ཝཙཱིཀམྨཾ ན སེཝིཏབྦ’ནྟི…པེ… མནོཀམྨསྨིཾ – ‘ཨེཝརཱུཔཾ མནོཀམྨཾ སེཝིཏབྦཾ, ཨེཝརཱུཔཾ མནོཀམྨཾ ན སེཝིཏབྦ’’’ནྟི.
‘‘ས ¶ ཁོ སོ, བྷིཀྑུ, ཏཐཱགཏོ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ དྷམྨིཀོ དྷམྨརཱཛཱ དྷམྨཾཡེཝ ནིསྶཱཡ དྷམྨཾ སཀྐརོནྟོ དྷམྨཾ གརུཾ ཀརོནྟོ དྷམྨཾ ཨཔཙཱཡམཱནོ དྷམྨདྡྷཛོ དྷམྨཀེཏུ དྷམྨཱདྷིཔཏེཡྻོ དྷམྨིཀཾ རཀྑཱཝརཎགུཏྟིཾ སཾཝིདཧིཏྭཱ ཀཱཡཀམྨསྨིཾ, དྷམྨིཀཾ རཀྑཱཝརཎགུཏྟིཾ སཾཝིདཧིཏྭཱ ཝཙཱིཀམྨསྨིཾ, དྷམྨིཀཾ རཀྑཱཝརཎགུཏྟིཾ སཾཝིདཧིཏྭཱ མནོཀམྨསྨིཾ, དྷམྨེནེཝ ཨནུཏྟརཾ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེཏི. ཏཾ ཧོཏི ཙཀྐཾ ཨཔྤཊིཝཏྟིཡཾ སམཎེན ཝཱ བྲཱཧྨཎེན ཝཱ དེཝེན ཝཱ མཱརེན ཝཱ བྲཧྨུནཱ ཝཱ ཀེནཙི ཝཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. ཙཏུཏྠཾ.
༥. སཙེཏནསུཏྟཾ
༡༥. ཨེཀཾ ¶ སམཡཾ བྷགཝཱ བཱརཱཎསིཡཾ ཝིཧརཏི ཨིསིཔཏནེ མིགདཱཡེ. ཏཏྲ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘བྷིཀྑཝོ’’ཏི. ‘‘བྷདནྟེ’’ཏི ¶ ཏེ ¶ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –
‘‘བྷཱུཏཔུབྦཾ, བྷིཀྑཝེ, རཱཛཱ ཨཧོསི སཙེཏནོ [པཙེཏནོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ནཱམ. ཨཐ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, རཱཛཱ སཙེཏནོ རཐཀཱརཾ ཨཱམནྟེསི – ‘ཨིཏོ མེ, སམྨ རཐཀཱར, ཚནྣཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན སངྒཱམོ བྷཝིསྶཏི. སཀྑིསྶསི [སཀྑསི (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] མེ, སམྨ རཐཀཱར, ནཝཾ ཙཀྐཡུགཾ ཀཱཏུ’ནྟི? ‘སཀྐོམི དེཝཱ’ཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, རཐཀཱརོ རཉྙོ སཙེཏནསྶ པཙྩསྶོསི. ཨཐ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, རཐཀཱརོ ཚཧི མཱསེཧི ཚཱརཏྟཱུནེཧི ཨེཀཾ ཙཀྐཾ ནིཊྛཱཔེསི. ཨཐ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, རཱཛཱ སཙེཏནོ རཐཀཱརཾ ཨཱམནྟེསི – ‘ཨིཏོ མེ, སམྨ རཐཀཱར, ཚནྣཾ དིཝསཱནཾ ཨཙྩཡེན སངྒཱམོ བྷཝིསྶཏི, ནིཊྛིཏཾ ནཝཾ ཙཀྐཡུག’ནྟི? ‘ཨིམེཧི ཁོ, དེཝ, ཚཧི མཱསེཧི ཚཱརཏྟཱུནེཧི ཨེཀཾ ཙཀྐཾ ནིཊྛིཏ’ནྟི. ‘སཀྑིསྶསི པན མེ, སམྨ རཐཀཱར, ཨིམེཧི ཚཧི དིཝསེཧི དུཏིཡཾ ཙཀྐཾ ནིཊྛཱཔེཏུ’ནྟི? ‘སཀྐོམི དེཝཱ’ཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, རཐཀཱརོ ཚཧི དིཝསེཧི དུཏིཡཾ ཙཀྐཾ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ ནཝཾ ཙཀྐཡུགཾ ཨཱདཱཡ ཡེན རཱཛཱ སཙེཏནོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ རཱཛཱནཾ སཙེཏནཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨིདཾ ཏེ, དེཝ, ནཝཾ ཙཀྐཡུགཾ ནིཊྛིཏ’ནྟི. ‘ཡཉྩ ཏེ ཨིདཾ, སམྨ རཐཀཱར, ཙཀྐཾ ཚཧི མཱསེཧི ནིཊྛིཏཾ ཚཱརཏྟཱུནེཧི ཡཉྩ ཏེ ཨིདཾ ཙཀྐཾ ཚཧི དིཝསེཧི ནིཊྛིཏཾ, ཨིམེསཾ ཀིཾ ནཱནཱཀརཎཾ? ནེསཱཧཾ ཀིཉྩི ནཱནཱཀརཎཾ པསྶཱམཱི’ཏི. ‘ཨཏྠེསཾ, དེཝ, ནཱནཱཀརཎཾ. པསྶཏུ དེཝོ ནཱནཱཀརཎ’’’ནྟི.
‘‘ཨཐ ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, རཐཀཱརོ ཡཾ ཏཾ ཙཀྐཾ ཚཧི དིཝསེཧི ནིཊྛིཏཾ ཏཾ པཝཏྟེསི. ཏཾ པཝཏྟིཏཾ སམཱནཾ ཡཱཝཏིཀཱ ཨབྷིསངྑཱརསྶ གཏི ཏཱཝཏིཀཾ གནྟྭཱ ཙིངྒུལཱཡིཏྭཱ ¶ བྷཱུམིཡཾ པཔཏི. ཡཾ པན ཏཾ ཙཀྐཾ ཚཧི མཱསེཧི ནིཊྛིཏཾ ¶ ཚཱརཏྟཱུནེཧི ཏཾ པཝཏྟེསི. ཏཾ པཝཏྟིཏཾ སམཱནཾ ཡཱཝཏིཀཱ ཨབྷིསངྑཱརསྶ གཏི ཏཱཝཏིཀཾ གནྟྭཱ ཨཀྑཱཧཏཾ མཉྙེ ཨཊྛཱསི.
‘‘‘ཀོ ནུ ཁོ, སམྨ རཐཀཱར, ཧེཏུ ཀོ པཙྩཡོ ཡམིདཾ [ཡདིདཾ (ཀ.)] ཙཀྐཾ ཚཧི དིཝསེཧི ནིཊྛིཏཾ ཏཾ པཝཏྟིཏཾ སམཱནཾ ཡཱཝཏིཀཱ ཨབྷིསངྑཱརསྶ གཏི ཏཱཝཏིཀཾ གནྟྭཱ ཙིངྒུལཱཡིཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ ¶ པཔཏི? ཀོ པན, སམྨ རཐཀཱར, ཧེཏུ ཀོ པཙྩཡོ ཡམིདཾ ཙཀྐཾ ཚཧི མཱསེཧི ནིཊྛིཏཾ ཚཱརཏྟཱུནེཧི ཏཾ པཝཏྟིཏཾ སམཱནཾ ཡཱཝཏིཀཱ ཨབྷིསངྑཱརསྶ གཏི ཏཱཝཏིཀཾ གནྟྭཱ ཨཀྑཱཧཏཾ མཉྙེ ཨཊྛཱསཱི’ཏི? ‘ཡམིདཾ, དེཝ, ཙཀྐཾ ཚཧི དིཝསེཧི ནིཊྛིཏཾ ཏསྶ ནེམིཔི སཝངྐཱ སདོསཱ སཀསཱཝཱ, ཨརཱཔི སཝངྐཱ སདོསཱ སཀསཱཝཱ, ནཱབྷིཔི སཝངྐཱ སདོསཱ སཀསཱཝཱ. ཏཾ ནེམིཡཱཔི སཝངྐཏྟཱ སདོསཏྟཱ སཀསཱཝཏྟཱ, ཨརཱནམྤི སཝངྐཏྟཱ སདོསཏྟཱ སཀསཱཝཏྟཱ, ནཱབྷིཡཱཔི སཝངྐཏྟཱ སདོསཏྟཱ སཀསཱཝཏྟཱ པཝཏྟིཏཾ སམཱནཾ ཡཱཝཏིཀཱ ཨབྷིསངྑཱརསྶ གཏི ཏཱཝཏིཀཾ གནྟྭཱ ཙིངྒུལཱཡིཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ པཔཏི. ཡཾ པན ཏཾ, དེཝ, ཙཀྐཾ ཚཧི མཱསེཧི ནིཊྛིཏཾ ཚཱརཏྟཱུནེཧི ཏསྶ ནེམིཔི ཨཝངྐཱ ཨདོསཱ ཨཀསཱཝཱ, ཨརཱཔི ཨཝངྐཱ ཨདོསཱ ཨཀསཱཝཱ, ནཱབྷིཔི ཨཝངྐཱ ཨདོསཱ ཨཀསཱཝཱ. ཏཾ ནེམིཡཱཔི ཨཝངྐཏྟཱ ཨདོསཏྟཱ ཨཀསཱཝཏྟཱ, ཨརཱནམྤི ཨཝངྐཏྟཱ ཨདོསཏྟཱ ཨཀསཱཝཏྟཱ, ནཱབྷིཡཱཔི ཨཝངྐཏྟཱ ཨདོསཏྟཱ ཨཀསཱཝཏྟཱ པཝཏྟིཏཾ སམཱནཾ ཡཱཝཏིཀཱ ཨབྷིསངྑཱརསྶ གཏི ཏཱཝཏིཀཾ གནྟྭཱ ཨཀྑཱཧཏཾ མཉྙེ ཨཊྛཱསཱི’’’ཏི.
‘‘སིཡཱ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, ཏུམྷཱཀཾ ཨེཝམསྶ – ‘ཨཉྙོ ནཱུན ཏེན སམཡེན སོ ¶ རཐཀཱརོ ཨཧོསཱི’ཏི! ན ཁོ པནེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝཾ དཊྛབྦཾ. ཨཧཾ ཏེན སམཡེན སོ རཐཀཱརོ ཨཧོསིཾ. ཏདཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཀུསལོ དཱརུཝངྐཱནཾ དཱརུདོསཱནཾ དཱརུཀསཱཝཱནཾ. ཨེཏརཧི ཁོ པནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཀུསལོ ཀཱཡཝངྐཱནཾ ཀཱཡདོསཱནཾ ¶ ཀཱཡཀསཱཝཱནཾ, ཀུསལོ ཝཙཱིཝངྐཱནཾ ཝཙཱིདོསཱནཾ ཝཙཱིཀསཱཝཱནཾ, ཀུསལོ མནོཝངྐཱནཾ མནོདོསཱནཾ མནོཀསཱཝཱནཾ. ཡསྶ ཀསྶཙི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུསྶ ཝཱ བྷིཀྑུནིཡཱ ཝཱ ཀཱཡཝངྐོ ཨཔྤཧཱིནོ ཀཱཡདོསོ ཀཱཡཀསཱཝོ, ཝཙཱིཝངྐོ ཨཔྤཧཱིནོ ཝཙཱིདོསོ ཝཙཱིཀསཱཝོ, མནོཝངྐོ ཨཔྤཧཱིནོ མནོདོསོ མནོཀསཱཝོ, ཨེཝཾ པཔཏིཏཱ ཏེ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམསྨཱ དྷམྨཝིནཡཱ, སེཡྻཐཱཔི ཏཾ ཙཀྐཾ ཚཧི དིཝསེཧི ནིཊྛིཏཾ.
‘‘ཡསྶ ཀསྶཙི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུསྶ ཝཱ བྷིཀྑུནིཡཱ ཝཱ ཀཱཡཝངྐོ པཧཱིནོ ཀཱཡདོསོ ཀཱཡཀསཱཝོ, ཝཙཱིཝངྐོ པཧཱིནོ ཝཙཱིདོསོ ཝཙཱིཀསཱཝོ, མནོཝངྐོ པཧཱིནོ མནོདོསོ མནོཀསཱཝོ ¶ , ཨེཝཾ པཏིཊྛིཏཱ ཏེ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ, སེཡྻཐཱཔི ཏཾ ཙཀྐཾ ཚཧི མཱསེཧི ནིཊྛིཏཾ ཚཱརཏྟཱུནེཧི.
‘‘ཏསྨཱཏིཧ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ‘ཀཱཡཝངྐཾ པཛཧིསྶཱམ ཀཱཡདོསཾ ཀཱཡཀསཱཝཾ, ཝཙཱིཝངྐཾ པཛཧིསྶཱམ ཝཙཱིདོསཾ ཝཙཱིཀསཱཝཾ, མནོཝངྐཾ པཛཧིསྶཱམ མནོདོསཾ མནོཀསཱཝ’ནྟི. ཨེཝཉྷི ཝོ, བྷིཀྑཝེ, སིཀྑིཏབྦ’’ནྟི. པཉྩམཾ.
༦. ཨཔཎྞཀསུཏྟཾ
༡༦. ‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཔཎྞཀཔཊིཔདཾ [ཨཔཎྞཀཏཾ པཊིཔདཾ (སཱི. པཱི.) ཊཱིཀཱཡ པན སམེཏི] པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ཡོནི ཙསྶ ཨཱརདྡྷཱ ཧོཏི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརོ ཧོཏི, བྷོཛནེ མཏྟཉྙཱུ ཧོཏི, ཛཱགརིཡཾ ཨནུཡུཏྟོ ཧོཏི.
‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ¶ ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ ན ནིམིཏྟགྒཱཧཱི ཧོཏི ནཱནུབྱཉྫནགྒཱཧཱི. ཡཏྭཱདྷིཀརཎམེནཾ [ཡཏྭཱདྷིཀརཎམེཏཾ (སཱི.)] ཙཀྑུནྡྲིཡཾ ཨསཾཝུཏཾ ཝིཧརནྟཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨནྭཱསྶཝེཡྻུཾ ཏསྶ སཾཝརཱཡ པཊིཔཛྫཏི, རཀྑཏི ཙཀྑུནྡྲིཡཾ, ཙཀྑུནྡྲིཡེ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏི. སོཏེན སདྡཾ སུཏྭཱ… གྷཱནེན གནྡྷཾ གྷཱཡིཏྭཱ… ཛིཝ྄ཧཱཡ རསཾ སཱཡིཏྭཱ… ཀཱཡེན ཕོཊྛབྦཾ ཕུསིཏྭཱ… མནསཱ དྷམྨཾ ཝིཉྙཱཡ ན ནིམིཏྟགྒཱཧཱི ཧོཏི ནཱནུབྱཉྫནགྒཱཧཱི. ཡཏྭཱདྷིཀརཎམེནཾ ¶ མནིནྡྲིཡཾ ཨསཾཝུཏཾ ཝིཧརནྟཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨནྭཱསྶཝེཡྻུཾ ཏསྶ སཾཝརཱཡ པཊིཔཛྫཏི, རཀྑཏི མནིནྡྲིཡཾ, མནིནྡྲིཡེ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརོ ཧོཏི.
‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ བྷོཛནེ མཏྟཉྙཱུ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པཊིསངྑཱ ཡོནིསོ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཏི – ‘ནེཝ དཝཱཡ ན མདཱཡ ན མཎྜནཱཡ ན ཝིབྷཱུསནཱཡ, ཡཱཝདེཝ ཨིམསྶ ཀཱཡསྶ ཋིཏིཡཱ ཡཱཔནཱཡ ཝིཧིཾསཱུཔརཏིཡཱ བྲཧྨཙརིཡཱནུགྒཧཱཡ, ཨིཏི པུརཱཎཉྩ ཝེདནཾ པཊིཧངྑཱམི, ནཝཉྩ ཝེདནཾ ན ཨུཔྤཱདེསྶཱམི, ཡཱཏྲཱ ཙ མེ བྷཝིསྶཏི ཨནཝཛྫཏཱ ཙ ཕཱསུཝིཧཱརོ ཙཱ’ཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ བྷོཛནེ མཏྟཉྙཱུ ཧོཏི.
‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཛཱགརིཡཾ ཨནུཡུཏྟོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ དིཝསཾ ཙངྐམེན ནིསཛྫཱཡ ཨཱཝརཎཱིཡེཧི དྷམྨེཧི ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏི, རཏྟིཡཱ པཋམཾ ཡཱམཾ ཙངྐམེན ¶ ནིསཛྫཱཡ ཨཱཝརཎཱིཡེཧི དྷམྨེཧི ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏི, རཏྟིཡཱ ¶ མཛ྄ཛྷིམཾ ཡཱམཾ དཀྑིཎེན པསྶེན སཱིཧསེཡྻཾ ཀཔྤེཏི པཱདེ པཱདཾ ཨཙྩཱདྷཱཡ སཏོ སམྤཛཱནོ ཨུཊྛཱནསཉྙཾ མནསི ཀརིཏྭཱ, རཏྟིཡཱ པཙྪིམཾ ཡཱམཾ པཙྩུཊྛཱཡ ཙངྐམེན ནིསཛྫཱཡ ཨཱཝརཎཱིཡེཧི དྷམྨེཧི ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཛཱགརིཡཾ ཨནུཡུཏྟོ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཔཎྞཀཔཊིཔདཾ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ཡོནི ཙསྶ ཨཱརདྡྷཱ ཧོཏི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡཱ’’ཏི. ཚཊྛཾ.
༧. ཨཏྟབྱཱབཱདྷསུཏྟཾ
༡༧. ‘‘ཏཡོམེ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟནྟི, པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟནྟི, ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟནྟི. ཀཏམེ ཏཡོ? ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ, ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ, མནོདུཙྩརིཏཾ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཡོ དྷམྨཱ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟནྟི, པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟནྟི, ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟནྟི.
‘‘ཏཡོམེ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ ནེཝཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟནྟི, ན པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟནྟི, ན ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟནྟི. ཀཏམེ ཏཡོ? ཀཱཡསུཙརིཏཾ, ཝཙཱིསུཙརིཏཾ, མནོསུཙརིཏཾ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཡོ ¶ དྷམྨཱ ནེཝཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟནྟི, ན པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟནྟི, ན ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི སཾཝཏྟནྟཱི’’ཏི. སཏྟམཾ.
༨. དེཝལོཀསུཏྟཾ
༡༨. ‘‘སཙེ ¶ ཝོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ པརིབྦཱཛཀཱ ཨེཝཾ པུཙྪེཡྻུཾ – ‘དེཝལོཀཱུཔཔཏྟིཡཱ, ཨཱཝུསོ, སམཎེ གོཏམེ བྲཧྨཙརིཡཾ ཝུསྶཐཱ’ཏི? ནནུ ཏུམྷེ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝཾ པུཊྛཱ ཨཊྚཱིཡེཡྻཱཐ ཧརཱཡེཡྻཱཐ ཛིགུཙྪེཡྻཱཐཱ’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཨིཏི ཀིར ཏུམྷེ, བྷིཀྑཝེ, དིབྦེན ཨཱཡུནཱ ཨཊྚཱིཡཐ ཧརཱཡཐ ཛིགུཙྪཐ, དིབྦེན ཝཎྞེན དིབྦེན སུཁེན ¶ དིབྦེན ཡསེན དིབྦེནཱདྷིཔཏེཡྻེན ཨཊྚཱིཡཐ ཧརཱཡཐ ཛིགུཙྪཐ; པགེཝ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, ཏུམྷེཧི ཀཱཡདུཙྩརིཏེན ཨཊྚཱིཡིཏབྦཾ ཧརཱཡིཏབྦཾ ཛིགུཙྪིཏབྦཾ, ཝཙཱིདུཙྩརིཏེན… མནོདུཙྩརིཏེན ཨཊྚཱིཡིཏབྦཾ ཧརཱཡིཏབྦཾ ཛིགུཙྪིཏབྦ’’ནྟི. ཨཊྛམཾ.
༩. པཋམཔཱཔཎིཀསུཏྟཾ
༡༩. ‘‘ཏཱིཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ པཱཔཎིཀོ ཨབྷབྦོ ཨནདྷིགཏཾ ཝཱ བྷོགཾ ཨདྷིགནྟུཾ, ཨདྷིགཏཾ ཝཱ བྷོགཾ ཕཱཏིཾ ཀཱཏུཾ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, པཱཔཎིཀོ པུབྦཎྷསམཡཾ [མཛ྄ཛྷནྟིཀསམཡཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ན སཀྐཙྩཾ ཀམྨནྟཾ ཨདྷིཊྛཱཏི, མཛ྄ཛྷནྷིཀསམཡཾ ན སཀྐཙྩཾ ཀམྨནྟཾ ཨདྷིཊྛཱཏི, སཱཡནྷསམཡཾ ན སཀྐཙྩཾ ཀམྨནྟཾ ཨདྷིཊྛཱཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ པཱཔཎིཀོ ཨབྷབྦོ ཨནདྷིགཏཾ ཝཱ བྷོགཾ ཨདྷིགནྟུཾ, ཨདྷིགཏཾ ཝཱ བྷོགཾ ཕཱཏིཾ ཀཱཏུཾ [ཕཱཏིཀཏྟུཾ (སཱི.), ཕཱཏིཀཱཏུཾ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)].
‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨབྷབྦོ ཨནདྷིགཏཾ ཝཱ ཀུསལཾ དྷམྨཾ ཨདྷིགནྟུཾ, ཨདྷིགཏཾ ཝཱ ཀུསལཾ དྷམྨཾ ཕཱཏིཾ ཀཱཏུཾ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པུབྦཎྷསམཡཾ ན སཀྐཙྩཾ སམཱདྷིནིམིཏྟཾ ཨདྷིཊྛཱཏི, མཛ྄ཛྷནྷིཀསམཡཾ ན སཀྐཙྩཾ སམཱདྷིནིམིཏྟཾ ཨདྷིཊྛཱཏི, སཱཡནྷསམཡཾ ན སཀྐཙྩཾ སམཱདྷིནིམིཏྟཾ ཨདྷིཊྛཱཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨབྷབྦོ ཨནདྷིགཏཾ ཝཱ ཀུསལཾ དྷམྨཾ ཨདྷིགནྟུཾ, ཨདྷིགཏཾ ཝཱ ཀུསལཾ དྷམྨཾ ཕཱཏིཾ ཀཱཏུཾ.
‘‘ཏཱིཧི ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ པཱཔཎིཀོ བྷབྦོ ཨནདྷིགཏཾ ཝཱ བྷོགཾ ཨདྷིགནྟུཾ, ཨདྷིགཏཾ ཝཱ བྷོགཾ ཕཱཏིཾ ཀཱཏུཾ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཨིདྷ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པཱཔཎིཀོ པུབྦཎྷསམཡཾ སཀྐཙྩཾ ཀམྨནྟཾ ཨདྷིཊྛཱཏི, མཛ྄ཛྷནྷིཀསམཡཾ…པེ… སཱཡནྷསམཡཾ སཀྐཙྩཾ ཀམྨནྟཾ ཨདྷིཊྛཱཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ པཱཔཎིཀོ བྷབྦོ ཨནདྷིགཏཾ ཝཱ བྷོགཾ ཨདྷིགནྟུཾ, ཨདྷིགཏཾ ཝཱ བྷོགཾ ཕཱཏིཾ ཀཱཏུཾ.
‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ བྷབྦོ ཨནདྷིགཏཾ ཝཱ ཀུསལཾ དྷམྨཾ ཨདྷིགནྟུཾ, ཨདྷིགཏཾ ཝཱ ཀུསལཾ དྷམྨཾ ཕཱཏིཾ ཀཱཏུཾ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པུབྦཎྷསམཡཾ སཀྐཙྩཾ སམཱདྷིནིམིཏྟཾ ཨདྷིཊྛཱཏི, མཛ྄ཛྷནྷིཀསམཡཾ…པེ… སཱཡནྷསམཡཾ སཀྐཙྩཾ སམཱདྷིནིམིཏྟཾ ཨདྷིཊྛཱཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ བྷབྦོ ཨནདྷིགཏཾ ཝཱ ཀུསལཾ དྷམྨཾ ཨདྷིགནྟུཾ, ཨདྷིགཏཾ ཝཱ ཀུསལཾ དྷམྨཾ ཕཱཏིཾ ཀཱཏུ’’ནྟི. ནཝམཾ.
༡༠. དུཏིཡཔཱཔཎིཀསུཏྟཾ
༢༠. ‘‘ཏཱིཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ པཱཔཎིཀོ ནཙིརསྶེཝ མཧཏྟཾ ཝེཔུལླཏྟཾ [མཧནྟཏྟཾ ཝཱ ཝེཔུལླཏྟཾ ཝཱ (པཱི. ཀ.)] པཱཔུཎཱཏི བྷོགེསུ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, པཱཔཎིཀོ ཙཀྑུམཱ ཙ ཧོཏི ཝིདྷུརོ ཙ ནིསྶཡསམྤནྣོ ཙ. ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པཱཔཎིཀོ ཙཀྑུམཱ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, པཱཔཎིཀོ པཎིཡཾ ཛཱནཱཏི – ‘ཨིདཾ པཎིཡཾ ཨེཝཾ ཀཱིཏཾ, ཨེཝཾ ཝིཀྐཡམཱནཾ [ཝིཀྐཱིཡམཱནཾ (?)], ཨེཏྟཀཾ མཱུལཾ བྷཝིསྶཏི, ཨེཏྟཀོ ཨུདཡོ’ཏི [ཨུདྡཡོཏི (སཱི.)]. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཱཔཎིཀོ ཙཀྑུམཱ ཧོཏི.
‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པཱཔཎིཀོ ཝིདྷུརོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, པཱཔཎིཀོ ཀུསལོ ཧོཏི པཎིཡཾ ཀེཏུཉྩ ཝིཀྐེཏུཉྩ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཱཔཎིཀོ ཝིདྷུརོ ཧོཏི.
‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པཱཔཎིཀོ ནིསྶཡསམྤནྣོ ཧོཏི? ཨིདྷ ¶ བྷིཀྑཝེ ¶ , པཱཔཎིཀཾ ཡེ ཏེ གཧཔཏཱི ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟཱ ཝཱ ཨཌྜྷཱ མཧདྡྷནཱ མཧཱབྷོགཱ ཏེ ཨེཝཾ ཛཱནནྟི – ‘ཨཡཾ ཁོ བྷཝཾ པཱཔཎིཀོ ཙཀྑུམཱ ཝིདྷུརོ ¶ ཙ པཊིབལོ པུཏྟདཱརཉྩ པོསེཏུཾ, ཨམྷཱཀཉྩ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨནུཔྤདཱཏུ’ནྟི. ཏེ ནཾ བྷོགེཧི ནིཔཏནྟི – ‘ཨིཏོ, སམྨ པཱཔཎིཀ, བྷོགེ ཀརིཏྭཱ [ཧརིཏྭཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.)] པུཏྟདཱརཉྩ པོསེཧི, ཨམྷཱཀཉྩ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨནུཔྤདེཧཱི’ཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཱཔཎིཀོ ནིསྶཡསམྤནྣོ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ པཱཔཎིཀོ ནཙིརསྶེཝ མཧཏྟཾ ཝེཔུལླཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི བྷོགེསུ.
‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ནཙིརསྶེཝ མཧཏྟཾ ཝེཔུལླཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཙཀྑུམཱ ཙ ཧོཏི ཝིདྷུརོ ཙ ནིསྶཡསམྤནྣོ ཙ. ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཙཀྑུམཱ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཙཀྑུམཱ ཧོཏི.
‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝིདྷུརོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཝིཧརཏི ¶ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཧཱནཱཡ, ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔསམྤདཱཡ, ཐཱམཝཱ དལ༹ྷཔརཀྐམོ ཨནིཀྑིཏྟདྷུརོ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝིདྷུརོ ཧོཏི.
‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ནིསྶཡསམྤནྣོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཡེ ཏེ བྷིཀྑཱུ བཧུསྶུཏཱ ཨཱགཏཱགམཱ དྷམྨདྷརཱ ཝིནཡདྷརཱ མཱཏིཀཱདྷརཱ ཏེ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པརིཔུཙྪཏི པརིཔཉྷཏི ¶ – ‘ཨིདཾ, བྷནྟེ, ཀཐཾ, ཨིམསྶ ཀོ ཨཏྠོ’ཏི? ཏསྶ ཏེ ཨཱཡསྨནྟོ ཨཝིཝཊཉྩེཝ ཝིཝརནྟི, ཨནུཏྟཱནཱིཀཏཉྩ ཨུཏྟཱནཱིཀརོནྟི, ཨནེཀཝིཧིཏེསུ ཙ ཀངྑཱཋཱནིཡེསུ དྷམྨེསུ ཀངྑཾ པཊིཝིནོདེནྟི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ནིསྶཡསམྤནྣོ ཧོཏི. ཨིམེཧི ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ནཙིརསྶེཝ མཧཏྟཾ ཝེཔུལླཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསཱུ’’ཏི. དསམཾ.
རཐཀཱརཝགྒོ དུཏིཡོ.
པཋམབྷཱཎཝཱརོ ནིཊྛིཏོ.
ཏསྶུདྡཱནཾ –
ཉཱཏོ ¶ [ཉཱཏཀོ (སྱཱ. ཀཾ.)] སཱརཎཱིཡོ བྷིཀྑུ, ཙཀྐཝཏྟཱི སཙེཏནོ;
ཨཔཎྞཀཏྟཱ དེཝོ ཙ, དུཝེ པཱཔཎིཀེན ཙཱཏི.
༣. པུགྒལཝགྒོ
༡. སམིདྡྷསུཏྟཾ
༢༡. ཨེཝཾ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཙ སམིདྡྷོ [སཝིཊྛོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨཱཡསྨཱ ཙ མཧཱཀོཊྛིཀོ [མཧཱཀོཊྛིཏོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཡེནཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨཏཱ སཱརིཔུཏྟེན སདྡྷིཾ སམྨོདིཾསུ. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཨཱཡསྨནྟཾ སམིདྡྷཾ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཨེཏདཝོཙ –
‘‘ཏཡོམེ, ཨཱཝུསོ སམིདྡྷ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཏཡོ? ཀཱཡསཀྑཱི, དིཊྛིཔྤཏྟོ [དིཊྛཔྤཏྟོ (ཀ.)], སདྡྷཱཝིམུཏྟོ. ཨིམེ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཏཡོ པུགྒལཱ སནྟོ ¶ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཨིམེསཾ, ཨཱཝུསོ, ཏིཎྞཾ པུགྒལཱནཾ ཀཏམོ ཏེ པུགྒལོ ཁམཏི ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’ཏི?
‘‘ཏཡོམེ, ཨཱཝུསོ སཱརིཔུཏྟ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཏཡོ? ཀཱཡསཀྑཱི, དིཊྛིཔྤཏྟོ, སདྡྷཱཝིམུཏྟོ. ཨིམེ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཏཡོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཨིམེསཾ, ཨཱཝུསོ, ཏིཎྞཾ པུགྒལཱནཾ ཡྭཱཡཾ [ཡོཡཾ (ཀ.)] པུགྒལོ སདྡྷཱཝིམུཏྟོ, ཨཡཾ མེ པུགྒལོ ཁམཏི ཨིམེསཾ ཏིཎྞཾ པུགྒལཱནཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨིམསྶ, ཨཱཝུསོ, པུགྒལསྶ སདྡྷིནྡྲིཡཾ ཨདྷིམཏྟ’’ནྟི.
ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཨཱཡསྨནྟཾ མཧཱཀོཊྛིཀཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཏཡོམེ, ཨཱཝུསོ ཀོཊྛིཀ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ ¶ . ཀཏམེ ཏཡོ? ཀཱཡསཀྑཱི, དིཊྛིཔྤཏྟོ, སདྡྷཱཝིམུཏྟོ. ཨིམེ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཏཡོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཨིམེསཾ ¶ , ཨཱཝུསོ, ཏིཎྞཾ པུགྒལཱནཾ ཀཏམོ ཏེ པུགྒལོ ཁམཏི ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’ཏི?
‘‘ཏཡོམེ ¶ , ཨཱཝུསོ སཱརིཔུཏྟ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཏཡོ? ཀཱཡསཀྑཱི, དིཊྛིཔྤཏྟོ, སདྡྷཱཝིམུཏྟོ. ཨིམེ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཏཡོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཨིམེསཾ, ཨཱཝུསོ, ཏིཎྞཾ པུགྒལཱནཾ ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ ཀཱཡསཀྑཱི, ཨཡཾ མེ པུགྒལོ ཁམཏི ཨིམེསཾ ཏིཎྞཾ པུགྒལཱནཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨིམསྶ, ཨཱཝུསོ, པུགྒལསྶ སམཱདྷིནྡྲིཡཾ ཨདྷིམཏྟ’’ནྟི.
ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀོཊྛིཀོ ཨཱཡསྨནྟཾ སཱརིཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཏཡོམེ, ཨཱཝུསོ སཱརིཔུཏྟ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཏཡོ? ཀཱཡསཀྑཱི ¶ , དིཊྛིཔྤཏྟོ, སདྡྷཱཝིམུཏྟོ. ཨིམེ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཏཡོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཨིམེསཾ, ཨཱཝུསོ, ཏིཎྞཾ པུགྒལཱནཾ ཀཏམོ ཏེ པུགྒལོ ཁམཏི ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’ཏི?
‘‘ཏཡོམེ, ཨཱཝུསོ ཀོཊྛིཀ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཏཡོ? ཀཱཡསཀྑཱི, དིཊྛིཔྤཏྟོ, སདྡྷཱཝིམུཏྟོ. ཨིམེ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཏཡོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཨིམེསཾ, ཨཱཝུསོ, ཏིཎྞཾ པུགྒལཱནཾ ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ དིཊྛིཔྤཏྟོ, ཨཡཾ མེ པུགྒལོ ཁམཏི ཨིམེསཾ ཏིཎྞཾ པུགྒལཱནཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨིམསྶ, ཨཱཝུསོ, པུགྒལསྶ པཉྙིནྡྲིཡཾ ཨདྷིམཏྟ’’ནྟི.
ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཨཱཡསྨནྟཉྩ སམིདྡྷཾ ཨཱཡསྨནྟཉྩ མཧཱཀོཊྛིཀཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘བྱཱཀཏཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཨམྷེཧི སབྦེཧེཝ ཡཐཱསཀཾ པཊིབྷཱནཾ. ཨཱཡཱམཱཝུསོ, ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིསྶཱམ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏོ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསྶཱམ. ཡཐཱ ནོ བྷགཝཱ བྱཱཀརིསྶཏི ཏཐཱ ནཾ དྷཱརེསྶཱམཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམཱཝུསོ’’ཏི ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཙ སམིདྡྷོ ཨཱཡསྨཱ ཙ མཧཱཀོཊྛིཀོ ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟསྶ ¶ པཙྩསྶོསུཾ. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཙ སཱརིཔུཏྟོ ཨཱཡསྨཱ ཙ སམིདྡྷོ ཨཱཡསྨཱ ཙ མཧཱཀོཊྛིཀོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཨེཀམནྟཾ ¶ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཡཱཝཏཀོ ཨཧོསི ཨཱཡསྨཏཱ ཙ སམིདྡྷེན ཨཱཡསྨཏཱ ཙ མཧཱཀོཊྛིཀེན སདྡྷིཾ ཀཐཱསལླཱཔོ ཏཾ སབྦཾ ¶ བྷགཝཏོ ཨཱརོཙེསི.
‘‘ན ¶ ཁྭེཏྠ, སཱརིཔུཏྟ, སུཀརཾ ཨེཀཾསེན བྱཱཀཱཏུཾ – ‘ཨཡཾ ཨིམེསཾ ཏིཎྞཾ པུགྒལཱནཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’ཏི. ཋཱནཉྷེཏཾ, སཱརིཔུཏྟ, ཝིཛྫཏི ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ སདྡྷཱཝིམུཏྟོ སྭཱསྶ [སྭཱཡཾ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.), སོཡཾ (ཀ.)] ཨརཧཏྟཱཡ པཊིཔནྣོ, ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ ཀཱཡསཀྑཱི སྭཱསྶ སཀདཱགཱམཱི ཝཱ ཨནཱགཱམཱི ཝཱ, ཡོ ཙཱཡཾ པུགྒལོ དིཊྛིཔྤཏྟོ སོཔསྶ [སོཡཾ (ཀ.)] སཀདཱགཱམཱི ཝཱ ཨནཱགཱམཱི ཝཱ.
‘‘ན ཁྭེཏྠ, སཱརིཔུཏྟ, སུཀརཾ ཨེཀཾསེན བྱཱཀཱཏུཾ – ‘ཨཡཾ ཨིམེསཾ ཏིཎྞཾ པུགྒལཱནཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’ཏི. ཋཱནཉྷེཏཾ, སཱརིཔུཏྟ, ཝིཛྫཏི ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ ཀཱཡསཀྑཱི སྭཱསྶ ཨརཧཏྟཱཡ པཊིཔནྣོ, ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ སདྡྷཱཝིམུཏྟོ སྭཱསྶ སཀདཱགཱམཱི ཝཱ ཨནཱགཱམཱི ཝཱ, ཡོ ཙཱཡཾ པུགྒལོ དིཊྛིཔྤཏྟོ སོཔསྶ སཀདཱགཱམཱི ཝཱ ཨནཱགཱམཱི ཝཱ.
‘‘ན ཁྭེཏྠ, སཱརིཔུཏྟ, སུཀརཾ ཨེཀཾསེན བྱཱཀཱཏུཾ – ‘ཨཡཾ ཨིམེསཾ ཏིཎྞཾ པུགྒལཱནཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’ཏི. ཋཱནཉྷེཏཾ, སཱརིཔུཏྟ, ཝིཛྫཏི ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ དིཊྛིཔྤཏྟོ སྭཱསྶ ཨརཧཏྟཱཡ པཊིཔནྣོ, ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ སདྡྷཱཝིམུཏྟོ སྭཱསྶ སཀདཱགཱམཱི ཝཱ ཨནཱགཱམཱི ཝཱ, ཡོ ཙཱཡཾ པུགྒལོ ཀཱཡསཀྑཱི སོཔསྶ སཀདཱགཱམཱི ཝཱ ཨནཱགཱམཱི ཝཱ.
‘‘ན ཁྭེཏྠ, སཱརིཔུཏྟ, སུཀརཾ ཨེཀཾསེན བྱཱཀཱཏུཾ – ‘ཨཡཾ ཨིམེསཾ ཏིཎྞཾ པུགྒལཱནཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’’ཏི. པཋམཾ.
༢. གིལཱནསུཏྟཾ
༢༢. [པུ. པ. ༩༤] ‘‘ཏཡོམེ, བྷིཀྑཝེ, གིལཱནཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཏཡོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ གིལཱནོ ལབྷནྟོ ཝཱ སཔྤཱཡཱནི བྷོཛནཱནི ཨལབྷནྟོ ཝཱ སཔྤཱཡཱནི བྷོཛནཱནི, ལབྷནྟོ ཝཱ སཔྤཱཡཱནི བྷེསཛྫཱནི ¶ ཨལབྷནྟོ ཝཱ སཔྤཱཡཱནི བྷེསཛྫཱནི, ལབྷནྟོ ཝཱ ¶ ¶ པཏིརཱུཔཾ ཨུཔཊྛཱཀཾ ཨལབྷནྟོ ཝཱ པཏིརཱུཔཾ ཨུཔཊྛཱཀཾ ནེཝ ཝུཊྛཱཏི ཏམྷཱ ཨཱབཱདྷཱ.
‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ གིལཱནོ ལབྷནྟོ ཝཱ སཔྤཱཡཱནི བྷོཛནཱནི ཨལབྷནྟོ ཝཱ སཔྤཱཡཱནི བྷོཛནཱནི, ལབྷནྟོ ཝཱ སཔྤཱཡཱནི བྷེསཛྫཱནི ཨལབྷནྟོ ཝཱ སཔྤཱཡཱནི བྷེསཛྫཱནི ¶ , ལབྷནྟོ ཝཱ པཏིརཱུཔཾ ཨུཔཊྛཱཀཾ ཨལབྷནྟོ ཝཱ པཏིརཱུཔཾ ཨུཔཊྛཱཀཾ ཝུཊྛཱཏི ཏམྷཱ ཨཱབཱདྷཱ.
‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ གིལཱནོ ལབྷནྟོཝ སཔྤཱཡཱནི བྷོཛནཱནི ནོ ཨལབྷནྟོ, ལབྷནྟོཝ སཔྤཱཡཱནི བྷེསཛྫཱནི ནོ ཨལབྷནྟོ, ལབྷནྟོཝ པཏིརཱུཔཾ ཨུཔཊྛཱཀཾ ནོ ཨལབྷནྟོ ཝུཊྛཱཏི ཏམྷཱ ཨཱབཱདྷཱ.
‘‘ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཡྭཱཡཾ གིལཱནོ ལབྷནྟོཝ སཔྤཱཡཱནི བྷོཛནཱནི ནོ ཨལབྷནྟོ, ལབྷནྟོཝ སཔྤཱཡཱནི བྷེསཛྫཱནི ནོ ཨལབྷནྟོ, ལབྷནྟོཝ པཏིརཱུཔཾ ཨུཔཊྛཱཀཾ ནོ ཨལབྷནྟོ ཝུཊྛཱཏི ཏམྷཱ ཨཱབཱདྷཱ, ཨིམཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, གིལཱནཾ པཊིཙྩ གིལཱནབྷཏྟཾ ཨནུཉྙཱཏཾ གིལཱནབྷེསཛྫཾ ཨནུཉྙཱཏཾ གིལཱནུཔཊྛཱཀོ ཨནུཉྙཱཏོ. ཨིམཉྩ པན, བྷིཀྑཝེ, གིལཱནཾ པཊིཙྩ ཨཉྙེཔི གིལཱནཱ ཨུཔཊྛཱཏབྦཱ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཡོ གིལཱནཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ.
‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཡོམེ གིལཱནཱུཔམཱ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཏཡོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ལབྷནྟོ ཝཱ ཏཐཱགཏཾ དསྶནཱཡ ཨལབྷནྟོ ཝཱ ཏཐཱགཏཾ དསྶནཱཡ, ལབྷནྟོ ཝཱ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏཾ དྷམྨཝིནཡཾ སཝནཱཡ ཨལབྷནྟོ ཝཱ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏཾ དྷམྨཝིནཡཾ ¶ སཝནཱཡ ནེཝ ཨོཀྐམཏི ནིཡཱམཾ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ སམྨཏྟཾ.
‘‘ཨིདྷ, པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ལབྷནྟོ ཝཱ ཏཐཱགཏཾ དསྶནཱཡ ཨལབྷནྟོ ཝཱ ཏཐཱགཏཾ དསྶནཱཡ, ལབྷནྟོ ཝཱ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏཾ དྷམྨཝིནཡཾ སཝནཱཡ ཨལབྷནྟོ ཝཱ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏཾ དྷམྨཝིནཡཾ སཝནཱཡ ཨོཀྐམཏི ནིཡཱམཾ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ སམྨཏྟཾ.
‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ལབྷནྟོཝ ཏཐཱགཏཾ དསྶནཱཡ ནོ ཨལབྷནྟོ, ལབྷནྟོཝ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏཾ དྷམྨཝིནཡཾ སཝནཱཡ ནོ ཨལབྷནྟོ ཨོཀྐམཏི ནིཡཱམཾ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ སམྨཏྟཾ.
‘‘ཏཏྲ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ ལབྷནྟོཝ ཏཐཱགཏཾ དསྶནཱཡ ནོ ཨལབྷནྟོ, ལབྷནྟོཝ ¶ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏཾ དྷམྨཝིནཡཾ སཝནཱཡ ནོ ཨལབྷནྟོ ཨོཀྐམཏི ནིཡཱམཾ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ སམྨཏྟཾ, ཨིམཾ ཁོ བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཾ པཊིཙྩ དྷམྨདེསནཱ ཨནུཉྙཱཏཱ. ཨིམཉྩ པན, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཾ པཊིཙྩ ཨཉྙེསམྤི དྷམྨོ དེསེཏབྦོ. ‘‘ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཡོ གིལཱནཱུཔམཱ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. དུཏིཡཾ.
༣. སངྑཱརསུཏྟཾ
༢༣. ‘‘ཏཡོམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཏཡོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ སབྱཱབཛ྄ཛྷཾ [སབྱཱཔཛ྄ཛྷཾ (སབྦཏྠ) ཨེཝམུཔརིཔི] ཀཱཡསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརོཏི, སབྱཱབཛ྄ཛྷཾ ཝཙཱིསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརོཏི, སབྱཱབཛ྄ཛྷཾ མནོསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརོཏི. སོ སབྱཱབཛ྄ཛྷཾ ཀཱཡསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ, སབྱཱབཛ྄ཛྷཾ ཝཙཱིསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ, སབྱཱབཛ྄ཛྷཾ མནོསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ སབྱཱབཛ྄ཛྷཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཏམེནཾ སབྱཱབཛ྄ཛྷཾ ལོཀཾ ¶ ཨུཔཔནྣཾ སམཱནཾ སབྱཱབཛ྄ཛྷཱ ཕསྶཱ ཕུསནྟི. སོ སབྱཱབཛ྄ཛྷེཧི ཕསྶེཧི ཕུཊྛོ སམཱནོ སབྱཱབཛ྄ཛྷཾ ཝེདནཾ ཝེདཡཏི ཨེཀནྟདུཀྑཾ, སེཡྻཐཱཔི སཏྟཱ ནེརཡིཀཱ.
‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཾ ཀཱཡསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརོཏི, ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཾ ཝཙཱིསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརོཏི, ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཾ མནོསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརོཏི. སོ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཾ ཀཱཡསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ, ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཾ ཝཙཱིསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ, ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཾ མནོསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཏམེནཾ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཾ ལོཀཾ ཨུཔཔནྣཾ སམཱནཾ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཱ ཕསྶཱ ཕུསནྟི. སོ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷེཧི ཕསྶེཧི ཕུཊྛོ སམཱནོ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཾ ཝེདནཾ ཝེདཡཏི ཨེཀནྟསུཁཾ, སེཡྻཐཱཔི དེཝཱ སུབྷཀིཎྷཱ.
‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ སབྱཱབཛ྄ཛྷམྤི ཨབྱཱབཛ྄ཛྷམྤི ཀཱཡསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརོཏི, སབྱཱབཛ྄ཛྷམྤི ཨབྱཱབཛ྄ཛྷམྤི ཝཙཱིསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརོཏི, སབྱཱབཛ྄ཛྷམྤི ཨབྱཱབཛ྄ཛྷམྤི མནོསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརོཏི. སོ སབྱཱབཛ྄ཛྷམྤི ཨབྱཱབཛ྄ཛྷམྤི ཀཱཡསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ, སབྱཱབཛ྄ཛྷམྤི ཨབྱཱབཛ྄ཛྷམྤི ཝཙཱིསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ, སབྱཱབཛ྄ཛྷམྤི ཨབྱཱབཛ྄ཛྷམྤི ¶ མནོསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ སབྱཱབཛ྄ཛྷམྤི ཨབྱཱབཛ྄ཛྷམྤི ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཏམེནཾ སབྱཱབཛ྄ཛྷམྤི ཨབྱཱབཛ྄ཛྷམྤི ལོཀཾ ¶ ཨུཔཔནྣཾ སམཱནཾ སབྱཱབཛ྄ཛྷཱཔི ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཱཔི ཕསྶཱ ¶ ཕུསནྟི. སོ སབྱཱབཛ྄ཛྷེཧིཔི ཨབྱཱབཛ྄ཛྷེཧིཔི ཕསྶེཧི ཕུཊྛོ སམཱནོ སབྱཱབཛ྄ཛྷམྤི ཨབྱཱབཛ྄ཛྷམྤི ཝེདནཾ ཝེདཡཏི ཝོཀིཎྞསུཁདུཀྑཾ, སེཡྻཐཱཔི མནུསྶཱ ཨེཀཙྩེ ཙ དེཝཱ ཨེཀཙྩེ ཙ ཝིནིཔཱཏིཀཱ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཡོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. ཏཏིཡཾ.
༤. བཧུཀཱརསུཏྟཾ
༢༤. ‘‘ཏཡོམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ པུགྒལསྶ བཧུཀཱརཱ. ཀཏམེ ཏཡོ? ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཾ ཨཱགམྨ པུགྒལོ བུདྡྷཾ སརཎཾ གཏོ ཧོཏི, དྷམྨཾ སརཎཾ གཏོ ཧོཏི, སངྒྷཾ སརཎཾ གཏོ ཧོཏི; ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨིམསྶ པུགྒལསྶ བཧུཀཱརོ.
‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡཾ པུགྒལཾ ཨཱགམྨ པུགྒལོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི; ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨིམསྶ པུགྒལསྶ བཧུཀཱརོ.
‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡཾ པུགྒལཾ ཨཱགམྨ པུགྒལོ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི; ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨིམསྶ པུགྒལསྶ བཧུཀཱརོ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཡོ པུགྒལཱ པུགྒལསྶ བཧུཀཱརཱ.
‘‘ཨིམེཧི ཙ པན, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི པུགྒལེཧི ཨིམསྶ པུགྒལསྶ ནཏྠཉྙོ པུགྒལོ བཧུཀཱརོཏི ཝདཱམི. ཨིམེསཾ པན, བྷིཀྑཝེ, ཏིཎྞཾ པུགྒལཱནཾ ཨིམིནཱ པུགྒལེན ན སུཔྤཏིཀཱརཾ ཝདཱམི, ཡདིདཾ ཨབྷིཝཱདནཔཙྩུཊྛཱནཨཉྫལིཀམྨསཱམཱིཙིཀམྨཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསན-གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཱནུཔྤདཱནེནཱ’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ.
༥. ཝཛིརཱུཔམསུཏྟཾ
༢༥. ‘‘ཏཡོམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ ¶ . ཀཏམེ ཏཡོ? ཨརུཀཱུཔམཙིཏྟོ པུགྒལོ, ཝིཛྫཱུཔམཙིཏྟོ པུགྒལོ, ཝཛིརཱུཔམཙིཏྟོ པུགྒལོ. ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨརུཀཱུཔམཙིཏྟོ པུགྒལོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཀོདྷནོ ཧོཏི ཨུཔཱཡཱསབཧུལོ ཨཔྤམྤི ¶ ཝུཏྟོ ¶ སམཱནོ ཨབྷིསཛྫཏི ཀུཔྤཏི བྱཱཔཛྫཏི པཏིཏྠཱིཡཏི ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏུཀརོཏི. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, དུཊྛཱརུཀོ [དུཊྛཱརུཀཱ (སཱི.)] ཀཊྛེན ཝཱ ཀཋལཱཡ [ཀཐལཱཡ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.), ཀཋལེན-ཀཐལེན (ཨཊྛཀཐཱ)] ཝཱ གྷཊྚིཏོ [གྷཊྚིཏཱ (སཱི.)] བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ཨཱསཝཾ དེཏི [ཨསྶཝནོཏི (སཱི.)]; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུགྒལོ ཀོདྷནོ ཧོཏི ཨུཔཱཡཱསབཧུལོ ཨཔྤམྤི ཝུཏྟོ སམཱནོ ཨབྷིསཛྫཏི ཀུཔྤཏི བྱཱཔཛྫཏི པཏིཏྠཱིཡཏི ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏུཀརོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨརུཀཱུཔམཙིཏྟོ པུགྒལོ.
‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཝིཛྫཱུཔམཙིཏྟོ པུགྒལོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. སེཡྻཐཱཔི བྷིཀྑཝེ, ཙཀྑུམཱ པུརིསོ རཏྟནྡྷཀཱརཏིམིསཱཡཾ ཝིཛྫནྟརིཀཱཡ རཱུཔཱནི པསྶེཡྻ; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུགྒལོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི…པེ… ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཝིཛྫཱུཔམཙིཏྟོ པུགྒལོ.
‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཝཛིརཱུཔམཙིཏྟོ པུགྒལོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཝཛིརསྶ ནཏྠི ཀིཉྩི ཨབྷེཛྫཾ མཎི ཝཱ པཱསཱཎོ ཝཱ; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ…པེ… ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཝཛིརཱུཔམཙིཏྟོ པུགྒལོ. ‘ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཡོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ¶ ལོཀསྨི’’’ནྟི [པུ. པ. ༡༠༢]. པཉྩམཾ.
༦. སེཝིཏབྦསུཏྟཾ
༢༦. ‘‘ཏཡོམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཏཡོ? ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ན སེཝིཏབྦོ ན བྷཛིཏབྦོ ན པཡིརུཔཱསིཏབྦོ. ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སེཝིཏབྦོ བྷཛིཏབྦོ པཡིརུཔཱསིཏབྦོ. ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ¶ སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ སེཝིཏབྦོ བྷཛིཏབྦོ པཡིརུཔཱསིཏབྦོ. ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ¶ ན སེཝིཏབྦོ ན བྷཛིཏབྦོ ན པཡིརུཔཱསིཏབྦོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཧཱིནོ ཧོཏི སཱིལེན སམཱདྷིནཱ པཉྙཱཡ. ཨེཝརཱུཔོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ན སེཝིཏབྦོ ན བྷཛིཏབྦོ ན པཡིརུཔཱསིཏབྦོ ཨཉྙཏྲ ཨནུདྡཡཱ ཨཉྙཏྲ ཨནུཀམྤཱ.
‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སེཝིཏབྦོ བྷཛིཏབྦོ པཡིརུཔཱསིཏབྦོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ སདིསོ ཧོཏི སཱིལེན སམཱདྷིནཱ པཉྙཱཡ. ཨེཝརཱུཔོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སེཝིཏབྦོ བྷཛིཏབྦོ པཡིརུཔཱསིཏབྦོ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? སཱིལསཱམཉྙགཏཱནཾ སཏཾ སཱིལཀཐཱ ཙ ནོ བྷཝིསྶཏི, སཱ ཙ ནོ པཝཏྟིནཱི [པཝཏྟནཱི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.) པུ. པ. ༡༢༢ པསྶིཏབྦཾ] བྷཝིསྶཏི, སཱ ཙ ནོ ཕཱསུ བྷཝིསྶཏི. སམཱདྷིསཱམཉྙགཏཱནཾ སཏཾ སམཱདྷིཀཐཱ ཙ ནོ བྷཝིསྶཏི, སཱ ཙ ནོ པཝཏྟིནཱི བྷཝིསྶཏི, སཱ ཙ ནོ ཕཱསུ བྷཝིསྶཏི. པཉྙཱསཱམཉྙགཏཱནཾ སཏཾ པཉྙཱཀཐཱ ཙ ནོ བྷཝིསྶཏི, སཱ ཙ ནོ པཝཏྟིནཱི བྷཝིསྶཏི, སཱ ཙ ནོ ཕཱསུ བྷཝིསྶཏཱིཏི. ཏསྨཱ ཨེཝརཱུཔོ པུགྒལོ སེཝིཏབྦོ བྷཛིཏབྦོ པཡིརུཔཱསིཏབྦོ.
‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ སེཝིཏབྦོ བྷཛིཏབྦོ པཡིརུཔཱསིཏབྦོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ ¶ , ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨདྷིཀོ ཧོཏི སཱིལེན སམཱདྷིནཱ པཉྙཱཡ. ཨེཝརཱུཔོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ སེཝིཏབྦོ བྷཛིཏབྦོ པཡིརུཔཱསིཏབྦོ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨིཏི ཨཔརིཔཱུརཾ ཝཱ སཱིལཀྑནྡྷཾ པརིཔཱུརེསྶཱམི, པརིཔཱུརཾ ཝཱ སཱིལཀྑནྡྷཾ ཏཏྠ ཏཏྠ པཉྙཱཡ ཨནུགྒཧེསྶཱམི; ཨཔརིཔཱུརཾ ཝཱ སམཱདྷིཀྑནྡྷཾ པརིཔཱུརེསྶཱམི, པརིཔཱུརཾ ཝཱ སམཱདྷིཀྑནྡྷཾ ཏཏྠ ཏཏྠ པཉྙཱཡ ཨནུགྒཧེསྶཱམི; ཨཔརིཔཱུརཾ ཝཱ པཉྙཱཀྑནྡྷཾ པརིཔཱུརེསྶཱམི, པརིཔཱུརཾ ཝཱ པཉྙཱཀྑནྡྷཾ ཏཏྠ ཏཏྠ པཉྙཱཡ ཨནུགྒཧེསྶཱམཱིཏི. ཏསྨཱ ཨེཝརཱུཔོ པུགྒལོ སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ སེཝིཏབྦོ བྷཛིཏབྦོ པཡིརུཔཱསིཏབྦོ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཡོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི.
‘‘ནིཧཱིཡཏི ¶ ¶ པུརིསོ ནིཧཱིནསེཝཱི,
ན ཙ ཧཱཡེཐ ཀདཱཙི ཏུལྱསེཝཱི;
སེཊྛམུཔནམཾ ཨུདེཏི ཁིཔྤཾ,
ཏསྨཱ ཨཏྟནོ ཨུཏྟརིཾ བྷཛེཐཱ’’ཏི. ཚཊྛཾ;
༧. ཛིགུཙྪིཏབྦསུཏྟཾ
༢༧. ‘‘ཏཡོམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཏཡོ? ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཛིགུཙྪིཏབྦོ ན སེཝིཏབྦོ ན བྷཛིཏབྦོ ན པཡིརུཔཱསིཏབྦོ. ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑིཏབྦོ ན སེཝིཏབྦོ ན བྷཛིཏབྦོ ན པཡིརུཔཱསིཏབྦོ. ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སེཝིཏབྦོ བྷཛིཏབྦོ པཡིརུཔཱསིཏབྦོ. ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཛིགུཙྪིཏབྦོ ན སེཝིཏབྦོ ན བྷཛིཏབྦོ ན པཡིརུཔཱསིཏབྦོ? ཨིདྷ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ དུསྶཱིལོ ཧོཏི པཱཔདྷམྨོ ཨསུཙི སངྐསྶརསམཱཙཱརོ པཊིཙྪནྣཀམྨནྟོ, ཨསྶམཎོ སམཎཔཊིཉྙོ, ཨབྲཧྨཙཱརཱི བྲཧྨཙཱརིཔཊིཉྙོ, ཨནྟོཔཱུཏི ཨཝསྶུཏོ ཀསམྦུཛཱཏོ. ཨེཝརཱུཔོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཛིགུཙྪིཏབྦོ ན སེཝིཏབྦོ ན བྷཛིཏབྦོ ན པཡིརུཔཱསིཏབྦོ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཀིཉྩཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝརཱུཔསྶ པུགྒལསྶ ན དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཨཐ ཁོ ནཾ པཱཔཀོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཙྪཏི – ‘པཱཔམིཏྟོ པུརིསཔུགྒལོ པཱཔསཧཱཡོ པཱཔསམྤཝངྐོ’ཏི. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨཧི གཱུཐགཏོ ཀིཉྩཱཔི ན དཾསཏི [ཌཾསཏི (སཱི. སྱཱ.), ཌསྶཏི (པཱི.)], ཨཐ ཁོ ནཾ མཀྑེཏི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཀིཉྩཱཔི ཨེཝརཱུཔསྶ པུགྒལསྶ ན དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཨཐ ཁོ ནཾ པཱཔཀོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཙྪཏི – ‘པཱཔམིཏྟོ པུརིསཔུགྒལོ པཱཔསཧཱཡོ པཱཔསམྤཝངྐོ’ཏི. ཏསྨཱ ཨེཝརཱུཔོ པུགྒལོ ཛིགུཙྪིཏབྦོ ན སེཝིཏབྦོ ན བྷཛིཏབྦོ ན པཡིརུཔཱསིཏབྦོ.
‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑིཏབྦོ ན སེཝིཏབྦོ ན བྷཛིཏབྦོ ན པཡིརུཔཱསིཏབྦོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཀོདྷནོ ཧོཏི ཨུཔཱཡཱསབཧུལོ ¶ , ཨཔྤམྤི ཝུཏྟོ སམཱནོ ཨབྷིསཛྫཏི ཀུཔྤཏི བྱཱཔཛྫཏི པཏིཏྠཱིཡཏི, ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏུཀརོཏི. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, དུཊྛཱརུཀོ ཀཊྛེན ཝཱ ཀཋལཱཡ ཝཱ གྷཊྚིཏོ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ཨཱསཝཾ དེཏི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ…པེ… སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཏིནྡུཀཱལཱཏཾ ¶ ཀཊྛེན ¶ ཝཱ ཀཋལཱཡ ཝཱ གྷཊྚིཏཾ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ཙིཙྩིཊཱཡཏི ཙིཊིཙིཊཱཡཏི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ བྷིཀྑཝེ…པེ… སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, གཱུཐཀཱུཔོ ཀཊྛེན ཝཱ ཀཋལཱཡ ཝཱ གྷཊྚིཏོ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ དུགྒནྡྷོ ཧོཏི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུགྒལོ ¶ ཀོདྷནོ ཧོཏི ཨུཔཱཡཱསབཧུལོ, ཨཔྤམྤི ཝུཏྟོ སམཱནོ ཨབྷིསཛྫཏི ཀུཔྤཏི བྱཱཔཛྫཏི པཏིཏྠཱིཡཏི, ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏུཀརོཏི. ཨེཝརཱུཔོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑིཏབྦོ ན སེཝིཏབྦོ ན བྷཛིཏབྦོ ན པཡིརུཔཱསིཏབྦོ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨཀྐོསེཡྻཔི མཾ པརིབྷཱསེཡྻཔི མཾ ཨནཏྠམྤི མཾ ཀརེཡྻཱཏི. ཏསྨཱ ཨེཝརཱུཔོ པུགྒལོ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑིཏབྦོ ན སེཝིཏབྦོ ན བྷཛིཏབྦོ ན པཡིརུཔཱསིཏབྦོ.
‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སེཝིཏབྦོ བྷཛིཏབྦོ པཡིརུཔཱསིཏབྦོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ སཱིལཝཱ ཧོཏི ཀལྱཱཎདྷམྨོ. ཨེཝརཱུཔོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སེཝིཏབྦོ བྷཛིཏབྦོ པཡིརུཔཱསིཏབྦོ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཀིཉྩཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝརཱུཔསྶ པུགྒལསྶ ན དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཨཐ ཁོ ནཾ ཀལྱཱཎོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཙྪཏི – ‘ཀལྱཱཎམིཏྟོ པུརིསཔུགྒལོ ཀལྱཱཎསཧཱཡོ ཀལྱཱཎསམྤཝངྐོ’ཏི. ཏསྨཱ ཨེཝརཱུཔོ པུགྒལོ སེཝིཏབྦོ བྷཛིཏབྦོ པཡིརུཔཱསིཏབྦོ. ‘ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཡོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’’ནྟི.
‘‘ནིཧཱིཡཏི ¶ པུརིསོ ནིཧཱིནསེཝཱི,
ན ཙ ཧཱཡེཐ ཀདཱཙི ཏུལྱསེཝཱི;
སེཊྛམུཔནམཾ ཨུདེཏི ཁིཔྤཾ,
ཏསྨཱ ཨཏྟནོ ཨུཏྟརིཾ བྷཛེཐཱ’’ཏི. སཏྟམཾ;
༨. གཱུཐབྷཱཎཱིསུཏྟཾ
༢༨. ‘‘ཏཡོམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ ¶ . ཀཏམེ ཏཡོ? གཱུཐབྷཱཎཱི, པུཔྥབྷཱཎཱི, མདྷུབྷཱཎཱི. ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ གཱུཐབྷཱཎཱི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ སབྷགྒཏོ ཝཱ པརིསགྒཏོ ཝཱ [སབྷཱགཏོ ཝཱ པརིསཱགཏོ ཝཱ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཉཱཏིམཛ྄ཛྷགཏོ ཝཱ པཱུགམཛ྄ཛྷགཏོ ཝཱ རཱཛཀུལམཛ྄ཛྷགཏོ ཝཱ ཨབྷིནཱིཏོ སཀྑིཔུཊྛོ – ‘ཨེཧམྦྷོ པུརིས, ཡཾ ཛཱནཱསི ཏཾ ཝདེཧཱི’ཏི. སོ ¶ ཨཛཱནཾ ཝཱ ཨཱཧ ‘ཛཱནཱམཱི’ཏི, ཛཱནཾ ཝཱ ཨཱཧ ‘ན ཛཱནཱམཱི’ཏི, ཨཔསྶཾ ཝཱ ཨཱཧ ‘པསྶཱམཱི’ཏི, པསྶཾ ཝཱ ཨཱཧ ‘ན ¶ པསྶཱམཱི’ཏི [མ. ནི. ༡.༤༤༠; པུ. པ. ༩༡]; ཨིཏི ཨཏྟཧེཏུ ཝཱ པརཧེཏུ ཝཱ ཨཱམིསཀིཉྩིཀྑཧེཏུ ཝཱ སམྤཛཱནམུསཱ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ གཱུཐབྷཱཎཱི.
‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པུཔྥབྷཱཎཱི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ སབྷགྒཏོ ཝཱ པརིསགྒཏོ ཝཱ ཉཱཏིམཛ྄ཛྷགཏོ ཝཱ པཱུགམཛ྄ཛྷགཏོ ཝཱ རཱཛཀུལམཛ྄ཛྷགཏོ ཝཱ ཨབྷིནཱིཏོ སཀྑིཔུཊྛོ – ‘ཨེཧམྦྷོ པུརིས, ཡཾ པཛཱནཱསི ཏཾ ཝདེཧཱི’ཏི, སོ ཨཛཱནཾ ཝཱ ཨཱཧ ‘ན ཛཱནཱམཱི’ཏི, ཛཱནཾ ཝཱ ཨཱཧ ‘ཛཱནཱམཱི’ཏི, ཨཔསྶཾ ཝཱ ཨཱཧ ‘ན པསྶཱམཱི’ཏི, པསྶཾ ཝཱ ཨཱཧ ‘པསྶཱམཱི’ཏི; ཨིཏི ཨཏྟཧེཏུ ཝཱ པརཧེཏུ ཝཱ ཨཱམིསཀིཉྩིཀྑཧེཏུ ཝཱ ན སམྤཛཱནམུསཱ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ¶ པུཔྥབྷཱཎཱི.
‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ མདྷུབྷཱཎཱི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཕརུསཾ ཝཱཙཾ པཧཱཡ ཕརུསཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི; ཡཱ སཱ ཝཱཙཱ ནེལཱ ཀཎྞསུཁཱ པེམནཱིཡཱ ཧདཡངྒམཱ པོརཱི བཧུཛནཀནྟཱ བཧུཛནམནཱཔཱ ཏཐཱརཱུཔིཾ ཝཱཙཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ མདྷུབྷཱཎཱི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཡོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. ཨཊྛམཾ.
༩. ཨནྡྷསུཏྟཾ
༢༩. ‘‘ཏཡོམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཏཡོ? ཨནྡྷོ, ཨེཀཙཀྑུ, དྭིཙཀྑུ. ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨནྡྷོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ ཏཐཱརཱུཔཾ ཙཀྑུ ན ¶ ཧོཏི ཡཐཱརཱུཔེན ཙཀྑུནཱ ཨནདྷིགཏཾ ཝཱ བྷོགཾ ཨདྷིགཙྪེཡྻ ཨདྷིགཏཾ ཝཱ བྷོགཾ ཕཱཏིཾ ཀརེཡྻ [ཕཱཏིཀརེཡྻ (སཱི.)]; ཏཐཱརཱུཔམྤིསྶ ཙཀྑུ ན ཧོཏི ཡཐཱརཱུཔེན ཙཀྑུནཱ ཀུསལཱཀུསལེ དྷམྨེ ཛཱནེཡྻ, སཱཝཛྫཱནཝཛྫེ དྷམྨེ ཛཱནེཡྻ, ཧཱིནཔྤཎཱིཏེ དྷམྨེ ཛཱནེཡྻ, ཀཎྷསུཀྐསཔྤཊིབྷཱགེ དྷམྨེ ཛཱནེཡྻ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨནྡྷོ.
‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨེཀཙཀྑུ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ ཏཐཱརཱུཔཾ ¶ ཙཀྑུ ཧོཏི ཡཐཱརཱུཔེན ཙཀྑུནཱ ཨནདྷིགཏཾ ཝཱ བྷོགཾ ¶ ཨདྷིགཙྪེཡྻ ཨདྷིགཏཾ ཝཱ བྷོགཾ ཕཱཏིཾ ཀརེཡྻ; ཏཐཱརཱུཔཾ པནསྶ [ཏཐཱརཱུཔམྤིསྶ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི. ཀ.)] ཙཀྑུ ན ཧོཏི ཡཐཱརཱུཔེན ཙཀྑུནཱ ཀུསལཱཀུསལེ དྷམྨེ ཛཱནེཡྻ, སཱཝཛྫཱནཝཛྫེ དྷམྨེ ཛཱནེཡྻ, ཧཱིནཔྤཎཱིཏེ དྷམྨེ ཛཱནེཡྻ, ཀཎྷསུཀྐསཔྤཊིབྷཱགེ ¶ དྷམྨེ ཛཱནེཡྻ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨེཀཙཀྑུ.
‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ དྭིཙཀྑུ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ ཏཐཱརཱུཔཾ ཙཀྑུ ཧོཏི ཡཐཱརཱུཔེན ཙཀྑུནཱ ཨནདྷིགཏཾ ཝཱ བྷོགཾ ཨདྷིགཙྪེཡྻ, ཨདྷིགཏཾ ཝཱ བྷོགཾ ཕཱཏིཾ ཀརེཡྻ; ཏཐཱརཱུཔམྤིསྶ ཙཀྑུ ཧོཏི ཡཐཱརཱུཔེན ཙཀྑུནཱ ཀུསལཱཀུསལེ དྷམྨེ ཛཱནེཡྻ; སཱཝཛྫཱནཝཛྫེ དྷམྨེ ཛཱནེཡྻ, ཧཱིནཔྤཎཱིཏེ དྷམྨེ ཛཱནེཡྻ, ཀཎྷསུཀྐསཔྤཊིབྷཱགེ དྷམྨེ ཛཱནེཡྻ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ དྭིཙཀྑུ. ‘ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཡོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’’ནྟི.
‘‘ན ཙེཝ བྷོགཱ ཏཐཱརཱུཔཱ, ན ཙ པུཉྙཱནི ཀུབྦཏི;
ཨུབྷཡཏྠ ཀལིགྒཱཧོ, ཨནྡྷསྶ ཧཏཙཀྑུནོ.
‘‘ཨཐཱཔརཱཡཾ ཨཀྑཱཏོ, ཨེཀཙཀྑུ ཙ པུགྒལོ;
དྷམྨཱདྷམྨེན སཋོསོ [སཾསཊྛོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.), སཋོཏི (ཀ.)], བྷོགཱནི པརིཡེསཏི.
‘‘ཐེཡྻེན ཀཱུཊཀམྨེན, མུསཱཝཱདེན ཙཱུབྷཡཾ;
ཀུསལོ ཧོཏི སངྒྷཱཏུཾ [སཾཧཱཏུཾ (སྱཱ.)], ཀཱམབྷོགཱི ཙ མཱནཝོ;
ཨིཏོ སོ ནིརཡཾ གནྟྭཱ, ཨེཀཙཀྑུ ཝིཧཉྙཏི.
‘‘དྭིཙཀྑུ པན ཨཀྑཱཏོ, སེཊྛོ པུརིསཔུགྒལོ;
དྷམྨལདྡྷེཧི བྷོགེཧི, ཨུཊྛཱནཱདྷིགཏཾ དྷནཾ.
‘‘དདཱཏི ¶ སེཊྛསངྐཔྤོ, ཨབྱགྒམཱནསོ ནརོ;
ཨུཔེཏི བྷདྡཀཾ ཋཱནཾ, ཡཏྠ གནྟྭཱ ན སོཙཏི.
‘‘ཨནྡྷཉྩ ¶ ཨེཀཙཀྑུཉྩ, ཨཱརཀཱ པརིཝཛྫཡེ;
དྭིཙཀྑུཾ ¶ པན སེཝེཐ, སེཊྛཾ པུརིསཔུགྒལ’’ནྟི. ནཝམཾ;
༡༠. ཨཝཀུཛྫསུཏྟཾ
༣༠. ‘‘ཏཡོམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ [པུ. པ. ༡༠༧-༡༠༨], པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཏཡོ? ཨཝཀུཛྫཔཉྙོ པུགྒལོ, ཨུཙྪངྒཔཉྙོ པུགྒལོ, པུཐུཔཉྙོ པུགྒལོ. ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨཝཀུཛྫཔཉྙོ པུགྒལོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཱརཱམཾ གནྟཱ ཧོཏི ཨབྷིཀྑཎཾ བྷིཀྑཱུནཾ སནྟིཀེ དྷམྨསྶཝནཱཡ. ཏསྶ བྷིཀྑཱུ དྷམྨཾ དེསེནྟི ཨཱདིཀལྱཱཎཾ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ, ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེནྟི. སོ ཏསྨིཾ ཨཱསནེ ནིསིནྣོ ཏསྶཱ ཀཐཱཡ ནེཝ ཨཱདིཾ མནསི ཀརོཏི, ན མཛ྄ཛྷཾ མནསི ཀརོཏི, ན པརིཡོསཱནཾ མནསི ཀརོཏི; ཝུཊྛིཏོཔི ཏམྷཱ ཨཱསནཱ ཏསྶཱ ཀཐཱཡ ནེཝ ཨཱདིཾ མནསི ཀརོཏི, ན མཛ྄ཛྷཾ མནསི ཀརོཏི, ན པརིཡོསཱནཾ མནསི ཀརོཏི. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཀུམྦྷོ ནིཀྐུཛྫོ [ནིཀྐུཛྫོ (སཱི. པཱི.)] ཏཏྲ ཨུདཀཾ ཨཱསིཏྟཾ ཝིཝཊྚཏི, ནོ སཎྛཱཏི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཱརཱམཾ གནྟཱ ཧོཏི ཨབྷིཀྑཎཾ བྷིཀྑཱུནཾ སནྟིཀེ དྷམྨསྶཝནཱཡ. ཏསྶ བྷིཀྑཱུ དྷམྨཾ དེསེནྟི ཨཱདིཀལྱཱཎཾ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ, ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེནྟི. སོ ཏསྨིཾ ཨཱསནེ ནིསིནྣོ ཏསྶཱ ཀཐཱཡ ནེཝ ཨཱདིཾ མནསི ཀརོཏི, ན མཛ྄ཛྷཾ མནསི ཀརོཏི, ན པརིཡོསཱནཾ མནསི ཀརོཏི; ཝུཊྛིཏོཔི ཏམྷཱ ཨཱསནཱ ཏསྶཱ ཀཐཱཡ ནེཝཱདིཾ མནསི ཀརོཏི, ན མཛ྄ཛྷཾ མནསི ཀརོཏི, ན པརིཡོསཱནཾ མནསི ཀརོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨཝཀུཛྫཔཉྙོ ¶ པུགྒལོ.
‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨུཙྪངྒཔཉྙོ པུགྒལོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཱརཱམཾ གནྟཱ ཧོཏི ཨབྷིཀྑཎཾ བྷིཀྑཱུནཾ སནྟིཀེ དྷམྨསྶཝནཱཡ. ཏསྶ བྷིཀྑཱུ དྷམྨཾ དེསེནྟི ཨཱདིཀལྱཱཎཾ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ, ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེནྟི. སོ ཏསྨིཾ ཨཱསནེ ནིསིནྣོ ཏསྶཱ ཀཐཱཡ ཨཱདིམྤི མནསི ཀརོཏི, མཛ྄ཛྷམྤི མནསི ཀརོཏི, པརིཡོསཱནམྤི མནསི ཀརོཏི; ཝུཊྛིཏོ ཙ ཁོ ཏམྷཱ ཨཱསནཱ ཏསྶཱ ཀཐཱཡ ནེཝཱདིཾ མནསི ཀརོཏི, ན མཛ྄ཛྷཾ མནསི ཀརོཏི, ན པརིཡོསཱནཾ མནསི ཀརོཏི. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, པུརིསསྶ ཨུཙྪངྒེ ནཱནཱཁཛྫཀཱནི ཨཱཀིཎྞཱནི – ཏིལཱ ¶ ཏཎྜུལཱ མོདཀཱ བདརཱ. སོ ཏམྷཱ ཨཱསནཱ ཝུཊྛཧནྟོ ¶ སཏིསམྨོསཱ པཀིརེཡྻ ¶ . ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཱརཱམཾ གནྟཱ ཧོཏི ཨབྷིཀྑཎཾ བྷིཀྑཱུནཾ སནྟིཀེ དྷམྨསྶཝནཱཡ. ཏསྶ བྷིཀྑཱུ དྷམྨཾ དེསེནྟི ཨཱདིཀལྱཱཎཾ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ, ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེནྟི. སོ ཏསྨིཾ ཨཱསནེ ནིསིནྣོ ཏསྶཱ ཀཐཱཡ ཨཱདིམྤི མནསི ཀརོཏི, མཛ྄ཛྷམྤི མནསི ཀརོཏི, པརིཡོསཱནམྤི མནསི ཀརོཏི; ཝུཊྛིཏོ ཙ ཁོ ཏམྷཱ ཨཱསནཱ ཏསྶཱ ཀཐཱཡ ནེཝ ཨཱདིཾ མནསི ཀརོཏི, ན མཛ྄ཛྷཾ མནསི ཀརོཏི, ན པརིཡོསཱནཾ མནསི ཀརོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨུཙྪངྒཔཉྙོ པུགྒལོ.
‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པུཐུཔཉྙོ པུགྒལོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཱརཱམཾ གནྟཱ ཧོཏི ཨབྷིཀྑཎཾ བྷིཀྑཱུནཾ ¶ སནྟིཀེ དྷམྨསྶཝནཱཡ. ཏསྶ བྷིཀྑཱུ དྷམྨཾ དེསེནྟི ཨཱདིཀལྱཱཎཾ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ, ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེནྟི. སོ ཏསྨིཾ ཨཱསནེ ནིསིནྣོ ཏསྶཱ ཀཐཱཡ ཨཱདིམྤི མནསི ཀརོཏི, མཛ྄ཛྷམྤི མནསི ཀརོཏི, པརིཡོསཱནམྤི མནསི ཀརོཏི; ཝུཊྛིཏོཔི ཏམྷཱ ཨཱསནཱ ཏསྶཱ ཀཐཱཡ ཨཱདིམྤི མནསི ཀརོཏི, མཛ྄ཛྷམྤི མནསི ཀརོཏི, པརིཡོསཱནམྤི མནསི ཀརོཏི. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཀུམྦྷོ ཨུཀྐུཛྫོ ཏཏྲ ཨུདཀཾ ཨཱསིཏྟཾ སཎྛཱཏི ནོ ཝིཝཊྚཏི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཱརཱམཾ གནྟཱ ཧོཏི ཨབྷིཀྑཎཾ བྷིཀྑཱུནཾ སནྟིཀེ དྷམྨསྶཝནཱཡ. ཏསྶ བྷིཀྑཱུ དྷམྨཾ དེསེནྟི ཨཱདིཀལྱཱཎཾ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ, ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེནྟི. སོ ཏསྨིཾ ཨཱསནེ ནིསིནྣོ ཏསྶཱ ཀཐཱཡ ཨཱདིམྤི མནསི ཀརོཏི, མཛ྄ཛྷམྤི མནསི ཀརོཏི, པརིཡོསཱནམྤི མནསི ཀརོཏི; ཝུཊྛིཏོཔི ཏམྷཱ ཨཱསནཱ ཏསྶཱ ཀཐཱཡ ཨཱདིམྤི མནསི ཀརོཏི, མཛ྄ཛྷམྤི མནསི ཀརོཏི, པརིཡོསཱནམྤི མནསི ཀརོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པུཐུཔཉྙོ པུགྒལོ. ‘ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཡོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’’ནྟི.
‘‘ཨཝཀུཛྫཔཉྙོ པུརིསོ, དུམྨེདྷོ ཨཝིཙཀྑཎོ;
ཨབྷིཀྑཎམྤི ཙེ ཧོཏི, གནྟཱ བྷིཀྑཱུན སནྟིཀེ.
‘‘ཨཱདིཾ ¶ ཀཐཱཡ མཛ྄ཛྷཉྩ, པརིཡོསཱནཉྩ ཏཱདིསོ;
ཨུགྒཧེཏུཾ ན སཀྐོཏི, པཉྙཱ ཧིསྶ ན ཝིཛྫཏི.
‘‘ཨུཙྪངྒཔཉྙོ ¶ ¶ པུརིསོ, སེཡྻོ ཨེཏེན ཝུཙྩཏི;
ཨབྷིཀྑཎམྤི ཙེ ཧོཏི, གནྟཱ བྷིཀྑཱུན སནྟིཀེ.
‘‘ཨཱདིཾ ཀཐཱཡ མཛ྄ཛྷཉྩ, པརིཡོསཱནཉྩ ཏཱདིསོ;
ནིསིནྣོ ཨཱསནེ ཏསྨིཾ, ཨུགྒཧེཏྭཱན བྱཉྫནཾ;
ཝུཊྛིཏོ ནཔྤཛཱནཱཏི, གཧིཏཾ ཧིསྶ [གཧིཏམྤིསྶ (ཀ.)] མུསྶཏི.
‘‘པུཐུཔཉྙོ ཙ པུརིསོ, སེཡྻོ ཨེཏེཧི [ཨེཏེན (ཀ.)] ཝུཙྩཏི;
ཨབྷིཀྑཎམྤི ཙེ ཧོཏི, གནྟཱ བྷིཀྑཱུན སནྟིཀེ.
‘‘ཨཱདིཾ ཀཐཱཡ མཛ྄ཛྷཉྩ, པརིཡོསཱནཉྩ ཏཱདིསོ;
ནིསིནྣོ ཨཱསནེ ཏསྨིཾ, ཨུགྒཧེཏྭཱན བྱཉྫནཾ.
‘‘དྷཱརེཏི སེཊྛསངྐཔྤོ, ཨབྱགྒམཱནསོ ནརོ;
དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ, དུཀྑསྶནྟཀརོ སིཡཱ’’ཏི. དསམཾ;
པུགྒལཝགྒོ ཏཏིཡོ.
ཏསྶུདྡཱནཾ –
སམིདྡྷ [ཀཱཡསཀྑི (སཱི.), སཝིཊྛ (སྱཱ. ཀཾ.), སེཊྛ (ཀ.)] -གིལཱན-སངྑཱརཱ, བཧུཀཱརཱ ཝཛིརེན ཙ;
སེཝི-ཛིགུཙྪ-གཱུཐབྷཱཎཱི, ཨནྡྷོ ཙ ཨཝཀུཛྫཏཱཏི.
༤. དེཝདཱུཏཝགྒོ
༡.སབྲཧྨཀསུཏྟཾ
༣༡. ‘‘སབྲཧྨཀཱནི ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཏཱནི ཀུལཱནི ཡེསཾ པུཏྟཱནཾ མཱཏཱཔིཏརོ ཨཛ྄ཛྷཱགཱརེ པཱུཛིཏཱ ཧོནྟི. སཔུབྦཱཙརིཡཀཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཏཱནི ཀུལཱནི ཡེསཾ པུཏྟཱནཾ མཱཏཱཔིཏརོ ཨཛ྄ཛྷཱགཱརེ པཱུཛིཏཱ ཧོནྟི. སཱཧུནེཡྻཱནི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཏཱནི ཀུལཱནི ཡེསཾ པུཏྟཱནཾ མཱཏཱཔིཏརོ ཨཛ྄ཛྷཱགཱརེ པཱུཛིཏཱ ཧོནྟི. ‘བྲཧྨཱ’ཏི, བྷིཀྑཝེ, མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ‘པུབྦཱཙརིཡཱ’ཏི, བྷིཀྑཝེ, མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ‘ཨཱཧུནེཡྻཱ’ཏི ¶ , བྷིཀྑཝེ, མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? བཧུཀཱརཱ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏཱཔིཏརོ པུཏྟཱནཾ, ཨཱཔཱདཀཱ པོསཀཱ, ཨིམསྶ ལོཀསྶ དསྶེཏཱརོཏི.
‘‘བྲཧྨཱཏི མཱཏཱཔིཏརོ, པུབྦཱཙརིཡཱཏི ཝུཙྩརེ;
ཨཱཧུནེཡྻཱ ཙ པུཏྟཱནཾ, པཛཱཡ ཨནུཀམྤཀཱ.
‘‘ཏསྨཱ ཧི ནེ ནམསྶེཡྻ, སཀྐརེཡྻ ཙ པཎྜིཏོ;
ཨནྣེན ཨཐ པཱནེན, ཝཏྠེན སཡནེན ཙ;
ཨུཙྪཱདནེན ནྷཱཔནེན [ནཧཱཔནེན (སཱི.)], པཱདཱནཾ དྷོཝནེན ཙ.
‘‘ཏཱཡ ནཾ པཱརིཙརིཡཱཡ, མཱཏཱཔིཏཱུསུ པཎྜིཏཱ;
ཨིདྷེཝ [ཨིདྷ ཙེཝ (སཱི.)] ནཾ པསཾསནྟི, པེཙྩ སགྒེ པམོདཏཱི’’ཏི [སགྒེ ཙ མོདཏཱིཏི (སཱི.) ཨིཏིཝུ. ༡༠༦ ཨིཏིཝུཏྟཀེ]. པཋམཾ;
༢. ཨཱནནྡསུཏྟཾ
༣༢. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ¶ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ –
‘‘སིཡཱ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, བྷིཀྑུནོ ཏཐཱརཱུཔོ སམཱདྷིཔཊིལཱབྷོ ཡཐཱ ཨིམསྨིཉྩ སཝིཉྙཱཎཀེ ཀཱཡེ ཨཧངྐཱརམམངྐཱརམཱནཱནུསཡཱ ནཱསྶུ, བཧིདྡྷཱ ཙ སབྦནིམིཏྟེསུ ཨཧངྐཱརམམངྐཱརམཱནཱནུསཡཱ ནཱསྶུ; ཡཉྩ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏོ ཨཧངྐཱརམམངྐཱརམཱནཱནུསཡཱ ན ཧོནྟི ཏཉྩ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘སིཡཱ, ཨཱནནྡ, བྷིཀྑུནོ ¶ ཏཐཱརཱུཔོ སམཱདྷིཔཊིལཱབྷོ ཡཐཱ ཨིམསྨིཉྩ སཝིཉྙཱཎཀེ ཀཱཡེ ཨཧངྐཱརམམངྐཱརམཱནཱནུསཡཱ ནཱསྶུ, བཧིདྡྷཱ ཙ སབྦནིམིཏྟེསུ ཨཧངྐཱརམམངྐཱརམཱནཱནུསཡཱ ནཱསྶུ; ཡཉྩ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏོ ཨཧངྐཱརམམངྐཱརམཱནཱནུསཡཱ ན ཧོནྟི ཏཉྩ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻཱ’’ཏི.
‘‘ཡཐཱ ཀཐཾ པན, བྷནྟེ, སིཡཱ བྷིཀྑུནོ ཏཐཱརཱུཔོ སམཱདྷིཔཊིལཱབྷོ ཡཐཱ ཨིམསྨིཉྩ སཝིཉྙཱཎཀེ ཀཱཡེ ཨཧངྐཱརམམངྐཱརམཱནཱནུསཡཱ ནཱསྶུ, བཧིདྡྷཱ ཙ སབྦནིམིཏྟེསུ ཨཧངྐཱརམམངྐཱརམཱནཱནུསཡཱ ¶ ནཱསྶུ; ཡཉྩ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏོ ཨཧངྐཱརམམངྐཱརམཱནཱནུསཡཱ ན ཧོནྟི ཏཉྩ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻཱ’’ཏི?
‘‘ཨིདྷཱནནྡ ¶ , བྷིཀྑུནོ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨེཏཾ སནྟཾ ཨེཏཾ པཎཱིཏཾ ཡདིདཾ སབྦསངྑཱརསམཐོ སབྦཱུཔདྷིཔཊིནིསྶགྒོ ཏཎྷཱཀྑཡོ ཝིརཱགོ ནིརོདྷོ ནིབྦཱན’ནྟི. ཨེཝཾ ཁོ, ཨཱནནྡ, སིཡཱ བྷིཀྑུནོ ཏཐཱརཱུཔོ སམཱདྷིཔཊིལཱབྷོ ཡཐཱ ཨིམསྨིཉྩ སཝིཉྙཱཎཀེ ཀཱཡེ ཨཧངྐཱརམམངྐཱརམཱནཱནུསཡཱ ནཱསྶུ, བཧིདྡྷཱ ཙ སབྦནིམིཏྟེསུ ཨཧངྐཱརམམངྐཱརམཱནཱནུསཡཱ ནཱསྶུ; ཡཉྩ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏོ ཨཧངྐཱརམམངྐཱརམཱནཱནུསཡཱ ན ཧོནྟི ཏཉྩ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻཱ’’ཏི.
‘‘ཨིདཉྩ པན མེཏཾ, ཨཱནནྡ, སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ པཱརཱཡནེ པུཎྞཀཔཉྷེ –
‘‘སངྑཱཡ ལོཀསྨིཾ པརོཔརཱནི [པརོཝརཱནི (སཱི. པཱི.) སུ. ནི. ༡༠༥༤; ཙཱུལ༹ནི. པུཎྞཀམཱཎཝཔུཙྪཱ ༧༣],
ཡསྶིཉྫིཏཾ ནཏྠི ཀུཧིཉྩི ལོཀེ;
སནྟོ ¶ ¶ ཝིདྷཱུམོ ཨནཱིགྷོ [ཨནིགྷོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.), ཨནགྷོ (?)] ནིརཱསོ,
ཨཏཱརི སོ ཛཱཏིཛརནྟི བྲཱུམཱི’’ཏི. དུཏིཡཾ;
༣. སཱརིཔུཏྟསུཏྟཾ
༣༣. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཨཱཡསྨནྟཾ སཱརིཔུཏྟཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སཾཁིཏྟེནཔི ཁོ ཨཧཾ, སཱརིཔུཏྟ, དྷམྨཾ དེསེཡྻཾ; ཝིཏྠཱརེནཔི ཁོ ཨཧཾ, སཱརིཔུཏྟ, དྷམྨཾ དེསེཡྻཾ; སཾཁིཏྟཝིཏྠཱརེནཔི ཁོ ཨཧཾ, སཱརིཔུཏྟ, དྷམྨཾ དེསེཡྻཾ; ཨཉྙཱཏཱརོ ཙ དུལླབྷཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཏསྶ, བྷགཝཱ, ཀཱལོ, ཨེཏསྶ, སུགཏ, ཀཱལོ ཡཾ བྷགཝཱ སཾཁིཏྟེནཔི དྷམྨཾ དེསེཡྻ, ཝིཏྠཱརེནཔི དྷམྨཾ དེསེཡྻ, སཾཁིཏྟཝིཏྠཱརེནཔི དྷམྨཾ དེསེཡྻ. བྷཝིསྶནྟི དྷམྨསྶ ཨཉྙཱཏཱརོ’’ཏི.
‘‘ཏསྨཱཏིཧ, སཱརིཔུཏྟ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ‘ཨིམསྨིཉྩ སཝིཉྙཱཎཀེ ཀཱཡེ ཨཧངྐཱརམམངྐཱརམཱནཱནུསཡཱ ན བྷཝིསྶནྟི, བཧིདྡྷཱ ཙ སབྦནིམིཏྟེསུ ཨཧངྐཱརམམངྐཱརམཱནཱནུསཡཱ ན བྷཝིསྶནྟི, ཡཉྩ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ ¶ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏོ ཨཧངྐཱརམམངྐཱརམཱནཱནུསཡཱ ན ཧོནྟི ཏཉྩ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིསྶཱམཱ’ཏི. ཨེཝཉྷི ཁོ, སཱརིཔུཏྟ, སིཀྑིཏབྦཾ.
‘‘ཡཏོ ཙ ཁོ, སཱརིཔུཏྟ, བྷིཀྑུནོ ཨིམསྨིཉྩ སཝིཉྙཱཎཀེ ¶ ཀཱཡེ ཨཧངྐཱརམམངྐཱརམཱནཱནུསཡཱ ན ཧོནྟི, བཧིདྡྷཱ ཙ སབྦནིམིཏྟེསུ ཨཧངྐཱརམམངྐཱརམཱནཱནུསཡཱ ན ཧོནྟི, ཡཉྩ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ¶ ཝིཧརཏོ ཨཧངྐཱརམམངྐཱརམཱནཱནུསཡཱ ན ཧོནྟི ཏཉྩ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི; ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, སཱརིཔུཏྟ – ‘བྷིཀྑུ ཨཙྪེཙྪི [ཨཙྪེཛྫི (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ཏཎྷཾ, ཝིཝཏྟཡི [ཝཱཝཏྟཡི (སཱི. པཱི.)] སཾཡོཛནཾ, སམྨཱ མཱནཱབྷིསམཡཱ ཨནྟམཀཱསི དུཀྑསྶ’. ཨིདཉྩ པན མེཏཾ, སཱརིཔུཏྟ, སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ པཱརཱཡནེ [པཱརཱཡཎེ (སཱི.)] ཨུདཡཔཉྷེ –
‘‘པཧཱནཾ ཀཱམསཉྙཱནཾ, དོམནསྶཱན ཙཱུབྷཡཾ;
ཐིནསྶ ཙ པནཱུདནཾ, ཀུཀྐུཙྩཱནཾ ནིཝཱརཎཾ.
‘‘ཨུཔེཀྑཱསཏིསཾསུདྡྷཾ ¶ , དྷམྨཏཀྐཔུརེཛཝཾ;
ཨཉྙཱཝིམོཀྑཾ པབྲཱུམི, ཨཝིཛྫཱཡ པབྷེདན’’ནྟི [སུ. ནི. ༡༡༡༢; ཙཱུལ༹ནི. ཨུདཡམཱཎཝཔུཙྪཱ ༡༣༡]. ཏཏིཡཾ;
༤. ནིདཱནསུཏྟཾ
༣༤. ‘‘ཏཱིཎིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ནིདཱནཱནི ཀམྨཱནཾ སམུདཡཱཡ. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? ལོབྷོ ནིདཱནཾ ཀམྨཱནཾ སམུདཡཱཡ, དོསོ ནིདཱནཾ ཀམྨཱནཾ སམུདཡཱཡ, མོཧོ ནིདཱནཾ ཀམྨཱནཾ སམུདཡཱཡ.
‘‘ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ལོབྷཔཀཏཾ ཀམྨཾ ལོབྷཛཾ ལོབྷནིདཱནཾ ལོབྷསམུདཡཾ, ཡཏྠསྶ ཨཏྟབྷཱཝོ ནིབྦཏྟཏི ཏཏྠ ཏཾ ཀམྨཾ ཝིཔཙྩཏི. ཡཏྠ ཏཾ ཀམྨཾ ཝིཔཙྩཏི ཏཏྠ ཏསྶ ཀམྨསྶ ཝིཔཱཀཾ པཊིསཾཝེདེཏི, དིཊྛེ ཝཱ དྷམྨེ ཨུཔཔཛྫ ཝཱ [ཨུཔཔཛྫེ ཝཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.) ཨུཔཔཛྫིཏྭཱཏི མ. ནི. ༣.༣༠༣ པཱལི༹ཡཱ སཾཝཎྞནཱ] ཨཔརེ ཝཱ [ཨཔརཱཔརེ ཝཱ (ཀ.)] པརིཡཱཡེ.
‘‘ཡཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, དོསཔཀཏཾ ཀམྨཾ དོསཛཾ དོསནིདཱནཾ དོསསམུདཡཾ, ཡཏྠསྶ ཨཏྟབྷཱཝོ ནིབྦཏྟཏི ཏཏྠ ཏཾ ཀམྨཾ ཝིཔཙྩཏི. ཡཏྠ ཏཾ ཀམྨཾ ཝིཔཙྩཏི ཏཏྠ ཏསྶ ཀམྨསྶ ཝིཔཱཀཾ པཊིསཾཝེདེཏི, དིཊྛེ ཝཱ དྷམྨེ ཨུཔཔཛྫ ཝཱ ཨཔརེ ཝཱ པརིཡཱཡེ.
‘‘ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, མོཧཔཀཏཾ ཀམྨཾ མོཧཛཾ མོཧནིདཱནཾ མོཧསམུདཡཾ, ཡཏྠསྶ ཨཏྟབྷཱཝོ ནིབྦཏྟཏི ཏཏྠ ཏཾ ཀམྨཾ ཝིཔཙྩཏི. ཡཏྠ ཏཾ ཀམྨཾ ཝིཔཙྩཏི ཏཏྠ ¶ ཏསྶ ཀམྨསྶ ཝིཔཱཀཾ པཊིསཾཝེདེཏི, དིཊྛེ ཝཱ དྷམྨེ ཨུཔཔཛྫ ¶ ཝཱ ཨཔརེ ཝཱ པརིཡཱཡེ.
‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, བཱིཛཱནི ཨཁཎྜཱནི ཨཔཱུཏཱིནི ཨཝཱཏཱཏཔཧཏཱནི སཱརཱདཱནི སུཁསཡིཏཱནི སུཁེཏྟེ སུཔརིཀམྨཀཏཱཡ བྷཱུམིཡཱ ནིཀྑིཏྟཱནི. དེཝོ ཙ སམྨཱདྷཱརཾ ཨནུཔྤཝེཙྪེཡྻ. ཨེཝསྶུ ཏཱནི, བྷིཀྑཝེ, བཱིཛཱནི ཝུདྡྷིཾ ཝིརུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ ཨཱཔཛྫེཡྻུཾ. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཡཾ ལོབྷཔཀཏཾ ཀམྨཾ ལོབྷཛཾ ལོབྷནིདཱནཾ ལོབྷསམུདཡཾ, ཡཏྠསྶ ཨཏྟབྷཱཝོ ནིབྦཏྟཏི ཏཏྠ ཏཾ ཀམྨཾ ཝིཔཙྩཏི. ཡཏྠ ཏཾ ཀམྨཾ ཝིཔཙྩཏི ཏཏྠ ཏསྶ ཀམྨསྶ ཝིཔཱཀཾ པཊིསཾཝེདེཏི, དིཊྛེ ཝཱ དྷམྨེ ཨུཔཔཛྫ ཝཱ ཨཔརེ ཝཱ པརིཡཱཡེ.
