📜

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ.

ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡེ

ཨཊྛཀནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱ

༡. པཋམཔཎྞཱསཀཾ

༡. མེཏྟཱཝགྒོ

༡. མེཏྟཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༡. ཨཊྛཀནིཔཱཏསྶ ¶ ¶ ¶ པཋམེ ཨཱསེཝིཏཱཡཱཏི ཨཱདརེན སེཝིཏཱཡ. བྷཱཝིཏཱཡཱཏི ཝཌྜྷིཏཱཡ. བཧུལཱིཀཏཱཡཱཏི པུནཔྤུནཾ ཀཏཱཡ. ཡཱནིཀཏཱཡཱཏི ཡུཏྟཡཱནསདིསཀཏཱཡ. ཝཏྠུཀཏཱཡཱཏི པཏིཊྛཱནཊྛེན ཝཏྠུ ཝིཡ ཀཏཱཡ. ཨནུཊྛིཏཱཡཱཏི པཙྩུཔཊྛིཏཱཡ. པརིཙིཏཱཡཱཏི སམནྟཏོ ཙིཏཱཡ ཨུཔཙིཏཱཡ. སུསམཱརདྡྷཱཡཱཏི སུཊྛུ སམཱརདྡྷཱཡ སུཀཏཱཡ. ཨཱནིསཾསཱཏི གུཎཱ. སུཁཾ སུཔཏཱིཏིཨཱདཱིསུ ཡཾ ཝཏྟབྦཾ, ཏཾ ཨེཀཱདསཀནིཔཱཏེ ཝཀྑཱམ.

ཨཔྤམཱཎནྟི ¶ ཕརཎཝསེན ཨཔྤམཱཎཾ. ཏནཱུ སཾཡོཛནཱ ཧོནྟི, པསྶཏོ ཨུཔདྷིཀྑཡནྟི མེཏྟཱཔདཊྛཱནཱཡ ཝིཔསྶནཱཡ ཨནུཀྐམེན ཨུཔདྷིཀྑཡསངྑཱཏཾ ཨརཧཏྟཾ པཏྟསྶ དས སཾཡོཛནཱ པཧཱིཡནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཏནཱུ སཾཡོཛནཱ ཧོནྟཱིཏི པཊིགྷཉྩེཝ པཊིགྷསམྤཡུཏྟསཾཡོཛནཱ ཙ ཏནུཀཱ ཧོནྟི. པསྶཏོ ཨུཔདྷིཀྑཡནྟི ཏེསཾཡེཝ ཀིལེསཱུཔདྷཱིནཾ ཁཡསངྑཱཏཾ མེཏྟཾ ཨདྷིགམཝསེན པསྶནྟསྶ. ཀུསལཱི ཏེན ཧོཏཱིཏི ཏེན མེཏྟཱཡནེན ཀུསལོ ཧོཏི. སཏྟསཎྜནྟི ¶ སཏྟསངྑཱཏེན སཎྜེན སམནྣཱགཏཾ, སཏྟབྷརིཏནྟི ཨཏྠོ. ཝིཛེཏྭཱཏི ཨདཎྜེན ཨསཏྠེན དྷམྨེནེཝ ཝིཛིནིཏྭཱ. རཱཛིསཡོཏི ཨིསིསདིསཱ དྷམྨིཀརཱཛཱནོ. ཡཛམཱནཱཏི དཱནཱནི དདམཱནཱ. ཨནུཔརིཡགཱཏི ཝིཙརིཾསུ.

ཨསྶམེདྷནྟིཨཱདཱིསུ པོརཱཎཀརཱཛཀཱལེ ཀིར སསྶམེདྷཾ, པུརིསམེདྷཾ, སམྨཱཔཱསཾ, ཝཱཙཱཔེཡྻནྟི ཙཏྟཱརི སངྒཧཝཏྠཱུནི ཨཧེསུཾ, ཡེཧི རཱཛཱནོ ¶ ལོཀཾ སངྒཎྷིཾསུ. ཏཏྠ ནིཔྥནྣསསྶཏོ དསམབྷཱགགྒཧཎཾ སསྶམེདྷཾ ནཱམ, སསྶསམྤཱདནེ མེདྷཱཝིཏཱཏི ཨཏྠོ. མཧཱཡོདྷཱནཾ ཚམཱསིཀཾ བྷཏྟཝེཏནཱནུཔྤདཱནཾ པུརིསམེདྷཾ ནཱམ, པུརིསསངྒཎྷནེ མེདྷཱཝིཏཱཏི ཨཏྠོ. དལིདྡམནུསྶཱནཾ ཧཏྠཏོ ལེཁཾ གཧེཏྭཱ ཏཱིཎི ཝསྶཱནི ཝིནཱ ཝཌྜྷིཡཱ སཧསྶདྭིསཧསྶམཏྟདྷནཱནུཔྤདཱནཾ སམྨཱཔཱསཾ ནཱམ. ཏཉྷི སམྨཱ མནུསྶེ པཱསེཏི ཧདཡེ བནྡྷིཏྭཱ ཝིཡ ཋཔེཏི, ཏསྨཱ སམྨཱཔཱསནྟི ཝུཙྩཏི. ‘‘ཏཱཏ, མཱཏུལཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པན སཎྷཝཱཙཱབྷཎནཾ ཝཱཙཱཔེཡྻཾ ནཱམ, པིཡཝཱཙཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ ཙཏཱུཧི སངྒཧཝཏྠཱུཧི སངྒཧིཏཾ རཊྛཾ ཨིདྡྷཉྩེཝ ཧོཏི, ཕཱིཏཉྩ, བཧུཨནྣཔཱནཾ, ཁེམཾ, ནིརབྦུདཾ. མནུསྶཱ མུདཱ མོདམཱནཱ ཨུརེ པུཏྟེ ནཙྩེནྟཱ ཨཔཱརུཏགྷརཱ ཝིཧརནྟི. ཨིདཾ གྷརདྭཱརེསུ ཨགྒལཱ༹ནཾ ཨབྷཱཝཏོ ནིརགྒལ༹ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨཡཾ པོརཱཎིཀཱ པཝེཎི.

ཨཔརབྷཱགེ པན ཨོཀྐཱཀརཱཛཀཱལེ བྲཱཧྨཎཱ ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི ¶ སངྒཧཝཏྠཱུནི ཨིམཉྩ རཊྛསམྤཏྟིཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ ཨུདྡྷཾམཱུལཀཾ ཀཏྭཱ ཨསྶམེདྷཾ པུརིསམེདྷནྟིཨཱདིཀེ པཉྩ ཡཉྙེ ནཱམ ཨཀཾསུ. ཏེསུ ཨསྶམེཏྠ མེདྷནྟི ཝདྷེནྟཱིཏི ཨསྶམེདྷོ. དྭཱིཧི པརིཡཉྙེཧི ཡཛིཏབྦསྶ ཨེཀཝཱིསཏིཡཱུཔསྶ ཨེཀསྨིཾ པཙྪིམདིཝསེཡེཝ སཏྟནཝུཏིཔཉྩཔསུསཏགྷཱཏབྷིཾསནསྶ ཋཔེཏྭཱ བྷཱུམིཉྩ པུརིསེ ཙ ཨཝསེསསབྦཝིབྷཝདཀྑིཎསྶ ཡཉྙསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. པུརིསམེཏྠ མེདྷནྟཱིཏི པུརིསམེདྷོ. ཙཏཱུཧི པརིཡཉྙེཧི ཡཛིཏབྦསྶ སདྡྷིཾ བྷཱུམིཡཱ ཨསྶམེདྷེ ཝུཏྟཝིབྷཝདཀྑིཎསྶ ཡཉྙསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སམྨམེཏྠ པཱསནྟཱིཏི སམྨཱཔཱསོ. དིཝསེ དིཝསེ ཡུགཙྪིགྒལེ༹ ¶ པཝེསནདཎྜཀསངྑཱཏཾ སམྨཾ ཁིཔིཏྭཱ ཏསྶ པཏིཏོཀཱསེ ཝེདིཾ ཀཏྭཱ སཾཧཱརིམེཧི ཡཱུཔཱདཱིཧི སརསྶཏཱིནདིཡཱ ནིམུགྒོཀཱསཏོ པབྷུཏི པཊིལོམཾ གཙྪནྟེན ཡཛིཏབྦསྶ སཏྲཡཱགསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཝཱཛམེཏྠ པིཝནྟཱིཏི ཝཱཛཔེཡྻོ. ཨེཀེན པརིཡཉྙེན སཏྟརསཧི པསཱུཧི ཡཛིཏབྦསྶ བེལུཝཡཱུཔསྶ སཏྟརསཀདཀྑིཎསྶ ཡཉྙསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ནཏྠི ཨེཏྠ ཨགྒལཱ༹ཏི ནིརགྒལོ༹. ནཝཧི པརིཡཉྙེཧི ཡཛིཏབྦསྶ ¶ སདྡྷིཾ བྷཱུམིཡཱ ཙ པུརིསེཧི ཙ ཨསྶམེདྷེ ཝུཏྟཝིབྷཝདཀྑིཎསྶ སབྦམེདྷཔརིཡཱཡནཱམསྶ ཨསྶམེདྷཝིཀཔྤསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ.

ཀལམྤི ¶ ཏེ ནཱནུབྷཝནྟི སོལ༹སིནྟི ཏེ སབྦེཔི མཧཱཡཱགཱ ཨེཀསྶ མེཏྟཱཙིཏྟསྶ ཝིཔཱཀམཧནྟཏཱཡ སོལ༹སིཾ ཀལཾ ན ཨགྒྷནྟི, སོལ༹སམཾ བྷཱགཾ ན པཱཔུཎནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ན ཛིནཱཏཱིཏི ན ཨཏྟནཱ པརསྶ ཛཱནིཾ ཀརོཏི. ན ཛཱཔཡེཏི ན པརེན པརསྶ ཛཱནིཾ ཀཱརེཏི. མེཏྟཾསོཏི མེཏྟཱཡམཱནཙིཏྟཀོཊྛཱསོ ཧུཏྭཱ. སབྦབྷཱུཏཱནནྟི སབྦསཏྟེསུ. ཝེརཾ ཏསྶ ན ཀེནཙཱིཏི ཏསྶ ཀེནཙི སདྡྷིཾ ཨཀུསལཝེརཾ ཝཱ པུགྒལཝེརཾ ཝཱ ནཏྠི.

༢. པཉྙཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༢. དུཏིཡེ ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡིཀཱཡཱཏི མགྒབྲཧྨཙརིཡསྶ ཨཱདིབྷཱུཏཱཡ. པཉྙཱཡཱཏི ཝིཔསྶནཱཡ. གརུཊྛཱནིཡནྟི གཱརཝུཔྤཏྟིཔཙྩཡབྷཱུཏཾ གརུབྷཱཝནཱིཡཾ. ཏིབྦནྟི བཧལཾ. པརིཔུཙྪཏཱིཏི ཨཏྠཔཱལི༹ཨནུསནྡྷིཔུབྦཱཔརཾ པུཙྪཏི. པརིཔཉྷཏཱིཏི པཉྷཾ ཀརོཏི, ཨིདཉྩིདཉྩ པཊིཔུཙྪིསྶཱམཱིཏི ཝིཏཀྐེཏི. དྭཡེནཱཏི དུཝིདྷེན. ཨནཱནཱཀཐིཀོཏི ཨནཱནཏྟཀཐིཀོ ཧོཏི. ཨཏིརཙྪཱནཀཐིཀོཏི ནཱནཱཝིདྷཾ ཏིརཙྪཱནཀཐཾ ན ཀཐེཏི. ཨརིཡཾ ཝཱ ཏུཎྷཱིབྷཱཝནྟི ཨརིཡཏུཎྷཱིབྷཱཝོ ནཱམ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ, སེསཀམྨཊྛཱནམནསིཀཱརོཔི ཝཊྚཏི. ཛཱནཾ ཛཱནཱཏཱིཏི ཛཱནིཏབྦཀཾ ཛཱནཱཏི. པསྶཾ པསྶཏཱིཏི པསྶིཏབྦཀཾ པསྶཏི. པིཡཏྟཱཡཱཏི ¶ པིཡབྷཱཝཏྠཱཡ. གརུཏྟཱཡཱཏི གརུབྷཱཝཏྠཱཡ. བྷཱཝནཱཡཱཏི བྷཱཝནཏྠཱཡ གུཎསམྦྷཱཝནཱཡ ཝཱ. སཱམཉྙཱཡཱཏི སམཎདྷམྨཏྠཱཡ. ཨེཀཱིབྷཱཝཱཡཱཏི ནིརནྟརབྷཱཝཏྠཱཡ.

༣-༤. ཨཔྤིཡསུཏྟདྭཡཝཎྞནཱ

༣-༤. ཏཏིཡེ ཨཔྤིཡཔསཾསཱིཏི ཨཔྤིཡཛནསྶ པསཾསཀོ ཝཎྞབྷཱཎཱི. པིཡགརཧཱིཏི པིཡཛནསྶ ¶ ནིནྡཀོ གརཧཀོ. ཙཏུཏྠེ ཨནཝཉྙཏྟིཀཱམོཏི ‘‘ཨཧོ ཝཏ མཾ ཨཉྙེན ཨཝཛཱནེཡྻུ’’ནྟི ཨནཝཛཱནནཀཱམོ. ཨཀཱལཉྙཱུཏི ཀཐཱཀཱལཾ ན ཛཱནཱཏི, ཨཀཱལེ ཀཐེཏི. ཨསུཙཱིཏི ཨསུཙཱིཧི ཀཱཡཀམྨཱདཱིཧི སམནྣཱགཏོ.

༥. པཋམལོཀདྷམྨསུཏྟཝཎྞནཱ

༥. པཉྩམེ ལོཀསྶ དྷམྨཱཏི ལོཀདྷམྨཱ. ཨེཏེཧི མུཏྟཱ ནཱམ ནཏྠི, བུདྡྷཱནམྤི ཧོནྟི. ཏེནེཝཱཧ – ལོཀཾ ཨནུཔརིཝཏྟནྟཱིཏི ཨནུབནྡྷནྟི ནཔྤཛཧནྟི ¶ , ལོཀཏོ ན ནིཝཏྟནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ལོཀོ ཙ ཨཊྛ ལོཀདྷམྨེ ཨནུཔརིཝཏྟཏཱིཏི ཨཡཉྩ ལོཀོ ཨེཏེ ཨནུབནྡྷཏི ན པཛཧཏི, ཏེཧི དྷམྨེཧི ན ནིཝཏྟཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ལཱབྷོ ཨལཱབྷོཏི ལཱབྷེ ཨཱགཏེ ཨལཱབྷོ ཨཱགཏོཡེཝཱཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨཡསཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཝེཀྑཏི ཝིཔརིཎཱམདྷམྨེཏི ‘‘ཝིཔརིཎཱམདྷམྨཱ ཨིམེ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཝེཀྑཏི. ཝིདྷཱུཔིཏཱཏི ¶ ཝིདྷམིཏཱ ཝིདྡྷཾསིཏཱ. པདཉྩ ཉཏྭཱཏི ནིབྦཱནཔདཾ ཛཱནིཏྭཱ. སམྨཔྤཛཱནཱཏི བྷཝསྶ པཱརགཱུཏི བྷཝསྶ པཱརཾ གཏོ ནིཔྥཏྟིཾ མཏྠཀཾ པཏྟོ, ནིབྦཱནཔདཾ ཉཏྭཱཝ ཏཾ པཱརཾ གཏབྷཱཝཾ སམྨཔྤཛཱནཱཏཱིཏི. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཝཊྚཝིཝཊྚཾ ཀཐིཏཾ.

༦. དུཏིཡལོཀདྷམྨསུཏྟཝཎྞནཱ

༦. ཚཊྛེ ཀོ ཝིསེསོཏི ཀིཾ ཝིསེསཀཱརཎཾ. ཀོ ཨདྷིཔྤཡཱསོཏི ཀོ ཨདྷིཀཔྤཡོགོ. པརིཡཱདཱཡཱཏི གཧེཏྭཱ པརིནིཊྛཔེཏྭཱ. ཨིདྷཱཔི ཝཊྚཝིཝཊྚམེཝ ཀཐིཏཾ.

༧. དེཝདཏྟཝིཔཏྟིསུཏྟཝཎྞནཱ

༧. སཏྟམེ ཨཙིརཔཀྐནྟེཏི སངྒྷཾ བྷིནྡིཏྭཱ ན ཙིརཔཀྐནྟེ. ཨཱརབྦྷཱཏི ཨཱགམྨ པཊིཙྩ སནྡྷཱཡ. ཨཏྟཝིཔཏྟིནྟི ཨཏྟནོ ཝིཔཏྟིཾ ཝིཔནྣཱཀཱརཾ. སེསཔདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨབྷིབྷུཡྻཱཏི ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ མདྡིཏྭཱ.

༨. ཨུཏྟརཝིཔཏྟིསུཏྟཝཎྞནཱ

༨. ཨཊྛམེ ¶ ཝཊཛཱལིཀཱཡནྟི ཨེཝཾནཱམཀེ ཝིཧཱརེ. སོ ཀིར ཝཊཝནེ ནིཝིཊྛཏྟཱ ཝཊཛཱལིཀཱཏི སངྑཾ གཏོ. པཱཏུརཧོསཱིཏི ཨིམམཏྠཾ དེཝརཉྙོ ཨཱརོཙེསྶཱམཱིཏི གནྟྭཱ པཱཀཊོ ཨཧོསི. ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡཀོཏི སིཀྑཏྟཡསངྒཧསྶ སཀལསཱསནབྲཧྨཙརིཡསྶ ཨཱདིབྷཱུཏོ.

༩. ནནྡསུཏྟཝཎྞནཱ

༩. ནཝམེ ཀུལཔུཏྟོཏི ཛཱཏིཀུལཔུཏྟོ. བལཝཱཏི ཐཱམསམྤནྣོ. པཱསཱདིཀོཏི ¶ རཱུཔསམྤཏྟིཡཱ པསཱདཛནཀོ. ཏིབྦརཱགོཏི བཧལརཱགོ. ཀིམཉྙཏྲཱཏིཨཱདཱིསུ ཨཡམཏྠོ – ཀིཾ ཨཉྙེན ཀཱརཎེན ¶ ཀཐིཏེན, ཨཡཾ ནནྡོ ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརོ བྷོཛནེ མཏྟཉྙཱུ ཛཱགརིཡམནུཡུཏྟོ སཏིསམྤཛཉྙེན སམནྣཱགཏོ, ཡེཧི ནནྡོ སཀྐོཏི པརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏུཾ. སཙེ ཨིམེཧི ཀཱརཎེཧི སམནྣཱགཏོ ནཱབྷཝིསྶ, ན སཀྐུཎེཡྻཱཏི. ཨིཏིཧ ཏཏྠཱཏི ཨེཝཾ ཏཏྠ. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཝཊྚམེཝ ཀཐིཏཾ.

༡༠. ཀཱརཎྜཝསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༠. དསམེ ཨཉྙེནཱཉྙཾ པཊིཙརཏཱིཏི ཨཉྙེན ཀཱརཎེན ཝཙནེན ཝཱ ཨཉྙཾ ཀཱརཎཾ ཝཙནཾ ཝཱ པཊིཙྪཱདེཏི. བཧིདྡྷཱ ཀཐཾ ཨཔནཱམེཏཱིཏི བཱཧིརཏོ ཨཉྙཾ ཨཱགནྟུཀཀཐཾ ཨོཏཱརེཏི. ཨཔནེཡྻེསོཏི ཨཔནེཡྻོ ནཱིཧརིཏབྦོ ཨེས. སམཎདཱུསཱིཏི སམཎདཱུསཀོ. སམཎཔལཱཔོཏི ཝཱིཧཱིསུ ཝཱིཧིཔལཱཔོ ཝིཡ ནིསྶཱརཏཱཡ སམཎེསུ སམཎཔལཱཔོ. སམཎཀཱརཎྜཝོཏི སམཎཀཙཝརོ. བཧིདྡྷཱ ནཱསེནྟཱིཏི བཧི ནཱིཧརནྟི. ཡཝཀརཎེཏི ཡཝཁེཏྟེ. ཕུཎམཱནསྶཱཏི ཨུཙྩེ ཋཱནེ ཋཏྭཱ མཧཱཝཱཏེ ཨོཔུནིཡམཱནསྶ. ཨཔསམྨཛྫནྟཱིཏི ¶ སཱརདྷཉྙཱནཾ ཨེཀཏོ དུབྦལདྷཉྙཱནཾ ཨེཀཏོ ཀརཎཏྠཾ པུནཔྤུནཾ ཨཔསམྨཛྫནྟི, ཨཔསམྨཛྫནིསངྑཱཏེན ཝཱཏགྒཱཧིནཱ སུཔྤེན ཝཱ ཝཏྠེན ཝཱ ནཱིཧརནྟི. དདྡརནྟི དདྡརསདྡཾ.

སཾཝཱསཱཡནྟི སཾཝཱསེན ཨཡཾ. ཝིཛཱནཱཐཱཏི ཛཱནེཡྻཱཐ. སནྟཝཱཙོཏི སཎྷཝཱཙོ. ཛནཝཏཱིཏི ཛནམཛ྄ཛྷེ. རཧོ ཀརོཏི ཀརཎནྟི ཀརཎཾ ཝུཙྩཏི པཱཔཀམྨཾ, ཏཾ རཧོ པཊིཙྪནྣོ ཧུཏྭཱ ¶ ཀརོཏི. སཾསཔྤཱི ཙ མུསཱཝཱདཱིཏི སཾསཔྤིཏྭཱ མུསཱཝཱདཱི, མུསཱ བྷཎནྟོ སཾསཔྤཏི ཕནྡཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཝཊྚམེཝ ཀཐེཏྭཱ གཱཐཱསུ ཝཊྚཝིཝཊྚཾ ཀཐིཏནྟི.

མེཏྟཱཝགྒོ པཋམོ.

༢. མཧཱཝགྒོ

༡. ཝེརཉྫསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༡. དུཏིཡསྶ པཋམེ ཨབྷིཝཱདེཏཱིཏི ཨེཝམཱདཱིནི ན སམཎོ གོཏམོཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟནཀཱརེན ཡོཛེཏྭཱ ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ ¶ ‘‘ན ཝནྡཏི ནཱསནཱ ཝུཊྛཱཏི, ནཱཔི ‘ཨིདྷ བྷོནྟོ ནིསཱིདནྟཱུ’ཏི ཨེཝཾ ཨཱསནེན ཝཱ ནིམནྟེཏཱི’’ཏི. ཨེཏྠ ཧི ཝཱ-སདྡོ ཝིབྷཱཝནེ ནཱམ ཨཏྠེ ¶ ‘‘རཱུཔཾ ནིཙྩཾ ཝཱ ཨནིཙྩཾ ཝཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. ཨེཝཾ ཝཏྭཱ ཨཐ ཨཏྟནོ ཨབྷིཝཱདནཱདཱིནི ཨཀརོནྟཾ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ ཨཱཧ – ཏཡིདཾ, བྷོ གོཏམ, ཏཐེཝཱཏི. ཡཾ ཏཾ མཡཱ སུཏཾ, ཏཾ ཏཐེཝ, ཏཾ སཝནཉྩ མེ དསྶནཉྩ སཾསནྡཏི སམེཏི, ཨཏྠཏོ ཨེཀཱིབྷཱཝཾ གཙྪཏི. ན ཧི བྷཝཾ གོཏམོ…པེ… ཨཱསནེན ཝཱ ནིམནྟེཏཱིཏི. ཨེཝཾ ཨཏྟནཱ སུཏཾ དིཊྛེན ནིགམེཏྭཱ ནིནྡནྟོ ཨཱཧ – ཏཡིདཾ, བྷོ གོཏམ, ན སམྤནྣམེཝཱཏི ཏཾ ཨབྷིཝཱདནཱདཱིནཾ ཨཀརཎཾ ཨཡུཏྟམེཝཱཏི.

ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཨཏྟུཀྐཾསནཔརཝམྦྷནདོསཾ ཨནུཔགམྨ ཀརུཎཱསཱིཏལེན ཧདཡེན ཏཾ ཨཉྙཱཎཾ ཝིདྷམིཏྭཱ ཡུཏྟབྷཱཝཾ དསྶེཏུཀཱམོ ནཱཧཾ ཏཾ བྲཱཧྨཎཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྲཱཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ཨཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨཔྤཊིཧཏེན སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཙཀྑུནཱ ཨོལོཀེནྟོཔི ཏཾ པུགྒལཾ ཨེཏསྨིཾ སདེཝཀཱདིབྷེདེ ལོཀེ ན པསྶཱམི, ཡམཧཾ ཨབྷིཝཱདེཡྻཾ ཝཱ པཙྩུཊྛེཡྻཾ ཝཱ ཨཱསནེན ཝཱ ནིམནྟེཡྻཾ. ཨནཙྪརིཡཾ ཝཱ ཨེཏཾ, སྭཱཧཾ ཨཛྫ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཝརཱུཔཾ ནིཔཙྩཱཀཱརཱརཧཾ པུགྒལཾ ན པསྶཱམི. ཨཔིཙ ཁོ ཡདཱཔཱཧཾ སམྤཏིཛཱཏོཝ ཨུཏྟརེན མུཁོ སཏྟཔདཝཱིཏིཧཱརེན གནྟྭཱ ¶ སཀལཾ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ཨོལོཀེསིཾ, ཏདཱཔི ཨེཏསྨིཾ སདེཝཀཱདིབྷེདེ ལོཀེ ཏཾ པུགྒལཾ ན པསྶཱམི, ཡམཧཾ ཨེཝརཱུཔཾ ནིཔཙྩཀཱརཾ ཀརེཡྻཾ. ཨཐ ཁོ མཾ སོལ༹སཀཔྤསཧསྶཱཡུཀོ ཁཱིཎཱསཝམཧཱབྲཧྨཱཔི ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱ ‘‘ཏྭཾ ལོཀེ མཧཱཔུརིསོ, ཏྭཾ ¶ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ ཨགྒོ ཙ ཛེཊྛོ ཙ སེཊྛོ ཙ, ནཏྠི ཏཡཱ ཨུཏྟརིཏརོ’’ཏི སཉྫཱཏསོམནསྶོ པཏིམཱནེསི. ཏདཱཔི ཙཱཧཾ ཨཏྟནཱ ཨུཏྟརིཏརཾ ཨཔསྶནྟོ ཨཱསབྷིཾ ཝཱཙཾ ནིཙྪཱརེསིཾ – ‘‘ཨགྒོཧམསྨི ལོཀསྶ, ཛེཊྛོཧམསྨི ལོཀསྶ, སེཊྛོཧམསྨི ལོཀསྶཱ’’ཏི. ཨེཝཾ སམྤཏིཛཱཏསྶཱཔི མཡ྄ཧཾ ཨབྷིཝཱདནཱདིརཧོ པུགྒལོ ནཏྠི, སྭཱཧཾ ཨིདཱནི སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོ ཀཾ ཨབྷིཝཱདེཡྻཾ. ཏསྨཱ ཏྭཾ, བྲཱཧྨཎ, མཱ ཏཐཱགཏཱ ཨེཝརཱུཔཾ པརམནིཔཙྩཀཱརཾ པཏྠཡི. ཡཉྷི, བྲཱཧྨཎ, ཏཐཱགཏོ ཨབྷིཝཱདེཡྻ ཝཱ…པེ… ཨཱསནེན ཝཱ ནིམནྟེཡྻ, མུདྡྷཱཔི ཏསྶ པུགྒལསྶ རཏྟིཔརིཡོསཱནེ པརིཔཱཀསིཐིལབནྡྷནཾ ཝཎྚཱ མུཏྟཏཱལཕལཾ ཝིཡ གཱིཝཏོ ཚིཛྫིཏྭཱ སཧསཱཝ བྷཱུམིཡཾ ནིཔཏེཡྻ.

ཨེཝཾ ¶ ཝུཏྟེཔི བྲཱཧྨཎོ དུཔྤཉྙཏཱཡ ཏཐཱགཏསྶ ལོཀཛེཊྛབྷཱཝཾ ཨསལླཀྑེནྟོ ཀེཝལཾ ཏཾ ཝཙནཾ ཨསཧམཱནོ ཨཱཧ – ཨརསརཱུཔོ བྷཝཾ གོཏམོཏི. ཨཡཾ ཀིརསྶ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཡཾ ལོཀེ ཨབྷིཝཱདནཔཙྩུཊྛཱནཨཉྫལིཀམྨསཱམཱིཙིཀམྨཾ ‘‘སཱམགྒིརསོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏཾ བྷོཏོ གོཏམསྶ ནཏྠི. ཏསྨཱ ཨརསརཱུཔོ བྷཝཾ གོཏམོ, ཨརསཛཱཏིཀོ ཨརསསབྷཱཝོཏི. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཙིཏྟམུདུབྷཱཝཛནནཏྠཾ ཨུཛུཝིཔཙྩནཱིཀབྷཱཝཾ པརིཧརནྟོ ཨཉྙཐཱ ཏསྶ ཝཙནསྶ ཨཏྠཾ ¶ ཨཏྟནི སནྡསྶེནྟོ ཨཏྠི ཁྭེས, བྲཱཧྨཎ, པརིཡཱཡོཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ ཨཏྠི ཁྭེསཱཏི ཨཏྠི ཁོ ཨེས. པརིཡཱཡོཏི ཀཱརཎཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཨཏྠི ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཨེཏཾ ཀཱརཎཾ, ཡེན ཀཱརཎེན མཾ ‘‘ཨརསརཱུཔོ བྷཝཾ གོཏམོ’’ཏི ཝདམཱནོ པུགྒལོ སམྨཱ ཝདེཡྻ, ཨཝིཏཐཝཱདཱིཏི སངྑཾ གཙྪེཡྻ. ཀཏམོ པན སོཏི? ཡེ ཏེ, བྲཱཧྨཎ, རཱུཔརསཱ…པེ… ཕོཊྛབྦརསཱ, ཏེ ཏཐཱགཏསྶ པཧཱིནཱཏི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡེ ཏེ ཛཱཏིཝསེན ཝཱ ཨུཔཔཏྟིཝསེན ཝཱ སེཊྛསམྨཏཱནམྤི པུཐུཛྫནཱནཾ རཱུཔཱརམྨཎཱདཱིནི ཨསྶཱདེནྟཱནཾ ཨབྷིནནྡནྟཱནཾ རཛྫནྟཱནཾ ཨུཔྤཛྫནྟི ཀཱམསུཁསྶཱདསངྑཱཏཱ རཱུཔརསཱ, སདྡརསཱ, གནྡྷརསཱ, རསརསཱ, ཕོཊྛབྦརསཱ, ཡེ ཨིམཾ ལོཀཾ གཱིཝཱཡ བནྡྷིཏྭཱ ཝིཡ ཨཱཝིཉྪནྟི, ཝཏྠཱརམྨཎཱདིསཱམགྒིཡཉྩ ཨུཔྤནྣཏྟཱ སཱམགྒིརསཱཏི ཝུཙྩནྟི. ཏེ སབྦེཔི ཏཐཱགཏསྶ པཧཱིནཱ. ‘‘མཡ྄ཧཾ པཧཱིནཱ’’ཏི ¶ ཝཏྟབྦེཔི མམཱཀཱརེན ཨཏྟཱནཾ ཨནུཀྑིཔནྟོ དྷམྨཾ དེསེཏི, དེསནཱཝིལཱསོ ཝཱ ཨེས ཏཐཱགཏསྶ.

