📜

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ.

ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡོ

ཙཏུཀྐནིཔཱཏཔཱལི༹

༡. པཋམཔཎྞཱསཀཾ

༡. བྷཎྜགཱམཝགྒོ

༡. ཨནུབུདྡྷསུཏྟཾ

༡. ཨེཝཾ ¶ ¶ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཝཛྫཱིསུ ཝིཧརཏི བྷཎྜགཱམེ. ཏཏྲ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘བྷིཀྑཝོ’’ཏི. ‘‘བྷདནྟེ’’ཏི ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཙཏུནྣཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱནཾ ཨནནུབོདྷཱ ཨཔྤཊིཝེདྷཱ ཨེཝམིདཾ དཱིགྷམདྡྷཱནཾ སནྡྷཱཝིཏཾ སཾསརིཏཾ ¶ མམཉྩེཝ ཏུམྷཱཀཉྩ. ཀཏམེསཾ ཙཏུནྣཾ? ཨརིཡསྶ, བྷིཀྑཝེ, སཱིལསྶ ཨནནུབོདྷཱ ཨཔྤཊིཝེདྷཱ ཨེཝམིདཾ དཱིགྷམདྡྷཱནཾ སནྡྷཱཝིཏཾ སཾསརིཏཾ མམཉྩེཝ ཏུམྷཱཀཉྩ. ཨརིཡསྶ, བྷིཀྑཝེ, སམཱདྷིསྶ ཨནནུབོདྷཱ ཨཔྤཊིཝེདྷཱ ཨེཝམིདཾ དཱིགྷམདྡྷཱནཾ སནྡྷཱཝིཏཾ སཾསརིཏཾ མམཉྩེཝ ཏུམྷཱཀཉྩ. ཨརིཡཱཡ, བྷིཀྑཝེ, པཉྙཱཡ ཨནནུབོདྷཱ ཨཔྤཊིཝེདྷཱ ཨེཝམིདཾ དཱིགྷམདྡྷཱནཾ སནྡྷཱཝིཏཾ སཾསརིཏཾ མམཉྩེཝ ཏུམྷཱཀཉྩ ¶ . ཨརིཡཱཡ, བྷིཀྑཝེ, ཝིམུཏྟིཡཱ ཨནནུབོདྷཱ ཨཔྤཊིཝེདྷཱ ཨེཝམིདཾ དཱིགྷམདྡྷཱནཾ སནྡྷཱཝིཏཾ སཾསརིཏཾ མམཉྩེཝ ཏུམྷཱཀཉྩ. ཏཡིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡཾ སཱིལཾ ཨནུབུདྡྷཾ པཊིཝིདྡྷཾ, ཨརིཡོ སམཱདྷི ཨནུབུདྡྷོ པཊིཝིདྡྷོ, ཨརིཡཱ པཉྙཱ ཨནུབུདྡྷཱ པཊིཝིདྡྷཱ, ཨརིཡཱ ཝིམུཏྟི ཨནུབུདྡྷཱ པཊིཝིདྡྷཱ, ཨུཙྪིནྣཱ བྷཝཏཎྷཱ, ཁཱིཎཱ བྷཝནེཏྟི, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ’’ཏི.

ཨིདམཝོཙ ¶ བྷགཝཱ. ཨིདཾ ཝཏྭཱན སུགཏོ ཨཐཱཔརཾ ཨེཏདཝོཙ སཏྠཱ –

‘‘སཱིལཾ ¶ སམཱདྷི པཉྙཱ ཙ, ཝིམུཏྟི ཙ ཨནུཏྟརཱ;

ཨནུབུདྡྷཱ ཨིམེ དྷམྨཱ, གོཏམེན ཡསསྶིནཱ.

‘‘ཨིཏི བུདྡྷོ ཨབྷིཉྙཱཡ, དྷམྨམཀྑཱསི བྷིཀྑུནཾ;

དུཀྑསྶནྟཀརོ སཏྠཱ, ཙཀྑུམཱ པརིནིབྦུཏོ’’ཏི. པཋམཾ;

༢. པཔཏིཏསུཏྟཾ

༢. ‘‘ཙཏཱུཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི ཨསམནྣཱགཏོ ‘ཨིམསྨཱ དྷམྨཝིནཡཱ པཔཏིཏོ’ཏི ཝུཙྩཏི. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ཨརིཡེན, བྷིཀྑཝེ, སཱིལེན ཨསམནྣཱགཏོ ‘ཨིམསྨཱ དྷམྨཝིནཡཱ པཔཏིཏོ’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨརིཡེན, བྷིཀྑཝེ, སམཱདྷིནཱ ཨསམནྣཱགཏོ ‘ཨིམསྨཱ དྷམྨཝིནཡཱ པཔཏིཏོ’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨརིཡཱཡ, བྷིཀྑཝེ, པཉྙཱཡ ཨསམནྣཱགཏོ ‘ཨིམསྨཱ དྷམྨཝིནཡཱ པཔཏིཏོ’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨརིཡཱཡ, བྷིཀྑཝེ, ཝིམུཏྟིཡཱ ཨསམནྣཱགཏོ ‘ཨིམསྨཱ དྷམྨཝིནཡཱ པཔཏིཏོ’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི ཨསམནྣཱགཏོ ‘ཨིམསྨཱ དྷམྨཝིནཡཱ པཔཏིཏོ’ཏི ཝུཙྩཏི.

‘‘ཙཏཱུཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ‘ཨིམསྨཱ དྷམྨཝིནཡཱ ཨཔཔཏིཏོ’ཏི [ཨཔྤཔཏིཏོཏི (ཀ.)] ཝུཙྩཏི. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ཨརིཡེན, བྷིཀྑཝེ, སཱིལེན སམནྣཱགཏོ ‘ཨིམསྨཱ དྷམྨཝིནཡཱ ཨཔཔཏིཏོ’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨརིཡེན, བྷིཀྑཝེ, སམཱདྷིནཱ སམནྣཱགཏོ ¶ ‘ཨིམསྨཱ དྷམྨཝིནཡཱ ཨཔཔཏིཏོ’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨརིཡཱཡ, བྷིཀྑཝེ, པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏོ ‘ཨིམསྨཱ དྷམྨཝིནཡཱ ཨཔཔཏིཏོ’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨརིཡཱཡ, བྷིཀྑཝེ, ཝིམུཏྟིཡཱ སམནྣཱགཏོ ‘ཨིམསྨཱ དྷམྨཝིནཡཱ ཨཔཔཏིཏོ’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ‘ཨིམསྨཱ དྷམྨཝིནཡཱ ཨཔཔཏིཏོ’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི.

‘‘ཙུཏཱ པཏནྟི པཏིཏཱ, གིདྡྷཱ ཙ པུནརཱགཏཱ;

ཀཏཾ ཀིཙྩཾ རཏཾ རམྨཾ, སུཁེནཱནྭཱགཏཾ སུཁ’’ནྟི. དུཏིཡཾ;

༣. པཋམཁཏསུཏྟཾ

༣. ‘‘ཙཏཱུཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བཱལོ ཨབྱཏྟོ [ཨཝྱཏྟོ (སཱི. པཱི.)] ཨསཔྤུརིསོ ཁཏཾ ཨུཔཧཏཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏི, སཱཝཛྫོ ཙ ¶ ཧོཏི སཱནུཝཛྫོ ཙ ཝིཉྙཱུནཾ, བཧུཉྩ ཨཔུཉྙཾ པསཝཏི. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ཨནནུཝིཙྩ ཨཔརིཡོགཱཧེཏྭཱ ཨཝཎྞཱརཧསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི, ཨནནུཝིཙྩ ཨཔརིཡོགཱཧེཏྭཱ ཝཎྞཱརཧསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསཏི, ཨནནུཝིཙྩ ཨཔརིཡོགཱཧེཏྭཱ ཨཔྤསཱདནཱིཡེ ཋཱནེ པསཱདཾ ཨུཔདཾསེཏི, ཨནནུཝིཙྩ ཨཔརིཡོགཱཧེཏྭཱ པསཱདནཱིཡེ ཋཱནེ ཨཔྤསཱདཾ ཨུཔདཾསེཏི – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བཱལོ ཨབྱཏྟོ ཨསཔྤུརིསོ ཁཏཾ ཨུཔཧཏཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏི, སཱཝཛྫོ ཙ ཧོཏི སཱནུཝཛྫོ ཙ ཝིཉྙཱུནཾ, བཧུཉྩ ཨཔུཉྙཾ པསཝཏི.

‘‘ཙཏཱུཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ པཎྜིཏོ ཝིཡཏྟོ [ཝྱཏྟོ (སཱི. པཱི.), བྱཏྟོ (སྱཱ. ཀཾ.)] སཔྤུརིསོ ཨཀྑཏཾ ཨནུཔཧཏཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏི, ཨནཝཛྫོ ཙ ཧོཏི ཨནནུཝཛྫོ ཙ ཝིཉྙཱུནཾ, བཧུཉྩ པུཉྙཾ པསཝཏི. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ཨནུཝིཙྩ པརིཡོགཱཧེཏྭཱ ཨཝཎྞཱརཧསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསཏི ¶ , ཨནུཝིཙྩ པརིཡོགཱཧེཏྭཱ ཝཎྞཱརཧསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི, ཨནུཝིཙྩ པརིཡོགཱཧེཏྭཱ ཨཔྤསཱདནཱིཡེ ཋཱནེ ཨཔྤསཱདཾ ཨུཔདཾསེཏི, ཨནུཝིཙྩ པརིཡོགཱཧེཏྭཱ པསཱདནཱིཡེ ཋཱནེ པསཱདཾ ཨུཔདཾསེཏི – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ པཎྜིཏོ ཝིཡཏྟོ སཔྤུརིསོ ཨཀྑཏཾ ཨནུཔཧཏཾ ¶ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏི, ཨནཝཛྫོ ཙ ཧོཏི ཨནནུཝཛྫོ ཙ ཝིཉྙཱུནཾ, བཧུཉྩ པུཉྙཾ པསཝཏཱི’’ཏི.

[སུ. ནི. ༦༦༣; སཾ. ནི. ༡.༡༨༠] ‘‘ཡོ ནིནྡིཡཾ པསཾསཏི,

ཏཾ ཝཱ ནིནྡཏི ཡོ པསཾསིཡོ;

ཝིཙིནཱཏི མུཁེན སོ ཀལིཾ,

ཀལིནཱ ཏེན སུཁཾ ན ཝིནྡཏི.

[སུ. ནི. ༦༦༣; སཾ. ནི. ༡.༡༨༠] ‘‘ཨཔྤམཏྟོ ཨཡཾ ཀལི,

ཡོ ཨཀྑེསུ དྷནཔརཱཛཡོ;

སབྦསྶཱཔི སཧཱཔི ཨཏྟནཱ,

ཨཡམེཝ མཧནྟཏརོ ཀལི;

ཡོ སུགཏེསུ མནཾ པདོསཡེ.

‘‘སཏཾ ¶ སཧསྶཱནཾ ནིརབྦུདཱནཾ,

ཚཏྟིཾསཏཱི པཉྩ ཙ ཨབྦུདཱནི;

ཡམརིཡགརཧཱི ¶ [ཡམརིཡཾ གརཧཱིཡ (སྱཱ. ཀཾ.)] ནིརཡཾ ཨུཔེཏི,

ཝཱཙཾ མནཉྩ པཎིདྷཱཡ པཱཔཀ’’ནྟི. ཏཏིཡཾ;

༤. དུཏིཡཁཏསུཏྟཾ

༤. ‘‘ཙཏཱུསུ, བྷིཀྑཝེ, མིཙྪཱ པཊིཔཛྫམཱནོ བཱལོ ཨབྱཏྟོ ཨསཔྤུརིསོ ཁཏཾ ཨུཔཧཏཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏི སཱཝཛྫོ ཙ ཧོཏི སཱནུཝཛྫོ ཙ ཝིཉྙཱུནཾ, བཧུཉྩ ཨཔུཉྙཾ པསཝཏི. ཀཏམེསུ ཙཏཱུསུ? མཱཏརི, བྷིཀྑཝེ, མིཙྪཱ པཊིཔཛྫམཱནོ བཱལོ ཨབྱཏྟོ ཨསཔྤུརིསོ ཁཏཾ ཨུཔཧཏཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏི, སཱཝཛྫོ ཙ ཧོཏི སཱནུཝཛྫོ ཙ ཝིཉྙཱུནཾ, བཧུཉྩ ཨཔུཉྙཾ པསཝཏི. པིཏརི, བྷིཀྑཝེ, མིཙྪཱ པཊིཔཛྫམཱནོ…པེ… ཏཐཱགཏེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, མིཙྪཱ པཊིཔཛྫམཱནོ…པེ… ཏཐཱགཏསཱཝཀེ, བྷིཀྑཝེ, མིཙྪཱ པཊིཔཛྫམཱནོ བཱལོ ཨབྱཏྟོ ཨསཔྤུརིསོ ཁཏཾ ཨུཔཧཏཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏི, སཱཝཛྫོ ཙ ཧོཏི སཱནུཝཛྫོ ཙ ¶ ཝིཉྙཱུནཾ, བཧུཉྩ ཨཔུཉྙཾ པསཝཏི. ཨིམེསུ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུསུ མིཙྪཱ པཊིཔཛྫམཱནོ བཱལོ ཨབྱཏྟོ ཨསཔྤུརིསོ ཁཏཾ ཨུཔཧཏཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏི, སཱཝཛྫོ ཙ ཧོཏི སཱནུཝཛྫོ ཙ ཝིཉྙཱུནཾ, བཧུཉྩ ཨཔུཉྙཾ པསཝཏི.

‘‘ཙཏཱུསུ, བྷིཀྑཝེ, སམྨཱ པཊིཔཛྫམཱནོ པཎྜིཏོ ཝིཡཏྟོ སཔྤུརིསོ ཨཀྑཏཾ ཨནུཔཧཏཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏི, ཨནཝཛྫོ ཙ ཧོཏི ཨནནུཝཛྫོ ཙ ཝིཉྙཱུནཾ, བཧུཉྩ པུཉྙཾ པསཝཏི. ཀཏམེསུ ཙཏཱུསུ? མཱཏརི, བྷིཀྑཝེ, སམྨཱ པཊིཔཛྫམཱནོ པཎྜིཏོ ཝིཡཏྟོ སཔྤུརིསོ ཨཀྑཏཾ ཨནུཔཧཏཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏི, ཨནཝཛྫོ ཙ ཧོཏི ཨནནུཝཛྫོ ཙ ཝིཉྙཱུནཾ, བཧུཉྩ པུཉྙཾ པསཝཏི. པིཏརི, བྷིཀྑཝེ, སམྨཱ པཊིཔཛྫམཱནོ…པེ… ཏཐཱགཏེ, བྷིཀྑཝེ, སམྨཱ པཊིཔཛྫམཱནོ…པེ… ཏཐཱགཏསཱཝཀེ, བྷིཀྑཝེ, སམྨཱ པཊིཔཛྫམཱནོ པཎྜིཏོ ཝིཡཏྟོ སཔྤུརིསོ ཨཀྑཏཾ ཨནུཔཧཏཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏི, ཨནཝཛྫོ ཙ ཧོཏི ཨནནུཝཛྫོ ཙ ཝིཉྙཱུནཾ, བཧུཉྩ པུཉྙཾ པསཝཏི. ཨིམེསུ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུསུ སམྨཱ པཊིཔཛྫམཱནོ པཎྜིཏོ ཝིཡཏྟོ སཔྤུརིསོ ཨཀྑཏཾ ཨནུཔཧཏཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏི, ཨནཝཛྫོ ཙ ཧོཏི ཨནནུཝཛྫོ ཙ ཝིཉྙཱུནཾ, བཧུཉྩ པུཉྙཾ པསཝཏཱི’’ཏི.

‘‘མཱཏརི ¶ པིཏརི ཙཱཔི, ཡོ མིཙྪཱ པཊིཔཛྫཏི;

ཏཐཱགཏེ ཝཱ སམྦུདྡྷེ, ཨཐ ཝཱ ཏསྶ སཱཝཀེ;

བཧུཉྩ ¶ ¶ སོ པསཝཏི, ཨཔུཉྙཾ ཏཱདིསོ ནརོ.

‘‘ཏཱཡ ནཾ ཨདྷམྨཙརིཡཱཡ [ཏཱཡ ཨདྷམྨཙརིཡཱཡ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], མཱཏཱཔིཏཱུསུ པཎྜིཏཱ;

ཨིདྷེཝ ནཾ གརཧནྟི, པེཙྩཱཔཱཡཉྩ གཙྪཏི.

‘‘མཱཏརི པིཏརི ཙཱཔི, ཡོ སམྨཱ པཊིཔཛྫཏི;

ཏཐཱགཏེ ཝཱ སམྦུདྡྷེ, ཨཐ ཝཱ ཏསྶ སཱཝཀེ;

བཧུཉྩ སོ པསཝཏི, པུཉྙཾ ཨེཏཱདིསོ [པུཉྙམྤི ཏཱདིསོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.)] ནརོ.

‘‘ཏཱཡ ནཾ དྷམྨཙརིཡཱཡ, མཱཏཱཔིཏཱུསུ པཎྜིཏཱ;

ཨིདྷེཝ [ཨིདྷ ཙེཝ (སཱི.)] ནཾ པསཾསནྟི, པེཙྩ སགྒེ པམོདཏཱི’’ཏི [སགྒེ ཙ མོདཏཱིཏི (སཱི.)]. ཙཏུཏྠཾ;

༥. ཨནུསོཏསུཏྟཾ

༥. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨནུསོཏགཱམཱི པུགྒལོ, པཊིསོཏགཱམཱི པུགྒལོ, ཋིཏཏྟོ པུགྒལོ, ཏིཎྞོ པཱརངྒཏོ [པཱརགཏོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.)] ཐལེ ཏིཊྛཏི བྲཱཧྨཎོ. ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨནུསོཏགཱམཱི པུགྒལོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཀཱམེ ཙ པཊིསེཝཏི, པཱཔཉྩ ཀམྨཾ ཀརོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨནུསོཏགཱམཱི པུགྒལོ.

‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པཊིསོཏགཱམཱི པུགྒལོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཀཱམེ ཙ ནཔྤཊིསེཝཏི, པཱཔཉྩ ཀམྨཾ ན ཀརོཏི, སཧཱཔི དུཀྑེན སཧཱཔི དོམནསྶེན ཨསྶུམུཁོཔི རུདམཱནོ པརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པཊིསོཏགཱམཱི པུགྒལོ.

‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཋིཏཏྟོ པུགྒལོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ ¶ ཨོཔཔཱཏིཀོ ཧོཏི, ཏཏྠ པརིནིབྦཱཡཱི, ཨནཱཝཏྟིདྷམྨོ ཏསྨཱ ལོཀཱ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཋིཏཏྟོ པུགྒལོ.

‘‘ཀཏམོ ¶ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཏིཎྞོ པཱརངྒཏོ ཐལེ ཏིཊྛཏི བྲཱཧྨཎོ? ཨིདྷ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཏིཎྞོ པཱརངྒཏོ ཐལེ ཏིཊྛཏི བྲཱཧྨཎོ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི.

‘‘ཡེ ཀེཙི ཀཱམེསུ ཨསཉྙཏཱ ཛནཱ,

ཨཝཱིཏརཱགཱ ཨིདྷ ཀཱམབྷོགིནོ;

པུནཔྤུནཾ ཛཱཏིཛརཱུཔགཱམི ཏེ [ཛཱཏིཛརཱུཔགཱཧིནོ (སཱི.), ཛཱཏིཛརཱུཔགཱ ཧི ཏེ (སྱཱ. ཀཾ.)],

ཏཎྷཱདྷིཔནྣཱ ཨནུསོཏགཱམིནོ.

‘‘ཏསྨཱ ¶ ཧི དྷཱིརོ ཨིདྷུཔཊྛིཏསྶཏཱི,

ཀཱམེ ཙ པཱཔེ ཙ ཨསེཝམཱནོ;

སཧཱཔི དུཀྑེན ཛཧེཡྻ ཀཱམེ,

པཊིསོཏགཱམཱིཏི ཏམཱཧུ པུགྒལཾ.

‘‘ཡོ ཝེ ཀིལེསཱནི པཧཱཡ པཉྩ,

པརིཔུཎྞསེཁོ ཨཔརིཧཱནདྷམྨོ;

ཙེཏོཝསིཔྤཏྟོ སམཱཧིཏིནྡྲིཡོ,

ས ཝེ ཋིཏཏྟོཏི ནརོ པཝུཙྩཏི.

‘‘པརོཔརཱ ¶ ཡསྶ སམེཙྩ དྷམྨཱ,

ཝིདྷཱུཔིཏཱ ཨཏྠགཏཱ ན སནྟི;

ས ཝེ མུནི [ས ཝེདགཱུ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཝུསིཏབྲཧྨཙརིཡོ,

ལོཀནྟགཱུ པཱརགཏོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. པཉྩམཾ;

༦. ཨཔྤསྶུཏསུཏྟཾ

༦. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨཔྤསྶུཏོ སུཏེན ཨནུཔཔནྣོ, ཨཔྤསྶུཏོ སུཏེན ཨུཔཔནྣོ, བཧུསྶུཏོ སུཏེན ཨནུཔཔནྣོ, བཧུསྶུཏོ སུཏེན ཨུཔཔནྣོ. ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཔྤསྶུཏོ ཧོཏི སུཏེན ཨནུཔཔནྣོ ¶ ? ཨིདྷ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ ཨཔྤཀཾ སུཏཾ ཧོཏི – སུཏྟཾ གེཡྻཾ ཝེཡྻཱཀརཎཾ གཱཐཱ ཨུདཱནཾ ཨིཏིཝུཏྟཀཾ ཛཱཏཀཾ ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ ཝེདལླཾ. སོ ཏསྶ ཨཔྤཀསྶ སུཏསྶ ན ཨཏྠམཉྙཱཡ དྷམྨམཉྙཱཡ [ན དྷམྨམཉྙཱཡ (པཱི. ཀ.)] དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཔྤསྶུཏོ ཧོཏི སུཏེན ཨནུཔཔནྣོ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཔྤསྶུཏོ ཧོཏི སུཏེན ཨུཔཔནྣོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ ཨཔྤཀཾ སུཏཾ ཧོཏི – སུཏྟཾ གེཡྻཾ ཝེཡྻཱཀརཎཾ གཱཐཱ ཨུདཱནཾ ཨིཏིཝུཏྟཀཾ ཛཱཏཀཾ ¶ ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ ཝེདལླཾ. སོ ཏསྶ ཨཔྤཀསྶ སུཏསྶ ཨཏྠམཉྙཱཡ དྷམྨམཉྙཱཡ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཔྤསྶུཏོ ཧོཏི སུཏེན ཨུཔཔནྣོ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ བཧུསྶུཏོ ཧོཏི སུཏེན ཨནུཔཔནྣོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ བཧུཀཾ སུཏཾ ཧོཏི – སུཏྟཾ གེཡྻཾ ཝེཡྻཱཀརཎཾ གཱཐཱ ཨུདཱནཾ ཨིཏིཝུཏྟཀཾ ཛཱཏཀཾ ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ ཝེདལླཾ. སོ ཏསྶ བཧུཀསྶ སུཏསྶ ན ཨཏྠམཉྙཱཡ དྷམྨམཉྙཱཡ ¶ [ན དྷམྨམཉྙཱཡ (པཱི.)] དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ བཧུསྶུཏོ ཧོཏི སུཏེན ཨནུཔཔནྣོ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ བཧུསྶུཏོ ཧོཏི སུཏེན ཨུཔཔནྣོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ བཧུཀཾ སུཏཾ ཧོཏི – སུཏྟཾ གེཡྻཾ ཝེཡྻཱཀརཎཾ གཱཐཱ ཨུདཱནཾ ཨིཏིཝུཏྟཀཾ ཛཱཏཀཾ ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ ཝེདལླཾ. སོ ཏསྶ བཧུཀསྶ སུཏསྶ ཨཏྠམཉྙཱཡ དྷམྨམཉྙཱཡ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ བཧུསྶུཏོ ཧོཏི སུཏེན ཨུཔཔནྣོ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི.

‘‘ཨཔྤསྶུཏོཔི ཙེ ཧོཏི, སཱིལེསུ ཨསམཱཧིཏོ;

ཨུབྷཡེན ནཾ གརཧནྟི, སཱིལཏོ ཙ སུཏེན ཙ.

‘‘ཨཔྤསྶུཏོཔི ཙེ ཧོཏི, སཱིལེསུ སུསམཱཧིཏོ;

སཱིལཏོ ནཾ པསཾསནྟི, ཏསྶ སམྤཛྫཏེ སུཏཾ.

‘‘བཧུསྶུཏོཔི ¶ ཙེ ཧོཏི, སཱིལེསུ ཨསམཱཧིཏོ;

སཱིལཏོ ནཾ གརཧནྟི, ནཱསྶ སམྤཛྫཏེ སུཏཾ.

‘‘བཧུསྶུཏོཔི ¶ ཙེ ཧོཏི, སཱིལེསུ སུསམཱཧིཏོ;

ཨུབྷཡེན ནཾ པསཾསནྟི, སཱིལཏོ ཙ སུཏེན ཙ.

‘‘བཧུསྶུཏཾ ¶ དྷམྨདྷརཾ, སཔྤཉྙཾ བུདྡྷསཱཝཀཾ;

ནེཀྑཾ ཛམྦོནདསྶེཝ, ཀོ ཏཾ ནིནྡིཏུམརཧཏི;

དེཝཱཔི ནཾ པསཾསནྟི, བྲཧྨུནཱཔི པསཾསིཏོ’’ཏི. ཚཊྛཾ;

༧. སོབྷནསུཏྟཾ

༧. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, ཝིཡཏྟཱ ཝིནཱིཏཱ ཝིསཱརདཱ བཧུསྶུཏཱ དྷམྨདྷརཱ ¶ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣཱ སངྒྷཾ སོབྷེནྟི. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? བྷིཀྑུ, བྷིཀྑཝེ, ཝིཡཏྟོ ཝིནཱིཏོ ཝིསཱརདོ བཧུསྶུཏོ དྷམྨདྷརོ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ སངྒྷཾ སོབྷེཏི. བྷིཀྑུནཱི, བྷིཀྑཝེ, ཝིཡཏྟཱ ཝིནཱིཏཱ ཝིསཱརདཱ བཧུསྶུཏཱ དྷམྨདྷརཱ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣཱ སངྒྷཾ སོབྷེཏི. ཨུཔཱསཀོ, བྷིཀྑཝེ, ཝིཡཏྟོ ཝིནཱིཏོ ཝིསཱརདོ བཧུསྶུཏོ དྷམྨདྷརོ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ སངྒྷཾ སོབྷེཏི. ཨུཔཱསིཀཱ, བྷིཀྑཝེ, ཝིཡཏྟཱ ཝིནཱིཏཱ ཝིསཱརདཱ བཧུསྶུཏཱ དྷམྨདྷརཱ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣཱ སངྒྷཾ སོབྷེཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཝིཡཏྟཱ ཝིནཱིཏཱ ཝིསཱརདཱ བཧུསྶུཏཱ དྷམྨདྷརཱ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣཱ སངྒྷཾ སོབྷེནྟཱི’’ཏི.

‘‘ཡོ ཧོཏི ཝིཡཏྟོ [ཝྱཏྟོ (སཱི. པཱི.), བྱཏྟོ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཙ ཝིསཱརདོ ཙ,

བཧུསྶུཏོ དྷམྨདྷརོ ཙ ཧོཏི;

དྷམྨསྶ ཧོཏི ཨནུདྷམྨཙཱརཱི,

ས ཏཱདིསོ ཝུཙྩཏི སངྒྷསོབྷནོ [སཾགྷསོབྷཎོ (ཀ.)].

‘‘བྷིཀྑུ ཙ སཱིལསམྤནྣོ, བྷིཀྑུནཱི ཙ བཧུསྶུཏཱ;

ཨུཔཱསཀོ ཙ ཡོ སདྡྷོ, ཡཱ ཙ སདྡྷཱ ཨུཔཱསིཀཱ;

ཨེཏེ ཁོ སངྒྷཾ སོབྷེནྟི, ཨེཏེ ཧི སངྒྷསོབྷནཱ’’ཏི. སཏྟམཾ;

༨. ཝེསཱརཛྫསུཏྟཾ

༨. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏསྶ ཝེསཱརཛྫཱནི, ཡེཧི ཝེསཱརཛྫེཧི སམནྣཱགཏོ ཏཐཱགཏོ ཨཱསབྷཾ ཋཱནཾ པཊིཛཱནཱཏི ¶ , པརིསཱསུ སཱིཧནཱདཾ ནདཏི, བྲཧྨཙཀྐཾ པཝཏྟེཏི. ཀཏམཱནི ¶ ཙཏྟཱརི? ‘སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཏེ པཊིཛཱནཏོ ཨིམེ དྷམྨཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷཱ’ཏི ཏཏྲ ཝཏ མཾ སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ དེཝོ ཝཱ མཱརོ ཝཱ བྲཧྨཱ ཝཱ ཀོཙི ཝཱ ལོཀསྨིཾ སཧདྷམྨེན པཊིཙོདེསྶཏཱིཏི ནིམིཏྟམེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ན སམནུཔསྶཱམི ¶ . ཨེཏམཧཾ [ཨེཏམྤཧཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], བྷིཀྑཝེ, ནིམིཏྟཾ ཨསམནུཔསྶནྟོ ཁེམཔྤཏྟོ ཨབྷཡཔྤཏྟོ ཝེསཱརཛྫཔྤཏྟོ ཝིཧརཱམི.

‘‘‘ཁཱིཎཱསཝསྶ ཏེ པཊིཛཱནཏོ ཨིམེ ཨཱསཝཱ ཨཔརིཀྑཱིཎཱ’ཏི ཏཏྲ ཝཏ མཾ སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ དེཝོ ཝཱ མཱརོ ཝཱ བྲཧྨཱ ཝཱ ཀོཙི ཝཱ ལོཀསྨིཾ སཧདྷམྨེན པཊིཙོདེསྶཏཱིཏི ནིམིཏྟམེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ན སམནུཔསྶཱམི. ཨེཏམཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ནིམིཏྟཾ ཨསམནུཔསྶནྟོ ཁེམཔྤཏྟོ ཨབྷཡཔྤཏྟོ ཝེསཱརཛྫཔྤཏྟོ ཝིཧརཱམི.

‘‘‘ཡེ ཁོ པན ཏེ ཨནྟརཱཡིཀཱ དྷམྨཱ ཝུཏྟཱ ཏེ པཊིསེཝཏོ ནཱལཾ ཨནྟརཱཡཱཡཱ’ཏི ཏཏྲ ཝཏ མཾ སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ དེཝོ ཝཱ མཱརོ ཝཱ བྲཧྨཱ ཝཱ ཀོཙི ཝཱ ལོཀསྨིཾ སཧདྷམྨེན པཊིཙོདེསྶཏཱིཏི ནིམིཏྟམེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ན སམནུཔསྶཱམི. ཨེཏམཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ནིམིཏྟཾ ཨསམནུཔསྶནྟོ ཁེམཔྤཏྟོ ཨབྷཡཔྤཏྟོ ཝེསཱརཛྫཔྤཏྟོ ཝིཧརཱམི.

‘‘‘ཡསྶ ཁོ པན ཏེ ཨཏྠཱཡ དྷམྨོ དེསིཏོ སོ ན ནིཡྻཱཏི ཏཀྐརསྶ སམྨཱ དུཀྑཀྑཡཱཡཱ’ཏི ཏཏྲ ཝཏ མཾ སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ དེཝོ ཝཱ མཱརོ ཝཱ བྲཧྨཱ ཝཱ ཀོཙི ཝཱ ལོཀསྨིཾ སཧདྷམྨེན པཊིཙོདེསྶཏཱིཏི ནིམིཏྟམེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ན སམནུཔསྶཱམི. ཨེཏམཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ནིམིཏྟཾ ཨསམནུཔསྶནྟོ ཁེམཔྤཏྟོ ཨབྷཡཔྤཏྟོ ཝེསཱརཛྫཔྤཏྟོ ཝིཧརཱམི. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི ཏཐཱགཏསྶ ཝེསཱརཛྫཱནི, ཡེཧི ཝེསཱརཛྫེཧི སམནྣཱགཏོ ཏཐཱགཏོ ཨཱསབྷཾ ཋཱནཾ པཊིཛཱནཱཏི, པརིསཱསུ སཱིཧནཱདཾ ནདཏི, བྲཧྨཙཀྐཾ པཝཏྟེཏཱི’’ཏི.

‘‘ཡེ ¶ ཀེཙིམེ ཝཱདཔཐཱ པུཐུསྶིཏཱ,

ཡཾ ¶ ནིསྶིཏཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཙ;

ཏཐཱགཏཾ པཏྭཱ ན ཏེ བྷཝནྟི,

ཝིསཱརདཾ ཝཱདཔཐཱཏིཝཏྟཾ [ཝཱདཔཐཱབྷིཝཏྟིནཾ (སཱི.), ཝཱདཔཐཱཏི ཝུཏྟཾ (པཱི. ཀ.)].

‘‘ཡོ དྷམྨཙཀྐཾ ཨབྷིབྷུཡྻ ཀེཝལཱི [ཀེཝལཾ (སྱཱ.), ཀེཝལོ (ཀ.)],

པཝཏྟཡཱི སབྦབྷཱུཏཱནུཀམྤཱི;

ཏཾ ¶ ཏཱདིསཾ དེཝམནུསྶསེཊྛཾ,

སཏྟཱ ནམསྶནྟི བྷཝསྶ པཱརགུ’’ནྟི. ཨཊྛམཾ;

༩. ཏཎྷུཔྤཱདསུཏྟཾ

༩. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཏཎྷུཔྤཱདཱ ཡཏྠ བྷིཀྑུནོ ཏཎྷཱ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཨུཔྤཛྫཏི. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཙཱིཝརཧེཏུ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཏཎྷཱ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཨུཔྤཛྫཏི; པིཎྜཔཱཏཧེཏུ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཏཎྷཱ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཨུཔྤཛྫཏི; སེནཱསནཧེཏུ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཏཎྷཱ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཨུཔྤཛྫཏི; ཨིཏིབྷཝཱབྷཝཧེཏུ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཏཎྷཱ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཏཎྷུཔྤཱདཱ ཡཏྠ བྷིཀྑུནོ ཏཎྷཱ ཨུཔྤཛྫམཱནཱ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི.

‘‘ཏཎྷཱ དུཏིཡོ པུརིསོ, དཱིགྷམདྡྷཱན སཾསརཾ;

ཨིཏྠབྷཱཝཉྙཐཱབྷཱཝཾ, སཾསཱརཾ ནཱཏིཝཏྟཏི.

‘‘ཨེཝམཱདཱིནཝཾ ཉཏྭཱ, ཏཎྷཾ དུཀྑསྶ སམྦྷཝཾ;

ཝཱིཏཏཎྷོ ཨནཱདཱནོ, སཏོ བྷིཀྑུ པརིབྦཛེ’’ཏི [ཨིཏིཝུ. ༡༥, ༡༠༥]. ནཝམཾ;

༡༠. ཡོགསུཏྟཾ

༡༠. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཡོགཱ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཀཱམཡོགོ, བྷཝཡོགོ, དིཊྛིཡོགོ, ཨཝིཛྫཱཡོགོ. ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཀཱམཡོགོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཀཱམཱནཾ སམུདཡཉྩ ཨཏྠངྒམཉྩ [ཨཏྠགམཉྩ (སཱི. པཱི.)] ཨསྶཱདཉྩ ཨཱདཱིནཝཉྩ ནིསྶརཎཉྩ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི. ཏསྶ ¶ ཀཱམཱནཾ སམུདཡཉྩ ཨཏྠངྒམཉྩ ཨསྶཱདཉྩ ཨཱདཱིནཝཉྩ ནིསྶརཎཉྩ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨཔྤཛཱནཏོ [ནཔྤཛཱནཏོ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ཡོ ཀཱམེསུ ཀཱམརཱགོ ཀཱམནནྡཱི [ཀཱམནནྡི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.)] ཀཱམསྣེཧོ ཀཱམམུཙྪཱ ཀཱམཔིཔཱསཱ ཀཱམཔརིལཱ༹ཧོ ཀཱམཛ྄ཛྷོསཱནཾ ཀཱམཏཎྷཱ སཱནུསེཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཀཱམཡོགོ. ཨིཏི ཀཱམཡོགོ.

‘‘བྷཝཡོགོ ¶ ཙ ཀཐཾ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ བྷཝཱནཾ སམུདཡཉྩ ཨཏྠངྒམཉྩ ཨསྶཱདཉྩ ཨཱདཱིནཝཉྩ ནིསྶརཎཉྩ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི. ཏསྶ བྷཝཱནཾ སམུདཡཉྩ ཨཏྠངྒམཉྩ ཨསྶཱདཉྩ ཨཱདཱིནཝཉྩ ནིསྶརཎཉྩ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨཔྤཛཱནཏོ ཡོ བྷཝེསུ བྷཝརཱགོ བྷཝནནྡཱི བྷཝསྣེཧོ བྷཝམུཙྪཱ བྷཝཔིཔཱསཱ བྷཝཔརིལཱ༹ཧོ བྷཝཛ྄ཛྷོསཱནཾ བྷཝཏཎྷཱ སཱནུསེཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, བྷཝཡོགོ. ཨིཏི ཀཱམཡོགོ བྷཝཡོགོ.

‘‘དིཊྛིཡོགོ ཙ ཀཐཾ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ དིཊྛཱིནཾ སམུདཡཉྩ ཨཏྠངྒམཉྩ ཨསྶཱདཉྩ ཨཱདཱིནཝཉྩ ནིསྶརཎཉྩ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི. ཏསྶ དིཊྛཱིནཾ སམུདཡཉྩ ཨཏྠངྒམཉྩ ཨསྶཱདཉྩ ཨཱདཱིནཝཉྩ ནིསྶརཎཉྩ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨཔྤཛཱནཏོ ཡོ ¶ དིཊྛཱིསུ དིཊྛིརཱགོ དིཊྛིནནྡཱི དིཊྛིསྣེཧོ དིཊྛིམུཙྪཱ དིཊྛིཔིཔཱསཱ དིཊྛིཔརིལཱ༹ཧོ དིཊྛིཛ྄ཛྷོསཱནཾ [དིཊྛིཨཛ྄ཛྷོསཱནཾ (སཱི. པཱི.)] དིཊྛིཏཎྷཱ སཱནུསེཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, དིཊྛིཡོགོ. ཨིཏི ཀཱམཡོགོ བྷཝཡོགོ དིཊྛིཡོགོ.

‘‘ཨཝིཛྫཱཡོགོ ¶ ཙ ཀཐཾ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཚནྣཾ ཕསྶཱཡཏནཱནཾ སམུདཡཉྩ ཨཏྠངྒམཉྩ ཨསྶཱདཉྩ ཨཱདཱིནཝཉྩ ནིསྶརཎཉྩ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི. ཏསྶ ཚནྣཾ ཕསྶཱཡཏནཱནཾ སམུདཡཉྩ ཨཏྠངྒམཉྩ ཨསྶཱདཉྩ ཨཱདཱིནཝཉྩ ནིསྶརཎཉྩ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨཔྤཛཱནཏོ ཡཱ ཚསུ ཕསྶཱཡཏནེསུ ཨཝིཛྫཱ ཨཉྙཱཎཾ སཱནུསེཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨཝིཛྫཱཡོགོ. ཨིཏི ཀཱམཡོགོ བྷཝཡོགོ དིཊྛིཡོགོ ཨཝིཛྫཱཡོགོ, སཾཡུཏྟོ པཱཔཀེཧི ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི སཾཀིལེསིཀེཧི པོནོབྷཝིཀེཧི [པོནོ བྦྷཝིཀེཧི (སྱཱ. ཀ.)] སདརེཧི དུཀྑཝིཔཱཀེཧི ཨཱཡཏིཾ ཛཱཏིཛརཱམརཎིཀེཧི. ཏསྨཱ ཨཡོགཀྑེམཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཡོགཱ.

‘‘ཙཏྟཱརོམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཝིསཾཡོགཱ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཀཱམཡོགཝིསཾཡོགོ, བྷཝཡོགཝིསཾཡོགོ, དིཊྛིཡོགཝིསཾཡོགོ, ཨཝིཛྫཱཡོགཝིསཾཡོགོ. ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཀཱམཡོགཝིསཾཡོགོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཀཱམཱནཾ སམུདཡཉྩ ཨཏྠངྒམཉྩ ཨསྶཱདཉྩ ཨཱདཱིནཝཉྩ ནིསྶརཎཉྩ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཏསྶ ཀཱམཱནཾ སམུདཡཉྩ ཨཏྠངྒམཉྩ ཨསྶཱདཉྩ ཨཱདཱིནཝཉྩ ནིསྶརཎཉྩ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཏོ ཡོ ཀཱམེསུ ཀཱམརཱགོ ཀཱམནནྡཱི ཀཱམསྣེཧོ ཀཱམམུཙྪཱ ཀཱམཔིཔཱསཱ ཀཱམཔརིལཱ༹ཧོ ཀཱམཛ྄ཛྷོསཱནཾ ཀཱམཏཎྷཱ སཱ ནཱནུསེཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཀཱམཡོགཝིསཾཡོགོ. ཨིཏི ཀཱམཡོགཝིསཾཡོགོ.

‘‘བྷཝཡོགཝིསཾཡོགོ ¶ ཙ ཀཐཾ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ བྷཝཱནཾ སམུདཡཉྩ ཨཏྠངྒམཉྩ ཨསྶཱདཉྩ ཨཱདཱིནཝཉྩ ནིསྶརཎཉྩ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཏསྶ བྷཝཱནཾ སམུདཡཉྩ ཨཏྠངྒམཉྩ ཨསྶཱདཉྩ ཨཱདཱིནཝཉྩ ནིསྶརཎཉྩ ¶ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཏོ ཡོ བྷཝེསུ བྷཝརཱགོ བྷཝནནྡཱི བྷཝསྣེཧོ བྷཝམུཙྪཱ བྷཝཔིཔཱསཱ བྷཝཔརིལཱ༹ཧོ བྷཝཛ྄ཛྷོསཱནཾ བྷཝཏཎྷཱ སཱ ནཱནུསེཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, བྷཝཡོགཝིསཾཡོགོ. ཨིཏི ཀཱམཡོགཝིསཾཡོགོ བྷཝཡོགཝིསཾཡོགོ.

‘‘དིཊྛིཡོགཝིསཾཡོགོ ཙ ཀཐཾ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ དིཊྛཱིནཾ སམུདཡཉྩ ཨཏྠངྒམཉྩ ཨསྶཱདཉྩ ཨཱདཱིནཝཉྩ ནིསྶརཎཉྩ ¶ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཏསྶ དིཊྛཱིནཾ སམུདཡཉྩ ཨཏྠངྒམཉྩ ཨསྶཱདཉྩ ཨཱདཱིནཝཉྩ ནིསྶརཎཉྩ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཏོ ཡོ དིཊྛཱིསུ དིཊྛིརཱགོ དིཊྛིནནྡཱི དིཊྛིསྣེཧོ དིཊྛིམུཙྪཱ དིཊྛིཔིཔཱསཱ དིཊྛིཔརིལཱ༹ཧོ དིཊྛིཛ྄ཛྷོསཱནཾ དིཊྛིཏཎྷཱ སཱ ནཱནུསེཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, དིཊྛིཡོགཝིསཾཡོགོ. ཨིཏི ཀཱམཡོགཝིསཾཡོགོ བྷཝཡོགཝིསཾཡོགོ དིཊྛིཡོགཝིསཾཡོགོ.

‘‘ཨཝིཛྫཱཡོགཝིསཾཡོགོ ཙ ཀཐཾ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཚནྣཾ ཕསྶཱཡཏནཱནཾ སམུདཡཉྩ ཨཏྠངྒམཉྩ ཨསྶཱདཉྩ ཨཱདཱིནཝཉྩ ནིསྶརཎཉྩ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཏསྶ ཚནྣཾ ཕསྶཱཡཏནཱནཾ སམུདཡཉྩ ཨཏྠངྒམཉྩ ཨསྶཱདཉྩ ཨཱདཱིནཝཉྩ ནིསྶརཎཉྩ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཏོ ཡཱ ཚསུ ཕསྶཱཡཏནེསུ ཨཝིཛྫཱ ཨཉྙཱཎཾ སཱ ནཱནུསེཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨཝིཛྫཱཡོགཝིསཾཡོགོ ¶ . ཨིཏི ཀཱམཡོགཝིསཾཡོགོ བྷཝཡོགཝིསཾཡོགོ དིཊྛིཡོགཝིསཾཡོགོ ཨཝིཛྫཱཡོགཝིསཾཡོགོ, ཝིསཾཡུཏྟོ པཱཔཀེཧི ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི སཾཀིལེསིཀེཧི པོནོབྷཝིཀེཧི སདརེཧི དུཀྑཝིཔཱཀེཧི ཨཱཡཏིཾ ཛཱཏིཛརཱམརཎིཀེཧི. ཏསྨཱ ཡོགཀྑེམཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཝིསཾཡོགཱ’’ཏི.

‘‘ཀཱམཡོགེན ¶ སཾཡུཏྟཱ, བྷཝཡོགེན ཙཱུབྷཡཾ;

དིཊྛིཡོགེན སཾཡུཏྟཱ, ཨཝིཛྫཱཡ པུརཀྑཏཱ.

‘‘སཏྟཱ གཙྪནྟི སཾསཱརཾ, ཛཱཏིམརཎགཱམིནོ;

ཡེ ཙ ཀཱམེ པརིཉྙཱཡ, བྷཝཡོགཉྩ སབྦསོ.

‘‘དིཊྛིཡོགཾ ¶ སམཱུཧཙྩ, ཨཝིཛྫཉྩ ཝིརཱཛཡཾ;

སབྦཡོགཝིསཾཡུཏྟཱ, ཏེ ཝེ ཡོགཱཏིགཱ མུནཱི’’ཏི. དསམཾ;

བྷཎྜགཱམཝགྒོ པཋམོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

ཨནུབུདྡྷཾ པཔཏིཏཾ དྭེ, ཁཏཱ ཨནུསོཏཔཉྩམཾ;

ཨཔྤསྶུཏོ ¶ ཙ སོབྷནཾ, ཝེསཱརཛྫཾ ཏཎྷཱཡོགེན ཏེ དསཱཏི.

༢. ཙརཝགྒོ

༡. ཙརསུཏྟཾ

༡༡. [ཨིཏིཝུ. ༡༡༠] ‘‘ཙརཏོ ¶ ཙེཔི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཨུཔྤཛྫཏི ཀཱམཝིཏཀྐོ ཝཱ བྱཱཔཱདཝིཏཀྐོ ཝཱ ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐོ ཝཱ. ཏཾ ཙེ བྷིཀྑུ ཨདྷིཝཱསེཏི, ནཔྤཛཧཏི ན ཝིནོདེཏི ན བྱནྟཱིཀརོཏི [བྱནྟིཀརོཏི (པཱི.), བྱནྟིཾ ཀརོཏི (ཀ.)] ན ཨནབྷཱཝཾ གམེཏི, ཙརམྤི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾབྷཱུཏོ ‘ཨནཱཏཱཔཱི ཨནོཏྟཱཔཱི སཏཏཾ སམིཏཾ ཀུསཱིཏོ ཧཱིནཝཱིརིཡོ’ཏི ཝུཙྩཏི.

‘‘ཋིཏསྶ ¶ ཙེཔི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཨུཔྤཛྫཏི ཀཱམཝིཏཀྐོ ཝཱ བྱཱཔཱདཝིཏཀྐོ ཝཱ ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐོ ཝཱ. ཏཾ ཙེ བྷིཀྑུ ཨདྷིཝཱསེཏི, ནཔྤཛཧཏི ན ཝིནོདེཏི ན བྱནྟཱིཀརོཏི ན ཨནབྷཱཝཾ གམེཏི, ཋིཏོཔི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾབྷཱུཏོ ‘ཨནཱཏཱཔཱི ཨནོཏྟཱཔཱི སཏཏཾ སམིཏཾ ཀུསཱིཏོ ¶ ཧཱིནཝཱིརིཡོ’ཏི ཝུཙྩཏི.

‘‘ནིསིནྣསྶ ཙེཔི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཨུཔྤཛྫཏི ཀཱམཝིཏཀྐོ ཝཱ བྱཱཔཱདཝིཏཀྐོ ཝཱ ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐོ ཝཱ. ཏཾ ཙེ བྷིཀྑུ ཨདྷིཝཱསེཏི, ནཔྤཛཧཏི ན ཝིནོདེཏི ན བྱནྟཱིཀརོཏི ན ཨནབྷཱཝཾ གམེཏི, ནིསིནྣོཔི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾབྷཱུཏོ ‘ཨནཱཏཱཔཱི ཨནོཏྟཱཔཱི སཏཏཾ སམིཏཾ ཀུསཱིཏོ ཧཱིནཝཱིརིཡོ’ཏི ཝུཙྩཏི.

‘‘སཡཱནསྶ ཙེཔི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཛཱགརསྶ ཨུཔྤཛྫཏི ཀཱམཝིཏཀྐོ ཝཱ བྱཱཔཱདཝིཏཀྐོ ཝཱ ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐོ ཝཱ. ཏཾ ཙེ བྷིཀྑུ ཨདྷིཝཱསེཏི, ནཔྤཛཧཏི ན ཝིནོདེཏི ན བྱནྟཱིཀརོཏི ན ཨནབྷཱཝཾ གམེཏི, སཡཱནོཔི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཛཱགརོ ཨེཝཾབྷཱུཏོ ‘ཨནཱཏཱཔཱི ཨནོཏྟཱཔཱི སཏཏཾ སམིཏཾ ཀུསཱིཏོ ཧཱིནཝཱིརིཡོ’ཏི ཝུཙྩཏི.

‘‘ཙརཏོ ཙེཔི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཨུཔྤཛྫཏི ཀཱམཝིཏཀྐོ ཝཱ བྱཱཔཱདཝིཏཀྐོ ཝཱ ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐོ ཝཱ. ཏཾ ཙེ བྷིཀྑུ ནཱདྷིཝཱསེཏི, པཛཧཏི ཝིནོདེཏི བྱནྟཱིཀརོཏི ཨནབྷཱཝཾ གམེཏི, ཙརམྤི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾབྷཱུཏོ ‘ཨཱཏཱཔཱི ཨོཏྟཱཔཱི སཏཏཾ སམིཏཾ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ པཧིཏཏྟོ’ཏི ཝུཙྩཏི.

‘‘ཋིཏསྶ ¶ ཙེཔི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཨུཔྤཛྫཏི ཀཱམཝིཏཀྐོ ཝཱ བྱཱཔཱདཝིཏཀྐོ ཝཱ ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐོ ཝཱ. ཏཾ ཙེ བྷིཀྑུ ནཱདྷིཝཱསེཏི, པཛཧཏི ཝིནོདེཏི བྱནྟཱིཀརོཏི ཨནབྷཱཝཾ གམེཏི, ཋིཏོཔི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾབྷཱུཏོ ‘ཨཱཏཱཔཱི ཨོཏྟཱཔཱི སཏཏཾ སམིཏཾ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ པཧིཏཏྟོ’ཏི ཝུཙྩཏི.

‘‘ནིསིནྣསྶ ཙེཔི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཨུཔྤཛྫཏི ཀཱམཝིཏཀྐོ ཝཱ བྱཱཔཱདཝིཏཀྐོ ཝཱ ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐོ ཝཱ. ཏཾ ཙེ བྷིཀྑུ ནཱདྷིཝཱསེཏི, པཛཧཏི ཝིནོདེཏི ¶ བྱནྟཱིཀརོཏི ཨནབྷཱཝཾ གམེཏི, ནིསིནྣོཔི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾབྷཱུཏོ ‘ཨཱཏཱཔཱི ཨོཏྟཱཔཱི སཏཏཾ སམིཏཾ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ པཧིཏཏྟོ’ཏི ཝུཙྩཏི.

‘‘སཡཱནསྶ ¶ ཙེཔི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཛཱགརསྶ ཨུཔྤཛྫཏི ཀཱམཝིཏཀྐོ ཝཱ བྱཱཔཱདཝིཏཀྐོ ཝཱ ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐོ ཝཱ. ཏཾ ཙེ བྷིཀྑུ ནཱདྷིཝཱསེཏི, པཛཧཏི ཝིནོདེཏི བྱནྟཱིཀརོཏི ¶ ཨནབྷཱཝཾ གམེཏི, སཡཱནོཔི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཛཱགརོ ཨེཝཾབྷཱུཏོ ‘ཨཱཏཱཔཱི ཨོཏྟཱཔཱི སཏཏཾ སམིཏཾ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ པཧིཏཏྟོ’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི.

‘‘ཙརཾ ཝཱ ཡདི ཝཱ ཏིཊྛཾ, ནིསིནྣོ ཨུད ཝཱ སཡཾ;

ཡོ ཝིཏཀྐཾ ཝིཏཀྐེཏི, པཱཔཀཾ གེཧནིསྶིཏཾ.

‘‘ཀུམྨགྒཔྤཊིཔནྣོ སོ, མོཧནེཡྻེསུ མུཙྪིཏོ;

ཨབྷབྦོ ཏཱདིསོ བྷིཀྑུ, ཕུཊྛུཾ སམྦོདྷིམུཏྟམཾ.

‘‘ཡོ ཙ ཙརཾ ཝཱ ཏིཊྛཾ ཝཱ, ནིསིནྣོ ཨུད ཝཱ སཡཾ;

ཝིཏཀྐཾ སམཡིཏྭཱན, ཝིཏཀྐཱུཔསམེ རཏོ;

བྷབྦོ སོ ཏཱདིསོ བྷིཀྑུ, ཕུཊྛུཾ སམྦོདྷིམུཏྟམ’’ནྟི. པཋམཾ;

༢. སཱིལསུཏྟཾ

༡༢. ‘‘སམྤནྣསཱིལཱ, བྷིཀྑཝེ, ཝིཧརཐ སམྤནྣཔཱཏིམོཀྑཱ, པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏཱ ཝིཧརཐ ¶ ཨཱཙཱརགོཙརསམྤནྣཱ ཨཎུམཏྟེསུ ཝཛྫེསུ བྷཡདསྶཱཝིནོ. སམཱདཱཡ སིཀྑཐ སིཀྑཱཔདེསུ. སམྤནྣསཱིལཱནཾ ཝོ, བྷིཀྑཝེ, ཝིཧརཏཾ སམྤནྣཔཱཏིམོཀྑཱནཾ པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏཱནཾ ཝིཧརཏཾ ཨཱཙཱརགོཙརསམྤནྣཱནཾ ཨཎུམཏྟེསུ ཝཛྫེསུ བྷཡདསྶཱཝཱིནཾ སམཱདཱཡ སིཀྑཏཾ སིཀྑཱཔདེསུ ཀིམསྶ ཨུཏྟརི ཀརཎཱིཡཾ?

‘‘ཙརཏོ ཙེཔི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱབྱཱཔཱདོ ¶ ཝིགཏོ ཧོཏི, ཐིནམིདྡྷཾ… ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ… ཝིཙིཀིཙྪཱ པཧཱིནཱ ཧོཏི, ཨཱརདྡྷཾ ཧོཏི ཝཱིརིཡཾ ཨསལླཱིནཾ, ཨུཔཊྛིཏཱ སཏི ཨསམྨུཊྛཱ, པསྶདྡྷོ ཀཱཡོ ཨསཱརདྡྷོ, སམཱཧིཏཾ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ, ཙརམྤི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾབྷཱུཏོ ‘ཨཱཏཱཔཱི ཨོཏྟཱཔཱི སཏཏཾ སམིཏཾ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ པཧིཏཏྟོ’ཏི ཝུཙྩཏི.

‘‘ཋིཏསྶ ཙེཔི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱབྱཱཔཱདོ ཝིགཏོ ཧོཏི, ཐིནམིདྡྷཾ… ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ… ཝིཙིཀིཙྪཱ པཧཱིནཱ ཧོཏི, ཨཱརདྡྷཾ ཧོཏི ཝཱིརིཡཾ ཨསལླཱིནཾ, ཨུཔཊྛིཏཱ སཏི ཨསམྨུཊྛཱ, པསྶདྡྷོ ཀཱཡོ ཨསཱརདྡྷོ, སམཱཧིཏཾ ¶ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ, ཋིཏོཔི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾབྷཱུཏོ ‘ཨཱཏཱཔཱི ཨོཏྟཱཔཱི སཏཏཾ སམིཏཾ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ པཧིཏཏྟོ’ཏི ཝུཙྩཏི.

‘‘ནིསིནྣསྶ ཙེཔི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱབྱཱཔཱདོ ཝིགཏོ ཧོཏི, ཐིནམིདྡྷཾ… ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ… ཝིཙིཀིཙྪཱ པཧཱིནཱ ཧོཏི, ཨཱརདྡྷཾ ཧོཏི ཝཱིརིཡཾ ཨསལླཱིནཾ, ཨུཔཊྛིཏཱ སཏི ཨསམྨུཊྛཱ, པསྶདྡྷོ ཀཱཡོ ཨསཱརདྡྷོ, སམཱཧིཏཾ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ, ནིསིནྣོཔི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾབྷཱུཏོ ‘ཨཱཏཱཔཱི ཨོཏྟཱཔཱི སཏཏཾ སམིཏཾ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ¶ པཧིཏཏྟོ’ཏི ཝུཙྩཏི.

‘‘སཡཱནསྶ ཙེཔི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཛཱགརསྶ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱབྱཱཔཱདོ ཝིགཏོ ཧོཏི, ཐིནམིདྡྷཾ… ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ… ཝིཙིཀིཙྪཱ པཧཱིནཱ ཧོཏི, ཨཱརདྡྷཾ ཧོཏི ཝཱིརིཡཾ ཨསལླཱིནཾ, ཨུཔཊྛིཏཱ སཏི ཨསམྨུཊྛཱ, པསྶདྡྷོ ཀཱཡོ ཨསཱརདྡྷོ, སམཱཧིཏཾ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ, སཡཱནོཔི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཛཱགརོ ཨེཝཾབྷཱུཏོ ‘ཨཱཏཱཔཱི ཨོཏྟཱཔཱི སཏཏཾ སམིཏཾ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ པཧིཏཏྟོ’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི.

‘‘ཡཏཾ [ཡཐཱ (ཀ.) ཨིཏིཝུ. ༡༡༡] ཙརེ ཡཏཾ [ཡཐཱ (ཀ.) ཨིཏིཝུ. ༡༡༡] ཏིཊྛེ, ཡཏཾ [ཡཐཱ (ཀ.) ཨིཏིཝུ. ༡༡༡] ཨཙྪེ ཡཏཾ [ཡཐཱ (ཀ.) ཨིཏིཝུ. ༡༡༡] སཡེ;

ཡཏཾ [ཡཐཱ (ཀ.) ཨིཏིཝུ. ༡༡༡] སམིཉྫཡེ [སམྨིཉྫཡེ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] བྷིཀྑུ, ཡཏམེནཾ [ཡཏམེཝ ནཾ (སཱི.), ཡཏམེཏཾ (སྱཱ. ཀཾ.), ཡཏམེཝ (?)] པསཱརཡེ.

‘‘ཨུདྡྷཾ ¶ ཏིརིཡཾ ཨཔཱཙཱིནཾ, ཡཱཝཏཱ ཛགཏོ གཏི;

སམཝེཀྑིཏཱ ཙ དྷམྨཱནཾ, ཁནྡྷཱནཾ ཨུདཡབྦཡཾ.

‘‘ཙེཏོསམཐསཱམཱིཙིཾ, སིཀྑམཱནཾ སདཱ སཏཾ;

སཏཏཾ པཧིཏཏྟོཏི, ཨཱཧུ བྷིཀྑུཾ ཏཐཱཝིདྷ’’ནྟི. དུཏིཡཾ;

༣. པདྷཱནསུཏྟཾ

༡༣. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, སམྨཔྤདྷཱནཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨནུཔྤནྣཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནུཔྤཱདཱཡ ¶ ཚནྡཾ ཛནེཏི ཝཱཡམཏི ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏི པདཧཏི; ཨུཔྤནྣཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཧཱནཱཡ ཚནྡཾ ཛནེཏི ཝཱཡམཏི ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏི པདཧཏི; ཨནུཔྤནྣཱནཾ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔྤཱདཱཡ ཚནྡཾ ¶ ཛནེཏི ཝཱཡམཏི ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏི པདཧཏི; ཨུཔྤནྣཱནཾ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཋིཏིཡཱ ཨསམྨོསཱཡ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡ ཝེཔུལླཱཡ བྷཱཝནཱཡ པཱརིཔཱུརིཡཱ ཚནྡཾ ཛནེཏི ཝཱཡམཏི ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏི པདཧཏི. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི སམྨཔྤདྷཱནཱནཱི’’ཏི.

‘‘སམྨཔྤདྷཱནཱ མཱརདྷེཡྻཱབྷིབྷཱུཏཱ,

ཏེ ཨསིཏཱ ཛཱཏིམརཎབྷཡསྶ པཱརགཱུ;

ཏེ ཏུསིཏཱ ཛེཏྭཱ མཱརཾ སཝཱཧིནིཾ [སཝཱཧནཾ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི. ཀ.)] ཏེ ཨནེཛཱ,

སབྦཾ ནམུཙིབལཾ ཨུཔཱཏིཝཏྟཱ ཏེ སུཁིཏཱ’’ཏི. ཏཏིཡཾ;

༤. སཾཝརསུཏྟཾ

༡༤. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི ¶ , བྷིཀྑཝེ, པདྷཱནཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? སཾཝརཔྤདྷཱནཾ, པཧཱནཔྤདྷཱནཾ, བྷཱཝནཱཔྤདྷཱནཾ, ཨནུརཀྑཎཱཔྤདྷཱནཾ. ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, སཾཝརཔྤདྷཱནཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ ན ནིམིཏྟགྒཱཧཱི ཧོཏི ནཱནུབྱཉྫནགྒཱཧཱི. ཡཏྭཱདྷིཀརཎམེནཾ ཙཀྑུནྡྲིཡཾ ཨསཾཝུཏཾ ཝིཧརནྟཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨནྭཱསྶཝེཡྻུཾ ¶ , ཏསྶ སཾཝརཱཡ པཊིཔཛྫཏི, རཀྑཏི ཙཀྑུནྡྲིཡཾ, ཙཀྑུནྡྲིཡེ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏི. སོཏེན སདྡཾ སུཏྭཱ… གྷཱནེན གནྡྷཾ གྷཱཡིཏྭཱ… ཛིཝ྄ཧཱཡ རསཾ སཱཡིཏྭཱ… ཀཱཡེན ཕོཊྛབྦཾ ཕུསིཏྭཱ… མནསཱ དྷམྨཾ ཝིཉྙཱཡ ¶ ན ནིམིཏྟགྒཱཧཱི ཧོཏི ནཱནུབྱཉྫནགྒཱཧཱི, ཡཏྭཱདྷིཀརཎམེནཾ མནིནྡྲིཡཾ ཨསཾཝུཏཾ ཝིཧརནྟཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨནྭཱསྶཝེཡྻུཾ, ཏསྶ སཾཝརཱཡ པཊིཔཛྫཏི, རཀྑཏི མནིནྡྲིཡཾ, མནིནྡྲིཡེ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, སཾཝརཔྤདྷཱནཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པཧཱནཔྤདྷཱནཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨུཔྤནྣཾ ཀཱམཝིཏཀྐཾ ནཱདྷིཝཱསེཏི པཛཧཏི ཝིནོདེཏི བྱནྟཱིཀརོཏི ཨནབྷཱཝཾ གམེཏི; ཨུཔྤནྣཾ བྱཱཔཱདཝིཏཀྐཾ…པེ… ཨུཔྤནྣཾ ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐཾ…པེ… ཨུཔྤནྣུཔྤནྣེ པཱཔཀེ ཨཀུསལེ དྷམྨེ ནཱདྷིཝཱསེཏི པཛཧཏི ཝིནོདེཏི བྱནྟཱིཀརོཏི ཨནབྷཱཝཾ གམེཏི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པཧཱནཔྤདྷཱནཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷཱཝནཱཔྤདྷཱནཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒཾ བྷཱཝེཏི ཝིཝེཀནིསྶིཏཾ ཝིརཱགནིསྶིཏཾ ནིརོདྷནིསྶིཏཾ ཝོསྶགྒཔརིཎཱམིཾ, དྷམྨཝིཙཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒཾ ¶ བྷཱཝེཏི… ཝཱིརིཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒཾ བྷཱཝེཏི… པཱིཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒཾ བྷཱཝེཏི… པསྶདྡྷིསམྦོཛ྄ཛྷངྒཾ བྷཱཝེཏི… སམཱདྷིསམྦོཛ྄ཛྷངྒཾ བྷཱཝེཏི… ཨུཔེཀྑཱསམྦོཛ྄ཛྷངྒཾ བྷཱཝེཏི ཝིཝེཀནིསྶིཏཾ ཝིརཱགནིསྶིཏཾ ནིརོདྷནིསྶིཏཾ ཝོསྶགྒཔརིཎཱམིཾ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, བྷཱཝནཱཔྤདྷཱནཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨནུརཀྑཎཱཔྤདྷཱནཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨུཔྤནྣཾ བྷདྡཀཾ སམཱདྷིནིམིཏྟཾ ཨནུརཀྑཏི ཨཊྛིཀསཉྙཾ པུལ༹ཝཀསཉྙཾ ཝིནཱིལཀསཉྙཾ ཝིཙྪིདྡཀསཉྙཾ ཨུདྡྷུམཱཏཀསཉྙཾ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨནུརཀྑཎཱཔྤདྷཱནཾ. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི པདྷཱནཱནཱི’’ཏི.

‘‘སཾཝརོ ཙ པཧཱནཉྩ, བྷཱཝནཱ ཨནུརཀྑཎཱ;

ཨེཏེ ¶ པདྷཱནཱ ཙཏྟཱརོ, དེསིཏཱདིཙྩབནྡྷུནཱ;

ཡེཧི བྷིཀྑུ ཨིདྷཱཏཱཔཱི, ཁཡཾ དུཀྑསྶ པཱཔུཎེ’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ;

༥. པཉྙཏྟིསུཏྟཾ

༡༥. ‘‘ཙཏསྶོ ¶ ཨིམཱ, བྷིཀྑཝེ, ཨགྒཔཉྙཏྟིཡོ. ཀཏམཱ ཙཏསྶོ? ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཏྟབྷཱཝཱིནཾ ཡདིདཾ – རཱཧུ ཨསུརིནྡོ. ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, ཀཱམབྷོགཱིནཾ ཡདིདཾ – རཱཛཱ མནྡྷཱཏཱ. ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱདྷིཔཏེཡྻཱནཾ ཡདིདཾ – མཱརོ པཱཔིམཱ. སདེཝཀེ, བྷིཀྑཝེ, ལོཀེ སམཱརཀེ སབྲཧྨཀེ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཡཱ པཛཱཡ སདེཝམནུསྶཱཡ ཏཐཱགཏོ ཨགྒམཀྑཱཡཏི ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ. ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏསྶོ ཨགྒཔཉྙཏྟིཡོ’’ཏི.

‘‘རཱཧུགྒཾ ཨཏྟབྷཱཝཱིནཾ, མནྡྷཱཏཱ ཀཱམབྷོགིནཾ;

མཱརོ ཨཱདྷིཔཏེཡྻཱནཾ, ཨིདྡྷིཡཱ ཡསསཱ ཛལཾ.

‘‘ཨུདྡྷཾ ཏིརིཡཾ ཨཔཱཙཱིནཾ, ཡཱཝཏཱ ཛགཏོ གཏི;

སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ, བུདྡྷོ ཨགྒོ པཝུཙྩཏཱི’’ཏི. པཉྩམཾ;

༦. སོཁུམྨསུཏྟཾ

༡༦. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, སོཁུམྨཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ རཱུཔསོཁུམྨེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི པརམེན; ཏེན ཙ རཱུཔསོཁུམྨེན ¶ ཨཉྙཾ རཱུཔསོཁུམྨཾ ཨུཏྟརིཏརཾ ཝཱ པཎཱིཏཏརཾ ཝཱ ན སམནུཔསྶཏི; ཏེན ཙ རཱུཔསོཁུམྨེན ཨཉྙཾ རཱུཔསོཁུམྨཾ ཨུཏྟརིཏརཾ ཝཱ པཎཱིཏཏརཾ ཝཱ ན པཏྠེཏི. ཝེདནཱསོཁུམྨེན ¶ སམནྣཱགཏོ ཧོཏི པརམེན; ཏེན ཙ ཝེདནཱསོཁུམྨེན ཨཉྙཾ ཝེདནཱསོཁུམྨཾ ཨུཏྟརིཏརཾ ཝཱ པཎཱིཏཏརཾ ཝཱ ན སམནུཔསྶཏི; ཏེན ཙ ཝེདནཱསོཁུམྨེན ཨཉྙཾ ཝེདནཱསོཁུམྨཾ ཨུཏྟརིཏརཾ ཝཱ པཎཱིཏཏརཾ ཝཱ ན པཏྠེཏི. སཉྙཱསོཁུམྨེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི པརམེན; ཏེན ཙ སཉྙཱསོཁུམྨེན ཨཉྙཾ སཉྙཱསོཁུམྨཾ ཨུཏྟརིཏརཾ ཝཱ པཎཱིཏཏརཾ ཝཱ ན སམནུཔསྶཏི; ཏེན ཙ སཉྙཱསོཁུམྨེན ཨཉྙཾ སཉྙཱསོཁུམྨཾ ཨུཏྟརིཏརཾ ཝཱ པཎཱིཏཏརཾ ཝཱ ན པཏྠེཏི. སངྑཱརསོཁུམྨེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི པརམེན; ཏེན ཙ སངྑཱརསོཁུམྨེན ཨཉྙཾ སངྑཱརསོཁུམྨཾ ཨུཏྟརིཏརཾ ཝཱ ¶ པཎཱིཏཏརཾ ཝཱ ན སམནུཔསྶཏི; ཏེན ཙ སངྑཱརསོཁུམྨེན ཨཉྙཾ སངྑཱརསོཁུམྨཾ ཨུཏྟརིཏརཾ ཝཱ པཎཱིཏཏརཾ ཝཱ ན པཏྠེཏི. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི སོཁུམྨཱནཱི’’ཏི.

‘‘རཱུཔསོཁུམྨཏཾ ¶ ཉཏྭཱ, ཝེདནཱནཉྩ སམྦྷཝཾ;

སཉྙཱ ཡཏོ སམུདེཏི, ཨཏྠཾ གཙྪཏི ཡཏྠ ཙ;

སངྑཱརེ པརཏོ ཉཏྭཱ, དུཀྑཏོ ནོ ཙ ཨཏྟཏོ.

‘‘ས ཝེ སམྨདྡསོ བྷིཀྑུ, སནྟོ སནྟིཔདེ རཏོ;

དྷཱརེཏི ཨནྟིམཾ དེཧཾ, ཛེཏྭཱ མཱརཾ སཝཱཧིནི’’ནྟི. ཚཊྛཾ;

༧. པཋམཨགཏིསུཏྟཾ

༡༧. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཨགཏིགམནཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ཚནྡཱགཏིཾ གཙྪཏི, དོསཱགཏིཾ གཙྪཏི, མོཧཱགཏིཾ གཙྪཏི, བྷཡཱགཏིཾ གཙྪཏི – ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི ཨགཏིགམནཱནཱི’’ཏི.

‘‘ཚནྡཱ དོསཱ བྷཡཱ མོཧཱ, ཡོ དྷམྨཾ ཨཏིཝཏྟཏི;

ནིཧཱིཡཏི ཏསྶ ཡསོ, ཀཱལ༹པཀྑེཝ ཙནྡིམཱ’’ཏི. སཏྟམཾ;

༨. དུཏིཡཨགཏིསུཏྟཾ

༡༨. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ནཱགཏིགམནཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ན ཚནྡཱགཏིཾ གཙྪཏི, ན དོསཱགཏིཾ གཙྪཏི, ན མོཧཱགཏིཾ གཙྪཏི, ན བྷཡཱགཏིཾ གཙྪཏི – ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི ནཱགཏིགམནཱནཱི’’ཏི.

‘‘ཚནྡཱ དོསཱ བྷཡཱ མོཧཱ, ཡོ དྷམྨཾ ནཱཏིཝཏྟཏི;

ཨཱཔཱུརཏི ཏསྶ ཡསོ, སུཀྐཔཀྑེཝ ཙནྡིམཱ’’ཏི. ཨཊྛམཾ;

༩. ཏཏིཡཨགཏིསུཏྟཾ

༡༩. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཨགཏིགམནཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ཚནྡཱགཏིཾ ¶ གཙྪཏི ¶ , དོསཱགཏིཾ གཙྪཏི, མོཧཱགཏིཾ གཙྪཏི, བྷཡཱགཏིཾ གཙྪཏི ¶ – ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི ཨགཏིགམནཱནི.

‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ནཱགཏིགམནཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ན ཚནྡཱགཏིཾ གཙྪཏི, ན དོསཱགཏིཾ གཙྪཏི, ན མོཧཱགཏིཾ གཙྪཏི, ན བྷཡཱགཏིཾ གཙྪཏི – ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི ནཱགཏིགམནཱནཱི’’ཏི.

‘‘ཚནྡཱ དོསཱ བྷཡཱ མོཧཱ, ཡོ དྷམྨཾ ཨཏིཝཏྟཏི;

ནིཧཱིཡཏི ཏསྶ ཡསོ, ཀཱལ༹པཀྑེཝ ཙནྡིམཱ.

‘‘ཚནྡཱ དོསཱ བྷཡཱ མོཧཱ, ཡོ དྷམྨཾ ནཱཏིཝཏྟཏི;

ཨཱཔཱུརཏི ཏསྶ ཡསོ, སུཀྐཔཀྑེཝ ཙནྡིམཱ’’ཏི. ནཝམཾ;

༡༠. བྷཏྟུདྡེསཀསུཏྟཾ

༢༠. ‘‘ཙཏཱུཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷཏྟུདྡེསཀོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ ནིརཡེ. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ཚནྡཱགཏིཾ གཙྪཏི, དོསཱགཏིཾ གཙྪཏི, མོཧཱགཏིཾ གཙྪཏི, བྷཡཱགཏིཾ གཙྪཏི – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷཏྟུདྡེསཀོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ ནིརཡེ.

‘‘ཙཏཱུཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷཏྟུདྡེསཀོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ སགྒེ. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ན ཚནྡཱགཏིཾ གཙྪཏི, ན དོསཱགཏིཾ ¶ གཙྪཏི, ན མོཧཱགཏིཾ གཙྪཏི, ན བྷཡཱགཏིཾ གཙྪཏི – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷཏྟུདྡེསཀོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ སགྒེ’’ཏི.

‘‘ཡེ ཀེཙི ཀཱམེསུ ཨསཉྙཏཱ ཛནཱ,

ཨདྷམྨིཀཱ ཧོནྟི ཨདྷམྨགཱརཝཱ;

ཚནྡཱ དོསཱ མོཧཱ ཙ བྷཡཱ གཱམིནོ [ཚནྡཱ ཙ དོསཱ ཙ བྷཡཱ ཙ གཱམིནོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི)],

པརིསཱཀསཊོ ¶ [པརིསཀྐསཱཝོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཙ པནེས ཝུཙྩཏི.

‘‘ཨེཝཉྷི ¶ ཝུཏྟཾ སམཎེན ཛཱནཏཱ,

ཏསྨཱ ཧི ཏེ སཔྤུརིསཱ པསཾསིཡཱ;

དྷམྨེ ཋིཏཱ ཡེ ན ཀརོནྟི པཱཔཀཾ,

ན ཚནྡཱ ན དོསཱ ན མོཧཱ ན བྷཡཱ ཙ གཱམིནོ [ན ཚནྡདོསཱ ན བྷཡཱ ཙ གཱམིནོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)];

‘‘པརིསཱཡ མཎྜོ ཙ པནེས ཝུཙྩཏི,

ཨེཝཉྷི ཝུཏྟཾ སམཎེན ཛཱནཏཱ’’ཏི. དསམཾ;

ཙརཝགྒོ དུཏིཡོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

ཙརཾ སཱིལཾ པདྷཱནཱནི, སཾཝརཾ པཉྙཏྟི པཉྩམཾ;

སོཁུམྨཾ ཏཡོ ཨགཏཱི, བྷཏྟུདྡེསེན ཏེ དསཱཏི.

༣. ཨུརུཝེལཝགྒོ

༡. པཋམཨུརུཝེལསུཏྟཾ

༢༡. ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏཾ [སཾ. ནི. ༡.༡༧༣ ཨཱགཏཾ] – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཏཏྲ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘བྷིཀྑཝོ’’ཏི. ‘‘བྷདནྟེ’’ཏི ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཨེཀམིདཱཧཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, སམཡཾ ཨུརུཝེལཱཡཾ ཝིཧརཱམི ནཛྫཱ ནེརཉྫརཱཡ ཏཱིརེ ཨཛཔཱལནིགྲོདྷེ པཋམཱབྷིསམྦུདྡྷོ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷིཀྑཝེ, རཧོགཏསྶ པཊིསལླཱིནསྶ ཨེཝཾ ཙེཏསོ པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི – ‘དུཀྑཾ ཁོ ཨགཱརཝོ ཝིཧརཏི ཨཔྤཏིསྶོ. ཀིཾ ནུ ཁོ ཨཧཾ སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ སཀྐཏྭཱ གརུཾ ¶ ཀཏྭཱ [གརུཀཏྭཱ (སཱི. པཱི.)] ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརེཡྻ’’’ནྟི?

‘‘ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏདཧོསི – ཨཔརིཔཱུརསྶ ཁོ ཨཧཾ སཱིལཀྑནྡྷསྶ པཱརིཔཱུརིཡཱ ཨཉྙཾ སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརེཡྻཾ. ན ཁོ པནཱཧཾ པསྶཱམི སདེཝཀེ ལོཀེ སམཱརཀེ སབྲཧྨཀེ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཡཱ པཛཱཡ སདེཝམནུསྶཱཡ ཨཉྙཾ སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ ཨཏྟནཱ སཱིལསམྤནྣཏརཾ, ཡམཧཾ སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརེཡྻཾ.

‘‘ཨཔརིཔཱུརསྶ ཁོ ཨཧཾ སམཱདྷིཀྑནྡྷསྶ པཱརིཔཱུརིཡཱ ཨཉྙཾ སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརེཡྻཾ. ན ཁོ པནཱཧཾ པསྶཱམི སདེཝཀེ ལོཀེ སམཱརཀེ སབྲཧྨཀེ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཡཱ པཛཱཡ སདེཝམནུསྶཱཡ ཨཉྙཾ སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ ཨཏྟནཱ སམཱདྷིསམྤནྣཏརཾ, ཡམཧཾ སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརེཡྻཾ.

‘‘ཨཔརིཔཱུརསྶ ཁོ ཨཧཾ པཉྙཱཀྑནྡྷསྶ པཱརིཔཱུརིཡཱ ཨཉྙཾ སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརེཡྻཾ. ན ཁོ པནཱཧཾ པསྶཱམི སདེཝཀེ ལོཀེ སམཱརཀེ ¶ སབྲཧྨཀེ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཡཱ པཛཱཡ སདེཝམནུསྶཱཡ ཨཉྙཾ སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ ཨཏྟནཱ པཉྙཱསམྤནྣཏརཾ, ཡམཧཾ སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརེཡྻཾ.

‘‘ཨཔརིཔཱུརསྶ ཁོ ཨཧཾ ཝིམུཏྟིཀྑནྡྷསྶ པཱརིཔཱུརིཡཱ ཨཉྙཾ སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརེཡྻཾ. ན ཁོ པནཱཧཾ པསྶཱམི སདེཝཀེ ལོཀེ སམཱརཀེ སབྲཧྨཀེ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཡཱ པཛཱཡ སདེཝམནུསྶཱཡ ཨཉྙཾ སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ ཨཏྟནཱ ཝིམུཏྟིསམྤནྣཏརཾ, ཡམཧཾ སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརེཡྻ’’ནྟི.

‘‘ཏསྶ ¶ མཡ྄ཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏདཧོསི – ‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཡྭཱཡཾ [ཡོཔཱཡཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] དྷམྨོ མཡཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ ཏམེཝ དྷམྨཾ སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརེཡྻ’’’ནྟི.

‘‘ཨཐ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྲཧྨཱ སཧམྤཏི མམ ཙེཏསཱ ཙེཏོཔརིཝིཏཀྐམཉྙཱཡ ¶ – སེཡྻཐཱཔི ནཱམ བལཝཱ པུརིསོ སམིཉྫིཏཾ [སམྨིཉྫིཏཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཝཱ བཱཧཾ པསཱརེཡྻ, པསཱརིཏཾ ཝཱ བཱཧཾ སམིཉྫེཡྻ, ཨེཝམེཝཾ – བྲཧྨལོཀེ ཨནྟརཧིཏོ མམ པུརཏོ པཱཏུརཧོསི. ཨཐ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྲཧྨཱ སཧམྤཏི ཨེཀཾསཾ ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཀརིཏྭཱ དཀྑིཎཾ ཛཱཎུམཎྜལཾ པཐཝིཡཾ ནིཧནྟྭཱ ཡེནཱཧཾ ཏེནཉྫལིཾ པཎཱམེཏྭཱ ¶ མཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨེཝམེཏཾ བྷགཝཱ, ཨེཝམེཏཾ སུགཏ! ཡེཔི ཏེ, བྷནྟེ, ཨཧེསུཾ ཨཏཱིཏམདྡྷཱནཾ ཨརཧནྟོ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ ཏེཔི བྷགཝནྟོ དྷམྨཾཡེཝ སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརིཾསུ; ཡེཔི ཏེ, བྷནྟེ, བྷཝིསྶནྟི ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ ཨརཧནྟོ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ ཏེཔི བྷགཝནྟོ དྷམྨཾཡེཝ སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརིསྶནྟི; བྷགཝཱཔི, བྷནྟེ, ཨེཏརཧི ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ དྷམྨཾཡེཝ སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཏཱུ’’’ཏི. ཨིདམཝོཙ བྲཧྨཱ སཧམྤཏི. ཨིདཾ ཝཏྭཱ ཨཐཱཔརཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཡེ ཙ ཨཏཱིཏཱ [ཡེ ཙབྦྷཏཱིཏཱ (སཱི. པཱི. ཀ.)] སམྦུདྡྷཱ, ཡེ ཙ བུདྡྷཱ ཨནཱགཏཱ;

ཡོ ཙེཏརཧི སམྦུདྡྷོ, བཧཱུནཾ [བཧུནྣཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.) སཾ. ནི. ༡.༡༧༣] སོཀནཱསནོ.

‘‘སབྦེ སདྡྷམྨགརུནོ, ཝིཧཾསུ [ཝིཧརིཾསུ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཝིཧརནྟི ཙ;

ཨཐོཔི ཝིཧརིསྶནྟི, ཨེསཱ བུདྡྷཱན དྷམྨཏཱ.

‘‘ཏསྨཱ ¶ ཧི ཨཏྟཀཱམེན [ཨཏྠཀཱམེན (སཱི. ཀ.)], མཧཏྟམབྷིཀངྑཏཱ;

སདྡྷམྨོ གརུཀཱཏབྦོ, སརཾ བུདྡྷཱན སཱསན’’ནྟི.

‘‘ཨིདམཝོཙ, བྷིཀྑཝེ, བྲཧྨཱ སཧམྤཏི. ཨིདཾ ཝཏྭཱ མཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠེཝནྟརདྷཱཡི. ཨཐ ཁྭཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, བྲཧྨུནོ ཙ ཨཛ྄ཛྷེསནཾ ཝིདིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཙ པཏིརཱུཔཾ ཡྭཱཡཾ [ཡོཔཱཡཾ (སབྦཏྠ)] དྷམྨོ མཡཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ ཏམེཝ དྷམྨཾ སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧཱསིཾ. ཡཏོ ¶ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སངྒྷོཔི མཧཏྟེན སམནྣཱགཏོ, ཨཐ མེ ¶ སངྒྷེཔི གཱརཝོ’’ཏི. པཋམཾ.

༢. དུཏིཡཨུརུཝེལསུཏྟཾ

༢༢. ‘‘ཨེཀམིདཱཧཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, སམཡཾ ཨུརུཝེལཱཡཾ ཝིཧརཱམི ནཛྫཱ ནེརཉྫརཱཡ ཏཱིརེ ཨཛཔཱལནིགྲོདྷེ པཋམཱབྷིསམྦུདྡྷོ. ཨཐ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སམྦཧུལཱ བྲཱཧྨཎཱ ཛིཎྞཱ ཝུདྡྷཱ མཧལླཀཱ ཨདྡྷགཏཱ ཝཡོཨནུཔྤཏྟཱ ཡེནཱཧཾ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མཡཱ སདྡྷིཾ སམྨོདིཾསུ. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏེ བྲཱཧྨཎཱ མཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘སུཏཾ ནེཏཾ [མེཏཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)], བྷོ གོཏམ – ན སམཎོ གོཏམོ བྲཱཧྨཎེ ཛིཎྞེ ཝུདྡྷེ མཧལླཀེ ཨདྡྷགཏེ ཝཡོཨནུཔྤཏྟེ ཨབྷིཝཱདེཏི ཝཱ པཙྩུཊྛེཏི ཝཱ ཨཱསནེན ཝཱ ནིམནྟེཏཱིཏི. ཏཡིདཾ, བྷོ གོཏམ, ཏཐེཝ. ན ཧི བྷཝཾ གོཏམོ བྲཱཧྨཎེ ཛིཎྞེ ཝུདྡྷེ མཧལླཀེ ཨདྡྷགཏེ ཝཡོཨནུཔྤཏྟེ ཨབྷིཝཱདེཏི ཝཱ པཙྩུཊྛེཏི ཝཱ ཨཱསནེན ཝཱ ནིམནྟེཏི. ཏཡིདཾ, བྷོ གོཏམ, ན སམྤནྣམེཝཱ’’’ཏི.

‘‘ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏདཧོསི – ‘ནཡིམེ [ན ཝཏ མེ (སཱི. པཱི.), ན ཙཡིམེ (སྱཱ. ཀཾ.), ན ཝཏིམེ (?)] ཨཱཡསྨནྟོ ཛཱནནྟི ཐེརཾ ཝཱ ཐེརཀརཎེ ཝཱ དྷམྨེ’ཏི. ཝུདྡྷོ ཙེཔི, བྷིཀྑཝེ, ཧོཏི ཨཱསཱིཏིཀོ ཝཱ ནཱཝུཏིཀོ ཝཱ ཝསྶསཏིཀོ ཝཱ ཛཱཏིཡཱ. སོ ཙ ཧོཏི ཨཀཱལཝཱདཱི ཨབྷཱུཏཝཱདཱི ཨནཏྠཝཱདཱི ཨདྷམྨཝཱདཱི ཨཝིནཡཝཱདཱི, ཨནིདྷཱནཝཏིཾ ཝཱཙཾ བྷཱསིཏཱ ཨཀཱལེན ཨནཔདེསཾ ཨཔརིཡནྟཝཏིཾ ཨནཏྠསཾཧིཏཾ. ཨཐ ཁོ སོ ‘བཱལོ ཐེརོ’ཏྭེཝ [ཏེཝ (སཱི. པཱི.)] སངྑཾ གཙྪཏི.

‘‘དཧརོ ཙེཔི, བྷིཀྑཝེ, ཧོཏི ཡུཝཱ སུསུཀཱལ༹ཀེསོ བྷདྲེན ཡོབྦནེན སམནྣཱགཏོ པཋམེན ཝཡསཱ ¶ . སོ ཙ ཧོཏི ཀཱལཝཱདཱི བྷཱུཏཝཱདཱི ཨཏྠཝཱདཱི དྷམྨཝཱདཱི ཝིནཡཝཱདཱི ནིདྷཱནཝཏིཾ ¶ ཝཱཙཾ བྷཱསིཏཱ ཀཱལེན སཱཔདེསཾ པརིཡནྟཝཏིཾ ཨཏྠསཾཧིཏཾ. ཨཐ ཁོ སོ ‘པཎྜིཏོ ཐེརོ’ཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏི.

‘‘ཙཏྟཱརོམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཐེརཀརཎཱ དྷམྨཱ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཱིལཝཱ ཧོཏི, པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏོ ཝིཧརཏི ཨཱཙཱརགོཙརསམྤནྣོ ཨཎུམཏྟེསུ ཝཛྫེསུ བྷཡདསྶཱཝཱི, སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསུ, བཧུསྶུཏོ ཧོཏི ¶ སུཏདྷརོ སུཏསནྣིཙཡོ, ཡེ ཏེ དྷམྨཱ ཨཱདིཀལྱཱཎཱ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཱ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཱ སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ [སཱཏྠཱ སབྱཉྫནཱ (སཱི. པཱི.)] ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ [ཀེཝལཔརིཔུཎྞཱ (སཱི.)] པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨབྷིཝདནྟི, ཏཐཱརཱུཔཱསྶ དྷམྨཱ བཧུསྶུཏཱ ཧོནྟི དྷཱཏཱ [དྷཏཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཝཙསཱ པརིཙིཏཱ མནསཱནུཔེཀྑིཏཱ, དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱ, ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཧོཏི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི, ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཐེརཀརཎཱ དྷམྨཱ’’ཏི.

‘‘ཡོ ཨུདྡྷཏེན ཙིཏྟེན, སམྥཉྩ བཧུ བྷཱསཏི;

ཨསམཱཧིཏསངྐཔྤོ, ཨསདྡྷམྨརཏོ མགོ;

ཨཱརཱ སོ ཐཱཝརེཡྻམྷཱ, པཱཔདིཊྛི ཨནཱདརོ.

‘‘ཡོ ཙ སཱིལེན སམྤནྣོ, སུཏཝཱ པཊིབྷཱནཝཱ;

སཉྙཏོ དྷཱིརོ དྷམྨེསུ [སཉྙཏོ དྷཱིརདྷམྨེསུ (སཱི.), སཾཡུཏྟོ ཐིརདྷམྨེསུ (སྱཱ. ཀཾ.)], པཉྙཱཡཏྠཾ ཝིཔསྶཏི.

‘‘པཱརགཱུ ¶ སབྦདྷམྨཱནཾ, ཨཁིལོ པཊིབྷཱནཝཱ;

པཧཱིནཛཱཏིམརཎོ, བྲཧྨཙརིཡསྶ ཀེཝལཱི.

‘‘ཏམཧཾ ཝདཱམི ཐེརོཏི, ཡསྶ ནོ སནྟི ཨཱསཝཱ;

ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ བྷིཀྑུ, སོ ཐེརོཏི པཝུཙྩཏཱི’’ཏི. དུཏིཡཾ;

༣. ལོཀསུཏྟཾ

༢༣. ‘‘ལོཀོ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏེན ཨབྷིསམྦུདྡྷོ. ལོཀསྨཱ ཏཐཱགཏོ ཝིསཾཡུཏྟོ. ལོཀསམུདཡོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏེན ཨབྷིསམྦུདྡྷོ. ལོཀསམུདཡོ ཏཐཱགཏསྶ པཧཱིནོ. ལོཀནིརོདྷོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏེན ཨབྷིསམྦུདྡྷོ. ལོཀནིརོདྷོ ཏཐཱགཏསྶ ¶ སཙྪིཀཏོ. ལོཀནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏེན ཨབྷིསམྦུདྡྷཱ. ལོཀནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ ཏཐཱགཏསྶ བྷཱཝིཏཱ.

‘‘ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ སམཱརཀསྶ སབྲཧྨཀསྶ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཡཱ པཛཱཡ སདེཝམནུསྶཱཡ དིཊྛཾ སུཏཾ མུཏཾ ཝིཉྙཱཏཾ པཏྟཾ པརིཡེསིཏཾ ¶ ཨནུཝིཙརིཏཾ མནསཱ, སབྦཾ ཏཾ ཏཐཱགཏེན ཨབྷིསམྦུདྡྷཾ. ཏསྨཱ ‘ཏཐཱགཏོ’ཏི ཝུཙྩཏི.

‘‘ཡཉྩ, བྷིཀྑཝེ, རཏྟིཾ ཏཐཱགཏོ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷཏི ཡཉྩ རཏྟིཾ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡཏི, ཡཾ ཨེཏསྨིཾ ཨནྟརེ བྷཱསཏི ལཔཏི ནིདྡིསཏི སབྦཾ ཏཾ ཏཐེཝ ཧོཏི, ནོ ཨཉྙཐཱ. ཏསྨཱ ‘ཏཐཱགཏོ’ཏི ཝུཙྩཏི.

‘‘ཡཐཱཝཱདཱི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ ཏཐཱཀཱརཱི, ཡཐཱཀཱརཱི ཏཐཱཝཱདཱི. ཨིཏི ཡཐཱཝཱདཱི ཏཐཱཀཱརཱི, ཡཐཱཀཱརཱི ཏཐཱཝཱདཱི. ཏསྨཱ ‘ཏཐཱགཏོ’ཏི ཝུཙྩཏི.

‘‘སདེཝཀེ, བྷིཀྑཝེ, ལོཀེ སམཱརཀེ སབྲཧྨཀེ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཡཱ པཛཱཡ སདེཝམནུསྶཱཡ ¶ ཏཐཱགཏོ ཨབྷིབྷཱུ ཨནབྷིབྷཱུཏོ ཨཉྙདཏྠུ དསོ ཝསཝཏྟཱི. ཏསྨཱ ‘ཏཐཱགཏོ’ཏི ཝུཙྩཏི’’.

‘‘སབྦཾ ལོཀཾ ཨབྷིཉྙཱཡ, སབྦཾ ལོཀེ ཡཐཱཏཐཾ;

སབྦཾ ལོཀཾ [སབྦལོཀ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཝིསཾཡུཏྟོ, སབྦལོཀེ ཨནཱུཔཡོ.

‘‘ས ཝེ སབྦཱབྷིབྷཱུ དྷཱིརོ, སབྦགནྠཔྤམོཙནོ;

ཕུཊྛ’སྶ པརམཱ སནྟི, ནིབྦཱནཾ ཨཀུཏོབྷཡཾ.

‘‘ཨེས ¶ ཁཱིཎཱསཝོ བུདྡྷོ, ཨནཱིགྷོ ཚིནྣསཾསཡོ;

སབྦཀམྨཀྑཡཾ པཏྟོ, ཝིམུཏྟོ ཨུཔདྷིསངྑཡེ.

‘‘ཨེས སོ བྷགཝཱ བུདྡྷོ, ཨེས སཱིཧོ ཨནུཏྟརོ;

སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ, བྲཧྨཙཀྐཾ པཝཏྟཡཱི.

‘‘ཨིཏི དེཝཱ མནུསྶཱ ཙ, ཡེ བུདྡྷཾ སརཎཾ གཏཱ;

སངྒམྨ ཏཾ ནམསྶནྟི, མཧནྟཾ ཝཱིཏསཱརདཾ.

‘‘དནྟོ ¶ དམཡཏཾ སེཊྛོ, སནྟོ སམཡཏཾ ཨིསི;

མུཏྟོ མོཙཡཏཾ ཨགྒོ, ཏིཎྞོ ཏཱརཡཏཾ ཝརོ.

‘‘ཨིཏི ཧེཏཾ ནམསྶནྟི, མཧནྟཾ ཝཱིཏསཱརདཾ;

སདེཝཀསྨིཾ ལོཀསྨིཾ, ནཏྠི ཏེ [ནཏྠི ཏེ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] པཊིཔུགྒལོ’’ཏི. ཏཏིཡཾ;

༤. ཀཱལ༹ཀཱརཱམསུཏྟཾ

༢༤. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཀེཏེ ཝིཧརཏི ཀཱལ༹ཀཱརཱམེ [ཀོལི༹ཀཱརཱམེ (ཀ.)]. ཏཏྲ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘བྷིཀྑཝོ’’ཏི. ‘‘བྷདནྟེ’’ཏི ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཡཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ ¶ སམཱརཀསྶ སབྲཧྨཀསྶ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཡཱ པཛཱཡ སདེཝམནུསྶཱཡ དིཊྛཾ སུཏཾ མུཏཾ ཝིཉྙཱཏཾ པཏྟཾ པརིཡེསིཏཾ ཨནུཝིཙརིཏཾ མནསཱ, ཏམཧཾ ཛཱནཱམི.

‘‘ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ སམཱརཀསྶ སབྲཧྨཀསྶ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཡཱ པཛཱཡ སདེཝམནུསྶཱཡ དིཊྛཾ སུཏཾ མུཏཾ ཝིཉྙཱཏཾ པཏྟཾ པརིཡེསིཏཾ ཨནུཝིཙརིཏཾ མནསཱ, ཏམཧཾ ཨབྦྷཉྙཱསིཾ. ཏཾ ཏཐཱགཏསྶ ཝིདིཏཾ, ཏཾ ཏཐཱགཏོ ན ཨུཔཊྛཱསི.

‘‘ཡཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ སམཱརཀསྶ སབྲཧྨཀསྶ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཡཱ པཛཱཡ སདེཝམནུསྶཱཡ དིཊྛཾ སུཏཾ མུཏཾ ཝིཉྙཱཏཾ པཏྟཾ པརིཡེསིཏཾ ཨནུཝིཙརིཏཾ མནསཱ, ཏམཧཾ ན ཛཱནཱམཱིཏི ཝདེཡྻཾ, ཏཾ མམསྶ མུསཱ.

‘‘ཡཾ, བྷིཀྑཝེ…པེ… ཏམཧཾ ཛཱནཱམི ཙ ན ཙ ཛཱནཱམཱིཏི ཝདེཡྻཾ, ཏཾཔསྶ [ཏཾ པིསྶ (སྱཱ. ཀཾ.), ཏཾ མམསྶ (ཀ.)] ཏཱདིསམེཝ.

‘‘ཡཾ, བྷིཀྑཝེ…པེ… ཏམཧཾ ནེཝ ཛཱནཱམི ན ན ཛཱནཱམཱིཏི ཝདེཡྻཾ, ཏཾ མམསྶ ཀལི.

‘‘ཨིཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ དཊྛཱ དཊྛབྦཾ, དིཊྛཾ ན མཉྙཏི, ཨདིཊྛཾ ན མཉྙཏི, དཊྛབྦཾ ན མཉྙཏི, དཊྛཱརཾ ན མཉྙཏི; སུཏྭཱ སོཏབྦཾ, སུཏཾ ན ¶ མཉྙཏི, ཨསུཏཾ ན མཉྙཏི, སོཏབྦཾ ན མཉྙཏི, སོཏཱརཾ ན མཉྙཏི; མུཏྭཱ མོཏབྦཾ, མུཏཾ ན མཉྙཏི, ཨམུཏཾ ན མཉྙཏི, མོཏབྦཾ ན མཉྙཏི, མོཏཱརཾ ན མཉྙཏི; ཝིཉྙཏྭཱ ཝིཉྙཱཏབྦཾ, ཝིཉྙཱཏཾ ན མཉྙཏི, ཨཝིཉྙཱཏཾ ན མཉྙཏི, ཝིཉྙཱཏབྦཾ ན མཉྙཏི, ཝིཉྙཱཏཱརཾ ན མཉྙཏི. ཨིཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ དིཊྛསུཏམུཏཝིཉྙཱཏབྦེསུ དྷམྨེསུ ཏཱདཱིཡེཝ ཏཱདཱི [ཏཱདིསོཝ ཏཱདཱི (སྱཱ. ཀཾ.), ཏཱདིསེ ཡེཝ ཏཱདཱི (པཱི.), ཏཱདཱིཡེཝ ཏཱདཱིཡེཝེཀཱ (ཀ.)]. ཏམྷཱ ཙ པན ཏཱདིམྷཱ [ཏཱདིཏམྷཱ (སཱི. པཱི.)] ཨཉྙོ ཏཱདཱི ཨུཏྟརིཏརོ ཝཱ པཎཱིཏཏརོ ཝཱ ནཏྠཱིཏི ཝདཱམཱི’’ཏི.

‘‘ཡཾ ¶ ཀིཉྩི དིཊྛཾཝ སུཏཾ མུཏཾ ཝཱ,

ཨཛ྄ཛྷོསིཏཾ སཙྩམུཏཾ པརེསཾ;

ན ཏེསུ ཏཱདཱི སཡསཾཝུཏེསུ,

སཙྩཾ མུསཱ ཝཱཔི པརཾ དཧེཡྻ.

‘‘ཨེཏཉྩ སལླཾ པཊིཀཙྩ [པཊིགཙྩ (སཱི. པཱི.)] དིསྭཱ,

ཨཛ྄ཛྷོསིཏཱ ཡཏྠ པཛཱ ཝིསཏྟཱ;

ཛཱནཱམི ¶ པསྶཱམི ཏཐེཝ ཨེཏཾ,

ཨཛ྄ཛྷོསིཏཾ ནཏྠི ཏཐཱགཏཱན’’ནྟི. ཙཏུཏྠཾ;

༥. བྲཧྨཙརིཡསུཏྟཾ

༢༥. ‘‘ནཡིདཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, བྲཧྨཙརིཡཾ ཝུསྶཏི ཛནཀུཧནཏྠཾ, ན ཛནལཔནཏྠཾ, ན ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀཱནིསཾསཏྠཾ, ན ཨིཏིཝཱདཔྤམོཀྑཱནིསཾསཏྠཾ, ན ‘ཨིཏི མཾ ཛནོ ཛཱནཱཏཱུ’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, བྲཧྨཙརིཡཾ ཝུསྶཏི སཾཝརཏྠཾ པཧཱནཏྠཾ ཝིརཱགཏྠཾ ནིརོདྷཏྠ’’ནྟི.

‘‘སཾཝརཏྠཾ པཧཱནཏྠཾ, བྲཧྨཙརིཡཾ ཨནཱིཏིཧཾ;

ཨདེསཡི སོ བྷགཝཱ, ནིབྦཱནོགདྷགཱམིནཾ;

ཨེས མགྒོ མཧནྟེཧི [མཧཏྟེབྷི (ཀ.) ཨིཏིཝུ. ༣༥], ཨནུཡཱཏོ མཧེསིབྷི.

‘‘ཡེ ཙ ཏཾ པཊིཔཛྫནྟི, ཡཐཱ བུདྡྷེན དེསིཏཾ;

དུཀྑསྶནྟཾ ཀརིསྶནྟི, སཏྠུསཱསནཀཱརིནོ’’ཏི. པཉྩམཾ;

༦. ཀུཧསུཏྟཾ

༢༦. [ཨིཏིཝུ. ༡༠༨ ཨིཏིཝུཏྟཀེཔི] ‘‘ཡེ ¶ ཏེ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ ཀུཧཱ ཐདྡྷཱ ལཔཱ སིངྒཱི ཨུནྣལཱ༹ ཨསམཱཧིཏཱ, ན མེ ཏེ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ མཱམཀཱ. ཨཔགཏཱ ཙ ཏེ, བྷིཀྑཝེ ¶ , བྷིཀྑཱུ ཨིམསྨཱ དྷམྨཝིནཡཱ, ན ཙ ཏེ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཝུདྡྷིཾ ཝིརུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ ཨཱཔཛྫནྟི. ཡེ ཙ ཁོ ཏེ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ ནིཀྐུཧཱ ནིལླཔཱ དྷཱིརཱ ཨཏྠདྡྷཱ སུསམཱཧིཏཱ, ཏེ ཁོ མེ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ མཱམཀཱ. ཨནཔགཏཱ ཙ ཏེ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ ཨིམསྨཱ དྷམྨཝིནཡཱ. ཏེ ཙ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཝུདྡྷིཾ ཝིརུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ ཨཱཔཛྫནྟཱི’’ཏི.

[ཨིཏིཝུ. ༡༠༨ ཨིཏིཝུཏྟཀེཔི] ‘‘ཀུཧཱ ཐདྡྷཱ ལཔཱ སིངྒཱི, ཨུནྣལཱ༹ ཨསམཱཧིཏཱ;

ན ཏེ དྷམྨེ ཝིརཱུཧནྟི, སམྨཱསམྦུདྡྷདེསིཏེ.

‘‘ནིཀྐུཧཱ ནིལླཔཱ དྷཱིརཱ, ཨཏྠདྡྷཱ སུསམཱཧིཏཱ;

ཏེ ཝེ དྷམྨེ ཝིརཱུཧནྟི, སམྨཱསམྦུདྡྷདེསིཏེ’’ཏི. ཚཊྛཾ;

༧. སནྟུཊྛིསུཏྟཾ

༢༧. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨཔྤཱནི ཙ [ཙེཝ (ཀ.)] སུལབྷཱནི ཙ, ཏཱནི ཙ ཨནཝཛྫཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? པཾསུཀཱུལཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཱིཝརཱནཾ ཨཔྤཉྩ སུལབྷཉྩ ¶ , ཏཉྩ ཨནཝཛྫཾ. པིཎྜིཡཱལོཔོ, བྷིཀྑཝེ, བྷོཛནཱནཾ ཨཔྤཉྩ སུལབྷཉྩ, ཏཉྩ ཨནཝཛྫཾ. རུཀྑམཱུལཾ, བྷིཀྑཝེ, སེནཱསནཱནཾ ཨཔྤཉྩ སུལབྷཉྩ, ཏཉྩ ཨནཝཛྫཾ. པཱུཏིམུཏྟཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷེསཛྫཱནཾ ཨཔྤཉྩ སུལབྷཉྩ, ཏཉྩ ཨནཝཛྫཾ. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི ཨཔྤཱནི ཙ སུལབྷཱནི ཙ, ཏཱནི ཙ ཨནཝཛྫཱནི. ཡཏོ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཔྤེན ཙ ཏུཊྛོ ཧོཏི སུལབྷེན ཙ, ཨིདམསྶཱཧཾ ཨཉྙཏརཾ སཱམཉྙངྒནྟི [སཱམཉྙནྟི (ཀ.)] ཝདཱམཱི’’ཏི.

‘‘ཨནཝཛྫེན ཏུཊྛསྶ, ཨཔྤེན སུལབྷེན ཙ;

ན ¶ སེནཱསནམཱརབྦྷ, ཙཱིཝརཾ པཱནབྷོཛནཾ;

ཝིགྷཱཏོ ཧོཏི ཙིཏྟསྶ, དིསཱ ནཔྤཊིཧཉྙཏི.