‘‘ཡཾ ¶ དོསཔཀཏཾ ཀམྨཾ…པེ… ཡཾ མོཧཔཀཏཾ ཀམྨཾ མོཧཛཾ མོཧནིདཱནཾ མོཧསམུདཡཾ, ཡཏྠསྶ ཨཏྟབྷཱཝོ ནིབྦཏྟཏི ཏཏྠ ཏཾ ཀམྨཾ ཝིཔཙྩཏི. ཡཏྠ ཏཾ ཀམྨཾ ཝིཔཙྩཏི ཏཏྠ ཏསྶ ཀམྨསྶ ཝིཔཱཀཾ པཊིསཾཝེདེཏི, དིཊྛེ ཝཱ དྷམྨེ ཨུཔཔཛྫ ཝཱ ཨཔརེ ཝཱ པརིཡཱཡེ. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎི ནིདཱནཱནི ཀམྨཱནཾ སམུདཡཱཡ.
‘‘ཏཱིཎིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ནིདཱནཱནི ཀམྨཱནཾ སམུདཡཱཡ. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? ཨལོབྷོ ནིདཱནཾ ཀམྨཱནཾ སམུདཡཱཡ, ཨདོསོ ནིདཱནཾ ཀམྨཱནཾ སམུདཡཱཡ, ཨམོཧོ ནིདཱནཾ ཀམྨཱནཾ སམུདཡཱཡ.
‘‘ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨལོབྷཔཀཏཾ ཀམྨཾ ཨལོབྷཛཾ ཨལོབྷནིདཱནཾ ཨལོབྷསམུདཡཾ, ལོབྷེ ཝིགཏེ ཨེཝཾ ཏཾ ཀམྨཾ པཧཱིནཾ ཧོཏི ཨུཙྪིནྣམཱུལཾ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཾ ཨནབྷཱཝངྐཏཾ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཾ.
‘‘ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨདོསཔཀཏཾ ཀམྨཾ ཨདོསཛཾ ཨདོསནིདཱནཾ ཨདོསསམུདཡཾ, དོསེ ཝིགཏེ ཨེཝཾ ཏཾ ཀམྨཾ པཧཱིནཾ ཧོཏི ཨུཙྪིནྣམཱུལཾ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཾ ཨནབྷཱཝངྐཏཾ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཾ.
‘‘ཡཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨམོཧཔཀཏཾ ཀམྨཾ ཨམོཧཛཾ ཨམོཧནིདཱནཾ ཨམོཧསམུདཡཾ, མོཧེ ཝིགཏེ ཨེཝཾ ཏཾ ཀམྨཾ པཧཱིནཾ ཧོཏི ཨུཙྪིནྣམཱུལཾ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཾ ཨནབྷཱཝངྐཏཾ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཾ.
‘‘སེཡྻཐཱཔི ¶ , བྷིཀྑཝེ, བཱིཛཱནི ཨཁཎྜཱནི ཨཔཱུཏཱིནི ཨཝཱཏཱཏཔཧཏཱནི ¶ སཱརཱདཱནི སུཁསཡིཏཱནི. ཏཱནི པུརིསོ ཨགྒིནཱ ཌཧེཡྻ. ཨགྒིནཱ ཌཧིཏྭཱ མསིཾ ཀརེཡྻ. མསིཾ ཀརིཏྭཱ མཧཱཝཱཏེ ཝཱ ཨོཕུཎེཡྻ [ཨོཔུནེཡྻ (སཱི. པཱི.)] ནདིཡཱ ཝཱ སཱིགྷསོཏཱཡ པཝཱཧེཡྻ. ཨེཝསྶུ ཏཱནི, བྷིཀྑཝེ, བཱིཛཱནི ཨུཙྪིནྣམཱུལཱནི ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱནི ཨནབྷཱཝངྐཏཱནི [ཨནབྷཱཝཀཏཱནི (སཱི. པཱི.)] ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱནི. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཡཾ ཨལོབྷཔཀཏཾ ཀམྨཾ ཨལོབྷཛཾ ཨལོབྷནིདཱནཾ ཨལོབྷསམུདཡཾ, ལོབྷེ ཝིགཏེ ཨེཝཾ ཏཾ ཀམྨཾ པཧཱིནཾ ཧོཏི ཨུཙྪིནྣམཱུལཾ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཾ ཨནབྷཱཝངྐཏཾ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཾ.
‘‘ཡཾ ¶ ཨདོསཔཀཏཾ ཀམྨཾ…པེ… ཡཾ ཨམོཧཔཀཏཾ ཀམྨཾ ཨམོཧཛཾ ཨམོཧནིདཱནཾ ཨམོཧསམུདཡཾ, མོཧེ ཝིགཏེ ཨེཝཾ ཏཾ ཀམྨཾ པཧཱིནཾ ཧོཏི…པེ… ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཾ. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎི ནིདཱནཱནི ཀམྨཱནཾ སམུདཡཱཡཱ’’ཏི.
‘‘ལོབྷཛཾ དོསཛཉྩེཝ [དོསཛཾ ཀམྨཾ (ཀ.)], མོཧཛཉྩཱཔཝིདྡསུ;
ཡཾ ཏེན པཀཏཾ ཀམྨཾ, ཨཔྤཾ ཝཱ ཡདི ཝཱ བཧུཾ;
ཨིདྷེཝ ཏཾ ཝེདནིཡཾ, ཝཏྠུ ཨཉྙཾ ན ཝིཛྫཏི.
‘‘ཏསྨཱ ལོབྷཉྩ དོསཉྩ, མོཧཛཉྩཱཔི ཝིདྡསུ;
ཝིཛྫཾ ཨུཔྤཱདཡཾ བྷིཀྑུ, སབྦཱ དུགྒཏིཡོ ཛཧེ’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ;
༥. ཧཏྠཀསུཏྟཾ
༣༥. ཨེཝཾ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཨཱལ༹ཝིཡཾ ཝིཧརཏི གོམགྒེ སིཾསཔཱཝནེ པཎྞསནྠརེ. ཨཐ ཁོ ཧཏྠཀོ ཨཱལ༹ཝཀོ ཛངྒྷཱཝིཧཱརཾ ཨནུཙངྐམམཱནོ ཨནུཝིཙརམཱནོ ཨདྡས བྷགཝནྟཾ གོམགྒེ སིཾསཔཱཝནེ པཎྞསནྠརེ ནིསིནྣཾ. དིསྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ¶ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཧཏྠཀོ ཨཱལ༹ཝཀོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀཙྩི, བྷནྟེ, བྷགཝཱ སུཁམསཡིཏྠཱ’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ ¶ , ཀུམཱར, སུཁམསཡིཏྠཾ. ཡེ ཙ པན ལོཀེ སུཁཾ སེནྟི, ཨཧཾ ཏེསཾ ཨཉྙཏརོ’’ཏི.
‘‘སཱིཏཱ, བྷནྟེ, ཧེམནྟིཀཱ རཏྟི, ཨནྟརཊྛཀོ ཧིམཔཱཏསམཡོ, ཁརཱ གོཀཎྚཀཧཏཱ བྷཱུམི, ཏནུཀོ པཎྞསནྠརོ, ཝིརལཱ༹ནི རུཀྑསྶ ¶ པཏྟཱནི, སཱིཏཱནི ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི, སཱིཏོ ཙ ཝེརམྦྷོ ཝཱཏོ ཝཱཡཏི. ཨཐ ཙ པན བྷགཝཱ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨེཝཾ, ཀུམཱར, སུཁམསཡིཏྠཾ. ཡེ ཙ པན ལོཀེ སུཁཾ སེནྟི, ཨཧཾ ཏེསཾ ཨཉྙཏརོ’’’ཏི.
‘‘ཏེན ཧི, ཀུམཱར, ཏཉྙེཝེཏྠ པཊིཔུཙྪིསྶཱམི. ཡཐཱ ཏེ ཁམེཡྻ ཏཐཱ ནཾ བྱཱཀརེཡྻཱསི. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཀུམཱར, ཨིདྷསྶ གཧཔཏིསྶ ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟསྶ ཝཱ ཀཱུཊཱགཱརཾ ཨུལླིཏྟཱཝལིཏྟཾ ནིཝཱཏཾ ཕུསིཏགྒལ༹ཾ པིཧིཏཝཱཏཔཱནཾ. ཏཏྲསྶ པལླངྐོ གོནཀཏྠཏོ པཊིཀཏྠཏོ པཊལིཀཏྠཏོ ¶ ཀདལིམིགཔཝརཔཙྩཏྠརཎོ [ཀཱདལིམིགཔཝརཔཙྩཏྠརཎོ (སཱི.)] སཨུཏྟརཙྪདོ ཨུབྷཏོ ལོཧིཏཀཱུཔདྷཱནོ; ཏེལཔྤདཱིཔོ ཙེཏྠ ཛྷཱཡེཡྻ [ཛཱལེཡྻ (ཀ.)]; ཙཏསྶོ ཙ [ཏསྶེཝ (ཀ.)] པཛཱཔཏིཡོ མནཱཔཱམནཱཔེན པཙྩུཔཊྛིཏཱ ཨསྶུ. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཀུམཱར, སུཁཾ ཝཱ སོ སཡེཡྻ ནོ ཝཱ? ཀཐཾ ཝཱ ཏེ ཨེཏྠ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘སུཁཾ སོ, བྷནྟེ, སཡེཡྻ. ཡེ ཙ པན ལོཀེ སུཁཾ སེནྟི, སོ ཏེསཾ ཨཉྙཏརོ’’ཏི.
‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཀུམཱར, ཨཔི ནུ ཏསྶ གཧཔཏིསྶ ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟསྶ ཝཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ རཱགཛཱ པརིལཱ༹ཧཱ ཀཱཡིཀཱ ཝཱ ཙེཏསིཀཱ ཝཱ ཡེཧི སོ རཱགཛེཧི པརིལཱ༹ཧེཧི པརིཌཡ྄ཧམཱནོ དུཀྑཾ སཡེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི.
‘‘ཡེཧི ¶ ཁོ སོ, ཀུམཱར, གཧཔཏི ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟོ ཝཱ རཱགཛེཧི པརིལཱ༹ཧེཧི པརིཌཡ྄ཧམཱནོ དུཀྑཾ སཡེཡྻ, སོ རཱགོ ཏཐཱགཏསྶ པཧཱིནོ ཨུཙྪིནྣམཱུལོ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏོ ཨནབྷཱཝངྐཏོ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨོ. ཏསྨཱཧཾ སུཁམསཡིཏྠཾ.
‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཀུམཱར, ཨཔི ནུ ཏསྶ གཧཔཏིསྶ ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟསྶ ཝཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ དོསཛཱ པརིལཱ༹ཧཱ…པེ… མོཧཛཱ པརིལཱ༹ཧཱ ཀཱཡིཀཱ ཝཱ ཙེཏསིཀཱ ཝཱ ཡེཧི སོ མོཧཛེཧི པརིལཱ༹ཧེཧི པརིཌཡ྄ཧམཱནོ དུཀྑཾ སཡེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི.
‘‘ཡེ ¶ ཧི ཁོ སོ, ཀུམཱར, གཧཔཏི ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟོ ཝཱ མོཧཛེཧི པརིལཱ༹ཧེཧི པརིཌཡ྄ཧམཱནོ དུཀྑཾ སཡེཡྻ, སོ མོཧོ ཏཐཱགཏསྶ པཧཱིནོ ཨུཙྪིནྣམཱུལོ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏོ ཨནབྷཱཝངྐཏོ ¶ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨོ. ཏསྨཱཧཾ སུཁམསཡིཏྠ’’ནྟི.
[ཙཱུལ༹ཝ. ༣༠༥; སཾ. ནི. ༡.༢༤༢] ‘‘སབྦདཱ ཝེ སུཁཾ སེཏི, བྲཱཧྨཎོ པརིནིབྦུཏོ;
ཡོ ན ལིམྤཏི [ལིཔྤཏི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ཀཱམེསུ, སཱིཏིབྷཱུཏོ ནིརཱུཔདྷི.
‘‘སབྦཱ ཨཱསཏྟིཡོ ཚེཏྭཱ, ཝིནེཡྻ ཧདཡེ དརཾ;
ཨུཔསནྟོ སུཁཾ སེཏི, སནྟིཾ པཔྤུཡྻ ཙེཏསོ’’ཏི. པཉྩམཾ;
༦. དེཝདཱུཏསུཏྟཾ
༣༦. ‘‘ཏཱིཎིམཱནི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དེཝདཱུཏཱནི. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི, ཝཱཙཱཡ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི, མནསཱ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི. སོ ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརིཏྭཱ, ཝཱཙཱཡ དུཙྩརིཏཾ ཙརིཏྭཱ, མནསཱ དུཙྩརིཏཾ ཙརིཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཏམེནཾ, བྷིཀྑཝེ, ནིརཡཔཱལཱ ནཱནཱབཱཧཱསུ གཧེཏྭཱ ཡམསྶ རཉྙོ དསྶེནྟི – ‘ཨཡཾ, དེཝ, པུརིསོ ཨམཏྟེཡྻོ ¶ ཨཔེཏྟེཡྻོ ཨསཱམཉྙོ ཨབྲཧྨཉྙོ, ན ཀུལེ ཛེཊྛཱཔཙཱཡཱི. ཨིམསྶ དེཝོ དཎྜཾ པཎེཏཱུ’’’ཏི.
‘‘ཏམེནཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡམོ རཱཛཱ པཋམཾ དེཝདཱུཏཾ སམནུཡུཉྫཏི སམནུགཱཧཏི སམནུབྷཱསཏི – ‘ཨམྦྷོ, པུརིས, ན ཏྭཾ ཨདྡས མནུསྶེསུ པཋམཾ དེཝདཱུཏཾ པཱཏུབྷཱུཏ’ནྟི? སོ ཨེཝམཱཧ – ‘ནཱདྡསཾ, བྷནྟེ’’’ཏི.
‘‘ཏམེནཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡམོ རཱཛཱ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨམྦྷོ པུརིས, ན ཏྭཾ ཨདྡས མནུསྶེསུ ཨིཏྠིཾ ཝཱ པུརིསཾ ཝཱ ཨཱསཱིཏིཀཾ ཝཱ ནཱཝུཏིཀཾ ཝཱ ཝསྶསཏིཀཾ ཝཱ [པསྶ མ. ནི. ༣.༢༦༣] ཛཱཏིཡཱ ཛིཎྞཾ གོཔཱནསིཝངྐཾ བྷོགྒཾ དཎྜཔརཱཡཎཾ [དཎྜཔརཱཡནཾ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] པཝེདྷམཱནཾ གཙྪནྟཾ ཨཱཏུརཾ གཏཡོབྦནཾ ཁཎྜདནྟཾ པལིཏཀེསཾ ཝིལཱུནཾ ཁལླིཏསིརཾ [ཁལིཏཾ སིརོ (སཱི. པཱི.), ཁལིཏསིརཾ (སྱཱ. ཀཾ.) མ. ནི. ༣.༢༦༣] ཝལིཏཾ ཏིལཀཱཧཏགཏྟ’ནྟི? སོ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨདྡསཾ, བྷནྟེ’’’ཏི.
‘‘ཏམེནཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཡམོ རཱཛཱ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨམྦྷོ, པུརིས, ཏསྶ ཏེ ཝིཉྙུསྶ སཏོ མཧལླཀསྶ ན ཨེཏདཧོསི – ཨཧམྤི ཁོམྷི ཛརཱདྷམྨོ ཛརཾ ཨནཏཱིཏོ, ཧནྡཱཧཾ ཀལྱཱཎཾ ཀརོམི, ཀཱཡེན ཝཱཙཱཡ མནསཱ’ཏི? སོ ¶ ཨེཝམཱཧ – ‘ནཱསཀྑིསྶཾ, བྷནྟེ. པམཱདསྶཾ, བྷནྟེ’’’ཏི.
‘‘ཏམེནཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡམོ རཱཛཱ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨམྦྷོ, པུརིས, པམཱདཏཱཡ [པམཱདཝཏཱཡ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.) མ. ནི. ༣.༢༦༢] ན ཀལྱཱཎམཀཱསི ཀཱཡེན ཝཱཙཱཡ མནསཱ. ཏགྒྷ ཏྭཾ [ཏཾ (ཀ.)], ཨམྦྷོ པུརིས, ཏཐཱ ཀརིསྶནྟི ཡཐཱ ཏཾ [ཏེ (ཀ.)] པམཏྟཾ. ཏཾ ཁོ པན ཏེ ཨེཏཾ [ཏཾ ཁོ པནེཏཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] པཱཔཀམྨཾ [པཱཔཾ ཀམྨཾ (སཱི.)] ནེཝ མཱཏརཱ ཀཏཾ, ན པིཏརཱ ཀཏཾ, ན བྷཱཏརཱ ཀཏཾ, ན བྷགིནིཡཱ ཀཏཾ, ན མིཏྟཱམཙྩེཧི ཀཏཾ, ན ཉཱཏིསཱལོཧིཏེཧི ཀཏཾ, ན དེཝཏཱཧི ཀཏཾ ¶ , ན སམཎབྲཱཧྨཎེཧི ཀཏཾ; ཨཐ ཁོ ཏཡཱཝེཏཾ པཱཔཀམྨཾ ཀཏཾ, ཏྭཉྙེཝེཏསྶ ཝིཔཱཀཾ པཊིསཾཝེདིསྶསཱི’’’ཏི.
‘‘ཏམེནཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡམོ རཱཛཱ པཋམཾ དེཝདཱུཏཾ ¶ སམནུཡུཉྫིཏྭཱ སམནུགཱཧིཏྭཱ སམནུབྷཱསིཏྭཱ, དུཏིཡཾ དེཝདཱུཏཾ སམནུཡུཉྫཏི སམནུགཱཧཏི སམནུབྷཱསཏི – ‘ཨམྦྷོ པུརིས, ན ཏྭཾ ཨདྡས མནུསྶེསུ དུཏིཡཾ དེཝདཱུཏཾ པཱཏུབྷཱུཏ’ནྟི? སོ ཨེཝམཱཧ – ‘ནཱདྡསཾ, བྷནྟེ’ཏི. ‘‘ཏམེནཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡམོ རཱཛཱ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨམྦྷོ པུརིས, ན ཏྭཾ ཨདྡས མནུསྶེསུ ཨིཏྠིཾ ཝཱ པུརིསཾ ཝཱ ཨཱབཱདྷིཀཾ དུཀྑིཏཾ བཱལ༹ྷགིལཱནཾ, སཀེ མུཏྟཀརཱིསེ པལིཔནྣཾ སེམཱནཾ, ཨཉྙེཧི ཝུཊྛཱཔིཡམཱནཾ, ཨཉྙེཧི སཾཝེསིཡམཱན’ནྟི? སོ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨདྡསཾ, བྷནྟེ’’’ཏི.
‘‘ཏམེནཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡམོ རཱཛཱ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨམྦྷོ པུརིས, ཏསྶ ཏེ ཝིཉྙུསྶ སཏོ མཧལླཀསྶ ན ཨེཏདཧོསི – ཨཧམྤི ཁོམྷི བྱཱདྷིདྷམྨོ བྱཱདྷིཾ ཨནཏཱིཏོ, ཧནྡཱཧཾ ཀལྱཱཎཾ ཀརོམི ཀཱཡེན ཝཱཙཱཡ མནསཱ’ཏི? སོ ཨེཝམཱཧ – ‘ནཱསཀྑིསྶཾ, བྷནྟེ. པམཱདསྶཾ, བྷནྟེ’’’ཏི.
‘‘ཏམེནཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡམོ རཱཛཱ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨམྦྷོ པུརིས ¶ , པམཱདཏཱཡ ན ཀལྱཱཎམཀཱསི ཀཱཡེན ཝཱཙཱཡ མནསཱ. ཏགྒྷ ཏྭཾ, ཨམྦྷོ པུརིས, ཏཐཱ ཀརིསྶནྟི ཡཐཱ ཏཾ པམཏྟཾ. ཏཾ ཁོ པན ཏེ ཨེཏཾ པཱཔཀམྨཾ ནེཝ མཱཏརཱ ཀཏཾ, ན པིཏརཱ ཀཏཾ, ན བྷཱཏརཱ ཀཏཾ, ན བྷགིནིཡཱ ཀཏཾ, ན མིཏྟཱམཙྩེཧི ¶ ཀཏཾ, ན ཉཱཏིསཱལོཧིཏེཧི ཀཏཾ, ན དེཝཏཱཧི ཀཏཾ, ན སམཎབྲཱཧྨཎེཧི ཀཏཾ; ཨཐ ཁོ ཏཡཱཝེཏཾ པཱཔཀམྨཾ ཀཏཾ. ཏྭཉྙེཝེཏསྶ ཝིཔཱཀཾ པཊིསཾཝེདིསྶསཱི’’’ཏི.
‘‘ཏམེནཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡམོ རཱཛཱ དུཏིཡཾ དེཝདཱུཏཾ སམནུཡུཉྫིཏྭཱ སམནུགཱཧིཏྭཱ སམནུབྷཱསིཏྭཱ, ཏཏིཡཾ དེཝདཱུཏཾ སམནུཡུཉྫཏི སམནུགཱཧཏི སམནུབྷཱསཏི – ‘ཨམྦྷོ པུརིས, ན ཏྭཾ ཨདྡས མནུསྶེསུ ¶ ཏཏིཡཾ དེཝདཱུཏཾ པཱཏུབྷཱུཏ’ནྟི? སོ ཨེཝམཱཧ – ‘ནཱདྡསཾ, བྷནྟེ’’’ཏི.
‘‘ཏམེནཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡམོ རཱཛཱ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨམྦྷོ པུརིས, ན ཏྭཾ ཨདྡས མནུསྶེསུ ཨིཏྠིཾ ¶ ཝཱ པུརིསཾ ཝཱ ཨེཀཱཧམཏཾ ཝཱ དྭཱིཧམཏཾ ཝཱ ཏཱིཧམཏཾ ཝཱ ཨུདྡྷུམཱཏཀཾ ཝིནཱིལཀཾ ཝིཔུབྦཀཛཱཏ’ནྟི? སོ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨདྡསཾ, བྷནྟེ’’’ཏི.
‘‘ཏམེནཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡམོ རཱཛཱ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨམྦྷོ པུརིས, ཏསྶ ཏེ ཝིཉྙུསྶ སཏོ མཧལླཀསྶ ན ཨེཏདཧོསི – ཨཧམྤི ཁོམྷི མརཎདྷམྨོ མརཎཾ ཨནཏཱིཏོ, ཧནྡཱཧཾ ཀལྱཱཎཾ ཀརོམི ཀཱཡེན ཝཱཙཱཡ མནསཱ’ཏི? སོ ཨེཝམཱཧ – ‘ནཱསཀྑིསྶཾ, བྷནྟེ. པམཱདསྶཾ, བྷནྟེ’’’ཏི.
‘‘ཏམེནཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡམོ རཱཛཱ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨམྦྷོ པུརིས, པམཱདཏཱཡ ན ཀལྱཱཎམཀཱསི ཀཱཡེན ཝཱཙཱཡ མནསཱ. ཏགྒྷ ཏྭཾ, ཨམྦྷོ པུརིས, ཏཐཱ ཀརིསྶནྟི ཡཐཱ ཏཾ པམཏྟཾ. ཏཾ ཁོ པན ཏེ ཨེཏཾ པཱཔཀམྨཾ ནེཝ མཱཏརཱ ཀཏཾ, ན པིཏརཱ ཀཏཾ, ན བྷཱཏརཱ ཀཏཾ, ན བྷགིནིཡཱ ཀཏཾ, ན མིཏྟཱམཙྩེཧི ཀཏཾ, ན ཉཱཏིསཱལོཧིཏེཧི ཀཏཾ, ན དེཝཏཱཧི ཀཏཾ, ན སམཎབྲཱཧྨཎེཧི ཀཏཾ; ཨཐ ཁོ ཏཡཱཝེཏཾ པཱཔཀམྨཾ ཀཏཾ. ཏྭཉྙེཝེཏསྶ ཝིཔཱཀཾ པཊིསཾཝེདིསྶསཱི’’’ཏི.
‘‘ཏམེནཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡམོ རཱཛཱ ཏཏིཡཾ དེཝདཱུཏཾ སམནུཡུཉྫིཏྭཱ སམནུགཱཧིཏྭཱ སམནུབྷཱསིཏྭཱ ཏུཎྷཱི ཧོཏི. ཏམེནཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ནིརཡཔཱལཱ པཉྩཝིདྷབནྡྷནཾ ནཱམ ཀཱརཎཾ ཀརོནྟི. ཏཏྟཾ ཨཡོཁིལཾ ཧཏྠེ གམེནྟི. ཏཏྟཾ ཨཡོཁིལཾ དུཏིཡསྨིཾ ཧཏྠེ གམེནྟི. ཏཏྟཾ ཨཡོཁིལཾ པཱདེ གམེནྟི. ཏཏྟཾ ཨཡོཁིལཾ དུཏིཡསྨིཾ པཱདེ གམེནྟི. ཏཏྟཾ ཨཡོཁིལཾ མཛ྄ཛྷེ ཨུརསྨིཾ གམེནྟི. སོ ཏཏྠ དུཀྑཱ ¶ ཏིབྦཱ [ཏིཔྤཱ (སཱི.)] ཁརཱ ཀཊུཀཱ ཝེདནཱ ཝེདིཡཏི, ན ཙ ཏཱཝ ཀཱལངྐརོཏི ཡཱཝ ན ཏཾ པཱཔཀམྨཾ བྱནྟཱིཧོཏི.
‘‘ཏམེནཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ནིརཡཔཱལཱ སཾཝེསེཏྭཱ [སཾཀཌྜྷིཏྭཱ (ཀ.)] ཀུདྷཱརཱིཧི ཏཙྪནྟི. སོ ཏཏྠ དུཀྑཱ ཏིབྦཱ ཁརཱ ཀཊུཀཱ ཝེདནཱ ཝེདིཡཏི, ན ཙ ཏཱཝ ཀཱལངྐརོཏི ཡཱཝ ན ཏཾ པཱཔཀམྨཾ བྱནྟཱིཧོཏི.
‘‘ཏམེནཾ, བྷིཀྑཝེ, ནིརཡཔཱལཱ ཨུདྡྷཾཔཱདཾ ཨདྷོསིརཾ གཧེཏྭཱ ཝཱསཱིཧི ཏཙྪནྟི…པེ… ཏམེནཾ, བྷིཀྑཝེ, ནིརཡཔཱལཱ རཐེ ཡོཛེཏྭཱ ཨཱདིཏྟཱཡ བྷཱུམིཡཱ སམྤཛྫལིཏཱཡ སཛོཏིབྷཱུཏཱཡ [སཉྫོཏིབྷཱུཏཱཡ (སྱཱ. ཀཾ.)] སཱརེནྟིཔི པཙྩཱསཱརེནྟིཔི…པེ… ཏམེནཾ, བྷིཀྑཝེ, ནིརཡཔཱལཱ མཧནྟཾ ཨངྒཱརཔབྦཏཾ ཨཱདིཏྟཾ ¶ སམྤཛྫལིཏཾ སཛོཏིབྷཱུཏཾ ཨཱརོཔེནྟིཔི ཨོརོཔེནྟིཔི…པེ… ཏམེནཾ, བྷིཀྑཝེ, ནིརཡཔཱལཱ ཨུདྡྷཾཔཱདཾ ཨདྷོསིརཾ གཧེཏྭཱ ཏཏྟཱཡ ལོཧཀུམྦྷིཡཱ པཀྑིཔནྟི, ཨཱདིཏྟཱཡ སམྤཛྫལིཏཱཡ སཛོཏིབྷཱུཏཱཡ. སོ ཏཏྠ ཕེཎུདྡེཧཀཾ པཙྩམཱནོ སཀིམྤི ཨུདྡྷཾ གཙྪཏི, སཀིམྤི ཨདྷོ གཙྪཏི, སཀིམྤི ཏིརིཡཾ གཙྪཏི. སོ ཏཏྠ དུཀྑཱ ཏིབྦཱ ཁརཱ ཀཊུཀཱ ཝེདནཱ ཝེདིཡཏི, ན ཙ ཏཱཝ ཀཱལཾ ཀརོཏི ཡཱཝ ན ཏཾ པཱཔཀམྨཾ བྱནྟཱིཧོཏི. ཏམེནཾ, བྷིཀྑཝེ, ནིརཡཔཱལཱ མཧཱནིརཡེ པཀྑིཔནྟི. སོ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, མཧཱནིརཡོ –
‘‘ཙཏུཀྐཎྞོ ཙཏུདྭཱརོ, ཝིབྷཏྟོ བྷཱགསོ མིཏོ;
ཨཡོཔཱཀཱརཔརིཡནྟོ, ཨཡསཱ པཊིཀུཛྫིཏོ.
‘‘ཏསྶ ¶ ཨཡོམཡཱ བྷཱུམི, ཛལིཏཱ ཏེཛསཱ ཡུཏཱ;
སམནྟཱ ¶ ཡོཛནསཏཾ, ཕརིཏྭཱ ཏིཊྛཏི སབྦདཱ’’ཏི [པེ. ཝ. ༧༠-༧༡, ༢༤༠-༢༤༡].
‘‘བྷཱུཏཔུབྦཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡམསྶ རཉྙོ ཨེཏདཧོསི – ‘ཡེ ཀིར, བྷོ, ལོཀེ པཱཔཀཱནི ཀམྨཱནི ཀརོནྟི ཏེ ཨེཝརཱུཔཱ ཝིཝིདྷཱ ཀམྨཀཱརཎཱ ཀརཱིཡནྟི. ཨཧོ ཝཏཱཧཾ མནུསྶཏྟཾ ལབྷེཡྻཾ, ཏཐཱགཏོ ཙ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫེཡྻ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ, ཏཉྩཱཧཾ བྷགཝནྟཾ པཡིརུཔཱསེཡྻཾ. སོ ཙ མེ བྷགཝཱ དྷམྨཾ དེསེཡྻ, ཏསྶ ཙཱཧཾ བྷགཝཏོ དྷམྨཾ ཨཱཛཱནེཡྻ’ནྟི. ཏཾ ཁོ པནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ན ཨཉྙསྶ སམཎསྶ ཝཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཝཱ སུཏྭཱ ཨེཝཾ ཝདཱམི, ཨཔི ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཡདེཝ མེ སཱམཾ ཉཱཏཾ སཱམཾ དིཊྛཾ སཱམཾ ཝིདིཏཾ ཏདེཝཱཧཾ ཝདཱམཱི’’ཏི.
‘‘ཙོདིཏཱ ¶ དེཝདཱུཏེཧི, ཡེ པམཛྫནྟི མཱཎཝཱ;
ཏེ དཱིགྷརཏྟཾ སོཙནྟི, ཧཱིནཀཱཡཱུཔགཱ ནརཱ.
‘‘ཡེ ཙ ཁོ དེཝདཱུཏེཧི, སནྟོ སཔྤུརིསཱ ཨིདྷ;
ཙོདིཏཱ ནཔྤམཛྫནྟི, ཨརིཡདྷམྨེ ཀུདཱཙནཾ.
‘‘ཨུཔཱདཱནེ ¶ བྷཡཾ དིསྭཱ, ཛཱཏིམརཎསམྦྷཝེ;
ཨནུཔཱདཱ ཝིམུཙྩནྟི, ཛཱཏིམརཎསངྑཡེ.
‘‘ཏེ ཨཔྤམཏྟཱ [ཏེ ཁོཔྤམཏྟཱ (སཱི.), ཏེ ཁེམཔྤཏྟཱ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.) མ. ནི. ༣.༢༧༡] སུཁིནོ [སུཁིཏཱ (སཱི. སྱཱ.)], དིཊྛདྷམྨཱབྷིནིབྦུཏཱ;
སབྦཝེརབྷཡཱཏཱིཏཱ, སབྦདུཀྑཾ ཨུཔཙྩགུ’’ནྟི. ཚཊྛཾ;
༧. ཙཏུམཧཱརཱཛསུཏྟཾ
༣༧. ‘‘ཨཊྛམིཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཀྑསྶ ཙཏུནྣཾ མཧཱརཱཛཱནཾ ཨམཙྩཱ པཱརིསཛྫཱ ཨིམཾ ལོཀཾ ཨནུཝིཙརནྟི – ‘ཀཙྩི བཧཱུ མནུསྶཱ མནུསྶེསུ མཏྟེཡྻཱ པེཏྟེཡྻཱ སཱམཉྙཱ བྲཧྨཉྙཱ ཀུལེ ཛེཊྛཱཔཙཱཡིནོ ཨུཔོསཐཾ ¶ ཨུཔཝསནྟི པཊིཛཱགརོནྟི པུཉྙཱནི ཀརོནྟཱི’ཏི. ཙཱཏུདྡསིཾ, བྷིཀྑཝེ, པཀྑསྶ ཙཏུནྣཾ མཧཱརཱཛཱནཾ པུཏྟཱ ཨིམཾ ལོཀཾ ཨནུཝིཙརནྟི – ‘ཀཙྩི བཧཱུ མནུསྶཱ མནུསྶེསུ མཏྟེཡྻཱ པེཏྟེཡྻཱ སཱམཉྙཱ བྲཧྨཉྙཱ ཀུལེ ཛེཊྛཱཔཙཱཡིནོ ¶ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསནྟི པཊིཛཱགརོནྟི པུཉྙཱནི ཀརོནྟཱི’ཏི. ཏདཧུ, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔོསཐེ པནྣརསེ ཙཏྟཱརོ མཧཱརཱཛཱནོ སཱམཉྙེཝ ཨིམཾ ལོཀཾ ཨནུཝིཙརནྟི – ‘ཀཙྩི བཧཱུ མནུསྶཱ མནུསྶེསུ མཏྟེཡྻཱ པེཏྟེཡྻཱ སཱམཉྙཱ བྲཧྨཉྙཱ ཀུལེ ཛེཊྛཱཔཙཱཡིནོ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསནྟི པཊིཛཱགརོནྟི པུཉྙཱནི ཀརོནྟཱི’’’ཏི.
‘‘སཙེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཔྤཀཱ ཧོནྟི མནུསྶཱ མནུསྶེསུ མཏྟེཡྻཱ པེཏྟེཡྻཱ སཱམཉྙཱ བྲཧྨཉྙཱ ཀུལེ ཛེཊྛཱཔཙཱཡིནོ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསནྟི པཊིཛཱགརོནྟི པུཉྙཱནི ཀརོནྟི. ཏམེནཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ མཧཱརཱཛཱནོ དེཝཱནཾ ཏཱཝཏིཾསཱནཾ སུདྷམྨཱཡ སབྷཱཡ སནྣིསིནྣཱནཾ སནྣིཔཏིཏཱནཾ ཨཱརོཙེནྟི – ‘ཨཔྤཀཱ ཁོ, མཱརིསཱ, མནུསྶཱ མནུསྶེསུ མཏྟེཡྻཱ པེཏྟེཡྻཱ སཱམཉྙཱ བྲཧྨཉྙཱ ཀུལེ ཛེཊྛཱཔཙཱཡིནོ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསནྟི པཊིཛཱགརོནྟི པུཉྙཱནི ཀརོནྟཱི’ཏི. ཏེན ཁོ, བྷིཀྑཝེ ¶ , དེཝཱ ཏཱཝཏིཾསཱ ཨནཏྟམནཱ ཧོནྟི – ‘དིབྦཱ ཝཏ, བྷོ, ཀཱཡཱ པརིཧཱཡིསྶནྟི, པརིཔཱུརིསྶནྟི ཨསུརཀཱཡཱ’’’ཏི.
‘‘སཙེ པན, བྷིཀྑཝེ, བཧཱུ ཧོནྟི མནུསྶཱ མནུསྶེསུ མཏྟེཡྻཱ པེཏྟེཡྻཱ སཱམཉྙཱ བྲཧྨཉྙཱ ཀུལེ ཛེཊྛཱཔཙཱཡིནོ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསནྟི པཊིཛཱགརོནྟི པུཉྙཱནི ཀརོནྟི. ཏམེནཾ, བྷིཀྑཝེ ¶ , ཙཏྟཱརོ མཧཱརཱཛཱནོ དེཝཱནཾ ཏཱཝཏིཾསཱནཾ སུདྷམྨཱཡ སབྷཱཡ སནྣིསིནྣཱནཾ སནྣིཔཏིཏཱནཾ ཨཱརོཙེནྟི – ‘བཧཱུ ཁོ ¶ , མཱརིསཱ, མནུསྶཱ མནུསྶེསུ མཏྟེཡྻཱ པེཏྟེཡྻཱ སཱམཉྙཱ བྲཧྨཉྙཱ ཀུལེ ཛེཊྛཱཔཙཱཡིནོ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསནྟི པཊིཛཱགརོནྟི པུཉྙཱནི ཀརོནྟཱི’ཏི. ཏེན, བྷིཀྑཝེ, དེཝཱ ཏཱཝཏིཾསཱ ཨཏྟམནཱ ཧོནྟི – ‘དིབྦཱ ཝཏ, བྷོ, ཀཱཡཱ པརིཔཱུརིསྶནྟི, པརིཧཱཡིསྶནྟི ཨསུརཀཱཡཱ’’’ཏི.
‘‘བྷཱུཏཔུབྦཾ, བྷིཀྑཝེ, སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ དེཝེ ཏཱཝཏིཾསེ ཨནུནཡམཱནོ ཏཱཡཾ ཝེལཱཡཾ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི –
‘‘ཙཱཏུདྡསིཾ ¶ པཉྩདསིཾ, ཡཱ ཙ པཀྑསྶ ཨཊྛམཱི;
པཱཊིཧཱརིཡཔཀྑཉྩ, ཨཊྛངྒསུསམཱགཏཾ;
ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསེཡྻ, ཡོཔིསྶ [ཡོཔསྶ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] མཱདིསོ ནརོ’’ཏི.
‘‘སཱ ཁོ པནེསཱ, བྷིཀྑཝེ, སཀྐེན དེཝཱནམིནྡེན གཱཐཱ དུགྒཱིཏཱ ན སུགཱིཏཱ དུབྦྷཱསིཏཱ ན སུབྷཱསིཏཱ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? སཀྐོ ཧི, བྷིཀྑཝེ, དེཝཱནམིནྡོ ཨཝཱིཏརཱགོ ཨཝཱིཏདོསོ ཨཝཱིཏམོཧོ.
‘‘ཡོ ཙ ཁོ སོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨརཧཾ ཁཱིཎཱསཝོ ཝུསིཏཝཱ བྲཧྨཙརིཡོ ཀཏཀརཎཱིཡོ ཨོཧིཏབྷཱརོ ཨནུཔྤཏྟསདཏྠོ པརིཀྑཱིཎབྷཝསཾཡོཛནོ སམྨདཉྙཱ ཝིམུཏྟོ, ཏསྶ ཁོ ཨེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ [ཏསྶ ཁོ ཨེཏཾ བྷིཀྑུནོ (སཱི. སྱཱ.), ཏསྶ ཁོ ཨེཝཾ བྷིཀྑཝེ བྷིཀྑུནོ (ཀ.)] ཀལླཾ ཝཙནཱཡ –
‘‘ཙཱཏུདྡསིཾ པཉྩདསིཾ, ཡཱ ཙ པཀྑསྶ ཨཊྛམཱི;
པཱཊིཧཱརིཡཔཀྑཉྩ, ཨཊྛངྒསུསམཱགཏཾ;
ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསེཡྻ, ཡོཔིསྶ མཱདིསོ ནརོ’’ཏི.
‘‘ཏཾ ¶ ཀིསྶ ཧེཏུ? སོ ཧི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝཱིཏརཱགོ ཝཱིཏདོསོ ཝཱིཏམོཧོ’’ཏི. སཏྟམཾ.
༨. དུཏིཡཙཏུམཧཱརཱཛསུཏྟཾ
༣༨. ‘‘བྷཱུཏཔུབྦཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ དེཝེ ཏཱཝཏིཾསེ ཨནུནཡམཱནོ ཏཱཡཾ ¶ ཝེལཱཡཾ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི –
‘‘ཙཱཏུདྡསིཾ པཉྩདསིཾ, ཡཱ ཙ པཀྑསྶ ཨཊྛམཱི;
པཱཊིཧཱརིཡཔཀྑཉྩ, ཨཊྛངྒསུསམཱགཏཾ;
ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསེཡྻ, ཡོཔིསྶ མཱདིསོ ནརོ’’ཏི.
‘‘སཱ ཁོ པནེསཱ, བྷིཀྑཝེ, སཀྐེན དེཝཱནམིནྡེན གཱཐཱ དུགྒཱིཏཱ ན སུགཱིཏཱ དུབྦྷཱསིཏཱ ན སུབྷཱསིཏཱ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? སཀྐོ ཧི, བྷིཀྑཝེ, དེཝཱནམིནྡོ ཨཔརིམུཏྟོ ཛཱཏིཡཱ ཛརཱཡ མརཎེན སོཀེཧི པརིདེཝེཧི དུཀྑེཧི དོམནསྶེཧི ཨུཔཱཡཱསེཧི, ཨཔརིམུཏྟོ དུཀྑསྨཱཏི ཝདཱམི.
‘‘ཡོ ཙ ཁོ སོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨརཧཾ ཁཱིཎཱསཝོ ཝུསིཏཝཱ ཀཏཀརཎཱིཡོ ཨོཧིཏབྷཱརོ ཨནུཔྤཏྟསདཏྠོ པརིཀྑཱིཎབྷཝསཾཡོཛནོ སམྨདཉྙཱ ཝིམུཏྟོ, ཏསྶ ཁོ ཨེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཀལླཾ ཝཙནཱཡ –
‘‘ཙཱཏུདྡསིཾ པཉྩདསིཾ, ཡཱ ཙ པཀྑསྶ ཨཊྛམཱི;
པཱཊིཧཱརིཡཔཀྑཉྩ, ཨཊྛངྒསུསམཱགཏཾ;
ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསེཡྻ, ཡོཔིསྶ མཱདིསོ ནརོ’’ཏི.
‘‘ཏཾ ¶ ཀིསྶ ཧེཏུ? སོ ཧི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པརིམུཏྟོ ཛཱཏིཡཱ ཛརཱཡ མརཎེན སོཀེཧི པརིདེཝེཧི དུཀྑེཧི དོམནསྶེཧི ཨུཔཱཡཱསེཧི, པརིམུཏྟོ དུཀྑསྨཱཏི ཝདཱམཱི’’ཏི. ཨཊྛམཾ.
༩. སུཁུམཱལསུཏྟཾ
༣༩. ‘‘སུཁུམཱལོ ¶ ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, པརམསུཁུམཱལོ ཨཙྩནྟསུཁུམཱལོ. མམ སུདཾ, བྷིཀྑཝེ, པིཏུ ནིཝེསནེ པོཀྑརཎིཡོ ཀཱརིཏཱ ཧོནྟི. ཨེཀཏྠ སུདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔྤལཾ ཝཔྤཏི [པུཔྥཏི (སཱི. པཱི.)], ཨེཀཏྠ པདུམཾ, ཨེཀཏྠ པུཎྜརཱིཀཾ, ཡཱཝདེཝ མམཏྠཱཡ ¶ . ན ཁོ པནསྶཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཀཱསིཀཾ ཙནྡནཾ དྷཱརེམི [ཀཱསིཀཾ ཙནྡནཾ དྷཱརེམི (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.), ཨཀཱསིཀཾ དྷཱརེམི (?)]. ཀཱསིཀཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, སུ མེ ཏཾ ཝེཋནཾ ཧོཏི, ཀཱསིཀཱ ཀཉྩུཀཱ, ཀཱསིཀཾ ནིཝཱསནཾ, ཀཱསིཀོ ཨུཏྟརཱསངྒོ. རཏྟིནྡིཝཾ [རཏྟིདིཝཾ (ཀ.)] ཁོ པན མེ སུ ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, སེཏཙྪཏྟཾ དྷཱརཱིཡཏི – ‘མཱ ནཾ ཕུསི སཱིཏཾ ཝཱ ཨུཎྷཾ ཝཱ ཏིཎཾ ཝཱ རཛོ ཝཱ ཨུསྶཱཝོ ཝཱ’’’ཏི.
‘‘ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཡོ པཱསཱདཱ ཨཧེསུཾ – ཨེཀོ ཧེམནྟིཀོ, ཨེཀོ གིམྷིཀོ, ཨེཀོ ཝསྶིཀོ. སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཝསྶིཀེ པཱསཱདེ ཝསྶིཀེ ཙཏྟཱརོ མཱསེ ནིཔྤུརིསེཧི ཏཱུརིཡེཧི པརིཙཱརཡམཱནོ [པརིཙཱརིཡམཱནོ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི. ཀ.)] ན ཧེཊྛཱཔཱསཱདཾ ཨོརོཧཱམི. ཡཐཱ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙེསཾ ནིཝེསནེ དཱསཀམྨཀརཔོརིསསྶ ཀཎཱཛཀཾ བྷོཛནཾ དཱིཡཏི བིལངྒདུཏིཡཾ, ཨེཝམེཝསྶུ མེ, བྷིཀྑཝེ, པིཏུ ནིཝེསནེ དཱསཀམྨཀརཔོརིསསྶ སཱལིམཾསོདནོ དཱིཡཏི.
‘‘ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝརཱུཔཱཡ ཨིདྡྷིཡཱ སམནྣཱགཏསྶ ཨེཝརཱུཔེན ཙ སུཁུམཱལེན ཨེཏདཧོསི – ‘ཨསྶུཏཝཱ ཁོ པུཐུཛྫནོ ཨཏྟནཱ ཛརཱདྷམྨོ སམཱནོ ཛརཾ ཨནཏཱིཏོ པརཾ ཛིཎྞཾ དིསྭཱ ཨཊྚཱིཡཏི ཧརཱཡཏི ཛིགུཙྪཏི ཨཏྟཱནཾཡེཝ ཨཏིསིཏྭཱ, ཨཧམྤི ཁོམྷི ཛརཱདྷམྨོ ཛརཾ ཨནཏཱིཏོ. ཨཧཉྩེཝ [ཨཧཉྩེ (?)] ཁོ པན ཛརཱདྷམྨོ སམཱནོ ཛརཾ ཨནཏཱིཏོ པརཾ ཛིཎྞཾ དིསྭཱ ཨཊྚཱིཡེཡྻཾ ཧརཱཡེཡྻཾ ཛིགུཙྪེཡྻཾ ¶ ན མེཏཾ ཨསྶ པཏིརཱུཔ’ནྟི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏོ ཡོ ཡོབྦནེ ཡོབྦནམདོ སོ སབྦསོ པཧཱིཡི.
‘‘ཨསྶུཏཝཱ ཁོ པུཐུཛྫནོ ཨཏྟནཱ བྱཱདྷིདྷམྨོ སམཱནོ བྱཱདྷིཾ ཨནཏཱིཏོ པརཾ བྱཱདྷིཏཾ དིསྭཱ ¶ ཨཊྚཱིཡཏི ཧརཱཡཏི ཛིགུཙྪཏི ཨཏྟཱནཾཡེཝ ཨཏིསིཏྭཱ – ‘ཨཧམྤི ཁོམྷི བྱཱདྷིདྷམྨོ བྱཱདྷིཾ ཨནཏཱིཏོ, ཨཧཉྩེཝ ཁོ པན བྱཱདྷིདྷམྨོ སམཱནོ བྱཱདྷིཾ ཨནཏཱིཏོ པརཾ བྱཱདྷིཀཾ དིསྭཱ ཨཊྚཱིཡེཡྻཾ ཧརཱཡེཡྻཾ ཛིགུཙྪེཡྻཾ, ན མེཏཾ ཨསྶ པཏིརཱུཔ’ནྟི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏོ ཡོ ཨཱརོགྱེ ཨཱརོགྱམདོ སོ སབྦསོ པཧཱིཡི.
‘‘ཨསྶུཏཝཱ ¶ ཁོ པུཐུཛྫནོ ཨཏྟནཱ མརཎདྷམྨོ སམཱནོ མརཎཾ ཨནཏཱིཏོ པརཾ མཏཾ དིསྭཱ ཨཊྚཱིཡཏི ཧརཱཡཏི ཛིགུཙྪཏི ཨཏྟཱནཾཡེཝ ཨཏིསིཏྭཱ – ‘ཨཧམྤི ཁོམྷི མརཎདྷམྨོ, མརཎཾ ཨནཏཱིཏོ, ཨཧཾ ཙེཝ ཁོ པན ¶ མརཎདྷམྨོ སམཱནོ མརཎཾ ཨནཏཱིཏོ པརཾ མཏཾ དིསྭཱ ཨཊྚཱིཡེཡྻཾ ཧརཱཡེཡྻཾ ཛིགུཙྪེཡྻཾ, ན མེཏཾ ཨསྶ པཏིརཱུཔ’ནྟི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏོ ཡོ ཛཱིཝིཏེ ཛཱིཝིཏམདོ སོ སབྦསོ པཧཱིཡཱི’’ཏི.
‘‘ཏཡོམེ, བྷིཀྑཝེ, མདཱ. ཀཏམེ ཏཡོ? ཡོབྦནམདོ, ཨཱརོགྱམདོ, ཛཱིཝིཏམདོ. ཡོབྦནམདམཏྟོ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, ཨསྶུཏཝཱ པུཐུཛྫནོ ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི, ཝཱཙཱཡ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི, མནསཱ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི. སོ ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརིཏྭཱ, ཝཱཙཱཡ དུཙྩརིཏཾ ཙརིཏྭཱ, མནསཱ དུཙྩརིཏཾ ཙརིཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཨཱརོགྱམདམཏྟོ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, ཨསྶུཏཝཱ པུཐུཛྫནོ…པེ… ཛཱིཝིཏམདམཏྟོ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, ཨསྶུཏཝཱ པུཐུཛྫནོ ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ¶ ཙརཏི, ཝཱཙཱཡ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི, མནསཱ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི. སོ ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརིཏྭཱ ¶ , ཝཱཙཱཡ དུཙྩརིཏཾ ཙརིཏྭཱ, མནསཱ དུཙྩརིཏཾ ཙརིཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫཏི.
‘‘ཡོབྦནམདམཏྟོ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟཏི. ཨཱརོགྱམདམཏྟོ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ…པེ… ཛཱིཝིཏམདམཏྟོ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟཏཱི’’ཏི.
‘‘བྱཱདྷིདྷམྨཱ ཛརཱདྷམྨཱ, ཨཐོ མརཎདྷམྨིནོ;
ཡཐཱདྷམྨཱ [བྱཱདྷིདྷམྨོ ཛརཱདྷམྨོ, ཨཐོ མརཎདྷམྨིཀོ; ཡཐཱ དྷམྨོ (ཀ.)] ཏཐཱསནྟཱ, ཛིགུཙྪནྟི པུཐུཛྫནཱ.
‘‘ཨཧཉྩེ ཏཾ ཛིགུཙྪེཡྻཾ, ཨེཝཾདྷམྨེསུ པཱཎིསུ;
ན མེཏཾ པཏིརཱུཔསྶ, མམ ཨེཝཾ ཝིཧཱརིནོ.
‘‘སོཧཾ ཨེཝཾ ཝིཧརནྟོ, ཉཏྭཱ དྷམྨཾ ནིརཱུཔདྷིཾ;
ཨཱརོགྱེ ཡོབྦནསྨིཉྩ, ཛཱིཝིཏསྨིཉྩ ཡེ མདཱ.
‘‘སབྦེ ¶ མདེ ཨབྷིབྷོསྨི [ཨཏཱིཏོསྨི (ཀ.)], ནེཀྑམྨེ དཊྛུ ཁེམཏཾ;
ཏསྶ མེ ཨཧུ ཨུསྶཱཧོ, ནིབྦཱནཾ ཨབྷིཔསྶཏོ.
‘‘ནཱཧཾ བྷབྦོ ཨེཏརཧི, ཀཱམཱནི པཊིསེཝིཏུཾ;
ཨནིཝཏྟི བྷཝིསྶཱམི, བྲཧྨཙརིཡཔརཱཡཎོ’’ཏི. ནཝམཾ;
༡༠. ཨཱདྷིཔཏེཡྻསུཏྟཾ
༤༠. ‘‘ཏཱིཎིམཱནི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨཱདྷིཔཏེཡྻཱནི. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? ཨཏྟཱདྷིཔཏེཡྻཾ, ལོཀཱདྷིཔཏེཡྻཾ, དྷམྨཱདྷིཔཏེཡྻཾ. ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, ཨཏྟཱདྷིཔཏེཡྻཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨརཉྙགཏོ ཝཱ རུཀྑམཱུལགཏོ ཝཱ སུཉྙཱགཱརགཏོ ཝཱ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ན ཁོ པནཱཧཾ ཙཱིཝརཧེཏུ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ. ན པིཎྜཔཱཏཧེཏུ, ན སེནཱསནཧེཏུ, ན ¶ ཨིཏིབྷཝཱབྷཝཧེཏུ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ. ཨཔི ཙ ཁོམྷི ཨོཏིཎྞོ ཛཱཏིཡཱ ཛརཱཡ མརཎེན སོཀེཧི པརིདེཝེཧི དུཀྑེཧི དོམནསྶེཧི ཨུཔཱཡཱསེཧི, དུཀྑོཏིཎྞོ དུཀྑཔརེཏོ. ཨཔྤེཝ ནཱམ ཨིམསྶ ཀེཝལསྶ དུཀྑཀྑནྡྷསྶ ཨནྟཀིརིཡཱ པཉྙཱཡེཐཱཏི. ཨཧཉྩེཝ ཁོ པན ཡཱདིསཀེ ¶ [ཡཱདིསཀེ ཝཱ (སཱི. པཱི. ཀ.)] ཀཱམེ ཨོཧཱཡ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ ཏཱདིསཀེ ཝཱ [ཙ (ཀ.)] ཀཱམེ པརིཡེསེཡྻཾ ཏཏོ ཝཱ [ཙ (ཀ.)] པཱཔིཊྛཏརེ, ན མེཏཾ པཏིརཱུཔ’ནྟི. སོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨཱརདྡྷཾ ཁོ པན མེ ཝཱིརིཡཾ བྷཝིསྶཏི ཨསལླཱིནཾ, ཨུཔཊྛིཏཱ སཏི ཨསམྨུཊྛཱ, པསྶདྡྷོ ཀཱཡོ ཨསཱརདྡྷོ, སམཱཧིཏཾ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒ’ནྟི. སོ ཨཏྟཱནཾཡེཝ ཨདྷིཔཏིཾ ཀརིཏྭཱ ཨཀུསལཾ པཛཧཏི, ཀུསལཾ བྷཱཝེཏི, སཱཝཛྫཾ པཛཧཏི, ཨནཝཛྫཾ བྷཱཝེཏི, སུདྡྷཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨཏྟཱདྷིཔཏེཡྻཾ.
‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, ལོཀཱདྷིཔཏེཡྻཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨརཉྙགཏོ ཝཱ རུཀྑམཱུལགཏོ ཝཱ སུཉྙཱགཱརགཏོ ཝཱ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ན ཁོ པནཱཧཾ ཙཱིཝརཧེཏུ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ. ན པིཎྜཔཱཏཧེཏུ, ན སེནཱསནཧེཏུ, ན ཨིཏིབྷཝཱབྷཝཧེཏུ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ. ཨཔི ཙ ཁོམྷི ཨོཏིཎྞོ ཛཱཏིཡཱ ཛརཱཡ མརཎེན སོཀེཧི པརིདེཝེཧི དུཀྑེཧི དོམནསྶེཧི ཨུཔཱཡཱསེཧི, དུཀྑོཏིཎྞོ དུཀྑཔརེཏོ. ཨཔྤེཝ ནཱམ ཨིམསྶ ཀེཝལསྶ དུཀྑཀྑནྡྷསྶ ཨནྟཀིརིཡཱ པཉྙཱཡེཐཱ’ཏི. ཨཧཉྩེཝ ཁོ པན ཨེཝཾ པབྦཛིཏོ ¶ སམཱནོ ཀཱམཝིཏཀྐཾ ཝཱ ཝིཏཀྐེཡྻཾ, བྱཱཔཱདཝིཏཀྐཾ ཝཱ ཝིཏཀྐེཡྻཾ, ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐཾ ཝཱ ཝིཏཀྐེཡྻཾ, མཧཱ ཁོ པནཱཡཾ ¶ ལོཀསནྣིཝཱསོ. མཧནྟསྨིཾ ཁོ པན ལོཀསནྣིཝཱསེ སནྟི སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨིདྡྷིམནྟོ དིབྦཙཀྑུཀཱ པརཙིཏྟཝིདུནོ. ཏེ དཱུརཏོཔི པསྶནྟི, ཨཱསནྣཱཔི ན དིསྶནྟི, ཙེཏསཱཔི ཙིཏྟཾ པཛཱནནྟི [ཛཱནནྟི (ཀ.)]. ཏེཔི མཾ ཨེཝཾ ཛཱནེཡྻུཾ – ‘པསྶཐ, བྷོ, ཨིམཾ ཀུལཔུཏྟཾ ¶ སདྡྷཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ སམཱནོ ཝོཀིཎྞོ ཝིཧརཏི པཱཔཀེཧི ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧཱི’ཏི. དེཝཏཱཔི ཁོ སནྟི ཨིདྡྷིམནྟིནིཡོ དིབྦཙཀྑུཀཱ པརཙིཏྟཝིདུནིཡོ. ཏཱ དཱུརཏོཔི པསྶནྟི, ཨཱསནྣཱཔི ན དིསྶནྟི, ཙེཏསཱཔི ཙིཏྟཾ ཛཱནནྟི. ཏཱཔི མཾ ཨེཝཾ ཛཱནེཡྻུཾ – ‘པསྶཐ, བྷོ, ཨིམཾ ཀུལཔུཏྟཾ སདྡྷཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ སམཱནོ ཝོཀིཎྞོ ཝིཧརཏི པཱཔཀེཧི ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧཱི’ཏི. སོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨཱརདྡྷཾ ཁོ པན མེ ཝཱིརིཡཾ བྷཝིསྶཏི ¶ ཨསལླཱིནཾ, ཨུཔཊྛིཏཱ སཏི ཨསམྨུཊྛཱ, པསྶདྡྷོ ཀཱཡོ ཨསཱརདྡྷོ, སམཱཧིཏཾ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒ’ནྟི. སོ ལོཀཾཡེཝ ཨདྷིཔཏིཾ ཀརིཏྭཱ ཨཀུསལཾ པཛཧཏི, ཀུསལཾ བྷཱཝེཏི, སཱཝཛྫཾ པཛཧཏི, ཨནཝཛྫཾ བྷཱཝེཏི, སུདྡྷཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ལོཀཱདྷིཔཏེཡྻཾ.
‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱདྷིཔཏེཡྻཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨརཉྙགཏོ ཝཱ རུཀྑམཱུལགཏོ ཝཱ སུཉྙཱགཱརགཏོ ཝཱ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ན ཁོ པནཱཧཾ ཙཱིཝརཧེཏུ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ. ན པིཎྜཔཱཏཧེཏུ, ན སེནཱསནཧེཏུ, ན ཨིཏིབྷཝཱབྷཝཧེཏུ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ. ཨཔི ཙ ཁོམྷི ཨོཏིཎྞོ ཛཱཏིཡཱ ཛརཱཡ མརཎེན སོཀེཧི པརིདེཝེཧི དུཀྑེཧི དོམནསྶེཧི ཨུཔཱཡཱསེཧི, དུཀྑོཏིཎྞོ ¶ དུཀྑཔརེཏོ. ཨཔྤེཝ ནཱམ ཨིམསྶ ཀེཝལསྶ དུཀྑཀྑནྡྷསྶ ཨནྟཀིརིཡཱ པཉྙཱཡེཐཱཏི. སྭཱཀྑཱཏོ བྷགཝཏཱ དྷམྨོ སནྡིཊྛིཀོ ཨཀཱལིཀོ ཨེཧིཔསྶིཀོ ཨོཔནེཡྻིཀོ པཙྩཏྟཾ ཝེདིཏབྦོ ཝིཉྙཱུཧཱིཏི. སནྟི ཁོ པན མེ སབྲཧྨཙཱརཱི ཛཱནཾ པསྶཾ ཝིཧརནྟི. ཨཧཉྩེཝ ཁོ པན ཨེཝཾ སྭཱཀྑཱཏེ དྷམྨཝིནཡེ པབྦཛིཏོ སམཱནོ ཀུསཱིཏོ ཝིཧརེཡྻཾ པམཏྟོ, ན མེཏཾ ཨསྶ པཏིརཱུཔ’ནྟི. སོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨཱརདྡྷཾ ཁོ པན མེ ཝཱིརིཡཾ བྷཝིསྶཏི ཨསལླཱིནཾ, ཨུཔཊྛིཏཱ སཏི ཨསམྨུཊྛཱ, པསྶདྡྷོ ཀཱཡོ ཨསཱརདྡྷོ, སམཱཧིཏཾ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒ’ནྟི. སོ དྷམྨཾཡེཝ ཨདྷིཔཏིཾ ཀརིཏྭཱ ཨཀུསལཾ པཛཧཏི, ཀུསལཾ བྷཱཝེཏི, སཱཝཛྫཾ པཛཧཏི, ཨནཝཛྫཾ བྷཱཝེཏི, སུདྡྷཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱདྷིཔཏེཡྻཾ. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎི ཨཱདྷིཔཏེཡྻཱནཱི’’ཏི.
‘‘ནཏྠི ¶ ལོཀེ རཧོ ནཱམ, པཱཔཀམྨཾ པཀུབྦཏོ;
ཨཏྟཱ ཏེ པུརིས ཛཱནཱཏི, སཙྩཾ ཝཱ ཡདི ཝཱ མུསཱ.
‘‘ཀལྱཱཎཾ ¶ ཝཏ བྷོ སཀྑི, ཨཏྟཱནཾ ཨཏིམཉྙསི;
ཡོ སནྟཾ ཨཏྟནི པཱཔཾ, ཨཏྟཱནཾ པརིགཱུཧསི.
‘‘པསྶནྟི ¶ དེཝཱ ཙ ཏཐཱགཏཱ ཙ,
ལོཀསྨིཾ བཱལཾ ཝིསམཾ ཙརནྟཾ;
ཏསྨཱ ཧི ཨཏྟཱདྷིཔཏེཡྻཀོ ཙ [ཨཏྟཱདྷིཔཀོ སཀོ ཙརེ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)],
ལོཀཱདྷིཔོ ཙ ནིཔཀོ ཙ ཛྷཱཡཱི.
‘‘དྷམྨཱདྷིཔོ ཙ ཨནུདྷམྨཙཱརཱི,
ན ¶ ཧཱིཡཏི སཙྩཔརཀྐམོ མུནི;
པསཡ྄ཧ མཱརཾ ཨབྷིབྷུཡྻ ཨནྟཀཾ,
ཡོ ཙ ཕུསཱི ཛཱཏིཀྑཡཾ པདྷཱནཝཱ;
སོ ཏཱདིསོ ལོཀཝིདཱུ སུམེདྷོ,
སབྦེསུ དྷམྨེསུ ཨཏམྨཡོ མུནཱི’’ཏི. དསམཾ;
དེཝདཱུཏཝགྒོ ཙཏུཏྠོ.
ཏསྶུདྡཱནཾ –
བྲཧྨ ཨཱནནྡ སཱརིཔུཏྟོ, ནིདཱནཾ ཧཏྠཀེན ཙ;
དཱུཏཱ དུཝེ ཙ རཱཛཱནོ, སུཁུམཱལཱདྷིཔཏེཡྻེན ཙཱཏི.
༥. ཙཱུལ༹ཝགྒོ
༡. སམྨུཁཱིབྷཱཝསུཏྟཾ
༤༡. ‘‘ཏིཎྞཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, སམྨུཁཱིབྷཱཝཱ སདྡྷོ ཀུལཔུཏྟོ བཧུཾ པུཉྙཾ པསཝཏི. ཀཏམེསཾ ཏིཎྞཾ? སདྡྷཱཡ, བྷིཀྑཝེ, སམྨུཁཱིབྷཱཝཱ སདྡྷོ ཀུལཔུཏྟོ བཧུཾ པུཉྙཾ པསཝཏི. དེཡྻདྷམྨསྶ, བྷིཀྑཝེ, སམྨུཁཱིབྷཱཝཱ སདྡྷོ ཀུལཔུཏྟོ བཧུཾ པུཉྙཾ པསཝཏི. དཀྑིཎེཡྻཱནཾ, བྷིཀྑཝེ, སམྨུཁཱིབྷཱཝཱ སདྡྷོ ཀུལཔུཏྟོ བཧུཾ པུཉྙཾ པསཝཏི. ཨིམེསཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏིཎྞཾ སམྨུཁཱིབྷཱཝཱ སདྡྷོ ཀུལཔུཏྟོ བཧུཾ པུཉྙཾ པསཝཏཱི’’ཏི. པཋམཾ.
༢. ཏིཋཱནསུཏྟཾ
༤༢. ‘‘ཏཱིཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཋཱནེཧི སདྡྷོ པསནྣོ ཝེདིཏབྦོ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? སཱིལཝནྟཱནཾ དསྶནཀཱམོ ཧོཏི, སདྡྷམྨཾ སོཏུཀཱམོ ཧོཏི ¶ , ཝིགཏམལམཙྪེརེན ཙེཏསཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི མུཏྟཙཱགོ པཡཏཔཱཎི ཝོསྶགྒརཏོ ཡཱཙཡོགོ དཱནསཾཝིབྷཱགརཏོ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི ཋཱནེཧི སདྡྷོ པསནྣོ ཝེདིཏབྦོ’’.
‘‘དསྶནཀཱམོ སཱིལཝཏཾ, སདྡྷམྨཾ སོཏུམིཙྪཏི;
ཝིནཡེ མཙྪེརམལཾ, ས ཝེ སདྡྷོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. དུཏིཡཾ;
༣. ཨཏྠཝསསུཏྟཾ
༤༣. ‘‘ཏཡོ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨཏྠཝསེ སམྤསྶམཱནེན ཨལམེཝ པརེསཾ དྷམྨཾ དེསེཏུཾ. ཀཏམེ ཏཡོ? ཡོ དྷམྨཾ དེསེཏི སོ ཨཏྠཔྤཊིསཾཝེདཱི ཙ ཧོཏི དྷམྨཔྤཊིསཾཝེདཱི ཙ. ཡོ དྷམྨཾ སུཎཱཏི སོ ཨཏྠཔྤཊིསཾཝེདཱི ཙ ཧོཏི དྷམྨཔྤཊིསཾཝེདཱི ཙ. ཡོ ཙེཝ དྷམྨཾ དེསེཏི ཡོ ཙ དྷམྨཾ ¶ སུཎཱཏི ཨུབྷོ ཨཏྠཔྤཊིསཾཝེདིནོ ཙ ཧོནྟི དྷམྨཔྤཊིསཾཝེདིནོ ཙ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཡོ ཨཏྠཝསེ སམྤསྶམཱནེན ཨལམེཝ པརེསཾ དྷམྨཾ དེསེཏུ’’ནྟི. ཏཏིཡཾ.
༤. ཀཐཱཔཝཏྟིསུཏྟཾ
༤༤. ‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ, ཋཱནེཧི ཀཐཱ པཝཏྟིནཱི ཧོཏི. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཡོ དྷམྨཾ དེསེཏི སོ ཨཏྠཔྤཊིསཾཝེདཱི ཙ ཧོཏི དྷམྨཔྤཊིསཾཝེདཱི ཙ. ཡོ དྷམྨཾ སུཎཱཏི སོ ཨཏྠཔྤཊིསཾཝེདཱི ཙ ཧོཏི དྷམྨཔྤཊིསཾཝེདཱི ཙ. ཡོ ཙེཝ དྷམྨཾ དེསེཏི ཡོ ཙ དྷམྨཾ སུཎཱཏི ཨུབྷོ ཨཏྠཔྤཊིསཾཝེདིནོ ཙ ཧོནྟི དྷམྨཔྤཊིསཾཝེདིནོ ཙ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི ཋཱནེཧི ཀཐཱ པཝཏྟིནཱི ཧོཏཱི’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ.
༥. པཎྜིཏསུཏྟཾ
༤༥. ‘‘ཏཱིཎིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, པཎྜིཏཔཉྙཏྟཱནི སཔྤུརིསཔཉྙཏྟཱནི. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? དཱནཾ, བྷིཀྑཝེ, པཎྜིཏཔཉྙཏྟཾ སཔྤུརིསཔཉྙཏྟཾ ¶ . པབྦཛྫཱ, བྷིཀྑཝེ ¶ , པཎྜིཏཔཉྙཏྟཱ སཔྤུརིསཔཉྙཏྟཱ. མཱཏཱཔིཏཱུནཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔཊྛཱནཾ པཎྜིཏཔཉྙཏྟཾ སཔྤུརིསཔཉྙཏྟཾ. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎི པཎྜིཏཔཉྙཏྟཱནི སཔྤུརིསཔཉྙཏྟཱནཱི’’ཏི.
‘‘སབྦྷི དཱནཾ ཨུཔཉྙཏྟཾ, ཨཧིཾསཱ སཾཡམོ དམོ;
མཱཏཱཔིཏུ ཨུཔཊྛཱནཾ, སནྟཱནཾ བྲཧྨཙཱརིནཾ.
‘‘སཏཾ ཨེཏཱནི ཋཱནཱནི, ཡཱནི སེཝེཐ པཎྜིཏོ;
ཨརིཡོ དསྶནསམྤནྣོ, ས ལོཀཾ བྷཛཏེ སིཝ’’ནྟི. པཉྩམཾ;
༦. སཱིལཝནྟསུཏྟཾ
༤༦. ‘‘ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, སཱིལཝནྟོ པབྦཛིཏཱ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟི. ཏཏྠ མནུསྶཱ ཏཱིཧི ཋཱནེཧི བཧུཾ པུཉྙཾ པསཝནྟི. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཀཱཡེན ¶ , ཝཱཙཱཡ ¶ , མནསཱ. ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, སཱིལཝནྟོ པབྦཛིཏཱ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟི. ཏཏྠ མནུསྶཱ ཨིམེཧི ཏཱིཧི ཋཱནེཧི བཧུཾ པུཉྙཾ པསཝནྟཱི’’ཏི. ཚཊྛཾ.
༧. སངྑཏལཀྑཎསུཏྟཾ
༤༧. ‘‘ཏཱིཎིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, སངྑཏསྶ སངྑཏལཀྑཎཱནི. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? ཨུཔྤཱདོ པཉྙཱཡཏི, ཝཡོ པཉྙཱཡཏི, ཋིཏསྶ ཨཉྙཐཏྟཾ པཉྙཱཡཏི. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎི སངྑཏསྶ སངྑཏལཀྑཎཱནཱི’’ཏི. སཏྟམཾ.
༨. ཨསངྑཏལཀྑཎསུཏྟཾ
༤༨. ‘‘ཏཱིཎིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཨསངྑཏསྶ ཨསངྑཏལཀྑཎཱནི. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? ན ཨུཔྤཱདོ པཉྙཱཡཏི, ན ཝཡོ པཉྙཱཡཏི, ན ཋིཏསྶ ཨཉྙཐཏྟཾ པཉྙཱཡཏི. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎི ཨསངྑཏསྶ ཨསངྑཏལཀྑཎཱནཱི’’ཏི. ཨཊྛམཾ.
༩. པབྦཏརཱཛསུཏྟཾ
༤༩. ‘‘ཧིམཝནྟཾ, བྷིཀྑཝེ, པབྦཏརཱཛཾ ནིསྶཱཡ མཧཱསཱལཱ ཏཱིཧི ¶ ཝཌྜྷཱིཧི ཝཌྜྷནྟི. ཀཏམཱཧི ཏཱིཧི? སཱཁཱཔཏྟཔལཱསེན ཝཌྜྷནྟི, ཏཙཔཔཊིཀཱཡ ཝཌྜྷནྟི ¶ , ཕེགྒུསཱརེན ཝཌྜྷནྟི. ཧིམཝནྟཾ, བྷིཀྑཝེ, པབྦཏརཱཛཾ ནིསྶཱཡ མཧཱསཱལཱ ཨིམཱཧི ཏཱིཧི ཝཌྜྷཱིཧི ཝཌྜྷནྟི.
‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སདྡྷཾ ཀུལཔཏིཾ ནིསྶཱཡ ཨནྟོ ཛནོ ཏཱིཧི ཝཌྜྷཱིཧི ཝཌྜྷཏི. ཀཏམཱཧི ཏཱིཧི? སདྡྷཱཡ ཝཌྜྷཏི, སཱིལེན ཝཌྜྷཏི, པཉྙཱཡ ཝཌྜྷཏི. སདྡྷཾ, བྷིཀྑཝེ, ཀུལཔཏིཾ ནིསྶཱཡ ཨནྟོ ཛནོ ཨིམཱཧི ཏཱིཧི ཝཌྜྷཱིཧི ཝཌྜྷཏཱི’’ཏི.
‘‘ཡཐཱཔི པབྦཏོ སེལོ, ཨརཉྙསྨིཾ བྲཧཱཝནེ;
ཏཾ རུཀྑཱ ཨུཔནིསྶཱཡ, ཝཌྜྷནྟེ ཏེ ཝནཔྤཏཱི.
‘‘ཏཐེཝ ¶ སཱིལསམྤནྣཾ, སདྡྷཾ ཀུལཔཏིཾ ཨིདྷ;
ཨུཔནིསྶཱཡ ཝཌྜྷནྟི, པུཏྟདཱརཱ ཙ བནྡྷཝཱ;
ཨམཙྩཱ ཉཱཏིསངྒྷཱ ཙ, ཡེ ཙསྶ ཨནུཛཱིཝིནོ.
‘‘ཏྱཱསྶ ¶ སཱིལཝཏོ སཱིལཾ, ཙཱགཾ སུཙརིཏཱནི ཙ;
པསྶམཱནཱནུཀུབྦནྟི, ཨཏྟམཏྠཾ [ཡེ བྷཝནྟི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཝིཙཀྑཎཱ.
‘‘ཨིདྷ དྷམྨཾ ཙརིཏྭཱན, མགྒཾ སུགཏིགཱམིནཾ;
ནནྡིནོ དེཝལོཀསྨིཾ, མོདནྟི ཀཱམཀཱམིནོ’’ཏི. ནཝམཾ;
༡༠. ཨཱཏཔྤཀརཎཱིཡསུཏྟཾ
༥༠. ‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ, ཋཱནེཧི ཨཱཏཔྤཾ ཀརཎཱིཡཾ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཨནུཔྤནྣཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནུཔྤཱདཱཡ ཨཱཏཔྤཾ ཀརཎཱིཡཾ ¶ , ཨནུཔྤནྣཱནཾ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔྤཱདཱཡ ཨཱཏཔྤཾ ཀརཎཱིཡཾ, ཨུཔྤནྣཱནཾ སཱརཱིརིཀཱནཾ ཝེདནཱནཾ དུཀྑཱནཾ ཏིབྦཱནཾ ཁརཱནཾ ཀཊུཀཱནཾ ཨསཱཏཱནཾ ཨམནཱཔཱནཾ པཱཎཧརཱནཾ ཨདྷིཝཱསནཱཡ ཨཱཏཔྤཾ ཀརཎཱིཡཾ. ཨིམེཧི ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ, ཋཱནེཧི ཨཱཏཔྤཾ ཀརཎཱིཡཾ.
‘‘ཡཏོ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨནུཔྤནྣཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནུཔྤཱདཱཡ ཨཱཏཔྤཾ ཀརོཏི, ཨནུཔྤནྣཱནཾ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔྤཱདཱཡ ཨཱཏཔྤཾ ཀརོཏི, ཨུཔྤནྣཱནཾ སཱརཱིརིཀཱནཾ ཝེདནཱནཾ དུཀྑཱནཾ ཏིབྦཱནཾ ཁརཱནཾ ཀཊུཀཱནཾ ཨསཱཏཱནཾ ཨམནཱཔཱནཾ པཱཎཧརཱནཾ ཨདྷིཝཱསནཱཡ ཨཱཏཔྤཾ ¶ ཀརོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཱཏཱཔཱི ནིཔཀོ སཏོ སམྨཱ དུཀྑསྶ ཨནྟཀིརིཡཱཡཱ’’ཏི. དསམཾ.
༡༡. མཧཱཙོརསུཏྟཾ
༥༡. ‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ, ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ མཧཱཙོརོ སནྡྷིམྤི ཚིནྡཏི, ནིལློཔམྤི ཧརཏི, ཨེཀཱགཱརིཀམྤི ཀརོཏི, པརིཔནྠེཔི ཏིཊྛཏི. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, མཧཱཙོརོ ¶ ཝིསམནིསྶིཏོ ཙ ཧོཏི, གཧནནིསྶིཏོ ཙ ཧོཏི, བལཝནིསྶིཏོ ཙ ཧོཏི. ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, མཧཱཙོརོ ཝིསམནིསྶིཏོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, མཧཱཙོརོ ནདཱིཝིདུགྒཾ ཝཱ ནིསྶིཏོ ཧོཏི པབྦཏཝིསམཾ ཝཱ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, མཧཱཙོརོ ཝིསམནིསྶིཏོ ཧོཏི.
‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, མཧཱཙོརོ གཧནནིསྶིཏོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, མཧཱཙོརོ ཏིཎགཧནཾ ཝཱ ནིསྶིཏོ ཧོཏི, རུཀྑགཧནཾ ¶ ཝཱ རོདྷཾ [གེདྷཾ (སཱི. པཱི.)] ཝཱ མཧཱཝནསཎྜཾ ཝཱ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, མཧཱཙོརོ གཧནནིསྶིཏོ ཧོཏི.
‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, མཧཱཙོརོ བལཝནིསྶིཏོ ཧོཏི? ཨིདྷ ¶ , བྷིཀྑཝེ, མཧཱཙོརོ རཱཛཱནཾ ཝཱ རཱཛམཧཱམཏྟཱནཾ ཝཱ ནིསྶིཏོ ཧོཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘སཙེ མཾ ཀོཙི ཀིཉྩི ཝཀྑཏི, ཨིམེ མེ རཱཛཱནོ ཝཱ རཱཛམཧཱམཏྟཱ ཝཱ པརིཡོདྷཱཡ ཨཏྠཾ བྷཎིསྶནྟཱི’ཏི. སཙེ ནཾ ཀོཙི ཀིཉྩི ཨཱཧ, ཏྱཱསྶ རཱཛཱནོ ཝཱ རཱཛམཧཱམཏྟཱ ཝཱ པརིཡོདྷཱཡ ཨཏྠཾ བྷཎནྟི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, མཧཱཙོརོ བལཝནིསྶིཏོ ཧོཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ མཧཱཙོརོ སནྡྷིམྤི ཚིནྡཏི, ནིལློཔམྤི ཧརཏི, ཨེཀཱགཱརིཀམྤི ཀརོཏི, པརིཔནྠེཔི ཏིཊྛཏི.
‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ པཱཔབྷིཀྑུ ཁཏཾ ཨུཔཧཏཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏི, སཱཝཛྫོ ཙ ཧོཏི སཱནུཝཛྫོ ཙ ཝིཉྙཱུནཾ, བཧུཉྩ ཨཔུཉྙཾ པསཝཏི. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, པཱཔབྷིཀྑུ ཝིསམནིསྶིཏོ ཙ ཧོཏི གཧནནིསྶིཏོ ཙ བལཝནིསྶིཏོ ཙ.
‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པཱཔབྷིཀྑུ ཝིསམནིསྶིཏོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, པཱཔབྷིཀྑུ ཝིསམེན ཀཱཡཀམྨེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཝིསམེན ཝཙཱིཀམྨེན ¶ སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཝིསམེན མནོཀམྨེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཱཔབྷིཀྑུ ཝིསམནིསྶིཏོ ཧོཏི.
‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པཱཔབྷིཀྑུ གཧནནིསྶིཏོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, པཱཔབྷིཀྑུ མིཙྪཱདིཊྛིཀོ ¶ ཧོཏི, ཨནྟགྒཱཧིཀཱཡ དིཊྛིཡཱ སམནྣཱགཏོ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཱཔབྷིཀྑུ གཧནནིསྶིཏོ ཧོཏི.
‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པཱཔབྷིཀྑུ བལཝནིསྶིཏོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, པཱཔབྷིཀྑུ རཱཛཱནཾ ཝཱ རཱཛམཧཱམཏྟཱནཾ ཝཱ ནིསྶིཏོ ཧོཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘སཙེ མཾ ཀོཙི ཀིཉྩི ཝཀྑཏི, ཨིམེ མེ རཱཛཱནོ ¶ ཝཱ རཱཛམཧཱམཏྟཱ ཝཱ པརིཡོདྷཱཡ ཨཏྠཾ བྷཎིསྶནྟཱི’ཏི. སཙེ ནཾ ཀོཙི ཀིཉྩི ཨཱཧ, ཏྱཱསྶ རཱཛཱནོ ཝཱ རཱཛམཧཱམཏྟཱ ཝཱ པརིཡོདྷཱཡ ཨཏྠཾ བྷཎནྟི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཱཔབྷིཀྑུ བལཝནིསྶིཏོ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ པཱཔབྷིཀྑུ ཁཏཾ ཨུཔཧཏཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏི, སཱཝཛྫོ ཙ ཧོཏི སཱནུཝཛྫོ ཙ ཝིཉྙཱུནཾ, བཧུཉྩ ཨཔུཉྙཾ པསཝཏཱི’’ཏི. ཨེཀཱདསམཾ.
ཙཱུལ༹ཝགྒོ པཉྩམོ.
ཏསྶུདྡཱནཾ –
སམྨུཁཱི ཋཱནཏྠཝསཾ, པཝཏྟི པཎྜིཏ སཱིལཝཾ;
སངྑཏཾ པབྦཏཱཏཔྤཾ, མཧཱཙོརེནེཀཱདསཱཏི [མཧཱཙོརེན ཏེ དསཱཏི (ཀ.)].
པཋམོ པཎྞཱསཀོ སམཏྟོ.
༢. དུཏིཡཔཎྞཱསཀཾ
(༦) ༡. བྲཱཧྨཎཝགྒོ
༡. པཋམདྭེབྲཱཧྨཎསུཏྟཾ
༥༢. ཨཐ ¶ ¶ ¶ ཁོ དྭེ བྲཱཧྨཎཱ ཛིཎྞཱ ཝུདྡྷཱ མཧལླཀཱ ཨདྡྷགཏཱ ཝཡོཨནུཔྤཏྟཱ ཝཱིསཝསྶསཏིཀཱ ཛཱཏིཡཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདིཾསུ. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཱ ཁོ ཏེ བྲཱཧྨཎཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘མཡམསྶུ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱ ཛིཎྞཱ ཝུདྡྷཱ མཧལླཀཱ ཨདྡྷགཏཱ ཝཡོཨནུཔྤཏྟཱ ཝཱིསཝསྶསཏིཀཱ ཛཱཏིཡཱ; ཏེ ཙམྷཱ ཨཀཏཀལྱཱཎཱ ཨཀཏཀུསལཱ ཨཀཏབྷཱིརུཏྟཱཎཱ. ཨོཝདཏུ ནོ བྷཝཾ གོཏམོ, ཨནུསཱསཏུ ནོ བྷཝཾ གོཏམོ ཡཾ ཨམྷཱཀཾ ཨསྶ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡཱ’’ཏི.
‘‘ཏགྒྷ ཏུམྷེ, བྲཱཧྨཎཱ, ཛིཎྞཱ ཝུདྡྷཱ མཧལླཀཱ ཨདྡྷགཏཱ ཝཡོཨནུཔྤཏྟཱ ཝཱིསཝསྶསཏིཀཱ ཛཱཏིཡཱ; ཏེ ཙཏྠ ཨཀཏཀལྱཱཎཱ ཨཀཏཀུསལཱ ཨཀཏབྷཱིརུཏྟཱཎཱ. ཨུཔནཱིཡཏི ཁོ ཨཡཾ, བྲཱཧྨཎཱ, ལོཀོ ཛརཱཡ བྱཱདྷིནཱ མརཎེན. ཨེཝཾ ཨུཔནཱིཡམཱནེ ཁོ, བྲཱཧྨཎཱ, ལོཀེ ཛརཱཡ བྱཱདྷིནཱ མརཎེན, ཡོ ཨིདྷ ཀཱཡེན སཾཡམོ ཝཱཙཱཡ སཾཡམོ མནསཱ སཾཡམོ, ཏཾ ཏསྶ པེཏསྶ ཏཱཎཉྩ ལེཎཉྩ དཱིཔཉྩ སརཎཉྩ པརཱཡཎཉྩཱ’’ཏི.
‘‘ཨུཔནཱིཡཏི ¶ ཛཱིཝིཏམཔྤམཱཡུ,
ཛརཱུཔནཱིཏསྶ ན སནྟི ཏཱཎཱ;
ཨེཏཾ བྷཡཾ མརཎེ པེཀྑམཱནོ,
པུཉྙཱནི ཀཡིརཱཐ སུཁཱཝཧཱནི.
‘‘ཡོདྷ ¶ ཀཱཡེན སཾཡམོ, ཝཱཙཱཡ ཨུད ཙེཏསཱ;
ཏཾ ཏསྶ པེཏསྶ སུཁཱཡ ཧོཏི,
ཡཾ ཛཱིཝམཱནོ པཀརོཏི པུཉྙ’’ནྟི. [སཾ. ནི. ༡.༡༠༠] པཋམཾ;
༢. དུཏིཡདྭེབྲཱཧྨཎསུཏྟཾ
༥༣. ཨཐ ¶ ¶ ཁོ དྭེ བྲཱཧྨཎཱ ཛིཎྞཱ ཝུདྡྷཱ མཧལླཀཱ ཨདྡྷགཏཱ ཝཡོཨནུཔྤཏྟཱ ཝཱིསཝསྶསཏིཀཱ ཛཱཏིཡཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཱ ཁོ ཏེ བྲཱཧྨཎཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘མཡམསྶུ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱ ཛིཎྞཱ ཝུདྡྷཱ མཧལླཀཱ ཨདྡྷགཏཱ ཝཡོཨནུཔྤཏྟཱ ཝཱིསཝསྶསཏིཀཱ ཛཱཏིཡཱ; ཏེ ཙམྷཱ ཨཀཏཀལྱཱཎཱ ཨཀཏཀུསལཱ ཨཀཏབྷཱིརུཏྟཱཎཱ. ཨོཝདཏུ ནོ བྷཝཾ གོཏམོ, ཨནུསཱསཏུ ནོ བྷཝཾ གོཏམོ ཡཾ ཨམྷཱཀཾ ཨསྶ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡཱ’’ཏི.
‘‘ཏགྒྷ ཏུམྷེ, བྲཱཧྨཎཱ, ཛིཎྞཱ ཝུདྡྷཱ མཧལླཀཱ ཨདྡྷགཏཱ ཝཡོཨནུཔྤཏྟཱ ཝཱིསཝསྶསཏིཀཱ ཛཱཏིཡཱ; ཏེ ཙཏྠ ཨཀཏཀལྱཱཎཱ ཨཀཏཀུསལཱ ཨཀཏབྷཱིརུཏྟཱཎཱ. ཨཱདིཏྟོ ཁོ ཨཡཾ, བྲཱཧྨཎཱ, ལོཀོ ཛརཱཡ བྱཱདྷིནཱ མརཎེན. ཨེཝཾ ཨཱདིཏྟེ ཁོ, བྲཱཧྨཎཱ, ལོཀེ ཛརཱཡ བྱཱདྷིནཱ མརཎེན, ཡོ ཨིདྷ ཀཱཡེན སཾཡམོ ཝཱཙཱཡ སཾཡམོ མནསཱ སཾཡམོ, ཏཾ ¶ ཏསྶ པེཏསྶ ཏཱཎཉྩ ལེཎཉྩ དཱིཔཉྩ སརཎཉྩ པརཱཡཎཉྩཱ’’ཏི.
‘‘ཨཱདིཏྟསྨིཾ ཨགཱརསྨིཾ, ཡཾ ནཱིཧརཏི བྷཱཛནཾ;
ཏཾ ཏསྶ ཧོཏི ཨཏྠཱཡ, ནོ ཙ ཡཾ ཏཏྠ ཌཡ྄ཧཏི.
‘‘ཨེཝཾ ཨཱདིཏྟོ ཁོ [ཨེཝཾ ཨཱདཱིཝིཏོ (སཱི. པཱི.), ཨེཝཾ ཨཱདིཏྟཀོ (སྱཱ. ཀཾ.) སཾ. ནི. ༡.༤༡] ལོཀོ, ཛརཱཡ མརཎེན ཙ;
ནཱིཧརེཐེཝ དཱནེན, དིནྣཾ ཧོཏི སུནཱིཧཏཾ [སུནིབྦྷཏཾ (ཀ.)].
‘‘ཡོདྷ ཀཱཡེན སཾཡམོ, ཝཱཙཱཡ ཨུད ཙེཏསཱ;
ཏཾ ཏསྶ པེཏསྶ སུཁཱཡ ཧོཏི,
ཡཾ ཛཱིཝམཱནོ པཀརོཏི པུཉྙ’’ནྟི. དུཏིཡཾ;
༣. ཨཉྙཏརབྲཱཧྨཎསུཏྟཾ
༥༤. ཨཐ ¶ ཁོ ཨཉྙཏརོ བྲཱཧྨཎོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི…པེ… ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ སོ བྲཱཧྨཎོ ¶ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘‘སནྡིཊྛིཀོ དྷམྨོ སནྡིཊྛིཀོ དྷམྨོ’ཏི, བྷོ གོཏམ, ཝུཙྩཏི. ཀིཏྟཱཝཏཱ ནུ ཁོ, བྷོ གོཏམ, སནྡིཊྛིཀོ དྷམྨོ ཧོཏི ཨཀཱལིཀོ ཨེཧིཔསྶིཀོ ཨོཔནེཡྻིཀོ [ཨོཔནཡིཀོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.) པཉྩམསུཏྟསྶ ཊཱིཀཱ ཨོལོཀེཏབྦཱ] པཙྩཏྟཾ ཝེདིཏབྦོ ཝིཉྙཱུཧཱི’’ཏི?
‘‘རཏྟོ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, རཱགེན ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི ¶ ཙེཏེཏི, པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ཙེཏསིཀམྤི དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི. རཱགེ པཧཱིནེ ནེཝཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ན པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ན ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ན ཙེཏསིཀཾ དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི. (རཏྟོ ཁོ…པེ… ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི, ཝཱཙཱཡ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི, མནསཱ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི. རཱགེ པཧཱིནཱ ནེཝ ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི, ན ཝཱཙཱཡ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི, ན མནསཱ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི. རཏྟོ ཁོ…པེ… ཨཏྟཏྠམྤི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི, པརཏྠམྤི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི, ཨུབྷཡཏྠམྤི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི. རཱགེ པཧཱིནེ ཨཏྟཏྠམྤི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, པརཏྠམྤི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ཨུབྷཡཏྠམྤི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི.) [( ) ཨེཏྠནྟརེ པཱཋོ སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི. པོཏྠཀེསུ ན དིསྶཏི, ཨིདྷཔི དུཊྛམཱུལ༹ྷཝཱརེསུ] ཨེཝམྤི ཁོ, བྲཱཧྨཎ, སནྡིཊྛིཀོ དྷམྨོ ཧོཏི…པེ….
‘‘དུཊྛོ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, དོསེན ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི ¶ ཙེཏེཏི, ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ཙེཏསིཀམྤི དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི. དོསེ པཧཱིནེ ནེཝཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ན པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ན ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ན ཙེཏསིཀམྤི [ན ཙེཏསིཀཾ (སཱི. སྱཱ. ཀ.)] དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི. ཨེཝམྤི ཁོ, བྲཱཧྨཎ, སནྡིཊྛིཀོ དྷམྨོ ཧོཏི…པེ….
‘‘མཱུལ༹ྷོ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, མོཧེན ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ཙེཏསིཀམྤི དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི. མོཧེ པཧཱིནེ ནེཝཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ན པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ན ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི ¶ ཙེཏེཏི, ན ཙེཏསིཀཾ དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི ¶ . ཨེཝཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, སནྡིཊྛིཀོ དྷམྨོ ཧོཏི ཨཀཱལིཀོ ཨེཧིཔསྶིཀོ ཨོཔནེཡྻིཀོ པཙྩཏྟཾ ཝེདིཏབྦོ ཝིཉྙཱུཧཱི’’ཏི.
‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ, ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ! སེཡྻཐཱཔི, བྷོ གོཏམ, ནིཀྐུཛྫིཏཾ ཝཱ ཨུཀྐུཛྫེཡྻ, པཊིཙྪནྣཾ ཝཱ ཝིཝརེཡྻ, མཱུལ༹ྷསྶ ཝཱ མགྒཾ ཨཱཙིཀྑེཡྻ, ཨནྡྷཀཱརེ ཝཱ ཏེལཔཛྫོཏཾ དྷཱརེཡྻ – ‘ཙཀྑུམནྟོ རཱུཔཱནི དཀྑནྟཱི’ཏི; ཨེཝམེཝཾ བྷོཏཱ གོཏམེན ཨནེཀཔརིཡཱཡེན དྷམྨོ པཀཱསིཏོ. ཨེསཱཧཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ སརཎཾ གཙྪཱམི དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ. ཨུཔཱསཀཾ མཾ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི. ཏཏིཡཾ.
༤. པརིབྦཱཛཀསུཏྟཾ
༥༥. ཨཐ ཁོ ཨཉྙཏརོ བྲཱཧྨཎཔརིབྦཱཛཀོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ…པེ… ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ སོ བྲཱཧྨཎཔརིབྦཱཛཀོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘‘སནྡིཊྛིཀོ དྷམྨོ སནྡིཊྛིཀོ དྷམྨོ’ཏི, བྷོ གོཏམ, ཝུཙྩཏི. ཀིཏྟཱཝཏཱ ནུ ཁོ, བྷོ གོཏམ, སནྡིཊྛིཀོ དྷམྨོ ཧོཏི ཨཀཱལིཀོ ཨེཧིཔསྶིཀོ ཨོཔནེཡྻིཀོ པཙྩཏྟཾ ཝེདིཏབྦོ ཝིཉྙཱུཧཱི’’ཏི?
‘‘རཏྟོ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, རཱགེན ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ཙེཏསིཀམྤི དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི. རཱགེ པཧཱིནེ ནེཝཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི ¶ ཙེཏེཏི, ན པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ན ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ན ཙེཏསིཀམྤི དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི.
‘‘རཏྟོ ¶ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, རཱགེན ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི, ཝཱཙཱཡ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི, མནསཱ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི. རཱགེ པཧཱིནེ ནེཝ ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི, ན ཝཱཙཱཡ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི, ན མནསཱ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི.
‘‘རཏྟོ ¶ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, རཱགེན ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ ཨཏྟཏྠམྤི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི, པརཏྠམྤི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི, ཨུབྷཡཏྠམྤི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི. རཱགེ པཧཱིནེ ཨཏྟཏྠམྤི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི ¶ , པརཏྠམྤི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ཨུབྷཡཏྠམྤི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཨེཝམྤི ཁོ, བྲཱཧྨཎ, སནྡིཊྛིཀོ དྷམྨོ ཧོཏི…པེ….
‘‘དུཊྛོ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, དོསེན…པེ… མཱུལ༹ྷོ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, མོཧེན ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ཙེཏསིཀམྤི དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི. མོཧེ པཧཱིནེ ནེཝཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ན པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ན ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ན ཙེཏསིཀཾ དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི.
‘‘མཱུལ༹ྷོ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, མོཧེན ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ, ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི, ཝཱཙཱཡ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི, མནསཱ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི. མོཧེ པཧཱིནེ ནེཝ ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི, ན ཝཱཙཱཡ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི, ན མནསཱ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི.
‘‘མཱུལ༹ྷོ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, མོཧེན ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ ཨཏྟཏྠམྤི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི, པརཏྠམྤི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི ¶ , ཨུབྷཡཏྠམྤི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི. མོཧེ པཧཱིནེ ཨཏྟཏྠམྤི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, པརཏྠམྤི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ཨུབྷཡཏྠམྤི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, སནྡིཊྛིཀོ དྷམྨོ ཧོཏི ཨཀཱལིཀོ ཨེཧིཔསྶིཀོ ཨོཔནེཡྻིཀོ པཙྩཏྟཾ ཝེདིཏབྦོ ཝིཉྙཱུཧཱི’’ཏི.
‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ…པེ… ཨུཔཱསཀཾ མཾ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི. ཙཏུཏྠཾ.
༥. ནིབྦུཏསུཏྟཾ
༥༦. ཨཐ ཁོ ཛཱཎུསྶོཎི བྲཱཧྨཎོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཛཱཎུསྶོཎི བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘‘སནྡིཊྛིཀཾ ནིབྦཱནཾ སནྡིཊྛིཀཾ ནིབྦཱན’ནྟི, བྷོ གོཏམ, ཝུཙྩཏི. ཀིཏྟཱཝཏཱ ¶ ནུ ཁོ, བྷོ གོཏམ, སནྡིཊྛིཀཾ ནིབྦཱནཾ ཧོཏི ཨཀཱལིཀཾ ཨེཧིཔསྶིཀཾ ཨོཔནེཡྻིཀཾ པཙྩཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ ཝིཉྙཱུཧཱི’’ཏི?
‘‘རཏྟོ ¶ ¶ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, རཱགེན ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ཙེཏསིཀམྤི དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི. རཱགེ པཧཱིནེ ནེཝཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ན པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ན ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ན ཙེཏསིཀམྤི དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི. ཨེཝམྤི ཁོ, བྲཱཧྨཎ, སནྡིཊྛིཀཾ ནིབྦཱནཾ ཧོཏི.