ཏཏྠ པཧཱིནཱཏི ཙིཏྟསནྟཱནཏོ ཝིགཏཱ, པཛཧིཏཱ ཝཱ. ཨེཏསྨིཾ པནཏྠེ ཀརཎེ སཱམིཝཙནཾ དཊྛབྦཾ. ཨརིཡམགྒསཏྠེན ཨུཙྪིནྣཾ ཏཎྷཱཝིཛྫཱམཡཾ མཱུལཾ ཨེཏེསནྟི ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ. ཏཱལཝཏྠུ ཝིཡ ནེསཾ ཝཏྠུ ཀཏནྟི ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ. ཡཐཱ ཧི ཏཱལརུཀྑཾ སམཱུལཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཏསྶ ཝཏྠུམཏྟེ ཏསྨིཾ པདེསེ ཀཏེ ན པུན ཏསྶ ཏཱལསྶ ཨུཔྤཏྟི པཉྙཱཡཏི, ཨེཝཾ ཨརིཡམགྒསཏྠེན ¶ སམཱུལེ རཱུཔཱདིརསེ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཏེསཾ པུབྦེ ཨུཔྤནྣཔུབྦབྷཱཝེན ཝཏྠུམཏྟེ ཙིཏྟསནྟཱནེ ཀཏེ སབྦེཔི ཏེ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱཏི ཝུཙྩནྟི. ཨཝིརུལ༹ྷིདྷམྨཏྟཱ ཝཱ མཏྠཀཙྪིནྣཏཱལོ ཝིཡ ཀཏཱཏི ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ. ཡསྨཱ པན ཨེཝཾ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ ཧོནྟི ¶ , ཡཐཱ ནེསཾ པཙྪཱབྷཱཝོ ན ཧོཏི, ཏཐཱ ཀཏཱ ཧོནྟི. ཏསྨཱ ཨཱཧ – ཨནབྷཱཝཾཀཏཱཏི. ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱཏི ཨནཱགཏེ ཨནུཔྤཛྫནཀསབྷཱཝཱ.

ནོ ཙ ཁོ ཡཾ ཏྭཾ སནྡྷཱཡ ཝདེསཱིཏི ཡཉྩ ཁོ ཏྭཾ སནྡྷཱཡ ཝདེསི, སོ པརིཡཱཡོ ན ཧོཏི. ནནུ ཙ ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཡོ བྲཱཧྨཎེན ཝུཏྟོ སཱམགྒིརསོ, ཏསྶ ཨཏྟནི ཝིཛྫམཱནཏཱ ཨནུཉྙཱཏཱ ཧོཏཱིཏི? ན ཧོཏི. ཡོ ཧི ནཾ སཱམགྒིརསཾ ཀཱཏུཾ བྷབྦོ ཧུཏྭཱ ན ཀརོཏི, སོ ཏདབྷཱཝེན ཨརསརཱུཔོཏི ཝཏྟབྦཏཾ ཨརཧཏི. བྷགཝཱ པན ཨབྷབྦོཝ ཨེཏཾ ཀཱཏུཾ, ཏེནསྶ ཀཱརཎེ ཨབྷབྦཏཾ པཀཱསེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ནོ ཙ ཁོ ཡཾ ཏྭཾ སནྡྷཱཡ ཝདེསཱི’’ཏི. ཡཾ པརིཡཱཡཾ སནྡྷཱཡ ཏྭཾ མཾ ‘‘ཨརསརཱུཔོ’’ཏི ཝདེསི, སོ ཨམྷེསུ ནེཝ ཝཏྟབྦོཏི.

ཨེཝཾ བྲཱཧྨཎོ ཨཏྟནཱ ཨདྷིཔྤེཏཾ ཨརསརཱུཔཏཾ ཨཱརོཔེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨཐཱཔརཾ ནིབྦྷོགོ བྷཝནྟིཨཱདིམཱཧ. སབྦཔརིཡཱཡེསུ ཙེཏྠ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཡོཛནཱཀྐམཾ ཝིདིཏྭཱ སནྡྷཱཡབྷཱསིཏམཏྠཾ ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཾ – བྲཱཧྨཎོ ཏདེཝ ཝཡོཝུདྡྷཱནཾ ཨབྷིཝཱདནཱདིཀམྨཾ ལོཀེ ¶ ‘‘སཱམགྒིཔརིབྷོགོ’’ཏི མཉྙམཱནོ ཏདབྷཱཝེན ཙ བྷགཝནྟཾ ‘‘ནིབྦྷོགོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. བྷགཝཱ ཙ ཡྭཱཡཾ རཱུཔཱདཱིསུ སཏྟཱནཾ ཚནྡརཱགཔརིབྷོགོ, ཏདབྷཱཝཾ ཨཏྟནི སམྤསྶམཱནོ ཨཔརཾ པརིཡཱཡམནུཛཱནི.

པུན བྲཱཧྨཎོ ཡཾ ལོཀེ ཝཡོཝུདྡྷཱནཾ ཨབྷིཝཱདནཱདིཀུལསམུདཱཙཱརཀམྨཾ ལོཀིཡཱ ཀརོནྟི, ཏསྶ ཨཀིརིཡཾ སམྤསྶམཱནོ བྷགཝནྟཾ ཨཀིརིཡཝཱདོཏི ཨཱཧ. བྷགཝཱ པན ཡསྨཱ ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིནཾ ¶ ཨཀིརིཡཾ ཝདཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ཨཀིརིཡཝཱདིཏཾ ཨཏྟནི སམྤསྶམཱནོ ཨཔརཾ པརིཡཱཡམནུཛཱནི. ཏཏྠ ཋཔེཏྭཱ ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིནི ཨཝསེསཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨནེཀཝིཧིཏཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

པུན བྲཱཧྨཎོ ཏདེཝ ཨབྷིཝཱདནཱདིཀམྨཾ བྷགཝཏི ཨཔསྶནྟོ ‘‘ཨིམཾ ཨཱགམྨ ཨཡཾ ལོཀཏནྟི ལོཀཔཝེཎཱི ཨུཙྪིཛྫཏཱི’’ཏི མཉྙམཱནོ བྷགཝནྟཾ ཨུཙྪེདཝཱདོཏི ཨཱཧ. བྷགཝཱ པན ཡསྨཱ པཉྩཀཱམགུཎིཀརཱགསྶ ཙེཝ ཨཀུསལཙིཏྟདྭཡསམྤཡུཏྟསྶ ཙ དོསསྶ ཨནཱགཱམིམགྒེན ཨུཙྪེདཾ ཝདཏི, སབྦཱཀུསལསམྦྷཝསྶ པན མོཧསྶ ཨརཧཏྟམགྒེན ཨུཙྪེདཾ ¶ ཝདཏི, ཋཔེཏྭཱ ཏེ ཏཡོ ཨཝསེསཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཡཐཱནུརཱུཔཾ ཙཏཱུཧི མགྒེཧི ཨུཙྪེདཾ ཝདཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ཨུཙྪེདཝཱདཾ ཨཏྟནི སམྤསྶམཱནོ ཨཔརཾ པརིཡཱཡམནུཛཱནི.

པུན བྲཱཧྨཎོ ‘‘ཛིགུཙྪཏི མཉྙེ སམཎོ གོཏམོ ཨིདཾ ཝཡོཝུདྡྷཱནཾ ཨབྷིཝཱདནཱདིཀུལསམུདཱཙཱརཀམྨཾ, ཏེན ཏཾ ན ཀརོཏཱི’’ཏི མཉྙམཱནོ བྷགཝནྟཾ ཛེགུཙྪཱིཏི ཨཱཧ. བྷགཝཱ པན ཡསྨཱ ཛིགུཙྪཏི ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིཧི, ཡཱནི ཀཱཡཝཙཱིམནོདུཙྩརིཏཱནི ཙེཝ ཡཱཝ ཙ ཨཀུསལཱནཾ ¶ ལཱམཀདྷམྨཱནཾ སམཱཔཏྟི སམཱཔཛྫནཱ སམངྒིབྷཱཝོ, ཏཾ སབྦམྤི གཱུཐཾ ཝིཡ མཎྜནཀཛཱཏིཀོ པུརིསོ ཛིགུཙྪཏི ཧིརཱིཡཏི, ཏསྨཱ ཏཾ ཛེགུཙྪིཏཾ ཨཏྟནི སམྤསྶམཱནོ ཨཔརཾ པརིཡཱཡམནུཛཱནི. ཏཏྠ ཀཱཡདུཙྩརིཏེནཱཏིཨཱདི ཀརཎཝཙནཾ ཨུཔཡོགཏྠེ དཊྛབྦཾ.

པུན བྲཱཧྨཎོ ཏདེཝ ཨབྷིཝཱདནཱདིཀམྨཾ བྷགཝཏི ཨཔསྶནྟོ ‘‘ཨཡཾ ཨིདཾ ལོཀཛེཊྛཀཀམྨཾ ཝིནེཏི ཝིནཱསེཏི, ཨཐ ཝཱ ཡསྨཱ ཨེཏཾ སཱམཱིཙིཀམྨཾ ན ཀརོཏི, ཏསྨཱ ཨཡཾ ཝིནེཏབྦོ ནིགྒཎྷིཏབྦོ’’ཏི མཉྙམཱནོ བྷགཝནྟཾ ཝེནཡིཀོཏི ཨཱཧ. ཏཏྲཱཡཾ པདཏྠོ – ཝིནཡཏཱིཏི ཝིནཡོ, ཝིནཱསེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝིནཡོ ཨེཝ ཝེནཡིཀོ. ཝིནཡཾ ཝཱ ཨརཧཏཱིཏི ཝེནཡིཀོ, ནིགྒཧཾ ཨརཧཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བྷགཝཱ པན ཡསྨཱ རཱགཱདཱིནཾ ཝིནཡཱཡ ཝཱུཔསམཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏསྨཱ ཝེནཡིཀོ ཧོཏི. ཨཡམེཝ ཙེཏྠ པདཏྠོ – ཝིནཡཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏཱིཏི ཝེནཡིཀོ. ཝིཙིཏྲཱ ཧི ཏདྡྷིཏཝུཏྟི. སྭཱཡཾ ཏཾ ཝེནཡིཀབྷཱཝཾ ཨཏྟནི སམྤསྶམཱནོ ཨཔརཾ པརིཡཱཡམནུཛཱནི.

པུན བྲཱཧྨཎོ ཡསྨཱ ཨབྷིཝཱདནཱདཱིནི སཱམཱིཙིཀམྨཱནི ཀརོནྟཱ ཝཡོཝུདྡྷེ ཏོསེནྟི ཧཱསེནྟི ¶ , ཨཀརོནྟཱ པན ཏཱཔེནྟི ཝིཧེསེནྟི དོམནསྶཾ ནེསཾ ཨུཔྤཱདེནྟི, བྷགཝཱ ཙ ཏཱནི ན ཀརོཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཨཡཾ ཝཡོཝུདྡྷེ ཏཔཏཱི’’ཏི མཉྙམཱནོ སཔྤུརིསཱཙཱརཝིརཧིཏཏྟཱ ཝཱ ‘‘ཀཔཎཔུརིསོ ཨཡ’’ནྟི མཉྙམཱནོ བྷགཝནྟཾ ཏཔསྶཱིཏི ཨཱཧ. ཏཏྲཱཡཾ པདཏྠོ – ཏཔཏཱིཏི ཏཔོ, རོསེཏི ཝིཧེསེཏཱིཏི ཨཏྠོ. སཱམཱིཙིཀམྨཱཀརཎསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཔོ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཏཔསྶཱི. དུཏིཡེ ཨཏྠཝིཀཔྤེ བྱཉྫནཱནི ཨཝིཙཱརེཏྭཱ ལོཀེ ཀཔཎཔུརིསོ ¶ ཏཔསྶཱིཏི ¶ ཝུཙྩཏི. བྷགཝཱ པན ཡེ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ལོཀཾ ཏཔནཏོ ཏཔནཱིཡཱནི ཝུཙྩནྟི, ཏེསཾ པཧཱིནཏྟཱ ཡསྨཱ ཏཔསྶཱིཏི སངྑཾ གཏོ. ཏསྨཱ ཏཾ ཏཔསྶིཏཾ ཨཏྟནི སམྤསྶམཱནོ ཨཔརཾ པརིཡཱཡམནུཛཱནི. ཏཏྲཱཡཾ ཝཙནཏྠོ – ཏཔནྟཱིཏི ཏཔཱ, ཨཀུསལདྷམྨཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏེ ཏཔེ ཨསྶི ནིརསྶི པཧཱསི ཝིདྡྷཾསཱིཏི ཏཔསྶཱི.

པུན བྲཱཧྨཎོ ཏཾ ཨབྷིཝཱདནཱདིཀམྨཾ དེཝལོཀགབྦྷསམྤཏྟིཡཱ དེཝལོཀཔཊིསནྡྷིཔཊིལཱབྷཱཡ སཾཝཏྟཏཱིཏི མཉྙམཱནོ བྷགཝཏི ཙསྶ ཨབྷཱཝཾ དིསྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨཔགབྦྷོཏི ཨཱཧ. ཀོདྷཝསེན ཝཱ བྷགཝཏོ མཱཏུཀུཙྪིསྨིཾ པཊིསནྡྷིགྒཧཎེ དོསཾ དསྶེནྟོཔི ཨེཝམཱཧ. ཏཏྲཱཡཾ ཝཙནཏྠོ – གབྦྷཏོ ཨཔགཏོཏི ཨཔགབྦྷོ, ཨབྷབྦོ དེཝལོཀཱུཔཔཏྟིཾ པཱཔུཎིཏུནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཧཱིནོ ཝཱ གབྦྷོ ཨསྶཱཏི ཨཔགབྦྷོ. དེཝལོཀགབྦྷཔརིབཱཧིརཏྟཱ ཨཱཡཏིཾ ཧཱིནགབྦྷཔཊིལཱབྷབྷཱགཱིཏི. ཧཱིནོ ཝཱསྶ མཱཏུཀུཙྪིསྨིཾ གབྦྷཝཱསོ ཨཧོསཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. བྷགཝཏོ པན ཡསྨཱ ཨཱཡཏིཾ གབྦྷསེཡྻཱ ཨཔགཏཱ, ཏསྨཱ སོ ཏཾ ཨཔགབྦྷཏཾ ཨཏྟནི སམྤསྶམཱནོ ཨཔརཾ པརིཡཱཡམནུཛཱནི. ཏཏྲ ཙ ཡསྶ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཨཱཡཏིཾ གབྦྷསེཡྻཱ པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟི པཧཱིནཱཏི ཨེཏེསཾ པདཱནཾ ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ – ‘‘བྲཱཧྨཎ, ཡསྶ པུགྒལསྶ ཨནཱགཏེ གབྦྷསེཡྻཱ པུནབྦྷཝེ ཙ ཨབྷིནིབྦཏྟི ཨནུཏྟརེན མགྒེན ཝིཧཏཀཱརཎཏྟཱ པཧཱིནཱ. གབྦྷསེཡྻཱགཧཎེན ཙེཏྠ ཛལཱབུཛཡོནི གཧིཏཱ, པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟིགྒཧཎེན ཨིཏརཱ ཏིསྶོ’’པི.

ཨཔིཙ གབྦྷསྶ སེཡྻཱ གབྦྷསེཡྻཱ. པུནབྦྷཝོ ¶ ཨེཝ ཨབྷིནིབྦཏྟི པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཡཐཱ ཙ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏཱིཏི ཝུཏྟེཔི ན ཝིཉྙཱཎཏོ ཨཉྙཱ ཋིཏི ཨཏྠི, ཨེཝམིདྷཱཔི ན གབྦྷཏོ ཨཉྙཱ སེཡྻཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨབྷིནིབྦཏྟི ཙ ནཱམ ཡསྨཱ པུནབྦྷཝབྷཱུཏཱཔི ཨཔུནབྦྷཝབྷཱུཏཱཔི ཨཏྠི, ཨིདྷ ཙ པུནབྦྷཝབྷཱུཏཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ – ‘‘པུནབྦྷཝོ ཨེཝ ཨབྷིནིབྦཏྟི པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟཱི’’ཏི.

ཨེཝཾ ¶ ཨཱགཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཨརསརཱུཔཏཱདཱིཧི ཨཊྛཧི ཨཀྐོསཝཏྠཱུཧི ཨཀྐོསནྟམྤི བྲཱཧྨཎཾ བྷགཝཱ དྷམྨིསྶརོ དྷམྨརཱཛཱ དྷམྨསཱམཱི ཏཐཱགཏོ ཨནུཀམྤཱཡ སཱིཏལེནེཝ ཙཀྑུནཱ བྲཱཧྨཎཾ ཨོལེཀེནྟོ ཡཾ དྷམྨདྷཱཏུཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ དེསནཱཝིལཱསཔྤཏྟཱ ནཱམ ཧོཏི, ཏསྶཱ ¶ དྷམྨདྷཱཏུཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཏྟཱ ཝིགཏཝལཱཧཀེ ནབྷེ པུཎྞཙནྡོ ཝིཡ ཙ སརདཀཱལེ སཱུརིཡོ ཝིཡ ཙ བྲཱཧྨཎསྶ ཧདཡནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམེནྟོ ཏཱནིཡེཝ ཨཀྐོསཝཏྠཱུནི ཏེན ཏེན པརིཡཱཡེན ཨཉྙཐཱ དསྶེཏྭཱ པུནཔི ཨཏྟནོ ཀརུཎཱཝིཔྥཱརཾ ཨཊྛཧི ལོཀདྷམྨེཧི ཨཀམྤིཡབྷཱཝེན པཊིལདྡྷཏཱདིགུཎལཀྑཎཾ པཐཝིསམཙིཏྟཏཾ ཨཀུཔྤདྷམྨཏཉྩ པཀཱསེནྟོ ‘‘ཨཡཾ བྲཱཧྨཎོ ཀེཝལཾ པལིཏསིརཁཎྜདནྟཝལིཏྟཙཏཱདཱིཧི ཨཏྟནོ ཝུདྡྷབྷཱཝཾ སལླཀྑེཏི, ནོ ཙ ཁོ ཛཱནཱཏི ཨཏྟཱནཾ ཛཱཏིཡཱ ཨནུགཏཾ ཛརཱཡ ཨནུསཊཾ བྱཱདྷིནོ ཨདྷིབྷཱུཏཾ མརཎེན ཨབྦྷཱཧཏཾ ཨཛྫ མརིཏྭཱ པུན སྭེཝ ཨུཏྟཱནསེཡྻདཱརཀབྷཱཝགམནཱིཡཾ ¶ . མཧནྟེན ཁོ པན ཨུསྶཱཧེན མམ སནྟིཀཾ ཨཱགཏོ, ཏདསྶ ཨཱགམནཾ སཱཏྠཀཾ ཧོཏཱུ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨིམསྨིཾ ལོཀེ ཨཏྟནོ ཨཔྤཊིསམཾ པུརེཛཱཏབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ སེཡྻཐཱཔི, བྲཱཧྨཎཱཏིཨཱདིནཱ ནཡེན བྲཱཧྨཎསྶ དྷམྨདེསནཾ ཝཌྜྷེསི.

ཏཏྠ སེཡྻཐཱཔཱིཏིཨཱདཱིནཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏནཡེནེཝ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཧི ཏེ ཀུཀྐུཊཔོཏཀཱ པཀྑེ ཝིདྷུནནྟཱ ཏཾཁཎཱནུརཱུཔཾ ཝིརཝནྟཱ ནིཀྑམནྟི. ཨེཝཾ ནིཀྑམནྟཱནཉྩ ཏེསཾ ཡོ པཋམཏརཾ ནིཀྑམཏི, སོ ཛེཊྛོཏི ཝུཙྩཏི. ཏསྨཱ བྷགཝཱ ཏཱཡ ཨུཔམཱཡ ཨཏྟནོ ཛེཊྛབྷཱཝཾ སཱདྷེཏུཀཱམོ བྲཱཧྨཎཾ པུཙྪཏི – ཡོ ནུ ཁོ ཏེསཾ ཀུཀྐུཊཙྪཱཔོཏཀཱནཾ…པེ… ཀིནྟི སྭཱསྶ ཝཙནཱིཡོཏི. ཏཏྠ ཀུཀྐུཊཙྪཱཔཀཱནནྟི ཀུཀྐུཊཔོཏཀཱནཾ. ཀིནྟི སྭཱསྶ ཝཙནཱིཡོཏི སོ ཀིནྟི ཝཙནཱིཡོ ཨསྶ, ཀིཾ ཝཏྟབྦོ བྷཝེཡྻ ཛེཊྛོ ཝཱ ཀནིཊྛོ ཝཱཏི.

‘‘ཛེཊྛོ’’ཏིསྶ, བྷོ གོཏམ, ཝཙནཱིཡོཏི, བྷོ གོཏམ, སོ ཛེཊྛོ ཨིཏི ཨསྶ ཝཙནཱིཡོ. ཀསྨཱཏི ཙེ? སོ ཧི ནེསཾ ཛེཊྛོཏི, ཡསྨཱ སོ ནེསཾ ཝུདྡྷཏརོཏི ཨཏྠོ. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཨོཔམྨཾ སམྤཊིཔཱདེནྟོ ཨེཝམེཝ ཁོཏི ཨཱཧ, ཡཐཱ སོ ཀུཀྐུཊཔོཏཀོ, ཨེཝཾ ཨཧམྤི. ཨཝིཛྫཱགཏཱཡ ¶ པཛཱཡཱཏི ཨཝིཛྫཱ ཝུཙྩཏི ཨཉྙཱཎཾ, ཏཏྠ གཏཱཡ. པཛཱཡཱཏི སཏྟདྷིཝཙནམེཏཾ, ཨཝིཛྫཱཀོསསྶ ཨནྟོ པཝིཊྛེསུ སཏྟེསཱུཔི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཎྜབྷཱུཏཱཡཱཏི ཨཎྜེ བྷཱུཏཱཡ པཛཱཏཱཡ སཉྫཱཏཱཡ. ཡཐཱ ཧི ཨཎྜེ ནིབྦཏྟཱ ཨེཀཙྩེ སཏྟཱ ཨཎྜབྷཱུཏཱཏི ཝུཙྩནྟི, ཨེཝམཡཾ ¶ སབྦཱཔི པཛཱ ཨཝིཛྫཎྜཀོསེ ནིབྦཏྟཏྟཱ ཨཎྜབྷཱུཏཱཏི ཝུཙྩཏི. པརིཡོནདྡྷཱཡཱཏི ¶ ཏེན ཨཝིཛྫཎྜཀོསེན སམནྟཏོ ཨོནདྡྷཱཡ བདྡྷཱཡ ཝེཋིཏཱཡ. ཨཝིཛྫཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱཏི ཏཾ ཨཝིཛྫཱམཡཾ ཨཎྜཀོསཾ བྷིནྡིཏྭཱ. ཨེཀོཝ ལོཀེཏི སཀལེཔི ལོཀསནྣིཝཱསེ ཨཧམེཝ ཨེཀོ ཨདུཏིཡོ. ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཨུཏྟརརཧིཏཾ སབྦསེཊྛཾ སམྨཱ སཱམཉྩ བོདྷིཾ, ཨཐ ཝཱ པསཏྠཾ སུནྡརཉྩ བོདྷིཾ. ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎསྶེཏཾ ནཱམཾ, སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶཱཔི ནཱམམེཝ. ཨུབྷཡམྤི ཝཊྚཏི. ཨཉྙེསཾ ཨརཧཏྟམགྒོ ཨནུཏྟརཱ བོདྷི ཧོཏི, ན ཧོཏཱིཏི? ན ཧོཏི. ཀསྨཱ? ཨསབྦགུཎདཱཡཀཏྟཱ. ཏེསཉྷི ཀསྶཙི ཨརཧཏྟམགྒོ ཨརཧཏྟཕལམེཝ དེཏི, ཀསྶཙི ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ, ཀསྶཙི ཚ ཨབྷིཉྙཱ, ཀསྶཙི ཙཏསྶོ པཊིསམྦྷིདཱ, ཀསྶཙི སཱཝཀཔཱརམིཉཱཎཾ. པཙྩེཀབུདྡྷཱནམྤི པཙྩེཀབོདྷིཉཱཎམེཝ དེཏི, བུདྡྷཱནཾ པན སབྦགུཎསམྤཏྟིཾ ¶ དེཏི ཨབྷིསེཀོ ཝིཡ རཉྙོ སབྦལོཀིསྶརབྷཱཝཾ. ཏསྨཱ ཨཉྙསྶ ཀསྶཙིཔི ཨནུཏྟརཱ བོདྷི ན ཧོཏཱིཏི. ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཨབྦྷཉྙཱསིཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཾ, པཏྟོམྷི ཨདྷིགཏོམྷཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨིདཱནི ཡདེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘‘ཨེཝམེཝ ཁོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟཾ ཨོཔམྨསམྤཊིཔཱདནཾ, ཏཾ ཨེཝཾ ཨཏྠེན སཾསནྡིཏྭཱ ཝེདིཏབྦཾ – ཡཐཱ ཧི ཏསྶཱ ཀུཀྐུཊིཡཱ ཨཏྟནོ ཨཎྜེསུ ཨདྷིསཡནཱདིཏིཝིདྷཀིརིཡཱཀརཎཾ, ཨེཝཾ བོདྷིཔལླངྐེ ནིསིནྣསྶ བོདྷིསཏྟབྷཱུཏསྶ བྷགཝཏོ ཨཏྟནོ སནྟཱནེ ཨནིཙྩཾ, དུཀྑཾ, ཨནཏྟཱཏི ཏིཝིདྷཱནུཔསྶནཱཀརཎཾ. ཀུཀྐུཊིཡཱ ཏིཝིདྷཀིརིཡཱསམྤཱདནེན ཨཎྜཱནཾ ཨཔཱུཏིབྷཱཝོ ཝིཡ བོདྷིསཏྟབྷཱུཏསྶ བྷགཝཏོ ཏིཝིདྷཱནུཔསྶནཱསམྤཱདནེན ཝིཔསྶནཱཉཱཎསྶ ཨཔརིཧཱནི. ཀུཀྐུཊིཡཱ ཏིཝིདྷཀིརིཡཱཀརཎེན ཨཎྜཱནཾ ཨལླསིནེཧཔརིཡཱདཱནཾ ཝིཡ བོདྷིསཏྟབྷཱུཏསྶ བྷགཝཏོ ཏིཝིདྷཱནུཔསྶནཱསམྤཱདནེན བྷཝཏྟཡཱནུགཏནིཀནྟིསིནེཧཔརིཡཱདཱནཾ. ཀུཀྐུཊིཡཱ ཏིཝིདྷཀིརིཡཱཀརཎེན ཨཎྜཀཔཱལཱནཾ ཏནུབྷཱཝོ ཝིཡ བོདྷིསཏྟབྷཱུཏསྶ བྷགཝཏོ ཏིཝིདྷཱནུཔསྶནཱསམྤཱདནེན ཨཝིཛྫཎྜཀོསསྶ ཏནུབྷཱཝོ, ཀུཀྐུཊིཡཱ ཏིཝིདྷཀིརིཡཱཀརཎེན ཀུཀྐུཊཔོཏཀསྶ པཱདནཁཏུཎྜཀཱནཾ ཐདྡྷཁརབྷཱཝོ ཝིཡ བོདྷིསཏྟབྷཱུཏསྶ བྷགཝཏོ ཏིཝིདྷཱནུཔསྶནཱསམྤཱདནེན ཝིཔསྶནཱཉཱཎསྶ ཏིཀྑཁརཝིཔྤསནྣསཱུརབྷཱཝོ. ཀུཀྐུཊིཡཱ ཏིཝིདྷཀིརིཡཱཀརཎེན ཀུཀྐུཊཔོཏཀསྶ པརིཎཱམཀཱལོ ཝིཡ བོདྷིསཏྟབྷཱུཏསྶ ¶ ¶ བྷགཝཏོ ཏིཝིདྷཱནུཔསྶནཱསམྤཱདནེན ཝིཔསྶནཱཉཱཎསྶ པརིཎཱམཀཱལོ ཝཌྜྷིཀཱལོ གབྦྷགྒཧཎཀཱལོ. ཀུཀྐུཊིཡཱ ཏིཝིདྷཀིརིཡཱཀརཎེན ཀུཀྐུཊཔོཏཀསྶ པཱདནཁསིཁཱཡ ཝཱ མུཁཏུཎྜཀེན ཝཱ ཨཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ པཀྑེ པཔྥོཊེཏྭཱ སོཏྠིནཱ ཨབྷིནིབྦྷིདཱཀཱལོ ཝིཡ བྷགཝཏོ ཏིཝིདྷཱནུཔསྶནཱསམྤཱདནེན ཝིཔསྶནཱཉཱཎགབྦྷཾ གཎྷཱཔེཏྭཱ ཨནུཔུབྦཱདྷིགཏེན ¶ ཨརཧཏྟམགྒེན ཨཝིཛྫཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ ཨབྷིཉྙཱཔཀྑེ པཔྥོཊེཏྭཱ སོཏྠིནཱ སཀལབུདྡྷགུཎསཙྪིཀཏཀཱལོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨཧཉྷི, བྲཱཧྨཎ, ཛེཊྛོ སེཊྛོ ལོཀསྶཱཏི, བྲཱཧྨཎ, ཡཐཱ ཏེསཾ ཀུཀྐུཊཔོཏཀཱནཾ པཋམཏརཾ ཨཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ ཨབྷིནིབྦཏྟོ ཀུཀྐུཊཔོཏཀོ ཛེཊྛོ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཨཝིཛྫཱགཏཱཡ པཛཱཡ ཏཾ ཨཝིཛྫཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ པཋམཏརཾ ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཛཱཏཏྟཱ ཨཧཉྷི ཛེཊྛོ ཝུདྡྷཏམོཏི སངྑཾ གཏོ, སབྦགུཎེཧི པན ཨཔྤཊིསམཏྟཱ སེཊྛོཏི.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨཏྟནོ ཨནུཏྟརཾ ཛེཊྛསེཊྛབྷཱཝཾ བྲཱཧྨཎསྶ པཀཱསེཏྭཱ ཨིདཱནི ཡཱཡ པཊིཔདཱཡ ཏཾ ཨདྷིགཏོ, ཏཾ པཊིཔདཾ པུབྦབྷཱགཏོ པབྷུཏི དསྶེཏུཾ ཨཱརདྡྷཾ ཁོ པན མེ, བྲཱཧྨཎཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཱརདྡྷཾ ཁོ པན མེ, བྲཱཧྨཎ, ཝཱིརིཡཾ ཨཧོསཱིཏི, བྲཱཧྨཎ, ན མཡཱ ཨཡཾ ཨནུཏྟརོ ཛེཊྛསེཊྛབྷཱཝོ ཀུསཱིཏེན མུཊྛསྶཏིནཱ སཱརདྡྷཀཱཡེན ཝིཀྑིཏྟཙིཏེན ཨདྷིགཏོ, ཨཔིཙ ཁོ ཏདདྷིགམཱཡ ཨཱརདྡྷཾ ཁོ པན མེ ཝཱིརིཡཾ ཨཧོསི. བོདྷིམཎྜེ ནིསིནྣེན མཡཱ ཙཏུསམྨཔྤདྷཱནབྷེདཾ ཝཱིརིཡཾ ཨཱརདྡྷཾ ཨཧོསི, པགྒཧིཏཾ ཨསིཐིལཔྤཝཏྟིཏཾ. ཨཱརདྡྷཏྟཱཡེཝ ཙ མེ ཏཾ ཨསལླཱིནཾ ཨཧོསི ¶ . ན ཀེཝལཉྩ ཝཱིརིཡམེཝ, སཏིཔི མེ ཨཱརམྨཎཱབྷིམུཁབྷཱཝེན ཨུཔཊྛིཏཱ ཨཧོསི, ཨུཔཊྛིཏཏྟཱཡེཝ ཙ ཨསམྨུཊྛཱ. པསྶདྡྷོ ཀཱཡོ ཨསཱརདྡྷོཏི ཀཱཡཙིཏྟཔྤསྶདྡྷིཝསེན ཀཱཡོཔི མེ པསྶདྡྷོ ཨཧོསི. ཏཏྠ ཡསྨཱ ནཱམཀཱཡེ པསྶདྡྷེ རཱུཔཀཱཡོཔི པསྶདྡྷོཡེཝ ཧོཏི, ཏསྨཱ ‘‘ནཱམཀཱཡོ རཱུཔཀཱཡོ’’ཏི ཨཝིསེསེཏྭཱཝ ‘‘པསྶདྡྷོ ཀཱཡོ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨསཱརདྡྷོཏི སོ ཙ ཁོ པསྶདྡྷཏྟཱཡེཝ ཨསཱརདྡྷོ, ཝིགཏདརཐོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི ¶ . སམཱཧིཏཾ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒནྟི ཙིཏྟམྤི མེ སམྨཱ ཨཱཧིཏཾ སུཊྛུ ཋཔིཏཾ ཨཔྤིཏཾ ཝིཡ ཨཧོསི, སམཱཧིཏཏྟཱ ཨེཝ ཙ ཨེཀགྒཾ ཨཙལཾ ནིཔྥནྡནནྟི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཛྷཱནསྶ པུབྦབྷཱགཔཊིཔདཱ ཀཐིཏཱ ཧོཏི.

