📜

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ

ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡོ

པཉྩཀནིཔཱཏཔཱལི༹

༡. པཋམཔཎྞཱསཀཾ

༡. སེཁབལཝགྒོ

༡. སཾཁིཏྟསུཏྟཾ

༡. ཨེཝཾ ¶ ¶ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཏཏྲ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘བྷིཀྑཝོ’’ཏི. ‘‘བྷདནྟེ’’ཏི ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘པཉྩིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, སེཁབལཱནི [སེཀྑབལཱནི (ཀ.)]. ཀཏམཱནི པཉྩ? སདྡྷཱབལཾ, ཧིརཱིབལཾ [ཧིརིབལཾ (སཱི. པཱི.)], ཨོཏྟཔྤབལཾ, ཝཱིརིཡབལཾ [ཝིརིཡབལཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], པཉྙཱབལཾ – ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ སེཁབལཱནི.

‘‘ཏསྨཱཏིཧ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ‘སདྡྷཱབལེན སམནྣཱགཏཱ བྷཝིསྶཱམ སེཁབལེན, ཧིརཱིབལེན སམནྣཱགཏཱ བྷཝིསྶཱམ སེཁབལེན, ཨོཏྟཔྤབལེན སམནྣཱགཏཱ བྷཝིསྶཱམ སེཁབལེན, ཝཱིརིཡབལེན སམནྣཱགཏཱ བྷཝིསྶཱམ སེཁབལེན, པཉྙཱབལེན སམནྣཱགཏཱ བྷཝིསྶཱམ སེཁབལེནཱ’ཏི. ཨེཝཉྷི ཝོ, བྷིཀྑཝེ, སིཀྑིཏབྦ’’ནྟི. ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ. ཨཏྟམནཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡུནྟི. པཋམཾ.

༢. ཝིཏྠཏསུཏྟཾ

༢. ‘‘པཉྩིམཱནི ¶ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, སེཁབལཱནི. ཀཏམཱནི པཉྩ? སདྡྷཱབལཾ, ཧིརཱིབལཾ, ཨོཏྟཔྤབལཾ, ཝཱིརིཡབལཾ, པཉྙཱབལཾ. ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, སདྡྷཱབལཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ སདྡྷོ ཧོཏི, སདྡཧཏི ཏཐཱགཏསྶ བོདྷིཾ – ‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ’ཏི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, སདྡྷཱབལཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, ཧིརཱིབལཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཧིརིམཱ ཧོཏི, ཧིརཱིཡཏི ཀཱཡདུཙྩརིཏེན ཝཙཱིདུཙྩརིཏེན མནོདུཙྩརིཏེན, ཧིརཱིཡཏི པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ སམཱཔཏྟིཡཱ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཧིརཱིབལཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, ཨོཏྟཔྤབལཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨོཏྟཔྤཱི ཧོཏི, ཨོཏྟཔྤཏི ཀཱཡདུཙྩརིཏེན ཝཙཱིདུཙྩརིཏེན མནོདུཙྩརིཏེན, ཨོཏྟཔྤཏི པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ སམཱཔཏྟིཡཱ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨོཏྟཔྤབལཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, ཝཱིརིཡབལཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཝིཧརཏི ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཧཱནཱཡ, ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔསམྤདཱཡ, ཐཱམཝཱ དལ༹ྷཔརཀྐམོ ཨནིཀྑིཏྟདྷུརོ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཝཱིརིཡབལཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པཉྙཱབལཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ པཉྙཝཱ ཧོཏི ཨུདཡཏྠགཱམིནིཡཱ ¶ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏོ ཨརིཡཱཡ ནིབྦེདྷིཀཱཡ སམྨཱ དུཀྑཀྑཡགཱམིནིཡཱ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པཉྙཱབལཾ. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ སེཁབལཱནི.

‘‘ཏསྨཱཏིཧ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ ¶ – ‘སདྡྷཱབལེན སམནྣཱགཏཱ བྷཝིསྶཱམ སེཁབལེན, ཧིརཱིབལེན… ཨོཏྟཔྤབལེན ¶ … ཝཱིརིཡབལེན… པཉྙཱབལེན སམནྣཱགཏཱ བྷཝིསྶཱམ སེཁབལེནཱ’ཏི. ཨེཝཉྷི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སིཀྑིཏབྦ’’ནྟི. དུཏིཡཾ.

༣. དུཀྑསུཏྟཾ

༣. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ དིཊྛེཝ དྷམྨེ དུཀྑཾ ཝིཧརཏི སཝིགྷཱཏཾ སཨུཔཱཡཱསཾ སཔརིལཱ༹ཧཾ, ཀཱཡསྶ ཙ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ¶ དུགྒཏི པཱཊིཀངྑཱ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨསྶདྡྷོ ཧོཏི, ཨཧིརིཀོ ཧོཏི, ཨནོཏྟཔྤཱི ཧོཏི, ཀུསཱིཏོ ཧོཏི, དུཔྤཉྙོ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ དིཊྛེཝ དྷམྨེ དུཀྑཾ ཝིཧརཏི སཝིགྷཱཏཾ སཨུཔཱཡཱསཾ སཔརིལཱ༹ཧཾ, ཀཱཡསྶ ཙ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ དུགྒཏི པཱཊིཀངྑཱ.

‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སུཁཾ ཝིཧརཏི ཨཝིགྷཱཏཾ ཨནུཔཱཡཱསཾ ཨཔརིལཱ༹ཧཾ, ཀཱཡསྶ ཙ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏི པཱཊིཀངྑཱ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སདྡྷོ ཧོཏི, ཧིརཱིམཱ ཧོཏི, ཨོཏྟཔྤཱི ཧོཏི, ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཧོཏི, པཉྙཝཱ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སུཁཾ ཝིཧརཏི ཨཝིགྷཱཏཾ ཨནུཔཱཡཱསཾ ཨཔརིལཱ༹ཧཾ, ཀཱཡསྶ ཙ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏི པཱཊིཀངྑཱ’’ཏི. ཏཏིཡཾ.

༤. ཡཐཱབྷཏསུཏྟཾ

༤. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ ནིརཡེ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨསྶདྡྷོ ཧོཏི, ཨཧིརིཀོ ཧོཏི, ཨནོཏྟཔྤཱི ཧོཏི ¶ , ཀུསཱིཏོ ཧོཏི ¶ , དུཔྤཉྙོ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ ནིརཡེ.

‘‘པཉྩཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ སགྒེ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སདྡྷོ ཧོཏི, ཧིརཱིམཱ ཧོཏི, ཨོཏྟཔྤཱི ཧོཏི, ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཧོཏི, པཉྙཝཱ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ སགྒེ’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. སིཀྑཱསུཏྟཾ

༥. ‘‘ཡོ ཧི ཀོཙི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝཱ བྷིཀྑུནཱི ཝཱ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟཏི, ཏསྶ དིཊྛེཝ [དིཊྛེ ཙེཝ (སཱི.)] དྷམྨེ པཉྩ སཧདྷམྨིཀཱ ཝཱདཱནུཔཱཏཱ [ཝཱདཱནུཝཱདཱ (ཨ. ནི. ༨.༡༢; ཨ. ནི. ༣.༥༨)] གཱརཡ྄ཧཱ ཋཱནཱ ཨཱགཙྪནྟི. ཀཏམེ པཉྩ? སདྡྷཱཔི ནཱམ ཏེ ནཱཧོསི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ, ཧིརཱིཔི ནཱམ ཏེ ནཱཧོསི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ, ཨོཏྟཔྤམྤི ¶ ནཱམ ཏེ ནཱཧོསི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ, ཝཱིརིཡམྤི ནཱམ ཏེ ནཱཧོསི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ, པཉྙཱཔི ནཱམ ཏེ ནཱཧོསི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ. ཡོ ཧི ཀོཙི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝཱ བྷིཀྑུནཱི ཝཱ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟཏི, ཏསྶ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཨིམེ པཉྩ སཧདྷམྨིཀཱ ཝཱདཱནུཔཱཏཱ གཱརཡ྄ཧཱ ཋཱནཱ ཨཱགཙྪནྟི.

‘‘ཡོ ཧི ཀོཙི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝཱ བྷིཀྑུནཱི ཝཱ སཧཱཔི དུཀྑེན སཧཱཔི དོམནསྶེན ཨསྶུམུཁོ [ཨསྶུམུཁོཔི (སྱཱ.)] རུདམཱནོ པརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརཏི, ཏསྶ དིཊྛེཝ དྷམྨེ པཉྩ སཧདྷམྨིཀཱ པཱསཾསཱ ཋཱནཱ [པཱསཾསཾ ཋཱནཾ (སྱཱ.)] ཨཱགཙྪནྟི. ཀཏམེ ¶ པཉྩ? སདྡྷཱཔི ནཱམ ཏེ ཨཧོསི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ, ཧིརཱིཔི ནཱམ ཏེ ཨཧོསི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ, ཨོཏྟཔྤམྤི ནཱམ ཏེ ཨཧོསི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ, ཝཱིརིཡམྤི ནཱམ ཏེ ཨཧོསི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ, པཉྙཱཔི ནཱམ ཏེ ཨཧོསི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ. ཡོ ཧི ཀོཙི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝཱ བྷིཀྑུནཱི ཝཱ སཧཱཔི དུཀྑེན སཧཱཔི དོམནསྶེན ཨསྶུམུཁོ རུདམཱནོ པརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརཏི, ཏསྶ དིཊྛེཝ ¶ དྷམྨེ ཨིམེ པཉྩ སཧདྷམྨིཀཱ པཱསཾསཱ ཋཱནཱ ཨཱགཙྪནྟཱི’’ཏི. པཉྩམཾ.

༦. སམཱཔཏྟིསུཏྟཾ

༦. ‘‘ན ¶ ཏཱཝ, བྷིཀྑཝེ, ཨཀུསལསྶ སམཱཔཏྟི ཧོཏི ཡཱཝ སདྡྷཱ པཙྩུཔཊྛིཏཱ ཧོཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ. ཡཏོ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སདྡྷཱ ཨནྟརཧིཏཱ ཧོཏི, ཨསདྡྷིཡཾ པརིཡུཊྛཱཡ ཏིཊྛཏི; ཨཐ ཨཀུསལསྶ སམཱཔཏྟི ཧོཏི.

‘‘ན ཏཱཝ, བྷིཀྑཝེ, ཨཀུསལསྶ སམཱཔཏྟི ཧོཏི ཡཱཝ ཧིརཱི པཙྩུཔཊྛིཏཱ ཧོཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ. ཡཏོ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཧིརཱི ཨནྟརཧིཏཱ ཧོཏི, ཨཧིརིཀཾ པརིཡུཊྛཱཡ ཏིཊྛཏི; ཨཐ ཨཀུསལསྶ སམཱཔཏྟི ཧོཏི.

‘‘ན ཏཱཝ, བྷིཀྑཝེ, ཨཀུསལསྶ སམཱཔཏྟི ཧོཏི ཡཱཝ ཨོཏྟཔྤཾ པཙྩུཔཊྛིཏཾ ཧོཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ. ཡཏོ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨོཏྟཔྤཾ ཨནྟརཧིཏཾ ཧོཏི, ཨནོཏྟཔྤཾ པརིཡུཊྛཱཡ ཏིཊྛཏི; ཨཐ ཨཀུསལསྶ སམཱཔཏྟི ཧོཏི.

‘‘ན ¶ ཏཱཝ, བྷིཀྑཝེ, ཨཀུསལསྶ སམཱཔཏྟི ཧོཏི ཡཱཝ ཝཱིརིཡཾ པཙྩུཔཊྛིཏཾ ཧོཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ. ཡཏོ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཝཱིརིཡཾ ཨནྟརཧིཏཾ ཧོཏི, ཀོསཛྫཾ ¶ པརིཡུཊྛཱཡ ཏིཊྛཏི; ཨཐ ཨཀུསལསྶ སམཱཔཏྟི ཧོཏི.

‘‘ན ཏཱཝ, བྷིཀྑཝེ, ཨཀུསལསྶ སམཱཔཏྟི ཧོཏི ཡཱཝ པཉྙཱ པཙྩུཔཊྛིཏཱ ཧོཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ. ཡཏོ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྙཱ ཨནྟརཧིཏཱ ཧོཏི, དུཔྤཉྙཱ [དུཔྤཉྙཾ (ཀ.)] པརིཡུཊྛཱཡ ཏིཊྛཏི; ཨཐ ཨཀུསལསྶ སམཱཔཏྟི ཧོཏཱི’’ཏི. ཚཊྛཾ.

༧. ཀཱམསུཏྟཾ

༧. ‘‘ཡེབྷུཡྻེན, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ ཀཱམེསུ ལལི༹ཏཱ [པལཱལི༹ཏཱ (སཱི.)]. ཨསིཏབྱཱབྷངྒིཾ [ཨསིཏབྱཱབྷངྒི ཙེཔི (?)], བྷིཀྑཝེ, ཀུལཔུཏྟོ ཨོཧཱཡ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ ཧོཏི, ‘སདྡྷཱཔབྦཛིཏོ ཀུལཔུཏྟོ’ཏི ཨལཾ ཝཙནཱཡ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ལབྦྷཱ [ལབྦྷཱ ཧི (སྱཱ.)], བྷིཀྑཝེ, ཡོབྦནེན ཀཱམཱ ཏེ ཙ ཁོ ཡཱདིསཱ ཝཱ ཏཱདིསཱ ཝཱ. ཡེ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཧཱིནཱ ཀཱམཱ ཡེ ཙ མཛ྄ཛྷིམཱ ཀཱམཱ ཡེ ཙ པཎཱིཏཱ ཀཱམཱ ¶ , སབྦེ ཀཱམཱ ‘ཀཱམཱ’ཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪནྟི. སེཡྻཐཱཔི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དཧརོ ཀུམཱརོ མནྡོ ཨུཏྟཱནསེཡྻཀོ དྷཱཏིཡཱ པམཱདམནྭཱཡ ཀཊྛཾ ཝཱ ཀཋལཾ [ཀཐལཾ (ཀ.)] ཝཱ མུཁེ ཨཱཧརེཡྻ. ཏམེནཾ དྷཱཏི སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ [སཱིགྷསཱིགྷཾ (སཱི.)] མནསི ཀརེཡྻ; སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ མནསི ཀརིཏྭཱ སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ ཨཱཧརེཡྻ. ནོ ཙེ སཀྐུཎེཡྻ སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ ཨཱཧརིཏུཾ, ཝཱམེན ཧཏྠེན སཱིསཾ པརིགྒཧེཏྭཱ དཀྑིཎེན ཧཏྠེན ཝངྐངྒུལིཾ ཀརིཏྭཱ སལོཧིཏམྤི ཨཱཧརེཡྻ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ‘ཨཏྠེསཱ, བྷིཀྑཝེ, ཀུམཱརསྶ ཝིཧེསཱ; ནེསཱ ནཏྠཱི’ཏི ཝདཱམི. ཀརཎཱིཡཉྩ ཁོ ཨེཏཾ [ཨེཝཾ (ཀ.)], བྷིཀྑཝེ, དྷཱཏིཡཱ ཨཏྠཀཱམཱཡ ཧིཏེསིནིཡཱ ཨནུཀམྤིཀཱཡ, ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡ. ཡཏོ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སོ ཀུམཱརོ ཝུདྡྷོ ¶ ཧོཏི ཨལཾཔཉྙོ, ཨནཔེཀྑཱ དཱནི [ཨནཔེཀྑཱ པན (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.)], བྷིཀྑཝེ, དྷཱཏི ཏསྨིཾ ཀུམཱརེ ཧོཏི – ‘ཨཏྟགུཏྟོ དཱནི ཀུམཱརོ ནཱལཾ པམཱདཱཡཱ’ཏི.

‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཝཀཱིཝཉྩ བྷིཀྑུནོ སདྡྷཱཡ ཨཀཏཾ ཧོཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ, ཧིརིཡཱ ཨཀཏཾ ཧོཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ, ཨོཏྟཔྤེན ཨཀཏཾ ཧོཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ, ཝཱིརིཡེན ཨཀཏཾ ཧོཏི ¶ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ, པཉྙཱཡ ཨཀཏཾ ཧོཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ, ཨནུརཀྑིཏབྦོ ཏཱཝ མེ སོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཧོཏི. ཡཏོ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ སདྡྷཱཡ ཀཏཾ ཧོཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ, ཧིརིཡཱ ཀཏཾ ཧོཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ, ཨོཏྟཔྤེན ཀཏཾ ཧོཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ, ཝཱིརིཡེན ཀཏཾ ཧོཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ, པཉྙཱཡ ཀཏཾ ཧོཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ, ཨནཔེཀྑོ དཱནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ [པནཱཧཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.)], ཏསྨིཾ བྷིཀྑུསྨིཾ ཧོམི – ‘ཨཏྟགུཏྟོ དཱནི བྷིཀྑུ ནཱལཾ པམཱདཱཡཱ’’’ཏི. སཏྟམཾ.

༨. ཙཝནསུཏྟཾ

༨. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཙཝཏི, ནཔྤཏིཊྛཱཏི སདྡྷམྨེ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨསདྡྷོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཙཝཏི, ནཔྤཏིཊྛཱཏི སདྡྷམྨེ ¶ . ཨཧིརིཀོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཙཝཏི, ནཔྤཏིཊྛཱཏི སདྡྷམྨེ. ཨནོཏྟཔྤཱི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཙཝཏི, ནཔྤཏིཊྛཱཏི སདྡྷམྨེ. ཀུསཱིཏོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཙཝཏི, ནཔྤཏིཊྛཱཏི སདྡྷམྨེ. དུཔྤཉྙོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཙཝཏི, ནཔྤཏིཊྛཱཏི སདྡྷམྨེ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཙཝཏི, ནཔྤཏིཊྛཱཏི སདྡྷམྨེ.

‘‘པཉྩཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ན ཙཝཏི, པཏིཊྛཱཏི སདྡྷམྨེ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? སདྡྷོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ན ཙཝཏི ¶ , པཏིཊྛཱཏི སདྡྷམྨེ. ཧིརཱིམཱ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ན ཙཝཏི, པཏིཊྛཱཏི སདྡྷམྨེ. ཨོཏྟཔྤཱི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ན ཙཝཏི, པཏིཊྛཱཏི སདྡྷམྨེ. ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ན ཙཝཏི, པཏིཊྛཱཏི སདྡྷམྨེ. པཉྙཝཱ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ན ཙཝཏི, པཏིཊྛཱཏི སདྡྷམྨེ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ན ཙཝཏི, པཏིཊྛཱཏི སདྡྷམྨེ’’ཏི. ཨཊྛམཾ.

༩. པཋམཨགཱརཝསུཏྟཾ

༩. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨགཱརཝོ ཨཔྤཏིསྶོ ཙཝཏི, ནཔྤཏིཊྛཱཏི སདྡྷམྨེ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨསྶདྡྷོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨགཱརཝོ ཨཔྤཏིསྶོ ཙཝཏི, ནཔྤཏིཊྛཱཏི སདྡྷམྨེ. ཨཧིརིཀོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨགཱརཝོ ཨཔྤཏིསྶོ ཙཝཏི, ནཔྤཏིཊྛཱཏི སདྡྷམྨེ. ཨནོཏྟཔྤཱི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨགཱརཝོ ཨཔྤཏིསྶོ ཙཝཏི, ནཔྤཏིཊྛཱཏི སདྡྷམྨེ. ཀུསཱིཏོ ¶ , བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨགཱརཝོ ཨཔྤཏིསྶོ ཙཝཏི, ནཔྤཏིཊྛཱཏི སདྡྷམྨེ. དུཔྤཉྙོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨགཱརཝོ ཨཔྤཏིསྶོ ཙཝཏི, ནཔྤཏིཊྛཱཏི སདྡྷམྨེ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨགཱརཝོ ཨཔྤཏིསྶོ ཙཝཏི, ནཔྤཏིཊྛཱཏི སདྡྷམྨེ.

‘‘པཉྩཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ སགཱརཝོ སཔྤཏིསྶོ ན ཙཝཏི, པཏིཊྛཱཏི སདྡྷམྨེ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? སདྡྷོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སགཱརཝོ སཔྤཏིསྶོ ན ཙཝཏི, པཏིཊྛཱཏི སདྡྷམྨེ. ཧིརིམཱ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སགཱརཝོ སཔྤཏིསྶོ ན ཙཝཏི, པཏིཊྛཱཏི སདྡྷམྨེ. ཨོཏྟཔྤཱི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སགཱརཝོ སཔྤཏིསྶོ ¶ ན ཙཝཏི, པཏིཊྛཱཏི སདྡྷམྨེ. ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སགཱརཝོ སཔྤཏིསྶོ ན ཙཝཏི, པཏིཊྛཱཏི སདྡྷམྨེ. པཉྙཝཱ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སགཱརཝོ སཔྤཏིསྶོ ན ཙཝཏི, པཏིཊྛཱཏི སདྡྷམྨེ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ སགཱརཝོ སཔྤཏིསྶོ ན ཙཝཏི, པཏིཊྛཱཏི སདྡྷམྨེ’’ཏི. ནཝམཾ.

༡༠. དུཏིཡཨགཱརཝསུཏྟཾ

༡༠. ‘‘པཉྩཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨགཱརཝོ ཨཔྤཏིསྶོ ཨབྷབྦོ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཝུདྡྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ ཨཱཔཛྫིཏུཾ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨསྶདྡྷོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨགཱརཝོ ཨཔྤཏིསྶོ ཨབྷབྦོ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཝུདྡྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ ཨཱཔཛྫིཏུཾ. ཨཧིརིཀོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨགཱརཝོ ཨཔྤཏིསྶོ ཨབྷབྦོ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཝུདྡྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ ཨཱཔཛྫིཏུཾ. ཨནོཏྟཔྤཱི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨགཱརཝོ ཨཔྤཏིསྶོ ཨབྷབྦོ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཝུདྡྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ ཨཱཔཛྫིཏུཾ. ཀུསཱིཏོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨགཱརཝོ ཨཔྤཏིསྶོ ཨབྷབྦོ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཝུདྡྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ ཨཱཔཛྫིཏུཾ. དུཔྤཉྙོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨགཱརཝོ ཨཔྤཏིསྶོ ཨབྷབྦོ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཝུདྡྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ ཨཱཔཛྫིཏུཾ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨགཱརཝོ ཨཔྤཏིསྶོ ཨབྷབྦོ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཝུདྡྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ ཨཱཔཛྫིཏུཾ.

‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ སགཱརཝོ སཔྤཏིསྶོ བྷབྦོ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཝུདྡྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ ཨཱཔཛྫིཏུཾ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? སདྡྷོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སགཱརཝོ སཔྤཏིསྶོ བྷབྦོ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ¶ ཝུདྡྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ ཨཱཔཛྫིཏུཾ. ཧིརཱིམཱ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ…པེ… ཨོཏྟཔྤཱི, བྷིཀྑཝེ ¶ , བྷིཀྑུ…པེ… ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ…པེ… པཉྙཝཱ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སགཱརཝོ སཔྤཏིསྶོ བྷབྦོ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཝུདྡྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ ཨཱཔཛྫིཏུཾ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ ¶ , པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ སགཱརཝོ སཔྤཏིསྶོ བྷབྦོ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཝུདྡྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ ཨཱཔཛྫིཏུ’’ནྟི. དསམཾ.

སེཁབལཝགྒོ པཋམོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

སཾཁིཏྟཾ ཝིཏྠཏཾ དུཀྑཱ, བྷཏཾ སིཀྑཱཡ པཉྩམཾ;

སམཱཔཏྟི ཙ ཀཱམེསུ, ཙཝནཱ དྭེ ཨགཱརཝཱཏི.

༢. བལཝགྒོ

༡. ཨནནུསྶུཏསུཏྟཾ

༡༡. ‘‘པུབྦཱཧཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨནནུསྶུཏེསུ དྷམྨེསུ ཨབྷིཉྙཱཝོསཱནཔཱརམིཔྤཏྟོ པཊིཛཱནཱམི. པཉྩིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏསྶ ཏཐཱགཏབལཱནི, ཡེཧི བལེཧི སམནྣཱགཏོ ཏཐཱགཏོ ཨཱསབྷཾ ཋཱནཾ པཊིཛཱནཱཏི, པརིསཱསུ སཱིཧནཱདཾ ནདཏི, བྲཧྨཙཀྐཾ པཝཏྟེཏི. ཀཏམཱནི པཉྩ? སདྡྷཱབལཾ, ཧིརཱིབལཾ, ཨོཏྟཔྤབལཾ, ཝཱིརིཡབལཾ, པཉྙཱབལཾ – ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཏཐཱགཏསྶ ཏཐཱགཏབལཱནི ཡེཧི བལེཧི སམནྣཱགཏོ ཏཐཱགཏོ ཨཱསབྷཾ ཋཱནཾ པཊིཛཱནཱཏི, པརིསཱསུ སཱིཧནཱདཾ ནདཏི, བྲཧྨཙཀྐཾ པཝཏྟེཏཱི’’ཏི. པཋམཾ.

༢. ཀཱུཊསུཏྟཾ

༡༢. ‘‘པཉྩིམཱནི ¶ , བྷིཀྑཝེ, སེཁབལཱནི. ཀཏམཱནི པཉྩ? སདྡྷཱབལཾ, ཧིརཱིབལཾ, ཨོཏྟཔྤབལཾ, ཝཱིརིཡབལཾ, པཉྙཱབལཾ – ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ སེཁབལཱནི. ཨིམེསཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩནྣཾ སེཁབལཱནཾ ཨེཏཾ ཨགྒཾ ཨེཏཾ སངྒཱཧིཀཾ ཨེཏཾ སངྒྷཱཏནིཡཾ, ཡདིདཾ པཉྙཱབལཾ.

‘‘སེཡྻཐཱཔི ¶ , བྷིཀྑཝེ ¶ , ཀཱུཊཱགཱརསྶ ཨེཏཾ ཨགྒཾ ཨེཏཾ སངྒཱཧིཀཾ ཨེཏཾ སངྒྷཱཏནིཡཾ, ཡདིདཾ ཀཱུཊཾ. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ སེཁབལཱནཾ ཨེཏཾ ཨགྒཾ ཨེཏཾ སངྒཱཧིཀཾ ཨེཏཾ སངྒྷཱཏནིཡཾ, ཡདིདཾ པཉྙཱབལཾ.

‘‘ཏསྨཱཏིཧ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ‘སདྡྷཱབལེན སམནྣཱགཏཱ བྷཝིསྶཱམ སེཁབལེན, ཧིརཱིབལེན… ཨོཏྟཔྤབལེན… ཝཱིརིཡབལེན… པཉྙཱབལེན སམནྣཱགཏཱ བྷཝིསྶཱམ སེཁབལེནཱ’ཏི. ཨེཝཉྷི ཝོ, བྷིཀྑཝེ, སིཀྑིཏབྦ’’ནྟི. དུཏིཡཾ.

༣. སཾཁིཏྟསུཏྟཾ

༡༣. ‘‘པཉྩིམཱནི ¶ , བྷིཀྑཝེ, བལཱནི. ཀཏམཱནི པཉྩ? སདྡྷཱབལཾ, ཝཱིརིཡབལཾ, སཏིབལཾ, སམཱདྷིབལཾ, པཉྙཱབལཾ – ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ བལཱནཱི’’ཏི. ཏཏིཡཾ.

༤. ཝིཏྠཏསུཏྟཾ

༡༤. ‘‘པཉྩིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, བལཱནི. ཀཏམཱནི པཉྩ? སདྡྷཱབལཾ, ཝཱིརིཡབལཾ, སཏིབལཾ, སམཱདྷིབལཾ, པཉྙཱབལཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, སདྡྷཱབལཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ སདྡྷོ ཧོཏི, སདྡཧཏི ཏཐཱགཏསྶ བོདྷིཾ – ‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ’ཏི ¶ . ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, སདྡྷཱབལཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, ཝཱིརིཡབལཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཝིཧརཏི ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཧཱནཱཡ, ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔསམྤདཱཡ ཐཱམཝཱ དལ༹ྷཔརཀྐམོ ཨནིཀྑིཏྟདྷུརོ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཝཱིརིཡབལཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ ¶ , སཏིབལཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ སཏིམཱ ཧོཏི པརམེན སཏིནེཔཀྐེན སམནྣཱགཏོ, ཙིརཀཏམྤི ཙིརབྷཱསིཏམྤི སརིཏཱ ཨནུསྶརིཏཱ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, སཏིབལཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, སམཱདྷིབལཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརཾ ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁཾ ¶ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི; ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སམྤསཱདནཾ ཙེཏསོ ཨེཀོདིབྷཱཝཾ ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱརཾ སམཱདྷིཛཾ པཱིཏིསུཁཾ དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི; པཱིཏིཡཱ ཙ ཝིརཱགཱ ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧརཏི སཏོ ཙ སམྤཛཱནོ སུཁཉྩ ཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེཏི ཡཾ ཏཾ ཨརིཡཱ ཨཱཙིཀྑནྟི ¶ – ‘ཨུཔེཀྑཀོ སཏིམཱ སུཁཝིཧཱརཱི’ཏི ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི; སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ དུཀྑསྶ ཙ པཧཱནཱ པུབྦེཝ སོམནསྶདོམནསྶཱནཾ ཨཏྠངྒམཱ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིཾ ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, སམཱདྷིབལཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པཉྙཱབལཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ པཉྙཝཱ ཧོཏི ཨུདཡཏྠགཱམིནིཡཱ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏོ ཨརིཡཱཡ ནིབྦེདྷིཀཱཡ སམྨཱ དུཀྑཀྑཡགཱམིནིཡཱ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པཉྙཱབལཾ. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ བལཱནཱི’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. དཊྛབྦསུཏྟཾ

༡༥. ‘‘པཉྩིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, བལཱནི. ཀཏམཱནི པཉྩ? སདྡྷཱབལཾ, ཝཱིརིཡབལཾ, སཏིབལཾ, སམཱདྷིབལཾ, པཉྙཱབལཾ ¶ . ཀཏྠ ཙ, བྷིཀྑཝེ, སདྡྷཱབལཾ དཊྛབྦཾ? ཙཏཱུསུ སོཏཱཔཏྟིཡངྒེསུ. ཨེཏྠ སདྡྷཱབལཾ དཊྛབྦཾ. ཀཏྠ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཝཱིརིཡབལཾ དཊྛབྦཾ? ཙཏཱུསུ སམྨཔྤདྷཱནེསུ. ཨེཏྠ ཝཱིརིཡབལཾ ¶ དཊྛབྦཾ. ཀཏྠ ཙ, བྷིཀྑཝེ, སཏིབལཾ དཊྛབྦཾ? ཙཏཱུསུ སཏིཔཊྛཱནེསུ. ཨེཏྠ སཏིབལཾ དཊྛབྦཾ. ཀཏྠ ཙ, བྷིཀྑཝེ, སམཱདྷིབལཾ དཊྛབྦཾ? ཙཏཱུསུ ཛྷཱནེསུ. ཨེཏྠ སམཱདྷིབལཾ དཊྛབྦཾ. ཀཏྠ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པཉྙཱབལཾ དཊྛབྦཾ? ཙཏཱུསུ ཨརིཡསཙྩེསུ. ཨེཏྠ པཉྙཱབལཾ དཊྛབྦཾ. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ བལཱནཱི’’ཏི. པཉྩམཾ.

༦. པུནཀཱུཊསུཏྟཾ

༡༦. ‘‘པཉྩིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, བལཱནི. ཀཏམཱནི པཉྩ? སདྡྷཱབལཾ, ཝཱིརིཡབལཾ, སཏིབལཾ, སམཱདྷིབལཾ, པཉྙཱབལཾ – ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ བལཱནི. ཨིམེསཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩནྣཾ བལཱནཾ ཨེཏཾ ཨགྒཾ ཨེཏཾ སངྒཱཧིཀཾ ཨེཏཾ སངྒྷཱཏནིཡཾ, ཡདིདཾ པཉྙཱབལཾ. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཀཱུཊཱགཱརསྶ ཨེཏཾ ཨགྒཾ ཨེཏཾ སངྒཱཧིཀཾ ཨེཏཾ སངྒྷཱཏནིཡཾ, ཡདིདཾ ཀཱུཊཾ. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ བལཱནཾ ཨེཏཾ ཨགྒཾ ཨེཏཾ སངྒཱཧིཀཾ ཨེཏཾ སངྒྷཱཏནིཡཾ, ཡདིདཾ པཉྙཱབལ’’ནྟི. ཚཊྛཾ.

༧. པཋམཧིཏསུཏྟཾ

༡༧. ‘‘པཉྩཧི ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཧིཏཱཡ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཏྟནཱ སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཾ སཱིལསམྤདཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ སམཱདྷིསམྤནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཾ སམཱདྷིསམྤདཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ པཉྙཱསམྤནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཾ པཉྙཱསམྤདཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཝིམུཏྟིསམྤནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཾ ཝིམུཏྟིསམྤདཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནསམྤནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཾ ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནསམྤདཱཡ སམཱདཔེཏི. ཨིམེཧི ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ ¶ བྷིཀྑུ ཨཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཧིཏཱཡཱ’’ཏི. སཏྟམཾ.

༨. དུཏིཡཧིཏསུཏྟཾ

༡༨. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ པརཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ནོ ཨཏྟཧིཏཱཡ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཏྟནཱ ན སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏི, པརཾ སཱིལསམྤདཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ན སམཱདྷིསམྤནྣོ ཧོཏི, པརཾ སམཱདྷིསམྤདཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ན པཉྙཱསམྤནྣོ ཧོཏི, པརཾ པཉྙཱསམྤདཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ན ཝིམུཏྟིསམྤནྣོ ཧོཏི, པརཾ ཝིམུཏྟིསམྤདཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ན ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནསམྤནྣོ ཧོཏི, པརཾ ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནསམྤདཱཡ སམཱདཔེཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ པརཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ནོ ཨཏྟཧིཏཱཡཱ’’ཏི. ཨཊྛམཾ.

༩. ཏཏིཡཧིཏསུཏྟཾ

༡༩. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ནེཝ ཨཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཧིཏཱཡ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཏྟནཱ ན སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཾ སཱིལསམྤདཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ན སམཱདྷིསམྤནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཾ སམཱདྷིསམྤདཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ན པཉྙཱསམྤནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཾ པཉྙཱསམྤདཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ན ཝིམུཏྟིསམྤནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཾ ཝིམུཏྟིསམྤདཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ན ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནསམྤནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཾ ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནསམྤདཱཡ སམཱདཔེཏི. ཨིམེཧི ¶ ཁོ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ནེཝ ཨཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཧིཏཱཡཱ’’ཏི. ནཝམཾ.

༡༠. ཙཏུཏྠཧིཏསུཏྟཾ

༢༠. ‘‘པཉྩཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཏྟཧིཏཱཡ ཙ པཊིཔནྣོ ཧོཏི པརཧིཏཱཡ ཙ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཏྟནཱ ཙ སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏི, པརཉྩ སཱིལསམྤདཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཙ སམཱདྷིསམྤནྣོ ཧོཏི, པརཉྩ སམཱདྷིསམྤདཱཡ སམཱདཔེཏི, ཨཏྟནཱ ཙ པཉྙཱསམྤནྣོ ཧོཏི, པརཉྩ པཉྙཱསམྤདཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཙ ཝིམུཏྟིསམྤནྣོ ཧོཏི, པརཉྩ ཝིམུཏྟིསམྤདཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཙ ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནསམྤནྣོ ཧོཏི, པརཉྩ ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནསམྤདཱཡ སམཱདཔེཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཏྟཧིཏཱཡ ཙ པཊིཔནྣོ ཧོཏི པརཧིཏཱཡ ཙཱ’’ཏི. དསམཾ.

བལཝགྒོ དུཏིཡོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

ཨནནུསྶུཏཀཱུཊཉྩ, སཾཁིཏྟཾ ཝིཏྠཏེན ཙ;

དཊྛབྦཉྩ པུན ཀཱུཊཾ, ཙཏྟཱརོཔི ཧིཏེན ཙཱཏི.

༣. པཉྩངྒིཀཝགྒོ

༡. པཋམཨགཱརཝསུཏྟཾ

༢༡. ‘‘སོ ¶ ཝཏ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨགཱརཝོ ཨཔྤཏིསྶོ ཨསབྷཱགཝུཏྟིཀོ ‘སབྲཧྨཙཱརཱིསུ ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀཾ དྷམྨཾ ¶ པརིཔཱུརེསྶཏཱི’ཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི. ‘ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀཾ དྷམྨཾ ཨཔརིཔཱུརེཏྭཱ སེཁཾ [སེཀྑཾ (ཀ.)] དྷམྨཾ པརིཔཱུརེསྶཏཱི’ཏི ནེཏཾ ¶ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི. ‘སེཁཾ དྷམྨཾ ཨཔརིཔཱུརེཏྭཱ སཱིལཱནི པརིཔཱུརེསྶཏཱི’ཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི. ‘སཱིལཱནི ཨཔརིཔཱུརེཏྭཱ སམྨཱདིཊྛིཾ པརིཔཱུརེསྶཏཱི’ཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི. ‘སམྨཱདིཊྛིཾ ཨཔརིཔཱུརེཏྭཱ སམྨཱསམཱདྷིཾ པརིཔཱུརེསྶཏཱི’ཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི.

‘‘སོ ¶ ཝཏ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སགཱརཝོ སཔྤཏིསྶོ སབྷཱགཝུཏྟིཀོ ‘སབྲཧྨཙཱརཱིསུ ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀཾ དྷམྨཾ པརིཔཱུརེསྶཏཱི’ཏི ཋཱནམེཏཾ ཝིཛྫཏི. ‘ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀཾ དྷམྨཾ པརིཔཱུརེཏྭཱ སེཁཾ དྷམྨཾ པརིཔཱུརེསྶཏཱི’ཏི ཋཱནམེཏཾ ཝིཛྫཏི. ‘སེཁཾ དྷམྨཾ པརིཔཱུརེཏྭཱ སཱིལཱནི པརིཔཱུརེསྶཏཱི’ཏི ཋཱནམེཏཾ ཝིཛྫཏི. ‘སཱིལཱནི པརིཔཱུརེཏྭཱ སམྨཱདིཊྛིཾ པརིཔཱུརེསྶཏཱི’ཏི ཋཱནམེཏཾ ཝིཛྫཏི. ‘སམྨཱདིཊྛིཾ པརིཔཱུརེཏྭཱ སམྨཱསམཱདྷིཾ པརིཔཱུརེསྶཏཱི’ཏི ཋཱནམེཏཾ ཝིཛྫཏཱི’’ཏི. པཋམཾ.

༢. དུཏིཡཨགཱརཝསུཏྟཾ

༢༢. ‘‘སོ ¶ ཝཏ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨགཱརཝོ ཨཔྤཏིསྶོ ཨསབྷཱགཝུཏྟིཀོ ‘སབྲཧྨཙཱརཱིསུ ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀཾ དྷམྨཾ པརིཔཱུརེསྶཏཱི’ཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི. ‘ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀཾ དྷམྨཾ ཨཔརིཔཱུརེཏྭཱ སེཁཾ དྷམྨཾ པརིཔཱུརེསྶཏཱི’ཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི. ‘སེཁཾ དྷམྨཾ ཨཔརིཔཱུརེཏྭཱ སཱིལཀྑནྡྷཾ པརིཔཱུརེསྶཏཱི’ཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི. ‘སཱིལཀྑནྡྷཾ ཨཔརིཔཱུརེཏྭཱ སམཱདྷིཀྑནྡྷཾ པརིཔཱུརེསྶཏཱི’ཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི. ‘སམཱདྷིཀྑནྡྷཾ ཨཔརིཔཱུརེཏྭཱ པཉྙཱཀྑནྡྷཾ པརིཔཱུརེསྶཏཱི’ཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི.

‘‘སོ ཝཏ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སགཱརཝོ སཔྤཏིསྶོ སབྷཱགཝུཏྟིཀོ ‘སབྲཧྨཙཱརཱིསུ ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀཾ དྷམྨཾ པརིཔཱུརེསྶཏཱི’ཏི ཋཱནམེཏཾ ཝིཛྫཏི. ‘ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀཾ དྷམྨཾ པརིཔཱུརེཏྭཱ སེཁཾ དྷམྨཾ པརིཔཱུརེསྶཏཱི’ཏི ཋཱནམེཏཾ ཝིཛྫཏི. སེཁཾ དྷམྨཾ པརིཔཱུརེཏྭཱ སཱིལཀྑནྡྷཾ པརིཔཱུརེསྶཏཱི’ཏི ཋཱནམེཏཾ ཝིཛྫཏི. ‘སཱིལཀྑནྡྷཾ པརིཔཱུརེཏྭཱ སམཱདྷིཀྑནྡྷཾ ¶ པརིཔཱུརེསྶཏཱི’ཏི ཋཱནམེཏཾ ¶ ཝིཛྫཏི. ‘སམཱདྷིཀྑནྡྷཾ པརིཔཱུརེཏྭཱ པཉྙཱཀྑནྡྷཾ པརིཔཱུརེསྶཏཱི’ཏི ཋཱནམེཏཾ ཝིཛྫཏཱི’’ཏི. དུཏིཡཾ.

༣. ཨུཔཀྐིལེསསུཏྟཾ

༢༣. ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཛཱཏརཱུཔསྶ ཨུཔཀྐིལེསཱ, ཡེཧི ཨུཔཀྐིལེསེཧི ཨུཔཀྐིལིཊྛཾ ཛཱཏརཱུཔཾ ན ཙེཝ མུདུ ཧོཏི ན ཙ ཀམྨནིཡཾ ན ཙ པབྷསྶརཾ པབྷངྒུ ཙ ན ཙ སམྨཱ ཨུཔེཏི ཀམྨཱཡ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨཡོ, ལོཧཾ, ཏིཔུ, སཱིསཾ, སཛ྄ཛྷཾ [སཛ྄ཛྷུ (སཱི.)] – ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཛཱཏརཱུཔསྶ ཨུཔཀྐིལེསཱ ¶ , ཡེཧི ཨུཔཀྐིལེསེཧི ཨུཔཀྐིལིཊྛཾ ཛཱཏརཱུཔཾ ན ཙེཝ མུདུ ཧོཏི ན ཙ ཀམྨནིཡཾ ན ཙ པབྷསྶརཾ པབྷངྒུ ཙ ན ཙ སམྨཱ ཨུཔེཏི ཀམྨཱཡ. ཡཏོ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཛཱཏརཱུཔཾ ཨིམེཧི པཉྩཧི ཨུཔཀྐིལེསེཧི ཝིམུཏྟཾ [ཝིཔྤམུཏྟཾ (སཱི.)] ཧོཏི, ཏཾ ཧོཏི ཛཱཏརཱུཔཾ མུདུ ཙ ཀམྨནིཡཉྩ པབྷསྶརཉྩ ན ཙ པབྷངྒུ སམྨཱ ཨུཔེཏི ཀམྨཱཡ. ཡསྶཱ ཡསྶཱ ཙ [ཡསྶ ཀསྶཙི (སྱཱ. པཱི.)] པིལ༹ནྡྷནཝིཀཏིཡཱ ཨཱཀངྑཏི – ཡདི མུདྡིཀཱཡ ཡདི ཀུཎྜལཱཡ ཡདི གཱིཝེཡྻཀཱཡ [གཱིཝེཡྻཀེན (སྱཱ. ཀཾ. ཀ., ཨ. ནི. ༣.༡༠༢)] ཡདི སུཝཎྞམཱལཱཡ – ཏཉྩསྶ ཨཏྠཾ ཨནུབྷོཏི.

‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩིམེ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསཱ, ཡེཧི ཨུཔཀྐིལེསེཧི ཨུཔཀྐིལིཊྛཾ ཙིཏྟཾ ན ཙེཝ མུདུ ཧོཏི ན ཙ ཀམྨནིཡཾ ན ཙ པབྷསྶརཾ པབྷངྒུ ཙ ན ཙ སམྨཱ སམཱདྷིཡཏི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ. ཀཏམེ པཉྩ? ཀཱམཙྪནྡོ, བྱཱཔཱདོ, ཐིནམིདྡྷཾ [ཐཱིནམིདྡྷཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ, ཝིཙིཀིཙྪཱ – ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསཱ ཡེཧི ཨུཔཀྐིལེསེཧི ཨུཔཀྐིལིཊྛཾ ཙིཏྟཾ ན ཙེཝ མུདུ ཧོཏི ན ཙ ཀམྨནིཡཾ ན ཙ པབྷསྶརཾ པབྷངྒུ ཙ ན ཙ སམྨཱ ¶ སམཱདྷིཡཏི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ. ཡཏོ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙིཏྟཾ ཨིམེཧི པཉྩཧི ཨུཔཀྐིལེསེཧི ཝིམུཏྟཾ ཧོཏི, ཏཾ ཧོཏི ཙིཏྟཾ མུདུ ཙ ཀམྨནིཡཉྩ ¶ པབྷསྶརཉྩ ན ཙ པབྷངྒུ སམྨཱ སམཱདྷིཡཏི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ. ཡསྶ ཡསྶ ཙ ཨབྷིཉྙཱསཙྪིཀརཎཱིཡསྶ དྷམྨསྶ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏི ཨབྷིཉྙཱསཙྪིཀིརིཡཱཡ ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎཱཏི སཏི སཏི ཨཱཡཏནེ.

‘‘སོ ¶ སཙེ ཨཱཀངྑཏི – ‘ཨནེཀཝིཧིཏཾ ཨིདྡྷིཝིདྷཾ པཙྩནུབྷཝེཡྻཾ – ཨེཀོཔི ཧུཏྭཱ བཧུདྷཱ ཨསྶཾ, བཧུདྷཱཔི ཧུཏྭཱ ཨེཀོ ཨསྶཾ; ཨཱཝིབྷཱཝཾ, ཏིརོབྷཱཝཾ; ཏིརོཀུཊྚཾ ཏིརོཔཱཀཱརཾ ཏིརོཔབྦཏཾ ཨསཛྫམཱནོ གཙྪེཡྻཾ, སེཡྻཐཱཔི ཨཱཀཱསེ; པཐཝིཡཱཔི ཨུམྨུཛྫནིམུཛྫཾ ཀརེཡྻཾ, སེཡྻཐཱཔི ཨུདཀེ; ཨུདཀེཔི ཨབྷིཛྫམཱནོ གཙྪེཡྻཾ, སེཡྻཐཱཔི པཐཝིཡཾ; ཨཱཀཱསེཔི པལླངྐེན ཀམེཡྻཾ, སེཡྻཐཱཔི པཀྑཱི སཀུཎོ; ཨིམེཔི ཙནྡིམསཱུརིཡེ [ཙནྡིམསུརིཡེ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨེཝཾམཧིདྡྷིཀེ ཨེཝཾམཧཱནུབྷཱཝེ པཱཎིནཱ པརིམསེཡྻཾ [པརཱམསེཡྻཾ (ཀ.)] པརིམཛྫེཡྻཾ ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཱཔི ཀཱཡེན ཝསཾ ཝཏྟེཡྻ’ནྟི, ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎཱཏི སཏི སཏི ཨཱཡཏནེ.

‘‘སོ ¶ སཙེ ཨཱཀངྑཏི – ‘དིབྦཱཡ སོཏདྷཱཏུཡཱ ཝིསུདྡྷཱཡ ཨཏིཀྐནྟམཱནུསིཀཱཡ ཨུབྷོ སདྡེ སུཎེཡྻཾ – དིབྦེ ཙ མཱནུསེ ཙ ཡེ དཱུརེ སནྟིཀེ ཙཱ’ཏི, ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎཱཏི སཏི སཏི ཨཱཡཏནེ.

‘‘སོ སཙེ ཨཱཀངྑཏི – ‘པརསཏྟཱནཾ པརཔུགྒལཱནཾ ཙེཏསཱ ཙེཏོ པརིཙྩ པཛཱནེཡྻཾ – སརཱགཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ སརཱགཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ, ཝཱིཏརཱགཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཝཱིཏརཱགཾ ཙིཏྟནྟི ¶ པཛཱནེཡྻཾ, སདོསཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ སདོསཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ, ཝཱིཏདོསཾ ཝཱ ¶ ཙིཏྟཾ ཝཱིཏདོསཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ, སམོཧཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ སམོཧཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ, ཝཱིཏམོཧཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཝཱིཏམོཧཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ, སཾཁིཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ སཾཁིཏྟཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ, ཝིཀྑིཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཝིཀྑིཏྟཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ, མཧགྒཏཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ མཧགྒཏཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ, ཨམཧགྒཏཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཨམཧགྒཏཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ, སཨུཏྟརཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ སཨུཏྟརཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ, ཨནུཏྟརཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཨནུཏྟརཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ, སམཱཧིཏཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ སམཱཧིཏཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ, ཨསམཱཧིཏཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཨསམཱཧིཏཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ, ཝིམུཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཝིམུཏྟཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ, ཨཝིམུཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཨཝིམུཏྟཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻ’ནྟི, ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎཱཏི སཏི སཏི ཨཱཡཏནེ.

‘‘སོ སཙེ ཨཱཀངྑཏི – ‘ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརེཡྻཾ, སེཡྻཐིདཾ [སེཡྻཐཱིདཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] – ཨེཀམྤི ཛཱཏིཾ དྭེཔི ཛཱཏིཡོ ཏིསྶོཔི ཛཱཏིཡོ ཙཏསྶོཔི ཛཱཏིཡོ པཉྩཔི ཛཱཏིཡོ དསཔི ཛཱཏིཡོ ཝཱིསམྤི ཛཱཏིཡོ ཏིཾསམྤི ཛཱཏིཡོ ཙཏྟཱརཱིསམྤི ཛཱཏིཡོ པཉྙཱསམྤི ཛཱཏིཡོ ཛཱཏིསཏམྤི ཛཱཏིསཧསྶམྤི ཛཱཏིསཏསཧསྶམྤི ཨནེཀེཔི སཾཝཊྚཀཔྤེ ཨནེཀེཔི ཝིཝཊྚཀཔྤེ ཨནེཀེཔི ¶ སཾཝཊྚཝིཝཊྚཀཔྤེ – ཨམུཏྲཱསིཾ ཨེཝཾནཱམོ ཨེཝཾགོཏྟོ ཨེཝཾཝཎྞོ ཨེཝམཱཧཱརོ ཨེཝཾསུཁདུཀྑཔྤཊིསཾཝེདཱི ཨེཝམཱཡུཔརིཡནྟོ, སོ ཏཏོ ¶ ཙུཏོ ཨམུཏྲ ཨུདཔཱདིཾ; ཏཏྲཱཔཱསིཾ ཨེཝཾནཱམོ ཨེཝཾགོཏྟོ ཨེཝཾཝཎྞོ ཨེཝམཱཧཱརོ ཨེཝཾསུཁདུཀྑཔྤཊིསཾཝེདཱི ཨེཝམཱཡུཔརིཡནྟོ, སོ ཏཏོ ཙུཏོ ཨིདྷཱུཔཔནྣོཏི, ཨིཏི སཱཀཱརཾ སཨུདྡེསཾ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརེཡྻ’ནྟི, ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎཱཏི སཏི སཏི ཨཱཡཏནེ.

‘‘སོ ¶ ¶ སཙེ ཨཱཀངྑཏི – ‘དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན སཏྟེ པསྶེཡྻཾ ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེ ཧཱིནེ པཎཱིཏེ སུཝཎྞེ དུབྦཎྞེ, སུགཏེ དུགྒཏེ ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པཛཱནེཡྻཾ – ཨིམེ ཝཏ བྷོནྟོ སཏྟཱ ཀཱཡདུཙྩརིཏེན སམནྣཱགཏཱ ཝཙཱིདུཙྩརིཏེན སམནྣཱགཏཱ མནོདུཙྩརིཏེན སམནྣཱགཏཱ ཨརིཡཱནཾ ཨུཔཝཱདཀཱ མིཙྪཱདིཊྛིཀཱ མིཙྪཱདིཊྛིཀམྨསམཱདཱནཱ, ཏེ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔནྣཱ; ཨིམེ ཝཱ པན བྷོནྟོ སཏྟཱ ཀཱཡསུཙརིཏེན སམནྣཱགཏཱ ཝཙཱིསུཙརིཏེན སམནྣཱགཏཱ མནོསུཙརིཏེན སམནྣཱགཏཱ ཨརིཡཱནཾ ཨནུཔཝཱདཀཱ སམྨཱདིཊྛིཀཱ སམྨཱདིཊྛིཀམྨསམཱདཱནཱ, ཏེ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔནྣཱཏི, ཨིཏི དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན སཏྟེ པསྶེཡྻཾ ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེ ཧཱིནེ པཎཱིཏེ སུཝཎྞེ དུབྦཎྞེ, སུགཏེ དུགྒཏེ ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པཛཱནེཡྻ’ནྟི, ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎཱཏི སཏི སཏི ཨཱཡཏནེ.

‘‘སོ སཙེ ཨཱཀངྑཏི – ‘ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻ’ནྟི, ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎཱཏི སཏི སཏི ཨཱཡཏནེ’’ཏི. ཏཏིཡཾ.

༤. དུསྶཱིལསུཏྟཾ

༢༤. [ཨ. ནི. ༥.༡༦༨; ༦.༥༠; ༧.༦༥] ‘‘དུསྶཱིལསྶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, སཱིལཝིཔནྣསྶ ཧཏཱུཔནིསོ ཧོཏི སམྨཱསམཱདྷི; སམྨཱསམཱདྷིམྷི ཨསཏི སམྨཱསམཱདྷིཝིཔནྣསྶ ཧཏཱུཔནིསཾ ཧོཏི ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནཾ; ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནེ ཨསཏི ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནཝིཔནྣསྶ ཧཏཱུཔནིསོ ཧོཏི ནིབྦིདཱཝིརཱགོ; ནིབྦིདཱཝིརཱགེ ཨསཏི ནིབྦིདཱཝིརཱགཝིཔནྣསྶ ཧཏཱུཔནིསཾ ཧོཏི ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཾ. སེཡྻཐཱཔི ¶ , བྷིཀྑཝེ, རུཀྑོ སཱཁཱཔལཱསཝིཔནྣོ. ཏསྶ པཔཊིཀཱཔི ན པཱརིཔཱུརིཾ གཙྪཏི, ཏཙོཔི ན པཱརིཔཱུརིཾ ¶ གཙྪཏི, ཕེགྒུཔི ན པཱརིཔཱུརིཾ གཙྪཏི, སཱརོཔི ན པཱརིཔཱུརིཾ གཙྪཏི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, དུསྶཱིལསྶ སཱིལཝིཔནྣསྶ ཧཏཱུཔནིསོ ཧོཏི སམྨཱསམཱདྷི; སམྨཱསམཱདྷིམྷི ཨསཏི སམྨཱསམཱདྷིཝིཔནྣསྶ ཧཏཱུཔནིསཾ ཧོཏི ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནཾ; ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནེ ཨསཏི ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནཝིཔནྣསྶ ཧཏཱུཔནིསོ ཧོཏི ¶ ནིབྦིདཱཝིརཱགོ; ནིབྦིདཱཝིརཱགེ ཨསཏི ནིབྦིདཱཝིརཱགཝིཔནྣསྶ ཧཏཱུཔནིསཾ ཧོཏི ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཾ.

‘‘སཱིལཝཏོ, བྷིཀྑཝེ, སཱིལསམྤནྣསྶ ཨུཔནིསསམྤནྣོ ཧོཏི སམྨཱསམཱདྷི; སམྨཱསམཱདྷིམྷི སཏི སམྨཱསམཱདྷིསམྤནྣསྶ ཨུཔནིསསམྤནྣཾ ཧོཏི ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནཾ; ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནེ སཏི ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནསམྤནྣསྶ ཨུཔནིསསམྤནྣོ ཧོཏི ནིབྦིདཱཝིརཱགོ; ནིབྦིདཱཝིརཱགེ སཏི ནིབྦིདཱཝིརཱགསམྤནྣསྶ ཨུཔནིསསམྤནྣཾ ཧོཏི ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཾ. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, རུཀྑོ སཱཁཱཔལཱསསམྤནྣོ. ཏསྶ པཔཊིཀཱཔི པཱརིཔཱུརིཾ གཙྪཏི, ཏཙོཔི པཱརིཔཱུརིཾ གཙྪཏི, ཕེགྒུཔི པཱརིཔཱུརིཾ གཙྪཏི, སཱརོཔི པཱརིཔཱུརིཾ གཙྪཏི; ཨེཝམེཝཾ ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སཱིལཝཏོ སཱིལསམྤནྣསྶ ཨུཔནིསསམྤནྣོ ཧོཏི སམྨཱསམཱདྷི; སམྨཱསམཱདྷིམྷི སཏི སམྨཱསམཱདྷིསམྤནྣསྶ ཨུཔནིསསམྤནྣཾ ཧོཏི ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནཾ; ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནེ སཏི ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནསམྤནྣསྶ ཨུཔནིསསམྤནྣོ ཧོཏི ནིབྦིདཱཝིརཱགོ; ནིབྦིདཱཝིརཱགེ སཏི ནིབྦིདཱཝིརཱགསམྤནྣསྶ ཨུཔནིསསམྤནྣཾ ཧོཏི ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶན’’ནྟི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. ཨནུགྒཧིཏསུཏྟཾ

༢༥. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, ཨངྒེཧི ཨནུགྒཧིཏཱ སམྨཱདིཊྛི ཙེཏོཝིམུཏྟིཕལཱ ཙ ཧོཏི ཙེཏོཝིམུཏྟིཕལཱནིསཾསཱ ཙ, པཉྙཱཝིམུཏྟིཕལཱ ཙ ཧོཏི པཉྙཱཝིམུཏྟིཕལཱནིསཾསཱ ཙ.

‘‘ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ ¶ , བྷིཀྑཝེ, སམྨཱདིཊྛི སཱིལཱནུགྒཧིཏཱ ཙ ཧོཏི, སུཏཱནུགྒཧིཏཱ ཙ ཧོཏི, སཱཀཙྪཱནུགྒཧིཏཱ ཙ ཧོཏི, སམཐཱནུགྒཧིཏཱ ཙ ཧོཏི, ཝིཔསྶནཱནུགྒཧིཏཱ ཙ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི ཨངྒེཧི ཨནུགྒཧིཏཱ སམྨཱདིཊྛི ཙེཏོཝིམུཏྟིཕལཱ ཙ ཧོཏི ཙེཏོཝིམུཏྟིཕལཱནིསཾསཱ ཙ, པཉྙཱཝིམུཏྟིཕལཱ ཙ ཧོཏི པཉྙཱཝིམུཏྟིཕལཱནིསཾསཱ ཙཱ’’ཏི. པཉྩམཾ.

༦. ཝིམུཏྟཱཡཏནསུཏྟཾ

༢༦. ‘‘པཉྩིམཱནི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཝིམུཏྟཱཡཏནཱནི ཡཏྠ བྷིཀྑུནོ ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ པཧིཏཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ཨཝིམུཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, ཨཔརིཀྑཱིཎཱ ¶ ཝཱ ཨཱསཝཱ པརིཀྑཡཾ གཙྪནྟི, ཨནནུཔྤཏྟཾ ཝཱ ཨནུཏྟརཾ ཡོགཀྑེམཾ ཨནུཔཱཔུཎཱཏི.

‘‘ཀཏམཱནི པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ སཏྠཱ དྷམྨཾ དེསེཏི ཨཉྙཏརོ ཝཱ གརུཊྛཱནིཡོ སབྲཧྨཙཱརཱི. ཡཐཱ ཡཐཱ, བྷིཀྑཝེ, ཏསྶ བྷིཀྑུནོ སཏྠཱ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཨཉྙཏརོ ¶ ཝཱ གརུཊྛཱནིཡོ སབྲཧྨཙཱརཱི, ཏཐཱ ཏཐཱ སོ ཏསྨིཾ དྷམྨེ ཨཏྠཔཊིསཾཝེདཱི ཙ ཧོཏི དྷམྨཔཊིསཾཝེདཱི ཙ. ཏསྶ ཨཏྠཔཊིསཾཝེདིནོ དྷམྨཔཊིསཾཝེདིནོ པཱམོཛྫཾ [པཱམུཛྫཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.) དཱི. ནི. ༣.༣༢༢] ཛཱཡཏི. པམུདིཏསྶ པཱིཏི ཛཱཡཏི. པཱིཏིམནསྶ ཀཱཡོ པསྶམྦྷཏི. པསྶདྡྷཀཱཡོ སུཁཾ ཝེདེཏི [ཝེདིཡཏི (སཱི.)]. སུཁིནོ ཙིཏྟཾ སམཱདྷིཡཏི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམཾ ཝིམུཏྟཱཡཏནཾ ཡཏྠ བྷིཀྑུནོ ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ པཧིཏཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ཨཝིམུཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, ཨཔརིཀྑཱིཎཱ ཝཱ ཨཱསཝཱ པརིཀྑཡཾ གཙྪནྟི, ཨནནུཔྤཏྟཾ ཝཱ ཨནུཏྟརཾ ཡོགཀྑེམཾ ཨནུཔཱཔུཎཱཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ན ཧེཝ ཁོ སཏྠཱ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཨཉྙཏརོ ཝཱ གརུཊྛཱནིཡོ སབྲཧྨཙཱརཱི, ཨཔི ཙ ཁོ ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ཝིཏྠཱརེན པརེསཾ དེསེཏི. ཡཐཱ ཡཐཱ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཡཐཱསུཏཾ ¶ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ཝིཏྠཱརེན པརེསཾ དེསེཏི ཏཐཱ ཏཐཱ སོ ཏསྨིཾ དྷམྨེ ཨཏྠཔཊིསཾཝེདཱི ཙ ཧོཏི དྷམྨཔཊིསཾཝེདཱི ཙ. ཏསྶ ཨཏྠཔཊིསཾཝེདིནོ དྷམྨཔཊིསཾཝེདིནོ པཱམོཛྫཾ ཛཱཡཏི. པམུདིཏསྶ པཱིཏི ཛཱཡཏི. པཱིཏིམནསྶ ཀཱཡོ པསྶམྦྷཏི. པསྶདྡྷཀཱཡོ སུཁཾ ཝེདེཏི. སུཁིནོ ཙིཏྟཾ སམཱདྷིཡཏི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡཾ ཝིམུཏྟཱཡཏནཾ ཡཏྠ བྷིཀྑུནོ ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ པཧིཏཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ཨཝིམུཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, ཨཔརིཀྑཱིཎཱ ཝཱ ཨཱསཝཱ པརིཀྑཡཾ གཙྪནྟི, ཨནནུཔྤཏྟཾ ཝཱ ཨནུཏྟརཾ ཡོགཀྑེམཾ ཨནུཔཱཔུཎཱཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ན ཧེཝ ཁོ སཏྠཱ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཨཉྙཏརོ ཝཱ གརུཊྛཱནིཡོ སབྲཧྨཙཱརཱི, ནཱཔི ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ཝིཏྠཱརེན པརེསཾ དེསེཏི, ཨཔི ཙ ཁོ ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ཝིཏྠཱརེན སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཀརོཏི. ཡཐཱ ཡཐཱ, བྷིཀྑཝེ ¶ , བྷིཀྑུ ཡཐཱསུཏཾ ¶ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ཝིཏྠཱརེན སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཀརོཏི ཏཐཱ ཏཐཱ སོ ཏསྨིཾ དྷམྨེ ཨཏྠཔཊིསཾཝེདཱི ཙ ཧོཏི དྷམྨཔཊིསཾཝེདཱི ཙ. ཏསྶ ཨཏྠཔཊིསཾཝེདིནོ ¶ དྷམྨཔཊིསཾཝེདིནོ པཱམོཛྫཾ ཛཱཡཏི. པམུདིཏསྶ པཱིཏི ཛཱཡཏི. པཱིཏིམནསྶ ཀཱཡོ པསྶམྦྷཏི. པསྶདྡྷཀཱཡོ སུཁཾ ཝེདེཏི. སུཁིནོ ཙིཏྟཾ སམཱདྷིཡཏི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡཾ ཝིམུཏྟཱཡཏནཾ ཡཏྠ བྷིཀྑུནོ ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ…པེ… ཡོགཀྑེམཾ ཨནུཔཱཔུཎཱཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ན ཧེཝ ཁོ སཏྠཱ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཨཉྙཏརོ ཝཱ གརུཊྛཱནིཡོ སབྲཧྨཙཱརཱི, ནཱཔི ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ཝིཏྠཱརེན པརེསཾ དེསེཏི, ནཱཔི ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ཝིཏྠཱརེན སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཀརོཏི; ཨཔི ཙ ཁོ ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ཙེཏསཱ ཨནུཝིཏཀྐེཏི ཨནུཝིཙཱརེཏི མནསཱནུཔེཀྑཏི. ཡཐཱ ཡཐཱ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ ¶ དྷམྨཾ ཙེཏསཱ ཨནུཝིཏཀྐེཏི ཨནུཝིཙཱརེཏི མནསཱནུཔེཀྑཏི ཏཐཱ ཏཐཱ སོ ཏསྨིཾ དྷམྨེ ཨཏྠཔཊིསཾཝེདཱི ཙ ཧོཏི དྷམྨཔཊིསཾཝེདཱི ཙ. ཏསྶ ཨཏྠཔཊིསཾཝེདིནོ དྷམྨཔཊིསཾཝེདིནོ པཱམོཛྫཾ ཛཱཡཏི. པམུདིཏསྶ པཱིཏི ཛཱཡཏི. པཱིཏིམནསྶ ཀཱཡོ པསྶམྦྷཏི. པསྶདྡྷཀཱཡོ སུཁཾ ཝེདེཏི. སུཁིནོ ཙིཏྟཾ སམཱདྷིཡཏི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཏྠཾ ཝིམུཏྟཱཡཏནཾ ཡཏྠ བྷིཀྑུནོ ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ པཧིཏཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ཨཝིམུཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, ཨཔརིཀྑཱིཎཱ ཝཱ ཨཱསཝཱ པརིཀྑཡཾ གཙྪནྟི, ཨནནུཔྤཏྟཾ ཝཱ ཨནུཏྟརཾ ཡོགཀྑེམཾ ཨནུཔཱཔུཎཱཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ན ཧེཝ ཁོ སཏྠཱ དྷམྨཾ དེསེཏི ཨཉྙཏརོ ཝཱ གརུཊྛཱནིཡོ སབྲཧྨཙཱརཱི, ནཱཔི ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ཝིཏྠཱརེན པརེསཾ དེསེཏི ¶ , ནཱཔི ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ཝིཏྠཱརེན སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཀརོཏི, ནཱཔི ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ཙེཏསཱ ཨནུཝིཏཀྐེཏི ཨནུཝིཙཱརེཏི མནསཱནུཔེཀྑཏི; ཨཔི ཙ ཁྭསྶ ཨཉྙཏརཾ སམཱདྷིནིམིཏྟཾ སུགྒཧིཏཾ ཧོཏི སུམནསིཀཏཾ སཱུཔདྷཱརིཏཾ སུཔྤཊིཝིདྡྷཾ པཉྙཱཡ. ཡཐཱ ཡཐཱ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཨཉྙཏརཾ སམཱདྷིནིམིཏྟཾ སུགྒཧིཏཾ ཧོཏི སུམནསིཀཏཾ སཱུཔདྷཱརིཏཾ སུཔྤཊིཝིདྡྷཾ པཉྙཱཡ ཏཐཱ ཏཐཱ སོ ཏསྨིཾ དྷམྨེ ཨཏྠཔཊིསཾཝེདཱི ཙ ཧོཏི དྷམྨཔཊིསཾཝེདཱི ཙ. ཏསྶ ཨཏྠཔཊིསཾཝེདིནོ དྷམྨཔཊིསཾཝེདིནོ པཱམོཛྫཾ ཛཱཡཏི. པམུདིཏསྶ པཱིཏི ཛཱཡཏི. པཱིཏིམནསྶ ཀཱཡོ པསྶམྦྷཏི. པསྶདྡྷཀཱཡོ སུཁཾ ཝེདེཏི. སུཁིནོ ཙིཏྟཾ སམཱདྷིཡཏི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩམཾ ཝིམུཏྟཱཡཏནཾ ཡཏྠ བྷིཀྑུནོ ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ པཧིཏཏྟསྶ ¶ ཝིཧརཏོ ¶ ཨཝིམུཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ¶ ཝིམུཙྩཏི, ཨཔརིཀྑཱིཎཱ ཝཱ ཨཱསཝཱ པརིཀྑཡཾ གཙྪནྟི, ཨནནུཔྤཏྟཾ ཝཱ ཨནུཏྟརཾ ཡོགཀྑེམཾ ཨནུཔཱཔུཎཱཏི.

‘‘ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཝིམུཏྟཱཡཏནཱནི ཡཏྠ བྷིཀྑུནོ ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ པཧིཏཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ཨཝིམུཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, ཨཔརིཀྑཱིཎཱ ཝཱ ཨཱསཝཱ པརིཀྑཡཾ གཙྪནྟི, ཨནནུཔྤཏྟཾ ཝཱ ཨནུཏྟརཾ ཡོགཀྑེམཾ ཨནུཔཱཔུཎཱཏཱི’’ཏི. ཚཊྛཾ.

༧. སམཱདྷིསུཏྟཾ

༢༧. ‘‘སམཱདྷིཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷཱཝེཐ ཨཔྤམཱཎཾ ནིཔཀཱ པཏིསྶཏཱ. སམཱདྷིཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷཱཝཡཏཾ ཨཔྤམཱཎཾ ནིཔཀཱནཾ པཏིསྶཏཱནཾ པཉྩ ཉཱཎཱནི པཙྩཏྟཉྙེཝ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཀཏམཱནི པཉྩ? ‘ཨཡཾ སམཱདྷི པཙྩུཔྤནྣསུཁོ ཙེཝ ཨཱཡཏིཉྩ སུཁཝིཔཱཀོ’ཏི པཙྩཏྟཉྙེཝ ཉཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ‘ཨཡཾ སམཱདྷི ཨརིཡོ ནིརཱམིསོ’ཏི པཙྩཏྟཉྙེཝ ཉཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ‘ཨཡཾ སམཱདྷི ཨཀཱཔུརིསསེཝིཏོ’ཏི [མཧཱཔུརིསསེཝིཏོཏི (ཀ.)] པཙྩཏྟཉྙེཝ ཉཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ‘ཨཡཾ སམཱདྷི སནྟོ ¶ པཎཱིཏོ པཊིཔྤསྶདྡྷལདྡྷོ ཨེཀོདིབྷཱཝཱདྷིགཏོ, ན སངྑཱརནིགྒཡ྄ཧཝཱརིཏགཏོ’ཏི [ན ཙ སསངྑཱརནིགྒཡ྄ཧཝཱརིཏཔྤཏིཏོཏི (སཱི.), ན ཙ སསངྑཱརནིགྒཡ྄ཧཝཱརིཏཔཏྟོཏི (སྱཱ.), ན ཙ སསངྑཱརནིགྒཡ྄ཧཝཱརིཝཱཝཊོཏི (ཀ.), ན སསངྑཱརནིགྒཡ྄ཧཝཱརིཡཱདྷིགཏོཏི (?) དཱི. ནི. ༣.༣༥༥; ཨ. ནི. ༣.༡༠༢; ༩.༢༧] པཙྩཏྟཉྙེཝ ཉཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ‘སཏོ ཁོ པནཱཧཾ ཨིམཾ སམཱཔཛྫཱམི སཏོ ཝུཊྛཧཱམཱི’ཏི [སོ ཁོ པནཱཧཾ ཨིམཾ སམཱདྷིཾ སཏོཝ སམཱཔཛྫཱམི, སཏོ ཨུཊྛཧཱམཱིཏི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.)] པཙྩཏྟཉྙེཝ ཉཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི.

‘‘སམཱདྷིཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷཱཝེཐ ཨཔྤམཱཎཾ ནིཔཀཱ པཏིསྶཏཱ. སམཱདྷིཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷཱཝཡཏཾ ཨཔྤམཱཎཾ ནིཔཀཱནཾ པཏིསྶཏཱནཾ ཨིམཱནི པཉྩ ཉཱཎཱནི པཙྩཏྟཉྙེཝ ཨུཔྤཛྫནྟཱི’’ཏི. སཏྟམཾ.

༨. པཉྩངྒིཀསུཏྟཾ

༢༨. ‘‘ཨརིཡསྶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པཉྩངྒིཀསྶ སམྨཱསམཱདྷིསྶ བྷཱཝནཾ དེསེསྶཱམི. ཏཾ སུཎཱཐ, སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཐ; བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཀཏམཱ ¶ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསྶ པཉྩངྒིཀསྶ སམྨཱསམཱདྷིསྶ བྷཱཝནཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ ¶ , བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཨིམམེཝ ཀཱཡཾ ཝིཝེཀཛེན པཱིཏིསུཁེན ཨབྷིསནྡེཏི པརིསནྡེཏི པརིཔཱུརེཏི པརིཔྥརཏི; ནཱསྶ ཀིཉྩི སབྦཱཝཏོ ཀཱཡསྶ ཝིཝེཀཛེན པཱིཏིསུཁེན ཨཔྥུཊཾ ཧོཏི. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, དཀྑོ ནྷཱཔཀོ [ནཧཱཔཀོ (སཱི. པཱི.)] ཝཱ ནྷཱཔཀནྟེཝཱསཱི ཝཱ ཀཾསཐཱལེ ནྷཱནཱིཡཙུཎྞཱནི [ནཧཱནཱིཡཙུཎྞཱནི (སཱི. པཱི.)] ཨཱཀིརིཏྭཱ ཨུདཀེན པརིཔྥོསཀཾ པརིཔྥོསཀཾ སནྣེཡྻ. སཱཡཾ ནྷཱནཱིཡཔིཎྜི [སཱསྶ ནཧཱནཱིཡཔིཎྜཱི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.)] སྣེཧཱནུགཏཱ སྣེཧཔརེཏཱ སནྟརབཱཧིརཱ ཕུཊཱ སྣེཧེན, ན ཙ པགྒྷརིནཱི. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨིམམེཝ ཀཱཡཾ ཝིཝེཀཛེན པཱིཏིསུཁེན ཨབྷིསནྡེཏི པརིསནྡེཏི པརིཔཱུརེཏི པརིཔྥརཏི; ནཱསྶ ཀིཉྩི སབྦཱཝཏོ ཀཱཡསྶ ཝིཝེཀཛེན པཱིཏིསུཁེན ཨཔྥུཊཾ ཧོཏི. ཨརིཡསྶ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩངྒིཀསྶ སམྨཱསམཱདྷིསྶ ཨཡཾ པཋམཱ བྷཱཝནཱ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ…པེ… དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ¶ ཝིཧརཏི. སོ ཨིམམེཝ ཀཱཡཾ སམཱདྷིཛེན པཱིཏིསུཁེན ཨབྷིསནྡེཏི པརིསནྡེཏི པརིཔཱུརེཏི པརིཔྥརཏི; ནཱསྶ ཀིཉྩི སབྦཱཝཏོ ཀཱཡསྶ སམཱདྷིཛེན པཱིཏིསུཁེན ཨཔྥུཊཾ ཧོཏི. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨུདཀརཧདོ གམྦྷཱིརོ ཨུབྦྷིདོདཀོ [ཨུབྦྷིཏོདཀོ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)]. ཏསྶ ནེཝསྶ པུརཏྠིམཱཡ དིསཱཡ ཨུདཀསྶ ཨཱཡམུཁཾ, ན པཙྪིམཱཡ དིསཱཡ ཨུདཀསྶ ཨཱཡམུཁཾ, ན ཨུཏྟརཱཡ དིསཱཡ ¶ ཨུདཀསྶ ཨཱཡམུཁཾ, ན དཀྑིཎཱཡ དིསཱཡ ཨུདཀསྶ ཨཱཡམུཁཾ, དེཝོ ཙ ཀཱལེན ཀཱལཾ སམྨཱ དྷཱརཾ ནཱནུཔྤཝེཙྪེཡྻ [དེཝོ ཙ ན ཀཱལེན… ཨནུཔཝེཙྪེཡྻ (དཱི. ནི. ༡.༢༢༧ ཨཱདཡོ; མ. ནི. ༢.༢༥༡ ཨཱདཡོ]. ཨཐ ཁོ ཏམྷཱཝ ཨུདཀརཧདཱ སཱིཏཱ ཝཱརིདྷཱརཱ ཨུབྦྷིཛྫིཏྭཱ ཏམེཝ ཨུདཀརཧདཾ སཱིཏེན ཝཱརིནཱ ཨབྷིསནྡེཡྻ པརིསནྡེཡྻ པརིཔཱུརེཡྻ པརིཔྥརེཡྻ; ནཱསྶ ཀིཉྩི སབྦཱཝཏོ ཨུདཀརཧདསྶ སཱིཏེན ཝཱརིནཱ ཨཔྥུཊཾ ཨསྶ. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨིམམེཝ ཀཱཡཾ སམཱདྷིཛེན པཱིཏིསུཁེན ཨབྷིསནྡེཏི པརིསནྡེཏི པརིཔཱུརེཏི པརིཔྥརཏི; ནཱསྶ ཀིཉྩི སབྦཱཝཏོ ཀཱཡསྶ སམཱདྷིཛེན པཱིཏིསུཁེན ཨཔྥུཊཾ ཧོཏི. ཨརིཡསྶ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩངྒིཀསྶ སམྨཱསམཱདྷིསྶ ཨཡཾ དུཏིཡཱ བྷཱཝནཱ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པཱིཏིཡཱ ཙ ཝིརཱགཱ…པེ… ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཨིམམེཝ ཀཱཡཾ ནིཔྤཱིཏིཀེན སུཁེན ཨབྷིསནྡེཏི པརིསནྡེཏི པརིཔཱུརེཏི པརིཔྥརཏི; ནཱསྶ ཀིཉྩི སབྦཱཝཏོ ཀཱཡསྶ ནིཔྤཱིཏིཀེན སུཁེན ཨཔྥུཊཾ ཧོཏི. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔྤལིནིཡཾ ཝཱ པདུམིནིཡཾ ཝཱ པུཎྜརཱིཀིནིཡཾ ¶ ཝཱ ཨཔྤེཀཙྩཱནི ཨུཔྤལཱནི ཝཱ པདུམཱནི ཝཱ པུཎྜརཱིཀཱནི ཝཱ ཨུདཀེ ཛཱཏཱནི ཨུདཀེ སཾཝཌྜྷཱནི ཨུདཀཱནུགྒཏཱནི ཨནྟོ ནིམུགྒཔོསཱིནི. ཏཱནི ཡཱཝ ¶ ཙགྒཱ ཡཱཝ ཙ མཱུལཱ སཱིཏེན ཝཱརིནཱ ཨབྷིསནྣཱནི པརིསནྣཱནི པརིཔཱུརཱནི པརིཔྥུཊཱནི; ནཱསྶ ཀིཉྩི སབྦཱཝཏཾ ཨུཔྤལཱནཾ ཝཱ པདུམཱནཾ ཝཱ པུཎྜརཱིཀཱནཾ ཝཱ སཱིཏེན ཝཱརིནཱ ཨཔྥུཊཾ ཨསྶ. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨིམམེཝ ཀཱཡཾ ནིཔྤཱིཏིཀེན སུཁེན ཨབྷིསནྡེཏི པརིསནྡེཏི པརིཔཱུརེཏི པརིཔྥརཏི; ནཱསྶ ཀིཉྩི སབྦཱཝཏོ ཀཱཡསྶ ནིཔྤཱིཏིཀེན སུཁེན ཨཔྥུཊཾ ཧོཏི. ཨརིཡསྶ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩངྒིཀསྶ སམྨཱསམཱདྷིསྶ ཨཡཾ ཏཏིཡཱ བྷཱཝནཱ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ ¶ …པེ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཨིམམེཝ ཀཱཡཾ པརིསུདྡྷེན ཙེཏསཱ པརིཡོདཱཏེན ཕརིཏྭཱ ནིསིནྣོ ཧོཏི; ནཱསྶ ཀིཉྩི སབྦཱཝཏོ ཀཱཡསྶ པརིསུདྡྷེན ཙེཏསཱ པརིཡོདཱཏེན ཨཔྥུཊཾ ཧོཏི. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, པུརིསོ ཨོདཱཏེན ཝཏྠེན སསཱིསཾ པཱརུཔིཏྭཱ ནིསིནྣོ ཨསྶ; ནཱསྶ ཀིཉྩི སབྦཱཝཏོ ཀཱཡསྶ ཨོདཱཏེན ཝཏྠེན ཨཔྥུཊཾ ཨསྶ. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨིམམེཝ ཀཱཡཾ པརིསུདྡྷེན ཙེཏསཱ པརིཡོདཱཏེན ཕརིཏྭཱ ནིསིནྣོ ཧོཏི; ནཱསྶ ཀིཉྩི སབྦཱཝཏོ ཀཱཡསྶ པརིསུདྡྷེན ཙེཏསཱ པརིཡོདཱཏེན ཨཔྥུཊཾ ཧོཏི. ཨརིཡསྶ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩངྒིཀསྶ སམྨཱསམཱདྷིསྶ ཨཡཾ ཙཏུཏྠཱ བྷཱཝནཱ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ པཙྩཝེཀྑཎཱནིམིཏྟཾ སུགྒཧིཏཾ ཧོཏི སུམནསིཀཏཾ སཱུཔདྷཱརིཏཾ སུཔྤཊིཝིདྡྷཾ པཉྙཱཡ. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙོཝ ཨཉྙཾ [ཨཉྙོ ཝཱ ཨཉྙཾ ཝཱ (སཱི.), ཨཉྙོ ཝཱ ཨཉྙཾ (སྱཱ. ཀཾ.), ཨཉྙོ ཨཉྙཾ (?)] པཙྩཝེཀྑེཡྻ, ཋིཏོ ཝཱ ནིསིནྣཾ པཙྩཝེཀྑེཡྻ, ནིསིནྣོ ཝཱ ནིཔནྣཾ པཙྩཝེཀྑེཡྻ. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ པཙྩཝེཀྑཎཱནིམིཏྟཾ ¶ སུགྒཧིཏཾ ཧོཏི སུམནསིཀཏཾ སཱུཔདྷཱརིཏཾ སུཔྤཊིཝིདྡྷཾ པཉྙཱཡ. ཨརིཡསྶ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩངྒིཀསྶ སམྨཱསམཱདྷིསྶ ཨཡཾ པཉྩམཱ [པཉྩམཱི (སཱི.)] བྷཱཝནཱ. ཨེཝཾ བྷཱཝིཏེ ཁོ ¶ , བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ [ཨེཝཾ བྷཱཝིཏེ ཁོ བྷིཀྑཝེ (སཱི.)] ཨརིཡེ པཉྩངྒིཀེ སམྨཱསམཱདྷིམྷི ཨེཝཾ བཧུལཱིཀཏེ ཡསྶ ཡསྶ ཨབྷིཉྙཱསཙྪིཀརཎཱིཡསྶ དྷམྨསྶ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏི ཨབྷིཉྙཱསཙྪིཀིརིཡཱཡ, ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎཱཏི སཏི སཏི ཨཱཡཏནེ.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨུདཀམཎིཀོ ཨཱདྷཱརེ ཋཔིཏོ པཱུརོ ཨུདཀསྶ སམཏིཏྟིཀོ ཀཱཀཔེཡྻོ ¶ . ཏམེནཾ བལཝཱ པུརིསོ ཡཏོ ཡཏོ ཨཱཝཛྫེཡྻ [ཨཱཝཊྚེཡྻ (སྱཱ. ཀཾ.)], ཨཱགཙྪེཡྻ ཨུདཀ’’ནྟི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ ¶ . ‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾ བྷཱཝིཏེ ཨརིཡེ པཉྩངྒིཀེ སམྨཱསམཱདྷིམྷི ཨེཝཾ བཧུལཱིཀཏེ ཡསྶ ཡསྶ ཨབྷིཉྙཱསཙྪིཀརཎཱིཡསྶ དྷམྨསྶ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏི ཨབྷིཉྙཱསཙྪིཀིརིཡཱཡ, ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎཱཏི སཏི སཏི ཨཱཡཏནེ.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, སམེ བྷཱུམིབྷཱགེ པོཀྑརཎཱི ཙཏུརཾསཱ ཨཱལིབདྡྷཱ པཱུརཱ ཨུདཀསྶ སམཏིཏྟིཀཱ ཀཱཀཔེཡྻཱ. ཏམེནཾ བལཝཱ པུརིསོ ཡཏོ ཡཏོ ཨཱལིཾ མུཉྩེཡྻ, ཨཱགཙྪེཡྻ ཨུདཀ’’ནྟི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾ བྷཱཝིཏེ ཨརིཡེ པཉྩངྒིཀེ སམྨཱསམཱདྷིམྷི ཨེཝཾ བཧུལཱིཀཏེ ཡསྶ ཡསྶ ཨབྷིཉྙཱསཙྪིཀརཎཱིཡསྶ དྷམྨསྶ…པེ… སཏི སཏི ཨཱཡཏནེ.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, སུབྷཱུམིཡཾ ཙཏུམཧཱཔཐེ [ཙཱཏུམྨཧཱཔཐེ (སཱི. པཱི.), ཙཏུམྨཧཱཔཐེ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཨཱཛཉྙརཐོ ཡུཏྟོ ཨསྶ ཋིཏོ ཨོདྷསྟཔཏོདོ ¶ . ཏམེནཾ དཀྑོ ཡོགྒཱཙརིཡོ ཨསྶདམྨསཱརཐི ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ཝཱམེན ཧཏྠེན རསྨིཡོ གཧེཏྭཱ དཀྑིཎེན ཧཏྠེན པཏོདཾ གཧེཏྭཱ ཡེནིཙྪཀཾ ཡདིཙྪཀཾ སཱརེཡྻཔི པཙྩཱསཱརེཡྻཔི. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾ བྷཱཝིཏེ ཨརིཡེ པཉྩངྒིཀེ སམྨཱསམཱདྷིམྷི ཨེཝཾ བཧུལཱིཀཏེ ཡསྶ ཡསྶ ཨབྷིཉྙཱསཙྪིཀརཎཱིཡསྶ དྷམྨསྶ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏི ཨབྷིཉྙཱསཙྪིཀིརིཡཱཡ, ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎཱཏི སཏི སཏི ཨཱཡཏནེ.

‘‘སོ སཙེ ཨཱཀངྑཏི – ‘ཨནེཀཝིཧིཏཾ ཨིདྡྷིཝིདྷཾ པཙྩནུབྷཝེཡྻཾ ¶ – ཨེཀོཔི ཧུཏྭཱ བཧུདྷཱ ཨསྶཾ…པེ… ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཱཔི ཀཱཡེན ཝསཾ ཝཏྟེཡྻ’ནྟི, ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎཱཏི སཏི སཏི ཨཱཡཏནེ.

‘‘སོ ¶ སཙེ ཨཱཀངྑཏི – ‘དིབྦཱཡ སོཏདྷཱཏུཡཱ ཝིསུདྡྷཱཡ ཨཏིཀྐནྟམཱནུསིཀཱཡ ཨུབྷོ སདྡེ སུཎེཡྻཾ – དིབྦེ ཙ མཱནུསེ ཙ ཡེ དཱུརེ སནྟིཀེ ཙཱ’ཏི, ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎཱཏི སཏི སཏི ཨཱཡཏནེ.

‘‘སོ སཙེ ཨཀངྑཏི – ‘པརསཏྟཱནཾ པརཔུགྒལཱནཾ ཙེཏསཱ ཙེཏོ པརིཙྩ པཛཱནེཡྻཾ – སརཱགཾ ¶ ཝཱ ཙིཏྟཾ སརཱགཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ, ཝཱིཏརཱགཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཝཱིཏརཱགཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻཾ, སདོསཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ… ཝཱིཏདོསཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ… སམོཧཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ… ཝཱིཏམོཧཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ… སཾཁིཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ… ཝིཀྑིཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ… མཧགྒཏཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ… ཨམཧགྒཏཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ… སཨུཏྟརཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ… ཨནུཏྟརཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ… སམཱཧིཏཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ… ཨསམཱཧིཏཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ… ཝིམུཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ… ཨཝིམུཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཨཝིམུཏྟཾ ཙིཏྟནྟི པཛཱནེཡྻ’ནྟི, ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎཱཏི སཏི སཏི ཨཱཡཏནེ.

‘‘སོ སཙེ ཨཱཀངྑཏི – ‘ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརེཡྻཾ, སེཡྻཐིདཾ – ཨེཀམྤི ཛཱཏིཾ, དྭེཔི ཛཱཏིཡོ…པེ… ཨིཏི སཱཀཱརཾ སཨུདྡེསཾ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརེཡྻ’ནྟི, ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎཱཏི སཏི སཏི ཨཱཡཏནེ.

‘‘སོ སཙེ ཨཱཀངྑཏི – ‘དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན…པེ… ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པཛཱནེཡྻ’ནྟི, ཏཏྲ ཏཏྲེཝ ¶ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎཱཏི སཏི སཏི ཨཱཡཏནེ.

‘‘སོ སཙེ ཨཱཀངྑཏི – ‘ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻ’ནྟི, ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎཱཏི སཏི སཏི ཨཱཡཏནེ’’ཏི. ཨཊྛམཾ.

༩. ཙངྐམསུཏྟཾ

༢༩. ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཙངྐམེ ཨཱནིསཾསཱ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨདྡྷཱནཀྑམོ ¶ ཧོཏི, པདྷཱནཀྑམོ ཧོཏི, ཨཔྤཱབཱདྷོ ཧོཏི, ཨསིཏཾ པཱིཏཾ ཁཱཡིཏཾ སཱཡིཏཾ སམྨཱ པརིཎཱམཾ གཙྪཏི, ཙངྐམཱདྷིགཏོ སམཱདྷི ཙིརཊྛིཏིཀོ ཧོཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཙངྐམེ ཨཱནིསཾསཱ’’ཏི. ནཝམཾ.

༡༠. ནཱགིཏསུཏྟཾ

༣༠. ཨེཝཾ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཀོསལེསུ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ ཡེན ཨིཙྪཱནངྒལཾ ནཱམ ཀོསལཱནཾ བྲཱཧྨཎགཱམོ ཏདཝསརི. ཏཏྲ སུདཾ བྷགཝཱ ¶ ཨིཙྪཱནངྒལེ ཝིཧརཏི ཨིཙྪཱནངྒལཝནསཎྜེ. ཨསྶོསུཾ ཁོ ཨིཙྪཱནངྒལཀཱ [ཨིཙྪཱནངྒལིཀཱ (སཱི.) ཨ. ནི. ༦.༤༢; ཨ. ནི. ༨.༨༦] བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱ – ‘‘སམཎོ ཁལུ བྷོ གོཏམོ སཀྱཔུཏྟོ སཀྱཀུལཱ པབྦཛིཏོ ཨིཙྪཱནངྒལཾ ཨནུཔྤཏྟོ; ཨིཙྪཱནངྒལེ ཝིཧརཏི ཨིཙྪཱནངྒལཝནསཎྜེ. ཏཾ ཁོ པན བྷཝནྟཾ གོཏམཾ ཨེཝཾ ཀལྱཱཎོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོ – ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི, སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱཏི. སོ ཨིམཾ ལོཀཾ སདེཝཀཾ སམཱརཀཾ སབྲཧྨཀཾ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཾ པཛཾ སདེཝམནུསྶཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདེཏི. སོ དྷམྨཾ དེསེཏི ཨཱདིཀལྱཱཎཾ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ, ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ ¶ བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེཏི. སཱདྷུ ཁོ པན ཏཐཱརཱུཔཱནཾ ཨརཧཏཾ དསྶནཾ ཧོཏཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨིཙྪཱནངྒལཀཱ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱ ཏསྶཱ རཏྟིཡཱ ཨཙྩཡེན པཧཱུཏཾ ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཾ ཨཱདཱཡ ཡེན ཨིཙྪཱནངྒལཝནསཎྜོ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བཧིདྭཱརཀོཊྛཀེ ཨཊྛཾསུ ཨུཙྩཱསདྡམཧཱསདྡཱ.

ཏེན ¶ ཁོ པན སམཡེན ཨཱཡསྨཱ ནཱགིཏོ བྷགཝཏོ ཨུཔཊྛཱཀོ ཧོཏི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགིཏཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཀེ པན ཁོ, ནཱགིཏ, ཨུཙྩཱསདྡམཧཱསདྡཱ, ཀེཝཊྚཱ མཉྙེ མཙྪཝིལོཔེ’’ཏི? ‘‘ཨེཏེ, བྷནྟེ, ཨིཙྪཱནངྒལཀཱ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱ པཧཱུཏཾ ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཾ ཨཱདཱཡ བཧིདྭཱརཀོཊྛཀེ ཋིཏཱ བྷགཝནྟཉྙེཝ ཨུདྡིསྶ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩཱ’’ཏི. ‘‘མཱཧཾ, ནཱགིཏ, ཡསེན སམཱགམཾ, མཱ ཙ མཡཱ ཡསོ. ཡོ ཁོ, ནཱགིཏ, ནཡིམསྶ ནེཀྑམྨསུཁསྶ པཝིཝེཀསུཁསྶ ཨུཔསམསུཁསྶ སམྦོདྷསུཁསྶ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཨསྶ ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི, ཡསྶཱཧཾ ནེཀྑམྨསུཁསྶ པཝིཝེཀསུཁསྶ ཨུཔསམསུཁསྶ སམྦོདྷསུཁསྶ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ¶ ཨཀསིརལཱབྷཱི. སོ ཏཾ [སོཧཾ (ཀ.), སོ (སྱཱ. ཀཾ.)] མཱིལ༹ྷསུཁཾ མིདྡྷསུཁཾ ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀསུཁཾ སཱདིཡེཡྻཱ’’ཏི.

‘‘ཨདྷིཝཱསེཏུ དཱནི, བྷནྟེ, བྷགཝཱ, ཨདྷིཝཱསེཏུ སུགཏོ; ཨདྷིཝཱསནཀཱལོ དཱནི, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ. ཡེན ཡེནེཝ དཱནི བྷགཝཱ གམིསྶཏི ཏཾནིནྣཱཝ གམིསྶནྟི བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱ ནེགམཱ ཙེཝ ཛཱནཔདཱ ཙ. སེཡྻཐཱཔི, བྷནྟེ, ཐུལླཕུསིཏཀེ དེཝེ ཝསྶནྟེ ཡཐཱནིནྣཾ ཨུདཀཱནི པཝཏྟནྟི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷནྟེ, ཡེན ཡེནེཝ དཱནི བྷགཝཱ གམིསྶཏི, ཏཾནིནྣཱཝ གམིསྶནྟི བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱ ནེགམཱ ཙེཝ ¶ ཛཱནཔདཱ ཙ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཏཐཱ ཧི, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ སཱིལཔཉྙཱཎ’’ནྟི.

‘‘མཱཧཾ ¶ , ནཱགིཏ, ཡསེན སམཱགམཾ, མཱ ཙ མཡཱ ཡསོ. ཡོ ཁོ, ནཱགིཏ, ནཡིམསྶ ནེཀྑམྨསུཁསྶ པཝིཝེཀསུཁསྶ ཨུཔསམསུཁསྶ སམྦོདྷསུཁསྶ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཨསྶ ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི, ཡསྶཱཧཾ ནེཀྑམྨསུཁསྶ པཝིཝེཀསུཁསྶ ཨུཔསམསུཁསྶ སམྦོདྷསུཁསྶ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི. སོ ཏཾ མཱིལ༹ྷསུཁཾ མིདྡྷསུཁཾ ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀསུཁཾ སཱདིཡེཡྻ. ཨསིཏཔཱིཏཁཱཡིཏསཱཡིཏསྶ ¶ ཁོ, ནཱགིཏ, ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝོ – ཨེསོ ཏསྶ ནིསྶནྡོ. པིཡཱནཾ ཁོ, ནཱགིཏ, ཝིཔརིཎཱམཉྙཐཱབྷཱཝཱ ཨུཔྤཛྫནྟི སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ – ཨེསོ ཏསྶ ནིསྶནྡོ. ཨསུབྷནིམིཏྟཱནུཡོགཾ ཨནུཡུཏྟསྶ ཁོ, ནཱགིཏ, སུབྷནིམིཏྟེ པཱཊིཀུལྱཏཱ [པཊིཀྐཱུལཏཱ (སཱི.), པཊིཀྐཱུལྱཏཱ (སྱཱ. ཀཾ.)] སཎྛཱཏི – ཨེསོ ཏསྶ ནིསྶནྡོ. ཚསུ ཁོ, ནཱགིཏ, ཕསྶཱཡཏནེསུ ཨནིཙྩཱནུཔསྶིནོ ཝིཧརཏོ ཕསྶེ པཱཊིཀུལྱཏཱ སཎྛཱཏི – ཨེསོ ཏསྶ ནིསྶནྡོ. པཉྩསུ ཁོ, ནཱགིཏ, ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷེསུ ཨུདཡབྦཡཱནུཔསྶིནོ ཝིཧརཏོ ཨུཔཱདཱནེ པཱཊིཀུལྱཏཱ སཎྛཱཏི – ཨེསོ ཏསྶ ནིསྶནྡོ’’ཏི. དསམཾ.

པཉྩངྒིཀཝགྒོ ཏཏིཡོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

དྭེ ཨགཱརཝུཔཀྐིལེསཱ, དུསྶཱིལཱནུགྒཧིཏེན ཙ;

ཝིམུཏྟིསམཱདྷིཔཉྩངྒིཀཱ, ཙངྐམཾ ནཱགིཏེན ཙཱཏི.

༤. སུམནཝགྒོ

༡. སུམནསུཏྟཾ

༣༡. ཨེཀཾ ¶ ¶ ¶ སམཡཾ…པེ… ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཨཐ ཁོ སུམནཱ རཱཛཀུམཱརཱི པཉྩཧི རཐསཏེཧི པཉྩཧི རཱཛཀུམཱརིསཏེཧི པརིཝུཏཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཱ ཁོ སུམནཱ རཱཛཀུམཱརཱི བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཨིདྷསྶུ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ དྭེ སཱཝཀཱ སམསདྡྷཱ སམསཱིལཱ སམཔཉྙཱ – ཨེཀོ དཱཡཀོ, ཨེཀོ ཨདཱཡཀོ. ཏེ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ ¶ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻུཾ. དེཝབྷཱུཏཱནཾ པན ནེསཾ [ཏེསཾ (སཱི.)], བྷནྟེ, སིཡཱ ཝིསེསོ, སིཡཱ ནཱནཱཀརཎ’’ནྟི?

‘‘སིཡཱ, སུམནེ’’ཏི བྷགཝཱ ཨཝོཙ – ‘‘ཡོ སོ, སུམནེ, དཱཡཀོ སོ ཨམུཾ ཨདཱཡཀཾ དེཝབྷཱུཏོ སམཱནོ པཉྩཧི ཋཱནེཧི ཨདྷིགཎྷཱཏི – དིབྦེན ཨཱཡུནཱ, དིབྦེན ཝཎྞེན, དིབྦེན སུཁེན, དིབྦེན ཡསེན, དིབྦེན ཨཱདྷིཔཏེཡྻེན. ཡོ སོ, སུམནེ, དཱཡཀོ སོ ཨམུཾ ཨདཱཡཀཾ དེཝབྷཱུཏོ སམཱནོ ཨིམེཧི པཉྩཧི ཋཱནེཧི ཨདྷིགཎྷཱཏི’’.

‘‘སཙེ པན ཏེ, བྷནྟེ, ཏཏོ ཙུཏཱ ཨིཏྠཏྟཾ ཨཱགཙྪནྟི, མནུསྶབྷཱུཏཱནཾ པན ནེསཾ, བྷནྟེ, སིཡཱ ཝིསེསོ, སིཡཱ ནཱནཱཀརཎ’’ནྟི? ‘‘སིཡཱ, སུམནེ’’ཏི བྷགཝཱ ཨཝོཙ – ‘‘ཡོ སོ, སུམནེ, དཱཡཀོ སོ ཨམུཾ ཨདཱཡཀཾ མནུསྶབྷཱུཏོ སམཱནོ པཉྩཧི ཋཱནེཧི ཨདྷིགཎྷཱཏི – མཱནུསཀེན ཨཱཡུནཱ, མཱནུསཀེན ཝཎྞེན, མཱནུསཀེན སུཁེན, མཱནུསཀེན ཡསེན, མཱནུསཀེན ཨཱདྷིཔཏེཡྻེན. ཡོ སོ, སུམནེ, དཱཡཀོ སོ ཨམུཾ ཨདཱཡཀཾ མནུསྶབྷཱུཏོ སམཱནོ ཨིམེཧི པཉྩཧི ཋཱནེཧི ཨདྷིགཎྷཱཏི’’.

‘‘སཙེ ¶ པན ཏེ, བྷནྟེ, ཨུབྷོ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛནྟི, པབྦཛིཏཱནཾ པན ནེསཾ, བྷནྟེ ¶ , སིཡཱ ཝིསེསོ, སིཡཱ ནཱནཱཀརཎ’’ནྟི? ‘‘སིཡཱ, སུམནེ’’ཏི བྷགཝཱ ཨཝོཙ – ‘‘ཡོ སོ, སུམནེ, དཱཡཀོ སོ ཨམུཾ ཨདཱཡཀཾ པབྦཛིཏོ སམཱནོ པཉྩཧི ཋཱནེཧི ཨདྷིགཎྷཱཏི – ཡཱཙིཏོཝ བཧུལཾ ཙཱིཝརཾ པརིབྷུཉྫཏི ཨཔྤཾ ཨཡཱཙིཏོ, ཡཱཙིཏོཝ བཧུལཾ པིཎྜཔཱཏཾ པརིབྷུཉྫཏི ¶ ཨཔྤཾ ཨཡཱཙིཏོ, ཡཱཙིཏོཝ བཧུལཾ སེནཱསནཾ པརིབྷུཉྫཏི ཨཔྤཾ ཨཡཱཙིཏོ, ཡཱཙིཏོཝ བཧུལཾ གིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཾ པརིབྷུཉྫཏི ཨཔྤཾ ཨཡཱཙིཏོ. ཡེཧི ཁོ པན སབྲཧྨཙཱརཱིཧི སདྡྷིཾ ཝིཧརཏི ཏྱསྶ མནཱཔེནེཝ བཧུལཾ ཀཱཡཀམྨེན སམུདཱཙརནྟི ཨཔྤཾ ཨམནཱཔེན, མནཱཔེནེཝ བཧུལཾ ཝཙཱིཀམྨེན སམུདཱཙརནྟི ཨཔྤཾ ཨམནཱཔེན, མནཱཔེནེཝ བཧུལཾ མནོཀམྨེན སམུདཱཙརནྟི ཨཔྤཾ ཨམནཱཔེན, མནཱཔཾཡེཝ བཧུལཾ ཨུཔཧཱརཾ ཨུཔཧརནྟི ཨཔྤཾ ཨམནཱཔཾ ¶ . ཡོ སོ, སུམནེ, དཱཡཀོ སོ ཨམུཾ ཨདཱཡཀཾ པབྦཛིཏོ སམཱནོ ཨིམེཧི པཉྩཧི ཋཱནེཧི ཨདྷིགཎྷཱཏཱི’’ཏི.

‘‘སཙེ པན ཏེ, བྷནྟེ, ཨུབྷོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎནྟི, ཨརཧཏྟཔྤཏྟཱནཾ པན ནེསཾ, བྷནྟེ, སིཡཱ ཝིསེསོ, སིཡཱ ནཱནཱཀརཎ’’ནྟི? ‘‘ཨེཏྠ ཁོ པནེསཱཧཾ, སུམནེ, ན ཀིཉྩི ནཱནཱཀརཎཾ ཝདཱམི, ཡདིདཾ ཝིམུཏྟིཡཱ ཝིམུཏྟི’’ནྟི [ཝིམུཏྟནྟི (སྱཱ. ཀཾ.)].

‘‘ཨཙྪརིཡཾ, བྷནྟེ, ཨབྦྷུཏཾ, བྷནྟེ! ཡཱཝཉྩིདཾ, བྷནྟེ, ཨལམེཝ དཱནཱནི དཱཏུཾ ཨལཾ པུཉྙཱནི ཀཱཏུཾ; ཡཏྲ ཧི ནཱམ དེཝབྷཱུཏསྶཱཔི ཨུཔཀཱརཱནི པུཉྙཱནི, མནུསྶབྷཱུཏསྶཱཔི ཨུཔཀཱརཱནི པུཉྙཱནི, པབྦཛིཏསྶཱཔི ཨུཔཀཱརཱནི པུཉྙཱནཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཏཾ, སུམནེ! ཨལཉྷི, སུམནེ, དཱནཱནི དཱཏུཾ ཨལཾ པུཉྙཱནི ཀཱཏུཾ! དེཝབྷཱུཏསྶཱཔི ཨུཔཀཱརཱནི པུཉྙཱནི, མནུསྶབྷཱུཏསྶཱཔི ཨུཔཀཱརཱནི པུཉྙཱནི, པབྦཛིཏསྶཱཔི ཨུཔཀཱརཱནི པུཉྙཱནཱི’’ཏི ¶ .

ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ. ཨིདཾ ཝཏྭཱན [ཨིདཾ ཝཏྭཱ (སཱི. པཱི.) ཨེཝམུཔརིཔི] སུགཏོ ཨཐཱཔརཾ ཨེཏདཝོཙ སཏྠཱ –

‘‘ཡཐཱཔི ཙནྡོ ཝིམལོ, གཙྪཾ ཨཱཀཱསདྷཱཏུཡཱ;

སབྦེ ཏཱརཱགཎེ ལོཀེ, ཨཱབྷཱཡ ཨཏིརོཙཏི.

‘‘ཏཐེཝ སཱིལསམྤནྣོ, སདྡྷོ པུརིསཔུགྒལོ;

སབྦེ མཙྪརིནོ ལོཀེ, ཙཱགེན ཨཏིརོཙཏི.

‘‘ཡཐཱཔི ¶ མེགྷོ ཐནཡཾ, ཝིཛྫུམཱལཱི སཏཀྐཀུ;

ཐལཾ ནིནྣཉྩ པཱུརེཏི, ཨབྷིཝསྶཾ ཝསུནྡྷརཾ.

‘‘ཨེཝཾ དསྶནསམྤནྣོ, སམྨཱསམྦུདྡྷསཱཝཀོ;

མཙྪརིཾ ཨདྷིགཎྷཱཏི, པཉྩཋཱནེཧི པཎྜིཏོ.

‘‘ཨཱཡུནཱ ¶ ཡསསཱ ཙེཝ [ཨཱཡུནཱ ཙ ཡསེན ཙ (ཀ.)], ཝཎྞེན ཙ སུཁེན ཙ;

ས ཝེ བྷོགཔརིབྱཱུལ༹ྷོ [བྷོགཔརིབྦཱུལ༹ྷོ (སཱི.)], པེཙྩ སགྒེ པམོདཏཱི’’ཏི. པཋམཾ;

༢. ཙུནྡཱིསུཏྟཾ

༣༢. ཨེཀཾ ¶ སམཡཾ བྷགཝཱ རཱཛགཧེ ཝིཧརཏི ཝེལུ༹ཝནེ ཀལནྡཀནིཝཱཔེ. ཨཐ ཁོ ཙུནྡཱི རཱཛཀུམཱརཱི པཉྩཧི རཐསཏེཧི པཉྩཧི ཙ ཀུམཱརིསཏེཧི པརིཝུཏཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཱ ཁོ ཙུནྡཱི རཱཛཀུམཱརཱི བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཨམྷཱཀཾ, བྷནྟེ, བྷཱཏཱ ཙུནྡོ ནཱམ ¶ རཱཛཀུམཱརོ, སོ ཨེཝམཱཧ – ‘ཡདེཝ སོ ཧོཏི ཨིཏྠཱི ཝཱ པུརིསོ ཝཱ བུདྡྷཾ སརཎཾ གཏོ, དྷམྨཾ སརཎཾ གཏོ, སངྒྷཾ སརཎཾ གཏོ, པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ, ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ པཊིཝིརཏོ, མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོ, སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏོ, སོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾཡེཝ ཨུཔཔཛྫཏི, ནོ དུགྒཏི’ནྟི. སཱཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝནྟཾ པུཙྪཱམི – ‘ཀཐཾརཱུཔེ ཁོ, བྷནྟེ, སཏྠརི པསནྣོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾཡེཝ ཨུཔཔཛྫཏི, ནོ དུགྒཏིཾ? ཀཐཾརཱུཔེ དྷམྨེ པསནྣོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾཡེཝ ཨུཔཔཛྫཏི, ནོ དུགྒཏིཾ? ཀཐཾརཱུཔེ སངྒྷེ པསནྣོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾཡེཝ ཨུཔཔཛྫཏི, ནོ དུགྒཏིཾ? ཀཐཾརཱུཔེསུ སཱིལེསུ པརིཔཱུརཀཱརཱི ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾཡེཝ ཨུཔཔཛྫཏི, ནོ དུགྒཏི’’’ནྟི?

‘‘ཡཱཝཏཱ, ཙུནྡི, སཏྟཱ ཨཔདཱ ཝཱ དྭིཔདཱ ཝཱ ཙཏུཔྤདཱ ཝཱ བཧུཔྤདཱ ཝཱ [ཨཔཱདཱ ཝཱ དྭཱིཔཱདཱ ཝཱཙཏུཔྤཱདཱ ཝཱ བཧུཔྤཱདཱ ཝཱ (སཱི.) ཨ. ནི. ༤.༣༤; ཨིཏིཝུ. ༩༠] རཱུཔིནོ ཝཱ ཨརཱུཔིནོ ཝཱ སཉྙིནོ ཝཱ ཨསཉྙིནོ ཝཱ ནེཝསཉྙིནཱསཉྙིནོ ཝཱ, ཏཐཱགཏོ ཏེསཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏི ¶ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ. ཡེ ཁོ, ཙུནྡི, བུདྡྷེ པསནྣཱ, ཨགྒེ ཏེ པསནྣཱ. ཨགྒེ ཁོ པན པསནྣཱནཾ ཨགྒོ ཝིཔཱཀོ ཧོཏི.

‘‘ཡཱཝཏཱ, ཙུནྡི, དྷམྨཱ སངྑཏཱ, ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ ཏེསཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏི. ཡེ, ཙུནྡི, ཨརིཡེ ཨཊྛངྒིཀེ མགྒེ པསནྣཱ, ཨགྒེ ཏེ པསནྣཱ, ཨགྒེ ཁོ པན པསནྣཱནཾ ཨགྒོ ཝིཔཱཀོ ཧོཏི.

‘‘ཡཱཝཏཱ ¶ , ཙུནྡི, དྷམྨཱ སངྑཏཱ ཝཱ ཨསངྑཏཱ ཝཱ, ཝིརཱགོ ཏེསཾ [ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ (སཱི. པཱི. ཀ.)] ཨགྒམཀྑཱཡཏི, ཡདིདཾ – མདནིམྨདནོ པིཔཱསཝིནཡོ ཨཱལཡསམུགྒྷཱཏོ ཝཊྚུཔཙྪེདོ ཏཎྷཱཀྑཡོ ཝིརཱགོ ནིརོདྷོ ནིབྦཱནཾ. ཡེ ཁོ, ཙུནྡི ¶ , ཝིརཱགེ ¶ དྷམྨེ པསནྣཱ, ཨགྒེ ཏེ པསནྣཱ. ཨགྒེ ཁོ པན པསནྣཱནཾ ཨགྒོ ཝིཔཱཀོ ཧོཏི.