‘‘ཡེ ཙསྶ དྷམྨཱ ཨཀྑཱཏཱ, སཱམཉྙསྶཱནུལོམིཀཱ;

ཨདྷིགྒཧིཏཱ ཏུཊྛསྶ, ཨཔྤམཏྟསྶ སིཀྑཏོ’’ཏི. སཏྟམཾ;

༨. ཨརིཡཝཾསསུཏྟཾ

༢༨. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡཝཾསཱ ཨགྒཉྙཱ རཏྟཉྙཱ ཝཾསཉྙཱ པོརཱཎཱ ཨསཾཀིཎྞཱ ཨསཾཀིཎྞཔུབྦཱ, ན སཾཀཱིཡནྟི ན སཾཀཱིཡིསྶནྟི, ཨཔྤཊིཀུཊྛཱ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧི. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སནྟུཊྛོ ཧོཏི ཨིཏརཱིཏརེན ཙཱིཝརེན, ཨིཏརཱིཏརཙཱིཝརསནྟུཊྛིཡཱ ཙ ཝཎྞཝཱདཱི, ན ཙ ཙཱིཝརཧེཏུ ཨནེསནཾ ཨཔྤཏིརཱུཔཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཨལདྡྷཱ ཙ ཙཱིཝརཾ ན པརིཏསྶཏི, ལདྡྷཱ ཙ ཙཱིཝརཾ ཨགདྷིཏོ [ཨགཐིཏོ (སཱི. པཱི.)] ཨམུཙྪིཏོ ཨནཛ྄ཛྷོསནྣོ ཨཱདཱིནཝདསྶཱཝཱི ནིསྶརཎཔཉྙོ པརིབྷུཉྫཏི; ཏཱཡ ཙ པན ཨིཏརཱིཏརཙཱིཝརསནྟུཊྛིཡཱ ནེཝཏྟཱནུཀྐཾསེཏི, ནོ [ན (དཱི. ནི. ༣.༣༠༩)] པརཾ ཝམྦྷེཏི. ཡོ ཧི ཏཏྠ དཀྑོ ཨནལསོ སམྤཛཱནོ པཏིསྶཏོ, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པོརཱཎེ ཨགྒཉྙེ ཨརིཡཝཾསེ ཋིཏོ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སནྟུཊྛོ ཧོཏི ཨིཏརཱིཏརེན པིཎྜཔཱཏེན, ཨིཏརཱིཏརཔིཎྜཔཱཏསནྟུཊྛིཡཱ ཙ ཝཎྞཝཱདཱི, ན ཙ པིཎྜཔཱཏཧེཏུ ཨནེསནཾ ཨཔྤཏིརཱུཔཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཨལདྡྷཱ ཙ པིཎྜཔཱཏཾ ན པརིཏསྶཏི, ལདྡྷཱ ཙ པིཎྜཔཱཏཾ ཨགདྷིཏོ ཨམུཙྪིཏོ ཨནཛ྄ཛྷོསནྣོ ཨཱདཱིནཝདསྶཱཝཱི ནིསྶརཎཔཉྙོ ¶ པརིབྷུཉྫཏི; ཏཱཡ ཙ པན ཨིཏརཱིཏརཔིཎྜཔཱཏསནྟུཊྛིཡཱ ནེཝཏྟཱནུཀྐཾསེཏི ¶ , ནོ པརཾ ཝམྦྷེཏི. ཡོ ཧི ཏཏྠ དཀྑོ ཨནལསོ སམྤཛཱནོ པཏིསྶཏོ, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པོརཱཎེ ཨགྒཉྙེ ཨརིཡཝཾསེ ཋིཏོ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སནྟུཊྛོ ཧོཏི ཨིཏརཱིཏརེན སེནཱསནེན, ཨིཏརཱིཏརསེནཱསནསནྟུཊྛིཡཱ ཙ ཝཎྞཝཱདཱི, ན ཙ སེནཱསནཧེཏུ ཨནེསནཾ ཨཔྤཏིརཱུཔཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཨལདྡྷཱ ཙ སེནཱསནཾ ན པརིཏསྶཏི, ལདྡྷཱ ཙ སེནཱསནཾ ཨགདྷིཏོ ཨམུཙྪིཏོ ཨནཛ྄ཛྷོསནྣོ ཨཱདཱིནཝདསྶཱཝཱི ནིསྶརཎཔཉྙོ པརིབྷུཉྫཏི; ཏཱཡ ཙ པན ཨིཏརཱིཏརསེནཱསནསནྟུཊྛིཡཱ ནེཝཏྟཱནུཀྐཾསེཏི, ནོ པརཾ ཝམྦྷེཏི. ཡོ ཧི ཏཏྠ དཀྑོ ཨནལསོ སམྤཛཱནོ པཏིསྶཏོ, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པོརཱཎེ ཨགྒཉྙེ ཨརིཡཝཾསེ ཋིཏོ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ བྷཱཝནཱརཱམོ ཧོཏི བྷཱཝནཱརཏོ, པཧཱནཱརཱམོ ཧོཏི པཧཱནརཏོ; ཏཱཡ ཙ པན བྷཱཝནཱརཱམཏཱཡ བྷཱཝནཱརཏིཡཱ ¶ པཧཱནཱརཱམཏཱཡ པཧཱནརཏིཡཱ ནེཝཏྟཱནུཀྐཾསེཏི, ནོ པརཾ ཝམྦྷེཏི. ཡོ ཧི ཏཏྠ དཀྑོ ཨནལསོ སམྤཛཱནོ པཏིསྶཏོ, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པོརཱཎེ ཨགྒཉྙེ ཨརིཡཝཾསེ ཋིཏོ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཨརིཡཝཾསཱ ཨགྒཉྙཱ རཏྟཉྙཱ ཝཾསཉྙཱ པོརཱཎཱ ཨསཾཀིཎྞཱ ཨསཾཀིཎྞཔུབྦཱ, ན སཾཀཱིཡནྟི ན སཾཀཱིཡིསྶནྟི, ཨཔྤཊིཀུཊྛཱ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧི.

‘‘ཨིམེཧི ཙ པན, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི ཨརིཡཝཾསེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ པུརཏྠིམཱཡ ཙེཔི དིསཱཡ ཝིཧརཏི སྭེཝ ཨརཏིཾ སཧཏི, ན ཏཾ ཨརཏི སཧཏི; པཙྪིམཱཡ ཙེཔི དིསཱཡ ཝིཧརཏི ¶ སྭེཝ ཨརཏིཾ སཧཏི, ན ཏཾ ཨརཏི སཧཏི; ཨུཏྟརཱཡ ཙེཔི དིསཱཡ ཝིཧརཏི སྭེཝ ཨརཏིཾ སཧཏི, ན ཏཾ ཨརཏི སཧཏི; དཀྑིཎཱཡ ཙེཔི དིསཱཡ ཝིཧརཏི སྭེཝ ཨརཏིཾ སཧཏི, ན ཏཾ ཨརཏི སཧཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨརཏིརཏིསཧོ ཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷཱིརོ’’ཏི.

‘‘ནཱརཏི ¶ སཧཏི དྷཱིརཾ [ཝཱིརཾ (སཱི.)], ནཱརཏི དྷཱིརཾ སཧཏི;

དྷཱིརོཝ ཨརཏིཾ སཧཏི, དྷཱིརོ ཧི ཨརཏིསྶཧོ.

‘‘སབྦཀམྨཝིཧཱཡཱིནཾ ¶ , པནུཎྞཾ [པཎུནྣཾ (?)] ཀོ ནིཝཱརཡེ;

ནེཀྑཾ ཛམྦོནདསྶེཝ, ཀོ ཏཾ ནིནྡིཏུམརཧཏི;

དེཝཱཔི ནཾ པསཾསནྟི, བྲཧྨུནཱཔི པསཾསིཏོ’’ཏི. ཨཊྛམཾ;

༩. དྷམྨཔདསུཏྟཾ

༢༩. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཔདཱནི ཨགྒཉྙཱནི རཏྟཉྙཱནི ཝཾསཉྙཱནི པོརཱཎཱནི ཨསཾཀིཎྞཱནི ཨསཾཀིཎྞཔུབྦཱནི, ན སཾཀཱིཡནྟི ན སཾཀཱིཡིསྶནྟི, ཨཔྤཊིཀུཊྛཱནི སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཔདཾ ཨགྒཉྙཾ རཏྟཉྙཾ ཝཾསཉྙཾ པོརཱཎཾ ཨསཾཀིཎྞཾ ཨསཾཀིཎྞཔུབྦཾ, ན སཾཀཱིཡཏི ན སཾཀཱིཡིསྶཏི, ཨཔྤཊིཀུཊྛཾ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧི.

‘‘ཨབྱཱཔཱདོ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཔདཾ ཨགྒཉྙཾ རཏྟཉྙཾ ཝཾསཉྙཾ པོརཱཎཾ ཨསཾཀིཎྞཾ ཨསཾཀིཎྞཔུབྦཾ, ན སཾཀཱིཡཏི ན སཾཀཱིཡིསྶཏི, ཨཔྤཊིཀུཊྛཾ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧི.

‘‘སམྨཱསཏི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཔདཾ ཨགྒཉྙཾ རཏྟཉྙཾ ཝཾསཉྙཾ པོརཱཎཾ ཨསཾཀིཎྞཾ ཨསཾཀིཎྞཔུབྦཾ, ན སཾཀཱིཡཏི ན སཾཀཱིཡིསྶཏི, ཨཔྤཊིཀུཊྛཾ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧི.

‘‘སམྨཱསམཱདྷི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཔདཾ ཨགྒཉྙཾ རཏྟཉྙཾ ཝཾསཉྙཾ པོརཱཎཾ ཨསཾཀིཎྞཾ ཨསཾཀིཎྞཔུབྦཾ, ན སཾཀཱིཡཏི ན སཾཀཱིཡིསྶཏི, ཨཔྤཊིཀུཊྛཾ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧི. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི དྷམྨཔདཱནི ཨགྒཉྙཱནི རཏྟཉྙཱནི ཝཾསཉྙཱནི པོརཱཎཱནི ཨསཾཀིཎྞཱནི ཨསཾཀིཎྞཔུབྦཱནི, ན སཾཀཱིཡནྟི ན སཾཀཱིཡིསྶནྟི, ཨཔྤཊིཀུཊྛཱནི ¶ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧཱི’’ཏི.

‘‘ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱལུ ¶ ཝིཧརེཡྻ, ཨབྱཱཔནྣེན ཙེཏསཱ;

སཏོ ཨེཀགྒཙིཏྟསྶ [ཨེཀགྒཙིཏྟཱཡཾ (ཀ.)], ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུསམཱཧིཏོ’’ཏི. ནཝམཾ;

༡༠. པརིབྦཱཛཀསུཏྟཾ

༣༠. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ རཱཛགཧེ ཝིཧརཏི གིཛ྄ཛྷཀཱུཊེ པབྦཏེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན སམྦཧུལཱ ཨབྷིཉྙཱཏཱ ཨབྷིཉྙཱཏཱ པརིབྦཱཛཀཱ སིཔྤིནིཀཱཏཱིརེ [སཔྤིནིཡཱ ཏཱིརེ (སཱི. པཱི.), སིཔྤིནིཡཱ ཏཱིརེ (སྱཱ. ཀཾ.), སིཔྤིནིཡཱ ནདིཡཱ ཏཱིརེ (ཀ.)] པརིབྦཱཛཀཱརཱམེ པཊིཝསནྟི, སེཡྻཐིདཾ ཨནྣབྷཱརོ ཝརདྷརོ སཀུལུདཱཡཱི ཙ པརིབྦཱཛཀོ ཨཉྙེ ཙ ཨབྷིཉྙཱཏཱ ཨབྷིཉྙཱཏཱ པརིབྦཱཛཀཱ. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ སཱཡནྷསམཡཾ པཊིསལླཱནཱ ཝུཊྛིཏོ ཡེན སིཔྤིནིཀཱཏཱིརཾ པརིབྦཱཛཀཱརཱམོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. ནིསཛྫ ཁོ བྷགཝཱ ཏེ པརིབྦཱཛཀེ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, པརིབྦཱཛཀཱ, དྷམྨཔདཱནི ཨགྒཉྙཱནི རཏྟཉྙཱནི ¶ ཝཾསཉྙཱནི པོརཱཎཱནི ཨསཾཀིཎྞཱནི ཨསཾཀིཎྞཔུབྦཱནི, ན སཾཀཱིཡནྟི ན སཾཀཱིཡིསྶནྟི, ཨཔྤཊིཀུཊྛཱནི སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱ, པརིབྦཱཛཀཱ, དྷམྨཔདཾ ཨགྒཉྙཾ རཏྟཉྙཾ ཝཾསཉྙཾ པོརཱཎཾ ཨསཾཀིཎྞཾ ཨསཾཀིཎྞཔུབྦཾ, ན སཾཀཱིཡཏི ན སཾཀཱིཡིསྶཏི, ཨཔྤཊིཀུཊྛཾ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧི. ཨབྱཱཔཱདོ, པརིབྦཱཛཀཱ, དྷམྨཔདཾ…པེ… སམྨཱསཏི, པརིབྦཱཛཀཱ, དྷམྨཔདཾ…པེ… སམྨཱསམཱདྷི, པརིབྦཱཛཀཱ, དྷམྨཔདཾ ཨགྒཉྙཾ རཏྟཉྙཾ ཝཾསཉྙཾ ¶ པོརཱཎཾ ཨསཾཀིཎྞཾ ཨསཾཀིཎྞཔུབྦཾ, ན སཾཀཱིཡཏི ན སཾཀཱིཡིསྶཏི, ཨཔྤཊིཀུཊྛཾ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧི. ཨིམཱནི ཁོ ¶ , པརིབྦཱཛཀཱ, ཙཏྟཱརི དྷམྨཔདཱནི ཨགྒཉྙཱནི རཏྟཉྙཱནི ཝཾསཉྙཱནི པོརཱཎཱནི ཨསཾཀིཎྞཱནི ཨསཾཀིཎྞཔུབྦཱནི, ན སཾཀཱིཡནྟི ན སཾཀཱིཡིསྶནྟི, ཨཔྤཊིཀུཊྛཱནི སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧི.

‘‘ཡོ ཁོ, པརིབྦཱཛཀཱ, ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ཨཧམེཏཾ ཨནབྷིཛ྄ཛྷཾ དྷམྨཔདཾ པཙྩཀྑཱཡ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱལུཾ ཀཱམེསུ ཏིབྦསཱརཱགཾ སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ པཉྙཱཔེསྶཱམཱི’ཏི, ཏམཧཾ ཏཏྠ ཨེཝཾ ཝདེཡྻཾ – ‘ཨེཏུ ཝདཏུ བྱཱཧརཏུ པསྶཱམིསྶཱནུབྷཱཝ’ནྟི. སོ ཝཏ, པརིབྦཱཛཀཱ, ཨནབྷིཛ྄ཛྷཾ དྷམྨཔདཾ པཙྩཀྑཱཡ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱལུཾ ཀཱམེསུ ཏིབྦསཱརཱགཾ སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ པཉྙཱཔེསྶཏཱིཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི.

‘‘ཡོ ¶ ཁོ, པརིབྦཱཛཀཱ, ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ཨཧམེཏཾ ཨབྱཱཔཱདཾ དྷམྨཔདཾ པཙྩཀྑཱཡ བྱཱཔནྣཙིཏྟཾ པདུཊྛམནསངྐཔྤཾ སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ པཉྙཱཔེསྶཱམཱི’ཏི, ཏམཧཾ ཏཏྠ ཨེཝཾ ཝདེཡྻཾ – ‘ཨེཏུ ཝདཏུ བྱཱཧརཏུ པསྶཱམིསྶཱནུབྷཱཝ’ནྟི. སོ ཝཏ, པརིབྦཱཛཀཱ, ཨབྱཱཔཱདཾ དྷམྨཔདཾ པཙྩཀྑཱཡ བྱཱཔནྣཙིཏྟཾ པདུཊྛམནསངྐཔྤཾ སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ པཉྙཱཔེསྶཏཱིཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི.

‘‘ཡོ ཁོ, པརིབྦཱཛཀཱ, ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ཨཧམེཏཾ སམྨཱསཏིཾ དྷམྨཔདཾ པཙྩཀྑཱཡ མུཊྛསྶཏིཾ ཨསམྤཛཱནཾ སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ པཉྙཱཔེསྶཱམཱི’ཏི, ཏམཧཾ ཏཏྠ ཨེཝཾ ཝདེཡྻཾ – ‘ཨེཏུ ཝདཏུ བྱཱཧརཏུ པསྶཱམིསྶཱནུབྷཱཝ’ནྟི. སོ ཝཏ, པརིབྦཱཛཀཱ, སམྨཱསཏིཾ དྷམྨཔདཾ པཙྩཀྑཱཡ མུཊྛསྶཏིཾ ཨསམྤཛཱནཾ སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ པཉྙཱཔེསྶཏཱིཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི.

‘‘ཡོ ཁོ, པརིབྦཱཛཀཱ, ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ཨཧམེཏཾ ¶ སམྨཱསམཱདྷིཾ དྷམྨཔདཾ པཙྩཀྑཱཡ ཨསམཱཧིཏཾ ཝིབྦྷནྟཙིཏྟཾ སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ པཉྙཱཔེསྶཱམཱི’ཏི, ཏམཧཾ ཏཏྠ ཨེཝཾ ཝདེཡྻཾ – ‘ཨེཏུ ཝདཏུ བྱཱཧརཏུ ¶ པསྶཱམིསྶཱནུབྷཱཝ’ནྟི. སོ ཝཏ, པརིབྦཱཛཀཱ, སམྨཱསམཱདྷིཾ དྷམྨཔདཾ པཙྩཀྑཱཡ ཨསམཱཧིཏཾ ཝིབྦྷནྟཙིཏྟཾ སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ པཉྙཱཔེསྶཏཱིཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི.

‘‘ཡོ ཁོ, པརིབྦཱཛཀཱ, ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི དྷམྨཔདཱནི གརཧིཏབྦཾ པཊིཀྐོསིཏབྦཾ མཉྙེཡྻ, ཏསྶ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཙཏྟཱརོ སཧདྷམྨིཀཱ ཝཱདཱནུཔཱཏཱ གཱརཡ྄ཧཱ ¶ ཋཱནཱ [ཝཱདཱནུཝཱདཱ གཱརཡ྄ཧཾ ཋཱནཾ (མ. ནི. ༣.༨)] ཨཱགཙྪནྟི. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨནབྷིཛ྄ཛྷཾ ཙེ བྷཝཾ དྷམྨཔདཾ གརཧཏི པཊིཀྐོསཏི, ཡེ ཙ ཧི [ཡེ ཙ (མ. ནི. ༣.༡༤༢-༡༤༣)] ཨབྷིཛ྄ཛྷཱལཱུ ཀཱམེསུ ཏིབྦསཱརཱགཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཏེ བྷོཏོ པུཛྫཱ ཏེ བྷོཏོ པཱསཾསཱ. ཨབྱཱཔཱདཾ ཙེ བྷཝཾ དྷམྨཔདཾ གརཧཏི པཊིཀྐོསཏི, ཡེ ཙ ཧི བྱཱཔནྣཙིཏྟཱ པདུཊྛམནསངྐཔྤཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཏེ བྷོཏོ པུཛྫཱ ཏེ བྷོཏོ པཱསཾསཱ. སམྨཱསཏིཾ ཙེ བྷཝཾ དྷམྨཔདཾ གརཧཏི པཊིཀྐོསཏི, ཡེ ཙ ཧི མུཊྛསྶཏཱི ཨསམྤཛཱནཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཏེ བྷོཏོ པུཛྫཱ ཏེ བྷོཏོ པཱསཾསཱ. སམྨཱསམཱདྷིཾ ཙེ བྷཝཾ དྷམྨཔདཾ གརཧཏི པཊིཀྐོསཏི, ཡེ ཙ ཧི ཨསམཱཧིཏཱ ཝིབྦྷནྟཙིཏྟཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཏེ བྷོཏོ པུཛྫཱ ཏེ བྷོཏོ པཱསཾསཱ.

‘‘ཡོ ¶ ཁོ, པརིབྦཱཛཀཱ, ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི དྷམྨཔདཱནི གརཧིཏབྦཾ པཊིཀྐོསིཏབྦཾ མཉྙེཡྻ, ཏསྶ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཨིམེ ཙཏྟཱརོ སཧདྷམྨིཀཱ ཝཱདཱནུཔཱཏཱ གཱརཡ྄ཧཱ ཋཱནཱ ཨཱགཙྪནྟི ¶ . ཡེཔི ཏེ པརིབྦཱཛཀཱ ཨཧེསུཾ ཨུཀྐལཱ ཝསྶབྷཉྙཱ [ཝསྶབྷིཉྙཱ (ཀ.) སཾ. ནི. ༣.༦༢ པསྶིཏབྦཾ] ཨཧེཏུཀཝཱདཱ ཨཀིརིཡཝཱདཱ ནཏྠིཀཝཱདཱ, ཏེཔི ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི དྷམྨཔདཱནི ན གརཧིཏབྦཾ ན པཊིཀྐོསིཏབྦཾ ཨམཉྙིཾསུ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ནིནྡཱབྱཱརོསནཨུཔཱརམྦྷབྷཡཱ’’ཏི [ཨུཔཝཱདབྷཡཱཏི (ཀ.) མ. ནི. ༣.༡༥༠; སཾ. ནི. ༣.༦༢ པསྶིཏབྦཾ].

‘‘ཨབྱཱཔནྣོ སདཱ སཏོ, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུསམཱཧིཏོ;

ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཝིནཡེ སིཀྑཾ, ཨཔྤམཏྟོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. དསམཾ;

ཨུརུཝེལཝགྒོ ཏཏིཡོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

དྭེ ཨུརུཝེལཱ ལོཀོ ཀཱལ༹ཀོ [ཀོལི༹ཀོ (ཀ.)], བྲཧྨཙརིཡེན པཉྩམཾ;

ཀུཧཾ སནྟུཊྛི ཝཾསོ ཙ, དྷམྨཔདཾ པརིབྦཱཛཀེན ཙཱཏི.

༤. ཙཀྐཝགྒོ

༡. ཙཀྐསུཏྟཾ

༣༡. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི ¶ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཙཀྐཱནི, ཡེཧི སམནྣཱགཏཱནཾ དེཝམནུསྶཱནཾ ཙཏུཙཀྐཾ ཝཏྟཏི, ཡེཧི སམནྣཱགཏཱ དེཝམནུསྶཱ ནཙིརསྶེཝ མཧནྟཏྟཾ ཝེཔུལླཏྟཾ པཱཔུཎནྟི བྷོགེསུ. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? པཏིརཱུཔདེསཝཱསོ, སཔྤུརིསཱཝསྶཡོ [སཔྤུརིསཱུཔསྶཡོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], ཨཏྟསམྨཱཔཎིདྷི, པུབྦེ ཙ ཀཏཔུཉྙཏཱ – ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི ཙཀྐཱནི, ཡེཧི སམནྣཱགཏཱནཾ དེཝམནུསྶཱནཾ ཙཏུཙཀྐཾ ཝཏྟཏི, ཡེཧི སམནྣཱགཏཱ དེཝམནུསྶཱ ནཙིརསྶེཝ མཧནྟཏྟཾ ཝེཔུལླཏྟཾ པཱཔུཎནྟི བྷོགེསཱུ’’ཏི.

‘‘པཏིརཱུཔེ ¶ ཝསེ དེསེ, ཨརིཡམིཏྟཀརོ སིཡཱ;

སམྨཱཔཎིདྷིསམྤནྣོ, པུབྦེ པུཉྙཀཏོ ནརོ;

དྷཉྙཾ དྷནཾ ཡསོ ཀིཏྟི, སུཁཉྩེཏཾདྷིཝཏྟཏཱི’’ཏི. པཋམཾ;

༢. སངྒཧསུཏྟཾ

༣༢. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, སངྒཧཝཏྠཱུནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? དཱནཾ, པེཡྻཝཛྫཾ, ཨཏྠཙརིཡཱ, སམཱནཏྟཏཱ – ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི སངྒཧཝཏྠཱུནཱི’’ཏི.

‘‘དཱནཉྩ པེཡྻཝཛྫཉྩ [སངྒཧེ (ཨཊྛཀཐཱཡཾ པཱཋནྟརཾ) དཱི. ནི. ༣.༢༧༣ པསྶིཏབྦཾ], ཨཏྠཙརིཡཱ ཙ ཡཱ ཨིདྷ;

སམཱནཏྟཏཱ ཙ དྷམྨེསུ, ཏཏྠ ཏཏྠ ཡཐཱརཧཾ;

ཨེཏེ ཁོ སངྒཧཱ ལོཀེ, རཐསྶཱཎཱིཝ ཡཱཡཏོ.

‘‘ཨེཏེ ཙ སངྒཧཱ ནཱསྶུ, ན མཱཏཱ པུཏྟཀཱརཎཱ;

ལབྷེཐ མཱནཾ པཱུཛཾ ཝཱ, པིཏཱ ཝཱ པུཏྟཀཱརཎཱ.

‘‘ཡསྨཱ ¶ ཙ སངྒཧཱ [སངྒཧེ (ཨཊྛཀཐཱཡཾ པཱཋནྟརཾ) དཱི. ནི. ༣.༢༧༣ པསྶིཏབྦཾ] ཨེཏེ, སམཝེཀྑནྟི པཎྜིཏཱ;

ཏསྨཱ མཧཏྟཾ པཔྤོནྟི, པཱསཾསཱ ཙ བྷཝནྟི ཏེ’’ཏི. དུཏིཡཾ;

༣. སཱིཧསུཏྟཾ

༣༣. ‘‘སཱིཧོ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, མིགརཱཛཱ སཱཡནྷསམཡཾ ཨཱསཡཱ ནིཀྑམཏི. ཨཱསཡཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཝིཛམྦྷཏི. ཝིཛམྦྷིཏྭཱ སམནྟཱ ཙཏུདྡིསཱ ཨནུཝིལོཀེཏི. སམནྟཱ ཙཏུདྡིསཱ ཨནུཝིལོཀེཏྭཱ ཏིཀྑཏྟུཾ སཱིཧནཱདཾ ནདཏི. ཏིཀྑཏྟུཾ སཱིཧནཱདཾ ནདིཏྭཱ གོཙརཱཡ པཀྐམཏི. ཡེ ཁོ པན ཏེ, བྷིཀྑཝེ, ཏིརཙྪཱནགཏཱ པཱཎཱ སཱིཧསྶ མིགརཉྙོ ནདཏོ སདྡཾ སུཎནྟི, ཏེ ཡེབྷུཡྻེན བྷཡཾ སཾཝེགཾ སནྟཱསཾ ཨཱཔཛྫནྟི. བིལཾ བིལཱསཡཱ པཝིསནྟི, དཀཾ དཀཱསཡཱ [ཨུདཀཾ ཨུདཀཱསཡཱ (ཀ.) སཾ. ནི. ༣.༧༨; པཊི. མ. ཨཊྛ. ༡.༡.༣༧ པསྶིཏབྦཾ] པཝིསནྟི, ཝནཾ ཝནཱསཡཱ པཝིསནྟི, ཨཱཀཱསཾ པཀྑིནོ བྷཛནྟི ¶ . ཡེཔི ཏེ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགཱ གཱམནིགམརཱཛདྷཱནཱིསུ དལ༹ྷེཧི ཝརཏྟེཧི བནྡྷནེཧི བདྡྷཱ, ཏེཔི ཏཱནི བནྡྷནཱནི སཉྪིནྡིཏྭཱ སམྤདཱལེཏྭཱ བྷཱིཏཱ མུཏྟཀརཱིསཾ ཙཛམཱནཱ ཡེན ཝཱ ཏེན ཝཱ པལཱཡནྟི. ཨེཝཾ མཧིདྡྷིཀོ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སཱིཧོ མིགརཱཛཱ ཏིརཙྪཱནགཏཱནཾ པཱཎཱནཾ, ཨེཝཾ མཧེསཀྑོ ཨེཝཾ མཧཱནུབྷཱཝོ.

‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཡདཱ ཏཐཱགཏོ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫཏི ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ, སོ དྷམྨཾ དེསེཏི – ‘ཨིཏི སཀྐཱཡོ, ཨིཏི སཀྐཱཡསམུདཡོ, ཨིཏི སཀྐཱཡནིརོདྷོ [སཀྐཱཡསྶ ཨཏྠངྒམོ (ཨཊྛ., སཾ. ནི. ༣.༧༨) ‘‘སཀྐཱཡནིརོདྷགཱམིནཱི’’ཏི པཙྪིམཔདཾ པན པསྶིཏབྦཾ], ཨིཏི སཀྐཱཡནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི. ཡེཔི ཏེ, བྷིཀྑཝེ, དེཝཱ དཱིགྷཱཡུཀཱ ཝཎྞཝནྟོ སུཁབཧུལཱ ཨུཙྩེསུ ཝིམཱནེསུ ཙིརཊྛིཏིཀཱ, ཏེཔི ཏཐཱགཏསྶ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ ཡེབྷུཡྻེན བྷཡཾ སཾཝེགཾ སནྟཱསཾ ཨཱཔཛྫནྟི – ‘ཨནིཙྩཱ ཝཏ ཀིར, བྷོ, མཡཾ སམཱནཱ ནིཙྩམྷཱཏི ཨམཉྙིམྷ; ཨདྡྷུཝཱ ཝཏ ཀིར, བྷོ, མཡཾ སམཱནཱ དྷུཝམྷཱཏི ཨམཉྙིམྷ; ཨསསྶཏཱ ཝཏ ཀིར, བྷོ, མཡཾ སམཱནཱ སསྶཏམྷཱཏི ཨམཉྙིམྷ. མཡཾ ཀིར, བྷོ, ཨནིཙྩཱ ཨདྡྷུཝཱ ཨསསྶཏཱ སཀྐཱཡཔརིཡཱཔནྣཱ’ཏི. ཨེཝཾ མཧིདྡྷིཀོ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ, ཨེཝཾ མཧེསཀྑོ ཨེཝཾ མཧཱནུབྷཱཝོ’’ཏི.

‘‘ཡདཱ ¶ ¶ བུདྡྷོ ཨབྷིཉྙཱཡ, དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟཡཱི;

སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ, སཏྠཱ ཨཔྤཊིཔུགྒལོ.

‘‘སཀྐཱཡཉྩ ¶ ¶ ནིརོདྷཉྩ, སཀྐཱཡསྶ ཙ སམྦྷཝཾ;

ཨརིཡཉྩཊྛངྒིཀཾ མགྒཾ, དུཀྑཱུཔསམགཱམིནཾ.

‘‘ཡེཔི དཱིགྷཱཡུཀཱ དེཝཱ, ཝཎྞཝནྟོ ཡསསྶིནོ;

བྷཱིཏཱ སནྟཱསམཱཔཱདུཾ, སཱིཧསྶེཝི’ཏརེམིགཱ.

‘‘ཨཝཱིཏིཝཏྟཱ སཀྐཱཡཾ, ཨནིཙྩཱ ཀིར བྷོ མཡཾ;

སུཏྭཱ ཨརཧཏོ ཝཱཀྱཾ, ཝིཔྤམུཏྟསྶ ཏཱདིནོ’’ཏི [སཾ. ནི. ༣.༧༨]. ཏཏིཡཾ;

༤. ཨགྒཔྤསཱདསུཏྟཾ

༣༤. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨགྒཔྤསཱདཱ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཡཱཝཏཱ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ ཨཔདཱ ཝཱ དྭིཔདཱ [དིཔདཱ (སཱི. པཱི.) ཨ. ནི. ༥.༣༢; ཨིཏིཝུ. ༩༠] ཝཱ ཙཏུཔྤདཱ ཝཱ བཧུཔྤདཱ ཝཱ རཱུཔིནོ ཝཱ ཨརཱུཔིནོ ཝཱ སཉྙིནོ ཝཱ ཨསཉྙིནོ ཝཱ ནེཝསཉྙིནཱསཉྙིནོ ཝཱ, ཏཐཱགཏོ ཏེསཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏི ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ. ཡེ, བྷིཀྑཝེ, བུདྡྷེ པསནྣཱ, ཨགྒེ ཏེ པསནྣཱ. ཨགྒེ ཁོ པན པསནྣཱནཾ ཨགྒོ ཝིཔཱཀོ ཧོཏི.

‘‘ཡཱཝཏཱ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སངྑཏཱ, ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ ཏེསཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏི. ཡེ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡེ ཨཊྛངྒིཀེ མགྒེ པསནྣཱ, ཨགྒེ ཏེ པསནྣཱ. ཨགྒེ ཁོ པན པསནྣཱནཾ ཨགྒོ ཝིཔཱཀོ ཧོཏི.

‘‘ཡཱཝཏཱ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སངྑཏཱ ཝཱ ཨསངྑཏཱ ཝཱ, ཝིརཱགོ ཏེསཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏི, ཡདིདཾ མདནིམྨདནོ པིཔཱསཝིནཡོ ཨཱལཡསམུགྒྷཱཏོ ཝཊྚུཔཙྪེདོ ཏཎྷཱཀྑཡོ ཝིརཱགོ ནིརོདྷོ ནིབྦཱནཾ. ཡེ, བྷིཀྑཝེ, ཝིརཱགེ དྷམྨེ པསནྣཱ, ཨགྒེ ཏེ པསནྣཱ. ཨགྒེ ཁོ པན པསནྣཱནཾ ཨགྒོ ཝིཔཱཀོ ཧོཏི.

‘‘ཡཱཝཏཱ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, སངྒྷཱ ཝཱ གཎཱ ཝཱ, ཏཐཱགཏསཱཝཀསངྒྷོ ཏེསཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏི, ཡདིདཾ ཙཏྟཱརི པུརིསཡུགཱནི ཨཊྛ པུརིསཔུགྒལཱ ཨེས བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ ཨཱཧུནེཡྻོ པཱཧུནེཡྻོ དཀྑིཎེཡྻོ ཨཉྫལིཀརཎཱིཡོ ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶ. ཡེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, སངྒྷེ པསནྣཱ ¶ , ཨགྒེ ཏེ པསནྣཱ. ཨགྒེ ཁོ པན པསནྣཱནཾ ཨགྒོ ཝིཔཱཀོ ཧོཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཨགྒཔྤསཱདཱ’’ཏི.

‘‘ཨགྒཏོ ཝེ པསནྣཱནཾ, ཨགྒཾ དྷམྨཾ ཝིཛཱནཏཾ;

ཨགྒེ བུདྡྷེ པསནྣཱནཾ, དཀྑིཎེཡྻེ ཨནུཏྟརེ.

‘‘ཨགྒེ དྷམྨེ པསནྣཱནཾ, ཝིརཱགཱུཔསམེ སུཁེ;

ཨགྒེ སངྒྷེ པསནྣཱནཾ, པུཉྙཀྑེཏྟེ ཨནུཏྟརེ.

‘‘ཨགྒསྨིཾ དཱནཾ དདཏཾ, ཨགྒཾ པུཉྙཾ པཝཌྜྷཏི;

ཨགྒཾ ཨཱཡུ ཙ ཝཎྞོ ཙ, ཡསོ ཀིཏྟི སུཁཾ བལཾ.

‘‘ཨགྒསྶ དཱཏཱ མེདྷཱཝཱི, ཨགྒདྷམྨསམཱཧིཏོ;

དེཝབྷཱུཏོ མནུསྶོ ཝཱ, ཨགྒཔྤཏྟོ པམོདཏཱི’’ཏི [ཨིཏིཝུ. ༩༠]. ཙཏུཏྠཾ;

༥. ཝསྶཀཱརསུཏྟཾ

༣༥. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ རཱཛགཧེ ཝིཧརཏི ཝེལུ༹ཝནེ ཀལནྡཀནིཝཱཔེ. ཨཐ ཁོ ཝསྶཀཱརོ བྲཱཧྨཎོ མགདྷམཧཱམཏྟོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཝསྶཀཱརོ བྲཱཧྨཎོ མགདྷམཧཱམཏྟོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཙཏཱུཧི ཁོ མཡཾ, བྷོ གོཏམ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཾ མཧཱཔཉྙཾ མཧཱཔུརིསཾ པཉྙཱཔེམ ¶ . ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ཨིདྷ, བྷོ གོཏམ, བཧུསྶུཏོ ཧོཏི ཏསྶ ཏསྶེཝ སུཏཛཱཏསྶ ཏསྶ ཏསྶེཝ ཁོ པན བྷཱསིཏསྶ ཨཏྠཾ ཛཱནཱཏི – ‘ཨཡཾ ཨིམསྶ བྷཱསིཏསྶ ཨཏྠོ, ཨཡཾ ཨིམསྶ བྷཱསིཏསྶ ¶ ཨཏྠོ’ཏི. སཏིམཱ ཁོ པན ཧོཏི ཙིརཀཏམྤི ཙིརབྷཱསིཏམྤི སརིཏཱ ཨནུསྶརིཏཱ ཡཱནི ཁོ པན ཏཱནི གཧཊྛཀཱནི ཀིཾཀརཎཱིཡཱནི, ཏཏྠ དཀྑོ ཧོཏི ཨནལསོ, ཏཏྲུཔཱཡཱཡ ཝཱིམཾསཱཡ སམནྣཱགཏོ ཨལཾ ཀཱཏུཾ ཨལཾ སཾཝིདྷཱཏུཾ. ཨིམེཧི ཁོ མཡཾ, བྷོ གོཏམ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཾ མཧཱཔཉྙཾ མཧཱཔུརིསཾ པཉྙཱཔེམ. སཙེ མེ [སཙེ པན མེ (སཱི. ཀ.), སཙེ མེ པན (པཱི.)], བྷོ གོཏམ, ཨནུམོདིཏབྦཾ ཨནུམོདཏུ མེ བྷཝཾ གོཏམོ; སཙེ ¶ པན མེ, བྷོ གོཏམ, པཊིཀྐོསིཏབྦཾ པཊིཀྐོསཏུ མེ བྷཝཾ གོཏམོ’’ཏི.

‘‘ནེཝ ཁོ ཏྱཱཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨནུམོདཱམི ན པཊིཀྐོསཱམི ¶ . ཙཏཱུཧི ཁོ ཨཧཾ, བྲཱཧྨཎ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཾ མཧཱཔཉྙཾ མཧཱཔུརིསཾ པཉྙཱཔེམི. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ཨིདྷ, བྲཱཧྨཎ, བཧུཛནཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི བཧུཛནསུཁཱཡ; བཧུསྶ ཛནཏཱ ཨརིཡེ ཉཱཡེ པཏིཊྛཱཔིཏཱ, ཡདིདཾ ཀལྱཱཎདྷམྨཏཱ ཀུསལདྷམྨཏཱ. སོ ཡཾ ཝིཏཀྐཾ ཨཱཀངྑཏི ཝིཏཀྐེཏུཾ ཏཾ ཝིཏཀྐཾ ཝིཏཀྐེཏི, ཡཾ ཝིཏཀྐཾ ནཱཀངྑཏི ཝིཏཀྐེཏུཾ ན ཏཾ ཝིཏཀྐཾ ཝིཏཀྐེཏི; ཡཾ སངྐཔྤཾ ཨཱཀངྑཏི སངྐཔྤེཏུཾ ཏཾ སངྐཔྤཾ སངྐཔྤེཏི, ཡཾ སངྐཔྤཾ ནཱཀངྑཏི སངྐཔྤེཏུཾ ན ཏཾ སངྐཔྤཾ སངྐཔྤེཏི. ཨིཏི ཙེཏོཝསིཔྤཏྟོ ཧོཏི ཝིཏཀྐཔཐེ. ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཧོཏི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི. ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ¶ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ནེཝ ཁོ ཏྱཱཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨནུམོདཱམི ན པན པཊིཀྐོསཱམི. ཨིམེཧི ཁོ ཨཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཾ མཧཱཔཉྙཾ མཧཱཔུརིསཾ པཉྙཱཔེམཱི’’ཏི.

‘‘ཨཙྪརིཡཾ, བྷོ གོཏམ, ཨབྦྷུཏཾ, བྷོ གོཏམ! ཡཱཝ སུབྷཱསིཏཾ ཙིདཾ བྷོཏཱ གོཏམེན. ཨིམེཧི ཙ མཡཾ, བྷོ གོཏམ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ དྷཱརེམ; བྷཝཉྷི གོཏམོ བཧུཛནཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ བཧུཛནསུཁཱཡ; བཧུ ཏེ [བཧུསྶ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ཛནཏཱ ཨརིཡེ ཉཱཡེ པཏིཊྛཱཔིཏཱ, ཡདིདཾ ཀལྱཱཎདྷམྨཏཱ ཀུསལདྷམྨཏཱ. བྷཝཉྷི གོཏམོ ཡཾ ཝིཏཀྐཾ ཨཱཀངྑཏི ཝིཏཀྐེཏུཾ ཏཾ ཝིཏཀྐཾ ཝིཏཀྐེཏི, ཡཾ ཝིཏཀྐཾ ནཱཀངྑཏི ཝིཏཀྐེཏུཾ ན ཏཾ ཝིཏཀྐཾ ཝིཏཀྐེཏི, ཡཾ སངྐཔྤཾ ཨཱཀངྑཏི སངྐཔྤེཏུཾ ཏཾ སངྐཔྤཾ སངྐཔྤེཏི, ཡཾ སངྐཔྤཾ ནཱཀངྑཏི སངྐཔྤེཏུཾ ན ཏཾ སངྐཔྤཾ སངྐཔྤེཏི. བྷཝཉྷི གོཏམོ ཙེཏོཝསིཔྤཏྟོ ཝིཏཀྐཔཐེ. བྷཝཉྷི གོཏམོ ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི ¶ . བྷཝཉྷི གོཏམོ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏཱི’’ཏི.

‘‘ཨདྡྷཱ ¶ ¶ ཁོ ཏྱཱཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨཱསཛྫ ཨུཔནཱིཡ ཝཱཙཱ བྷཱསིཏཱ. ཨཔི ཙ, ཏྱཱཧཾ བྱཱཀརིསྶཱམི – ‘ཨཧཉྷི, བྲཱཧྨཎ, བཧུཛནཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ བཧུཛནསུཁཱཡ; བཧུ མེ [བཧུསྶ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ཛནཏཱ ཨརིཡེ ཉཱཡེ པཏིཊྛཱཔིཏཱ, ཡདིདཾ ཀལྱཱཎདྷམྨཏཱ ཀུསལདྷམྨཏཱ. ཨཧཉྷི, བྲཱཧྨཎ, ཡཾ ཝིཏཀྐཾ ཨཱཀངྑཱམི ཝིཏཀྐེཏུཾ ཏཾ ཝིཏཀྐཾ ཝིཏཀྐེམི, ཡཾ ཝིཏཀྐཾ ནཱཀངྑཱམི ཝིཏཀྐེཏུཾ ན ཏཾ ཝིཏཀྐཾ ཝིཏཀྐེམི ¶ , ཡཾ སངྐཔྤཾ ཨཱཀངྑཱམི སངྐཔྤེཏུཾ ཏཾ སངྐཔྤཾ སངྐཔྤེམི, ཡཾ སངྐཔྤཾ ནཱཀངྑཱམི སངྐཔྤེཏུཾ ན ཏཾ སངྐཔྤཾ སངྐཔྤེམི. ཨཧཉྷི, བྲཱཧྨཎ, ཙེཏོཝསིཔྤཏྟོ ཝིཏཀྐཔཐེ. ཨཧཉྷི, བྲཱཧྨཎ, ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི. ཨཧཉྷི, བྲཱཧྨཎ, ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམཱི’’’ཏི.

‘‘ཡོ ཝེདི སབྦསཏྟཱནཾ, མཙྩུཔཱསཔྤམོཙནཾ;

ཧིཏཾ དེཝམནུསྶཱནཾ, ཉཱཡཾ དྷམྨཾ པཀཱསཡི;

ཡཾ ཝེ དིསྭཱ ཙ སུཏྭཱ ཙ, པསཱིདནྟི བཧཱུ ཛནཱ [པསཱིདཏི བཧུཛྫནོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)].

‘‘མགྒཱམགྒསྶ ཀུསལོ, ཀཏཀིཙྩོ ཨནཱསཝོ;

བུདྡྷོ ཨནྟིམསཱརཱིརོ [ཨནྟིམདྷཱརིཏོ (ཀ.)], ‘‘(མཧཱཔཉྙོ) [( ) སྱཱ. པོཏྠཀེ ནཏྠི] མཧཱཔུརིསོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. པཉྩམཾ;

༦. དོཎསུཏྟཾ

༣༦. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཨནྟརཱ ཙ ཨུཀྐཊྛཾ ཨནྟརཱ ཙ སེཏབྱཾ ཨདྡྷཱནམགྒཔྤཊིཔནྣོ ཧོཏི. དོཎོཔི སུདཾ བྲཱཧྨཎོ ཨནྟརཱ ཙ ཨུཀྐཊྛཾ ཨནྟརཱ ཙ སེཏབྱཾ ཨདྡྷཱནམགྒཔྤཊིཔནྣོ ཧོཏི. ཨདྡསཱ ཁོ དོཎོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝཏོ པཱདེསུ ཙཀྐཱནི སཧསྶཱརཱནི སནེམིཀཱནི སནཱབྷིཀཱནི སབྦཱཀཱརཔརིཔཱུརཱནི; དིསྭཱནསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཙྪརིཡཾ ཝཏ, བྷོ, ཨབྦྷུཏཾ ཝཏ, བྷོ! ན ཝཏིམཱནི མནུསྶབྷཱུཏསྶ པདཱནི བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི!! ཨཐ ¶ ཁོ བྷགཝཱ མགྒཱ ཨོཀྐམྨ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ ནིསཱིདི ¶ ¶ པལླངྐཾ ¶ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ཨུཛུཾ ཀཱཡཾ པཎིདྷཱཡ པརིམུཁཾ སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ. ཨཐ ཁོ དོཎོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝཏོ པདཱནི ཨནུགཙྪནྟོ ཨདྡས བྷགཝནྟཾ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ ནིསིནྣཾ པཱསཱདིཀཾ པསཱདནཱིཡཾ སནྟིནྡྲིཡཾ སནྟམཱནསཾ ཨུཏྟམདམཐསམཐམནུཔྤཏྟཾ དནྟཾ གུཏྟཾ སཾཡཏིནྡྲིཡཾ [ཡཏིནྡྲིཡཾ (མཧཱཝ. ༢༥༧)] ནཱགཾ. དིསྭཱན ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘དེཝོ ནོ བྷཝཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཁོ ཨཧཾ, བྲཱཧྨཎ, དེཝོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘གནྡྷབྦོ ནོ བྷཝཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཁོ ཨཧཾ, བྲཱཧྨཎ, གནྡྷབྦོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཡཀྑོ ནོ བྷཝཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཁོ ཨཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ཡཀྑོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘མནུསྶོ ནོ བྷཝཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཁོ ཨཧཾ, བྲཱཧྨཎ, མནུསྶོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི.

‘‘‘དེཝོ ནོ བྷཝཾ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི, ཨིཏི པུཊྛོ སམཱནོ – ‘ན ཁོ ཨཧཾ, བྲཱཧྨཎ, དེཝོ བྷཝིསྶཱམཱི’ཏི ཝདེསི. ‘གནྡྷབྦོ ནོ བྷཝཾ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི, ཨིཏི པུཊྛོ སམཱནོ – ‘ན ཁོ ཨཧཾ, བྲཱཧྨཎ, གནྡྷབྦོ བྷཝིསྶཱམཱི’ཏི ཝདེསི. ‘ཡཀྑོ ནོ བྷཝཾ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི, ཨིཏི པུཊྛོ སམཱནོ – ‘ན ཁོ ཨཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ཡཀྑོ བྷཝིསྶཱམཱི’ཏི ཝདེསི. ‘མནུསྶོ ནོ བྷཝཾ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི, ཨིཏི པུཊྛོ སམཱནོ – ‘ན ཁོ ཨཧཾ, བྲཱཧྨཎ, མནུསྶོ བྷཝིསྶཱམཱི’ཏི ཝདེསི. ཨཐ ཀོ ཙརཧི བྷཝཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི?

‘‘ཡེསཾ ཁོ ཨཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨཱསཝཱནཾ ཨཔྤཧཱིནཏྟཱ དེཝོ བྷཝེཡྻཾ, ཏེ མེ ཨཱསཝཱ པཧཱིནཱ ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱ. ཡེསཾ ཁོ ཨཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨཱསཝཱནཾ ¶ ཨཔྤཧཱིནཏྟཱ གནྡྷབྦོ བྷཝེཡྻཾ… ཡཀྑོ བྷཝེཡྻཾ… མནུསྶོ བྷཝེཡྻཾ, ཏེ མེ ཨཱསཝཱ པཧཱིནཱ ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱ. སེཡྻཐཱཔི, བྲཱཧྨཎ, ཨུཔྤལཾ ཝཱ པདུམཾ ཝཱ པུཎྜརཱིཀཾ ཝཱ ཨུདཀེ ཛཱཏཾ ཨུདཀེ སཾཝཌྜྷཾ ཨུདཀཱ ཨཙྩུགྒམྨ ཏིཊྛཏི ཨནུཔལིཏྟཾ ¶ ཨུདཀེན; ཨེཝམེཝཾ ཁོ ཨཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ལོཀེ ཛཱཏོ ལོཀེ སཾཝཌྜྷོ ལོཀཾ ཨབྷིབྷུཡྻ ཝིཧརཱམི ཨནུཔལིཏྟོ ལོཀེན. བུདྡྷོཏི མཾ, བྲཱཧྨཎ, དྷཱརེཧཱི’’ཏི.

‘‘ཡེན ¶ དེཝཱུཔཔཏྱསྶ, གནྡྷབྦོ ཝཱ ཝིཧངྒམོ;

ཡཀྑཏྟཾ ཡེན གཙྪེཡྻཾ, མནུསྶཏྟཉྩ ཨབྦཛེ;

ཏེ མཡ྄ཧཾ, ཨཱསཝཱ ཁཱིཎཱ, ཝིདྡྷསྟཱ ཝིནལཱི༹ཀཏཱ.

‘‘པུཎྜརཱིཀཾ ¶ ཡཐཱ ཝགྒུ, ཏོཡེན ནུཔལིཔྤཏི [ནུཔལིམྤཏི (ཀ.)];

ནུཔལིཔྤཱམི [ནུཔལིམྤཱམི (ཀ.)] ལོཀེན, ཏསྨཱ བུདྡྷོསྨི བྲཱཧྨཎཱ’’ཏི. ཚཊྛཾ;

༧. ཨཔརིཧཱནིཡསུཏྟཾ

༣༧. ‘‘ཙཏཱུཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨབྷབྦོ པརིཧཱནཱཡ ནིབྦཱནསྶེཝ སནྟིཀེ. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏི, ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརོ ཧོཏི, བྷོཛནེ མཏྟཉྙཱུ ཧོཏི, ཛཱགརིཡཾ ཨནུཡུཏྟོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཱིལཝཱ ཧོཏི པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏོ ཝིཧརཏི ཨཱཙཱརགོཙརསམྤནྣོ ཨཎུམཏྟེསུ ཝཛྫེསུ བྷཡདསྶཱཝཱི, སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསུ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརོ ཧོཏི ¶ ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ ན ནིམིཏྟགྒཱཧཱི ཧོཏི ནཱནུབྱཉྫནགྒཱཧཱི. ཡཏྭཱདྷིཀརཎམེནཾ ཙཀྑུནྡྲིཡཾ ཨསཾཝུཏཾ ཝིཧརནྟཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨནྭཱསྶཝེཡྻུཾ, ཏསྶ སཾཝརཱཡ པཊིཔཛྫཏི; རཀྑཏི ཙཀྑུནྡྲིཡཾ; ཙཀྑུནྡྲིཡེ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏི. སོཏེན སདྡཾ སུཏྭཱ… གྷཱནེན གནྡྷཾ གྷཱཡིཏྭཱ… ཛིཝ྄ཧཱཡ རསཾ སཱཡིཏྭཱ… ཀཱཡེན ཕོཊྛབྦཾ ཕུསིཏྭཱ… མནསཱ དྷམྨཾ ཝིཉྙཱཡ ན ནིམིཏྟགྒཱཧཱི ཧོཏི ནཱནུབྱཉྫནགྒཱཧཱི. ཡཏྭཱདྷིཀརཎམེནཾ མནིནྡྲིཡཾ ཨསཾཝུཏཾ ཝིཧརནྟཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ¶ ཨནྭཱསྶཝེཡྻུཾ, ཏསྶ སཾཝརཱཡ པཊིཔཛྫཏི; རཀྑཏི མནིནྡྲིཡཾ; མནིནྡྲིཡེ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ བྷོཛནེ མཏྟཉྙཱུ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པཊིསངྑཱ ཡོནིསོ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཏི – ‘ནེཝ དཝཱཡ ན མདཱཡ ན མཎྜནཱཡ ན ཝིབྷཱུསནཱཡ; ཡཱཝདེཝ ཨིམསྶ ཀཱཡསྶ ཋིཏིཡཱ ཡཱཔནཱཡ ཝིཧིཾསཱུཔརཏིཡཱ བྲཧྨཙརིཡཱནུགྒཧཱཡ. ཨིཏི པུརཱཎཉྩ ཝེདནཾ པཊིཧངྑཱམི, ནཝཉྩ ཝེདནཾ ན ཨུཔྤཱདེསྶཱམི, ཡཱཏྲཱ ཙ མེ བྷཝིསྶཏི, ཨནཝཛྫཏཱ ཙ ཕཱསུཝིཧཱརོ ཙཱ’ཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ བྷོཛནེ མཏྟཉྙཱུ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཛཱགརིཡཾ ཨནུཡུཏྟོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ དིཝསཾ ཙངྐམེན ནིསཛྫཱཡ ཨཱཝརཎཱིཡེཧི དྷམྨེཧི ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏི; རཏྟིཡཱ པཋམཾ ཡཱམཾ ཙངྐམེན ནིསཛྫཱཡ ཨཱཝརཎཱིཡེཧི དྷམྨེཧི ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏི; རཏྟིཡཱ མཛ྄ཛྷིམཾ ཡཱམཾ དཀྑིཎེན པསྶེན སཱིཧསེཡྻཾ ཀཔྤེཏི ¶ , པཱདེ པཱདཾ ཨཙྩཱདྷཱཡ, སཏོ སམྤཛཱནོ ཨུཊྛཱནསཉྙཾ མནསི ཀརིཏྭཱ; རཏྟིཡཱ པཙྪིམཾ ཡཱམཾ པཙྩུཊྛཱཡ ཙངྐམེན ནིསཛྫཱཡ ཨཱཝརཎཱིཡེཧི དྷམྨེཧི ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཛཱགརིཡཾ ཨནུཡུཏྟོ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨབྷབྦོ པརིཧཱནཱཡ, ནིབྦཱནསྶེཝ སནྟིཀེཏི.

‘‘སཱིལེ པཏིཊྛིཏོ བྷིཀྑུ, ཨིནྡྲིཡེསུ ཙ སཾཝུཏོ;

བྷོཛནམྷི ཙ མཏྟཉྙཱུ, ཛཱགརིཡཾ ཨནུཡུཉྫཏི.

‘‘ཨེཝཾ ཝིཧཱརཱི ཨཱཏཱཔཱི, ཨཧོརཏྟམཏནྡིཏོ;

བྷཱཝཡཾ ཀུསལཾ དྷམྨཾ, ཡོགཀྑེམསྶ པཏྟིཡཱ.

‘‘ཨཔྤམཱདརཏོ བྷིཀྑུ, པམཱདེ བྷཡདསྶི ཝཱ [བྷཡདསྶཱཝཱི (ཀ.) དྷ. པ. ༣༢ དྷམྨཔདེཔི];

ཨབྷབྦོ པརིཧཱནཱཡ, ནིབྦཱནསྶེཝ སནྟིཀེ’’ཏི. སཏྟམཾ;

༨. པཏིལཱིནསུཏྟཾ

༣༨. ‘‘པནུཎྞཔཙྩེཀསཙྩོ ¶ [པཎུནྣཔཙྩེཀསཙྩོ (?)], བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ‘སམཝཡསཊྛེསནོ པསྶདྡྷཀཱཡསངྑཱརོ པཏིལཱིནོ’ཏི ཝུཙྩཏི. ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པནུཎྞཔཙྩེཀསཙྩོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཡཱནི ཏཱནི པུཐུསམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ¶ པུཐུཔཙྩེཀསཙྩཱནི, སེཡྻཐིདཾ – སསྶཏོ ལོཀོཏི ཝཱ, ཨསསྶཏོ ལོཀོཏི ཝཱ, ཨནྟཝཱ ལོཀོཏི ཝཱ, ཨནནྟཝཱ ལོཀོཏི ཝཱ, ཏཾ ཛཱིཝཾ ཏཾ སརཱིརནྟི ཝཱ, ཨཉྙཾ ཛཱིཝཾ ཨཉྙཾ སརཱིརནྟི ཝཱ, ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱཏི ཝཱ, ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱཏི ཝཱ, ཧོཏི ཙ ན ཙ ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱཏི ཝཱ, ནེཝ ཧོཏི ན ¶ ན ཧོཏི ཏཐཱགཏོ པརཾ མརཎཱཏི ཝཱ; སབྦཱནི ཏཱནི ནུཎྞཱནི ཧོནྟི པནུཎྞཱནི ཙཏྟཱནི ཝནྟཱནི མུཏྟཱནི པཧཱིནཱནི པཊིནིསྶཊྛཱནི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པནུཎྞཔཙྩེཀསཙྩོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སམཝཡསཊྛེསནོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཀཱམེསནཱ པཧཱིནཱ ཧོཏི, བྷཝེསནཱ པཧཱིནཱ ཧོཏི, བྲཧྨཙརིཡེསནཱ པཊིཔྤསྶདྡྷཱ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སམཝཡསཊྛེསནོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པསྶདྡྷཀཱཡསངྑཱརོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ དུཀྑསྶ ཙ པཧཱནཱ པུབྦེཝ སོམནསྶདོམནསྶཱནཾ ཨཏྠངྒམཱ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིཾ ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པསྶདྡྷཀཱཡསངྑཱརོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པཏིལཱིནོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཨསྨིམཱནོ པཧཱིནོ ཧོཏི ཨུཙྪིནྣམཱུལོ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏོ ཨནབྷཱཝཾཀཏོ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨོ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པཏིལཱིནོ ཧོཏི. པནུཎྞཔཙྩེཀསཙྩོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ‘སམཝཡསཊྛེསནོ པསྶདྡྷཀཱཡསངྑཱརོ པཏིལཱིནོ’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི.

[ཨིཏིཝུ. ༥༥ ཨིཏིཝུཏྟཀེཔི] ‘‘ཀཱམེསནཱ ¶ བྷཝེསནཱ, བྲཧྨཙརིཡེསནཱ སཧ;

ཨིཏི སཙྩཔརཱམཱསོ, དིཊྛིཊྛཱནཱ སམུསྶཡཱ.

[ཨིཏིཝུ. ༥༥ ཨིཏིཝུཏྟཀེཔི] ‘‘སབྦརཱགཝིརཏྟསྶ, ཏཎྷཀྑཡཝིམུཏྟིནོ;

ཨེསནཱ པཊིནིསྶཊྛཱ, དིཊྛིཊྛཱནཱ སམཱུཧཏཱ.

‘‘ས ཝེ སནྟོ སཏོ བྷིཀྑུ, པསྶདྡྷོ ཨཔརཱཛིཏོ;

མཱནཱབྷིསམཡཱ བུདྡྷོ, པཏིལཱིནོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. ཨཊྛམཾ;

༩. ཨུཛྫཡསུཏྟཾ

༣༩. ཨཐ ¶ ¶ ཁོ ཨུཛྫཡོ བྲཱཧྨཎོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨུཛྫཡོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘བྷཝམྤི ནོ གོཏམོ ཡཉྙཾ ཝཎྞེཏཱི’’ཏི ¶ ? ‘‘ན ཁོ ཨཧཾ, བྲཱཧྨཎ, སབྦཾ ཡཉྙཾ ཝཎྞེམི; ན པནཱཧཾ, བྲཱཧྨཎ, སབྦཾ ཡཉྙཾ ན ཝཎྞེམི. ཡཐཱརཱུཔེ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཡཉྙེ གཱཝོ ཧཉྙནྟི, ཨཛེལ༹ཀཱ ཧཉྙནྟི, ཀུཀྐུཊསཱུཀརཱ ཧཉྙནྟི, ཝིཝིདྷཱ པཱཎཱ སངྒྷཱཏཾ ཨཱཔཛྫནྟི; ཨེཝརཱུཔཾ ཁོ ཨཧཾ, བྲཱཧྨཎ, སཱརམྦྷཾ ཡཉྙཾ ན ཝཎྞེམི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨེཝརཱུཔཉྷི, བྲཱཧྨཎ, སཱརམྦྷཾ ཡཉྙཾ ན ཨུཔསངྐམནྟི ཨརཧནྟོ ཝཱ ཨརཧཏྟམགྒཾ ཝཱ སམཱཔནྣཱ.

‘‘ཡཐཱརཱུཔེ ཙ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཡཉྙེ ནེཝ གཱཝོ ཧཉྙནྟི, ན ཨཛེལ༹ཀཱ ཧཉྙནྟི, ན ཀུཀྐུཊསཱུཀརཱ ཧཉྙནྟི, ན ཝིཝིདྷཱ པཱཎཱ སངྒྷཱཏཾ ཨཱཔཛྫནྟི; ཨེཝརཱུཔཾ ཁོ ཨཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ནིརཱརམྦྷཾ ཡཉྙཾ ཝཎྞེམི, ཡདིདཾ ནིཙྩདཱནཾ ཨནུཀུལཡཉྙཾ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨེཝརཱུཔཉྷི, བྲཱཧྨཎ, ནིརཱརམྦྷཾ ཡཉྙཾ ཨུཔསངྐམནྟི ཨརཧནྟོ ཝཱ ཨརཧཏྟམགྒཾ ཝཱ སམཱཔནྣཱ’’ཏི.

‘‘ཨསྶམེདྷཾ པུརིསམེདྷཾ, སམྨཱཔཱསཾ ཝཱཛཔེཡྻཾ ནིརགྒལ༹ཾ ¶ ;

མཧཱཡཉྙཱ མཧཱརམྦྷཱ [སམྨཱཔཱསཾ ཝཱཛཔེཡྻཾ; ནིརགྒལ༹ཾ མཧཱརམྦྷཱ (པཱི.) སཾ. ནི. ༡.༡༢༠], ན ཏེ ཧོནྟི མཧཔྥལཱ.

‘‘ཨཛེལ༹ཀཱ ཙ གཱཝོ ཙ, ཝིཝིདྷཱ ཡཏྠ ཧཉྙརེ;

ན ཏཾ སམྨགྒཏཱ ཡཉྙཾ, ཨུཔཡནྟི མཧེསིནོ.

‘‘ཡེ ¶ ཙ ཡཉྙཱ ནིརཱརམྦྷཱ, ཡཛནྟི ཨནུཀུལཾ སདཱ;

ཨཛེལ༹ཀཱ ཙ གཱཝོ ཙ, ཝིཝིདྷཱ ནེཏྠ ཧཉྙརེ [ནཱཛེལ༹ཀཱ ཙ གཱཝོ ཙ, ཝིཝིདྷཱ ཡཏྠ ཧཉྙརེ (སྱཱ. ཀཾ.)];

ཏཉྩ སམྨགྒཏཱ ཡཉྙཾ, ཨུཔཡནྟི མཧེསིནོ.

‘‘ཨེཏཾ ¶ [ཨེཝཾ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཡཛེཐ མེདྷཱཝཱི, ཨེསོ ཡཉྙོ མཧཔྥལོ;

ཨེཏཾ [ཨེཝཾ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ཧི ཡཛམཱནསྶ, སེཡྻོ ཧོཏི ན པཱཔིཡོ;

ཡཉྙོ ཙ ཝིཔུལོ ཧོཏི, པསཱིདནྟི ཙ དེཝཏཱ’’ཏི. ནཝམཾ;

༡༠. ཨུདཱཡཱིསུཏྟཾ

༤༠. ཨཐ ཁོ ཨུདཱཡཱི [ཨུདཱཡི (སབྦཏྠ)] བྲཱཧྨཎོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ ¶ …པེ… ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨུདཱཡཱི བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘བྷཝམྤི ནོ གོཏམོ ཡཉྙཾ ཝཎྞེཏཱི’’ཏི? ‘‘ན ཁོ ཨཧཾ, བྲཱཧྨཎ, སབྦཾ ཡཉྙཾ ཝཎྞེམི; ན པནཱཧཾ, བྲཱཧྨཎ, སབྦཾ ཡཉྙཾ ན ཝཎྞེམི. ཡཐཱརཱུཔེ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཡཉྙེ གཱཝོ ཧཉྙནྟི, ཨཛེལ༹ཀཱ ཧཉྙནྟི, ཀུཀྐུཊསཱུཀརཱ ཧཉྙནྟི, ཝིཝིདྷཱ པཱཎཱ སངྒྷཱཏཾ ཨཱཔཛྫནྟི; ཨེཝརཱུཔཾ ཁོ ཨཧཾ, བྲཱཧྨཎ, སཱརམྦྷཾ ཡཉྙཾ ན ཝཎྞེམི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨེཝརཱུཔཉྷི, བྲཱཧྨཎ, སཱརམྦྷཾ ཡཉྙཾ ན ཨུཔསངྐམནྟི ཨརཧནྟོ ཝཱ ཨརཧཏྟམགྒཾ ཝཱ སམཱཔནྣཱ.

‘‘ཡཐཱརཱུཔེ ཙ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཡཉྙེ ནེཝ གཱཝོ ཧཉྙནྟི, ན ཨཛེལ༹ཀཱ ཧཉྙནྟི, ན ཀུཀྐུཊསཱུཀརཱ ཧཉྙནྟི, ན ཝིཝིདྷཱ པཱཎཱ སངྒྷཱཏཾ ཨཱཔཛྫནྟི; ཨེཝརཱུཔཾ ཁོ ཨཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ནིརཱརམྦྷཾ ཡཉྙཾ ཝཎྞེམི ¶ , ཡདིདཾ ནིཙྩདཱནཾ ཨནུཀུལཡཉྙཾ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨེཝརཱུཔཉྷི, བྲཱཧྨཎ, ནིརཱརམྦྷཾ ཡཉྙཾ ཨུཔསངྐམནྟི ཨརཧནྟོ ཝཱ ཨརཧཏྟམགྒཾ ཝཱ སམཱཔནྣཱ’’ཏི.

‘‘ཨབྷིསངྑཏཾ ནིརཱརམྦྷཾ, ཡཉྙཾ ཀཱལེན ཀཔྤིཡཾ;

ཏཱདིསཾ ¶ ཨུཔསཾཡནྟི, སཉྙཏཱ བྲཧྨཙཱརཡོ.

‘‘ཝིཝཊཙྪདཱ [ཝིཝཏྟཙྪདཱ (སཱི. པཱི.), ཝིཝཊྚཙྪདཱ (ཀ.)] ཡེ ལོཀེ, ཝཱིཏིཝཏྟཱ ཀུལཾ གཏིཾ;

ཡཉྙམེཏཾ པསཾསནྟི, བུདྡྷཱ ཡཉྙསྶ [པུཉྙསྶ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཀོཝིདཱ.

‘‘ཡཉྙེ ཝཱ ཡདི ཝཱ སདྡྷེ, ཧབྱཾ [ཧཝྱཾ (སཱི. པཱི.), ཧུཉྙཾ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཀཏྭཱ ཡཐཱརཧཾ;

པསནྣཙིཏྟོ ཡཛཏི [པསནྣཙིཏྟཱ ཡཛནྟི (ཀ.)], སུཁེཏྟེ བྲཧྨཙཱརིསུ.

‘‘སུཧུཏཾ ¶ སུཡིཊྛཾ སུཔྤཏྟཾ [སམྤཏྟཾ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)], དཀྑིཎེཡྻེསུ ཡཾ ཀཏཾ;

ཡཉྙོ ཙ ཝིཔུལོ ཧོཏི, པསཱིདནྟི ཙ དེཝཏཱ.

‘‘ཨེཝཾ [ཨེཏཾ (ཀ.) ཨ. ནི. ༦.༣༧] ཡཛིཏྭཱ མེདྷཱཝཱི, སདྡྷོ མུཏྟེན ཙེཏསཱ;

ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཾ སུཁཾ ལོཀཾ, པཎྜིཏོ ཨུཔཔཛྫཏཱི’’ཏི. དསམཾ;

ཙཀྐཝགྒོ ཙཏུཏྠོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

ཙཀྐོ ¶ སངྒཧོ སཱིཧོ, པསཱདོ ཝསྶཀཱརེན པཉྩམཾ;

དོཎོ ཨཔརིཧཱནིཡོ པཏིལཱིནོ, ཨུཛྫཡོ ཨུདཱཡིནཱ ཏེ དསཱཏི.

༥. རོཧིཏསྶཝགྒོ

༡. སམཱདྷིབྷཱཝནཱསུཏྟཾ

༤༡. ‘‘ཙཏསྶོ ¶ ¶ ཨིམཱ, བྷིཀྑཝེ, སམཱདྷིབྷཱཝནཱ. ཀཏམཱ ཙཏསྶོ? ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, སམཱདྷིབྷཱཝནཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱཡ སཾཝཏྟཏི; ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, སམཱདྷིབྷཱཝནཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ ཉཱཎདསྶནཔྤཊིལཱབྷཱཡ སཾཝཏྟཏི; ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, སམཱདྷིབྷཱཝནཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ སཏིསམྤཛཉྙཱཡ སཾཝཏྟཏི; ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, སམཱདྷིབྷཱཝནཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘ཀཏམཱ ¶ ཙ, བྷིཀྑཝེ, སམཱདྷིབྷཱཝནཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱཡ སཾཝཏྟཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, སམཱདྷིབྷཱཝནཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘ཀཏམཱ ¶ ཙ, བྷིཀྑཝེ, སམཱདྷིབྷཱཝནཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ ཉཱཎདསྶནཔྤཊིལཱབྷཱཡ སཾཝཏྟཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཱལོཀསཉྙཾ མནསི ཀརོཏི, དིཝཱསཉྙཾ ཨདྷིཊྛཱཏི – ཡཐཱ དིཝཱ ཏཐཱ རཏྟིཾ, ཡཐཱ ¶ རཏྟིཾ ཏཐཱ དིཝཱ. ཨིཏི ཝིཝཊེན ཙེཏསཱ ཨཔརིཡོནདྡྷེན སཔྤབྷཱསཾ ཙིཏྟཾ བྷཱཝེཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, སམཱདྷིབྷཱཝནཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ ཉཱཎདསྶནཔྤཊིལཱབྷཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, སམཱདྷིབྷཱཝནཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ སཏིསམྤཛཉྙཱཡ སཾཝཏྟཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཝིདིཏཱ ཝེདནཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཝིདིཏཱ ཨུཔཊྛཧནྟི, ཝིདིཏཱ ཨབྦྷཏྠཾ ¶ གཙྪནྟི; ཝིདིཏཱ སཉྙཱ…པེ… ཝིདིཏཱ ཝིཏཀྐཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཝིདིཏཱ ཨུཔཊྛཧནྟི, ཝིདིཏཱ ཨབྦྷཏྠཾ གཙྪནྟི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, སམཱདྷིབྷཱཝནཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ སཏིསམྤཛཉྙཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, སམཱདྷིབྷཱཝནཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ སཾཝཏྟཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པཉྩསུ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷེསུ ཨུདཡབྦཡཱནུཔསྶཱི ཝིཧརཏི – ‘ཨིཏི རཱུཔཾ, ཨིཏི རཱུཔསྶ སམུདཡོ, ཨིཏི རཱུཔསྶ ཨཏྠངྒམོ [ཨཏྠགམོ (སཱི. པཱི.)]; ཨིཏི ཝེདནཱ, ཨིཏི ཝེདནཱཡ སམུདཡོ, ཨིཏི ཝེདནཱཡ ཨཏྠངྒམོ; ཨིཏི སཉྙཱ, ཨིཏི སཉྙཱཡ སམུདཡོ, ཨིཏི སཉྙཱཡ ཨཏྠངྒམོ; ཨིཏི སངྑཱརཱ, ཨིཏི སངྑཱརཱནཾ སམུདཡོ, ཨིཏི སངྑཱརཱནཾ ཨཏྠངྒམོ; ཨིཏི ཝིཉྙཱཎཾ, ཨིཏི ཝིཉྙཱཎསྶ སམུདཡོ, ཨིཏི ཝིཉྙཱཎསྶ ཨཏྠངྒམོ’ཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, སམཱདྷིབྷཱཝནཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏསྶོ སམཱདྷིབྷཱཝནཱ. ཨིདཉྩ པན མེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ པཱརཱཡནེ པུཎྞཀཔཉྷེ –

‘‘སངྑཱཡ ལོཀསྨིཾ པརོཔརཱནི,

ཡསྶིཉྫིཏཾ ནཏྠི ཀུཧིཉྩི ལོཀེ;

སནྟོ ¶ ཝིདྷཱུམོ ཨནཱིགྷོ ནིརཱསོ,

ཨཏཱརི ¶ སོ ཛཱཏིཛརནྟི བྲཱུམཱི’’ཏི [སུ. ནི. ༡༠༥༤; ཙཱུལ༹ནི. པུཎྞཀམཱཎཝཔུཙྪཱ ༧༣]. པཋམཾ;

༢. པཉྷབྱཱཀརཎསུཏྟཾ

༤༢. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི ¶ , བྷིཀྑཝེ, པཉྷབྱཱཀརཎཱནི [པཉྷཱབྱཱཀརཎཱནི (ཀ.)]. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, པཉྷོ ཨེཀཾསབྱཱཀརཎཱིཡོ; ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, པཉྷོ ཝིབྷཛྫབྱཱཀརཎཱིཡོ; ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, པཉྷོ པཊིཔུཙྪཱབྱཱཀརཎཱིཡོ; ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, པཉྷོ ཋཔནཱིཡོ. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི པཉྷབྱཱཀརཎཱནཱི’’ཏི.

‘‘ཨེཀཾསཝཙནཾ ཨེཀཾ, ཝིབྷཛྫཝཙནཱཔརཾ;

ཏཏིཡཾ པཊིཔུཙྪེཡྻ, ཙཏུཏྠཾ པན ཋཱཔཡེ.

‘‘ཡོ ¶ ཙ ཏེསཾ [ནེསཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.)] ཏཏྠ ཏཏྠ, ཛཱནཱཏི ཨནུདྷམྨཏཾ;

ཙཏུཔཉྷསྶ ཀུསལོ, ཨཱཧུ བྷིཀྑུཾ ཏཐཱཝིདྷཾ.

‘‘དུརཱསདོ དུཔྤསཧོ, གམྦྷཱིརོ དུཔྤདྷཾསིཡོ;

ཨཐོ ཨཏྠེ ཨནཏྠེ ཙ, ཨུབྷཡསྶ ཧོཏི ཀོཝིདོ [ཨུབྷཡཏྠསྶ ཀོཝིདོ (སྱཱ. ཀཾ.)].

‘‘ཨནཏྠཾ པརིཝཛྫེཏི, ཨཏྠཾ གཎྷཱཏི པཎྜིཏོ;

ཨཏྠཱབྷིསམཡཱ དྷཱིརོ, པཎྜིཏོཏི པཝུཙྩཏཱི’’ཏི. དུཏིཡཾ;

༣. པཋམཀོདྷགརུསུཏྟཾ

༤༣. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཀོདྷགརུ ན སདྡྷམྨགརུ, མཀྑགརུ ན སདྡྷམྨགརུ, ལཱབྷགརུ ན སདྡྷམྨགརུ, སཀྐཱརགརུ ན སདྡྷམྨགརུ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ.

‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? སདྡྷམྨགརུ ན ཀོདྷགརུ, སདྡྷམྨགརུ ན མཀྑགརུ, སདྡྷམྨགརུ ན ལཱབྷགརུ ¶ , སདྡྷམྨགརུ ན སཀྐཱརགརུ. ཨིམེ ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི.

‘‘ཀོདྷམཀྑགརཱུ བྷིཀྑཱུ, ལཱབྷསཀྐཱརགཱརཝཱ;

ན ཏེ དྷམྨེ ཝིརཱུཧནྟི, སམྨཱསམྦུདྡྷདེསིཏེ.

‘‘ཡེ ¶ ཙ སདྡྷམྨགརུནོ, ཝིཧཾསུ ཝིཧརནྟི ཙ;

ཏེ ཝེ དྷམྨེ ཝིརཱུཧནྟི, སམྨཱསམྦུདྡྷདེསིཏེ’’ཏི. ཏཏིཡཾ;

༤. དུཏིཡཀོདྷགརུསུཏྟཾ

༤༤. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨསདྡྷམྨཱ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཀོདྷགརུཏཱ ན སདྡྷམྨགརུཏཱ, མཀྑགརུཏཱ ན སདྡྷམྨགརུཏཱ, ལཱབྷགརུཏཱ ན སདྡྷམྨགརུཏཱ, སཀྐཱརགརུཏཱ ན སདྡྷམྨགརུཏཱ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཨསདྡྷམྨཱ.

‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, སདྡྷམྨཱ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? སདྡྷམྨགརུཏཱ ན ཀོདྷགརུཏཱ, སདྡྷམྨགརུཏཱ ན མཀྑགརུཏཱ, སདྡྷམྨགརུཏཱ ན ལཱབྷགརུཏཱ, སདྡྷམྨགརུཏཱ ན སཀྐཱརགརུཏཱ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ སདྡྷམྨཱ’’ཏི.

‘‘ཀོདྷམཀྑགརུ བྷིཀྑུ, ལཱབྷསཀྐཱརགཱརཝོ;

སུཁེཏྟེ པཱུཏིབཱིཛཾཝ, སདྡྷམྨེ ན ཝིརཱུཧཏི.

‘‘ཡེ ཙ སདྡྷམྨགརུནོ, ཝིཧཾསུ ཝིཧརནྟི ཙ;

ཏེ ཝེ དྷམྨེ ཝིརཱུཧནྟི, སྣེཧཱནྭཡམིཝོསདྷཱ’’ཏི [སྣེཧམནྭཱཡམིཝོསདྷཱཏི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]. ཙཏུཏྠཾ;

༥. རོཧིཏསྶསུཏྟཾ

༤༥. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ [སཾ. ནི. ༡.༡༠༧] སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཨཐ ཁོ རོཧིཏསྶོ དེཝཔུཏྟོ ཨབྷིཀྐནྟཱཡ རཏྟིཡཱ ཨབྷིཀྐནྟཝཎྞོ ཀེཝལཀཔྤཾ ཛེཏཝནཾ ཨོབྷཱསེཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ¶ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. ཨེཀམནྟཾ ཋིཏོ ཁོ རོཧིཏསྶོ དེཝཔུཏྟོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཡཏྠ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ན ཛཱཡཏི ན ཛཱིཡཏི ན མཱིཡཏི ན ¶ ཙཝཏི ན ཨུཔཔཛྫཏི, སཀྐཱ ནུ ཁོ སོ, བྷནྟེ, གམནེན ལོཀསྶ ཨནྟོ ཉཱཏུཾ ཝཱ དཊྛུཾ ཝཱ པཱཔུཎིཏུཾ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ཡཏྠ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ན ཛཱཡཏི ན ¶ ཛཱིཡཏི ན མཱིཡཏི ན ཙཝཏི ན ཨུཔཔཛྫཏི, ནཱཧཾ ཏཾ གམནེན ལོཀསྶ ཨནྟཾ ཉཱཏེཡྻཾ དཊྛེཡྻཾ པཏྟེཡྻནྟི ཝདཱམཱི’’ཏི.

‘‘ཨཙྪརིཡཾ ¶ , བྷནྟེ, ཨབྦྷུཏཾ, བྷནྟེ! ཡཱཝ སུབྷཱསིཏམིདཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ – ‘ཡཏྠ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ན ཛཱཡཏི ན ཛཱིཡཏི ན མཱིཡཏི ན ཙཝཏི ན ཨུཔཔཛྫཏི, ནཱཧཾ ཏཾ གམནེན ལོཀསྶ ཨནྟཾ ཉཱཏེཡྻཾ དཊྛེཡྻཾ པཏྟེཡྻནྟི ཝདཱམཱི’’’ཏི.

‘‘བྷཱུཏཔུབྦཱཧཾ, བྷནྟེ, རོཧིཏསྶོ ནཱམ ཨིསི ཨཧོསིཾ བྷོཛཔུཏྟོ ཨིདྡྷིམཱ ཝེཧཱསངྒམོ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཝརཱུཔོ ཛཝོ ཨཧོསི, སེཡྻཐཱཔི ནཱམ དལ༹ྷདྷམྨཱ [དལ༹ྷདྷམྨོ, ཨ. ནི. ༩.༣༨; མ. ནི. ༡.༡༦༡ (སབྦཏྠ) ཊཱིཀཱ ཙ མོགྒལླཱནབྱཱཀརཎཾ ཙ ཨོལོཀེཏབྦཾ] དྷནུགྒཧོ སིཀྑིཏོ ཀཏཧཏྠོ ཀཏཱུཔཱསནོ ལཧུཀེན ཨསནེན ཨཔྤཀསིརེན ཏིརིཡཾ ཏཱལཙྪཱཡཾ ཨཏིཔཱཏེཡྻ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཝརཱུཔོ པདཝཱིཏིཧཱརོ ཨཧོསི, སེཡྻཐཱཔི ནཱམ པུརཏྠིམཱ སམུདྡཱ པཙྪིམོ སམུདྡོ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཝརཱུཔེན ཛཝེན སམནྣཱགཏསྶ ཨེཝརཱུཔེན ཙ པདཝཱིཏིཧཱརེན ཨེཝརཱུཔཾ ཨིཙྪཱགཏཾ ཨུཔྤཛྫི – ‘ཨཧཾ གམནེན ལོཀསྶ ཨནྟཾ པཱཔུཎིསྶཱམཱི’ཏི. སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཨཉྙཏྲེཝ ཨསིཏཔཱིཏཁཱཡིཏསཱཡིཏཱ ཨཉྙཏྲ ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཀམྨཱ ཨཉྙཏྲ ནིདྡཱཀིལམཐཔཊིཝིནོདནཱ ཝསྶསཏཱཡུཀོ ཝསྶསཏཛཱིཝཱི ཝསྶསཏཾ གནྟྭཱ ཨཔྤཏྭཱཝ ལོཀསྶ ¶ ཨནྟཾ ཨནྟརཱཡེཝ ཀཱལངྐཏོ.

‘‘ཨཙྪརིཡཾ, བྷནྟེ, ཨབྦྷུཏཾ, བྷནྟེ! ཡཱཝ སུབྷཱསིཏམིདཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ – ‘ཡཏྠ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ན ཛཱཡཏི ན ཛཱིཡཏི ན མཱིཡཏི ན ཙཝཏི ན ཨུཔཔཛྫཏི, ནཱཧཾ ཏཾ གམནེན ལོཀསྶ ཨནྟཾ ཉཱཏེཡྻཾ དཊྛེཡྻཾ པཏྟེཡྻནྟི ཝདཱམཱི’’’ཏི.

‘‘‘ཡཏྠ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ན ཛཱཡཏི ན ཛཱིཡཏི ན མཱིཡཏི ན ཙཝཏི ན ཨུཔཔཛྫཏི, ནཱཧཾ ཏཾ གམནེན ལོཀསྶ ཨནྟཾ ཉཱཏེཡྻཾ དཊྛེཡྻཾ པཏྟེཡྻ’ནྟི ཝདཱམི. ན ཙཱཧཾ, ཨཱཝུསོ, ཨཔྤཏྭཱཝ ལོཀསྶ ཨནྟཾ དུཀྑསྶ ཨནྟཀིརིཡཾ ཝདཱམི. ཨཔི ཙཱཧཾ, ཨཱཝུསོ, ཨིམསྨིཾཡེཝ བྱཱམམཏྟེ ཀལེ༹ཝརེ [ཀལེ༹བརེ (སཱི. པཱི.)] སསཉྙིམྷི སམནཀེ ལོཀཉྩ པཉྙཱཔེམི ལོཀསམུདཡཉྩ ལོཀནིརོདྷཉྩ ལོཀནིརོདྷགཱམིནིཉྩ པཊིཔད’’ནྟི.

‘‘གམནེན ¶ ¶ ན པཏྟབྦོ, ལོཀསྶནྟོ ཀུདཱཙནཾ;

ན ཙ ཨཔྤཏྭཱ ལོཀནྟཾ, དུཀྑཱ ཨཏྠི པམོཙནཾ.

‘‘ཏསྨཱ ¶ ཧཝེ ལོཀཝིདཱུ སུམེདྷོ,

ལོཀནྟགཱུ ཝུསིཏབྲཧྨཙརིཡོ;

ལོཀསྶ ཨནྟཾ སམིཏཱཝི ཉཏྭཱ,

ནཱསཱིསཏཱི [ནཱསིཾསཏཱི (སཱི.)] ལོཀམིམཾ པརཉྩཱ’’ཏི. པཉྩམཾ;

༦. དུཏིཡརོཧིཏསྶསུཏྟཾ

༤༦. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཏསྶཱ རཏྟིཡཱ ཨཙྩཡེན བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨིམཾ, བྷིཀྑཝེ, རཏྟིཾ རོཧིཏསྶོ དེཝཔུཏྟོ ཨབྷིཀྐནྟཱཡ རཏྟིཡཱ ཨབྷིཀྐནྟཝཎྞོ ཀེཝལཀཔྤཾ ཛེཏཝནཾ ཨོབྷཱསེཏྭཱ ཡེནཱཧཾ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. ཨེཀམནྟཾ ཋིཏོ ཁོ ¶ , བྷིཀྑཝེ, རོཧིཏསྶོ དེཝཔུཏྟོ མཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཡཏྠ ནུ ཁོ, བྷནྟེ [སཾ. ནི. ༡.༡༠༧], ན ཛཱཡཏི ན ཛཱིཡཏི ན མཱིཡཏི ན ཙཝཏི ན ཨུཔཔཛྫཏི, སཀྐཱ ནུ ཁོ སོ, བྷནྟེ, གམནེན ལོཀསྶ ཨནྟོ ཉཱཏུཾ ཝཱ དཊྛུཾ ཝཱ པཱཔུཎིཏུཾ ཝཱ’ཏི? ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, རོཧིཏསྶཾ དེཝཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙཾ – ‘ཡཏྠ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ན ཛཱཡཏི ན ཛཱིཡཏི ན མཱིཡཏི ན ཙཝཏི ན ཨུཔཔཛྫཏི, ནཱཧཾ ཏཾ གམནེན ལོཀསྶ ཨནྟཾ ཉཱཏེཡྻཾ དཊྛེཡྻཾ པཏྟེཡྻནྟི ཝདཱམཱི’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, བྷིཀྑཝེ, རོཧིཏསྶོ དེཝཔུཏྟོ མཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨཙྪརིཡཾ, བྷནྟེ, ཨབྦྷུཏཾ, བྷནྟེ! ཡཱཝ སུབྷཱསིཏམིདཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ – ཡཏྠ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ན ཛཱཡཏི ན ཛཱིཡཏི ན མཱིཡཏི ན ཙཝཏི ན ཨུཔཔཛྫཏི, ནཱཧཾ ཏཾ གམནེན ལོཀསྶ ཨནྟཾ ཉཱཏེཡྻཾ དཊྛེཡྻཾ པཏྟེཡྻནྟི ཝདཱམི’’’.

‘‘བྷཱུཏཔུབྦཱཧཾ, བྷནྟེ, རོཧིཏསྶོ ནཱམ ཨིསི ཨཧོསིཾ བྷོཛཔུཏྟོ ཨིདྡྷིམཱ ཝེཧཱསངྒམོ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཝརཱུཔོ ཛཝོ ཨཧོསི, སེཡྻཐཱཔི ནཱམ དལ༹ྷདྷམྨཱ དྷནུགྒཧོ སིཀྑིཏོ ཀཏཧཏྠོ ཀཏཱུཔཱསནོ ལཧུཀེན ཨསནེན ཨཔྤཀསིརེན ཏིརིཡཾ ཏཱལཙྪཱཡཾ ཨཏིཔཱཏེཡྻ ¶ . ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཝརཱུཔོ པདཝཱིཏིཧཱརོ ཨཧོསི, སེཡྻཐཱཔི ནཱམ པུརཏྠིམཱ སམུདྡཱ པཙྪིམོ སམུདྡོ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཝརཱུཔེན ཛཝེན སམནྣཱགཏསྶ ཨེཝརཱུཔེན ཙ པདཝཱིཏིཧཱརེན ཨེཝརཱུཔཾ ཨིཙྪཱགཏཾ ཨུཔྤཛྫི – ཨཧཾ གམནེན ལོཀསྶ ཨནྟཾ པཱཔུཎིསྶཱམཱི’’ཏི. སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཨཉྙཏྲེཝ ཨསིཏཔཱིཏཁཱཡིཏསཱཡིཏཱ ¶ ཨཉྙཏྲ ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཀམྨཱ ¶ ཨཉྙཏྲ ནིདྡཱཀིལམཐཔཊིཝིནོདནཱ ¶ ཝསྶསཏཱཡུཀོ ཝསྶསཏཛཱིཝཱི ཝསྶསཏཾ གནྟྭཱ ཨཔྤཏྭཱཝ ལོཀསྶ ཨནྟཾ ཨནྟརཱཡེཝ ཀཱལངྐཏོ.

‘‘ཨཙྪརིཡཾ, བྷནྟེ, ཨབྦྷུཏཾ, བྷནྟེ! ཡཱཝ སུབྷཱསིཏམིདཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ – ‘ཡཏྠ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ན ཛཱཡཏི ན ཛཱིཡཏི ན མཱིཡཏི ན ཙཝཏི ན ཨུཔཔཛྫཏི, ནཱཧཾ ཏཾ གམནེན ལོཀསྶ ཨནྟཾ ཉཱཏེཡྻཾ དཊྛེཡྻཾ པཏྟེཡྻནྟི ཝདཱམཱི’’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, རོཧིཏསྶཾ དེཝཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙཾ –

‘‘‘ཡཏྠ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ན ཛཱཡཏི ན ཛཱིཡཏི ན མཱིཡཏི ན ཙཝཏི ན ཨུཔཔཛྫཏི, ནཱཧཾ, ཏཾ གམནེན ལོཀསྶ ཨནྟཾ ཉཱཏེཡྻཾ དཊྛེཡྻཾ པཏྟེཡྻནྟི ཝདཱམཱི’ཏི. ན ཙཱཧཾ, ཨཱཝུསོ, ཨཔྤཏྭཱཝ ལོཀསྶ ཨནྟཾ དུཀྑསྶནྟཀིརིཡཾ ཝདཱམི. ཨཔི ཙཱཧཾ, ཨཱཝུསོ, ཨིམསྨིཾཡེཝ བྱཱམམཏྟེ ཀལེ༹ཝརེ སསཉྙིམྷི སམནཀེ ལོཀཉྩ པཉྙཱཔེམི ལོཀསམུདཡཉྩ ལོཀནིརོདྷཉྩ ལོཀནིརོདྷགཱམིནིཉྩ པཊིཔད’’ནྟི.

‘‘གམནེན ན པཏྟབྦོ, ལོཀསྶནྟོ ཀུདཱཙནཾ;

ན ཙ ཨཔྤཏྭཱ ལོཀནྟཾ, དུཀྑཱ ཨཏྠི པམོཙནཾ.

‘‘ཏསྨཱ ཧཝེ ལོཀཝིདཱུ སུམེདྷོ,

ལོཀནྟགཱུ ཝུསིཏབྲཧྨཙརིཡོ;

ལོཀསྶ ཨནྟཾ སམིཏཱཝི ཉཏྭཱ,

ནཱསཱིསཏཱི ལོཀམིམཾ པརཉྩཱ’’ཏི. ཚཊྛཾ;

༧. སུཝིདཱུརསུཏྟཾ

༤༧. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, སུཝིདཱུརཝིདཱུརཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ནབྷཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པཐཝཱི ཙ; ཨིདཾ པཋམཾ སུཝིདཱུརཝིདཱུརེ. ཨོརིམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིརཾ སམུདྡསྶ པཱརིམཉྩ; ཨིདཾ དུཏིཡཾ སུཝིདཱུརཝིདཱུརེ. ཡཏོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཝེརོཙནོ ཨབྦྷུདེཏི ¶ ཡཏྠ ཙ ཨཏྠམེཏི [ཨཏྠངྒམེཏི (སྱཱ.), ཝེཏི (ཀ.)]; ཨིདཾ ཏཏིཡཾ སུཝིདཱུརཝིདཱུརེ. སཏཉྩ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨོ ཨསཏཉྩ དྷམྨོ; ཨིདཾ ཙཏུཏྠཾ སུཝིདཱུརཝིདཱུརེ. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི སུཝིདཱུརཝིདཱུརཱནཱི’’ཏི.

[ཛཱ. ༢.༢༡.༤༡༤, ༤༤༨] ‘‘ནབྷཉྩ ¶ ¶ དཱུརེ པཐཝཱི ཙ དཱུརེ,

པཱརཾ སམུདྡསྶ ཏདཱཧུ དཱུརེ;

ཡཏོ ཙ ཝེརོཙནོ ཨབྦྷུདེཏི,

པབྷངྐརོ ཡཏྠ ཙ ཨཏྠམེཏི;

ཏཏོ ཧཝེ དཱུརཏརཾ ཝདནྟི,

སཏཉྩ དྷམྨཾ ཨསཏཉྩ དྷམྨཾ.

‘‘ཨབྱཱཡིཀོ ཧོཏི སཏཾ སམཱགམོ,

ཡཱཝཱཔི [ཡཱཝམྤི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཏིཊྛེཡྻ ཏཐེཝ ཧོཏི;

ཁིཔྤཉྷི ཝེཏི ཨསཏཾ སམཱགམོ,

ཏསྨཱ སཏཾ དྷམྨོ ཨསབྦྷི ཨཱརཀཱ’’ཏི. སཏྟམཾ;

༨. ཝིསཱཁསུཏྟཾ

༤༨. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཱཡསྨཱ ཝིསཱཁོ པཉྩཱལཔུཏྟོ [པཉྩཱལིཔུཏྟོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨུཔཊྛཱནསཱལཱཡཾ བྷིཀྑཱུ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶེཏི སམཱདཔེཏི ¶ སམུཏྟེཛེཏི སམྤཧཾསེཏི, པོརིཡཱ ཝཱཙཱཡ ཝིསྶཊྛཱཡ ཨནེལགལཱཡ ཨཏྠསྶ ཝིཉྙཱཔནིཡཱ པརིཡཱཔནྣཱཡ ཨནིསྶིཏཱཡ. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ སཱཡནྷསམཡཾ པཊིསལླཱནཱ ཝུཊྛིཏོ ཡེན ཨུཔཊྛཱནསཱལཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. ནིསཛྫ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི –

‘‘ཀོ ནུ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔཊྛཱནསཱལཱཡཾ བྷིཀྑཱུ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶེཏི སམཱདཔེཏི སམུཏྟེཛེཏི སམྤཧཾསེཏི པོརིཡཱ ཝཱཙཱཡ ཝིསྶཊྛཱཡ ཨནེལགལཱཡ ཨཏྠསྶ ཝིཉྙཱཔནིཡཱ པརིཡཱཔནྣཱཡ ཨནིསྶིཏཱཡཱ’’ཏི ¶ ? ‘‘ཨཱཡསྨཱ, བྷནྟེ, ཝིསཱཁོ པཉྩཱལཔུཏྟོ ཨུཔཊྛཱནསཱལཱཡཾ བྷིཀྑཱུ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶེཏི སམཱདཔེཏི སམུཏྟེཛེཏི སམྤཧཾསེཏི པོརིཡཱ ཝཱཙཱཡ ཝིསྶཊྛཱཡ ཨནེལགལཱཡ ཨཏྠསྶ ཝིཉྙཱཔནིཡཱ པརིཡཱཔནྣཱཡ ཨནིསྶིཏཱཡཱ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཝིསཱཁཾ པཉྩཱལཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ, ཝིསཱཁ! སཱདྷུ ¶ ཁོ ཏྭཾ, ཝིསཱཁ, བྷིཀྑཱུ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶེསི སམཱདཔེསི སམུཏྟེཛེསི སམྤཧཾསེསི པོརིཡཱ ཝཱཙཱཡ ཝིསྶཊྛཱཡ ཨནེལགལཱཡ ཨཏྠསྶ ཝིཉྙཱཔནིཡཱ པརིཡཱཔནྣཱཡ ཨནིསྶིཏཱཡཱཏི.

‘‘ནཱབྷཱསམཱནཾ ཛཱནནྟི, མིསྶཾ བཱལེཧི པཎྜིཏཾ;

བྷཱསམཱནཉྩ ཛཱནནྟི, དེསེནྟཾ ཨམཏཾ པདཾ.

‘‘བྷཱསཡེ ཛོཏཡེ དྷམྨཾ, པགྒཎྷེ ཨིསིནཾ དྷཛཾ;

སུབྷཱསིཏདྷཛཱ ཨིསཡོ, དྷམྨོ ཧི ཨིསིནཾ དྷཛོ’’ཏི. ཨཊྛམཾ;

༩. ཝིཔལླཱསསུཏྟཾ

༤༩. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, སཉྙཱཝིཔལླཱསཱ ཙིཏྟཝིཔལླཱསཱ དིཊྛིཝིཔལླཱསཱ ¶ . ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨནིཙྩེ, བྷིཀྑཝེ, ནིཙྩནྟི སཉྙཱཝིཔལླཱསོ ཙིཏྟཝིཔལླཱསོ དིཊྛིཝིཔལླཱསོ; དུཀྑེ, བྷིཀྑཝེ, སུཁནྟི སཉྙཱཝིཔལླཱསོ ཙིཏྟཝིཔལླཱསོ དིཊྛིཝིཔལླཱསོ; ཨནཏྟནི, བྷིཀྑཝེ, ཨཏྟཱཏི སཉྙཱཝིཔལླཱསོ ཙིཏྟཝིཔལླཱསོ དིཊྛིཝིཔལླཱསོ; ཨསུབྷེ, བྷིཀྑཝེ, སུབྷནྟི སཉྙཱཝིཔལླཱསོ ཙིཏྟཝིཔལླཱསོ དིཊྛིཝིཔལླཱསོ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ སཉྙཱཝིཔལླཱསཱ ཙིཏྟཝིཔལླཱསཱ དིཊྛིཝིཔལླཱསཱ.

‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, ནསཉྙཱཝིཔལླཱསཱ ནཙིཏྟཝིཔལླཱསཱ ནདིཊྛིཝིཔལླཱསཱ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨནིཙྩེ, བྷིཀྑཝེ, ཨནིཙྩནྟི ནསཉྙཱཝིཔལླཱསོ ནཙིཏྟཝིཔལླཱསོ ནདིཊྛིཝིཔལླཱསོ; དུཀྑེ, བྷིཀྑཝེ, དུཀྑནྟི ནསཉྙཱཝིཔལླཱསོ ནཙིཏྟཝིཔལླཱསོ ནདིཊྛིཝིཔལླཱསོ; ཨནཏྟནི, བྷིཀྑཝེ, ཨནཏྟཱཏི ནསཉྙཱཝིཔལླཱསོ ནཙིཏྟཝིཔལླཱསོ ནདིཊྛིཝིཔལླཱསོ; ཨསུབྷེ, བྷིཀྑཝེ, ཨསུབྷནྟི ནསཉྙཱཝིཔལླཱསོ ནཙིཏྟཝིཔལླཱསོ ནདིཊྛིཝིཔལླཱསོ ¶ . ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ནསཉྙཱཝིཔལླཱསཱ ནཙིཏྟཝིཔལླཱསཱ ནདིཊྛིཝིཔལླཱསཱ’’ཏི.

‘‘ཨནིཙྩེ ¶ ནིཙྩསཉྙིནོ, དུཀྑེ ཙ སུཁསཉྙིནོ;

ཨནཏྟནི ཙ ཨཏྟཱཏི, ཨསུབྷེ སུབྷསཉྙིནོ;

མིཙྪཱདིཊྛིཧཏཱ སཏྟཱ, ཁིཏྟཙིཏྟཱ ཝིསཉྙིནོ.

‘‘ཏེ ཡོགཡུཏྟཱ མཱརསྶ, ཨཡོགཀྑེམིནོ ཛནཱ;

སཏྟཱ གཙྪནྟི སཾསཱརཾ, ཛཱཏིམརཎགཱམིནོ.

‘‘ཡདཱ ཙ བུདྡྷཱ ལོཀསྨིཾ, ཨུཔྤཛྫནྟི པབྷངྐརཱ;

ཏེ ¶ ཨིམཾ དྷམྨཾ [ཏེམཾ དྷམྨཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.)] པཀཱསེནྟི, དུཀྑཱུཔསམགཱམིནཾ.

‘‘ཏེསཾ སུཏྭཱན སཔྤཉྙཱ, སཙིཏྟཾ པཙྩལདྡྷཱ ཏེ;

ཨནིཙྩཾ ཨནིཙྩཏོ དཀྑུཾ, དུཀྑམདྡཀྑུ དུཀྑཏོ.

‘‘ཨནཏྟནི ཨནཏྟཱཏི, ཨསུབྷཾ ཨསུབྷཏདྡསུཾ;

སམྨཱདིཊྛིསམཱདཱནཱ, སབྦཾ དུཀྑཾ ཨུཔཙྩགུ’’ནྟི [པཊི. མ. ༡.༢༣༦]. ནཝམཾ;

༡༠. ཨུཔཀྐིལེསསུཏྟཾ

༥༠. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ [ཙཱུལ༹ཝ. ༤༤༧], ཙནྡིམསཱུརིཡཱནཾ ཨུཔཀྐིལེསཱ, ཡེཧི ཨུཔཀྐིལེསེཧི ཨུཔཀྐིལིཊྛཱ ཙནྡིམསཱུརིཡཱ ན ཏཔནྟི ན བྷཱསནྟི ན ཝིརོཙནྟི. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨབྦྷཱ, བྷིཀྑཝེ, ཙནྡིམསཱུརིཡཱནཾ ཨུཔཀྐིལེསཱ, ཡེན ཨུཔཀྐིལེསེན ཨུཔཀྐིལིཊྛཱ ཙནྡིམསཱུརིཡཱ ན ཏཔནྟི ན བྷཱསནྟི ན ཝིརོཙནྟི.

‘‘མཧིཀཱ, བྷིཀྑཝེ, ཙནྡིམསཱུརིཡཱནཾ ཨུཔཀྐིལེསཱ, ཡེན ཨུཔཀྐིལེསེན ཨུཔཀྐིལིཊྛཱ ཙནྡིམསཱུརིཡཱ ན ཏཔནྟི ན བྷཱསནྟི ན ཝིརོཙནྟི.

‘‘དྷཱུམོ རཛོ, བྷིཀྑཝེ, ཙནྡིམསཱུརིཡཱནཾ ཨུཔཀྐིལེསོ, ཡེན ཨུཔཀྐིལེསེན ཨུཔཀྐིལིཊྛཱ ཙནྡིམསཱུརིཡཱ ན ཏཔནྟི ན བྷཱསནྟི ན ཝིརོཙནྟི.

‘‘རཱཧུ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨསུརིནྡོ ཙནྡིམསཱུརིཡཱནཾ ཨུཔཀྐིལེསོ, ཡེན ཨུཔཀྐིལེསེན ཨུཔཀྐིལིཊྛཱ ཙནྡིམསཱུརིཡཱ ན ཏཔནྟི ན བྷཱསནྟི ན ཝིརོཙནྟི. ཨིམེ ཁོ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཙནྡིམསཱུརིཡཱནཾ ཨུཔཀྐིལེསཱ, ཡེཧི ཨུཔཀྐིལེསེཧི ཨུཔཀྐིལིཊྛཱ ཙནྡིམསཱུརིཡཱ ན ཏཔནྟི ན བྷཱསནྟི ན ཝིརོཙནྟི.

‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོམེ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ཨུཔཀྐིལེསཱ, ཡེཧི ཨུཔཀྐིལེསེཧི ཨུཔཀྐིལིཊྛཱ ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ན ཏཔནྟི ན བྷཱསནྟི ན ཝིརོཙནྟི. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? སནྟི, བྷིཀྑཝེ ¶ , ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ སུརཾ པིཝནྟི མེརཡཾ, སུརཱམེརཡཔཱནཱ ཨཔྤཊིཝིརཏཱ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམོ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ཨུཔཀྐིལེསོ, ཡེན ཨུཔཀྐིལེསེན ཨུཔཀྐིལིཊྛཱ ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ན ཏཔནྟི ན བྷཱསནྟི ན ཝིརོཙནྟི.

‘‘སནྟི, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝནྟི, མེཐུནསྨཱ དྷམྨཱ ཨཔྤཊིཝིརཏཱ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡོ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ཨུཔཀྐིལེསོ, ཡེན ཨུཔཀྐིལེསེན ཨུཔཀྐིལིཊྛཱ ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ན ཏཔནྟི ན བྷཱསནྟི ན ཝིརོཙནྟི.

‘‘སནྟི, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཛཱཏརཱུཔརཛཏཾ སཱདིཡནྟི, ཛཱཏརཱུཔརཛཏཔཊིགྒཧཎཱ ཨཔྤཊིཝིརཏཱ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡོ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ཨུཔཀྐིལེསོ, ཡེན ཨུཔཀྐིལེསེན ཨུཔཀྐིལིཊྛཱ ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ན ཏཔནྟི ན བྷཱསནྟི ན ཝིརོཙནྟི.

‘‘སནྟི, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ མིཙྪཱཛཱིཝེན ཛཱིཝནྟི, མིཙྪཱཛཱིཝཱ ཨཔྤཊིཝིརཏཱ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཏྠོ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ཨུཔཀྐིལེསོ, ཡེན ཨུཔཀྐིལེསེན ཨུཔཀྐིལིཊྛཱ ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ན ཏཔནྟི ན བྷཱསནྟི ན ཝིརོཙནྟི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ཨུཔཀྐིལེསཱ ¶ , ཡེཧི ཨུཔཀྐིལེསེཧི ཨུཔཀྐིལིཊྛཱ ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ན ཏཔནྟི ན བྷཱསནྟི ན ཝིརོཙནྟཱི’’ཏི.

‘‘རཱགདོསཔརིཀྐིཊྛཱ, ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ;

ཨཝིཛྫཱནིཝུཏཱ པོསཱ, པིཡརཱུཔཱབྷིནནྡིནོ.

‘‘སུརཾ ¶ པིཝནྟི མེརཡཾ, པཊིསེཝནྟི མེཐུནཾ;

རཛཏཾ ¶ ཛཱཏརཱུཔཉྩ, སཱདིཡནྟི ཨཝིདྡསཱུ;

མིཙྪཱཛཱིཝེན ཛཱིཝནྟི, ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ.

‘‘ཨེཏེ ¶ ཨུཔཀྐིལེསཱ ཝུཏྟཱ, བུདྡྷེནཱདིཙྩབནྡྷུནཱ;

ཡེཧི ཨུཔཀྐིལེསེཧི [ཨུཔཀྐིལིཊྛཱ (སཱི. པཱི.)], ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ;

ན ཏཔནྟི ན བྷཱསནྟི, ཨསུདྡྷཱ སརཛཱ མགཱ.

‘‘ཨནྡྷཀཱརེན ཨོནདྡྷཱ, ཏཎྷཱདཱསཱ སནེཏྟིཀཱ;

ཝཌྜྷེནྟི ཀཊསིཾ གྷོརཾ, ཨཱདིཡནྟི པུནབྦྷཝ’’ནྟི. དསམཾ;

རོཧིཏསྶཝགྒོ པཉྩམོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

སམཱདྷིཔཉྷཱ དྭེ ཀོདྷཱ, རོཧིཏསྶཱཔརེ དུཝེ;

སུཝིདཱུརཝིསཱཁཝིཔལླཱསཱ, ཨུཔཀྐིལེསེན ཏེ དསཱཏི.

པཋམཔཎྞཱསཀཾ སམཏྟཾ.

༢. དུཏིཡཔཎྞཱསཀཾ

(༦) ༡. པུཉྙཱབྷིསནྡཝགྒོ

༡. པཋམཔུཉྙཱབྷིསནྡསུཏྟཾ

༥༡. སཱཝཏྠིནིདཱནཾ ¶ ¶ . ཙཏྟཱརོམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུཉྙཱབྷིསནྡཱ ཀུསལཱབྷིསནྡཱ སུཁསྶཱཧཱརཱ སོཝགྒིཀཱ སུཁཝིཔཱཀཱ སགྒསཾཝཏྟནིཀཱ ཨིཊྛཱཡ ཀནྟཱཡ མནཱཔཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཡསྶ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཙཱིཝརཾ པརིབྷུཉྫམཱནོ ཨཔྤམཱཎཾ ཙེཏོསམཱདྷིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཨཔྤམཱཎོ ཏསྶ པུཉྙཱབྷིསནྡོ ཀུསལཱབྷིསནྡོ སུཁསྶཱཧཱརོ སོཝགྒིཀོ སུཁཝིཔཱཀོ སགྒསཾཝཏྟནིཀོ ཨིཊྛཱཡ ཀནྟཱཡ མནཱཔཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘ཡསྶ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པིཎྜཔཱཏཾ པརིབྷུཉྫམཱནོ ཨཔྤམཱཎཾ ཙེཏོསམཱདྷིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཨཔྤམཱཎོ ཏསྶ པུཉྙཱབྷིསནྡོ ཀུསལཱབྷིསནྡོ སུཁསྶཱཧཱརོ སོཝགྒིཀོ སུཁཝིཔཱཀོ སགྒསཾཝཏྟནིཀོ ཨིཊྛཱཡ ཀནྟཱཡ མནཱཔཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘ཡསྶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སེནཱསནཾ པརིབྷུཉྫམཱནོ ཨཔྤམཱཎཾ ཙེཏོསམཱདྷིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཨཔྤམཱཎོ ཏསྶ པུཉྙཱབྷིསནྡོ ཀུསལཱབྷིསནྡོ སུཁསྶཱཧཱརོ སོཝགྒིཀོ སུཁཝིཔཱཀོ སགྒསཾཝཏྟནིཀོ ཨིཊྛཱཡ ཀནྟཱཡ མནཱཔཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘ཡསྶ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ གིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཾ པརིབྷུཉྫམཱནོ ཨཔྤམཱཎཾ ཙེཏོསམཱདྷིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཨཔྤམཱཎོ ཏསྶ པུཉྙཱབྷིསནྡོ ཀུསལཱབྷིསནྡོ སུཁསྶཱཧཱརོ ¶ སོཝགྒིཀོ སུཁཝིཔཱཀོ སགྒསཾཝཏྟནིཀོ ཨིཊྛཱཡ ཀནྟཱཡ མནཱཔཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུཉྙཱབྷིསནྡཱ ཀུསལཱབྷིསནྡཱ སུཁསྶཱཧཱརཱ སོཝགྒིཀཱ སུཁཝིཔཱཀཱ སགྒསཾཝཏྟནིཀཱ ཨིཊྛཱཡ ཀནྟཱཡ མནཱཔཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟནྟི.