ཨིདཱནི ཨིམཱཡ པཊིཔདཱཡ ཨདྷིགཏཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཝིཛྫཱཏྟཡཔརིཡོསཱནཾ ཝིསེསཾ དསྶེནྟོ སོ ཁོ ཨཧནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡཾ ཡཱཝ ཝིནིཙྪཡནཡེན ཝཏྟབྦཾ སིཡཱ, ཏཾ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༦༩) ཝུཏྟམེཝ.

ཨཡཾ ཁོ མེ, བྲཱཧྨཎཱཏིཨཱདཱིསུ པན ཝིཛྫཱཏི ཝིདིཏཀརཎཊྛེན ཝིཛྫཱ. ཀིཾ ཝིདིཏཾ ཀརོཏི ¶ ? པུབྦེནིཝཱསཾ. ཨཝིཛྫཱཏི ཏསྶེཝ པུབྦེནིཝཱསསྶ ཨཝིདིཏཀརཎཊྛེན ཏཔྤཊིཙྪཱདཀམོཧོ. ཏམོཏི སྭེཝ མོཧོ ཏཔྤཊིཙྪཱདཀཊྛེན ཏམོ ནཱམ. ཨཱལོཀོཏི ¶ སཱ ཨེཝ ཝིཛྫཱ ཨོབྷཱསཀརཎཊྛེན ཨཱལོཀོཏི. ཨེཏྠ ཙ ཝིཛྫཱ ཨདྷིགཏཱཏི ཨཏྠོ, སེསཾ པསཾསཱཝཙནཾ. ཡོཛནཱ པནེཏྠ – ཨཡཾ ཁོ མེ ཝིཛྫཱ ཨདྷིགཏཱ, ཏསྶ མེ ཨདྷིགཏཝིཛྫསྶ ཨཝིཛྫཱ ཝིཧཏཱ, ཝིནཊྛཱཏི ཨཏྠོ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཝིཛྫཱ ཨུཔྤནྣཱ. ཨེས ནཡོ ཨིཏརསྨིམྤི པདདྭཡེ. ཡཐཱ ཏནྟི ཨེཏྠ ཏནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ. སཏིཡཱ ཨཝིཔྤཝཱསེན ཨཔྤམཏྟསྶ ཝཱིརིཡཱཏཱཔེན ཨཱཏཱཔིནོ ཀཱཡེ ཙ ཛཱིཝིཏེ ཙ ཨནཔེཀྑཱཏཱཡ པཧིཏཏྟསྶ པེསིཏཏྟསྶཱཏི ཨཏྠོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཐཱ ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ པཧིཏཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ཨཝིཛྫཱ ཝིཧཉྙེཡྻ, ཝིཛྫཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻ ཏམོ ཝིཧཉྙེཡྻ, ཨཱལོཀོ ཨུཔྤཛྫེཡྻ, ཨེཝམེཝ མམ ཨཝིཛྫཱ ཝིཧཏཱ, ཝིཛྫཱ ཨུཔྤནྣཱ, ཏམོ ཝིཧཏོ, ཨཱལོཀོ ཨུཔྤནྣོ. ཨེཏསྶ མེ པདྷཱནཱནུཡོགསྶ ཨནུརཱུཔམེཝ ཕལཾ ལདྡྷནྟི.

ཨཡཾ ཁོ མེ, བྲཱཧྨཎ, པཋམཱ ཨབྷིནིབྦྷིདཱ ཨཧོསི ཀུཀྐུཊཙྪཱཔཀསྶེཝ ཨཎྜཀོསམྷཱཏི ཨཡཾ ཁོ མམ, བྲཱཧྨཎ, པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎམུཁཏུཎྜཀེན པུབྦེ ནིཝུཏྠཁནྡྷཔྤཊིཙྪཱདཀཾ ཨཝིཛྫཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ པཋམཱ ཨབྷིནིབྦྷིདཱ པཋམཱ ནིཀྑནྟི པཋམཱ ཨརིཡཱཛཱཏི ཨཧོསི ཀུཀྐུཊཙྪཱཔཀསྶེཝ མུཁཏུཎྜཀེན ཝཱ པཱདནཁསིཁཱཡ ཝཱ ཨཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ ཏམྷཱ ཨཎྜཀོསམྷཱ ཨབྷིནིབྦྷིདཱ ནིཀྑནྟི ཀུཀྐུཊནིཀཱཡེ པཙྩཱཛཱཏཱིཏི. ཨཡཾ ཏཱཝ པུབྦེནིཝཱསཀཐཱཡཾ ནཡོ.

ཙུཏུཔཔཱཏཀཐཱཡ ¶ པན ཝིཛྫཱཏི དིབྦཙཀྑུཉཱཎཝིཛྫཱ. ཨཝིཛྫཱཏི ཙུཏུཔཔཱཏཔྤཊིཙྪཱདིཀཱ ¶ ཨཝིཛྫཱ. ཡཐཱ པན པུབྦེནིཝཱསཀཐཱཡཾ ‘‘པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎམུཁཏུཎྜཀེན པུབྦེ ནིཝུཏྠཀྑནྡྷཔྤཊིཙྪཱདཀཾ ཨཝིཛྫཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཨེཝམིདྷ ‘‘ཙུཏུཔཔཱཏཉཱཎམུཁཏུཎྜཀེན ཙུཏུཔཔཱཏཔྤཊིཙྪཱདཀཾ ཨཝིཛྫཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཾ.

ཡཾ པནེཏཾ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎཔརིགྒཧིཏཾ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཉཱཎཱདྷིགམཾ བྲཱཧྨཎསྶ དསྶེནྟོ ཨཡཾ ཁོ མེ, བྲཱཧྨཎ, ཏཏིཡཱ ཝིཛྫཱཏིཨཱདིམཱཧ, ཏཏྠ ཝིཛྫཱཏི ཨརཧཏྟམགྒཝིཛྫཱ. ཨཝིཛྫཱཏི ཙཏུསཙྩཔྤཊིཙྪཱདིཀཱ ཨཝིཛྫཱ. ཨཡཾ ཁོ མེ, བྲཱཧྨཎ, ཏཏིཡཱ ཨབྷིནིབྦྷིདཱ ཨཧོསཱིཏི ¶ ཨེཏྠ ཨཡཾ ཁོ མམ, བྲཱཧྨཎ, ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཉཱཎམུཁཏུཎྜཀེན ཙཏུསཙྩཔཊིཙྪཱདཀཾ ཨཝིཛྫཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ ཏཏིཡཱ ཨབྷིནིབྦྷིདཱ ཏཏིཡཱ ནིཀྑནྟི ཏཏིཡཱ ཨརིཡཛཱཏི ཨཧོསི ཀུཀྐུཊཙྪཱཔཀསྶེཝ མུཁཏུཎྜཀེན ཝཱ པཱདནཁསིཁཱཡ ཝཱ ཨཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ ཏམྷཱ ཨཎྜཀོསམྷཱ ཨབྷིནིབྦྷིདཱ ནིཀྑནྟི ཀུཀྐུཊནིཀཱཡེ པཙྩཱཛཱཏཱིཏི.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཀིཾ དསྶེསཱིཏི? སོ ཧི, བྲཱཧྨཎ, ཀུཀྐུཊཙྪཱཔཀོ ཨཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ ཏཏོ ནིཀྑམནྟོ སཀིམེཝ ཛཱཡཏི, ཨཧཾ པན པུབྦེནིཝུཏྠཀྑནྡྷཔྤཊིཙྪཱདཀཾ ཨཝིཛྫཎྜཀོསཾ བྷིནྡིཏྭཱ པཋམཾ ཏཱཝ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎཝིཛྫཱཡ ཛཱཏོ. ཏཏོ སཏྟཱནཾ ཙུཏིཔཊིསནྡྷིཔྤཊིཙྪཱདཀཾ ཨཝིཛྫཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ དུཏིཡཾ དིབྦཙཀྑུཉཱཎཝིཛྫཱཡ ཛཱཏོ, པུན ཙཏུསཙྩཔྤཊིཙྪཱདཀཾ ཨཝིཛྫཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ ཏཏིཡཾ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཉཱཎཝིཛྫཱཡ ཛཱཏོ. ཨེཝཾ ཏཱིཧི ཝིཛྫཱཧི ཏིཀྑཏྟུཾ ཛཱཏོམྷི. སཱ ཙ མེ ཛཱཏི ཨརིཡཱ སུཔརིསུདྡྷཱཏི ཨིདཾ དསྶེཏི. ཨེཝཾདསྶེནྟོ ཙ པུབྦེནིཝཱསཉཱཎེན ཨཏཱིཏཾསཉཱཎཾ, དིབྦཙཀྑུནཱ པཙྩུཔྤནྣཱནཱགཏཾསཉཱཎཾ, ཨཱསཝཀྑཡེན སཀལལོཀིཡལོཀུཏྟརགུཎནྟི ¶ ཨེཝཾ ཏཱིཧི ཝིཛྫཱཧི སབྦེཔི སབྦཉྙུགུཎེ པཀཱསེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཛེཊྛསེཊྛབྷཱཝཾ བྲཱཧྨཎསྶ དསྶེསི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཝེརཉྫོ བྲཱཧྨཎོཏི ཨེཝཾ བྷགཝཏཱ ལོཀཱནུཀམྤཀེན བྲཱཧྨཎཾ ཨནུཀམྤམཱནེན ནིགུཧིཏབྦེཔི ཨཏྟནོ ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཛེཊྛསེཊྛབྷཱཝེ ཝིཛྫཱཏྟཡཔཀཱསིཀཱཡ དྷམྨདེསནཱཡ ཝུཏྟེ པཱིཏིཝིཔྥཱརཔརིཔུཎྞགཏྟཙིཏྟོ ཝེརཉྫོ བྲཱཧྨཎོ ཏཾ བྷགཝཏོ ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཛེཊྛསེཊྛབྷཱཝཾ ཝིདིཏྭཱ ‘‘ཨཱིདིསཾ ནཱམཱཧཾ སབྦལོཀཛེཊྛཾ ¶ སབྦགུཎསམནྣཱགཏཾ སབྦཉྙུཾ ‘ཨཉྙེསཾ ཨབྷིཝཱདནཱདིཀམྨཾ ན ཀརོཏཱི’ཏི ཨཝཙཾ, དྷིརཏྠུ ཝཏ, བྷོ, ཨཉྙཱཎ’’ནྟི ཨཏྟཱནཾ གརཧིཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ དཱནི ལོཀེ ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ པུརེཛཱཏཊྛེན ཛེཊྛོ, སབྦགུཎེཧི ཨཔྤཊིསམཊྛེན སེཊྛོ’’ཏི ནིཊྛཾ གནྟྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ཛེཊྛོ བྷཝཾ གོཏམོ སེཊྛོ བྷཝཾ གོཏམོཏི. ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱ པུན ཏཾ བྷགཝཏོ དྷམྨདེསནཾ ཨབྦྷནུམོདམཱནོ ཨབྷིཀྐནྟཾ བྷོ གོཏམཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཾ ཝུཏྟཏྠམེཝཱཏི.

༢. སཱིཧསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༢. དུཏིཡེ ཨབྷིཉྙཱཏཱཏི ཉཱཏཱ པཉྙཱཏཱ པཱཀཊཱ. སནྠཱགཱརེཏི མཧཱཛནསྶ ཝིསྶམནཏྠཱཡ ¶ ཀཏེ ཨགཱརེ. སཱ ཀིར སནྠཱགཱརསཱལཱ ནགརམཛ྄ཛྷེ ཨཧོསི, ཙཏཱུསུ ཋཱནེསུ ཋིཏཱནཾ པཉྙཱཡཏི, ཙཏཱུཧི དིསཱཧི ཨཱགཏམནུསྶཱ པཋམཾ ཏཏྠ ཝིསྶམིཏྭཱ པཙྪཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཕཱསུཀཊྛཱནཾ གཙྪནྟི. རཱཛཀུལཱནཾ རཛྫཀིཙྩསནྠརཎཏྠཱཡ ¶ ཀཏཾ ཨགཱརནྟིཔི ཝདནྟིཡེཝ. ཏཏྠ ཧི ནིསཱིདིཏྭཱ ལིཙྪཝིརཱཛཱནོ རཛྫཀིཙྩཾ སནྠརནྟི ཀརོནྟི ཝིཙཱརེནྟི. སནྣིསིནྣཱཏི ཏེསཾ ནིསཱིདནཏྠཉྙེཝ པཉྙཏྟེསུ མཧཱརཧཝརཔཙྩཏྠརཎེསུ སམུསྶིཏསེཏཙྪཏྟེསུ ཨཱསནེསུ སནྣིསིནྣཱ. ཨནེཀཔརིཡཱཡེན བུདྡྷསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསནྟཱིཏི རཱཛཀུལེ ཀིཙྩཉྩེཝ ལོཀཏྠཙརིཡཉྩ ཝིཙཱརེཏྭཱ ཨནེཀེཧི ཀཱརཎེཧི བུདྡྷསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསནྟི ཀཐེནྟི དཱིཔེནྟི. པཎྜིཏཱ ཧི ཏེ རཱཛཱནོ སདྡྷཱ པསནྣཱ སོཏཱཔནྣཱཔི སཀདཱགཱམིནོཔི ཨནཱགཱམིནོཔི ཨརིཡསཱཝཀཱ, ཏེ སབྦེཔི ལོཀིཡཛཊཾ ཚིནྡིཏྭཱ བུདྡྷཱདཱིནཾ ཏིཎྞཾ རཏནཱནཾ ཝཎྞཾ བྷཱསནྟི. ཏཏྠ ཏིཝིདྷོ བུདྡྷཝཎྞོ ནཱམ ཙརིཡཝཎྞོ, སརཱིརཝཎྞོ, གུཎཝཎྞོཏི. ཏཏྲིམེ རཱཛཱནོ ཙརིཡཱཡ ཝཎྞཾ ཨཱརབྷིཾསུ – ‘‘དུཀྐརཾ ཝཏ ཀཏཾ སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀཱནི ཙཏྟཱརི ཨསངྑེཡྻཱནི དས པཱརམིཡོ, དས ཨུཔཔཱརམིཡོ, དས པརམཏྠཔཱརམིཡོཏི སམཏྟིཾས པཱརམིཡོ པཱུརེནྟེན, ཉཱཏཏྠཙརིཡཾ, ལོཀཏྠཙརིཡཾ, བུདྡྷཙརིཡཾ མཏྠཀཾ པཱཔེཏྭཱ པཉྩ མཧཱཔརིཙྩཱགེ པརིཙྩཛནྟེནཱ’’ཏི ཨཌྜྷཙྪཀྐེཧི ཛཱཏཀསཏེཧི བུདྡྷཝཎྞཾ ཀཐེནྟཱ ཏུསིཏབྷཝནཾ པཱཔེཏྭཱ ཋཔཡིཾསུ.

དྷམྨསྶ ¶ ཝཎྞཾ བྷཱསནྟཱ པན ‘‘ཏེན བྷགཝཏཱ དྷམྨོ དེསིཏོ, ནིཀཱཡཏོ པཉྩ ནིཀཱཡཱ, པིཊཀཏོ ཏཱིཎི པིཊཀཱནི, ཨངྒཏོ ནཝ ཨངྒཱནི, ཁནྡྷཏོ ཙཏུརཱསཱིཏིདྷམྨཀྑནྡྷསཧསྶཱནཱི’’ཏི ཀོཊྛཱསཝསེན དྷམྨགུཎཾ ཀཐཡིཾསུ.

སངྒྷསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསནྟཱ སཏྠུ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ ‘‘པཊིལདྡྷསདྡྷཱ ཀུལཔུཏྟཱ བྷོགཀྑནྡྷཉྩེཝ ཉཱཏིཔརིཝཊྚཉྩ ¶ པཧཱཡ སེཏཙྪཏྟཾ ཨོཔརཛྫཾ སེནཱཔཏིསེཊྛིབྷཎྜཱགཱརིཀཊྛཱནནྟརཱདཱིནི ཨགཎེཏྭཱ ནིཀྑམྨ སཏྠུ ཝརསཱསནེ པབྦཛནྟི. སེཏཙྪཏྟཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏཱནཾ བྷདྡིཡརཱཛམཧཱཀཔྤིནཔུཀྐུསཱཏིཨཱདཱིནཾ རཱཛཔབྦཛིཏཱནཾཡེཝ བུདྡྷཀཱལེ ཨསཱིཏིསཧསྶཱནི ཨཧེསུཾ. ཨནེཀཀོཊིསཏཾ དྷནཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏཱནཾ པན ཡསཀུལཔུཏྟསོཎསེཊྛིཔུཏྟརཊྛཔཱལཀུལཔུཏྟཱདཱིནཾ པརིཙྪེདོ ནཏྠི. ཨེཝརཱུཔཱ ཙ ཨེཝརཱུཔཱ ཙ ཀུལཔུཏྟཱ སཏྠུ སཱསནེ པབྦཛནྟཱི’’ཏི པབྦཛྫཱསངྑེཔཝསེན སངྒྷགུཎེ ཀཐཡིཾསུ.

སཱིཧོ ¶ སེནཱཔཏཱིཏི ཨེཝཾནཱམཀོ སེནཱཡ ཨདྷིཔཏི. ཝེསཱལིཡཉྷི སཏྟ སཧསྶཱནི སཏྟ སཏཱནི སཏྟ ཙ རཱཛཱནོ. ཏེ སབྦེཔི སནྣིཔཏིཏྭཱ སབྦེསཾ མནཾ གཧེཏྭཱ ‘‘རཊྛཾ ཝིཙཱརེཏུཾ སམཏྠཾ ཨེཀཾ ཝིཙིནཐཱ’’ཏི ཝིཙིནནྟཱ སཱིཧཾ རཱཛཀུམཱརཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ སཀྑིསྶཏཱི’’ཏི སནྣིཊྛཱནཾ ཀཏྭཱ ཏསྶ རཏྟམཎིཝཎྞཾ ཀམྦལཔརིཡོནདྡྷཾ སེནཱཔཏིཙྪཏྟཾ ཨདཾསུ. ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ – ‘‘སཱིཧོ སེནཱཔཏཱི’’ཏི. ནིགཎྛསཱཝཀོཏི ནིགཎྛསྶ ནཱཊཔུཏྟསྶ པཙྩཡདཱཡཀོ ཨུཔཊྛཱཀོ. ཛམྦུདཱིཔཏལསྨིཉྷི ཏཡོ ཛནཱ ནིགཎྛཱནཾ ཨགྒུཔཊྛཱཀཱ – ནཱལ༹ནྡཱཡཾ, ཨུཔཱལི གཧཔཏི, ཀཔིལཔུརེ ཝཔྤོ སཀྐོ, ཝེསཱལིཡཾ ཨཡཾ སཱིཧོ སེནཱཔཏཱིཏི. ནིསིནྣོ ¶ ཧོཏཱིཏི སེསརཱཛཱུནཾ པརིསཱཡ ཨནྟརནྟརེ ཨཱསནཱནི པཉྙཱཔཡིཾསུ, སཱིཧསྶ པན མཛ྄ཛྷེ ཋཱནེཏི ཏསྨིཾ པཉྙཏྟེ མཧཱརཧེ རཱཛཱསནེ ནིསིནྣོ ཧོཏི. ནིསྶཾསཡནྟི ནིབྦིཙིཀིཙྪཾ ཨདྡྷཱ ཨེཀཾསེན, ན ཧེཏེ ཡསྶ ཝཱ ཏསྶ ཝཱ ཨཔྤེསཀྑསྶ ཨེཝཾ ཨནེཀསཏེཧི ཀཱརཎེཧི ཝཎྞཾ བྷཱསནྟི.

ཡེན ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམཱིཏི ནིགཎྛོ ཀིར ནཱཊཔུཏྟོ ‘‘སཙཱཡཾ སཱིཧོ ཀསྶཙིདེཝ སམཎསྶ གོཏམསྶ ཝཎྞཾ ཀཐེནྟསྶ སུཏྭཱ སམཎཾ གོཏམཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིསྶཏི, མཡ྄ཧཾ པརིཧཱནི བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ¶ ཙིནྟེཏྭཱ པཋམཏརཾཡེཝ སཱིཧཾ སེནཱཔཏིཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སེནཱཔཏི ཨིམསྨིཾ ལོཀེ ‘ཨཧཾ བུདྡྷོ ཨཧཾ བུདྡྷོ’ཏི བཧཱུ ཝིཙརནྟི. སཙེ ཏྭཾ ཀསྶཙི དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིཏུཀཱམོ ཨཧོསི, མཾ པུཙྪེཡྻཱསི. ཨཧཾ ཏེ ཡུཏྟཊྛཱནཾ པེསེསྶཱམི, ཨཡུཏྟཊྛཱནཏོ ནིཝཱརེསྶཱམཱི’’ཏི. སོ ཏཾ ཀཐཾ ཨནུསྶརིཏྭཱ ‘‘སཙེ མཾ པེསེསྶཏི, གམིསྶཱམི. ནོ ཙེ, ན གམིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཡེན ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ, ཏེནུཔསངྐམི.

ཨཐསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ནིགཎྛོ མཧཱཔབྦཏེན ཝིཡ བལཝསོཀེན ཨོཏྠཊོ ‘‘ཡཏྠ དཱནིསྶཱཧཾ གམནཾ ན ཨིཙྪཱམི, ཏཏྠེཝ གནྟུཀཱམོ ཛཱཏོ, ཧཏོཧམསྨཱི’’ཏི ཨནཏྟམནོ ཧུཏྭཱ ‘‘པཊིབཱཧནུཔཱཡམསྶ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཀིཾ པན ཏྭནྟིཨཱདིམཱཧ. ཨེཝཾ ཝདནྟོ ཝིཙརནྟཾ གོཎཾ དཎྜེན པཧརནྟོ ཝིཡ ཛལམཱནཾ པདཱིཔཾ ནིབྦཱཔེནྟོ ཝིཡ བྷཏྟབྷརིཏཾ པཏྟཾ ནིཀྐུཛྫནྟོ ཝིཡ ཙ སཱིཧསྶ ཨུཔྤནྣཔཱིཏིཾ ཝིནཱསེསི. གམིཡཱབྷིསངྑཱརོཏི ཧཏྠིཡཱནཱདཱིནཾ ཡོཛཱཔནགནྡྷམཱལཱདིགྒཧཎཝསེན པཝཏྟོ པཡོགོ. སོ པཊིཔྤསྶམྦྷཱིཏི ¶ སོ ཝཱུཔསནྟོ.

དུཏིཡམྤི ཁོཏི དུཏིཡཝཱརམྤི. ཨིམསྨིཉྩ ཝཱརེ བུདྡྷསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསནྟཱ ཏུསིཏབྷཝནཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ མཧཱབོདྷིཔལླངྐཱ དསབལསྶ ཧེཊྛཱ པཱདཏལེཧི ཨུཔརི ཀེསགྒེཧི པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ¶ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཨསཱིཏིཨནུབྱཉྫནབྱཱམཔྤབྷཱནཾ ཝསེན སརཱིརཝཎྞཾ ཀཐཡིཾསུ. དྷམྨསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསནྟཱ ‘‘ཨེཀཔདེཔི ཨེཀབྱཉྫནེཔི ཨཝཁལིཏཾ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི སུཀཐིཏཝསེནེཝ དྷམྨགུཎཾ ཀཐཡིཾསུ. སངྒྷསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསནྟཱ ‘‘ཨེཝརཱུཔཾ ཡསསིརིཝིབྷཝཾ པཧཱཡ སཏྠུ སཱསནེ པབྦཛིཏཱ ན ཀོསཛྫཔཀཏིཀཱ ཧོནྟི, ཏེརསསུ པན དྷུཏངྒགུཎེསུ པརིཔཱུརཀཱརིནོ ཧུཏྭཱ སཏྟསུ ཨནུཔསྶནཱསུ ཀམྨཾ ཀརོནྟི, ཨཊྛཏིཾསཱརམྨཎཝིབྷཏྟིཡོ ཝལ༹ཉྫེནྟཱི’’ཏི པཊིཔདཱཝསེན སངྒྷགུཎེ ཀཐཡིཾསུ.

ཏཏིཡཝཱརེ པན བུདྡྷསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསམཱནཱ ‘‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ’’ཏི སུཏྟནྟཔརིཡཱཡེནེཝ བུདྡྷགུཎེ ཀཐཡིཾསུ, ‘‘སྭཱཀྑཱཏོ བྷགཝཏཱ དྷམྨོ’’ཏིཨཱདིནཱ སུཏྟནྟཔརིཡཱཡེནེཝ དྷམྨགུཎེ, ‘‘སུཔྤཊིཔནྣོ བྷགཝཏོ ¶ སཱཝཀསངྒྷོ’’ཏིཨཱདིནཱ སུཏྟནྟཔརིཡཱཡེནེཝ སངྒྷགུཎེ ཙ ཀཐཡིཾསུ. ཏཏོ སཱིཧོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམེསཉྩ ལིཙྪཝིརཱཛཀུམཱརཱནཾ ཏཏིཡདིཝསཏོ པཊྛཱཡ བུདྡྷདྷམྨསངྒྷགུཎེ ཀཐེནྟཱནཾ མུཁཾ ནཔྤཧོཏི, ཨདྡྷཱ ཨནོམགུཎེན སམནྣཱགཏཱ ¶ སོ བྷགཝཱ, ཨིམཾ དཱནི ཨུཔྤནྣཾ པཱིཏིཾ ཨཝིཛཧིཏྭཱཝ ཨཧཾ ཨཛྫ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི. ཨཐསྶ ‘‘ཀིཾ ཧི མེ ཀརིསྶནྟི ནིགཎྛཱ’’ཏི ཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི. ཏཏྠ ཀིཾ ཧི མེ ཀརིསྶནྟཱིཏི ཀིཾ ནཱམ མཡ྄ཧཾ ནིགཎྛཱ ཀརིསྶནྟི. ཨཔལོཀིཏཱ ཝཱ ཨནཔལོཀིཏཱ ཝཱཏི ཨཱཔུཙྪིཏཱ ཝཱ ཨནཱཔུཙྪིཏཱ ཝཱ. ན ཧི མེ ཏེ ཨཱཔུཙྪིཏཱ ཡཱནཝཱཧནསམྤཏྟིཾ, ན ཙ ཨིསྶརིཡཝིསེསཾ དསྶནྟི, ནཱཔི ཨནཱཔུཙྪིཏཱ ཧརིསྶནྟི, ཨཕལཾ ཨེཏེསཾ ཨཱཔུཙྪནནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཝེསཱལིཡཱ ནིཡྻཱསཱིཏི ཡཐཱ ཧི གིམྷཀཱལེ དེཝེ ཝུཊྛེ ཨུདཀཾ སནྡམཱནཾ ནདིཾ ཨོཏརིཏྭཱ ཐོཀམེཝ གནྟྭཱ ཏིཊྛཏི ནཔྤཝཏྟཏི, ཨེཝཾ སཱིཧསྶ པཋམདིཝསེ ‘‘དསབལཾ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི ཨུཔྤནྣཱཡ པཱིཏིཡཱ ནིགཎྛེན པཊིབཱཧིཏཀཱལོ. ཡཐཱཔི དུཏིཡདིཝསེ དེཝེ ཝུཊྛེ ཨུདཀཾ སནྡམཱནཾ ནདིཾ ཨོཏརིཏྭཱ ཐོཀཾ གནྟྭཱ ཝཱལིཀཱཔུཉྫཾ པཧརིཏྭཱ ཨཔྤཝཏྟཾ ཧོཏི, ཨེཝཾ སཱིཧསྶ དུཏིཡདིཝསེ ‘‘དསབལཾ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི ཨུཔྤནྣཱཡ པཱིཏིཡཱ ནིགཎྛེན པཊིབཱཧིཏཀཱལོ. ཡཐཱ ཏཏིཡདིཝསེ དེཝེ ཝུཊྛེ ཨུདཀཾ སནྡམཱནཾ ནདིཾ ཨོཏརིཏྭཱ པུརཱཎཔཎྞསུཀྑདཎྜཀཊྛཀཙཝརཱདཱིནི པརིཀཌྜྷནྟཾ ཝཱལིཀཱཔུཉྫཾ བྷིནྡིཏྭཱ སམུདྡནིནྣམེཝ ཧོཏི, ཨེཝཾ སཱིཧོ ཏཏིཡདིཝསེ ཏིཎྞཾ ཝཏྠཱུནཾ གུཎཀཐཾ སུཏྭཱ ཨུཔྤནྣེ པཱིཏིཔཱམོཛྫེ ‘‘ཨཕལཱ ནིགཎྛཱ ནིཔྥལཱ ནིགཎྛཱ, ཀིཾ མེ ཨིམེ ཀརིསྶནྟི, གམིསྶཱམཧཾ སཏྠུསནྟིཀ’’ནྟི མནཾ ཨབྷིནཱིཧརིཏྭཱ ཝེསཱལིཡཱ ནིཡྻཱསི. ནིཡྻནྟོ ཙ ‘‘ཙིརསྶཱཧཾ དསབལསྶ སནྟིཀཾ གནྟུཀཱམོ ¶ ཛཱཏོ, ན ཁོ པན མེ ཡུཏྟཾ ཨཉྙཱཏཀཝེསེན ¶ གནྟུ’’ནྟི ‘‘ཡེཀེཙི དསབལསྶ སནྟིཀཾ གནྟུཀཱམཱ, སབྦེ ནིཀྑམནྟཱུ’’ཏི གྷོསནཾ ཀཱརེཏྭཱ པཉྩརཐསཏཱནི ཡོཛཱཔེཏྭཱ ཨུཏྟམརཐེ ཋིཏོ ཏེཧི ཙེཝ པཉྩཧི རཐསཏེཧི མཧཏིཡཱ ཙ པརིསཱཡ པརིཝུཏོ གནྡྷཔུཔྥཙུཎྞཝཱསཱདཱིནི གཱཧཱཔེཏྭཱ ནིཡྻཱསི. དིཝཱ དིཝསྶཱཏི དིཝསསྶ ཙ དིཝཱ, མཛ྄ཛྷནྷིཀེ ཨཏིཀྐནྟམཏྟེ.

ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམཱིཏི ཨཱརཱམཾ པཝིསནྟོ དཱུརཏོཝ ཨསཱིཏི-ཨནུབྱཉྫན-བྱཱམཔྤབྷཱ-དྭཏྟིཾས-མཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནི ཚབྦཎྞགྷནབུདྡྷརསྨིཡོ ཙ དིསྭཱ ‘‘ཨེཝརཱུཔཾ ནཱམ པུརིསཾ ཨེཝཾ ཨཱསནྣེ ཝསནྟཾ ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ ནཱདྡསཾ, ཝཉྩིཏོ ¶ ཝཏམྷི, ཨལཱབྷཱ ཝཏ མེ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ མཧཱནིདྷིཾ དིསྭཱ དལིདྡཔུརིསོ ཝིཡ སཉྫཱཏཔཱིཏིཔཱམོཛྫོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི. དྷམྨསྶ ཙཱནུདྷམྨཾ བྱཱཀརོནྟཱིཏི བྷོཏཱ གོཏམེན ཝུཏྟཀཱརཎསྶ ཨནུཀཱརཎཾ ཀཐེནྟི. ཀཱརཎཝཙནོ ཧེཏྠ དྷམྨསདྡོ ‘‘ཧེཏུམྷི ཉཱཎཾ དྷམྨཔཊིསམྦྷིདཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཝིབྷ. ༧༢༠) ཝིཡ. ཀཱརཎནྟི ཙེཏྠ ཏཐཱཔཝཏྟསྶ སདྡསྶ ཨཏྠོ ཨདྷིཔྤེཏོ ཏསྶ པཝཏྟིཧེཏུབྷཱཝཏོ. ཨཏྠཔྤཡུཏྟོ ཧི སདྡཔྤཡོགོ. ཨནུཀཱརཎནྟི ཨེསོ ཨེཝ པརེཧི ཏཐཱ ཝུཙྩམཱནོ. སཧདྷམྨིཀོ ཝཱདཱནུཝཱདོཏི. པརེཧི ཝུཏྟཀཱརཎེཧི སཀཱརཎོ ཧུཏྭཱ ཏུམྷཱཀཾ ཝཱདོ ཝཱ ཏཏོ པརཾ ཏསྶ ཨནུཝཱདོ ཝཱ ཀོཙི ཨཔྤམཏྟཀོཔི ཝིཉྙཱུཧི གརཧིཏབྦཾ ཋཱནཾ ཀཱརཎཾ ན ཨཱགཙྪཏི. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཀིཾ སབྦཱཀཱརེནཔི ཏཝ ཝཱདེ གཱརཡ྄ཧཾ ཀཱརཎཾ ནཏྠཱིཏི. ཨནབྦྷཀྑཱཏུཀཱམཱཏི ན ཨབྷཱུཏེན ཝཏྟུཀཱམཱ. ཨཏྠི སཱིཧཔརིཡཱཡོཏིཨཱདཱིནཾ ཨཏྠོ ཝེརཉྫཀཎྜེ ཨཱགཏནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. པརམེན ¶ ཨསྶཱསེནཱཏི ཙཏུམགྒཙཏུཕལསངྑཱཏེན ཨུཏྟམེན. ཨསྶཱསཱཡ དྷམྨཾ དེསེམཱིཏི ཨསྶཱསནཏྠཱཡ སནྠམྦྷནཏྠཱཡ དྷམྨཾ དེསེམི. ཨིཏི བྷགཝཱ ཨཊྛཧངྒེཧི སཱིཧསྶ སེནཱཔཏིསྶ དྷམྨཾ དེསེསི.

ཨནུཝིཙྩཀཱརནྟི ཨནུཝིདིཏྭཱ ཙིནྟེཏྭཱ ཏུལཡིཏྭཱ ཀཏྟབྦཾ ཀརོཧཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཱདྷུ ཧོཏཱིཏི སུནྡརོ ཧོཏི. ཏུམྷཱདིསསྨིཉྷི མཾ དིསྭཱ མཾ སརཎཾ གཙྪནྟེ ནིགཎྛཾ དིསྭཱ ནིགཎྛཾ སརཎཾ གཙྪནྟེ ‘‘ཀིཾ ཨཡཾ སཱིཧོ དིཊྛདིཊྛམེཝ སརཎཾ གཙྪཏཱི’’ཏི གརཧཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏསྨཱ ཨནུཝིཙྩཀཱརོ ཏུམྷཱདིསཱནཾ སཱདྷཱུཏི དསྶེཏི. པཊཱཀཾ པརིཧརེཡྻུནྟི ཏེ ཀིར ཨེཝརཱུཔཾ སཱཝཀཾ ལབྷིཏྭཱ ‘‘ཨསུཀོ ནཱམ རཱཛཱ ཝཱ རཱཛམཧཱམཏྟོ ཝཱ སེཊྛི ཝཱ ཨམྷཱཀཾ སརཎཾ གཏོ སཱཝཀོ ཛཱཏོ’’ཏི པཊཱཀཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ནགརེ གྷོསེནྟཱ ཨཱཧིཎྜནྟི. ཀསྨཱ? ཨེཝཾ ནོ མཧནྟབྷཱཝོ ¶ ཨཱཝིབྷཝིསྶཏཱིཏི ཙ. སཙེ པནསྶ ‘‘ཀིམཧཾ ཨེཏེསཾ སརཎཾ གཏོ’’ཏི ཝིཔྤཊིསཱརོ ཨུཔྤཛྫེཡྻ, ཏམྤི སོ ‘‘ཨེཏེསཾ མེ སརཎགཏབྷཱཝཾ བཧཱུ ཛཱནནྟི, དུཀྑཾ ཨིདཱནི པཊིནིཝཏྟིཏུ’’ནྟི ཝིནོདེཏྭཱ ན པཊིཀྐམིསྶཏཱིཏི ཙ. ཏེནཱཧ – ‘‘པཊཱཀཾ པརིཧརེཡྻུ’’ནྟི. ཨོཔཱནབྷཱུཏནྟི པཊིཡཏྟཨུདཔཱནོ ཝིཡ ཋིཏཾ. ཀུལནྟི ཏཝ ནིཝེསནཾ. དཱཏབྦཾ མཉྙེཡྻཱསཱིཏི པུབྦེ དསཔི ཝཱིསཏིཔི སཊྛིཔི ཛནེ ཨཱགཏེ དིསྭཱ ¶ ནཏྠཱིཏི ཨཝཏྭཱ དེསི, ཨིདཱནི མཾ ¶ སརཎཾ གཏཀཱརཎམཏྟེནེཝ མཱ ཨིམེསཾ དེཡྻདྷམྨཾ ཨུཔཙྪིནྡི. སམྤཏྟཱནཉྷི དཱཏབྦམེཝཱཏི ཨོཝདི. སུཏཾ མེཏཾ, བྷནྟེཏི ཀུཏོ སུཏནྟི? ནིགཎྛཱནཾ སནྟིཀཱ. ཏེ ཀིར ཀུལགྷརེསུ ཨེཝཾ པཀཱསེནྟི ‘‘མཡཾ ཡསྶ ཀསྶཙི སམྤཏྟསྶ དཱཏབྦནྟི ཝདཱམ, སམཎོ པན གོཏམོ ‘མཡ྄ཧམེཝ དཱནཾ དཱཏབྦཾ ནཱཉྙེསཾ, མཡ྄ཧམེཝ སཱཝཀཱནཾ དཱནཾ དཱཏབྦཾ, ནཱཉྙེསཾ སཱཝཀཱནཾ, མཡ྄ཧམེཝ དིནྣཾ དཱནཾ མཧཔྥལཾ, ནཱཉྙེསཾ, མཡ྄ཧམེཝ སཱཝཀཱནཾ དིནྣཾ མཧཔྥལཾ, ནཱཉྙེས’ནྟི ཨེཝཾ ཝདཏཱི’’ཏི. ཏཾ སནྡྷཱཡ ཨཡཾ ‘‘སུཏཾ མེཏ’’ནྟི ཨཱཧ.

ཨནུཔུབྦིཾ ཀཐནྟི དཱནཱནནྟརཾ སཱིལཾ, སཱིལཱནནྟརཾ སགྒཾ, སགྒཱནནྟརཾ མགྒནྟི ཨེཝཾ ཨནུཔཊིཔཱཊིཀཐཾ. ཏཏྠ དཱནཀཐནྟི ཨིདཾ དཱནཾ ནཱམ སུཁཱནཾ ནིདཱནཾ, སམྤཏྟཱིནཾ མཱུལཾ, བྷོགཱནཾ པཏིཊྛཱ, ཝིསམགཏསྶ ཏཱཎཾ ལེཎཾ གཏི པརཱཡཎཾ, ཨིདྷལོཀཔརལོཀེསུ དཱནསདིསོ ཨཝསྶཡོ པཏིཊྛཱ ཨཱརམྨཎཾ ཏཱཎཾ ལེཎཾ གཏི པརཱཡཎཾ ནཏྠི. ཨིདཉྷི ཨཝསྶཡཊྛེན རཏནམཡསཱིཧཱསནསདིསཾ, པཏིཊྛཱནཊྛེན མཧཱཔཐཝཱིསདིསཾ, ཨཱརམྨཎཊྛེན ཨཱལམྦནརཛྫུསདིསཾ. ཨིདཉྷི དུཀྑནིཏྠརཎཊྛེན ནཱཝཱ, སམསྶཱསནཊྛེན སངྒཱམསཱུརོ, བྷཡཔརིཏྟཱཎཊྛེན ¶ སུསངྑཏནགརཾ, མཙྪེརམལཱདཱིཧི ཨནུཔལིཏྟཊྛེན པདུམཾ, ཏེསཾ ནིདཧནཊྛེན ཨགྒི, དུརཱསདཊྛེན ཨཱསིཝིསོ, ཨསནྟཱསནཊྛེན སཱིཧོ, བལཝནྟཊྛེན ཧཏྠཱི, ཨབྷིམངྒལསམྨཏཊྛེན སེཏཝསབྷོ, ཁེམནྟབྷཱུམིསམྤཱཔནཊྛེན ཝལཱཧཀོ ཨསྶརཱཛཱ. དཱནཾ ནཱམེཏཾ མཡཱ གཏམགྒོ, མཡ྄ཧེསོ ཝཾསོ, མཡཱ དས པཱརམིཡོ པཱུརེནྟེན ཝེལཱམམཧཱཡཉྙོ, མཧཱགོཝིནྡམཧཱཡཉྙོ, མཧཱསུདསྶནམཧཱཡཉྙོ, ཝེསྶནྟརམཧཱཡཉྙོཏི, ཨནེཀམཧཱཡཉྙཱ པཝཏྟིཏཱ, སསབྷཱུཏེན ཛལིཏཨགྒིཀྑནྡྷེ ཨཏྟཱནཾ ནིཡྻཱདེནྟེན སམྤཏྟཡཱཙཀཱནཾ ཙིཏྟཾ གཧིཏཾ. དཱནཉྷི ལོཀེ སཀྐསམྤཏྟིཾ དེཏི མཱརསམྤཏྟིཾ བྲཧྨསམྤཏྟིཾ, ཙཀྐཝཏྟིསམྤཏྟིཾ, སཱཝཀཔཱརམཱིཉཱཎཾ, པཙྩེཀབོདྷིཉཱཎཾ, ཨབྷིསམྦོདྷིཉཱཎཾ དེཏཱིཏི ཨེཝམཱདིདཱནགུཎཔྤཊིསཾཡུཏྟཾ ཀཐཾ.

ཡསྨཱ པན དཱནཾ དེནྟོ སཱིལཾ སམཱདཱཏུཾ སཀྐོཏི, ཏསྨཱ ཏདནནྟརཾ སཱིལཀཐཾ ཀཐེསི. སཱིལཀཐནྟི ¶ སཱིལཾ ནཱམེཏཾ ཨཝསྶཡོ པཏིཊྛཱ ཨཱརམྨཎཾ ཏཱཎཾ ལེཎཾ གཏི པརཱཡཎཾ. སཱིལཾ ནཱམེཏཾ མམ ཝཾསོ ¶ , ཨཧཾ སངྑཔཱལནཱགརཱཛཀཱལེ བྷཱུརིདཏྟནཱགརཱཛཀཱལེ ཙམྤེཡྻནཱགརཱཛཀཱལེ སཱིལཝརཱཛཀཱལེ མཱཏུཔོསཀཧཏྠིརཱཛཀཱལེ ཚདྡནྟཧཏྠིརཱཛཀཱལེཏི ཨནནྟེསུ ཨཏྟབྷཱཝེསུ སཱིལཾ པརིཔཱུརེསིཾ. ཨིདྷལོཀཔརལོཀསམྤཏྟཱིནཉྷི སཱིལསདིསོ ཨཝསྶཡོ པཏིཊྛཱ ཨཱརམྨཎཾ ཏཱཎཾ ལེཎཾ གཏི པརཱཡཎཾ ནཏྠི, སཱིལཱལངྐཱརསདིསོ ཨལངྐཱརོ ནཏྠི, སཱིལཔུཔྥསདིསཾ པུཔྥཾ ནཏྠི, སཱིལགནྡྷསདིསོ གནྡྷོ ནཏྠི. སཱིལཱལངྐཱརེན ཧི ཨལངྐཏཾ སཱིལགནྡྷཱནུལིཏྟཾ སདེཝཀོཔི ལོཀོ ¶ ཨོལོཀེནྟོ ཏིཏྟིཾ ན གཙྪཏཱིཏི ཨེཝམཱདིསཱིལགུཎཔྤཊིསཾཡུཏྟཾ ཀཐཾ.

‘‘ཨིདཾ པན སཱིལཾ ནིསྶཱཡ ཨཡཾ སགྒོ ལབྦྷཏཱི’’ཏི དསྶེཏུཾ སཱིལཱནནྟརཾ སགྒཀཐཾ ཀཐེསི. སགྒཀཐནྟི ‘‘ཨཡཾ སགྒོ ནཱམ ཨིཊྛོ ཀནྟོ མནཱཔོ, ནིཙྩམེཏྠ ཀཱིལཱ༹, ནིཙྩཾ སམྤཏྟིཡོ ལབྦྷནྟི, ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱ དེཝཱ ནཝུཏིཝསྶསཏསཧསྶཱནི དིབྦསུཁཾ དིབྦསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝནྟི, ཏཱཝཏིཾསཱ ཏིསྶོ ཙ ཝསྶཀོཊིཡོ སཊྛི ཙ ཝསྶསཏསཧསྶཱནཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིསགྒགུཎཔྤཊིསཾཡུཏྟཾ ཀཐཾ. སགྒསམྤཏྟིཾ ཀཐཡནྟཱནཉྷི བུདྡྷཱནཾ མུཁཾ ནཔྤཧོཏི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ – ‘‘ཨནེཀཔརིཡཱཡེན ཁྭཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, སགྒཀཐཾ ཀཐེཡྻ’’ནྟིཨཱདི (མ. ནི. ༣.༢༥༥).

ཨེཝཾ སགྒཀཐཱཡ པལོབྷེཏྭཱ པན ཧཏྠིཾ ཨལངྐརིཏྭཱ ཏསྶ སོཎྜཾ ཚིནྡནྟོ ཝིཡ ‘‘ཨཡམྤི སགྒོ ཨནིཙྩོ ཨདྡྷུཝོ, ན ཨེཏྠ ཚནྡརཱགོ ཀཏྟབྦོ’’ཏི དསྶནཏྠཾ ‘‘ཨཔྤསྶཱདཱ ཀཱམཱ བཧུདུཀྑཱ བཧུཔཱཡཱསཱ, ཨཱདཱིནཝོ ཨེཏྠ བྷིཡྻོ’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༢༣༥-༢༣༦; ༢.༤༢) ནཡེན ཀཱམཱནཾ ཨཱདཱིནཝཾ ཨོཀཱརཾ སཾཀིལེསཾ ཀཐེསི. ཏཏྠ ཨཱདཱིནཝོཏི དོསོ. ཨོཀཱརོཏི ཨཝཀཱརོ ལཱམཀབྷཱཝོ. སཾཀིལེསོཏི ཏེཧི སཏྟཱནཾ སཾསཱརེ སཾཀིལིསྶནཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘སཾཀིལིསྶནྟི ཝཏ, བྷོ, སཏྟཱ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༣༥༡).

ཨེཝཾ ཀཱམཱདཱིནཝེན ཏཛྫེཏྭཱ ནེཀྑམྨེ ཨཱནིསཾསཾ པཀཱསེསི. ཀལླཙིཏྟནྟི ཨརོགཙིཏྟཾ. སཱམུཀྐཾསིཀཱཏི སཱམཾ ཨུཀྐཾསིཀཱ ཨཏྟནཱཡེཝ ཨུདྡྷརིཏྭཱ གཧིཏཱ, སཡམྦྷུཉཱཎེན ¶ དིཊྛཱ ཨསཱདྷཱརཎཱ ཨཉྙེསནྟི ཨཏྠོ. ཀཱ པན སཱཏི? ཨརིཡསཙྩདེསནཱ. ཏེནེཝཱཧ – དུཀྑཾ སམུདཡཾ ནིརོདྷཾ མགྒནྟི. ཝིརཛཾ ཝཱིཏམལནྟི རཱགརཛཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝཱ ཝིརཛཾ, རཱགམལཱདཱིནཾ ¶ ཝིགཏཏྟཱ ཝཱིཏམལཾ. དྷམྨཙཀྑུནྟི ཨིདྷ སོཏཱཔཏྟིམགྒོ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཏསྶ ཨུཔྤཏྟིཨཱཀཱརདསྶནཏྠཾ ¶ ཡཾཀིཉྩི སམུདཡདྷམྨཾ སབྦཾ ཏཾ ནིརོདྷདྷམྨནྟི ཨཱཧ. ཏཉྷི ནིརོདྷཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ ཀིཙྩཝསེན ཨེཝཾ སབྦསངྑཏཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི. དིཊྛོ ཨརིཡསཙྩདྷམྨོ ཨེཏེནཱཏི དིཊྛདྷམྨོ. ཨེས ནཡོ སེསེསུཔི. ཏིཎྞཱ ཝིཙིཀིཙྪཱ ཨནེནཱཏི ཏིཎྞཝིཙིཀིཙྪོ. ཝིགཏཱ ཀཐཾཀཐཱ ཨསྶཱཏི ཝིགཏཀཐཾཀཐོ. ཝིསཱརཛྫཾ པཏྟོཏི ཝེསཱརཛྫཔྤཏྟོ. ཀཏྠ? སཏྠུསཱསནེ. ནཱསྶ པརོ པཙྩཡོ, ན པརཾ སདྡྷཱཡ ཨེཏྠ ཝཏྟཏཱིཏི ཨཔརཔྤཙྩཡོ.

པཝཏྟམཾསནྟི པཀཏིཡཱ པཝཏྟཾ ཀཔྤིཡམཾསཾ མཱུལཾ གཧེཏྭཱ ཨནྟརཱཔཎེ པརིཡེསཱཧཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. སམྦཧུལཱ ནིགཎྛཱཏི པཉྩསཏམཏྟཱ ནིགཎྛཱ. ཐཱུལཾ པསུནྟི ཐཱུལཾ མཧཱསརཱིརཾ གོཀཎྞམཧིཾསསཱུཀརསངྑཱཏཾ པསུཾ. ཨུདྡིསྶཀཏནྟི ཨཏྟཱནཾ ཨུདྡིསིཏྭཱ ཀཏཾ, མཱརིཏནྟི ཨཏྠོ. པཊིཙྩཀམྨནྟི སྭཱཡཾ ཏཾ མཾསཾ པཊིཙྩ ཏཾ པཱཎཝདྷཀམྨཾ ཕུསཏི. ཏཉྷི ཨཀུསལཾ ཨུཔཌྜྷཾ དཱཡཀསྶ, ཨུཔཌྜྷཾ པཊིགྒཱཧཀསྶ ཧོཏཱིཏི ནེསཾ ལདྡྷི. ཨཔརོ ¶ ནཡོ – པཊིཙྩཀམྨནྟི ཨཏྟཱནཾ པཊིཙྩཀཏཾ. ཨཐ ཝཱ པཊིཙྩཀམྨནྟི ནིམིཏྟཀམྨསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ, ཏཾ པཊིཙྩཀམྨཾ ཨེཏྠ ཨཏྠཱིཏི མཾསམྤི པཊིཙྩཀམྨནྟི ཝུཏྟཾ. ཨུཔཀཎྞཀེཏི ཀཎྞམཱུལེ. ཨལནྟི པཊིཀྑེཔཝཙནཾ, ཀིཾ ཨིམིནཱཏི ཨཏྠོ. ན ཙ པནེཏེཏི ཨེཏེ ཨཱཡསྨནྟོ དཱིགྷརཏྟཾ ཨཝཎྞཀཱམཱ ཧུཏྭཱ ཨཝཎྞཾ བྷཱསནྟཱཔི ཨབྦྷཱཙིཀྑནྟཱ ན ཛིརིདནྟི, ཨབྦྷཀྑཱནསྶ ཨནྟཾ ན གཙྪནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ལཛྫནཏྠེ ཨིདཾ ཛིརིདནྟཱིཏི པདཾ དཊྛབྦཾ, ན ལཛྫནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༣. ཨསྶཱཛཱནཱིཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༣. ཏཏིཡེ ཨངྒེཧཱིཏི གུཎངྒེཧི. ཏསྶཾ དིསཱཡཾ ཛཱཏོ ཧོཏཱིཏི ཏསྶཾ སིནྡྷུནདཱིཏཱིརདིསཱཡཾ ཛཱཏོ ཧོཏི. ཨཉྙེཔི བྷདྲཱ ཨསྶཱཛཱནཱིཡཱ ཏཏྠེཝ ཛཱཡནྟི. ཨལླཾ ཝཱ སུཀྑཾ ཝཱཏི ཨལླཏིཎཾ ཝཱ སུཀྑཏིཎཾ ཝཱ. ནཱཉྙེ ཨསྶེ ཨུབྦེཛེཏཱཏི ཨཉྙེ ཨསྶེ ན ཨུབྦེཛེཏི ན པཧརཏི ན ཌཾསཏི ན ཀལཧཾ ཀརོཏི. སཱཋེཡྻཱནཱིཏི སཋབྷཱཝོ. ཀཱུཊེཡྻཱནཱིཏི ཀཱུཊབྷཱཝོ. ཛིམྷེཡྻཱནཱིཏི ཛིམྷབྷཱཝོ. ཝངྐེཡྻཱནཱིཏི ཝངྐབྷཱཝཱ. ཨིཙྩསྶ ཙཏཱུཧིཔི པདེཧི ཨསིཀྑིཏབྷཱཝོཝ ཀཐིཏོ ¶ . ཝཱཧཱིཏི ཝཧནསབྷཱཝོ དིནྣོཝཱདཔཊིཀརོ. ཡཱཝ ¶ ཛཱིཝིཏམརཎཔརིཡཱདཱནཱཏི ཡཱཝ ཛཱིཝིཏསྶ མརཎེན པརིཡོསཱནཱ. སཀྐཙྩཾ པརིབྷུཉྫཏཱིཏི ཨམཏཾ ¶ ཝིཡ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པརིབྷུཉྫཏི. པུརིསཐཱམེནཱཏིཨཱདཱིསུ ཉཱཎཐཱམཱདཡོ ཀཐིཏཱ. སཎྛཱནནྟི ཨོསཀྐནཾ པཊིཔྤསྶདྡྷི.

༤. ཨསྶཁལུ༹ངྐསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༤. ཙཏུཏྠེ ‘‘པེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟོཏི ‘‘གཙྪཱ’’ཏི ཝུཏྟོ. པིཊྛིཏོ རཐཾ པཝཏྟེཏཱིཏི ཁནྡྷཊྛིཀེན ཡུགཾ ཨུཔྤཱིལི༹ཏྭཱ པཙྪིམབྷཱགེན རཐཾ པཝཊྚེནྟོ ཨོསཀྐཏི. པཙྪཱ ལངྒྷཏི, ཀུབྦརཾ ཧནཏཱིཏི དྭེ པཙྪིམཔཱདེ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཏེཧི པཧརིཏྭཱ རཐཀུབྦརཾ བྷིནྡཏི. ཏིདཎྜཾ བྷཉྫཏཱིཏི རཐསྶ པུརཏོ ཏཡོ དཎྜཀཱ ཧོནྟི, ཏེ བྷཉྫཏི. རཐཱིསཱཡ སཏྠིཾ ཨུསྶཛྫིཏྭཱཏི སཱིསཾ ནཱམེཏྭཱ ཡུགཾ བྷཱུམིཡཾ པཱཏེཏྭཱ སཏྠིནཱ རཐཱིསཾ པཧརིཏྭཱ. ཨཛ྄ཛྷོམདྡཏཱིཏི དྭཱིཧི པུརིམཔཱདེཧི ཨཱིསཾ མདྡནྟོ ཏིཊྛཏི. ཨུབྦཊུམཾ རཐཾ ཀརོཏཱིཏི ཐལཾ ཝཱ ཀཎྜཀཊྛཱནཾ ཝཱ རཐཾ ཨཱརོཔེཏི. ཨནཱདིཡིཏྭཱཏི ཨམནསིཀཏྭཱ ཨགཎིཏྭཱ. མུཁཱདྷཱནནྟི མུཁཋཔནཏྠཱཡ དིནྣཾ ཨཡསངྑལིཀཾ. ཁཱིལཊྛཱཡཱིཏི ཙཏྟཱརོ པཱདེ ཐམྦྷེ ཝིཡ ནིཙྩལཾ ཋཔེཏྭཱ ཁཱིལཊྛཱནསདིསེན ཋཱནེན ཏིཊྛཏི. ཨིམསྨིཾ ¶ སུཏྟེ ཝཊྚམེཝ ཀཐིཏཾ.

༥. མལསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༥. པཉྩམེ ཨསཛ྄ཛྷཱཡམལཱཏི ཨུགྒཧིཏམནྟཱནཾ ཨསཛ྄ཛྷཱཡཀརཎཾ མལཾ ནཱམ ཧོཏི. ཨནུཊྛཱནམལཱ གྷརཱཏི ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡཱབྷཱཝོ གྷརཱནཾ མལཾ ནཱམ. ཝཎྞསྶཱཏི སརཱིརཝཎྞསྶ. རཀྑཏོཏི ཡཾཀིཉྩི ཨཏྟནོ སནྟཀཾ རཀྑནྟསྶ. ཨཝིཛྫཱ པརམཾ མལནྟི ཏཏོ སེསཱཀུསལདྷམྨམལཏོ ཨཊྛསུ ཋཱནེསུ ཨཉྙཱཎབྷཱུཏཱ ཝཊྚམཱུལསངྑཱཏཱ བཧལནྡྷཀཱརཨཝིཛྫཱ པརམཾ མལཾ. ཏཏོ ཧི མལཏརཾ ནཱམ ནཏྠི. ཨིམསྨིམྤི སུཏྟེ ཝཊྚམེཝ ཀཐིཏཾ.

༦. དཱུཏེཡྻསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༦. ཚཊྛེ དཱུཏེཡྻནྟི དཱུཏཀམྨཾ. གནྟུམརཧཏཱིཏི ཏཾ དཱུཏེཡྻསངྑཱཏཾ སཱསནཾ དྷཱརེཏྭཱ ཧརིཏུཾ ཨརཧཏི. སོཏཱཏི ཡོ ཏཾ ཨསྶ སཱསནཾ དེཏི ¶ , ཏསྶ སོཏཱ. སཱཝེཏཱཏི ཏཾ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ ནཱམ ཏུམྷེཧི ཝུཏྟ’’ནྟི པཊིསཱཝེཏཱ. ཨུགྒཧེཏཱཏི སུགྒཧིཏཾ ཀཏྭཱ ཨུགྒཧེཏཱ. དྷཱརེཏཱཏི སུདྷཱརིཏཾ ¶ ཀཏྭཱ དྷཱརེཏཱ. ཝིཉྙཱཏི ཨཏྠཱནཏྠསྶ ཨཏྠཾ ཛཱནིཏཱ. ཝིཉྙཱཔེཏཱཏི པརཾ ཝིཛཱནཱཔེཏཱ. སཧིཏཱ སཧིཏསྶཱཏི ཨིདཾ སཧིཏཾ, ཨིདཾ ཨསཧིཏནྟི ཨེཝཾ སཧིཏཱསཧིཏསྶ ཀུསལོ, ཨུཔགཏཱནུཔགཏེསུ ཚེཀོ སཱསནཾ ཨཱརོཙེནྟོ སཧིཏཾ སལླཀྑེཏྭཱ ཨཱརོཙེཏི. ན བྱཐཏཱིཏི ཝེདྷཏི ན ཚམྦྷཏི. ཨསནྡིདྡྷནྟི ¶ ནིསྶནྡེཧཾ ཝིགཏསཾསཡཾ. པུཙྪིཏོཏི པཉྷཏྠཱཡ པུཙྪིཏོ.