‘‘ཡཱཝཏཱ, ཙུནྡི, སངྒྷཱ ཝཱ གཎཱ ཝཱ, ཏཐཱགཏསཱཝཀསངྒྷོ ཏེསཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏི, ཡདིདཾ – ཙཏྟཱརི པུརིསཡུགཱནི ཨཊྛ པུརིསཔུགྒལཱ, ཨེས བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ ཨཱཧུནེཡྻོ པཱཧུནེཡྻོ དཀྑིཎེཡྻོ ཨཉྫལིཀརཎཱིཡོ ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶ. ཡེ ཁོ, ཙུནྡི, སངྒྷེ པསནྣཱ, ཨགྒེ ཏེ པསནྣཱ. ཨགྒེ ཁོ པན པསནྣཱནཾ ཨགྒོ ཝིཔཱཀོ ཧོཏི.

‘‘ཡཱཝཏཱ, ཙུནྡི, སཱིལཱནི, ཨརིཡཀནྟཱནི སཱིལཱནི ཏེསཾ [ཨརིཡཀནྟཱནིཏེསཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.)] ཨགྒམཀྑཱཡཏི, ཡདིདཾ – ཨཁཎྜཱནི ཨཙྪིདྡཱནི ཨསབལཱནི ཨཀམྨཱསཱནི བྷུཛིསྶཱནི ཝིཉྙུཔྤསཏྠཱནི ཨཔརཱམཊྛཱནི སམཱདྷིསཾཝཏྟནིཀཱནི. ཡེ ཁོ, ཙུནྡི, ཨརིཡཀནྟེསུ སཱིལེསུ པརིཔཱུརཀཱརིནོ, ཨགྒེ ཏེ པརིཔཱུརཀཱརིནོ. ཨགྒེ ཁོ པན པརིཔཱུརཀཱརཱིནཾ ཨགྒོ ཝིཔཱཀོ ཧོཏཱི’’ཏི.

‘‘ཨགྒཏོ ཝེ པསནྣཱནཾ, ཨགྒཾ དྷམྨཾ ཝིཛཱནཏཾ;

ཨགྒེ བུདྡྷེ པསནྣཱནཾ, དཀྑིཎེཡྻེ ཨནུཏྟརེ.

‘‘ཨགྒེ དྷམྨེ པསནྣཱནཾ, ཝིརཱགཱུཔསམེ སུཁེ;

ཨགྒེ སངྒྷེ པསནྣཱནཾ, པུཉྙཀྑེཏྟེ ཨནུཏྟརེ.

‘‘ཨགྒསྨིཾ ¶ དཱནཾ དདཏཾ, ཨགྒཾ པུཉྙཾ པཝཌྜྷཏི;

ཨགྒཾ ཨཱཡུ ཙ ཝཎྞོ ཙ, ཡསོ ཀིཏྟི སུཁཾ བལཾ.

‘‘ཨགྒསྶ དཱཏཱ མེདྷཱཝཱི, ཨགྒདྷམྨསམཱཧིཏོ;

དེཝབྷཱུཏོ མནུསྶོ ཝཱ, ཨགྒཔྤཏྟོ པམོདཏཱི’’ཏི. དུཏིཡཾ;

༣. ཨུགྒཧསུཏྟཾ

༣༣. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ བྷདྡིཡེ ཝིཧརཏི ཛཱཏིཡཱ ཝནེ. ཨཐ ཁོ ཨུགྒཧོ ¶ མེཎྜཀནཏྟཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨུགྒཧོ མེཎྜཀནཏྟཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཨདྷིཝཱསེཏུ ¶ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ སྭཱཏནཱཡ ཨཏྟཙཏུཏྠོ བྷཏྟ’’ནྟི ¶ . ཨདྷིཝཱསེསི བྷགཝཱ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན. ཨཐ ཁོ ཨུགྒཧོ མེཎྜཀནཏྟཱ བྷགཝཏོ ཨདྷིཝཱསནཾ ཝིདིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི.

ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཏསྶཱ རཏྟིཡཱ ཨཙྩཡེན པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཡེན ཨུགྒཧསྶ མེཎྜཀནཏྟུནོ ནིཝེསནཾ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. ཨཐ ཁོ ཨུགྒཧོ མེཎྜཀནཏྟཱ བྷགཝནྟཾ པཎཱིཏེན ཁཱདནཱིཡེན བྷོཛནཱིཡེན སཧཏྠཱ སནྟཔྤེསི སམྤཝཱརེསི. ཨཐ ཁོ ཨུགྒཧོ མེཎྜཀནཏྟཱ བྷགཝནྟཾ བྷུཏྟཱཝིཾ ཨོནཱིཏཔཏྟཔཱཎིཾ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨུགྒཧོ མེཎྜཀནཏྟཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨིམཱ མེ, བྷནྟེ, ཀུམཱརིཡོ པཏིཀུལཱནི གམིསྶནྟི. ཨོཝདཏུ ཏཱསཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ; ཨནུསཱསཏུ ཏཱསཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ, ཡཾ ཏཱསཾ ཨསྶ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡཱ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཏཱ ཀུམཱརིཡོ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཏསྨཱཏིཧ, ཀུམཱརིཡོ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ‘ཡསྶ ཝོ [ཡསྶ ཁོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.)] མཱཏཱཔིཏརོ བྷཏྟུནོ དསྶནྟི ཨཏྠཀཱམཱ ཧིཏེསིནོ ཨནུཀམྤཀཱ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡ, ཏསྶ བྷཝིསྶཱམ པུབྦུཊྛཱཡིནིཡོ པཙྪཱནིཔཱཏིནིཡོ ཀིཾཀཱརཔཊིསྶཱཝིནིཡོ ¶ མནཱཔཙཱརིནིཡོ པིཡཝཱདིནིཡོ’ཏི. ཨེཝཉྷི ཝོ, ཀུམཱརིཡོ, སིཀྑིཏབྦཾ.

‘‘ཏསྨཱཏིཧ, ཀུམཱརིཡོ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ‘ཡེ ཏེ བྷཏྟུ གརུནོ [གུརུནོ (ཀ.)] བྷཝིསྶནྟི མཱཏཱཏི ཝཱ པིཏཱཏི ཝཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱཏི ཝཱ, ཏེ སཀྐརིསྶཱམ གརུཾ ཀརིསྶཱམ [གརུཀརིསྶཱམ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] མཱནེསྶཱམ པཱུཛེསྶཱམ ཨབྦྷཱགཏེ ཙ ཨཱསནོདཀེན པཊིཔཱུཛེསྶཱམཱ’ཏི [པཱུཛེསྶཱམཱཏི (སཱི.)]. ཨེཝཉྷི ཝོ, ཀུམཱརིཡོ, སིཀྑིཏབྦཾ.

‘‘ཏསྨཱཏིཧ ¶ , ཀུམཱརིཡོ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ‘ཡེ ཏེ བྷཏྟུ ཨབྦྷནྟརཱ ཀམྨནྟཱ ཨུཎྞཱཏི ཝཱ ཀཔྤཱསཱཏི ཝཱ, ཏཏྠ དཀྑཱ བྷཝིསྶཱམ ཨནལསཱ ¶ , ཏཏྲུཔཱཡཱཡ ཝཱིམཾསཱཡ སམནྣཱགཏཱ, ཨལཾ ཀཱཏུཾ ཨལཾ སཾཝིདྷཱཏུ’ནྟི. ཨེཝཉྷི ཝོ, ཀུམཱརིཡོ, སིཀྑིཏབྦཾ.

‘‘ཏསྨཱཏིཧ, ཀུམཱརིཡོ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ‘ཡོ སོ བྷཏྟུ ཨབྦྷནྟརོ [ཨབྦྷནྟརེ (ཀ.)] ཨནྟོཛནོ དཱསཱཏི ཝཱ པེསྶཱཏི ཝཱ ¶ ཀམྨཀརཱཏི ཝཱ, ཏེསཾ ཀཏཉྩ ཀཏཏོ ཛཱནིསྶཱམ ཨཀཏཉྩ ཨཀཏཏོ ཛཱནིསྶཱམ, གིལཱནཀཱནཉྩ བལཱབལཾ ཛཱནིསྶཱམ, ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཉྩསྶ པཙྩཾསེན [པཙྩཡཾ ཏེན (ཀ. སཱི.), པཙྩཡཾསེན (སྱཱ. ཀཾ.), པཙྩཡཾ སེནཱསནཾ པཙྩཏྟཾསེན (ཀ.) ཨ. ནི. ༨.༤༦] སཾཝིབྷཛིསྶཱམཱ’ཏི [ཝིབྷཛིསྶཱམཱཏི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.)]. ཨེཝཉྷི ཝོ, ཀུམཱརིཡོ, སིཀྑིཏབྦཾ.

‘‘ཏསྨཱཏིཧ, ཀུམཱརིཡོ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ‘ཡཾ བྷཏྟཱ ཨཱཧརིསྶཏི དྷནཾ ཝཱ དྷཉྙཾ ཝཱ རཛཏཾ ཝཱ ཛཱཏརཱུཔཾ ཝཱ, ཏཾ ཨཱརཀྑེན [ཏཾ ཨཱརཀྑཱཡ (སཱི.)] གུཏྟིཡཱ སམྤཱདེསྶཱམ, ཏཏྠ ཙ བྷཝིསྶཱམ ཨདྷུཏྟཱི ཨཐེནཱི ཨསོཎྜཱི ཨཝིནཱསིཀཱཡོ’ཏི. ཨེཝཉྷི ཝོ, ཀུམཱརིཡོ, སིཀྑིཏབྦཾ. ཨིམེཧི ཁོ, ཀུམཱརིཡོ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ མཱཏུགཱམོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ མནཱཔཀཱཡིཀཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏཱི’’ཏི.

‘‘ཡོ ནཾ བྷརཏི སབྦདཱ, ནིཙྩཾ ཨཱཏཱཔི ཨུསྶུཀོ;

སབྦཀཱམཧརཾ པོསཾ, བྷཏྟཱརཾ ནཱཏིམཉྙཏི.

‘‘ན ¶ ཙཱཔི སོཏྠི བྷཏྟཱརཾ, ཨིསྶཱཙཱརེན [ཨིཙྪཱཙཱརེན (སཱི.), ཨིསྶཱཝཱདེན (པཱི.)] རོསཡེ;

བྷཏྟུ ཙ གརུནོ སབྦེ, པཊིཔཱུཛེཏི པཎྜིཏཱ.

‘‘ཨུཊྛཱཧིཀཱ ¶ [ཨུཊྛཱཡིཀཱ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ཨནལསཱ, སངྒཧིཏཔརིཛྫནཱ;

བྷཏྟུ མནཱཔཾ [མནཱཔཱ (སཱི.)] ཙརཏི, སམྦྷཏཾ ཨནུརཀྑཏི.

‘‘ཡཱ ཨེཝཾ ཝཏྟཏཱི ནཱརཱི, བྷཏྟུཚནྡཝསཱནུགཱ;

མནཱཔཱ ནཱམ ཏེ དེཝཱ, ཡཏྠ སཱ ཨུཔཔཛྫཏཱི’’ཏི. ཏཏིཡཾ;

༤. སཱིཧསེནཱཔཏིསུཏྟཾ

༣༤. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཝེསཱལིཡཾ ཝིཧརཏི མཧཱཝནེ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡཾ. ཨཐ ཁོ སཱིཧོ སེནཱཔཏི ཡེན བྷགཝཱ ¶ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ¶ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ སཱིཧོ སེནཱཔཏི བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སཀྐཱ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ སནྡིཊྛིཀཾ དཱནཕལཾ པཉྙཱཔེཏུ’’ནྟི?

‘‘སཀྐཱ, སཱིཧཱ’’ཏི བྷགཝཱ ཨཝོཙ – ‘‘དཱཡཀོ, སཱིཧ, དཱནཔཏི བཧུནོ ཛནསྶ པིཡོ ཧོཏི མནཱཔོ. ཡམྤི, སཱིཧ, དཱཡཀོ དཱནཔཏི བཧུནོ ཛནསྶ པིཡོ ཧོཏི མནཱཔོ, ཨིདམྤི སནྡིཊྛིཀཾ དཱནཕལཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, སཱིཧ, དཱཡཀཾ དཱནཔཏིཾ སནྟོ སཔྤུརིསཱ བྷཛནྟི. ཡམྤི, སཱིཧ, དཱཡཀཾ དཱནཔཏིཾ སནྟོ སཔྤུརིསཱ བྷཛནྟི, ཨིདམྤི སནྡིཊྛིཀཾ དཱནཕལཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, སཱིཧ, དཱཡཀསྶ དཱནཔཏིནོ ཀལྱཱཎོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཙྪཏི. ཡམྤི, སཱིཧ, དཱཡཀསྶ དཱནཔཏིནོ ཀལྱཱཎོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཙྪཏི, ཨིདམྤི སནྡིཊྛིཀཾ དཱནཕལཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, སཱིཧ, དཱཡཀོ དཱནཔཏི ཡཾ ཡདེཝ པརིསཾ ཨུཔསངྐམཏི – ཡདི ཁཏྟིཡཔརིསཾ ཡདི བྲཱཧྨཎཔརིསཾ ཡདི གཧཔཏིཔརིསཾ ཡདི སམཎཔརིསཾ – ཝིསཱརདོ ¶ [ཝིསཱརདོཝ (སཱི.) ཨ. ནི. ༧.༥༧ པསྶིཏབྦཾ] ཨུཔསངྐམཏི ཨམངྐུབྷཱུཏོ. ཡམྤི, སཱིཧ, དཱཡཀོ དཱནཔཏི ཡཾ ཡདེཝ པརིསཾ ཨུཔསངྐམཏི – ཡདི ¶ ཁཏྟིཡཔརིསཾ ཡདི བྲཱཧྨཎཔརིསཾ ཡདི གཧཔཏིཔརིསཾ ཡདི སམཎཔརིསཾ – ཝིསཱརདོ ཨུཔསངྐམཏི ཨམངྐུབྷཱུཏོ, ཨིདམྤི སནྡིཊྛིཀཾ དཱནཕལཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, སཱིཧ, དཱཡཀོ དཱནཔཏི ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཡམྤི, སཱིཧ, དཱཡཀོ དཱནཔཏི ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫཏི, ཨིདཾ [ཨིདམྤི སཱིཧ (ཀ.)] སམྤརཱཡིཀཾ དཱནཕལ’’ནྟི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ སཱིཧོ སེནཱཔཏི བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཡཱནིམཱནི, བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ ཙཏྟཱརི སནྡིཊྛིཀཱནི དཱནཕལཱནི ཨཀྑཱཏཱནི, ནཱཧཾ ཨེཏྠ བྷགཝཏོ སདྡྷཱཡ གཙྪཱམི; ཨཧཾ པེཏཱནི ཛཱནཱམི. ཨཧཾ, བྷནྟེ, དཱཡཀོ དཱནཔཏི བཧུནོ ཛནསྶ པིཡོ མནཱཔོ. ཨཧཾ, བྷནྟེ, དཱཡཀོ དཱནཔཏི; མཾ སནྟོ སཔྤུརིསཱ བྷཛནྟི. ཨཧཾ, བྷནྟེ, དཱཡཀོ དཱནཔཏི; མཡ྄ཧཾ ཀལྱཱཎོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོ – ‘སཱིཧོ སེནཱཔཏི དཱཡཀོ ཀཱརཀོ ¶ སངྒྷུཔཊྛཱཀོ’ཏི. ཨཧཾ, བྷནྟེ ¶ , དཱཡཀོ དཱནཔཏི ཡཾ ཡདེཝ པརིསཾ ཨུཔསངྐམཱམི – ཡདི ཁཏྟིཡཔརིསཾ ཡདི བྲཱཧྨཎཔརིསཾ ཡདི གཧཔཏིཔརིསཾ ཡདི སམཎཔརིསཾ – ཝིསཱརདོ ཨུཔསངྐམཱམི ཨམངྐུབྷཱུཏོ. ཡཱནིམཱནི, བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ ཙཏྟཱརི སནྡིཊྛིཀཱནི དཱནཕལཱནི ཨཀྑཱཏཱནི, ནཱཧཾ ཨེཏྠ བྷགཝཏོ སདྡྷཱཡ གཙྪཱམི; ཨཧཾ པེཏཱནི ཛཱནཱམི. ཡཉྩ ཁོ མཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨེཝམཱཧ – ‘དཱཡཀོ, སཱིཧ, དཱནཔཏི ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫཏཱི’ཏི, ཨེཏཱཧཾ ན ཛཱནཱམི; ཨེཏྠ ཙ པནཱཧཾ ¶ བྷགཝཏོ སདྡྷཱཡ གཙྪཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཏཾ, སཱིཧ, ཨེཝམེཏཾ, སཱིཧ! དཱཡཀོ དཱནཔཏི ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫཏཱི’’ཏི.

‘‘དདཾ པིཡོ ཧོཏི བྷཛནྟི ནཾ བཧཱུ,

ཀིཏྟིཉྩ པཔྤོཏི ཡསོ ཙ ཝཌྜྷཏི [ཡསསྶ ཝཌྜྷཏི (སྱཱ. ཀཾ.), ཡསཾ པཝཌྜྷཏི (ཀ.)];

ཨམངྐུབྷཱུཏོ པརིསཾ ཝིགཱཧཏི,

ཝིསཱརདོ ཧོཏི ནརོ ཨམཙྪརཱི.

‘‘ཏསྨཱ ཧི དཱནཱནི དདནྟི པཎྜིཏཱ,

ཝིནེཡྻ མཙྪེརམལཾ སུཁེསིནོ;

ཏེ ¶ དཱིགྷརཏྟཾ ཏིདིཝེ པཏིཊྛིཏཱ,

དེཝཱནཾ སཧབྱགཏཱ རམནྟི ཏེ [སཧབྱཏཾ གཏཱ རམནྟི (སཱི.), སཧབྱཏཱ རམནྟི ཏེ (ཀ.)].

‘‘ཀཏཱཝཀཱསཱ ཀཏཀུསལཱ ཨིཏོ ཙུཏཱ [ཏཏོ ཙུཏཱ (སཱི.)],

སཡཾཔབྷཱ ཨནུཝིཙརནྟི ནནྡནཾ [ནནྡནེ (སྱཱ. ཀཾ.)];

ཏེ ཏཏྠ ནནྡནྟི རམནྟི མོདརེ,

སམཔྤིཏཱ ཀཱམགུཎེཧི པཉྩཧི;

‘‘ཀཏྭཱན ཝཱཀྱཾ ཨསིཏསྶ ཏཱདིནོ,

རམནྟི སགྒེ [རམནྟི སུམནཱ (ཀ.), ཀམནྟི སབྦེ (སྱཱ. ཀཾ.)] སུགཏསྶ སཱཝཀཱ’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ;

༥. དཱནཱནིསཾསསུཏྟཾ

༣༥. ‘‘པཉྩིམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, དཱནེ ཨཱནིསཾསཱ. ཀཏམེ པཉྩ? བཧུནོ ཛནསྶ པིཡོ ཧོཏི མནཱཔོ; སནྟོ སཔྤུརིསཱ བྷཛནྟི; ཀལྱཱཎོ ཀིཏྟིསདྡོ ¶ ཨབྦྷུགྒཙྪཏི; གིཧིདྷམྨཱ ཨནཔགཏོ [གིཧིདྷམྨཱ ཨནཔེཏོ (སཱི. པཱི.), གིཧིདྷམྨམནུཔགཏོ (ཀ.)] ཧོཏི; ཀཱཡསྶ ¶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ དཱནེ ཨཱནིསཾསཱ’’ཏི.

‘‘དདམཱནོ པིཡོ ཧོཏི, སཏཾ དྷམྨཾ ཨནུཀྐམཾ;

སནྟོ ནཾ སདཱ བྷཛནྟི [སནྟོ བྷཛནྟི སཔྤུརིསཱ (སཱི.)], སཉྙཏཱ བྲཧྨཙཱརཡོ.

‘‘ཏེ ཏསྶ དྷམྨཾ དེསེནྟི, སབྦདུཀྑཱཔནཱུདནཾ;

ཡཾ སོ དྷམྨཾ ཨིདྷཉྙཱཡ, པརིནིབྦཱཏི ཨནཱསཝོ’’ཏི. པཉྩམཾ;

༦. ཀཱལདཱནསུཏྟཾ

༣༦. ‘‘པཉྩིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཀཱལདཱནཱནི. ཀཏམཱནི པཉྩ? ཨཱགནྟུཀསྶ དཱནཾ དེཏི; གམིཀསྶ དཱནཾ དེཏི; གིལཱནསྶ དཱནཾ དེཏི; དུབྦྷིཀྑེ དཱནཾ དེཏི; ཡཱནི ཏཱནི ནཝསསྶཱནི ¶ ནཝཕལཱནི ཏཱནི པཋམཾ སཱིལཝནྟེསུ པཏིཊྛཱཔེཏི. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཀཱལདཱནཱནཱི’’ཏི.

‘‘ཀཱལེ དདནྟི སཔྤཉྙཱ, ཝདཉྙཱུ ཝཱིཏམཙྪརཱ;

ཀཱལེན དིནྣཾ ཨརིཡེསུ, ཨུཛུབྷཱུཏེསུ ཏཱདིསུ.

‘‘ཝིཔྤསནྣམནཱ ཏསྶ, ཝིཔུལཱ ཧོཏི དཀྑིཎཱ;

ཡེ ཏཏྠ ཨནུམོདནྟི, ཝེཡྻཱཝཙྩཾ ཀརོནྟི ཝཱ;

ན ཏེན [ན ཏེསཾ (པཱི. ཀ.)] དཀྑིཎཱ ཨཱུནཱ, ཏེཔི པུཉྙསྶ བྷཱགིནོ.

‘‘ཏསྨཱ དདེ ཨཔྤཊིཝཱནཙིཏྟོ, ཡཏྠ དིནྣཾ མཧཔྥལཾ;

པུཉྙཱནི པརལོཀསྨིཾ, པཏིཊྛཱ ཧོནྟི པཱཎིན’’ནྟི. ཚཊྛཾ;

༩. བྷོཛནསུཏྟཾ

༣༧. ‘‘བྷོཛནཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, དདམཱནོ དཱཡཀོ པཊིགྒཱཧཀཱནཾ པཉྩ ཋཱནཱནི དེཏི. ཀཏམཱནི པཉྩ? ཨཱཡུཾ དེཏི, ཝཎྞཾ དེཏི, སུཁཾ དེཏི, བལཾ དེཏི, པཊིབྷཱནཾ [པཊིབྷཱཎཾ (སཱི.)] དེཏི. ཨཱཡུཾ ཁོ པན དཏྭཱ ཨཱཡུསྶ ¶ བྷཱགཱི ཧོཏི དིབྦསྶ ཝཱ མཱནུསསྶ ཝཱ; ཝཎྞཾ དཏྭཱ ཝཎྞསྶ བྷཱགཱི ཧོཏི དིབྦསྶ ཝཱ མཱནུསསྶ ཝཱ; སུཁཾ དཏྭཱ སུཁསྶ བྷཱགཱི ཧོཏི དིབྦསྶ ཝཱ མཱནུསསྶ ¶ ཝཱ; བལཾ དཏྭཱ བལསྶ བྷཱགཱི ཧོཏི དིབྦསྶ ཝཱ མཱནུསསྶ ཝཱ; པཊིབྷཱནཾ དཏྭཱ པཊིབྷཱནསྶ བྷཱགཱི ཧོཏི དིབྦསྶ ཝཱ མཱནུསསྶ ཝཱ. བྷོཛནཾ, བྷིཀྑཝེ, དདམཱནོ དཱཡཀོ པཊིགྒཱཧཀཱནཾ ཨིམཱནི པཉྩ ཋཱནཱནི དེཏཱི’’ཏི.

‘‘ཨཱཡུདོ བལདོ དྷཱིརོ, ཝཎྞདོ པཊིབྷཱནདོ;

སུཁསྶ དཱཏཱ མེདྷཱཝཱི, སུཁཾ སོ ཨདྷིགཙྪཏི.

‘‘ཨཱཡུཾ དཏྭཱ བལཾ ཝཎྞཾ, སུཁཉྩ པཊིབྷཱནཀཾ [པཊིབྷཱཎཀཾ (སཱི.), པཊིབྷཱནདོ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི. ཀ.)];

དཱིགྷཱཡུ ཡསཝཱ ཧོཏི, ཡཏྠ ཡཏྠཱུཔཔཛྫཏཱི’’ཏི. སཏྟམཾ;

༨. སདྡྷསུཏྟཾ

༣༨. ‘‘པཉྩིམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, སདྡྷེ ཀུལཔུཏྟེ ཨཱནིསཾསཱ. ཀཏམེ པཉྩ? ཡེ ཏེ, བྷིཀྑཝེ, ལོཀེ སནྟོ སཔྤུརིསཱ ཏེ སདྡྷཉྙེཝ པཋམཾ ཨནུཀམྤནྟཱ ཨནུཀམྤནྟི, ནོ ཏཐཱ ཨསྶདྡྷཾ; སདྡྷཉྙེཝ པཋམཾ ཨུཔསངྐམནྟཱ ཨུཔསངྐམནྟི, ནོ ཏཐཱ ཨསྶདྡྷཾ; སདྡྷཉྙེཝ པཋམཾ པཊིགྒཎྷནྟཱ པཊིགྒཎྷནྟི, ནོ ཏཐཱ ཨསྶདྡྷཾ; སདྡྷཉྙེཝ པཋམཾ དྷམྨཾ དེསེནྟཱ དེསེནྟི, ནོ ཏཐཱ ཨསྶདྡྷཾ; སདྡྷོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ སདྡྷེ ཀུལཔུཏྟེ ཨཱནིསཾསཱ.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, སུབྷཱུམིཡཾ ཙཏུམཧཱཔཐེ མཧཱནིགྲོདྷོ སམནྟཱ པཀྑཱིནཾ པཊིསརཎཾ ཧོཏི; ཨེཝམེཝཾ ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སདྡྷོ ཀུལཔུཏྟོ བཧུནོ ཛནསྶ པཊིསརཎཾ ཧོཏི བྷིཀྑཱུནཾ ¶ བྷིཀྑུནཱིནཾ ཨུཔཱསཀཱནཾ ཨུཔཱསིཀཱན’’ནྟི.

‘‘སཱཁཱཔཏྟཕལཱུཔེཏོ [སཱཁཱཔཏྟབཧུཔེཏོ (ཀཏྠཙི), སཱཁཱཔཏྟཔལཱསཱུཔེཏོ (?)], ཁནྡྷིམཱཝ [ཁནྡྷིམཱ ཙ (སཱི.)] མཧཱདུམོ;

མཱུལཝཱ ཕལསམྤནྣོ, པཏིཊྛཱ ཧོཏི པཀྑིནཾ.

‘‘མནོརམེ ཨཱཡཏནེ, སེཝནྟི ནཾ ཝིཧངྒམཱ;

ཚཱཡཾ ཚཱཡཏྠིཀཱ [ཚཱཡཏྠིནོ (སཱི.)] ཡནྟི, ཕལཏྠཱ ཕལབྷོཛིནོ.

‘‘ཏཐེཝ སཱིལསམྤནྣཾ, སདྡྷཾ པུརིསཔུགྒལཾ;

ནིཝཱཏཝུཏྟིཾ ཨཏྠདྡྷཾ, སོརཏཾ སཁིལཾ མུདུཾ.

‘‘ཝཱིཏརཱགཱ ¶ ཝཱིཏདོསཱ, ཝཱིཏམོཧཱ ཨནཱསཝཱ;

པུཉྙཀྑེཏྟཱནི ལོཀསྨིཾ, སེཝནྟི ཏཱདིསཾ ནརཾ.

‘‘ཏེ ཏསྶ དྷམྨཾ དེསེནྟི, སབྦདུཀྑཱཔནཱུདནཾ;

ཡཾ སོ དྷམྨཾ ཨིདྷཉྙཱཡ, པརིནིབྦཱཏི ཨནཱསཝོ’’ཏི. ཨཊྛམཾ;

༩. པུཏྟསུཏྟཾ

༣༩. ‘‘པཉྩིམཱནི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཋཱནཱནི སམྤསྶནྟཱ མཱཏཱཔིཏརོ པུཏྟཾ ཨིཙྪནྟི ཀུལེ ཛཱཡམཱནཾ. ཀཏམཱནི པཉྩ? བྷཏོ ཝཱ ནོ བྷརིསྶཏི; ཀིཙྩཾ ཝཱ ནོ ཀརིསྶཏི; ཀུལཝཾསོ ཙིརཾ ཋསྶཏི; དཱཡཛྫཾ པཊིཔཛྫིསྶཏི; ཨཐ ཝཱ པན པེཏཱནཾ ཀཱལངྐཏཱནཾ དཀྑིཎཾ ཨནུཔྤདསྶཏཱིཏི. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཋཱནཱནི སམྤསྶནྟཱ མཱཏཱཔིཏརོ པུཏྟཾ ཨིཙྪནྟི ཀུལེ ཛཱཡམཱན’’ནྟི.

[ཀཐཱ. ༤༩༡] ‘‘པཉྩ ཋཱནཱནི སམྤསྶཾ, པུཏྟཾ ཨིཙྪནྟི པཎྜིཏཱ;

བྷཏོ ཝཱ ནོ བྷརིསྶཏི, ཀིཙྩཾ ཝཱ ནོ ཀརིསྶཏི.

‘‘ཀུལཝཾསོ ཙིརཾ ཏིཊྛེ, དཱཡཛྫཾ པཊིཔཛྫཏི;

ཨཐ ¶ ཝཱ པན པེཏཱནཾ, དཀྑིཎཾ ཨནུཔྤདསྶཏི.

‘‘ཋཱནཱནེཏཱནི སམྤསྶཾ, པུཏྟཾ ཨིཙྪནྟི པཎྜིཏཱ;

ཏསྨཱ སནྟོ སཔྤུརིསཱ, ཀཏཉྙཱུ ཀཏཝེདིནོ.

‘‘བྷརནྟི མཱཏཱཔིཏརོ, པུབྦེ ཀཏམནུསྶརཾ;

ཀརོནྟི ¶ ནེསཾ ཀིཙྩཱནི, ཡཐཱ ཏཾ པུབྦཀཱརིནཾ.

‘‘ཨོཝཱདཀཱརཱི བྷཏཔོསཱི, ཀུལཝཾསཾ ཨཧཱཔཡཾ;

སདྡྷོ སཱིལེན སམྤནྣོ, པུཏྟོ ཧོཏི པསཾསིཡོ’’ཏི. ནཝམཾ;

༡༠. མཧཱསཱལཔུཏྟསུཏྟཾ

༤༠. ‘‘ཧིམཝནྟཾ, བྷིཀྑཝེ, པབྦཏརཱཛཾ ནིསྶཱཡ མཧཱསཱལཱ པཉྩཧི ཝཌྜྷཱིཧི ཝཌྜྷནྟི. ཀཏམཱཧི པཉྩཧི? སཱཁཱཔཏྟཔལཱསེན ཝཌྜྷནྟི; ཏཙེན ཝཌྜྷནྟི; པཔཊིཀཱཡ ཝཌྜྷནྟི; ཕེགྒུནཱ ཝཌྜྷནྟི; སཱརེན ཝཌྜྷནྟི. ཧིམཝནྟཾ, བྷིཀྑཝེ, པབྦཏརཱཛཾ ནིསྶཱཡ མཧཱསཱལཱ ཨིམཱཧི པཉྩཧི ¶ ཝཌྜྷཱིཧི ཝཌྜྷནྟི. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སདྡྷཾ ཀུལཔུཏྟཾ ནིསྶཱཡ ཨནྟོཛནོ པཉྩཧི ཝཌྜྷཱིཧི ཝཌྜྷཏི. ཀཏམཱཧི ¶ པཉྩཧི? སདྡྷཱཡ ཝཌྜྷཏི; སཱིལེན ཝཌྜྷཏི; སུཏེན ཝཌྜྷཏི; ཙཱགེན ཝཌྜྷཏི; པཉྙཱཡ ཝཌྜྷཏི. སདྡྷཾ, བྷིཀྑཝེ, ཀུལཔུཏྟཾ ནིསྶཱཡ ཨནྟོཛནོ ཨིམཱཧི པཉྩཧི ཝཌྜྷཱིཧི ཝཌྜྷཏཱི’’ཏི.

‘‘ཡཐཱ ཧི པབྦཏོ སེལོ, ཨརཉྙསྨིཾ བྲཧཱཝནེ;

ཏཾ རུཀྑཱ ཨུཔནིསྶཱཡ, ཝཌྜྷནྟེ ཏེ ཝནཔྤཏཱི.

‘‘ཏཐེཝ སཱིལསམྤནྣཾ, སདྡྷཾ ཀུལཔུཏྟཾ ཨིམཾ [ཀུལཔཏིཾ ཨིདྷ (སཱི.), ཀུལཔུཏྟཾ ཨིདྷ (སྱཱ.)];

ཨུཔནིསྶཱཡ ཝཌྜྷནྟི, པུཏྟདཱརཱ ཙ བནྡྷཝཱ;

ཨམཙྩཱ ¶ ཉཱཏིསངྒྷཱ ཙ, ཡེ ཙསྶ ཨནུཛཱིཝིནོ.

‘‘ཏྱསྶ སཱིལཝཏོ སཱིལཾ, ཙཱགཾ སུཙརིཏཱནི ཙ;

པསྶམཱནཱནུཀུབྦནྟི, ཡེ བྷཝནྟི ཝིཙཀྑཎཱ.

‘‘ཨིམཾ དྷམྨཾ ཙརིཏྭཱན, མགྒཾ [སགྒཾ (སྱཱ. ཀ.)] སུགཏིགཱམིནཾ;

ནནྡིནོ དེཝལོཀསྨིཾ, མོདནྟི ཀཱམཀཱམིནོ’’ཏི. དསམཾ;

སུམནཝགྒོ ཙཏུཏྠོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

སུམནཱ ཙུནྡཱི ཨུགྒཧོ, སཱིཧོ དཱནཱནིསཾསཀོ;

ཀཱལབྷོཛནསདྡྷཱ ཙ, པུཏྟསཱལེཧི ཏེ དསཱཏི.

༥. མུཎྜརཱཛཝགྒོ

༡. ཨཱདིཡསུཏྟཾ

༤༡. ཨེཀཾ ¶ ¶ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཨཐ ཁོ ཨནཱཐཔིཎྜིཀོ གཧཔཏི ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཨནཱཐཔིཎྜིཀཾ གཧཔཏིཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘པཉྩིམེ, གཧཔཏི, བྷོགཱནཾ ཨཱདིཡཱ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡཱདྷིགཏེཧི བྷོགེཧི བཱཧཱབལཔརིཙིཏེཧི སེདཱཝཀྑིཏྟེཧི དྷམྨིཀེཧི དྷམྨལདྡྷེཧི ཨཏྟཱནཾ སུཁེཏི པཱིཎེཏི སམྨཱ སུཁཾ ¶ པརིཧརཏི; མཱཏཱཔིཏརོ སུཁེཏི པཱིཎེཏི སམྨཱ སུཁཾ པརིཧརཏི; པུཏྟདཱརདཱསཀམྨཀརཔོརིསེ སུཁེཏི པཱིཎེཏི སམྨཱ སུཁཾ པརིཧརཏི. ཨཡཾ པཋམོ བྷོགཱནཾ ཨཱདིཡོ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡཱདྷིགཏེཧི ¶ བྷོགེཧི བཱཧཱབལཔརིཙིཏེཧི སེདཱཝཀྑིཏྟེཧི དྷམྨིཀེཧི དྷམྨལདྡྷེཧི མིཏྟཱམཙྩེ སུཁེཏི པཱིཎེཏི སམྨཱ སུཁཾ པརིཧརཏི. ཨཡཾ དུཏིཡོ བྷོགཱནཾ ཨཱདིཡོ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡཱདྷིགཏེཧི བྷོགེཧི བཱཧཱབལཔརིཙིཏེཧི སེདཱཝཀྑིཏྟེཧི དྷམྨིཀེཧི དྷམྨལདྡྷེཧི ཡཱ ཏཱ ཧོནྟི ཨཱཔདཱ – ཨགྒིཏོ ཝཱ ཨུདཀཏོ ཝཱ རཱཛཏོ ཝཱ ཙོརཏོ ཝཱ ཨཔྤིཡཏོ ཝཱ དཱཡཱདཏོ [ཨཔྤིཡཏོ ཝཱ དཱཡཱདཏོ ཝཱ (བཧཱུསུ) ཨ. ནི. ༤.༦༡; ༥.༡༤༨] – ཏཐཱརཱུཔཱསུ ཨཱཔདཱསུ བྷོགེཧི པརིཡོདྷཱཡ ཝཏྟཏི, སོཏྠིཾ ཨཏྟཱནཾ ཀརོཏི. ཨཡཾ ཏཏིཡོ བྷོགཱནཾ ཨཱདིཡོ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡཱདྷིགཏེཧི བྷོགེཧི བཱཧཱབལཔརིཙིཏེཧི སེདཱཝཀྑིཏྟེཧི དྷམྨིཀེཧི དྷམྨལདྡྷེཧི པཉྩབལིཾ ཀཏྟཱ ཧོཏི. ཉཱཏིབལིཾ, ཨཏིཐིབལིཾ, པུབྦཔེཏབལིཾ, རཱཛབལིཾ, དེཝཏཱབལིཾ – ཨཡཾ ཙཏུཏྠོ བྷོགཱནཾ ཨཱདིཡོ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡཱདྷིགཏེཧི བྷོགེཧི བཱཧཱབལཔརིཙིཏེཧི སེདཱཝཀྑིཏྟེཧི དྷམྨིཀེཧི ¶ དྷམྨལདྡྷེཧི ཡེ ཏེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ མདཔྤམཱདཱ པཊིཝིརཏཱ ཁནྟིསོརཙྩེ ནིཝིཊྛཱ ཨེཀམཏྟཱནཾ དམེནྟི ཨེཀམཏྟཱནཾ སམེནྟི ཨེཀམཏྟཱནཾ པརིནིབྦཱཔེནྟི, ཏཐཱརཱུཔེསུ སམཎབྲཱཧྨཎེསུ ཨུདྡྷགྒིཀཾ དཀྑིཎཾ པཏིཊྛཱཔེཏི སོཝགྒིཀཾ སུཁཝིཔཱཀཾ སགྒསཾཝཏྟནིཀཾ. ཨཡཾ པཉྩམོ བྷོགཱནཾ ཨཱདིཡོ. ཨིམེ ཁོ, གཧཔཏི, པཉྩ བྷོགཱནཾ ཨཱདིཡཱ.

‘‘ཏསྶ ཙེ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀསྶ ཨིམེ པཉྩ བྷོགཱནཾ ཨཱདིཡེ ཨཱདིཡཏོ བྷོགཱ པརིཀྑཡཾ གཙྪནྟི, ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཡེ ཝཏ བྷོགཱནཾ ཨཱདིཡཱ ཏེ ཙཱཧཾ ¶ ཨཱདིཡཱམི བྷོགཱ ཙ མེ པརིཀྑཡཾ གཙྪནྟཱི’ཏི. ཨིཏིསྶ ཧོཏི ཨཝིཔྤཊིསཱརོ. ཏསྶ ཙེ, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀསྶ ཨིམེ པཉྩ བྷོགཱནཾ ཨཱདིཡེ ཨཱདིཡཏོ བྷོགཱ ཨབྷིཝཌྜྷནྟི ¶ , ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཡེ ཝཏ བྷོགཱནཾ ཨཱདིཡཱ ཏེ ཙཱཧཾ ཨཱདིཡཱམི བྷོགཱ ཙ མེ ཨབྷིཝཌྜྷནྟཱི’ཏི. ཨིཏིསྶ ཧོཏི [ཨིཏིསྶ ཧོཏི ཨཝིཔྤཊིསཱརོ, (སཱི. སྱཱ.)] ཨུབྷཡེནེཝ ཨཝིཔྤཊིསཱརོ’’ཏི.

‘‘བྷུཏྟཱ བྷོགཱ བྷཏཱ བྷཙྩཱ [གཏཱ ཏཙྪཱ (ཀ.)], ཝིཏིཎྞཱ ཨཱཔདཱསུ མེ;

ཨུདྡྷགྒཱ དཀྑིཎཱ དིནྣཱ, ཨཐོ པཉྩབལཱིཀཏཱ;

ཨུཔཊྛིཏཱ སཱིལཝནྟོ, སཉྙཏཱ བྲཧྨཙཱརཡོ.

‘‘ཡདཏྠཾ བྷོགཾ ཨིཙྪེཡྻ, པཎྜིཏོ གྷརམཱཝསཾ;

སོ མེ ཨཏྠོ ཨནུཔྤཏྟོ, ཀཏཾ ཨནནུཏཱཔིཡཾ.

‘‘ཨེཏཾ [ཨེཝཾ (ཀ.)] ཨནུསྶརཾ མཙྩོ, ཨརིཡདྷམྨེ ཋིཏོ ནརོ;

ཨིདྷེཝ ནཾ པསཾསནྟི, པེཙྩ སགྒེ པམོདཏཱི’’ཏི [པེཙྩ སགྒེ ཙ མོདཏཱིཏི (སཱི. སྱཱ.)]. པཋམཾ;

༢. སཔྤུརིསསུཏྟཾ

༤༢. ‘‘སཔྤུརིསོ, བྷིཀྑཝེ, ཀུལེ ཛཱཡམཱནོ བཧུནོ ཛནསྶ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏི; མཱཏཱཔིཏཱུནཾ [མཱཏཱཔིཏུནྣཾ (སཱི. པཱི.)] ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏི; པུཏྟདཱརསྶ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏི; དཱསཀམྨཀརཔོརིསསྶ ¶ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏི; མིཏྟཱམཙྩཱནཾ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏི; སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, མཧཱམེགྷོ སབྦསསྶཱནི སམྤཱདེནྟོ བཧུནོ ཛནསྶ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏི; ཨེཝམེཝཾ ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སཔྤུརིསོ ཀུལེ ¶ ཛཱཡམཱནོ བཧུནོ ཛནསྶ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏི; མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏི; པུཏྟདཱརསྶ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏི; དཱསཀམྨཀརཔོརིསསྶ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏི; མིཏྟཱམཙྩཱནཾ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏི; སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏཱི’’ཏི.

‘‘ཧིཏོ བཧུནྣཾ པཊིཔཛྫ བྷོགེ, ཏཾ དེཝཏཱ རཀྑཏི དྷམྨགུཏྟཾ;

བཧུསྶུཏཾ སཱིལཝཏཱུཔཔནྣཾ, དྷམྨེ ཋིཏཾ ན ཝིཛཧཏི [ཝིཛཧཱཏི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཀིཏྟི.

‘‘དྷམྨཊྛཾ ¶ སཱིལསམྤནྣཾ, སཙྩཝཱདིཾ ཧིརཱིམནཾ;

ནེཀྑཾ ཛམྦོནདསྶེཝ, ཀོ ཏཾ ནིནྡིཏུམརཧཏི;

དེཝཱཔི ནཾ པསཾསནྟི, བྲཧྨུནཱཔི པསཾསིཏོ’’ཏི. དུཏིཡཾ;

༣. ཨིཊྛསུཏྟཾ

༤༣. ཨཐ ཁོ ཨནཱཐཔིཎྜིཀོ གཧཔཏི ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཨནཱཐཔིཎྜིཀཾ གཧཔཏིཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘པཉྩིམེ, གཧཔཏི, དྷམྨཱ ཨིཊྛཱ ཀནྟཱ མནཱཔཱ དུལླབྷཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨཱཡུ, གཧཔཏི, ཨིཊྛོ ཀནྟོ མནཱཔོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ; ཝཎྞོ ཨིཊྛོ ཀནྟོ མནཱཔོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ; སུཁཾ ཨིཊྛཾ ཀནྟཾ མནཱཔཾ དུལླབྷཾ ལོཀསྨིཾ; ཡསོ ཨིཊྛོ ཀནྟོ མནཱཔོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ; སགྒཱ ཨིཊྛཱ ཀནྟཱ མནཱཔཱ དུལླབྷཱ ལོཀསྨིཾ. ཨིམེ ¶ ཁོ, གཧཔཏི, པཉྩ དྷམྨཱ ཨིཊྛཱ ཀནྟཱ མནཱཔཱ དུལླབྷཱ ལོཀསྨིཾ.

‘‘ཨིམེསཾ ¶ ཁོ, གཧཔཏི, པཉྩནྣཾ དྷམྨཱནཾ ཨིཊྛཱནཾ ཀནྟཱནཾ མནཱཔཱནཾ དུལླབྷཱནཾ ལོཀསྨིཾ ན ཨཱཡཱཙནཧེཏུ ¶ ཝཱ པཏྠནཱཧེཏུ ཝཱ [ན པཏྠནཱཧེཏུ ཝཱ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] པཊིལཱབྷཾ ཝདཱམི. ཨིམེསཾ ཁོ, གཧཔཏི, པཉྩནྣཾ དྷམྨཱནཾ ཨིཊྛཱནཾ ཀནྟཱནཾ མནཱཔཱནཾ དུལླབྷཱནཾ ལོཀསྨིཾ ཨཱཡཱཙནཧེཏུ ཝཱ པཏྠནཱཧེཏུ ཝཱ པཊིལཱབྷོ ཨབྷཝིསྶ, ཀོ ཨིདྷ ཀེན ཧཱཡེཐ?

‘‘ན ཁོ, གཧཔཏི, ཨརཧཏི ཨརིཡསཱཝཀོ ཨཱཡུཀཱམོ ཨཱཡུཾ ཨཱཡཱཙིཏུཾ ཝཱ ཨབྷིནནྡིཏུཾ ཝཱ ཨཱཡུསྶ ཝཱཔི ཧེཏུ. ཨཱཡུཀཱམེན, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀེན ཨཱཡུསཾཝཏྟནིཀཱ པཊིཔདཱ པཊིཔཛྫིཏབྦཱ. ཨཱཡུསཾཝཏྟནིཀཱ ཧིསྶ པཊིཔདཱ པཊིཔནྣཱ ཨཱཡུཔཊིལཱབྷཱཡ སཾཝཏྟཏི. སོ ལཱབྷཱི ཧོཏི ཨཱཡུསྶ དིབྦསྶ ཝཱ མཱནུསསྶ ཝཱ.

‘‘ན ཁོ, གཧཔཏི, ཨརཧཏི ཨརིཡསཱཝཀོ ཝཎྞཀཱམོ ཝཎྞཾ ཨཱཡཱཙིཏུཾ ཝཱ ཨབྷིནནྡིཏུཾ ཝཱ ཝཎྞསྶ ཝཱཔི ཧེཏུ. ཝཎྞཀཱམེན, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀེན ཝཎྞསཾཝཏྟནིཀཱ པཊིཔདཱ པཊིཔཛྫིཏབྦཱ. ཝཎྞསཾཝཏྟནིཀཱ ཧིསྶ པཊིཔདཱ པཊིཔནྣཱ ཝཎྞཔཊིལཱབྷཱཡ སཾཝཏྟཏི. སོ ལཱབྷཱི ཧོཏི ཝཎྞསྶ དིབྦསྶ ཝཱ མཱནུསསྶ ཝཱ.

‘‘ན ¶ ཁོ, གཧཔཏི, ཨརཧཏི ཨརིཡསཱཝཀོ སུཁཀཱམོ སུཁཾ ཨཱཡཱཙིཏུཾ ཝཱ ཨབྷིནནྡིཏུཾ ཝཱ སུཁསྶ ཝཱཔི ཧེཏུ. སུཁཀཱམེན, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀེན སུཁསཾཝཏྟནིཀཱ པཊིཔདཱ པཊིཔཛྫིཏབྦཱ. སུཁསཾཝཏྟནིཀཱ ཧིསྶ པཊིཔདཱ པཊིཔནྣཱ སུཁཔཊིལཱབྷཱཡ སཾཝཏྟཏི. སོ ལཱབྷཱི ཧོཏི སུཁསྶ དིབྦསྶ ཝཱ མཱནུསསྶ ཝཱ.

‘‘ན ཁོ, གཧཔཏི, ཨརཧཏི ཨརིཡསཱཝཀོ ཡསཀཱམོ ཡསཾ ¶ ཨཱཡཱཙིཏུཾ ཝཱ ཨབྷིནནྡིཏུཾ ཝཱ ཡསསྶ ཝཱཔི ཧེཏུ. ཡསཀཱམེན, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀེན ཡསསཾཝཏྟནིཀཱ པཊིཔདཱ པཊིཔཛྫིཏབྦཱ. ཡསསཾཝཏྟནིཀཱ ཧིསྶ པཊིཔདཱ པཊིཔནྣཱ ཡསཔཊིལཱབྷཱཡ སཾཝཏྟཏི. སོ ལཱབྷཱི ཧོཏི ཡསསྶ དིབྦསྶ ཝཱ མཱནུསསྶ ཝཱ.

‘‘ན ཁོ, གཧཔཏི, ཨརཧཏི ཨརིཡསཱཝཀོ སགྒཀཱམོ སགྒཾ ཨཱཡཱཙིཏུཾ ཝཱ ཨབྷིནནྡིཏུཾ ཝཱ སགྒཱནཾ ཝཱཔི ཧེཏུ. སགྒཀཱམེན, གཧཔཏི, ཨརིཡསཱཝཀེན སགྒསཾཝཏྟནིཀཱ པཊིཔདཱ ¶ པཊིཔཛྫིཏབྦཱ. སགྒསཾཝཏྟནིཀཱ ཧིསྶ པཊིཔདཱ པཊིཔནྣཱ སགྒཔཊིལཱབྷཱཡ སཾཝཏྟཏི. སོ ལཱབྷཱི ཧོཏི སགྒཱན’’ནྟི.

‘‘ཨཱཡུཾ ཝཎྞཾ ཡསཾ ཀིཏྟིཾ, སགྒཾ ཨུཙྩཱཀུལཱིནཏཾ;

རཏིཡོ པཏྠཡཱནེན [པཏྠཡམཱནེན (ཀ.)], ཨུལཱ༹རཱ ཨཔརཱཔརཱ.

‘‘ཨཔྤམཱདཾ པསཾསནྟི, པུཉྙཀིརིཡཱསུ པཎྜིཏཱ;

‘‘ཨཔྤམཏྟོ ¶ ཨུབྷོ ཨཏྠེ, ཨདྷིགཎྷཱཏི པཎྜིཏོ.

‘‘དིཊྛེ དྷམྨེ ཙ [དིཊྛེཝ དྷམྨེ (སཱི.)] ཡོ ཨཏྠོ, ཡོ ཙཏྠོ སམྤརཱཡིཀོ;

ཨཏྠཱབྷིསམཡཱ དྷཱིརོ, པཎྜིཏོཏི པཝུཙྩཏཱི’’ཏི. ཏཏིཡཾ;

༤. མནཱཔདཱཡཱིསུཏྟཾ

༤༤. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཝེསཱལིཡཾ ཝིཧརཏི མཧཱཝནེ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡཾ. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཡེན ཨུགྒསྶ གཧཔཏིནོ ཝེསཱལིཀསྶ ནིཝེསནཾ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. ཨཐ ཁོ ཨུགྒོ གཧཔཏི ཝེསཱལིཀོ ¶ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ¶ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨུགྒོ གཧཔཏི ཝེསཱལིཀོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘སམྨུཁཱ མེཏཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ སུཏཾ སམྨུཁཱ པཊིགྒཧིཏཾ – ‘མནཱཔདཱཡཱི ལབྷཏེ མནཱཔ’ནྟི. མནཱཔཾ མེ, བྷནྟེ, སཱལཔུཔྥཀཾ [སཱལིཔུཔྥཀཾ (ཀ.)] ཁཱདནཱིཡཾ; ཏཾ མེ བྷགཝཱ པཊིགྒཎྷཱཏུ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡཱ’’ཏི. པཊིགྒཧེསི བྷགཝཱ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡ.

‘‘སམྨུཁཱ མེཏཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ སུཏཾ སམྨུཁཱ པཊིགྒཧིཏཾ – ‘མནཱཔདཱཡཱི ལབྷཏེ མནཱཔ’ནྟི. མནཱཔཾ མེ, བྷནྟེ, སམྤནྣཀོལཀཾ སཱུཀརམཾསཾ [སམྤནྣསཱུཀརམཾསཾ (སཱི.), སམྤནྣཝརསཱུཀརམཾསཾ (སྱཱ.)]; ཏཾ མེ བྷགཝཱ པཊིགྒཎྷཱཏུ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡཱ’’ཏི. པཊིགྒཧེསི བྷགཝཱ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡ.

‘‘སམྨུཁཱ ¶ མེཏཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ སུཏཾ སམྨུཁཱ པཊིགྒཧིཏཾ – ‘མནཱཔདཱཡཱི ལབྷཏེ མནཱཔ’ནྟི. མནཱཔཾ མེ, བྷནྟེ, ནིབྦཏྟཏེལཀཾ [ནིབདྡྷཏེལཀཾ (པཱི. སཱི. ཨཊྛ.), ནིབྦཊྚཏེལཀཾ (སྱཱ. ཨཊྛ.)] ནཱལིཡསཱཀཾ; ཏཾ མེ བྷགཝཱ པཊིགྒཎྷཱཏུ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡཱ’’ཏི. པཊིགྒཧེསི བྷགཝཱ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡ.

‘‘སམྨུཁཱ མེཏཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ སུཏཾ སམྨུཁཱ པཊིགྒཧིཏཾ – ‘མནཱཔདཱཡཱི ལབྷཏེ མནཱཔ’ནྟི. མནཱཔོ མེ, བྷནྟེ, སཱལཱིནཾ ཨོདནོ ཝིཙིཏཀཱལ༹ཀོ [ཝིགཏཀཱལཀོ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི. ཀ.)] ཨནེཀསཱུཔོ ཨནེཀབྱཉྫནོ; ཏཾ མེ བྷགཝཱ པཊིགྒཎྷཱཏུ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡཱ’’ཏི. པཊིགྒཧེསི བྷགཝཱ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡ.

‘‘སམྨུཁཱ ¶ མེཏཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ སུཏཾ སམྨུཁཱ པཊིགྒཧིཏཾ – ‘མནཱཔདཱཡཱི ལབྷཏེ མནཱཔ’ནྟི. མནཱཔཱནི མེ, བྷནྟེ, ཀཱསིཀཱནི ཝཏྠཱནི; ཏཱནི མེ བྷགཝཱ པཊིགྒཎྷཱཏུ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡཱ’’ཏི. པཊིགྒཧེསི བྷགཝཱ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡ.

‘‘སམྨུཁཱ མེཏཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ སུཏཾ སམྨུཁཱ པཊིགྒཧིཏཾ – ‘མནཱཔདཱཡཱི ལབྷཏེ མནཱཔ’ནྟི ¶ . མནཱཔོ མེ, བྷནྟེ, པལླངྐོ གོནཀཏྠཏོ པཊལིཀཏྠཏོ ཀདལིམིགཔཝརཔཙྩཏྠརཎོ [ཀཱདལིམིགཔཝརཔཙྩཏྠརཎོ (སཱི.)] སཨུཏྟརཙྪདོ ཨུབྷཏོལོཧིཏཀཱུཔདྷཱནོ. ཨཔི ཙ, བྷནྟེ, མཡམྤེཏཾ ཛཱནཱམ – ‘ནེཏཾ བྷགཝཏོ ཀཔྤཏཱི’ཏི. ཨིདཾ མེ, བྷནྟེ, ཙནྡནཕལཀཾ ཨགྒྷཏི ཨདྷིཀསཏསཧསྶཾ; ཏཾ མེ བྷགཝཱ ¶ པཊིགྒཎྷཱཏུ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡཱ’’ཏི. པཊིགྒཧེསི བྷགཝཱ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡ. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཨུགྒཾ གཧཔཏིཾ ཝེསཱལིཀཾ ཨིམིནཱ ཨནུམོདནཱིཡེན ཨནུམོདི –

‘‘མནཱཔདཱཡཱི ལབྷཏེ མནཱཔཾ,

ཡོ ཨུཛྫུབྷཱུཏེསུ [ཨུཛུབྷཱུཏེསུ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] དདཱཏི ཚནྡསཱ;

ཨཙྪཱདནཾ སཡནམནྣཔཱནཾ [སཡནམཐནྣཔཱནཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)],

ནཱནཱཔྤཀཱརཱནི ཙ པཙྩཡཱནི.

‘‘ཙཏྟཉྩ མུཏྟཉྩ ཨནུགྒཧཱིཏཾ [ཨནགྒཧཱིཏཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)],

ཁེཏྟཱུཔམེ ཨརཧནྟེ ཝིདིཏྭཱ;

སོ ¶ དུཙྩཛཾ སཔྤུརིསོ ཙཛིཏྭཱ,

མནཱཔདཱཡཱི ལབྷཏེ མནཱཔ’’ནྟི.

ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཨུགྒཾ གཧཔཏིཾ ཝེསཱལིཀཾ ཨིམིནཱ ཨནུམོདནཱིཡེན ཨནུམོདིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐཱམི.

ཨཐ ཁོ ཨུགྒོ གཧཔཏི ཝེསཱལིཀོ ཨཔརེན སམཡེན ཀཱལམཀཱསི. ཀཱལངྐཏོ [ཀཱལཀཏོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཙ ཨུགྒོ གཧཔཏི ཝེསཱལིཀོ ཨཉྙཏརཾ མནོམཡཾ ཀཱཡཾ ཨུཔཔཛྫི. ཏེན ཁོ པན སམཡེན བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཨཐ ཁོ ཨུགྒོ དེཝཔུཏྟོ ¶ ཨབྷིཀྐནྟཱཡ རཏྟིཡཱ ཨབྷིཀྐནྟཝཎྞོ ཀེཝལཀཔྤཾ ¶ ཛེཏཝནཾ ཨོབྷཱསེཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. ཨེཀམནྟཾ ཋིཏཾ ཁོ ཨུགྒཾ དེཝཔུཏྟཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀཙྩི ཏེ, ཨུགྒ, ཡཐཱདྷིཔྤཱཡོ’’ཏི? ‘‘ཏགྒྷ མེ, བྷགཝཱ, ཡཐཱདྷིཔྤཱཡོ’’ཏི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཨུགྒཾ དེཝཔུཏྟཾ གཱཐཱཧི ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི –

‘‘མནཱཔདཱཡཱི ལབྷཏེ མནཱཔཾ,

ཨགྒསྶ དཱཏཱ ལབྷཏེ པུནགྒཾ;

ཝརསྶ དཱཏཱ ཝརལཱབྷི ཧོཏི,

སེཊྛཾ དདོ སེཊྛམུཔེཏི ཋཱནཾ.

‘‘ཡོ ¶ ཨགྒདཱཡཱི ཝརདཱཡཱི, སེཊྛདཱཡཱི ཙ ཡོ ནརོ;

དཱིགྷཱཡུ ཡསཝཱ ཧོཏི, ཡཏྠ ཡཏྠཱུཔཔཛྫཏཱི’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ;

༥. པུཉྙཱབྷིསནྡསུཏྟཾ

༤༥. ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, པུཉྙཱབྷིསནྡཱ ཀུསལཱབྷིསནྡཱ སུཁསྶཱཧཱརཱ སོཝགྒིཀཱ སུཁཝིཔཱཀཱ སགྒསཾཝཏྟནིཀཱ ཨིཊྛཱཡ ཀནྟཱཡ མནཱཔཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟནྟི.

‘‘ཀཏམེ པཉྩ? ཡསྶ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཙཱིཝརཾ པརིབྷུཉྫམཱནོ ཨཔྤམཱཎཾ ཙེཏོསམཱདྷིཾ ¶ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཨཔྤམཱཎོ ཏསྶ པུཉྙཱབྷིསནྡོ ཀུསལཱབྷིསནྡོ སུཁསྶཱཧཱརོ སོཝགྒིཀོ སུཁཝིཔཱཀོ སགྒསཾཝཏྟནིཀོ ཨིཊྛཱཡ ཀནྟཱཡ མནཱཔཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘ཡསྶ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པིཎྜཔཱཏཾ པརིབྷུཉྫམཱནོ…པེ… ཡསྶ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝིཧཱརཾ པརིབྷུཉྫམཱནོ…པེ… ཡསྶ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ མཉྩཔཱིཋཾ ¶ པརིབྷུཉྫམཱནོ…པེ….

‘‘ཡསྶ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཾ པརིབྷུཉྫམཱནོ ཨཔྤམཱཎཾ ཙེཏོསམཱདྷིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ¶ ཝིཧརཏི, ཨཔྤམཱཎོ ཏསྶ པུཉྙཱབྷིསནྡོ ཀུསལཱབྷིསནྡོ སུཁསྶཱཧཱརོ སོཝགྒིཀོ སུཁཝིཔཱཀོ སགྒསཾཝཏྟནིཀོ ཨིཊྛཱཡ ཀནྟཱཡ མནཱཔཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ པུཉྙཱབྷིསནྡཱ ཀུསལཱབྷིསནྡཱ སུཁསྶཱཧཱརཱ སོཝགྒིཀཱ སུཁཝིཔཱཀཱ སགྒསཾཝཏྟནིཀཱ ཨིཊྛཱཡ ཀནྟཱཡ མནཱཔཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟནྟི.

‘‘ཨིམེཧི ཙ པན, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི པུཉྙཱབྷིསནྡེཧི ཀུསལཱབྷིསནྡེཧི སམནྣཱགཏསྶ ཨརིཡསཱཝཀསྶ ན སུཀརཾ པུཉྙསྶ པམཱཎཾ གཧེཏུཾ – ‘ཨེཏྟཀོ པུཉྙཱབྷིསནྡོ ཀུསལཱབྷིསནྡོ སུཁསྶཱཧཱརོ སོཝགྒིཀོ སུཁཝིཔཱཀོ སགྒསཾཝཏྟནིཀོ ཨིཊྛཱཡ ཀནྟཱཡ མནཱཔཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟཏཱི’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨསངྑེཡྻོ ཨཔྤམེཡྻོ མཧཱཔུཉྙཀྑནྡྷོཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, མཧཱསམུདྡེ ན སུཀརཾ ཨུདཀསྶ པམཱཎཾ གཧེཏུཾ – ‘ཨེཏྟཀཱནི ཨུདཀཱལ༹ྷཀཱནཱིཏི ཝཱ ¶ ཨེཏྟཀཱནི ཨུདཀཱལ༹ྷཀསཏཱནཱིཏི ཝཱ ཨེཏྟཀཱནི ཨུདཀཱལ༹ྷཀསཧསྶཱནཱིཏི ཝཱ ཨེཏྟཀཱནི ཨུདཀཱལ༹ྷཀསཏསཧསྶཱནཱིཏི ཝཱ; ཨཐ ཁོ ཨསངྑེཡྻོ ཨཔྤམེཡྻོ མཧཱཨུདཀཀྑནྡྷོཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏི’. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམེཧི པཉྩཧི པུཉྙཱབྷིསནྡེཧི ཀུསལཱབྷིསནྡེཧི སམནྣཱགཏསྶ ཨརིཡསཱཝཀསྶ ན སུཀརཾ པུཉྙསྶ པམཱཎཾ གཧེཏུཾ – ‘ཨེཏྟཀོ པུཉྙཱབྷིསནྡོ ཀུསལཱབྷིསནྡོ སུཁསྶཱཧཱརོ སོཝགྒིཀོ སུཁཝིཔཱཀོ སགྒསཾཝཏྟནིཀོ ¶ ཨིཊྛཱཡ ཀནྟཱཡ མནཱཔཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟཏཱི’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨསངྑེཡྻོ ཨཔྤམེཡྻོ མཧཱཔུཉྙཀྑནྡྷོཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏཱི’’ཏི.

‘‘མཧོདདྷིཾ ¶ ཨཔརིམིཏཾ མཧཱསརཾ,

བཧུབྷེརཝཾ རཏྣགཎཱནམཱལཡཾ;

ནཛྫོ ཡཐཱ ནརགཎསངྒྷསེཝིཏཱ [མཙྪ གཎསཾགྷསེཝིཏཱ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.) སཾ. ནི. ༥.༡༠༣༧ པསྶིཏབྦཾ],

པུཐཱུ སཝནྟཱི ཨུཔཡནྟི སཱགརཾ.

‘‘ཨེཝཾ ¶ ནརཾ ཨནྣདཔཱནཝཏྠདཾ,

སེཡྻཱནིསཛྫཏྠརཎསྶ དཱཡཀཾ;

པུཉྙསྶ དྷཱརཱ ཨུཔཡནྟི པཎྜིཏཾ,

ནཛྫོ ཡཐཱ ཝཱརིཝཧཱཝ སཱགར’’ནྟི. པཉྩམཾ;

༦. སམྤདཱསུཏྟཾ

༤༦. ‘‘པཉྩིམཱ, བྷིཀྑཝེ, སམྤདཱ. ཀཏམཱ པཉྩ? སདྡྷཱསམྤདཱ, སཱིལསམྤདཱ, སུཏསམྤདཱ, ཙཱགསམྤདཱ, པཉྙཱསམྤདཱ – ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ སམྤདཱ’’ཏི. ཚཊྛཾ.

༧. དྷནསུཏྟཾ

༤༧. ‘‘པཉྩིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, དྷནཱནི. ཀཏམཱནི པཉྩ? སདྡྷཱདྷནཾ, སཱིལདྷནཾ, སུཏདྷནཾ, ཙཱགདྷནཾ, པཉྙཱདྷནཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, སདྡྷཱདྷནཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ སདྡྷོ ཧོཏི, སདྡཧཏི ཏཐཱགཏསྶ བོདྷིཾ – ‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ…པེ… སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ’ཏི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, སདྡྷཱདྷནཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, སཱིལདྷནཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི…པེ… སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ ¶ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, སཱིལདྷནཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, སུཏདྷནཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ བཧུསྶུཏོ ཧོཏི…པེ… དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷོ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, སུཏདྷནཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, ཙཱགདྷནཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཝིགཏམལམཙྪེརེན ཙེཏསཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི མུཏྟཙཱགོ པཡཏཔཱཎི ཝོསྶགྒརཏོ ཡཱཙཡོགོ དཱནསཾཝིབྷཱགརཏོ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཙཱགདྷནཾ.

‘‘ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པཉྙཱདྷནཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ པཉྙཝཱ ཧོཏི, ཨུདཡཏྠགཱམིནིཡཱ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏོ ཨརིཡཱཡ ནིབྦེདྷིཀཱཡ སམྨཱ དུཀྑཀྑཡགཱམིནིཡཱ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པཉྙཱདྷནཾ. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ དྷནཱནཱི’’ཏི.

[ཨ. ནི. ༤.༥༢] ‘‘ཡསྶ ¶ སདྡྷཱ ཏཐཱགཏེ, ཨཙལཱ སུཔྤཏིཊྛིཏཱ;

སཱིལཉྩ ཡསྶ ཀལྱཱཎཾ, ཨརིཡཀནྟཾ པསཾསིཏཾ.

‘‘སངྒྷེ པསཱདོ ཡསྶཏྠི, ཨུཛུབྷཱུཏཉྩ དསྶནཾ;

ཨདལིདྡོཏི ཏཾ ཨཱཧུ, ཨམོགྷཾ ཏསྶ ཛཱིཝིཏཾ.

‘‘ཏསྨཱ སདྡྷཉྩ སཱིལཉྩ, པསཱདཾ དྷམྨདསྶནཾ;

ཨནུཡུཉྫེཐ མེདྷཱཝཱི, སརཾ བུདྡྷཱན སཱསན’’ནྟི. སཏྟམཾ;

༨. ཨལབྦྷནཱིཡཋཱནསུཏྟཾ

༤༨. ‘‘པཉྩིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཨལབྦྷནཱིཡཱནི ཋཱནཱནི སམཎེན ཝཱ བྲཱཧྨཎེན ཝཱ དེཝེན ཝཱ མཱརེན ཝཱ བྲཧྨུནཱ ཝཱ ཀེནཙི ཝཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམཱནི པཉྩ? ‘ཛརཱདྷམྨཾ མཱ ཛཱིརཱི’ཏི ཨལབྦྷནཱིཡཾ ཋཱནཾ སམཎེན ¶ ཝཱ བྲཱཧྨཎེན ཝཱ དེཝེན ཝཱ མཱརེན ཝཱ བྲཧྨུནཱ ཝཱ ཀེནཙི ཝཱ ལོཀསྨིཾ. ‘བྱཱདྷིདྷམྨཾ མཱ བྱཱདྷཱིཡཱི’ཏི [ཝྱཱདྷིདྷམྨཾ ‘‘མཱ ཝྱཱདྷཱིཡཱི’’ཏི (སཱི. པཱི.)] …པེ… ‘མརཎདྷམྨཾ མཱ མཱིཡཱི’ཏི… ‘ཁཡདྷམྨཾ མཱ ཁཱིཡཱི’ཏི… ‘ནསྶནདྷམྨཾ མཱ ནསྶཱི’ཏི ཨལབྦྷནཱིཡཾ ཋཱནཾ སམཎེན ཝཱ བྲཱཧྨཎེན ཝཱ དེཝེན ཝཱ མཱརེན ཝཱ བྲཧྨུནཱ ཝཱ ཀེནཙི ཝཱ ལོཀསྨིཾ.

‘‘ཨསྶུཏཝཏོ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུཐུཛྫནསྶ ཛརཱདྷམྨཾ ཛཱིརཏི. སོ ཛརཱདྷམྨེ ཛིཎྞེ ན ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ན ཁོ མཡ྄ཧེཝེཀསྶ [མཡ྄ཧམེཝེཀསྶ (སཱི.)] ཛརཱདྷམྨཾ ཛཱིརཏི, ཨཐ ཁོ ཡཱཝཏཱ སཏྟཱནཾ ཨཱགཏི གཏི ཙུཏི ཨུཔཔཏྟི སབྦེསཾ སཏྟཱནཾ ཛརཱདྷམྨཾ ཛཱིརཏི. ཨཧཉྩེཝ [ཨཧཉྩེ (?)] ཁོ པན ཛརཱདྷམྨེ ཛིཎྞེ སོཙེཡྻཾ ཀིལམེཡྻཾ པརིདེཝེཡྻཾ, ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡེཡྻཾ, སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫེཡྻཾ, བྷཏྟམྤི མེ ནཙྪཱདེཡྻ, ཀཱཡེཔི དུབྦཎྞིཡཾ ཨོཀྐམེཡྻ, ཀམྨནྟཱཔི ནཔྤཝཏྟེཡྻུཾ [ཀམྨནྟོཔི ནཔྤཝཏྟེཡྻ (ཀ.)], ཨམིཏྟཱཔི ཨཏྟམནཱ ཨསྶུ, མིཏྟཱཔི དུམྨནཱ ཨསྶཱུ’ཏི. སོ ཛརཱདྷམྨེ ཛིཎྞེ སོཙཏི ཀིལམཏི པརིདེཝཏི, ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡཏི, སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ – ‘ཨསྶུཏཝཱ པུཐུཛྫནོ ཝིདྡྷོ སཝིསེན སོཀསལླེན ཨཏྟཱནཾཡེཝ པརིཏཱཔེཏི’’’.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨསྶུཏཝཏོ པུཐུཛྫནསྶ བྱཱདྷིདྷམྨཾ ¶ བྱཱདྷཱིཡཏི…པེ… མརཎདྷམྨཾ མཱིཡཏི… ཁཡདྷམྨཾ ཁཱིཡཏི… ནསྶནདྷམྨཾ ནསྶཏི. སོ ནསྶནདྷམྨེ ནཊྛེ ན ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ན ཁོ མཡ྄ཧེཝེཀསྶ ནསྶནདྷམྨཾ ནསྶཏི, ཨཐ ཁོ ཡཱཝཏཱ སཏྟཱནཾ ཨཱགཏི གཏི ཙུཏི ཨུཔཔཏྟི སབྦེསཾ སཏྟཱནཾ ནསྶནདྷམྨཾ ནསྶཏི. ཨཧཉྩེཝ ཁོ པན ནསྶནདྷམྨེ ནཊྛེ སོཙེཡྻཾ ཀིལམེཡྻཾ པརིདེཝེཡྻཾ, ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡེཡྻཾ ¶ , སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫེཡྻཾ, བྷཏྟམྤི མེ ནཙྪཱདེཡྻ, ཀཱཡེཔི དུབྦཎྞིཡཾ ཨོཀྐམེཡྻ, ཀམྨནྟཱཔི ནཔྤཝཏྟེཡྻུཾ, ཨམིཏྟཱཔི ཨཏྟམནཱ ཨསྶུ, མིཏྟཱཔི དུམྨནཱ ཨསྶཱུ’ཏི. སོ ནསྶནདྷམྨེ ནཊྛེ སོཙཏི ཀིལམཏི པརིདེཝཏི, ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡཏི, སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ – ‘ཨསྶུཏཝཱ པུཐུཛྫནོ ཝིདྡྷོ སཝིསེན སོཀསལླེན ཨཏྟཱནཾཡེཝ པརིཏཱཔེཏི’’’.

‘‘སུཏཝཏོ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀསྶ ཛརཱདྷམྨཾ ཛཱིརཏི. སོ ཛརཱདྷམྨེ ཛིཎྞེ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ན ཁོ མཡ྄ཧེཝེཀསྶ ཛརཱདྷམྨཾ ཛཱིརཏི, ཨཐ ཁོ ཡཱཝཏཱ སཏྟཱནཾ ཨཱགཏི གཏི ཙུཏི ཨུཔཔཏྟི སབྦེསཾ སཏྟཱནཾ ཛརཱདྷམྨཾ ཛཱིརཏི. ཨཧཉྩེཝ ཁོ པན ཛརཱདྷམྨེ ཛིཎྞེ སོཙེཡྻཾ ཀིལམེཡྻཾ པརིདེཝེཡྻཾ, ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡེཡྻཾ, སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫེཡྻཾ, བྷཏྟམྤི མེ ནཙྪཱདེཡྻ, ཀཱཡེཔི དུབྦཎྞིཡཾ ཨོཀྐམེཡྻ, ཀམྨནྟཱཔི ནཔྤཝཏྟེཡྻུཾ, ཨམིཏྟཱཔི ཨཏྟམནཱ ཨསྶུ, མིཏྟཱཔི དུམྨནཱ ཨསྶཱུ’ཏི. སོ ཛརཱདྷམྨེ ཛིཎྞེ ན སོཙཏི ན ཀིལམཏི ན པརིདེཝཏི, ན ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡཏི, ན སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫཏི ¶ . ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ – ‘སུཏཝཱ ཨརིཡསཱཝཀོ ཨབྦུཧི [ཨབྦཧི (སཱི.)] སཝིསཾ སོཀསལླཾ, ཡེན ཝིདྡྷོ ཨསྶུཏཝཱ པུཐུཛྫནོ ཨཏྟཱནཾཡེཝ པརིཏཱཔེཏི. ཨསོཀོ ཝིསལློ ཨརིཡསཱཝཀོ ཨཏྟཱནཾཡེཝ པརིནིབྦཱཔེཏི’’’.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, སུཏཝཏོ ཨརིཡསཱཝཀསྶ བྱཱདྷིདྷམྨཾ བྱཱདྷཱིཡཏི…པེ… མརཎདྷམྨཾ མཱིཡཏི… ཁཡདྷམྨཾ ཁཱིཡཏི… ནསྶནདྷམྨཾ ནསྶཏི. སོ ནསྶནདྷམྨེ ¶ ནཊྛེ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ན ཁོ མཡ྄ཧེཝེཀསྶ ནསྶནདྷམྨཾ ནསྶཏི, ཨཐ ཁོ ཡཱཝཏཱ སཏྟཱནཾ ཨཱགཏི གཏི ཙུཏི ཨུཔཔཏྟི སབྦེསཾ སཏྟཱནཾ ནསྶནདྷམྨཾ ¶ ནསྶཏི. ཨཧཉྩེཝ ཁོ པན ནསྶནདྷམྨེ ནཊྛེ སོཙེཡྻཾ ཀིལམེཡྻཾ པརིདེཝེཡྻཾ, ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡེཡྻཾ, སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫེཡྻཾ, བྷཏྟམྤི མེ ནཙྪཱདེཡྻ, ཀཱཡེཔི དུབྦཎྞིཡཾ ཨོཀྐམེཡྻ, ཀམྨནྟཱཔི ནཔྤཝཏྟེཡྻུཾ, ཨམིཏྟཱཔི ཨཏྟམནཱ ཨསྶུ, མིཏྟཱཔི དུམྨནཱ ཨསྶཱུ’ཏི. སོ ནསྶནདྷམྨེ ནཊྛེ ན སོཙཏི ན ཀིལམཏི ན པརིདེཝཏི, ན ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡཏི, ན སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ – ‘སུཏཝཱ ཨརིཡསཱཝཀོ ཨབྦུཧི སཝིསཾ སོཀསལླཾ, ཡེན ཝིདྡྷོ ཨསྶུཏཝཱ པུཐུཛྫནོ ཨཏྟཱནཾཡེཝ པརིཏཱཔེཏི. ཨསོཀོ ཝིསལློ ཨརིཡསཱཝཀོ ཨཏྟཱནཾཡེཝ པརིནིབྦཱཔེཏཱི’’’ཏི.

‘‘ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨལབྦྷནཱིཡཱནི ཋཱནཱནི སམཎེན ཝཱ བྲཱཧྨཎེན ཝཱ དེཝེན ཝཱ མཱརེན ཝཱ བྲཧྨུནཱ ཝཱ ཀེནཙི ཝཱ ལོཀསྨི’’ནྟི.

[ཛཱ. ༡.༥.༩༦ ཛཱཏཀེཔི] ‘‘ན སོཙནཱཡ པརིདེཝནཱཡ,

ཨཏྠོདྷ ལབྦྷཱ [ཨཏྠོ ཨིདྷ ལབྦྷཏི (སྱཱ.), ཨཏྠོ ཨིདྷ ལབྦྷཱ (པཱི.)] ཨཔི ཨཔྤཀོཔི;

སོཙནྟམེནཾ དུཁིཏཾ ཝིདིཏྭཱ,

པཙྩཏྠིཀཱ ཨཏྟམནཱ བྷཝནྟི.

‘‘ཡཏོ ཙ ཁོ པཎྜིཏོ ཨཱཔདཱསུ,

ན ཝེདྷཏཱི ཨཏྠཝིནིཙྪཡཉྙཱུ;

པཙྩཏྠིཀཱསྶ ¶ དུཁིཏཱ བྷཝནྟི,

དིསྭཱ མུཁཾ ཨཝིཀཱརཾ པུརཱཎཾ.

‘‘ཛཔྤེན ¶ མནྟེན སུབྷཱསིཏེན,

ཨནུཔྤདཱནེན པཝེཎིཡཱ ཝཱ;

ཡཐཱ ཡཐཱ ཡཏྠ [ཡཐཱ ཡཐཱ ཡཏྠ ཡཏྠ (ཀ.)] ལབྷེཐ ཨཏྠཾ,

ཏཐཱ ཏཐཱ ཏཏྠ པརཀྐམེཡྻ.

‘‘སཙེ ¶ པཛཱནེཡྻ ཨལབྦྷནེཡྻོ,

མཡཱཝ [མཡཱ ཝཱ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨཉྙེན ཝཱ ཨེས ཨཏྠོ;

ཨསོཙམཱནོ ཨདྷིཝཱསཡེཡྻ,

ཀམྨཾ དལ༹ྷཾ ཀིནྟི ཀརོམི དཱནཱི’’ཏི. ཨཊྛམཾ;

༩. ཀོསལསུཏྟཾ

༤༩. ཨེཀཾ ¶ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཨཐ ཁོ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི.

(ཏེན ཁོ པན སམཡེན མལླིཀཱ དེཝཱི ཀཱལངྐཏཱ ཧོཏི.) [( ) ནཏྠི (སཱི.)] ཨཐ ཁོ ཨཉྙཏརོ པུརིསོ ཡེན རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ རཉྙོ པསེནདིསྶ ཀོསལསྶ ཨུཔཀཎྞཀེ ཨཱརོཙེཏི – ‘‘མལླིཀཱ དེཝཱི, དེཝ [དེཝ དེཝཱི (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], ཀཱལངྐཏཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ དུཀྑཱི དུམྨནོ པཏྟཀྑནྡྷོ ཨདྷོམུཁོ པཛ྄ཛྷཱཡནྟོ ཨཔྤཊིབྷཱནོ ནིསཱིདི.

ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ རཱཛཱནཾ པསེནདིཾ ཀོསལཾ དུཀྑིཾ དུམྨནཾ པཏྟཀྑནྡྷཾ ཨདྷོམུཁཾ པཛ྄ཛྷཱཡནྟཾ ¶ ཨཔྤཊིབྷཱནཾ ཝིདིཏྭཱ རཱཛཱནཾ པསེནདིཾ ཀོསལཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘པཉྩིམཱནི, མཧཱརཱཛ, ཨལབྦྷནཱིཡཱནི ཋཱནཱནི སམཎེན ཝཱ བྲཱཧྨཎེན ཝཱ དེཝེན ཝཱ མཱརེན ཝཱ བྲཧྨུནཱ ཝཱ ཀེནཙི ཝཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམཱནི པཉྩ? ‘ཛརཱདྷམྨཾ མཱ ཛཱིརཱི’ཏི ཨལབྦྷནཱིཡཾ ཋཱནཾ…པེ… ན སོཙནཱཡ པརིདེཝནཱཡ…པེ… ཀམྨཾ དལ༹ྷཾ ཀིནྟི ཀརོམི དཱནཱི’’ཏི. ནཝམཾ.

༡༠. ནཱརདསུཏྟཾ

༥༠. ཨེཀཾ སམཡཾ ཨཱཡསྨཱ ནཱརདོ པཱཊལིཔུཏྟེ ཝིཧརཏི ཀུཀྐུཊཱརཱམེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན མུཎྜསྶ རཉྙོ བྷདྡཱ དེཝཱི ཀཱལངྐཏཱ ¶ ཧོཏི པིཡཱ མནཱཔཱ. སོ བྷདྡཱཡ དེཝིཡཱ ཀཱལངྐཏཱཡ པིཡཱཡ མནཱཔཱཡ ནེཝ ནྷཱཡཏི [ནཧཱཡཏི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ན ཝིལིམྤཏི ན བྷཏྟཾ བྷུཉྫཏི ན ཀམྨནྟཾ པཡོཛེཏི – རཏྟིནྡིཝཾ [རཏྟིདིཝཾ (ཀ.)] བྷདྡཱཡ དེཝིཡཱ སརཱིརེ ཨཛ྄ཛྷོམུཙྪིཏོ. ཨཐ ཁོ མུཎྜོ རཱཛཱ པིཡཀཾ ཀོསཱརཀྑཾ [སོཀཱརཀྑཾ (སྱཱ.)] ¶ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཏེན ཧི, སམྨ པིཡཀ ¶ , བྷདྡཱཡ དེཝིཡཱ སརཱིརཾ ཨཱཡསཱཡ ཏེལདོཎིཡཱ པཀྑིཔིཏྭཱ ཨཉྙིསྶཱ ཨཱཡསཱཡ དོཎིཡཱ པཊིཀུཛྫཐ, ཡཐཱ མཡཾ བྷདྡཱཡ དེཝིཡཱ སརཱིརཾ ཙིརཏརཾ པསྶེཡྻཱམཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, དེཝཱ’’ཏི ཁོ པིཡཀོ ཀོསཱརཀྑོ མུཎྜསྶ རཉྙོ པཊིསྶུཏྭཱ བྷདྡཱཡ དེཝིཡཱ སརཱིརཾ ཨཱཡསཱཡ ཏེལདོཎིཡཱ པཀྑིཔིཏྭཱ ཨཉྙིསྶཱ ཨཱཡསཱཡ དོཎིཡཱ པཊིཀུཛྫི.

ཨཐ ཁོ པིཡཀསྶ ཀོསཱརཀྑསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨིམསྶ ཁོ མུཎྜསྶ རཉྙོ བྷདྡཱ དེཝཱི ཀཱལངྐཏཱ པིཡཱ མནཱཔཱ. སོ བྷདྡཱཡ དེཝིཡཱ ཀཱལངྐཏཱཡ པིཡཱཡ མནཱཔཱཡ ནེཝ ནྷཱཡཏི ན ཝིལིམྤཏི ན བྷཏྟཾ བྷུཉྫཏི ན ཀམྨནྟཾ པཡོཛེཏི ¶ – རཏྟིནྡིཝཾ བྷདྡཱཡ དེཝིཡཱ སརཱིརེ ཨཛ྄ཛྷོམུཙྪིཏོ. ཀཾ [ཀིཾ (ཀ.)] ནུ ཁོ མུཎྜོ རཱཛཱ སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ པཡིརུཔཱསེཡྻ, ཡསྶ དྷམྨཾ སུཏྭཱ སོཀསལླཾ པཛཧེཡྻཱ’’ཏི!

ཨཐ ཁོ པིཡཀསྶ ཀོསཱརཀྑསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཡཾ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ནཱརདོ པཱཊལིཔུཏྟེ ཝིཧརཏི ཀུཀྐུཊཱརཱམེ. ཏཾ ཁོ པནཱཡསྨནྟཾ ནཱརདཾ ཨེཝཾ ཀལྱཱཎོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོ – ‘པཎྜིཏོ ཝིཡཏྟོ [ཝྱཏྟོ (སཱི. པཱི.), བྱཏྟོ (སྱཱ. ཀཾ., དཱི. ནི. ༢.༤༠༧)] མེདྷཱཝཱི བཧུསྶུཏོ ཙིཏྟཀཐཱི ཀལྱཱཎཔཊིབྷཱནོ ཝུདྡྷོ ཙེཝ [བུདྡྷོ ཙེཝ (ཀ.)] ཨརཧཱ ཙ’ [ཨརཧཱ ཙཱ’ཏི (?)]. ཡཾནཱུན མུཎྜོ རཱཛཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱརདཾ པཡིརུཔཱསེཡྻ, ཨཔྤེཝ ནཱམ མུཎྜོ རཱཛཱ ཨཱཡསྨཏོ ནཱརདསྶ དྷམྨཾ སུཏྭཱ སོཀསལླཾ པཛཧེཡྻཱ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ པིཡཀོ ཀོསཱརཀྑོ ཡེན མུཎྜོ རཱཛཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མུཎྜཾ རཱཛཱནཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཡཾ ཁོ, དེཝ, ཨཱཡསྨཱ ནཱརདོ པཱཊལིཔུཏྟེ ཝིཧརཏི ཀུཀྐུཊཱརཱམེ. ཏཾ ཁོ པནཱཡསྨནྟཾ ནཱརདཾ ཨེཝཾ ཀལྱཱཎོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོ – ‘པཎྜིཏོ ཝིཡཏྟོ མེདྷཱཝཱི བཧུསྶུཏོ ཙིཏྟཀཐཱི ཀལྱཱཎཔཊིབྷཱནོ ཝུདྡྷོ ཙེཝ ¶ ཨརཧཱ ཙ’ [ཨརཧཱ ཙཱ’ཏི (?)]. ཡདི པན དེཝོ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱརདཾ པཡིརུཔཱསེཡྻ, ཨཔྤེཝ ནཱམ དེཝོ ཨཱཡསྨཏོ ནཱརདསྶ དྷམྨཾ སུཏྭཱ སོཀསལླཾ པཛཧེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, སམྨ པིཡཀ ¶ , ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱརདཾ པཊིཝེདེཧི. ཀཐཉྷི ནཱམ མཱདིསོ སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ ཝིཛིཏེ ཝསནྟཾ པུབྦེ ཨཔྤཊིསཾཝིདིཏོ ཨུཔསངྐམིཏབྦཾ མཉྙེཡྻཱ’’ཏི ¶ ! ‘‘ཨེཝཾ, དེཝཱ’’ཏི ཁོ པིཡཀོ ཀོསཱརཀྑོ མུཎྜསྶ རཉྙོ པཊིསྶུཏྭཱ ཡེནཱཡསྨཱ ནཱརདོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱརདཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ པིཡཀོ ཀོསཱརཀྑོ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱརདཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཨིམསྶ ¶ , བྷནྟེ, མུཎྜསྶ རཉྙོ བྷདྡཱ དེཝཱི ཀཱལངྐཏཱ པིཡཱ མནཱཔཱ. སོ བྷདྡཱཡ དེཝིཡཱ ཀཱལངྐཏཱཡ པིཡཱཡ མནཱཔཱཡ ནེཝ ནྷཱཡཏི ན ཝིལིམྤཏི ན བྷཏྟཾ བྷུཉྫཏི ན ཀམྨནྟཾ པཡོཛེཏི – རཏྟིནྡིཝཾ བྷདྡཱཡ དེཝིཡཱ སརཱིརེ ཨཛ྄ཛྷོམུཙྪིཏོ. སཱདྷུ, བྷནྟེ, ཨཱཡསྨཱ ནཱརདོ མུཎྜསྶ རཉྙོ ཏཐཱ དྷམྨཾ དེསེཏུ ཡཐཱ མུཎྜོ རཱཛཱ ཨཱཡསྨཏོ ནཱརདསྶ དྷམྨཾ སུཏྭཱ སོཀསལླཾ པཛཧེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཡསྶདཱནི, པིཡཀ, མུཎྜོ རཱཛཱ ཀཱལཾ མཉྙཏཱི’’ཏི.

ཨཐ ཁོ པིཡཀོ ཀོསཱརཀྑོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱརདཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཡེན མུཎྜོ རཱཛཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མུཎྜཾ རཱཛཱནཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀཏཱཝཀཱསོ ཁོ, དེཝ, ཨཱཡསྨཏཱ ནཱརདེན. ཡསྶདཱནི དེཝོ ཀཱལཾ མཉྙཏཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, སམྨ པིཡཀ, བྷདྲཱནི བྷདྲཱནི ཡཱནཱནི ཡོཛཱཔེཧཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, དེཝཱ’’ཏི ཁོ པིཡཀོ ཀོསཱརཀྑོ མུཎྜསྶ རཉྙོ པཊིསྶུཏྭཱ བྷདྲཱནི བྷདྲཱནི ཡཱནཱནི ཡོཛཱཔེཏྭཱ མུཎྜཾ རཱཛཱནཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཡུཏྟཱནི ཁོ ཏེ, དེཝ, བྷདྲཱནི བྷདྲཱནི ཡཱནཱནི. ཡསྶདཱནི དེཝོ ཀཱལཾ ¶ མཉྙཏཱི’’ཏི.

ཨཐ ཁོ མུཎྜོ རཱཛཱ བྷདྲཾ ཡཱནཾ [བྷདྲཾ བྷདྲཾ ཡཱནཾ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.), བྷདྡཾ ཡཱནཾ (པཱི.)] ཨབྷིརུཧིཏྭཱ བྷདྲེཧི བྷདྲེཧི ཡཱནེཧི ཡེན ཀུཀྐུཊཱརཱམོ ཏེན པཱཡཱསི མཧཙྩཱ [མཧཙྩ (བཧཱུསུ)] རཱཛཱནུབྷཱཝེན ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱརདཾ དསྶནཱཡ. ཡཱཝཏིཀཱ ཡཱནསྶ བྷཱུམི ཡཱནེན གནྟྭཱ, ཡཱནཱ པཙྩོརོཧིཏྭཱ པཏྟིཀོཝ ཨཱརཱམཾ པཱཝིསི. ཨཐ ཁོ མུཎྜོ རཱཛཱ ¶ ཡེན ཨཱཡསྨཱ ནཱརདོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱརདཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ¶ ནིསིནྣཾ ཁོ མུཎྜཾ རཱཛཱནཾ ཨཱཡསྨཱ ནཱརདོ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘པཉྩིམཱནི, མཧཱརཱཛ, ཨལབྦྷནཱིཡཱནི ཋཱནཱནི སམཎེན ཝཱ བྲཱཧྨཎེན ཝཱ དེཝེན ཝཱ མཱརེན ཝཱ བྲཧྨུནཱ ཝཱ ཀེནཙི ཝཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམཱནི པཉྩ? ‘ཛརཱདྷམྨཾ མཱ ཛཱིརཱི’ཏི ཨལབྦྷནཱིཡཾ ཋཱནཾ སམཎེན ཝཱ བྲཱཧྨཎེན ཝཱ དེཝེན ཝཱ མཱརེན ཝཱ བྲཧྨུནཱ ཝཱ ཀེནཙི ཝཱ ལོཀསྨིཾ. ‘བྱཱདྷིདྷམྨཾ མཱ བྱཱདྷཱིཡཱི’ཏི…པེ… ‘མརཎདྷམྨཾ མཱ མཱིཡཱི’ཏི… ‘ཁཡདྷམྨཾ མཱ ཁཱིཡཱི’ཏི… ‘ནསྶནདྷམྨཾ མཱ ནསྶཱི’ཏི ཨལབྦྷནཱིཡཾ ཋཱནཾ སམཎེན ཝཱ བྲཱཧྨཎེན ཝཱ དེཝེན ཝཱ མཱརེན ཝཱ བྲཧྨུནཱ ཝཱ ཀེནཙི ཝཱ ལོཀསྨིཾ.

‘‘ཨསྶུཏཝཏོ ¶ , མཧཱརཱཛ, པུཐུཛྫནསྶ ཛརཱདྷམྨཾ ཛཱིརཏི. སོ ཛརཱདྷམྨེ ཛིཎྞེ ན ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ན ཁོ མཡ྄ཧེཝེཀསྶ ཛརཱདྷམྨཾ ཛཱིརཏི, ཨཐ ཁོ ཡཱཝཏཱ སཏྟཱནཾ ཨཱགཏི གཏི ཙུཏི ཨུཔཔཏྟི སབྦེསཾ སཏྟཱནཾ ཛརཱདྷམྨཾ ཛཱིརཏི. ཨཧཉྩེཝ ཁོ པན ཛརཱདྷམྨེ ཛིཎྞེ སོཙེཡྻཾ ཀིལམེཡྻཾ པརིདེཝེཡྻཾ, ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡེཡྻཾ, སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫེཡྻཾ, བྷཏྟམྤི མེ ¶ ནཙྪཱདེཡྻ, ཀཱཡེཔི དུབྦཎྞིཡཾ ཨོཀྐམེཡྻ, ཀམྨནྟཱཔི ནཔྤཝཏྟེཡྻུཾ, ཨམིཏྟཱཔི ཨཏྟམནཱ ཨསྶུ, མིཏྟཱཔི དུམྨནཱ ཨསྶཱུ’ཏི. སོ ཛརཱདྷམྨེ ཛིཎྞེ སོཙཏི ཀིལམཏི པརིདེཝཏི, ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡཏི, སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, མཧཱརཱཛ – ‘ཨསྶུཏཝཱ པུཐུཛྫནོ ཝིདྡྷོ སཝིསེན སོཀསལླེན ཨཏྟཱནཾཡེཝ པརིཏཱཔེཏི’’’.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, ཨསྶུཏཝཏོ པུཐུཛྫནསྶ བྱཱདྷིདྷམྨཾ བྱཱདྷཱིཡཏི…པེ… མརཎདྷམྨཾ མཱིཡཏི… ཁཡདྷམྨཾ ཁཱིཡཏི… ནསྶནདྷམྨཾ ནསྶཏི. སོ ནསྶནདྷམྨེ ནཊྛེ ན ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ན ཁོ མཡ྄ཧེཝེཀསྶ ནསྶནདྷམྨཾ ནསྶཏི, ཨཐ ཁོ ཡཱཝཏཱ སཏྟཱནཾ ཨཱགཏི གཏི ཙུཏི ཨུཔཔཏྟི སབྦེསཾ སཏྟཱནཾ ནསྶནདྷམྨཾ ནསྶཏི. ཨཧཉྩེཝ ཁོ པན ནསྶནདྷམྨེ ནཊྛེ སོཙེཡྻཾ ཀིལམེཡྻཾ པརིདེཝེཡྻཾ, ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡེཡྻཾ, སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫེཡྻཾ, བྷཏྟམྤི མེ ནཙྪཱདེཡྻ, ཀཱཡེཔི དུབྦཎྞིཡཾ ཨོཀྐམེཡྻ, ཀམྨནྟཱཔི ནཔྤཝཏྟེཡྻུཾ, ཨམིཏྟཱཔི ཨཏྟམནཱ ཨསྶུ, མིཏྟཱཔི དུམྨནཱ ¶ ཨསྶཱུ’ཏི. སོ ནསྶནདྷམྨེ ནཊྛེ སོཙཏི ཀིལམཏི པརིདེཝཏི, ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡཏི, སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, མཧཱརཱཛ – ‘ཨསྶུཏཝཱ པུཐུཛྫནོ ཝིདྡྷོ སཝིསེན སོཀསལླེན ཨཏྟཱནཾཡེཝ པརིཏཱཔེཏི’’’.

‘‘སུཏཝཏོ ¶ ཙ ཁོ, མཧཱརཱཛ, ཨརིཡསཱཝཀསྶ ཛརཱདྷམྨཾ ཛཱིརཏི. སོ ཛརཱདྷམྨེ ཛིཎྞེ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ན ཁོ མཡ྄ཧེཝེཀསྶ ཛརཱདྷམྨཾ ཛཱིརཏི, ཨཐ ཁོ ཡཱཝཏཱ སཏྟཱནཾ ཨཱགཏི གཏི ཙུཏི ཨུཔཔཏྟི སབྦེསཾ སཏྟཱནཾ ཛརཱདྷམྨཾ ཛཱིརཏི. ཨཧཉྩེཝ ཁོ པན ཛརཱདྷམྨེ ཛིཎྞེ སོཙེཡྻཾ ཀིལམེཡྻཾ ¶ པརིདེཝེཡྻཾ, ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡེཡྻཾ, སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫེཡྻཾ, བྷཏྟམྤི མེ ནཙྪཱདེཡྻ, ཀཱཡེཔི དུབྦཎྞིཡཾ ཨོཀྐམེཡྻ, ཀམྨནྟཱཔི ནཔྤཝཏྟེཡྻུཾ, ཨམིཏྟཱཔི ཨཏྟམནཱ ཨསྶུ, མིཏྟཱཔི དུམྨནཱ ཨསྶཱུ’ཏི. སོ ཛརཱདྷམྨེ ཛིཎྞེ ན སོཙཏི ན ཀིལམཏི ན པརིདེཝཏི, ན ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡཏི, ན སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, མཧཱརཱཛ – ‘སུཏཝཱ ཨརིཡསཱཝཀོ ཨབྦུཧི སཝིསཾ སོཀསལླཾ, ཡེན ཝིདྡྷོ ཨསྶུཏཝཱ པུཐུཛྫནོ ཨཏྟཱནཾཡེཝ པརིཏཱཔེཏི. ཨསོཀོ ཝིསལློ ཨརིཡསཱཝཀོ ཨཏྟཱནཾཡེཝ པརིནིབྦཱཔེཏི’’’.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, མཧཱརཱཛ, སུཏཝཏོ ཨརིཡསཱཝཀསྶ བྱཱདྷིདྷམྨཾ བྱཱདྷཱིཡཏི…པེ… མརཎདྷམྨཾ མཱིཡཏི… ཁཡདྷམྨཾ ཁཱིཡཏི… ནསྶནདྷམྨཾ ནསྶཏི. སོ ནསྶནདྷམྨེ ནཊྛེ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ན ཁོ མཡ྄ཧེཝེཀསྶ ནསྶནདྷམྨཾ ནསྶཏི, ཨཐ ཁོ ཡཱཝཏཱ སཏྟཱནཾ ཨཱགཏི གཏི ཙུཏི ཨུཔཔཏྟི སབྦེསཾ སཏྟཱནཾ ནསྶནདྷམྨཾ ནསྶཏི. ཨཧཉྩེཝ ཁོ པན ནསྶནདྷམྨེ ནཊྛེ སོཙེཡྻཾ ཀིལམེཡྻཾ པརིདེཝེཡྻཾ, ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡེཡྻཾ, སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫེཡྻཾ, བྷཏྟམྤི མེ ནཙྪཱདེཡྻ, ཀཱཡེཔི དུབྦཎྞིཡཾ ཨོཀྐམེཡྻ, ཀམྨནྟཱཔི ནཔྤཝཏྟེཡྻུཾ, ཨམིཏྟཱཔི ཨཏྟམནཱ ཨསྶུ, མིཏྟཱཔི དུམྨནཱ ཨསྶཱུ’ཏི. སོ ནསྶནདྷམྨེ ནཊྛེ ན སོཙཏི ན ཀིལམཏི ན པརིདེཝཏི, ན ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡཏི, ན སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, མཧཱརཱཛ – ‘སུཏཝཱ ཨརིཡསཱཝཀོ ཨབྦུཧི སཝིསཾ སོཀསལླཾ, ཡེན ཝིདྡྷོ ཨསྶུཏཝཱ པུཐུཛྫནོ ཨཏྟཱནཾཡེཝ པརིཏཱཔེཏི. ཨསོཀོ ཝིསལློ ཨརིཡསཱཝཀོ ཨཏྟཱནཾཡེཝ པརིནིབྦཱཔེཏི ¶ ’’’.

‘‘ཨིམཱནི ¶ ཁོ, མཧཱརཱཛ, པཉྩ ཨལབྦྷནཱིཡཱནི ཋཱནཱནི སམཎེན ཝཱ བྲཱཧྨཎེན ཝཱ དེཝེན ཝཱ མཱརེན ཝཱ བྲཧྨུནཱ ཝཱ ཀེནཙི ཝཱ ལོཀསྨི’’ནྟི.

‘‘ན སོཙནཱཡ པརིདེཝནཱཡ,

ཨཏྠོདྷ ལབྦྷཱ ཨཔི ཨཔྤཀོཔི;

སོཙནྟམེནཾ དུཁིཏཾ ཝིདིཏྭཱ,

པཙྩཏྠིཀཱ ཨཏྟམནཱ བྷཝནྟི.

‘‘ཡཏོ ¶ ཙ ཁོ པཎྜིཏོ ཨཱཔདཱསུ,

ན ཝེདྷཏཱི ཨཏྠཝིནིཙྪཡཉྙཱུ;

པཙྩཏྠིཀཱསྶ དུཁིཏཱ བྷཝནྟི,

དིསྭཱ མུཁཾ ཨཝིཀཱརཾ པུརཱཎཾ.

‘‘ཛཔྤེན མནྟེན སུབྷཱསིཏེན,

ཨནུཔྤདཱནེན པཝེཎིཡཱ ཝཱ;

ཡཐཱ ཡཐཱ ཡཏྠ ལབྷེཐ ཨཏྠཾ,

ཏཐཱ ཏཐཱ ཏཏྠ པརཀྐམེཡྻ.

‘‘སཙེ ¶ པཛཱནེཡྻ ཨལབྦྷནེཡྻོ,

མཡཱཝ ཨཉྙེན ཝཱ ཨེས ཨཏྠོ;

ཨསོཙམཱནོ ཨདྷིཝཱསཡེཡྻ,

ཀམྨཾ དལ༹ྷཾ ཀིནྟི ཀརོམི དཱནཱི’’ཏི [ཛཱ. ༡ ཛཱཏཀེཔི].

ཨེཝཾ ¶ ཝུཏྟེ མུཎྜོ རཱཛཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱརདཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀོ ནཱམོ [ཀོ ནུ ཁོ (སཱི. པཱི.)] ཨཡཾ, བྷནྟེ, དྷམྨཔརིཡཱཡོ’’ཏི? ‘‘སོཀསལླཧརཎོ ནཱམ ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, དྷམྨཔརིཡཱཡོ’’ཏི. ‘‘ཏགྒྷ, བྷནྟེ, སོཀསལླཧརཎོ [ཏགྒྷ བྷནྟེ སོཀསལླཧརཎོ, ཏགྒྷ བྷནྟེ སོཀསལླཧརཎོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]! ཨིམཉྷི མེ, བྷནྟེ, དྷམྨཔརིཡཱཡཾ སུཏྭཱ སོཀསལླཾ པཧཱིན’’ནྟི.

ཨཐ ཁོ མུཎྜོ རཱཛཱ པིཡཀཾ ཀོསཱརཀྑཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཏེན ཧི, སམྨ པིཡཀ, བྷདྡཱཡ དེཝིཡཱ སརཱིརཾ ཛྷཱཔེཐ; ཐཱུཔཉྩསྶཱ ཀརོཐ. ཨཛྫཏགྒེ དཱནི མཡཾ ནྷཱཡིསྶཱམ ཙེཝ ཝིལིམྤིསྶཱམ བྷཏྟཉྩ བྷུཉྫིསྶཱམ ཀམྨནྟེ ཙ པཡོཛེསྶཱམཱ’’ཏི. དསམཾ.

མུཎྜརཱཛཝགྒོ ¶ པཉྩམོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

ཨཱདིཡོ སཔྤུརིསོ ཨིཊྛཱ, མནཱཔདཱཡཱིབྷིསནྡཾ;

སམྤདཱ ཙ དྷནཾ ཋཱནཾ, ཀོསལོ ནཱརདེན ཙཱཏི.

པཋམཔཎྞཱསཀཾ སམཏྟཾ.

༢. དུཏིཡཔཎྞཱསཀཾ

(༦) ༡. ནཱིཝརཎཝགྒོ

༡. ཨཱཝརཎསུཏྟཾ

༥༡. ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ ¶ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཏཏྲ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘བྷིཀྑཝོ’’ཏི. ‘‘བྷདནྟེ’’ཏི ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱཝརཎཱ ནཱིཝརཎཱ ཙེཏསོ ཨཛ྄ཛྷཱརུཧཱ པཉྙཱཡ དུབྦལཱིཀརཎཱ. ཀཏམེ པཉྩ? ཀཱམཙྪནྡོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱཝརཎོ ནཱིཝརཎོ ཙེཏསོ ཨཛ྄ཛྷཱརུཧོ པཉྙཱཡ དུབྦལཱིཀརཎོ. བྱཱཔཱདོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱཝརཎོ ནཱིཝརཎོ ཙེཏསོ ཨཛ྄ཛྷཱརུཧོ པཉྙཱཡ དུབྦལཱིཀརཎོ. ཐིནམིདྡྷཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱཝརཎཾ ནཱིཝརཎཾ ཙེཏསོ ཨཛ྄ཛྷཱརུཧཾ པཉྙཱཡ དུབྦལཱིཀརཎཾ. ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱཝརཎཾ ནཱིཝརཎཾ ཙེཏསོ ཨཛ྄ཛྷཱརུཧཾ པཉྙཱཡ དུབྦལཱིཀརཎཾ. ཝིཙིཀིཙྪཱ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱཝརཎཱ ནཱིཝརཎཱ ཙེཏསོ ཨཛ྄ཛྷཱརུཧཱ པཉྙཱཡ དུབྦལཱིཀརཎཱ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱཝརཎཱ ནཱིཝརཎཱ ཙེཏསོ ཨཛ྄ཛྷཱརུཧཱ པཉྙཱཡ དུབྦལཱིཀརཎཱ.

‘‘སོ ཝཏ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨིམེ པཉྩ ཨཱཝརཎེ ནཱིཝརཎེ ཙེཏསོ ཨཛ྄ཛྷཱརུཧེ པཉྙཱཡ དུབྦལཱིཀརཎེ ཨཔྤཧཱཡ, ཨབལཱཡ པཉྙཱཡ དུབྦལཱཡ ཨཏྟཏྠཾ ཝཱ ཉསྶཏི པརཏྠཾ ¶ ཝཱ ཉསྶཏི ཨུབྷཡཏྠཾ ཝཱ ཉསྶཏི ཨུཏྟརི [ཨུཏྟརིཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཝཱ མནུསྶདྷམྨཱ ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནཝིསེསཾ སཙྪིཀརིསྶཏཱིཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ནདཱི པབྦཏེཡྻཱ དཱུརངྒམཱ [དཱུརགམཱ (སཱི.)] སཱིགྷསོཏཱ ཧཱརཧཱརིནཱི. ཏསྶཱ པུརིསོ ¶ ཨུབྷཏོ ནངྒལམུཁཱནི ཝིཝརེཡྻ. ཨེཝཉྷི སོ, བྷིཀྑཝེ, མཛ྄ཛྷེ ནདིཡཱ སོཏོ ཝིཀྑིཏྟོ ཝིསཊོ བྱཱདིཎྞོ ནེཝ [ན ཙེཝ (ཀ.)] དཱུརངྒམོ ཨསྶ ན [ན ཙ (ཀ.)] སཱིགྷསོཏོ ན [ན ཙ (ཀ.)] ཧཱརཧཱརཱི [ཧཱརཧཱརིཎཱི (སཱི.)]. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སོ ཝཏ བྷིཀྑུ ཨིམེ པཉྩ ཨཱཝརཎེ ནཱིཝརཎེ ¶ ཙེཏསོ ཨཛ྄ཛྷཱརུཧེ པཉྙཱཡ དུབྦལཱིཀརཎེ ཨཔྤཧཱཡ, ཨབལཱཡ པཉྙཱཡ དུབྦལཱཡ ཨཏྟཏྠཾ ¶ ཝཱ ཉསྶཏི པརཏྠཾ ཝཱ ཉསྶཏི ཨུབྷཡཏྠཾ ཝཱ ཉསྶཏི ཨུཏྟརི ཝཱ མནུསྶདྷམྨཱ ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནཝིསེསཾ སཙྪིཀརིསྶཏཱིཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི.

‘‘སོ ཝཏ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨིམེ པཉྩ ཨཱཝརཎེ ནཱིཝརཎེ ཙེཏསོ ཨཛ྄ཛྷཱརུཧེ པཉྙཱཡ དུབྦལཱིཀརཎེ པཧཱཡ, བལཝཏིཡཱ པཉྙཱཡ ཨཏྟཏྠཾ ཝཱ ཉསྶཏི པརཏྠཾ ཝཱ ཉསྶཏི ཨུབྷཡཏྠཾ ཝཱ ཉསྶཏི ཨུཏྟརི ཝཱ མནུསྶདྷམྨཱ ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནཝིསེསཾ སཙྪིཀརིསྶཏཱིཏི ཋཱནམེཏཾ ཝིཛྫཏི. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ནདཱི པབྦཏེཡྻཱ དཱུརངྒམཱ སཱིགྷསོཏཱ ཧཱརཧཱརིནཱི. ཏསྶཱ པུརིསོ ཨུབྷཏོ ནངྒལམུཁཱནི པིདཧེཡྻ. ཨེཝཉྷི སོ, བྷིཀྑཝེ, མཛ྄ཛྷེ ནདིཡཱ སོཏོ ཨཝིཀྑིཏྟོ ཨཝིསཊོ ཨབྱཱདིཎྞོ དཱུརངྒམོ ཙེཝ ཨསྶ སཱིགྷསོཏོ ཙ ཧཱརཧཱརཱི ཙ. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སོ ཝཏ བྷིཀྑུ ཨིམེ པཉྩ ཨཱཝརཎེ ནཱིཝརཎེ ཙེཏསོ ཨཛ྄ཛྷཱརུཧེ པཉྙཱཡ དུབྦལཱིཀརཎེ པཧཱཡ, བལཝཏིཡཱ པཉྙཱཡ ཨཏྟཏྠཾ ཝཱ ཉསྶཏི པརཏྠཾ ཝཱ ཉསྶཏི ཨུབྷཡཏྠཾ ཝཱ ཉསྶཏི ཨུཏྟརི ཝཱ མནུསྶདྷམྨཱ ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནཝིསེསཾ སཙྪིཀརིསྶཏཱིཏི ཋཱནམེཏཾ ཝིཛྫཏཱི’’ཏི. པཋམཾ.