‘‘ཨིམེཧི ཙ པན, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི པུཉྙཱབྷིསནྡེཧི ཀུསལཱབྷིསནྡེཧི སམནྣཱགཏསྶ ཨརིཡསཱཝཀསྶ ན སུཀརཾ པུཉྙསྶ པམཱཎཾ གཧེཏུཾ [གཎེཏུཾ (ཀ.)] – ‘ཨེཏྟཀོ ¶ པུཉྙཱབྷིསནྡོ ཀུསལཱབྷིསནྡོ སུཁསྶཱཧཱརོ སོཝགྒིཀོ སུཁཝིཔཱཀོ སགྒསཾཝཏྟནིཀོ ¶ ཨིཊྛཱཡ ཀནྟཱཡ མནཱཔཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟཏཱི’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨསངྑྱེཡྻོ [ཨསངྑེཡྻོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨཔྤམེཡྻོ མཧཱཔུཉྙཀྑནྡྷོཏྭེཝ སངྑྱཾ [སངྑཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] གཙྪཏི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, མཧཱསམུདྡེ ན སུཀརཾ ཨུདཀསྶ པམཱཎཾ གཧེཏུཾ – ‘ཨེཏྟཀཱནི ཨུདཀཱལ༹ྷཀཱནཱིཏི ཝཱ, ཨེཏྟཀཱནི ཨུདཀཱལ༹ྷཀསཏཱནཱིཏི ཝཱ, ཨེཏྟཀཱནི ཨུདཀཱལ༹ྷཀསཧསྶཱནཱིཏི ཝཱ, ཨེཏྟཀཱནི ཨུདཀཱལ༹ྷཀསཏསཧསྶཱནཱིཏི ཝཱ’, ཨཐ ཁོ ཨསངྑྱེཡྻོ ཨཔྤམེཡྻོ མཧཱཨུདཀཀྑནྡྷོཏྭེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམེཧི ཙཏཱུཧི པུཉྙཱབྷིསནྡེཧི ཀུསལཱབྷིསནྡེཧི སམནྣཱགཏསྶ ཨརིཡསཱཝཀསྶ ན སུཀརཾ པུཉྙསྶ པམཱཎཾ གཧེཏུཾ – ‘ཨེཏྟཀོ པུཉྙཱབྷིསནྡོ ཀུསལཱབྷིསནྡོ སུཁསྶཱཧཱརོ སོཝགྒིཀོ སུཁཝིཔཱཀོ སགྒསཾཝཏྟནིཀོ ཨིཊྛཱཡ ཀནྟཱཡ མནཱཔཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟཏཱི’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨསངྑྱེཡྻོ ཨཔྤམེཡྻོ མཧཱཔུཉྙཀྑནྡྷོཏྭེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏཱི’’ཏི.

‘‘མཧོདདྷིཾ ཨཔརིམིཏཾ མཧཱསརཾ,

བཧུབྷེརཝཾ རཏནཝརཱནམཱལཡཾ [རཏནགཎཱནམཱལཡཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)];

ནཛྫོ ཡཐཱ ནརགཎསངྒྷསེཝིཏཱ [མཙྪགཎསཾགྷསེཝིཏཱ (སྱཱ. ཀཾ.)],

པུཐཱུ ¶ སཝནྟཱི ཨུཔཡནྟི སཱགརཾ.

‘‘ཨེཝཾ ནརཾ ཨནྣདཔཱནཝཏྠདཾ [ཨནྣཔཱནཝཏྠཾ (ཀ.)],

སེཡྻཱནིསཛྫཏྠརཎསྶ དཱཡཀཾ;

པུཉྙསྶ དྷཱརཱ ཨུཔཡནྟི པཎྜིཏཾ,

ནཛྫོ ཡཐཱ ཝཱརིཝཧཱཝ སཱགར’’ནྟི. པཋམཾ;

༢. དུཏིཡཔུཉྙཱབྷིསནྡསུཏྟཾ

༥༢. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུཉྙཱབྷིསནྡཱ ཀུསལཱབྷིསནྡཱ སུཁསྶཱཧཱརཱ སོཝགྒིཀཱ སུཁཝིཔཱཀཱ སགྒསཾཝཏྟནིཀཱ ཨིཊྛཱཡ ཀནྟཱཡ མནཱཔཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ ¶ བུདྡྷེ ཨཝེཙྩཔྤསཱདེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི – ‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ’ཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམོ པུཉྙཱབྷིསནྡོ ཀུསལཱབྷིསནྡོ སུཁསྶཱཧཱརོ སོཝགྒིཀོ སུཁཝིཔཱཀོ སགྒསཾཝཏྟནིཀོ ཨིཊྛཱཡ ཀནྟཱཡ མནཱཔཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ དྷམྨེ ཨཝེཙྩཔྤསཱདེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི – ‘སྭཱཀྑཱཏོ བྷགཝཏཱ དྷམྨོ སནྡིཊྛིཀོ ཨཀཱལིཀོ ཨེཧིཔསྶིཀོ ཨོཔནེཡྻིཀོ པཙྩཏྟཾ ཝེདིཏབྦོ ཝིཉྙཱུཧཱི’ཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡོ པུཉྙཱབྷིསནྡོ ཀུསལཱབྷིསནྡོ སུཁསྶཱཧཱརོ སོཝགྒིཀོ སུཁཝིཔཱཀོ སགྒསཾཝཏྟནིཀོ ཨིཊྛཱཡ ཀནྟཱཡ མནཱཔཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ སངྒྷེ ཨཝེཙྩཔྤསཱདེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི – ‘སུཔྤཊིཔནྣོ བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ, ཨུཛུཔྤཊིཔནྣོ བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ, ཉཱཡཔྤཊིཔནྣོ བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ, སཱམཱིཙིཔྤཊིཔནྣོ བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ, ཡདིདཾ ཙཏྟཱརི པུརིསཡུགཱནི ཨཊྛ པུརིསཔུགྒལཱ, ཨེས བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ ཨཱཧུནེཡྻོ པཱཧུནེཡྻོ དཀྑིཎེཡྻོ ཨཉྫལིཀརཎཱིཡོ ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶཱ’ཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡོ པུཉྙཱབྷིསནྡོ ཀུསལཱབྷིསནྡོ སུཁསྶཱཧཱརོ སོཝགྒིཀོ སུཁཝིཔཱཀོ ¶ སགྒསཾཝཏྟནིཀོ ཨིཊྛཱཡ ཀནྟཱཡ མནཱཔཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨརིཡཀནྟེཧི སཱིལེཧི སམནྣཱགཏོ ཧོཏི ཨཁཎྜེཧི ཨཙྪིདྡེཧི ཨསབལེཧི ཨཀམྨཱསེཧི ¶ བྷུཛིསྶེཧི ཝིཉྙུཔྤསཏྠེཧི ཨཔརཱམཊྛེཧི སམཱདྷིསཾཝཏྟནིཀེཧི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཏྠོ པུཉྙཱབྷིསནྡོ ཀུསལཱབྷིསནྡོ སུཁསྶཱཧཱརོ སོཝགྒིཀོ སུཁཝིཔཱཀོ སགྒསཾཝཏྟནིཀོ ཨིཊྛཱཡ ཀནྟཱཡ མནཱཔཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟཏི ¶ . ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུཉྙཱབྷིསནྡཱ ཀུསལཱབྷིསནྡཱ སུཁསྶཱཧཱརཱ སོཝགྒིཀཱ སུཁཝིཔཱཀཱ སགྒསཾཝཏྟནིཀཱ ཨིཊྛཱཡ ཀནྟཱཡ མནཱཔཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟནྟཱི’’ཏི.

[ཨ. ནི. ༥.༤༧] ‘‘ཡསྶ ¶ སདྡྷཱ ཏཐཱགཏེ, ཨཙལཱ སུཔྤཏིཊྛིཏཱ;

སཱིལཉྩ ཡསྶ ཀལྱཱཎཾ, ཨརིཡཀནྟཾ པསཾསིཏཾ.

‘‘སངྒྷེ པསཱདོ ཡསྶཏྠི, ཨུཛུབྷཱུཏཉྩ དསྶནཾ;

ཨདལིདྡོཏི ཏཾ ཨཱཧུ, ཨམོགྷཾ ཏསྶ ཛཱིཝིཏཾ.

‘‘ཏསྨཱ སདྡྷཉྩ སཱིལཉྩ, པསཱདཾ དྷམྨདསྶནཾ;

ཨནུཡུཉྫེཐ མེདྷཱཝཱི, སརཾ བུདྡྷཱན སཱསན’’ནྟི. དུཏིཡཾ;

༣. པཋམསཾཝཱསསུཏྟཾ

༥༣. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཨནྟརཱ ཙ མདྷུརཾ ཨནྟརཱ ཙ ཝེརཉྫཾ ཨདྡྷཱནམགྒཔྤཊིཔནྣོ ཧོཏི. སམྦཧུལཱཔི ཁོ གཧཔཏཱི ཙ གཧཔཏཱནིཡོ ཙ ཨནྟརཱ ཙ མདྷུརཾ ཨནྟརཱ ཙ ཝེརཉྫཾ ཨདྡྷཱནམགྒཔྤཊིཔནྣཱ ཧོནྟི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ མགྒཱ ཨོཀྐམྨ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ ( ) [(པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ) (པཱི. ཀ.)] ནིསཱིདི. ཨདྡསཾསུ ¶ ཁོ གཧཔཏཱི ཙ གཧཔཏཱནིཡོ ཙ བྷགཝནྟཾ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ ནིསིནྣཾ. དིསྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣེ ཁོ ཏེ གཧཔཏཱི ཙ གཧཔཏཱནིཡོ ཙ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཙཏྟཱརོམེ, གཧཔཏཡོ, སཾཝཱསཱ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཚཝོ ཚཝཱཡ སདྡྷིཾ སཾཝསཏི, ཚཝོ དེཝིཡཱ སདྡྷིཾ སཾཝསཏི, དེཝོ ཚཝཱཡ སདྡྷིཾ སཾཝསཏི, དེཝོ དེཝིཡཱ སདྡྷིཾ སཾཝསཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, གཧཔཏཡོ, ཚཝོ ཚཝཱཡ སདྡྷིཾ སཾཝསཏི? ཨིདྷ ¶ , གཧཔཏཡོ, སཱམིཀོ ཧོཏི པཱཎཱཏིཔཱཏཱི ཨདིནྣཱདཱཡཱི ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱི མུསཱཝཱདཱི སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱཡཱི དུསྶཱིལོ པཱཔདྷམྨོ མཙྪེརམལཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི ཨཀྐོསཀཔརིབྷཱསཀོ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ¶ ; བྷརིཡཱཔིསྶ ཧོཏི པཱཎཱཏིཔཱཏིནཱི ཨདིནྣཱདཱཡིནཱི ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརིནཱི མུསཱཝཱདིནཱི སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱཡིནཱི དུསྶཱིལཱ པཱཔདྷམྨཱ མཙྪེརམལཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི ཨཀྐོསིཀཔརིབྷཱསིཀཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ. ཨེཝཾ ཁོ, གཧཔཏཡོ, ཚཝོ ཚཝཱཡ སདྡྷིཾ སཾཝསཏི.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , གཧཔཏཡོ, ཚཝོ དེཝིཡཱ སདྡྷིཾ སཾཝསཏི? ཨིདྷ, གཧཔཏཡོ, སཱམིཀོ ཧོཏི པཱཎཱཏིཔཱཏཱི ཨདིནྣཱདཱཡཱི ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱི མུསཱཝཱདཱི སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱཡཱི དུསྶཱིལོ པཱཔདྷམྨོ མཙྪེརམལཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི ཨཀྐོསཀཔརིབྷཱསཀོ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ; བྷརིཡཱ ཁྭསྶ ཧོཏི པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏཱ ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏཱ ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ པཊིཝིརཏཱ མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏཱ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏཱ སཱིལཝཏཱི ཀལྱཱཎདྷམྨཱ ¶ ཝིགཏམལམཙྪེརེན ཙེཏསཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི ཨནཀྐོསིཀཔརིབྷཱསིཀཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ. ཨེཝཾ ཁོ, གཧཔཏཡོ, ཚཝོ དེཝིཡཱ སདྡྷིཾ སཾཝསཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, གཧཔཏཡོ, དེཝོ ཚཝཱཡ སདྡྷིཾ སཾཝསཏི? ཨིདྷ, གཧཔཏཡོ, སཱམིཀོ ཧོཏི པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ པཊིཝིརཏོ མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏོ སཱིལཝཱ ཀལྱཱཎདྷམྨོ ཝིགཏམལམཙྪེརེན ཙེཏསཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི ཨནཀྐོསཀཔརིབྷཱསཀོ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ; བྷརིཡཱ ཁྭསྶ ཧོཏི པཱཎཱཏིཔཱཏིནཱི…པེ… སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱཡིནཱི དུསྶཱིལཱ པཱཔདྷམྨཱ མཙྪེརམལཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི ཨཀྐོསིཀཔརིབྷཱསིཀཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ. ཨེཝཾ ཁོ, གཧཔཏཡོ, དེཝོ ཚཝཱཡ སདྡྷིཾ སཾཝསཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, གཧཔཏཡོ, དེཝོ དེཝིཡཱ སདྡྷིཾ སཾཝསཏི? ཨིདྷ, གཧཔཏཡོ, སཱམིཀོ ཧོཏི པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ…པེ… སཱིལཝཱ ཀལྱཱཎདྷམྨོ ཝིགཏམལམཙྪེརེན ཙེཏསཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི ཨནཀྐོསཀཔརིབྷཱསཀོ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ; བྷརིཡཱཔིསྶ ཧོཏི པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏཱ…པེ… སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏཱ སཱིལཝཏཱི ཀལྱཱཎདྷམྨཱ ཝིགཏམལམཙྪེརེན ཙེཏསཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི ཨནཀྐོསིཀཔརིབྷཱསིཀཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ. ཨེཝཾ ¶ ཁོ, གཧཔཏཡོ, དེཝོ དེཝིཡཱ སདྡྷིཾ སཾཝསཏི. ཨིམེ ¶ ཁོ, གཧཔཏཡོ, ཙཏྟཱརོ སཾཝཱསཱ’’ཏི.

‘‘ཨུབྷོ ཙ ཧོནྟི དུསྶཱིལཱ, ཀདརིཡཱ པརིབྷཱསཀཱ;

ཏེ ¶ ཧོནྟི ཛཱནིཔཏཡོ, ཚཝཱ སཾཝཱསམཱགཏཱ.

‘‘སཱམིཀོ ¶ ཧོཏི དུསྶཱིལོ, ཀདརིཡོ པརིབྷཱསཀོ;

བྷརིཡཱ སཱིལཝཏཱི ཧོཏི, ཝདཉྙཱུ ཝཱིཏམཙྪརཱ;

སཱཔི དེཝཱི སཾཝསཏི, ཚཝེན པཏིནཱ སཧ.

‘‘སཱམིཀོ སཱིལཝཱ ཧོཏི, ཝདཉྙཱུ ཝཱིཏམཙྪརོ;

བྷརིཡཱ ཧོཏི དུསྶཱིལཱ, ཀདརིཡཱ པརིབྷཱསིཀཱ;

སཱཔི ཚཝཱ སཾཝསཏི, དེཝེན པཏིནཱ སཧ.

‘‘ཨུབྷོ སདྡྷཱ ཝདཉྙཱུ ཙ, སཉྙཏཱ དྷམྨཛཱིཝིནོ;

ཏེ ཧོནྟི ཛཱནིཔཏཡོ, ཨཉྙམཉྙཾ པིཡཾཝདཱ.

‘‘ཨཏྠཱསཾ པཙུརཱ ཧོནྟི, ཕཱསུཀཾ [ཕཱསཏྟཾ (སཱི.), ཝཱསཏྠཾ (པཱི.)] ཨུཔཛཱཡཏི;

ཨམིཏྟཱ དུམྨནཱ ཧོནྟི, ཨུབྷིནྣཾ སམསཱིལིནཾ.

‘‘ཨིདྷ དྷམྨཾ ཙརིཏྭཱན, སམསཱིལབྦཏཱ ཨུབྷོ;

ནནྡིནོ དེཝལོཀསྨིཾ, མོདནྟི ཀཱམཀཱམིནོ’’ཏི. ཏཏིཡཾ;

༤. དུཏིཡསཾཝཱསསུཏྟཾ

༥༤. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, སཾཝཱསཱ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཚཝོ ཚཝཱཡ སདྡྷིཾ སཾཝསཏི, ཚཝོ དེཝིཡཱ སདྡྷིཾ སཾཝསཏི, དེཝོ ཚཝཱཡ སདྡྷིཾ སཾཝསཏི, དེཝོ དེཝིཡཱ སདྡྷིཾ སཾཝསཏི.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཚཝོ ཚཝཱཡ སདྡྷིཾ སཾཝསཏི. ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, སཱམིཀོ ཧོཏི པཱཎཱཏིཔཱཏཱི ཨདིནྣཱདཱཡཱི ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱི མུསཱཝཱདཱི པིསུཎཝཱཙོ ཕརུསཝཱཙོ སམྥཔྤལཱཔཱི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱལུ བྱཱཔནྣཙིཏྟོ མིཙྪཱདིཊྛིཀོ དུསྶཱིལོ པཱཔདྷམྨོ མཙྪེརམལཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི ཨཀྐོསཀཔརིབྷཱསཀོ ¶ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ; བྷརིཡཱཔིསྶ ཧོཏི པཱཎཱཏིཔཱཏིནཱི ཨདིནྣཱདཱཡིནཱི ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརིནཱི མུསཱཝཱདིནཱི པིསུཎཝཱཙཱ ཕརུསཝཱཙཱ སམྥཔྤལཱཔིནཱི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱལུནཱི བྱཱཔནྣཙིཏྟཱ མིཙྪཱདིཊྛིཀཱ དུསྶཱིལཱ པཱཔདྷམྨཱ མཙྪེརམལཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི ¶ ཨཀྐོསིཀཔརིབྷཱསིཀཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཚཝོ ཚཝཱཡ སདྡྷིཾ སཾཝསཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, ཚཝོ དེཝིཡཱ སདྡྷིཾ སཾཝསཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, སཱམིཀོ ཧོཏི པཱཎཱཏིཔཱཏཱི…པེ… མིཙྪཱདིཊྛིཀོ དུསྶཱིལོ པཱཔདྷམྨོ མཙྪེརམལཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི ཨཀྐོསཀཔརིབྷཱསཀོ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ; བྷརིཡཱ ཁྭསྶ ཧོཏི པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏཱ ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏཱ ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ པཊིཝིརཏཱ མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏཱ པིསུཎཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏཱ ཕརུསཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏཱ སམྥཔྤལཱཔཱ པཊིཝིརཏཱ ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱལུནཱི ཨབྱཱཔནྣཙིཏྟཱ སམྨཱདིཊྛིཀཱ སཱིལཝཏཱི ཀལྱཱཎདྷམྨཱ ཝིགཏམལམཙྪེརེན ཙེཏསཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི ཨནཀྐོསིཀཔརིབྷཱསིཀཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཚཝོ དེཝིཡཱ སདྡྷིཾ སཾཝསཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, དེཝོ ཚཝཱཡ སདྡྷིཾ སཾཝསཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, སཱམིཀོ ཧོཏི པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ པཊིཝིརཏོ མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོ པིསུཎཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏོ ཕརུསཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏོ སམྥཔྤལཱཔཱ པཊིཝིརཏོ ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱལུ ཨབྱཱཔནྣཙིཏྟོ སམྨཱདིཊྛིཀོ སཱིལཝཱ ཀལྱཱཎདྷམྨོ ཝིགཏམལམཙྪེརེན ཙེཏསཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི ཨནཀྐོསཀཔརིབྷཱསཀོ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ; བྷརིཡཱ ¶ ཁྭསྶ ཧོཏི པཱཎཱཏིཔཱཏིནཱི…པེ… མིཙྪཱདིཊྛིཀཱ དུསྶཱིལཱ པཱཔདྷམྨཱ མཙྪེརམལཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི ཨཀྐོསིཀཔརིབྷཱསིཀཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, དེཝོ ཚཝཱཡ སདྡྷིཾ སཾཝསཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, དེཝོ དེཝིཡཱ སདྡྷིཾ སཾཝསཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, སཱམིཀོ ཧོཏི པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ…པེ… སམྨཱདིཊྛིཀོ སཱིལཝཱ ཀལྱཱཎདྷམྨོ ཝིགཏམལམཙྪེརེན ཙེཏསཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི ཨནཀྐོསཀཔརིབྷཱསཀོ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ; བྷརིཡཱཔིསྶ ཧོཏི པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ¶ པཊིཝིརཏཱ…པེ… སམྨཱདིཊྛིཀཱ སཱིལཝཏཱི ཀལྱཱཎདྷམྨཱ ཝིགཏམལམཙྪེརེན ཙེཏསཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི ཨནཀྐོསིཀཔརིབྷཱསིཀཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, དེཝོ དེཝིཡཱ སདྡྷིཾ སཾཝསཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ སཾཝཱསཱ’’ཏི.

‘‘ཨུབྷོ ཙ ཧོནྟི དུསྶཱིལཱ, ཀདརིཡཱ པརིབྷཱསཀཱ;

ཏེ ¶ ཧོནྟི ཛཱནིཔཏཡོ, ཚཝཱ སཾཝཱསམཱགཏཱ.

‘‘སཱམིཀོ ¶ ཧོཏི དུསྶཱིལོ, ཀདརིཡོ པརིབྷཱསཀོ;

བྷརིཡཱ སཱིལཝཏཱི ཧོཏི, ཝདཉྙཱུ ཝཱིཏམཙྪརཱ;

སཱཔི དེཝཱི སཾཝསཏི, ཚཝེན པཏིནཱ སཧ.

‘‘སཱམིཀོ སཱིལཝཱ ཧོཏི, ཝདཉྙཱུ ཝཱིཏམཙྪརོ;

བྷརིཡཱ ཧོཏི དུསྶཱིལཱ, ཀདརིཡཱ པརིབྷཱསིཀཱ;

སཱཔི ཚཝཱ སཾཝསཏི, དེཝེན པཏིནཱ སཧ.

‘‘ཨུབྷོ སདྡྷཱ ཝདཉྙཱུ ཙ, སཉྙཏཱ དྷམྨཛཱིཝིནོ;

ཏེ ཧོནྟི ཛཱནིཔཏཡོ, ཨཉྙམཉྙཾ པིཡཾཝདཱ.

‘‘ཨཏྠཱསཾ པཙུརཱ ཧོནྟི, ཕཱསུཀཾ ཨུཔཛཱཡཏི;

ཨམིཏྟཱ ¶ དུམྨནཱ ཧོནྟི, ཨུབྷིནྣཾ སམསཱིལིནཾ.

‘‘ཨིདྷ དྷམྨཾ ཙརིཏྭཱན, སམསཱིལབྦཏཱ ཨུབྷོ;

ནནྡིནོ དེཝལོཀསྨིཾ, མོདནྟི ཀཱམཀཱམིནོ’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ;

༥. པཋམསམཛཱིཝཱིསུཏྟཾ

༥༥. ཨེཝཾ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ བྷགྒེསུ ཝིཧརཏི སུསུམཱརགིརེ [སུཾསུམཱརགིརེ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] བྷེསཀལཱ༹ཝནེ [བྷེསཀལཱཝནེ (སཱི. པཱི. ཀ.)] མིགདཱཡེ. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཡེན ནཀུལཔིཏུནོ གཧཔཏིསྶ ནིཝེསནཾ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. ཨཐ ཁོ ནཀུལཔིཏཱ ཙ གཧཔཏི ནཀུལམཱཏཱ ཙ གཧཔཏཱནཱི ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ནཀུལཔིཏཱ གཧཔཏི བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཡཏོ མེ, བྷནྟེ, ནཀུལམཱཏཱ གཧཔཏཱནཱི དཧརསྶེཝ དཧརཱ ཨཱནཱིཏཱ, ནཱབྷིཛཱནཱམི ནཀུལམཱཏརཾ གཧཔཏཱནིཾ མནསཱཔི ཨཏིཙརིཏཱ, ཀུཏོ པན ཀཱཡེན! ཨིཙྪེཡྻཱམ མཡཾ, བྷནྟེ, དིཊྛེ ཙེཝ དྷམྨེ ཨཉྙམཉྙཾ པསྶིཏུཾ ཨབྷིསམྤརཱཡཉྩ ཨཉྙམཉྙཾ པསྶིཏུ’’ནྟི. ནཀུལམཱཏཱཔི ཁོ གཧཔཏཱནཱི བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཡཏོཧཾ, བྷནྟེ, ནཀུལཔིཏུནོ གཧཔཏིསྶ དཧརསྶེཝ དཧརཱ ཨཱནཱིཏཱ, ནཱབྷིཛཱནཱམི ནཀུལཔིཏརཾ གཧཔཏིཾ མནསཱཔི ཨཏིཙརིཏཱ, ཀུཏོ པན ཀཱཡེན! ཨིཙྪེཡྻཱམ མཡཾ, བྷནྟེ ¶ , དིཊྛེ ཙེཝ དྷམྨེ ཨཉྙམཉྙཾ པསྶིཏུཾ ཨབྷིསམྤརཱཡཉྩ ཨཉྙམཉྙཾ པསྶིཏུ’’ནྟི.

‘‘ཨཱཀངྑེཡྻུཾ ¶ ཙེ, གཧཔཏཡོ, ཨུབྷོ ཛཱནིཔཏཡོ དིཊྛེ ཙེཝ དྷམྨེ ཨཉྙམཉྙཾ པསྶིཏུཾ ཨབྷིསམྤརཱཡཉྩ ཨཉྙམཉྙཾ པསྶིཏུཾ ཨུབྷོཝ [ཨུབྷོ ཙ (སཱི. པཱི.)] ཨསྶུ ¶ སམསདྡྷཱ སམསཱིལཱ སམཙཱགཱ སམཔཉྙཱ, ཏེ དིཊྛེ ཙེཝ དྷམྨེ ཨཉྙམཉྙཾ པསྶནྟི ཨབྷིསམྤརཱཡཉྩ ཨཉྙམཉྙཾ པསྶནྟཱི’’ཏི [པསྶིསྶནྟཱིཏི (ཀ.)].

‘‘ཨུབྷོ སདྡྷཱ ཝདཉྙཱུ ཙ, སཉྙཏཱ དྷམྨཛཱིཝིནོ;

ཏེ ཧོནྟི ཛཱནིཔཏཡོ, ཨཉྙམཉྙཾ པིཡཾཝདཱ.

‘‘ཨཏྠཱསཾ པཙུརཱ ཧོནྟི, ཕཱསུཀཾ ཨུཔཛཱཡཏི;

ཨམིཏྟཱ དུམྨནཱ ཧོནྟི, ཨུབྷིནྣཾ སམསཱིལིནཾ.

‘‘ཨིདྷ ¶ དྷམྨཾ ཙརིཏྭཱན, སམསཱིལབྦཏཱ ཨུབྷོ;

ནནྡིནོ དེཝལོཀསྨིཾ, མོདནྟི ཀཱམཀཱམིནོ’’ཏི. པཉྩམཾ;

༦. དུཏིཡསམཛཱིཝཱིསུཏྟཾ

༥༦. ‘‘ཨཱཀངྑེཡྻུཾ ཙེ, བྷིཀྑཝེ, ཨུབྷོ ཛཱནིཔཏཡོ དིཊྛེ ཙེཝ དྷམྨེ ཨཉྙམཉྙཾ པསྶིཏུཾ ཨབྷིསམྤརཱཡཉྩ ཨཉྙམཉྙཾ པསྶིཏུཾ ཨུབྷོཝ ཨསྶུ སམསདྡྷཱ སམསཱིལཱ སམཙཱགཱ སམཔཉྙཱ, ཏེ དིཊྛེ ཙེཝ དྷམྨེ ཨཉྙམཉྙཾ པསྶནྟི ཨབྷིསམྤརཱཡཉྩ ཨཉྙམཉྙཾ པསྶནྟཱི’’ཏི.

‘‘ཨུབྷོ སདྡྷཱ ཝདཉྙཱུ ཙ, སཉྙཏཱ དྷམྨཛཱིཝིནོ;

ཏེ ཧོནྟི ཛཱནིཔཏཡོ, ཨཉྙམཉྙཾ པིཡཾཝདཱ.

‘‘ཨཏྠཱསཾ པཙུརཱ ཧོནྟི, ཕཱསུཀཾ ཨུཔཛཱཡཏི;

ཨམིཏྟཱ དུམྨནཱ ཧོནྟི, ཨུབྷིནྣཾ སམསཱིལིནཾ.

‘‘ཨིདྷ དྷམྨཾ ཙརིཏྭཱན, སམསཱིལབྦཏཱ ཨུབྷོ;

ནནྡིནོ དེཝལོཀསྨིཾ, མོདནྟི ཀཱམཀཱམིནོ’’ཏི. ཚཊྛཾ;

༧. སུཔྤཝཱསཱསུཏྟཾ

༥༧. ཨེཀཾ ¶ སམཡཾ བྷགཝཱ ཀོལིཡེསུ ཝིཧརཏི པཛྫནིཀཾ [སཛྫནེལཾ (སཱི. པཱི.), པཛྫནེལཾ (སྱཱ. ཀཾ.)] ནཱམ ཀོལིཡཱནཾ ནིགམོ. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ¶ ཡེན སུཔྤཝཱསཱཡ ཀོལིཡདྷཱིཏུཡཱ ནིཝེསནཾ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. ཨཐ ཁོ སུཔྤཝཱསཱ ཀོལིཡདྷཱིཏཱ ¶ བྷགཝནྟཾ པཎཱིཏེན ཁཱདནཱིཡེན བྷོཛནཱིཡེན སཧཏྠཱ སནྟཔྤེསི སམྤཝཱརེསི. ཨཐ ཁོ སུཔྤཝཱསཱ ཀོལིཡདྷཱིཏཱ བྷགཝནྟཾ བྷུཏྟཱཝིཾ ཨོནཱིཏཔཏྟཔཱཎིཾ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ སུཔྤཝཱསཾ ཀོལིཡདྷཱིཏརཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘བྷོཛནཾ ¶ , སུཔྤཝཱསེ, དེནྟཱི ཨརིཡསཱཝིཀཱ པཊིགྒཱཧཀཱནཾ ཙཏྟཱརི ཋཱནཱནི དེཏི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ཨཱཡུཾ དེཏི, ཝཎྞཾ དེཏི, སུཁཾ དེཏི, བལཾ དེཏི. ཨཱཡུཾ ཁོ པན དཏྭཱ ཨཱཡུསྶ བྷཱགིནཱི ཧོཏི དིབྦསྶ ཝཱ མཱནུསསྶ ཝཱ. ཝཎྞཾ དཏྭཱ ཝཎྞསྶ བྷཱགིནཱི ཧོཏི དིབྦསྶ ཝཱ མཱནུསསྶ ཝཱ. སུཁཾ དཏྭཱ སུཁསྶ བྷཱགིནཱི ཧོཏི དིབྦསྶ ཝཱ མཱནུསསྶ ཝཱ. བལཾ དཏྭཱ བལསྶ བྷཱགིནཱི ཧོཏི དིབྦསྶ ཝཱ མཱནུསསྶ ཝཱ. བྷོཛནཾ, སུཔྤཝཱསེ, དེནྟཱི ཨརིཡསཱཝིཀཱ པཊིགྒཱཧཀཱནཾ ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི ཋཱནཱནི དེཏཱི’’ཏི.

‘‘སུསངྑཏཾ བྷོཛནཾ ཡཱ དདཱཏི,

སུཙིཾ པཎཱིཏཾ [སུཔཎཱིཏཾ (ཀ.)] རསསཱ ཨུཔེཏཾ;

སཱ དཀྑིཎཱ ཨུཛྫུགཏེསུ དིནྣཱ,

ཙརཎཱུཔཔནྣེསུ མཧགྒཏེསུ;

པུཉྙེན པུཉྙཾ སཾསནྡམཱནཱ,

མཧཔྥལཱ ¶ ལོཀཝིདཱུན ཝཎྞིཏཱ.

‘‘ཨེཏཱདིསཾ ཡཉྙམནུསྶརནྟཱ,

ཡེ ཝེདཛཱཏཱ ཝིཙརནྟི ལོཀེ;

ཝིནེཡྻ མཙྪེརམལཾ སམཱུལཾ,

ཨནིནྡིཏཱ སགྒམུཔེནྟི ཋཱན’’ནྟི. སཏྟམཾ;

༨. སུདཏྟསུཏྟཾ

༥༨. ཨཐ ཁོ ཨནཱཐཔིཎྜིཀོ གཧཔཏི ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཨནཱཐཔིཎྜིཀཾ གཧཔཏིཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘བྷོཛནཾ ¶ , གཧཔཏི, དདམཱནོ ཨརིཡསཱཝཀོ པཊིགྒཱཧཀཱནཾ ཙཏྟཱརི ཋཱནཱནི དེཏི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ཨཱཡུཾ ¶ དེཏི, ཝཎྞཾ དེཏི, སུཁཾ དེཏི, བལཾ དེཏི. ཨཱཡུཾ ཁོ པན དཏྭཱ ཨཱཡུསྶ བྷཱགཱི ཧོཏི དིབྦསྶ ཝཱ མཱནུསསྶ ཝཱ. ཝཎྞཾ དཏྭཱ… སུཁཾ དཏྭཱ… བལཾ ¶ དཏྭཱ བལསྶ བྷཱགཱི ཧོཏི དིབྦསྶ ཝཱ མཱནུསསྶ ཝཱ. བྷོཛནཾ, གཧཔཏི, དདམཱནོ ཨརིཡསཱཝཀོ པཊིགྒཱཧཀཱནཾ ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི ཋཱནཱནི དེཏཱི’’ཏི.

[མཧཱཝ. ༢༨༢] ‘‘ཡོ སཉྙཏཱནཾ པརདཏྟབྷོཛིནཾ,

ཀཱལེན སཀྐཙྩ དདཱཏི བྷོཛནཾ;

ཙཏྟཱརི ཋཱནཱནི ཨནུཔྤཝེཙྪཏི,

ཨཱཡུཉྩ ཝཎྞཉྩ སུཁཾ བལཉྩ.

‘‘སོ ཨཱཡུདཱཡཱི ཝཎྞདཱཡཱི [སོ ཨཱཡུདཱཡཱི བལདཱཡཱི (སཱི. པཱི.), ཨཱཡུདཱཡཱི བལདཱཡཱི (སྱཱ. ཀཾ.)], སུཁཾ བལཾ དདོ [སུཁཾ ཝཎྞཾ དདོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.), སུཁབལདདོ (ཀ.)] ནརོ;

དཱིགྷཱཡུ ཡསཝཱ ཧོཏི, ཡཏྠ ཡཏྠཱུཔཔཛྫཏཱི’’ཏི. ཨཊྛམཾ;

༩. བྷོཛནསུཏྟཾ

༥༩. ‘‘བྷོཛནཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, དདམཱནོ དཱཡཀོ པཊིགྒཱཧཀཱནཾ ཙཏྟཱརི ཋཱནཱནི དེཏི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ཨཱཡུཾ དེཏི, ཝཎྞཾ དེཏི, སུཁཾ དེཏི, བལཾ དེཏི. ཨཱཡུཾ ཁོ པན དཏྭཱ ཨཱཡུསྶ བྷཱགཱི ཧོཏི དིབྦསྶ ཝཱ མཱནུསསྶ ཝཱ. ཝཎྞཾ དཏྭཱ… སུཁཾ དཏྭཱ… བལཾ དཏྭཱ བལསྶ བྷཱགཱི ཧོཏི དིབྦསྶ ཝཱ མཱནུསསྶ ཝཱ. བྷོཛནཾ, བྷིཀྑཝེ, དདམཱནོ དཱཡཀོ པཊིགྒཱཧཀཱནཾ ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི ཋཱནཱནི དེཏཱི’’ཏི.

[མཧཱཝ. ༢༨༢] ‘‘ཡོ སཉྙཏཱནཾ པརདཏྟབྷོཛིནཾ,

ཀཱལེན སཀྐཙྩ དདཱཏི བྷོཛནཾ;

ཙཏྟཱརི ཋཱནཱནི ཨནུཔྤཝེཙྪཏི,

ཨཱཡུཉྩ ཝཎྞཉྩ སུཁཾ བལཉྩ.

‘‘སོ ཨཱཡུདཱཡཱི ཝཎྞདཱཡཱི, སུཁཾ བལཾ དདོ ནརོ;

དཱིགྷཱཡུ ཡསཝཱ ཧོཏི, ཡཏྠ ཡཏྠཱུཔཔཛྫཏཱི’’ཏི. ནཝམཾ;

༡༠. གིཧིསཱམཱིཙིསུཏྟཾ

༦༠. ཨཐ ¶ ¶ ¶ ཁོ ཨནཱཐཔིཎྜིཀོ གཧཔཏི ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཨནཱཐཔིཎྜིཀཾ གཧཔཏིཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཙཏཱུཧི ཁོ, གཧཔཏི, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨརིཡསཱཝཀོ གིཧིསཱམཱིཙིཔཊིཔདཾ པཊིཔནྣོ ཧོཏི ཡསོཔཊིལཱབྷིནིཾ སགྒསཾཝཏྟནིཀཾ. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ཨིདྷ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པཙྩུཔཊྛིཏོ ཧོཏི ཙཱིཝརེན, བྷིཀྑུསངྒྷཾ པཙྩུཔཊྛིཏོ ཧོཏི པིཎྜཔཱཏེན, བྷིཀྑུསངྒྷཾ པཙྩུཔཊྛིཏོ ཧོཏི སེནཱསནེན ¶ , བྷིཀྑུསངྒྷཾ པཙྩུཔཊྛིཏོ ཧོཏི གིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརེན. ཨིམེཧི ཁོ, གཧཔཏི, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨརིཡསཱཝཀོ གིཧིསཱམཱིཙིཔཊིཔདཾ པཊིཔནྣོ ཧོཏི ཡསོཔཊིལཱབྷིནིཾ སགྒསཾཝཏྟནིཀ’’ནྟི.

‘‘གིཧིསཱམཱིཙིཔཊིཔདཾ, པཊིཔཛྫནྟི པཎྜིཏཱ;

སམྨགྒཏེ སཱིལཝནྟེ, ཙཱིཝརེན ཨུཔཊྛིཏཱ.

པིཎྜཔཱཏསཡནེན, གིལཱནཔྤཙྩཡེན ཙ;

ཏེསཾ དིཝཱ ཙ རཏྟོ ཙ, སདཱ པུཉྙཾ པཝཌྜྷཏི;

སགྒཉྩ ཀམཏིཊྛཱནཾ [སགྒཉྩ སཔྤཏིཊྛཱནཾ (ཀ.)], ཀམྨཾ ཀཏྭཱན བྷདྡཀ’’ནྟི. དསམཾ;

པུཉྙཱབྷིསནྡཝགྒོ པཋམོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

དྭེ པུཉྙཱབྷིསནྡཱ དྭེ ཙ, སཾཝཱསཱ སམཛཱིཝིནོ;

སུཔྤཝཱསཱ སུདཏྟོ ཙ, བྷོཛནཾ གིཧིསཱམིཙཱིཏི.

(༧) ༢. པཏྟཀམྨཝགྒོ

༡. པཏྟཀམྨསུཏྟཾ

༦༡. ཨཐ ¶ ཁོ ཨནཱཐཔིཎྜིཀོ གཧཔཏི ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཨནཱཐཔིཎྜིཀཾ གཧཔཏིཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཙཏྟཱརོམེ ¶ ¶ , གཧཔཏི, དྷམྨཱ ཨིཊྛཱ ཀནྟཱ མནཱཔཱ དུལླབྷཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? བྷོགཱ མེ ཨུཔྤཛྫནྟུ སཧདྷམྨེནཱཏི, ཨཡཾ པཋམོ དྷམྨོ ཨིཊྛོ ¶ ཀནྟོ མནཱཔོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ.

‘‘བྷོགེ ལདྡྷཱ སཧདྷམྨེན ཡསོ མེ ཨཱགཙྪཏུ སཧ ཉཱཏཱིཧི སཧ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡེཧཱིཏི, ཨཡཾ དུཏིཡོ དྷམྨོ ཨིཊྛོ ཀནྟོ མནཱཔོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ.

‘‘བྷོགེ ལདྡྷཱ སཧདྷམྨེན ཡསཾ ལདྡྷཱ སཧ ཉཱཏཱིཧི སཧ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡེཧི ཙིརཾ ཛཱིཝཱམི དཱིགྷམཱཡུཾ པཱལེམཱིཏི, ཨཡཾ ཏཏིཡོ དྷམྨོ ཨིཊྛོ ཀནྟོ མནཱཔོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ.

‘‘བྷོགེ ལདྡྷཱ སཧདྷམྨེན ཡསཾ ལདྡྷཱ སཧ ཉཱཏཱིཧི སཧ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡེཧི ཙིརཾ ཛཱིཝིཏྭཱ དཱིགྷམཱཡུཾ པཱལེཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫཱམཱིཏི, ཨཡཾ ཙཏུཏྠོ དྷམྨོ ཨིཊྛོ ཀནྟོ མནཱཔོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ. ཨིམེ ཁོ, གཧཔཏི, ཙཏྟཱརོ དྷམྨཱ ཨིཊྛཱ ཀནྟཱ མནཱཔཱ དུལླབྷཱ ལོཀསྨིཾ.

‘‘ཨིམེསཾ ཁོ, གཧཔཏི, ཙཏུནྣཾ དྷམྨཱནཾ ཨིཊྛཱནཾ ཀནྟཱནཾ མནཱཔཱནཾ དུལླབྷཱནཾ ལོཀསྨིཾ ཙཏྟཱརོ དྷམྨཱ པཊིལཱབྷཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? སདྡྷཱསམྤདཱ, སཱིལསམྤདཱ, ཙཱགསམྤདཱ, པཉྙཱསམྤདཱ.

‘‘ཀཏམཱ ¶ ཙ, གཧཔཏི, སདྡྷཱསམྤདཱ? ཨིདྷ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ སདྡྷོ ཧོཏི, སདྡཧཏི ཏཐཱགཏསྶ བོདྷིཾ – ‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི, སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ’ཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, གཧཔཏི, སདྡྷཱསམྤདཱ.

‘‘ཀཏམཱ ཙ, གཧཔཏི, སཱིལསམྤདཱ? ཨིདྷ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི…པེ… སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, གཧཔཏི, སཱིལསམྤདཱ.

‘‘ཀཏམཱ ཙ, གཧཔཏི, ཙཱགསམྤདཱ? ཨིདྷ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཝིགཏམལམཙྪེརེན ¶ ཙེཏསཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི མུཏྟཙཱགོ པཡཏཔཱཎི ཝོསགྒརཏོ ཡཱཙཡོགོ དཱནསཾཝིབྷཱགརཏོ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, གཧཔཏི, ཙཱགསམྤདཱ.

‘‘ཀཏམཱ ¶ ཙ, གཧཔཏི, པཉྙཱསམྤདཱ? ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཝིསམལོབྷཱབྷིབྷཱུཏེན ¶ , གཧཔཏི, ཙེཏསཱ ཝིཧརནྟོ ཨཀིཙྩཾ ཀརོཏི, ཀིཙྩཾ ཨཔརཱདྷེཏི. ཨཀིཙྩཾ ཀརོནྟོ ཀིཙྩཾ ཨཔརཱདྷེནྟོ ཡསཱ ཙ སུཁཱ ཙ དྷཾསཏི. བྱཱཔཱདཱབྷིབྷཱུཏེན, གཧཔཏི, ཙེཏསཱ ཝིཧརནྟོ ཨཀིཙྩཾ ཀརོཏི, ཀིཙྩཾ ཨཔརཱདྷེཏི. ཨཀིཙྩཾ ཀརོནྟོ ཀིཙྩཾ ཨཔརཱདྷེནྟོ ཡསཱ ཙ སུཁཱ ཙ དྷཾསཏི. ཐིནམིདྡྷཱབྷིབྷཱུཏེན, གཧཔཏི, ཙེཏསཱ ཝིཧརནྟོ ཨཀིཙྩཾ ཀརོཏི ཀིཙྩཾ ཨཔརཱདྷེཏི. ཨཀིཙྩཾ ཀརོནྟོ ཀིཙྩཾ ཨཔརཱདྷེནྟོ ཡསཱ ཙ སུཁཱ ཙ དྷཾསཏི. ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཱབྷིབྷཱུཏེན, གཧཔཏི, ཙེཏསཱ ཝིཧརནྟོ ཨཀིཙྩཾ ཀརོཏི, ཀིཙྩཾ ཨཔརཱདྷེཏི. ཨཀིཙྩཾ ཀརོནྟོ ཀིཙྩཾ ཨཔརཱདྷེནྟོ ཡསཱ ཙ སུཁཱ ཙ དྷཾསཏི. ཝིཙིཀིཙྪཱབྷིབྷཱུཏེན, གཧཔཏི, ཙེཏསཱ ཝིཧརནྟོ ཨཀིཙྩཾ ཀརོཏི, ཀིཙྩཾ ཨཔརཱདྷེཏི. ཨཀིཙྩཾ ཀརོནྟོ ཀིཙྩཾ ཨཔརཱདྷེནྟོ ཡསཱ ཙ སུཁཱ ཙ དྷཾསཏི.

‘‘ས ཁོ སོ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཝིསམལོབྷོ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསོཏི, ཨིཏི ཝིདིཏྭཱ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཝིསམལོབྷཾ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསཾ པཛཧཏི. བྱཱཔཱདོ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསོཏི, ཨིཏི ཝིདིཏྭཱ བྱཱཔཱདཾ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསཾ པཛཧཏི. ཐིནམིདྡྷཾ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསོཏི, ཨིཏི ཝིདིཏྭཱ ཐིནམིདྡྷཾ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསཾ པཛཧཏི. ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ ཙིཏྟསྶ ¶ ཨུཔཀྐིལེསོཏི, ཨིཏི ཝིདིཏྭཱ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསཾ པཛཧཏི. ཝིཙིཀིཙྪཱ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསོཏི, ཨིཏི ཝིདིཏྭཱ ཝིཙིཀིཙྪཾ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསཾ པཛཧཏི.

‘‘ཡཏོ ཙ ཁོ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀསྶ ¶ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཝིསམལོབྷོ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསོཏི, ཨིཏི ཝིདིཏྭཱ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཝིསམལོབྷོ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསོ པཧཱིནོ ཧོཏི. བྱཱཔཱདོ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསོཏི, ཨིཏི ཝིདིཏྭཱ བྱཱཔཱདོ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསོ པཧཱིནོ ཧོཏི. ཐིནམིདྡྷཾ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསོཏི, ཨིཏི ཝིདིཏྭཱ ཐིནམིདྡྷཾ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསོ པཧཱིནོ ཧོཏི. ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསོཏི, ཨིཏི ཝིདིཏྭཱ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསོ པཧཱིནོ ཧོཏི. ཝིཙིཀིཙྪཱ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསོཏི, ཨིཏི ཝིདིཏྭཱ ཝིཙིཀིཙྪཱ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསོ པཧཱིནོ ཧོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ མཧཱཔཉྙོ པུཐུཔཉྙོ ཨཱཔཱཏདསོ [ཨཱཔཱཐདསོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] པཉྙཱསམྤནྣོ [ཧཱསཔཉྙོ (ཀ.)]. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, གཧཔཏི ¶ , པཉྙཱསམྤདཱ. ཨིམེསཾ ཁོ, གཧཔཏི, ཙཏུནྣཾ དྷམྨཱནཾ ཨིཊྛཱནཾ ཀནྟཱནཾ མནཱཔཱནཾ དུལླབྷཱནཾ ལོཀསྨིཾ ཨིམེ ཙཏྟཱརོ དྷམྨཱ པཊིལཱབྷཱཡ སཾཝཏྟནྟི.

‘‘ས ཁོ སོ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡཱདྷིགཏེཧི བྷོགེཧི བཱཧཱབལཔརིཙིཏེཧི སེདཱཝཀྑིཏྟེཧི དྷམྨིཀེཧི དྷམྨལདྡྷེཧི ཙཏྟཱརི པཏྟཀམྨཱནི ཀཏྟཱ ཧོཏི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ཨིདྷ གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡཱདྷིགཏེཧི བྷོགེཧི བཱཧཱབལཔརིཙིཏེཧི སེདཱཝཀྑིཏྟེཧི དྷམྨིཀེཧི དྷམྨལདྡྷེཧི ཨཏྟཱནཾ སུཁེཏི པཱིཎེཏི སམྨཱ སུཁཾ པརིཧརཏི. མཱཏཱཔིཏརོ སུཁེཏི པཱིཎེཏི སམྨཱ སུཁཾ པརིཧརཏི. པུཏྟདཱརདཱསཀམྨཀརཔོརིསེ སུཁེཏི པཱིཎེཏི སམྨཱ སུཁཾ པརིཧརཏི. མིཏྟཱམཙྩེ སུཁེཏི པཱིཎེཏི སམྨཱ སུཁཾ པརིཧརཏི. ཨིདམསྶ པཋམཾ ཋཱནགཏཾ ཧོཏི པཏྟགཏཾ ཨཱཡཏནསོ པརིབྷུཏྟཾ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡཱདྷིགཏེཧི བྷོགེཧི བཱཧཱབལཔརིཙིཏེཧི སེདཱཝཀྑིཏྟེཧི དྷམྨིཀེཧི དྷམྨལདྡྷེཧི ཡཱ ཏཱ ཧོནྟི ཨཱཔདཱ ཨགྒིཏོ ཝཱ ཨུདཀཏོ ཝཱ རཱཛཏོ ཝཱ ཙོརཏོ ཝཱ ཨཔྤིཡཏོ ཝཱ དཱཡཱདཏོ [ཨ. ནི. ༥.༤༡], ཏཐཱརཱུཔཱསུ ཨཱཔདཱསུ པརིཡོདྷཱཡ ¶ སཾཝཏྟཏི. སོཏྠིཾ ¶ ཨཏྟཱནཾ ཀརོཏི. ཨིདམསྶ དུཏིཡཾ ཋཱནགཏཾ ཧོཏི པཏྟགཏཾ ཨཱཡཏནསོ པརིབྷུཏྟཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡཱདྷིགཏེཧི བྷོགེཧི བཱཧཱབལཔརིཙིཏེཧི སེདཱཝཀྑིཏྟེཧི དྷམྨིཀེཧི དྷམྨལདྡྷེཧི པཉྩབལིཾ ཀཏྟཱ ཧོཏི – ཉཱཏིབལིཾ, ཨཏིཐིབལིཾ, པུབྦཔེཏབལིཾ, རཱཛབལིཾ, དེཝཏཱབལིཾ. ཨིདམསྶ ཏཏིཡཾ ཋཱནགཏཾ ཧོཏི པཏྟགཏཾ ཨཱཡཏནསོ པརིབྷུཏྟཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡཱདྷིགཏེཧི བྷོགེཧི བཱཧཱབལཔརིཙིཏེཧི སེདཱཝཀྑིཏྟེཧི དྷམྨིཀེཧི དྷམྨལདྡྷེཧི ཡེ ཏེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ མདཔྤམཱདཱ པཊིཝིརཏཱ ཁནྟིསོརཙྩེ ནིཝིཊྛཱ ཨེཀམཏྟཱནཾ དམེནྟི, ཨེཀམཏྟཱནཾ སམེནྟི, ཨེཀམཏྟཱནཾ པརིནིབྦཱཔེནྟི, ཏཐཱརཱུཔེསུ སམཎབྲཱཧྨཎེསུ ཨུདྡྷགྒིཀཾ དཀྑིཎཾ པཏིཊྛཱཔེཏི སོཝགྒིཀཾ སུཁཝིཔཱཀཾ སགྒསཾཝཏྟནིཀཾ ¶ . ཨིདམསྶ ཙཏུཏྠཾ ཋཱནགཏཾ ཧོཏི པཏྟགཏཾ ཨཱཡཏནསོ པརིབྷུཏྟཾ.

‘‘ས ཁོ སོ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡཱདྷིགཏེཧི བྷོགེཧི བཱཧཱབལཔརིཙིཏེཧི སེདཱཝཀྑིཏྟེཧི དྷམྨིཀེཧི དྷམྨལདྡྷེཧི ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི པཏྟཀམྨཱནི ཀཏྟཱ ཧོཏི. ཡསྶ ཀསྶཙི, གཧཔཏི, ཨཉྙཏྲ ཨིམེཧི ཙཏཱུཧི པཏྟཀམྨེཧི བྷོགཱ པརིཀྑཡཾ གཙྪནྟི, ཨིམེ ཝུཙྩནྟི, གཧཔཏི, བྷོགཱ ཨཊྛཱནགཏཱ ཨཔཏྟགཏཱ ཨནཱཡཏནསོ པརིབྷུཏྟཱ. ཡསྶ ཀསྶཙི, གཧཔཏི, ཨིམེཧི ཙཏཱུཧི པཏྟཀམྨེཧི བྷོགཱ པརིཀྑཡཾ གཙྪནྟི, ཨིམེ ཝུཙྩནྟི, གཧཔཏི, བྷོགཱ ཋཱནགཏཱ པཏྟགཏཱ ཨཱཡཏནསོ པརིབྷུཏྟཱ’’ཏི.

‘‘བྷུཏྟཱ བྷོགཱ བྷཏཱ བྷཙྩཱ [གཏཱ བྷཱུཏཱ (ཀ.) བྷཊཱ བྷཙྩཱ (སྱཱ. ཀཾ.)], ཝིཏིཎྞཱ ཨཱཔདཱསུ མེ;

ཨུདྡྷགྒཱ དཀྑིཎཱ དིནྣཱ, ཨཐོ པཉྩབལཱི ཀཏཱ;

ཨུཔཊྛིཏཱ ¶ སཱིལཝནྟོ, སཉྙཏཱ བྲཧྨཙཱརཡོ.

‘‘ཡདཏྠཾ བྷོགཾ ཨིཙྪེཡྻ, པཎྜིཏོ གྷརམཱཝསཾ;

སོ ¶ མེ ཨཏྠོ ཨནུཔྤཏྟོ, ཀཏཾ ཨནནུཏཱཔིཡཾ.

‘‘ཨེཏཾ ¶ [ཨེཝཾ (ཀ.)] ཨནུསྶརཾ མཙྩོ, ཨརིཡདྷམྨེ ཋིཏོ ནརོ;

ཨིདྷེཝ ནཾ པསཾསནྟི, པེཙྩ སགྒེ པམོདཏཱི’’ཏི. པཋམཾ;

༢. ཨཱནཎྱསུཏྟཾ

༦༢. ཨཐ ཁོ ཨནཱཐཔིཎྜིཀོ གཧཔཏི ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཨནཱཐཔིཎྜིཀཾ གཧཔཏིཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, གཧཔཏི, སུཁཱནི ཨདྷིགམནཱིཡཱནི གིཧིནཱ ཀཱམབྷོགིནཱ ཀཱལེན ཀཱལཾ སམཡེན སམཡཾ ཨུཔཱདཱཡ. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ཨཏྠིསུཁཾ, བྷོགསུཁཾ, ཨཱནཎྱསུཁཾ [ཨཎཎསུཁཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], ཨནཝཛྫསུཁཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ, གཧཔཏི, ཨཏྠིསུཁཾ? ཨིདྷ, གཧཔཏི, ཀུལཔུཏྟསྶ བྷོགཱ ཧོནྟི ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡཱདྷིགཏཱ བཱཧཱབལཔརིཙིཏཱ སེདཱཝཀྑིཏྟཱ དྷམྨིཀཱ དྷམྨལདྡྷཱ ¶ . སོ ‘བྷོགཱ མེ ཨཏྠི ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡཱདྷིགཏཱ བཱཧཱབལཔརིཙིཏཱ སེདཱཝཀྑིཏྟཱ དྷམྨིཀཱ དྷམྨལདྡྷཱ’ཏི ཨདྷིགཙྪཏི སུཁཾ, ཨདྷིགཙྪཏི སོམནསྶཾ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, གཧཔཏི, ཨཏྠིསུཁཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ, གཧཔཏི, བྷོགསུཁཾ? ཨིདྷ, གཧཔཏི, ཀུལཔུཏྟོ ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡཱདྷིགཏེཧི བྷོགེཧི བཱཧཱབལཔརིཙིཏེཧི སེདཱཝཀྑིཏྟེཧི དྷམྨིཀེཧི དྷམྨལདྡྷེཧི པརིབྷུཉྫཏི པུཉྙཱནི ཙ ཀརོཏི. སོ ‘ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡཱདྷིགཏེཧི བྷོགེཧི བཱཧཱབལཔརིཙིཏེཧི སེདཱཝཀྑིཏྟེཧི དྷམྨིཀེཧི དྷམྨལདྡྷེཧི པརིབྷུཉྫཱམི པུཉྙཱནི ཙ ཀརོམཱི’ཏི ཨདྷིགཙྪཏི སུཁཾ, ཨདྷིགཙྪཏི སོམནསྶཾ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, གཧཔཏི, བྷོགསུཁཾ ¶ .

‘‘ཀཏམཉྩ, གཧཔཏི, ཨཱནཎྱསུཁཾ? ཨིདྷ, གཧཔཏི, ཀུལཔུཏྟོ ན ཀསྶཙི ཀིཉྩི དྷཱརེཏི ཨཔྤཾ ཝཱ བཧུཾ ཝཱ. སོ ‘ན ཀསྶཙི ཀིཉྩི དྷཱརེམི [ཀིཉྩི ཝཱ དེཏི (ཀ.)] ཨཔྤཾ ཝཱ བཧུཾ ཝཱ’ཏི ཨདྷིགཙྪཏི སུཁཾ, ཨདྷིགཙྪཏི སོམནསྶཾ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, གཧཔཏི, ཨཱནཎྱསུཁཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ, གཧཔཏི, ཨནཝཛྫསུཁཾ? ཨིདྷ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨནཝཛྫེན ཀཱཡཀམྨེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨནཝཛྫེན ཝཙཱིཀམྨེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨནཝཛྫེན མནོཀམྨེན ¶ སམནྣཱགཏོ ཧོཏི. སོ ‘ཨནཝཛྫེནམྷི ¶ ཀཱཡཀམྨེན སམནྣཱགཏོ, ཨནཝཛྫེན ཝཙཱིཀམྨེན སམནྣཱགཏོ, ཨནཝཛྫེན མནོཀམྨེན སམནྣཱགཏོ’ཏི ཨདྷིགཙྪཏི སུཁཾ, ཨདྷིགཙྪཏི སོམནསྶཾ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, གཧཔཏི, ཨནཝཛྫསུཁཾ. ཨིམཱནི ཁོ, གཧཔཏི, ཙཏྟཱརི སུཁཱནི ཨདྷིགམནཱིཡཱནི གིཧིནཱ ཀཱམབྷོགིནཱ ཀཱལེན ཀཱལཾ སམཡེན སམཡཾ ཨུཔཱདཱཡཱ’’ཏི.

‘‘ཨཱནཎྱསུཁཾ ཉཏྭཱན, ཨཐོ ཨཏྠིསུཁཾ པརཾ;

བྷུཉྫཾ བྷོགསུཁཾ མཙྩོ, ཏཏོ པཉྙཱ ཝིཔསྶཏི.

‘‘ཝིཔསྶམཱནོ ཛཱནཱཏི, ཨུབྷོ བྷོགེ སུམེདྷསོ;

ཨནཝཛྫསུཁསྶེཏཾ, ཀལཾ ནཱགྒྷཏི སོལ༹སི’’ནྟི. དུཏིཡཾ;

༣. བྲཧྨསུཏྟཾ

༦༣. ‘‘སབྲཧྨཀཱནི, བྷིཀྑཝེ [ཨིཏིཝུ. ༡༠༦], ཏཱནི ཀུལཱནི ཡེསཾ པུཏྟཱནཾ མཱཏཱཔིཏརོ ཨཛ྄ཛྷཱགཱརེ པཱུཛིཏཱ ཧོནྟི. སཔུབྦཱཙརིཡཀཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཏཱནི ཀུལཱནི ¶ , ཡེསཾ པུཏྟཱནཾ མཱཏཱཔིཏརོ ཨཛ྄ཛྷཱགཱརེ པཱུཛིཏཱ ཧོནྟི. སཔུབྦདེཝཏཱནི [སཔུབྦདེཝཱནི (སྱཱ. ཀཾ.)], བྷིཀྑཝེ, ཏཱནི ཀུལཱནི ཡེསཾ པུཏྟཱནཾ མཱཏཱཔིཏརོ ཨཛ྄ཛྷཱགཱརེ པཱུཛིཏཱ ཧོནྟི. སཱཧུནེཡྻཀཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཏཱནི ཀུལཱནི ཡེསཾ པུཏྟཱནཾ མཱཏཱཔིཏརོ ¶ ཨཛ྄ཛྷཱགཱརེ པཱུཛིཏཱ ཧོནྟི.

‘‘བྲཧྨཱཏི, བྷིཀྑཝེ, མཱཏཱཔིཏཱུནཾ [མཱཏཱཔིཏུནྣཾ (སཱི. པཱི.)] ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. པུབྦཱཙརིཡཱཏི, བྷིཀྑཝེ, མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. པུབྦདེཝཏཱཏི [པུབྦདེཝཱཏི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.)], བྷིཀྑཝེ, མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨཱཧུནེཡྻཱཏི, བྷིཀྑཝེ, མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? བཧུཀཱརཱ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏཱཔིཏརོ, པུཏྟཱནཾ ཨཱཔཱདཀཱ པོསཀཱ ཨིམསྶ ལོཀསྶ དསྶེཏཱརོ’’ཏི.

‘‘བྲཧྨཱཏི མཱཏཱཔིཏརོ, པུབྦཱཙརིཡཱཏི ཝུཙྩརེ;

ཨཱཧུནེཡྻཱ ཙ པུཏྟཱནཾ, པཛཱཡ ཨནུཀམྤཀཱ.

‘‘ཏསྨཱ ¶ ཧི ནེ ནམསྶེཡྻ, སཀྐརེཡྻ ཙ པཎྜིཏོ;

ཨནྣེན ཨཐ པཱནེན, ཝཏྠེན སཡནེན ཙ;

ཨུཙྪཱདནེན ནྷཱཔནེན, པཱདཱནཾ དྷོཝནེན ཙ.

‘‘ཏཱཡ ནཾ པཱརིཙརིཡཱཡ, མཱཏཱཔིཏཱུསུ པཎྜིཏཱ;

ཨིདྷེཝ ནཾ པསཾསནྟི, པེཙྩ སགྒེ པམོདཏཱི’’ཏི. ཏཏིཡཾ;

༤. ནིརཡསུཏྟཾ

༦༤. ‘‘ཙཏཱུཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ ནིརཡེ. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? པཱཎཱཏིཔཱཏཱི ཧོཏི, ཨདིནྣཱདཱཡཱི ཧོཏི, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱི ཧོཏི, མུསཱཝཱདཱི ཧོཏི – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ ནིརཡེ’’ཏི.

‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏོ ཨདིནྣཱདཱནཾ, མུསཱཝཱདོ ཙ ཝུཙྩཏི;

པརདཱརགམནཉྩཱཔི, ནཔྤསཾསནྟི པཎྜིཏཱ’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ;

༥. རཱུཔསུཏྟཾ

༦༥. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ¶ ཙཏྟཱརོ? རཱུཔཔྤམཱཎོ རཱུཔཔྤསནྣོ, གྷོསཔྤམཱཎོ གྷོསཔྤསནྣོ ¶ , ལཱུཁཔྤམཱཎོ ལཱུཁཔྤསནྣོ, དྷམྨཔྤམཱཎོ དྷམྨཔྤསནྣོ – ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི.

‘‘ཡེ ཙ རཱུཔེ པམཱཎིཾསུ [ཡེ ཙ རཱུཔེན པཱམིཾསུ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], ཡེ ཙ གྷོསེན ཨནྭགཱུ;

ཚནྡརཱགཝསཱུཔེཏཱ, ནཱབྷིཛཱནནྟི ཏེ ཛནཱ [ན ཏེ ཛཱནནྟི ཏཾ ཛནཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)].

‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཉྩ ¶ ན ཛཱནཱཏི, བཧིདྡྷཱ ཙ ན པསྶཏི;

སམནྟཱཝརཎོ བཱལོ, ས ཝེ གྷོསེན ཝུཡ྄ཧཏི.

‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཉྩ ན ཛཱནཱཏི, བཧིདྡྷཱ ཙ ཝིཔསྶཏི;

བཧིདྡྷཱ ཕལདསྶཱཝཱི, སོཔི གྷོསེན ཝུཡ྄ཧཏི.

‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཉྩ པཛཱནཱཏི, བཧིདྡྷཱ ཙ ཝིཔསྶཏི;

ཝིནཱིཝརཎདསྶཱཝཱི, ན སོ གྷོསེན ཝུཡ྄ཧཏཱི’’ཏི. པཉྩམཾ;

༦. སརཱགསུཏྟཾ

༦༦. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? སརཱགོ, སདོསོ, སམོཧོ, སམཱནོ – ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི.

‘‘སཱརཏྟཱ ¶ རཛནཱིཡེསུ, པིཡརཱུཔཱབྷིནནྡིནོ;

མོཧེན ཨཱཝུཏཱ [ཨདྷམཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] སཏྟཱ, བདྡྷཱ [བནྡྷཱ (ཀ.)] ཝཌྜྷེནྟི བནྡྷནཾ.

‘‘རཱགཛཾ དོསཛཉྩཱཔི, མོཧཛཾ ཙཱཔཝིདྡསཱུ;

ཀརོནྟཱཀུསལཾ ཀམྨཾ [དྷམྨཾ (ཀ.)], སཝིགྷཱཏཾ དུཁུདྲཡཾ.

‘‘ཨཝིཛྫཱནིཝུཏཱ པོསཱ, ཨནྡྷབྷཱུཏཱ ཨཙཀྑུཀཱ;

ཡཐཱ དྷམྨཱ ཏཐཱ སནྟཱ, ན ཏསྶེཝནྟི [ནསྶེཝནྟི (སཱི.)] མཉྙརེ’’ཏི. ཚཊྛཾ;

༧. ཨཧིརཱཛསུཏྟཾ

༦༧. ཨེཀཾ ¶ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན སཱཝཏྠིཡཾ ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ ཨཧིནཱ དཊྛོ ཀཱལངྐཏོ ཧོཏི. ཨཐ ཁོ ¶ སམྦཧུལཱ བྷིཀྑཱུ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཱ ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘ཨིདྷ ¶ , བྷནྟེ, སཱཝཏྠིཡཾ ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ ཨཧིནཱ དཊྛོ ཀཱལངྐཏོ’’ཏི.

‘‘ན ཧི ནཱུན [ན ཧ ནཱུན (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] སོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཙཏྟཱརི ཨཧིརཱཛཀུལཱནི མེཏྟེན ཙིཏྟེན ཕརི. སཙེ ཧི སོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཙཏྟཱརི ཨཧིརཱཛཀུལཱནི མེཏྟེན ཙིཏྟེན ཕརེཡྻ, ན ཧི སོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཧིནཱ དཊྛོ ཀཱལངྐརེཡྻ.

‘‘ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ཝིརཱུཔཀྑཾ ཨཧིརཱཛཀུལཾ, ཨེརཱཔཐཾ ཨཧིརཱཛཀུལཾ, ཚབྱཱཔུཏྟཾ ཨཧིརཱཛཀུལཾ, ཀཎྷཱགོཏམཀཾ ཨཧིརཱཛཀུལཾ. ན ཧི ནཱུན སོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི ཨཧིརཱཛཀུལཱནི མེཏྟེན ཙིཏྟེན ཕརི. སཙེ ཧི སོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི ཨཧིརཱཛཀུལཱནི མེཏྟེན ཙིཏྟེན ཕརེཡྻ, ན ཧི སོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཧིནཱ དཊྛོ ཀཱལངྐརེཡྻ.

‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི ཨཧིརཱཛཀུལཱནི མེཏྟེན ཙིཏྟེན ཕརིཏུཾ ཨཏྟགུཏྟིཡཱ ཨཏྟརཀྑཱཡ ཨཏྟཔརིཏྟཱཡཱ’’ཏི.

[ཙཱུལ༹ཝ. ༢༥༡; ཛཱ. ༡.༢.༡༠༥ པསྶིཏབྦཾ] ‘‘ཝིརཱུཔཀྑེཧི མེ མེཏྟཾ, མེཏྟཾ ཨེརཱཔཐེཧི མེ;

ཚབྱཱཔུཏྟེཧི མེ མེཏྟཾ, མེཏྟཾ ཀཎྷཱགོཏམཀེཧི ཙ.

‘‘ཨཔཱདཀེཧི མེ མེཏྟཾ, མེཏྟཾ དྭིཔཱདཀེཧི [དིཔཱདཀེཧི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] མེ;

ཙཏུཔྤདེཧི ¶ མེ མེཏྟཾ, མེཏྟཾ བཧུཔྤདེཧི མེ.

‘‘མཱ ¶ མཾ ཨཔཱདཀོ ཧིཾསི, མཱ མཾ ཧིཾསི དྭིཔཱདཀོ [དིཔཱདཀོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)];

མཱ མཾ ཙཏུཔྤདོ ཧིཾསི, མཱ མཾ ཧིཾསི བཧུཔྤདོ.

‘‘སབྦེ སཏྟཱ སབྦེ པཱཎཱ, སབྦེ བྷཱུཏཱ ཙ ཀེཝལཱ;

སབྦེ བྷདྲཱནི པསྶནྟུ, མཱ ཀཉྩི [ཀིཉྩི (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] པཱཔམཱགམཱ.

‘‘ཨཔྤམཱཎོ ¶ བུདྡྷོ, ཨཔྤམཱཎོ དྷམྨོ;

ཨཔྤམཱཎོ སངྒྷོ, པམཱཎཝནྟཱནི སརཱིསཔཱནི [སིརིཾསཔཱནི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)].

‘‘ཨཧིཝིཙྪིཀཱ སཏཔདཱི, ཨུཎྞནཱབྷཱི སརབཱུ མཱུསིཀཱ;

ཀཏཱ མེ རཀྑཱ ཀཏཱ མེ པརིཏྟཱ [ཀཏཾ མེ པརིཏྟཾ (?)], པཊིཀྐམནྟུ བྷཱུཏཱནི;

སོཧཾ ནམོ བྷགཝཏོ, ནམོ སཏྟནྣཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཱན’’ནྟི. སཏྟམཾ;

༨. དེཝདཏྟསུཏྟཾ

༦༨. ཨེཀཾ ¶ སམཡཾ བྷགཝཱ རཱཛགཧེ ཝིཧརཏི གིཛ྄ཛྷཀཱུཊེ པབྦཏེ ཨཙིརཔཀྐནྟེ དེཝདཏྟེ. ཏཏྲ ཁོ བྷགཝཱ དེཝདཏྟཾ ཨཱརབྦྷ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཏྟཝདྷཱཡ, བྷིཀྑཝེ [ཙཱུལ༹ཝ. ༢༥༢; སཾ. ནི. ༢.༡༨༤], དེཝདཏྟསྶ ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀོ ཨུདཔཱདི. པརཱབྷཝཱཡ, བྷིཀྑཝེ, དེཝདཏྟསྶ ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀོ ཨུདཔཱདི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཀདལཱི ཨཏྟཝདྷཱཡ ཕལཾ དེཏི, པརཱབྷཝཱཡ ཕལཾ དེཏི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཏྟཝདྷཱཡ དེཝདཏྟསྶ ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀོ ཨུདཔཱདི, པརཱབྷཝཱཡ དེཝདཏྟསྶ ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀོ ཨུདཔཱདི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཝེལུ༹ ཨཏྟཝདྷཱཡ ཕལཾ དེཏི, པརཱབྷཝཱཡ ཕལཾ དེཏི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཏྟཝདྷཱཡ དེཝདཏྟསྶ ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀོ ཨུདཔཱདི, པརཱབྷཝཱཡ དེཝདཏྟསྶ ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀོ ཨུདཔཱདི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ནལོ༹ ཨཏྟཝདྷཱཡ ཕལཾ དེཏི, པརཱབྷཝཱཡ ཕལཾ དེཏི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཏྟཝདྷཱཡ དེཝདཏྟསྶ ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀོ ཨུདཔཱདི, པརཱབྷཝཱཡ དེཝདཏྟསྶ ¶ ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀོ ཨུདཔཱདི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨསྶཏརཱི ཨཏྟཝདྷཱཡ གབྦྷཾ གཎྷཱཏི, པརཱབྷཝཱཡ གབྦྷཾ གཎྷཱཏི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཏྟཝདྷཱཡ དེཝདཏྟསྶ ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀོ ཨུདཔཱདི, པརཱབྷཝཱཡ དེཝདཏྟསྶ ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀོ ཨུདཔཱདཱི’’ཏི.

‘‘ཕལཾ ¶ ཝེ ཀདལིཾ ཧནྟི, ཕལཾ ཝེལུ༹ཾ ཕལཾ ནལ༹ཾ;

སཀྐཱརོ ཀཱཔུརིསཾ ཧནྟི, གབྦྷོ ཨསྶཏརིཾ ཡཐཱ’’ཏི [ཙཱུལ༹ཝ. ༣༣༥; སཾ. ནི. ༡.༡༨༣; ༢.༡༨༤; ནེཏྟི. ༩༠]. ཨཊྛམཾ;

༩. པདྷཱནསུཏྟཾ

༦༩. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི ¶ , བྷིཀྑཝེ, པདྷཱནཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? སཾཝརཔྤདྷཱནཾ, པཧཱནཔྤདྷཱནཾ, བྷཱཝནཱཔྤདྷཱནཾ, ཨནུརཀྑཎཱཔྤདྷཱནཾ. ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, སཾཝརཔྤདྷཱནཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨནུཔྤནྣཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨནུཔྤཱདཱཡ ¶ ཚནྡཾ ཛནེཏི ཝཱཡམཏི ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏི པདཧཏི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, སཾཝརཔྤདྷཱནཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པཧཱནཔྤདྷཱནཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨུཔྤནྣཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཧཱནཱཡ ཚནྡཾ ཛནེཏི ཝཱཡམཏི ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏི པདཧཏི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པཧཱནཔྤདྷཱནཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷཱཝནཱཔྤདྷཱནཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨནུཔྤནྣཱནཾ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔྤཱདཱཡ ཚནྡཾ ཛནེཏི ཝཱཡམཏི ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏི པདཧཏི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, བྷཱཝནཱཔྤདྷཱནཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, ཨནུརཀྑཎཱཔྤདྷཱནཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨུཔྤནྣཱནཾ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཋིཏིཡཱ ཨསམྨོསཱཡ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡ ཝེཔུལླཱཡ བྷཱཝནཱཡ པཱརིཔཱུརིཡཱ ཚནྡཾ ཛནེཏི ཝཱཡམཏི ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི ཙིཏྟཾ པགྒཎྷཱཏི པདཧཏི. ཨིདཾ ¶ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨནུརཀྑཎཱཔྤདྷཱནཾ. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི པདྷཱནཱནཱི’’ཏི.

‘‘སཾཝརོ ཙ པཧཱནཉྩ, བྷཱཝནཱ ཨནུརཀྑཎཱ;

ཨེཏེ པདྷཱནཱ ཙཏྟཱརོ, དེསིཏཱདིཙྩབནྡྷུནཱ;

ཡོ ཧི [ཡེཧི (?)] བྷིཀྑུ ཨིདྷཱཏཱཔཱི, ཁཡཾ དུཀྑསྶ པཱཔུཎེ’’ཏི. ནཝམཾ;

༡༠. ཨདྷམྨིཀསུཏྟཾ

༧༠. ‘‘ཡསྨིཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, སམཡེ རཱཛཱནོ ཨདྷམྨིཀཱ ཧོནྟི, རཱཛཱཡུཏྟཱཔི ཏསྨིཾ སམཡེ ཨདྷམྨིཀཱ ཧོནྟི. རཱཛཱཡུཏྟེསུ ཨདྷམྨིཀེསུ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱཔི ཏསྨིཾ སམཡེ ཨདྷམྨིཀཱ ཧོནྟི. བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀེསུ ཨདྷམྨིཀེསུ ནེགམཛཱནཔདཱཔི ཏསྨིཾ སམཡེ ཨདྷམྨིཀཱ ཧོནྟི. ནེགམཛཱནཔདེསུ ཨདྷམྨིཀེསུ ཝིསམཾ ཙནྡིམསཱུརིཡཱ པརིཝཏྟནྟི ¶ . ཝིསམཾ ཙནྡིམསཱུརིཡེསུ པརིཝཏྟནྟེསུ ཝིསམཾ ནཀྑཏྟཱནི ཏཱརཀརཱུཔཱནི པརིཝཏྟནྟི. ཝིསམཾ ནཀྑཏྟེསུ ཏཱརཀརཱུཔེསུ པརིཝཏྟནྟེསུ ཝིསམཾ རཏྟིནྡིཝཱ [རཏྟིདིཝཱ (ཀ.)] པརིཝཏྟནྟི. ཝིསམཾ རཏྟིནྡིཝེསུ པརིཝཏྟནྟེསུ ཝིསམཾ མཱསདྡྷམཱསཱ པརིཝཏྟནྟི. ཝིསམཾ མཱསདྡྷམཱསེསུ པརིཝཏྟནྟེསུ ཝིསམཾ ཨུཏུསཾཝཙྪརཱ པརིཝཏྟནྟི. ཝིསམཾ ཨུཏུསཾཝཙྪརེསུ པརིཝཏྟནྟེསུ ཝིསམཾ ཝཱཏཱ ཝཱཡནྟི ཝིསམཱ ཨཔཉྫསཱ ¶ . ཝིསམཾ ཝཱཏེསུ ཝཱཡནྟེསུ ཝིསམེསུ ཨཔཉྫསེསུ དེཝཏཱ པརིཀུཔིཏཱ བྷཝནྟི. དེཝཏཱསུ པརིཀུཔིཏཱསུ དེཝོ ན སམྨཱ དྷཱརཾ ཨནུཔྤཝེཙྪཏི. དེཝེ ན སམྨཱ དྷཱརཾ ཨནུཔྤཝེཙྪནྟེ ཝིསམཔཱཀཱནི [ཝིསམཔཱཀཱིནི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.), ཝིསམཾ པཱཀཱནི (ཀ.)] སསྶཱནི བྷཝནྟི. ཝིསམཔཱཀཱནི, བྷིཀྑཝེ, སསྶཱནི མནུསྶཱ པརིབྷུཉྫནྟཱ ¶ ཨཔྤཱཡུཀཱ ཧོནྟི དུབྦཎྞཱ ཙ བཝ྄ཧཱབཱདྷཱ [བཧྭཱབཱདྷཱ (ཀ.)] ཙ.

‘‘ཡསྨིཾ, བྷིཀྑཝེ, སམཡེ རཱཛཱནོ དྷམྨིཀཱ ཧོནྟི, རཱཛཱཡུཏྟཱཔི ཏསྨིཾ སམཡེ དྷམྨིཀཱ ཧོནྟི. རཱཛཱཡུཏྟེསུ དྷམྨིཀེསུ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱཔི ཏསྨིཾ སམཡེ དྷམྨིཀཱ ཧོནྟི. བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀེསུ དྷམྨིཀེསུ ནེགམཛཱནཔདཱཔི ཏསྨིཾ སམཡེ དྷམྨིཀཱ ཧོནྟི. ནེགམཛཱནཔདེསུ དྷམྨིཀེསུ སམཾ ཙནྡིམསཱུརིཡཱ པརིཝཏྟནྟི. སམཾ ཙནྡིམསཱུརིཡེསུ པརིཝཏྟནྟེསུ སམཾ ནཀྑཏྟཱནི ཏཱརཀརཱུཔཱནི པརིཝཏྟནྟི. སམཾ ནཀྑཏྟེསུ ཏཱརཀརཱུཔེསུ པརིཝཏྟནྟེསུ སམཾ རཏྟིནྡིཝཱ པརིཝཏྟནྟི. སམཾ རཏྟིནྡིཝེསུ པརིཝཏྟནྟེསུ སམཾ མཱསདྡྷམཱསཱ པརིཝཏྟནྟི. སམཾ མཱསདྡྷམཱསེསུ པརིཝཏྟནྟེསུ སམཾ ཨུཏུསཾཝཙྪརཱ པརིཝཏྟནྟི. སམཾ ཨུཏུསཾཝཙྪརེསུ པརིཝཏྟནྟེསུ སམཾ ཝཱཏཱ ཝཱཡནྟི སམཱ པཉྫསཱ. སམཾ ཝཱཏེསུ ཝཱཡནྟེསུ སམེསུ པཉྫསེསུ དེཝཏཱ ཨཔརིཀུཔིཏཱ བྷཝནྟི. དེཝཏཱསུ ཨཔརིཀུཔིཏཱསུ དེཝོ སམྨཱ དྷཱརཾ ཨནུཔྤཝེཙྪཏི. དེཝེ སམྨཱ དྷཱརཾ ཨནུཔྤཝེཙྪནྟེ སམཔཱཀཱནི སསྶཱནི བྷཝནྟི. སམཔཱཀཱནི, བྷིཀྑཝེ, སསྶཱནི མནུསྶཱ པརིབྷུཉྫནྟཱ དཱིགྷཱཡུཀཱ ཙ ཧོནྟི ཝཎྞཝནྟོ ཙ བལཝནྟོ ཙ ཨཔྤཱབཱདྷཱ ཙཱ’’ཏི.

‘‘གུནྣཾ ¶ ཙེ ཏརམཱནཱནཾ, ཛིམྷཾ གཙྪཏི པུངྒཝོ;

སབྦཱ ཏཱ ཛིམྷཾ གཙྪནྟི, ནེཏྟེ ཛིམྷཾ གཏེ སཏི.

‘‘ཨེཝམེཝཾ མནུསྶེསུ, ཡོ ཧོཏི སེཊྛསམྨཏོ;

སོ ཙེ ཨདྷམྨཾ ཙརཏི, པགེཝ ཨིཏརཱ པཛཱ;

སབྦཾ ¶ རཊྛཾ དུཀྑཾ སེཏི, རཱཛཱ ཙེ ཧོཏི ཨདྷམྨིཀོ.

‘‘གུནྣཾ ཙེ ཏརམཱནཱནཾ, ཨུཛུཾ གཙྪཏི པུངྒཝོ;

སབྦཱ ཏཱ ཨུཛུཾ གཙྪནྟི, ནེཏྟེ ཨུཛུཾ གཏེ སཏི.

‘‘ཨེཝམེཝཾ ¶ མནུསྶེསུ, ཡོ ཧོཏི སེཊྛསམྨཏོ;

སོ སཙེ [སོ ཙེཝ (སཱི. པཱི.), སོ ཙེ (སྱཱ.)] དྷམྨཾ ཙརཏི, པགེཝ ཨིཏརཱ པཛཱ;

སབྦཾ ¶ རཊྛཾ སུཁཾ སེཏི, རཱཛཱ ཙེ ཧོཏི དྷམྨིཀོ’’ཏི. དསམཾ;

པཏྟཀམྨཝགྒོ དུཏིཡོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

པཏྟཀམྨཾ ཨཱནཎྱཀོ [ཨནཎཀོ (སཱི. པཱི.), ཨནཎྱཀོ (ཀ.)], སབྲཧྨནིརཡཱ རཱུཔེན པཉྩམཾ;

སརཱགཨཧིརཱཛཱ དེཝདཏྟོ, པདྷཱནཾ ཨདྷམྨིཀེན ཙཱཏི.

(༨) ༣. ཨཔཎྞཀཝགྒོ

༡. པདྷཱནསུཏྟཾ

༧༡. ‘‘ཙཏཱུཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཔཎྞཀཔྤཊིཔདཾ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ཡོནི ཙསྶ ཨཱརདྡྷཱ ཧོཏི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཱིལཝཱ ཧོཏི, བཧུསྶུཏོ ཧོཏི, ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཧོཏི, པཉྙཝཱ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཔཎྞཀཔྤཊིཔདཾ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ཡོནི ཙསྶ ཨཱརདྡྷཱ ཧོཏི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡཱ’’ཏི. པཋམཾ.

༢. སམྨཱདིཊྛིསུཏྟཾ

༧༢. ‘‘ཙཏཱུཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཔཎྞཀཔྤཊིཔདཾ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ཡོནི ཙསྶ ཨཱརདྡྷཱ ཧོཏི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ. ཀཏམེཧི ¶ ཙཏཱུཧི? ནེཀྑམྨཝིཏཀྐེན, ཨབྱཱཔཱདཝིཏཀྐེན, ཨཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐེན, སམྨཱདིཊྛིཡཱ – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ¶ ཨཔཎྞཀཔྤཊིཔདཾ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ཡོནི ཙསྶ ཨཱརདྡྷཱ ཧོཏི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡཱ’’ཏི. དུཏིཡཾ.

༣. སཔྤུརིསསུཏྟཾ

༧༣. ‘‘ཙཏཱུཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨསཔྤུརིསོ ཝེདིཏབྦོ. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨསཔྤུརིསོ ཡོ ཧོཏི པརསྶ ཨཝཎྞོ ཏཾ ཨཔུཊྛོཔི པཱཏུ ཀརོཏི, ཀོ པན ཝཱདོ པུཊྛསྶ! པུཊྛོ ཁོ པན པཉྷཱབྷིནཱིཏོ ཨཧཱཔེཏྭཱ ཨལམྦིཏྭཱ པརིཔཱུརཾ ཝིཏྠཱརེན པརསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི. ཝེདིཏབྦམེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨསཔྤུརིསོ ཨཡཾ བྷཝནྟི.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨསཔྤུརིསོ ཡོ ཧོཏི པརསྶ ཝཎྞོ ཏཾ པུཊྛོཔི ན པཱཏུ ཀརོཏི, ཀོ པན ཝཱདོ ཨཔུཊྛསྶ! པུཊྛོ ཁོ པན པཉྷཱབྷིནཱིཏོ ཧཱཔེཏྭཱ ལམྦིཏྭཱ ཨཔརིཔཱུརཾ ཨཝིཏྠཱརེན པརསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི. ཝེདིཏབྦམེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨསཔྤུརིསོ ཨཡཾ བྷཝནྟི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨསཔྤུརིསོ ཡོ ཧོཏི ཨཏྟནོ ཨཝཎྞོ ཏཾ པུཊྛོཔི ན པཱཏུ ཀརོཏི, ཀོ པན ཝཱདོ ཨཔུཊྛསྶ! པུཊྛོ ཁོ པན པཉྷཱབྷིནཱིཏོ ཧཱཔེཏྭཱ ལམྦིཏྭཱ ཨཔརིཔཱུརཾ ཨཝིཏྠཱརེན ཨཏྟནོ ཨཝཎྞཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི. ཝེདིཏབྦམེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨསཔྤུརིསོ ཨཡཾ བྷཝནྟི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨསཔྤུརིསོ ཡོ ཧོཏི ཨཏྟནོ ཝཎྞོ ཏཾ ཨཔུཊྛོཔི པཱཏུ ཀརོཏི, ཀོ པན ཝཱདོ པུཊྛསྶ! པུཊྛོ ཁོ པན པཉྷཱབྷིནཱིཏོ ཨཧཱཔེཏྭཱ ཨལམྦིཏྭཱ པརིཔཱུརཾ ཝིཏྠཱརེན ཨཏྟནོ ¶ ཝཎྞཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི. ཝེདིཏབྦམེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨསཔྤུརིསོ ཨཡཾ བྷཝནྟི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨསཔྤུརིསོ ཝེདིཏབྦོ.

‘‘ཙཏཱུཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ སཔྤུརིསོ ཝེདིཏབྦོ. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, སཔྤུརིསོ ཡོ ཧོཏི པརསྶ ཨཝཎྞོ ཏཾ པུཊྛོཔི ན པཱཏུ ཀརོཏི, ཀོ པན ཝཱདོ ཨཔུཊྛསྶ! པུཊྛོ ཁོ པན པཉྷཱབྷིནཱིཏོ ཧཱཔེཏྭཱ ལམྦིཏྭཱ ཨཔརིཔཱུརཾ ¶ ཨཝིཏྠཱརེན པརསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི. ཝེདིཏབྦམེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, སཔྤུརིསོ ཨཡཾ བྷཝནྟི.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, སཔྤུརིསོ ཡོ ཧོཏི པརསྶ ཝཎྞོ ཏཾ ཨཔུཊྛོཔི པཱཏུ ཀརོཏི, ཀོ པན ཝཱདོ པུཊྛསྶ! པུཊྛོ ཁོ པན པཉྷཱབྷིནཱིཏོ ཨཧཱཔེཏྭཱ ཨལམྦིཏྭཱ པརིཔཱུརཾ ཝིཏྠཱརེན པརསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི. ཝེདིཏབྦམེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, སཔྤུརིསོ ཨཡཾ བྷཝནྟི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, སཔྤུརིསོ ཡོ ཧོཏི ཨཏྟནོ ཨཝཎྞོ ཏཾ ཨཔུཊྛོཔི པཱཏུ ཀརོཏི, ཀོ པན ཝཱདོ པུཊྛསྶ! པུཊྛོ ཁོ པན པཉྷཱབྷིནཱིཏོ ཨཧཱཔེཏྭཱ ཨལམྦིཏྭཱ པརིཔཱུརཾ ཝིཏྠཱརེན ཨཏྟནོ ཨཝཎྞཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི. ཝེདིཏབྦམེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, སཔྤུརིསོ ཨཡཾ བྷཝནྟི.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, སཔྤུརིསོ ཡོ ཧོཏི ཨཏྟནོ ཝཎྞོ ཏཾ པུཊྛོཔི ན པཱཏུ ཀརོཏི, ཀོ པན ཝཱདོ ཨཔུཊྛསྶ! པུཊྛོ ཁོ པན པཉྷཱབྷིནཱིཏོ ཧཱཔེཏྭཱ ལམྦིཏྭཱ ཨཔརིཔཱུརཾ ཨཝིཏྠཱརེན ཨཏྟནོ ཝཎྞཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི. ཝེདིཏབྦམེཏཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, སཔྤུརིསོ ཨཡཾ བྷཝནྟི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ སཔྤུརིསོ ཝེདིཏབྦོ.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཝདྷུཀཱ ཡཉྙདེཝ རཏྟིཾ ཝཱ དིཝཾ ཝཱ ཨཱནཱིཏཱ ཧོཏི, ཏཱཝདེཝསྶཱ ཏིབྦཾ ཧིརོཏྟཔྤཾ པཙྩུཔཊྛིཏཾ ཧོཏི སསྶུཡཱཔི སསུརེཔི སཱམིཀེཔི ཨནྟམསོ དཱསཀམྨཀརཔོརིསེསུ. སཱ ཨཔརེན སམཡེན སཾཝཱསམནྭཱཡ ཝིསྶཱསམནྭཱཡ སསྶུམྤི སསུརམྤི སཱམིཀམྤི ཨེཝམཱཧ – ‘ཨཔེཐ, ཀིཾ པན ཏུམྷེ ཛཱནཱཐཱ’ཏི! ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ བྷིཀྑུ ཡཉྙདེཝ རཏྟིཾ ཝཱ དིཝཾ ཝཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ ཧོཏི, ཏཱཝདེཝསྶ ཏིབྦཾ ཧིརོཏྟཔྤཾ པཙྩུཔཊྛིཏཾ ཧོཏི བྷིཀྑཱུསུ བྷིཀྑུནཱིསུ ཨུཔཱསཀེསུ ཨུཔཱསིཀཱསུ ཨནྟམསོ ཨཱརཱམིཀསམཎུདྡེསེསུ. སོ ཨཔརེན སམཡེན སཾཝཱསམནྭཱཡ ཝིསྶཱསམནྭཱཡ ཨཱཙརིཡམྤི ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡམྤི ཨེཝམཱཧ – ‘ཨཔེཐ, ཀིཾ པན ཏུམྷེ ཛཱནཱཐཱ’ཏི! ཏསྨཱཏིཧ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ‘ཨདྷུནཱགཏཝདྷུཀཱསམེན ཙེཏསཱ ཝིཧརིསྶཱམཱ’ཏི. ཨེཝཉྷི ཝོ, བྷིཀྑཝེ, སིཀྑིཏབྦ’’ནྟི. ཏཏིཡཾ.

༤. པཋམཨགྒསུཏྟཾ

༧༤. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཨགྒཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? སཱིལགྒཾ, སམཱདྷིགྒཾ [སམཱདྷགྒཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ)], པཉྙཱགྒཾ, ཝིམུཏྟགྒཾ – ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི ཨགྒཱནཱི’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. དུཏིཡཨགྒསུཏྟཾ

༧༥. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨགྒཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? རཱུཔགྒཾ, ཝེདནཱགྒཾ, སཉྙཱགྒཾ, བྷཝགྒཾ – ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི ཨགྒཱནཱི’’ཏི. པཉྩམཾ.

༦. ཀུསིནཱརསུཏྟཾ

༧༦. ཨེཀཾ ¶ སམཡཾ བྷགཝཱ ཀུསིནཱརཱཡཾ ཝིཧརཏི ཨུཔཝཏྟནེ མལླཱནཾ སཱལཝནེ ཨནྟརེན ཡམཀསཱལཱནཾ པརིནིབྦཱནསམཡེ. ཏཏྲ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ¶ ཨཱམནྟེསི – ‘‘བྷིཀྑཝོ’’ཏི. ‘‘བྷདནྟེ’’ཏི ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘སིཡཱ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ [དཱི. ནི. ༢.༢༡༧], ཨེཀབྷིཀྑུསྶཔི ཀངྑཱ ཝཱ ཝིམཏི ཝཱ བུདྡྷེ ཝཱ དྷམྨེ ཝཱ སངྒྷེ ཝཱ མགྒེ ཝཱ པཊིཔདཱཡ ཝཱ, པུཙྪཐ, བྷིཀྑཝེ, མཱ པཙྪཱ ཝིཔྤཊིསཱརིནོ ཨཧུཝཏྠ – ‘སམྨུཁཱིབྷཱུཏོ ནོ སཏྠཱ ཨཧོསི, ནཱསཀྑིམྷ བྷགཝནྟཾ སམྨུཁཱ པཊིཔུཙྪིཏུ’’’ནྟི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཏུཎྷཱི ཨཧེསུཾ. དུཏིཡམྤི ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘སིཡཱ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀབྷིཀྑུསྶཔི ཀངྑཱ ཝཱ ཝིམཏི ཝཱ བུདྡྷེ ཝཱ དྷམྨེ ཝཱ སངྒྷེ ཝཱ མགྒེ ཝཱ པཊིཔདཱཡ ཝཱ, པུཙྪཐ, བྷིཀྑཝེ, མཱ པཙྪཱ ཝིཔྤཊིསཱརིནོ ཨཧུཝཏྠ – ‘སམྨུཁཱིབྷཱུཏོ ནོ སཏྠཱ ཨཧོསི, ནཱསཀྑིམྷ བྷགཝནྟཾ སམྨུཁཱ པཊིཔུཙྪིཏུ’’’ནྟི. དུཏིཡམྤི ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཏུཎྷཱི ཨཧེསུཾ. ཏཏིཡམྤི ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘སིཡཱ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀབྷིཀྑུསྶཔི ཀངྑཱ ཝཱ ཝིམཏི ཝཱ བུདྡྷེ ཝཱ དྷམྨེ ཝཱ སངྒྷེ ཝཱ མགྒེ ཝཱ པཊིཔདཱཡ ཝཱ, པུཙྪཐ, བྷིཀྑཝེ, མཱ པཙྪཱ ཝིཔྤཊིསཱརིནོ ཨཧུཝཏྠ – ‘སམྨུཁཱིབྷཱུཏོ ནོ སཏྠཱ ཨཧོསི, ནཱསཀྑིམྷ བྷགཝནྟཾ སམྨུཁཱ པཊིཔུཙྪིཏུ’’’ནྟི. ཏཏིཡམྤི ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཏུཎྷཱི ཨཧེསུཾ.

ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘སིཡཱ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, སཏྠུགཱརཝེནཔི ན པུཙྪེཡྻཱཐ, སཧཱཡཀོཔི, བྷིཀྑཝེ, སཧཱཡཀསྶ ཨཱརོཙེཏཱུ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཏུཎྷཱི ཨཧེསུཾ. ཨཐ ¶ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཙྪརིཡཾ, བྷནྟེ, ཨབྦྷུཏཾ, བྷནྟེ! ཨེཝཾ པསནྣོ ཨཧཾ, བྷནྟེ! ནཏྠི ཨིམསྨིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེ ཨེཀབྷིཀྑུསྶཔི ཀངྑཱ ཝཱ ཝིམཏི ཝཱ བུདྡྷེ ཝཱ དྷམྨེ ཝཱ སངྒྷེ ཝཱ མགྒེ ཝཱ པཊིཔདཱཡ ཝཱ’’ཏི.

‘‘པསཱདཱ ¶ ཁོ ཏྭཾ, ཨཱནནྡ, ཝདེསི. ཉཱཎམེཝ ཧེཏྠ, ཨཱནནྡ, ཏཐཱགཏསྶ – ‘ནཏྠི ཨིམསྨིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེ ཨེཀབྷིཀྑུསྶཔི ཀངྑཱ ཝཱ ཝིམཏི ཝཱ བུདྡྷེ ཝཱ དྷམྨེ ཝཱ སངྒྷེ ཝཱ མགྒེ ¶ ¶ ཝཱ པཊིཔདཱཡ ཝཱ’. ཨིམེསཉྷི, ཨཱནནྡ, པཉྩནྣཾ བྷིཀྑུསཏཱནཾ ཡོ པཙྪིམཀོ བྷིཀྑུ སོ སོཏཱཔནྣོ ཨཝིནིཔཱཏདྷམྨོ ནིཡཏོ སམྦོདྷིཔརཱཡཎོ’’ཏི. ཚཊྛཾ.

༧. ཨཙིནྟེཡྻསུཏྟཾ

༧༧. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཨཙིནྟེཡྻཱནི, ན ཙིནྟེཏབྦཱནི; ཡཱནི ཙིནྟེནྟོ ཨུམྨཱདསྶ ཝིགྷཱཏསྶ བྷཱགཱི ཨསྶ. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? བུདྡྷཱནཾ, བྷིཀྑཝེ, བུདྡྷཝིསཡོ ཨཙིནྟེཡྻོ, ན ཙིནྟེཏབྦོ; ཡཾ ཙིནྟེནྟོ ཨུམྨཱདསྶ ཝིགྷཱཏསྶ བྷཱགཱི ཨསྶ. ཛྷཱཡིསྶ, བྷིཀྑཝེ, ཛྷཱནཝིསཡོ ཨཙིནྟེཡྻོ, ན ཙིནྟེཏབྦོ; ཡཾ ཙིནྟེནྟོ ཨུམྨཱདསྶ ཝིགྷཱཏསྶ བྷཱགཱི ཨསྶ. ཀམྨཝིཔཱཀོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཙིནྟེཡྻོ, ན ཙིནྟེཏབྦོ; ཡཾ ཙིནྟེནྟོ ཨུམྨཱདསྶ ཝིགྷཱཏསྶ བྷཱགཱི ཨསྶ. ལོཀཙིནྟཱ, བྷིཀྑཝེ, ཨཙིནྟེཡྻཱ, ན ཙིནྟེཏབྦཱ; ཡཾ ཙིནྟེནྟོ ཨུམྨཱདསྶ ཝིགྷཱཏསྶ བྷཱགཱི ཨསྶ. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི ཨཙིནྟེཡྻཱནི, ན ཙིནྟེཏབྦཱནི; ཡཱནི ཙིནྟེནྟོ ཨུམྨཱདསྶ ཝིགྷཱཏསྶ བྷཱགཱི ཨསྶཱ’’ཏི. སཏྟམཾ.

༨. དཀྑིཎསུཏྟཾ

༧༨. ‘‘ཙཏསྶོ ཨིམཱ, བྷིཀྑཝེ, དཀྑིཎཱ ཝིསུདྡྷིཡོ. ཀཏམཱ ཙཏསྶོ? ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, དཀྑིཎཱ དཱཡཀཏོ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི, ནོ པཊིགྒཱཧཀཏོ; ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, དཀྑིཎཱ པཊིགྒཱཧཀཏོ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི, ནོ དཱཡཀཏོ; ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, དཀྑིཎཱ ནེཝ དཱཡཀཏོ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི, ནོ པཊིགྒཱཧཀཏོ; ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, དཀྑིཎཱ དཱཡཀཏོ ཙེཝ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི པཊིགྒཱཧཀཏོ ཙ.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, དཀྑིཎཱ དཱཡཀཏོ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི, ནོ པཊིགྒཱཧཀཏོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, དཱཡཀོ ཧོཏི སཱིལཝཱ ཀལྱཱཎདྷམྨོ; པཊིགྒཱཧཀཱ ཧོནྟི དུསྶཱིལཱ པཱཔདྷམྨཱ ¶ [པཊིགྒཱཧཀོ ཧོཏི དུསྶཱིལོ པཱཔདྷམྨོ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.) མ. ནི. ༣.༣༨༡ ཨོལོཀེཏབྦཾ]. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, དཀྑིཎཱ དཱཡཀཏོ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི, ནོ པཊིགྒཱཧཀཏོ.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, དཀྑིཎཱ པཊིགྒཱཧཀཏོ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི, ནོ དཱཡཀཏོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ ¶ , དཱཡཀོ ཧོཏི དུསྶཱིལོ པཱཔདྷམྨོ; པཊིགྒཱཧཀཱ ཧོནྟི སཱིལཝནྟོ ཀལྱཱཎདྷམྨཱ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, དཀྑིཎཱ པཊིགྒཱཧཀཏོ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི, ནོ དཱཡཀཏོ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, དཀྑིཎཱ ནེཝ དཱཡཀཏོ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི, ནོ པཊིགྒཱཧཀཏོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, དཱཡཀོ ཧོཏི དུསྶཱིལོ པཱཔདྷམྨོ; པཊིགྒཱཧཀཱཔི ཧོནྟི དུསྶཱིལཱ པཱཔདྷམྨཱ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, དཀྑིཎཱ ནེཝ དཱཡཀཏོ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི, ནོ པཊིགྒཱཧཀཏོ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, དཀྑིཎཱ དཱཡཀཏོ ཙེཝ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི པཊིགྒཱཧཀཏོ ཙ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, དཱཡཀོ ཧོཏི སཱིལཝཱ ཀལྱཱཎདྷམྨོ; པཊིགྒཱཧཀཱཔི ཧོནྟི སཱིལཝནྟོ ཀལྱཱཎདྷམྨཱ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, དཀྑིཎཱ དཱཡཀཏོ ཙེཝ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི པཊིགྒཱཧཀཏོ ཙ. ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏསྶོ དཀྑིཎཱ ཝིསུདྡྷིཡོ’’ཏི. ཨཊྛམཾ.

༩. ཝཎིཛྫསུཏྟཾ

༧༩. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀོ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཧེཏུ ཀོ པཙྩཡོ, ཡེན མིདྷེཀཙྩསྶ ཏཱདིསཱཝ ཝཎིཛྫཱ པཡུཏྟཱ ཚེདགཱམིནཱི ཧོཏི? ཀོ པན, བྷནྟེ, ཧེཏུ ཀོ པཙྩཡོ, ཡེན མིདྷེཀཙྩསྶ ཏཱདིསཱཝ ཝཎིཛྫཱ པཡུཏྟཱ ན ཡཐཱདྷིཔྤཱཡཱ [ཡཐཱདྷིཔྤཱཡཾ (སཱི.)] ཧོཏི? ཀོ ནུ ཁོ, བྷནྟེ ཧེཏུ ཀོ པཙྩཡོ, ཡེན མིདྷེཀཙྩསྶ ཏཱདིསཱཝ ཝཎིཛྫཱ པཡུཏྟཱ ཡཐཱདྷིཔྤཱཡཱ [ཡཐཱདྷིཔྤཱཡཾ (སཱི.)] ཧོཏི? ཀོ པན, བྷནྟེ, ཧེཏུ ཀོ པཙྩཡོ, ཡེན ¶ མིདྷེཀཙྩསྶ ཏཱདིསཱཝ ཝཎིཛྫཱ པཡུཏྟཱ པརཱདྷིཔྤཱཡཱ ཧོཏཱི’’ཏི?

‘‘ཨིདྷ, སཱརིཔུཏྟ, ཨེཀཙྩོ སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཝཱརེཏི – ‘ཝདཏུ, བྷནྟེ, པཙྩཡེནཱ’ཏི. སོ ཡེན ¶ པཝཱརེཏི ཏཾ ན དེཏི. སོ ཙེ ཏཏོ ཙུཏོ ཨིཏྠཏྟཾ ཨཱགཙྪཏི, སོ ཡཉྙདེཝ ཝཎིཛྫཾ པཡོཛེཏི, སཱསྶ ཧོཏི ཚེདགཱམིནཱི.

‘‘ཨིདྷ ¶ པན, སཱརིཔུཏྟ, ཨེཀཙྩོ སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཝཱརེཏི – ‘ཝདཏུ ¶ , བྷནྟེ, པཙྩཡེནཱ’ཏི. སོ ཡེན པཝཱརེཏི ཏཾ ན ཡཐཱདྷིཔྤཱཡཾ དེཏི. སོ ཙེ ཏཏོ ཙུཏོ ཨིཏྠཏྟཾ ཨཱགཙྪཏི, སོ ཡཉྙདེཝ ཝཎིཛྫཾ པཡོཛེཏི, སཱསྶ ན ཧོཏི ཡཐཱདྷིཔྤཱཡཱ [ཡཐཱདྷིཔྤཱཡཾ (སཱི. ཀ.)].

‘‘ཨིདྷ པན, སཱརིཔུཏྟ, ཨེཀཙྩོ སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཝཱརེཏི – ‘ཝདཏུ, བྷནྟེ, པཙྩཡེནཱ’ཏི. སོ ཡེན པཝཱརེཏི ཏཾ ཡཐཱདྷིཔྤཱཡཾ དེཏི. སོ ཙེ ཏཏོ ཙུཏོ ཨིཏྠཏྟཾ ཨཱགཙྪཏི, སོ ཡཉྙདེཝ ཝཎིཛྫཾ པཡོཛེཏི, སཱསྶ ཧོཏི ཡཐཱདྷིཔྤཱཡཱ [ཡཐཱདྷིཔྤཱཡཾ (སཱི. ཀ.)].

‘‘ཨིདྷ, སཱརིཔུཏྟ, ཨེཀཙྩོ སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཝཱརེཏི – ‘ཝདཏུ, བྷནྟེ, པཙྩཡེནཱ’ཏི. སོ ཡེན པཝཱརེཏི ཏཾ པརཱདྷིཔྤཱཡཾ དེཏི. སོ ཙེ ཏཏོ ཙུཏོ ཨིཏྠཏྟཾ ཨཱགཙྪཏི, སོ ཡཉྙདེཝ ཝཎིཛྫཾ པཡོཛེཏི, སཱསྶ ཧོཏི པརཱདྷིཔྤཱཡཱ [པརཱདྷིཔྤཱཡཾ (ཀ.)].

‘‘ཨཡཾ ཁོ, སཱརིཔུཏྟ, ཧེཏུ ཨཡཾ པཙྩཡོ, ཡེན མིདྷེཀཙྩསྶ ཏཱདིསཱཝ ཝཎིཛྫཱ པཡུཏྟཱ ཚེདགཱམིནཱི ཧོཏི. ཨཡཾ པན, སཱརིཔུཏྟ, ཧེཏུ ཨཡཾ པཙྩཡོ, ཡེན མིདྷེཀཙྩསྶ ཏཱདིསཱཝ ཝཎིཛྫཱ པཡུཏྟཱ ན ཡཐཱདྷིཔྤཱཡཱ ཧོཏི. ཨཡཾ ཁོ པན, སཱརིཔུཏྟ, ཧེཏུ ཨཡཾ པཙྩཡོ, ཡེན མིདྷེཀཙྩསྶ ཏཱདིསཱཝ ཝཎིཛྫཱ པཡུཏྟཱ ཡཐཱདྷིཔྤཱཡཱ ཧོཏི. ཨཡཾ པན, སཱརིཔུཏྟ, ཧེཏུ ཨཡཾ པཙྩཡོ, ཡེན མིདྷེཀཙྩསྶ ཏཱདིསཱཝ ཝཎིཛྫཱ ¶ པཡུཏྟཱ པརཱདྷིཔྤཱཡཱ ཧོཏཱི’’ཏི. ནཝམཾ.