༧-༨. བནྡྷནསུཏྟདྭཡཝཎྞནཱ

༡༧-༡༨. སཏྟམེ རུཎྞེནཱཏི རུདིཏེན. ཨཱཀཔྤེནཱཏི ནིཝཱསནཔཱརུཔནཱདིནཱ ཝིདྷཱནེན. ཝནབྷངྒེནཱཏི ཝནཏོ བྷཉྫིཏྭཱ ཨཱཧཊེན པུཔྥཕལཱདིཔཎྞཱཀཱརེན. ཨཊྛམེཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

༩. པཧཱརཱདསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༩. ནཝམེ པཧཱརཱདོཏི ཨེཝཾནཱམཀོ. ཨསུརིནྡོཏི ཨསུརཛེཊྛཀོ. ཨསུརེསུ ཧི ཝེཔཙིཏྟི རཱཧུ པཧཱརཱདོཏི ཨིམེ ཏཡོ ཛེཊྛཀཱ. ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམཱིཏི དསབལསྶ ཨབྷིསམྦུདྡྷདིཝསཏོ པཊྛཱཡ ‘‘ཨཛྫ གམིསྶཱམི སྭེ གམིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཀཱདས ཝསྶཱནི ཨཏིཀྐམིཏྭཱ དྭཱདསམེ ཝསྶེ སཏྠུ ཝེརཉྫཱཡཾ ཝསནཀཱལེ ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སནྟིཀཾ གམིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ‘‘མམ ‘ཨཛྫ སྭེ’ཏི དྭཱདས ཝསྶཱནི ཛཱཏཱནི, ཧནྡཱཧཾ ཨིདཱནེཝ གཙྪཱམཱི’’ཏི ཏངྑཎཾཡེཝ ཨསུརགཎཔརིཝུཏོ ཨསུརབྷཝནཱ ནིཀྑམིཏྭཱ དིཝཱ དིཝསྶ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི, ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསཱིཏི སོ ཀིར ‘‘ཏཐཱགཏཾ པཉྷཾ པུཙྪིཏྭཱ ཨེཝ དྷམྨཾ སུཎིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱགཏོ, ཏཐཱགཏསྶ པན དིཊྛཀཱལཏོ པཊྛཱཡ བུདྡྷགཱརཝེན པུཙྪིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨཔི སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. ཏཏོ སཏྠཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ པཧཱརཱདོ མཡི ཨཀཐེནྟེ པཋམཏརཾ ཀཐེཏུཾ ན སཀྑིསྶཏི, ཙིཎྞཝསིཊྛཱནེཡེཝ ནཾ ཀཐཱསམུཊྛཱཔནཏྠཾ ཨེཀཾ པཉྷཾ པུཙྪིསྶཱམཱི’’ཏི ¶ .

ཨཐ ¶ ནཾ པུཙྪནྟོ ཨཔི པན པཧཱརཱདཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨབྷིརམནྟཱིཏི རཏིཾ ཝིནྡནྟི, ཨནུཀྐཎྛམཱནཱ ཝསནྟཱིཏི ཨཏྠོ. སོ ‘‘པརིཙིཎྞཊྛཱནེཡེཝ མཾ བྷགཝཱ པུཙྪཏཱི’’ཏི ཨཏྟམནོ ཧུཏྭཱ ཨབྷིརམནྟི, བྷནྟེཏི ཨཱཧ. ཨནུཔུབྦནིནྣོཏིཨཱདཱིནི སབྦཱནི ཨནུཔཊིཔཱཊིཡཱ ནིནྣབྷཱཝསྶ ཝེཝཙནཱནི. ན ཨཱཡཏཀེནེཝ པཔཱཏོཏི ན ཚིནྣཏཊམཧཱསོབྦྷོ ཝིཡ ཨཱདིཏོཝ པཔཱཏོ ¶ . སོ ཧི ཏཱིརཏོ པཊྛཱཡ ཨེཀངྒུལདྭངྒུལཝིདཏྠིརཏནཡཊྛིཨུསབྷཨཌྜྷགཱཝུཏགཱཝུཏཨཌྜྷཡོཛནཱདིཝསེན གམྦྷཱིརོ ཧུཏྭཱ གཙྪནྟོ སིནེརུཔཱདམཱུལེ ཙཏུརཱསཱིཏིཡོཛནསཧསྶགམྦྷཱིརོ ཧུཏྭཱ ཋིཏོཏི དསྶེཏི.

ཋིཏདྷམྨོཏི ཋིཏསབྷཱཝོ. ཀུཎཔེནཱཏི ཡེན ཀེནཙི ཧཏྠིཨསྶཱདཱིནཾ ཀལེ༹ཝརེན. ཐལཾ ཨུསྶཱརེཏཱིཏི ཧཏྠེན གཧེཏྭཱ ཝིཡ ཝཱིཙིཔཧཱརེནེཝ ཐལཾ ཁིཔཏི.

གངྒཱཡམུནཱཏི ཨིདྷ ཋཏྭཱ ཨིམཱསཾ ནདཱིནཾ ཨུཔྤཏྟིཀཐཾ ཀཐེཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨཡཾ ཏཱཝ ཛམྦུདཱིཔོ དསསཧསྶཡོཛནཔརིམཱཎོ, ཏཏྠ ཙཏུསཧསྶཡོཛནཔརིམཱཎོ པདེསོ ཨུདཀེན ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊོ མཧཱསམུདྡོཏི སངྑཾ གཏོ, ཏིསཧསྶཡོཛནཔྤམཱཎེ མནུསྶཱ ཝསནྟི, ཏིསཧསྶཡོཛནཔྤམཱཎེ ཧིམཝཱ པཏིཊྛིཏོ ཨུབྦེདྷེན པཉྩཡོཛནསཏིཀོ ཙཏུརཱསཱིཏིཀཱུཊསཧསྶཔཊིམཎྜིཏོ སམནྟཏོ སནྡམཱནཔཉྩསཏནདཱིཝིཙིཏྟོ, ཡཏྠ ཨཱཡཱམཝིཏྠཱརེན ཙ གམྦྷཱིརཏོ ཙ པཎྞཱསཔཎྞཱསཡོཛནཱ དིཡཌྜྷཡོཛནསཏཔརིམཎྜལཱ ཨནོཏཏྟདཧོ ཀཎྞམུཎྜདཧོ ¶ རཐཀཱརདཧོ ཚདྡནྟདཧོ ཀུཎཱལདཧོ མནྡཱཀིནིདཧོ སཱིཧཔྤཔཱཏདཧོཏི སཏྟ མཧཱསརཱ པཏིཊྛཧནྟི.

ཏེསུ ཨནོཏཏྟོ སུདསྶནཀཱུཊཾ ཙིཏྟཀཱུཊཾ ཀཱལ༹ཀཱུཊཾ གནྡྷམཱདནཀཱུཊཾ ཀེལཱསཀཱུཊནྟི ཨིམེཧི པཉྩཧི པབྦཏེཧི པརིཀྑིཏྟོ. ཏཏྠ སུདསྶནཀཱུཊཾ སོཝཎྞམཡཾ དྭིཡོཛནསཏུབྦེདྷཾ ཨནྟོཝངྐཾ ཀཱཀམུཁསཎྛཱནཾ ཏམེཝ སརཾ པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཏིཊྛཏི, ཙིཏྟཀཱུཊཾ སབྦརཏནམཡཾ, ཀཱལ༹ཀཱུཊཾ ཨཉྫནམཡཾ, གནྡྷམཱདནཀཱུཊཾ སཱནུམཡཾ ཨབྦྷནྟརེ མུགྒཝཎྞཾ, མཱུལགནྡྷོ སཱརགནྡྷོ ཕེགྒུགནྡྷོ ཏཙགནྡྷོ པཔཊིཀཱགནྡྷོ རསགནྡྷོ པཏྟགནྡྷོ པུཔྥགནྡྷོ ཕལགནྡྷོ ¶ གནྡྷགནྡྷོཏི ཨིམེཧི དསཧི གནྡྷེཧི ཨུསྶནྣཾ, ནཱནཔྤཀཱརཨོསདྷསཉྪནྣཾ ཀཱལ༹པཀྑཨུཔོསཐདིཝསེ ཨཱདིཏྟམིཝ ཨངྒཱརཾ ཛལནྟཾ ཏིཊྛཏི, ཀེལཱསཀཱུཊཾ རཛཏམཡཾ. སབྦཱནི སུདསྶནེན སམཱནུབྦེདྷསཎྛཱནཱནི ཏམེཝ སརཾ པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཋིཏཱནི. ཏཱནི སབྦཱནི དེཝཱནུབྷཱཝེན ནཱགཱནུབྷཱཝེན ཙ ཝསྶནྟི, ནདིཡོ ཙེཏེསུ སནྡནྟི. ཏཾ སབྦམྤི ཨུདཀཾ ཨནོཏཏྟམེཝ པཝིསཏི. ཙནྡིམསཱུརིཡཱ དཀྑིཎེན ཝཱ ཨུཏྟརེན ཝཱ གཙྪནྟཱ པབྦཏནྟརེན ཏཏྠ ཨོབྷཱསཾ ཀརོནྟི, ཨུཛུཾ གཙྪནྟཱ ན ཀརོནྟི. ཏེནེཝསྶ ཨནོཏཏྟོ ཏིསངྑཱ ཨུདཔཱདི.

ཏཏྠ མནོཧརསིལཱཏལཱནི ནིམྨཙྪཀཙྪཔཱནི ཕལིཀསདིསནིམྨལོདཀཱནི ནྷཱནཏིཏྠཱནི སུཔཊིཡཏྟཱནི ¶ ཧོནྟི ¶ , ཡེསུ བུདྡྷཱ ཁཱིཎཱསཝཱ ཙ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཙ ཨིདྡྷིམནྟཱ ཙ ཨིསཡོ ནྷཱཡནྟི, དེཝཡཀྑཱདཡོ ཨུདཀཀཱིལ༹ཾ ཀཱིལ༹ནྟི.

ཏསྶ ཙཏཱུསུ པསྶེསུ སཱིཧམུཁཾ, ཧཏྠིམུཁཾ, ཨསྶམུཁཾ, ཨུསབྷམུཁནྟི ཙཏྟཱརི མུཁཱནི ཧོནྟི, ཡེཧི ཙཏསྶོ ནདིཡོ སནྡནྟི. སཱིཧམུཁེན ནིཀྑནྟནདཱིཏཱིརེ སཱིཧཱ བཧུཏརཱ ཧོནྟི, ཧཏྠིམུཁཱདཱིཧི ཧཏྠིཨསྶཨུསབྷཱ. པུརཏྠིམདིསཏོ ནིཀྑནྟནདཱི ཨནོཏཏྟཾ ཏིཀྑཏྟུཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཨིཏརཱ ཏིསྶོ ནདིཡོ ཨནུཔགམྨ པཱཙཱིནཧིམཝནྟེནེཝ ཨམནུསྶཔཐཾ གནྟྭཱ མཧཱསམུདྡཾ པཝིསཏི. པཙྪིམདིསཏོ ཙ ཨུཏྟརདིསཏོ ཙ ནིཀྑནྟནདིཡོཔི ཏཐེཝ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཙྪིམཧིམཝནྟེནེཝ ཨུཏྟརཧིམཝནྟེནེཝ ཙ ཨམནུསྶཔཐཾ གནྟྭཱ མཧཱསམུདྡཾ པཝིསནྟི. དཀྑིཎམུཁཏོ ནིཀྑནྟནདཱི པན ཏཾ ཏིཀྑཏྟུཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཨུཏྟརེན ཨུཛུཀཾ པཱསཱཎཔིཊྛེནེཝ སཊྛི ཡོཛནཱནི གནྟྭཱ པབྦཏཾ པཧརིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡ པརིཀྑེཔེན ཏིགཱཝུཏཔྤམཱཎཱ ཨུདཀདྷཱརཱ ཧུཏྭཱ ཨཱཀཱསེན སཊྛི ཡོཛནཱནི གནྟྭཱ ཏིཡགྒལེ༹ ནཱམ པཱསཱཎེ པཏིཏཱ, པཱསཱཎོ ཨུདཀདྷཱརཱཝེགེན བྷིནྣོ. ཏཏྠ པཉྙཱསཡོཛནཔྤམཱཎཱ ཏིཡགྒལཱ༹ ནཱམ མཧཱཔོཀྑརཎཱི ཛཱཏཱ, པོཀྑརཎིཡཱ ཀཱུལཾ བྷིནྡིཏྭཱ པཱསཱཎཾ པཝིསིཏྭཱ སཊྛི ཡོཛནཱནི གཏཱ. ཏཏོ གྷནཔཐཝིཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཨུམྨངྒེན སཊྛི ཡོཛནཱནི གནྟྭཱ གིཉྫྷཾ ནཱམ ཏིརཙྪཱནཔབྦཏཾ པཧརིཏྭཱ ཧཏྠཏལེ པཉྩངྒུལིསདིསཱ པཉྩ དྷཱརཱ ཧུཏྭཱ པཝཏྟཏི. སཱ ¶ ཏིཀྑཏྟུཾ ཨནོཏཏྟཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ གཏཊྛཱནེ ཨཱཝཏྟགངྒཱཏི ཝུཙྩཏི ¶ . ཨུཛུཀཾ པཱསཱཎཔིཊྛེན སཊྛི ཡོཛནཱནི གཏཊྛཱནེ ཀཎྷགངྒཱ, ཨཱཀཱསེན སཊྛི ཡོཛནཱནི གཏཊྛཱནེ ཨཱཀཱསགངྒཱ, ཏིཡགྒལ༹པཱསཱཎེ པཉྙཱསཡོཛནོཀཱསེ ཋིཏཱ ཏིཡགྒལ༹པོཀྑརཎཱི, ཀཱུལཾ བྷིནྡིཏྭཱ པཱསཱཎཾ པཝིསིཏྭཱ སཊྛི ཡོཛནཱནི གཏཊྛཱནེ བཧལགངྒཱཏི, ཨུམངྒེན སཊྛི ཡོཛནཱནི གཏཊྛཱནེ ཨུམངྒགངྒཱཏི ཝུཙྩཏི. ཝིཉྫྷཾ ནཱམ ཏིརཙྪཱནཔབྦཏཾ པཧརིཏྭཱ པཉྩ དྷཱརཱ ཧུཏྭཱ པཝཏྟནཊྛཱནེ པན གངྒཱ, ཡམུནཱ, ཨཙིརཝཏཱི, སརབྷཱུ, མཧཱིཏི པཉྩ སངྑཾ གཏཱ. ཨེཝམེཏཱ པཉྩ མཧཱནདིཡོ ཧིམཝནྟཏོ པཝཏྟནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ.

སཝནྟིཡོཏི ཡཱ ཀཱཙི སཝམཱནཱ གཙྪནྟཱི མཧཱནདིཡོ ཝཱ ཀུནྣདིཡོ ཝཱ. ཨཔྤེནྟཱིཏི ཨལླཱིཡནྟི ཨོསརནྟི. དྷཱརཱཏི ཝུཊྛིདྷཱརཱ. པཱུརཏྟནྟི པུཎྞབྷཱཝོ. མཧཱསམུདྡསྶ ཧི ཨཡཾ དྷམྨཏཱ – ‘‘ཨིམསྨིཾ ཀཱལེ དེཝོ མནྡོ ཛཱཏོ, ཛཱལཀྑིཔཱདཱིནི ཨཱདཱཡ མཙྪཀཙྪཔེ གཎྷིསྶཱམཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨིམསྨིཾ ཀཱལེ མཧནྟཱ ཝུཊྛི, ལབྷིསྶཱམ ནུ ཁོ པིཊྛིཔསཱརཎཊྛཱན’’ནྟི ཝཱ ¶ ཝཏྟུཾ ན སཀྐཱ. པཋམཀཔྤིཀཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཧི ཡཾ སིནེརུམེཁལཾ ཨཱཧཙྩ ཨུདཀཾ ཋིཏཾ, ཏཏོ ཨེཀངྒུལམཏྟམྤི ཨུདཀཾ ནེཝ ཧེཊྛཱ ཨོསཱིདཏི, ན ཨུདྡྷཾ ཨུཏྟརཏི. ཨེཀརསོཏི ཨསམྦྷིནྣརསོ.

མུཏྟཱཏི ཁུདྡཀམཧནྟཝཊྚདཱིགྷཱདིབྷེདཱ ཨནེཀཝིདྷཱ ¶ . མཎཱིཏི རཏྟནཱིལཱདིབྷེདོ ཨནེཀཝིདྷོ. ཝེལུ༹རིཡོཏི ཝཾསཝཎྞསིརཱིསཔུཔྥཝཎྞཱདིབྷེདོ ཨནེཀཝིདྷོ. སངྑོཏི དཀྑིཎཱཝཊྚཏམྦཀུཙྪིཀདྷམནསངྑཱདིབྷེདོ ཨནེཀཝིདྷོ. སིལཱཏི སེཏཀཱལ༹མུགྒཝཎྞཱདིབྷེདོ ཨནེཀཝིདྷཱ. པཝཱལ༹ནྟི ཁུདྡཀམཧནྟརཏྟགྷནརཏྟཱདིབྷེདཾ ཨནེཀཝིདྷཾ. མསཱརགལླནྟི ཀབརམཎི. ནཱགཱཏི ཨཱུམིཔིཊྛཝཱསིནོཔི ཝིམཱནཊྛཀཱ ནཱགཱཔི.

ཨཊྛ པཧཱརཱདཱཏི སཏྠཱ ཨཊྛཔི དྷམྨེ ཝཏྟུཾ སཀྐོཏི, སོལ༹སཔི བཱཏྟིཾསཔི ཙཏུསཊྛིཔི སཧསྶམྤི, པཧཱརཱདེན པན ཨཊྛ ཀཐིཏཱ, ཨཧམྤི ཏེཧེཝ སརིཀྑཀེ ཀཏྭཱ ཀཐེསྶཱམཱིཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨེཝམཱཧ. ཨནུཔུབྦསིཀྑཱཏིཨཱདཱིསུ ཨནུཔུབྦསིཀྑཱཡ ཏིསྶོ སིཀྑཱ གཧིཏཱ, ཨནུཔུབྦཀིརིཡཱཡ ཏེརས དྷུཏངྒཱནི, ཨནུཔུབྦཔཊིཔདཱཡ སཏྟ ཨནུཔསྶནཱ ཨཊྛཱརས མཧཱཝིཔསྶནཱ ཨཊྛཏིཾས ཨཱརམྨཎཝིབྷཏྟིཡོ སཏྟཏིཾས བོདྷཔཀྑིཡདྷམྨཱ ¶ . ན ཨཱཡཏཀེནེཝ ཨཉྙཱཔཊིཝེདྷོཏི མཎྜཱུཀསྶ ཨུཔྤཏིཏྭཱ གམནཾ ཝིཡ ཨཱདིཏོཝ སཱིལཔཱུརཎཱདིཾ ཨཀཏྭཱ ཨརཧཏྟཔྤཊིཝེདྷོ ནཱམ ནཏྠི, པཊིཔཱཊིཡཱ པན སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱཡོ པཱུརེཏྭཱཝ སཀྐཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྟུནྟི ཨཏྠོ.

ཨཱརཀཱཝཱཏི དཱུརེཡེཝ. ན ཏེན ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ ཨཱུནཏྟཾ ཝཱ པཱུརཏྟཾ ཝཱཏི ཨསངྑྱེཡྻེཔི ཀཔྤེ བུདྡྷེསུ ཨནུཔྤནྣེསུ ཨེཀསཏྟོཔི པརིནིབྦཱཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཏདཱཔི ‘‘ཏུཙྪཱ ནིབྦཱནདྷཱཏཱུ’’ཏི ན ¶ སཀྐཱ ཝཏྟུཾ. བུདྡྷཀཱལེ ཙ པན ཨེཀེཀསྨིཾ སམཱགམེ ཨསངྑྱེཡྻཱཔི སཏྟཱ ཨམཏཾ ཨཱརཱདྷེནྟི, ཏདཱཔི ན སཀྐཱ ཝཏྟུཾ – ‘‘པཱུརཱ ནིབྦཱནདྷཱཏཱུ’’ཏི.

༡༠. ཨུཔོསཐསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༠. དསམེ ནིསིནྣོ ཧོཏཱིཏི ཨུཔོསཐཀརཎཏྠཱཡ ཨུཔཱསིཀཱཡ རཏནཔཱསཱདེ ནིསིནྣོ. ནིསཛྫ པན བྷིཀྑཱུནཾ ཙིཏྟཱནི ཨོལོཀེནྟོ ཨེཀཾ དུསྶཱིལཔུགྒལཾ དིསྭཱ ‘‘སཙཱཧཾ ཨིམསྨིཾ པུགྒལེ ¶ ནིསིནྣེཡེཝ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསིསྶཱམི, སཏྟདྷཱ ཏསྶ མུདྡྷཱ ཕལིསྶཏཱི’’ཏི ཏསྶ ཨནུཀམྤཱཡ ཏུཎྷཱིཡེཝ ཨཧོསི. ཨབྷིཀྐནྟཱཏི ཨཏིཀྐནྟཱ པརིཀྑཱིཎཱ. ཨུདྡྷསྟེ ཨརུཎེཏི ཨུགྒཏེ ཨརུཎསཱིསེ. ནནྡིམུཁིཡཱཏི ཏུཊྛམུཁིཡཱ. ཨཔརིསུདྡྷཱ, ཨཱནནྡ, པརིསཱཏི ‘‘ཨསུཀཔུགྒལོ ཨཔརིསུདྡྷོ’’ཏི ཨཝཏྭཱ ‘‘ཨཔརིསུདྡྷཱ, ཨཱནནྡ, པརིསཱ’’ཏི ཨཱཧ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

མཧཱཝགྒོ དུཏིཡོ.

༣. གཧཔཏིཝགྒོ

༡. པཋམཨུགྒསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༡. ཏཏིཡསྶ པཋམེ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདཱིཏི ཏསྶ ཀིར གྷརེ པཉྩནྣཾ བྷིཀྑུསཏཱནཾ པཉྩ ཨཱསནསཏཱནི ནིཙྩཾ པཉྙཏྟཱནེཝ ཧོནྟི, ཏེསུ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. ཏཾ སུཎཱཧཱིཏི ཏེ སུཎཱཧི, ཏཾ ཝཱ ཨཊྛཝིདྷཾ ཨཙྪརིཡདྷམྨཾ སུཎཱཧི. ཙིཏྟཾ པསཱིདཱིཏི ‘‘བུདྡྷོ ནུ ཁོ ན བུདྡྷོ ནུ ཁོ’’ཏི ཝིཏཀྐམཏྟམྤི ན ཨུཔྤཛྫི, ཨཡམེཝ བུདྡྷོཏི ཙིཏྟུཔྤཱདོ པསནྣོ ཨནཱཝིལོ ཨཧོསི. སཀཱནི ཝཱ ཉཱཏིཀུལཱནཱིཏི ཨཏྟནོ ཡཱཔནམཏྟཾ དྷནཾ ¶ གཧེཏྭཱ ཉཱཏིགྷརཱནི གཙྪཏུ. ཀསྶ ཝོ དམྨཱིཏི ཀཏརཔུརིསསྶ ཏུམྷེ དདཱམི, ཨཱརོཙེཐ མེ ཨཏྟནོ ཨདྷིཔྤཱཡཾ. ཨཔྤཊིཝིབྷཏྟཱཏི ¶ ‘‘ཨེཏྟཀཾ དསྶཱམི ཨེཏྟཀཾ ན དསྶཱམི, ཨིདཾ དསྶཱམི ཨིདཾ ན དསྶཱམཱི’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེནྟེན ཧི པཊིཝིབྷཏྟཱ ནཱམ ཧོཏི, མཡ྄ཧཾ པན ན ཨེཝཾ. ཨཐ ཁོ སངྒྷིཀཱ ཝིཡ གཎསནྟཀཱ ཝིཡ ཙ སཱིལཝནྟེཧི སདྡྷིཾ སཱདྷཱརཎཱཡེཝ. སཀྐཙྩཾཡེཝ པཡིརུཔཱསཱམཱིཏི སཧཏྠཱ ཨུཔཊྛཧཱམི, ཙིཏྟཱིཀཱརེན ཨུཔསངྐམཱམི.

ཨནཙྪརིཡཾ ཁོ པན མཾ, བྷནྟེཏི, བྷནྟེ, ཡཾ མཾ དེཝཏཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཝཾ ཨཱརོཙེནྟི, ཨིདཾ ན ཨཙྪརིཡཾ. ཡཾ པནཱཧཾ ཏཏོནིདཱནཾ ཙིཏྟསྶ ཨུཎྞཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཏཾ ཨེཝ ཨཙྪརིཡནྟི ¶ ཝདཏི. སཱདྷུ སཱདྷུ, བྷིཀྑཱུཏི ཨེཏྠ ཀིཉྩཱཔི བྷིཀྑུཾ ཨཱམནྟེཏི, ཨུཔཱསཀསྶེཝ པན ཝེཡྻཱཀརཎསམྤཧཾསནེ ཨེས སཱདྷུཀཱརོཏི ཝེདིཏབྦོ.

༢. དུཏིཡཨུགྒསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༢. དུཏིཡེ ནཱགཝནེཏི ཏསྶ ཀིར སེཊྛིནོ ནཱགཝནཾ ནཱམ ཨུཡྻཱནཾ, སོ ཏཏྠ པུརེབྷཏྟཾ གནྡྷམཱལཱདཱིནི གཱཧཱཔེཏྭཱ ཨུཡྻཱནཀཱིལི༹ཀཾ ཀཱིལི༹ཏུཀཱམོ གནྟྭཱ པརིཙཱརིཡམཱནོ བྷགཝནྟཾ ཨདྡས. སཧ དསྶནེནེཝསྶ པུརིམནཡེནེཝ ཙིཏྟཾ པསཱིདི, སུརཱཔཱནེན ཙ ཨུཔྤནྣམནྡོ ཏངྑཎཾཡེཝ པཧཱིཡི. ཏཾ སནྡྷཱཡེཝམཱཧ. ཨོཎོཛེསིནྟི ཨུདཀཾ ཧཏྠེ པཱཏེཏྭཱ ཨདཱསིཾ. ཨསུཀོཏི ཨམུཀོ. སམཙིཏྟོཝ དེམཱིཏི ‘‘ཨིམསྶ ཐོཀཾ, ཨིམསྶ བཧུཀ’’ནྟི ཨེཝཾ ཙིཏྟནཱནཏྟཾ ན ཀརོམི, དེཡྻདྷམྨཾ པན ཨེཀསདིསཾ ཀརོམཱིཏི དསྶེཏི. ཨཱརོཙེནྟཱིཏི ¶ ཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ ཨཱརོཙེནྟི. ནཏྠི ཏཾ སཾཡོཛནནྟི ཨིམིནཱ ཨུཔཱསཀོ ཨཏྟནོ ཨནཱགཱམིཕལཾ བྱཱཀརོཏི.

༣. པཋམཧཏྠཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༣. ཏཏིཡེ ཧཏྠཀོ ཨཱལ༹ཝཀོཏི བྷགཝཏཱ ཨཱལ༹ཝཀཡཀྑསྶ ཧཏྠཏོ ཧཏྠེཧི སམྤཊིཙྪིཏཏྟཱ ཧཏྠཀོཏི ལདྡྷནཱམོ རཱཛཀུམཱརོ. སཱིལཝཱཏི པཉྩསཱིལདསསཱིལེན སཱིལཝཱ. ཙཱགཝཱཏི ཙཱགསམྤནྣོ. ཀཙྩིཏྠ, བྷནྟེཏི, བྷནྟེ, ཀཙྩི ཨེཏྠ བྷགཝཏོ བྱཱཀརཎཊྛཱནེ. ཨཔྤིཙྪོཏི ཨདྷིགམཔྤིཙྪཏཱཡ ཨཔྤིཙྪོ.

༤. དུཏིཡཧཏྠཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༤. ཙཏུཏྠེ ¶ པཉྩམཏྟེཧི ཨུཔཱསཀསཏེཧཱིཏི སོཏཱཔནྣསཀདཱགཱམཱིནཾཡེཝ ཨརིཡསཱཝཀཨུཔཱསཀཱནཾ པཉྩཧི སཏེཧི པརིཝུཏོ བྷུཏྟཔཱཏརཱསོ གནྡྷམཱལཝིལེཔེནཙུཎྞཱནི གཧེཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི. སངྒཧཝཏྠཱུནཱིཏི སངྒཎྷནཀཱརཎཱནི. ཏེཧཱཧནྟི ཏེཧི ཨཧཾ. ཏཾ དཱནེན སངྒཎྷཱམཱིཏི ནངྒལབལིབདྡབྷཏྟབཱིཛཱདཱིནི ཙེཝ གནྡྷམཱལམཱུལཱདཱིནི ཙ དཏྭཱ སངྒཎྷཱམི. པེཡྻཝཛྫེནཱཏི ཨམྨ, ཏཱཏ, བྷཱཏར, བྷགིནཱིཏིཨཱདིཀེན ཀཎྞསུཁེན མུདུཀེན པིཡཝཙནེན སངྒཎྷཱམི. ཨཏྠཙརིཡཱཡཱཏི ‘‘ཨིམསྶ དཱནེན ཝཱ པིཡཝཙནེན ཝཱ ཀིཙྩཾ ནཏྠི, ཨཏྠཙརིཡཱཡ སངྒཎྷིཏབྦཡུཏྟཀོ ¶ ཨཡ’’ནྟི ཉཏྭཱ ཨུཔྤནྣཀིཙྩནིཏྠརཎསངྑཱཏཱཡ ཨཏྠཙརིཡཱཡ སངྒཎྷཱམི. སམཱནཏྟཏཱཡཱཏི ‘‘ཨིམསྶ དཱནཱདཱིཧི ཀིཙྩཾ ནཏྠི, སམཱནཏྟཏཱཡ ¶ སངྒཎྷིཏབྦོ ཨཡ’’ནྟི ཨེཀཏོ ཁཱདནཔིཝནནིསཛྫཱདཱིཧི ཨཏྟནཱ སམཱནཾ ཀཏྭཱ སངྒཎྷཱམི. དལིདྡསྶ ཁོ ནོ ཏཐཱ སོཏབྦཾ མཉྙནྟཱིཏི དལིདྡསྶ ཀིཉྩི དཱཏུཾ ཝཱ ཀཱཏུཾ ཝཱ ཨསཀྐོནྟསྶ, ཡཐཱ དལིདྡསྶ ནོ ཏཐཱ སོཏབྦཾ མཉྙནྟི, མམ པན སོཏབྦཾ མཉྙནྟི, དིནྣོཝཱདེ ཏིཊྛནྟི, ན མེ ཨནུསཱསནིཾ ཨཏིཀྐམིཏབྦཾ མཉྙནྟི. ཡོནི ཁོ ཏྱཱཡནྟི ཨུཔཱཡོ ཁོ ཏེ ཨཡཾ. ཨིམེསུ པན དྭཱིསུཔི སུཏྟེསུ སཏྠཱརཱ སཱིལཙཱགཔཉྙཱ མིསྶཀཱ ཀཐིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

༥-༦. མཧཱནཱམསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༢༥-༢༦. པཉྩམེ ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑིཏཱ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠཱནཏྠཾ ཀཱརཎཱཀཱརཎཾ ཨུཔཔརིཀྑིཏཱ ཧོཏི. ཚཊྛེ སདྡྷཱསཱིལཙཱགཱ མིསྶཀཱ ཀཐིཏཱ.