‘‘དུཊྛོ ཁོ, བྲཱཧྨཎ…པེ… མཱུལ༹ྷོ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, མོཧེན ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ཙེཏསིཀམྤི དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི. མོཧེ པཧཱིནེ ནེཝཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི ¶ ཙེཏེཏི, ན པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ན ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ན ཙེཏསིཀཾ དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི. ཨེཝམྤི ཁོ, བྲཱཧྨཎ, སནྡིཊྛིཀཾ ནིབྦཱནཾ ཧོཏི.
‘‘ཡཏོ ཁོ ཨཡཾ, བྲཱཧྨཎ [ཡཏོ ཙ ཁོ ཨཡཾ བྲཱཧྨཎ (སཱི.), ཡཏོ ཁོ བྲཱཧྨཎ ཨཀཱལིཀཾ ཨེཧིཔསྶིཀཾ ཨོཔནེཡྻིཀཾ པཙྩཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ (ཀ.)], ཨནཝསེསཾ རཱགཀྑཡཾ པཊིསཾཝེདེཏི, ཨནཝསེསཾ དོསཀྑཡཾ པཊིསཾཝེདེཏི, ཨནཝསེསཾ མོཧཀྑཡཾ པཊིསཾཝེདེཏི; ཨེཝཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, སནྡིཊྛིཀཾ ནིབྦཱནཾ ཧོཏི ཨཀཱལིཀཾ ཨེཧིཔསྶིཀཾ ཨོཔནེཡྻིཀཾ པཙྩཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ ཝིཉྙཱུཧཱི’’ཏི. ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ…པེ… ཨུཔཱསཀཾ མཾ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི. པཉྩམཾ.
༦. པལོཀསུཏྟཾ
༥༧. ཨཐ ཁོ ཨཉྙཏརོ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི…པེ… ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ སོ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སུཏཾ མེཏཾ, བྷོ གོཏམ, པུབྦཀཱནཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཝུདྡྷཱནཾ མཧལླཀཱནཾ ཨཱཙརིཡཔཱཙརིཡཱནཾ བྷཱསམཱནཱནཾ – ‘པུབྦེ སུདཾ [པུབྦསྶུདཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨཡཾ ལོཀོ ཨཝཱིཙི མཉྙེ ཕུཊོ ཨཧོསི མནུསྶེཧི, ཀུཀྐུཊསཾཔཱཏིཀཱ གཱམནིགམརཱཛདྷཱནིཡོ’ཏི. ཀོ ནུ ཁོ, བྷོ གོཏམ, ཧེཏུ ཀོ པཙྩཡོ ཡེནེཏརཧི མནུསྶཱནཾ ཁཡོ ཧོཏི, ཏནུཏྟཾ པཉྙཱཡཏི, གཱམཱཔི ¶ ¶ ཨགཱམཱ ཧོནྟི ¶ , ནིགམཱཔི ཨནིགམཱ ཧོནྟི, ནགརཱཔི ཨནགརཱ ཧོནྟི, ཛནཔདཱཔི ཨཛནཔདཱ ཧོནྟཱི’’ཏི?
‘‘ཨེཏརཧི, བྲཱཧྨཎ, མནུསྶཱ ཨདྷམྨརཱགརཏྟཱ ཝིསམལོབྷཱབྷིབྷཱུཏཱ མིཙྪཱདྷམྨཔརེཏཱ. ཏེ ཨདྷམྨརཱགརཏྟཱ ཝིསམལོབྷཱབྷིབྷཱུཏཱ མིཙྪཱདྷམྨཔརེཏཱ ཏིཎྷཱནི སཏྠཱནི གཧེཏྭཱ ཨཉྙམཉྙཾ [ཨཉྙམཉྙསྶ (སབྦཏྠ)] ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེནྟི, ཏེན བཧཱུ མནུསྶཱ ཀཱལཾ ཀརོནྟི. ཨཡམྤི ཁོ ¶ , བྲཱཧྨཎ, ཧེཏུ ཨཡཾ པཙྩཡོ ཡེནེཏརཧི མནུསྶཱནཾ ཁཡོ ཧོཏི, ཏནུཏྟཾ པཉྙཱཡཏི, གཱམཱཔི ཨགཱམཱ ཧོནྟི, ནིགམཱཔི ཨནིགམཱ ཧོནྟི, ནགརཱཔི ཨནགརཱ ཧོནྟི, ཛནཔདཱཔི ཨཛནཔདཱ ཧོནྟི.
‘‘པུན ཙཔརཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨེཏརཧི མནུསྶཱ ཨདྷམྨརཱགརཏྟཱ ཝིསམལོབྷཱབྷིབྷཱུཏཱ མིཙྪཱདྷམྨཔརེཏཱ. ཏེསཾ ཨདྷམྨརཱགརཏྟཱནཾ ཝིསམལོབྷཱབྷིབྷཱུཏཱནཾ མིཙྪཱདྷམྨཔརེཏཱནཾ དེཝོ ན སམྨཱདྷཱརཾ ཨནུཔྤཝེཙྪཏི. ཏེན དུབྦྷིཀྑཾ ཧོཏི དུསྶསྶཾ སེཏཊྛིཀཾ སལཱཀཱཝུཏྟཾ. ཏེན བཧཱུ མནུསྶཱ ཀཱལཾ ཀརོནྟི. ཨཡམྤི ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཧེཏུ ཨཡཾ པཙྩཡོ ཡེནེཏརཧི མནུསྶཱནཾ ཁཡོ ཧོཏི, ཏནུཏྟཾ པཉྙཱཡཏི, གཱམཱཔི ཨགཱམཱ ཧོནྟི, ནིགམཱཔི ཨནིགམཱ ཧོནྟི, ནགརཱཔི ཨནགརཱ ཧོནྟི, ཛནཔདཱཔི ཨཛནཔདཱ ཧོནྟི.
‘‘པུན ཙཔརཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨེཏརཧི མནུསྶཱ ཨདྷམྨརཱགརཏྟཱ ཝིསམལོབྷཱབྷིབྷཱུཏཱ མིཙྪཱདྷམྨཔརེཏཱ. ཏེསཾ ཨདྷམྨརཱགརཏྟཱནཾ ཝིསམལོབྷཱབྷིབྷཱུཏཱནཾ མིཙྪཱདྷམྨཔརེཏཱནཾ ཡཀྑཱ ཝཱལེ༹ ཨམནུསྶེ ཨོསྶཛྫནྟི [ཨོསྶཛནྟི (སཱི.)], ཏེན བཧཱུ མནུསྶཱ ཀཱལཾ ཀརོནྟི. ཨཡམྤི ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཧེཏུ ཨཡཾ པཙྩཡོ ཡེནེཏརཧི མནུསྶཱནཾ ཁཡོ ཧོཏི, ཏནུཏྟཾ པཉྙཱཡཏི, གཱམཱཔི ཨགཱམཱ ཧོནྟི, ནིགམཱཔི ཨནིགམཱ ཧོནྟི, ནགརཱཔི ཨནགརཱ ཧོནྟི, ཛནཔདཱཔི ཨཛནཔདཱ ཧོནྟཱི’’ཏི.
‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ…པེ… ཨུཔཱསཀཾ མཾ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི. ཚཊྛཾ.
༧. ཝཙྪགོཏྟསུཏྟཾ
༥༨. ཨཐ ¶ ཁོ ཝཙྪགོཏྟོ [ཝཙྪཔུཏྟོ (ཀ.)] པརིབྦཱཛཀོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི ¶ ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ ¶ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཝཙྪགོཏྟོ པརིབྦཱཛཀོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སུཏཾ མེཏཾ, བྷོ གོཏམ, སམཎོ གོཏམོ ཨེཝམཱཧ – ‘མཡ྄ཧམེཝ དཱནཾ དཱཏབྦཾ ¶ , ནཱཉྙེསཾ དཱནཾ དཱཏབྦཾ; མཡ྄ཧམེཝ སཱཝཀཱནཾ དཱནཾ དཱཏབྦཾ, ནཱཉྙེསཾ སཱཝཀཱནཾ དཱནཾ དཱཏབྦཾ; མཡ྄ཧམེཝ དིནྣཾ མཧཔྥལཾ, ནཱཉྙེསཾ དིནྣཾ མཧཔྥལཾ; མཡ྄ཧམེཝ སཱཝཀཱནཾ དིནྣཾ མཧཔྥལཾ, ནཱཉྙེསཾ སཱཝཀཱནཾ དིནྣཾ མཧཔྥལ’ནྟི. ཡེ ཏེ, བྷོ གོཏམ, ཨེཝམཱཧཾསུ ‘སམཎོ གོཏམོ ཨེཝམཱཧ མཡ྄ཧམེཝ དཱནཾ དཱཏབྦཾ, ནཱཉྙེསཾ དཱནཾ དཱཏབྦཾ. མཡ྄ཧམེཝ སཱཝཀཱནཾ དཱནཾ དཱཏབྦཾ, ནཱཉྙེསཾ སཱཝཀཱནཾ དཱནཾ དཱཏབྦཾ. མཡ྄ཧམེཝ དིནྣཾ མཧཔྥལཾ, ནཱཉྙེསཾ དིནྣཾ མཧཔྥལཾ. མཡ྄ཧམེཝ སཱཝཀཱནཾ དིནྣཾ མཧཔྥལཾ, ནཱཉྙེསཾ སཱཝཀཱནཾ དིནྣཾ མཧཔྥལ’ནྟི. ཀཙྩི ཏེ བྷོཏོ གོཏམསྶ ཝུཏྟཝཱདིནོ ཙ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ ཨབྷཱུཏེན ཨབྦྷཱཙིཀྑནྟི, དྷམྨསྶ ཙཱནུདྷམྨཾ བྱཱཀརོནྟི, ན ཙ ཀོཙི སཧདྷམྨིཀོ ཝཱདཱནུཔཱཏོ [ཝཱདཱནུཝཱདོ (ཀ.)] གཱརཡ྄ཧཾ ཋཱནཾ ཨཱགཙྪཏི? ཨནབྦྷཀྑཱཏུཀཱམཱ ཧི མཡཾ བྷཝནྟཾ གོཏམ’’ནྟི.
‘‘ཡེ ཏེ, ཝཙྪ, ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘སམཎོ གོཏམོ ཨེཝམཱཧ – མཡ྄ཧམེཝ དཱནཾ དཱཏབྦཾ…པེ… ནཱཉྙེསཾ སཱཝཀཱནཾ དིནྣཾ མཧཔྥལ’ནྟི ན མེ ཏེ ཝུཏྟཝཱདིནོ. ཨབྦྷཱཙིཀྑནྟི ཙ པན མཾ [ཙ པན མཾ ཏེ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨསཏཱ ཨབྷཱུཏེན. ཡོ ཁོ, ཝཙྪ, པརཾ དཱནཾ དདནྟཾ ཝཱརེཏི སོ ཏིཎྞཾ ཨནྟརཱཡཀརོ ཧོཏི, ཏིཎྞཾ པཱརིཔནྠིཀོ. ཀཏམེསཾ ཏིཎྞཾ? དཱཡཀསྶ པུཉྙནྟརཱཡཀརོ ¶ ཧོཏི, པཊིགྒཱཧཀཱནཾ ལཱབྷནྟརཱཡཀརོ ཧོཏི, པུབྦེཝ ཁོ པནསྶ ཨཏྟཱ ཁཏོ ཙ ཧོཏི ཨུཔཧཏོ ཙ. ཡོ ཁོ, ཝཙྪ, པརཾ དཱནཾ དདནྟཾ ཝཱརེཏི སོ ཨིམེསཾ ཏིཎྞཾ ཨནྟརཱཡཀརོ ཧོཏི, ཏིཎྞཾ པཱརིཔནྠིཀོ.
‘‘ཨཧཾ ཁོ པན, ཝཙྪ, ཨེཝཾ ཝདཱམི – ཡེ ཧི ཏེ ཙནྡནིཀཱཡ ཝཱ ཨོལིགལླེ ཝཱ པཱཎཱ, ཏཏྲཔི ཡོ ཐཱལིདྷོཝནཾ [ཐཱལཀདྷོཝནཾ (ཀ.)] ཝཱ སརཱཝདྷོཝནཾ ཝཱ ཚཌྜེཏི – ཡེ ¶ ཏཏྠ པཱཎཱ ཏེ ཏེན ཡཱཔེནྟཱུཏི, ཏཏོ ནིདཱནམྤཱཧཾ, ཝཙྪ, པུཉྙསྶ ཨཱགམཾ ཝདཱམི. ཀོ པན ཝཱདོ མནུསྶབྷཱུཏེ! ཨཔི ཙཱཧཾ, ཝཙྪ, སཱིལཝཏོ དིནྣཾ མཧཔྥལཾ ཝདཱམི, ནོ ཏཐཱ དུསྶཱིལསྶ, སོ ཙ ཧོཏི པཉྩངྒཝིཔྤཧཱིནོ པཉྩངྒསམནྣཱགཏོ.
‘‘ཀཏམཱནི པཉྩངྒཱནི པཧཱིནཱནི ཧོནྟི? ཀཱམཙྪནྡོ པཧཱིནོ ཧོཏི, བྱཱཔཱདོ པཧཱིནོ ཧོཏི ¶ , ཐིནམིདྡྷཾ ¶ པཧཱིནཾ ཧོཏི, ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ པཧཱིནཾ ཧོཏི, ཝིཙིཀིཙྪཱ པཧཱིནཱ ཧོཏི. ཨིམཱནི པཉྩངྒཱནི ཝིཔྤཧཱིནཱནི ཧོནྟི.
‘‘ཀཏམེཧི པཉྩཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ ཧོཏི? ཨསེཀྑེན སཱིལཀྑནྡྷེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨསེཀྑེན སམཱདྷིཀྑནྡྷེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨསེཀྑེན པཉྙཱཀྑནྡྷེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨསེཀྑེན ཝིམུཏྟིཀྑནྡྷེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨསེཀྑེན ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཀྑནྡྷེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི; ཨིམེཧི པཉྩཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ ཧོཏི. ཨིཏི པཉྩངྒཝིཔྤཧཱིནེ པཉྩངྒསམནྣཱགཏེ དིནྣཾ མཧཔྥལནྟི ཝདཱམཱི’’ཏི.
‘‘ཨིཏི ཀཎྷཱསུ སེཏཱསུ, རོཧིཎཱིསུ ཧརཱིསུ ཝཱ;
ཀམྨཱསཱསུ སརཱུཔཱསུ, གོསུ པཱརེཝཏཱསུ ཝཱ.
‘‘ཡཱསུ ¶ ཀཱསུཙི ཨེཏཱསུ, དནྟོ ཛཱཡཏི པུངྒཝོ;
དྷོརཡ྄ཧོ བལསམྤནྣོ, ཀལྱཱཎཛཝནིཀྐམོ;
ཏམེཝ བྷཱརེ ཡུཉྫནྟི, ནཱསྶ ཝཎྞཾ པརིཀྑརེ.
‘‘ཨེཝམེཝཾ མནུསྶེསུ, ཡསྨིཾ ཀསྨིཉྩི ཛཱཏིཡེ;
ཁཏྟིཡེ བྲཱཧྨཎེ ཝེསྶེ, སུདྡེ ཙཎྜཱལཔུཀྐུསེ.
‘‘ཡཱསུ ཀཱསུཙི ཨེཏཱསུ, དནྟོ ཛཱཡཏི སུབྦཏོ;
དྷམྨཊྛོ སཱིལསམྤནྣོ, སཙྩཝཱདཱི ཧིརཱིམནོ.
‘‘པཧཱིནཛཱཏིམརཎོ, བྲཧྨཙརིཡསྶ ཀེཝལཱི;
པནྣབྷཱརོ ཝིསཾཡུཏྟོ, ཀཏཀིཙྩོ ཨནཱསཝོ.
‘‘པཱརགཱུ སབྦདྷམྨཱནཾ, ཨནུཔཱདཱཡ ནིབྦུཏོ;
ཏསྨིཾཡེཝ [ཏསྨིཾ ཝེ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཝིརཛེ ཁེཏྟེ, ཝིཔུལཱ ཧོཏི དཀྑིཎཱ.
‘‘བཱལཱ ¶ ¶ ཙ ཨཝིཛཱནནྟཱ, དུམྨེདྷཱ ཨསྶུཏཱཝིནོ;
བཧིདྡྷཱ དེནྟི དཱནཱནི, ན ཧི སནྟེ ཨུཔཱསརེ.
‘‘ཡེ ཙ སནྟེ ཨུཔཱསནྟི, སཔྤཉྙེ དྷཱིརསམྨཏེ;
སདྡྷཱ ཙ ནེསཾ སུགཏེ, མཱུལཛཱཏཱ པཏིཊྛིཏཱ.
‘‘དེཝལོཀཉྩ ཏེ ཡནྟི, ཀུལེ ཝཱ ཨིདྷ ཛཱཡརེ;
ཨནུཔུབྦེན ནིབྦཱནཾ, ཨདྷིགཙྪནྟི པཎྜིཏཱ’’ཏི. སཏྟམཾ;
༨. ཏིཀཎྞསུཏྟཾ
༥༩. ཨཐ ¶ ཁོ ཏིཀཎྞོ བྲཱཧྨཎོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ…པེ… ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཏིཀཎྞོ ¶ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝཏོ སམྨུཁཱ ཏེཝིཛྫཱནཾ སུདཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི – ‘‘ཨེཝམྤི ཏེཝིཛྫཱ བྲཱཧྨཎཱ, ཨིཏིཔི ཏེཝིཛྫཱ བྲཱཧྨཎཱ’’ཏི.
‘‘ཡཐཱ ཀཐཾ པན, བྲཱཧྨཎ, བྲཱཧྨཎཱ བྲཱཧྨཎཾ ཏེཝིཛྫཾ པཉྙཱཔེནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཨིདྷ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎོ ཨུབྷཏོ སུཛཱཏོ ཧོཏི མཱཏིཏོ ཙ པིཏིཏོ ཙ, སཾསུདྡྷགཧཎིཀོ ཡཱཝ སཏྟམཱ པིཏཱམཧཡུགཱ, ཨཀྑིཏྟོ ཨནུཔཀྐུཊྛོ ཛཱཏིཝཱདེན, ཨཛ྄ཛྷཱཡཀོ, མནྟདྷརོ, ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ སནིགྷཎྜུཀེཊུབྷཱནཾ སཱཀྑརཔྤབྷེདཱནཾ ཨིཏིཧཱསཔཉྩམཱནཾ, པདཀོ, ཝེཡྻཱཀརཎོ, ལོཀཱཡཏམཧཱཔུརིསལཀྑཎེསུ ཨནཝཡོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱ ཏེཝིཛྫཾ པཉྙཱཔེནྟཱི’’ཏི.
‘‘ཨཉྙཐཱ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, བྲཱཧྨཎཱ བྲཱཧྨཎཾ ཏེཝིཛྫཾ པཉྙཔེནྟི, ཨཉྙཐཱ ཙ པན ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ ཏེཝིཛྫོ ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ ཀཐཾ པན, བྷོ གོཏམ, ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ ཏེཝིཛྫོ ཧོཏི? སཱདྷུ མེ བྷཝཾ གོཏམོ ཏཐཱ དྷམྨཾ དེསེཏུ ཡཐཱ ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ ཏེཝིཛྫོ ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, བྲཱཧྨཎ, སུཎཱཧི, སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཧི; བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷོ’’ཏི ཁོ ཏིཀཎྞོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསི. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –
‘‘ཨིདྷ ¶ , བྲཱཧྨཎ, བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརཾ ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སམྤསཱདནཾ ཙེཏསོ ཨེཀོདིབྷཱཝཾ ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱརཾ སམཱདྷིཛཾ པཱིཏིསུཁཾ དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. པཱིཏིཡཱ ¶ ཙ ཝིརཱགཱ ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧརཏི སཏོ ཙ སམྤཛཱནོ, སུཁཉྩ ཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེཏི ཡཾ ཏཾ ཨརིཡཱ ¶ ཨཱཙིཀྑནྟི – ‘ཨུཔེཀྑཀོ སཏིམཱ སུཁཝིཧཱརཱི’ཏི ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ དུཀྑསྶ ཙ པཧཱནཱ, པུབྦེཝ སོམནསྶདོམནསྶཱནཾ ཨཏྠངྒམཱ ཨདུཀྑམསུཁཾ ¶ ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིཾ ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི.
‘‘སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏི. སོ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏི, སེཡྻཐིདཾ – ཨེཀམྤི ཛཱཏིཾ དྭེཔི ཛཱཏིཡོ ཏིསྶོཔི ཛཱཏིཡོ ཙཏསྶོཔི ཛཱཏིཡོ པཉྩཔི ཛཱཏིཡོ དསཔི ཛཱཏིཡོ ཝཱིསམྤི ཛཱཏིཡོ ཏིཾསམྤི ཛཱཏིཡོ ཙཏྟཱརཱིསམྤི ཛཱཏིཡོ པཉྙཱསམྤི ཛཱཏིཡོ ཛཱཏིསཏམྤི ཛཱཏིསཧསྶམྤི ཛཱཏིསཏསཧསྶམྤི, ཨནེཀེཔི སཾཝཊྚཀཔྤེ ཨནེཀེཔི ཝིཝཊྚཀཔྤེ ཨནེཀེཔི སཾཝཊྚཝིཝཊྚཀཔྤེ – ‘ཨམུཏྲཱསིཾ ཨེཝཾནཱམོ ཨེཝཾགོཏྟོ ཨེཝཾཝཎྞོ ཨེཝམཱཧཱརོ ཨེཝཾསུཁདུཀྑཔྤཊིསཾཝེདཱི ཨེཝམཱཡུཔརིཡནྟོ, སོ ཏཏོ ཙུཏོ ཨམུཏྲ ཨུདཔཱདིཾ. ཏཏྲཱཔཱསིཾ ཨེཝཾནཱམོ ཨེཝཾགོཏྟོ ཨེཝཾཝཎྞོ ཨེཝམཱཧཱརོ ཨེཝཾསུཁདུཀྑཔྤཊིསཾཝེདཱི ཨེཝམཱཡུཔརིཡནྟོ, སོ ཏཏོ ཙུཏོ ཨིདྷཱུཔཔནྣོ’ཏི. ཨིཏི སཱཀཱརཾ སཨུདྡེསཾ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏི. ཨཡམསྶ པཋམཱ ཝིཛྫཱ ཨདྷིགཏཱ ཧོཏི; ཨཝིཛྫཱ ཝིཧཏཱ, ཝིཛྫཱ ཨུཔྤནྣཱ; ཏམོ ཝིཧཏོ, ཨཱལོཀོ ཨུཔྤནྣོ ཡཐཱ ཏཾ ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ པཧིཏཏྟསྶ ཝིཧརཏོ.
‘‘སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ སཏྟཱནཾ ¶ ཙུཏཱུཔཔཱཏཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏི. སོ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན སཏྟེ པསྶཏི ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེ ཧཱིནེ པཎཱིཏེ སུཝཎྞེ དུབྦཎྞེ, སུགཏེ དུགྒཏེ ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པཛཱནཱཏི – ‘ཨིམེ ཝཏ བྷོནྟོ སཏྟཱ ཀཱཡདུཙྩརིཏེན སམནྣཱགཏཱ…པེ… མནོདུཙྩརིཏེན སམནྣཱགཏཱ ཨརིཡཱནཾ ཨུཔཝཱདཀཱ མིཙྪཱདིཊྛིཀཱ མིཙྪཱདིཊྛིཀམྨསམཱདཱནཱ, ཏེ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ¶ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔནྣཱ. ཨིམེ ཝཱ པན བྷོནྟོ སཏྟཱ ཀཱཡསུཙརིཏེན སམནྣཱགཏཱ, ཝཙཱིསུཙརིཏེན སམནྣཱགཏཱ, མནོསུཙརིཏེན སམནྣཱགཏཱ ¶ ཨརིཡཱནཾ ཨནུཔཝཱདཀཱ སམྨཱདིཊྛིཀཱ ¶ སམྨཱདིཊྛིཀམྨསམཱདཱནཱ, ཏེ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔནྣཱ’ཏི. ཨིཏི དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན སཏྟེ པསྶཏི ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེ ཧཱིནེ པཎཱིཏེ སུཝཎྞེ དུབྦཎྞེ, སུགཏེ དུགྒཏེ ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པཛཱནཱཏི. ཨཡམསྶ དུཏིཡཱ ཝིཛྫཱ ཨདྷིགཏཱ ཧོཏི; ཨཝིཛྫཱ ཝིཧཏཱ, ཝིཛྫཱ ཨུཔྤནྣཱ; ཏམོ ཝིཧཏོ, ཨཱལོཀོ ཨུཔྤནྣོ ཡཐཱ ཏཾ ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ པཧིཏཏྟསྶ ཝིཧརཏོ.
‘‘སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏི. སོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི; ‘ཨིམེ ཨཱསཝཱ’ཏི ¶ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ ཨཱསཝསམུདཡོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ ཨཱསཝནིརོདྷོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ ཨཱསཝནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཛཱནཏོ ཨེཝཾ པསྶཏོ ཀཱམཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, བྷཝཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, ཨཝིཛྫཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི; ཝིམུཏྟསྨིཾ ཝིམུཏྟམིཏི ཉཱཎཾ ཧོཏི. ‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏི, ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱ’ཏི པཛཱནཱཏི. ཨཡམསྶ ཏཏིཡཱ ཝིཛྫཱ ཨདྷིགཏཱ ཧོཏི; ཨཝིཛྫཱ ཝིཧཏཱ, ཝིཛྫཱ ཨུཔྤནྣཱ; ཏམོ ཝིཧཏོ, ཨཱལོཀོ ཨུཔྤནྣོ ཡཐཱ ཏཾ ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ པཧིཏཏྟསྶ ཝིཧརཏོ’’ཏི.
‘‘ཨནུཙྩཱཝཙསཱིལསྶ, ནིཔཀསྶ ཙ ཛྷཱཡིནོ;
ཙིཏྟཾ ཡསྶ ཝསཱིབྷཱུཏཾ, ཨེཀགྒཾ སུསམཱཧིཏཾ.
‘‘ཏཾ ཝེ ཏམོནུདཾ དྷཱིརཾ, ཏེཝིཛྫཾ མཙྩུཧཱཡིནཾ;
ཧིཏཾ དེཝམནུསྶཱནཾ, ཨཱཧུ སབྦཔྤཧཱཡིནཾ.
‘‘ཏཱིཧི ཝིཛྫཱཧི སམྤནྣཾ, ཨསམྨཱུལ༹ྷཝིཧཱརིནཾ;
བུདྡྷཾ ཨནྟིམདེཧིནཾ [ཨནྟིམསཱརཱིརཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], ཏཾ ནམསྶནྟི གོཏམཾ.
[དྷ. པ. ༤༢༣; ཨིཏིཝུ. ༩༩] ‘‘པུབྦེནིཝཱསཾ ¶ ¶ ཡོ ཝེདཱི, སགྒཱཔཱཡཉྩ པསྶཏི;
ཨཐོ ཛཱཏིཀྑཡཾ པཏྟོ, ཨབྷིཉྙཱཝོསིཏོ མུནི.
‘‘ཨེཏཱཧི ཏཱིཧི ཝིཛྫཱཧི, ཏེཝིཛྫོ ཧོཏི བྲཱཧྨཎོ;
ཏམཧཾ ཝདཱམི ཏེཝིཛྫཾ, ནཱཉྙཾ ལཔིཏལཱཔན’’ནྟི.
‘‘ཨེཝཾ ¶ ¶ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ ཏེཝིཛྫོ ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨཉྙཐཱ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱནཾ ཏེཝིཛྫོ, ཨཉྙཐཱ ཙ པན ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ ཏེཝིཛྫོ ཧོཏི. ཨིམསྶ ཙ པན, བྷོ གོཏམ, ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ ཏེཝིཛྫསྶ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཏེཝིཛྫོ ཀལཾ ནཱགྒྷཏི སོལ༹སིཾ’’.
‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ…པེ… ཨུཔཱསཀཾ མཾ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི. ཨཊྛམཾ.
༩. ཛཱཎུསྶོཎིསུཏྟཾ
༦༠. ཨཐ ཁོ ཛཱཎུསྶོཎི བྲཱཧྨཎོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ…པེ… ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཛཱཎུསྶོཎི བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཡསྶསྶུ, བྷོ གོཏམ, ཡཉྙོ ཝཱ སདྡྷཾ ཝཱ ཐཱལིཔཱཀོ ཝཱ དེཡྻདྷམྨཾ ཝཱ, ཏེཝིཛྫེསུ བྲཱཧྨཎེསུ དཱནཾ དདེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ ཀཐཾ པན, བྲཱཧྨཎ, བྲཱཧྨཎཱ ཏེཝིཛྫཾ པཉྙཔེནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཨིདྷ ཁོ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎོ ཨུབྷཏོ སུཛཱཏོ ཧོཏི མཱཏིཏོ ཙ པིཏིཏོ ཙ སཾསུདྡྷགཧཎིཀོ ཡཱཝ སཏྟམཱ པིཏཱམཧཡུགཱ ཨཀྑིཏྟོ ཨནུཔཀྐུཊྛོ ཛཱཏིཝཱདེན, ཨཛ྄ཛྷཱཡཀོ མནྟདྷརོ, ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ སནིགྷཎྜུཀེཊུབྷཱནཾ སཱཀྑརཔྤབྷེདཱནཾ ཨིཏིཧཱསཔཉྩམཱནཾ, པདཀོ, ཝེཡྻཱཀརཎོ, ལོཀཱཡཏམཧཱཔུརིསལཀྑཎེསུ ཨནཝཡོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱ ཏེཝིཛྫཾ པཉྙཔེནྟཱི’’ཏི.
‘‘ཨཉྙཐཱ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, བྲཱཧྨཎཱ བྲཱཧྨཎཾ ཏེཝིཛྫཾ པཉྙཔེནྟི, ཨཉྙཐཱ ཙ པན ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ ཏེཝིཛྫོ ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘ཡཐཱ ཀཐཾ པན, བྷོ གོཏམ, ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ ཏེཝིཛྫོ ཧོཏི? སཱདྷུ མེ བྷཝཾ གོཏམོ ཏཐཱ དྷམྨཾ དེསེཏུ ཡཐཱ ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ ཏེཝིཛྫོ ཧོཏཱི’’ཏི ¶ . ‘‘ཏེན ཧི, བྲཱཧྨཎ, སུཎཱཧི ¶ , སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཧི; བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི ¶ . ‘‘ཨེཝཾ, བྷོ’’ཏི ཁོ ཛཱཎུསྶོཎི བྲཱཧྨཎོ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསི. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –
‘‘ཨིདྷ པན, བྲཱཧྨཎ, བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི.
‘‘སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ ¶ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏི. སོ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏི, སེཡྻཐིདཾ – ཨེཀམྤི ཛཱཏིཾ དྭེཔི ཛཱཏིཡོ…པེ… ཨིཏི སཱཀཱརཾ སཨུདྡེསཾ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏི. ཨཡམསྶ པཋམཱ ཝིཛྫཱ ཨདྷིགཏཱ ཧོཏི; ཨཝིཛྫཱ ཝིཧཏཱ, ཝིཛྫཱ ཨུཔྤནྣཱ; ཏམོ ཝིཧཏོ, ཨཱལོཀོ ཨུཔྤནྣོ ཡཐཱ ཏཾ ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ པཧིཏཏྟསྶ ཝིཧརཏོ.
‘‘སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ སཏྟཱནཾ ཙུཏཱུཔཔཱཏཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏི. སོ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན…པེ… ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པཛཱནཱཏི. ཨཡམསྶ དུཏིཡཱ ཝིཛྫཱ ཨདྷིགཏཱ ཧོཏི; ཨཝིཛྫཱ ཝིཧཏཱ, ཝིཛྫཱ ཨུཔྤནྣཱ; ཏམོ ཝིཧཏོ, ཨཱལོཀོ ཨུཔྤནྣོ ཡཐཱ ཏཾ ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ པཧིཏཏྟསྶ ཝིཧརཏོ.
‘‘སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏི. སོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི…པེ… ¶ ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི; ‘ཨིམེ ཨཱསཝཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི…པེ… ‘ཨཡཾ ཨཱསཝནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཛཱནཏོ ¶ ཨེཝཾ པསྶཏོ ཀཱམཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, བྷཝཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, ཨཝིཛྫཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི; ཝིམུཏྟསྨིཾ ཝིམུཏྟམིཏི ཉཱཎཾ ཧོཏི. ‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏི, ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱ’ཏི པཛཱནཱཏི. ཨཡམསྶ ཏཏིཡཱ ཝིཛྫཱ ཨདྷིགཏཱ ཧོཏི; ཨཝིཛྫཱ ཝིཧཏཱ, ཝིཛྫཱ ཨུཔྤནྣཱ; ཏམོ ཝིཧཏོ ¶ , ཨཱལོཀོ ཨུཔྤནྣོ ཡཐཱ ཏཾ ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ པཧིཏཏྟསྶ ཝིཧརཏོ’’ཏི.
‘‘ཡོ སཱིལབྦཏསམྤནྣོ, པཧིཏཏྟོ སམཱཧིཏོ;
ཙིཏྟཾ ཡསྶ ཝསཱིབྷཱུཏཾ, ཨེཀགྒཾ སུསམཱཧིཏཾ.
[དྷ. པ. ༤༢༣; ཨིཏིཝུ. ༩༩] ‘‘པུབྦེནིཝཱསཾ ཡོ ཝེདཱི, སགྒཱཔཱཡཉྩ པསྶཏི;
ཨཐོ ཛཱཏིཀྑཡཾ པཏྟོ, ཨབྷིཉྙཱཝོསིཏོ མུནི.
‘‘ཨེཏཱཧི ¶ ཏཱིཧི ཝིཛྫཱཧི, ཏེཝིཛྫོ ཧོཏི བྲཱཧྨཎོ;
ཏམཧཾ ཝདཱམི ཏེཝིཛྫཾ, ནཱཉྙཾ ལཔིཏལཱཔན’’ནྟི.
‘‘ཨེཝཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ ཏེཝིཛྫོ ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨཉྙཐཱ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱནཾ ཏེཝིཛྫོ, ཨཉྙཐཱ ཙ པན ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ ཏེཝིཛྫོ ཧོཏི. ཨིམསྶ ཙ, བྷོ གོཏམ, ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ ཏེཝིཛྫསྶ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཏེཝིཛྫོ ཀལཾ ནཱགྒྷཏི སོལ༹སིཾ’’.
‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ…པེ… ཨུཔཱསཀཾ མཾ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི. ནཝམཾ.
༡༠. སངྒཱརཝསུཏྟཾ
༦༡. ཨཐ ¶ ཁོ སངྒཱརཝོ བྲཱཧྨཎོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ¶ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ སངྒཱརཝོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘མཡམསྶུ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱ ནཱམ. ཡཉྙཾ ཡཛཱམཔི ཡཛཱཔེམཔི. ཏཏྲ, བྷོ གོཏམ, ཡོ ཙེཝ ཡཛཏི [ཡོ ཙེཝ ཡཉྙཾ ཡཛཏི (སྱཱ. ཀཾ.)] ཡོ ཙ ཡཛཱཔེཏི སབྦེ ཏེ ཨནེཀསཱརཱིརིཀཾ པུཉྙཔྤཊིཔདཾ པཊིཔནྣཱ ཧོནྟི, ཡདིདཾ ཡཉྙཱདྷིཀརཎཾ. ཡོ པནཱཡཾ, བྷོ གོཏམ, ཡསྶ ཝཱ ཏསྶ ཝཱ ཀུལཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ ཨེཀམཏྟཱནཾ དམེཏི, ཨེཀམཏྟཱནཾ སམེཏི, ཨེཀམཏྟཱནཾ པརིནིབྦཱཔེཏི, ཨེཝམསྶཱཡཾ ཨེཀསཱརཱིརིཀཾ པུཉྙཔྤཊིཔདཾ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ཡདིདཾ པབྦཛྫཱདྷིཀརཎ’’ནྟི.
‘‘ཏེན ཧི, བྲཱཧྨཎ, ཏཉྙེཝེཏྠ པཊིཔུཙྪིསྶཱམི. ཡཐཱ ཏེ ཁམེཡྻ ཏཐཱ ནཾ བྱཱཀརེཡྻཱསི. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, བྲཱཧྨཎ, ཨིདྷ ཏཐཱགཏོ ལོཀེ ¶ ཨུཔྤཛྫཏི ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ. སོ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨེཐཱཡཾ མགྒོ ཨཡཾ པཊིཔདཱ ཡཐཱཔཊིཔནྣོ ཨཧཾ ཨནུཏྟརཾ བྲཧྨཙརིཡོགདྷཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདེམི; ཨེཐ [ཨེཏཾ (ཀ.)], ཏུམྷེཔི ཏཐཱ པཊིཔཛྫཐ, ཡཐཱཔཊིཔནྣཱ ཏུམྷེཔི ཨནུཏྟརཾ བྲཧྨཙརིཡོགདྷཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིསྶཐཱ’ཏི. ཨིཏི ཨཡཉྩེཝ [སཡཾ ཙེཝ (ཀ.)] སཏྠཱ དྷམྨཾ དེསེཏི, པརེ ཙ ཏཐཏྠཱཡ ¶ པཊིཔཛྫནྟི, ཏཱནི ཁོ པན ཧོནྟི ཨནེཀཱནིཔི སཏཱནི ཨནེཀཱནིཔི སཧསྶཱནི ཨནེཀཱནིཔི སཏསཧསྶཱནི.
‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, བྲཱཧྨཎ, ཨིཙྩཱཡཾ ཨེཝཾ སནྟེ ཨེཀསཱརཱིརིཀཱ ཝཱ པུཉྙཔྤཊིཔདཱ ཧོཏི ཨནེཀསཱརཱིརིཀཱ ཝཱ, ཡདིདཾ པབྦཛྫཱདྷིཀརཎ’’ནྟི? ‘‘ཨིཙྩཱཡམྤི ¶ [ཨིཙྩཱཡནྟེ (ཀ.)], བྷོ གོཏམ, ཨེཝཾ སནྟེ ཨནེཀསཱརཱིརིཀཱ པུཉྙཔྤཊིཔདཱ ཧོཏི, ཡདིདཾ པབྦཛྫཱདྷིཀརཎ’’ནྟི.
ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ སངྒཱརཝཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨིམཱསཾ ཏེ, བྲཱཧྨཎ, དྭིནྣཾ པཊིཔདཱནཾ ཀཏམཱ པཊིཔདཱ ཁམཏི ཨཔྤཏྠཏརཱ ཙ ཨཔྤསམཱརམྦྷཏརཱ ཙ མཧཔྥལཏརཱ ཙ ¶ མཧཱནིསཾསཏརཱ ཙཱ’’ཏི? ཨེཝཾ ཝུཏྟེ སངྒཱརཝོ བྲཱཧྨཎོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སེཡྻཐཱཔི བྷཝཾ གོཏམོ བྷཝཾ ཙཱནནྡོ. ཨེཏེ མེ པུཛྫཱ, ཨེཏེ མེ པཱསཾསཱ’’ཏི.
དུཏིཡམྤི ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ སངྒཱརཝཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ན ཁོ ཏྱཱཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨེཝཾ པུཙྪཱམི – ‘ཀེ ཝཱ ཏེ པུཛྫཱ ཀེ ཝཱ ཏེ པཱསཾསཱ’ཏི? ཨེཝཾ ཁོ ཏྱཱཧཾ, བྲཱཧྨཎ, པུཙྪཱམི – ‘ཨིམཱསཾ ཏེ, བྲཱཧྨཎ, དྭིནྣཾ པཊིཔདཱནཾ ཀཏམཱ པཊིཔདཱ ཁམཏི ཨཔྤཏྠཏརཱ ཙ ཨཔྤསམཱརམྦྷཏརཱ ཙ མཧཔྥལཏརཱ ཙ མཧཱནིསཾསཏརཱ ཙཱ’’’ཏི? དུཏིཡམྤི ཁོ སངྒཱརཝོ བྲཱཧྨཎོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སེཡྻཐཱཔི བྷཝཾ གོཏམོ བྷཝཾ ཙཱནནྡོ. ཨེཏེ མེ པུཛྫཱ, ཨེཏེ མེ པཱསཾསཱ’’ཏི.
ཏཏིཡམྤི ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ སངྒཱརཝཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ན ཁོ ཏྱཱཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨེཝཾ པུཙྪཱམི – ‘ཀེ ཝཱ ཏེ པུཛྫཱ ཀེ ཝཱ ཏེ པཱསཾསཱ’ཏི? ཨེཝཾ ཁོ ཏྱཱཧཾ, བྲཱཧྨཎ, པུཙྪཱམི – ‘ཨིམཱསཾ ཏེ, བྲཱཧྨཎ, དྭིནྣཾ པཊིཔདཱནཾ ཀཏམཱ པཊིཔདཱ ཁམཏི ཨཔྤཏྠཏརཱ ཙ ཨཔྤསམཱརམྦྷཏརཱ ཙ མཧཔྥལཏརཱ ¶ ཙ མཧཱནིསཾསཏརཱ ཙཱ’’’ཏི? ཏཏིཡམྤི ཁོ སངྒཱརཝོ བྲཱཧྨཎོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སེཡྻཐཱཔི བྷཝཾ གོཏམོ བྷཝཾ ཙཱནནྡོ. ཨེཏེ མེ པུཛྫཱ, ཨེཏེ མེ ¶ པཱསཾསཱ’’ཏི.
ཨཐ ¶ ཁོ བྷགཝཏོ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཡཱཝ ཏཏིཡམྤི ཁོ སངྒཱརཝོ བྲཱཧྨཎོ ཨཱནནྡེན སཧདྷམྨིཀཾ པཉྷཾ པུཊྛོ སཾསཱདེཏི [མ. ནི. ༡.༣༣༧] ནོ ཝིསྶཛྫེཏི. ཡཾནཱུནཱཧཾ པརིམོཙེཡྻ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ སངྒཱརཝཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀཱ ནྭཛྫ, བྲཱཧྨཎ, རཱཛནྟེཔུརེ རཱཛཔུརིསཱནཾ [རཱཛཔརིསཱཡཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] སནྣིསིནྣཱནཾ སནྣིཔཏིཏཱནཾ ཨནྟརཱཀཐཱ ཨུདཔཱདཱི’’ཏི? ‘‘ཨཡཾ ཁྭཛྫ, བྷོ གོཏམ, རཱཛནྟེཔུརེ རཱཛཔུརིསཱནཾ སནྣིསིནྣཱནཾ སནྣིཔཏིཏཱནཾ ཨནྟརཱཀཐཱ ཨུདཔཱདི – ‘པུབྦེ སུདཾ ཨཔྤཏརཱ ཙེཝ བྷིཀྑཱུ ཨཧེསུཾ བཧུཏརཱ ཙ ཨུཏྟརི མནུསྶདྷམྨཱ ཨིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡཾ དསྶེསུཾ; ཨེཏརཧི པན བཧུཏརཱ ཙེཝ བྷིཀྑཱུ ཨཔྤཏརཱ ཙ ཨུཏྟརི མནུསྶདྷམྨཱ ཨིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡཾ དསྶེནྟཱི’ཏི. ཨཡཾ ཁྭཛྫ, བྷོ གོཏམ, རཱཛནྟེཔུརེ རཱཛཔུརིསཱནཾ སནྣིསིནྣཱནཾ སནྣིཔཏིཏཱནཾ ཨནྟརཱཀཐཱ ཨུདཔཱདཱི’’ཏི.
[པཊི. མ. ༣.༣༠; དཱི. ནི. ༡.༤༨༣] ‘‘ཏཱིཎི ཁོ ཨིམཱནི, བྲཱཧྨཎ, པཱཊིཧཱརིཡཱནི. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? ཨིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡཾ, ཨཱདེསནཱཔཱཊིཧཱརིཡཾ ¶ , ཨནུསཱསནཱིཔཱཊིཧཱརིཡཾ. ཀཏམཉྩ, བྲཱཧྨཎ, ཨིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡཾ? ཨིདྷ, བྲཱཧྨཎ, ཨེཀཙྩོ ཨནེཀཝིཧིཏཾ ཨིདྡྷིཝིདྷཾ པཙྩནུབྷོཏི – ‘ཨེཀོཔི ཧུཏྭཱ བཧུདྷཱ ཧོཏི, བཧུདྷཱཔི ཧུཏྭཱ ཨེཀོ ཧོཏི; ཨཱཝིབྷཱཝཾ, ཏིརོབྷཱཝཾ; ཏིརོཀུཊྚཾ ཏིརོཔཱཀཱརཾ ཏིརོཔབྦཏཾ ཨསཛྫམཱནོ གཙྪཏི, སེཡྻཐཱཔི ཨཱཀཱསེ; པཐཝིཡཱཔི ཨུམྨུཛྫནིམུཛྫཾ ཀརོཏི, སེཡྻཐཱཔི ཨུདཀེ; ཨུདཀེཔི ཨབྷིཛྫམཱནེ གཙྪཏི, སེཡྻཐཱཔི པཐཝིཡཾ; ཨཱཀཱསེཔི པལླངྐེན ཀམཏི, སེཡྻཐཱཔི པཀྑཱི སཀུཎོ; ཨིམེཔི ཙནྡིམསཱུརིཡེ ཨེཝཾམཧིདྡྷིཀེ ཨེཝཾམཧཱནུབྷཱཝེ པཱཎིནཱ པརིམསཏི [པརཱམསཏི (དཱི. ནི. ༡.༤༨༤; པཊི. མ. ༡.༡༠༢] པརིམཛྫཏི, ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཱཔི ཀཱཡེན ཝསཾ ཝཏྟེཏི’. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྲཱཧྨཎ, ཨིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡཾ ¶ .
‘‘ཀཏམཉྩ, བྲཱཧྨཎ, ཨཱདེསནཱཔཱཊིཧཱརིཡཾ? ཨིདྷ, བྲཱཧྨཎ, ཨེཀཙྩོ ནིམིཏྟེན ཨཱདིསཏི – ‘ཨེཝམྤི ཏེ མནོ, ཨིཏྠམྤི ཏེ མནོ, ཨིཏིཔི ཏེ ཙིཏྟ’ནྟི. སོ བཧུཾ ཙེཔི ཨཱདིསཏི ཏཐེཝ ཏཾ ཧོཏི, ནོ ཨཉྙཐཱ.
‘‘ཨིདྷ ¶ པན, བྲཱཧྨཎ, ཨེཀཙྩོ ན ཧེཝ ཁོ ནིམིཏྟེན ཨཱདིསཏི ¶ , ཨཔི ཙ ཁོ མནུསྶཱནཾ ཝཱ ཨམནུསྶཱནཾ ཝཱ དེཝཏཱནཾ ཝཱ སདྡཾ སུཏྭཱ ཨཱདིསཏི – ‘ཨེཝམྤི ཏེ མནོ, ཨིཏྠམྤི ཏེ མནོ, ཨིཏིཔི ཏེ ཙིཏྟ’ནྟི. སོ བཧུཾ ཙེཔི ཨཱདིསཏི ཏཐེཝ ཏཾ ཧོཏི, ནོ ཨཉྙཐཱ.
‘‘ཨིདྷ པན, བྲཱཧྨཎ, ཨེཀཙྩོ ན ཧེཝ ཁོ ནིམིཏྟེན ཨཱདིསཏི ནཔི མནུསྶཱནཾ ཝཱ ཨམནུསྶཱནཾ ཝཱ དེཝཏཱནཾ ཝཱ སདྡཾ སུཏྭཱ ཨཱདིསཏི, ཨཔི ཙ ཁོ ཝིཏཀྐཡཏོ ཝིཙཱརཡཏོ ཝིཏཀྐཝིཔྥཱརསདྡཾ སུཏྭཱ ཨཱདིསཏི – ‘ཨེཝམྤི ཏེ མནོ, ཨིཏྠམྤི ཏེ མནོ, ཨིཏིཔི ཏེ ཙིཏྟ’ནྟི. སོ བཧུཾ ཙེཔི ཨཱདིསཏི ཏཐེཝ ཏཾ ཧོཏི, ནོ ཨཉྙཐཱ.
‘‘ཨིདྷ པན, བྲཱཧྨཎ, ཨེཀཙྩོ ན ཧེཝ ཁོ ནིམིཏྟེན ཨཱདིསཏི, ནཔི མནུསྶཱནཾ ཝཱ ཨམནུསྶཱནཾ ཝཱ དེཝཏཱནཾ ཝཱ སདྡཾ སུཏྭཱ ཨཱདིསཏི, ནཔི ཝིཏཀྐཡཏོ ཝིཙཱརཡཏོ ཝིཏཀྐཝིཔྥཱརསདྡཾ སུཏྭཱ ཨཱདིསཏི, ཨཔི ཙ ཁོ ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱརཾ སམཱདྷིཾ སམཱཔནྣསྶ ཙེཏསཱ ཙེཏོ པརིཙྩ པཛཱནཱཏི – ‘ཡཐཱ ཨིམསྶ བྷོཏོ མནོསངྑཱརཱ པཎིཧིཏཱ ཨིམསྶ ¶ ཙིཏྟསྶ ཨནནྟརཱ ཨམུཾ ནཱམ ཝིཏཀྐཾ ཝིཏཀྐེསྶཏཱི’ཏི. སོ བཧུཾ ཙེཔི ཨཱདིསཏི ཏཐེཝ ཏཾ ཧོཏི, ནོ ཨཉྙཐཱ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྲཱཧྨཎ, ཨཱདེསནཱཔཱཊིཧཱརིཡཾ.
‘‘ཀཏམཉྩ, བྲཱཧྨཎ, ཨནུསཱསནཱིཔཱཊིཧཱརིཡཾ? ཨིདྷ, བྲཱཧྨཎ ¶ , ཨེཀཙྩོ ཨེཝམནུསཱསཏི – ‘ཨེཝཾ ཝིཏཀྐེཐ, མཱ ཨེཝཾ ཝིཏཀྐཡིཏྠ; ཨེཝཾ མནསི ཀརོཐ, མཱ ཨེཝཾ མནསཱཀཏྠ; ཨིདཾ པཛཧཐ, ཨིདཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཐཱ’ཏི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྲཱཧྨཎ, ཨནུསཱསནཱིཔཱཊིཧཱརིཡཾ. ཨིམཱནི ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཏཱིཎི པཱཊིཧཱརིཡཱནི. ཨིམེསཾ ཏེ, བྲཱཧྨཎ, ཏིཎྞཾ པཱཊིཧཱརིཡཱནཾ ཀཏམཾ པཱཊིཧཱརིཡཾ ཁམཏི ཨབྷིཀྐནྟཏརཉྩ པཎཱིཏཏརཉྩཱ’’ཏི?
‘‘ཏཏྲ, བྷོ གོཏམ, ཡདིདཾ [ཡམིདཾ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] པཱཊིཧཱརིཡཾ ཨིདྷེཀཙྩོ ཨནེཀཝིཧིཏཾ ཨིདྡྷིཝིདྷཾ པཙྩནུབྷོཏི…པེ… ཡཱཝ བྲཱཧྨལོཀཱཔི ཀཱཡེན ཝསཾ ཝཏྟེཏི, ཨིདཾ, བྷོ གོཏམ, པཱཊིཧཱརིཡཾ ཡོཝ [ཡོ ཙ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི. ཀ.)] ནཾ ཀརོཏི སོཝ [སོཙ ཙ (སྱཱ. ཀཾ པཱི. ཀ.)] ནཾ པཊིསཾཝེདེཏི, ཡོཝ [ཡོ ཙ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི. ཀ.)] ནཾ ཀརོཏི ཏསྶེཝ [ཏསྶམེཝ (སཱི. ཀ.), ཏསྶ ཙེཝ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཏཾ ཧོཏི. ཨིདཾ མེ, བྷོ གོཏམ, པཱཊིཧཱརིཡཾ མཱཡཱསཧདྷམྨརཱུཔཾ ཝིཡ ཁཱཡཏི.
‘‘ཡམྤིདཾ ¶ , བྷོ གོཏམ, པཱཊིཧཱརིཡཾ ཨིདྷེཀཙྩོ ནིམིཏྟེན ཨཱདིསཏི – ‘ཨེཝམྤི ཏེ མནོ, ཨིཏྠམྤི ཏེ མནོ, ཨིཏིཔི ཏེ ཙིཏྟ’ནྟི, སོ བཧུཾ ཙེཔི ཨཱདིསཏི ཏཐེཝ ཏཾ ཧོཏི, ནོ ཨཉྙཐཱ. ཨིདྷ པན, བྷོ གོཏམ, ཨེཀཙྩོ ན ཧེཝ ཁོ ནིམིཏྟེན ཨཱདིསཏི, ཨཔི ཙ ཁོ མནུསྶཱནཾ ཝཱ ཨམནུསྶཱནཾ ཝཱ དེཝཏཱནཾ ཝཱ སདྡཾ སུཏྭཱ ཨཱདིསཏི…པེ… ནཔི མནུསྶཱནཾ ཝཱ ཨམནུསྶཱནཾ ཝཱ དེཝཏཱནཾ ཝཱ སདྡཾ སུཏྭཱ ཨཱདིསཏི, ཨཔི ཙ ཁོ ཝིཏཀྐཡཏོ ཝིཙཱརཡཏོ ཝིཏཀྐཝིཔྥཱརསདྡཾ སུཏྭཱ ཨཱདིསཏི…པེ… ནཔི ཝིཏཀྐཡཏོ ཝིཙཱརཡཏོ ཝིཏཀྐཝིཔྥཱརསདྡཾ སུཏྭཱ ཨཱདིསཏི, ཨཔི ཙ ཁོ ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱརཾ སམཱདྷིཾ སམཱཔནྣསྶ ཙེཏསཱ ཙེཏོ པརིཙྩ པཛཱནཱཏི – ‘ཡཐཱ ¶ ཨིམསྶ བྷོཏོ མནོསངྑཱརཱ པཎིཧིཏཱ ཨིམསྶ ཙིཏྟསྶ ཨནནྟརཱ ཨམྷཾ ནཱམ ཝིཏཀྐཾ ¶ ཝིཏཀྐེསྶཏཱི’ཏི, སོ བཧུཾ ཙེཔི ཨཱདིསཏི ཏཐེཝ ཏཾ ཧོཏི, ནོ ཨཉྙཐཱ. ཨིདམྤི, བྷོ གོཏམ, པཱཊིཧཱརིཡཾ ཡོཝ ནཾ ཀརོཏི སོཝ ནཾ པཊིསཾཝེདེཏི, ཡོཝ ནཾ ཀརོཏི ཏསྶེཝ ཏཾ ཧོཏི. ཨིདམྤི མེ, བྷོ གོཏམ, པཱཊིཧཱརིཡཾ མཱཡཱསཧདྷམྨརཱུཔཾ ཝིཡ ཁཱཡཏི.
‘‘ཡཉྩ ཁོ ཨིདཾ, བྷོ གོཏམ, པཱཊིཧཱརིཡཾ ཨིདྷེཀཙྩོ ཨེཝཾ ཨནུསཱསཏི – ‘ཨེཝཾ ཝིཏཀྐེཐ ¶ , མཱ ཨེཝཾ ཝིཏཀྐཡིཏྠ; ཨེཝཾ མནསི ཀརོཐ, མཱ ཨེཝཾ མནསཱཀཏྠ; ཨིདཾ པཛཧཐ, ཨིདཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཐཱ’ཏི. ཨིདམེཝ, བྷོ གོཏམ, པཱཊིཧཱརིཡཾ ཁམཏི ཨིམེསཾ ཏིཎྞཾ པཱཊིཧཱརིཡཱནཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརཉྩ པཎཱིཏཏརཉྩ.
‘‘ཨཙྪརིཡཾ, བྷོ གོཏམ, ཨབྦྷུཏཾ, བྷོ གོཏམ! ཡཱཝསུབྷཱསིཏམིདཾ བྷོཏཱ གོཏམེན ཨིམེཧི ཙ མཡཾ ཏཱིཧི པཱཊིཧཱརིཡེཧི སམནྣཱགཏཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ དྷཱརེམ. བྷཝཉྷི གོཏམོ ཨནེཀཝིཧིཏཾ ཨིདྡྷིཝིདྷཾ པཙྩནུབྷོཏི…པེ… ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཱཔི ཀཱཡེན ཝསཾ ཝཏྟེཏི, བྷཝཉྷི གོཏམོ ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱརཾ སམཱདྷིཾ སམཱཔནྣསྶ ཙེཏསཱ ཙེཏོ པརིཙྩ པཛཱནཱཏི – ‘ཡཐཱ ཨིམསྶ བྷོཏོ མནོསངྑཱརཱ པཎིཧིཏཱ ཨིམསྶ ཙིཏྟསྶ ཨནནྟརཱ ཨམུཾ ནཱམ ཝིཏཀྐཾ ཝིཏཀྐེསྶཏཱི’ཏི. བྷཝཉྷི གོཏམོ ཨེཝམནུསཱསཏི – ‘ཨེཝཾ ཝིཏཀྐེཐ, མཱ ཨེཝཾ ཝིཏཀྐཡིཏྠ; ཨེཝཾ མནསི ཀརོཐ, མཱ ཨེཝཾ མནསཱཀཏྠ; ཨིདཾ པཛཧཐ, ཨིདཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཐཱ’’’ཏི.
‘‘ཨདྡྷཱ ¶ ཁོ ཏྱཱཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨཱསཛྫ ཨུཔནཱིཡ ཝཱཙཱ བྷཱསིཏཱ; ཨཔི ཙ ཏྱཱཧཾ བྱཱཀརིསྶཱམི. ཨཧཉྷི, བྲཱཧྨཎ, ཨནེཀཝིཧིཏཾ ཨིདྡྷིཝིདྷཾ པཙྩནུབྷོམི…པེ… ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཱཔི ཀཱཡེན ཝསཾ ཝཏྟེམི. ཨཧཉྷི ¶ , བྲཱཧྨཎ, ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱརཾ སམཱདྷིཾ སམཱཔནྣསྶ ཙེཏསཱ ཙེཏོ པརིཙྩ པཛཱནཱམི – ‘ཡཐཱ ཨིམསྶ བྷོཏོ མནོསངྑཱརཱ པཎིཧིཏཱ, ཨིམསྶ ཙིཏྟསྶ ཨནནྟརཱ ཨམུཾ ནཱམ ཝིཏཀྐཾ ཝིཏཀྐེསྶཏཱི’ཏི. ཨཧཉྷི, བྲཱཧྨཎ, ཨེཝམནུསཱསཱམི – ‘ཨེཝཾ ཝིཏཀྐེཐ, མཱ ཨེཝཾ ཝིཏཀྐཡིཏྠ; ཨེཝཾ མནསི ཀརོཐ, མཱ ཨེཝཾ མནསཱཀཏྠ; ཨིདཾ པཛཧཐ, ཨིདཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཐཱ’’’ཏི.
‘‘ཨཏྠི པན, བྷོ གོཏམ, ཨཉྙོ ཨེཀབྷིཀྑུཔི ཡོ ཨིམེཧི ཏཱིཧི པཱཊིཧཱརིཡེཧི སམནྣཱགཏོ, ཨཉྙཏྲ བྷོཏཱ གོཏམེནཱ’’ཏི? ‘‘ན ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཨེཀཾཡེཝ སཏཾ ན དྭེ སཏཱནི ན ཏཱིཎི སཏཱནི ན ཙཏྟཱརི སཏཱནི ན པཉྩ སཏཱནི, ཨཐ ཁོ བྷིཡྻོཝ, ཡེ [ཏེ (ཀ.) པསྶ མ. ནི. ༢.༡༩༥] བྷིཀྑཱུ ཨིམེཧི ཏཱིཧི པཱཊིཧཱརིཡེཧི སམནྣཱགཏཱ’’ཏི. ‘‘ཀཧཾ པན, བྷོ གོཏམ, ཨེཏརཧི ཏེ བྷིཀྑཱུ ཝིཧརནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཨིམསྨིཾཡེཝ ¶ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, བྷིཀྑུསངྒྷེ’’ཏི.
‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ, ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ! སེཡྻཐཱཔི བྷོ གོཏམ, ནིཀྐུཛྫིཏཾ ཝཱ ཨུཀྐུཛྫེཡྻ, པཊིཙྪནྣཾ ཝཱ ཝིཝརེཡྻ, མཱུལ༹ྷསྶ ཝཱ མགྒཾ ཨཱཙིཀྑེཡྻ, ཨནྡྷཀཱརེ ¶ ཝཱ ཏེལཔཛྫོཏཾ དྷཱརེཡྻ – ‘ཙཀྑུམནྟོ རཱུཔཱནི དཀྑནྟཱི’ཏི, ཨེཝམེཝཾ བྷོཏཱ གོཏམེན ཨནེཀཔརིཡཱཡེན དྷམྨོ པཀཱསིཏོ. ཨེསཱཧཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ སརཎཾ གཙྪཱམི, དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ. ཨུཔཱསཀཾ མཾ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི. དསམཾ.
བྲཱཧྨཎཝགྒོ པཋམོ.
ཏསྶུདྡཱནཾ –
དྭེ ¶ བྲཱཧྨཎཱ ཙཉྙཏརོ, པརིབྦཱཛཀེན ནིབྦུཏཾ;
པལོཀཝཙྪོ ཏིཀཎྞོ, སོཎི སངྒཱརཝེན ཙཱཏི.
(༧) ༢. མཧཱཝགྒོ
༡. ཏིཏྠཱཡཏནཱདིསུཏྟཾ
༦༢. ‘‘ཏཱིཎིམཱནི ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཏིཏྠཱཡཏནཱནི ཡཱནི པཎྜིཏེཧི སམནུཡུཉྫིཡམཱནཱནི [སམནུགྒཱཧིཡམཱནཱནི (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] སམནུགཱཧིཡམཱནཱནི སམནུབྷཱསིཡམཱནཱནི པརམྤི གནྟྭཱ ཨཀིརིཡཱཡ སཎྛཧནྟི. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? སནྟི, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ‘ཡཾ ཀིཉྩཱཡཾ པུརིསཔུགྒལོ པཊིསཾཝེདེཏི སུཁཾ ཝཱ དུཀྑཾ ཝཱ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཝཱ སབྦཾ ཏཾ པུབྦེཀཏཧེཏཱུ’ཏི. སནྟི, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ‘ཡཾ ཀིཉྩཱཡཾ པུརིསཔུགྒལོ པཊིསཾཝེདེཏི སུཁཾ ཝཱ དུཀྑཾ ཝཱ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཝཱ སབྦཾ ཏཾ ཨིསྶརནིམྨཱནཧེཏཱུ’ཏི. སནྟི, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ‘ཡཾ ཀིཉྩཱཡཾ པུརིསཔུགྒལོ པཊིསཾཝེདེཏི སུཁཾ ཝཱ དུཀྑཾ ཝཱ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཝཱ སབྦཾ ཏཾ ཨཧེཏུཨཔྤཙྩཡཱ’’’ཏི.
‘‘ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཡེ ཏེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ‘ཡཾ ཀིཉྩཱཡཾ པུརིསཔུགྒལོ པཊིསཾཝེདེཏི སུཁཾ ཝཱ དུཀྑཾ ཝཱ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཝཱ སབྦཾ ཏཾ པུབྦེཀཏཧེཏཱུ’ཏི, ཏྱཱཧཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཝཾ ཝདཱམི – ‘སཙྩཾ ཀིར ཏུམྷེ ཨཱཡསྨནྟོ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ཡཾ ཀིཉྩཱཡཾ པུརིསཔུགྒལོ པཊིསཾཝེདེཏི སུཁཾ ཝཱ དུཀྑཾ ཝཱ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཝཱ སབྦཾ ཏཾ པུབྦེཀཏཧེཏཱུ’ཏི ¶ ? ཏེ ཙ མེ [ཏེ ཙེ མེ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨེཝཾ པུཊྛཱ ‘ཨཱམཱ’ཏི [ཨཱམོཏི (སཱི.)] པཊིཛཱནནྟི. ཏྱཱཧཾ ¶ ཨེཝཾ ཝདཱམི – ‘ཏེནཧཱཡསྨནྟོ པཱཎཱཏིཔཱཏིནོ བྷཝིསྶནྟི པུབྦེཀཏཧེཏུ, ཨདིནྣཱདཱཡིནོ བྷཝིསྶནྟི པུབྦེཀཏཧེཏུ, ཨབྲཧྨཙཱརིནོ བྷཝིསྶནྟི པུབྦེཀཏཧེཏུ, མུསཱཝཱདིནོ བྷཝིསྶནྟི པུབྦེཀཏཧེཏུ, པིསུཎཝཱཙཱ བྷཝིསྶནྟི པུབྦེཀཏཧེཏུ, ཕརུསཝཱཙཱ བྷཝིསྶནྟི པུབྦེཀཏཧེཏུ, སམྥཔྤལཱཔིནོ བྷཝིསྶནྟི པུབྦེཀཏཧེཏུ, ཨབྷིཛ྄ཛྷཱལུནོ བྷཝིསྶནྟི པུབྦེཀཏཧེཏུ, བྱཱཔནྣཙིཏྟཱ བྷཝིསྶནྟི པུབྦེཀཏཧེཏུ, མིཙྪཱདིཊྛིཀཱ བྷཝིསྶནྟི པུབྦེཀཏཧེཏུ’’’.
‘‘པུབྦེཀཏཾ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, སཱརཏོ པཙྩཱགཙྪཏཾ ན ཧོཏི ཚནྡོ ཝཱ ཝཱཡཱམོ ཝཱ ཨིདཾ ཝཱ ཀརཎཱིཡཾ ཨིདཾ ཝཱ ཨཀརཎཱིཡནྟི. ཨིཏི ཀརཎཱིཡཱཀརཎཱིཡེ ཁོ པན སཙྩཏོ ཐེཏཏོ ¶ ཨནུཔལབྦྷིཡམཱནེ མུཊྛསྶཏཱིནཾ ཨནཱརཀྑཱནཾ ཝིཧརཏཾ ན ཧོཏི པཙྩཏྟཾ སཧདྷམྨིཀོ སམཎཝཱདོ ¶ . ཨཡཾ ཁོ མེ, བྷིཀྑཝེ, ཏེསུ སམཎབྲཱཧྨཎེསུ ཨེཝཾཝཱདཱིསུ ཨེཝཾདིཊྛཱིསུ པཋམོ སཧདྷམྨིཀོ ནིགྒཧོ ཧོཏི.
‘‘ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཡེ ཏེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ‘ཡཾ ཀིཉྩཱཡཾ པུརིསཔུགྒལོ པཊིསཾཝེདེཏི སུཁཾ ཝཱ དུཀྑཾ ཝཱ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཝཱ སབྦཾ ཏཾ ཨིསྶརནིམྨཱནཧེཏཱུ’ཏི, ཏྱཱཧཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཝཾ ཝདཱམི – ‘སཙྩཾ ཀིར ཏུམྷེ ཨཱཡསྨནྟོ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝདིཊྛིནོ – ཡཾ ཀིཉྩཱཡཾ པུརིསཔུགྒལོ པཊིསཾཝེདེཏི སུཁཾ ཝཱ དུཀྑཾ ཝཱ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཝཱ སབྦཾ ཏཾ ཨིསྶརནིམྨཱནཧེཏཱུ’ཏི? ཏེ ཙ མེ ཨེཝཾ པུཊྛཱ ‘ཨཱམཱ’ཏི པཊིཛཱནནྟི. ཏྱཱཧཾ ཨེཝཾ ཝདཱམི – ‘ཏེནཧཱཡསྨནྟོ པཱཎཱཏིཔཱཏིནོ བྷཝིསྶནྟི ¶ ཨིསྶརནིམྨཱནཧེཏུ, ཨདིནྣཱདཱཡིནོ བྷཝིསྶནྟི ཨིསྶརནིམྨཱནཧེཏུ, ཨབྲཧྨཙཱརིནོ བྷཝིསྶནྟི ཨིསྶརནིམྨཱནཧེཏུ, མུསཱཝཱདིནོ བྷཝིསྶནྟི ཨིསྶརནིམྨཱནཧེཏུ, པིསུཎཝཱཙཱ བྷཝིསྶནྟི ཨིསྶརནིམྨཱནཧེཏུ, ཕརུསཝཱཙཱ བྷཝིསྶནྟི ཨིསྶརནིམྨཱནཧེཏུ, སམྥཔྤལཱཔིནོ བྷཝིསྶནྟི ཨིསྶརནིམྨཱནཧེཏུ, ཨབྷིཛ྄ཛྷཱལུནོ བྷཝིསྶནྟི ཨིསྶརནིམྨཱནཧེཏུ, བྱཱཔནྣཙིཏྟཱ བྷཝིསྶནྟི ཨིསྶརནིམྨཱནཧེཏུ, མིཙྪཱདིཊྛིཀཱ བྷཝིསྶནྟི ཨིསྶརནིམྨཱནཧེཏུ’’’.
‘‘ཨིསྶརནིམྨཱནཾ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, སཱརཏོ པཙྩཱགཙྪཏཾ ན ཧོཏི ཚནྡོ ཝཱ ཝཱཡཱམོ ཝཱ ཨིདཾ ཝཱ ཀརཎཱིཡཾ ཨིདཾ ཝཱ ཨཀརཎཱིཡནྟི. ཨིཏི ཀརཎཱིཡཱཀརཎཱིཡེ ཁོ པན སཙྩཏོ ཐེཏཏོ ཨནུཔལབྦྷིཡམཱནེ མུཊྛསྶཏཱིནཾ ཨནཱརཀྑཱནཾ ཝིཧརཏཾ ན ཧོཏི པཙྩཏྟཾ སཧདྷམྨིཀོ སམཎཝཱདོ. ཨཡཾ ཁོ མེ, བྷིཀྑཝེ, ཏེསུ སམཎབྲཱཧྨཎེསུ ཨེཝཾཝཱདཱིསུ ཨེཝཾདིཊྛཱིསུ དུཏིཡོ སཧདྷམྨིཀོ ནིགྒཧོ ཧོཏི.
‘‘ཏཏྲ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཡེ ཏེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ‘ཡཾ ཀིཾ ཙཱཡཾ པུརིསཔུགྒལོ པཊིསཾཝེདེཏི སུཁཾ ཝཱ དུཀྑཾ ཝཱ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཝཱ སབྦཾ ཏཾ ཨཧེཏུཨཔྤཙྩཡཱ’ཏི, ཏྱཱཧཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཝཾ ཝདཱམི – ‘སཙྩཾ ཀིར ཏུམྷེ ཨཱཡསྨནྟོ ཨེཝཾཝཱདིནོ ཨེཝཾདིཊྛིནོ – ཡཾ ཀིཾ ཙཱཡཾ པུརིསཔུགྒལོ པཊིསཾཝེདེཏི སུཁཾ ཝཱ དུཀྑཾ ཝཱ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཝཱ སབྦཾ ཏཾ ཨཧེཏུཨཔྤཙྩཡཱ’ཏི? ཏེ ཙ མེ ཨེཝཾ པུཊྛཱ ‘ཨཱམཱ’ཏི པཊིཛཱནནྟི ¶ . ཏྱཱཧཾ ཨེཝཾ ཝདཱམི – ‘ཏེནཧཱཡསྨནྟོ པཱཎཱཏིཔཱཏིནོ བྷཝིསྶནྟི ཨཧེཏུཨཔྤཙྩཡཱ…པེ… མིཙྪཱདིཊྛིཀཱ བྷཝིསྶནྟི ཨཧེཏུཨཔྤཙྩཡཱ’’’.
‘‘ཨཧེཏུཨཔྤཙྩཡཾ ¶ [ཨཧེཏུཾ (སཱི.), ཨཧེཏུ (སྱཱ. ཀཾ.), ཨཧེཏུཨཔྤཙྩཡཱ (པཱི.), ཨཧེཏུཾ ཨཔྤཙྩཡཾ (ཀ.)] ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, སཱརཏོ པཙྩཱགཙྪཏཾ ན ཧོཏི ཚནྡོ ཝཱ ཝཱཡཱམོ ཝཱ ཨིདཾ ཝཱ ཀརཎཱིཡཾ ཨིདཾ ཝཱ ཨཀརཎཱིཡནྟི. ཨིཏི ཀརཎཱིཡཱཀརཎཱིཡེ ཁོ པན སཙྩཏོ ཐེཏཏོ ཨནུཔལབྦྷིཡམཱནེ མུཊྛསྶཏཱིནཾ ཨནཱརཀྑཱནཾ ཝིཧརཏཾ ན ཧོཏི པཙྩཏྟཾ སཧདྷམྨིཀོ སམཎཝཱདོ. ཨཡཾ ཁོ མེ, བྷིཀྑཝེ, ཏེསུ སམཎབྲཱཧྨཎེསུ ཨེཝཾཝཱདཱིསུ ཨེཝཾདིཊྛཱིསུ ཏཏིཡོ ¶ སཧདྷམྨིཀོ ནིགྒཧོ ཧོཏི.
‘‘ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎི ཏིཏྠཱཡཏནཱནི ཡཱནི པཎྜིཏེཧི སམནུཡུཉྫིཡམཱནཱནི སམནུགཱཧིཡམཱནཱནི སམནུབྷཱསིཡམཱནཱནི པརམྤི གནྟྭཱ ཨཀིརིཡཱཡ སཎྛཧནྟི.
‘‘ཨཡཾ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, མཡཱ དྷམྨོ དེསིཏོ ཨནིགྒཧིཏོ ཨསཾཀིལིཊྛོ ཨནུཔཝཛྫོ ཨཔྤཊིཀུཊྛོ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧི. ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, མཡཱ དྷམྨོ དེསིཏོ ཨནིགྒཧིཏོ ཨསཾཀིལིཊྛོ ཨནུཔཝཛྫོ ཨཔྤཊིཀུཊྛོ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧི? ཨིམཱ ཚ དྷཱཏུཡོཏི, བྷིཀྑཝེ, མཡཱ དྷམྨོ དེསིཏོ ཨནིགྒཧིཏོ ཨསཾཀིལིཊྛོ ཨནུཔཝཛྫོ ཨཔྤཊིཀུཊྛོ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧི. ཨིམཱནི ཚ ཕསྶཱཡཏནཱནཱིཏི, བྷིཀྑཝེ, མཡཱ དྷམྨོ དེསིཏོ ཨནིགྒཧིཏོ ཨསཾཀིལིཊྛོ ཨནུཔཝཛྫོ ཨཔྤཊིཀུཊྛོ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧི. ཨིམེ ཨཊྛཱརས མནོཔཝིཙཱརཱཏི, བྷིཀྑཝེ, མཡཱ དྷམྨོ དེསིཏོ ཨནིགྒཧིཏོ ཨསཾཀིལིཊྛོ ཨནུཔཝཛྫོ ཨཔྤཊིཀུཊྛོ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧི. ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནཱིཏི, བྷིཀྑཝེ, མཡཱ དྷམྨོ དེསིཏོ ཨནིགྒཧིཏོ ཨསཾཀིལིཊྛོ ཨནུཔཝཛྫོ ཨཔྤཊིཀུཊྛོ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧི.
‘‘ཨིམཱ ཚ དྷཱཏུཡོཏི, བྷིཀྑཝེ, མཡཱ དྷམྨོ དེསིཏོ ཨནིགྒཧིཏོ ཨསཾཀིལིཊྛོ ཨནུཔཝཛྫོ ཨཔྤཊིཀུཊྛོ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧཱིཏི. ཨིཏི ཁོ པནེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཀིཉྩེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ? ཚཡིམཱ, བྷིཀྑཝེ ¶ , དྷཱཏུཡོ – པཐཝཱིདྷཱཏུ, ཨཱཔོདྷཱཏུ, ཏེཛོདྷཱཏུ, ཝཱཡོདྷཱཏུ, ཨཱཀཱསདྷཱཏུ, ཝིཉྙཱཎདྷཱཏུ. ཨིམཱ ¶ ཚ དྷཱཏུཡོཏི, བྷིཀྑཝེ, མཡཱ དྷམྨོ དེསིཏོ ཨནིགྒཧིཏོ ཨསཾཀིལིཊྛོ ¶ ཨནུཔཝཛྫོ ཨཔྤཊིཀུཊྛོ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧཱིཏི. ཨིཏི ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ, ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ.
‘‘ཨིམཱནི ¶ ཚ ཕསྶཱཡཏནཱནཱིཏི, བྷིཀྑཝེ, མཡཱ དྷམྨོ དེསིཏོ ཨནིགྒཧིཏོ ཨསཾཀིལིཊྛོ ཨནུཔཝཛྫོ ཨཔྤཊིཀུཊྛོ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧཱིཏི. ཨིཏི ཁོ པནེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཀིཉྩེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ? ཚཡིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཕསྶཱཡཏནཱནི – ཙཀྑུ ཕསྶཱཡཏནཾ, སོཏཾ ཕསྶཱཡཏནཾ, གྷཱནཾ ཕསྶཱཡཏནཾ, ཛིཝ྄ཧཱ ཕསྶཱཡཏནཾ, ཀཱཡོ ཕསྶཱཡཏནཾ, མནོ ཕསྶཱཡཏནཾ. ཨིམཱནི ཚ ཕསྶཱཡཏནཱནཱིཏི, བྷིཀྑཝེ, མཡཱ དྷམྨོ དེསིཏོ ཨནིགྒཧིཏོ ཨསཾཀིལིཊྛོ ཨནུཔཝཛྫོ ཨཔྤཊིཀུཊྛོ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧཱིཏི. ཨིཏི ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ, ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ.
‘‘ཨིམེ ཨཊྛཱརས མནོཔཝིཙཱརཱཏི, བྷིཀྑཝེ, མཡཱ དྷམྨོ དེསིཏོ ཨནིགྒཧིཏོ ཨསཾཀིལིཊྛོ ཨནུཔཝཛྫོ ཨཔྤཊིཀུཊྛོ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧཱིཏི. ཨིཏི ཁོ པནེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཀིཉྩེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ? ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ སོམནསྶཊྛཱནིཡཾ རཱུཔཾ ཨུཔཝིཙརཏི དོམནསྶཊྛཱནིཡཾ རཱུཔཾ ཨུཔཝིཙརཏི ཨུཔེཀྑཱཊྛཱནིཡཾ རཱུཔཾ ཨུཔཝིཙརཏི, སོཏེན སདྡཾ སུཏྭཱ… གྷཱནེན གནྡྷཾ གྷཱཡིཏྭཱ… ཛིཝ྄ཧཱཡ རསཾ སཱཡིཏྭཱ… ཀཱཡེན ཕོཊྛབྦཾ ཕུསིཏྭཱ… མནསཱ དྷམྨཾ ཝིཉྙཱཡ སོམནསྶཊྛཱནིཡཾ དྷམྨཾ ཨུཔཝིཙརཏི དོམནསྶཊྛཱནིཡཾ དྷམྨཾ ཨུཔཝིཙརཏི ཨུཔེཀྑཱཊྛཱནིཡཾ དྷམྨཾ ཨུཔཝིཙརཏི. ཨིམེ ཨཊྛཱརས མནོཔཝིཙཱརཱཏི, བྷིཀྑཝེ, མཡཱ དྷམྨོ དེསིཏོ ཨནིགྒཧིཏོ ཨསཾཀིལིཊྛོ ཨནུཔཝཛྫོ ཨཔྤཊིཀུཊྛོ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧཱིཏི. ཨིཏི ¶ ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ, ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ.
‘‘ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནཱིཏི, བྷིཀྑཝེ, མཡཱ དྷམྨོ དེསིཏོ ཨནིགྒཧིཏོ ཨསཾཀིལིཊྛོ ཨནུཔཝཛྫོ ཨཔྤཊིཀུཊྛོ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧཱིཏི. ཨིཏི ཁོ པནེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཀིཉྩེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ? ཚནྣཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷཱཏཱུནཾ ཨུཔཱདཱཡ གབྦྷསྶཱཝཀྐནྟི ཧོཏི; ཨོཀྐནྟིཡཱ སཏི ནཱམརཱུཔཾ, ནཱམརཱུཔཔཙྩཡཱ སལཱ༹ཡཏནཾ, སལཱ༹ཡཏནཔཙྩཡཱ ཕསྶོ, ཕསྶཔཙྩཡཱ ཝེདནཱ. ཝེདིཡམཱནསྶ ཁོ པནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཾ དུཀྑནྟི པཉྙཔེམི, ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོཏི པཉྙཔེམི, ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷོཏི པཉྙཔེམི, ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱཏི པཉྙཔེམི.
‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, དུཀྑཾ ཨརིཡསཙྩཾ? ཛཱཏིཔི དུཀྑཱ, ཛརཱཔི དུཀྑཱ ¶ , ( ) [(བྱཱདྷིཔི དུཀྑོ) (སཱི. པཱི. ཀ.) ཨཊྛཀཐཱཡ སཾསནྡེཏབྦཾ ཝིསུདྡྷི. ༢.༥༣༧] མརཎམྤི དུཀྑཾ ¶ , སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱཔི དུཀྑཱ, (ཨཔྤིཡེཧི ¶ སམྤཡོགོ དུཀྑོ, པིཡེཧི ཝིཔྤཡོགོ དུཀྑོ,) [(ནཏྠི ཀཏྠཙི)] ཡམྤིཙྪཾ ན ལབྷཏི ཏམྤི དུཀྑཾ. སཾཁིཏྟེན པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ དུཀྑཱ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, དུཀྑཾ ཨརིཡསཙྩཾ.
‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, དུཀྑསམུདཡཾ [དུཀྑསམུདཡོ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཨརིཡསཙྩཾ? ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡཱ སངྑཱརཱ, སངྑཱརཔཙྩཡཱ ཝིཉྙཱཎཾ, ཝིཉྙཱཎཔཙྩཡཱ ནཱམརཱུཔཾ, ནཱམརཱུཔཔཙྩཡཱ སལཱ༹ཡཏནཾ, སལཱ༹ཡཏནཔཙྩཡཱ ཕསྶོ, ཕསྶཔཙྩཡཱ ཝེདནཱ, ཝེདནཱཔཙྩཡཱ ཏཎྷཱ, ཏཎྷཱཔཙྩཡཱ ཨུཔཱདཱནཾ, ཨུཔཱདཱནཔཙྩཡཱ བྷཝོ, བྷཝཔཙྩཡཱ ཛཱཏི, ཛཱཏིཔཙྩཡཱ ཛརཱམརཎཾ སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ སམྦྷཝནྟི. ཨེཝམེཏསྶ ཀེཝལསྶ དུཀྑཀྑནྡྷསྶ སམུདཡོ ཧོཏི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, དུཀྑསམུདཡཾ ཨརིཡསཙྩཾ.
‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, དུཀྑནིརོདྷཾ [དུཀྑནིརོདྷོ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཨརིཡསཙྩཾ? ཨཝིཛྫཱཡ ཏྭེཝ ¶ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ སངྑཱརནིརོདྷོ, སངྑཱརནིརོདྷཱ ཝིཉྙཱཎནིརོདྷོ, ཝིཉྙཱཎནིརོདྷཱ ནཱམརཱུཔནིརོདྷོ, ནཱམརཱུཔནིརོདྷཱ སལཱ༹ཡཏནནིརོདྷོ, སལཱ༹ཡཏནནིརོདྷཱ ཕསྶནིརོདྷོ, ཕསྶནིརོདྷཱ ཝེདནཱནིརོདྷོ, ཝེདནཱནིརོདྷཱ ཏཎྷཱནིརོདྷོ, ཏཎྷཱནིརོདྷཱ ཨུཔཱདཱནནིརོདྷོ, ཨུཔཱདཱནནིརོདྷཱ བྷཝནིརོདྷོ, བྷཝནིརོདྷཱ ཛཱཏིནིརོདྷོ, ཛཱཏིནིརོདྷཱ ཛརཱམརཎཾ སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི. ཨེཝམེཏསྶ ཀེཝལསྶ དུཀྑཀྑནྡྷསྶ ནིརོདྷོ ཧོཏི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, དུཀྑནིརོདྷཾ ཨརིཡསཙྩཾ.
‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ ཨརིཡསཙྩཾ? ཨཡམེཝ ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ, སེཡྻཐིདཾ – སམྨཱདིཊྛི, སམྨཱསངྐཔྤོ, སམྨཱཝཱཙཱ, སམྨཱཀམྨནྟོ, སམྨཱཨཱཛཱིཝོ, སམྨཱཝཱཡཱམོ, སམྨཱསཏི, སམྨཱསམཱདྷི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ ཨརིཡསཙྩཾ. ‘ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནཱི’ཏི, བྷིཀྑཝེ, མཡཱ དྷམྨོ དེསིཏོ ཨནིགྒཧིཏོ ཨསཾཀིལིཊྛོ ཨནུཔཝཛྫོ ཨཔྤཊིཀུཊྛོ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧཱིཏི. ཨིཏི ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟ’’ནྟི. པཋམཾ.
༦༣. ‘‘ཏཱིཎིམཱནི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨམཱཏཱཔུཏྟིཀཱནི བྷཡཱནཱིཏི ཨསྶུཏཝཱ པུཐུཛྫནོ བྷཱསཏི. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? ཧོཏི སོ, བྷིཀྑཝེ, སམཡོ ཡཾ ¶ མཧཱཨགྒིཌཱཧོ ཝུཊྛཱཏི. མཧཱཨགྒིཌཱཧེ ¶ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, ཝུཊྛིཏེ ཏེན གཱམཱཔི ཌཡ྄ཧནྟི ནིགམཱཔི ཌཡ྄ཧནྟི ནགརཱཔི ཌཡ྄ཧནྟི. གཱམེསུཔི ཌཡ྄ཧམཱནེསུ ནིགམེསུཔི ཌཡ྄ཧམཱནེསུ ནགརེསུཔི ཌཡ྄ཧམཱནེསུ ཏཏྠ མཱཏཱཔི པུཏྟཾ ནཔྤཊིལབྷཏི, པུཏྟོཔི མཱཏརཾ ནཔྤཊིལབྷཏི ¶ . ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམཾ ཨམཱཏཱཔུཏྟིཀཾ བྷཡནྟི ཨསྶུཏཝཱ པུཐུཛྫནོ བྷཱསཏི.
‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཧོཏི སོ སམཡོ ཡཾ མཧཱམེགྷོ ཝུཊྛཱཏི. མཧཱམེགྷེ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, ཝུཊྛིཏེ མཧཱཨུདཀཝཱཧཀོ སཉྫཱཡཏི. མཧཱཨུདཀཝཱཧཀེ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, སཉྫཱཡནྟེ ཏེན གཱམཱཔི ཝུཡ྄ཧནྟི ནིགམཱཔི ཝུཡ྄ཧནྟི ནགརཱཔི ཝུཡ྄ཧནྟི. གཱམེསུཔི ཝུཡ྄ཧམཱནེསུ ནིགམེསུཔི ཝུཡ྄ཧམཱནེསུ ནགརེསུཔི ཝུཡ྄ཧམཱནེསུ ཏཏྠ མཱཏཱཔི པུཏྟཾ ནཔྤཊིལབྷཏི, པུཏྟོཔི མཱཏརཾ ནཔྤཊིལབྷཏི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡཾ ཨམཱཏཱཔུཏྟིཀཾ བྷཡནྟི ཨསྶུཏཝཱ པུཐུཛྫནོ བྷཱསཏི.
‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཧོཏི སོ སམཡོ ཡཾ བྷཡཾ ཧོཏི ཨཊཝིསངྐོཔོ, ཙཀྐསམཱརུལ༹ྷཱ ཛཱནཔདཱ པརིཡཱཡནྟི. བྷཡེ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, སཏི ཨཊཝིསངྐོཔེ ཙཀྐསམཱརུལ༹ྷེསུ ཛཱནཔདེསུ པརིཡཱཡནྟེསུ ཏཏྠ མཱཏཱཔི པུཏྟཾ ནཔྤཊིལབྷཏི, པུཏྟོཔི མཱཏརཾ ནཔྤཊིལབྷཏི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡཾ ཨམཱཏཱཔུཏྟིཀཾ བྷཡནྟི ཨསྶུཏཝཱ པུཐུཛྫནོ བྷཱསཏི. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎི ཨམཱཏཱཔུཏྟིཀཱནི བྷཡཱནཱིཏི ཨསྶུཏཝཱ པུཐུཛྫནོ བྷཱསཏི.
‘‘ཏཱནི ཁོ པནིམཱནི [ཨིམཱནི ཁོ (སཱི.), ཨིམཱནི ཁོ པན (ཀ.)], བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎི སམཱཏཱཔུཏྟིཀཱནིཡེཝ བྷཡཱནི ཨམཱཏཱཔུཏྟིཀཱནི བྷཡཱནཱིཏི ཨསྶུཏཝཱ པུཐུཛྫནོ བྷཱསཏི. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? ཧོཏི སོ, བྷིཀྑཝེ, སམཡོ ཡཾ མཧཱཨགྒིཌཱཧོ ཝུཊྛཱཏི. མཧཱཨགྒིཌཱཧེ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, ཝུཊྛིཏེ ཏེན གཱམཱཔི ཌཡ྄ཧནྟི ནིགམཱཔི ཌཡ྄ཧནྟི ནགརཱཔི ཌཡ྄ཧནྟི. གཱམེསུཔི ཌཡ྄ཧམཱནེསུ ནིགམེསུཔི ཌཡ྄ཧམཱནེསུ ནགརེསུཔི ཌཡ྄ཧམཱནེསུ ཧོཏི སོ སམཡོ ཡཾ ཀདཱཙི ཀརཧཙི མཱཏཱཔི པུཏྟཾ ¶ ¶ པཊིལབྷཏི, པུཏྟོཔི མཱཏརཾ པཊིལབྷཏི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམཾ སམཱཏཱཔུཏྟིཀཾཡེཝ བྷཡཾ ཨམཱཏཱཔུཏྟིཀཾ བྷཡནྟི ཨསྶུཏཝཱ པུཐུཛྫནོ བྷཱསཏི.
‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཧོཏི སོ སམཡོ ཡཾ མཧཱམེགྷོ ཝུཊྛཱཏི. མཧཱམེགྷེ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, ཝུཊྛིཏེ མཧཱཨུདཀཝཱཧཀོ སཉྫཱཡཏི. མཧཱཨུདཀཝཱཧཀེ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, སཉྫཱཏེ ¶ ཏེན གཱམཱཔི ཝུཡ྄ཧནྟི ནིགམཱཔི ཝུཡ྄ཧནྟི ནགརཱཔི ཝུཡ྄ཧནྟི. གཱམེསུཔི ཝུཡ྄ཧམཱནེསུ ནིགམེསུཔི ཝུཡ྄ཧམཱནེསུ ནགརེསུཔི ཝུཡ྄ཧམཱནེསུ ཧོཏི སོ སམཡོ ཡཾ ཀདཱཙི ཀརཧཙི མཱཏཱཔི པུཏྟཾ པཊིལབྷཏི, པུཏྟོཔི མཱཏརཾ པཊིལབྷཏི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡཾ སམཱཏཱཔུཏྟིཀཾཡེཝ བྷཡཾ ཨམཱཏཱཔུཏྟིཀཾ བྷཡནྟི ཨསྶུཏཝཱ པུཐུཛྫནོ བྷཱསཏི.
‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཧོཏི སོ སམཡོ ཡཾ བྷཡཾ ཧོཏི ཨཊཝིསངྐོཔོ, ཙཀྐསམཱརུལ༹ྷཱ ཛཱནཔདཱ པརིཡཱཡནྟི. བྷཡེ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, སཏི ཨཊཝིསངྐོཔེ ཙཀྐསམཱརུལ༹ྷེསུ ཛཱནཔདེསུ པརིཡཱཡནྟེསུ ཧོཏི སོ སམཡོ ཡཾ ཀདཱཙི ཀརཧཙི མཱཏཱཔི པུཏྟཾ པཊིལབྷཏི, པུཏྟོཔི མཱཏརཾ པཊིལབྷཏི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡཾ སམཱཏཱཔུཏྟིཀཾཡེཝ བྷཡཾ ཨམཱཏཱཔུཏྟིཀཾ བྷཡནྟི ཨསྶུཏཝཱ པུཐུཛྫནོ བྷཱསཏི. ‘‘ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎི སམཱཏཱཔུཏྟིཀཱནིཡེཝ བྷཡཱནི ཨམཱཏཱཔུཏྟིཀཱནི བྷཡཱནཱིཏི ཨསྶུཏཝཱ པུཐུཛྫནོ བྷཱསཏི’’.
‘‘ཏཱིཎིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཨམཱཏཱཔུཏྟིཀཱནི བྷཡཱནི. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? ཛརཱབྷཡཾ, བྱཱདྷིབྷཡཾ, མརཎབྷཡནྟི. ན, བྷིཀྑཝེ, མཱཏཱ པུཏྟཾ ཛཱིརམཱནཾ ཨེཝཾ ལབྷཏི – ‘ཨཧཾ ཛཱིརཱམི, མཱ མེ པུཏྟོ ཛཱིརཱི’ཏི; པུཏྟོ ཝཱ པན མཱཏརཾ ཛཱིརམཱནཾ ན ཨེཝཾ ལབྷཏི – ‘ཨཧཾ ཛཱིརཱམི, མཱ མེ ¶ མཱཏཱ ཛཱིརཱི’’’ཏི.
‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, མཱཏཱ པུཏྟཾ བྱཱདྷིཡམཱནཾ ཨེཝཾ ལབྷཏི – ‘ཨཧཾ བྱཱདྷིཡཱམི, མཱ མེ པུཏྟོ བྱཱདྷིཡཱི’ཏི; པུཏྟོ ཝཱ པན མཱཏརཾ བྱཱདྷིཡམཱནཾ ན ཨེཝཾ ལབྷཏི – ‘ཨཧཾ བྱཱདྷིཡཱམི, མཱ མེ མཱཏཱ བྱཱདྷིཡཱི’’’ཏི.
‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, མཱཏཱ པུཏྟཾ མཱིཡམཱནཾ ཨེཝཾ ལབྷཏི – ‘ཨཧཾ མཱིཡཱམི, མཱ མེ པུཏྟོ མཱིཡཱི’ཏི; པུཏྟོ ཝཱ པན མཱཏརཾ མཱིཡམཱནཾ ན ཨེཝཾ ལབྷཏི – ‘ཨཧཾ མཱིཡཱམི, མཱ མེ མཱཏཱ མཱིཡཱི’ཏི. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎི ཨམཱཏཱཔུཏྟིཀཱནི བྷཡཱནཱི’’ཏི.
‘‘ཨཏྠི ¶ , བྷིཀྑཝེ, མགྒོ ཨཏྠི པཊིཔདཱ ཨིམེསཉྩ ཏིཎྞཾ སམཱཏཱཔུཏྟིཀཱནཾ བྷཡཱནཾ ཨིམེསཉྩ ཏིཎྞཾ ཨམཱཏཱཔུཏྟིཀཱནཾ བྷཡཱནཾ པཧཱནཱཡ སམཏིཀྐམཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, མགྒོ ཀཏམཱ ཙ པཊིཔདཱ ¶ ཨིམེསཉྩ ཏིཎྞཾ སམཱཏཱཔུཏྟིཀཱནཾ བྷཡཱནཾ ཨིམེསཉྩ ཏིཎྞཾ ¶ ཨམཱཏཱཔུཏྟིཀཱནཾ བྷཡཱནཾ པཧཱནཱཡ སམཏིཀྐམཱཡ སཾཝཏྟཏི? ཨཡམེཝ ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ, སེཡྻཐིདཾ – སམྨཱདིཊྛི, སམྨཱསངྐཔོ, སམྨཱཝཱཙཱ, སམྨཱཀམྨནྟོ, སམྨཱཨཱཛཱིཝོ, སམྨཱཝཱཡཱམོ, སམྨཱསཏི, སམྨཱསམཱདྷི. ཨཡཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, མགྒོ ཨཡཾ པཊིཔདཱ ཨིམེསཉྩ ཏིཎྞཾ སམཱཏཱཔུཏྟིཀཱནཾ བྷཡཱནཾ ཨིམེསཉྩ ཏིཎྞཾ ཨམཱཏཱཔུཏྟིཀཱནཾ བྷཡཱནཾ པཧཱནཱཡ སམཏིཀྐམཱཡ སཾཝཏྟཏཱི’’ཏི. དུཏིཡཾ.
༣. ཝེནཱགཔུརསུཏྟཾ
༦༤. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཀོསལེསུ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ ཡེན ཝེནཱགཔུརཾ ནཱམ ཀོསལཱནཾ བྲཱཧྨཎགཱམོ ཏདཝསརི. ཨསྶོསུཾ ཁོ ཝེནཱགཔུརིཀཱ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱ – ‘‘སམཎོ ཁལུ ¶ , བྷོ, གོཏམོ སཀྱཔུཏྟོ སཀྱཀུལཱ པབྦཛིཏོ ཝེནཱགཔུརཾ ཨནུཔྤཏྟོ. ཏཾ ཁོ པན བྷཝནྟཾ གོཏམཾ ཨེཝཾ ཀལྱཱཎོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོ – ‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ’ཏི [བྷགཝཱ (སཱི. སྱཱ ཀཾ. པཱི.) ཨིདཾ སུཏྟཝཎྞནཱཡ ཨཊྛཀཐཱཡ སཾསནྡེཏབྦཾ པཱརཱ. ༡; དཱི. ནི. ༡.༢༥༥ པསྶིཏབྦཾ]. སོ ཨིམཾ ལོཀཾ སདེཝཀཾ སམཱརཀཾ སབྲཧྨཀཾ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཾ པཛཾ སདེཝམནུསྶཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདེཏི. སོ དྷམྨཾ དེསེཏི ཨཱདིཀལྱཱཎཾ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ, ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེཏི. སཱདྷུ ཁོ པན ཏཐཱརཱུཔཱནཾ ཨརཧཏཾ དསྶནཾ ཧོཏཱི’’ཏི.