༡༠. ཀམྦོཛསུཏྟཾ

༨༠. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཀོསམྦིཡཾ ཝིཧརཏི གྷོསིཏཱརཱམེ. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཀོ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཧེཏུ ཀོ པཙྩཡོ, ཡེན མཱཏུགཱམོ ནེཝ སབྷཱཡཾ ནིསཱིདཏི, ན ཀམྨནྟཾ པཡོཛེཏི, ན ཀམྦོཛཾ གཙྪཏཱི’’ཏི? ‘‘ཀོདྷནོ, ཨཱནནྡ, མཱཏུགཱམོ; ཨིསྶུཀཱི, ཨཱནནྡ, མཱཏུགཱམོ; མཙྪརཱི ¶ , ཨཱནནྡ, མཱཏུགཱམོ; དུཔྤཉྙོ, ཨཱནནྡ, མཱཏུགཱམོ – ཨཡཾ ཁོ ¶ , ཨཱནནྡ, ཧེཏུ ¶ ཨཡཾ པཙྩཡོ, ཡེན མཱཏུགཱམོ ནེཝ སབྷཱཡཾ ནིསཱིདཏི, ན ཀམྨནྟཾ པཡོཛེཏི, ན ཀམྦོཛཾ གཙྪཏཱི’’ཏི. དསམཾ.

ཨཔཎྞཀཝགྒོ ཏཏིཡོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

པདྷཱནཾ དིཊྛིསཔྤུརིས, ཝདྷུཀཱ དྭེ ཙ ཧོནྟི ཨགྒཱནི;

ཀུསིནཱརཨཙིནྟེཡྻཱ, དཀྑིཎཱ ཙ ཝཎིཛྫཱ ཀམྦོཛནྟི.

(༩) ༤. མཙལཝགྒོ

༡. པཱཎཱཏིཔཱཏསུཏྟཾ

༨༡. ‘‘ཙཏཱུཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ ནིརཡེ. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? པཱཎཱཏིཔཱཏཱི ཧོཏི, ཨདིནྣཱདཱཡཱི ཧོཏི ¶ , ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱི ཧོཏི, མུསཱཝཱདཱི ཧོཏི – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ ནིརཡེ.

‘‘ཙཏཱུཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ སགྒེ. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ སགྒེ’’ཏི. པཋམཾ.

༢. མུསཱཝཱདསུཏྟཾ

༨༢. ‘‘ཙཏཱུཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ ནིརཡེ. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? མུསཱཝཱདཱི ཧོཏི, པིསུཎཝཱཙོ ཧོཏི, ཕརུསཝཱཙོ ཧོཏི, སམྥཔྤལཱཔཱི ཧོཏི – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ ནིརཡེ.

‘‘ཙཏཱུཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ སགྒེ. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, པིསུཎཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཕརུསཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, སམྥཔྤལཱཔཱ ¶ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ སགྒེ’’ཏི. དུཏིཡཾ.

༣. ཨཝཎྞཱརཧསུཏྟཾ

༨༣. ‘‘ཙཏཱུཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ ནིརཡེ. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ཨནནུཝིཙྩ ཨཔརིཡོགཱཧེཏྭཱ ཨཝཎྞཱརཧསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི, ཨནནུཝིཙྩ ཨཔརིཡོགཱཧེཏྭཱ ཝཎྞཱརཧསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསཏི, ཨནནུཝིཙྩ ཨཔརིཡོགཱཧེཏྭཱ ཨཔྤསཱདནཱིཡེ ཋཱནེ པསཱདཾ ¶ ཨུཔདཾསེཏི, ཨནནུཝིཙྩ ཨཔརིཡོགཱཧེཏྭཱ པསཱདནཱིཡེ ཋཱནེ ཨཔྤསཱདཾ ཨུཔདཾསེཏི – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ ནིརཡེ.

‘‘ཙཏཱུཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ སགྒེ. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ཨནུཝིཙྩ པརིཡོགཱཧེཏྭཱ ཨཝཎྞཱརཧསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསཏི, ཨནུཝིཙྩ པརིཡོགཱཧེཏྭཱ ཝཎྞཱརཧསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི, ཨནུཝིཙྩ པརིཡོགཱཧེཏྭཱ ཨཔྤསཱདནཱིཡེ ཋཱནེ ཨཔྤསཱདཾ ཨུཔདཾསེཏི ཨནུཝིཙྩ པརིཡོགཱཧེཏྭཱ པསཱདནཱིཡེ ཋཱནེ པསཱདཾ ཨུཔདཾསེཏི – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ སགྒེ’’ཏི. ཏཏིཡཾ.

༤. ཀོདྷགརུསུཏྟཾ

༨༤. ‘‘ཙཏཱུཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ ནིརཡེ. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ཀོདྷགརུ ཧོཏི ན སདྡྷམྨགརུ, མཀྑགརུ ཧོཏི ན སདྡྷམྨགརུ, ལཱབྷགརུ ཧོཏི ན སདྡྷམྨགརུ, སཀྐཱརགརུ ཧོཏི ན སདྡྷམྨགརུ – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ ནིརཡེ.

‘‘ཙཏཱུཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ སགྒེ. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? སདྡྷམྨགརུ ཧོཏི ན ཀོདྷགརུ, སདྡྷམྨགརུ ཧོཏི ན མཀྑགརུ, སདྡྷམྨགརུ ཧོཏི ན ལཱབྷགརུ, སདྡྷམྨགརུ ཧོཏི ན སཀྐཱརགརུ – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ སགྒེ’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. ཏམོཏམསུཏྟཾ

༨༥. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཏམོ ཏམཔརཱཡཎོ [… པརཱཡནོ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.) པུ. པ. ༡༦༨; སཾ. ནི. ༡.༡༣༢], ཏམོ ཛོཏིཔརཱཡཎོ, ཛོཏི ཏམཔརཱཡཎོ ¶ , ཛོཏི ཛོཏིཔརཱཡཎོ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཏམོ ཧོཏི ཏམཔརཱཡཎོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ནཱིཙེ ཀུལེ པཙྩཱཛཱཏོ ཧོཏི – ཙཎྜཱལཀུལེ ཝཱ ཝེནཀུལེ ཝཱ ནེསཱདཀུལེ ཝཱ རཐཀཱརཀུལེ ཝཱ པུཀྐུསཀུལེ ཝཱ དལིདྡེ ཨཔྤནྣཔཱནབྷོཛནེ ཀསིརཝུཏྟིཀེ, ཡཏྠ ཀསིརེན གྷཱསཙྪཱདོ ལབྦྷཏི. སོ ཙ ཧོཏི དུབྦཎྞོ དུདྡསིཀོ ཨོཀོཊིམཀོ བཝ྄ཧཱབཱདྷོ ཀཱཎོ ཝཱ ཀུཎཱི ཝཱ ཁཉྫོ ཝཱ པཀྑཧཏོ ཝཱ, ན ལཱབྷཱི ཨནྣསྶ པཱནསྶ ཝཏྠསྶ ཡཱནསྶ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནསྶ སེཡྻཱཝསཐཔདཱིཔེཡྻསྶ. སོ ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི, ཝཱཙཱཡ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི, མནསཱ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི. སོ ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརིཏྭཱ, ཝཱཙཱཡ དུཙྩརིཏཾ ཙརིཏྭཱ, མནསཱ དུཙྩརིཏཾ ཙརིཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཏམོ ཧོཏི ཏམཔརཱཡཎོ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཏམོ ཧོཏི ཛོཏིཔརཱཡཎོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ནཱིཙེ ཀུལེ པཙྩཱཛཱཏོ ཧོཏི – ཙཎྜཱལཀུལེ ཝཱ ཝེནཀུལེ ཝཱ ནེསཱདཀུལེ ཝཱ རཐཀཱརཀུལེ ཝཱ པུཀྐུསཀུལེ ཝཱ དལིདྡེ ཨཔྤནྣཔཱནབྷོཛནེ ཀསིརཝུཏྟིཀེ, ཡཏྠ ཀསིརེན གྷཱསཙྪཱདོ ལབྦྷཏི; སོ ཙ ཧོཏི དུབྦཎྞོ དུདྡསིཀོ ཨོཀོཊིམཀོ བཝ྄ཧཱབཱདྷོ ཀཱཎོ ཝཱ ཀུཎཱི ཝཱ ཁཉྫོ ཝཱ པཀྑཧཏོ ཝཱ ན ལཱབྷཱི ཨནྣསྶ པཱནསྶ ཝཏྠསྶ ཡཱནསྶ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནསྶ སེཡྻཱཝསཐཔདཱིཔེཡྻསྶ. སོ ཀཱཡེན སུཙརིཏཾ ཙརཏི, ཝཱཙཱཡ སུཙརིཏཾ ཙརཏི, མནསཱ སུཙརིཏཾ ཙརཏི. སོ ཀཱཡེན སུཙརིཏཾ ཙརིཏྭཱ, ཝཱཙཱཡ ¶ སུཙརིཏཾ ཙརིཏྭཱ, མནསཱ སུཙརིཏཾ ཙརིཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཏམོ ཧོཏི ཛོཏིཔརཱཡཎོ.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཛོཏི ཧོཏི ཏམཔརཱཡཎོ? ཨིདྷ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨུཙྩེ ཀུལེ པཙྩཱཛཱཏོ ཧོཏི – ཁཏྟིཡམཧཱསཱལཀུལེ ཝཱ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལེ ཝཱ གཧཔཏིམཧཱསཱལཀུལེ ¶ ཝཱ ཨཌྜྷེ མཧདྡྷནེ མཧཱབྷོགེ པཧཱུཏཛཱཏརཱུཔརཛཏེ པཧཱུཏཝིཏྟཱུཔཀརཎེ པཧཱུཏདྷནདྷཉྙེ; སོ ཙ ཧོཏི ཨབྷིརཱུཔོ དསྶནཱིཡོ པཱསཱདིཀོ པརམཱཡ ཝཎྞཔོཀྑརཏཱཡ སམནྣཱགཏོ, ལཱབྷཱི ཨནྣསྶ པཱནསྶ ཝཏྠསྶ ཡཱནསྶ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནསྶ སེཡྻཱཝསཐཔདཱིཔེཡྻསྶ. སོ ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི, ཝཱཙཱཡ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི, མནསཱ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི. སོ ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརིཏྭཱ, ཝཱཙཱཡ དུཙྩརིཏཾ ཙརིཏྭཱ, མནསཱ དུཙྩརིཏཾ ཙརིཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཛོཏི ཧོཏི ཏམཔརཱཡཎོ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཛོཏི ཧོཏི ཛོཏིཔརཱཡཎོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨུཙྩེ ཀུལེ པཙྩཱཛཱཏོ ཧོཏི – ཁཏྟིཡམཧཱསཱལཀུལེ ཝཱ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལེ ཝཱ གཧཔཏིམཧཱསཱལཀུལེ ཝཱ ཨཌྜྷེ མཧདྡྷནེ མཧཱབྷོགེ པཧཱུཏཛཱཏརཱུཔརཛཏེ པཧཱུཏཝིཏྟཱུཔཀརཎེ པཧཱུཏདྷནདྷཉྙེ; སོ ཙ ཧོཏི ཨབྷིརཱུཔོ དསྶནཱིཡོ པཱསཱདིཀོ པརམཱཡ ཝཎྞཔོཀྑརཏཱཡ སམནྣཱགཏོ, ལཱབྷཱི ཨནྣསྶ པཱནསྶ ཝཏྠསྶ ཡཱནསྶ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནསྶ སེཡྻཱཝསཐཔདཱིཔེཡྻསྶ. སོ ཀཱཡེན སུཙརིཏཾ ཙརཏི ¶ , ཝཱཙཱཡ སུཙརིཏཾ ཙརཏི, མནསཱ སུཙརིཏཾ ཙརཏི. སོ ཀཱཡེན སུཙརིཏཾ ཙརིཏྭཱ, ཝཱཙཱཡ སུཙརིཏཾ ཙརིཏྭཱ, མནསཱ སུཙརིཏཾ ཙརིཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཛོཏི ཧོཏི ཛོཏིཔརཱཡཎོ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. པཉྩམཾ.

༦. ཨོཎཏོཎཏསུཏྟཾ

༨༦. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨོཎཏོཎཏོ, ཨོཎཏུཎྞཏོ, ཨུཎྞཏོཎཏོ, ཨུཎྞཏུཎྞཏོ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི [པུ. པ. ༡༦༩]. ཚཊྛཾ.

༧. པུཏྟསུཏྟཾ

༨༧. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? སམཎམཙལོ, སམཎཔུཎྜརཱིཀོ, སམཎཔདུམོ, སམཎེསུ སམཎསུཁུམཱལོ.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སམཎམཙལོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སེཁོ ཧོཏི པཱཊིཔདོ [པཊིཔདོ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.) མ. ནི. ༢ སེཁསུཏྟཝཎྞནཱ ཨོལོཀེཏབྦཱ]; ཨནུཏྟརཾ ཡོགཀྑེམཾ པཏྠཡམཱནོ ཝིཧརཏི. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ ¶ , རཉྙོ ཁཏྟིཡསྶ མུདྡྷཱཝསིཏྟསྶ ཛེཊྛོ པུཏྟོ ཨཱབྷིསེཀོ ཨནབྷིསིཏྟོ མཙལཔྤཏྟོ; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སེཁོ ཧོཏི པཱཊིཔདོ, ཨནུཏྟརཾ ཡོགཀྑེམཾ པཏྠཡམཱནོ ཝིཧརཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སམཎམཙལོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སམཎཔུཎྜརཱིཀོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ¶ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ནོ ཙ ཁོ ཨཊྛ ཝིམོཀྑེ ཀཱཡེན ཕུསིཏྭཱ ཝིཧརཏི [ཕསྶིཏྭཱ (སཱི. པཱི.)]. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སམཎཔུཎྜརཱིཀོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སམཎཔདུམོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཨཊྛ ཙ ཝིམོཀྑེ ཀཱཡེན ཕུསིཏྭཱ ཝིཧརཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སམཎཔདུམོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སམཎེསུ སམཎསུཁུམཱལོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཡཱཙིཏོཝ བཧུལཾ ཙཱིཝརཾ པརིབྷུཉྫཏི, ཨཔྤཾ ཨཡཱཙིཏོ; ཡཱཙིཏོཝ བཧུལཾ པིཎྜཔཱཏཾ པརིབྷུཉྫཏི, ཨཔྤཾ ཨཡཱཙིཏོ; ཡཱཙིཏོཝ བཧུལཾ སེནཱསནཾ པརིབྷུཉྫཏི, ཨཔྤཾ ཨཡཱཙིཏོ; ཡཱཙིཏོཝ བཧུལཾ གིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཾ པརིབྷུཉྫཏི, ཨཔྤཾ ཨཡཱཙིཏོ. ཡེཧི ཁོ པན སབྲཧྨཙཱརཱིཧི སདྡྷིཾ ཝིཧརཏི, ཏྱསྶ [ཏྱཱསྶ (སཱི.) ཨ. ནི. ༥.༡༠༤] མནཱཔེནེཝ བཧུལཾ ཀཱཡཀམྨེན སམུདཱཙརནྟི, ཨཔྤཾ ¶ ཨམནཱཔེན; མནཱཔེནེཝ བཧུལཾ ཝཙཱིཀམྨེན སམུདཱཙརནྟི, ཨཔྤཾ ཨམནཱཔེན; མནཱཔེནེཝ བཧུལཾ མནོཀམྨེན སམུདཱཙརནྟི, ཨཔྤཾ ཨམནཱཔེན; མནཱཔཾཡེཝ བཧུལཾ ཨུཔཧཱརཾ ཨུཔཧརནྟི, ཨཔྤཾ ཨམནཱཔཾ. ཡཱནི ཁོ པན ཏཱནི ཝེདཡིཏཱནི པིཏྟསམུཊྛཱནཱནི ཝཱ སེམྷསམུཊྛཱནཱནི ཝཱ ཝཱཏསམུཊྛཱནཱནི ཝཱ སནྣིཔཱཏིཀཱནི ཝཱ ཨུཏུཔརིཎཱམཛཱནི ཝཱ ཝིསམཔརིཧཱརཛཱནི ཝཱ ཨོཔཀྐམིཀཱནི ཝཱ ཀམྨཝིཔཱཀཛཱནི ཝཱ, ཏཱནི པནསྶ ན བཧུདེཝ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཨཔྤཱབཱདྷོ ཧོཏི. ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ ¶ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཧོཏི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི, ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ ¶ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ¶ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སམཎེསུ སམཎསུཁུམཱལོ ཧོཏི.

‘‘ཡཉྷི ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ སམཎེསུ སམཎསུཁུམཱལོཏི, མམེཝ ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ སམཎེསུ སམཎསུཁུམཱལོཏི. ཨཧཉྷི, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཙིཏོཝ བཧུལཾ ཙཱིཝརཾ པརིབྷུཉྫཱམི, ཨཔྤཾ ཨཡཱཙིཏོ; ཡཱཙིཏོཝ བཧུལཾ པིཎྜཔཱཏཾ པརིབྷུཉྫཱམི, ཨཔྤཾ ཨཡཱཙིཏོ; ཡཱཙིཏོཝ བཧུལཾ སེནཱསནཾ པརིབྷུཉྫཱམི, ཨཔྤཾ ཨཡཱཙིཏོ; ཡཱཙིཏོཝ བཧུལཾ གིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཾ པརིབྷུཉྫཱམི, ཨཔྤཾ ཨཡཱཙིཏོ. ཡེཧི ཁོ པན བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ ཝིཧརཱམི ཏེ མེ མནཱཔེནེཝ བཧུལཾ ཀཱཡཀམྨེན སམུདཱཙརནྟི, ཨཔྤཾ ཨམནཱཔེན; མནཱཔེནེཝ བཧུལཾ ཝཙཱིཀམྨེན སམུདཱཙརནྟི, ཨཔྤཾ ཨམནཱཔེན; མནཱཔེནེཝ བཧུལཾ མནོཀམྨེན སམུདཱཙརནྟི, ཨཔྤཾ ཨམནཱཔེན; མནཱཔཾཡེཝ བཧུལཾ ཨུཔཧཱརཾ ཨུཔཧརནྟི, ཨཔྤཾ ཨམནཱཔཾ. ཡཱནི ཁོ པན ཏཱནི ཝེདཡིཏཱནི པིཏྟསམུཊྛཱནཱནི ཝཱ སེམྷསམུཊྛཱནཱནི ཝཱ ཝཱཏསམུཊྛཱནཱནི ཝཱ སནྣིཔཱཏིཀཱནི ཝཱ ཨུཏུཔརིཎཱམཛཱནི ཝཱ ཝིསམཔརིཧཱརཛཱནི ཝཱ ཨོཔཀྐམིཀཱནི ཝཱ ཀམྨཝིཔཱཀཛཱནི ཝཱ, ཏཱནི མེ ན བཧུདེཝ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཨཔྤཱབཱདྷོཧམསྨི. ཙཏུནྣཾ ཁོ པནསྨི ཛྷཱནཱནཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི, ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ¶ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམི.

‘‘ཡཉྷི ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ སམཎེསུ སམཎསུཁུམཱལོཏི, མམེཝ ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ སམཎེསུ ¶ སམཎསུཁུམཱལོཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. སཏྟམཾ.

༨. སཾཡོཛནསུཏྟཾ

༨༨. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? སམཎམཙལོ, སམཎཔུཎྜརཱིཀོ, སམཎཔདུམོ, སམཎེསུ སམཎསུཁུམཱལོ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ [པུ. པ. ༡༩༠ (ཐོཀཾ ཝིསདིསཾ)] སམཎམཙལོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཏིཎྞཾ སཾཡོཛནཱནཾ ¶ པརིཀྑཡཱ ¶ སོཏཱཔནྣོ ཧོཏི ཨཝིནིཔཱཏདྷམྨོ ནིཡཏོ སམྦོདྷིཔརཱཡཎོ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སམཎམཙལོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སམཎཔུཎྜརཱིཀོ ཧོཏི? ཨིདྷ བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཏིཎྞཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ, རཱགདོསམོཧཱནཾ ཏནུཏྟཱ སཀདཱགཱམཱི ཧོཏི, སཀིདེཝ ཨིམཾ ལོཀཾ ཨཱགནྟྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སམཎཔུཎྜརཱིཀོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སམཎཔདུམོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པཉྩནྣཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ ཨོཔཔཱཏིཀོ ཧོཏི ཏཏྠ པརིནིབྦཱཡཱི ཨནཱཝཏྟིདྷམྨོ ཏསྨཱ ལོཀཱ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སམཎཔདུམོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སམཎེསུ སམཎསུཁུམཱལོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སམཎེསུ སམཎསུཁུམཱལོ ཧོཏི. ཨིམེ ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. ཨཊྛམཾ.

༩. སམྨཱདིཊྛིསུཏྟཾ

༨༩. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? སམཎམཙལོ, སམཎཔུཎྜརཱིཀོ, སམཎཔདུམོ, སམཎེསུ སམཎསུཁུམཱལོ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སམཎམཙལོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སམྨཱདིཊྛིཀོ ཧོཏི, སམྨཱསངྐཔྤོ ཧོཏི, སམྨཱཝཱཙོ ཧོཏི, སམྨཱཀམྨནྟོ ¶ ཧོཏི, སམྨཱཨཱཛཱིཝོ ཧོཏི, སམྨཱཝཱཡཱམོ ཧོཏི, སམྨཱསཏི [སམྨཱསཏཱི (སཱི. ཀ.)] ཧོཏི, སམྨཱསམཱདྷི [སམྨཱསམཱདྷཱི (སཱི. ཀ.)] ཧོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སམཎམཙལོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སམཎཔུཎྜརཱིཀོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སམྨཱདིཊྛིཀོ ཧོཏི, སམྨཱསངྐཔྤོ ཧོཏི, སམྨཱཝཱཙོ ཧོཏི, སམྨཱཀམྨནྟོ ཧོཏི, སམྨཱཨཱཛཱིཝོ ¶ ཧོཏི, སམྨཱཝཱཡཱམོ ཧོཏི, སམྨཱསཏི ཧོཏི, སམྨཱསམཱདྷི ཧོཏི, སམྨཱཉཱཎཱི ཧོཏི, སམྨཱཝིམུཏྟི [སམྨཱཝིམུཏྟཱི (སཱི. ཀ.)] ཧོཏི, ནོ ཙ ཁོ ཨཊྛ ཝིམོཀྑེ ཀཱཡེན ཕུསིཏྭཱ ཝིཧརཏི ¶ . ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སམཎཔུཎྜརཱིཀོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སམཎཔདུམོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སམྨཱདིཊྛིཀོ ཧོཏི…པེ… སམྨཱཝིམུཏྟི ཧོཏི, ཨཊྛ ཙ ཝིམོཀྑེ ཀཱཡེན ཕུསིཏྭཱ ཝིཧརཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སམཎཔདུམོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སམཎེསུ སམཎསུཁུམཱལོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཡཱཙིཏོཝ བཧུལཾ ཙཱིཝརཾ པརིབྷུཉྫཏི, ཨཔྤཾ ཨཡཱཙིཏོ…པེ… ཡཉྷི ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ སམཎེསུ སམཎསུཁུམཱལོཏི, མམེཝ ཏཾ, བྷིཀྑཝེ ¶ , སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ སམཎེསུ སམཎསུཁུམཱལོཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. ནཝམཾ.

༡༠. ཁནྡྷསུཏྟཾ

༩༠. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? སམཎམཙལོ, སམཎཔུཎྜརཱིཀོ, སམཎཔདུམོ, སམཎེསུ སམཎསུཁུམཱལོ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སམཎམཙལོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སེཁོ ཧོཏི ཨཔྤཏྟམཱནསོ, ཨནུཏྟརཾ ཡོགཀྑེམཾ པཏྠཡམཱནོ ཝིཧརཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སམཎམཙལོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སམཎཔུཎྜརཱིཀོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པཉྩསུ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷེསུ ཨུདཡབྦཡཱནུཔསྶཱི ཝིཧརཏི – ‘ཨིཏི རཱུཔཾ, ཨིཏི རཱུཔསྶ སམུདཡོ, ཨིཏི རཱུཔསྶ ཨཏྠངྒམོ; ཨིཏི ཝེདནཱ…པེ… ཨིཏི སཉྙཱ…པེ… ཨིཏི སངྑཱརཱ…པེ… ཨིཏི ཝིཉྙཱཎཾ, ཨིཏི ཝིཉྙཱཎསྶ སམུདཡོ, ཨིཏི ཝིཉྙཱཎསྶ ཨཏྠངྒམོ’ཏི ¶ ; ནོ ཙ ཁོ ཨཊྛ ཝིམོཀྑེ ཀཱཡེན ཕུསིཏྭཱ ཝིཧརཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སམཎཔུཎྜརཱིཀོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སམཎཔདུམོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པཉྩསུ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷེསུ ཨུདཡབྦཡཱནུཔསྶཱི ཝིཧརཏི – ‘ཨིཏི རཱུཔཾ, ཨིཏི རཱུཔསྶ སམུདཡོ, ཨིཏི རཱུཔསྶ ཨཏྠངྒམོ; ཨིཏི ཝེདནཱ…པེ… ཨིཏི སཉྙཱ…པེ… ཨིཏི སངྑཱརཱ…པེ… ཨིཏི ཝིཉྙཱཎཾ, ཨིཏི ཝིཉྙཱཎསྶ སམུདཡོ, ཨིཏི ཝིཉྙཱཎསྶ ཨཏྠངྒམོ’ཏི ¶ ; ཨཊྛ ཙ ཝིམོཀྑེ ཀཱཡེན ཕུསིཏྭཱ ཝིཧརཏི ¶ . ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སམཎཔདུམོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སམཎེསུ སམཎསུཁུམཱལོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཡཱཙིཏོཝ བཧུལཾ ཙཱིཝརཾ པརིབྷུཉྫཏི, ཨཔྤཾ ཨཡཱཙིཏོ…པེ… མམེཝ ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ སམཎེསུ སམཎསུཁུམཱལོཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. དསམཾ.

མཙལཝགྒོ ཙཏུཏྠོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

པཱཎཱཏིཔཱཏོ ཙ མུསཱ, ཨཝཎྞཀོདྷཏམོཎཏཱ;

པུཏྟོ སཾཡོཛནཉྩེཝ, དིཊྛི ཁནྡྷེན ཏེ དསཱཏི.

(༡༠) ༥. ཨསུརཝགྒོ

༡. ཨསུརསུཏྟཾ

༩༡. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨསུརོ ཨསུརཔརིཝཱརོ, ཨསུརོ དེཝཔརིཝཱརོ, དེཝོ ཨསུརཔརིཝཱརོ, དེཝོ དེཝཔརིཝཱརོ.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨསུརོ ཧོཏི ཨསུརཔརིཝཱརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ དུསྶཱིལོ ཧོཏི པཱཔདྷམྨོ, པརིསཱཔིསྶ ཧོཏི དུསྶཱིལཱ པཱཔདྷམྨཱ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨསུརོ ཧོཏི ཨསུརཔརིཝཱརོ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨསུརོ ཧོཏི ¶ དེཝཔརིཝཱརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ དུསྶཱིལོ ཧོཏི པཱཔདྷམྨོ, པརིསཱ ཙ ཁྭསྶ ཧོཏི སཱིལཝཏཱི ཀལྱཱཎདྷམྨཱ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨསུརོ ཧོཏི དེཝཔརིཝཱརོ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ དེཝོ ཧོཏི ཨསུརཔརིཝཱརོ? ཨིདྷ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ སཱིལཝཱ ཧོཏི ཀལྱཱཎདྷམྨོ, པརིསཱ ཙ ཁྭསྶ ཧོཏི དུསྶཱིལཱ པཱཔདྷམྨཱ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ དེཝོ ཧོཏི ཨསུརཔརིཝཱརོ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ དེཝོ ཧོཏི དེཝཔརིཝཱརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ སཱིལཝཱ ཧོཏི ཀལྱཱཎདྷམྨོ, པརིསཱཔིསྶ ཧོཏི སཱིལཝཏཱི ཀལྱཱཎདྷམྨཱ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ དེཝོ ཧོཏི, དེཝཔརིཝཱརོ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. པཋམཾ.

༢. པཋམསམཱདྷིསུཏྟཾ

༩༢. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ལཱབྷཱི ཧོཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐསྶ, ན ལཱབྷཱི ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཡ. ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ལཱབྷཱི ཧོཏི ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཡ, ན ལཱབྷཱི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐསྶ. ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ན ཙེཝ ལཱབྷཱི ཧོཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐསྶ ན ཙ ལཱབྷཱི ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཡ. ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ལཱབྷཱི ཙེཝ ཧོཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐསྶ ལཱབྷཱི ཙ ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཡ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. དུཏིཡཾ.

༣. དུཏིཡསམཱདྷིསུཏྟཾ

༩༣. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ལཱབྷཱི ཧོཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐསྶ, ན ལཱབྷཱི ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཡ. ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ལཱབྷཱི ཧོཏི ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཡ, ན ལཱབྷཱི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐསྶ. ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ན ཙེཝ ལཱབྷཱི ཧོཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐསྶ ན ཙ ལཱབྷཱི ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཡ. ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ལཱབྷཱི ཙེཝ ཧོཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐསྶ ལཱབྷཱི ཙ ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཡ.

‘‘ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ ལཱབྷཱི ཧོཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐསྶ ¶ ན ལཱབྷཱི ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཡ, ཏེན, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལེན ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐེ པཏིཊྛཱཡ ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཡ ཡོགོ ཀརཎཱིཡོ. སོ ཨཔརེན སམཡེན ལཱབྷཱི ཙེཝ ཧོཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐསྶ ལཱབྷཱི ཙ ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཡ.

‘‘ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ ལཱབྷཱི ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཡ ན ལཱབྷཱི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐསྶ, ཏེན, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལེན ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཡ པཏིཊྛཱཡ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐེ ཡོགོ ¶ ཀརཎཱིཡོ. སོ ཨཔརེན སམཡེན ལཱབྷཱི ཙེཝ ཧོཏི ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཡ ལཱབྷཱི ཙ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐསྶ.

‘‘ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ ན ཙེཝ ལཱབྷཱི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐསྶ ན ཙ ལཱབྷཱི ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཡ, ཏེན, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལེན ཏེསཾཡེཝ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཊིལཱབྷཱཡ ཨདྷིམཏྟོ ཚནྡོ ཙ ཝཱཡཱམོ ཙ ཨུསྶཱཧོ ཙ ཨུསྶོལ༹ྷཱི ཙ ཨཔྤཊིཝཱནཱི ཙ སཏི ཙ སམྤཛཉྙཉྩ ཀརཎཱིཡཾ. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨཱདིཏྟཙེལོ ཝཱ ཨཱདིཏྟསཱིསོ ཝཱ ཏསྶེཝ [ཏསྶ ཏསྶེཝ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.)] ཙེལསྶ ཝཱ སཱིསསྶ ཝཱ ནིབྦཱཔནཱཡ ཨདྷིམཏྟཾ ཚནྡཉྩ ཝཱཡཱམཉྩ ཨུསྶཱཧཉྩ ཨུསྶོལ༹ྷིཉྩ ཨཔྤཊིཝཱནིཉྩ སཏིཉྩ སམྤཛཉྙཉྩ ཀརེཡྻ; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏེན པུགྒལེན ཏེསཾཡེཝ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཊིལཱབྷཱཡ ཨདྷིམཏྟོ ཚནྡོ ཙ ཝཱཡཱམོ ཙ ཨུསྶཱཧོ ཙ ཨུསྶོལ༹ྷཱི ཙ ཨཔྤཊིཝཱནཱི ཙ ¶ སཏི ¶ ཙ སམྤཛཉྙཉྩ ཀརཎཱིཡཾ. སོ ཨཔརེན སམཡེན ལཱབྷཱི ཙེཝ ཧོཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐསྶ ལཱབྷཱི ཙ ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཡ.

‘‘ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ ལཱབྷཱི ཙེཝ ཧོཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐསྶ ལཱབྷཱི ཙ ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཡ, ཏེན, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལེན ཏེསུཡེཝ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ པཏིཊྛཱཡ ཨུཏྟརི [ཨུཏྟརིཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ ཡོགོ ཀརཎཱིཡོ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. ཏཏིཡཾ.

༤. ཏཏིཡསམཱདྷིསུཏྟཾ

༩༤. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ལཱབྷཱི ཧོཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐསྶ, ན ལཱབྷཱི ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཡ. ཨིདྷ ¶ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ལཱབྷཱི ཧོཏི ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཡ, ན ལཱབྷཱི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐསྶ. ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ན ཙེཝ ལཱབྷཱི ཧོཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐསྶ ན ཙ ལཱབྷཱི ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཡ. ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ལཱབྷཱི ཙེཝ ཧོཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐསྶ ལཱབྷཱི ཙ ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཡ.

‘‘ཏཏྲ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ ལཱབྷཱི ¶ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐསྶ ན ལཱབྷཱི ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཡ, ཏེན, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལེན ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ ལཱབྷཱི ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཡ སོ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཝམསྶ ཝཙནཱིཡོ – ‘ཀཐཾ ནུ ཁོ, ཨཱཝུསོ, སངྑཱརཱ དཊྛབྦཱ? ཀཐཾ སངྑཱརཱ སམྨསིཏབྦཱ? ཀཐཾ སངྑཱརཱ ཝིཔསྶིཏབྦཱ’ [པསྶིཏབྦཱ (ཀ.)] ཏི? ཏསྶ སོ ཡཐཱདིཊྛཾ ཡཐཱཝིདིཏཾ བྱཱཀརོཏི – ‘ཨེཝཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ, སངྑཱརཱ དཊྛབྦཱ, ཨེཝཾ སངྑཱརཱ སམྨསིཏབྦཱ, ཨེཝཾ སངྑཱརཱ ཝིཔསྶིཏབྦཱ’ཏི. སོ ཨཔརེན སམཡེན ལཱབྷཱི ཙེཝ ཧོཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐསྶ ལཱབྷཱི ཙ ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཡ.

‘‘ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ ལཱབྷཱི ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཡ ན ལཱབྷཱི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐསྶ, ཏེན, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལེན ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ ལཱབྷཱི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐསྶ སོ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཝམསྶ ཝཙནཱིཡོ – ‘ཀཐཾ ནུ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཙིཏྟཾ སཎྛཔེཏབྦཾ? ཀཐཾ ཙིཏྟཾ སནྣིསཱདེཏབྦཾ ¶ ? ཀཐཾ ཙིཏྟཾ ཨེཀོདི ཀཱཏབྦཾ? ཀཐཾ ཙིཏྟཾ སམཱདཧཱཏབྦ’ནྟི? ཏསྶ སོ ཡཐཱདིཊྛཾ ཡཐཱཝིདིཏཾ བྱཱཀརོཏི – ‘ཨེཝཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཙིཏྟཾ སཎྛཔེཏབྦཾ, ཨེཝཾ ཙིཏྟཾ སནྣིསཱདེཏབྦཾ, ཨེཝཾ ཙིཏྟཾ ཨེཀོདི ཀཱཏབྦཾ [ཨེཀོདི ཀཏྟབྦཾ (པཱི.)], ཨེཝཾ ཙིཏྟཾ སམཱདཧཱཏབྦ’ནྟི. སོ ཨཔརེན སམཡེ ལཱབྷཱི ཙེཝ ཧོཏི ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཡ ལཱབྷཱི ཙ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐསྶ.

‘‘ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ ན ཙེཝ ལཱབྷཱི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐསྶ ན ཙ ལཱབྷཱི ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཡ, ཏེན, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལེན ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ ལཱབྷཱི ཙེཝ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐསྶ ལཱབྷཱི ¶ ཙ ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཡ སོ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཝམསྶ ཝཙནཱིཡོ – ‘ཀཐཾ ནུ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཙིཏྟཾ སཎྛཔེཏབྦཾ? ཀཐཾ ཙིཏྟཾ སནྣིསཱདེཏབྦཾ? ཀཐཾ ཙིཏྟཾ ཨེཀོདི ཀཱཏབྦཾ? ཀཐཾ ཙིཏྟཾ སམཱདཧཱཏབྦཾ? ཀཐཾ སངྑཱརཱ དཊྛབྦཱ? ཀཐཾ སངྑཱརཱ སམྨསིཏབྦཱ? ཀཐཾ སངྑཱརཱ ཝིཔསྶིཏབྦཱ’ཏི? ཏསྶ སོ ཡཐཱདིཊྛཾ ཡཐཱཝིདིཏཾ བྱཱཀརོཏི – ‘ཨེཝཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཙིཏྟཾ སཎྛཔེཏབྦཾ, ཨེཝཾ ཙིཏྟཾ སནྣིསཱདེཏབྦཾ, ཨེཝཾ ཙིཏྟཾ ཨེཀོདི ཀཱཏབྦཾ, ཨེཝཾ ཙིཏྟཾ སམཱདཧཱཏབྦཾ, ཨེཝཾ སངྑཱརཱ དཊྛབྦཱ, ཨེཝཾ སངྑཱརཱ སམྨསིཏབྦཱ, ཨེཝཾ སངྑཱརཱ ཝིཔསྶིཏབྦཱ’ཏི. སོ ཨཔརེན སམཡེན ¶ ལཱབྷཱི ཙེཝ ཧོཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐསྶ ལཱབྷཱི ཙ ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཡ.

‘‘ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ ལཱབྷཱི ཙེཝ ཧོཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐསྶ ལཱབྷཱི ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཡ ¶ , ཏེན, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལེན ཏེསུ ཙེཝ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ པཏིཊྛཱཡ ཨུཏྟརི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ ཡོགོ ཀརཎཱིཡོ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. ཚཝཱལཱཏསུཏྟཾ

༩༥. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ནེཝཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ནོ པརཧིཏཱཡ, པརཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ནོ ཨཏྟཧིཏཱཡ, ཨཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ནོ པརཧིཏཱཡ, ཨཏྟཧིཏཱཡ ཙེཝ [ཨཏྟཧིཏཱཡ ཙ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] པཊིཔནྣོ པརཧིཏཱཡ ཙ.

‘‘སེཡྻཐཱཔི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཚཝཱལཱཏཾ ཨུབྷཏོ པདིཏྟཾ [ཨཱདིཏྟཾ (ཀ.)], མཛ྄ཛྷེ གཱུཐགཏཾ, ནེཝ གཱམེ ཀཊྛཏྠཾ ཕརཏི ན ཨརཉྙེ ( ) [(ཀཊྛཏྠཾ ཕརཏི) ཀཏྠཙི]; ཏཐཱུཔམཱཧཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ ནེཝཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ནོ པརཧིཏཱཡ.

‘‘ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ པརཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ནོ ཨཏྟཧིཏཱཡ, ཨཡཾ ཨིམེསཾ དྭིནྣཾ པུགྒལཱནཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙ. ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ ཨཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ནོ པརཧིཏཱཡ, ཨཡཾ ཨིམེསཾ ཏིཎྞཾ པུགྒལཱནཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙ. ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ ཨཏྟཧིཏཱཡ ཙེཝ པཊིཔནྣོ པརཧིཏཱཡ ཙ, ཨཡཾ ཨིམེསཾ ཙཏུནྣཾ པུགྒལཱནཾ ཨགྒོ ཙ སེཊྛོ ཙ པཱམོཀྑོ [མོཀྑོ (པཱི.) སཾ. ནི. ༣.༦༦༢-༦༦༣; ཨ. ནི. ༥.༡༨༡] ཙ ཨུཏྟམོ ཙ པཝརོ ཙ.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, གཝཱ ཁཱིརཾ, ཁཱིརམྷཱ དདྷི, དདྷིམྷཱ ནཝནཱིཏཾ, ནཝནཱིཏམྷཱ སཔྤི, སཔྤིམྷཱ སཔྤིམཎྜོ, སཔྤིམཎྜོ [སཔྤིམྷཱ སཔྤིམཎྜོ (ཀ.)] ཏཏྠ [ཏཏྲ (སཾ. ནི. ༣.༦༦༢-༦༦༢)] ཨགྒམཀྑཱཡཏི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ ཨཏྟཧིཏཱཡ ཙེཝ པཊིཔནྣོ པརཧིཏཱཡ ཙ, ཨཡཾ ཨིམེསཾ ཙཏུནྣཾ པུགྒལཱནཾ ཨགྒོ ཙ སེཊྛོ ཙ པཱམོཀྑོ ཙ ཨུཏྟམོ ཙ པཝརོ ཙ. ཨིམེ ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. པཉྩམཾ.

༦. རཱགཝིནཡསུཏྟཾ

༩༦. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ནོ པརཧིཏཱཡ, པརཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ནོ ཨཏྟཧིཏཱཡ, ནེཝཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ནོ པརཧིཏཱཡ, ཨཏྟཧིཏཱཡ ཙེཝ པཊིཔནྣོ པརཧིཏཱཡ ཙ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི ནོ པརཧིཏཱཡ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ¶ ཨཏྟནཱ རཱགཝིནཡཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཾ རཱགཝིནཡཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ དོསཝིནཡཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཾ དོསཝིནཡཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ¶ མོཧཝིནཡཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཾ མོཧཝིནཡཱཡ སམཱདཔེཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཧིཏཱཡ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པརཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ནོ ཨཏྟཧིཏཱཡ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཏྟནཱ ན རཱགཝིནཡཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, པརཾ རཱགཝིནཡཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ན དོསཝིནཡཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, པརཾ དོསཝིནཡཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ན མོཧཝིནཡཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, པརཾ མོཧཝིནཡཱཡ སམཱདཔེཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པརཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ནོ ཨཏྟཧིཏཱཡ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ནེཝཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཧིཏཱཡ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཏྟནཱ ན རཱགཝིནཡཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཾ རཱགཝིནཡཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ན དོསཝིནཡཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཾ དོསཝིནཡཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ན མོཧཝིནཡཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཾ མོཧཝིནཡཱཡ སམཱདཔེཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ནེཝཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཧིཏཱཡ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཏྟཧིཏཱཡ ཙེཝ པཊིཔནྣོ ཧོཏི པརཧིཏཱཡ ཙ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཏྟནཱ ཙ རཱགཝིནཡཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, པརཉྩ རཱགཝིནཡཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཙ དོསཝིནཡཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, པརཉྩ དོསཝིནཡཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཙ ¶ མོཧཝིནཡཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, པརཉྩ མོཧཝིནཡཱཡ ¶ སམཱདཔེཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ ¶ , པུགྒལོ ཨཏྟཧིཏཱཡ ཙེཝ པཊིཔནྣོ ཧོཏི པརཧིཏཱཡ ཙ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. ཚཊྛཾ.

༧. ཁིཔྤནིསནྟིསུཏྟཾ

༩༧. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ནོ པརཧིཏཱཡ, པརཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ནོ ཨཏྟཧིཏཱཡ, ནེཝཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ནོ པརཧིཏཱཡ, ཨཏྟཧིཏཱཡ ཙེཝ པཊིཔནྣོ པརཧིཏཱཡ ཙ.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཧིཏཱཡ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཁིཔྤནིསནྟཱི ཙ ཧོཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ, སུཏཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ དྷཱརཀཛཱཏིཀོ [དྷཱརཎཛཱཏིཀོ (ཀ.)] ཧོཏི, དྷཱཏཱནཉྩ [དྷཏཱནཉྩ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] དྷམྨཱནཾ ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑཱི ཧོཏི ཨཏྠམཉྙཱཡ དྷམྨམཉྙཱཡ, དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ ཧོཏི; ནོ ཙ ཀལྱཱཎཝཱཙོ ཧོཏི ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎོ པོརིཡཱ ཝཱཙཱཡ སམནྣཱགཏོ ཝིསྶཊྛཱཡ ཨནེལགལཱཡ ཨཏྠསྶ ཝིཉྙཱཔནིཡཱ, ནོ ཙ སནྡསྶཀོ ཧོཏི སམཱདཔཀོ [སམཱདཱཔཀོ (?)] སམུཏྟེཛཀོ སམྤཧཾསཀོ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཧིཏཱཡ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པརཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ནོ ཨཏྟཧིཏཱཡ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ན ཧེཝ ཁོ ཁིཔྤནིསནྟཱི ཧོཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ, ནོ ཙ སུཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ དྷཱརཀཛཱཏིཀོ ཧོཏི, ནོ ཙ དྷཱཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑཱི ཧོཏི, ནོ ཙ ཨཏྠམཉྙཱཡ དྷམྨམཉྙཱཡ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ ¶ ཧོཏི; ཀལྱཱཎཝཱཙོ ཙ ཧོཏི ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎོ པོརིཡཱ ཝཱཙཱཡ སམནྣཱགཏོ ཝིསྶཊྛཱཡ ཨནེལགལཱཡ ཨཏྠསྶ ཝིཉྙཱཔནིཡཱ, སནྡསྶཀོ ཙ ཧོཏི སམཱདཔཀོ སམུཏྟེཛཀོ སམྤཧཾསཀོ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པརཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ནོ ཨཏྟཧིཏཱཡ.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ནེཝཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཧིཏཱཡ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ན ཧེཝ ཁོ ཁིཔྤནིསནྟཱི ཧོཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ, ནོ ཙ སུཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ དྷཱརཀཛཱཏིཀོ ཧོཏི, ནོ ཙ དྷཱཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑཱི ཧོཏི, ནོ ཙ ཨཏྠམཉྙཱཡ ¶ དྷམྨམཉྙཱཡ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ ཧོཏི; ནོ ཙ ཀལྱཱཎཝཱཙོ ཧོཏི ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎོ པོརིཡཱ ཝཱཙཱཡ སམནྣཱགཏོ ཝིསྶཊྛཱཡ ཨནེལགལཱཡ ཨཏྠསྶ ཝིཉྙཱཔནིཡཱ, ནོ ཙ སནྡསྶཀོ ཧོཏི སམཱདཔཀོ སམུཏྟེཛཀོ སམྤཧཾསཀོ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ནེཝཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཧིཏཱཡ.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཏྟཧིཏཱཡ ཙེཝ པཊིཔནྣོ ཧོཏི པརཧིཏཱཡ ཙ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཁིཔྤནིསནྟཱི ཙ ཧོཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ, སུཏཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ དྷཱརཀཛཱཏིཀོ ཧོཏི, དྷཱཏཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑཱི ཧོཏི ཨཏྠམཉྙཱཡ དྷམྨམཉྙཱཡ, དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ ཧོཏི; ཀལྱཱཎཝཱཙོ ཙ ཧོཏི ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎོ པོརིཡཱ ཝཱཙཱཡ སམནྣཱགཏོ ཝིསྶཊྛཱཡ ཨནེལགལཱཡ ཨཏྠསྶ ཝིཉྙཱཔནིཡཱ, སནྡསྶཀོ ཙ ཧོཏི སམཱདཔཀོ སམུཏྟེཛཀོ སམྤཧཾསཀོ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཏྟཧིཏཱཡ ཙེཝ པཊིཔནྣོ ཧོཏི ¶ པརཧིཏཱཡ ཙ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. སཏྟམཾ.

༨. ཨཏྟཧིཏསུཏྟཾ

༩༨. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ནོ པརཧིཏཱཡ, པརཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ནོ ཨཏྟཧིཏཱཡ, ནེཝཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ནོ པརཧིཏཱཡ, ཨཏྟཧིཏཱཡ ཙེཝ པཊིཔནྣོ པརཧིཏཱཡ ཙ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. ཨཊྛམཾ.

༩. སིཀྑཱཔདསུཏྟཾ

༩༩. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ནོ ¶ པརཧིཏཱཡ, པརཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ནོ ཨཏྟཧིཏཱཡ, ནེཝཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ནོ པརཧིཏཱཡ, ཨཏྟཧིཏཱཡ ཙེཝ པཊིཔནྣོ པརཧིཏཱཡ ཙ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཧིཏཱཡ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ ¶ , ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཏྟནཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ནོ པརཾ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཝེརམཎིཡཱ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ནོ པརཾ ཨདིནྣཱདཱནཱ ཝེརམཎིཡཱ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ནོ པརཾ ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ ཝེརམཎིཡཱ སམཱདཔེཏི ¶ ; ཨཏྟནཱ མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ནོ པརཾ མུསཱཝཱདཱ ཝེརམཎིཡཱ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ནོ པརཾ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ ཝེརམཎིཡཱ སམཱདཔེཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ ¶ , པུགྒལོ ཨཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཧིཏཱཡ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པརཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ནོ ཨཏྟཧིཏཱཡ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཏྟནཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཨཔྤཊིཝིརཏོ ཧོཏི, པརཾ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཝེརམཎིཡཱ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཨདིནྣཱདཱནཱ ཨཔྤཊིཝིརཏོ ཧོཏི, པརཾ ཨདིནྣཱདཱནཱ ཝེརམཎིཡཱ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ ཨཔྤཊིཝིརཏོ ཧོཏི, པརཾ ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ ཝེརམཎིཡཱ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ མུསཱཝཱདཱ ཨཔྤཊིཝིརཏོ ཧོཏི, པརཾ མུསཱཝཱདཱ ཝེརམཎིཡཱ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ ཨཔྤཊིཝིརཏོ ཧོཏི, པརཾ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ ཝེརམཎིཡཱ སམཱདཔེཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པརཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ནོ ཨཏྟཧིཏཱཡ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ནེཝཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི ནོ པརཧིཏཱཡ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཏྟནཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཨཔྤཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ནོ པརཾ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཝེརམཎིཡཱ སམཱདཔེཏི…པེ… ཨཏྟནཱ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ ཨཔྤཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ནོ པརཾ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ ཝེརམཎིཡཱ སམཱདཔེཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ནེཝཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཧིཏཱཡ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཏྟཧིཏཱཡ ཙེཝ པཊིཔནྣོ ཧོཏི པརཧིཏཱཡ ཙ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཏྟནཱ ཙ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, པརཉྩ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཝེརམཎིཡཱ སམཱདཔེཏི…པེ… ཨཏྟནཱ ཙ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, པརཉྩ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ ¶ ཝེརམཎིཡཱ སམཱདཔེཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཏྟཧིཏཱཡ ཙེཝ པཊིཔནྣོ ཧོཏི པརཧིཏཱཡ ཙ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. ནཝམཾ.

༡༠. པོཏལིཡསུཏྟཾ

༡༠༠. ཨཐ ¶ ¶ ¶ ཁོ པོཏལིཡོ པརིབྦཱཛཀོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ པོཏལིཡཾ པརིབྦཱཛཀཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཙཏྟཱརོམེ, པོཏལིཡ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨིདྷ, པོཏལིཡ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ [པུ. པ. ༡༦༥] ཨཝཎྞཱརཧསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཀཱལེན, ནོ ཙ ཁོ ཝཎྞཱརཧསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཀཱལེན. ཨིདྷ པན, པོཏལིཡ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཝཎྞཱརཧསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཀཱལེན, ནོ ཙ ཁོ ཨཝཎྞཱརཧསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཀཱལེན. ཨིདྷ པན, པོཏལིཡ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ནེཝ ཨཝཎྞཱརཧསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཀཱལེན, ནོ ཙ ཝཎྞཱརཧསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཀཱལེན. ཨིདྷ པན, པོཏལིཡ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཝཎྞཱརཧསྶ ཙ ཨཝཎྞཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཀཱལེན, ཝཎྞཱརཧསྶ ཙ ཝཎྞཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཀཱལེན. ཨིམེ ཁོ, པོཏལིཡ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཨིམེསཾ ཁོ, པོཏལིཡ, ཙཏུནྣཾ པུགྒལཱནཾ ཀཏམོ ཏེ པུགྒལོ ཁམཏི ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’ཏི?

‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷོ གོཏམ, པུགྒལཱ ¶ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨིདྷ, བྷོ གོཏམ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཝཎྞཱརཧསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཀཱལེན, ནོ ཙ ཁོ ཝཎྞཱརཧསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཀཱལེན. ཨིདྷ པན, བྷོ གོཏམ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཝཎྞཱརཧསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཀཱལེན, ནོ ཙ ཁོ ཨཝཎྞཱརཧསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཀཱལེན. ཨིདྷ པན, བྷོ གོཏམ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ནེཝ ཨཝཎྞཱརཧསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཀཱལེན, ནོ ཙ ཝཎྞཱརཧསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཀཱལེན. ཨིདྷ ¶ པན, བྷོ གོཏམ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཝཎྞཱརཧསྶ ཙ ཨཝཎྞཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཀཱལེན, ཝཎྞཱརཧསྶ ཙ ཝཎྞཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཀཱལེན. ཨིམེ ཁོ, བྷོ གོཏམ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ ¶ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཨིམེསཾ, བྷོ གོཏམ, ཙཏུནྣཾ པུགྒལཱནཾ ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ ནེཝ ཨཝཎྞཱརཧསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཀཱལེན, ནོ ¶ ཙ ཝཎྞཱརཧསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཀཱལེན; ཨཡཾ མེ པུགྒལོ ཁམཏི ཨིམེསཾ ཙཏུནྣཾ པུགྒལཱནཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨབྷིཀྐནྟཱ [ཨབྷིཀྐནྟཏརཱ (ཀ.)] ཧེསཱ, བྷོ གོཏམ, ཡདིདཾ ཨུཔེཀྑཱ’’ཏི.

‘‘ཙཏྟཱརོམེ, པོཏལིཡ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ…པེ… ཨིམེ ཁོ, པོཏལིཡ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཨིམེསཾ ཁོ, པོཏལིཡ, ཙཏུནྣཾ པུགྒལཱནཾ ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ ཨཝཎྞཱརཧསྶ ཙ ཨཝཎྞཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཀཱལེན, ཝཎྞཱརཧསྶ ཙ ཝཎྞཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི ¶ བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཀཱལེན; ཨཡཾ ཨིམེསཾ ཙཏུནྣཾ པུགྒལཱནཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨབྷིཀྐནྟཱ ཧེསཱ, པོཏལིཡ, ཡདིདཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཀཱལཉྙུཏཱ’’ཏི.

‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷོ གོཏམ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ…པེ… ཨིམེ ཁོ, བྷོ གོཏམ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཨིམེསཾ, བྷོ གོཏམ, ཙཏུནྣཾ པུགྒལཱནཾ ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ ཨཝཎྞཱརཧསྶ ཙ ཨཝཎྞཾ བྷཱསིཏཱ བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཀཱལེན, ཝཎྞཱརཧསྶ ཙ ཝཎྞཾ བྷཱསིཏཱ བྷཱུཏཾ ཏཙྪཾ ཀཱལེན; ཨཡཾ མེ པུགྒལོ ཁམཏི ཨིམེསཾ ཙཏུནྣཾ པུགྒལཱནཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨབྷིཀྐནྟཱ ཧེསཱ, བྷོ གོཏམ, ཡདིདཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ¶ ཀཱལཉྙུཏཱ.

‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ, ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ! སེཡྻཐཱཔི, བྷོ གོཏམ, ནིཀྐུཛྫིཏཾ ཝཱ ཨུཀྐུཛྫེཡྻ, པཊིཙྪནྣཾ ཝཱ ཝིཝརེཡྻ, མཱུལ༹ྷསྶ ཝཱ མགྒཾ ཨཱཙིཀྑེཡྻ, ཨནྡྷཀཱརེ ཝཱ ཏེལཔཛྫོཏཾ དྷཱརེཡྻ – ཙཀྑུམནྟོ རཱུཔཱནི དཀྑནྟཱིཏི, ཨེཝམེཝཾ བྷོཏཱ གོཏམེན ཨནེཀཔརིཡཱཡེན དྷམྨོ པཀཱསིཏོ ¶ . ཨེསཱཧཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ སརཎཾ གཙྪཱམི དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ. ཨུཔཱསཀཾ མཾ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི. དསམཾ.

ཨསུརཝགྒོ པཉྩམོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

ཨསུརོ ཏཡོ སམཱདྷཱི, ཚཝཱལཱཏེན པཉྩམཾ;

རཱགོ ནིསནྟི ཨཏྟཧིཏཾ, སིཀྑཱ པོཏལིཡེན ཙཱཏི.

དུཏིཡཔཎྞཱསཀཾ སམཏྟཾ.

༣. ཏཏིཡཔཎྞཱསཀཾ

(༡༡) ༡. ཝལཱཧཀཝགྒོ

༡. པཋམཝལཱཧཀསུཏྟཾ

༡༠༡. ཨེཝཾ ¶ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ ¶ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཏཏྲ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘བྷིཀྑཝོ’’ཏི. ‘‘བྷདནྟེ’’ཏི ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, ཝལཱཧཀཱ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? གཛྫིཏཱ ནོ ཝསྶིཏཱ, ཝསྶིཏཱ ནོ གཛྫིཏཱ, ནེཝ གཛྫིཏཱ ནོ ཝསྶིཏཱ, གཛྫིཏཱ ཙ ཝསྶིཏཱ ཙ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཝལཱཧཀཱ. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཝལཱཧཀཱུཔམཱ [པུ. པ. ༡༥༧] པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? གཛྫིཏཱ ནོ ཝསྶིཏཱ, ཝསྶིཏཱ ནོ གཛྫིཏཱ, ནེཝ གཛྫིཏཱ ནོ ཝསྶིཏཱ, གཛྫིཏཱ ཙ ཝསྶིཏཱ ཙ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ གཛྫིཏཱ ཧོཏི ནོ ཝསྶིཏཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི, ནོ ཀཏྟཱ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ གཛྫིཏཱ ཧོཏི, ནོ ཝསྶིཏཱ. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཝལཱཧཀོ གཛྫིཏཱ, ནོ ཝསྶིཏཱ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཝསྶིཏཱ ཧོཏི, ནོ གཛྫིཏཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཀཏྟཱ ཧོཏི, ནོ བྷཱསིཏཱ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཝསྶིཏཱ ཧོཏི, ནོ གཛྫིཏཱ. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཝལཱཧཀོ ཝསྶིཏཱ, ནོ གཛྫིཏཱ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ ¶ , ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ནེཝ གཛྫིཏཱ ཧོཏི, ནོ ཝསྶིཏཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ནེཝ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི, ནོ ཀཏྟཱ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ནེཝ གཛྫིཏཱ ཧོཏི, ནོ ཝསྶིཏཱ. སེཡྻཐཱཔི ¶ སོ, བྷིཀྑཝེ, ཝལཱཧཀོ ནེཝ གཛྫིཏཱ [ནེཝ གཛྫིཏཱ ཧོཏི (ཀ.)], ནོ ཝསྶིཏཱ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ གཛྫིཏཱ ཙ ཧོཏི ཝསྶིཏཱ ཙ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ བྷཱསིཏཱ ཙ ཧོཏི ཀཏྟཱ ཙ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ གཛྫིཏཱ ཙ ཧོཏི ཝསྶིཏཱ ཙ. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཝལཱཧཀོ གཛྫིཏཱ ཙ [གཛྫིཏཱ ཙ ཧོཏི (ཀ.)] ཝསྶིཏཱ ཙ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཝལཱཧཀཱུཔམཱ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. པཋམཾ.

༢. དུཏིཡཝལཱཧཀསུཏྟཾ

༡༠༢. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཝལཱཧཀཱ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? གཛྫིཏཱ ནོ ཝསྶིཏཱ, ཝསྶིཏཱ ནོ གཛྫིཏཱ, ནེཝ གཛྫིཏཱ ནོ ཝསྶིཏཱ གཛྫིཏཱ ཙ ཝསྶིཏཱ ཙ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཝལཱཧཀཱ. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཝལཱཧཀཱུཔམཱ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? གཛྫིཏཱ ནོ ཝསྶིཏཱ, ཝསྶིཏཱ ནོ གཛྫིཏཱ, ནེཝ གཛྫིཏཱ ནོ ཝསྶིཏཱ, གཛྫིཏཱ ཙ ཝསྶིཏཱ ཙ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ གཛྫིཏཱ ཧོཏི, ནོ ཝསྶིཏཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎཱཏི – སུཏྟཾ, གེཡྻཾ, ཝེཡྻཱཀརཎཾ, གཱཐཾ, ཨུདཱནཾ, ཨིཏིཝུཏྟཀཾ, ཛཱཏཀཾ, ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ, ཝེདལླཾ. སོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷོ’ཏི ¶ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ གཛྫིཏཱ ཧོཏི, ནོ ཝསྶིཏཱ. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཝལཱཧཀོ གཛྫིཏཱ, ནོ ཝསྶིཏཱ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཝསྶིཏཱ ཧོཏི, ནོ གཛྫིཏཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ¶ དྷམྨཾ ན པརིཡཱཔུཎཱཏི – སུཏྟཾ, གེཡྻཾ, ཝེཡྻཱཀརཎཾ, གཱཐཾ, ཨུདཱནཾ, ཨིཏིཝུཏྟཀཾ, ཛཱཏཀཾ, ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ, ཝེདལླཾ. སོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི…པེ… ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ¶ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཝསྶིཏཱ ཧོཏི, ནོ གཛྫིཏཱ. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཝལཱཧཀོ ཝསྶིཏཱ, ནོ གཛྫིཏཱ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ནེཝ གཛྫིཏཱ ཧོཏི, ནོ ཝསྶིཏཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ནེཝ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎཱཏི – སུཏྟཾ, གེཡྻཾ, ཝེཡྻཱཀརཎཾ, གཱཐཾ, ཨུདཱནཾ, ཨིཏིཝུཏྟཀཾ, ཛཱཏཀཾ, ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ, ཝེདལླཾ. སོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི…པེ… ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ནེཝ གཛྫིཏཱ ཧོཏི, ནོ ཝསྶིཏཱ. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཝལཱཧཀོ ནེཝ གཛྫིཏཱ, ནོ ཝསྶིཏཱ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ གཛྫིཏཱ ཙ ཧོཏི ཝསྶིཏཱ ཙ ¶ ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎཱཏི – སུཏྟཾ, གེཡྻཾ, ཝེཡྻཱཀརཎཾ, གཱཐཾ, ཨུདཱནཾ, ཨིཏིཝུཏྟཀཾ, ཛཱཏཀཾ, ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ, ཝེདལླཾ. སོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི…པེ… ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ གཛྫིཏཱ ཙ ཧོཏི ཝསྶིཏཱ ཙ. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཝལཱཧཀོ གཛྫིཏཱ ཙ ཝསྶིཏཱ ཙ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི. ཨིམེ ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཝལཱཧཀཱུཔམཱ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. དུཏིཡཾ.

༣. ཀུམྦྷསུཏྟཾ

༡༠༣. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, ཀུམྦྷཱ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཏུཙྪོ པིཧིཏོ, པཱུརོ ཝིཝཊོ, ཏུཙྪོ ཝིཝཊོ, པཱུརོ པིཧིཏོ – ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཀུམྦྷཱ. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ ¶ , ཙཏྟཱརོ ཀུམྦྷཱུཔམཱ [པུ. པ. ༡༦༠] པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཏུཙྪོ པིཧིཏོ, པཱུརོ ཝིཝཊོ, ཏུཙྪོ ཝིཝཊོ, པཱུརོ པིཧིཏོ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཏུཙྪོ ཧོཏི པིཧིཏོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ པཱསཱདིཀཾ ཧོཏི ཨབྷིཀྐནྟཾ པཊིཀྐནྟཾ ཨཱལོཀིཏཾ ཝིལོཀིཏཾ སམིཉྫིཏཾ པསཱརིཏཾ སངྒྷཱཊིཔཏྟཙཱིཝརདྷཱརཎཾ. སོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི…པེ… ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཏུཙྪོ ཧོཏི པིཧིཏོ ¶ . སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཀུམྦྷོ ཏུཙྪོ པིཧིཏོ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པཱུརོ ཧོཏི ཝིཝཊོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ ན པཱསཱདིཀཾ ཧོཏི ཨབྷིཀྐནྟཾ པཊིཀྐནྟཾ ཨཱལོཀིཏཾ ཝིལོཀིཏཾ སམིཉྫིཏཾ པསཱརིཏཾ སངྒྷཱཊིཔཏྟཙཱིཝརདྷཱརཎཾ. སོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི…པེ… ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པཱུརོ ཧོཏི ཝིཝཊོ. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཀུམྦྷོ པཱུརོ ཝིཝཊོ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཏུཙྪོ ཧོཏི ཝིཝཊོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ ན པཱསཱདིཀཾ ཧོཏི ཨབྷིཀྐནྟཾ པཊིཀྐནྟཾ ཨཱལོཀིཏཾ ཝིལོཀིཏཾ སམིཉྫིཏཾ པསཱརིཏཾ སངྒྷཱཊིཔཏྟཙཱིཝརདྷཱརཎཾ. སོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི…པེ… ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཏུཙྪོ ཧོཏི ཝིཝཊོ. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཀུམྦྷོ ཏུཙྪོ ཝིཝཊོ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པཱུརོ ཧོཏི པིཧིཏོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ པཱསཱདིཀཾ ཧོཏི ཨབྷིཀྐནྟཾ པཊིཀྐནྟཾ ཨཱལོཀིཏཾ ཝིལོཀིཏཾ སམིཉྫིཏཾ པསཱརིཏཾ སངྒྷཱཊིཔཏྟཙཱིཝརདྷཱརཎཾ. སོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ¶ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི…པེ… ¶ ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པཱུརོ ཧོཏི པིཧིཏོ. སེཡྻཐཱཔི ¶ སོ, བྷིཀྑཝེ, ཀུམྦྷོ པཱུརོ པིཧིཏོ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཀུམྦྷཱུཔམཱ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. ཏཏིཡཾ.

༤. ཨུདཀརཧདསུཏྟཾ

༡༠༤. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨུདཀརཧདཱ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨུཏྟཱནོ གམྦྷཱིརོབྷཱསོ, གམྦྷཱིརོ ཨུཏྟཱནོབྷཱསོ, ཨུཏྟཱནོ ཨུཏྟཱནོབྷཱསོ, གམྦྷཱིརོ གམྦྷཱིརོབྷཱསོ – ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཨུདཀརཧདཱ. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཨུདཀརཧདཱུཔམཱ [པུ. པ. ༡༦༡] པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨུཏྟཱནོ གམྦྷཱིརོབྷཱསོ ¶ , གམྦྷཱིརོ ཨུཏྟཱནོབྷཱསོ, ཨུཏྟཱནོ ཨུཏྟཱནོབྷཱསོ, གམྦྷཱིརོ གམྦྷཱིརོབྷཱསོ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨུཏྟཱནོ ཧོཏི གམྦྷཱིརོབྷཱསོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ པཱསཱདིཀཾ ཧོཏི ཨབྷིཀྐནྟཾ པཊིཀྐནྟཾ ཨཱལོཀིཏཾ ཝིལོཀིཏཾ སམིཉྫིཏཾ པསཱརིཏཾ སངྒྷཱཊིཔཏྟཙཱིཝརདྷཱརཎཾ. སོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི…པེ… ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨུཏྟཱནོ ཧོཏི གམྦྷཱིརོབྷཱསོ. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཨུདཀརཧདོ ཨུཏྟཱནོ གམྦྷཱིརོབྷཱསོ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ གམྦྷཱིརོ ཧོཏི ཨུཏྟཱནོབྷཱསོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ ན པཱསཱདིཀཾ ཧོཏི ཨབྷིཀྐནྟཾ པཊིཀྐནྟཾ ཨཱལོཀིཏཾ ཝིལོཀིཏཾ སམིཉྫིཏཾ པསཱརིཏཾ སངྒྷཱཊིཔཏྟཙཱིཝརདྷཱརཎཾ. སོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ¶ པཛཱནཱཏི…པེ… ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ གམྦྷཱིརོ ཧོཏི ཨུཏྟཱནོབྷཱསོ. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཨུདཀརཧདོ གམྦྷཱིརོ ཨུཏྟཱནོབྷཱསོ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨུཏྟཱནོ ཧོཏི ཨུཏྟཱནོབྷཱསོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ ན པཱསཱདིཀཾ ཧོཏི ཨབྷིཀྐནྟཾ པཊིཀྐནྟཾ ཨཱལོཀིཏཾ ཝིལོཀིཏཾ སམིཉྫིཏཾ པསཱརིཏཾ སངྒྷཱཊིཔཏྟཙཱིཝརདྷཱརཎཾ. སོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི…པེ… ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨུཏྟཱནོ ཧོཏི ཨུཏྟཱནོབྷཱསོ. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཨུདཀརཧདོ ཨུཏྟཱནོ ཨུཏྟཱནོབྷཱསོ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ གམྦྷཱིརོ ཧོཏི གམྦྷཱིརོབྷཱསོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ པཱསཱདིཀཾ ཧོཏི ཨབྷིཀྐནྟཾ པཊིཀྐནྟཾ ཨཱལོཀིཏཾ ཝིལོཀིཏཾ སམིཉྫིཏཾ པསཱརིཏཾ སངྒྷཱཊིཔཏྟཙཱིཝརདྷཱརཎཾ. སོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི…པེ… ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ གམྦྷཱིརོ ཧོཏི གམྦྷཱིརོབྷཱསོ. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཨུདཀརཧདོ གམྦྷཱིརོ གམྦྷཱིརོབྷཱསོ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ¶ ཝདཱམི. ཨིམེ ཁོ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཨུདཀརཧདཱུཔམཱ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. ཨམྦསུཏྟཾ

༡༠༥. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཨམྦཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ཨཱམཾ པཀྐཝཎྞི [པཀྐཝཎྞཱི (པུ. པ. ༡༥༩)], པཀྐཾ ཨཱམཝཎྞི [ཨཱམཝཎྞཱི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], ཨཱམཾ ཨཱམཝཎྞི, པཀྐཾ པཀྐཝཎྞི – ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི ཨམྦཱནི. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཨམྦཱུཔམཱ [པཀྐཝཎྞཱི (པུ. པ. ༡༥༩)] པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨཱམོ པཀྐཝཎྞཱི, པཀྐོ ཨཱམཝཎྞཱི, ཨཱམོ ཨཱམཝཎྞཱི, པཀྐོ པཀྐཝཎྞཱི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཱམོ ཧོཏི པཀྐཝཎྞཱི? ཨིདྷ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ པཱསཱདིཀཾ ཧོཏི ཨབྷིཀྐནྟཾ པཊིཀྐནྟཾ ཨཱལོཀིཏཾ ཝིལོཀིཏཾ སམིཉྫིཏཾ པསཱརིཏཾ སངྒྷཱཊིཔཏྟཙཱིཝརདྷཱརཎཾ. སོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི…པེ… ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཱམོ ཧོཏི ¶ པཀྐཝཎྞཱི. སེཡྻཐཱཔི ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨམྦཾ ཨཱམཾ པཀྐཝཎྞི; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པཀྐོ ཧོཏི ཨཱམཝཎྞཱི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ ན པཱསཱདིཀཾ ཧོཏི ཨབྷིཀྐནྟཾ པཊིཀྐནྟཾ ཨཱལོཀིཏཾ ཝིལོཀིཏཾ སམིཉྫིཏཾ པསཱརིཏཾ སངྒྷཱཊིཔཏྟཙཱིཝརདྷཱརཎཾ. སོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི…པེ… ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ¶ པཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པཀྐོ ཧོཏི ཨཱམཝཎྞཱི. སེཡྻཐཱཔི ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨམྦཾ པཀྐཾ ཨཱམཝཎྞི; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཱམོ ཧོཏི ཨཱམཝཎྞཱི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ ན པཱསཱདིཀཾ ཧོཏི ཨབྷིཀྐནྟཾ པཊིཀྐནྟཾ ཨཱལོཀིཏཾ ཝིལོཀིཏཾ སམིཉྫིཏཾ པསཱརིཏཾ སངྒྷཱཊིཔཏྟཙཱིཝརདྷཱརཎཾ. སོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི…པེ… ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཱམོ ཧོཏི ཨཱམཝཎྞཱི ¶ . སེཡྻཐཱཔི ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨམྦཾ ཨཱམཾ ཨཱམཝཎྞི; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པཀྐོ ཧོཏི པཀྐཝཎྞཱི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ པཱསཱདིཀཾ ཧོཏི ཨབྷིཀྐནྟཾ པཊིཀྐནྟཾ ཨཱལོཀིཏཾ ཝིལོཀིཏཾ སམིཉྫིཏཾ པསཱརིཏཾ སངྒྷཱཊིཔཏྟཙཱིཝརདྷཱརཎཾ. སོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི…པེ… ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པཀྐོ ཧོཏི པཀྐཝཎྞཱི. སེཡྻཐཱཔི ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨམྦཾ པཀྐཾ པཀྐཝཎྞི; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཨམྦཱུཔམཱ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ¶ ལོཀསྨི’’ནྟི. པཉྩམཾ.

༦. དུཏིཡཨམྦསུཏྟཾ

(ཚཊྛཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི ཨཊྛཀཐཱཡཾ དསྶིཏཾ, པཱལི༹པོཏྠཀེསུ པན ཀཏྠཙིཔི ན དིསྶཏི.) [( ) ‘‘ཚཊྛཾ ཨུཀྐཱནཏྠམེཝཱ’’ཏི ཨཊྛཀཐཱཡཾ དསྶིཏཾ, པཱལི༹པོཏྠཀེསུ པན ཀཏྠཙིཔི ན དིསྶཏི. ‘‘… ཨཱམཾ པཀྐོབྷཱསཾ, པཀྐཾ ཨཱམོབྷཱས’’ནྟིཨཱདིནཱ པཱཋོ བྷཝེཡྻ]

༧. མཱུསིཀསུཏྟཾ

༡༠༧. ‘‘ཙཏསྶོ ¶ ཨིམཱ, བྷིཀྑཝེ, མཱུསིཀཱ. ཀཏམཱ ཙཏསྶོ? གཱདྷཾ ཀཏྟཱ ནོ ཝསིཏཱ, ཝསིཏཱ ནོ གཱདྷཾ ཀཏྟཱ, ནེཝ གཱདྷཾ ཀཏྟཱ ནོ ཝསིཏཱ, གཱདྷཾ ཀཏྟཱ ཙ ཝསིཏཱ ཙ – ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏསྶོ མཱུསིཀཱ. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ མཱུསིཀཱུཔམཱ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? གཱདྷཾ ཀཏྟཱ ནོ ཝསིཏཱ, ཝསིཏཱ ནོ གཱདྷཾ ཀཏྟཱ, ནེཝ གཱདྷཾ ཀཏྟཱ ནོ ཝསིཏཱ, གཱདྷཾ ཀཏྟཱ ཙ ཝསིཏཱ ཙ.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ གཱདྷཾ ཀཏྟཱ ཧོཏི ནོ ཝསིཏཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎཱཏི – སུཏྟཾ, གེཡྻཾ, ཝེཡྻཱཀརཎཾ, གཱཐཾ, ཨུདཱནཾ, ཨིཏིཝུཏྟཀཾ, ཛཱཏཀཾ, ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ, ཝེདལླཾ. སོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི…པེ… ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ གཱདྷཾ ཀཏྟཱ ཧོཏི, ནོ ཝསིཏཱ. སེཡྻཐཱཔི སཱ ¶ , བྷིཀྑཝེ, མཱུསིཀཱ གཱདྷཾ ཀཏྟཱ, ནོ ཝསིཏཱ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཝསིཏཱ ཧོཏི, ནོ གཱདྷཾ ཀཏྟཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ དྷམྨཾ ན པརིཡཱཔུཎཱཏི – སུཏྟཾ, གེཡྻཾ, ཝེཡྻཱཀརཎཾ, གཱཐཾ ¶ , ཨུདཱནཾ, ཨིཏིཝུཏྟཀཾ, ཛཱཏཀཾ, ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ, ཝེདལླཾ. སོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི…པེ… ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཝསིཏཱ ཧོཏི, ནོ གཱདྷཾ ཀཏྟཱ. སེཡྻཐཱཔི སཱ, བྷིཀྑཝེ, མཱུསིཀཱ ཝསིཏཱ ཧོཏི, ནོ གཱདྷཾ ཀཏྟཱ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ, པུགྒལཾ ཝདཱམི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ནེཝ གཱདྷཾ ཀཏྟཱ ཧོཏི ནོ ཝསིཏཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ དྷམྨཾ ན པརིཡཱཔུཎཱཏི – སུཏྟཾ, གེཡྻཾ, ཝེཡྻཱཀརཎཾ, གཱཐཾ, ཨུདཱནཾ, ཨིཏིཝུཏྟཀཾ, ཛཱཏཀཾ, ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ, ཝེདལླཾ. སོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི…པེ… ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ ¶ , པུགྒལོ ནེཝ གཱདྷཾ ཀཏྟཱ ཧོཏི, ནོ ཝསིཏཱ. སེཡྻཐཱཔི སཱ, བྷིཀྑཝེ, མཱུསིཀཱ ནེཝ གཱདྷཾ ཀཏྟཱ ཧོཏི, ནོ ཝསིཏཱ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ གཱདྷཾ ཀཏྟཱ ཙ ཧོཏི ཝསིཏཱ ཙ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ¶ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎཱཏི – སུཏྟཾ, གེཡྻཾ, ཝེཡྻཱཀརཎཾ, གཱཐཾ, ཨུདཱནཾ, ཨིཏིཝུཏྟཀཾ, ཛཱཏཀཾ, ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ, ཝེདལླཾ. སོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི…པེ… ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ གཱདྷཾ ཀཏྟཱ ཙ ཧོཏི ཝསིཏཱ ཙ. སེཡྻཐཱཔི སཱ, བྷིཀྑཝེ, མཱུསིཀཱ གཱདྷཾ ཀཏྟཱ ཙ ཧོཏི ཝསིཏཱ ཙ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ མཱུསིཀཱུཔམཱ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. སཏྟམཾ.

༨. བལཱིབདྡསུཏྟཾ

༡༠༨. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, བལཱིབདྡཱ [བལིཝདྡཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.), བལིབདྡྷཱ (ཀ.) པུ. པ. ༡༦༢]. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? སགཝཙཎྜོ ¶ ནོ པརགཝཙཎྜོ, པརགཝཙཎྜོ ནོ སགཝཙཎྜོ, སགཝཙཎྜོ ཙ པརགཝཙཎྜོ ཙ, ནེཝ སགཝཙཎྜོ ནོ པརགཝཙཎྜོ – ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ བལཱིབདྡཱ. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ བལཱིབདྡཱུཔམཱ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? སགཝཙཎྜོ ནོ པརགཝཙཎྜོ, པརགཝཙཎྜོ ནོ སགཝཙཎྜོ, སགཝཙཎྜོ ཙ པརགཝཙཎྜོ ཙ, ནེཝ སགཝཙཎྜོ ནོ པརགཝཙཎྜོ.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སགཝཙཎྜོ ཧོཏི, ནོ པརགཝཙཎྜོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ སཀཔརིསཾ ཨུབྦེཛེཏཱ ཧོཏི, ནོ པརཔརིསཾ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སགཝཙཎྜོ ཧོཏི, ནོ པརགཝཙཎྜོ. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, བལཱིབདྡོ སགཝཙཎྜོ, ནོ པརགཝཙཎྜོ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པརགཝཙཎྜོ ཧོཏི, ནོ སགཝཙཎྜོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ པརཔརིསཾ ཨུབྦེཛེཏཱ ཧོཏི, ནོ སཀཔརིསཾ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པརགཝཙཎྜོ ¶ ཧོཏི, ནོ སགཝཙཎྜོ. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, བལཱིབདྡོ པརགཝཙཎྜོ, ནོ སགཝཙཎྜོ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སགཝཙཎྜོ ཙ ཧོཏི པརགཝཙཎྜོ ཙ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ སཀཔརིསཾ ཨུབྦེཛེཏཱ ཧོཏི པརཔརིསཉྩ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སགཝཙཎྜོ ཙ ཧོཏི པརགཝཙཎྜོ ཙ. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, བལཱིབདྡོ སགཝཙཎྜོ ཙ པརགཝཙཎྜོ ཙ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ནེཝ སགཝཙཎྜོ ཧོཏི ནོ པརགཝཙཎྜོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ནེཝ སཀཔརིསཾ ཨུབྦེཛེཏཱ ཧོཏི, ནོ པརཔརིསཉྩ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ནེཝ སགཝཙཎྜོ ཧོཏི, ནོ པརགཝཙཎྜོ. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, བལཱིབདྡོ ནེཝ སགཝཙཎྜོ, ནོ པརགཝཙཎྜོ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ བལཱིབདྡཱུཔམཱ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. ཨཊྛམཾ.

༩. རུཀྑསུཏྟཾ

༡༠༩. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, རུཀྑཱ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཕེགྒུ ¶ ཕེགྒུཔརིཝཱརོ, ཕེགྒུ སཱརཔརིཝཱརོ, སཱརོ ཕེགྒུཔརིཝཱརོ, སཱརོ སཱརཔརིཝཱརོ – ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ རུཀྑཱ. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ རུཀྑཱུཔམཱ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ¶ ཙཏྟཱརོ? ཕེགྒུ ཕེགྒུཔརིཝཱརོ, ཕེགྒུ སཱརཔརིཝཱརོ, སཱརོ ཕེགྒུཔརིཝཱརོ, སཱརོ སཱརཔརིཝཱརོ.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཕེགྒུ ཧོཏི ཕེགྒུཔརིཝཱརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ དུསྶཱིལོ ཧོཏི པཱཔདྷམྨོ; པརིསཱཔིསྶ ཧོཏི དུསྶཱིལཱ པཱཔདྷམྨཱ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཕེགྒུ ཧོཏི ཕེགྒུཔརིཝཱརོ. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, རུཀྑོ ཕེགྒུ ཕེགྒུཔརིཝཱརོ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཕེགྒུ ཧོཏི སཱརཔརིཝཱརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ དུསྶཱིལོ ཧོཏི པཱཔདྷམྨོ; པརིསཱ ཙ ཁྭསྶ ཧོཏི སཱིལཝཏཱི ཀལྱཱཎདྷམྨཱ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཕེགྒུ ཧོཏི སཱརཔརིཝཱརོ. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, རུཀྑོ ཕེགྒུ སཱརཔརིཝཱརོ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སཱརོ ཧོཏི ཕེགྒུཔརིཝཱརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ སཱིལཝཱ ཧོཏི ཀལྱཱཎདྷམྨོ; པརིསཱ ཙ ཁྭསྶ ཧོཏི དུསྶཱིལཱ པཱཔདྷམྨཱ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སཱརོ ཧོཏི ཕེགྒུཔརིཝཱརོ. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, རུཀྑོ སཱརོ ཕེགྒུཔརིཝཱརོ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སཱརོ ཧོཏི སཱརཔརིཝཱརོ? ཨིདྷ བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ སཱིལཝཱ ཧོཏི ཀལྱཱཎདྷམྨོ; པརིསཱཔིསྶ ཧོཏི སཱིལཝཏཱི ཀལྱཱཎདྷམྨཱ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སཱརོ ཧོཏི སཱརཔརིཝཱརོ. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, རུཀྑོ སཱརོ སཱརཔརིཝཱརོ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ རུཀྑཱུཔམཱ པུགྒལཱ སནྟོ ¶ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི [པུ. པ. ༡༧༠]. ནཝམཾ.

༡༠. ཨཱསཱིཝིསསུཏྟཾ

༡༡༠. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱསཱིཝིསཱ [ཨཱསིཝིསཱ (ཀ.) པུ. པ. ༡༦༣]. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨཱགཏཝིསོ ན གྷོརཝིསོ, གྷོརཝིསོ ན ཨཱགཏཝིསོ, ཨཱགཏཝིསོ ཙ གྷོརཝིསོ ཙ, ནེཝཱགཏཝིསོ ན གྷོརཝིསོ – ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཨཱསཱིཝིསཱ. ཨེཝམེཝཾ ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཨཱསཱིཝིསཱུཔམཱ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨཱགཏཝིསོ ན གྷོརཝིསོ, གྷོརཝིསོ ན ཨཱགཏཝིསོ ¶ , ཨཱགཏཝིསོ ཙ གྷོརཝིསོ ཙ, ནེཝཱགཏཝིསོ ན གྷོརཝིསོ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཱགཏཝིསོ ཧོཏི, ན གྷོརཝིསོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨབྷིཎྷཾ ཀུཛ྄ཛྷཏི. སོ ཙ ཁྭསྶ ཀོདྷོ [ཀོཔོ (ཀ.) པུ. པ. ༡༦༣] ན དཱིགྷརཏྟཾ ཨནུསེཏི. ཨེཝཾ ཁོ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཱགཏཝིསོ ཧོཏི, ན གྷོརཝིསོ. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱསཱིཝིསོ ཨཱགཏཝིསོ, ན གྷོརཝིསོ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ གྷོརཝིསོ ཧོཏི, ན ཨཱགཏཝིསོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ན ཧེཝ ཁོ ཨབྷིཎྷཾ ཀུཛ྄ཛྷཏི. སོ ཙ ཁྭསྶ ཀོདྷོ དཱིགྷརཏྟཾ ཨནུསེཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ གྷོརཝིསོ ཧོཏི, ན ཨཱགཏཝིསོ. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱསཱིཝིསོ གྷོརཝིསོ, ན ཨཱགཏཝིསོ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཱགཏཝིསོ ཙ ཧོཏི གྷོརཝིསོ ཙ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨབྷིཎྷཾ ཀུཛ྄ཛྷཏི. སོ ཙ ཁྭསྶ ཀོདྷོ དཱིགྷརཏྟཾ ཨནུསེཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཱགཏཝིསོ ཙ ཧོཏི གྷོརཝིསོ ¶ ཙ. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱསཱིཝིསོ ཨཱགཏཝིསོ ཙ གྷོརཝིསོ ཙ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ནེཝཱགཏཝིསོ ཧོཏི ན གྷོརཝིསོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ན ཧེཝ ཁོ ཨབྷིཎྷཾ ཀུཛ྄ཛྷཏི. སོ ཙ ཁྭསྶ ཀོདྷོ ན དཱིགྷརཏྟཾ ཨནུསེཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ནེཝཱགཏཝིསོ ཧོཏི, ན གྷོརཝིསོ. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱསཱིཝིསོ ནེཝཱགཏཝིསོ ན གྷོརཝིསོ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཨཱསཱིཝིསཱུཔམཱ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. དསམཾ.

ཝལཱཧཀཝགྒོ པཋམོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

དྭེ ཝལཱཧཱ ཀུམྦྷ-ཨུདཀ, རཧདཱ དྭེ ཧོནྟི ཨམྦཱནི;

མཱུསིཀཱ བལཱིབདྡཱ རུཀྑཱ, ཨཱསཱིཝིསེན ཏེ དསཱཏི.

(༡༢) ༢. ཀེསིཝགྒོ

༡. ཀེསིསུཏྟཾ

༡༡༡. ཨཐ ¶ ¶ ¶ ཁོ ཀེསི ཨསྶདམྨསཱརཐི ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཀེསིཾ ཨསྶདམྨསཱརཐིཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཏྭཾ ཁོསི, ཀེསི, པཉྙཱཏོ ཨསྶདམྨསཱརཐཱིཏི [སཉྙཱཏོ ཨསྶདམྨསཱརཐི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]. ཀཐཾ པན ཏྭཾ, ཀེསི, ཨསྶདམྨཾ ཝིནེསཱི’’ཏི? ‘‘ཨཧཾ ཁོ, བྷནྟེ, ཨསྶདམྨཾ སཎྷེནཔི ཝིནེམི, ཕརུསེནཔི ཝིནེམི ¶ , སཎྷཕརུསེནཔི ཝིནེམཱི’’ཏི. ‘‘སཙེ ཏེ, ཀེསི, ཨསྶདམྨོ སཎྷེན ཝིནཡཾ ན ཨུཔེཏི, ཕརུསེན ཝིནཡཾ ན ཨུཔེཏི, སཎྷཕརུསེན ཝིནཡཾ ན ཨུཔེཏི, ཀིནྟི ནཾ ཀརོསཱི’’ཏི? ‘‘སཙེ མེ, བྷནྟེ, ཨསྶདམྨོ སཎྷེན ཝིནཡཾ ན ཨུཔེཏི, ཕརུསེན ཝིནཡཾ ན ཨུཔེཏི, སཎྷཕརུསེན ཝིནཡཾ ན ཨུཔེཏི; ཧནཱམི ནཾ, བྷནྟེ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? མཱ མེ ཨཱཙརིཡཀུལསྶ ཨཝཎྞོ ཨཧོསཱི’’ཏི.

‘‘བྷགཝཱ པན, བྷནྟེ, ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི. ཀཐཾ པན, བྷནྟེ, བྷགཝཱ པུརིསདམྨཾ ཝིནེཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨཧཾ ཁོ, ཀེསི, པུརིསདམྨཾ སཎྷེནཔི ཝིནེམི, ཕརུསེནཔི ཝིནེམི, སཎྷཕརུསེནཔི ཝིནེམི. ཏཏྲིདཾ, ཀེསི, སཎྷསྨིཾ – ཨིཏི ཀཱཡསུཙརིཏཾ ཨིཏི ཀཱཡསུཙརིཏསྶ ཝིཔཱཀོ, ཨིཏི ཝཙཱིསུཙརིཏཾ ཨིཏི ཝཙཱིསུཙརིཏསྶ ཝིཔཱཀོ, ཨིཏི མནོསུཙརིཏཾ ཨིཏི མནོསུཙརིཏསྶ ཝིཔཱཀོ, ཨིཏི དེཝཱ, ཨིཏི མནུསྶཱཏི. ཏཏྲིདཾ, ཀེསི, ཕརུསསྨིཾ – ཨིཏི ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ ཨིཏི ཀཱཡདུཙྩརིཏསྶ ཝིཔཱཀོ, ཨིཏི ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ ཨིཏི ཝཙཱིདུཙྩརིཏསྶ ཝིཔཱཀོ, ཨིཏི མནོདུཙྩརིཏཾ ཨིཏི མནོདུཙྩརིཏསྶ ཝིཔཱཀོ, ཨིཏི ནིརཡོ, ཨིཏི ཏིརཙྪཱནཡོནི, ཨིཏི པེཏྟིཝིསཡོ’’ཏི.

‘‘ཏཏྲིདཾ, ཀེསི, སཎྷཕརུསསྨིཾ – ཨིཏི ཀཱཡསུཙརིཏཾ ཨིཏི ཀཱཡསུཙརིཏསྶ ཝིཔཱཀོ, ཨིཏི ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ ཨིཏི ཀཱཡདུཙྩརིཏསྶ ཝིཔཱཀོ, ཨིཏི ཝཙཱིསུཙརིཏཾ ཨིཏི ཝཙཱིསུཙརིཏསྶ ཝིཔཱཀོ, ཨིཏི ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ ཨིཏི ཝཙཱིདུཙྩརིཏསྶ ཝིཔཱཀོ, ཨིཏི མནོསུཙརིཏཾ ཨིཏི མནོསུཙརིཏསྶ ¶ ཝིཔཱཀོ, ཨིཏི མནོདུཙྩརིཏཾ ཨིཏི མནོདུཙྩརིཏསྶ ཝིཔཱཀོ, ཨིཏི དེཝཱ, ཨིཏི མནུསྶཱ, ཨིཏི ནིརཡོ, ཨིཏི ཏིརཙྪཱནཡོནི, ཨིཏི པེཏྟིཝིསཡོ’’ཏི.

‘‘སཙེ ¶ ¶ ཏེ, བྷནྟེ, པུརིསདམྨོ སཎྷེན ཝིནཡཾ ན ཨུཔེཏི, ཕརུསེན ¶ ཝིནཡཾ ན ཨུཔེཏི, སཎྷཕརུསེན ཝིནཡཾ ན ཨུཔེཏི, ཀིནྟི ནཾ བྷགཝཱ ཀརོཏཱི’’ཏི? ‘‘སཙེ མེ, ཀེསི, པུརིསདམྨོ སཎྷེན ཝིནཡཾ ན ཨུཔེཏི, ཕརུསེན ཝིནཡཾ ན ཨུཔེཏི, སཎྷཕརུསེན ཝིནཡཾ ན ཨུཔེཏི, ཧནཱམི ནཾ, ཀེསཱི’’ཏི. ‘‘ན ཁོ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ པཱཎཱཏིཔཱཏོ ཀཔྤཏི. ཨཐ ཙ པན བྷགཝཱ ཨེཝམཱཧ – ‘ཧནཱམི, ནཾ ཀེསཱི’’’ཏི! ‘‘སཙྩཾ, ཀེསི! ན ཏཐཱགཏསྶ པཱཎཱཏིཔཱཏོ ཀཔྤཏི. ཨཔི ཙ ཡོ པུརིསདམྨོ སཎྷེན ཝིནཡཾ ན ཨུཔེཏི, ཕརུསེན ཝིནཡཾ ན ཨུཔེཏི, སཎྷཕརུསེན ཝིནཡཾ ན ཨུཔེཏི, ན ཏཾ ཏཐཱགཏོ ཝཏྟབྦཾ ཨནུསཱསིཏབྦཾ མཉྙཏི, ནཱཔི ཝིཉྙཱུ སབྲཧྨཙཱརཱི ཝཏྟབྦཾ ཨནུསཱསིཏབྦཾ མཉྙནྟི. ཝདྷོ ཧེསོ, ཀེསི, ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ – ཡཾ ན ཏཐཱགཏོ ཝཏྟབྦཾ ཨནུསཱསིཏབྦཾ མཉྙཏི, ནཱཔི ཝིཉྙཱུ སབྲཧྨཙཱརཱི ཝཏྟབྦཾ ཨནུསཱསིཏབྦཾ མཉྙནྟཱི’’ཏི.

‘‘སོ ཧི ནཱུན, བྷནྟེ, སུཧཏོ ཧོཏི – ཡཾ ན ཏཐཱགཏོ ཝཏྟབྦཾ ཨནུསཱསིཏབྦཾ མཉྙཏི, ནཱཔི ཝིཉྙཱུ སབྲཧྨཙཱརཱི ཝཏྟབྦཾ ཨནུསཱསིཏབྦཾ མཉྙནྟཱིཏི. ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷནྟེ, ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷནྟེ…པེ… ཨུཔཱསཀཾ མཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི. པཋམཾ.

༢. ཛཝསུཏྟཾ

༡༡༢. ‘‘ཙཏཱུཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ རཉྙོ བྷདྲོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ རཱཛཱརཧོ ཧོཏི རཱཛབྷོགྒོ, རཉྙོ ཨངྒནྟེཝ སངྑཾ གཙྪཏི. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ཨཛྫཝེན, ཛཝེན, ཁནྟིཡཱ, སོརཙྩེན – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ རཉྙོ བྷདྲོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ རཱཛཱརཧོ ཧོཏི, རཱཛབྷོགྒོ, རཉྙོ ཨངྒནྟེཝ སངྑཾ གཙྪཏི.

‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱཧུནེཡྻོ ཧོཏི…པེ… ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶ. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ཨཛྫཝེན, ཛཝེན, ཁནྟིཡཱ, སོརཙྩེན – ཨིམེཧི ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ¶ ཨཱཧུནེཡྻོ ཧོཏི…པེ… ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶཱ’’ཏི. དུཏིཡཾ.

༣. པཏོདསུཏྟཾ

༡༡༣. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, བྷདྲཱ ཨསྶཱཛཱནཱིཡཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ བྷདྲོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ པཏོདཙྪཱཡཾ དིསྭཱ སཾཝིཛྫཏི སཾཝེགཾ ཨཱཔཛྫཏི – ‘ཀིཾ ནུ ཁོ མཾ ཨཛྫ ཨསྶདམྨསཱརཐི ཀཱརཎཾ ཀཱརེསྶཏི, ཀིམསྶཱཧཾ [ཀཐམསྶཱཧཾ (ཀ.)] པཊིཀརོམཱི’ཏི! ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ བྷདྲོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམོ བྷདྲོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནོ ལོཀསྨིཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ བྷདྲོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ ན ཧེཝ ཁོ པཏོདཙྪཱཡཾ དིསྭཱ སཾཝིཛྫཏི སཾཝེགཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཨཔི ཙ ཁོ ལོམཝེདྷཝིདྡྷོ སཾཝིཛྫཏི སཾཝེགཾ ཨཱཔཛྫཏི – ‘ཀིཾ ནུ ཁོ མཾ ཨཛྫ ཨསྶདམྨསཱརཐི ཀཱརཎཾ ཀཱརེསྶཏི, ཀིམསྶཱཧཾ པཊིཀརོམཱི’ཏི! ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ བྷདྲོ ¶ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡོ བྷདྲོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནོ ལོཀསྨིཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ བྷདྲོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ ན ཧེཝ ཁོ པཏོདཙྪཱཡཾ དིསྭཱ སཾཝིཛྫཏི སཾཝེགཾ ཨཱཔཛྫཏི ནཱཔི ལོམཝེདྷཝིདྡྷོ སཾཝིཛྫཏི སཾཝེགཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཨཔི ཙ ཁོ ཙམྨཝེདྷཝིདྡྷོ སཾཝིཛྫཏི སཾཝེགཾ ཨཱཔཛྫཏི – ‘ཀིཾ ནུ ཁོ མཾ ཨཛྫ ཨསྶདམྨསཱརཐི ཀཱརཎཾ ཀཱརེསྶཏི, ཀིམསྶཱཧཾ པཊིཀརོམཱི’ཏི! ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ བྷདྲོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡོ བྷདྲོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནོ ལོཀསྨིཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ བྷདྲོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ ན ཧེཝ ཁོ པཏོདཙྪཱཡཾ དིསྭཱ སཾཝིཛྫཏི སཾཝེགཾ ཨཱཔཛྫཏི ནཱཔི ལོམཝེདྷཝིདྡྷོ སཾཝིཛྫཏི སཾཝེགཾ ཨཱཔཛྫཏི ནཱཔི ཙམྨཝེདྷཝིདྡྷོ སཾཝིཛྫཏི སཾཝེགཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཨཔི ཙ ཁོ ཨཊྛིཝེདྷཝིདྡྷོ སཾཝིཛྫཏི སཾཝེགཾ ཨཱཔཛྫཏི – ‘ཀིཾ ¶ ནུ ཁོ མཾ ཨཛྫ ཨསྶདམྨསཱརཐི ཀཱརཎཾ ཀཱརེསྶཏི, ཀིམསྶཱཧཾ པཊིཀརོམཱི’ཏི ¶ ! ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ བྷདྲོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཏྠོ བྷདྲོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནོ ¶ ལོཀསྨིཾ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ བྷདྲཱ ཨསྶཱཛཱནཱིཡཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ.

‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོམེ བྷདྲཱ པུརིསཱཛཱནཱིཡཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ བྷདྲོ པུརིསཱཛཱནཱིཡོ སུཎཱཏི – ‘ཨམུཀསྨིཾ ནཱམ གཱམེ ཝཱ ནིགམེ ཝཱ ཨིཏྠཱི ཝཱ པུརིསོ ཝཱ དུཀྑིཏོ ཝཱ ཀཱལངྐཏོ [ཀཱལཀཏོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཝཱ’ཏི. སོ ཏེན སཾཝིཛྫཏི, སཾཝེགཾ ཨཱཔཛྫཏི. སཾཝིགྒོ ཡོནིསོ པདཧཏི. པཧིཏཏྟོ ཀཱཡེན ¶ ཙེཝ པརམསཙྩཾ [པརམཏྠསཙྩཾ (ཀ.) མ. ནི. ༢.༡༨༣ པསྶིཏབྦཾ] སཙྪིཀརོཏི, པཉྙཱཡ ཙ ཨཏིཝིཛ྄ཛྷ པསྶཏི. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, བྷདྲོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ པཏོདཙྪཱཡཾ དིསྭཱ སཾཝིཛྫཏི སཾཝེགཾ ཨཱཔཛྫཏི; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ བྷདྲཾ པུརིསཱཛཱནཱིཡཾ ཝདཱམི. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ བྷདྲོ པུརིསཱཛཱནཱིཡོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམོ བྷདྲོ པུརིསཱཛཱནཱིཡོ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནོ ལོཀསྨིཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ བྷདྲོ པུརིསཱཛཱནཱིཡོ ན ཧེཝ ཁོ སུཎཱཏི – ‘ཨམུཀསྨིཾ ནཱམ གཱམེ ཝཱ ནིགམེ ཝཱ ཨིཏྠཱི ཝཱ པུརིསོ ཝཱ དུཀྑིཏོ ཝཱ ཀཱལངྐཏོ ཝཱ’ཏི, ཨཔི ཙ ཁོ སཱམཾ པསྶཏི ཨིཏྠིཾ ཝཱ པུརིསཾ ཝཱ དུཀྑིཏཾ ཝཱ ཀཱལངྐཏཾ ཝཱ. སོ ཏེན སཾཝིཛྫཏི, སཾཝེགཾ ཨཱཔཛྫཏི. སཾཝིགྒོ ཡོནིསོ པདཧཏི. པཧིཏཏྟོ ཀཱཡེན ཙེཝ པརམསཙྩཾ སཙྪིཀརོཏི, པཉྙཱཡ ཙ ཨཏིཝིཛ྄ཛྷ པསྶཏི. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, བྷདྲོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ ལོམཝེདྷཝིདྡྷོ སཾཝིཛྫཏི སཾཝེགཾ ཨཱཔཛྫཏི; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ བྷདྲཾ པུརིསཱཛཱནཱིཡཾ ཝདཱམི. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ བྷདྲོ པུརིསཱཛཱནཱིཡོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡོ བྷདྲོ པུརིསཱཛཱནཱིཡོ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནོ ལོཀསྨིཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ བྷདྲོ པུརིསཱཛཱནཱིཡོ ན ཧེཝ ཁོ སུཎཱཏི – ‘ཨམུཀསྨིཾ ནཱམ གཱམེ ཝཱ ནིགམེ ཝཱ ཨིཏྠཱི ཝཱ པུརིསོ ཝཱ དུཀྑིཏོ ཝཱ ཀཱལངྐཏོ ཝཱ’ཏི, ནཱཔི སཱམཾ པསྶཏི ཨིཏྠིཾ ཝཱ པུརིསཾ ཝཱ དུཀྑིཏཾ ཝཱ ཀཱལངྐཏཾ ཝཱ, ཨཔི ཙ ཁྭསྶ ཉཱཏི ཝཱ སཱལོཧིཏོ ཝཱ དུཀྑིཏོ ཝཱ ཧོཏི ཀཱལངྐཏོ ཝཱ. སོ ཏེན སཾཝིཛྫཏི, སཾཝེགཾ ཨཱཔཛྫཏི. སཾཝིགྒོ ¶ ཡོནིསོ པདཧཏི. པཧིཏཏྟོ ཀཱཡེན ¶ ཙེཝ པརམསཙྩཾ ¶ སཙྪིཀརོཏི, པཉྙཱཡ ཙ ཨཏིཝིཛ྄ཛྷ པསྶཏི. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, བྷདྲོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ ཙམྨཝེདྷཝིདྡྷོ སཾཝིཛྫཏི ¶ སཾཝེགཾ ཨཱཔཛྫཏི; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ བྷདྲཾ པུརིསཱཛཱནཱིཡཾ ཝདཱམི. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ བྷདྲོ པུརིསཱཛཱནཱིཡོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡོ བྷདྲོ པུརིསཱཛཱནཱིཡོ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནོ ལོཀསྨིཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ བྷདྲོ པུརིསཱཛཱནཱིཡོ ན ཧེཝ ཁོ སུཎཱཏི – ‘ཨམུཀསྨིཾ ནཱམ གཱམེ ཝཱ ནིགམེ ཝཱ ཨིཏྠཱི ཝཱ པུརིསོ ཝཱ དུཀྑིཏོ ཝཱ ཀཱལངྐཏོ ཝཱ’ཏི, ནཱཔི སཱམཾ པསྶཏི ཨིཏྠིཾ ཝཱ པུརིསཾ ཝཱ དུཀྑིཏཾ ཝཱ ཀཱལངྐཏཾ ཝཱ, ནཱཔིསྶ ཉཱཏི ཝཱ སཱལོཧིཏོ ཝཱ དུཀྑིཏོ ཝཱ ཧོཏི ཀཱལངྐཏོ ཝཱ, ཨཔི ཙ ཁོ སཱམཉྙེཝ ཕུཊྛོ ཧོཏི སཱརཱིརིཀཱཧི ཝེདནཱཧི དུཀྑཱཧི ཏིབྦཱཧི [ཏིཔྤཱཧི (སཱི. པཱི.)] ཁརཱཧི ཀཊུཀཱཧི ཨསཱཏཱཧི ཨམནཱཔཱཧི པཱཎཧརཱཧི. སོ ཏེན སཾཝིཛྫཏི, སཾཝེགཾ ཨཱཔཛྫཏི. སཾཝིགྒོ ཡོནིསོ པདཧཏི. པཧིཏཏྟོ ཀཱཡེན ཙེཝ པརམསཙྩཾ སཙྪིཀརོཏི, པཉྙཱཡ ཙ ཨཏིཝིཛ྄ཛྷ པསྶཏི. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, བྷདྲོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ ཨཊྛིཝེདྷཝིདྡྷོ སཾཝིཛྫཏི སཾཝེགཾ ཨཱཔཛྫཏི; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ བྷདྲཾ པུརིསཱཛཱནཱིཡཾ ཝདཱམི. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ བྷདྲོ པུརིསཱཛཱནཱིཡོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཏྠོ བྷདྲོ པུརིསཱཛཱནཱིཡོ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནོ ལོཀསྨིཾ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ བྷདྲཱ པུརིསཱཛཱནཱིཡཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. ཏཏིཡཾ.

༤. ནཱགསུཏྟཾ

༡༡༤. ‘‘ཙཏཱུཧི, བྷིཀྑཝེ, ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ རཉྙོ ནཱགོ རཱཛཱརཧོ ¶ ཧོཏི རཱཛབྷོགྒོ, རཉྙོ ཨངྒནྟེཝ སངྑཾ གཙྪཏི. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ སོཏཱ ཙ ཧོཏི, ཧནྟཱ ཙ, ཁནྟཱ ཙ, གནྟཱ ཙ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ སོཏཱ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ ཡམེནཾ ཧཏྠིདམྨསཱརཐི ཀཱརཎཾ ཀཱརེཏི – ཡདི ཝཱ ཀཏཔུབྦཾ ཡདི ཝཱ ཨཀཏཔུབྦཾ – ཏཾ ཨཊྛིཾ ཀཏྭཱ [ཨཊྛིཀཏྭཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.) ཨ. ནི. ༥.༡༤༠] མནསི ཀཏྭཱ སབྦཙེཏསཱ [སབྦཾ ཙེཏསོ (སབྦཏྠ)] སམནྣཱཧརིཏྭཱ ¶ ཨོཧིཏསོཏོ སུཎཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ སོཏཱ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ ཧནྟཱ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ སངྒཱམགཏོ ¶ ཧཏྠིམྤི ཧནཏི, ཧཏྠཱརུཧམྤི ཧནཏི, ཨསྶམྤི ཧནཏི, ཨསྶཱརུཧམྤི ཧནཏི ¶ , རཐམྤི ཧནཏི, རཐིཀམྤི ཧནཏི, པཏྟིཀམྤི ཧནཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ ཧནྟཱ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ ཁནྟཱ ཧོཏི? ཨིདྷ བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ སངྒཱམགཏོ ཁམོ ཧོཏི སཏྟིཔྤཧཱརཱནཾ ཨསིཔྤཧཱརཱནཾ ཨུསུཔྤཧཱརཱནཾ ཕརསུཔྤཧཱརཱནཾ [‘‘ཕརསུཔྤཧཱརཱན’’ནྟི ཨིདཾ པདཾ སྱཱམཔོཏྠཀེ ནཏྠི. མ. ནི. ༣.༢༡༧ པསྶིཏབྦཾ] བྷེརིཔཎཝསངྑཏིཎཝནིནྣཱདསདྡཱནཾ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ ཁནྟཱ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ གནྟཱ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ ཡམེནཾ ཧཏྠིདམྨསཱརཐི དིསཾ པེསེཏི – ཡདི ཝཱ གཏཔུབྦཾ ཡདི ཝཱ ཨགཏཔུབྦཾ – ཏཾ ཁིཔྤམེཝ གནྟཱ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ གནྟཱ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ རཉྙོ ནཱགོ རཱཛཱརཧོ ཧོཏི རཱཛབྷོགྒོ, རཉྙོ ཨངྒནྟེཝ སངྑཾ གཙྪཏི.

‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱཧུནེཡྻོ ཧོཏི ¶ …པེ… ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶ. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སོཏཱ ཙ ཧོཏི, ཧནྟཱ ཙ, ཁནྟཱ ཙ, གནྟཱ ཙ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སོཏཱ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏེ དྷམྨཝིནཡེ དེསིཡམཱནེ ཨཊྛིཾ ཀཏྭཱ མནསི ཀཏྭཱ སབྦཙེཏསཱ སམནྣཱཧརིཏྭཱ ཨོཧིཏསོཏོ དྷམྨཾ སུཎཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སོཏཱ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཧནྟཱ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨུཔྤནྣཾ ཀཱམཝིཏཀྐཾ ནཱདྷིཝཱསེཏི པཛཧཏི ཝིནོདེཏི (ཧནཏི) [( ) ནཏྠི སཱི. སྱཱ. པཱི. པོཏྠཀེསུ. ཨ. ནི. ༤.༡༦༤ པཊིཔདཱཝགྒེ ཙཏུཏྠསུཏྟེ པན ‘‘སམེཏཱི’’ཏི པདཾ སབྦཏྠཔི དིསྶཏི] བྱནྟཱིཀརོཏི ཨནབྷཱཝཾ གམེཏི, ཨུཔྤནྣཾ བྱཱཔཱདཝིཏཀྐཾ…པེ… ཨུཔྤནྣཾ ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐཾ…པེ… ཨུཔྤནྣུཔྤནྣེ པཱཔཀེ ཨཀུསལེ དྷམྨེ ནཱདྷིཝཱསེཏི པཛཧཏི ཝིནོདེཏི ཧནཏི ¶ བྱནྟཱིཀརོཏི ཨནབྷཱཝཾ གམེཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཧནྟཱ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཁནྟཱ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཁམོ ཧོཏི སཱིཏསྶ ¶ ཨུཎྷསྶ ཛིགྷཙྪཱཡ པིཔཱསཱཡ, ཌཾསམཀསཝཱཏཱཏཔསརཱིསཔསམྥསྶཱནཾ དུརུཏྟཱནཾ དུརཱགཏཱནཾ ཝཙནཔཐཱནཾ ཨུཔྤནྣཱནཾ ¶ སཱརཱིརིཀཱནཾ ཝེདནཱནཾ དུཀྑཱནཾ ཏིབྦཱནཾ ཁརཱནཾ ཀཊུཀཱནཾ ཨསཱཏཱནཾ ཨམནཱཔཱནཾ པཱཎཧརཱནཾ ཨདྷིཝཱསཀཛཱཏིཀོ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཁནྟཱ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ གནྟཱ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཡཱཡཾ དིསཱ ཨགཏཔུབྦཱ ཨིམིནཱ དཱིགྷེན ཨདྡྷུནཱ ཡདིདཾ སབྦསངྑཱརསམཐོ སབྦཱུཔདྷིཔཊིནིསྶགྒོ ཏཎྷཱཀྑཡོ ཝིརཱགོ ནིརོདྷོ ནིབྦཱནཾ, ཏཾ ཁིཔྤཉྙེཝ གནྟཱ ¶ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ གནྟཱ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱཧུནེཡྻོ ཧོཏི…པེ… ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶཱ’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. ཋཱནསུཏྟཾ

༡༡༥. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཋཱནཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, ཋཱནཾ ཨམནཱཔཾ ཀཱཏུཾ; ཏཉྩ ཀཡིརམཱནཾ ཨནཏྠཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, ཋཱནཾ ཨམནཱཔཾ ཀཱཏུཾ; ཏཉྩ ཀཡིརམཱནཾ ཨཏྠཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, ཋཱནཾ མནཱཔཾ ཀཱཏུཾ; ཏཉྩ ཀཡིརམཱནཾ ཨནཏྠཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, ཋཱནཾ མནཱཔཾ ཀཱཏུཾ; ཏཉྩ ཀཡིརམཱནཾ ཨཏྠཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཡམིདཾ [ཡདིདཾ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ཋཱནཾ ཨམནཱཔཾ ཀཱཏུཾ; ཏཉྩ ཀཡིརམཱནཾ ཨནཏྠཱཡ སཾཝཏྟཏི – ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཋཱནཾ ཨུབྷཡེནེཝ ན ཀཏྟབྦཾ མཉྙཏི [པཉྙཱཡཏི (?)]. ཡམྤིདཾ [ཡདིདཾ (ཀ.)] ཋཱནཾ ཨམནཱཔཾ ཀཱཏུཾ; ཨིམིནཱཔི ནཾ [ཏཾ (སཱི. པཱི.) སྱཱམཔོཏྠཀེ ནཏྠི] ན ཀཏྟབྦཾ མཉྙཏི. ཡམྤིདཾ ཋཱནཾ ཀཡིརམཱནཾ ཨནཏྠཱཡ སཾཝཏྟཏི; ཨིམིནཱཔི ནཾ [ཏཾ (པཱི.) སཱི. སྱཱ. པོཏྠཀེསུ ནཏྠི] ན ཀཏྟབྦཾ མཉྙཏི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཋཱནཾ ཨུབྷཡེནེཝ ན ཀཏྟབྦཾ མཉྙཏི.

‘‘ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཡམིདཾ ཋཱནཾ ཨམནཱཔཾ ཀཱཏུཾ; ཏཉྩ ཀཡིརམཱནཾ ཨཏྠཱཡ སཾཝཏྟཏི – ཨིམསྨིཾ, བྷིཀྑཝེ, ཋཱནེ བཱལོ ཙ པཎྜིཏོ ཙ ཝེདིཏབྦོ པུརིསཐཱམེ ¶ པུརིསཝཱིརིཡེ པུརིསཔརཀྐམེ. ན, བྷིཀྑཝེ, བཱལོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཀིཉྩཱཔི ཁོ ཨིདཾ ཋཱནཾ ཨམནཱཔཾ ཀཱཏུཾ; ཨཐ ཙརཧིདཾ ¶ ཋཱནཾ ཀཡིརམཱནཾ ཨཏྠཱཡ སཾཝཏྟཏཱི’ཏི. སོ ཏཾ ཋཱནཾ ན ཀརོཏི. ཏསྶ ཏཾ ཋཱནཾ ཨཀཡིརམཱནཾ ཨནཏྠཱཡ སཾཝཏྟཏི. པཎྜིཏོ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིཏི ¶ པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཀིཉྩཱཔི ཁོ ཨིདཾ ཋཱནཾ ཨམནཱཔཾ ཀཱཏུཾ; ཨཐ ¶ ཙརཧིདཾ ཋཱནཾ ཀཡིརམཱནཾ ཨཏྠཱཡ སཾཝཏྟཏཱི’ཏི. སོ ཏཾ ཋཱནཾ ཀརོཏི. ཏསྶ ཏཾ ཋཱནཾ ཀཡིརམཱནཾ ཨཏྠཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཡམིདཾ [ཡདིདཾ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཋཱནཾ མནཱཔཾ ཀཱཏུཾ; ཏཉྩ ཀཡིརམཱནཾ ཨནཏྠཱཡ སཾཝཏྟཏི – ཨིམསྨིམྤི, བྷིཀྑཝེ, ཋཱནེ བཱལོ ཙ པཎྜིཏོ ཙ ཝེདིཏབྦོ པུརིསཐཱམེ པུརིསཝཱིརིཡེ པུརིསཔརཀྐམེ. ན, བྷིཀྑཝེ, བཱལོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཀིཉྩཱཔི ཁོ ཨིདཾ ཋཱནཾ མནཱཔཾ ཀཱཏུཾ; ཨཐ ཙརཧིདཾ ཋཱནཾ ཀཡིརམཱནཾ ཨནཏྠཱཡ སཾཝཏྟཏཱི’ཏི. སོ ཏཾ ཋཱནཾ ཀརོཏི. ཏསྶ ཏཾ ཋཱནཾ ཀཡིརམཱནཾ ཨནཏྠཱཡ སཾཝཏྟཏི. པཎྜིཏོ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཀིཉྩཱཔི ཁོ ཨིདཾ ཋཱནཾ མནཱཔཾ ཀཱཏུཾ; ཨཐ ཙརཧིདཾ ཋཱནཾ ཀཡིརམཱནཾ ཨནཏྠཱཡ སཾཝཏྟཏཱི’ཏི. སོ ཏཾ ཋཱནཾ ན ཀརོཏི. ཏསྶ ཏཾ ཋཱནཾ ཨཀཡིརམཱནཾ ཨཏྠཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཡམིདཾ ཋཱནཾ མནཱཔཾ ཀཱཏུཾ, ཏཉྩ ཀཡིརམཱནཾ ཨཏྠཱཡ སཾཝཏྟཏི – ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཋཱནཾ ཨུབྷཡེནེཝ ཀཏྟབྦཾ མཉྙཏི. ཡམྤིདཾ ཋཱནཾ མནཱཔཾ ཀཱཏུཾ, ཨིམིནཱཔི ནཾ ཀཏྟབྦཾ མཉྙཏི; ཡམྤིདཾ ཋཱནཾ ཀཡིརམཱནཾ ཨཏྠཱཡ སཾཝཏྟཏི, ཨིམིནཱཔི ནཾ ཀཏྟབྦཾ མཉྙཏི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཋཱནཾ ཨུབྷཡེནེཝ ཀཏྟབྦཾ མཉྙཏི. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི ཋཱནཱནཱི’’ཏི. པཉྩམཾ.

༦. ཨཔྤམཱདསུཏྟཾ

༡༡༦. ‘‘ཙཏཱུཧི, བྷིཀྑཝེ, ཋཱནེཧི ཨཔྤམཱདོ ཀརཎཱིཡོ. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ, བྷིཀྑཝེ, པཛཧཐ, ཀཱཡསུཙརིཏཾ བྷཱཝེཐ; ཏཏྠ ཙ མཱ པམཱདཏྠ. ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ, བྷིཀྑཝེ, པཛཧཐ, ཝཙཱིསུཙརིཏཾ བྷཱཝེཐ; ཏཏྠ ཙ མཱ པམཱདཏྠ. མནོདུཙྩརིཏཾ, བྷིཀྑཝེ, པཛཧཐ, མནོསུཙརིཏཾ བྷཱཝེཐ; ཏཏྠ ཙ མཱ པམཱདཏྠ. མིཙྪཱདིཊྛིཾ, བྷིཀྑཝེ, པཛཧཐ, སམྨཱདིཊྛིཾ བྷཱཝེཐ ¶ ; ཏཏྠ ཙ མཱ པམཱདཏྠ.

‘‘ཡཏོ ¶ ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ པཧཱིནཾ ཧོཏི ཀཱཡསུཙརིཏཾ བྷཱཝིཏཾ, ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ ¶ པཧཱིནཾ ཧོཏི ཝཙཱིསུཙརིཏཾ བྷཱཝིཏཾ, མནོདུཙྩརིཏཾ པཧཱིནཾ ཧོཏི མནོསུཙརིཏཾ བྷཱཝིཏཾ, མིཙྪཱདིཊྛི པཧཱིནཱ ཧོཏི སམྨཱདིཊྛི བྷཱཝིཏཱ, སོ ན བྷཱཡཏི སམྤརཱཡིཀསྶ མརཎསྶཱ’’ཏི. ཚཊྛཾ.

༧. ཨཱརཀྑསུཏྟཾ

༡༡༧. ‘‘ཙཏཱུསུ, བྷིཀྑཝེ, ཋཱནེསུ ཨཏྟརཱུཔེན ཨཔྤམཱདོ སཏི ཙེཏསོ ཨཱརཀྑོ ཀརཎཱིཡོ. ཀཏམེསུ ཙཏཱུསུ? ‘མཱ མེ རཛནཱིཡེསུ དྷམྨེསུ ཙིཏྟཾ རཛྫཱི’ཏི ཨཏྟརཱུཔེན ཨཔྤམཱདོ སཏི ཙེཏསོ ཨཱརཀྑོ ཀརཎཱིཡོ; ‘མཱ མེ དོསནཱིཡེསུ དྷམྨེསུ ཙིཏྟཾ དུསྶཱི’ཏི ཨཏྟརཱུཔེན ཨཔྤམཱདོ སཏི ཙེཏསོ ཨཱརཀྑོ ཀརཎཱིཡོ; ‘མཱ མེ མོཧནཱིཡེསུ དྷམྨེསུ ཙིཏྟཾ མུཡ྄ཧཱི’ཏི ཨཏྟརཱུཔེན ཨཔྤམཱདོ སཏི ཙེཏསོ ཨཱརཀྑོ ཀརཎཱིཡོ; ‘མཱ མེ མདནཱིཡེསུ དྷམྨེསུ ཙིཏྟཾ མཛྫཱི’ཏི ཨཏྟརཱུཔེན ཨཔྤམཱདོ སཏི ཙེཏསོ ཨཱརཀྑོ ཀརཎཱིཡོ.

‘‘ཡཏོ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ རཛནཱིཡེསུ དྷམྨེསུ ཙིཏྟཾ ན རཛྫཏི ཝཱིཏརཱགཏྟཱ, དོསནཱིཡེསུ དྷམྨེསུ ཙིཏྟཾ ན དུསྶཏི ཝཱིཏདོསཏྟཱ, མོཧནཱིཡེསུ དྷམྨེསུ ཙིཏྟཾ ན མུཡ྄ཧཏི ཝཱིཏམོཧཏྟཱ, མདནཱིཡེསུ དྷམྨེསུ ཙིཏྟཾ ན མཛྫཏི ཝཱིཏམདཏྟཱ, སོ ན ཚམྦྷཏི ན ཀམྤཏི ན ཝེདྷཏི ན སནྟཱསཾ ཨཱཔཛྫཏི, ན ཙ པན སམཎཝཙནཧེཏུཔི གཙྪཏཱི’’ཏི. སཏྟམཾ.

༨. སཾཝེཛནཱིཡསུཏྟཾ

༡༡༨. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, སདྡྷསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ དསྶནཱིཡཱནི སཾཝེཛནཱིཡཱནི ཋཱནཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ‘ཨིདྷ ཏཐཱགཏོ ཛཱཏོ’ཏི, བྷིཀྑཝེ, སདྡྷསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ དསྶནཱིཡཾ སཾཝེཛནཱིཡཾ ཋཱནཾ. ‘ཨིདྷ ཏཐཱགཏོ ཨནུཏྟརཾ ¶ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ’ཏི, བྷིཀྑཝེ, སདྡྷསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ དསྶནཱིཡཾ སཾཝེཛནཱིཡཾ ཋཱནཾ. ‘ཨིདྷ ཏཐཱགཏོ ཨནུཏྟརཾ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསཱི’ཏི, བྷིཀྑཝེ, སདྡྷསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ དསྶནཱིཡཾ སཾཝེཛནཱིཡཾ ཋཱནཾ. ‘ཨིདྷ ཏཐཱགཏོ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦུཏོ’ཏི ¶ , བྷིཀྑཝེ, སདྡྷསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ དསྶནཱིཡཾ སཾཝེཛནཱིཡཾ ཋཱནཾ. ཨིམཱནི ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི སདྡྷསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ དསྶནཱིཡཱནི སཾཝེཛནཱིཡཱནི ཋཱནཱནཱི’’ཏི. ཨཊྛམཾ.

༩. པཋམབྷཡསུཏྟཾ

༡༡༩. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི ¶ , བྷིཀྑཝེ, བྷཡཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ཛཱཏིབྷཡཾ, ཛརཱབྷཡཾ, བྱཱདྷིབྷཡཾ, མརཎབྷཡཾ – ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི བྷཡཱནཱི’’ཏི. ནཝམཾ.

༡༠. དུཏིཡབྷཡསུཏྟཾ

༡༢༠. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, བྷཡཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ཨགྒིབྷཡཾ, ཨུདཀབྷཡཾ, རཱཛབྷཡཾ, ཙོརབྷཡཾ – ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི བྷཡཱནཱི’’ཏི. དསམཾ.

ཀེསིཝགྒོ དུཏིཡོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

ཀེསི ཛཝོ པཏོདོ ཙ, ནཱགོ ཋཱནེན པཉྩམཾ;

ཨཔྤམཱདོ ཙ ཨཱརཀྑོ, སཾཝེཛནཱིཡཉྩ དྭེ བྷཡཱཏི.

(༡༣) ༣. བྷཡཝགྒོ

༡. ཨཏྟཱནུཝཱདསུཏྟཾ

༡༢༡. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི ¶ , བྷིཀྑཝེ, བྷཡཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ཨཏྟཱནུཝཱདབྷཡཾ, པརཱནུཝཱདབྷཡཾ, དཎྜབྷཡཾ, དུགྒཏིབྷཡཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, ཨཏྟཱནུཝཱདབྷཡཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨཧཉྩེཝ [ཨཧཉྩེ (?)] ཁོ ¶ པན ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརེཡྻཾ, ཝཱཙཱཡ དུཙྩརིཏཾ ཙརེཡྻཾ, མནསཱ དུཙྩརིཏཾ ཙརེཡྻཾ, ཀིཉྩ ཏཾ ཡཾ མཾ [ཀིཉྩ ཏཾ མཾ (སཱི.), ཀིཉྩ མཾ (སྱཱ. ཀཾ.), ཀིཉྩ ཏཾ ཀམྨཾ (པཱི. ཀ.)] ཨཏྟཱ སཱིལཏོ ན ཨུཔཝདེཡྻཱ’ཏི! སོ ཨཏྟཱནུཝཱདབྷཡསྶ བྷཱིཏོ ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ པཧཱཡ ¶ ཀཱཡསུཙརིཏཾ བྷཱཝེཏི, ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ པཧཱཡ ཝཙཱིསུཙརིཏཾ བྷཱཝེཏི, མནོདུཙྩརིཏཾ པཧཱཡ མནོསུཙརིཏཾ བྷཱཝེཏི, སུདྡྷཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨཏྟཱནུཝཱདབྷཡཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པརཱནུཝཱདབྷཡཾ? ཨིདྷ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨཧཉྩེཝ ཁོ པན ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརེཡྻཾ, ཝཱཙཱཡ དུཙྩརིཏཾ ཙརེཡྻཾ, མནསཱ དུཙྩརིཏཾ ཙརེཡྻཾ, ཀིཉྩ ཏཾ ཡཾ མཾ པརེ སཱིལཏོ ན ཨུཔཝདེཡྻུ’ནྟི! སོ པརཱནུཝཱདབྷཡསྶ བྷཱིཏོ ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ པཧཱཡ ཀཱཡསུཙརིཏཾ བྷཱཝེཏི, ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ པཧཱཡ ཝཙཱིསུཙརིཏཾ བྷཱཝེཏི, མནོདུཙྩརིཏཾ པཧཱཡ མནོསུཙརིཏཾ བྷཱཝེཏི, སུདྡྷཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པརཱནུཝཱདབྷཡཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, དཎྜབྷཡཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པསྶཏི ཙོརཾ ཨཱགུཙཱརིཾ, རཱཛཱནོ གཧེཏྭཱ ཝིཝིདྷཱ ཀམྨཀཱརཎཱ ཀཱརེནྟེ, ཀསཱཧིཔི ཏཱལེ༹ནྟེ, ཝེཏྟེཧིཔི ཏཱལེ༹ནྟེ, ཨདྡྷདཎྜཀེཧིཔི ཏཱལེ༹ནྟེ, ཧཏྠམྤི ཚིནྡནྟེ, པཱདམྤི ཚིནྡནྟེ, ཧཏྠཔཱདམྤི ཚིནྡནྟེ, ཀཎྞམྤི ཚིནྡནྟེ, ནཱསམྤི ཚིནྡནྟེ, ཀཎྞནཱསམྤི ཚིནྡནྟེ, བིལངྒཐཱལིཀམྤི ཀརོནྟེ, སངྑམུཎྜིཀམྤི ཀརོནྟེ, རཱཧུམུཁམྤི ཀརོནྟེ, ཛོཏིམཱལིཀམྤི ཀརོནྟེ, ཧཏྠཔཛྫོཏིཀམྤི ཀརོནྟེ, ཨེརཀཝཏྟིཀམྤི ¶ ཀརོནྟེ, ཙཱིརཀཝཱསིཀམྤི ཀརོནྟེ, ཨེཎེཡྻཀམྤི ཀརོནྟེ, བལིསམཾསིཀམྤི ཀརོནྟེ, ཀཧཱཔཎཀམྤི ཀརོནྟེ, ཁཱརཱཔཏཙྪིཀམྤི ¶ ཀརོནྟེ, པལིགྷཔརིཝཏྟིཀམྤི ཀརོནྟེ, པལཱལཔཱིཋཀམྤི ཀརོནྟེ, ཏཏྟེནཔི ཏེལེན ཨོསིཉྩནྟེ, སུནཁེཧིཔི ཁཱདཱཔེནྟེ, ཛཱིཝནྟམྤི སཱུལེ ཨུཏྟཱསེནྟེ, ཨསིནཱཔི སཱིསཾ ཚིནྡནྟེ.

‘‘ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཡཐཱརཱུཔཱནཾ ཁོ པཱཔཀཱནཾ ཀམྨཱནཾ ཧེཏུ ཙོརཾ ཨཱགུཙཱརིཾ རཱཛཱནོ གཧེཏྭཱ ཝིཝིདྷཱ ཀམྨཀཱརཎཱ ཀཱརེནྟི, ཀསཱཧིཔི ཏཱལེ༹ནྟི…པེ… ཨསིནཱཔི སཱིསཾ ཚིནྡནྟི, ཨཧཉྩེཝ ཁོ པན ཨེཝརཱུཔཾ པཱཔཀམྨཾ ཀརེཡྻཾ, མམྤི རཱཛཱནོ གཧེཏྭཱ ཨེཝརཱུཔཱ ཝིཝིདྷཱ ཀམྨཀཱརཎཱ ཀཱརེཡྻུཾ, ཀསཱཧིཔི ཏཱལེ༹ཡྻུཾ, ཝེཏྟེཧིཔི ཏཱལེ༹ཡྻུཾ, ཨདྡྷདཎྜཀེཧིཔི ཏཱལེ༹ཡྻུཾ, ཧཏྠམྤི ཚིནྡེཡྻུཾ, པཱདམྤི ཚིནྡེཡྻུཾ, ཧཏྠཔཱདམྤི ཚིནྡེཡྻུཾ, ཀཎྞམྤི ཚིནྡེཡྻུཾ, ནཱསམྤི ཚིནྡེཡྻུཾ, ཀཎྞནཱསམྤི ཚིནྡེཡྻུཾ, བིལངྒཐཱལིཀམྤི ཀརེཡྻུཾ, སངྑམུཎྜིཀམྤི ཀརེཡྻུཾ; རཱཧུམུཁམྤི ཀརེཡྻུཾ, ཛོཏིམཱལིཀམྤི ཀརེཡྻུཾ, ཧཏྠཔཛྫོཏིཀམྤི ཀརེཡྻུཾ, ཨེརཀཝཏྟིཀམྤི ཀརེཡྻུཾ, ཙཱིརཀཝཱསིཀམྤི ཀརེཡྻུཾ, ཨེཎེཡྻཀམྤི ཀརེཡྻུཾ, བལིསམཾསིཀམྤི ཀརེཡྻུཾ, ཀཧཱཔཎཀམྤི ¶ ཀརེཡྻུཾ, ཁཱརཱཔཏཙྪིཀམྤི ཀརེཡྻུཾ, པལིགྷཔརིཝཏྟིཀམྤི ཀརེཡྻུཾ, པལཱལཔཱིཋཀམྤི ཀརེཡྻུཾ, ཏཏྟེནཔི ཏེལེན ཨོསིཉྩེཡྻུཾ, སུནཁེཧིཔི ཁཱདཱཔེཡྻུཾ, ཛཱིཝནྟམྤི སཱུལེ ཨུཏྟཱསེཡྻུཾ, ཨསིནཱཔི སཱིསཾ ཚིནྡེཡྻུ’ནྟི. སོ དཎྜབྷཡསྶ བྷཱིཏོ ན པརེསཾ པཱབྷཏཾ ཝིལུམྤནྟོ ཙརཏི. ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ པཧཱཡ…པེ… སུདྡྷཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, དཎྜབྷཡཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, དུགྒཏིབྷཡཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཀཱཡདུཙྩརིཏསྶ ཁོ པཱཔཀོ ཝིཔཱཀོ ཨབྷིསམྤརཱཡཾ, ཝཙཱིདུཙྩརིཏསྶ པཱཔཀོ ཝིཔཱཀོ ཨབྷིསམྤརཱཡཾ, མནོདུཙྩརིཏསྶ པཱཔཀོ ཝིཔཱཀོ ཨབྷིསམྤརཱཡཾ. ཨཧཉྩེཝ ཁོ པན ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརེཡྻཾ, ཝཱཙཱཡ དུཙྩརིཏཾ ཙརེཡྻཾ, མནསཱ དུཙྩརིཏཾ ཙརེཡྻཾ, ཀིཉྩ ཏཾ ཡཱཧཾ ན ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ’ནྟི! སོ དུགྒཏིབྷཡསྶ བྷཱིཏོ ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ པཧཱཡ ཀཱཡསུཙརིཏཾ བྷཱཝེཏི, ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ པཧཱཡ ཝཙཱིསུཙརིཏཾ བྷཱཝེཏི, མནོདུཙྩརིཏཾ པཧཱཡ མནོསུཙརིཏཾ བྷཱཝེཏི, སུདྡྷཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, དུགྒཏིབྷཡཾ. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི བྷཡཱནཱི’’ཏི. པཋམཾ.

༢. ཨཱུམིབྷཡསུཏྟཾ

༡༢༢. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི ¶ , བྷིཀྑཝེ, བྷཡཱནི ཨུདཀོརོཧནྟསྶ [ཨུདཀོརོཧནྟེ (མ. ནི. ༢.༡༦༡)] པཱཊིཀངྑིཏབྦཱནི ¶ . ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ཨཱུམིབྷཡཾ, ཀུམྦྷཱིལབྷཡཾ, ཨཱཝཊྚབྷཡཾ, སུསུཀཱབྷཡཾ – ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི བྷཡཱནི ཨུདཀོརོཧནྟསྶ པཱཊིཀངྑིཏབྦཱནི. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི བྷཡཱནི ཨིདྷེཀཙྩསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨགཱརསྨཱ [སདྡྷཱ ཨགཱརསྨཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.)] ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏསྶ [པབྦཛཏོ (སཱི.)] པཱཊིཀངྑིཏབྦཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ཨཱུམིབྷཡཾ, ཀུམྦྷཱིལབྷཡཾ, ཨཱཝཊྚབྷཡཾ, སུསུཀཱབྷཡཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱུམིབྷཡཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཀུལཔུཏྟོ སདྡྷཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ ཧོཏི – ‘ཨོཏིཎྞོམྷི ཛཱཏིཡཱ ཛརཱཡ མརཎེན སོཀེཧི པརིདེཝེཧི དུཀྑེཧི དོམནསྶེཧི ཨུཔཱཡཱསེཧི, དུཀྑོཏིཎྞོ ¶ དུཀྑཔརེཏོ; ཨཔྤེཝ ནཱམ ཨིམསྶ ཀེཝལསྶ དུཀྑཀྑནྡྷསྶ ཨནྟཀིརིཡཱ པཉྙཱཡེཐཱ’ཏི! ཏམེནཾ ཏཐཱ པབྦཛིཏཾ སམཱནཾ སབྲཧྨཙཱརིནོ ཨོཝདནྟི ཨནུསཱསནྟི – ‘ཨེཝཾ ཏེ ཨབྷིཀྐམིཏབྦཾ, ཨེཝཾ ཏེ པཊིཀྐམིཏབྦཾ, ཨེཝཾ ཏེ ཨཱལོཀེཏབྦཾ ¶ , ཨེཝཾ ཏེ ཝིལོཀེཏབྦཾ, ཨེཝཾ ཏེ སམིཉྫིཏབྦཾ, ཨེཝཾ ཏེ པསཱརིཏབྦཾ, ཨེཝཾ ཏེ སངྒྷཱཊིཔཏྟཙཱིཝརཾ དྷཱརེཏབྦ’ནྟི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘མཡཾ ཁོ པུབྦེ ཨགཱརིཡབྷཱུཏཱ སམཱནཱ ཨཉྙེ ཨོཝདཱམཔི ཨནུསཱསཱམཔི. ཨིམེ པནམྷཱཀཾ པུཏྟམཏྟཱ མཉྙེ ནཏྟམཏྟཱ མཉྙེ ཨོཝདིཏབྦཾ ཨནུསཱསིཏབྦཾ མཉྙནྟཱི’ཏི. སོ ཀུཔིཏོ ཨནཏྟམནོ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཱུམིབྷཡསྶ བྷཱིཏོ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟོ. ཨཱུམིབྷཡནྟི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཀོདྷཱུཔཱཡཱསསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨཱུམིབྷཡཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, ཀུམྦྷཱིལབྷཡཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཀུལཔུཏྟོ སདྡྷཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ ཧོཏི – ‘ཨོཏིཎྞོམྷི ¶ ཛཱཏིཡཱ ཛརཱཡ མརཎེན སོཀེཧི པརིདེཝེཧི དུཀྑེཧི དོམནསྶེཧི ཨུཔཱཡཱསེཧི, དུཀྑོཏིཎྞོ དུཀྑཔརེཏོ; ཨཔྤེཝ ནཱམ ཨིམསྶ ཀེཝལསྶ དུཀྑཀྑནྡྷསྶ ཨནྟཀིརིཡཱ པཉྙཱཡེཐཱ’ཏི! ཏམེནཾ ཏཐཱ པབྦཛིཏཾ སམཱནཾ སབྲཧྨཙཱརིནོ ཨོཝདནྟི ཨནུསཱསནྟི – ‘ཨིདཾ ཏེ ཁཱདིཏབྦཾ, ཨིདཾ ཏེ ན ཁཱདིཏབྦཾ, ཨིདཾ ཏེ བྷུཉྫིཏབྦཾ, ཨིདཾ ཏེ ན བྷུཉྫིཏབྦཾ, ཨིདཾ ཏེ སཱཡིཏབྦཾ, ཨིདཾ ཏེ ན སཱཡིཏབྦཾ, ཨིདཾ ཏེ པཱཏབྦཾ ¶ , ཨིདཾ ཏེ ན པཱཏབྦཾ, ཀཔྤིཡཾ ཏེ ཁཱདིཏབྦཾ, ཨཀཔྤིཡཾ ཏེ ན ཁཱདིཏབྦཾ, ཀཔྤིཡཾ ཏེ བྷུཉྫིཏབྦཾ, ཨཀཔྤིཡཾ ཏེ ན བྷུཉྫིཏབྦཾ, ཀཔྤིཡཾ ཏེ སཱཡིཏབྦཾ, ཨཀཔྤིཡཾ ཏེ ན སཱཡིཏབྦཾ, ཀཔྤིཡཾ ཏེ པཱཏབྦཾ, ཨཀཔྤིཡཾ ཏེ ན པཱཏབྦཾ, ཀཱལེ ཏེ ཁཱདིཏབྦཾ, ཝིཀཱལེ ཏེ ན ཁཱདིཏབྦཾ, ཀཱལེ ཏེ བྷུཉྫིཏབྦཾ, ཝིཀཱལེ ཏེ ན བྷུཉྫིཏབྦཾ, ཀཱལེ ཏེ སཱཡིཏབྦཾ, ཝིཀཱལེ ཏེ ན སཱཡིཏབྦཾ, ཀཱལེ ཏེ པཱཏབྦཾ, ཝིཀཱལེ ཏེ ན པཱཏབྦ’ནྟི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘མཡཾ ཁོ པུབྦེ ཨགཱརིཡབྷཱུཏཱ སམཱནཱ ཡཾ ཨིཙྪཱམ ཏཾ ཁཱདཱམ, ཡཾ ན ཨིཙྪཱམ ན ཏཾ ཁཱདཱམ; ཡཾ ཨིཙྪཱམ ཏཾ བྷུཉྫཱམ, ཡཾ ན ཨིཙྪཱམ ན ཏཾ བྷུཉྫཱམ; ཡཾ ཨིཙྪཱམ ཏཾ སཱཡཱམ, ཡཾ ན ཨིཙྪཱམ ན ཏཾ སཱཡཱམ; ཡཾ ཨིཙྪཱམ ཏཾ པིཝཱམ, ཡཾ ན ཨིཙྪཱམ ན ཏཾ པིཝཱམ; ཀཔྤིཡམྤི ཁཱདཱམ ཨཀཔྤིཡམྤི ཁཱདཱམ ཀཔྤིཡམྤི བྷུཉྫཱམ ཨཀཔྤིཡམྤི བྷུཉྫཱམ ཀཔྤིཡམྤི སཱཡཱམ ཨཀཔྤིཡམྤི སཱཡཱམ ཀཔྤིཡམྤི པིཝཱམ ཨཀཔྤིཡམྤི པིཝཱམ, ཀཱལེཔི ཁཱདཱམ ཝིཀཱལེཔི ཁཱདཱམ ཀཱལེཔི བྷུཉྫཱམ ཝིཀཱལེཔི བྷུཉྫཱམ ཀཱལེཔི ¶ སཱཡཱམ ¶ ཝིཀཱལེཔི སཱཡཱམ ཀཱལེཔི པིཝཱམ ¶ ཝིཀཱལེཔི པིཝཱམ; ཡམྤི ནོ སདྡྷཱ གཧཔཏིཀཱ དིཝཱ ཝིཀཱལེ པཎཱིཏཾ ཁཱདནཱིཡཾ ཝཱ བྷོཛནཱིཡཾ ཝཱ དེནྟི, ཏཏྲཔིམེ [ཏཏྠཔིམེ (མ. ནི. ༢.༡༦༣)] མུཁཱཝརཎཾ མཉྙེ ཀརོནྟཱི’ཏི. སོ ཀུཔིཏོ ཨནཏྟམནོ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཀུམྦྷཱིལབྷཡསྶ བྷཱིཏོ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟོ. ཀུམྦྷཱིལབྷཡནྟི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨོདརིཀཏྟསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཀུམྦྷཱིལབྷཡཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱཝཊྚབྷཡཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཀུལཔུཏྟོ སདྡྷཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ ཧོཏི – ‘ཨོཏིཎྞོམྷི ཛཱཏིཡཱ ཛརཱཡ མརཎེན སོཀེཧི པརིདེཝེཧི, དུཀྑེཧི དོམནསྶེཧི ཨུཔཱཡཱསེཧི དུཀྑོཏིཎྞོ དུཀྑཔརེཏོ; ཨཔྤེཝ ནཱམ ཨིམསྶ ཀེཝལསྶ དུཀྑཀྑནྡྷསྶ ཨནྟཀིརིཡཱ པཉྙཱཡེཐཱ’ཏི! སོ ཨེཝཾ པབྦཛིཏོ སམཱནོ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ པིཎྜཱཡ པཝིསཏི ཨརཀྑིཏེནེཝ ཀཱཡེན ཨརཀྑིཏཱཡ ཝཱཙཱཡ ཨརཀྑིཏེན ཙིཏྟེན ཨནུཔཊྛིཏཱཡ སཏིཡཱ ཨསཾཝུཏེཧི ཨིནྡྲིཡེཧི. སོ ཏཏྠ པསྶཏི གཧཔཏིཾ ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟཾ ཝཱ པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི སམཔྤིཏཾ སམངྒཱིབྷཱུཏཾ པརིཙཱརཡམཱནཾ. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘མཡཾ ཁོ པུབྦེ ཨགཱརིཡབྷཱུཏཱ སམཱནཱ པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི སམཔྤིཏཱ སམངྒཱིབྷཱུཏཱ པརིཙཱརིམྷཱ; སཾཝིཛྫནྟི ཁོ པན མེ ཀུལེ བྷོགཱ. སཀྐཱ བྷོགེ ཙ བྷུཉྫིཏུཾ པུཉྙཱནི ཙ ཀཱཏུཾ. ཡཾནཱུནཱཧཾ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟིཏྭཱ བྷོགེ ཙ བྷུཉྫེཡྻཾ པུཉྙཱནི ཙ ཀརེཡྻ’ནྟི ¶ ! སོ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟཏི ¶ . ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཱཝཊྚབྷཡསྶ བྷཱིཏོ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟོ. ཨཱཝཊྚབྷཡནྟི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩནྣེཏཾ ཀཱམགུཎཱནཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨཱཝཊྚབྷཡཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, སུསུཀཱབྷཡཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཀུལཔུཏྟོ སདྡྷཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ ཧོཏི – ‘ཨོཏིཎྞོམྷི ཛཱཏིཡཱ ཛརཱཡ མརཎེན སོཀེཧི པརིདེཝེཧི དུཀྑེཧི དོམནསྶེཧི ཨུཔཱཡཱསེཧི, དུཀྑོཏིཎྞོ དུཀྑཔརེཏོ; ཨཔྤེཝ ནཱམ ཨིམསྶ ཀེཝལསྶ དུཀྑཀྑནྡྷསྶ ཨནྟཀིརིཡཱ པཉྙཱཡེཐཱ’ཏི! སོ ཨེཝཾ པབྦཛིཏོ སམཱནོ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ¶ ཝཱ པིཎྜཱཡ པཝིསཏི ¶ ཨརཀྑིཏེནེཝ ཀཱཡེན ཨརཀྑིཏཱཡ ཝཱཙཱཡ ཨརཀྑིཏེན ཙིཏྟེན ཨནུཔཊྛིཏཱཡ སཏིཡཱ ཨསཾཝུཏེཧི ཨིནྡྲིཡེཧི. སོ ཏཏྠ པསྶཏི མཱཏུགཱམཾ དུནྣིཝཏྠཾ ཝཱ དུཔྤཱརུཏཾ ཝཱ. ཏསྶ མཱཏུགཱམཾ དིསྭཱ དུནྣིཝཏྠཾ ཝཱ དུཔྤཱརུཏཾ ཝཱ རཱགོ ཙིཏྟཾ ཨནུདྡྷཾསེཏི. སོ རཱགཱནུདྡྷཾསིཏེན ཙིཏྟེན སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སུསུཀཱབྷཡསྶ བྷཱིཏོ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟོ. སུསུཀཱབྷཡནྟི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏུགཱམསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, སུསུཀཱབྷཡཾ. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི བྷཡཱནི ཨིདྷེཀཙྩསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏསྶ པཱཊིཀངྑིཏབྦཱནཱི’’ཏི. དུཏིཡཾ.

༣. པཋམནཱནཱཀརཎསུཏྟཾ

༡༢༣. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ¶ ཙཏྟཱརོ? [ཀཐཱ. ༦༧༡ ཨཱདཡོ] ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརཾ ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཏདསྶཱདེཏི, ཏཾ ནིཀཱམེཏི, ཏེན ཙ ཝིཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཏཏྠ ཋིཏོ ཏདདྷིམུཏྟོ ཏབྦཧུལཝིཧཱརཱི ཨཔརིཧཱིནོ ཀཱལཾ ཀུརུམཱནོ བྲཧྨཀཱཡིཀཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི. བྲཧྨཀཱཡིཀཱནཾ, བྷིཀྑཝེ, དེཝཱནཾ ཀཔྤོ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ. ཏཏྠ པུཐུཛྫནོ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཡཱཝཏཀཾ ཏེསཾ དེཝཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ ཏཾ སབྦཾ ཁེཔེཏྭཱ ནིརཡམྤི གཙྪཏི ཏིརཙྪཱནཡོནིམྤི གཙྪཏི པེཏྟིཝིསཡམྤི གཙྪཏི. བྷགཝཏོ པན སཱཝཀོ ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཡཱཝཏཀཾ ཏེསཾ ¶ དེཝཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ ཏཾ སབྦཾ ཁེཔེཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ བྷཝེ པརིནིབྦཱཡཏི. ཨཡཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཝིསེསོ ཨཡཾ ཨདྷིཔྤཡཱསོ ཨིདཾ ནཱནཱཀརཎཾ སུཏཝཏོ ཨརིཡསཱཝཀསྶ ཨསྶུཏཝཏཱ པུཐུཛྫནེན, ཡདིདཾ གཏིཡཱ ཨུཔཔཏྟིཡཱ སཏི [ཡདིདཾ ཙུཏིཡཱ ཨུཔཔཏྟིཡཱ ཙཱཏི (ཀ.) ཨ. ནི. ༣.༡༡༧ པསྶིཏབྦཾ].

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུགྒལོ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སམྤསཱདནཾ ཙེཏསོ ཨེཀོདིབྷཱཝཾ ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱརཾ སམཱདྷིཛཾ པཱིཏིསུཁཾ དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཏདསྶཱདེཏི, ཏཾ ནིཀཱམེཏི, ཏེན ཙ ཝིཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཏཏྠ ཋིཏོ ཏདདྷིམུཏྟོ ཏབྦཧུལཝིཧཱརཱི ¶ ཨཔརིཧཱིནོ ཀཱལཾ ཀུརུམཱནོ ཨཱབྷསྶརཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཨཱབྷསྶརཱནཾ, བྷིཀྑཝེ, དེཝཱནཾ དྭེ ཀཔྤཱ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ. ཏཏྠ པུཐུཛྫནོ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཡཱཝཏཀཾ ཏེསཾ དེཝཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ ཏཾ སབྦཾ ཁེཔེཏྭཱ ནིརཡམྤི གཙྪཏི ཏིརཙྪཱནཡོནིམྤི གཙྪཏི པེཏྟིཝིསཡམྤི གཙྪཏི. བྷགཝཏོ པན ¶ སཱཝཀོ ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཡཱཝཏཀཾ ཏེསཾ དེཝཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ ཏཾ སབྦཾ ཁེཔེཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ བྷཝེ པརིནིབྦཱཡཏི. ཨཡཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཝིསེསོ ཨཡཾ ཨདྷིཔྤཡཱསོ ཨིདཾ ནཱནཱཀརཎཾ སུཏཝཏོ ཨརིཡསཱཝཀསྶ ཨསྶུཏཝཏཱ པུཐུཛྫནེན, ཡདིདཾ གཏིཡཱ ཨུཔཔཏྟིཡཱ སཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུགྒལོ པཱིཏིཡཱ ཙ ཝིརཱགཱ ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧརཏི སཏོ ཙ སམྤཛཱནོ སུཁཉྩ ཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེཏི ཡཾ ཏཾ ཨརིཡཱ ཨཱཙིཀྑནྟི – ‘ཨུཔེཀྑཀོ སཏིམཱ སུཁཝིཧཱརཱི’ཏི ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཏདསྶཱདེཏི, ཏཾ ནིཀཱམེཏི, ཏེན ཙ ཝིཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཏཏྠ ཋིཏོ ཏདདྷིམུཏྟོ ཏབྦཧུལཝིཧཱརཱི ཨཔརིཧཱིནོ, ཀཱལཾ ཀུརུམཱནོ སུབྷཀིཎྷཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི. སུབྷཀིཎྷཱནཾ, བྷིཀྑཝེ, དེཝཱནཾ ཙཏྟཱརོ ཀཔྤཱ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ. ཏཏྠ པུཐུཛྫནོ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཡཱཝཏཀཾ ཏེསཾ དེཝཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ ཏཾ སབྦཾ ཁེཔེཏྭཱ ནིརཡམྤི གཙྪཏི ཏིརཙྪཱནཡོནིམྤི གཙྪཏི པེཏྟིཝིསཡམྤི གཙྪཏི. བྷགཝཏོ པན སཱཝཀོ ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཡཱཝཏཀཾ ཏེསཾ དེཝཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ ཏཾ སབྦཾ ཁེཔེཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ བྷཝེ པརིནིབྦཱཡཏི. ཨཡཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཝིསེསོ ཨཡཾ ཨདྷིཔྤཡཱསོ ཨིདཾ ནཱནཱཀརཎཾ སུཏཝཏོ ཨརིཡསཱཝཀསྶ ཨསྶུཏཝཏཱ པུཐུཛྫནེན, ཡདིདཾ གཏིཡཱ ཨུཔཔཏྟིཡཱ སཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུགྒལོ སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ དུཀྑསྶ ཙ པཧཱནཱ པུབྦེཝ ¶ སོམནསྶདོམནསྶཱནཾ ཨཏྠངྒམཱ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིཾ ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཏདསྶཱདེཏི, ཏཾ ནིཀཱམེཏི, ཏེན ཙ ཝིཏྟིཾ ¶ ཨཱཔཛྫཏི. ཏཏྠ ཋིཏོ ¶ ཏདདྷིམུཏྟོ ཏབྦཧུལཝིཧཱརཱི ཨཔརིཧཱིནོ ཀཱལཾ ཀུརུམཱནོ ཝེཧཔྥལཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཝེཧཔྥལཱནཾ, བྷིཀྑཝེ, དེཝཱནཾ པཉྩ ཀཔྤསཏཱནི ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ. ཏཏྠ པུཐུཛྫནོ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཡཱཝཏཀཾ ཏེསཾ དེཝཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ ཏཾ སབྦཾ ཁེཔེཏྭཱ ནིརཡམྤི གཙྪཏི ཏིརཙྪཱནཡོནིམྤི གཙྪཏི ¶ པེཏྟིཝིསཡམྤི གཙྪཏི. བྷགཝཏོ པན སཱཝཀོ ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཡཱཝཏཀཾ ཏེསཾ དེཝཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ ཏཾ སབྦཾ ཁེཔེཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ བྷཝེ པརིནིབྦཱཡཏི. ཨཡཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཝིསེསོ ཨཡཾ ཨདྷིཔྤཡཱསོ ཨིདཾ ནཱནཱཀརཎཾ སུཏཝཏོ ཨརིཡསཱཝཀསྶ ཨསྶུཏཝཏཱ པུཐུཛྫནེན, ཡདིདཾ གཏིཡཱ ཨུཔཔཏྟིཡཱ སཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. ཏཏིཡཾ.

༤. དུཏིཡནཱནཱཀརཎསུཏྟཾ

༡༢༤. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཡདེཝ ཏཏྠ ཧོཏི རཱུཔགཏཾ ཝེདནཱགཏཾ སཉྙཱགཏཾ སངྑཱརགཏཾ ཝིཉྙཱཎགཏཾ, ཏེ དྷམྨེ ཨནིཙྩཏོ དུཀྑཏོ རོགཏོ གཎྜཏོ སལླཏོ ཨགྷཏོ ཨཱབཱདྷཏོ པརཏོ པལོཀཏོ སུཉྙཏོ ཨནཏྟཏོ སམནུཔསྶཏི. སོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུདྡྷཱཝཱསཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔཔཏྟི ཨསཱདྷཱརཎཱ པུཐུཛྫནེཧི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུགྒལོ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ…པེ… དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ…པེ… ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ…པེ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ¶ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཡདེཝ ཏཏྠ ཧོཏི རཱུཔགཏཾ ཝེདནཱགཏཾ སཉྙཱགཏཾ སངྑཱརགཏཾ ཝིཉྙཱཎགཏཾ, ཏེ དྷམྨེ ཨནིཙྩཏོ དུཀྑཏོ རོགཏོ གཎྜཏོ སལླཏོ ཨགྷཏོ ཨཱབཱདྷཏོ པརཏོ པལོཀཏོ སུཉྙཏོ ཨནཏྟཏོ སམནུཔསྶཏི. སོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུདྡྷཱཝཱསཱནཾ ¶ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔཔཏྟི ཨསཱདྷཱརཎཱ པུཐུཛྫནེཧི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. པཋམམེཏྟཱསུཏྟཾ

༡༢༥. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ ¶ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི, ཏཐཱ དུཏིཡཾ ཏཐཱ ཏཏིཡཾ ཏཐཱ ཙཏུཏྠཾ. ཨིཏི ཨུདྡྷམདྷོ ཏིརིཡཾ སབྦདྷི སབྦཏྟཏཱཡ སབྦཱཝནྟཾ ལོཀཾ ¶ མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཝིཔུལེན མཧགྒཏེན ཨཔྤམཱཎེན ཨཝེརེན ཨབྱཱཔཛྫེན ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི. སོ ཏདསྶཱདེཏི, ཏཾ ནིཀཱམེཏི, ཏེན ཙ ཝིཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཏཏྠ ཋིཏོ ཏདདྷིམུཏྟོ ཏབྦཧུལཝིཧཱརཱི ཨཔརིཧཱིནོ ཀཱལཾ ཀུརུམཱནོ བྲཧྨཀཱཡིཀཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི. བྲཧྨཀཱཡིཀཱནཾ, བྷིཀྑཝེ, དེཝཱནཾ ཀཔྤོ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ. ཏཏྠ པུཐུཛྫནོ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཡཱཝཏཀཾ ཏེསཾ དེཝཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ ཏཾ སབྦཾ ཁེཔེཏྭཱ ནིརཡམྤི གཙྪཏི ཏིརཙྪཱནཡོནིམྤི གཙྪཏི པེཏྟིཝིསཡམྤི གཙྪཏི. བྷགཝཏོ པན སཱཝཀོ ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཡཱཝཏཀཾ ཏེསཾ དེཝཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ ཏཾ སབྦཾ ཁེཔེཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ བྷཝེ པརིནིབྦཱཡཏི. ཨཡཾ ཁོ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཝིསེསོ ཨཡཾ ཨདྷིཔྤཡཱསོ ཨིདཾ ནཱནཱཀརཎཾ སུཏཝཏོ ཨརིཡསཱཝཀསྶ ཨསྶུཏཝཏཱ པུཐུཛྫནེན, ཡདིདཾ གཏིཡཱ ཨུཔཔཏྟིཡཱ སཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུགྒལོ ཀརུཎཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ…པེ… མུདིཏཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ…པེ… ¶ ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི, ཏཐཱ དུཏིཡཾ ཏཐཱ ཏཏིཡཾ ཏཐཱ ཙཏུཏྠཾ. ཨིཏི ཨུདྡྷམདྷོ ཏིརིཡཾ སབྦདྷི སབྦཏྟཏཱཡ སབྦཱཝནྟཾ ལོཀཾ ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཝིཔུལེན མཧགྒཏེན ཨཔྤམཱཎེན ཨཝེརེན ཨབྱཱཔཛྫེན ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི. སོ ཏདསྶཱདེཏི, ཏཾ ནིཀཱམེཏི, ཏེན ཙ ཝིཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཏཏྠ ཋིཏོ ཏདདྷིམུཏྟོ ཏབྦཧུལཝིཧཱརཱི ཨཔརིཧཱིནོ ཀཱལཾ ཀུརུམཱནོ ཨཱབྷསྶརཱནཾ [སྱཱམཔོཏྠཀེ པན ཀརུཎཱདཡོ ཏཡོ ཝིཧཱརཱ ཨཱབྷསྶརཱདཱིཧི ཏཱིཧི ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཡོཛེཏྭཱ པརིཔུཎྞམེཝ དསྶིཏཾ] དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཨཱབྷསྶརཱནཾ, བྷིཀྑཝེ, དེཝཱནཾ དྭེ ཀཔྤཱ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ…པེ… སུབྷཀིཎྷཱནཾ [སྱཱམཔོཏྠཀེ པན ཀརུཎཱདཡོ ཏཡོ ཝིཧཱརཱ ཨཱབྷསྶརཱདཱིཧི ཏཱིཧི ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཡོཛེཏྭཱ པརིཔུཎྞམེཝ དསྶིཏཾ] དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི. སུབྷཀིཎྷཱནཾ, བྷིཀྑཝེ, དེཝཱནཾ ཙཏྟཱརོ ཀཔྤཱ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ…པེ… ཝེཧཔྥལཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཝེཧཔྥལཱནཾ, བྷིཀྑཝེ, དེཝཱནཾ ¶ པཉྩ ཀཔྤསཏཱནི ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ. ཏཏྠ པུཐུཛྫནོ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཡཱཝཏཀཾ ཏེསཾ དེཝཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ ཏཾ སབྦཾ ཁེཔེཏྭཱ ནིརཡམྤི གཙྪཏི ཏིརཙྪཱནཡོནིམྤི གཙྪཏི པེཏྟིཝིསཡམྤི གཙྪཏི. བྷགཝཏོ པན སཱཝཀོ ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ¶ ཡཱཝཏཀཾ ཏེསཾ དེཝཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ ཏཾ སབྦཾ ཁེཔེཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ བྷཝེ པརིནིབྦཱཡཏི. ཨཡཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཝིསེསོ ¶ ཨཡཾ ཨདྷིཔྤཡཱསོ ཨིདཾ ནཱནཱཀརཎཾ སུཏཝཏོ ཨརིཡསཱཝཀསྶ ཨསྶུཏཝཏཱ པུཐུཛྫནེན, ཡདིདཾ གཏིཡཱ ཨུཔཔཏྟིཡཱ སཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. པཉྩམཾ.

༦. དུཏིཡམེཏྟཱསུཏྟཾ

༡༢༦. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི, ཏཐཱ དུཏིཡཾ ཏཐཱ ཏཏིཡཾ ཏཐཱ ཙཏུཏྠཾ. ཨིཏི ཨུདྡྷམདྷོ ཏིརིཡཾ སབྦདྷི སབྦཏྟཏཱཡ སབྦཱཝནྟཾ ལོཀཾ མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཝིཔུལེན མཧགྒཏེན ཨཔྤམཱཎེན ཨཝེརེན ཨབྱཱཔཛྫེན ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི. སོ ཡདེཝ ཏཏྠ ཧོཏི རཱུཔགཏཾ ཝེདནཱགཏཾ སཉྙཱགཏཾ སངྑཱརགཏཾ ཝིཉྙཱཎགཏཾ ཏེ དྷམྨེ ཨནིཙྩཏོ དུཀྑཏོ རོགཏོ གཎྜཏོ སལླཏོ ཨགྷཏོ ཨཱབཱདྷཏོ པརཏོ པལོཀཏོ སུཉྙཏོ ཨནཏྟཏོ སམནུཔསྶཏི. སོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུདྡྷཱཝཱསཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔཔཏྟི ཨསཱདྷཱརཎཱ པུཐུཛྫནེཧི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུགྒལོ ཀརུཎཱ…པེ… མུདིཏཱ…པེ… ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི, ཏཐཱ དུཏིཡཾ ཏཐཱ ཏཏིཡཾ ཏཐཱ ཙཏུཏྠཾ. ཨིཏི ཨུདྡྷམདྷོ ཏིརིཡཾ སབྦདྷི སབྦཏྟཏཱཡ སབྦཱཝནྟཾ ལོཀཾ ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཝིཔུལེན མཧགྒཏེན ཨཔྤམཱཎེན ཨཝེརེན ཨབྱཱཔཛྫེན ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི ¶ . སོ ཡདེཝ ཏཏྠ ཧོཏི རཱུཔགཏཾ ཝེདནཱགཏཾ སཉྙཱགཏཾ སངྑཱརགཏཾ ཝིཉྙཱཎགཏཾ ཏེ དྷམྨེ ཨནིཙྩཏོ དུཀྑཏོ རོགཏོ གཎྜཏོ སལླཏོ ཨགྷཏོ ཨཱབཱདྷཏོ པརཏོ པལོཀཏོ སུཉྙཏོ ཨནཏྟཏོ སམནུཔསྶཏི. སོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུདྡྷཱཝཱསཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔཔཏྟི ཨསཱདྷཱརཎཱ པུཐུཛྫནེཧི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. ཚཊྛཾ.

༧. པཋམཏཐཱགཏཨཙྪརིཡསུཏྟཾ

༡༢༧. ‘‘ཏཐཱགཏསྶ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པཱཏུབྷཱཝཱ ཙཏྟཱརོ ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ [ཨབྦྷུཏདྷམྨཱ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] པཱཏུབྷཝནྟི. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཡདཱ, བྷིཀྑཝེ, བོདྷིསཏྟོ ཏུསིཏཱ ཀཱཡཱ ཙཝིཏྭཱ སཏོ སམྤཛཱནོ མཱཏུཀུཙྪིཾ ཨོཀྐམཏི, ཨཐ སདེཝཀེ ལོཀེ སམཱརཀེ སབྲཧྨཀེ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཡཱ པཛཱཡ སདེཝམནུསྶཱཡ ཨཔྤམཱཎོ ཨུལཱ༹རོ ཨོབྷཱསོ པཱཏུབྷཝཏི ཨཏིཀྐམྨེཝ དེཝཱནཾ དེཝཱནུབྷཱཝཾ. ཡཱཔི ཏཱ ལོཀནྟརིཀཱ ཨགྷཱ ཨསཾཝུཏཱ ཨནྡྷཀཱརཱ ཨནྡྷཀཱརཏིམིསཱ ཡཏྠཔིམེསཾ [ཡཏྠིམེསཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.)] ཙནྡིམསཱུརིཡཱནཾ ཨེཝཾམཧིདྡྷིཀཱནཾ ཨེཝཾམཧཱནུབྷཱཝཱནཾ ཨཱབྷཱ ནཱནུབྷོནྟི, ཏཏྠཔི ཨཔྤམཱཎོ ཨུལཱ༹རོ ཨོབྷཱསོ པཱཏུབྷཝཏི ཨཏིཀྐམྨེཝ དེཝཱནཾ དེཝཱནུབྷཱཝཾ. ཡེཔི ཏཏྠ སཏྟཱ ཨུཔཔནྣཱ ཏེཔི ཏེནོབྷཱསེན ཨཉྙམཉྙཾ སཉྫཱནནྟི – ‘ཨཉྙེཔི ཀིར, བྷོ, སནྟི སཏྟཱ ཨིདྷཱུཔཔནྣཱ’ཏི. ཏཐཱགཏསྶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པཱཏུབྷཱཝཱ ཨཡཾ པཋམོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ [ཨབྦྷུཏདྷམྨོ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] པཱཏུབྷཝཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡདཱ བོདྷིསཏྟོ སཏོ སམྤཛཱནོ མཱཏུཀུཙྪིམྷཱ ནིཀྑམཏི, ཨཐ སདེཝཀེ ལོཀེ སམཱརཀེ སབྲཧྨཀེ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཡཱ པཛཱཡ སདེཝམནུསྶཱཡ ཨཔྤམཱཎོ ཨུལཱ༹རོ ཨོབྷཱསོ པཱཏུབྷཝཏི ཨཏིཀྐམྨེཝ དེཝཱནཾ དེཝཱནུབྷཱཝཾ. ཡཱཔི ཏཱ ལོཀནྟརིཀཱ ཨགྷཱ ཨསཾཝུཏཱ ཨནྡྷཀཱརཱ ཨནྡྷཀཱརཏིམིསཱ ཡཏྠཔིམེསཾ ཙནྡིམསཱུརིཡཱནཾ ཨེཝཾམཧིདྡྷིཀཱནཾ ཨེཝཾམཧཱནུབྷཱཝཱནཾ ཨཱབྷཱ ནཱནུབྷོནྟི, ཏཏྠཔི ཨཔྤམཱཎོ ཨུལཱ༹རོ ཨོབྷཱསོ པཱཏུབྷཝཏི ཨཏིཀྐམྨེཝ དེཝཱནཾ དེཝཱནུབྷཱཝཾ. ཡེཔི ཏཏྠ སཏྟཱ ཨུཔཔནྣཱ ཏེཔི ཏེནོབྷཱསེན ཨཉྙམཉྙཾ སཉྫཱནནྟི – ‘ཨཉྙེཔི ཀིར, བྷོ, སནྟི སཏྟཱ ཨིདྷཱུཔཔནྣཱ’ཏི. ཏཐཱགཏསྶ, བྷིཀྑཝེ, ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ¶ པཱཏུབྷཱཝཱ ཨཡཾ དུཏིཡོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ པཱཏུབྷཝཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡདཱ ཏཐཱགཏོ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷཏི, ཨཐ སདེཝཀེ ལོཀེ སམཱརཀེ སབྲཧྨཀེ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཡཱ པཛཱཡ སདེཝམནུསྶཱཡ ཨཔྤམཱཎོ ཨུལཱ༹རོ ཨོབྷཱསོ ¶ པཱཏུབྷཝཏི ཨཏིཀྐམྨེཝ དེཝཱནཾ དེཝཱནུབྷཱཝཾ. ཡཱཔི ཏཱ ལོཀནྟརིཀཱ ཨགྷཱ ཨསཾཝུཏཱ ཨནྡྷཀཱརཱ ཨནྡྷཀཱརཏིམིསཱ ཡཏྠཔིམེསཾ ཙནྡིམསཱུརིཡཱནཾ ཨེཝཾམཧིདྡྷིཀཱནཾ ཨེཝཾམཧཱནུབྷཱཝཱནཾ ཨཱབྷཱ ནཱནུབྷོནྟི, ཏཏྠཔི ཨཔྤམཱཎོ ཨུལཱ༹རོ ཨོབྷཱསོ པཱཏུབྷཝཏི ཨཏིཀྐམྨེཝ དེཝཱནཾ དེཝཱནུབྷཱཝཾ. ཡེཔི ཏཏྠ སཏྟཱ ཨུཔཔནྣཱ ཏེཔི ཏེནོབྷཱསེན ཨཉྙམཉྙཾ སཉྫཱནནྟི ¶ – ‘ཨཉྙེཔི ཀིར, བྷོ, སནྟི སཏྟཱ ཨིདྷཱུཔཔནྣཱ’ཏི. ཏཐཱགཏསྶ, བྷིཀྑཝེ, ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པཱཏུབྷཱཝཱ ཨཡཾ ཏཏིཡོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ པཱཏུབྷཝཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡདཱ ཏཐཱགཏོ ཨནུཏྟརཾ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེཏི, ཨཐ སདེཝཀེ ལོཀེ སམཱརཀེ སབྲཧྨཀེ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཡཱ པཛཱཡ སདེཝམནུསྶཱཡ ཨཔྤམཱཎོ ཨུལཱ༹རོ ཨོབྷཱསོ པཱཏུབྷཝཏི ཨཏིཀྐམྨེཝ དེཝཱནཾ དེཝཱནུབྷཱཝཾ. ཡཱཔི ཏཱ ལོཀནྟརིཀཱ ཨགྷཱ ཨསཾཝུཏཱ ཨནྡྷཀཱརཱ ཨནྡྷཀཱརཏིམིསཱ ཡཏྠཔིམེསཾ ཙནྡིམསཱུརིཡཱནཾ ཨེཝཾམཧིདྡྷིཀཱནཾ ཨེཝཾམཧཱནུབྷཱཝཱནཾ ཨཱབྷཱ ནཱནུབྷོནྟི, ཏཏྠཔི ཨཔྤམཱཎོ ཨུལཱ༹རོ ཨོབྷཱསོ པཱཏུབྷཝཏི ཨཏིཀྐམྨེཝ དེཝཱནཾ དེཝཱནུབྷཱཝཾ. ཡེཔི ཏཏྠ སཏྟཱ ཨུཔཔནྣཱ ཏེཔི ཏེནོབྷཱསེན ཨཉྙམཉྙཾ སཉྫཱནནྟི – ‘ཨཉྙེཔི ཀིར, བྷོ, སནྟི སཏྟཱ ཨིདྷཱུཔཔནྣཱ’ཏི. ཏཐཱགཏསྶ, བྷིཀྑཝེ, ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པཱཏུབྷཱཝཱ ཨཡཾ ཙཏུཏྠོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ པཱཏུབྷཝཏི. ཏཐཱགཏསྶ, བྷིཀྑཝེ, ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པཱཏུབྷཱཝཱ ཨིམེ ཙཏྟཱརོ ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ པཱཏུབྷཝནྟཱི’’ཏི. སཏྟམཾ.

༨. དུཏིཡཏཐཱགཏཨཙྪརིཡསུཏྟཾ

༡༢༨. ‘‘ཏཐཱགཏསྶ, བྷིཀྑཝེ, ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པཱཏུབྷཱཝཱ ཙཏྟཱརོ ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ པཱཏུབྷཝནྟི. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨཱལཡཱརཱམཱ [ཨཱལཡརཱམཱ (ཨཉྙསུཏྟེསུ)], བྷིཀྑཝེ, པཛཱ ཨཱལཡརཏཱ ཨཱལཡསམྨུདིཏཱ; སཱ ཏཐཱགཏེན ཨནཱལཡེ དྷམྨེ དེསིཡམཱནེ སུསྶཱུསཏི སོཏཾ ཨོདཧཏི ཨཉྙཱ ཙིཏྟཾ ཨུཔཊྛཔེཏི ¶ . ཏཐཱགཏསྶ, བྷིཀྑཝེ, ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པཱཏུབྷཱཝཱ ཨཡཾ པཋམོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ པཱཏུབྷཝཏི.

‘‘མཱནཱརཱམཱ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པཛཱ མཱནརཏཱ མཱནསམྨུདིཏཱ. སཱ ¶ ཏཐཱགཏེན མཱནཝིནཡེ དྷམྨེ དེསིཡམཱནེ སུསྶཱུསཏི སོཏཾ ཨོདཧཏི ཨཉྙཱ ཙིཏྟཾ ཨུཔཊྛཔེཏི. ཏཐཱགཏསྶ, བྷིཀྑཝེ, ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པཱཏུབྷཱཝཱ ཨཡཾ དུཏིཡོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ པཱཏུབྷཝཏི.

‘‘ཨནུཔསམཱརཱམཱ, བྷིཀྑཝེ, པཛཱ ཨནུཔསམརཏཱ ཨནུཔསམསམྨུདིཏཱ. སཱ ཏཐཱགཏེན ཨོཔསམིཀེ དྷམྨེ དེསིཡམཱནེ སུསྶཱུསཏི སོཏཾ ཨོདཧཏི ཨཉྙཱ ཙིཏྟཾ ཨུཔཊྛཔེཏི. ཏཐཱགཏསྶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པཱཏུབྷཱཝཱ ཨཡཾ ཏཏིཡོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ པཱཏུབྷཝཏི.

‘‘ཨཝིཛྫཱགཏཱ, བྷིཀྑཝེ, པཛཱ ཨཎྜབྷཱུཏཱ པརིཡོནདྡྷཱ. སཱ ཏཐཱགཏེན ཨཝིཛྫཱཝིནཡེ དྷམྨེ དེསིཡམཱནེ སུསྶཱུསཏི སོཏཾ ཨོདཧཏི ཨཉྙཱ ཙིཏྟཾ ཨུཔཊྛཔེཏི. ཏཐཱགཏསྶ, བྷིཀྑཝེ, ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པཱཏུབྷཱཝཱ ཨཡཾ ཙཏུཏྠོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ པཱཏུབྷཝཏི. ཏཐཱགཏསྶ, བྷིཀྑཝེ, ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པཱཏུབྷཱཝཱ ཨིམེ ཙཏྟཱརོ ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ པཱཏུབྷཝནྟཱི’’ཏི. ཨཊྛམཾ.

༩. ཨཱནནྡཨཙྪརིཡསུཏྟཾ

༡༢༩. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ ཨཱནནྡེ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? སཙེ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུཔརིསཱ ཨཱནནྡཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམཏི, དསྶནེནཔི སཱ ཨཏྟམནཱ ཧོཏི. ཏཏྲ ཙེ ཨཱནནྡོ དྷམྨཾ བྷཱསཏི, བྷཱསིཏེནཔི སཱ ཨཏྟམནཱ ཧོཏི. ཨཏིཏྟཱཝ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུཔརིསཱ ཧོཏི, ཨཐ ཨཱནནྡོ ཏུཎྷཱི བྷཝཏི.

‘‘སཙེ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནིཔརིསཱ ཨཱནནྡཾ ¶ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམཏི, དསྶནེནཔི སཱ ཨཏྟམནཱ ཧོཏི. ཏཏྠ ཙེ ཨཱནནྡོ དྷམྨཾ བྷཱསཏི, བྷཱསིཏེནཔི སཱ ཨཏྟམནཱ ཧོཏི. ཨཏིཏྟཱཝ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནིཔརིསཱ ཧོཏི, ཨཐ ཨཱནནྡོ ཏུཎྷཱི བྷཝཏི.

‘‘སཙེ, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔཱསཀཔརིསཱ ཨཱནནྡཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམཏི, དསྶནེནཔི སཱ ཨཏྟམནཱ ཧོཏི. ཏཏྲ ཙེ ཨཱནནྡོ དྷམྨཾ བྷཱསཏི, བྷཱསིཏེནཔི ¶ སཱ ཨཏྟམནཱ ཧོཏི. ཨཏིཏྟཱཝ, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔཱསཀཔརིསཱ ཧོཏི, ཨཐ ཨཱནནྡོ ཏུཎྷཱི བྷཝཏི.

‘‘སཙེ, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔཱསིཀཱཔརིསཱ ཨཱནནྡཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམཏི, དསྶནེནཔི སཱ ཨཏྟམནཱ ཧོཏི. ཏཏྲ ཙེ ཨཱནནྡོ དྷམྨཾ བྷཱསཏི, བྷཱསིཏེནཔི སཱ ཨཏྟམནཱ ཧོཏི. ཨཏིཏྟཱཝ, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔཱསིཀཱཔརིསཱ ཧོཏི, ཨཐ ཨཱནནྡོ ཏུཎྷཱི བྷཝཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ ཨཱནནྡེ’’ཏི. ནཝམཾ.

༡༠. ཙཀྐཝཏྟིཨཙྪརིཡསུཏྟཾ

༡༣༠. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ རཉྙེ ཙཀྐཝཏྟིམྷི. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? སཙེ, བྷིཀྑཝེ, ཁཏྟིཡཔརིསཱ རཱཛཱནཾ ཙཀྐཝཏྟིཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམཏི, དསྶནེནཔི སཱ ཨཏྟམནཱ ཧོཏི. ཏཏྲ ཙེ རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟཱི བྷཱསཏི, བྷཱསིཏེནཔི སཱ ཨཏྟམནཱ ཧོཏི. ཨཏིཏྟཱཝ, བྷིཀྑཝེ, ཁཏྟིཡཔརིསཱ ཧོཏི, ཨཐ རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟཱི ཏུཎྷཱི བྷཝཏི.

‘‘སཙེ, བྷིཀྑཝེ, བྲཱཧྨཎཔརིསཱ རཱཛཱནཾ ཙཀྐཝཏྟིཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམཏི, དསྶནེནཔི སཱ ཨཏྟམནཱ ཧོཏི. ཏཏྲ ཙེ རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟཱི བྷཱསཏི, བྷཱསིཏེནཔི སཱ ཨཏྟམནཱ ཧོཏི. ཨཏིཏྟཱཝ, བྷིཀྑཝེ, བྲཱཧྨཎཔརིསཱ ཧོཏི, ཨཐ རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟཱི ཏུཎྷཱི བྷཝཏི.

‘‘སཙེ, བྷིཀྑཝེ, གཧཔཏིཔརིསཱ རཱཛཱནཾ ཙཀྐཝཏྟིཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམཏི, དསྶནེནཔི སཱ ཨཏྟམནཱ ¶ ཧོཏི. ཏཏྲ ཙེ རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟཱི བྷཱསཏི, བྷཱསིཏེནཔི སཱ ཨཏྟམནཱ ཧོཏི. ཨཏིཏྟཱཝ, བྷིཀྑཝེ, གཧཔཏིཔརིསཱ ཧོཏི, ཨཐ རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟཱི ཏུཎྷཱི བྷཝཏི.

‘‘སཙེ, བྷིཀྑཝེ, སམཎཔརིསཱ རཱཛཱནཾ ཙཀྐཝཏྟིཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམཏི, དསྶནེནཔི སཱ ཨཏྟམནཱ ཧོཏི. ཏཏྲ ཙེ རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟཱི བྷཱསཏི, བྷཱསིཏེནཔི སཱ ཨཏྟམནཱ ཧོཏི. ཨཏིཏྟཱཝ, བྷིཀྑཝེ, སམཎཔརིསཱ ཧོཏི, ཨཐ རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟཱི ཏུཎྷཱི བྷཝཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ རཉྙེ ཙཀྐཝཏྟིམྷི.

‘‘ཨེཝམེཝཾ ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ [ཙཏྟཱརོམེ (ཀ.)] ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ ཨཱནནྡེ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? སཙེ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུཔརིསཱ ཨཱནནྡཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམཏི, དསྶནེནཔི སཱ ཨཏྟམནཱ ཧོཏི. ཏཏྲ ཙེ ཨཱནནྡོ དྷམྨཾ བྷཱསཏི, བྷཱསིཏེནཔི སཱ ཨཏྟམནཱ ཧོཏི. ཨཏིཏྟཱཝ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུཔརིསཱ ཧོཏི, ཨཐ ཨཱནནྡོ ཏུཎྷཱི བྷཝཏི.

‘‘སཙེ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནིཔརིསཱ…པེ… སཙེ, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔཱསཀཔརིསཱ…པེ… སཙེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨུཔཱསིཀཱཔརིསཱ ཨཱནནྡཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམཏི, དསྶནེནཔི སཱ ཨཏྟམནཱ ཧོཏི. ཏཏྲ ཙེ ཨཱནནྡོ དྷམྨཾ བྷཱསཏི, བྷཱསིཏེནཔི སཱ ཨཏྟམནཱ ཧོཏི. ཨཏིཏྟཱཝ, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔཱསིཀཱཔརིསཱ ཧོཏི, ཨཐ ཨཱནནྡོ ཏུཎྷཱི བྷཝཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ ཨཱནནྡེ’’ཏི. དསམཾ.

བྷཡཝགྒོ ཏཏིཡོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

ཨཏྟཱནུཝཱདཨཱུམི ཙ, དྭེ ཙ ནཱནཱ དྭེ ཙ ཧོནྟི;

མེཏྟཱ དྭེ ཙ ཨཙྪརིཡཱ, ཨཔརཱ ཙ ཏཐཱ དུཝེཏི.

(༡༤) ༤. པུགྒལཝགྒོ

༡. སཾཡོཛནསུཏྟཾ

༡༣༡. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི ཨཔྤཧཱིནཱནི ཧོནྟི, ཨུཔཔཏྟིཔཊིལཱབྷིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི ཨཔྤཧཱིནཱནི ཧོནྟི, བྷཝཔཊིལཱབྷིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི ཨཔྤཧཱིནཱནི ཧོནྟི.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི པཧཱིནཱནི ཧོནྟི, ཨུཔཔཏྟིཔཊིལཱབྷིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི ཨཔྤཧཱིནཱནི ཧོནྟི, བྷཝཔཊིལཱབྷིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི ཨཔྤཧཱིནཱནི ཧོནྟི.

‘‘ཨིདྷ ¶ ¶ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི པཧཱིནཱནི ཧོནྟི, ཨུཔཔཏྟིཔཊིལཱབྷིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི པཧཱིནཱནི ཧོནྟི, བྷཝཔཊིལཱབྷིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི ཨཔྤཧཱིནཱནི ཧོནྟི.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི པཧཱིནཱནི ཧོནྟི, ཨུཔཔཏྟིཔཊིལཱབྷིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི པཧཱིནཱནི ཧོནྟི, བྷཝཔཊིལཱབྷིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི པཧཱིནཱནི ཧོནྟི.

‘‘ཀཏམསྶ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལསྶ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི ཨཔྤཧཱིནཱནི, ཨུཔཔཏྟིཔཊིལཱབྷིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི ཨཔྤཧཱིནཱནི, བྷཝཔཊིལཱབྷིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི ཨཔྤཧཱིནཱནི? སཀདཱགཱམིསྶ. ཨིམསྶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལསྶ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི ཨཔྤཧཱིནཱནི, ཨུཔཔཏྟིཔཊིལཱབྷིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི ཨཔྤཧཱིནཱནི, བྷཝཔཊིལཱབྷིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི ཨཔྤཧཱིནཱནི.

‘‘ཀཏམསྶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལསྶ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི པཧཱིནཱནི, ཨུཔཔཏྟིཔཊིལཱབྷིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི ཨཔྤཧཱིནཱནི, བྷཝཔཊིལཱབྷིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི ¶ ཨཔྤཧཱིནཱནི? ཨུདྡྷཾསོཏསྶ ཨཀནིཊྛགཱམིནོ. ཨིམསྶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལསྶ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི པཧཱིནཱནི, ཨུཔཔཏྟིཔཊིལཱབྷིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི ཨཔྤཧཱིནཱནི, བྷཝཔཊིལཱབྷིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི ཨཔྤཧཱིནཱནི.

‘‘ཀཏམསྶ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལསྶ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི པཧཱིནཱནི, ཨུཔཔཏྟིཔཊིལཱབྷིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི པཧཱིནཱནི, བྷཝཔཊིལཱབྷིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི ཨཔྤཧཱིནཱནི? ཨནྟརཱཔརིནིབྦཱཡིསྶ. ཨིམསྶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལསྶ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི པཧཱིནཱནི, ཨུཔཔཏྟིཔཊིལཱབྷིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི པཧཱིནཱནི, བྷཝཔཊིལཱབྷིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི ཨཔྤཧཱིནཱནི.

‘‘ཀཏམསྶ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལསྶ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི པཧཱིནཱནི, ཨུཔཔཏྟིཔཊིལཱབྷིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི པཧཱིནཱནི, བྷཝཔཊིལཱབྷིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི པཧཱིནཱནི? ཨརཧཏོ. ཨིམསྶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལསྶ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི པཧཱིནཱནི, ཨུཔཔཏྟིཔཊིལཱབྷིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི པཧཱིནཱནི, བྷཝཔཊིལཱབྷིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི པཧཱིནཱནི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. པཋམཾ.

༢. པཊིབྷཱནསུཏྟཾ

༡༣༢. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཡུཏྟཔྤཊིབྷཱནོ, ནོ མུཏྟཔྤཊིབྷཱནོ; མུཏྟཔྤཊིབྷཱནོ, ནོ ཡུཏྟཔྤཊིབྷཱནོ; ཡུཏྟཔྤཊིབྷཱནོ ཙ མུཏྟཔྤཊིབྷཱནོ ཙ; ནེཝ ཡུཏྟཔྤཊིབྷཱནོ ན མུཏྟཔྤཊིབྷཱནོ – ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི [པུ. པ. ༡༥༢ ཨཱདཡོ]. དུཏིཡཾ.

༣. ཨུགྒྷཊིཏཉྙཱུསུཏྟཾ

༡༣༣. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ ¶ ? ཨུགྒྷཊིཏཉྙཱུ, ཝིཔཉྩིཏཉྙཱུ, ནེཡྻོ, པདཔརམོ – ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི [པུ. པ. ༡༥༢ ཨཱདཡོ]. ཏཏིཡཾ.

༤. ཨུཊྛཱནཕལསུཏྟཾ

༡༣༤. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨུཊྛཱནཕལཱུཔཛཱིཝཱི ན ཀམྨཕལཱུཔཛཱིཝཱི, ཀམྨཕལཱུཔཛཱིཝཱི ན ཨུཊྛཱནཕལཱུཔཛཱིཝཱི, ཨུཊྛཱནཕལཱུཔཛཱིཝཱི ཙེཝ ཀམྨཕལཱུཔཛཱིཝཱི ཙ, ནེཝ ཨུཊྛཱནཕལཱུཔཛཱིཝཱི ན ཀམྨཕལཱུཔཛཱིཝཱི – ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི [པུ. པ. ༡༦༧]. ཙཏུཏྠཾ.

༥. སཱཝཛྫསུཏྟཾ

༡༣༥. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ [པུ. པ. ༡༤༤ ཨཱདཡོ] སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? སཱཝཛྫོ, ཝཛྫབཧུལོ, ཨཔྤཝཛྫོ, ཨནཝཛྫོ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སཱཝཛྫོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ སཱཝཛྫེན ཀཱཡཀམྨེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, སཱཝཛྫེན ཝཙཱིཀམྨེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, སཱཝཛྫེན མནོཀམྨེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སཱཝཛྫོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཝཛྫབཧུལོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ སཱཝཛྫེན བཧུལཾ ཀཱཡཀམྨེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨཔྤཾ ཨནཝཛྫེན; སཱཝཛྫེན བཧུལཾ ཝཙཱིཀམྨེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨཔྤཾ ཨནཝཛྫེན; སཱཝཛྫེན བཧུལཾ མནོཀམྨེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨཔྤཾ ཨནཝཛྫེན. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཝཛྫབཧུལོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཔྤཝཛྫོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨནཝཛྫེན བཧུལཾ ཀཱཡཀམྨེན སམནྣཱགཏོ ¶ ཧོཏི, ཨཔྤཾ སཱཝཛྫེན; ཨནཝཛྫེན བཧུལཾ ཝཙཱིཀམྨེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨཔྤཾ སཱཝཛྫེན; ཨནཝཛྫེན བཧུལཾ མནོཀམྨེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨཔྤཾ སཱཝཛྫེན. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཔྤཝཛྫོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨནཝཛྫོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨནཝཛྫེན ཀཱཡཀམྨེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨནཝཛྫེན ཝཙཱིཀམྨེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨནཝཛྫེན མནོཀམྨེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨནཝཛྫོ ཧོཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. པཉྩམཾ.

༦. པཋམསཱིལསུཏྟཾ

༡༣༦. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ སཱིལེསུ ན པརིཔཱུརཀཱརཱི ཧོཏི, སམཱདྷིསྨིཾ ན པརིཔཱུརཀཱརཱི, པཉྙཱཡ ན པརིཔཱུརཀཱརཱི.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ སཱིལེསུ པརིཔཱུརཀཱརཱི ཧོཏི, སམཱདྷིསྨིཾ ན པརིཔཱུརཀཱརཱི, པཉྙཱཡ ན པརིཔཱུརཀཱརཱི.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ སཱིལེསུ པརིཔཱུརཀཱརཱི ཧོཏི, སམཱདྷིསྨིཾ པརིཔཱུརཀཱརཱི, པཉྙཱཡ ན པརིཔཱུརཀཱརཱི.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ སཱིལེསུ པརིཔཱུརཀཱརཱི ཧོཏི, སམཱདྷིསྨིཾ པརིཔཱུརཀཱརཱི, པཉྙཱཡ པརིཔཱུརཀཱརཱི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. ཚཊྛཾ.

༧. དུཏིཡསཱིལསུཏྟཾ

༡༣༧. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨིདྷ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ན སཱིལགརུ ཧོཏི ན སཱིལཱདྷིཔཏེཡྻོ, ན སམཱདྷིགརུ ཧོཏི ན སམཱདྷཱདྷིཔཏེཡྻོ, ན ¶ པཉྙཱགརུ ཧོཏི ན པཉྙཱདྷིཔཏེཡྻོ.

‘‘ཨིདྷ ¶ ¶ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ སཱིལགརུ ཧོཏི སཱིལཱདྷིཔཏེཡྻོ, ན སམཱདྷིགརུ ཧོཏི ན སམཱདྷཱདྷིཔཏེཡྻོ, ན པཉྙཱགརུ ཧོཏི ན པཉྙཱདྷིཔཏེཡྻོ.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ སཱིལགརུ ཧོཏི སཱིལཱདྷིཔཏེཡྻོ, སམཱདྷིགརུ ཧོཏི སམཱདྷཱདྷིཔཏེཡྻོ, ན པཉྙཱགརུ ཧོཏི ན པཉྙཱདྷིཔཏེཡྻོ.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ སཱིལགརུ ཧོཏི སཱིལཱདྷིཔཏེཡྻོ, སམཱདྷིགརུ ཧོཏི སམཱདྷཱདྷིཔཏེཡྻོ, པཉྙཱགརུ ཧོཏི པཉྙཱདྷིཔཏེཡྻོ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. སཏྟམཾ.

༨. ནིཀཊྛསུཏྟཾ

༡༣༨. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ནིཀཊྛཀཱཡོ ཨནིཀཊྛཙིཏྟོ, ཨནིཀཊྛཀཱཡོ ནིཀཊྛཙིཏྟོ, ཨནིཀཊྛཀཱཡོ ཙ ཨནིཀཊྛཙིཏྟོ ཙ, ནིཀཊྛཀཱཡོ ཙ ནིཀཊྛཙིཏྟོ ཙ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ནིཀཊྛཀཱཡོ ཧོཏི ཨནིཀཊྛཙིཏྟོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨརཉྙཝནཔཏྠཱནི [ཨརཉྙེ ཝནཔཏྠཱནི (སཱི. པཱི.)] པནྟཱནི སེནཱསནཱནི པཊིསེཝཏི. སོ ཏཏྠ ཀཱམཝིཏཀྐམྤི ཝིཏཀྐེཏི བྱཱཔཱདཝིཏཀྐམྤི ཝིཏཀྐེཏི ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐམྤི ཝིཏཀྐེཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ནིཀཊྛཀཱཡོ ཧོཏི ཨནིཀཊྛཙིཏྟོ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨནིཀཊྛཀཱཡོ ཧོཏི ནིཀཊྛཙིཏྟོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ནཧེཝ ཁོ ཨརཉྙཝནཔཏྠཱནི པནྟཱནི སེནཱསནཱནི པཊིསེཝཏི. སོ ཏཏྠ ནེཀྑམྨཝིཏཀྐམྤི ཝིཏཀྐེཏི ཨབྱཱཔཱདཝིཏཀྐམྤི ཝིཏཀྐེཏི ཨཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐམྤི ཝིཏཀྐེཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨནིཀཊྛཀཱཡོ ཧོཏི ¶ ནིཀཊྛཙིཏྟོ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨནིཀཊྛཀཱཡོ ཙ ཧོཏི ཨནིཀཊྛཙིཏྟོ ཙ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ནཧེཝ ཁོ ཨརཉྙཝནཔཏྠཱནི པནྟཱནི སེནཱསནཱནི ¶ པཊིསེཝཏི ¶ . སོ ¶ ཏཏྠ ཀཱམཝིཏཀྐམྤི ཝིཏཀྐེཏི བྱཱཔཱདཝིཏཀྐམྤི ཝིཏཀྐེཏི ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐམྤི ཝིཏཀྐེཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨནིཀཊྛཀཱཡོ ཙ ཧོཏི ཨནིཀཊྛཙིཏྟོ ཙ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ནིཀཊྛཀཱཡོ ཙ ཧོཏི ནིཀཊྛཙིཏྟོ ཙ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨརཉྙཝནཔཏྠཱནི པནྟཱནི སེནཱསནཱནི པཊིསེཝཏི. སོ ཏཏྠ ནེཀྑམྨཝིཏཀྐམྤི ཝིཏཀྐེཏི ཨབྱཱཔཱདཝིཏཀྐམྤི ཝིཏཀྐེཏི ཨཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐམྤི ཝིཏཀྐེཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ནིཀཊྛཀཱཡོ ཙ ཧོཏི ནིཀཊྛཙིཏྟོ ཙ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. ཨཊྛམཾ.

༩. དྷམྨཀཐིཀསུཏྟཾ

༡༣༩. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཀཐིཀཱ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ དྷམྨཀཐིཀོ ཨཔྤཉྩ བྷཱསཏི ཨསཧིཏཉྩ; པརིསཱ ཙསྶ [པརིསཱ ཙ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.) པུ. པ. ༡༥༦] ན ཀུསལཱ ཧོཏི སཧིཏཱསཧིཏསྶ. ཨེཝརཱུཔོ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཀཐིཀོ ཨེཝརཱུཔཱཡ པརིསཱཡ དྷམྨཀཐིཀོཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏི.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ དྷམྨཀཐིཀོ ཨཔྤཉྩ བྷཱསཏི སཧིཏཉྩ; པརིསཱ ཙསྶ ཀུསལཱ ཧོཏི སཧིཏཱསཧིཏསྶ. ཨེཝརཱུཔོ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཀཐིཀོ ཨེཝརཱུཔཱཡ པརིསཱཡ དྷམྨཀཐིཀོཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏི.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ དྷམྨཀཐིཀོ བཧུཉྩ བྷཱསཏི ཨསཧིཏཉྩ; པརིསཱ ཙསྶ ན ཀུསལཱ ཧོཏི སཧིཏཱསཧིཏསྶ. ཨེཝརཱུཔོ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཀཐིཀོ ཨེཝརཱུཔཱཡ པརིསཱཡ དྷམྨཀཐིཀོཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏི.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ དྷམྨཀཐིཀོ བཧུཉྩ ¶ བྷཱསཏི སཧིཏཉྩ; པརིསཱ ཙསྶ ཀུསལཱ ཧོཏི སཧིཏཱསཧིཏསྶ. ཨེཝརཱུཔོ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཀཐིཀོ ཨེཝརཱུཔཱཡ པརིསཱཡ དྷམྨཀཐིཀོཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ དྷམྨཀཐིཀཱ’’ཏི. ནཝམཾ.

༡༠. ཝཱདཱིསུཏྟཾ

༡༤༠. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཝཱདཱི. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨཏྠི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཝཱདཱི ཨཏྠཏོ པརིཡཱདཱནཾ གཙྪཏི, ནོ བྱཉྫནཏོ; ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, ཝཱདཱི བྱཉྫནཏོ ¶ པརིཡཱདཱནཾ གཙྪཏི, ནོ ཨཏྠཏོ; ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, ཝཱདཱི ཨཏྠཏོ ཙ བྱཉྫནཏོ ཙ པརིཡཱདཱནཾ གཙྪཏི; ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, ཝཱདཱི ནེཝཏྠཏོ ནོ བྱཉྫནཏོ པརིཡཱདཱནཾ གཙྪཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཝཱདཱི. ཨཊྛཱནམེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨནཝཀཱསོ ཡཾ ཙཏཱུཧི པཊིསམྦྷིདཱཧི སམནྣཱགཏོ [སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.)] ཨཏྠཏོ ཝཱ བྱཉྫནཏོ ཝཱ པརིཡཱདཱནཾ གཙྪེཡྻཱ’’ཏི. དསམཾ.

པུགྒལཝགྒོ ཙཏུཏྠོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

སཾཡོཛནཾ པཊིབྷཱནོ, ཨུགྒྷཊིཏཉྙུ ཨུཊྛཱནཾ;

སཱཝཛྫོ དྭེ ཙ སཱིལཱནི, ནིཀཊྛ དྷམྨ ཝཱདཱི ཙཱཏི.

(༡༥) ༥. ཨཱབྷཱཝགྒོ

༡. ཨཱབྷཱསུཏྟཾ

༡༤༡. ‘‘ཙཏསྶོ ¶ ཨིམཱ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱབྷཱ. ཀཏམཱ ཙཏསྶོ? ཙནྡཱབྷཱ, སཱུརིཡཱབྷཱ, ཨགྒཱབྷཱ, པཉྙཱབྷཱ – ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏསྶོ ཨཱབྷཱ. ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཱསཾ ཙཏུནྣཾ [ཙཏསྶནྣཾ (སྱཱ. ཀཾ.) སདྡནཱིཏིཔདམཱལཱ པསྶིཏབྦཱ] ཨཱབྷཱནཾ ཡདིདཾ པཉྙཱབྷཱ’’ཏི. པཋམཾ.

༢. པབྷཱསུཏྟཾ

༡༤༢. ‘‘ཙཏསྶོ ཨིམཱ, བྷིཀྑཝེ, པབྷཱ. ཀཏམཱ ཙཏསྶོ? ཙནྡཔྤབྷཱ ¶ , སཱུརིཡཔྤབྷཱ, ཨགྒིཔྤབྷཱ, པཉྙཱཔབྷཱ – ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏསྶོ པབྷཱ. ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཱསཾ ཙཏུནྣཾ པབྷཱནཾ ཡདིདཾ པཉྙཱཔབྷཱ’’ཏི. དུཏིཡཾ.

༣. ཨཱལོཀསུཏྟཾ

༡༤༣. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱལོཀཱ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཙནྡཱལོཀོ, སཱུརིཡཱལོཀོ, ཨགྒཱལོཀོ, པཉྙཱལོཀོ – ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཨཱལོཀཱ. ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམེསཾ ཙཏུནྣཾ ཨཱལོཀཱནཾ ཡདིདཾ པཉྙཱལོཀོ’’ཏི. ཏཏིཡཾ.

༤. ཨོབྷཱསསུཏྟཾ

༡༤༤. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨོབྷཱསཱ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཙནྡོབྷཱསོ, སཱུརིཡོབྷཱསོ, ཨགྒོབྷཱསོ, པཉྙོབྷཱསོ – ཨིམེ ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཨོབྷཱསཱ. ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམེསཾ ཙཏུནྣཾ ཨོབྷཱསཱནཾ ཡདིདཾ པཉྙོབྷཱསོ’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. པཛྫོཏསུཏྟཾ

༡༤༥. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པཛྫོཏཱ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཙནྡཔཛྫོཏོ, སཱུརིཡཔཛྫོཏོ, ཨགྒིཔཛྫོཏོ, པཉྙཱཔཛྫོཏོ – ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པཛྫོཏཱ. ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམེསཾ ཙཏུནྣཾ པཛྫོཏཱནཾ ཡདིདཾ པཉྙཱཔཛྫོཏོ’’ཏི. པཉྩམཾ.

༦. པཋམཀཱལསུཏྟཾ

༡༤༦. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, ཀཱལཱ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཀཱལེན དྷམྨསྶཝནཾ, ཀཱལེན དྷམྨསཱཀཙྪཱ, ཀཱལེན སམྨསནཱ [ཀཱལེན སམཐོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], ཀཱལེན ཝིཔསྶནཱ – ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཀཱལཱ’’ཏི. ཚཊྛཾ.

༧. དུཏིཡཀཱལསུཏྟཾ

༡༤༧. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, ཀཱལཱ སམྨཱ བྷཱཝིཡམཱནཱ སམྨཱ ཨནུཔརིཝཏྟིཡམཱནཱ ཨནུཔུབྦེན ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ པཱཔེནྟི. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཀཱལེན དྷམྨསྶཝནཾ, ཀཱལེན དྷམྨསཱཀཙྪཱ, ཀཱལེན སམྨསནཱ, ཀཱལེན ཝིཔསྶནཱ ¶ – ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཀཱལཱ སམྨཱ བྷཱཝིཡམཱནཱ སམྨཱ ཨནུཔརིཝཏྟིཡམཱནཱ ཨནུཔུབྦེན ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ པཱཔེནྟི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔརིཔབྦཏེ ཐུལླཕུསིཏཀེ དེཝེ ཝསྶནྟེ ཏཾ ཨུདཀཾ ཡཐཱནིནྣཾ པཝཏྟམཱནཾ པབྦཏཀནྡརཔདརསཱཁཱ པརིཔཱུརེཏི; པབྦཏཀནྡརཔདརསཱཁཱ པརིཔཱུརཱ ཀུསོབྦྷེ པརིཔཱུརེནྟི; ཀུསོབྦྷཱ པརིཔཱུརཱ མཧཱསོབྦྷེ པརིཔཱུརེནྟི; མཧཱསོབྦྷཱ པརིཔཱུརཱ ཀུནྣདིཡོ པརིཔཱུརེནྟི; ཀུནྣདིཡོ ¶ པརིཔཱུརཱ མཧཱནདིཡོ པརིཔཱུརེནྟི; མཧཱནདིཡོ པརིཔཱུརཱ སམུདྡཾ [སམུདྡཾ སཱགརཾ (སཱི. པཱི. ཀ.), སམུདྡསཱགརཾ (སྱཱ. ཀཾ.)] པརིཔཱུརེནྟི. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམེ ཙཏྟཱརོ ཀཱལཱ སམྨཱ བྷཱཝིཡམཱནཱ སམྨཱ ཨནུཔརིཝཏྟིཡམཱནཱ ཨནུཔུབྦེན ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ པཱཔེནྟཱི’’ཏི. སཏྟམཾ.

༨. དུཙྩརིཏསུཏྟཾ

༡༤༨. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཝཙཱིདུཙྩརིཏཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? མུསཱཝཱདོ, པིསུཎཱ ཝཱཙཱ, ཕརུསཱ ཝཱཙཱ, སམྥཔྤལཱཔོ – ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི ཝཙཱིདུཙྩརིཏཱནཱི’’ཏི. ཨཊྛམཾ.

༩. སུཙརིཏསུཏྟཾ

༡༤༩. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཝཙཱིསུཙརིཏཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? སཙྩཝཱཙཱ, ཨཔིསུཎཱ ཝཱཙཱ, སཎྷཱ ཝཱཙཱ, མནྟབྷཱསཱ – ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི ཝཙཱིསུཙརིཏཱནཱི’’ཏི. ནཝམཾ.

༡༠. སཱརསུཏྟཾ

༡༥༠. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, སཱརཱ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? སཱིལསཱརོ, སམཱདྷིསཱརོ, པཉྙཱསཱརོ, ཝིམུཏྟིསཱརོ – ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ སཱརཱ’’ཏི. དསམཾ.

ཨཱབྷཱཝགྒོ པཉྩམོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

ཨཱབྷཱ པབྷཱ ཙ ཨཱལོཀཱ, ཨོབྷཱསཱ ཙེཝ པཛྫོཏཱ;

དྭེ ཀཱལཱ ཙརིཏཱ དྭེ ཙ, ཧོནྟི སཱརེན ཏེ དསཱཏི.

ཏཏིཡཔཎྞཱསཀཾ སམཏྟཾ.

༤. ཙཏུཏྠཔཎྞཱསཀཾ

(༡༦) ༡. ཨིནྡྲིཡཝགྒོ

༡. ཨིནྡྲིཡསུཏྟཾ

༡༥༡. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི ¶ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨིནྡྲིཡཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? སདྡྷིནྡྲིཡཾ, ཝཱིརིཡིནྡྲིཡཾ, སཏིནྡྲིཡཾ, སམཱདྷིནྡྲིཡཾ – ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི ཨིནྡྲིཡཱནཱི’’ཏི. པཋམཾ.

༢. སདྡྷཱབལསུཏྟཾ

༡༥༢. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, བལཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? སདྡྷཱབལཾ, ཝཱིརིཡབལཾ, སཏིབལཾ, སམཱདྷིབལཾ – ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི བལཱནཱི’’ཏི. དུཏིཡཾ.

༣. པཉྙཱབལསུཏྟཾ

༡༥༣. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི ¶ , བྷིཀྑཝེ, བལཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? པཉྙཱབལཾ, ཝཱིརིཡབལཾ, ཨནཝཛྫབལཾ, སངྒཧབལཾ [སངྒཱཧབལཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] – ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི བལཱནཱི’’ཏི. ཏཏིཡཾ.

༤. སཏིབལསུཏྟཾ

༡༥༤. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, བལཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? སཏིབལཾ, སམཱདྷིབལཾ, ཨནཝཛྫབལཾ, སངྒཧབལཾ – ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི བལཱནཱི’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. པཊིསངྑཱནབལསུཏྟཾ

༡༥༥. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི ¶ , བྷིཀྑཝེ, བལཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? པཊིསངྑཱནབལཾ, བྷཱཝནཱབལཾ, ཨནཝཛྫབལཾ, སངྒཧབལཾ – ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི བལཱནཱི’’ཏི. པཉྩམཾ.

༦. ཀཔྤསུཏྟཾ

༡༥༦. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཀཔྤསྶ ཨསངྑྱེཡྻཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ཡདཱ, བྷིཀྑཝེ, ཀཔྤོ སཾཝཊྚཏི, ཏཾ ན སུཀརཾ སངྑཱཏུཾ ¶ – ཨེཏྟཀཱནི ཝསྶཱནཱིཏི ཝཱ, ཨེཏྟཀཱནི ཝསྶསཏཱནཱིཏི ཝཱ, ཨེཏྟཀཱནི ཝསྶསཧསྶཱནཱིཏི ཝཱ, ཨེཏྟཀཱནི ཝསྶསཏསཧསྶཱནཱིཏི ཝཱ.

‘‘ཡདཱ, བྷིཀྑཝེ, ཀཔྤོ སཾཝཊྚོ ཏིཊྛཏི, ཏཾ ན སུཀརཾ སངྑཱཏུཾ – ཨེཏྟཀཱནི ཝསྶཱནཱིཏི ཝཱ, ཨེཏྟཀཱནི ཝསྶསཏཱནཱིཏི ཝཱ, ཨེཏྟཀཱནི ཝསྶསཧསྶཱནཱིཏི ཝཱ, ཨེཏྟཀཱནི ཝསྶསཏསཧསྶཱནཱིཏི ཝཱ.

‘‘ཡདཱ, བྷིཀྑཝེ, ཀཔྤོ ཝིཝཊྚཏི, ཏཾ ན སུཀརཾ སངྑཱཏུཾ – ཨེཏྟཀཱནི ཝསྶཱནཱིཏི ཝཱ, ཨེཏྟཀཱནི ཝསྶསཏཱནཱིཏི ཝཱ, ཨེཏྟཀཱནི ཝསྶསཧསྶཱནཱིཏི ཝཱ, ཨེཏྟཀཱནི ཝསྶསཏསཧསྶཱནཱིཏི ཝཱ.

‘‘ཡདཱ, བྷིཀྑཝེ, ཀཔྤོ ཝིཝཊྚོ ཏིཊྛཏི, ཏཾ ན སུཀརཾ སངྑཱཏུཾ – ཨེཏྟཀཱནི ཝསྶཱནཱིཏི ཝཱ, ཨེཏྟཀཱནི ཝསྶསཏཱནཱིཏི ཝཱ, ཨེཏྟཀཱནི ཝསྶསཧསྶཱནཱིཏི ཝཱ, ཨེཏྟཀཱནི ཝསྶསཏསཧསྶཱནཱིཏི ཝཱ. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི ཀཔྤསྶ ཨསངྑྱེཡྻཱནཱི’’ཏི. ཚཊྛཾ.

༧. རོགསུཏྟཾ

༡༥༧. ‘‘དྭེམེ, བྷིཀྑཝེ, རོགཱ. ཀཏམེ དྭེ? ཀཱཡིཀོ ¶ ཙ རོགོ ཙེཏསིཀོ ཙ རོགོ. དིསྶནྟི, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ ཀཱཡིཀེན རོགེན ཨེཀམྤི ཝསྶཾ ཨཱརོགྱཾ པཊིཛཱནམཱནཱ, དྭེཔི ¶ ཝསྶཱནི ཨཱརོགྱཾ པཊིཛཱནམཱནཱ, ཏཱིཎིཔི ཝསྶཱནི ཨཱརོགྱཾ པཊིཛཱནམཱནཱ, ཙཏྟཱརིཔི ཝསྶཱནི ཨཱརོགྱཾ པཊིཛཱནམཱནཱ, པཉྩཔི ཝསྶཱནི ཨཱརོགྱཾ པཊིཛཱནམཱནཱ, དསཔི ཝསྶཱནི ཨཱརོགྱཾ པཊིཛཱནམཱནཱ, ཝཱིསཏིཔི ཝསྶཱནི ཨཱརོགྱཾ པཊིཛཱནམཱནཱ, ཏིཾསམྤི ཝསྶཱནི ཨཱརོགྱཾ པཊིཛཱནམཱནཱ, ཙཏྟཱརཱིསམྤི ཝསྶཱནི ཨཱརོགྱཾ པཊིཛཱནམཱནཱ, པཉྙཱསམྤི ཝསྶཱནི ཨཱརོགྱཾ པཊིཛཱནམཱནཱ, ཝསྶསཏམྤི, བྷིཡྻོཔི ཨཱརོགྱཾ པཊིཛཱནམཱནཱ ¶ . ཏེ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ སུདུལླབྷཱ [དུལླབྷཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ལོཀསྨིཾ ཡེ ཙེཏསིཀེན རོགེན མུཧུཏྟམྤི ཨཱརོགྱཾ པཊིཛཱནནྟི, ཨཉྙཏྲ ཁཱིཎཱསཝེཧི.

‘‘ཙཏྟཱརོམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པབྦཛིཏསྶ རོགཱ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ མཧིཙྪོ ཧོཏི ཝིགྷཱཏཝཱ ཨསནྟུཊྛོ ཨིཏརཱིཏརཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརེན. སོ མཧིཙྪོ སམཱནོ ཝིགྷཱཏཝཱ ཨསནྟུཊྛོ ཨིཏརཱིཏརཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརེན པཱཔིཀཾ ཨིཙྪཾ པཎིདཧཏི ཨནཝཉྙཔྤཊིལཱབྷཱཡ ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀཔྤཊིལཱབྷཱཡ. སོ ཨུཊྛཧཏི གྷཊཏི ཝཱཡམཏི ཨནཝཉྙཔྤཊིལཱབྷཱཡ ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀཔྤཊིལཱབྷཱཡ. སོ སངྑཱཡ ཀུལཱནི ཨུཔསངྐམཏི, སངྑཱཡ ནིསཱིདཏི, སངྑཱཡ དྷམྨཾ བྷཱསཏི, སངྑཱཡ ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཾ སནྡྷཱརེཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པབྦཛིཏསྶ རོགཱ.

‘‘ཏསྨཱཏིཧ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ‘ན མཧིཙྪཱ བྷཝིསྶཱམ ཝིགྷཱཏཝནྟོ ཨསནྟུཊྛཱ ཨིཏརཱིཏརཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརེན, ན པཱཔིཀཾ ཨིཙྪཾ པཎིདཧིསྶཱམ ཨནཝཉྙཔྤཊིལཱབྷཱཡ ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀཔྤཊིལཱབྷཱཡ, ན ཨུཊྛཧིསྶཱམ ན གྷཊེསྶཱམ ན ཝཱཡམིསྶཱམ ཨནཝཉྙཔྤཊིལཱབྷཱཡ ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀཔྤཊིལཱབྷཱཡ, ཁམཱ བྷཝིསྶཱམ སཱིཏསྶ ཨུཎྷསྶ ཛིགྷཙྪཱཡ པིཔཱསཱཡ ཌཾསམཀསཝཱཏཱཏཔསརཱིསཔསམྥསྶཱནཾ དུརུཏྟཱནཾ དུརཱགཏཱནཾ ཝཙནཔཐཱནཾ, ཨུཔྤནྣཱནཾ སཱརཱིརིཀཱནཾ ཝེདནཱནཾ དུཀྑཱནཾ ཏིབྦཱནཾ ཁརཱནཾ ཀཊུཀཱནཾ ཨསཱཏཱནཾ ཨམནཱཔཱནཾ པཱཎཧརཱནཾ ཨདྷིཝཱསཀཛཱཏིཀཱ བྷཝིསྶཱམཱ’ཏི. ཨེཝཉྷི ཝོ, བྷིཀྑཝེ ¶ , སིཀྑིཏབྦ’’ནྟི. སཏྟམཾ.

༨. པརིཧཱནིསུཏྟཾ

༡༥༨. ཏཏྲ ¶ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཱཝུསོ བྷིཀྑཝེ’’ཏི ¶ . ‘‘ཨཱཝུསོ’’ཏི ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟསྶ པཙྩསྶོསུཾ. ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཡོ ཧི ཀོཙི, ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཝཱ བྷིཀྑུནཱི ཝཱ ཙཏྟཱརོ དྷམྨེ ཨཏྟནི སམནུཔསྶཏི, ནིཊྛམེཏྠ གནྟབྦཾ – ‘པརིཧཱཡཱམི ཀུསལེཧི དྷམྨེཧི’. པརིཧཱནམེཏཾ ཝུཏྟཾ བྷགཝཏཱ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? རཱགཝེཔུལླཏྟཾ [རཱགཝེཔུལླཏཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], དོསཝེཔུལླཏྟཾ, མོཧཝེཔུལླཏྟཾ, གམྦྷཱིརེསུ ཁོ པནསྶ ཋཱནཱཋཱནེསུ པཉྙཱཙཀྑུ ¶ ན ཀམཏི. ཡོ ཧི ཀོཙི, ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཝཱ བྷིཀྑུནཱི ཝཱ ཨིམེ ཙཏྟཱརོ དྷམྨེ ཨཏྟནི སམནུཔསྶཏི, ནིཊྛམེཏྠ གནྟབྦཾ – ‘པརིཧཱཡཱམི ཀུསལེཧི དྷམྨེཧི’. པརིཧཱནམེཏཾ ཝུཏྟཾ བྷགཝཏཱ.

‘‘ཡོ ཧི ཀོཙི, ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཝཱ བྷིཀྑུནཱི ཝཱ ཙཏྟཱརོ དྷམྨེ ཨཏྟནི སམནུཔསྶཏི, ནིཊྛམེཏྠ གནྟབྦཾ – ‘ན པརིཧཱཡཱམི ཀུསལེཧི དྷམྨེཧི’. ཨཔརིཧཱནམེཏཾ ཝུཏྟཾ བྷགཝཏཱ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? རཱགཏནུཏྟཾ [རཱགཏནུཏྟནཾ (ཀ.)], དོསཏནུཏྟཾ, མོཧཏནུཏྟཾ, གམྦྷཱིརེསུ ཁོ པནསྶ ཋཱནཱཋཱནེསུ པཉྙཱཙཀྑུ ཀམཏི. ཡོ ཧི ཀོཙི, ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཝཱ བྷིཀྑུནཱི ཝཱ ཨིམེ ཙཏྟཱརོ དྷམྨེ ཨཏྟནི སམནུཔསྶཏི, ནིཊྛམེཏྠ གནྟབྦཾ – ‘ན པརིཧཱཡཱམི ཀུསལེཧི དྷམྨེཧི’. ཨཔརིཧཱནམེཏཾ ཝུཏྟཾ བྷགཝཏཱ’’ཏི. ཨཊྛམཾ.