༧. པཋམབལསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༧. སཏྟམེ ཨུཛ྄ཛྷཏྟིབལཱཏི ཨུཛ྄ཛྷཱནབལཱ. བཱལཱནཉྷི ‘‘ཡཾ ཨསུཀོ ཨིདཉྩིདཉྩ ཨཱཧ, མཾ སོ ཨཱཧ, ན ཨཉྙ’’ནྟི ཨེཝཾ ཨུཛ྄ཛྷཱནམེཝ བལཾ. ནིཛ྄ཛྷཏྟིབལཱཏི ‘‘ན ཨིདཾ ཨེཝཾ, ཨེཝཾ ནཱམེཏ’’ནྟི ཨཏྠཱནཏྠནིཛ྄ཛྷཱཔནཾཡེཝ བལཾ. པཊིསངྑཱནབལཱཏི པཙྩཝེཀྑཎབལཱ. ཁནྟིབལཱཏི ཨདྷིཝཱསནབལཱ.

༨. དུཏིཡབལསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༨. ཨཊྛམེ ¶ བལཱནཱིཏི ཉཱཎབལཱནི. ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ པཊིཛཱནཱཏཱིཏི ཨརཧཏྟཾ པཊིཛཱནཱཏི. ཨནིཙྩཏོཏི ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝཱཀཱརེན. ཡཐཱབྷཱུཏནྟི ཡཐཱསབྷཱཝཏོ. སམྨཔྤཉྙཱཡཱཏི སཧཝིཔསྶནཱཡ མགྒཔཉྙཱཡ. ཨངྒཱརཀཱསཱུཔམཱཏི ¶ སནྟཱཔནཊྛེན ཨངྒཱརཀཱསུཡཱ ཨུཔམིཏཱ ཨིམེ ཀཱམཱཏི. ཝིཝེཀནིནྣནྟི ཕལསམཱཔཏྟིཝསེན ནིབྦཱནནིནྣཾ. ཝིཝེཀཊྛནྟི ཀིལེསེཧི ཝཛྫིཏཾ དཱུརཱིབྷཱུཏཾ ཝཱ. ནེཀྑམྨཱབྷིརཏནྟི པབྦཛྫཱབྷིརཏཾ. བྱནྟིབྷཱུཏནྟི ཝིགཏནྟབྷཱུཏཾ ཨེཀདེསེནཱཔི ཨནལླཱིནཾ ཝིསཾཡུཏྟཾ ཝིསཾསཊྛཾ. ཨཱསཝཊྛཱནིཡེཧཱིཏི སམྤཡོགཝསེན ཨཱསཝཱནཾ ཀཱརཎབྷཱུཏེཧི, ཀིལེསདྷམྨེཧཱིཏི ¶ ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ བྱནྟིབྷཱུཏནྟི ཝིགཏཝཱཡནྟི ཨཏྠོ. ཀུཏོ? སབྦསོ ཨཱསཝཊྛཱནིཡེཧི དྷམྨེཧི, སབྦེཧི ཏེབྷཱུམཀདྷམྨེཧཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཨརིཡམགྒོ ལོཀིཡལོཀུཏྟརོ ཀཐིཏོ.

༩. ཨཀྑཎསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༩. ནཝམེ ཁཎེ ཀིཙྩཱནི ཀརོཏཱིཏི ཁཎཀིཙྩོ, ཨོཀཱསཾ ལབྷིཏྭཱཝ ཀིཙྩཱནི ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ. དྷམྨོཏི ཙཏུསཙྩདྷམྨོ. ཨོཔསམིཀོཏི ཀིལེསཱུཔསམཱཝཧོ. པརིནིབྦཱཡིཀོཏི ཀིལེསཔརིནིབྦཱནཀརོ. ཙཏུམགྒཉཱཎསངྑཱཏཾ སམྦོདྷིཾ གཙྪཏི སམྤཱཔུཎཱཏཱིཏི སམྦོདྷགཱམཱི. དཱིགྷཱཡུཀཾ དེཝནིཀཱཡནྟི ཨིདཾ ཨསཉྙཾ དེཝནིཀཱཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཨཝིཉྙཱཏཱརེསཱུཏི ཨཏིཝིཡ ཨཝིཉྙཱུསུ.

སུཔྤཝེདིཏེཏི སུཀཐིཏེ. ཨནྟརཱཡིཀཱཏི ཨནྟརཱཡཀརཱ. ཁཎོ ཝེ མཱ ཨུཔཙྩགཱཏི ཨཡཾ ལདྡྷོ ཁཎོ མཱ ཨཏིཀྐམི. ཨིདྷ ¶ ཙེཝ ནཾ ཝིརཱདྷེཏཱིཏི སཙེ ཀོཙི པམཏྟཙཱརཱི ཨིདྷ ཨིམཾ ཁཎཾ ལབྷིཏྭཱཔི སདྡྷམྨསྶ ནིཡཱམཏཾ ཨརིཡམགྒཾ ཝིརཱདྷེཏི ན སམྤཱདེཏི. ཨཏཱིཏཏྠོཏི ཧཱཔིཏཏྠོ. ཙིརཏྟཾ ཨནུཏཔིསྶཏཱིཏི ཙིརརཏྟཾ སོཙིསྶཏི. ཡཐཱ ཧི ‘‘ཨསུཀཊྛཱནེ བྷཎྜཾ སམུཔྤནྣ’’ནྟི སུཏྭཱ ཨེཀོ ཝཱཎིཛོ ན གཙྪེཡྻ, ཨཉྙེ གནྟྭཱ གཎྷེཡྻུཾ, ཏེསཾ ཏཾ ཨཊྛགུཎམྤི དསགུཎམྤི བྷཝེཡྻ. ཨཐ ཨིཏརོ ‘‘མམ ཨཏྠོ ཨཏིཀྐནྟོ’’ཏི ཨནུཏཔེཡྻ, ཨེཝཾ ཡོ ཨིདྷ ཁཎཾ ལབྷིཏྭཱ ཨཔྤཊིཔཛྫནྟོ སདྡྷམྨསྶ ནིཡཱམཏཾ ཝིརཱདྷེཏི, སོ ཨཡཾ ཝཱཎིཛོཝ ཨཏཱིཏཏྠོ ¶ ཙིརཾ ཨནུཏཔིསྶཏི སོཙིསྶཏི. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ ཨཝིཛྫཱནིཝུཏོཏི ཏཐཱ. པཙྩཝིདུནྟི པཊིཝིཛ྄ཛྷིཾསུ. སཾཝརཱཏི སཱིལསཾཝརཱ. མཱརདྷེཡྻཔརཱནུགེཏི མཱརདྷེཡྻསངྑཱཏཾ སཾསཱརཾ ཨནུགཏེ. པཱརངྒཏཱཏི ནིབྦཱནཾ གཏཱ. ཡེ པཏྟཱ ཨཱསཝཀྑཡནྟི ཡེ ཨརཧཏྟཾ པཏྟཱ. ཨེཝམིདྷ གཱཐཱསུ ཝཊྚཝིཝཊྚཾ ཀཐིཏཾ.

༡༠. ཨནུརུདྡྷམཧཱཝིཏཀྐསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༠. དསམེ ཙེཏཱིསཱུཏི ཙེཏིནཱམཀཱནཾ རཱཛཱུནཾ ནིཝཱསཊྛཱནཏྟཱ ཨེཝཾལདྡྷཝོཧཱརེ རཊྛེ. པཱཙཱིནཝཾསདཱཡེཏི དསབལསྶ ཝསནཊྛཱནཏོ པཱཙཱིནདིསཱཡ ¶ ཋིཏེ ཝཾསདཱཡེ ནཱིལོབྷཱསེཧི ཝེལཱུ༹ཧི སཉྪནྣེ ¶ ཨརཉྙེ. ཨེཝཾ ཙེཏསོ པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདཱིཏི ཐེརོ ཀིར པབྦཛིཏྭཱ པཋམཨནྟོཝསྶམྷིཡེཝ སམཱཔཏྟིལཱབྷཱི ཧུཏྭཱ སཧསྶལོཀདྷཱཏུདསྶནསམཏྠཾ དིབྦཙཀྑུཉཱཎཾ ཨུཔྤཱདེསི. སོ སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཨིདྷཱཧཾ, ཨཱཝུསོ སཱརིཔུཏྟ, དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན སཧསྶལོཀཾ ཨོལོཀེམི. ཨཱརདྡྷཾ ཁོ པན མེ ཝཱིརིཡཾ ཨསལླཱིནཾ, ཨུཔཊྛིཏཱ སཏི ཨསམྨུཊྛཱ, པསྶདྡྷོ ཀཱཡོ ཨསཱརདྡྷོ, སམཱཧིཏཾ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ. ཨཐ ཙ པན མེ ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཾ ན ཝིམུཙྩཏཱི’’ཏི. ཨཐ ནཾ ཐེརོ ཨཱཧ – ‘‘ཡཾ ཁོ ཏེ, ཨཱཝུསོ ཨནུརུདྡྷ, ཨེཝཾ ཧོཏི ‘ཨཧཾ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ…པེ… ཨོལོཀེམཱི’ཏི, ཨིདཾ ཏེ མཱནསྨིཾ. ཡམྤི ཏེ, ཨཱཝུསོ, ཨནུརུདྡྷ ཨེཝཾ ཧོཏི ‘ཨཱརདྡྷཾ ཁོ པན མེ ཝཱིརིཡཾ…པེ… ཨེཀགྒ’ནྟི, ཨིདཾ ཏེ ཨུདྡྷཙྩསྨིཾ. ཡམྤི ཏེ, ཨཱཝུསོ ཨནུརུདྡྷ, ཨེཝཾ ཧོཏི ‘ཨཐ ཙ པན མེ ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཾ ན ཝིམུཙྩཏཱི’ཏི, ཨིདཾ ཏེ ཀུཀྐུཙྩསྨིཾ. སཱདྷུ ཝཏཱཡསྨཱ ཨནུརུདྡྷོ ཨིམེ ཏཡོ དྷམྨེ པཧཱཡ ཨིམེ ཏཡོ དྷམྨེ ཨམནསིཀརིཏྭཱ ཨམཏཱཡ དྷཱཏུཡཱ ཙིཏྟཾ ཨུཔསཾཧརཏཱུ’’ཏི ཨེཝམསྶ ཐེརོ ཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐེསི. སོ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ ཙེཏིརཊྛཾ གནྟྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ ཨཊྛམཱསཾ ཙངྐམེན ཝཱིཏིནཱམེསི. སོ པདྷཱནཝེགནིམྨཐིཏཏྟཱ ཀིལནྟཀཱཡོ ཨེཀསྶ ཝེལུ༹གུམྦསྶ ཧེཊྛཱ ནིསཱིདི. ཨཐསྶཱཡཾ ཨེཝཾ ཙེཏསོ པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི, ཨེས མཧཱཔུརིསཝིཏཀྐོ ཨུཔྤཛྫཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨཔྤིཙྪསྶཱཏི ¶ ཨེཏྠ པཙྩཡཔྤིཙྪོ, ཨདྷིགམཔྤིཙྪོ, པརིཡཏྟིཨཔྤིཙྪོ, དྷུཏངྒཔྤིཙྪོཏི ཙཏྟཱརོ ཨཔྤིཙྪཱ. ཏཏྠ ¶ པཙྩཡཔྤིཙྪོ བཧུཾ དེནྟེ ཨཔྤཾ གཎྷཱཏི, ཨཔྤཾ དེནྟེ ཨཔྤཏརཾ གཎྷཱཏི, ན ཨནཝསེསགྒཱཧཱི ཧོཏི. ཨདྷིགམཔྤིཙྪོ མཛ྄ཛྷནྟིཀཏྠེརོ ཝིཡ ཨཏྟནོ ཨདྷིགམཾ ཨཉྙེསཾ ཛཱནིཏུཾ ན དེཏི. པརིཡཏྟིཨཔྤིཙྪོ ཏེཔིཊཀོཔི སམཱནོ ན བཧུསྶུཏབྷཱཝཾ ཛཱནཱཔེཏུཀཱམོ ཧོཏི སཱཀེཏཏིསྶཏྠེརོ ཝིཡ. དྷུཏངྒཔྤིཙྪོ དྷུཏངྒཔརིཧརཎབྷཱཝཾ ཨཉྙེསཾ ཛཱནིཏུཾ ན དེཏི དྭེབྷཱཏིཀཏྠེརེསུ ཛེཊྛཏྠེརོ ཝིཡ. ཝཏྠུ ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཀཐིཏཾ. ཨཡཾ དྷམྨོཏི ཨེཝཾ སནྟགུཎནིགུཧནེན ཙ པཊིགྒཧཎེ མཏྟཉྙུཏཱཡ ཙ ཨཔྤིཙྪསྶ པུགྒལསྶ ཨཡཾ ནཝལོཀུཏྟརདྷམྨོ སམྤཛྫཏི, ནོ མཧིཙྪསྶ. ཨེཝཾ སབྦཏྠ ཡོཛེཏབྦཾ.

སནྟུཊྛསྶཱཏི ཙཏཱུསུ པཙྩཡེསུ ཏཱིཧི སནྟོསེཧི སནྟུཊྛསྶ. པཝིཝིཏྟསྶཱཏི ཀཱཡཙིཏྟཨུཔདྷིཝིཝེཀེཧི ཝིཝིཏྟསྶ. ཏཏྠ ཀཱཡཝིཝེཀོ ནཱམ གཎསངྒཎིཀཾ ཝིནོདེཏྭཱ ཨཱརམྦྷཝཏྠུཝསེན ཨེཀཱིབྷཱཝོ. ཨེཀཱིབྷཱཝམཏྟེནེཝ ཀམྨཾ ན ནིཔྥཛྫཏཱིཏི ཀསིཎཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ ¶ ནིབྦཏྟེཏི, ཨཡཾ ཙིཏྟཝིཝེཀོ ནཱམ. སམཱཔཏྟིམཏྟེནེཝ ཀམྨཾ ན ནིཔྥཛྫཏཱིཏི ཛྷཱནཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ སངྑཱརེ སམྨསིཏྭཱ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི, ཨཡཾ སབྦཱཀཱརཏོ ཨུཔདྷིཝིཝེཀོ ནཱམ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘ཀཱཡཝིཝེཀོ ཙ ཝིཝེཀཊྛཀཱཡཱནཾ ནེཀྑམྨཱབྷིརཏཱནཾ, ཙིཏྟཝིཝེཀོ ཙ པརིསུདྡྷཙིཏྟཱནཾ པརམཝོདཱནཔྤཏྟཱནཾ, ཨུཔདྷིཝིཝེཀོ ཙ ནིརུཔདྷཱིནཾ པུགྒལཱནཾ ཝིསངྑཱརགཏཱན’’ནྟི (མཧཱནི. ༧, ༤༩).

སངྒཎིཀཱརཱམསྶཱཏི ¶ གཎསངྒཎིཀཱཡ ཙེཝ ཀིལེསསངྒཎིཀཱཡ ཙ རཏསྶ. ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡསྶཱཏི ཀཱཡིཀཙེཏསིཀཝཱིརིཡཝསེན ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡསྶ. ཨུཔཊྛིཏསྶཏིསྶཱཏི ཙཏུསཏིཔཊྛཱནཝསེན ཨུཔཊྛིཏསྶཏིསྶ. སམཱཧིཏསྶཱཏི ཨེཀགྒཙིཏྟསྶ. པཉྙཝཏོཏི ཀམྨསྶཀཏཔཉྙཱཡ པཉྙཝཏོ.

སཱདྷུ སཱདྷཱུཏི ཐེརསྶ ཝིཏཀྐཾ སམྤཧཾསེནྟོ ཨེཝམཱཧ. ཨིམཾ ཨཊྛམནྟི སཏྟ ནིདྷཱི ལདྡྷཔུརིསསྶ ཨཊྛམཾ དེནྟོ ཝིཡ, སཏྟ མཎིརཏནཱནི, སཏྟ ཧཏྠིརཏནཱནི, སཏྟ ཨསྶརཏནཱནི ལདྡྷཔུརིསསྶ ཨཊྛམཾ དེནྟོ ཝིཡ སཏྟ མཧཱཔུརིསཝིཏཀྐེ ཝིཏཀྐེཏྭཱ ཋིཏསྶ ཨཊྛམཾ ཨཱཙིཀྑནྟོ ཨེཝམཱཧ. ནིཔྤཔཉྩཱརཱམསྶཱཏི ¶ ཏཎྷཱམཱནདིཊྛིཔཔཉྩརཧིཏཏྟཱ ནིཔྤཔཉྩསངྑཱཏེ ནིབྦཱནཔདེ ཨབྷིརཏསྶ. ཨིཏརཾ ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. པཔཉྩཱརཱམསྶཱཏི ཡཐཱཝུཏྟེསུ པཔཉྩེསུ ཨབྷིརཏསྶ. ཨིཏརཾ ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ.

ཡཏོཏི ཡདཱ. ཏཏོཏི ཏདཱ. ནཱནཱརཏྟཱནནྟི ནིལཔཱིཏལོཧིཏོདཱཏཝཎྞེཧི ནཱནཱརཛནེཧི རཏྟཱནཾ. པཾསུཀཱུལནྟི ཏེཝཱིསཏིཡཱ ཁེཏྟེསུ ཋིཏཔཾསུཀཱུལཙཱིཝརཾ. ཁཱཡིསྶཏཱིཏི ཡཐཱ ཏསྶ པུབྦཎྷསམཡཱདཱིསུ ཡསྨིཾ སམཡེ ཡཾ ཨིཙྪཏི, ཏསྨིཾ སམཡེ ཏཾ པཱརུཔནྟསྶ སོ དུསྶཀརཎྜཀོ མནཱཔོ ཧུཏྭཱ ཁཱཡཏི, ཨེཝཾ ཏུཡ྄ཧམྤི ཙཱིཝརསནྟོསམཧཱཨརིཡཝཾསེན ཏུཊྛསྶ ཝིཧརཏོ པཾསུཀཱུལཙཱིཝརཾ ཁཱཡིསྶཏི ཨུཔཊྛཧིསྶཏི. རཏིཡཱཏི རཏིཨཏྠཱཡ. ཨཔརིཏསྶཱཡཱཏི ཏཎྷཱདིཊྛིཔརིཏསྶནཱཧི ཨཔརིཏསྶནཏྠཱཡ. ཕཱསུཝིཧཱརཱཡཱཏི ¶ སུཁཝིཧཱརཏྠཱཡ. ཨོཀྐམནཱཡ ནིབྦཱནསྶཱཏི ཨམཏཾ ནིབྦཱནཾ ཨོཏརཎཏྠཱཡ.

པིཎྜིཡཱལོཔབྷོཛནནྟི གཱམནིགམརཱཛདྷཱནཱིསུ ཛངྒྷཱབལཾ ནིསྶཱཡ གྷརཔཊིཔཱཊིཡཱ ཙརནྟེན ལདྡྷཔིཎྜིཡཱལོཔབྷོཛནཾ. ཁཱཡིསྶཏཱིཏི ཏསྶ གཧཔཏིནོ ནཱནགྒརསབྷོཛནཾ ཝིཡ ཨུཔཊྛཧིསྶཏི ¶ . སནྟུཊྛསྶ ཝིཧརཏོཏི པིཎྜཔཱཏསནྟོསམཧཱཨརིཡཝཾསེན སནྟུཊྛསྶ ཝིཧརཏོ. རུཀྑམཱུལསེནཱསནཾ ཁཱཡིསྶཏཱིཏི ཏསྶ གཧཔཏིནོ ཏེབྷཱུམཀཔཱསཱདེ གནྡྷཀུསུམཝཱསསུགནྡྷཾ ཀཱུཊཱགཱརཾ ཝིཡ རུཀྑམཱུལཾ ཨུཔཊྛཧིསྶཏི. སནྟུཊྛསྶཱཏི སེནཱསནསནྟོསམཧཱཨརིཡཝཾསེན སནྟུཊྛསྶ. ཏིཎསནྠཱརཀོཏི ཏིཎེཧི ཝཱ པཎྞེཧི ཝཱ བྷཱུམིཡཾ ཝཱ ཕལཀཔཱསཱཎཏལཱནི ཝཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ སནྠཏསནྠཏོ. པཱུཏིམུཏྟནྟི ཡཾཀིཉྩི མུཏྟཾ. ཏངྑཎེ གཧིཏམྤི པཱུཏིམུཏྟམེཝ ཝུཙྩཏི དུགྒནྡྷཏྟཱ. སནྟུཊྛསྶ ཝིཧརཏོཏི གིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརསནྟོསེན སནྟུཊྛསྶ ཝིཧརཏོ.

ཨིཏི བྷགཝཱ ཙཏཱུསུ ཋཱནེསུ ཨརཧཏྟཾ པཀྑིཔནྟོ ཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐེཏྭཱ ‘‘ཀཏརསེནཱསནེ ནུ ཁོ ཝསནྟསྶ ཀམྨཊྛཱནཾ སཔྤཱཡཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ ‘‘ཏསྨིཉྙེཝ ཝསནྟསྶཱ’’ཏི ཉཏྭཱ ཏེན ཧི ཏྭཾ, ཨནུརུདྡྷཱཏིཨཱདིམཱཧ. པཝིཝིཏྟསྶ ཝིཧརཏོཏི ཏཱིཧི ཝིཝེཀེཧི ཝིཝིཏྟསྶ ཝིཧརནྟསྶ. ཨུཡྻོཛནིཀཔཊིསཾཡུཏྟནྟི ¶ ཨུཡྻོཛནིཀེཧེཝ ཝཙནེཧི པཊིསཾཡུཏྟཾ, ཏེསཾ ཨུཔཊྛཱནགམནཀཾཡེཝཱཏི ཨཏྠོ. པཔཉྩནིརོདྷེཏི ནིབྦཱནཔདེ ¶ . པཀྑནྡཏཱིཏི ཨཱརམྨཎཀརཎཝསེན པཀྑནྡཏི. པསཱིདཏཱིཏིཨཱདཱིསུཔི ཨཱརམྨཎཝསེནེཝ པསཱིདནསནྟིཊྛནམུཙྩནཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨིཏི བྷགཝཱ ཙེཏིརཊྛེ པཱཙཱིནཝཾསདཱཡེ ཨཱཡསྨཏོ ཨནུརུདྡྷསྶ ཀཐིཏེ ཨཊྛ མཧཱཔུརིསཝིཏཀྐེ པུན བྷེསཀལཱ༹ཝནམཧཱཝིཧཱརེ ནིསཱིདིཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཝིཏྠཱརེན ཀཐེསི.

མནོམཡེནཱཏི མནེན ནིབྦཏྟིཏཀཱཡོཔི མནོམཡོཏི ཝུཙྩཏི མནེན གཏཀཱཡོཔི, ཨིདྷ མནེན གཏཀཱཡཾ སནྡྷཱཡེཝམཱཧ. ཡཐཱ མེ ཨཧུ སངྐཔྤོཏི ཡཐཱ མཡ྄ཧཾ ཝིཏཀྐོ ཨཧོསི, ཏཏོ ཨུཏྟརི ཨཊྛམཾ མཧཱཔུརིསཝིཏཀྐཾ དསྶེནྟོ ཏཏོ ཨུཏྟརིཾ དེསཡི. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

གཧཔཏིཝགྒོ ཏཏིཡོ.

༤. དཱནཝགྒོ

༡. པཋམདཱནསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༡. ཙཏུཏྠསྶ ¶ པཋམེ ཨཱསཛྫ དཱནཾ དེཏཱིཏི པཏྭཱ དཱནཾ དེཏི. ཨཱགཏཾ དིསྭཱ ཏཾ མུཧུཏྟཾཡེཝ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ སཀྐཱརཾ ཀཏྭཱ དཱནཾ དེཏི, དསྶཱམཱིཏི ན ཀིལམེཏི. བྷཡཱཏི ‘‘ཨཡཾ ཨདཱཡཀོ ཨཀཱརཀོ’’ཏི གརཧབྷཡཱ, ཨཔཱཡབྷཡཱ ཝཱ. ཨདཱསི ¶ མེཏི མཡ྄ཧཾ པུབྦེ ཨེས ཨིདཾ ནཱམ ཨདཱསཱིཏི དེཏི. དསྶཏི མེཏི ཨནཱགཏེ ཨིདཾ ནཱམ དསྶཏཱིཏི དེཏི. སཱཧུ དཱནནྟི དཱནཾ ནཱམ སཱདྷུ སུནྡརཾ བུདྡྷཱདཱིཧི པཎྜིཏེཧི པསཏྠནྟི དེཏི. ཙིཏྟཱལངྐཱརཙིཏྟཔརིཀྑཱརཏྠཾ དཱནཾ དེཏཱིཏི སམཐཝིཔསྶནཱཙིཏྟསྶ ཨལངྐཱརཏྠཉྩེཝ པརིཀྑཱརཏྠཉྩ དེཏི. དཱནཉྷི ཙིཏྟཾ མུདུཾ ཀརོཏི. ཡེན ལདྡྷོ, སོ ‘‘ལདྡྷཾ མེ’’ཏི མུདུཙིཏྟོ ཧོཏི. ཡེན དིནྣཾ, སོཔི ‘‘དིནྣཾ མཡཱ’’ཏི མུདུཙིཏྟོ ཧོཏི. ཨིཏི ཨུབྷིནྣཾ ཙིཏྟཾ མུདུཾ ཀརོཏི. ཏེནེཝ ‘‘ཨདནྟདམན’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨདནྟདམནཾ ¶ དཱནཾ, ཨདཱནཾ དནྟདཱུསཀཾ;

དཱནེན པིཡཝཱཙཱཡ, ཨུནྣམནྟི ནམནྟི ཙཱ’’ཏི.

ཨིམེསུ པན ཨཊྛསུ དཱནེསུ ཙིཏྟཱལངྐཱརདཱནམེཝ ཨུཏྟམནྟི.

༢. དུཏིཡདཱནསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༢. དུཏིཡེ སདྡྷཱཏི ཡཱཡ སདྡྷཱཡ དཱནཾ དེཏི, སཱ སདྡྷཱ. ཧིརིཡནྟི ཡཱཡ ཧིརིཡཱ དཱནཾ དེཏི, སཱཝ ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཀུསལཉྩ དཱནནྟི ཨནཝཛྫཉྩ དཱནཾ. དིཝིཡནྟི དིཝངྒམཾ.

༣. དཱནཝཏྠུསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༣. ཏཏིཡེ དཱནཝཏྠཱུནཱིཏི དཱནཀཱརཎཱནི. ཚནྡཱ དཱནཾ དེཏཱིཏི པེམེན དཱནཾ དེཏི. དོསཱཏི ¶ དོསེན ཀུདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཡཾ ཨཏྠི, ཏཾ ཝེགེན གཎྷིཏྭཱ དེཏི. མོཧཱཏི མོཧེན མཱུལ༹ྷོ དེཏི. བྷཡཱཏི གརཧབྷཡེན ཝཱ ཨཔཱཡབྷཡེན ཝཱ, ཏསྶ ཏསྶེཝ ཝཱ པན བྷཡེན དེཏི. ཀུལཝཾསནྟི ཀུལཔཝེཎིཾ.

༤. ཁེཏྟསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༤. ཙཏུཏྠེ ¶ ན མཧཔྥལཾ ཧོཏཱིཏི དྷཉྙཕལེན མཧཔྥལཾ ན ཧོཏི. ན མཧསྶཱདནྟི ཡམྤིསྶ ཕལཾ ཧོཏི, ཏསྶ ཨསྶཱདོ ན མཧཱ ཧོཏི མནྡསྶཱདཾ ན མདྷུརཾ. ན ཕཱཏིསེཡྻནྟི སེཡྻཱཔིསྶ ན ཧོཏི ཝུཌྜྷི, ཏསྶ མཧནྟཾ ཝཱིཧིཐམྦྷསནྣིཝེསཾ ན ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨུནྣཱམནིནྣཱམཱིཏི ཐལནིནྣཝསེན ཝིསམཏལཾ. ཏཏྠ ཐལེ ཨུདཀཾ ན སཎྛཱཏི, ནིནྣེ ཨཏིབཧུ ཏིཊྛཏི. པཱསཱཎསཀྑརིཀནྟི པཏྠརིཏྭཱ ཋིཏཔིཊྛིཔཱསཱཎེཧི ཙ ཁུདྡཀཔཱསཱཎེཧི ཙ སཀྑརཱཧི ཙ སམནྣཱགཏཾ. ཨཱུསརནྟི ཨུབྦྷིནྣལོཎཾ. ན ཙ གམྦྷཱིརསིཏནྟི ཐདྡྷབྷཱུམིཏཱཡ གམྦྷཱིརཱནུགཏཾ, ནངྒལམགྒཾ ཀཏྭཱ ཀསིཏུཾ ན སཀྐཱ ཧོཏི, ཨུཏྟཱནནངྒལམགྒམེཝ ཧོཏི. ན ཨཱཡསམྤནྣནྟི ན ཨུདཀཱགམནསམྤནྣཾ. ན ཨཔཱཡསམྤནྣནྟི པཙྪཱབྷཱགེ ཨུདཀནིགྒམནམགྒསམྤནྣཾ ན ཧོཏི. ན མཱཏིཀཱསམྤནྣནྟི ན ཁུདྡཀམཧནྟཱིཧི ཨུདཀམཱཏིཀཱཧི སམྤནྣཾ ཧོཏི ¶ . ན མརིཡཱདསམྤནྣནྟི ན ཀེདཱརམརིཡཱདཱཧི སམྤནྣཾ. ན མཧཔྥལནྟིཨཱདཱིནི སབྦཱནི ཝིཔཱཀཕལཝསེནེཝ ཝེདིཏབྦཱནི.