༢. ཨཀུསལརཱསིསུཏྟཾ

༥༢. ‘‘ཨཀུསལརཱསཱིཏི ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཝདམཱནོ པཉྩ ནཱིཝརཎེ [ཨིམེ པཉྩ ནཱིཝརཎེ (སཱི.)] སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ. ཀེཝལོ ཧཱཡཾ [ཧཡཾ (སཱི.), ཙཱཡཾ (སྱཱ. ཀཾ.), སཱཡཾ (ཀ.)], བྷིཀྑཝེ, ཨཀུསལརཱསི ཡདིདཾ པཉྩ ནཱིཝརཎཱ. ཀཏམེ པཉྩ? ཀཱམཙྪནྡནཱིཝརཎཾ, བྱཱཔཱདནཱིཝརཎཾ, ཐིནམིདྡྷནཱིཝརཎཾ, ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩནཱིཝརཎཾ, ཝིཙིཀིཙྪཱནཱིཝརཎཾ. ཨཀུསལརཱསཱིཏི, བྷིཀྑཝེ, ཝདམཱནོ ཨིམེ པཉྩ ནཱིཝརཎེ སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ. ཀེཝལོ ཧཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཀུསལརཱསི ཡདིདཾ པཉྩ ནཱིཝརཎཱ’’ཏི. དུཏིཡཾ.

༣. པདྷཱནིཡངྒསུཏྟཾ

༥༣. ‘‘པཉྩིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, པདྷཱནིཡངྒཱནི. ཀཏམཱནི པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སདྡྷོ ཧོཏི, སདྡཧཏི ཏཐཱགཏསྶ བོདྷིཾ – ‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ’ཏི ¶ . ཨཔྤཱབཱདྷོ ཧོཏི ¶ ཨཔྤཱཏངྐོ; སམཝེཔཱཀིནིཡཱ གཧཎིཡཱ སམནྣཱགཏོ ནཱཏིསཱིཏཱཡ ནཱཙྩུཎྷཱཡ མཛ྄ཛྷིམཱཡ པདྷཱནཀྑམཱཡ; ཨསཋོ ཧོཏི ཨམཱཡཱཝཱི; ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨཏྟཱནཾ ཨཱཝིཀཏྟཱ སཏྠརི ཝཱ ཝིཉྙཱུསུ ཝཱ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ; ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཝིཧརཏི ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཧཱནཱཡ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔསམྤདཱཡ, ཐཱམཝཱ དལ༹ྷཔརཀྐམོ ཨནིཀྑིཏྟདྷུརོ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ; པཉྙཝཱ ཧོཏི, ཨུདཡཏྠགཱམིནིཡཱ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏོ ཨརིཡཱཡ ནིབྦེདྷིཀཱཡ སམྨཱ དུཀྑཀྑཡགཱམིནིཡཱ. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ པདྷཱནིཡངྒཱནཱི’’ཏི. ཏཏིཡཾ.

༤. སམཡསུཏྟཾ

༥༤. ‘‘པཉྩིམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨསམཡཱ པདྷཱནཱཡ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷ ¶ , བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཛིཎྞོ ཧོཏི ཛརཱཡཱབྷིབྷཱུཏོ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམོ ཨསམཡོ པདྷཱནཱཡ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ བྱཱདྷིཏོ ཧོཏི བྱཱདྷིནཱབྷིབྷཱུཏོ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡོ ཨསམཡོ པདྷཱནཱཡ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, དུབྦྷིཀྑཾ ཧོཏི དུསྶསྶཾ དུལླབྷཔིཎྜཾ, ན སུཀརཾ ཨུཉྪེན པགྒཧེན ཡཱཔེཏུཾ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡོ ཨསམཡོ པདྷཱནཱཡ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷཡཾ ཧོཏི ཨཊཝིསངྐོཔོ, ཙཀྐསམཱརཱུལ༹ྷཱ ཛཱནཔདཱ པརིཡཱཡནྟི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཏྠོ ཨསམཡོ པདྷཱནཱཡ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, སངྒྷོ བྷིནྣོ ཧོཏི. སངྒྷེ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, བྷིནྣེ ཨཉྙམཉྙཾ ཨཀྐོསཱ ཙ ཧོནྟི, ཨཉྙམཉྙཾ པརིབྷཱསཱ ཙ ཧོནྟི, ཨཉྙམཉྙཾ པརིཀྑེཔཱ ཙ ཧོནྟི, ཨཉྙམཉྙཾ པརིཙྩཛཱ ཙ ཧོནྟི. ཏཏྠ ཨཔྤསནྣཱ ཙེཝ ནཔྤསཱིདནྟི, པསནྣཱནཉྩ ཨེཀཙྩཱནཾ ཨཉྙཐཏྟཾ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩམོ ཨསམཡོ པདྷཱནཱཡ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨསམཡཱ པདྷཱནཱཡཱཏི.

‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, སམཡཱ པདྷཱནཱཡ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ དཧརོ ཧོཏི ¶ ཡུཝཱ སུསུ ཀཱལ༹ཀེསོ བྷདྲེན ཡོབྦནེན སམནྣཱགཏོ པཋམེན ཝཡསཱ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམོ སམཡོ པདྷཱནཱཡ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཔྤཱབཱདྷོ ཧོཏི ཨཔྤཱཏངྐོ, སམཝེཔཱཀིནིཡཱ གཧཎིཡཱ སམནྣཱགཏོ ནཱཏིསཱིཏཱཡ ནཱཙྩུཎྷཱཡ མཛ྄ཛྷིམཱཡ ¶ པདྷཱནཀྑམཱཡ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡོ སམཡོ པདྷཱནཱཡ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, སུབྷིཀྑཾ ཧོཏི སུསསྶཾ ¶ སུལབྷཔིཎྜཾ, སུཀརཾ ཨུཉྪེན པགྒཧེན ཡཱཔེཏུཾ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡོ སམཡོ པདྷཱནཱཡ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, མནུསྶཱ སམགྒཱ སམྨོདམཱནཱ ཨཝིཝདམཱནཱ ཁཱིརོདཀཱིབྷཱུཏཱ ཨཉྙམཉྙཾ པིཡཙཀྑཱུཧི སམྤསྶནྟཱ ཝིཧརནྟི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཏྠོ སམཡོ པདྷཱནཱཡ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, སངྒྷོ སམགྒོ སམྨོདམཱནོ ཨཝིཝདམཱནོ ཨེཀུདྡེསོ ཕཱསུ ཝིཧརཏི. སངྒྷེ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, སམགྒེ ན ཙེཝ ཨཉྙམཉྙཾ ཨཀྐོསཱ ཧོནྟི, ན ཙ ཨཉྙམཉྙཾ པརིབྷཱསཱ ཧོནྟི, ན ཙ ཨཉྙམཉྙཾ པརིཀྑེཔཱ ཧོནྟི, ན ཙ ཨཉྙམཉྙཾ པརིཙྩཛཱ ཧོནྟི. ཏཏྠ ཨཔྤསནྣཱ ཙེཝ པསཱིདནྟི, པསནྣཱནཉྩ བྷིཡྻོབྷཱཝོ [བྷཱིཡྻོབྷཱཝཱཡ (ཀ.)] ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩམོ སམཡོ པདྷཱནཱཡ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ སམཡཱ པདྷཱནཱཡཱ’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. མཱཏཱཔུཏྟསུཏྟཾ

༥༥. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན སཱཝཏྠིཡཾ ཨུབྷོ མཱཏཱཔུཏྟཱ ཝསྶཱཝཱསཾ ཨུཔགམིཾསུ [ཨུཔསངྐམིཾསུ (ཀ.)] – བྷིཀྑུ ཙ བྷིཀྑུནཱི ཙ. ཏེ ཨཉྙམཉྙསྶ ཨབྷིཎྷཾ དསྶནཀཱམཱ ཨཧེསུཾ. མཱཏཱཔི པུཏྟསྶ ཨབྷིཎྷཾ དསྶནཀཱམཱ ཨཧོསི; པུཏྟོཔི མཱཏརཾ ཨབྷིཎྷཾ དསྶནཀཱམོ ཨཧོསི. ཏེསཾ ཨབྷིཎྷཾ དསྶནཱ སཾསགྒོ ཨཧོསི. སཾསགྒེ སཏི ཝིསྶཱསོ ཨཧོསི. ཝིསྶཱསེ སཏི ཨོཏཱརོ ཨཧོསི. ཏེ ཨོཏིཎྞཙིཏྟཱ སིཀྑཾ ཨཔཙྩཀྑཱཡ ¶ དུབྦལྱཾ ཨནཱཝིཀཏྭཱ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝིཾསུ.

ཨཐ ¶ ཁོ སམྦཧུལཱ བྷིཀྑཱུ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘ཨིདྷ, བྷནྟེ, སཱཝཏྠིཡཾ ཨུབྷོ མཱཏཱཔུཏྟཱ ¶ ཝསྶཱཝཱསཾ ཨུཔགམིཾསུ – བྷིཀྑུ ཙ བྷིཀྑུནཱི ཙ, ཏེ ཨཉྙམཉྙསྶ ཨབྷིཎྷཾ ¶ དསྶནཀཱམཱ ཨཧེསུཾ, མཱཏཱཔི པུཏྟསྶ ཨབྷིཎྷཾ དསྶནཀཱམཱ ཨཧོསི, པུཏྟོཔི མཱཏརཾ ཨབྷིཎྷཾ དསྶནཀཱམོ ཨཧོསི. ཏེསཾ ཨབྷིཎྷཾ དསྶནཱ སཾསགྒོ ཨཧོསི, སཾསགྒེ སཏི ཝིསྶཱསོ ཨཧོསི, ཝིསྶཱསེ སཏི ཨོཏཱརོ ཨཧོསི, ཏེ ཨོཏིཎྞཙིཏྟཱ སིཀྑཾ ཨཔཙྩཀྑཱཡ དུབྦལྱཾ ཨནཱཝིཀཏྭཱ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝིཾསཱུ’’ཏི.

‘‘ཀིཾ ནུ སོ, བྷིཀྑཝེ, མོགྷཔུརིསོ མཉྙཏི – ‘ན མཱཏཱ པུཏྟེ སཱརཛྫཏི, པུཏྟོ ཝཱ པན མཱཏརཱི’ཏི? ནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཾ ཨེཀརཱུཔམྤི སམནུཔསྶཱམི ཨེཝཾ [ཡཾ ཨེཝཾ (སཱི.)] རཛནཱིཡཾ ཨེཝཾ ཀམནཱིཡཾ ཨེཝཾ མདནཱིཡཾ ཨེཝཾ བནྡྷནཱིཡཾ ཨེཝཾ མུཙྪནཱིཡཾ ཨེཝཾ ཨནྟརཱཡཀརཾ ཨནུཏྟརསྶ ཡོགཀྑེམསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཡཐཡིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིཏྠིརཱུཔཾ. ཨིཏྠིརཱུཔེ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ རཏྟཱ གིདྡྷཱ གཐིཏཱ [གདྷིཏཱ (སྱཱ. པཱི. ཀ.)] མུཙྪིཏཱ ཨཛ྄ཛྷོསནྣཱ [ཨཛ྄ཛྷོཔནྣཱ (བཧཱུསུ)]. ཏེ དཱིགྷརཏྟཾ སོཙནྟི ཨིཏྠིརཱུཔཝསཱནུགཱ.

‘‘ནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཾ ཨེཀསདྡམྤི…པེ… ཨེཀགནྡྷམྤི… ཨེཀརསམྤི… ཨེཀཕོཊྛབྦམྤི སམནུཔསྶཱམི ཨེཝཾ རཛནཱིཡཾ ཨེཝཾ ཀམནཱིཡཾ ཨེཝཾ མདནཱིཡཾ ཨེཝཾ བནྡྷནཱིཡཾ ཨེཝཾ མུཙྪནཱིཡཾ ཨེཝཾ ཨནྟརཱཡཀརཾ ཨནུཏྟརསྶ ཡོགཀྑེམསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཡཐཡིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིཏྠིཕོཊྛབྦཾ ¶ . ཨིཏྠིཕོཊྛབྦེ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ རཏྟཱ གིདྡྷཱ གཐིཏཱ མུཙྪིཏཱ ཨཛ྄ཛྷོསནྣཱ. ཏེ དཱིགྷརཏྟཾ སོཙནྟི ཨིཏྠིཕོཊྛབྦཝསཱནུགཱ.

‘‘ཨིཏྠཱི, བྷིཀྑཝེ, གཙྪནྟཱིཔི པུརིསསྶ ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི; ཋིཏཱཔི…པེ… ནིསིནྣཱཔི… སཡཱནཱཔི… ཧསནྟཱིཔི… བྷཎནྟཱིཔི… གཱཡནྟཱིཔི… རོདནྟཱིཔི… ཨུགྒྷཱཏིཏཱཔི [ཨུགྒྷཱནིཏཱཔི (སཱི.)] … མཏཱཔི པུརིསསྶ ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི. ཡཉྷི ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘སམནྟཔཱསོ མཱརསྶཱ’ཏི མཱཏུགཱམཾཡེཝ སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘སམནྟཔཱསོ མཱརསྶཱ’’’ཏི.

‘‘སལླཔེ ¶ ཨསིཧཏྠེན, པིསཱཙེནཱཔི སལླཔེ;

ཨཱསཱིཝིསམྤི ཨཱསཱིདེ [ཨཱསདྡེ (སྱཱ. ཀཾ.)], ཡེན དཊྛོ ན ཛཱིཝཏི.

‘‘ནཏྭེཝ ¶ ཨེཀོ ཨེཀཱཡ, མཱཏུགཱམེན སལླཔེ;

མུཊྛསྶཏིཾ ¶ ཏཱ བནྡྷནྟི, པེཀྑིཏེན སིཏེན ཙ [མྷིཏེན ཙ (སྱཱ. ཀཾ.)].

‘‘ཨཐོཔི དུནྣིཝཏྠེན, མཉྫུནཱ བྷཎིཏེན ཙ;

ནེསོ ཛནོ སྭཱསཱིསདོ, ཨཔི ཨུགྒྷཱཏིཏོ མཏོ.

‘‘པཉྩ ཀཱམགུཎཱ ཨེཏེ, ཨིཏྠིརཱུཔསྨིཾ དིསྶརེ;

རཱུཔཱ སདྡཱ རསཱ གནྡྷཱ, ཕོཊྛབྦཱ ཙ མནོརམཱ.

‘‘ཏེསཾ ཀཱམོགྷཝཱུལ༹ྷཱནཾ, ཀཱམེ ཨཔརིཛཱནཏཾ;

ཀཱལཾ གཏི [གཏིཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] བྷཝཱབྷཝཾ, སཾསཱརསྨིཾ པུརཀྑཏཱ.

‘‘ཡེ ¶ ཙ ཀཱམེ པརིཉྙཱཡ, ཙརནྟི ཨཀུཏོབྷཡཱ;

ཏེ ཝེ པཱརངྒཏཱ ལོཀེ, ཡེ པཏྟཱ ཨཱསཝཀྑཡ’’ནྟི. པཉྩམཾ;

༦. ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསུཏྟཾ

༥༦. ཨཐ ཁོ ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ ཡེན སཀོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སཀཾ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨེཏརཧི མེ, བྷནྟེ, མདྷུརཀཛཱཏོ ཙེཝ ཀཱཡོ, དིསཱ ཙ མེ ན པཀྑཱཡནྟི, དྷམྨཱ ཙ མཾ ནཔྤཊིབྷནྟི, ཐིནམིདྡྷཉྩ མེ ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི, ཨནབྷིརཏོ ཙ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརཱམི, ཨཏྠི ཙ མེ དྷམྨེསུ ཝིཙིཀིཙྪཱ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ སོ བྷིཀྑུ ཏཾ སདྡྷིཝིཧཱརིཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱདཱཡ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ སོ བྷིཀྑུ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཡཾ, བྷནྟེ, བྷིཀྑུ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨེཏརཧི མེ, བྷནྟེ, མདྷུརཀཛཱཏོ ཙེཝ ཀཱཡོ, དིསཱ ཙ མཾ ན པཀྑཱཡནྟི, དྷམྨཱ ཙ མེ ནཔྤཊིབྷནྟི, ཐིནམིདྡྷཉྩ མེ ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི, ཨནབྷིརཏོ ཙ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརཱམི, ཨཏྠི ཙ མེ དྷམྨེསུ ཝིཙིཀིཙྪཱ’’’ཏི.

‘‘ཨེཝཉྷེཏཾ ¶ ¶ , བྷིཀྑུ, ཧོཏི ཨིནྡྲིཡེསུ ཨགུཏྟདྭཱརསྶ, བྷོཛནེ ཨམཏྟཉྙུནོ, ཛཱགརིཡཾ ཨནནུཡུཏྟསྶ, ཨཝིཔསྶཀསྶ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ, པུབྦརཏྟཱཔརརཏྟཾ བོདྷིཔཀྑིཡཱནཾ དྷམྨཱནཾ བྷཱཝནཱནུཡོགཾ ཨནནུཡུཏྟསྶ ཝིཧརཏོ, ཡཾ མདྷུརཀཛཱཏོ ཙེཝ ཀཱཡོ ཧོཏི, དིསཱ ཙསྶ ན ¶ པཀྑཱཡནྟི, དྷམྨཱ ཙ ཏཾ ནཔྤཊིབྷནྟི, ཐིནམིདྡྷཉྩསྶ ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི, ཨནབྷིརཏོ ཙ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརཏི, ཧོཏི ཙསྶ དྷམྨེསུ ཝིཙིཀིཙྪཱ. ཏསྨཱཏིཧ ཏེ, བྷིཀྑུ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ‘ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརོ བྷཝིསྶཱམི, བྷོཛནེ མཏྟཉྙཱུ, ཛཱགརིཡཾ ཨནུཡུཏྟོ, ཝིཔསྶཀོ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ, པུབྦརཏྟཱཔརརཏྟཾ བོདྷིཔཀྑིཡཱནཾ དྷམྨཱནཾ བྷཱཝནཱནུཡོགཾ ཨནུཡུཏྟོ ཝིཧརིསྶཱམཱི’ཏི. ཨེཝཉྷི ཏེ, བྷིཀྑུ, སིཀྑིཏབྦ’’ནྟི.

ཨཐ ཁོ སོ བྷིཀྑུ བྷགཝཏཱ ཨིམིནཱ ཨོཝཱདེན ཨོཝདིཏོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི. ཨཐ ཁོ སོ བྷིཀྑུ ཨེཀོ ཝཱུཔཀཊྛོ ཨཔྤམཏྟོ ཨཱཏཱཔཱི པཧིཏཏྟོ ཝིཧརནྟོ ནཙིརསྶེཝ – ཡསྶཏྠཱཡ ཀུལཔུཏྟཱ སམྨདེཝ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛནྟི, ཏདནུཏྟརཾ – བྲཧྨཙརིཡཔརིཡོསཱནཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧཱསི. ‘‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏི, ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱ’’ཏི ཨབྦྷཉྙཱསི. ཨཉྙཏརོ པན སོ བྷིཀྑུ ཨརཧཏཾ ཨཧོསི.

ཨཐ ཁོ སོ བྷིཀྑུ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ ཡེན སཀོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སཀཾ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨེཏརཧི མེ, བྷནྟེ, ན ཙེཝ [ན ཏྭེཝ (སཱི.)] མདྷུརཀཛཱཏོ ཀཱཡོ, དིསཱ ཙ མེ པཀྑཱཡནྟི, དྷམྨཱ ཙ མཾ པཊིབྷནྟི, ཐིནམིདྡྷཉྩ མེ ཙིཏྟཾ ན པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི, ཨབྷིརཏོ ཙ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརཱམི, ནཏྠི ཙ མེ དྷམྨེསུ ཝིཙིཀིཙྪཱ’’ཏི. ཨཐ ཁོ སོ བྷིཀྑུ ཏཾ སདྡྷིཝིཧཱརིཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱདཱཡ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ¶ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ སོ བྷིཀྑུ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཡཾ, བྷནྟེ, བྷིཀྑུ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨེཏརཧི མེ, བྷནྟེ, ན ཙེཝ མདྷུརཀཛཱཏོ ཀཱཡོ, དིསཱ ཙ མེ པཀྑཱཡནྟི, དྷམྨཱ ཙ མཾ པཊིབྷནྟི, ཐིནམིདྡྷཉྩ མེ ཙིཏྟཾ ན པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི, ཨབྷིརཏོ ཙ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརཱམི, ནཏྠི ཙ མེ དྷམྨེསུ ཝིཙིཀིཙྪཱ’’’ཏི.

‘‘ཨེཝཉྷེཏཾ, བྷིཀྑུ, ཧོཏི ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརསྶ, བྷོཛནེ མཏྟཉྙུནོ, ཛཱགརིཡཾ ཨནུཡུཏྟསྶ, ཝིཔསྶཀསྶ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ, པུབྦརཏྟཱཔརརཏྟཾ བོདྷིཔཀྑིཡཱནཾ དྷམྨཱནཾ བྷཱཝནཱནུཡོགཾ ¶ ཨནུཡུཏྟསྶ ཝིཧརཏོ, ཡཾ ན ཙེཝ མདྷུརཀཛཱཏོ ཀཱཡོ ཧོཏི, དིསཱ ཙསྶ པཀྑཱཡནྟི, དྷམྨཱ ཙ ¶ ཏཾ པཊིབྷནྟི, ཐིནམིདྡྷཉྩསྶ ཙིཏྟཾ ན པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི, ཨབྷིརཏོ ཙ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརཏི, ན ཙསྶ ཧོཏི དྷམྨེསུ ཝིཙིཀིཙྪཱ. ཏསྨཱཏིཧ ཝོ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ‘ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཱ བྷཝིསྶཱམ, བྷོཛནེ མཏྟཉྙུནོ, ཛཱགརིཡཾ ཨནུཡུཏྟཱ, ཝིཔསྶཀཱ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ, པུབྦརཏྟཱཔརརཏྟཾ བོདྷིཔཀྑིཡཱནཾ དྷམྨཱནཾ བྷཱཝནཱནུཡོགཾ ཨནུཡུཏྟཱ ཝིཧརིསྶཱམཱ’ཏི. ཨེཝཉྷི ཝོ, བྷིཀྑཝེ, སིཀྑིཏབྦ’’ནྟི. ཚཊྛཾ.

༧. ཨབྷིཎྷཔཙྩཝེཀྑིཏབྦཋཱནསུཏྟཾ

༥༧. ‘‘པཉྩིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཋཱནཱནི ཨབྷིཎྷཾ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཱནི ཨིཏྠིཡཱ ཝཱ པུརིསེན ཝཱ གཧཊྛེན ཝཱ པབྦཛིཏེན ཝཱ. ཀཏམཱནི པཉྩ? ‘ཛརཱདྷམྨོམྷི, ཛརཾ ཨནཏཱིཏོ’ཏི ཨབྷིཎྷཾ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ ཨིཏྠིཡཱ ཝཱ པུརིསེན ཝཱ གཧཊྛེན ཝཱ པབྦཛིཏེན ཝཱ. ‘བྱཱདྷིདྷམྨོམྷི, བྱཱདྷིཾ ཨནཏཱིཏོ’ཏི ཨབྷིཎྷཾ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ ཨིཏྠིཡཱ ཝཱ པུརིསེན ཝཱ གཧཊྛེན ཝཱ པབྦཛིཏེན ཝཱ. ‘མརཎདྷམྨོམྷི, མརཎཾ ཨནཏཱིཏོ’ཏི ཨབྷིཎྷཾ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ ཨིཏྠིཡཱ ¶ ཝཱ པུརིསེན ཝཱ གཧཊྛེན ཝཱ པབྦཛིཏེན ཝཱ. ‘སབྦེཧི མེ པིཡེཧི མནཱཔེཧི ནཱནཱབྷཱཝོ ཝིནཱབྷཱཝོ’ཏི ཨབྷིཎྷཾ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ ཨིཏྠིཡཱ ཝཱ པུརིསེན ཝཱ གཧཊྛེན ཝཱ པབྦཛིཏེན ཝཱ. ‘ཀམྨསྶཀོམྷི, ཀམྨདཱཡཱདོ ཀམྨཡོནི ཀམྨབནྡྷུ ཀམྨཔཊིསརཎོ. ཡཾ ཀམྨཾ ཀརིསྶཱམི – ཀལྱཱཎཾ ཝཱ པཱཔཀཾ ཝཱ – ཏསྶ དཱཡཱདོ བྷཝིསྶཱམཱི’ཏི ཨབྷིཎྷཾ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ ཨིཏྠིཡཱ ཝཱ པུརིསེན ཝཱ གཧཊྛེན ཝཱ པབྦཛིཏེན ཝཱ.

‘‘ཀིཉྩ, བྷིཀྑཝེ, ཨཏྠཝསཾ པཊིཙྩ ‘ཛརཱདྷམྨོམྷི, ཛརཾ ཨནཏཱིཏོ’ཏི ཨབྷིཎྷཾ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ ཨིཏྠིཡཱ ཝཱ པུརིསེན ཝཱ གཧཊྛེན ཝཱ པབྦཛིཏེན ཝཱ? ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱནཾ ཡོབྦནེ ཡོབྦནམདོ, ཡེན མདེན མཏྟཱ ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརནྟི, ཝཱཙཱཡ དུཙྩརིཏཾ ཙརནྟི, མནསཱ དུཙྩརིཏཾ ཙརནྟི. ཏསྶ ཏཾ ཋཱནཾ ཨབྷིཎྷཾ པཙྩཝེཀྑཏོ ཡོ ཡོབྦནེ ཡོབྦནམདོ སོ སབྦསོ ཝཱ པཧཱིཡཏི ཏནུ ཝཱ པན ཧོཏི. ཨིདཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཏྠཝསཾ པཊིཙྩ ‘ཛརཱདྷམྨོམྷི, ཛརཾ ཨནཏཱིཏོ’ཏི ཨབྷིཎྷཾ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ ཨིཏྠིཡཱ ཝཱ པུརིསེན ཝཱ གཧཊྛེན ཝཱ པབྦཛིཏེན ཝཱ.

‘‘ཀིཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨཏྠཝསཾ པཊིཙྩ ‘བྱཱདྷིདྷམྨོམྷི, བྱཱདྷིཾ ཨནཏཱིཏོ’ཏི ཨབྷིཎྷཾ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ ཨིཏྠིཡཱ ཝཱ པུརིསེན ཝཱ གཧཊྛེན ཝཱ པབྦཛིཏེན ཝཱ? ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱནཾ ཨཱརོགྱེ ཨཱརོགྱམདོ, ཡེན མདེན མཏྟཱ ཀཱཡེན ¶ དུཙྩརིཏཾ ཙརནྟི, ཝཱཙཱཡ དུཙྩརིཏཾ ཙརནྟི, མནསཱ དུཙྩརིཏཾ ཙརནྟི. ཏསྶ ཏཾ ཋཱནཾ ཨབྷིཎྷཾ པཙྩཝེཀྑཏོ ཡོ ཨཱརོགྱེ ཨཱརོགྱམདོ སོ སབྦསོ ཝཱ པཧཱིཡཏི ཏནུ ཝཱ པན ཧོཏི. ཨིདཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཏྠཝསཾ པཊིཙྩ ‘བྱཱདྷིདྷམྨོམྷི, བྱཱདྷིཾ ཨནཏཱིཏོ’ཏི ཨབྷིཎྷཾ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ ཨིཏྠིཡཱ ཝཱ པུརིསེན ཝཱ གཧཊྛེན ཝཱ པབྦཛིཏེན ཝཱ.

‘‘ཀིཉྩ, བྷིཀྑཝེ, ཨཏྠཝསཾ པཊིཙྩ ‘མརཎདྷམྨོམྷི, མརཎཾ ཨནཏཱིཏོ’ཏི ཨབྷིཎྷཾ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ ཨིཏྠིཡཱ ཝཱ པུརིསེན ཝཱ གཧཊྛེན ཝཱ པབྦཛིཏེན ཝཱ? ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱནཾ ཛཱིཝིཏེ ཛཱིཝིཏམདོ, ཡེན མདེན མཏྟཱ ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརནྟི, ཝཱཙཱཡ དུཙྩརིཏཾ ¶ ཙརནྟི, མནསཱ དུཙྩརིཏཾ ཙརནྟི. ཏསྶ ཏཾ ཋཱནཾ ཨབྷིཎྷཾ པཙྩཝེཀྑཏོ ཡོ ཛཱིཝིཏེ ཛཱིཝིཏམདོ སོ སབྦསོ ཝཱ པཧཱིཡཏི ཏནུ ཝཱ པན ཧོཏི. ཨིདཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཏྠཝསཾ པཊིཙྩ ‘མརཎདྷམྨོམྷི, མརཎཾ ཨནཏཱིཏོ’ཏི ཨབྷིཎྷཾ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ ཨིཏྠིཡཱ ཝཱ པུརིསེན ཝཱ གཧཊྛེན ཝཱ པབྦཛིཏེན ཝཱ.

‘‘ཀིཉྩ, བྷིཀྑཝེ, ཨཏྠཝསཾ པཊིཙྩ ‘སབྦེཧི མེ པིཡེཧི མནཱཔེཧི ནཱནཱབྷཱཝོ ཝིནཱབྷཱཝོ’ཏི ཨབྷིཎྷཾ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ ཨིཏྠིཡཱ ཝཱ པུརིསེན ཝཱ གཧཊྛེན ཝཱ པབྦཛིཏེན ཝཱ? ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱནཾ པིཡེསུ མནཱཔེསུ ཡོ ཚནྡརཱགོ ཡེན རཱགེན རཏྟཱ ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརནྟི, ཝཱཙཱཡ དུཙྩརིཏཾ ཙརནྟི, མནསཱ དུཙྩརིཏཾ ཙརནྟི. ཏསྶ ཏཾ ཋཱནཾ ཨབྷིཎྷཾ པཙྩཝེཀྑཏོ ཡོ པིཡེསུ མནཱཔེསུ ཚནྡརཱགོ སོ སབྦསོ ཝཱ པཧཱིཡཏི ཏནུ ཝཱ པན ཧོཏི. ཨིདཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཏྠཝསཾ པཊིཙྩ ‘སབྦེཧི མེ པིཡེཧི མནཱཔེཧི ནཱནཱབྷཱཝོ ཝིནཱབྷཱཝོ’ཏི ཨབྷིཎྷཾ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ ཨིཏྠིཡཱ ཝཱ པུརིསེན ཝཱ གཧཊྛེན ཝཱ པབྦཛིཏེན ཝཱ.

‘‘ཀིཉྩ, བྷིཀྑཝེ, ཨཏྠཝསཾ པཊིཙྩ ‘ཀམྨསྶཀོམྷི, ཀམྨདཱཡཱདོ ཀམྨཡོནི ཀམྨབནྡྷུ ཀམྨཔཊིསརཎོ, ཡཾ ཀམྨཾ ཀརིསྶཱམི – ཀལྱཱཎཾ ཝཱ པཱཔཀཾ ཝཱ – ཏསྶ དཱཡཱདོ བྷཝིསྶཱམཱི’ཏི ཨབྷིཎྷཾ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ ཨིཏྠིཡཱ ཝཱ པུརིསེན ཝཱ གཧཊྛེན ཝཱ པབྦཛིཏེན ཝཱ ¶ ? ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱནཾ ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ མནོདུཙྩརིཏཾ. ཏསྶ ཏཾ ཋཱནཾ ཨབྷིཎྷཾ པཙྩཝེཀྑཏོ སབྦསོ ཝཱ དུཙྩརིཏཾ པཧཱིཡཏི ཏནུ ཝཱ པན ཧོཏི. ཨིདཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཏྠཝསཾ པཊིཙྩ ‘ཀམྨསྶཀོམྷི, ཀམྨདཱཡཱདོ ཀམྨཡོནི ཀམྨབནྡྷུ ཀམྨཔཊིསརཎོ, ཡཾ ཀམྨཾ ཀརིསྶཱམི – ཀལྱཱཎཾ ཝཱ པཱཔཀཾ ཝཱ – ཏསྶ དཱཡཱདོ བྷཝིསྶཱམཱི’ཏི ¶ ཨབྷིཎྷཾ པཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ ཨིཏྠིཡཱ ཝཱ པུརིསེན ཝཱ གཧཊྛེན ཝཱ པབྦཛིཏེན ཝཱ.

‘‘ས ཁོ [སཙེ (པཱི. ཀ.)] སོ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ན ¶ ཁོ ཨཧཉྙེཝེཀོ ཛརཱདྷམྨོ [ཨཧཉྩེཝེཀོ ཛརཱདྷམྨོམྷི (ཀ.)] ཛརཾ ཨནཏཱིཏོ, ཨཐ ཁོ ཡཱཝཏཱ སཏྟཱནཾ ཨཱགཏི གཏི ཙུཏི ཨུཔཔཏྟི སབྦེ སཏྟཱ ཛརཱདྷམྨཱ ཛརཾ ཨནཏཱིཏཱ’ཏི. ཏསྶ ཏཾ ཋཱནཾ ཨབྷིཎྷཾ པཙྩཝེཀྑཏོ མགྒོ སཉྫཱཡཏི. སོ ཏཾ མགྒཾ ཨཱསེཝཏི བྷཱཝེཏི བཧུལཱིཀརོཏི. ཏསྶ ཏཾ མགྒཾ ཨཱསེཝཏོ བྷཱཝཡཏོ བཧུལཱིཀརོཏོ སཾཡོཛནཱནི སབྦསོ པཧཱིཡནྟི ཨནུསཡཱ བྱནྟཱིཧོནྟི.

‘‘ས ཁོ སོ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ན ཁོ ཨཧཉྙེཝེཀོ བྱཱདྷིདྷམྨོ བྱཱདྷིཾ ཨནཏཱིཏོ, ཨཐ ཁོ ཡཱཝཏཱ སཏྟཱནཾ ཨཱགཏི གཏི ཙུཏི ཨུཔཔཏྟི སབྦེ སཏྟཱ བྱཱདྷིདྷམྨཱ བྱཱདྷིཾ ཨནཏཱིཏཱ’ཏི. ཏསྶ ཏཾ ཋཱནཾ ཨབྷིཎྷཾ པཙྩཝེཀྑཏོ མགྒོ སཉྫཱཡཏི. སོ ཏཾ མགྒཾ ཨཱསེཝཏི བྷཱཝེཏི བཧུལཱིཀརོཏི. ཏསྶ ཏཾ མགྒཾ ཨཱསེཝཏོ བྷཱཝཡཏོ བཧུལཱིཀརོཏོ སཾཡོཛནཱནི སབྦསོ པཧཱིཡནྟི, ཨནུསཡཱ བྱནྟཱིཧོནྟི.

‘‘ས ཁོ སོ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ན ཁོ ཨཧཉྙེཝེཀོ མརཎདྷམྨོ མརཎཾ ཨནཏཱིཏོ, ཨཐ ཁོ ཡཱཝཏཱ སཏྟཱནཾ ཨཱགཏི གཏི ཙུཏི ཨུཔཔཏྟི སབྦེ སཏྟཱ མརཎདྷམྨཱ མརཎཾ ཨནཏཱིཏཱ’ཏི. ཏསྶ ཏཾ ཋཱནཾ ཨབྷིཎྷཾ པཙྩཝེཀྑཏོ མགྒོ སཉྫཱཡཏི. སོ ཏཾ མགྒཾ ཨཱསེཝཏི བྷཱཝེཏི བཧུལཱིཀརོཏི. ཏསྶ ཏཾ མགྒཾ ཨཱསེཝཏོ བྷཱཝཡཏོ བཧུལཱིཀརོཏོ སཾཡོཛནཱནི སབྦསོ པཧཱིཡནྟི, ཨནུསཡཱ བྱནྟཱིཧོནྟི.

‘‘ས ཁོ སོ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ན ཁོ མཡ྄ཧེཝེཀསྶ སབྦེཧི པིཡེཧི མནཱཔེཧི ནཱནཱབྷཱཝོ ཝིནཱབྷཱཝོ, ཨཐ ཁོ ཡཱཝཏཱ སཏྟཱནཾ ཨཱགཏི གཏི ཙུཏི ཨུཔཔཏྟི སབྦེསཾ སཏྟཱནཾ པིཡེཧི མནཱཔེཧི ནཱནཱབྷཱཝོ ཝིནཱབྷཱཝོ’ཏི. ཏསྶ ཏཾ ཋཱནཾ ཨབྷིཎྷཾ ¶ པཙྩཝེཀྑཏོ མགྒོ སཉྫཱཡཏི. སོ ཏཾ མགྒཾ ཨཱསེཝཏི བྷཱཝེཏི བཧུལཱིཀརོཏི. ཏསྶ ཏཾ མགྒཾ ཨཱསེཝཏོ བྷཱཝཡཏོ བཧུལཱིཀརོཏོ སཾཡོཛནཱནི སབྦསོ པཧཱིཡནྟི, ཨནུསཡཱ བྱནྟཱིཧོནྟི.

‘‘ས ཁོ སོ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ན ¶ ཁོ ཨཧཉྙེཝེཀོ ཀམྨསྶཀོ ཀམྨདཱཡཱདོ ཀམྨཡོནི ཀམྨབནྡྷུ ཀམྨཔྤཊིསརཎོ, ཡཾ ཀམྨཾ ཀརིསྶཱམི – ཀལྱཱཎཾ ཝཱ པཱཔཀཾ ཝཱ – ཏསྶ དཱཡཱདོ བྷཝིསྶཱམི; ཨཐ ཁོ ཡཱཝཏཱ སཏྟཱནཾ ཨཱགཏི གཏི ཙུཏི ཨུཔཔཏྟི སབྦེ སཏྟཱ ཀམྨསྶཀཱ ཀམྨདཱཡཱདཱ ཀམྨཡོནི ཀམྨབནྡྷུ ཀམྨཔྤཊིསརཎཱ, ཡཾ ཀམྨཾ ཀརིསྶནྟི – ཀལྱཱཎཾ ཝཱ པཱཔཀཾ ཝཱ – ཏསྶ དཱཡཱདཱ བྷཝིསྶནྟཱི’ཏི ¶ . ཏསྶ ཏཾ ཋཱནཾ ཨབྷིཎྷཾ པཙྩཝེཀྑཏོ མགྒོ སཉྫཱཡཏི. སོ ཏཾ མགྒཾ ཨཱསེཝཏི བྷཱཝེཏི བཧུལཱིཀརོཏི. ཏསྶ ཏཾ མགྒཾ ཨཱསེཝཏོ བྷཱཝཡཏོ བཧུལཱིཀརོཏོ སཾཡོཛནཱནི སབྦསོ པཧཱིཡནྟི, ཨནུསཡཱ བྱནྟཱིཧོནྟཱི’’ཏི.

‘‘བྱཱདྷིདྷམྨཱ ཛརཱདྷམྨཱ, ཨཐོ མརཎདྷམྨིནོ;

ཡཐཱ དྷམྨཱ ཏཐཱ སཏྟཱ [སནྟཱ (སྱཱ. ཀཾ.)], ཛིགུཙྪནྟི པུཐུཛྫནཱ.

‘‘ཨཧཉྩེ ཏཾ ཛིགུཙྪེཡྻཾ, ཨེཝཾ དྷམྨེསུ པཱཎིསུ;

ན མེཏཾ པཏིརཱུཔསྶ, མམ ཨེཝཾ ཝིཧཱརིནོ.

‘‘སོཧཾ ཨེཝཾ ཝིཧརནྟོ, ཉཏྭཱ དྷམྨཾ ནིརཱུཔདྷིཾ;

ཨཱརོགྱེ ཡོབྦནསྨིཉྩ, ཛཱིཝིཏསྨིཉྩ ཡེ མདཱ.

‘‘སབྦེ མདེ ཨབྷིབྷོསྨི, ནེཀྑམྨཾ དཊྛུ ཁེམཏོ [ནེཀྑམྨེ དཊྛུ ཁེམཏཾ (ཨ. ནི. ༣.༣༩) ཨུབྷཡཏྠཔི ཨཊྛཀཐཱཡ སམེཏི];

ཏསྶ མེ ཨཧུ ཨུསྶཱཧོ, ནིབྦཱནཾ ཨབྷིཔསྶཏོ.

‘‘ནཱཧཾ བྷབྦོ ཨེཏརཧི, ཀཱམཱནི པཊིསེཝིཏུཾ;

ཨནིཝཏྟི [ཨནིཝཏྟཱི (?)] བྷཝིསྶཱམི, བྲཧྨཙརིཡཔརཱཡཎོ’’ཏི. སཏྟམཾ;

༨. ལིཙྪཝིཀུམཱརཀསུཏྟཾ

༥༨. ཨེཀཾ ¶ སམཡཾ བྷགཝཱ ཝེསཱལིཡཾ ཝིཧརཏི མཧཱཝནེ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡཾ. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཝེསཱལིཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི. ཝེསཱལིཡཾ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟོ མཧཱཝནཾ ཨཛ྄ཛྷོགཱཧེཏྭཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ནིསཱིདི.

ཏེན ཁོ པན སམཡེན སམྦཧུལཱ ལིཙྪཝིཀུམཱརཀཱ སཛྫཱནི དྷནཱུནི ཨཱདཱཡ ཀུཀྐུརསངྒྷཔརིཝུཏཱ མཧཱཝནེ ཨནུཙངྐམམཱནཱ ཨནུཝིཙརམཱནཱ ཨདྡསུ ¶ བྷགཝནྟཾ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ ནིསིནྣཾ; དིསྭཱན སཛྫཱནི དྷནཱུནི ནིཀྑིཔིཏྭཱ ཀུཀྐུརསངྒྷཾ ཨེཀམནྟཾ ཨུཡྻོཛེཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ¶ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཱ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཱ པཉྫལིཀཱ བྷགཝནྟཾ པཡིརུཔཱསནྟི.

ཏེན ཁོ པན སམཡེན མཧཱནཱམོ ལིཙྪཝི མཧཱཝནེ ཛངྒྷཱཝིཧཱརཾ ཨནུཙངྐམམཱནོ ཨདྡས ཏེ ལིཙྪཝིཀུམཱརཀེ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏེ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏེ པཉྫལིཀེ བྷགཝནྟཾ པཡིརུཔཱསནྟེ; དིསྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ མཧཱནཱམོ ལིཙྪཝི ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི – ‘བྷཝིསྶནྟི ཝཛྫཱི, བྷཝིསྶནྟི ཝཛྫཱི’’’ཏི!

‘‘ཀིཾ པན ཏྭཾ, མཧཱནཱམ, ཨེཝཾ ཝདེསི – ‘བྷཝིསྶནྟི ཝཛྫཱི, བྷཝིསྶནྟི ཝཛྫཱི’’’ཏི? ‘‘ཨིམེ, བྷནྟེ, ལིཙྪཝིཀུམཱརཀཱ ཙཎྜཱ ཕརུསཱ ཨཔཱནུབྷཱ [ཨཔཛཧཱཏི (སཱི.), ཨཔཱཊུབྷཱ (སྱཱ. ཀཾ.), ཨཔཛཧཱ (པཱི.), ཨཔཱནུཏཱ (ཀཏྠཙི)]. ཡཱནིཔི ཏཱནི ཀུལེསུ པཧེཎཀཱནི [པཧཱིནཀཱནི (སཱི.), པཧཱིཎཀཱནི (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] པཧཱིཡནྟི, ཨུཙྪཱུཏི ཝཱ བདརཱཏི ཝཱ པཱུཝཱཏི ཝཱ མོདཀཱཏི ཝཱ སཾཀུལིཀཱཏི ཝཱ [སཀྑལིཀཱཏི ཝཱ (སཱི. པཱི.)], ཏཱནི ཝིལུམྤིཏྭཱ ཝིལུམྤིཏྭཱ ཁཱདནྟི; ཀུལིཏྠཱིནམྤི ཀུལཀུམཱརཱིནམྤི པཙྪཱལིཡཾ ཁིཔནྟི. ཏེ དཱནིམེ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཱ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཱ པཉྫལིཀཱ བྷགཝནྟཾ པཡིརུཔཱསནྟཱི’’ཏི.

‘‘ཡསྶ ཀསྶཙི, མཧཱནཱམ, ཀུལཔུཏྟསྶ པཉྩ དྷམྨཱ སཾཝིཛྫནྟི – ཡདི ཝཱ རཉྙོ ཁཏྟིཡསྶ མུདྡྷཱཝསིཏྟསྶ, ཡདི ཝཱ རཊྛིཀསྶ པེཏྟནིཀསྶ [མུདྡྷཱབྷིསིཏྟསྶ (ཀ.) ཨ. ནི. ༥.༡༣༥, ༡༣༦ པསྶིཏབྦཾ], ཡདི ཝཱ སེནཱཡ སེནཱཔཏིཀསྶ, ཡདི ¶ ཝཱ གཱམགཱམཎིཀསྶ, ཡདི ཝཱ པཱུགགཱམཎིཀསྶ, ཡེ ཝཱ པན ཀུལེསུ པཙྩེཀཱདྷིཔཙྩཾ ཀཱརེནྟི, ཝུདྡྷིཡེཝ པཱཊིཀངྑཱ, ནོ པརིཧཱནི.

‘‘ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷ, མཧཱནཱམ, ཀུལཔུཏྟོ ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡཱདྷིགཏེཧི བྷོགེཧི བཱཧཱབལཔརིཙིཏེཧི སེདཱཝཀྑིཏྟེཧི དྷམྨིཀེཧི དྷམྨལདྡྷེཧི མཱཏཱཔིཏརོ སཀྐརོཏི གརུཾ ཀརོཏི མཱནེཏི པཱུཛེཏི ¶ . ཏམེནཾ མཱཏཱཔིཏརོ སཀྐཏཱ གརུཀཏཱ མཱནིཏཱ པཱུཛིཏཱ ཀལྱཱཎེན མནསཱ ཨནུཀམྤནྟི – ‘ཙིརཾ ཛཱིཝ, དཱིགྷམཱཡུཾ པཱལེཧཱི’ཏི. མཱཏཱཔིཏཱནུཀམྤིཏསྶ, མཧཱནཱམ, ཀུལཔུཏྟསྶ ཝུདྡྷིཡེཝ པཱཊིཀངྑཱ, ནོ པརིཧཱནི.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, མཧཱནཱམ, ཀུལཔུཏྟོ ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡཱདྷིགཏེཧི བྷོགེཧི བཱཧཱབལཔརིཙིཏེཧི སེདཱཝཀྑིཏྟེཧི དྷམྨིཀེཧི དྷམྨལདྡྷེཧི པུཏྟདཱརདཱསཀམྨཀརཔོརིསེ [… སཱམནྟསཾཝོཧཱརེ (སཱི. པཱི.)] སཀྐརོཏི གརུཾ ཀརོཏི མཱནེཏི པཱུཛེཏི. ཏམེནཾ པུཏྟདཱརདཱསཀམྨཀརཔོརིསཱ སཀྐཏཱ གརུཀཏཱ མཱནིཏཱ པཱུཛིཏཱ ཀལྱཱཎེན མནསཱ ཨནུཀམྤནྟི – ‘ཙིརཾ ཛཱིཝ, དཱིགྷམཱཡུཾ པཱལེཧཱི’ཏི. པུཏྟདཱརདཱསཀམྨཀརཔོརིསཱནུཀམྤིཏསྶ, མཧཱནཱམ, ཀུལཔུཏྟསྶ ཝུདྡྷིཡེཝ པཱཊིཀངྑཱ, ནོ པརིཧཱནི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱནཱམ, ཀུལཔུཏྟོ ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡཱདྷིགཏེཧི བྷོགེཧི བཱཧཱབལཔརིཙིཏེཧི སེདཱཝཀྑིཏྟེཧི དྷམྨིཀེཧི དྷམྨལདྡྷེཧི ཁེཏྟཀམྨནྟསཱམནྟསབྱོཧཱརེ སཀྐརོཏི གརུཾ ཀརོཏི མཱནེཏི པཱུཛེཏི. ཏམེནཾ ཁེཏྟཀམྨནྟསཱམནྟསབྱོཧཱརཱ སཀྐཏཱ གརུཀཏཱ མཱནིཏཱ པཱུཛིཏཱ ཀལྱཱཎེན མནསཱ ཨནུཀམྤནྟི – ‘ཙིརཾ ཛཱིཝ, དཱིགྷམཱཡུཾ པཱལེཧཱི’ཏི. ཁེཏྟཀམྨནྟསཱམནྟསབྱོཧཱརཱནུཀམྤིཏསྶ, མཧཱནཱམ, ཀུལཔུཏྟསྶ ཝུདྡྷིཡེཝ པཱཊིཀངྑཱ, ནོ པརིཧཱནི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱནཱམ, ཀུལཔུཏྟོ ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡཱདྷིགཏེཧི བྷོགེཧི བཱཧཱབལཔརིཙིཏེཧི སེདཱཝཀྑིཏྟེཧི དྷམྨིཀེཧི དྷམྨལདྡྷེཧི ཡཱཝཏཱ བལིཔཊིགྒཱཧིཀཱ དེཝཏཱ སཀྐརོཏི གརུཾ ཀརོཏི མཱནེཏི པཱུཛེཏི. ཏམེནཾ བལིཔཊིགྒཱཧིཀཱ དེཝཏཱ སཀྐཏཱ གརུཀཏཱ མཱནིཏཱ པཱུཛིཏཱ ཀལྱཱཎེན མནསཱ ཨནུཀམྤནྟི – ‘ཙིརཾ ཛཱིཝ, དཱིགྷམཱཡུཾ པཱལེཧཱི’ཏི. དེཝཏཱནུཀམྤིཏསྶ, མཧཱནཱམ, ཀུལཔུཏྟསྶ ཝུདྡྷིཡེཝ པཱཊིཀངྑཱ, ནོ པརིཧཱནི.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, མཧཱནཱམ, ཀུལཔུཏྟོ ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡཱདྷིགཏེཧི བྷོགེཧི བཱཧཱབལཔརིཙིཏེཧི སེདཱཝཀྑིཏྟེཧི དྷམྨིཀེཧི དྷམྨལདྡྷེཧི སམཎབྲཱཧྨཎེ སཀྐརོཏི གརུཾ ཀརོཏི མཱནེཏི པཱུཛེཏི. ཏམེནཾ སམཎབྲཱཧྨཎཱ སཀྐཏཱ གརུཀཏཱ མཱནིཏཱ པཱུཛིཏཱ ཀལྱཱཎེན མནསཱ ཨནུཀམྤནྟི – ‘ཙིརཾ ཛཱིཝ, དཱིགྷམཱཡུཾ པཱལེཧཱི’ཏི. སམཎབྲཱཧྨཎཱནུཀམྤིཏསྶ ¶ , མཧཱནཱམ, ཀུལཔུཏྟསྶ ཝུདྡྷིཡེཝ པཱཊིཀངྑཱ, ནོ པརིཧཱནི.

‘‘ཡསྶ ཀསྶཙི, མཧཱནཱམ, ཀུལཔུཏྟསྶ ཨིམེ པཉྩ དྷམྨཱ སཾཝིཛྫནྟི – ཡདི ཝཱ རཉྙོ ཁཏྟིཡསྶ མུདྡྷཱཝསིཏྟསྶ, ཡདི ཝཱ རཊྛིཀསྶ པེཏྟནིཀསྶ ¶ , ཡདི ཝཱ སེནཱཡ སེནཱཔཏིཀསྶ, ཡདི ཝཱ གཱམགཱམཎིཀསྶ, ཡདི ཝཱ པཱུགགཱམཎིཀསྶ, ཡེ ཝཱ པན ཀུལེསུ པཙྩེཀཱདྷིཔཙྩཾ ཀཱརེནྟི, ཝུདྡྷིཡེཝ པཱཊིཀངྑཱ, ནོ པརིཧཱནཱི’’ཏི.

‘‘མཱཏཱཔིཏུཀིཙྩཀརོ, པུཏྟདཱརཧིཏོ སདཱ;

ཨནྟོཛནསྶ ཨཏྠཱཡ, ཡེ ཙསྶ ཨནུཛཱིཝིནོ.

‘‘ཨུབྷིནྣཉྩེཝ ཨཏྠཱཡ, ཝདཉྙཱུ ཧོཏི སཱིལཝཱ;

ཉཱཏཱིནཾ པུབྦཔེཏཱནཾ, དིཊྛེ དྷམྨེ ཙ ཛཱིཝཏཾ [ཛཱིཝིནཾ (སཱི.), ཛཱིཝིཏཾ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི. ཀ.)].

‘‘སམཎཱནཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ, དེཝཏཱནཉྩ པཎྜིཏོ;

ཝིཏྟིསཉྫནནོ ཧོཏི, དྷམྨེན གྷརམཱཝསཾ.

‘‘སོ ཀརིཏྭཱན ཀལྱཱཎཾ, པུཛྫོ ཧོཏི པསཾསིཡོ;

ཨིདྷེཝ ནཾ པསཾསནྟི, པེཙྩ སགྒེ པམོདཏཱི’’ཏི. ཨཊྛམཾ;

༩. པཋམཝུཌྜྷཔབྦཛིཏསུཏྟཾ

༥༩. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ དུལླབྷོ ཝུཌྜྷཔབྦཛིཏོ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? དུལླབྷོ, བྷིཀྑཝེ, ཝུཌྜྷཔབྦཛིཏོ ནིཔུཎོ, དུལླབྷོ ཨཱཀཔྤསམྤནྣོ, དུལླབྷོ བཧུསྶུཏོ ¶ , དུལླབྷོ དྷམྨཀཐིཀོ, དུལླབྷོ ཝིནཡདྷརོ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ དུལླབྷོ ཝུཌྜྷཔབྦཛིཏོ’’ཏི. ནཝམཾ.

༡༠. དུཏིཡཝུཌྜྷཔབྦཛིཏསུཏྟཾ

༦༠. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ དུལླབྷོ ཝུཌྜྷཔབྦཛིཏོ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? དུལླབྷོ, བྷིཀྑཝེ, ཝུཌྜྷཔབྦཛིཏོ སུཝཙོ, དུལླབྷོ སུགྒཧིཏགྒཱཧཱི ¶ , དུལླབྷོ པདཀྑིཎགྒཱཧཱི, དུལླབྷོ དྷམྨཀཐིཀོ, དུལླབྷོ ཝིནཡདྷརོ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ དུལླབྷོ ཝུཌྜྷཔབྦཛིཏོ’’ཏི. དསམཾ.

ནཱིཝརཎཝགྒོ པཋམོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

ཨཱཝརཎཾ རཱསི ཨངྒཱནི, སམཡཾ མཱཏུཔུཏྟིཀཱ;

ཨུཔཛ྄ཛྷཱ ཋཱནཱ ལིཙྪཝི, ཀུམཱརཱ ཨཔརཱ དུཝེཏི.

(༧) ༢. སཉྙཱཝགྒོ

༡. པཋམསཉྙཱསུཏྟཾ

༦༡. ‘‘པཉྩིམཱ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, སཉྙཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ མཧཔྥལཱ ཧོནྟི མཧཱནིསཾསཱ ཨམཏོགདྷཱ ཨམཏཔརིཡོསཱནཱ. ཀཏམཱ པཉྩ? ཨསུབྷསཉྙཱ, མརཎསཉྙཱ, ཨཱདཱིནཝསཉྙཱ, ཨཱཧཱརེ པཊིཀཱུལསཉྙཱ, སབྦལོཀེ ཨནབྷིརཏསཉྙཱ [ཨནབྷིརཏིསཉྙཱ (ཀ.) ཨ. ནི. ༥.༡༢༡-༡༢༢, ༣༠༣-༣༠༤ པསྶིཏབྦཾ] – ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ སཉྙཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ མཧཔྥལཱ ཧོནྟི མཧཱནིསཾསཱ ཨམཏོགདྷཱ ཨམཏཔརིཡོསཱནཱ’’ཏི. པཋམཾ.

༢. དུཏིཡསཉྙཱསུཏྟཾ

༦༢. ‘‘པཉྩིམཱ, བྷིཀྑཝེ, སཉྙཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ མཧཔྥལཱ ཧོནྟི མཧཱནིསཾསཱ ཨམཏོགདྷཱ ཨམཏཔརིཡོསཱནཱ. ཀཏམཱ པཉྩ? ཨནིཙྩསཉྙཱ, ཨནཏྟསཉྙཱ, མརཎསཉྙཱ, ཨཱཧཱརེ པཊིཀཱུལསཉྙཱ, སབྦལོཀེ ཨནབྷིརཏསཉྙཱ – ཨིམཱ ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ སཉྙཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ མཧཔྥལཱ ཧོནྟི མཧཱནིསཾསཱ ཨམཏོགདྷཱ ཨམཏཔརིཡོསཱནཱ’’ཏི. དུཏིཡཾ.

༣. པཋམཝཌྜྷིསུཏྟཾ

༦༣. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, ཝཌྜྷཱིཧི ཝཌྜྷམཱནོ ཨརིཡསཱཝཀོ ཨརིཡཱཡ ཝཌྜྷིཡཱ ཝཌྜྷཏི, སཱརཱདཱཡཱི ཙ ཧོཏི ཝརཱདཱཡཱི ཙ ཀཱཡསྶ. ཀཏམཱཧི པཉྩཧི? སདྡྷཱཡ ཝཌྜྷཏི, སཱིལེན ཝཌྜྷཏི, སུཏེན ཝཌྜྷཏི, ཙཱགེན ཝཌྜྷཏི, པཉྙཱཡ ཝཌྜྷཏི – ཨིམཱཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི ཝཌྜྷཱིཧི ཝཌྜྷམཱནོ ཨརིཡསཱཝཀོ ཨརིཡཱཡ ཝཌྜྷིཡཱ ཝཌྜྷཏི, སཱརཱདཱཡཱི ཙ ཧོཏི ཝརཱདཱཡཱི ཙ ཀཱཡསྶཱ’’ཏི.

‘‘སདྡྷཱཡ ¶ སཱིལེན ཙ ཡོ པཝཌྜྷཏི [ཡོདྷ ཝཌྜྷཏི (སཱི.)],

པཉྙཱཡ ཙཱགེན སུཏེན ཙཱུབྷཡཾ;

སོ ཏཱདིསོ སཔྤུརིསོ ཝིཙཀྑཎོ,

ཨཱདཱིཡཏཱི སཱརམིདྷེཝ ཨཏྟནོ’’ཏི. ཏཏིཡཾ;

༤. དུཏིཡཝཌྜྷིསུཏྟཾ

༦༤. ‘‘པཉྩཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཝཌྜྷཱིཧི ཝཌྜྷམཱནཱ ཨརིཡསཱཝིཀཱ ཨརིཡཱཡ ཝཌྜྷིཡཱ ཝཌྜྷཏི, སཱརཱདཱཡིནཱི ཙ ཧོཏི ཝརཱདཱཡིནཱི ཙ ཀཱཡསྶ. ཀཏམཱཧི པཉྩཧི? སདྡྷཱཡ ཝཌྜྷཏི, སཱིལེན ཝཌྜྷཏི, སུཏེན ཝཌྜྷཏི, ཙཱགེན ཝཌྜྷཏི, པཉྙཱཡ ཝཌྜྷཏི – ཨིམཱཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི ཝཌྜྷཱིཧི ཝཌྜྷམཱནཱ ཨརིཡསཱཝིཀཱ ཨརིཡཱཡ ཝཌྜྷིཡཱ ཝཌྜྷཏི, སཱརཱདཱཡིནཱི ཙ ཧོཏི ཝརཱདཱཡིནཱི ཙ ཀཱཡསྶཱ’’ཏི.

‘‘སདྡྷཱཡ སཱིལེན ཙ ཡཱ པཝཌྜྷཏི [ཡཱདྷ ཝཌྜྷཏི (སཱི.)],

པཉྙཱཡ ཙཱགེན སུཏེན ཙཱུབྷཡཾ;

སཱ ཏཱདིསཱི སཱིལཝཏཱི ཨུཔཱསིཀཱ,

ཨཱདཱིཡཏཱི སཱརམིདྷེཝ ཨཏྟནོ’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ;

༥. སཱཀཙྪསུཏྟཾ

༦༥. [ཨ. ནི. ༥.༡༦༤] ‘‘པཉྩཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾསཱཀཙྪོ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཏྟནཱ ཙ སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏི, སཱིལསམྤདཱཡ ཀཐཱཡ ཙ ཨཱགཏཾ པཉྷཾ བྱཱཀཏྟཱ ཧོཏི; ཨཏྟནཱ ཙ སམཱདྷིསམྤནྣོ ཧོཏི, སམཱདྷིསམྤདཱཡ ཀཐཱཡ ཙ ཨཱགཏཾ པཉྷཾ བྱཱཀཏྟཱ ཧོཏི; ཨཏྟནཱ ཙ པཉྙཱསམྤནྣོ ཧོཏི, པཉྙཱསམྤདཱཡ ཀཐཱཡ ཙ ཨཱགཏཾ པཉྷཾ བྱཱཀཏྟཱ ཧོཏི; ཨཏྟནཱ ཙ ཝིམུཏྟིསམྤནྣོ ཧོཏི, ཝིམུཏྟིསམྤདཱཡ ཀཐཱཡ ཙ ཨཱགཏཾ པཉྷཾ བྱཱཀཏྟཱ ཧོཏི; ཨཏྟནཱ ཙ ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནསམྤནྣོ ཧོཏི, ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནསམྤདཱཡ ཀཐཱཡ ཙ ཨཱགཏཾ པཉྷཾ བྱཱཀཏྟཱ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾསཱཀཙྪོ སབྲཧྨཙཱརཱིན’’ནྟི. པཉྩམཾ.

༦. སཱཛཱིཝསུཏྟཾ

༦༦. [ཨ. ནི. ༥.༡༦༤] ‘‘པཉྩཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾསཱཛཱིཝོ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཏྟནཱ ཙ སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏི, སཱིལསམྤདཱཡ ཀཐཱཡ ཙ ཀཏཾ པཉྷཾ བྱཱཀཏྟཱ ཧོཏི; ཨཏྟནཱ ཙ སམཱདྷིསམྤནྣོ ཧོཏི, སམཱདྷིསམྤདཱཡ ཀཐཱཡ ཙ ¶ ཀཏཾ པཉྷཾ བྱཱཀཏྟཱ ཧོཏི; ཨཏྟནཱ ཙ པཉྙཱསམྤནྣོ ཧོཏི, པཉྙཱསམྤདཱཡ ཀཐཱཡ ཙ ཀཏཾ པཉྷཾ བྱཱཀཏྟཱ ཧོཏི; ཨཏྟནཱ ཙ ཝིམུཏྟིསམྤནྣོ ཧོཏི, ཝིམུཏྟིསམྤདཱཡ ཀཐཱཡ ཙ ཀཏཾ པཉྷཾ བྱཱཀཏྟཱ ཧོཏི; ཨཏྟནཱ ཙ ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནསམྤནྣོ ཧོཏི, ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནསམྤདཱཡ ཀཐཱཡ ཙ ཀཏཾ པཉྷཾ བྱཱཀཏྟཱ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾསཱཛཱིཝོ སབྲཧྨཙཱརཱིན’’ནྟི. ཚཊྛཾ.

༧. པཋམཨིདྡྷིཔཱདསུཏྟཾ

༦༧. ‘‘ཡོ ཧི ཀོཙི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝཱ བྷིཀྑུནཱི ཝཱ པཉྩ དྷམྨེ [ཨིམེ པཉྩ དྷམྨེ (ཀ.)] བྷཱཝེཏི, པཉྩ དྷམྨེ [ཨིམེ པཉྩ དྷམྨེ (ཀ.)] བཧུལཱིཀརོཏི, ཏསྶ དྭིནྣཾ ཕལཱནཾ ཨཉྙཏརཾ ཕལཾ པཱཊིཀངྑཾ – དིཊྛེཝ ¶ དྷམྨེ ཨཉྙཱ, སཏི ཝཱ ཨུཔཱདིསེསེ ཨནཱགཱམིཏཱ.

‘‘ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཚནྡསམཱདྷིཔདྷཱནསངྑཱརསམནྣཱགཏཾ ཨིདྡྷིཔཱདཾ བྷཱཝེཏི, ཝཱིརིཡསམཱདྷི…པེ… ཙིཏྟསམཱདྷི… ཝཱིམཾསཱསམཱདྷིཔདྷཱནསངྑཱརསམནྣཱགཏཾ ཨིདྡྷིཔཱདཾ བྷཱཝེཏི, ཨུསྶོལ༹ྷིཉྙེཝ པཉྩམིཾ [ཨུསྶོལ༹ྷཱིཡེཝ པཉྩམཱི (སཱི.)]. ཡོ ཧི ཀོཙི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝཱ བྷིཀྑུནཱི ཝཱ ཨིམེ པཉྩ དྷམྨེ བྷཱཝེཏི, ཨིམེ པཉྩ དྷམྨེ བཧུལཱིཀརོཏི, ཏསྶ དྭིནྣཾ ཕལཱནཾ ཨཉྙཏརཾ ཕལཾ པཱཊིཀངྑཾ – དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཨཉྙཱ, སཏི ཝཱ ཨུཔཱདིསེསེ ཨནཱགཱམིཏཱ’’ཏི. སཏྟམཾ.

༨. དུཏིཡཨིདྡྷིཔཱདསུཏྟཾ

༦༨. ‘‘པུབྦེཝཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, སམྦོདྷཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷོ བོདྷིསཏྟོཝ སམཱནོ པཉྩ དྷམྨེ བྷཱཝེསིཾ, པཉྩ དྷམྨེ བཧུལཱིཀཱསིཾ [བཧུལིམཀཱསིཾ (ཀ.), བཧུལམཀཱསིཾ (ཀ.)]. ཀཏམེ པཉྩ? ཚནྡསམཱདྷིཔདྷཱནསངྑཱརསམནྣཱགཏཾ ཨིདྡྷིཔཱདཾ བྷཱཝེསིཾ ¶ , ཝཱིརིཡསམཱདྷི… ཙིཏྟསམཱདྷི… ཝཱིམཾསཱསམཱདྷིཔདྷཱནསངྑཱརསམནྣཱགཏཾ ཨིདྡྷིཔཱདཾ བྷཱཝེསིཾ, ཨུསྶོལ༹ྷིཉྙེཝ པཉྩམིཾ. སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམེསཾ ཨུསྶོལ༹ྷིཔཉྩམཱནཾ དྷམྨཱནཾ བྷཱཝིཏཏྟཱ བཧུལཱིཀཏཏྟཱ ཡསྶ ཡསྶ ཨབྷིཉྙཱསཙྪིཀརཎཱིཡསྶ དྷམྨསྶ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེསིཾ ཨབྷིཉྙཱསཙྪིཀིརིཡཱཡ, ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎིཾ སཏི སཏི ཨཱཡཏནེ.

‘‘སོ ¶ སཙེ ཨཱཀངྑིཾ – ‘ཨནེཀཝིཧིཏཾ ཨིདྡྷིཝིདྷཾ པཙྩནུབྷཝེཡྻཾ…པེ… ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཱཔི ཀཱཡེན ཝསཾ ཝཏྟེཡྻ’ནྟི, ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎིཾ སཏི སཏི ཨཱཡཏནེ.

‘‘སོ སཙེ ཨཱཀངྑིཾ…པེ… ‘ཨཱསཝཱནཾ ¶ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻ’ནྟི, ཏཏྲ ཏཏྲེཝ སཀྑིབྷབྦཏཾ པཱཔུཎིཾ སཏི སཏི ཨཱཡཏནེ’’ཏི. ཨཊྛམཾ.

༩. ནིབྦིདཱསུཏྟཾ

༦༩. ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ ཨེཀནྟནིབྦིདཱཡ ཝིརཱགཱཡ ནིརོདྷཱཡ ཨུཔསམཱཡ ཨབྷིཉྙཱཡ སམྦོདྷཱཡ ནིབྦཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟི.

‘‘ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨསུབྷཱནུཔསྶཱི ཀཱཡེ ཝིཧརཏི, ཨཱཧཱརེ པཊིཀཱུལསཉྙཱི, སབྦལོཀེ ཨནབྷིརཏསཉྙཱི [ཨནབྷིརཏིསཉྙཱི (ཀ.) ཨ. ནི. ༥.༡༢༡-༡༢༢, ༣༠༣-༣༠༤ པསྶིཏབྦཾ], སབྦསངྑཱརེསུ ཨནིཙྩཱནུཔསྶཱི, མརཎསཉྙཱ ཁོ པནསྶ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སཱུཔཊྛིཏཱ ཧོཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ དྷམྨཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ ཨེཀནྟནིབྦིདཱཡ ཝིརཱགཱཡ ནིརོདྷཱཡ ཨུཔསམཱཡ ཨབྷིཉྙཱཡ སམྦོདྷཱཡ ནིབྦཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟཱི’’ཏི. ནཝམཾ.

༡༠. ཨཱསཝཀྑཡསུཏྟཾ

༧༠. ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨསུབྷཱནུཔསྶཱི ཀཱཡེ ཝིཧརཏི, ཨཱཧཱརེ པཊིཀཱུལསཉྙཱི ¶ , སབྦལོཀེ ཨནབྷིརཏསཉྙཱི, སབྦསངྑཱརེསུ ཨནིཙྩཱནུཔསྶཱི, མརཎསཉྙཱ ཁོ པནསྶ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སཱུཔཊྛིཏཱ ཧོཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ དྷམྨཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ སཾཝཏྟནྟཱི’’ཏི. དསམཾ.

སཉྙཱཝགྒོ དུཏིཡོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

དྭེ ཙ སཉྙཱ དྭེ ཝཌྜྷཱི ཙ, སཱཀཙྪེན ཙ སཱཛཱིཝཾ;

ཨིདྡྷིཔཱདཱ ཙ དྭེ ཝུཏྟཱ, ནིབྦིདཱ ཙཱསཝཀྑཡཱཏི.

(༨) ༣. ཡོདྷཱཛཱིཝཝགྒོ

༡. པཋམཙེཏོཝིམུཏྟིཕལསུཏྟཾ

༧༡. ‘‘པཉྩིམེ ¶ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ ཙེཏོཝིམུཏྟིཕལཱ ཙ ཧོནྟི ཙེཏོཝིམུཏྟིཕལཱནིསཾསཱ ཙ, པཉྙཱཝིམུཏྟིཕལཱ ཙ ཧོནྟི པཉྙཱཝིམུཏྟིཕལཱནིསཾསཱ ཙ.

‘‘ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨསུབྷཱནུཔསྶཱི ཀཱཡེ ཝིཧརཏི, ཨཱཧཱརེ པཊིཀཱུལསཉྙཱི [པཊིཀྐཱུལསཉྙཱི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], སབྦལོཀེ ཨནབྷིརཏསཉྙཱི, སབྦསངྑཱརེསུ ཨནིཙྩཱནུཔསྶཱི, མརཎསཉྙཱ ཁོ པནསྶ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སཱུཔཊྛིཏཱ ཧོཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ དྷམྨཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ ཙེཏོཝིམུཏྟིཕལཱ ཙ ཧོནྟི ཙེཏོཝིམུཏྟིཕལཱནིསཾསཱ ཙ, པཉྙཱཝིམུཏྟིཕལཱ ཙ ཧོནྟི པཉྙཱཝིམུཏྟིཕལཱནིསཾསཱ ཙ. ཡཏོ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཙེཏོཝིམུཏྟོ ཙ ཧོཏི པཉྙཱཝིམུཏྟོ ཙ ཧོཏི – ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ‘བྷིཀྑུ ཨུཀྑིཏྟཔལིགྷོ ཨིཏིཔི, སཾཀིཎྞཔརིཁོ [སཾཀིཎྞཔརིཀྑོ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཨིཏིཔི, ཨབྦཱུལ༹ྷེསིཀོ ཨིཏིཔི, ནིརགྒལོ༹ ཨིཏིཔི, ཨརིཡོ པནྣདྡྷཛོ པནྣབྷཱརོ ཝིསཾཡུཏྟོ ཨིཏིཔི’’’.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨུཀྑིཏྟཔལིགྷོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཨཝིཛྫཱ པཧཱིནཱ ཧོཏི ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨུཀྑིཏྟཔལིགྷོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཾཀིཎྞཔརིཁོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ པོནོབྷཝིཀོ [པོནོབྦྷཝིཀོ (སྱཱ. ཀ.)] ཛཱཏིསཾསཱརོ པཧཱིནོ ཧོཏི ཨུཙྪིནྣམཱུལོ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏོ ཨནབྷཱཝཾཀཏོ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨོ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཾཀིཎྞཔརིཁོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨབྦཱུལ༹ྷེསིཀོ ཧོཏི? ཨིདྷ ¶ , བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཏཎྷཱ ¶ པཧཱིནཱ ཧོཏི ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨབྦཱུལ༹ྷེསིཀོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ནིརགྒལོ༹ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ པཉྩོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི པཧཱིནཱནི ཧོནྟི ཨུཙྪིནྣམཱུལཱནི ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱནི ཨནབྷཱཝཾཀཏཱནི ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱནི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ནིརགྒལོ༹ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨརིཡོ པནྣདྡྷཛོ པནྣབྷཱརོ ཝིསཾཡུཏྟོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཨསྨིམཱནོ པཧཱིནོ ཧོཏི ཨུཙྪིནྣམཱུལོ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏོ ཨནབྷཱཝཾཀཏོ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨོ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨརིཡོ པནྣདྡྷཛོ པནྣབྷཱརོ ཝིསཾཡུཏྟོ ཧོཏཱི’’ཏི. པཋམཾ.

༢. དུཏིཡཙེཏོཝིམུཏྟིཕལསུཏྟཾ

༧༢. ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ ཙེཏོཝིམུཏྟིཕལཱ ཙ ཧོནྟི ཙེཏོཝིམུཏྟིཕལཱནིསཾསཱ ཙ, པཉྙཱཝིམུཏྟིཕལཱ ཙ ཧོནྟི པཉྙཱཝིམུཏྟིཕལཱནིསཾསཱ ཙ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨནིཙྩསཉྙཱ, ཨནིཙྩེ དུཀྑསཉྙཱ, དུཀྑེ ཨནཏྟསཉྙཱ, པཧཱནསཉྙཱ, ཝིརཱགསཉྙཱ – ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ དྷམྨཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ ཙེཏོཝིམུཏྟིཕལཱ ཙ ཧོནྟི ཙེཏོཝིམུཏྟིཕལཱནིསཾསཱ ཙ, པཉྙཱཝིམུཏྟིཕལཱ ཙ ཧོནྟི པཉྙཱཝིམུཏྟིཕལཱནིསཾསཱ ཙ. ཡཏོ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཙེཏོཝིམུཏྟོ ཙ ཧོཏི པཉྙཱཝིམུཏྟོ ཙ – ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ‘བྷིཀྑུ ཨུཀྑིཏྟཔལིགྷོ ཨིཏིཔི, སཾཀིཎྞཔརིཁོ ཨིཏིཔི, ཨབྦཱུལ༹ྷེསིཀོ ཨིཏིཔི, ནིརགྒལོ༹ ཨིཏིཔི, ཨརིཡོ པནྣདྡྷཛོ པནྣབྷཱརོ ཝིསཾཡུཏྟོ ཨིཏིཔི’’’.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨུཀྑིཏྟཔལིགྷོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཨཝིཛྫཱ པཧཱིནཱ ཧོཏི ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨུཀྑིཏྟཔལིགྷོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཾཀིཎྞཔརིཁོ ཧོཏི? ཨིདྷ ¶ , བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ པོནོབྷཝིཀོ ¶ ཛཱཏིསཾསཱརོ པཧཱིནོ ཧོཏི ཨུཙྪིནྣམཱུལོ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏོ ཨནབྷཱཝཾཀཏོ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨོ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཾཀིཎྞཔརིཁོ ¶ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨབྦཱུལ༹ྷེསིཀོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཏཎྷཱ པཧཱིནཱ ཧོཏི ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ ¶ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨབྦཱུལ༹ྷེསིཀོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ནིརགྒལོ༹ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ པཉྩོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི པཧཱིནཱནི ཧོནྟི ཨུཙྪིནྣམཱུལཱནི ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱནི ཨནབྷཱཝཾཀཏཱནི ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱནི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ནིརགྒལོ༹ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨརིཡོ པནྣདྡྷཛོ པནྣབྷཱརོ ཝིསཾཡུཏྟོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཨསྨིམཱནོ པཧཱིནོ ཧོཏི ཨུཙྪིནྣམཱུལོ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏོ ཨནབྷཱཝཾཀཏོ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨོ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨརིཡོ པནྣདྡྷཛོ པནྣབྷཱརོ ཝིསཾཡུཏྟོ ཧོཏཱི’’ཏི. དུཏིཡཾ.

༣. པཋམདྷམྨཝིཧཱརཱིསུཏྟཾ

༧༣. ཨཐ ཁོ ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ སོ བྷིཀྑུ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘‘དྷམྨཝིཧཱརཱི, དྷམྨཝིཧཱརཱི’ཏི, བྷནྟེ, ཝུཙྩཏི. ཀིཏྟཱཝཏཱ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, བྷིཀྑུ དྷམྨཝིཧཱརཱི ཧོཏཱི’’ཏི?

‘‘ཨིདྷ, བྷིཀྑུ, བྷིཀྑུ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎཱཏི – སུཏྟཾ, གེཡྻཾ, ཝེཡྻཱཀརཎཾ, གཱཐཾ, ཨུདཱནཾ, ཨིཏིཝུཏྟཀཾ, ཛཱཏཀཾ, ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ, ཝེདལླཾ. སོ ཏཱཡ དྷམྨཔརིཡཏྟིཡཱ དིཝསཾ ཨཏིནཱམེཏི, རིཉྩཏི པཊིསལླཱནཾ, ནཱནུཡུཉྫཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐཾ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑུ – ‘བྷིཀྑུ པརིཡཏྟིབཧུལོ, ནོ དྷམྨཝིཧཱརཱི’’’.

‘‘པུན ¶ ¶ ¶ ཙཔརཾ, བྷིཀྑུ, བྷིཀྑུ ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ཝིཏྠཱརེན པརེསཾ དེསེཏི. སོ ཏཱཡ དྷམྨཔཉྙཏྟིཡཱ དིཝསཾ ཨཏིནཱམེཏི, རིཉྩཏི པཊིསལླཱནཾ, ནཱནུཡུཉྫཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐཾ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑུ – ‘བྷིཀྑུ པཉྙཏྟིབཧུལོ, ནོ དྷམྨཝིཧཱརཱི’’’.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑུ, བྷིཀྑུ ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ཝིཏྠཱརེན སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཀརོཏི. སོ ཏེན སཛ྄ཛྷཱཡེན དིཝསཾ ཨཏིནཱམེཏི, རིཉྩཏི པཊིསལླཱནཾ, ནཱནུཡུཉྫཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐཾ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑུ – ‘བྷིཀྑུ སཛ྄ཛྷཱཡབཧུལོ, ནོ དྷམྨཝིཧཱརཱི’’’.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, བྷིཀྑུ, བྷིཀྑུ ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ཙེཏསཱ ཨནུཝིཏཀྐེཏི ཨནུཝིཙཱརེཏི མནསཱནུཔེཀྑཏི. སོ ཏེཧི དྷམྨཝིཏཀྐེཧི དིཝསཾ ཨཏིནཱམེཏི, རིཉྩཏི པཊིསལླཱནཾ, ནཱནུཡུཉྫཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐཾ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑུ – ‘བྷིཀྑུ ཝིཏཀྐབཧུལོ, ནོ དྷམྨཝིཧཱརཱི’’’.

‘‘ཨིདྷ, བྷིཀྑུ, བྷིཀྑུ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎཱཏི – སུཏྟཾ, གེཡྻཾ, ཝེཡྻཱཀརཎཾ, གཱཐཾ, ཨུདཱནཾ, ཨིཏིཝུཏྟཀཾ, ཛཱཏཀཾ, ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ, ཝེདལླཾ. སོ ཏཱཡ དྷམྨཔརིཡཏྟིཡཱ ན དིཝསཾ ཨཏིནཱམེཏི, ནཱཔི རིཉྩཏི པཊིསལླཱནཾ, ཨནུཡུཉྫཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐཾ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑུ, བྷིཀྑུ དྷམྨཝིཧཱརཱི ཧོཏི.

‘‘ཨིཏི ཁོ, བྷིཀྑུ, དེསིཏོ མཡཱ པརིཡཏྟིབཧུལོ, དེསིཏོ པཉྙཏྟིབཧུལོ, དེསིཏོ སཛ྄ཛྷཱཡབཧུལོ, དེསིཏོ ཝིཏཀྐབཧུལོ, དེསིཏོ དྷམྨཝིཧཱརཱི. ཡཾ ཁོ, བྷིཀྑུ [ཡཾ བྷིཀྑུ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], སཏྠཱརཱ ཀརཎཱིཡཾ སཱཝཀཱནཾ ཧིཏེསིནཱ ཨནུཀམྤཀེན ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡ, ཀཏཾ ཝོ ཏཾ མཡཱ. ཨེཏཱནི, བྷིཀྑུ, རུཀྑམཱུལཱནི, ཨེཏཱནི སུཉྙཱགཱརཱནི. ཛྷཱཡཐ, བྷིཀྑུ, མཱ པམཱདཏྠ ¶ , མཱ པཙྪཱ ཝིཔྤཊིསཱརིནོ ཨཧུཝཏྠ. ཨཡཾ ཝོ ཨམྷཱཀཾ ཨནུསཱསནཱི’’ཏི. ཏཏིཡཾ.

༤. དུཏིཡདྷམྨཝིཧཱརཱིསུཏྟཾ

༧༤. ཨཐ ¶ ཁོ ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ སོ བྷིཀྑུ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘‘དྷམྨཝིཧཱརཱི ¶ དྷམྨཝིཧཱརཱི’ཏི, བྷནྟེ, ཝུཙྩཏི. ཀིཏྟཱཝཏཱ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, བྷིཀྑུ དྷམྨཝིཧཱརཱི ཧོཏཱི’’ཏི?

‘‘ཨིདྷ, བྷིཀྑུ, བྷིཀྑུ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎཱཏི – སུཏྟཾ, གེཡྻཾ, ཝེཡྻཱཀརཎཾ, གཱཐཾ, ཨུདཱནཾ, ཨིཏིཝུཏྟཀཾ, ཛཱཏཀཾ, ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ, ཝེདལླཾ; ཨུཏྟརི [ཨུཏྟརིཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཙསྶ པཉྙཱཡ ཨཏྠཾ ནཔྤཛཱནཱཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑུ – ‘བྷིཀྑུ པརིཡཏྟིབཧུལོ, ནོ དྷམྨཝིཧཱརཱི’’’.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑུ, བྷིཀྑུ ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ཝིཏྠཱརེན པརེསཾ དེསེཏི, ཨུཏྟརི ཙསྶ པཉྙཱཡ ཨཏྠཾ ནཔྤཛཱནཱཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑུ – ‘བྷིཀྑུ པཉྙཏྟིབཧུལོ, ནོ དྷམྨཝིཧཱརཱི’’’.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, བྷིཀྑུ, བྷིཀྑུ ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ཝིཏྠཱརེན སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཀརོཏི, ཨུཏྟརི ཙསྶ པཉྙཱཡ ཨཏྠཾ ནཔྤཛཱནཱཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑུ – ‘བྷིཀྑུ སཛ྄ཛྷཱཡབཧུལོ, ནོ དྷམྨཝིཧཱརཱི’’’.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑུ, བྷིཀྑུ ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ཙེཏསཱ ཨནུཝིཏཀྐེཏི ཨནུཝིཙཱརེཏི མནསཱནུཔེཀྑཏི, ཨུཏྟརི ཙསྶ པཉྙཱཡ ཨཏྠཾ ནཔྤཛཱནཱཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑུ – ‘བྷིཀྑུ ཝིཏཀྐབཧུལོ, ནོ དྷམྨཝིཧཱརཱི’’’.

‘‘ཨིདྷ, བྷིཀྑུ, བྷིཀྑུ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎཱཏི – སུཏྟཾ, གེཡྻཾ, ཝེཡྻཱཀརཎཾ, གཱཐཾ, ཨུདཱནཾ, ཨིཏིཝུཏྟཀཾ, ཛཱཏཀཾ, ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ, ཝེདལླཾ; ཨུཏྟརི ཙསྶ པཉྙཱཡ ཨཏྠཾ པཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑུ, བྷིཀྑུ དྷམྨཝིཧཱརཱི ཧོཏི.

‘‘ཨིཏི ཁོ, བྷིཀྑུ, དེསིཏོ མཡཱ པརིཡཏྟིབཧུལོ, དེསིཏོ ¶ པཉྙཏྟིབཧུལོ, དེསིཏོ སཛ྄ཛྷཱཡབཧུལོ, དེསིཏོ ཝིཏཀྐབཧུལོ, དེསིཏོ དྷམྨཝིཧཱརཱི. ཡཾ ཁོ, བྷིཀྑུ, སཏྠཱརཱ ཀརཎཱིཡཾ སཱཝཀཱནཾ ཧིཏེསིནཱ ཨནུཀམྤཀེན ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡ, ཀཏཾ ཝོ ཏཾ མཡཱ. ཨེཏཱནི, བྷིཀྑུ, རུཀྑམཱུལཱནི, ཨེཏཱནི སུཉྙཱགཱརཱནི. ཛྷཱཡཐ བྷིཀྑུ, མཱ པམཱདཏྠ, མཱ པཙྪཱ ཝིཔྤཊིསཱརིནོ ཨཧུཝཏྠ. ཨཡཾ ཝོ ཨམྷཱཀཾ ཨནུསཱསནཱི’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. པཋམཡོདྷཱཛཱིཝསུཏྟཾ

༧༥. ‘‘པཉྩིམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཡོདྷཱཛཱིཝཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཡོདྷཱཛཱིཝོ རཛགྒཉྙེཝ དིསྭཱ སཾསཱིདཏི ཝིསཱིདཏི ན སནྠམྦྷཏི ན སཀྐོཏི སངྒཱམཾ ཨོཏརིཏུཾ. ཨེཝརཱུཔོཔི [ཨེཝརཱུཔོ (སཱི.) པུ. པ. ༡༩༣], བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ [ཨེཀཙྩོ (སཱི.)] ཡོདྷཱཛཱིཝོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམོ ཡོདྷཱཛཱིཝོ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནོ ལོཀསྨིཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཡོདྷཱཛཱིཝོ སཧཏི རཛགྒཾ; ཨཔི ཙ ཁོ དྷཛགྒཉྙེཝ དིསྭཱ སཾསཱིདཏི ¶ ཝིསཱིདཏི, ན སནྠམྦྷཏི, ན སཀྐོཏི སངྒཱམཾ ཨོཏརིཏུཾ. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཡོདྷཱཛཱིཝོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡོ ཡོདྷཱཛཱིཝོ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནོ ལོཀསྨིཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཡོདྷཱཛཱིཝོ སཧཏི རཛགྒཾ སཧཏི དྷཛགྒཾ; ཨཔི ཙ ཁོ ཨུསྶཱརཎཉྙེཝ [ཨུསྶཱདནཾཡེཝ (སཱི. པཱི.)] སུཏྭཱ སཾསཱིདཏི ཝིསཱིདཏི, ན སནྠམྦྷཏི, ན ¶ སཀྐོཏི སངྒཱམཾ ཨོཏརིཏུཾ. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཡོདྷཱཛཱིཝོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡོ ཡོདྷཱཛཱིཝོ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནོ ལོཀསྨིཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཡོདྷཱཛཱིཝོ སཧཏི རཛགྒཾ, སཧཏི དྷཛགྒཾ, སཧཏི ཨུསྶཱརཎཾ; ཨཔི ཙ ཁོ སམྤཧཱརེ ཧཉྙཏི [ཨཱཧཉྙཏི (སཱི.)] བྱཱཔཛྫཏི. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཡོདྷཱཛཱིཝོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཏྠོ ཡོདྷཱཛཱིཝོ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནོ ལོཀསྨིཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཡོདྷཱཛཱིཝོ སཧཏི རཛགྒཾ, སཧཏི དྷཛགྒཾ, སཧཏི ཨུསྶཱརཎཾ, སཧཏི ¶ སམྤཧཱརཾ. སོ ཏཾ སངྒཱམཾ ཨབྷིཝིཛིནིཏྭཱ ཝིཛིཏསངྒཱམོ ཏམེཝ སངྒཱམསཱིསཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཡོདྷཱཛཱིཝོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩམོ ཡོདྷཱཛཱིཝོ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནོ ལོཀསྨིཾ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཡོདྷཱཛཱིཝཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ.

‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩིམེ ཡོདྷཱཛཱིཝཱུཔམཱ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ བྷིཀྑཱུསུ ¶ . ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ རཛགྒཉྙེཝ དིསྭཱ སཾསཱིདཏི ཝིསཱིདཏི, ན སནྠམྦྷཏི, ན སཀྐོཏི བྲཧྨཙརིཡཾ སནྡྷཱརེཏུཾ [སནྟཱནེཏུཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]. སིཀྑཱདུབྦལྱཾ ཨཱཝིཀཏྭཱ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟཏི. ཀིམསྶ རཛགྒསྨིཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ ¶ , བྷིཀྑུ སུཎཱཏི – ‘ཨམུཀསྨིཾ ནཱམ གཱམེ ཝཱ ནིགམེ ཝཱ ཨིཏྠཱི ཝཱ ཀུམཱརཱི ཝཱ ཨབྷིརཱུཔཱ དསྶནཱིཡཱ པཱསཱདིཀཱ པརམཱཡ ཝཎྞཔོཀྑརཏཱཡ སམནྣཱགཏཱ’ཏི. སོ ཏཾ སུཏྭཱ སཾསཱིདཏི ཝིསཱིདཏི, ན སནྠམྦྷཏི, ན སཀྐོཏི བྲཧྨཙརིཡཾ སནྡྷཱརེཏུཾ. སིཀྑཱདུབྦལྱཾ ཨཱཝིཀཏྭཱ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟཏི. ཨིདམསྶ རཛགྒསྨིཾ.

‘‘སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཡོདྷཱཛཱིཝོ རཛགྒཉྙེཝ དིསྭཱ སཾསཱིདཏི ཝིསཱིདཏི, ན སནྠམྦྷཏི, ན སཀྐོཏི སངྒཱམཾ ཨོཏརིཏུཾ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུགྒལོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམོ ཡོདྷཱཛཱིཝཱུཔམོ པུགྒལོ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནོ བྷིཀྑཱུསུ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཧཏི རཛགྒཾ; ཨཔི ཙ ཁོ དྷཛགྒཉྙེཝ དིསྭཱ སཾསཱིདཏི ཝིསཱིདཏི, ན སནྠམྦྷཏི, ན སཀྐོཏི བྲཧྨཙརིཡཾ སནྡྷཱརེཏུཾ. སིཀྑཱདུབྦལྱཾ ¶ ཨཱཝིཀཏྭཱ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟཏི. ཀིམསྶ དྷཛགྒསྨིཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ན ཧེཝ ཁོ སུཎཱཏི – ‘ཨམུཀསྨིཾ ནཱམ གཱམེ ཝཱ ནིགམེ ཝཱ ཨིཏྠཱི ཝཱ ཀུམཱརཱི ཝཱ ཨབྷིརཱུཔཱ དསྶནཱིཡཱ པཱསཱདིཀཱ པརམཱཡ ཝཎྞཔོཀྑརཏཱཡ སམནྣཱགཏཱ’ཏི; ཨཔི ཙ ཁོ སཱམཾ པསྶཏི ཨིཏྠིཾ ཝཱ ཀུམཱརིཾ ཝཱ ཨབྷིརཱུཔཾ དསྶནཱིཡཾ པཱསཱདིཀཾ པརམཱཡ ཝཎྞཔོཀྑརཏཱཡ སམནྣཱགཏཾ. སོ ཏཾ དིསྭཱ སཾསཱིདཏི ཝིསཱིདཏི, ན སནྠམྦྷཏི, ན སཀྐོཏི ¶ བྲཧྨཙརིཡཾ སནྡྷཱརེཏུཾ. སིཀྑཱདུབྦལྱཾ ཨཱཝིཀཏྭཱ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟཏི. ཨིདམསྶ དྷཛགྒསྨིཾ.

‘‘སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཡོདྷཱཛཱིཝོ སཧཏི རཛགྒཾ; ཨཔི ཙ ཁོ དྷཛགྒཉྙེཝ དིསྭཱ སཾསཱིདཏི ¶ ཝིསཱིདཏི, ན སནྠམྦྷཏི, ན སཀྐོཏི སངྒཱམཾ ཨོཏརིཏུཾ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུགྒལོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡོ ཡོདྷཱཛཱིཝཱུཔམོ པུགྒལོ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནོ བྷིཀྑཱུསུ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཧཏི རཛགྒཾ, སཧཏི དྷཛགྒཾ; ཨཔི ཙ ཁོ ཨུསྶཱརཎཉྙེཝ སུཏྭཱ སཾསཱིདཏི ཝིསཱིདཏི, ན སནྠམྦྷཏི, ན སཀྐོཏི བྲཧྨཙརིཡཾ སནྡྷཱརེཏུཾ. སིཀྑཱདུབྦལྱཾ ཨཱཝིཀཏྭཱ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟཏི. ཀིམསྶ ཨུསྶཱརཎཱཡ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུཾ ཨརཉྙགཏཾ ཝཱ རུཀྑམཱུལགཏཾ ཝཱ སུཉྙཱགཱརགཏཾ ཝཱ མཱཏུགཱམོ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱུཧསཏི [ཨུཧསཏི (ཀ.), ཨོཧསཏི (སྱཱ. ཀཾ.) པུ. པ. ༡༩༦] ཨུལླཔཏི ཨུཛྫགྒྷཏི ཨུཔྤཎྜེཏི. སོ མཱཏུགཱམེན ཨཱུཧསིཡམཱནོ ཨུལླཔིཡམཱནོ ཨུཛྫགྒྷིཡམཱནོ ཨུཔྤཎྜིཡམཱནོ སཾསཱིདཏི ཝིསཱིདཏི, ན སནྠམྦྷཏི, ན སཀྐོཏི བྲཧྨཙརིཡཾ སནྡྷཱརེཏུཾ. སིཀྑཱདུབྦལྱཾ ཨཱཝིཀཏྭཱ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟཏི. ཨིདམསྶ ཨུསྶཱརཎཱཡ.

‘‘སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཡོདྷཱཛཱིཝོ སཧཏི རཛགྒཾ, སཧཏི དྷཛགྒཾ; ཨཔི ཙ ཁོ ཨུསྶཱརཎཉྙེཝ སུཏྭཱ སཾསཱིདཏི ཝིསཱིདཏི, ན སནྠམྦྷཏི, ན སཀྐོཏི སངྒཱམཾ ཨོཏརིཏུཾ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུགྒལོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡོ ཡོདྷཱཛཱིཝཱུཔམོ པུགྒལོ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནོ བྷིཀྑཱུསུ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཧཏི རཛགྒཾ, སཧཏི དྷཛགྒཾ, སཧཏི ཨུསྶཱརཎཾ; ཨཔི ¶ ཙ ཁོ སམྤཧཱརེ ཧཉྙཏི བྱཱཔཛྫཏི. ཀིམསྶ སམྤཧཱརསྨིཾ ¶ ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུཾ ཨརཉྙགཏཾ ཝཱ རུཀྑམཱུལགཏཾ ཝཱ ¶ སུཉྙཱགཱརགཏཾ ཝཱ མཱཏུགཱམོ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨབྷིནིསཱིདཏི ཨབྷིནིཔཛྫཏི ཨཛ྄ཛྷོཏྠརཏི. སོ མཱཏུགཱམེན ཨབྷིནིསཱིདིཡམཱནོ ཨབྷིནིཔཛྫིཡམཱནོ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཡམཱནོ སིཀྑཾ ཨཔཙྩཀྑཱཡ དུབྦལྱཾ ཨནཱཝིཀཏྭཱ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝཏི. ཨིདམསྶ སམྤཧཱརསྨིཾ.

‘‘སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཡོདྷཱཛཱིཝོ སཧཏི རཛགྒཾ, སཧཏི དྷཛགྒཾ, སཧཏི ཨུསྶཱརཎཾ, ཨཔི ཙ ཁོ སམྤཧཱརེ ཧཉྙཏི བྱཱཔཛྫཏི; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུགྒལོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཏྠོ ཡོདྷཱཛཱིཝཱུཔམོ པུགྒལོ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནོ བྷིཀྑཱུསུ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཧཏི རཛགྒཾ, སཧཏི དྷཛགྒཾ, སཧཏི ཨུསྶཱརཎཾ, སཧཏི སམྤཧཱརཾ, སོ ཏཾ སངྒཱམཾ ཨབྷིཝིཛིནིཏྭཱ ཝིཛིཏསངྒཱམོ ཏམེཝ སངྒཱམསཱིསཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི ¶ . ཀིམསྶ སངྒཱམཝིཛཡསྨིཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨརཉྙགཏཾ ཝཱ རུཀྑམཱུལགཏཾ ཝཱ སུཉྙཱགཱརགཏཾ ཝཱ མཱཏུགཱམོ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨབྷིནིསཱིདཏི ཨབྷིནིཔཛྫཏི ཨཛ྄ཛྷོཏྠརཏི. སོ མཱཏུགཱམེན ཨབྷིནིསཱིདིཡམཱནོ ཨབྷིནིཔཛྫིཡམཱནོ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཡམཱནོ ཝིནིཝེཋེཏྭཱ ཝིནིམོཙེཏྭཱ ཡེན ཀཱམཾ པཀྐམཏི. སོ ཝིཝིཏྟཾ སེནཱསནཾ བྷཛཏི ཨརཉྙཾ རུཀྑམཱུལཾ པབྦཏཾ ཀནྡརཾ གིརིགུཧཾ སུསཱནཾ ཝནཔཏྠཾ ཨབྦྷོཀཱསཾ པལཱལཔུཉྫཾ.

‘‘སོ ཨརཉྙགཏོ ཝཱ རུཀྑམཱུལགཏོ ཝཱ སུཉྙཱགཱརགཏོ ཝཱ ནིསཱིདཏི པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ཨུཛུཾ ཀཱཡཾ པཎིདྷཱཡ པརིམུཁཾ སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ ¶ . སོ ཨབྷིཛ྄ཛྷཾ ལོཀེ པཧཱཡ ཝིགཏཱབྷིཛ྄ཛྷེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི, ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡ ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏི; བྱཱཔཱདཔདོསཾ པཧཱཡ ཨབྱཱཔནྣཙིཏྟོ ཝིཧརཏི, སབྦཔཱཎབྷཱུཏཧིཏཱནུཀམྤཱི བྱཱཔཱདཔདོསཱ ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏི; ཐིནམིདྡྷཾ པཧཱཡ ཝིགཏཐིནམིདྡྷོ ཝིཧརཏི ཨཱལོཀསཉྙཱི སཏོ སམྤཛཱནོ, ཐིནམིདྡྷཱ ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏི; ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཾ པཧཱཡ ཨནུདྡྷཏོ ཝིཧརཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཝཱུཔསནྟཙིཏྟོ, ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཱ ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏི; ཝིཙིཀིཙྪཾ པཧཱཡ ཏིཎྞཝིཙིཀིཙྪོ ཝིཧརཏི ཨཀཐཾཀཐཱི ¶ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ, ཝིཙིཀིཙྪཱཡ ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏི. སོ ཨིམེ པཉྩ ནཱིཝརཎེ པཧཱཡ ཙེཏསོ ཨུཔཀྐིལེསེ པཉྙཱཡ དུབྦལཱིཀརཎེ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཱིཏིཡཱ ཙ ཝིརཱགཱ ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧརཏི སཏོ སམྤཛཱནོ, སུཁཉྩ ཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེཏི ཡཾ ཏཾ ཨརིཡཱ ཨཱཙིཀྑནྟི – ‘ཨུཔེཀྑཀོ སཏིམཱ སུཁཝིཧཱརཱི’ཏི ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ དུཀྑསྶ ཙ པཧཱནཱ, པུབྦེཝ སོམནསྶདོམནསྶཱནཾ ཨཏྠངྒམཱ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིཾ ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི.

‘‘སོ ¶ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏི. སོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨིམེ ཨཱསཝཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ ཨཱསཝསམུདཡོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ ཨཱསཝནིརོདྷོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ‘ཨཡཾ ཨཱསཝནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཛཱནཏོ ཨེཝཾ པསྶཏོ ཀཱམཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, བྷཝཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, ཨཝིཛྫཱསཝཱཔི ¶ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, ཝིམུཏྟསྨིཾ ཝིམུཏྟམིཏི ཉཱཎཾ ཧོཏི. ‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏི, ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱ’ཏི ¶ པཛཱནཱཏི. ཨིདམསྶ སངྒཱམཝིཛཡསྨིཾ.

‘‘སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཡོདྷཱཛཱིཝོ སཧཏི རཛགྒཾ, སཧཏི དྷཛགྒཾ, སཧཏི ཨུསྶཱརཎཾ, སཧཏི སམྤཧཱརཾ, སོ ཏཾ སངྒཱམཾ ཨབྷིཝིཛིནིཏྭཱ ཝིཛིཏསངྒཱམོ ཏམེཝ སངྒཱམསཱིསཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུགྒལོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩམོ ཡོདྷཱཛཱིཝཱུཔམོ པུགྒལོ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནོ བྷིཀྑཱུསུ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཡོདྷཱཛཱིཝཱུཔམཱ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ བྷིཀྑཱུསཱུ’’ཏི. པཉྩམཾ.

༦. དུཏིཡཡོདྷཱཛཱིཝསུཏྟཾ

༧༦. ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཡོདྷཱཛཱིཝཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཡོདྷཱཛཱིཝོ ཨསིཙམྨཾ གཧེཏྭཱ དྷནུཀལཱཔཾ ¶ སནྣཡ྄ཧིཏྭཱ ཝིཡཱུལ༹ྷཾ སངྒཱམཾ ཨོཏརཏི. སོ ཏསྨིཾ སངྒཱམེ ཨུསྶཧཏི ཝཱཡམཏི. ཏམེནཾ ཨུསྶཧནྟཾ ཝཱཡམནྟཾ པརེ ཧནནྟི པརིཡཱཔཱདེནྟི. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཡོདྷཱཛཱིཝོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམོ ཡོདྷཱཛཱིཝོ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནོ ལོཀསྨིཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཡོདྷཱཛཱིཝོ ཨསིཙམྨཾ གཧེཏྭཱ དྷནུཀལཱཔཾ སནྣཡ྄ཧིཏྭཱ ཝིཡཱུལ༹ྷཾ སངྒཱམཾ ཨོཏརཏི. སོ ཏསྨིཾ སངྒཱམེ ཨུསྶཧཏི ¶ ཝཱཡམཏི. ཏམེནཾ ཨུསྶཧནྟཾ ཝཱཡམནྟཾ པརེ ཨུཔལིཀྑནྟི [ཨུཔལིཁནྟི (ཀ.)], ཏམེནཾ ཨཔནེནྟི; ཨཔནེཏྭཱ ཉཱཏཀཱནཾ ནེནྟི. སོ ཉཱཏཀེཧི ནཱིཡམཱནོ ཨཔྤཏྭཱཝ ཉཱཏཀེ ཨནྟརཱམགྒེ ཀཱལཾ ཀརོཏི. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཡོདྷཱཛཱིཝོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡོ ཡོདྷཱཛཱིཝོ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནོ ལོཀསྨིཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཡོདྷཱཛཱིཝོ ཨསིཙམྨཾ གཧེཏྭཱ དྷནུཀལཱཔཾ ¶ སནྣཡ྄ཧིཏྭཱ ཝིཡཱུལ༹ྷཾ སངྒཱམཾ ཨོཏརཏི. སོ ཏསྨིཾ སངྒཱམེ ཨུསྶཧཏི ཝཱཡམཏི. ཏམེནཾ ཨུསྶཧནྟཾ ཝཱཡམནྟཾ པརེ ཨུཔལིཀྑནྟི, ཏམེནཾ ཨཔནེནྟི; ཨཔནེཏྭཱ ཉཱཏཀཱནཾ ནེནྟི. ཏམེནཾ ཉཱཏཀཱ ཨུཔཊྛཧནྟི པརིཙརནྟི. སོ ཉཱཏཀེཧི ཨུཔཊྛཧིཡམཱནོ པརིཙརིཡམཱནོ ཏེནེཝ ཨཱབཱདྷེན ཀཱལཾ ཀརོཏི ¶ . ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཡོདྷཱཛཱིཝོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡོ ཡོདྷཱཛཱིཝོ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནོ ལོཀསྨིཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཡོདྷཱཛཱིཝོ ཨསིཙམྨཾ གཧེཏྭཱ དྷནུཀལཱཔཾ སནྣཡ྄ཧིཏྭཱ ཝིཡཱུལ༹ྷཾ སངྒཱམཾ ཨོཏརཏི. སོ ཏསྨིཾ སངྒཱམེ ཨུསྶཧཏི ཝཱཡམཏི. ཏམེནཾ ཨུསྶཧནྟཾ ཝཱཡམནྟཾ པརེ ཨུཔལིཀྑནྟི, ཏམེནཾ ཨཔནེནྟི; ཨཔནེཏྭཱ ཉཱཏཀཱནཾ ནེནྟི. ཏམེནཾ ཉཱཏཀཱ ཨུཔཊྛཧནྟི པརིཙརནྟི. སོ ཉཱཏཀེཧི ཨུཔཊྛཧིཡམཱནོ པརིཙརིཡམཱནོ ཝུཊྛཱཏི ཏམྷཱ ཨཱབཱདྷཱ. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཡོདྷཱཛཱིཝོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཏྠོ ཡོདྷཱཛཱིཝོ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནོ ལོཀསྨིཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཡོདྷཱཛཱིཝོ ཨསིཙམྨཾ གཧེཏྭཱ དྷནུཀལཱཔཾ སནྣཡ྄ཧིཏྭཱ ཝིཡཱུལ༹ྷཾ སངྒཱམཾ ཨོཏརཏི. སོ ཏཾ སངྒཱམཾ ཨབྷིཝིཛིནིཏྭཱ ཝིཛིཏསངྒཱམོ ¶ ཏམེཝ སངྒཱམསཱིསཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཡོདྷཱཛཱིཝོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩམོ ཡོདྷཱཛཱིཝོ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནོ ལོཀསྨིཾ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཡོདྷཱཛཱིཝཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ.

‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩིམེ ཡོདྷཱཛཱིཝཱུཔམཱ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ བྷིཀྑཱུསུ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ¶ ཨཉྙཏརཾ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ¶ ཝཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཏི. སོ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཏམེཝ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ པིཎྜཱཡ པཝིསཏི ཨརཀྑིཏེནེཝ ཀཱཡེན ཨརཀྑིཏཱཡ ཝཱཙཱཡ ཨརཀྑིཏེན ཙིཏྟེན ཨནུཔཊྛིཏཱཡ སཏིཡཱ ཨསཾཝུཏེཧི ཨིནྡྲིཡེཧི. སོ ཏཏྠ པསྶཏི མཱཏུགཱམཾ དུནྣིཝཏྠཾ ཝཱ དུཔྤཱརུཏཾ ཝཱ. ཏསྶ ཏཾ མཱཏུགཱམཾ དིསྭཱ དུནྣིཝཏྠཾ ཝཱ དུཔྤཱརུཏཾ ཝཱ རཱགོ ཙིཏྟཾ ཨནུདྡྷཾསེཏི. སོ རཱགཱནུདྡྷཾསིཏེན ཙིཏྟེན སིཀྑཾ ཨཔཙྩཀྑཱཡ དུབྦལྱཾ ཨནཱཝིཀཏྭཱ མེཐུནཾ དྷམྨཾ པཊིསེཝཏི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཡོདྷཱཛཱིཝོ ཨསིཙམྨཾ གཧེཏྭཱ དྷནུཀལཱཔཾ སནྣཡ྄ཧིཏྭཱ ཝིཡཱུལ༹ྷཾ སངྒཱམཾ ཨོཏརཏི, སོ ཏསྨིཾ སངྒཱམེ ཨུསྶཧཏི ཝཱཡམཏི, ཏམེནཾ ཨུསྶཧནྟཾ ཝཱཡམནྟཾ པརེ ཧནནྟི པརིཡཱཔཱདེནྟི; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ ¶ པུགྒལོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམོ ཡོདྷཱཛཱིཝཱུཔམོ པུགྒལོ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནོ བྷིཀྑཱུསུ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཉྙཏརཾ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཏི. སོ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཏམེཝ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ པིཎྜཱཡ པཝིསཏི ཨརཀྑིཏེནེཝ ཀཱཡེན ཨརཀྑིཏཱཡ ཝཱཙཱཡ ཨརཀྑིཏེན ཙིཏྟེན ཨནུཔཊྛིཏཱཡ སཏིཡཱ ཨསཾཝུཏེཧི ཨིནྡྲིཡེཧི. སོ ཏཏྠ པསྶཏི མཱཏུགཱམཾ དུནྣིཝཏྠཾ ཝཱ དུཔྤཱརུཏཾ ཝཱ. ཏསྶ ཏཾ མཱཏུགཱམཾ དིསྭཱ དུནྣིཝཏྠཾ ཝཱ དུཔྤཱརུཏཾ ཝཱ རཱགོ ཙིཏྟཾ ཨནུདྡྷཾསེཏི. སོ རཱགཱནུདྡྷཾསིཏེན ཙིཏྟེན པརིཌཡ྄ཧཏེཝ ཀཱཡེན པརིཌཡ྄ཧཏི ཙེཏསཱ. ཏསྶ ཨེཝཾ ¶ ཧོཏི – ‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨཱརཱམཾ གནྟྭཱ ¶ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཱརོཙེཡྻཾ – རཱགཔརིཡུཊྛིཏོམྷི [རཱགཱཡིཏོམྷི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ)], ཨཱཝུསོ, རཱགཔརེཏོ, ན སཀྐོམི བྲཧྨཙརིཡཾ སནྡྷཱརེཏུཾ; སིཀྑཱདུབྦལྱཾ ཨཱཝིཀཏྭཱ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟིསྶཱམཱི’ཏི. སོ ཨཱརཱམཾ གཙྪནྟོ ཨཔྤཏྭཱཝ ཨཱརཱམཾ ཨནྟརཱམགྒེ སིཀྑཱདུབྦལྱཾ ཨཱཝིཀཏྭཱ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟཏི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཡོདྷཱཛཱིཝོ ཨསིཙམྨཾ གཧེཏྭཱ དྷནུཀལཱཔཾ སནྣཡ྄ཧིཏྭཱ ཝིཡཱུལ༹ྷཾ སངྒཱམཾ ཨོཏརཏི, སོ ཏསྨིཾ སངྒཱམེ ཨུསྶཧཏི ཝཱཡམཏི, ཏམེནཾ ཨུསྶཧནྟཾ ཝཱཡམནྟཾ པརེ ཨུཔལིཀྑནྟི, ཏམེནཾ ཨཔནེནྟི; ཨཔནེཏྭཱ ཉཱཏཀཱནཾ ནེནྟི. སོ ཉཱཏཀེཧི ནཱིཡམཱནོ ཨཔྤཏྭཱཝ ¶ ཉཱཏཀེ ཨནྟརཱམགྒེ ཀཱལཾ ཀརོཏི; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུགྒལོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡོ ཡོདྷཱཛཱིཝཱུཔམོ པུགྒལོ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནོ བྷིཀྑཱུསུ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཉྙཏརཾ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཏི. སོ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཏམེཝ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ པིཎྜཱཡ པཝིསཏི ཨརཀྑིཏེནེཝ ཀཱཡེན ཨརཀྑིཏཱཡ ཝཱཙཱཡ ཨརཀྑིཏེན ཙིཏྟེན ཨནུཔཊྛིཏཱཡ སཏིཡཱ ཨསཾཝུཏེཧི ཨིནྡྲིཡེཧི. སོ ཏཏྠ པསྶཏི མཱཏུགཱམཾ དུནྣིཝཏྠཾ ཝཱ དུཔྤཱརུཏཾ ཝཱ. ཏསྶ ཏཾ མཱཏུགཱམཾ དིསྭཱ དུནྣིཝཏྠཾ ཝཱ དུཔྤཱརུཏཾ ཝཱ རཱགོ ཙིཏྟཾ ཨནུདྡྷཾསེཏི. སོ རཱགཱནུདྡྷཾསིཏེན ཙིཏྟེན པརིཌཡ྄ཧཏེཝ ཀཱཡེན པརིཌཡ྄ཧཏི ཙེཏསཱ. ཏསྶ ཨེཝཾ ¶ ཧོཏི – ‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨཱརཱམཾ གནྟྭཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཱརོཙེཡྻཾ – རཱགཔརིཡུཊྛིཏོམྷི, ཨཱཝུསོ, རཱགཔརེཏོ, ན སཀྐོམི བྲཧྨཙརིཡཾ ¶ སནྡྷཱརེཏུཾ; སིཀྑཱདུབྦལྱཾ ཨཱཝིཀཏྭཱ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟིསྶཱམཱི’ཏི. སོ ཨཱརཱམཾ གནྟྭཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཱརོཙེཏི – ‘རཱགཔརིཡུཊྛིཏོམྷི, ཨཱཝུསོ, རཱགཔརེཏོ, ན སཀྐོམི བྲཧྨཙརིཡཾ སནྡྷཱརེཏུཾ; སིཀྑཱདུབྦལྱཾ ཨཱཝིཀཏྭཱ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟིསྶཱམཱི’’’ཏི.