ཨཐ ཁོ ཝེནཱགཔུརིཀཱ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཔྤེཀཙྩེ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ, ཨཔྤེཀཙྩེ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདིཾསུ, སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ ¶ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ, ཨཔྤེཀཙྩེ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནཉྫལིཾ པཎཱམེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ, ཨཔྤེཀཙྩེ ནཱམགོཏྟཾ སཱཝེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ, ཨཔྤེཀཙྩེ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཝེནཱགཔུརིཀོ ཝཙྪགོཏྟོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ –
‘‘ཨཙྪརིཡཾ ¶ , བྷོ གོཏམ, ཨབྦྷུཏཾ, བྷོ གོཏམ! ཡཱཝཉྩིདཾ བྷོཏོ གོཏམསྶ ཝིཔྤསནྣཱནི ཨིནྡྲིཡཱནི, པརིསུདྡྷོ ཚཝིཝཎྞོ པརིཡོདཱཏོ. སེཡྻཐཱཔི, བྷོ གོཏམ, སཱརདཾ བདརཔཎྜུཾ [མཎྜཾ (ཀ.)] པརིསུདྡྷཾ ཧོཏི པརིཡོདཱཏཾ; ཨེཝམེཝཾ བྷོཏོ གོཏམསྶ ཝིཔྤསནྣཱནི ཨིནྡྲིཡཱནི པརིསུདྡྷོ ¶ ¶ ཚཝིཝཎྞོ པརིཡོདཱཏོ. སེཡྻཐཱཔི, བྷོ གོཏམ, ཏཱལཔཀྐཾ སམྤཏི བནྡྷནཱ པམུཏྟཾ [མུཏྟཾ (སཱི. པཱི. ཀ.)] པརིསུདྡྷཾ ཧོཏི པརིཡོདཱཏཾ; ཨེཝམེཝཾ བྷོཏོ གོཏམསྶ ཝིཔྤསནྣཱནི ཨིནྡྲིཡཱནི པརིསུདྡྷོ ཚཝིཝཎྞོ པརིཡོདཱཏོ. སེཡྻཐཱཔི, བྷོ གོཏམ, ནེཀྑཾ [ནིཀྑཾ-ཨིཏིཔི (མ. ནི. ༣.༡༦༨)] ཛམྦོནདཾ དཀྑཀམྨཱརཔུཏྟསུཔརིཀམྨཀཏཾ ཨུཀྐཱམུཁེ སུཀུསལསམྤཧཊྛཾ པཎྜུཀམྦལེ ནིཀྑིཏྟཾ བྷཱསཏེ ཙ ཏཔཏེ ཙ ཝིརོཙཏི ཙ; ཨེཝམེཝཾ བྷོཏོ གོཏམསྶ ཝིཔྤསནྣཱནི ཨིནྡྲིཡཱནི པརིསུདྡྷོ ཚཝིཝཎྞོ པརིཡོདཱཏོ. ཡཱནི ཏཱནི, བྷོ གོཏམ, ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཱནི, སེཡྻཐིདཾ – ཨཱསནྡི པལླངྐོ གོནཀོ ཙིཏྟཀོ པཊིཀཱ པཊལིཀཱ ཏཱུལིཀཱ ཝིཀཏིཀཱ ཨུདྡལོམཱི ཨེཀནྟལོམཱི ཀཊྚིསྶཾ ཀོསེཡྻཾ ཀུཏྟཀཾ ཧཏྠཏྠརཾ ཨསྶཏྠརཾ རཐཏྠརཾ ཨཛིནཔྤཝེཎཱི ཀདལིམིགཔཝརཔཙྩཏྠརཎཾ [ཀཱདལིམིགཔཝརཔཙྩཏྠརཎཾ (སཱི.)] སཨུཏྟརཙྪདཾ ཨུབྷཏོལོཧིཏཀཱུཔདྷཱནཾ, ཨེཝརཱུཔཱནཾ ནཱུན བྷཝཾ གོཏམོ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི’’ཏི.
‘‘ཡཱནི ཁོ པན ཏཱནི, བྲཱཧྨཎ, ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཱནི, སེཡྻཐིདཾ – ཨཱསནྡི པལླངྐོ གོནཀོ ཙིཏྟཀོ པཊིཀཱ པཊལིཀཱ ཏཱུལིཀཱ ཝིཀཏིཀཱ ཨུདྡལོམཱི ཨེཀནྟལོམཱི ཀཊྚིསྶཾ ཀོསེཡྻཾ ཀུཏྟཀཾ ཧཏྠཏྠརཾ ཨསྶཏྠརཾ རཐཏྠརཾ ཨཛིནཔྤཝེཎཱི ཀདལིམིགཔཝརཔཙྩཏྠརཎཾ སཨུཏྟརཙྪདཾ ཨུབྷཏོལོཧིཏཀཱུཔདྷཱནཾ. དུལླབྷཱནི ཏཱནི པབྦཛིཏཱནཾ ལདྡྷཱ ཙ པན [ལདྡྷཱནི ཙ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.), ལདྡྷཱ ཙ (པཱི.)] ན ཀཔྤནྟི.
‘‘ཏཱིཎི ཁོ, ཨིམཱནི, བྲཱཧྨཎ, ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཱནི, ཡེསཱཧཾ ཨེཏརཧི ནིཀཱམལཱབྷཱི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? དིབྦཾ ¶ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཾ, བྲཧྨཾ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཾ, ཨརིཡཾ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཾ. ཨིམཱནི ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཏཱིཎི ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཱནི, ཡེསཱཧཾ ཨེཏརཧི ནིཀཱམལཱབྷཱི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི’’ཏི.
‘‘ཀཏམཾ ¶ ¶ པན ཏཾ, བྷོ གོཏམ, དིབྦཾ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཾ, ཡསྶ བྷཝཾ གོཏམོ ཨེཏརཧི ནིཀཱམལཱབྷཱི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི’’ཏི? ‘‘ཨིདྷཱཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ཡཾ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཱམི, སོ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཏམེཝ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ པིཎྜཱཡ པཝིསཱམི. སོ པཙྪཱབྷཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟོ ཝནནྟཉྙེཝ པཝིསཱམི [པཙཱརཡཱམི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.)]. སོ ཡདེཝ ཏཏྠ ཧོནྟི ཏིཎཱནི ཝཱ པཎྞཱནི ཝཱ ཏཱནི ཨེཀཛ྄ཛྷཾ སངྒྷརིཏྭཱ ནིསཱིདཱམི པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ཨུཛུཾ ཀཱཡཾ པཎིདྷཱཡ པརིམུཁཾ སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ. སོ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ¶ ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརཾ ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམི; ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སམྤསཱདནཾ ཙེཏསོ ཨེཀོདིབྷཱཝཾ ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱརཾ སམཱདྷིཛཾ པཱིཏིསུཁཾ དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམི; པཱིཏིཡཱ ཙ ཝིརཱགཱ ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧརཱམི སཏོ ཙ སམྤཛཱནོ སུཁཉྩ ཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེམི, ཡཾ ཏཾ ཨརིཡཱ ཨཱཙིཀྑནྟི – ‘ཨུཔེཀྑཀོ སཏིམཱ སུཁཝིཧཱརཱི’ཏི ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམི; སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ དུཀྑསྶ ཙ པཧཱནཱ པུབྦེཝ སོམནསྶདོམནསྶཱནཾ ཨཏྠངྒམཱ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིཾ ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམི. སོ ཙེ ཨཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨེཝཾབྷཱུཏོ ཙངྐམཱམི, དིབྦོ མེ ཨེསོ ཏསྨིཾ སམཡེ ཙངྐམོ ཧོཏི. སོ ཙེ ཨཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨེཝཾབྷཱུཏོ ཏིཊྛཱམི, དིབྦཾ མེ ཨེཏཾ ཏསྨིཾ སམཡེ ཋཱནཾ ཧོཏི. སོ ཙེ ཨཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨེཝཾབྷཱུཏོ ནིསཱིདཱམི, དིབྦཾ མེ ཨེཏཾ ཏསྨིཾ སམཡེ ¶ ཨཱསནཾ ཧོཏི. སོ ཙེ ཨཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨེཝཾབྷཱུཏོ སེཡྻཾ ཀཔྤེམི, དིབྦཾ མེ ཨེཏཾ ཏསྨིཾ སམཡེ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཾ ཧོཏི. ཨིདཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, དིབྦཾ ¶ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཾ, ཡསྶཱཧཾ ཨེཏརཧི ནིཀཱམལཱབྷཱི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི’’ཏི.
‘‘ཨཙྪརིཡཾ, བྷོ གོཏམ, ཨབྦྷུཏཾ, བྷོ གོཏམ! ཀོ ཙཉྙོ ཨེཝརཱུཔསྶ དིབྦསྶ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནསྶ ནིཀཱམལཱབྷཱི བྷཝིསྶཏི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི, ཨཉྙཏྲ བྷོཏཱ གོཏམེན!
‘‘ཀཏམཾ པན ཏཾ, བྷོ གོཏམ, བྲཧྨཾ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཾ, ཡསྶ བྷཝཾ གོཏམོ ཨེཏརཧི ནིཀཱམལཱབྷཱི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི’’ཏི? ‘‘ཨིདྷཱཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ཡཾ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཱམི, སོ པུབྦཎྷསམཡཾ ¶ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཏམེཝ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ པིཎྜཱཡ པཝིསཱམི. སོ པཙྪཱབྷཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟོ ཝནནྟཉྙེཝ པཝིསཱམི. སོ ཡདེཝ ཏཏྠ ཧོནྟི ཏིཎཱནི ཝཱ པཎྞཱནི ཝཱ ཏཱནི ཨེཀཛ྄ཛྷཾ སངྒྷརིཏྭཱ ནིསཱིདཱམི པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ཨུཛུཾ ཀཱཡཾ པཎིདྷཱཡ པརིམུཁཾ སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ. སོ མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཱམི, ཏཐཱ དུཏིཡཾ, ཏཐཱ ཏཏིཡཾ, ཏཐཱ ཙཏུཏྠཾ, ཨིཏི ཨུདྡྷམདྷོ ཏིརིཡཾ སབྦདྷི སབྦཏྟཏཱཡ སབྦཱཝནྟཾ ལོཀཾ མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཝིཔུལེན མཧགྒཏེན ཨཔྤམཱཎེན ཨཝེརེན ཨབྱཱཔཛ྄ཛྷེན [ཨབྱཱཔཛ྄ཛྷེན (སབྦཏྠ)] ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཱམི. ཀརུཎཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ…པེ… མུདིཏཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ…པེ… ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཱམི, ཏཐཱ དུཏིཡཾ, ཏཐཱ ཏཏིཡཾ ¶ , ཏཐཱ ཙཏུཏྠཾ [ཙཏུཏྠིཾ (སཱི.)], ཨིཏི ཨུདྡྷམདྷོ ཏིརིཡཾ སབྦདྷི སབྦཏྟཏཱཡ ¶ སབྦཱཝནྟཾ ལོཀཾ ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཝིཔུལེན མཧགྒཏེན ཨཔྤམཱཎེན ཨཝེརེན ཨབྱཱཔཛ྄ཛྷེན ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཱམི. སོ ཙེ ཨཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨེཝཾབྷཱུཏོ ཙངྐམཱམི, བྲཧྨཱ མེ ཨེསོ ཏསྨིཾ སམཡེ ཙངྐམོ ཧོཏི. སོ ཙེ ཨཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨེཝཾབྷཱུཏོ ཏིཊྛཱམི…པེ… ནིསཱིདཱམི…པེ… སེཡྻཾ ཀཔྤེམི, བྲཧྨཾ མེ ཨེཏཾ ཏསྨིཾ སམཡེ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཾ ཧོཏི. ཨིདཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, བྲཧྨཾ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཾ, ཡསྶཱཧཾ ཨེཏརཧི ནིཀཱམལཱབྷཱི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི’’ཏི.
‘‘ཨཙྪརིཡཾ ¶ , བྷོ གོཏམ, ཨབྦྷུཏཾ, བྷོ གོཏམ! ཀོ ཙཉྙོ ཨེཝརཱུཔསྶ བྲཧྨསྶ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནསྶ ནིཀཱམལཱབྷཱི བྷཝིསྶཏི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི, ཨཉྙཏྲ བྷོཏཱ གོཏམེན!
‘‘ཀཏམཾ པན ཏཾ, བྷོ གོཏམ, ཨརིཡཾ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཾ, ཡསྶ བྷཝཾ གོཏམོ ཨེཏརཧི ནིཀཱམལཱབྷཱི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི’’ཏི? ‘‘ཨིདྷཱཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ཡཾ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཱམི, སོ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཏམེཝ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ པིཎྜཱཡ པཝིསཱམི. སོ པཙྪཱབྷཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟོ ཝནནྟཉྙེཝ པཝིསཱམི. སོ ཡདེཝ ཏཏྠ ཧོནྟི ཏིཎཱནི ཝཱ པཎྞཱནི ཝཱ ཏཱནི ཨེཀཛ྄ཛྷཾ སངྒྷརིཏྭཱ ནིསཱིདཱམི པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ཨུཛུཾ ཀཱཡཾ པཎིདྷཱཡ པརིམུཁཾ སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ. སོ ཨེཝཾ ཛཱནཱམི – ‘རཱགོ མེ པཧཱིནོ ཨུཙྪིནྣམཱུལོ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏོ ཨནབྷཱཝཾཀཏོ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨོ; དོསོ མེ པཧཱིནོ ཨུཙྪིནྣམཱུལོ ¶ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏོ ཨནབྷཱཝངྐཏོ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨོ; མོཧོ མེ པཧཱིནོ ཨུཙྪིནྣམཱུལོ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏོ ཨནབྷཱཝངྐཏོ ¶ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨོ’. སོ ཙེ ཨཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨེཝཾབྷཱུཏོ ཙངྐམཱམི, ཨརིཡོ མེ ཨེསོ ཏསྨིཾ སམཡེ ཙངྐམོ ཧོཏི. སོ ཙེ ཨཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨེཝཾབྷཱུཏོ ཏིཊྛཱམི…པེ… ནིསཱིདཱམི…པེ… སེཡྻཾ ཀཔྤེམི, ཨརིཡཾ མེ ཨེཏཾ ཏསྨིཾ སམཡེ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཾ ཧོཏི. ཨིདཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཨརིཡཾ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཾ, ཡསྶཱཧཾ ཨེཏརཧི ནིཀཱམལཱབྷཱི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི’’ཏི.
‘‘ཨཙྪརིཡཾ, བྷོ གོཏམ, ཨབྦྷུཏཾ, བྷོ གོཏམ! ཀོ ཙཉྙོ ཨེཝརཱུཔསྶ ཨརིཡསྶ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནསྶ ¶ ནིཀཱམལཱམཱི བྷཝིསྶཏི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི, ཨཉྙཏྲ བྷོཏཱ གོཏམེན!
‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ, ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ! སེཡྻཐཱཔི, བྷོ གོཏམ, ནིཀྐུཛྫིཏཾ ཝཱ ཨུཀྐུཛྫེཡྻ, པཊིཙྪནྣཾ ཝཱ ཝིཝརེཡྻ, མཱུལ༹ྷསྶ ཝཱ མགྒཾ ཨཱཙིཀྑེཡྻ, ཨནྡྷཀཱརེ ཝཱ ཏེལཔཛྫོཏཾ དྷཱརེཡྻ – ‘ཙཀྑུམནྟོ རཱུཔཱནི དཀྑནྟཱི’ཏི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ བྷོཏཱ གོཏམེན ཨནེཀཔརིཡཱཡེན དྷམྨོ པཀཱསིཏོ. ཨེཏེ མཡཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ སརཎཾ ¶ གཙྪཱམ དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ. ཨུཔཱསཀེ ནོ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏེ སརཎཾ གཏེ’’ཏི. ཏཏིཡཾ.
༤. སརབྷསུཏྟཾ
༦༥. ཨེཝཾ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ རཱཛགཧེ ཝིཧརཏི གིཛ྄ཛྷཀཱུཊེ པབྦཏེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན སརབྷོ ནཱམ པརིབྦཱཛཀོ ཨཙིརཔཀྐནྟོ ཧོཏི ཨིམསྨཱ དྷམྨཝིནཡཱ. སོ རཱཛགཧེ པརིསཏི [པརིསཏིཾ (སཱི. པཱི.)] ཨེཝཾ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི – ‘‘ཨཉྙཱཏོ མཡཱ སམཎཱནཾ སཀྱཔུཏྟིཀཱནཾ དྷམྨོ. ཨཉྙཱཡ ཙ པནཱཧཾ སམཎཱནཾ སཀྱཔུཏྟིཀཱནཾ དྷམྨཾ ཨེཝཱཧཾ ཏསྨཱ དྷམྨཝིནཡཱ ཨཔཀྐནྟོ’’ཏི. ཨཐ ཁོ སམྦཧུལཱ བྷིཀྑཱུ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ རཱཛགཧཾ ¶ པིཎྜཱཡ པཝིསིཾསུ. ཨསྶོསུཾ ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ སརབྷསྶ པརིབྦཱཛཀསྶ རཱཛགཧེ པརིསཏི ཨེཝཾ ཝཱཙཾ བྷཱསམཱནསྶ ¶ – ‘‘ཨཉྙཱཏོ མཡཱ སམཎཱནཾ སཀྱཔུཏྟིཀཱནཾ དྷམྨོ. ཨཉྙཱཡ ཙ པནཱཧཾ སམཎཱནཾ སཀྱཔུཏྟིཀཱནཾ དྷམྨཾ ཨེཝཱཧཾ ཏསྨཱ དྷམྨཝིནཡཱ ཨཔཀྐནྟོ’’ཏི.
ཨཐ ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ རཱཛགཧེ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཱ ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘སརབྷོ ནཱམ, བྷནྟེ, པརིབྦཱཛཀོ ཨཙིརཔཀྐནྟོ ཨིམསྨཱ དྷམྨཝིནཡཱ. སོ རཱཛགཧེ པརིསཏི ཨེཝཾ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི – ‘ཨཉྙཱཏོ མཡཱ སམཎཱནཾ སཀྱཔུཏྟིཀཱནཾ དྷམྨོ. ཨཉྙཱཡ ཙ པནཱཧཾ སམཎཱནཾ སཀྱཔུཏྟིཀཱནཾ དྷམྨཾ ཨེཝཱཧཾ ཏསྨཱ དྷམྨཝིནཡཱ ཨཔཀྐནྟོ’ཏི. སཱདྷུ བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཡེན སིཔྤིནིཀཱཏཱིརཾ [སཔྤིནིཀཱཏཱིརཾ (སཱི. པཱི.), སཔྤིནིཡཱ ཏཱིརཾ (སྱཱ. ཀཾ.)] པརིབྦཱཛཀཱརཱམོ ¶ ཡེན སརབྷོ པརིབྦཱཛཀོ ཏེནུཔསངྐམཏུ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡཱ’’ཏི. ཨདྷིཝཱསེསི བྷགཝཱ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན.
ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ སཱཡནྷསམཡཾ པཊིསལླཱནཱ ཝུཊྛིཏོ ཡེན སིཔྤིནིཀཱཏཱིརཾ པརིབྦཱཛཀཱརཱམོ ཡེན སརབྷོ པརིབྦཱཛཀོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི ¶ . ནིསཛྫ ཁོ བྷགཝཱ སརབྷཾ པརིབྦཱཛཀཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སཙྩཾ ཀིར ཏྭཾ, སརབྷ, ཨེཝཾ ཝདེསི – ‘ཨཉྙཱཏོ མཡཱ སམཎཱནཾ སཀྱཔུཏྟིཀཱནཾ དྷམྨོ. ཨཉྙཱཡ ཙ པནཱཧཾ སམཎཱནཾ སཀྱཔུཏྟིཀཱནཾ དྷམྨཾ ཨེཝཱཧཾ ཏསྨཱ དྷམྨཝིནཡཱ ཨཔཀྐནྟོ’’’ཏི? ཨེཝཾ ཝུཏྟེ སརབྷོ པརིབྦཱཛཀོ ཏུཎྷཱི ཨཧོསི.
དུཏིཡམྤི ཁོ, བྷགཝཱ སརབྷཾ ¶ པརིབྦཱཛཀཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཝདེཧི, སརབྷ, ཀིནྟི ཏེ ཨཉྙཱཏོ སམཎཱནཾ སཀྱཔུཏྟིཀཱནཾ དྷམྨོ? སཙེ ཏེ ཨཔརིཔཱུརཾ བྷཝིསྶཏི, ཨཧཾ པརིཔཱུརེསྶཱམི. སཙེ པན ཏེ པརིཔཱུརཾ བྷཝིསྶཏི, ཨཧཾ ཨནུམོདིསྶཱམཱི’’ཏི. དུཏིཡམྤི ཁོ སརབྷོ པརིབྦཱཛཀོ ཏུཎྷཱི ཨཧོསི.
ཏཏིཡམྤི ཁོ བྷགཝཱ སརབྷཾ པརིབྦཱཛཀཾ ཨེཏདཝོཙ – (‘‘ཡོ [མཡཱ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཁོ སརབྷ པཉྙཱཡཏི སམཎཱནཾ སཀྱཔུཏྟིཀཱནཾ དྷམྨོ) [( ) སཱི. པོཏྠཀེ ནཏྠི] ‘‘ཝདེཧི, སརབྷ, ཀིནྟི ཏེ ཨཉྙཱཏོ སམཎཱནཾ སཀྱཔུཏྟིཀཱནཾ དྷམྨོ? སཙེ ཏེ ཨཔརིཔཱུརཾ ¶ བྷཝིསྶཏི, ཨཧཾ པརིཔཱུརེསྶཱམི. སཙེ པན ཏེ པརིཔཱུརཾ བྷཝིསྶཏི, ཨཧཾ ཨནུམོདིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏཏིཡམྤི ཁོ སརབྷོ པརིབྦཱཛཀོ ཏུཎྷཱི ཨཧོསི.
ཨཐ ཁོ ཏེ པརིབྦཱཛཀཱ སརབྷཾ པརིབྦཱཛཀཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘ཡདེཝ ཁོ ཏྭཾ, ཨཱཝུསོ སརབྷ, སམཎཾ གོཏམཾ ཡཱཙེཡྻཱསི ཏདེཝ ཏེ སམཎོ གོཏམོ པཝཱརེཏི. ཝདེཧཱཝུསོ སརབྷ, ཀིནྟི ཏེ ཨཉྙཱཏོ སམཎཱནཾ སཀྱཔུཏྟིཀཱནཾ དྷམྨོ? སཙེ ཏེ ཨཔརིཔཱུརཾ བྷཝིསྶཏི, སམཎོ གོཏམོ པརིཔཱུརེསྶཏི. སཙེ པན ཏེ པརིཔཱུརཾ བྷཝིསྶཏི, སམཎོ གོཏམོ ཨནུམོདིསྶཏཱི’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ སརབྷོ པརིབྦཱཛཀོ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏོ མངྐུབྷཱུཏོ པཏྟཀྑནྡྷོ ཨདྷོམུཁོ པཛ྄ཛྷཱཡནྟོ ཨཔྤཊིབྷཱནོ ནིསཱིདི.
ཨཐ ¶ ཁོ བྷགཝཱ སརབྷཾ པརིབྦཱཛཀཾ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཾ མངྐུབྷཱུཏཾ པཏྟཀྑནྡྷཾ ཨདྷོམུཁཾ པཛ྄ཛྷཱཡནྟཾ ཨཔྤཊིབྷཱནཾ ཝིདིཏྭཱ ཏེ པརིབྦཱཛཀེ ཨེཏདཝོཙ –
‘‘ཡོ ཁོ མཾ, པརིབྦཱཛཀཱ [པརིབྦཱཛཀོ (པཱི. ཀ.)], ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཏེ པཊིཛཱནཏོ ཨིམེ དྷམྨཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷཱ’ཏི, ཏམཧཾ ¶ ཏཏྠ ¶ སཱདྷུཀཾ སམནུཡུཉྫེཡྻཾ སམནུགཱཧེཡྻཾ སམནུབྷཱསེཡྻཾ. སོ ཝཏ མཡཱ སཱདྷུཀཾ སམནུཡུཉྫིཡམཱནོ སམནུགཱཧིཡམཱནོ སམནུབྷཱསིཡམཱནོ ཨཊྛཱནམེཏཾ ཨནཝཀཱསོ ཡཾ སོ ཏིཎྞཾ ཋཱནཱནཾ ནཱཉྙཏརཾ [ཨཉྙཏརཾ (ཀ.)] ཋཱནཾ ནིགཙྪེཡྻ, ཨཉྙེན ཝཱ ཨཉྙཾ པཊིཙརིསྶཏི, བཧིདྡྷཱ ཀཐཾ ཨཔནཱམེསྶཏི, ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏུཀརིསྶཏི, ཏུཎྷཱིབྷཱུཏོ མངྐུབྷཱུཏོ [ཏུཎྷཱིབྷཱུཏོ ཝཱ མངྐུབྷཱུཏོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.), ཏུཎྷཱིབྷཱུཏོ ཝཱ མངྐུབྷཱུཏོ ཝཱ (པཱི.)] པཏྟཀྑནྡྷོ ཨདྷོམུཁོ པཛ྄ཛྷཱཡནྟོ ཨཔྤཊིབྷཱནོ ནིསཱིདིསྶཏི, སེཡྻཐཱཔི སརབྷོ པརིབྦཱཛཀོ.
‘‘ཡོ ཁོ མཾ, པརིབྦཱཛཀཱ, ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ཁཱིཎཱསཝསྶ ཏེ པཊིཛཱནཏོ ཨིམེ ཨཱསཝཱ ཨཔརིཀྑཱིཎཱ’ཏི, ཏམཧཾ ཏཏྠ སཱདྷུཀཾ སམནུཡུཉྫེཡྻཾ སམནུགཱཧེཡྻཾ སམནུབྷཱསེཡྻཾ. སོ ཝཏ མཡཱ སཱདྷུཀཾ སམནུཡུཉྫིཡམཱནོ སམནུགཱཧིཡམཱནོ སམནུབྷཱསིཡམཱནོ ཨཊྛཱནམེཏཾ ཨནཝཀཱསོ ཡཾ སོ ཏིཎྞཾ ཋཱནཱནཾ ནཱཉྙཏརཾ ཋཱནཾ ནིགཙྪེཡྻ, ཨཉྙེན ཝཱ ཨཉྙཾ པཊིཙརིསྶཏི, བཧིདྡྷཱ ཀཐཾ ཨཔནཱམེསྶཏི, ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ ¶ པཱཏུཀརིསྶཏི, ཏུཎྷཱིབྷཱུཏོ མངྐུབྷཱུཏོ པཏྟཀྑནྡྷོ ཨདྷོམུཁོ པཛ྄ཛྷཱཡནྟོ ཨཔྤཊིབྷཱནོ ནིསཱིདིསྶཏི, སེཡྻཐཱཔི སརབྷོ པརིབྦཱཛཀོ.
‘‘ཡོ ཁོ མཾ, པརིབྦཱཛཀཱ, ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ཡསྶ ཁོ པན ཏེ ཨཏྠཱཡ དྷམྨོ དེསིཏོ, སོ ན ནིཡྻཱཏི ཏཀྐརསྶ སམྨཱ དུཀྑཀྑཡཱཡཱ’ཏི, ཏམཧཾ ཏཏྠ སཱདྷུཀཾ སམནུཡུཉྫེཡྻཾ སམནུགཱཧེཡྻཾ སམནུབྷཱསེཡྻཾ. སོ ཝཏ མཡཱ སཱདྷུཀཾ སམནུཡུཉྫིཡམཱནོ སམནུགཱཧིཡམཱནོ སམནུབྷཱསིཡམཱནོ ཨཊྛཱནམེཏཾ ཨནཝཀཱསོ ཡཾ སོ ཏིཎྞཾ ཋཱནཱནཾ ནཱཉྙཏརཾ ཋཱནཾ ནིགཙྪེཡྻ, ཨཉྙེན ཝཱ ཨཉྙཾ པཊིཙརིསྶཏི, བཧིདྡྷཱ ཀཐཾ ¶ ཨཔནཱམེསྶཏི, ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏུཀརིསྶཏི, ཏུཎྷཱིབྷཱུཏོ མངྐུབྷཱུཏོ པཏྟཀྑནྡྷོ ཨདྷོམུཁོ པཛ྄ཛྷཱཡནྟོ ཨཔྤཊིབྷཱནོ ནིསཱིདིསྶཏི, སེཡྻཐཱཔི སརབྷོ པརིབྦཱཛཀོ’’ཏི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ སིཔྤིནིཀཱཏཱིརེ པརིབྦཱཛཀཱརཱམེ ཏིཀྑཏྟུཾ སཱིཧནཱདཾ ནདིཏྭཱ ཝེཧཱསཾ པཀྐཱམི.
ཨཐ ¶ ཁོ ཏེ པརིབྦཱཛཀཱ ཨཙིརཔཀྐནྟསྶ བྷགཝཏོ སརབྷཾ པརིབྦཱཛཀཾ སམནྟཏོ ཝཱཙཱཡསནྣིཏོདཀེན [ཝཱཙཱསཏྟིཏོདཀེན (སཱི.)] སཉྫམྦྷརིམཀཾསུ [སཉྩུམྦྷརིམཀཾསུ (པཱི., དཱི. ནི. ༡.༤༢༡) སཾ. ནི. ༢.༢༤༣ ཨུཔརིཔཱཋོ ཝིཡ] – ‘‘སེཡྻཐཱཔི, ཨཱཝུསོ སརབྷ, བྲཧཱརཉྙེ ཛརསིངྒཱལོ ‘སཱིཧནཱདཾ ནདིསྶཱམཱི’ཏི སིངྒཱལཀཾཡེཝ [སེགཱལཀཾཡེཝ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ནདཏི, བྷེརཎྜཀཾཡེཝ ནདཏི [བྷེདཎྜཀཾ (ཀ.)]; ཨེཝམེཝཾ ཁོ ཏྭཾ, ཨཱཝུསོ སརབྷ, ཨཉྙཏྲེཝ སམཎེན གོཏམེན ‘སཱིཧནཱདཾ ནདིསྶཱམཱི’ཏི ¶ སིངྒཱལཀཾཡེཝ ནདསི བྷེརཎྜཀཾཡེཝ ནདསི. སེཡྻཐཱཔི, ཨཱཝུསོ སརབྷ, ཨམྦུཀསཉྩརཱི [ཨམྦཀམདྡརཱི (སཱི.)] ‘པུརིསཀརཝིཏཾ [ཕུསྶཀརཝིཏཾ (སཱི.), པུསྶཀརཝིཏཾ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] རཝིསྶཱམཱི’ཏི ཨམྦུཀསཉྩརིརཝིཏཾཡེཝ རཝཏི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ ཏྭཾ, ཨཱཝུསོ སརབྷ, ཨཉྙཏྲེཝ སམཎེན གོཏམེན ‘པུརིསཀརཝིཏཾ རཝིསྶཱམཱི’ཏི, ཨམྦུཀསཉྩརིརཝིཏཾཡེཝ རཝསི. སེཡྻཐཱཔི, ཨཱཝུསོ སརབྷ, ཨུསབྷོ སུཉྙཱཡ གོསཱལཱཡ གམྦྷཱིརཾ ནདིཏབྦཾ མཉྙཏི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ ཏྭཾ, ཨཱཝུསོ སརབྷ, ཨཉྙཏྲེཝ སམཎེན གོཏམེན གམྦྷཱིརཾ ནདིཏབྦཾ མཉྙསཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཏེ པརིབྦཱཛཀཱ སརབྷཾ པརིབྦཱཛཀཾ ¶ སམནྟཏོ ཝཱཙཱཡསནྣིཏོདཀེན སཉྫམྦྷརིམཀཾསཱུཏི. ཙཏུཏྠཾ.
༥. ཀེསམུཏྟིསུཏྟཾ
༦༦. ཨེཝཾ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཀོསལེསུ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ ཡེན ཀེསམུཏྟཾ [ཀེསཔུཏྟཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ནཱམ ཀཱལཱམཱནཾ ནིགམོ ཏདཝསརི. ཨསྶོསུཾ ཁོ ཀེསམུཏྟིཡཱ ཀཱལཱམཱ – ‘‘སམཎོ ཁལུ, བྷོ, གོཏམོ སཀྱཔུཏྟོ སཀྱཀུལཱ ¶ པབྦཛིཏོ ཀེསམུཏྟཾ ཨནུཔྤཏྟོ. ཏཾ ཁོ པན བྷཝནྟཾ གོཏམཾ ཨེཝཾ ཀལྱཱཎོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོ – ‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ…པེ… སཱདྷུ ཁོ པན ཏཐཱརཱུཔཱནཾ ཨརཧཏཾ དསྶནཾ ཧོཏཱི’’’ཏི.
ཨཐ ཁོ ཀེསམུཏྟིཡཱ ཀཱལཱམཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཔྤེཀཙྩེ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ, ཨཔྤེཀཙྩེ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདིཾསུ, སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ, ཨཔྤེཀཙྩེ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནཉྫལིཾ པཎཱམེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ, ཨཔྤེཀཙྩེ ནཱམགོཏྟཾ སཱཝེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ, ཨཔྤེཀཙྩེ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཱ ཁོ ཏེ ཀེསམུཏྟིཡཱ ཀཱལཱམཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙུཾ –
‘‘སནྟི, བྷནྟེ, ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཀེསམུཏྟཾ ཨཱགཙྪནྟི. ཏེ སཀཾཡེཝ ཝཱདཾ དཱིཔེནྟི ཛོཏེནྟི, པརཔྤཝཱདཾ པན ཁུཾསེནྟི ཝམྦྷེནྟི པརིབྷཝནྟི ཨོམཀྑིཾ [ཨོཔཔཀྑིཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.), ཨོམཀྑིཀཾ (ཀ.)] ཀརོནྟི. ཨཔརེཔི, བྷནྟེ, ཨེཀེ ¶ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཀེསམུཏྟཾ ཨཱགཙྪནྟི ¶ . ཏེཔི སཀཾཡེཝ ཝཱདཾ དཱིཔེནྟི ཛོཏེནྟི, པརཔྤཝཱདཾ པན ཁུཾསེནྟི ཝམྦྷེནྟི པརིབྷཝནྟི ཨོམཀྑིཾ ཀརོནྟི. ཏེསཾ ནོ, བྷནྟེ ¶ , ཨམྷཱཀཾ ཧོཏེཝ ཀངྑཱ ཧོཏི ཝིཙིཀིཙྪཱ – ‘ཀོ སུ ནཱམ ཨིམེསཾ བྷཝཏཾ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ སཙྩཾ ཨཱཧ, ཀོ མུསཱ’’’ཏི? ‘‘ཨལཉྷི ཝོ, ཀཱལཱམཱ, ཀངྑིཏུཾ ཨལཾ ཝིཙིཀིཙྪིཏུཾ. ཀངྑནཱིཡེཝ པན [ཀངྑནཱིཡེཝ ཙ པན (སཾཡུཏྟནིཀཱཡེ)] ཝོ ཋཱནེ ཝིཙིཀིཙྪཱ ཨུཔྤནྣཱ’’.
‘‘ཨེཐ ཏུམྷེ, ཀཱལཱམཱ, མཱ ཨནུསྶཝེན, མཱ པརམྤརཱཡ, མཱ ཨིཏིཀིརཱཡ, མཱ པིཊཀསམྤདཱནེན, མཱ ཏཀྐཧེཏུ, མཱ ནཡཧེཏུ, མཱ ཨཱཀཱརཔརིཝིཏཀྐེན ¶ , མཱ དིཊྛིནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཡཱ, མཱ བྷབྦརཱུཔཏཱཡ, མཱ སམཎོ ནོ གརཱུཏི. ཡདཱ ཏུམྷེ, ཀཱལཱམཱ, ཨཏྟནཱཝ ཛཱནེཡྻཱཐ – ‘ཨིམེ དྷམྨཱ ཨཀུསལཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ སཱཝཛྫཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ ཝིཉྙུགརཧིཏཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ སམཏྟཱ སམཱདིནྣཱ [སམཱདིཎྞཱ (ཀ.)] ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ སཾཝཏྟནྟཱི’’’ཏི, ཨཐ ཏུམྷེ, ཀཱལཱམཱ, པཛཧེཡྻཱཐ.
‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, ཀཱལཱམཱ, ལོབྷོ པུརིསསྶ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨུཔྤཛྫམཱནོ ཨུཔྤཛྫཏི ཧིཏཱཡ ཝཱ ཨཧིཏཱཡ ཝཱ’’ཏི?
‘‘ཨཧིཏཱཡ, བྷནྟེ’’.
‘‘ལུདྡྷོ པནཱཡཾ, ཀཱལཱམཱ, པུརིསཔུགྒལོ ལོབྷེན ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ པཱཎམྤི ཧནཏི, ཨདིནྣམྤི ཨཱདིཡཏི, པརདཱརམྤི གཙྪཏི, མུསཱཔི བྷཎཏི, པརམྤི ཏཐཏྟཱཡ [ཏདཏྠཱཡ (ཀ.)] སམཱདཔེཏི, ཡཾ ས [ཡཾ ཏསྶ (ཀ.) ཨནནྟརསུཏྟེ པན ‘‘ཡཾ’ ས’’ ཨིཏྭེཝ སབྦཏྠཔི དིསྶཏི] ཧོཏི དཱིགྷརཏྟཾ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡཱ’’ཏི.
‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’.
‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, ཀཱལཱམཱ, དོསོ པུརིསསྶ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨུཔྤཛྫམཱནོ ཨུཔྤཛྫཏི ཧིཏཱཡ ཝཱ ཨཧིཏཱཡ ཝཱ’’ཏི?
‘‘ཨཧིཏཱཡ, བྷནྟེ’’.
‘‘དུཊྛོ པནཱཡཾ, ཀཱལཱམཱ, པུརིསཔུགྒལོ དོསེན ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ པཱཎམྤི ཧནཏི ¶ [ཧནྟི (སཱི. པཱི.)], ཨདིནྣམྤི ཨཱདིཡཏི, པརདཱརམྤི གཙྪཏི, མུསཱཔི བྷཎཏི, པརམྤི ཏཐཏྟཱཡ སམཱདཔེཏི, ཡཾ ས ཧོཏི དཱིགྷརཏྟཾ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡཱ’’ཏི.
‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’.
‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, ཀཱལཱམཱ, མོཧོ ¶ པུརིསསྶ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨུཔྤཛྫམཱནོ ཨུཔྤཛྫཏི ཧིཏཱཡ ཝཱ ཨཧིཏཱཡ ཝཱ’’ཏི?
‘‘ཨཧིཏཱཡ, བྷནྟེ’’.
‘‘མཱུལ༹ྷོ ¶ པནཱཡཾ, ཀཱལཱམཱ, པུརིསཔུགྒལོ མོཧེན ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ པཱཎམྤི ཧནཏི, ཨདིནྣམྤི ཨཱདིཡཏི, པརདཱརམྤི གཙྪཏི, མུསཱཔི བྷཎཏི, པརམྤི ཏཐཏྟཱཡ སམཱདཔེཏི, ཡཾ ས ཧོཏི དཱིགྷརཏྟཾ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡཱ’’ཏི.
‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’.
‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, ཀཱལཱམཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ ཀུསལཱ ཝཱ ཨཀུསལཱ ཝཱ’’ཏི?
‘‘ཨཀུསལཱ, བྷནྟེ’’.
‘‘སཱཝཛྫཱ ཝཱ ཨནཝཛྫཱ ཝཱ’’ཏི?
‘‘སཱཝཛྫཱ, བྷནྟེ’’.
‘‘ཝིཉྙུགརཧིཏཱ ཝཱ ཝིཉྙུཔྤསཏྠཱ ཝཱ’’ཏི?
‘‘ཝིཉྙུགརཧིཏཱ, བྷནྟེ’’.
‘‘སམཏྟཱ སམཱདིནྣཱ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ ཝཱ? ཀཐཾ ཝཱ [ཀཐཾ ཝཱ ཝོ (?)] ཨེཏྠ ཧོཏཱི’’ཏི ¶ ?
‘‘སམཏྟཱ, བྷནྟེ, སམཱདིནྣཱ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ སཾཝཏྟནྟཱིཏི. ཨེཝཾ ནོ ཨེཏྠ ཧོཏཱི’’ཏི.
‘‘ཨིཏི ཁོ, ཀཱལཱམཱ, ཡཾ ཏཾ ཨཝོཙུམྷཱ [ཨཝོཙུམྷ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.) ཨ. ནི. ༤.༡༩༣] – ‘ཨེཐ ཏུམྷེ, ཀཱལཱམཱ! མཱ ཨནུསྶཝེན, མཱ ¶ པརམྤརཱཡ, མཱ ཨིཏིཀིརཱཡ, མཱ པིཊཀསམྤདཱནེན, མཱ ཏཀྐཧེཏུ, མཱ ནཡཧེཏུ, མཱ ཨཱཀཱརཔརིཝིཏཀྐེན, མཱ དིཊྛིནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཡཱ, མཱ བྷབྦརཱུཔཏཱཡ, མཱ སམཎོ ནོ གརཱུཏི. ཡདཱ ཏུམྷེ ཀཱལཱམཱ ཨཏྟནཱཝ ཛཱནེཡྻཱཐ – ‘ཨིམེ དྷམྨཱ ཨཀུསལཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ སཱཝཛྫཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ ཝིཉྙུགརཧིཏཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ སམཏྟཱ སམཱདིནྣཱ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ སཾཝཏྟནྟཱིཏི, ཨཐ ཏུམྷེ, ཀཱལཱམཱ, པཛཧེཡྻཱཐཱ’ཏི, ཨིཏི ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ, ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ.
‘‘ཨེཐ ཏུམྷེ, ཀཱལཱམཱ, མཱ ཨནུསྶཝེན, མཱ པརམྤརཱཡ, མཱ ཨིཏིཀིརཱཡ, མཱ པིཊཀསམྤདཱནེན, མཱ ཏཀྐཧེཏུ, མཱ ནཡཧེཏུ, མཱ ཨཱཀཱརཔརིཝིཏཀྐེན, མཱ དིཊྛིནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཡཱ, མཱ ¶ བྷབྦརཱུཔཏཱཡ, མཱ སམཎོ ནོ གརཱུཏི. ཡདཱ ཏུམྷེ, ཀཱལཱམཱ, ཨཏྟནཱཝ ཛཱནེཡྻཱཐ – ‘ཨིམེ དྷམྨཱ ཀུསལཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ ཨནཝཛྫཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ ཝིཉྙུཔྤསཏྠཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ སམཏྟཱ སམཱདིནྣཱ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟནྟཱི’ཏི, ཨཐ ཏུམྷེ, ཀཱལཱམཱ, ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻཱཐ.
‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, ཀཱལཱམཱ, ཨལོབྷོ པུརིསསྶ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨུཔྤཛྫམཱནོ ཨུཔྤཛྫཏི ཧིཏཱཡ ཝཱ ཨཧིཏཱཡ ཝཱ’’ཏི?
‘‘ཧིཏཱཡ, བྷནྟེ’’.
‘‘ཨལུདྡྷོ པནཱཡཾ, ཀཱལཱམཱ, པུརིསཔུགྒལོ ལོབྷེན ཨནབྷིབྷཱུཏོ ཨཔརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ ནེཝ པཱཎཾ ཧནཏི, ན ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡཏི, ན པརདཱརཾ གཙྪཏི, ན མུསཱ བྷཎཏི, ན པརམྤི ཏཐཏྟཱཡ སམཱདཔེཏི ¶ , ཡཾ ས ཧོཏི དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡཱ’’ཏི.
‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’.
‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, ཀཱལཱམཱ, ཨདོསོ པུརིསསྶ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨུཔྤཛྫམཱནོ ཨུཔྤཛྫཏི…པེ… ཨམོཧོ པུརིསསྶ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨུཔྤཛྫམཱནོ ཨུཔྤཛྫཏི…པེ… ཧིཏཱཡ སུཁཱཡཱ’’ཏི.
‘‘ཨེཝཾ བྷནྟེ’’ ¶ .
‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, ཀཱལཱམཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ ཀུསལཱ ཝཱ ཨཀུསལཱ ཝཱ’’ཏི?
‘‘ཀུསལཱ ¶ , བྷནྟེ’’.
‘‘སཱཝཛྫཱ ཝཱ ཨནཝཛྫཱ ཝཱ’’ཏི?
‘‘ཨནཝཛྫཱ, བྷནྟེ’’.
‘‘ཝིཉྙུགརཧིཏཱ ཝཱ ཝིཉྙུཔྤསཏྠཱ ཝཱ’’ཏི?
‘‘ཝིཉྙུཔྤསཏྠཱ, བྷནྟེ’’.
‘‘སམཏྟཱ སམཱདིནྣཱ ¶ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟནྟི ནོ ཝཱ? ཀཐཾ ཝཱ ཨེཏྠ ཧོཏཱི’’ཏི?
‘‘སམཏྟཱ, བྷནྟེ, སམཱདིནྣཱ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཨེཝཾ ནོ ཨེཏྠ ཧོཏཱི’’ཏི.
‘‘ཨིཏི ཁོ, ཀཱལཱམཱ, ཡཾ ཏཾ ཨཝོཙུམྷཱ – ‘ཨེཐ ཏུམྷེ, ཀཱལཱམཱ! མཱ ཨནུསྶཝེན, མཱ པརམྤརཱཡ, མཱ ཨིཏིཀིརཱཡ, མཱ པིཊཀསམྤདཱནེན, མཱ ཏཀྐཧེཏུ, མཱ ནཡཧེཏུ, མཱ ཨཱཀཱརཔརིཝིཏཀྐེན, མཱ དིཊྛིནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཡཱ, མཱ བྷབྦརཱུཔཏཱཡ, མཱ སམཎོ ནོ གརཱུཏི. ཡདཱ ཏུམྷེ, ཀཱལཱམཱ, ཨཏྟནཱཝ ཛཱནེཡྻཱཐ – ཨིམེ དྷམྨཱ ཀུསལཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ ཨནཝཛྫཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ ཝིཉྙུཔྤསཏྠཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ སམཏྟཱ སམཱདིནྣཱ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟནྟཱིཏི, ཨཐ ཏུམྷེ, ཀཱལཱམཱ, ཨུཔསམྤཛྫ ¶ ཝིཧརེཡྻཱཐཱ’ཏི, ཨིཏི ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ.
‘‘ས ཁོ སོ [ཡོ ཁོ (ཀ.)], ཀཱལཱམཱ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨེཝཾ ཝིགཏཱབྷིཛ྄ཛྷོ ཝིགཏབྱཱཔཱདོ ཨསམྨཱུལ༹ྷོ སམྤཛཱནོ པཏིསྶཏོ [སཏོ (ཀ.)] མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི, ཏཐཱ དུཏིཡཾ, ཏཐཱ ཏཏིཡཾ, ཏཐཱ ཙཏུཏྠཾ, ཨིཏི ཨུདྡྷམདྷོ ཏིརིཡཾ སབྦདྷི སབྦཏྟཏཱཡ སབྦཱཝནྟཾ ལོཀཾ མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཝིཔུལེན མཧགྒཏེན ཨཔྤམཱཎེན ཨཝེརེན ཨབྱཱཔཛ྄ཛྷེན ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི. ཀརུཎཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ…པེ… མུདིཏཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ…པེ… ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི, ཏཐཱ དུཏིཡཾ ¶ , ཏཐཱ ཏཏིཡཾ, ཏཐཱ ཙཏུཏྠཾ, ཨིཏི ཨུདྡྷམདྷོ ཏིརིཡཾ སབྦདྷི སབྦཏྟཏཱཡ སབྦཱཝནྟཾ ལོཀཾ ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཝིཔུལེན མཧགྒཏེན ཨཔྤམཱཎེན ཨཝེརེན ཨབྱཱཔཛ྄ཛྷེན ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི.
‘‘ས ¶ [སཙེ (ཀ.)] ཁོ སོ, ཀཱལཱམཱ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨེཝཾ ཨཝེརཙིཏྟོ ཨེཝཾ ཨབྱཱཔཛ྄ཛྷཙིཏྟོ ཨེཝཾ ཨསཾཀིལིཊྛཙིཏྟོ ཨེཝཾ ཝིསུདྡྷཙིཏྟོ. ཏསྶ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཙཏྟཱརོ ཨསྶཱསཱ ཨདྷིགཏཱ ཧོནྟི. ‘སཙེ ཁོ པན ཨཏྠི པརོ ལོཀོ, ཨཏྠི སུཀཏདུཀྐཊཱནཾ [སུཀཊདུཀྐཊཱནཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཀམྨཱནཾ ཕལཾ ཝིཔཱཀོ, ཨཐཱཧཾ [ཋཱནམཧཾ (སཱི. པཱི.), ཋཱནམེཏཾ ཡེནཱཧཾ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫིསྶཱམཱི’ཏི, ཨཡམསྶ པཋམོ ཨསྶཱསོ ཨདྷིགཏོ ཧོཏི.
‘‘‘སཙེ ¶ ཁོ པན ནཏྠི པརོ ལོཀོ, ནཏྠི སུཀཏདུཀྐཊཱནཾ ཀམྨཱནཾ ཕལཾ ཝིཔཱཀོ, ཨཐཱཧཾ [ཨིདྷཱཧཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཨཝེརཾ ཨབྱཱཔཛ྄ཛྷཾ ཨནཱིགྷཾ སུཁིཾ [སུཁཾ (སཱི.), སུཁཱི (སྱཱ. ཀཾ.)] ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཱམཱི’ཏི, ཨཡམསྶ དུཏིཡོ ཨསྶཱསོ ཨདྷིགཏོ ཧོཏི.
‘‘‘སཙེ ཁོ པན ཀརོཏོ ཀརཱིཡཏི པཱཔཾ, ན ཁོ པནཱཧཾ ཀསྶཙི པཱཔཾ ཙེཏེམི. ཨཀརོནྟཾ ཁོ པན མཾ པཱཔཀམྨཾ ཀུཏོ དུཀྑཾ ཕུསིསྶཏཱི’ཏི, ཨཡམསྶ ཏཏིཡོ ཨསྶཱསོ ཨདྷིགཏོ ཧོཏི.
‘‘‘སཙེ ཁོ པན ཀརོཏོ ན ཀརཱིཡཏི པཱཔཾ, ཨཐཱཧཾ ཨུབྷཡེནེཝ ཝིསུདྡྷཾ ཨཏྟཱནཾ སམནུཔསྶཱམཱི’ཏི, ཨཡམསྶ ཙཏུཏྠོ ཨསྶཱསོ ཨདྷིགཏོ ཧོཏི.
‘‘ས ཁོ སོ, ཀཱལཱམཱ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨེཝཾ ཨཝེརཙིཏྟོ ཨེཝཾ ཨབྱཱཔཛ྄ཛྷཙིཏྟོ ཨེཝཾ ཨསཾཀིལིཊྛཙིཏྟོ ཨེཝཾ ཝིསུདྡྷཙིཏྟོ. ཏསྶ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཨིམེ ཙཏྟཱརོ ཨསྶཱསཱ ཨདྷིགཏཱ ཧོནྟཱི’’ཏི.
‘‘ཨེཝམེཏཾ, བྷགཝཱ, ཨེཝམེཏཾ, སུགཏ! ས ཁོ སོ, བྷནྟེ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨེཝཾ ¶ ཨཝེརཙིཏྟོ ཨེཝཾ ཨབྱཱཔཛ྄ཛྷཙིཏྟོ ཨེཝཾ ཨསཾཀིལིཊྛཙིཏྟོ ཨེཝཾ ཝིསུདྡྷཙིཏྟོ. ཏསྶ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ¶ ཙཏྟཱརོ ཨསྶཱསཱ ཨདྷིགཏཱ ཧོནྟི. ‘སཙེ ཁོ པན ཨཏྠི པརོ ལོཀོ, ཨཏྠི སུཀཏདུཀྐཊཱནཾ ཀམྨཱནཾ ཕལཾ ཝིཔཱཀོ, ཨཐཱཧཾ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫིསྶཱམཱི’ཏི, ཨཡམསྶ པཋམོ ཨསྶཱསོ ཨདྷིགཏོ ཧོཏི.
‘‘‘སཙེ ཁོ པན ནཏྠི པརོ ལོཀོ, ནཏྠི སུཀཏདུཀྐཊཱནཾ ཀམྨཱནཾ ཕལཾ ཝིཔཱཀོ, ཨཐཱཧཾ ¶ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཨཝེརཾ ཨབྱཱཔཛ྄ཛྷཾ ཨནཱིགྷཾ སུཁིཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཱམཱི’ཏི, ཨཡམསྶ དུཏིཡོ ཨསྶཱསོ ཨདྷིགཏོ ཧོཏི.
‘‘སཙེ ཁོ པན ཀརོཏོ ཀརཱིཡཏི པཱཔཾ, ན ཁོ པནཱཧཾ – ཀསྶཙི པཱཔཾ ཙེཏེམི, ཨཀརོནྟཾ ཁོ པན མཾ པཱཔཀམྨཾ ཀུཏོ དུཀྑཾ ཕུསིསྶཏཱི’ཏི, ཨཡམསྶ ཏཏིཡོ ཨསྶཱསོ ཨདྷིགཏོ ཧོཏི.
‘‘‘སཙེ ¶ ཁོ པན ཀརོཏོ ན ཀརཱིཡཏི པཱཔཾ, ཨཐཱཧཾ ཨུབྷཡེནེཝ ཝིསུདྡྷཾ ཨཏྟཱནཾ སམནུཔསྶཱམཱི’ཏི, ཨཡམསྶ ཙཏུཏྠོ ཨསྶཱསོ ཨདྷིགཏོ ཧོཏི.
‘‘ས ཁོ སོ, བྷནྟེ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨེཝཾ ཨཝེརཙིཏྟོ ཨེཝཾ ཨབྱཱཔཛ྄ཛྷཙིཏྟོ ཨེཝཾ ཨསཾཀིལིཊྛཙིཏྟོ ཨེཝཾ ཝིསུདྡྷཙིཏྟོ. ཏསྶ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཨིམེ ཙཏྟཱརོ ཨསྶཱསཱ ཨདྷིགཏཱ ཧོནྟི.
‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷནྟེ…པེ… ཨེཏེ མཡཾ, བྷནྟེ, བྷགཝནྟཾ སརཎཾ གཙྪཱམ དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ. ཨུཔཱསཀེ ནོ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏེ སརཎཾ གཏེ’’ཏི. པཉྩམཾ.
༦. སཱལ༹ྷསུཏྟཾ
༦༧. ཨེཝཾ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ ཨཱཡསྨཱ ནནྡཀོ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི པུབྦཱརཱམེ མིགཱརམཱཏུཔཱསཱདེ. ཨཐ ཁོ སཱལ༹ྷོ ཙ མིགཱརནཏྟཱ སཱཎོ ཙ ¶ སེཁུནིཡནཏྟཱ [རོཧཎོ ཙ པེཁུཎིཡནཏྟཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཡེནཱཡསྨཱ ནནྡཀོ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ནནྡཀཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ སཱལ༹ྷཾ མིགཱརནཏྟཱརཾ ཨཱཡསྨཱ ནནྡཀོ ཨེཏདཝོཙ –
‘‘ཨེཐ ཏུམྷེ, སཱལ༹ྷཱ, མཱ ཨནུསྶཝེན, མཱ པརམྤརཱཡ, མཱ ཨིཏིཀིརཱཡ, མཱ པིཊཀསམྤདཱནེན, མཱ ཏཀྐཧེཏུ, མཱ ནཡཧེཏུ, མཱ ཨཱཀཱརཔརིཝིཏཀྐེན, མཱ དིཊྛིནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཡཱ, མཱ བྷབྦརཱུཔཏཱཡ, མཱ སམཎོ ནོ གརཱུཏི. ཡདཱ ཏུམྷེ, སཱལ༹ྷཱ ¶ , ཨཏྟནཱཝ ¶ ཛཱནེཡྻཱཐ ‘ཨིམེ དྷམྨཱ ཨཀུསལཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ སཱཝཛྫཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ ཝིཉྙུགརཧིཏཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ སམཏྟཱ སམཱདིནྣཱ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ སཾཝཏྟནྟཱི’ཏི, ཨཐ ཏུམྷེ སཱལ༹ྷཱ པཛཧེཡྻཱཐ.
‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, སཱལ༹ྷཱ, ཨཏྠི ལོབྷོ’’ཏི?
‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’.
‘‘ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཏི ཁོ ཨཧཾ, སཱལ༹ྷཱ, ཨེཏམཏྠཾ ཝདཱམི. ལུདྡྷོ ཁོ ཨཡཾ, སཱལ༹ྷཱ, ཨབྷིཛ྄ཛྷཱལུ པཱཎམྤི ཧནཏི, ཨདིནྣམྤི ཨཱདིཡཏི, པརདཱརམྤི གཙྪཏི, མུསཱཔི བྷཎཏི, པརམྤི ཏཐཏྟཱཡ སམཱདཔེཏི, ཡཾ ས ཧོཏི དཱིགྷརཏྟཾ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡཱ’’ཏི.
‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’.
‘‘ཏཾ ¶ ཀིཾ མཉྙཐ, སཱལ༹ྷཱ, ཨཏྠི དོསོ’’ཏི?
‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’.
‘‘བྱཱཔཱདོཏི ཁོ ཨཧཾ, སཱལ༹ྷཱ, ཨེཏམཏྠཾ ཝདཱམི. དུཊྛོ ཁོ ཨཡཾ, སཱལ༹ྷཱ, བྱཱཔནྣཙིཏྟོ པཱཎམྤི ཧནཏི, ཨདིནྣམྤི ཨཱདིཡཏི, པརདཱརམྤི གཙྪཏི, མུསཱཔི བྷཎཏི, པརམྤི ཏཐཏྟཱཡ སམཱདཔེཏི, ཡཾ ས ཧོཏི དཱིགྷརཏྟཾ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡཱ’’ཏི.
‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’.
‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, སཱལ༹ྷཱ, ཨཏྠི མོཧོ’’ཏི?
‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’.
‘‘ཨཝིཛྫཱཏི ཁོ ཨཧཾ, སཱལ༹ྷཱ, ཨེཏམཏྠཾ ཝདཱམི. མཱུལ༹ྷོ ཁོ ཨཡཾ, སཱལ༹ྷཱ ¶ , ཨཝིཛྫཱགཏོ པཱཎམྤི ཧནཏི, ཨདིནྣམྤི ཨཱདིཡཏི, པརདཱརམྤི གཙྪཏི, མུསཱཔི བྷཎཏི, པརམྤི ཏཐཏྟཱཡ སམཱདཔེཏི, ཡཾ ས ཧོཏི དཱིགྷརཏྟཾ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡཱ’’ཏི.
‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’.
‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, སཱལ༹ྷཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ ཀུསལཱ ཝཱ ཨཀུསལཱ ཝཱ’’ཏི?
‘‘ཨཀུསལཱ, བྷནྟེ’’.
‘‘སཱཝཛྫཱ ¶ ཝཱ ཨནཝཛྫཱ ཝཱ’’ཏི?
‘‘སཱཝཛྫཱ, བྷནྟེ’’.
‘‘ཝིཉྙུགརཧིཏཱ ཝཱ ཝིཉྙུཔྤསཏྠཱ ཝཱ’’ཏི?
‘‘ཝིཉྙུགརཧིཏཱ, བྷནྟེ’’.
‘‘སམཏྟཱ སམཱདིནྣཱ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ ཝཱ? ཀཐཾ ཝཱ ཨེཏྠ ཧོཏཱི’’ཏི?
‘‘སམཏྟཱ ¶ , བྷནྟེ, སམཱདིནྣཱ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ སཾཝཏྟནྟཱིཏི. ཨེཝཾ ནོ ཨེཏྠ ཧོཏཱི’’ཏི.
‘‘ཨིཏི ཁོ, སཱལ༹ྷཱ, ཡཾ ཏཾ ཨཝོཙུམྷཱ – ‘ཨེཐ ཏུམྷེ, སཱལ༹ྷཱ, མཱ ཨནུསྶཝེན, མཱ པརམྤརཱཡ, མཱ ཨིཏིཀིརཱཡ, མཱ པིཊཀསམྤདཱནེན, མཱ ཏཀྐཧེཏུ, མཱ ནཡཧེཏུ, མཱ ཨཱཀཱརཔརིཝིཏཀྐེན, མཱ དིཊྛིནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཡཱ, མཱ བྷབྦརཱུཔཏཱཡ, མཱ སམཎོ ནོ གརཱུཏི. ཡདཱ ཏུམྷེ, སཱལ༹ྷཱ, ཨཏྟནཱཝ ཛཱནེཡྻཱཐ – ཨིམེ དྷམྨཱ ཨཀུསལཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ སཱཝཛྫཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ ཝིཉྙུགརཧིཏཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ སམཏྟཱ སམཱདིནྣཱ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ སཾཝཏྟནྟཱིཏི, ཨཐ ཏུམྷེ, སཱལ༹ྷཱ, པཛཧེཡྻཱཐཱ’ཏི, ཨིཏི ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ.
‘‘ཨེཐ ཏུམྷེ, སཱལ༹ྷཱ, མཱ ཨནུསྶཝེན, མཱ པརམྤརཱཡ, མཱ ཨིཏིཀིརཱཡ, མཱ པིཊཀསམྤདཱནེན, མཱ ཏཀྐཧེཏུ, མཱ ནཡཧེཏུ, མཱ ཨཱཀཱརཔརིཝིཏཀྐེན, མཱ དིཊྛིནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཡཱ, མཱ བྷབྦརཱུཔཏཱཡ, མཱ སམཎོ ནོ གརཱུཏི. ཡདཱ ཏུམྷེ, སཱལ༹ྷཱ, ཨཏྟནཱཝ ཛཱནེཡྻཱཐ – ‘ཨིམེ དྷམྨཱ ཀུསལཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ ཨནཝཛྫཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ ¶ ཝིཉྙུཔྤསཏྠཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ སམཏྟཱ ¶ སམཱདིནྣཱ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟནྟཱི’ཏི, ཨཐ ཏུམྷེ, སཱལ༹ྷཱ, ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻཱཐ.
‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, སཱལ༹ྷཱ, ཨཏྠི ཨལོབྷོ’’ཏི?
‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’.
‘‘ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱཏི ¶ ཁོ ཨཧཾ, སཱལ༹ྷཱ, ཨེཏམཏྠཾ ཝདཱམི. ཨལུདྡྷོ ཁོ ཨཡཾ, སཱལ༹ྷཱ, ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱལུ ནེཝ པཱཎཾ ཧནཏི, ན ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡཏི, ན པརདཱརཾ གཙྪཏི, ན མུསཱ བྷཎཏི, པརམྤི ན ཏཐཏྟཱཡ སམཱདཔེཏི, ཡཾ ས ཧོཏི དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡཱ’’ཏི.
‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’.
‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, སཱལ༹ྷཱ, ཨཏྠི ཨདོསོ’’ཏི?
‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’.
‘‘ཨབྱཱཔཱདོཏི ཁོ ཨཧཾ, སཱལ༹ྷཱ, ཨེཏམཏྠཾ ཝདཱམི. ཨདུཊྛོ ཁོ ཨཡཾ, སཱལ༹ྷཱ, ཨབྱཱཔནྣཙིཏྟོ ནེཝ པཱཎཾ ཧནཏི, ན ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡཏི, ན པརདཱརཾ གཙྪཏི, ན མུསཱ བྷཎཏི, པརམྤི ན ཏཐཏྟཱཡ སམཱདཔེཏི, ཡཾ ས ཧོཏི དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡཱ’’ཏི.
‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’.
‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, སཱལ༹ྷཱ, ཨཏྠི ཨམོཧོ’’ཏི?
‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’.
‘‘ཝིཛྫཱཏི ཁོ ཨཧཾ, སཱལ༹ྷཱ, ཨེཏམཏྠཾ ཝདཱམི. ཨམཱུལ༹ྷོ ཁོ ¶ ཨཡཾ, སཱལ༹ྷཱ, ཝིཛྫཱགཏོ ནེཝ པཱཎཾ ཧནཏི, ན ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡཏི, ན པརདཱརཾ གཙྪཏི, ན མུསཱ བྷཎཏི, པརམྤི ན ཏཐཏྟཱཡ སམཱདཔེཏི, ཡཾ ས ཧོཏི དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡཱ’’ཏི.
‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’.
‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, སཱལ༹ྷཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ ཀུསལཱ ཝཱ ཨཀུསལཱ ཝཱ’’ཏི?
‘‘ཀུསལཱ, བྷནྟེ’’.
‘‘སཱཝཛྫཱ ཝཱ ཨནཝཛྫཱ ཝཱ’’ཏི?
‘‘ཨནཝཛྫཱ, བྷནྟེ’’.
‘‘ཝིཉྙུགརཧིཏཱ ཝཱ ཝིཉྙུཔྤསཏྠཱ ཝཱ’’ཏི?
‘‘ཝིཉྙུཔྤསཏྠཱ ¶ , བྷནྟེ’’.
‘‘སམཏྟཱ སམཱདིནྣཱ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ ཝཱ? ཀཐཾ ཝཱ ཨེཏྠ ཧོཏཱི’’ཏི?
‘‘སམཏྟཱ, བྷནྟེ, སམཱདིནྣཱ ¶ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟནྟཱིཏི. ཨེཝཾ ནོ ཨེཏྠ ཧོཏཱི’’ཏི.
‘‘ཨིཏི ཁོ, སཱལ༹ྷཱ, ཡཾ ཏཾ ཨཝོཙུམྷཱ – ‘ཨེཐ ཏུམྷེ, སཱལ༹ྷཱ, མཱ ཨནུསྶཝེན, མཱ པརམྤརཱཡ, མཱ ཨིཏིཀིརཱཡ, མཱ པིཊཀསམྤདཱནེན, མཱ ཏཀྐཧེཏུ, མཱ ནཡཧེཏུ, མཱ ཨཱཀཱརཔརིཝིཏཀྐེན, མཱ དིཊྛིནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཡཱ, མཱ བྷབྦརཱུཔཏཱཡ, མཱ སམཎོ ནོ གརཱུཏི. ཡདཱ ཏུམྷེ, སཱལ༹ྷཱ, ཨཏྟནཱཝ ཛཱནེཡྻཱཐ – ཨིམེ དྷམྨཱ ཀུསལཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ ཨནཝཛྫཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ ཝིཉྙུཔྤསཏྠཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ སམཏྟཱ སམཱདིནྣཱ ¶ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟནྟཱིཏི, ཨཐ ཏུམྷེ, སཱལ༹ྷཱ, ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻཱཐཱ’ཏི, ཨིཏི ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ.
‘‘ས ཁོ སོ, སཱལ༹ྷཱ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨེཝཾ ཝིགཏཱབྷིཛ྄ཛྷོ ཝིགཏབྱཱཔཱདོ ཨསམྨཱུལ༹ྷོ སམྤཛཱནོ པཏིསྶཏོ མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ…པེ… ཀརུཎཱ…པེ… མུདིཏཱ…པེ… ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི, ཏཐཱ དུཏིཡཾ, ཏཐཱ ཏཏིཡཾ, ཏཐཱ ཙཏུཏྠཾ, ཨིཏི ཨུདྡྷམདྷོ ཏིརིཡཾ སབྦདྷི སབྦཏྟཏཱཡ སབྦཱཝནྟཾ ལོཀཾ ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཝིཔུལེན མཧགྒཏེན ཨཔྤམཱཎེན ཨཝེརེན ཨབྱཱཔཛ྄ཛྷེན ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི. སོ ཨེཝཾ པཛཱནཱཏི – ‘ཨཏྠི ཨིདཾ, ཨཏྠི ཧཱིནཾ, ཨཏྠི པཎཱིཏཾ, ཨཏྠི ཨིམསྶ སཉྙཱགཏསྶ ཨུཏྟརི [ཨུཏྟརིཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ནིསྶརཎ’ནྟི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཛཱནཏོ ཨེཝཾ པསྶཏོ ཀཱམཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, བྷཝཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, ཨཝིཛྫཱསཝཱཔི ¶ ¶ ¶ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི; ཝིམུཏྟསྨིཾ ཝིམུཏྟམིཏི ཉཱཎཾ ཧོཏི. ‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏི, ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱ’ཏི པཛཱནཱཏི.
‘‘སོ ཨེཝཾ པཛཱནཱཏི – ‘ཨཧུ པུབྦེ ལོབྷོ, ཏདཧུ ཨཀུསལཾ, སོ ཨེཏརཧི ནཏྠི, ཨིཙྩེཏཾ ཀུསལཾ; ཨཧུ པུབྦེ དོསོ…པེ… ཨཧུ པུབྦེ མོཧོ, ཏདཧུ ཨཀུསལཾ, སོ ཨེཏརཧི ནཏྠི, ཨིཙྩེཏཾ ཀུསལ’ནྟི. སོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ནིཙྪཱཏོ ནིབྦུཏོ སཱིཏིབྷཱུཏོ སུཁཔྤཊིསཾཝེདཱི བྲཧྨབྷཱུཏེན ཨཏྟནཱ ཝིཧརཏཱི’’ཏི. ཚཊྛཾ.
༧. ཀཐཱཝཏྠུསུཏྟཾ
༦༨. ‘‘ཏཱིཎིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཀཐཱཝཏྠཱུནི. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? ཨཏཱིཏཾ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, ཨདྡྷཱནཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐཾ ཀཐེཡྻ – ‘ཨེཝཾ ཨཧོསི ཨཏཱིཏམདྡྷཱན’ནྟི. ཨནཱགཏཾ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, ཨདྡྷཱནཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐཾ ཀཐེཡྻ – ‘ཨེཝཾ བྷཝིསྶཏི ཨནཱགཏམདྡྷཱན’ནྟི. ཨེཏརཧི ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, པཙྩུཔྤནྣཾ ཨདྡྷཱནཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐཾ ཀཐེཡྻ – ‘ཨེཝཾ ཧོཏི ཨེཏརཧི པཙྩུཔྤནྣམདྡྷཱན’’’ནྟི [ཨེཝཾ ཨེཏརཧི པཙྩུཔྤནྣནྟི (སཱི. པཱི. ཀ.), ཨེཝཾ ཧོཏི ཨེཏརཧི པཙྩུཔྤནྣནྟི (སྱཱ. ཀཾ.)].
‘‘ཀཐཱསམྤཡོགེན, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཝེདིཏབྦོ ཡདི ཝཱ ཀཙྪོ ཡདི ཝཱ ཨཀཙྪོཏི. སཙཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པཉྷཾ པུཊྛོ སམཱནོ ཨེཀཾསབྱཱཀརཎཱིཡཾ ¶ པཉྷཾ ན ཨེཀཾསེན བྱཱཀརོཏི, ཝིབྷཛྫབྱཱཀརཎཱིཡཾ པཉྷཾ ན ཝིབྷཛྫ བྱཱཀརོཏི, པཊིཔུཙྪཱབྱཱཀརཎཱིཡཾ པཉྷཾ ན པཊིཔུཙྪཱ བྱཱཀརོཏི, ཋཔནཱིཡཾ པཉྷཾ ན ཋཔེཏི [ཐཔནཱིཡཾ པཉྷཾ ན ཐཔེཏི (ཀ.)], ཨེཝཾ སནྟཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཀཙྪོ ཧོཏི. སཙེ པནཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པཉྷཾ པུཊྛོ སམཱནོ ཨེཀཾསབྱཱཀརཎཱིཡཾ པཉྷཾ ཨེཀཾསེན བྱཱཀརོཏི, ཝིབྷཛྫབྱཱཀརཎཱིཡཾ པཉྷཾ ཝིབྷཛྫ བྱཱཀརོཏི, པཊིཔུཙྪཱབྱཱཀརཎཱིཡཾ པཉྷཾ པཊིཔུཙྪཱ བྱཱཀརོཏི ¶ , ཋཔནཱིཡཾ པཉྷཾ ཋཔེཏི, ཨེཝཾ སནྟཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཀཙྪོ ཧོཏི.
‘‘ཀཐཱསམྤཡོགེན, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཝེདིཏབྦོ ཡདི ཝཱ ཀཙྪོ ཡདི ཝཱ ཨཀཙྪོཏི. སཙཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པཉྷཾ པུཊྛོ སམཱནོ ཋཱནཱཋཱནེ ན སཎྛཱཏི པརིཀཔྤེ ན སཎྛཱཏི ཨཉྙཱཏཝཱདེ [ཨཉྙཝཱདེ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.), ཨཉྙཱཏཝཱརེ (ཀ.)] ན སཎྛཱཏི ¶ པཊིཔདཱཡ ན སཎྛཱཏི, ཨེཝཾ སནྟཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ¶ ཨཀཙྪོ ཧོཏི. སཙེ པནཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པཉྷཾ པུཊྛོ སམཱནོ ཋཱནཱཋཱནེ སཎྛཱཏི པརིཀཔྤེ སཎྛཱཏི ཨཉྙཱཏཝཱདེ སཎྛཱཏི པཊིཔདཱཡ སཎྛཱཏི, ཨེཝཾ སནྟཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཀཙྪོ ཧོཏི.
‘‘ཀཐཱསམྤཡོགེན, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཝེདིཏབྦོ ཡདི ཝཱ ཀཙྪོ ཡདི ཝཱ ཨཀཙྪོཏི. སཙཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པཉྷཾ པུཊྛོ སམཱནོ ཨཉྙེནཉྙཾ པཊིཙརཏི, བཧིདྡྷཱ ཀཐཾ ཨཔནཱམེཏི, ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏུཀརོཏི, ཨེཝཾ སནྟཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཀཙྪོ ཧོཏི. སཙེ པནཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པཉྷཾ པུཊྛོ སམཱནོ ན ཨཉྙེནཉྙཾ པཊིཙརཏི ན བཧིདྡྷཱ ཀཐཾ ཨཔནཱམེཏི, ན ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏུཀརོཏི, ཨེཝཾ སནྟཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཀཙྪོ ཧོཏི.
‘‘ཀཐཱསམྤཡོགེན, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཝེདིཏབྦོ ཡདི ཝཱ ཀཙྪོ ཡདི ཝཱ ཨཀཙྪོཏི. སཙཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པཉྷཾ པུཊྛོ སམཱནོ ཨབྷིཧརཏི ཨབྷིམདྡཏི ཨནུཔཛགྒྷཏི [ཨནུསཾཛགྒྷཏི (ཀ.)] ཁལིཏཾ གཎྷཱཏི, ཨེཝཾ སནྟཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཀཙྪོ ཧོཏི. སཙེ པནཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པཉྷཾ པུཊྛོ སམཱནོ ནཱབྷིཧརཏི ནཱབྷིམདྡཏི ¶ ན ཨནུཔཛགྒྷཏི ན ཁལིཏཾ གཎྷཱཏི, ཨེཝཾ སནྟཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཀཙྪོ ཧོཏི.
‘‘ཀཐཱསམྤཡོགེན ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཝེདིཏབྦོ ཡདི ཝཱ སཨུཔནིསོ ཡདི ཝཱ ཨནུཔནིསོཏི. ཨནོཧིཏསོཏོ, བྷིཀྑཝེ, ཨནུཔནིསོ ཧོཏི, ཨོཧིཏསོཏོ སཨུཔནིསོ ཧོཏི. སོ སཨུཔནིསོ སམཱནོ ཨབྷིཛཱནཱཏི ཨེཀཾ དྷམྨཾ, པརིཛཱནཱཏི ཨེཀཾ དྷམྨཾ, པཛཧཏི ཨེཀཾ དྷམྨཾ, སཙྪིཀརོཏི ཨེཀཾ དྷམྨཾ. སོ ཨབྷིཛཱནནྟོ ཨེཀཾ དྷམྨཾ, པརིཛཱནནྟོ ཨེཀཾ དྷམྨཾ, པཛཧནྟོ ཨེཀཾ དྷམྨཾ, སཙྪིཀརོནྟོ ཨེཀཾ དྷམྨཾ སམྨཱཝིམུཏྟིཾ ཕུསཏི. ཨེཏདཏྠཱ, བྷིཀྑཝེ, ཀཐཱ; ཨེཏདཏྠཱ མནྟནཱ; ཨེཏདཏྠཱ ཨུཔནིསཱ; ཨེཏདཏྠཾ སོཏཱཝདྷཱནཾ, ཡདིདཾ ཨནུཔཱདཱ ཙིཏྟསྶ ཝིམོཀྑོཏི.
‘‘ཡེ ¶ ཝིརུདྡྷཱ སལླཔནྟི, ཝིནིཝིཊྛཱ སམུསྶིཏཱ;
ཨནརིཡགུཎམཱསཛྫ, ཨཉྙོཉྙཝིཝརེསིནོ.
‘‘དུབྦྷཱསིཏཾ ¶ ཝིཀྑལིཏཾ, སམྤམོཧཾ [སསམྨོཧཾ (ཀ.)] པརཱཛཡཾ;
ཨཉྙོཉྙསྶཱབྷིནནྡནྟི, ཏདརིཡོ ཀཐནཱཙརེ [ཏདརིཡོ ན ཀཐཾ ཝདེ (ཀ.)].
‘‘སཙེ ཙསྶ ཀཐཱཀཱམོ, ཀཱལམཉྙཱཡ པཎྜིཏོ;
དྷམྨཊྛཔཊིསཾཡུཏྟཱ, ཡཱ ཨརིཡཙརིཏཱ [ཨརིཡཉྩརིཏཱ (སཱི.), ཨརིཡཱདིཀཱ (ཀ.)] ཀཐཱ.
‘‘ཏཾ ཀཐཾ ཀཐཡེ དྷཱིརོ, ཨཝིརུདྡྷོ ཨནུསྶིཏོ;
ཨནུནྣཏེན མནསཱ, ཨཔལཱ༹སོ ཨསཱཧསོ.
‘‘ཨནུསཱུཡཱཡམཱནོ སོ, སམྨདཉྙཱཡ བྷཱསཏི;
སུབྷཱསིཏཾ ཨནུམོདེཡྻ, དུབྦྷཊྛེ ནཱཔསཱདཡེ [ནཱཝསཱདཡེ (སཱི. པཱི.)].
‘‘ཨུཔཱརམྦྷཾ ན སིཀྑེཡྻ, ཁལིཏཉྩ ན གཱཧཡེ [ན བྷཱསཡེ (ཀ.)];
ནཱབྷིཧརེ ¶ ནཱབྷིམདྡེ, ན ཝཱཙཾ པཡུཏཾ བྷཎེ.
‘‘ཨཉྙཱཏཏྠཾ པསཱདཏྠཾ, སཏཾ ཝེ ཧོཏི མནྟནཱ;
ཨེཝཾ ཁོ ཨརིཡཱ མནྟེནྟི, ཨེསཱ ཨརིཡཱན མནྟནཱ;
ཨེཏདཉྙཱཡ མེདྷཱཝཱི, ན སམུསྶེཡྻ མནྟཡེ’’ཏི. སཏྟམཾ;
༨. ཨཉྙཏིཏྠིཡསུཏྟཾ
༦༩. ‘‘སཙེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ པརིབྦཱཛཀཱ ཨེཝཾ པུཙྪེཡྻུཾ – ‘ཏཡོམེ, ཨཱཝུསོ, དྷམྨཱ. ཀཏམེ ཏཡོ? རཱགོ, དོསོ, མོཧོ ¶ – ཨིམེ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཏཡོ དྷམྨཱ. ཨིམེསཾ, ཨཱཝུསོ, ཏིཎྞཾ དྷམྨཱནཾ ཀོ ཝིསེསོ ཀོ ཨདྷིཔྤཡཱསོ [ཨདྷིཔྤཱཡོ (སཱི.) ཨདྷིཔྤཱཡཱསོ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.) ཨདྷི + པ + ཡསུ + ཎ = ཨདྷིཔྤཡཱསོ] ཀིཾ ནཱནཱཀརཎ’ནྟི? ཨེཝཾ པུཊྛཱ ཏུམྷེ, བྷིཀྑཝེ, ཏེསཾ ཨཉྙཏིཏྠིཡཱནཾ པརིབྦཱཛཀཱནཾ ཀིནྟི བྱཱཀརེཡྻཱཐཱ’’ཏི? ‘‘བྷགཝཾམཱུལཀཱ ནོ, བྷནྟེ, དྷམྨཱ བྷགཝཾནེཏྟིཀཱ བྷགཝཾཔཊིསརཎཱ. སཱདྷུ ཝཏ, བྷནྟེ, བྷགཝནྟཾཡེཝ པཊིབྷཱཏུ ཨེཏསྶ བྷཱསིཏསྶ ཨཏྠོ. བྷགཝཏོ སུཏྭཱ བྷིཀྑཱུ དྷཱརེསྶནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, བྷིཀྑཝེ, སུཎཱཐ, སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཐ; བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –
‘‘སཙེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ པརིབྦཱཛཀཱ ཨེཝཾ པུཙྪེཡྻུཾ – ‘ཏཡོམེ, ཨཱཝུསོ, དྷམྨཱ. ཀཏམེ ཏཡོ? རཱགོ, དོསོ, མོཧོ – ཨིམེ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཏཡོ དྷམྨཱ; ཨིམེསཾ, ཨཱཝུསོ, ཏིཎྞཾ ¶ དྷམྨཱནཾ ཀོ ཝིསེསོ ཀོ ཨདྷིཔྤཡཱསོ ཀིཾ ནཱནཱཀརཎ’ནྟི? ཨེཝཾ པུཊྛཱ ཏུམྷེ, བྷིཀྑཝེ, ཏེསཾ ཨཉྙཏིཏྠིཡཱནཾ པརིབྦཱཛཀཱནཾ ཨེཝཾ བྱཱཀརེཡྻཱཐ – ‘རཱགོ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཨཔྤསཱཝཛྫོ དནྡྷཝིརཱགཱི, དོསོ མཧཱསཱཝཛྫོ ཁིཔྤཝིརཱགཱི, མོཧོ མཧཱསཱཝཛྫོ དནྡྷཝིརཱགཱི’’’ ཏི.
‘‘‘ཀོ པནཱཝུསོ, ཧེཏུ ཀོ པཙྩཡོ ཡེན ཨནུཔྤནྣོ ཝཱ རཱགོ ཨུཔྤཛྫཏི ཨུཔྤནྣོ ཝཱ རཱགོ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡ ཝེཔུལླཱཡ སཾཝཏྟཏཱི’ཏི? ‘སུབྷནིམིཏྟནྟིསྶ ཝཙནཱིཡཾ. ཏསྶ སུབྷནིམིཏྟཾ ཨཡོནིསོ མནསི ཀརོཏོ ཨནུཔྤནྣོ ཝཱ རཱགོ ཨུཔྤཛྫཏི ཨུཔྤནྣོ ཝཱ རཱགོ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡ ཝེཔུལླཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཨཡཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཧེཏུ ཨཡཾ པཙྩཡོ ཡེན ཨནུཔྤནྣོ ཝཱ རཱགོ ཨུཔྤཛྫཏི ཨུཔྤནྣོ ཝཱ རཱགོ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡ ཝེཔུལླཱཡ སཾཝཏྟཏཱི’’’ཏི.
‘‘‘ཀོ པནཱཝུསོ, ཧེཏུ ཀོ ¶ པཙྩཡོ ཡེན ཨནུཔྤནྣོ ཝཱ དོསོ ཨུཔྤཛྫཏི ཨུཔྤནྣོ ཝཱ དོསོ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡ ཝེཔུལླཱཡ སཾཝཏྟཏཱི’ཏི? ‘པཊིགྷནིམིཏྟཾ ཏིསྶ ཝཙནཱིཡཾ. ཏསྶ པཊིགྷནིམིཏྟཾ ཨཡོནིསོ མནསི ཀརོཏོ ཨནུཔྤནྣོ ཝཱ དོསོ ཨུཔྤཛྫཏི ཨུཔྤནྣོ ཝཱ དོསོ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡ ཝེཔུལླཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཨཡཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཧེཏུ ཨཡཾ པཙྩཡོ ཡེན ཨནུཔྤནྣོ ཝཱ དོསོ ཨུཔྤཛྫཏི ཨུཔྤནྣོ ཝཱ དོསོ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡ ཝེཔུལླཱཡ སཾཝཏྟཏཱི’’’ཏི.
‘‘‘ཀོ པནཱཝུསོ, ཧེཏུ ཀོ པཙྩཡོ ཡེན ཨནུཔྤནྣོ ཝཱ མོཧོ ཨུཔྤཛྫཏི ཨུཔྤནྣོ ཝཱ མོཧོ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡ ཝེཔུལླཱཡ སཾཝཏྟཏཱི’ཏི? ‘ཨཡོནིསོ མནསིཀཱརོ ཏིསྶ ཝཙནཱིཡཾ. ཏསྶ ཨཡོནིསོ མནསི ཀརོཏོ ཨནུཔྤནྣོ ཝཱ མོཧོ ཨུཔྤཛྫཏི ཨུཔྤནྣོ ཝཱ མོཧོ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡ ¶ ཝེཔུལླཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཨཡཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཧེཏུ ཨཡཾ པཙྩཡོ ཡེན ཨནུཔྤནྣོ ཝཱ མོཧོ ཨུཔྤཛྫཏི ཨུཔྤནྣོ ཝཱ མོཧོ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡ ཝེཔུལླཱཡ སཾཝཏྟཏཱི’’’ཏི.
‘‘‘ཀོ པནཱཝུསོ, ཧེཏུ ཀོ པཙྩཡོ ཡེན ཨནུཔྤནྣོ ཙེཝ རཱགོ ནུཔྤཛྫཏི ཨུཔྤནྣོ ཙ རཱགོ པཧཱིཡཏཱི’ཏི? ‘ཨསུབྷནིམིཏྟནྟིསྶ ཝཙནཱིཡཾ. ཏསྶ ཨསུབྷནིམིཏྟཾ ཡོནིསོ མནསི ཀརོཏོ ཨནུཔྤནྣོ ཙེཝ རཱགོ ནུཔྤཛྫཏི ཨུཔྤནྣོ ¶ ཙ རཱགོ པཧཱིཡཏི. ཨཡཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ ¶ , ཧེཏུ ཨཡཾ པཙྩཡོ ཡེན ཨནུཔྤནྣོ ཙེཝ རཱགོ ནུཔྤཛྫཏི ཨུཔྤནྣོ ཙ རཱགོ ¶ པཧཱིཡཏཱི’’’ཏི.
‘‘‘ཀོ པནཱཝུསོ, ཧེཏུ ཀོ པཙྩཡོ ཡེན ཨནུཔྤནྣོ ཙེཝ དོསོ ནུཔྤཛྫཏི ཨུཔྤནྣོ ཙ དོསོ པཧཱིཡཏཱི’ཏི? ‘མེཏྟཱ ཙེཏོཝིམུཏྟཱི ཏིསྶ ཝཙནཱིཡཾ. ཏསྶ མེཏྟཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ ཡོནིསོ མནསི ཀརོཏོ ཨནུཔྤནྣོ ཙེཝ དོསོ ནུཔྤཛྫཏི ཨུཔྤནྣོ ཙ དོསོ པཧཱིཡཏི. ཨཡཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཧེཏུ ཨཡཾ པཙྩཡོ ཡེན ཨནུཔྤནྣོ ཙེཝ དོསོ ནུཔྤཛྫཏི ཨུཔྤནྣོ ཙ དོསོ པཧཱིཡཏཱི’’’ཏི.
‘‘‘ཀོ པནཱཝུསོ, ཧེཏུ ཀོ པཙྩཡོ ཡེན ཨནུཔྤནྣོ ཙེཝ མོཧོ ནུཔྤཛྫཏི ཨུཔྤནྣོ ཙ མོཧོ པཧཱིཡཏཱི’ཏི? ‘ཡོནིསོམནསིཀཱརོ ཏིསྶ ཝཙནཱིཡཾ. ཏསྶ ཡོནིསོ མནསི ཀརོཏོ ཨནུཔྤནྣོ ཙེཝ མོཧོ ནུཔྤཛྫཏི ཨུཔྤནྣོ ཙ མོཧོ པཧཱིཡཏི. ཨཡཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཧེཏུ ཨཡཾ པཙྩཡོ ཡེན ཨནུཔྤནྣོ ཝཱ མོཧོ ནུཔྤཛྫཏི ཨུཔྤནྣོ ཙ མོཧོ པཧཱིཡཏཱི’’’ཏི. ཨཊྛམཾ.
༩. ཨཀུསལམཱུལསུཏྟཾ
༧༠. ‘‘ཏཱིཎིམཱནི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨཀུསལམཱུལཱནི. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? ལོབྷོ ཨཀུསལམཱུལཾ, དོསོ ཨཀུསལམཱུལཾ, མོཧོ ཨཀུསལམཱུལཾ.
‘‘ཡདཔི, བྷིཀྑཝེ, ལོབྷོ ཏདཔི ཨཀུསལམཱུལཾ [ཨཀུསལཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]; ཡདཔི ལུདྡྷོ ཨབྷིསངྑརོཏི ཀཱཡེན ཝཱཙཱཡ མནསཱ ཏདཔི ཨཀུསལཾ [ཨཀུསལམཱུལཾ (ཀ.)]; ཡདཔི ལུདྡྷོ ལོབྷེན ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ པརསྶ ཨསཏཱ དུཀྑཾ ཨུཔྤཱདཡཏི [ཨུཔདཧཏི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཝདྷེན ཝཱ བནྡྷནེན ཝཱ ཛཱནིཡཱ ཝཱ གརཧཱཡ ¶ ཝཱ པབྦཱཛནཱཡ ཝཱ བལཝམྷི བལཏྠོ ཨིཏིཔི ཏདཔི ཨཀུསལཾ [ཨིདཾ པན སབྦཏྠཔི ཨེཝམེཝ དིསྶཏི]. ཨིཏིསྶམེ ལོབྷཛཱ ལོབྷནིདཱནཱ ལོབྷསམུདཡཱ ལོབྷཔཙྩཡཱ ཨནེཀེ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ སམྦྷཝནྟི.
‘‘ཡདཔི, བྷིཀྑཝེ, དོསོ ཏདཔི ཨཀུསལམཱུལཾ; ཡདཔི དུཊྛོ ཨབྷིསངྑརོཏི ཀཱཡེན ཝཱཙཱཡ མནསཱ ཏདཔི ཨཀུསལཾ; ཡདཔི དུཊྛོ དོསེན ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ པརསྶ ཨསཏཱ དུཀྑཾ ཨུཔྤཱདཡཏི ཝདྷེན ཝཱ བནྡྷནེན ཝཱ ཛཱནིཡཱ ཝཱ གརཧཱཡ ཝཱ པབྦཱཛནཱཡ ཝཱ བལཝམྷི ¶ བལཏྠོ ¶ ཨིཏིཔི ཏདཔི ཨཀུསལཾ. ཨིཏིསྶམེ དོསཛཱ དོསནིདཱནཱ དོསསམུདཡཱ དོསཔཙྩཡཱ ཨནེཀེ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ སམྦྷཝནྟི.
‘‘ཡདཔི, བྷིཀྑཝེ, མོཧོ ཏདཔི ཨཀུསལམཱུལཾ; ཡདཔི མཱུལ༹ྷོ ཨབྷིསངྑརོཏི ཀཱཡེན ཝཱཙཱཡ མནསཱ ཏདཔི ཨཀུསལཾ; ཡདཔི མཱུལ༹ྷོ མོཧེན ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ པརསྶ ཨསཏཱ དུཀྑཾ ཨུཔྤཱདཡཏི ཝདྷེན ཝཱ བནྡྷནེན ཝཱ ཛཱནིཡཱ ཝཱ གརཧཱཡ ཝཱ པབྦཱཛནཱཡ ཝཱ བལཝམྷི བལཏྠོ ཨིཏིཔི ཏདཔི ཨཀུསལཾ. ཨིཏིསྶམེ མོཧཛཱ མོཧནིདཱནཱ མོཧསམུདཡཱ མོཧཔཙྩཡཱ ཨནེཀེ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ སམྦྷཝནྟི. ཨེཝརཱུཔོ ཙཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཝུཙྩཏི ཨཀཱལཝཱདཱིཏིཔི, ཨབྷཱུཏཝཱདཱིཏིཔི, ཨནཏྠཝཱདཱིཏིཔི, ཨདྷམྨཝཱདཱིཏིཔི, ཨཝིནཡཝཱདཱིཏིཔི.
‘‘ཀསྨཱ ¶ ཙཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝརཱུཔོ པུགྒལོ ཝུཙྩཏི ཨཀཱལཝཱདཱིཏིཔི, ཨབྷཱུཏཝཱདཱིཏིཔི, ཨནཏྠཝཱདཱིཏིཔི, ཨདྷམྨཝཱདཱིཏིཔི, ཨཝིནཡཝཱདཱིཏིཔི? ཏཐཱཧཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པརསྶ ཨསཏཱ དུཀྑཾ ཨུཔྤཱདཡཏི ཝདྷེན ཝཱ བནྡྷནེན ཝཱ ཛཱནིཡཱ ཝཱ གརཧཱཡ ཝཱ པབྦཱཛནཱཡ ཝཱ བལཝམྷི བལཏྠོ ཨིཏིཔི. བྷཱུཏེན ཁོ པན ཝུཙྩམཱནོ ཨཝཛཱནཱཏི, ནོ པཊིཛཱནཱཏི; ཨབྷཱུཏེན ཝུཙྩམཱནོ ¶ ན ཨཱཏཔྤཾ ཀརོཏི, ཏསྶ ནིབྦེཋནཱཡ ཨིཏིཔེཏཾ ཨཏཙྪཾ ཨིཏིཔེཏཾ ཨབྷཱུཏནྟི. ཏསྨཱ ཨེཝརཱུཔོ པུགྒལོ ཝུཙྩཏི ཨཀཱལཝཱདཱིཏིཔི, ཨབྷཱུཏཝཱདཱིཏིཔི, ཨནཏྠཝཱདཱིཏིཔི, ཨདྷམྨཝཱདཱིཏིཔི, ཨཝིནཡཝཱདཱིཏིཔི.
‘‘ཨེཝརཱུཔོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ལོབྷཛེཧི པཱཔཀེཧི ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ དིཊྛེ ཙེཝ དྷམྨེ དུཀྑཾ ཝིཧརཏི, སཝིགྷཱཏཾ སཨུཔཱཡཱསཾ སཔརིལཱ༹ཧཾ. ཀཱཡསྶ ཙ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ དུགྒཏི པཱཊིཀངྑཱ.
‘‘དོསཛེཧི…པེ… མོཧཛེཧི པཱཔཀེཧི ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ དིཊྛེ ཙེཝ དྷམྨེ དུཀྑཾ ཝིཧརཏི, སཝིགྷཱཏཾ སཨུཔཱཡཱསཾ སཔརིལཱ༹ཧཾ. ཀཱཡསྶ ཙ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ དུགྒཏི པཱཊིཀངྑཱ. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, སཱལོ ཝཱ དྷཝོ ཝཱ ཕནྡནོ ཝཱ ཏཱིཧི མཱལུཝཱལཏཱཧི ཨུདྡྷསྟོ པརིཡོནདྡྷོ ཨནཡཾ ཨཱཔཛྫཏི, བྱསནཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཨནཡབྱསནཾ ཨཱཔཛྫཏི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝརཱུཔོ པུགྒལོ ལོབྷཛེཧི པཱཔཀེཧི ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི ¶ ¶ ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ དིཊྛེ ཙེཝ དྷམྨེ དུཀྑཾ ཝིཧརཏི, སཝིགྷཱཏཾ སཨུཔཱཡཱསཾ སཔརིལཱ༹ཧཾ. ཀཱཡསྶ ཙ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ དུགྒཏི པཱཊིཀངྑཱ.
‘‘དོསཛེཧི…པེ… མོཧཛེཧི པཱཔཀེཧི ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ དིཊྛེ ཙེཝ དྷམྨེ དུཀྑཾ ཝིཧརཏི སཝིགྷཱཏཾ སཨུཔཱཡཱསཾ སཔརིལཱ༹ཧཾ. ཀཱཡསྶ ཙ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ དུགྒཏི པཱཊིཀངྑཱ. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎི ཨཀུསལམཱུལཱནཱིཏི.
‘‘ཏཱིཎིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཀུསལམཱུལཱནི. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? ཨལོབྷོ ཀུསལམཱུལཾ, ཨདོསོ ཀུསལམཱུལཾ, ཨམོཧོ ཀུསལམཱུལཾ.
‘‘ཡདཔི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨལོབྷོ ཏདཔི ཀུསལམཱུལཾ [ཀུསལཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]; ཡདཔི ཨལུདྡྷོ ཨབྷིསངྑརོཏི ཀཱཡེན ཝཱཙཱཡ མནསཱ ¶ ཏདཔི ཀུསལཾ [ཀུསལམཱུལཾ (ཀ.)]; ཡདཔི ཨལུདྡྷོ ལོབྷེན ཨནབྷིབྷཱུཏོ ཨཔརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ ན པརསྶ ཨསཏཱ དུཀྑཾ ཨུཔྤཱདཡཏི ཝདྷེན ཝཱ བནྡྷནེན ཝཱ ཛཱནིཡཱ ཝཱ གརཧཱཡ ཝཱ པབྦཱཛནཱཡ ཝཱ བལཝམྷི བལཏྠོ ཨིཏིཔི ཏདཔི ཀུསལཾ. ཨིཏིསྶམེ ཨལོབྷཛཱ ཨལོབྷནིདཱནཱ ཨལོབྷསམུདཡཱ ཨལོབྷཔཙྩཡཱ ཨནེཀེ ཀུསལཱ དྷམྨཱ སམྦྷཝནྟི.
‘‘ཡདཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨདོསོ ཏདཔི ཀུསལམཱུལཾ; ཡདཔི ཨདུཊྛོ ཨབྷིསངྑརོཏི ཀཱཡེན ཝཱཙཱཡ མནསཱ ཏདཔི ཀུསལཾ; ཡདཔི ཨདུཊྛོ དོསེན ཨནབྷིབྷཱུཏོ ཨཔརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ ན པརསྶ ཨསཏཱ དུཀྑཾ ཨུཔྤཱདཡཏི ཝདྷེན ཝཱ བནྡྷནེན ཝཱ ཛཱནིཡཱ ཝཱ གརཧཱཡ ཝཱ པབྦཱཛནཱཡ ཝཱ བལཝམྷི བལཏྠོ ཨིཏིཔི ཏདཔི ཀུསལཾ. ཨིཏིསྶམེ ཨདོསཛཱ ཨདོསནིདཱནཱ ཨདོསསམུདཡཱ ཨདོསཔཙྩཡཱ ཨནེཀེ ཀུསལཱ དྷམྨཱ སམྦྷཝནྟི.