སམྤནྣེཏི པརིཔུཎྞེ སམྤཏྟིཡུཏྟེ. པཝུཏྟཱ བཱིཛསམྤདཱཏི སམྤནྣཾ བཱིཛཾ རོཔིཏཾ. དེཝེ ¶ སམྤཱདཡནྟམྷཱིཏི དེཝེ སམྨཱ ཝསྶནྟེ. ཨནཱིཏིསམྤདཱ ཧོཏཱིཏི ཀཱིཊཀིམིཨཱདིཔཱཎཀཨཱིཏིཡཱ ཨབྷཱཝོ ཨེཀཱ སམྤདཱ ཧོཏི. ཝིརཱུལ༹ྷཱིཏི ཝཌྜྷི དུཏིཡཱ སམྤདཱ ཧོཏི. ཝེཔུལླནྟི ཝིཔུལབྷཱཝོ ཏཏིཡཱ སམྤདཱ ཧོཏི. ཕལནྟི པརིཔུཎྞཕལཾ ཙཏུཏྠཱི སམྤདཱ ཧོཏི. སམྤནྣསཱིལེསཱུཏི པརིཔུཎྞསཱིལེསུ. བྷོཛནསམྤདཱཏི སམྤནྣཾ ཝིཝིདྷབྷོཛནཾ. སམྤདཱནནྟི ཏིཝིདྷཾ ཀུསལསམྤདཾ. ཨུཔནེཏཱིཏི སཱ བྷོཛནསམྤདཱ ཨུཔནཡཏི. ཀསྨཱ? སམྤནྣཉྷིསྶ ཏཾ ཀཏཾ, ཡསྨཱསྶ ཏཾ ཀཏཀམྨཾ སམྤནྣཾ པརིཔུཎྞནྟི ཨཏྠོ. སམྤནྣཏྠཱུདྷཱཏི སམྤནྣོ ཨཏྠུ ཨིདྷ. ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོཏི ཏཱིཧི ཝིཛྫཱཧི ཙ པཉྩདསཧི ཙརཎདྷམྨེཧི ཙ སམནྣཱགཏོ. ལདྡྷཱཏི ཨེཝརཱུཔོ པུགྒལོ ཙིཏྟསྶ སམྤདཾ ཨཝེཀལླཔརིཔུཎྞབྷཱཝཾ ལབྷིཏྭཱ. ཀརོཏི ཀམྨསམྤདནྟི པརིཔུཎྞཀམྨཾ ཀརོཏི. ལབྷཏི ཙཏྠསམྤདནྟི ཨཏྠཉྩ པརིཔུཎྞཾ ལབྷཏི. དིཊྛིསམྤདནྟི ཝིཔསྶནཱདིཊྛིཾ. མགྒསམྤདནྟི སོཏཱཔཏྟིམགྒཾ. ཡཱཏི སམྤནྣམཱནསོཏི པརིཔུཎྞཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ ¶ ཡཱཏི. སཱ ཧོཏི སབྦསམྤདཱཏི སཱ སབྦདུཀྑེཧི ཝིམུཏྟི སབྦསམྤདཱ ནཱམ ཧོཏཱིཏི.

༥. དཱནཱུཔཔཏྟིསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༥. པཉྩམེ ¶ དཱནཱུཔཔཏྟིཡོཏི དཱནཔཙྩཡཱ ཨུཔཔཏྟིཡོ. དཧཏཱིཏི ཋཔེཏི. ཨདྷིཊྛཱཏཱིཏི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. བྷཱཝེཏཱིཏི ཝཌྜྷེཏི. ཧཱིནེ ཝིམུཏྟནྟི ཧཱིནེསུ པཉྩསུ ཀཱམགུཎེསུ ཝིམུཏྟཾ. ཨུཏྟརི ཨབྷཱཝིཏནྟི ཏཏོ ཨུཏྟརིམགྒཕལཏྠཱཡ ཨབྷཱཝིཏཾ. ཏཏྲཱུཔཔཏྟིཡཱ སཾཝཏྟཏཱིཏི ཡཾ ཋཱནཾ པཏྠེཏྭཱ ཀུསལཾ ཀཏཾ, ཏཏྠ ནིབྦཏྟནཏྠཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཝཱིཏརཱགསྶཱཏི མགྒེན ཝཱ སམུཙྪིནྣརཱགསྶ སམཱཔཏྟིཡཱ ཝཱ ཝིཀྑམྦྷིཏརཱགསྶ. དཱནམཏྟེནེཝ ཧི བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟིཏུཾ ན སཀྐཱ, དཱནཾ པན སམཱདྷིཝིཔསྶནཱཙིཏྟསྶ ཨལངྐཱརཔརིཝཱརཾ ཧོཏི. ཏཏོ དཱནེན མུདུཙིཏྟོ བྲཧྨཝིཧཱརེ བྷཱཝེཏྭཱ བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཝཱིཏརཱགསྶ ནོ སརཱགསྶཱ’’ཏི.

༦. པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༦. ཚཊྛེ ¶ པུཉྙཀིརིཡཱནི ཙ ཏཱནི ཏེསཾ ཏེསཾ ཨཱནིསཾསཱནཾ ཝཏྠཱུནི ཙཱཏི པུཉྙཀིརིཡཝཏྠཱུནི. དཱནཱདཱིནཉྷི ལཀྑཎེ ཙིཏྟཾ ཋཔེཏྭཱ ‘‘ཨེཝརཱུཔཾ ནཱམ ཨམྷེཧི དཱནཾ དཱཏབྦཾ, སཱིལཾ རཀྑིཏབྦཾ, བྷཱཝནཱ བྷཱཝེཏབྦཱ’’ཏི སཏྟཱ པུཉྙཱནི ཀརོནྟི. དཱནམེཝ དཱནམཡཾ, དཱནཙེཏནཱསུ ཝཱ པུརིམཙེཏནཱཏོ ནིཔྥནྣཱ སནྣིཊྛཱཔཀཙེཏནཱ དཱནམཡཾ སཱིལཱདཱིཧི སཱིལམཡཱདཱིནི ཝིཡ. སེསདྭཡེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. པརིཏྟཾ ཀཏཾ ཧོཏཱིཏི ཐོཀཾ མནྡཾ ཀཏཾ ཧོཏི. ནཱབྷིསམྦྷོཏཱིཏི ན ནིཔྥཛྫཏི. ཨཀཏཾ ཧོཏཱིཏི བྷཱཝནཱཡཡོགོཡེཝ ཨནཱརདྡྷོ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. མནུསྶདོབྷགྱནྟི ¶ མནུསྶེསུ སམྤཏྟིརཧིཏཾ པཉྩཝིདྷཾ ནཱིཙཀུལཾ. ཨུཔཔཛྫཏཱིཏི པཊིསནྡྷིཝསེན ཨུཔགཙྪཏི, ཏཏྠ ནིབྦཏྟཏཱིཏི ཨཏྠོ. མཏྟསོ ཀཏནྟི པམཱཎེན ཀཏཾ, ཐོཀཾ ན བཧུ. མནུསྶསོབྷགྱནྟི མནུསྶེསུ སུབྷགབྷཱཝཾ ཏིཝིདྷཀུལསམྤཏྟིཾ. ཨདྷིམཏྟནྟི ཨདྷིཀཔྤམཱཎཾ བལཝཾ ཝཱ. ཨདྷིགཎྷནྟཱིཏི ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ གཎྷནྟི, ཝིསིཊྛཏརཱ ཛེཊྛཀཱ ཧོནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༧. སཔྤུརིསདཱནསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༧. སཏྟམེ ¶ སུཙིནྟི པརིསུདྡྷཾ ཝཎྞསམྤནྣཾ དེཏི. པཎཱིཏནྟི རསཱུཔཔནྣཾ. ཀཱལེནཱཏི ཡུཏྟཔཏྟཀཱལེན. ཀཔྤིཡནྟི ཡཾ ཀཔྤིཡཾ, ཏཾ དེཏི. ཝིཙེཡྻ དེཏཱིཏི ‘‘ཨིམསྶ དིནྣཾ མཧཔྥལཾ བྷཝིསྶཏི, ཨིམསྶ ན མཧཔྥལ’’ནྟི ཨེཝཾ པཊིགྒཱཧཀཔརིཡེསནཝསེན དཱནཾ ཝཱ པཎིདྷཱཡཝསེན དཱནཾ ཝཱ ཝིཙིནིཏྭཱ དེཏི.

༨. སཔྤུརིསསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༨. ཨཊྛམེ ཨཏྠཱཡཱཏི ཨཏྠཏྠཱཡ. ཧིཏཱཡ སུཁཱཡཱཏི ཧིཏཏྠཱཡ སུཁཏྠཱཡ. པུབྦཔེཏཱནནྟི པརལོཀགཏཱནཾ ཉཱཏཱིནཾ. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཨནུཔྤནྣེ བུདྡྷེ ཙཀྐཝཏྟིརཱཛཱནོ བོདྷིསཏྟཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ལབྦྷནྟི, བུདྡྷཀཱལེ བུདྡྷཱ ཙེཝ བུདྡྷསཱཝཀཱ ཙ. ཡཐཱཝུཏྟཱནཉྷི ཨེཏེསཾ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟནྟི. བཧུནྣཾ ¶ ཝཏ ཨཏྠཱཡ, སཔྤཉྙོ གྷརམཱཝསནྟི སཔྤཉྙོ གྷརེ ཝསནྟོ བཧཱུནཾ ཝཏ ཨཏྠཱཡ ཧོཏི. པུབྦེཏི པཋམེཝ. པུབྦེཀཏམནུསྶརནྟི ¶ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ པུབྦཀཱརགུཎེ ཨནུསྶརནྟོ. སཧདྷམྨེནཱཏི སཀཱརཎེན པཙྩཡཔཱུཛནེན པཱུཛེཏི. ཨཔཙེ བྲཧྨཙཱརཡོཏི བྲཧྨཙཱརིནོ ཨཔཙཡཏི, ནཱིཙཝུཏྟིཏཾ ནེསཾ ཨཱཔཛྫཏི. པེསལོཏི པིཡསཱིལོ.

༩. ཨབྷིསནྡསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༩. ནཝམེ དཱནཱནཱིཏི ཙེཏནཱདཱནཱནི. ཨགྒཉྙཱནཱིཏིཨཱདཱིནཾ ཨཏྠོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟོཡེཝ.

༡༠. དུཙྩརིཏཝིཔཱཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༠. དསམེ པཱཎཱཏིཔཱཏོཏི པཱཎཱཏིཔཱཏཙེཏནཱ. སབྦལཧུསོཏི སབྦལཧུཀོ. ཨཔྤཱཡུཀསཾཝཏྟནིཀོཏི ཏེན པརིཏྟཀེན ཀམྨཝིཔཱཀེན ཨཔྤཱཡུཀོ ཧོཏི, དིནྣམཏྟཱཡ ཝཱ པཊིསནྡྷིཡཱ ཝིལཱིཡཏི མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑནྟམཏྟེ ཝཱ. ཨེཝརཱུཔོ ཧི ན ཨཉྙསྶ ཀསྶཙི ནིསྶནྡོ, པཱཎཱཏིཔཱཏསྶེཝ གཏམགྒོ ཨེསོཏི. བྷོགབྱསནསཾཝཏྟནིཀོཏི ཡཐཱ ཀཱཀཎིཀཱམཏྟམྤི ¶ ཧཏྠེ ན ཏིཊྛཏི, ཨེཝཾ བྷོགབྱསནཾ སཾཝཏྟེཏི. སཔཏྟཝེརསཾཝཏྟནིཀོ ཧོཏཱིཏི སཧ སཔཏྟེཧི ཝེརཾ སཾཝཏྟེཏི. ཏསྶ ཧི སཔཏྟཱ ཙ བཧུཀཱ ཧོནྟི. ཡོ ཙ ནཾ པསྶཏི, ཏསྨིཾ ཝེརམེཝ ཨུཔྤཱདེཏི ན ནིབྦཱཡཏི. ཨེཝརཱུཔོ ཧི པརསྶ རཀྑིཏགོཔིཏབྷཎྜེ ཨཔརཱདྷསྶ ནིསྶནྡོ.

ཨབྷཱུཏབྦྷཀྑཱནསཾཝཏྟནིཀོ ཧོཏཱིཏི ཨབྷཱུཏེན ཨབྦྷཀྑཱནཾ སཾཝཏྟེཏི, ཡེན ཀེནཙི ཀཏཾ ཏསྶེཝ ཨུཔརི པཏཏི. མིཏྟེཧི ¶ བྷེདནསཾཝཏྟནིཀོཏི མིཏྟེཧི བྷེདཾ སཾཝཏྟེཏི. ཡཾ ཡཾ མིཏྟཾ ཀརོཏི, སོ སོ བྷིཛྫཏིཡེཝ. ཨམནཱཔསདྡསཾཝཏྟནིཀོཏི ཨམནཱཔསདྡཾ སཾཝཏྟེཏི. ཡཱ སཱ ཝཱཙཱ ཀཎྚཀཱ ཀཀྐསཱ ཀཊུཀཱ ཨབྷིསཛྫནཱི མམྨཙྪེདིཀཱ, གཏགཏཊྛཱནེ ཏམེཝ སུཎཱཏི, མནཱཔསདྡསཝནཾ ནཱམ ན ལབྷཏི. ཨེཝརཱུཔོ ཕརུསཝཱཙཱཡ གཏམགྒོ ནཱམ. ཨནཱདེཡྻཝཱཙཱསཾཝཏྟནིཀོཏི ཨགྒཧེཏབྦཝཙནཏཾ སཾཝཏྟེཏི, ‘‘ཏྭཾ ཀསྨཱ ཀཐེསི, ཀོ ཧི ཏཝ ཝཙནཾ གཧེསྶཏཱི’’ཏི ཝཏྟབྦཏཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨཡཾ སམྥཔྤལཱཔསྶ གཏམགྒོ. ཨུམྨཏྟཀསཾཝཏྟནིཀོ ཧོཏཱིཏི ཨུམྨཏྟཀབྷཱཝཾ ¶ སཾཝཏྟེཏི. ཏེན ཧི མནུསྶོ ཨུམྨཏྟོ ཝཱ ཁིཏྟཙིཏྟོ ཝཱ ཨེལ༹མཱུགོ ཝཱ ཧོཏི. ཨཡཾ སུརཱཔཱནསྶ ནིསྶནྡོ. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཝཊྚམེཝ ཀཐིཏནྟི.

དཱནཝགྒོ ཙཏུཏྠོ.

༥. ཨུཔོསཐཝགྒོ

༤. ཝཱསེཊྛསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༤. པཉྩམསྶ ཙཏུཏྠེ ཨིམེ ཙེཔི, ཝཱསེཊྛ, མཧཱསཱལཱཏི པུརཏོ ཋིཏེ དྭེ སཱལརུཀྑེ དསྶེནྟོ པརིཀཔྤོཔམཾ ཨཱཧ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཨིམེ ཏཱཝ མཧཱསཱལཱ ཨཙེཏནཱ. སཙེ ཨེཏེཔི སཙེཏནཱ ཧུཏྭཱ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསེཡྻུཾ, ཨེཏེསམྤི སོ ཨུཔོསཐཝཱསོ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཨསྶ. བྷཱུཏེ པན ཝཏྟབྦམེཝ ནཏྠཱིཏི.

༦. ཨནུརུདྡྷསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༦. ཚཊྛེ ¶ ཡེནཱཡསྨཱ ཨནུརུདྡྷོཏི ཏཱ ཀིར དེཝཏཱ ཨཏྟནོ སམྤཏྟིཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ནིསྶཱཡ ཨཡཾ སམྤཏྟི ཨམྷེཧི ལདྡྷཱ’’ཏི ཨཱཝཛྫམཱནཱ ཐེརཾ དིསྭཱ ‘‘མཡཾ ¶ ཨམྷཱཀཾ ཨཡྻསྶ པུབྦེ ཙཀྐཝཏྟིརཛྫཾ ཀརོནྟསྶ པཱདཔརིཙཱརིཀཱ ཧུཏྭཱ ཏེན དིནྣོཝཱདེ ཋཏྭཱ ཨིམཾ སམྤཏྟིཾ ལབྷིམྷ, གཙྪཱམ ཐེརཾ ཨཱནེཏྭཱ ཨིམཾ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝིསྶཱམཱ’’ཏི དིཝཱ ཡེནཱཡསྨཱ ཨནུརུདྡྷོ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ. ཏཱིསུ ཋཱནེསཱུཏི ཏཱིསུ ཀཱརཎེསུ. ཋཱནསོ པཊིལབྷཱམཱཏི ཁཎེནེཝ ལབྷཱམ. སརནྟི ཝཙནསདྡཾ ཝཱ གཱིཏསདྡཾ ཝཱ ཨཱབྷརཎསདྡཾ ཝཱ. པཱིཏཱ ཨསྶཱུཏིཨཱདཱིནི ནཱིལཱ ཏཱཝ ཛཱཏཱ, པཱིཏཱ བྷཝིཏུཾ ན སཀྑིསྶནྟཱིཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཙིནྟེཏྭཱ ཝིཏཀྐེཏི. ཏཱཔི ‘‘ཨིདཱནི ཨཡྻོ ཨམྷཱཀཾ པཱིཏབྷཱཝཾ ཨིཙྪཏི, ཨིདཱནི ལོཧིཏབྷཱཝ’’ནྟི ཏཱདིསཱཝ ཨཧེསུཾ.

ཨཙྪརཾ ཝཱདེསཱིཏི པཱཎིཏལཾ ཝཱདེསི. པཉྩངྒིཀསྶཱཏི ཨཱཏཏཾ, ཝིཏཏཾ, ཨཱཏཏཝིཏཏཾ, གྷནཾ, སུསིརནྟི ཨིམེཧི པཉྩཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏསྶ. ཏཏྠ ཨཱཏཏཾ ནཱམ ཙམྨཔརིཡོནདྡྷེསུ བྷེརིཨཱདཱིསུ ཨེཀཏལཏཱུརིཡཾ, ཝིཏཏཾ ནཱམ ཨུབྷཡཏལཾ, ཨཱཏཏཝིཏཏཾ ནཱམ སབྦསོ ¶ པརིཡོནདྡྷཾ, སུསིརཾ ཝཾསཱདི, གྷནཾ སམྨཱདི. སུཝིནཱིཏསྶཱཏི ཨཱཀཌྜྷནསིཐིལཀརཎཱདཱིཧི སམུཙྪིཏསྶ. སུཔྤཊིཔཏཱལི༹ཏསྶཱཏི པམཱཎེ ཋིཏབྷཱཝཛཱནནཏྠཾ སུཊྛུ པཊིཔཏཱལི༹ཏསྶ. ཀུསལེཧི སུསམནྣཱཧཏསྶཱཏི ཡེ ཝཱདེཏུཾ ཀུསལཱ ཚེཀཱ, ཏེཧི ཝཱདིཏསྶ. ཝགྒཱུཏི ཚེཀོ སུནྡརོ. རཛནཱིཡོཏི རཉྫེཏུཾ སམཏྠོ. ཀམནཱིཡོཏི ཀཱམེཏབྦཡུཏྟོ. ཁམནཱིཡོཏི ¶ ཝཱ པཱཋོ, དིཝསམྤི སུཡྻམཱནོ ཁམཏེཝ, ན ནིབྦིནྡཏཱིཏི ཨཏྠོ. མདནཱིཡོཏི མཱནམདཔུརིསམདཛནནོ. ཨིནྡྲིཡཱནི ཨོཀྑིཔཱིཏི ‘‘ཨསཱརུཔྤཾ ཨིམཱ དེཝཏཱ ཀརོནྟཱི’’ཏི ཨིནྡྲིཡཱནི ཧེཊྛཱ ཁིཔི, ན ཨཀྑཱིནི ཨུམྨཱིལེཏྭཱ ཨོལོཀེསི. ན ཁྭཡྻོ ཨནུརུདྡྷོ སཱདིཡཏཱིཏི ‘‘མཡཾ ནཙྩཱམ གཱཡཱམ, ཨཡྻོ པན ཨནུརུདྡྷོ ན ཁོ སཱདིཡཏི, ཨཀྑཱིནི ཨུམྨཱིལེཏྭཱ ན ཨོལོཀེཏི, ཀིཾ མཡཾ ནཙྩིཏྭཱ ཝཱ གཱཡིཏྭཱ ཝཱ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི ཏཏྠེཝ ཨནྟརདྷཱཡིཾསུ. ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམཱིཏི ཏཱསཾ དེཝཏཱནཾ ཨཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ ‘‘ཀཏིཧི ནུ ཁོ དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ མཱཏུགཱམོ མནཱཔཀཱཡིཀེ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟཏཱི’’ཏི ཨིམམཏྠཾ པུཙྪིཏུཾ ཨུཔསངྐམི.

༩-༡༠. ཨིདྷལོཀིཀསུཏྟདྭཡཝཎྞནཱ

༤༩-༥༠. ནཝམེ ¶ ཨཡཾ’ས ལོཀོ ཨཱརདྡྷོ ཧོཏཱིཏི ཨཡམསྶ ལོཀོ ཨིདྷལོཀེ ཀརཎམཏྟཱཡ ཨཱརདྡྷཏྟཱ པརིཔུཎྞཏྟཱ ཨཱརདྡྷོ ཧོཏི པརིཔུཎྞོ. སོལ༹སཱཀཱརསམྤནྣཱཏི སུཏྟེ ཝུཏྟེཧི ཨཊྛཧི, གཱཐཱསུ ཨཊྛཧཱིཏི སོལ༹སཧི ཨཱཀཱརེཧི སམནྣཱགཏཱ, ཡཱནི ཝཱ ཨཊྛངྒཱནི པརམྤི ཏེསུ སམཱདཔེཏཱིཏི ཨེཝམྤི སོལ༹སཱཀཱརསམྤནྣཱཏི ཨེཀེ. སདྡྷཱསཱིལཔཉྙཱ པནེཏྠ མིསྶིཀཱ ཀཐིཏཱ. དསམཾ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཀཐིཏཾ. སབྦསུཏྟེསུ པན ཡཾ ན ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཧེཊྛཱ ཨཱགཏནཡཏྟཱ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

ཨུཔོསཐཝགྒོ པཉྩམོ.

པཋམཔཎྞཱསཀཾ ནིཊྛིཏཾ.

༢. དུཏིཡཔཎྞཱསཀཾ

(༦) ༡. གོཏམཱིཝགྒོ

༡. གོཏམཱིསུཏྟཝཎྞནཱ

༥༡. ཚཊྛསྶ ¶ ¶ ¶ པཋམེ སཀྐེསུ ཝིཧརཏཱིཏི པཋམགམནེན གནྟྭཱ ཝིཧརཏི. མཧཱཔཛཱཔཏཱིཏི པུཏྟཔཛཱཡ ཙེཝ དྷཱིཏུཔཛཱཡ ཙ མཧནྟཏྟཱ ཨེཝཾལདྡྷནཱམཱ. ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམཱིཏི བྷགཝཱ ཀཔིལཔུརཾ གནྟྭཱ པཋམམེཝ ནནྡཾ པབྦཱཛེསི, སཏྟམེ དིཝསེ རཱཧུལཀུམཱརཾ. ཙུམྦཊཀཀལཧེ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༢.༣༣༡; སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༣༧) པན ཨུབྷཡནགརཝཱསིཀེསུ ཡུདྡྷཏྠཱཡ ནིཀྑནྟེསུ སཏྠཱ གནྟྭཱ ཏེ རཱཛཱནོ སཉྙཱཔེཏྭཱ ཨཏྟདཎྜསུཏྟཾ (སུ. ནི. ༩༤༡ ཨཱདཡོ; མཧཱནི. ༡༧༠ ཨཱདཡོ) ཀཐེསི. རཱཛཱནོ པསཱིདིཏྭཱ ཨཌྜྷཏིཡསཏེ ཨཌྜྷཏིཡསཏེ ཀུམཱརེ ཨདཾསུ, ཏཱནི པཉྩ ཀུམཱརསཏཱནི སཏྠུ སནྟིཀེ པབྦཛིཾསུ, ཨཐ ནེསཾ པཛཱཔཏིཡོ སཱསནཾ པེསེཏྭཱ ཨནབྷིརཏིཾ ཨུཔྤཱདཡིཾསུ. སཏྠཱ ཏེསཾ ཨནབྷིརཏིཡཱ ཨུཔྤནྣབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཏེ པཉྩསཏེ དཧརབྷིཀྑཱུ ཀུཎཱལདཧཾ ནེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཀུཎཱལཀཱལེ ནིསིནྣཔུབྦེ པཱསཱཎཏལེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཀུཎཱལཛཱཏཀཀཐཱཡ (ཛཱ. ༢.༢༡.ཀུཎཱལཛཱཏཀ) ཏེསཾ ཨནབྷིརཏིཾ ཝིནོདེཏྭཱ སབྦེཔི ཏེ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱཔེསི, པུན མཧཱཝནཾ ཨཱནེཏྭཱ ཨརཧཏྟཕལེཏི. ཏེསཾ ཙིཏྟཛཱནནཏྠཾ པུནཔི པཛཱཔཏིཡོ སཱསནཾ པཧིཎིཾསུ. ཏེ ‘‘ཨབྷབྦཱ མཡཾ གྷརཱཝཱསསྶཱ’’ཏི པཊིསཱསནཾ པཧིཎིཾསུ. ཏཱ ‘‘ན དཱནི ཨམྷཱཀཾ གྷརཾ གནྟུཾ ཡུཏྟཾ, མཧཱཔཛཱཔཏིཡཱ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ པབྦཛྫཾ ཨནུཛཱནཱཔེཏྭཱ པབྦཛིསྶཱམཱ’’ཏི པཉྩསཏཱཔི མཧཱཔཛཱཔཏིཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཨཡྻེ, ཨམྷཱཀཾ པབྦཛྫཾ ཨནུཛཱནཱཔེཐཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. མཧཱཔཛཱཔཏཱི ཏཱ ཨིཏྠིཡོ གཧེཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི. སེཏཙྪཏྟསྶ ཧེཊྛཱ རཉྙོ པརིནིབྦུཏཀཱལེ ཨུཔསངྐམཱིཏིཔི ཝདནྟིཡེཝ.

ཨལཾ གོཏམི, མཱ ཏེ རུཙྩཱིཏི ཀསྨཱ པཊིཀྑིཔི, ནནུ སབྦེསམྤི བུདྡྷཱནཾ ཙཏསྶོ པརིསཱ ¶ ཧོནྟཱིཏི? ཀཱམཾ ཧོནྟི, ཀིལམེཏྭཱ པན ཨནེཀཝཱརཾ ཡཱཙིཏེ ཨནུཉྙཱཏཾ པབྦཛྫཾ ¶ ‘‘དུཀྑེན ལདྡྷཱ’’ཏི སམྨཱ པརིཔཱལེསྶནྟཱིཏི གརུཾ ཀཏྭཱ ཨནུཉྙཱཏུཀཱམོ པཊིཀྑིཔི. པཀྐཱམཱིཏི པུན ཀཔིལཔུརམེཝ པཱཝིསི. ཡཐཱབྷིརནྟཾ ¶ ཝིཧརིཏྭཱཏི བོདྷནེཡྻསཏྟཱནཾ ཨུཔནིསྶཡཾ ཨོལོཀེནྟོ ཡཐཱཛ྄ཛྷཱསཡནེ ཝིཧརིཏྭཱ. ཙཱརིཀཾ པཀྐཱམཱིཏི མཧཱཛནསངྒཧཾ ཀརོནྟོ ཨུཏྟམཱཡ བུདྡྷསིརིཡཱ ཨནོཔམེན བུདྡྷཝིལཱསེན ཨཏུརིཏཙཱརིཀཾ པཀྐཱམི.

སམྦཧུལཱཧི སཱཀིཡཱནཱིཧི སདྡྷིནྟི ཨནྟོནིཝེསནམྷིཡེཝ དསབལཾ ཨུདྡིསྶ པབྦཛྫཱཝེསཾ གཧེཏྭཱ པཉྩསཏཱ སཱཀིཡཱནིཡོ པབྦཛྫཱཝེསཾཡེཝ གཱཧཱཔེཏྭཱ སབྦཱཧིཔི ཏཱཧི སམྦཧུལཱཧི སཱཀིཡཱནཱིཧི སདྡྷིཾ. ཙཱརིཀཾ པཀྐཱམཱིཏི གམནཾ ཨབྷིནཱིཧརི. གམནཱབྷིནཱིཧརཎཀཱལེ པན ཏཱ སུཁུམཱལཱ རཱཛིཏྠིཡོ པདསཱ གནྟུཾ ན སཀྑིསྶནྟཱིཏི སཱཀིཡཀོལིཡརཱཛཱནོ སོཝཎྞསིཝིཀཱཡོ ཨུཔཊྛཱཔཡིཾསུ. ཏཱ པན ‘‘ཡཱནེ ཨཱརུཡ྄ཧ གཙྪནྟཱིཏི སཏྠརི ཨགཱརཝོ ཀཏོ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཀཔཎྞཱསཡོཛནིཀཾ པདསཱཝ པཊིཔཛྫིཾསུ. རཱཛཱནོཔི པུརཏོ ཙ པཙྪཏོ ཙ ཨཱརཀྑཾ སཾཝིདཧཱཔེཏྭཱ ཏཎྜུལསཔྤིཏེལཱདཱིནཾ སཀཊཱནི པཱུརཱཔེཏྭཱ ‘‘གཏཊྛཱནེ གཏཊྛཱནེ ཨཱཧཱརཾ པཊིཡཱདེཐཱ’’ཏི པུརིསེ པེསཡིཾསུ. སཱུནེཧི པཱདེཧཱིཏི ཏཱསཉྷི སུཁུམཱལཏྟཱ པཱདེསུ ཨེཀོ ཕོཊོ ཨུཊྛེཏི, ཨེཀོ བྷིཛྫཏི. ཨུབྷོ པཱདཱ ཀཏཀཊྛིསམྤརིཀིཎྞཱ ཝིཡ ཧུཏྭཱ ཨུདྡྷུམཱཏཱ ཛཱཏཱ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘སཱུནེཧི པཱདེཧཱི’’ཏི. བཧིདྭཱརཀོཊྛཀེཏི དྭཱརཀོཊྛཀཏོ བཧི. ཀསྨཱ པནེཝཾ ¶ ཋིཏཱཏི? ཨེཝཾ ཀིརསྶཱ ཨཧོསི – ‘‘ཨཧཾ ཏཐཱགཏེན ཨནནུཉྙཱཏཱ སཡམེཝ པབྦཛྫཱཝེསཾ ཨགྒཧེསིཾ, ཨེཝཾ གཧིཏབྷཱཝོ ཙ པན མེ སཀལཛམྦུདཱིཔེ པཱཀཊོ ཛཱཏོ. སཙེ སཏྠཱ པབྦཛྫཾ ཨནུཛཱནཱཏི, ཨིཙྩེཏཾ ཀུསལཾ. སཙེ པན ནཱནུཛཱནིསྶཏི, མཧཏཱི གརཧཱ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཝིཧཱརཾ པཝིསིཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱི རོདམཱནཱཝ ཨཊྛཱསི.