‘‘ཏམེནཾ སབྲཧྨཙཱརཱི ཨོཝདནྟི ཨནུསཱསནྟི – ‘ཨཔྤསྶཱདཱ ¶ , ཨཱཝུསོ, ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ བཧུདུཀྑཱ བཧུཔཱཡཱསཱ [བཧཱུཔཱཡཱསཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.) པཱཙི. ༤༡༧; ཙཱུལ༹ཝ. ༦༥; མ. ནི. ༡.༢༣༤], ཨཱདཱིནཝོ ཨེཏྠ བྷིཡྻོ. ཨཊྛིཀངྐལཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ བཧུདུཀྑཱ བཧུཔཱཡཱསཱ, ཨཱདཱིནཝོ ཨེཏྠ བྷིཡྻོ. མཾསཔེསཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ བཧུདུཀྑཱ བཧུཔཱཡཱསཱ, ཨཱདཱིནཝོ ཨེཏྠ བྷིཡྻོ. ཏིཎུཀྐཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ བཧུདུཀྑཱ བཧུཔཱཡཱསཱ, ཨཱདཱིནཝོ ཨེཏྠ བྷིཡྻོ. ཨངྒཱརཀཱསཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ བཧུདུཀྑཱ བཧུཔཱཡཱསཱ, ཨཱདཱིནཝོ ཨེཏྠ བྷིཡྻོ. སུཔིནཀཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ བཧུདུཀྑཱ བཧུཔཱཡཱསཱ, ཨཱདཱིནཝོ ཨེཏྠ བྷིཡྻོ. ཡཱཙིཏཀཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ བཧུདུཀྑཱ བཧུཔཱཡཱསཱ, ཨཱདཱིནཝོ ཨེཏྠ བྷིཡྻོ. རུཀྑཕལཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ བཧུདུཀྑཱ བཧུཔཱཡཱསཱ, ཨཱདཱིནཝོ ཨེཏྠ བྷིཡྻོ. ཨསིསཱུནཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ བཧུདུཀྑཱ བཧུཔཱཡཱསཱ, ཨཱདཱིནཝོ ཨེཏྠ བྷིཡྻོ. སཏྟིསཱུལཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ ¶ བཧུདུཀྑཱ བཧུཔཱཡཱསཱ, ཨཱདཱིནཝོ ཨེཏྠ ¶ བྷིཡྻོ. སཔྤསིརཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ བཧུདུཀྑཱ བཧུཔཱཡཱསཱ, ཨཱདཱིནཝོ ཨེཏྠ བྷིཡྻོ. ཨབྷིརམཏཱཡསྨཱ བྲཧྨཙརིཡེ; མཱཡསྨཱ སིཀྑཱདུབྦལྱཾ ཨཱཝིཀཏྭཱ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟཱི’’’ཏི.

‘‘སོ སབྲཧྨཙཱརཱིཧི ཨེཝཾ ཨོཝདིཡམཱནོ ཨེཝཾ ཨནུསཱསིཡམཱནོ ཨེཝམཱཧ – ‘ཀིཉྩཱཔི, ཨཱཝུསོ, ཨཔྤསྶཱདཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ བཧུདུཀྑཱ བཧུཔཱཡཱསཱ, ཨཱདཱིནཝོ ཨེཏྠ བྷིཡྻོ; ཨཐ ཁོ ནེཝཱཧཾ སཀྐོམི བྲཧྨཙརིཡཾ སནྡྷཱརེཏུཾ, སིཀྑཱདུབྦལྱཾ ཨཱཝིཀཏྭཱ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟིསྶཱམཱི’’’ཏི. སོ སིཀྑཱདུབྦལྱཾ ཨཱཝིཀཏྭཱ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟཏི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཡོདྷཱཛཱིཝོ ཨསིཙམྨཾ གཧེཏྭཱ དྷནུཀལཱཔཾ སནྣཡ྄ཧིཏྭཱ ཝིཡཱུལ༹ྷཾ སངྒཱམཾ ཨོཏརཏི, སོ ཏསྨིཾ སངྒཱམེ ཨུསྶཧཏི ཝཱཡམཏི, ཏམེནཾ ཨུསྶཧནྟཾ ཝཱཡམནྟཾ པརེ ཨུཔལིཀྑནྟི, ཏམེནཾ ཨཔནེནྟི; ཨཔནེཏྭཱ ¶ ཉཱཏཀཱནཾ ནེནྟི, ཏམེནཾ ཉཱཏཀཱ ཨུཔཊྛཧནྟི པརིཙརནྟི ¶ . སོ ཉཱཏཀེཧི ཨུཔཊྛཧིཡམཱནོ པརིཙརིཡམཱནོ ཏེནེཝ ཨཱབཱདྷེན ཀཱལཾ ཀརོཏི; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུགྒལོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡོ ཡོདྷཱཛཱིཝཱུཔམོ པུགྒལོ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནོ བྷིཀྑཱུསུ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཉྙཏརཾ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཏི. སོ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཏམེཝ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ པིཎྜཱཡ པཝིསཏི ཨརཀྑིཏེནེཝ ཀཱཡེན ཨརཀྑིཏཱཡ ཝཱཙཱཡ ཨརཀྑིཏེན ཙིཏྟེན ཨནུཔཊྛིཏཱཡ སཏིཡཱ ཨསཾཝུཏེཧི ཨིནྡྲིཡེཧི. སོ ཏཏྠ པསྶཏི མཱཏུགཱམཾ དུནྣིཝཏྠཾ ཝཱ དུཔྤཱརུཏཾ ཝཱ. ཏསྶ ¶ ཏཾ མཱཏུགཱམཾ དིསྭཱ དུནྣིཝཏྠཾ ཝཱ དུཔྤཱརུཏཾ ཝཱ རཱགོ ཙིཏྟཾ ཨནུདྡྷཾསེཏི. སོ རཱགཱནུདྡྷཾསིཏེན ཙིཏྟེན པརིཌཡ྄ཧཏེཝ ཀཱཡེན པརིཌཡ྄ཧཏི ཙེཏསཱ. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨཱརཱམཾ གནྟྭཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཱརོཙེཡྻཾ – རཱགཔརིཡུཊྛིཏོམྷི, ཨཱཝུསོ, རཱགཔརེཏོ, ན སཀྐོམི བྲཧྨཙརིཡཾ ¶ སནྡྷཱརེཏུཾ; སིཀྑཱདུབྦལྱཾ ཨཱཝིཀཏྭཱ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟིསྶཱམཱི’ཏི. སོ ཨཱརཱམཾ གནྟྭཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཱརོཙེཏི – ‘རཱགཔརིཡུཊྛིཏོམྷི, ཨཱཝུསོ, རཱགཔརེཏོ, ན སཀྐོམི བྲཧྨཙརིཡཾ སནྡྷཱརེཏུཾ; སིཀྑཱདུབྦལྱཾ ཨཱཝིཀཏྭཱ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟིསྶཱམཱི’’’ཏི.

‘‘ཏམེནཾ སབྲཧྨཙཱརཱི ཨོཝདནྟི ཨནུསཱསནྟི – ‘ཨཔྤསྶཱདཱ, ཨཱཝུསོ, ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ བཧུདུཀྑཱ བཧུཔཱཡཱསཱ, ཨཱདཱིནཝོ ཨེཏྠ བྷིཡྻོ. ཨཊྛིཀངྐལཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ བཧུདུཀྑཱ བཧུཔཱཡཱསཱ, ཨཱདཱིནཝོ ཨེཏྠ བྷིཡྻོ. མཾསཔེསཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ…པེ… ཏིཎུཀྐཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ… ཨངྒཱརཀཱསཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ… སུཔིནཀཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ… ཡཱཙིཏཀཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ… རུཀྑཕལཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ… ཨསིསཱུནཱུཔམཱ ཀཱམཱ ¶ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ… སཏྟིསཱུལཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ… སཔྤསིརཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཝུཏྟཱ བྷགཝཏཱ བཧུདུཀྑཱ བཧུཔཱཡཱསཱ, ཨཱདཱིནཝོ ཨེཏྠ བྷིཡྻོ. ཨབྷིརམཏཱཡསྨཱ བྲཧྨཙརིཡེ; མཱཡསྨཱ སིཀྑཱདུབྦལྱཾ ཨཱཝིཀཏྭཱ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟཱི’’’ཏི.

‘‘སོ ¶ སབྲཧྨཙཱརཱིཧི ཨེཝཾ ཨོཝདིཡམཱནོ ཨེཝཾ ཨནུསཱསིཡམཱནོ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨུསྶཧིསྶཱམི ¶ , ཨཱཝུསོ, ཝཱཡམིསྶཱམི, ཨཱཝུསོ, ཨབྷིརམིསྶཱམི, ཨཱཝུསོ! ན དཱནཱཧཾ, ཨཱཝུསོ, སིཀྑཱདུབྦལྱཾ ཨཱཝིཀཏྭཱ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟིསྶཱམཱི’’’ཏི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཡོདྷཱཛཱིཝོ ཨསིཙམྨཾ གཧེཏྭཱ དྷནུཀལཱཔཾ སནྣཡ྄ཧིཏྭཱ ཝིཡཱུལ༹ྷཾ སངྒཱམཾ ཨོཏརཏི, སོ ཏསྨིཾ སངྒཱམེ ཨུསྶཧཏི ཝཱཡམཏི, ཏམེནཾ ཨུསྶཧནྟཾ ཝཱཡམནྟཾ པརེ ཨུཔལིཀྑནྟི, ཏམེནཾ ཨཔནེནྟི; ཨཔནེཏྭཱ ཉཱཏཀཱནཾ ནེནྟི, ཏམེནཾ ཉཱཏཀཱ ཨུཔཊྛཧནྟི པརིཙརནྟི. སོ ཉཱཏཀེཧི ཨུཔཊྛཧིཡམཱནོ པརིཙརིཡམཱནོ ཝུཊྛཱཏི ཏམྷཱ ཨཱབཱདྷཱ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུགྒལོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཏྠོ ཡོདྷཱཛཱིཝཱུཔམོ པུགྒལོ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནོ བྷིཀྑཱུསུ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཉྙཏརཾ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཏི. སོ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཏམེཝ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ པིཎྜཱཡ པཝིསཏི རཀྑིཏེནེཝ ཀཱཡེན རཀྑིཏཱཡ ཝཱཙཱཡ རཀྑིཏེན ཙིཏྟེན ཨུཔཊྛིཏཱཡ སཏིཡཱ སཾཝུཏེཧི ཨིནྡྲིཡེཧི. སོ ¶ ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ ན ནིམིཏྟགྒཱཧཱི ཧོཏི ནཱནུབྱཉྫནགྒཱཧཱི. ཡཏྭཱདྷིཀརཎམེནཾ ཙཀྑུནྡྲིཡཾ ཨསཾཝུཏཾ ཝིཧརནྟཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨནྭཱསྶཝེཡྻུཾ, ཏསྶ སཾཝརཱཡ པཊིཔཛྫཏི; རཀྑཏི ཙཀྑུནྡྲིཡཾ; ཙཀྑུནྡྲིཡེ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏི. སོཏེན སདྡཾ སུཏྭཱ… གྷཱནེན གནྡྷཾ གྷཱཡིཏྭཱ ¶ … ཛིཝ྄ཧཱཡ རསཾ སཱཡིཏྭཱ… ཀཱཡེན ¶ ཕོཊྛབྦཾ ཕུསིཏྭཱ… མནསཱ དྷམྨཾ ཝིཉྙཱཡ ན ནིམིཏྟགྒཱཧཱི ཧོཏི ནཱནུབྱཉྫནགྒཱཧཱི. ཡཏྭཱདྷིཀརཎམེནཾ མནིནྡྲིཡཾ ཨསཾཝུཏཾ ཝིཧརནྟཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨནྭཱསྶཝེཡྻུཾ, ཏསྶ སཾཝརཱཡ པཊིཔཛྫཏི; རཀྑཏི མནིནྡྲིཡཾ; མནིནྡྲིཡེ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏི. སོ པཙྪཱབྷཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟོ ཝིཝིཏྟཾ སེནཱསནཾ བྷཛཏི ཨརཉྙཾ རུཀྑམཱུལཾ པབྦཏཾ ཀནྡརཾ གིརིགུཧཾ སུསཱནཾ ཝནཔཏྠཾ ཨབྦྷོཀཱསཾ པལཱལཔུཉྫཾ. སོ ཨརཉྙགཏོ ཝཱ རུཀྑམཱུལགཏོ ཝཱ སུཉྙཱགཱརགཏོ ཝཱ ནིསཱིདཏི པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ཨུཛུཾ ཀཱཡཾ པཎིདྷཱཡ པརིམུཁཾ སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ. སོ ཨབྷིཛ྄ཛྷཾ ལོཀེ པཧཱཡ…པེ… སོ ཨིམེ པཉྩ ནཱིཝརཎེ པཧཱཡ ཙེཏསོ ཨུཔཀྐིལེསེ པཉྙཱཡ དུབྦལཱིཀརཎེ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… ¶ ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི.

‘‘སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏི. སོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི…པེ… ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱཏི པཛཱནཱཏི’’.

‘‘སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཡོདྷཱཛཱིཝོ ཨསིཙམྨཾ གཧེཏྭཱ དྷནུཀལཱཔཾ སནྣཡ྄ཧིཏྭཱ ཝིཡཱུལ༹ྷཾ སངྒཱམཾ ཨོཏརཏི, སོ ཏཾ སངྒཱམཾ ཨབྷིཝིཛིནིཏྭཱ ཝིཛིཏསངྒཱམོ ཏམེཝ སངྒཱམསཱིསཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུགྒལོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩམོ ཡོདྷཱཛཱིཝཱུཔམོ པུགྒལོ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནོ བྷིཀྑཱུསུ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ ¶ , པཉྩ ཡོདྷཱཛཱིཝཱུཔམཱ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ བྷིཀྑཱུསཱུ’’ཏི. ཚཊྛཾ.

༧. པཋམཨནཱགཏབྷཡསུཏྟཾ

༧༧. ‘‘པཉྩིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཨནཱགཏབྷཡཱནི སམྤསྶམཱནེན ཨལམེཝ ཨཱརཉྙིཀེན [ཨཱརཉྙཀེན (སབྦཏྠ ཨ. ནི. ༥.༡༨༡; པརི. ༤༤༣)] བྷིཀྑུནཱ ཨཔྤམཏྟེན ཨཱཏཱཔིནཱ པཧིཏཏྟེན ¶ ཝིཧརིཏུཾ ཨཔྤཏྟསྶ ¶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ.

‘‘ཀཏམཱནི པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱརཉྙིཀོ བྷིཀྑུ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨཧཾ ཁོ ཨེཏརཧི ཨེཀཀོ ཨརཉྙེ ཝིཧརཱམི. ཨེཀཀཾ ཁོ པན མཾ [ཨེཀཀཾ ཁོ པན (སྱཱ. ཀཾ.)] ཨརཉྙེ ཝིཧརནྟཾ ཨཧི ཝཱ མཾ ཌཾསེཡྻ, ཝིཙྪིཀོ [ཝིཙྪིཀཱ (སྱཱ.)] ཝཱ ¶ མཾ ཌཾསེཡྻ, སཏཔདཱི ཝཱ མཾ ཌཾསེཡྻ, ཏེན མེ ཨསྶ ཀཱལངྐིརིཡཱ, སོ མམསྶ ཨནྟརཱཡོ; ཧནྡཱཧཾ ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཱམི ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡཱ’ཏི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམཾ ཨནཱགཏབྷཡཾ སམྤསྶམཱནེན ཨལམེཝ ཨཱརཉྙིཀེན བྷིཀྑུནཱ ཨཔྤམཏྟེན ཨཱཏཱཔིནཱ པཧིཏཏྟེན ཝིཧརིཏུཾ ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱརཉྙིཀོ བྷིཀྑུ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨཧཾ ཁོ ཨེཏརཧི ཨེཀཀོ ཨརཉྙེ ཝིཧརཱམི. ཨེཀཀོ ཁོ པནཱཧཾ ཨརཉྙེ ཝིཧརནྟོ ཨུཔཀྑལིཏྭཱ ཝཱ པཔཏེཡྻཾ, བྷཏྟཾ ཝཱ བྷུཏྟཾ མེ བྱཱཔཛྫེཡྻ, པིཏྟཾ ཝཱ མེ ཀུཔྤེཡྻ, སེམྷཾ ཝཱ མེ ཀུཔྤེཡྻ, སཏྠཀཱ ཝཱ མེ ཝཱཏཱ ཀུཔྤེཡྻུཾ, ཏེན མེ ཨསྶ ཀཱལངྐིརིཡཱ, སོ མམསྶ ཨནྟརཱཡོ; ཧནྡཱཧཾ ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཱམི ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ ¶ སཙྪིཀིརིཡཱཡཱ’ཏི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡཾ ཨནཱགཏབྷཡཾ སམྤསྶམཱནེན ཨལམེཝ ཨཱརཉྙིཀེན བྷིཀྑུནཱ ཨཔྤམཏྟེན ཨཱཏཱཔིནཱ པཧིཏཏྟེན ཝིཧརིཏུཾ ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱརཉྙིཀོ བྷིཀྑུ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨཧཾ ཁོ ཨེཏརཧི ཨེཀཀོ ཨརཉྙེ ཝིཧརཱམི. ཨེཀཀོ ཁོ པནཱཧཾ ཨརཉྙེ ཝིཧརནྟོ ཝཱལེ༹ཧི སམཱགཙྪེཡྻཾ, སཱིཧེན ཝཱ བྱགྒྷེན ཝཱ དཱིཔིནཱ ཝཱ ཨཙྪེན ཝཱ ཏརཙྪེན ཝཱ, ཏེ མཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཡྻུཾ, ཏེན མེ ཨསྶ ཀཱལངྐིརིཡཱ ¶ , སོ མམསྶ ཨནྟརཱཡོ; ཧནྡཱཧཾ ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཱམི ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡཱ’ཏི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡཾ ཨནཱགཏབྷཡཾ སམྤསྶམཱནེན ཨལམེཝ ཨཱརཉྙིཀེན བྷིཀྑུནཱ ཨཔྤམཏྟེན ཨཱཏཱཔིནཱ པཧིཏཏྟེན ཝིཧརིཏུཾ ¶ ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱརཉྙིཀོ བྷིཀྑུ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨཧཾ ཁོ ཨེཏརཧི ཨེཀཀོ ཨརཉྙེ ཝིཧརཱམི. ཨེཀཀོ ཁོ པནཱཧཾ ཨརཉྙེ ཝིཧརནྟོ མཱཎཝེཧི སམཱགཙྪེཡྻཾ ཀཏཀམྨེཧི ཝཱ ཨཀཏཀམྨེཧི ཝཱ, ཏེ མཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཡྻུཾ, ཏེན མེ ཨསྶ ཀཱལངྐིརིཡཱ ¶ , སོ མམསྶ ཨནྟརཱཡོ; ཧནྡཱཧཾ ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཱམི ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡཱ’ཏི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཏྠཾ ཨནཱགཏབྷཡཾ སམྤསྶམཱནེན ཨལམེཝ ཨཱརཉྙིཀེན བྷིཀྑུནཱ ཨཔྤམཏྟེན ཨཱཏཱཔིནཱ པཧིཏཏྟེན ཝིཧརིཏུཾ ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ¶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱརཉྙིཀོ བྷིཀྑུ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨཧཾ ཁོ ཨེཏརཧི ཨེཀཀོ ཨརཉྙེ ཝིཧརཱམི. སནྟི ཁོ པནཱརཉྙེ ཝཱལཱ༹ ཨམནུསྶཱ, ཏེ མཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཡྻུཾ, ཏེན མེ ཨསྶ ཀཱལངྐིརིཡཱ, སོ མམསྶ ཨནྟརཱཡོ; ཧནྡཱཧཾ ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཱམི ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡཱ’ཏི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩམཾ ཨནཱགཏབྷཡཾ སམྤསྶམཱནེན ཨལམེཝ ཨཱརཉྙིཀེན བྷིཀྑུནཱ ཨཔྤམཏྟེན ཨཱཏཱཔིནཱ པཧིཏཏྟེན ཝིཧརིཏུཾ ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ.

‘‘ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨནཱགཏབྷཡཱནི སམྤསྶམཱནེན ཨལམེཝ ཨཱརཉྙིཀེན བྷིཀྑུནཱ ཨཔྤམཏྟེན ཨཱཏཱཔིནཱ པཧིཏཏྟེན ཝིཧརིཏུཾ ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡཱ’’ཏི. སཏྟམཾ.

༨. དུཏིཡཨནཱགཏབྷཡསུཏྟཾ

༧༨. ‘‘པཉྩིམཱནི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨནཱགཏབྷཡཱནི སམྤསྶམཱནེན ཨལམེཝ བྷིཀྑུནཱ ཨཔྤམཏྟེན ཨཱཏཱཔིནཱ པཧིཏཏྟེན ཝིཧརིཏུཾ ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ. ཀཏམཱནི པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨཧཾ ཁོ ཨེཏརཧི དཧརོ ཡུཝཱ སུསུཀཱལ༹ཀེསོ བྷདྲེན ཡོབྦནེན སམནྣཱགཏོ པཋམེན ཝཡསཱ ¶ . ཧོཏི ཁོ པན སོ སམཡོ ཡཾ ཨིམཾ ཀཱཡཾ ཛརཱ ཕུསཏི. ཛིཎྞེན ཁོ པན ཛརཱཡ ཨབྷིབྷཱུཏེན ན སུཀརཾ བུདྡྷཱནཾ སཱསནཾ མནསི ཀཱཏུཾ, ན སུཀརཱནི ཨརཉྙཝནཔཏྠཱནི ¶ པནྟཱནི སེནཱསནཱནི པཊིསེཝིཏུཾ. པུརཱ མཾ སོ དྷམྨོ ཨཱགཙྪཏི ཨནིཊྛོ ཨཀནྟོ ཨམནཱཔོ; ཧནྡཱཧཾ པཊིཀཙྩེཝ [པཊིགཙྩེཝ (སཱི.)] ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཱམི ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ¶ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ, ཡེནཱཧཾ དྷམྨེན སམནྣཱགཏོ ཛིཎྞཀོཔི ཕཱསུཾ [ཕཱསུ (པཱི. ཀ.)] ཝིཧརིསྶཱམཱི’ཏི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམཾ ཨནཱགཏབྷཡཾ སམྤསྶམཱནེན ཨལམེཝ བྷིཀྑུནཱ ཨཔྤམཏྟེན ཨཱཏཱཔིནཱ པཧིཏཏྟེན ཝིཧརིཏུཾ ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨཧཾ ཁོ ཨེཏརཧི ཨཔྤཱབཱདྷོ ཨཔྤཱཏངྐོ སམཝེཔཱཀིནིཡཱ གཧཎིཡཱ སམནྣཱགཏོ ནཱཏིསཱིཏཱཡ ནཱཙྩུཎྷཱཡ མཛ྄ཛྷིམཱཡ པདྷཱནཀྑམཱཡ. ཧོཏི ཁོ པན སོ སམཡོ ཡཾ ཨིམཾ ཀཱཡཾ བྱཱདྷི ཕུསཏི. བྱཱདྷིཏེན ཁོ པན བྱཱདྷིནཱ ཨབྷིབྷཱུཏེན [བྱཱདྷཱབྷིབྷཱུཏེན (སཱི. པཱི. ཀ.)] ན སུཀརཾ བུདྡྷཱནཾ སཱསནཾ མནསི ཀཱཏུཾ, ན སུཀརཱནི ཨརཉྙཝནཔཏྠཱནི པནྟཱནི སེནཱསནཱནི པཊིསེཝིཏུཾ. པུརཱ མཾ སོ དྷམྨོ ཨཱགཙྪཏི ཨནིཊྛོ ཨཀནྟོ ཨམནཱཔོ; ཧནྡཱཧཾ པཊིཀཙྩེཝ ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཱམི ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ ¶ , ཡེནཱཧཾ དྷམྨེན སམནྣཱགཏོ བྱཱདྷིཏོཔི ཕཱསུཾ ཝིཧརིསྶཱམཱི’ཏི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡཾ ཨནཱགཏབྷཡཾ སམྤསྶམཱནེན ཨལམེཝ བྷིཀྑུནཱ ཨཔྤམཏྟེན ཨཱཏཱཔིནཱ པཧིཏཏྟེན ཝིཧརིཏུཾ ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨེཏརཧི ཁོ སུབྷིཀྑཾ སུསསྶཾ སུལབྷཔིཎྜཾ ¶ , སུཀརཾ ཨུཉྪེན པགྒཧེན ཡཱཔེཏུཾ. ཧོཏི ཁོ པན སོ སམཡོ ཡཾ དུབྦྷིཀྑཾ ཧོཏི དུསྶསྶཾ དུལླབྷཔིཎྜཾ, ན སུཀརཾ ཨུཉྪེན པགྒཧེན ཡཱཔེཏུཾ. དུབྦྷིཀྑེ ཁོ པན མནུསྶཱ ཡེན སུབྷིཀྑཾ ཏེན སངྐམནྟི [ཏེནུཔསངྐམནྟི (ཀ.)]. ཏཏྠ སངྒཎིཀཝིཧཱརོ ཧོཏི ཨཱཀིཎྞཝིཧཱརོ. སངྒཎིཀཝིཧཱརེ ཁོ པན སཏི ཨཱཀིཎྞཝིཧཱརེ ན སུཀརཾ བུདྡྷཱནཾ སཱསནཾ མནསི ¶ ཀཱཏུཾ, ན སུཀརཱནི ཨརཉྙཝནཔཏྠཱནི པནྟཱནི སེནཱསནཱནི པཊིསེཝིཏུཾ. པུརཱ མཾ སོ དྷམྨོ ཨཱགཙྪཏི ཨནིཊྛོ ཨཀནྟོ ཨམནཱཔོ; ཧནྡཱཧཾ པཊིཀཙྩེཝ ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཱམི ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ, ཡེནཱཧཾ དྷམྨེན སམནྣཱགཏོ དུབྦྷིཀྑེཔི ཕཱསུ ཝིཧརིསྶཱམཱི’ཏི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡཾ ཨནཱགཏབྷཡཾ སམྤསྶམཱནེན ཨལམེཝ བྷིཀྑུནཱ ཨཔྤམཏྟེན ཨཱཏཱཔིནཱ པཧིཏཏྟེན ཝིཧརིཏུཾ ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨེཏརཧི ཁོ མནུསྶཱ སམགྒཱ སམྨོདམཱནཱ ཨཝིཝདམཱནཱ ཁཱིརོདཀཱིབྷཱུཏཱ ཨཉྙམཉྙཾ པིཡཙཀྑཱུཧི སམྤསྶནྟཱ ཝིཧརནྟི. ཧོཏི ཁོ པན སོ སམཡོ ཡཾ བྷཡཾ ཧོཏི ཨཊཝིསངྐོཔོ, ཙཀྐསམཱརཱུལ༹ྷཱ ཛཱནཔདཱ པརིཡཱཡནྟི. བྷཡེ ཁོ པན སཏི མནུསྶཱ ཡེན ཁེམཾ ཏེན སངྐམནྟི. ཏཏྠ སངྒཎིཀཝིཧཱརོ ཧོཏི ཨཱཀིཎྞཝིཧཱརོ. སངྒཎིཀཝིཧཱརེ ¶ ཁོ པན སཏི ཨཱཀིཎྞཝིཧཱརེ ན སུཀརཾ བུདྡྷཱནཾ སཱསནཾ མནསི ཀཱཏུཾ, ན སུཀརཱནི ཨརཉྙཝནཔཏྠཱནི པནྟཱནི སེནཱསནཱནི ¶ པཊིསེཝིཏུཾ. པུརཱ མཾ སོ དྷམྨོ ཨཱགཙྪཏི ཨནིཊྛོ ཨཀནྟོ ཨམནཱཔོ; ཧནྡཱཧཾ པཊིཀཙྩེཝ ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཱམི ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ, ཡེནཱཧཾ དྷམྨེན སམནྣཱགཏོ བྷཡེཔི ཕཱསུཾ ཝིཧརིསྶཱམཱི’ཏི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཏྠཾ ཨནཱགཏབྷཡཾ སམྤསྶམཱནེན ཨལམེཝ བྷིཀྑུནཱ ཨཔྤམཏྟེན ཨཱཏཱཔིནཱ པཧིཏཏྟེན ཝིཧརིཏུཾ ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨེཏརཧི ཁོ སངྒྷོ སམགྒོ སམྨོདམཱནོ ཨཝིཝདམཱནོ ཨེཀུདྡེསོ ཕཱསུ ཝིཧརཏི. ཧོཏི ཁོ པན སོ སམཡོ ཡཾ སངྒྷོ བྷིཛྫཏི. སངྒྷེ ཁོ པན བྷིནྣེ ན སུཀརཾ བུདྡྷཱནཾ སཱསནཾ མནསི ཀཱཏུཾ, ན སུཀརཱནི ཨརཉྙཝནཔཏྠཱནི པནྟཱནི སེནཱསནཱནི པཊིསེཝིཏུཾ. པུརཱ མཾ སོ དྷམྨོ ཨཱགཙྪཏི ཨནིཊྛོ ཨཀནྟོ ཨམནཱཔོ; ཧནྡཱཧཾ པཊིཀཙྩེཝ ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཱམི ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ, ཡེནཱཧཾ དྷམྨེན སམནྣཱགཏོ བྷིནྣེཔི སངྒྷེ ཕཱསུཾ ཝིཧརིསྶཱམཱི’ཏི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩམཾ ཨནཱགཏབྷཡཾ སམྤསྶམཱནེན ཨལམེཝ བྷིཀྑུནཱ ཨཔྤམཏྟེན ¶ ཨཱཏཱཔིནཱ པཧིཏཏྟེན ཝིཧརིཏུཾ ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ.

‘‘ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨནཱགཏབྷཡཱནི སམྤསྶམཱནེན ཨལམེཝ བྷིཀྑུནཱ ཨཔྤམཏྟེན ཨཱཏཱཔིནཱ ¶ པཧིཏཏྟེན ཝིཧརིཏུཾ ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡཱ’’ཏི. ཨཊྛམཾ.

༩. ཏཏིཡཨནཱགཏབྷཡསུཏྟཾ

༧༩. ‘‘པཉྩིམཱནི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨནཱགཏབྷཡཱནི ཨེཏརཧི ཨསམུཔྤནྣཱནི ཨཱཡཏིཾ སམུཔྤཛྫིསྶནྟི. ཏཱནི ཝོ [ཁོ (ཀཏྠཙི)] པཊིབུཛ྄ཛྷིཏབྦཱནི ¶ ; པཊིབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཙ ཏེསཾ པཧཱནཱཡ ཝཱཡམིཏབྦཾ.

‘‘ཀཏམཱནི པཉྩ? བྷཝིསྶནྟི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ ཨབྷཱཝིཏཀཱཡཱ ཨབྷཱཝིཏསཱིལཱ ཨབྷཱཝིཏཙིཏྟཱ ཨབྷཱཝིཏཔཉྙཱ. ཏེ ཨབྷཱཝིཏཀཱཡཱ སམཱནཱ ཨབྷཱཝིཏསཱིལཱ ཨབྷཱཝིཏཙིཏྟཱ ཨབྷཱཝིཏཔཉྙཱ ཨཉྙེ ཨུཔསམྤཱདེསྶནྟི. ཏེཔི [ཏེ (སཱི.)] ན སཀྑིསྶནྟི ཝིནེཏུཾ ཨདྷིསཱིལེ ཨདྷིཙིཏྟེ ཨདྷིཔཉྙཱཡ. ཏེཔི བྷཝིསྶནྟི ཨབྷཱཝིཏཀཱཡཱ ཨབྷཱཝིཏསཱིལཱ ཨབྷཱཝིཏཙིཏྟཱ ཨབྷཱཝིཏཔཉྙཱ. ཏེ ཨབྷཱཝིཏཀཱཡཱ སམཱནཱ ཨབྷཱཝིཏསཱིལཱ ཨབྷཱཝིཏཙིཏྟཱ ཨབྷཱཝིཏཔཉྙཱ ཨཉྙེ ཨུཔསམྤཱདེསྶནྟི. ཏེཔི [ཏེ (?)] ན སཀྑིསྶནྟི ཝིནེཏུཾ ཨདྷིསཱིལེ ཨདྷིཙིཏྟེ ཨདྷིཔཉྙཱཡ. ཏེཔི བྷཝིསྶནྟི ཨབྷཱཝིཏཀཱཡཱ ཨབྷཱཝིཏསཱིལཱ ཨབྷཱཝིཏཙིཏྟཱ ཨབྷཱཝིཏཔཉྙཱ. ཨིཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨསནྡོསཱ ཝིནཡསནྡོསོ; ཝིནཡསནྡོསཱ དྷམྨསནྡོསོ. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམཾ ཨནཱགཏབྷཡཾ ཨེཏརཧི ཨསམུཔྤནྣཾ ཨཱཡཏིཾ སམུཔྤཛྫིསྶཏི. ཏཾ ཝོ པཊིབུཛ྄ཛྷིཏབྦཾ; པཊིབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཙ ཏསྶ པཧཱནཱཡ ཝཱཡམིཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷཝིསྶནྟི བྷིཀྑཱུ ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ ཨབྷཱཝིཏཀཱཡཱ ཨབྷཱཝིཏསཱིལཱ ཨབྷཱཝིཏཙིཏྟཱ ཨབྷཱཝིཏཔཉྙཱ. ཏེ ཨབྷཱཝིཏཀཱཡཱ སམཱནཱ ཨབྷཱཝིཏསཱིལཱ ཨབྷཱཝིཏཙིཏྟཱ ཨབྷཱཝིཏཔཉྙཱ ཨཉྙེསཾ ནིསྶཡཾ དསྶནྟི. ཏེཔི ན སཀྑིསྶནྟི ཝིནེཏུཾ ཨདྷིསཱིལེ ཨདྷིཙིཏྟེ ཨདྷིཔཉྙཱཡ ¶ . ཏེཔི བྷཝིསྶནྟི ཨབྷཱཝིཏཀཱཡཱ ཨབྷཱཝིཏསཱིལཱ ཨབྷཱཝིཏཙིཏྟཱ ¶ ཨབྷཱཝིཏཔཉྙཱ. ཏེ ཨབྷཱཝིཏཀཱཡཱ སམཱནཱ ཨབྷཱཝིཏསཱིལཱ ཨབྷཱཝིཏཙིཏྟཱ ཨབྷཱཝིཏཔཉྙཱ ཨཉྙེསཾ ནིསྶཡཾ དསྶནྟི. ཏེཔི ན སཀྑིསྶནྟི ཝིནེཏུཾ ཨདྷིསཱིལེ ཨདྷིཙིཏྟེ ཨདྷིཔཉྙཱཡ. ཏེཔི བྷཝིསྶནྟི ཨབྷཱཝིཏཀཱཡཱ ཨབྷཱཝིཏསཱིལཱ ཨབྷཱཝིཏཙིཏྟཱ ཨབྷཱཝིཏཔཉྙཱ. ཨིཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨསནྡོསཱ ཝིནཡསནྡོསོ; ཝིནཡསནྡོསཱ དྷམྨསནྡོསོ. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡཾ ཨནཱགཏབྷཡཾ ཨེཏརཧི ཨསམུཔྤནྣཾ ཨཱཡཏིཾ སམུཔྤཛྫིསྶཏི. ཏཾ ཝོ པཊིབུཛ྄ཛྷིཏབྦཾ; པཊིབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཙ ཏསྶ པཧཱནཱཡ ཝཱཡམིཏབྦཾ.

‘‘པུན ¶ ¶ ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷཝིསྶནྟི བྷིཀྑཱུ ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ ཨབྷཱཝིཏཀཱཡཱ ཨབྷཱཝིཏསཱིལཱ ཨབྷཱཝིཏཙིཏྟཱ ཨབྷཱཝིཏཔཉྙཱ. ཏེ ཨབྷཱཝིཏཀཱཡཱ སམཱནཱ ཨབྷཱཝིཏསཱིལཱ ཨབྷཱཝིཏཙིཏྟཱ ཨབྷཱཝིཏཔཉྙཱ ཨབྷིདྷམྨཀཐཾ ཝེདལླཀཐཾ ཀཐེནྟཱ ཀཎྷདྷམྨཾ ཨོཀྐམམཱནཱ ན བུཛ྄ཛྷིསྶནྟི. ཨིཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨསནྡོསཱ ཝིནཡསནྡོསོ; ཝིནཡསནྡོསཱ དྷམྨསནྡོསོ. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡཾ ཨནཱགཏབྷཡཾ ཨེཏརཧི ཨསམུཔྤནྣཾ ཨཱཡཏིཾ སམུཔྤཛྫིསྶཏི. ཏཾ ཝོ པཊིབུཛ྄ཛྷིཏབྦཾ; པཊིབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཙ ཏསྶ པཧཱནཱཡ ཝཱཡམིཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷཝིསྶནྟི བྷིཀྑཱུ ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ ཨབྷཱཝིཏཀཱཡཱ ཨབྷཱཝིཏསཱིལཱ ཨབྷཱཝིཏཙིཏྟཱ ཨབྷཱཝིཏཔཉྙཱ. ཏེ ཨབྷཱཝིཏཀཱཡཱ སམཱནཱ ཨབྷཱཝིཏསཱིལཱ ཨབྷཱཝིཏཙིཏྟཱ ཨབྷཱཝིཏཔཉྙཱ ཡེ ཏེ སུཏྟནྟཱ ཏཐཱགཏབྷཱསིཏཱ གམྦྷཱིརཱ གམྦྷཱིརཏྠཱ ལོཀུཏྟརཱ སུཉྙཏཱཔྤཊིསཾཡུཏྟཱ, ཏེསུ བྷཉྙམཱནེསུ ¶ ན སུསྶཱུསིསྶནྟི, ན སོཏཾ ཨོདཧིསྶནྟི, ན ཨཉྙཱ ཙིཏྟཾ ཨུཔཊྛཔེསྶནྟི, ན ཙ ཏེ དྷམྨེ ཨུགྒཧེཏབྦཾ པརིཡཱཔུཎིཏབྦཾ མཉྙིསྶནྟི. ཡེ པན ཏེ སུཏྟནྟཱ ཀཝིཏཱ [ཀཝིཀཏཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི., སཾ. ནི. ༢.༢༢༩) ཊཱིཀཱ ཨོལོཀེཏབྦཱ] ཀཱཝེཡྻཱ ཙིཏྟཀྑརཱ ཙིཏྟབྱཉྫནཱ བཱཧིརཀཱ སཱཝཀབྷཱསིཏཱ, ཏེསུ བྷཉྙམཱནེསུ སུསྶཱུསིསྶནྟི, སོཏཾ ཨོདཧིསྶནྟི, ཨཉྙཱ ཙིཏྟཾ ཨུཔཊྛཔེསྶནྟི, ཏེ ཙ དྷམྨེ ཨུགྒཧེཏབྦཾ པརིཡཱཔུཎིཏབྦཾ མཉྙིསྶནྟི. ཨིཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨསནྡོསཱ ཝིནཡསནྡོསོ; ཝིནཡསནྡོསཱ དྷམྨསནྡོསོ. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཏྠཾ ཨནཱགཏབྷཡཾ ཨེཏརཧི ཨསམུཔྤནྣཾ ཨཱཡཏིཾ སམུཔྤཛྫིསྶཏི. ཏཾ ཝོ པཊིབུཛ྄ཛྷིཏབྦཾ; པཊིབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཙ ཏསྶ པཧཱནཱཡ ཝཱཡམིཏབྦཾ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷཝིསྶནྟི བྷིཀྑཱུ ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ ཨབྷཱཝིཏཀཱཡཱ ཨབྷཱཝིཏསཱིལཱ ཨབྷཱཝིཏཙིཏྟཱ ཨབྷཱཝིཏཔཉྙཱ ¶ . ཏེ ཨབྷཱཝིཏཀཱཡཱ སམཱནཱ ཨབྷཱཝིཏསཱིལཱ ཨབྷཱཝིཏཙིཏྟཱ ཨབྷཱཝིཏཔཉྙཱ ཐེརཱ བྷིཀྑཱུ བཱཧུལིཀཱ [བཱཧུལླིཀཱ (སྱཱ. ཀཾ.) ཨ. ནི. ༢.༤༩; ༣.༩༦] བྷཝིསྶནྟི སཱཐལིཀཱ ཨོཀྐམནེ པུབྦངྒམཱ པཝིཝེཀེ ནིཀྑིཏྟདྷུརཱ, ན ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷིསྶནྟི ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ. ཏེསཾ པཙྪིམཱ ཛནཏཱ དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫིསྶཏི. སཱཔི བྷཝིསྶཏི བཱཧུལིཀཱ སཱཐལིཀཱ ཨོཀྐམནེ པུབྦངྒམཱ པཝིཝེཀེ ནིཀྑིཏྟདྷུརཱ, ན ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷིསྶཏི ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ. ཨིཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨསནྡོསཱ ཝིནཡསནྡོསོ; ཝིནཡསནྡོསཱ དྷམྨསནྡོསོ. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩམཾ ཨནཱགཏབྷཡཾ ¶ ཨེཏརཧི ཨསམུཔྤནྣཾ ཨཱཡཏིཾ སམུཔྤཛྫིསྶཏི. ཏཾ ཝོ པཊིབུཛ྄ཛྷིཏབྦཾ; པཊིབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཙ ཏསྶ པཧཱནཱཡ ཝཱཡམིཏབྦཾ ¶ . ‘‘ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨནཱགཏབྷཡཱནི ཨེཏརཧི ཨསམུཔྤནྣཱནི ཨཱཡཏིཾ སམུཔྤཛྫིསྶནྟི. ཏཱནི ཝོ པཊིབུཛ྄ཛྷིཏབྦཱནི; པཊིབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཙ ཏེསཾ པཧཱནཱཡ ཝཱཡམིཏབྦ’’ནྟི. ནཝམཾ.

༡༠. ཙཏུཏྠཨནཱགཏབྷཡསུཏྟཾ

༨༠. ‘‘པཉྩིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཨནཱགཏབྷཡཱནི ཨེཏརཧི ཨསམུཔྤནྣཱནི ཨཱཡཏིཾ སམུཔྤཛྫིསྶནྟི. ཏཱནི ཝོ པཊིབུཛ྄ཛྷིཏབྦཱནི; པཊིབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཙ ཏེསཾ པཧཱནཱཡ ཝཱཡམིཏབྦཾ.

‘‘ཀཏམཱནི པཉྩ? བྷཝིསྶནྟི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ ཙཱིཝརེ ཀལྱཱཎཀཱམཱ. ཏེ ཙཱིཝརེ ཀལྱཱཎཀཱམཱ སམཱནཱ རིཉྩིསྶནྟི པཾསུཀཱུལིཀཏྟཾ, རིཉྩིསྶནྟི ཨརཉྙཝནཔཏྠཱནི པནྟཱནི སེནཱསནཱནི; གཱམནིགམརཱཛདྷཱནཱིསུ ཨོསརིཏྭཱ ཝཱསཾ ཀཔྤེསྶནྟི, ཙཱིཝརཧེཏུ ཙ ཨནེཀཝིཧིཏཾ ཨནེསནཾ ཨཔྤཏིརཱུཔཾ ཨཱཔཛྫིསྶནྟི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམཾ ཨནཱགཏབྷཡཾ ཨེཏརཧི ཨསམུཔྤནྣཾ ཨཱཡཏིཾ སམུཔྤཛྫིསྶཏི. ཏཾ ཝོ པཊིབུཛ྄ཛྷིཏབྦཾ; པཊིབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཙ ཏསྶ པཧཱནཱཡ ཝཱཡམིཏབྦཾ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷཝིསྶནྟི བྷིཀྑཱུ ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ པིཎྜཔཱཏེ ཀལྱཱཎཀཱམཱ. ཏེ པིཎྜཔཱཏེ ཀལྱཱཎཀཱམཱ སམཱནཱ རིཉྩིསྶནྟི པིཎྜཔཱཏིཀཏྟཾ ¶ , རིཉྩིསྶནྟི ཨརཉྙཝནཔཏྠཱནི པནྟཱནི སེནཱསནཱནི; གཱམནིགམརཱཛདྷཱནཱིསུ ཨོསརིཏྭཱ ཝཱསཾ ཀཔྤེསྶནྟི ཛིཝ྄ཧགྒེན རསགྒཱནི པརིཡེསམཱནཱ, པིཎྜཔཱཏཧེཏུ ཙ ཨནེཀཝིཧིཏཾ ཨནེསནཾ ཨཔྤཏིརཱུཔཾ ཨཱཔཛྫིསྶནྟི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡཾ ཨནཱགཏབྷཡཾ ཨེཏརཧི ཨསམུཔྤནྣཾ ཨཱཡཏིཾ སམུཔྤཛྫིསྶཏི. ཏཾ ¶ ཝོ པཊིབུཛ྄ཛྷིཏབྦཾ; པཊིབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཙ ཏསྶ པཧཱནཱཡ ཝཱཡམིཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷཝིསྶནྟི བྷིཀྑཱུ ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ སེནཱསནེ ཀལྱཱཎཀཱམཱ. ཏེ སེནཱསནེ ཀལྱཱཎཀཱམཱ སམཱནཱ རིཉྩིསྶནྟི རུཀྑམཱུལིཀཏྟཾ [ཨཱརཉྙཀཏྟཾ (སྱཱ. ཀཾ.)], རིཉྩིསྶནྟི ཨརཉྙཝནཔཏྠཱནི པནྟཱནི སེནཱསནཱནི; གཱམནིགམརཱཛདྷཱནཱིསུ ཨོསརིཏྭཱ ཝཱསཾ ཀཔྤེསྶནྟི, སེནཱསནཧེཏུ ¶ ཙ ཨནེཀཝིཧིཏཾ ཨནེསནཾ ཨཔྤཏིརཱུཔཾ ཨཱཔཛྫིསྶནྟི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡཾ ཨནཱགཏབྷཡཾ ཨེཏརཧི ཨསམུཔྤནྣཾ ཨཱཡཏིཾ སམུཔྤཛྫིསྶཏི. ཏཾ ཝོ པཊིབུཛ྄ཛྷིཏབྦཾ; པཊིབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཙ ཏསྶ པཧཱནཱཡ ཝཱཡམིཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷཝིསྶནྟི བྷིཀྑཱུ ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ བྷིཀྑུནཱིསིཀྑམཱནཱསམཎུདྡེསེཧི སཾསཊྛཱ ཝིཧརིསྶནྟི. བྷིཀྑུནཱིསིཀྑམཱནཱསམཎུདྡེསེཧི སཾསགྒེ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, སཏི ཨེཏཾ པཱཊིཀངྑཾ – ‘ཨནབྷིརཏཱ ཝཱ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིསྶནྟི, ཨཉྙཏརཾ ཝཱ སཾཀིལིཊྛཾ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཛྫིསྶནྟི, སིཀྑཾ ཝཱ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟིསྶནྟི’. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཏྠཾ ཨནཱགཏབྷཡཾ ཨེཏརཧི ཨསམུཔྤནྣཾ ཨཱཡཏིཾ སམུཔྤཛྫིསྶཏི. ཏཾ ཝོ པཊིབུཛ྄ཛྷིཏབྦཾ; པཊིབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཙ ཏསྶ པཧཱནཱཡ ཝཱཡམིཏབྦཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷཝིསྶནྟི བྷིཀྑཱུ ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ ཨཱརཱམིཀསམཎུདྡེསེཧི སཾསཊྛཱ ཝིཧརིསྶནྟི. ཨཱརཱམིཀསམཎུདྡེསེཧི སཾསགྒེ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, སཏི ཨེཏཾ པཱཊིཀངྑཾ – ‘ཨནེཀཝིཧིཏཾ སནྣིདྷིཀཱརཔརིབྷོགཾ ¶ ཨནུཡུཏྟཱ ཝིཧརིསྶནྟི, ཨོལཱ༹རིཀམྤི ནིམིཏྟཾ ཀརིསྶནྟི, པཐཝིཡཱཔི ཧརིཏགྒེཔི’. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩམཾ ཨནཱགཏབྷཡཾ ཨེཏརཧི ¶ ཨསམུཔྤནྣཾ ཨཱཡཏིཾ སམུཔྤཛྫིསྶཏི. ཏཾ ཝོ པཊིབུཛ྄ཛྷིཏབྦཾ; པཊིབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཙ ཏསྶ པཧཱནཱཡ ཝཱཡམིཏབྦཾ.

‘‘ཨིམཱནི ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨནཱགཏབྷཡཱནི ཨེཏརཧི ཨསམུཔྤནྣཱནི ཨཱཡཏིཾ སམུཔྤཛྫིསྶནྟི. ཏཱནི ཝོ པཊིབུཛ྄ཛྷིཏབྦཱནི; པཊིབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཙ ཏེསཾ པཧཱནཱཡ ཝཱཡམིཏབྦ’’ནྟི. དསམཾ.

ཡོདྷཱཛཱིཝཝགྒོ ཏཏིཡོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

དྭེ ཙེཏོཝིམུཏྟིཕལཱ, དྭེ ཙ དྷམྨཝིཧཱརིནོ;

ཡོདྷཱཛཱིཝཱ ཙ དྭེ ཝུཏྟཱ, ཙཏྟཱརོ ཙ ཨནཱགཏཱཏི.

(༩) ༤. ཐེརཝགྒོ

༡. རཛནཱིཡསུཏྟཾ

༨༡. ‘‘པཉྩཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཐེརོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ཨཔྤིཡོ ཙ ཧོཏི ཨམནཱཔོ ཙ ཨགརུ ཙ ཨབྷཱཝནཱིཡོ ཙ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? རཛནཱིཡེ རཛྫཏི, དུསྶནཱིཡེ [དུསནཱིཡེ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] དུསྶཏི, མོཧནཱིཡེ མུཡ྄ཧཏི, ཀུཔྤནཱིཡེ [ཀུཔནཱིཡེ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.), ཀོཔནཱིཡེ (པཱི.)] ཀུཔྤཏི, མདནཱིཡེ མཛྫཏི – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཐེརོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ཨཔྤིཡོ ཙ ཧོཏི ཨམནཱཔོ ཙ ཨགརུ ཙ ཨབྷཱཝནཱིཡོ ཙ.

‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཐེརོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡོ ཙ ཧོཏི མནཱཔོ ཙ གརུ ཙ བྷཱཝནཱིཡོ ཙ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? རཛནཱིཡེ ¶ ན རཛྫཏི, དུསྶནཱིཡེ ན ¶ དུསྶཏི, མོཧནཱིཡེ ན མུཡ྄ཧཏི, ཀུཔྤནཱིཡེ ན ཀུཔྤཏི, མདནཱིཡེ ན མཛྫཏི – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཐེརོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡོ ཙ ཧོཏི མནཱཔོ ཙ གརུ ཙ བྷཱཝནཱིཡོ ཙཱ’’ཏི. པཋམཾ.

༢. ཝཱིཏརཱགསུཏྟཾ

༨༢. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཐེརོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ཨཔྤིཡོ ཙ ཧོཏི ཨམནཱཔོ ཙ ཨགརུ ཙ ཨབྷཱཝནཱིཡོ ཙ. ཀཏམེཧི ¶ པཉྩཧི? ཨཝཱིཏརཱགོ ཧོཏི, ཨཝཱིཏདོསོ ཧོཏི, ཨཝཱིཏམོཧོ ཧོཏི, མཀྑཱི ཙ, པལཱ༹སཱི ཙ – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཐེརོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ཨཔྤིཡོ ཙ ཧོཏི ཨམནཱཔོ ཙ ཨགརུ ཙ ཨབྷཱཝནཱིཡོ ཙ.

‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཐེརོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡོ ཙ ཧོཏི མནཱཔོ ཙ གརུ ཙ བྷཱཝནཱིཡོ ཙ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཝཱིཏརཱགོ ཧོཏི, ཝཱིཏདོསོ ¶ ཧོཏི, ཝཱིཏམོཧོ ཧོཏི, ཨམཀྑཱི ཙ, ཨཔལཱ༹སཱི ཙ – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཐེརོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡོ ཙ ཧོཏི མནཱཔོ ཙ གརུ ཙ བྷཱཝནཱིཡོ ཙཱ’’ཏི. དུཏིཡཾ.

༣. ཀུཧཀསུཏྟཾ

༨༣. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཐེརོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ཨཔྤིཡོ ཙ ཧོཏི ཨམནཱཔོ ཙ ཨགརུ ཙ ཨབྷཱཝནཱིཡོ ཙ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཀུཧཀོ ཙ ཧོཏི, ལཔཀོ ཙ, ནེམིཏྟིཀོ [ནིམིཏྟིཀོ (སྱཱ. ཀཾ.), ནིམིཏྟཀོ (ཀ.)] ཙ, ནིཔྤེསིཀོ ཙ, ལཱབྷེན ཙ ལཱབྷཾ ནིཛིགཱིསིཏཱ [ནིཛིགིཾསིཏཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཐེརོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ཨཔྤིཡོ ཙ ཧོཏི ཨམནཱཔོ ཙ ཨགརུ ཙ ཨབྷཱཝནཱིཡོ ཙ.

‘‘པཉྩཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཐེརོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡོ ཙ ཧོཏི མནཱཔོ ཙ གརུ ཙ བྷཱཝནཱིཡོ ཙ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ན ཙ ཀུཧཀོ ཧོཏི, ན ཙ ལཔཀོ, ན ཙ ནེམིཏྟིཀོ, ན ཙ ནིཔྤེསིཀོ, ན ཙ ལཱབྷེན ལཱབྷཾ ནིཛིགཱིསིཏཱ – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཐེརོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡོ ཙ ཧོཏི མནཱཔོ ཙ གརུ ཙ བྷཱཝནཱིཡོ ཙཱ’’ཏི. ཏཏིཡཾ.

༤. ཨསྶདྡྷསུཏྟཾ

༨༤. ‘‘པཉྩཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཐེརོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ཨཔྤིཡོ ཙ ཧོཏི, ཨམནཱཔོ ཙ ཨགརུ ཙ ཨབྷཱཝནཱིཡོ ཙ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨསྶདྡྷོ ཧོཏི, ཨཧིརིཀོ ཧོཏི, ཨནོཏྟཔྤཱི ཧོཏི ¶ , ཀུསཱིཏོ ཧོཏི, དུཔྤཉྙོ ཧོཏི – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཐེརོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ཨཔྤིཡོ ཙ ཧོཏི ཨམནཱཔོ ཙ ཨགརུ ཙ ཨབྷཱཝནཱིཡོ ཙ.

‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཐེརོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡོ ཙ ཧོཏི མནཱཔོ ཙ གརུ ཙ བྷཱཝནཱིཡོ ཙ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? སདྡྷོ ཧོཏི, ཧིརཱིམཱ ཧོཏི, ཨོཏྟཔྤཱི ¶ ཧོཏི, ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཧོཏི, པཉྙཝཱ ཧོཏི – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཐེརོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡོ ཙ ཧོཏི མནཱཔོ ཙ གརུ ཙ བྷཱཝནཱིཡོ ཙཱ’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. ཨཀྑམསུཏྟཾ

༨༥. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཐེརོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ཨཔྤིཡོ ཙ ཧོཏི ཨམནཱཔོ ཙ ཨགརུ ཙ ཨབྷཱཝནཱིཡོ ཙ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨཀྑམོ ཧོཏི རཱུཔཱནཾ, ཨཀྑམོ སདྡཱནཾ, ཨཀྑམོ གནྡྷཱནཾ, ཨཀྑམོ རསཱནཾ, ཨཀྑམོ ཕོཊྛབྦཱནཾ – ཨིམེཧི ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཐེརོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ཨཔྤིཡོ ཙ ཧོཏི ཨམནཱཔོ ཙ ཨགརུ ཙ ཨབྷཱཝནཱིཡོ ཙ.

‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཐེརོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡོ ཙ ཧོཏི མནཱཔོ ཙ གརུ ཙ བྷཱཝནཱིཡོ ཙ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཁམོ ཧོཏི རཱུཔཱནཾ, ཁམོ སདྡཱནཾ, ཁམོ གནྡྷཱནཾ, ཁམོ རསཱནཾ, ཁམོ ཕོཊྛབྦཱནཾ – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཐེརོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡོ ཙ ཧོཏི མནཱཔོ ཙ གརུ ཙ བྷཱཝནཱིཡོ ཙཱ’’ཏི. པཉྩམཾ.

༦. པཊིསམྦྷིདཱཔཏྟསུཏྟཾ

༨༦. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཐེརོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡོ ཙ ཧོཏི མནཱཔོ ཙ གརུ ཙ བྷཱཝནཱིཡོ ཙ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱཔཏྟོ ཧོཏི, དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱཔཏྟོ ཧོཏི, ནིརུཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱཔཏྟོ ཧོཏི, པཊིབྷཱནཔཊིསམྦྷིདཱཔཏྟོ ཧོཏི ¶ , ཡཱནི ཏཱནི སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ཨུཙྩཱཝཙཱནི ཀིཾཀརཎཱིཡཱནི ཏཏྠ དཀྑོ ཧོཏི ཨནལསོ ཏཏྲུཔཱཡཱཡ ཝཱིམཾསཱཡ སམནྣཱགཏོ ཨལཾ ཀཱཏུཾ ¶ ཨལཾ སཾཝིདྷཱཏུཾ – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཐེརོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡོ ཙ ཧོཏི མནཱཔོ ཙ གརུ ཙ བྷཱཝནཱིཡོ ཙཱ’’ཏི. ཚཊྛཾ.

༧. སཱིལཝནྟསུཏྟཾ

༨༧. ‘‘པཉྩཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཐེརོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡོ ཙ ཧོཏི མནཱཔོ ཙ གརུ ཙ བྷཱཝནཱིཡོ ཙ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? སཱིལཝཱ ཧོཏི, པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏོ ཝིཧརཏི. ཨཱཙཱརགོཙརསམྤནྣོ ཨཎུམཏྟེསུ ཝཛྫེསུ བྷཡདསྶཱཝཱི, སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསུ; བཧུསྶུཏོ ཧོཏི སུཏདྷརོ སུཏསནྣིཙཡོ, ཡེ ཏེ དྷམྨཱ ཨཱདིཀལྱཱཎཱ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཱ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཱ ¶ སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ [སཱཏྠཱ སབྱཉྫནཱ (སཱི.)] ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨབྷིཝདནྟི, ཏཐཱརཱུཔཱསྶ དྷམྨཱ བཧུསྶུཏཱ ཧོནྟི དྷཱཏཱ [དྷཏཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཝཙསཱ པརིཙིཏཱ མནསཱནུཔེཀྑིཏཱ དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱ; ཀལྱཱཎཝཱཙོ ཧོཏི ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎོ པོརིཡཱ ཝཱཙཱཡ སམནྣཱགཏོ ཝིསྶཊྛཱཡ ཨནེལགལཱ༹ཡ ཨཏྠསྶ ཝིཉྙཱཔནིཡཱ; ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཧོཏི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི; ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཐེརོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡོ ཙ ཧོཏི མནཱཔོ ཙ གརུ ཙ བྷཱཝནཱིཡོ ཙཱ’’ཏི. སཏྟམཾ.

༨. ཐེརསུཏྟཾ

༨༨. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཐེརོ བྷིཀྑུ བཧུཛནཨཧིཏཱཡ ¶ པཊིཔནྣོ ཧོཏི བཧུཛནཨསུཁཱཡ བཧུནོ ཛནསྶ ཨནཏྠཱཡ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ དེཝམནུསྶཱནཾ.

‘‘ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཐེརོ ཧོཏི རཏྟཉྙཱུ ཙིརཔབྦཛིཏོ; ཉཱཏོ ཧོཏི ཡསསྶཱི སགཧཊྛཔབྦཛིཏཱནཾ [གཧཊྛཔབྦཛིཏཱནཾ (སཱི.)] བཧུཛནཔརིཝཱརོ; ལཱབྷཱི ཧོཏི ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཱནཾ; བཧུསྶུཏོ ཧོཏི སུཏདྷརོ སུཏསནྣིཙཡོ, ཡེ ཏེ དྷམྨཱ ཨཱདིཀལྱཱཎཱ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཱ ¶ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཱ སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨབྷིཝདནྟི, ཏཐཱརཱུཔཱསྶ དྷམྨཱ བཧུསྶུཏཱ ཧོནྟི དྷཱཏཱ ཝཙསཱ པརིཙིཏཱ མནསཱནུཔེཀྑིཏཱ དིཊྛིཡཱ ཨཔྤཊིཝིདྡྷཱ; མིཙྪཱདིཊྛིཀོ ཧོཏི ཝིཔརཱིཏདསྶནོ, སོ བཧུཛནཾ སདྡྷམྨཱ ཝུཊྛཱཔེཏྭཱ ཨསདྡྷམྨེ པཏིཊྛཱཔེཏི. ཐེརོ བྷིཀྑུ རཏྟཉྙཱུ ཙིརཔབྦཛིཏོ ཨིཏིཔིསྶ དིཊྛཱནུགཏིཾ ¶ ཨཱཔཛྫནྟི ¶ , ཉཱཏོ ཐེརོ བྷིཀྑུ ཡསསྶཱི སགཧཊྛཔབྦཛིཏཱནཾ བཧུཛནཔརིཝཱརོ ཨིཏིཔིསྶ དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫནྟི, ལཱབྷཱི ཐེརོ བྷིཀྑུ ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཱནཾ ཨིཏིཔིསྶ དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫནྟི, བཧུསྶུཏོ ཐེརོ བྷིཀྑུ སུཏདྷརོ སུཏསནྣིཙཡོ ཨིཏིཔིསྶ དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫནྟི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཐེརོ བྷིཀྑུ བཧུཛནཨཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི བཧུཛནཨསུཁཱཡ བཧུནོ ཛནསྶ ཨནཏྠཱཡ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ དེཝམནུསྶཱནཾ.

‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཐེརོ བྷིཀྑུ བཧུཛནཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི བཧུཛནསུཁཱཡ བཧུནོ ཛནསྶ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ དེཝམནུསྶཱནཾ.

‘‘ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཐེརོ ཧོཏི རཏྟཉྙཱུ ཙིརཔབྦཛིཏོ; ཉཱཏོ ཧོཏི ཡསསྶཱི སགཧཊྛཔབྦཛིཏཱནཾ བཧུཛནཔརིཝཱརོ; ལཱབྷཱི ཧོཏི ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཱནཾ ¶ ; བཧུསྶུཏོ ཧོཏི སུཏདྷརོ སུཏསནྣིཙཡོ, ཡེ ཏེ དྷམྨཱ ཨཱདིཀལྱཱཎཱ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཱ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཱ སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨབྷིཝདནྟི, ཏཐཱརཱུཔཱསྶ དྷམྨཱ བཧུསྶུཏཱ ཧོནྟི དྷཱཏཱ ཝཙསཱ པརིཙིཏཱ མནསཱནུཔེཀྑིཏཱ དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱ; སམྨཱདིཊྛིཀོ ཧོཏི ཨཝིཔརཱིཏདསྶནོ, སོ བཧུཛནཾ ཨསདྡྷམྨཱ ཝུཊྛཱཔེཏྭཱ སདྡྷམྨེ པཏིཊྛཱཔེཏི. ཐེརོ བྷིཀྑུ རཏྟཉྙཱུ ཙིརཔབྦཛིཏོ ཨིཏིཔིསྶ དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫནྟི, ཉཱཏོ ཐེརོ བྷིཀྑུ ཡསསྶཱི སགཧཊྛཔབྦཛིཏཱནཾ བཧུཛནཔརིཝཱརོ ཨིཏིཔིསྶ དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫནྟི, ལཱབྷཱི ཐེརོ བྷིཀྑུ ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཱནཾ ཨིཏིཔིསྶ དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫནྟི, བཧུསྶུཏོ ཐེརོ བྷིཀྑུ སུཏདྷརོ སུཏསནྣིཙཡོ ཨིཏིཔིསྶ དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫནྟི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཐེརོ བྷིཀྑུ བཧུཛནཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི བཧུཛནསུཁཱཡ ¶ ¶ བཧུནོ ཛནསྶ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ དེཝམནུསྶཱན’’ནྟི. ཨཊྛམཾ.

༩. པཋམསེཁསུཏྟཾ

༨༩. ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སེཁསྶ བྷིཀྑུནོ པརིཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཀཏམེ པཉྩ ¶ ? ཀམྨཱརཱམཏཱ, བྷསྶཱརཱམཏཱ, ནིདྡཱརཱམཏཱ, སངྒཎིཀཱརཱམཏཱ, ཡཐཱཝིམུཏྟཾ ཙིཏྟཾ ན པཙྩཝེཀྑཏི – ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ དྷམྨཱ སེཁསྶ བྷིཀྑུནོ པརིཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟི.

‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སེཁསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཔརིཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཀཏམེ པཉྩ? ན ཀམྨཱརཱམཏཱ, ན བྷསྶཱརཱམཏཱ, ན ནིདྡཱརཱམཏཱ, ན སངྒཎིཀཱརཱམཏཱ, ཡཐཱཝིམུཏྟཾ ཙིཏྟཾ པཙྩཝེཀྑཏི – ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ དྷམྨཱ སེཁསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཔརིཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟཱི’’ཏི. ནཝམཾ.

༡༠. དུཏིཡསེཁསུཏྟཾ

༩༠. ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སེཁསྶ བྷིཀྑུནོ པརིཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, སེཁོ བྷིཀྑུ བཧུཀིཙྩོ ཧོཏི བཧུཀརཎཱིཡོ ¶ ཝིཡཏྟོ ཀིཾཀརཎཱིཡེསུ; རིཉྩཏི པཊིསལླཱནཾ, ནཱནུཡུཉྫཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐཾ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམོ དྷམྨོ སེཁསྶ བྷིཀྑུནོ པརིཧཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, སེཁོ བྷིཀྑུ ཨཔྤམཏྟཀེན ཀམྨེན དིཝསཾ ཨཏིནཱམེཏི; རིཉྩཏི པཊིསལླཱནཾ, ནཱནུཡུཉྫཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐཾ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡོ དྷམྨོ སེཁསྶ བྷིཀྑུནོ པརིཧཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, སེཁོ བྷིཀྑུ སཾསཊྛོ ཝིཧརཏི གཧཊྛཔབྦཛིཏེཧི ཨནནུལོམིཀེན གིཧིསཾསགྒེན; རིཉྩཏི པཊིསལླཱནཾ, ནཱནུཡུཉྫཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐཾ ¶ . ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡོ དྷམྨོ སེཁསྶ བྷིཀྑུནོ པརིཧཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, སེཁོ བྷིཀྑུ ཨཀཱལེན གཱམཾ པཝིསཏི, ཨཏིདིཝཱ པཊིཀྐམཏི; རིཉྩཏི པཊིསལླཱནཾ, ནཱནུཡུཉྫཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐཾ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཏྠོ དྷམྨོ སེཁསྶ བྷིཀྑུནོ པརིཧཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, སེཁོ བྷིཀྑུ ཡཱཡཾ ཀཐཱ ཨཱབྷིསལླེཁིཀཱ ཙེཏོཝིཝརཎསཔྤཱཡཱ, སེཡྻཐིདཾ – ཨཔྤིཙྪཀཐཱ སནྟུཊྛིཀཐཱ པཝིཝེཀཀཐཱ ཨསཾསགྒཀཐཱ ཝཱིརིཡཱརམྦྷཀཐཱ ¶ སཱིལཀཐཱ སམཱདྷིཀཐཱ པཉྙཱཀཐཱ ཝིམུཏྟིཀཐཱ ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཀཐཱ, ཨེཝརཱུཔིཡཱ ཀཐཱཡ ན ནིཀཱམལཱབྷཱི ཧོཏི ན ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ན ཨཀསིརལཱབྷཱི [ཀིཙྪལཱབྷཱི ཀསིརལཱབྷཱི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི)]; རིཉྩཏི པཊིསལླཱནཾ, ནཱནུཡུཉྫཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐཾ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩམོ དྷམྨོ སེཁསྶ བྷིཀྑུནོ པརིཧཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ དྷམྨཱ སེཁསྶ བྷིཀྑུནོ པརིཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟི.

‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སེཁསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཔརིཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, སེཁོ བྷིཀྑུ ¶ ན བཧུཀིཙྩོ ཧོཏི ན བཧུཀརཎཱིཡོ ཝིཡཏྟོ ཀིཾཀརཎཱིཡེསུ; ན རིཉྩཏི པཊིསལླཱནཾ, ཨནུཡུཉྫཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐཾ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམོ དྷམྨོ སེཁསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཔརིཧཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, སེཁོ བྷིཀྑུ ན ཨཔྤམཏྟཀེན ཀམྨེན དིཝསཾ ཨཏིནཱམེཏི; ན རིཉྩཏི པཊིསལླཱནཾ, ཨནུཡུཉྫཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐཾ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡོ དྷམྨོ སེཁསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཔརིཧཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, སེཁོ བྷིཀྑུ ཨསཾསཊྛོ ཝིཧརཏི གཧཊྛཔབྦཛིཏེཧི ཨནནུལོམིཀེན གིཧིསཾསགྒེན; ན རིཉྩཏི པཊིསལླཱནཾ, ཨནུཡུཉྫཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐཾ ¶ . ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡོ དྷམྨོ སེཁསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཔརིཧཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, སེཁོ བྷིཀྑུ ན ཨཏིཀཱལེན གཱམཾ པཝིསཏི, ནཱཏིདིཝཱ པཊིཀྐམཏི; ན རིཉྩཏི པཊིསལླཱནཾ, ཨནུཡུཉྫཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐཾ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཏྠོ དྷམྨོ སེཁསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཔརིཧཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, སེཁོ བྷིཀྑུ ཡཱཡཾ ཀཐཱ ཨཱབྷིསལླེཁིཀཱ ཙེཏོཝིཝརཎསཔྤཱཡཱ, སེཡྻཐིདཾ – ཨཔྤིཙྪཀཐཱ སནྟུཊྛིཀཐཱ པཝིཝེཀཀཐཱ ཨསཾསགྒཀཐཱ ཝཱིརིཡཱརམྦྷཀཐཱ སཱིལཀཐཱ སམཱདྷིཀཐཱ པཉྙཱཀཐཱ ཝིམུཏྟིཀཐཱ ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཀཐཱ, ཨེཝརཱུཔིཡཱ ཀཐཱཡ ¶ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཧོཏི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི; ན རིཉྩཏི པཊིསལླཱནཾ, ཨནུཡུཉྫཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐཾ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩམོ དྷམྨོ སེཁསྶ བྷིཀྑུནོ ¶ ཨཔརིཧཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ དྷམྨཱ སེཁསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཔརིཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟཱི’’ཏི. དསམཾ.

ཐེརཝགྒོ ཙཏུཏྠོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

རཛནཱིཡོ ¶ ཝཱིཏརཱགོ, ཀུཧཀཱསྶདྡྷཨཀྑམཱ;

པཊིསམྦྷིདཱ ཙ སཱིལེན, ཐེརོ སེཁཱ པརེ དུཝེཏི.

(༡༠) ༥. ཀཀུདྷཝགྒོ

༡. པཋམསམྤདཱསུཏྟཾ

༩༡. ‘‘པཉྩིམཱ ¶ , བྷིཀྑཝེ, སམྤདཱ. ཀཏམཱ པཉྩ? སདྡྷཱསམྤདཱ, སཱིལསམྤདཱ, སུཏསམྤདཱ, ཙཱགསམྤདཱ, པཉྙཱསམྤདཱ – ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ སམྤདཱ’’ཏི. པཋམཾ.

༢. དུཏིཡསམྤདཱསུཏྟཾ

༩༢. ‘‘པཉྩིམཱ ¶ , བྷིཀྑཝེ, སམྤདཱ. ཀཏམཱ པཉྩ? སཱིལསམྤདཱ, སམཱདྷིསམྤདཱ, པཉྙཱསམྤདཱ, ཝིམུཏྟིསམྤདཱ, ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནསམྤདཱ – ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ སམྤདཱ’’ཏི. དུཏིཡཾ.

༣. བྱཱཀརཎསུཏྟཾ

༩༣. ‘‘པཉྩིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཱནི. ཀཏམཱནི པཉྩ? མནྡཏྟཱ མོམཱུཧཏྟཱ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོཏི; པཱཔིཙྪོ ཨིཙྪཱཔཀཏོ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོཏི; ཨུམྨཱདཱ ཙིཏྟཀྑེཔཱ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོཏི; ཨདྷིམཱནེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོཏི; སམྨདེཝ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོཏི. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཱནཱི’’ཏི. ཏཏིཡཾ.

༤. ཕཱསུཝིཧཱརསུཏྟཾ

༩༤. ‘‘པཉྩིམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཕཱསུཝིཧཱརཱ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརཾ ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི; ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ…པེ… དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ… ¶ ¶ ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི; ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཕཱསུཝིཧཱརཱ’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. ཨཀུཔྤསུཏྟཾ

༩༥. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ནཙིརསྶེཝ ཨཀུཔྤཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ ¶ , བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཏྠཔཊིསམྦྷིདཱཔཏྟོ ཧོཏི, དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱཔཏྟོ ཧོཏི, ནིརུཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱཔཏྟོ ཧོཏི, པཊིབྷཱནཔཊིསམྦྷིདཱཔཏྟོ ཧོཏི, ཡཐཱཝིམུཏྟཾ ཙིཏྟཾ པཙྩཝེཀྑཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ནཙིརསྶེཝ ཨཀུཔྤཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི. པཉྩམཾ.

༦. སུཏདྷརསུཏྟཾ

༩༦. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཾ ཨཱསེཝནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨཀུཔྤཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཔྤཊྛོ ཧོཏི ཨཔྤཀིཙྩོ སུབྷརོ སུསནྟོསོ ཛཱིཝིཏཔརིཀྑཱརེསུ; ཨཔྤཱཧཱརོ ཧོཏི ཨནོདརིཀཏྟཾ ཨནུཡུཏྟོ; ཨཔྤམིདྡྷོ ཧོཏི ཛཱགརིཡཾ ཨནུཡུཏྟོ; བཧུསྶུཏོ ཧོཏི སུཏདྷརོ སུཏསནྣིཙཡོ, ཡེ ཏེ དྷམྨཱ ཨཱདིཀལྱཱཎཱ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཱ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཱ སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨབྷིཝདནྟི, ཏཐཱརཱུཔཱསྶ དྷམྨཱ བཧུསྶུཏཱ ཧོནྟི དྷཱཏཱ ཝཙསཱ པརིཙིཏཱ མནསཱནུཔེཀྑིཏཱ དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱ; ཡཐཱཝིམུཏྟཾ ཙིཏྟཾ པཙྩཝེཀྑཏི. ཨིམེཧི ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཾ ཨཱསེཝནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨཀུཔྤཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི. ཚཊྛཾ.

༧. ཀཐཱསུཏྟཾ

༩༧. ‘‘པཉྩཧི ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཾ བྷཱཝེནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨཀུཔྤཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཔྤཊྛོ ཧོཏི ཨཔྤཀིཙྩོ སུབྷརོ སུསནྟོསོ ཛཱིཝིཏཔརིཀྑཱརེསུ; ཨཔྤཱཧཱརོ ཧོཏི ཨནོདརིཀཏྟཾ ཨནུཡུཏྟོ; ཨཔྤམིདྡྷོ ¶ ཧོཏི ཛཱགརིཡཾ ཨནུཡུཏྟོ; ཡཱཡཾ ཀཐཱ ཨཱབྷིསལླེཁིཀཱ ཙེཏོཝིཝརཎསཔྤཱཡཱ, སེཡྻཐིདཾ – ཨཔྤིཙྪཀཐཱ…པེ… ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཀཐཱ, ཨེཝརཱུཔིཡཱ ཀཐཱཡ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཧོཏི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི; ཡཐཱཝིམུཏྟཾ ཙིཏྟཾ པཙྩཝེཀྑཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཾ བྷཱཝེནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨཀུཔྤཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི. སཏྟམཾ.

༨. ཨཱརཉྙཀསུཏྟཾ

༩༨. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཾ བཧུལཱིཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨཀུཔྤཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཔྤཊྛོ ཧོཏི ཨཔྤཀིཙྩོ སུབྷརོ སུསནྟོསོ ཛཱིཝིཏཔརིཀྑཱརེསུ; ཨཔྤཱཧཱརོ ཧོཏི ཨནོདརིཀཏྟཾ ཨནུཡུཏྟོ; ཨཔྤམིདྡྷོ ཧོཏི ཛཱགརིཡཾ ཨནུཡུཏྟོ; ཨཱརཉྙཀོ ཧོཏི པནྟསེནཱསནོ; ཡཐཱཝིམུཏྟཾ ཙིཏྟཾ པཙྩཝེཀྑཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ¶ བྷིཀྑུ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཾ བཧུལཱིཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨཀུཔྤཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི. ཨཊྛམཾ.

༩. སཱིཧསུཏྟཾ

༩༩. ‘‘སཱིཧོ, བྷིཀྑཝེ, མིགརཱཛཱ སཱཡནྷསམཡཾ ཨཱསཡཱ ནིཀྑམཏི; ཨཱསཡཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཝིཛམྦྷཏི; ཝིཛམྦྷིཏྭཱ སམནྟཱ ཙཏུདྡིསཾ [ཙཏུདྡིསཱ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི. ཀ.) ཨ. ནི. ༤.༣༣; སཾ. ནི. ༣.༧༨ པསྶིཏབྦཾ] ཨནུཝིལོཀེཏི; སམནྟཱ ཙཏུདྡིསཾ [ཙཏུདྡིསཱ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི. ཀ.) ཨ. ནི. ༤.༣༣; སཾ. ནི. ༣.༧༨ པསྶིཏབྦཾ] ཨནུཝིལོཀེཏྭཱ ཏིཀྑཏྟུཾ སཱིཧནཱདཾ ནདཏི; ཏིཀྑཏྟུཾ སཱིཧནཱདཾ ནདིཏྭཱ གོཙརཱཡ པཀྐམཏི. སོ ཧཏྠིསྶ ཙེཔི པཧཱརཾ དེཏི, སཀྐཙྩཉྙེཝ པཧཱརཾ དེཏི, ནོ ཨསཀྐཙྩཾ; མཧིཾསསྶ [མཧིསསྶ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཙེཔི པཧཱརཾ དེཏི, སཀྐཙྩཉྙེཝ པཧཱརཾ དེཏི, ནོ ཨསཀྐཙྩཾ; གཝསྶ ཙེཔི པཧཱརཾ དེཏི, སཀྐཙྩཉྙེཝ པཧཱརཾ དེཏི, ནོ ཨསཀྐཙྩཾ; དཱིཔིསྶ ཙེཔི ¶ པཧཱརཾ དེཏི, སཀྐཙྩཉྙེཝ པཧཱརཾ དེཏི ¶ , ནོ ཨསཀྐཙྩཾ; ཁུདྡཀཱནཉྩེཔི ¶ པཱཎཱནཾ པཧཱརཾ དེཏི ཨནྟམསོ སསབིལཱ༹རཱནམྤི [སསབིལཱ༹རཱནཾ (ཀ.)], སཀྐཙྩཉྙེཝ པཧཱརཾ དེཏི, ནོ ཨསཀྐཙྩཾ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ‘མཱ མེ ཡོགྒཔཐོ ནསྶཱ’ཏི.

‘‘སཱིཧོཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ. ཡཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ པརིསཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཨིདམསྶ ཧོཏི སཱིཧནཱདསྨིཾ. བྷིཀྑཱུནཉྩེཔི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ དྷམྨཾ དེསེཏི, སཀྐཙྩཉྙེཝ ཏཐཱགཏོ དྷམྨཾ དེསེཏི, ནོ ཨསཀྐཙྩཾ; བྷིཀྑུནཱིནཉྩེཔི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ དྷམྨཾ དེསེཏི, སཀྐཙྩཉྙེཝ ཏཐཱགཏོ དྷམྨཾ དེསེཏི, ནོ ཨསཀྐཙྩཾ; ཨུཔཱསཀཱནཉྩེཔི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ དྷམྨཾ དེསེཏི, སཀྐཙྩཉྙེཝ ¶ ཏཐཱགཏོ དྷམྨཾ དེསེཏི, ནོ ཨསཀྐཙྩཾ; ཨུཔཱསིཀཱནཉྩེཔི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ དྷམྨཾ དེསེཏི, སཀྐཙྩཉྙེཝ ཏཐཱགཏོ དྷམྨཾ དེསེཏི, ནོ ཨསཀྐཙྩཾ; པུཐུཛྫནཱནཉྩེཔི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ དྷམྨཾ དེསེཏི ཨནྟམསོ ཨནྣབྷཱརནེསཱདཱནམྤི [ཨནྣབྷཱརནེསཱདཱནཾ (ཀ.)], སཀྐཙྩཉྙེཝ ཏཐཱགཏོ དྷམྨཾ དེསེཏི, ནོ ཨསཀྐཙྩཾ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? དྷམྨགརུ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ དྷམྨགཱརཝོ’’ཏི. ནཝམཾ.

༡༠. ཀཀུདྷཐེརསུཏྟཾ

༡༠༠. ཨེཝཾ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཀོསམྦིཡཾ ཝིཧརཏི གྷོསིཏཱརཱམེ. [ཙཱུལ༹ཝ. ༣༣༣, ༣༤༡] ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཀཀུདྷོ ནཱམ ཀོལིཡཔུཏྟོ [ཀོལཱི༹ཡཔུཏྟོ (སཱི. སྱཱ. ཀ.)] ཨཱཡསྨཏོ མཧཱམོགྒལླཱནསྶ ཨུཔཊྛཱཀོ ཨདྷུནཱཀཱལངྐཏོ ཨཉྙཏརཾ མནོམཡཾ ཀཱཡཾ ཨུཔཔནྣོ. ཏསྶ ཨེཝརཱུཔོ ཨཏྟབྷཱཝཔཊིལཱབྷོ ཧོཏི – སེཡྻཐཱཔི ནཱམ དྭེ ཝཱ ཏཱིཎི ཝཱ མཱགདྷཀཱནི [མཱགདྷིཀཱནི (སཱི. པཱི. ཀ.)] གཱམཀྑེཏྟཱནི. སོ ཏེན ཨཏྟབྷཱཝཔཊིལཱབྷེན ནེཝ ཨཏྟཱནཾ [ནེཝཏྟཱནཾ བྱཱབཱདྷེཏི (སཱི.)] ནོ པརཾ བྱཱབཱདྷེཏི.

ཨཐ ཁོ ཀཀུདྷོ དེཝཔུཏྟོ ཡེནཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ མཧཱམོགྒལླཱནཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. ཨེཀམནྟཾ ཋིཏོ ¶ ཁོ ཀཀུདྷོ དེཝཔུཏྟོ ཨཱཡསྨནྟཾ མཧཱམོགྒལླཱནཾ ¶ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘དེཝདཏྟསྶ, བྷནྟེ, ཨེཝརཱུཔཾ ཨིཙྪཱགཏཾ ཨུཔྤཛྫི – ‘ཨཧཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པརིཧརིསྶཱམཱི’ཏི. སཧཙིཏྟུཔྤཱདཱ ཙ, བྷནྟེ, དེཝདཏྟོ ཏསྶཱ ཨིདྡྷིཡཱ པརིཧཱིནོ’’ཏི. ཨིདམཝོཙ ཀཀུདྷོ དེཝཔུཏྟོ. ཨིདཾ ཝཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ མཧཱམོགྒལླཱནཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠེཝནྟརདྷཱཡི.

ཨཐ ¶ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི ¶ ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཀཀུདྷོ ནཱམ, བྷནྟེ, ཀོལིཡཔུཏྟོ མམཾ ཨུཔཊྛཱཀོ ཨདྷུནཱཀཱལངྐཏོ ཨཉྙཏརཾ མནོམཡཾ ཀཱཡཾ ཨུཔཔནྣོ ཧོཏི. ཏསྶ ཨེཝརཱུཔོ ཨཏྟབྷཱཝཔཊིལཱབྷོ – སེཡྻཐཱཔི ནཱམ དྭེ ཝཱ ཏཱིཎི ཝཱ མཱགདྷཀཱནི གཱམཀྑེཏྟཱནི. སོ ཏེན ཨཏྟབྷཱཝཔཊིལཱབྷེན ནེཝ ཨཏྟཱནཾ ནོ པརཾ བྱཱབཱདྷེཏི. ཨཐ ཁོ, བྷནྟེ, ཀཀུདྷོ དེཝཔུཏྟོ ཡེནཱཧཾ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. ཨེཀམནྟཾ ཋིཏོ ཁོ, བྷནྟེ, ཀཀུདྷོ དེཝཔུཏྟོ མཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘དེཝདཏྟསྶ, བྷནྟེ, ཨེཝརཱུཔཾ ཨིཙྪཱགཏཾ ཨུཔྤཛྫི – ཨཧཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པརིཧརིསྶཱམཱིཏི. སཧཙིཏྟུཔྤཱདཱ ཙ, བྷནྟེ, དེཝདཏྟོ ཏསྶཱ ཨིདྡྷིཡཱ པརིཧཱིནོ’ཏི. ཨིདམཝོཙ, བྷནྟེ, ཀཀུདྷོ དེཝཔུཏྟོ. ཨིདཾ ཝཏྭཱ མཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠེཝནྟརདྷཱཡཱི’’ཏི.

‘‘ཀིཾ པན ཏེ, མོགྒལླཱན, ཀཀུདྷོ དེཝཔུཏྟོ ཙེཏསཱ ཙེཏོ པརིཙྩ ཝིདིཏོ – ‘ཡཾ ཀིཉྩི ཀཀུདྷོ དེཝཔུཏྟོ བྷཱསཏི སབྦཾ ཏཾ ཏཐེཝ ཧོཏི, ནོ ཨཉྙཐཱ’’’ཏི? ‘‘ཙེཏསཱ ཙེཏོ པརིཙྩ ཝིདིཏོ མེ, བྷནྟེ, ཀཀུདྷོ དེཝཔུཏྟོ – ‘ཡཾ ཀིཉྩི ཀཀུདྷོ དེཝཔུཏྟོ བྷཱསཏི སབྦཾ ཏཾ ཏཐེཝ ཧོཏི, ནོ ཨཉྙཐཱ’’’ཏི. ‘‘རཀྑསྶེཏཾ, མོགྒལླཱན, ཝཱཙཾ! (རཀྑསྶེཏཾ, མོགྒལླཱན, ཝཱཙཾ) [( ) སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི. པོཏྠཀེསུ ནཏྠི ཙཱུལ༹ཝ. ༣༣༣ པན སབྦཏྠཔི དིསྶཏིཡེཝ]! ཨིདཱནི སོ མོགྷཔུརིསོ ཨཏྟནཱཝ ཨཏྟཱནཾ པཱཏུཀརིསྶཏི ¶ .

‘‘པཉྩིམེ, མོགྒལླཱན, སཏྠཱརོ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷ ¶ , མོགྒལླཱན, ཨེཀཙྩོ སཏྠཱ ཨཔརིསུདྡྷསཱིལོ སམཱནོ ‘པརིསུདྡྷསཱིལོམྷཱི’ཏི པཊིཛཱནཱཏི ‘པརིསུདྡྷཾ མེ སཱིལཾ པརིཡོདཱཏཾ ¶ ཨསཾཀིལིཊྛ’ནྟི. ཏམེནཾ སཱཝཀཱ ཨེཝཾ ཛཱནནྟི – ‘ཨཡཾ ཁོ བྷཝཾ སཏྠཱ ཨཔརིསུདྡྷསཱིལོ སམཱནོ པརིསུདྡྷསཱིལོམྷཱི’ཏི པཊིཛཱནཱཏི ‘པརིསུདྡྷཾ མེ སཱིལཾ པརིཡོདཱཏཾ ཨསཾཀིལིཊྛ’ནྟི. མཡཉྩེཝ ཁོ པན གིཧཱིནཾ ཨཱརོཙེཡྻཱམ, ནཱསྶསྶ མནཱཔཾ. ཡཾ ཁོ པནསྶ ཨམནཱཔཾ, ཀཐཾ ནཾ [ཀཐཾ ནུ ཏཾ (སཱི.), ཀཐཾ ནུ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི. ཀ.), ཀཐཾ ཏཾ (ཀཏྠཙི)] མཡཾ ཏེན སམུདཱཙརེཡྻཱམ – ‘སམྨནྣཏི ཁོ པན ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརེན; ཡཾ ཏུམོ ཀརིསྶཏི ཏུམོཝ ཏེན པཉྙཱཡིསྶཏཱི’ཏི ¶ ¶ . ཨེཝརཱུཔཾ ཁོ, མོགྒལླཱན, སཏྠཱརཾ སཱཝཀཱ སཱིལཏོ རཀྑནྟི; ཨེཝརཱུཔོ ཙ པན སཏྠཱ སཱཝཀེཧི སཱིལཏོ རཀྑཾ པཙྩཱསཱིསཏི [པཙྩཱསིཾསཏི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)].

‘‘པུན ཙཔརཾ, མོགྒལླཱན, ཨིདྷེཀཙྩོ སཏྠཱ ཨཔརིསུདྡྷཱཛཱིཝོ སམཱནོ ‘པརིསུདྡྷཱཛཱིཝོམྷཱི’ཏི པཊིཛཱནཱཏི ‘པརིསུདྡྷོ མེ ཨཱཛཱིཝོ པརིཡོདཱཏོ ཨསཾཀིལིཊྛོ’ཏི. ཏམེནཾ སཱཝཀཱ ཨེཝཾ ཛཱནནྟི – ‘ཨཡཾ ཁོ བྷཝཾ སཏྠཱ ཨཔརིསུདྡྷཱཛཱིཝོ སམཱནོ པརིསུདྡྷཱཛཱིཝོམྷཱི’ཏི པཊིཛཱནཱཏི ‘པརིསུདྡྷོ མེ ཨཱཛཱིཝོ པརིཡོདཱཏོ ཨསཾཀིལིཊྛོ’ཏི. མཡཉྩེཝ ཁོ པན གིཧཱིནཾ ཨཱརོཙེཡྻཱམ, ནཱསྶསྶ མནཱཔཾ. ཡཾ ཁོ པནསྶ ཨམནཱཔཾ, ཀཐཾ ནཾ མཡཾ ཏེན སམུདཱཙརེཡྻཱམ – ‘སམྨནྣཏི ཁོ པན ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརེན; ཡཾ ཏུམོ ཀརིསྶཏི ཏུམོཝ ཏེན པཉྙཱཡིསྶཏཱི’ཏི. ཨེཝརཱུཔཾ ཁོ, མོགྒལླཱན, སཏྠཱརཾ སཱཝཀཱ ཨཱཛཱིཝཏོ རཀྑནྟི; ཨེཝརཱུཔོ ཙ པན སཏྠཱ སཱཝཀེཧི ཨཱཛཱིཝཏོ རཀྑཾ པཙྩཱསཱིསཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མོགྒལླཱན, ཨིདྷེཀཙྩོ སཏྠཱ ཨཔརིསུདྡྷདྷམྨདེསནོ སམཱནོ ‘པརིསུདྡྷདྷམྨདེསནོམྷཱི’ཏི པཊིཛཱནཱཏི ‘པརིསུདྡྷཱ མེ དྷམྨདེསནཱ པརིཡོདཱཏཱ ཨསཾཀིལིཊྛཱ’ཏི. ཏམེནཾ སཱཝཀཱ ཨེཝཾ ཛཱནནྟི – ‘ཨཡཾ ཁོ བྷཝཾ སཏྠཱ ཨཔརིསུདྡྷདྷམྨདེསནོ སམཱནོ པརིསུདྡྷདྷམྨདེསནོམྷཱི’ཏི ¶ པཊིཛཱནཱཏི ‘པརིསུདྡྷཱ མེ དྷམྨདེསནཱ པརིཡོདཱཏཱ ཨསཾཀིལིཊྛཱ’ཏི. མཡཉྩེཝ ཁོ པན གིཧཱིནཾ ཨཱརོཙེཡྻཱམ, ནཱསྶསྶ མནཱཔཾ. ཡཾ ཁོ པནསྶ ཨམནཱཔཾ, ཀཐཾ ནཾ མཡཾ ཏེན སམུདཱཙརེཡྻཱམ – ‘སམྨནྣཏི ཁོ པན ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརེན; ཡཾ ¶ ཏུམོ ཀརིསྶཏི ཏུམོཝ ཏེན པཉྙཱཡིསྶཏཱི’ཏི. ཨེཝརཱུཔཾ ཁོ, མོགྒལླཱན, སཏྠཱརཾ སཱཝཀཱ དྷམྨདེསནཏོ རཀྑནྟི ¶ ; ཨེཝརཱུཔོ ཙ པན སཏྠཱ སཱཝཀེཧི དྷམྨདེསནཏོ རཀྑཾ པཙྩཱསཱིསཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མོགྒལླཱན, ཨིདྷེཀཙྩོ སཏྠཱ ཨཔརིསུདྡྷཝེཡྻཱཀརཎོ སམཱནོ ‘པརིསུདྡྷཝེཡྻཱཀརཎོམྷཱི’ཏི པཊིཛཱནཱཏི ‘པརིསུདྡྷཾ མེ ཝེཡྻཱཀརཎཾ པརིཡོདཱཏཾ ཨསཾཀིལིཊྛ’ནྟི. ཏམེནཾ སཱཝཀཱ ཨེཝཾ ཛཱནནྟི – ‘ཨཡཾ ཁོ བྷཝཾ སཏྠཱ ཨཔརིསུདྡྷཝེཡྻཱཀརཎོ སམཱནོ པརིསུདྡྷཝེཡྻཱཀརཎོམྷཱི’ཏི པཊིཛཱནཱཏི ‘པརིསུདྡྷཾ མེ ཝེཡྻཱཀརཎཾ པརིཡོདཱཏཾ ཨསཾཀིལིཊྛ’ནྟི. མཡཉྩེཝ ཁོ པན གིཧཱིནཾ ཨཱརོཙེཡྻཱམ, ནཱསྶསྶ མནཱཔཾ ¶ . ཡཾ ཁོ པནསྶ ཨམནཱཔཾ, ཀཐཾ ནཾ མཡཾ ཏེན སམུདཱཙརེཡྻཱམ – ‘སམྨནྣཏི ཁོ པན ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརེན; ཡཾ ཏུམོ ཀརིསྶཏི ཏུམོཝ ཏེན པཉྙཱཡིསྶཏཱི’ཏི. ཨེཝརཱུཔཾ ཁོ, མོགྒལླཱན, སཏྠཱརཾ སཱཝཀཱ ཝེཡྻཱཀརཎཏོ རཀྑནྟི; ཨེཝརཱུཔོ ཙ པན སཏྠཱ སཱཝཀེཧི ཝེཡྻཱཀརཎཏོ རཀྑཾ པཙྩཱསཱིསཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, མོགྒལླཱན, ཨིདྷེཀཙྩོ སཏྠཱ ཨཔརིསུདྡྷཉཱཎདསྶནོ སམཱནོ ‘པརིསུདྡྷཉཱཎདསྶནོམྷཱི’ཏི པཊིཛཱནཱཏི ‘པརིསུདྡྷཾ མེ ཉཱཎདསྶནཾ པརིཡོདཱཏཾ ཨསཾཀིལིཊྛ’ནྟི. ཏམེནཾ སཱཝཀཱ ཨེཝཾ ཛཱནནྟི – ‘ཨཡཾ ཁོ བྷཝཾ སཏྠཱ ཨཔརིསུདྡྷཉཱཎདསྶནོ སམཱནོ པརིསུདྡྷཉཱཎདསྶནོམྷཱི’ཏི པཊིཛཱནཱཏི ‘པརིསུདྡྷཾ མེ ཉཱཎདསྶནཾ པརིཡོདཱཏཾ ཨསཾཀིལིཊྛ’ནྟི. མཡཉྩེཝ ཁོ པན གིཧཱིནཾ ཨཱརོཙེཡྻཱམ, ནཱསྶསྶ མནཱཔཾ. ཡཾ ཁོ པནསྶ ཨམནཱཔཾ, ཀཐཾ ནཾ མཡཾ ཏེན སམུདཱཙརེཡྻཱམ ¶ – ‘སམྨནྣཏི ཁོ པན ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརེན; ཡཾ ཏུམོ ཀརིསྶཏི ཏུམོཝ ཏེན པཉྙཱཡིསྶཏཱི’ཏི. ཨེཝརཱུཔཾ ཁོ, མོགྒལླཱན, སཏྠཱརཾ སཱཝཀཱ ཉཱཎདསྶནཏོ རཀྑནྟི; ཨེཝརཱུཔོ ཙ པན སཏྠཱ སཱཝཀེཧི ཉཱཎདསྶནཏོ རཀྑཾ པཙྩཱསཱིསཏི. ཨིམེ ཁོ, མོགྒལླཱན, པཉྩ སཏྠཱརོ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ.

‘‘ཨཧཾ ཁོ པན, མོགྒལླཱན, པརིསུདྡྷསཱིལོ སམཱནོ ‘པརིསུདྡྷསཱིལོམྷཱི’ཏི པཊིཛཱནཱམི ‘པརིསུདྡྷཾ མེ སཱིལཾ པརིཡོདཱཏཾ ཨསཾཀིལིཊྛ’ནྟི. ན ཙ མཾ སཱཝཀཱ སཱིལཏོ རཀྑནྟི, ན ཙཱཧཾ སཱཝཀེཧི སཱིལཏོ རཀྑཾ པཙྩཱསཱིསཱམི. པརིསུདྡྷཱཛཱིཝོ སམཱནོ ‘པརིསུདྡྷཱཛཱིཝོམྷཱི’ཏི པཊིཛཱནཱམི ‘པརིསུདྡྷོ མེ ཨཱཛཱིཝོ པརིཡོདཱཏོ ཨསཾཀིལིཊྛོ’ཏི. ན ཙ མཾ སཱཝཀཱ ¶ ཨཱཛཱིཝཏོ རཀྑནྟི, ན ཙཱཧཾ སཱཝཀེཧི ཨཱཛཱིཝཏོ ¶ རཀྑཾ པཙྩཱསཱིསཱམི. པརིསུདྡྷདྷམྨདེསནོ སམཱནོ ‘པརིསུདྡྷདྷམྨདེསནོམྷཱི’ཏི པཊིཛཱནཱམི ‘པརིསུདྡྷཱ མེ དྷམྨདེསནཱ པརིཡོདཱཏཱ ཨསཾཀིལིཊྛཱ’ཏི. ན ཙ མཾ སཱཝཀཱ དྷམྨདེསནཏོ རཀྑནྟི, ན ཙཱཧཾ སཱཝཀེཧི དྷམྨདེསནཏོ རཀྑཾ པཙྩཱསཱིསཱམི. པརིསུདྡྷཝེཡྻཱཀརཎོ སམཱནོ ‘པརིསུདྡྷཝེཡྻཱཀརཎོམྷཱི’ཏི པཊིཛཱནཱམི ‘པརིསུདྡྷཾ མེ ཝེཡྻཱཀརཎཾ པརིཡོདཱཏཾ ཨསཾཀིལིཊྛ’ནྟི. ན ཙ མཾ སཱཝཀཱ ཝེཡྻཱཀརཎཏོ རཀྑནྟི, ན ཙཱཧཾ སཱཝཀེཧི ཝེཡྻཱཀརཎཏོ རཀྑཾ པཙྩཱསཱིསཱམི. པརིསུདྡྷཉཱཎདསྶནོ སམཱནོ ‘པརིསུདྡྷཉཱཎདསྶནོམྷཱི’ཏི པཊིཛཱནཱམི ‘པརིསུདྡྷཾ མེ ཉཱཎདསྶནཾ ¶ པརིཡོདཱཏཾ ཨསཾཀིལིཊྛ’ནྟི. ན ཙ མཾ སཱཝཀཱ ཉཱཎདསྶནཏོ རཀྑནྟི, ན ཙཱཧཾ སཱཝཀེཧི ཉཱཎདསྶནཏོ རཀྑཾ པཙྩཱསཱིསཱམཱི’’ཏི. དསམཾ.

ཀཀུདྷཝགྒོ པཉྩམོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

དྭེ ¶ སམྤདཱ བྱཱཀརཎཾ, ཕཱསུ ཨཀུཔྤཔཉྩམཾ;

སུཏཾ ཀཐཱ ཨཱརཉྙཀོ, སཱིཧོ ཙ ཀཀུདྷོ དསཱཏི.

དུཏིཡཔཎྞཱསཀཾ སམཏྟཾ.

༣. ཏཏིཡཔཎྞཱསཀཾ

(༡༡) ༡. ཕཱསུཝིཧཱརཝགྒོ

༡. སཱརཛྫསུཏྟཾ

༡༠༡. ‘‘པཉྩིམེ ¶ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, སེཁཝེསཱརཛྫཀརཎཱ དྷམྨཱ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སདྡྷོ ཧོཏི, སཱིལཝཱ ཧོཏི, བཧུསྶུཏོ ཧོཏི, ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཧོཏི, པཉྙཝཱ ཧོཏི.

‘‘ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨསྶདྡྷསྶ སཱརཛྫཾ ཧོཏི, སདྡྷསྶ ཏཾ སཱརཛྫཾ ན ཧོཏི. ཏསྨཱཡཾ དྷམྨོ སེཁཝེསཱརཛྫཀརཎོ.

‘‘ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དུསྶཱིལསྶ སཱརཛྫཾ ཧོཏི, སཱིལཝཏོ ཏཾ སཱརཛྫཾ ན ཧོཏི. ཏསྨཱཡཾ དྷམྨོ སེཁཝེསཱརཛྫཀརཎོ.

‘‘ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཔྤསྶུཏསྶ སཱརཛྫཾ ཧོཏི, བཧུསྶུཏསྶ ཏཾ སཱརཛྫཾ ན ཧོཏི. ཏསྨཱཡཾ དྷམྨོ སེཁཝེསཱརཛྫཀརཎོ.

‘‘ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཀུསཱིཏསྶ སཱརཛྫཾ ཧོཏི, ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡསྶ ཏཾ སཱརཛྫཾ ན ཧོཏི. ཏསྨཱཡཾ དྷམྨོ སེཁཝེསཱརཛྫཀརཎོ.

‘‘ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཔྤཉྙསྶ སཱརཛྫཾ ཧོཏི, པཉྙཝཏོ ཏཾ སཱརཛྫཾ ན ཧོཏི. ཏསྨཱཡཾ དྷམྨོ སེཁཝེསཱརཛྫཀརཎོ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ སེཁཝེསཱརཛྫཀརཎཱ དྷམྨཱ’’ཏི. པཋམཾ.

༢. ཨུསྶངྐིཏསུཏྟཾ

༡༠༢. ‘‘པཉྩཧི ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨུསྶངྐིཏཔརིསངྐིཏོ ཧོཏི པཱཔབྷིཀྑཱུཏི ཨཔི ཨཀུཔྤདྷམྨོཔི [ཨཔི ཨཀུཔྤདྷམྨོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ.)].

ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝེསིཡཱགོཙརོ ཝཱ ཧོཏི, ཝིདྷཝཱགོཙརོ ཝཱ ཧོཏི, ཐུལླཀུམཱརིཀཱགོཙརོ ཝཱ ཧོཏི, པཎྜཀགོཙརོ ཝཱ ཧོཏི, བྷིཀྑུནཱིགོཙརོ ཝཱ ཧོཏི.

‘‘ཨིམེཧི ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨུསྶངྐིཏཔརིསངྐིཏོ ཧོཏི པཱཔབྷིཀྑཱུཏི ཨཔི ཨཀུཔྤདྷམྨོཔཱི’’ཏི. དུཏིཡཾ.

༣. མཧཱཙོརསུཏྟཾ

༡༠༣. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ མཧཱཙོརོ སནྡྷིམྤི ཚིནྡཏི, ནིལློཔམྤི ཧརཏི, ཨེཀཱགཱརིཀམྤི ཀརོཏི, པརིཔནྠེཔི ཏིཊྛཏི. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, མཧཱཙོརོ ཝིསམནིསྶིཏོ ཙ ཧོཏི, གཧནནིསྶིཏོ ཙ, བལཝནིསྶིཏོ ཙ, བྷོགཙཱགཱི ཙ, ཨེཀཙཱརཱི ཙ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, མཧཱཙོརོ ཝིསམནིསྶིཏོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, མཧཱཙོརོ ནདཱིཝིདུགྒཾ ཝཱ ནིསྶིཏོ ཧོཏི པབྦཏཝིསམཾ ཝཱ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, མཧཱཙོརོ ཝིསམནིསྶིཏོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, མཧཱཙོརོ གཧནནིསྶིཏོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, མཧཱཙོརོ ཏིཎགཧནཾ ཝཱ ནིསྶིཏོ ཧོཏི རུཀྑགཧནཾ ཝཱ རོདྷཾ [གེདྷཾ (སཱི.) ཨ. ནི. ༣.༥༡] ཝཱ མཧཱཝནསཎྜཾ ཝཱ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, མཧཱཙོརོ གཧནནིསྶིཏོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, མཧཱཙོརོ བལཝནིསྶིཏོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, མཧཱཙོརོ རཱཛཱནཾ ¶ ཝཱ རཱཛམཧཱམཏྟཱནཾ ཝཱ ནིསྶིཏོ ཧོཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘སཙེ མཾ ཀོཙི ཀིཉྩི ¶ ཝཀྑཏི, ཨིམེ མེ རཱཛཱནོ ཝཱ རཱཛམཧཱམཏྟཱ ཝཱ པརིཡོདྷཱཡ ཨཏྠཾ བྷཎིསྶནྟཱི’ཏི. སཙེ ནཾ ཀོཙི ཀིཉྩི ཨཱཧ, ཏྱསྶ རཱཛཱནོ ཝཱ རཱཛམཧཱམཏྟཱ ཝཱ པརིཡོདྷཱཡ ཨཏྠཾ བྷཎནྟི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, མཧཱཙོརོ བལཝནིསྶིཏོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, མཧཱཙོརོ བྷོགཙཱགཱི ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, མཧཱཙོརོ ཨཌྜྷོ ཧོཏི མཧདྡྷནོ མཧཱབྷོགོ. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘སཙེ མཾ ཀོཙི ཀིཉྩི ཝཀྑཏི, ཨིཏོ བྷོགེན པཊིསནྠརིསྶཱམཱི’ཏི. སཙེ ནཾ ¶ ཀོཙི ཀིཉྩི ཨཱཧ, ཏཏོ བྷོགེན པཊིསནྠརཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, མཧཱཙོརོ བྷོགཙཱགཱི ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, མཧཱཙོརོ ཨེཀཙཱརཱི ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, མཧཱཙོརོ ཨེཀཀོཝ གཧཎཱནི [ནིགྒཧཎཱནི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཀཏྟཱ ཧོཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ‘མཱ མེ ¶ གུཡ྄ཧམནྟཱ བཧིདྡྷཱ སམྦྷེདཾ ཨགམཾསཱུ’ཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, མཧཱཙོརོ ཨེཀཙཱརཱི ཧོཏི.

‘‘ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧངྒེཧི སམནྣཱགཏོ མཧཱཙོརོ སནྡྷིམྤི ཚིནྡཏི ནིལློཔམྤི ཧརཏི ཨེཀཱགཱརིཀམྤི ཀརོཏི པརིཔནྠེཔི ཏིཊྛཏི.

‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ པཱཔབྷིཀྑུ ཁཏཾ ཨུཔཧཏཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏི, སཱཝཛྫོ ཙ ཧོཏི སཱནུཝཛྫོ ཝིཉྙཱུནཾ, བཧུཉྩ ཨཔུཉྙཾ པསཝཏི. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, པཱཔབྷིཀྑུ ཝིསམནིསྶིཏོ ཙ ཧོཏི, གཧནནིསྶིཏོ ཙ, བལཝནིསྶིཏོ ཙ, བྷོགཙཱགཱི ཙ, ཨེཀཙཱརཱི ཙ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པཱཔབྷིཀྑུ ཝིསམནིསྶིཏོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, པཱཔབྷིཀྑུ ཝིསམེན ཀཱཡཀམྨེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཝིསམེན ཝཙཱིཀམྨེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཝིསམེན མནོཀམྨེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཱཔབྷིཀྑུ ཝིསམནིསྶིཏོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པཱཔབྷིཀྑུ གཧནནིསྶིཏོ ཧོཏི? ཨིདྷ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པཱཔབྷིཀྑུ མིཙྪཱདིཊྛིཀོ ¶ ཧོཏི ཨནྟགྒཱཧིཀཱཡ དིཊྛིཡཱ སམནྣཱགཏོ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཱཔབྷིཀྑུ གཧནནིསྶིཏོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པཱཔབྷིཀྑུ བལཝནིསྶིཏོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, པཱཔབྷིཀྑུ རཱཛཱནཾ ཝཱ རཱཛམཧཱམཏྟཱནཾ ཝཱ ནིསྶིཏོ ཧོཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘སཙེ མཾ ཀོཙི ཀིཉྩི ཝཀྑཏི, ཨིམེ མེ རཱཛཱནོ ཝཱ ¶ རཱཛམཧཱམཏྟཱ ཝཱ པརིཡོདྷཱཡ ཨཏྠཾ བྷཎིསྶནྟཱི’ཏི. སཙེ ནཾ ཀོཙི ཀིཉྩི ཨཱཧ, ཏྱསྶ རཱཛཱནོ ཝཱ རཱཛམཧཱམཏྟཱ ཝཱ པརིཡོདྷཱཡ ཨཏྠཾ བྷཎནྟི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཱཔབྷིཀྑུ བལཝནིསྶིཏོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པཱཔབྷིཀྑུ བྷོགཙཱགཱི ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, པཱཔབྷིཀྑུ ལཱབྷཱི ཧོཏི ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཱནཾ. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘སཙེ མཾ ཀོཙི ཀིཉྩི ཝཀྑཏི, ཨིཏོ ལཱབྷེན པཊིསནྠརིསྶཱམཱི’ཏི. སཙེ ནཾ ཀོཙི ཀིཉྩི ཨཱཧ, ཏཏོ ལཱབྷེན པཊིསནྠརཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཱཔབྷིཀྑུ བྷོགཙཱགཱི ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པཱཔབྷིཀྑུ ཨེཀཙཱརཱི ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, པཱཔབྷིཀྑུ ཨེཀཀོཝ པཙྩནྟིམེསུ ཛནཔདེསུ ནིཝཱསཾ ཀཔྤེཏི. སོ ཏཏྠ ཀུལཱནི ཨུཔསངྐམནྟོ ལཱབྷཾ ལབྷཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཱཔབྷིཀྑུ ཨེཀཙཱརཱི ཧོཏི.