‘‘ཡདཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨམོཧོ ཏདཔི ཀུསལམཱུལཾ; ཡདཔི ཨམཱུལ༹ྷོ ཨབྷིསངྑརོཏི ཀཱཡེན ཝཱཙཱཡ མནསཱ ཏདཔི ཀུསལཾ; ཡདཔི ཨམཱུལ༹ྷོ མོཧེན ཨནབྷིབྷཱུཏོ ཨཔརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ ན པརསྶ ཨསཏཱ དུཀྑཾ ཨུཔྤཱདཡཏི ཝདྷེན ཝཱ བནྡྷནེན ཝཱ ཛཱནིཡཱ ཝཱ གརཧཱཡ ཝཱ པབྦཱཛནཱཡ ཝཱ བལཝམྷི བལཏྠོ ཨིཏིཔི ཏདཔི ཀུསལཾ. ཨིཏིསྶམེ ཨམོཧཛཱ ཨམོཧནིདཱནཱ ¶ ཨམོཧསམུདཡཱ ཨམོཧཔཙྩཡཱ ཨནེཀེ ཀུསལཱ དྷམྨཱ སམྦྷཝནྟི. ཨེཝརཱུཔོ ཙཱཡཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཝུཙྩཏི ཀཱལཝཱདཱིཏིཔི, བྷཱུཏཝཱདཱིཏིཔི, ཨཏྠཝཱདཱིཏིཔི, དྷམྨཝཱདཱིཏིཔི, ཝིནཡཝཱདཱིཏིཔི.
‘‘ཀསྨཱ ཙཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝརཱུཔོ པུགྒལོ ཝུཙྩཏི ཀཱལཝཱདཱིཏིཔི, བྷཱུཏཝཱདཱིཏིཔི, ཨཏྠཝཱདཱིཏིཔི, དྷམྨཝཱདཱིཏིཔི, ཝིནཡཝཱདཱིཏིཔི? ཏཐཱཧཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ན པརསྶ ཨསཏཱ དུཀྑཾ ཨུཔྤཱདཡཏི ཝདྷེན ཝཱ བནྡྷནེན ཝཱ ཛཱནིཡཱ ¶ ཝཱ གརཧཱཡ ཝཱ པབྦཱཛནཱཡ ཝཱ བལཝམྷི བལཏྠོ ཨིཏིཔི. བྷཱུཏེན ཁོ པན ཝུཙྩམཱནོ པཊིཛཱནཱཏི ནོ ཨཝཛཱནཱཏི; ཨབྷཱུཏེན ཝུཙྩམཱནོ ཨཱཏཔྤཾ ཀརོཏི ཏསྶ ནིབྦེཋནཱཡ – ‘ཨིཏིཔེཏཾ ཨཏཙྪཾ, ཨིཏིཔེཏཾ ཨབྷཱུཏ’ནྟི ¶ . ཏསྨཱ ཨེཝརཱུཔོ པུགྒལོ ཝུཙྩཏི ཀཱལཝཱདཱིཏིཔི, ཨཏྠཝཱདཱིཏིཔི, དྷམྨཝཱདཱིཏིཔི, ཝིནཡཝཱདཱིཏིཔི.
‘‘ཨེཝརཱུཔསྶ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལསྶ ལོབྷཛཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ པཧཱིནཱ ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱ. དིཊྛེཝ དྷམྨེ སུཁཾ ཝིཧརཏི ཨཝིགྷཱཏཾ ཨནུཔཱཡཱསཾ ཨཔརིལཱ༹ཧཾ. དིཊྛེཝ དྷམྨེ པརིནིབྦཱཡཏི.
‘‘དོསཛཱ…པེ… པརིནིབྦཱཡཏི. མོཧཛཱ…པེ… པརིནིབྦཱཡཏི. སེཡྻཐཱཔི བྷིཀྑཝེ, སཱལོ ཝཱ དྷཝོ ཝཱ ཕནྡནོ ཝཱ ཏཱིཧི མཱལུཝཱལཏཱཧི ཨུདྡྷསྟོ པརིཡོནདྡྷོ. ཨཐ པུརིསོ ཨཱགཙྪེཡྻ ཀུདྡཱལ-པིཊཀཾ [ཀུདྡཱལཔིཊཀཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨཱདཱཡ. སོ ཏཾ མཱལུཝཱལཏཾ མཱུལེ ཚིནྡེཡྻ, མཱུལེ ཚེཏྭཱ པལིཁཎེཡྻ, པལིཁཎིཏྭཱ མཱུལཱནི ཨུདྡྷརེཡྻ, ཨནྟམསོ ཨུསཱིརནཱལི༹མཏྟཱནིཔི [ཨུསཱིརནཱལ༹མཏྟཱནིཔི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]. སོ ཏཾ མཱལུཝཱལཏཾ ཁཎྜཱཁཎྜིཀཾ ཚིནྡེཡྻ, ཁཎྜཱཁཎྜིཀཾ ཚེཏྭཱ ཕཱལེཡྻ, ཕཱལེཏྭཱ སཀལིཀཾ སཀལིཀཾ ཀརེཡྻ, སཀལིཀཾ སཀལིཀཾ ཀརིཏྭཱ ཝཱཏཱཏཔེ ཝིསོསེཡྻ, ཝཱཏཱཏཔེ ཝིསོསེཏྭཱ ཨགྒིནཱ ཌཧེཡྻ, ཨགྒིནཱ ཌཧིཏྭཱ མསིཾ ¶ ཀརེཡྻ, མསིཾ ཀརིཏྭཱ མཧཱཝཱཏེ ཝཱ ཨོཕུཎེཡྻ ནདིཡཱ ཝཱ སཱིགྷསོཏཱཡ པཝཱཧེཡྻ. ཨེཝམསྶ [ཨེཝམསྶུ (སཱི.), ཨེཝསྶུ (ཀ.)] ཏཱ, བྷིཀྑཝེ, མཱལུཝཱལཏཱ ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ¶ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱ. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝརཱུཔསྶ པུགྒལསྶ ལོབྷཛཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ པཧཱིནཱ ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱ. དིཊྛེཝ དྷམྨེ སུཁཾ ཝིཧརཏི ཨཝིགྷཱཏཾ ཨནུཔཱཡཱསཾ ཨཔརིལཱ༹ཧཾ. དིཊྛེཝ དྷམྨེ པརིནིབྦཱཡཏི.
‘‘དོསཛཱ ¶ …པེ… མོཧཛཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ པཧཱིནཱ ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱ. དིཊྛེཝ དྷམྨེ སུཁཾ ཝིཧརཏི ཨཝིགྷཱཏཾ ཨནུཔཱཡཱསཾ ཨཔརིལཱ༹ཧཾ. དིཊྛེཝ དྷམྨེ པརིནིབྦཱཡཏི. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎི ཀུསལམཱུལཱནཱི’’ཏི. ནཝམཾ.
༡༠. ཨུཔོསཐསུཏྟཾ
༧༡. ཨེཝཾ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི པུབྦཱརཱམེ མིགཱརམཱཏུཔཱསཱདེ. ཨཐ ཁོ ཝིསཱཁཱ མིགཱརམཱཏཱ ཏདཧུཔོསཐེ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཝིསཱཁཾ མིགཱརམཱཏརཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཧནྡ ཀུཏོ ནུ ཏྭཾ, ཝིསཱཁེ, ཨཱགཙྪསི དིཝཱ དིཝསྶཱ’’ཏི? ‘‘ཨུཔོསཐཱཧཾ, བྷནྟེ, ཨཛྫ ཨུཔཝསཱམཱི’’ཏི.
‘‘ཏཡོ ཁོམེ, ཝིསཱཁེ, ཨུཔོསཐཱ. ཀཏམེ ཏཡོ? གོཔཱལཀུཔོསཐོ, ནིགཎྛུཔོསཐོ, ཨརིཡུཔོསཐོ. ཀཐཉྩ, ཝིསཱཁེ, གོཔཱལཀུཔོསཐོ ཧོཏི? སེཡྻཐཱཔི, ཝིསཱཁེ, གོཔཱལཀོ སཱཡནྷསམཡེ སཱམིཀཱནཾ གཱཝོ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨཛྫ ཁོ གཱཝོ ཨམུཀསྨིཉྩ ཨམུཀསྨིཉྩ པདེསེ ཙརིཾསུ, ཨམུཀསྨིཉྩ ཨམུཀསྨིཉྩ པདེསེ པཱནཱིཡཱནི པིཝིཾསུ; སྭེ དཱནི གཱཝོ ཨམུཀསྨིཉྩ ཨམུཀསྨིཉྩ པདེསེ ཙརིསྶནྟི, ཨམུཀསྨིཉྩ ཨམུཀསྨིཉྩ པདེསེ པཱནཱིཡཱནི པིཝིསྶནྟཱི’ཏི; ཨེཝམེཝཾ ¶ ཁོ, ཝིསཱཁེ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཨུཔོསཐིཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨཧཾ ཁྭཛྫ ཨིདཉྩིདཉྩ ཁཱདནཱིཡཾ ཁཱདིཾ, ཨིདཉྩིདཉྩ བྷོཛནཱིཡཾ བྷུཉྫིཾ ¶ ; སྭེ དཱནཱཧཾ ཨིདཉྩིདཉྩ ཁཱདནཱིཡཾ ཁཱདིསྶཱམི, ཨིདཾ ཙིདཉྩ བྷོཛནཱིཡཾ བྷུཉྫིསྶཱམཱི’ཏི. སོ ཏེན ཨབྷིཛ྄ཛྷཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ དིཝསཾ ཨཏིནཱམེཏི. ཨེཝཾ ཁོ ཝིསཱཁེ, གོཔཱལཀུཔོསཐོ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཨུཔཝུཏྠོ ཁོ, ཝིསཱཁེ, གོཔཱལཀུཔོསཐོ ན མཧཔྥལོ ཧོཏི ན མཧཱནིསཾསོ ན མཧཱཛུཏིཀོ ན མཧཱཝིཔྥཱརོ.
‘‘ཀཐཉྩ, ཝིསཱཁེ, ནིགཎྛུཔོསཐོ ཧོཏི? ཨཏྠི, ཝིསཱཁེ, ནིགཎྛཱ ནཱམ སམཎཛཱཏིཀཱ. ཏེ སཱཝཀཾ ཨེཝཾ སམཱདཔེནྟི – ‘ཨེཧི ཏྭཾ, ཨམྦྷོ པུརིས, ཡེ པུརཏྠིམཱཡ དིསཱཡ པཱཎཱ པརཾ ཡོཛནསཏཾ ཏེསུ དཎྜཾ ནིཀྑིཔཱཧི; ཡེ པཙྪིམཱཡ དིསཱཡ པཱཎཱ པརཾ ཡོཛནསཏཾ ¶ ཏེསུ དཎྜཾ ནིཀྑིཔཱཧི; ཡེ ཨུཏྟརཱཡ དིསཱཡ པཱཎཱ པརཾ ཡོཛནསཏཾ ཏེསུ དཎྜཾ ནིཀྑིཔཱཧི; ཡེ དཀྑིཎཱཡ དིསཱཡ པཱཎཱ པརཾ ཡོཛནསཏཾ ཏེསུ དཎྜཾ ནིཀྑིཔཱཧཱི’ཏི. ཨིཏི ཨེཀཙྩཱནཾ པཱཎཱནཾ ཨནུདྡཡཱཡ ཨནུཀམྤཱཡ སམཱདཔེནྟི, ཨེཀཙྩཱནཾ པཱཎཱནཾ ནཱནུདྡཡཱཡ ནཱནུཀམྤཱཡ སམཱདཔེནྟི. ཏེ ཏདཧུཔོསཐེ སཱཝཀཾ ཨེཝཾ སམཱདཔེནྟི – ‘ཨེཧི ཏྭཾ, ཨམྦྷོ པུརིས, སབྦཙེལཱནི ¶ [སབྦཝེརཱནི (ཀ.)] ནིཀྑིཔིཏྭཱ ཨེཝཾ ཝདེཧི – ནཱཧཾ ཀྭཙནི ཀསྶཙི ཀིཉྩནཏསྨིཾ [ཀིཉྩནཏསྨི (?) ཀིརིཡཱཔདམེཏཾ ཡཐཱ ཀིཉྩནཏཏྠཱིཏི], ན ཙ མམ ཀྭཙནི ཀཏྠཙི ཀིཉྩནཏཏྠཱི’ཏི. ཛཱནནྟི ཁོ པནསྶ མཱཏཱཔིཏརོ – ‘ཨཡཾ ཨམྷཱཀཾ པུཏྟོ’ཏི; སོཔི ཛཱནཱཏི – ‘ཨིམེ མཡ྄ཧཾ མཱཏཱཔིཏརོ’ཏི. ཛཱནཱཏི ཁོ པནསྶ པུཏྟདཱརོ ¶ – ‘ཨཡཾ མཡ྄ཧཾ བྷཏྟཱ’ཏི; སོཔི ཛཱནཱཏི – ‘ཨཡཾ མཡ྄ཧཾ པུཏྟདཱརོ’ཏི. ཛཱནནྟི ཁོ པནསྶ དཱསཀམྨཀརཔོརིསཱ – ‘ཨཡཾ ཨམྷཱཀཾ ཨཡྻོ’ཏི; སོཔི ཛཱནཱཏི – ‘ཨིམེ མཡ྄ཧཾ དཱསཀམྨཀརཔོརིསཱ’ཏི. ཨིཏི ཡསྨིཾ སམཡེ སཙྩེ སམཱདཔེཏབྦཱ མུསཱཝཱདེ ཏསྨིཾ སམཡེ སམཱདཔེནྟི. ཨིདཾ ཏསྶ མུསཱཝཱདསྨིཾ ཝདཱམི. སོ ཏསྶཱ རཏྟིཡཱ ཨཙྩཡེན བྷོགེ ཨདིནྣཾཡེཝ པརིབྷུཉྫཏི. ཨིདཾ ཏསྶ ཨདིནྣཱདཱནསྨིཾ ཝདཱམི. ཨེཝཾ ཁོ, ཝིསཱཁེ, ནིགཎྛུཔོསཐོ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཨུཔཝུཏྠོ ཁོ, ཝིསཱཁེ, ནིགཎྛུཔོསཐོ ན མཧཔྥལོ ཧོཏི ན མཧཱནིསཾསོ ན མཧཱཛུཏིཀོ ན མཧཱཝིཔྥཱརོ.
‘‘ཀཐཉྩ, ཝིསཱཁེ, ཨརིཡུཔོསཐོ ཧོཏི? ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ ¶ , ཝིསཱཁེ, ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི. ཀཐཉྩ, ཝིསཱཁེ, ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ [པརིཡོདཱཔནཱ (?)] ཧོཏི? ཨིདྷ, ཝིསཱཁེ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཏཐཱགཏཾ ཨནུསྶརཏི – ‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ’ཏི. ཏསྶ ཏཐཱགཏཾ ཨནུསྶརཏོ ཙིཏྟཾ པསཱིདཏི, པཱམོཛྫཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཡེ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསཱ ཏེ པཧཱིཡནྟི, སེཡྻཐཱཔི, ཝིསཱཁེ, ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ སཱིསསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི.
‘‘ཀཐཉྩ, ཝིསཱཁེ, ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ སཱིསསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི? ཀཀྐཉྩ པཊིཙྩ མཏྟིཀཉྩ པཊིཙྩ ཨུདཀཉྩ པཊིཙྩ པུརིསསྶ ཙ ཏཛྫཾ ཝཱཡཱམཾ པཊིཙྩ, ཨེཝཾ ཁོ, ཝིསཱཁེ, ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ སཱིསསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི. ཨེཝམེཝཾ ཁོ ¶ , ཝིསཱཁེ, ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི.
‘‘ཀཐཉྩ ¶ , ཝིསཱཁེ, ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི? ཨིདྷ, ཝིསཱཁེ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཏཐཱགཏཾ ཨནུསྶརཏི – ‘ཨིཏིཔི སོ ¶ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ’ཏི. ཏསྶ ཏཐཱགཏཾ ཨནུསྶརཏོ ཙིཏྟཾ པསཱིདཏི, པཱམོཛྫཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཡེ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསཱ ཏེ པཧཱིཡནྟི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, ཝིསཱཁེ – ‘ཨརིཡསཱཝཀོ བྲཧྨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསཏི, བྲཧྨུནཱ སདྡྷིཾ སཾཝསཏི, བྲཧྨཉྩསྶ [བྲཧྨཉྩ (ཀ.)] ཨཱརབྦྷ ཙིཏྟཾ པསཱིདཏི, པཱམོཛྫཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཡེ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསཱ ཏེ པཧཱིཡནྟི’. ཨེཝཾ ཁོ, ཝིསཱཁེ, ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ ཙིཏྟསྶ ¶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི.
‘‘ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ, ཝིསཱཁེ, ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི. ཀཐཉྩ, ཝིསཱཁེ, ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི? ཨིདྷ, ཝིསཱཁེ, ཨརིཡསཱཝཀོ དྷམྨཾ ཨནུསྶརཏི – ‘སྭཱཀྑཱཏོ བྷགཝཏཱ དྷམྨོ སནྡིཊྛིཀོ ཨཀཱལིཀོ ཨེཧིཔསྶིཀོ ཨོཔནེཡྻིཀོ པཙྩཏྟཾ ཝེདིཏབྦོ ཝིཉྙཱུཧཱི’ཏི. ཏསྶ དྷམྨཾ ཨནུསྶརཏོ ཙིཏྟཾ པསཱིདཏི, པཱམོཛྫཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཡེ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསཱ ཏེ ¶ པཧཱིཡནྟི, སེཡྻཐཱཔི, ཝིསཱཁེ, ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ ཀཱཡསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི.
‘‘ཀཐཉྩ, ཝིསཱཁེ, ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ ཀཱཡསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི? སོཏྟིཉྩ པཊིཙྩ, ཙུཎྞཉྩ པཊིཙྩ, ཨུདཀཉྩ པཊིཙྩ, པུརིསསྶ ཙ ཏཛྫཾ ཝཱཡཱམཾ པཊིཙྩ. ཨེཝཾ ཁོ, ཝིསཱཁེ, ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ ཀཱཡསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, ཝིསཱཁེ, ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི.
‘‘ཀཐཉྩ, ཝིསཱཁེ, ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི? ཨིདྷ, ཝིསཱཁེ, ཨརིཡསཱཝཀོ དྷམྨཾ ཨནུསྶརཏི – ‘སྭཱཀྑཱཏོ བྷགཝཏཱ དྷམྨོ སནྡིཊྛིཀོ ཨཀཱལིཀོ ཨེཧིཔསྶིཀོ ཨོཔནེཡྻིཀོ པཙྩཏྟཾ ཝེདིཏབྦོ ཝིཉྙཱུཧཱི’ཏི. ཏསྶ དྷམྨཾ ཨནུསྶརཏོ ཙིཏྟཾ པསཱིདཏི, པཱམོཛྫཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཡེ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསཱ ཏེ པཧཱིཡནྟི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, ཝིསཱཁེ, ‘ཨརིཡསཱཝཀོ དྷམྨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསཏི, དྷམྨེན སདྡྷིཾ སཾཝསཏི, དྷམྨཉྩསྶ ཨཱརབྦྷ ཙིཏྟཾ པསཱིདཏི, པཱམོཛྫཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཡེ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསཱ ཏེ པཧཱིཡནྟི’. ཨེཝཾ ཁོ, ཝིསཱཁེ, ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི.
‘‘ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ ¶ ¶ , ཝིསཱཁེ, ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི. ཀཐཉྩ, ཝིསཱཁེ, ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི? ཨིདྷ, ཝིསཱཁེ, ཨརིཡསཱཝཀོ སངྒྷཾ ཨནུསྶརཏི – ‘སུཔྤཊིཔནྣོ བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ, ཨུཛུཔྤཊིཔནྣོ བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ, ཉཱཡཔྤཊིཔནྣོ བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ, སཱམཱིཙིཔྤཊིཔནྣོ བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ, ཡདིདཾ ཙཏྟཱརི པུརིསཡུགཱནི ཨཊྛ པུརིསཔུགྒལཱ ཨེས བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ ཨཱཧུནེཡྻོ པཱཧུནེཡྻོ དཀྑིཎེཡྻོ ཨཉྫལིཀརཎཱིཡོ ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶཱ’ཏི. ཏསྶ སངྒྷཾ ཨནུསྶརཏོ ཙིཏྟཾ པསཱིདཏི, པཱམོཛྫཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཡེ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསཱ ཏེ པཧཱིཡནྟི, སེཡྻཐཱཔི, ཝིསཱཁེ, ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ ཝཏྠསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི.
‘‘ཀཐཉྩ, ཝིསཱཁེ, ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ ཝཏྠསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི? ཨུསྨཉྩ ¶ [ཨཱུསཉྩ (སྱཱ. ཀཾ. ཨཊྛཀཐཱཡམྤི པཱཋནྟརཾ, སཾ. ནི. ༣.༨༩ ཁེམཀསུཏྟཔཱལི༹ཡཱཔི སམེཏི.) ཨུསུམཉྩ (སཱི.)] པཊིཙྩ, ཁཱརཉྩ པཊིཙྩ, གོམཡཉྩ ¶ པཊིཙྩ, ཨུདཀཉྩ པཊིཙྩ, པུརིསསྶ ཙ ཏཛྫཾ ཝཱཡཱམཾ པཊིཙྩ. ཨེཝཾ ཁོ, ཝིསཱཁེ, ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ ཝཏྠསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, ཝིསཱཁེ, ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི.
‘‘ཀཐཉྩ, ཝིསཱཁེ, ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི? ཨིདྷ, ཝིསཱཁེ, ཨརིཡསཱཝཀོ སངྒྷཾ ཨནུསྶརཏི – ‘སུཔྤཊིཔནྣོ བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ…པེ… ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶཱ’ཏི. ཏསྶ སངྒྷཾ ཨནུསྶརཏོ ཙིཏྟཾ པསཱིདཏི, པཱམོཛྫཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཡེ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསཱ ཏེ པཧཱིཡནྟི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, ཝིསཱཁེ, ‘ཨརིཡསཱཝཀོ སངྒྷུཔོསཐཾ ཨུཔཝསཏི, སངྒྷེན སདྡྷིཾ སཾཝསཏི, སངྒྷཉྩསྶ ཨཱརབྦྷ ཙིཏྟཾ པསཱིདཏི, པཱམོཛྫཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཡེ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསཱ ཏེ པཧཱིཡནྟི’. ཨེཝཾ ཁོ, ཝིསཱཁེ, ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི.
‘‘ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ, ཝིསཱཁེ, ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི. ཀཐཉྩ, ཝིསཱཁེ, ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི? ཨིདྷ, ཝིསཱཁེ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨཏྟནོ སཱིལཱནི ཨནུསྶརཏི ཨཁཎྜཱནི ¶ ཨཙྪིདྡཱནི ཨསབལཱནི ཨཀམྨཱསཱནི བྷུཛིསྶཱནི ཝིཉྙུཔྤསཏྠཱནི ཨཔརཱམཊྛཱནི སམཱདྷིསཾཝཏྟནིཀཱནི. ཏསྶ སཱིལཾ ཨནུསྶརཏོ ཙིཏྟཾ པསཱིདཏི, པཱམོཛྫཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཡེ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསཱ ཏེ པཧཱིཡནྟི, སེཡྻཐཱཔི, ཝིསཱཁེ, ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ ཨཱདཱསསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི.
‘‘ཀཐཉྩ ¶ , ཝིསཱཁེ, ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ ཨཱདཱསསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི? ཏེལཉྩ པཊིཙྩ ¶ , ཚཱརིཀཉྩ པཊིཙྩ, ཝཱལཎྜུཔཀཉྩ པཊིཙྩ, པུརིསསྶ ཙ ཏཛྫཾ ཝཱཡཱམཾ པཊིཙྩ. ཨེཝཾ ཁོ, ཝིསཱཁེ, ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ ཨཱདཱསསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, ཝིསཱཁེ, ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི.
‘‘ཀཐཉྩ, ཝིསཱཁེ, ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི? ཨིདྷ ¶ , ཝིསཱཁེ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨཏྟནོ སཱིལཱནི ཨནུསྶརཏི ཨཁཎྜཱནི…པེ… སམཱདྷིསཾཝཏྟནིཀཱནི. ཏསྶ སཱིལཾ ཨནུསྶརཏོ ཙིཏྟཾ པསཱིདཏི, པཱམོཛྫཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཡེ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསཱ ཏེ པཧཱིཡནྟི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, ཝིསཱཁེ, ‘ཨརིཡསཱཝཀོ སཱིལུཔོསཐཾ ཨུཔཝསཏི, སཱིལེན སདྡྷིཾ སཾཝསཏི, སཱིལཉྩསྶ ཨཱརབྦྷ ཙིཏྟཾ པསཱིདཏི, པཱམོཛྫཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཡེ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསཱ ཏེ པཧཱིཡནྟི’. ཨེཝཾ ཁོ, ཝིསཱཁེ, ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི.
‘‘ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ, ཝིསཱཁེ, ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི. ཀཐཉྩ, ཝིསཱཁེ, ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི? ཨིདྷ ཝིསཱཁེ, ཨརིཡསཱཝཀོ དེཝཏཱ ཨནུསྶརཏི – ‘སནྟི དེཝཱ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱ [ཙཱཏུམྨཧཱརཱཛིཀཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], སནྟི དེཝཱ ཏཱཝཏིཾསཱ, སནྟི དེཝཱ ཡཱམཱ, སནྟི དེཝཱ ཏུསིཏཱ, སནྟི དེཝཱ ནིམྨཱནརཏིནོ, སནྟི དེཝཱ པརནིམྨིཏཝསཝཏྟིནོ, སནྟི དེཝཱ བྲཧྨཀཱཡིཀཱ, སནྟི དེཝཱ ཏཏུཏྟརི [ཏཏུཏྟརིཾ (སཱི. པཱི.)]. ཡཐཱརཱུཔཱཡ སདྡྷཱཡ སམནྣཱགཏཱ ཏཱ དེཝཏཱ ཨིཏོ ཙུཏཱ ཏཏྠུཔཔནྣཱ [ཏཏྠུཔྤནྣཱ (སཱི. པཱི.)], མཡ྄ཧམྤི ཏཐཱརཱུཔཱ སདྡྷཱ སཾཝིཛྫཏི. ཡཐཱརཱུཔེན སཱིལེན སམནྣཱགཏཱ ཏཱ དེཝཏཱ ཨིཏོ ཙུཏཱ ཏཏྠུཔཔནྣཱ, མཡ྄ཧམྤི ཏཐཱརཱུཔཾ སཱིལཾ ¶ སཾཝིཛྫཏི. ཡཐཱརཱུཔེན སུཏེན སམནྣཱགཏཱ ཏཱ དེཝཏཱ ཨིཏོ ཙུཏཱ ཏཏྠུཔཔནྣཱ, མཡ྄ཧམྤི ཏཐཱརཱུཔཾ སུཏཾ སཾཝིཛྫཏི. ཡཐཱརཱུཔེན ཙཱགེན སམནྣཱགཏཱ ཏཱ དེཝཏཱ ཨིཏོ ཙུཏཱ ཏཏྠུཔཔནྣཱ, མཡ྄ཧམྤི ཏཐཱརཱུཔོ ཙཱགོ སཾཝིཛྫཏི. ཡཐཱརཱུཔཱཡ པཉྙཱཡ ¶ སམནྣཱགཏཱ ཏཱ དེཝཏཱ ཨིཏོ ཙུཏཱ ཏཏྠུཔཔནྣཱ, མཡ྄ཧམྤི ཏཐཱརཱུཔཱ པཉྙཱ སཾཝིཛྫཏཱི’ཏི. ཏསྶ ཨཏྟནོ ཙ ཏཱསཉྩ དེཝཏཱནཾ སདྡྷཉྩ སཱིལཉྩ སུཏཉྩ ཙཱགཉྩ པཉྙཉྩ ཨནུསྶརཏོ ཙིཏྟཾ པསཱིདཏི, པཱམོཛྫཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཡེ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསཱ ཏེ པཧཱིཡནྟི, སེཡྻཐཱཔི, ཝིསཱཁེ, ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ ཛཱཏརཱུཔསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི.
‘‘ཀཐཉྩ ¶ , ཝིསཱཁེ, ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ ཛཱཏརཱུཔསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི? ཨུཀྐཉྩ པཊིཙྩ, ལོཎཉྩ པཊིཙྩ, གེརུཀཉྩ པཊིཙྩ, ནཱལི༹ཀསཎྜཱསཉྩ [ནཱལི༹ཀཉྩ པཊིཙྩ སཎྜཱསཉྩ (པཱི. ཀ.)] པཊིཙྩ, པུརིསསྶ ཙ ཏཛྫཾ ཝཱཡཱམཾ པཊིཙྩ. ཨེཝཾ ཁོ, ཝིསཱཁེ, ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ ཛཱཏརཱུཔསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, ཝིསཱཁེ, ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི.
‘‘ཀཐཉྩ ¶ , ཝིསཱཁེ, ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི? ཨིདྷ, ཝིསཱཁེ, ཨརིཡསཱཝཀོ དེཝཏཱ ཨནུསྶརཏི – ‘སནྟི དེཝཱ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱ, སནྟི དེཝཱ ཏཱཝཏིཾསཱ…པེ… སནྟི དེཝཱ ཏཏུཏྟརི. ཡཐཱརཱུཔཱཡ སདྡྷཱཡ སམནྣཱགཏཱ ཏཱ དེཝཏཱ ཨིཏོ ཙུཏཱ ཏཏྠུཔཔནྣཱ, མཡ྄ཧམྤི ཏཐཱརཱུཔཱ སདྡྷཱ སཾཝིཛྫཏི. ཡཐཱརཱུཔེན སཱིལེན…པེ… སུཏེན…པེ… ཙཱགེན…པེ… པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏཱ ཏཱ དེཝཏཱ ཨིཏོ ཙུཏཱ ¶ ཏཏྠུཔཔནྣཱ, མཡ྄ཧམྤི ཏཐཱརཱུཔཱ པཉྙཱ སཾཝིཛྫཏཱི’ཏི. ཏསྶ ཨཏྟནོ ཙ ཏཱསཉྩ དེཝཏཱནཾ སདྡྷཉྩ སཱིལཉྩ སུཏཉྩ ཙཱགཉྩ པཉྙཉྩ ཨནུསྶརཏོ ཙིཏྟཾ པསཱིདཏི, པཱམོཛྫཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཡེ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསཱ ཏེ པཧཱིཡནྟི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, ཝིསཱཁེ, ‘ཨརིཡསཱཝཀོ དེཝཏུཔོསཐཾ ཨུཔཝསཏི, དེཝཏཱཧི སདྡྷིཾ སཾཝསཏི, དེཝཏཱ ཨཱརབྦྷ ཙིཏྟཾ པསཱིདཏི, པཱམོཛྫཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཡེ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསཱ ཏེ པཧཱིཡནྟི’. ཨེཝཾ ཁོ, ཝིསཱཁེ, ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐམེན པརིཡོདཔནཱ ཧོཏི.
‘‘ས ཁོ སོ, ཝིསཱཁེ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨརཧནྟོ པཱཎཱཏིཔཱཏཾ པཧཱཡ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏཱ ནིཧིཏདཎྜཱ ནིཧིཏསཏྠཱ ལཛྫཱི དཡཱཔནྣཱ སབྦཔཱཎབྷཱུཏཧིཏཱནུཀམྤཱི ཝིཧརནྟི; ཨཧམྤཛྫ ཨིམཉྩ རཏྟིཾ ཨིམཉྩ དིཝསཾ པཱཎཱཏིཔཱཏཾ པཧཱཡ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ནིཧིཏདཎྜོ ནིཧིཏསཏྠོ ལཛྫཱི དཡཱཔནྣོ སབྦཔཱཎབྷཱུཏཧིཏཱནུཀམྤཱི ¶ ཝིཧརཱམི. ཨིམིནཱཔི [ཨིམིནཱཔཧཾ (སཱི.) ཨ. ནི. ༨.༤༡] ཨངྒེན ཨརཧཏཾ ཨནུཀརོམི, ཨུཔོསཐོ ཙ མེ ཨུཔཝུཏྠོ བྷཝིསྶཏི.
‘‘ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨརཧནྟོ ཨདིནྣཱདཱནཾ པཧཱཡ ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏཱ དིནྣཱདཱཡཱི དིནྣཔཱཊིཀངྑཱི, ཨཐེནེན སུཙིབྷཱུཏེན ཨཏྟནཱ ཝིཧརནྟི; ཨཧམྤཛྫ ཨིམཉྩ རཏྟིཾ ཨིམཉྩ དིཝསཾ ཨདིནྣཱདཱནཾ པཧཱཡ ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ དིནྣཱདཱཡཱི དིནྣཔཱཊིཀངྑཱི, ཨཐེནེན སུཙིབྷཱུཏེན ཨཏྟནཱ ¶ ཝིཧརཱམི. ཨིམིནཱཔི ཨངྒེན ཨརཧཏཾ ཨནུཀརོམི, ཨུཔོསཐོ ཙ མེ ཨུཔཝུཏྠོ བྷཝིསྶཏི.
‘‘ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨརཧནྟོ ཨབྲཧྨཙརིཡཾ པཧཱཡ བྲཧྨཙཱརཱི ཨཱརཱཙཱརཱི [ཨནཱཙཱརཱི (པཱི.)] ཝིརཏཱ མེཐུནཱ གཱམདྷམྨཱ; ཨཧམྤཛྫ ¶ ཨིམཉྩ རཏྟིཾ ཨིམཉྩ དིཝསཾ ཨབྲཧྨཙརིཡཾ པཧཱཡ བྲཧྨཙཱརཱི ཨཱརཱཙཱརཱི ཝིརཏོ མེཐུནཱ གཱམདྷམྨཱ. ཨིམིནཱཔི ཨངྒེན ཨརཧཏཾ ཨནུཀརོམི, ཨུཔོསཐོ ཙ མེ ཨུཔཝུཏྠོ བྷཝིསྶཏི.
‘‘ཡཱཝཛཱིཝཾ ¶ ཨརཧནྟོ མུསཱཝཱདཾ པཧཱཡ མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏཱ སཙྩཝཱདཱི སཙྩསནྡྷཱ ཐེཏཱ པཙྩཡིཀཱ ཨཝིསཾཝཱདཀཱ ལོཀསྶ; ཨཧམྤཛྫ ཨིམཉྩ རཏྟིཾ ཨིམཉྩ དིཝསཾ མུསཱཝཱདཾ པཧཱཡ མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོ སཙྩཝཱདཱི སཙྩསནྡྷོ ཐེཏོ པཙྩཡིཀོ ཨཝིསཾཝཱདཀོ ལོཀསྶ. ཨིམིནཱཔི ཨངྒེན ཨརཧཏཾ ཨནུཀརོམི, ཨུཔོསཐོ ཙ མེ ཨུཔཝུཏྠོ བྷཝིསྶཏི.
‘‘ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨརཧནྟོ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཾ པཧཱཡ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏཱ; ཨཧམྤཛྫ ཨིམཉྩ རཏྟིཾ ཨིམཉྩ དིཝསཾ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཾ པཧཱཡ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏོ. ཨིམིནཱཔི ཨངྒེན ཨརཧཏཾ ཨནུཀརོམི, ཨུཔོསཐོ ཙ མེ ཨུཔཝུཏྠོ བྷཝིསྶཏི.
‘‘ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨརཧནྟོ ཨེཀབྷཏྟིཀཱ རཏྟཱུཔརཏཱ ཝིརཏཱ ཝིཀཱལབྷོཛནཱ; ཨཧམྤཛྫ ཨིམཉྩ རཏྟིཾ ཨིམཉྩ དིཝསཾ ཨེཀབྷཏྟིཀོ རཏྟཱུཔརཏོ ཝིརཏོ ཝིཀཱལབྷོཛནཱ. ཨིམིནཱཔི ཨངྒེན ཨརཧཏཾ ཨནུཀརོམི, ཨུཔོསཐོ ཙ མེ ཨུཔཝུཏྠོ བྷཝིསྶཏི.
‘‘ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨརཧནྟོ ནཙྩགཱིཏཝཱདིཏཝིསཱུཀདསྶནམཱལཱགནྡྷཝིལེཔནདྷཱརཎམཎྜནཝིབྷཱུསནཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏཱ; ཨཧམྤཛྫ ཨིམཉྩ རཏྟིཾ ཨིམཉྩ དིཝསཾ ནཙྩགཱིཏཝཱདིཏཝིསཱུཀདསྶནམཱལཱགནྡྷཝིལེཔནདྷཱརཎམཎྜནཝིབྷཱུསནཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏོ ¶ . ཨིམིནཱཔི ཨངྒེན ཨརཧཏཾ ཨནུཀརོམི, ཨུཔོསཐོ ཙ མེ ཨུཔཝུཏྠོ བྷཝིསྶཏི.
‘‘ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨརཧནྟོ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཾ པཧཱཡ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཱ པཊིཝིརཏཱ ནཱིཙསེཡྻཾ ¶ ¶ ཀཔྤེནྟི མཉྩཀེ ཝཱ ཏིཎསནྠཱརཀེ ཝཱ; ཨཧམྤཛྫ ཨིམཉྩ རཏྟིཾ ཨིམཉྩ དིཝསཾ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཾ པཧཱཡ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཱ པཊིཝིརཏོ ནཱིཙསེཡྻཾ ཀཔྤེམི མཉྩཀེ ཝཱ ཏིཎསནྠཱརཀེ ཝཱ. ཨིམིནཱཔི ཨངྒེན ཨརཧཏཾ ཨནུཀརོམི, ཨུཔོསཐོ ཙ མེ ཨུཔཝུཏྠོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི.
‘‘ཨེཝཾ ཁོ, ཝིསཱཁེ, ཨརིཡུཔོསཐོ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཨུཔཝུཏྠོ ཁོ, ཝིསཱཁེ, ཨརིཡུཔོསཐོ མཧཔྥལོ ཧོཏི མཧཱནིསཾསོ མཧཱཛུཏིཀོ མཧཱཝིཔྥཱརོ’’.
‘‘ཀཱིཝམཧཔྥལོ ཧོཏི ཀཱིཝམཧཱནིསཾསོ ཀཱིཝམཧཱཛུཏིཀོ ཀཱིཝམཧཱཝིཔྥཱརོ’’? ‘‘སེཡྻཐཱཔི, ཝིསཱཁེ, ཡོ ཨིམེསཾ སོལ༹སནྣཾ མཧཱཛནཔདཱནཾ པཧཱུཏརཏྟརཏནཱནཾ [པཧཱུཏསཏྟརཏནཱནཾ (ཀ. སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.) ཊཱིཀཱཡཾ དསྶིཏཔཱལི༹ཡེཝ. ཨ. ནི. ༨.༤༢] ཨིསྶརིཡཱདྷིཔཙྩཾ རཛྫཾ ཀཱརེཡྻ ¶ , སེཡྻཐིདཾ – ཨངྒཱནཾ, མགདྷཱནཾ, ཀཱསཱིནཾ, ཀོསལཱནཾ, ཝཛྫཱིནཾ, མལླཱནཾ, ཙེཏཱིནཾ, ཝངྒཱནཾ, ཀུརཱུནཾ, པཉྩཱལཱནཾ, མཙྪཱནཾ [མཙྩཱནཾ (ཀ.)], སཱུརསེནཱནཾ, ཨསྶཀཱནཾ, ཨཝནྟཱིནཾ, གནྡྷཱརཱནཾ, ཀམྦོཛཱནཾ, ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏསྶ ཨུཔོསཐསྶ ཨེཏཾ [ཨེཀཾ (ཀ.)] ཀལཾ ནཱགྒྷཏི སོལ༹སིཾ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཀཔཎཾ, ཝིསཱཁེ, མཱནུསཀཾ རཛྫཾ དིབྦཾ སུཁཾ ཨུཔནིདྷཱཡ’’.
‘‘ཡཱནི, ཝིསཱཁེ, མཱནུསཀཱནི པཉྙཱས ཝསྶཱནི, ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ དེཝཱནཾ ཨེསོ ཨེཀོ རཏྟིནྡིཝོ [རཏྟིདིཝོ (ཀ.)]. ཏཱཡ རཏྟིཡཱ ཏིཾསརཏྟིཡོ མཱསོ. ཏེན མཱསེན དྭཱདསམཱསིཡོ སཾཝཙྪརོ. ཏེན སཾཝཙྪརེན དིབྦཱནི པཉྩ ཝསྶསཏཱནི ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ དེཝཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ. ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ, ཝིསཱཁེ, ཝིཛྫཏི ཡཾ ཨིདྷེཀཙྩོ ཨིཏྠཱི ཝཱ པུརིསོ ཝཱ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསིཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ དེཝཱནཾ ¶ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ. ཨིདཾ ཁོ པནེཏཾ, ཝིསཱཁེ, སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ – ‘ཀཔཎཾ མཱནུསཀཾ རཛྫཾ དིབྦཾ སུཁཾ ཨུཔནིདྷཱཡ’’’.
‘‘ཡཾ ¶ , ཝིསཱཁེ, མཱནུསཀཾ ཝསྶསཏཾ, ཏཱཝཏིཾསཱནཾ དེཝཱནཾ ཨེསོ ཨེཀོ རཏྟིནྡིཝོ. ཏཱཡ རཏྟིཡཱ ཏིཾསརཏྟིཡོ མཱསོ. ཏེན མཱསེན དྭཱདསམཱསིཡོ སཾཝཙྪརོ. ཏེན སཾཝཙྪརེན དིབྦཾ ཝསྶསཧསྶཾ ཏཱཝཏིཾསཱནཾ དེཝཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ. ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ, ཝིསཱཁེ, ཝིཛྫཏི ཡཾ ཨིདྷེཀཙྩོ ཨིཏྠཱི ཝཱ པུརིསོ ཝཱ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསིཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ¶ ཏཱཝཏིཾསཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ. ཨིདཾ ཁོ པནེཏཾ, ཝིསཱཁེ, སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ – ‘ཀཔཎཾ མཱནུསཀཾ རཛྫཾ དིབྦཾ སུཁཾ ཨུཔནིདྷཱཡ’’’.
‘‘ཡཱནི, ཝིསཱཁེ, མཱནུསཀཱནི དྭེ ཝསྶསཏཱནི, ཡཱམཱནཾ དེཝཱནཾ ཨེསོ ཨེཀོ རཏྟིནྡིཝོ. ཏཱཡ རཏྟིཡཱ ཏིཾསརཏྟིཡོ མཱསོ. ཏེན མཱསེན དྭཱདསམཱསིཡོ སཾཝཙྪརོ. ཏེན སཾཝཙྪརེན དིབྦཱནི དྭེ ཝསྶསཧསྶཱནི ཡཱམཱནཾ དེཝཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ. ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ, ཝིསཱཁེ, ཝིཛྫཏི ཡཾ ཨིདྷེཀཙྩོ ཨིཏྠཱི ཝཱ པུརིསོ ཝཱ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསིཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཡཱམཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ. ཨིདཾ ཁོ པནེཏཾ, ཝིསཱཁེ, སནྡྷཱཡ ¶ བྷཱསིཏཾ – ‘ཀཔཎཾ མཱནུསཀཾ རཛྫཾ དིབྦཾ སུཁཾ ཨུཔནིདྷཱཡ’’’.
‘‘ཡཱནི, ཝིསཱཁེ, མཱནུསཀཱནི ཙཏྟཱརི ཝསྶསཏཱནི, ཏུསིཏཱནཾ དེཝཱནཾ ཨེསོ ཨེཀོ རཏྟིནྡིཝོ. ཏཱཡ རཏྟིཡཱ ཏིཾསརཏྟིཡོ མཱསོ. ཏེན མཱསེན དྭཱདསམཱསིཡོ སཾཝཙྪརོ. ཏེན སཾཝཙྪརེན དིབྦཱནི ཙཏྟཱརི ཝསྶསཧསྶཱནི ཏུསིཏཱནཾ དེཝཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ. ཋཱནཾ ཁོ ¶ པནེཏཾ, ཝིསཱཁེ, ཝིཛྫཏི ཡཾ ཨིདྷེཀཙྩོ ཨིཏྠཱི ཝཱ པུརིསོ ཝཱ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསིཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཏུསིཏཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ. ཨིདཾ ཁོ པནེཏཾ, ཝིསཱཁེ, སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ – ‘ཀཔཎཾ མཱནུསཀཾ རཛྫཾ དིབྦཾ སུཁཾ ཨུཔནིདྷཱཡ’’’.
‘‘ཡཱནི, ཝིསཱཁེ, མཱནུསཀཱནི ཨཊྛ ཝསྶསཏཱནི, ནིམྨཱནརཏཱིནཾ དེཝཱནཾ ཨེསོ ཨེཀོ རཏྟིནྡིཝོ. ཏཱཡ རཏྟིཡཱ ཏིཾསརཏྟིཡོ མཱསོ. ཏེན མཱསེན དྭཱདསམཱསིཡོ སཾཝཙྪརོ. ཏེན སཾཝཙྪརེན དིབྦཱནི ཨཊྛ ཝསྶསཧསྶཱནི ནིམྨཱནརཏཱིནཾ དེཝཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ. ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ, ཝིསཱཁེ, ཝིཛྫཏི ཡཾ ཨིདྷེཀཙྩོ ཨིཏྠཱི ཝཱ པུརིསོ ཝཱ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསིཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ནིམྨཱནརཏཱིནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ¶ ཨུཔཔཛྫེཡྻ. ཨིདཾ ཁོ པནེཏཾ, ཝིསཱཁེ, སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ – ‘ཀཔཎཾ མཱནུསཀཾ རཛྫཾ དིབྦཾ སུཁཾ ཨུཔནིདྷཱཡ’’’.
‘‘ཡཱནི, ཝིསཱཁེ, མཱནུསཀཱནི སོལ༹ས ཝསྶསཏཱནི, པརནིམྨིཏཝསཝཏྟཱིནཾ དེཝཱནཾ ཨེསོ ཨེཀོ རཏྟིནྡིཝོ. ཏཱཡ རཏྟིཡཱ ཏིཾསརཏྟིཡོ མཱསོ. ཏེན མཱསེན དྭཱདསམཱསིཡོ སཾཝཙྪརོ. ཏེན སཾཝཙྪརེན དིབྦཱནི སོལ༹ས ཝསྶསཧསྶཱནི པརནིམྨིཏཝསཝཏྟཱིནཾ དེཝཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ. ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ, ཝིསཱཁེ, ཝིཛྫཏི ཡཾ ཨིདྷེཀཙྩོ ཨིཏྠཱི ཝཱ པུརིསོ ཝཱ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ¶ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསིཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ པརནིམྨིཏཝསཝཏྟཱིནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ. ཨིདཾ ཁོ པནེཏཾ, ཝིསཱཁེ, སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ – ‘ཀཔཎཾ མཱནུསཀཾ རཛྫཾ དིབྦཾ སུཁཾ ཨུཔནིདྷཱཡཱ’’’ཏི.
‘‘པཱཎཾ ¶ ན ཧཉྙེ [ན ཧཱནེ (སཱི. པཱི.), ན ཧནེ (ཀ.)] ན ཙདིནྣམཱདིཡེ,
མུསཱ ན བྷཱསེ ན ཙ མཛྫཔོ སིཡཱ;
ཨབྲཧྨཙརིཡཱ ¶ ཝིརམེཡྻ མེཐུནཱ,
རཏྟིཾ ན བྷུཉྫེཡྻ ཝིཀཱལབྷོཛནཾ.
‘‘མཱལཾ ན དྷཱརེ ན ཙ གནྡྷམཱཙརེ,
མཉྩེ ཚམཱཡཾ ཝ སཡེཐ སནྠཏེ;
ཨེཏཉྷི ཨཊྛངྒིཀམཱཧུཔོསཐཾ,
བུདྡྷེན དུཀྑནྟགུནཱ པཀཱསིཏཾ.
‘‘ཙནྡོ ཙ སཱུརིཡོ ཙ ཨུབྷོ སུདསྶནཱ,
ཨོབྷཱསཡཾ ཨནུཔརིཡནྟི ཡཱཝཏཱ;
ཏམོནུདཱ ཏེ པན ཨནྟལིཀྑགཱ,
ནབྷེ པབྷཱསནྟི དིསཱཝིརོཙནཱ.
‘‘ཨེཏསྨིཾ ཡཾ ཝིཛྫཏི ཨནྟརེ དྷནཾ,
མུཏྟཱ མཎི ཝེལུ༹རིཡཉྩ བྷདྡཀཾ;
སིངྒཱི སུཝཎྞཾ ཨཐ ཝཱཔི ཀཉྩནཾ,
ཡཾ ཛཱཏརཱུཔཾ ཧཊཀནྟི ཝུཙྩཏི.
‘‘ཨཊྛངྒུཔེཏསྶ ¶ ཨུཔོསཐསྶ,
ཀལམྤི ཏེ ནཱནུབྷཝནྟི སོལ༹སིཾ;
ཙནྡཔྤབྷཱ ཏཱརགཎཱ ཙ སབྦེ.
‘‘ཏསྨཱ ¶ ཧི ནཱརཱི ཙ ནརོ ཙ སཱིལཝཱ,
ཨཊྛངྒུཔེཏཾ ¶ ཨུཔཝསྶུཔོསཐཾ;
པུཉྙཱནི ཀཏྭཱན སུཁུདྲཡཱནི,
ཨནིནྡིཏཱ སགྒམུཔེནྟི ཋཱན’’ནྟི. དསམཾ;
མཧཱཝགྒོ སཏྟམོ.
ཏསྶུདྡཱནཾ –
ཏིཏྠབྷཡཉྩ ཝེནཱགོ, སརབྷོ ཀེསམུཏྟིཡཱ;
སཱལ༹ྷོ ཙཱཔི ཀཐཱཝཏྠུ, ཏིཏྠིཡམཱུལུཔོསཐོཏི.
(༨) ༣. ཨཱནནྡཝགྒོ
༡. ཚནྣསུཏྟཾ
༧༢. ཨེཀཾ ¶ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཨཐ ཁོ ཚནྣོ པརིབྦཱཛཀོ ཡེནཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨཏཱ ཨཱནནྡེན སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཚནྣོ པརིབྦཱཛཀོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཏུམྷེཔི, ཨཱཝུསོ ཨཱནནྡ, རཱགསྶ པཧཱནཾ པཉྙཱཔེཐ, དོསསྶ པཧཱནཾ པཉྙཱཔེཐ, མོཧསྶ པཧཱནཾ པཉྙཱཔེཐཱཏི. མཡཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ, རཱགསྶ པཧཱནཾ པཉྙཱཔེམ, དོསསྶ པཧཱནཾ ¶ པཉྙཱཔེམ, མོཧསྶ པཧཱནཾ པཉྙཔེམཱ’’ཏི.
‘‘ཀིཾ པན ཏུམྷེ, ཨཱཝུསོ, རཱགེ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ རཱགསྶ པཧཱནཾ པཉྙཱཔེཐ, ཀིཾ དོསེ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ དོསསྶ པཧཱནཾ པཉྙཱཔེཐ, ཀིཾ མོཧེ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ མོཧསྶ པཧཱནཾ ¶ པཉྙཱཔེཐཱ’’ཏི?
‘‘རཏྟོ ¶ ཁོ, ཨཱཝུསོ, རཱགེན ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ཙེཏསིཀམྤི དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི; རཱགེ པཧཱིནེ ནེཝཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ན པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ན ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ན ཙེཏསིཀཾ དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི. རཏྟོ ཁོ, ཨཱཝུསོ, རཱགེན ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི, ཝཱཙཱཡ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི, མནསཱ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི; རཱགེ པཧཱིནེ ནེཝ ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི, ན ཝཱཙཱཡ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི, ན མནསཱ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི. རཏྟོ ཁོ, ཨཱཝུསོ, རཱགེན ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ ཨཏྟཏྠམྤི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི, པརཏྠམྤི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི, ཨུབྷཡཏྠམྤི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི; རཱགེ པཧཱིནེ ཨཏྟཏྠམྤི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, པརཏྠམྤི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ཨུབྷཡཏྠམྤི ¶ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. རཱགོ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཨནྡྷཀརཎོ ཨཙཀྑུཀརཎོ ཨཉྙཱཎཀརཎོ པཉྙཱནིརོདྷིཀོ ཝིགྷཱཏཔཀྑིཀོ ཨནིབྦཱནསཾཝཏྟནིཀོ.
‘‘དུཊྛོ ཁོ, ཨཱཝུསོ, དོསེན…པེ… མཱུལ༹ྷོ ཁོ, ཨཱཝུསོ, མོཧེན ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ཙེཏསིཀམྤི དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི; མོཧེ པཧཱིནེ ནེཝཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ན པརབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ན ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡཔི ཙེཏེཏི, ན ཙེཏསིཀཾ དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི. མཱུལ༹ྷོ ཁོ, ཨཱཝུསོ, མོཧེན ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི, ཝཱཙཱཡ དུཙྩརིཏཾ ¶ ཙརཏི, མནསཱ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི; མོཧེ པཧཱིནེ ནེཝ ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི, ན ཝཱཙཱཡ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི, ན མནསཱ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི. མཱུལ༹ྷོ ཁོ, ཨཱཝུསོ, མོཧེན ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ ཨཏྟཏྠམྤི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི, པརཏྠམྤི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི, ཨུབྷཡཏྠམྤི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི; མོཧེ པཧཱིནེ ¶ ཨཏྟཏྠམྤི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, པརཏྠམྤི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ཨུབྷཡཏྠམྤི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. མོཧོ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཨནྡྷཀརཎོ ཨཙཀྑུཀརཎོ ཨཉྙཱཎཀརཎོ པཉྙཱནིརོདྷིཀོ ཝིགྷཱཏཔཀྑིཀོ ཨནིབྦཱནསཾཝཏྟནིཀོ. ཨིདཾ ཁོ མཡཾ, ཨཱཝུསོ, རཱགེ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ རཱགསྶ པཧཱནཾ ¶ པཉྙཱཔེམ. ཨིདཾ དོསེ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ དོསསྶ པཧཱནཾ པཉྙཱཔེམ. ཨིདཾ མོཧེ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ མོཧསྶ པཧཱནཾ པཉྙཱཔེམཱ’’ཏི.
‘‘ཨཏྠི པནཱཝུསོ, མགྒོ ཨཏྠི པཊིཔདཱ ཨེཏསྶ རཱགསྶ དོསསྶ མོཧསྶ པཧཱནཱཡཱ’’ཏི? ‘‘ཨཏྠཱཝུསོ, མགྒོ ཨཏྠི པཊིཔདཱ ཨེཏསྶ རཱགསྶ དོསསྶ མོཧསྶ པཧཱནཱཡཱ’’ཏི. ‘‘ཀཏམོ པནཱཝུསོ, མགྒོ ཀཏམཱ པཊིཔདཱ ཨེཏསྶ རཱགསྶ དོསསྶ མོཧསྶ པཧཱནཱཡཱ’’ཏི? ‘‘ཨཡམེཝ ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ, སེཡྻཐིདཾ – སམྨཱདིཊྛི…པེ… སམྨཱསམཱདྷི. ཨཡཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ, མགྒོ ཨཡཾ པཊིཔདཱ ཨེཏསྶ རཱགསྶ དོསསྶ མོཧསྶ པཧཱནཱཡཱ’’ཏི. ‘‘བྷདྡཀོ ཁོ, ཨཱཝུསོ, མགྒོ བྷདྡིཀཱ པཊིཔདཱ ཨེཏསྶ རཱགསྶ དོསསྶ མོཧསྶ པཧཱནཱཡ. ཨལཉྩ པནཱཝུསོ ཨཱནནྡ, ཨཔྤམཱདཱཡཱ’’ཏི. པཋམཾ.
༢. ཨཱཛཱིཝཀསུཏྟཾ
༧༣. ཨེཀཾ ¶ ¶ སམཡཾ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཀོསམྦིཡཾ ཝིཧརཏི གྷོསིཏཱརཱམེ. ཨཐ ཁོ ཨཉྙཏརོ ཨཱཛཱིཝཀསཱཝཀོ གཧཔཏི ཡེནཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ སོ ཨཱཛཱིཝཀསཱཝཀོ གཧཔཏི ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨེཏདཝོཙ –
‘‘ཀེསཾ ནོ, བྷནྟེ ཨཱནནྡ, དྷམྨོ སྭཱཀྑཱཏོ? ཀེ ལོཀེ སུཔྤཊིཔནྣཱ? ཀེ ལོཀེ སུཀཏཱ’’ཏི [སུགཏཱཏི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]? ‘‘ཏེན ཧི, གཧཔཏི, ཏཉྙེཝེཏྠ པཊིཔུཙྪིསྶཱམི, ཡཐཱ ཏེ ཁམེཡྻ ཏཐཱ ནཾ བྱཱཀརེཡྻཱསི. ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, གཧཔཏི, ཡེ རཱགསྶ པཧཱནཱཡ དྷམྨཾ དེསེནྟི, དོསསྶ པཧཱནཱཡ དྷམྨཾ དེསེནྟི, མོཧསྶ པཧཱནཱཡ དྷམྨཾ དེསེནྟི, ཏེསཾ དྷམྨོ སྭཱཀྑཱཏོ ནོ ཝཱ? ཀཐཾ ཝཱ ཏེ ཨེཏྠ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ཡེ ¶ , བྷནྟེ, རཱགསྶ པཧཱནཱཡ དྷམྨཾ དེསེནྟི, དོསསྶ པཧཱནཱཡ དྷམྨཾ དེསེནྟི, མོཧསྶ པཧཱནཱཡ དྷམྨཾ དེསེནྟི, ཏེསཾ དྷམྨོ སྭཱཀྑཱཏོ. ཨེཝཾ མེ ཨེཏྠ ཧོཏཱི’’ཏི.
‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, གཧཔཏི, ཡེ རཱགསྶ པཧཱནཱཡ པཊིཔནྣཱ, དོསསྶ པཧཱནཱཡ པཊིཔནྣཱ, མོཧསྶ པཧཱནཱཡ པཊིཔནྣཱ, ཏེ ལོཀེ སུཔྤཊིཔནྣཱ ¶ ནོ ཝཱ? ཀཐཾ ཝཱ ཏེ ཨེཏྠ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ཡེ, བྷནྟེ, རཱགསྶ པཧཱནཱཡ པཊིཔནྣཱ, དོསསྶ པཧཱནཱཡ པཊིཔནྣཱ, མོཧསྶ པཧཱནཱཡ པཊིཔནྣཱ, ཏེ ལོཀེ སུཔྤཊིཔནྣཱ. ཨེཝཾ མེ ཨེཏྠ ཧོཏཱི’’ཏི.
‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, གཧཔཏི, ཡེསཾ རཱགོ པཧཱིནོ ཨུཙྪིནྣམཱུལོ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏོ ཨནབྷཱཝཾཀཏོ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨོ, ཡེསཾ དོསོ པཧཱིནོ ཨུཙྪིནྣམཱུལོ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏོ ཨནབྷཱཝངྐཏོ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨོ, ཡེསཾ མོཧོ པཧཱིནོ ཨུཙྪིནྣམཱུལོ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏོ ཨནབྷཱཝཾཀཏོ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨོ, ཏེ ལོཀེ སུཀཏཱ ནོ ཝཱ? ཀཐཾ ཝཱ ཏེ ཨེཏྠ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ཡེསཾ, བྷནྟེ, རཱགོ པཧཱིནོ ཨུཙྪིནྣམཱུལོ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏོ ཨནབྷཱཝཾཀཏོ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨོ, ཡེསཾ དོསོ པཧཱིནོ…པེ… ཡེསཾ མོཧོ པཧཱིནོ ¶ ཨུཙྪིནྣམཱུལོ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏོ ཨནབྷཱཝཾཀཏོ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨོ, ཏེ ལོཀེ སུཀཏཱ. ཨེཝཾ མེ ཨེཏྠ ཧོཏཱི’’ཏི.
‘‘ཨིཏི ¶ ཁོ, གཧཔཏི, ཏཡཱཝེཏཾ [ཏཡཱ ཙེཏཾ (སཱི. པཱི. ཀ.)] བྱཱཀཏཾ – ‘ཡེ, བྷནྟེ, རཱགསྶ པཧཱནཱཡ དྷམྨཾ དེསེནྟི, དོསསྶ པཧཱནཱཡ དྷམྨཾ དེསེནྟི, མོཧསྶ པཧཱནཱཡ དྷམྨཾ དེསེནྟི, ཏེསཾ དྷམྨོ སྭཱཀྑཱཏོ’ཏི. ཏཡཱཝེཏཾ བྱཱཀཏཾ – ‘ཡེ, བྷནྟེ, རཱགསྶ པཧཱནཱཡ པཊིཔནྣཱ, དོསསྶ པཧཱནཱཡ པཊིཔནྣཱ, མོཧསྶ པཧཱནཱཡ པཊིཔནྣཱ, ཏེ ལོཀེ སུཔྤཊིཔནྣཱ’ཏི. ཏཡཱཝེཏཾ བྱཱཀཏཾ – ‘ཡེསཾ, བྷནྟེ, རཱགོ པཧཱིནོ ཨུཙྪིནྣམཱུལོ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏོ ཨནབྷཱཝངྐཏོ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨོ, ཡེསཾ དོསོ པཧཱིནོ…པེ… ཡེསཾ མོཧོ པཧཱིནོ ཨུཙྪིནྣམཱུལོ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏོ ཨནབྷཱཝངྐཏོ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨོ, ཏེ ལོཀེ སུཀཏཱ’’’ཏི.
‘‘ཨཙྪརིཡཾ, བྷནྟེ, ཨབྦྷུཏཾ, བྷནྟེ! ན ཙེཝ ནཱམ སདྷམྨུཀྐཾསནཱ བྷཝིསྶཏི, ན ཙ པརདྷམྨཱཔསཱདནཱ [ན པརདྷམྨཱཔསཱདནཱ (སཱི. པཱི.), ན པརདྷམྨཝམྦྷནཱ (མ. ནི. ༢.༢༣༦)]. ཨཱཡཏནེཝ [ཨཱཡཏནེ ཙ (མ. ནི. ༢.༢༣༦)] དྷམྨདེསནཱ, ཨཏྠོ ཙ ཝུཏྟོ, ཨཏྟཱ ཙ ཨནུཔནཱིཏོ. ཏུམྷེ, བྷནྟེ ཨཱནནྡ, རཱགསྶ པཧཱནཱཡ དྷམྨཾ དེསེཐ, དོསསྶ…པེ… མོཧསྶ པཧནཱཡ དྷམྨཾ ¶ དེསེཐ. ཏུམྷཱཀཾ, བྷནྟེ ཨཱནནྡ, དྷམྨོ སྭཱཀྑཱཏོ. ཏུམྷེ, བྷནྟེ ཨཱནནྡ, རཱགསྶ པཧཱནཱཡ ¶ པཊིཔནྣཱ, དོསསྶ…པེ… མོཧསྶ ¶ པཧཱནཱཡ པཊིཔནྣཱ. ཏུམྷེ, བྷནྟེ, ལོཀེ སུཔྤཊིཔནྣཱ. ཏུམྷཱཀཾ, བྷནྟེ ཨཱནནྡ, རཱགོ པཧཱིནོ ཨུཙྪིནྣམཱུལོ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏོ ཨནབྷཱཝངྐཏོ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨོ, ཏུམྷཱཀཾ དོསོ པཧཱིནོ…པེ… ཏུམྷཱཀཾ མོཧོ པཧཱིནོ ཨུཙྪིནྣམཱུལོ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏོ ཨནབྷཱཝངྐཏོ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨོ. ཏུམྷེ ལོཀེ སུཀཏཱ.
‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷནྟེ, ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷནྟེ! སེཡྻཐཱཔི, བྷནྟེ, ནིཀྐུཛྫིཏཾ ཝཱ ཨུཀྐུཛྫེཡྻ, པཊིཙྪནྣཾ ཝཱ ཝིཝརེཡྻ, མཱུལ༹ྷསྶ ཝཱ མགྒཾ ཨཱཙིཀྑེཡྻ, ཨནྡྷཀཱརེ ཝཱ ཏེལཔཛྫོཏཾ དྷཱརེཡྻ – ‘ཙཀྑུམནྟོ རཱུཔཱནི དཀྑནྟཱི’ཏི; ཨེཝམེཝཾ ཨཡྻེན ཨཱནནྡེན ཨནེཀཔརིཡཱཡེན དྷམྨོ པཀཱསིཏོ. ཨེསཱཧཾ, བྷནྟེ ཨཱནནྡ, ཏཾ བྷགཝནྟཾ སརཎཾ གཙྪཱམི དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ. ཨུཔཱསཀཾ མཾ ཨཡྻོ ཨཱནནྡོ དྷཱརེཏུ, ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི. དུཏིཡཾ.
༣. མཧཱནཱམསཀྐསུཏྟཾ
༧༤. ཨེཝཾ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཀྐེསུ ཝིཧརཏི ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ ནིགྲོདྷཱརཱམེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན བྷགཝཱ གིལཱནཱཝུཊྛིཏོ [གིལཱནཝུཊྛིཏོ (སདྡནཱིཏི)] ཧོཏི ཨཙིརཝུཊྛིཏོ གེལཉྙཱ. ཨཐ ¶ ཁོ མཧཱནཱམོ སཀྐོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ མཧཱནཱམོ སཀྐོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘དཱིགྷརཏྟཱཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ ཨེཝཾ དྷམྨཾ དེསིཏཾ ཨཱཛཱནཱམི – ‘སམཱཧིཏསྶ ཉཱཎཾ, ནོ ཨསམཱཧིཏསྶཱ’ཏི. སམཱདྷི ནུ ཁོ, བྷནྟེ, པུབྦེ, པཙྪཱ ཉཱཎཾ; ཨུདཱཧུ ཉཱཎཾ པུབྦེ, པཙྪཱ སམཱདྷཱི’’ཏི? ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘བྷགཝཱ ཁོ གིལཱནཝུཊྛིཏོ ཨཙིརཝུཊྛིཏོ གེལཉྙཱ ¶ . ཨཡཉྩ མཧཱནཱམོ སཀྐོ བྷགཝནྟཾ ཨཏིགམྦྷཱིརཾ པཉྷཾ པུཙྪཏི. ཡཾནཱུནཱཧཾ མཧཱནཱམཾ སཀྐཾ ཨེཀམནྟཾ ཨཔནེཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེཡྻ’’ནྟི.
ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ མཧཱནཱམཾ སཀྐཾ བཱཧཱཡཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཔནེཏྭཱ མཧཱནཱམཾ སཀྐཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སེཁམྤི ཁོ, མཧཱནཱམ, སཱིལཾ ཝུཏྟཾ བྷགཝཏཱ, ཨསེཁམྤི སཱིལཾ ཝུཏྟཾ བྷགཝཏཱ; སེཁོཔི སམཱདྷི ཝུཏྟོ བྷགཝཏཱ ¶ , ཨསེཁོཔི སམཱདྷི ཝུཏྟོ བྷགཝཏཱ; སེཁཱཔི པཉྙཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ, ཨསེཁཱཔི པཉྙཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ. ཀཏམཉྩ, མཧཱནཱམ ¶ , སེཁཾ སཱིལཾ? ཨིདྷ, མཧཱནཱམ, བྷིཀྑུ སཱིལཝཱ ཧོཏི པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏོ ཝིཧརཏི…པེ… སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསུ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, མཧཱནཱམ, སེཁཾ སཱིལཾ’’.
‘‘ཀཏམོ ཙ, མཧཱནཱམ, སེཁོ སམཱདྷི? ཨིདྷ, མཧཱནཱམ, བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, མཧཱནཱམ, སེཁོ སམཱདྷི.
‘‘ཀཏམཱ ཙ, མཧཱནཱམ, སེཁཱ པཉྙཱ? ཨིདྷ, མཧཱནཱམ, བྷིཀྑུ ཨིདཾ དུཀྑནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི…པེ… ¶ ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, མཧཱནཱམ, སེཁཱ པཉྙཱ.
‘‘ས ཁོ སོ, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨེཝཾ སཱིལསམྤནྣོ ཨེཝཾ སམཱདྷིསམྤནྣོ ཨེཝཾ པཉྙཱསམྤནྣོ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨེཝཾ ཁོ, མཧཱནཱམ, སེཁམྤི སཱིལཾ ཝུཏྟཾ བྷགཝཏཱ, ཨསེཁམྤི སཱིལཾ ཝུཏྟཾ བྷགཝཏཱ; སེཁོཔི སམཱདྷི ཝུཏྟོ བྷགཝཏཱ, ཨསེཁོཔི སམཱདྷི ཝུཏྟོ བྷགཝཏཱ; སེཁཱཔི པཉྙཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ, ཨསེཁཱཔི པཉྙཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ’’ཏི. ཏཏིཡཾ.
༤. ནིགཎྛསུཏྟཾ
༧༥. ཨེཀཾ ¶ སམཡཾ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཝེསཱལིཡཾ ཝིཧརཏི མཧཱཝནེ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡཾ. ཨཐ ཁོ ཨབྷཡོ ཙ ལིཙྪཝི པཎྜིཏཀུམཱརཀོ ཙ ལིཙྪཝི ཡེནཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨབྷཡོ ལིཙྪཝི ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ནིགཎྛོ, བྷནྟེ, ནཱཊཔུཏྟོ [ནཱཐཔུཏྟོ (སཱི. པཱི.)] སབྦཉྙཱུ སབྦདསྶཱཝཱི ཨཔརིསེསཾ ཉཱཎདསྶནཾ པཊིཛཱནཱཏི – ‘ཙརཏོ ཙ མེ ཏིཊྛཏོ ཙ སུཏྟསྶ ཙ ཛཱགརསྶ ཙ སཏཏཾ སམིཏཾ ཉཱཎདསྶནཾ པཙྩུཔཊྛིཏ’ནྟི. སོ པུརཱཎཱནཾ ཀམྨཱནཾ ཏཔསཱ བྱནྟཱིབྷཱཝཾ པཉྙཔེཏི ནཝཱནཾ ཀམྨཱནཾ ཨཀརཎཱ སེཏུགྷཱཏཾ ¶ . ཨིཏི ཀམྨཀྑཡཱ དུཀྑཀྑཡོ, དུཀྑཀྑཡཱ ཝེདནཱཀྑཡོ, ཝེདནཱཀྑཡཱ སབྦཾ དུཀྑཾ ནིཛྫིཎྞཾ བྷཝིསྶཏི – ཨེཝམེཏིསྶཱ སནྡིཊྛིཀཱཡ ནིཛྫརཱཡ ¶ ཝིསུདྡྷིཡཱ སམཏིཀྐམོ ཧོཏི. ཨིདྷ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཀིམཱཧཱ’’ཏི?
‘‘ཏིསྶོ ཁོ ཨིམཱ, ཨབྷཡ, ནིཛྫརཱ ཝིསུདྡྷིཡོ ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན སམྨདཀྑཱཏཱ སཏྟཱནཾ ཝིསུདྡྷིཡཱ སོཀཔརིདེཝཱནཾ སམཏིཀྐམཱཡ དུཀྑདོམནསྶཱནཾ ཨཏྠངྒམཱཡ ཉཱཡསྶ ཨདྷིགམཱཡ ནིབྦཱནསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ. ཀཏམཱ ཏིསྶོ? ཨིདྷ, ཨབྷཡ, བྷིཀྑུ སཱིལཝཱ ཧོཏི…པེ… སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསུ. སོ ནཝཉྩ ཀམྨཾ ན ཀརོཏི, པུརཱཎཉྩ ཀམྨཾ ཕུསྶ ཕུསྶ བྱནྟཱིཀརོཏི. སནྡིཊྛིཀཱ ནིཛྫརཱ ཨཀཱལིཀཱ ཨེཧིཔསྶིཀཱ ཨོཔནེཡྻིཀཱ པཙྩཏྟཾ ཝེདིཏབྦཱ ཝིཉྙཱུཧཱིཏི.
‘‘ས ¶ ཁོ སོ, ཨབྷཡ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾ སཱིལསམྤནྣོ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརཾ ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སམྤསཱདནཾ ཙེཏསོ ཨེཀོདིབྷཱཝཾ ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱརཾ སམཱདྷིཛཾ པཱིཏིསུཁཾ དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. པཱིཏིཡཱ ཙ ཝིརཱགཱ ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧརཏི སཏོ ཙ སམྤཛཱནོ, སུཁཉྩ ཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེཏི ཡཾ ཏཾ ཨརིཡཱ ཨཱཙིཀྑནྟི – ‘ཨུཔེཀྑཀོ སཏིམཱ སུཁཝིཧཱརཱི’ཏི ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ དུཀྑསྶ ཙ པཧཱནཱ, པུབྦེཝ སོམནསྶདོམནསྶཱནཾ ཨཏྠངྒམཱ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིཾ ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ¶ ཝིཧརཏི. སོ ནཝཉྩ ཀམྨཾ ན ཀརོཏི, པུརཱཎཉྩ ཀམྨཾ ཕུསྶ ཕུསྶ བྱནྟཱིཀརོཏི. སནྡིཊྛིཀཱ ནིཛྫརཱ ཨཀཱལིཀཱ ཨེཧིཔསྶིཀཱ ཨོཔནེཡྻིཀཱ པཙྩཏྟཾ ཝེདིཏབྦཱ ཝིཉྙཱུཧཱིཏི.
‘‘ས ཁོ སོ, ཨབྷཡ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾ སམཱདྷིསམྤནྣོ [ཨེཝཾ སཱིལསམྤནྣོ ཨེཝཾ སམཱདྷིསམྤནྣོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.)] ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ནཝཉྩ ཀམྨཾ ན ཀརོཏི, པུརཱཎཉྩ ཀམྨཾ ཕུསྶ ཕུསྶ བྱནྟཱིཀརོཏི. སནྡིཊྛིཀཱ ནིཛྫརཱ ཨཀཱལིཀཱ ཨེཧིཔསྶིཀཱ ཨོཔནེཡྻིཀཱ པཙྩཏྟཾ ཝེདིཏབྦཱ ཝིཉྙཱུཧཱིཏི. ཨིམཱ ཁོ, ཨབྷཡ, ཏིསྶོ ནིཛྫརཱ ཝིསུདྡྷིཡོ ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན སམྨདཀྑཱཏཱ སཏྟཱནཾ ཝིསུདྡྷིཡཱ སོཀཔརིདེཝཱནཾ སམཏིཀྐམཱཡ དུཀྑདོམནསྶཱནཾ ཨཏྠངྒམཱཡ ཉཱཡསྶ ཨདྷིགམཱཡ ནིབྦཱནསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡཱ’’ཏི.
ཨེཝཾ ཝུཏྟེ པཎྜིཏཀུམཱརཀོ ལིཙྪཝི ཨབྷཡཾ ལིཙྪཝིཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀིཾ པན ཏྭཾ, སམྨ ཨབྷཡ, ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ སུབྷཱསིཏཾ སུབྷཱསིཏཏོ ནཱབྦྷནུམོདསཱི’’ཏི? ‘‘ཀྱཱཧཾ, སམྨ པཎྜིཏཀུམཱརཀ, ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ སུབྷཱསིཏཾ སུབྷཱསིཏཏོ ¶ ནཱབྦྷནུམོདིསྶཱམི! མུདྡྷཱཔི ཏསྶ ཝིཔཏེཡྻ ཡོ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ སུབྷཱསིཏཾ སུབྷཱསིཏཏོ ནཱབྦྷནུམོདེཡྻཱ’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ.
༥. ནིཝེསཀསུཏྟཾ
༧༦. ཨཐ ¶ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ¶ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –
‘‘ཡེ, ཨཱནནྡ, ཨནུཀམྤེཡྻཱཐ ཡེ ཙ སོཏབྦཾ མཉྙེཡྻུཾ མིཏྟཱ ཝཱ ཨམཙྩཱ ཝཱ ཉཱཏཱི ཝཱ ¶ སཱལོཧིཏཱ ཝཱ ཏེ ཝོ, ཨཱནནྡ, ཏཱིསུ ཋཱནེསུ སམཱདཔེཏབྦཱ [སམཱདཱཔེཏབྦཱ (?)] ནིཝེསེཏབྦཱ པཏིཊྛཱཔེཏབྦཱ. ཀཏམེསུ ཏཱིསུ? བུདྡྷེ ཨཝེཙྩཔྤསཱདེ སམཱདཔེཏབྦཱ ནིཝེསེཏབྦཱ པཏིཊྛཱཔེཏབྦཱ – ‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི; སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ, བུདྡྷོ བྷགཝཱ’ཏི, དྷམྨེ ཨཝེཙྩཔྤསཱདེ སམཱདཔེཏབྦཱ ནིཝེསེཏབྦཱ པཏིཊྛཱཔེཏབྦཱ – ‘སྭཱཀྑཱཏོ བྷགཝཏཱ དྷམྨོ སནྡིཊྛིཀོ ཨཀཱལིཀོ ཨེཧིཔསྶིཀོ ཨོཔནེཡྻིཀོ པཙྩཏྟཾ ཝེདིཏབྦོ ཝིཉྙཱུཧཱི’ཏི, སངྒྷེ ཨཝེཙྩཔྤསཱདེ སམཱདཔེཏབྦཱ ནིཝེསེཏབྦཱ པཏིཊྛཱཔེཏབྦཱ – ‘སུཔྤཊིཔནྣོ བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ ཨུཛུཔྤཊིཔནྣོ བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ ཉཱཡཔྤཊིཔནྣོ བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ སཱམཱིཙིཔྤཊིཔནྣོ བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ, ཡདིདཾ ཙཏྟཱརི པུརིསཡུགཱནི ཨཊྛ པུརིསཔུགྒལཱ ཨེས བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ ཨཱཧུནེཡྻོ པཱཧུནེཡྻོ དཀྑིཎེཡྻོ ཨཉྫལིཀརཎཱིཡོ ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶཱ’’’ཏི.
‘‘སིཡཱ, ཨཱནནྡ, ཙཏུནྣཾ མཧཱབྷཱུཏཱནཾ ཨཉྙཐཏྟཾ – པཐཝཱིདྷཱཏུཡཱ ཨཱཔོདྷཱཏུཡཱ ཏེཛོདྷཱཏུཡཱ ཝཱཡོདྷཱཏུཡཱ, ན ཏྭེཝ བུདྡྷེ ཨཝེཙྩཔྤསཱདེན སམནྣཱགཏསྶ ཨརིཡསཱཝཀསྶ སིཡཱ ཨཉྙཐཏྟཾ ཏཏྲིདཾ ཨཉྙཐཏྟཾ. སོ ཝཏཱནནྡ, བུདྡྷེ ཨཝེཙྩཔྤསཱདེན སམནྣཱགཏོ ཨརིཡསཱཝཀོ ནིརཡཾ ཝཱ ཏིརཙྪཱནཡོནིཾ ཝཱ པེཏྟིཝིསཡཾ ཝཱ ཨུཔཔཛྫིསྶཏཱིཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི.
‘‘སིཡཱ ¶ , ཨཱནནྡ, ཙཏུནྣཾ མཧཱབྷཱུཏཱནཾ ཨཉྙཐཏྟཾ – པཐཝཱིདྷཱཏུཡཱ ཨཱཔོདྷཱཏུཡཱ ཏེཛོདྷཱཏུཡཱ ཝཱཡོདྷཱཏུཡཱ, ན ཏྭེཝ དྷམྨེ…པེ… ན ཏྭེཝ སངྒྷེ ཨཝེཙྩཔྤསཱདེན ¶ སམནྣཱགཏསྶ ཨརིཡསཱཝཀསྶ སིཡཱ ཨཉྙཐཏྟཾ ཏཏྲིདཾ ཨཉྙཐཏྟཾ. སོ ཝཏཱནནྡ, སངྒྷེ ཨཝེཙྩཔྤསཱདེན སམནྣཱགཏོ ¶ ཨརིཡསཱཝཀོ ནིརཡཾ ཝཱ ཏིརཙྪཱནཡོནིཾ ཝཱ པེཏྟིཝིསཡཾ ཝཱ ཨུཔཔཛྫིསྶཏཱིཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི.
‘‘ཡེ, ཨཱནནྡ, ཨནུཀམྤེཡྻཱཐ ཡེ ཙ སོཏབྦཾ མཉྙེཡྻུཾ མིཏྟཱ ཝཱ ཨམཙྩཱ ཝཱ ཉཱཏཱི ཝཱ ¶ སཱལོཧིཏཱ ཝཱ ཏེ ཝོ, ཨཱནནྡ, ཨིམེསུ ཏཱིསུ ཋཱནེསུ སམཱདཔེཏབྦཱ ནིཝེསེཏབྦཱ པཏིཊྛཱཔེཏབྦཱ’’ཏི. པཉྩམཾ.
༦. པཋམབྷཝསུཏྟཾ
༧༧. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘བྷཝོ, བྷཝོཏི, བྷནྟེ, ཝུཙྩཏི. ཀིཏྟཱཝཏཱ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, བྷཝོ ཧོཏཱི’’ཏི?
‘‘ཀཱམདྷཱཏུཝེཔཀྐཉྩ, ཨཱནནྡ, ཀམྨཾ ནཱབྷཝིསྶ, ཨཔི ནུ ཁོ ཀཱམབྷཝོ པཉྙཱཡེཐཱ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཨིཏི ཁོ, ཨཱནནྡ, ཀམྨཾ ཁེཏྟཾ, ཝིཉྙཱཎཾ བཱིཛཾ, ཏཎྷཱ སྣེཧོ [སིནེཧོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]. ཨཝིཛྫཱནཱིཝརཎཱནཾ སཏྟཱནཾ ཏཎྷཱསཾཡོཛནཱནཾ ཧཱིནཱཡ དྷཱཏུཡཱ ཝིཉྙཱཎཾ པཏིཊྛིཏཾ ཨེཝཾ ཨཱཡཏིཾ [ཨཱཡཏི (སཱི.)] པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟི ཧོཏི. ( ) [(ཨེཝཾ ཁོ ཨཱནནྡ བྷཝོ ཧོཏཱིཏི) (ཀ.) དུཏིཡསུཏྟེ པན ཨིདཾ པཱཋནཱནཏྟཾ ནཏྠི]
‘‘རཱུཔདྷཱཏུཝེཔཀྐཉྩ, ཨཱནནྡ, ཀམྨཾ ནཱབྷཝིསྶ, ཨཔི ནུ ཁོ རཱུཔབྷཝོ པཉྙཱཡེཐཱ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཨིཏི ཁོ ཨཱནནྡ, ཀམྨཾ ཁེཏྟཾ, ཝིཉྙཱཎཾ བཱིཛཾ, ཏཎྷཱ སྣེཧོ. ཨཝིཛྫཱནཱིཝརཎཱནཾ སཏྟཱནཾ ཏཎྷཱསཾཡོཛནཱནཾ མཛ྄ཛྷིམཱཡ དྷཱཏུཡཱ ཝིཉྙཱཎཾ པཏིཊྛིཏཾ ཨེཝཾ ཨཱཡཏིཾ པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟི ཧོཏི. ( ) [(ཨེཝཾ ཁོ ཨཱནནྡ བྷཝོ ཧོཏཱིཏི) (ཀ.) དུཏིཡསུཏྟེ པན ཨིདཾ པཱཋནཱནཏྟཾ ནཏྠི]
‘‘ཨརཱུཔདྷཱཏུཝེཔཀྐཉྩ, ཨཱནནྡ, ཀམྨཾ ནཱབྷཝིསྶ, ཨཔི ¶ ནུ ཁོ ཨརཱུཔབྷཝོ པཉྙཱཡེཐཱ’’ཏི? ‘‘ནོ ¶ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཨིཏི ཁོ, ཨཱནནྡ, ཀམྨཾ ཁེཏྟཾ, ཝིཉྙཱཎཾ བཱིཛཾ, ཏཎྷཱ སྣེཧོ. ཨཝིཛྫཱནཱིཝརཎཱནཾ སཏྟཱནཾ ཏཎྷཱསཾཡོཛནཱནཾ པཎཱིཏཱཡ དྷཱཏུཡཱ ཝིཉྙཱཎཾ པཏིཊྛིཏཾ ཨེཝཾ ཨཱཡཏིཾ པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟི ཧོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, ཨཱནནྡ, བྷཝོ ཧོཏཱི’’ཏི. ཚཊྛཾ.
༧. དུཏིཡབྷཝསུཏྟཾ
༧༨. ཨཐ ¶ ¶ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི…པེ… ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘བྷཝོ, བྷཝོཏི, བྷནྟེ, ཝུཙྩཏི. ཀིཏྟཱཝཏཱ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, བྷཝོ ཧོཏཱི’’ཏི?
‘‘ཀཱམདྷཱཏུཝེཔཀྐཉྩ, ཨཱནནྡ, ཀམྨཾ ནཱབྷཝིསྶ, ཨཔི ནུ ཁོ ཀཱམབྷཝོ པཉྙཱཡེཐཱ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ བྷནྟེ’’. ‘‘ཨིཏི ཁོ, ཨཱནནྡ, ཀམྨཾ ཁེཏྟཾ, ཝིཉྙཱཎཾ བཱིཛཾ, ཏཎྷཱ སྣེཧོ. ཨཝིཛྫཱནཱིཝརཎཱནཾ སཏྟཱནཾ ཏཎྷཱསཾཡོཛནཱནཾ ཧཱིནཱཡ དྷཱཏུཡཱ ཙེཏནཱ པཏིཊྛིཏཱ པཏྠནཱ པཏིཊྛིཏཱ ཨེཝཾ ཨཱཡཏིཾ པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟི ཧོཏི’’.
‘‘རཱུཔདྷཱཏུཝེཔཀྐཉྩ, ཨཱནནྡ, ཀམྨཾ ནཱབྷཝིསྶ, ཨཔི ནུ ཁོ རཱུཔབྷཝོ པཉྙཱཡེཐཱ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཨིཏི ཁོ, ཨཱནནྡ, ཀམྨཾ ཁེཏྟཾ, ཝིཉྙཱཎཾ བཱིཛཾ, ཏཎྷཱ སྣེཧོ. ཨཝིཛྫཱནཱིཝརཎཱནཾ སཏྟཱནཾ ཏཎྷཱསཾཡོཛནཱནཾ མཛ྄ཛྷིམཱཡ དྷཱཏུཡཱ ཙེཏནཱ པཏིཊྛིཏཱ པཏྠནཱ པཏིཊྛིཏཱ ཨེཝཾ ཨཱཡཏིཾ པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟི ཧོཏི’’.
‘‘ཨརཱུཔདྷཱཏུཝེཔཀྐཉྩ, ཨཱནནྡ, ཀམྨཾ ནཱབྷཝིསྶ, ཨཔི ནུ ཁོ ཨརཱུཔབྷཝོ པཉྙཱཡེཐཱ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཨིཏི ཁོ, ཨཱནནྡ, ཀམྨཾ ¶ ཁེཏྟཾ, ཝིཉྙཱཎཾ བཱིཛཾ, ཏཎྷཱ སྣེཧོ. ཨཝིཛྫཱནཱིཝརཎཱནཾ སཏྟཱནཾ ཏཎྷཱསཾཡོཛནཱནཾ པཎཱིཏཱཡ དྷཱཏུཡཱ ཙེཏནཱ པཏིཊྛིཏཱ པཏྠནཱ པཏིཊྛིཏཱ ཨེཝཾ ཨཱཡཏིཾ པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟི ཧོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, ཨཱནནྡ, བྷཝོ ཧོཏཱི’’ཏི. སཏྟམཾ.
༨. སཱིལབྦཏསུཏྟཾ
༧༩. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ¶ ནིསིནྣཾ ཁོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སབྦཾ ནུ ཁོ, ཨཱནནྡ, སཱིལབྦཏཾ ཛཱིཝིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨུཔཊྛཱནསཱརཾ སཕལ’’ནྟི? ‘‘ན ཁྭེཏྠ, བྷནྟེ, ཨེཀཾསེནཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧཱནནྡ, ཝིབྷཛསྶཱུ’’ཏི.
‘‘ཡཉྷིསྶ ¶ [ཡཐཱརཱུཔཾ ཧིསྶ (?) སེཝིཏབྦཱསེཝིཏབྦསུཏྟཱནུརཱུཔཾ], བྷནྟེ, སཱིལབྦཏཾ ཛཱིཝིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨུཔཊྛཱནསཱརཾ སེཝཏོ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི ཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟི, ཨེཝརཱུཔཾ སཱིལབྦཏཾ ཛཱིཝིཏཾ ¶ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨུཔཊྛཱནསཱརཾ ཨཕལཾ. ཡཉྩ ཁྭཱསྶ [ཡཉྷིསྶ (ཀ.), ཡཐཱརཱུཔཉྩ ཁྭཱསྶ (?)], བྷནྟེ, སཱིལབྦཏཾ ཛཱིཝིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨུཔཊྛཱནསཱརཾ སེཝཏོ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟི, ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི, ཨེཝརཱུཔཾ སཱིལབྦཏཾ ཛཱིཝིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨུཔཊྛཱནསཱརཾ སཕལ’’ནྟི. ཨིདམཝོཙ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ; སམནུཉྙོ སཏྠཱ ཨཧོསི.
ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ‘‘སམནུཉྙོ མེ སཏྠཱ’’ཏི, ཨུཊྛཱཡཱསནཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཨཙིརཔཀྐནྟེ ཨཱཡསྨནྟེ ཨཱནནྡེ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘སེཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱནནྡོ; ན ཙ པནསྶ སུལབྷརཱུཔོ སམསམོ པཉྙཱཡཱ’’ཏི. ཨཊྛམཾ.
༩. གནྡྷཛཱཏསུཏྟཾ
༨༠. ཨཐ ¶ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ –
‘‘ཏཱིཎིམཱནི, བྷནྟེ, གནྡྷཛཱཏཱནི, ཡེསཾ ཨནུཝཱཏཾཡེཝ གནྡྷོ གཙྪཏི, ནོ པཊིཝཱཏཾ. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? མཱུལགནྡྷོ, སཱརགནྡྷོ, པུཔྥགནྡྷོ – ཨིམཱནི ཁོ, བྷནྟེ, ཏཱིཎི གནྡྷཛཱཏཱནི, ཡེསཾ ཨནུཝཱཏཾཡེཝ གནྡྷོ གཙྪཏི, ནོ པཊིཝཱཏཾ. ཨཏྠི ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཀིཉྩི གནྡྷཛཱཏཾ ཡསྶ ཨནུཝཱཏམྤི གནྡྷོ གཙྪཏི, པཊིཝཱཏམྤི གནྡྷོ གཙྪཏི, ཨནུཝཱཏཔཊིཝཱཏམྤི གནྡྷོ གཙྪཏཱི’’ཏི?
‘‘ཨཏྠཱནནྡ, ཀིཉྩི གནྡྷཛཱཏཾ [ཨཏྠཱནནྡ གནྡྷཛཱཏཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཡསྶ ཨནུཝཱཏམྤི གནྡྷོ གཙྪཏི ¶ , པཊིཝཱཏམྤི གནྡྷོ གཙྪཏི, ཨནུཝཱཏཔཊིཝཱཏམྤི གནྡྷོ གཙྪཏཱི’’ཏི. ‘‘ཀཏམཉྩ པན, བྷནྟེ, གནྡྷཛཱཏཾ ཡསྶ ཨནུཝཱཏམྤི གནྡྷོ གཙྪཏི, པཊིཝཱཏམྤི གནྡྷོ གཙྪཏི, ཨནུཝཱཏཔཊིཝཱཏམྤི གནྡྷོ གཙྪཏཱི’’ཏི?
‘‘ཨིདྷཱནནྡ ¶ , ཡསྨིཾ གཱམེ ཝཱ ནིགམེ ཝཱ ཨིཏྠཱི ཝཱ པུརིསོ ཝཱ བུདྡྷཾ སརཎཾ གཏོ ཧོཏི, དྷམྨཾ སརཎཾ གཏོ ཧོཏི, སངྒྷཾ སརཎཾ གཏོ ཧོཏི, པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི ¶ , སཱིལཝཱ ཧོཏི ཀལྱཱཎདྷམྨོ, ཝིགཏམལམཙྪེརེན ཙེཏསཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི མུཏྟཙཱགོ པཡཏཔཱཎི ཝོསྶགྒརཏོ ཡཱཙཡོགོ དཱནསཾཝིབྷཱགརཏོ.
‘‘ཏསྶ དིསཱསུ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཝཎྞཾ བྷཱསནྟི – ‘ཨམུཀསྨིཾ [ཨསུཀསྨིཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ནཱམ གཱམེ ཝཱ ནིགམེ ཝཱ ཨིཏྠཱི ཝཱ པུརིསོ ཝཱ བུདྡྷཾ སརཎཾ གཏོ ཧོཏི, དྷམྨཾ ¶ སརཎཾ གཏོ ཧོཏི, སངྒྷཾ སརཎཾ གཏོ ཧོཏི, པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, སཱིལཝཱ ཧོཏི ཀལྱཱཎདྷམྨོ, ཝིགཏམལམཙྪེརེན ཙེཏསཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི མུཏྟཙཱགོ པཡཏཔཱཎི ཝོསྶགྒརཏོ ཡཱཙཡོགོ དཱནསཾཝིབྷཱགརཏོ’’’ཏི.
‘‘དེཝཏཱཔིསྶ [དེཝཏཱཔིསྶ ཨམནུསྶཱ (སཱི. པཱི.), དེཝཏཱཔིསྶ ཨམནུསྶཱཔི (ཀ.), དེཝཏཱཔིསྶ…པེ… མནུསྶཱཔིསྶ (?)] ཝཎྞཾ བྷཱསནྟི – ‘ཨམུཀསྨིཾ ནཱམ གཱམེ ཝཱ ནིགམེ ཝཱ ཨིཏྠཱི ཝཱ པུརིསོ ཝཱ བུདྡྷཾ སརཎཾ གཏོ ཧོཏི, དྷམྨཾ སརཎཾ གཏོ ཧོཏི, སངྒྷཾ སརཎཾ གཏོ ཧོཏི, པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི…པེ… སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, སཱིལཝཱ ཧོཏི ཀལྱཱཎདྷམྨོ, ཝིགཏམལམཙྪེརེན ཙེཏསཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི མུཏྟཙཱགོ པཡཏཔཱཎི ཝོསྶགྒརཏོ ཡཱཙཡོགོ དཱནསཾཝིབྷཱགརཏོ’ཏི. ཨིདཾ ཁོ ཏཾ, ཨཱནནྡ, གནྡྷཛཱཏཾ ཡསྶ ཨནུཝཱཏམྤི གནྡྷོ གཙྪཏི, པཊིཝཱཏམྤི གནྡྷོ གཙྪཏི, ཨནུཝཱཏཔཊིཝཱཏམྤི གནྡྷོ གཙྪཏཱི’’ཏི.
‘‘ན པུཔྥགནྡྷོ པཊིཝཱཏམེཏི,
ན ཙནྡནཾ ཏགརམལླིཀཱ [ཏགྒརམལླིཀཱ (པཱི.)] ཝཱ;
སཏཉྩ གནྡྷོ པཊིཝཱཏམེཏི,
སབྦཱ དིསཱ སཔྤུརིསོ པཝཱཡཏཱི’’ཏི. ནཝམཾ;
༡༠. ཙཱུལ༹ནིཀཱསུཏྟཾ
༨༡. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ¶ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི ¶ . ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སམྨུཁཱམེཏཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ ¶ སུཏཾ སམྨུཁཱ པཊིགྒཧིཏཾ – ‘བྷགཝཏོ, ཨཱནནྡ, སིཁིསྶ ཨབྷིབྷཱུ ནཱམ སཱཝཀོ བྲཧྨལོཀེ ཋིཏོ སཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ [སཧསྶཱིལོཀདྷཱཏུཾ (པཱི.) སཾ. ནི. ༡.༡༨༥ ཝིཏྠཱརོ] སརེན ཝིཉྙཱཔེསཱི’ཏི. བྷགཝཱ པན, བྷནྟེ, ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཀཱིཝཏཀཾ པཧོཏི སརེན ¶ ཝིཉྙཱཔེཏུ’’ནྟི? ‘‘སཱཝཀོ སོ, ཨཱནནྡ, ཨཔྤམེཡྻཱ ཏཐཱགཏཱ’’ཏི.
དུཏིཡམྤི ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སམྨུཁཱ མེཏཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ སུཏཾ སམྨུཁཱ པཊིགྒཧིཏཾ – ‘བྷགཝཏོ, ཨཱནནྡ, སིཁིསྶ ཨབྷིབྷཱུ ནཱམ སཱཝཀོ བྲཧྨལོཀེ ཋིཏོ སཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ སརེན ཝིཉྙཱཔེསཱི’ཏི. བྷགཝཱ པན, བྷནྟེ, ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཀཱིཝཏཀཾ པཧོཏི སརེན ཝིཉྙཱཔེཏུ’’ནྟི? ‘‘སཱཝཀོ སོ, ཨཱནནྡ, ཨཔྤམེཡྻཱ ཏཐཱགཏཱ’’ཏི.