༩. བྷིཀྑུནཱིསུཏྟཾ

༡༥༩. ཨེཝཾ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཀོསམྦིཡཾ ཝིཧརཏི གྷོསིཏཱརཱམེ ¶ . ཨཐ ཁོ ཨཉྙཏརཱ བྷིཀྑུནཱི ཨཉྙཏརཾ པུརིསཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨེཧི ཏྭཾ, ཨམྦྷོ པུརིས, ཡེནཡྻོ ཨཱནནྡོ ཏེནུཔསངྐམ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མམ ཝཙནེན ཨཡྻསྶ ཨཱནནྡསྶ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡ – ‘ཨིཏྠནྣཱམཱ, བྷནྟེ, བྷིཀྑུནཱི ཨཱབཱདྷིཀིནཱི དུཀྑིཏཱ བཱལ༹ྷགིལཱནཱ. སཱ ཨཡྻསྶ ཨཱནནྡསྶ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཏཱི’ཏི. ཨེཝཉྩ ཝདེཧི – ‘སཱདྷུ ཀིར, བྷནྟེ, ཨཡྻོ ཨཱནནྡོ ཡེན བྷིཀྑུནུཔསྶཡོ ཡེན སཱ བྷིཀྑུནཱི ཏེནུཔསངྐམཏུ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡཱ’’’ཏི ¶ . ‘‘ཨེཝཾ, ཨཡྻེ’’ཏི ཁོ སོ པུརིསོ ཏསྶཱ བྷིཀྑུནིཡཱ པཊིསྶུཏྭཱ ཡེནཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ¶ ཨཱནནྡཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ སོ པུརིསོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཨིཏྠནྣཱམཱ, བྷནྟེ, བྷིཀྑུནཱི ཨཱབཱདྷིཀིནཱི དུཀྑིཏཱ བཱལ༹ྷགིལཱནཱ. སཱ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཏི, ཨེཝཉྩ ཝདེཏི – ‘སཱདྷུ ཀིར, བྷནྟེ, ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཡེན བྷིཀྑུནུཔསྶཡོ ཡེན སཱ བྷིཀྑུནཱི ཏེནུཔསངྐམཏུ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡཱ’’’ཏི. ཨདྷིཝཱསེསི ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན.

ཨཐ ¶ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཡེན བྷིཀྑུནུཔསྶཡོ ཡེན སཱ བྷིཀྑུནཱི ཏེནུཔསངྐམི. ཨདྡསཱ ཁོ སཱ བྷིཀྑུནཱི ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ. དིསྭཱ སསཱིསཾ པཱརུཔིཏྭཱ མཉྩཀེ ནིཔཛྫི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཡེན སཱ བྷིཀྑུནཱི ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. ནིསཛྫ ¶ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཏཾ བྷིཀྑུནིཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཨཱཧཱརསམྦྷཱུཏོ ཨཡཾ, བྷགིནི, ཀཱཡོ ཨཱཧཱརཾ ནིསྶཱཡ. ཨཱཧཱརོ པཧཱཏབྦོ. ཏཎྷཱསམྦྷཱུཏོ ཨཡཾ, བྷགིནི, ཀཱཡོ ཏཎྷཾ ནིསྶཱཡ. ཏཎྷཱ པཧཱཏབྦཱ. མཱནསམྦྷཱུཏོ ཨཡཾ, བྷགིནི, ཀཱཡོ མཱནཾ ནིསྶཱཡ. མཱནོ པཧཱཏབྦོ. མེཐུནསམྦྷཱུཏོ ཨཡཾ, བྷགིནི, ཀཱཡོ. མེཐུནེ ཙ སེཏུགྷཱཏོ ཝུཏྟོ བྷགཝཏཱ.

‘‘‘ཨཱཧཱརསམྦྷཱུཏོ ཨཡཾ, བྷགིནི, ཀཱཡོ ཨཱཧཱརཾ ནིསྶཱཡ. ཨཱཧཱརོ པཧཱཏབྦོ’ཏི, ཨིཏི ཁོ པནེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཀིཉྩེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ? ཨིདྷ, བྷགིནི, བྷིཀྑུ པཊིསངྑཱ ཡོནིསོ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཏི – ‘ནེཝ དཝཱཡ ན མདཱཡ ན མཎྜནཱཡ ན ཝིབྷཱུསནཱཡ, ཡཱཝདེཝ ཨིམསྶ ཀཱཡསྶ ཋིཏིཡཱ ཡཱཔནཱཡ ཝིཧིཾསཱུཔརཏིཡཱ བྲཧྨཙརིཡཱནུགྒཧཱཡ. ཨིཏི པུརཱཎཉྩ ཝེདནཾ པཊིཧངྑཱམི, ནཝཉྩ ཝེདནཾ ན ཨུཔྤཱདེསྶཱམི. ཡཱཏྲཱ ཙ མེ བྷཝིསྶཏི ཨནཝཛྫཏཱ ཙ ཕཱསུཝིཧཱརོ ཙཱ’ཏི. སོ ཨཔརེན སམཡེན ཨཱཧཱརཾ ནིསྶཱཡ ཨཱཧཱརཾ པཛཧཏི. ‘ཨཱཧཱརསམྦྷཱུཏོ ཨཡཾ, བྷགིནི, ཀཱཡོ ཨཱཧཱརཾ ནིསྶཱཡ. ཨཱཧཱརོ པཧཱཏབྦོ’ཏི, ཨིཏི ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ.

‘‘‘ཏཎྷཱསམྦྷཱུཏོ ¶ ཨཡཾ, བྷགིནི, ཀཱཡོ ཏཎྷཾ ནིསྶཱཡ. ཏཎྷཱ པཧཱཏབྦཱ’ཏི, ཨིཏི ཁོ པནེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཀིཉྩེཏཾ པཊིཙྩ ¶ ཝུཏྟཾ? ཨིདྷ, བྷགིནི, བྷིཀྑུ སུཎཱཏི – ‘ཨིཏྠནྣཱམོ ཀིར བྷིཀྑུ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏཱི’ཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཀུདཱསྶུ ནཱམ ཨཧམྤི ¶ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིསྶཱམཱི’ཏི! སོ ཨཔརེན སམཡེན ཏཎྷཾ ནིསྶཱཡ ཏཎྷཾ པཛཧཏི. ‘ཏཎྷཱསམྦྷཱུཏོ ཨཡཾ, བྷགིནི, ཀཱཡོ ཏཎྷཾ ནིསྶཱཡ. ཏཎྷཱ པཧཱཏབྦཱ’ཏི, ཨིཏི ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ.

‘‘‘མཱནསམྦྷཱུཏོ ¶ ཨཡཾ, བྷགིནི, ཀཱཡོ མཱནཾ ནིསྶཱཡ. མཱནོ པཧཱཏབྦོ’ཏི, ཨིཏི ཁོ པནེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཀིཉྩེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ? ཨིདྷ, བྷགིནི, བྷིཀྑུ སུཎཱཏི – ‘ཨིཏྠནྣཱམོ ཀིར བྷིཀྑུ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏཱི’ཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘སོ ཧི ནཱམ ཨཱཡསྨཱ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིསྶཏི; ཀིམངྒཾ [ཀིམངྒ (སཱི. པཱི.) ཨ. ནི. ༥.༡༨༠; ཙཱུལ༹ཝ. ༣༣༡; སཾ. ནི. ༥.༡༠༢༠] པནཱཧ’ནྟི! སོ ཨཔརེན སམཡེན མཱནཾ ནིསྶཱཡ མཱནཾ པཛཧཏི. ‘མཱནསམྦྷཱུཏོ ཨཡཾ, བྷགིནི, ཀཱཡོ མཱནཾ ནིསྶཱཡ. མཱནོ པཧཱཏབྦོ’ཏི, ཨིཏི ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ.

‘‘མེཐུནསམྦྷཱུཏོ ཨཡཾ, བྷགིནི, ཀཱཡོ. མེཐུནེ ཙ སེཏུགྷཱཏོ ཝུཏྟོ བྷགཝཏཱ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ སཱ བྷིཀྑུནཱི མཉྩཀཱ ཝུཊྛཧིཏྭཱ ཨེཀཾསཾ ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཀརིཏྭཱ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ པཱདེསུ སིརསཱ ནིཔཏིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཙྩཡོ མཾ, བྷནྟེ, ཨཙྩགམཱ, ཡཐཱབཱལཾ ཡཐཱམཱུལ༹ྷཾ ཡཐཱཨཀུསལཾ, ཡཱཧཾ ཨེཝམཀཱསིཾ. ཏསྶཱ མེ, བྷནྟེ, ཨཡྻོ ཨཱནནྡོ ཨཙྩཡཾ ཨཙྩཡཏོ པཊིགྒཎྷཱཏུ, ཨཱཡཏིཾ ¶ སཾཝརཱཡཱ’’ཏི. ‘‘ཏགྒྷ ཏཾ [ཏགྒྷ ཏྭཾ (སཱི. པཱི. ཀ.)], བྷགིནི, ཨཙྩཡོ ཨཙྩགམཱ, ཡཐཱབཱལཾ ཡཐཱམཱུལ༹ྷཾ ཡཐཱཨཀུསལཾ, ཡཱ ཏྭཾ ཨེཝམཀཱསི. ཡཏོ ཙ ཁོ ཏྭཾ, བྷགིནི, ཨཙྩཡཾ ཨཙྩཡཏོ དིསྭཱ ཡཐཱདྷམྨཾ པཊིཀརོསི, ཏཾ ཏེ མཡཾ པཊིགྒཎྷཱམ. ཝུདྡྷི ཧེསཱ, བྷགིནི, ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ ཡོ ཨཙྩཡཾ ཨཙྩཡཏོ དིསྭཱ ཡཐཱདྷམྨཾ པཊིཀརོཏི ཨཱཡཏིཾ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏཱི’’ཏི. ནཝམཾ.

༡༠. སུགཏཝིནཡསུཏྟཾ

༡༦༠. ‘‘སུགཏོ ¶ ¶ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, ལོཀེ ཏིཊྛམཱནོ སུགཏཝིནཡོ ཝཱ ཏདསྶ བཧུཛནཧིཏཱཡ བཧུཛནསུཁཱཡ ལོཀཱནུཀམྤཱཡ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ དེཝམནུསྶཱནཾ.

‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, སུགཏོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫཏི ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ ¶ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, སུགཏོ.

‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, སུགཏཝིནཡོ? སོ དྷམྨཾ དེསེཏི ཨཱདིཀལྱཱཎཾ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ, ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, སུགཏཝིནཡོ. ཨེཝཾ སུགཏོ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, ལོཀེ ཏིཊྛམཱནོ སུགཏཝིནཡོ ཝཱ ཏདསྶ བཧུཛནཧིཏཱཡ བཧུཛནསུཁཱཡ ལོཀཱནུཀམྤཱཡ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ དེཝམནུསྶཱནནྟི.

‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སདྡྷམྨསྶ སམྨོསཱཡ ཨནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ དུགྒཧིཏཾ སུཏྟནྟཾ པརིཡཱཔུཎནྟི དུནྣིཀྑིཏྟེཧི པདབྱཉྫནེཧི. དུནྣིཀྑིཏྟསྶ, བྷིཀྑཝེ, པདབྱཉྫནསྶ ¶ ཨཏྠོཔི དུནྣཡོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམོ དྷམྨོ སདྡྷམྨསྶ སམྨོསཱཡ ཨནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ དུབྦཙཱ ཧོནྟི དོཝཙསྶཀརཎེཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཱ ཨཀྑམཱ ཨཔྤདཀྑིཎགྒཱཧིནོ ཨནུསཱསནིཾ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡོ དྷམྨོ སདྡྷམྨསྶ སམྨོསཱཡ ཨནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡེ ཏེ བྷིཀྑཱུ བཧུསྶུཏཱ ཨཱགཏཱགམཱ དྷམྨདྷརཱ ཝིནཡདྷརཱ མཱཏིཀཱདྷརཱ, ཏེ ན སཀྐཙྩཾ སུཏྟནྟཾ པརཾ ཝཱཙེནྟི. ཏེསཾ ཨཙྩཡེན ཚིནྣམཱུལཀོ སུཏྟནྟོ ཧོཏི ཨཔྤཊིསརཎོ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡོ དྷམྨོ སདྡྷམྨསྶ སམྨོསཱཡ ཨནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཐེརཱ བྷིཀྑཱུ བཱཧུལིཀཱ ཧོནྟི ¶ སཱཐལིཀཱ, ཨོཀྐམནེ པུབྦངྒམཱ, པཝིཝེཀེ ནིཀྑིཏྟདྷུརཱ, ན ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷནྟི ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ. ཏེསཾ པཙྪིམཱ ཛནཏཱ དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫཏི. སཱཔི ཧོཏི བཱཧུལིཀཱ སཱཐལིཀཱ, ཨོཀྐམནེ པུབྦངྒམཱ, པཝིཝེཀེ ནིཀྑིཏྟདྷུརཱ, ན ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཏྠོ དྷམྨོ སདྡྷམྨསྶ སམྨོསཱཡ ཨནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ དྷམྨཱ སདྡྷམྨསྶ སམྨོསཱཡ ཨནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟཱི’’ཏི.

‘‘ཙཏྟཱརོམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སདྡྷམྨསྶ ཋིཏིཡཱ ཨསམྨོསཱཡ ཨནནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ སུགྒཧིཏཾ སུཏྟནྟཾ པརིཡཱཔུཎནྟི སུནིཀྑིཏྟེཧི པདབྱཉྫནེཧི. སུནིཀྑིཏྟསྶ, བྷིཀྑཝེ, པདབྱཉྫནསྶ ཨཏྠོཔི སུནཡོ ¶ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམོ དྷམྨོ སདྡྷམྨསྶ ཋིཏིཡཱ ཨསམྨོསཱཡ ཨནནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ སུཝཙཱ ཧོནྟི སོཝཙསྶཀརཎེཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཱ ཁམཱ པདཀྑིཎགྒཱཧིནོ ཨནུསཱསནིཾ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡོ དྷམྨོ སདྡྷམྨསྶ ཋིཏིཡཱ ཨསམྨོསཱཡ ཨནནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡེ ཏེ བྷིཀྑཱུ བཧུསྶུཏཱ ཨཱགཏཱགམཱ དྷམྨདྷརཱ ཝིནཡདྷརཱ མཱཏིཀཱདྷརཱ, ཏེ སཀྐཙྩཾ སུཏྟནྟཾ པརཾ ཝཱཙེནྟི. ཏེསཾ ཨཙྩཡེན ནཙྪིནྣམཱུལཀོ [ཨཙྪིནྣམཱུལཀོ (སྱཱ. ཀཾ.) ཨ. ནི. ༥.༡༥༦] སུཏྟནྟོ ཧོཏི སཔྤཊིསརཎོ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡོ དྷམྨོ སདྡྷམྨསྶ ཋིཏིཡཱ ཨསམྨོསཱཡ ཨནནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཐེརཱ བྷིཀྑཱུ ན བཱཧུལིཀཱ ཧོནྟི ན སཱཐལིཀཱ, ཨོཀྐམནེ ནིཀྑིཏྟདྷུརཱ, པཝིཝེཀེ པུབྦངྒམཱ, ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷནྟི ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ. ཏེསཾ པཙྪིམཱ ཛནཏཱ དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫཏི. སཱཔི ཧོཏི ན བཱཧུལིཀཱ ན སཱཐལིཀཱ, ཨོཀྐམནེ ནིཀྑིཏྟདྷུརཱ, པཝིཝེཀེ པུབྦངྒམཱ, ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ ¶ . ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཏྠོ དྷམྨོ སདྡྷམྨསྶ ཋིཏིཡཱ ཨསམྨོསཱཡ ཨནནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཨིམེ ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ དྷམྨཱ སདྡྷམྨསྶ ཋིཏིཡཱ ཨསམྨོསཱཡ ཨནནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟཱི’’ཏི. དསམཾ.

ཨིནྡྲིཡཝགྒོ པཋམོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

ཨིནྡྲིཡཱནི སདྡྷཱ པཉྙཱ, སཏི སངྑཱནཔཉྩམཾ;

ཀཔྤོ རོགོ པརིཧཱནི, བྷིཀྑུནཱི སུགཏེན ཙཱཏི.

(༡༧) ༢. པཊིཔདཱཝགྒོ

༡. སཾཁིཏྟསུཏྟཾ

༡༦༡. ‘‘ཙཏསྶོ ¶ ¶ ¶ ཨིམཱ, བྷིཀྑཝེ, པཊིཔདཱ. ཀཏམཱ ཙཏསྶོ? དུཀྑཱ པཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ, དུཀྑཱ པཊིཔདཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ, སུཁཱ པཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ, སུཁཱ པཊིཔདཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ – ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏསྶོ པཊིཔདཱ’’ཏི. པཋམཾ.

༢. ཝིཏྠཱརསུཏྟཾ

༡༦༢. ‘‘ཙཏསྶོ ཨིམཱ, བྷིཀྑཝེ, པཊིཔདཱ. ཀཏམཱ ཙཏསྶོ? དུཀྑཱ པཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ, དུཀྑཱ པཊིཔདཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ, སུཁཱ པཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ, སུཁཱ པཊིཔདཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ.

‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, དུཀྑཱ པཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པཀཏིཡཱཔི ཏིབྦརཱགཛཱཏིཀོ ཧོཏི, ཨབྷིཀྑཎཾ རཱགཛཾ དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི. པཀཏིཡཱཔི ཏིབྦདོསཛཱཏིཀོ ཧོཏི, ཨབྷིཀྑཎཾ དོསཛཾ དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི. པཀཏིཡཱཔི ཏིབྦམོཧཛཱཏིཀོ ཧོཏི, ཨབྷིཀྑཎཾ མོཧཛཾ དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི. ཏསྶིམཱནི པཉྩིནྡྲིཡཱནི མུདཱུནི པཱཏུབྷཝནྟི – སདྡྷིནྡྲིཡཾ, ཝཱིརིཡིནྡྲིཡཾ, སཏིནྡྲིཡཾ, སམཱདྷིནྡྲིཡཾ, པཉྙིནྡྲིཡཾ. སོ ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ མུདུཏྟཱ དནྡྷཾ ཨཱནནྟརིཡཾ པཱཔུཎཱཏི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, དུཀྑཱ པཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ.

‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, དུཀྑཱ པཊིཔདཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པཀཏིཡཱཔི ཏིབྦརཱགཛཱཏིཀོ ཧོཏི, ཨབྷིཀྑཎཾ རཱགཛཾ དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི. པཀཏིཡཱཔི ཏིབྦདོསཛཱཏིཀོ ཧོཏི, ཨབྷིཀྑཎཾ དོསཛཾ དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི. པཀཏིཡཱཔི ཏིབྦམོཧཛཱཏིཀོ ཧོཏི ¶ , ཨབྷིཀྑཎཾ མོཧཛཾ དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི. ཏསྶིམཱནི ¶ པཉྩིནྡྲིཡཱནི ཨདྷིམཏྟཱནི ¶ པཱཏུབྷཝནྟི – སདྡྷིནྡྲིཡཾ, ཝཱིརིཡིནྡྲིཡཾ, སཏིནྡྲིཡཾ, སམཱདྷིནྡྲིཡཾ, པཉྙིནྡྲིཡཾ. སོ ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨདྷིམཏྟཏྟཱ ཁིཔྤཾ ཨཱནནྟརིཡཾ པཱཔུཎཱཏི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, དུཀྑཱ པཊིཔདཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ.

‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, སུཁཱ པཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པཀཏིཡཱཔི ན ཏིབྦརཱགཛཱཏིཀོ ཧོཏི, ནཱབྷིཀྑཎཾ རཱགཛཾ དུཀྑཾ དོམནསྶཾ ¶ པཊིསཾཝེདེཏི. པཀཏིཡཱཔི ན ཏིབྦདོསཛཱཏིཀོ ཧོཏི, ནཱབྷིཀྑཎཾ དོསཛཾ དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི. པཀཏིཡཱཔི ན ཏིབྦམོཧཛཱཏིཀོ ཧོཏི, ནཱབྷིཀྑཎཾ མོཧཛཾ དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི. ཏསྶིམཱནི པཉྩིནྡྲིཡཱནི མུདཱུནི པཱཏུབྷཝནྟི – སདྡྷིནྡྲིཡཾ…པེ… པཉྙིནྡྲིཡཾ. སོ ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ མུདུཏྟཱ དནྡྷཾ ཨཱནནྟརིཡཾ པཱཔུཎཱཏི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, སུཁཱ པཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ.

‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, སུཁཱ པཊིཔདཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པཀཏིཡཱཔི ན ཏིབྦརཱགཛཱཏིཀོ ཧོཏི, ནཱབྷིཀྑཎཾ རཱགཛཾ དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི. པཀཏིཡཱཔི ན ཏིབྦདོསཛཱཏིཀོ ཧོཏི, ནཱབྷིཀྑཎཾ དོསཛཾ དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི. པཀཏིཡཱཔི ན ཏིབྦམོཧཛཱཏིཀོ ཧོཏི, ནཱབྷིཀྑཎཾ མོཧཛཾ དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི. ཏསྶིམཱནི པཉྩིནྡྲིཡཱནི ཨདྷིམཏྟཱནི པཱཏུབྷཝནྟི – སདྡྷིནྡྲིཡཾ, ཝཱིརིཡིནྡྲིཡཾ, སཏིནྡྲིཡཾ, སམཱདྷིནྡྲིཡཾ, པཉྙིནྡྲིཡཾ ¶ . སོ ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨདྷིམཏྟཏྟཱ ཁིཔྤཾ ཨཱནནྟརིཡཾ པཱཔུཎཱཏི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, སུཁཱ པཊིཔདཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ. ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏསྶོ པཊིཔདཱ’’ཏི. དུཏིཡཾ.

༣. ཨསུབྷསུཏྟཾ

༡༦༣. ‘‘ཙཏསྶོ ཨིམཱ, བྷིཀྑཝེ, པཊིཔདཱ. ཀཏམཱ ཙཏསྶོ? དུཀྑཱ པཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ, དུཀྑཱ པཊིཔདཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ, སུཁཱ པཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ, སུཁཱ པཊིཔདཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ.

‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, དུཀྑཱ པཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨསུབྷཱནུཔསྶཱི ¶ ཀཱཡེ ཝིཧརཏི, ཨཱཧཱརེ པཊིཀཱུལསཉྙཱི [པཊིཀྐཱུལསཉྙཱི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], སབྦལོཀེ ཨནབྷིརཏིསཉྙཱི [ཨནབྷིརཏསཉྙཱི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], སབྦསངྑཱརེསུ ཨནིཙྩཱནུཔསྶཱི; མརཎསཉྙཱ ཁོ པནསྶ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སཱུཔཊྛིཏཱ ཧོཏི. སོ ཨིམཱནི པཉྩ སེཁབལཱནི [སེཀྑབལཱནི (སྱཱ. ཀཾ.)] ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཏི – སདྡྷཱབལཾ, ཧིརིབལཾ, ཨོཏྟཔྤབལཾ, ཝཱིརིཡབལཾ ¶ , པཉྙཱབལཾ. ཏསྶིམཱནི པཉྩིནྡྲིཡཱནི མུདཱུནི པཱཏུབྷཝནྟི – སདྡྷིནྡྲིཡཾ, ཝཱིརིཡིནྡྲིཡཾ, སཏིནྡྲིཡཾ, སམཱདྷིནྡྲིཡཾ, པཉྙིནྡྲིཡཾ. སོ ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ མུདུཏྟཱ དནྡྷཾ ཨཱནནྟརིཡཾ པཱཔུཎཱཏི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, དུཀྑཱ པཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ.

‘‘ཀཏམཱ ¶ ཙ, བྷིཀྑཝེ, དུཀྑཱ པཊིཔདཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨསུབྷཱནུཔསྶཱི ཀཱཡེ ཝིཧརཏི, ཨཱཧཱརེ པཊིཀཱུལསཉྙཱི, སབྦལོཀེ ཨནབྷིརཏིསཉྙཱི, སབྦསངྑཱརེསུ ཨནིཙྩཱནུཔསྶཱི; མརཎསཉྙཱ ཁོ པནསྶ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སཱུཔཊྛིཏཱ ཧོཏི. སོ ཨིམཱནི པཉྩ སེཁབལཱནི ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཏི – སདྡྷཱབལཾ…པེ… པཉྙཱབལཾ. ཏསྶིམཱནི པཉྩིནྡྲིཡཱནི ཨདྷིམཏྟཱནི པཱཏུབྷཝནྟི – སདྡྷིནྡྲིཡཾ…པེ… ¶ པཉྙིནྡྲིཡཾ. སོ ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨདྷིམཏྟཏྟཱ ཁིཔྤཾ ཨཱནནྟརིཡཾ པཱཔུཎཱཏི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, དུཀྑཱ པཊིཔདཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ.

‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, སུཁཱ པཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ? ཨིདྷ བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརཾ ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི; ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སམྤསཱདནཾ ཙེཏསོ ཨེཀོདིབྷཱཝཾ ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱརཾ སམཱདྷིཛཾ པཱིཏིསུཁཾ དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི; པཱིཏིཡཱ ཙ ཝིརཱགཱ ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧརཏི སཏོ ཙ སམྤཛཱནོ སུཁཉྩ ཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེཏི ཡཾ ཏཾ ཨརིཡཱ ཨཱཙིཀྑནྟི – ‘ཨུཔེཀྑཀོ སཏིམཱ སུཁཝིཧཱརཱི’ཏི ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི; སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ དུཀྑསྶ ཙ པཧཱནཱ པུབྦེཝ སོམནསྶདོམནསྶཱནཾ ཨཏྠངྒམཱ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིཾ ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཨིམཱནི པཉྩ སེཁབལཱནི ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཏི – སདྡྷཱབལཾ…པེ… པཉྙཱབལཾ. ཏསྶིམཱནི པཉྩིནྡྲིཡཱནི མུདཱུནི པཱཏུབྷཝནྟི – སདྡྷིནྡྲིཡཾ…པེ… པཉྙིནྡྲིཡཾ. སོ ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ མུདུཏྟཱ དནྡྷཾ ཨཱནནྟརིཡཾ པཱཔུཎཱཏི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, སུཁཱ པཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ.

‘‘ཀཏམཱ ¶ ཙ, བྷིཀྑཝེ, སུཁཱ པཊིཔདཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ? [ཀཐཱ. ༨༡༥ ཨཱདཡོ] ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརཾ ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི…པེ… དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ…པེ… ¶ ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ…པེ… ¶ ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཨིམཱནི པཉྩ སེཁབལཱནི ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཏི – སདྡྷཱབལཾ, ཧིརིབལཾ, ཨོཏྟཔྤབལཾ, ཝཱིརིཡབལཾ, པཉྙཱབལཾ. ཏསྶིམཱནི པཉྩིནྡྲིཡཱནི ཨདྷིམཏྟཱནི པཱཏུབྷཝནྟི – སདྡྷིནྡྲིཡཾ, ཝཱིརིཡིནྡྲིཡཾ, སཏིནྡྲིཡཾ, སམཱདྷིནྡྲིཡཾ, པཉྙིནྡྲིཡཾ. སོ ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨདྷིམཏྟཏྟཱ ཁིཔྤཾ ཨཱནནྟརིཡཾ པཱཔུཎཱཏི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, སུཁཱ པཊིཔདཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ. ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏསྶོ པཊིཔདཱ’’ཏི. ཏཏིཡཾ.

༤. པཋམཁམསུཏྟཾ

༡༦༤. ‘‘ཙཏསྶོ ¶ ཨིམཱ, བྷིཀྑཝེ, པཊིཔདཱ. ཀཏམཱ ཙཏསྶོ? ཨཀྑམཱ པཊིཔདཱ, ཁམཱ པཊིཔདཱ, དམཱ པཊིཔདཱ, སམཱ པཊིཔདཱ. ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨཀྑམཱ པཊིཔདཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ [ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.)] ཨཀྐོསནྟཾ པཙྩཀྐོསཏི, རོསནྟཾ པཊིརོསཏི, བྷཎྜནྟཾ པཊིབྷཎྜཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨཀྑམཱ པཊིཔདཱ.

‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཁམཱ པཊིཔདཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཨཀྐོསནྟཾ ན པཙྩཀྐོསཏི, རོསནྟཾ ན པཊིརོསཏི, བྷཎྜནྟཾ ན པཊིབྷཎྜཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཁམཱ པཊིཔདཱ.

‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, དམཱ པཊིཔདཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ ན ནིམིཏྟགྒཱཧཱི ཧོཏི ནཱནུབྱཉྫནགྒཱཧཱི; ཡཏྭཱདྷིཀརཎམེནཾ ཙཀྑུནྡྲིཡཾ ཨསཾཝུཏཾ ཝིཧརནྟཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨནྭཱསྶཝེཡྻུཾ, ཏསྶ སཾཝརཱཡ ¶ པཊིཔཛྫཏི; རཀྑཏི ཙཀྑུནྡྲིཡཾ; ཙཀྑུནྡྲིཡེ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏི. སོཏེན སདྡཾ སུཏྭཱ… གྷཱནེན ¶ གནྡྷཾ གྷཱཡིཏྭཱ… ཛིཝ྄ཧཱཡ རསཾ སཱཡིཏྭཱ… ཀཱཡེན ཕོཊྛབྦཾ ཕུསིཏྭཱ… མནསཱ དྷམྨཾ ཝིཉྙཱཡ ན ནིམིཏྟགྒཱཧཱི ཧོཏི ནཱནུབྱཉྫནགྒཱཧཱི; ཡཏྭཱདྷིཀརཎམེནཾ མནིནྡྲིཡཾ ཨསཾཝུཏཾ ཝིཧརནྟཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨནྭཱསྶཝེཡྻུཾ, ཏསྶ སཾཝརཱཡ པཊིཔཛྫཏི ¶ ; རཀྑཏི མནིནྡྲིཡཾ; མནིནྡྲིཡེ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, དམཱ པཊིཔདཱ.

‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, སམཱ པཊིཔདཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨུཔྤནྣཾ ཀཱམཝིཏཀྐཾ ནཱདྷིཝཱསེཏི པཛཧཏི ཝིནོདེཏི སམེཏི བྱནྟཱིཀརོཏི ཨནབྷཱཝཾ གམེཏི; ཨུཔྤནྣཾ བྱཱཔཱདཝིཏཀྐཾ…པེ… ཨུཔྤནྣཾ ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐཾ… ཨུཔྤནྣུཔྤནྣེ པཱཔཀེ ཨཀུསལེ དྷམྨེ ནཱདྷིཝཱསེཏི པཛཧཏི ཝིནོདེཏི སམེཏི བྱནྟཱིཀརོཏི ཨནབྷཱཝཾ གམེཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, སམཱ པཊིཔདཱ. ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏསྶོ པཊིཔདཱ’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. དུཏིཡཁམསུཏྟཾ

༡༦༥. ‘‘ཙཏསྶོ ཨིམཱ, བྷིཀྑཝེ, པཊིཔདཱ. ཀཏམཱ ཙཏསྶོ? ཨཀྑམཱ པཊིཔདཱ, ཁམཱ པཊིཔདཱ, དམཱ པཊིཔདཱ, སམཱ པཊིཔདཱ.

‘‘ཀཏམཱ ¶ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨཀྑམཱ པཊིཔདཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཨཀྑམོ ཧོཏི སཱིཏསྶ ཨུཎྷསྶ ཛིགྷཙྪཱཡ པིཔཱསཱཡ, ཌཾསམཀསཝཱཏཱཏཔསརཱིསཔསམྥསྶཱནཾ དུརུཏྟཱནཾ དུརཱགཏཱནཾ ཝཙནཔཐཱནཾ ཨུཔྤནྣཱནཾ སཱརཱིརིཀཱནཾ ཝེདནཱནཾ དུཀྑཱནཾ ཏིབྦཱནཾ ཁརཱནཾ ཀཊུཀཱནཾ ཨསཱཏཱནཾ ཨམནཱཔཱནཾ པཱཎཧརཱནཾ ཨནདྷིཝཱསཀཛཱཏིཀོ ཧོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨཀྑམཱ པཊིཔདཱ ¶ .

‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཁམཱ པཊིཔདཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཁམོ ཧོཏི སཱིཏསྶ ཨུཎྷསྶ ཛིགྷཙྪཱཡ པིཔཱསཱཡ, ཌཾསམཀསཝཱཏཱཏཔསརཱིསཔསམྥསྶཱནཾ དུརུཏྟཱནཾ དུརཱགཏཱནཾ ཝཙནཔཐཱནཾ ཨུཔྤནྣཱནཾ སཱརཱིརིཀཱནཾ ཝེདནཱནཾ དུཀྑཱནཾ ཏིབྦཱནཾ ཁརཱནཾ ཀཊུཀཱནཾ ཨསཱཏཱནཾ ཨམནཱཔཱནཾ པཱཎཧརཱནཾ ཨདྷིཝཱསཀཛཱཏིཀོ ཧོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཁམཱ པཊིཔདཱ.

‘‘ཀཏམཱ ¶ ཙ, བྷིཀྑཝེ, དམཱ པཊིཔདཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ ན ནིམིཏྟགྒཱཧཱི ཧོཏི…པེ… སོཏེན སདྡཾ སུཏྭཱ… གྷཱནེན གནྡྷཾ གྷཱཡིཏྭཱ… ཛིཝ྄ཧཱཡ རསཾ སཱཡིཏྭཱ… ཀཱཡེན ཕོཊྛབྦཾ ཕུསིཏྭཱ… མནསཱ དྷམྨཾ ཝིཉྙཱཡ ན ནིམིཏྟགྒཱཧཱི ཧོཏི ནཱནུབྱཉྫནགྒཱཧཱི; ཡཏྭཱདྷིཀརཎམེནཾ མནིནྡྲིཡཾ ཨསཾཝུཏཾ ཝིཧརནྟཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨནྭཱསྶཝེཡྻུཾ, ཏསྶ སཾཝརཱཡ པཊིཔཛྫཏི; རཀྑཏི མནིནྡྲིཡཾ; མནིནྡྲིཡེ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, དམཱ པཊིཔདཱ.

‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, སམཱ པཊིཔདཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨུཔྤནྣཾ ཀཱམཝིཏཀྐཾ ནཱདྷིཝཱསེཏི པཛཧཏི ཝིནོདེཏི སམེཏི བྱནྟཱིཀརོཏི ཨནབྷཱཝཾ གམེཏི, ཨུཔྤནྣཾ བྱཱཔཱདཝིཏཀྐཾ…པེ… ཨུཔྤནྣཾ ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐཾ… ཨུཔྤནྣུཔྤནྣེ པཱཔཀེ ཨཀུསལེ དྷམྨེ ནཱདྷིཝཱསེཏི པཛཧཏི ཝིནོདེཏི སམེཏི བྱནྟཱིཀརོཏི ཨནབྷཱཝཾ གམེཏི. ཨཡཾ ¶ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, སམཱ པཊིཔདཱ. ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏསྶོ པཊིཔདཱ’’ཏི. པཉྩམཾ.

༦. ཨུབྷཡསུཏྟཾ

༡༦༦. ‘‘ཙཏསྶོ ¶ ཨིམཱ, བྷིཀྑཝེ, པཊིཔདཱ. ཀཏམཱ ཙཏསྶོ? དུཀྑཱ པཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ, དུཀྑཱ པཊིཔདཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ, སུཁཱ པཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ, སུཁཱ པཊིཔདཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ.

‘‘ཏཏྲ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཡཱཡཾ པཊིཔདཱ དུཀྑཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ, ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཊིཔདཱ ཨུབྷཡེནེཝ ཧཱིནཱ ཨཀྑཱཡཏི. ཡམྤཱཡཾ པཊིཔདཱ དུཀྑཱ, ཨིམིནཱཔཱཡཾ ཧཱིནཱ ཨཀྑཱཡཏི; ཡམྤཱཡཾ པཊིཔདཱ དནྡྷཱ, ཨིམིནཱཔཱཡཾ ཧཱིནཱ ཨཀྑཱཡཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཊིཔདཱ ཨུབྷཡེནེཝ ཧཱིནཱ ཨཀྑཱཡཏི.

‘‘ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཡཾ པཊིཔདཱ དུཀྑཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ, ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཊིཔདཱ དུཀྑཏྟཱ ཧཱིནཱ ཨཀྑཱཡཏི.

‘‘ཏཏྲ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཡཱཡཾ པཊིཔདཱ སུཁཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ, ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཊིཔདཱ དནྡྷཏྟཱ ཧཱིནཱ ཨཀྑཱཡཏི.

‘‘ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཡཾ པཊིཔདཱ སུཁཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ, ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཊིཔདཱ ཨུབྷཡེནེཝ པཎཱིཏཱ ཨཀྑཱཡཏི. ཡམྤཱཡཾ པཊིཔདཱ སུཁཱ, ཨིམིནཱཔཱཡཾ པཎཱིཏཱ ཨཀྑཱཡཏི; ཡམྤཱཡཾ པཊིཔདཱ ཁིཔྤཱ, ཨིམིནཱཔཱཡཾ པཎཱིཏཱ ཨཀྑཱཡཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཊིཔདཱ ཨུབྷཡེནེཝ པཎཱིཏཱ ཨཀྑཱཡཏི. ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏསྶོ པཊིཔདཱ’’ཏི. ཚཊྛཾ.

༧. མཧཱམོགྒལླཱནསུཏྟཾ

༡༦༧. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཡེནཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨཏཱ མཧཱམོགྒལླཱནེན སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི ¶ . ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཨཱཡསྨནྟཾ མཧཱམོགྒལླཱནཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཙཏསྶོ ཨིམཱ, ཨཱཝུསོ མོགྒལླཱན, པཊིཔདཱ. ཀཏམཱ ཙཏསྶོ? དུཀྑཱ པཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ, དུཀྑཱ པཊིཔདཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ, སུཁཱ པཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ, སུཁཱ པཊིཔདཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ. ཨིམཱ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཙཏསྶོ པཊིཔདཱ ¶ . ཨིམཱསཾ, ཨཱཝུསོ, ཙཏུནྣཾ པཊིཔདཱནཾ [ཙཏསྶནྣཾ པཊིཔདཱནཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.)] ཀཏམཾ ཏེ པཊིཔདཾ ཨཱགམྨ ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཾ ཝིམུཏྟ’’ནྟི?

‘‘ཙཏསྶོ ¶ ཨིམཱ, ཨཱཝུསོ སཱརིཔུཏྟ, པཊིཔདཱ. ཀཏམཱ ཙཏསྶོ? དུཀྑཱ པཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ, དུཀྑཱ པཊིཔདཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ, སུཁཱ པཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ, སུཁཱ པཊིཔདཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ. ཨིམཱ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཙཏསྶོ པཊིཔདཱ ¶ . ཨིམཱསཾ, ཨཱཝུསོ, ཙཏུནྣཾ པཊིཔདཱནཾ ཡཱཡཾ པཊིཔདཱ དུཀྑཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ, ཨིམཾ མེ པཊིཔདཾ ཨཱགམྨ ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཾ ཝིམུཏྟ’’ནྟི. སཏྟམཾ.

༨. སཱརིཔུཏྟསུཏྟཾ

༡༦༨. ཨཐ ¶ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ ཡེནཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨཏཱ སཱརིཔུཏྟེན སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ ཨཱཡསྨནྟཾ སཱརིཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཙཏསྶོ ཨིམཱ, ཨཱཝུསོ སཱརིཔུཏྟ, པཊིཔདཱ. ཀཏམཱ ཙཏསྶོ? དུཀྑཱ པཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ, དུཀྑཱ པཊིཔདཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ, སུཁཱ པཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ, སུཁཱ པཊིཔདཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ. ཨིམཱ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཙཏསྶོ པཊིཔདཱ. ཨིམཱསཾ, ཨཱཝུསོ, ཙཏུནྣཾ པཊིཔདཱནཾ ¶ ཀཏམཾ ཏེ པཊིཔདཾ ཨཱགམྨ ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཾ ཝིམུཏྟ’’ནྟི?

‘‘ཙཏསྶོ ཨིམཱ, ཨཱཝུསོ མོགྒལླཱན, པཊིཔདཱ. ཀཏམཱ ཙཏསྶོ? དུཀྑཱ པཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ, དུཀྑཱ པཊིཔདཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ, སུཁཱ པཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ, སུཁཱ པཊིཔདཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ. ཨིམཱ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཙཏསྶོ པཊིཔདཱ. ཨིམཱསཾ, ཨཱཝུསོ, ཙཏུནྣཾ པཊིཔདཱནཾ ཡཱཡཾ པཊིཔདཱ སུཁཱ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ, ཨིམཾ མེ པཊིཔདཾ ཨཱགམྨ ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཾ ཝིམུཏྟ’’ནྟི. ཨཊྛམཾ.

༩. སསངྑཱརསུཏྟཾ

༡༦༩. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སསངྑཱརཔརིནིབྦཱཡཱི ཧོཏི. ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ སསངྑཱརཔརིནིབྦཱཡཱི ཧོཏི. ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཨསངྑཱརཔརིནིབྦཱཡཱི ཧོཏི. ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ ཨསངྑཱརཔརིནིབྦཱཡཱི ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སསངྑཱརཔརིནིབྦཱཡཱི ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨསུབྷཱནུཔསྶཱི ཀཱཡེ ཝིཧརཏི, ཨཱཧཱརེ པཊིཀཱུལསཉྙཱི, སབྦལོཀེ ཨནབྷིརཏིསཉྙཱི, སབྦསངྑཱརེསུ ¶ ཨནིཙྩཱནུཔསྶཱི. མརཎསཉྙཱ ¶ ཁོ པནསྶ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ¶ སཱུཔཊྛིཏཱ ཧོཏི. སོ ཨིམཱནི པཉྩ སེཁབལཱནི ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཏི – སདྡྷཱབལཾ, ཧིརིབལཾ, ཨོཏྟཔྤབལཾ, ཝཱིརིཡབལཾ, པཉྙཱབལཾ ¶ . ཏསྶིམཱནི པཉྩིནྡྲིཡཱནི ཨདྷིམཏྟཱནི པཱཏུབྷཝནྟི – སདྡྷིནྡྲིཡཾ, ཝཱིརིཡིནྡྲིཡཾ, སཏིནྡྲིཡཾ, སམཱདྷིནྡྲིཡཾ, པཉྙིནྡྲིཡཾ. སོ ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨདྷིམཏྟཏྟཱ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སསངྑཱརཔརིནིབྦཱཡཱི ཧོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སསངྑཱརཔརིནིབྦཱཡཱི ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ སསངྑཱརཔརིནིབྦཱཡཱི ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨསུབྷཱནུཔསྶཱི ཀཱཡེ ཝིཧརཏི, ཨཱཧཱརེ པཊིཀཱུལསཉྙཱི, སབྦལོཀེ ཨནབྷིརཏིསཉྙཱི, སབྦསངྑཱརེསུ ཨནིཙྩཱནུཔསྶཱི. མརཎསཉྙཱ ཁོ པནསྶ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སཱུཔཊྛིཏཱ ཧོཏི. སོ ཨིམཱནི པཉྩ སེཁབལཱནི ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཏི – སདྡྷཱབལཾ, ཧིརིབལཾ, ཨོཏྟཔྤབལཾ, ཝཱིརིཡབལཾ, པཉྙཱབལཾ. ཏསྶིམཱནི པཉྩིནྡྲིཡཱནི མུདཱུནི པཱཏུབྷཝནྟི – སདྡྷིནྡྲིཡཾ, ཝཱིརིཡིནྡྲིཡཾ, སཏིནྡྲིཡཾ, སམཱདྷིནྡྲིཡཾ, པཉྙིནྡྲིཡཾ. སོ ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ མུདུཏྟཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ སསངྑཱརཔརིནིབྦཱཡཱི ཧོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ སསངྑཱརཔརིནིབྦཱཡཱི ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཨསངྑཱརཔརིནིབྦཱཡཱི ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཋམཾ ཛྷཱནཾ…པེ… དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ…པེ… ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ…པེ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཨིམཱནི པཉྩ སེཁབལཱནི ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཏི – སདྡྷཱབལཾ…པེ… ¶ པཉྙཱབལཾ. ཏསྶིམཱནི པཉྩིནྡྲིཡཱནི ཨདྷིམཏྟཱནི པཱཏུབྷཝནྟི – སདྡྷིནྡྲིཡཾ…པེ… པཉྙིནྡྲིཡཾ. སོ ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨདྷིམཏྟཏྟཱ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཨསངྑཱརཔརིནིབྦཱཡཱི ཧོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཨསངྑཱརཔརིནིབྦཱཡཱི ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ ཨསངྑཱརཔརིནིབྦཱཡཱི ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ ¶ , བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཋམཾ ཛྷཱནཾ…པེ… དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ…པེ… ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ…པེ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཨིམཱནི པཉྩ སེཁབལཱནི ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཏི – སདྡྷཱབལཾ, ཧིརིབལཾ, ཨོཏྟཔྤབལཾ, ཝཱིརིཡབལཾ, པཉྙཱབལཾ. ཏསྶིམཱནི པཉྩིནྡྲིཡཱནི…པེ… པཉྙིནྡྲིཡཾ. སོ ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ མུདུཏྟཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ ཨསངྑཱརཔརིནིབྦཱཡཱི ཧོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ ཨསངྑཱརཔརིནིབྦཱཡཱི ཧོཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. ནཝམཾ.

༡༠. ཡུགནདྡྷསུཏྟཾ

༡༧༠. ཨེཝཾ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཀོསམྦིཡཾ ཝིཧརཏི གྷོསིཏཱརཱམེ. ཏཏྲ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཱཝུསོ བྷིཀྑཝེ’’ཏི. ‘‘ཨཱཝུསོ’’ཏི ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ པཙྩསྶོསུཾ. ཨཱཡསྨཱ ¶ ཨཱནནྡོ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཡོ ¶ ཧི ཀོཙི, ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཝཱ བྷིཀྑུནཱི ཝཱ མམ སནྟིཀེ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཾ [ཨརཧཏྟཔྤཏྟཾ (ཀ.) པཊི. མ. ༢.༡ པཊིསམྦྷིདཱམགྒེཔི] བྱཱཀརོཏི, སབྦོ སོ ཙཏཱུཧི མགྒེཧི, ཨེཏེསཾ ཝཱ ཨཉྙཏརེན.

‘‘ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ཨིདྷ, ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑུ སམཐཔུབྦངྒམཾ ཝིཔསྶནཾ བྷཱཝེཏི. ཏསྶ སམཐཔུབྦངྒམཾ ཝིཔསྶནཾ བྷཱཝཡཏོ མགྒོ སཉྫཱཡཏི. སོ ཏཾ མགྒཾ ཨཱསེཝཏི བྷཱཝེཏི བཧུལཱིཀརོཏི. ཏསྶ ཏཾ མགྒཾ ཨཱསེཝཏོ བྷཱཝཡཏོ བཧུལཱིཀརོཏོ སཾཡོཛནཱནི པཧཱིཡནྟི, ཨནུསཡཱ བྱནྟཱིཧོནྟི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཝིཔསྶནཱཔུབྦངྒམཾ སམཐཾ བྷཱཝེཏི. ཏསྶ ཝིཔསྶནཱཔུབྦངྒམཾ སམཐཾ བྷཱཝཡཏོ མགྒོ སཉྫཱཡཏི. སོ ཏཾ མགྒཾ ཨཱསེཝཏི བྷཱཝེཏི བཧུལཱིཀརོཏི ¶ . ཏསྶ ཏཾ མགྒཾ ཨཱསེཝཏོ བྷཱཝཡཏོ བཧུལཱིཀརོཏོ སཾཡོཛནཱནི པཧཱིཡནྟི, ཨནུསཡཱ བྱནྟཱིཧོནྟི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑུ སམཐཝིཔསྶནཾ ཡུགནདྡྷཾ བྷཱཝེཏི. ཏསྶ སམཐཝིཔསྶནཾ ཡུགནདྡྷཾ བྷཱཝཡཏོ མགྒོ སཉྫཱཡཏི. སོ ཏཾ མགྒཾ ཨཱསེཝཏི བྷཱཝེཏི བཧུལཱིཀརོཏི. ཏསྶ ཏཾ མགྒཾ ཨཱསེཝཏོ བྷཱཝཡཏོ བཧུལཱིཀརོཏོ སཾཡོཛནཱནི པཧཱིཡནྟི, ཨནུསཡཱ བྱནྟཱིཧོནྟི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑུནོ དྷམྨུདྡྷཙྩཝིགྒཧིཏཾ མཱནསཾ ཧོཏི. ཧོཏི སོ, ཨཱཝུསོ, སམཡོ ཡཾ ཏཾ ཙིཏྟཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟམེཝ སནྟིཊྛཏི སནྣིསཱིདཏི ཨེཀོདི ཧོཏི སམཱདྷིཡཏི. ཏསྶ མགྒོ སཉྫཱཡཏི. སོ ཏཾ མགྒཾ ཨཱསེཝཏི བྷཱཝེཏི བཧུལཱིཀརོཏི. ཏསྶ ཏཾ མགྒཾ ཨཱསེཝཏོ བྷཱཝཡཏོ ¶ བཧུལཱིཀརོཏོ སཾཡོཛནཱནི པཧཱིཡནྟི, ཨནུསཡཱ བྱནྟཱིཧོནྟི.

‘‘ཡོ ཧི ཀོཙི, ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཝཱ བྷིཀྑུནཱི ཝཱ མམ སནྟིཀེ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཾ ¶ བྱཱཀརོཏི, སབྦོ སོ ཨིམེཧི ཙཏཱུཧི མགྒེཧི, ཨེཏེསཾ ཝཱ ཨཉྙཏརེནཱ’’ཏི. དསམཾ.

པཊིཔདཱཝགྒོ དུཏིཡོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

སཾཁིཏྟཾ ཝིཏྠཱརཱསུབྷཾ, དྭེ ཁམཱ ཨུབྷཡེན ཙ;

མོགྒལླཱནོ སཱརིཔུཏྟོ, སསངྑཱརཾ ཡུགནདྡྷེན ཙཱཏི.

(༡༨) ༣. སཉྩེཏནིཡཝགྒོ

༡. ཙེཏནཱསུཏྟཾ

༡༧༡. [ཀཐཱ. ༥༣༩] ‘‘ཀཱཡེ ¶ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, སཏི ཀཱཡསཉྩེཏནཱཧེཏུ ཨུཔྤཛྫཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ¶ སུཁདུཀྑཾ. ཝཱཙཱཡ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, སཏི ཝཙཱིསཉྩེཏནཱཧེཏུ ཨུཔྤཛྫཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུཁདུཀྑཾ. མནེ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, སཏི མནོསཉྩེཏནཱཧེཏུ ཨུཔྤཛྫཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུཁདུཀྑཾ ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡཱཝ.

‘‘སཱམཾ ཝཱ ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཀཱཡསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརོཏི, ཡཾཔཙྩཡཱསྶ ཏཾ ཨུཔྤཛྫཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུཁདུཀྑཾ. པརེ ཝཱསྶ [པརེ ཝཱ ཏསྶ (ཀ.)] ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཀཱཡསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརོནྟི, ཡཾཔཙྩཡཱསྶ ཏཾ ཨུཔྤཛྫཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུཁདུཀྑཾ. སམྤཛཱནོ ཝཱ ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཀཱཡསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརོཏི, ཡཾཔཙྩཡཱསྶ ཏཾ ཨུཔྤཛྫཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུཁདུཀྑཾ. ཨསམྤཛཱནོ ཝཱ ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཀཱཡསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརོཏི, ཡཾཔཙྩཡཱསྶ ཏཾ ཨུཔྤཛྫཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུཁདུཀྑཾ.

‘‘སཱམཾ ཝཱ ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཝཙཱིསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརོཏི, ཡཾཔཙྩཡཱསྶ ཏཾ ཨུཔྤཛྫཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུཁདུཀྑཾ; པརེ ཝཱསྶ ཏཾ, བྷིཀྑཝེ ¶ , ཝཙཱིསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརོནྟི; ཡཾཔཙྩཡཱསྶ ཏཾ ཨུཔྤཛྫཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུཁདུཀྑཾ; སམྤཛཱནོ ཝཱ ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཝཙཱིསངྑཱརཾ ¶ ཨབྷིསངྑརོཏི, ཡཾཔཙྩཡཱསྶ ཏཾ ཨུཔྤཛྫཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུཁདུཀྑཾ; ཨསམྤཛཱནོ ཝཱ ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཝཙཱིསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརོཏི, ཡཾཔཙྩཡཱསྶ ཏཾ ཨུཔྤཛྫཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུཁདུཀྑཾ.

‘‘སཱམཾ ཝཱ ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, མནོསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརོཏི, ཡཾཔཙྩཡཱསྶ ཏཾ ཨུཔྤཛྫཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུཁདུཀྑཾ; པརེ ཝཱསྶ ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, མནོསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརོནྟི, ཡཾཔཙྩཡཱསྶ ཏཾ ཨུཔྤཛྫཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུཁདུཀྑཾ; སམྤཛཱནོ ཝཱ ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, མནོསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརོཏི, ཡཾཔཙྩཡཱསྶ ཏཾ ཨུཔྤཛྫཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུཁདུཀྑཾ; ཨསམྤཛཱནོ ཝཱ ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, མནོསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑརོཏི, ཡཾཔཙྩཡཱསྶ ཏཾ ཨུཔྤཛྫཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུཁདུཀྑཾ.

‘‘ཨིམེསུ ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེསུ ཨཝིཛྫཱ ཨནུཔཏིཏཱ, ཨཝིཛྫཱཡཏྭེཝ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ སོ ཀཱཡོ ན ཧོཏི ཡཾཔཙྩཡཱསྶ ཏཾ ཨུཔྤཛྫཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུཁདུཀྑཾ, སཱ ཝཱཙཱ ན ཧོཏི ཡཾཔཙྩཡཱསྶ ཏཾ ཨུཔྤཛྫཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུཁདུཀྑཾ, སོ མནོ ན ཧོཏི ཡཾཔཙྩཡཱསྶ ཏཾ ཨུཔྤཛྫཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུཁདུཀྑཾ, ཁེཏྟཾ ཏཾ [ཝཏྠུཾ ཏཾ (སབྦཏྠ)] ན ཧོཏི…པེ… ཝཏྠུཾ ཏཾ ¶ ན ཧོཏི…པེ… ཨཱཡཏནཾ ཏཾ ན ཧོཏི…པེ… ཨདྷིཀརཎཾ ཏཾ ན ཧོཏི ཡཾཔཙྩཡཱསྶ ཏཾ ཨུཔྤཛྫཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུཁདུཀྑ’’ནྟི.

‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཏྟབྷཱཝཔཊིལཱབྷཱ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, ཨཏྟབྷཱཝཔཊིལཱབྷོ, ཡསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝཔཊིལཱབྷེ ཨཏྟསཉྩེཏནཱ ཀམཏི, ནོ པརསཉྩེཏནཱ. ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, ཨཏྟབྷཱཝཔཊིལཱབྷོ, ཡསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝཔཊིལཱབྷེ པརསཉྩེཏནཱ ཀམཏི, ནོ ཨཏྟསཉྩེཏནཱ. ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, ཨཏྟབྷཱཝཔཊིལཱབྷོ, ཡསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝཔཊིལཱབྷེ ཨཏྟསཉྩེཏནཱ ཙ ཀམཏི པརསཉྩེཏནཱ ཙ. ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, ཨཏྟབྷཱཝཔཊིལཱབྷོ, ཡསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝཔཊིལཱབྷེ ནེཝཏྟསཉྩེཏནཱ ཀམཏི, ནོ པརསཉྩེཏནཱ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཨཏྟབྷཱཝཔཊིལཱབྷཱ’’ཏི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ¶ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨིམསྶ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ སཾཁིཏྟེན བྷཱསིཏསྶ ཨེཝཾ ཝིཏྠཱརེན ཨཏྠཾ ཨཱཛཱནཱམི – ‘ཏཏྲ, བྷནྟེ, ཡཱཡཾ ཨཏྟབྷཱཝཔཊིལཱབྷོ ཡསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝཔཊིལཱབྷེ ཨཏྟསཉྩེཏནཱ ཀམཏི ནོ པརསཉྩེཏནཱ, ཨཏྟསཉྩེཏནཱཧེཏུ ཏེསཾ སཏྟཱནཾ ཏམྷཱ ཀཱཡཱ ཙུཏི ཧོཏི. ཏཏྲ, བྷནྟེ, ཡཱཡཾ ཨཏྟབྷཱཝཔཊིལཱབྷོ ¶ ཡསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝཔཊིལཱབྷེ པརསཉྩེཏནཱ ཀམཏི ནོ ཨཏྟསཉྩེཏནཱ, པརསཉྩེཏནཱཧེཏུ ཏེསཾ སཏྟཱནཾ ཏམྷཱ ཀཱཡཱ ཙུཏི ཧོཏི. ཏཏྲ, བྷནྟེ, ཡཱཡཾ ཨཏྟབྷཱཝཔཊིལཱབྷོ ཡསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝཔཊིལཱབྷེ ཨཏྟསཉྩེཏནཱ ཙ ཀམཏི པརསཉྩེཏནཱ ཙ, ཨཏྟསཉྩེཏནཱ ཙ པརསཉྩེཏནཱ ཙ ཧེཏུ ཏེསཾ སཏྟཱནཾ ཏམྷཱ ཀཱཡཱ ཙུཏི ཧོཏི. ཏཏྲ, བྷནྟེ, ཡཱཡཾ ཨཏྟབྷཱཝཔཊིལཱབྷོ ཡསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝཔཊིལཱབྷེ ནེཝ ཨཏྟསཉྩེཏནཱ ཀམཏི ནོ པརསཉྩེཏནཱ, ཀཏམེ ཏེན དེཝཱ དཊྛབྦཱ’’’ཏི? ‘‘ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཱུཔགཱ, སཱརིཔུཏྟ, དེཝཱ ཏེན དཊྛབྦཱ’’ཏི.

‘‘ཀོ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཧེཏུ ཀོ པཙྩཡོ, ཡེན མིདྷེཀཙྩེ སཏྟཱ ཏམྷཱ ཀཱཡཱ ཙུཏཱ ཨཱགཱམིནོ ¶ ཧོནྟི ཨཱགནྟཱརོ ཨིཏྠཏྟཾ? ཀོ པན, བྷནྟེ, ཧེཏུ ཀོ པཙྩཡོ, ཡེན མིདྷེཀཙྩེ ¶ སཏྟཱ ཏམྷཱ ཀཱཡཱ ཙུཏཱ ཨནཱགཱམིནོ ཧོནྟི ཨནཱགནྟཱརོ ཨིཏྠཏྟ’’ནྟི? ‘‘ཨིདྷ, སཱརིཔུཏྟ, ཨེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི ཨཔྤཧཱིནཱནི ཧོནྟི, སོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཏདསྶཱདེཏི, ཏཾ ནིཀཱམེཏི, ཏེན ཙ ཝིཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏི; ཏཏྠ ཋིཏོ ཏདདྷིམུཏྟོ ཏབྦཧུལཝིཧཱརཱི ཨཔརིཧཱིནོ ཀཱལཾ ཀུརུམཱནོ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཱུཔགཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི. སོ ཏཏོ ཙུཏོ ཨཱགཱམཱི ཧོཏི ཨཱགནྟཱ ཨིཏྠཏྟཾ.

‘‘ཨིདྷ པན, སཱརིཔུཏྟ, ཨེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི པཧཱིནཱནི ཧོནྟི, སོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཏདསྶཱདེཏི, ཏཾ ནིཀཱམེཏི, ཏེན ཙ ཝིཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏི; ཏཏྠ ཋིཏོ ཏདདྷིམུཏྟོ ¶ ཏབྦཧུལཝིཧཱརཱི ཨཔརིཧཱིནོ ཀཱལཾ ཀུརུམཱནོ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཱུཔགཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི. སོ ཏཏོ ཙུཏོ ཨནཱགཱམཱི ཧོཏི ཨནཱགནྟཱ ཨིཏྠཏྟཾ.

‘‘ཨཡཾ ཁོ, སཱརིཔུཏྟ, ཧེཏུ ཨཡཾ པཙྩཡོ, ཡེན མིདྷེཀཙྩེ སཏྟཱ ཏམྷཱ ཀཱཡཱ ཙུཏཱ ཨཱགཱམིནོ ཧོནྟི ཨཱགནྟཱརོ ཨིཏྠཏྟཾ. ཨཡཾ པན, སཱརིཔུཏྟ, ཧེཏུ ཨཡཾ པཙྩཡོ, ཡེན མིདྷེཀཙྩེ སཏྟཱ ཏམྷཱ ཀཱཡཱ ཙུཏཱ ཨནཱགཱམིནོ ཧོནྟི ཨནཱགནྟཱརོ ཨིཏྠཏྟ’’ནྟི. པཋམཾ.

༢. ཝིབྷཏྟིསུཏྟཾ

༡༧༢. ཏཏྲ ¶ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཱཝུསོ བྷིཀྑཝེ’’ཏི. ‘‘ཨཱཝུསོ’’ཏི ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟསྶ པཙྩསྶོསུཾ. ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཨདྡྷམཱསཱུཔསམྤནྣེན མེ, ཨཱཝུསོ, ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱ སཙྪིཀཏཱ ཨོདྷིསོ བྱཉྫནསོ. ཏམཧཾ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན ཨཱཙིཀྑཱམི དེསེམི པཉྙཱཔེམི པཊྛཔེམི ཝིཝརཱམི ཝིབྷཛཱམི ཨུཏྟཱནཱིཀརོམི. ཡསྶ ཁོ པནསྶ ཀངྑཱ ཝཱ ཝིམཏི ཝཱ, སོ ¶ མཾ པཉྷེན. ཨཧཾ ཝེཡྻཱཀརཎེན སམྨུཁཱིབྷཱུཏོ ནོ སཏྠཱ ཡོ ནོ དྷམྨཱནཾ སུཀུསལོ.

‘‘ཨདྡྷམཱསཱུཔསམྤནྣེན ¶ མེ, ཨཱཝུསོ, དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ སཙྪིཀཏཱ ཨོདྷིསོ བྱཉྫནསོ. ཏམཧཾ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན ཨཱཙིཀྑཱམི དེསེམི པཉྙཱཔེམི པཊྛཔེམི ཝིཝརཱམི ཝིབྷཛཱམི ཨུཏྟཱནཱིཀརོམི. ཡསྶ ཁོ པནསྶ ཀངྑཱ ཝཱ ཝིམཏི ཝཱ, སོ མཾ པཉྷེན. ཨཧཾ ཝེཡྻཱཀརཎེན སམྨུཁཱིབྷཱུཏོ ནོ སཏྠཱ ཡོ ནོ དྷམྨཱནཾ སུཀུསལོ.

‘‘ཨདྡྷམཱསཱུཔསམྤནྣེན མེ, ཨཱཝུསོ, ནིརུཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱ སཙྪིཀཏཱ ཨོདྷིསོ བྱཉྫནསོ. ཏམཧཾ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན ཨཱཙིཀྑཱམི དེསེམི པཉྙཱཔེམི པཊྛཔེམི ཝིཝརཱམི ཝིབྷཛཱམི ཨུཏྟཱནཱིཀརོམི. ཡསྶ ཁོ པནསྶ ཀངྑཱ ཝཱ ཝིམཏི ཝཱ, སོ མཾ པཉྷེན. ཨཧཾ ཝེཡྻཱཀརཎེན སམྨུཁཱིབྷཱུཏོ ནོ སཏྠཱ ཡོ ནོ དྷམྨཱནཾ སུཀུསལོ.

‘‘ཨདྡྷམཱསཱུཔསམྤནྣེན མེ, ཨཱཝུསོ, པཊིབྷཱནཔཊིསམྦྷིདཱ སཙྪིཀཏཱ ཨོདྷིསོ བྱཉྫནསོ. ཏམཧཾ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན ཨཱཙིཀྑཱམི དེསེམི པཉྙཱཔེམི པཊྛཔེམི ཝིཝརཱམི ཝིབྷཛཱམི ཨུཏྟཱནཱིཀརོམི. ཡསྶ ཁོ པནསྶ ཀངྑཱ ཝཱ ཝིམཏི ཝཱ, སོ མཾ པཉྷེན. ཨཧཾ ཝེཡྻཱཀརཎེན སམྨུཁཱིབྷཱུཏོ ནོ སཏྠཱ ཡོ ནོ དྷམྨཱནཾ སུཀུསལོ’’ཏི. དུཏིཡཾ.

༣. མཧཱཀོཊྛིཀསུཏྟཾ

༡༧༣. ཨཐ ¶ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀོཊྛིཀོ ཡེནཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨཏཱ སཱརིཔུཏྟེན སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ¶ ནིསིནྣོ ¶ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀོཊྛིཀོ ཨཱཡསྨནྟཾ སཱརིཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཚནྣཾ, ཨཱཝུསོ, ཕསྶཱཡཏནཱནཾ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ ཨཏྠཉྙཾ ཀིཉྩཱི’’ཏི?

‘‘མཱ ཧེཝཾ, ཨཱཝུསོ’’.

‘‘ཚནྣཾ ¶ , ཨཱཝུསོ, ཕསྶཱཡཏནཱནཾ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ ནཏྠཉྙཾ ཀིཉྩཱི’’ཏི?

‘‘མཱ ཧེཝཾ, ཨཱཝུསོ’’.

‘‘ཚནྣཾ, ཨཱཝུསོ, ཕསྶཱཡཏནཱནཾ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ ཨཏྠི ཙ ནཏྠི ཙ ཨཉྙཾ ཀིཉྩཱི’’ཏི?

‘‘མཱ ཧེཝཾ, ཨཱཝུསོ’’.

‘‘ཚནྣཾ, ཨཱཝུསོ, ཕསྶཱཡཏནཱནཾ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ ནེཝཏྠི ནོ ནཏྠཉྙཾ ཀིཉྩཱི’’ཏི?

‘‘མཱ ཧེཝཾ, ཨཱཝུསོ’’.

‘‘‘ཚནྣཾ, ཨཱཝུསོ, ཕསྶཱཡཏནཱནཾ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ ཨཏྠཉྙཾ ཀིཉྩཱི’ཏི, ཨིཏི པུཊྛོ སམཱནོ ‘མཱ ཧེཝཾ, ཨཱཝུསོ’ཏི ཝདེསི. ‘ཚནྣཾ, ཨཱཝུསོ, ཕསྶཱཡཏནཱནཾ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ ནཏྠཉྙཾ ཀིཉྩཱི’ཏི, ཨིཏི པུཊྛོ སམཱནོ – ‘མཱ ཧེཝཾ, ཨཱཝུསོ’ཏི ཝདེསི. ‘ཚནྣཾ, ཨཱཝུསོ, ཕསྶཱཡཏནཱནཾ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ ཨཏྠི ཙ ནཏྠི ཙ ཨཉྙཾ ཀིཉྩཱི’ཏི, ཨིཏི པུཊྛོ སམཱནོ – ‘མཱ ཧེཝཾ, ཨཱཝུསོ’ཏི ཝདེསི. ‘ཚནྣཾ, ཨཱཝུསོ, ཕསྶཱཡཏནཱནཾ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ ¶ ནེཝཏྠི ནོ ནཏྠཉྙཾ ཀིཉྩཱི’ཏི, ཨིཏི པུཊྛོ སམཱནོ – ‘མཱ ཧེཝཾ, ཨཱཝུསོ’ཏི ཝདེསི. ཡཐཱ ཀཐཾ པན, ཨཱཝུསོ, ཨིམསྶ བྷཱསིཏསྶ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ’’ཏི?

‘‘‘ཚནྣཾ, ཨཱཝུསོ, ཕསྶཱཡཏནཱནཾ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ ཨཏྠཉྙཾ ཀིཉྩཱི’ཏི, ཨིཏི ཝདཾ ཨཔྤཔཉྩཾ པཔཉྩེཏི. ‘ཚནྣཾ, ཨཱཝུསོ, ཕསྶཱཡཏནཱནཾ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ ནཏྠཉྙཾ ཀིཉྩཱི’ཏི, ཨིཏི ཝདཾ ཨཔྤཔཉྩཾ པཔཉྩེཏི. ‘ཚནྣཾ, ཨཱཝུསོ, ཕསྶཱཡཏནཱནཾ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ ཨཏྠི ཙ ནཏྠི ཙ ཨཉྙཾ ཀིཉྩཱི’ཏི, ཨིཏི ཝདཾ ཨཔྤཔཉྩཾ པཔཉྩེཏི. ‘ཚནྣཾ, ཨཱཝུསོ, ཕསྶཱཡཏནཱནཾ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ ནེཝཏྠི ནོ ནཏྠཉྙཾ ཀིཉྩཱི’ཏི, ཨིཏི ཝདཾ ཨཔྤཔཉྩཾ པཔཉྩེཏི. ཡཱཝཏཱ, ཨཱཝུསོ, ཚནྣཾ ཕསྶཱཡཏནཱནཾ གཏི ཏཱཝཏཱ པཔཉྩསྶ གཏི; ཡཱཝཏཱ པཔཉྩསྶ གཏི ¶ ཏཱཝཏཱ ཚནྣཾ ཕསྶཱཡཏནཱནཾ གཏི. ཚནྣཾ, ཨཱཝུསོ, ཕསྶཱཡཏནཱནཾ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ པཔཉྩནིརོདྷོ པཔཉྩཝཱུཔསམོ’’ཏི. ཏཏིཡཾ.

༤. ཨཱནནྡསུཏྟཾ

༡༧༤. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཡེནཱཡསྨཱ མཧཱཀོཊྛིཀོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨཏཱ མཧཱཀོཊྛིཀེན སདྡྷིཾ ¶ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ¶ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨཱཡསྨནྟཾ མཧཱཀོཊྛིཀཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཚནྣཾ, ཨཱཝུསོ, ཕསྶཱཡཏནཱནཾ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ ཨཏྠཉྙཾ ཀིཉྩཱི’’ཏི?

‘‘མཱ ཧེཝཾ, ཨཱཝུསོ’’.

‘‘ཚནྣཾ, ཨཱཝུསོ, ཕསྶཱཡཏནཱནཾ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ ནཏྠཉྙཾ ཀིཉྩཱི’’ཏི?

‘‘མཱ ཧེཝཾ, ཨཱཝུསོ’’.

‘‘ཚནྣཾ, ཨཱཝུསོ, ཕསྶཱཡཏནཱནཾ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ ཨཏྠི ཙ ནཏྠི ཙ ཨཉྙཾ ཀིཉྩཱི’’ཏི?

‘‘མཱ ཧེཝཾ, ཨཱཝུསོ’’.

‘‘ཚནྣཾ, ཨཱཝུསོ, ཕསྶཱཡཏནཱནཾ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ ནེཝཏྠི ནོ ནཏྠཉྙཾ ཀིཉྩཱི’’ཏི?

‘‘མཱ ཧེཝཾ, ཨཱཝུསོ’’.

‘‘‘ཚནྣཾ, ཨཱཝུསོ, ཕསྶཱཡཏནཱནཾ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ ཨཏྠཉྙཾ ཀིཉྩཱི’ཏི, ཨིཏི པུཊྛོ སམཱནོ – ‘མཱ ཧེཝཾ, ཨཱཝུསོ’ཏི ཝདེསི. ‘ཚནྣཾ, ཨཱཝུསོ, ཕསྶཱཡཏནཱནཾ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ ནཏྠཉྙཾ ཀིཉྩཱི’ཏི, ཨིཏི པུཊྛོ སམཱནོ – ‘མཱ ཧེཝཾ, ཨཱཝུསོ’ཏི ཝདེསི. ‘ཚནྣཾ, ཨཱཝུསོ, ཕསྶཱཡཏནཱནཾ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ ཨཏྠི ཙ ནཏྠི ཙ ཨཉྙཾ ཀིཉྩཱི’ཏི, ཨིཏི པུཊྛོ སམཱནོ – ‘མཱ ཧེཝཾ, ཨཱཝུསོ’ཏི ཝདེསི. ‘ཚནྣཾ, ཨཱཝུསོ, ཕསྶཱཡཏནཱནཾ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ ནེཝཏྠི ནོ ནཏྠཉྙཾ ཀིཉྩཱི’ཏི, ཨིཏི པུཊྛོ སམཱནོ – ‘མཱ ཧེཝཾ, ཨཱཝུསོ’ཏི ཝདེསི ¶ . ཡཐཱ ཀཐཾ པནཱཝུསོ, ཨིམསྶ བྷཱསིཏསྶ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ’’ཏི?

‘‘‘ཚནྣཾ, ཨཱཝུསོ, ཕསྶཱཡཏནཱནཾ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ ཨཏྠཉྙཾ ཀིཉྩཱི’ཏི, ཨིཏི ཝདཾ ཨཔྤཔཉྩཾ པཔཉྩེཏི. ‘ཚནྣཾ, ཨཱཝུསོ, ཕསྶཱཡཏནཱནཾ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ ནཏྠཉྙཾ ཀིཉྩཱི’ཏི, ཨིཏི ཝདཾ ཨཔྤཔཉྩཾ པཔཉྩེཏི. ‘ཚནྣཾ, ཨཱཝུསོ, ཕསྶཱཡཏནཱནཾ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ ཨཏྠི ཙ ནཏྠི ཙ ཨཉྙཾ ཀིཉྩཱི’ཏི, ཨིཏི ཝདཾ ཨཔྤཔཉྩཾ པཔཉྩེཏི. ‘ཚནྣཾ, ཨཱཝུསོ, ཕསྶཱཡཏནཱནཾ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ ནེཝཏྠི ནོ ནཏྠཉྙཾ ཀིཉྩཱི’ཏི, ཨིཏི ཝདཾ ཨཔྤཔཉྩཾ པཔཉྩེཏི. ཡཱཝཏཱ, ཨཱཝུསོ, ཚནྣཾ ཕསྶཱཡཏནཱནཾ གཏི ཏཱཝཏཱ པཔཉྩསྶ གཏི ¶ . ཡཱཝཏཱ པཔཉྩསྶ གཏི ཏཱཝཏཱ ཚནྣཾ ཕསྶཱཡཏནཱནཾ ¶ གཏི. ཚནྣཾ, ཨཱཝུསོ, ཕསྶཱཡཏནཱནཾ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ པཔཉྩནིརོདྷོ པཔཉྩཝཱུཔསམོ’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. ཨུཔཝཱཎསུཏྟཾ

༡༧༥. ཨཐ ¶ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨུཔཝཱཎོ ཡེནཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨཏཱ སཱརིཔུཏྟེན སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨུཔཝཱཎོ ཨཱཡསྨནྟཾ སཱརིཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, ཨཱཝུསོ སཱརིཔུཏྟ, ཝིཛྫཱཡནྟཀརོ ཧོཏཱི’’ཏི?

‘‘ནོ ཧིདཾ, ཨཱཝུསོ’’.

‘‘ཀིཾ པནཱཝུསོ སཱརིཔུཏྟ, ཙརཎེནནྟཀརོ ཧོཏཱི’’ཏི?

‘‘ནོ ཧིདཾ, ཨཱཝུསོ’’.

‘‘ཀིཾ པནཱཝུསོ ¶ སཱརིཔུཏྟ, ཝིཛྫཱཙརཎེནནྟཀརོ ཧོཏཱི’’ཏི?

‘‘ནོ ཧིདཾ, ཨཱཝུསོ’’.

‘‘ཀིཾ པནཱཝུསོ སཱརིཔུཏྟ, ཨཉྙཏྲ ཝིཛྫཱཙརཎེནནྟཀརོ ཧོཏཱི’’ཏི?

‘‘ནོ ཧིདཾ, ཨཱཝུསོ’’.

‘‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, ཨཱཝུསོ སཱརིཔུཏྟ, ཝིཛྫཱཡནྟཀརོ ཧོཏཱི’ཏི, ཨིཏི པུཊྛོ སམཱནོ – ‘ནོ ཧིདཾ, ཨཱཝུསོ’ཏི ཝདེསི. ‘ཀིཾ པནཱཝུསོ སཱརིཔུཏྟ, ཙརཎེནནྟཀརོ ཧོཏཱི’ཏི, ཨིཏི པུཊྛོ སམཱནོ – ‘ནོ ཧིདཾ, ཨཱཝུསོ’ཏི ཝདེསི. ‘ཀིཾ པནཱཝུསོ སཱརིཔུཏྟ, ཝིཛྫཱཙརཎེནནྟཀརོ ཧོཏཱི’ཏི, ཨིཏི པུཊྛོ སམཱནོ – ‘ནོ ཧིདཾ, ཨཱཝུསོ’ཏི ཝདེསི. ‘ཀིཾ པནཱཝུསོ སཱརིཔུཏྟ, ཨཉྙཏྲ ཝིཛྫཱཙརཎེནནྟཀརོ ཧོཏཱི’ཏི, ཨིཏི པུཊྛོ སམཱནོ – ‘ནོ ཧིདཾ, ཨཱཝུསོ’ཏི ཝདེསི. ཡཐཱ ཀཐཾ པནཱཝུསོ, ཨནྟཀརོ ཧོཏཱི’’ཏི?

‘‘ཝིཛྫཱཡ ¶ ཙེ, ཨཱཝུསོ, ཨནྟཀརོ ཨབྷཝིསྶ, སཨུཔཱདཱནོཝ སམཱནོ ཨནྟཀརོ ཨབྷཝིསྶ. ཙརཎེན ཙེ, ཨཱཝུསོ, ཨནྟཀརོ ཨབྷཝིསྶ, སཨུཔཱདཱནོཝ སམཱནོ ཨནྟཀརོ ཨབྷཝིསྶ. ཝིཛྫཱཙརཎེན ཙེ, ཨཱཝུསོ, ཨནྟཀརོ ཨབྷཝིསྶ, སཨུཔཱདཱནོཝ སམཱནོ ཨནྟཀརོ ཨབྷཝིསྶ. ཨཉྙཏྲ ཝིཛྫཱཙརཎེན ཙེ, ཨཱཝུསོ, ཨནྟཀརོ ཨབྷཝིསྶ, པུཐུཛྫནོ ཨནྟཀརོ ཨབྷཝིསྶ. པུཐུཛྫནོ ཧི, ཨཱཝུསོ, ཨཉྙཏྲ ཝིཛྫཱཙརཎེན. ཙརཎཝིཔནྣོ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཡཐཱབྷཱུཏཾ ན ཛཱནཱཏི ན པསྶཏི. ཙརཎསམྤནྣོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ¶ ཛཱནཱཏི པསྶཏི. ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཛཱནཾ པསྶཾ ཨནྟཀརོ ཧོཏཱི’’ཏི. པཉྩམཾ.

༦. ཨཱཡཱཙནསུཏྟཾ

༡༧༦. ‘‘སདྡྷོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾ སམྨཱ ཨཱཡཱཙམཱནོ ཨཱཡཱཙེཡྻ – ‘ཏཱདིསོ ཧོམི ཡཱདིསཱ སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནཱ’ཏི [ཨ. ནི. ༢.༡༣༡ ཨིདཾ སུཏྟཾ ཨཱགཏཾ]. ཨེསཱ, བྷིཀྑཝེ ¶ ¶ , ཏུལཱ ཨེཏཾ པམཱཎཾ མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ, ཡདིདཾ སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནཱ.

‘‘སདྡྷཱ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནཱི ཨེཝཾ སམྨཱ ཨཱཡཱཙམཱནཱ ཨཱཡཱཙེཡྻ – ‘ཏཱདིསཱ ཧོམི ཡཱདིསཱ ཁེམཱ ཙ བྷིཀྑུནཱི ཨུཔྤལཝཎྞཱ ཙཱ’ཏི. ཨེསཱ, བྷིཀྑཝེ, ཏུལཱ ཨེཏཾ པམཱཎཾ མམ སཱཝིཀཱནཾ བྷིཀྑུནཱིནཾ, ཡདིདཾ ཁེམཱ ཙ བྷིཀྑུནཱི ཨུཔྤལཝཎྞཱ ཙ.

‘‘སདྡྷོ, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔཱསཀོ ཨེཝཾ སམྨཱ ཨཱཡཱཙམཱནོ ཨཱཡཱཙེཡྻ – ‘ཏཱདིསོ ཧོམི ཡཱདིསོ ཙིཏྟོ ཙ གཧཔཏི ཧཏྠཀོ ཙ ཨཱལ༹ཝཀོ’ཏི. ཨེསཱ, བྷིཀྑཝེ, ཏུལཱ ཨེཏཾ པམཱཎཾ མམ སཱཝཀཱནཾ ཨུཔཱསཀཱནཾ, ཡདིདཾ ཙིཏྟོ ཙ གཧཔཏི ཧཏྠཀོ ཙ ཨཱལ༹ཝཀོ.

‘‘སདྡྷཱ, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔཱསིཀཱ ཨེཝཾ སམྨཱ ཨཱཡཱཙམཱནཱ ཨཱཡཱཙེཡྻ – ‘ཏཱདིསཱ ཧོམི ཡཱདིསཱ ཁུཛྫུཏྟརཱ ཙ ཨུཔཱསིཀཱ ཝེལུ༹ཀཎྜཀིཡཱ ཙ ནནྡམཱཏཱ’ཏི. ཨེསཱ, བྷིཀྑཝེ, ཏུལཱ ཨེཏཾ པམཱཎཾ མམ སཱཝིཀཱནཾ ཨུཔཱསིཀཱནཾ, ཡདིདཾ ཁུཛྫུཏྟརཱ ཙ ཨུཔཱསིཀཱ ཝེལུ༹ཀཎྜཀིཡཱ ཙ ནནྡམཱཏཱ’’ཏི. ཚཊྛཾ.

༧. རཱཧུལསུཏྟཾ

༡༧༧. ཨཐ ¶ ཁོ ཨཱཡསྨཱ རཱཧུལོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཨཱཡསྨནྟཾ རཱཧུལཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཡཱ ཙ, རཱཧུལ ¶ , ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱ པཐཝཱིདྷཱཏུ ཡཱ ཙ བཱཧིརཱ པཐཝཱིདྷཱཏུ, པཐཝཱིདྷཱཏུརེཝེསཱ. ‘ཏཾ ནེཏཾ མམ, ནེསོཧམསྨི, ན མེསོ ཨཏྟཱ’ཏི, ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ དཊྛབྦཾ. ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ དིསྭཱ པཐཝཱིདྷཱཏུཡཱ ནིབྦིནྡཏི, པཐཝཱིདྷཱཏུཡཱ ཙིཏྟཾ ཝིརཱཛེཏི.

‘‘ཡཱ ཙ, རཱཧུལ, ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱ ཨཱཔོདྷཱཏུ ཡཱ ཙ བཱཧིརཱ ཨཱཔོདྷཱཏུ ¶ , ཨཱཔོདྷཱཏུརེཝེསཱ. ‘ཏཾ ནེཏཾ མམ, ནེསོཧམསྨི, ན མེསོ ཨཏྟཱ’ཏི, ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ དཊྛབྦཾ. ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ དིསྭཱ ཨཱཔོདྷཱཏུཡཱ ནིབྦིནྡཏི, ཨཱཔོདྷཱཏུཡཱ ཙིཏྟཾ ཝིརཱཛེཏི.

‘‘ཡཱ ¶ ཙ, རཱཧུལ, ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱ ཏེཛོདྷཱཏུ ཡཱ ཙ བཱཧིརཱ ཏེཛོདྷཱཏུ, ཏེཛོདྷཱཏུརེཝེསཱ. ‘ཏཾ ནེཏཾ མམ, ནེསོཧམསྨི, ན མེསོ ཨཏྟཱ’ཏི, ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ དཊྛབྦཾ. ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ དིསྭཱ ཏེཛོདྷཱཏུཡཱ ནིབྦིནྡཏི, ཏེཛོདྷཱཏུཡཱ ཙིཏྟཾ ཝིརཱཛེཏི.

‘‘ཡཱ ཙ, རཱཧུལ, ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱ ཝཱཡོདྷཱཏུ ཡཱ ཙ བཱཧིརཱ ཝཱཡོདྷཱཏུ, ཝཱཡོདྷཱཏུརེཝེསཱ. ‘ཏཾ ནེཏཾ མམ, ནེསོཧམསྨི, ན མེསོ ཨཏྟཱ’ཏི, ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ དཊྛབྦཾ. ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ དིསྭཱ ཝཱཡོདྷཱཏུཡཱ ནིབྦིནྡཏི, ཝཱཡོདྷཱཏུཡཱ ཙིཏྟཾ ཝིརཱཛེཏི.

‘‘ཡཏོ ཁོ, རཱཧུལ, བྷིཀྑུ ཨིམཱསུ ཙཏཱུསུ དྷཱཏཱུསུ ནེཝཏྟཱནཾ ན ཨཏྟནིཡཾ སམནུཔསྶཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, རཱཧུལ, བྷིཀྑུ ཨཙྪེཙྪི ཏཎྷཾ, ཝིཝཏྟཡི སཾཡོཛནཾ, སམྨཱ མཱནཱབྷིསམཡཱ ཨནྟམཀཱསི དུཀྑསྶཱ’’ཏི. སཏྟམཾ.

༨. ཛམྦཱལཱིསུཏྟཾ

༡༧༨. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཉྙཏརཾ སནྟཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ སཀྐཱཡནིརོདྷཾ མནསི ཀརོཏི. ཏསྶ སཀྐཱཡནིརོདྷཾ མནསི ཀརོཏོ སཀྐཱཡནིརོདྷེ ཙིཏྟཾ ན པཀྑནྡཏི ནཔྤསཱིདཏི ན སནྟིཊྛཏི ནཱདྷིམུཙྩཏི. ཏསྶ ཁོ ཨེཝཾ [ཏསྶ ཀོ ཨེཏཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.), ཨེཝཾ ཁོ ཏསྶ (?) ‘‘ཨེཝཾ ཧི ཏསྶཱ བྷིཀྑཝེ ཛམྦཱལིཡཱ’’ཏི པཱཋོ ཝིཡ], བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ན སཀྐཱཡནིརོདྷོ ¶ པཱཊིཀངྑོ. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, པུརིསོ ལེཔགཏེན [ལསགཏེན (སཱི. པཱི.)] ཧཏྠེན སཱཁཾ གཎྷེཡྻ, ཏསྶ སོ ཧཏྠོ སཛྫེཡྻཔི གཎྷེཡྻཔི [གཡ྄ཧེཡྻཔི (?)] བཛ྄ཛྷེཡྻཔི [ཁཛྫེཡྻཔི (སཱི.)]; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཉྙཏརཾ སནྟཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ སཀྐཱཡནིརོདྷཾ མནསི ཀརོཏི. ཏསྶ སཀྐཱཡནིརོདྷཾ མནསི ཀརོཏོ སཀྐཱཡནིརོདྷེ ཙིཏྟཾ ན པཀྑནྡཏི ནཔྤསཱིདཏི ན སནྟིཊྛཏི ནཱདྷིམུཙྩཏི. ཏསྶ ཁོ ཨེཝཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ན སཀྐཱཡནིརོདྷོ པཱཊིཀངྑོ.

‘‘ཨིདྷ ¶ པན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཉྙཏརཾ སནྟཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ སཀྐཱཡནིརོདྷཾ མནསི ཀརོཏི ¶ . ཏསྶ སཀྐཱཡནིརོདྷཾ མནསི ཀརོཏོ སཀྐཱཡནིརོདྷེ ཙིཏྟཾ པཀྑནྡཏི པསཱིདཏི སནྟིཊྛཏི ཨདྷིམུཙྩཏི. ཏསྶ ཁོ ཨེཝཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ སཀྐཱཡནིརོདྷོ པཱཊིཀངྑོ. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, པུརིསོ སུདྡྷེན ཧཏྠེན སཱཁཾ གཎྷེཡྻ, ཏསྶ སོ ཧཏྠོ ནེཝ སཛྫེཡྻ ན གཎྷེཡྻ ན བཛ྄ཛྷེཡྻ; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཉྙཏརཾ སནྟཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ སཀྐཱཡནིརོདྷཾ མནསི ཀརོཏི. ཏསྶ སཀྐཱཡནིརོདྷཾ མནསི ཀརོཏོ སཀྐཱཡནིརོདྷེ ཙིཏྟཾ པཀྑནྡཏི པསཱིདཏི སནྟིཊྛཏི ཨདྷིམུཙྩཏི. ཏསྶ ཁོ ཨེཝཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ སཀྐཱཡནིརོདྷོ པཱཊིཀངྑོ.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཉྙཏརཾ སནྟཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཨཝིཛྫཱཔྤབྷེདཾ མནསི ཀརོཏི. ཏསྶ ཨཝིཛྫཱཔྤབྷེདཾ མནསི ཀརོཏོ ཨཝིཛྫཱཔྤབྷེདེ ཙིཏྟཾ ན པཀྑནྡཏི ནཔྤསཱིདཏི ན སནྟིཊྛཏི ནཱདྷིམུཙྩཏི. ཏསྶ ཁོ ཨེཝཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ན ཨཝིཛྫཱཔྤབྷེདོ པཱཊིཀངྑོ. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཛམྦཱལཱི ¶ ཨནེཀཝསྶགཎིཀཱ. ཏསྶཱ པུརིསོ ཡཱནི ཙེཝ ཨཱཡམུཁཱནི ཏཱནི པིདཧེཡྻ, ཡཱནི ཙ ཨཔཱཡམུཁཱནི ཏཱནི ཝིཝརེཡྻ, དེཝོ ཙ ན སམྨཱ དྷཱརཾ ཨནུཔྤཝེཙྪེཡྻ. ཨེཝཉྷི ཏསྶཱ, བྷིཀྑཝེ, ཛམྦཱལིཡཱ ན ཨཱལི༹པྤབྷེདོ ¶ པཱཊིཀངྑོ. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཉྙཏརཾ སནྟཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཨཝིཛྫཱཔྤབྷེདཾ མནསི ཀརོཏི. ཏསྶ ཨཝིཛྫཱཔྤབྷེདཾ མནསི ཀརོཏོ ཨཝིཛྫཱཔྤབྷེདེ ཙིཏྟཾ ན པཀྑནྡཏི ནཔྤསཱིདཏི ན སནྟིཊྛཏི ནཱདྷིམུཙྩཏི. ཏསྶ ཁོ ཨེཝཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ན ཨཝིཛྫཱཔྤབྷེདོ པཱཊིཀངྑོ.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཉྙཏརཾ སནྟཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཨཝིཛྫཱཔྤབྷེདཾ མནསི ཀརོཏི. ཏསྶ ཨཝིཛྫཱཔྤབྷེདཾ མནསི ཀརོཏོ ཨཝིཛྫཱཔྤབྷེདེ ཙིཏྟཾ པཀྑནྡཏི པསཱིདཏི སནྟིཊྛཏི ཨདྷིམུཙྩཏི. ཏསྶ ཁོ ཨེཝཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཨཝིཛྫཱཔྤབྷེདོ པཱཊིཀངྑོ. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཛམྦཱལཱི ཨནེཀཝསྶགཎིཀཱ. ཏསྶཱ པུརིསོ ཡཱནི ཙེཝ ཨཱཡམུཁཱནི ཏཱནི ཝིཝརེཡྻ, ཡཱནི ཙ ཨཔཱཡམུཁཱནི ཏཱནི པིདཧེཡྻ, དེཝོ ཙ སམྨཱ དྷཱརཾ ཨནུཔྤཝེཙྪེཡྻ. ཨེཝཉྷི ཏསྶཱ, བྷིཀྑཝེ, ཛམྦཱལིཡཱ ཨཱལི༹པྤབྷེདོ པཱཊིཀངྑོ. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཉྙཏརཾ ¶ སནྟཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཨཝིཛྫཱཔྤབྷེདཾ མནསི ཀརོཏི. ཏསྶ ཨཝིཛྫཱཔྤབྷེདཾ ¶ མནསི ཀརོཏོ ཨཝིཛྫཱཔྤབྷེདེ ཙིཏྟཾ པཀྑནྡཏི པསཱིདཏི སནྟིཊྛཏི ཨདྷིམུཙྩཏི. ཏསྶ ཁོ ཨེཝཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཨཝིཛྫཱཔྤབྷེདོ པཱཊིཀངྑོ ¶ . ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. ཨཊྛམཾ.

༩. ནིབྦཱནསུཏྟཾ

༡༧༩. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཡེནཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨཏཱ སཱརིཔུཏྟེན སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨཱཡསྨནྟཾ སཱརིཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀོ ནུ ཁོ, ཨཱཝུསོ སཱརིཔུཏྟ, ཧེཏུ ཀོ པཙྩཡོ, ཡེན མིདྷེཀཙྩེ སཏྟཱ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ན པརིནིབྦཱཡནྟཱི’’ཏི?

‘‘ཨིདྷཱཝུསོ ཨཱནནྡ, སཏྟཱ ཨིམཱ ཧཱནབྷཱགིཡཱ སཉྙཱཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནནྟི, ཨིམཱ ཋིཏིབྷཱགིཡཱ སཉྙཱཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནནྟི, ཨིམཱ ཝིསེསབྷཱགིཡཱ སཉྙཱཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནནྟི, ¶ ཨིམཱ ནིབྦེདྷབྷཱགིཡཱ སཉྙཱཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནནྟི. ཨཡཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ ཨཱནནྡ, ཧེཏུ ཨཡཾ པཙྩཡོ, ཡེན མིདྷེཀཙྩེ སཏྟཱ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ན པརིནིབྦཱཡནྟཱི’’ཏི.

‘‘ཀོ པནཱཝུསོ སཱརིཔུཏྟ, ཧེཏུ ཀོ པཙྩཡོ, ཡེན མིདྷེཀཙྩེ སཏྟཱ དིཊྛེཝ དྷམྨེ པརིནིབྦཱཡནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཨིདྷཱཝུསོ ཨཱནནྡ, སཏྟཱ ཨིམཱ ཧཱནབྷཱགིཡཱ སཉྙཱཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནནྟི, ཨིམཱ ཋིཏིབྷཱགིཡཱ སཉྙཱཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནནྟི, ཨིམཱ ཝིསེསབྷཱགིཡཱ སཉྙཱཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནནྟི, ཨིམཱ ནིབྦེདྷབྷཱགིཡཱ སཉྙཱཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནནྟི. ཨཡཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ ཨཱནནྡ, ཧེཏུ ཨཡཾ པཙྩཡོ, ཡེན མིདྷེཀཙྩེ སཏྟཱ དིཊྛེཝ དྷམྨེ པརིནིབྦཱཡནྟཱི’’ཏི. ནཝམཾ.

༡༠. མཧཱཔདེསསུཏྟཾ

༡༨༠. ཨེཀཾ ¶ སམཡཾ བྷགཝཱ བྷོགནགརེ ཝིཧརཏི ཨཱནནྡཙེཏིཡེ [ཨཱནནྡེ ཙེཏིཡེ (དཱི. ནི. ༢.༡༨༦) མཧཱཝ. ༣༠༣ པན ཨཉྙཐཱ ཨཱགཏཾ]. ཏཏྲ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘བྷིཀྑཝོ’’ཏི. ‘‘བྷདནྟེ’’ཏི ཏེ བྷིཀྑཱུ ¶ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, མཧཱཔདེསེ དེསེསྶཱམི, ཏཾ སུཎཱཐ ¶ , སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཐ; བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཀཏམེ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ མཧཱཔདེསཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘སམྨུཁཱ མེཏཾ, ཨཱཝུསོ, བྷགཝཏོ སུཏཾ སམྨུཁཱ པཊིགྒཧིཏཾ – ཨཡཾ དྷམྨོ, ཨཡཾ ཝིནཡོ, ཨིདཾ སཏྠུསཱསན’ནྟི. ཏསྶ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ བྷཱསིཏཾ ནེཝ ཨབྷིནནྡིཏབྦཾ ནཔྤཊིཀྐོསིཏབྦཾ. ཨནབྷིནནྡིཏྭཱ ཨཔྤཊིཀྐོསིཏྭཱ ཏཱནི པདབྱཉྫནཱནི སཱདྷུཀཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ སུཏྟེ ཨོཏཱརེཏབྦཱནི [ཨོསཱརེཏབྦཱནི], ཝིནཡེ སནྡསྶེཏབྦཱནི. ཏཱནི ཙེ སུཏྟེ ཨོཏཱརིཡམཱནཱནི [ཨོསཱརིཡམཱནཱནི] ཝིནཡེ སནྡསྶིཡམཱནཱནི ན ཙེཝ སུཏྟེ ཨོཏརནྟི [ཨོསརནྟི (དཱི. ནི. ༢.༡༨༨)] ན ཝིནཡེ སནྡིསྶནྟི, ནིཊྛམེཏྠ གནྟབྦཾ – ‘ཨདྡྷཱ, ཨིདཾ ན ཙེཝ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཝཙནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ; ཨིམསྶ ཙ བྷིཀྑུནོ དུགྒཧིཏ’ནྟི. ཨིཏི ཧེཏཾ [ཨིཏི ཧིདཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)], བྷིཀྑཝེ, ཚཌྜེཡྻཱཐ.

[ཨེཏྟཀོ པཱཋོ དཱིགྷནིཀཱཡེ ན དིསྶཏི, པེཡྻཱལམུཁེན དསྶིཏོ བྷཝེཡྻ] ‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘སམྨུཁཱ མེཏཾ, ཨཱཝུསོ, བྷགཝཏོ སུཏཾ སམྨུཁཱ པཊིགྒཧིཏཾ – ཨཡཾ དྷམྨོ, ཨཡཾ ཝིནཡོ, ཨིདཾ སཏྠུསཱསན’ནྟི. ཏསྶ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ¶ བྷཱསིཏཾ ནེཝ ཨབྷིནནྡིཏབྦཾ ནཔྤཊིཀྐོསིཏབྦཾ. ཨནབྷིནནྡིཏྭཱ ཨཔྤཊིཀྐོསིཏྭཱ ཏཱནི པདབྱཉྫནཱནི སཱདྷུཀཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ སུཏྟེ ཨོཏཱརེཏབྦཱནི, ཝིནཡེ སནྡསྶེཏབྦཱནི [ཨེཏྟཀོ པཱཋོ དཱིགྷནིཀཱཡེ ན དིསྶཏི, པེཡྻཱལམུཁེན དསྶིཏོ བྷཝེཡྻ]. ཏཱནི ཙེ སུཏྟེ ཨོཏཱརིཡམཱནཱནི ཝིནཡེ ¶ སནྡསྶིཡམཱནཱནི སུཏྟེ ཙེཝ ཨོཏརནྟི ཝིནཡེ ཙ སནྡིསྶནྟི, ནིཊྛམེཏྠ གནྟབྦཾ – ‘ཨདྡྷཱ, ཨིདཾ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཝཙནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ; ཨིམསྶ ཙ བྷིཀྑུནོ སུགྒཧིཏ’ནྟི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམཾ མཧཱཔདེསཾ དྷཱརེཡྻཱཐ.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ ཨཱཝཱསེ སངྒྷོ ཝིཧརཏི སཐེརོ སཔཱམོཀྑོ. ཏསྶ མེ སངྒྷསྶ སམྨུཁཱ སུཏཾ སམྨུཁཱ པཊིགྒཧིཏཾ – ཨཡཾ དྷམྨོ, ཨཡཾ ཝིནཡོ, ཨིདཾ སཏྠུསཱསན’ནྟི. ཏསྶ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ བྷཱསིཏཾ ནེཝ ཨབྷིནནྡིཏབྦཾ ནཔྤཊིཀྐོསིཏབྦཾ. ཨནབྷིནནྡིཏྭཱ ¶ ཨཔྤཊིཀྐོསིཏྭཱ ཏཱནི པདབྱཉྫནཱནི སཱདྷུཀཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ སུཏྟེ ཨོཏཱརེཏབྦཱནི, ཝིནཡེ སནྡསྶེཏབྦཱནི. ཏཱནི ཙེ སུཏྟེ ཨོཏཱརིཡམཱནཱནི ཝིནཡེ སནྡསྶིཡམཱནཱནི ན ཙེཝ སུཏྟེ ཨོཏརནྟི ན ཝིནཡེ སནྡིསྶནྟི, ནིཊྛམེཏྠ གནྟབྦཾ – ‘ཨདྡྷཱ, ཨིདཾ ན ཙེཝ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཝཙནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ¶ ; ཏསྶ ཙ སངྒྷསྶ དུགྒཧིཏ’ནྟི. ཨིཏི ཧེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཚཌྜེཡྻཱཐ.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ ཨཱཝཱསེ སངྒྷོ ཝིཧརཏི སཐེརོ སཔཱམོཀྑོ. ཏསྶ མེ སངྒྷསྶ སམྨུཁཱ སུཏཾ སམྨུཁཱ པཊིགྒཧིཏཾ – ཨཡཾ དྷམྨོ, ཨཡཾ ཝིནཡོ, ཨིདཾ སཏྠུསཱསན’ནྟི. ཏསྶ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ བྷཱསིཏཾ ནེཝ ཨབྷིནནྡིཏབྦཾ ནཔྤཊིཀྐོསིཏབྦཾ. ཨནབྷིནནྡིཏྭཱ ཨཔྤཊིཀྐོསིཏྭཱ ཏཱནི པདབྱཉྫནཱནི སཱདྷུཀཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ སུཏྟེ ཨོཏཱརེཏབྦཱནི, ཝིནཡེ སནྡསྶེཏབྦཱནི. ཏཱནི ཙེ སུཏྟེ ཨོཏཱརིཡམཱནཱནི, ཝིནཡེ སནྡསྶིཡམཱནཱནི སུཏྟེ ཙེཝ ཨོཏརནྟི ཝིནཡེ ཙ ¶ སནྡིསྶནྟི, ནིཊྛམེཏྠ གནྟབྦཾ – ‘ཨདྡྷཱ, ཨིདཾ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཝཙནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ; ཏསྶ ཙ སངྒྷསྶ སུགྒཧིཏ’ནྟི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡཾ མཧཱཔདེསཾ དྷཱརེཡྻཱཐ.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ ཨཱཝཱསེ སམྦཧུལཱ ཐེརཱ བྷིཀྑཱུ ཝིཧརནྟི བཧུསྶུཏཱ ཨཱགཏཱགམཱ དྷམྨདྷརཱ ཝིནཡདྷརཱ མཱཏིཀཱདྷརཱ. ཏེསཾ མེ ཐེརཱནཾ སམྨུཁཱ སུཏཾ སམྨུཁཱ པཊིགྒཧིཏཾ – ཨཡཾ དྷམྨོ, ཨཡཾ ཝིནཡོ, ཨིདཾ སཏྠུསཱསན’ནྟི. ཏསྶ, བྷིཀྑཝེ ¶ , བྷིཀྑུནོ བྷཱསིཏཾ ནེཝ ཨབྷིནནྡིཏབྦཾ ནཔྤཊིཀྐོསིཏབྦཾ. ཨནབྷིནནྡིཏྭཱ ཨཔྤཊིཀྐོསིཏྭཱ ཏཱནི པདབྱཉྫནཱནི སཱདྷུཀཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ སུཏྟེ ཨོཏཱརེཏབྦཱནི, ཝིནཡེ སནྡསྶེཏབྦཱནི. ཏཱནི ཙེ སུཏྟེ ཨོཏཱརིཡམཱནཱནི ཝིནཡེ སནྡསྶིཡམཱནཱནི ན ཙེཝ སུཏྟེ ཨོཏརནྟི ན ཝིནཡེ སནྡིསྶནྟི, ནིཊྛམེཏྠ གནྟབྦཾ – ‘ཨདྡྷཱ, ཨིདཾ ན ཙེཝ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཝཙནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ; ཏེསཉྩ ཐེརཱནཾ དུགྒཧིཏ’ནྟི. ཨིཏི ཧེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཚཌྜེཡྻཱཐ.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ ཨཱཝཱསེ སམྦཧུལཱ ཐེརཱ བྷིཀྑཱུ ཝིཧརནྟི བཧུསྶུཏཱ ཨཱགཏཱགམཱ དྷམྨདྷརཱ ཝིནཡདྷརཱ མཱཏིཀཱདྷརཱ. ཏེསཾ མེ ཐེརཱནཾ སམྨུཁཱ སུཏཾ སམྨུཁཱ པཊིགྒཧིཏཾ – ཨཡཾ དྷམྨོ, ཨཡཾ ཝིནཡོ, ཨིདཾ སཏྠུསཱསན’ནྟི. ཏསྶ, བྷིཀྑཝེ ¶ , བྷིཀྑུནོ བྷཱསིཏཾ ནེཝ ཨབྷིནནྡིཏབྦཾ ནཔྤཊིཀྐོསིཏབྦཾ. ཨནབྷིནནྡིཏྭཱ ཨཔྤཊིཀྐོསིཏྭཱ ཏཱནི པདབྱཉྫནཱནི སཱདྷུཀཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ སུཏྟེ ཨོཏཱརེཏབྦཱནི, ཝིནཡེ སནྡསྶེཏབྦཱནི. ཏཱནི ཙེ སུཏྟེ ཨོཏཱརིཡམཱནཱནི ཝིནཡེ ¶ སནྡསྶིཡམཱནཱནི སུཏྟེ ཙེཝ ཨོཏརནྟི ཝིནཡེ ཙ སནྡིསྶནྟི, ནིཊྛམེཏྠ གནྟབྦཾ – ‘ཨདྡྷཱ, ཨིདཾ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཝཙནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ; ཏེསཉྩ ཐེརཱནཾ སུགྒཧིཏ’ནྟི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡཾ མཧཱཔདེསཾ དྷཱརེཡྻཱཐ.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ ཨཱཝཱསེ ཨེཀོ ཐེརོ བྷིཀྑུ ཝིཧརཏི བཧུསྶུཏོ ¶ ཨཱགཏཱགམོ དྷམྨདྷརོ ཝིནཡདྷརོ མཱཏིཀཱདྷརོ. ཏསྶ མེ ཐེརསྶ སམྨུཁཱ སུཏཾ སམྨུཁཱ པཊིགྒཧིཏཾ – ཨཡཾ དྷམྨོ, ཨཡཾ ཝིནཡོ, ཨིདཾ སཏྠུསཱསན’ནྟི. ཏསྶ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ བྷཱསིཏཾ ནེཝ ཨབྷིནནྡིཏབྦཾ ནཔྤཊིཀྐོསིཏབྦཾ. ཨནབྷིནནྡིཏྭཱ ཨཔྤཊིཀྐོསིཏྭཱ ཏཱནི པདབྱཉྫནཱནི སཱདྷུཀཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ སུཏྟེ ཨོཏཱརེཏབྦཱནི, ཝིནཡེ སནྡསྶེཏབྦཱནི. ཏཱནི ཙེ སུཏྟེ ཨོཏཱརིཡམཱནཱནི ཝིནཡེ སནྡསྶིཡམཱནཱནི ན ཙེཝ སུཏྟེ ཨོཏརནྟི ན ཝིནཡེ སནྡིསྶནྟི, ནིཊྛམེཏྠ གནྟབྦཾ – ‘ཨདྡྷཱ, ཨིདཾ ན ཙེཝ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཝཙནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ; ཏསྶ ཙ ཐེརསྶ དུགྒཧིཏ’ནྟི. ཨིཏི ཧེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཚཌྜེཡྻཱཐ.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ ཨཱཝཱསེ ཨེཀོ ཐེརོ བྷིཀྑུ ¶ ཝིཧརཏི བཧུསྶུཏོ ཨཱགཏཱགམོ དྷམྨདྷརོ ཝིནཡདྷརོ མཱཏིཀཱདྷརོ. ཏསྶ མེ ཐེརསྶ སམྨུཁཱ སུཏཾ སམྨུཁཱ པཊིགྒཧིཏཾ – ཨཡཾ དྷམྨོ, ཨཡཾ ཝིནཡོ, ཨིདཾ སཏྠུསཱསན’ནྟི. ཏསྶ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ བྷཱསིཏཾ ནེཝ ཨབྷིནནྡིཏབྦཾ ནཔྤཊིཀྐོསིཏབྦཾ. ཨནབྷིནནྡིཏྭཱ ཨཔྤཊིཀྐོསིཏྭཱ ཏཱནི པདབྱཉྫནཱནི སཱདྷུཀཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ སུཏྟེ ཨོཏཱརེཏབྦཱནི, ཝིནཡེ སནྡསྶེཏབྦཱནི. ཏཱནི ཙེ སུཏྟེ ཨོཏཱརིཡམཱནཱནི ཝིནཡེ སནྡསྶིཡམཱནཱནི སུཏྟེ ཙེཝ ཨོཏརནྟི ཝིནཡེ ¶ ཙ སནྡིསྶནྟི, ནིཊྛམེཏྠ གནྟབྦཾ – ‘ཨདྡྷཱ, ཨིདཾ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཝཙནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ; ཏསྶ ཙ ཐེརསྶ སུགྒཧིཏ’ནྟི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཏྠཾ མཧཱཔདེསཾ དྷཱརེཡྻཱཐ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ མཧཱཔདེསཱ’’ཏི. དསམཾ.

སཉྩེཏནིཡཝགྒོ ཏཏིཡོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

ཙེཏནཱ ¶ ཝིབྷཏྟི ཀོཊྛིཀོ, ཨཱནནྡོ ཨུཔཝཱཎཔཉྩམཾ;

ཨཱཡཱཙན-རཱཧུལ-ཛམྦཱལཱི, ནིབྦཱནཾ མཧཱཔདེསེནཱཏི.