‘‘ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ པཱཔབྷིཀྑུ ཁཏཾ ཨུཔཧཏཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏི, སཱཝཛྫོ ཙ ཧོཏི སཱནུཝཛྫོ ཝིཉྙཱུནཾ, བཧུཉྩ ཨཔུཉྙཾ པསཝཏཱི’’ཏི. ཏཏིཡཾ.

༤. སམཎསུཁུམཱལསུཏྟཾ

༡༠༤. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ སམཎེསུ སམཎསུཁུམཱལོ ཧོཏི.

‘‘ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཡཱཙིཏོཝ བཧུལཾ ཙཱིཝརཾ པརིབྷུཉྫཏི, ཨཔྤཾ ཨཡཱཙིཏོ; ཡཱཙིཏོཝ བཧུལཾ པིཎྜཔཱཏཾ པརིབྷུཉྫཏི, ཨཔྤཾ ཨཡཱཙིཏོ; ཡཱཙིཏོཝ བཧུལཾ ¶ སེནཱསནཾ པརིབྷུཉྫཏི, ཨཔྤཾ ཨཡཱཙིཏོ; ཡཱཙིཏོཝ བཧུལཾ གིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཾ པརིབྷུཉྫཏི, ཨཔྤཾ ཨཡཱཙིཏོ. ཡེཧི ཁོ ¶ པན སབྲཧྨཙཱརཱིཧི སདྡྷིཾ ཝིཧརཏི ¶ , ཏྱསྶ [ཏྱཱསྶ (ཀ.) ཨ. ནི. ༤.༨༧] མནཱཔེནེཝ བཧུལཾ ཀཱཡཀམྨེན སམུདཱཙརནྟི, ཨཔྤཾ ཨམནཱཔེན; མནཱཔེནེཝ བཧུལཾ ཝཙཱིཀམྨེན སམུདཱཙརནྟི, ཨཔྤཾ ཨམནཱཔེན; མནཱཔེནེཝ བཧུལཾ མནོཀམྨེན སམུདཱཙརནྟི, ཨཔྤཾ ཨམནཱཔེན; མནཱཔཾཡེཝ ཨུཔཧཱརཾ ཨུཔཧརནྟི, ཨཔྤཾ ཨམནཱཔཾ. ཡཱནི ཁོ པན ཏཱནི ཝེདཡིཏཱནི པིཏྟསམུཊྛཱནཱནི ཝཱ སེམྷསམུཊྛཱནཱནི ཝཱ ཝཱཏསམུཊྛཱནཱནི ཝཱ སནྣིཔཱཏིཀཱནི ཝཱ ཨུཏུཔརིཎཱམཛཱནི ཝཱ ཝིསམཔརིཧཱརཛཱནི ཝཱ ཨོཔཀྐམིཀཱནི ཝཱ ཀམྨཝིཔཱཀཛཱནི ཝཱ, ཏཱནིསྶ ན བཧུདེཝ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཨཔྤཱབཱདྷོ ཧོཏི, ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཧོཏི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི, ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ སམཎེསུ སམཎསུཁུམཱལོ ཧོཏི.

‘‘ཡཉྷི ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘སམཎེསུ སམཎསུཁུམཱལོ’ཏི, མམེཝ ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, སམྨཱ [མམེཝ ཏཾ སམྨཱ (?)] ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘སམཎེསུ སམཎསུཁུམཱལོ’ཏི ¶ . ཨཧཉྷི, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཙིཏོཝ བཧུལཾ ཙཱིཝརཾ པརིབྷུཉྫཱམི, ཨཔྤཾ ཨཡཱཙིཏོ; ཡཱཙིཏོཝ བཧུལཾ པིཎྜཔཱཏཾ པརིབྷུཉྫཱམི, ཨཔྤཾ ཨཡཱཙིཏོ; ཡཱཙིཏོཝ བཧུལཾ སེནཱསནཾ པརིབྷུཉྫཱམི, ཨཔྤཾ ཨཡཱཙིཏོ; ཡཱཙིཏོཝ བཧུལཾ གིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཾ པརིབྷུཉྫཱམི, ཨཔྤཾ ཨཡཱཙིཏོ. ཡེཧི ཁོ པན བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ ཝིཧརཱམི, ཏེ མཾ མནཱཔེནེཝ བཧུལཾ ཀཱཡཀམྨེན སམུདཱཙརནྟི, ཨཔྤཾ ཨམནཱཔེན ¶ ; མནཱཔེནེཝ བཧུལཾ ཝཙཱིཀམྨེན སམུདཱཙརནྟི, ཨཔྤཾ ཨམནཱཔེན; མནཱཔེནེཝ བཧུལཾ མནོཀམྨེན སམུདཱཙརནྟི, ཨཔྤཾ ཨམནཱཔེན; མནཱཔཾཡེཝ ཨུཔཧཱརཾ ཨུཔཧརནྟི, ཨཔྤཾ ཨམནཱཔཾ. ཡཱནི ཁོ པན ཏཱནི ཝེདཡིཏཱནི – པིཏྟསམུཊྛཱནཱནི ཝཱ སེམྷསམུཊྛཱནཱནི ཝཱ ཝཱཏསམུཊྛཱནཱནི ཝཱ སནྣིཔཱཏིཀཱནི ཝཱ ཨུཏུཔརིཎཱམཛཱནི ཝཱ ཝིསམཔརིཧཱརཛཱནི ཝཱ ཨོཔཀྐམིཀཱནི ཝཱ ཀམྨཝིཔཱཀཛཱནི ཝཱ ¶ – ཏཱནི མེ ན བཧུདེཝ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཨཔྤཱབཱདྷོཧམསྨི, ཙཏུནྣཾ ཁོ པནསྨི [ཙཏུནྣཾ ཁོ པན (སཱི.), ཙཏུནྣཾ (སྱཱ. པཱི.)] ཛྷཱནཱནཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི [ནིཀཱམལཱབྷཱི ཧོམི (སཱི. ཀ.)] ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི, ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ…པེ… སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམི.

‘‘ཡཉྷི ¶ ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘སམཎེསུ སམཎསུཁུམཱལོ’ཏི, མམེཝ ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘སམཎེསུ སམཎསུཁུམཱལོ’’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. ཕཱསུཝིཧཱརསུཏྟཾ

༡༠༥. ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཕཱསུཝིཧཱརཱ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ མེཏྟཾ ཀཱཡཀམྨཾ པཙྩུཔཊྛིཏཾ ཧོཏི སབྲཧྨཙཱརཱིསུ ཨཱཝི ཙེཝ རཧོ ཙ, མེཏྟཾ ཝཙཱིཀམྨཾ…པེ… མེཏྟཾ མནོཀམྨཾ པཙྩུཔཊྛིཏཾ ཧོཏི སབྲཧྨཙཱརཱིསུ ཨཱཝི ཙེཝ རཧོ ཙ. ཡཱནི ཏཱནི སཱིལཱནི ཨཁཎྜཱནི ཨཙྪིདྡཱནི ཨསབལཱནི ཨཀམྨཱསཱནི བྷུཛིསྶཱནི ཝིཉྙུཔྤསཏྠཱནི ཨཔརཱམཊྛཱནི སམཱདྷིསཾཝཏྟནིཀཱནི, ཏཐཱརཱུཔེཧི སཱིལེཧི སཱིལསཱམཉྙགཏོ ཝིཧརཏི སབྲཧྨཙཱརཱིཧི ཨཱཝི ཙེཝ རཧོ ཙ. ཡཱཡཾ དིཊྛི ཨརིཡཱ ནིཡྻཱནིཀཱ ནིཡྻཱཏི ཏཀྐརསྶ སམྨཱ དུཀྑཀྑཡཱཡ, ཏཐཱརཱུཔཱཡ དིཊྛིཡཱ དིཊྛིསཱམཉྙགཏོ ཝིཧརཏི ¶ སབྲཧྨཙཱརཱིཧི ཨཱཝི ཙེཝ རཧོ ཙ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཕཱསུཝིཧཱརཱ’’ཏི. པཉྩམཾ.

༦. ཨཱནནྡསུཏྟཾ

༡༠༦. ཨེཀཾ ¶ སམཡཾ བྷགཝཱ ཀོསམྦིཡཾ ཝིཧརཏི གྷོསིཏཱརཱམེ. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཀིཏྟཱཝཏཱ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, བྷིཀྑུ སངྒྷེ [བྷིཀྑུཾསཾགྷོ (སྱཱ. པཱི.)] ཝིཧརནྟོ ཕཱསུཾ ཝིཧརེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘ཡཏོ ཁོ, ཨཱནནྡ, བྷིཀྑུ ¶ ཨཏྟནཱ [ཨཏྟནཱ ཙ (པཱི. ཀ.)] སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏི, ནོ [ནོ ཙ (ཀ.)] པརཾ ཨདྷིསཱིལེ སམྤཝཏྟཱ [སམྤཝཏྟཱ ཧོཏི (ཀ.)]; ཨེཏྟཱཝཏཱཔི ཁོ, ཨཱནནྡ, བྷིཀྑུ སངྒྷེ ཝིཧརནྟོ ཕཱསུཾ ཝིཧརེཡྻཱ’’ཏི.

‘‘སིཡཱ པན, བྷནྟེ, ཨཉྙོཔི པརིཡཱཡོ ཡཐཱ བྷིཀྑུ སངྒྷེ ཝིཧརནྟོ ཕཱསུཾ ཝིཧརེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘སིཡཱ, ཨཱནནྡ [ཨཱནནྡཱཏི བྷགཝཱ ཨཱཝོཙ (སྱཱ. པཱི.)]! ཡཏོ ཁོ, ཨཱནནྡ, བྷིཀྑུ ཨཏྟནཱ སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཾ ཨདྷིསཱིལེ སམྤཝཏྟཱ; ཨཏྟཱནུཔེཀྑཱི ཙ ཧོཏི, ནོ པརཱནུཔེཀྑཱི; ཨེཏྟཱཝཏཱཔི ཁོ, ཨཱནནྡ, བྷིཀྑུ སངྒྷེ ཝིཧརནྟོ ཕཱསུཾ ཝིཧརེཡྻཱ’’ཏི.

‘‘སིཡཱ ¶ པན, བྷནྟེ, ཨཉྙོཔི པརིཡཱཡོ ཡཐཱ བྷིཀྑུ སངྒྷེ ཝིཧརནྟོ ཕཱསུཾ ཝིཧརེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘སིཡཱ, ཨཱནནྡ! ཡཏོ ཁོ, ཨཱནནྡ, བྷིཀྑུ ཨཏྟནཱ སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཾ ཨདྷིསཱིལེ སམྤཝཏྟཱ; ཨཏྟཱནུཔེཀྑཱི ཙ ཧོཏི, ནོ པརཱནུཔེཀྑཱི; ཨཔཉྙཱཏོ ཙ ཧོཏི, ཏེན ཙ ཨཔཉྙཱཏཀེན ནོ པརིཏསྶཏི; ཨེཏྟཱཝཏཱཔི ཁོ, ཨཱནནྡ, བྷིཀྑུ ¶ སངྒྷེ ཝིཧརནྟོ ཕཱསུཾ ཝིཧརེཡྻཱ’’ཏི.

‘‘སིཡཱ པན, བྷནྟེ, ཨཉྙོཔི པརིཡཱཡོ ཡཐཱ བྷིཀྑུ སངྒྷེ ཝིཧརནྟོ ཕཱསུཾ ཝིཧརེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘སིཡཱ, ཨཱནནྡ! ཡཏོ ཁོ, ཨཱནནྡ, བྷིཀྑུ ཨཏྟནཱ སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཾ ཨདྷིསཱིལེ སམྤཝཏྟཱ; ཨཏྟཱནུཔེཀྑཱི ཙ ཧོཏི, ནོ པརཱནུཔེཀྑཱི; ཨཔཉྙཱཏོ ཙ ཧོཏི, ཏེན ཙ ཨཔཉྙཱཏཀེན ནོ པརིཏསྶཏི; ཙཏུནྣཉྩ [ཙཏུནྣཾ (པཱི. ཀ.)] ཛྷཱནཱནཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཧོཏི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི; ཨེཏྟཱཝཏཱཔི ཁོ, ཨཱནནྡ, བྷིཀྑུ སངྒྷེ ཝིཧརནྟོ ཕཱསུཾ ཝིཧརེཡྻཱ’’ཏི.

‘‘སིཡཱ ¶ པན, བྷནྟེ, ཨཉྙོཔི པརིཡཱཡོ ཡཐཱ བྷིཀྑུ སངྒྷེ ཝིཧརནྟོ ཕཱསུཾ ཝིཧརེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘སིཡཱ, ཨཱནནྡ! ཡཏོ ཁོ, ཨཱནནྡ, བྷིཀྑུ ཨཏྟནཱ སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཾ ཨདྷིསཱིལེ སམྤཝཏྟཱ; ཨཏྟཱནུཔེཀྑཱི ཙ ཧོཏི, ནོ པརཱནུཔེཀྑཱི; ཨཔཉྙཱཏོ ¶ ཙ ཧོཏི, ཏེན ཙ ཨཔཉྙཱཏཀེན ནོ པརིཏསྶཏི; ཙཏུནྣཉྩ ཛྷཱནཱནཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཧོཏི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི; ཨཱསཝཱནཉྩ [ཨཱསཝཱནཾ (སཱི. པཱི. ཀ.)] ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི; ཨེཏྟཱཝཏཱཔི ཁོ, ཨཱནནྡ, བྷིཀྑུ སངྒྷེ ཝིཧརནྟོ ཕཱསུཾ ཝིཧརེཡྻ.

‘‘ཨིམམྷཱ ཙཱཧཾ, ཨཱནནྡ, ཕཱསུཝིཧཱརཱ ཨཉྙོ ཕཱསུཝིཧཱརོ ཨུཏྟརིཏརོ ཝཱ པཎཱིཏཏརོ ཝཱ ནཏྠཱིཏི ཝདཱམཱི’’ཏི. ཚཊྛཾ.

༧. སཱིལསུཏྟཾ

༡༠༧. ‘‘པཉྩཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱཧུནེཡྻོ ཧོཏི པཱཧུནེཡྻོ དཀྑིཎེཡྻོ ཨཉྫལིཀརཎཱིཡོ ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶ.

‘‘ཀཏམེཧི ¶ པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏི, སམཱདྷིསམྤནྣོ ཧོཏི, པཉྙཱསམྤནྣོ ཧོཏི, ཝིམུཏྟིསམྤནྣོ ཧོཏི, ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནསམྤནྣོ ཧོཏི.

‘‘ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱཧུནེཡྻོ ཧོཏི པཱཧུནེཡྻོ དཀྑིཎེཡྻོ ཨཉྫལིཀརཎཱིཡོ ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶཱ’’ཏི. སཏྟམཾ.

༨. ཨསེཁསུཏྟཾ

༡༠༨. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱཧུནེཡྻོ ཧོཏི པཱཧུནེཡྻོ དཀྑིཎེཡྻོ…པེ… ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶ.

‘‘ཀཏམེཧི, པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨསེཁེན སཱིལཀྑནྡྷེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨསེཁེན སམཱདྷིཀྑནྡྷེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨསེཁེན ¶ པཉྙཱཀྑནྡྷེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨསེཁེན ཝིམུཏྟིཀྑནྡྷེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨསེཁེན ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཀྑནྡྷེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱཧུནེཡྻོ ཧོཏི…པེ… ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶཱ’’ཏི. ཨཊྛམཾ.

༩. ཙཱཏུདྡིསསུཏྟཾ

༡༠༩. ‘‘པཉྩཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཙཱཏུདྡིསོ ཧོཏི. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཱིལཝཱ ཧོཏི, པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏོ ཝིཧརཏི ཨཱཙཱརགོཙརསམྤནྣོ ཨཎུམཏྟེསུ ཝཛྫེསུ བྷཡདསྶཱཝཱི, སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསུ; བཧུསྶུཏོ ཧོཏི སུཏདྷརོ སུཏསནྣིཙཡོ ¶ , ཡེ ཏེ དྷམྨཱ ཨཱདིཀལྱཱཎཱ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཱ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཱ སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨབྷིཝདནྟི, ཏཐཱརཱུཔཱསྶ དྷམྨཱ བཧུསྶུཏཱ ཧོནྟི དྷཱཏཱ ཝཙསཱ པརིཙིཏཱ མནསཱནུཔེཀྑིཏཱ དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱ; སནྟུཊྛོ ཧོཏི ཨིཏརཱིཏརཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརེན; ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཧོཏི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི; ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ ¶ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨིམེཧི, ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཙཱཏུདྡིསོ ཧོཏཱི’’ཏི. ནཝམཾ.

༡༠. ཨརཉྙསུཏྟཾ

༡༡༠. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ ཨརཉྙཝནཔཏྠཱནི པནྟཱནི སེནཱསནཱནི པཊིསེཝིཏུཾ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཱིལཝཱ ཧོཏི…པེ… སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསུ; བཧུསྶུཏོ ཧོཏི…པེ… དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱ; ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཝིཧརཏི ཐཱམཝཱ དལ༹ྷཔརཀྐམོ ཨནིཀྑིཏྟདྷུརོ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ; ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཧོཏི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི; ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ ¶ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨིམེཧི ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ ཨརཉྙཝནཔཏྠཱནི པནྟཱནི སེནཱསནཱནི པཊིསེཝིཏུ’’ནྟི. དསམཾ.

ཕཱསུཝིཧཱརཝགྒོ པཋམོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

སཱརཛྫཾ ¶ སངྐིཏོ ཙོརོ, སུཁུམཱལཾ ཕཱསུ པཉྩམཾ;

ཨཱནནྡ སཱིལཱསེཁཱ ཙ, ཙཱཏུདྡིསོ ཨརཉྙེན ཙཱཏི.

(༡༢) ༢. ཨནྡྷཀཝིནྡཝགྒོ

༡. ཀུལཱུཔཀསུཏྟཾ

༡༡༡. ‘‘པཉྩཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཀུལཱུཔཀོ བྷིཀྑུ ཀུལེསུ ཨཔྤིཡོ ཙ ཧོཏི ཨམནཱཔོ ཙ ཨགརུ ཙ ཨབྷཱཝནཱིཡོ ཙ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨསནྠཝཝིསྶཱསཱི [ཨསནྠུཏཝིསྶཱསཱི (སཱི.), ཨསནྡྷཝཝིསྶཱསཱི (ཀ.)] ཙ ཧོཏི, ཨནིསྶརཝིཀཔྤཱི ཙ, ཝིསྶཊྛུཔསེཝཱི [ཝིཡཏྠུཔསེཝཱི (སཱི.), བྱཏྠུཔསེཝཱི (སྱཱ. ཀཾ.), ཝྱཏྟཱུཔསེཝཱི (པཱི.)] ཙ, ཨུཔཀཎྞཀཛཔྤཱི ཙ, ཨཏིཡཱཙནཀོ ཙ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཀུལཱུཔཀོ བྷིཀྑུ ཀུལེསུ ཨཔྤིཡོ ཙ ཧོཏི ཨམནཱཔོ ཙ ཨགརུ ཙ ཨབྷཱཝནཱིཡོ ཙ.

‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཀུལཱུཔཀོ བྷིཀྑུ ཀུལེསུ པིཡོ ཙ ཧོཏི མནཱཔོ ཙ གརུ ཙ བྷཱཝནཱིཡོ ཙ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ན ཨསནྠཝཝིསྶཱསཱི ཙ ཧོཏི, ན ཨནིསྶརཝིཀཔྤཱི ཙ, ན ཝིསྶཊྛུཔསེཝཱི ཙ, ན ཨུཔཀཎྞཀཛཔྤཱི ཙ, ན ཨཏིཡཱཙནཀོ ཙ. ཨིམེཧི ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཀུལཱུཔཀོ བྷིཀྑུ ཀུལེསུ པིཡོ ཙ ཧོཏི མནཱཔོ ཙ གརུ ཙ བྷཱཝནཱིཡོ ཙཱ’’ཏི. པཋམཾ.

༢. པཙྪཱསམཎསུཏྟཾ

༡༡༢. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ པཙྪཱསམཎོ ན ཨཱདཱཏབྦོ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨཏིདཱུརེ ཝཱ གཙྪཏི ཨཙྩཱསནྣེ ཝཱ ¶ , ན པཏྟཔརིཡཱཔནྣཾ ¶ གཎྷཏི, ཨཱཔཏྟིསཱམནྟཱ བྷཎམཱནཾ ན ནིཝཱརེཏི, བྷཎམཱནསྶ ཨནྟརནྟརཱ ཀཐཾ ཨོཔཱཏེཏི, དུཔྤཉྙོ ཧོཏི ཛལོ༹ ཨེལ༹མཱུགོ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ པཙྪཱསམཎོ ན ཨཱདཱཏབྦོ.

‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ པཙྪཱསམཎོ ཨཱདཱཏབྦོ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ནཱཏིདཱུརེ གཙྪཏི ན ཨཙྩཱསནྣེ, པཏྟཔརིཡཱཔནྣཾ གཎྷཏི, ཨཱཔཏྟིསཱམནྟཱ བྷཎམཱནཾ ནིཝཱརེཏི ¶ , བྷཎམཱནསྶ ན ཨནྟརནྟརཱ ཀཐཾ ཨོཔཱཏེཏི, པཉྙཝཱ ཧོཏི ཨཛལོ༹ ཨནེལ༹མཱུགོ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ པཙྪཱསམཎོ ཨཱདཱཏབྦོ’’ཏི. དུཏིཡཾ.

༣. སམྨཱསམཱདྷིསུཏྟཾ

༡༡༣. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨབྷབྦོ སམྨཱསམཱདྷིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིཏུཾ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཀྑམོ ཧོཏི རཱུཔཱནཾ, ཨཀྑམོ སདྡཱནཾ, ཨཀྑམོ གནྡྷཱནཾ, ཨཀྑམོ རསཱནཾ, ཨཀྑམོ ཕོཊྛབྦཱནཾ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨབྷབྦོ སམྨཱསམཱདྷིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིཏུཾ.

‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ བྷབྦོ སམྨཱསམཱདྷིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིཏུཾ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ ¶ , བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཁམོ ཧོཏི རཱུཔཱནཾ, ཁམོ སདྡཱནཾ, ཁམོ གནྡྷཱནཾ, ཁམོ རསཱནཾ, ཁམོ ཕོཊྛབྦཱནཾ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ བྷབྦོ སམྨཱསམཱདྷིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིཏུ’’ནྟི. ཏཏིཡཾ.

༤. ཨནྡྷཀཝིནྡསུཏྟཾ

༡༡༤. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ མགདྷེསུ ཝིཧརཏི ཨནྡྷཀཝིནྡེ. ཨཐ ¶ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཡེ ཏེ, ཨཱནནྡ, བྷིཀྑཱུ ནཝཱ ཨཙིརཔབྦཛིཏཱ ཨདྷུནཱགཏཱ ཨིམཾ དྷམྨཝིནཡཾ, ཏེ ཝོ, ཨཱནནྡ, བྷིཀྑཱུ པཉྩསུ དྷམྨེསུ སམཱདཔེཏབྦཱ [སམཱདཱཔེཏབྦཱ (?)] ནིཝེསེཏབྦཱ པཏིཊྛཱཔེཏབྦཱ ¶ . ཀཏམེསུ པཉྩསུ? ‘ཨེཐ ཏུམྷེ, ཨཱཝུསོ, སཱིལཝཱ ཧོཐ, པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏཱ ཝིཧརཐ ཨཱཙཱརགོཙརསམྤནྣཱ ཨཎུམཏྟེསུ ཝཛྫེསུ བྷཡདསྶཱཝིནོ, སམཱདཱཡ སིཀྑཐ སིཀྑཱཔདེསཱུ’ཏི – ཨིཏི པཱཏིམོཀྑསཾཝརེ སམཱདཔེཏབྦཱ ནིཝེསེཏབྦཱ པཏིཊྛཱཔེཏབྦཱ.

‘‘‘ཨེཐ ཏུམྷེ, ཨཱཝུསོ, ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཱ ཝིཧརཐ ཨཱརཀྑསཏིནོ ནིཔཀྐསཏིནོ [ནིཔཀསཏིནོ (སཱི. སྱཱ.), ནེཔཀྐསཏིནོ (?)], སཱརཀྑིཏམཱནསཱ ¶ སཏཱརཀྑེན ཙེཏསཱ སམནྣཱགཏཱ’ཏི – ཨིཏི ཨིནྡྲིཡསཾཝརེ སམཱདཔེཏབྦཱ ནིཝེསེཏབྦཱ པཏིཊྛཱཔེཏབྦཱ.

‘‘‘ཨེཐ ཏུམྷེ, ཨཱཝུསོ, ཨཔྤབྷསྶཱ ཧོཐ, བྷསྶེ པརིཡནྟཀཱརིནོ’ཏི – ཨིཏི བྷསྶཔརིཡནྟེ སམཱདཔེཏབྦཱ ནིཝེསེཏབྦཱ པཏིཊྛཱཔེཏབྦཱ.

‘‘‘ཨེཐ ཏུམྷེ, ཨཱཝུསོ, ཨཱརཉྙིཀཱ ཧོཐ, ཨརཉྙཝནཔཏྠཱནི པནྟཱནི སེནཱསནཱནི པཊིསེཝཐཱ’ཏི – ཨིཏི ཀཱཡཝཱུཔཀཱསེ སམཱདཔེཏབྦཱ ནིཝེསེཏབྦཱ པཏིཊྛཱཔེཏབྦཱ.

‘‘‘ཨེཐ ཏུམྷེ, ཨཱཝུསོ, སམྨཱདིཊྛིཀཱ ཧོཐ སམྨཱདསྶནེན སམནྣཱགཏཱ’ཏི – ཨིཏི སམྨཱདསྶནེ སམཱདཔེཏབྦཱ ནིཝེསེཏབྦཱ པཏིཊྛཱཔེཏབྦཱ. ཡེ ¶ ཏེ, ཨཱནནྡ, བྷིཀྑཱུ ནཝཱ ཨཙིརཔབྦཛིཏཱ ཨདྷུནཱགཏཱ ཨིམཾ དྷམྨཝིནཡཾ, ཏེ ཝོ, ཨཱནནྡ, བྷིཀྑཱུ ཨིམེསུ པཉྩསུ དྷམྨེསུ སམཱདཔེཏབྦཱ ནིཝེསེཏབྦཱ པཏིཊྛཱཔེཏབྦཱ’’ཏི ¶ . ཙཏུཏྠཾ.

༥. མཙྪརིནཱིསུཏྟཾ

༡༡༥. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཱ བྷིཀྑུནཱི ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟཱ ཨེཝཾ ནིརཡེ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨཱཝཱསམཙྪརིནཱི ཧོཏི, ཀུལམཙྪརིནཱི ཧོཏི, ལཱབྷམཙྪརིནཱི ཧོཏི, ཝཎྞམཙྪརིནཱི ཧོཏི, དྷམྨམཙྪརིནཱི ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཱ བྷིཀྑུནཱི ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟཱ ཨེཝཾ ནིརཡེ.

‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཱ བྷིཀྑུནཱི ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟཱ ཨེཝཾ སགྒེ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ན ཨཱཝཱསམཙྪརིནཱི ཧོཏི, ན ཀུལམཙྪརིནཱི ཧོཏི, ན ལཱབྷམཙྪརིནཱི ཧོཏི, ན ཝཎྞམཙྪརིནཱི ཧོཏི, ན དྷམྨམཙྪརིནཱི ཧོཏི ¶ . ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཱ བྷིཀྑུནཱི ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟཱ ཨེཝཾ སགྒེ’’ཏི. པཉྩམཾ.

༦. ཝཎྞནཱསུཏྟཾ

༡༡༦. ‘‘པཉྩཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཱ བྷིཀྑུནཱི ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟཱ ཨེཝཾ ནིརཡེ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨནནུཝིཙྩ ཨཔརིཡོགཱཧེཏྭཱ ཨཝཎྞཱརཧསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི, ཨནནུཝིཙྩ ཨཔརིཡོགཱཧེཏྭཱ ཝཎྞཱརཧསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསཏི, ཨནནུཝིཙྩ ཨཔརིཡོགཱཧེཏྭཱ ཨཔྤསཱདནཱིཡེ ཋཱནེ པསཱདཾ ཨུཔདཾསེཏི, ཨནནུཝིཙྩ ཨཔརིཡོགཱཧེཏྭཱ པསཱདནཱིཡེ ཋཱནེ ཨཔྤསཱདཾ ཨུཔདཾསེཏི, སདྡྷཱདེཡྻཾ ཝིནིཔཱཏེཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཱ བྷིཀྑུནཱི ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟཱ ཨེཝཾ ནིརཡེ.

‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཱ བྷིཀྑུནཱི ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟཱ ཨེཝཾ སགྒེ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨནུཝིཙྩ པརིཡོགཱཧེཏྭཱ ཨཝཎྞཱརཧསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསཏི, ཨནུཝིཙྩ པརིཡོགཱཧེཏྭཱ ཝཎྞཱརཧསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི, ཨནུཝིཙྩ ¶ པརིཡོགཱཧེཏྭཱ ¶ ཨཔྤསཱདནཱིཡེ ཋཱནེ ཨཔྤསཱདཾ ཨུཔདཾསེཏི, ཨནུཝིཙྩ པརིཡོགཱཧེཏྭཱ པསཱདནཱིཡེ ཋཱནེ པསཱདཾ ཨུཔདཾསེཏི, སདྡྷཱདེཡྻཾ ན ཝིནིཔཱཏེཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཱ བྷིཀྑུནཱི ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟཱ ཨེཝཾ སགྒེ’’ཏི. ཚཊྛཾ.

༧. ཨིསྶུཀིནཱིསུཏྟཾ

༡༡༧. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཱ བྷིཀྑུནཱི ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟཱ ཨེཝཾ ནིརཡེ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨནནུཝིཙྩ ཨཔརིཡོགཱཧེཏྭཱ ཨཝཎྞཱརཧསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི, ཨནནུཝིཙྩ ཨཔརིཡོགཱཧེཏྭཱ ཝཎྞཱརཧསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསཏི, ཨིསྶུཀིནཱི ཙ ཧོཏི, མཙྪརིནཱི ཙ, སདྡྷཱདེཡྻཾ [སདྡྷཱདེཡྻཉྩ (སྱཱ.)] ཝིནིཔཱཏེཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཱ བྷིཀྑུནཱི ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟཱ ཨེཝཾ ནིརཡེ.

‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཱ བྷིཀྑུནཱི ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟཱ ཨེཝཾ སགྒེ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨནུཝིཙྩ པརིཡོགཱཧེཏྭཱ ཨཝཎྞཱརཧསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསཏི, ཨནུཝིཙྩ པརིཡོགཱཧེཏྭཱ ཝཎྞཱརཧསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི ¶ , ཨནིསྶུཀིནཱི ཙ ཧོཏི, ཨམཙྪརིནཱི ཙ, སདྡྷཱདེཡྻཾ ¶ ན ཝིནིཔཱཏེཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཱ བྷིཀྑུནཱི ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟཱ ཨེཝཾ སགྒེ’’ཏི. སཏྟམཾ.

༨. མིཙྪཱདིཊྛིཀསུཏྟཾ

༡༡༨. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཱ བྷིཀྑུནཱི ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟཱ ཨེཝཾ ནིརཡེ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨནནུཝིཙྩ ཨཔརིཡོགཱཧེཏྭཱ ཨཝཎྞཱརཧསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི, ཨནནུཝིཙྩ ཨཔརིཡོགཱཧེཏྭཱ ཝཎྞཱརཧསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསཏི, མིཙྪཱདིཊྛིཀཱ ཙ ཧོཏི, མིཙྪཱསངྐཔྤཱ ཙ, སདྡྷཱདེཡྻཾ ཝིནིཔཱཏེཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཱ བྷིཀྑུནཱི ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟཱ ཨེཝཾ ནིརཡེ.

‘‘པཉྩཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཱ བྷིཀྑུནཱི ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟཱ ཨེཝཾ སགྒེ ¶ . ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨནུཝིཙྩ པརིཡོགཱཧེཏྭཱ ཨཝཎྞཱརཧསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསཏི, ཨནུཝིཙྩ པརིཡོགཱཧེཏྭཱ ཝཎྞཱརཧསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི, སམྨཱདིཊྛིཀཱ ཙ, ཧོཏི, སམྨཱསངྐཔྤཱ ཙ, སདྡྷཱདེཡྻཾ ན ཝིནིཔཱཏེཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཱ བྷིཀྑུནཱི ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟཱ ཨེཝཾ སགྒེ’’ཏི. ཨཊྛམཾ.

༩. མིཙྪཱཝཱཙཱསུཏྟཾ

༡༡༩. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཱ བྷིཀྑུནཱི ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟཱ ཨེཝཾ ནིརཡེ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨནནུཝིཙྩ ཨཔརིཡོགཱཧེཏྭཱ ཨཝཎྞཱརཧསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི, ཨནནུཝིཙྩ ཨཔརིཡོགཱཧེཏྭཱ ཝཎྞཱརཧསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསཏི, མིཙྪཱཝཱཙཱ ཙ ཧོཏི, མིཙྪཱཀམྨནྟཱ ཙ, སདྡྷཱདེཡྻཾ ཝིནིཔཱཏེཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཱ བྷིཀྑུནཱི ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟཱ ཨེཝཾ ནིརཡེ.

‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཱ བྷིཀྑུནཱི ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟཱ ཨེཝཾ སགྒེ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨནུཝིཙྩ པརིཡོགཱཧེཏྭཱ ཨཝཎྞཱརཧསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསཏི, ཨནུཝིཙྩ པརིཡོགཱཧེཏྭཱ ཝཎྞཱརཧསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི, སམྨཱཝཱཙཱ ཙ ཧོཏི, སམྨཱཀམྨནྟཱ ཙ, སདྡྷཱདེཡྻཾ ¶ ན ཝིནིཔཱཏེཏི. ཨིམེཧི ཁོ བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཱ བྷིཀྑུནཱི ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟཱ ཨེཝཾ སགྒེ’’ཏི. ནཝམཾ.

༡༠. མིཙྪཱཝཱཡཱམསུཏྟཾ

༡༢༠. ‘‘པཉྩཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཱ བྷིཀྑུནཱི ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟཱ ཨེཝཾ ནིརཡེ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨནནུཝིཙྩ ཨཔརིཡོགཱཧེཏྭཱ ཨཝཎྞཱརཧསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི, ཨནནུཝིཙྩ ཨཔརིཡོགཱཧེཏྭཱ ཝཎྞཱརཧསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསཏི, མིཙྪཱཝཱཡཱམཱ ཙ ཧོཏི, མིཙྪཱསཏིནཱི ཙ [མིཙྪཱསཏི ཙ (སྱཱ.)], སདྡྷཱདེཡྻཾ ཝིནིཔཱཏེཏི. ཨིམེཧི ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཱ བྷིཀྑུནཱི ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟཱ ཨེཝཾ ནིརཡེ.

‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི ¶ སམནྣཱགཏཱ བྷིཀྑུནཱི ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟཱ ཨེཝཾ སགྒེ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨནུཝིཙྩ པརིཡོགཱཧེཏྭཱ ཨཝཎྞཱརཧསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསཏི, ཨནུཝིཙྩ པརིཡོགཱཧེཏྭཱ ཝཎྞཱརཧསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི, སམྨཱཝཱཡཱམཱ ཙ ཧོཏི, སམྨཱསཏིནཱི ཙ, སདྡྷཱདེཡྻཾ ན ཝིནིཔཱཏེཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཱ བྷིཀྑུནཱི ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟཱ ཨེཝཾ སགྒེ’’ཏི. དསམཾ.

ཨནྡྷཀཝིནྡཝགྒོ དུཏིཡོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

ཀུལཱུཔཀོ པཙྪཱསམཎོ, སམཱདྷིཨནྡྷཀཝིནྡཾ;

མཙྪརཱི ཝཎྞནཱ ཨིསྶཱ, དིཊྛིཝཱཙཱཡ ཝཱཡམཱཏི.

(༡༣) ༣. གིལཱནཝགྒོ

༡. གིལཱནསུཏྟཾ

༡༢༡. ཨེཀཾ ¶ སམཡཾ བྷགཝཱ ཝེསཱལིཡཾ ཝིཧརཏི མཧཱཝནེ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡཾ. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ སཱཡནྷསམཡཾ པཊིསལླཱནཱ ཝུཊྛིཏོ ཡེན གིལཱནསཱལཱ ཏེནུཔསངྐམི. ཨདྡསཱ ཁོ བྷགཝཱ ཨཉྙཏརཾ བྷིཀྑུཾ དུབྦལཾ གིལཱནཀཾ; དིསྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. ནིསཛྫ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི –

‘‘ཡཾ ¶ ཀིཉྩི [ཡཾ ཀིཉྩི (སྱཱ. ཀཾ.)], བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུཾ དུབྦལཾ [བྷིཀྑཝེ དུབྦལཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] གིལཱནཀཾ པཉྩ དྷམྨཱ ན ཝིཛཧནྟི, ཏསྶེཏཾ པཱཊིཀངྑཾ – ‘ནཙིརསྶེཝ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིསྶཏཱི’’’ཏི.

‘‘ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ¶ ཨསུབྷཱནུཔསྶཱི ཀཱཡེ ཝིཧརཏི, ཨཱཧཱརེ པཊིཀཱུལསཉྙཱི, སབྦལོཀེ ཨནབྷིརཏསཉྙཱི [སབྦཏྠཔི ཨེཝམེཝ དིསྶཏི], སབྦསངྑཱརེསུ ¶ ཨནིཙྩཱནུཔསྶཱི, མརཎསཉྙཱ ཁོ པནསྶ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སཱུཔཊྛིཏཱ ཧོཏི. ཡཾ ཀིཉྩི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུཾ དུབྦལཾ གིལཱནཀཾ ཨིམེ པཉྩ དྷམྨཱ ན ཝིཛཧནྟི, ཏསྶེཏཾ པཱཊིཀངྑཾ – ‘ནཙིརསྶེཝ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ…པེ… སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིསྶཏཱི’’’ཏི. པཋམཾ.

༢. སཏིསཱུཔཊྛིཏསུཏྟཾ

༡༢༢. ‘‘ཡོ ཧི ཀོཙི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝཱ བྷིཀྑུནཱི ཝཱ པཉྩ དྷམྨེ བྷཱཝེཏི པཉྩ དྷམྨེ བཧུལཱིཀརོཏི, ཏསྶ དྭིནྣཾ ཕལཱནཾ ཨཉྙཏརཾ ཕལཾ པཱཊིཀངྑཾ – དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཨཉྙཱ, སཏི ཝཱ ཨུཔཱདིསེསེ ཨནཱགཱམིཏཱ.

‘‘ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཨཛ྄ཛྷཏྟཉྙེཝ སཏི སཱུཔཊྛིཏཱ ཧོཏི དྷམྨཱནཾ ཨུདཡཏྠགཱམིནིཡཱ ¶ པཉྙཱཡ, ཨསུབྷཱནུཔསྶཱི ཀཱཡེ ཝིཧརཏི, ཨཱཧཱརེ པཊིཀཱུལསཉྙཱི, སབྦལོཀེ ཨནབྷིརཏསཉྙཱི, སབྦསངྑཱརེསུ ཨནིཙྩཱནུཔསྶཱི. ཡོ ཧི ཀོཙི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝཱ བྷིཀྑུནཱི ཝཱ ཨིམེ པཉྩ དྷམྨེ བྷཱཝེཏི ཨིམེ པཉྩ དྷམྨེ བཧུལཱིཀརོཏི, ཏསྶ དྭིནྣཾ ཕལཱནཾ ཨཉྙཏརཾ ཕལཾ པཱཊིཀངྑཾ – དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཨཉྙཱ, སཏི ཝཱ ཨུཔཱདིསེསེ ཨནཱགཱམིཏཱ’’ཏི. དུཏིཡཾ.

༣. པཋམཨུཔཊྛཱཀསུཏྟཾ

༡༢༣. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ གིལཱནོ དཱུཔཊྛཱཀོ [དུཔཊྛཱཀོ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི. ཀ.) མཧཱཝ. ༣༦༦] ཧོཏི. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨསཔྤཱཡཀཱརཱི ཧོཏི, སཔྤཱཡེ མཏྟཾ ན ཛཱནཱཏི, བྷེསཛྫཾ ནཔྤཊིསེཝིཏཱ ཧོཏི, ཨཏྠཀཱམསྶ གིལཱནུཔཊྛཱཀསྶ ¶ ན ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨཱབཱདྷཾ ཨཱཝིཀཏྟཱ ཧོཏི ཨབྷིཀྐམནྟཾ ཝཱ ཨབྷིཀྐམཏཱིཏི པཊིཀྐམནྟཾ ཝཱ པཊིཀྐམཏཱིཏི ཋིཏཾ ཝཱ ཋིཏོཏི, ཨུཔྤནྣཱནཾ སཱརཱིརིཀཱནཾ ¶ ཝེདནཱནཾ དུཀྑཱནཾ ཏིབྦཱནཾ [ཏིཔྤཱནཾ (སཱི.) མཧཱཝ. ༣༦༦] ཁརཱནཾ ཀཊུཀཱནཾ ཨསཱཏཱནཾ ཨམནཱཔཱནཾ པཱཎཧརཱནཾ ཨནདྷིཝཱསཀཛཱཏིཀོ ཧོཏི. ཨིམེཧི ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ གིལཱནོ དཱུཔཊྛཱཀོ ཧོཏི.

‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ གིལཱནོ སཱུཔཊྛཱཀོ ཧོཏི. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? སཔྤཱཡཀཱརཱི ཧོཏི, སཔྤཱཡེ མཏྟཾ ཛཱནཱཏི, བྷེསཛྫཾ པཊིསེཝིཏཱ ཧོཏི, ཨཏྠཀཱམསྶ གིལཱནུཔཊྛཱཀསྶ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨཱབཱདྷཾ ཨཱཝིཀཏྟཱ ཧོཏི ཨབྷིཀྐམནྟཾ ཝཱ ཨབྷིཀྐམཏཱིཏི པཊིཀྐམནྟཾ ཝཱ པཊིཀྐམཏཱིཏི ཋིཏཾ ཝཱ ཋིཏོཏི, ཨུཔྤནྣཱནཾ སཱརཱིརིཀཱནཾ ཝེདནཱནཾ དུཀྑཱནཾ ཏིབྦཱནཾ ཁརཱནཾ ཀཊུཀཱནཾ ཨསཱཏཱནཾ ཨམནཱཔཱནཾ པཱཎཧརཱནཾ ཨདྷིཝཱསཀཛཱཏིཀོ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ གིལཱནོ སཱུཔཊྛཱཀོ ཧོཏཱི’’ཏི. ཏཏིཡཾ.

༤. དུཏིཡཨུཔཊྛཱཀསུཏྟཾ

༡༢༤. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ གིལཱནུཔཊྛཱཀོ ནཱལཾ གིལཱནཾ ཨུཔཊྛཱཏུཾ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ནཔྤཊིབལོ ཧོཏི བྷེསཛྫཾ སཾཝིདྷཱཏུཾ; སཔྤཱཡཱསཔྤཱཡཾ ན ཛཱནཱཏི, ཨསཔྤཱཡཾ ཨུཔནཱམེཏི, སཔྤཱཡཾ ཨཔནཱམེཏི; ཨཱམིསནྟརོ གིལཱནཾ ཨུཔཊྛཱཏི, ནོ མེཏྟཙིཏྟོ ¶ ; ཛེགུཙྪཱི ཧོཏི ཨུཙྩཱརཾ ཝཱ པསྶཱཝཾ ཝཱ ཝནྟཾ ཝཱ ཁེལ༹ཾ ཝཱ ནཱིཧརིཏུཾ; ནཔྤཊིབལོ ཧོཏི གིལཱནཾ ཀཱལེན ཀཱལཾ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶེཏུཾ སམཱདཔེཏུཾ [སམཱདཱཔེཏུཾ (?) མཧཱཝ. ༣༦༦] སམུཏྟེཛེཏུཾ སམྤཧཾསེཏུཾ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི ¶ སམནྣཱགཏོ གིལཱནུཔཊྛཱཀོ ནཱལཾ གིལཱནཾ ཨུཔཊྛཱཏུཾ.

‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ གིལཱནུཔཊྛཱཀོ ཨལཾ གིལཱནཾ ཨུཔཊྛཱཏུཾ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? པཊིབལོ ཧོཏི བྷེསཛྫཾ སཾཝིདྷཱཏུཾ; སཔྤཱཡཱསཔྤཱཡཾ ཛཱནཱཏི, ཨསཔྤཱཡཾ ཨཔནཱམེཏི, སཔྤཱཡཾ ཨུཔནཱམེཏི; མེཏྟཙིཏྟོ གིལཱནཾ ཨུཔཊྛཱཏི, ནོ ཨཱམིསནྟརོ; ཨཛེགུཙྪཱི ཧོཏི ཨུཙྩཱརཾ ཝཱ པསྶཱཝཾ ཝཱ ཝནྟཾ ཝཱ ཁེལ༹ཾ ཝཱ ནཱིཧརིཏུཾ; པཊིབལོ ཧོཏི གིལཱནཾ ཀཱལེན ཀཱལཾ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶེཏུཾ སམཱདཔེཏུཾ སམུཏྟེཛེཏུཾ སམྤཧཾསེཏུཾ. ཨིམེཧི ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ གིལཱནུཔཊྛཱཀོ ཨལཾ གིལཱནཾ ཨུཔཊྛཱཏུ’’ནྟི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. པཋམཨནཱཡུསྶཱསུཏྟཾ

༡༢༥. ‘‘པཉྩིམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ ཨནཱཡུསྶཱ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨསཔྤཱཡཀཱརཱི ཧོཏི, སཔྤཱཡེ མཏྟཾ ན ཛཱནཱཏི, ཨཔརིཎཏབྷོཛཱི ཙ ཧོཏི, ཨཀཱལཙཱརཱི ཙ ཧོཏི, ཨབྲཧྨཙཱརཱི ཙ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ དྷམྨཱ ཨནཱཡུསྶཱ.

‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ ཨཱཡུསྶཱ. ཀཏམེ པཉྩ? སཔྤཱཡཀཱརཱི ཧོཏི, སཔྤཱཡེ མཏྟཾ ཛཱནཱཏི, པརིཎཏབྷོཛཱི ཙ ཧོཏི, ཀཱལཙཱརཱི ཙ ཧོཏི, བྲཧྨཙཱརཱི ཙ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ དྷམྨཱ ཨཱཡུསྶཱ’’ཏི. པཉྩམཾ.

༦. དུཏིཡཨནཱཡུསྶཱསུཏྟཾ

༡༢༦. ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ ཨནཱཡུསྶཱ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨསཔྤཱཡཀཱརཱི ཧོཏི, སཔྤཱཡེ མཏྟཾ ན ཛཱནཱཏི, ཨཔརིཎཏབྷོཛཱི ཙ ཧོཏི, དུསྶཱིལོ ཙ, པཱཔམིཏྟོ ཙ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ དྷམྨཱ ཨནཱཡུསྶཱ.

‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ ཨཱཡུསྶཱ. ཀཏམེ པཉྩ ¶ ? སཔྤཱཡཀཱརཱི ཧོཏི, སཔྤཱཡེ མཏྟཾ ¶ ཛཱནཱཏི, པརིཎཏབྷོཛཱི ཙ ཧོཏི, སཱིལཝཱ ཙ, ཀལྱཱཎམིཏྟོ ཙ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ དྷམྨཱ ཨཱཡུསྶཱ’’ཏི. ཚཊྛཾ.

༧. ཝཔཀཱསསུཏྟཾ

༡༢༧. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ནཱལཾ སངྒྷམྷཱ ཝཔཀཱསིཏུཾ [ཝི + ཨཔ + ཀཱསིཏུཾ = ཝཔཀཱསིཏུཾ]. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨསནྟུཊྛོ ཧོཏི ཨིཏརཱིཏརེན ཙཱིཝརེན, ཨསནྟུཊྛོ ཧོཏི ཨིཏརཱིཏརེན པིཎྜཔཱཏེན, ཨསནྟུཊྛོ ཧོཏི ཨིཏརཱིཏརེན སེནཱསནེན, ཨསནྟུཊྛོ ཧོཏི ཨིཏརཱིཏརེན གིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརེན, ཀཱམསངྐཔྤབཧུལོ ཙ ཝིཧརཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ནཱལཾ སངྒྷམྷཱ ཝཔཀཱསིཏུཾ.

‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ སངྒྷམྷཱ ཝཔཀཱསིཏུཾ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ ¶ , བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སནྟུཊྛོ ཧོཏི ཨིཏརཱིཏརེན ཙཱིཝརེན, སནྟུཊྛོ ཧོཏི ཨིཏརཱིཏརེན པིཎྜཔཱཏེན, སནྟུཊྛོ ཧོཏི ཨིཏརཱིཏརེན སེནཱསནེན, སནྟུཊྛོ ཧོཏི ཨིཏརཱིཏརེན གིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརེན ¶ , ནེཀྑམྨསངྐཔྤབཧུལོ [ན ཀཱམསངྐཔྤབཧུལོ (ཀ.)] ཙ ཝིཧརཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ སངྒྷམྷཱ ཝཔཀཱསིཏུ’’ནྟི. སཏྟམཾ.

༨. སམཎསུཁསུཏྟཾ

༡༢༨. ‘‘པཉྩིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, སམཎདུཀྑཱནི. ཀཏམཱནི པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨསནྟུཊྛོ ཧོཏི ཨིཏརཱིཏརེན ཙཱིཝརེན, ཨསནྟུཊྛོ ཧོཏི ཨིཏརཱིཏརེན པིཎྜཔཱཏེན, ཨསནྟུཊྛོ ཧོཏི ཨིཏརཱིཏརེན སེནཱསནེན, ཨསནྟུཊྛོ ཧོཏི ཨིཏརཱིཏརེན གིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརེན, ཨནབྷིརཏོ ¶ ཙ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརཏི. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ སམཎདུཀྑཱནི.

‘‘པཉྩིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, སམཎསུཁཱནི. ཀཏམཱནི པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སནྟུཊྛོ ཧོཏི ཨིཏརཱིཏརེན ཙཱིཝརེན, སནྟུཊྛོ ཧོཏི ཨིཏརཱིཏརེན པིཎྜཔཱཏེན, སནྟུཊྛོ ཧོཏི ཨིཏརཱིཏརེན ¶ སེནཱསནེན, སནྟུཊྛོ ཧོཏི ཨིཏརཱིཏརེན གིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརེན, ཨབྷིརཏོ ཙ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརཏི. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ སམཎསུཁཱནཱི’’ཏི. ཨཊྛམཾ.

༩. པརིཀུཔྤསུཏྟཾ

༡༢༩. ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱཔཱཡིཀཱ ནེརཡིཀཱ པརིཀུཔྤཱ ཨཏེཀིཙྪཱ. ཀཏམེ པཉྩ? མཱཏཱ [མཱཏརཾ (ཀ.)] ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔིཏཱ ཧོཏི, པིཏཱ [པིཏརཾ (ཀ.)] ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔིཏོ [ཝོརོཔིཏཱ (ཀ.)] ཧོཏི, ཨརཧཾ [ཨརཧནྟཾ (ཀ.), ཨརཧཱ (སྱཱ.)] ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔིཏོ ཧོཏི, ཏཐཱགཏསྶ དུཊྛེན ཙིཏྟེན ལོཧིཏཾ ཨུཔྤཱདིཏཾ ཧོཏི, སངྒྷོ བྷིནྣོ ཧོཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱཔཱཡིཀཱ ནེརཡིཀཱ པརིཀུཔྤཱ ཨཏེཀིཙྪཱ’’ཏི. ནཝམཾ.

༡༠. བྱསནསུཏྟཾ

༡༣༠. ‘‘པཉྩིམཱནི ¶ , བྷིཀྑཝེ, བྱསནཱནི. ཀཏམཱནི པཉྩ? ཉཱཏིབྱསནཾ, བྷོགབྱསནཾ, རོགབྱསནཾ, སཱིལབྱསནཾ, དིཊྛིབྱསནཾ. ན, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ ཉཱཏིབྱསནཧེཏུ ཝཱ ¶ བྷོགབྱསནཧེཏུ ཝཱ རོགབྱསནཧེཏུ ཝཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫནྟི. སཱིལབྱསནཧེཏུ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ དིཊྛིབྱསནཧེཏུ ཝཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫནྟི. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ བྱསནཱནི.

‘‘པཉྩིམཱ, བྷིཀྑཝེ, སམྤདཱ. ཀཏམཱ པཉྩ? ཉཱཏིསམྤདཱ, བྷོགསམྤདཱ, ཨཱརོགྱསམྤདཱ, སཱིལསམྤདཱ, དིཊྛིསམྤདཱ. ན, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ ཉཱཏིསམྤདཱཧེཏུ ཝཱ བྷོགསམྤདཱཧེཏུ ཝཱ ཨཱརོགྱསམྤདཱཧེཏུ ¶ ཝཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫནྟི. སཱིལསམྤདཱཧེཏུ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ དིཊྛིསམྤདཱཧེཏུ ཝཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫནྟི. ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ སམྤདཱ’’ཏི. དསམཾ.

གིལཱནཝགྒོ ཏཏིཡོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ ¶ –

གིལཱནོ སཏིསཱུཔཊྛི, དྭེ ཨུཔཊྛཱཀཱ དུཝཱཡུསཱ;

ཝཔཀཱསསམཎསུཁཱ, པརིཀུཔྤཾ བྱསནེན ཙཱཏི.

(༡༤) ༤. རཱཛཝགྒོ

༡. པཋམཙཀྐཱནུཝཏྟནསུཏྟཾ

༡༣༡. ‘‘པཉྩཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟཱི དྷམྨེནེཝ ཙཀྐཾ ཝཏྟེཏི [པཝཏྟེཏི (སྱཱ. པཱི. ཀ.)]; ཏཾ ཧོཏི ཙཀྐཾ ཨཔྤཊིཝཏྟིཡཾ [ཨཔྤཏིཝཏྟིཡཾ (སཱི.)] ¶ ཀེནཙི མནུསྶབྷཱུཏེན པཙྩཏྠིཀེན པཱཎིནཱ.

‘‘ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟཱི ཨཏྠཉྙཱུ ཙ ཧོཏི, དྷམྨཉྙཱུ ཙ, མཏྟཉྙཱུ ཙ, ཀཱལཉྙཱུ ཙ, པརིསཉྙཱུ ཙ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟཱི དྷམྨེནེཝ ཙཀྐཾ པཝཏྟེཏི; ཏཾ ཧོཏི ཙཀྐཾ ཨཔྤཊིཝཏྟིཡཾ ཀེནཙི མནུསྶབྷཱུཏེན པཙྩཏྠིཀེན པཱཎིནཱ.

‘‘ཨེཝམེཝཾ ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཏཐཱགཏོ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ དྷམྨེནེཝ ཨནུཏྟརཾ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེཏི; ཏཾ ཧོཏི ཙཀྐཾ ཨཔྤཊིཝཏྟིཡཾ སམཎེན ཝཱ བྲཱཧྨཎེན ཝཱ དེཝེན ཝཱ མཱརེན ཝཱ ¶ བྲཧྨུནཱ ཝཱ ཀེནཙི ཝཱ ལོཀསྨིཾ.

‘‘ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨཏྠཉྙཱུ, དྷམྨཉྙཱུ, མཏྟཉྙཱུ, ཀཱལཉྙཱུ, པརིསཉྙཱུ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཏཐཱགཏོ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ དྷམྨེནེཝ ཨནུཏྟརཾ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེཏི; ཏཾ ཧོཏི དྷམྨཙཀྐཾ ཨཔྤཊིཝཏྟིཡཾ སམཎེན ཝཱ བྲཱཧྨཎེན ཝཱ དེཝེན ཝཱ མཱརེན ཝཱ བྲཧྨུནཱ ཝཱ ཀེནཙི ཝཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. པཋམཾ.

༢. དུཏིཡཙཀྐཱནུཝཏྟནསུཏྟཾ

༡༣༢. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ རཉྙོ ཙཀྐཝཏྟིསྶ ཛེཊྛོ པུཏྟོ པིཏརཱ པཝཏྟིཏཾ ཙཀྐཾ དྷམྨེནེཝ ཨནུཔྤཝཏྟེཏི; ཏཾ ཧོཏི ཙཀྐཾ ཨཔྤཊིཝཏྟིཡཾ ཀེནཙི མནུསྶབྷཱུཏེན པཙྩཏྠིཀེན པཱཎིནཱ.

‘‘ཀཏམེཧི ¶ པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ཙཀྐཝཏྟིསྶ ཛེཊྛོ པུཏྟོ ཨཏྠཉྙཱུ ཙ ཧོཏི, དྷམྨཉྙཱུ ཙ, མཏྟཉྙཱུ ཙ, ཀཱལཉྙཱུ ཙ, པརིསཉྙཱུ ཙ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ རཉྙོ ཙཀྐཝཏྟིསྶ ཛེཊྛོ པུཏྟོ པིཏརཱ པཝཏྟིཏཾ ཙཀྐཾ དྷམྨེནེཝ ཨནུཔྤཝཏྟེཏི; ཏཾ ཧོཏི ཙཀྐཾ ཨཔྤཊིཝཏྟིཡཾ ཀེནཙི མནུསྶབྷཱུཏེན པཙྩཏྠིཀེན པཱཎིནཱ.

‘‘ཨེཝམེཝཾ ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ སཱརིཔུཏྟོ ཏཐཱགཏེན ཨནུཏྟརཾ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟིཏཾ སམྨདེཝ ཨནུཔྤཝཏྟེཏི; ཏཾ ཧོཏི ཙཀྐཾ ཨཔྤཊིཝཏྟིཡཾ སམཎེན ཝཱ བྲཱཧྨཎེན ཝཱ དེཝེན ཝཱ མཱརེན ཝཱ བྲཧྨུནཱ ཝཱ ཀེནཙི ཝཱ ལོཀསྨིཾ.

‘‘ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, སཱརིཔུཏྟོ ཨཏྠཉྙཱུ, དྷམྨཉྙཱུ, མཏྟཉྙཱུ ¶ , ཀཱལཉྙཱུ, པརིསཉྙཱུ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ སཱརིཔུཏྟོ ཏཐཱགཏེན ཨནུཏྟརཾ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟིཏཾ སམྨདེཝ ཨནུཔྤཝཏྟེཏི; ཏཾ ཧོཏི ཙཀྐཾ ཨཔྤཊིཝཏྟིཡཾ སམཎེན ཝཱ བྲཱཧྨཎེན ཝཱ དེཝེན ཝཱ མཱརེན ཝཱ བྲཧྨུནཱ ཝཱ ཀེནཙི ཝཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. དུཏིཡཾ.

༣. དྷམྨརཱཛཱསུཏྟཾ

༡༣༣. ‘‘ཡོཔི ¶ སོ [ཡོཔི ཁོ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)], བྷིཀྑཝེ, རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟཱི དྷམྨིཀོ དྷམྨརཱཛཱ, སོཔི ན ཨརཱཛཀཾ ཙཀྐཾ ཝཏྟེཏཱི’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀོ པན, བྷནྟེ, རཉྙོ ཙཀྐཝཏྟིསྶ དྷམྨིཀསྶ དྷམྨརཉྙོ རཱཛཱ’’ཏི? ‘‘དྷམྨོ, བྷིཀྑཱུ’’ཏི བྷགཝཱ ཨཝོཙ.

‘‘ཨིདྷ, བྷིཀྑུ, རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟཱི དྷམྨིཀོ དྷམྨརཱཛཱ དྷམྨཉྙེཝ ནིསྶཱཡ དྷམྨཾ སཀྐརོནྟོ དྷམྨཾ གརུཾ ཀརོནྟོ དྷམྨཾ ཨཔཙཱཡམཱནོ དྷམྨདྡྷཛོ དྷམྨཀེཏུ དྷམྨཱདྷིཔཏེཡྻོ དྷམྨིཀཾ རཀྑཱཝརཎགུཏྟིཾ སཾཝིདཧཏི ཨནྟོཛནསྨིཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑུ, རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟཱི དྷམྨིཀོ དྷམྨརཱཛཱ དྷམྨཉྙེཝ ནིསྶཱཡ དྷམྨཾ སཀྐརོནྟོ དྷམྨཾ གརུཾ ཀརོནྟོ དྷམྨཾ ཨཔཙཱཡམཱནོ དྷམྨདྡྷཛོ དྷམྨཀེཏུ དྷམྨཱདྷིཔཏེཡྻོ དྷམྨིཀཾ རཀྑཱཝརཎགུཏྟིཾ སཾཝིདཧཏི ཁཏྟིཡེསུ ཨནུཡནྟེསུ [ཨནུཡུཏྟེསུ (སཱི.) ཨ. ནི. ༣.༡༤] …པེ… བལཀཱཡསྨིཾ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀེསུ ནེགམཛཱནཔདེསུ ¶ སམཎབྲཱཧྨཎེསུ མིགཔཀྑཱིསུ. ས ¶ ཁོ སོ, བྷིཀྑུ, རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟཱི དྷམྨིཀོ དྷམྨརཱཛཱ དྷམྨཉྙེཝ ནིསྶཱཡ དྷམྨཾ སཀྐརོནྟོ དྷམྨཾ གརུཾ ཀརོནྟོ དྷམྨཾ ཨཔཙཱཡམཱནོ དྷམྨདྡྷཛོ དྷམྨཀེཏུ དྷམྨཱདྷིཔཏེཡྻོ དྷམྨིཀཾ རཀྑཱཝརཎགུཏྟིཾ སཾཝིདཧིཏྭཱ ཨནྟོཛནསྨིཾ དྷམྨིཀཾ རཀྑཱཝརཎགུཏྟིཾ སཾཝིདཧིཏྭཱ ཁཏྟིཡེསུ ཨནུཡནྟེསུ བལཀཱཡསྨིཾ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀེསུ ནེགམཛཱནཔདེསུ སམཎབྲཱཧྨཎེསུ མིགཔཀྑཱིསུ དྷམྨེནེཝ ཙཀྐཾ པཝཏྟེཏི; ཏཾ ཧོཏི ཙཀྐཾ ཨཔྤཊིཝཏྟིཡཾ ཀེནཙི མནུསྶབྷཱུཏེན པཙྩཏྠིཀེན ¶ པཱཎིནཱ.

‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑུ, ཏཐཱགཏོ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ དྷམྨིཀོ དྷམྨརཱཛཱ དྷམྨཉྙེཝ ནིསྶཱཡ དྷམྨཾ སཀྐརོནྟོ དྷམྨཾ གརུཾ ཀརོནྟོ དྷམྨཾ ཨཔཙཱཡམཱནོ དྷམྨདྡྷཛོ དྷམྨཀེཏུ དྷམྨཱདྷིཔཏེཡྻོ དྷམྨིཀཾ རཀྑཱཝརཎགུཏྟིཾ སཾཝིདཧཏི བྷིཀྑཱུསུ – ‘ཨེཝརཱུཔཾ ཀཱཡཀམྨཾ སེཝིཏབྦཾ, ཨེཝརཱུཔཾ ཀཱཡཀམྨཾ ན སེཝིཏབྦཾ; ཨེཝརཱུཔཾ ཝཙཱིཀམྨཾ སེཝིཏབྦཾ, ཨེཝརཱུཔཾ ཝཙཱིཀམྨཾ ན སེཝིཏབྦཾ; ཨེཝརཱུཔཾ མནོཀམྨཾ སེཝིཏབྦཾ, ཨེཝརཱུཔཾ མནོཀམྨཾ ན སེཝིཏབྦཾ; ཨེཝརཱུཔོ ཨཱཛཱིཝོ སེཝིཏབྦོ, ཨེཝརཱུཔོ ཨཱཛཱིཝོ ན སེཝིཏབྦོ; ཨེཝརཱུཔོ གཱམནིགམོ སེཝིཏབྦོ, ཨེཝརཱུཔོ གཱམནིགམོ ན སེཝིཏབྦོ’ཏི.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, བྷིཀྑུ, ཏཐཱགཏོ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ དྷམྨིཀོ དྷམྨརཱཛཱ དྷམྨཉྙེཝ ནིསྶཱཡ དྷམྨཾ སཀྐརོནྟོ དྷམྨཾ གརུཾ ཀརོནྟོ དྷམྨཾ ཨཔཙཱཡམཱནོ དྷམྨདྡྷཛོ དྷམྨཀེཏུ དྷམྨཱདྷིཔཏེཡྻོ དྷམྨིཀཾ རཀྑཱཝརཎགུཏྟིཾ སཾཝིདཧཏི བྷིཀྑུནཱིསུ [བྷིཀྑཱུསུ བྷིཀྑུནཱིསུ (སཱི. པཱི.)] …པེ… ཨུཔཱསཀེསུ…པེ… ཨུཔཱསིཀཱསུ – ‘ཨེཝརཱུཔཾ ཀཱཡཀམྨཾ སེཝིཏབྦཾ, ཨེཝརཱུཔཾ ཀཱཡཀམྨཾ ན སེཝིཏབྦཾ; ཨེཝརཱུཔཾ ཝཙཱིཀམྨཾ སེཝིཏབྦཾ, ཨེཝརཱུཔཾ ཝཙཱིཀམྨཾ ན སེཝིཏབྦཾ; ཨེཝརཱུཔཾ མནོཀམྨཾ སེཝིཏབྦཾ, ཨེཝརཱུཔཾ མནོཀམྨཾ ན སེཝིཏབྦཾ; ཨེཝརཱུཔོ ཨཱཛཱིཝོ སེཝིཏབྦོ, ཨེཝརཱུཔོ ཨཱཛཱིཝོ ན སེཝིཏབྦོ; ཨེཝརཱུཔོ གཱམནིགམོ སེཝིཏབྦོ, ཨེཝརཱུཔོ གཱམནིགམོ ན སེཝིཏབྦོ’’’ཏི.

‘‘ས ཁོ སོ, བྷིཀྑུ, ཏཐཱགཏོ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ དྷམྨིཀོ ¶ དྷམྨརཱཛཱ དྷམྨཉྙེཝ ནིསྶཱཡ དྷམྨཾ སཀྐརོནྟོ དྷམྨཾ གརུཾ ཀརོནྟོ དྷམྨཾ ཨཔཙཱཡམཱནོ དྷམྨདྡྷཛོ དྷམྨཀེཏུ དྷམྨཱདྷིཔཏེཡྻོ དྷམྨིཀཾ རཀྑཱཝརཎགུཏྟིཾ སཾཝིདཧིཏྭཱ བྷིཀྑཱུསུ, དྷམྨིཀཾ རཀྑཱཝརཎགུཏྟིཾ སཾཝིདཧིཏྭཱ བྷིཀྑུནཱིསུ, དྷམྨིཀཾ རཀྑཱཝརཎགུཏྟིཾ སཾཝིདཧིཏྭཱ ཨུཔཱསཀེསུ, དྷམྨིཀཾ རཀྑཱཝརཎགུཏྟིཾ སཾཝིདཧིཏྭཱ ཨུཔཱསིཀཱསུ དྷམྨེནེཝ ཨནུཏྟརཾ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེཏི; ཏཾ ཧོཏི ཙཀྐཾ ¶ ཨཔྤཊིཝཏྟིཡཾ སམཎེན ཝཱ བྲཱཧྨཎེན ཝཱ དེཝེན ཝཱ མཱརེན ཝཱ བྲཧྨུནཱ ཝཱ ཀེནཙི ཝཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. ཏཏིཡཾ.

༤. ཡསྶཾདིསཾསུཏྟཾ

༡༣༤. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ རཱཛཱ ཁཏྟིཡོ མུདྡྷཱཝསིཏྟོ ཡསྶཾ ཡསྶཾ དིསཱཡཾ ཝིཧརཏི, སཀསྨིཾཡེཝ ཝིཛིཏེ ཝིཧརཏི.

‘‘ཀཏམེཧི ¶ པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, རཱཛཱ ཁཏྟིཡོ མུདྡྷཱཝསིཏྟོ ཨུབྷཏོ སུཛཱཏོ ཧོཏི མཱཏིཏོ ཙ པིཏིཏོ ཙ, སཾསུདྡྷགཧཎིཀོ, ཡཱཝ སཏྟམཱ པིཏཱམཧཡུགཱ ཨཀྑིཏྟོ ཨནུཔཀྐུཊྛོ ཛཱཏིཝཱདེན; ཨཌྜྷོ ཧོཏི མཧདྡྷནོ མཧཱབྷོགོ པརིཔུཎྞཀོསཀོཊྛཱགཱརོ; བལཝཱ ཁོ པན ཧོཏི ཙཏུརངྒིནིཡཱ སེནཱཡ སམནྣཱགཏོ ཨསྶཝཱཡ ཨོཝཱདཔཊིཀརཱཡ; པརིཎཱཡཀོ ཁོ པནསྶ ཧོཏི པཎྜིཏོ ཝིཡཏྟོ མེདྷཱཝཱི པཊིབལོ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣེ ཨཏྠེ ཙིནྟེཏུཾ; ཏསྶིམེ ཙཏྟཱརོ དྷམྨཱ ཡསཾ པརིཔཱཙེནྟི. སོ ཨིམིནཱ ཡསཔཉྩམེན ¶ [ཡསེན པཉྩམེན (ཀ.), པཉྩམེན (སཱི.)] དྷམྨེན སམནྣཱགཏོ ཡསྶཾ ཡསྶཾ དིསཱཡཾ ཝིཧརཏི, སཀསྨིཾཡེཝ ཝིཛིཏེ ཝིཧརཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨེཝཉྷེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཧོཏི ཝིཛིཏཱཝཱིནཾ.

‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཡསྶཾ ཡསྶཾ དིསཱཡཾ ཝིཧརཏི, ཝིམུཏྟཙིཏྟོཝ [ཝིམུཏྟཙིཏྟོ (སཱི. པཱི.), ཝིམུཏྟཙིཏྟོ ཙ (ཀ.)] ཝིཧརཏི. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཱིལཝཱ ཧོཏི, པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏོ ཝིཧརཏི ཨཱཙཱརགོཙརསམྤནྣོ ཨཎུམཏྟེསུ ཝཛྫེསུ བྷཡདསྶཱཝཱི, སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསུ – རཱཛཱཝ ¶ ཁཏྟིཡོ མུདྡྷཱཝསིཏྟོ ཛཱཏིསམྤནྣོ; བཧུསྶུཏོ ཧོཏི སུཏདྷརོ སུཏསནྣིཙཡོ, ཡེ ཏེ དྷམྨཱ ཨཱདིཀལྱཱཎཱ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཱ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཱ སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨབྷིཝདནྟི, ཏཐཱརཱུཔཱསྶ དྷམྨཱ བཧུསྶུཏཱ ཧོནྟི དྷཱཏཱ ཝཙསཱ པརིཙིཏཱ མནསཱནུཔེཀྑིཏཱ དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱ – རཱཛཱཝ ¶ ཁཏྟིཡོ མུདྡྷཱཝསིཏྟོ ཨཌྜྷོ མཧདྡྷནོ མཧཱབྷོགོ པརིཔུཎྞཀོསཀོཊྛཱགཱརོ; ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཝིཧརཏི ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཧཱནཱཡ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔསམྤདཱཡ ཐཱམཝཱ དལ༹ྷཔརཀྐམོ ཨནིཀྑིཏྟདྷུརོ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ – རཱཛཱཝ ཁཏྟིཡོ མུདྡྷཱཝསིཏྟོ བལསམྤནྣོ; པཉྙཝཱ ཧོཏི ཨུདཡཏྠགཱམིནིཡཱ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏོ ཨརིཡཱཡ ནིབྦེདྷིཀཱཡ སམྨཱ དུཀྑཀྑཡགཱམིནིཡཱ – རཱཛཱཝ ཁཏྟིཡོ མུདྡྷཱཝསིཏྟོ པརིཎཱཡཀསམྤནྣོ; ཏསྶིམེ ཙཏྟཱརོ དྷམྨཱ ཝིམུཏྟིཾ པརིཔཱཙེནྟི ¶ . སོ ཨིམིནཱ ཝིམུཏྟིཔཉྩམེན དྷམྨེན སམནྣཱགཏོ ཡསྶཾ ཡསྶཾ དིསཱཡཾ ཝིཧརཏི ཝིམུཏྟཙིཏྟོཝ ཝིཧརཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨེཝཉྷེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཧོཏི ཝིམུཏྟཙིཏྟཱན’’ནྟི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. པཋམཔཏྠནཱསུཏྟཾ

༡༣༥. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ རཉྙོ ཁཏྟིཡསྶ མུདྡྷཱཝསིཏྟསྶ ཛེཊྛོ པུཏྟོ རཛྫཾ པཏྠེཏི. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ཁཏྟིཡསྶ མུདྡྷཱཝསིཏྟསྶ ཛེཊྛོ པུཏྟོ ཨུབྷཏོ སུཛཱཏོ ཧོཏི མཱཏིཏོ ཙ པིཏིཏོ ཙ, སཾསུདྡྷགཧཎིཀོ, ཡཱཝ སཏྟམཱ པིཏཱམཧཡུགཱ ཨཀྑིཏྟོ ཨནུཔཀྐུཊྛོ ཛཱཏིཝཱདེན; ཨབྷིརཱུཔོ ཧོཏི ¶ དསྶནཱིཡོ པཱསཱདིཀོ པརམཱཡ ཝཎྞཔོཀྑརཏཱཡ སམནྣཱགཏོ; མཱཏཱཔིཏཱུནཾ པིཡོ ཧོཏི མནཱཔོ; ནེགམཛཱནཔདསྶ པིཡོ ཧོཏི མནཱཔོ; ཡཱནི ཏཱནི རཉྙཾ ཁཏྟིཡཱནཾ མུདྡྷཱཝསིཏྟཱནཾ སིཔྤཊྛཱནཱནི ཧཏྠིསྨིཾ ཝཱ ཨསྶསྨིཾ ཝཱ རཐསྨིཾ ཝཱ དྷནུསྨིཾ ཝཱ ཐརུསྨིཾ ཝཱ ཏཏྠ སིཀྑིཏོ ཧོཏི ཨནཝཡོ.

‘‘ཏསྶ ¶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཧཾ ཁོམྷི ཨུབྷཏོ སུཛཱཏོ མཱཏིཏོ ཙ པིཏིཏོ ཙ, སཾསུདྡྷགཧཎིཀོ, ཡཱཝ སཏྟམཱ པིཏཱམཧཡུགཱ ཨཀྑིཏྟོ ཨནུཔཀྐུཊྛོ ཛཱཏིཝཱདེན. ཀསྨཱཧཾ རཛྫཾ ན པཏྠེཡྻཾ! ཨཧཾ ཁོམྷི ཨབྷིརཱུཔོ དསྶནཱིཡོ པཱསཱདིཀོ པརམཱཡ ཝཎྞཔོཀྑརཏཱཡ སམནྣཱགཏོ. ཀསྨཱཧཾ རཛྫཾ ན པཏྠེཡྻཾ! ཨཧཾ ཁོམྷི མཱཏཱཔིཏཱུནཾ པིཡོ མནཱཔོ. ཀསྨཱཧཾ རཛྫཾ ན པཏྠེཡྻཾ! ཨཧཾ ཁོམྷི ནེགམཛཱནཔདསྶ པིཡོ མནཱཔོ. ཀསྨཱཧཾ རཛྫཾ ན པཏྠེཡྻཾ! ཨཧཾ ཁོམྷི ཡཱནི ཏཱནི རཉྙཾ ཁཏྟིཡཱནཾ མུདྡྷཱཝསིཏྟཱནཾ ¶ སིཔྤཊྛཱནཱནི ཧཏྠིསྨིཾ ཝཱ ཨསྶསྨིཾ ཝཱ རཐསྨིཾ ཝཱ དྷནུསྨིཾ ཝཱ ཐརུསྨིཾ ཝཱ, ཏཏྠ [ཏཏྠམྷི (སཱི.), ཏཏྠཔི (ཀ.)] སིཀྑིཏོ ཨནཝཡོ. ཀསྨཱཧཾ རཛྫཾ ན པཏྠེཡྻ’ནྟི! ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ རཉྙོ ཁཏྟིཡསྶ མུདྡྷཱཝསིཏྟསྶ ཛེཊྛོ པུཏྟོ རཛྫཾ པཏྠེཏི.

‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ པཏྠེཏི. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སདྡྷོ ཧོཏི, སདྡཧཏི ཏཐཱགཏསྶ བོདྷིཾ – ‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ ¶ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ’ཏི. ཨཔྤཱབཱདྷོ ཧོཏི ཨཔྤཱཏངྐོ, སམཝེཔཱཀིནིཡཱ གཧཎིཡཱ སམནྣཱགཏོ ནཱཏིསཱིཏཱཡ ནཱཙྩུཎྷཱཡ མཛ྄ཛྷིམཱཡ པདྷཱནཀྑམཱཡ; ཨསཋོ ཧོཏི ཨམཱཡཱཝཱི, ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨཏྟཱནཾ ཨཱཝིཀཏྟཱ སཏྠརི ཝཱ ཝིཉྙཱུསུ ཝཱ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ; ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཝིཧརཏི ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཧཱནཱཡ, ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔསམྤདཱཡ, ཐཱམཝཱ དལ༹ྷཔརཀྐམོ ཨནིཀྑིཏྟདྷུརོ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ; པཉྙཝཱ ཧོཏི ཨུདཡཏྠགཱམིནིཡཱ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏོ ཨརིཡཱཡ ནིབྦེདྷིཀཱཡ སམྨཱ དུཀྑཀྑཡགཱམིནིཡཱ.

‘‘ཏསྶ ¶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཧཾ ཁོམྷི སདྡྷོ, སདྡཧཱམི ཏཐཱགཏསྶ བོདྷིཾ – ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ…པེ… སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ’ཏི. ‘ཀསྨཱཧཾ ཨཱསཝཱནཾ ¶ ཁཡཾ ན པཏྠེཡྻཾ! ཨཧཾ ཁོམྷི ཨཔྤཱབཱདྷོ ཨཔྤཱཏངྐོ སམཝེཔཱཀིནིཡཱ གཧཎིཡཱ སམནྣཱགཏོ ནཱཏིསཱིཏཱཡ ནཱཙྩུཎྷཱཡ མཛ྄ཛྷིམཱཡ པདྷཱནཀྑམཱཡ. ཀསྨཱཧཾ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ ན པཏྠེཡྻཾ! ཨཧཾ ཁོམྷི ཨསཋོ ཨམཱཡཱཝཱི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨཏྟཱནཾ ཨཱཝིཀཏྟཱ སཏྠརི ཝཱ ཝིཉྙཱུསུ ཝཱ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ. ཀསྨཱཧཾ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ ན པཏྠེཡྻཾ! ཨཧཾ ཁོམྷི ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཝིཧརཱམི ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཧཱནཱཡ, ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔསམྤདཱཡ, ཐཱམཝཱ དལ༹ྷཔརཀྐམོ ཨནིཀྑིཏྟདྷུརོ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ. ཀསྨཱཧཾ ཨཱསཝཱནཾ ¶ ཁཡཾ ན པཏྠེཡྻཾ! ཨཧཾ ཁོམྷི པཉྙཝཱ ཨུདཡཏྠགཱམིནིཡཱ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏོ ཨརིཡཱཡ ནིབྦེདྷིཀཱཡ སམྨཱ དུཀྑཀྑཡགཱམིནིཡཱ. ཀསྨཱཧཾ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ ན པཏྠེཡྻ’ནྟི! ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ པཏྠེཏཱི’’ཏི. པཉྩམཾ.

༦. དུཏིཡཔཏྠནཱསུཏྟཾ

༡༣༦. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ རཉྙོ ཁཏྟིཡསྶ མུདྡྷཱཝསིཏྟསྶ ཛེཊྛོ པུཏྟོ ཨོཔརཛྫཾ [ཨུཔརཛྫཾ (སྱཱ. པཱི. ཀ.)] པཏྠེཏི. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ཁཏྟིཡསྶ མུདྡྷཱཝསིཏྟསྶ ཛེཊྛོ པུཏྟོ ཨུབྷཏོ སུཛཱཏོ ཧོཏི མཱཏིཏོ ཙ པིཏིཏོ ཙ, སཾསུདྡྷགཧཎིཀོ, ཡཱཝ སཏྟམཱ པིཏཱམཧཡུགཱ ཨཀྑིཏྟོ ཨནུཔཀྐུཊྛོ ཛཱཏིཝཱདེན; ཨབྷིརཱུཔོ ཧོཏི དསྶནཱིཡོ པཱསཱདིཀོ པརམཱཡ ཝཎྞཔོཀྑརཏཱཡ སམནྣཱགཏོ; མཱཏཱཔིཏཱུནཾ པིཡོ ཧོཏི མནཱཔོ, བལཀཱཡསྶ པིཡོ ཧོཏི མནཱཔོ; པཎྜིཏོ ཧོཏི ཝིཡཏྟོ མེདྷཱཝཱི པཊིབལོ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣེ ཨཏྠེ ཙིནྟེཏུཾ.

‘‘ཏསྶ ¶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཧཾ ཁོམྷི ཨུབྷཏོ སུཛཱཏོ མཱཏིཏོ ཙ པིཏིཏོ ཙ, སཾསུདྡྷགཧཎིཀོ, ཡཱཝ སཏྟམཱ པིཏཱམཧཡུགཱ ཨཀྑིཏྟོ ཨནུཔཀྐུཊྛོ ཛཱཏིཝཱདེན. ཀསྨཱཧཾ ཨོཔརཛྫཾ ན པཏྠེཡྻཾ! ཨཧཾ ཁོམྷི ཨབྷིརཱུཔོ དསྶནཱིཡོ པཱསཱདིཀོ པརམཱཡ ཝཎྞཔོཀྑརཏཱཡ སམནྣཱགཏོ. ཀསྨཱཧཾ ཨོཔརཛྫཾ ན པཏྠེཡྻཾ! ཨཧཾ ཁོམྷི མཱཏཱཔིཏཱུནཾ པིཡོ ¶ མནཱཔོ. ཀསྨཱཧཾ ཨོཔརཛྫཾ ན པཏྠེཡྻཾ! ཨཧཾ ¶ ཁོམྷི བལཀཱཡསྶ པིཡོ མནཱཔོ. ཀསྨཱཧཾ ཨོཔརཛྫཾ ¶ ན པཏྠེཡྻཾ! ཨཧཾ ཁོམྷི པཎྜིཏོ ཝིཡཏྟོ མེདྷཱཝཱི པཊིབལོ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣེ ཨཏྠེ ཙིནྟེཏུཾ. ཀསྨཱཧཾ ཨོཔརཛྫཾ ན པཏྠེཡྻ’ནྟི! ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ རཉྙོ ཁཏྟིཡསྶ མུདྡྷཱཝསིཏྟསྶ ཛེཊྛོ པུཏྟོ ཨོཔརཛྫཾ པཏྠེཏི.

‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ པཏྠེཏི. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཱིལཝཱ ཧོཏི…པེ… སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསུ; བཧུསྶུཏོ ཧོཏི…པེ… དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱ; ཙཏཱུསུ སཏིཔཊྛཱནེསུ སུཔྤཏིཊྛིཏཙིཏྟོ [སུཔཊྛིཏཙིཏྟོ (སཱི. སྱཱ.), སཱུཔཊྛིཏཙིཏྟོ (ཀ.)] ཧོཏི; ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཝིཧརཏི ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཧཱནཱཡ, ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔསམྤདཱཡ, ཐཱམཝཱ དལ༹ྷཔརཀྐམོ ཨནིཀྑིཏྟདྷུརོ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ; པཉྙཝཱ ཧོཏི, ཨུདཡཏྠགཱམིནིཡཱ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏོ ཨརིཡཱཡ ནིབྦེདྷིཀཱཡ སམྨཱ དུཀྑཀྑཡགཱམིནིཡཱ.

‘‘ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཧཾ ཁོམྷི སཱིལཝཱ, པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏོ ཝིཧརཱམི ཨཱཙཱརགོཙརསམྤནྣོ ཨཎུམཏྟེསུ ཝཛྫེསུ བྷཡདསྶཱཝཱི, སམཱདཱཡ སིཀྑཱམི སིཀྑཱཔདེསུ. ཀསྨཱཧཾ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ ན པཏྠེཡྻཾ! ཨཧཾ ཁོམྷི བཧུསྶུཏོ སུཏདྷརོ སུཏསནྣིཙཡོ, ཡེ ཏེ དྷམྨཱ ཨཱདིཀལྱཱཎཱ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཱ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཱ སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ [སཏྠཱ བྱཉྫནཱ (སཱི.)] ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨབྷིཝདནྟི, ཏཐཱརཱུཔཱ མེ དྷམྨཱ བཧུསྶུཏཱ ཧོནྟི དྷཱཏཱ ཝཙསཱ པརིཙིཏཱ མནསཱནུཔེཀྑིཏཱ དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱ. ཀསྨཱཧཾ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ ན པཏྠེཡྻཾ! ཨཧཾ ཁོམྷི ཙཏཱུསུ སཏིཔཊྛཱནེསུ སུཔྤཏིཊྛིཏཙིཏྟོ. ཀསྨཱཧཾ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ ན པཏྠེཡྻཾ! ཨཧཾ ཁོམྷི ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཝིཧརཱམི ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཧཱནཱཡ, ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔསམྤདཱཡ, ཐཱམཝཱ དལ༹ྷཔརཀྐམོ ཨནིཀྑིཏྟདྷུརོ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ. ཀསྨཱཧཾ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ ན པཏྠེཡྻཾ! ཨཧཾ ཁོམྷི པཉྙཝཱ ཨུདཡཏྠགཱམིནིཡཱ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏོ ཨརིཡཱཡ ནིབྦེདྷིཀཱཡ ¶ སམྨཱ ¶ དུཀྑཀྑཡགཱམིནིཡཱ. ཀསྨཱཧཾ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ ན པཏྠེཡྻ’ནྟི! ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ པཏྠེཏཱི’’ཏི. ཚཊྛཾ.

༧. ཨཔྤཾསུཔཏིསུཏྟཾ

༡༣༧. ‘‘པཉྩིམེ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨཔྤཾ རཏྟིཡཱ སུཔནྟི, བཧུཾ ཛགྒནྟི. ཀཏམེ པཉྩ? ཨིཏྠཱི, བྷིཀྑཝེ, པུརིསཱདྷིཔྤཱཡཱ ཨཔྤཾ རཏྟིཡཱ སུཔཏི, བཧུཾ ཛགྒཏི. པུརིསོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིཏྠཱདྷིཔྤཱཡོ ཨཔྤཾ རཏྟིཡཱ སུཔཏི, བཧུཾ ཛགྒཏི. ཙོརོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱདཱནཱདྷིཔྤཱཡོ ཨཔྤཾ རཏྟིཡཱ སུཔཏི, བཧུཾ ཛགྒཏི. རཱཛཱ [རཱཛཡུཏྟོ (པཱི. ཀ.)], བྷིཀྑཝེ, རཱཛཀརཎཱིཡེསུ ཡུཏྟོ ཨཔྤཾ རཏྟིཡཱ སུཔཏི, བཧུཾ ཛགྒཏི. བྷིཀྑུ, བྷིཀྑཝེ, ཝིསཾཡོགཱདྷིཔྤཱཡོ ཨཔྤཾ རཏྟིཡཱ སུཔཏི, བཧུཾ ཛགྒཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཔྤཾ རཏྟིཡཱ སུཔནྟི, བཧུཾ ཛགྒནྟཱི’’ཏི. སཏྟམཾ.

༨. བྷཏྟཱདཀསུཏྟཾ

༡༣༨. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ རཉྙོ ནཱགོ བྷཏྟཱདཀོ ཙ ཧོཏི ཨོཀཱསཕརཎོ ཙ ལཎྜསཱརཎོ ཙ སལཱཀགྒཱཧཱི ཙ རཉྙོ ནཱགོཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏི. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ ཨཀྑམོ ཧོཏི རཱུཔཱནཾ, ཨཀྑམོ སདྡཱནཾ, ཨཀྑམོ གནྡྷཱནཾ, ཨཀྑམོ རསཱནཾ, ཨཀྑམོ ཕོཊྛབྦཱནཾ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ རཉྙོ ནཱགོ བྷཏྟཱདཀོ ཙ ཨོཀཱསཕརཎོ ཙ ལཎྜསཱརཎོ ཙ སལཱཀགྒཱཧཱི ཙ, རཉྙོ ནཱགོཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏི.

‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ བྷཏྟཱདཀོ ཙ ཧོཏི, ཨོཀཱསཕརཎོ ཙ མཉྩཔཱིཋམདྡནོ [པཱིཋམདྡནོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཙ སལཱཀགྒཱཧཱི ཙ, བྷིཀྑུཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏི. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ ¶ , བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཀྑམོ ཧོཏི རཱུཔཱནཾ, ཨཀྑམོ སདྡཱནཾ, ཨཀྑམོ གནྡྷཱནཾ, ཨཀྑམོ རསཱནཾ, ཨཀྑམོ ཕོཊྛབྦཱནཾ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ¶ བྷཏྟཱདཀོ ཙ ཧོཏི ཨོཀཱསཕརཎོ ཙ མཉྩཔཱིཋམདྡནོ ཙ སལཱཀགྒཱཧཱི ཙ, བྷིཀྑུཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏཱི’’ཏི. ཨཊྛམཾ.

༩. ཨཀྑམསུཏྟཾ

༡༣༩. ‘‘པཉྩཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ རཉྙོ ནཱགོ ན རཱཛཱརཧོ ཧོཏི ན རཱཛབྷོགྒོ, ན རཉྙོ ཨངྒཾཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏི ¶ . ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ ཨཀྑམོ ཧོཏི རཱུཔཱནཾ, ཨཀྑམོ སདྡཱནཾ, ཨཀྑམོ གནྡྷཱནཾ, ཨཀྑམོ རསཱནཾ, ཨཀྑམོ ཕོཊྛབྦཱནཾ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ ཨཀྑམོ ཧོཏི རཱུཔཱནཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ སངྒཱམགཏོ ཧཏྠིཀཱཡཾ ཝཱ དིསྭཱ ཨསྶཀཱཡཾ ཝཱ དིསྭཱ རཐཀཱཡཾ ཝཱ དིསྭཱ པཏྟིཀཱཡཾ ཝཱ དིསྭཱ སཾསཱིདཏི ཝིསཱིདཏི, ན སནྠམྦྷཏི ན སཀྐོཏི སངྒཱམཾ ཨོཏརིཏུཾ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ ཨཀྑམོ ཧོཏི རཱུཔཱནཾ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ ཨཀྑམོ ཧོཏི སདྡཱནཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ སངྒཱམགཏོ ཧཏྠིསདྡཾ ཝཱ སུཏྭཱ ཨསྶསདྡཾ ཝཱ སུཏྭཱ རཐསདྡཾ ཝཱ སུཏྭཱ པཏྟིསདྡཾ ཝཱ སུཏྭཱ བྷེརིཔཎཝསངྑཏིཎཝནིནྣཱདསདྡཾ ཝཱ སུཏྭཱ སཾསཱིདཏི ཝིསཱིདཏི, ན སནྠམྦྷཏི ན སཀྐོཏི སངྒཱམཾ ཨོཏརིཏུཾ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ ཨཀྑམོ ཧོཏི སདྡཱནཾ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ ཨཀྑམོ ཧོཏི གནྡྷཱནཾ? ཨིདྷ ¶ , བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ སངྒཱམགཏོ ཡེ ཏེ རཉྙོ ནཱགཱ ཨབྷིཛཱཏཱ སངྒཱམཱཝཙརཱ ཏེསཾ མུཏྟཀརཱིསསྶ གནྡྷཾ གྷཱཡིཏྭཱ སཾསཱིདཏི ཝིསཱིདཏི, ན སནྠམྦྷཏི ན སཀྐོཏི སངྒཱམཾ ཨོཏརིཏུཾ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ ཨཀྑམོ ཧོཏི གནྡྷཱནཾ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ ཨཀྑམོ ཧོཏི ¶ རསཱནཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ སངྒཱམགཏོ ཨེཀིསྶཱ ཝཱ ཏིཎོདཀདཏྟིཡཱ ཝིམཱནིཏོ [ཝིཧནཱིཏོ (སྱཱ.), ཝིཧཱནིཏོ (ཀཏྠཙི)] དྭཱིཧི ཝཱ ཏཱིཧི ཝཱ ཙཏཱུཧི ཝཱ པཉྩཧི ཝཱ ཏིཎོདཀདཏྟཱིཧི ཝིམཱནིཏོ སཾསཱིདཏི ཝིསཱིདཏི, ན སནྠམྦྷཏི ན སཀྐོཏི སངྒཱམཾ ཨོཏརིཏུཾ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ ཨཀྑམོ ཧོཏི རསཱནཾ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ ཨཀྑམོ ཧོཏི ཕོཊྛབྦཱནཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ ¶ སངྒཱམགཏོ ཨེཀེན ཝཱ སརཝེགེན ཝིདྡྷོ, དྭཱིཧི ཝཱ ཏཱིཧི ཝཱ ཙཏཱུཧི ཝཱ པཉྩཧི ཝཱ སརཝེགེཧི ཝིདྡྷོ སཾསཱིདཏི ཝིསཱིདཏི, ན ¶ སནྠམྦྷཏི ན སཀྐོཏི སངྒཱམཾ ཨོཏརིཏུཾ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ ཨཀྑམོ ཧོཏི ཕོཊྛབྦཱནཾ.

‘‘ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ རཉྙོ ནཱགོ ན རཱཛཱརཧོ ཧོཏི ན རཱཛབྷོགྒོ ན རཉྙོ ཨངྒཾཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏི.

‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ན ཨཱཧུནེཡྻོ ཧོཏི ན པཱཧུནེཡྻོ ན དཀྑིཎེཡྻོ ན ཨཉྫལིཀརཎཱིཡོ ན ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཀྑམོ ཧོཏི རཱུཔཱནཾ, ཨཀྑམོ སདྡཱནཾ, ཨཀྑམོ གནྡྷཱནཾ, ཨཀྑམོ རསཱནཾ, ཨཀྑམོ ཕོཊྛབྦཱནཾ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཀྑམོ ཧོཏི རཱུཔཱནཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ རཛནཱིཡེ རཱུཔེ སཱརཛྫཏི, ན སཀྐོཏི ཙིཏྟཾ སམཱདཧིཏུཾ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཀྑམོ ཧོཏི རཱུཔཱནཾ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཀྑམོ ཧོཏི སདྡཱནཾ? ཨིདྷ ¶ , བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སོཏེན ¶ སདྡཾ སུཏྭཱ རཛནཱིཡེ སདྡེ སཱརཛྫཏི, ན སཀྐོཏི ཙིཏྟཾ སམཱདཧིཏུཾ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཀྑམོ ཧོཏི སདྡཱནཾ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཀྑམོ ཧོཏི གནྡྷཱནཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ གྷཱནེན གནྡྷཾ གྷཱཡིཏྭཱ རཛནཱིཡེ གནྡྷེ སཱརཛྫཏི, ན སཀྐོཏི ཙིཏྟཾ སམཱདཧིཏུཾ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཀྑམོ ཧོཏི གནྡྷཱནཾ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཀྑམོ ཧོཏི རསཱནཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཛིཝ྄ཧཱཡ རསཾ སཱཡིཏྭཱ རཛནཱིཡེ རསེ སཱརཛྫཏི, ན སཀྐོཏི ཙིཏྟཾ སམཱདཧིཏུཾ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཀྑམོ ཧོཏི རསཱནཾ.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཀྑམོ ཧོཏི ཕོཊྛབྦཱནཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཀཱཡེན ཕོཊྛབྦཾ ཕུསིཏྭཱ རཛནཱིཡེ ཕོཊྛབྦེ སཱརཛྫཏི, ན སཀྐོཏི ཙིཏྟཾ སམཱདཧིཏུཾ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཀྑམོ ཧོཏི ཕོཊྛབྦཱནཾ.

‘‘ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ན ཨཱཧུནེཡྻོ ཧོཏི ན པཱཧུནེཡྻོ ན དཀྑིཎེཡྻོ ན ཨཉྫལིཀརཎཱིཡོ ན ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶ.

‘‘པཉྩཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ རཉྙོ ནཱགོ རཱཛཱརཧོ ཧོཏི རཱཛབྷོགྒོ, རཉྙོ ཨངྒཾཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏི. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ ཁམོ ཧོཏི རཱུཔཱནཾ, ཁམོ སདྡཱནཾ, ཁམོ གནྡྷཱནཾ, ཁམོ རསཱནཾ, ཁམོ ཕོཊྛབྦཱནཾ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ ཁམོ ཧོཏི རཱུཔཱནཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ སངྒཱམགཏོ ཧཏྠིཀཱཡཾ ཝཱ དིསྭཱ ཨསྶཀཱཡཾ ཝཱ དིསྭཱ རཐཀཱཡཾ ཝཱ དིསྭཱ པཏྟིཀཱཡཾ ཝཱ ¶ དིསྭཱ ན སཾསཱིདཏི ན ཝིསཱིདཏི, སནྠམྦྷཏི སཀྐོཏི སངྒཱམཾ ཨོཏརིཏུཾ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ ཁམོ ཧོཏི རཱུཔཱནཾ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ ཁམོ ཧོཏི སདྡཱནཾ? ཨིདྷ ¶ , བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ སངྒཱམགཏོ ཧཏྠིསདྡཾ ཝཱ སུཏྭཱ ཨསྶསདྡཾ ཝཱ སུཏྭཱ རཐསདྡཾ ཝཱ སུཏྭཱ པཏྟིསདྡཾ ཝཱ སུཏྭཱ བྷེརིཔཎཝསངྑཏིཎཝནིནྣཱདསདྡཾ ཝཱ སུཏྭཱ ན སཾསཱིདཏི ན ཝིསཱིདཏི, སནྠམྦྷཏི སཀྐོཏི སངྒཱམཾ ཨོཏརིཏུཾ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ ཁམོ ཧོཏི སདྡཱནཾ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ ཁམོ ཧོཏི གནྡྷཱནཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ སངྒཱམགཏོ ཡེ ཏེ རཉྙོ ནཱགཱ ཨབྷིཛཱཏཱ སངྒཱམཱཝཙརཱ ཏེསཾ མུཏྟཀརཱིསསྶ གནྡྷཾ གྷཱཡིཏྭཱ ན སཾསཱིདཏི ན ཝིསཱིདཏི, སནྠམྦྷཏི སཀྐོཏི སངྒཱམཾ ཨོཏརིཏུཾ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ ཁམོ ཧོཏི གནྡྷཱནཾ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ ཁམོ ཧོཏི རསཱནཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ སངྒཱམགཏོ ཨེཀིསྶཱ ཝཱ ཏིཎོདཀདཏྟིཡཱ ཝིམཱནིཏོ དྭཱིཧི ཝཱ ཏཱིཧི ཝཱ ཙཏཱུཧི ཝཱ པཉྩཧི ¶ ཝཱ ཏིཎོདཀདཏྟཱིཧི ཝིམཱནིཏོ ན སཾསཱིདཏི ན ཝིསཱིདཏི, སནྠམྦྷཏི སཀྐོཏི སངྒཱམཾ ཨོཏརིཏུཾ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ ཁམོ ཧོཏི རསཱནཾ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ ཁམོ ཧོཏི ཕོཊྛབྦཱནཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ སངྒཱམགཏོ ཨེཀེན ཝཱ སརཝེགེན ཝིདྡྷོ, དྭཱིཧི ཝཱ ཏཱིཧི ཝཱ ཙཏཱུཧི ཝཱ པཉྩཧི ཝཱ སརཝེགེཧི ཝིདྡྷོ ན སཾསཱིདཏི ན ཝིསཱིདཏི, སནྠམྦྷཏི སཀྐོཏི སངྒཱམཾ ཨོཏརིཏུཾ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ ཁམོ ཧོཏི ཕོཊྛབྦཱནཾ.

‘‘ཨིམེཧི ¶ ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ རཉྙོ ནཱགོ རཱཛཱརཧོ ཧོཏི རཱཛབྷོགྒོ, རཉྙོ ཨངྒཾཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏི.

‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱཧུནེཡྻོ ཧོཏི པཱཧུནེཡྻོ དཀྑིཎེཡྻོ ཨཉྫལིཀརཎཱིཡོ ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཁམོ ཧོཏི རཱུཔཱནཾ, ཁམོ སདྡཱནཾ, ཁམོ གནྡྷཱནཾ, ཁམོ རསཱནཾ, ཁམོ ཕོཊྛབྦཱནཾ ¶ .

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཁམོ ཧོཏི རཱུཔཱནཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ རཛནཱིཡེ རཱུཔེ ན སཱརཛྫཏི, སཀྐོཏི ཙིཏྟཾ སམཱདཧིཏུཾ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཁམོ ཧོཏི རཱུཔཱནཾ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཁམོ ཧོཏི སདྡཱནཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སོཏེན སདྡཾ སུཏྭཱ རཛནཱིཡེ སདྡེ ན སཱརཛྫཏི, སཀྐོཏི ཙིཏྟཾ སམཱདཧིཏུཾ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཁམོ ཧོཏི སདྡཱནཾ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཁམོ ཧོཏི གནྡྷཱནཾ. ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ གྷཱནེན གནྡྷཾ གྷཱཡིཏྭཱ རཛནཱིཡེ གནྡྷེ ན སཱརཛྫཏི, སཀྐོཏི ཙིཏྟཾ སམཱདཧིཏུཾ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཁམོ ཧོཏི གནྡྷཱནཾ.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཁམོ ཧོཏི རསཱནཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཛིཝ྄ཧཱཡ རསཾ སཱཡིཏྭཱ རཛནཱིཡེ རསེ ན སཱརཛྫཏི, སཀྐོཏི ཙིཏྟཾ སམཱདཧིཏུཾ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཁམོ ཧོཏི རསཱནཾ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཁམོ ཧོཏི ཕོཊྛབྦཱནཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཀཱཡེན ཕོཊྛབྦཾ ཕུསིཏྭཱ རཛནཱིཡེ ཕོཊྛབྦེ ན སཱརཛྫཏི, སཀྐོཏི ཙིཏྟཾ སམཱདཧིཏུཾ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཁམོ ཧོཏི ཕོཊྛབྦཱནཾ.

‘‘ཨིམེཧི ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱཧུནེཡྻོ ཧོཏི པཱཧུནེཡྻོ དཀྑིཎེཡྻོ ཨཉྫལིཀརཎཱིཡོ ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶཱ’’ཏི. ནཝམཾ.

༡༠. སོཏསུཏྟཾ

༡༤༠. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ རཉྙོ ནཱགོ རཱཛཱརཧོ ཧོཏི རཱཛབྷོགྒོ, རཉྙོ ཨངྒཾཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏི. ཀཏམེཧི ¶ པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ སོཏཱ ཙ ཧོཏི, ཧནྟཱ ཙ, རཀྑིཏཱ ཙ, ཁནྟཱ ཙ, གནྟཱ ཙ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ སོཏཱ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ ཡམེནཾ ཧཏྠིདམྨསཱརཐི [ཧཏྠིདམྨསཱརཐཱི (སཱི.)] ཀཱརཎཾ ཀཱརེཏི – ཡདི ཝཱ ཀཏཔུབྦཾ ཡདི ཝཱ ཨཀཏཔུབྦཾ ¶ – ཏཾ ཨཊྛིཾ ཀཏྭཱ [ཨཊྛིཀཏྭཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.) ཨ. ནི. ༤.༡༡༤] མནསི ཀཏྭཱ སབྦཾ ཙེཏསཱ [སབྦཙེཏསཱ (?)] སམནྣཱཧརིཏྭཱ ཨོཧིཏསོཏོ སུཎཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ སོཏཱ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ ཧནྟཱ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ སངྒཱམགཏོ ཧཏྠིམྤི ཧནཏི [ཧནྟི (སཱི. པཱི.)], ཧཏྠཱརུཧམྤི ཧནཏི, ཨསྶམྤི ཧནཏི, ཨསྶཱརུཧམྤི ཧནཏི, རཐམྤི ཧནཏི, རཐིཀམྤི [རཐཱརུཧམྤི (པཱི.)] ཧནཏི, པཏྟིཀམྤི ཧནཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ ཧནྟཱ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ རཀྑིཏཱ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ སངྒཱམགཏོ ¶ རཀྑཏི པུརིམཾ ཀཱཡཾ, རཀྑཏི པཙྪིམཾ ཀཱཡཾ, རཀྑཏི པུརིམེ པཱདེ, རཀྑཏི པཙྪིམེ པཱདེ, རཀྑཏི སཱིསཾ, རཀྑཏི ཀཎྞེ, རཀྑཏི དནྟེ, རཀྑཏི སོཎྜཾ, རཀྑཏི ཝཱལདྷིཾ, རཀྑཏི ཧཏྠཱརུཧཾ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ རཀྑིཏཱ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ ཁནྟཱ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ སངྒཱམགཏོ ཁམོ ཧོཏི སཏྟིཔྤཧཱརཱནཾ ཨསིཔྤཧཱརཱནཾ ཨུསུཔྤཧཱརཱནཾ ཕརསུཔྤཧཱརཱནཾ བྷེརིཔཎཝསངྑཏིཎཝནིནྣཱདསདྡཱནཾ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ ཁནྟཱ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ གནྟཱ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ ཡམེནཾ ཧཏྠིདམྨསཱརཐི དིསཾ པེསེཏི – ཡདི ཝཱ གཏཔུབྦཾ ཡདི ཝཱ ཨགཏཔུབྦཾ – ཏཾ ཁིཔྤམེཝ གནྟཱ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ ནཱགོ གནྟཱ ཧོཏི.

‘‘ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ རཉྙོ ནཱགོ རཱཛཱརཧོ ཧོཏི རཱཛབྷོགྒོ, རཉྙོ ཨངྒཾཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏི.

‘‘ཨེཝམེཝཾ ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱཧུནེཡྻོ ཧོཏི པཱཧུནེཡྻོ དཀྑིཎེཡྻོ ཨཉྫལིཀརཎཱིཡོ ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སོཏཱ ཙ ཧོཏི, ཧནྟཱ ཙ, རཀྑིཏཱ ¶ ཙ, ཁནྟཱ ཙ, གནྟཱ ཙ.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སོཏཱ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏེ དྷམྨཝིནཡེ དེསིཡམཱནེ ཨཊྛིཾཀཏྭཱ མནསི ཀཏྭཱ སབྦཾ ཙེཏསཱ སམནྣཱཧརིཏྭཱ ཨོཧིཏསོཏོ དྷམྨཾ སུཎཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སོཏཱ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཧནྟཱ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨུཔྤནྣཾ ཀཱམཝིཏཀྐཾ ནཱདྷིཝཱསེཏི, པཛཧཏི ཝིནོདེཏི (ཧནཏི) [( ) ནཏྠི སཱི. པཱི. པོཏྠཀེསུ ཨ. ནི. ༤.༡༡༤] བྱནྟཱིཀརོཏི ཨནབྷཱཝཾ གམེཏི; ཨུཔྤནྣཾ བྱཱཔཱདཝིཏཀྐཾ…པེ… ཨུཔྤནྣཾ ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐཾ…པེ… ཨུཔྤནྣུཔྤནྣེ པཱཔཀེ ཨཀུསལེ དྷམྨེ ནཱདྷིཝཱསེཏི ¶ , པཛཧཏི ཝིནོདེཏི (ཧནཏི) [( ) ནཏྠི སཱི. པཱི. པོཏྠཀེསུ ཨ. ནི. ༤.༡༡༤] བྱནྟཱིཀརོཏི ཨནབྷཱཝཾ གམེཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཧནྟཱ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ རཀྑིཏཱ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ ན ནིམིཏྟགྒཱཧཱི ཧོཏི ནཱནུབྱཉྫནགྒཱཧཱི. ཡཏྭཱདྷིཀརཎམེནཾ ཙཀྑུནྡྲིཡཾ ཨསཾཝུཏཾ ཝིཧརནྟཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨནྭཱསྶཝེཡྻུཾ, ཏསྶ སཾཝརཱཡ པཊིཔཛྫཏི; རཀྑཏི ཙཀྑུནྡྲིཡཾ; ཙཀྑུནྡྲིཡེ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏི. སོཏེན སདྡཾ སུཏྭཱ… གྷཱནེན གནྡྷཾ གྷཱཡིཏྭཱ… ཛིཝ྄ཧཱཡ རསཾ སཱཡིཏྭཱ… ཀཱཡེན ཕོཊྛབྦཾ ཕུསིཏྭཱ… མནསཱ དྷམྨཾ ཝིཉྙཱཡ ན ནིམིཏྟགྒཱཧཱི ཧོཏི ནཱནུབྱཉྫནགྒཱཧཱི. ཡཏྭཱདྷིཀརཎམེནཾ མནིནྡྲིཡཾ ཨསཾཝུཏཾ ཝིཧརནྟཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨནྭཱསྶཝེཡྻུཾ, ཏསྶ སཾཝརཱཡ པཊིཔཛྫཏི; རཀྑཏི མནིནྡྲིཡཾ; མནིནྡྲིཡེ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ རཀྑིཏཱ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཁནྟཱ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཁམོ ཧོཏི སཱིཏསྶ ཨུཎྷསྶ ཛིགྷཙྪཱཡ པིཔཱསཱཡ ཌཾསམཀསཝཱཏཱཏཔསརཱིས [… སིརིཾསཔ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] པསམྥསྶཱནཾ; དུརུཏྟཱནཾ དུརཱགཏཱནཾ ཝཙནཔཐཱནཾ ཨུཔྤནྣཱནཾ སཱརཱིརིཀཱནཾ ཝེདནཱནཾ དུཀྑཱནཾ ཏིབྦཱནཾ ཁརཱནཾ ཀཊུཀཱནཾ ཨསཱཏཱནཾ ཨམནཱཔཱནཾ པཱཎཧརཱནཾ ¶ ཨདྷིཝཱསཀཛཱཏིཀོ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཁནྟཱ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ གནྟཱ ཧོཏི? ཨིདྷ ¶ , བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཡཱ སཱ དིསཱ ཨགཏཔུབྦཱ ཨིམིནཱ དཱིགྷེན ཨདྡྷུནཱ, ཡདིདཾ སབྦསངྑཱརསམཐོ སབྦཱུཔདྷིཔཊིནིསྶགྒོ ཏཎྷཱཀྑཡོ ཝིརཱགོ ནིརོདྷོ ནིབྦཱནཾ, ཏཾ ཁིཔྤཉྙེཝ གནྟཱ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ¶ གནྟཱ ཧོཏི.