ཏཏིཡམྤི ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སམྨུཁཱམེཏཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ སུཏཾ སམྨུཁཱ པཊིགྒཧིཏཾ – ‘བྷགཝཏོ, ཨཱནནྡ, སིཁིསྶ ཨབྷིབྷཱུ ནཱམ སཱཝཀོ བྲཧྨལོཀེ ཋིཏོ སཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ སརེན ཝིཉྙཱཔེསཱི’ཏི. བྷགཝཱ པན, བྷནྟེ, ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཀཱིཝཏཀཾ པཧོཏི སརེན ཝིཉྙཱཔེཏུ’’ནྟི? ‘‘སུཏཱ ཏེ, ཨཱནནྡ, སཧསྶཱི ཙཱུལ༹ནིཀཱ ལོཀདྷཱཏཱུ’’ཏི? ‘‘ཨེཏསྶ, བྷགཝཱ, ཀཱལོ; ཨེཏསྶ, སུགཏ, ཀཱལོ! ཡཾ བྷགཝཱ བྷཱསེཡྻ. བྷགཝཏོ སུཏྭཱ བྷིཀྑཱུ དྷཱརེསྶནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཏེནཧཱནནྡ, སུཎཱཧི སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཧི, བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསི. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –
‘‘ཡཱཝཏཱ, ཨཱནནྡ, ཙནྡིམསཱུརིཡཱ [ཙནྡིམསུརིཡཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] པརིཧརནྟི, དིསཱ བྷནྟི ཝིརོཙནཱ, ཏཱཝ སཧསྶདྷཱ ལོཀོ. ཏསྨིཾ སཧསྶདྷཱ ལོཀེ སཧསྶཾ [ཏསྨིཾ སཧསྶཾ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཙནྡཱནཾ, སཧསྶཾ སཱུརིཡཱནཾ, སཧསྶཾ སིནེརུཔབྦཏརཱཛཱནཾ, སཧསྶཾ ཛམྦུདཱིཔཱནཾ, སཧསྶཾ ཨཔརགོཡཱནཱནཾ, སཧསྶཾ ཨུཏྟརཀུརཱུནཾ, སཧསྶཾ པུབྦཝིདེཧཱནཾ, ཙཏྟཱརི མཧཱསམུདྡསཧསྶཱནི, ཙཏྟཱརི མཧཱརཱཛསཧསྶཱནི, སཧསྶཾ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ, སཧསྶཾ ཏཱཝཏིཾསཱནཾ ¶ , སཧསྶཾ ཡཱམཱནཾ ¶ , སཧསྶཾ ཏུསིཏཱནཾ, སཧསྶཾ ནིམྨཱནརཏཱིནཾ, སཧསྶཾ པརནིམྨིཏཝསཝཏྟཱིནཾ, སཧསྶཾ བྲཧྨལོཀཱནཾ – ཨཡཾ ཝུཙྩཏཱནནྡ, སཧསྶཱི ཙཱུལ༹ནིཀཱ ལོཀདྷཱཏུ.
‘‘ཡཱཝཏཱནནྡ ¶ ¶ , སཧསྶཱི ཙཱུལ༹ནིཀཱ ལོཀདྷཱཏུ ཏཱཝ སཧསྶདྷཱ ལོཀོ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏཱནནྡ, དྭིསཧསྶཱི མཛ྄ཛྷིམིཀཱ ལོཀདྷཱཏུ.
‘‘ཡཱཝཏཱནནྡ, དྭིསཧསྶཱི མཛ྄ཛྷིམིཀཱ ལོཀདྷཱཏུ ཏཱཝ སཧསྶདྷཱ ལོཀོ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏཱནནྡ, ཏིསཧསྶཱི མཧཱསཧསྶཱི ལོཀདྷཱཏུ.
‘‘ཨཱཀངྑམཱནོ, ཨཱནནྡ, ཏཐཱགཏོ ཏིསཧསྶིམཧཱསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ [ཏིསཧསྶི མཧཱསཧསྶིཾ ལོཀདྷཱཏུཾ (སྱཱ. ཀཾ.), ཏིསཧསྶཱིམཧཱསཧསྶཱིལོཀདྷཱཏུཾ (པཱི.)] སརེན ཝིཉྙཱཔེཡྻ, ཡཱཝཏཱ པན ཨཱཀངྑེཡྻཱ’’ཏི.
‘‘ཡཐཱ ཀཐཾ པན, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཏིསཧསྶིམཧཱསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ སརེན ཝིཉྙཱཔེཡྻ, ཡཱཝཏཱ པན ཨཱཀངྑེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཨིདྷཱནནྡ, ཏཐཱགཏོ ཏིསཧསྶིམཧཱསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ཨོབྷཱསེན ཕརེཡྻ. ཡདཱ ཏེ སཏྟཱ ཏཾ ཨཱལོཀཾ སཉྫཱནེཡྻུཾ, ཨཐ ཏཐཱགཏོ གྷོསཾ ཀརེཡྻ སདྡམནུསྶཱཝེཡྻ. ཨེཝཾ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཏཐཱགཏོ ཏིསཧསྶིམཧཱསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ སརེན ཝིཉྙཱཔེཡྻ, ཡཱཝཏཱ པན ཨཱཀངྑེཡྻཱ’’ཏི.
ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ (ཨཱཡསྨནྟཾ ཨུདཱཡིཾ) [(བྷགཝནྟཾ) (སཱི.), ( ) ནཏྠི སྱཱ. ཀཾ. པོཏྠཀེསུ. ཨཊྛཀཐཱཡ སམེཏི] ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ལཱབྷཱ ཝཏ མེ, སུལདྡྷཾ ཝཏ མེ, ཡསྶ མེ སཏྠཱ ཨེཝཾམཧིདྡྷིཀོ ཨེཝཾམཧཱནུབྷཱཝོ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨཱཡསྨཱ ཨུདཱཡཱི ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀིཾ ཏུཡ྄ཧེཏྠ, ཨཱཝུསོ ཨཱནནྡ, ཡདི ཏེ སཏྠཱ ཨེཝཾམཧིདྡྷིཀོ ཨེཝཾམཧཱནུབྷཱཝོ’’ཏི? ཨེཝཾ ཝུཏྟེ བྷགཝཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨུདཱཡིཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘མཱ ཧེཝཾ, ཨུདཱཡི, མཱ ཧེཝཾ, ཨུདཱཡི. སཙེ, ཨུདཱཡི, ཨཱནནྡོ ཨཝཱིཏརཱགོ ཀཱལཾ ཀརེཡྻ, ཏེན ཙིཏྟཔྤསཱདེན སཏྟཀྑཏྟུཾ དེཝེསུ དེཝརཛྫཾ ཀཱརེཡྻ, སཏྟཀྑཏྟུཾ ¶ ཨིམསྨིཾཡེཝ ཛམྦུདཱིཔེ མཧཱརཛྫཾ ཀཱརེཡྻ. ཨཔི ཙ, ཨུདཱཡི, ཨཱནནྡོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ པརིནིབྦཱཡིསྶཏཱི’’ཏི. དསམཾ.
ཨཱནནྡཝགྒོ ཏཏིཡོ.
ཏསྶུདྡཱནཾ –
ཚནྣོ ཨཱཛཱིཝཀོ སཀྐོ, ནིགཎྛོ ཙ ནིཝེསཀོ;
དུཝེ བྷཝཱ སཱིལབྦཏཾ, གནྡྷཛཱཏཉྩ ཙཱུལ༹ནཱིཏི.
(༩) ༤. སམཎཝགྒོ
༡. སམཎསུཏྟཾ
༨༢. ‘‘ཏཱིཎིམཱནི ¶ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, སམཎསྶ སམཎིཡཱནི སམཎཀརཎཱིཡཱནི. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱསམཱདཱནཾ, ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱསམཱདཱནཾ, ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱསམཱདཱནཾ – ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎི སམཎསྶ སམཎིཡཱནི སམཎཀརཎཱིཡཱནི.
‘‘ཏསྨཱཏིཧ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ‘ཏིབྦོ ནོ ཚནྡོ བྷཝིསྶཏི ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱསམཱདཱནེ, ཏིབྦོ ནོ ཚནྡོ བྷཝིསྶཏི ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱསམཱདཱནེ, ཏིབྦོ ནོ ཚནྡོ བྷཝིསྶཏི ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱསམཱདཱནེ’ཏི. ཨེཝཉྷི ཝོ, བྷིཀྑཝེ, སིཀྑིཏབྦ’’ནྟི. པཋམཾ.
༢. གདྲབྷསུཏྟཾ
༨༣. ‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, གདྲབྷོ གོགཎཾ པིཊྛིཏོ པིཊྛིཏོ ཨནུབནྡྷོ ཧོཏི – ‘ཨཧམྤི དམྨོ, ཨཧམྤི དམྨོ’ཏི [ཨཧམྤི གོ ཨམྷཱ ཨཧམྤི གོ ཨམྷཱཏི (སཱི.), ཨཧམྤི ཨམྷཱ ཨཧམྤི ཨམྷཱཏི (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.), ཨཧམྤི གོ ཨཧམྤི གོཏི (?)]. ཏསྶ ན ཏཱདིསོ ཝཎྞོ ཧོཏི སེཡྻཐཱཔི གུནྣཾ, ན ཏཱདིསོ སརོ ཧོཏི སེཡྻཐཱཔི གུནྣཾ, ན ཏཱདིསཾ པདཾ ཧོཏི སེཡྻཐཱཔི གུནྣཾ. སོ གོགཎཾཡེཝ པིཊྛིཏོ པིཊྛིཏོ ཨནུབནྡྷོ ཧོཏི – ‘ཨཧམྤི དམྨོ, ཨཧམྤི དམྨོ’’’ཏི.
‘‘ཨེཝམེཝཾ ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ བྷིཀྑུ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པིཊྛིཏོ པིཊྛིཏོ ཨནུབནྡྷོ ཧོཏི – ‘ཨཧམྤི བྷིཀྑུ, ཨཧམྤི བྷིཀྑཱུ’ཏི. ཏསྶ ན ཏཱདིསོ ཚནྡོ ཧོཏི ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱསམཱདཱནེ སེཡྻཐཱཔི ཨཉྙེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ, ན ཏཱདིསོ ཚནྡོ ཧོཏི ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱསམཱདཱནེ སེཡྻཐཱཔི ཨཉྙེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ, ན ཏཱདིསོ ཚནྡོ ཧོཏི ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱསམཱདཱནེ སེཡྻཐཱཔི ཨཉྙེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ. སོ བྷིཀྑུསངྒྷཾཡེཝ པིཊྛིཏོ པིཊྛིཏོ ཨནུབནྡྷོ ཧོཏི – ‘ཨཧམྤི བྷིཀྑུ, ཨཧམྤི བྷིཀྑཱུ’’’ཏི.
‘‘ཏསྨཱཏིཧ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ‘ཏིབྦོ ནོ ཚནྡོ བྷཝིསྶཏི ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱསམཱདཱནེ, ཏིབྦོ ནོ ཚནྡོ བྷཝིསྶཏི ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱསམཱདཱནེ, ཏིབྦོ ནོ ཚནྡོ བྷཝིསྶཏི ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱསམཱདཱནེ’ཏི. ཨེཝཉྷི ཝོ, བྷིཀྑཝེ, སིཀྑིཏབྦ’’ནྟི. དུཏིཡཾ.
༣. ཁེཏྟསུཏྟཾ
༨༤. ‘‘ཏཱིཎིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཀསྶཀསྶ གཧཔཏིསྶ པུབྦེ ཀརཎཱིཡཱནི. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཀསྶཀོ གཧཔཏི པཊིཀཙྩེཝ [པཊིགཙྩེཝ (སཱི. པཱི.)] ཁེཏྟཾ སུཀཊྛཾ ཀརོཏི སུམཏིཀཏཾ [སུམཏྟིཀཏཾ (ཀ.), ཨེཏྠ མཏིསདྡོ ཀཊྛཁེཏྟསྶ སམཱིཀརཎསཱདྷནེ དཱརུབྷཎྜེ ཝཏྟཏཱིཏི སཀྐཏཨབྷིདྷཱནེསུ ཨཱགཏཾ. ཏཾ ‘‘མཏིཡཱ སུཊྛུ སམཱིཀཏ’’ནྟི ཨཊྛཀཐཱཡ སམེཏི]. པཊིཀཙྩེཝ ཁེཏྟཾ སུཀཊྛཾ ཀརིཏྭཱ སུམཏིཀཏཾ ཀཱལེན བཱིཛཱནི པཏིཊྛཱཔེཏི. ཀཱལེན བཱིཛཱནི པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ སམཡེན ཨུདཀཾ ཨབྷིནེཏིཔི ཨཔནེཏིཔི. ཨིམཱནི ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎི ཀསྶཀསྶ གཧཔཏིསྶ པུབྦེ ཀརཎཱིཡཱནི.
‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎིམཱནི བྷིཀྑུསྶ པུབྦེ ཀརཎཱིཡཱནི. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱསམཱདཱནཾ, ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱསམཱདཱནཾ, ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱསམཱདཱནཾ – ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎི བྷིཀྑུསྶ པུབྦེ ཀརཎཱིཡཱནི.
‘‘ཏསྨཱཏིཧ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ‘ཏིབྦོ ནོ ཚནྡོ བྷཝིསྶཏི ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱསམཱདཱནེ, ཏིབྦོ ¶ ནོ ཚནྡོ བྷཝིསྶཏི ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱསམཱདཱནེ, ཏིབྦོ ནོ ཚནྡོ བྷཝིསྶཏི ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱསམཱདཱནེ’ཏི. ཨེཝཉྷི ཝོ, བྷིཀྑཝེ, སིཀྑིཏབྦ’’ནྟི. ཏཏིཡཾ.
༤. ཝཛྫིཔུཏྟསུཏྟཾ
༨༥. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཝེསཱལིཡཾ ཝིཧརཏི མཧཱཝནེ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡཾ. ཨཐ ཁོ ཨཉྙཏརོ ཝཛྫིཔུཏྟཀོ བྷིཀྑུ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ སོ ཝཛྫིཔུཏྟཀོ བྷིཀྑུ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སཱདྷིཀམིདཾ, བྷནྟེ, དིཡཌྜྷསིཀྑཱཔདསཏཾ [དིཡཌྜྷཾ སིཀྑཱཔདསཏཾ (སཱི.)] ཨནྭདྡྷམཱསཾ ཨུདྡེསཾ ཨཱགཙྪཏི. ནཱཧཾ ¶ ¶ , བྷནྟེ, ཨེཏྠ སཀྐོམི སིཀྑིཏུ’’ནྟི. ‘‘སཀྑིསྶསི པན ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, ཏཱིསུ སིཀྑཱསུ སིཀྑིཏུཾ – ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱཡ, ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱཡ ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱཡཱ’’ཏི? ‘‘སཀྐོམཧཾ, བྷནྟེ, ཏཱིསུ སིཀྑཱསུ སིཀྑིཏུཾ – ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱཡ, ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱཡ, ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱཡཱ’’ཏི. ‘‘ཏསྨཱཏིཧ ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, ཏཱིསུ སིཀྑཱསུ སིཀྑསྶུ – ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱཡ, ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱཡ, ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱཡ’’.
‘‘ཡཏོ ཁོ ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, ཨདྷིསཱིལམྤི སིཀྑིསྶསི, ཨདྷིཙིཏྟམྤི སིཀྑིསྶསི, ཨདྷིཔཉྙམྤི སིཀྑིསྶསི, ཏསྶ ཏུཡ྄ཧཾ བྷིཀྑུ ཨདྷིསཱིལམྤི སིཀྑཏོ ཨདྷིཙིཏྟམྤི སིཀྑཏོ ཨདྷིཔཉྙམྤི སིཀྑཏོ རཱགོ པཧཱིཡིསྶཏི, དོསོ པཧཱིཡིསྶཏི, མོཧོ པཧཱིཡིསྶཏི. སོ ཏྭཾ རཱགསྶ པཧཱནཱ དོསསྶ པཧཱནཱ མོཧསྶ པཧཱནཱ ཡཾ ཨཀུསལཾ ན ཏཾ ཀརིསྶསི, ཡཾ པཱཔཾ ན ཏཾ སེཝིསྶསཱི’’ཏི.
ཨཐ ཁོ སོ བྷིཀྑུ ཨཔརེན སམཡེན ཨདྷིསཱིལམྤི སིཀྑི, ཨདྷིཙིཏྟམྤི སིཀྑི, ཨདྷིཔཉྙམྤི སིཀྑི. ཏསྶ ཨདྷིསཱིལམྤི ¶ སིཀྑཏོ ཨདྷིཙིཏྟམྤི སིཀྑཏོ ཨདྷིཔཉྙམྤི ¶ སིཀྑཏོ རཱགོ པཧཱིཡི, དོསོ པཧཱིཡི, མོཧོ པཧཱིཡི. སོ རཱགསྶ པཧཱནཱ དོསསྶ པཧཱནཱ མོཧསྶ པཧཱནཱ ཡཾ ཨཀུསལཾ ཏཾ ནཱཀཱསི, ཡཾ པཱཔཾ ཏཾ ན སེཝཱིཏི. ཙཏུཏྠཾ.
༥. སེཀྑསུཏྟཾ
༨༦. ཨཐ ཁོ ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ སོ བྷིཀྑུ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ –
‘‘‘སེཁོ, སེཁོ’ཏི, བྷནྟེ, ཝུཙྩཏི. ཀིཏྟཱཝཏཱ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, སེཁོ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘སིཀྑཏཱིཏི ཁོ, བྷིཀྑུ, ཏསྨཱ སེཁོཏི ཝུཙྩཏི. ཀིཉྩ སིཀྑཏི? ཨདྷིསཱིལམྤི སིཀྑཏི, ཨདྷིཙིཏྟམྤི སིཀྑཏི, ཨདྷིཔཉྙམྤི སིཀྑཏི. སིཀྑཏཱིཏི ཁོ, བྷིཀྑུ, ཏསྨཱ སེཁོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི.
‘‘སེཁསྶ ¶ སིཀྑམཱནསྶ, ཨུཛུམགྒཱནུསཱརིནོ;
ཁཡསྨིཾ པཋམཾ ཉཱཎཾ, ཏཏོ ཨཉྙཱ ཨནནྟརཱ.
‘‘ཏཏོ ཨཉྙཱཝིམུཏྟསྶ [ཨཉྙཱཝིམུཏྟིཡཱ (ཀ.)], ཉཱཎཾ ཝེ [ཉཱཎཉྩ (ཀ.)] ཧོཏི ཏཱདིནོ;
ཨཀུཔྤཱ མེ ཝིམུཏྟཱིཏི, བྷཝསཾཡོཛནཀྑཡེ’’ཏི. པཉྩམཾ; ( ) [(ཨཊྛམཾ བྷཱཎཝཱརཾ ནིཊྛིཏཾ) (ཀ.)]
༦. པཋམསིཀྑཱསུཏྟཾ
༨༧. ‘‘སཱདྷིཀམིདཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, དིཡཌྜྷསིཀྑཱཔདསཏཾ ཨནྭདྡྷམཱསཾ ཨུདྡེསཾ ཨཱགཙྪཏི, ཡཏྠ ཨཏྟཀཱམཱ ཀུལཔུཏྟཱ སིཀྑནྟི. ཏིསྶོ ཨིམཱ, བྷིཀྑཝེ, སིཀྑཱ ཡཏྠེཏཾ སབྦཾ སམོདྷཱནཾ གཙྪཏི. ཀཏམཱ ཏིསྶོ? ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱ, ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱ ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱ – ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏིསྶོ སིཀྑཱ, ཡཏྠེཏཾ སབྦཾ སམོདྷཱནཾ གཙྪཏི.
‘‘ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཱིལེསུ པརིཔཱུརཀཱརཱི ཧོཏི སམཱདྷིསྨིཾ མཏྟསོ ཀཱརཱི པཉྙཱཡ ¶ མཏྟསོ ཀཱརཱི. སོ ཡཱནི ཏཱནི ཁུདྡཱནུཁུདྡཀཱནི སིཀྑཱཔདཱནི ཏཱནི ཨཱཔཛྫཏིཔི ཝུཊྛཱཏིཔི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ན ཧི མེཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨབྷབྦཏཱ ཝུཏྟཱ. ཡཱནི ཙ ཁོ ཏཱནི སིཀྑཱཔདཱནི ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡཀཱནི བྲཧྨཙརིཡསཱརུཔྤཱནི, ཏཏྠ དྷུཝསཱིལོ [དྷུཝསཱིལཱི (སཱི.) པུ. པ. ༡༢༧-༡༢༩ (ཐོཀཾ ཝིསདིསཾ)] ཙ ཧོཏི ཋིཏསཱིལོ [ཋིཏསཱིལཱི (སཱི.)] ཙ, སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསུ. སོ ཏིཎྞཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ ¶ སོཏཱཔནྣོ ཧོཏི ཨཝིནིཔཱཏདྷམྨོ ནིཡཏོ སམྦོདྷིཔརཱཡཎོ.
‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཱིལེསུ པརིཔཱུརཀཱརཱི ཧོཏི སམཱདྷིསྨིཾ མཏྟསོ ཀཱརཱི པཉྙཱཡ མཏྟསོ ཀཱརཱི. སོ ཡཱནི ཏཱནི ཁུདྡཱནུཁུདྡཀཱནི སིཀྑཱཔདཱནི ཏཱནི ཨཱཔཛྫཏིཔི ཝུཊྛཱཏིཔི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ན ཧི མེཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨབྷབྦཏཱ ཝུཏྟཱ. ཡཱནི ཙ ཁོ ཏཱནི སིཀྑཱཔདཱནི ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡཀཱནི བྲཧྨཙརིཡསཱརུཔྤཱནི ཏཏྠ དྷུཝསཱིལོ ཙ ཧོཏི ཋིཏསཱིལོ ཙ, སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསུ. སོ ཏིཎྞཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ རཱགདོསམོཧཱནཾ ཏནུཏྟཱ སཀདཱགཱམཱི ཧོཏི, སཀིདེཝ ཨིམཾ ལོཀཾ ཨཱགནྟྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརོཏི.
‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཱིལེསུ པརིཔཱུརཀཱརཱི ཧོཏི སམཱདྷིསྨིཾ པརིཔཱུརཀཱརཱི པཉྙཱཡ ¶ མཏྟསོ ཀཱརཱི. སོ ཡཱནི ཏཱནི ཁུདྡཱནུཁུདྡཀཱནི སིཀྑཱཔདཱནི ཏཱནི ཨཱཔཛྫཏིཔི ཝུཊྛཱཏིཔི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ན ཧི མེཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨབྷབྦཏཱ ཝུཏྟཱ. ཡཱནི ཙ ཁོ ཏཱནི སིཀྑཱཔདཱནི ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡཀཱནི བྲཧྨཙརིཡསཱརུཔྤཱནི ཏཏྠ དྷུཝསཱིལོ ཙ ཧོཏི ཋིཏསཱིལོ ཙ, སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསུ. སོ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ ¶ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ ཨོཔཔཱཏིཀོ ཧོཏི ཏཏྠ པརིནིབྦཱཡཱི ¶ ཨནཱཝཏྟིདྷམྨོ ཏསྨཱ ལོཀཱ.
‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཱིལེསུ པརིཔཱུརཀཱརཱི ཧོཏི སམཱདྷིསྨིཾ པརིཔཱུརཀཱརཱི པཉྙཱཡ པརིཔཱུརཀཱརཱི. སོ ཡཱནི ཏཱནི ཁུདྡཱནུཁུདྡཀཱནི སིཀྑཱཔདཱནི ཏཱནི ཨཱཔཛྫཏིཔི ཝུཊྛཱཏིཔི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ན ཧི མེཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨབྷབྦཏཱ ཝུཏྟཱ. ཡཱནི ཙ ཁོ ཏཱནི སིཀྑཱཔདཱནི ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡཀཱནི བྲཧྨཙརིཡསཱརུཔྤཱནི ཏཏྠ དྷུཝསཱིལོ ཙ ཧོཏི ཋིཏསཱིལོ ཙ, སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསུ. སོ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི.
‘‘ཨིཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པདེསཾ པདེསཀཱརཱི ཨཱརཱདྷེཏི པརིཔཱུརཾ པརིཔཱུརཀཱརཱི. ཨཝཉྫྷཱནི ཏྭེཝཱཧཾ [ཨཝཉྩུཝནེཝཱཧཾ (ཀ.)], བྷིཀྑཝེ, སིཀྑཱཔདཱནི ཝདཱམཱི’’ཏི. ཚཊྛཾ.
༧. དུཏིཡསིཀྑཱསུཏྟཾ
༨༨. ‘‘སཱདྷིཀམིདཾ, བྷིཀྑཝེ, དིཡཌྜྷསིཀྑཱཔདསཏཾ ཨནྭདྡྷམཱསཾ ཨུདྡེསཾ ཨཱགཙྪཏི ཡཏྠ ཨཏྟཀཱམཱ ཀུལཔུཏྟཱ ¶ སིཀྑནྟི. ཏིསྶོ ཨིམཱ, བྷིཀྑཝེ, སིཀྑཱ ཡཏྠེཏཾ སབྦཾ སམོདྷཱནཾ གཙྪཏི. ཀཏམཱ ཏིསྶོ? ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱ, ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱ, ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱ – ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏིསྶོ སིཀྑཱ ཡཏྠེཏཾ སབྦཾ སམོདྷཱནཾ གཙྪཏི.
‘‘ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཱིལེསུ པརིཔཱུརཀཱརཱི ཧོཏི སམཱདྷིསྨིཾ མཏྟསོ ཀཱརཱི པཉྙཱཡ མཏྟསོ ཀཱརཱི. སོ ཡཱནི ཏཱནི ཁུདྡཱནུཁུདྡཀཱནི སིཀྑཱཔདཱནི ཏཱནི ཨཱཔཛྫཏིཔི ཝུཊྛཱཏིཔི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ན ཧི མེཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨབྷབྦཏཱ ཝུཏྟཱ. ཡཱནི ཙ ཁོ ཏཱནི སིཀྑཱཔདཱནི ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡཀཱནི བྲཧྨཙརིཡསཱརུཔྤཱནི ཏཏྠ དྷུཝསཱིལོ ཙ ཧོཏི ཋིཏསཱིལོ ཙ, སམཱདཱཡ སིཀྑཏི ¶ སིཀྑཱཔདེསུ. སོ ཏིཎྞཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ སཏྟཀྑཏྟུཔརམོ ཧོཏི ¶ . སཏྟཀྑཏྟུཔརམཾ དེཝེ ཙ མནུསྶེ ཙ སནྡྷཱཝིཏྭཱ སཾསརིཏྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརོཏི. སོ ཏིཎྞཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ ཀོལཾཀོལོ ཧོཏི, དྭེ ཝཱ ཏཱིཎི ཝཱ ཀུལཱནི སནྡྷཱཝིཏྭཱ སཾསརིཏྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརོཏི. སོ ཏིཎྞཾ ¶ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ ཨེཀབཱིཛཱི ཧོཏི, ཨེཀཾཡེཝ མཱནུསཀཾ བྷཝཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརོཏི. སོ ཏིཎྞཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ རཱགདོསམོཧཱནཾ ཏནུཏྟཱ སཀདཱགཱམཱི ཧོཏི, སཀིདེཝ ཨིམཾ ལོཀཾ ཨཱགནྟྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརོཏི.
‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཱིལེསུ པརིཔཱུརཀཱརཱི ཧོཏི སམཱདྷིསྨིཾ པརིཔཱུརཀཱརཱི པཉྙཱཡ མཏྟསོ ཀཱརཱི. སོ ཡཱནི ཏཱནི ཁུདྡཱནུཁུདྡཀཱནི སིཀྑཱཔདཱནི ཏཱནི ཨཱཔཛྫཏིཔི ཝུཊྛཱཏིཔི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ན ཧི མེཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨབྷབྦཏཱ ཝུཏྟཱ. ཡཱནི ཙ ཁོ ཏཱནི སིཀྑཱཔདཱནི ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡཀཱནི བྲཧྨཙརིཡསཱརུཔྤཱནི ཏཏྠ དྷུཝསཱིལོ ཙ ཧོཏི ཋིཏསཱིལོ ཙ, སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསུ. སོ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ ཨུདྡྷཾསོཏོ ཨཀནིཊྛགཱམཱི. སོ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ སསངྑཱརཔརིནིབྦཱཡཱི ཧོཏི. སོ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ ཨསངྑཱརཔརིནིབྦཱཡཱི ཧོཏི. སོ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ ཨུཔཧཙྩཔརིནིབྦཱཡཱི ཧོཏི. སོ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ ཨནྟརཱཔརིནིབྦཱཡཱི ཧོཏི.
‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཱིལེསུ པརིཔཱུརཀཱརཱི ཧོཏི སམཱདྷིསྨིཾ པརིཔཱུརཀཱརཱི ¶ པཉྙཱཡ པརིཔཱུརཀཱརཱི. སོ ཡཱནི ཏཱནི ¶ དྷུཝསཱིལོ ཙ ཧོཏི ཋིཏསཱིལོ ཙ, སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསུ. སོ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི.
‘‘ཨིཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པདེསཾ པདེསཀཱརཱི ཨཱརཱདྷེཏི, པརིཔཱུརཾ པརིཔཱུརཀཱརཱི, ཨཝཉྫྷཱནི ཏྭེཝཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, སིཀྑཱཔདཱནི ཝདཱམཱི’’ཏི. སཏྟམཾ.
༨. ཏཏིཡསིཀྑཱསུཏྟཾ
༨༩. ‘‘སཱདྷིཀམིདཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, དིཡཌྜྷསིཀྑཱཔདསཏཾ ཨནྭདྡྷམཱསཾ ཨུདྡེསཾ ཨཱགཙྪཏི ཡཏྠ ཨཏྟཀཱམཱ ཀུལཔུཏྟཱ སིཀྑནྟི. ཏིསྶོ ཨིམཱ, བྷིཀྑཝེ, སིཀྑཱ ¶ ཡཏྠེཏཾ སབྦཾ སམོདྷཱནཾ གཙྪཏི. ཀཏམཱ ཏིསྶོ? ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱ, ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱ, ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱ – ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏིསྶོ སིཀྑཱ ཡཏྠེཏཾ སབྦཾ སམོདྷཱནཾ གཙྪཏི.
‘‘ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཱིལེསུ པརིཔཱུརཀཱརཱི ཧོཏི སམཱདྷིསྨིཾ པརིཔཱུརཀཱརཱི པཉྙཱཡ པརིཔཱུརཀཱརཱི. སོ ཡཱནི ཏཱནི ཁུདྡཱནུཁུདྡཀཱནི སིཀྑཱཔདཱནི ཏཱནི ཨཱཔཛྫཏིཔི ཝུཊྛཱཏིཔི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ན ཧི མེཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨབྷབྦཏཱ ཝུཏྟཱ. ཡཱནི ཙ ཁོ ཏཱནི སིཀྑཱཔདཱནི ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡཀཱནི བྲཧྨཙརིཡསཱརུཔྤཱནི ཏཏྠ དྷུཝསཱིལོ ཙ ཧོཏི ཋིཏསཱིལོ ཙ, སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསུ. སོ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ ¶ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཏཾ ཝཱ པན ཨནབྷིསམྦྷཝཾ ཨཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷཾ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ ཨནྟརཱཔརིནིབྦཱཡཱི ཧོཏི. ཏཾ ཝཱ པན ཨནབྷིསམྦྷཝཾ ཨཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷཾ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ ཨུཔཧཙྩཔརིནིབྦཱཡཱི ཧོཏི. ཏཾ ཝཱ པན ཨནབྷིསམྦྷཝཾ ཨཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷཾ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ ཨསངྑཱརཔརིནིབྦཱཡཱི ཧོཏི. ཏཾ ཝཱ པན ཨནབྷིསམྦྷཝཾ ཨཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷཾ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ སསངྑཱརཔརིནིབྦཱཡཱི ཧོཏི. ཏཾ ཝཱ པན ཨནབྷིསམྦྷཝཾ ཨཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷཾ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ ཨུདྡྷཾསོཏོ ཧོཏི ཨཀནིཊྛགཱམཱི ཏཾ ཝཱ པན ཨནབྷིསམྦྷཝཾ ཨཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷཾ ཏིཎྞཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ, རཱགདོསམོཧཱནཾ ཏནུཏྟཱ སཀདཱགཱམཱི ཧོཏི, སཀིདེཝ ཨིམཾ ལོཀཾ ¶ ཨཱགནྟྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརོཏི. ཏཾ ཝཱ པན ཨནབྷིསམྦྷཝཾ ཨཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷཾ ཏིཎྞཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ ཨེཀབཱིཛཱི ཧོཏི, ཨེཀཾཡེཝ མཱནུསཀཾ བྷཝཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརོཏི. ཏཾ ཝཱ པན ཨནབྷིསམྦྷཝཾ ཨཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷཾ ཏིཎྞཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ ཀོལཾཀོལོ ཧོཏི, དྭེ ཝཱ ཏཱིཎི ཝཱ ཀུལཱནི སནྡྷཱཝིཏྭཱ སཾསརིཏྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརོཏི. ཏཾ ཝཱ པན ཨནབྷིསམྦྷཝཾ ཨཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷཾ ཏིཎྞཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ སཏྟཀྑཏྟུཔརམོ ཧོཏི, སཏྟཀྑཏྟུཔརམཾ དེཝེ ཙ མནུསྶེ ཙ སནྡྷཱཝིཏྭཱ སཾསརིཏྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརོཏི.
‘‘ཨིཏི ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པརིཔཱུརཾ པརིཔཱུརཀཱརཱི ཨཱརཱདྷེཏི པདེསཾ པདེསཀཱརཱི. ཨཝཉྫྷཱནིཏྭེཝཱཧཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, སིཀྑཱཔདཱནི ཝདཱམཱི’’ཏི. ཨཊྛམཾ.
༩. པཋམསིཀྑཏྟཡསུཏྟཾ
༩༠. ‘‘ཏིསྶོ ¶ ཨིམཱ, བྷིཀྑཝེ, སིཀྑཱ. ཀཏམཱ ཏིསྶོ? ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱ, ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱ, ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱ.
‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཱིལཝཱ ཧོཏི…པེ… སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསུ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱ.
‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱ.
‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི…པེ… ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱ. ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏིསྶོ སིཀྑཱ’’ཏི. ནཝམཾ.
༡༠. དུཏིཡསིཀྑཏྟཡསུཏྟཾ
༩༡. ‘‘ཏིསྶོ ¶ ཨིམཱ, བྷིཀྑཝེ, སིཀྑཱ. ཀཏམཱ ཏིསྶོ? ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱ, ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱ, ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱ.
‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཱིལཝཱ ཧོཏི…པེ… སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསུ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱ.
‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ¶ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱ.
‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨདྷིཔཉྙཱ སིཀྑཱ. ཨིམཱ ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏིསྶོ སིཀྑཱ’’ཏི.
‘‘ཨདྷིསཱིལཾ ¶ ཨདྷིཙིཏྟཾ, ཨདྷིཔཉྙཉྩ ཝཱིརིཡཝཱ;
ཐཱམཝཱ དྷིཏིམཱ ཛྷཱཡཱི, སཏོ གུཏྟིནྡྲིཡོ [ཨུཔྤཏྟིནྡྲིཡོ (ཀ.)] ཙརེ.
‘‘ཡཐཱ པུརེ ཏཐཱ པཙྪཱ, ཡཐཱ པཙྪཱ ཏཐཱ པུརེ;
ཡཐཱ ཨདྷོ ཏཐཱ ཨུདྡྷཾ, ཡཐཱ ཨུདྡྷཾ ཏཐཱ ཨདྷོ.
‘‘ཡཐཱ ¶ དིཝཱ ཏཐཱ རཏྟིཾ, ཡཐཱ རཏྟིཾ ཏཐཱ དིཝཱ;
ཨབྷིབྷུཡྻ དིསཱ སབྦཱ, ཨཔྤམཱཎསམཱདྷིནཱ.
‘‘ཏམཱཧུ སེཁཾ པཊིཔདཾ [པཱཊིཔདཾ (?) མ. ནི. ༢.༢༧ པསྶིཏབྦཾ], ཨཐོ སཾསུདྡྷཙཱརིཡཾ [སཾསུདྡྷཙཱརཎཾ (སཱི. པཱི.), སཾསུདྡྷཙཱརིནཾ (སྱཱ. ཀཾ.)];
ཏམཱཧུ ལོཀེ སམྦུདྡྷཾ, དྷཱིརཾ པཊིཔདནྟགུཾ.
‘‘ཝིཉྙཱཎསྶ ནིརོདྷེན, ཏཎྷཱཀྑཡཝིམུཏྟིནོ;
པཛྫོཏསྶེཝ ནིབྦཱནཾ, ཝིམོཀྑོ ཧོཏི ཙེཏསོ’’ཏི. དསམཾ;
༡༡. སངྐཝཱསུཏྟཾ
༩༢. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཀོསལེསུ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ ཡེན སངྐཝཱ [པངྐདྷཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ནཱམ ཀོསལཱནཾ ནིགམོ ཏདཝསརི. ཏཏྲ སུདཾ བྷགཝཱ སངྐཝཱཡཾ ཝིཧརཏི. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཀསྶཔགོཏྟོ ནཱམ བྷིཀྑུ སངྐཝཱཡཾ ཨཱཝཱསིཀོ ཧོཏི. ཏཏྲ སུདཾ བྷགཝཱ སིཀྑཱཔདཔཊིསཾཡུཏྟཱཡ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ བྷིཀྑཱུ སནྡསྶེཏི སམཱདཔེཏི སམུཏྟེཛེཏི སམྤཧཾསེཏི. ཨཐ ཁོ ཀསྶཔགོཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ བྷགཝཏི སིཀྑཱཔདཔཊིསཾཡུཏྟཱཡ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ བྷིཀྑཱུ སནྡསྶེནྟེ སམཱདཔེནྟེ སམུཏྟེཛེནྟེ སམྤཧཾསེནྟེ ཨཧུདེཝ ཨཀྑནྟི ཨཧུ ཨཔྤཙྩཡོ – ‘‘ཨདྷིསལླིཁཏེཝཱཡཾ [ཨདྷིསལླེཁཏེཝཱཡཾ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] སམཎོ’’ཏི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ སངྐཝཱཡཾ ཡཐཱབྷིརནྟཾ ¶ ཝིཧརིཏྭཱ ཡེན རཱཛགཧཾ ཏེན ཙཱརིཀཾ པཀྐཱམི. ཨནུཔུབྦེན ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཡེན རཱཛགཧཾ ཏདཝསརི. ཏཏྲ ¶ སུདཾ བྷགཝཱ རཱཛགཧེ ཝིཧརཏི.
ཨཐ ཁོ ཀསྶཔགོཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཙིརཔཀྐནྟསྶ བྷགཝཏོ ཨཧུདེཝ ཀུཀྐུཙྩཾ ཨཧུ ཝིཔྤཊིསཱརོ – ‘‘ཨལཱབྷཱ ཝཏ མེ, ན ཝཏ མེ ལཱབྷཱ ¶ ; དུལླདྡྷཾ ཝཏ མེ, ན ཝཏ མེ སུལདྡྷཾ; ཡསྶ མེ བྷགཝཏི སིཀྑཱཔདཔཊིསཾཡུཏྟཱཡ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ བྷིཀྑཱུ སནྡསྶེནྟེ སམཱདཔེནྟེ སམུཏྟེཛེནྟེ སམྤཧཾསེནྟེ ཨཧུདེཝ ཨཀྑནྟི ཨཧུ ཨཔྤཙྩཡོ – ‘ཨདྷིསལླིཁཏེཝཱཡཾ སམཎོ’ཏི. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམེཡྻཾ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ ཨཙྩཡཾ ཨཙྩཡཏོ དེསེཡྻ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ ཀསྶཔགོཏྟོ བྷིཀྑུ སེནཱསནཾ སཾསཱམེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཡེན རཱཛགཧཾ ཏེན པཀྐཱམི. ཨནུཔུབྦེན ཡེན རཱཛགཧཾ ཡེན གིཛ྄ཛྷཀཱུཊོ པབྦཏོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི ¶ ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཀསྶཔགོཏྟོ བྷིཀྑུ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ –
‘‘ཨེཀམིདཾ, བྷནྟེ, སམཡཾ བྷགཝཱ སངྐཝཱཡཾ ཝིཧརཏི, སངྐཝཱ ནཱམ ཀོསལཱནཾ ནིགམོ. ཏཏྲ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ སིཀྑཱཔདཔཊིསཾཡུཏྟཱཡ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ བྷིཀྑཱུ སནྡསྶེསི སམཱདཔེསི སམུཏྟེཛེསི སམྤཧཾསེསི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ བྷགཝཏི སིཀྑཱཔདཔཊིསཾཡུཏྟཱཡ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ བྷིཀྑཱུ སནྡསྶེནྟེ སམཱདཔེནྟེ སམུཏྟེཛེནྟེ སམྤཧཾསེནྟེ ཨཧུདེཝ ཨཀྑནྟི ཨཧུ ཨཔྤཙྩཡོ ¶ – ‘ཨདྷིསལླིཁཏེཝཱཡཾ སམཎོ’ཏི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ སངྐཝཱཡཾ ཡཐཱབྷིརནྟཾ ཝིཧརིཏྭཱ ཡེན རཱཛགཧཾ ཏེན ཙཱརིཀཾ པཀྐཱམི. ( ) [(ཨནུཔུབྦེན ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཡེན རཱཛགཧཾ ཏདཝསརི. ཏཏྲ སུདཾ བྷགཝཱ རཱཛགཧེ ཝིཧརཏི. ཨཐ ཁོ (ཀ.)] ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, ཨཙིརཔཀྐནྟསྶ བྷགཝཏོ ཨཧུདེཝ ཀུཀྐུཙྩཾ ཨཧུ ཝིཔྤཊིསཱརོ – ཨལཱབྷཱ ཝཏ མེ, ན ཝཏ མེ ལཱབྷཱ; དུལླདྡྷཾ ཝཏ མེ, ན ཝཏ མེ སུལདྡྷཾ; ཡསྶ མེ བྷགཝཏི སིཀྑཱཔདཔཊིསཾཡུཏྟཱཡ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ བྷིཀྑཱུ སནྡསྶེནྟེ སམཱདཔེནྟེ སམུཏྟེཛེནྟེ སམྤཧཾསེནྟེ ཨཧུདེཝ ཨཀྑནྟི ཨཧུ ཨཔྤཙྩཡོ – ‘ཨདྷིསལླིཁཏེཝཱཡཾ སམཎོ’ཏི. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམེཡྻཾ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ ཨཙྩཡཾ ཨཙྩཡཏོ དེསེཡྻནྟི. ཨཙྩཡོ མཾ, བྷནྟེ ¶ , ཨཙྩགམཱ ཡཐཱབཱལཾ ཡཐཱམཱུལ༹ྷཾ ཡཐཱཨཀུསལཾ ཡསྶ མེ བྷགཝཏི སིཀྑཱཔདཔཊིསཾཡུཏྟཱཡ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ བྷིཀྑཱུ སནྡསྶེནྟེ སམཱདཔེནྟེ སམུཏྟེཛེནྟེ སམྤཧཾསེནྟེ ཨཧུདེཝ ཨཀྑནྟི ཨཧུ ཨཔྤཙྩཡོ – ‘ཨདྷིསལླིཁཏེཝཱཡཾ སམཎོ’ཏི. ཏསྶ ¶ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨཙྩཡཾ ཨཙྩཡཏོ པཊིགྒཎྷཱཏུ, ཨཱཡཏིཾ སཾཝརཱཡཱ’’ཏི.
‘‘ཏགྒྷ ཏཾ [ཏགྒྷ ཏྭཾ (སཱི. པཱི.)], ཀསྶཔ, ཨཙྩཡོ ཨཙྩགམཱ ཡཐཱབཱལཾ ཡཐཱམཱུལ༹ྷཾ ཡཐཱཨཀུསལཾ, ཡསྶ ཏེ མཡི སིཀྑཱཔདཔཊིསཾཡུཏྟཱཡ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ བྷིཀྑཱུ སནྡསྶེནྟེ སམཱདཔེནྟེ སམུཏྟེཛེནྟེ སམྤཧཾསེནྟེ ཨཧུདེཝ ཨཀྑནྟི ཨཧུ ཨཔྤཙྩཡོ – ‘ཨདྷིསལླིཁཏེཝཱཡཾ སམཎོ’ཏི. ཡཏོ ཙ ཁོ ཏྭཾ, ཀསྶཔ, ཨཙྩཡཾ ཨཙྩཡཏོ དིསྭཱ ཡཐཱདྷམྨཾ པཊིཀརོསི, ཏཾ ཏེ མཡཾ པཊིགྒཎྷཱམ. ཝུདྡྷིཧེསཱ, ཀསྶཔ, ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ ཡོ ཨཙྩཡཾ ཨཙྩཡཏོ དིསྭཱ ཡཐཱདྷམྨཾ པཊིཀརོཏི, ཨཱཡཏིཾ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏི.
‘‘ཐེརོ ཙེཔི ¶ , ཀསྶཔ, བྷིཀྑུ ཧོཏི ན སིཀྑཱཀཱམོ ན སིཀྑཱསམཱདཱནསྶ ཝཎྞཝཱདཱི, ཡེ ཙཉྙེ བྷིཀྑཱུ ན སིཀྑཱཀཱམཱ ཏེ ཙ ན སིཀྑཱཡ སམཱདཔེཏི, ཡེ ཙཉྙེ བྷིཀྑཱུ ¶ སིཀྑཱཀཱམཱ ཏེསཉྩ ན ཝཎྞཾ བྷཎཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཀཱལེན, ཨེཝརཱུཔསྶཱཧཾ, ཀསྶཔ, ཐེརསྶ བྷིཀྑུནོ ན ཝཎྞཾ བྷཎཱམི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? སཏྠཱ ཧིསྶ ཝཎྞཾ བྷཎཏཱིཏི ཨཉྙེ ནཾ [ཏཾ (སཱི. པཱི.)] བྷིཀྑཱུ བྷཛེཡྻུཾ, ཡེ ནཾ བྷཛེཡྻུཾ ཏྱཱསྶ དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫེཡྻུཾ, ཡྻཱསྶ དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫེཡྻུཾ ཏེསཾ ཏཾ ཨསྶ དཱིགྷརཏྟཾ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡཱཏི. ཏསྨཱཧཾ, ཀསྶཔ, ཨེཝརཱུཔསྶ ཐེརསྶ བྷིཀྑུནོ ན ཝཎྞཾ བྷཎཱམི.
‘‘མཛ྄ཛྷིམོ ཙེཔི, ཀསྶཔ, བྷིཀྑུ ཧོཏི…པེ… ནཝོ ཙེཔི, ཀསྶཔ, བྷིཀྑུ ཧོཏི ན སིཀྑཱཀཱམོ ན སིཀྑཱསམཱདཱནསྶ ཝཎྞཝཱདཱི, ཡེ ཙཉྙེ བྷིཀྑཱུ ན སིཀྑཱཀཱམཱ ཏེ ཙ ན སིཀྑཱཡ སམཱདཔེཏི, ཡེ ཙཉྙེ བྷིཀྑཱུ སིཀྑཱཀཱམཱ ཏེསཉྩ ན ཝཎྞཾ བྷཎཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཀཱལེན, ཨེཝརཱུཔསྶཱཧཾ, ཀསྶཔ, ནཝསྶ བྷིཀྑུནོ ན ཝཎྞཾ བྷཎཱམི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? སཏྠཱ ཧིསྶ ཝཎྞཾ བྷཎཏཱིཏི ཨཉྙེ ནཾ བྷིཀྑཱུ བྷཛེཡྻུཾ, ཡེ ནཾ བྷཛེཡྻུཾ ¶ ཏྱཱསྶ དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫེཡྻུཾ, ཡྻཱསྶ དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫེཡྻུཾ ཏེསཾ ཏཾ ཨསྶ དཱིགྷརཏྟཾ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡཱཏི. ཏསྨཱཧཾ, ཀསྶཔ, ཨེཝརཱུཔསྶ ནཝསྶ བྷིཀྑུནོ ན ཝཎྞཾ བྷཎཱམི.
‘‘ཐེརོ ¶ ཙེཔི, ཀསྶཔ, བྷིཀྑུ ཧོཏི སིཀྑཱཀཱམོ སིཀྑཱསམཱདཱནསྶ ཝཎྞཝཱདཱི, ཡེ ཙཉྙེ བྷིཀྑཱུ ན སིཀྑཱཀཱམཱ ཏེ ཙ སིཀྑཱཡ སམཱདཔེཏི, ཡེ ཙཉྙེ བྷིཀྑཱུ སིཀྑཱཀཱམཱ ཏེསཉྩ ཝཎྞཾ བྷཎཏི ¶ བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཀཱལེན, ཨེཝརཱུཔསྶཱཧཾ, ཀསྶཔ, ཐེརསྶ བྷིཀྑུནོ ཝཎྞཾ བྷཎཱམི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? སཏྠཱ ཧིསྶ ཝཎྞཾ བྷཎཏཱིཏི ཨཉྙེ ནཾ བྷིཀྑཱུ བྷཛེཡྻུཾ, ཡེ ནཾ བྷཛེཡྻུཾ ཏྱཱསྶ དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫེཡྻུཾ, ཡྻཱསྶ དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫེཡྻུཾ ཏེསཾ ཏཾ ཨསྶ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡཱཏི. ཏསྨཱཧཾ, ཀསྶཔ, ཨེཝརཱུཔསྶ ཐེརསྶ བྷིཀྑུནོ ཝཎྞཾ བྷཎཱམི.
‘‘མཛ྄ཛྷིམོ ཙེཔི, ཀསྶཔ, བྷིཀྑུ ཧོཏི སིཀྑཱཀཱམོ…པེ… ནཝོ ཙེཔི, ཀསྶཔ, བྷིཀྑུ ཧོཏི སིཀྑཱཀཱམོ སིཀྑཱསམཱདཱནསྶ ཝཎྞཝཱདཱི, ཡེ ཙཉྙེ བྷིཀྑཱུ ན སིཀྑཱཀཱམཱ ཏེ ཙ སིཀྑཱཡ སམཱདཔེཏི, ཡེ ཙཉྙེ བྷིཀྑཱུ སིཀྑཱཀཱམཱ ཏེསཉྩ ཝཎྞཾ བྷཎཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཀཱལེན, ཨེཝརཱུཔསྶཱཧཾ, ཀསྶཔ, ནཝསྶ བྷིཀྑུནོ ཝཎྞཾ བྷཎཱམི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? སཏྠཱ ཧིསྶ ཝཎྞཾ བྷཎཏཱིཏི ཨཉྙེ ནཾ བྷིཀྑཱུ བྷཛེཡྻུཾ, ཡེ ནཾ བྷཛེཡྻུཾ ཏྱཱསྶ ¶ དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫེཡྻུཾ, ཡྻཱསྶ དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫེཡྻུཾ ཏེསཾ ཏཾ ཨསྶ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡཱཏི. ཏསྨཱཧཾ, ཀསྶཔ, ཨེཝརཱུཔསྶ ནཝསྶ བྷིཀྑུནོ ཝཎྞཾ བྷཎཱམཱི’’ཏི. ཨེཀཱདསམཾ.
སམཎཝགྒོ ནཝམོ.
ཏསྶུདྡཱནཾ –
སམཎོ གདྲབྷོ ཁེཏྟཾ, ཝཛྫིཔུཏྟོ ཙ སེཀྑཀཾ;
ཏཡོ ཙ སིཀྑནཱ ཝུཏྟཱ, དྭེ སིཀྑཱ སངྐཝཱཡ ཙཱཏི.
(༡༠) ༥. ལོཎཀཔལླཝགྒོ
༡. ཨཙྩཱཡིཀསུཏྟཾ
༩༣. ‘‘ཏཱིཎིམཱནི ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཀསྶཀསྶ གཧཔཏིསྶ ཨཙྩཱཡིཀཱནི ཀརཎཱིཡཱནི. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཀསྶཀོ གཧཔཏི སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ ཁེཏྟཾ སུཀཊྛཾ ཀརོཏི སུམཏིཀཏཾ. སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ ཁེཏྟཾ སུཀཊྛཾ ཀརིཏྭཱ ¶ སུམཏིཀཏཾ སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ བཱིཛཱནི པཏིཊྛཱཔེཏི. སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ བཱིཛཱནི པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ ཨུདཀཾ ཨབྷིནེཏིཔི ¶ ཨཔནེཏིཔི. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎི ཀསྶཀསྶ གཧཔཏིསྶ ཨཙྩཱཡིཀཱནི ཀརཎཱིཡཱནི. ཏསྶ ཁོ ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཀསྶཀསྶ གཧཔཏིསྶ ནཏྠི སཱ ཨིདྡྷི ཝཱ ཨཱནུབྷཱཝོ ཝཱ – ‘ཨཛྫེཝ མེ དྷཉྙཱནི ཛཱཡནྟུ, སྭེཝ གབྦྷཱིནི ཧོནྟུ, ཨུཏྟརསྭེཝ པཙྩནྟཱུ’ཏི. ཨཐ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཧོཏི སོ སམཡོ ཡཾ ཏསྶ ཀསྶཀསྶ གཧཔཏིསྶ ཏཱནི དྷཉྙཱནི ཨུཏུཔརིཎཱམཱིནི ཛཱཡནྟིཔི གབྦྷཱིནིཔི ཧོནྟི པཙྩནྟིཔི.
‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎིམཱནི བྷིཀྑུསྶ ཨཙྩཱཡིཀཱནི ཀརཎཱིཡཱནི. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱསམཱདཱནཾ, ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱསམཱདཱནཾ, ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱསམཱདཱནཾ – ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎི བྷིཀྑུསྶ ཨཙྩཱཡིཀཱནི ཀརཎཱིཡཱནི. ཏསྶ ཁོ ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ནཏྠི སཱ ཨིདྡྷི ཝཱ ཨནུབྷཱཝོ ཝཱ – ‘ཨཛྫེཝ མེ ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏུ སྭེ ཝཱ ཨུཏྟརསྭེ ཝཱ’ཏི. ཨཐ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཧོཏི སོ སམཡོ ཡཾ ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨདྷིསཱིལམྤི སིཀྑཏོ ཨདྷིཙིཏྟམྤི སིཀྑཏོ ཨདྷིཔཉྙམྤི སིཀྑཏོ ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི.
‘‘ཏསྨཱཏིཧ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ‘ཏིབྦོ ནོ ཚནྡོ བྷཝིསྶཏི ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱསམཱདཱནེ, ཏིབྦོ ཚནྡོ བྷཝིསྶཏི ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱསམཱདཱནེ ¶ , ཏིབྦོ ཚནྡོ བྷཝིསྶཏི ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱསམཱདཱནེ’ཏི. ཨེཝཉྷི ཝོ, བྷིཀྑཝེ, སིཀྑིཏབྦ’’ནྟི. པཋམཾ.
༢. པཝིཝེཀསུཏྟཾ
༩༤. ‘‘ཏཱིཎིམཱནི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ པརིབྦཱཛཀཱ པཝིཝེཀཱནི པཉྙཱཔེནྟི. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? ཙཱིཝརཔཝིཝེཀཾ, པིཎྜཔཱཏཔཝིཝེཀཾ, སེནཱསནཔཝིཝེཀཾ.
‘‘ཏཏྲིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ པརིབྦཱཛཀཱ ཙཱིཝརཔཝིཝེཀསྨིཾ པཉྙཱཔེནྟི, སཱཎཱནིཔི དྷཱརེནྟི, མསཱཎཱནིཔི དྷཱརེནྟི, ཚཝདུསྶཱནིཔི དྷཱརེནྟི, པཾསུཀཱུལཱནིཔི དྷཱརེནྟི, ཏིརཱིཊཱནིཔི དྷཱརེནྟི, ཨཛིནམྤི དྷཱརེནྟི, ཨཛིནཀྑིཔམྤི དྷཱརེནྟི, ཀུསཙཱིརམྤི དྷཱརེནྟི, ཝཱཀཙཱིརམྤི དྷཱརེནྟི, ཕལཀཙཱིརམྤི དྷཱརེནྟི, ཀེསཀམྦལམྤི དྷཱརེནྟི, ཝཱལཀམྦལམྤི དྷཱརེནྟི ¶ , ཨུལཱུཀཔཀྑིཀམྤི ¶ དྷཱརེནྟི. ཨིདཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ པརིབྦཱཛཀཱ ཙཱིཝརཔཝིཝེཀསྨིཾ པཉྙཱཔེནྟི.
‘‘ཏཏྲིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ པརིབྦཱཛཀཱ པིཎྜཔཱཏཔཝིཝེཀསྨིཾ པཉྙཱཔེནྟི. སཱཀབྷཀྑཱཔི ཧོནྟི, སཱམཱཀབྷཀྑཱཔི ཧོནྟི, ནཱིཝཱརབྷཀྑཱཔི ཧོནྟི, དདྡུལབྷཀྑཱཔི ཧོནྟི, ཧཊབྷཀྑཱཔི ཧོནྟི, ཀཎབྷཀྑཱཔི ཧོནྟི, ཨཱཙཱམབྷཀྑཱཔི ཧོནྟི, པིཉྙཱཀབྷཀྑཱཔི ཧོནྟི, ཏིཎབྷཀྑཱཔི ཧོནྟི, གོམཡབྷཀྑཱཔི ཧོནྟི, ཝནམཱུལཕལཱཧཱརཱ ཡཱཔེནྟི པཝཏྟཕལབྷོཛཱི. ཨིདཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ པརིབྦཱཛཀཱ པིཎྜཔཱཏཔཝིཝེཀསྨིཾ པཉྙཱཔེནྟི.
‘‘ཏཏྲིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ པརིབྦཱཛཀཱ སེནཱསནཔཝིཝེཀསྨིཾ པཉྙཱཔེནྟི ཨརཉྙཾ རུཀྑམཱུལཾ སུསཱནཾ [རུཀྑམཱུལཾ བྷུསཱགཱརཾ སུསཱནཾ (ཀ.)] ཝནཔཏྠཾ ཨབྦྷོཀཱསཾ པལཱལཔུཉྫཾ བྷུསཱགཱརཾ [སུཉྙཱགཱརཾ (ཀ.)]. ཨིདཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ པརིབྦཱཛཀཱ སེནཱསནཔཝིཝེཀསྨིཾ པཉྙཱཔེནྟི. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎི ¶ ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ པརིབྦཱཛཀཱ པཝིཝེཀཱནི པཉྙཱཔེནྟི.
‘‘ཏཱིཎི ཁོ པནིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ བྷིཀྑུནོ པཝིཝེཀཱནི. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཱིལཝཱ ཙ ཧོཏི, དུསྶཱིལྱཉྩསྶ པཧཱིནཾ ཧོཏི, ཏེན ཙ ཝིཝིཏྟོ ཧོཏི; སམྨཱདིཊྛིཀོ ཙ ཧོཏི, མིཙྪཱདིཊྛི ཙསྶ པཧཱིནཱ ཧོཏི, ཏཱཡ ཙ ཝིཝིཏྟོ ཧོཏི; ཁཱིཎཱསཝོ ཙ ཧོཏི, ཨཱསཝཱ ཙསྶ པཧཱིནཱ ཧོནྟི, ཏེཧི ཙ ཝིཝིཏྟོ ཧོཏི ¶ . ཡཏོ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཱིལཝཱ ཧོཏི, དུསྶཱིལྱཉྩསྶ པཧཱིནཾ ཧོཏི, ཏེན ཙ ཝིཝིཏྟོ ཧོཏི; སམྨཱདིཊྛིཀོ ཙ ཧོཏི, མིཙྪཱདིཊྛི ཙསྶ པཧཱིནཱ ཧོཏི, ཏཱཡ ཙ ཝིཝིཏྟོ ཧོཏི; ཁཱིཎཱསཝོ ཙ ཧོཏི, ཨཱསཝཱ ཙསྶ པཧཱིནཱ ཧོནྟི, ཏེཧི ཙ ཝིཝིཏྟོ ཧོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ‘བྷིཀྑུ ཨགྒཔྤཏྟོ སཱརཔྤཏྟོ སུདྡྷོ སཱརེ པཏིཊྛིཏོ’’’.
‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཀསྶཀསྶ གཧཔཏིསྶ སམྤནྣཾ སཱལིཀྑེཏྟཾ. ཏམེནཾ ཀསྶཀོ གཧཔཏི སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ [སཱིགྷསཱིགྷཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ལཝཱཔེཡྻ. སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ ལཝཱཔེཏྭཱ སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ སངྒྷརཱཔེཡྻ. སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ སངྒྷརཱཔེཏྭཱ སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ ¶ ཨུབྦཧཱཔེཡྻ ¶ [ཨུབྦཱཧཱཔེཡྻ (སྱཱ. ཀཾ.)]. སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ ཨུབྦཧཱཔེཏྭཱ སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ པུཉྫཾ ཀཱརཱཔེཡྻ. སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ པུཉྫཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ མདྡཱཔེཡྻ. སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ མདྡཱཔེཏྭཱ སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ པལཱལཱནི ཨུདྡྷརཱཔེཡྻ. སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ པལཱལཱནི ཨུདྡྷརཱཔེཏྭཱ སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ བྷུསིཀཾ ཨུདྡྷརཱཔེཡྻ. སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ བྷུསིཀཾ ཨུདྡྷརཱཔེཏྭཱ སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ ཨོཔུནཱཔེཡྻ. སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ ཨོཔུནཱཔེཏྭཱ སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ ཨཏིཧརཱཔེཡྻ. སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ ཨཏིཧརཱཔེཏྭཱ སཱིགྷཾ ¶ སཱིགྷཾ ཀོཊྚཱཔེཡྻ. སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ ཀོཊྚཱཔེཏྭཱ སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ ཐུསཱནི ཨུདྡྷརཱཔེཡྻ. ཨེཝམསྶུ [ཨེཝསྶུ (ཀ.)] ཏཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཀསྶཀསྶ གཧཔཏིསྶ དྷཉྙཱནི ཨགྒཔྤཏྟཱནི སཱརཔྤཏྟཱནི སུདྡྷཱནི སཱརེ པཏིཊྛིཏཱནི.
‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཡཏོ བྷིཀྑུ སཱིལཝཱ ཙ ཧོཏི, དུསྶཱིལྱཉྩསྶ པཧཱིནཾ ཧོཏི, ཏེན ཙ ཝིཝིཏྟོ ཧོཏི; སམྨཱདིཊྛིཀོ ཙ ཧོཏི, མིཙྪཱདིཊྛི ཙསྶ པཧཱིནཱ ཧོཏི, ཏཱཡ ཙ ཝིཝིཏྟོ ཧོཏི; ཁཱིཎཱསཝོ ཙ ཧོཏི, ཨཱསཝཱ ཙསྶ པཧཱིནཱ ཧོནྟི, ཏེཧི ཙ ཝིཝིཏྟོ ཧོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ‘བྷིཀྑུ ཨགྒཔྤཏྟོ སཱརཔྤཏྟོ སུདྡྷོ སཱརེ པཏིཊྛིཏོ’’’ཏི. དུཏིཡཾ.
༣. སརདསུཏྟཾ
༩༥. ‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, སརདསམཡེ ཝིདྡྷེ ཝིགཏཝལཱཧཀེ དེཝེ ཨཱདིཙྩོ ནབྷཾ ཨབྦྷུསྶཀྐམཱནོ [ཨབྦྷུསྶུཀྐམཱནོ (སཱི. པཱི.)] སབྦཾ ཨཱཀཱསགཏཾ ཏམགཏཾ ཨབྷིཝིཧཙྩ བྷཱསཏེ ཙ ཏཔཏེ ཙ ཝིརོཙཏི ཙ.
‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཡཏོ ཨརིཡསཱཝཀསྶ ཝིརཛཾ ཝཱིཏམལཾ དྷམྨཙཀྑུཾ ཨུཔྤཛྫཏི [ཨུདཔཱདི (སབྦཏྠ)], སཧ ¶ དསྶནུཔྤཱདཱ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀསྶ ཏཱིཎི སཾཡོཛནཱནི པཧཱིཡནྟི – སཀྐཱཡདིཊྛི, ཝིཙིཀིཙྪཱ, སཱིལབྦཏཔརཱམཱསོ.
‘‘ཨཐཱཔརཾ དྭཱིཧི དྷམྨེཧི ནིཡྻཱཏི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡ ཙ བྱཱཔཱདེན ཙ. སོ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརཾ ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཏསྨིཾ ཙེ, བྷིཀྑཝེ, སམཡེ ཨརིཡསཱཝཀོ ཀཱལཾ ཀརེཡྻ, ནཏྠི ཏཾ [ཏསྶ (ཀ.)] སཾཡོཛནཾ ཡེན ¶ སཾཡོཛནེན སཾཡུཏྟོ ཨརིཡསཱཝཀོ པུན ཨིམཾ [པུནཡིམཾ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ལོཀཾ ཨཱགཙྪེཡྻཱ’’ཏི. ཏཏིཡཾ.
༤. པརིསཱསུཏྟཾ
༩༦. ‘‘ཏིསྶོ ¶ ཨིམཱ, བྷིཀྑཝེ, པརིསཱ. ཀཏམཱ ཏིསྶོ? ཨགྒཝཏཱི པརིསཱ, ཝགྒཱ པརིསཱ, སམགྒཱ པརིསཱ.
‘‘ཀཏམཱ ¶ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨགྒཝཏཱི པརིསཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཡསྶཾ པརིསཱཡཾ ཐེརཱ བྷིཀྑཱུ ན བཱཧུལིཀཱ ཧོནྟི ན སཱཐལིཀཱ, ཨོཀྐམནེ ནིཀྑིཏྟདྷུརཱ པཝིཝེཀེ པུབྦངྒམཱ, ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷནྟི ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ, ཏེསཾ པཙྪིམཱ ཛནཏཱ དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫཏི. སཱཔི ཧོཏི ན བཱཧུལིཀཱ ན སཱཐལིཀཱ ཨོཀྐམནེ ནིཀྑིཏྟདྷུརཱ པཝིཝེཀེ པུབྦངྒམཱ, ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨགྒཝཏཱི པརིསཱ.
‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཝགྒཱ པརིསཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཡསྶཾ པརིསཱཡཾ བྷིཀྑཱུ བྷཎྜནཛཱཏཱ ཀལཧཛཱཏཱ ཝིཝཱདཱཔནྣཱ ཨཉྙམཉྙཾ མུཁསཏྟཱིཧི ཝིཏུདནྟཱ ཝིཧརནྟི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཝགྒཱ པརིསཱ.
‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, སམགྒཱ པརིསཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཡསྶཾ པརིསཱཡཾ བྷིཀྑཱུ སམགྒཱ སམྨོདམཱནཱ ཨཝིཝདམཱནཱ ཁཱིརོདཀཱིབྷཱུཏཱ ཨཉྙམཉྙཾ པིཡཙཀྑཱུཧི སམྤསྶནྟཱ ཝིཧརནྟི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, སམགྒཱ པརིསཱ.
‘‘ཡསྨིཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, སམཡེ བྷིཀྑཱུ སམགྒཱ སམྨོདམཱནཱ ཨཝིཝདམཱནཱ ཁཱིརོདཀཱིབྷཱུཏཱ ཨཉྙམཉྙཾ པིཡཙཀྑཱུཧི སམྤསྶནྟཱ ཝིཧརནྟི, བཧུཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ ཏསྨིཾ སམཡེ པུཉྙཾ པསཝནྟི. བྲཧྨཾ, བྷིཀྑཝེ, ཝིཧཱརཾ ཏསྨིཾ སམཡེ བྷིཀྑཱུ ཝིཧརནྟི, ཡདིདཾ མུདིཏཱཡ ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཱ. པམུདིཏསྶ པཱིཏི ཛཱཡཏི, པཱིཏིམནསྶ ཀཱཡོ པསྶམྦྷཏི, པསྶདྡྷཀཱཡོ སུཁཾ ཝེདིཡཏི, སུཁིནོ ཙིཏྟཾ ¶ སམཱདྷིཡཏི.
‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔརིཔབྦཏེ ཐུལླཕུསིཏཀེ དེཝེ ཝསྶནྟེ ཏཾ ཨུདཀཾ ཡཐཱནིནྣཾ པཝཏྟམཱནཾ པབྦཏཀནྡརཔདརསཱཁཱ པརིཔཱུརེཏི, པབྦཏཀནྡརཔདརསཱཁཱ པརིཔཱུརཱ ཀུསོབྦྷེ [ཀུསྶུམྦྷེ (སཱི. པཱི.), ཀུསུམྦྷེ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] པརིཔཱུརེནྟི, ཀུསོབྦྷཱ པརིཔཱུརཱ མཧཱསོབྦྷེ ¶ པརིཔཱུརེནྟི, མཧཱསོབྦྷཱ པརིཔཱུརཱ ཀུནྣདིཡོ པརིཔཱུརེནྟི, ཀུནྣདིཡོ པརིཔཱུརཱ མཧཱནདིཡོ པརིཔཱུརེནྟི, མཧཱནདིཡོ པརིཔཱུརཱ སམུདྡཾ [སམུདྡསཱགརེ (ཀ.)] པརིཔཱུརེནྟི.
‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཡསྨིཾ སམཡེ བྷིཀྑཱུ སམགྒཱ སམྨོདམཱནཱ ཨཝིཝདམཱནཱ ཁཱིརོདཀཱིབྷཱུཏཱ ཨཉྙམཉྙཾ པིཡཙཀྑཱུཧི ¶ སམྤསྶནྟཱ ཝིཧརནྟི, བཧུཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ ཏསྨིཾ སམཡེ པུཉྙཾ པསཝནྟི. བྲཧྨཾ, བྷིཀྑཝེ, ཝིཧཱརཾ ཏསྨིཾ སམཡེ བྷིཀྑཱུ ཝིཧརནྟི, ཡདིདཾ མུདིཏཱཡ ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཱ. པམུདིཏསྶ པཱིཏི ཛཱཡཏི, པཱིཏིམནསྶ ཀཱཡོ པསྶམྦྷཏི, པསྶདྡྷཀཱཡོ སུཁཾ ཝེདིཡཏི, སུཁིནོ ཙིཏྟཾ སམཱདྷིཡཏི. ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏིསྶོ པརིསཱ’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ.
༥. པཋམཨཱཛཱནཱིཡསུཏྟཾ
༩༧. ‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ, ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ རཉྙོ བྷདྲོ [བྷདྡོ (ཀ.)] ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ རཱཛཱརཧོ ཧོཏི རཱཛབྷོགྒོ, རཉྙོ ཨངྒནྟེཝ སངྑྱཾ [སངྑཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] གཙྪཏི. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ བྷདྲོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ ཝཎྞསམྤནྣོ ཙ ཧོཏི བལསམྤནྣོ ཙ ཛཝསམྤནྣོ ཙ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ རཉྙོ བྷདྲོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ རཱཛཱརཧོ ཧོཏི རཱཛབྷོགྒོ, རཉྙོ ཨངྒནྟེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏི. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱཧུནེཡྻོ ཧོཏི པཱཧུནེཡྻོ དཀྑིཎེཡྻོ ཨཉྫལིཀརཎཱིཡོ ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ¶ ལོཀསྶ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི ¶ ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝཎྞསམྤནྣོ ཙ ཧོཏི བལསམྤནྣོ ཙ ཛཝསམྤནྣོ ཙ.
‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝཎྞསམྤནྣོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཱིལཝཱ ཧོཏི, པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏོ ཝིཧརཏི ཨཱཙཱརགོཙརསམྤནྣོ ཨཎུམཏྟེསུ ཝཛྫེསུ བྷཡདསྶཱཝཱི, སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསུ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝཎྞསམྤནྣོ ཧོཏི.
‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ བལསམྤནྣོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཝིཧརཏི ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཧཱནཱཡ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ¶ ཨུཔསམྤདཱཡ ཐཱམཝཱ དལ༹ྷཔརཀྐམོ ཨནིཀྑིཏྟདྷུརོ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ བལསམྤནྣོ ཧོཏི.
‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཛཝསམྤནྣོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི; ‘ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི; ‘ཨཡཾ ¶ དུཀྑནིརོདྷོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི; ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཛཝསམྤནྣོ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱཧུནེཡྻོ ཧོཏི པཱཧུནེཡྻོ དཀྑིཎེཡྻོ ཨཉྫལིཀརཎཱིཡོ ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶཱ’’ཏི. པཉྩམཾ.
༦. དུཏིཡཨཱཛཱནཱིཡསུཏྟཾ
༩༨. ‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ, ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ རཉྙོ བྷདྲོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ རཱཛཱརཧོ ཧོཏི རཱཛབྷོགྒོ, རཉྙོ ཨངྒནྟེཝ སངྑཡཾ གཙྪཏི. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ བྷདྲོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ ཝཎྞསམྤནྣོ ཙ ཧོཏི བལསམྤནྣོ ཙ ཛཝསམྤནྣོ ཙ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ རཉྙོ བྷདྲོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ རཱཛཱརཧོ ¶ ཧོཏི རཱཛབྷོགྒོ, རཉྙོ ཨངྒནྟེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏི. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱཧུནེཡྻོ ཧོཏི…པེ… ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝཎྞསམྤནྣོ ཙ ཧོཏི བལསམྤནྣོ ཙ ཛཝསམྤནྣོ ཙ.
‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝཎྞསམྤནྣོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཱིལཝཱ ཧོཏི…པེ… སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསུ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝཎྞསམྤནྣོ ཧོཏི.
‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ བལསམྤནྣོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཝིཧརཏི ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཧཱནཱཡ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔསམྤདཱཡ ཐཱམཝཱ དལ༹ྷཔརཀྐམོ ཨནིཀྑིཏྟདྷུརོ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ བལསམྤནྣོ ཧོཏི.
‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཛཝསམྤནྣོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ ཨོཔཔཱཏིཀོ ཧོཏི ཏཏྠ པརིནིབྦཱཡཱི ¶ ཨནཱཝཏྟིདྷམྨོ ཏསྨཱ ལོཀཱ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཛཝསམྤནྣོ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱཧུནེཡྻོ ཧོཏི…པེ… ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶཱ’’ཏི. ཚཊྛཾ.
༧. ཏཏིཡཨཱཛཱནཱིཡསུཏྟཾ
༩༩. ‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ, ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ རཉྙོ བྷདྲོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ རཱཛཱརཧོ ཧོཏི རཱཛབྷོགྒོ, རཉྙོ ཨངྒནྟེཝ སངྑཡཾ གཙྪཏི. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཨིདྷ ¶ , བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ བྷདྲོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ ཝཎྞསམྤནྣོ ཙ ཧོཏི བལསམྤནྣོ ཙ ཛཝསམྤནྣོ ཙ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ རཉྙོ བྷདྲོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ རཱཛཱརཧོ ¶ ཧོཏི རཱཛབྷོགྒོ, རཉྙོ ཨངྒནྟེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏི. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱཧུནེཡྻོ ཧོཏི པཱཧུནེཡྻོ དཀྑིཎེཡྻོ ཨཉྫལིཀརཎཱིཡོ ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝཎྞསམྤནྣོ ཙ ཧོཏི བལསམྤནྣོ ཙ ཛཝསམྤནྣོ ཙ.
‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝཎྞསམྤནྣོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཱིལཝཱ ཧོཏི ¶ , པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏོ ཝིཧརཏི ཨཱཙཱརགོཙརསམྤནྣོ ཨཎུམཏྟེསུ ཝཛྫེསུ བྷཡདསྶཱཝཱི, སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསུ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝཎྞསམྤནྣོ ཧོཏི.
‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ བལསམྤནྣོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཝིཧརཏི ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཧཱནཱཡ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔསམྤདཱཡ ཐཱམཝཱ དལ༹ྷཔརཀྐམོ ཨནིཀྑིཏྟདྷུརོ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ བལསམྤནྣོ ཧོཏི.
‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཛཝསམྤནྣོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཛཝསམྤནྣོ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱཧུནེཡྻོ ཧོཏི…པེ… ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶཱ’’ཏི. སཏྟམཾ.
༨. པོཏྠཀསུཏྟཾ
༡༠༠. ‘‘ནཝོཔི ¶ , བྷིཀྑཝེ, པོཏྠཀོ དུབྦཎྞོ ཙ ཧོཏི དུཀྑསམྥསྶོ ཙ ཨཔྤགྒྷོ ཙ; མཛ྄ཛྷིམོཔི, བྷིཀྑཝེ, པོཏྠཀོ དུབྦཎྞོ ཙ ཧོཏི དུཀྑསམྥསྶོ ཙ ཨཔྤགྒྷོ ཙ; ཛིཎྞོཔི, བྷིཀྑཝེ, པོཏྠཀོ དུབྦཎྞོ ཙ ཧོཏི དུཀྑསམྥསྶོ ཙ ཨཔྤགྒྷོ ཙ. ཛིཎྞམྤི, བྷིཀྑཝེ, པོཏྠཀཾ ཨུཀྑལིཔརིམཛྫནཾ ཝཱ ཀརོནྟི སངྐཱརཀཱུཊེ ¶ ཝཱ ནཾ [ཏཾ (སཱི.), ཋཱནེ (ཀ.)] ཚཌྜེནྟི.
‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ནཝོ ཙེཔི བྷིཀྑུ ཧོཏི དུསྶཱིལོ པཱཔདྷམྨོ. ཨིདམསྶ དུབྦཎྞཏཱཡ ཝདཱམི. སེཡྻཐཱཔི ¶ སོ, བྷིཀྑཝེ, པོཏྠཀོ དུབྦཎྞོ ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི. ཡེ ཁོ པནསྶ སེཝནྟི བྷཛནྟི པཡིརུཔཱསནྟི དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫནྟི, ཏེསཾ ཏཾ ཧོཏི དཱིགྷརཏྟཾ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ. ཨིདམསྶ དུཀྑསམྥསྶཏཱཡ ཝདཱམི. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, པོཏྠཀོ དུཀྑསམྥསྶོ ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི. ཡེསཾ ཁོ པན སོ [ཡེསཾ ཁོ པན (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.), ཡེསཾ སོ (ཀ.) པུ. པ. ༡༡༦ པསྶིཏབྦཾ] པཊིགྒཎྷཱཏི ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཾ, ཏེསཾ ཏཾ ན མཧཔྥལཾ ཧོཏི ན མཧཱནིསཾསཾ. ཨིདམསྶ ཨཔྤགྒྷཏཱཡ ཝདཱམི ¶ . སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, པོཏྠཀོ ཨཔྤགྒྷོ ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི. མཛ྄ཛྷིམོ ཙེཔི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཧོཏི…པེ… ཐེརོ ཙེཔི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཧོཏི དུསྶཱིལོ པཱཔདྷམྨོ, ཨིདམསྶ དུབྦཎྞཏཱཡ ཝདཱམི. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, པོཏྠཀོ དུབྦཎྞོ ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི. ཡེ ཁོ པནསྶ སེཝནྟི བྷཛནྟི པཡིརུཔཱསནྟི དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫནྟི, ཏེསཾ ཏཾ ཧོཏི དཱིགྷརཏྟཾ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ. ཨིདམསྶ དུཀྑསམྥསྶཏཱཡ ཝདཱམི. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, པོཏྠཀོ དུཀྑསམྥསྶོ ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི. ཡེསཾ ཁོ པན སོ པཊིགྒཎྷཱཏི ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཾ, ཏེསཾ ཏཾ ན མཧཔྥལཾ ཧོཏི ན མཧཱནིསཾསཾ. ཨིདམསྶ ཨཔྤགྒྷཏཱཡ ཝདཱམི. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, པོཏྠཀོ ཨཔྤགྒྷོ ¶ ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི.
‘‘ཨེཝརཱུཔོ ཙཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཐེརོ བྷིཀྑུ སངྒྷམཛ྄ཛྷེ བྷཎཏི. ཏམེནཾ བྷིཀྑཱུ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཏུཡ྄ཧཾ བཱལསྶ ཨབྱཏྟསྶ བྷཎིཏེན, ཏྭམྤི ནཱམ བྷཎིཏབྦཾ མཉྙསཱི’ཏི! སོ ཀུཔིཏོ ཨནཏྟམནོ ཏཐཱརཱུཔིཾ ཝཱཙཾ ནིཙྪཱརེཏི ¶ ཡཐཱརཱུཔཱཡ ཝཱཙཱཡ སངྒྷོ ཏཾ ཨུཀྑིཔཏི, སངྐཱརཀཱུཊེཝ ནཾ པོཏྠཀཾ.
‘‘ནཝམྤི, བྷིཀྑཝེ, ཀཱསིཀཾ ཝཏྠཾ ཝཎྞཝནྟཉྩེཝ ཧོཏི སུཁསམྥསྶཉྩ མཧགྒྷཉྩ; མཛ྄ཛྷིམམྤི, བྷིཀྑཝེ ¶ , ཀཱསིཀཾ ཝཏྠཾ ཝཎྞཝནྟཉྩེཝ ཧོཏི སུཁསམྥསྶཉྩ མཧགྒྷཉྩ; ཛིཎྞམྤི, བྷིཀྑཝེ, ཀཱསིཀཾ ཝཏྠཾ ཝཎྞཝནྟཉྩེཝ ཧོཏི སུཁསམྥསྶཉྩ མཧགྒྷཉྩ. ཛིཎྞམྤི, བྷིཀྑཝེ, ཀཱསིཀཾ ཝཏྠཾ རཏནཔལིཝེཋནཾ ཝཱ ཀརོཏི གནྡྷཀརཎྜཀེ ཝཱ ནཾ པཀྑིཔནྟི.
‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ནཝོ ཙེཔི བྷིཀྑུ ཧོཏི སཱིལཝཱ ཀལྱཱཎདྷམྨོ, ཨིདམསྶ སུཝཎྞཏཱཡ ཝདཱམི. སེཡྻཐཱཔི ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཀཱསིཀཾ ཝཏྠཾ ཝཎྞཝནྟཾ ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི. ཡེ ཁོ པནསྶ སེཝནྟི བྷཛནྟི པཡིརུཔཱསནྟི དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫནྟི, ཏེསཾ ཏཾ ཧོཏི དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ. ཨིདམསྶ སུཁསམྥསྶཏཱཡ ཝདཱམི. སེཡྻཐཱཔི ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཀཱསིཀཾ ཝཏྠཾ སུཁསམྥསྶཾ ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི. ཡེསཾ ཁོ པན སོ པཊིགྒཎྷཱཏི ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཾ ¶ , ཏེསཾ ཏཾ མཧཔྥལཾ ཧོཏི མཧཱནིསཾསཾ. ཨིདམསྶ མཧགྒྷཏཱཡ ཝདཱམི. སེཡྻཐཱཔི ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཀཱསིཀཾ ཝཏྠཾ མཧགྒྷཾ ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི. མཛ྄ཛྷིམོ ¶ ཙེཔི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཧོཏི…པེ… ཐེརོ ཙེཔི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཧོཏི…པེ… པུགྒལཾ ཝདཱམི.
‘‘ཨེཝརཱུཔོ ཙཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཐེརོ བྷིཀྑུ སངྒྷམཛ྄ཛྷེ བྷཎཏི ¶ . ཏམེནཾ བྷིཀྑཱུ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘ཨཔྤསདྡཱ ཨཱཡསྨནྟོ ཧོཐ, ཐེརོ བྷིཀྑུ དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ བྷཎཏཱི’ཏི. ཏསྨཱཏིཧ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ‘ཀཱསིཀཝཏྠཱུཔམཱ བྷཝིསྶཱམ, ན པོཏྠཀཱུཔམཱ’ཏི [ཀཱསིཀཾ ཝཏྠཾ ཏཐཱུཔམཱཧཾ བྷཝིསྶཱམི, ན པོཏྠཀཱུཔམཱཧནྟི (ཀ.)]. ཨེཝཉྷི ཝོ, བྷིཀྑཝེ, སིཀྑིཏབྦ’’ནྟི. ཨཊྛམཾ.
༩. ལོཎཀཔལླསུཏྟཾ
༡༠༡. ‘‘ཡོ [ཡོ ཁོ (སྱཱ. ཀཾ.), ཡོ ཙ ཁོ (ཀ.)], བྷིཀྑཝེ, ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ཡཐཱ ཡཐཱཡཾ པུརིསོ ཀམྨཾ ཀརོཏི ཏཐཱ ཏཐཱ ཏཾ པཊིསཾཝེདིཡཏཱི’ཏི, ཨེཝཾ སནྟཾ, བྷིཀྑཝེ, བྲཧྨཙརིཡཝཱསོ ན ཧོཏི, ཨོཀཱསོ ན པཉྙཱཡཏི སམྨཱ དུཀྑསྶ ཨནྟཀིརིཡཱཡ ¶ . ཡོ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ཡཐཱ ཡཐཱ ཝེདནཱིཡཾ ཨཡཾ པུརིསོ ཀམྨཾ ཀརོཏི ཏཐཱ ཏཐཱསྶ ཝིཔཱཀཾ པཊིསཾཝེདིཡཏཱི’ཏི, ཨེཝཾ སནྟཾ, བྷིཀྑཝེ, བྲཧྨཙརིཡཝཱསོ ཧོཏི, ཨོཀཱསོ པཉྙཱཡཏི སམྨཱ དུཀྑསྶ ¶ ཨནྟཀིརིཡཱཡ. ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ ཨཔྤམཏྟཀམྤི པཱཔཀམྨཾ [པཱཔཾ ཀམྨཾ (སཱི. པཱི.)] ཀཏཾ ཏམེནཾ ནིརཡཾ ཨུཔནེཏི. ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ ཏཱདིསཾཡེཝ ཨཔྤམཏྟཀཾ པཱཔཀམྨཾ ཀཏཾ དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཾ ཧོཏི, ནཱ’ཎུཔི ཁཱཡཏི, ཀིཾ བཧུདེཝ.
‘‘ཀཐཾརཱུཔསྶ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལསྶ ཨཔྤམཏྟཀམྤི པཱཔཀམྨཾ ཀཏཾ ཏམེནཾ ནིརཡཾ ཨུཔནེཏི? ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨབྷཱཝིཏཀཱཡོ ཧོཏི ཨབྷཱཝིཏསཱིལོ ཨབྷཱཝིཏཙིཏྟོ ཨབྷཱཝིཏཔཉྙོ པརིཏྟོ ཨཔྤཱཏུམོ ཨཔྤདུཀྑཝིཧཱརཱི. ཨེཝརཱུཔསྶ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལསྶ ཨཔྤམཏྟཀམྤི པཱཔཀམྨཾ ཀཏཾ ཏམེནཾ ནིརཡཾ ཨུཔནེཏི.
‘‘ཀཐཾརཱུཔསྶ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལསྶ ཏཱདིསཾཡེཝ ཨཔྤམཏྟཀཾ པཱཔཀམྨཾ ཀཏཾ དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཾ ཧོཏི, ནཱ’ཎུཔི ཁཱཡཏི, ཀིཾ བཧུདེཝ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ བྷཱཝིཏཀཱཡོ ¶ ཧོཏི བྷཱཝིཏསཱིལོ བྷཱཝིཏཙིཏྟོ བྷཱཝིཏཔཉྙོ ཨཔརིཏྟོ མཧཏྟོ [མཧཏྟཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨཔྤམཱཎཝིཧཱརཱི. ཨེཝརཱུཔསྶ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལསྶ ཏཱདིསཾཡེཝ ཨཔྤམཏྟཀཾ པཱཔཀམྨཾ ཀཏཾ དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཾ ཧོཏི, ནཱཎུཔི ཁཱཡཏི, ཀིཾ བཧུདེཝ.
‘‘སེཡྻཐཱཔི ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུརིསོ ལོཎཀཔལླཾ [ལོཎཕལཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] པརིཏྟེ ཨུདཀམལླཀེ [ཨུདཀཀཔལླཀེ (ཀ.)] པཀྑིཔེཡྻ. ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, བྷིཀྑཝེ, ཨཔི ནུ ཏཾ པརིཏྟཾ ཨུདཀཾ [ཨུདཀམལླཀེ ཨུདཀཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨམུནཱ ལོཎཀཔལླེན ལོཎཾ ཨསྶ ཨཔེཡྻ’’ནྟི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ’’? ‘‘ཨདུཉྷི, བྷནྟེ, པརིཏྟཾ ཨུདཀཀཔལླཀེ ཨུདཀཾ, ཏཾ ཨམུནཱ ལོཎཀཔལླེན ལོཎཾ ཨསྶ ཨཔེཡྻ’’ནྟི. ‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, པུརིསོ ¶ ལོཎཀཔལླཀཾ གངྒཱཡ ནདིཡཱ པཀྑིཔེཡྻ. ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, བྷིཀྑཝེ, ཨཔི ནུ སཱ གངྒཱ ནདཱི ཨམུནཱ ལོཎཀཔལླེན ལོཎཾ ཨསྶ ཨཔེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ’’? ‘‘ཨསུ ཧི, བྷནྟེ, གངྒཱཡ ནདིཡཱ མཧཱ ཨུདཀཀྑནྡྷོ སོ ཨམུནཱ ལོཎཀཔལླེན ལོཎོ ན ཨསྶ ཨཔེཡྻོ’’ཏི [ལོཎཾ ནེཝསྶ ཨཔེཡྻནྟི (སཱི.), ན ལོཎོ ཨསྶ ཨཔེཡྻོཏི (པཱི.)].
‘‘ཨེཝམེཝཾ ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ ཨཔྤམཏྟཀམྤི པཱཔཀམྨཾ ཀཏཾ ཏམེནཾ ནིརཡཾ ཨུཔནེཏི. ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ ཏཱདིསཾཡེཝ ཨཔྤམཏྟཀཾ པཱཔཀམྨཾ ཀཏཾ དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཾ ཧོཏི, ནཱཎུཔི ཁཱཡཏི, ཀིཾ བཧུདེཝ.
‘‘ཀཐཾརཱུཔསྶ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལསྶ ཨཔྤམཏྟཀམྤི པཱཔཀམྨཾ ཀཏཾ ཏམེནཾ ནིརཡཾ ཨུཔནེཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨབྷཱཝིཏཀཱཡོ ཧོཏི ཨབྷཱཝིཏསཱིལོ ཨབྷཱཝིཏཙིཏྟོ ཨབྷཱཝིཏཔཉྙོ པརིཏྟོ ཨཔྤཱཏུམོ ཨཔྤདུཀྑཝིཧཱརཱི. ཨེཝརཱུཔསྶ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལསྶ ཨཔྤམཏྟཀམྤི པཱཔཀམྨཾ ཀཏཾ ཏམེནཾ ནིརཡཾ ཨུཔནེཏི.
‘‘ཀཐཾརཱུཔསྶ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལསྶ ཏཱདིསཾཡེཝ ཨཔྤམཏྟཀཾ པཱཔཀམྨཾ ཀཏཾ དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཾ ཧོཏི, ནཱཎུཔི ཁཱཡཏི, ཀིཾ བཧུདེཝ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ བྷཱཝིཏཀཱཡོ ཧོཏི བྷཱཝིཏསཱིལོ བྷཱཝིཏཙིཏྟོ བྷཱཝིཏཔཉྙོ ཨཔརིཏྟོ མཧཏྟོ ཨཔྤམཱཎཝིཧཱརཱི. ཨེཝརཱུཔསྶ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལསྶ ཏཱདིསཾཡེཝ ཨཔྤམཏྟཀཾ པཱཔཀམྨཾ ཀཏཾ དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཾ ཧོཏི, ནཱཎུཔི ཁཱཡཏི, ཀིཾ བཧུདེཝ.
‘‘ཨིདྷ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཨཌྜྷཀཧཱཔཎེནཔི བནྡྷནཾ ནིགཙྪཏི, ཀཧཱཔཎེནཔི བནྡྷནཾ ནིགཙྪཏི, ཀཧཱཔཎསཏེནཔི ¶ བནྡྷནཾ ནིགཙྪཏི. ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཨཌྜྷཀཧཱཔཎེནཔི ན བནྡྷནཾ ནིགཙྪཏི, ཀཧཱཔཎེནཔི ན ¶ བནྡྷནཾ ནིགཙྪཏི, ཀཧཱཔཎསཏེནཔི ན བནྡྷནཾ ནིགཙྪཏི.
‘‘ཀཐཾརཱུཔོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཌྜྷཀཧཱཔཎེནཔི བནྡྷནཾ ནིགཙྪཏི, ཀཧཱཔཎེནཔི བནྡྷནཾ ནིགཙྪཏི, ཀཧཱཔཎསཏེནཔི བནྡྷནཾ ནིགཙྪཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ དལིདྡོ ཧོཏི ཨཔྤསྶཀོ ཨཔྤབྷོགོ. ཨེཝརཱུཔོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཌྜྷཀཧཱཔཎེནཔི བནྡྷནཾ ནིགཙྪཏི, ཀཧཱཔཎེནཔི བནྡྷནཾ ནིགཙྪཏི, ཀཧཱཔཎསཏེནཔི བནྡྷནཾ ནིགཙྪཏི.
‘‘ཀཐཾརཱུཔོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཌྜྷཀཧཱཔཎེནཔི ན བནྡྷནཾ ནིགཙྪཏི, ཀཧཱཔཎེནཔི ན བནྡྷནཾ ནིགཙྪཏི, ཀཧཱཔཎསཏེནཔི ན བནྡྷནཾ ནིགཙྪཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཨཌྜྷོ ཧོཏི མཧདྡྷནོ མཧཱབྷོགོ. ཨེཝརཱུཔོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཌྜྷཀཧཱཔཎེནཔི ན བནྡྷནཾ ནིགཙྪཏི, ཀཧཱཔཎེནཔི ན བནྡྷནཾ ནིགཙྪཏི, ཀཧཱཔཎསཏེནཔི ན བནྡྷནཾ ནིགཙྪཏི. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ ཨཔྤམཏྟཀཾ པཱཔཀམྨཾ ཀཏཾ. ཏམེནཾ ནིརཡཾ ཨུཔནེཏི. ཨིདྷ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ ཏཱདིསཾཡེཝ ཨཔྤམཏྟཀཾ པཱཔཀམྨཾ ཀཏཾ དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཾ ཧོཏི, ནཱཎུཔི ཁཱཡཏི, ཀིཾ བཧུདེཝ.
‘‘ཀཐཾརཱུཔསྶ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལསྶ ཨཔྤམཏྟཀཾ པཱཔཀམྨཾ ཀཏཾ, ཏམེནཾ ནིརཡཾ ཨུཔནེཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨབྷཱཝིཏཀཱཡོ ཧོཏི ཨབྷཱཝིཏསཱིལོ ཨབྷཱཝིཏཙིཏྟོ ཨབྷཱཝིཏཔཉྙོ པརིཏྟོ ཨཔྤཱཏུམོ ཨཔྤདུཀྑཝིཧཱརཱི. ཨེཝརཱུཔསྶ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལསྶ ཏཱདིསཾཡེཝ ཨཔྤམཏྟཀཾ པཱཔཀམྨཾ ཀཏཾ ཏམེནཾ ནིརཡཾ ཨུཔནེཏི.
‘‘ཀཐཾརཱུཔསྶ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལསྶ ཏཱདིསཾཡེཝ ཨཔྤམཏྟཀཾ པཱཔཀམྨཾ ཀཏཾ དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཾ ཧོཏི, ནཱཎུཔི ཁཱཡཏི, ཀིཾ བཧུདེཝ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ བྷཱཝིཏཀཱཡོ ཧོཏི བྷཱཝིཏསཱིལོ བྷཱཝིཏཙིཏྟོ བྷཱཝིཏཔཉྙོ ཨཔརིཏྟོ མཧཏྟོ ཨཔྤམཱཎཝིཧཱརཱི. ཨེཝརཱུཔསྶ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལསྶ ཏཱདིསཾཡེཝ ཨཔྤམཏྟཀཾ པཱཔཀམྨཾ ཀཏཾ དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཾ ཧོཏི, ནཱཎུཔི ཁཱཡཏི, ཀིཾ བཧུདེཝ.
‘‘ཨིདྷ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ བྷཱཝིཏཀཱཡོ ཧོཏི བྷཱཝིཏསཱིལོ བྷཱཝིཏཙིཏྟོ བྷཱཝིཏཔཉྙོ ཨཔརིཏྟོ མཧཏྟོ ཨཔྤམཱཎཝིཧཱརཱི. ཨེཝརཱུཔསྶ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལསྶ ཏཱདིསཾཡེཝ ཨཔྤམཏྟཀཾ པཱཔཀམྨཾ ཀཏཾ དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཾ ཧོཏི, ནཱཎུཔི ཁཱཡཏི, ཀིཾ བཧུདེཝ. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨོརབྦྷིཀོ ཝཱ ཨུརབྦྷགྷཱཏཀོ ཝཱ ¶ ཨཔྤེཀཙྩཾ ཨུརབྦྷཾ ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡམཱནཾ པཧོཏི ཧནྟུཾ ཝཱ བནྡྷིཏུཾ ཝཱ ཛཱཔེཏུཾ ཝཱ ཡཐཱཔཙྩཡཾ ཝཱ ཀཱཏུཾ, ཨཔྤེཀཙྩཾ ཨུརབྦྷཾ ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡམཱནཾ ནཔྤཧོཏི ཧནྟུཾ ཝཱ བནྡྷིཏུཾ ཝཱ ཛཱཔེཏུཾ ཝཱ ཡཐཱཔཙྩཡཾ ཝཱ ཀཱཏུཾ.
‘‘ཀཐཾརཱུཔཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨོརབྦྷིཀོ ཝཱ ཨུརབྦྷགྷཱཏཀོ ཝཱ ཨུརབྦྷཾ ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡམཱནཾ པཧོཏི ཧནྟུཾ ཝཱ བནྡྷིཏུཾ ཝཱ ཛཱཔེཏུཾ ཝཱ ཡཐཱཔཙྩཡཾ ཝཱ ཀཱཏུཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ དལིདྡོ ཧོཏི ཨཔྤསྶཀོ ཨཔྤབྷོགོ. ཨེཝརཱུཔཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨོརབྦྷིཀོ ཝཱ ཨུརབྦྷགྷཱཏཀོ ཝཱ ཨུརབྦྷཾ ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡམཱནཾ པཧོཏི ཧནྟུཾ ཝཱ བནྡྷིཏུཾ ཝཱ ཛཱཔེཏུཾ ཝཱ ཡཐཱཔཙྩཡཾ ཝཱ ཀཱཏུཾ.
‘‘ཀཐཾརཱུཔཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨོརབྦྷིཀོ ཝཱ ཨུརབྦྷགྷཱཏཀོ ཝཱ ཨུརབྦྷཾ ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡམཱནཾ ནཔྤཧོཏི ཧནྟུཾ ཝཱ བནྡྷིཏུཾ ཝཱ ཛཱཔེཏུཾ ཝཱ ཡཐཱཔཙྩཡཾ ཝཱ ཀཱཏུཾ ¶ . ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཨཌྜྷོ ཧོཏི མཧདྡྷནོ མཧཱབྷོགོ རཱཛཱ ཝཱ རཱཛམཧཱམཏྟོ ཝཱ. ཨེཝརཱུཔཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨོརབྦྷིཀོ ཝཱ ཨུརབྦྷགྷཱཏཀོ ཝཱ ཨུརབྦྷཾ ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡམཱནཾ ནཔྤཧོཏི ཧནྟུཾ ཝཱ བནྡྷིཏུཾ ཝཱ ཛཱཔེཏུཾ ཝཱ ཡཐཱཔཙྩཡཾ ཝཱ ཀཱཏུཾ. ཨཉྙདཏྠུ པཉྫལིཀོཝ [པཉྫལིཀོ (ཀ.)] ནཾ [པརཾ (ཀ.)] ཡཱཙཏི – ‘དེཧི མེ, མཱརིས, ཨུརབྦྷཾ ཝཱ ཨུརབྦྷདྷནཾ ཝཱ’ཏི. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ ཏཱདིསཾཡེཝ ཨཔྤམཏྟཀམྤི པཱཔཀམྨཾ ཀཏཾ ཏམེནཾ ནིརཡཾ ཨུཔནེཏི. ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ ཏཱདིསཾཡེཝ ཨཔྤམཏྟཀཾ པཱཔཀམྨཾ ཀཏཾ དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཾ ཧོཏི, ནཱཎུཔི ཁཱཡཏི, ཀིཾ བཧུདེཝ.
‘‘ཀཐཾརཱུཔསྶ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལསྶ ཨཔྤམཏྟཀམྤི པཱཔཀམྨཾ ཀཏཾ ཏམེནཾ ནིརཡཾ ཨུཔནེཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨབྷཱཝིཏཀཱཡོ ཧོཏི ཨབྷཱཝིཏསཱིལོ ཨབྷཱཝིཏཙིཏྟོ ཨབྷཱཝིཏཔཉྙོ པརིཏྟོ ཨཔྤཱཏུམོ ཨཔྤདུཀྑཝིཧཱརཱི. ཨེཝརཱུཔསྶ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལསྶ ¶ ཨཔྤམཏྟཀམྤི པཱཔཀམྨཾ ཀཏཾ ཏམེནཾ ནིརཡཾ ཨུཔནེཏི.
‘‘ཀཐཾརཱུཔསྶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལསྶ ཏཱདིསཾཡེཝ ཨཔྤམཏྟཀཾ པཱཔཀམྨཾ ཀཏཾ དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཾ ཧོཏི, ནཱཎུཔི ཁཱཡཏི, ཀིཾ བཧུདེཝ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ བྷཱཝིཏཀཱཡོ ཧོཏི བྷཱཝིཏསཱིལོ བྷཱཝིཏཙིཏྟོ བྷཱཝིཏཔཉྙོ ཨཔརིཏྟོ མཧཏྟོ ཨཔྤམཱཎཝིཧཱརཱི. ཨེཝརཱུཔསྶ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལསྶ ཏཱདིསཾཡེཝ ཨཔྤམཏྟཀཾ པཱཔཀམྨཾ ཀཏཾ དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཾ ཧོཏི, ནཱཎུཔི ཁཱཡཏི, ཀིཾ བཧུདེཝ.
‘‘ཡོ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ཡཐཱ ཡཐཱཡཾ པུརིསོ ཀམྨཾ ཀརོཏི ཏཐཱ ཏཐཱ ཏཾ པཊིསཾཝེདེཏཱི’ཏི, ཨེཝཾ སནྟཾ, བྷིཀྑཝེ, བྲཧྨཙརིཡཝཱསོ ན ཧོཏི, ཨོཀཱསོ ན པཉྙཱཡཏི སམྨཱ དུཀྑསྶ ཨནྟཀིརིཡཱཡ. ཡོ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ཡཐཱ ཡཐཱ ཝེདནཱིཡཾ ཨཡཾ པུརིསོ ཀམྨཾ ཀརོཏི ཏཐཱ ཏཐཱ ཏསྶ ཝིཔཱཀཾ པཊིསཾཝེདེཏཱི’ཏི, ཨེཝཾ སནྟཾ, བྷིཀྑཝེ, བྲཧྨཙརིཡཝཱསོ ཧོཏི, ཨོཀཱསོ པཉྙཱཡཏི སམྨཱ དུཀྑསྶ ཨནྟཀིརིཡཱཡཱ’’ཏི. ནཝམཾ.
༡༠. པཾསུདྷོཝཀསུཏྟཾ
༡༠༢. ‘‘སནྟི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཛཱཏརཱུཔསྶ ཨོལཱ༹རིཀཱ ཨུཔཀྐིལེསཱ པཾསུཝཱལུཀཱ ¶ [པཾསུཝཱལིཀཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] སཀྑརཀཋལཱ. ཏམེནཾ པཾསུདྷོཝཀོ ཝཱ པཾསུདྷོཝཀནྟེཝཱསཱི ཝཱ དོཎིཡཾ ཨཱཀིརིཏྭཱ དྷོཝཏི སནྡྷོཝཏི ནིདྡྷོཝཏི. ཏསྨིཾ པཧཱིནེ ཏསྨིཾ བྱནྟཱིཀཏེ སནྟི ཛཱཏརཱུཔསྶ མཛ྄ཛྷིམསཧགཏཱ ཨུཔཀྐིལེསཱ སུཁུམསཀྑརཱ ཐཱུལཝཱལུཀཱ [ཐཱུལཝཱལིཀཱ (སཱི. པཱི.), ཐུལླཝཱལིཀཱ (སྱཱ. ཀཾ.)]. ཏམེནཾ པཾསུདྷོཝཀོ ཝཱ པཾསུདྷོཝཀནྟེཝཱསཱི ཝཱ དྷོཝཏི སནྡྷོཝཏི ནིདྡྷོཝཏི. ཏསྨིཾ པཧཱིནེ ཏསྨིཾ བྱནྟཱིཀཏེ སནྟི ཛཱཏརཱུཔསྶ སུཁུམསཧགཏཱ ཨུཔཀྐིལེསཱ སུཁུམཝཱལུཀཱ ཀཱལ༹ཛལླིཀཱ. ཏམེནཾ པཾསུདྷོཝཀོ ཝཱ པཾསུདྷོཝཀནྟེཝཱསཱི ཝཱ དྷོཝཏི སནྡྷོཝཏི ནིདྡྷོཝཏི. ཏསྨིཾ པཧཱིནེ ཏསྨིཾ བྱནྟཱིཀཏེ ཨཐཱཔརཾ སུཝཎྞསིཀཏཱཝསིསྶནྟི [སུཝཎྞཛཱཏརཱུཔཀཱཝསིསྶནྟི (ཀ.)]. ཏམེནཾ སུཝཎྞཀཱརོ ཝཱ སུཝཎྞཀཱརནྟེཝཱསཱི ཝཱ ཛཱཏརཱུཔཾ མཱུསཱཡཾ པཀྑིཔིཏྭཱ དྷམཏི སནྡྷམཏི ནིདྡྷམཏི ¶ . ཏཾ ཧོཏི ཛཱཏརཱུཔཾ དྷནྟཾ སནྡྷནྟཾ [ཨདྷནྟཾ ཨསནྡྷནྟཾ (སྱཱ. ཀཾ.)] ནིདྡྷནྟཾ ཨནིདྡྷནྟཀསཱཝཾ [ཨནིདྡྷནྟཾ ཨནིཧིཏཾ ཨནིནྣཱིཏཀསཱཝཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], ན ཙེཝ མུདུ ཧོཏི ན ཙ ཀམྨནིཡཾ, ན ཙ པབྷསྶརཾ པབྷངྒུ ཙ, ན ཙ སམྨཱ ཨུཔེཏི ཀམྨཱཡ. ཧོཏི སོ, བྷིཀྑཝེ, སམཡོ ཡཾ སུཝཎྞཀཱརོ ཝཱ སུཝཎྞཀཱརནྟེཝཱསཱི ཝཱ ཏཾ ཛཱཏརཱུཔཾ དྷམཏི སནྡྷམཏི ནིདྡྷམཏི. ཏཾ ཧོཏི ཛཱཏརཱུཔཾ དྷནྟཾ སནྡྷནྟཾ ནིདྡྷནྟཾ ནིདྡྷནྟཀསཱཝཾ [ནིཧིཏཾ ནིནྣཱིཏཀསཱཝཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], མུདུ ཙ ཧོཏི ཀམྨནིཡཉྩ པབྷསྶརཉྩ, ན ཙ པབྷངྒུ, སམྨཱ ¶ ཨུཔེཏི ཀམྨཱཡ. ཡསྶཱ ཡསྶཱ ཙ པིལནྡྷནཝིཀཏིཡཱ ཨཱཀངྑཏི – ཡདི པཊྚིཀཱཡ [མུདྡིཀཱཡ (ཨ. ནི. ༥.༢༣], ཡདི ཀུཎྜལཱཡ, ཡདི གཱིཝེཡྻཀེ [གཱིཝེཡྻཀེན (ཀ.), གཱིཝེཡྻཀཱཡ (?)], ཡདི སུཝཎྞམཱལཱཡ – ཏཉྩསྶ ཨཏྠཾ ཨནུབྷོཏི.
‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སནྟི ཨདྷིཙིཏྟམནུཡུཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ ཨོལཱ༹རིཀཱ ཨུཔཀྐིལེསཱ ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ མནོདུཙྩརིཏཾ, ཏམེནཾ སཙེཏསོ བྷིཀྑུ དབྦཛཱཏིཀོ པཛཧཏི ཝིནོདེཏི ¶ བྱནྟཱིཀརོཏི ཨནབྷཱཝཾ གམེཏི. ཏསྨིཾ པཧཱིནེ ཏསྨིཾ བྱནྟཱིཀཏེ སནྟི ཨདྷིཙིཏྟམནུཡུཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ མཛ྄ཛྷིམསཧགཏཱ ཨུཔཀྐིལེསཱ ཀཱམཝིཏཀྐོ བྱཱཔཱདཝིཏཀྐོ ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐོ, ཏམེནཾ སཙེཏསོ བྷིཀྑུ དབྦཛཱཏིཀོ པཛཧཏི ཝིནོདེཏི བྱནྟཱིཀརོཏི ཨནབྷཱཝཾ གམེཏི. ཏསྨིཾ ¶ པཧཱིནེ ཏསྨིཾ བྱནྟཱིཀཏེ སནྟི ཨདྷིཙིཏྟམནུཡུཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ སུཁུམསཧགཏཱ ཨུཔཀྐིལེསཱ ཉཱཏིཝིཏཀྐོ ཛནཔདཝིཏཀྐོ ཨནཝཉྙཏྟིཔཊིསཾཡུཏྟོ ཝིཏཀྐོ, ཏམེནཾ སཙེཏསོ བྷིཀྑུ དབྦཛཱཏིཀོ པཛཧཏི ཝིནོདེཏི བྱནྟཱིཀརོཏི ཨནབྷཱཝཾ གམེཏི. ཏསྨིཾ པཧཱིནེ ཏསྨིཾ བྱནྟཱིཀཏེ ཨཐཱཔརཾ དྷམྨཝིཏཀྐཱཝསིསྶཏི [དྷམྨཝིཏཀྐོཝསིསྶཏི (ཀ.)]. སོ ཧོཏི སམཱདྷི ན ཙེཝ སནྟོ ན ཙ པཎཱིཏོ ནཔྤཊིཔྤསྶདྡྷལདྡྷོ ན ཨེཀོདིབྷཱཝཱདྷིགཏོ སསངྑཱརནིགྒཡ྄ཧཝཱརིཏགཏོ [སསངྑཱརནིགྒཡ྄ཧཝཱརིཏཝཏོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.), སསངྑཱརནིགྒཡ྄ཧཝཱརིཝཱཝཏོ (ཀ.), སསངྑཱརནིགྒཡ྄ཧཝཱརིཡཱདྷིགཏོ (?) ཨ. ནི. ༩.༣༧; དཱི. ནི. ༣.༣༥༥] ཧོཏི. སོ, བྷིཀྑཝེ, སམཡོ ཡཾ ཏཾ ཙིཏྟཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾཡེཝ སནྟིཊྛཏི སནྣིསཱིདཏི ཨེཀོདི ཧོཏི [ཨེཀོདིབྷཱཝཾ གཙྪཏི (སཱི.), ཨེཀོདིབྷཱཝོ ཧོཏི (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.), ཨེཀོདིཧོཏི (པཱི.)] སམཱདྷིཡཏི. སོ ཧོཏི སམཱདྷི སནྟོ པཎཱིཏོ པཊིཔྤསྶདྡྷིལདྡྷོ ཨེཀོདིབྷཱཝཱདྷིགཏོ ན སསངྑཱརནིགྒཡ྄ཧཝཱརིཏགཏོ. ཡསྶ ཡསྶ ཙ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀརཎཱིཡསྶ དྷམྨསྶ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏི ¶ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀིརིཡཱཡ ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎཱཏི སཏི སཏིཨཱཡཏནེ.
‘‘སོ སཙེ ཨཱཀངྑཏི – ‘ཨནེཀཝིཧིཏཾ ཨིདྡྷིཝིདྷཾ པཙྩནུབྷཝེཡྻཾ – ཨེཀོཔི ཧུཏྭཱ བཧུདྷཱ ཨསྶཾ, བཧུདྷཱཔི ཧུཏྭཱ ཨེཀོ ཨསྶཾ; ཨཱཝིབྷཱཝཾ, ཏིརོབྷཱཝཾ; ཏིརོཀུཊྚཾ ཏིརོཔཱཀཱརཾ ཏིརོཔབྦཏཾ ཨསཛྫམཱནོ གཙྪེཡྻཾ, སེཡྻཐཱཔི ཨཱཀཱསེ; པཐཝིཡཱཔི ཨུམྨུཛྫནིམུཛྫཾ ཀརེཡྻཾ, སེཡྻཐཱཔི ཨུདཀེ; ཨུདཀེཔི ཨབྷིཛྫམཱནེ [ཨབྷིཛྫམཱནོ (སཱི. པཱི. ཀ.)] གཙྪེཡྻཾ, སེཡྻཐཱཔི པཐཝིཡཾ; ཨཱཀཱསེཔི པལླངྐེན ཀམེཡྻཾ ¶ , སེཡྻཐཱཔི པཀྑཱི སཀུཎོ; ཨིམེཔི ཙནྡིམསཱུརིཡེ ཨེཝཾམཧིདྡྷིཀེ ཨེཝཾམཧཱནུབྷཱཝེ པཱཎིནཱ པརིམསེཡྻཾ པརིམཛྫེཡྻཾ; ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཱཔི ཀཱཡེན ཝསཾ ཝཏྟེཡྻ’ནྟི, ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎཱཏི སཏི སཏིཨཱཡཏནེ.
‘‘སོ སཙེ ཨཱཀངྑཏི – ‘དིབྦཱཡ སོཏདྷཱཏུཡཱ ཝིསུདྡྷཱཡ ཨཏིཀྐནྟམཱནུསིཀཱཡ ཨུབྷོ སདྡེ ¶ སུཎེཡྻཾ དིབྦེ ཙ མཱནུསེ ཙ ཡེ དཱུརེ སནྟིཀེ ཙཱ’ཏི, ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎཱཏི སཏི སཏིཨཱཡཏནེ.
‘‘སོ ¶ སཙེ ཨཱཀངྑཏི – ‘པརསཏྟཱནཾ པརཔུགྒལཱནཾ ཙེཏསཱ ཙེཏོ པརིཙྩ པཛཱནེཡྻཾ – སརཱགཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ སརཱགཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ, ཝཱིཏརཱགཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཝཱིཏརཱགཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ; སདོསཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ སདོསཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ, ཝཱིཏདོསཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཝཱིཏདོསཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ; སམོཧཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ སམོཧཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ, ཝཱིཏམོཧཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཝཱིཏམོཧཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ; སཾཁིཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ སཾཁིཏྟཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ, ཝིཀྑིཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཝིཀྑིཏྟཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ; མཧགྒཏཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ མཧགྒཏཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ, ཨམཧགྒཏཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཨམཧགྒཏཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ; སཨུཏྟརཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ སཨུཏྟརཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ, ཨནུཏྟརཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཨནུཏྟརཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ; སམཱཧིཏཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ སམཱཧིཏཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ, ཨསམཱཧིཏཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཨསམཱཧིཏཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ; ཝིམུཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཝིམུཏྟཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ, ཨཝིམུཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཨཝིམུཏྟཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻ’ནྟི, ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎཱཏི སཏི སཏིཨཱཡཏནེ.
‘‘སོ སཙེ ཨཱཀངྑཏི ¶ – ‘ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརེཡྻཾ, སེཡྻཐིདཾ – ཨེཀམྤི ཛཱཏིཾ དྭེཔི ཛཱཏིཡོ ཏིསྶོཔི ཛཱཏིཡོ ཙཏསྶོཔི ཛཱཏིཡོ པཉྩཔི ཛཱཏིཡོ དསཔི ཛཱཏིཡོ ཝཱིསམྤི ཛཱཏིཡོ ཏིཾསམྤི ཛཱཏིཡོ ཙཏྟཱལཱིསམྤི ཛཱཏིཡོ པཉྙཱསམྤི ཛཱཏིཡོ ཛཱཏིསཏམྤི ཛཱཏིསཧསྶམྤི ཛཱཏིསཏསཧསྶམྤི ཨནེཀེཔི སཾཝཊྚཀཔྤེ ཨནེཀེཔི ཝིཝཊྚཀཔྤེ ཨནེཀེཔི སཾཝཊྚཝིཝཊྚཀཔྤེ – ཨམུཏྲཱསིཾ ཨེཝཾནཱམོ ¶ ཨེཝཾགོཏྟོ ཨེཝཾཝཎྞོ ཨེཝམཱཧཱརོ ཨེཝཾསུཁདུཀྑཔྤཊིསཾཝེདཱི ཨེཝམཱཡུཔརིཡནྟོ, སོ ཏཏོ ཙུཏོ ཨམུཏྲ ཨུདཔཱདིཾ; ཏཏྲཱཔཱསིཾ ཨེཝཾནཱམོ ཨེཝཾགོཏྟོ ཨེཝཾཝཎྞོ ཨེཝམཱཧཱརོ ཨེཝཾསུཁདུཀྑཔྤཊིསཾཝེདཱི ཨེཝམཱཡུཔརིཡནྟོ, སོ ཏཏོ ཙུཏོ ཨིདྷཱུཔཔནྣོཏི, ཨིཏི སཱཀཱརཾ སཨུདྡེསཾ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརེཡྻ’ནྟི, ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎཱཏི སཏི སཏིཨཱཡཏནེ.
‘‘སོ སཙེ ཨཱཀངྑཏི – ‘དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན སཏྟེ པསྶེཡྻཾ ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེ ཧཱིནེ པཎཱིཏེ སུཝཎྞེ དུབྦཎྞེ, སུགཏེ དུགྒཏེ ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པཛཱནེཡྻཾ – ཨིམེ ཝཏ བྷོནྟོ སཏྟཱ ཀཱཡདུཙྩརིཏེན སམནྣཱགཏཱ ཝཙཱིདུཙྩརིཏེན སམནྣཱགཏཱ ¶ མནོདུཙྩརིཏེན སམནྣཱགཏཱ ཨརིཡཱནཾ ཨུཔཝཱདཀཱ མིཙྪཱདིཊྛིཀཱ མིཙྪཱདིཊྛིཀམྨསམཱདཱནཱ ¶ , ཏེ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔནྣཱ; ཨིམེ ཝཱ པན བྷོནྟོ སཏྟཱ ཀཱཡསུཙརིཏེན སམནྣཱགཏཱ ཝཙཱིསུཙརིཏེན སམནྣཱགཏཱ མནོསུཙརིཏེན སམནྣཱགཏཱ ཨརིཡཱནཾ ཨནུཔཝཱདཀཱ སམྨཱདིཊྛིཀཱ སམྨཱདིཊྛིཀམྨསམཱདཱནཱ, ཏེ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ ¶ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔནྣཱཏི, ཨིཏི དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན སཏྟེ པསྶེཡྻཾ ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེ ཧཱིནེ པཎཱིཏེ སུཝཎྞེ དུབྦཎྞེ, སུགཏེ དུགྒཏེ ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པཛཱནེཡྻ’ནྟི, ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎཱཏི སཏི སཏིཨཱཡཏནེ.
‘‘སོ སཙེ ཨཱཀངྑཏི – ‘ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻ’ནྟི, ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎཱཏི སཏི སཏིཨཱཡཏནེ’’ཏི. དསམཾ.
༡༡. ནིམིཏྟསུཏྟཾ
༡༠༣. ‘‘ཨདྷིཙིཏྟམནུཡུཏྟེན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནཱ ཏཱིཎི ནིམིཏྟཱནི ཀཱལེན ཀཱལཾ མནསི ཀཱཏབྦཱནི – ཀཱལེན ཀཱལཾ སམཱདྷིནིམིཏྟཾ མནསི ཀཱཏབྦཾ, ཀཱལེན ཀཱལཾ པགྒཧནིམིཏྟཾ མནསི ཀཱཏབྦཾ, ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨུཔེཀྑཱནིམིཏྟཾ མནསི ཀཱཏབྦཾ. སཙེ, བྷིཀྑཝེ, ཨདྷིཙིཏྟམནུཡུཏྟོ བྷིཀྑུ ཨེཀནྟཾ སམཱདྷིནིམིཏྟཾཡེཝ མནསི ཀརེཡྻ, ཋཱནཾ ཏཾ ཙིཏྟཾ ཀོསཛྫཱཡ སཾཝཏྟེཡྻ. སཙེ, བྷིཀྑཝེ, ཨདྷིཙིཏྟམནུཡུཏྟོ བྷིཀྑུ ཨེཀནྟཾ པགྒཧནིམིཏྟཾཡེཝ མནསི ཀརེཡྻ, ཋཱནཾ ཏཾ ཙིཏྟཾ ཨུདྡྷཙྩཱཡ སཾཝཏྟེཡྻ. སཙེ, བྷིཀྑཝེ ¶ , ཨདྷིཙིཏྟམནུཡུཏྟོ བྷིཀྑུ ཨེཀནྟཾ ཨུཔེཀྑཱནིམིཏྟཾཡེཝ མནསི ཀརེཡྻ, ཋཱནཾ ཏཾ ཙིཏྟཾ ན སམྨཱ སམཱདྷིཡེཡྻ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ. ཡཏོ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨདྷིཙིཏྟམནུཡུཏྟོ བྷིཀྑུ ཀཱལེན ཀཱལཾ སམཱདྷིནིམིཏྟཾ མནསི ཀརོཏི, ཀཱལེན ཀཱལཾ པགྒཧནིམིཏྟཾ མནསི ཀརོཏི, ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨུཔེཀྑཱནིམིཏྟཾ མནསི ཀརོཏི, ཏཾ ཧོཏི ཙིཏྟཾ མུདུཉྩ ཀམྨནིཡཉྩ པབྷསྶརཉྩ, ན ཙ ¶ པབྷངྒུ, སམྨཱ སམཱདྷིཡཏི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ.
‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, སུཝཎྞཀཱརོ ཝཱ སུཝཎྞཀཱརནྟེཝཱསཱི ཝཱ ཨུཀྐཾ བནྡྷེཡྻ [བནྡྷཏི… ཨཱལིམྤཏི (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༨༡ ཏཾཊཱིཀཱཡཾ ཙ) མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༧༦; མ. ནི. ༣.༣༦༠ ཏཾཨཊྛཀཐཱཊཱིཀཱསུ ཙ པསྶིཏབྦཾ], ཨུཀྐཾ ¶ བནྡྷིཏྭཱ ཨུཀྐཱམུཁཾ ཨཱལིམྤེཡྻ, ཨུཀྐཱམུཁཾ ཨཱལིམྤེཏྭཱ སཎྜཱསེན ¶ ཛཱཏརཱུཔཾ གཧེཏྭཱ ཨུཀྐཱམུཁེ པཀྑིཔེཡྻ [པཀྑིཔཏི (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༨༡)], ཨུཀྐཱམུཁེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨབྷིདྷམཏི, ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨུདཀེན པརིཔྥོསེཏི, ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི. སཙེ, བྷིཀྑཝེ, སུཝཎྞཀཱརོ ཝཱ སུཝཎྞཀཱརནྟེཝཱསཱི ཝཱ ཏཾ ཛཱཏརཱུཔཾ ཨེཀནྟཾ ཨབྷིདྷམེཡྻ, ཋཱནཾ ཏཾ ཛཱཏརཱུཔཾ ཌཧེཡྻ. སཙེ, བྷིཀྑཝེ, སུཝཎྞཀཱརོ ཝཱ སུཝཎྞཀཱརནྟེཝཱསཱི ཝཱ ཏཾ ཛཱཏརཱུཔཾ ཨེཀནྟཾ ཨུདཀེན པརིཔྥོསེཡྻ, ཋཱནཾ ཏཾ ཛཱཏརཱུཔཾ ནིབྦཱཔེཡྻ [ནིབྦཱཡེཡྻ (སཱི.)]. སཙེ, བྷིཀྑཝེ, སུཝཎྞཀཱརོ ཝཱ སུཝཎྞཀཱརནྟེཝཱསཱི ཝཱ ཏཾ ཛཱཏརཱུཔཾ ཨེཀནྟཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑེཡྻ, ཋཱནཾ ཏཾ ཛཱཏརཱུཔཾ ན སམྨཱ པརིཔཱཀཾ གཙྪེཡྻ. ཡཏོ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སུཝཎྞཀཱརོ ཝཱ སུཝཎྞཀཱརནྟེཝཱསཱི ཝཱ ཏཾ ཛཱཏརཱུཔཾ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨབྷིདྷམཏི, ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨུདཀེན པརིཔྥོསེཏི, ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི, ཏཾ ཧོཏི ཛཱཏརཱུཔཾ མུདུཉྩ ཀམྨནིཡཉྩ པབྷསྶརཉྩ, ན ཙ པབྷངྒུ, སམྨཱ ཨུཔེཏི ཀམྨཱཡ. ཡསྶཱ ཡསྶཱ ཙ པིལནྡྷནཝིཀཏིཡཱ ཨཱཀངྑཏི – ཡདི པཊྚིཀཱཡ, ཡདི ཀུཎྜལཱཡ, ཡདི གཱིཝེཡྻཀེ, ཡདི སུཝཎྞམཱལཱཡ – ཏཉྩསྶ ཨཏྠཾ ཨནུབྷོཏི.
‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨདྷིཙིཏྟམནུཡུཏྟེན བྷིཀྑུནཱ ཏཱིཎི ནིམིཏྟཱནི ཀཱལེན ཀཱལཾ མནསི ཀཱཏབྦཱནི – ཀཱལེན ཀཱལཾ སམཱདྷིནིམིཏྟཾ མནསི ཀཱཏབྦཾ, ཀཱལེན ཀཱལཾ པགྒཧནིམིཏྟཾ མནསི ཀཱཏབྦཾ, ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨུཔེཀྑཱནིམིཏྟཾ མནསི ཀཱཏབྦཾ. སཙེ, བྷིཀྑཝེ, ཨདྷིཙིཏྟམནུཡུཏྟོ ¶ བྷིཀྑུ ཨེཀནྟཾ སམཱདྷིནིམིཏྟཾཡེཝ མནསི ཀརེཡྻ ¶ , ཋཱནཾ ཏཾ ཙིཏྟཾ ཀོསཛྫཱཡ སཾཝཏྟེཡྻ. སཙེ, བྷིཀྑཝེ, ཨདྷིཙིཏྟམནུཡུཏྟོ བྷིཀྑུ ཨེཀནྟཾ པགྒཧནིམིཏྟཾཡེཝ མནསི ཀརེཡྻ, ཋཱནཾ ཏཾ ཙིཏྟཾ ཨུདྡྷཙྩཱཡ སཾཝཏྟེཡྻ. སཙེ, བྷིཀྑཝེ, ཨདྷིཙིཏྟམནུཡུཏྟོ བྷིཀྑུ ཨེཀནྟཾ ཨུཔེཀྑཱནིམིཏྟཾཡེཝ མནསི ཀརེཡྻ, ཋཱནཾ ཏཾ ཙིཏྟཾ ན སམྨཱ སམཱདྷིཡེཡྻ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ. ཡཏོ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨདྷིཙིཏྟམནུཡུཏྟོ བྷིཀྑུ ཀཱལེན ཀཱལཾ སམཱདྷིནིམིཏྟཾ མནསི ཀརོཏི, ཀཱལེན ཀཱལཾ པགྒཧནིམིཏྟཾ མནསི ཀརོཏི, ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨུཔེཀྑཱནིམིཏྟཾ མནསི ཀརོཏི, ཏཾ ཧོཏི ཙིཏྟཾ མུདུཉྩ ཀམྨནིཡཉྩ པབྷསྶརཉྩ, ན ཙ པབྷངྒུ, སམྨཱ སམཱདྷིཡཏི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ. ཡསྶ ཡསྶ ཙ ཨབྷིཉྙཱསཙྪིཀརཎཱིཡསྶ དྷམྨསྶ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏི ཨབྷིཉྙཱསཙྪིཀིརིཡཱཡ, ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎཱཏི སཏི སཏིཨཱཡཏནེ.
‘‘སོ ¶ སཙེ ཨཱཀངྑཏི – ‘ཨནེཀཝིཧིཏཾ ཨིདྡྷིཝིདྷཾ པཙྩནུབྷཝེཡྻཾ…པེ… (ཚ ཨབྷིཉྙཱ ཝིཏྠཱརེཏབྦཱ) ¶ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ…པེ… སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻ’ནྟི, ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎཱཏི སཏི སཏིཨཱཡཏནེ’’ཏི. ཨེཀཱདསམཾ.
ལོཎཀཔལླཝགྒོ [ལོཎཕལཝགྒོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] པཉྩམོ.
ཏསྶུདྡཱནཾ –
ཨཙྩཱཡིཀཾ པཝིཝེཀཾ, སརདོ པརིསཱ ཏཡོ;
ཨཱཛཱནཱིཡཱ པོཏྠཀོ ཙ, ལོཎཾ དྷོཝཏི ནིམིཏྟཱནཱིཏི.
དུཏིཡོ པཎྞཱསཀོ སམཏྟོ.
༣. ཏཏིཡཔཎྞཱསཀཾ
(༡༡) ༡. སམྦོདྷཝགྒོ
༡. པུབྦེཝསམྦོདྷསུཏྟཾ
༡༠༤. ‘‘པུབྦེཝ ¶ ¶ ¶ མེ, བྷིཀྑཝེ, སམྦོདྷཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷསྶ བོདྷིསཏྟསྶེཝ སཏོ ཨེཏདཧོསི – ‘ཀོ ནུ ཁོ ལོཀེ ཨསྶཱདོ, ཀོ ཨཱདཱིནཝོ, ཀིཾ ནིསྶརཎ’ནྟི? ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏདཧོསི – ‘ཡཾ ཁོ ལོཀཾ [ལོཀེ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི སུཁཾ སོམནསྶཾ, ཨཡཾ ལོཀེ ཨསྶཱདོ. ཡཾ ལོཀོ [ལོཀེ (པཱི. ཀ.)] ཨནིཙྩོ དུཀྑོ ཝིཔརིཎཱམདྷམྨོ, ཨཡཾ ལོཀེ ཨཱདཱིནཝོ. ཡོ ལོཀེ ཚནྡརཱགཝིནཡོ ཚནྡརཱགཔྤཧཱནཾ, ཨིདཾ ལོཀེ ནིསྶརཎ’ནྟི [ལོཀནིསྶརཎཾ (ཨཊྛ.) ‘‘ལོཀེ ནིསྶརཎ’’ནྟི པདེན སཾསནྡིཏབྦཾ]. ཡཱཝཀཱིཝཉྩཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝཾ ལོཀསྶ ཨསྶཱདཉྩ ཨསྶཱདཏོ ¶ ཨཱདཱིནཝཉྩ ཨཱདཱིནཝཏོ ནིསྶརཎཉྩ ནིསྶརཎཏོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཱབྦྷཉྙཱསིཾ, ནེཝ ཏཱཝཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, སདེཝཀེ ལོཀེ སམཱརཀེ སབྲཧྨཀེ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཡཱ པཛཱཡ སདེཝམནུསྶཱཡ ‘ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ’ཏི [ཨབྷིསམྦུདྡྷོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] པཙྩཉྙཱསིཾ. ཡཏོ ཙ ཁྭཱཧཾ [ཁོ ཨཧཾ (སཱི. པཱི.), ཁོཧཾ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)], བྷིཀྑཝེ, ཨེཝཾ ལོཀསྶ ཨསྶཱདཉྩ ཨསྶཱདཏོ ཨཱདཱིནཝཉྩ ཨཱདཱིནཝཏོ ནིསྶརཎཉྩ ནིསྶརཎཏོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨབྦྷཉྙཱསིཾ, ཨཐཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, སདེཝཀེ ལོཀེ སམཱརཀེ སབྲཧྨཀེ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཡཱ པཛཱཡ སདེཝམནུསྶཱཡ ‘ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ’ཏི པཙྩཉྙཱསིཾ. ཉཱཎཉྩ པན མེ དསྶནཾ ཨུདཔཱདི – ‘ཨཀུཔྤཱ མེ ཝིམུཏྟི [ཙེཏོཝིམུཏྟི (སཱི. པཱི. ཀ.)], ཨཡམནྟིམཱ ཛཱཏི, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ’’’ཏི. པཋམཾ.
༢. པཋམཨསྶཱདསུཏྟཾ
༡༠༥. ‘‘ལོཀསྶཱཧཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨསྶཱདཔརིཡེསནཾ ཨཙརིཾ. ཡོ ལོཀེ ཨསྶཱདོ ཏདཛ྄ཛྷགམཾ. ཡཱཝཏཀོ ལོཀེ ཨསྶཱདོ, པཉྙཱཡ མེ སོ སུདིཊྛོ. ལོཀསྶཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱདཱིནཝཔརིཡེསནཾ ཨཙརིཾ ¶ . ཡོ ལོཀེ ཨཱདཱིནཝོ ཏདཛ྄ཛྷགམཾ. ཡཱཝཏཀོ ལོཀེ ཨཱདཱིནཝོ, པཉྙཱཡ ¶ མེ སོ སུདིཊྛོ. ལོཀསྶཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ནིསྶརཎཔརིཡེསནཾ ཨཙརིཾ. ཡཾ ལོཀེ ནིསྶརཎཾ ཏདཛ྄ཛྷགམཾ. ཡཱཝཏཀཾ ལོཀེ ནིསྶརཎཾ, པཉྙཱཡ མེ ཏཾ སུདིཊྛཾ. ཡཱཝཀཱིཝཉྩཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ལོཀསྶ ཨསྶཱདཉྩ ཨསྶཱདཏོ ཨཱདཱིནཝཉྩ ཨཱདཱིནཝཏོ ནིསྶརཎཉྩ ནིསྶརཎཏོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཱབྦྷཉྙཱསིཾ, ནེཝ ཏཱཝཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, སདེཝཀེ ལོཀེ སམཱརཀེ སབྲཧྨཀེ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཡཱ པཛཱཡ སདེཝམནུསྶཱཡ ‘ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ’ཏི པཙྩཉྙཱསིཾ. ཡཏོ ཙ ཁྭཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ལོཀསྶ ཨསྶཱདཉྩ ཨསྶཱདཏོ ཨཱདཱིནཝཉྩ ཨཱདཱིནཝཏོ ནིསྶརཎཉྩ ནིསྶརཎཏོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨབྦྷཉྙཱསིཾ, ཨཐཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, སདེཝཀེ ལོཀེ སམཱརཀེ སབྲཧྨཀེ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཡཱ པཛཱཡ སདེཝམནུསྶཱཡ ‘ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ’ཏི པཙྩཉྙཱསིཾ. ཉཱཎཉྩ པན མེ དསྶནཾ ཨུདཔཱདི – ‘ཨཀུཔྤཱ མེ ཝིམུཏྟི, ཨཡམནྟིམཱ ཛཱཏི, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ’’’ཏི. དུཏིཡཾ.
༣. དུཏིཡཨསྶཱདསུཏྟཾ
༡༠༦. ‘‘ནོ ¶ ཙེདཾ [ནོ ཙེཏཾ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི. ཀ.) སཾ. ནི. ༣.༢༨ པསྶིཏབྦཾ], བྷིཀྑཝེ, ལོཀེ ཨསྶཱདོ ཨབྷཝིསྶ, ནཡིདཾ སཏྟཱ ལོཀེ སཱརཛྫེཡྻུཾ. ཡསྨཱ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཏྠི ལོཀེ ཨསྶཱདོ, ཏསྨཱ སཏྟཱ ལོཀེ སཱརཛྫནྟི. ནོ ཙེདཾ, བྷིཀྑཝེ, ལོཀེ ཨཱདཱིནཝོ ¶ ཨབྷཝིསྶ, ནཡིདཾ སཏྟཱ ལོཀེ ནིབྦིནྡེཡྻུཾ. ཡསྨཱ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཏྠི ལོཀེ ཨཱདཱིནཝོ, ཏསྨཱ སཏྟཱ ལོཀེ ནིབྦིནྡནྟི. ནོ ཙེདཾ, བྷིཀྑཝེ, ལོཀེ ནིསྶརཎཾ ཨབྷཝིསྶ, ནཡིདཾ སཏྟཱ ལོཀམྷཱ [ལོཀེ (ཀ.)] ནིསྶརེཡྻུཾ. ཡསྨཱ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཏྠི ལོཀེ ནིསྶརཎཾ, ཏསྨཱ སཏྟཱ ལོཀམྷཱ ནིསྶརནྟི. ཡཱཝཀཱིཝཉྩ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ ལོཀསྶ ཨསྶཱདཉྩ ཨསྶཱདཏོ ཨཱདཱིནཝཉྩ ཨཱདཱིནཝཏོ ནིསྶརཎཉྩ ནིསྶརཎཏོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཱབྦྷཉྙཱསུཾ [ནཱབྦྷཉྙཾསུ (སཾ. ནི. ༣.༢༨], ནེཝ ཏཱཝ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ སདེཝཀཱ ལོཀཱ སམཱརཀཱ སབྲཧྨཀཱ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཡཱ པཛཱཡ སདེཝམནུསྶཱཡ ནིསྶཊཱ ཝིསཾཡུཏྟཱ ཝིཔྤམུཏྟཱ [ཝིཔྤཡུཏྟཱ (ཀ.)] ཝིམརིཡཱདཱིཀཏེན [ཝིམརིཡཱདིཀཏེན (སཱི. པཱི. ཀ.)] ཙེཏསཱ ཝིཧརིཾསུ. ཡཏོ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ ལོཀསྶ ¶ ཨསྶཱདཉྩ ཨསྶཱདཏོ ཨཱདཱིནཝཉྩ ཨཱདཱིནཝཏོ ནིསྶརཎཉྩ ནིསྶརཎཏོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨབྦྷཉྙཱསུཾ, ཨཐ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ སདེཝཀཱ ལོཀཱ སམཱརཀཱ སབྲཧྨཀཱ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཡཱ པཛཱཡ སདེཝམནུསྶཱཡ ནིསྶཊཱ ཝིསཾཡུཏྟཱ ཝིཔྤམུཏྟཱ ཝིམརིཡཱདཱིཀཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརནྟཱི’’ཏི. ཏཏིཡཾ.
༤. སམཎབྲཱཧྨཎསུཏྟཾ
༡༠༧. ‘‘ཡེ ¶ ཀེཙི, བྷིཀྑཝེ, སམཎཱ ཝཱ བྲཱཧྨཎཱ ཝཱ ལོཀསྶ ཨསྶཱདཉྩ ཨསྶཱདཏོ ཨཱདཱིནཝཉྩ ཨཱདཱིནཝཏོ ནིསྶརཎཉྩ ནིསྶརཎཏོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནནྟི, ན མེ ཏེ [ན ཏེ (ཀ.)], བྷིཀྑཝེ, སམཎཱ ཝཱ བྲཱཧྨཎཱ ཝཱ སམཎེསུ ཝཱ སམཎསམྨཏཱ བྲཱཧྨཎེསུ ཝཱ བྲཱཧྨཎསམྨཏཱ, ན ཙ པན ཏེ ཨཱཡསྨནྟོ སཱམཉྙཏྠཾ ཝཱ བྲཧྨཉྙཏྠཾ ཝཱ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརནྟི. ཡེ ཙ ཁོ ཀེཙི ¶ , བྷིཀྑཝེ, སམཎཱ ཝཱ བྲཱཧྨཎཱ ཝཱ ལོཀསྶ ཨསྶཱདཉྩ ཨསྶཱདཏོ ཨཱདཱིནཝཉྩ ཨཱདཱིནཝཏོ ནིསྶརཎཉྩ ནིསྶརཎཏོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནནྟི, ཏེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སམཎཱ ཝཱ བྲཱཧྨཎཱ ཝཱ སམཎེསུ ཝཱ སམཎསམྨཏཱ བྲཱཧྨཎེསུ ཝཱ བྲཱཧྨཎསམྨཏཱ, ཏེ ཙ པནཱཡསྨནྟོ སཱམཉྙཏྠཉྩ བྲཧྨཉྙཏྠཉྩ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརནྟཱི’’ཏི [ཝིཧརིསྶནྟི (སཱི. པཱི.)]. ཙཏུཏྠཾ.
༥. རུཎྞསུཏྟཾ
༡༠༨. ‘‘རུཎྞམིདཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ ཡདིདཾ གཱིཏཾ. ཨུམྨཏྟཀམིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ ཡདིདཾ ནཙྩཾ. ཀོམཱརཀམིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ ཡདིདཾ ཨཏིཝེལཾ དནྟཝིདཾསཀཧསིཏཾ [དནྟཝིདཾསཀཾ ཧསིཏཾ (སཱི. པཱི.)]. ཏསྨཱཏིཧ, བྷིཀྑཝེ, སེཏུགྷཱཏོ གཱིཏེ, སེཏུགྷཱཏོ ནཙྩེ, ཨལཾ ཝོ དྷམྨཔྤམོདིཏཱནཾ སཏཾ སིཏཾ སིཏམཏྟཱཡཱ’’ཏི. པཉྩམཾ.
༦. ཨཏིཏྟིསུཏྟཾ
༡༠༩. ‘‘ཏིཎྞཾ, བྷིཀྑཝེ, པཊིསེཝནཱཡ ནཏྠི ཏིཏྟི. ཀཏམེསཾ ཏིཎྞཾ? སོཔྤསྶ, བྷིཀྑཝེ, པཊིསེཝནཱཡ ནཏྠི ཏིཏྟི. སུརཱམེརཡཔཱནསྶ, བྷིཀྑཝེ, པཊིསེཝནཱཡ ¶ ནཏྠི ཏིཏྟི. མེཐུནདྷམྨསམཱཔཏྟིཡཱ, བྷིཀྑཝེ, པཊིསེཝནཱཡ ནཏྠི ཏིཏྟི. ཨིམེསཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏིཎྞཾ པཊིསེཝནཱཡ ནཏྠི ཏིཏྟཱི’’ཏི. ཚཊྛཾ.
༧. ཨརཀྑིཏསུཏྟཾ
༡༡༠. ཨཐ ¶ ཁོ ཨནཱཐཔིཎྜིཀོ གཧཔཏི ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཨནཱཐཔིཎྜིཀཾ གཧཔཏིཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཙིཏྟེ, གཧཔཏི, ཨརཀྑིཏེ ཀཱཡཀམྨམྤི ཨརཀྑིཏཾ ཧོཏི, ཝཙཱིཀམྨམྤི ཨརཀྑིཏཾ ཧོཏི ¶ , མནོཀམྨམྤི ཨརཀྑིཏཾ ཧོཏི. ཏསྶ ཨརཀྑིཏཀཱཡཀམྨནྟསྶ ཨརཀྑིཏཝཙཱིཀམྨནྟསྶ ཨརཀྑིཏམནོཀམྨནྟསྶ ཀཱཡཀམྨམྤི ཨཝསྶུཏཾ ཧོཏི, ཝཙཱིཀམྨམྤི ཨཝསྶུཏཾ ཧོཏི, མནོཀམྨམྤི ཨཝསྶུཏཾ ཧོཏི. ཏསྶ ཨཝསྶུཏཀཱཡཀམྨནྟསྶ ཨཝསྶུཏཝཙཱིཀམྨནྟསྶ ཨཝསྶུཏམནོཀམྨནྟསྶ ཀཱཡཀམྨམྤི པཱུཏིཀཾ ཧོཏི, ཝཙཱིཀམྨམྤི པཱུཏིཀཾ ཧོཏི, མནོཀམྨམྤི པཱུཏིཀཾ ཧོཏི. ཏསྶ པཱུཏིཀཱཡཀམྨནྟསྶ པཱུཏིཝཙཱིཀམྨནྟསྶ པཱུཏིམནོཀམྨནྟསྶ ན བྷདྡཀཾ མརཎཾ ཧོཏི, ན བྷདྡིཀཱ ཀཱལངྐིརིཡཱ.
‘‘སེཡྻཐཱཔི, གཧཔཏི, ཀཱུཊཱགཱརེ དུཙྪནྣེ ཀཱུཊམྤི ཨརཀྑིཏཾ ཧོཏི, གོཔཱནསིཡོཔི ཨརཀྑིཏཱ ཧོནྟི, བྷིཏྟིཔི ཨརཀྑིཏཱ ཧོཏི; ཀཱུཊམྤི ཨཝསྶུཏཾ ཧོཏི, གོཔཱནསིཡོཔི ཨཝསྶུཏཱ ཧོནྟི, བྷིཏྟིཔི ཨཝསྶུཏཱ ཧོཏི; ཀཱུཊམྤི པཱུཏིཀཾ ཧོཏི, གོཔཱནསིཡོཔི པཱུཏིཀཱ ཧོནྟི, བྷིཏྟིཔི པཱུཏིཀཱ ཧོཏི.
‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, གཧཔཏི, ཙིཏྟེ ¶ ཨརཀྑིཏེ ཀཱཡཀམྨམྤི ཨརཀྑིཏཾ ཧོཏི, ཝཙཱིཀམྨམྤི ཨརཀྑིཏཾ ཧོཏི, མནོཀམྨམྤི ཨརཀྑིཏཾ ཧོཏི. ཏསྶ ཨརཀྑིཏཀཱཡཀམྨནྟསྶ ཨརཀྑིཏཝཙཱིཀམྨནྟསྶ ཨརཀྑིཏམནོཀམྨནྟསྶ ཀཱཡཀམྨམྤི ཨཝསྶུཏཾ ཧོཏི, ཝཙཱིཀམྨམྤི ཨཝསྶུཏཾ ཧོཏི, མནོཀམྨམྤི ཨཝསྶུཏཾ ཧོཏི. ཏསྶ ཨཝསྶུཏཀཱཡཀམྨནྟསྶ ཨཝསྶུཏཝཙཱིཀམྨནྟསྶ ཨཝསྶུཏམནོཀམྨནྟསྶ ཀཱཡཀམྨམྤི པཱུཏིཀཾ ཧོཏི, ཝཙཱིཀམྨམྤི པཱུཏིཀཾ ཧོཏི, མནོཀམྨམྤི པཱུཏིཀཾ ཧོཏི. ཏསྶ པཱུཏིཀཱཡཀམྨནྟསྶ པཱུཏིཝཙཱིཀམྨནྟསྶ པཱུཏིམནོཀམྨནྟསྶ ན བྷདྡཀཾ མརཎཾ ཧོཏི, ན བྷདྡིཀཱ ཀཱལངྐིརིཡཱ.
‘‘ཙིཏྟེ ¶ , གཧཔཏི, རཀྑིཏེ ཀཱཡཀམྨམྤི རཀྑིཏཾ ཧོཏི, ཝཙཱིཀམྨམྤི རཀྑིཏཾ ཧོཏི, མནོཀམྨམྤི རཀྑིཏཾ ཧོཏི. ཏསྶ རཀྑིཏཀཱཡཀམྨནྟསྶ རཀྑིཏཝཙཱིཀམྨནྟསྶ རཀྑིཏམནོཀམྨནྟསྶ ཀཱཡཀམྨམྤི ཨནཝསྶུཏཾ ཧོཏི, ཝཙཱིཀམྨམྤི ཨནཝསྶུཏཾ ཧོཏི, མནོཀམྨམྤི ཨནཝསྶུཏཾ ¶ ཧོཏི. ཏསྶ ཨནཝསྶུཏཀཱཡཀམྨནྟསྶ ཨནཝསྶུཏཝཙཱིཀམྨནྟསྶ ཨནཝསྶུཏམནོཀམྨནྟསྶ ཀཱཡཀམྨམྤི ཨཔཱུཏིཀཾ ཧོཏི, ཝཙཱིཀམྨམྤི ཨཔཱུཏིཀཾ ཧོཏི, མནོཀམྨམྤི ཨཔཱུཏིཀཾ ཧོཏི. ཏསྶ ཨཔཱུཏིཀཱཡཀམྨནྟསྶ ཨཔཱུཏིཝཙཱིཀམྨནྟསྶ ཨཔཱུཏིམནོཀམྨནྟསྶ བྷདྡཀཾ མརཎཾ ཧོཏི, བྷདྡིཀཱ ཀཱལངྐིརིཡཱ.
‘‘སེཡྻཐཱཔི, གཧཔཏི ¶ , ཀཱུཊཱགཱརེ སུཙྪནྣེ ཀཱུཊམྤི རཀྑིཏཾ ཧོཏི, གོཔཱནསིཡོཔི རཀྑིཏཱ ཧོནྟི, བྷིཏྟིཔི རཀྑིཏཱ ཧོཏི; ཀཱུཊམྤི ཨནཝསྶུཏཾ ཧོཏི, གོཔཱནསིཡོཔི ཨནཝསྶུཏཱ ཧོནྟི, བྷིཏྟིཔི ཨནཝསྶུཏཱ ཧོཏི; ཀཱུཊམྤི ཨཔཱུཏིཀཾ ཧོཏི, གོཔཱནསིཡོཔི ཨཔཱུཏིཀཱ ཧོནྟི, བྷིཏྟིཔི ཨཔཱུཏིཀཱ ཧོཏི.
ཨེཝམེཝཾ ཁོ, གཧཔཏི, ཙིཏྟེ རཀྑིཏེ ཀཱཡཀམྨམྤི རཀྑིཏཾ ཧོཏི, ཝཙཱིཀམྨམྤི རཀྑིཏཾ ཧོཏི, མནོཀམྨམྤི རཀྑིཏཾ ཧོཏི. ཏསྶ རཀྑིཏཀཱཡཀམྨནྟསྶ རཀྑིཏཝཙཱིཀམྨནྟསྶ རཀྑིཏམནོཀམྨནྟསྶ ཀཱཡཀམྨམྤི ཨནཝསྶུཏཾ ཧོཏི, ཝཙཱིཀམྨམྤི ཨནཝསྶུཏཾ ཧོཏི, མནོཀམྨམྤི ཨནཝསྶུཏཾ ཧོཏི. ཏསྶ ཨནཝསྶུཏཀཱཡཀམྨནྟསྶ ཨནཝསྶུཏཝཙཱིཀམྨནྟསྶ ཨནཝསྶུཏམནོཀམྨནྟསྶ ཀཱཡཀམྨམྤི ཨཔཱུཏིཀཾ ཧོཏི, ཝཙཱིཀམྨམྤི ཨཔཱུཏིཀཾ ཧོཏི, མནོཀམྨམྤི ཨཔཱུཏིཀཾ ཧོཏི. ཏསྶ ཨཔཱུཏིཀཱཡཀམྨནྟསྶ ཨཔཱུཏིཝཙཱིཀམྨནྟསྶ ཨཔཱུཏིམནོཀམྨནྟསྶ བྷདྡཀཾ མརཎཾ ཧོཏི, བྷདྡིཀཱ ཀཱལངྐིརིཡཱ’’ཏི. སཏྟམཾ.
༨. བྱཱཔནྣསུཏྟཾ
༡༡༡. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཨནཱཐཔིཎྜིཀཾ གཧཔཏིཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཙིཏྟེ, གཧཔཏི, བྱཱཔནྣེ ཀཱཡཀམྨམྤི བྱཱཔནྣཾ ཧོཏི, ཝཙཱིཀམྨམྤི བྱཱཔནྣཾ ཧོཏི, མནོཀམྨམྤི བྱཱཔནྣཾ ཧོཏི. ཏསྶ བྱཱཔནྣཀཱཡཀམྨནྟསྶ བྱཱཔནྣཝཙཱིཀམྨནྟསྶ བྱཱཔནྣམནོཀམྨནྟསྶ ན བྷདྡཀཾ མརཎཾ ཧོཏི, ན བྷདྡིཀཱ ཀཱལངྐིརིཡཱ. སེཡྻཐཱཔི, གཧཔཏི, ཀཱུཊཱགཱརེ དུཙྪནྣེ ཀཱུཊམྤི བྱཱཔནྣཾ ཧོཏི, གོཔཱནསིཡོཔི བྱཱཔནྣཱ ཧོནྟི, བྷིཏྟིཔི བྱཱཔནྣཱ ¶ ཧོཏི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, གཧཔཏི, ཙིཏྟེ བྱཱཔནྣེ ཀཱཡཀམྨམྤི བྱཱཔནྣཾ ཧོཏི, ཝཙཱིཀམྨམྤི བྱཱཔནྣཾ ཧོཏི, མནོཀམྨམྤི བྱཱཔནྣཾ ཧོཏི. ཏསྶ བྱཱཔནྣཀཱཡཀམྨནྟསྶ བྱཱཔནྣཝཙཱིཀམྨནྟསྶ བྱཱཔནྣམནོཀམྨནྟསྶ ན བྷདྡཀཾ མརཎཾ ཧོཏི, ན བྷདྡིཀཱ ཀཱལངྐིརིཡཱ.
‘‘ཙིཏྟེ ¶ , གཧཔཏི, ཨབྱཱཔནྣེ ཀཱཡཀམྨམྤི ཨབྱཱཔནྣཾ ཧོཏི, ཝཙཱིཀམྨམྤི ཨབྱཱཔནྣཾ ཧོཏི, མནོཀམྨམྤི ཨབྱཱཔནྣཾ ཧོཏི. ཏསྶ ཨབྱཱཔནྣཀཱཡཀམྨནྟསྶ ཨབྱཱཔནྣཝཙཱིཀམྨནྟསྶ ཨབྱཱཔནྣམནོཀམྨནྟསྶ བྷདྡཀཾ མརཎཾ ཧོཏི, བྷདྡིཀཱ ཀཱལངྐིརིཡཱ. སེཡྻཐཱཔི, གཧཔཏི, ཀཱུཊཱགཱརེ སུཙྪནྣེ ཀཱུཊམྤི ཨབྱཱཔནྣཾ ཧོཏི, གོཔཱནསིཡོཔི ¶ ཨབྱཱཔནྣཱ ཧོནྟི, བྷིཏྟིཔི ཨབྱཱཔནྣཱ ཧོཏི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, གཧཔཏི, ཙིཏྟེ ཨབྱཱཔནྣེ ཀཱཡཀམྨམྤི ཨབྱཱཔནྣཾ ཧོཏི, ཝཙཱིཀམྨམྤི ཨབྱཱཔནྣཾ ཧོཏི, མནོཀམྨམྤི ཨབྱཱཔནྣཾ ཧོཏི. ཏསྶ ཨབྱཱཔནྣཀཱཡཀམྨནྟསྶ…པེ… ཨབྱཱཔནྣམནོཀམྨནྟསྶ བྷདྡཀཾ མརཎཾ ཧོཏི, བྷདྡིཀཱ ¶ ཀཱལངྐིརིཡཱ’’ཏི. ཨཊྛམཾ.
༩. པཋམནིདཱནསུཏྟཾ
༡༡༢. ‘‘ཏཱིཎིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ནིདཱནཱནི ཀམྨཱནཾ སམུདཡཱཡ. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? ལོབྷོ ནིདཱནཾ ཀམྨཱནཾ སམུདཡཱཡ, དོསོ ནིདཱནཾ ཀམྨཱནཾ སམུདཡཱཡ, མོཧོ ནིདཱནཾ ཀམྨཱནཾ སམུདཡཱཡ. ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ལོབྷཔཀཏཾ ཀམྨཾ ལོབྷཛཾ ལོབྷནིདཱནཾ ལོབྷསམུདཡཾ, ཏཾ ཀམྨཾ ཨཀུསལཾ ཏཾ ཀམྨཾ སཱཝཛྫཾ ཏཾ ཀམྨཾ དུཀྑཝིཔཱཀཾ, ཏཾ ཀམྨཾ ཀམྨསམུདཡཱཡ སཾཝཏྟཏི, ན ཏཾ ཀམྨཾ ཀམྨནིརོདྷཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དོསཔཀཏཾ ཀམྨཾ དོསཛཾ དོསནིདཱནཾ དོསསམུདཡཾ, ཏཾ ཀམྨཾ ཨཀུསལཾ ཏཾ ཀམྨཾ སཱཝཛྫཾ ཏཾ ཀམྨཾ དུཀྑཝིཔཱཀཾ, ཏཾ ཀམྨཾ ཀམྨསམུདཡཱཡ སཾཝཏྟཏི, ན ཏཾ ཀམྨཾ ཀམྨནིརོདྷཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, མོཧཔཀཏཾ ཀམྨཾ མོཧཛཾ མོཧནིདཱནཾ མོཧསམུདཡཾ, ཏཾ ཀམྨཾ ཨཀུསལཾ ཏཾ ཀམྨཾ སཱཝཛྫཾ ཏཾ ཀམྨཾ དུཀྑཝིཔཱཀཾ, ཏཾ ཀམྨཾ ཀམྨསམུདཡཱཡ སཾཝཏྟཏི, ན ཏཾ ཀམྨཾ ཀམྨནིརོདྷཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎི ནིདཱནཱནི ཀམྨཱནཾ སམུདཡཱཡ.
‘‘ཏཱིཎིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ནིདཱནཱནི ཀམྨཱནཾ སམུདཡཱཡ. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? ཨལོབྷོ ནིདཱནཾ ཀམྨཱནཾ སམུདཡཱཡ, ཨདོསོ ནིདཱནཾ ཀམྨཱནཾ སམུདཡཱཡ, ཨམོཧོ ནིདཱནཾ ཀམྨཱནཾ སམུདཡཱཡ. ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨལོབྷཔཀཏཾ ཀམྨཾ ཨལོབྷཛཾ ཨལོབྷནིདཱནཾ ཨལོབྷསམུདཡཾ, ཏཾ ¶ ཀམྨཾ ཀུསལཾ ཏཾ ¶ ཀམྨཾ ཨནཝཛྫཾ ཏཾ ཀམྨཾ སུཁཝིཔཱཀཾ, ཏཾ ཀམྨཾ ཀམྨནིརོདྷཱཡ སཾཝཏྟཏི, ན ཏཾ ཀམྨཾ ཀམྨསམུདཡཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨདོསཔཀཏཾ ཀམྨཾ ཨདོསཛཾ ཨདོསནིདཱནཾ ཨདོསསམུདཡཾ, ཏཾ ཀམྨཾ ཀུསལཾ ཏཾ ཀམྨཾ ཨནཝཛྫཾ ཏཾ ཀམྨཾ སུཁཝིཔཱཀཾ, ཏཾ ¶ ཀམྨཾ ཀམྨནིརོདྷཱཡ སཾཝཏྟཏི, ན ཏཾ ཀམྨཾ ཀམྨསམུདཡཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨམོཧཔཀཏཾ ཀམྨཾ ཨམོཧཛཾ ཨམོཧནིདཱནཾ ཨམོཧསམུདཡཾ, ཏཾ ཀམྨཾ ཀུསལཾ ཏཾ ཀམྨཾ ཨནཝཛྫཾ ཏཾ ཀམྨཾ སུཁཝིཔཱཀཾ, ཏཾ ཀམྨཾ ཀམྨནིརོདྷཱཡ སཾཝཏྟཏི, ན ཏཾ ཀམྨཾ ཀམྨསམུདཡཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎི ནིདཱནཱནི ཀམྨཱནཾ སམུདཡཱཡཱ’’ཏི. ནཝམཾ.
༡༠. དུཏིཡནིདཱནསུཏྟཾ
༡༡༣. ‘‘ཏཱིཎིམཱནི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ནིདཱནཱནི ཀམྨཱནཾ སམུདཡཱཡ. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? ཨཏཱིཏེ, བྷིཀྑཝེ, ཚནྡརཱགཊྛཱནིཡེ དྷམྨེ ཨཱརབྦྷ ཚནྡོ ཛཱཡཏི; ཨནཱགཏེ, བྷིཀྑཝེ, ཚནྡརཱགཊྛཱནིཡེ དྷམྨེ ཨཱརབྦྷ ཚནྡོ ཛཱཡཏི; པཙྩུཔྤནྣེ, བྷིཀྑཝེ, ཚནྡརཱགཊྛཱནིཡེ དྷམྨེ ཨཱརབྦྷ ཚནྡོ ཛཱཡཏི. ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, ཨཏཱིཏེ ཚནྡརཱགཊྛཱནིཡེ དྷམྨེ ཨཱརབྦྷ ཚནྡོ ཛཱཡཏི? ཨཏཱིཏེ, བྷིཀྑཝེ, ཚནྡརཱགཊྛཱནིཡེ དྷམྨེ ཨཱརབྦྷ ཙེཏསཱ ཨནུཝིཏཀྐེཏི ཨནུཝིཙཱརེཏི. ཏསྶ ཨཏཱིཏེ ཚནྡརཱགཊྛཱནིཡེ དྷམྨེ ཨཱརབྦྷ ཙེཏསཱ ཨནུཝིཏཀྐཡཏོ ཨནུཝིཙཱརཡཏོ ཚནྡོ ཛཱཡཏི. ཚནྡཛཱཏོ ཏེཧི དྷམྨེཧི སཾཡུཏྟོ ཧོཏི. ཨེཏམཧཾ, བྷིཀྑཝེ, སཾཡོཛནཾ ཝདཱམི ཡོ ཙེཏསོ སཱརཱགོ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཏཱིཏེ ཚནྡརཱགཊྛཱནིཡེ དྷམྨེ ཨཱརབྦྷ ཚནྡོ ཛཱཡཏི.
‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, ཨནཱགཏེ ཚནྡརཱགཊྛཱནིཡེ ¶ དྷམྨེ ཨཱརབྦྷ ཚནྡོ ཛཱཡཏི? ཨནཱགཏེ, བྷིཀྑཝེ, ཚནྡརཱགཊྛཱནིཡེ དྷམྨེ ཨཱརབྦྷ ཙེཏསཱ ཨནུཝིཏཀྐེཏི ཨནུཝིཙཱརེཏི. ཏསྶ ཨནཱགཏེ ཚནྡརཱགཊྛཱནིཡེ དྷམྨེ ཨཱརབྦྷ ཙེཏསཱ ཨནུཝིཏཀྐཡཏོ ཨནུཝིཙཱརཡཏོ ཚནྡོ ཛཱཡཏི. ཚནྡཛཱཏོ ཏེཧི དྷམྨེཧི སཾཡུཏྟོ ཧོཏི. ཨེཏམཧཾ, བྷིཀྑཝེ, སཾཡོཛནཾ ཝདཱམི ཡོ ཙེཏསོ སཱརཱགོ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨནཱགཏེ ཚནྡརཱགཊྛཱནིཡེ དྷམྨེ ཨཱརབྦྷ ཚནྡོ ཛཱཡཏི.
‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པཙྩུཔྤནྣེ ཚནྡརཱགཊྛཱནིཡེ དྷམྨེ ཨཱརབྦྷ ཚནྡོ ཛཱཡཏི? པཙྩུཔྤནྣེ, བྷིཀྑཝེ, ཚནྡརཱགཊྛཱནིཡེ དྷམྨེ ཨཱརབྦྷ ཙེཏསཱ ཨནུཝིཏཀྐེཏི ¶ ཨནུཝིཙཱརེཏི. ཏསྶ པཙྩུཔྤནྣེ ཚནྡརཱགཊྛཱནིཡེ དྷམྨེ ཨཱརབྦྷ ཙེཏསཱ ཨནུཝིཏཀྐཡཏོ ཨནུཝིཙཱརཡཏོ ཚནྡོ ཛཱཡཏི. ཚནྡཛཱཏོ ཏེཧི དྷམྨེཧི སཾཡུཏྟོ ཧོཏི. ཨེཏམཧཾ, བྷིཀྑཝེ, སཾཡོཛནཾ ཝདཱམི ཡོ ཙེཏསོ ¶ སཱརཱགོ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཙྩུཔྤནྣེ ཚནྡརཱགཊྛཱནིཡེ དྷམྨེ ཨཱརབྦྷ ཚནྡོ ཛཱཡཏི. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎི ནིདཱནཱནི ཀམྨཱནཾ སམུདཡཱཡ.
‘‘ཏཱིཎིམཱནི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ནིདཱནཱནི ཀམྨཱནཾ སམུདཡཱཡ. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? ཨཏཱིཏེ, བྷིཀྑཝེ, ཚནྡརཱགཊྛཱནིཡེ དྷམྨེ ཨཱརབྦྷ ཚནྡོ ན ཛཱཡཏི; ཨནཱགཏེ བྷིཀྑཝེ, ཚནྡརཱགཊྛཱནིཡེ དྷམྨེ ཨཱརབྦྷ ཚནྡོ ན ཛཱཡཏི; པཙྩུཔྤནྣེ, བྷིཀྑཝེ, ཚནྡརཱགཊྛཱནིཡེ དྷམྨེ ཨཱརབྦྷ ཚནྡོ ན ཛཱཡཏི. ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, ཨཏཱིཏེ ཚནྡརཱགཊྛཱནིཡེ དྷམྨེ ཨཱརབྦྷ ཚནྡོ ན ཛཱཡཏི? ཨཏཱིཏཱནཾ, བྷིཀྑཝེ, ཚནྡརཱགཊྛཱནིཡཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཱཡཏིཾ ཝིཔཱཀཾ པཛཱནཱཏི. ཨཱཡཏིཾ ཝིཔཱཀཾ ཝིདིཏྭཱ ཏདབྷིནིཝཏྟེཏི. ཏདབྷིནིཝཏྟེཏྭཱ [ཏདབྷིནིཝཛྫེཏི, ཏདབྷིནིཝཛྫེཏྭཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.)] ཙེཏསཱ ཨབྷིནིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ [ཨབྷིཝིརཱཛེཏྭཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] པཉྙཱཡ ཨཏིཝིཛ྄ཛྷ [ཨབྷིནིཝིཛ྄ཛྷ (ཀ.)] པསྶཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཏཱིཏེ ཚནྡརཱགཊྛཱནིཡེ དྷམྨེ ཨཱརབྦྷ ཚནྡོ ན ཛཱཡཏི.
‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, ཨནཱགཏེ ཚནྡརཱགཊྛཱནིཡེ དྷམྨེ ཨཱརབྦྷ ཚནྡོ ན ཛཱཡཏི? ཨནཱགཏཱནཾ, བྷིཀྑཝེ, ཚནྡརཱགཊྛཱནིཡཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཱཡཏིཾ ཝིཔཱཀཾ པཛཱནཱཏི. ཨཱཡཏིཾ ཝིཔཱཀཾ ཝིདིཏྭཱ ཏདབྷིནིཝཏྟེཏི. ཏདབྷིནིཝཏྟེཏྭཱ ཙེཏསཱ ཨབྷིནིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ པཉྙཱཡ ཨཏིཝིཛ྄ཛྷ པསྶཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨནཱགཏེ ཚནྡརཱགཊྛཱནིཡེ དྷམྨེ ཨཱརབྦྷ ཚནྡོ ན ཛཱཡཏི.
‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པཙྩུཔྤནྣེ ཚནྡརཱགཊྛཱནིཡེ དྷམྨེ ཨཱརབྦྷ ཚནྡོ ན ཛཱཡཏི? པཙྩུཔྤནྣཱནཾ, བྷིཀྑཝེ, ཚནྡརཱགཊྛཱནིཡཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཱཡཏིཾ ཝིཔཱཀཾ པཛཱནཱཏི, ཨཱཡཏིཾ ཝིཔཱཀཾ ¶ ཝིདིཏྭཱ ཏདབྷིནིཝཏྟེཏི, ཏདབྷིནིཝཏྟེཏྭཱ ཙེཏསཱ ཨབྷིནིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ པཉྙཱཡ ཨཏིཝིཛ྄ཛྷ པསྶཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཙྩུཔྤནྣེ ཚནྡརཱགཊྛཱནིཡེ དྷམྨེ ཨཱརབྦྷ ཚནྡོ ན ཛཱཡཏི. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎི ནིདཱནཱནི ཀམྨཱནཾ སམུདཡཱཡཱ’’ཏི. དསམཾ.
སམྦོདྷཝགྒོ པཋམོ.
ཏསྶུདྡཱནཾ –
པུབྦེཝ ¶ དུཝེ ཨསྶཱདཱ, སམཎོ རུཎྞཔཉྩམཾ;
ཨཏིཏྟི དྭེ ཙ ཝུཏྟཱནི, ནིདཱནཱནི ཨཔརེ དུཝེཏི.
(༡༢) ༢. ཨཱཔཱཡིཀཝགྒོ
༡. ཨཱཔཱཡིཀསུཏྟཾ
༡༡༤. ‘‘ཏཡོམེ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨཱཔཱཡིཀཱ ནེརཡིཀཱ ཨིདམཔྤཧཱཡ. ཀཏམེ ཏཡོ? ཡོ ¶ ཙ ཨབྲཧྨཙཱརཱི བྲཧྨཙཱརིཔཊིཉྙོ, ཡོ ཙ སུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརནྟཾ ཨམཱུལཀེན [ཨབྷཱུཏེན (ཀ.)] ཨབྲཧྨཙརིཡེན ཨནུདྡྷཾསེཏི, ཡོ ཙཱཡཾ ཨེཝཾཝཱདཱི ཨེཝཾདིཊྛི – ‘ནཏྠི ཀཱམེསུ དོསོ’ཏི, སོ ཏཱཡ ཀཱམེསུ པཱཏབྱཏཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཡོ ཨཱཔཱཡིཀཱ ནེརཡིཀཱ ཨིདམཔྤཧཱཡཱ’’ཏི. པཋམཾ.
༢. དུལླབྷསུཏྟཾ
༡༡༥. ‘‘ཏིཎྞཾ, བྷིཀྑཝེ, པཱཏུབྷཱཝོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེསཾ ཏིཎྞཾ? ཏཐཱགཏསྶ, བྷིཀྑཝེ, ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པཱཏུབྷཱཝོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ, ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏསྶ དྷམྨཝིནཡསྶ དེསེཏཱ པུགྒལོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ, ཀཏཉྙཱུ ཀཏཝེདཱི པུགྒལོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ. ཨིམེསཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏིཎྞཾ པཱཏུབྷཱཝོ དུལླབྷོ ལོཀསྨི’’ནྟི. དུཏིཡཾ.
༣. ཨཔྤམེཡྻསུཏྟཾ
༡༡༦. ‘‘ཏཡོམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཏཡོ? སུཔྤམེཡྻོ, དུཔྤམེཡྻོ, ཨཔྤམེཡྻོ. ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སུཔྤམེཡྻོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨུདྡྷཏོ ཧོཏི ཨུནྣལོ༹ ཙཔལོ མུཁརོ ཝིཀིཎྞཝཱཙོ མུཊྛསྶཏི ཨསམྤཛཱནོ ཨསམཱཧིཏོ ཝིབྦྷནྟཙིཏྟོ པཱཀཏིནྡྲིཡོ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སུཔྤམེཡྻོ.
‘‘ཀཏམོ ¶ ¶ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ དུཔྤམེཡྻོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨནུདྡྷཏོ ཧོཏི ཨནུནྣལོ༹ ཨཙཔལོ ཨམུཁརོ ཨཝིཀིཎྞཝཱཙོ ཨུཔཊྛིཏསྶཏི སམྤཛཱནོ སམཱཧིཏོ ཨེཀགྒཙིཏྟོ སཾཝུཏིནྡྲིཡོ. ཨཡཾ ¶ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ དུཔྤམེཡྻོ.
‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཔྤམེཡྻོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨརཧཾ ཧོཏི ཁཱིཎཱསཝོ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཔྤམེཡྻོ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཡོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. ཏཏིཡཾ.
༤. ཨཱནེཉྫསུཏྟཾ
༡༡༧. ‘‘ཏཡོམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཏཡོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ སབྦསོ རཱུཔསཉྙཱནཾ སམཏིཀྐམཱ པཊིགྷསཉྙཱནཾ ཨཏྠངྒམཱ ནཱནཏྟསཉྙཱནཾ ཨམནསིཀཱརཱ ‘ཨནནྟོ ཨཱཀཱསོ’ཏི ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཏདསྶཱདེཏི ཏཾ ནིཀཱམེཏི ཏེན ཙ ཝིཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཏཏྲ ཋིཏོ ཏདདྷིམུཏྟོ ཏབྦཧུལཝིཧཱརཱི ཨཔརིཧཱིནོ ཀཱལཾ ཀུརུམཱནོ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཱུཔགཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཱུཔགཱནཾ, བྷིཀྑཝེ, དེཝཱནཾ ཝཱིསཏི ཀཔྤསཧསྶཱནི ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ. ཏཏྠ པུཐུཛྫནོ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཡཱཝཏཀཾ ཏེསཾ དེཝཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ ཏཾ སབྦཾ ཁེཔེཏྭཱ ནིརཡམྤི གཙྪཏི ཏིརཙྪཱནཡོནིམྤི གཙྪཏི པེཏྟིཝིསཡམྤི གཙྪཏི. བྷགཝཏོ པན སཱཝཀོ ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཡཱཝཏཀཾ ཏེསཾ དེཝཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ ཏཾ སབྦཾ ཁེཔེཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ བྷཝེ པརིནིབྦཱཡཏི. ཨཡཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཝིསེསོ ཨཡཾ ཨདྷིཔྤཡཱསོ ཨིདཾ ནཱནཱཀརཎཾ སུཏཝཏོ ཨརིཡསཱཝཀསྶ ཨསྶུཏཝཏཱ པུཐུཛྫནེན, ཡདིདཾ གཏིཡཱ ཨུཔཔཏྟིཡཱ.
‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུགྒལོ སབྦསོ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ‘ཨནནྟཾ ཝིཉྙཱཎ’ནྟི ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཏདསྶཱདེཏི ཏཾ ¶ ནིཀཱམེཏི ཏེན ཙ ཝིཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཏཏྲ ཋིཏོ ཏདདྷིམུཏྟོ ཏབྦཧུལཝིཧཱརཱི ཨཔརིཧཱིནོ ཀཱལཾ ཀུརུམཱནོ ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཱུཔགཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཱུཔགཱནཾ, བྷིཀྑཝེ, དེཝཱནཾ ཙཏྟཱརཱིསཾ ཀཔྤསཧསྶཱནི ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ. ཏཏྠ ¶ པུཐུཛྫནོ ¶ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཡཱཝཏཀཾ ཏེསཾ དེཝཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ ཏཾ སབྦཾ ཁེཔེཏྭཱ ནིརཡམྤི གཙྪཏི ཏིརཙྪཱནཡོནིམྤི གཙྪཏི པེཏྟིཝིསཡམྤི གཙྪཏི. བྷགཝཏོ པན སཱཝཀོ ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཡཱཝཏཀཾ ཏེསཾ དེཝཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ ཏཾ སབྦཾ ཁེཔེཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ བྷཝེ པརིནིབྦཱཡཏི. ཨཡཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཝིསེསོ ཨཡཾ ཨདྷིཔྤཡཱསོ ཨིདཾ ནཱནཱཀརཎཾ ¶ སུཏཝཏོ ཨརིཡསཱཝཀསྶ ཨསྶུཏཝཏཱ པུཐུཛྫནེན, ཡདིདཾ གཏིཡཱ ཨུཔཔཏྟིཡཱ.
‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུགྒལོ སབྦསོ ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ‘ནཏྠི ཀིཉྩཱི’ཏི ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཏདསྶཱདེཏི ཏཾ ནིཀཱམེཏི ཏེན ཙ ཝིཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཏཏྲ ཋིཏོ ཏདདྷིམུཏྟོ ཏབྦཧུལཝིཧཱརཱི ཨཔརིཧཱིནོ ཀཱལཾ ཀུརུམཱནོ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཱུཔགཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཱུཔགཱནཾ, བྷིཀྑཝེ, དེཝཱནཾ སཊྛི ཀཔྤསཧསྶཱནི ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ. ཏཏྠ པུཐུཛྫནོ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཡཱཝཏཀཾ ཏེསཾ དེཝཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ ཏཾ སབྦཾ ཁེཔེཏྭཱ ནིརཡམྤི གཙྪཏི ཏིརཙྪཱནཡོནིམྤི གཙྪཏི པེཏྟིཝིསཡམྤི གཙྪཏི. བྷགཝཏོ པན སཱཝཀོ ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཡཱཝཏཀཾ ཏེསཾ དེཝཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ ཏཾ སབྦཾ ཁེཔེཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ བྷཝེ པརིནིབྦཱཡཏི. ཨཡཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཝིསེསོ ¶ , ཨཡཾ ཨདྷིཔྤཡཱསོ ཨིདཾ ནཱནཱཀརཎཾ སུཏཝཏོ ཨརིཡསཱཝཀསྶ ཨསྶུཏཝཏཱ པུཐུཛྫནེན, ཡདིདཾ གཏིཡཱ ཨུཔཔཏྟིཡཱ. ‘ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཡོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’’ནྟི. ཙཏུཏྠཾ.
༥. ཝིཔཏྟིསམྤདཱསུཏྟཾ
༡༡༨. ‘‘ཏིསྶོ ཨིམཱ, བྷིཀྑཝེ, ཝིཔཏྟིཡོ. ཀཏམཱ ཏིསྶོ? སཱིལཝིཔཏྟི, ཙིཏྟཝིཔཏྟི, དིཊྛིཝིཔཏྟི. ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, སཱིལཝིཔཏྟི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱི ཧོཏི, ཨདིནྣཱདཱཡཱི ཧོཏི, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱི ཧོཏི, མུསཱཝཱདཱི ཧོཏི, པིསུཎཝཱཙོ ཧོཏི, ཕརུསཝཱཙོ ཧོཏི, སམྥཔྤལཱཔཱི ཧོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, སཱིལཝིཔཏྟི.
‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཙིཏྟཝིཔཏྟི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱལུ ཧོཏི བྱཱཔནྣཙིཏྟོ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཙིཏྟཝིཔཏྟི.
‘‘ཀཏམཱ ¶ ¶ ཙ, བྷིཀྑཝེ, དིཊྛིཝིཔཏྟི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ མིཙྪཱདིཊྛིཀོ ཧོཏི ཝིཔརཱིཏདསྶནོ – ‘ནཏྠི དིནྣཾ, ནཏྠི ཡིཊྛཾ, ནཏྠི ཧུཏཾ, ནཏྠི སུཀཏདུཀྐཊཱནཾ ¶ , ཀམྨཱནཾ ཕལཾ ཝིཔཱཀོ, ནཏྠི ཨཡཾ ལོཀོ, ནཏྠི པརོ ལོཀོ, ནཏྠི མཱཏཱ, ནཏྠི པིཏཱ, ནཏྠི སཏྟཱ ཨོཔཔཱཏིཀཱ, ནཏྠི ལོཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ སམྨགྒཏཱ སམྨཱཔཊིཔནྣཱ ཡེ ཨིམཉྩ ལོཀཾ པརཉྩ ལོཀཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདེནྟཱི’ཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, དིཊྛིཝིཔཏྟི. སཱིལཝིཔཏྟིཧེཏུ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫནྟི; ཙིཏྟཝིཔཏྟིཧེཏུ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫནྟི; དིཊྛིཝིཔཏྟིཧེཏུ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ ¶ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫནྟི. ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏིསྶོ ཝིཔཏྟིཡོཏི.
‘‘ཏིསྶོ ཨིམཱ, བྷིཀྑཝེ, སམྤདཱ. ཀཏམཱ ཏིསྶོ? སཱིལསམྤདཱ, ཙིཏྟསམྤདཱ, དིཊྛིསམྤདཱ. ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, སཱིལསམྤདཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, པིསུཎཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཕརུསཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, སམྥཔྤལཱཔཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, སཱིལསམྤདཱ.
‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཙིཏྟསམྤདཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱལུ ཧོཏི ཨབྱཱཔནྣཙིཏྟོ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཙིཏྟསམྤདཱ.
‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, དིཊྛིསམྤདཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ སམྨཱདིཊྛིཀོ ཧོཏི ཨཝིཔརཱིཏདསྶནོ – ‘ཨཏྠི དིནྣཾ, ཨཏྠི ཡིཊྛཾ, ཨཏྠི ཧུཏཾ, ཨཏྠི སུཀཏདུཀྐཊཱནཾ ཀམྨཱནཾ ཕལཾ ཝིཔཱཀོ, ཨཏྠི ཨཡཾ ལོཀོ, ཨཏྠི པརོ ལོཀོ, ཨཏྠི མཱཏཱ, ཨཏྠི པིཏཱ, ཨཏྠི སཏྟཱ ཨོཔཔཱཏིཀཱ, ཨཏྠི ལོཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ སམྨགྒཏཱ སམྨཱཔཊིཔནྣཱ ཡེ ཨིམཉྩ ལོཀཾ པརཉྩ ལོཀཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདེནྟཱི’ཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, དིཊྛིསམྤདཱ. སཱིལསམྤདཱཧེཏུ ¶ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫནྟི; ཙིཏྟསམྤདཱཧེཏུ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ¶ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫནྟི ¶ ; དིཊྛིསམྤདཱཧེཏུ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ¶ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫནྟི. ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏིསྶོ སམྤདཱ’’ཏི. པཉྩམཾ.
༦. ཨཔཎྞཀསུཏྟཾ
༡༡༩. ‘‘ཏིསྶོ ཨིམཱ, བྷིཀྑཝེ, ཝིཔཏྟིཡོ. ཀཏམཱ ཏིསྶོ? སཱིལཝིཔཏྟི, ཙིཏྟཝིཔཏྟི, དིཊྛིཝིཔཏྟི. ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, སཱིལཝིཔཏྟི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱི ཧོཏི…པེ… སམྥཔྤལཱཔཱི ཧོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, སཱིལཝིཔཏྟི.
‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཙིཏྟཝིཔཏྟི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱལུ ཧོཏི བྱཱཔནྣཙིཏྟོ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཙིཏྟཝིཔཏྟི.
‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, དིཊྛིཝིཔཏྟི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ མིཙྪཱདིཊྛིཀོ ཧོཏི ཝིཔརཱིཏདསྶནོ – ‘ནཏྠི དིནྣཾ, ནཏྠི ཡིཊྛཾ…པེ… ཡེ ཨིམཉྩ ལོཀཾ པརཉྩ ལོཀཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདེནྟཱི’ཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, དིཊྛིཝིཔཏྟི. སཱིལཝིཔཏྟིཧེཏུ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ…པེ… དིཊྛིཝིཔཏྟིཧེཏུ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫནྟི. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨཔཎྞཀོ མཎི ཨུདྡྷཾ ཁིཏྟོ ཡེན ཡེནེཝ པཏིཊྛཱཏི སུཔྤཏིཊྛིཏཾཡེཝ པཏིཊྛཱཏི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སཱིལཝིཔཏྟིཧེཏུ ཝཱ སཏྟཱ…པེ… ཨུཔཔཛྫནྟི. ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏིསྶོ ཝིཔཏྟིཡོཏི.
‘‘ཏིསྶོ ཨིམཱ, བྷིཀྑཝེ, སམྤདཱ. ཀཏམཱ ཏིསྶོ? སཱིལསམྤདཱ, ཙིཏྟསམྤདཱ, དིཊྛིསམྤདཱ ¶ . ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, སཱིལསམྤདཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི…པེ… ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, སཱིལསམྤདཱ.
‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཙིཏྟསམྤདཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱལུ ཧོཏི ཨབྱཱཔནྣཙིཏྟོ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཙིཏྟསམྤདཱ.
‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, དིཊྛིསམྤདཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ སམྨཱདིཊྛིཀོ ཧོཏི ཨཝིཔརཱིཏདསྶནོ – ‘ཨཏྠི དིནྣཾ, ཨཏྠི ཡིཊྛཾ…པེ… ཡེ ཨིམཉྩ ལོཀཾ པརཉྩ ལོཀཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདེནྟཱི’ཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, དིཊྛིསམྤདཱ. སཱིལསམྤདཱཧེཏུ ཝཱ ¶ , བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫནྟི. ཙིཏྟསམྤདཱཧེཏུ ཝཱ…པེ… དིཊྛིསམྤདཱཧེཏུ ¶ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫནྟི. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨཔཎྞཀོ མཎི ཨུདྡྷཾ ཁིཏྟོ ཡེན ཡེནེཝ པཏིཊྛཱཏི སུཔྤཏིཊྛིཏཾཡེཝ པཏིཊྛཱཏི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སཱིལསམྤདཱཧེཏུ ཝཱ སཏྟཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫནྟི, ཙིཏྟསམྤདཱཧེཏུ ཝཱ སཏྟཱ…པེ… དིཊྛིསམྤདཱཧེཏུ ཝཱ སཏྟཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫནྟི. ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏིསྶོ སམྤདཱ’’ཏི. ཚཊྛཾ.
༧. ཀམྨནྟསུཏྟཾ
༡༢༠. ‘‘ཏིསྶོ ཨིམཱ, བྷིཀྑཝེ, ཝིཔཏྟིཡོ. ཀཏམཱ ཏིསྶོ? ཀམྨནྟཝིཔཏྟི, ཨཱཛཱིཝཝིཔཏྟི, དིཊྛིཝིཔཏྟི. ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཀམྨནྟཝིཔཏྟི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱི ཧོཏི…པེ… སམྥཔྤལཱཔཱི ཧོཏི ¶ . ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཀམྨནྟཝིཔཏྟི.
‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱཛཱིཝཝིཔཏྟི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ མིཙྪཱཨཱཛཱིཝོ ཧོཏི, མིཙྪཱཨཱཛཱིཝེན ཛཱིཝིཀཾ [ཛཱིཝིཏཾ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ཀཔྤེཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨཱཛཱིཝཝིཔཏྟི.
‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, དིཊྛིཝིཔཏྟི? ཨིདྷ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ མིཙྪཱདིཊྛིཀོ ཧོཏི ཝིཔརཱིཏདསྶནོ – ‘ནཏྠི དིནྣཾ, ནཏྠི ཡིཊྛཾ…པེ… ཡེ ཨིམཉྩ ལོཀཾ པརཉྩ ལོཀཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདེནྟཱི’ཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, དིཊྛིཝིཔཏྟི. ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏིསྶོ ཝིཔཏྟིཡོཏི.
‘‘ཏིསྶོ ཨིམཱ, བྷིཀྑཝེ, སམྤདཱ. ཀཏམཱ ཏིསྶོ? ཀམྨནྟསམྤདཱ, ཨཱཛཱིཝསམྤདཱ, དིཊྛིསམྤདཱ. ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཀམྨནྟསམྤདཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི…པེ… སམྥཔྤལཱཔཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཀམྨནྟསམྤདཱ.
‘‘ཀཏམཱ ¶ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱཛཱིཝསམྤདཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ སམྨཱཨཱཛཱིཝོ ཧོཏི, སམྨཱཨཱཛཱིཝེན ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨཱཛཱིཝསམྤདཱ.
‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, དིཊྛིསམྤདཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ སམྨཱདིཊྛིཀོ ཧོཏི ཨཝིཔརཱིཏདསྶནོ – ‘ཨཏྠི དིནྣཾ, ཨཏྠི ཡིཊྛཾ…པེ… ཡེ ཨིམཉྩ ལོཀཾ པརཉྩ ¶ ལོཀཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདེནྟཱི’ཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, དིཊྛིསམྤདཱ. ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏིསྶོ སམྤདཱ’’ཏི. སཏྟམཾ.
༨. པཋམསོཙེཡྻསུཏྟཾ
༡༢༡. ‘‘ཏཱིཎིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, སོཙེཡྻཱནི. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? ཀཱཡསོཙེཡྻཾ, ཝཙཱིསོཙེཡྻཾ, མནོསོཙེཡྻཾ. ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, ཀཱཡསོཙེཡྻཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ ¶ ཧོཏི, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཀཱཡསོཙེཡྻཾ.
‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, ཝཙཱིསོཙེཡྻཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, པིསུཎཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཕརུསཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, སམྥཔྤལཱཔཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི བྷིཀྑཝེ, ཝཙཱིསོཙེཡྻཾ.
‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, མནོསོཙེཡྻཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱལུ ཧོཏི ཨབྱཱཔནྣཙིཏྟོ སམྨཱདིཊྛིཀོ. ཨིདཾ ¶ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, མནོསོཙེཡྻཾ. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎི སོཙེཡྻཱནཱི’’ཏི. ཨཊྛམཾ.
༩. དུཏིཡསོཙེཡྻསུཏྟཾ
༡༢༢. ‘‘ཏཱིཎིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, སོཙེཡྻཱནི. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? ཀཱཡསོཙེཡྻཾ, ཝཙཱིསོཙེཡྻཾ, མནོསོཙེཡྻཾ. ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, ཀཱཡསོཙེཡྻཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ¶ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཨབྲཧྨཙརིཡཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཀཱཡསོཙེཡྻཾ.
‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, ཝཙཱིསོཙེཡྻཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, པིསུཎཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཕརུསཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, སམྥཔྤལཱཔཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཝཙཱིསོཙེཡྻཾ.
‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, མནོསོཙེཡྻཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སནྟཾ ཝཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཀཱམཙྪནྡཾ – ‘ཨཏྠི མེ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཀཱམཙྪནྡོ’ཏི པཛཱནཱཏི; ཨསནྟཾ ཝཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཀཱམཙྪནྡཾ – ‘ནཏྠི མེ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཀཱམཙྪནྡོ’ཏི པཛཱནཱཏི; ཡཐཱ ཙ ཨནུཔྤནྣསྶ ཀཱམཙྪནྡསྶ ¶ ཨུཔྤཱདོ ཧོཏི, ཏཉྩ པཛཱནཱཏི; ཡཐཱ ཙ ཨུཔྤནྣསྶ ཀཱམཙྪནྡསྶ པཧཱནཾ ཧོཏི ¶ , ཏཉྩ པཛཱནཱཏི; ཡཐཱ ཙ པཧཱིནསྶ ཀཱམཙྪནྡསྶ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདོ ཧོཏི, ཏཉྩ པཛཱནཱཏི; སནྟཾ ཝཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ བྱཱཔཱདཾ – ‘ཨཏྠི མེ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ བྱཱཔཱདོ’ཏི པཛཱནཱཏི; ཨསནྟཾ ཝཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ བྱཱཔཱདཾ – ‘ནཏྠི མེ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ བྱཱཔཱདོ’ཏི པཛཱནཱཏི; ཡཐཱ ཙ ཨནུཔྤནྣསྶ བྱཱཔཱདསྶ ཨུཔྤཱདོ ཧོཏི, ཏཉྩ པཛཱནཱཏི; ཡཐཱ ཙ ཨུཔྤནྣསྶ བྱཱཔཱདསྶ པཧཱནཾ ཧོཏི, ཏཉྩ པཛཱནཱཏི; ཡཐཱ ཙ པཧཱིནསྶ བྱཱཔཱདསྶ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདོ ཧོཏི, ཏཉྩ པཛཱནཱཏི; སནྟཾ ཝཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཐིནམིདྡྷཾ – ‘ཨཏྠི མེ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཐིནམིདྡྷ’ནྟི པཛཱནཱཏི; ཨསནྟཾ ཝཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཐིནམིདྡྷཾ – ‘ནཏྠི མེ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཐིནམིདྡྷ’ནྟི པཛཱནཱཏི; ཡཐཱ ཙ ཨནུཔྤནྣསྶ ཐིནམིདྡྷསྶ ཨུཔྤཱདོ ཧོཏི, ཏཉྩ པཛཱནཱཏི; ཡཐཱ ཙ ཨུཔྤནྣསྶ ཐིནམིདྡྷསྶ པཧཱནཾ ཧོཏི, ཏཉྩ པཛཱནཱཏི; ཡཐཱ ཙ པཧཱིནསྶ ཐིནམིདྡྷསྶ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདོ ཧོཏི, ཏཉྩ པཛཱནཱཏི; སནྟཾ ཝཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ – ‘ཨཏྠི མེ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩ’ནྟི པཛཱནཱཏི; ཨསནྟཾ ཝཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ¶ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ – ‘ནཏྠི མེ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩ’ནྟི པཛཱནཱཏི; ཡཐཱ ཙ ཨནུཔྤནྣསྶ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩསྶ ཨུཔྤཱདོ ཧོཏི, ཏཉྩ པཛཱནཱཏི; ཡཐཱ ཙ ཨུཔྤནྣསྶ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩསྶ པཧཱནཾ ཧོཏི, ཏཉྩ པཛཱནཱཏི; ཡཐཱ ཙ པཧཱིནསྶ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩསྶ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདོ ཧོཏི, ཏཉྩ པཛཱནཱཏི; སནྟཾ ཝཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཝིཙིཀིཙྪཾ – ‘ཨཏྠི མེ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཝིཙིཀིཙྪཱ’ཏི པཛཱནཱཏི; ཨསནྟཾ ཝཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཝིཙིཀིཙྪཾ – ‘ནཏྠི མེ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ¶ ཝིཙིཀིཙྪཱ’ཏི པཛཱནཱཏི; ཡཐཱ ཙ ཨནུཔྤནྣཱཡ ཝིཙིཀིཙྪཱཡ ཨུཔྤཱདོ ཧོཏི, ཏཉྩ པཛཱནཱཏི; ཡཐཱ ཙ ཨུཔྤནྣཱཡ ཝིཙིཀིཙྪཱཡ པཧཱནཾ ཧོཏི, ཏཉྩ ¶ པཛཱནཱཏི; ཡཐཱ ཙ པཧཱིནཱཡ ཝིཙིཀིཙྪཱཡ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདོ ཧོཏི, ཏཉྩ པཛཱནཱཏི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, མནོསོཙེཡྻཾ. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎི སོཙེཡྻཱནཱིཏི.
[ཨིཏིཝུ. ༦༦] ‘‘ཀཱཡསུཙིཾ ཝཙཱིསུཙིཾ, ཙེཏོསུཙིཾ ཨནཱསཝཾ;
སུཙིཾ སོཙེཡྻསམྤནྣཾ, ཨཱཧུ ནིནྷཱཏཔཱཔཀ’’ནྟི. ནཝམཾ;
༡༠. མོནེཡྻསུཏྟཾ
༡༢༣. ‘‘ཏཱིཎིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, མོནེཡྻཱནི. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? ཀཱཡམོནེཡྻཾ, ཝཙཱིམོནེཡྻཾ, མནོམོནེཡྻཾ. ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, ཀཱཡམོནེཡྻཾ ¶ ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཨབྲཧྨཙརིཡཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཀཱཡམོནེཡྻཾ.
‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, ཝཙཱིམོནེཡྻཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, པིསུཎཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཕརུསཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, སམྥཔྤལཱཔཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཝཙཱིམོནེཡྻཾ.
‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, མནོམོནེཡྻཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, མནོམོནེཡྻཾ. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎི མོནེཡྻཱནཱི’’ཏི.
‘‘ཀཱཡམུནིཾ ཝཙཱིམུནིཾ, ཙེཏོམུནིཾ ཨནཱསཝཾ;
མུནིཾ མོནེཡྻསམྤནྣཾ, ཨཱཧུ སབྦཔྤཧཱཡིན’’ནྟི. དསམཾ;
ཨཱཔཱཡིཀཝགྒོ དྭཱདསམོ.
ཏསྶུདྡཱནཾ –
ཨཱཔཱཡིཀོ ¶ དུལླབྷོ ཨཔྤམེཡྻཾ, ཨཱནེཉྫཝིཔཏྟིསམྤདཱ;
ཨཔཎྞཀོ ཙ ཀམྨནྟོ, དྭེ སོཙེཡྻཱནི མོནེཡྻནྟི.
(༡༣) ༣. ཀུསིནཱརཝགྒོ
༡. ཀུསིནཱརསུཏྟཾ
༡༢༤. ཨེཀཾ ¶ ¶ སམཡཾ བྷགཝཱ ཀུསིནཱརཱཡཾ ཝིཧརཏི བལིཧརཎེ ཝནསཎྜེ. ཏཏྲ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘བྷིཀྑཝོ’’ཏི. ‘‘བྷདནྟེ’’ཏི ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –
‘‘ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཉྙཏརཾ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཏི. ཏམེནཾ གཧཔཏི ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟོ ཝཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སྭཱཏནཱཡ བྷཏྟེན ནིམནྟེཏི ¶ . ཨཱཀངྑམཱནོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨདྷིཝཱསེཏི. སོ ཏསྶཱ རཏྟིཡཱ ཨཙྩཡེན པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཡེན ཏསྶ གཧཔཏིསྶ ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟསྶ ཝཱ ནིཝེསནཾ ཏེནུཔསངྐམཏི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདཏི. ཏམེནཾ སོ གཧཔཏི ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟོ ཝཱ པཎཱིཏེན ཁཱདནཱིཡེན བྷོཛནཱིཡེན སཧཏྠཱ སནྟཔྤེཏི སམྤཝཱརེཏི.