(༡༩) ༤. བྲཱཧྨཎཝགྒོ

༡. ཡོདྷཱཛཱིཝསུཏྟཾ

༡༨༡. ‘‘ཙཏཱུཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ ཡོདྷཱཛཱིཝོ རཱཛཱརཧོ ཧོཏི རཱཛབྷོགྒོ, རཉྙོ ཨངྒནྟེཝ སངྑཾ གཙྪཏི. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཡོདྷཱཛཱིཝོ ཋཱནཀུསལོ ཙ ཧོཏི, དཱུརེཔཱཏཱི ཙ, ཨཀྑཎཝེདྷཱི ཙ, མཧཏོ ཙ ཀཱཡསྶ པདཱལེཏཱ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ ཡོདྷཱཛཱིཝོ རཱཛཱརཧོ ཧོཏི རཱཛབྷོགྒོ, རཉྙོ ཨངྒནྟེཝ སངྑཾ གཙྪཏི. ཨེཝམེཝཾ ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱཧུནེཡྻོ ཧོཏི པཱཧུནེཡྻོ དཀྑིཎེཡྻོ ཨཉྫལིཀརཎཱིཡོ ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶ. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཋཱནཀུསལོ ཙ ཧོཏི, དཱུརེཔཱཏཱི ཙ, ཨཀྑཎཝེདྷཱི ཙ, མཧཏོ ཙ ཀཱཡསྶ པདཱལེཏཱ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཋཱནཀུསལོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཱིལཝཱ ཧོཏི…པེ… སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསུ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཋཱནཀུསལོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ དཱུརེཔཱཏཱི ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ ¶ , བྷིཀྑུ ཡཾ ཀིཉྩི རཱུཔཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཝཱ བཧིདྡྷཱ ཝཱ ཨོལཱ༹རིཀཾ ཝཱ སུཁུམཾ ཝཱ ཧཱིནཾ ཝཱ པཎཱིཏཾ ཝཱ ཡཾ དཱུརེ སནྟིཀེ ཝཱ, སབྦཾ རཱུཔཾ ‘ནེཏཾ མམ, ནེསོཧམསྨི, ན མེསོ ཨཏྟཱ’ཏི ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ པསྶཏི. ཡཱ ཀཱཙི ཝེདནཱ…པེ… ཡཱ ཀཱཙི སཉྙཱ… ཡེ ཀེཙི སངྑཱརཱ… ཡཾ ཀིཉྩི ཝིཉྙཱཎཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཝཱ བཧིདྡྷཱ ཝཱ ཨོལཱ༹རིཀཾ ཝཱ སུཁུམཾ ཝཱ ཧཱིནཾ ཝཱ པཎཱིཏཾ ཝཱ ཡཾ དཱུརེ སནྟིཀེ ཝཱ ¶ , སབྦཾ ཝིཉྙཱཎཾ ‘ནེཏཾ མམ, ནེསོཧམསྨི, ན མེསོ ཨཏྟཱ’ཏི ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ པསྶཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ དཱུརེཔཱཏཱི ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཀྑཎཝེདྷཱི ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི…པེ… ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཀྑཎཝེདྷཱི ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ མཧཏོ ཀཱཡསྶ པདཱལེཏཱ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ མཧནྟཾ ཨཝིཛྫཱཀྑནྡྷཾ པདཱལེཏཱ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ མཧཏོ ཀཱཡསྶ པདཱལེཏཱ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱཧུནེཡྻོ ཧོཏི…པེ… ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶཱ’’ཏི. པཋམཾ.

༢. པཱཊིབྷོགསུཏྟཾ

༡༨༢. [ཀཐཱ. ༦༢༤] ‘‘ཙཏུནྣཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱནཾ ནཏྠི ཀོཙི པཱཊིབྷོགོ – སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ དེཝོ ཝཱ མཱརོ ཝཱ བྲཧྨཱ ཝཱ ཀོཙི ཝཱ ལོཀསྨིཾ.

‘‘ཀཏམེསཾ ཙཏུནྣཾ? ‘ཛརཱདྷམྨཾ མཱ ཛཱིརཱི’ཏི ནཏྠི ཀོཙི པཱཊིབྷོགོ – སམཎོ ཝཱ ¶ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ དེཝོ ཝཱ མཱརོ ཝཱ བྲཧྨཱ ཝཱ ཀོཙི ཝཱ ལོཀསྨིཾ; ‘བྱཱདྷིདྷམྨཾ མཱ བྱཱདྷིཡཱི’ཏི ནཏྠི ཀོཙི པཱཊིབྷོགོ – སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ དེཝོ ཝཱ མཱརོ ཝཱ བྲཧྨཱ ཝཱ ཀོཙི ཝཱ ལོཀསྨིཾ; ‘མརཎདྷམྨཾ མཱ མཱིཡཱི’ཏི ནཏྠི ཀོཙི པཱཊིབྷོགོ – སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ དེཝོ ཝཱ མཱརོ ཝཱ བྲཧྨཱ ཝཱ ཀོཙི ཝཱ ལོཀསྨིཾ; ‘ཡཱནི ཁོ པན ཏཱནི པུབྦེ ཨཏྟནཱ ཀཏཱནི པཱཔཀཱནི ཀམྨཱནི སཾཀིལེསིཀཱནི པོནོབྷཝིཀཱནི སདརཱནི དུཀྑཝིཔཱཀཱནི ཨཱཡཏིཾ ཛཱཏིཛརཱམརཎིཀཱནི, ཏེསཾ ཝིཔཱཀོ མཱ ནིབྦཏྟཱི’ཏི ནཏྠི ཀོཙི པཱཊིབྷོགོ – སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ དེཝོ ཝཱ མཱརོ ཝཱ བྲཧྨཱ ཝཱ ཀོཙི ཝཱ ལོཀསྨིཾ.

‘‘ཨིམེསཾ ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུནྣཾ དྷམྨཱནཾ ནཏྠི ཀོཙི པཱཊིབྷོགོ – སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ དེཝོ ཝཱ མཱརོ ཝཱ བྲཧྨཱ ཝཱ ཀོཙི ཝཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. དུཏིཡཾ.

༣. སུཏསུཏྟཾ

༡༨༣. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ རཱཛགཧེ ཝིཧརཏི ཝེལུ༹ཝནེ ཀལནྡཀནིཝཱཔེ. ཨཐ ཁོ ཝསྶཀཱརོ བྲཱཧྨཎོ མགདྷམཧཱམཏྟོ ཡེན བྷགཝཱ ¶ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཝསྶཀཱརོ བྲཱཧྨཎོ མགདྷམཧཱམཏྟོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཨཧཉྷི, བྷོ གོཏམ, ཨེཝཾཝཱདཱི ཨེཝཾདིཊྛི [ཨེཝཾདིཊྛཱི (སབྦཏྠ)] – ‘ཡོ ཀོཙི དིཊྛཾ བྷཱསཏི – ཨེཝཾ མེ དིཊྛནྟི, ནཏྠི ཏཏོ དོསོ; ཡོ ཀོཙི སུཏཾ བྷཱསཏི – ཨེཝཾ མེ སུཏནྟི, ནཏྠི ཏཏོ དོསོ; ཡོ ཀོཙི མུཏཾ བྷཱསཏི – ཨེཝཾ མེ མུཏནྟི, ནཏྠི ཏཏོ ¶ དོསོ; ཡོ ཀོཙི ཝིཉྙཱཏཾ བྷཱསཏི – ཨེཝཾ མེ ཝིཉྙཱཏནྟི, ནཏྠི ཏཏོ དོསོ’’’ཏི.

‘‘ནཱཧཾ, བྲཱཧྨཎ, སབྦཾ དིཊྛཾ བྷཱསིཏབྦནྟི ཝདཱམི; ན པནཱཧཾ, བྲཱཧྨཎ, སབྦཾ དིཊྛཾ ན བྷཱསིཏབྦནྟི ཝདཱམི; ནཱཧཾ, བྲཱཧྨཎ, སབྦཾ སུཏཾ བྷཱསིཏབྦནྟི ཝདཱམི; ན པནཱཧཾ, བྲཱཧྨཎ, སབྦཾ སུཏཾ ན བྷཱསིཏབྦནྟི ¶ ཝདཱམི; ནཱཧཾ, བྲཱཧྨཎ, སབྦཾ མུཏཾ བྷཱསིཏབྦནྟི ཝདཱམི; ན པནཱཧཾ, བྲཱཧྨཎ, སབྦཾ མུཏཾ ན བྷཱསིཏབྦནྟི ཝདཱམི; ནཱཧཾ, བྲཱཧྨཎ, སབྦཾ ཝིཉྙཱཏཾ བྷཱསིཏབྦནྟི ཝདཱམི; ན པནཱཧཾ, བྲཱཧྨཎ, སབྦཾ ཝིཉྙཱཏཾ ན བྷཱསིཏབྦནྟི ཝདཱམི.

‘‘ཡཉྷི, བྲཱཧྨཎ, དིཊྛཾ བྷཱསཏོ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི, ཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟི, ཨེཝརཱུཔཾ དིཊྛཾ ན བྷཱསིཏབྦནྟི ཝདཱམི. ཡཉྩ ཁྭསྶ, བྲཱཧྨཎ, དིཊྛཾ ཨབྷཱསཏོ ཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟི, ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི, ཨེཝརཱུཔཾ དིཊྛཾ བྷཱསིཏབྦནྟི ཝདཱམི.

‘‘ཡཉྷི, བྲཱཧྨཎ, སུཏཾ བྷཱསཏོ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི, ཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟི ¶ , ཨེཝརཱུཔཾ སུཏཾ ན བྷཱསིཏབྦནྟི ཝདཱམི. ཡཉྩ ཁྭསྶ, བྲཱཧྨཎ, སུཏཾ ཨབྷཱསཏོ ཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟི, ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི, ཨེཝརཱུཔཾ སུཏཾ བྷཱསིཏབྦནྟི ཝདཱམི.

‘‘ཡཉྷི, བྲཱཧྨཎ, མུཏཾ བྷཱསཏོ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི, ཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟི, ཨེཝརཱུཔཾ མུཏཾ ན བྷཱསིཏབྦནྟི ཝདཱམི. ཡཉྩ ཁྭསྶ, བྲཱཧྨཎ, མུཏཾ ཨབྷཱསཏོ ཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟི, ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི, ཨེཝརཱུཔཾ མུཏཾ བྷཱསིཏབྦནྟི ཝདཱམི ¶ .

‘‘ཡཉྷི ¶ , བྲཱཧྨཎ, ཝིཉྙཱཏཾ བྷཱསཏོ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི, ཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟི, ཨེཝརཱུཔཾ ཝིཉྙཱཏཾ ན བྷཱསིཏབྦནྟི ཝདཱམི. ཡཉྩ ཁྭསྶ, བྲཱཧྨཎ, ཝིཉྙཱཏཾ ཨབྷཱསཏོ ཀུསལཱ དྷམྨཱ པརིཧཱཡནྟི, ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི, ཨེཝརཱུཔཾ ཝིཉྙཱཏཾ བྷཱསིཏབྦནྟི ཝདཱམཱི’’ཏི.

ཨཐ ཁོ ཝསྶཀཱརོ བྲཱཧྨཎོ མགདྷམཧཱམཏྟོ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡིཏྭཱ ཨནུམོདིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐཱམཱིཏི. ཏཏིཡཾ.

༤. ཨབྷཡསུཏྟཾ

༡༨༤. ཨཐ ཁོ ཛཱཎུསྶོཎི བྲཱཧྨཎོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཛཱཎུསྶོཎི བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཨཧཉྷི, བྷོ གོཏམ, ཨེཝཾཝཱདཱི ཨེཝཾདིཊྛི – ‘ནཏྠི ཡོ མརཎདྷམྨོ སམཱནོ ན བྷཱཡཏི, ན སནྟཱསཾ ཨཱཔཛྫཏི མརཎསྶཱ’’’ཏི. ‘‘ཨཏྠི, བྲཱཧྨཎ, མརཎདྷམྨོ སམཱནོ བྷཱཡཏི, སནྟཱསཾ ཨཱཔཛྫཏི མརཎསྶ; ཨཏྠི པན, བྲཱཧྨཎ, མརཎདྷམྨོ སམཱནོ ན བྷཱཡཏི, ན སནྟཱསཾ ཨཱཔཛྫཏི མརཎསྶ.

‘‘ཀཏམོ ¶ ཙ, བྲཱཧྨཎ, མརཎདྷམྨོ སམཱནོ བྷཱཡཏི, སནྟཱསཾ ཨཱཔཛྫཏི མརཎསྶ? ཨིདྷ, བྲཱཧྨཎ, ཨེཀཙྩོ ཀཱམེསུ ཨཝཱིཏརཱགོ ཧོཏི ཨཝིགཏཙྪནྡོ ¶ ཨཝིགཏཔེམོ ཨཝིགཏཔིཔཱསོ ཨཝིགཏཔརིལཱ༹ཧོ ཨཝིགཏཏཎྷོ. ཏམེནཾ ཨཉྙཏརོ གཱལ༹ྷོ རོགཱཏངྐོ ཕུསཏི. ཏསྶ ཨཉྙཏརེན གཱལ༹ྷེན རོགཱཏངྐེན ཕུཊྛསྶ ¶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘པིཡཱ ཝཏ མཾ ཀཱམཱ ཛཧིསྶནྟི, པིཡེ ཙཱཧཾ ཀཱམེ ཛཧིསྶཱམཱི’ཏི. སོ སོཙཏི ཀིལམཏི པརིདེཝཏི, ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡཏི, སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨཡཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, མརཎདྷམྨོ སམཱནོ བྷཱཡཏི, སནྟཱསཾ ཨཱཔཛྫཏི མརཎསྶ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཀཱཡེ ཨཝཱིཏརཱགོ ཧོཏི ཨཝིགཏཙྪནྡོ ཨཝིགཏཔེམོ ཨཝིགཏཔིཔཱསོ ཨཝིགཏཔརིལཱ༹ཧོ ཨཝིགཏཏཎྷོ. ཏམེནཾ ཨཉྙཏརོ གཱལ༹ྷོ རོགཱཏངྐོ ཕུསཏི. ཏསྶ ཨཉྙཏརེན གཱལ༹ྷེན རོགཱཏངྐེན ཕུཊྛསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘པིཡོ ཝཏ ¶ མཾ ཀཱཡོ ཛཧིསྶཏི, པིཡཉྩཱཧཾ ཀཱཡཾ ཛཧིསྶཱམཱི’ཏི. སོ སོཙཏི ཀིལམཏི པརིདེཝཏི, ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡཏི, སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨཡམྤི ཁོ, བྲཱཧྨཎ, མརཎདྷམྨོ སམཱནོ བྷཱཡཏི, སནྟཱསཾ ཨཱཔཛྫཏི མརཎསྶ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཨཀཏཀལྱཱཎོ ཧོཏི ཨཀཏཀུསལོ ཨཀཏབྷཱིརུཏྟཱཎོ ཀཏཔཱཔོ ཀཏལུདྡོ ཀཏཀིབྦིསོ. ཏམེནཾ ཨཉྙཏརོ གཱལ༹ྷོ རོགཱཏངྐོ ཕུསཏི. ཏསྶ ཨཉྙཏརེན གཱལ༹ྷེན རོགཱཏངྐེན ཕུཊྛསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཀཏཾ ཝཏ མེ ཀལྱཱཎཾ, ཨཀཏཾ ཀུསལཾ, ཨཀཏཾ བྷཱིརུཏྟཱཎཾ; ཀཏཾ པཱཔཾ, ཀཏཾ ལུདྡཾ, ཀཏཾ ཀིབྦིསཾ. ཡཱཝཏཱ, བྷོ, ཨཀཏཀལྱཱཎཱནཾ ཨཀཏཀུསལཱནཾ ཨཀཏབྷཱིརུཏྟཱཎཱནཾ ཀཏཔཱཔཱནཾ ཀཏལུདྡཱནཾ ཀཏཀིབྦིསཱནཾ གཏི ཏཾ གཏིཾ པེཙྩ གཙྪཱམཱི’ཏི. སོ སོཙཏི ཀིལམཏི པརིདེཝཏི, ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡཏི, སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨཡམྤི ཁོ, བྲཱཧྨཎ, མརཎདྷམྨོ སམཱནོ བྷཱཡཏི, སནྟཱསཾ ཨཱཔཛྫཏི མརཎསྶ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཀངྑཱི ཧོཏི ཝིཙིཀིཙྪཱི ཨནིཊྛངྒཏོ སདྡྷམྨེ. ཏམེནཾ ཨཉྙཏརོ གཱལ༹ྷོ རོགཱཏངྐོ ¶ ཕུསཏི. ཏསྶ ཨཉྙཏརེན གཱལ༹ྷེན རོགཱཏངྐེན ཕུཊྛསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཀངྑཱི ཝཏམྷི ཝིཙིཀིཙྪཱི ཨནིཊྛངྒཏོ སདྡྷམྨེ’ཏི. སོ སོཙཏི ཀིལམཏི པརིདེཝཏི, ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡཏི, སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨཡམྤི ཁོ, བྲཱཧྨཎ, མརཎདྷམྨོ སམཱནོ ¶ བྷཱཡཏི, སནྟཱསཾ ཨཱཔཛྫཏི མརཎསྶ. ཨིམེ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཙཏྟཱརོ མརཎདྷམྨཱ སམཱནཱ བྷཱཡནྟི, སནྟཱསཾ ཨཱཔཛྫནྟི མརཎསྶ.

‘‘ཀཏམོ ¶ ཙ, བྲཱཧྨཎ, མརཎདྷམྨོ སམཱནོ ན བྷཱཡཏི, ན སནྟཱསཾ ཨཱཔཛྫཏི མརཎསྶ? ཨིདྷ, བྲཱཧྨཎ, ཨེཀཙྩོ ཀཱམེསུ ཝཱིཏརཱགོ ཧོཏི ཝིགཏཙྪནྡོ ཝིགཏཔེམོ ཝིགཏཔིཔཱསོ ཝིགཏཔརིལཱ༹ཧོ ཝིགཏཏཎྷོ. ཏམེནཾ ཨཉྙཏརོ གཱལ༹ྷོ རོགཱཏངྐོ ཕུསཏི. ཏསྶ ཨཉྙཏརེན གཱལ༹ྷེན རོགཱཏངྐེན ཕུཊྛསྶ ན ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘པིཡཱ ཝཏ མཾ ཀཱམཱ ཛཧིསྶནྟི, པིཡེ ཙཱཧཾ ཀཱམེ ཛཧིསྶཱམཱི’ཏི. སོ ན སོཙཏི ན ཀིལམཏི ན པརིདེཝཏི, ན ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡཏི, ན སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨཡཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, མརཎདྷམྨོ སམཱནོ ན བྷཱཡཏི, ན སནྟཱསཾ ཨཱཔཛྫཏི མརཎསྶ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཀཱཡེ ཝཱིཏརཱགོ ཧོཏི ཝིགཏཙྪནྡོ ཝིགཏཔེམོ ཝིགཏཔིཔཱསོ ཝིགཏཔརིལཱ༹ཧོ ཝིགཏཏཎྷོ. ཏམེནཾ ཨཉྙཏརོ གཱལ༹ྷོ རོགཱཏངྐོ ཕུསཏི. ཏསྶ ཨཉྙཏརེན གཱལ༹ྷེན རོགཱཏངྐེན ཕུཊྛསྶ ན ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘པིཡོ ཝཏ མཾ ཀཱཡོ ཛཧིསྶཏི, པིཡཉྩཱཧཾ ཀཱཡཾ ཛཧིསྶཱམཱི’ཏི. སོ ན སོཙཏི ན ཀིལམཏི ན པརིདེཝཏི, ན ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡཏི, ན སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨཡམྤི ཁོ, བྲཱཧྨཎ, མརཎདྷམྨོ སམཱནོ ན བྷཱཡཏི, ན སནྟཱསཾ ཨཱཔཛྫཏི མརཎསྶ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཨཀཏཔཱཔོ ཧོཏི ཨཀཏལུདྡོ ཨཀཏཀིབྦིསོ ཀཏཀལྱཱཎོ ཀཏཀུསལོ ཀཏབྷཱིརུཏྟཱཎོ. ཏམེནཾ ཨཉྙཏརོ གཱལ༹ྷོ རོགཱཏངྐོ ཕུསཏི. ཏསྶ ཨཉྙཏརེན གཱལ༹ྷེན རོགཱཏངྐེན ཕུཊྛསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཀཏཾ ཝཏ མེ པཱཔཾ, ཨཀཏཾ ལུདྡཾ, ཨཀཏཾ ཀིབྦིསཾ; ཀཏཾ ཀལྱཱཎཾ, ཀཏཾ ཀུསལཾ, ཀཏཾ བྷཱིརུཏྟཱཎཾ. ཡཱཝཏཱ, བྷོ, ཨཀཏཔཱཔཱནཾ ཨཀཏལུདྡཱནཾ ཨཀཏཀིབྦིསཱནཾ ཀཏཀལྱཱཎཱནཾ ཀཏཀུསལཱནཾ ཀཏབྷཱིརུཏྟཱཎཱནཾ གཏི ཏཾ གཏིཾ པེཙྩ གཙྪཱམཱི’ཏི. སོ ན སོཙཏི ན ཀིལམཏི ན པརིདེཝཏི, ན ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡཏི, ན སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨཡམྤི ཁོ, བྲཱཧྨཎ, མརཎདྷམྨོ སམཱནོ ན བྷཱཡཏི, ན སནྟཱསཾ ཨཱཔཛྫཏི མརཎསྶ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཨཀངྑཱི ཧོཏི ཨཝིཙིཀིཙྪཱི ནིཊྛངྒཏོ སདྡྷམྨེ. ཏམེནཾ ¶ ཨཉྙཏརོ གཱལ༹ྷོ རོགཱཏངྐོ ཕུསཏི. ཏསྶ ཨཉྙཏརེན གཱལ༹ྷེན རོགཱཏངྐེན ཕུཊྛསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཀངྑཱི ཝཏམྷི ཨཝིཙིཀིཙྪཱི ནིཊྛངྒཏོ སདྡྷམྨེ’ཏི. སོ ན སོཙཏི ན ཀིལམཏི ན པརིདེཝཏི, ན ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡཏི, ན སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨཡམྤི ¶ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, མརཎདྷམྨོ སམཱནོ ན བྷཱཡཏི, ན སནྟཱསཾ ཨཱཔཛྫཏི མརཎསྶ. ཨིམེ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཙཏྟཱརོ མརཎདྷམྨཱ སམཱནཱ ན བྷཱཡནྟི, ན སནྟཱསཾ ཨཱཔཛྫནྟི མརཎསྶཱ’’ཏི.

‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ, ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ…པེ… ཨུཔཱསཀཾ མཾ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. བྲཱཧྨཎསཙྩསུཏྟཾ

༡༨༥. ཨེཀཾ ¶ སམཡཾ བྷགཝཱ རཱཛགཧེ ཝིཧརཏི གིཛ྄ཛྷཀཱུཊེ པབྦཏེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན སམྦཧུལཱ ཨབྷིཉྙཱཏཱ ཨབྷིཉྙཱཏཱ པརིབྦཱཛཀཱ སིཔྤིནིཀཱཏཱིརེ ¶ པརིབྦཱཛཀཱརཱམེ པཊིཝསནྟི, སེཡྻཐིདཾ ཨནྣབྷཱརོ ཝརདྷརོ སཀུལུདཱཡཱི ཙ པརིབྦཱཛཀོ ཨཉྙེ ཙ ཨབྷིཉྙཱཏཱ ཨབྷིཉྙཱཏཱ པརིབྦཱཛཀཱ. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ སཱཡནྷསམཡཾ པཊིསལླཱནཱ ཝུཊྛིཏོ ཡེན སིཔྤིནིཀཱཏཱིརེ པརིབྦཱཛཀཱརཱམོ ཏེནུཔསངྐམི.

ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཏེསཾ ཨཉྙཏིཏྠིཡཱནཾ པརིབྦཱཛཀཱནཾ སནྣིསིནྣཱནཾ སནྣིཔཏིཏཱནཾ ཨཡམནྟརཱ ཀཐཱ ཨུདཔཱདི – ‘‘ཨིཏིཔི བྲཱཧྨཎསཙྩཱནི, ཨིཏིཔི བྲཱཧྨཎསཙྩཱནཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཡེན ཏེ པརིབྦཱཛཀཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. ནིསཛྫ ཁོ བྷགཝཱ ཏེ པརིབྦཱཛཀེ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, པརིབྦཱཛཀཱ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ, ཀཱ ཙ པན ཝོ ཨནྟརཱཀཐཱ ཝིཔྤཀཏཱ’’ཏི? ‘‘ཨིདྷ, བྷོ གོཏམ, ཨམྷཱཀཾ སནྣིསིནྣཱནཾ སནྣིཔཏིཏཱནཾ ཨཡམནྟརཱཀཐཱ ཨུདཔཱདི – ‘ཨིཏིཔི བྲཱཧྨཎསཙྩཱནི, ཨིཏིཔི བྲཱཧྨཎསཙྩཱནཱི’’’ཏི.

‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, པརིབྦཱཛཀཱ, བྲཱཧྨཎསཙྩཱནི མཡཱ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདིཏཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? ཨིདྷ, པརིབྦཱཛཀཱ, བྲཱཧྨཎོ ཨེཝམཱཧ – ‘སབྦེ པཱཎཱ ཨཝཛ྄ཛྷཱ’ཏི ¶ . ཨིཏི ཝདཾ བྲཱཧྨཎོ སཙྩཾ ཨཱཧ, ནོ མུསཱ. སོ ཏེན ན སམཎོཏི མཉྙཏི, ན བྲཱཧྨཎོཏི མཉྙཏི, ན སེཡྻོཧམསྨཱིཏི མཉྙཏི, ན སདིསོཧམསྨཱིཏི མཉྙཏི, ན ཧཱིནོཧམསྨཱིཏི མཉྙཏི. ཨཔི ཙ ཡདེཝ ཏཏྠ སཙྩཾ ཏདབྷིཉྙཱཡ པཱཎཱནཾཡེཝ ཨནུདྡཡཱཡ [ཏདབྷིཉྙཱཡ ཨནུདཡཱཡ (ཀ.)] ཨནུཀམྤཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, པརིབྦཱཛཀཱ, བྲཱཧྨཎོ ཨེཝམཱཧ ¶ – ‘སབྦེ ¶ ཀཱམཱ ཨནིཙྩཱ དུཀྑཱ ཝིཔརིཎཱམདྷམྨཱ’ཏི. ཨིཏི ཝདཾ བྲཱཧྨཎོ སཙྩམཱཧ, ནོ མུསཱ. སོ ཏེན ན སམཎོཏི མཉྙཏི, ན བྲཱཧྨཎོཏི མཉྙཏི, ན སེཡྻོཧམསྨཱིཏི མཉྙཏི, ན སདིསོཧམསྨཱིཏི མཉྙཏི, ན ཧཱིནོཧམསྨཱིཏི མཉྙཏི. ཨཔི ཙ ཡདེཝ ཏཏྠ སཙྩཾ ཏདབྷིཉྙཱཡ ཀཱམཱནཾཡེཝ ནིབྦིདཱཡ ཝིརཱགཱཡ ནིརོདྷཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, པརིབྦཱཛཀཱ, བྲཱཧྨཎོ ཨེཝམཱཧ – ‘སབྦེ བྷཝཱ ཨནིཙྩཱ…པེ… བྷཝཱནཾཡེཝ ནིབྦིདཱཡ ཝིརཱགཱཡ ནིརོདྷཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, པརིབྦཱཛཀཱ, བྲཱཧྨཎོ ཨེཝམཱཧ – ‘ནཱཧཾ ཀྭཙནི [ཀྭཙན (སཱི. སྱཱ.)] ཀསྶཙི ཀིཉྩནཏསྨིཾ ན ཙ མམ ཀྭཙནི ཀཏྠཙི ཀིཉྩནཏཏྠཱི’ཏི. ཨིཏི ཝདཾ བྲཱཧྨཎོ སཙྩཾ ཨཱཧ, ནོ མུསཱ. སོ ཏེན ན སམཎོཏི མཉྙཏི, ན བྲཱཧྨཎོཏི མཉྙཏི, ན སེཡྻོཧམསྨཱིཏི མཉྙཏི, ན སདིསོཧམསྨཱིཏི མཉྙཏི, ན ཧཱིནོཧམསྨཱིཏི མཉྙཏི. ཨཔི ཙ ཡདེཝ ཏཏྠ སཙྩཾ ཏདབྷིཉྙཱཡ ཨཱཀིཉྩཉྙཾཡེཝ པཊིཔདཾ པཊིཔནྣོ ཧོཏི. ཨིམཱནི ཁོ, པརིབྦཱཛཀཱ, ཙཏྟཱརི བྲཱཧྨཎསཙྩཱནི མཡཱ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདིཏཱནཱི’’ཏི. པཉྩམཾ.

༦. ཨུམྨགྒསུཏྟཾ

༡༨༦. ཨཐ ¶ ཁོ ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ སོ བྷིཀྑུ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀེན ¶ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ལོཀོ ནཱིཡཏི, ཀེན ལོཀོ པརིཀསྶཏི, ཀསྶ ཙ ཨུཔྤནྣསྶ ཝསཾ གཙྪཏཱི’’ཏི?

‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ, བྷིཀྑུ! བྷདྡཀོ ཁོ ཏེ, བྷིཀྑུ, ཨུམྨགྒོ [ཨུམྨངྒོ (སྱཱ. ཀ.)], བྷདྡཀཾ པཊིབྷཱནཾ, ཀལྱཱཎཱི [ཀལྱཱཎཱ (ཀ.)] པརིཔུཙྪཱ. ཨེཝཉྷི ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, པུཙྪསི – ‘ཀེན ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ལོཀོ ནཱིཡཏི, ཀེན ལོཀོ པརིཀསྶཏི, ཀསྶ ཙ ཨུཔྤནྣསྶ ཝསཾ གཙྪཏཱི’’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཙིཏྟེན ཁོ, བྷིཀྑུ, ལོཀོ ནཱིཡཏི, ཙིཏྟེན པརིཀསྶཏི, ཙིཏྟསྶ ཨུཔྤནྣསྶ ཝསཾ གཙྪཏཱི’’ཏི.

‘‘སཱདྷུ ¶ , བྷནྟེ’’ཏི ཁོ སོ བྷིཀྑུ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡིཏྭཱ ཨནུམོདིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཏྟརི པཉྷཾ ཨཔུཙྪི – ‘‘‘བཧུསྶུཏོ དྷམྨདྷརོ, བཧུསྶུཏོ དྷམྨདྷརོ’ཏི, བྷནྟེ, ཝུཙྩཏི. ཀིཏྟཱཝཏཱ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, བཧུསྶུཏོ དྷམྨདྷརོ ཧོཏཱི’’ཏི?

‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ, བྷིཀྑུ! བྷདྡཀོ ཁོ ཏེ, བྷིཀྑུ ཨུམྨགྒོ, བྷདྡཀཾ པཊིབྷཱནཾ, ཀལྱཱཎཱི པརིཔུཙྪཱ. ཨེཝཉྷི ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, པུཙྪསི – ‘བཧུསྶུཏོ དྷམྨདྷརོ, བཧུསྶུཏོ དྷམྨདྷརོཏི, བྷནྟེ, ཝུཙྩཏི. ཀིཏྟཱཝཏཱ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, བཧུསྶུཏོ ¶ དྷམྨདྷརོ ཧོཏཱི’’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘བཧཱུ ཁོ, བྷིཀྑུ, མཡཱ དྷམྨཱ དེསིཏཱ [བཧུ ཁོ བྷིཀྑུ མཡཱ དྷམྨོ དེསིཏོ (ཀ.)] – སུཏྟཾ, གེཡྻཾ, ཝེཡྻཱཀརཎཾ, གཱཐཱ, ཨུདཱནཾ, ཨིཏིཝུཏྟཀཾ, ཛཱཏཀཾ, ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ, ཝེདལླཾ. ཙཏུཔྤདཱཡ ཙེཔི, བྷིཀྑུ, གཱཐཱཡ ཨཏྠམཉྙཱཡ དྷམྨམཉྙཱཡ ¶ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ ཧོཏི བཧུསྶུཏོ དྷམྨདྷརོཏི ཨལཾ ཝཙནཱཡཱ’’ཏི.

‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ སོ བྷིཀྑུ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡིཏྭཱ ཨནུམོདིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཏྟརི པཉྷཾ ཨཔུཙྪི – ‘‘‘སུཏཝཱ ནིབྦེདྷིཀཔཉྙོ, སུཏཝཱ ནིབྦེདྷིཀཔཉྙོ’ཏི, བྷནྟེ, ཝུཙྩཏི. ཀིཏྟཱཝཏཱ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, སུཏཝཱ ནིབྦེདྷིཀཔཉྙོ ཧོཏཱི’’ཏི?

‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ, བྷིཀྑུ! བྷདྡཀོ ཁོ ཏེ, བྷིཀྑུ, ཨུམྨགྒོ, བྷདྡཀཾ པཊིབྷཱནཾ, ཀལྱཱཎཱི པརིཔུཙྪཱ. ཨེཝཉྷི ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, པུཙྪསི – ‘སུཏཝཱ ནིབྦེདྷིཀཔཉྙོ, སུཏཝཱ ནིབྦེདྷིཀཔཉྙོཏི, བྷནྟེ, ཝུཙྩཏི. ཀིཏྟཱཝཏཱ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, སུཏཝཱ ནིབྦེདྷིཀཔཉྙོ ཧོཏཱི’’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཨིདྷ, བྷིཀྑུ, བྷིཀྑུནོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི སུཏཾ ཧོཏི, པཉྙཱཡ ཙསྶ ཨཏྠཾ ཨཏིཝིཛ྄ཛྷ པསྶཏི; ‘ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོ’ཏི སུཏཾ ཧོཏི, པཉྙཱཡ ཙསྶ ཨཏྠཾ ¶ ཨཏིཝིཛ྄ཛྷ པསྶཏི; ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷོ’ཏི སུཏཾ ཧོཏི, པཉྙཱཡ ཙསྶ ཨཏྠཾ ཨཏིཝིཛ྄ཛྷ པསྶཏི; ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི སུཏཾ ཧོཏི, པཉྙཱཡ ཙསྶ ཨཏྠཾ ཨཏིཝིཛ྄ཛྷ པསྶཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑུ, སུཏཝཱ ནིབྦེདྷིཀཔཉྙོ ཧོཏཱི’’ཏི.

‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ སོ བྷིཀྑུ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡིཏྭཱ ཨནུམོདིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཏྟརི པཉྷཾ ཨཔུཙྪི – ‘‘‘པཎྜིཏོ མཧཱཔཉྙོ, པཎྜིཏོ མཧཱཔཉྙོ’ཏི, བྷནྟེ, ཝུཙྩཏི. ཀིཏྟཱཝཏཱ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, པཎྜིཏོ མཧཱཔཉྙོ ཧོཏཱི’’ཏི?

‘‘སཱདྷུ ¶ སཱདྷུ བྷིཀྑུ! བྷདྡཀོ ཁོ ཏེ, བྷིཀྑུ, ཨུམྨགྒོ, བྷདྡཀཾ པཊིབྷཱནཾ, ཀལྱཱཎཱི པརིཔུཙྪཱ. ཨེཝཉྷི ཏྭཾ བྷིཀྑུ པུཙྪསི – ‘པཎྜིཏོ མཧཱཔཉྙོ, པཎྜིཏོ མཧཱཔཉྙོཏི ¶ , བྷནྟེ, ཝུཙྩཏི. ཀིཏྟཱཝཏཱ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, པཎྜིཏོ མཧཱཔཉྙོ ཧོཏཱི’’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཨིདྷ, བྷིཀྑུ, པཎྜིཏོ མཧཱཔཉྙོ ནེཝཏྟབྱཱབཱདྷཱཡ ཙེཏེཏི ན པརབྱཱབཱདྷཱཡ ཙེཏེཏི ན ¶ ཨུབྷཡབྱཱབཱདྷཱཡ ཙེཏེཏི ཨཏྟཧིཏཔརཧིཏཨུབྷཡཧིཏསབྦལོཀཧིཏམེཝ ཙིནྟཡམཱནོ ཙིནྟེཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑུ, པཎྜིཏོ མཧཱཔཉྙོ ཧོཏཱི’’ཏི. ཚཊྛཾ.

༧. ཝསྶཀཱརསུཏྟཾ

༡༨༧. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ རཱཛགཧེ ཝིཧརཏི ཝེལུ༹ཝནེ ཀལནྡཀནིཝཱཔེ. ཨཐ ཁོ ཝསྶཀཱརོ བྲཱཧྨཎོ མགདྷམཧཱམཏྟོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཝསྶཀཱརོ བྲཱཧྨཎོ མགདྷམཧཱམཏྟོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཛཱནེཡྻ ནུ ཁོ, བྷོ གོཏམ, ཨསཔྤུརིསོ ཨསཔྤུརིསཾ – ‘ཨསཔྤུརིསོ ཨཡཾ བྷཝ’’’ནྟི? ‘‘ཨཊྛཱནཾ ཁོ ཨེཏཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨནཝཀཱསོ ཡཾ ཨསཔྤུརིསོ ཨསཔྤུརིསཾ ཛཱནེཡྻ – ‘ཨསཔྤུརིསོ ཨཡཾ བྷཝ’’’ནྟི. ‘‘ཛཱནེཡྻ པན, བྷོ གོཏམ, ཨསཔྤུརིསོ སཔྤུརིསཾ – ‘སཔྤུརིསོ ཨཡཾ བྷཝ’’’ནྟི? ‘‘ཨེཏམྤི ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཨཊྛཱནཾ ཨནཝཀཱསོ ཡཾ ཨསཔྤུརིསོ སཔྤུརིསཾ ཛཱནེཡྻ – ‘སཔྤུརིསོ ཨཡཾ བྷཝ’’’ནྟི. ‘‘ཛཱནེཡྻ ནུ ཁོ, བྷོ གོཏམ, སཔྤུརིསོ སཔྤུརིསཾ – ‘སཔྤུརིསོ ཨཡཾ བྷཝ’’’ནྟི? ‘‘ཋཱནཾ ཁོ ཨེཏཾ, བྲཱཧྨཎ, ཝིཛྫཏི ¶ ཡཾ སཔྤུརིསོ སཔྤུརིསཾ ཛཱནེཡྻ – ‘སཔྤུརིསོ ཨཡཾ བྷཝ’’’ནྟི. ‘‘ཛཱནེཡྻ པན, བྷོ གོཏམ, སཔྤུརིསོ ཨསཔྤུརིསཾ – ‘ཨསཔྤུརིསོ ཨཡཾ བྷཝ’’’ནྟི? ‘‘ཨེཏམྤི ¶ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི ཡཾ སཔྤུརིསོ ཨསཔྤུརིསཾ ཛཱནེཡྻ – ‘ཨསཔྤུརིསོ ཨཡཾ བྷཝ’’’ནྟི.

‘‘ཨཙྪརིཡཾ, བྷོ གོཏམ, ཨབྦྷུཏཾ, བྷོ གོཏམ! ཡཱཝ སུབྷཱསིཏཾ ¶ ཙིདཾ, བྷོཏཱ གོཏམེན – ‘ཨཊྛཱནཾ ཁོ ཨེཏཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨནཝཀཱསོ ཡཾ ཨསཔྤུརིསོ ཨསཔྤུརིསཾ ཛཱནེཡྻ – ཨསཔྤུརིསོ ཨཡཾ བྷཝནྟི. ཨེཏམྤི ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཨཊྛཱནཾ ཨནཝཀཱསོ ཡཾ ཨསཔྤུརིསོ སཔྤུརིསཾ ཛཱནེཡྻ – སཔྤུརིསོ ཨཡཾ བྷཝནྟི. ཋཱནཾ ཁོ ཨེཏཾ, བྲཱཧྨཎ, ཝིཛྫཏི ཡཾ སཔྤུརིསོ སཔྤུརིསཾ ཛཱནེཡྻ – སཔྤུརིསོ ཨཡཾ བྷཝནྟི. ཨེཏམྤི ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི ཡཾ སཔྤུརིསོ ཨསཔྤུརིསཾ ཛཱནེཡྻ – ཨསཔྤུརིསོ ཨཡཾ བྷཝ’’’ནྟི.

‘‘ཨེཀམིདཾ, བྷོ གོཏམ, སམཡཾ ཏོདེཡྻསྶ བྲཱཧྨཎསྶ པརིསཏི པརཱུཔཱརམྦྷཾ ཝཏྟེནྟི – ‘བཱལོ ཨཡཾ རཱཛཱ ཨེལེ༹ཡྻོ སམཎེ རཱམཔུཏྟེ ཨབྷིཔྤསནྣོ, སམཎེ ཙ པན རཱམཔུཏྟེ ཨེཝརཱུཔཾ པརམནིཔཙྩཀཱརཾ ཀརོཏི, ཡདིདཾ ¶ ཨབྷིཝཱདནཾ པཙྩུཊྛཱནཾ ཨཉྫལིཀམྨཾ སཱམཱིཙིཀམྨ’ནྟི. ཨིམེཔི རཉྙོ ཨེལེ༹ཡྻསྶ པརིཧཱརཀཱ བཱལཱ – ཡམཀོ མོགྒལློ [པུགྒལོ (ཀ.)] ཨུགྒོ ནཱཝིནྡཀཱི གནྡྷབྦོ ཨགྒིཝེསྶོ, ཡེ སམཎེ རཱམཔུཏྟེ ཨབྷིཔྤསནྣཱ, སམཎེ ཙ པན རཱམཔུཏྟེ ཨེཝརཱུཔཾ པརམནིཔཙྩཀཱརཾ ཀརོནྟི, ཡདིདཾ ཨབྷིཝཱདནཾ པཙྩུཊྛཱནཾ ཨཉྫལིཀམྨཾ སཱམཱིཙིཀམྨནྟི. ཏྱཱསྶུདཾ ཏོདེཡྻོ བྲཱཧྨཎོ ཨིམིནཱ ནཡེན ནེཏི. ཏཾ ཀིཾ མཉྙནྟི, བྷོནྟོ, པཎྜིཏོ རཱཛཱ ཨེལེ༹ཡྻོ ཀརཎཱིཡཱདྷིཀརཎཱིཡེསུ ཝཙནཱིཡཱདྷིཝཙནཱིཡེསུ ¶ ཨལམཏྠདསཏརེཧི ཨལམཏྠདསཏརོ’ཏི? ‘ཨེཝཾ, བྷོ, པཎྜིཏོ རཱཛཱ ཨེལེ༹ཡྻོ ཀརཎཱིཡཱདྷིཀརཎཱིཡེསུ ཝཙནཱིཡཱདྷིཝཙནཱིཡེསུ ཨལམཏྠདསཏརེཧི ཨལམཏྠདསཏརོ’’’ཏི.

‘‘ཡསྨཱ ཙ ཁོ, བྷོ, སམཎོ རཱམཔུཏྟོ རཉྙཱ ཨེལེ༹ཡྻེན པཎྜིཏེན པཎྜིཏཏརོ ཀརཎཱིཡཱདྷིཀརཎཱིཡེསུ ཝཙནཱིཡཱདྷིཝཙནཱིཡེསུ ཨལམཏྠདསཏརེན ཨལམཏྠདསཏརོ, ཏསྨཱ རཱཛཱ ཨེལེ༹ཡྻོ སམཎེ རཱམཔུཏྟེ ཨབྷིཔྤསནྣོ, སམཎེ ཙ པན རཱམཔུཏྟེ ཨེཝརཱུཔཾ པརམནིཔཙྩཀཱརཾ ཀརོཏི, ཡདིདཾ ཨབྷིཝཱདནཾ པཙྩུཊྛཱནཾ ཨཉྫལིཀམྨཾ སཱམཱིཙིཀམྨཾ’’.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙནྟི, བྷོནྟོ, པཎྜིཏཱ རཉྙོ ཨེལེ༹ཡྻསྶ པརིཧཱརཀཱ – ཡམཀོ མོགྒལློ ¶ ཨུགྒོ ¶ ནཱཝིནྡཀཱི གནྡྷབྦོ ཨགྒིཝེསྶོ, ཀརཎཱིཡཱདྷིཀརཎཱིཡེསུ ཝཙནཱིཡཱདྷིཝཙནཱིཡེསུ ཨལམཏྠདསཏརེཧི ཨལམཏྠདསཏརཱཏི? ‘ཨེཝཾ, བྷོ, པཎྜིཏཱ རཉྙོ ཨེལེ༹ཡྻསྶ པརིཧཱརཀཱ – ཡམཀོ མོགྒལློ ཨུགྒོ ནཱཝིནྡཀཱི གནྡྷབྦོ ཨགྒིཝེསྶོ, ཀརཎཱིཡཱདྷིཀརཎཱིཡེསུ ཝཙནཱིཡཱདྷིཝཙནཱིཡེསུ ཨལམཏྠདསཏརེཧི ཨལམཏྠདསཏརཱ’’’ཏི.

‘‘ཡསྨཱ ཙ ཁོ, བྷོ, སམཎོ རཱམཔུཏྟོ རཉྙོ ཨེལེ༹ཡྻསྶ པརིཧཱརཀེཧི པཎྜིཏེཧི པཎྜིཏཏརོ ཀརཎཱིཡཱདྷིཀརཎཱིཡེསུ ཝཙནཱིཡཱདྷིཝཙནཱིཡེསུ ཨལམཏྠདསཏརེཧི ཨལམཏྠདསཏརོ, ཏསྨཱ རཉྙོ ཨེལེ༹ཡྻསྶ པརིཧཱརཀཱ སམཎེ རཱམཔུཏྟེ ཨབྷིཔྤསནྣཱ; སམཎེ ཙ པན རཱམཔུཏྟེ ཨེཝརཱུཔཾ པརམནིཔཙྩཀཱརཾ ཀརོནྟི, ཡདིདཾ ཨབྷིཝཱདནཾ པཙྩུཊྛཱནཾ ཨཉྫལིཀམྨཾ སཱམཱིཙིཀམྨ’’ནྟི.

‘‘ཨཙྪརིཡཾ, བྷོ, གོཏམ, ཨབྦྷུཏཾ, བྷོ གོཏམ! ཡཱཝ སུབྷཱསིཏཾ ཙིདཾ བྷོཏཱ གོཏམེན ¶ – ‘ཨཊྛཱནཾ ཁོ ཨེཏཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨནཝཀཱསོ ཡཾ ཨསཔྤུརིསོ ¶ ཨསཔྤུརིསཾ ཛཱནེཡྻ – ཨསཔྤུརིསོ ཨཡཾ བྷཝནྟི. ཨེཏམྤི ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཨཊྛཱནཾ ཨནཝཀཱསོ ཡཾ ཨསཔྤུརིསོ སཔྤུརིསཾ ཛཱནེཡྻ – སཔྤུརིསོ ཨཡཾ བྷཝནྟི. ཋཱནཾ ཁོ ཨེཏཾ, བྲཱཧྨཎ, ཝིཛྫཏི ཡཾ སཔྤུརིསོ སཔྤུརིསཾ ཛཱནེཡྻ – སཔྤུརིསོ ཨཡཾ བྷཝནྟི. ཨེཏམྤི ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི ཡཾ སཔྤུརིསོ ཨསཔྤུརིསཾ ཛཱནེཡྻ – ཨསཔྤུརིསོ ཨཡཾ བྷཝ’ནྟི. ཧནྡ ཙ དཱནི མཡཾ, བྷོ གོཏམ, གཙྪཱམ. བཧུཀིཙྩཱ མཡཾ བཧུཀརཎཱིཡཱ’’ཏི. ‘‘ཡསྶདཱནི ཏྭཾ, བྲཱཧྨཎ, ཀཱལཾ མཉྙསཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཝསྶཀཱརོ བྲཱཧྨཎོ མགདྷམཧཱམཏྟོ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡིཏྭཱ ཨནུམོདིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐཱམཱིཏི. སཏྟམཾ.

༨. ཨུཔཀསུཏྟཾ

༡༨༨. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ རཱཛགཧེ ཝིཧརཏི གིཛ྄ཛྷཀཱུཊེ པབྦཏེ. ཨཐ ཁོ ཨུཔཀོ མཎྜིཀཱཔུཏྟོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨུཔཀོ མཎྜིཀཱཔུཏྟོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཨཧཉྷི, བྷནྟེ, ཨེཝཾཝཱདཱི ཨེཝཾདིཊྛི – ‘ཡོ ཀོཙི པརཱུཔཱརམྦྷཾ ཝཏྟེཏི, པརཱུཔཱརམྦྷཾ ཝཏྟེནྟོ ¶ སབྦོ སོ [སབྦསོ (སཱི. པཱི.)] ན ཨུཔཔཱདེཏི. ཨནུཔཔཱདེནྟོ གཱརཡ྄ཧོ ཧོཏི ཨུཔཝཛྫོ’’’ཏི. ‘‘པརཱུཔཱརམྦྷཾ ཙེ, ཨུཔཀ, ཝཏྟེཏི པརཱུཔཱརམྦྷཾ ཝཏྟེནྟོ ན ཨུཔཔཱདེཏི, ཨནུཔཔཱདེནྟོ ¶ གཱརཡ྄ཧོ ཧོཏི ཨུཔཝཛྫོ. ཏྭཾ ཁོ, ཨུཔཀ, པརཱུཔཱརམྦྷཾ ཝཏྟེསི, པརཱུཔཱརམྦྷཾ ཝཏྟེནྟོ ན ཨུཔཔཱདེསི, ཨནུཔཔཱདེནྟོ གཱརཡ྄ཧོ ཧོསི ཨུཔཝཛྫོ’’ཏི. ‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷནྟེ ¶ , ཨུམྨུཛྫམཱནཀཾཡེཝ མཧཏཱ པཱསེན བནྡྷེཡྻ; ཨེཝམེཝཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཨུམྨུཛྫམཱནཀོཡེཝ བྷགཝཏཱ མཧཏཱ ཝཱདཔཱསེན [མཧཏཱ པཱསེན (ཀ.)] བདྡྷོ’’ཏི.

‘‘ཨིདཾ ཨཀུསལནྟི ཁོ, ཨུཔཀ, མཡཱ པཉྙཏྟཾ. ཏཏྠ ཨཔརིམཱཎཱ པདཱ ཨཔརིམཱཎཱ བྱཉྫནཱ ཨཔརིམཱཎཱ ཏཐཱགཏསྶ དྷམྨདེསནཱ – ཨིཏིཔིདཾ ཨཀུསལནྟི. ཏཾ ཁོ པནིདཾ ཨཀུསལཾ པཧཱཏབྦནྟི ཁོ, ཨུཔཀ, མཡཱ པཉྙཏྟཾ. ཏཏྠ ཨཔརིམཱཎཱ པདཱ ཨཔརིམཱཎཱ བྱཉྫནཱ ཨཔརིམཱཎཱ ཏཐཱགཏསྶ དྷམྨདེསནཱ – ཨིཏིཔིདཾ ཨཀུསལཾ པཧཱཏབྦནྟི.

‘‘ཨིདཾ ¶ ཀུསལནྟི ཁོ, ཨུཔཀ, མཡཱ པཉྙཏྟཾ. ཏཏྠ ཨཔརིམཱཎཱ པདཱ ཨཔརིམཱཎཱ བྱཉྫནཱ ཨཔརིམཱཎཱ ཏཐཱགཏསྶ དྷམྨདེསནཱ – ཨིཏིཔིདཾ ཀུསལནྟི. ཏཾ ཁོ པནིདཾ ཀུསལཾ བྷཱཝེཏབྦནྟི ཁོ, ཨུཔཀ, མཡཱ པཉྙཏྟཾ. ཏཏྠ ཨཔརིམཱཎཱ པདཱ ཨཔརིམཱཎཱ བྱཉྫནཱ ཨཔརིམཱཎཱ ཏཐཱགཏསྶ དྷམྨདེསནཱ – ཨིཏིཔིདཾ ཀུསལཾ བྷཱཝེཏབྦ’’ནྟི.

ཨཐ ཁོ ཨུཔཀོ མཎྜིཀཱཔུཏྟོ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡིཏྭཱ ཨནུམོདིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཡེན རཱཛཱ མཱགདྷོ ཨཛཱཏསཏྟུ ཝེདེཧིཔུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཡཱཝཏཀོ ཨཧོསི བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ ཀཐཱསལླཱཔོ ཏཾ སབྦཾ རཉྙོ མཱགདྷསྶ ཨཛཱཏསཏྟུསྶ ཝེདེཧིཔུཏྟསྶ ཨཱརོཙེསི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ རཱཛཱ མཱགདྷོ ཨཛཱཏསཏྟུ ཝེདེཧིཔུཏྟོ ཀུཔིཏོ ཨནཏྟམནོ ཨུཔཀཾ མཎྜིཀཱཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཡཱཝ དྷཾསཱི ཝཏཱཡཾ ལོཎཀཱརདཱརཀོ ཡཱཝ མུཁརོ ཡཱཝ པགབྦོ ¶ ཡཏྲ ཧི ནཱམ ཏཾ བྷགཝནྟཾ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཨཱསཱདེཏབྦཾ མཉྙིསྶཏི; ཨཔེཧི ཏྭཾ, ཨུཔཀ, ཝིནསྶ, མཱ ཏཾ ཨདྡས’’ནྟི. ཨཊྛམཾ.

༩. སཙྪིཀརཎཱིཡསུཏྟཾ

༡༨༩. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, སཙྪིཀརཎཱིཡཱ དྷམྨཱ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨཏྠི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ ཀཱཡེན སཙྪིཀརཎཱིཡཱ; ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སཏིཡཱ སཙྪིཀརཎཱིཡཱ; ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ ཙཀྑུནཱ སཙྪིཀརཎཱིཡཱ; ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ པཉྙཱཡ སཙྪིཀརཎཱིཡཱ. ཀཏམེ ཙ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ ཀཱཡེན སཙྪིཀརཎཱིཡཱ? ཨཊྛ ཝིམོཀྑཱ, བྷིཀྑཝེ, ཀཱཡེན སཙྪིཀརཎཱིཡཱ.

‘‘ཀཏམེ ཙ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སཏིཡཱ སཙྪིཀརཎཱིཡཱ? པུབྦེནིཝཱསོ, བྷིཀྑཝེ, སཏིཡཱ སཙྪིཀརཎཱིཡོ.

‘‘ཀཏམེ ཙ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ ཙཀྑུནཱ སཙྪིཀརཎཱིཡཱ? སཏྟཱནཾ ཙུཏཱུཔཔཱཏོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཀྑུནཱ སཙྪིཀརཎཱིཡོ.

‘‘ཀཏམེ ཙ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ པཉྙཱཡ སཙྪིཀརཎཱིཡཱ? ཨཱསཝཱནཾ ཁཡོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྙཱཡ སཙྪིཀརཎཱིཡོ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ སཙྪིཀརཎཱིཡཱ དྷམྨཱ’’ཏི. ནཝམཾ.

༡༠. ཨུཔོསཐསུཏྟཾ

༡༩༠. ཨེཀཾ ¶ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི པུབྦཱརཱམེ མིགཱརམཱཏུཔཱསཱདེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན བྷགཝཱ ཏདཧུཔོསཐེ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ ནིསིནྣོ ཧོཏི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཾ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཨནུཝིལོཀེཏྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི –

‘‘ཨཔལཱཔཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པརིསཱ ནིཔྤལཱཔཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པརིསཱ སུདྡྷཱ སཱརེ པཏིཊྛིཏཱ. ཏཐཱརཱུཔོ ཨཡཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུསངྒྷོ, ཏཐཱརཱུཔཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པརིསཱ. ཡཐཱརཱུཔཱ པརིསཱ དུལླབྷཱ དསྶནཱཡཔི ལོཀསྨིཾ, ཏཐཱརཱུཔོ ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུསངྒྷོ, ཏཐཱརཱུཔཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པརིསཱ. ཡཐཱརཱུཔཱ པརིསཱ ཨཱཧུནེཡྻཱ པཱཧུནེཡྻཱ དཀྑིཎེཡྻཱ ཨཉྫལིཀརཎཱིཡཱ ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶ, ཏཐཱརཱུཔོ ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུསངྒྷོ, ཏཐཱརཱུཔཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པརིསཱ ¶ . ཡཐཱརཱུཔཱཡ པརིསཱཡ ཨཔྤཾ དིནྣཾ བཧུ ཧོཏི བཧུ དིནྣཾ བཧུཏརཾ, ཏཐཱརཱུཔོ ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུསངྒྷོ, ཏཐཱརཱུཔཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པརིསཱ. ཡཐཱརཱུཔཾ པརིསཾ ཨལཾ ཡོཛནགཎནཱནིཔི དསྶནཱཡ གནྟུཾ ཨཔི པུཊོསེནཱཔི, ཏཐཱརཱུཔོ ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུསངྒྷོ, (ཏཐཱརཱུཔཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པརིསཱ) [( ) སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི. པོཏྠཀེསུ ནཏྠི].

‘‘སནྟི ¶ , བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ ཨིམསྨིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེ དེཝཔྤཏྟཱ ཝིཧརནྟི; སནྟི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ ཨིམསྨིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེ བྲཧྨཔྤཏྟཱ ཝིཧརནྟི; སནྟི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ ཨིམསྨིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟཱ ཝིཧརནྟི; སནྟི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ ཨིམསྨིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེ ཨརིཡཔྤཏྟཱ ཝིཧརནྟི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ དེཝཔྤཏྟོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི; ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ…པེ… དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ…པེ… ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ…པེ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ དེཝཔྤཏྟོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ བྲཧྨཔྤཏྟོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི, ཏཐཱ ¶ དུཏིཡཾ ཏཐཱ ཏཏིཡཾ ཏཐཱ ཙཏུཏྠཾ. ཨིཏི ཨུདྡྷམདྷོ ཏིརིཡཾ སབྦདྷི སབྦཏྟཏཱཡ སབྦཱཝནྟཾ ལོཀཾ མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཝིཔུལེན མཧགྒཏེན ཨཔྤམཱཎེན ཨཝེརེན ཨབྱཱཔཛྫེན ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི. ཀརུཎཱ… མུདིཏཱ… ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེན ¶ ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི, ཏཐཱ དུཏིཡཾ ཏཐཱ ཏཏིཡཾ ཏཐཱ ཙཏུཏྠཾ. ཨིཏི ཨུདྡྷམདྷོ ཏིརིཡཾ སབྦདྷི སབྦཏྟཏཱཡ སབྦཱཝནྟཾ ལོཀཾ ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཝིཔུལེན མཧགྒཏེན ཨཔྤམཱཎེན ཨཝེརེན ཨབྱཱཔཛྫེན ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ བྲཧྨཔྤཏྟོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སབྦསོ རཱུཔསཉྙཱནཾ ¶ སམཏིཀྐམཱ པཊིགྷསཉྙཱནཾ ཨཏྠངྒམཱ ནཱནཏྟསཉྙཱནཾ ཨམནསིཀཱརཱ ‘ཨནནྟོ ཨཱཀཱསོ’ཏི ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སབྦསོ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ‘ཨནནྟཾ ཝིཉྙཱཎ’ནྟི ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སབྦསོ ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ‘ནཏྠི ཀིཉྩཱི’ཏི ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སབྦསོ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨརིཡཔྤཏྟོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི…པེ… ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨརིཡཔྤཏྟོ ཧོཏཱི’’ཏི. དསམཾ.

བྲཱཧྨཎཝགྒོ [ཡོདྷཱཛཱིཝཝགྒོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཙཏུཏྠོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ ¶ –

ཡོདྷཱ པཱཊིབྷོགསུཏཾ, ཨབྷཡཾ བྲཱཧྨཎསཙྩེན པཉྩམཾ;

ཨུམྨགྒཝསྶཀཱརོ, ཨུཔཀོ སཙྪིཀིརིཡཱ ཙ ཨུཔོསཐོཏི.

(༢༠) ༥. མཧཱཝགྒོ

༡. སོཏཱནུགཏསུཏྟཾ

༡༩༡. ‘‘སོཏཱནུགཏཱནཾ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱནཾ, ཝཙསཱ པརིཙིཏཱནཾ, མནསཱནུཔེཀྑིཏཱནཾ, དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱནཾ ཙཏྟཱརོ ཨཱནིསཾསཱ པཱཊིཀངྑཱ. ཀཏམེ ¶ ཙཏྟཱརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎཱཏི – སུཏྟཾ, གེཡྻཾ, ཝེཡྻཱཀརཎཾ, གཱཐཾ, ཨུདཱནཾ, ཨིཏིཝུཏྟཀཾ, ཛཱཏཀཾ, ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ, ཝེདལླཾ. ཏསྶ ཏེ དྷམྨཱ སོཏཱནུགཏཱ ཧོནྟི, ཝཙསཱ པརིཙིཏཱ, མནསཱནུཔེཀྑིཏཱ, དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱ. སོ མུཊྛསྶཏི [མུཊྛསྶཏཱི (སཱི.)] ཀཱལཾ ཀུརུམཱནོ ཨཉྙཏརཾ དེཝནིཀཱཡཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཏསྶ ཏཏྠ སུཁིནོ དྷམྨཔདཱ པླཝནྟི [པིལཔནྟི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]. དནྡྷོ, བྷིཀྑཝེ, སཏུཔྤཱདོ; ཨཐ སོ སཏྟོ ཁིཔྤཾཡེཝ ཝིསེསགཱམཱི ཧོཏི. སོཏཱནུགཏཱནཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱནཾ, ཝཙསཱ པརིཙིཏཱནཾ, མནསཱནུཔེཀྑིཏཱནཾ, དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱནཾ ཨཡཾ པཋམོ ཨཱནིསཾསོ པཱཊིཀངྑོ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎཱཏི – སུཏྟཾ, གེཡྻཾ, ཝེཡྻཱཀརཎཾ, གཱཐཾ, ཨུདཱནཾ, ཨིཏིཝུཏྟཀཾ, ཛཱཏཀཾ, ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ, ཝེདལླཾ. ཏསྶ ཏེ དྷམྨཱ སོཏཱནུགཏཱ ཧོནྟི, ཝཙསཱ པརིཙིཏཱ, མནསཱནུཔེཀྑིཏཱ, དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱ. སོ མུཊྛསྶཏི ཀཱལཾ ཀུརུམཱནོ ཨཉྙཏརཾ དེཝནིཀཱཡཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཏསྶ ཏཏྠ ན ཧེཝ ཁོ སུཁིནོ དྷམྨཔདཱ པླཝནྟི; ཨཔི ¶ ཙ ཁོ བྷིཀྑུ ཨིདྡྷིམཱ ཙེཏོཝསིཔྤཏྟོ དེཝཔརིསཱཡཾ དྷམྨཾ དེསེཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཡཾ ཝཱ སོ དྷམྨཝིནཡོ, ཡཏྠཱཧཾ པུབྦེ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨཙརི’ནྟི. དནྡྷོ, བྷིཀྑཝེ, སཏུཔྤཱདོ; ཨཐ སོ སཏྟོ ཁིཔྤམེཝ ཝིསེསགཱམཱི ཧོཏི. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, པུརིསོ ཀུསལོ བྷེརིསདྡསྶ. སོ ཨདྡྷཱནམགྒཔྤཊིཔནྣོ བྷེརིསདྡཾ སུཎེཡྻ. ཏསྶ ན ཧེཝ ཁོ ཨསྶ ཀངྑཱ ཝཱ ཝིམཏི ཝཱ – ‘བྷེརིསདྡོ ནུ ཁོ, ན ནུ ཁོ བྷེརིསདྡོ’ཏི! ཨཐ ཁོ བྷེརིསདྡོཏྭེཝ ནིཊྛཾ གཙྪེཡྻ. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎཱཏི ¶ – སུཏྟཾ, གེཡྻཾ, ཝེཡྻཱཀརཎཾ, གཱཐཾ, ཨུདཱནཾ, ཨིཏིཝུཏྟཀཾ, ཛཱཏཀཾ, ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ, ཝེདལླཾ. ཏསྶ ཏེ དྷམྨཱ སོཏཱནུགཏཱ ཧོནྟི, ཝཙསཱ པརིཙིཏཱ, མནསཱནུཔེཀྑིཏཱ, དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱ. སོ མུཊྛསྶཏི ཀཱལཾ ཀུརུམཱནོ ཨཉྙཏརཾ དེཝནིཀཱཡཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཏསྶ ཏཏྠ ན ཧེཝ ཁོ སུཁིནོ དྷམྨཔདཱ པླཝནྟི; ཨཔི ཙ ¶ ཁོ བྷིཀྑུ ཨིདྡྷིམཱ ཙེཏོཝསིཔྤཏྟོ དེཝཔརིསཱཡཾ དྷམྨཾ དེསེཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཡཾ ཝཱ སོ དྷམྨཝིནཡོ, ཡཏྠཱཧཾ པུབྦེ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨཙརི’ནྟི. དནྡྷོ, བྷིཀྑཝེ, སཏུཔྤཱདོ; ཨཐ སོ སཏྟོ ཁིཔྤཾཡེཝ ཝིསེསགཱམཱི ཧོཏི. སོཏཱནུགཏཱནཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱནཾ ¶ , ཝཙསཱ པརིཙིཏཱནཾ, མནསཱནུཔེཀྑིཏཱནཾ, དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱནཾ ཨཡཾ དུཏིཡོ ཨཱནིསཾསོ པཱཊིཀངྑོ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎཱཏི – སུཏྟཾ, གེཡྻཾ, ཝེཡྻཱཀརཎཾ, གཱཐཾ, ཨུདཱནཾ, ཨིཏིཝུཏྟཀཾ, ཛཱཏཀཾ, ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ, ཝེདལླཾ. ཏསྶ ཏེ དྷམྨཱ སོཏཱནུགཏཱ ཧོནྟི, ཝཙསཱ པརིཙིཏཱ, མནསཱནུཔེཀྑིཏཱ, དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱ. སོ མུཊྛསྶཏི ཀཱལཾ ཀུརུམཱནོ ཨཉྙཏརཾ དེཝནིཀཱཡཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཏསྶ ཏཏྠ ན ཧེཝ ཁོ སུཁིནོ དྷམྨཔདཱ པླཝནྟི, ནཔི བྷིཀྑུ ཨིདྡྷིམཱ ཙེཏོཝསིཔྤཏྟོ དེཝཔརིསཱཡཾ དྷམྨཾ དེསེཏི; ཨཔི ཙ ཁོ དེཝཔུཏྟོ དེཝཔརིསཱཡཾ དྷམྨཾ དེསེཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཡཾ ཝཱ སོ དྷམྨཝིནཡོ, ཡཏྠཱཧཾ པུབྦེ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨཙརི’ནྟི. དནྡྷོ, བྷིཀྑཝེ, སཏུཔྤཱདོ; ཨཐ སོ སཏྟོ ཁིཔྤཾཡེཝ ཝིསེསགཱམཱི ཧོཏི. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, པུརིསོ ཀུསལོ སངྑསདྡསྶ. སོ ཨདྡྷཱནམགྒཔྤཊིཔནྣོ སངྑསདྡཾ སུཎེཡྻ. ཏསྶ ན ཧེཝ ཁོ ཨསྶ ཀངྑཱ ཝཱ ཝིམཏི ¶ ཝཱ – ‘སངྑསདྡོ ནུ ཁོ, ན ནུ ཁོ སངྑསདྡོ’ཏི! ཨཐ ཁོ སངྑསདྡོཏྭེཝ ནིཊྛཾ གཙྪེཡྻ. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎཱཏི – སུཏྟཾ, གེཡྻཾ, ཝེཡྻཱཀརཎཾ, གཱཐཾ, ཨུདཱནཾ, ཨིཏིཝུཏྟཀཾ, ཛཱཏཀཾ, ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ, ཝེདལླཾ. ཏསྶ ཏེ དྷམྨཱ སོཏཱནུགཏཱ ཧོནྟི, ཝཙསཱ པརིཙིཏཱ, མནསཱནུཔེཀྑིཏཱ, དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱ. སོ མུཊྛསྶཏི ཀཱལཾ ཀུརུམཱནོ ཨཉྙཏརཾ དེཝནིཀཱཡཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཏསྶ ཏཏྠ ན ཧེཝ ཁོ སུཁིནོ དྷམྨཔདཱ པླཝནྟི, ནཔི བྷིཀྑུ ཨིདྡྷིམཱ ཙེཏོཝསིཔྤཏྟོ དེཝཔརིསཱཡཾ དྷམྨཾ དེསེཏི; ཨཔི ཙ ཁོ དེཝཔུཏྟོ དེཝཔརིསཱཡཾ དྷམྨཾ དེསེཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཡཾ ཝཱ སོ དྷམྨཝིནཡོ, ཡཏྠཱཧཾ པུབྦེ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨཙརི’ནྟི. དནྡྷོ, བྷིཀྑཝེ, སཏུཔྤཱདོ; ཨཐ སོ སཏྟོ ཁིཔྤཾཡེཝ ཝིསེསགཱམཱི ཧོཏི. སོཏཱནུགཏཱནཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱནཾ, ཝཙསཱ པརིཙིཏཱནཾ, མནསཱནུཔེཀྑིཏཱནཾ, དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱནཾ ཨཡཾ ཏཏིཡོ ཨཱནིསཾསོ པཱཊིཀངྑོ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎཱཏི – སུཏྟཾ, གེཡྻཾ, ཝེཡྻཱཀརཎཾ, གཱཐཾ, ཨུདཱནཾ, ཨིཏིཝུཏྟཀཾ, ཛཱཏཀཾ, ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ, ཝེདལླཾ. ཏསྶ ཏེ དྷམྨཱ སོཏཱནུགཏཱ ཧོནྟི, ཝཙསཱ པརིཙིཏཱ, མནསཱནུཔེཀྑིཏཱ, དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱ. སོ མུཊྛསྶཏི ཀཱལཾ ཀུརུམཱནོ ཨཉྙཏརཾ དེཝནིཀཱཡཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཏསྶ ཏཏྠ ན ཧེཝ ཁོ སུཁིནོ དྷམྨཔདཱ པླཝནྟི, ནཔི བྷིཀྑུ ཨིདྡྷིམཱ ཙེཏོཝསིཔྤཏྟོ དེཝཔརིསཱཡཾ དྷམྨཾ དེསེཏི, ནཔི དེཝཔུཏྟོ དེཝཔརིསཱཡཾ ¶ དྷམྨཾ དེསེཏི; ཨཔི ཙ ཁོ ཨོཔཔཱཏིཀོ ཨོཔཔཱཏིཀཾ སཱརེཏི – ‘སརསི ཏྭཾ, མཱརིས, སརསི ཏྭཾ ¶ , མཱརིས, ཡཏྠ མཡཾ པུབྦེ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨཙརིམྷཱ’ཏི. སོ ཨེཝམཱཧ – ‘སརཱམི, མཱརིས, སརཱམི, མཱརིསཱ’ཏི. དནྡྷོ, བྷིཀྑཝེ, སཏུཔྤཱདོ; ཨཐ སོ སཏྟོ ཁིཔྤཾཡེཝ ཝིསེསགཱམཱི ཧོཏི. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, དྭེ སཧཱཡཀཱ སཧཔཾསུཀཱིལི༹ཀཱ [སཧཔཾསུཀཱིལ༹ཀཱ (སྱཱ. ཀཾ.)]. ཏེ ཀདཱཙི ཀརཧཙི ཨཉྙམཉྙཾ སམཱགཙྪེཡྻུཾ. ཨཉྙོ པན [སམཱགཙྪེཡྻུཾ, ཏམེནཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] སཧཱཡཀོ སཧཱཡཀཾ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘ཨིདམྤི, སམྨ, སརསི, ཨིདམྤི, སམྨ, སརསཱི’ཏི. སོ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘སརཱམི ¶ , སམྨ, སརཱམི, སམྨཱ’ཏི. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎཱཏི – སུཏྟཾ, གེཡྻཾ, ཝེཡྻཱཀརཎཾ, གཱཐཾ, ཨུདཱནཾ, ཨིཏིཝུཏྟཀཾ, ཛཱཏཀཾ, ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ, ཝེདལླཾ. ཏསྶ ཏེ དྷམྨཱ སོཏཱནུགཏཱ ཧོནྟི, ཝཙསཱ པརིཙིཏཱ, མནསཱནུཔེཀྑིཏཱ, དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱ. སོ མུཊྛསྶཏི ཀཱལཾ ཀུརུམཱནོ ཨཉྙཏརཾ དེཝནིཀཱཡཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཏསྶ ཏཏྠ ན ཧེཝ ཁོ སུཁིནོ དྷམྨཔདཱ པླཝནྟི, ནཔི བྷིཀྑུ ཨིདྡྷིམཱ ཙེཏོཝསིཔྤཏྟོ དེཝཔརིསཱཡཾ དྷམྨཾ དེསེཏི, ནཔི དེཝཔུཏྟོ དེཝཔརིསཱཡཾ དྷམྨཾ དེསེཏི; ཨཔི ཙ ཁོ ཨོཔཔཱཏིཀོ ཨོཔཔཱཏིཀཾ སཱརེཏི – ‘སརསི ཏྭཾ, མཱརིས, སརསི ཏྭཾ, མཱརིས, ཡཏྠ མཡཾ པུབྦེ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨཙརིམྷཱ’ཏི. སོ ཨེཝམཱཧ – ‘སརཱམི, མཱརིས, སརཱམི, མཱརིསཱ’ཏི. དནྡྷོ, བྷིཀྑཝེ, སཏུཔྤཱདོ; ཨཐ ཁོ སོ སཏྟོ ཁིཔྤཾཡེཝ ¶ ཝིསེསགཱམཱི ཧོཏི. སོཏཱནུགཏཱནཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱནཾ, ཝཙསཱ པརིཙིཏཱནཾ, མནསཱནུཔེཀྑིཏཱནཾ, དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱནཾ ཨཡཾ ཙཏུཏྠོ ཨཱནིསཾསོ པཱཊིཀངྑོ. སོཏཱནུགཏཱནཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱནཾ, ཝཙསཱ པརིཙིཏཱནཾ, མནསཱནུཔེཀྑིཏཱནཾ དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱནཾ ཨིམེ ཙཏྟཱརོ ཨཱནིསཾསཱ པཱཊིཀངྑཱ’’ཏི. པཋམཾ.

༢. ཋཱནསུཏྟཾ

༡༩༢. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཋཱནཱནི ཙཏཱུཧི ཋཱནེཧི ཝེདིཏབྦཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? སཾཝཱསེན, བྷིཀྑཝེ, སཱིལཾ ཝེདིཏབྦཾ, ཏཉྩ ཁོ དཱིགྷེན ཨདྡྷུནཱ, ན ཨིཏྟརཾ; མནསིཀརོཏཱ, ནོ ཨམནསིཀརོཏཱ; པཉྙཝཏཱ, ནོ དུཔྤཉྙེན. སཾཝོཧཱརེན, བྷིཀྑཝེ, སོཙེཡྻཾ ཝེདིཏབྦཾ, ཏཉྩ ཁོ དཱིགྷེན ཨདྡྷུནཱ, ན ཨིཏྟརཾ; མནསིཀརོཏཱ, ནོ ཨམནསིཀརོཏཱ; པཉྙཝཏཱ, ནོ དུཔྤཉྙེན. ཨཱཔདཱསུ, བྷིཀྑཝེ, ཐཱམོ ཝེདིཏབྦོ, སོ ཙ ཁོ དཱིགྷེན ཨདྡྷུནཱ ¶ , ན ཨིཏྟརཾ; མནསིཀརོཏཱ, ནོ ཨམནསིཀརོཏཱ; པཉྙཝཏཱ, ནོ དུཔྤཉྙེན. སཱཀཙྪཱཡ, བྷིཀྑཝེ, པཉྙཱ ཝེདིཏབྦཱ, སཱ ཙ ཁོ དཱིགྷེན ཨདྡྷུནཱ, ན ཨིཏྟརཾ; མནསིཀརོཏཱ, ནོ ཨམནསིཀརོཏཱ; པཉྙཝཏཱ, ནོ དུཔྤཉྙེནཱཏི.

[སཾ. ནི. ༡.༡༢༢] ‘‘‘སཾཝཱསེན ¶ , བྷིཀྑཝེ, སཱིལཾ ཝེདིཏབྦཾ, ཏཉྩ ཁོ དཱིགྷེན ཨདྡྷུནཱ, ན ཨིཏྟརཾ; མནསིཀརོཏཱ, ནོ ཨམནསིཀརོཏཱ; པཉྙཝཏཱ, ནོ དུཔྤཉྙེནཱ’ཏི, ཨིཏི ཁོ པནེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཀིཉྩེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པུགྒལེན སདྡྷིཾ སཾཝསམཱནོ ཨེཝཾ ཛཱནཱཏི – ‘དཱིགྷརཏྟཾ ཁོ ཨཡམཱཡསྨཱ ཁཎྜཀཱརཱི ཚིདྡཀཱརཱི སབལཀཱརཱི ཀམྨཱསཀཱརཱི, ན སནྟཏཀཱརཱི ན སནྟཏཝུཏྟི [སཏཏཝུཏྟི (སྱཱ. ཀཾ.)]; སཱིལེསུ དུསྶཱིལོ ཨཡམཱཡསྨཱ, ནཱཡམཱཡསྨཱ ¶ སཱིལཝཱ’’’ཏི.

‘‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པུགྒལེན སདྡྷིཾ སཾཝསམཱནོ ཨེཝཾ ཛཱནཱཏི – ‘དཱིགྷརཏྟཾ ཁོ ཨཡམཱཡསྨཱ ཨཁཎྜཀཱརཱི ཨཙྪིདྡཀཱརཱི ཨསབལཀཱརཱི ཨཀམྨཱསཀཱརཱི སནྟཏཀཱརཱི ¶ སནྟཏཝུཏྟི; སཱིལེསུ སཱིལཝཱ ཨཡམཱཡསྨཱ, ནཱཡམཱཡསྨཱ དུསྶཱིལོ’ཏི. ‘སཾཝཱསེན, བྷིཀྑཝེ, སཱིལཾ ཝེདིཏབྦཾ, ཏཉྩ ཁོ དཱིགྷེན ཨདྡྷུནཱ, ན ཨིཏྟརཾ; མནསིཀརོཏཱ, ནོ ཨམནསིཀརོཏཱ; པཉྙཝཏཱ, ནོ དུཔྤཉྙེནཱ’ཏི, ཨིཏི ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ.

‘‘‘སཾཝོཧཱརེན, བྷིཀྑཝེ, སོཙེཡྻཾ ཝེདིཏབྦཾ, ཏཉྩ ཁོ དཱིགྷེན ཨདྡྷུནཱ, ན ཨིཏྟརཾ; མནསིཀརོཏཱ, ནོ ཨམནསིཀརོཏཱ; པཉྙཝཏཱ, ནོ དུཔྤཉྙེནཱ’ཏི, ཨིཏི ཁོ པནེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཀིཉྩེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པུགྒལེན སདྡྷིཾ སཾཝོཧརམཱནོ ཨེཝཾ ཛཱནཱཏི – ‘ཨཉྙཐཱ ཁོ ཨཡམཱཡསྨཱ ཨེཀེན ཨེཀོ ཝོཧརཏི, ཨཉྙཐཱ དྭཱིཧི, ཨཉྙཐཱ ཏཱིཧི, ཨཉྙཐཱ སམྦཧུལེཧི; ཝོཀྐམཏི ཨཡམཱཡསྨཱ པུརིམཝོཧཱརཱ པཙྪིམཝོཧཱརཾ; ཨཔརིསུདྡྷཝོཧཱརོ ཨཡམཱཡསྨཱ, ནཱཡམཱཡསྨཱ པརིསུདྡྷཝོཧཱརོ’’’ཏི.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པུགྒལེན སདྡྷིཾ སཾཝོཧརམཱནོ ཨེཝཾ ཛཱནཱཏི – ‘ཡཐེཝ ཁོ ཨཡམཱཡསྨཱ ཨེཀེན ཨེཀོ ཝོཧརཏི, ཏཐཱ དྭཱིཧི, ཏཐཱ ཏཱིཧི, ཏཐཱ སམྦཧུལེཧི. ནཱཡམཱཡསྨཱ ཝོཀྐམཏི པུརིམཝོཧཱརཱ པཙྪིམཝོཧཱརཾ; པརིསུདྡྷཝོཧཱརོ ཨཡམཱཡསྨཱ, ནཱཡམཱཡསྨཱ ཨཔརིསུདྡྷཝོཧཱརོ’ཏི ¶ . ‘སཾཝོཧཱརེན, བྷིཀྑཝེ, སོཙེཡྻཾ ཝེདིཏབྦཾ, ཏཉྩ ཁོ དཱིགྷེན ཨདྡྷུནཱ, ན ཨིཏྟརཾ; མནསིཀརོཏཱ, ནོ ཨམནསིཀརོཏཱ; པཉྙཝཏཱ, ནོ དུཔྤཉྙེནཱ’ཏི, ཨིཏི ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ ¶ ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ.

‘‘‘ཨཱཔདཱསུ, བྷིཀྑཝེ, ཐཱམོ ཝེདིཏབྦོ, སོ ཙ ཁོ དཱིགྷེན ཨདྡྷུནཱ, ན ཨིཏྟརཾ; མནསིཀརོཏཱ, ནོ ཨམནསིཀརོཏཱ; པཉྙཝཏཱ, ནོ དུཔྤཉྙེནཱ’ཏི, ཨིཏི ཁོ པནེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཀིཉྩེཏཾ ¶ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཉཱཏིབྱསནེན ཝཱ ཕུཊྛོ སམཱནོ, བྷོགབྱསནེན ཝཱ ཕུཊྛོ སམཱནོ, རོགབྱསནེན ཝཱ ཕུཊྛོ སམཱནོ ན ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཏཐཱབྷཱུཏོ ཁོ ཨཡཾ ལོཀསནྣིཝཱསོ ཏཐཱབྷཱུཏོ ཨཡཾ ཨཏྟབྷཱཝཔཊིལཱབྷོ ཡཐཱབྷཱུཏེ ལོཀསནྣིཝཱསེ ཡཐཱབྷཱུཏེ ཨཏྟབྷཱཝཔཊིལཱབྷེ ཨཊྛ ལོཀདྷམྨཱ ལོཀཾ ཨནུཔརིཝཏྟནྟི ལོཀོ ཙ ཨཊྛ ལོཀདྷམྨེ ཨནུཔརིཝཏྟཏི – ལཱབྷོ ཙ, ཨལཱབྷོ ཙ, ཡསོ ཙ, ཨཡསོ ཙ, ནིནྡཱ ཙ, པསཾསཱ ཙ, སུཁཉྩ, དུཀྑཉྩཱ’ཏི. སོ ཉཱཏིབྱསནེན ཝཱ ཕུཊྛོ སམཱནོ བྷོགབྱསནེན ཝཱ ཕུཊྛོ སམཱནོ རོགབྱསནེན ཝཱ ཕུཊྛོ སམཱནོ སོཙཏི ཀིལམཏི པརིདེཝཏི, ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡཏི, སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫཏི.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཉཱཏིབྱསནེན ཝཱ ཕུཊྛོ སམཱནོ བྷོགབྱསནེན ཝཱ ཕུཊྛོ སམཱནོ རོགབྱསནེན ¶ ཝཱ ཕུཊྛོ སམཱནོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཏཐཱབྷཱུཏོ ཁོ ཨཡཾ ལོཀསནྣིཝཱསོ ཏཐཱབྷཱུཏོ ཨཡཾ ཨཏྟབྷཱཝཔཊིལཱབྷོ ཡཐཱབྷཱུཏེ ལོཀསནྣིཝཱསེ ཡཐཱབྷཱུཏེ ཨཏྟབྷཱཝཔཊིལཱབྷེ ཨཊྛ ལོཀདྷམྨཱ ལོཀཾ ཨནུཔརིཝཏྟནྟི ལོཀོ ཙ ཨཊྛ ལོཀདྷམྨེ ཨནུཔརིཝཏྟཏི – ལཱབྷོ ཙ, ཨལཱབྷོ ཙ, ཡསོ ཙ, ཨཡསོ ཙ, ནིནྡཱ ཙ, པསཾསཱ ཙ, སུཁཉྩ, དུཀྑཉྩཱ’ཏི. སོ ཉཱཏིབྱསནེན ཝཱ ཕུཊྛོ སམཱནོ བྷོགབྱསནེན ཝཱ ¶ ཕུཊྛོ སམཱནོ རོགབྱསནེན ཝཱ ཕུཊྛོ སམཱནོ ན སོཙཏི ན ཀིལམཏི ན པརིདེཝཏི, ན ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡཏི, ན སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫཏི. ‘ཨཱཔདཱསུ, བྷིཀྑཝེ, ཐཱམོ ཝེདིཏབྦོ, སོ ཙ ཁོ དཱིགྷེན ཨདྡྷུནཱ, ན ཨིཏྟརཾ; མནསིཀརོཏཱ, ནོ ཨམནསིཀརོཏཱ; པཉྙཝཏཱ, ནོ དུཔྤཉྙེནཱ’ཏི, ཨིཏི ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ.

‘‘‘སཱཀཙྪཱཡ, བྷིཀྑཝེ, པཉྙཱ ཝེདིཏབྦཱ, སཱ ཙ ཁོ དཱིགྷེན ཨདྡྷུནཱ, ན ཨིཏྟརཾ; མནསིཀརོཏཱ, ནོ ཨམནསིཀརོཏཱ; པཉྙཝཏཱ, ནོ དུཔྤཉྙེནཱ’ཏི ¶ , ཨིཏི ཁོ པནེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཀིཉྩེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པུགྒལེན སདྡྷིཾ སཱཀཙྪཱཡམཱནོ ཨེཝཾ ཛཱནཱཏི – ‘ཡཐཱ ཁོ ཨིམསྶ ཨཱཡསྨཏོ ཨུམྨགྒོ ཡཐཱ ཙ ཨབྷིནཱིཧཱརོ ཡཐཱ ཙ པཉྷཱསམུདཱཧཱརོ, དུཔྤཉྙོ ཨཡམཱཡསྨཱ, ནཱཡམཱཡསྨཱ པཉྙཝཱ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཏཐཱ ཧི ཨཡམཱཡསྨཱ ན ཙེཝ གམྦྷཱིརཾ ཨཏྠཔདཾ ཨུདཱཧརཏི སནྟཾ པཎཱིཏཾ ཨཏཀྐཱཝཙརཾ ནིཔུཎཾ པཎྜིཏཝེདནཱིཡཾ. ཡཉྩ ཨཡམཱཡསྨཱ དྷམྨཾ བྷཱསཏི ཏསྶ ཙ ནཔྤཊིབལོ སཾཁིཏྟེན ཝཱ ཝིཏྠཱརེན ¶ ཝཱ ཨཏྠཾ ཨཱཙིཀྑིཏུཾ དེསེཏུཾ པཉྙཱཔེཏུཾ པཊྛཔེཏུཾ ཝིཝརིཏུཾ ཝིབྷཛིཏུཾ ཨུཏྟཱནཱིཀཱཏུཾ. དུཔྤཉྙོ ཨཡམཱཡསྨཱ, ནཱཡམཱཡསྨཱ པཉྙཝཱ’’’ཏི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཙཀྑུམཱ པུརིསོ ཨུདཀརཧདསྶ ཏཱིརེ ཋིཏོ པསྶེཡྻ པརིཏྟཾ མཙྪཾ ཨུམྨུཛྫམཱནཾ. ཏསྶ ཨེཝམསྶ – ‘ཡཐཱ ཁོ ཨིམསྶ མཙྪསྶ ཨུམྨགྒོ ཡཐཱ ཙ ཨཱུམིགྷཱཏོ ཡཐཱ ཙ ཝེགཱཡིཏཏྟཾ, པརིཏྟོ ཨཡཾ ¶ མཙྪོ, ནཱཡཾ མཙྪོ མཧནྟོ’ཏི. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པུགྒལེན སདྡྷིཾ སཱཀཙྪཱཡམཱནོ ཨེཝཾ ཛཱནཱཏི – ‘ཡཐཱ ཁོ ཨིམསྶ ཨཱཡསྨཏོ ཨུམྨགྒོ ཡཐཱ ཙ ཨབྷིནཱིཧཱརོ ཡཐཱ ཙ པཉྷཱསམུདཱཧཱརོ, དུཔྤཉྙོ ཨཡམཱཡསྨཱ, ནཱཡམཱཡསྨཱ པཉྙཝཱ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཏཐཱ ཧི ཨཡམཱཡསྨཱ ན ཙེཝ གམྦྷཱིརཾ ཨཏྠཔདཾ ཨུདཱཧརཏི སནྟཾ པཎཱིཏཾ ཨཏཀྐཱཝཙརཾ ནིཔུཎཾ པཎྜིཏཝེདནཱིཡཾ. ཡཉྩ ཨཡམཱཡསྨཱ དྷམྨཾ བྷཱསཏི, ཏསྶ ཙ ན པཊིབལོ སཾཁིཏྟེན ཝཱ ཝིཏྠཱརེན ཝཱ ཨཏྠཾ ཨཱཙིཀྑིཏུཾ དེསེཏུཾ པཉྙཱཔེཏུཾ པཊྛཔེཏུཾ ཝིཝརིཏུཾ ཝིབྷཛིཏུཾ ཨུཏྟཱནཱིཀཱཏུཾ. དུཔྤཉྙོ ཨཡམཱཡསྨཱ, ནཱཡམཱཡསྨཱ པཉྙཝཱ’’’ཏི.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པུགྒལེན སདྡྷིཾ སཱཀཙྪཱཡམཱནོ ཨེཝཾ ཛཱནཱཏི – ‘ཡཐཱ ཁོ ཨིམསྶ ཨཱཡསྨཏོ ཨུམྨགྒོ ཡཐཱ ཙ ཨབྷིནཱིཧཱརོ ཡཐཱ ཙ པཉྷཱསམུདཱཧཱརོ, པཉྙཝཱ ཨཡམཱཡསྨཱ, ནཱཡམཱཡསྨཱ དུཔྤཉྙོ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཏཐཱ ཧི ཨཡམཱཡསྨཱ གམྦྷཱིརཉྩེཝ ཨཏྠཔདཾ ཨུདཱཧརཏི སནྟཾ པཎཱིཏཾ ཨཏཀྐཱཝཙརཾ ནིཔུཎཾ པཎྜིཏཝེདནཱིཡཾ. ཡཉྩ ཨཡམཱཡསྨཱ དྷམྨཾ བྷཱསཏི, ཏསྶ ཙ པཊིབལོ སཾཁིཏྟེན ཝཱ ཝིཏྠཱརེན ཝཱ ཨཏྠཾ ཨཱཙིཀྑིཏུཾ དེསེཏུཾ པཉྙཱཔེཏུཾ པཊྛཔེཏུཾ ཝིཝརིཏུཾ ཝིབྷཛིཏུཾ ཨུཏྟཱནཱིཀཱཏུཾ. པཉྙཝཱ ཨཡམཱཡསྨཱ, ནཱཡམཱཡསྨཱ དུཔྤཉྙོ’’’ཏི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཙཀྑུམཱ པུརིསོ ཨུདཀརཧདསྶ ཏཱིརེ ཋིཏོ པསྶེཡྻ མཧནྟཾ མཙྪཾ ཨུམྨུཛྫམཱནཾ. ཏསྶ ཨེཝམསྶ ¶ – ‘ཡཐཱ ཁོ ཨིམསྶ མཙྪསྶ ཨུམྨགྒོ ཡཐཱ ཙ ཨཱུམིགྷཱཏོ ཡཐཱ ཙ ཝེགཱཡིཏཏྟཾ, མཧནྟོ ཨཡཾ མཙྪོ, ནཱཡཾ མཙྪོ པརིཏྟོ’ཏི. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པུགྒལེན སདྡྷིཾ སཱཀཙྪཱཡམཱནོ ཨེཝཾ ཛཱནཱཏི – ‘ཡཐཱ ཁོ ཨིམསྶ ཨཱཡསྨཏོ ཨུམྨགྒོ ཡཐཱ ཙ ཨབྷིནཱིཧཱརོ ཡཐཱ ཙ པཉྷཱསམུདཱཧཱརོ, པཉྙཝཱ ཨཡམཱཡསྨཱ, ནཱཡམཱཡསྨཱ དུཔྤཉྙོ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཏཐཱ ཧི ཨཡམཱཡསྨཱ གམྦྷཱིརཉྩེཝ ཨཏྠཔདཾ ཨུདཱཧརཏི ¶ སནྟཾ པཎཱིཏཾ ཨཏཀྐཱཝཙརཾ ནིཔུཎཾ པཎྜིཏཝེདནཱིཡཾ. ཡཉྩ ཨཡམཱཡསྨཱ དྷམྨཾ བྷཱསཏི, ཏསྶ ཙ པཊིབལོ སཾཁིཏྟེན ཝཱ ཝིཏྠཱརེན ཝཱ ཨཏྠཾ ཨཱཙིཀྑིཏུཾ དེསེཏུཾ པཉྙཱཔེཏུཾ པཊྛཔེཏུཾ ཝིཝརིཏུཾ ཝིབྷཛིཏུཾ ཨུཏྟཱནཱིཀཱཏུཾ. པཉྙཝཱ ཨཡམཱཡསྨཱ, ནཱཡམཱཡསྨཱ དུཔྤཉྙོ’ཏི.

‘‘‘སཱཀཙྪཱཡ, བྷིཀྑཝེ, པཉྙཱ ཝེདིཏབྦཱ, སཱ ཙ ཁོ དཱིགྷེན ཨདྡྷུནཱ, ན ཨིཏྟརཾ; མནསིཀརོཏཱ, ནོ ཨམནསིཀརོཏཱ; པཉྙཝཏཱ, ནོ དུཔྤཉྙེནཱ’ཏི ¶ , ཨིཏི ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི ཋཱནཱནི ཨིམེཧི ཙཏཱུཧི ཋཱནེཧི ཝེདིཏབྦཱནཱི’’ཏི. དུཏིཡཾ.

༣. བྷདྡིཡསུཏྟཾ

༡༩༣. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཝེསཱལིཡཾ ཝིཧརཏི མཧཱཝནེ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡཾ. ཨཐ ཁོ བྷདྡིཡོ ལིཙྪཝི ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ བྷདྡིཡོ ལིཙྪཝི བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘སུཏཾ མེཏཾ, བྷནྟེ – ‘མཱཡཱཝཱི སམཎོ གོཏམོ ཨཱཝཊྚནིཾ མཱཡཾ [ཨཱཝཊྚནཱིམཱཡཾ (སཱི.), ཨཱཝཊྚནིམཱཡཾ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.) མ. ནི. ༢.༦༠ པསྶིཏབྦཾ] ཛཱནཱཏི ཡཱཡ ཨཉྙཏིཏྠིཡཱནཾ སཱཝཀེ ཨཱཝཊྚེཏཱི’ཏི. ཡེ ཏེ, བྷནྟེ, ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘མཱཡཱཝཱི སམཎོ གོཏམོ ཨཱཝཊྚནིཾ མཱཡཾ ཛཱནཱཏི ཡཱཡ ཨཉྙཏིཏྠིཡཱནཾ སཱཝཀེ ཨཱཝཊྚེཏཱི’ཏི, ཀཙྩི ཏེ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ ཝུཏྟཝཱདིནོ, ན ཙ བྷགཝནྟཾ ཨབྷཱུཏེན ཨབྦྷཱཙིཀྑནྟི, དྷམྨསྶ ཙ ཨནུདྷམྨཾ བྱཱཀརོནྟི, ན ཙ ཀོཙི སཧདྷམྨིཀོ ཝཱདཱནུཔཱཏོ གཱརཡ྄ཧཾ ཋཱནཾ ཨཱགཙྪཏི, ཨནབྦྷཀྑཱཏུཀཱམཱ ཧི མཡཾ, བྷནྟེ, བྷགཝནྟ’’ནྟི?

‘‘ཨེཐ ¶ ¶ ཏུམྷེ, བྷདྡིཡ, མཱ ཨནུསྶཝེན, མཱ པརམྤརཱཡ, མཱ ཨིཏིཀིརཱཡ, མཱ པིཊཀསམྤདཱནེན, མཱ ཏཀྐཧེཏུ, མཱ ནཡཧེཏུ, མཱ ཨཱཀཱརཔརིཝིཏཀྐེན, མཱ དིཊྛིནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཡཱ, མཱ བྷབྦརཱུཔཏཱཡ, མཱ ‘སམཎོ ནོ གརཱུ’ཏི. ཡདཱ ཏུམྷེ, བྷདྡིཡ, ཨཏྟནཱཝ ཛཱནེཡྻཱཐ – ‘ཨིམེ དྷམྨཱ ཨཀུསལཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ སཱཝཛྫཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ ཝིཉྙུགརཧིཏཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ སམཏྟཱ སམཱདིནྣཱ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ སཾཝཏྟནྟཱི’ཏི, ཨཐ ཏུམྷེ, བྷདྡིཡ, པཛཧེཡྻཱཐ.

‘‘ཏཾ ¶ ཀིཾ མཉྙཐ, བྷདྡིཡ, ལོབྷོ པུརིསསྶ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨུཔྤཛྫམཱནོ ཨུཔྤཛྫཏི ¶ ཧིཏཱཡ ཝཱ ཨཧིཏཱཡ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ཨཧིཏཱཡ, བྷནྟེ’’. ‘‘ལུདྡྷོ པནཱཡཾ, བྷདྡིཡ, པུརིསཔུགྒལོ ལོབྷེན ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ པཱཎམྤི ཧནཏི, ཨདིནྣམྤི ཨཱདིཡཏི, པརདཱརམྤི གཙྪཏི, མུསཱཔི བྷཎཏི, པརམྤི ཏཐཏྟཱཡ [ཏདཏྠཱཡ (ཀ.) ཨ. ནི. ༣.༦༦] སམཱདཔེཏི ཡཾས ཧོཏི དཱིགྷརཏྟཾ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, བྷདྡིཡ, དོསོ པུརིསསྶ…པེ… མོཧོ པུརིསསྶ…པེ… སཱརམྦྷོ པུརིསསྶ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨུཔྤཛྫམཱནོ ཨུཔྤཛྫཏི ཧིཏཱཡ ཝཱ ཨཧིཏཱཡ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ཨཧིཏཱཡ, བྷནྟེ’’. ‘‘སཱརདྡྷོ པནཱཡཾ, བྷདྡིཡ, པུརིསཔུགྒལོ སཱརམྦྷེན ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ པཱཎམྤི ཧནཏི, ཨདིནྣམྤི ཨཱདིཡཏི, པརདཱརམྤི གཙྪཏི, མུསཱཔི བྷཎཏི, པརམྤི ཏཐཏྟཱཡ སམཱདཔེཏི ཡཾས ཧོཏི དཱིགྷརཏྟཾ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, བྷདྡིཡ, ཨིམེ དྷམྨཱ ཀུསལཱ ཝཱ ཨཀུསལཱ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ཨཀུསལཱ, བྷནྟེ’’. ‘‘སཱཝཛྫཱ ཝཱ ཨནཝཛྫཱ ཝཱ’’ཏི? ‘‘སཱཝཛྫཱ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཝིཉྙུགརཧིཏཱ ཝཱ ཝིཉྙུཔྤསཏྠཱ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ཝིཉྙུགརཧིཏཱ, བྷནྟེ’’. ‘‘སམཏྟཱ སམཱདིནྣཱ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ ཝཱ? ཀཐཾ ཝཱ ཨེཏྠ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘སམཏྟཱ, བྷནྟེ, སམཱདིནྣཱ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཨེཝཾ ནོ ཨེཏྠ ཧོཏཱི’’ཏི.

‘‘ཨིཏི ཁོ, བྷདྡིཡ, ཡཾ ཏཾ ཏེ ཨཝོཙུམྷཱ – ཨེཐ ཏུམྷེ, བྷདྡིཡ, མཱ ཨནུསྶཝེན, མཱ པརམྤརཱཡ, མཱ ཨིཏིཀིརཱཡ, མཱ ¶ པིཊཀསམྤདཱནེན, མཱ ཏཀྐཧེཏུ, མཱ ནཡཧེཏུ, མཱ ཨཱཀཱརཔརིཝིཏཀྐེན, མཱ དིཊྛིནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཡཱ, མཱ བྷབྦརཱུཔཏཱཡ, མཱ ‘སམཎོ ནོ གརཱུ’ཏི. ཡདཱ ཏུམྷེ, བྷདྡིཡ, ཨཏྟནཱཝ ཛཱནེཡྻཱཐ ¶ – ‘ཨིམེ དྷམྨཱ ཨཀུསལཱ, ཨིམེ ¶ དྷམྨཱ སཱཝཛྫཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ ཝིཉྙུགརཧིཏཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ སམཏྟཱ སམཱདིནྣཱ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ སཾཝཏྟནྟཱིཏི, ཨཐ ཏུམྷེ, བྷདྡིཡ, པཛཧེཡྻཱཐཱ’ཏི, ཨིཏི ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ.

‘‘ཨེཐ ཏུམྷེ, བྷདྡིཡ, མཱ ཨནུསྶཝེན, མཱ པརམྤརཱཡ, མཱ ཨིཏིཀིརཱཡ, མཱ པིཊཀསམྤདཱནེན, མཱ ཏཀྐཧེཏུ, མཱ ནཡཧེཏུ, མཱ ཨཱཀཱརཔརིཝིཏཀྐེན, མཱ དིཊྛིནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཡཱ, མཱ བྷབྦརཱུཔཏཱཡ, མཱ ‘སམཎོ ནོ གརཱུ’ཏི. ཡདཱ ཏུམྷེ, བྷདྡིཡ, ཨཏྟནཱཝ ¶ ཛཱནེཡྻཱཐ – ‘ཨིམེ དྷམྨཱ ཀུསལཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ ཨནཝཛྫཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ ཝིཉྙུཔྤསཏྠཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ སམཏྟཱ སམཱདིནྣཱ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟནྟཱི’ཏི, ཨཐ ཏུམྷེ, བྷདྡིཡ, ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻཱཐཱ’’ཏི.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, བྷདྡིཡ, ཨལོབྷོ པུརིསསྶ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨུཔྤཛྫམཱནོ ཨུཔྤཛྫཏི ཧིཏཱཡ ཝཱ ཨཧིཏཱཡ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ཧིཏཱཡ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཨལུདྡྷོ པནཱཡཾ, བྷདྡིཡ, པུརིསཔུགྒལོ ལོབྷེན ཨནབྷིབྷཱུཏོ ཨཔརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ ནེཝ པཱཎཾ ཧནཏི, ན ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡཏི, ན པརདཱརཾ གཙྪཏི, ན མུསཱ བྷཎཏི, པརམྤི ཏཐཏྟཱཡ ན སམཱདཔེཏི ཡཾ’ས ཧོཏི དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, བྷདྡིཡ, ཨདོསོ པུརིསསྶ…པེ… ཨམོཧོ པུརིསསྶ…པེ… ཨསཱརམྦྷོ པུརིསསྶ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨུཔྤཛྫམཱནོ ཨུཔྤཛྫཏི ཧིཏཱཡ ཝཱ ཨཧིཏཱཡ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ཧིཏཱཡ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཨསཱརདྡྷོ པནཱཡཾ, བྷདྡིཡ, པུརིསཔུགྒལོ སཱརམྦྷེན ཨནབྷིབྷཱུཏོ ཨཔརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ ནེཝ པཱཎཾ ཧནཏི, ན ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡཏི, ན པརདཱརཾ གཙྪཏི, ན མུསཱ བྷཎཏི ¶ , པརམྤི ཏཐཏྟཱཡ ན སམཱདཔེཏི ཡཾ’ས ཧོཏི དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, བྷདྡིཡ, ཨིམེ དྷམྨཱ ཀུསལཱ ཝཱ ཨཀུསལཱ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ཀུསལཱ, བྷནྟེ’’. ‘‘སཱཝཛྫཱ ཝཱ ཨནཝཛྫཱ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ཨནཝཛྫཱ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཝིཉྙུགརཧིཏཱ ཝཱ ཝིཉྙུཔྤསཏྠཱ ཝཱ’’ཏི? ‘‘ཝིཉྙུཔྤསཏྠཱ, བྷནྟེ’’. ‘‘སམཏྟཱ ¶ སམཱདིནྣཱ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟནྟི ནོ ཝཱ? ཀཐཾ ཝཱ ཨེཏྠ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘སམཏྟཱ, བྷནྟེ, སམཱདིནྣཱ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཨེཝཾ ནོ ཨེཏྠ ཧོཏཱི’’ཏི.

‘‘ཨིཏི ¶ ཁོ, བྷདྡིཡ, ཡཾ ཏཾ ཏེ ཨཝོཙུམྷཱ – ཨེཐ ཏུམྷེ, བྷདྡིཡ, མཱ ཨནུསྶཝེན, མཱ པརམྤརཱཡ, མཱ ཨིཏིཀིརཱཡ, མཱ པིཊཀསམྤདཱནེན, མཱ ཏཀྐཧེཏུ, མཱ ནཡཧེཏུ, མཱ ཨཱཀཱརཔརིཝིཏཀྐེན, མཱ དིཊྛིནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཡཱ, མཱ བྷབྦརཱུཔཏཱཡ, མཱ ‘སམཎོ ནོ གརཱུ’ཏི. ཡདཱ ཏུམྷེ, བྷདྡིཡ, ཨཏྟནཱཝ ཛཱནེཡྻཱཐ – ‘ཨིམེ དྷམྨཱ ཀུསལཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ ཨནཝཛྫཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ ཝིཉྙུཔྤསཏྠཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ སམཏྟཱ སམཱདིནྣཱ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟནྟཱིཏི ¶ , ཨཐ ཏུམྷེ, བྷདྡིཡ, ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻཱཐཱ’ཏི, ཨིཏི ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ.

‘‘ཡེ ཁོ ཏེ, བྷདྡིཡ, ལོཀེ སནྟོ སཔྤུརིསཱ ཏེ སཱཝཀཾ ཨེཝཾ སམཱདཔེནྟི – ‘ཨེཧི ཏྭཾ, ཨམྦྷོ པུརིས, ལོབྷཾ ཝིནེཡྻ [ཝིནེཡྻ ཝིནེཡྻ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.)] ཝིཧརཱཧི. ལོབྷཾ ཝིནེཡྻ ཝིཧརནྟོ ན ལོབྷཛཾ ཀམྨཾ ཀརིསྶསི ཀཱཡེན ཝཱཙཱཡ མནསཱ. དོསཾ ཝིནེཡྻ ཝིཧརཱཧི. དོསཾ ཝིནེཡྻ ཝིཧརནྟོ ན དོསཛཾ ཀམྨཾ ¶ ཀརིསྶསི ཀཱཡེན ཝཱཙཱཡ མནསཱ. མོཧཾ ཝིནེཡྻ ཝིཧརཱཧི. མོཧཾ ཝིནེཡྻ ཝིཧརནྟོ ན མོཧཛཾ ཀམྨཾ ཀརིསྶསི ཀཱཡེན ཝཱཙཱཡ མནསཱ. སཱརམྦྷཾ ཝིནེཡྻ ཝིཧརཱཧི. སཱརམྦྷཾ ཝིནེཡྻ ཝིཧརནྟོ ན སཱརམྦྷཛཾ ཀམྨཾ ཀརིསྶསི ཀཱཡེན ཝཱཙཱཡ མནསཱ’’’ཏི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ བྷདྡིཡོ ལིཙྪཝི བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷནྟེ…པེ… ཨུཔཱསཀཾ མཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི.

‘‘ཨཔི ནུ ཏཱཧཾ, བྷདྡིཡ, ཨེཝཾ ཨཝཙཾ – ‘ཨེཧི མེ ཏྭཾ, བྷདྡིཡ, སཱཝཀོ ཧོཧི; ཨཧཾ སཏྠཱ བྷཝིསྶཱམཱི’’’ཏི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཨེཝཾཝཱདིཾ ཁོ མཾ, བྷདྡིཡ, ཨེཝམཀྑཱཡིཾ ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨསཏཱ ཏུཙྪཱ མུསཱ ཨབྷཱུཏེན ཨབྦྷཱཙིཀྑནྟི – ‘མཱཡཱཝཱི སམཎོ གོཏམོ ཨཱཝཊྚནིཾ མཱཡཾ ཛཱནཱཏི ཡཱཡ ཨཉྙཏིཏྠིཡཱནཾ སཱཝཀེ ཨཱཝཊྚེཏཱི’’’ཏི. ‘‘བྷདྡིཀཱ ¶ , བྷནྟེ, ཨཱཝཊྚནཱི མཱཡཱ. ཀལྱཱཎཱི, བྷནྟེ, ཨཱཝཊྚནཱི མཱཡཱ. པིཡཱ མེ, བྷནྟེ, ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱ ཨིམཱཡ ཨཱཝཊྚནིཡཱ ཨཱཝཊྚེཡྻུཾ, པིཡཱནམྤི མེ ཨསྶ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱནཾ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ. སབྦེ ཙེཔི, བྷནྟེ, ཁཏྟིཡཱ ཨིམཱཡ ཨཱཝཊྚནིཡཱ ཨཱཝཊྚེཡྻུཾ, སབྦེསམྤིསྶ ཁཏྟིཡཱནཾ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ. སབྦེ ཙེཔི, བྷནྟེ, བྲཱཧྨཎཱ… ཝེསྶཱ ¶ … སུདྡཱ ཨིམཱཡ ཨཱཝཊྚནིཡཱ ཨཱཝཊྚེཡྻུཾ, སབྦེསམྤིསྶ སུདྡཱནཾ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡཱ’’ཏི.