‘‘ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱཧུནེཡྻོ ཧོཏི…པེ… ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶཱ’’ཏི. དསམཾ.

རཱཛཝགྒོ ཙཏུཏྠོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

ཙཀྐཱནུཝཏྟནཱ རཱཛཱ, ཡསྶཾདིསཾ དྭེ ཙེཝ པཏྠནཱ;

ཨཔྤཾསུཔཏི བྷཏྟཱདོ, ཨཀྑམོ ཙ སོཏེན ཙཱཏི.

(༡༥) ༥. ཏིཀཎྜཀཱིཝགྒོ

༡. ཨཝཛཱནཱཏིསུཏྟཾ

༡༤༡. ‘‘པཉྩིམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ པཉྩ? དཏྭཱ ཨཝཛཱནཱཏི, སཾཝཱསེན ཨཝཛཱནཱཏི, ཨཱདྷེཡྻམུཁོ [ཨཱདིཡྻམུཁོ (སཱི.), ཨཱདེཡྻམུཁོ (སྱཱ. ཀཾ.), ཨཱདིཡམུཁོ (པཱི.) ཨཊྛཀཐཱཡ པཋམསཾཝཎྞནཱནུརཱུཔཾ. པུ. པ. ༡༩༣ པསྶིཏབྦཾ] ཧོཏི, ལོལོ ཧོཏི, མནྡོ མོམཱུཧོ ཧོཏི [མནྡོ ཧོཏི མོམཱུཧོ (སཱི.)].

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ དཏྭཱ ཨཝཛཱནཱཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པུགྒལསྶ དེཏི ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཾ. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཧཾ དེམི; ཨཡཾ པཊིགྒཎྷཱཏཱི’ཏི. ཏམེནཾ དཏྭཱ ཨཝཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ དཏྭཱ ཨཝཛཱནཱཏི.

‘‘ཀཐཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སཾཝཱསེན ཨཝཛཱནཱཏི? ཨིདྷ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ པུགྒལེན སདྡྷིཾ སཾཝསཏི དྭེ ཝཱ ཏཱིཎི ཝཱ ཝསྶཱནི. ཏམེནཾ སཾཝཱསེན ཨཝཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ སཾཝཱསེན ཨཝཛཱནཱཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཱདྷེཡྻམུཁོ ¶ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ པརསྶ ཝཎྞེ ཝཱ ཨཝཎྞེ ཝཱ བྷཱསིཡམཱནེ ཏཾ ཁིཔྤཉྙེཝ ཨདྷིམུཙྩིཏཱ [ཨདྷིམུཙྩིཏོ (སྱཱ.)] ཧོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཱདྷེཡྻམུཁོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ལོལོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨིཏྟརསདྡྷོ ཧོཏི ཨིཏྟརབྷཏྟཱི ཨིཏྟརཔེམོ ཨིཏྟརཔྤསཱདོ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ལོལོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ མནྡོ མོམཱུཧོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཀུསལཱཀུསལེ དྷམྨེ ན ཛཱནཱཏི, སཱཝཛྫཱནཝཛྫེ དྷམྨེ ན ཛཱནཱཏི, ཧཱིནཔྤཎཱིཏེ དྷམྨེ ན ཛཱནཱཏི ¶ , ཀཎྷསུཀྐསཔྤཊིབྷཱགེ དྷམྨེ ན ཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ མནྡོ མོམཱུཧོ ཧོཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. པཋམཾ.

༢. ཨཱརབྷཏིསུཏྟཾ

༡༤༢. ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཱརབྷཏི ཙ ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཙ ཧོཏི; ཏཉྩ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི ཡཏྠསྶ ཏེ ཨུཔྤནྣཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨཔརིསེསཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི.

[པུ. པ. ༡༩༡] ‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཱརབྷཏི, ན ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཧོཏི; ཏཉྩ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི ཡཏྠསྶ ཏེ ཨུཔྤནྣཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨཔརིསེསཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ན ཨཱརབྷཏི, ཝིཔྤཊིསཱརཱི ¶ ཧོཏི; ཏཉྩ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ ¶ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི ཡཏྠསྶ ཏེ ཨུཔྤནྣཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨཔརིསེསཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི.

‘‘ཨིདྷ ¶ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ན ཨཱརབྷཏི ན ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཧོཏི; ཏཉྩ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི ཡཏྠསྶ ཏེ ཨུཔྤནྣཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨཔརིསེསཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ན ཨཱརབྷཏི ན ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཧོཏི; ཏཉྩ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི ཡཏྠསྶ ཏེ ཨུཔྤནྣཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨཔརིསེསཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི.

‘‘ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ ཨཱརབྷཏི ཙ ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཙ ཧོཏི, ཏཉྩ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི ཡཏྠསྶ ཏེ ཨུཔྤནྣཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨཔརིསེསཱ ¶ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི, སོ ཨེཝམསྶ ཝཙནཱིཡོ – ‘ཨཱཡསྨཏོ ཁོ ཨཱརམྦྷཛཱ [ཨཱརབྦྷཛཱ (པཱི. ཀ.), ཨཱརབྷཛཱ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཨཱསཝཱ སཾཝིཛྫནྟི, ཝིཔྤཊིསཱརཛཱ ཨཱསཝཱ པཝཌྜྷནྟི [སཾཝཌྜྷནྟི (ཀ.)], སཱདྷུ ཝཏཱཡསྨཱ ཨཱརམྦྷཛེ ཨཱསཝེ པཧཱཡ ཝིཔྤཊིསཱརཛེ ཨཱསཝེ པཊིཝིནོདེཏྭཱ ཙིཏྟཾ པཉྙཉྩ བྷཱཝེཏུ [བྷཱཝེཏུཾ (སཱི. པཱི.)]; ཨེཝམཱཡསྨཱ ཨམུནཱ པཉྩམེན པུགྒལེན སམསམོ བྷཝིསྶཏཱི’’’ཏི.

‘‘ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ ཨཱརབྷཏི ན ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཧོཏི, ཏཉྩ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི ཡཏྠསྶ ཏེ ཨུཔྤནྣཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨཔརིསེསཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི, སོ ཨེཝམསྶ ཝཙནཱིཡོ – ‘ཨཱཡསྨཏོ ཁོ ཨཱརམྦྷཛཱ ཨཱསཝཱ སཾཝིཛྫནྟི, ཝིཔྤཊིསཱརཛཱ ཨཱསཝཱ ན པཝཌྜྷནྟི, སཱདྷུ ཝཏཱཡསྨཱ ཨཱརམྦྷཛེ ཨཱསཝེ པཧཱཡ ཙིཏྟཾ པཉྙཉྩ བྷཱཝེཏུ; ཨེཝམཱཡསྨཱ ¶ ཨམུནཱ པཉྩམེན པུགྒལེན སམསམོ བྷཝིསྶཏཱི’’’ཏི.

‘‘ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ ན ཨཱརབྷཏི ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཧོཏི, ཏཉྩ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི ཡཏྠསྶ ཏེ ཨུཔྤནྣཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨཔརིསེསཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི, སོ ཨེཝམསྶ ཝཙནཱིཡོ – ‘ཨཱཡསྨཏོ ¶ ཁོ ཨཱརམྦྷཛཱ ཨཱསཝཱ ན སཾཝིཛྫནྟི, ཝིཔྤཊིསཱརཛཱ ཨཱསཝཱ པཝཌྜྷནྟི, སཱདྷུ ཝཏཱཡསྨཱ ཝིཔྤཊིསཱརཛེ ཨཱསཝེ པཊིཝིནོདེཏྭཱ ཙིཏྟཾ པཉྙཉྩ བྷཱཝེཏུ; ཨེཝམཱཡསྨཱ ཨམུནཱ པཉྩམེན པུགྒལེན སམསམོ བྷཝིསྶཏཱི’’’ ཏི.

‘‘ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ ན ཨཱརབྷཏི ན ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཧོཏི, ཏཉྩ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི ཡཏྠསྶ ཏེ ཨུཔྤནྣཱ པཱཔཀཱ ¶ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨཔརིསེསཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི, སོ ཨེཝམསྶ ཝཙནཱིཡོ – ‘ཨཱཡསྨཏོ ཁོ ཨཱརམྦྷཛཱ ཨཱསཝཱ ན སཾཝིཛྫནྟི, ཝིཔྤཊིསཱརཛཱ ཨཱསཝཱ ན པཝཌྜྷནྟི, སཱདྷུ ཝཏཱཡསྨཱ ཙིཏྟཾ པཉྙཉྩ བྷཱཝེཏུ; ཨེཝམཱཡསྨཱ ཨམུནཱ པཉྩམེན པུགྒལེན སམསམོ བྷཝིསྶཏཱི’’’ཏི.

‘‘ཨིཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམེ ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ ཨམུནཱ པཉྩམེན པུགྒལེན ཨེཝཾ ཨོཝདིཡམཱནཱ ཨེཝཾ ཨནུསཱསིཡམཱནཱ ཨནུཔུབྦེན ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ པཱཔུཎནྟཱི’’ཏི [པུ. པ. ༡༩༡]. དུཏིཡཾ.

༣. སཱརནྡདསུཏྟཾ

༡༤༣. ཨེཀཾ ¶ སམཡཾ བྷགཝཱ ཝེསཱལིཡཾ ཝིཧརཏི མཧཱཝནེ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡཾ. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཝེསཱལིཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི. ཏེན ཁོ པན སམཡེན པཉྩམཏྟཱནཾ ལིཙྪཝིསཏཱནཾ སཱརནྡདེ ཙེཏིཡེ སནྣིསིནྣཱནཾ སནྣིཔཏིཏཱནཾ ཨཡམནྟརཱཀཐཱ ¶ ཨུདཔཱདི – ‘‘པཉྩནྣཾ རཏནཱནཾ པཱཏུབྷཱཝོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེསཾ པཉྩནྣཾ? ཧཏྠིརཏནསྶ པཱཏུབྷཱཝོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ, ཨསྶརཏནསྶ པཱཏུབྷཱཝོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ, མཎིརཏནསྶ པཱཏུབྷཱཝོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ, ཨིཏྠིརཏནསྶ པཱཏུབྷཱཝོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ, གཧཔཏིརཏནསྶ པཱཏུབྷཱཝོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ. ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ རཏནཱནཾ པཱཏུབྷཱཝོ དུལླབྷོ ལོཀསྨི’’ནྟི.

ཨཐ ¶ ཁོ ཏེ ལིཙྪཝཱི མགྒེ པུརིསཾ ཋཔེསུཾ [པེསེསུཾ (སྱཱ. ཀ.)] – ‘‘ཡདཱ ཏྭཾ [ཡཐཱ ཏྭཾ (སཱི. པཱི.)], ཨམྦྷོ པུརིས, པསྶེཡྻཱསི བྷགཝནྟཾ, ཨཐ ཨམྷཱཀཾ ཨཱརོཙེཡྻཱསཱི’’ཏི. ཨདྡསཱ ཁོ སོ པུརིསོ བྷགཝནྟཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ; དིསྭཱན ཡེན ཏེ ལིཙྪཝཱི ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏེ ལིཙྪཝཱི ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཡཾ སོ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ གཙྪཏི ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ; ཡསྶདཱནི ཀཱལཾ མཉྙཐཱ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ ཏེ ལིཙྪཝཱི ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཾསུ. ཨེཀམནྟཾ ཋིཏཱ ཁོ ཏེ ལིཙྪཝཱི བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙུཾ –

‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ, ཡེན སཱརནྡདཾ ཙེཏིཡཾ ཏེནུཔསངྐམཏུ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡཱ’’ཏི. ཨདྷིཝཱསེསི བྷགཝཱ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཡེན ¶ སཱརནྡདཾ ཙེཏིཡཾ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. ནིསཛྫ ཁོ བྷགཝཱ ཏེ ལིཙྪཝཱི ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, ལིཙྪཝཱི, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ, ཀཱ ཙ པན ཝོ ཨནྟརཱཀཐཱ ཝིཔྤཀཏཱ’’ཏི? ‘‘ཨིདྷ, བྷནྟེ, ཨམྷཱཀཾ སནྣིསིནྣཱནཾ སནྣིཔཏིཏཱནཾ ཨཡམནྟརཱཀཐཱ ཨུདཔཱདི – ‘པཉྩནྣཾ རཏནཱནཾ པཱཏུབྷཱཝོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེསཾ པཉྩནྣཾ ¶ ? ཧཏྠིརཏནསྶ པཱཏུབྷཱཝོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ, ཨསྶརཏནསྶ པཱཏུབྷཱཝོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ, མཎིརཏནསྶ པཱཏུབྷཱཝོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ, ཨིཏྠིརཏནསྶ པཱཏུབྷཱཝོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ, གཧཔཏིརཏནསྶ པཱཏུབྷཱཝོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ. ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ རཏནཱནཾ པཱཏུབྷཱཝོ དུལླབྷོ ལོཀསྨི’’’ནྟི.

‘‘ཀཱམཱདྷིམུཏྟཱནཾ ¶ ཝཏ, བྷོ, ལིཙྪཝཱིནཾ [ཀཱམཱདྷིམུཏྟཱནཾ ཝཏ ཝོ ལིཙྪཝཱིནཾ (སཱི.), ཀཱམཱདྷིམུཏྟཱནཾ ཝཏ ཝོ ལིཙྪཝཱི (སྱཱ.), ཀཱམཱདྷིམུཏྟཱནཾཝ ཝོ ལིཙྪཝཱི (?)] ཀཱམཾཡེཝ ཨཱརབྦྷ ཨནྟརཱཀཐཱ ཨུདཔཱདི. པཉྩནྣཾ, ལིཙྪཝཱི, རཏནཱནཾ པཱཏུབྷཱཝོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེསཾ པཉྩནྣཾ? ཏཐཱགཏསྶ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པཱཏུབྷཱཝོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ, ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏསྶ དྷམྨཝིནཡསྶ ¶ དེསེཏཱ པུགྒལོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ, ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏསྶ དྷམྨཝིནཡསྶ དེསིཏསྶ ཝིཉྙཱཏཱ པུགྒལོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ, ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏསྶ དྷམྨཝིནཡསྶ དེསིཏསྶ ཝིཉྙཱཏཱ [ཝིཉྙཱཏསྶ (སཱི. པཱི.) ཨ. ནི. ༥.༡༩༥] དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ པུགྒལོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ, ཀཏཉྙཱུ ཀཏཝེདཱི པུགྒལོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ. ཨིམེསཾ ཁོ, ལིཙྪཝཱི, པཉྩནྣཾ རཏནཱནཾ པཱཏུབྷཱཝོ དུལླབྷོ ལོཀསྨི’’ནྟི. ཏཏིཡཾ.

༤. ཏིཀཎྜཀཱིསུཏྟཾ

༡༤༤. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཀེཏེ ཝིཧརཏི ཏིཀཎྜཀཱིཝནེ [ཀཎྜཀཱིཝནེ (སཾ. ནི. ༥.༩༠༢)]. ཏཏྲ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘བྷིཀྑཝོ’’ཏི. ‘‘བྷདནྟེ’’ཏི ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘སཱདྷུ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨཔྤཊིཀཱུལེ པཊིཀཱུལསཉྙཱི [ཨཔྤཊིཀྐཱུལེ པཊིཀྐཱུལསཉྙཱི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཝིཧརེཡྻ. སཱདྷུ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཀཱལེན ཀཱལཾ པཊིཀཱུལེ ཨཔྤཊིཀཱུལསཉྙཱི ཝིཧརེཡྻ. སཱདྷུ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨཔྤཊིཀཱུལེ ཙ པཊིཀཱུལེ ¶ ཙ པཊིཀཱུལསཉྙཱི ཝིཧརེཡྻ. སཱདྷུ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཀཱལེན ཀཱལཾ པཊིཀཱུལེ ཙ ཨཔྤཊིཀཱུལེ ཙ ཨཔྤཊིཀཱུལསཉྙཱི ¶ ཝིཧརེཡྻ. སཱདྷུ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཀཱལེན ཀཱལཾ པཊིཀཱུལཉྩ ཨཔྤཊིཀཱུལཉྩ ཏདུབྷཡཾ ཨབྷིནིཝཛྫེཏྭཱ ཨུཔེཀྑཀོ ཝིཧརེཡྻ སཏོ སམྤཛཱནོ.

‘‘ཀིཉྩ [ཀཐཉྩ (སཱི. པཱི. ཀ.)], བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཏྠཝསཾ པཊིཙྩ ཨཔྤཊིཀཱུལེ པཊིཀཱུལསཉྙཱི ཝིཧརེཡྻ? ‘མཱ མེ རཛནཱིཡེསུ དྷམྨེསུ རཱགོ ཨུདཔཱདཱི’ཏི – ཨིདཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཏྠཝསཾ པཊིཙྩ ཨཔྤཊིཀཱུལེ པཊིཀཱུལསཉྙཱི ཝིཧརེཡྻ.

‘‘ཀིཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཏྠཝསཾ པཊིཙྩ པཊིཀཱུལེ ཨཔྤཊིཀཱུལསཉྙཱི ཝིཧརེཡྻ? ‘མཱ མེ དོསནཱིཡེསུ དྷམྨེསུ དོསོ ཨུདཔཱདཱི’ཏི – ཨིདཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཏྠཝསཾ པཊིཙྩ པཊིཀཱུལེ ཨཔྤཊིཀཱུལསཉྙཱི ཝིཧརེཡྻ.

‘‘ཀིཉྩ ¶ , བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཏྠཝསཾ ¶ པཊིཙྩ ཨཔྤཊིཀཱུལེ ཙ པཊིཀཱུལེ ཙ པཊིཀཱུལསཉྙཱི ཝིཧརེཡྻ? ‘མཱ མེ རཛནཱིཡེསུ དྷམྨེསུ རཱགོ ཨུདཔཱདི, མཱ མེ དོསནཱིཡེསུ དྷམྨེསུ དོསོ ཨུདཔཱདཱི’ཏི – ཨིདཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཏྠཝསཾ པཊིཙྩ ཨཔྤཊིཀཱུལེ ཙ པཊིཀཱུལེ ཙ པཊིཀཱུལསཉྙཱི ཝིཧརེཡྻ.

‘‘ཀིཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཏྠཝསཾ པཊིཙྩ པཊིཀཱུལེ ཙ ཨཔྤཊིཀཱུལེ ཙ ཨཔྤཊིཀཱུལསཉྙཱི ཝིཧརེཡྻ? ‘མཱ མེ དོསནཱིཡེསུ དྷམྨེསུ དོསོ ཨུདཔཱདི, མཱ མེ རཛནཱིཡེསུ དྷམྨེསུ རཱགོ ཨུདཔཱདཱི’ཏི – ཨིདཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཏྠཝསཾ པཊིཙྩ པཊིཀཱུལེ ཙ ཨཔྤཊིཀཱུལེ ཙ ཨཔྤཊིཀཱུལསཉྙཱི ཝིཧརེཡྻ.

‘‘ཀིཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཏྠཝསཾ པཊིཙྩ པཊིཀཱུལཉྩ ཨཔྤཊིཀཱུལཉྩ ཏདུབྷཡཾ ཨབྷིནིཝཛྫེཏྭཱ ཨུཔེཀྑཀོ ཝིཧརེཡྻ? ‘སཏོ སམྤཛཱནོ མཱ མེ ¶ ཀྭཙནི [ཀྭཙིནི (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] ཀཏྠཙི ཀིཉྩནཾ [ཀིཉྩན (སཱི. པཱི.)] རཛནཱིཡེསུ དྷམྨེསུ རཱགོ ཨུདཔཱདི, མཱ མེ ཀྭཙནི ཀཏྠཙི ཀིཉྩནཾ དོསནཱིཡེསུ དྷམྨེསུ དོསོ ཨུདཔཱདི, མཱ མེ ཀྭཙནི ཀཏྠཙི ཀིཉྩནཾ མོཧནཱིཡེསུ དྷམྨེསུ མོཧོ ཨུདཔཱདཱི’ཏི – ཨིདཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཏྠཝསཾ པཊིཙྩ པཊིཀཱུལཉྩ ཨཔྤཊིཀཱུལཉྩ ཏདུབྷཡཾ ཨབྷིནིཝཛྫེཏྭཱ ཨུཔེཀྑཀོ ཝིཧརེཡྻ སཏོ སམྤཛཱནོ’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. ནིརཡསུཏྟཾ

༡༤༥. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ ནིརཡེ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? པཱཎཱཏིཔཱཏཱི ཧོཏི, ཨདིནྣཱདཱཡཱི ཧོཏི, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱི ¶ ཧོཏི, མུསཱཝཱདཱི ཧོཏི, སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱཡཱི ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ ནིརཡེ.

‘‘པཉྩཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ སགྒེ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཨིམེཧི ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ སགྒེ’’ཏི. པཉྩམཾ.

༦. མིཏྟསུཏྟཾ

༡༤༦. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ མིཏྟོ ན སེཝིཏབྦོ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཀམྨནྟཾ ཀཱརེཏི, ཨདྷིཀརཎཾ ཨཱདིཡཏི, པཱམོཀྑེསུ བྷིཀྑཱུསུ པཊིཝིརུདྡྷོ ཧོཏི, དཱིགྷཙཱརིཀཾ ཨནཝཏྠཙཱརིཀཾ [ཨཝཏྠཱནཙཱརིཀཾ (སྱཱ.)] ཨནུཡུཏྟོ ཝིཧརཏི, ནཔྤཊིབལོ ཧོཏི ཀཱལེན ཀཱལཾ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶེཏུཾ ¶ སམཱདཔེཏུཾ སམུཏྟེཛེཏུཾ སམྤཧཾསེཏུཾ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ མིཏྟོ ན སེཝིཏབྦོ.

‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ མིཏྟོ སེཝིཏབྦོ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ན ཀམྨནྟཾ ཀཱརེཏི, ན ཨདྷིཀརཎཾ ཨཱདིཡཏི, ན པཱམོཀྑེསུ བྷིཀྑཱུསུ པཊིཝིརུདྡྷོ ཧོཏི, ན དཱིགྷཙཱརིཀཾ ཨནཝཏྠཙཱརིཀཾ ཨནུཡུཏྟོ ཝིཧརཏི, པཊིབལོ ཧོཏི ཀཱལེན ཀཱལཾ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶེཏུཾ སམཱདཔེཏུཾ སམུཏྟེཛེཏུཾ སམྤཧཾསེཏུཾ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ མིཏྟོ སེཝིཏབྦོ’’ཏི. ཚཊྛཾ.

༧. ཨསཔྤུརིསདཱནསུཏྟཾ

༡༤༧. ‘‘པཉྩིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཨསཔྤུརིསདཱནཱནི. ཀཏམཱནི པཉྩ? ཨསཀྐཙྩཾ དེཏི, ཨཙིཏྟཱིཀཏྭཱ [ཨཙིཏྟིཀཏྭཱ (པཱི.), ཨཙིཏིཾ ཀཏྭཱ (སྱཱ.), ཨཙིཏྟིཾ ཀཏྭཱ (ཀ.)] དེཏི, ཨསཧཏྠཱ དེཏི, ཨཔཝིདྡྷཾ [ཨཔཝིཊྚཾ (སྱཱ. ཀཾ.)] དེཏི, ཨནཱགམནདིཊྛིཀོ དེཏི. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨསཔྤུརིསདཱནཱནི.

‘‘པཉྩིམཱནི ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, སཔྤུརིསདཱནཱནི. ཀཏམཱནི པཉྩ? སཀྐཙྩཾ དེཏི, ཙིཏྟཱིཀཏྭཱ དེཏི, སཧཏྠཱ དེཏི, ཨནཔཝིདྡྷཾ དེཏི, ཨཱགམནདིཊྛིཀོ དེཏི. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ སཔྤུརིསདཱནཱནཱི’’ཏི. སཏྟམཾ.

༨. སཔྤུརིསདཱནསུཏྟཾ

༡༤༨. ‘‘པཉྩིམཱནི ¶ , བྷིཀྑཝེ, སཔྤུརིསདཱནཱནི. ཀཏམཱནི པཉྩ? སདྡྷཱཡ དཱནཾ དེཏི, སཀྐཙྩཾ དཱནཾ དེཏི, ཀཱལེན དཱནཾ དེཏི, ཨནུགྒཧིཏཙིཏྟོ [ཨནགྒཧིཏཙིཏྟོ (སཱི.)] དཱནཾ དེཏི, ཨཏྟཱནཉྩ པརཉྩ ཨནུཔཧཙྩ དཱནཾ དེཏི.

‘‘སདྡྷཱཡ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, དཱནཾ དཏྭཱ ཡཏྠ ཡཏྠ ཏསྶ དཱནསྶ ¶ ཝིཔཱཀོ ནིབྦཏྟཏི, ཨཌྜྷོ ཙ ཧོཏི མཧདྡྷནོ མཧཱབྷོགོ, ཨབྷིརཱུཔོ ཙ ཧོཏི དསྶནཱིཡོ པཱསཱདིཀོ པརམཱཡ ཝཎྞཔོཀྑརཏཱཡ སམནྣཱགཏོ.

‘‘སཀྐཙྩཾ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, དཱནཾ དཏྭཱ ཡཏྠ ཡཏྠ ཏསྶ དཱནསྶ ཝིཔཱཀོ ནིབྦཏྟཏི, ཨཌྜྷོ ཙ ཧོཏི མཧདྡྷནོ མཧཱབྷོགོ. ཡེཔིསྶ ཏེ ཧོནྟི པུཏྟཱཏི ཝཱ དཱརཱཏི ཝཱ དཱསཱཏི ཝཱ པེསྶཱཏི ཝཱ ཀམྨཀརཱཏི [ཀམྨཀཱརཱཏི (ཀ.)] ཝཱ, ཏེཔི སུསྶཱུསནྟི སོཏཾ ཨོདཧནྟི ཨཉྙཱ ཙིཏྟཾ ཨུཔཊྛཔེནྟི.

‘‘ཀཱལེན ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, དཱནཾ དཏྭཱ ཡཏྠ ཡཏྠ ཏསྶ དཱནསྶ ཝིཔཱཀོ ནིབྦཏྟཏི, ཨཌྜྷོ ཙ ཧོཏི མཧདྡྷནོ མཧཱབྷོགོ; ཀཱལཱགཏཱ ཙསྶ ཨཏྠཱ པཙུརཱ ཧོནྟི.

‘‘ཨནུགྒཧིཏཙིཏྟོ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, དཱནཾ དཏྭཱ ཡཏྠ ཡཏྠ ཏསྶ དཱནསྶ ཝིཔཱཀོ ནིབྦཏྟཏི, ཨཌྜྷོ ཙ ཧོཏི མཧདྡྷནོ མཧཱབྷོགོ; ཨུལཱ༹རེསུ ཙ པཉྩསུ ཀཱམགུཎེསུ བྷོགཱཡ ཙིཏྟཾ ནམཏི.

‘‘ཨཏྟཱནཉྩ ¶ པརཉྩ ཨནུཔཧཙྩ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, དཱནཾ དཏྭཱ ཡཏྠ ཡཏྠ ཏསྶ དཱནསྶ ཝིཔཱཀོ ནིབྦཏྟཏི, ཨཌྜྷོ ཙ ཧོཏི མཧདྡྷནོ མཧཱབྷོགོ; ན ཙསྶ ཀུཏོཙི བྷོགཱནཾ ཨུཔགྷཱཏོ ཨཱགཙྪཏི ཨགྒིཏོ ཝཱ ཨུདཀཏོ ཝཱ རཱཛཏོ ཝཱ ཙོརཏོ ཝཱ ཨཔྤིཡཏོ ཝཱ དཱཡཱདཏོ ཝཱ [ཨཔྤིཡཏོ ཝཱ དཱཡཱདཏོ ཝཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.), ཨཔྤིཡདཱཡཱདཏོ ཝཱ (ཀ.)]. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ སཔྤུརིསདཱནཱནཱི’’ཏི. ཨཊྛམཾ.

༩. པཋམསམཡཝིམུཏྟསུཏྟཾ

༡༤༩. ‘‘པཉྩིམེ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སམཡཝིམུཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ པརིཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཀཏམེ པཉྩ? ཀམྨཱརཱམཏཱ, བྷསྶཱརཱམཏཱ, ནིདྡཱརཱམཏཱ ¶ , སངྒཎིཀཱརཱམཏཱ, ཡཐཱཝིམུཏྟཾ ཙིཏྟཾ ན པཙྩཝེཀྑཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ དྷམྨཱ སམཡཝིམུཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ པརིཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟི.

‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སམཡཝིམུཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཔརིཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཀཏམེ པཉྩ? ན ཀམྨཱརཱམཏཱ, ན བྷསྶཱརཱམཏཱ, ན ནིདྡཱརཱམཏཱ, ན སངྒཎིཀཱརཱམཏཱ, ཡཐཱཝིམུཏྟཾ ཙིཏྟཾ པཙྩཝེཀྑཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ དྷམྨཱ སམཡཝིམུཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཔརིཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟཱི’’ཏི. ནཝམཾ.

༡༠. དུཏིཡསམཡཝིམུཏྟསུཏྟཾ

༡༥༠. [ཀཐཱ. ༢༦༧] ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སམཡཝིམུཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ པརིཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཀཏམེ པཉྩ? ཀམྨཱརཱམཏཱ, བྷསྶཱརཱམཏཱ, ནིདྡཱརཱམཏཱ, ཨིནྡྲིཡེསུ ཨགུཏྟདྭཱརཏཱ, བྷོཛནེ ཨམཏྟཉྙུཏཱ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ དྷམྨཱ སམཡཝིམུཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ པརིཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟི.

‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སམཡཝིམུཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཔརིཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཀཏམེ པཉྩ? ན ཀམྨཱརཱམཏཱ, ན བྷསྶཱརཱམཏཱ, ན ནིདྡཱརཱམཏཱ, ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཏཱ, བྷོཛནེ མཏྟཉྙུཏཱ. ཨིམེ ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ དྷམྨཱ སམཡཝིམུཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཔརིཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟཱི’’ཏི. དསམཾ.

ཏིཀཎྜཀཱིཝགྒོ པཉྩམོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

དཏྭཱ ཨཝཛཱནཱཏི ཨཱརབྷཏི ཙ, སཱརནྡད ཏིཀཎྜ ནིརཡེན ཙ;

མིཏྟོ ཨསཔྤུརིསསཔྤུརིསེན, སམཡཝིམུཏྟཾ ཨཔརེ དྭེཏི.

ཏཏིཡཔཎྞཱསཀཾ སམཏྟཾ.

༤. ཙཏུཏྠཔཎྞཱསཀཾ

(༡༦) ༡. སདྡྷམྨཝགྒོ

༡. པཋམསམྨཏྟནིཡཱམསུཏྟཾ

༡༥༡. ‘‘པཉྩཧི ¶ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ སུཎནྟོཔི སདྡྷམྨཾ ཨབྷབྦོ ནིཡཱམཾ ཨོཀྐམིཏུཾ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ སམྨཏྟཾ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཀཐཾ པརིབྷོཏི, ཀཐིཀཾ [ཀཐིཏཾ (ཀ.)] པརིབྷོཏི, ཨཏྟཱནཾ པརིབྷོཏི, ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ དྷམྨཾ སུཎཱཏི, ཨནེཀགྒཙིཏྟོ ཨཡོནིསོ ཙ [ཨཡོནིསོ (སྱཱ. ཀཾ.)] མནསི ཀརོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ སུཎནྟོཔི སདྡྷམྨཾ ཨབྷབྦོ ནིཡཱམཾ ཨོཀྐམིཏུཾ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ སམྨཏྟཾ.

‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ སུཎནྟོ སདྡྷམྨཾ ¶ བྷབྦོ ནིཡཱམཾ ཨོཀྐམིཏུཾ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ སམྨཏྟཾ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ན ཀཐཾ པརིབྷོཏི, ན ཀཐིཀཾ པརིབྷོཏི, ན ཨཏྟཱནཾ པརིབྷོཏི, ཨཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ དྷམྨཾ སུཎཱཏི, ཨེཀགྒཙིཏྟོ ཡོནིསོ ཙ མནསི ཀརོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ སུཎནྟོ སདྡྷམྨཾ བྷབྦོ ནིཡཱམཾ ཨོཀྐམིཏུཾ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ སམྨཏྟ’’ནྟི. པཋམཾ.

༢. དུཏིཡསམྨཏྟནིཡཱམསུཏྟཾ

༡༥༢. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ སུཎནྟོཔི སདྡྷམྨཾ ཨབྷབྦོ ནིཡཱམཾ ཨོཀྐམིཏུཾ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ སམྨཏྟཾ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཀཐཾ པརིབྷོཏི, ཀཐིཀཾ པརིབྷོཏི, ཨཏྟཱནཾ པརིབྷོཏི, དུཔྤཉྙོ ཧོཏི ཛལོ༹ ཨེལ༹མཱུགོ, ཨནཉྙཱཏེ ཨཉྙཱཏམཱནཱི ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ སུཎནྟོཔི སདྡྷམྨཾ ཨབྷབྦོ ནིཡཱམཾ ཨོཀྐམིཏུཾ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ སམྨཏྟཾ.

‘‘པཉྩཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ སུཎནྟོ སདྡྷམྨཾ བྷབྦོ ནིཡཱམཾ ཨོཀྐམིཏུཾ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ སམྨཏྟཾ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ན ཀཐཾ པརིབྷོཏི, ན ཀཐིཀཾ པརིབྷོཏི, ན ཨཏྟཱནཾ པརིབྷོཏི, པཉྙཝཱ ཧོཏི ¶ ཨཛལོ༹ ཨནེལ༹མཱུགོ, ན ཨནཉྙཱཏེ ཨཉྙཱཏམཱནཱི ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ སུཎནྟོ སདྡྷམྨཾ བྷབྦོ ནིཡཱམཾ ཨོཀྐམིཏུཾ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ སམྨཏྟ’’ནྟི. དུཏིཡཾ.

༣. ཏཏིཡསམྨཏྟནིཡཱམསུཏྟཾ

༡༥༣. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ སུཎནྟོཔི སདྡྷམྨཾ ཨབྷབྦོ ནིཡཱམཾ ཨོཀྐམིཏུཾ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ སམྨཏྟཾ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? མཀྑཱི དྷམྨཾ སུཎཱཏི མཀྑཔརིཡུཊྛིཏོ, ཨུཔཱརམྦྷཙིཏྟོ [སཨུཔཱརམྦྷཙིཏྟོ (སྱཱ. ཀཾ.)] དྷམྨཾ སུཎཱཏི རནྡྷགཝེསཱི, དྷམྨདེསཀེ ¶ ཨཱཧཏཙིཏྟོ ཧོཏི ཁཱིལཛཱཏོ [ཁིལཛཱཏོ (སྱཱ. པཱི.)], དུཔྤཉྙོ ཧོཏི ཛལོ༹ ཨེལ༹མཱུགོ, ཨནཉྙཱཏེ ཨཉྙཱཏམཱནཱི ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ སུཎནྟོཔི སདྡྷམྨཾ ཨབྷབྦོ ནིཡཱམཾ ཨོཀྐམིཏུཾ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ སམྨཏྟཾ.

‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ སུཎནྟོ སདྡྷམྨཾ བྷབྦོ ནིཡཱམཾ ཨོཀྐམིཏུཾ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ སམྨཏྟཾ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨམཀྑཱི དྷམྨཾ སུཎཱཏི ན མཀྑཔརིཡུཊྛིཏོ, ཨནུཔཱརམྦྷཙིཏྟོ དྷམྨཾ སུཎཱཏི ན རནྡྷགཝེསཱི, དྷམྨདེསཀེ ཨནཱཧཏཙིཏྟོ ཧོཏི ཨཁཱིལཛཱཏོ, པཉྙཝཱ ཧོཏི ཨཛལོ༹ ཨནེལ༹མཱུགོ, ན ¶ ཨནཉྙཱཏེ ཨཉྙཱཏམཱནཱི ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ སུཎནྟོ སདྡྷམྨཾ བྷབྦོ ནིཡཱམཾ ཨོཀྐམིཏུཾ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ སམྨཏྟ’’ནྟི. ཏཏིཡཾ.

༤. པཋམསདྡྷམྨསམྨོསསུཏྟཾ

༡༥༤. ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སདྡྷམྨསྶ སམྨོསཱཡ ཨནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ ན སཀྐཙྩཾ དྷམྨཾ སུཎནྟི, ན སཀྐཙྩཾ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎནྟི, ན སཀྐཙྩཾ དྷམྨཾ དྷཱརེནྟི, ན སཀྐཙྩཾ དྷཱཏཱནཾ [དྷཏཱནཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] དྷམྨཱནཾ ཨཏྠཾ ཨུཔཔརིཀྑནྟི, ན ¶ སཀྐཙྩཾ ཨཏྠམཉྙཱཡ དྷམྨམཉྙཱཡ དྷམྨཱནུདྷམྨཾ པཊིཔཛྫནྟི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ དྷམྨཱ སདྡྷམྨསྶ སམྨོསཱཡ ཨནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟི.

‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སདྡྷམྨསྶ ཋིཏིཡཱ ཨསམྨོསཱཡ ཨནནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ སཀྐཙྩཾ དྷམྨཾ སུཎནྟི, སཀྐཙྩཾ ¶ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎནྟི, སཀྐཙྩཾ དྷམྨཾ དྷཱརེནྟི, སཀྐཙྩཾ དྷཱཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠཾ ཨུཔཔརིཀྑནྟི, སཀྐཙྩཾ ཨཏྠམཉྙཱཡ དྷམྨམཉྙཱཡ དྷམྨཱནུདྷམྨཾ པཊིཔཛྫནྟི. ཨིམེ ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ དྷམྨཱ སདྡྷམྨསྶ ཋིཏིཡཱ ཨསམྨོསཱཡ ཨནནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟཱི’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. དུཏིཡསདྡྷམྨསམྨོསསུཏྟཾ

༡༥༥. ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སདྡྷམྨསྶ སམྨོསཱཡ ཨནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ དྷམྨཾ ན པརིཡཱཔུཎནྟི – སུཏྟཾ, གེཡྻཾ, ཝེཡྻཱཀརཎཾ, གཱཐཾ, ཨུདཱནཾ, ཨིཏིཝུཏྟཀཾ, ཛཱཏཀཾ, ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ, ཝེདལླཾ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམོ དྷམྨོ སདྡྷམྨསྶ སམྨོསཱཡ ཨནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ¶ ན ཝིཏྠཱརེན པརེསཾ དེསེནྟི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡོ དྷམྨོ སདྡྷམྨསྶ སམྨོསཱཡ ཨནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ན ཝིཏྠཱརེན པརཾ [པརེསཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.), པརེ (?)] ཝཱཙེནྟི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡོ དྷམྨོ སདྡྷམྨསྶ སམྨོསཱཡ ཨནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ན ཝིཏྠཱརེན སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཀརོནྟི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཏྠོ དྷམྨོ སདྡྷམྨསྶ སམྨོསཱཡ ཨནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ན ཙེཏསཱ ཨནུཝིཏཀྐེནྟི ཨནུཝིཙཱརེནྟི མནསཱནུཔེཀྑནྟི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩམོ དྷམྨོ སདྡྷམྨསྶ སམྨོསཱཡ ཨནྟརདྷཱནཱཡ ¶ སཾཝཏྟཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ དྷམྨཱ སདྡྷམྨསྶ སམྨོསཱཡ ཨནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟི.

‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སདྡྷམྨསྶ ཋིཏིཡཱ ཨསམྨོསཱཡ ཨནནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎནྟི – སུཏྟཾ, གེཡྻཾ, ཝེཡྻཱཀརཎཾ, གཱཐཾ, ཨུདཱནཾ, ཨིཏིཝུཏྟཀཾ, ཛཱཏཀཾ, ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ, ཝེདལླཾ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམོ ¶ དྷམྨོ སདྡྷམྨསྶ ཋིཏིཡཱ ཨསམྨོསཱཡ ཨནནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ཝིཏྠཱརེན པརེསཾ དེསེནྟི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡོ དྷམྨོ སདྡྷམྨསྶ ཋིཏིཡཱ ཨསམྨོསཱཡ ཨནནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ཝིཏྠཱརེན པརཾ ཝཱཙེནྟི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡོ དྷམྨོ སདྡྷམྨསྶ ཋིཏིཡཱ ཨསམྨོསཱཡ ཨནནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ ¶ , བྷིཀྑཱུ ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ཝིཏྠཱརེན སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཀརོནྟི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཏྠོ དྷམྨོ སདྡྷམྨསྶ ཋིཏིཡཱ ཨསམྨོསཱཡ ཨནནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ཙེཏསཱ ཨནུཝིཏཀྐེནྟི ཨནུཝིཙཱརེནྟི མནསཱནུཔེཀྑནྟི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩམོ དྷམྨོ སདྡྷམྨསྶ ཋིཏིཡཱ ཨསམྨོསཱཡ ཨནནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ དྷམྨཱ སདྡྷམྨསྶ ཋིཏིཡཱ ཨསམྨོསཱཡ ཨནནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟཱི’’ཏི. པཉྩམཾ.

༦. ཏཏིཡསདྡྷམྨསམྨོསསུཏྟཾ

༡༥༦. [ཨ. ནི. ༤.༡༦༠] ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སདྡྷམྨསྶ སམྨོསཱཡ ཨནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ དུགྒཧིཏཾ སུཏྟནྟཾ པརིཡཱཔུཎནྟི དུནྣིཀྑིཏྟེཧི པདབྱཉྫནེཧི ¶ . དུནྣིཀྑིཏྟསྶ, བྷིཀྑཝེ, པདབྱཉྫནསྶ ཨཏྠོཔི དུནྣཡོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམོ དྷམྨོ སདྡྷམྨསྶ སམྨོསཱཡ ཨནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ དུབྦཙཱ ཧོནྟི, དོཝཙསྶཀརཎེཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཱ, ཨཀྑམཱ ཨཔྤདཀྑིཎགྒཱཧིནོ ཨནུསཱསནིཾ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡོ དྷམྨོ སདྡྷམྨསྶ སམྨོསཱཡ ཨནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡེ ཏེ བྷིཀྑཱུ བཧུསྶུཏཱ ཨཱགཏཱགམཱ དྷམྨདྷརཱ ཝིནཡདྷརཱ མཱཏིཀཱདྷརཱ, ཏེ ན སཀྐཙྩཾ སུཏྟནྟཾ པརཾ ཝཱཙེནྟི; ཏེསཾ ཨཙྩཡེན ཚིནྣམཱུལཀོ སུཏྟནྟོ ཧོཏི ཨཔྤཊིསརཎོ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡོ དྷམྨོ སདྡྷམྨསྶ སམྨོསཱཡ ཨནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཐེརཱ བྷིཀྑཱུ བཱཧུལིཀཱ ཧོནྟི སཱཐལིཀཱ ཨོཀྐམནེ པུབྦངྒམཱ པཝིཝེཀེ ནིཀྑིཏྟདྷུརཱ ¶ , ན ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷནྟི ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ¶ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ. ཏེསཾ པཙྪིམཱ ཛནཏཱ དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫཏི. སཱཔི ཧོཏི བཱཧུལིཀཱ སཱཐལིཀཱ ཨོཀྐམནེ པུབྦངྒམཱ པཝིཝེཀེ ནིཀྑིཏྟདྷུརཱ, ན ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཏྠོ དྷམྨོ སདྡྷམྨསྶ སམྨོསཱཡ ཨནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, སངྒྷོ བྷིནྣོ ཧོཏི. སངྒྷེ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, བྷིནྣེ ཨཉྙམཉྙཾ ཨཀྐོསཱ ཙ ཧོནྟི, ཨཉྙམཉྙཾ པརིབྷཱསཱ ཙ ཧོནྟི, ཨཉྙམཉྙཾ པརིཀྑེཔཱ ཙ ཧོནྟི, ཨཉྙམཉྙཾ པརིཙྩཛནཱ [པརིཙྩཛཱ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཙ ཧོནྟི. ཏཏྠ ཨཔྤསནྣཱ ཙེཝ ནཔྤསཱིདནྟི, པསནྣཱནཉྩ ཨེཀཙྩཱནཾ ཨཉྙཐཏྟཾ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩམོ དྷམྨོ སདྡྷམྨསྶ སམྨོསཱཡ ཨནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ དྷམྨཱ སདྡྷམྨསྶ སམྨོསཱཡ ཨནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟི.

‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སདྡྷམྨསྶ ཋིཏིཡཱ ཨསམྨོསཱཡ ཨནནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ སུགྒཧིཏཾ སུཏྟནྟཾ པརིཡཱཔུཎནྟི སུནིཀྑིཏྟེཧི ¶ པདབྱཉྫནེཧི. སུནིཀྑིཏྟསྶ, བྷིཀྑཝེ, པདབྱཉྫནསྶ ཨཏྠོཔི སུནཡོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམོ དྷམྨོ སདྡྷམྨསྶ ཋིཏིཡཱ ཨསམྨོསཱཡ ཨནནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ སུཝཙཱ ཧོནྟི སོཝཙསྶཀརཎེཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཱ, ཁམཱ པདཀྑིཎགྒཱཧིནོ ཨནུསཱསནིཾ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡོ དྷམྨོ སདྡྷམྨསྶ ཋིཏིཡཱ ཨསམྨོསཱཡ ཨནནྟརདྷཱནཱཡ ¶ སཾཝཏྟཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡེ ཏེ བྷིཀྑཱུ བཧུསྶུཏཱ ཨཱགཏཱགམཱ དྷམྨདྷརཱ ཝིནཡདྷརཱ མཱཏིཀཱདྷརཱ, ཏེ སཀྐཙྩཾ སུཏྟནྟཾ པརཾ ཝཱཙེནྟི; ཏེསཾ ཨཙྩཡེན ན ཚིནྣམཱུལཀོ [ཨཙྪིནྣམཱུལཀོ (ཀ.) ཨ. ནི. ༤.༡༦༠] སུཏྟནྟོ ཧོཏི སཔྤཊིསརཎོ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡོ དྷམྨོ སདྡྷམྨསྶ ཋིཏིཡཱ ཨསམྨོསཱཡ ཨནནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཐེརཱ བྷིཀྑཱུ ན བཱཧུལིཀཱ ཧོནྟི ན སཱཐལིཀཱ, ཨོཀྐམནེ ནིཀྑིཏྟདྷུརཱ པཝིཝེཀེ པུབྦངྒམཱ; ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷནྟི ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ¶ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ. ཏེསཾ པཙྪིམཱ ཛནཏཱ དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫཏི. སཱཔི ཧོཏི ན བཱཧུལིཀཱ ན སཱཐལིཀཱ, ཨོཀྐམནེ ནིཀྑིཏྟདྷུརཱ པཝིཝེཀེ པུབྦངྒམཱ, ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཏྠོ དྷམྨོ སདྡྷམྨསྶ ཋིཏིཡཱ ཨསམྨོསཱཡ ཨནནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, སངྒྷོ སམགྒོ སམྨོདམཱནོ ཨཝིཝདམཱནོ ཨེཀུདྡེསོ ཕཱསུཾ ཝིཧརཏི. སངྒྷེ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, སམགྒེ ན ཙེཝ ཨཉྙམཉྙཾ ཨཀྐོསཱ ཧོནྟི, ན ཙ ཨཉྙམཉྙཾ པརིབྷཱསཱ ཧོནྟི, ན ཙ ཨཉྙམཉྙཾ པརིཀྑེཔཱ ཧོནྟི, ན ཙ ཨཉྙམཉྙཾ པརིཙྩཛནཱ ཧོནྟི. ཏཏྠ ཨཔྤསནྣཱ ཙེཝ པསཱིདནྟི, པསནྣཱནཉྩ བྷིཡྻོབྷཱཝོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩམོ དྷམྨོ སདྡྷམྨསྶ ཋིཏིཡཱ ཨསམྨོསཱཡ ཨནནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ དྷམྨཱ སདྡྷམྨསྶ ཋིཏིཡཱ ཨསམྨོསཱཡ ཨནནྟརདྷཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟཱི’’ཏི. ཚཊྛཾ.

༧. དུཀྐཐཱསུཏྟཾ

༡༥༧. ‘‘པཉྩནྣཾ ¶ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱནཾ ཀཐཱ དུཀྐཐཱ པུགྒལེ པུགྒལཾ [པུགྒལཾ པུགྒལཾ (སཱི. པཱི.)] ཨུཔནིདྷཱཡ. ཀཏམེསཾ པཉྩནྣཾ? ཨསྶདྡྷསྶ, བྷིཀྑཝེ, སདྡྷཱཀཐཱ དུཀྐཐཱ; དུསྶཱིལསྶ སཱིལཀཐཱ དུཀྐཐཱ; ཨཔྤསྶུཏསྶ བཱཧུསཙྩཀཐཱ དུཀྐཐཱ; མཙྪརིསྶ [མཙྪརིཡསྶ (སཱི. པཱི. ཀ.)] ཙཱགཀཐཱ དུཀྐཐཱ; དུཔྤཉྙསྶ པཉྙཱཀཐཱ དུཀྐཐཱ.

‘‘ཀསྨཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨསྶདྡྷསྶ སདྡྷཱཀཐཱ དུཀྐཐཱ? ཨསྶདྡྷོ, བྷིཀྑཝེ, སདྡྷཱཀཐཱཡ ཀཙྪམཱནཱཡ ཨབྷིསཛྫཏི ཀུཔྤཏི བྱཱཔཛྫཏི པཏིཏྠཱིཡཏི ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏུཀརོཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཏཉྷི སོ, བྷིཀྑཝེ, སདྡྷཱསམྤདཾ ཨཏྟནི ན སམནུཔསྶཏི [ན སམྤསྶཏི (སཱི.)], ན ཙ ལབྷཏི ཏཏོནིདཱནཾ པཱིཏིཔཱམོཛྫཾ. ཏསྨཱ ཨསྶདྡྷསྶ སདྡྷཱཀཐཱ དུཀྐཐཱ.

‘‘ཀསྨཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, དུསྶཱིལསྶ སཱིལཀཐཱ དུཀྐཐཱ? དུསྶཱིལོ, བྷིཀྑཝེ, སཱིལཀཐཱཡ ཀཙྪམཱནཱཡ ཨབྷིསཛྫཏི ཀུཔྤཏི བྱཱཔཛྫཏི པཏིཏྠཱིཡཏི ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏུཀརོཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཏཉྷི སོ ¶ , བྷིཀྑཝེ, སཱིལསམྤདཾ ཨཏྟནི ན སམནུཔསྶཏི ན ཙ ལབྷཏི ཏཏོནིདཱནཾ པཱིཏིཔཱམོཛྫཾ. ཏསྨཱ དུསྶཱིལསྶ སཱིལཀཐཱ དུཀྐཐཱ.

‘‘ཀསྨཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨཔྤསྶུཏསྶ བཱཧུསཙྩཀཐཱ དུཀྐཐཱ? ཨཔྤསྶུཏོ, བྷིཀྑཝེ, བཱཧུསཙྩཀཐཱཡ ཀཙྪམཱནཱཡ ཨབྷིསཛྫཏི ཀུཔྤཏི བྱཱཔཛྫཏི པཏིཏྠཱིཡཏི ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏུཀརོཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཏཉྷི སོ, བྷིཀྑཝེ, སུཏསམྤདཾ ཨཏྟནི ན སམནུཔསྶཏི, ན ཙ ལབྷཏི ཏཏོནིདཱནཾ པཱིཏིཔཱམོཛྫཾ. ཏསྨཱ ཨཔྤསྶུཏསྶ བཱཧུསཙྩཀཐཱ ¶ དུཀྐཐཱ.

‘‘ཀསྨཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, མཙྪརིསྶ ཙཱགཀཐཱ དུཀྐཐཱ? མཙྪརཱི, བྷིཀྑཝེ, ཙཱགཀཐཱཡ ཀཙྪམཱནཱཡ ཨབྷིསཛྫཏི ཀུཔྤཏི བྱཱཔཛྫཏི པཏིཏྠཱིཡཏི ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏུཀརོཏི ¶ . ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཏཉྷི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཱགསམྤདཾ ཨཏྟནི ན སམནུཔསྶཏི ན ཙ ལབྷཏི ¶ ཏཏོནིདཱནཾ པཱིཏིཔཱམོཛྫཾ. ཏསྨཱ མཙྪརིསྶ ཙཱགཀཐཱ དུཀྐཐཱ.

‘‘ཀསྨཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, དུཔྤཉྙསྶ པཉྙཱཀཐཱ དུཀྐཐཱ? དུཔྤཉྙོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྙཱཀཐཱཡ ཀཙྪམཱནཱཡ ཨབྷིསཛྫཏི ཀུཔྤཏི བྱཱཔཛྫཏི པཏིཏྠཱིཡཏི ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏུཀརོཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཏཉྷི སོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྙཱསམྤདཾ ཨཏྟནི ན སམནུཔསྶཏི, ན ཙ ལབྷཏི ཏཏོནིདཱནཾ པཱིཏིཔཱམོཛྫཾ. ཏསྨཱ དུཔྤཉྙསྶ པཉྙཱཀཐཱ དུཀྐཐཱ. ཨིམེསཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩནྣཾ པུགྒལཱནཾ ཀཐཱ དུཀྐཐཱ པུགྒལེ པུགྒལཾ ཨུཔནིདྷཱཡ.

‘‘པཉྩནྣཾ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱནཾ ཀཐཱ སུཀཐཱ པུགྒལེ པུགྒལཾ ཨུཔནིདྷཱཡ. ཀཏམེསཾ པཉྩནྣཾ? སདྡྷསྶ, བྷིཀྑཝེ, སདྡྷཱཀཐཱ སུཀཐཱ; སཱིལཝཏོ སཱིལཀཐཱ སུཀཐཱ; བཧུསྶུཏསྶ བཱཧུསཙྩཀཐཱ སུཀཐཱ; ཙཱགཝཏོ ཙཱགཀཐཱ སུཀཐཱ; པཉྙཝཏོ པཉྙཱཀཐཱ སུཀཐཱ.

‘‘ཀསྨཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, སདྡྷསྶ སདྡྷཱཀཐཱ སུཀཐཱ? སདྡྷོ, བྷིཀྑཝེ, སདྡྷཱཀཐཱཡ ཀཙྪམཱནཱཡ ནཱབྷིསཛྫཏི ན ཀུཔྤཏི ན བྱཱཔཛྫཏི ན པཏིཏྠཱིཡཏི ན ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏུཀརོཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཏཉྷི སོ, བྷིཀྑཝེ, སདྡྷཱསམྤདཾ ཨཏྟནི སམནུཔསྶཏི ལབྷཏི ཙ ཏཏོནིདཱནཾ པཱིཏིཔཱམོཛྫཾ ¶ . ཏསྨཱ སདྡྷསྶ སདྡྷཱཀཐཱ སུཀཐཱ.

‘‘ཀསྨཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, སཱིལཝཏོ སཱིལཀཐཱ སུཀཐཱ? སཱིལཝཱ, བྷིཀྑཝེ, སཱིལཀཐཱཡ ཀཙྪམཱནཱཡ ནཱབྷིསཛྫཏི ན ཀུཔྤཏི ན བྱཱཔཛྫཏི ན ¶ པཏིཏྠཱིཡཏི ན ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏུཀརོཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཏཉྷི སོ, བྷིཀྑཝེ, སཱིལསམྤདཾ ཨཏྟནི སམནུཔསྶཏི, ལབྷཏི ཙ ཏཏོནིདཱནཾ པཱིཏིཔཱམོཛྫཾ. ཏསྨཱ སཱིལཝཏོ སཱིལཀཐཱ སུཀཐཱ.

‘‘ཀསྨཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, བཧུསྶུཏསྶ བཱཧུསཙྩཀཐཱ སུཀཐཱ? བཧུསྶུཏོ, བྷིཀྑཝེ, བཱཧུསཙྩཀཐཱཡ ཀཙྪམཱནཱཡ ནཱབྷིསཛྫཏི ན ཀུཔྤཏི ན བྱཱཔཛྫཏི ན པཏིཏྠཱིཡཏི ¶ ན ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏུཀརོཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཏཉྷི སོ, བྷིཀྑཝེ, སུཏསམྤདཾ ཨཏྟནི སམནུཔསྶཏི, ལབྷཏི ཙ ཏཏོནིདཱནཾ པཱིཏིཔཱམོཛྫཾ. ཏསྨཱ བཧུསྶུཏསྶ བཱཧུསཙྩཀཐཱ སུཀཐཱ.

‘‘ཀསྨཱ ¶ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཙཱགཝཏོ ཙཱགཀཐཱ སུཀཐཱ? ཙཱགཝཱ, བྷིཀྑཝེ, ཙཱགཀཐཱཡ ཀཙྪམཱནཱཡ ནཱབྷིསཛྫཏི ན ཀུཔྤཏི ན བྱཱཔཛྫཏི ན པཏིཏྠཱིཡཏི ན ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏུཀརོཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཏཉྷི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཱགསམྤདཾ ཨཏྟནི སམནུཔསྶཏི, ལབྷཏི ཙ ཏཏོནིདཱནཾ པཱིཏིཔཱམོཛྫཾ. ཏསྨཱ ཙཱགཝཏོ ཙཱགཀཐཱ སུཀཐཱ.

‘‘ཀསྨཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པཉྙཝཏོ པཉྙཱཀཐཱ སུཀཐཱ? པཉྙཝཱ, བྷིཀྑཝེ, པཉྙཱཀཐཱཡ ཀཙྪམཱནཱཡ ནཱབྷིསཛྫཏི ན ཀུཔྤཏི ན བྱཱཔཛྫཏི ན པཏིཏྠཱིཡཏི ན ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏུཀརོཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཏཉྷི སོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྙཱསམྤདཾ ཨཏྟནི སམནུཔསྶཏི ལབྷཏི ཙ ཏཏོནིདཱནཾ ¶ པཱིཏིཔཱམོཛྫཾ. ཏསྨཱ པཉྙཝཏོ པཉྙཱཀཐཱ སུཀཐཱ. ཨིམེསཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩནྣཾ པུགྒལཱནཾ ཀཐཱ སུཀཐཱ པུགྒལེ པུགྒལཾ ཨུཔནིདྷཱཡཱ’’ཏི. སཏྟམཾ.

༨. སཱརཛྫསུཏྟཾ

༡༥༨. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ སཱརཛྫཾ ཨོཀྐནྟོ [ཨོཀྐམནྟོ (ཀ.)] ཧོཏི. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨསྶདྡྷོ ཧོཏི, དུསྶཱིལོ ཧོཏི, ཨཔྤསྶུཏོ ཧོཏི, ཀུསཱིཏོ ཧོཏི, དུཔཉྙོ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ སཱརཛྫཾ ཨོཀྐནྟོ ཧོཏི.

‘‘པཉྩཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཝིསཱརདོ ཧོཏི. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སདྡྷོ ཧོཏི, སཱིལཝཱ ཧོཏི, བཧུསྶུཏོ ཧོཏི, ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཧོཏི, པཉྙཝཱ ཧོཏི. ཨིམེཧི ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཝིསཱརདོ ཧོཏཱི’’ཏི. ཨཊྛམཾ.

༩. ཨུདཱཡཱིསུཏྟཾ

༡༥༩. ཨེཝཾ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཀོསམྦིཡཾ ཝིཧརཏི གྷོསིཏཱརཱམེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཱཡསྨཱ ཨུདཱཡཱི མཧཏིཡཱ གིཧིཔརིསཱཡ པརིཝུཏོ དྷམྨཾ དེསེནྟོ ནིསིནྣོ ཧོཏི. ཨདྡསཱ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨུདཱཡིཾ མཧཏིཡཱ གིཧིཔརིསཱཡ པརིཝུཏཾ དྷམྨཾ དེསེནྟཾ ནིསིནྣཾ. དིསྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ¶ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཱཡསྨཱ, བྷནྟེ, ཨུདཱཡཱི མཧཏིཡཱ གིཧིཔརིསཱཡ པརིཝུཏོ དྷམྨཾ དེསེཏཱི’’ཏི [དེསེནྟོ ནིསིནྣོ’’ཏི (སྱཱ.)].

‘‘ན ཁོ, ཨཱནནྡ ¶ , སུཀརཾ པརེསཾ དྷམྨཾ དེསེཏུཾ. པརེསཾ, ཨཱནནྡ, དྷམྨཾ དེསེནྟེན པཉྩ དྷམྨེ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨུཔཊྛཱཔེཏྭཱ པརེསཾ དྷམྨོ དེསེཏབྦོ. ཀཏམེ པཉྩ? ‘ཨནུཔུབྦིཾ ཀཐཾ [ཨཱནུཔུབྦིཀཐཾ (སཱི.), ཨནུཔུབྦིཀཐཾ (སྱཱ. པཱི. ཀ.)] ཀཐེསྶཱམཱི’ཏི པརེསཾ དྷམྨོ དེསེཏབྦོ; ‘པརིཡཱཡདསྶཱཝཱི ཀཐཾ ཀཐེསྶཱམཱི’ཏི པརེསཾ དྷམྨོ དེསེཏབྦོ; ‘ཨནུདྡཡཏཾ པཊིཙྩ ཀཐཾ ཀཐེསྶཱམཱི’ཏི པརེསཾ དྷམྨོ དེསེཏབྦོ; ‘ན ཨཱམིསནྟརོ ཀཐཾ ཀཐེསྶཱམཱི’ཏི པརེསཾ དྷམྨོ དེསེཏབྦོ; ‘ཨཏྟཱནཉྩ པརཉྩ ཨནུཔཧཙྩ ཀཐཾ ཀཐེསྶཱམཱི’ཏི པརེསཾ དྷམྨོ དེསེཏབྦོ. ན ཁོ, ཨཱནནྡ, སུཀརཾ པརེསཾ དྷམྨཾ དེསེཏུཾ. པརེསཾ, ཨཱནནྡ, དྷམྨཾ དེསེནྟེན ཨིམེ པཉྩ དྷམྨེ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨུཔཊྛཱཔེཏྭཱ པརེསཾ དྷམྨོ དེསེཏབྦོ’’ཏི. ནཝམཾ.

༡༠. དུཔྤཊིཝིནོདཡསུཏྟཾ

༡༦༠. ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔྤནྣཱ དུཔྤཊིཝིནོདཡཱ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨུཔྤནྣོ ¶ རཱགོ དུཔྤཊིཝིནོདཡོ, ཨུཔྤནྣོ དོསོ དུཔྤཊིཝིནོདཡོ, ཨུཔྤནྣོ མོཧོ ¶ དུཔྤཊིཝིནོདཡོ, ཨུཔྤནྣཾ པཊིབྷཱནཾ དུཔྤཊིཝིནོདཡཾ, ཨུཔྤནྣཾ གམིཀཙིཏྟཾ དུཔྤཊིཝིནོདཡཾ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨུཔྤནྣཱ དུཔྤཊིཝིནོདཡཱ’’ཏི. དསམཾ.

སདྡྷམྨཝགྒོ པཋམོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

ཏཡོ སམྨཏྟནིཡཱམཱ, ཏཡོ སདྡྷམྨསམྨོསཱ;

དུཀྐཐཱ ཙེཝ སཱརཛྫཾ, ཨུདཱཡིདུབྦིནོདཡཱཏི.

(༡༧) ༢. ཨཱགྷཱཏཝགྒོ

༡. པཋམཨཱགྷཱཏཔཊིཝིནཡསུཏྟཾ

༡༦༡. ‘‘པཉྩིམེ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨཱགྷཱཏཔཊིཝིནཡཱ ཡཏྠ བྷིཀྑུནོ ཨུཔྤནྣོ ཨཱགྷཱཏོ སབྦསོ པཊིཝིནེཏབྦོ. ཀཏམེ པཉྩ? ཡསྨིཾ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལེ ཨཱགྷཱཏོ ཛཱཡེཐ, མེཏྟཱ ཏསྨིཾ པུགྒལེ བྷཱཝེཏབྦཱ; ཨེཝཾ ཏསྨིཾ པུགྒལེ ཨཱགྷཱཏོ པཊིཝིནེཏབྦོ. ཡསྨིཾ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལེ ཨཱགྷཱཏོ ཛཱཡེཐ, ཀརུཎཱ ཏསྨིཾ པུགྒལེ བྷཱཝེཏབྦཱ; ཨེཝཾ ཏསྨིཾ པུགྒལེ ཨཱགྷཱཏོ པཊིཝིནེཏབྦོ. ཡསྨིཾ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལེ ཨཱགྷཱཏོ ཛཱཡེཐ, ཨུཔེཀྑཱ ཏསྨིཾ པུགྒལེ བྷཱཝེཏབྦཱ; ཨེཝཾ ཏསྨིཾ པུགྒལེ ཨཱགྷཱཏོ པཊིཝིནེཏབྦོ. ཡསྨིཾ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལེ ཨཱགྷཱཏོ ཛཱཡེཐ, ཨསཏིཨམནསིཀཱརོ ཏསྨིཾ པུགྒལེ ཨཱཔཛྫིཏབྦོ; ཨེཝཾ ཏསྨིཾ པུགྒལེ ཨཱགྷཱཏོ པཊིཝིནེཏབྦོ. ཡསྨིཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པུགྒལེ ཨཱགྷཱཏོ ཛཱཡེཐ, ཀམྨསྶཀཏཱ ཏསྨིཾ པུགྒལེ ཨདྷིཊྛཱཏབྦཱ – ‘ཀམྨསྶཀོ ཨཡམཱཡསྨཱ ཀམྨདཱཡཱདོ ཀམྨཡོནི ཀམྨབནྡྷུ ཀམྨཔྤཊིསརཎོ, ཡཾ ཀམྨཾ ཀརིསྶཏི ཀལྱཱཎཾ ཝཱ པཱཔཀཾ ཝཱ ཏསྶ དཱཡཱདོ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི; ཨེཝཾ ཏསྨིཾ པུགྒལེ ཨཱགྷཱཏོ པཊིཝིནེཏབྦོ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱགྷཱཏཔཊིཝིནཡཱ, ཡཏྠ བྷིཀྑུནོ ཨུཔྤནྣོ ཨཱགྷཱཏོ སབྦསོ པཊིཝིནེཏབྦོ’’ཏི. པཋམཾ.

༢. དུཏིཡཨཱགྷཱཏཔཊིཝིནཡསུཏྟཾ

༡༦༢. ཏཏྲ ¶ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཱཝུསོ བྷིཀྑཝེ’’ཏི. ‘‘ཨཱཝུསོ’’ཏི ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟསྶ པཙྩསྶོསུཾ. ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘པཉྩིམེ, ཨཱཝུསོ, ཨཱགྷཱཏཔཊིཝིནཡཱ ¶ ཡཏྠ བྷིཀྑུནོ ཨུཔྤནྣོ ཨཱགྷཱཏོ སབྦསོ པཊིཝིནེཏབྦོ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷཱཝུསོ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཔརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརོ ཧོཏི པརིསུདྡྷཝཙཱིསམཱཙཱརོ; ཨེཝརཱུཔེཔི, ཨཱཝུསོ, པུགྒལེ ཨཱགྷཱཏོ པཊིཝིནེཏབྦོ. ཨིདྷ པནཱཝུསོ, ཨེཀཙྩོ ¶ པུགྒལོ ཨཔརིསུདྡྷཝཙཱིསམཱཙཱརོ ཧོཏི པརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརོ; ཨེཝརཱུཔེཔི, ཨཱཝུསོ, པུགྒལེ ཨཱགྷཱཏོ པཊིཝིནེཏབྦོ. ཨིདྷ པནཱཝུསོ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཔརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརོ ཧོཏི ཨཔརིསུདྡྷཝཙཱིསམཱཙཱརོ, ལབྷཏི ཙ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཙེཏསོ ཝིཝརཾ ཙེཏསོ པསཱདཾ; ཨེཝརཱུཔེཔི, ཨཱཝུསོ, པུགྒལེ ཨཱགྷཱཏོ པཊིཝིནེཏབྦོ. ཨིདྷ པནཱཝུསོ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཔརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརོ ཧོཏི ཨཔརིསུདྡྷཝཙཱིསམཱཙཱརོ, ན ཙ ལབྷཏི ཀཱལེན ¶ ཀཱལཾ ཙེཏསོ ཝིཝརཾ ཙེཏསོ པསཱདཾ; ཨེཝརཱུཔེཔི, ཨཱཝུསོ, པུགྒལེ ཨཱགྷཱཏོ པཊིཝིནེཏབྦོ. ཨིདྷ པནཱཝུསོ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ པརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརོ པརིསུདྡྷཝཙཱིསམཱཙཱརོ, ལབྷཏི ཙ ཀཱལེན ཝཱ ཀཱལཾ ཙེཏསོ ཝིཝརཾ ཙེཏསོ པསཱདཾ; ཨེཝརཱུཔེཔི, ཨཱཝུསོ, པུགྒལེ ཨཱགྷཱཏོ པཊིཝིནེཏབྦོ.

‘‘ཏཏྲཱཝུསོ, ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ ཨཔརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརོ པརིསུདྡྷཝཙཱིསམཱཙཱརོ, ཀཐཾ ཏསྨིཾ པུགྒལེ ཨཱགྷཱཏོ པཊིཝིནེཏབྦོ? སེཡྻཐཱཔི, ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑུ པཾསུཀཱུལིཀོ རཐིཡཱཡ ནནྟཀཾ དིསྭཱ ཝཱམེན པཱདེན ནིགྒཎྷིཏྭཱ དཀྑིཎེན པཱདེན པཏྠརིཏྭཱ [ཝིཏྠཱརེཏྭཱ (སཱི. པཱི.)], ཡོ ཏཏྠ སཱརོ ཏཾ པརིཔཱཏེཏྭཱ ཨཱདཱཡ པཀྐམེཡྻ; ཨེཝམེཝཾ ཁྭཱཝུསོ, ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ ཨཔརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརོ པརིསུདྡྷཝཙཱིསམཱཙཱརོ, ཡཱསྶ ཨཔརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརཏཱ ན ¶ སཱསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ མནསི ཀཱཏབྦཱ, ཡཱ ¶ ཙ ཁྭཱསྶ པརིསུདྡྷཝཙཱིསམཱཙཱརཏཱ སཱསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ མནསི ཀཱཏབྦཱ. ཨེཝཾ ཏསྨིཾ པུགྒལེ ཨཱགྷཱཏོ པཊིཝིནེཏབྦོ.

‘‘ཏཏྲཱཝུསོ, ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ ཨཔརིསུདྡྷཝཙཱིསམཱཙཱརོ པརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརོ, ཀཐཾ ཏསྨིཾ པུགྒལེ ཨཱགྷཱཏོ པཊིཝིནེཏབྦོ? སེཡྻཐཱཔི, ཨཱཝུསོ, པོཀྑརཎཱི སེཝཱལཔཎཀཔརིཡོནདྡྷཱ. ཨཐ པུརིསོ ཨཱགཙྪེཡྻ གྷམྨཱབྷིཏཏྟོ གྷམྨཔརེཏོ ཀིལནྟོ ཏསིཏོ པིཔཱསིཏོ. སོ ཏཾ པོཀྑརཎིཾ ཨོགཱཧེཏྭཱ ཨུབྷོཧི ཧཏྠེཧི ཨིཏིཙིཏི ཙ སེཝཱལཔཎཀཾ ཨཔཝིཡཱུཧིཏྭཱ ཨཉྫལིནཱ པིཝིཏྭཱ པཀྐམེཡྻ. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ ¶ , ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ ཨཔརིསུདྡྷཝཙཱིསམཱཙཱརོ པརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརོ, ཡཱསྶ ཨཔརིསུདྡྷཝཙཱིསམཱཙཱརཏཱ ན སཱསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ མནསི ཀཱཏབྦཱ, ཡཱ ཙ ཁྭཱསྶ པརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརཏཱ སཱསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ མནསི ཀཱཏབྦཱ. ཨེཝཾ ཏསྨིཾ པུགྒལེ ཨཱགྷཱཏོ པཊིཝིནེཏབྦོ.

‘‘ཏཏྲཱཝུསོ, ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ ཨཔརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརོ ཨཔརིསུདྡྷཝཙཱིསམཱཙཱརོ ལབྷཏི ཙ ¶ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཙེཏསོ ཝིཝརཾ ཙེཏསོ པསཱདཾ, ཀཐཾ ཏསྨིཾ པུགྒལེ ཨཱགྷཱཏོ པཊིཝིནེཏབྦོ? སེཡྻཐཱཔི, ཨཱཝུསོ, པརིཏྟཾ གོཔདེ [གོཔདཀེ (སཱི. སྱཱ.)] ཨུདཀཾ. ཨཐ པུརིསོ ཨཱགཙྪེཡྻ གྷམྨཱབྷིཏཏྟོ གྷམྨཔརེཏོ ཀིལནྟོ ཏསིཏོ པིཔཱསིཏོ. ཏསྶ ཨེཝམསྶ – ‘ཨིདཾ ཁོ པརིཏྟཾ གོཔདེ ཨུདཀཾ. སཙཱཧཾ ཨཉྫལིནཱ ཝཱ པིཝིསྶཱམི བྷཱཛནེན ཝཱ ཁོབྷེསྶཱམིཔི ཏཾ ¶ ལོལེ༹སྶཱམིཔི ཏཾ ཨཔེཡྻམྤི ཏཾ ཀརིསྶཱམི. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཙཏུཀྐུཎྜིཀོ [ཙཏུགུཎྜིཀོ (སཱི.), ཙཏུཀུཎྜིཀོ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.), ཙཏུཀོཎྜིཀོ (དཱི. ནི. ༣.༧)] ནིཔཏིཏྭཱ གོཔཱིཏཀཾ པིཝིཏྭཱ པཀྐམེཡྻ’ནྟི. སོ ཙཏུཀྐུཎྜིཀོ ནིཔཏིཏྭཱ གོཔཱིཏཀཾ པིཝིཏྭཱ པཀྐམེཡྻ. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ ཨཔརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརོ ཨཔརིསུདྡྷཝཙཱིསམཱཙཱརོ ལབྷཏི ཙ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཙེཏསོ ཝིཝརཾ ཙེཏསོ པསཱདཾ, ཡཱསྶ ཨཔརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརཏཱ ན སཱསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ མནསི ཀཱཏབྦཱ; ཡཱཔིསྶ ཨཔརིསུདྡྷཝཙཱིསམཱཙཱརཏཱ ན སཱཔིསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ མནསི ཀཱཏབྦཱ. ཡཉྩ ཁོ སོ ལབྷཏི ཀཱལེན ཀཱལཾ ཙེཏསོ ཝིཝརཾ ¶ ཙེཏསོ པསཱདཾ, ཏམེཝསྶ [ཏདེཝསྶ (སཱི. སྱཱ.)] ཏསྨིཾ སམཡེ མནསི ཀཱཏབྦཾ. ཨེཝཾ ཏསྨིཾ པུགྒལེ ཨཱགྷཱཏོ པཊིཝིནེཏབྦོ.

‘‘ཏཏྲཱཝུསོ ¶ , ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ ཨཔརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརོ ཨཔརིསུདྡྷཝཙཱིསམཱཙཱརོ ན ཙ ལབྷཏི ཀཱལེན ཀཱལཾ ཙེཏསོ ཝིཝརཾ ཙེཏསོ པསཱདཾ, ཀཐཾ ཏསྨིཾ པུགྒལེ ཨཱགྷཱཏོ པཊིཝིནེཏབྦོ? སེཡྻཐཱཔི, ཨཱཝུསོ, པུརིསོ ཨཱབཱདྷིཀོ དུཀྑིཏོ བཱལ༹ྷགིལཱནོ ཨདྡྷཱནམགྒཔྤཊིཔནྣོ. ཏསྶ པུརཏོཔིསྶ དཱུརེ གཱམོ པཙྪཏོཔིསྶ དཱུརེ གཱམོ. སོ ན ལབྷེཡྻ སཔྤཱཡཱནི བྷོཛནཱནི, ན ལབྷེཡྻ སཔྤཱཡཱནི བྷེསཛྫཱནི, ན ལབྷེཡྻ པཏིརཱུཔཾ ཨུཔཊྛཱཀཾ, ན ལབྷེཡྻ གཱམནྟནཱཡཀཾ. ཏམེནཾ ཨཉྙཏརོ པུརིསོ པསྶེཡྻ ཨདྡྷཱནམགྒཔྤཊིཔནྣོ. སོ ཏསྨིཾ པུརིསེ ཀཱརུཉྙཾཡེཝ ཨུཔཊྛཱཔེཡྻ, ཨནུདྡཡཾཡེཝ ཨུཔཊྛཱཔེཡྻ, ཨནུཀམྤཾཡེཝ ཨུཔཊྛཱཔེཡྻ – ‘ཨཧོ ཝཏཱཡཾ པུརིསོ ལབྷེཡྻ སཔྤཱཡཱནི བྷོཛནཱནི, ལབྷེཡྻ སཔྤཱཡཱནི བྷེསཛྫཱནི, ལབྷེཡྻ པཏིརཱུཔཾ ཨུཔཊྛཱཀཾ, ལབྷེཡྻ གཱམནྟནཱཡཀཾ! ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? མཱཡཾ ¶ [ཨཡཾ (ཀ.)] པུརིསོ ཨིདྷེཝ ཨནཡབྱསནཾ ཨཱཔཛྫཱི’ཏི [ཨཱཔཛྫེཡྻ (ཀ.)]! ཨེཝམེཝཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ ཨཔརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརོ ཨཔརིསུདྡྷཝཙཱིསམཱཙཱརོ ན ཙ ལབྷཏི ཀཱལེན ཀཱལཾ ཙེཏསོ ཝིཝརཾ ཙེཏསོ པསཱདཾ, ཨེཝརཱུཔེཔི [ཨེཝརཱུཔེ (པཱི.)], ཨཱཝུསོ, པུགྒལེ ཀཱརུཉྙཾཡེཝ ཨུཔཊྛཱཔེཏབྦཾ ཨནུདྡཡཱཡེཝ ཨུཔཊྛཱཔེཏབྦཱ ཨནུཀམྤཱཡེཝ ཨུཔཊྛཱཔེཏབྦཱ – ‘ཨཧོ ཝཏ ཨཡམཱཡསྨཱ ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ པཧཱཡ ཀཱཡསུཙརིཏཾ བྷཱཝེཡྻ, ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ པཧཱཡ ཝཙཱིསུཙརིཏཾ བྷཱཝེཡྻ, མནོདུཙྩརིཏཾ པཧཱཡ མནོསུཙརིཏཾ བྷཱཝེཡྻ ¶ ! ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? མཱཡཾ ཨཱཡསྨཱ [ཨཡམཱཡསྨཱ (ཀ.)] ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫཱི’ཏི [ཨུཔཔཛྫཏཱིཏི (ཀ.)]! ཨེཝཾ ཏསྨིཾ པུགྒལེ ཨཱགྷཱཏོ པཊིཝིནེཏབྦོ.

‘‘ཏཏྲཱཝུསོ ¶ , ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ པརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརོ པརིསུདྡྷཝཙཱིསམཱཙཱརོ ལབྷཏི ཙ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཙེཏསོ ཝིཝརཾ ཙེཏསོ པསཱདཾ, ཀཐཾ ཏསྨིཾ པུགྒལེ ཨཱགྷཱཏོ པཊིཝིནེཏབྦོ? སེཡྻཐཱཔི, ཨཱཝུསོ, པོཀྑརཎཱི ཨཙྪོདཀཱ སཱཏོདཀཱ སཱིཏོདཀཱ [ཨཙྪོདིཀཱ སཱཏོདིཀཱ སཱིཏོདིཀཱ (སཱི.)] སེཏཀཱ [སེཏོདཀཱ (ཀ.)] སུཔཏིཏྠཱ རམཎཱིཡཱ ནཱནཱརུཀྑེཧི སཉྪནྣཱ. ཨཐ པུརིསོ ཨཱགཙྪེཡྻ གྷམྨཱབྷིཏཏྟོ གྷམྨཔརེཏོ ཀིལནྟོ ཏསིཏོ པིཔཱསིཏོ ¶ . སོ ཏཾ པོཀྑརཎིཾ ཨོགཱཧེཏྭཱ ནྷཱཏྭཱ ཙ པིཝིཏྭཱ ཙ པཙྩུཏྟརིཏྭཱ ཏཏྠེཝ རུཀྑཙྪཱཡཱཡ ནིསཱིདེཡྻ ཝཱ ནིཔཛྫེཡྻ ཝཱ.

ཨེཝམེཝཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཡྭཱཡཾ པུགྒལོ པརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརོ པརིསུདྡྷཝཙཱིསམཱཙཱརོ ལབྷཏི ཙ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཙེཏསོ ཝིཝརཾ ཙེཏསོ པསཱདཾ, ཡཱཔིསྶ ¶ པརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརཏཱ སཱཔིསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ མནསི ཀཱཏབྦཱ; ཡཱཔིསྶ པརིསུདྡྷཝཙཱིསམཱཙཱརཏཱ སཱཔིསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ མནསི ཀཱཏབྦཱ; ཡམྤི ལབྷཏི ཀཱལེན ཀཱལཾ ཙེཏསོ ཝིཝརཾ ཙེཏསོ པསཱདཾ, ཏམྤིསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ མནསི ཀཱཏབྦཾ. ཨེཝཾ ཏསྨིཾ པུགྒལེ ཨཱགྷཱཏོ པཊིཝིནེཏབྦོ. སམནྟཔཱསཱདིཀཾ, ཨཱཝུསོ, པུགྒལཾ ཨཱགམྨ ཙིཏྟཾ པསཱིདཏི.

‘‘ཨིམེ ཁོ, ཨཱཝུསོ, པཉྩ ཨཱགྷཱཏཔཊིཝིནཡཱ, ཡཏྠ བྷིཀྑུནོ ཨུཔྤནྣོ ཨཱགྷཱཏོ སབྦསོ པཊིཝིནེཏབྦོ’’ཏི. དུཏིཡཾ.

༣. སཱཀཙྪསུཏྟཾ

༡༦༣. ཏཏྲ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཱཝུསོ བྷིཀྑཝེ’’ཏི. ‘‘ཨཱཝུསོ’’ཏི ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟསྶ པཙྩསྶོསུཾ. ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཨེཏདཝོཙ –

[ཨ. ནི. ༥.༦༥-༦༦] ‘‘པཉྩཧཱཝུསོ ¶ , དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ སཱཀཙྪོ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཨཏྟནཱ ཙ སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏི, སཱིལསམྤདཱཀཐཱཡ ཙ ཨཱགཏཾ པཉྷཾ ¶ བྱཱཀཏྟཱ ཧོཏི; ཨཏྟནཱ ཙ སམཱདྷིསམྤནྣོ ཧོཏི, སམཱདྷིསམྤདཱཀཐཱཡ ཙ ཨཱགཏཾ པཉྷཾ བྱཱཀཏྟཱ ཧོཏི; ཨཏྟནཱ ཙ པཉྙཱསམྤནྣོ ཧོཏི, པཉྙཱསམྤདཱཀཐཱཡ ཙ ཨཱགཏཾ པཉྷཾ བྱཱཀཏྟཱ ཧོཏི; ཨཏྟནཱ ཙ ཝིམུཏྟིསམྤནྣོ ཧོཏི, ཝིམུཏྟིསམྤདཱཀཐཱཡ ཙ ཨཱགཏཾ པཉྷཾ བྱཱཀཏྟཱ ཧོཏི; ཨཏྟནཱ ཙ ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནསམྤནྣོ ཧོཏི, ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནསམྤདཱཀཐཱཡ ཙ ཨཱགཏཾ པཉྷཾ བྱཱཀཏྟཱ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, ཨཱཝུསོ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ སཱཀཙྪོ སབྲཧྨཙཱརཱིན’’ནྟི. ཏཏིཡཾ.

༤. སཱཛཱིཝསུཏྟཾ

༡༦༤. [ཨ. ནི. ༥.༦༥] ཏཏྲ ¶ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི…པེ… ‘‘པཉྩཧི, ཨཱཝུསོ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾསཱཛཱིཝོ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཨཏྟནཱ ཙ སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏི ¶ , སཱིལསམྤདཱཀཐཱཡ ཙ ཨཱགཏཾ པཉྷཾ བྱཱཀཏྟཱ ཧོཏི; ཨཏྟནཱ ཙ སམཱདྷིསམྤནྣོ ཧོཏི, སམཱདྷིསམྤདཱཀཐཱཡ ཙ ཨཱགཏཾ པཉྷཾ བྱཱཀཏྟཱ ཧོཏི; ཨཏྟནཱ ཙ པཉྙཱསམྤནྣོ ཧོཏི, པཉྙཱསམྤདཱཀཐཱཡ ཙ ཨཱགཏཾ པཉྷཾ བྱཱཀཏྟཱ ཧོཏི; ཨཏྟནཱ ཙ ཝིམུཏྟིསམྤནྣོ ཧོཏི, ཝིམུཏྟིསམྤདཱཀཐཱཡ ཙ ཨཱགཏཾ པཉྷཾ བྱཱཀཏྟཱ ཧོཏི; ཨཏྟནཱ ཙ ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནསམྤནྣོ ཧོཏི, ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནསམྤདཱཀཐཱཡ ཙ ཨཱགཏཾ པཉྷཾ བྱཱཀཏྟཱ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, ཨཱཝུསོ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾསཱཛཱིཝོ སབྲཧྨཙཱརཱིན’’ནྟི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. པཉྷཔུཙྪཱསུཏྟཾ

༡༦༥. ཏཏྲ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི…པེ… ‘‘ཡོ ཧི ཀོཙི, ཨཱཝུསོ, པརཾ པཉྷཾ པུཙྪཏི, སབྦོ སོ པཉྩཧི ཋཱནེཧི, ཨེཏེསཾ ཝཱ ཨཉྙཏརེན. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? མནྡཏྟཱ མོམཱུཧཏྟཱ [མོམུཧཏྟཱ (སཱི.)] པརཾ པཉྷཾ པུཙྪཏི, པཱཔིཙྪོ ཨིཙྪཱཔཀཏོ པརཾ པཉྷཾ པུཙྪཏི, པརིབྷཝཾ པརཾ ¶ པཉྷཾ པུཙྪཏི, ཨཉྙཱཏུཀཱམོ པརཾ པཉྷཾ པུཙྪཏི, ཨཐ ཝཱ པནེཝཾཙིཏྟོ [ཨཐ ཝཱ པཀུཔྤནྟོ (སཱི. པཱི.)] པརཾ པཉྷཾ པུཙྪཏི – ‘སཙེ མེ པཉྷཾ པུཊྛོ སམྨདེཝ བྱཱཀརིསྶཏི ཨིཙྩེཏཾ ཀུསལཾ, ནོ ཙེ [ནོ ཙ (སྱཱ.)] མེ པཉྷཾ པུཊྛོ སམྨདེཝ བྱཱཀརིསྶཏི ཨཧམསྶ སམྨདེཝ བྱཱཀརིསྶཱམཱི’ཏི. ཡོ ཧི ཀོཙི, ཨཱཝུསོ, པརཾ པཉྷཾ པུཙྪཏི, སབྦོ སོ ཨིམེཧི པཉྩཧི ¶ ཋཱནེཧི, ཨེཏེསཾ ཝཱ ཨཉྙཏརེན. ཨཧཾ ཁོ པནཱཝུསོ, ཨེཝཾཙིཏྟོ པརཾ པཉྷཾ པུཙྪཱམི – ‘སཙེ མེ པཉྷཾ པུཊྛོ སམྨདེཝ བྱཱཀརིསྶཏི ¶ ཨིཙྩེཏཾ ཀུསལཾ, ནོ ཙེ མེ པཉྷཾ པུཊྛོ སམྨདེཝ བྱཱཀརིསྶཏི, ཨཧམསྶ སམྨདེཝ བྱཱཀརིསྶཱམཱི’’ཏི. པཉྩམཾ.

༦. ནིརོདྷསུཏྟཾ

༡༦༦. ཏཏྲ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི…པེ… ‘‘ཨིདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ སཱིལསམྤནྣོ སམཱདྷིསམྤནྣོ པཉྙཱསམྤནྣོ སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷཾ ¶ སམཱཔཛྫེཡྻཱཔི ཝུཊྛཧེཡྻཱཔི [སམཱཔཛྫེཡྻཔི ཝུཊྛཧེཡྻཔི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] – ཨཏྠེཏཾ ཋཱནཾ. ནོ ཙེ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཨཉྙཾ ཨཱརཱདྷེཡྻ, ཨཏིཀྐམྨེཝ ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརབྷཀྑཱནཾ [ཀབལི༹ཾཀཱརཱཧཱརབྷཀྑཱནཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨཉྙཏརཾ མནོམཡཾ ཀཱཡཾ ཨུཔཔནྣོ སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷཾ སམཱཔཛྫེཡྻཱཔི ཝུཊྛཧེཡྻཱཔི – ཨཏྠེཏཾ ཋཱན’’ནྟི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨཱཡསྨཱ ཨུདཱཡཱི ཨཱཡསྨནྟཾ སཱརིཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཊྛཱནཾ ཁོ ཨེཏཾ, ཨཱཝུསོ སཱརིཔུཏྟ, ཨནཝཀཱསོ ཡཾ སོ བྷིཀྑུ ཨཏིཀྐམྨེཝ ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརབྷཀྑཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨཉྙཏརཾ མནོམཡཾ ཀཱཡཾ ཨུཔཔནྣོ སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷཾ སམཱཔཛྫེཡྻཱཔི ཝུཊྛཧེཡྻཱཔི – ནཏྠེཏཾ ཋཱན’’ནྟི.

དུཏིཡམྤི ཁོ…པེ… ཏཏིཡམྤི ཁོ ཨཱཡསྨཱ ¶ སཱརིཔུཏྟོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨིདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ སཱིལསམྤནྣོ སམཱདྷིསམྤནྣོ པཉྙཱསམྤནྣོ སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷཾ སམཱཔཛྫེཡྻཱཔི ཝུཊྛཧེཡྻཱཔི – ཨཏྠེཏཾ ཋཱནཾ. ནོ ཙེ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཨཉྙཾ ཨཱརཱདྷེཡྻ, ཨཏིཀྐམྨེཝ ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརབྷཀྑཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨཉྙཏརཾ མནོམཡཾ ཀཱཡཾ ཨུཔཔནྣོ སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷཾ སམཱཔཛྫེཡྻཱཔི ཝུཊྛཧེཡྻཱཔི – ཨཏྠེཏཾ ཋཱན’’ནྟི.

ཏཏིཡམྤི ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨུདཱཡཱི ཨཱཡསྨནྟཾ སཱརིཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཊྛཱནཾ ཁོ ཨེཏཾ, ཨཱཝུསོ སཱརིཔུཏྟ ¶ , ཨནཝཀཱསོ ཡཾ སོ བྷིཀྑུ ཨཏིཀྐམྨེཝ ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརབྷཀྑཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨཉྙཏརཾ མནོམཡཾ ཀཱཡཾ ཨུཔཔནྣོ སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷཾ སམཱཔཛྫེཡྻཱཔི ཝུཊྛཧེཡྻཱཔི – ནཏྠེཏཾ ཋཱན’’ནྟི.

ཨཐ ¶ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཡཱཝཏཏིཡཀམྤི [ཡཱཝཏཏིཡམྤི (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] ཁོ མེ ཨཱཡསྨཱ ཨུདཱཡཱི པཊིཀྐོསཏི, ན ཙ མེ ཀོཙི བྷིཀྑུ ཨནུམོདཏི. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམེཡྻ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨིདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ སཱིལསམྤནྣོ སམཱདྷིསམྤནྣོ པཉྙཱསམྤནྣོ སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷཾ སམཱཔཛྫེཡྻཱཔི ཝུཊྛཧེཡྻཱཔི – ཨཏྠེཏཾ ཋཱནཾ. ནོ ཙེ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཨཉྙཾ ¶ ཨཱརཱདྷེཡྻ, ཨཏིཀྐམྨེཝ ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརབྷཀྑཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨཉྙཏརཾ མནོམཡཾ ཀཱཡཾ ཨུཔཔནྣོ སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷཾ སམཱཔཛྫེཡྻཱཔི ཝུཊྛཧེཡྻཱཔི – ཨཏྠེཏཾ ཋཱན’’ནྟི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨཱཡསྨཱ ཨུདཱཡཱི ཨཱཡསྨནྟཾ སཱརིཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཊྛཱནཾ ཁོ ཨེཏཾ, ཨཱཝུསོ སཱརིཔུཏྟ, ཨནཝཀཱསོ ཡཾ སོ བྷིཀྑུ ཨཏིཀྐམྨེཝ ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརབྷཀྑཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨཉྙཏརཾ མནོམཡཾ ཀཱཡཾ ཨུཔཔནྣོ སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷཾ སམཱཔཛྫེཡྻཱཔི ཝུཊྛཧེཡྻཱཔི – ནཏྠེཏཾ ཋཱན’’ནྟི.

དུཏིཡམྤི ཁོ…པེ… ཏཏིཡམྤི ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨིདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ སཱིལསམྤནྣོ སམཱདྷིསམྤནྣོ པཉྙཱསམྤནྣོ སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷཾ ¶ སམཱཔཛྫེཡྻཱཔི ཝུཊྛཧེཡྻཱཔི – ཨཏྠེཏཾ ཋཱནཾ ¶ . ནོ ཙེ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཨཉྙཾ ཨཱརཱདྷེཡྻ, ཨཏིཀྐམྨེཝ ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརབྷཀྑཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨཉྙཏརཾ མནོམཡཾ ཀཱཡཾ ཨུཔཔནྣོ སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷཾ སམཱཔཛྫེཡྻཱཔི ཝུཊྛཧེཡྻཱཔི – ཨཏྠེཏཾ ཋཱན’’ནྟི.

ཏཏིཡམྤི ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨུདཱཡཱི ཨཱཡསྨནྟཾ སཱརིཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཊྛཱནཾ ཁོ ཨེཏཾ, ཨཱཝུསོ སཱརིཔུཏྟ, ཨནཝཀཱསོ ཡཾ སོ བྷིཀྑུ ཨཏིཀྐམྨེཝ ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརབྷཀྑཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨཉྙཏརཾ མནོམཡཾ ཀཱཡཾ ཨུཔཔནྣོ སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷཾ སམཱཔཛྫེཡྻཱཔི ཝུཊྛཧེཡྻཱཔི – ནཏྠེཏཾ ཋཱན’’ནྟི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘བྷགཝཏོཔི ཁོ མེ སམྨུཁཱ ཨཱཡསྨཱ ཨུདཱཡཱི ཡཱཝཏཏིཡཀཾ པཊིཀྐོསཏི, ན ཙ མེ ཀོཙི བྷིཀྑུ ཨནུམོདཏི. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཏུཎྷཱི ཨསྶ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཏུཎྷཱི ཨཧོསི.

ཨཐ ¶ ཁོ བྷགཝཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨུདཱཡིཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཀཾ པན ཏྭཾ, ཨུདཱཡི, མནོམཡཾ ཀཱཡཾ པཙྩེསཱི’’ཏི? ‘‘ཡེ ཏེ, བྷནྟེ, དེཝཱ ཨརཱུཔིནོ སཉྙཱམཡཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཏུཡ྄ཧཾ, ཨུདཱཡི, བཱལསྶ ཨབྱཏྟསྶ བྷཎིཏེན! ཏྭམྤི ནཱམ བྷཎིཏབྦཾ མཉྙསཱི’’ཏི! ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཏྠི ནཱམ, ཨཱནནྡ, ཐེརཾ བྷིཀྑུཾ ཝིཧེསིཡམཱནཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑིསྶཐ ¶ . ན ཧི ནཱམ, ཨཱནནྡ, ཀཱརུཉྙམྤི བྷཝིསྶཏི ཐེརམྷི [བྱཏྟམྷི (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] བྷིཀྑུམྷི ཝིཧེསིཡམཱནམྷཱི’’ཏི.

ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཱིལསམྤནྣོ སམཱདྷིསམྤནྣོ པཉྙཱསམྤནྣོ སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷཾ སམཱཔཛྫེཡྻཱཔི ཝུཊྛཧེཡྻཱཔི – ཨཏྠེཏཾ ཋཱནཾ. ནོ ཙེ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཨཉྙཾ ཨཱརཱདྷེཡྻ ¶ , ཨཏིཀྐམྨེཝ ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརབྷཀྑཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨཉྙཏརཾ མནོམཡཾ ཀཱཡཾ ཨུཔཔནྣོ སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷཾ སམཱཔཛྫེཡྻཱཔི ཝུཊྛཧེཡྻཱཔི – ཨཏྠེཏཾ ཋཱན’’ནྟི. ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ. ཨིདཾ ཝཏྭཱན སུགཏོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཝིཧཱརཾ པཱཝིསི.

ཨཐ ¶ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨཙིརཔཀྐནྟསྶ བྷགཝཏོ ཡེནཱཡསྨཱ ཨུཔཝཱཎོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨུཔཝཱཎཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨིདྷཱཝུསོ ཨུཔཝཱཎ, ཨཉྙེ ཐེརེ བྷིཀྑཱུ ཝིཧེསེནྟི. མཡཾ ཏེན ན མུཙྩཱམ. ཨནཙྪརིཡཾ ཁོ, པནེཏཾ ཨཱཝུསོ ཨུཔཝཱཎ, ཡཾ བྷགཝཱ སཱཡནྷསམཡཾ པཊིསལླཱནཱ ཝུཊྛིཏོ ཨེཏདེཝ ཨཱརབྦྷ ཨུདཱཧརེཡྻ ཡཐཱ ཨཱཡསྨནྟཾཡེཝེཏྠ ཨུཔཝཱཎཾ པཊིབྷཱསེཡྻ. ཨིདཱནེཝ ཨམྷཱཀཾ སཱརཛྫཾ ཨོཀྐནྟ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ སཱཡནྷསམཡཾ པཊིསལླཱནཱ ཝུཊྛིཏོ ཡེན ཨུཔཊྛཱནསཱལཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. ནིསཛྫ ཁོ བྷགཝཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨུཔཝཱཎཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཀཏཱིཧི ནུ ཁོ, ཨུཔཝཱཎ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཐེརོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡོ ཙ ཧོཏི མནཱཔོ ཙ གརུ ཙ བྷཱཝནཱིཡོ ཙཱ’’ཏི? ‘‘པཉྩཧི, བྷནྟེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཐེརོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡོ ཙ ཧོཏི མནཱཔོ ཙ གརུ ཙ བྷཱཝནཱིཡོ ཙ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷནྟེ, ཐེརོ བྷིཀྑུ སཱིལཝཱ ཧོཏི…པེ… སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསུ; བཧུསྶུཏོ ཧོཏི…པེ… དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱ; ཀལྱཱཎཝཱཙོ ཧོཏི ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎོ པོརིཡཱ ཝཱཙཱཡ སམནྣཱགཏོ ཝིསྶཊྛཱཡ ¶ ཨནེལགལཱཡ [ཨནེལགལཱ༹ཡ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཨཏྠསྶ ཝིཉྙཱཔནིཡཱ; ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཧོཏི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི; ཨཱསཝཱནཾ ¶ ཁཡཱ…པེ… སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷནྟེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཐེརོ བྷིཀྑུ ¶ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡོ ཙ ཧོཏི མནཱཔོ ཙ གརུ ཙ བྷཱཝནཱིཡོ ཙཱ’’ཏི.

‘‘སཱདྷུ ¶ སཱདྷུ, ཨུཔཝཱཎ! ཨིམེཧི ཁོ, ཨུཔཝཱཎ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཐེརོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡོ ཙ ཧོཏི མནཱཔོ ཙ གརུ ཙ བྷཱཝནཱིཡོ ཙ. ཨིམེ ཙེ, ཨུཔཝཱཎ, པཉྩ དྷམྨཱ ཐེརསྶ བྷིཀྑུནོ ན སཾཝིཛྫེཡྻུཾ, ཏཾ སབྲཧྨཙཱརཱི ན སཀྐརེཡྻུཾ ན གརུཾ ཀརེཡྻུཾ ན མཱནེཡྻུཾ ན པཱུཛེཡྻུཾ ཁཎྜིཙྩེན པཱལིཙྩེན ཝལིཏྟཙཏཱཡ. ཡསྨཱ ཙ ཁོ, ཨུཔཝཱཎ, ཨིམེ པཉྩ དྷམྨཱ ཐེརསྶ བྷིཀྑུནོ སཾཝིཛྫནྟི, ཏསྨཱ ཏཾ སབྲཧྨཙཱརཱི སཀྐརོནྟི གརུཾ ཀརོནྟི མཱནེནྟི པཱུཛེནྟཱི’’ཏི. ཚཊྛཾ.

༧. ཙོདནཱསུཏྟཾ

༡༦༧. ཏཏྲ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཙོདཀེན, ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑུནཱ པརཾ ཙོདེཏུཀཱམེན པཉྩ དྷམྨེ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨུཔཊྛཱཔེཏྭཱ པརོ ཙོདེཏབྦོ’’.

‘‘ཀཏམེ པཉྩ? ཀཱལེན ཝཀྑཱམི, ནོ ཨཀཱལེན; བྷཱུཏེན ཝཀྑཱམི, ནོ ཨབྷཱུཏེན; སཎྷེན ཝཀྑཱམི, ནོ ཕརུསེན; ཨཏྠསཾཧིཏེན ཝཀྑཱམི, ནོ ཨནཏྠསཾཧིཏེན; མེཏྟཙིཏྟོ [མེཏྟཙིཏྟེན (སཱི. པཱི. ཀ.) ཙཱུལ༹ཝ. ༤༠༠ པསྶིཏབྦཾ] ཝཀྑཱམི, ནོ དོསནྟརོ [དོསནྟརེན (སཱི. པཱི. ཀ.)]. ཙོདཀེན, ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑུནཱ པརཾ ཙོདེཏུཀཱམེན ཨིམེ པཉྩ དྷམྨེ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨུཔཊྛཱཔེཏྭཱ པརོ ཙོདེཏབྦོ.

‘‘ཨིདྷཱཧཾ ¶ , ཨཱཝུསོ, ཨེཀཙྩཾ པུགྒལཾ པསྶཱམི ཨཀཱལེན ཙོདིཡམཱནཾ ནོ ཀཱལེན ཀུཔིཏཾ, ཨབྷཱུཏེན ཙོདིཡམཱནཾ ནོ བྷཱུཏེན ཀུཔིཏཾ, ཕརུསེན ཙོདིཡམཱནཾ ནོ སཎྷེན ཀུཔིཏཾ, ཨནཏྠསཾཧིཏེན ཙོདིཡམཱནཾ ནོ ཨཏྠསཾཧིཏེན ཀུཔིཏཾ, དོསནྟརེན ཙོདིཡམཱནཾ ནོ མེཏྟཙིཏྟེན ཀུཔིཏཾ.

‘‘ཨདྷམྨཙུདིཏསྶ, ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑུནོ པཉྩཧཱཀཱརེཧི ཨཝིཔྤཊིསཱརོ ཨུཔདཧཱཏབྦོ [ཨུཔདཧིཏབྦོ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] – ‘ཨཀཱལེནཱཡསྨཱ ཙུདིཏོ ནོ ཀཱལེན ¶ , ཨལཾ ཏེ ཨཝིཔྤཊིསཱརཱཡ; ཨབྷཱུཏེནཱཡསྨཱ ཙུདིཏོ ནོ བྷཱུཏེན ¶ , ཨལཾ ཏེ ཨཝིཔྤཊིསཱརཱཡ; ཕརུསེནཱཡསྨཱ ཙུདིཏོ ནོ སཎྷེན, ཨལཾ ཏེ ཨཝིཔྤཊིསཱརཱཡ ¶ ; ཨནཏྠསཾཧིཏེནཱཡསྨཱ ཙུདིཏོ ནོ ཨཏྠསཾཧིཏེན, ཨལཾ ཏེ ཨཝིཔྤཊིསཱརཱཡ; དོསནྟརེནཱཡསྨཱ ཙུདིཏོ ནོ མེཏྟཙིཏྟེན, ཨལཾ ཏེ ཨཝིཔྤཊིསཱརཱཡཱ’ཏི. ཨདྷམྨཙུདིཏསྶ, ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑུནོ ཨིམེཧི པཉྩཧཱཀཱརེཧི ཨཝིཔྤཊིསཱརོ ཨུཔདཧཱཏབྦོ.

‘‘ཨདྷམྨཙོདཀསྶ, ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑུནོ པཉྩཧཱཀཱརེཧི ཝིཔྤཊིསཱརོ ཨུཔདཧཱཏབྦོ – ‘ཨཀཱལེན ཏེ, ཨཱཝུསོ, ཙོདིཏོ [ཙུདིཏོ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] ནོ ཀཱལེན, ཨལཾ ཏེ ཝིཔྤཊིསཱརཱཡ; ཨབྷཱུཏེན ཏེ, ཨཱཝུསོ, ཙོདིཏོ ནོ བྷཱུཏེན, ཨལཾ ཏེ ཝིཔྤཊིསཱརཱཡ; ཕརུསེན ཏེ, ཨཱཝུསོ, ཙོདིཏོ ནོ སཎྷེན, ཨལཾ ཏེ ཝིཔྤཊིསཱརཱཡ; ཨནཏྠསཾཧིཏེན ཏེ, ཨཱཝུསོ, ཙོདིཏོ ནོ ཨཏྠསཾཧིཏེན, ཨལཾ ཏེ ཝིཔྤཊིསཱརཱཡ; དོསནྟརེན ཏེ, ཨཱཝུསོ, ཙོདིཏོ ནོ མེཏྟཙིཏྟེན, ཨལཾ ཏེ ཝིཔྤཊིསཱརཱཡཱ’ཏི. ཨདྷམྨཙོདཀསྶ, ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑུནོ ཨིམེཧི པཉྩཧཱཀཱརེཧི ཝིཔྤཊིསཱརོ ཨུཔདཧཱཏབྦོ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཡཐཱ ན ཨཉྙོཔི བྷིཀྑུ ¶ ཨབྷཱུཏེན ཙོདེཏབྦཾ མཉྙེཡྻཱཏི.

‘‘ཨིདྷ པནཱཧཾ, ཨཱཝུསོ, ཨེཀཙྩཾ པུགྒལཾ པསྶཱམི ཀཱལེན ཙོདིཡམཱནཾ ནོ ཨཀཱལེན ཀུཔིཏཾ, བྷཱུཏེན ཙོདིཡམཱནཾ ནོ ཨབྷཱུཏེན ཀུཔིཏཾ, སཎྷེན ཙོདིཡམཱནཾ ནོ ཕརུསེན ཀུཔིཏཾ, ཨཏྠསཾཧིཏེན ཙོདིཡམཱནཾ ནོ ཨནཏྠསཾཧིཏེན ཀུཔིཏཾ, མེཏྟཙིཏྟེན ཙོདིཡམཱནཾ ནོ དོསནྟརེན ཀུཔིཏཾ.

‘‘དྷམྨཙུདིཏསྶ, ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑུནོ པཉྩཧཱཀཱརེཧི ཝིཔྤཊིསཱརོ ཨུཔདཧཱཏབྦོ – ‘ཀཱལེནཱཡསྨཱ ཙུདིཏོ ནོ ཨཀཱལེན, ཨལཾ ཏེ ཝིཔྤཊིསཱརཱཡ; བྷཱུཏེནཱཡསྨཱ ཙུདིཏོ ནོ ཨབྷཱུཏེན, ཨལཾ ཏེ ཝིཔྤཊིསཱརཱཡ; སཎྷེནཱཡསྨཱ ཙུདིཏོ ནོ ཕརུསེན, ཨལཾ ཏེ ཝིཔྤཊིསཱརཱཡ; ཨཏྠསཾཧིཏེནཱཡསྨཱ ཙུདིཏོ ནོ ཨནཏྠསཾཧིཏེན, ཨལཾ ཏེ ཝིཔྤཊིསཱརཱཡ; མེཏྟཙིཏྟེནཱཡསྨཱ ཙུདིཏོ ནོ དོསནྟརེན, ཨལཾ ཏེ ཝིཔྤཊིསཱརཱཡཱ’ཏི. དྷམྨཙུདིཏསྶ ¶ , ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑུནོ ཨིམེཧི པཉྩཧཱཀཱརེཧི ཝིཔྤཊིསཱརོ ཨུཔདཧཱཏབྦོ.

‘‘དྷམྨཙོདཀསྶ, ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑུནོ པཉྩཧཱཀཱརེཧི ཨཝིཔྤཊིསཱརོ ཨུཔདཧཱཏབྦོ – ‘ཀཱལེན ཏེ, ཨཱཝུསོ, ཙོདིཏོ ནོ ཨཀཱལེན, ཨལཾ ¶ ཏེ ཨཝིཔྤཊིསཱརཱཡ; བྷཱུཏེན ཏེ, ཨཱཝུསོ, ཙོདིཏོ ནོ ཨབྷཱུཏེན, ཨལཾ ཏེ ཨཝིཔྤཊིསཱརཱཡ; སཎྷེན ཏེ, ཨཱཝུསོ, ཙོདིཏོ ནོ ¶ ཕརུསེན, ཨལཾ ཏེ ཨཝིཔྤཊིསཱརཱཡ; ཨཏྠསཾཧིཏེན ཏེ, ཨཱཝུསོ, ཙོདིཏོ ནོ ཨནཏྠསཾཧིཏེན, ཨལཾ ཏེ ཨཝིཔྤཊིསཱརཱཡ; མེཏྟཙིཏྟེན ཏེ, ཨཱཝུསོ, ཙོདིཏོ ནོ དོསནྟརེན, ཨལཾ ཏེ ཨཝིཔྤཊིསཱརཱཡཱ’ཏི. དྷམྨཙོདཀསྶ, ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑུནོ ཨིམེཧི པཉྩཧཱཀཱརེཧི ཨཝིཔྤཊིསཱརོ ཨུཔདཧཱཏབྦོ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཡཐཱ ཨཉྙོཔི ¶ བྷིཀྑུ བྷཱུཏེན ཙོདིཏབྦཾ མཉྙེཡྻཱཏི.