‘‘ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘སཱདྷུ ཝཏ མྱཱཡཾ གཧཔཏི ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟོ ཝཱ པཎཱིཏེན ཁཱདནཱིཡེན བྷོཛནཱིཡེན སཧཏྠཱ སནྟཔྤེཏི སམྤཝཱརེཏཱི’ཏི. ཨེཝམྤིསྶ ཧོཏི – ‘ཨཧོ ཝཏ མཱཡཾ གཧཔཏི ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟོ ཝཱ ཨཱཡཏིམྤི ཨེཝརཱུཔེན པཎཱིཏེན ཁཱདནཱིཡེན བྷོཛནཱིཡེན སཧཏྠཱ སནྟཔྤེཡྻ ¶ སམྤཝཱརེཡྻཱ’ཏི! སོ ཏཾ པིཎྜཔཱཏཾ གཐིཏོ [གདྷིཏོ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] མུཙྪིཏོ ཨཛ྄ཛྷོསནྣོ [ཨཛ྄ཛྷཱཔནྣོ (སཱི. ཀ.) ཨཛ྄ཛྷོཔནྣོ (ཊཱིཀཱ)] ཨནཱདཱིནཝདསྶཱཝཱི ཨནིསྶརཎཔཉྙོ པརིབྷུཉྫཏི. སོ ཏཏྠ ཀཱམཝིཏཀྐམྤི ཝིཏཀྐེཏི, བྱཱཔཱདཝིཏཀྐམྤི ཝིཏཀྐེཏི, ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐམྤི ཝིཏཀྐེཏི. ཨེཝརཱུཔསྶཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ དིནྣཾ ན མཧཔྥལནྟི ཝདཱམི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? པམཏྟོ ཧི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝིཧརཏི.
‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཉྙཏརཾ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཏི. ཏམེནཾ གཧཔཏི ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟོ ཝཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སྭཱཏནཱཡ བྷཏྟེན ནིམནྟེཏི. ཨཱཀངྑམཱནོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨདྷིཝཱསེཏི. སོ ཏསྶཱ རཏྟིཡཱ ཨཙྩཡེན པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ¶ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཡེན ཏསྶ གཧཔཏིསྶ ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟསྶ ཝཱ ནིཝེསནཾ ཏེནུཔསངྐམཏི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདཏི. ཏམེནཾ སོ གཧཔཏི ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟོ ཝཱ པཎཱིཏེན ཁཱདནཱིཡེན བྷོཛནཱིཡེན སཧཏྠཱ སནྟཔྤེཏི སམྤཝཱརེཏི.
‘‘ཏསྶ ན ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘སཱདྷུ ཝཏ མྱཱཡཾ གཧཔཏི ཝཱ ¶ གཧཔཏིཔུཏྟོ ཝཱ པཎཱིཏེན ཁཱདནཱིཡེན བྷོཛནཱིཡེན སཧཏྠཱ སནྟཔྤེཏི སམྤཝཱརེཏཱི’ཏི. ཨེཝམྤིསྶ ན ཧོཏི – ‘ཨཧོ ཝཏ མཱཡཾ གཧཔཏི ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟོ ཝཱ ཨཱཡཏིམྤི ཨེཝརཱུཔེན པཎཱིཏེན ཁཱདནཱིཡེན བྷོཛནཱིཡེན སཧཏྠཱ སནྟཔྤེཡྻ སམྤཝཱརེཡྻཱ’ཏི! སོ ཏཾ པིཎྜཔཱཏཾ ཨགཐིཏོ ཨམུཙྪིཏོ ཨནཛ྄ཛྷོསནྣོ ཨཱདཱིནཝདསྶཱཝཱི ནིསྶརཎཔཉྙོ པརིབྷུཉྫཏི. སོ ཏཏྠ ནེཀྑམྨཝིཏཀྐམྤི ¶ ཝིཏཀྐེཏི, ཨབྱཱཔཱདཝིཏཀྐམྤི ཝིཏཀྐེཏི, ཨཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐམྤི ཝིཏཀྐེཏི. ཨེཝརཱུཔསྶཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ དིནྣཾ མཧཔྥལནྟི ¶ ཝདཱམི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨཔྤམཏྟོ ཧི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝིཧརཏཱི’’ཏི. པཋམཾ.
༢. བྷཎྜནསུཏྟཾ
༡༢༥. ‘‘ཡསྶཾ, བྷིཀྑཝེ, དིསཱཡཾ བྷིཀྑཱུ བྷཎྜནཛཱཏཱ ཀལཧཛཱཏཱ ཝིཝཱདཱཔནྣཱ ཨཉྙམཉྙཾ མུཁསཏྟཱིཧི ཝིཏུདནྟཱ ཝིཧརནྟི, མནསི ཀཱཏུམྤི མེ ཨེསཱ, བྷིཀྑཝེ, དིསཱ ན ཕཱསུ ཧོཏི, པགེཝ གནྟུཾ! ནིཊྛམེཏྠ གཙྪཱམི – ‘ཨདྡྷཱ ཏེ ཨཱཡསྨནྟོ ཏཡོ དྷམྨེ པཛཧིཾསུ, ཏཡོ དྷམྨེ བཧུལམཀཾསུ [བཧུལཱིམཀཾསུ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]. ཀཏམེ ཏཡོ དྷམྨེ པཛཧིཾསུ? ནེཀྑམྨཝིཏཀྐཾ, ཨབྱཱཔཱདཝིཏཀྐཾ, ཨཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐཾ – ཨིམེ ཏཡོ དྷམྨེ པཛཧིཾསུ. ཀཏམེ ཏཡོ དྷམྨེ བཧུལམཀཾསུ? ཀཱམཝིཏཀྐཾ, བྱཱཔཱདཝིཏཀྐཾ, ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐཾ – ཨིམེ ཏཡོ དྷམྨེ བཧུལམཀཾསུ’. ཡསྶཾ, བྷིཀྑཝེ, དིསཱཡཾ བྷིཀྑཱུ བྷཎྜནཛཱཏཱ ཀལཧཛཱཏཱ ཝིཝཱདཱཔནྣཱ ཨཉྙམཉྙཾ མུཁསཏྟཱིཧི ཝིཏུདནྟཱ ཝིཧརནྟི, མནསི ཀཱཏུམྤི མེ ཨེསཱ, བྷིཀྑཝེ, དིསཱ ན ཕཱསུ ཧོཏི, པགེཝ གནྟུཾ! ནིཊྛམེཏྠ གཙྪཱམི – ‘ཨདྡྷཱ ཏེ ཨཱཡསྨནྟོ ཨིམེ ཏཡོ དྷམྨེ པཛཧིཾསུ, ཨིམེ ཏཡོ དྷམྨེ བཧུལམཀཾསུ’’’.
‘‘ཡསྶཾ པན, བྷིཀྑཝེ, དིསཱཡཾ བྷིཀྑཱུ སམགྒཱ སམྨོདམཱནཱ ཨཝིཝདམཱནཱ ཁཱིརོདཀཱིབྷཱུཏཱ ཨཉྙམཉྙཾ པིཡཙཀྑཱུཧི སམྤསྶནྟཱ ཝིཧརནྟི, གནྟུམྤི མེ ཨེསཱ, བྷིཀྑཝེ, དིསཱ ཕཱསུ ཧོཏི, པགེཝ མནསི ཀཱཏུཾ! ནིཊྛམེཏྠ གཙྪཱམི – ‘ཨདྡྷཱ ཏེ ཨཱཡསྨནྟོ ཏཡོ དྷམྨེ ¶ པཛཧིཾསུ, ཏཡོ དྷམྨེ བཧུལམཀཾསུ. ཀཏམེ ཏཡོ དྷམྨེ པཛཧིཾསུ? ཀཱམཝིཏཀྐཾ ¶ , བྱཱཔཱདཝིཏཀྐཾ, ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐཾ – ཨིམེ ཏཡོ དྷམྨེ པཛཧིཾསུ. ཀཏམེ ཏཡོ དྷམྨེ བཧུལམཀཾསུ? ནེཀྑམྨཝིཏཀྐཾ, ཨབྱཱཔཱདཝིཏཀྐཾ, ཨཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐཾ – ཨིམེ ཏཡོ དྷམྨེ བཧུལམཀཾསུ’. ཡསྶཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, དིསཱཡཾ བྷིཀྑཱུ སམགྒཱ སམྨོདམཱནཱ ཨཝིཝདམཱནཱ ཁཱིརོདཀཱིབྷཱུཏཱ ཨཉྙམཉྙཾ པིཡཙཀྑཱུཧི སམྤསྶནྟཱ ཝིཧརནྟི, གནྟུམྤི མེ ཨེསཱ, བྷིཀྑཝེ, དིསཱ ཕཱསུ ཧོཏི, པགེཝ མནསི ཀཱཏུཾ! ནིཊྛམེཏྠ གཙྪཱམི – ‘ཨདྡྷཱ ཏེ ཨཱཡསྨནྟོ ཨིམེ ཏཡོ དྷམྨེ པཛཧིཾསུ, ཨིམེ ཏཡོ དྷམྨེ བཧུལམཀཾསཱུ’’’ཏི. དུཏིཡཾ.
༣. གོཏམཀཙེཏིཡསུཏྟཾ
༡༢༦. ཨེཀཾ ¶ སམཡཾ བྷགཝཱ ཝེསཱལིཡཾ ཝིཧརཏི གོཏམཀེ ཙེཏིཡེ. ཏཏྲ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘བྷིཀྑཝོ’’ཏི. ‘‘བྷདནྟེ’’ཏི ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –
‘‘ཨབྷིཉྙཱཡཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཾ དེསེམི, ནོ ཨནབྷིཉྙཱཡ. སནིདཱནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཾ དེསེམི, ནོ ཨནིདཱནཾ. སཔྤཱཊིཧཱརིཡཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཾ དེསེམི, ནོ ཨཔྤཱཊིཧཱརིཡཾ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨབྷིཉྙཱཡ དྷམྨཾ དེསཡཏོ ནོ ཨནབྷིཉྙཱཡ, སནིདཱནཾ དྷམྨཾ དེསཡཏོ ནོ ཨནིདཱནཾ, སཔྤཱཊིཧཱརིཡཾ དྷམྨཾ དེསཡཏོ ནོ ཨཔྤཱཊིཧཱརིཡཾ, ཀརཎཱིཡོ ཨོཝཱདོ, ཀརཎཱིཡཱ ཨནུསཱསནཱི. ཨལཉྩ པན ཝོ, བྷིཀྑཝེ, ཏུཊྛིཡཱ, ཨལཾ ཨཏྟམནཏཱཡ, ཨལཾ སོམནསྶཱཡ – ‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ བྷགཝཱ, སྭཱཀྑཱཏོ དྷམྨོ, སུཔྤཊིཔནྣོ སངྒྷོ’’’ཏི.
ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ. ཨཏྟམནཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡུནྟི. ཨིམསྨིཉྩ པན ཝེཡྻཱཀརཎསྨིཾ བྷཉྙམཱནེ སཧསྶཱི ལོཀདྷཱཏུ ཨཀམྤིཏྠཱཏི. ཏཏིཡཾ.
༤. བྷརཎྜུཀཱལཱམསུཏྟཾ
༡༢༧. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཀོསལེསུ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཡེན ཀཔིལཝཏྠུ ཏདཝསརི. ཨསྶོསི ཁོ མཧཱནཱམོ སཀྐོ – ‘‘བྷགཝཱ ཀིར ཀཔིལཝཏྠུཾ ¶ ཨནུཔྤཏྟོ’’ཏི. ཨཐ ཁོ མཧཱནཱམོ ¶ སཀྐོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. ཨེཀམནྟཾ ཋིཏཾ ཁོ མཧཱནཱམཾ སཀྐཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –
‘‘གཙྪ, མཧཱནཱམ, ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ, ཏཐཱརཱུཔཾ ཨཱཝསཐཾ ཛཱན ཡཏྠཛྫ མཡཾ ཨེཀརཏྟིཾ ཝིཧརེཡྻཱམཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ ¶ , བྷནྟེ’’ཏི ཁོ མཧཱནཱམོ སཀྐོ བྷགཝཏོ པཊིསྶུཏྭཱ ཀཔིལཝཏྠུཾ པཝིསིཏྭཱ ཀེཝལཀཔྤཾ ཀཔིལཝཏྠུཾ ཨནྭཱཧིཎྜནྟོ [ཨཱཧིཎྜནྟོ (སྱཱ. ཀཾ.)] ནཱདྡས ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ ཏཐཱརཱུཔཾ ཨཱཝསཐཾ ཡཏྠཛྫ བྷགཝཱ ཨེཀརཏྟིཾ ཝིཧརེཡྻ.
ཨཐ ཁོ མཧཱནཱམོ སཀྐོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ནཏྠི, བྷནྟེ, ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ ཏཐཱརཱུཔོ ཨཱཝསཐོ ¶ ཡཏྠཛྫ བྷགཝཱ ཨེཀརཏྟིཾ ཝིཧརེཡྻ. ཨཡཾ, བྷནྟེ, བྷརཎྜུ ཀཱལཱམོ བྷགཝཏོ པུརཱཎསབྲཧྨཙཱརཱི. ཏསྶཛྫ བྷགཝཱ ཨསྶམེ ཨེཀརཏྟིཾ ཝིཧརཏཱུ’’ཏི. ‘‘གཙྪ, མཧཱནཱམ, སནྠརཾ པཉྙཔེཧཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ མཧཱནཱམོ སཀྐོ བྷགཝཏོ པཊིསྶུཏྭཱ ཡེན བྷརཎྜུསྶ ཀཱལཱམསྶ ཨསྶམོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སནྠརཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ ཨུདཀཾ ཋཔེཏྭཱ པཱདཱནཾ དྷོཝནཱཡ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སནྠཏོ, བྷནྟེ, སནྠཱརོ, ཨུདཀཾ ཋཔིཏཾ པཱདཱནཾ དྷོཝནཱཡ. ཡསྶདཱནི, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཀཱལཾ མཉྙཏཱི’’ཏི.
ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཡེན བྷརཎྜུསྶ ཀཱལཱམསྶ ཨསྶམོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. ནིསཛྫ ཁོ བྷགཝཱ པཱདེ པཀྑཱལེསི. ཨཐ ཁོ མཧཱནཱམསྶ སཀྐསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཀཱལོ ཁོ ཨཛྫ བྷགཝནྟཾ པཡིརུཔཱསིཏུཾ. ཀིལནྟོ ¶ བྷགཝཱ. སྭེ དཱནཱཧཾ བྷགཝནྟཾ པཡིརུཔཱསིསྶཱམཱི’’ཏི བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི.
ཨཐ ཁོ མཧཱནཱམོ སཀྐོ ཏསྶཱ རཏྟིཡཱ ཨཙྩཡེན ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ མཧཱནཱམཾ སཀྐཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཏཡོ ཁོམེ, མཧཱནཱམ, སཏྠཱརོ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཏཡོ? ཨིདྷ, མཧཱནཱམ, ཨེཀཙྩོ སཏྠཱ ཀཱམཱནཾ པརིཉྙཾ པཉྙཱཔེཏི; ན རཱུཔཱནཾ པརིཉྙཾ པཉྙཱཔེཏི, ན ཝེདནཱནཾ པརིཉྙཾ པཉྙཱཔེཏི. ཨིདྷ པན, མཧཱནཱམ, ཨེཀཙྩོ སཏྠཱ ཀཱམཱནཾ པརིཉྙཾ པཉྙཱཔེཏི ¶ , རཱུཔཱནཾ པརིཉྙཾ པཉྙཱཔེཏི; ན ཝེདནཱནཾ ¶ པརིཉྙཾ པཉྙཱཔེཏི. ཨིདྷ པན, མཧཱནཱམ, ཨེཀཙྩོ སཏྠཱ ཀཱམཱནཾ པརིཉྙཾ པཉྙཱཔེཏི, རཱུཔཱནཾ པརིཉྙཾ པཉྙཱཔེཏི, ཝེདནཱནཾ པརིཉྙཾ པཉྙཱཔེཏི. ཨིམེ ཁོ, མཧཱནཱམ, ཏཡོ སཏྠཱརོ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ‘ཨིམེསཾ, མཧཱནཱམ, ཏིཎྞཾ སཏྠཱརཱནཾ ཨེཀཱ ནིཊྛཱ ཨུདཱཧུ པུཐུ ནིཊྛཱ’’’ཏི?
ཨེཝཾ ཝུཏྟེ བྷརཎྜུ ཀཱལཱམོ མཧཱནཱམཾ སཀྐཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨེཀཱཏི, མཧཱནཱམ, ཝདེཧཱི’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ བྷགཝཱ མཧཱནཱམཾ སཀྐཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ནཱནཱཏི, མཧཱནཱམ, ཝདེཧཱི’’ཏི. དུཏིཡམྤི ཁོ བྷརཎྜུ ཀཱལཱམོ མཧཱནཱམཾ སཀྐཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨེཀཱཏི, མཧཱནཱམ, ཝདེཧཱི’’ཏི. དུཏིཡམྤི ཁོ བྷགཝཱ མཧཱནཱམཾ སཀྐཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ནཱནཱཏི, མཧཱནཱམ, ཝདེཧཱི’’ཏི. ཏཏིཡམྤི ཁོ བྷརཎྜུ ཀཱལཱམོ མཧཱནཱམཾ སཀྐཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨེཀཱཏི, མཧཱནཱམ ¶ , ཝདེཧཱི’’ཏི. ཏཏིཡམྤི ཁོ བྷགཝཱ མཧཱནཱམཾ སཀྐཾ ¶ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ནཱནཱཏི, མཧཱནཱམ, ཝདེཧཱི’’ཏི.
ཨཐ ཁོ བྷརཎྜུ ཀཱལཱམསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘མཧེསཀྑསྶ ཝཏམྷི མཧཱནཱམསྶ སཀྐསྶ སམྨུཁཱ སམཎེན གོཏམེན ཡཱཝཏཏིཡཾ ཨཔསཱདིཏོ. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཀཔིལཝཏྠུམྷཱ པཀྐམེཡྻ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ བྷརཎྜུ ཀཱལཱམོ ཀཔིལཝཏྠུམྷཱ པཀྐཱམི. ཡཾ ཀཔིལཝཏྠུམྷཱ པཀྐཱམི ཏཐཱ པཀྐནྟོཝ ཨཧོསི ན པུན པཙྩཱགཙྪཱིཏི. ཙཏུཏྠཾ.
༥. ཧཏྠཀསུཏྟཾ
༡༢༨. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཨཐ ཁོ ཧཏྠཀོ དེཝཔུཏྟོ ཨབྷིཀྐནྟཱཡ རཏྟིཡཱ ཨབྷིཀྐནྟཝཎྞོ ཀེཝལཀཔྤཾ ཛེཏཝནཾ ཨོབྷཱསེཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ – ‘‘བྷགཝཏོ པུརཏོ ཋསྶཱམཱི’’ཏི ཨོསཱིདཏིམེཝ སཾསཱིདཏིམེཝ [ཨོསཱིདཏི ཙེཝ སཾསཱིདཏི ཙ (སཱི. པཱི.), ཨོསཱིདཏི སཾསཱིདཏི (སྱཱ. ཀཾ.)], ན སཀྐོཏི སཎྛཱཏུཾ. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ སཔྤི ཝཱ ཏེལཾ ཝཱ ཝཱལུཀཱཡ ཨཱསིཏྟཾ ཨོསཱིདཏིམེཝ སཾསཱིདཏིམེཝ, ན སཎྛཱཏི; ཨེཝམེཝཾ ཧཏྠཀོ དེཝཔུཏྟོ – ‘‘བྷགཝཏོ པུརཏོ ཋསྶཱམཱི’’ཏི ཨོསཱིདཏིམེཝ སཾསཱིདཏིམེཝ, ན སཀྐོཏི སཎྛཱཏུཾ.
ཨཐ ¶ ཁོ བྷགཝཱ ཧཏྠཀཾ དེཝཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨོལཱ༹རིཀཾ, ཧཏྠཀ, ཨཏྟབྷཱཝཾ ཨབྷིནིམྨིནཱཧཱི’’ཏི ¶ . ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི, ཁོ ཧཏྠཀོ དེཝཔུཏྟོ བྷགཝཏོ པཊིསྶུཏྭཱ ཨོལཱ༹རིཀཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཨབྷིནིམྨིནིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. ཨེཀམནྟཾ ཋིཏཾ ཁོ ཧཏྠཀཾ དེཝཔུཏྟཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –
‘‘ཡེ ཏེ, ཧཏྠཀ, དྷམྨཱ པུབྦེ མནུསྶབྷཱུཏསྶ པཝཏྟིནོ ཨཧེསུཾ, ཨཔི ནུ ཏེ ཏེ དྷམྨཱ ཨེཏརཧི པཝཏྟིནོ’’ཏི? ‘‘ཡེ ཙ མེ, བྷནྟེ, དྷམྨཱ པུབྦེ མནུསྶབྷཱུཏསྶ པཝཏྟིནོ ཨཧེསུཾ, ཏེ ཙ མེ དྷམྨཱ ཨེཏརཧི པཝཏྟིནོ; ཡེ ཙ མེ, བྷནྟེ, དྷམྨཱ པུབྦེ མནུསྶབྷཱུཏསྶ ¶ ནཔྤཝཏྟིནོ ཨཧེསུཾ, ཏེ ཙ མེ དྷམྨཱ ཨེཏརཧི པཝཏྟིནོ. སེཡྻཐཱཔི, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨེཏརཧི ཨཱཀིཎྞོ ཝིཧརཏི བྷིཀྑཱུཧི བྷིཀྑུནཱིཧི ཨུཔཱསཀེཧི ཨུཔཱསིཀཱཧི རཱཛཱུཧི ¶ རཱཛམཧཱམཏྟེཧི ཏིཏྠིཡེཧི ཏིཏྠིཡསཱཝཀེཧི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཨཱཀིཎྞོ ཝིཧརཱམི དེཝཔུཏྟེཧི. དཱུརཏོཔི, བྷནྟེ, དེཝཔུཏྟཱ ཨཱགཙྪནྟི ཧཏྠཀསྶ དེཝཔུཏྟསྶ སནྟིཀེ ‘དྷམྨཾ སོསྶཱམཱ’ཏི. ཏིཎྞཱཧཾ, བྷནྟེ, དྷམྨཱནཾ ཨཏིཏྟོ ཨཔྤཊིཝཱནོ ཀཱལངྐཏོ. ཀཏམེསཾ ཏིཎྞཾ? བྷགཝཏོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, དསྶནསྶ ཨཏིཏྟོ ཨཔྤཊིཝཱནོ ཀཱལངྐཏོ; སདྡྷམྨསཝནསྶཱཧཾ, བྷནྟེ, ཨཏིཏྟོ ཨཔྤཊིཝཱནོ ཀཱལངྐཏོ; སངྒྷསྶཱཧཾ, བྷནྟེ, ཨུཔཊྛཱནསྶ ཨཏིཏྟོ ཨཔྤཊིཝཱནོ ཀཱལངྐཏོ. ཨིམེསཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཏིཎྞཾ དྷམྨཱནཾ ཨཏིཏྟོ ཨཔྤཊིཝཱནོ ཀཱལངྐཏོ’’ཏི.
‘‘ནཱཧཾ བྷགཝཏོ དསྶནསྶ, ཏིཏྟིམཛ྄ཛྷགཱ [ཏིཏྟི ཏིཏྟིསམྦྷཝཾ (ཀ.)] ཀུདཱཙནཾ;
སངྒྷསྶ ཨུཔཊྛཱནསྶ, སདྡྷམྨསཝནསྶ ཙ.
‘‘ཨདྷིསཱིལཾ སིཀྑམཱནོ, སདྡྷམྨསཝནེ རཏོ;
ཏིཎྞཾ དྷམྨཱནཾ ཨཏིཏྟོ, ཧཏྠཀོ ཨཝིཧཾ གཏོ’’ཏི. པཉྩམཾ;
༦. ཀཊུཝིཡསུཏྟཾ
༡༢༩. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ བཱརཱཎསིཡཾ ཝིཧརཏི ཨིསིཔཏནེ མིགདཱཡེ. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ བཱརཱཎསིཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི. ཨདྡསཱ ¶ ཁོ བྷགཝཱ གོཡོགཔིལཀྑསྨིཾ [གོཡོགམིལཀྑསྨིཾ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] པིཎྜཱཡ ཙརམཱནོ [ཙརམཱནཾ (ཀ.)] ཨཉྙཏརཾ བྷིཀྑུཾ རིཏྟསྶཱདཾ བཱཧིརསྶཱདཾ མུཊྛསྶཏིཾ ¶ ཨསམྤཛཱནཾ ཨསམཱཧིཏཾ ཝིབྦྷནྟཙིཏྟཾ པཱཀཏིནྡྲིཡཾ. དིསྭཱ ཏཾ བྷིཀྑུཾ ཨེཏདཝོཙ ¶ –
‘‘མཱ ཁོ ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, ཨཏྟཱནཾ ཀཊུཝིཡམཀཱསི. ཏཾ ཝཏ བྷིཀྑུ ཀཊུཝིཡཀཏཾ ཨཏྟཱནཾ ཨཱམགནྡྷེན [ཨཱམགནྡྷེ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨཝསྶུཏཾ མཀྑིཀཱ ནཱནུཔཏིསྶནྟི ནཱནྭཱསྶཝིསྶནྟཱིཏི [ནཱནུབནྡྷིསྶནྟི (ཀ.)], ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ སོ བྷིཀྑུ བྷགཝཏཱ ཨིམིནཱ ཨོཝཱདེན ཨོཝདིཏོ སཾཝེགམཱཔཱདི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ བཱརཱཎསིཡཾ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི –
‘‘ཨིདྷཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ བཱརཱཎསིཾ ¶ པིཎྜཱཡ པཱཝིསིཾ. ཨདྡསཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, གོཡོགཔིལཀྑསྨིཾ པིཎྜཱཡ ཙརམཱནོ ཨཉྙཏརཾ བྷིཀྑུཾ རིཏྟསྶཱདཾ བཱཧིརསྶཱདཾ མུཊྛསྶཏིཾ ཨསམྤཛཱནཾ ཨསམཱཧིཏཾ ཝིབྦྷནྟཙིཏྟཾ པཱཀཏིནྡྲིཡཾ. དིསྭཱ ཏཾ བྷིཀྑུཾ ཨེཏདཝོཙཾ –
‘‘‘མཱ ཁོ ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, ཨཏྟཱནཾ ཀཊུཝིཡམཀཱསི. ཏཾ ཝཏ བྷིཀྑུ ཀཊུཝིཡཀཏཾ ཨཏྟཱནཾ ཨཱམགནྡྷེན ཨཝསྶུཏཾ མཀྑིཀཱ ནཱནུཔཏིསྶནྟི ནཱནྭཱསྶཝིསྶནྟཱིཏི, ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏཱི’ཏི. ཨཐ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སོ བྷིཀྑུ མཡཱ ཨིམིནཱ ཨོཝཱདེན ཨོཝདིཏོ སཾཝེགམཱཔཱདཱི’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཀཊུཝིཡཾ? ཀོ ཨཱམགནྡྷོ? ཀཱ མཀྑིཀཱ’’ཏི?
‘‘ཨབྷིཛ྄ཛྷཱ ཁོ, བྷིཀྑུ, ཀཊུཝིཡཾ; བྱཱཔཱདོ ཨཱམགནྡྷོ; པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ ཝིཏཀྐཱ མཀྑིཀཱ. ཏཾ ཝཏ, བྷིཀྑུ, ཀཊུཝིཡཀཏཾ ཨཏྟཱནཾ ཨཱམགནྡྷེན ཨཝསྶུཏཾ མཀྑིཀཱ ནཱནུཔཏིསྶནྟི ནཱནྭཱསྶཝིསྶནྟཱིཏི, ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏཱི’’ཏི.
‘‘ཨགུཏྟཾ ¶ ཙཀྑུསོཏསྨིཾ, ཨིནྡྲིཡེསུ ཨསཾཝུཏཾ;
མཀྑིཀཱནུཔཏིསྶནྟི ¶ , སངྐཔྤཱ རཱགནིསྶིཏཱ.
‘‘ཀཊུཝིཡཀཏོ ¶ བྷིཀྑུ, ཨཱམགནྡྷེ ཨཝསྶུཏོ;
ཨཱརཀཱ ཧོཏི ནིབྦཱནཱ, ཝིགྷཱཏསྶེཝ བྷཱགཝཱ.
‘‘གཱམེ ཝཱ ཡདི ཝཱརཉྙེ, ཨལདྡྷཱ སམཐམཏྟནོ [སམམཏྟནོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.), སམྨམཏྟནོ (པཱི.)];
པརེཏི [ཙརེཏི (སྱཱ. ཀ.)] བཱལོ དུམྨེདྷོ, མཀྑིཀཱཧི པུརཀྑཏོ.
‘‘ཡེ ཙ སཱིལེན སམྤནྣཱ, པཉྙཱཡཱུཔསམེརཏཱ;
ཨུཔསནྟཱ སུཁཾ སེནྟི, ནཱསཡིཏྭཱན མཀྑིཀཱ’’ཏི. ཚཊྛཾ;
༧. པཋམཨནུརུདྡྷསུཏྟཾ
༡༣༠. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨནུརུདྡྷོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨནུརུདྡྷོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨིདྷཱཧཾ, བྷནྟེ, དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ¶ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན ཡེབྷུཡྻེན པསྶཱམི མཱཏུགཱམཾ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫམཱནཾ. ཀཏིཧི ནུ ཁོ, བྷནྟེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ མཱཏུགཱམོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫཏཱི’’ཏི?
‘‘ཏཱིཧི ཁོ, ཨནུརུདྡྷ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ མཱཏུགཱམོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཨིདྷ, ཨནུརུདྡྷ, མཱཏུགཱམོ པུབྦཎྷསམཡཾ མཙྪེརམལཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི, མཛ྄ཛྷནྷིཀསམཡཾ ཨིསྶཱཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི, སཱཡནྷསམཡཾ ཀཱམརཱགཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི ¶ . ཨིམེཧི ཁོ, ཨནུརུདྡྷ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ མཱཏུགཱམོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫཏཱི’’ཏི. སཏྟམཾ.
༨. དུཏིཡཨནུརུདྡྷསུཏྟཾ
༡༣༡. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨནུརུདྡྷོ ཡེནཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨཏཱ ¶ སཱརིཔུཏྟེན སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ¶ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨནུརུདྡྷོ ཨཱཡསྨནྟཾ སཱརིཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨིདྷཱཧཾ, ཨཱཝུསོ སཱརིཔུཏྟ, དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན སཧསྶཾ ལོཀཾ ཨོལོཀེམི. ཨཱརདྡྷཾ ཁོ པན མེ ཝཱིརིཡཾ ཨསལླཱིནཾ, ཨུཔཊྛིཏཱ སཏི ཨསམྨུཊྛཱ [ཨཔམྨུཊྛཱ (སཱི.), ཨཔམུཊྛཱ (སྱཱ. ཀཾ.)], པསྶདྡྷོ ཀཱཡོ ཨསཱརདྡྷོ, སམཱཧིཏཾ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ. ཨཐ ཙ པན མེ ནཱནུཔཱདཱཡ [ན ཨནུཔཱདཱཡ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏཱི’’ཏི.
‘‘ཡཾ ཁོ ཏེ, ཨཱཝུསོ ཨནུརུདྡྷ, ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཧཾ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན སཧསྶཾ ལོཀཾ ཝོལོཀེམཱི’ཏི, ཨིདཾ ཏེ མཱནསྨིཾ. ཡམྤི ཏེ, ཨཱཝུསོ ཨནུརུདྡྷ, ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཱརདྡྷཾ ཁོ པན མེ ཝཱིརིཡཾ ཨསལླཱིནཾ, ཨུཔཊྛིཏཱ སཏི ཨསམྨུཊྛཱ, པསྶདྡྷོ ཀཱཡོ ཨསཱརདྡྷོ, སམཱཧིཏཾ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒ’ནྟི, ཨིདཾ ཏེ ཨུདྡྷཙྩསྨིཾ. ཡམྤི ཏེ, ཨཱཝུསོ ཨནུརུདྡྷ, ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཐ ཙ པན མེ ནཱནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏཱི’ཏི, ཨིདཾ ¶ ཏེ ཀུཀྐུཙྩསྨིཾ. སཱདྷུ ཝཏཱཡསྨཱ ཨནུརུདྡྷོ ཨིམེ ཏཡོ དྷམྨེ པཧཱཡ, ཨིམེ ཏཡོ དྷམྨེ ཨམནསིཀརིཏྭཱ ཨམཏཱཡ དྷཱཏུཡཱ ཙིཏྟཾ ཨུཔསཾཧརཏཱུ’’ཏི.
ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨནུརུདྡྷོ ཨཔརེན ¶ སམཡེན ཨིམེ ཏཡོ དྷམྨེ པཧཱཡ, ཨིམེ ཏཡོ དྷམྨེ ཨམནསིཀརིཏྭཱ ཨམཏཱཡ དྷཱཏུཡཱ ཙིཏྟཾ ཨུཔསཾཧརི [ཨུཔསཾཧཱསི (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.), ཨུཔསཾཧརཏི (ཀ.)]. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨནུརུདྡྷོ ཨེཀོ ཝཱུཔཀཊྛོ ཨཔྤམཏྟོ ཨཱཏཱཔཱི པཧིཏཏྟོ ཝིཧརནྟོ ནཙིརསྶེཝ – ཡསྶཏྠཱཡ ཀུལཔུཏྟཱ སམྨདེཝ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛནྟི, ཏདནུཏྟརཾ – བྲཧྨཙརིཡཔརིཡོསཱནཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧཱསི. ‘‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏི, ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱ’’ཏི ཨབྦྷཉྙཱསི. ཨཉྙཏརོ ཙ པནཱཡསྨཱ ཨནུརུདྡྷོ ཨརཧཏཾ ཨཧོསཱིཏི. ཨཊྛམཾ.
༩. པཊིཙྪནྣསུཏྟཾ
༡༣༢. ‘‘ཏཱིཎིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, པཊིཙྪནྣཱནི ཨཱཝཧནྟི [ཝཧནྟི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], ནོ ཝིཝཊཱནི. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? མཱཏུགཱམོ, བྷིཀྑཝེ, པཊིཙྪནྣོ ཨཱཝཧཏི, ནོ ཝིཝཊོ; བྲཱཧྨཎཱནཾ, བྷིཀྑཝེ, མནྟཱ པཊིཙྪནྣཱ ཨཱཝཧནྟི, ནོ ཝིཝཊཱ ¶ ; མིཙྪཱདིཊྛི, བྷིཀྑཝེ, པཊིཙྪནྣཱ ཨཱཝཧཏི, ནོ ཝིཝཊཱ. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎི པཊིཙྪནྣཱནི ཨཱཝཧནྟི, ནོ ཝིཝཊཱནི.
‘‘ཏཱིཎིམཱནི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཝིཝཊཱནི ཝིརོཙནྟི, ནོ པཊིཙྪནྣཱནི. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? ཙནྡམཎྜལཾ, བྷིཀྑཝེ, ཝིཝཊཾ ཝིརོཙཏི, ནོ པཊིཙྪནྣཾ; སཱུརིཡམཎྜལཾ, བྷིཀྑཝེ, ཝིཝཊཾ ཝིརོཙཏི, ནོ པཊིཙྪནྣཾ; ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏོ དྷམྨཝིནཡོ, བྷིཀྑཝེ, ཝིཝཊོ ཝིརོཙཏི, ནོ པཊིཙྪནྣོ. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎི ཝིཝཊཱནི ཝིརོཙནྟི, ནོ པཊིཙྪནྣཱནཱི’’ཏི. ནཝམཾ.
༡༠. ལེཁསུཏྟཾ
༡༣༣. ‘‘ཏཡོམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཏཡོ? པཱསཱཎལེཁཱུཔམོ པུགྒལོ, པཐཝིལེཁཱུཔམོ པུགྒལོ, ཨུདཀལེཁཱུཔམོ ¶ པུགྒལོ. ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པཱསཱཎལེཁཱུཔམོ པུགྒལོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨབྷིཎྷཾ ཀུཛ྄ཛྷཏི. སོ ཙ ཁྭསྶ ཀོདྷོ ¶ དཱིགྷརཏྟཾ ཨནུསེཏི. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, པཱསཱཎེ ལེཁཱ ན ཁིཔྤཾ ལུཛྫཏི ཝཱཏེན ཝཱ ཨུདཀེན ཝཱ, ཙིརཊྛིཏིཀཱ ཧོཏི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨབྷིཎྷཾ ཀུཛ྄ཛྷཏི. སོ ཙ ཁྭསྶ ཀོདྷོ དཱིགྷརཏྟཾ ཨནུསེཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པཱསཱཎལེཁཱུཔམོ པུགྒལོ.
‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པཐཝིལེཁཱུཔམོ པུགྒལོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨབྷིཎྷཾ ཀུཛ྄ཛྷཏི. སོ ཙ ཁྭསྶ ཀོདྷོ ན དཱིགྷརཏྟཾ ཨནུསེཏི. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, པཐཝིཡཱ ལེཁཱ ཁིཔྤཾ ལུཛྫཏི ཝཱཏེན ཝཱ ཨུདཀེན ཝཱ, ན ཙིརཊྛིཏིཀཱ ཧོཏི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨབྷིཎྷཾ ཀུཛ྄ཛྷཏི. སོ ཙ ཁྭསྶ ཀོདྷོ ན དཱིགྷརཏྟཾ ཨནུསེཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པཐཝིལེཁཱུཔམོ པུགྒལོ.
‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨུདཀལེཁཱུཔམོ པུགྒལོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཱགཱལ༹ྷེནཔི ཝུཙྩམཱནོ ཕརུསེནཔི ¶ ཝུཙྩམཱནོ ཨམནཱཔེནཔི ཝུཙྩམཱནོ སནྡྷིཡཏིམེཝ [… ཡེཝ (སྱཱ. ཀཾ.) … ཙེཝ (པཱི.)] སཾསནྡཏིམེཝ [… ཡེཝ (སྱཱ. ཀཾ.) … ཙེཝ (པཱི.)] སམྨོདཏིམེཝ [… ཡེཝ (སྱཱ. ཀཾ.) … ཙེཝ (པཱི.)]. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨུདཀེ ལེཁཱ ཁིཔྤཾཡེཝ པཊིཝིགཙྪཏི, ན ཙིརཊྛིཏིཀཱ ཧོཏི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཱགཱལ༹ྷེནཔི ཝུཙྩམཱནོ ཕརུསེནཔི ཝུཙྩམཱནོ ཨམནཱཔེནཔི ཝུཙྩམཱནོ སནྡྷིཡཏིམེཝ སཾསནྡཏིམེཝ སམྨོདཏིམེཝ. ཨཡཾ ¶ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨུདཀལེཁཱུཔམོ པུགྒལོ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཡོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི [པུ. པ. ༡༡༥]. དསམཾ.
ཀུསིནཱརཝགྒོ ཏེརསམོ.
ཏསྶུདྡཱནཾ –
ཀུསིནཱརབྷཎྜནཱ ¶ ཙེཝ, གོཏམབྷརཎྜུཧཏྠཀོ;
ཀཊུཝིཡཾ དྭེ ཨནུརུདྡྷཱ, པཊིཙྪནྣཾ ལེཁེན ཏེ དསཱཏི.
(༡༤) ༤. ཡོདྷཱཛཱིཝཝགྒོ
༡. ཡོདྷཱཛཱིཝསུཏྟཾ
༡༣༤. ‘‘ཏཱིཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ ཡོདྷཱཛཱིཝོ རཱཛཱརཧོ ཧོཏི རཱཛབྷོགྒོ, རཉྙོ ཨངྒནྟེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏི. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི ¶ ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཡོདྷཱཛཱིཝོ དཱུརེ པཱཏཱི ཙ ཧོཏི ཨཀྑཎཝེདྷཱི ཙ མཧཏོ ཙ ཀཱཡསྶ པདཱལེཏཱ. ཨིམེཧི, ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ ཡོདྷཱཛཱིཝོ རཱཛཱརཧོ ཧོཏི རཱཛབྷོགྒོ, རཉྙོ ཨངྒནྟེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏི. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱཧུནེཡྻོ ཧོཏི…པེ… ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ དཱུརེ པཱཏཱི ཙ ཧོཏི ཨཀྑཎཝེདྷཱི ཙ མཧཏོ ཙ ཀཱཡསྶ པདཱལེཏཱ.
‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ དཱུརེ པཱཏཱི ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཡཾ ཀིཉྩི རཱུཔཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཝཱ བཧིདྡྷཱ ཝཱ ཨོལཱ༹རིཀཾ ཝཱ སུཁུམཾ ཝཱ ཧཱིནཾ ཝཱ པཎཱིཏཾ ཝཱ ཡཾ དཱུརེ སནྟིཀེ ཝཱ, སབྦཾ རཱུཔཾ – ‘ནེཏཾ མམ, ནེསོཧམསྨི, ན མེསོ ཨཏྟཱ’ཏི ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ པསྶཏི. ཡཱ ཀཱཙི ཝེདནཱ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཱ ཝཱ བཧིདྡྷཱ ཝཱ ཨོལཱ༹རིཀཱ ཝཱ སུཁུམཱ ཝཱ ཧཱིནཱ ཝཱ པཎཱིཏཱ ཝཱ ཡཱ དཱུརེ སནྟིཀེ ཝཱ, སབྦཾ ཝེདནཾ ¶ [སབྦཱ ཝེདནཱ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི. ཀ.)] – ‘ནེཏཾ མམ, ནེསོཧམསྨི ¶ , ན མེསོ ཨཏྟཱ’ཏི ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ པསྶཏི. ཡཱ ཀཱཙི སཉྙཱ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཱ ཝཱ བཧིདྡྷཱ ཝཱ ཨོལཱ༹རིཀཱ ཝཱ སུཁུམཱ ཝཱ ཧཱིནཱ ཝཱ པཎཱིཏཱ ཝཱ ཡཱ དཱུརེ སནྟིཀེ ཝཱ, སབྦཾ སཉྙཾ [སབྦཱ སཉྙཱ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི. ཀ.)] – ‘ནེཏཾ མམ, ནེསོཧམསྨི, ན མེསོ ཨཏྟཱ’ཏི ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ པསྶཏི. ཡེ ཀེཙི སངྑཱརཱ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཱ ཝཱ བཧིདྡྷཱ ཝཱ ཨོལཱ༹རིཀཱ ཝཱ སུཁུམཱ ཝཱ ཧཱིནཱ ཝཱ པཎཱིཏཱ ཝཱ ཡེ དཱུརེ སནྟིཀེ ཝཱ, སབྦེ སངྑཱརེ – ‘ནེཏཾ མམ, ནེསོཧམསྨི, ན མེསོ ཨཏྟཱ’ཏི ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ པསྶཏི. ཡཾ ཀིཉྩི ཝིཉྙཱཎཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཝཱ བཧིདྡྷཱ ཝཱ ཨོལཱ༹རིཀཾ ཝཱ སུཁུམཾ ཝཱ ཧཱིནཾ ཝཱ པཎཱིཏཾ ཝཱ ཡཾ དཱུརེ སནྟིཀེ ཝཱ, སབྦཾ ཝིཉྙཱཎཾ ¶ – ‘ནེཏཾ མམ, ནེསོཧམསྨི, ན མེསོ ཨཏྟཱ’ཏི ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ པསྶཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ དཱུརེ པཱཏཱི ཧོཏི.
‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཀྑཎཝེདྷཱི ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི; ‘ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི; ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི; ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི ¶ པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཀྑཎཝེདྷཱི ཧོཏི.
‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ མཧཏོ ཀཱཡསྶ པདཱལེཏཱ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ མཧནྟཾ ཨཝིཛྫཱཀྑནྡྷཾ པདཱལེཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ མཧཏོ ཀཱཡསྶ པདཱལེཏཱ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ¶ ཨཱཧུནེཡྻོ ཧོཏི…པེ… ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶཱ’’ཏི. པཋམཾ.
༢. པརིསཱསུཏྟཾ
༡༣༥. ‘‘ཏིསྶོ ཨིམཱ, བྷིཀྑཝེ, པརིསཱ. ཀཏམཱ ཏིསྶོ? ཨུཀྐཱཙིཏཝིནཱིཏཱ པརིསཱ, པཊིཔུཙྪཱཝིནཱིཏཱ པརིསཱ, ཡཱཝཏཱཝིནཱིཏཱ [ཡཱཝཏཛ྄ཛྷཱཝིནཱིཏཱ (ཨཊྛཀཐཱཡཾ པཱཋནྟརཾ)] པརིསཱ – ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏིསྶོ པརིསཱ’’ཏི. དུཏིཡཾ.
༣. མིཏྟསུཏྟཾ
༡༣༦. ‘‘ཏཱིཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ མིཏྟོ སེཝིཏབྦོ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ( ) [(ཨིདྷ བྷིཀྑཝེ བྷིཀྑུ) (པཱི. ཀ.)] དུདྡདཾ དདཱཏི, དུཀྐརཾ ཀརོཏི, དུཀྑམཾ ཁམཏི – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ མིཏྟོ སེཝིཏབྦོ’’ཏི. ཏཏིཡཾ.
༤. ཨུཔྤཱདཱསུཏྟཾ
༡༣༧. ‘‘ཨུཔྤཱདཱ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏཱནཾ ཨནུཔྤཱདཱ ཝཱ ཏཐཱགཏཱནཾ, ཋིཏཱཝ སཱ དྷཱཏུ ¶ དྷམྨཊྛིཏཏཱ དྷམྨནིཡཱམཏཱ. སབྦེ སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱ. ཏཾ ཏཐཱགཏོ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷཏི ཨབྷིསམེཏི. ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨབྷིསམེཏྭཱ ཨཱཙིཀྑཏི དེསེཏི པཉྙཱཔེཏི པཊྛཔེཏི ཝིཝརཏི ཝིབྷཛཏི ཨུཏྟཱནཱིཀརོཏི – ‘སབྦེ སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱ’ཏི. ཨུཔྤཱདཱ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏཱནཾ ཨནུཔྤཱདཱ ཝཱ ཏཐཱགཏཱནཾ ཋིཏཱཝ སཱ དྷཱཏུ དྷམྨཊྛིཏཏཱ དྷམྨནིཡཱམཏཱ. སབྦེ སངྑཱརཱ དུཀྑཱ. ཏཾ ཏཐཱགཏོ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷཏི ཨབྷིསམེཏི. ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ¶ ཨབྷིསམེཏྭཱ ཨཱཙིཀྑཏི དེསེཏི པཉྙཱཔེཏི པཊྛཔེཏི ཝིཝརཏི ཝིབྷཛཏི ཨུཏྟཱནཱིཀརོཏི – ‘སབྦེ སངྑཱརཱ དུཀྑཱ’ཏི. ཨུཔྤཱདཱ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏཱནཾ ཨནུཔྤཱདཱ ཝཱ ཏཐཱགཏཱནཾ ཋིཏཱཝ སཱ དྷཱཏུ དྷམྨཊྛིཏཏཱ དྷམྨནིཡཱམཏཱ. སབྦེ དྷམྨཱ ཨནཏྟཱ. ཏཾ ཏཐཱགཏོ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷཏི ཨབྷིསམེཏི. ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨབྷིསམེཏྭཱ ཨཱཙིཀྑཏི དེསེཏི པཉྙཱཔེཏི པཊྛཔེཏི ཝིཝརཏི ཝིབྷཛཏི ཨུཏྟཱནཱིཀརོཏི – ‘སབྦེ ¶ དྷམྨཱ ཨནཏྟཱ’’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ.
༥. ཀེསཀམྦལསུཏྟཾ
༡༣༨. ‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཡཱནི ཀཱནིཙི ཏནྟཱཝུཏཱནཾ ཝཏྠཱནཾ, ཀེསཀམྦལོ ཏེསཾ པཊིཀིཊྛོ ཨཀྑཱཡཏི. ཀེསཀམྦལོ, བྷིཀྑཝེ, སཱིཏེ སཱིཏོ, ཨུཎྷེ ཨུཎྷོ, དུབྦཎྞོ, དུགྒནྡྷོ, དུཀྑསམྥསྶོ. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཡཱནི ཀཱནིཙི པུཐུསམཎབྲཱཧྨཎཝཱདཱནཾ [སམཎཔྤཝཱདཱནཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] མཀྑལིཝཱདོ ཏེསཾ པཊིཀིཊྛོ ཨཀྑཱཡཏི.
‘‘མཀྑལི, བྷིཀྑཝེ, མོགྷཔུརིསོ ཨེཝཾཝཱདཱི ཨེཝཾདིཊྛི – ‘ནཏྠི ཀམྨཾ, ནཏྠི ཀིརིཡཾ, ནཏྠི ཝཱིརིཡ’ནྟི. ཡེཔི ¶ ཏེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཧེསུཾ ཨཏཱིཏམདྡྷཱནཾ ཨརཧནྟོ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ, ཏེཔི བྷགཝནྟོ ཀམྨཝཱདཱ ཙེཝ ཨཧེསུཾ ཀིརིཡཝཱདཱ ཙ ཝཱིརིཡཝཱདཱ ཙ. ཏེཔི, བྷིཀྑཝེ, མཀྑལི མོགྷཔུརིསོ པཊིབཱཧཏི – ‘ནཏྠི ཀམྨཾ, ནཏྠི ཀིརིཡཾ, ནཏྠི ཝཱིརིཡ’ནྟི. ཡེཔི ཏེ, བྷིཀྑཝེ, བྷཝིསྶནྟི ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ ཨརཧནྟོ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ, ཏེཔི བྷགཝནྟོ ཀམྨཝཱདཱ ཙེཝ བྷཝིསྶནྟི ཀིརིཡཝཱདཱ ཙ ཝཱིརིཡཝཱདཱ ཙ. ཏེཔི, བྷིཀྑཝེ, མཀྑལི མོགྷཔུརིསོ པཊིབཱཧཏི – ‘ནཏྠི ཀམྨཾ, ནཏྠི ཀིརིཡཾ, ནཏྠི ཝཱིརིཡ’ནྟི. ཨཧམྤི, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཀམྨཝཱདོ ཙེཝ ཀིརིཡཝཱདོ ཙ ཝཱིརིཡཝཱདོ ཙ. མམྤི, བྷིཀྑཝེ, མཀྑལི མོགྷཔུརིསོ པཊིབཱཧཏི – ‘ནཏྠི ཀམྨཾ, ནཏྠི ཀིརིཡཾ, ནཏྠི ཝཱིརིཡ’’’ནྟི.
‘‘སེཡྻཐཱཔི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ནདཱིམུཁེ ཁིཔྤཾ ཨུཌྜེཡྻ [ཨོཌྜེཡྻ (སཱི.)] བཧཱུནཾ [བཧུནྣཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] མཙྪཱནཾ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ ཨནཡཱཡ བྱསནཱཡ; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, མཀྑལི མོགྷཔུརིསོ མནུསྶཁིཔྤཾ མཉྙེ ལོཀེ ཨུཔྤནྣོ བཧཱུནཾ སཏྟཱནཾ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ ཨནཡཱཡ ¶ བྱསནཱཡཱ’’ཏི. པཉྩམཾ.
༦. སམྤདཱསུཏྟཾ
༡༣༩. ‘‘ཏིསྶོ ¶ ཨིམཱ, བྷིཀྑཝེ, སམྤདཱ. ཀཏམཱ ཏིསྶོ? སདྡྷཱསམྤདཱ, སཱིལསམྤདཱ, པཉྙཱསམྤདཱ – ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏིསྶོ སམྤདཱ’’ཏི. ཚཊྛཾ.
༧. ཝུདྡྷིསུཏྟཾ
༡༤༠. ‘‘ཏིསྶོ ཨིམཱ, བྷིཀྑཝེ, ཝུདྡྷིཡོ. ཀཏམཱ ཏིསྶོ? སདྡྷཱཝུདྡྷི, སཱིལཝུདྡྷི, པཉྙཱཝུདྡྷི – ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏིསྶོ ཝུདྡྷིཡོ’’ཏི. སཏྟམཾ.
༨. ཨསྶཁལུ༹ངྐསུཏྟཾ
༡༤༡. ‘‘ཏཡོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨསྶཁལུ༹ངྐེ དེསེསྶཱམི ཏཡོ ཙ པུརིསཁལུ༹ངྐེ. ཏཾ སུཎཱཐ, སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཐ; བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –
‘‘ཀཏམེ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཏཡོ ཨསྶཁལུ༹ངྐཱ? ཨིདྷ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཨསྶཁལུ༹ངྐོ ཛཝསམྤནྣོ ཧོཏི; ན ཝཎྞསམྤནྣོ, ན ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤནྣོ. ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཨསྶཁལུ༹ངྐོ ཛཝསམྤནྣོ ཙ ཧོཏི ཝཎྞསམྤནྣོ ཙ; ན ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤནྣོ. ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཨསྶཁལུ༹ངྐོ ཛཝསམྤནྣོ ཙ ཧོཏི ཝཎྞསམྤནྣོ ཙ ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤནྣོ ཙ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཡོ ཨསྶཁལུ༹ངྐཱ.
‘‘ཀཏམེ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཏཡོ པུརིསཁལུ༹ངྐཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུརིསཁལུ༹ངྐོ ཛཝསམྤནྣོ ཧོཏི; ན ཝཎྞསམྤནྣོ, ན ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤནྣོ. ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུརིསཁལུ༹ངྐོ ¶ ¶ ཛཝསམྤནྣོ ཙ ཧོཏི ཝཎྞསམྤནྣོ ཙ; ན ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤནྣོ. ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུརིསཁལུ༹ངྐོ ཛཝསམྤནྣོ ཙ ཧོཏི ཝཎྞསམྤནྣོ ཙ ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤནྣོ ཙ.
‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུརིསཁལུ༹ངྐོ ཛཝསམྤནྣོ ཧོཏི; ན ཝཎྞསམྤནྣོ ན ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤནྣོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི…པེ… ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཨིདམསྶ ཛཝསྨིཾ ཝདཱམི. ཨབྷིདྷམྨེ ཁོ པན ཨབྷིཝིནཡེ པཉྷཾ པུཊྛོ སཾསཱདེཏི ¶ [སཾཧཱིརེཏི (ཀ.)], ནོ ཝིསྶཛྫེཏི. ཨིདམསྶ ན ཝཎྞསྨིཾ ཝདཱམི. ན ཁོ པན ལཱབྷཱི ཧོཏི ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཱནཾ. ཨིདམསྶ ན ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསྨིཾ ཝདཱམི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུརིསཁལུ༹ངྐོ ཛཝསམྤནྣོ ཧོཏི; ན ཝཎྞསམྤནྣོ, ན ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤནྣོ.
‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུརིསཁལུ༹ངྐོ ཛཝསམྤནྣོ ཙ ཧོཏི ཝཎྞསམྤནྣོ ཙ; ན ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤནྣོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི…པེ… ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཨིདམསྶ ཛཝསྨིཾ ཝདཱམི. ཨབྷིདྷམྨེ ཁོ པན ཨབྷིཝིནཡེ པཉྷཾ པུཊྛོ ཝིསྶཛྫེཏི, ནོ སཾསཱདེཏི. ཨིདམསྶ ཝཎྞསྨིཾ ཝདཱམི. ན པན ལཱབྷཱི ཧོཏི ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཱནཾ. ཨིདམསྶ ན ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསྨིཾ ཝདཱམི. ཨེཝཾ ཁོ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུརིསཁལུ༹ངྐོ ཛཝསམྤནྣོ ཙ ཧོཏི ཝཎྞསམྤནྣོ ཙ; ན ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤནྣོ.
‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུརིསཁལུ༹ངྐོ ཛཝསམྤནྣོ ཙ ཧོཏི ཝཎྞསམྤནྣོ ཙ ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤནྣོ ཙ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི…པེ… ‘ཨཡཾ ¶ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཨིདམསྶ ཛཝསྨིཾ ཝདཱམི. ཨབྷིདྷམྨེ ཁོ པན ཨབྷིཝིནཡེ པཉྷཾ པུཊྛོ ཝིསྶཛྫེཏི, ནོ སཾསཱདེཏི. ཨིདམསྶ ཝཎྞསྨིཾ ཝདཱམི. ལཱབྷཱི ཁོ པན ཧོཏི ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཱནཾ. ཨིདམསྶ ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསྨིཾ ¶ ཝདཱམི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུརིསཁལུ༹ངྐོ ཛཝསམྤནྣོ ཙ ཧོཏི ཝཎྞསམྤནྣོ ཙ ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤནྣོ ཙ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཡོ པུརིསཁལུ༹ངྐཱ’’ཏི. ཨཊྛམཾ.
༩. ཨསྶཔརསྶསུཏྟཾ
༡༤༢. ‘‘ཏཡོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨསྶཔརསྶེ [ཨསྶསདསྶེ (སཱི སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] དེསེསྶཱམི ཏཡོ ཙ པུརིསཔརསྶེ [པུརིསསདསྶེ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]. ཏཾ སུཎཱཐ, སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཐ; བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –
‘‘ཀཏམེ ¶ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཏཡོ ཨསྶཔརསྶཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཨསྶཔརསྶོ ཛཝསམྤནྣོ ཧོཏི; ན ཝཎྞསམྤནྣོ ན ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤནྣོ. ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཨསྶཔརསྶོ ཛཝསམྤནྣོ ཧོཏི ཝཎྞསམྤནྣོ ཙ; ན ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤནྣོ. ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཨསྶཔརསྶོ ཛཝསམྤནྣོ ཙ ཧོཏི ཝཎྞསམྤནྣོ ཙ ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤནྣོ ཙ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཡོ ཨསྶཔརསྶཱ.
‘‘ཀཏམེ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཏཡོ པུརིསཔརསྶཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུརིསཔརསྶོ ཛཝསམྤནྣོ ཧོཏི; ན ཝཎྞསམྤནྣོ ན ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤནྣོ. ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུརིསཔརསྶོ ཛཝསམྤནྣོ ཙ ཧོཏི ཝཎྞསམྤནྣོ ཙ; ན ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤནྣོ. ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ ¶ , ཨེཀཙྩོ པུརིསཔརསྶོ ཛཝསམྤནྣོ ཙ ཧོཏི ཝཎྞསམྤནྣོ ཙ ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤནྣོ ཙ.
‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུརིསཔརསྶོ ཛཝསམྤནྣོ ཧོཏི; ན ཝཎྞསམྤནྣོ, ན ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤནྣོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ ཨོཔཔཱཏིཀོ ཧོཏི ཏཏྠ པརིནིབྦཱཡཱི ཨནཱཝཏྟིདྷམྨོ ཏསྨཱ ལོཀཱ. ཨིདམསྶ ཛཝསྨིཾ ཝདཱམི. ཨབྷིདྷམྨེ ཁོ པན ཨབྷིཝིནིཡེ པཉྷཾ པུཊྛོ སཾསཱདེཏི, ནོ ཝིསྶཛྫེཏི. ཨིདམསྶ ན ཝཎྞསྨིཾ ཝདཱམི. ན ཁོ པན ལཱབྷཱི ཧོཏི ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཱནཾ ¶ . ཨིདམསྶ ན ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསྨིཾ ཝདཱམི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུརིསཔརསྶོ ཛཝསམྤནྣོ ཧོཏི; ན ཝཎྞསམྤནྣོ, ན ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤནྣོ.
‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུརིསཔརསྶོ ཛཝསམྤནྣོ ཙ ཧོཏི ཝཎྞསམྤནྣོ ཙ, ན ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤནྣོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ ཨོཔཔཱཏིཀོ ཧོཏི ཏཏྠ པརིནིབྦཱཡཱི ཨནཱཝཏྟིདྷམྨོ ཏསྨཱ ལོཀཱ. ཨིདམསྶ ཛཝསྨིཾ ཝདཱམི. ཨབྷིདྷམྨེ ཁོ པན ཨབྷིཝིནཡེ པཉྷཾ པུཊྛོ ཝིསྶཛྫེཏི, ནོ སཾསཱདེཏི. ཨིདམསྶ ཝཎྞསྨིཾ ཝདཱམི. ན ཁོ པན ལཱབྷཱི ཧོཏི ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཱནཾ. ཨིདམསྶ ན ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསྨིཾ ཝདཱམི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུརིསཔརསྶོ ཛཝསམྤནྣོ ཙ ཧོཏི; ཝཎྞསམྤནྣོ ཙ, ན ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤནྣོ.
‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུརིསཔརསྶོ ཛཝསམྤནྣོ ཙ ཧོཏི ཝཎྞསམྤནྣོ ཙ ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤནྣོ ཙ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ ¶ , བྷིཀྑུ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ ཨོཔཔཱཏིཀོ ཧོཏི ཏཏྠ པརིནིབྦཱཡཱི ཨནཱཝཏྟིདྷམྨོ ཏསྨཱ ལོཀཱ. ཨིདམསྶ ཛཝསྨིཾ ཝདཱམི. ཨབྷིདྷམྨེ ཁོ པན ཨབྷིཝིནཡེ པཉྷཾ པུཊྛོ ཝིསྶཛྫེཏི, ནོ སཾསཱདེཏི. ཨིདམསྶ ཝཎྞསྨིཾ ཝདཱམི. ལཱབྷཱི ཁོ པན ཧོཏི ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཱནཾ. ཨིདམསྶ ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསྨིཾ ཝདཱམི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུརིསཔརསྶོ ཛཝསམྤནྣོ ཙ ཧོཏི ཝཎྞསམྤནྣོ ཙ ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤནྣོ ཙ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཡོ པུརིསཔརསྶཱ’’ཏི. ནཝམཾ.
༡༠. ཨསྶཱཛཱནཱིཡསུཏྟཾ
༡༤༣. ‘‘ཏཡོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, བྷདྲེ ཨསྶཱཛཱནཱིཡེ དེསེསྶཱམི ཏཡོ ཙ བྷདྲེ པུརིསཱཛཱནཱིཡེ. ཏཾ སུཎཱཐ, སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཐ; བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –
‘‘ཀཏམེ ¶ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཏཡོ བྷདྲཱ ཨསྶཱཛཱནཱིཡཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ བྷདྲོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ ¶ …པེ… ཛཝསམྤནྣོ ཙ ཧོཏི ཝཎྞསམྤནྣོ ཙ ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤནྣོ ཙ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཡོ བྷདྲཱ ཨསྶཱཛཱནཱིཡཱ.
‘‘ཀཏམེ ཙ བྷིཀྑཝེ, ཏཡོ བྷདྲཱ པུརིསཱཛཱནཱིཡཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ བྷདྲོ པུརིསཱཛཱནཱིཡོ…པེ… ཛཝསམྤནྣོ ཙ ཧོཏི ཝཎྞསམྤནྣོ ཙ ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤནྣོ ཙ.
‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷདྲོ པུརིསཱཛཱནཱིཡོ…པེ… ཛཝསམྤནྣོ ཙ ཧོཏི ཝཎྞསམྤནྣོ ཙ ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤནྣོ ཙ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ¶ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨིདམསྶ ཛཝསྨིཾ ཝདཱམི. ཨབྷིདྷམྨེ ཁོ པན ཨབྷིཝིནཡེ པཉྷཾ པུཊྛོ ཝིསྶཛྫེཏི, ནོ སཾསཱདེཏི. ཨིདམསྶ ཝཎྞསྨིཾ ཝདཱམི. ལཱབྷཱི ཁོ པན ཧོཏི ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཱནཾ. ཨིདམསྶ ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསྨིཾ ཝདཱམི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷདྲོ པུརིསཱཛཱནཱིཡོ ཛཝསམྤནྣོ ཙ ཧོཏི ཝཎྞསམྤནྣོ ¶ ཙ ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤནྣོ ཙ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཡོ བྷདྲཱ པུརིསཱཛཱནཱིཡཱ’’ཏི. དསམཾ.
༡༡. པཋམམོརནིཝཱཔསུཏྟཾ
༡༤༤. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ རཱཛགཧེ ཝིཧརཏི མོརནིཝཱཔེ པརིབྦཱཛཀཱརཱམེ. ཏཏྲ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘བྷིཀྑཝོ’’ཏི. ‘‘བྷདནྟེ’’ཏི ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –
‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཙྩནྟནིཊྛོ ཧོཏི ཨཙྩནྟཡོགཀྑེམཱི ཨཙྩནྟབྲཧྨཙཱརཱི ཨཙྩནྟཔརིཡོསཱནོ སེཊྛོ དེཝམནུསྶཱནཾ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཨསེཀྑེན སཱིལཀྑནྡྷེན, ཨསེཀྑེན སམཱདྷིཀྑནྡྷེན, ཨསེཀྑེན པཉྙཱཀྑནྡྷེན. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཙྩནྟནིཊྛོ ཧོཏི ཨཙྩནྟཡོགཀྑེམཱི ཨཙྩནྟབྲཧྨཙཱརཱི ཨཙྩནྟཔརིཡོསཱནོ སེཊྛོ དེཝམནུསྶཱན’’ནྟི. ཨེཀཱདསམཾ.
༡༢. དུཏིཡམོརནིཝཱཔསུཏྟཾ
༡༤༥. ‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཙྩནྟནིཊྛོ ཧོཏི ཨཙྩནྟཡོགཀྑེམཱི ¶ ཨཙྩནྟབྲཧྨཙཱརཱི ཨཙྩནྟཔརིཡོསཱནོ སེཊྛོ དེཝམནུསྶཱནཾ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཨིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡེན ¶ , ཨཱདེསནཱཔཱཊིཧཱརིཡེན, ཨནུསཱསནཱིཔཱཊིཧཱརིཡེན – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི ¶ སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཙྩནྟནིཊྛོ ཧོཏི ཨཙྩནྟཡོགཀྑེམཱི ཨཙྩནྟབྲཧྨཙཱརཱི ཨཙྩནྟཔརིཡོསཱནོ སེཊྛོ དེཝམནུསྶཱན’’ནྟི. དྭཱདསམཾ.
༡༣. ཏཏིཡམོརནིཝཱཔསུཏྟཾ
༡༤༦. ‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཙྩནྟནིཊྛོ ཧོཏི ཨཙྩནྟཡོགཀྑེམཱི ཨཙྩནྟབྲཧྨཙཱརཱི ཨཙྩནྟཔརིཡོསཱནོ སེཊྛོ དེཝམནུསྶཱནཾ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? སམྨཱདིཊྛིཡཱ, སམྨཱཉཱཎེན, སམྨཱཝིམུཏྟིཡཱ – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཙྩནྟནིཊྛོ ¶ ཧོཏི ཨཙྩནྟཡོགཀྑེམཱི ཨཙྩནྟབྲཧྨཙཱརཱི ཨཙྩནྟཔརིཡོསཱནོ སེཊྛོ དེཝམནུསྶཱན’’ནྟི. ཏེརསམཾ.
ཡོདྷཱཛཱིཝཝགྒོ ཙུདྡསམོ.
ཏསྶུདྡཱནཾ –
ཡོདྷོ པརིསམིཏྟཉྩ, ཨུཔྤཱདཱ ཀེསཀམྦལོ;
སམྤདཱ ཝུདྡྷི ཏཡོ, ཨསྶཱ ཏཡོ མོརནིཝཱཔིནོཏི.
(༡༥) ༥. མངྒལཝགྒོ
༡. ཨཀུསལསུཏྟཾ
༡༤༧. ‘‘ཏཱིཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ ནིརཡེ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཨཀུསལེན ཀཱཡཀམྨེན, ཨཀུསལེན ཝཙཱིཀམྨེན, ཨཀུསལེན མནོཀམྨེན – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ ནིརཡེ.
‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ སགྒེ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཀུསལེན ཀཱཡཀམྨེན, ཀུསལེན ཝཙཱིཀམྨེན, ཀུསལེན མནོཀམྨེན – ཨིམེཧི ཁོ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ སགྒེ’’ཏི. པཋམཾ.
༢. སཱཝཛྫསུཏྟཾ
༡༤༨. ‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ ནིརཡེ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? སཱཝཛྫེན ཀཱཡཀམྨེན, སཱཝཛྫེན ཝཙཱིཀམྨེན, སཱཝཛྫེན མནོཀམྨེན – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ ནིརཡེ.
‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ སགྒེ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཨནཝཛྫེན ཀཱཡཀམྨེན, ཨནཝཛྫེན ཝཙཱིཀམྨེན, ཨནཝཛྫེན མནོཀམྨེན – ཨིམེཧི ཁོ…པེ… ཨེཝཾ སགྒེ’’ཏི. དུཏིཡཾ.
༣. ཝིསམསུཏྟཾ
༡༤༩. ‘‘ཏཱིཧི ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ…པེ… ཝིསམེན ཀཱཡཀམྨེན, ཝིསམེན ཝཙཱིཀམྨེན, ཝིསམེན མནོཀམྨེན – ཨིམེཧི ཁོ…པེ… ཨེཝཾ ནིརཡེ.
‘‘ཏཱིཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི…པེ… སམེན ཀཱཡཀམྨེན, སམེན ཝཙཱིཀམྨེན, སམེན མནོཀམྨེན – ཨིམེཧི ཁོ…པེ… ཨེཝཾ སགྒེ’’ཏི. ཏཏིཡཾ.
༤. ཨསུཙིསུཏྟཾ
༡༥༠. ‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ…པེ… ཨསུཙིནཱ ཀཱཡཀམྨེན, ཨསུཙིནཱ ཝཙཱིཀམྨེན, ཨསུཙིནཱ མནོཀམྨེན – ཨིམེཧི ཁོ…པེ… ཨེཝཾ ནིརཡེ.
‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ…པེ… སུཙིནཱ ཀཱཡཀམྨེན, སུཙིནཱ ཝཙཱིཀམྨེན, སུཙིནཱ མནོཀམྨེན – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ སགྒེ’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ.
༥. པཋམཁཏསུཏྟཾ
༡༥༡. ‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བཱལོ ཨབྱཏྟོ ཨསཔྤུརིསོ ཁཏཾ ཨུཔཧཏཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏི, སཱཝཛྫོ ཙ ཧོཏི སཱནུཝཛྫོ ཙ ཝིཉྙཱུནཾ, བཧུཉྩ ཨཔུཉྙཾ པསཝཏི. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཨཀུསལེན ཀཱཡཀམྨེན, ཨཀུསལེན ཝཙཱིཀམྨེན, ཨཀུསལེན མནོཀམྨེན – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བཱལོ ཨབྱཏྟོ ཨསཔྤུརིསོ ཁཏཾ ཨུཔཧཏཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏི, སཱཝཛྫོ ཙ ཧོཏི སཱནུཝཛྫོ ཙ ཝིཉྙཱུནཾ, བཧུཉྩ ཨཔུཉྙཾ པསཝཏི.
‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ¶ པཎྜིཏོ ཝིཡཏྟོ སཔྤུརིསོ ཨཀྑཏཾ ཨནུཔཧཏཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏི, ཨནཝཛྫོ ཙ ཧོཏི ཨནནུཝཛྫོ ཙ ཝིཉྙཱུནཾ, བཧུཉྩ པུཉྙཾ པསཝཏི. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཀུསལེན ཀཱཡཀམྨེན, ཀུསལེན ཝཙཱིཀམྨེན, ཀུསལེན མནོཀམྨེན…པེ…. པཉྩམཾ.
༦. དུཏིཡཁཏསུཏྟཾ
༡༥༢. ‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ…པེ… སཱཝཛྫེན ཀཱཡཀམྨེན, སཱཝཛྫེན ཝཙཱིཀམྨེན, སཱཝཛྫེན མནོཀམྨེན…པེ….
‘‘ཏཱིཧི ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ…པེ… ཨནཝཛྫེན ཀཱཡཀམྨེན, ཨནཝཛྫེན ཝཙཱིཀམྨེན, ཨནཝཛྫེན མནོཀམྨེན…པེ…. ཚཊྛཾ.
༧. ཏཏིཡཁཏསུཏྟཾ
༡༥༣. ‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ…པེ… ཝིསམེན ཀཱཡཀམྨེན, ཝིསམེན ཝཙཱིཀམྨེན, ཝིསམེན མནོཀམྨེན…པེ….
‘‘ཏཱིཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ…པེ… སམེན ཀཱཡཀམྨེན, སམེན ཝཙཱིཀམྨེན, སམེན མནོཀམྨེན…པེ…. སཏྟམཾ.
༨. ཙཏུཏྠཁཏསུཏྟཾ
༡༥༤. ‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ…པེ… ཨསུཙིནཱ ཀཱཡཀམྨེན, ཨསུཙིནཱ ཝཙཱིཀམྨེན, ཨསུཙིནཱ མནོཀམྨེན…པེ….
‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ…པེ… སུཙིནཱ ཀཱཡཀམྨེན, སུཙིནཱ ཝཙཱིཀམྨེན, སུཙིནཱ མནོཀམྨེན – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ པཎྜིཏོ ཝིཡཏྟོ སཔྤུརིསོ ཨཀྑཏཾ ཨནུཔཧཏཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏི, ཨནཝཛྫོ ཙ ཧོཏི ཨནནུཝཛྫོ ཙ ཝིཉྙཱུནཾ, བཧུཉྩ པུཉྙཾ པསཝཏཱི’’ཏི. ཨཊྛམཾ.
༩. ཝནྡནཱསུཏྟཾ
༡༥༥. ‘‘ཏིསྶོ ཨིམཱ, བྷིཀྑཝེ, ཝནྡནཱ. ཀཏམཱ ཏིསྶོ? ཀཱཡེན, ཝཱཙཱཡ, མནསཱ – ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏིསྶོ ཝནྡནཱ’’ཏི. ནཝམཾ.
༡༠. པུབྦཎྷསུཏྟཾ
༡༥༦. ‘‘ཡེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ པུབྦཎྷསམཡཾ ཀཱཡེན སུཙརིཏཾ ཙརནྟི ¶ , ཝཱཙཱཡ སུཙརིཏཾ ཙརནྟི, མནསཱ སུཙརིཏཾ ཙརནྟི, སུཔུབྦཎྷོ, བྷིཀྑཝེ, ཏེསཾ སཏྟཱནཾ.
‘‘ཡེ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ མཛ྄ཛྷནྷིཀསམཡཾ ཀཱཡེན སུཙརིཏཾ ཙརནྟི, ཝཱཙཱཡ སུཙརིཏཾ ཙརནྟི, མནསཱ སུཙརིཏཾ ཙརནྟི, སུམཛ྄ཛྷནྷིཀོ, བྷིཀྑཝེ, ཏེསཾ སཏྟཱནཾ.
‘‘ཡེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ སཱཡནྷསམཡཾ ཀཱཡེན སུཙརིཏཾ ཙརནྟི, ཝཱཙཱཡ སུཙརིཏཾ ཙརནྟི, མནསཱ སུཙརིཏཾ ཙརནྟི, སུསཱཡནྷོ, བྷིཀྑཝེ, ཏེསཾ སཏྟཱན’’ནྟི.
‘‘སུནཀྑཏྟཾ སུམངྒལཾ, སུཔྤབྷཱཏཾ སུཧུཊྛིཏཾ [སུཝུཊྛིཏཾ (སཱི. པཱི.)];
སུཁཎོ སུམུཧུཏྟོ ཙ, སུཡིཊྛཾ བྲཧྨཙཱརིསུ.
‘‘པདཀྑིཎཾ ཀཱཡཀམྨཾ, ཝཱཙཱཀམྨཾ པདཀྑིཎཾ;
པདཀྑིཎཾ མནོཀམྨཾ, པཎཱིདྷི ཏེ པདཀྑིཎེ [པཎིདྷིཡོ པདཀྑིཎཱ (སཱི. པཱི.), པཎིདྷི ཏེ པདཀྑིཎཱ (སྱཱ. ཀཾ.)];
པདཀྑིཎཱནི ཀཏྭཱན, ལབྷནྟཏྠེ [ལབྷཏཏྠེ (སཱི. པཱི.)] པདཀྑིཎེ.
‘‘ཏེ ཨཏྠལདྡྷཱ སུཁིཏཱ, ཝིརུལ༹ྷཱ བུདྡྷསཱསནེ;
ཨརོགཱ སུཁིཏཱ ཧོཐ, སཧ སབྦེཧི ཉཱཏིབྷཱི’’ཏི. དསམཾ;
མངྒལཝགྒོ པཉྩམོ.
ཏསྶུདྡཱནཾ –
ཨཀུསལཉྩ སཱཝཛྫཾ, ཝིསམཱསུཙིནཱ སཧ;
ཙཏུརོ ཁཏཱ ཝནྡནཱ, པུབྦཎྷེན ཙ ཏེ དསཱཏི.
ཏཏིཡོ པཎྞཱསཀོ སམཏྟོ.
(༡༦) ༦. ཨཙེལཀཝགྒོ
༡༥༧-༡༦༣. ‘‘ཏིསྶོ ¶ ¶ ¶ ¶ ཨིམཱ, བྷིཀྑཝེ, པཊིཔདཱ. ཀཏམཱ ཏིསྶོ? ཨཱགཱལ༹ྷཱ པཊིཔདཱ, ནིཛ྄ཛྷཱམཱ པཊིཔདཱ, མཛ྄ཛྷིམཱ པཊིཔདཱ. ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱགཱལ༹ྷཱ པཊིཔདཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཨེཝཾཝཱདཱི ཧོཏི ཨེཝཾདིཊྛི – ‘ནཏྠི ཀཱམེསུ དོསོ’ཏི. སོ ཀཱམེསུ པཱཏབྱཏཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨཱགཱལ༹ྷཱ པཊིཔདཱ.
‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ནིཛ྄ཛྷཱམཱ པཊིཔདཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཨཙེལཀོ ཧོཏི མུཏྟཱཙཱརོ, ཧཏྠཱཔལེཁནོ [ཧཏྠཱཝལེཁནོ (སྱཱ. ཀཾ.) དཱི. ནི. ༡.༣༩༤; མ. ནི. ༡.༡༥༥ པསྶིཏབྦཾ], ན ཨེཧིབྷདནྟིཀོ, ན ཏིཊྛབྷདནྟིཀོ, ནཱབྷིཧཊཾ ན ཨུདྡིསྶཀཏཾ ན ནིམནྟནཾ སཱདིཡཏི. སོ ན ཀུམྦྷིམུཁཱ པཊིགྒཎྷཱཏི, ན ཀལོ༹པིམུཁཱ [ཁལོ༹པིམུཁཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.)] པཊིགྒཎྷཱཏི ན ཨེལ༹ཀམནྟརཾ ན དཎྜམནྟརཾ ན མུསལམནྟརཾ ན དྭིནྣཾ བྷུཉྫམཱནཱནཾ ན གབྦྷིནིཡཱ ན པཱཡམཱནཱཡ ན པུརིསནྟརགཏཱཡ ན སངྐིཏྟཱིསུ ན ཡཏྠ སཱ ཨུཔཊྛིཏོ ཧོཏི ན ཡཏྠ མཀྑིཀཱ སཎྜསཎྜཙཱརིནཱི ན མཙྪཾ ན མཾསཾ ན སུརཾ ན མེརཡཾ, ན ཐུསོདཀཾ པིཝཏི. སོ ཨེཀཱགཱརིཀོ ཝཱ ཧོཏི ཨེཀཱལོཔིཀོ, དྭཱགཱརིཀོ ཝཱ ཧོཏི དྭཱལོཔིཀོ… སཏྟཱགཱརིཀོ ཝཱ ཧོཏི སཏྟཱལོཔིཀོ; ཨེཀིསྶཱཔི དཏྟིཡཱ ཡཱཔེཏི, དྭཱིཧིཔི དཏྟཱིཧི ཡཱཔེཏི… སཏྟཧིཔི དཏྟཱིཧི ཡཱཔེཏི; ཨེཀཱཧིཀམྤི ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཏི, དྭཱཧིཀམྤི ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཏི… སཏྟཱཧིཀམྤི ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཏི – ཨིཏི ཨེཝརཱུཔཾ ཨདྡྷམཱསིཀམྤི པརིཡཱཡབྷཏྟབྷོཛནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ཝིཧརཏི.
སོ སཱཀབྷཀྑོཔི ཧོཏི, སཱམཱཀབྷཀྑོཔི ཧོཏི, ནཱིཝཱརབྷཀྑོཔི ཧོཏི, དདྡུལབྷཀྑོཔི ཧོཏི, ཧཊབྷཀྑོཔི ཧོཏི ¶ , ཀཎྷབྷཀྑོཔི ཧོཏི, ཨཱཙཱམབྷཀྑོཔི ཧོཏི, པིཉྙཱཀབྷཀྑོཔི ཧོཏི, ཏིཎབྷཀྑོཔི ཧོཏི, གོམཡབྷཀྑོཔི ཧོཏི, ཝནམཱུལཕལཱཧཱརོ ཡཱཔེཏི པཝཏྟཕལབྷོཛཱི.
སོ སཱཎཱནིཔི དྷཱརེཏི, མསཱཎཱནིཔི དྷཱརེཏི, ཚཝདུསྶཱནིཔི དྷཱརེཏི, པཾསུཀཱུལཱནིཔི དྷཱརེཏི, ཏིརཱིཊཱནིཔི དྷཱརེཏི, ཨཛིནམྤི དྷཱརེཏི, ཨཛིནཀྑིཔམྤི དྷཱརེཏི, ཀུསཙཱིརམྤི དྷཱརེཏི ¶ , ཝཱཀཙཱིརམྤི དྷཱརེཏི, ཕལཀཙཱིརམྤི དྷཱརེཏི, ཀེསཀམྦལམྤི དྷཱརེཏི, ཝཱལ༹ཀམྦལམྤི ¶ དྷཱརེཏི, ཨུལཱུཀཔཀྑིཀམྤི ¶ དྷཱརེཏི, ཀེསམསྶུལོཙཀོཔི ཧོཏི ཀེསམསྶུལོཙནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ, ཨུབྦྷཊྛཀོཔི ཧོཏི ཨཱསནཔཊིཀྑིཏྟོ, ཨུཀྐུཊིཀོཔི ཧོཏི ཨུཀྐུཊིཀཔྤདྷཱནམནུཡུཏྟོ, ཀཎྚཀཱཔསྶཡིཀོཔི ཧོཏི ཀཎྚཀཱཔསྶཡེ སེཡྻཾ ཀཔྤེཏི, སཱཡཏཏིཡཀམྤི ཨུདཀོརོཧནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ཝིཧརཏི – ཨིཏི ཨེཝརཱུཔཾ ཨནེཀཝིཧིཏཾ ཀཱཡསྶ ཨཱཏཱཔནཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ཝིཧརཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ནིཛ྄ཛྷཱམཱ པཊིཔདཱ.
‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, མཛ྄ཛྷིམཱ པཊིཔདཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶཱི ཝིཧརཏི ཨཱཏཱཔཱི སམྤཛཱནོ སཏིམཱ ཝིནེཡྻ ལོཀེ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཾ; ཝེདནཱསུ…པེ… ཙིཏྟེ…པེ… དྷམྨེསུ དྷམྨཱནུཔསྶཱི ཝིཧརཏི ཨཱཏཱཔཱི སམྤཛཱནོ སཏིམཱ ཝིནེཡྻ ལོཀེ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཾ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, མཛ྄ཛྷིམཱ པཊིཔདཱ. ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏིསྶོ པཊིཔདཱ’’ཏི.
‘‘ཏིསྶོ ཨིམཱ, བྷིཀྑཝེ, པཊིཔདཱ. ཀཏམཱ ཏིསྶོ? ཨཱགཱལ༹ྷཱ པཊིཔདཱ, ནིཛ྄ཛྷཱམཱ པཊིཔདཱ, མཛ྄ཛྷིམཱ པཊིཔདཱ. ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱགཱལ༹ྷཱ པཊིཔདཱ…པེ… ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨཱགཱལ༹ྷཱ པཊིཔདཱ.
‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ནིཛ྄ཛྷཱམཱ པཊིཔདཱ…པེ… ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ནིཛ྄ཛྷཱམཱ པཊིཔདཱ.
‘‘ཀཏམཱ ¶ ཙ, བྷིཀྑཝེ, མཛ྄ཛྷིམཱ པཊིཔདཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨནུཔྤནྣཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནུཔྤཱདཱཡ ཚནྡཾ ཛནེཏི ཝཱཡམཏི ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏི པདཧཏི; ཨུཔྤནྣཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཧཱནཱཡ ཚནྡཾ ཛནེཏི ཝཱཡམཏི ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏི པདཧཏི; ཨནུཔྤནྣཱནཾ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔྤཱདཱཡ ཚནྡཾ ཛནེཏི ཝཱཡམཏི ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏི པདཧཏི; ཨུཔྤནྣཱནཾ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཋིཏིཡཱ ཨསམྨོསཱཡ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡ ཝེཔུལླཱཡ བྷཱཝནཱཡ པཱརིཔཱུརིཡཱ ཚནྡཾ ¶ ཛནེཏི ཝཱཡམཏི ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏི པདཧཏི….
‘‘ཚནྡསམཱདྷིཔདྷཱནསངྑཱརསམནྣཱགཏཾ ¶ ཨིདྡྷིཔཱདཾ བྷཱཝེཏི ཝཱིརིཡསམཱདྷི…པེ… ཙིཏྟསམཱདྷི…པེ… ཝཱིམཾསཱསམཱདྷིཔདྷཱནསངྑཱརསམནྣཱགཏཾ ཨིདྡྷིཔཱདཾ བྷཱཝེཏི…པེ….
‘‘སདྡྷིནྡྲིཡཾ བྷཱཝེཏི… ཝཱིརིཡིནྡྲིཡཾ བྷཱཝེཏི… སཏིནྡྲིཡཾ བྷཱཝེཏི… སམཱདྷིནྡྲིཡཾ བྷཱཝེཏི… པཉྙིནྡྲིཡཾ བྷཱཝེཏི….
‘‘སདྡྷཱབལཾ ¶ བྷཱཝེཏི… ཝཱིརིཡབལཾ བྷཱཝེཏི… སཏིབལཾ བྷཱཝེཏི… སམཱདྷིབལཾ བྷཱཝེཏི… པཉྙཱབལཾ བྷཱཝེཏི….
‘‘སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒཾ བྷཱཝེཏི… དྷམྨཝིཙཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒཾ བྷཱཝེཏི… ཝཱིརིཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒཾ བྷཱཝེཏི… པཱིཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒཾ བྷཱཝེཏི… པསྶདྡྷིསམྦོཛ྄ཛྷངྒཾ བྷཱཝེཏི… སམཱདྷིསམྦོཛ྄ཛྷངྒཾ བྷཱཝེཏི… ཨུཔེཀྑཱསམྦོཛ྄ཛྷངྒཾ བྷཱཝེཏི….
‘‘སམྨཱདིཊྛིཾ བྷཱཝེཏི… སམྨཱསངྐཔྤཾ བྷཱཝེཏི… སམྨཱཝཱཙཾ བྷཱཝེཏི… སམྨཱཀམྨནྟཾ བྷཱཝེཏི ¶ … སམྨཱཨཱཛཱིཝཾ བྷཱཝེཏི… སམྨཱཝཱཡཱམཾ བྷཱཝེཏི… སམྨཱསཏིཾ བྷཱཝེཏི… སམྨཱསམཱདྷིཾ བྷཱཝེཏི…. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, མཛ྄ཛྷིམཱ པཊིཔདཱ. ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏིསྶོ པཊིཔདཱ’’ཏི.
ཨཙེལཀཝགྒོ ཚཊྛོ.
ཏསྶུདྡཱནཾ –
སཏིཔཊྛཱནཾ སམྨཔྤདྷཱནཾ, ཨིདྡྷིཔཱདིནྡྲིཡེན ཙ;
བལཾ བོཛ྄ཛྷངྒོ མགྒོ ཙ, པཊིཔདཱཡ ཡོཛཡེཏི.
(༡༧) ༧. ཀམྨཔཐཔེཡྻཱལཾ
༡༦༤-༡༨༣. ‘‘ཏཱིཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ ནིརཡེ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཨཏྟནཱ ཙ པཱཎཱཏིཔཱཏཱི ཧོཏི, པརཉྩ པཱཎཱཏིཔཱཏེ སམཱདཔེཏི, པཱཎཱཏིཔཱཏེ ཙ སམནུཉྙོ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ ནིརཡེ.
‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ སགྒེ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཨཏྟནཱ ཙ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, པརཉྩ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཝེརམཎིཡཱ སམཱདཔེཏི, པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཝེརམཎིཡཱ ཙ སམནུཉྙོ ཧོཏི….
‘‘ཨཏྟནཱ ཙ ཨདིནྣཱདཱཡཱི ཧོཏི, པརཉྩ ཨདིནྣཱདཱནེ སམཱདཔེཏི, ཨདིནྣཱདཱནེ ཙ སམནུཉྙོ ཧོཏི….
‘‘ཨཏྟནཱ ཙ ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, པརཉྩ ཨདིནྣཱདཱནཱ ཝེརམཎིཡཱ སམཱདཔེཏི, ཨདིནྣཱདཱནཱ ཝེརམཎིཡཱ ཙ སམནུཉྙོ ཧོཏི….
‘‘ཨཏྟནཱ ¶ ཙ ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱི ཧོཏི, པརཉྩ ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརེ ¶ སམཱདཔེཏི, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརེ ཙ སམནུཉྙོ ཧོཏི….
‘‘ཨཏྟནཱ ཙ ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, པརཉྩ ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ ཝེརམཎིཡཱ སམཱདཔེཏི, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ ཝེརམཎིཡཱ ཙ སམནུཉྙོ ཧོཏི….
‘‘ཨཏྟནཱ ཙ མུསཱཝཱདཱི ཧོཏི, པརཉྩ མུསཱཝཱདེ སམཱདཔེཏི, མུསཱཝཱདེ ཙ སམནུཉྙོ ཧོཏི….
‘‘ཨཏྟནཱ ¶ ཙ མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, པརཉྩ མུསཱཝཱདཱ ¶ ཝེརམཎིཡཱ སམཱདཔེཏི, མུསཱཝཱདཱ ཝེརམཎིཡཱ ཙ སམནུཉྙོ ཧོཏི….
‘‘ཨཏྟནཱ ཙ པིསུཎཝཱཙོ ཧོཏི, པརཉྩ པིསུཎཱཡ ཝཱཙཱཡ སམཱདཔེཏི, པིསུཎཱཡ ཝཱཙཱཡ ཙ སམནུཉྙོ ཧོཏི….
‘‘ཨཏྟནཱ ཙ པིསུཎཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, པརཉྩ པིསུཎཱཡ ཝཱཙཱཡ ཝེརམཎིཡཱ སམཱདཔེཏི, པིསུཎཱཡ ཝཱཙཱཡ ཝེརམཎིཡཱ ཙ སམནུཉྙོ ཧོཏི….
‘‘ཨཏྟནཱ ཙ ཕརུསཝཱཙོ ཧོཏི, པརཉྩ ཕརུསཱཡ ཝཱཙཱཡ སམཱདཔེཏི, ཕརུསཱཡ ཝཱཙཱཡ ཙ སམནུཉྙོ ཧོཏི….
‘‘ཨཏྟནཱ ཙ ཕརུསཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, པརཉྩ ཕརུསཱཡ ཝཱཙཱཡ ཝེརམཎིཡཱ སམཱདཔེཏི, ཕརུསཱཡ ཝཱཙཱཡ ཝེརམཎིཡཱ ཙ སམནུཉྙོ ཧོཏི….
‘‘ཨཏྟནཱ ཙ སམྥཔྤལཱཔཱི ཧོཏི, པརཉྩ སམྥཔྤལཱཔེ སམཱདཔེཏི, སམྥཔྤལཱཔེ ཙ སམནུཉྙོ ཧོཏི….
‘‘ཨཏྟནཱ ཙ སམྥཔྤལཱཔཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, པརཉྩ སམྥཔྤལཱཔཱ ཝེརམཎིཡཱ སམཱདཔེཏི, སམྥཔྤལཱཔཱ ཝེརམཎིཡཱ ཙ སམནུཉྙོ ཧོཏི….
‘‘ཨཏྟནཱ ཙ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱལུ ཧོཏི, པརཉྩ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡ སམཱདཔེཏི, ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡ ཙ སམནུཉྙོ ཧོཏི….
‘‘ཨཏྟནཱ ཙ ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱལུ ཧོཏི, པརཉྩ ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱཡ སམཱདཔེཏི, ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱཡ ཙ སམནུཉྙོ ཧོཏི….
‘‘ཨཏྟནཱ ¶ ¶ ¶ ཙ བྱཱཔནྣཙིཏྟོ ཧོཏི, པརཉྩ བྱཱཔཱདེ སམཱདཔེཏི, བྱཱཔཱདེ ཙ སམནུཉྙོ ཧོཏི….
‘‘ཨཏྟནཱ ཙ ཨབྱཱཔནྣཙིཏྟོ ཧོཏི, པརཉྩ ཨབྱཱཔཱདེ སམཱདཔེཏི, ཨབྱཱཔཱདེ ཙ སམནུཉྙོ ཧོཏི….
‘‘ཨཏྟནཱ ཙ མིཙྪཱདིཊྛིཀོ ཧོཏི, པརཉྩ མིཙྪཱདིཊྛིཡཱ སམཱདཔེཏི, མིཙྪཱདིཊྛིཡཱ ཙ སམནུཉྙོ ཧོཏི ¶ ….
‘‘ཨཏྟནཱ ཙ སམྨཱདིཊྛིཀོ ཧོཏི, པརཉྩ སམྨཱདིཊྛིཡཱ སམཱདཔེཏི, སམྨཱདིཊྛིཡཱ ཙ སམནུཉྙོ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ སགྒེ’’ཏི.
ཀམྨཔཐཔེཡྻཱལཾ ནིཊྛིཏཾ.
ཏསྶུདྡཱནཾ –
པཱཎཾ ཨདིནྣམིཙྪཱ ཙ, མུསཱཝཱདཱི ཙ པིསུཎཱ;
ཕརུསཱ སམྥཔྤལཱཔོ ཙ, ཨབྷིཛ྄ཛྷཱ བྱཱཔཱདདིཊྛི ཙ;
ཀམྨཔཐེསུ པེཡྻཱལཾ, ཏིཀཀེན ནིཡོཛཡེཏི.
(༡༨) ༨. རཱགཔེཡྻཱལཾ
༡༨༤. ‘‘རཱགསྶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨབྷིཉྙཱཡ ཏཡོ དྷམྨཱ བྷཱཝེཏབྦཱ. ཀཏམེ ཏཡོ? སུཉྙཏོ སམཱདྷི, ཨནིམིཏྟོ སམཱདྷི, ཨཔྤཎིཧིཏོ སམཱདྷི – རཱགསྶ, བྷིཀྑཝེ, ཨབྷིཉྙཱཡ ཨིམེ ཏཡོ དྷམྨཱ བྷཱཝེཏབྦཱ. ( ) [(རཱགསྶ བྷིཀྑཝེ ཨབྷིཉྙཱཡ ཏཡོ དྷམྨཱ བྷཱཝེཏབྦཱ. ཀཏམེ ཏཡོ? སཝིཏཀྐསཝིཙཱརོ སམཱདྷི, ཨཝིཏཀྐཝིཙཱརམཏྟོ སམཱདྷི, ཨཝིཏཀྐཨཝིཙཱརོ སམཱདྷི. རཱགསྶ བྷིཀྑཝེ ཨབྷིཉྙཱཡ ཨིམེ ཏཡོ དྷམྨཱ བྷཱཝེཏབྦཱ.) ཨེཏྠནྟརེ པཱཋོ ཀཏྠཙི དིསྶཏི, ཨཊྛཀཐཱཡཾ པསྶིཏབྦོ]
‘‘རཱགསྶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པརིཉྙཱཡ…པེ… པརིཀྑཡཱཡ… པཧཱནཱཡ… ཁཡཱཡ… ཝཡཱཡ… ཝིརཱགཱཡ… ནིརོདྷཱཡ… ཙཱགཱཡ… པཊིནིསྶགྒཱཡ ཨིམེ ཏཡོ དྷམྨཱ བྷཱཝེཏབྦཱ.
‘‘དོསསྶ… མོཧསྶ… ཀོདྷསྶ… ཨུཔནཱཧསྶ… མཀྑསྶ… པལཱསསྶ… ཨིསྶཱཡ… མཙྪརིཡསྶ… མཱཡཱཡ… སཱཋེཡྻསྶ… ཐམྦྷསྶ… སཱརམྦྷསྶ… མཱནསྶ… ཨཏིམཱནསྶ… མདསྶ… པམཱདསྶ ཨབྷིཉྙཱཡ… པརིཉྙཱཡ… པརིཀྑཡཱཡ… པཧཱནཱཡ… ཁཡཱཡ… ཝཡཱཡ… ཝིརཱགཱཡ… ནིརོདྷཱཡ… ཙཱགཱཡ… པཊིནིསྶགྒཱཡ ཨིམེ ཏཡོ དྷམྨཱ བྷཱཝེཏབྦཱ’’ཏི.
(ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ. ཨཏྟམནཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡུནྟི.) [( ) ཨེཏྠནྟརེ པཱཋོ སྱཱ. ཀཾ. ཀ. པོཏྠཀེསུ ན དིསྶཏི]
རཱགཔེཡྻཱལཾ ནིཊྛིཏཾ.
ཏསྶུདྡཱནཾ –
[ཨིམཱ ཨུདྡཱནགཱཐཱཡོ སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི. པོཏྠཀེསུ ན དིསྶནྟི] རཱགཾ དོསཉྩ མོཧཉྩ, ཀོདྷཱུཔནཱཧཔཉྩམཾ;
མཀྑཔལཱ༹སཨིསྶཱ ཙ, མཙྪརིམཱཡཱསཱཋེཡྻཱ.
ཐམྦྷསཱརམྦྷམཱནཉྩ, ཨཏིམཱནམདསྶ ཙ;
པམཱདཱ སཏྟརས ཝུཏྟཱ, རཱགཔེཡྻཱལནིསྶིཏཱ.
ཨེཏེ ¶ ཨོཔམྨཡུཏྟེན, ཨཱཔཱདེན ཨབྷིཉྙཱཡ;
པརིཉྙཱཡ པརིཀྑཡཱ, པཧཱནཀྑཡབྦཡེན;
ཝིརཱགནིརོདྷཙཱགཾ, པཊིནིསྶགྒེ ཨིམེ དས.
སུཉྙཏོ ཨནིམིཏྟོ ཙ, ཨཔྤཎིཧིཏོ ཙ ཏཡོ;
སམཱདྷིམཱུལཀཱ པེཡྻཱལེསུཔི ཝཝཏྠིཏཱ ཙཱཏི.
ཏིཀནིཔཱཏཔཱལི༹ ནིཊྛིཏཱ.