‘‘ཨེཝམེཏཾ, བྷདྡིཡ, ཨེཝམེཏཾ, བྷདྡིཡ! སབྦེ ཙེཔི, བྷདྡིཡ, ཁཏྟིཡཱ ཨིམཱཡ ཨཱཝཊྚནིཡཱ ཨཱཝཊྚེཡྻུཾ ཨཀུསལདྷམྨཔྤཧཱནཱཡ ཀུསལདྷམྨཱུཔསམྤདཱཡ, སབྦེསམྤིསྶ ཁཏྟིཡཱནཾ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ. སབྦེ ¶ ཙེཔི, བྷདྡིཡ, བྲཱཧྨཎཱ… ཝེསྶཱ… སུདྡཱ ཨཱཝཊྚེཡྻུཾ ཨཀུསལདྷམྨཔྤཧཱནཱཡ ཀུསལདྷམྨཱུཔསམྤདཱཡ, སབྦེསམྤིསྶ སུདྡཱནཾ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ. སདེཝཀོ ཙེཔི, བྷདྡིཡ, ལོཀོ སམཱརཀོ སབྲཧྨཀོ སསྶམཎབྲཱཧྨཎཱི པཛཱ སདེཝམནུསྶཱ ཨིམཱཡ ¶ ཨཱཝཊྚནིཡཱ ཨཱཝཊྚེཡྻུཾ [ཨཱཝཊྚེཡྻ (?)] ཨཀུསལདྷམྨཔྤཧཱནཱཡ ཀུསལདྷམྨཱུཔསམྤདཱཡ, སདེཝཀསྶཔིསྶ ལོཀསྶ སམཱརཀསྶ སབྲཧྨཀསྶ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཡཱ པཛཱཡ སདེཝམནུསྶཱཡ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ. ཨིམེ ཙེཔི, བྷདྡིཡ, མཧཱསཱལཱ ཨིམཱཡ ཨཱཝཊྚནིཡཱ ཨཱཝཊྚེཡྻུཾ ཨཀུསལདྷམྨཔྤཧཱནཱཡ ཀུསལདྷམྨཱུཔསམྤདཱཡ, ཨིམེསམྤིསྶ མཧཱསཱལཱནཾ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ( ) [(སཙེ ཙེཏེཡྻུཾ) (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.), (ཨཱཝཊྚེཡྻུཾ) (ཀ.) ཨ. ནི. ༨.༤༤]. ཀོ པན ཝཱདོ མནུསྶབྷཱུཏསྶཱ’’ཏི! ཏཏིཡཾ.

༤. སཱམུགིཡསུཏྟཾ

༡༩༤. ཨེཀཾ སམཡཾ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཀོལིཡེསུ ཝིཧརཏི སཱམུགཾ ནཱམ [སཱཔཱུགཾ ནཱམ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཀོལིཡཱནཾ ནིགམོ. ཨཐ ཁོ སམྦཧུལཱ སཱམུགིཡཱ ཀོལིཡཔུཏྟཱ ཡེནཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣེ ཁོ ཏེ སཱམུགིཡེ ཀོལིཡཔུཏྟེ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྱགྒྷཔཛྫཱ, པཱརིསུདྡྷིཔདྷཱནིཡངྒཱནི ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན ¶ སམྨདཀྑཱཏཱནི སཏྟཱནཾ ཝིསུདྡྷིཡཱ སོཀཔརིདེཝཱནཾ [སོཀཔརིདྡཝཱནཾ (སཱི.)] སམཏིཀྐམཱཡ དུཀྑདོམནསྶཱནཾ ཨཏྠངྒམཱཡ ཉཱཡསྶ ཨདྷིགམཱཡ ནིབྦཱནསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? སཱིལཔཱརིསུདྡྷིཔདྷཱནིཡངྒཾ, ཙིཏྟཔཱརིསུདྡྷིཔདྷཱནིཡངྒཾ ¶ , དིཊྛིཔཱརིསུདྡྷིཔདྷཱནིཡངྒཾ, ཝིམུཏྟིཔཱརིསུདྡྷིཔདྷཱནིཡངྒཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ ¶ , བྱགྒྷཔཛྫཱ, སཱིལཔཱརིསུདྡྷིཔདྷཱནིཡངྒཾ? ཨིདྷ, བྱགྒྷཔཛྫཱ, བྷིཀྑུ སཱིལཝཱ ཧོཏི…པེ… སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསུ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྱགྒྷཔཛྫཱ, སཱིལཔཱརིསུདྡྷི. ཨིཏི ཨེཝརཱུཔིཾ སཱིལཔཱརིསུདྡྷིཾ ཨཔརིཔཱུརཾ ཝཱ པརིཔཱུརེསྶཱམི པརིཔཱུརཾ ཝཱ ཏཏྠ ཏཏྠ པཉྙཱཡ ཨནུགྒཧེསྶཱམཱིཏི, ཡོ ཏཏྠ ཚནྡོ ཙ ཝཱཡཱམོ ཙ ཨུསྶཱཧོ ཙ ཨུསྶོལ༹ྷཱི ཙ ཨཔྤཊིཝཱནཱི ཙ སཏི ཙ སམྤཛཉྙཉྩ, ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྱགྒྷཔཛྫཱ, སཱིལཔཱརིསུདྡྷིཔདྷཱནིཡངྒཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ, བྱགྒྷཔཛྫཱ, ཙིཏྟཔཱརིསུདྡྷིཔདྷཱནིཡངྒཾ? ཨིདྷ, བྱགྒྷཔཛྫཱ, བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… ¶ ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྱགྒྷཔཛྫཱ, ཙིཏྟཔཱརིསུདྡྷི. ཨིཏི ཨེཝརཱུཔིཾ ཙིཏྟཔཱརིསུདྡྷིཾ ཨཔརིཔཱུརཾ ཝཱ པརིཔཱུརེསྶཱམི པརིཔཱུརཾ ཝཱ ཏཏྠ ཏཏྠ པཉྙཱཡ ཨནུགྒཧེསྶཱམཱིཏི, ཡོ ཏཏྠ ཚནྡོ ཙ ཝཱཡཱམོ ཙ ཨུསྶཱཧོ ཙ ཨུསྶོལ༹ྷཱི ཙ ཨཔྤཊིཝཱནཱི ཙ སཏི ཙ སམྤཛཉྙཉྩ, ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྱགྒྷཔཛྫཱ, ཙིཏྟཔཱརིསུདྡྷིཔདྷཱནིཡངྒཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ, བྱགྒྷཔཛྫཱ, དིཊྛིཔཱརིསུདྡྷིཔདྷཱནིཡངྒཾ? ཨིདྷ, བྱགྒྷཔཛྫཱ, བྷིཀྑུ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི…པེ… ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྱགྒྷཔཛྫཱ, དིཊྛིཔཱརིསུདྡྷི. ཨིཏི ཨེཝརཱུཔིཾ དིཊྛིཔཱརིསུདྡྷིཾ ཨཔརིཔཱུརཾ ཝཱ…པེ… ཏཏྠ ཏཏྠ པཉྙཱཡ ཨནུགྒཧེསྶཱམཱིཏི, ཡོ ཏཏྠ ཚནྡོ ཙ ཝཱཡཱམོ ཙ ཨུསྶཱཧོ ཙ ཨུསྶོལ༹ྷཱི ཙ ཨཔྤཊིཝཱནཱི ཙ སཏི ཙ སམྤཛཉྙཉྩ, ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྱགྒྷཔཛྫཱ, དིཊྛིཔཱརིསུདྡྷིཔདྷཱནིཡངྒཾ ¶ .

‘‘ཀཏམཉྩ, བྱགྒྷཔཛྫཱ, ཝིམུཏྟིཔཱརིསུདྡྷིཔདྷཱནིཡངྒཾ? ས ཁོ སོ, བྱགྒྷཔཛྫཱ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིམིནཱ ཙ སཱིལཔཱརིསུདྡྷིཔདྷཱནིཡངྒེན སམནྣཱགཏོ ཨིམིནཱ ཙ ཙིཏྟཔཱརིསུདྡྷིཔདྷཱནིཡངྒེན ¶ ¶ སམནྣཱགཏོ ཨིམིནཱ ཙ དིཊྛིཔཱརིསུདྡྷིཔདྷཱནིཡངྒེན སམནྣཱགཏོ རཛནཱིཡེསུ དྷམྨེསུ ཙིཏྟཾ ཝིརཱཛེཏི, ཝིམོཙནཱིཡེསུ དྷམྨེསུ ཙིཏྟཾ ཝིམོཙེཏི. སོ རཛནཱིཡེསུ དྷམྨེསུ ཙིཏྟཾ ཝིརཱཛེཏྭཱ, ཝིམོཙནཱིཡེསུ དྷམྨེསུ ཙིཏྟཾ ཝིམོཙེཏྭཱ སམྨཱཝིམུཏྟིཾ ཕུསཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྱགྒྷཔཛྫཱ, ཝིམུཏྟིཔཱརིསུདྡྷི. ཨིཏི ཨེཝརཱུཔིཾ ཝིམུཏྟིཔཱརིསུདྡྷིཾ ཨཔརིཔཱུརཾ ཝཱ པརིཔཱུརེསྶཱམི པརིཔཱུརཾ ཝཱ ཏཏྠ ཏཏྠ པཉྙཱཡ ཨནུགྒཧེསྶཱམཱིཏི, ཡོ ཏཏྠ ཚནྡོ ཙ ཝཱཡཱམོ ཙ ཨུསྶཱཧོ ཙ ཨུསྶོལ༹ྷཱི ཙ ཨཔྤཊིཝཱནཱི ཙ སཏི ཙ སམྤཛཉྙཉྩ, ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྱགྒྷཔཛྫཱ, ཝིམུཏྟིཔཱརིསུདྡྷིཔདྷཱནིཡངྒཾ.

‘‘ཨིམཱནི ¶ ཁོ, བྱགྒྷཔཛྫཱ, ཙཏྟཱརི པཱརིསུདྡྷིཔདྷཱནིཡངྒཱནི ཏེན བྷགཝཏཱ ཛཱནཏཱ པསྶཏཱ ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན སམྨདཀྑཱཏཱནི སཏྟཱནཾ ཝིསུདྡྷིཡཱ སོཀཔརིདེཝཱནཾ སམཏིཀྐམཱཡ ¶ དུཀྑདོམནསྶཱནཾ ཨཏྠངྒམཱཡ ཉཱཡསྶ ཨདྷིགམཱཡ ནིབྦཱནསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡཱ’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. ཝཔྤསུཏྟཾ

༡༩༥. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཀྐེསུ ཝིཧརཏི ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ ནིགྲོདྷཱརཱམེ. ཨཐ ཁོ ཝཔྤོ སཀྐོ ནིགཎྛསཱཝཀོ ཡེནཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ མཧཱམོགྒལླཱནཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཝཔྤཾ སཀྐཾ ནིགཎྛསཱཝཀཾ ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཨིདྷསྶ ¶ , ཝཔྤ, ཀཱཡེན སཾཝུཏོ ཝཱཙཱཡ སཾཝུཏོ མནསཱ སཾཝུཏོ ཨཝིཛྫཱཝིརཱགཱ ཝིཛྫུཔྤཱདཱ. པསྶསི ནོ ཏྭཾ, ཝཔྤ, ཏཾ ཋཱནཾ ཡཏོནིདཱནཾ པུརིསཾ དུཀྑཝེདནིཡཱ ཨཱསཝཱ ཨསྶཝེཡྻུཾ [ཨནྭཱསྶཝེཡྻུཾ (ཀ.)] ཨབྷིསམྤརཱཡ’’ནྟི? ‘‘པསྶཱམཧཾ, བྷནྟེ, ཏཾ ཋཱནཾ. ཨིདྷསྶ, བྷནྟེ, པུབྦེ པཱཔཀམྨཾ ཀཏཾ ཨཝིཔཀྐཝིཔཱཀཾ. ཏཏོནིདཱནཾ པུརིསཾ དུཀྑཝེདནིཡཱ ཨཱསཝཱ ཨསྶཝེཡྻུཾ ཨབྷིསམྤརཱཡ’’ནྟི. ཨཡཉྩེཝ ཁོ པན ཨཱཡསྨཏོ མཧཱམོགྒལླཱནསྶ ཝཔྤེན སཀྐེན ནིགཎྛསཱཝཀེན སདྡྷིཾ ཨནྟརཱཀཐཱ ཝིཔྤཀཏཱ ཧོཏི.

ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ སཱཡནྷསམཡཾ པཊིསལླཱནཱ ཝུཊྛིཏོ ¶ ཡེན ཨུཔཊྛཱནསཱལཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. ནིསཛྫ ཁོ བྷགཝཱ ཨཱཡསྨནྟཾ མཧཱམོགྒལླཱནཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, མོགྒལླཱན, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ; ཀཱ ཙ པན ཝོ ཨནྟརཱཀཐཱ ཝིཔྤཀཏཱ’’ཏི? ‘‘ཨིདྷཱཧཾ, བྷནྟེ, ཝཔྤཾ སཀྐཾ ནིགཎྛསཱཝཀཾ ཨེཏདཝོཙཾ – ‘ཨིདྷསྶ, ཝཔྤ, ཀཱཡེན སཾཝུཏོ ཝཱཙཱཡ སཾཝུཏོ མནསཱ སཾཝུཏོ ཨཝིཛྫཱཝིརཱགཱ ཝིཛྫུཔྤཱདཱ. པསྶསི ནོ ཏྭཾ, ཝཔྤ, ཏཾ ཋཱནཾ ཡཏོནིདཱནཾ པུརིསཾ དུཀྑཝེདནིཡཱ ཨཱསཝཱ ཨསྶཝེཡྻུཾ ཨབྷིསམྤརཱཡ’ནྟི? ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, བྷནྟེ, ཝཔྤོ སཀྐོ ནིགཎྛསཱཝཀོ མཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘པསྶཱམཧཾ, བྷནྟེ, ཏཾ ཋཱནཾ. ཨིདྷསྶ, བྷནྟེ, པུབྦེ པཱཔཀམྨཾ ཀཏཾ ཨཝིཔཀྐཝིཔཱཀཾ. ཏཏོནིདཱནཾ པུརིསཾ དུཀྑཝེདནིཡཱ ཨཱསཝཱ ཨསྶཝེཡྻུཾ ཨབྷིསམྤརཱཡ’ནྟི ¶ . ཨཡཾ ཁོ ནོ, བྷནྟེ ¶ , ཝཔྤེན སཀྐེན ནིགཎྛསཱཝཀེན སདྡྷིཾ ཨནྟརཱཀཐཱ ཝིཔྤཀཏཱ; ཨཐ བྷགཝཱ ཨནུཔྤཏྟོ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཝཔྤཾ སཀྐཾ ནིགཎྛསཱཝཀཾ ཨེཏདཝོཙ ¶ – ‘‘སཙེ མེ ཏྭཾ, ཝཔྤ, ཨནུཉྙེཡྻཉྩེཝ ཨནུཛཱནེཡྻཱསི, པཊིཀྐོསིཏབྦཉྩ པཊིཀྐོསེཡྻཱསི, ཡསྶ ཙ མེ བྷཱསིཏསྶ ཨཏྠཾ ན ཛཱནེཡྻཱསི མམེཝེཏྠ ཨུཏྟརི པཊིཔུཙྪེཡྻཱསི – ‘ཨིདཾ, བྷནྟེ, ཀཐཾ, ཨིམསྶ ཀོ ཨཏྠོ’ཏི, སིཡཱ ནོ ཨེཏྠ ཀཐཱསལླཱཔོ’’ཏི. ‘‘ཨནུཉྙེཡྻཉྩེཝཱཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ ཨནུཛཱནིསྶཱམི, པཊིཀྐོསིཏབྦཉྩ པཊིཀྐོསིསྶཱམི, ཡསྶ ཙཱཧཾ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏསྶ ཨཏྠཾ ན ཛཱནིསྶཱམི བྷགཝནྟཾཡེཝེཏྠ ཨུཏྟརི པཊིཔུཙྪིསྶཱམི – ‘ཨིདཾ བྷནྟེ, ཀཐཾ, ཨིམསྶ ཀོ ཨཏྠོ’ཏི? ཧོཏུ ནོ ཨེཏྠ ཀཐཱསལླཱཔོ’’ཏི.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཝཔྤ, ཡེ ཀཱཡསམཱརམྦྷཔཙྩཡཱ ཨུཔྤཛྫནྟི ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ, ཀཱཡསམཱརམྦྷཱ པཊིཝིརཏསྶ ཨེཝཾས ཏེ ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ ན ཧོནྟི. སོ ནཝཉྩ ཀམྨཾ ན ཀརོཏི, པུརཱཎཉྩ ཀམྨཾ ཕུསྶ ཕུསྶ ¶ བྱནྟཱིཀརོཏི, སནྡིཊྛིཀཱ ནིཛྫརཱ ཨཀཱལིཀཱ ཨེཧིཔསྶིཀཱ ཨོཔནེཡྻིཀཱ པཙྩཏྟཾ ཝེདིཏབྦཱ ཝིཉྙཱུཧི [ཝིཉྙཱུཧཱིཏི (སཱི. པཱི. ཀ.) སཾ. ནི. ༤.༣༦༤ པསྶིཏབྦཾ]. པསྶསི ནོ ཏྭཾ, ཝཔྤ, ཏཾ ཋཱནཾ ཡཏོནིདཱནཾ པུརིསཾ དུཀྑཝེདནིཡཱ ཨཱསཝཱ ཨསྶཝེཡྻུཾ ཨབྷིསམྤརཱཡ’’ནྟི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཝཔྤ, ཡེ ཝཙཱིསམཱརམྦྷཔཙྩཡཱ ཨུཔྤཛྫནྟི ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ, ཝཙཱིསམཱརམྦྷཱ པཊིཝིརཏསྶ ཨེཝཾས ཏེ ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ ན ཧོནྟི. སོ ནཝཉྩ ཀམྨཾ ན ཀརོཏི, པུརཱཎཉྩ ཀམྨཾ ཕུསྶ ཕུསྶ བྱནྟཱིཀརོཏི. སནྡིཊྛིཀཱ ནིཛྫརཱ ཨཀཱལིཀཱ ཨེཧིཔསྶིཀཱ ཨོཔནེཡྻིཀཱ པཙྩཏྟཾ ཝེདིཏབྦཱ ཝིཉྙཱུཧི. པསྶསི ནོ ཏྭཾ, ཝཔྤ, ཏཾ ཋཱནཾ ཡཏོནིདཱནཾ པུརིསཾ དུཀྑཝེདནིཡཱ ཨཱསཝཱ ཨསྶཝེཡྻུཾ ¶ ཨབྷིསམྤརཱཡ’’ནྟི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཝཔྤ, ཡེ མནོསམཱརམྦྷཔཙྩཡཱ ཨུཔྤཛྫནྟི ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ, མནོསམཱརམྦྷཱ པཊིཝིརཏསྶ ཨེཝཾས ཏེ ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ ན ཧོནྟི. སོ ནཝཉྩ ཀམྨཾ ན ཀརོཏི, པུརཱཎཉྩ ཀམྨཾ ཕུསྶ ཕུསྶ བྱནྟཱིཀརོཏི. སནྡིཊྛིཀཱ ནིཛྫརཱ ཨཀཱལིཀཱ ¶ ཨེཧིཔསྶིཀཱ ཨོཔནེཡྻིཀཱ ¶ པཙྩཏྟཾ ཝེདིཏབྦཱ ཝིཉྙཱུཧི. པསྶསི ནོ ཏྭཾ, ཝཔྤ, ཏཾ ཋཱནཾ ཡཏོནིདཱནཾ པུརིསཾ དུཀྑཝེདནིཡཱ ཨཱསཝཱ ཨསྶཝེཡྻུཾ ཨབྷིསམྤརཱཡ’’ནྟི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཝཔྤ, ཡེ ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡཱ ཨུཔྤཛྫནྟི ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ, ཨཝིཛྫཱཝིརཱགཱ ཝིཛྫུཔྤཱདཱ ཨེཝཾས ཏེ ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ ན ཧོནྟི. སོ ནཝཉྩ ཀམྨཾ ན ཀརོཏི, པུརཱཎཉྩ ཀམྨཾ ཕུསྶ ཕུསྶ བྱནྟཱིཀརོཏི. སནྡིཊྛིཀཱ ནིཛྫརཱ ཨཀཱལིཀཱ ཨེཧིཔསྶིཀཱ ཨོཔནེཡྻིཀཱ པཙྩཏྟཾ ཝེདིཏབྦཱ ཝིཉྙཱུཧི. པསྶསི ནོ ཏྭཾ, ཝཔྤ, ཏཾ ཋཱནཾ ཡཏོནིདཱནཾ པུརིསཾ དུཀྑཝེདནིཡཱ ཨཱསཝཱ ཨསྶཝེཡྻུཾ ཨབྷིསམྤརཱཡ’’ནྟི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’.

‘‘ཨེཝཾ སམྨཱ ཝིམུཏྟཙིཏྟསྶ ཁོ, ཝཔྤ, བྷིཀྑུནོ ཚ སཏཏཝིཧཱརཱ ཨདྷིགཏཱ ཧོནྟི. སོ ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ ནེཝ སུམནོ ཧོཏི ན དུམྨནོ; ཨུཔེཀྑཀོ ཝིཧརཏི སཏོ སམྤཛཱནོ. སོཏེན སདྡཾ སུཏྭཱ…པེ… གྷཱནེན གནྡྷཾ གྷཱཡིཏྭཱ…པེ... ཛིཝ྄ཧཱཡ རསཾ སཱཡིཏྭཱ…པེ… ཀཱཡེན ཕོཊྛབྦཾ ཕུསིཏྭཱ…པེ… མནསཱ དྷམྨཾ ཝིཉྙཱ ནེཝ སུམནོ ཧོཏི ན དུམྨནོ; ཨུཔེཀྑཀོ ཝིཧརཏི སཏོ སམྤཛཱནོ. སོ ཀཱཡཔརིཡནྟིཀཾ ཝེདནཾ ཝེདིཡམཱནོ ‘ཀཱཡཔརིཡནྟིཀཾ ¶ ཝེདནཾ ཝེདིཡཱམཱི’ཏི པཛཱནཱཏི; ཛཱིཝིཏཔརིཡནྟིཀཾ ཝེདནཾ ཝེདིཡམཱནོ ‘ཛཱིཝིཏཔརིཡནྟིཀཾ ཝེདནཾ ཝེདིཡཱམཱི’ཏི པཛཱནཱཏི; ‘ཀཱཡསྶ བྷེདཱ ཨུདྡྷཾ ཛཱིཝིཏཔརིཡཱདཱནཱ ཨིདྷེཝ སབྦཝེདཡིཏཱནི ཨནབྷིནནྡིཏཱནི སཱིཏཱི བྷཝིསྶནྟཱི’ཏི པཛཱནཱཏི’’.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, ཝཔྤ, ཐཱུཎཾ པཊིཙྩ ཚཱཡཱ པཉྙཱཡཏི. ཨཐ པུརིསོ ¶ ཨཱགཙྪེཡྻ ཀུདྡཱལཔིཊཀཾ ཨཱདཱཡ. སོ ཏཾ ཐཱུཎཾ མཱུལེ ཚིནྡེཡྻ; མཱུལེ ཚིནྡིཏྭཱ པལིཁཎེཡྻ; པལིཁཎིཏྭཱ མཱུལཱནི ཨུདྡྷརེཡྻ, ཨནྟམསོ ཨུསཱིརནཱལི༹མཏྟཱནིཔི [ཨུསཱིརནཱལ༹མཏྟཱནིཔི (སཱི.)]. སོ ཏཾ ཐཱུཎཾ ཁཎྜཱཁཎྜིཀཾ ཚིནྡེཡྻ. ཁཎྜཱཁཎྜིཀཾ ཚེཏྭཱ ཕཱལེཡྻ. ཕཱལེཏྭཱ སཀལིཀཾ སཀལིཀཾ ཀརེཡྻ. སཀལིཀཾ སཀལིཀཾ ཀཏྭཱ ཝཱཏཱཏཔེ ཝིསོསེཡྻ. ཝཱཏཱཏཔེ ཝིསོསེཏྭཱ ཨགྒིནཱ ཌཧེཡྻ. ཨགྒིནཱ ཌཧེཏྭཱ མསིཾ ཀརེཡྻ ¶ . མསིཾ ཀརིཏྭཱ མཧཱཝཱཏེ ཝཱ ཨོཕུཎེཡྻ ནདིཡཱ ཝཱ སཱིགྷསོཏཱཡ པཝཱཧེཡྻ. ཨེཝཾ ¶ ཧིསྶ, ཝཔྤ, ཡཱ ཐཱུཎཾ པཊིཙྩ ཚཱཡཱ སཱ ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱ.

‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, ཝཔྤ, ཨེཝཾ སམྨཱ ཝིམུཏྟཙིཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ ཚ སཏཏཝིཧཱརཱ ཨདྷིགཏཱ ཧོནྟི. སོ ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ ནེཝ སུམནོ ཧོཏི ན དུམྨནོ; ཨུཔེཀྑཀོ ཝིཧརཏི སཏོ སམྤཛཱནོ. སོཏེན སདྡཾ སུཏྭཱ…པེ… གྷཱནེན གནྡྷཾ གྷཱཡིཏྭཱ…པེ… ཛིཝ྄ཧཱཡ རསཾ སཱཡིཏྭཱ…པེ… ཀཱཡེན ཕོཊྛབྦཾ ཕུསིཏྭཱ…པེ… མནསཱ དྷམྨཾ ཝིཉྙཱཡ ནེཝ སུམནོ ཧོཏི ན དུམྨནོ; ཨུཔེཀྑཀོ ཝིཧརཏི སཏོ སམྤཛཱནོ. སོ ཀཱཡཔརིཡནྟིཀཾ ཝེདནཾ ཝེདིཡམཱནོ ‘ཀཱཡཔརིཡནྟིཀཾ ཝེདནཾ ཝེདིཡཱམཱི’ཏི པཛཱནཱཏི; ཛཱིཝིཏཔརིཡནྟིཀཾ ཝེདནཾ ཝེདིཡམཱནོ ‘ཛཱིཝིཏཔརིཡནྟིཀཾ ཝེདནཾ ཝེདིཡཱམཱི’ཏི ¶ པཛཱནཱཏི; ‘ཀཱཡསྶ བྷེདཱ ཨུདྡྷཾ ཛཱིཝིཏཔརིཡཱདཱནཱ ཨིདྷེཝ སབྦཝེདཡིཏཱནི ཨནབྷིནནྡིཏཱནི སཱིཏཱི བྷཝིསྶནྟཱི’ཏི པཛཱནཱཏི’’.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཝཔྤོ སཀྐོ ནིགཎྛསཱཝཀོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷནྟེ, པུརིསོ ཨུདཡཏྠིཀོ ཨསྶཔཎིཡཾ པོསེཡྻ. སོ ཨུདཡཉྩེཝ ནཱདྷིགཙྪེཡྻ, ཨུཏྟརིཉྩ ཀིལམཐསྶ ཝིགྷཱཏསྶ བྷཱགཱི ཨསྶ. ཨེཝམེཝཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཨུདཡཏྠིཀོ བཱལེ ནིགཎྛེ པཡིརུཔཱསིཾ. སྭཱཧཾ ཨུདཡཉྩེཝ ནཱདྷིགཙྪིཾ, ཨུཏྟརིཉྩ ཀིལམཐསྶ ཝིགྷཱཏསྶ བྷཱགཱི ཨཧོསིཾ. ཨེསཱཧཾ, བྷནྟེ, ཨཛྫཏགྒེ ཡོ མེ བཱལེསུ ནིགཎྛེསུ པསཱདོ ཏཾ མཧཱཝཱཏེ ཝཱ ཨོཕུཎཱམི ནདིཡཱ ཝཱ སཱིགྷསོཏཱཡ པཝཱཧེམི. ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷནྟེ…པེ… ཨུཔཱསཀཾ མཾ, བྷནྟེ ¶ , བྷགཝཱ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི. པཉྩམཾ.

༦. སཱལ༹ྷསུཏྟཾ

༡༩༦. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཝེསཱལིཡཾ ཝིཧརཏི མཧཱཝནེ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡཾ. ཨཐ ཁོ སཱལ༹ྷོ ཙ ལིཙྪཝི ཨབྷཡོ ཙ ལིཙྪཝི ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ¶ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ སཱལ༹ྷོ ལིཙྪཝི བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘སནྟི, བྷནྟེ, ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ དྭཡེན ཨོགྷསྶ ནིཏྠརཎཾ པཉྙཔེནྟི ¶ – སཱིལཝིསུདྡྷིཧེཏུ ཙ ཏཔོཛིགུཙྪཱཧེཏུ ཙ. ཨིདྷ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཀིམཱཧཱ’’ཏི?

‘‘སཱིལཝིསུདྡྷིཾ ¶ ཁོ ཨཧཾ, སཱལ༹ྷ, ཨཉྙཏརཾ སཱམཉྙངྒནྟི ཝདཱམི. ཡེ ཏེ, སཱལ༹ྷ, སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཏཔོཛིགུཙྪཱཝཱདཱ ཏཔོཛིགུཙྪཱསཱརཱ ཏཔོཛིགུཙྪཱཨལླཱིནཱ ཝིཧརནྟི, ཨབྷབྦཱ ཏེ ཨོགྷསྶ ནིཏྠརཎཱཡ. ཡེཔི ཏེ, སཱལ༹ྷ, སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨཔརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརཱ ཨཔརིསུདྡྷཝཙཱིསམཱཙཱརཱ ཨཔརིསུདྡྷམནོསམཱཙཱརཱ ཨཔརིསུདྡྷཱཛཱིཝཱ, ཨབྷབྦཱ ཏེ ཉཱཎདསྶནཱཡ ཨནུཏྟརཱཡ སམྦོདྷཱཡ.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, སཱལ༹ྷ, པུརིསོ ནདིཾ ཏརིཏུཀཱམོ ཏིཎྷཾ ཀུཋཱརིཾ [ཀུདྷཱརིཾ (ཀ.)] ཨཱདཱཡ ཝནཾ པཝིསེཡྻ. སོ ཏཏྠ པསྶེཡྻ མཧཏིཾ སཱལལཊྛིཾ ཨུཛུཾ ནཝཾ ཨཀུཀྐུཙྩཀཛཱཏཾ. ཏམེནཾ མཱུལེ ཚིནྡེཡྻ; མཱུལེ ཚེཏྭཱ ཨགྒེ ཚིནྡེཡྻ; ཨགྒེ ཚེཏྭཱ སཱཁཱཔལཱསཾ སུཝིསོདྷིཏཾ ཝིསོདྷེཡྻ; སཱཁཱཔལཱསཾ སུཝིསོདྷིཏཾ ཝིསོདྷེཏྭཱ ཀུཋཱརཱིཧི ཏཙྪེཡྻ; ཀུཋཱརཱིཧི ཏཙྪེཏྭཱ ཝཱསཱིཧི ཏཙྪེཡྻ; ཝཱསཱིཧི ཏཙྪེཏྭཱ ལེཁཎིཡཱ ལིཁེཡྻ; ལེཁཎིཡཱ ལིཁིཏྭཱ པཱསཱཎགུལེ༹ན དྷོཝེཡྻ [དྷོཔེཡྻ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]; པཱསཱཎགུལེ༹ན དྷོཝེཏྭཱ ནདིཾ པཏཱརེཡྻ.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, སཱལ༹ྷ, བྷབྦོ ནུ ཁོ སོ པུརིསོ ནདིཾ ཏརིཏུ’’ནྟི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ’’? ‘‘ཨསུ ཧི, བྷནྟེ, སཱལལཊྛི བཧིདྡྷཱ སུཔརིཀམྨཀཏཱ ¶ ཨནྟོ ཨཝིསུདྡྷཱ. ཏསྶེཏཾ པཱཊིཀངྑཾ – སཱལལཊྛི སཾསཱིདིསྶཏི, པུརིསོ ཨནཡབྱསནཾ ཨཱཔཛྫིསྶཏཱི’’ཏི.

‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, སཱལ༹ྷ, ཡེ ཏེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཏཔོཛིགུཙྪཱཝཱདཱ ཏཔོཛིགུཙྪཱསཱརཱ ཏཔོཛིགུཙྪཱཨལླཱིནཱ ཝིཧརནྟི, ཨབྷབྦཱ ཏེ ཨོགྷསྶ ནིཏྠརཎཱཡ. ཡེཔི ཏེ, སཱལ༹ྷ, སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨཔརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརཱ ཨཔརིསུདྡྷཝཙཱིསམཱཙཱརཱ ཨཔརིསུདྡྷམནོསམཱཙཱརཱ ¶ ཨཔརིསུདྡྷཱཛཱིཝཱ, ཨབྷབྦཱ ཏེ ཉཱཎདསྶནཱཡ ཨནུཏྟརཱཡ སམྦོདྷཱཡ.

‘‘ཡེ ¶ ཙ ཁོ ཏེ, སཱལ༹ྷ, སམཎབྲཱཧྨཎཱ ན ཏཔོཛིགུཙྪཱཝཱདཱ ན ཏཔོཛིགུཙྪཱསཱརཱ ན ཏཔོཛིགུཙྪཱཨལླཱིནཱ ཝིཧརནྟི, བྷབྦཱ ཏེ ཨོགྷསྶ ནིཏྠརཎཱཡ. ཡེཔི ཏེ, སཱལ༹ྷ, སམཎབྲཱཧྨཎཱ པརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརཱ པརིསུདྡྷཝཙཱིསམཱཙཱརཱ པརིསུདྡྷམནོསམཱཙཱརཱ པརིསུདྡྷཱཛཱིཝཱ, བྷབྦཱ ཏེ ཉཱཎདསྶནཱཡ ཨནུཏྟརཱཡ སམྦོདྷཱཡ.

‘‘སེཡྻཐཱཔི ¶ , སཱལ༹ྷ, པུརིསོ ནདིཾ ཏརིཏུཀཱམོ ཏིཎྷཾ ཀུཋཱརིཾ ཨཱདཱཡ ཝནཾ པཝིསེཡྻ. སོ ཏཏྠ པསྶེཡྻ མཧཏིཾ སཱལལཊྛིཾ ཨུཛུཾ ནཝཾ ཨཀུཀྐུཙྩཀཛཱཏཾ. ཏམེནཾ མཱུལེ ཚིནྡེཡྻ; མཱུལེ ཚིནྡིཏྭཱ ཨགྒེ ཚིནྡེཡྻ; ཨགྒེ ཚིནྡིཏྭཱ སཱཁཱཔལཱསཾ སུཝིསོདྷིཏཾ ཝིསོདྷེཡྻ; སཱཁཱཔལཱསཾ སུཝིསོདྷིཏཾ ཝིསོདྷེཏྭཱ ཀུཋཱརཱིཧི ཏཙྪེཡྻ; ཀུཋཱརཱིཧི ཏཙྪེཏྭཱ ཝཱསཱིཧི ཏཙྪེཡྻ; ཝཱསཱིཧི ཏཙྪེཏྭཱ ནིཁཱདནཾ ཨཱདཱཡ ཨནྟོ སུཝིསོདྷིཏཾ ཝིསོདྷེཡྻ; ཨནྟོ སུཝིསོདྷིཏཾ ཝིསོདྷེཏྭཱ ལེཁཎིཡཱ ལིཁེཡྻ; ལེཁཎིཡཱ ལིཁིཏྭཱ པཱསཱཎགུལེ༹ན དྷོཝེཡྻ; པཱསཱཎགུལེ༹ན དྷོཝེཏྭཱ ནཱཝཾ ཀརེཡྻ; ནཱཝཾ ཀཏྭཱ ཕིཡཱརིཏྟཾ [པིཡཱརིཏྟཾ (སཱི. པཱི.)] བནྡྷེཡྻ; ཕིཡཱརིཏྟཾ བནྡྷིཏྭཱ ནདིཾ པཏཱརེཡྻ.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, སཱལ༹ྷ, བྷབྦོ ནུ ཁོ སོ པུརིསོ ནདིཾ ཏརིཏུ’’ནྟི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ’’? ‘‘ཨསུ ཧི, བྷནྟེ, སཱལལཊྛི བཧིདྡྷཱ སུཔརིཀམྨཀཏཱ, ཨནྟོ སུཝིསུདྡྷཱ ནཱཝཱཀཏཱ [སུཝིསུདྡྷཀཏཱ (ཀ.)] ཕིཡཱརིཏྟབདྡྷཱ. ཏསྶེཏཾ པཱཊིཀངྑཾ – ‘ནཱཝཱ ན སཾསཱིདིསྶཏི, པུརིསོ སོཏྠིནཱ པཱརཾ གམིསྶཏཱི’’’ཏི.

‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ ¶ , སཱལ༹ྷ, ཡེ ཏེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ན ཏཔོཛིགུཙྪཱཝཱདཱ ན ཏཔོཛིགུཙྪཱསཱརཱ ན ཏཔོཛིགུཙྪཱཨལླཱིནཱ ཝིཧརནྟི, བྷབྦཱ ཏེ ཨོགྷསྶ ནིཏྠརཎཱཡ. ཡེཔི ཏེ, སཱལ༹ྷ, སམཎབྲཱཧྨཎཱ པརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརཱ ¶ པརིསུདྡྷཝཙཱིསམཱཙཱརཱ པརིསུདྡྷམནོསམཱཙཱརཱ པརིསུདྡྷཱཛཱིཝཱ, བྷབྦཱ ཏེ ཉཱཎདསྶནཱཡ ཨནུཏྟརཱཡ སམྦོདྷཱཡ. སེཡྻཐཱཔི, སཱལ༹ྷ, ཡོདྷཱཛཱིཝོ བཧཱུནི ཙེཔི ཀཎྜཙིཏྲཀཱནི ཛཱནཱཏི; ཨཐ ཁོ སོ ཏཱིཧི ཋཱནེཧི རཱཛཱརཧོ ཧོཏི རཱཛབྷོགྒོ, རཉྙོ ཨངྒནྟེཝ སངྑཾ གཙྪཏི. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? དཱུརེཔཱཏཱི ཙ, ཨཀྑཎཝེདྷཱི ཙ, མཧཏོ ཙ ཀཱཡསྶ པདཱལེཏཱ.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, སཱལ༹ྷ, ཡོདྷཱཛཱིཝོ དཱུརེཔཱཏཱི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, སཱལ༹ྷ, ཨརིཡསཱཝཀོ སམྨཱསམཱདྷི ཧོཏི. སམྨཱསམཱདྷི, སཱལ༹ྷ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཡཾ ཀིཉྩི རཱུཔཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཾ ¶ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཝཱ བཧིདྡྷཱ ཝཱ ཨོལཱ༹རིཀཾ ཝཱ སུཁུམཾ ཝཱ ཧཱིནཾ ཝཱ པཎཱིཏཾ ཝཱ ཡཾ དཱུརེ སནྟིཀེ ཝཱ སབྦཾ རཱུཔཾ ‘ནེཏཾ མམ, ནེསོཧམསྨི, ན མེསོ ཨཏྟཱ’ཏི ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ པསྶཏི. ཡཱ ཀཱཙི ཝེདནཱ…པེ… ཡཱ ཀཱཙི སཉྙཱ… ཡེ ¶ ཀེཙི སངྑཱརཱ… ཡཾ ཀིཉྩི ཝིཉྙཱཎཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཝཱ བཧིདྡྷཱ ཝཱ ཨོལཱ༹རིཀཾ ཝཱ སུཁུམཾ ཝཱ ཧཱིནཾ ཝཱ པཎཱིཏཾ ཝཱ ཡཾ དཱུརེ སནྟིཀེ ཝཱ, སབྦཾ ཝིཉྙཱཎཾ ‘ནེཏཾ མམ, ནེསོཧམསྨི, ན མེསོ ཨཏྟཱ’ཏི ཨེཝམེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ པསྶཏི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, སཱལ༹ྷ, ཡོདྷཱཛཱིཝོ ཨཀྑཎཝེདྷཱི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, སཱལ༹ྷ, ཨརིཡསཱཝཀོ སམྨཱདིཊྛི ཧོཏི. སམྨཱདིཊྛི ¶ , སཱལ༹ྷ, ཨརིཡསཱཝཀོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི…པེ… ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, སཱལ༹ྷ, ཡོདྷཱཛཱིཝོ མཧཏོ ཀཱཡསྶ པདཱལེཏཱ; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, སཱལ༹ྷ, ཨརིཡསཱཝཀོ སམྨཱཝིམུཏྟི ཧོཏི. སམྨཱཝིམུཏྟི, སཱལ༹ྷ, ཨརིཡསཱཝཀོ མཧནྟཾ ཨཝིཛྫཱཀྑནྡྷཾ པདཱལེཏཱི’’ཏི. ཚཊྛཾ.

༧. མལླིཀཱདེཝཱིསུཏྟཾ

༡༩༧. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཨཐ ཁོ མལླིཀཱ དེཝཱི ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཱ ཁོ མལླིཀཱ དེཝཱི བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཀོ ¶ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཧེཏུ ཀོ པཙྩཡོ, ཡེན མིདྷེཀཙྩོ མཱཏུགཱམོ དུབྦཎྞཱ ཙ ཧོཏི དུརཱུཔཱ སུཔཱཔིཀཱ [སྱཱ. པཱི. པོཏྠཀེསུ ‘‘དུབྦཎོ ཙ ཧོཏི དུརཱུཔོ སུཔཱཔཀོ’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ པུལླིངྒིཀཝསེན དིསྶཏི] དསྶནཱཡ; དལིདྡཱ ཙ ཧོཏི ཨཔྤསྶཀཱ ཨཔྤབྷོགཱ ཨཔྤེསཀྑཱ ཙ?

‘‘ཀོ ¶ པན, བྷནྟེ, ཧེཏུ ཀོ པཙྩཡོ, ཡེན མིདྷེཀཙྩོ མཱཏུགཱམོ དུབྦཎྞཱ ཙ ཧོཏི དུརཱུཔཱ སུཔཱཔིཀཱ དསྶནཱཡ; ཨཌྜྷཱ ཙ ཧོཏི མཧདྡྷནཱ མཧཱབྷོགཱ མཧེསཀྑཱ ཙ?

‘‘ཀོ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཧེཏུ ཀོ པཙྩཡོ, ཡེན མིདྷེཀཙྩོ མཱཏུགཱམོ ཨབྷིརཱུཔཱ ཙ ཧོཏི དསྶནཱིཡཱ པཱསཱདིཀཱ པརམཱཡ ཝཎྞཔོཀྑརཏཱཡ སམནྣཱགཏཱ; དལིདྡཱ ཙ ཧོཏི ཨཔྤསྶཀཱ ཨཔྤབྷོགཱ ཨཔྤེསཀྑཱ ཙ?

‘‘ཀོ ¶ པན, བྷནྟེ, ཧེཏུ ཀོ པཙྩཡོ, ཡེན མིདྷེཀཙྩོ མཱཏུགཱམོ ཨབྷིརཱུཔཱ ཙ ཧོཏི དསྶནཱིཡཱ པཱསཱདིཀཱ པརམཱཡ ཝཎྞཔོཀྑརཏཱཡ སམནྣཱགཏཱ, ཨཌྜྷཱ ཙ ཧོཏི མཧདྡྷནཱ མཧཱབྷོགཱ མཧེསཀྑཱ ཙཱ’’ཏི?

‘‘ཨིདྷ ¶ , མལླིཀེ, ཨེཀཙྩོ མཱཏུགཱམོ ཀོདྷནཱ ཧོཏི ཨུཔཱཡཱསབཧུལཱ. ཨཔྤམྤི ཝུཏྟཱ སམཱནཱ ཨབྷིསཛྫཏི ཀུཔྤཏི བྱཱཔཛྫཏི པཏིཏྠཱིཡཏི, ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏུཀརོཏི. སཱ [སོ (སྱཱ.)] ན དཱཏཱ ཧོཏི སམཎསྶ ཝཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཝཱ ཨནྣཾ པཱནཾ ཝཏྠཾ ཡཱནཾ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཾ སེཡྻཱཝསཐཔདཱིཔེཡྻཾ. ཨིསྶཱམནིཀཱ [ཨིསྶཱམནཀོ (སྱཱ.)] ཁོ པན ཧོཏི; པརལཱབྷསཀྐཱརགརུཀཱརམཱནནཝནྡནཔཱུཛནཱསུ ཨིསྶཏི ཨུཔདུསྶཏི ཨིསྶཾ བནྡྷཏི. སཱ ཙེ ཏཏོ ཙུཏཱ ཨིཏྠཏྟཾ ཨཱགཙྪཏི, སཱ [སོ (སྱཱ.)] ཡཏྠ ཡཏྠ པཙྩཱཛཱཡཏི དུབྦཎྞཱ ཙ ཧོཏི དུརཱུཔཱ སུཔཱཔིཀཱ དསྶནཱཡ; དལིདྡཱ ཙ ཧོཏི ཨཔྤསྶཀཱ ཨཔྤབྷོགཱ ཨཔྤེསཀྑཱ ཙ.

‘‘ཨིདྷ པན, མལླིཀེ, ཨེཀཙྩོ མཱཏུགཱམོ ཀོདྷནཱ ཧོཏི ཨུཔཱཡཱསབཧུལཱ. ཨཔྤམྤི ཝུཏྟཱ སམཱནཱ ཨབྷིསཛྫཏི ཀུཔྤཏི བྱཱཔཛྫཏི པཏིཏྠཱིཡཏི, ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏུཀརོཏི. སཱ དཱཏཱ ཧོཏི སམཎསྶ ཝཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཝཱ ཨནྣཾ པཱནཾ ཝཏྠཾ ཡཱནཾ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཾ སེཡྻཱཝསཐཔདཱིཔེཡྻཾ. ཨནིསྶཱམནིཀཱ ཁོ པན ཧོཏི; པརལཱབྷསཀྐཱརགརུཀཱརམཱནནཝནྡནཔཱུཛནཱསུ ན ཨིསྶཏི ན ཨུཔདུསྶཏི ན ཨིསྶཾ བནྡྷཏི. སཱ ཙེ ཏཏོ ཙུཏཱ ཨིཏྠཏྟཾ ཨཱགཙྪཏི, སཱ ཡཏྠ ཡཏྠ ¶ པཙྩཱཛཱཡཏི དུབྦཎྞཱ ཙ ཧོཏི དུརཱུཔཱ སུཔཱཔིཀཱ དསྶནཱཡ; ཨཌྜྷཱ ཙ ཧོཏི མཧདྡྷནཱ མཧཱབྷོགཱ མཧེསཀྑཱ ཙ.

‘‘ཨིདྷ པན, མལླིཀེ, ཨེཀཙྩོ མཱཏུགཱམོ ཨཀྐོདྷནཱ ཧོཏི ཨནུཔཱཡཱསབཧུལཱ. བཧུམྤི ཝུཏྟཱ ¶ སམཱནཱ ནཱབྷིསཛྫཏི ན ཀུཔྤཏི ན བྱཱཔཛྫཏི ན པཏིཏྠཱིཡཏི, ན ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏུཀརོཏི. སཱ ན དཱཏཱ ཧོཏི སམཎསྶ ¶ ཝཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཝཱ ཨནྣཾ པཱནཾ ཝཏྠཾ ཡཱནཾ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཾ སེཡྻཱཝསཐཔདཱིཔེཡྻཾ. ཨིསྶཱམནིཀཱ ཁོ པན ཧོཏི; པརལཱབྷསཀྐཱརགརུཀཱརམཱནནཝནྡནཔཱུཛནཱསུ ཨིསྶཏི ཨུཔདུསྶཏི ཨིསྶཾ བནྡྷཏི. སཱ ཙེ ཏཏོ ཙུཏཱ ཨིཏྠཏྟཾ ཨཱགཙྪཏི, སཱ ཡཏྠ ¶ ཡཏྠ པཙྩཱཛཱཡཏི ཨབྷིརཱུཔཱ ཙ ཧོཏི དསྶནཱིཡཱ པཱསཱདིཀཱ པརམཱཡ ཝཎྞཔོཀྑརཏཱཡ སམནྣཱགཏཱ; དལིདྡཱ ཙ ཧོཏི ཨཔྤསྶཀཱ ཨཔྤབྷོགཱ ཨཔྤེསཀྑཱ ཙ.

‘‘ཨིདྷ པན, མལླིཀེ, ཨེཀཙྩོ མཱཏུགཱམོ ཨཀྐོདྷནཱ ཧོཏི ཨནུཔཱཡཱསབཧུལཱ. བཧུམྤི ཝུཏྟཱ སམཱནཱ ནཱབྷིསཛྫཏི ན ཀུཔྤཏི ན བྱཱཔཛྫཏི ན པཏིཏྠཱིཡཏི, ན ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏུཀརོཏི. སཱ དཱཏཱ ཧོཏི སམཎསྶ ཝཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཝཱ ཨནྣཾ པཱནཾ ཝཏྠཾ ཡཱནཾ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཾ སེཡྻཱཝསཐཔདཱིཔེཡྻཾ. ཨནིསྶཱམནིཀཱ ཁོ པན ཧོཏི; པརལཱབྷསཀྐཱརགརུཀཱརམཱནནཝནྡནཔཱུཛནཱསུ ན ཨིསྶཏི ན ཨུཔདུསྶཏི ན ཨིསྶཾ བནྡྷཏི. སཱ ཙེ ཏཏོ ཙུཏཱ ཨིཏྠཏྟཾ ཨཱགཙྪཏི, སཱ ཡཏྠ ཡཏྠ པཙྩཱཛཱཡཏི ཨབྷིརཱུཔཱ ཙ ཧོཏི དསྶནཱིཡཱ པཱསཱདིཀཱ པརམཱཡ ཝཎྞཔོཀྑརཏཱཡ སམནྣཱགཏཱ; ཨཌྜྷཱ ཙ ཧོཏི མཧདྡྷནཱ མཧཱབྷོགཱ མཧེསཀྑཱ ཙ.

‘‘ཨཡཾ ཁོ, མལླིཀེ, ཧེཏུ ཨཡཾ པཙྩཡོ, ཡེན མིདྷེཀཙྩོ མཱཏུགཱམོ དུབྦཎྞཱ ཙ ཧོཏི དུརཱུཔཱ སུཔཱཔིཀཱ དསྶནཱཡ; དལིདྡཱ ཙ ཧོཏི ཨཔྤསྶཀཱ ཨཔྤབྷོགཱ ཨཔྤེསཀྑཱ ཙ. ཨཡཾ པན, མལླིཀེ, ཧེཏུ ཨཡཾ པཙྩཡོ, ཡེན མིདྷེཀཙྩོ མཱཏུགཱམོ དུབྦཎྞཱ ཙ ཧོཏི དུརཱུཔཱ སུཔཱཔིཀཱ དསྶནཱཡ; ཨཌྜྷཱ ཙ ཧོཏི མཧདྡྷནཱ མཧཱབྷོགཱ ¶ མཧེསཀྑཱ ཙ. ཨཡཾ ཁོ, མལླིཀེ, ཧེཏུ ཨཡཾ པཙྩཡོ, ཡེན མིདྷེཀཙྩོ མཱཏུགཱམོ ཨབྷིརཱུཔཱ ཙ ཧོཏི དསྶནཱིཡཱ པཱསཱདིཀཱ པརམཱཡ ཝཎྞཔོཀྑརཏཱཡ སམནྣཱགཏཱ; དལིདྡཱ ཙ ཧོཏི ཨཔྤསྶཀཱ ཨཔྤབྷོགཱ ཨཔྤེསཀྑཱ ཙ. ཨཡཾ པན, མལླིཀེ, ཧེཏུ ཨཡཾ པཙྩཡོ, ཡེན མིདྷེཀཙྩོ མཱཏུགཱམོ ཨབྷིརཱུཔཱ ཙ ཧོཏི དསྶནཱིཡཱ པཱསཱདིཀཱ པརམཱཡ ཝཎྞཔོཀྑརཏཱཡ སམནྣཱགཏཱ; ཨཌྜྷཱ ཙ ཧོཏི མཧདྡྷནཱ མཧཱབྷོགཱ མཧེསཀྑཱ ཙཱ’’ཏི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ མལླིཀཱ དེཝཱི བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཡཱ ནཱུནཱཧཾ [སཱ ནཱུནཱཧཾ (སྱཱ.), ཡཾ ནཱུནཱཧཾ (ཀ.)] བྷནྟེ, ཨཉྙཾ ཛཱཏིཾ [ཨཉྙཱཡ ཛཱཏིཡཱ (སྱཱ.)] ཀོདྷནཱ ¶ ཨཧོསིཾ ཨུཔཱཡཱསབཧུལཱ, ཨཔྤམྤི ཝུཏྟཱ སམཱནཱ ¶ ཨབྷིསཛྫིཾ ཀུཔྤིཾ བྱཱཔཛྫིཾ ¶ པཏིཏྠཱིཡིཾ ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏྭཱཀཱསིཾ, སཱཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཏརཧི དུབྦཎྞཱ དུརཱུཔཱ སུཔཱཔིཀཱ དསྶནཱཡ.

‘‘ཡཱ ནཱུནཱཧཾ, བྷནྟེ, ཨཉྙཾ ཛཱཏིཾ དཱཏཱ ཨཧོསིཾ སམཎསྶ ཝཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཝཱ ཨནྣཾ པཱནཾ ཝཏྠཾ ཡཱནཾ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཾ སེཡྻཱཝསཐཔདཱིཔེཡྻཾ, སཱཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཏརཧི ཨཌྜྷཱ [ཨཌྜྷཱ ཙ (སཱི. པཱི. ཀ.)] མཧདྡྷནཱ མཧཱབྷོགཱ.

‘‘ཡཱ ནཱུནཱཧཾ, བྷནྟེ, ཨཉྙཾ ཛཱཏིཾ ཨནིསྶཱམནིཀཱ ཨཧོསིཾ, པརལཱབྷསཀྐཱརགརུཀཱརམཱནནཝནྡནཔཱུཛནཱསུ ན ཨིསྶིཾ ན ཨུཔདུསྶིཾ ན ཨིསྶཾ བནྡྷིཾ, སཱཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཏརཧི མཧེསཀྑཱ. སནྟི ཁོ པན, བྷནྟེ, ཨིམསྨིཾ རཱཛཀུལེ ཁཏྟིཡཀཉྙཱཔི བྲཱཧྨཎཀཉྙཱཔི གཧཔཏིཀཉྙཱཔི, ཏཱསཱཧཾ ཨིསྶརཱདྷིཔཙྩཾ ཀཱརེམི. ཨེསཱཧཾ, བྷནྟེ, ཨཛྫཏགྒེ ཨཀྐོདྷནཱ བྷཝིསྶཱམི ཨནུཔཱཡཱསབཧུལཱ, བཧུམྤི ཝུཏྟཱ ¶ སམཱནཱ ནཱབྷིསཛྫིསྶཱམི ན ཀུཔྤིསྶཱམི ན བྱཱཔཛྫིསྶཱམི ན པཏིཏྠཱིཡིསྶཱམི, ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ ན པཱཏུཀརིསྶཱམི; དསྶཱམི སམཎསྶ ཝཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཝཱ ཨནྣཾ པཱནཾ ཝཏྠཾ ཡཱནཾ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཾ སེཡྻཱཝསཐཔདཱིཔེཡྻཾ. ཨནིསྶཱམནིཀཱ བྷཝིསྶཱམི, པརལཱབྷསཀྐཱརགརུཀཱརམཱནནཝནྡནཔཱུཛནཱསུ ན ཨིསྶིསྶཱམི ན ཨུཔདུསྶིསྶཱམི ན ཨིསྶཾ བནྡྷིསྶཱམི. ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷནྟེ…པེ… ཨུཔཱསིཀཾ མཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི. སཏྟམཾ.

༨. ཨཏྟནྟཔསུཏྟཾ

༡༩༨. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ [པུ. པ. ༡༧༤; མ. ནི. ༢.༧; དཱི. ནི. ༣.༣༡༤; ཨ. ནི. ༣.༡༥༧-༡༦༣] པུགྒལོ ཨཏྟནྟཔོ ཧོཏི ཨཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ. ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ པརནྟཔོ ཧོཏི པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ. ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཏྟནྟཔོ ཙ ཧོཏི ཨཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ, པརནྟཔོ ཙ པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ. ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ནེཝཏྟནྟཔོ ཧོཏི ནཱཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ¶ ¶ ན པརནྟཔོ ན པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ. སོ ནེཝ ཨཏྟནྟཔོ ¶ ན པརནྟཔོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ནིཙྪཱཏོ ནིབྦུཏོ སཱིཏཱིབྷཱུཏོ སུཁཔྤཊིསཾཝེདཱི བྲཧྨབྷཱུཏེན ཨཏྟནཱ ཝིཧརཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཏྟནྟཔོ ཧོཏི ཨཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཨཙེལཀོ ཧོཏི མུཏྟཱཙཱརོ ཧཏྠཱཔལེཁནོ ནཨེཧིབྷདྡནྟིཀོ ནཏིཊྛབྷདྡནྟིཀོ ¶ ནཱབྷིཧཊཾ ན ཨུདྡིསྶཀཏཾ ན ནིམནྟནཾ སཱདིཡཏི. སོ ན ཀུམྦྷིམུཁཱ པཊིགྒཎྷཱཏི, ན ཀལོ༹པིམུཁཱ པཊིགྒཎྷཱཏི, ན ཨེལ༹ཀམནྟརཾ ན དཎྜམནྟརཾ ན མུསལམནྟརཾ ན དྭིནྣཾ བྷུཉྫམཱནཱནཾ ན གབྦྷིནིཡཱ ན པཱཡམཱནཱཡ ན པུརིསནྟརགཏཱཡ ན སངྐིཏྟཱིསུ ན ཡཏྠ སཱ ཨུཔཊྛིཏོ ཧོཏི ན ཡཏྠ མཀྑིཀཱ སཎྜསཎྜཙཱརིནཱི ན མཙྪཾ ན མཾསཾ ན སུརཾ ན མེརཡཾ ན ཐུསོདཀཾ པིཝཏི. སོ ཨེཀཱགཱརིཀོ ཝཱ ཧོཏི ཨེཀཱལོཔིཀོ དྭཱགཱརིཀོ ཝཱ ཧོཏི དྭཱལོཔིཀོ…པེ… སཏྟཱགཱརིཀོ ཝཱ ཧོཏི སཏྟཱལོཔིཀོ; ཨེཀིསྶཱཔི དཏྟིཡཱ ཡཱཔེཏི དྭཱིཧིཔི དཏྟཱིཧི ཡཱཔེཏི…པེ… སཏྟཧིཔི དཏྟཱིཧི ཡཱཔེཏི; ཨེཀཱཧིཀམྤི ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཏི དྭཱཧིཀམྤི ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཏི…པེ… སཏྟཱཧིཀམྤི ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཏི. ཨིཏི ཨེཝརཱུཔཾ ཨཌྜྷམཱསིཀམྤི པརིཡཱཡབྷཏྟབྷོཛནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ཝིཧརཏི.

‘‘སོ སཱཀབྷཀྑོཔི ཧོཏི སཱམཱཀབྷཀྑོཔི ཧོཏི ནཱིཝཱརབྷཀྑོཔི ཧོཏི དདྡུལབྷཀྑོཔི ཧོཏི ཧཊབྷཀྑོཔི ཧོཏི ཀཎབྷཀྑོཔི ཧོཏི ཨཱཙཱམབྷཀྑོཔི ཧོཏི པིཉྙཱཀབྷཀྑོཔི ཧོཏི ཏིཎབྷཀྑོཔི ཧོཏི གོམཡབྷཀྑོཔི ཧོཏི; ཝནམཱུལཕལཱཧཱརོཔི ཡཱཔེཏི པཝཏྟཕལབྷོཛཱི.

‘‘སོ སཱཎཱནིཔི དྷཱརེཏི མསཱཎཱནིཔི དྷཱརེཏི ཚཝདུསྶཱནིཔི དྷཱརེཏི པཾསུཀཱུལཱནིཔི དྷཱརེཏི ཏིརཱིཊཱནིཔི དྷཱརེཏི ཨཛིནམྤི དྷཱརེཏི ཨཛིནཀྑིཔམྤི དྷཱརེཏི ཀུསཙཱིརམྤི དྷཱརེཏི ཝཱཀཙཱིརམྤི དྷཱརེཏི ཕལཀཙཱིརམྤི དྷཱརེཏི ཀེསཀམྦལམྤི དྷཱརེཏི ཝཱལ༹ཀམྦལམྤི དྷཱརེཏི ཨུལཱུཀཔཀྑམྤི དྷཱརེཏི; ཀེསམསྶུལོཙཀོཔི ཧོཏི ཀེསམསྶུལོཙནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ; ཨུབྦྷཊྛཀོཔི ཧོཏི ཨཱསནཔྤཊིཀྑིཏྟོ; ཨུཀྐུཊིཀོཔི ¶ ཧོཏི ཨུཀྐུཊིཀཔྤདྷཱནམནུཡུཏྟོ; ཀཎྚཀཱཔསྶཡིཀོཔི ཧོཏི ཀཎྚཀཱཔསྶཡེ སེཡྻཾ ཀཔྤེཏི; སཱཡཏཏིཡཀམྤི ཨུདཀོརོཧནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ¶ ཝིཧརཏི. ཨིཏི ཨེཝརཱུཔཾ ཨནེཀཝིཧིཏཾ ཀཱཡསྶ ཨཱཏཱཔནཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ¶ ཝིཧརཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཏྟནྟཔོ ཧོཏི ཨཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པརནྟཔོ ཧོཏི པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨོརབྦྷིཀོ ཧོཏི སཱུཀརིཀོ སཱཀུཎིཀོ མཱགཝིཀོ ལུདྡོ མཙྪགྷཱཏཀོ ཙོརོ ཙོརགྷཱཏཀོ གོགྷཱཏཀོ བནྡྷནཱགཱརིཀོ, ཡེ ཝཱ པནཉྙེཔི ཀེཙི ཀུརཱུརཀམྨནྟཱ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པརནྟཔོ ཧོཏི པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཏྟནྟཔོ ཙ ཧོཏི ཨཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ པརནྟཔོ ཙ པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ རཱཛཱ ཝཱ ཧོཏི ཁཏྟིཡོ མུདྡྷཱཝསིཏྟོ, བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཧོཏི མཧཱསཱལོ. སོ པུརཏྠིམེན ནགརསྶ ནཝཾ སནྠཱགཱརཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཁརཱཛིནཾ ནིཝཱསེཏྭཱ སཔྤིཏེལེན ཀཱཡཾ ཨབྦྷཉྫིཏྭཱ མགཝིསཱཎེན པིཊྛིཾ ཀཎྜུཝམཱནོ ནཝཾ སནྠཱགཱརཾ པཝིསཏི, སདྡྷིཾ མཧེསིཡཱ བྲཱཧྨཎེན ཙ པུརོཧིཏེན. སོ ཏཏྠ ཨནནྟརཧིཏཱཡ བྷཱུམིཡཱ ཧརིཏུཔལིཏྟཱཡ སེཡྻཾ ཀཔྤེཏི. ཨེཀིསྶཱཡ གཱཝིཡཱ སརཱུཔཝཙྪཱཡ ཡཾ ཨེཀསྨིཾ ཐནེ ཁཱིརཾ ཧོཏི ཏེན རཱཛཱ ཡཱཔེཏི; ཡཾ དུཏིཡསྨིཾ ཐནེ ཁཱིརཾ ཧོཏི ཏེན མཧེསཱི ཡཱཔེཏི; ཡཾ ཏཏིཡསྨིཾ ཐནེ ཁཱིརཾ ཧོཏི ཏེན བྲཱཧྨཎོ པུརོཧིཏོ ཡཱཔེཏི; ཡཾ ཙཏུཏྠསྨིཾ ཐནེ ¶ ཁཱིརཾ ཧོཏི ཏེན ཨགྒིཾ ཛུཧཏི [ཛུཧནྟི (སཱི. པཱི.)]; ཨཝསེསེན ཝཙྪཀོ ཡཱཔེཏི. སོ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨེཏྟཀཱ ཨུསབྷཱ ཧཉྙནྟུ ཡཉྙཏྠཱཡ, ཨེཏྟཀཱ ཝཙྪཏརཱ ཧཉྙནྟུ ཡཉྙཏྠཱཡ, ཨེཏྟཀཱ ཝཙྪཏརིཡོ ཧཉྙནྟུ ཡཉྙཏྠཱཡ, ཨེཏྟཀཱ ཨཛཱ ཧཉྙནྟུ ཡཉྙཏྠཱཡ, ཨེཏྟཀཱ ཨུརབྦྷཱ ཧཉྙནྟུ ཡཉྙཏྠཱཡ, (ཨེཏྟཀཱ ཨསྶཱ ཧཉྙནྟུ ཡཉྙཏྠཱཡ,) [( ) ནཏྠི སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི. པོཏྠཀེསུ] ཨེཏྟཀཱ རུཀྑཱ ཚིཛྫནྟུ ཡཱུཔཏྠཱཡ, ཨེཏྟཀཱ དབྦྷཱ ལཱུཡནྟུ བརིཧིསཏྠཱཡཱ’ཏི [པརིཀམྨཏྠཱཡཱཏི (ཀ.)]. ཡེཔིསྶ ¶ ཏེ ཧོནྟི དཱསཱཏི ཝཱ པེསྶཱཏི ཝཱ ཀམྨཀརཱཏི ཝཱ ཏེཔི དཎྜཏཛྫིཏཱ བྷཡཏཛྫིཏཱ ཨསྶུམུཁཱ རུདམཱནཱ པརིཀམྨཱནི ཀརོནྟི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཏྟནྟཔོ ཙ ཧོཏི ཨཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ པརནྟཔོ ཙ པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ནེཝཏྟནྟཔོ ཧོཏི ནཱཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ན པརནྟཔོ ན པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ? སོ ཨནཏྟནྟཔོ ཨཔརནྟཔོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ནིཙྪཱཏོ ནིབྦུཏོ སཱིཏཱིབྷཱུཏོ སུཁཔྤཊིསཾཝེདཱི བྲཧྨབྷཱུཏེན ཨཏྟནཱ ཝིཧརཏི. ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫཏི ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ. སོ ཨིམཾ ལོཀཾ སདེཝཀཾ སམཱརཀཾ སབྲཧྨཀཾ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཾ པཛཾ སདེཝམནུསྶཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདེཏི. སོ དྷམྨཾ དེསེཏི ¶ ཨཱདིཀལྱཱཎཾ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ, ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེཏི. ཏཾ དྷམྨཾ སུཎཱཏི གཧཔཏི ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟོ ཝཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ ¶ ཝཱ ཀུལེ པཙྩཱཛཱཏོ. སོ ཏཾ དྷམྨཾ སུཏྭཱ ཏཐཱགཏེ སདྡྷཾ པཊིལབྷཏི. སོ ཏེན སདྡྷཱཔཊིལཱབྷེན སམནྣཱགཏོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘སམྦཱདྷོ གྷརཱཝཱསོ རཛཱཔཐོ, ཨབྦྷོཀཱསོ པབྦཛྫཱ; ནཡིདཾ སུཀརཾ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏཱ ཨེཀནྟཔརིཔུཎྞཾ ཨེཀནྟཔརིསུདྡྷཾ སངྑལིཁིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏུཾ; ཡཾནཱུནཱཧཾ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛེཡྻ’ནྟི. སོ ཨཔརེན སམཡེན ཨཔྤཾ ཝཱ བྷོགཀྑནྡྷཾ པཧཱཡ, མཧནྟཾ ཝཱ བྷོགཀྑནྡྷཾ པཧཱཡ, ཨཔྤཾ ཝཱ ཉཱཏིཔརིཝཊྚཾ པཧཱཡ, མཧནྟཾ ཝཱ ཉཱཏིཔརིཝཊྚཾ པཧཱཡ, ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛཏི.

‘‘སོ ཨེཝཾ པབྦཛིཏོ སམཱནོ བྷིཀྑཱུནཾ སིཀྑཱསཱཛཱིཝསམཱཔནྣོ པཱཎཱཏིཔཱཏཾ པཧཱཡ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི ནིཧིཏདཎྜོ ནིཧིཏསཏྠོ ལཛྫཱི དཡཱཔནྣོ, སབྦཔཱཎབྷཱུཏཧིཏཱནུཀམྤཱི ཝིཧརཏི. ཨདིནྣཱདཱནཾ པཧཱཡ ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ ¶ ཧོཏི དིནྣཱདཱཡཱི དིནྣཔཱཊིཀངྑཱི, ཨཐེནེན སུཙིབྷཱུཏེན ཨཏྟནཱ ཝིཧརཏི. ཨབྲཧྨཙརིཡཾ པཧཱཡ བྲཧྨཙཱརཱི ཧོཏི ཨཱརཱཙཱརཱི ཝིརཏོ ཨསདྡྷམྨཱ གཱམདྷམྨཱ. མུསཱཝཱདཾ པཧཱཡ མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི སཙྩཝཱདཱི སཙྩསནྡྷོ ཐེཏོ པཙྩཡིཀོ ཨཝིསཾཝཱདཀོ ལོཀསྶ. པིསུཎཾ ཝཱཙཾ པཧཱཡ པིསུཎཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ན ཨིཏོ སུཏྭཱ ཨམུཏྲ ཨཀྑཱཏཱ ཨིམེསཾ བྷེདཱཡ, ན ཨམུཏྲ ཝཱ སུཏྭཱ ཨིམེསཾ ཨཀྑཱཏཱ ཨམཱུསཾ ¶ བྷེདཱཡ; ཨིཏི བྷིནྣཱནཾ ཝཱ སནྡྷཱཏཱ, སཧིཏཱནཾ ཝཱ ཨནུཔྤདཱཏཱ, སམགྒཱརཱམོ སམགྒརཏོ ¶ སམགྒནནྡཱི སམགྒཀརཎིཾ ཝཱཙཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི. ཕརུསཾ ཝཱཙཾ པཧཱཡ ཕརུསཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི; ཡཱ སཱ ཝཱཙཱ ནེལཱ ཀཎྞསུཁཱ པེམནཱིཡཱ ཧདཡངྒམཱ པོརཱི བཧུཛནཀནྟཱ བཧུཛནམནཱཔཱ ཏཐཱརཱུཔིཾ ཝཱཙཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི. སམྥཔྤལཱཔཾ པཧཱཡ སམྥཔྤལཱཔཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི ཀཱལཝཱདཱི བྷཱུཏཝཱདཱི ཨཏྟཝཱདཱི དྷམྨཝཱདཱི ཝིནཡཝཱདཱི; ནིདྷཱནཝཏིཾ ཝཱཙཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི ཀཱལེན སཱཔདེསཾ པརིཡནྟཝཏིཾ ཨཏྠསཾཧིཏཾ.

‘‘སོ བཱིཛགཱམབྷཱུཏགཱམསམཱརམྦྷཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཨེཀབྷཏྟིཀོ ཧོཏི རཏྟཱུཔརཏོ ཝིརཏོ ཝིཀཱལབྷོཛནཱ. ནཙྩགཱིཏཝཱདིཏཝིསཱུཀདསྶནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནདྷཱརཎམཎྜནཝིབྷཱུསནཊྛཱནཱ ¶ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཛཱཏརཱུཔརཛཏཔཊིགྒཧཎཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཨཱམཀདྷཉྙཔཊིགྒཧཎཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཨཱམཀམཾསཔཊིགྒཧཎཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཨིཏྠིཀུམཱརིཀཔཊིགྒཧཎཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. དཱསིདཱསཔཊིགྒཧཎཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཨཛེལ༹ཀཔཊིགྒཧཎཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཀུཀྐུཊསཱུཀརཔཊིགྒཧཎཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཧཏྠིགཝཱསྶཝལ༹ཝཔཊིགྒཧཎཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཁེཏྟཝཏྠུཔཊིགྒཧཎཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. དཱུཏེཡྻཔཧིཎགམནཱནུཡོགཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཀཡཝིཀྐཡཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཏུལཱཀཱུཊཀཾསཀཱུཊམཱནཀཱུཊཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཨུཀྐོཊནཝཉྩནནིཀཏིསཱཙིཡོགཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཚེདནཝདྷབནྡྷནཝིཔརཱམོསཨཱལོཔསཧསཱཀཱརཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི.

‘‘སོ སནྟུཊྛོ ཧོཏི ཀཱཡཔརིཧཱརིཀེན ཙཱིཝརེན ཀུཙྪིཔརིཧཱརིཀེན པིཎྜཔཱཏེན. སོ ཡེན ཡེནེཝ པཀྐམཏི སམཱདཱཡེཝ པཀྐམཏི. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ པཀྑཱི སཀུཎོ ཡེན ཡེནེཝ ¶ ཌེཏི, སཔཏྟབྷཱརོཝ ཌེཏི; ཨེཝམེཝཾ བྷིཀྑུ སནྟུཊྛོ ཧོཏི ཀཱཡཔརིཧཱརིཀེན ཙཱིཝརེན ཀུཙྪིཔརིཧཱརིཀེན པིཎྜཔཱཏེན. སོ ཡེན ཡེནེཝ པཀྐམཏི ¶ , སམཱདཱཡེཝ པཀྐམཏི. སོ ཨིམིནཱ ཨརིཡེན སཱིལཀྑནྡྷེན སམནྣཱགཏོ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨནཝཛྫསུཁཾ པཊིསཾཝེདེཏི.

‘‘སོ ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ ན ནིམིཏྟགྒཱཧཱི ཧོཏི ནཱནུབྱཉྫནགྒཱཧཱི. ཡཏྭཱདྷིཀརཎམེནཾ ཙཀྑུནྡྲིཡཾ ཨསཾཝུཏཾ ཝིཧརནྟཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ ¶ དྷམྨཱ ཨནྭཱསྶཝེཡྻུཾ, ཏསྶ སཾཝརཱཡ པཊིཔཛྫཏི; རཀྑཏི ཙཀྑུནྡྲིཡཾ; ཙཀྑུནྡྲིཡེ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏི. སོཏེན སདྡཾ སུཏྭཱ… གྷཱནེན གནྡྷཾ གྷཱཡིཏྭཱ… ཛིཝ྄ཧཱཡ རསཾ སཱཡིཏྭཱ… ཀཱཡེན ཕོཊྛབྦཾ ཕུསིཏྭཱ… མནསཱ དྷམྨཾ ཝིཉྙཱཡ ན ནིམིཏྟགྒཱཧཱི ཧོཏི ནཱནུབྱཉྫནགྒཱཧཱི. ཡཏྭཱདྷིཀརཎམེནཾ མནིནྡྲིཡཾ ཨསཾཝུཏཾ ཝིཧརནྟཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨནྭཱསྶཝེཡྻུཾ, ཏསྶ སཾཝརཱཡ པཊིཔཛྫཏི; རཀྑཏི མནིནྡྲིཡཾ; མནིནྡྲིཡེ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏི. སོ ཨིམིནཱ ཨརིཡེན ཨིནྡྲིཡསཾཝརེན སམནྣཱགཏོ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨབྱཱསེཀསུཁཾ པཊིསཾཝེདེཏི.

‘‘སོ ཨབྷིཀྐནྟེ པཊིཀྐནྟེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ཧོཏི, ཨཱལོཀིཏེ ཝིལོཀིཏེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ཧོཏི, སམིཉྫིཏེ པསཱརིཏེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ཧོཏི, སངྒྷཱཊིཔཏྟཙཱིཝརདྷཱརཎེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ¶ ཧོཏི, ཨསིཏེ པཱིཏེ ཁཱཡིཏེ སཱཡིཏེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ཧོཏི, ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཀམྨེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ཧོཏི, གཏེ ཋིཏེ ནིསིནྣེ སུཏྟེ ཛཱགརིཏེ བྷཱསིཏེ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེ སམྤཛཱནཀཱརཱི ཧོཏི ¶ .

‘‘སོ ཨིམིནཱ ཙ ཨརིཡེན སཱིལཀྑནྡྷེན སམནྣཱགཏོ, (ཨིམཱཡ ཙ ཨརིཡཱཡ སནྟུཊྛིཡཱ སམནྣཱགཏོ,) [( ) ནཏྠི སཱི. སྱཱ. པོཏྠཀེསུ. མ. ནི. ༡.༢༩༦; མ. ནི. ༢.༡༣ པསྶིཏབྦཾ] ཨིམིནཱ ཙ ཨརིཡེན ཨིནྡྲིཡསཾཝརེན སམནྣཱགཏོ, ཨིམིནཱ ཙ ཨརིཡེན སཏིསམྤཛཉྙེན སམནྣཱགཏོ [སམནྣཱགཏོ. སོ (ཀ.)] ཝིཝིཏྟཾ སེནཱསནཾ བྷཛཏི ཨརཉྙཾ རུཀྑམཱུལཾ པབྦཏཾ ཀནྡརཾ གིརིགུཧཾ སུསཱནཾ ཝནཔྤཏྠཾ ཨབྦྷོཀཱསཾ པལཱལཔུཉྫཾ. སོ པཙྪཱབྷཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟོ ནིསཱིདཏི པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ཨུཛུཾ ཀཱཡཾ པཎིདྷཱཡ པརིམུཁཾ སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ. སོ ཨབྷིཛ྄ཛྷཾ ལོཀེ པཧཱཡ ཝིགཏཱབྷིཛ྄ཛྷེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི, ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡ ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏི. བྱཱཔཱདཔདོསཾ པཧཱཡ ཨབྱཱཔནྣཙིཏྟོ ཝིཧརཏི སབྦཔཱཎབྷཱུཏཧིཏཱནུཀམྤཱི, བྱཱཔཱདཔདོསཱ ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏི. ཐིནམིདྡྷཾ པཧཱཡ ¶ ཝིགཏཐིནམིདྡྷོ ཝིཧརཏི ཨཱལོཀསཉྙཱི སཏོ སམྤཛཱནོ, ཐིནམིདྡྷཱ ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏི. ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ པཧཱཡ ཨནུདྡྷཏོ ཝིཧརཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཝཱུཔསནྟཙིཏྟོ, ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཱ ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏི. ཝིཙིཀིཙྪཾ པཧཱཡ ཏིཎྞཝིཙིཀིཙྪོ ཝིཧརཏི ཨཀཐཾཀཐཱི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ, ཝིཙིཀིཙྪཱཡ ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏི. སོ ཨིམེ པཉྩ ནཱིཝརཎེ པཧཱཡ ཙེཏསོ ཨུཔཀྐིལེསེ པཉྙཱཡ དུབྦལཱིཀརཎེ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི.

‘‘སོ ¶ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎཱཡ…པེ… ¶ སཏྟཱནཾ ཙུཏཱུཔཔཱཏཉཱཎཱཡ…པེ… ¶ (སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ) ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏི. སོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ‘ཨིམེ ཨཱསཝཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ ཨཱསཝསམུདཡོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི ¶ , ‘ཨཡཾ ཨཱསཝནིརོདྷོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ ཨཱསཝནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི.

‘‘ཏསྶ ཨེཝཾ ཛཱནཏོ ཨེཝཾ པསྶཏོ ཀཱམཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, བྷཝཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, ཨཝིཛྫཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི; ཝིམུཏྟསྨིཾ ཝིམུཏྟམིཏི ཉཱཎཾ ཧོཏི. ‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏི, ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱ’ཏི པཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ནེཝཏྟནྟཔོ ཧོཏི ནཱཏྟཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ ན པརནྟཔོ ན པརཔརིཏཱཔནཱནུཡོགམནུཡུཏྟོ. སོ ན ཨཏྟནྟཔོ ན པརནྟཔོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ནིཙྪཱཏོ ནིབྦུཏོ སཱིཏཱིབྷཱུཏོ སུཁཔྤཊིསཾཝེདཱི བྲཧྨབྷཱུཏེན ཨཏྟནཱ ཝིཧརཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. ཨཊྛམཾ.

༩. ཏཎྷཱསུཏྟཾ

༡༩༩. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཏཎྷཾ ཝོ, བྷིཀྑཝེ, དེསེསྶཱམི ཛཱལིནིཾ སརིཏཾ ཝིསཊཾ ཝིསཏྟིཀཾ, ཡཱཡ ཨཡཾ ལོཀོ ཨུདྡྷསྟོ པརིཡོནདྡྷོ ཏནྟཱཀུལཀཛཱཏོ གུལཱགུཎྛིཀཛཱཏོ ¶ [ཀུལཱགུཎྛིཀཛཱཏོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.) ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༤.༡༩༩] མུཉྫཔབྦཛབྷཱུཏོ ¶ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ སཾསཱརཾ ནཱཏིཝཏྟཏི. ཏཾ སུཎཱཐ, སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཐ; བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཀཏམཱ ཙ སཱ, བྷིཀྑཝེ, ཏཎྷཱ ཛཱལིནཱི སརིཏཱ ཝིསཊཱ ཝིསཏྟིཀཱ, ཡཱཡ ཨཡཾ ལོཀོ ཨུདྡྷསྟོ པརིཡོནདྡྷོ ཏནྟཱཀུལཀཛཱཏོ གུལཱགུཎྛིཀཛཱཏོ མུཉྫཔབྦཛབྷཱུཏོ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ སཾསཱརཾ ནཱཏིཝཏྟཏི ¶ ? ཨཊྛཱརས ཁོ པནིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཏཎྷཱཝིཙརིཏཱནི ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀསྶ ཨུཔཱདཱཡ, ཨཊྛཱརས ཏཎྷཱཝིཙརིཏཱནི བཱཧིརསྶ ཨུཔཱདཱཡ.

‘‘ཀཏམཱནི ཨཊྛཱརས ཏཎྷཱཝིཙརིཏཱནི ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀསྶ ཨུཔཱདཱཡ? ཨསྨཱིཏི, བྷིཀྑཝེ, སཏི ཨིཏྠསྨཱིཏི ཧོཏི, ཨེཝཾསྨཱིཏི [ཨེཝམསྨི (སཱི.), ཨེཝསྨི (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.) ཝིབྷ. ༩༧༣ པསྶིཏབྦཾ] ཧོཏི, ཨཉྙཐཱསྨཱིཏི ཧོཏི, ཨསསྨཱིཏི ཧོཏི, སཏསྨཱིཏི ཧོཏི, སནྟི ཧོཏི, ཨིཏྠཾ སནྟི ཧོཏི, ཨེཝཾ སནྟི ཧོཏི, ཨཉྙཐཱ སནྟི ཧོཏི, ཨཔིཧཾ [ཨཔིཧ (སཱི. པཱི.), ཨཔི (སྱཱ. ཀཾ.)] སནྟི ཧོཏི, ཨཔིཧཾ [ཨཔི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨིཏྠཾ སནྟི ཧོཏི, ཨཔིཧཾ [ཨཔི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨེཝཾ སནྟི ཧོཏི, ཨཔིཧཾ [ཨཔི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨཉྙཐཱ སནྟི ཧོཏི ¶ , བྷཝིསྶནྟི ཧོཏི, ཨིཏྠཾ བྷཝིསྶནྟི ཧོཏི, ཨེཝཾ བྷཝིསྶནྟི ཧོཏི, ཨཉྙཐཱ བྷཝིསྶནྟི ཧོཏི. ཨིམཱནི ཨཊྛཱརས ཏཎྷཱཝིཙརིཏཱནི ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀསྶ ཨུཔཱདཱཡ.

‘‘ཀཏམཱནི ཨཊྛཱརས ཏཎྷཱཝིཙརིཏཱནི བཱཧིརསྶ ཨུཔཱདཱཡ? ཨིམིནཱསྨཱིཏི, བྷིཀྑཝེ, སཏི ཨིམིནཱ ཨིཏྠསྨཱིཏི ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨེཝཾསྨཱིཏི ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨཉྙཐཱསྨཱིཏི ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨསསྨཱིཏི ཧོཏི, ཨིམིནཱ སཏསྨཱིཏི ཧོཏི, ཨིམིནཱ སནྟི ཧོཏི, ཨིམིནཱ ¶ ཨིཏྠཾ སནྟི ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨེཝཾ སནྟི ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨཉྙཐཱ སནྟི ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨཔིཧཾ སནྟི ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨཔིཧཾ ཨིཏྠཾ སནྟི ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨཔིཧཾ ཨེཝཾ སནྟི ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨཔིཧཾ ཨཉྙཐཱ སནྟི ཧོཏི, ཨིམིནཱ བྷཝིསྶནྟི ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨིཏྠཾ བྷཝིསྶནྟི ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨེཝཾ བྷཝིསྶནྟི ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨཉྙཐཱ བྷཝིསྶནྟི ཧོཏི. ཨིམཱནི ཨཊྛཱརས ཏཎྷཱཝིཙརིཏཱནི བཱཧིརསྶ ཨུཔཱདཱཡ.

‘‘ཨིཏི ཨཊྛཱརས ཏཎྷཱཝིཙརིཏཱནི ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀསྶ ཨུཔཱདཱཡ, ཨཊྛཱརས ཏཎྷཱཝིཙརིཏཱནི བཱཧིརསྶ ཨུཔཱདཱཡ. ཨིམཱནི ཝུཙྩནྟི, བྷིཀྑཝེ, ཚཏྟིཾས ཏཎྷཱཝིཙརིཏཱནི. ཨིཏི ཨེཝརཱུཔཱནི ཨཏཱིཏཱནི ཚཏྟིཾས ཏཎྷཱཝིཙརིཏཱནི, ཨནཱགཏཱནི ཚཏྟིཾས ཏཎྷཱཝིཙརིཏཱནི ¶ , པཙྩུཔྤནྣཱནི ཚཏྟིཾས ཏཎྷཱཝིཙརིཏཱནི. ཨེཝཾ ཨཊྛསཏཾ ཏཎྷཱཝིཙརིཏཾ ཧོནྟི.

‘‘ཨཡཾ ¶ ཁོ སཱ, བྷིཀྑཝེ, ཏཎྷཱ ཛཱལིནཱི སརིཏཱ ཝིསཊཱ ཝིསཏྟིཀཱ, ཡཱཡ ཨཡཾ ལོཀོ ཨུདྡྷསྟོ པརིཡོནདྡྷོ ཏནྟཱཀུལཀཛཱཏོ གུལཱགུཎྛིཀཛཱཏོ མུཉྫཔབྦཛབྷཱུཏོ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ སཾསཱརཾ ནཱཏིཝཏྟཏཱི’’ཏི. ནཝམཾ.

༡༠. པེམསུཏྟཾ

༢༠༠. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, (པེམཱནི) [( ) ནཏྠི སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི. པོཏྠཀེསུ] ཛཱཡནྟི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? པེམཱ པེམཾ ཛཱཡཏི, པེམཱ དོསོ ཛཱཡཏི, དོསཱ པེམཾ ཛཱཡཏི, དོསཱ དོསོ ཛཱཡཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པེམཱ པེམཾ ཛཱཡཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པུགྒལསྶ ཨིཊྛོ ཧོཏི ཀནྟོ མནཱཔོ. ཏཾ པརེ ཨིཊྛེན ཀནྟེན མནཱཔེན སམུདཱཙརནྟི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཡོ ¶ ཁོ མྱཱཡཾ པུགྒལོ ཨིཊྛོ ཀནྟོ མནཱཔོ, ཏཾ པརེ ཨིཊྛེན ཀནྟེན མནཱཔེན སམུདཱཙརནྟཱི’ཏི ¶ . སོ ཏེསུ པེམཾ ཛནེཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པེམཱ པེམཾ ཛཱཡཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པེམཱ དོསོ ཛཱཡཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པུགྒལསྶ ཨིཊྛོ ཧོཏི ཀནྟོ མནཱཔོ. ཏཾ པརེ ཨནིཊྛེན ཨཀནྟེན ཨམནཱཔེན སམུདཱཙརནྟི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཡོ ཁོ མྱཱཡཾ པུགྒལོ ཨིཊྛོ ཀནྟོ མནཱཔོ, ཏཾ པརེ ཨནིཊྛེན ཨཀནྟེན ཨམནཱཔེན སམུདཱཙརནྟཱི’ཏི. སོ ཏེསུ དོསཾ ཛནེཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པེམཱ དོསོ ཛཱཡཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, དོསཱ པེམཾ ཛཱཡཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པུགྒལསྶ ཨནིཊྛོ ཧོཏི ཨཀནྟོ ཨམནཱཔོ. ཏཾ པརེ ཨནིཊྛེན ཨཀནྟེན ཨམནཱཔེན སམུདཱཙརནྟི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཡོ ཁོ མྱཱཡཾ པུགྒལོ ཨནིཊྛོ ཨཀནྟོ ཨམནཱཔོ, ཏཾ པརེ ཨནིཊྛེན ཨཀནྟེན ཨམནཱཔེན སམུདཱཙརནྟཱི’ཏི. སོ ཏེསུ པེམཾ ཛནེཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, དོསཱ པེམཾ ཛཱཡཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, དོསཱ དོསོ ཛཱཡཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པུགྒལསྶ ཨནིཊྛོ ཧོཏི ཨཀནྟོ ཨམནཱཔོ ¶ . ཏཾ པརེ ཨིཊྛེན ཀནྟེན མནཱཔེན སམུདཱཙརནྟི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཡོ ཁོ མྱཱཡཾ པུགྒལོ ཨནིཊྛོ ¶ ཨཀནྟོ ཨམནཱཔོ, ཏཾ པརེ ཨིཊྛེན ཀནྟེན མནཱཔེན སམུདཱཙརནྟཱི’ཏི. སོ ཏེསུ དོསཾ ཛནེཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, དོསཱ དོསོ ཛཱཡཏི. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི པེམཱནི ཛཱཡནྟི.

‘‘ཡསྨིཾ, བྷིཀྑཝེ, སམཡེ བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཡམྤིསྶ པེམཱ པེམཾ ཛཱཡཏི ཏམྤིསྶ ཏསྨིཾ ¶ སམཡེ ན ཧོཏི, ཡོཔིསྶ པེམཱ དོསོ ཛཱཡཏི སོཔིསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ ན ཧོཏི, ཡམྤིསྶ དོསཱ པེམཾ ཛཱཡཏི ཏམྤིསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ ན ཧོཏི, ཡོཔིསྶ དོསཱ དོསོ ཛཱཡཏི སོཔིསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ ན ཧོཏི.

‘‘ཡསྨིཾ, བྷིཀྑཝེ, སམཡེ བྷིཀྑུ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ…པེ… དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ…པེ… ཏཏིཡཾ ¶ ཛྷཱནཾ…པེ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཡམྤིསྶ པེམཱ པེམཾ ཛཱཡཏི ཏམྤིསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ ན ཧོཏི, ཡོཔིསྶ པེམཱ དོསོ ཛཱཡཏི སོཔིསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ ན ཧོཏི, ཡམྤིསྶ དོསཱ པེམཾ ཛཱཡཏི ཏམྤིསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ ན ཧོཏི, ཡོཔིསྶ དོསཱ དོསོ ཛཱཡཏི སོཔིསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ ན ཧོཏི.

‘‘ཡསྨིཾ, བྷིཀྑཝེ, སམཡེ བྷིཀྑུ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཡམྤིསྶ པེམཱ པེམཾ ཛཱཡཏི ཏམྤིསྶ པཧཱིནཾ ཧོཏི ཨུཙྪིནྣམཱུལཾ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཾ ཨནབྷཱཝཾཀཏཾ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཾ, ཡོཔིསྶ པེམཱ དོསོ ཛཱཡཏི སོཔིསྶ པཧཱིནོ ཧོཏི ཨུཙྪིནྣམཱུལོ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏོ ཨནབྷཱཝཾཀཏོ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨོ, ཡམྤིསྶ དོསཱ པེམཾ ཛཱཡཏི ཏམྤིསྶ པཧཱིནཾ ཧོཏི ཨུཙྪིནྣམཱུལཾ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཾ ཨནབྷཱཝཾཀཏཾ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཾ, ཡོཔིསྶ དོསཱ དོསོ ཛཱཡཏི སོཔིསྶ པཧཱིནོ ཧོཏི ཨུཙྪིནྣམཱུལོ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏོ ཨནབྷཱཝཾཀཏོ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨོ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ནེཝ ཨུསྶེནེཏི ན པཊིསེནེཏི [ན པཊིསྶེནེཏི (སཱི. པཱི.)] ན དྷཱུཔཱཡཏི ན པཛྫལཏི ན ¶ སམྤཛ྄ཛྷཱཡཏི [ན ཨཔཛ྄ཛྷཱཡཏི (སཱི.), ན པཛ྄ཛྷཱཡཏི (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)].

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨུསྶེནེཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ རཱུཔཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏི, རཱུཔཝནྟཾ ཝཱ ཨཏྟཱནཾ, ཨཏྟནི ཝཱ རཱུཔཾ, རཱུཔསྨིཾ ཝཱ ཨཏྟཱནཾ; ཝེདནཾ ཨཏྟཏོ ¶ སམནུཔསྶཏི, ཝེདནཱཝནྟཾ ཝཱ ཨཏྟཱནཾ ¶ , ཨཏྟནི ཝཱ ཝེདནཾ, ཝེདནཱཡ ཝཱ ཨཏྟཱནཾ; སཉྙཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏི, སཉྙཱཝནྟཾ ཝཱ ཨཏྟཱནཾ, ཨཏྟནི ཝཱ སཉྙཾ, སཉྙཱཡ ཝཱ ཨཏྟཱནཾ; སངྑཱརེ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏི, སངྑཱརཝནྟཾ ཝཱ ཨཏྟཱནཾ, ཨཏྟནི ཝཱ སངྑཱརེ, སངྑཱརེསུ ཝཱ ཨཏྟཱནཾ; ཝིཉྙཱཎཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏི, ཝིཉྙཱཎཝནྟཾ ཝཱ ཨཏྟཱནཾ, ཨཏྟནི ཝཱ ཝིཉྙཱཎཾ, ཝིཉྙཱཎསྨིཾ ཝཱ ཨཏྟཱནཾ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨུསྶེནེཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ན ཨུསྶེནེཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ན རཱུཔཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏི, ན རཱུཔཝནྟཾ ཝཱ ཨཏྟཱནཾ, ན ཨཏྟནི ཝཱ རཱུཔཾ, ན རཱུཔསྨིཾ ཝཱ ཨཏྟཱནཾ; ན ཝེདནཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏི, ན ཝེདནཱཝནྟཾ ཝཱ ཨཏྟཱནཾ, ན ཨཏྟནི ཝཱ ཝེདནཾ, ན ཝེདནཱཡ ཝཱ ཨཏྟཱནཾ; ན སཉྙཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏི, ན སཉྙཱཝནྟཾ ཝཱ ཨཏྟཱནཾ, ན ཨཏྟནི ཝཱ སཉྙཾ ¶ , ན སཉྙཱཡ ཝཱ ཨཏྟཱནཾ; ན སངྑཱརེ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏི, ན སངྑཱརཝནྟཾ ཝཱ ཨཏྟཱནཾ, ན ཨཏྟནི ཝཱ སངྑཱརེ, ན སངྑཱརེསུ ཝཱ ཨཏྟཱནཾ; ན ཝིཉྙཱཎཾ ཨཏྟཏོ སམནུཔསྶཏི, ན ཝིཉྙཱཎཝནྟཾ ཝཱ ཨཏྟཱནཾ, ན ཨཏྟནི ཝཱ ཝིཉྙཱཎཾ, ན ཝིཉྙཱཎསྨིཾ ཝཱ ཨཏྟཱནཾ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ན ཨུསྶེནེཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པཊིསེནེཏི? ཨིདྷ ¶ , བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཀྐོསནྟཾ པཙྩཀྐོསཏི, རོསནྟཾ པཊིརོསཏི, བྷཎྜནྟཾ པཊིབྷཎྜཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པཊིསེནེཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ན པཊིསེནེཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཀྐོསནྟཾ ན པཙྩཀྐོསཏི, རོསནྟཾ ན པཊིརོསཏི, བྷཎྜནྟཾ ན པཊིབྷཎྜཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ན པཊིསེནེཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ དྷཱུཔཱཡཏི? ཨསྨཱིཏི, བྷིཀྑཝེ, སཏི ཨིཏྠསྨཱིཏི ཧོཏི, ཨེཝཾསྨཱིཏི ཧོཏི, ཨཉྙཐཱསྨཱིཏི ཧོཏི, ཨསསྨཱིཏི ཧོཏི, སཏསྨཱིཏི ཧོཏི, སནྟི ཧོཏི, ཨིཏྠཾ སནྟི ཧོཏི, ཨེཝཾ སནྟི ཧོཏི, ཨཉྙཐཱ སནྟི ཧོཏི, ཨཔིཧཾ སནྟི ཧོཏི, ཨཔིཧཾ ཨིཏྠཾ སནྟི ཧོཏི, ཨཔིཧཾ ཨེཝཾ སནྟི ཧོཏི, ཨཔིཧཾ ཨཉྙཐཱ སནྟི ཧོཏི, བྷཝིསྶནྟི ཧོཏི, ཨིཏྠཾ བྷཝིསྶནྟི ཧོཏི, ཨེཝཾ བྷཝིསྶནྟི ཧོཏི, ཨཉྙཐཱ བྷཝིསྶནྟི ཧོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ དྷཱུཔཱཡཏི.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ན དྷཱུཔཱཡཏི? ཨསྨཱིཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨསཏི ཨིཏྠསྨཱིཏི ན ཧོཏི, ཨེཝཾསྨཱིཏི ན ཧོཏི, ཨཉྙཐཱསྨཱིཏི ན ཧོཏི, ཨསསྨཱིཏི ན ཧོཏི, སཏསྨཱིཏི ན ཧོཏི, སནྟི ན ཧོཏི, ཨིཏྠཾ སནྟི ན ཧོཏི, ཨེཝཾ སནྟི ན ཧོཏི, ཨཉྙཐཱ སནྟི ན ཧོཏི, ཨཔིཧཾ སནྟི ན ཧོཏི, ཨཔིཧཾ ཨིཏྠཾ སནྟི ¶ ན ཧོཏི, ཨཔིཧཾ ཨེཝཾ སནྟི ན ཧོཏི, ཨཔིཧཾ ཨཉྙཐཱ སནྟི ན ཧོཏི, བྷཝིསྶནྟི ན ཧོཏི, ཨིཏྠཾ བྷཝིསྶནྟི ན ཧོཏི, ཨེཝཾ བྷཝིསྶནྟི ན ཧོཏི, ཨཉྙཐཱ བྷཝིསྶནྟི ན ཧོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ན དྷཱུཔཱཡཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པཛྫལཏི? ཨིམིནཱ ཨསྨཱིཏི, བྷིཀྑཝེ, སཏི ཨིམིནཱ ཨིཏྠསྨཱིཏི ¶ ¶ ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨེཝཾསྨཱིཏི ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨཉྙཐཱསྨཱིཏི ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨསསྨཱིཏི ཧོཏི, ཨིམིནཱ སཏསྨཱིཏི ཧོཏི, ཨིམིནཱ སནྟི ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨིཏྠཾ སནྟི ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨེཝཾ སནྟི ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨཉྙཐཱ སནྟི ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨཔིཧཾ སནྟི ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨཔིཧཾ ཨིཏྠཾ སནྟི ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨཔིཧཾ ཨེཝཾ སནྟི ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨཔིཧཾ ཨཉྙཐཱ སནྟི ཧོཏི, ཨིམིནཱ བྷཝིསྶནྟི ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨིཏྠཾ བྷཝིསྶནྟི ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨེཝཾ བྷཝིསྶནྟི ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨཉྙཐཱ བྷཝིསྶནྟི ཧོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པཛྫལཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ན པཛྫལཏི? ཨིམིནཱ ཨསྨཱིཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨསཏི ཨིམིནཱ ཨིཏྠསྨཱིཏི ན ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨེཝཾསྨཱིཏི ན ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨཉྙཐཱསྨཱིཏི ན ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨསསྨཱིཏི ན ཧོཏི, ཨིམིནཱ སཏསྨཱིཏི ན ཧོཏི, ཨིམིནཱ སནྟི ན ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨིཏྠཾ སནྟི ན ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨེཝཾ སནྟི ན ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨཉྙཐཱ སནྟི ན ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨཔིཧཾ སནྟི ན ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨཔིཧཾ ཨིཏྠཾ སནྟི ན ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨཔིཧཾ ཨེཝཾ སནྟི ན ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨཔིཧཾ ཨཉྙཐཱ སནྟི ན ཧོཏི, ཨིམིནཱ བྷཝིསྶནྟི ན ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨིཏྠཾ བྷཝིསྶནྟི ན ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨེཝཾ བྷཝིསྶནྟི ན ཧོཏི, ཨིམིནཱ ཨཉྙཐཱ བྷཝིསྶནྟི ན ཧོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ན པཛྫལཏི.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སམྤཛ྄ཛྷཱཡཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཨསྨིམཱནོ པཧཱིནོ ན ཧོཏི ཨུཙྪིནྣམཱུལོ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏོ ཨནབྷཱཝཾཀཏོ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨོ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ¶ སམྤཛ྄ཛྷཱཡཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ན སམྤཛ྄ཛྷཱཡཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཨསྨིམཱནོ པཧཱིནོ ཧོཏི ཨུཙྪིནྣམཱུལོ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏོ ཨནབྷཱཝཾཀཏོ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨོ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ན སམྤཛ྄ཛྷཱཡཏཱི’’ཏི. དསམཾ.

མཧཱཝགྒོ པཉྩམོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

སོཏཱནུགཏཾ ཋཱནཾ, བྷདྡིཡ སཱམུགིཡ ཝཔྤ སཱལ༹ྷཱ ཙ;

མལླིཀ ཨཏྟནྟཱཔོ, ཏཎྷཱ པེམེན ཙ དསཱ ཏེཏི.

ཙཏུཏྠམཧཱཔཎྞཱསཀཾ སམཏྟཾ.

༥. པཉྩམཔཎྞཱསཀཾ

(༢༡) ༡. སཔྤུརིསཝགྒོ

༡. སིཀྑཱཔདསུཏྟཾ

༢༠༡. ‘‘ཨསཔྤུརིསཉྩ ¶ ¶ ¶ ¶ ཝོ, བྷིཀྑཝེ, དེསེསྶཱམི, ཨསཔྤུརིསེན ཨསཔྤུརིསཏརཉྩ; སཔྤུརིསཉྩ, སཔྤུརིསེན སཔྤུརིསཏརཉྩ. ཏཾ སུཎཱཐ, སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཐ; བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨསཔྤུརིསོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱི ཧོཏི, ཨདིནྣཱདཱཡཱི ཧོཏི, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱི ཧོཏི, མུསཱཝཱདཱི ཧོཏི, སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱཡཱི ཧོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨསཔྤུརིསོ.

‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨསཔྤུརིསེན ཨསཔྤུརིསཏརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཨཏྟནཱ ཙ པཱཎཱཏིཔཱཏཱི ཧོཏི, པརཉྩ པཱཎཱཏིཔཱཏེ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཙ ཨདིནྣཱདཱཡཱི ཧོཏི, པརཉྩ ཨདིནྣཱདཱནེ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཙ ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱི ཧོཏི, པརཉྩ ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརེ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཙ མུསཱཝཱདཱི ཧོཏི, པརཉྩ མུསཱཝཱདེ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཙ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱཡཱི ཧོཏི, པརཉྩ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནེ སམཱདཔེཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨསཔྤུརིསེན ཨསཔྤུརིསཏརོ.

‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, སཔྤུརིསོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, མུསཱཝཱདཱ ¶ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏོ ¶ ཧོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, སཔྤུརིསོ.

‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, སཔྤུརིསེན སཔྤུརིསཏརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཨཏྟནཱ ཙ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, པརཉྩ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཝེརམཎིཡཱ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཙ ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, པརཉྩ ཨདིནྣཱདཱནཱ ཝེརམཎིཡཱ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ¶ ཙ ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, པརཉྩ ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ ཝེརམཎིཡཱ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཙ མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, པརཉྩ མུསཱཝཱདཱ ཝེརམཎིཡཱ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཙ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, པརཉྩ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ ཝེརམཎིཡཱ སམཱདཔེཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, སཔྤུརིསེན སཔྤུརིསཏརོ’’ཏི [པུ. པ. ༡༣༥]. པཋམཾ.

༢. ཨསྶདྡྷསུཏྟཾ

༢༠༢. ‘‘ཨསཔྤུརིསཉྩ ¶ ཝོ, བྷིཀྑཝེ, དེསེསྶཱམི, ཨསཔྤུརིསེན ཨསཔྤུརིསཏརཉྩ; སཔྤུརིསཉྩ, སཔྤུརིསེན སཔྤུརིསཏརཉྩ. ཏཾ སུཎཱཐ…པེ….

‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨསཔྤུརིསོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཨསྶདྡྷོ ཧོཏི, ཨཧིརིཀོ ཧོཏི, ཨནོཏྟཔྤཱི ཧོཏི, ཨཔྤསྶུཏོ ཧོཏི, ཀུསཱིཏོ ཧོཏི, མུཊྛསྶཏི ཧོཏི, དུཔྤཉྙོ ཧོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨསཔྤུརིསོ.

‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨསཔྤུརིསེན ཨསཔྤུརིསཏརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཨཏྟནཱ ཙ ཨསྶདྡྷོ ཧོཏི, པརཉྩ ཨསྶདྡྷིཡེ [ཨསདྡྷཱཡ (ཀ.)] སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཙ ཨཧིརིཀོ ¶ ཧོཏི, པརཉྩ ཨཧིརིཀཏཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཙ ཨནོཏྟཔྤཱི ཧོཏི, པརཉྩ ཨནོཏྟཔྤེ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཙ ཨཔྤསྶུཏོ ཧོཏི, པརཉྩ ཨཔྤསྶུཏེ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཙ ཀུསཱིཏོ ཧོཏི, པརཉྩ ཀོསཛྫེ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཙ མུཊྛསྶཏི ཧོཏི, པརཉྩ མུཊྛསྶཙྩེ [མུཊྛསཙྩེ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཙ དུཔྤཉྙོ ཧོཏི, པརཉྩ དུཔྤཉྙཏཱཡ སམཱདཔེཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨསཔྤུརིསེན ཨསཔྤུརིསཏརོ.

‘‘ཀཏམོ ¶ ཙ, བྷིཀྑཝེ, སཔྤུརིསོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ སདྡྷོ ཧོཏི, ཧིརིམཱ ཧོཏི, ཨོཏྟཔྤཱི ཧོཏི, བཧུསྶུཏོ ཧོཏི, ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཧོཏི, སཏིམཱ ཧོཏི, པཉྙཝཱ ཧོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, སཔྤུརིསོ.

‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, སཔྤུརིསེན སཔྤུརིསཏརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཨཏྟནཱ ཙ སདྡྷཱསམྤནྣོ ཧོཏི, པརཉྩ སདྡྷཱསམྤདཱཡ སམཱདཔེཏི ¶ ; ཨཏྟནཱ ཙ ཧིརིམཱ ཧོཏི, པརཉྩ ཧིརིམཏཱཡ [ཧིརིསམྤདཱཡ (ཀ.)] སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཙ ཨོཏྟཔྤཱི ཧོཏི, པརཉྩ ཨོཏྟཔྤེ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཙ བཧུསྶུཏོ ཧོཏི, པརཉྩ བཱཧུསཙྩེ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཙ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཧོཏི, པརཉྩ ཝཱིརིཡཱརམྦྷེ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཙ ཨུཔཊྛིཏསྶཏི ཧོཏི, པརཉྩ སཏིཨུཔཊྛཱནེ [སཏིཔཊྛཱནེ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཙ པཉྙཱསམྤནྣོ ཧོཏི, པརཉྩ པཉྙཱསམྤདཱཡ སམཱདཔེཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, སཔྤུརིསེན སཔྤུརིསཏརོ’’ཏི. དུཏིཡཾ.

༣. སཏྟཀམྨསུཏྟཾ

༢༠༣. ‘‘ཨསཔྤུརིསཉྩ ཝོ, བྷིཀྑཝེ, དེསེསྶཱམི, ཨསཔྤུརིསེན ཨསཔྤུརིསཏརཉྩ ¶ ; སཔྤུརིསཉྩ, སཔྤུརིསེ