‘‘ཙུདིཏེན, ཨཱཝུསོ, པུགྒལེན དྭཱིསུ དྷམྨེསུ པཏིཊྛཱཏབྦཾ – སཙྩེ ཙ, ཨཀུཔྤེ ཙ. མཾ ཙེཔི [པཉྩཧི (སྱཱ. ཀ.)], ཨཱཝུསོ, པརེ ཙོདེཡྻུཾ ཀཱལེན ཝཱ ཨཀཱལེན ཝཱ བྷཱུཏེན ཝཱ ཨབྷཱུཏེན ཝཱ སཎྷེན ཝཱ ཕརུསེན ཝཱ ཨཏྠསཾཧིཏེན ཝཱ ཨནཏྠསཾཧིཏེན ཝཱ མེཏྟཙིཏྟཱ [མེཏྟཙིཏྟེན (སཱི. པཱི. ཀ.) མ. ནི. ༡.༢༢༧ པསྶིཏབྦཾ] ཝཱ དོསནྟརཱ [དོསནྟརེན (སཱི. པཱི. ཀ.)] ཝཱ, ཨཧམྤི དྭཱིསུཡེཝ དྷམྨེསུ པཏིཊྛཧེཡྻཾ – སཙྩེ ཙ, ཨཀུཔྤེ ཙ. སཙེ ཛཱནེཡྻཾ – ‘ཨཏྠེསོ མཡི དྷམྨོ’ཏི, ‘ཨཏྠཱི’ཏི ནཾ ཝདེཡྻཾ – ‘སཾཝིཛྫཏེསོ མཡི དྷམྨོ’ཏི. སཙེ ཛཱནེཡྻཾ – ‘ནཏྠེསོ མཡི དྷམྨོ’ཏི, ‘ནཏྠཱི’ཏི ནཾ ཝདེཡྻཾ – ‘ནེསོ དྷམྨོ མཡི སཾཝིཛྫཏཱི’ཏི.

‘‘ཨེཝམྤི ཁོ ཏེ [ཨེཝམྤི ཁོ (ཀ.)], སཱརིཔུཏྟ, ཝུཙྩམཱནཱ ཨཐ ཙ པནིདྷེཀཙྩེ མོགྷཔུརིསཱ ན པདཀྑིཎཾ གཎྷནྟཱི’’ཏི.

‘‘ཡེ ཏེ, བྷནྟེ, པུགྒལཱ ཨསྶདྡྷཱ ཛཱིཝིཀཏྠཱ ན སདྡྷཱ ¶ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏཱ སཋཱ མཱཡཱཝིནོ ཀེཏབིནོ [ཀེཊུབྷིནོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨུདྡྷཏཱ ཨུནྣལཱ༹ ཙཔལཱ མུཁརཱ ཝིཀིཎྞཝཱཙཱ ཨིནྡྲིཡེསུ ཨགུཏྟདྭཱརཱ བྷོཛནེ ཨམཏྟཉྙུནོ ཛཱགརིཡཾ ཨནནུཡུཏྟཱ སཱམཉྙེ ཨནཔེཀྑཝནྟོ སིཀྑཱཡ ན ཏིབྦགཱརཝཱ བཱཧུལིཀཱ སཱཐལིཀཱ ཨོཀྐམནེ པུབྦངྒམཱ པཝིཝེཀེ ནིཀྑིཏྟདྷུརཱ ཀུསཱིཏཱ ཧཱིནཝཱིརིཡཱ མུཊྛསྶཏིནོ ཨསམྤཛཱནཱ ཨསམཱཧིཏཱ ཝིབྦྷནྟཙིཏྟཱ དུཔྤཉྙཱ ཨེལ༹མཱུགཱ, ཏེ མཡཱ ཨེཝཾ ཝུཙྩམཱནཱ ན པདཀྑིཎཾ གཎྷནྟི.

‘‘ཡེ པན ཏེ, བྷནྟེ, ཀུལཔུཏྟཱ ¶ སདྡྷཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏཱ ཨསཋཱ ཨམཱཡཱཝིནོ ཨཀེཏབིནོ ཨནུདྡྷཏཱ ཨནུནྣལཱ༹ ཨཙཔལཱ ཨམུཁརཱ ཨཝིཀིཎྞཝཱཙཱ ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཱ བྷོཛནེ མཏྟཉྙུནོ ཛཱགརིཡཾ ¶ ཨནུཡུཏྟཱ སཱམཉྙེ ཨཔེཀྑཝནྟོ སིཀྑཱཡ ཏིབྦགཱརཝཱ ན བཱཧུལིཀཱ ན སཱཐལིཀཱ ཨོཀྐམནེ ནིཀྑིཏྟདྷུརཱ པཝིཝེཀེ པུབྦངྒམཱ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡཱ ¶ པཧིཏཏྟཱ ཨུཔཊྛིཏསྶཏིནོ སམྤཛཱནཱ སམཱཧིཏཱ ཨེཀགྒཙིཏྟཱ པཉྙཝནྟོ ཨནེལ༹མཱུགཱ, ཏེ མཡཱ ཨེཝཾ ཝུཙྩམཱནཱ པདཀྑིཎཾ གཎྷནྟཱིཏི.

‘‘ཡེ ཏེ, སཱརིཔུཏྟ, པུགྒལཱ ཨསྶདྡྷཱ ཛཱིཝིཀཏྠཱ ན སདྡྷཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏཱ སཋཱ མཱཡཱཝིནོ ཀེཏབིནོ ཨུདྡྷཏཱ ཨུནྣལཱ༹ ཙཔལཱ མུཁརཱ ཝིཀིཎྞཝཱཙཱ ཨིནྡྲིཡེསུ ཨགུཏྟདྭཱརཱ བྷོཛནེ ཨམཏྟཉྙུནོ ཛཱགརིཡཾ ཨནནུཡུཏྟཱ སཱམཉྙེ ཨནཔེཀྑཝནྟོ སིཀྑཱཡ ན ཏིབྦགཱརཝཱ བཱཧུལིཀཱ སཱཐལིཀཱ ཨོཀྐམནེ པུབྦངྒམཱ པཝིཝེཀེ ནིཀྑིཏྟདྷུརཱ ཀུསཱིཏཱ ཧཱིནཝཱིརིཡཱ མུཊྛསྶཏིནོ ཨསམྤཛཱནཱ ཨསམཱཧིཏཱ ཝིབྦྷནྟཙིཏྟཱ དུཔྤཉྙཱ ཨེལ༹མཱུགཱ, ཏིཊྛནྟུ ཏེ.

‘‘ཡེ པན, ཏེ སཱརིཔུཏྟ, ཀུལཔུཏྟཱ སདྡྷཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏཱ ཨསཋཱ ཨམཱཡཱཝིནོ ཨཀེཏབིནོ ཨནུདྡྷཏཱ ཨནུནྣལཱ༹ ཨཙཔལཱ ཨམུཁརཱ ཨཝིཀིཎྞཝཱཙཱ ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཱ བྷོཛནེ མཏྟཉྙུནོ ཛཱགརིཡཾ ཨནུཡུཏྟཱ སཱམཉྙེ ཨཔེཀྑཝནྟོ སིཀྑཱཡ ཏིབྦགཱརཝཱ ན བཱཧུལིཀཱ ན སཱཐལིཀཱ ཨོཀྐམནེ ནིཀྑིཏྟདྷུརཱ པཝིཝེཀེ པུབྦངྒམཱ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡཱ པཧིཏཏྟཱ ཨུཔཊྛིཏསྶཏིནོ སམྤཛཱནཱ སམཱཧིཏཱ ཨེཀགྒཙིཏྟཱ པཉྙཝནྟོ ཨནེལ༹མཱུགཱ, ཏེ ཏྭཾ, སཱརིཔུཏྟ, ཝདེཡྻཱསི ¶ . ཨོཝད, སཱརིཔུཏྟ ¶ , སབྲཧྨཙཱརཱི; ཨནུསཱས, སཱརིཔུཏྟ, སབྲཧྨཙཱརཱི – ‘ཨསདྡྷམྨཱ ཝུཊྛཱཔེཏྭཱ སདྡྷམྨེ པཏིཊྛཱཔེསྶཱམི སབྲཧྨཙཱརཱི’ཏི. ཨེཝཉྷི ཏེ, སཱརིཔུཏྟ, སིཀྑིཏབྦ’’ནྟི. སཏྟམཾ.

༨. སཱིལསུཏྟཾ

༡༦༨. ཏཏྲ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘དུསྶཱིལསྶ, ཨཱཝུསོ, སཱིལཝིཔནྣསྶ ཧཏཱུཔནིསོ ཧོཏི སམྨཱསམཱདྷི; སམྨཱསམཱདྷིམྷི ཨསཏི སམྨཱསམཱདྷིཝིཔནྣསྶ ཧཏཱུཔནིསཾ ཧོཏི ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནཾ; ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནེ ཨསཏི ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནཝིཔནྣསྶ ཧཏཱུཔནིསོ ཧོཏི ནིབྦིདཱཝིརཱགོ; ནིབྦིདཱཝིརཱགེ ཨསཏི ནིབྦིདཱཝིརཱགཝིཔནྣསྶ ཧཏཱུཔནིསཾ ཧོཏི ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཾ. སེཡྻཐཱཔི, ཨཱཝུསོ, རུཀྑོ སཱཁཱཔལཱསཝིཔནྣོ. ཏསྶ པཔཊིཀཱཔི ན པཱརིཔཱུརིཾ གཙྪཏི, ཏཙོཔི ¶ …པེ… ཕེགྒུཔི… སཱརོཔི ན པཱརིཔཱུརིཾ གཙྪཏི. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ, དུསྶཱིལསྶ སཱིལཝིཔནྣསྶ ཧཏཱུཔནིསོ ཧོཏི སམྨཱསམཱདྷི; སམྨཱསམཱདྷིམྷི ¶ ཨསཏི སམྨཱསམཱདྷིཝིཔནྣསྶ ཧཏཱུཔནིསཾ ཧོཏི ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནཾ; ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནེ ཨསཏི ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནཝིཔནྣསྶ ཧཏཱུཔནིསོ ཧོཏི ནིབྦིདཱཝིརཱགོ; ནིབྦིདཱཝིརཱགེ ཨསཏི ནིབྦིདཱཝིརཱགཝིཔནྣསྶ ཧཏཱུཔནིསཾ ཧོཏི ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཾ.

‘‘སཱིལཝཏོ, ཨཱཝུསོ, སཱིལསམྤནྣསྶ ཨུཔནིསསམྤནྣོ ཧོཏི སམྨཱསམཱདྷི; སམྨཱསམཱདྷིམྷི སཏི སམྨཱསམཱདྷིསམྤནྣསྶ ཨུཔནིསསམྤནྣཾ ཧོཏི ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནཾ; ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནེ སཏི ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནསམྤནྣསྶ ཨུཔནིསསམྤནྣོ ཧོཏི ནིབྦིདཱཝིརཱགོ; ནིབྦིདཱཝིརཱགེ སཏི ནིབྦིདཱཝིརཱགསམྤནྣསྶ ཨུཔནིསསམྤནྣཾ ¶ ཧོཏི ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཾ. སེཡྻཐཱཔི, ཨཱཝུསོ, རུཀྑོ, སཱཁཱཔལཱསསམྤནྣོ. ཏསྶ པཔཊིཀཱཔི པཱརིཔཱུརིཾ གཙྪཏི, ཏཙོཔི…པེ… ཕེགྒུཔི… སཱརོཔི ¶ པཱརིཔཱུརིཾ གཙྪཏི. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, ཨཱཝུསོ, སཱིལཝཏོ སཱིལསམྤནྣསྶ ཨུཔནིསསམྤནྣོ ཧོཏི སམྨཱསམཱདྷི; སམྨཱསམཱདྷིམྷི སཏི སམྨཱསམཱདྷིསམྤནྣསྶ ཨུཔནིསསམྤནྣཾ ཧོཏི ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནཾ; ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནེ སཏི ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནསམྤནྣསྶ ཨུཔནིསསམྤནྣོ ཧོཏི ནིབྦིདཱཝིརཱགོ; ནིབྦིདཱཝིརཱགེ སཏི ནིབྦིདཱཝིརཱགསམྤནྣསྶ ཨུཔནིསསམྤནྣཾ ཧོཏི ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶན’’ནྟི [ཨ. ནི. ༥.༡༦༨; ༦.༥༠; ༧.༦༥]. ཨཊྛམཾ.

༩. ཁིཔྤནིསནྟིསུཏྟཾ

༡༦༩. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཡེནཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨཏཱ སཱརིཔུཏྟེན སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ [སཱརཱཎཱིཡཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨཱཡསྨནྟཾ སཱརིཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཀིཏྟཱཝཏཱ ནུ ཁོ, ཨཱཝུསོ སཱརིཔུཏྟ, བྷིཀྑུ ཁིཔྤནིསནྟི ཙ ཧོཏི, ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ སུགྒཧིཏགྒཱཧཱི ཙ, བཧུཉྩ གཎྷཱཏི, གཧིཏཉྩསྶ ནཔྤམུསྶཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱཡསྨཱ ཁོ ཨཱནནྡོ བཧུསྶུཏོ. པཊིབྷཱཏུ ཨཱཡསྨནྟཾཡེཝ ཨཱནནྡ’’ནྟི. ‘‘ཏེནཧཱཝུསོ སཱརིཔུཏྟ, སུཎཱཧི, སཱདྷུཀཾ མནསི ¶ ཀརོཧི; བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམཱཝུསོ’’ཏི ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ པཙྩསྶོསི. ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཨིདྷཱཝུསོ སཱརིཔུཏྟ, བྷིཀྑུ ཨཏྠཀུསལོ ཙ ཧོཏི, དྷམྨཀུསལོ ཙ, བྱཉྫནཀུསལོ ཙ ¶ , ནིརུཏྟིཀུསལོ ཙ, པུབྦཱཔརཀུསལོ ཙ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁོ ¶ , ཨཱཝུསོ སཱརིཔུཏྟ, བྷིཀྑུ ཁིཔྤནིསནྟི ཙ ཧོཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ, སུགྒཧིཏགྒཱཧཱི ཙ, བཧུཉྩ གཎྷཱཏི, གཧིཏཉྩསྶ ནཔྤམུསྶཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨཙྪརིཡཾ, ཨཱཝུསོ! ཨབྦྷུཏཾ, ཨཱཝུསོ!! ཡཱཝ སུབྷཱསིཏཾ ཙིདཾ ཨཱཡསྨཏཱ ཨཱནནྡེན. ཨིམེཧི ཙ མཡཾ པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཾ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ དྷཱརེམ – ‘ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨཏྠཀུསལོ དྷམྨཀུསལོ བྱཉྫནཀུསལོ ནིརུཏྟིཀུསལོ པུབྦཱཔརཀུསལོ’’’ཏི. ནཝམཾ.

༡༠. བྷདྡཛིསུཏྟཾ

༡༧༠. ཨེཀཾ ¶ སམཡཾ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཀོསམྦིཡཾ ཝིཧརཏི གྷོསིཏཱརཱམེ. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ བྷདྡཛི ཡེནཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨཏཱ ཨཱནནྡེན སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཨཱཡསྨནྟཾ བྷདྡཛིཾ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, ཨཱཝུསོ བྷདྡཛི, དསྶནཱནཾ ཨགྒཾ, ཀིཾ སཝནཱནཾ ཨགྒཾ, ཀིཾ སུཁཱནཾ ཨགྒཾ, ཀིཾ སཉྙཱནཾ ཨགྒཾ, ཀིཾ བྷཝཱནཾ ཨགྒ’’ནྟི?

‘‘ཨཏྠཱཝུསོ, བྲཧྨཱ ཨབྷིབྷཱུ ཨནབྷིབྷཱུཏོ ཨཉྙདཏྠུདསོ ཝསཝཏྟཱི, ཡོ ཏཾ བྲཧྨཱནཾ པསྶཏི, ཨིདཾ དསྶནཱནཾ ཨགྒཾ. ཨཏྠཱཝུསོ, ཨཱབྷསྶརཱ ནཱམ དེཝཱ སུཁེན ཨབྷིསནྣཱ པརིསནྣཱ. ཏེ ཀདཱཙི ཀརཧཙི ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེནྟི – ‘ཨཧོ སུཁཾ, ཨཧོ སུཁ’ནྟི! ཡོ ཏཾ སདྡཾ སུཎཱཏི, ཨིདཾ སཝནཱནཾ ཨགྒཾ. ཨཏྠཱཝུསོ, སུབྷཀིཎྷཱ ནཱམ དེཝཱ. ཏེ སནྟཾཡེཝ ཏུསིཏཱ སུཁཾ པཊིཝེདེནྟི, ཨིདཾ སུཁཱནཾ ཨགྒཾ. ཨཏྠཱཝུསོ, ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཱུཔགཱ དེཝཱ, ཨིདཾ སཉྙཱནཾ ¶ ཨགྒཾ. ཨཏྠཱཝུསོ, ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཱུཔགཱ དེཝཱ, ཨིདཾ བྷཝཱནཾ ཨགྒ’’ནྟི. ‘‘སམེཏི ཁོ ཨིདཾ ཨཱཡསྨཏོ བྷདྡཛིསྶ, ཡདིདཾ བཧུནཱ ཛནེནཱ’’ཏི?

‘‘ཨཱཡསྨཱ ¶ ཁོ, ཨཱནནྡོ, བཧུསྶུཏོ. པཊིབྷཱཏུ ཨཱཡསྨནྟཾཡེཝ ཨཱནནྡ’’ནྟི. ‘‘ཏེནཧཱཝུསོ བྷདྡཛི, སུཎཱཧི, སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཧི; བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝམཱཝུསོ’’ཏི ཁོ ཨཱཡསྨཱ བྷདྡཛི ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ པཙྩསྶོསི. ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཡཐཱ ¶ པསྶཏོ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཨནནྟརཱ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡོ ཧོཏི, ཨིདཾ དསྶནཱནཾ ཨགྒཾ. ཡཐཱ སུཎཏོ ཨནནྟརཱ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡོ ཧོཏི, ཨིདཾ སཝནཱནཾ ཨགྒཾ. ཡཐཱ སུཁིཏསྶ ཨནནྟརཱ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡོ ཧོཏི, ཨིདཾ སུཁཱནཾ ཨགྒཾ. ཡཐཱ སཉྙིསྶ ཨནནྟརཱ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡོ ཧོཏི, ཨིདཾ སཉྙཱནཾ ཨགྒཾ. ཡཐཱ བྷཱུཏསྶ ཨནནྟརཱ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡོ ཧོཏི, ཨིདཾ བྷཝཱནཾ ཨགྒ’’ནྟི. དསམཾ.

ཨཱགྷཱཏཝགྒོ ¶ དུཏིཡོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

དྭེ ཨཱགྷཱཏཝིནཡཱ, སཱཀཙྪཱ སཱཛཱིཝཏོ པཉྷཾ;

པུཙྪཱ ནིརོདྷོ ཙོདནཱ, སཱིལཾ ནིསནྟི བྷདྡཛཱིཏི.

(༡༨) ༣. ཨུཔཱསཀཝགྒོ

༡. སཱརཛྫསུཏྟཾ

༡༧༡. ཨེཝཾ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཏཏྲ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘བྷིཀྑཝོ’’ཏི ¶ . ‘‘བྷདནྟེ’’ཏི ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨུཔཱསཀོ སཱརཛྫཾ ཨོཀྐནྟོ ཧོཏི. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? པཱཎཱཏིཔཱཏཱི ཧོཏི, ཨདིནྣཱདཱཡཱི ཧོཏི, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱི ཧོཏི, མུསཱཝཱདཱི ཧོཏི, སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱཡཱི ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨུཔཱསཀོ སཱརཛྫཾ ཨོཀྐནྟོ ཧོཏི.

‘‘པཉྩཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨུཔཱསཀོ ཝིསཱརདོ ཧོཏི. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨུཔཱསཀོ ཝིསཱརདོ ཧོཏཱི’’ཏི. པཋམཾ.

༢. ཝིསཱརདསུཏྟཾ

༡༧༢. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨུཔཱསཀོ ཨཝིསཱརདོ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? པཱཎཱཏིཔཱཏཱི ¶ ཧོཏི…པེ… སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱཡཱི ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨུཔཱསཀོ ཨཝིསཱརདོ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི.

‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨུཔཱསཀོ ཝིསཱརདོ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི. ཀཏམེཧི ¶ པཉྩཧི? པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི…པེ… སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨུཔཱསཀོ ཝིསཱརདོ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏཱི’’ཏི. དུཏིཡཾ.

༣. ནིརཡསུཏྟཾ

༡༧༣. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨུཔཱསཀོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ¶ ཨེཝཾ ནིརཡེ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? པཱཎཱཏིཔཱཏཱི ཧོཏི…པེ… སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱཡཱི ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨུཔཱསཀོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ ནིརཡེ.

‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨུཔཱསཀོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ སགྒེ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི…པེ… སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨུཔཱསཀོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ སགྒེ’’ཏི. ཏཏིཡཾ.

༤. ཝེརསུཏྟཾ

༡༧༤. ཨཐ ¶ ཁོ ཨནཱཐཔིཎྜིཀོ གཧཔཏི ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཨནཱཐཔིཎྜིཀཾ གཧཔཏིཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘པཉྩ, གཧཔཏི, བྷཡཱནི ཝེརཱནི ཨཔྤཧཱཡ ‘དུསྶཱིལོ’ ཨིཏི ཝུཙྩཏི, ནིརཡཉྩ ཨུཔཔཛྫཏི. ཀཏམཱནི པཉྩ? པཱཎཱཏིཔཱཏཾ, ཨདིནྣཱདཱནཾ, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཾ, མུསཱཝཱདཾ, སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཾ – ཨིམཱནི ¶ ཁོ, གཧཔཏི, པཉྩ བྷཡཱནི ཝེརཱནི ཨཔྤཧཱཡ ‘དུསྶཱིལོ’ ཨིཏི ཝུཙྩཏི, ནིརཡཉྩ ཨུཔཔཛྫཏི.

‘‘པཉྩ, གཧཔཏི, བྷཡཱནི ཝེརཱནི པཧཱཡ ‘སཱིལཝཱ’ ཨིཏི ཝུཙྩཏི, སུགཏིཉྩ ཨུཔཔཛྫཏི ¶ . ཀཏམཱནི པཉྩ? པཱཎཱཏིཔཱཏཾ, ཨདིནྣཱདཱནཾ, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཾ, མུསཱཝཱདཾ, སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཾ – ཨིམཱནི ཁོ, གཧཔཏི, པཉྩ བྷཡཱནི ཝེརཱནི པཧཱཡ ‘སཱིལཝཱ’ ཨིཏི ཝུཙྩཏི, སུགཏིཉྩ ཨུཔཔཛྫཏི.

‘‘ཡཾ, གཧཔཏི, པཱཎཱཏིཔཱཏཱི པཱཎཱཏིཔཱཏཔཙྩཡཱ དིཊྛདྷམྨིཀམྤི བྷཡཾ ཝེརཾ པསཝཏི, སམྤརཱཡིཀམྤི བྷཡཾ ཝེརཾ པསཝཏི, ཙེཏསིཀམྤི ¶ དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི, པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ནེཝ དིཊྛདྷམྨིཀཾ བྷཡཾ ཝེརཾ པསཝཏི, ན སམྤརཱཡིཀཾ བྷཡཾ ཝེརཾ པསཝཏི, ན ཙེཏསིཀཾ དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི. པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏསྶ ཨེཝཾ ཏཾ བྷཡཾ ཝེརཾ ཝཱུཔསནྟཾ ཧོཏི.

‘‘ཡཾ, གཧཔཏི, ཨདིནྣཱདཱཡཱི…པེ….

‘‘ཡཾ, གཧཔཏི, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱི…པེ….

‘‘ཡཾ, གཧཔཏི, མུསཱཝཱདཱི…པེ….

‘‘ཡཾ, གཧཔཏི, སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱཡཱི སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཔཙྩཡཱ དིཊྛདྷམྨིཀམྤི བྷཡཾ ཝེརཾ པསཝཏི, སམྤརཱཡིཀམྤི བྷཡཾ ཝེརཾ པསཝཏི, ཙེཏསིཀམྤི དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི, སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏོ ནེཝ དིཊྛདྷམྨིཀཾ བྷཡཾ ཝེརཾ པསཝཏི, ན སམྤརཱཡིཀཾ བྷཡཾ ཝེརཾ པསཝཏི, ན ཙེཏསིཀཾ དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏི. སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏསྶ ཨེཝཾ ཏཾ བྷཡཾ ཝེརཾ ཝཱུཔསནྟཾ ཧོཏཱི’’ཏི.

‘‘ཡོ ¶ པཱཎམཏིཔཱཏེཏི, མུསཱཝཱདཉྩ བྷཱསཏི;

ལོཀེ ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡཏི, པརདཱརཉྩ གཙྪཏི;

སུརཱམེརཡཔཱནཉྩ, ཡོ ནརོ ཨནུཡུཉྫཏི.

‘‘ཨཔྤཧཱཡ པཉྩ ཝེརཱནི, དུསྶཱིལོ ཨིཏི ཝུཙྩཏི;

ཀཱཡསྶ བྷེདཱ དུཔྤཉྙོ, ནིརཡཾ སོཔཔཛྫཏི.

‘‘ཡོ ¶ པཱཎཾ ནཱཏིཔཱཏེཏི, མུསཱཝཱདཾ ན བྷཱསཏི;

ལོཀེ ཨདིནྣཾ ནཱདིཡཏི, པརདཱརཾ ན གཙྪཏི;

སུརཱམེརཡཔཱནཉྩ ¶ , ཡོ ནརོ ནཱནུཡུཉྫཏི.

‘‘པཧཱཡ པཉྩ ཝེརཱནི, སཱིལཝཱ ཨིཏི ཝུཙྩཏི;

ཀཱཡསྶ ¶ བྷེདཱ སཔྤཉྙོ, སུགཏིཾ སོཔཔཛྫཏཱི’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ;

༥. ཙཎྜཱལསུཏྟཾ

༡༧༥. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨུཔཱསཀོ ཨུཔཱསཀཙཎྜཱལོ ཙ ཧོཏི ཨུཔཱསཀམལཉྩ ཨུཔཱསཀཔཏིཀུཊྛོ ཙ [ཨུཔཱསཀཔཏིཀིཊྛོ ཙ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨསྶདྡྷོ ཧོཏི; དུསྶཱིལོ ཧོཏི; ཀོཏཱུཧལམངྒལིཀོ ཧོཏི, མངྒལཾ པཙྩེཏི ནོ ཀམྨཾ; ཨིཏོ ཙ བཧིདྡྷཱ དཀྑིཎེཡྻཾ གཝེསཏི; ཏཏྠ ཙ པུབྦཀཱརཾ ཀརོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨུཔཱསཀོ ཨུཔཱསཀཙཎྜཱལོ ཙ ཧོཏི ཨུཔཱསཀམལཉྩ ཨུཔཱསཀཔཏིཀུཊྛོ ཙ.

‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨུཔཱསཀོ ཨུཔཱསཀརཏནཉྩ ཧོཏི ཨུཔཱསཀཔདུམཉྩ ཨུཔཱསཀཔུཎྜརཱིཀཉྩ [ཨུཔཱསཀཔུཎྜརཱིཀོ ཙ (པཱི. ཀ.)]. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? སདྡྷོ ཧོཏི; སཱིལཝཱ ཧོཏི; ཨཀོཏཱུཧལམངྒལིཀོ ཧོཏི, ཀམྨཾ པཙྩེཏི ནོ མངྒལཾ; ན ཨིཏོ བཧིདྡྷཱ དཀྑིཎེཡྻཾ གཝེསཏི; ཨིདྷ ཙ པུབྦཀཱརཾ ཀརོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨུཔཱསཀོ ཨུཔཱསཀརཏནཉྩ ཧོཏི ཨུཔཱསཀཔདུམཉྩ ཨུཔཱསཀཔུཎྜརཱིཀཉྩཱ’’ཏི. པཉྩམཾ.

༦. པཱིཏིསུཏྟཾ

༡༧༦. ཨཐ ¶ ཁོ ཨནཱཐཔིཎྜིཀོ གཧཔཏི པཉྩམཏྟེཧི ཨུཔཱསཀསཏེཧི པརིཝུཏོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཨནཱཐཔིཎྜིཀཾ གཧཔཏིཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཏུམྷེ ཁོ, གཧཔཏི, བྷིཀྑུསངྒྷཾ པཙྩུཔཊྛིཏཱ ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརེན ¶ . ན ཁོ, གཧཔཏི, ཏཱཝཏཀེནེཝ ཏུཊྛི ཀརཎཱིཡཱ – ‘མཡཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པཙྩུཔཊྛིཏཱ ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརེནཱ’ཏི ¶ . ཏསྨཱཏིཧ, གཧཔཏི, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ‘ཀིནྟི ¶ མཡཾ ཀཱལེན ཀཱལཾ པཝིཝེཀཾ པཱིཏིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻཱམཱ’ཏི! ཨེཝཉྷི ཝོ, གཧཔཏི, སིཀྑིཏབྦ’’ནྟི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཙྪརིཡཾ, བྷནྟེ, ཨབྦྷུཏཾ, བྷནྟེ! ཡཱཝ སུབྷཱསིཏཾ ཙིདཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ – ‘ཏུམྷེ ཁོ, གཧཔཏི, བྷིཀྑུསངྒྷཾ པཙྩུཔཊྛིཏཱ ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརེན. ན ཁོ, གཧཔཏི, ཏཱཝཏཀེནེཝ ཏུཊྛི ཀརཎཱིཡཱ – མཡཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པཙྩུཔཊྛིཏཱ ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརེནཱཏི. ཏསྨཱཏིཧ, གཧཔཏི, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ཀིནྟི མཡཾ ཀཱལེན ཀཱལཾ པཝིཝེཀཾ པཱིཏིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻཱམཱཏི! ཨེཝཉྷི ཝོ, གཧཔཏི, སིཀྑིཏབྦ’ནྟི. ཡསྨིཾ, བྷནྟེ, སམཡེ ཨརིཡསཱཝཀོ པཝིཝེཀཾ པཱིཏིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, པཉྩསྶ ཋཱནཱནི ཏསྨིཾ སམཡེ ན ཧོནྟི. ཡམྤིསྶ ཀཱམཱུཔསཾཧིཏཾ དུཀྑཾ དོམནསྶཾ, ཏམྤིསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ ན ཧོཏི. ཡམྤིསྶ ཀཱམཱུཔསཾཧིཏཾ སུཁཾ སོམནསྶཾ, ཏམྤིསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ ན ཧོཏི. ཡམྤིསྶ ཨཀུསལཱུཔསཾཧིཏཾ དུཀྑཾ དོམནསྶཾ, ཏམྤིསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ ན ཧོཏི. ཡམྤིསྶ ཨཀུསལཱུཔསཾཧིཏཾ སུཁཾ སོམནསྶཾ, ཏམྤིསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ ན ཧོཏི. ཡམྤིསྶ ཀུསལཱུཔསཾཧིཏཾ དུཀྑཾ དོམནསྶཾ, ཏམྤིསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ ན ཧོཏི. ཡསྨིཾ, བྷནྟེ, སམཡེ ཨརིཡསཱཝཀོ པཝིཝེཀཾ པཱིཏིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཨིམཱནིསྶ པཉྩ [ཨིམཱནི པཉྩསྶ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཋཱནཱནི ཏསྨིཾ སམཡེ ན ཧོནྟཱི’’ཏི.

‘‘སཱདྷུ ¶ སཱདྷུ, སཱརིཔུཏྟ! ཡསྨིཾ, སཱརིཔུཏྟ, སམཡེ ཨརིཡསཱཝཀོ ¶ པཝིཝེཀཾ ¶ པཱིཏིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, པཉྩསྶ ཋཱནཱནི ཏསྨིཾ སམཡེ ན ཧོནྟི. ཡམྤིསྶ ཀཱམཱུཔསཾཧིཏཾ དུཀྑཾ དོམནསྶཾ, ཏམྤིསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ ན ཧོཏི. ཡམྤིསྶ ཀཱམཱུཔསཾཧིཏཾ སུཁཾ སོམནསྶཾ, ཏམྤིསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ ན ཧོཏི. ཡམྤིསྶ ཨཀུསལཱུཔསཾཧིཏཾ དུཀྑཾ དོམནསྶཾ, ཏམྤིསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ ན ཧོཏི. ཡམྤིསྶ ཨཀུསལཱུཔསཾཧིཏཾ སུཁཾ སོམནསྶཾ, ཏམྤིསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ ན ཧོཏི. ཡམྤིསྶ ཀུསལཱུཔསཾཧིཏཾ དུཀྑཾ དོམནསྶཾ, ཏམྤིསྶ ཏསྨིཾ སམཡེ ན ཧོཏི. ཡསྨིཾ, སཱརིཔུཏྟ, སམཡེ ཨརིཡསཱཝཀོ པཝིཝེཀཾ པཱིཏིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཨིམཱནིསྶ [ཨིམཱནེཏྠ (སཱི.)] པཉྩ ཋཱནཱནི ཏསྨིཾ སམཡེ ན ཧོནྟཱི’’ཏི. ཚཊྛཾ.

༧. ཝཎིཛྫཱསུཏྟཾ

༡༧༧. ‘‘པཉྩིམཱ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཝཎིཛྫཱ ཨུཔཱསཀེན ཨཀརཎཱིཡཱ. ཀཏམཱ པཉྩ? སཏྠཝཎིཛྫཱ, སཏྟཝཎིཛྫཱ, མཾསཝཎིཛྫཱ, མཛྫཝཎིཛྫཱ, ཝིསཝཎིཛྫཱ – ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཝཎིཛྫཱ ཨུཔཱསཀེན ཨཀརཎཱིཡཱ’’ཏི. སཏྟམཾ.

༨. རཱཛཱསུཏྟཾ

༡༧༨. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, བྷིཀྑཝེ, ཨཔི ནུ ཏུམྷེཧི དིཊྛཾ ཝཱ སུཏཾ ཝཱ – ‘ཨཡཾ པུརིསོ པཱཎཱཏིཔཱཏཾ པཧཱཡ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོཏི [པཊིཝིརཏོ ཧོཏཱིཏི (སཱི.), པཊིཝིརཏོ ཧོཏི (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]. ཏམེནཾ རཱཛཱནོ གཧེཏྭཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཝེརམཎིཧེཏུ ཧནནྟི ཝཱ བནྡྷནྟི ཝཱ པབྦཱཛེནྟི ཝཱ ཡཐཱཔཙྩཡཾ ཝཱ ཀརོནྟཱི’’’ཏི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘སཱདྷུ, བྷིཀྑཝེ! མཡཱཔི ཁོ ཨེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ནེཝ དིཊྛཾ ན སུཏཾ – ‘ཨཡཾ པུརིསོ པཱཎཱཏིཔཱཏཾ པཧཱཡ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོཏི. ཏམེནཾ རཱཛཱནོ གཧེཏྭཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཝེརམཎིཧེཏུ ཧནནྟི ཝཱ བནྡྷནྟི ཝཱ པབྦཱཛེནྟི ཝཱ ཡཐཱཔཙྩཡཾ ཝཱ ཀརོནྟཱི’ཏི. ཨཔི ཙ, ཁྭསྶ ཏཐེཝ པཱཔཀམྨཾ ¶ ¶ པཝེདེནྟི [ཏཐེཝ པཱཔཀཾ ཀམྨཾ པཝེདཡནྟི (སཱི.), ཏདེཝ པཱཔཀམྨཾ པཝེདེཏི (སྱཱ. ཀཾ.)] – ‘ཨཡཾ པུརིསོ ཨིཏྠིཾ ཝཱ པུརིསཾ ཝཱ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེསཱིཏི [ཝོརོཔེཏཱིཏི (སྱཱ. ཀཾ.)]. ཏམེནཾ རཱཛཱནོ གཧེཏྭཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཧེཏུ ཧནནྟི ཝཱ བནྡྷནྟི ¶ ཝཱ པབྦཱཛེནྟི ཝཱ ཡཐཱཔཙྩཡཾ ཝཱ ཀརོནྟི. ཨཔི ནུ ཏུམྷེཧི ཨེཝརཱུཔཾ དིཊྛཾ ཝཱ སུཏཾ ཝཱ’’’ཏི? ‘‘དིཊྛཉྩ ནོ, བྷནྟེ, སུཏཉྩ སུཡྻིསྶཏི [སཱུཡིསྶཏི (སཱི. པཱི.)] ཙཱ’’ཏི.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, བྷིཀྑཝེ, ཨཔི ནུ ཏུམྷེཧི དིཊྛཾ ཝཱ སུཏཾ ཝཱ – ‘ཨཡཾ པུརིསོ ཨདིནྣཱདཱནཾ པཧཱཡ ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོཏི. ཏམེནཾ རཱཛཱནོ གཧེཏྭཱ ཨདིནྣཱདཱནཱ ཝེརམཎིཧེཏུ ཧནནྟི ཝཱ བནྡྷནྟི ཝཱ པབྦཱཛེནྟི ཝཱ ཡཐཱཔཙྩཡཾ ཝཱ ཀརོནྟཱི’’’ཏི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ བྷནྟེ’’. ‘‘སཱདྷུ, བྷིཀྑཝེ! མཡཱཔི ཁོ ཨེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ནེཝ དིཊྛཾ ན སུཏཾ – ‘ཨཡཾ པུརིསོ ཨདིནྣཱདཱནཾ པཧཱཡ ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོཏི. ཏམེནཾ རཱཛཱནོ གཧེཏྭཱ ཨདིནྣཱདཱནཱ ཝེརམཎིཧེཏུ ཧནནྟི ཝཱ བནྡྷནྟི ཝཱ པབྦཱཛེནྟི ཝཱ ཡཐཱཔཙྩཡཾ ཝཱ ཀརོནྟཱི’ཏི. ཨཔི ཙ ཁྭསྶ ཏཐེཝ པཱཔཀམྨཾ པཝེདེནྟི – ‘ཨཡཾ པུརིསོ གཱམཱ ཝཱ ཨརཉྙཱ ཝཱ ཨདིནྣཾ ཐེཡྻསངྑཱཏཾ ཨཱདིཡཱིཏི [ཨཱདིཡཏི (སྱཱ. ཀཾ.)]. ཏམེནཾ རཱཛཱནོ གཧེཏྭཱ ཨདིནྣཱདཱནཧེཏུ ཧནནྟི ཝཱ བནྡྷནྟི ཝཱ པབྦཱཛེནྟི ཝཱ ཡཐཱཔཙྩཡཾ ¶ ཝཱ ཀརོནྟི. ཨཔི ནུ ཏུམྷེཧི ཨེཝརཱུཔཾ དིཊྛཾ ཝཱ སུཏཾ ཝཱ’’’ཏི? ‘‘དིཊྛཉྩ ནོ, བྷནྟེ, སུཏཉྩ སུཡྻིསྶཏི ཙཱ’’ཏི.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, བྷིཀྑཝེ, ཨཔི ནུ ཏུམྷེཧི དིཊྛཾ ཝཱ སུཏཾ ཝཱ – ‘ཨཡཾ པུརིསོ ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཾ པཧཱཡ ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ པཊིཝིརཏོཏི. ཏམེནཾ རཱཛཱནོ གཧེཏྭཱ ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ ཝེརམཎིཧེཏུ ཧནནྟི ཝཱ བནྡྷནྟི ཝཱ པབྦཱཛེནྟི ཝཱ ཡཐཱཔཙྩཡཾ ཝཱ ཀརོནྟཱི’’’ཏི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ ¶ , བྷནྟེ’’. ‘‘སཱདྷུ, བྷིཀྑཝེ! མཡཱཔི ཁོ ཨེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ནེཝ དིཊྛཾ ན སུཏཾ – ‘ཨཡཾ པུརིསོ ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཾ པཧཱཡ ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ པཊིཝིརཏོཏི. ཏམེནཾ རཱཛཱནོ གཧེཏྭཱ ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ ཝེརམཎིཧེཏུ ཧནནྟི ཝཱ བནྡྷནྟི ཝཱ པབྦཱཛེནྟི ཝཱ ཡཐཱཔཙྩཡཾ ཝཱ ཀརོནྟཱི’ཏི. ཨཔི ཙ ཁྭསྶ ཏཐེཝ པཱཔཀམྨཾ པཝེདེནྟི – ‘ཨཡཾ པུརིསོ པརིཏྠཱིསུ པརཀུམཱརཱིསུ ཙཱརིཏྟཾ ཨཱཔཛྫཱིཏི [ཨཱཔཛྫཏི (སྱཱ. ཀཾ.)]. ཏམེནཾ རཱཛཱནོ གཧེཏྭཱ ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཧེཏུ ཧནནྟི ¶ ཝཱ བནྡྷནྟི ཝཱ པབྦཱཛེནྟི ཝཱ ཡཐཱཔཙྩཡཾ ཝཱ ཀརོནྟི. ཨཔི ནུ ཏུམྷེཧི ཨེཝརཱུཔཾ དིཊྛཾ ཝཱ སུཏཾ ཝཱ’’’ཏི? ‘‘དིཊྛཉྩ ནོ, བྷནྟེ, སུཏཉྩ སུཡྻིསྶཏི ཙཱ’’ཏི.

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, བྷིཀྑཝེ, ཨཔི ནུ ཏུམྷེཧི དིཊྛཾ ཝཱ སུཏཾ ཝཱ – ‘ཨཡཾ པུརིསོ མུསཱཝཱདཾ པཧཱཡ མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོཏི. ཏམེནཾ རཱཛཱནོ གཧེཏྭཱ ¶ མུསཱཝཱདཱ ཝེརམཎིཧེཏུ ཧནནྟི ཝཱ བནྡྷནྟི ཝཱ པབྦཱཛེནྟི ཝཱ ཡཐཱཔཙྩཡཾ ཝཱ ཀརོནྟཱི’’’ཏི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘སཱདྷུ, བྷིཀྑཝེ! མཡཱཔི ཁོ ཨེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ནེཝ དིཊྛཾ ན སུཏཾ – ‘ཨཡཾ པུརིསོ མུསཱཝཱདཾ པཧཱཡ མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོཏི. ཏམེནཾ རཱཛཱནོ གཧེཏྭཱ མུསཱཝཱདཱ ཝེརམཎིཧེཏུ ཧནནྟི ཝཱ བནྡྷནྟི ཝཱ པབྦཱཛེནྟི ཝཱ ཡཐཱཔཙྩཡཾ ཝཱ ཀརོནྟཱི’ཏི. ཨཔི ཙ ཁྭསྶ ཏཐེཝ པཱཔཀམྨཾ པཝེདེནྟི – ‘ཨཡཾ པུརིསོ གཧཔཏིསྶ ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟསྶ ཝཱ མུསཱཝཱདེན ཨཏྠཾ པབྷཉྫཱིཏི [བྷཉྫཏཱིཏི (སཱི.), བྷཉྫཏི (སྱཱ. ཀཾ.), བྷཉྫཱིཏི (པཱི.)]. ཏམེནཾ རཱཛཱནོ གཧེཏྭཱ མུསཱཝཱདཧེཏུ ཧནནྟི ཝཱ བནྡྷནྟི ཝཱ པབྦཱཛེནྟི ཝཱ ཡཐཱཔཙྩཡཾ ཝཱ ཀརོནྟི. ཨཔི ནུ ཏུམྷེཧི ཨེཝརཱུཔཾ དིཊྛཾ ཝཱ སུཏཾ ཝཱ’’’ཏི? ‘‘དིཊྛཉྩ ནོ, བྷནྟེ, སུཏཉྩ སུཡྻིསྶཏི ཙཱ’’ཏི ¶ .

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ, བྷིཀྑཝེ, ཨཔི ནུ ཏུམྷེཧི དིཊྛཾ ཝཱ སུཏཾ ཝཱ – ‘ཨཡཾ པུརིསོ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཾ པཧཱཡ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏོཏི. ཏམེནཾ རཱཛཱནོ གཧེཏྭཱ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ ཝེརམཎིཧེཏུ ཧནནྟི ཝཱ བནྡྷནྟི ཝཱ པབྦཱཛེནྟི ཝཱ ཡཐཱཔཙྩཡཾ ¶ ཝཱ ཀརོནྟཱི’ཏི? ‘‘ནོ ཧེཏཾ, བྷནྟེ’’. ‘‘སཱདྷུ, བྷིཀྑཝེ! མཡཱཔི ཁོ ཨེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ནེཝ དིཊྛཾ ན སུཏཾ – ‘ཨཡཾ པུརིསོ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཾ པཧཱཡ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ ¶ པཊིཝིརཏོཏི. ཏམེནཾ རཱཛཱནོ གཧེཏྭཱ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ ཝེརམཎིཧེཏུ ཧནནྟི ཝཱ བནྡྷནྟི ཝཱ པབྦཱཛེནྟི ཝཱ ཡཐཱཔཙྩཡཾ ཝཱ ཀརོནྟཱི’ཏི. ཨཔི ཙ ཁྭསྶ ཏཐེཝ པཱཔཀམྨཾ པཝེདེནྟི – ‘ཨཡཾ པུརིསོ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཾ ཨནུཡུཏྟོ ཨིཏྠིཾ ཝཱ པུརིསཾ ཝཱ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེསི [ཝོརོཔེཏི (སྱཱ.)]; ཨཡཾ པུརིསོ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཾ ཨནུཡུཏྟོ གཱམཱ ཝཱ ཨརཉྙཱ ཝཱ ཨདིནྣཾ ཐེཡྻསངྑཱཏཾ ཨཱདིཡི [ཨཱདིཡཏི (སཱི. སྱཱ.)]; ཨཡཾ པུརིསོ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཾ ཨནུཡུཏྟོ པརིཏྠཱིསུ པརཀུམཱརཱིསུ ཙཱརིཏྟཾ ཨཱཔཛྫི [ཨཱཔཛྫཏི (སཱི. སྱཱ.)]; ཨཡཾ པུརིསོ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཾ ཨནུཡུཏྟོ གཧཔཏིསྶ ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟསྶ ཝཱ མུསཱཝཱདེན ཨཏྠཾ པབྷཉྫཱིཏི. ཏམེནཾ རཱཛཱནོ གཧེཏྭཱ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཧེཏུ ཧནནྟི ཝཱ བནྡྷནྟི ཝཱ པབྦཱཛེནྟི ཝཱ ཡཐཱཔཙྩཡཾ ཝཱ ཀརོནྟི. ཨཔི ནུ ཏུམྷེཧི ཨེཝརཱུཔཾ དིཊྛཾ ཝཱ སུཏཾ ཝཱ’’’ཏི? ‘‘དིཊྛཉྩ ནོ, བྷནྟེ, སུཏཉྩ སུཡྻིསྶཏི ཙཱ’’ཏི. ཨཊྛམཾ.

༩. གིཧིསུཏྟཾ

༡༧༩. ཨཐ ¶ ¶ ཁོ ཨནཱཐཔིཎྜིཀོ གཧཔཏི པཉྩམཏྟེཧི ཨུཔཱསཀསཏེཧི པརིཝུཏོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཨཱཡསྨནྟཾ སཱརིཔུཏྟཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཡཾ ཀཉྩི [ཡཾ ཀིཉྩི (སཱི. པཱི.)], སཱརིཔུཏྟ, ཛཱནེཡྻཱཐ གིཧིཾ ཨོདཱཏཝསནཾ པཉྩསུ སིཀྑཱཔདེསུ སཾཝུཏཀམྨནྟཾ ཙཏུནྣཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷིཾ ཨཀིཙྪལཱབྷིཾ ཨཀསིརལཱབྷིཾ, སོ ཨཱཀངྑམཱནོ ཨཏྟནཱཝ ཨཏྟཱནཾ བྱཱཀརེཡྻ – ‘ཁཱིཎནིརཡོམྷི ཁཱིཎཏིརཙྪཱནཡོནི ཁཱིཎཔེཏྟིཝིསཡོ ཁཱིཎཱཔཱཡདུགྒཏིཝིནིཔཱཏོ, སོཏཱཔནྣོཧམསྨི ཨཝིནིཔཱཏདྷམྨོ ནིཡཏོ སམྦོདྷིཔརཱཡཎོ’’’ཏི.

‘‘ཀཏམེསུ པཉྩསུ སིཀྑཱཔདེསུ སཾཝུཏཀམྨནྟོ ཧོཏི? ཨིདྷ ¶ , སཱརིཔུཏྟ, ཨརིཡསཱཝཀོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཨིམེསུ པཉྩསུ སིཀྑཱཔདེསུ སཾཝུཏཀམྨནྟོ ཧོཏི.

‘‘ཀཏམེསཾ ¶ ཙཏུནྣཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཧོཏི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི? ཨིདྷ, སཱརིཔུཏྟ, ཨརིཡསཱཝཀོ བུདྡྷེ ཨཝེཙྩཔྤསཱདེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི – ‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི, སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ’ཏི. ཨཡམསྶ པཋམོ ཨཱབྷིཙེཏསིཀོ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརོ ཨདྷིགཏོ ཧོཏི ཨཝིསུདྡྷསྶ ཙིཏྟསྶ ཝིསུདྡྷིཡཱ ཨཔརིཡོདཱཏསྶ ཙིཏྟསྶ པརིཡོདཔནཱཡ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, སཱརིཔུཏྟ, ཨརིཡསཱཝཀོ དྷམྨེ ཨཝེཙྩཔྤསཱདེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི ¶ – ‘སྭཱཀྑཱཏོ བྷགཝཏཱ དྷམྨོ སནྡིཊྛིཀོ ཨཀཱལིཀོ ཨེཧིཔསྶིཀོ ཨོཔནེཡྻིཀོ པཙྩཏྟཾ ཝེདིཏབྦོ ཝིཉྙཱུཧཱི’ཏི. ཨཡམསྶ དུཏིཡོ ཨཱབྷིཙེཏསིཀོ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརོ ཨདྷིགཏོ ཧོཏི ཨཝིསུདྡྷསྶ ཙིཏྟསྶ ཝིསུདྡྷིཡཱ ཨཔརིཡོདཱཏསྶ ཙིཏྟསྶ པརིཡོདཔནཱཡ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, སཱརིཔུཏྟ, ཨརིཡསཱཝཀོ སངྒྷེ ཨཝེཙྩཔྤསཱདེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི – ‘སུཔྤཊིཔནྣོ བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ ཨུཛུཔྤཊིཔནྣོ བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ ཉཱཡཔྤཊིཔནྣོ བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ སཱམཱིཙིཔྤཊིཔནྣོ བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ, ཡདིདཾ ཙཏྟཱརི པུརིསཡུགཱནི ཨཊྛ པུརིསཔུགྒལཱ ཨེས བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ ཨཱཧུནེཡྻོ པཱཧུནེཡྻོ དཀྑིཎེཡྻོ ཨཉྫལིཀརཎཱིཡོ ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶཱ’ཏི. ཨཡམསྶ ཏཏིཡོ ཨཱབྷིཙེཏསིཀོ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརོ ཨདྷིགཏོ ཧོཏི ¶ ཨཝིསུདྡྷསྶ ཙིཏྟསྶ ཝིསུདྡྷིཡཱ ཨཔརིཡོདཱཏསྶ ཙིཏྟསྶ པརིཡོདཔནཱཡ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, སཱརིཔུཏྟ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨརིཡཀནྟེཧི སཱིལེཧི སམནྣཱགཏོ ཧོཏི ཨཁཎྜེཧི ཨཙྪིདྡེཧི ཨསབལེཧི ཨཀམྨཱསེཧི བྷུཛིསྶེཧི ཝིཉྙུཔྤསཏྠེཧི ཨཔརཱམཊྛེཧི སམཱདྷིསཾཝཏྟནིཀེཧི. ཨཡམསྶ ཙཏུཏྠོ ཨཱབྷིཙེཏསིཀོ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརོ ཨདྷིགཏོ ཧོཏི ཨཝིསུདྡྷསྶ ཙིཏྟསྶ ཝིསུདྡྷིཡཱ ཨཔརིཡོདཱཏསྶ ཙིཏྟསྶ པརིཡོདཔནཱཡ. ཨིམེསཾ ཙཏུནྣཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཧོཏི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི.

‘‘ཡཾ ཀཉྩི, སཱརིཔུཏྟ, ཛཱནེཡྻཱཐ གིཧིཾ ཨོདཱཏཝསནཾ – ཨིམེསུ པཉྩསུ སིཀྑཱཔདེསུ སཾཝུཏཀམྨནྟཾ, ཨིམེསཉྩ ཙཏུནྣཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷིཾ ¶ ཨཀིཙྪལཱབྷིཾ ཨཀསིརལཱབྷིཾ, སོ ཨཱཀངྑམཱནོ ཨཏྟནཱཝ ཨཏྟཱནཾ བྱཱཀརེཡྻ – ‘ཁཱིཎནིརཡོམྷི ¶ ཁཱིཎཏིརཙྪཱནཡོནི ཁཱིཎཔེཏྟིཝིསཡོ ཁཱིཎཱཔཱཡདུགྒཏིཝིནིཔཱཏོ, སོཏཱཔནྣོཧམསྨི ཨཝིནིཔཱཏདྷམྨོ ནིཡཏོ སམྦོདྷིཔརཱཡཎོ’’’ཏི.

‘‘ནིརཡེསུ བྷཡཾ དིསྭཱ, པཱཔཱནི པརིཝཛྫཡེ;

ཨརིཡདྷམྨཾ སམཱདཱཡ, པཎྜིཏོ པརིཝཛྫཡེ.

‘‘ན ཧིཾསེ པཱཎབྷཱུཏཱནི, ཝིཛྫམཱནེ པརཀྐམེ;

མུསཱ ཙ ན བྷཎེ ཛཱནཾ, ཨདིནྣཾ ན པརཱམསེ.

‘‘སེཧི དཱརེཧི སནྟུཊྛོ, པརདཱརཉྩ ཨཱརམེ [ནཱརམེ (སཱི. སྱཱ.)];

མེརཡཾ ཝཱརུཎིཾ ཛནྟུ, ན པིཝེ ཙིཏྟམོཧནིཾ.

‘‘ཨནུསྶརེཡྻ ¶ སམྦུདྡྷཾ, དྷམྨཉྩཱནུཝིཏཀྐཡེ;

ཨབྱཱཔཛྫཾ [ཨབྱཱཔཛ྄ཛྷཾ (?) ཨབྱཱཔཛ྄ཛྷཾ (ཀ.)] ཧིཏཾ ཙིཏྟཾ, དེཝལོཀཱཡ བྷཱཝཡེ.

‘‘ཨུཔཊྛིཏེ དེཡྻདྷམྨེ, པུཉྙཏྠསྶ ཛིགཱིསཏོ [ཛིགིཾསཏོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)];

སནྟེསུ པཋམཾ དིནྣཱ, ཝིཔུལཱ ཧོཏི དཀྑིཎཱ.

‘‘སནྟོ ཧཝེ པཝཀྑཱམི, སཱརིཔུཏྟ སུཎོཧི མེ;

ཨིཏི ¶ ཀཎྷཱསུ སེཏཱསུ, རོཧིཎཱིསུ ཧརཱིསུ ཝཱ.

‘‘ཀམྨཱསཱསུ སརཱུཔཱསུ, གོསུ པཱརེཝཏཱསུ ཝཱ;

ཡཱསུ ཀཱསུཙི ཨེཏཱསུ, དནྟོ ཛཱཡཏི པུངྒཝོ.

‘‘དྷོརཡ྄ཧོ བལསམྤནྣོ, ཀལྱཱཎཛཝནིཀྐམོ;

ཏམེཝ ¶ བྷཱརེ ཡུཉྫནྟི, ནཱསྶ ཝཎྞཾ པརིཀྑརེ.

‘‘ཨེཝམེཝཾ ¶ མནུསྶེསུ, ཡསྨིཾ ཀིསྨིཉྩི ཛཱཏིཡེ;

ཁཏྟིཡེ བྲཱཧྨཎེ ཝེསྶེ, སུདྡེ ཙཎྜཱལཔུཀྐུསེ.

‘‘ཡཱསུ ཀཱསུཙི ཨེཏཱསུ, དནྟོ ཛཱཡཏི སུབྦཏོ;

དྷམྨཊྛོ སཱིལསམྤནྣོ, སཙྩཝཱདཱི ཧིརཱིམནོ.

‘‘པཧཱིནཛཱཏིམརཎོ, བྲཧྨཙརིཡསྶ ཀེཝལཱི;

པནྣབྷཱརོ ཝིསཾཡུཏྟོ, ཀཏཀིཙྩོ ཨནཱསཝོ.

‘‘པཱརགཱུ སབྦདྷམྨཱནཾ, ཨནུཔཱདཱཡ ནིབྦུཏོ;

ཏསྨིཉྩ ཝིརཛེ ཁེཏྟེ, ཝིཔུལཱ ཧོཏི དཀྑིཎཱ.

‘‘བཱལཱ ཙ ཨཝིཛཱནནྟཱ, དུམྨེདྷཱ ཨསྶུཏཱཝིནོ;

བཧིདྡྷཱ དདནྟི དཱནཱནི, ན ཧི སནྟེ ཨུཔཱསརེ.

‘‘ཡེ ཙ སནྟེ ཨུཔཱསནྟི, སཔྤཉྙེ དྷཱིརསམྨཏེ;

སདྡྷཱ ཙ ནེསཾ སུགཏེ, མཱུལཛཱཏཱ པཏིཊྛིཏཱ.

‘‘དེཝལོཀཉྩ ཏེ ཡནྟི, ཀུལེ ཝཱ ཨིདྷ ཛཱཡརེ;

ཨནུཔུབྦེན ནིབྦཱནཾ, ཨདྷིགཙྪནྟི པཎྜིཏཱ’’ཏི. ནཝམཾ;

༡༠. གཝེསཱིསུཏྟཾ

༡༨༠. ཨེཀཾ ¶ སམཡཾ བྷགཝཱ ཀོསལེསུ ཙཱརིཀཾ ཙརཏི མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ. ཨདྡསཱ ཁོ བྷགཝཱ ཨདྡྷཱནམགྒཔྤཊིཔནྣོ ཨཉྙཏརསྨིཾ པདེསེ མཧནྟཾ སཱལཝནཾ; དིསྭཱན [དིསྭཱ (སཱི. པཱི.)] མགྒཱ ཨོཀྐམྨ [ཨུཀྐམྨ (ཀཏྠཙི)] ཡེན ཏཾ སཱལཝནཾ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏཾ སཱལཝནཾ ཨཛ྄ཛྷོགཱཧེཏྭཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ པདེསེ སིཏཾ པཱཏྭཱཀཱསི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཀོ ¶ ནུ ཁོ ཧེཏུ ཀོ པཙྩཡོ བྷགཝཏོ སིཏསྶ པཱཏུཀམྨཱཡ? ན ཨཀཱརཎེན ཏཐཱགཏཱ སིཏཾ པཱཏུཀརོནྟཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ¶ ཨཱནནྡོ བྷགཝནྟཾ ¶ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀོ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཧེཏུ ཀོ པཙྩཡོ བྷགཝཏོ སིཏསྶ པཱཏུཀམྨཱཡ? ན ཨཀཱརཎེན ཏཐཱགཏཱ སིཏཾ པཱཏུཀརོནྟཱི’’ཏི.

‘‘བྷཱུཏཔུབྦཾ, ཨཱནནྡ, ཨིམསྨིཾ པདེསེ ནགརཾ ཨཧོསི ཨིདྡྷཉྩེཝ ཕཱིཏཉྩ བཧུཛནཾ ཨཱཀིཎྞམནུསྶཾ. ཏཾ ཁོ པནཱནནྡ, ནགརཾ ཀསྶཔོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧཱསི. ཀསྶཔསྶ ཁོ པནཱནནྡ, བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ གཝེསཱི ནཱམ ཨུཔཱསཀོ ཨཧོསི སཱིལེསུ ཨཔརིཔཱུརཀཱརཱི. གཝེསིནཱ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཨུཔཱསཀེན པཉྩམཏྟཱནི ཨུཔཱསཀསཏཱནི པཊིདེསིཏཱནི སམཱདཔིཏཱནི [སམཱདཱཔིཏཱནི (?)] ཨཧེསུཾ སཱིལེསུ ཨཔརིཔཱུརཀཱརིནོ. ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, གཝེསིསྶ ཨུཔཱསཀསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘ཨཧཾ ཁོ ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ ཨུཔཱསཀསཏཱནཾ བཧཱུཔཀཱརོ [བཧུཀཱརོ (ཀཏྠཙི)] པུབྦངྒམོ སམཱདཔེཏཱ [སམཱདཱཔེཏཱ (?)], ཨཧཉྩམྷི སཱིལེསུ ཨཔརིཔཱུརཀཱརཱི, ཨིམཱནི ཙ པཉྩ ཨུཔཱསཀསཏཱནི སཱིལེསུ ཨཔརིཔཱུརཀཱརིནོ. ཨིཙྩེཏཾ སམསམཾ, ནཏྠི ཀིཉྩི ཨཏིརེཀཾ; ཧནྡཱཧཾ ཨཏིརེཀཱཡཱ’’’ཏི.

‘‘ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, གཝེསཱི ཨུཔཱསཀོ ཡེན ཏཱནི པཉྩ ཨུཔཱསཀསཏཱནི ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏཱནི པཉྩ ཨུཔཱསཀསཏཱནི ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨཛྫཏགྒེ མཾ ཨཱཡསྨནྟོ སཱིལེསུ པརིཔཱུརཀཱརིཾ དྷཱརེཐཱ’ཏི! ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཏེསཾ པཉྩནྣཾ ཨུཔཱསཀསཏཱནཾ ཨེཏདཧོསི – ‘ཨཡྻོ ཁོ གཝེསཱི ཨམྷཱཀཾ བཧཱུཔཀཱརོ པུབྦངྒམོ སམཱདཔེཏཱ ¶ . ཨཡྻོ ཧི ནཱམ གཝེསཱི ¶ སཱིལེསུ པརིཔཱུརཀཱརཱི བྷཝིསྶཏི. ཀིམངྒཾ [ཀིམངྒ (སཱི. པཱི.)] པན མཡ’ནྟི [པན ན མཡནྟི (སཱི.) ཨ. ནི. ༤.༡༥༩; ཙཱུལ༹ཝ. ༣༣༠; སཾ. ནི. ༥.༡༠༢༠ པཱལི༹ཡཱ སཾསནྡེཏབྦཾ]! ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཏཱནི པཉྩ ཨུཔཱསཀསཏཱནི ཡེན གཝེསཱི ཨུཔཱསཀོ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ གཝེསིཾ ཨུཔཱསཀཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘ཨཛྫཏགྒེ ཨཡྻོ གཝེསཱི ཨིམཱནིཔི པཉྩ ཨུཔཱསཀསཏཱནི སཱིལེསུ པརིཔཱུརཀཱརིནོ དྷཱརེཏཱུ’ཏི. ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, གཝེསིསྶ ཨུཔཱསཀསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘ཨཧཾ ཁོ ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ ཨུཔཱསཀསཏཱནཾ བཧཱུཔཀཱརོ པུབྦངྒམོ སམཱདཔེཏཱ, ཨཧཉྩམྷི སཱིལེསུ པརིཔཱུརཀཱརཱི, ཨིམཱནིཔི པཉྩ ཨུཔཱསཀསཏཱནི སཱིལེསུ པརིཔཱུརཀཱརིནོ ¶ . ཨིཙྩེཏཾ སམསམཾ, ནཏྠི ཀིཉྩི ཨཏིརེཀཾ; ཧནྡཱཧཾ ཨཏིརེཀཱཡཱ’’’ཏི!

‘‘ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, གཝེསཱི ཨུཔཱསཀོ ཡེན ཏཱནི པཉྩ ཨུཔཱསཀསཏཱནི ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏཱནི པཉྩ ཨུཔཱསཀསཏཱནི ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨཛྫཏགྒེ མཾ ཨཱཡསྨནྟོ བྲཧྨཙཱརིཾ དྷཱརེཐ ཨཱརཱཙཱརི [ཨནཱཙཱརིཾ (པཱི.)] ཝིརཏཾ མེཐུནཱ གཱམདྷམྨཱ’ཏི. ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཏེསཾ པཉྩནྣཾ ཨུཔཱསཀསཏཱནཾ ¶ ཨེཏདཧོསི – ‘ཨཡྻོ ཁོ གཝེསཱི ཨམྷཱཀཾ བཧཱུཔཀཱརོ པུབྦངྒམོ སམཱདཔེཏཱ. ཨཡྻོ ཧི ནཱམ གཝེསཱི བྲཧྨཙཱརཱི བྷཝིསྶཏི ཨཱརཱཙཱརཱི ཝིརཏོ མེཐུནཱ གཱམདྷམྨཱ. ཀིམངྒཾ པན མཡ’ནྟི! ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཏཱནི པཉྩ ཨུཔཱསཀསཏཱནི ཡེན གཝེསཱི ཨུཔཱསཀོ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ གཝེསིཾ ཨུཔཱསཀཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘ཨཛྫཏགྒེ ཨཡྻོ གཝེསཱི ཨིམཱནིཔི པཉྩ ¶ ཨུཔཱསཀསཏཱནི བྲཧྨཙཱརིནོ དྷཱརེཏུ ཨཱརཱཙཱརིནོ ཝིརཏཱ མེཐུནཱ གཱམདྷམྨཱ’ཏི. ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, གཝེསིསྶ ཨུཔཱསཀསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘ཨཧཾ ཁོ ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ ཨུཔཱསཀསཏཱནཾ བཧཱུཔཀཱརོ པུབྦངྒམོ སམཱདཔེཏཱ. ཨཧཉྩམྷི སཱིལེསུ པརིཔཱུརཀཱརཱི. ཨིམཱནིཔི པཉྩ ཨུཔཱསཀསཏཱནི སཱིལེསུ པརིཔཱུརཀཱརིནོ. ཨཧཉྩམྷི བྲཧྨཙཱརཱི ཨཱརཱཙཱརཱི ཝིརཏོ མེཐུནཱ གཱམདྷམྨཱ. ཨིམཱནིཔི པཉྩ ཨུཔཱསཀསཏཱནི བྲཧྨཙཱརིནོ ཨཱརཱཙཱརིནོ ཝིརཏཱ མེཐུནཱ གཱམདྷམྨཱ. ཨིཙྩེཏཾ སམསམཾ, ནཏྠི ཀིཉྩི ཨཏིརེཀཾ; ཧནྡཱཧཾ ཨཏིརེཀཱཡཱ’’’ཏི.

‘‘ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, གཝེསཱི ཨུཔཱསཀོ ཡེན ཏཱནི པཉྩ ཨུཔཱསཀསཏཱནི ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏཱནི པཉྩ ཨུཔཱསཀསཏཱནི ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨཛྫཏགྒེ མཾ ཨཱཡསྨནྟོ ཨེཀབྷཏྟིཀཾ དྷཱརེཐ རཏྟཱུཔརཏཾ ཝིརཏཾ ¶ ཝིཀཱལབྷོཛནཱ’ཏི. ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཏེསཾ པཉྩནྣཾ ཨུཔཱསཀསཏཱནཾ ཨེཏདཧོསི – ‘ཨཡྻོ ཁོ གཝེསཱི བཧཱུཔཀཱརོ པུབྦངྒམོ སམཱདཔེཏཱ. ཨཡྻོ ཧི ནཱམ གཝེསཱི ཨེཀབྷཏྟིཀོ བྷཝིསྶཏི རཏྟཱུཔརཏོ ཝིརཏོ ཝིཀཱལབྷོཛནཱ. ཀིམངྒཾ པན མཡ’ནྟི! ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཏཱནི པཉྩ ཨུཔཱསཀསཏཱནི ཡེན གཝེསཱི ཨུཔཱསཀོ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ གཝེསིཾ ཨུཔཱསཀཾ ཨེཏདཝོཙུཾ ¶ – ‘ཨཛྫཏགྒེ ཨཡྻོ གཝེསཱི ཨིམཱནིཔི པཉྩ ཨུཔཱསཀསཏཱནི ཨེཀབྷཏྟིཀེ དྷཱརེཏུ རཏྟཱུཔརཏེ ཝིརཏེ ཝིཀཱལབྷོཛནཱ’ཏི. ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, གཝེསིསྶ ཨུཔཱསཀསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘ཨཧཾ ཁོ ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ ¶ ཨུཔཱསཀསཏཱནཾ བཧཱུཔཀཱརོ པུབྦངྒམོ སམཱདཔེཏཱ. ཨཧཉྩམྷི སཱིལེསུ པརིཔཱུརཀཱརཱི. ཨིམཱནིཔི པཉྩ ཨུཔཱསཀསཏཱནི སཱིལེསུ པརིཔཱུརཀཱརིནོ. ཨཧཉྩམྷི བྲཧྨཙཱརཱི ཨཱརཱཙཱརཱི ཝིརཏོ མེཐུནཱ གཱམདྷམྨཱ. ཨིམཱནིཔི པཉྩ ཨུཔཱསཀསཏཱནི བྲཧྨཙཱརིནོ ཨཱརཱཙཱརིནོ ཝིརཏཱ མེཐུནཱ གཱམདྷམྨཱ. ཨཧཉྩམྷི ཨེཀབྷཏྟིཀོ རཏྟཱུཔརཏོ ཝིརཏོ ཝིཀཱལབྷོཛནཱ. ཨིམཱནིཔི པཉྩ ཨུཔཱསཀསཏཱནི ཨེཀབྷཏྟིཀཱ རཏྟཱུཔརཏཱ ཝིརཏཱ ཝིཀཱལབྷོཛནཱ. ཨིཙྩེཏཾ སམསམཾ, ནཏྠི ཀིཉྩི ཨཏིརེཀཾ; ཧནྡཱཧཾ ཨཏིརེཀཱཡཱ’’’ཏི.

‘‘ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, གཝེསཱི ཨུཔཱསཀོ ཡེན ཀསྶཔོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཏེནུཔསངྐམི ¶ ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཀསྶཔཾ བྷགཝནྟཾ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ལབྷེཡྻཱཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པབྦཛྫཾ ལབྷེཡྻཾ ཨུཔསམྤད’ནྟི. ཨལཏྠ ཁོ, ཨཱནནྡ, གཝེསཱི ཨུཔཱསཀོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སནྟིཀེ པབྦཛྫཾ, ཨལཏྠ ཨུཔསམྤདཾ. ཨཙིརཱུཔསམྤནྣོ ཁོ པནཱནནྡ, གཝེསཱི བྷིཀྑུ ཨེཀོ ཝཱུཔཀཊྛོ ཨཔྤམཏྟོ ཨཱཏཱཔཱི པཧིཏཏྟོ ཝིཧརནྟོ ནཙིརསྶེཝ – ཡསྶཏྠཱཡ ཀུལཔུཏྟཱ སམྨདེཝ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛནྟི, ཏདནུཏྟརཾ – བྲཧྨཙརིཡཔརིཡོསཱནཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧཱསི. ‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏི, ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱ’ཏི ཨབྦྷཉྙཱསི. ཨཉྙཏརོ ཙ པནཱནནྡ, གཝེསཱི བྷིཀྑུ ཨརཧཏཾ ཨཧོསི.

‘‘ཨཐ ¶ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཏེས པཉྩནྣཾ ཨུཔཱསཀསཏཱནཾ ཨེཏདཧོསི – ‘ཨཡྻོ ཁོ གཝེསཱི ཨམྷཱཀཾ བཧཱུཔཀཱརོ པུབྦངྒམོ སམཱདཔེཏཱ. ཨཡྻོ ཧི ནཱམ གཝེསཱི ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ¶ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིསྶཏི. ཀིམངྒཾ པན མཡ’ནྟི! ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཏཱནི པཉྩ ཨུཔཱསཀསཏཱནི ཡེན ཀསྶཔོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ ¶ ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཀསྶཔཾ བྷགཝནྟཾ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘ལབྷེཡྻཱམ མཡཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པབྦཛྫཾ, ལབྷེཡྻཱམ ཨུཔསམྤད’ནྟི. ཨལབྷིཾསུ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཏཱནི པཉྩ ཨུཔཱསཀསཏཱནི ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སནྟིཀེ པབྦཛྫཾ, ཨལབྷིཾསུ ཨུཔསམྤདཾ.

‘‘ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, གཝེསིསྶ བྷིཀྑུནོ ཨེཏདཧོསི – ‘ཨཧཾ ཁོ ཨིམསྶ ཨནུཏྟརསྶ ཝིམུཏྟིསུཁསྶ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཧོམི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི. ཨཧོ ཝཏིམཱནིཔི པཉྩ བྷིཀྑུསཏཱནི ཨིམསྶ ཨནུཏྟརསྶ ཝིམུཏྟིསུཁསྶ ནིཀཱམལཱབྷིནོ ཨསྶུ ཨཀིཙྪལཱབྷིནོ ཨཀསིརལཱབྷིནོ’ཏི. ཨཐ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཏཱནི པཉྩ བྷིཀྑུསཏཱནི ཝཱུཔཀཊྛཱ [བྷིཀྑུསཏཱནི ཨེཀེཀཱ ཝཱུཔཀཊྛཱ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཨཔྤམཏྟཱ ཨཱཏཱཔིནོ པཧིཏཏྟཱ ཝིཧརནྟཱ ནཙིརསྶེཝ – ཡསྶཏྠཱཡ ཀུལཔུཏྟཱ སམྨདེཝ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛནྟི, ཏདནུཏྟརཾ – བྲཧྨཙརིཡཔརིཡོསཱནཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིཾསུ. ‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏི, ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱ’ཏི ཨབྦྷཉྙིཾསུ’’.

‘‘ཨིཏི ཁོ ¶ , ཨཱནནྡ, ཏཱནི པཉྩ བྷིཀྑུསཏཱནི གཝེསཱིཔམུཁཱནི ཨུཏྟརུཏྟརི [ཨུཏྟརུཏྟརིཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] པཎཱིཏཔཎཱིཏཾ ¶ ཝཱཡམམཱནཱ ཨནུཏྟརཾ ཝིམུཏྟིཾ སཙྪཱཀཾསུ. ཏསྨཱཏིཧ, ཨཱནནྡ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ‘ཨུཏྟརུཏྟརི པཎཱིཏཔཎཱིཏཾ ཝཱཡམམཱནཱ ཨནུཏྟརཾ ཝིམུཏྟིཾ སཙྪིཀརིསྶཱམཱ’ཏི. ཨེཝཉྷི ཝོ, ཨཱནནྡ, སིཀྑིཏབྦ’’ནྟི. དསམཾ.

ཨུཔཱསཀཝགྒོ ཏཏིཡོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

སཱརཛྫཾ ¶ ཝིསཱརདོ ནིརཡཾ, ཝེརཾ ཙཎྜཱལཔཉྩམཾ;

པཱིཏི ཝཎིཛྫཱ རཱཛཱནོ, གིཧཱི ཙེཝ གཝེསིནཱཏི.

(༡༩) ༤. ཨརཉྙཝགྒོ

༡. ཨཱརཉྙིཀསུཏྟཾ

༡༨༡. ‘‘པཉྩིམེ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨཱརཉྙིཀཱ [ཨཱརཉྙཏཱ (སབྦཏྠ) པརི. ༤༤༣ པསྶིཏབྦཾ]. ཀཏམེ པཉྩ? མནྡཏྟཱ མོམཱུཧཏྟཱ ཨཱརཉྙིཀོ ཧོཏི, པཱཔིཙྪོ ཨིཙྪཱཔཀཏོ ཨཱརཉྙིཀོ ཧོཏི, ཨུམྨཱདཱ ཙིཏྟཀྑེཔཱ ཨཱརཉྙིཀོ ཧོཏི, ཝཎྞིཏཾ བུདྡྷེཧི བུདྡྷསཱཝཀེཧཱིཏི ཨཱརཉྙིཀོ ཧོཏི, ཨཔྤིཙྪཏཾཡེཝ ནིསྶཱཡ སནྟུཊྛིཾཡེཝ ནིསྶཱཡ སལླེཁཾཡེཝ ནིསྶཱཡ པཝིཝེཀཾཡེཝ ནིསྶཱཡ ཨིདམཏྠིཏཾཡེཝ [ཨིདམཊྛིཏཾཡེཝ (སཱི. པཱི.)] ནིསྶཱཡ ཨཱརཉྙིཀོ ཧོཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱརཉྙིཀཱ. ཨིམེསཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩནྣཾ ཨཱརཉྙིཀཱནཾ ཡྭཱཡཾ ཨཱརཉྙིཀོ ཨཔྤིཙྪཏཾཡེཝ ནིསྶཱཡ སནྟུཊྛིཾཡེཝ ནིསྶཱཡ སལླེཁཾཡེཝ ནིསྶཱཡ པཝིཝེཀཾཡེཝ ནིསྶཱཡ ཨིདམཏྠིཏཾཡེཝ ནིསྶཱཡ ཨཱརཉྙིཀོ ཧོཏི, ཨཡཾ ¶ ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ ཨཱརཉྙིཀཱནཾ ཨགྒོ ཙ སེཊྛོ ཙ མོཀྑོ [པཱམོཀྑོ (ཨ. ནི. ༤.༩༥; ༡༠.༩༡)] ཙ ཨུཏྟམོ ཙ པཝརོ ཙ.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, གཝཱ ཁཱིརཾ, ཁཱིརམྷཱ དདྷི, དདྷིམྷཱ ནཝནཱིཏཾ, ནཝནཱིཏམྷཱ སཔྤི, སཔྤིམྷཱ སཔྤིམཎྜོ, སཔྤིམཎྜོ [སཔྤིམྷཱ སཔྤིམཎྜོ (ཀ.) སཾ. ནི. ༣.༦༦༢] ཏཏྠ ཨགྒམཀྑཱཡཏི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ ཨཱརཉྙིཀཱནཾ ཡྭཱཡཾ ཨཱརཉྙིཀོ ཨཔྤིཙྪཏཾཡེཝ ནིསྶཱཡ སནྟུཊྛིཾཡེཝ ནིསྶཱཡ སལླེཁཾཡེཝ ནིསྶཱཡ པཝིཝེཀཾཡེཝ ནིསྶཱཡ ཨིདམཏྠིཏཾཡེཝ ནིསྶཱཡ ཨཱརཉྙིཀོ ཧོཏི, ཨཡཾ ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ ཨཱརཉྙིཀཱནཾ ཨགྒོ ཙ སེཊྛོ ཙ མོཀྑོ ཙ ཨུཏྟམོ ཙ པཝརོ ཙཱ’’ཏི. པཋམཾ.

༢. ཙཱིཝརསུཏྟཾ

༡༨༢. ‘‘པཉྩིམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པཾསུཀཱུལིཀཱ. ཀཏམེ པཉྩ? མནྡཏྟཱ མོམཱུཧཏྟཱ པཾསུཀཱུལིཀོ ཧོཏི…པེ… ཨིདམཏྠིཏཾཡེཝ ནིསྶཱཡ པཾསུཀཱུལིཀོ ཧོཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ པཾསུཀཱུལིཀཱ’’ཏི. དུཏིཡཾ.

༣. རུཀྑམཱུལིཀསུཏྟཾ

༡༨༣. ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, རུཀྑམཱུལིཀཱ. ཀཏམེ པཉྩ? མནྡཏྟཱ མོམཱུཧཏྟཱ རུཀྑམཱུལིཀོ ཧོཏི…པེ… ཨིདམཏྠིཏཾཡེཝ ནིསྶཱཡ རུཀྑམཱུལིཀོ ཧོཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ རུཀྑམཱུལིཀཱ’’ཏི. ཏཏིཡཾ.

༤. སོསཱནིཀསུཏྟཾ

༡༨༤. ‘‘པཉྩིམེ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, སོསཱནིཀཱ. ཀཏམེ པཉྩ? མནྡཏྟཱ མོམཱུཧཏྟཱ སོསཱནིཀོ ཧོཏི…པེ… ཨིདམཏྠིཏཾཡེཝ ནིསྶཱཡ སོསཱནིཀོ ཧོཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ སོསཱནིཀཱ’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. ཨབྦྷོཀཱསིཀསུཏྟཾ

༡༨༥. ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨབྦྷོཀཱསིཀཱ…པེ…. པཉྩམཾ.

༦. ནེསཛྫིཀསུཏྟཾ

༡༨༦. ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ནེསཛྫིཀཱ…པེ…. ཚཊྛཾ.

༧. ཡཐཱསནྠཏིཀསུཏྟཾ

༡༨༧. ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཡཐཱསནྠཏིཀཱ…པེ…. སཏྟམཾ.

༨. ཨེཀཱསནིཀསུཏྟཾ

༡༨༨. ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཱསནིཀཱ…པེ…. ཨཊྛམཾ.

༩. ཁལུཔཙྪཱབྷཏྟིཀསུཏྟཾ

༡༨༩. ‘‘པཉྩིམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཁལུཔཙྪཱབྷཏྟིཀཱ…པེ…. ནཝམཾ.

༡༠. པཏྟཔིཎྜིཀསུཏྟཾ

༡༩༠. ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, པཏྟཔིཎྜིཀཱ. ཀཏམེ པཉྩ? མནྡཏྟཱ མོམཱུཧཏྟཱ པཏྟཔིཎྜིཀོ ཧོཏི, པཱཔིཙྪོ ཨིཙྪཱཔཀཏོ པཏྟཔིཎྜིཀོ ཧོཏི, ཨུམྨཱདཱ ཙིཏྟཀྑེཔཱ པཏྟཔིཎྜིཀོ ཧོཏི, ‘ཝཎྞིཏཾ བུདྡྷེཧི བུདྡྷསཱཝཀེཧཱི’ཏི པཏྟཔིཎྜིཀོ ཧོཏི, ཨཔྤིཙྪཏཾཡེཝ ནིསྶཱཡ ¶ སནྟུཊྛིཾཡེཝ ནིསྶཱཡ སལླེཁཾཡེཝ ནིསྶཱཡ པཝིཝེཀཾཡེཝ ནིསྶཱཡ ཨིདམཏྠིཏཾཡེཝ ནིསྶཱཡ པཏྟཔིཎྜིཀོ ཧོཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ པཏྟཔིཎྜིཀཱ. ཨིམེསཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩནྣཾ པཏྟཔིཎྜིཀཱནཾ ཡྭཱཡཾ པཏྟཔིཎྜིཀོ ཨཔྤིཙྪཏཾཡེཝ ནིསྶཱཡ སནྟུཊྛིཾཡེཝ ནིསྶཱཡ སལླེཁཾཡེཝ ¶ ནིསྶཱཡ པཝིཝེཀཾཡེཝ ནིསྶཱཡ ཨིདམཏྠིཏཾཡེཝ ནིསྶཱཡ པཏྟཔིཎྜིཀོ ཧོཏི, ཨཡཾ ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ པཏྟཔིཎྜིཀཱནཾ ཨགྒོ ཙ སེཊྛོ ཙ མོཀྑོ ཙ ཨུཏྟམོ ཙ པཝརོ ཙ.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, གཝཱ ཁཱིརཾ, ཁཱིརམྷཱ དདྷི, དདྷིམྷཱ ནཝནཱིཏཾ, ནཝནཱིཏམྷཱ སཔྤི, སཔྤིམྷཱ སཔྤིམཎྜོ, སཔྤིམཎྜོ ཏཏྠ ཨགྒམཀྑཱཡཏི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ པཏྟཔིཎྜིཀཱནཾ ཡྭཱཡཾ པཏྟཔིཎྜིཀོ ཨཔྤིཙྪཏཾཡེཝ ¶ ནིསྶཱཡ སནྟུཊྛིཾཡེཝ ནིསྶཱཡ སལླེཁཾཡེཝ ནིསྶཱཡ པཝིཝེཀཾཡེཝ ནིསྶཱཡ ཨིདམཏྠིཏཾཡེཝ ནིསྶཱཡ པཏྟཔིཎྜིཀོ ཧོཏི, ཨཡཾ ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ པཏྟཔིཎྜིཀཱནཾ ཨགྒོ ཙ སེཊྛོ ཙ མོཀྑོ ཙ ཨུཏྟམོ ཙ པཝརོ ཙཱ’’ཏི. དསམཾ.

ཨརཉྙཝགྒོ ཙཏུཏྠོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

ཨརཉྙཾ ཙཱིཝརཾ རུཀྑ, སུསཱནཾ ཨབྦྷོཀཱསིཀཾ;

ནེསཛྫཾ སནྠཏཾ ཨེཀཱསནིཀཾ, ཁལུཔཙྪཱཔིཎྜིཀེན ཙཱཏི.

(༢༠) ༥. བྲཱཧྨཎཝགྒོ

༡. སོཎསུཏྟཾ

༡༩༡. ‘‘པཉྩིམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པོརཱཎཱ བྲཱཧྨཎདྷམྨཱ ཨེཏརཧི སུནཁེསུ སནྡིསྶནྟི, ནོ བྲཱཧྨཎེསུ. ཀཏམེ པཉྩ? པུབྦེ སུདཾ [པུབྦསྶུདཾ (ཀ.)], བྷིཀྑཝེ, བྲཱཧྨཎཱ བྲཱཧྨཎིཾཡེཝ གཙྪནྟི, ནོ ཨབྲཱཧྨཎིཾ. ཨེཏརཧི, བྷིཀྑཝེ, བྲཱཧྨཎཱ བྲཱཧྨཎིམྤི གཙྪནྟི, ཨབྲཱཧྨཎིམྤི གཙྪནྟི. ཨེཏརཧི, བྷིཀྑཝེ, སུནཁཱ སུནཁིཾཡེཝ གཙྪནྟི, ནོ ཨསུནཁིཾ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམོ པོརཱཎོ བྲཱཧྨཎདྷམྨོ ཨེཏརཧི སུནཁེསུ སནྡིསྶཏི, ནོ བྲཱཧྨཎེསུ.

‘‘པུབྦེ སུདཾ, བྷིཀྑཝེ, བྲཱཧྨཎཱ བྲཱཧྨཎིཾ ཨུཏུནིཾཡེཝ གཙྪནྟི, ནོ ཨནུཏུནིཾ. ཨེཏརཧི, བྷིཀྑཝེ, བྲཱཧྨཎཱ ¶ བྲཱཧྨཎིཾ ཨུཏུནིམྤི གཙྪནྟི, ཨནུཏུནིམྤི གཙྪནྟི ¶ . ཨེཏརཧི, བྷིཀྑཝེ, སུནཁཱ སུནཁིཾ ཨུཏུནིཾཡེཝ གཙྪནྟི, ནོ ཨནུཏུནིཾ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡོ པོརཱཎོ བྲཱཧྨཎདྷམྨོ ཨེཏརཧི སུནཁེསུ སནྡིསྶཏི, ནོ བྲཱཧྨཎེསུ.

‘‘པུབྦེ སུདཾ, བྷིཀྑཝེ, བྲཱཧྨཎཱ བྲཱཧྨཎིཾ ནེཝ ཀིཎནྟི ནོ ཝིཀྐིཎནྟི, སམྤིཡེནེཝ སཾཝཱསཾ སཾབནྡྷཱཡ [སཾསགྒཏྠཱཡ (སཱི. པཱི.)] སཾཔཝཏྟེནྟི. ཨེཏརཧི, བྷིཀྑཝེ, བྲཱཧྨཎཱ བྲཱཧྨཎིཾ ཀིཎནྟིཔི ཝིཀྐིཎནྟིཔི, སམྤིཡེནཔི སཾཝཱསཾ སཾབནྡྷཱཡ སཾཔཝཏྟེནྟི. ཨེཏརཧི, བྷིཀྑཝེ, སུནཁཱ སུནཁིཾ ནེཝ ཀིཎནྟི ནོ ཝིཀྐིཎནྟི, སམྤིཡེནེཝ སཾཝཱསཾ སཾབནྡྷཱཡ སཾཔཝཏྟེནྟི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡོ པོརཱཎོ བྲཱཧྨཎདྷམྨོ ཨེཏརཧི སུནཁེསུ སནྡིསྶཏི, ནོ བྲཱཧྨཎེསུ.

‘‘པུབྦེ སུདཾ, བྷིཀྑཝེ, བྲཱཧྨཎཱ ན སནྣིདྷིཾ ཀརོནྟི དྷནསྶཔི ¶ དྷཉྙསྶཔི རཛཏསྶཔི ཛཱཏརཱུཔསྶཔི. ཨེཏརཧི, བྷིཀྑཝེ, བྲཱཧྨཎཱ སནྣིདྷིཾ ཀརོནྟི དྷནསྶཔི དྷཉྙསྶཔི རཛཏསྶཔི ཛཱཏརཱུཔསྶཔི. ཨེཏརཧི, བྷིཀྑཝེ, སུནཁཱ ན སནྣིདྷིཾ ཀརོནྟི དྷནསྶཔི དྷཉྙསྶཔི རཛཏསྶཔི ཛཱཏརཱུཔསྶཔི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཏྠོ པོརཱཎོ བྲཱཧྨཎདྷམྨོ ཨེཏརཧི སུནཁེསུ སནྡིསྶཏི, ནོ བྲཱཧྨཎེསུ.

‘‘པུབྦེ ¶ སུདཾ, བྷིཀྑཝེ, བྲཱཧྨཎཱ སཱཡཾ སཱཡམཱསཱཡ པཱཏོ པཱཏརཱསཱཡ བྷིཀྑཾ པརིཡེསནྟི. ཨེཏརཧི, བྷིཀྑཝེ, བྲཱཧྨཎཱ ཡཱཝདཏྠཾ ཨུདརཱཝདེཧཀཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཨཝསེསཾ ཨཱདཱཡ པཀྐམནྟི. ཨེཏརཧི, བྷིཀྑཝེ, སུནཁཱ སཱཡཾ སཱཡམཱསཱཡ པཱཏོ པཱཏརཱསཱཡ བྷིཀྑཾ པརིཡེསནྟི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩམོ པོརཱཎོ བྲཱཧྨཎདྷམྨོ ཨེཏརཧི སུནཁེསུ སནྡིསྶཏི, ནོ བྲཱཧྨཎེསུ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ པོརཱཎཱ བྲཱཧྨཎདྷམྨཱ ཨེཏརཧི སུནཁེསུ སནྡིསྶནྟི, ནོ བྲཱཧྨཎེསཱུ’’ཏི. པཋམཾ.

༢. དོཎབྲཱཧྨཎསུཏྟཾ

༡༩༢. ཨཐ ¶ ཁོ དོཎོ བྲཱཧྨཎོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ དོཎོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘སུཏཾ ¶ མེཏཾ, བྷོ གོཏམ – ‘ན སམཎོ གོཏམོ བྲཱཧྨཎེ ཛིཎྞེ ཝུཌྜྷེ མཧལླཀེ ཨདྡྷགཏེ ཝཡོཨནུཔྤཏྟེ ཨབྷིཝཱདེཏི ཝཱ པཙྩུཊྛེཏི ཝཱ ཨཱསནེན ཝཱ ནིམནྟེཏཱི’ཏི. ཏཡིདཾ, བྷོ གོཏམ, ཏཐེཝ. ན ཧི བྷཝཾ གོཏམོ བྲཱཧྨཎེ ཛིཎྞེ ཝུཌྜྷེ མཧལླཀེ ཨདྡྷགཏེ ཝཡོཨནུཔྤཏྟེ ཨབྷིཝཱདེཏི ཝཱ པཙྩུཊྛེཏི ཝཱ ¶ ཨཱསནེན ཝཱ ནིམནྟེཏི. ཏཡིདཾ, བྷོ གོཏམ, ན སམྤནྣམེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཏྭམྤི ནོ, དོཎ, བྲཱཧྨཎོ པཊིཛཱནཱསཱི’’ཏི? ‘‘ཡཉྷི ཏཾ, བྷོ གོཏམ, སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘བྲཱཧྨཎོ ཨུབྷཏོ སུཛཱཏོ – མཱཏིཏོ ཙ པིཏིཏོ ཙ, སཾསུདྡྷགཧཎིཀོ, ཡཱཝ སཏྟམཱ པིཏཱམཧཡུགཱ ཨཀྑིཏོ ཨནུཔཀྐུཊྛོ ཛཱཏིཝཱདེན, ཨཛ྄ཛྷཱཡཀོ མནྟདྷརོ, ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ སནིགྷཎྜུཀེཊུབྷཱནཾ སཱཀྑརཔྤབྷེདཱནཾ ཨིཏིཧཱསཔཉྩམཱནཾ, པདཀོ ཝེཡྻཱཀརཎོ ལོཀཱཡཏམཧཱཔུརིསལཀྑཎེསུ ཨནཝཡོ’ཏི, མམེཝ ཏཾ, བྷོ གོཏམ, སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ. ཨཧཉྷི, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎོ ཨུབྷཏོ སུཛཱཏོ – མཱཏིཏོ ཙ པིཏིཏོ ཙ, སཾསུདྡྷགཧཎིཀོ, ཡཱཝ སཏྟམཱ པིཏཱམཧཡུགཱ ཨཀྑིཏྟོ ཨནུཔཀྐུཊྛོ ཛཱཏིཝཱདེན, ཨཛ྄ཛྷཱཡཀོ མནྟདྷརོ, ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ སནིགྷཎྜུཀེཊུབྷཱནཾ སཱཀྑརཔྤབྷེདཱནཾ ཨིཏིཧཱསཔཉྩམཱནཾ, པདཀོ ཝེཡྻཱཀརཎོ ལོཀཱཡཏམཧཱཔུརིསལཀྑཎེསུ ཨནཝཡོ’’ཏི.

‘‘ཡེ ཁོ, ཏེ དོཎ, བྲཱཧྨཎཱནཾ པུབྦཀཱ ¶ ཨིསཡོ མནྟཱནཾ ཀཏྟཱརོ མནྟཱནཾ པཝཏྟཱརོ, ཡེསམིདཾ ¶ ཨེཏརཧི བྲཱཧྨཎཱ པོརཱཎཾ མནྟཔདཾ གཱིཏཾ པཝུཏྟཾ སམིཧིཏཾ ཏདནུགཱཡནྟི ཏདནུབྷཱསནྟི བྷཱསིཏམནུབྷཱསནྟི སཛ྄ཛྷཱཡིཏམནུསཛ྄ཛྷཱཡནྟི ཝཱཙིཏམནུཝཱཙེནྟི, སེཡྻཐིདཾ – ཨཊྛཀོ, ཝཱམཀོ, ཝཱམདེཝོ, ཝེསྶཱམིཏྟོ, ཡམདགྒི [ཡམཏགྒི (སཱི.) དཱི. ནི. ༡.༢༨༤, ༥༢༦, ༥༣༦; མ. ནི. ༢.༤༢༧; མཧཱཝ. ༣༠༠; ཨ. ནི. ༥.༡༩༢ པསྶིཏབྦཾ], ཨངྒཱིརསོ, བྷཱརདྭཱཛོ, ཝཱསེཊྛོ, ཀསྶཔོ, བྷགུ; ཏྱཱསྶུ’མེ པཉྩ བྲཱཧྨཎེ པཉྙཱཔེནྟི – བྲཧྨསམཾ, དེཝསམཾ, མརིཡཱདཾ, སམྦྷིནྣམརིཡཱདཾ, བྲཱཧྨཎཙཎྜཱལཾཡེཝ པཉྩམཾ. ཏེསཾ ཏྭཾ དོཎ, ཀཏམོ’’ཏི?

‘‘ན ཁོ མཡཾ, བྷོ གོཏམ, པཉྩ བྲཱཧྨཎེ ཛཱནཱམ, ཨཐ ཁོ མཡཾ བྲཱཧྨཎཱཏྭེཝ ¶ ཛཱནཱམ. སཱདྷུ མེ བྷཝཾ གོཏམོ ཏཐཱ དྷམྨཾ དེསེཏུ ཡཐཱ ཨཧཾ ཨིམེ པཉྩ བྲཱཧྨཎེ ཛཱནེཡྻ’’ནྟི. ‘‘ཏེན ཧི, བྲཱཧྨཎ, སུཎོཧི, སཱདྷུཀཾ ¶ མནསི ཀརོཧི; བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ བྷོ’’ཏི ཁོ དོཎོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསི. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཀཐཉྩ, དོཎ, བྲཱཧྨཎོ བྲཧྨསམོ ཧོཏི? ཨིདྷ, དོཎ, བྲཱཧྨཎོ ཨུབྷཏོ སུཛཱཏོ ཧོཏི – མཱཏིཏོ ཙ པིཏིཏོ ཙ, སཾསུདྡྷགཧཎིཀོ, ཡཱཝ སཏྟམཱ པིཏཱམཧཡུགཱ ཨཀྑིཏྟོ ཨནུཔཀྐུཊྛོ ཛཱཏིཝཱདེན. སོ ཨཊྛཙཏྟཱལཱིསཝསྶཱནི ཀོམཱརབྲཧྨཙརིཡཾ [ཀོདྷཱརཾ བྲཧྨཙརིཡཾ (སྱཱ. ཀ.)] ཙརཏི མནྟེ ཨདྷཱིཡམཱནོ. ཨཊྛཙཏྟཱལཱིསཝསྶཱནི ཀོམཱརབྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏྭཱ མནྟེ ཨདྷཱིཡིཏྭཱ ཨཱཙརིཡསྶ ཨཱཙརིཡདྷནཾ པརིཡེསཏི དྷམྨེནེཝ, ནོ ཨདྷམྨེན.

‘‘ཏཏྠ ཙ, དོཎ, ཀོ དྷམྨོ? ནེཝ ¶ ཀསིཡཱ ན ཝཎིཛྫཱཡ ན གོརཀྑེན ན ཨིསྶཏྠེན [ན ཨིསྶཏྟེན (ཀ.)] ན རཱཛཔོརིསེན ན སིཔྤཉྙཏརེན, ཀེཝལཾ བྷིཀྑཱཙརིཡཱཡ ཀཔཱལཾ ཨནཏིམཉྙམཱནོ. སོ ཨཱཙརིཡསྶ ཨཱཙརིཡདྷནཾ ནིཡྻཱདེཏྭཱ [ནཱིཡྻཱདེཏྭཱ (སཱི.), ནཱིཡཱདེཏྭཱ (པཱི.), ནིཡྻཱཏེཏྭཱ (ཀཏྠཙི)] ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛཏི. སོ ཨེཝཾ པབྦཛིཏོ སམཱནོ མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི, ཏཐཱ དུཏིཡཾ ཏཐཱ ཏཏིཡཾ ཏཐཱ ཙཏུཏྠཾ [ཙཏུཏྠིཾ (སཱི.)], ཨིཏི ཨུདྡྷམདྷོ ཏིརིཡཾ སབྦདྷི སབྦཏྟཏཱཡ སབྦཱཝནྟཾ ལོཀཾ མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཝིཔུལེན མཧགྒཏེན ཨཔྤམཱཎེན ཨཝེརེན ཨབྱཱཔཛྫེན [ཨབྱཱཔཛ྄ཛྷེན (ཀ.) ཨབྱཱབཛ྄ཛྷེན (?)] ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི. ཀརུཎཱ…པེ… མུདིཏཱ… ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི, ཏཐཱ དུཏིཡཾ ཏཐཱ ཏཏིཡཾ ཏཐཱ ཙཏུཏྠཾ ¶ , ཨིཏི ཨུདྡྷམདྷོ ཏིརིཡཾ སབྦདྷི སབྦཏྟཏཱཡ སབྦཱཝནྟཾ ལོཀཾ ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཝིཔུལེན མཧགྒཏེན ཨཔྤམཱཎེན ཨཝེརེན ཨབྱཱཔཛྫེན ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏི. སོ ཨིམེ ཙཏྟཱརོ ¶ བྲཧྨཝིཧཱརེ བྷཱཝེཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ བྲཧྨལོཀཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཨེཝཾ ཁོ, དོཎ, བྲཱཧྨཎོ བྲཧྨསམོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, དོཎ, བྲཱཧྨཎོ དེཝསམོ ཧོཏི? ཨིདྷ, དོཎ, བྲཱཧྨཎོ ཨུབྷཏོ སུཛཱཏོ ཧོཏི – མཱཏིཏོ ཙ པིཏིཏོ ཙ, སཾསུདྡྷགཧཎིཀོ, ཡཱཝ སཏྟམཱ པིཏཱམཧཡུགཱ ཨཀྑིཏྟོ ཨནུཔཀྐུཊྛོ ཛཱཏིཝཱདེན ¶ . སོ ཨཊྛཙཏྟཱལཱིསཝསྶཱནི ཀོམཱརབྲཧྨཙརིཡཾ ཙརཏི མནྟེ ཨདྷཱིཡམཱནོ. ཨཊྛཙཏྟཱལཱིསཝསྶཱནི ཀོམཱརབྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏྭཱ མནྟེ ཨདྷཱིཡིཏྭཱ ཨཱཙརིཡསྶ ཨཱཙརིཡདྷནཾ པརིཡེསཏི དྷམྨེནེཝ, ནོ ཨདྷམྨེན. ཏཏྠ ཙ, དོཎ, ཀོ དྷམྨོ? ནེཝ ཀསིཡཱ ན ཝཎིཛྫཱཡ ན གོརཀྑེན ན ཨིསྶཏྠེན ན རཱཛཔོརིསེན ན སིཔྤཉྙཏརེན, ཀེཝལཾ བྷིཀྑཱཙརིཡཱཡ ཀཔཱལཾ ¶ ཨནཏིམཉྙམཱནོ. སོ ཨཱཙརིཡསྶ ཨཱཙརིཡདྷནཾ ནིཡྻཱདེཏྭཱ དཱརཾ པརིཡེསཏི དྷམྨེནེཝ, ནོ ཨདྷམྨེན.

‘‘ཏཏྠ ཙ, དོཎ, ཀོ དྷམྨོ? ནེཝ ཀཡེན ན ཝིཀྐཡེན, བྲཱཧྨཎིཾཡེཝ ཨུདཀཱུཔསྶཊྛཾ. སོ བྲཱཧྨཎིཾཡེཝ གཙྪཏི, ན ཁཏྟིཡིཾ ན ཝེསྶིཾ ན སུདྡིཾ ན ཙཎྜཱལིཾ ན ནེསཱདིཾ ན ཝེནིཾ [ན ཝེཎིཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ན རཐཀཱརིཾ ན པུཀྐུསིཾ གཙྪཏི, ན གབྦྷིནིཾ གཙྪཏི, ན པཱཡམཱནཾ གཙྪཏི, ན ཨནུཏུནིཾ གཙྪཏི. ཀསྨཱ ཙ, དོཎ, བྲཱཧྨཎོ ན གབྦྷིནིཾ གཙྪཏི? སཙེ, དོཎ, བྲཱཧྨཎོ གབྦྷིནིཾ གཙྪཏི, ཨཏིམཱིལ༹ྷཛོ ནཱམ སོ ཧོཏི མཱཎཝཀོ ཝཱ མཱཎཝིཀཱ [མཱཎཝཀཱི (ཀ.)] ཝཱ ¶ . ཏསྨཱ, དོཎ, བྲཱཧྨཎོ ན གབྦྷིནིཾ གཙྪཏི. ཀསྨཱ ཙ, དོཎ, བྲཱཧྨཎོ ན པཱཡམཱནཾ གཙྪཏི? སཙེ, དོཎ, བྲཱཧྨཎོ པཱཡམཱནཾ གཙྪཏི, ཨསུཙིཔཊིཔཱིལི༹ཏོ ནཱམ སོ ཧོཏི མཱཎཝཀོ ཝཱ མཱཎཝིཀཱ ཝཱ. ཏསྨཱ, དོཎ, བྲཱཧྨཎོ ན པཱཡམཱནཾ གཙྪཏི. ཏསྶ སཱ ཧོཏི བྲཱཧྨཎཱི ནེཝ ཀཱམཏྠཱ ན དཝཏྠཱ ན རཏཏྠཱ, པཛཏྠཱཝ བྲཱཧྨཎསྶ བྲཱཧྨཎཱི ཧོཏི. སོ མེཐུནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛཏི. སོ ཨེཝཾ པབྦཛིཏོ སམཱནོ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. སོ ཨིམེ ཙཏྟཱརོ ཛྷཱནེ ¶ བྷཱཝེཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ ¶ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཨེཝཾ ཁོ, དོཎ, བྲཱཧྨཎོ དེཝསམོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, དོཎ, བྲཱཧྨཎོ མརིཡཱདོ ཧོཏི? ཨིདྷ, དོཎ, བྲཱཧྨཎོ ཨུབྷཏོ སུཛཱཏོ ཧོཏི – མཱཏིཏོ ཙ པིཏིཏོ ཙ, སཾསུདྡྷགཧཎིཀོ, ཡཱཝ སཏྟམཱ པིཏཱམཧཡུགཱ ཨཀྑིཏྟོ ཨནུཔཀྐུཊྛོ ཛཱཏིཝཱདེན. སོ ཨཊྛཙཏྟཱལཱིསཝསྶཱནི ཀོམཱརབྲཧྨཙརིཡཾ ཙརཏི མནྟེ ཨདྷཱིཡམཱནོ. ཨཊྛཙཏྟཱལཱིསཝསྶཱནི ཀོམཱརབྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏྭཱ མནྟེ ཨདྷཱིཡིཏྭཱ ཨཱཙརིཡསྶ ཨཱཙརིཡདྷནཾ པརིཡེསཏི དྷམྨེནེཝ, ནོ ཨདྷམྨེན ¶ . ཏཏྠ ཙ, དོཎ, ཀོ དྷམྨོ? ནེཝ ཀསིཡཱ ན ཝཎིཛྫཱཡ ན གོརཀྑེན ན ཨིསྶཏྠེན ན རཱཛཔོརིསེན ན སིཔྤཉྙཏརེན, ཀེཝལཾ བྷིཀྑཱཙརིཡཱཡ ཀཔཱལཾ ཨནཏིམཉྙམཱནོ. སོ ཨཱཙརིཡསྶ ཨཱཙརིཡདྷནཾ ནིཡྻཱདེཏྭཱ དཱརཾ པརིཡེསཏི དྷམྨེནེཝ, ནོ ཨདྷམྨེན.

‘‘ཏཏྠ ཙ, དོཎ ¶ , ཀོ དྷམྨོ? ནེཝ ཀཡེན ན ཝིཀྐཡེན, བྲཱཧྨཎིཾཡེཝ ཨུདཀཱུཔསྶཊྛཾ. སོ བྲཱཧྨཎིཾཡེཝ གཙྪཏི, ན ཁཏྟིཡིཾ ན ཝེསྶིཾ ན སུདྡིཾ ན ཙཎྜཱལིཾ ན ནེསཱདིཾ ན ཝེནིཾ ན རཐཀཱརིཾ ན པུཀྐུསིཾ གཙྪཏི, ན གབྦྷིནིཾ གཙྪཏི, ན པཱཡམཱནཾ གཙྪཏི, ན ཨནུཏུནིཾ གཙྪཏི. ཀསྨཱ ཙ, དོཎ, བྲཱཧྨཎོ ན གབྦྷིནིཾ གཙྪཏི? སཙེ, དོཎ, བྲཱཧྨཎོ གབྦྷིནིཾ གཙྪཏི, ཨཏིམཱིལ༹ྷཛོ ནཱམ སོ ཧོཏི མཱཎཝཀོ ཝཱ མཱཎཝིཀཱ ཝཱ. ཏསྨཱ, དོཎ, བྲཱཧྨཎོ ན གབྦྷིནིཾ གཙྪཏི. ཀསྨཱ ཙ, དོཎ, བྲཱཧྨཎོ ན པཱཡམཱནཾ གཙྪཏི? སཙེ, དོཎ, བྲཱཧྨཎོ པཱཡམཱནཾ གཙྪཏི, ཨསུཙིཔཊིཔཱིལི༹ཏོ ནཱམ སོ ཧོཏི མཱཎཝཀོ ཝཱ མཱཎཝིཀཱ ཝཱ. ཏསྨཱ, དོཎ, བྲཱཧྨཎོ ན པཱཡམཱནཾ གཙྪཏི. ཏསྶ སཱ ཧོཏི བྲཱཧྨཎཱི ནེཝ ཀཱམཏྠཱ ན དཝཏྠཱ ན རཏཏྠཱ, པཛཏྠཱཝ བྲཱཧྨཎསྶ བྲཱཧྨཎཱི ཧོཏི. སོ མེཐུནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཏམེཝ པུཏྟསྶཱདཾ ནིཀཱམཡམཱནོ ཀུཊུམྦཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི, ན ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛཏི. ཡཱཝ པོརཱཎཱནཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ མརིཡཱདོ ཏཏྠ ཏིཊྛཏི, ཏཾ ན ཝཱིཏིཀྐམཏི. ‘ཡཱཝ པོརཱཎཱནཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ མརིཡཱདོ ཏཏྠ བྲཱཧྨཎོ ཋིཏོ ཏཾ ན ཝཱིཏིཀྐམཏཱི’ཏི, ཁོ, དོཎ, ཏསྨཱ བྲཱཧྨཎོ མརིཡཱདོཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ ཁོ, དོཎ, བྲཱཧྨཎོ མརིཡཱདོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, དོཎ, བྲཱཧྨཎོ སམྦྷིནྣམརིཡཱདོ ཧོཏི? ཨིདྷ ¶ , དོཎ, བྲཱཧྨཎོ ཨུབྷཏོ སུཛཱཏོ ཧོཏི – མཱཏིཏོ ཙ པིཏིཏོ ཙ, སཾསུདྡྷགཧཎིཀོ, ཡཱཝ སཏྟམཱ པིཏཱམཧཡུགཱ ཨཀྑིཏྟོ ¶ ཨནུཔཀྐུཊྛོ ཛཱཏིཝཱདེན ¶ . སོ ཨཊྛཙཏྟཱལཱིསཝསྶཱནི ཀོམཱརབྲཧྨཙརིཡཾ ཙརཏི མནྟེ ཨདྷཱིཡམཱནོ. ཨཊྛཙཏྟཱལཱིསཝསྶཱནི ཀོམཱརབྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏྭཱ མནྟེ ཨདྷཱིཡིཏྭཱ ཨཱཙརིཡསྶ ཨཱཙརིཡདྷནཾ པརིཡེསཏི དྷམྨེནེཝ, ནོ ཨདྷམྨེན.

‘‘ཏཏྠ ཙ, དོཎ, ཀོ དྷམྨོ? ནེཝ ཀསིཡཱ ན ཝཎིཛྫཱཡ ན གོརཀྑེན ན ཨིསྶཏྠེན ན རཱཛཔོརིསེན ན སིཔྤཉྙཏརེན, ཀེཝལཾ བྷིཀྑཱཙརིཡཱཡ ཀཔཱལཾ ཨནཏིམཉྙམཱནོ. སོ ཨཱཙརིཡསྶ ཨཱཙརིཡདྷནཾ ནིཡྻཱདེཏྭཱ དཱརཾ ¶ པརིཡེསཏི དྷམྨེནཔི ཨདྷམྨེནཔི ཀཡེནཔི ཝིཀྐཡེནཔི བྲཱཧྨཎིམྤི ཨུདཀཱུཔསྶཊྛཾ. སོ བྲཱཧྨཎིམྤི གཙྪཏི ཁཏྟིཡིམྤི གཙྪཏི ཝེསྶིམྤི གཙྪཏི སུདྡིམྤི གཙྪཏི ཙཎྜཱལིམྤི གཙྪཏི ནེསཱདིམྤི གཙྪཏི ཝེནིམྤི གཙྪཏི རཐཀཱརིམྤི གཙྪཏི པུཀྐུསིམྤི གཙྪཏི གབྦྷིནིམྤི གཙྪཏི པཱཡམཱནམྤི གཙྪཏི ཨུཏུནིམྤི གཙྪཏི ཨནུཏུནིམྤི གཙྪཏི. ཏསྶ སཱ ཧོཏི བྲཱཧྨཎཱི ཀཱམཏྠཱཔི དཝཏྠཱཔི རཏཏྠཱཔི པཛཏྠཱཔི བྲཱཧྨཎསྶ བྲཱཧྨཎཱི ཧོཏི. ཡཱཝ པོརཱཎཱནཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ མརིཡཱདོ ཏཏྠ ན ཏིཊྛཏི, ཏཾ ཝཱིཏིཀྐམཏི. ‘ཡཱཝ པོརཱཎཱནཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ མརིཡཱདོ ཏཏྠ བྲཱཧྨཎོ ན ཋིཏོ ཏཾ ཝཱིཏིཀྐམཏཱི’ཏི ཁོ, དོཎ, ཏསྨཱ བྲཱཧྨཎོ སམྦྷིནྣམརིཡཱདོཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ ཁོ, དོཎ, བྲཱཧྨཎོ སམྦྷིནྣམརིཡཱདོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, དོཎ, བྲཱཧྨཎོ བྲཱཧྨཎཙཎྜཱལོ ཧོཏི? ཨིདྷ, དོཎ, བྲཱཧྨཎོ ཨུབྷཏོ སུཛཱཏོ ཧོཏི – མཱཏིཏོ ཙ པིཏིཏོ ཙ, སཾསུདྡྷགཧཎིཀོ, ཡཱཝ སཏྟམཱ པིཏཱམཧཡུགཱ ཨཀྑིཏྟོ ¶ ཨནུཔཀྐུཊྛོ ཛཱཏིཝཱདེན. སོ ཨཊྛཙཏྟཱལཱིསཝསྶཱནི ¶ ཀོམཱརབྲཧྨཙརིཡཾ ཙརཏི མནྟེ ཨདྷཱིཡམཱནོ. ཨཊྛཙཏྟཱལཱིསཝསྶཱནི ཀོམཱརབྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏྭཱ མནྟེ ཨདྷཱིཡིཏྭཱ ཨཱཙརིཡསྶ ཨཱཙརིཡདྷནཾ པརིཡེསཏི དྷམྨེནཔི ཨདྷམྨེནཔི ཀསིཡཱཔི ཝཎིཛྫཱཡཔི གོརཀྑེནཔི ཨིསྶཏྠེནཔི རཱཛཔོརིསེནཔི སིཔྤཉྙཏརེནཔི, ཀེཝལམྤི བྷིཀྑཱཙརིཡཱཡ, ཀཔཱལཾ ཨནཏིམཉྙམཱནོ.

‘‘སོ ཨཱཙརིཡསྶ ཨཱཙརིཡདྷནཾ ནིཡྻཱདེཏྭཱ དཱརཾ པརིཡེསཏི དྷམྨེནཔི ཨདྷམྨེནཔི ཀཡེནཔི ཝིཀྐཡེནཔི བྲཱཧྨཎིམྤི ཨུདཀཱུཔསྶཊྛཾ. སོ བྲཱཧྨཎིམྤི གཙྪཏི ཁཏྟིཡིམྤི གཙྪཏི ཝེསྶིམྤི གཙྪཏི སུདྡིམྤི གཙྪཏི ཙཎྜཱལིམྤི གཙྪཏི ནེསཱདིམྤི གཙྪཏི ཝེནིམྤི གཙྪཏི རཐཀཱརིམྤི གཙྪཏི པུཀྐུསིམྤི གཙྪཏི གབྦྷིནིམྤི གཙྪཏི པཱཡམཱནམྤི གཙྪཏི ཨུཏུནིམྤི གཙྪཏི ཨནུཏུནིམྤི གཙྪཏི. ཏསྶ སཱ ཧོཏི བྲཱཧྨཎཱི ཀཱམཏྠཱཔི དཝཏྠཱཔི རཏཏྠཱཔི པཛཏྠཱཔི བྲཱཧྨཎསྶ ¶ བྲཱཧྨཎཱི ཧོཏི. སོ སབྦཀམྨེཧི ཛཱིཝིཀཾ [ཛཱིཝིཏཾ (ཀ.)] ཀཔྤེཏི. ཏམེནཾ བྲཱཧྨཎཱ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘ཀསྨཱ བྷཝཾ བྲཱཧྨཎོ པཊིཛཱནམཱནོ སབྦཀམྨེཧི ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏཱི’ཏི? སོ ཨེཝམཱཧ – ‘སེཡྻཐཱཔི, བྷོ, ཨགྒི སུཙིམྤི ཌཧཏི ཨསུཙིམྤི ཌཧཏི, ན ཙ ཏེན ཨགྒི ཨུཔལིཔྤཏི [ཨུཔལིམྤཏི (ཀ.)]; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷོ, སབྦཀམྨེཧི ཙེཔི བྲཱཧྨཎོ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏི, ན ཙ ཏེན བྲཱཧྨཎོ ཨུཔལིཔྤཏི’. ‘སབྦཀམྨེཧི ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏཱི’ཏི ཁོ, དོཎ ¶ , ཏསྨཱ བྲཱཧྨཎོ བྲཱཧྨཎཙཎྜཱལོཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ ཁོ, དོཎ, བྲཱཧྨཎོ བྲཱཧྨཎཙཎྜཱལོ ཧོཏི.

‘‘ཡེ ཁོ ཏེ, དོཎ, བྲཱཧྨཎཱནཾ པུབྦཀཱ ¶ ཨིསཡོ མནྟཱནཾ ཀཏྟཱརོ མནྟཱནཾ པཝཏྟཱརོ ཡེསམིདཾ ཨེཏརཧི བྲཱཧྨཎཱ པོརཱཎཾ མནྟཔདཾ གཱིཏཾ པཝུཏྟཾ སམཱིཧིཏཾ ཏདནུགཱཡནྟི ཏདནུབྷཱསནྟི བྷཱསིཏམནུབྷཱསནྟི སཛ྄ཛྷཱཡིཏམནུསཛ྄ཛྷཱཡནྟི ཝཱཙིམནུཝཱཙེནྟི, སེཡྻཐིདཾ – ཨཊྛཀོ, ཝཱམཀོ, ཝཱམདེཝོ, ཝེསྶཱམིཏྟོ, ཡམདགྒི, ཨངྒཱིརསོ, བྷཱརདྭཱཛོ, ཝཱསེཊྛོ ¶ , ཀསྶཔོ, བྷགུ; ཏྱཱསྶུམེ པཉྩ བྲཱཧྨཎེ པཉྙཱཔེནྟི – བྲཧྨསམཾ, དེཝསམཾ, མརིཡཱདཾ, སམྦྷིནྣམརིཡཱདཾ, བྲཱཧྨཎཙཎྜཱལཾཡེཝ པཉྩམཾ. ཏེསཾ ཏྭཾ, དོཎ, ཀཏམོ’’ཏི?

‘‘ཨེཝཾ སནྟེ མཡཾ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཙཎྜཱལམྤི ན པཱུརེམ. ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ…པེ… ཨུཔཱསཀཾ མཾ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི. དུཏིཡཾ.

༣. སངྒཱརཝསུཏྟཾ

༡༩༣. ཨཐ ཁོ སངྒཱརཝོ བྲཱཧྨཎོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ སངྒཱརཝོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀོ ནུ ཁོ, བྷོ གོཏམ, ཧེཏུ ཀོ པཙྩཡོ, ཡེན ཀདཱཙི དཱིགྷརཏྟཾ སཛ྄ཛྷཱཡཀཏཱཔི མནྟཱ ནཔྤཊིབྷནྟི, པགེཝ ཨསཛ྄ཛྷཱཡཀཏཱ? ཀོ པན, བྷོ གོཏམ, ཧེཏུ ཀོ པཙྩཡོ, ཡེན ཀདཱཙི དཱིགྷརཏྟཾ ཨསཛ྄ཛྷཱཡཀཏཱཔི མནྟཱ པཊིབྷནྟི, པགེཝ སཛ྄ཛྷཱཡཀཏཱ’’ཏི?

‘‘ཡསྨིཾ, བྲཱཧྨཎ, སམཡེ ཀཱམརཱགཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི ཀཱམརཱགཔརེཏེན, ཨུཔྤནྣསྶ ཙ ཀཱམརཱགསྶ ནིསྶརཎཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི ¶ , ཨཏྟཏྠམྤི ཏསྨིཾ སམཡེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི ན པསྶཏི, པརཏྠམྤི ཏསྨིཾ ¶ སམཡེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི ན པསྶཏི, ཨུབྷཡཏྠམྤི ཏསྨིཾ སམཡེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི ན པསྶཏི, དཱིགྷརཏྟཾ སཛ྄ཛྷཱཡཀཏཱཔི མནྟཱ ནཔྤཊིབྷནྟི, པགེཝ ཨསཛ྄ཛྷཱཡཀཏཱ. སེཡྻཐཱཔི, བྲཱཧྨཎ, ཨུདཔཏྟོ སཾསཊྛོ ལཱཁཱཡ ཝཱ ཧལིདྡིཡཱ ཝཱ ནཱིལིཡཱ ཝཱ མཉྫིཊྛཱཡ ཝཱ. ཏཏྠ ཙཀྑུམཱ པུརིསོ སཀཾ ¶ མུཁནིམིཏྟཾ པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནེཡྻ ¶ ན པསྶེཡྻ. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཡསྨིཾ སམཡེ ཀཱམརཱགཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི ཀཱམརཱགཔརེཏེན, ཨུཔྤནྣསྶ ཙ ཀཱམརཱགསྶ ནིསྶརཎཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི, ཨཏྟཏྠམྤི ཏསྨིཾ སམཡེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི ན པསྶཏི, པརཏྠམྤི…པེ… ཨུབྷཡཏྠམྤི ཏསྨིཾ སམཡེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི ན པསྶཏི, དཱིགྷརཏྟཾ སཛ྄ཛྷཱཡཀཏཱཔི མནྟཱ ནཔྤཊིབྷནྟི, པགེཝ ཨསཛ྄ཛྷཱཡཀཏཱ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྲཱཧྨཎ, ཡསྨིཾ སམཡེ བྱཱཔཱདཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི བྱཱཔཱདཔརེཏེན, ཨུཔྤནྣསྶ ཙ བྱཱཔཱདསྶ ནིསྶརཎཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི, ཨཏྟཏྠམྤི ཏསྨིཾ སམཡེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི ན པསྶཏི, པརཏྠམྤི…པེ… ཨུབྷཡཏྠམྤི ཏསྨིཾ སམཡེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི ན པསྶཏི, དཱིགྷརཏྟཾ སཛ྄ཛྷཱཡཀཏཱཔི མནྟཱ ནཔྤཊིབྷནྟི, པགེཝ ཨསཛ྄ཛྷཱཡཀཏཱ. སེཡྻཐཱཔི, བྲཱཧྨཎ, ཨུདཔཏྟོ ཨགྒིནཱ སནྟཏྟོ ཨུཀྐུདྷིཏོ [ཨུཀྐཊྛིཏོ (སཱི. པཱི.), ཨུཀྐུཊྛིཏོ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཨུསྶདཀཛཱཏོ [ཨུསུམཀཛཱཏོ (ཀཏྠཙི), ཨུསྶུརཀཛཱཏོ (ཀ.), ཨུསྨུདཀཛཱཏོ (མ. ནི. ༣ མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡེ)]. ཏཏྠ ཙཀྑུམཱ པུརིསོ སཀཾ མུཁནིམིཏྟཾ པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནེཡྻ ན པསྶེཡྻ. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཡསྨིཾ སམཡེ བྱཱཔཱདཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི བྱཱཔཱདཔརེཏེན, ཨུཔྤནྣསྶ ཙ བྱཱཔཱདསྶ ནིསྶརཎཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི, ཨཏྟཏྠམྤི ཏསྨིཾ སམཡེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི ན པསྶཏི, པརཏྠམྤི…པེ… ཨུབྷཡཏྠམྤི ཏསྨིཾ སམཡེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི ན པསྶཏི, དཱིགྷརཏྟཾ སཛ྄ཛྷཱཡཀཏཱཔི མནྟཱ ནཔྤཊིབྷནྟི ¶ , པགེཝ ཨསཛ྄ཛྷཱཡཀཏཱ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྲཱཧྨཎ, ཡསྨིཾ སམཡེ ཐིནམིདྡྷཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི ཐིནམིདྡྷཔརེཏེན, ཨུཔྤནྣསྶ ཙ ཐིནམིདྡྷསྶ ནིསྶརཎཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི, ཨཏྟཏྠམྤི ཏསྨིཾ སམཡེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི ན པསྶཏི, པརཏྠམྤི…པེ… ཨུབྷཡཏྠམྤི ཏསྨིཾ སམཡེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ¶ ནཔྤཛཱནཱཏི ན པསྶཏི, དཱིགྷརཏྟཾ སཛ྄ཛྷཱཡཀཏཱཔི མནྟཱ ནཔྤཊིབྷནྟི, པགེཝ ཨསཛ྄ཛྷཱཡཀཏཱ. སེཡྻཐཱཔི, བྲཱཧྨཎ, ཨུདཔཏྟོ སེཝཱལཔཎཀཔརིཡོནདྡྷོ. ཏཏྠ ཙཀྑུམཱ པུརིསོ སཀཾ མུཁནིམིཏྟཾ པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནེཡྻ ན པསྶེཡྻ. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཡསྨིཾ སམཡེ ཐིནམིདྡྷཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི ཐིནམིདྡྷཔརེཏེན, ཨུཔྤནྣསྶ ཙ ཐིནམིདྡྷསྶ ¶ ནིསྶརཎཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི, ཨཏྟཏྠམྤི ཏསྨིཾ ¶ སམཡེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི ན པསྶཏི, པརཏྠམྤི…པེ… ཨུབྷཡཏྠམྤི ཏསྨིཾ སམཡེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི ན པསྶཏི, དཱིགྷརཏྟཾ སཛ྄ཛྷཱཡཀཏཱཔི མནྟཱ ནཔྤཊིབྷནྟི, པགེཝ ཨསཛ྄ཛྷཱཡཀཏཱ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྲཱཧྨཎ, ཡསྨིཾ སམཡེ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཔརེཏེན, ཨུཔྤནྣསྶ ཙ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩསྶ ནིསྶརཎཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི, ཨཏྟཏྠམྤི ཏསྨིཾ སམཡེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི ན པསྶཏི, པརཏྠམྤི…པེ… ཨུབྷཡཏྠམྤི ཏསྨིཾ སམཡེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི ན པསྶཏི, དཱིགྷརཏྟཾ སཛ྄ཛྷཱཡཀཏཱཔི མནྟཱ ནཔྤཊིབྷནྟི, པགེཝ ཨསཛ྄ཛྷཱཡཀཏཱ. སེཡྻཐཱཔི, བྲཱཧྨཎ, ཨུདཔཏྟོ ཝཱཏེརིཏོ ཙལིཏོ བྷནྟོ ཨཱུམིཛཱཏོ [ཨུམྨིཛཱཏོ (པཱི.)]. ཏཏྠ ཙཀྑུམཱ པུརིསོ སཀཾ མུཁནིམིཏྟཾ པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནེཡྻ ན པསྶེཡྻ. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཡསྨིཾ སམཡེ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཔརེཏེན, ཨུཔྤནྣསྶ ཙ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩསྶ ནིསྶརཎཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི, ཨཏྟཏྠམྤི ཏསྨིཾ སམཡེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི ན པསྶཏི, པརཏྠམྤི…པེ… ཨུབྷཡཏྠམྤི ཏསྨིཾ སམཡེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི ན པསྶཏི, དཱིགྷརཏྟཾ ¶ སཛ྄ཛྷཱཡཀཏཱཔི མནྟཱ ནཔྤཊིབྷནྟི, པགེཝ ཨསཛ྄ཛྷཱཡཀཏཱ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྲཱཧྨཎ, ཡསྨིཾ སམཡེ ཝིཙིཀིཙྪཱཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི ཝིཙིཀིཙྪཱཔརེཏེན ¶ , ཨུཔྤནྣཱཡ ཙ ཝིཙིཀིཙྪཱཡ ནིསྶརཎཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི, ཨཏྟཏྠམྤི ཏསྨིཾ སམཡེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི ན པསྶཏི, པརཏྠམྤི…པེ… ཨུབྷཡཏྠམྤི ཏསྨིཾ སམཡེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི ན པསྶཏི, དཱིགྷརཏྟཾ སཛ྄ཛྷཱཡཀཏཱཔི མནྟཱ ནཔྤཊིབྷནྟི, པགེཝ ཨསཛ྄ཛྷཱཡཀཏཱ. སེཡྻཐཱཔི, བྲཱཧྨཎ, ཨུདཔཏྟོ ཨཱཝིལོ ལུལི༹ཏོ ཀལལཱིབྷཱུཏོ ཨནྡྷཀཱརེ ནིཀྑིཏྟོ. ཏཏྠ ཙཀྑུམཱ པུརིསོ སཀཾ མུཁནིམིཏྟཾ པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནེཡྻ ན པསྶེཡྻ. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཡསྨིཾ སམཡེ ཝིཙིཀིཙྪཱཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི ཝིཙིཀིཙྪཱཔརེཏེན, ཨུཔྤནྣཱཡ ཙ ཝིཙིཀིཙྪཱཡ ནིསྶརཎཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི, ཨཏྟཏྠམྤི ཏསྨིཾ སམཡེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི ན པསྶཏི, པརཏྠམྤི…པེ… ཨུབྷཡཏྠམྤི ཏསྨིཾ སམཡེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི ན པསྶཏི, དཱིགྷརཏྟཾ སཛ྄ཛྷཱཡཀཏཱཔི མནྟཱ ནཔྤཊིབྷནྟི, པགེཝ ཨསཛ྄ཛྷཱཡཀཏཱ.

‘‘ཡསྨིཉྩ ¶ ¶ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, སམཡེ ན ཀཱམརཱགཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི ན ཀཱམརཱགཔརེཏེན, ཨུཔྤནྣསྶ ཙ ཀཱམརཱགསྶ ནིསྶརཎཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ཨཏྟཏྠམྤི ཏསྨིཾ སམཡེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི པསྶཏི, པརཏྠམྤི ཏསྨིཾ སམཡེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི པསྶཏི, ཨུབྷཡཏྠམྤི ཏསྨིཾ སམཡེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི པསྶཏི, དཱིགྷརཏྟཾ ཨསཛ྄ཛྷཱཡཀཏཱཔི མནྟཱ པཊིབྷནྟི, པགེཝ སཛ྄ཛྷཱཡཀཏཱ. སེཡྻཐཱཔི, བྲཱཧྨཎ, ཨུདཔཏྟོ ཨསཾསཊྛོ ལཱཁཱཡ ཝཱ ཧལིདྡིཡཱ ཝཱ ནཱིལིཡཱ ཝཱ མཉྫིཊྛཱཡ ¶ ཝཱ. ཏཏྠ ཙཀྑུམཱ པུརིསོ སཀཾ མུཁནིམིཏྟཾ པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནེཡྻ པསྶེཡྻ. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཡསྨིཾ སམཡེ ན ཀཱམརཱགཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི…པེ… ¶ .

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྲཱཧྨཎ, ཡསྨིཾ སམཡེ ན བྱཱཔཱདཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི…པེ… སེཡྻཐཱཔི, བྲཱཧྨཎ, ཨུདཔཏྟོ ཨགྒིནཱ ཨསནྟཏྟོ ཨནུཀྐུདྷིཏོ ཨནུསྶདཀཛཱཏོ. ཏཏྠ ཙཀྑུམཱ པུརིསོ སཀཾ མུཁནིམིཏྟཾ པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནེཡྻ པསྶེཡྻ. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཡསྨིཾ སམཡེ ན བྱཱཔཱདཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི…པེ….

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྲཱཧྨཎ, ཡསྨིཾ སམཡེ ན ཐིནམིདྡྷཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི…པེ… ¶ སེཡྻཐཱཔི, བྲཱཧྨཎ, ཨུདཔཏྟོ ན སེཝཱལཔཎཀཔརིཡོནདྡྷོ. ཏཏྠ ཙཀྑུམཱ པུརིསོ སཀཾ མུཁནིམིཏྟཾ པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནེཡྻ པསྶེཡྻ. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཡསྨིཾ སམཡེ ན ཐིནམིདྡྷཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི…པེ….

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྲཱཧྨཎ ¶ , ཡསྨིཾ སམཡེ ན ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི…པེ… སེཡྻཐཱཔི, བྲཱཧྨཎ, ཨུདཔཏྟོ ན ཝཱཏེརིཏོ ན ཙལིཏོ ན བྷནྟོ ན ཨཱུམིཛཱཏོ. ཏཏྠ ཙཀྑུམཱ པུརིསོ སཀཾ མུཁནིམིཏྟཾ པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནེཡྻ པསྶེཡྻ. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཡསྨིཾ སམཡེ ན ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི ¶ …པེ….

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྲཱཧྨཎ, ཡསྨིཾ སམཡེ ན ཝིཙིཀིཙྪཱཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི ན ཝིཙིཀིཙྪཱཔརེཏེན, ཨུཔྤནྣཱཡ ཙ ཝིཙིཀིཙྪཱཡ ནིསྶརཎཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི ¶ , ཨཏྟཏྠམྤི ཏསྨིཾ སམཡེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི པསྶཏི, པརཏྠམྤི ཏསྨིཾ སམཡེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི པསྶཏི, ཨུབྷཡཏྠམྤི ཏསྨིཾ སམཡེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི པསྶཏི, དཱིགྷརཏྟཾ ཨསཛ྄ཛྷཱཡཀཏཱཔི ¶ མནྟཱ པཊིབྷནྟི, པགེཝ སཛ྄ཛྷཱཡཀཏཱ. སེཡྻཐཱཔི, བྲཱཧྨཎ, ཨུདཔཏྟོ ཨཙྪོ ཝིཔྤསནྣོ ཨནཱཝིལོ ཨཱལོཀེ ནིཀྑིཏྟོ. ཏཏྠ ཙཀྑུམཱ པུརིསོ སཀཾ མུཁནིམིཏྟཾ པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནེཡྻ པསྶེཡྻ. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཡསྨིཾ སམཡེ ན ཝིཙིཀིཙྪཱཔརིཡུཊྛིཏེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏི ན ཝིཙིཀིཙྪཱཔརེཏེན, ཨུཔྤནྣཱཡ ཙ ཝིཙིཀིཙྪཱཡ ནིསྶརཎཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི, ཨཏྟཏྠམྤི ཏསྨིཾ སམཡེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི པསྶཏི, པརཏྠམྤི…པེ… ཨུབྷཡཏྠམྤི ཏསྨིཾ སམཡེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི པསྶཏི, དཱིགྷརཏྟཾ ཨསཛ྄ཛྷཱཡཀཏཱཔི མནྟཱ པཊིབྷནྟི, པགེཝ སཛ྄ཛྷཱཡཀཏཱ.

‘‘ཨཡཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཧེཏུ ཨཡཾ པཙྩཡོ, ཡེན ཀདཱཙི དཱིགྷརཏྟཾ སཛ྄ཛྷཱཡཀཏཱཔི མནྟཱ ནཔྤཊིབྷནྟི, པགེཝ ཨསཛ྄ཛྷཱཡཀཏཱ ¶ . ཨཡཾ པན, བྲཱཧྨཎ, ཧེཏུ ཨཡཾ པཙྩཡོ, ཡེན ཀདཱཙི དཱིགྷརཏྟཾ ཨསཛ྄ཛྷཱཡཀཏཱཔི མནྟཱ པཊིབྷནྟི, པགེཝ སཛ྄ཛྷཱཡཀཏཱ’’ཏི.

‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ…པེ… ཨུཔཱསཀཾ མཾ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི. ཏཏིཡཾ.

༤. ཀཱརཎཔཱལཱིསུཏྟཾ

༡༩༤. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཝེསཱལིཡཾ ཝིཧརཏི མཧཱཝནེ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡཾ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཀཱརཎཔཱལཱི [ཀརཎཔཱལཱི (ཀ.)] བྲཱཧྨཎོ ལིཙྪཝཱིནཾ ཀམྨནྟཾ ཀཱརེཏི. ཨདྡསཱ ཁོ ཀཱརཎཔཱལཱི བྲཱཧྨཎོ པིངྒིཡཱནིཾ བྲཱཧྨཎཾ དཱུརཏོཝ ¶ ཨཱགཙྪནྟཾ; དིསྭཱ པིངྒིཡཱནིཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཧནྡ, ཀུཏོ ནུ བྷཝཾ པིངྒིཡཱནཱི ཨཱགཙྪཏི དིཝཱ དིཝསྶཱ’’ཏི? ‘‘ཨིཏོཧཾ [ཨིདྷཱཧཾ (སྱཱ. ཀཾ.), ཨིཏོ ཧི ཁོ ཨཧཾ (མ. ནི. ༡.༢༨༨)], བྷོ, ཨཱགཙྪཱམི སམཎསྶ གོཏམསྶ སནྟིཀཱ’’ཏི. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཏི བྷཝཾ, པིངྒིཡཱནཱི, སམཎསྶ ¶ གོཏམསྶ པཉྙཱཝེཡྻཏྟིཡཾ? པཎྜིཏོ མཉྙེ’’ཏི? ‘‘ཀོ ཙཱཧཾ, བྷོ, ཀོ ཙ སམཎསྶ གོཏམསྶ པཉྙཱཝེཡྻཏྟིཡཾ ཛཱནིསྶཱམི! སོཔི ནཱུནསྶ ཏཱདིསོཝ ཡོ སམཎསྶ གོཏམསྶ པཉྙཱཝེཡྻཏྟིཡཾ ཛཱནེཡྻཱ’’ཏི! ‘‘ཨུལཱ༹རཱཡ ཁལུ བྷཝཾ, པིངྒིཡཱནཱི, སམཎཾ གོཏམཾ པསཾསཱཡ པསཾསཏཱི’’ཏི. ‘‘ཀོ ཙཱཧཾ, བྷོ, ཀོ ཙ སམཎཾ ¶ གོཏམཾ པསཾསིསྶཱམི! པསཏྠཔྤསཏྠོཝ [པསཊྛཔསཊྛོ ཙ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] སོ བྷཝཾ གོཏམོ སེཊྛོ དེཝམནུསྶཱན’’ནྟི. ‘‘ཀིཾ པན བྷཝཾ, པིངྒིཡཱནཱི, ཨཏྠཝསཾ སམྤསྶམཱནོ སམཎེ གོཏམེ ཨེཝཾ ཨབྷིཔྤསནྣོ’’ཏི?

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷོ, པུརིསོ ཨགྒརསཔརིཏིཏྟོ ན ཨཉྙེསཾ ཧཱིནཱནཾ རསཱནཾ པིཧེཏི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷོ, ཡཏོ ཡཏོ ཏསྶ བྷོཏོ གོཏམསྶ ¶ དྷམྨཾ སུཎཱཏི – ཡདི སུཏྟསོ, ཡདི གེཡྻསོ, ཡདི ཝེཡྻཱཀརཎསོ, ཡདི ཨབྦྷུཏདྷམྨསོ – ཏཏོ ཏཏོ ན ཨཉྙེསཾ པུཐུསམཎབྲཱཧྨཎཔྤཝཱདཱནཾ པིཧེཏི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷོ, པུརིསོ ཛིགྷཙྪཱདུབྦལྱཔརེཏོ མདྷུཔིཎྜིཀཾ ཨདྷིགཙྪེཡྻ. སོ ཡཏོ ཡཏོ སཱཡེཐ, ལབྷཏེཝ [སཱཡེཡྻ, ལབྷེཐེཝ (མ. ནི. ༡.༢༠༥)] སཱདུརསཾ ཨསེཙནཀཾ; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷོ, ཡཏོ ཡཏོ ཏསྶ བྷོཏོ གོཏམསྶ དྷམྨཾ སུཎཱཏི – ཡདི སུཏྟསོ, ཡདི གེཡྻསོ, ཡདི ཝེཡྻཱཀརཎསོ, ཡདི ཨབྦྷུཏདྷམྨསོ – ཏཏོ ཏཏོ ལབྷཏེཝ ཨཏྟམནཏཾ, ལབྷཏི ཙེཏསོ པསཱདཾ.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷོ, པུརིསོ ཙནྡནགྷཊིཀཾ ཨདྷིགཙྪེཡྻ – ཧརིཙནྡནསྶ ཝཱ ལོཧིཏཙནྡནསྶ ཝཱ. སོ ཡཏོ ཡཏོ གྷཱཡེཐ – ཡདི མཱུལཏོ, ཡདི མཛ྄ཛྷཏོ, ཡདི ཨགྒཏོ – ཨདྷིགཙྪཏེཝ ¶ [ཨདྷིགཙྪེཐེཝ (?)] སུརབྷིགནྡྷཾ ཨསེཙནཀཾ; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷོ, ཡཏོ ཡཏོ ཏསྶ བྷོཏོ གོཏམསྶ དྷམྨཾ སུཎཱཏི – ཡདི སུཏྟསོ, ཡདི གེཡྻསོ, ཡདི ཝེཡྻཱཀརཎསོ, ཡདི ཨབྦྷུཏདྷམྨསོ – ཏཏོ ཏཏོ ཨདྷིགཙྪཏི པཱམོཛྫཾ ཨདྷིགཙྪཏི སོམནསྶཾ.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷོ, པུརིསོ ཨཱབཱདྷིཀོ དུཀྑིཏོ བཱལ༹ྷགིལཱནོ. ཏསྶ ཀུསལོ བྷིསཀྐོ ཋཱནསོ ཨཱབཱདྷཾ ནཱིཧརེཡྻ; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷོ, ཡཏོ ཡཏོ ཏསྶ བྷོཏོ གོཏམསྶ དྷམྨཾ སུཎཱཏི – ཡདི སུཏྟསོ, ཡདི གེཡྻསོ, ཡདི ཝེཡྻཱཀརཎསོ, ཡདི ཨབྦྷུཏདྷམྨསོ – ཏཏོ ཏཏོ སོཀཔརིདེཝདུཀྑདོམནསྶུཔཱཡཱསཱ ཨབྦྷཏྠཾ གཙྪནྟི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི ¶ ¶ , བྷོ, པོཀྑརཎཱི ཨཙྪོདཀཱ སཱཏོདཀཱ སཱིཏོདཀཱ སེཏཀཱ སུཔཏིཏྠཱ རམཎཱིཡཱ. ཨཐ པུརིསོ ཨཱགཙྪེཡྻ གྷམྨཱབྷིཏཏྟོ གྷམྨཔརེཏོ ཀིལནྟོ ཏསིཏོ པིཔཱསིཏོ ¶ . སོ ཏཾ པོཀྑརཎིཾ ཨོགཱཧེཏྭཱ ནྷཱཏྭཱ ཙ པིཝིཏྭཱ ཙ སབྦདརཐཀིལམཐཔརིལཱ༹ཧཾ པཊིཔྤསྶམྦྷེཡྻ. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷོ, ཡཏོ ཡཏོ ཏསྶ བྷོཏོ གོཏམསྶ དྷམྨཾ སུཎཱཏི – ཡདི སུཏྟསོ, ཡདི གེཡྻསོ, ཡདི ཝེཡྻཱཀརཎསོ, ཡདི ཨབྦྷུཏདྷམྨསོ – ཏཏོ ཏཏོ སབྦདརཐཀིལམཐཔརིལཱ༹ཧཱ པཊིཔྤསྶམྦྷནྟཱི’’ཏི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཀཱརཎཔཱལཱི བྲཱཧྨཎོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཨེཀཾསཾ ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཀརིཏྭཱ དཀྑིཎཾ ཛཱཎུམཎྜལཾ པཐཝིཡཾ ནིཧནྟྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནཉྫལིཾ པཎཱམེཏྭཱ ཏིཀྑཏྟུཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི –

‘‘ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ;

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ;

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶཱ’’ཏི.

‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ པིངྒིཡཱནི, ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ པིངྒིཡཱནི! སེཡྻཐཱཔི, བྷོ པིངྒིཡཱནི, ནིཀྐུཛྫིཏཾ [ནིཀུཛྫིཏཾ (ཀ.)] ཝཱ ཨུཀྐུཛྫེཡྻ པཊིཙྪནྣཾ ཝཱ ཝིཝརེཡྻ, མཱུལ༹ྷསྶ ཝཱ མགྒཾ ཨཱཙིཀྑེཡྻ ཨནྡྷཀཱརེ ¶ ཝཱ ཏེལཔཛྫོཏཾ དྷཱརེཡྻ – ཙཀྑུམནྟོ རཱུཔཱནི དཀྑནྟཱིཏི; ཨེཝམེཝཾ བྷོཏཱ པིངྒིཡཱནིནཱ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན དྷམྨོ པཀཱསིཏོ. ཨེསཱཧཾ, བྷོ པིངྒིཡཱནི, ཏཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ སརཎཾ གཙྪཱམི དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ. ཨུཔཱསཀཾ མཾ བྷཝཾ པིངྒིཡཱནཱི དྷཱརེཏུ, ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. པིངྒིཡཱནཱིསུཏྟཾ

༡༩༥. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཝེསཱལིཡཾ ཝིཧརཏི མཧཱཝནེ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡཾ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན པཉྩམཏྟཱནི ལིཙྪཝིསཏཱནི བྷགཝནྟཾ པཡིརུཔཱསནྟི. ཨཔྤེཀཙྩེ ལིཙྪཝཱི ནཱིལཱ ཧོནྟི ནཱིལཝཎྞཱ ནཱིལཝཏྠཱ ནཱིལཱལངྐཱརཱ, ཨཔྤེཀཙྩེ ལིཙྪཝཱི པཱིཏཱ ཧོནྟི པཱིཏཝཎྞཱ པཱིཏཝཏྠཱ པཱིཏཱལངྐཱརཱ ¶ , ཨཔྤེཀཙྩེ ལིཙྪཝཱི ལོཧིཏཀཱ ཧོནྟི ལོཧིཏཀཝཎྞཱ ལོཧིཏཀཝཏྠཱ ལོཧིཏཀཱལངྐཱརཱ, ཨཔྤེཀཙྩེ ལིཙྪཝཱི ཨོདཱཏཱ ¶ ཧོནྟི ཨོདཱཏཝཎྞཱ ཨོདཱཏཝཏྠཱ ཨོདཱཏཱལངྐཱརཱ. ཏྱསྶུདཾ བྷགཝཱ ཨཏིརོཙཏི ཝཎྞེན ཙེཝ ཡསསཱ ཙ.

ཨཐ ¶ ཁོ པིངྒིཡཱནཱི བྲཱཧྨཎོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཨེཀཾསཾ ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཀརིཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནཉྫལིཾ པཎཱམེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘པཊིབྷཱཏི མཾ, བྷགཝཱ, པཊིབྷཱཏི མཾ, སུགཏཱ’’ཏི. ‘‘པཊིབྷཱཏུ ཏཾ པིངྒིཡཱནཱི’’ཏི བྷགཝཱ ཨཝོཙ. ཨཐ ཁོ པིངྒིཡཱནཱི བྲཱཧྨཎོ བྷགཝཏོ སམྨུཁཱ སཱརུཔྤཱཡ གཱཐཱཡ ཨབྷིཏྠཝི –

‘‘པདྨཾ [པདུམཾ (ཀ.) སཾ. ནི. ༡.༡༣༢] ཡཐཱ ཀོཀནདཾ [ཀོཀནུདཾ (སྱཱ. ཀཾ.)] སུགནྡྷཾ,

པཱཏོ སིཡཱ ཕུལླམཝཱིཏགནྡྷཾ;

ཨངྒཱིརསཾ པསྶ ཝིརོཙམཱནཾ,

ཏཔནྟམཱདིཙྩམིཝནྟལིཀྑེ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ ཏེ ལིཙྪཝཱི པཉྩཧི ཨུཏྟརཱསངྒསཏེཧི པིངྒིཡཱནིཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨཙྪཱདེསུཾ. ཨཐ ཁོ པིངྒིཡཱནཱི བྲཱཧྨཎོ ཏེཧི པཉྩཧི ཨུཏྟརཱསངྒསཏེཧི བྷགཝནྟཾ ཨཙྪཱདེསི ¶ .

ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཏེ ལིཙྪཝཱི ཨེཏདཝོཙ – ‘‘པཉྩནྣཾ, ལིཙྪཝཱི, རཏནཱནཾ པཱཏུབྷཱཝོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེསཾ པཉྩནྣཾ? ཏཐཱགཏསྶ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པཱཏུབྷཱཝོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ. ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏསྶ དྷམྨཝིནཡསྶ དེསེཏཱ པུགྒལོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ. ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏསྶ དྷམྨཝིནཡསྶ དེསིཏསྶ ཝིཉྙཱཏཱ པུགྒལོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ. ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏསྶ དྷམྨཝིནཡསྶ དེསིཏསྶ ཝིཉྙཱཏཱ ¶ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ པུགྒལོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ. ཀཏཉྙཱུ ཀཏཝེདཱི པུགྒལོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ. ཨིམེསཾ ཁོ, ལིཙྪཝཱི, པཉྩནྣཾ རཏནཱནཾ པཱཏུབྷཱཝོ དུལླབྷོ ལོཀསྨི’’ནྟི [ཨ. ནི. ༥.༡༤༣]. པཉྩམཾ.

༦. མཧཱསུཔིནསུཏྟཾ

༡༩༦. ‘‘ཏཐཱགཏསྶ, བྷིཀྑཝེ, ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པུབྦེཝ སམྦོདྷཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷསྶ བོདྷིསཏྟསྶེཝ སཏོ པཉྩ མཧཱསུཔིནཱ པཱཏུརཧེསུཾ. ཀཏམེ པཉྩ? ཏཐཱགཏསྶ, བྷིཀྑཝེ, ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པུབྦེཝ སམྦོདྷཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷསྶ བོདྷིསཏྟསྶེཝ སཏོ ¶ ཨཡཾ མཧཱཔཐཝཱི མཧཱསཡནཾ ཨཧོསི, ཧིམཝཱ པབྦཏརཱཛཱ བིབྦོཧནཾ [བིབྦོཧནཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.), བིམྦ + ཨོཧནཾ = ཨིཏི པདཝིབྷཱགོ] ཨཧོསི, པུརཏྠིམེ སམུདྡེ ཝཱམོ ཧཏྠོ ཨོཧིཏོ ཨཧོསི, པཙྪིམེ སམུདྡེ དཀྑིཎོ ཧཏྠོ ཨོཧིཏོ ¶ ཨཧོསི, དཀྑིཎེ སམུདྡེ ཨུབྷོ པཱདཱ ཨོཧིཏཱ ཨཧེསུཾ. ཏཐཱགཏསྶ, བྷིཀྑཝེ, ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པུབྦེཝ སམྦོདྷཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷསྶ བོདྷིསཏྟསྶེཝ སཏོ ཨཡཾ པཋམོ མཧཱསུཔིནོ པཱཏུརཧོསི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏསྶ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པུབྦེཝ སམྦོདྷཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷསྶ བོདྷིསཏྟསྶེཝ སཏོ ཏིརིཡཱ ནཱམ ཏིཎཛཱཏི ནཱབྷིཡཱ ཨུགྒནྟྭཱ ནབྷཾ ཨཱཧཙྩ ཋིཏཱ ཨཧོསི. ཏཐཱགཏསྶ, བྷིཀྑཝེ ¶ , ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པུབྦེཝ སམྦོདྷཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷསྶ བོདྷིསཏྟསྶེཝ སཏོ ཨཡཾ དུཏིཡོ མཧཱསུཔིནོ པཱཏུརཧོསི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏསྶ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པུབྦེཝ སམྦོདྷཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷསྶ བོདྷིསཏྟསྶེཝ སཏོ སེཏཱ ཀིམཱི ཀཎྷསཱིསཱ པཱདེཧི ཨུསྶཀྐིཏྭཱ ( ) [(ཨགྒནཁཏོ) ཀཏྠཙི དིསྶཏི] ཡཱཝ ཛཱཎུམཎྜལཱ པཊིཙྪཱདེསུཾ. ཏཐཱགཏསྶ, བྷིཀྑཝེ, ཨརཧཏོ ¶ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པུབྦེཝ སམྦོདྷཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷསྶ བོདྷིསཏྟསྶེཝ སཏོ ཨཡཾ ཏཏིཡོ མཧཱསུཔིནོ པཱཏུརཧོསི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏསྶ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པུབྦེཝ སམྦོདྷཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷསྶ བོདྷིསཏྟསྶེཝ སཏོ ཙཏྟཱརོ སཀུཎཱ ནཱནཱཝཎྞཱ ཙཏཱུཧི དིསཱཧི ཨཱགནྟྭཱ པཱདམཱུལེ ནིཔཏིཏྭཱ སབྦསེཏཱ སམྤཛྫིཾསུ. ཏཐཱགཏསྶ, བྷིཀྑཝེ, ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པུབྦེཝ སམྦོདྷཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷསྶ བོདྷིསཏྟསྶེཝ སཏོ ཨཡཾ ཙཏུཏྠོ མཧཱསུཔིནོ པཱཏུརཧོསི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ པུབྦེཝ སམྦོདྷཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷོ བོདྷིསཏྟོཝ སམཱནོ མཧཏོ མཱིལ༹ྷཔབྦཏསྶ ཨུཔརཱུཔརི ཙངྐམཏི ཨལིཔྤམཱནོ མཱིལ༹ྷེན. ཏཐཱགཏསྶ, བྷིཀྑཝེ, ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པུབྦེཝ སམྦོདྷཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷསྶ བོདྷིསཏྟསྶེཝ སཏོ ཨཡཾ པཉྩམོ མཧཱསུཔིནོ པཱཏུརཧོསི.

‘‘ཡམྤི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏསྶ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པུབྦེཝ སམྦོདྷཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷསྶ བོདྷིསཏྟསྶེཝ སཏོ ཨཡཾ མཧཱཔཐཝཱི མཧཱསཡནཾ ཨཧོསི, ཧིམཝཱ པབྦཏརཱཛཱ བིབྦོཧནཾ ཨཧོསི, པུརཏྠིམེ སམུདྡེ ཝཱམོ ཧཏྠོ ཨོཧིཏོ ཨཧོསི, པཙྪིམེ སམུདྡེ དཀྑིཎོ ཧཏྠོ ཨོཧིཏོ ཨཧོསི, དཀྑིཎེ སམུདྡེ ཨུབྷོ པཱདཱ ཨོཧིཏཱ ཨཧེསུཾ; ཏཐཱགཏེན ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཨནུཏྟརཱ སམྨཱསམྦོདྷི ཨབྷིསམྦུདྡྷཱ. ཏསྶཱ ཨབྷིསམྦོདྷཱཡ ཨཡཾ པཋམོ མཧཱསུཔིནོ པཱཏུརཧོསི.

‘‘ཡམྤི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏསྶ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པུབྦེཝ སམྦོདྷཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷསྶ བོདྷིསཏྟསྶེཝ སཏོ ཏིརིཡཱ ནཱམ ¶ ཏིཎཛཱཏི ནཱབྷིཡཱ ཨུགྒནྟྭཱ ནབྷཾ ཨཱཧཙྩ ཋིཏཱ ཨཧོསི; ཏཐཱགཏེན, བྷིཀྑཝེ, ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཡཱཝ དེཝམནུསྶེཧི སུཔྤཀཱསིཏོ. ཏསྶ ཨབྷིསམྦོདྷཱཡ ཨཡཾ དུཏིཡོ མཧཱསུཔིནོ པཱཏུརཧོསི.

‘‘ཡམྤི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏསྶ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པུབྦེཝ སམྦོདྷཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷསྶ བོདྷིསཏྟསྶེཝ སཏོ སེཏཱ ཀིམཱི ཀཎྷསཱིསཱ པཱདེཧི ཨུསྶཀྐིཏྭཱ ཡཱཝ ཛཱཎུམཎྜལཱ པཊིཙྪཱདེསུཾ; བཧཱུ, བྷིཀྑཝེ, གིཧཱི ཨོདཱཏཝསནཱ ཏཐཱགཏཾ པཱཎུཔེཏཱ [པཱཎུཔེཏཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] སརཎཾ གཏཱ. ཏསྶ ཨབྷིསམྦོདྷཱཡ ཨཡཾ ཏཏིཡོ མཧཱསུཔིནོ པཱཏུརཧོསི.

‘‘ཡམྤི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏསྶ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པུབྦེཝ སམྦོདྷཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷསྶ བོདྷིསཏྟསྶེཝ སཏོ ཙཏྟཱརོ སཀུཎཱ ནཱནཱཝཎྞཱ ཙཏཱུཧི དིསཱཧི ཨཱགནྟྭཱ པཱདམཱུལེ ནིཔཏིཏྭཱ སབྦསེཏཱ སམྤཛྫིཾསུ; ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, ཝཎྞཱ ཁཏྟིཡཱ བྲཱཧྨཎཱ ཝེསྶཱ སུདྡཱ ཏེ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏེ དྷམྨཝིནཡེ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨནུཏྟརཾ ཝིམུཏྟིཾ སཙྪིཀརོནྟི. ཏསྶ ཨབྷིསམྦོདྷཱཡ ཨཡཾ ཙཏུཏྠོ མཧཱསུཔིནོ པཱཏུརཧོསི.

‘‘ཡམྤི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ པུབྦེཝ སམྦོདྷཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷོ བོདྷིསཏྟོཝ སམཱནོ མཧཏོ མཱིལ༹ྷཔབྦཏསྶ ཨུཔརཱུཔརི ཙངྐམཏི ¶ ཨལིཔྤམཱནོ མཱིལ༹ྷེན; ལཱབྷཱི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཱནཾ, ཏཾ [ཏཏྠ ཙ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཏཐཱགཏོ ཨགཐིཏོ [ཨགདྷིཏོ (སྱཱ. པཱི. ཀ.)] ཨམུཙྪིཏོ ཨནཛ྄ཛྷོསནྣོ [ཨནཛ྄ཛྷཱཔནྣོ (ཀ.) ཨནཛ྄ཛྷོཔནྣོ (སཱི. སྱཱ.)] ཨཱདཱིནཝདསྶཱཝཱི ནིསྶརཎཔཉྙོ པརིབྷུཉྫཏི. ཏསྶ ཨབྷིསམྦོདྷཱཡ ཨཡཾ པཉྩམོ མཧཱསུཔིནོ ¶ པཱཏུརཧོསི.

‘‘ཏཐཱགཏསྶ, བྷིཀྑཝེ, ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པུབྦེཝ སམྦོདྷཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷསྶ བོདྷིསཏྟསྶེཝ སཏོ ཨིམེ པཉྩ མཧཱསུཔིནཱ པཱཏུརཧེསུ’’ནྟི. ཚཊྛཾ.

༧. ཝསྶསུཏྟཾ

༡༩༧. ‘‘པཉྩིམེ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཝསྶསྶ ཨནྟརཱཡཱ, ཡཾ ནེམིཏྟཱ [ནེམིཏྟཀཱ (ཀཏྠཙི)] ན ཛཱནནྟི, ཡཏྠ ནེམིཏྟཱནཾ ཙཀྑུ ན ཀམཏི. ཀཏམེ པཉྩ? ཨུཔརི, བྷིཀྑཝེ, ཨཱཀཱསེ ཏེཛོདྷཱཏུ པཀུཔྤཏི. ཏེན ཨུཔྤནྣཱ མེགྷཱ པཊིཝིགཙྪནྟི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམོ ཝསྶསྶ ཨནྟརཱཡོ, ཡཾ ནེམིཏྟཱ ན ཛཱནནྟི, ཡཏྠ ནེམིཏྟཱནཾ ཙཀྑུ ན ཀམཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔརི ཨཱཀཱསེ ཝཱཡོདྷཱཏུ པཀུཔྤཏི. ཏེན ཨུཔྤནྣཱ མེགྷཱ པཊིཝིགཙྪནྟི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡོ ཝསྶསྶ ཨནྟརཱཡོ, ཡཾ ནེམིཏྟཱ ན ཛཱནནྟི, ཡཏྠ ནེམིཏྟཱནཾ ཙཀྑུ ན ཀམཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, རཱཧུ ཨསུརིནྡོ པཱཎིནཱ ཨུདཀཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ མཧཱསམུདྡེ ཚཌྜེཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡོ ཝསྶསྶ ཨནྟརཱཡོ, ཡཾ ནེམིཏྟཱ ན ཛཱནནྟི, ཡཏྠ ནེམིཏྟཱནཾ ཙཀྑུ ན ཀམཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཝསྶཝལཱཧཀཱ དེཝཱ པམཏྟཱ ཧོནྟི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཏྠོ ཝསྶསྶ ཨནྟརཱཡོ, ཡཾ ནེམིཏྟཱ ན ཛཱནནྟི, ཡཏྠ ནེམིཏྟཱནཾ ཙཀྑུ ན ཀམཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, མནུསྶཱ ཨདྷམྨིཀཱ ཧོནྟི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩམོ ཝསྶསྶ ཨནྟརཱཡོ, ཡཾ ནེམིཏྟཱ ན ཛཱནནྟི, ཡཏྠ ནེམིཏྟཱནཾ ཙཀྑུ ན ཀམཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཝསྶསྶ ཨནྟརཱཡཱ, ཡཾ ནེམིཏྟཱ ན ཛཱནནྟི, ཡཏྠ ནེམིཏྟཱནཾ ཙཀྑུ ན ཀམཏཱི’’ཏི. སཏྟམཾ.

༨. ཝཱཙཱསུཏྟཾ

༡༩༨. ‘‘པཉྩཧི ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏཱ ཝཱཙཱ སུབྷཱསིཏཱ ཧོཏི, ནོ དུབྦྷཱསིཏཱ, ཨནཝཛྫཱ ཙ ཨནནུཝཛྫཱ ཙ ཝིཉྙཱུནཾ [ཨནནུཝཛྫཱ ཝིཉྙཱུནཾ (སྱཱ. ཀཾ.)]. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཀཱལེན ¶ ཙ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི, སཙྩཱ ཙ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི, སཎྷཱ ཙ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི, ཨཏྠསཾཧིཏཱ ཙ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི, མེཏྟཙིཏྟེན ཙ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏཱ ¶ ཝཱཙཱ སུབྷཱསིཏཱ ཧོཏི, ནོ དུབྦྷཱསིཏཱ, ཨནཝཛྫཱ ཙ ཨནནུཝཛྫཱ ཙ ཝིཉྙཱུན’’ནྟི. ཨཊྛམཾ.

༩. ཀུལསུཏྟཾ

༡༩༩. ‘‘ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, སཱིལཝནྟོ པབྦཛིཏཱ ཀུལཾ ཨུཔསངྐམནྟི, ཏཏྠ མནུསྶཱ པཉྩཧི ཋཱནེཧི བཧུཾ པུཉྙཾ པསཝནྟི. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཡསྨིཾ, བྷིཀྑཝེ, སམཡེ སཱིལཝནྟེ པབྦཛིཏེ ཀུལཾ ཨུཔསངྐམནྟེ མནུསྶཱ དིསྭཱ ཙིཏྟཱནི པསཱདེནྟི [པསཱིདནྟི (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)], སགྒསཾཝཏྟནིཀཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཾ ཀུལཾ ཏསྨིཾ སམཡེ པཊིཔདཾ པཊིཔནྣཾ ཧོཏི.

‘‘ཡསྨིཾ, བྷིཀྑཝེ, སམཡེ སཱིལཝནྟེ པབྦཛིཏེ ཀུལཾ ཨུཔསངྐམནྟེ མནུསྶཱ པཙྩུཊྛེནྟི ཨབྷིཝཱདེནྟི ཨཱསནཾ དེནྟི, ཨུཙྩཱཀུལཱིནསཾཝཏྟནིཀཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཾ ཀུལཾ ཏསྨིཾ སམཡེ པཊིཔདཾ པཊིཔནྣཾ ཧོཏི.

‘‘ཡསྨིཾ, བྷིཀྑཝེ, སམཡེ སཱིལཝནྟེ པབྦཛིཏེ ཀུལཾ ཨུཔསངྐམནྟེ མནུསྶཱ མཙྪེརམལཾ པཊིཝིནེནྟི [པཊིཝིནོདེནྟི (སཱི. པཱི.)], མཧེསཀྑསཾཝཏྟནིཀཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཾ ཀུལཾ ཏསྨིཾ སམཡེ པཊིཔདཾ པཊིཔནྣཾ ཧོཏི.

‘‘ཡསྨིཾ, བྷིཀྑཝེ, སམཡེ སཱིལཝནྟེ པབྦཛིཏེ ཀུལཾ ཨུཔསངྐམནྟེ མནུསྶཱ ཡཐཱསཏྟི ཡཐཱབལཾ སཾཝིབྷཛནྟི, མཧཱབྷོགསཾཝཏྟནིཀཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཏཾ ཀུལཾ ཏསྨིཾ སམཡེ པཊིཔདཾ པཊིཔནྣཾ ཧོཏི.

‘‘ཡསྨིཾ, བྷིཀྑཝེ, སམཡེ སཱིལཝནྟེ པབྦཛིཏེ ཀུལཾ ཨུཔསངྐམནྟེ མནུསྶཱ པརིཔུཙྪནྟི པརིཔཉྷནྟི དྷམྨཾ སུཎནྟི, མཧཱཔཉྙཱསཾཝཏྟནིཀཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཾ ཀུལཾ ཏསྨིཾ སམཡེ པཊིཔདཾ པཊིཔནྣཾ ཧོཏི. ཡཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, སཱིལཝནྟོ པབྦཛིཏཱ ཀུལཾ ཨུཔསངྐམནྟི, ཏཏྠ མནུསྶཱ ཨིམེཧི པཉྩཧི ཋཱནེཧི བཧུཾ པུཉྙཾ པསཝནྟཱི’’ཏི. ནཝམཾ.

༡༠. ནིསྶཱརཎཱིཡསུཏྟཾ

༢༠༠. ‘‘པཉྩིམཱ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ནིསྶཱརཎཱིཡཱ [ནིསྶརཎཱིཡཱ (པཱི.), ནིསྶརཎིཡཱ (དཱི. ནི. ༣.༣༢༡)] དྷཱཏུཡོ. ཀཏམཱ པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ¶ ཀཱམཾ [ཀཱམེ (སྱཱ. ཀཾ.) དཱི. ནི. ༣.༣༢༡] མནསིཀརོཏོ ཀཱམེསུ ཙིཏྟཾ ན པཀྑནྡཏི ནཔྤསཱིདཏི ན སནྟིཊྛཏི ན ཝིམུཙྩཏི. ནེཀྑམྨཾ ཁོ པནསྶ མནསིཀརོཏོ ནེཀྑམྨེ ཙིཏྟཾ པཀྑནྡཏི པསཱིདཏི སནྟིཊྛཏི ཝིམུཙྩཏི. ཏསྶ ཏཾ ཙིཏྟཾ སུགཏཾ [སུཀཏཾ (པཱི. ཀ.)] སུབྷཱཝིཏཾ སུཝུཊྛིཏཾ སུཝིམུཏྟཾ སུཝིསཾཡུཏྟཾ [ཝིསཾཡུཏྟཾ (ཀཏྠཙི, དཱི. ནི. ༣.༣༢༡)] ཀཱམེཧི; ཡེ ཙ ཀཱམཔཙྩཡཱ ཨུཔྤཛྫནྟི ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ, མུཏྟོ སོ ཏེཧི, ན སོ ཏཾ ཝེདནཾ ཝེདིཡཏི. ཨིདམཀྑཱཏཾ ཀཱམཱནཾ ནིསྶརཎཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ བྱཱཔཱདཾ མནསིཀརོཏོ བྱཱཔཱདེ ཙིཏྟཾ ན པཀྑནྡཏི ནཔྤསཱིདཏི ན སནྟིཊྛཏི ན ཝིམུཙྩཏི. ཨབྱཱཔཱདཾ ཁོ པནསྶ མནསིཀརོཏོ ཨབྱཱཔཱདེ ཙིཏྟཾ པཀྑནྡཏི པསཱིདཏི སནྟིཊྛཏི ཝིམུཙྩཏི. ཏསྶ ཏཾ ཙིཏྟཾ སུགཏཾ སུབྷཱཝིཏཾ སུཝུཊྛིཏཾ སུཝིམུཏྟཾ སུཝིསཾཡུཏྟཾ བྱཱཔཱདེན; ཡེ ཙ བྱཱཔཱདཔཙྩཡཱ ཨུཔྤཛྫནྟི ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ, མུཏྟོ སོ ཏེཧི, ན སོ ཏཾ ཝེདནཾ ཝེདིཡཏི. ཨིདམཀྑཱཏཾ བྱཱཔཱདསྶ ནིསྶརཎཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཝིཧེསཾ མནསིཀརོཏོ ¶ ཝིཧེསཱཡ ཙིཏྟཾ ན པཀྑནྡཏི ནཔྤསཱིདཏི ན སནྟིཊྛཏི ན ཝིམུཙྩཏི. ཨཝིཧེསཾ ཁོ པནསྶ མནསིཀརོཏོ ཨཝིཧེསཱཡ ཙིཏྟཾ པཀྑནྡཏི པསཱིདཏི སནྟིཊྛཏི ཝིམུཙྩཏི. ཏསྶ ཏཾ ཙིཏྟཾ སུགཏཾ སུབྷཱཝིཏཾ སུཝུཊྛིཏཾ སུཝིམུཏྟཾ སུཝིསཾཡུཏྟཾ ཝིཧེསཱཡ; ཡེ ཙ ཝིཧེསཱཔཙྩཡཱ ཨུཔྤཛྫནྟི ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ, མུཏྟོ སོ ཏེཧི, ན སོ ཏཾ ཝེདནཾ ཝེདིཡཏི. ཨིདམཀྑཱཏཾ ཝིཧེསཱཡ ནིསྶརཎཾ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ རཱུཔཾ མནསིཀརོཏོ རཱུཔེ ཙིཏྟཾ ན པཀྑནྡཏི ནཔྤསཱིདཏི ན སནྟིཊྛཏི ན ཝིམུཙྩཏི. ཨརཱུཔཾ ཁོ པནསྶ མནསིཀརོཏོ ཨརཱུཔེ ཙིཏྟཾ པཀྑནྡཏི པསཱིདཏི སནྟིཊྛཏི ཝིམུཙྩཏི. ཏསྶ ཏཾ ཙིཏྟཾ སུགཏཾ སུབྷཱཝིཏཾ སུཝུཊྛིཏཾ སུཝིམུཏྟཾ སུཝིསཾཡུཏྟཾ རཱུཔེཧི; ཡེ ཙ རཱུཔཔཙྩཡཱ ཨུཔྤཛྫནྟི ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ, མུཏྟོ སོ ཏེཧི, ན སོ ཏཾ ཝེདནཾ ཝེདིཡཏི. ཨིདམཀྑཱཏཾ རཱུཔཱནཾ ནིསྶརཎཾ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ སཀྐཱཡཾ མནསིཀརོཏོ སཀྐཱཡེ ཙིཏྟཾ ན པཀྑནྡཏི ནཔྤསཱིདཏི ན སནྟིཊྛཏི ན ཝིམུཙྩཏི. སཀྐཱཡནིརོདྷཾ ཁོ པནསྶ མནསིཀརོཏོ ¶ སཀྐཱཡནིརོདྷེ ཙིཏྟཾ པཀྑནྡཏི པསཱིདཏི སནྟིཊྛཏི ཝིམུཙྩཏི. ཏསྶ ཏཾ ཙིཏྟཾ སུགཏཾ སུབྷཱཝིཏཾ སུཝུཊྛིཏཾ སུཝིམུཏྟཾ སུཝིསཾཡུཏྟཾ སཀྐཱཡེན; ཡེ ཙ སཀྐཱཡཔཙྩཡཱ ཨུཔྤཛྫནྟི ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ, མུཏྟོ སོ ཏེཧི, ན སོ ཏཾ ཝེདནཾ ཝེདིཡཏི. ཨིདམཀྑཱཏཾ སཀྐཱཡསྶ ནིསྶརཎཾ.

‘‘ཏསྶ ཀཱམནནྡཱིཔི ནཱནུསེཏི, བྱཱཔཱདནནྡཱིཔི ནཱནུསེཏི, ཝིཧེསཱནནྡཱིཔི ནཱནུསེཏི ¶ , རཱུཔནནྡཱིཔི ནཱནུསེཏི, སཀྐཱཡནནྡཱིཔི ནཱནུསེཏི (སོ) [( ) ཀཏྠཙི ནཏྠི] ཀཱམནནྡིཡཱཔི ཨནནུསཡཱ, བྱཱཔཱདནནྡིཡཱཔི ཨནནུསཡཱ, ཝིཧེསཱནནྡིཡཱཔི ཨནནུསཡཱ, རཱུཔནནྡིཡཱཔི ཨནནུསཡཱ, སཀྐཱཡནནྡིཡཱཔི ཨནནུསཡཱ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ནིརནུསཡོ, ཨཙྪེཙྪི [ཨཙྪེཛྫི (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ཏཎྷཾ, ཝིཝཏྟཡི [ཝཱཝཏྟཡི (སཱི.)] སཾཡོཛནཾ, སམྨཱ མཱནཱབྷིསམཡཱ ཨནྟམཀཱསི དུཀྑསྶ. ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ནིསྶཱརཎཱིཡཱ དྷཱཏུཡོ’’ཏི. དསམཾ.

བྲཱཧྨཎཝགྒོ པཉྩམོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

སོཎོ ¶ དོཎོ སངྒཱརཝོ, ཀཱརཎཔཱལཱི ཙ པིངྒིཡཱནཱི;

སུཔིནཱ ཙ ཝསྶཱ ཝཱཙཱ, ཀུལཾ ནིསྶཱརཎཱིཡེན ཙཱཏི.

ཙཏུཏྠཾཔཎྞཱསཀཾ སམཏྟོ.

༥. པཉྩམཔཎྞཱསཀཾ

(༢༡) ༡. ཀིམིལཝགྒོ

༡. ཀིམིལསུཏྟཾ

༢༠༡. ཨེཀཾ ¶ ¶ ¶ སམཡཾ བྷགཝཱ ཀིམིལཱཡཾ [ཀིམྦིལཱཡཾ (སཱི. པཱི.) ཨ. ནི. ༦.༤༠; ༧.༥༩] ཝིཧརཏི ཝེལུ༹ཝནེ. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཀིམིལོ [ཀིམྦིལོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཀིམིལོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀོ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཧེཏུ ཀོ པཙྩཡོ, ཡེན ཏཐཱགཏེ པརིནིབྦུཏེ སདྡྷམྨོ ན ཙིརཊྛིཏིཀོ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨིདྷ, ཀིམིལ, ཏཐཱགཏེ པརིནིབྦུཏེ བྷིཀྑཱུ བྷིཀྑུནིཡོ ཨུཔཱསཀཱ ཨུཔཱསིཀཱཡོ སཏྠརི ཨགཱརཝཱ ཝིཧརནྟི ཨཔྤཏིསྶཱ, དྷམྨེ ཨགཱརཝཱ ཝིཧརནྟི ཨཔྤཏིསྶཱ, སངྒྷེ ཨགཱརཝཱ ཝིཧརནྟི ཨཔྤཏིསྶཱ, སིཀྑཱཡ ཨགཱརཝཱ ཝིཧརནྟི ཨཔྤཏིསྶཱ, ཨཉྙམཉྙཾ ཨགཱརཝཱ ཝིཧརནྟི ཨཔྤཏིསྶཱ. ཨཡཾ ཁོ, ཀིམིལ, ཧེཏུ ཨཡཾ པཙྩཡོ, ཡེན ཏཐཱགཏེ པརིནིབྦུཏེ སདྡྷམྨོ ན ཙིརཊྛིཏིཀོ ཧོཏཱི’’ཏི.

‘‘ཀོ པན, བྷནྟེ, ཧེཏུ ཀོ པཙྩཡོ, ཡེན ཏཐཱགཏེ པརིནིབྦུཏེ སདྡྷམྨོ ཙིརཊྛིཏིཀོ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨིདྷ, ཀིམིལ, ཏཐཱགཏེ པརིནིབྦུཏེ བྷིཀྑཱུ བྷིཀྑུནིཡོ ཨུཔཱསཀཱ ཨུཔཱསིཀཱཡོ སཏྠརི སགཱརཝཱ ཝིཧརནྟི སཔྤཏིསྶཱ, དྷམྨེ སགཱརཝཱ ཝིཧརནྟི སཔྤཏིསྶཱ, སངྒྷེ སགཱརཝཱ ཝིཧརནྟི སཔྤཏིསྶཱ, སིཀྑཱཡ སགཱརཝཱ ཝིཧརནྟི སཔྤཏིསྶཱ, ཨཉྙམཉྙཾ སགཱརཝཱ ཝིཧརནྟི སཔྤཏིསྶཱ. ཨཡཾ ཁོ, ཀིམིལ, ཧེཏུ ཨཡཾ པཙྩཡོ, ཡེན ཏཐཱགཏེ པརིནིབྦུཏེ སདྡྷམྨོ ¶ ཙིརཊྛིཏིཀོ ཧོཏཱི’’ཏི. པཋམཾ.

༢. དྷམྨསྶཝནསུཏྟཾ

༢༠༢. ‘‘པཉྩིམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨཱནིསཾསཱ དྷམྨསྶཝནེ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨསྶུཏཾ སུཎཱཏི ¶ , སུཏཾ པརིཡོདཱཔེཏི, ཀངྑཾ ཝིཏརཏི [ཝིཧནཏི (སྱཱ. ཀཾ. པཱི. ཀ.)], དིཊྛིཾ ཨུཛུཾ ཀརོཏི, ཙིཏྟམསྶ པསཱིདཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱནིསཾསཱ དྷམྨསྶཝནེ’’ཏི. དུཏིཡཾ.

༣. ཨསྶཱཛཱནཱིཡསུཏྟཾ

༢༠༣. ‘‘པཉྩཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ རཉྙོ བྷདྲོ [བྷདྡོ (པཱི.)] ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ རཱཛཱརཧོ ཧོཏི རཱཛབྷོགྒོ, རཉྙོ ཨངྒནྟྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏི.

‘‘ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨཛྫཝེན, ཛཝེན, མདྡཝེན, ཁནྟིཡཱ, སོརཙྩེན – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ རཉྙོ བྷདྲོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ རཱཛཱརཧོ ཧོཏི རཱཛབྷོགྒོ, རཉྙོ ཨངྒནྟྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏི. ‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱཧུནེཡྻོ ཧོཏི པཱཧུནེཡྻོ དཀྑིཎེཡྻོ ཨཉྫལིཀརཎཱིཡོ ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶ.

‘‘ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨཛྫཝེན, ཛཝེན, མདྡཝེན, ཁནྟིཡཱ, སོརཙྩེན – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱཧུནེཡྻོ ཧོཏི པཱཧུནེཡྻོ དཀྑིཎེཡྻོ ཨཉྫལིཀརཎཱིཡོ ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶཱ’’ཏི. ཏཏིཡཾ.

༤. བལསུཏྟཾ

༢༠༤. ‘‘པཉྩིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, བལཱནི. ཀཏམཱནི པཉྩ? སདྡྷཱབལཾ, ཧིརིབལཾ, ཨོཏྟཔྤབལཾ, ཝཱིརིཡབལཾ, པཉྙཱབལཾ – ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ བལཱནཱི’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. ཙེཏོཁིལསུཏྟཾ

༢༠༥. [ཨ. ནི. ༩.༧༡; མ. ནི. ༡.༡༨༥; དཱི. ནི. ༣.༣༡༩] ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཙེཏོཁིལཱ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ ¶ , བྷིཀྑུ སཏྠརི ཀངྑཏི ཝིཙིཀིཙྪཏི ནཱདྷིམུཙྩཏི ¶ ན སམྤསཱིདཏི. ཡོ སོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཏྠརི ཀངྑཏི ཝིཙིཀིཙྪཏི ནཱདྷིམུཙྩཏི ན སམྤསཱིདཏི, ཏསྶ ཙིཏྟཾ ན ནམཏི ཨཱཏཔྤཱཡ ཨནུཡོགཱཡ ¶ སཱཏཙྩཱཡ པདྷཱནཱཡ. ཡསྶ ཙིཏྟཾ ན ནམཏི ཨཱཏཔྤཱཡ ཨནུཡོགཱཡ སཱཏཙྩཱཡ པདྷཱནཱཡ, ཨཡཾ པཋམོ ཙེཏོཁིལོ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ དྷམྨེ ཀངྑཏི…པེ… སངྒྷེ ཀངྑཏི…པེ… སིཀྑཱཡ ཀངྑཏི…པེ… སབྲཧྨཙཱརཱིསུ ཀུཔིཏོ ཧོཏི ཨནཏྟམནོ ཨཱཧཏཙིཏྟོ ཁིལཛཱཏོ. ཡོ སོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ ཀུཔིཏོ ཧོཏི ¶ ཨནཏྟམནོ ཨཱཧཏཙིཏྟོ ཁིལཛཱཏོ, ཏསྶ ཙིཏྟཾ ན ནམཏི ཨཱཏཔྤཱཡ ཨནུཡོགཱཡ སཱཏཙྩཱཡ པདྷཱནཱཡ. ཡསྶ ཙིཏྟཾ ན ནམཏི ཨཱཏཔྤཱཡ ཨནུཡོགཱཡ སཱཏཙྩཱཡ པདྷཱནཱཡ, ཨཡཾ པཉྩམོ ཙེཏོཁིལོ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཙེཏོཁིལཱ’’ཏི. པཉྩམཾ.

༦. ཝིནིབནྡྷསུཏྟཾ

༢༠༦. [ཨ. ནི. ༩.༧༢; དཱི. ནི. ༣.༣༢༠] ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཙེཏསོཝིནིབནྡྷཱ [ཙེཏོཝིནིབདྡྷཱ (སཱརཏྠདཱིཔནཱིཊཱིཀཱཡཾ)]. ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཀཱམེསུ ཨཝཱིཏརཱགོ [ཨཝིགཏརཱགོ (ཀ.)] ཧོཏི ཨཝིགཏཙྪནྡོ ཨཝིགཏཔེམོ ཨཝིགཏཔིཔཱསོ ཨཝིགཏཔརིལཱ༹ཧོ ཨཝིགཏཏཎྷོ. ཡོ སོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཀཱམེསུ ཨཝཱིཏརཱགོ ཧོཏི ཨཝིགཏཙྪནྡོ ཨཝིགཏཔེམོ ཨཝིགཏཔིཔཱསོ ཨཝིགཏཔརིལཱ༹ཧོ ཨཝིགཏཏཎྷོ, ཏསྶ ཙིཏྟཾ ན ནམཏི ཨཱཏཔྤཱཡ ཨནུཡོགཱཡ སཱཏཙྩཱཡ པདྷཱནཱཡ. ཡསྶ ཙིཏྟཾ ན ནམཏི ཨཱཏཔྤཱཡ ཨནུཡོགཱཡ སཱཏཙྩཱཡ པདྷཱནཱཡ, ཨཡཾ པཋམོ ཙེཏསོཝིནིབནྡྷོ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཀཱཡེ ཨཝཱིཏརཱགོ ཧོཏི…པེ… རཱུཔེ ཨཝཱིཏརཱགོ ¶ ཧོཏི…པེ… ཡཱཝདཏྠཾ ཨུདརཱཝདེཧཀཾ བྷུཉྫིཏྭཱ སེཡྻསུཁཾ པསྶསུཁཾ མིདྡྷསུཁཾ ཨནུཡུཏྟོ ཝིཧརཏི…པེ… ཨཉྙཏརཾ དེཝནིཀཱཡཾ པཎིདྷཱཡ ¶ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརཏི – ‘ཨིམིནཱཧཾ སཱིལེན ཝཱ ཝཏེན ཝཱ ཏཔེན ཝཱ བྲཧྨཙརིཡེན ཝཱ དེཝོ ཝཱ བྷཝིསྶཱམི དེཝཉྙཏརོ ཝཱ’ཏི. ཡོ སོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཉྙཏརཾ དེཝནིཀཱཡཾ པཎིདྷཱཡ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརཏི – ‘ཨིམིནཱཧཾ སཱིལེན ཝཱ ཝཏེན ཝཱ ཏཔེན ཝཱ བྲཧྨཙརིཡེན ཝཱ དེཝོ ཝཱ བྷཝིསྶཱམི དེཝཉྙཏརོ ཝཱ’ཏི, ཏསྶ ཙིཏྟཾ ན ནམཏི ཨཱཏཔྤཱཡ ཨནུཡོགཱཡ སཱཏཙྩཱཡ པདྷཱནཱཡ. ཡསྶ ཙིཏྟཾ ན ནམཏི ཨཱཏཔྤཱཡ ཨནུཡོགཱཡ སཱཏཙྩཱཡ པདྷཱནཱཡ, ཨཡཾ པཉྩམོ ཙེཏསོཝིནིབནྡྷོ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཙེཏསོཝིནིབནྡྷཱ’’ཏི. ཚཊྛཾ.

༧. ཡཱགུསུཏྟཾ

༢༠༧. ‘‘པཉྩིམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨཱནིསཾསཱ ཡཱགུཡཱ. ཀཏམེ པཉྩ? ཁུདྡཾ [ཁུདཾ (སཱི. པཱི.) ཁུདྷཱཏི སཀྐཏཱནུལོམཾ. མཧཱཝ. ༢༨༢] པཊིཧནཏི, པིཔཱསཾ པཊིཝིནེཏི, ཝཱཏཾ ཨནུལོམེཏི, ཝཏྠིཾ སོདྷེཏི, ཨཱམཱཝསེསཾ ¶ པཱཙེཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱནིསཾསཱ ཡཱགུཡཱ’’ཏི. སཏྟམཾ.

༨. དནྟཀཊྛསུཏྟཾ

༢༠༨. ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱདཱིནཝཱ དནྟཀཊྛསྶ ཨཁཱདནེ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨཙཀྑུསྶཾ, མུཁཾ དུགྒནྡྷཾ ཧོཏི, རསཧརཎིཡོ ན ཝིསུཛ྄ཛྷནྟི, པིཏྟཾ སེམྷཾ བྷཏྟཾ པརིཡོནནྡྷཏི [པརིཡོནདྡྷནྟི (སཱི. པཱི.), པརིཡོནདྡྷཏི (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.) ཙཱུལ༹ཝ. ༢༨༢ པསྶིཏབྦཾ], བྷཏྟམསྶ ནཙྪཱདེཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱདཱིནཝཱ དནྟཀཊྛསྶ ཨཁཱདནེ.

‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱནིསཾསཱ དནྟཀཊྛསྶ ཁཱདནེ. ཀཏམེ པཉྩ? ཙཀྑུསྶཾ, མུཁཾ ¶ ན དུགྒནྡྷཾ ཧོཏི, རསཧརཎིཡོ ཝིསུཛ྄ཛྷནྟི, པིཏྟཾ སེམྷཾ བྷཏྟཾ ན པརིཡོནནྡྷཏི, བྷཏྟམསྶ ཚཱདེཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱནིསཾསཱ དནྟཀཊྛསྶ ཁཱདནེ’’ཏི. ཨཊྛམཾ.

༩. གཱིཏསྶརསུཏྟཾ

༢༠༩. [ཙཱུལ༹ཝ. ༢༤༩] ‘‘པཉྩིམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨཱདཱིནཝཱ ཨཱཡཏཀེན གཱིཏསྶརེན དྷམྨཾ བྷཎནྟསྶ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨཏྟནཱཔི ཏསྨིཾ སརེ སཱརཛྫཏི, པརེཔི ཏསྨིཾ སརེ སཱརཛྫནྟི, གཧཔཏིཀཱཔི ཨུཛ྄ཛྷཱཡནྟི – ‘ཡཐེཝ མཡཾ གཱཡཱམ, ཨེཝམེཝཾ ཁོ སམཎཱ སཀྱཔུཏྟིཡཱ གཱཡནྟཱི’ཏི, སརཀུཏྟིམྤི ནིཀཱམཡམཱནསྶ སམཱདྷིསྶ བྷངྒོ ཧོཏི, པཙྪིམཱ ཛནཏཱ དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱདཱིནཝཱ ཨཱཡཏཀེན གཱིཏསྶརེན དྷམྨཾ བྷཎནྟསྶཱ’’ཏི. ནཝམཾ.

༡༠. མུཊྛསྶཏིསུཏྟཾ

༢༡༠. [མཧཱཝ. ༣༥༣] ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱདཱིནཝཱ མུཊྛསྶཏིསྶ ཨསམྤཛཱནསྶ ནིདྡཾ ཨོཀྐམཡཏོ ¶ . ཀཏམེ པཉྩ? དུཀྑཾ སུཔཏི, དུཀྑཾ པཊིབུཛ྄ཛྷཏི, པཱཔཀཾ སུཔིནཾ པསྶཏི, དེཝཏཱ ན རཀྑནྟི, ཨསུཙི མུཙྩཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱདཱིནཝཱ མུཊྛསྶཏིསྶ ཨསམྤཛཱནསྶ ནིདྡཾ ཨོཀྐམཡཏོ.

‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱནིསཾསཱ ཨུཔཊྛིཏསྶཏིསྶ སམྤཛཱནསྶ ནིདྡཾ ཨོཀྐམཡཏོ. ཀཏམེ པཉྩ? སུཁཾ སུཔཏི, སུཁཾ པཊིབུཛ྄ཛྷཏི, ན པཱཔཀཾ སུཔིནཾ པསྶཏི ¶ , དེཝཏཱ རཀྑནྟི, ཨསུཙི ན མུཙྩཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱནིསཾསཱ ཨུཔཊྛིཏསྶཏིསྶ སམྤཛཱནསྶ ནིདྡཾ ཨོཀྐམཡཏོ’’ཏི. དསམཾ.

ཀིམིལཝགྒོ པཋམོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

ཀིམིལོ ¶ དྷམྨསྶཝནཾ, ཨཱཛཱནཱིཡོ བལཾ ཁིལཾ;

ཝིནིབནྡྷཾ ཡཱགུ ཀཊྛཾ, གཱིཏཾ མུཊྛསྶཏིནཱ ཙཱཏི.

(༢༢) ༢. ཨཀྐོསཀཝགྒོ

༡. ཨཀྐོསཀསུཏྟཾ

༢༡༡. ‘‘ཡོ ¶ ¶ སོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཀྐོསཀཔརིབྷཱསཀོ ཨརིཡཱུཔཝཱདཱི སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ, ཏསྶ པཉྩ ཨཱདཱིནཝཱ པཱཊིཀངྑཱ. ཀཏམེ པཉྩ? པཱརཱཛིཀོ ཝཱ ཧོཏི ཚིནྣཔརིཔནྠོ [ཚིནྣཔརིབནྡྷོ (ཀ.)], ཨཉྙཏརཾ ཝཱ སཾཀིལིཊྛཾ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏི, བཱལ༹ྷཾ ཝཱ རོགཱཏངྐཾ ཕུསཏི, སམྨཱུལ༹ྷོ ཀཱལཾ ཀརོཏི, ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཡོ སོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཀྐོསཀཔརིབྷཱསཀོ ཨརིཡཱུཔཝཱདཱི སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ, ཏསྶ ཨིམེ པཉྩ ཨཱདཱིནཝཱ པཱཊིཀངྑཱ’’ཏི. པཋམཾ.

༢. བྷཎྜནཀཱརཀསུཏྟཾ

༢༡༢. ‘‘ཡོ སོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ བྷཎྜནཀཱརཀོ ཀལཧཀཱརཀོ ཝིཝཱདཀཱརཀོ བྷསྶཀཱརཀོ སངྒྷེ ཨདྷིཀརཎཀཱརཀོ, ཏསྶ པཉྩ ཨཱདཱིནཝཱ པཱཊིཀངྑཱ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨནདྷིགཏཾ ནཱདྷིགཙྪཏི, ཨདྷིགཏཱ [ཨདྷིགཏཾ (སབྦཏྠ)] པརིཧཱཡཏི, པཱཔཀོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཙྪཏི, སམྨཱུལ༹ྷོ ཀཱལཾ ཀརོཏི, ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཡོ སོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ བྷཎྜནཀཱརཀོ ཀལཧཀཱརཀོ ཝིཝཱདཀཱརཀོ བྷསྶཀཱརཀོ སངྒྷེ ཨདྷིཀརཎཀཱརཀོ, ཏསྶ ཨིམེ པཉྩ ཨཱདཱིནཝཱ པཱཊིཀངྑཱ’’ཏི. དུཏིཡཾ.

༣. སཱིལསུཏྟཾ

༢༡༣. [མཧཱཝ. ༢༠༩; དཱི. ནི. ༣.༣༡༦] ‘‘པཉྩིམེ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨཱདཱིནཝཱ དུསྶཱིལསྶ སཱིལཝིཔཏྟིཡཱ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, དུསྶཱིལོ སཱིལཝིཔནྣོ པམཱདཱདྷིཀརཎཾ མཧཏིཾ བྷོགཛཱནིཾ ནིགཙྪཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམོ ཨཱདཱིནཝོ དུསྶཱིལསྶ སཱིལཝིཔཏྟིཡཱ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, དུསྶཱིལསྶ སཱིལཝིཔནྣསྶ པཱཔཀོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཙྪཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡོ ཨཱདཱིནཝོ དུསྶཱིལསྶ སཱིལཝིཔཏྟིཡཱ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, དུསྶཱིལོ སཱིལཝིཔནྣོ ཡཉྙདེཝ པརིསཾ ཨུཔསངྐམཏི – ཡདི ཁཏྟིཡཔརིསཾ, ཡདི བྲཱཧྨཎཔརིསཾ, ཡདི གཧཔཏིཔརིསཾ, ཡདི སམཎཔརིསཾ – ཨཝིསཱརདོ ཨུཔསངྐམཏི མངྐུབྷཱུཏོ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡོ ཨཱདཱིནཝོ དུསྶཱིལསྶ སཱིལཝིཔཏྟིཡཱ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, དུསྶཱིལོ སཱིལཝིཔནྣོ སམྨཱུལ༹ྷོ ཀཱལཾ ཀརོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཏྠོ ཨཱདཱིནཝོ དུསྶཱིལསྶ སཱིལཝིཔཏྟིཡཱ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, དུསྶཱིལོ སཱིལཝིཔནྣོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩམོ ཨཱདཱིནཝོ དུསྶཱིལསྶ སཱིལཝིཔཏྟིཡཱ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱདཱིནཝཱ དུསྶཱིལསྶ སཱིལཝིཔཏྟིཡཱ.

‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱནིསཾསཱ སཱིལཝཏོ སཱིལསམྤདཱཡ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, སཱིལཝཱ སཱིལསམྤནྣོ ཨཔྤམཱདཱདྷིཀརཎཾ མཧནྟཾ བྷོགཀྑནྡྷཾ ཨདྷིགཙྪཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམོ ཨཱནིསཾསོ སཱིལཝཏོ སཱིལསམྤདཱཡ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, སཱིལཝཏོ སཱིལསམྤནྣསྶ ཀལྱཱཎོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཙྪཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡོ ཨཱནིསཾསོ སཱིལཝཏོ སཱིལསམྤདཱཡ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, སཱིལཝཱ སཱིལསམྤནྣོ ཡཉྙདེཝ པརིསཾ ཨུཔསངྐམཏི – ཡདི ཁཏྟིཡཔརིསཾ, ཡདི བྲཱཧྨཎཔརིསཾ ¶ , ཡདི གཧཔཏིཔརིསཾ, ཡདི སམཎཔརིསཾ – ཝིསཱརདོ ཨུཔསངྐམཏི ཨམངྐུབྷཱུཏོ. ཨཡཾ བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡོ ཨཱནིསཾསོ སཱིལཝཏོ སཱིལསམྤདཱཡ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, སཱིལཝཱ སཱིལསམྤནྣོ ཨསམྨཱུལ༹ྷོ ཀཱལཾ ཀརོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཏྠོ ཨཱནིསཾསོ སཱིལཝཏོ སཱིལསམྤདཱཡ.

‘‘པུན ¶ ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, སཱིལཝཱ སཱིལསམྤནྣོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩམོ ཨཱནིསཾསོ སཱིལཝཏོ སཱིལསམྤདཱཡ. ཨིམེ ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱནིསཾསཱ སཱིལཝཏོ སཱིལསམྤདཱཡཱ’’ཏི. ཏཏིཡཾ.

༤. བཧུབྷཱཎིསུཏྟཾ

༢༡༤. ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱདཱིནཝཱ བཧུབྷཱཎིསྨིཾ པུགྒལེ. ཀཏམེ པཉྩ? མུསཱ བྷཎཏི, པིསུཎཾ བྷཎཏི, ཕརུསཾ བྷཎཏི, སམྥཔྤལཱཔཾ བྷཎཏི, ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱདཱིནཝཱ བཧུབྷཱཎིསྨིཾ པུགྒལེ.

‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱནིསཾསཱ མནྟབྷཱཎིསྨིཾ པུགྒལེ. ཀཏམེ པཉྩ? ན མུསཱ བྷཎཏི, ན པིསུཎཾ བྷཎཏི, ན ཕརུསཾ བྷཎཏི, ན སམྥཔྤལཱཔཾ བྷཎཏི, ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱནིསཾསཱ མནྟབྷཱཎིསྨིཾ པུགྒལེ’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. པཋམཨཀྑནྟིསུཏྟཾ

༢༡༥. ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱདཱིནཝཱ ཨཀྑནྟིཡཱ. ཀཏམེ པཉྩ? བཧུནོ ཛནསྶ ཨཔྤིཡོ ཧོཏི ཨམནཱཔོ, ཝེརབཧུལོ ཙ ཧོཏི, ཝཛྫབཧུལོ ཙ, སམྨཱུལ༹ྷོ ཀཱལཾ ཀརོཏི, ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ ¶ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱདཱིནཝཱ ཨཀྑནྟིཡཱ.

‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱནིསཾསཱ ཁནྟིཡཱ. ཀཏམེ པཉྩ? བཧུནོ ཛནསྶ པིཡོ ཧོཏི མནཱཔོ, ན ཝེརབཧུལོ ཧོཏི, ན ཝཛྫབཧུལོ, ཨསམྨཱུལ༹ྷོ ཀཱལཾ ཀརོཏི, ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱནིསཾསཱ ཁནྟིཡཱ’’ཏི. པཉྩམཾ.

༦. དུཏིཡཨཀྑནྟིསུཏྟཾ

༢༡༦. ‘‘པཉྩིམེ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨཱདཱིནཝཱ ཨཀྑནྟིཡཱ. ཀཏམེ པཉྩ? བཧུནོ ཛནསྶ ཨཔྤིཡོ ཧོཏི ཨམནཱཔོ, ལུདྡོ ཙ ཧོཏི, ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཙ, སམྨཱུལ༹ྷོ ¶ ཀཱལཾ ཀརོཏི, ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱདཱིནཝཱ ཨཀྑནྟིཡཱ.

‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱནིསཾསཱ ཁནྟིཡཱ. ཀཏམེ པཉྩ? བཧུནོ ཛནསྶ པིཡོ ཧོཏི མནཱཔོ, ཨལུདྡོ ཙ ཧོཏི, ཨཝིཔྤཊིསཱརཱི ཙ, ཨསམྨཱུལ༹ྷོ ཀཱལཾ ཀརོཏི, ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱནིསཾསཱ ཁནྟིཡཱ’’ཏི. ཚཊྛཾ.

༧. པཋམཨཔཱསཱདིཀསུཏྟཾ

༢༡༧. ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱདཱིནཝཱ ཨཔཱསཱདིཀེ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨཏྟཱཔི ཨཏྟཱནཾ ཨུཔཝདཏི, ཨནུཝིཙྩ ཝིཉྙཱུ གརཧནྟི, པཱཔཀོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཙྪཏི, སམྨཱུལ༹ྷོ ཀཱལཾ ཀརོཏི, ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱདཱིནཝཱ ཨཔཱསཱདིཀེ.

‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱནིསཾསཱ པཱསཱདིཀེ ¶ . ཀཏམེ པཉྩ? ཨཏྟཱཔི ཨཏྟཱནཾ ན ཨུཔཝདཏི, ཨནུཝིཙྩ ཝིཉྙཱུ པསཾསནྟི, ཀལྱཱཎོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཙྪཏི, ཨསམྨཱུལ༹ྷོ ཀཱལཾ ཀརོཏི, ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱནིསཾསཱ པཱསཱདིཀེ’’ཏི. སཏྟམཾ.

༨. དུཏིཡཨཔཱསཱདིཀསུཏྟཾ

༢༡༨. ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱདཱིནཝཱ ཨཔཱསཱདིཀེ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨཔྤསནྣཱ ¶ ནཔྤསཱིདནྟི, པསནྣཱནཉྩ ཨེཀཙྩཱནཾ ཨཉྙཐཏྟཾ ཧོཏི, སཏྠུསཱསནཾ ཨཀཏཾ [ན ཀཏཾ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ཧོཏི, པཙྪིམཱ ཛནཏཱ ¶ དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཙིཏྟམསྶ ནཔྤསཱིདཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱདཱིནཝཱ ཨཔཱསཱདིཀེ.

‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱནིསཾསཱ པཱསཱདིཀེ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨཔྤསནྣཱ པསཱིདནྟི, པསནྣཱནཉྩ བྷིཡྻོབྷཱཝོ ཧོཏི, སཏྠུསཱསནཾ ཀཏཾ ཧོཏི, པཙྪིམཱ ཛནཏཱ དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཙིཏྟམསྶ པསཱིདཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱནིསཾསཱ པཱསཱདིཀེ’’ཏི. ཨཊྛམཾ.

༩. ཨགྒིསུཏྟཾ

༢༡༩. ‘‘པཉྩིམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨཱདཱིནཝཱ ཨགྒིསྨིཾ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨཙཀྑུསྶོ, དུབྦཎྞཀརཎོ, དུབྦལཀརཎོ, སངྒཎིཀཱཔཝཌྜྷནོ [སངྒཎིཀཱཔཝདྡྷནོ (སཱི.), སངྒཎིཀཱརཱམབདྡྷནོ (ཀ.)], ཏིརཙྪཱནཀཐཱཔཝཏྟནིཀོ ཧོཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱདཱིནཝཱ ཨགྒིསྨི’’ནྟི. ནཝམཾ.

༡༠. མདྷུརཱསུཏྟཾ

༢༢༠. ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱདཱིནཝཱ མདྷུརཱཡཾ. ཀཏམེ པཉྩ? ཝིསམཱ, བཧུརཛཱ, ཙཎྜསུནཁཱ, ཝཱལ༹ཡཀྑཱ, དུལླབྷཔིཎྜཱ – ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱདཱིནཝཱ མདྷུརཱཡ’’ནྟི. དསམཾ.

ཨཀྐོསཀཝགྒོ དུཏིཡོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

ཨཀྐོསབྷཎྜནསཱིལཾ ¶ ¶ , བཧུབྷཱཎཱི དྭེ ཨཁནྟིཡོ;

ཨཔཱསཱདིཀཱ དྭེ ཝུཏྟཱ, ཨགྒིསྨིཾ མདྷུརེན ཙཱཏི.

(༢༣) ༣. དཱིགྷཙཱརིཀཝགྒོ

༡. པཋམདཱིགྷཙཱརིཀསུཏྟཾ

༢༢༡. ‘‘པཉྩིམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨཱདཱིནཝཱ དཱིགྷཙཱརིཀཾ ཨནཝཏྠཙཱརིཀཾ ཨནུཡུཏྟསྶ ཝིཧརཏོ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨསྶུཏཾ ན སུཎཱཏི, སུཏཾ ན པརིཡོདཱཔེཏི, སུཏེནེཀཙྩེན ཨཝིསཱརདོ ཧོཏི, གཱལ༹ྷཾ [བཱལ༹ྷཾ (སྱཱ.)] རོགཱཏངྐཾ ཕུསཏི, ན ཙ མིཏྟཝཱ ཧོཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱདཱིནཝཱ དཱིགྷཙཱརིཀཾ ཨནཝཏྠཙཱརིཀཾ ཨནུཡུཏྟསྶ ཝིཧརཏོ.

‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱནིསཾསཱ སམཝཏྠཙཱརེ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨསྶུཏཾ སུཎཱཏི, སུཏཾ པརིཡོདཱཔེཏི, སུཏེནེཀཙྩེན ཝིསཱརདོ ཧོཏི, ན གཱལ༹ྷཾ རོགཱཏངྐཾ ཕུསཏི, མིཏྟཝཱ ཙ ཧོཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱནིསཾསཱ སམཝཏྠཙཱརེ’’ཏི. པཋམཾ.

༢. དུཏིཡདཱིགྷཙཱརིཀསུཏྟཾ

༢༢༢. ‘‘པཉྩིམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨཱདཱིནཝཱ དཱིགྷཙཱརིཀཾ ཨནཝཏྠཙཱརིཀཾ ཨནུཡུཏྟསྶ ཝིཧརཏོ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨནདྷིགཏཾ ནཱདྷིགཙྪཏི, ཨདྷིགཏཱ པརིཧཱཡཏི, ཨདྷིགཏེནེཀཙྩེན ཨཝིསཱརདོ ཧོཏི, གཱལ༹ྷཾ རོགཱཏངྐཾ ཕུསཏི, ན ཙ མིཏྟཝཱ ཧོཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱདཱིནཝཱ དཱིགྷཙཱརིཀཾ ཨནཝཏྠཙཱརིཀཾ ཨནུཡུཏྟསྶ ཝིཧརཏོ.

‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱནིསཾསཱ ¶ སམཝཏྠཙཱརེ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨནདྷིགཏཾ ཨདྷིགཙྪཏི, ཨདྷིགཏཱ ན པརིཧཱཡཏི, ཨདྷིགཏེནེཀཙྩེན ཝིསཱརདོ ཧོཏི, ན གཱལ༹ྷཾ རོགཱཏངྐཾ ཕུསཏི, མིཏྟཝཱ ཙ ཧོཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱནིསཾསཱ སམཝཏྠཙཱརེ’’ཏི. དུཏིཡཾ.

༣. ཨཏིནིཝཱསསུཏྟཾ

༢༢༣. ‘‘པཉྩིམེ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨཱདཱིནཝཱ ཨཏིནིཝཱསེ. ཀཏམེ པཉྩ? བཧུབྷཎྜོ ཧོཏི བཧུབྷཎྜསནྣིཙཡོ, བཧུབྷེསཛྫོ ཧོཏི བཧུབྷེསཛྫསནྣིཙཡོ, བཧུཀིཙྩོ ཧོཏི བཧུཀརཎཱིཡོ བྱཏྟོ ཀིཾཀརཎཱིཡེསུ, སཾསཊྛོ ཝིཧརཏི གཧཊྛཔབྦཛིཏེཧི ཨནནུལོམིཀེན གིཧིསཾསགྒེན, ཏམྷཱ ཙ ཨཱཝཱསཱ པཀྐམནྟོ སཱཔེཀྑོ པཀྐམཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱདཱིནཝཱ ཨཏིནིཝཱསེ.

‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱནིསཾསཱ སམཝཏྠཝཱསེ. ཀཏམེ པཉྩ? ན བཧུབྷཎྜོ ཧོཏི ན བཧུབྷཎྜསནྣིཙཡོ, ན བཧུབྷེསཛྫོ ཧོཏི ན བཧུབྷེསཛྫསནྣིཙཡོ, ན བཧུཀིཙྩོ ཧོཏི ན བཧུཀརཎཱིཡོ ན བྱཏྟོ ཀིཾཀརཎཱིཡེསུ, ཨསཾསཊྛོ ཝིཧརཏི གཧཊྛཔབྦཛིཏེཧི ཨནནུལོམིཀེན གིཧིསཾསགྒེན, ཏམྷཱ ཙ ཨཱཝཱསཱ པཀྐམནྟོ ཨནཔེཀྑོ པཀྐམཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱནིསཾསཱ སམཝཏྠཝཱསེ’’ཏི. ཏཏིཡཾ.

༤. མཙྪརཱིསུཏྟཾ

༢༢༤. ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱདཱིནཝཱ ཨཏིནིཝཱསེ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨཱཝཱསམཙྪརཱི ཧོཏི, ཀུལམཙྪརཱི ཧོཏི, ལཱབྷམཙྪརཱི ཧོཏི, ཝཎྞམཙྪརཱི ཧོཏི, དྷམྨམཙྪརཱི ཧོཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱདཱིནཝཱ ཨཏིནིཝཱསེ.

‘‘པཉྩིམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨཱནིསཾསཱ སམཝཏྠཝཱསེ. ཀཏམེ པཉྩ? ན ¶ ཨཱཝཱསམཙྪརཱི ཧོཏི, ན ཀུལམཙྪརཱི ཧོཏི, ན ལཱབྷམཙྪརཱི ཧོཏི, ན ཝཎྞམཙྪརཱི ཧོཏི, ན དྷམྨམཙྪརཱི ཧོཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱནིསཾསཱ སམཝཏྠཝཱསེ’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. པཋམཀུལཱུཔཀསུཏྟཾ

༢༢༥. ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱདཱིནཝཱ ཀུལཱུཔཀེ [ཀུལུཔཀེ (སྱཱ. པཱི.), ཀུལཱུཔགེ (སཱི.)]. ཀཏམེ པཉྩ? ཨནཱམནྟཙཱརེ ¶ ཨཱཔཛྫཏི, རཧོ ནིསཛྫཱཡ ཨཱཔཛྫཏི, པཊིཙྪནྣེ ཨཱསནེ ཨཱཔཛྫཏི, མཱཏུགཱམསྶ ཨུཏྟརི ཚཔྤཉྩཝཱཙཱཧི ¶ དྷམྨཾ དེསེནྟོ ཨཱཔཛྫཏི, ཀཱམསངྐཔྤབཧུལོ ཝིཧརཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱདཱིནཝཱ ཀུལཱུཔཀེ’’ཏི. པཉྩམཾ.

༦. དུཏིཡཀུལཱུཔཀསུཏྟཾ

༢༢༦. ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱདཱིནཝཱ ཀུལཱུཔཀསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཏིཝེལཾ ཀུལེསུ སཾསཊྛསྶ ཝིཧརཏོ. ཀཏམེ པཉྩ? མཱཏུགཱམསྶ ཨབྷིཎྷདསྶནཾ, དསྶནེ སཏི སཾསགྒོ, སཾསགྒེ སཏི ཝིསྶཱསོ, ཝིསྶཱསེ སཏི ཨོཏཱརོ, ཨོཏིཎྞཙིཏྟསྶེཏཾ པཱཊིཀངྑཾ – ‘ཨནབྷིརཏོ ཝཱ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིསྶཏི ཨཉྙཏརཾ ཝཱ སཾཀིལིཊྛཾ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཛྫིསྶཏི སིཀྑཾ ཝཱ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟིསྶཏི’. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱདཱིནཝཱ ཀུལཱུཔཀསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཏིཝེལཾ ཀུལེསུ སཾསཊྛསྶ ཝིཧརཏོ’’ཏི. ཚཊྛཾ.

༧. བྷོགསུཏྟཾ

༢༢༧. ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱདཱིནཝཱ བྷོགེསུ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨགྒིསཱདྷཱརཎཱ བྷོགཱ, ཨུདཀསཱདྷཱརཎཱ བྷོགཱ, རཱཛསཱདྷཱརཎཱ བྷོགཱ, ཙོརསཱདྷཱརཎཱ བྷོགཱ, ཨཔྤིཡེཧི དཱཡཱདེཧི སཱདྷཱརཎཱ བྷོགཱ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱདཱིནཝཱ བྷོགེསུ.

‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱནིསཾསཱ བྷོགེསུ. ཀཏམེ པཉྩ? བྷོགེ ནིསྶཱཡ ཨཏྟཱནཾ སུཁེཏི པཱིཎེཏི སམྨཱ ¶ སུཁཾ པརིཧརཏི, མཱཏཱཔིཏརོ སུཁེཏི པཱིཎེཏི སམྨཱ སུཁཾ པརིཧརཏི, པུཏྟདཱརདཱསཀམྨཀརཔོརིསེ སུཁེཏི ¶ པཱིཎེཏི སམྨཱ སུཁཾ པརིཧརཏི, མིཏྟཱམཙྩེ སུཁེཏི པཱིཎེཏི སམྨཱ སུཁཾ པརིཧརཏི, སམཎབྲཱཧྨཎེསུ ཨུདྡྷགྒིཀཾ དཀྑིཎཾ པཏིཊྛཱཔེཏི སོཝགྒིཀཾ སུཁཝིཔཱཀཾ སགྒསཾཝཏྟནིཀཾ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱནིསཾསཱ བྷོགེསཱུ’’ཏི. སཏྟམཾ.

༨. ཨུསྶཱུརབྷཏྟསུཏྟཾ

༢༢༨. ‘‘པཉྩིམེ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨཱདཱིནཝཱ ཨུསྶཱུརབྷཏྟེ ཀུལེ. ཀཏམེ པཉྩ? ཡེ ཏེ ཨཏིཐཱི པཱཧུནཱ, ཏེ ན ཀཱལེན ¶ པཊིཔཱུཛེནྟི; ཡཱ ཏཱ བལིཔཊིགྒཱཧིཀཱ དེཝཏཱ, ཏཱ ན ཀཱལེན པཊིཔཱུཛེནྟི; ཡེ ཏེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཀབྷཏྟིཀཱ རཏྟཱུཔརཏཱ ཝིརཏཱ ཝིཀཱལབྷོཛནཱ, ཏེ ན ཀཱལེན པཊིཔཱུཛེནྟི; དཱསཀམྨཀརཔོརིསཱ ཝིམུཁཱ ཀམྨཾ ཀརོནྟི; ཏཱཝཏཀཾཡེཝ ཨསམཡེན བྷུཏྟཾ ཨནོཛཝནྟཾ ཧོཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱདཱིནཝཱ ཨུསྶཱུརབྷཏྟེ ཀུལེ.

‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱནིསཾསཱ སམཡབྷཏྟེ ཀུལེ. ཀཏམེ པཉྩ? ཡེ ཏེ ཨཏིཐཱི པཱཧུནཱ, ཏེ ཀཱལེན པཊིཔཱུཛེནྟི; ཡཱ ཏཱ བལིཔཊིགྒཱཧིཀཱ དེཝཏཱ, ཏཱ ཀཱལེན པཊིཔཱུཛེནྟི; ཡེ ཏེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨེཀབྷཏྟིཀཱ རཏྟཱུཔརཏཱ ཝིརཏཱ ཝིཀཱལབྷོཛནཱ, ཏེ ཀཱལེན པཊིཔཱུཛེནྟི; དཱསཀམྨཀརཔོརིསཱ ཨཝིམུཁཱ ཀམྨཾ ཀརོནྟི; ཏཱཝཏཀཾཡེཝ སམཡེན བྷུཏྟཾ ཨོཛཝནྟཾ ཧོཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱནིསཾསཱ སམཡབྷཏྟེ ཀུལེ’’ཏི. ཨཊྛམཾ.

༩. པཋམཀཎྷསཔྤསུཏྟཾ

༢༢༩. ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱདཱིནཝཱ ཀཎྷསཔྤེ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨསུཙི, དུགྒནྡྷོ, སབྷཱིརུ, སཔྤཊིབྷཡོ, མིཏྟདུབྦྷཱི – ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ ¶ , པཉྩ ཨཱདཱིནཝཱ ཀཎྷསཔྤེ. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩིམེ ཨཱདཱིནཝཱ མཱཏུགཱམེ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨསུཙི, དུགྒནྡྷོ, སབྷཱིརུ, སཔྤཊིབྷཡོ, མིཏྟདུབྦྷཱི – ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱདཱིནཝཱ མཱཏུགཱམེ’’ཏི. ནཝམཾ.

༡༠. དུཏིཡཀཎྷསཔྤསུཏྟཾ

༢༣༠. ‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱདཱིནཝཱ ཀཎྷསཔྤེ. ཀཏམེ པཉྩ? ཀོདྷནོ, ཨུཔནཱཧཱི, གྷོརཝིསོ, དུཛྫིཝ྄ཧོ, མིཏྟདུབྦྷཱི – ཨིམེ ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱདཱིནཝཱ ཀཎྷསཔྤེ.

‘‘ཨེཝམེཝཾ ¶ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩིམེ ཨཱདཱིནཝཱ མཱཏུགཱམེ. ཀཏམེ པཉྩ? ཀོདྷནོ, ཨུཔནཱཧཱི, གྷོརཝིསོ, དུཛྫིཝ྄ཧོ, མིཏྟདུབྦྷཱི. ཏཏྲིདཾ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏུགཱམསྶ གྷོརཝིསཏཱ – ཡེབྷུཡྻེན, བྷིཀྑཝེ, མཱཏུགཱམོ ཏིབྦརཱགོ. ཏཏྲིདཾ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏུགཱམསྶ དུཛྫིཝ྄ཧཏཱ – ཡེབྷུཡྻེན, བྷིཀྑཝེ, མཱཏུགཱམོ པིསུཎཝཱཙོ. ཏཏྲིདཾ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏུགཱམསྶ མིཏྟདུབྦྷིཏཱ – ཡེབྷུཡྻེན ¶ , བྷིཀྑཝེ, མཱཏུགཱམོ ཨཏིཙཱརིནཱི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཨཱདཱིནཝཱ མཱཏུགཱམེ’’ཏི. དསམཾ.

དཱིགྷཙཱརིཀཝགྒོ ཏཏིཡོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

དྭེ དཱིགྷཙཱརིཀཱ ཝུཏྟཱ, ཨཏིནིཝཱསམཙྪརཱི;

དྭེ ཙ ཀུལཱུཔཀཱ བྷོགཱ, བྷཏྟཾ སཔྤཱཔརེ དུཝེཏི.

(༢༤) ༤. ཨཱཝཱསིཀཝགྒོ

༡. ཨཱཝཱསིཀསུཏྟཾ

༢༣༡. ‘‘པཉྩཧི ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨཱཝཱསིཀོ བྷིཀྑུ ཨབྷཱཝནཱིཡོ ཧོཏི. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ན ཨཱཀཔྤསམྤནྣོ ཧོཏི ན ཝཏྟསམྤནྣོ; ན བཧུསྶུཏོ ཧོཏི ན སུཏདྷརོ; ན པཊིསལླེཁིཏཱ [སལླེཁིཏཱ (ཀ. སཱི.)] ཧོཏི ན པཊིསལླཱནཱརཱམོ; ན ཀལྱཱཎཝཱཙོ ཧོཏི ན ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎོ; དུཔྤཉྙོ ཧོཏི ཛལོ༹ ཨེལ༹མཱུགོ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨཱཝཱསིཀོ བྷིཀྑུ ཨབྷཱཝནཱིཡོ ཧོཏི.

‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨཱཝཱསིཀོ བྷིཀྑུ བྷཱཝནཱིཡོ ཧོཏི. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨཱཀཔྤསམྤནྣོ ¶ ཧོཏི ཝཏྟསམྤནྣོ; བཧུསྶུཏོ ཧོཏི སུཏདྷརོ; པཊིསལླེཁིཏཱ ཧོཏི པཊིསལླཱནཱརཱམོ; ཀལྱཱཎཝཱཙོ ཧོཏི ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎོ; པཉྙཝཱ ཧོཏི ཨཛལོ༹ ¶ ཨནེལ༹མཱུགོ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨཱཝཱསིཀོ བྷིཀྑུ བྷཱཝནཱིཡོ ཧོཏཱི’’ཏི. པཋམཾ.

༢. པིཡསུཏྟཾ

༢༣༢. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨཱཝཱསིཀོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡོ ཙ ཧོཏི མནཱཔོ ཙ གརུ ཙ བྷཱཝནཱིཡོ ཙ.

‘‘ཀཏམེཧི པཉྩཧི? སཱིལཝཱ ཧོཏི, པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏོ ཝིཧརཏི ཨཱཙཱརགོཙརསམྤནྣོ ཨཎུམཏྟེསུ ཝཛྫེསུ བྷཡདསྶཱཝཱི, སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསུ; བཧུསྶུཏོ ཧོཏི སུཏདྷརོ སུཏསནྣིཙཡོ, ཡེ ཏེ དྷམྨཱ ཨཱདིཀལྱཱཎཱ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཱ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཱ སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ ¶ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨབྷིཝདནྟི, ཏཐཱརཱུཔཱསྶ དྷམྨཱ བཧུསྶུཏཱ ཧོནྟི དྷཱཏཱ ཝཙསཱ པརིཙིཏཱ མནསཱནུཔེཀྑིཏཱ དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱ ¶ ; ཀལྱཱཎཝཱཙོ ཧོཏི ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎོ པོརིཡཱ ཝཱཙཱཡ སམནྣཱགཏོ ཝིསྶཊྛཱཡ ཨནེལགལཱཡ ཨཏྠསྶ ཝིཉྙཱཔནིཡཱ; ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཧོཏི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི; ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨཱཝཱསིཀོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡོ ཙ ཧོཏི མནཱཔོ ཙ གརུ ཙ བྷཱཝནཱིཡོ ཙཱ’’ཏི. དུཏིཡཾ.

༣. སོབྷནསུཏྟཾ

༢༣༣. ‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨཱཝཱསིཀོ བྷིཀྑུ ཨཱཝཱསཾ སོབྷེཏི. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? སཱིལཝཱ ¶ ཧོཏི…པེ… སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསུ; བཧུསྶུཏོ ཧོཏི…པེ… དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱ; ཀལྱཱཎཝཱཙོ ཧོཏི ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎོ པོརིཡཱ ཝཱཙཱཡ སམནྣཱགཏོ ཝིསྶཊྛཱཡ ཨནེལགལཱཡ ཨཏྠསྶ ཝིཉྙཱཔནིཡཱ; པཊིབལོ ཧོཏི ཨུཔསངྐམནྟེ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶེཏུཾ སམཱདཔེཏུཾ སམུཏྟེཛེཏུཾ སམྤཧཾསེཏུཾ; ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཧོཏི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨཱཝཱསིཀོ བྷིཀྑུ ཨཱཝཱསཾ སོབྷེཏཱི’’ཏི. ཏཏིཡཾ.

༤. བཧཱུཔཀཱརསུཏྟཾ

༢༣༤. ‘‘པཉྩཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨཱཝཱསིཀོ བྷིཀྑུ ཨཱཝཱསསྶ ¶ བཧཱུཔཀཱརོ ཧོཏི. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? སཱིལཝཱ ཧོཏི…པེ… སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསུ; བཧུསྶུཏོ ཧོཏི…པེ… དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱ; ཁཎྜཕུལླཾ པཊིསངྑརོཏི; མཧཱ ཁོ པན བྷིཀྑུསངྒྷོ ཨབྷིཀྐནྟོ ནཱནཱཝེརཛྫཀཱ བྷིཀྑཱུ གིཧཱིནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱརོཙེཏི – ‘མཧཱ ཁོ, ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑུསངྒྷོ ཨབྷིཀྐནྟོ ནཱནཱཝེརཛྫཀཱ བྷིཀྑཱུ, ཀརོཐ པུཉྙཱནི, སམཡོ པུཉྙཱནི ཀཱཏུ’ནྟི; ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཧོཏི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨཱཝཱསིཀོ བྷིཀྑུ ཨཱཝཱསསྶ བཧཱུཔཀཱརོ ཧོཏཱི’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. ཨནུཀམྤསུཏྟཾ

༢༣༥. ‘‘པཉྩཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