ཀིཾ ནུ ཏྭཾ གོཏམཱིཏི ཀིཾ ནུ རཱཛཀུལཱནཾ ཝིཔཏྟི ཨུཔྤནྣཱ, ཀེན ཏྭཾ ཀཱརཎེན ཨེཝཾ ཝིཝཎྞབྷཱཝཾ པཏྟཱ, སཱུནེཧི པཱདེཧི…པེ… ཋིཏཱཏི. ཨཉྙེནཔི པརིཡཱཡེནཱཏི ཨཉྙེནཔི ཀཱརཎེན. བཧུཀཱརཱ, བྷནྟེཏིཨཱདིནཱ ཏསྶཱ གུཎཾ ཀཐེཏྭཱ པུན པབྦཛྫཾ ཡཱཙནྟོ ཨེཝམཱཧ. སཏྠཱཔི ‘‘ཨིཏྠིཡོ ནཱམ པརིཏྟཔཉྙཱ, ཨེཀཡཱཙིཏམཏྟེན པབྦཛྫཱཡ ཨནུཉྙཱཏཱཡ ན མམ སཱསནཾ གརུཾ ཀཏྭཱ གཎྷིསྶནྟཱི’’ཏི ཏིཀྑཏྟུཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཨིདཱནི གརུཾ ཀཏྭཱ གཱཧཱཔེཏུཀཱམཏཱཡ སཙེ, ཨཱནནྡ, མཧཱཔཛཱཔཏཱི གོཏམཱི ¶ ཨཊྛ གརུདྷམྨེ པཊིགྒཎྷཱཏི, སཱཝ’སྶཱ ཧོཏུ ¶ ཨུཔསམྤདཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སཱཝསྶཱཏི སཱ ཨེཝ ཨསྶཱ པབྦཛྫཱཔི ཨུཔསམྤདཱཔི ཧོཏུ.

ཏདཧཱུཔསམྤནྣསྶཱཏི ཏཾདིཝསཾ ཨུཔསམྤནྣསྶ. ཨབྷིཝཱདནཾ པཙྩུཊྛཱནཾ ཨཉྫལིཀམྨཾ སཱམཱིཙིཀམྨཾ ཀཏྟབྦནྟི ཨོམཱནཱཏིམཱནེ ཨཀཏྭཱ པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཨབྷིཝཱདནཾ, ཨཱསནཱ པཙྩུཊྛཱཡ པཙྩུགྒམནཝསེན པཙྩུཊྛཱནཾ, དསནཁེ སམོདྷཱནེཏྭཱ ཨཉྫལིཀམྨཾ, ཨཱསནཔཉྙཱཔནབཱིཛནཱདིཀཾ ཨནུཙྪཝིཀཀམྨསངྑཱཏཾ ¶ སཱམཱིཙིཀམྨཉྩ ཀཏབྦཾ. ཨབྷིཀྑུཀེ ཨཱཝཱསེཏི ཡཏྠ ཝསནྟིཡཱ ཨནནྟརཱཡེན ཨོཝཱདཏྠཱཡ ཨུཔསངྐམནཊྛཱནེ ཨོཝཱདདཱཡཀོ ཨཱཙརིཡོ ནཏྠི, ཨཡཾ ཨབྷིཀྑུཀོ ཨཱཝཱསོ ནཱམ. ཨེཝརཱུཔེ ཨཱཝཱསེ ཝསྶཾ ན ཨུཔགནྟབྦཾ. ཨནྭཌྜྷམཱསནྟི ཨནུཔོསཐིཀཾ. ཨོཝཱདཱུཔསངྐམནནྟི ཨོཝཱདཏྠཱཡ ཨུཔསངྐམནཾ. དིཊྛེནཱཏི ཙཀྑུནཱ དིཊྛེན. སུཏེནཱཏི སོཏེན སུཏེན. པརིསངྐཱཡཱཏི དིཊྛསུཏཝསེན པརིསངྐིཏེན. གརུདྷམྨནྟི གརུཀཾ སངྒྷཱདིསེསཱཔཏྟིཾ. པཀྑམཱནཏྟནྟི ཨནཱུནཱནི པནྣརས དིཝསཱནི མཱནཏྟཾ. ཚསུ དྷམྨེསཱུཏི ཝིཀཱལབྷོཛནཙྪཊྛེསུ སིཀྑཱཔདེསུ. སིཀྑིཏསིཀྑཱཡཱཏི ཨེཀསིཀྑམྤི ཨཁཎྜཾ ཀཏྭཱ པཱུརིཏསིཀྑཱཡ. ཨཀྐོསིཏབྦོ པརིབྷཱསིཏབྦོཏི དསནྣཾ ཨཀྐོསཝཏྠཱུནཾ ཨཉྙཏརེན ཨཀྐོསཝཏྠུནཱ ན ཨཀྐོསིཏབྦོ, བྷཡཱུཔདཾསནཱཡ ཡཱཡ ཀཱཡཙི པརིབྷཱསཱཡ ན པརིབྷཱསིཏབྦོ.

ཨོཝཊོ བྷིཀྑུནཱིནཾ བྷིཀྑཱུསུ ཝཙནཔཐོཏི ཨོཝཱདཱནུསཱསནདྷམྨཀཐཱསངྑཱཏོ ཝཙནཔཐོ བྷིཀྑུནཱིནཾ བྷིཀྑཱུསུ ཨོཝརིཏོ པིཧིཏོ, ན བྷིཀྑུནིཡཱ ཀོཙི བྷིཀྑུ ཨོཝདིཏབྦོ ཨནུསཱསིཏབྦོ ཝཱ ‘‘བྷནྟེ, པོརཱཎཀཏྠེརཱ ཨིདཾ ཙཱིཝརཝཏྟཾ པཱུརཡིཾསཱུ’’ཏི ཨེཝཾ པན པཝེཎིཝསེན ཀཐེཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨནོཝཊོ ¶ བྷིཀྑཱུནཾ བྷིཀྑུནཱིསུ ཝཙནཔཐོཏི བྷིཀྑཱུནཾ པན བྷིཀྑུནཱིསུ ཝཙནཔཐོ ཨནིཝཱརིཏོ, ཡཐཱརུཙི ཨོཝདིཏུཾ ཨནུསཱསིཏུཾ དྷམྨཀཐཾ ཀཐེཏུནྟི ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརཏོ པནེསཱ གརུདྷམྨཀཐཱ སམནྟཔཱསཱདིཀཱཡ ཝིནཡསཾཝཎྞནཱཡ (པཱཙི. ཨཊྛ. ༡༤༨) ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨིམེ པན ཨཊྛ གརུདྷམྨེ སཏྠུ སནྟིཀེ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཐེརེན ཨཏྟནོ ཨཱརོཙིཡམཱནེ སུཏྭཱཝ མཧཱཔཛཱཔཏིཡཱ ཏཱཝ མཧནྟཾ དོམནསྶཾ ཁཎེན ¶ པཊིཔྤསྶམྦྷི, ཨནོཏཏྟདཧཏོ ཨཱབྷཏེན སཱིཏུདཀསྶ གྷཊསཏེན མཏྠཀེ པརིསིཏྟཱ ཝིཡ ཝིགཏཔརིལཱ༹ཧཱ ཨཏྟམནཱ ཧུཏྭཱ གརུདྷམྨཔཊིགྒཧཎེན ¶ ཨུཔྤནྣཔཱིཏིཔཱམོཛྫཾ ཨཱཝིཀརོནྟཱི སེཡྻཐཱཔི, བྷནྟེཏིཨཱདིཀཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི.

ཀུམྦྷཏྠེནཀེཧཱིཏི ཀུམྦྷེ དཱིཔཾ ཛཱལེཏྭཱ ཏེན ཨཱལོཀེན པརགྷརེ བྷཎྜཾ ཝིཙིནིཏྭཱ ཐེནཀཙོརེཧི. སེཏཊྛིཀཱ ནཱམ རོགཛཱཏཱིཏི ཨེཀོ པཱཎཀོ ནཱལ༹མཛ྄ཛྷགཏཾ ཀཎྜཾ ཝིཛ྄ཛྷཏི, ཡེན ཝིདྡྷཱ ཀཎྜཱ ནིཀྑནྟམྤི སཱལིསཱིསཾ ཁཱིརཾ གཧེཏུཾ ན སཀྐོཏི. མཉྫིཊྛིཀཱ ནཱམ རོགཛཱཏཱིཏི ཨུཙྪཱུནཾ ཨནྟོརཏྟབྷཱཝོ.

མཧཏོ ཏལཱ༹ཀསྶ པཊིཀཙྩེཝ ཨཱལི༹ནྟི ཨིམིནཱ པན ཨེཏམཏྠཾ དསྶེཏི – ཡཐཱ མཧཏོ ཏལཱ༹ཀསྶ པཱལི༹ཡཱ ཨབདྡྷཱཡཔི ཀིཉྩི ཨུདཀཾ ཏིཊྛཏེཝ, པཋམམེཝ བདྡྷཱཡ པན ཡཾ ཨབདྡྷཔཙྩཡཱ ན ཏིཊྛེཡྻ, ཏམྤི ཏིཊྛེཡྻ, ཨེཝམེཝ ཡེ ཨིམེ ཨནུཔྤནྣེ ཝཏྠུསྨིཾ པཊིཀཙྩེཝ ཨནཏིཀྐམནཏྠཱཡ གརུདྷམྨཱ པཉྙཏྟཱ, ཏེསུ ཨཔཉྙཏྟེསུ མཱཏུགཱམསྶ པབྦཛིཏཏྟཱ པཉྩ ཝསྶསཏཱནི སདྡྷམྨོ ¶ ཏིཊྛེཡྻ. པཊིཀཙྩེཝ པཉྙཏྟཏྟཱ པན ཨཔརཱནིཔི པཉྩ ཝསྶསཏཱནི ཋསྶཏཱིཏི ཨེཝཾ པཋམཾ ཝུཏྟཝསྶསཧསྶམེཝ ཋསྶཏི. ཝསྶསཧསྶནྟི ཙེཏཾ པཊིསམྦྷིདཱཔབྷེདཔྤཏྟཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཝསེནེཝ ཝུཏྟཾ, ཏཏོ པན ཨུཏྟརིཔི སུཀྑཝིཔསྶཀཁཱིཎཱསཝཝསེན ཝསྶསཧསྶཾ, ཨནཱགཱམིཝསེན ཝསྶསཧསྶཾ, སཀདཱགཱམིཝསེན ཝསྶསཧསྶཾ, སོཏཱཔནྣཝསེན ཝསྶསཧསྶནྟི ཨེཝཾ པཉྩཝསྶསཧསྶཱནི པཊིཝེདྷསདྡྷམྨོ ཋསྶཏི. པརིཡཏྟིདྷམྨོཔི ཏཱནིཡེཝ. ན ཧི པརིཡཏྟིཡཱ ཨསཏི པཊིཝེདྷོ ཨཏྠི, ནཱཔི པརིཡཏྟིཡཱ སཏི པཊིཝེདྷོ ན ཧོཏི. ལིངྒཾ པན པརིཡཏྟིཡཱ ཨནྟརཧིཏཱཡཔི ཙིརཾ པཝཏྟིསྶཏཱིཏི.

༢. ཨོཝཱདསུཏྟཝཎྞནཱ

༥༢. དུཏིཡེ བཧུསྶུཏོཏི ཨིདྷ སཀལསྶཔི བུདྡྷཝཙནསྶ ཝསེན བཧུསྶུཏབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ. གརུདྷམྨནྟི ཀཱཡསཾསགྒཾ. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ. བྷིཀྑུནོཝཱདཀཝིནིཙྪཡོ པན སམནྟཔཱསཱདིཀཱཡ (པཱཙི. ཨཊྛ. ༡༤༤ ཨཱདཡོ) ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ.

༣. སཾཁིཏྟསུཏྟཝཎྞནཱ

༥༣. ཏཏིཡེ ¶ ¶ སརཱགཱཡཱཏི སརཱགཏྠཱཡ. ཝིརཱགཱཡཱཏི ཝིརཛྫནཏྠཱཡ. སཾཡོགཱཡཱཏི ཝཊྚེ སཾཡོགཏྠཱཡ. ཝིསཾཡོགཱཡཱཏི ཝཊྚེ ཝིསཾཡོགབྷཱཝཏྠཱཡ. ཨཱཙཡཱཡཱཏི ཝཊྚསྶ ཝཌྜྷནཏྠཱཡ. ནོ ཨཔཙཡཱཡཱཏི ན ཝཊྚཝིདྡྷཾསནཏྠཱཡ. དུབྦྷརཏཱཡཱཏི དུཔྤོསནཏྠཱཡ. ནོ སུབྷརཏཱཡཱཏི ན སུཁཔོསནཏྠཱཡ. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ པཋམཝཱརེན ཝཊྚཾ ཀཐིཏཾ, དུཏིཡཝཱརེན ཝིཝཊྚཾ ཀཐིཏཾ. ཨིམིནཱ ཙ པན ཨོཝཱདེན གོཏམཱི ཨརཧཏྟཾ པཏྟཱཏི.

༤. དཱིགྷཛཱཎུསུཏྟཝཎྞནཱ

༥༤. ཙཏུཏྠེ བྱགྒྷཔཛྫཱཏི ཨིདམསྶ པཝེཎི ནཱམ ཝསེན ¶ ཨཱལཔནཾ. ཏསྶ ཧི པུབྦཔུརིསཱ བྱགྒྷཔཐེ ཛཱཏཱཏི ཏསྨིཾ ཀུལེ མནུསྶཱ བྱགྒྷཔཛྫཱཏི ཝུཙྩནྟི. ཨིསྶཏྠེནཱཏི ཨིསྶཱསཀམྨེན. ཏཏྲུཔཱཡཱཡཱཏི ‘‘ཨིམསྨིཾ ཀཱལེ ཨིདཾ ནཱམ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཛཱནནེ ཨུཔཱཡབྷཱུཏཱཡ. ཝུདྡྷསཱིལིནོཏི ཝཌྜྷིཏསཱིལཱ ཝུདྡྷསམཱཙཱརཱ. ཨཱཡནྟི ཨཱགམནཾ. ནཱཙྩོགཱལ༹ྷནྟི ནཱཏིམཧནྟཾ. ནཱཏིཧཱིནནྟི ནཱཏིཀསིརཾ. པརིཡཱདཱཡཱཏི གཧེཏྭཱ ཁེཔེཏྭཱ. ཏཏྠ ཡསྶ ཝཡཏོ དིགུཎོ ཨཱཡོ, ཏསྶ ཝཡོ ཨཱཡཾ པརིཡཱདཱཏུཾ ན སཀྐོཏི.

‘‘ཙཏུདྷཱ ཝིབྷཛེ བྷོགེ, པཎྜིཏོ གྷརམཱཝསཾ;

ཨེཀེན བྷོགེ བྷུཉྫེཡྻ, དྭཱིཧི ཀམྨཾ པཡོཛཡེ;

ཙཏུཏྠཉྩ ནིདྷཱཔེཡྻ, ཨཱཔདཱསུ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. (དཱི. ནི. ༣.༢༦༥) –

ཨེཝཾ པཊིཔཛྫཏོ པན ཝཡོ ཨཱཡཾ པརིཡཱདཱཏུཾ ན སཀྐོཏིཡེཝ.

ཨུདུམྦརཁཱདཱིཝཱཏི ཡཐཱ ཨུདུམྦརཱནི ཁཱདིཏུཀཱམེན པཀྐེ ཨུདུམྦརརུཀྑེ ཙཱལིཏེ ཨེཀཔྤཧཱརེནེཝ བཧཱུནི ཕལཱནི པཏནྟི, སོ ཁཱདིཏབྦཡུཏྟཀཱནི ཁཱདིཏྭཱ ཨིཏརཱནི བཧུཏརཱནི པཧཱཡ གཙྪཏི, ཨེཝམེཝཾ ཡོ ཨཱཡཏོ ཝཡཾ བཧུཏརཾ ཀཏྭཱ ཝིཔྤཀིརནྟོ བྷོགེ པརིབྷུཉྫཏི, སོ ‘‘ཨུདུམྦརཁཱདིཀཾཝཱཡཾ ཀུལཔུཏྟོ བྷོགེ ཁཱདཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཛེཊྛམརཎནྟི ¶ ཨནཱཡཀམརཎཾ ¶ . སམཾ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏཱིཏི སམྨཱ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏི. སམཛཱིཝིཏཱཏི སམཛཱིཝིཏཱཡ ཛཱིཝིཏཱ. ཨཔཱཡམུཁཱནཱིཏི ¶ ཝིནཱསསྶ ཋཱནཱནི.

ཨུཊྛཱཏཱ ཀམྨདྷེཡྻེསཱུཏི ཀམྨཀརཎཊྛཱནེསུ ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡསམྤནྣོ. ཝིདྷཱནཝཱཏི ཝིདཧནསམྤནྣོ. སོཏྠཱནཾ སམྤརཱཡིཀནྟི སོཏྠིབྷཱུཏཾ སམྤརཱཡིཀཾ. སཙྩནཱམེནཱཏི བུདྡྷཏྟཱཡེཝ བུདྡྷོཏི ཨེཝཾ ཨཝིཏཐནཱམེན. ཙཱགོ པུཉྙཾ པཝཌྜྷཏཱིཏི ཙཱགོ ཙ སེསཔུཉྙཉྩ པཝཌྜྷཏི. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ སདྡྷཱདཡོ མིསྶཀཱ ཀཐིཏཱ. པཉྩམཾ ཨུཏྟཱནམེཝ.

༦. བྷཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༥༦. ཚཊྛེ གབྦྷོཏི གབྦྷཝཱསོ. དིཊྛདྷམྨིཀཱཔཱིཏི སནྡིཊྛིཀཱ གབྦྷཝཱསསདིསཱ པུནཔི མནུསྶགབྦྷཱ. སམྤརཱཡིཀཱཔཱིཏི ཋཔེཏྭཱ མནུསྶགབྦྷེ སེསགབྦྷཱ. ཨུབྷཡཾ ཨེཏེ ཀཱམཱ པཝུཙྩནྟཱིཏི བྷཡཉྩ དུཀྑཉྩ, བྷཡཉྩ རོགོ ཙ, བྷཡཉྩ གཎྜོ ཙ, བྷཡཉྩ སལླཉྩ, བྷཡཉྩ སངྒོ ཙ, བྷཡཉྩ པངྐོ ཙ, བྷཡཉྩ གབྦྷོ ཙཱཏི ཨེཝཾ ཨུབྷཡཾ ཨེཏེ ཀཱམཱ པཝུཙྩནྟི. སཱཏརཱུཔེནཱཏི ཀཱམསུཁེན. པལིཔཐནྟི ཝཊྚཔལིཔཐཾ. ཨཏིཀྐམྨཱཏི ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨསྶ བྷིཀྑུནོ ཨརཧཏྟཔྤཏྟབྷཱཝོ གཧིཏོ. ཨེཝརཱུཔཾ པཛཾ ཛཱཏིཛརཱུཔེཏཾ ཏཱིསུ བྷཝེསུ ཕནྡམཱནཾ ཨཝེཀྑཏཱིཏི སུཏྟེ ཝཊྚཾ ཀཐེཏྭཱ གཱཐཱསུ ཝིཝཊྚཾ ཀཐིཏནྟི. སཏྟམཊྛམཱནི ¶ ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝ.

༩-༡༠. པུགྒལསུཏྟདྭཡཝཎྞནཱ

༥༩-༦༠. ནཝམེ ཨུཛུབྷཱུཏོཏི ཀཱཡཝངྐཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝེན ཨུཛུཀོ. པཉྙཱསཱིལསམཱཧིཏོཏི པཉྙཱཡ ཙ སཱིལེན ཙ སམནྣཱགཏོ. ཡཛམཱནཱནནྟི དཱནཾ དདནྟཱནཾ. པུཉྙཔེཀྑཱནནྟི པུཉྙཾ ཨོལོཀེནྟཱནཾ གཝེསནྟཱནཾ ¶ . ཨོཔདྷིཀནྟི ཨུཔདྷིཝིཔཱཀཾ, ཨོཔདྷིབྷཱུཏཾ ཋཱནཾ ཨཔྤམཱཎཾ. དསམེ སམུཀྐཊྛོཏི ཨུཀྐཊྛོ ཨུཏྟམོ. སཏྟཱནནྟི སབྦསཏྟཱནཾ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

གོཏམཱིཝགྒོ ཚཊྛོ.

(༧) ༢. བྷཱུམིཙཱལཝགྒོ

༡. ཨིཙྪཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༦༡. སཏྟམསྶ ¶ པཋམེ པཝིཝིཏྟསྶཱཏི ཀཱཡཝིཝེཀེན ཝིཝིཏྟསྶ. ནིརཱཡཏྟཝུཏྟིནོཏི ཀཏྠཙི ཨནཱཡཏྟཝུཏྟིནོ ཝིཔསྶནཱཀམྨིཀསྶ. ལཱབྷཱཡཱཏི ཙཏུཔཙྩཡལཱབྷཱཡ. སོཙཱི ཙ པརིདེཝཱི ཙཱཏི སོཀཱི ཙ པརིདེཝཱི ཙ. སོཙིཙྩ པརིདེཝིཙྩཱཏིཔི པཱཋོ. ཙུཏོ ཙ སདྡྷམྨཱཏི ཏཾཁཎཾཡེཝ ཝིཔསྶནཱསདྡྷམྨཱ ཙུཏོ. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཝཊྚཝིཝཊྚཾ ཀཐིཏཾ.

༢. ཨལཾསུཏྟཝཎྞནཱ

༦༢. དུཏིཡེ ཨལཾ ཨཏྟནོ ཨལཾ པརེསནྟི ཨཏྟནོ ཙ པརེསཉྩ ཧིཏཔཊིཔཏྟིཡཾ སམཏྠོ པརིཡཏྟོ ཨནུཙྪཝིཀོ. ཁིཔྤནིསནྟཱིཏི ¶ ཁིཔྤཾ ཨུཔདྷཱརེཏི, ཁནྡྷདྷཱཏུཨཱཡཏནཱདཱིསུ ཀཐིཡམཱནེསུ ཏེ དྷམྨེ ཁིཔྤཾ ཛཱནཱཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ སམཐཝིཔསྶནཱ ཀཐིཏཱ. པུགྒལཛ྄ཛྷཱསཡེན པན དེསནཱཝིལཱསེན ཙེཏཾ མཏྠཀཏོ པཊྛཱཡ ཧེཊྛཱ ཨོཏརནྟཾ ཀཐིཏནྟི.

༣. སཾཁིཏྟསུཏྟཝཎྞནཱ

༦༣. ཏཏིཡེ ཨེཝམེཝཱཏི ནིཀྐཱརཎེནེཝ. ཡཐཱ ཝཱ ཨཡཾ ཡཱཙཏི, ཨེཝམེཝ. མོགྷཔུརིསཱཏི མཱུལ༹ྷཔུརིསཱ ཏུཙྪཔུརིསཱ. ཨཛ྄ཛྷེསནྟཱིཏི ཡཱཙནྟི. ཨནུབནྡྷིཏབྦནྟི ཨིརིཡཱཔཐཱནུགམནེན ཨནུབནྡྷིཏབྦཾ མཾ ན ཝིཛཧིཏབྦཾ མཉྙནྟི. ཨཱཛཱནནཏྠཾ ཨཔསཱདེནྟོ ཨེཝམཱཧ. ཨེས ཀིར བྷིཀྑུ ཨོཝཱདེ དིནྣེཔི པམཱདམེཝ ཨནུཡུཉྫཏི, དྷམྨཾ སུཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཝསཏི, སམཎདྷམྨཾ ཀཱཏུཾ ན ཨིཙྪཏི. ཏསྨཱ བྷགཝཱ ཨེཝཾ ཨཔསཱདེཏྭཱ པུན ཡསྨཱ སོ ཨརཧཏྟསྶ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣོ ¶ , ཏསྨཱ ཏཾ ཨོཝདནྟོ ཏསྨཱཏིཧ ཏེ བྷིཀྑུ ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ མེ ཙིཏྟཾ ཋིཏཾ བྷཝིསྶཏི སུསཎྛིཏཾ, ན ཙ ཨུཔྤནྣཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཋསྶནྟཱིཏི ཨིམིནཱ ཏཱཝསྶ ཨོཝཱདེན ནིཡཀཛ྄ཛྷཏྟཝསེན ཙིཏྟེཀགྒཏཱམཏྟོ མཱུལསམཱདྷི ཝུཏྟོ.

ཏཏོ ¶ ‘‘ཨེཏྟཀེནེཝ སནྟུཊྛིཾ ཨནཱཔཛྫིཏྭཱ ཨེཝཾ སོ སམཱདྷི ཝཌྜྷེཏབྦོ’’ཏི དསྶེཏུཾ ཡཏོ ཁོ ཏེ བྷིཀྑུ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙིཏྟཾ ཋིཏཾ ཧོཏི སུསཎྛིཏཾ, ན ཙ ཨུཔྤནྣཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛནྟི, ཏཏོ ཏེ བྷིཀྑུ ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ ¶ ‘‘མེཏྟཱ མེ ཙེཏོཝིམུཏྟི བྷཱཝིཏཱ བྷཝིསྶཏི…པེ… སུསམཱརདྡྷཱ’’ཏི ཨེཝམསྶ མེཏྟཱཝསེན བྷཱཝནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ པུན ཡཏོ ཁོ ཏེ བྷིཀྑུ ཨཡཾ སམཱདྷི ཨེཝཾ བྷཱཝིཏོ ཧོཏི བཧུལཱིཀཏོ, ཏཏོ ཏྭཾ བྷིཀྑུ ཨིམཾ སམཱདྷིཾ སཝིཏཀྐསཝིཙཱརམྤི བྷཱཝེཡྻཱསཱིཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏསྶཏྠོ – ཡདཱ ཏེ བྷིཀྑུ ཨཡཾ མཱུལསམཱདྷི ཨེཝཾ མེཏྟཱཝསེན བྷཱཝིཏོ ཧོཏི, ཏདཱ ཏྭཾ ཏཱཝཏཀེནཔི ཏུཊྛིཾ ཨནཱཔཛྫིཏྭཱཝ ཨིམཾ མཱུལསམཱདྷིཾ ཨཉྙེསུཔི ཨཱརམྨཎེསུ ཙཏུཀྐཔཉྩཀཛ྄ཛྷཱནཱནི པཱཔཡམཱནོ ‘‘སཝིཏཀྐསཝིཙཱརམྤཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན བྷཱཝེཡྻཱསཱིཏི.

ཨེཝཾ ཝཏྭཱ ཙ པན ཨཝསེསབྲཧྨཝིཧཱརཔུབྦངྒམམྤིསྶ ཨཉྙེསུ ཨཱརམྨཎེསུ ཙཏུཀྐཔཉྩཀཛ྄ཛྷཱནབྷཱཝནཾ ཀརེཡྻཱསཱིཏི དསྶེནྟོ ཡཏོ ཁོ ཏེ བྷིཀྑུ ཨཡཾ སམཱདྷི ཨེཝཾ བྷཱཝིཏོ ཧོཏི སུབྷཱཝིཏོ, ཏཏོ ཏེ བྷིཀྑུ ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ ‘‘ཀརུཎཱ མེ ཙེཏོཝིམུཏྟཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨེཝཾ མེཏྟཱཔུབྦངྒམཾ ཙཏུཀྐཔཉྩཀཛ྄ཛྷཱནབྷཱཝནཾ དསྶེཏྭཱ པུན ཀཱཡཱནུཔསྶནཱདིཔུབྦངྒམཾ དསྶེཏུཾ ཡཏོ ཁོ ཏེ བྷིཀྑུ ཨཡཾ སམཱདྷི ཨེཝཾ བྷཱཝིཏོ ཧོཏི སུབྷཱཝིཏོ, ཏཏོ ཏེ བྷིཀྑུ ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ ‘‘ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶཱི’’ཏིཨཱདིཾ ཝཏྭཱ ཡཏོ ཁོ ཏེ བྷིཀྑུ ཨཡཾ སམཱདྷི ཨེཝཾ བྷཱཝིཏོ ཧོཏི སུབྷཱཝིཏོ, ཏཏོ ཏྭཾ བྷིཀྑུ ཡེན ཡེནེཝ གགྒྷསཱིཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ གགྒྷསཱིཏི གམིསྶསི. ཕཱསུཾཡེཝཱཏི ཨིམིནཱ ཨརཧཏྟཾ དསྶེཏི. ཨརཧཏྟཔྤཏྟོ ཧི སབྦིརིཡཱཔཐེསུ ཕཱསུ ཝིཧརཏི ནཱམ.

༤. གཡཱསཱིསསུཏྟཝཎྞནཱ

༦༤. ཙཏུཏྠེ ¶ ཨེཏདཝོཙཱཏི ཨཏྟནོ པདྷཱནབྷཱུམིཡཾ ཨུཔྤནྣཾ ཝིཏཀྐཾ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཨཱརོཙེཏུཾ – ‘‘པུབྦཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ’’ཏིཨཱདིཝཙནཾ ཨཝོཙ. ཨོབྷཱསནྟི ¶ དིབྦཙཀྑུཉཱཎོབྷཱསཾ. ཉཱཎདསྶནནྟི དིབྦཙཀྑུབྷཱུཏཾ ཉཱཎསངྑཱཏཾ དསྶནཾ. སནྣིཝུཏྠཔུབྦནྟི ཨེཀཏོ ཝསིཏཔུབྦཾ. ཨིམསྨིཾ པན སུཏྟེ དིབྦཙཀྑུཉཱཎཾ, ཨིདྡྷིཝིདྷཉཱཎཾ, ཙེཏོཔརིཡཉཱཎཾ, ཡཐཱཀམྨུཔགཉཱཎཾ, ཨནཱགཏཾསཉཱཎཾ, པཙྩུཔྤནྣཾསཉཱཎཾ, ཨཏཱིཏཾསཉཱཎཾ, པུབྦེནིཝཱསཉཱཎནྟི ཨིམཱནི ཏཱཝ ཨཊྛ ཉཱཎཱནི པཱལི༹ཡཾཡེཝ ཨཱགཏཱནི, ཏེཧི པན སདྡྷིཾ ཝིཔསྶནཱཉཱཎཱནི ཙཏྟཱརི མགྒཉཱཎཱནི, ཙཏྟཱརི ¶ ཕལཉཱཎཱནི, ཙཏྟཱརི པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎཱནི, ཙཏྟཱརི པཊིསམྦྷིདཱཉཱཎཱནི ཚ ཨསཱདྷཱརཎཉཱཎཱནཱིཏི ཨེཏཱནི ཉཱཎཱནི སམོདྷཱནེཏྭཱ ཀཐེནྟེན ཨེཝཾ ཨིདཾ སུཏྟཾ ཀཐིཏཾ ནཱམ ཧོཏི.

༥. ཨབྷིབྷཱཡཏནསུཏྟཝཎྞནཱ

༦༥. པཉྩམེ ཨབྷིབྷཱཡཏནཱནཱིཏི ཨབྷིབྷཝནཀཱརཎཱནི. ཀིཾ ཨབྷིབྷཝནྟི? པཙྩནཱིཀདྷམྨེཔི ཨཱརམྨཎཱནིཔི. ཏཱནི ཧི པཊིཔཀྑབྷཱཝེན པཙྩནཱིཀདྷམྨེ ཨབྷིབྷཝནྟི, པུགྒལསྶ ཉཱཎུཏྟརིཡཏཱཡ ཨཱརམྨཎཱནི. ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ རཱུཔསཉྙཱིཏིཨཱདཱིསུ པན ཨཛ྄ཛྷཏྟརཱུཔེ པརིཀམྨཝསེན ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ རཱུཔསཉྙཱི ནཱམ ཧོཏི. ཨཛ྄ཛྷཏྟཉྷི ནཱིལཔརིཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཀེསེ ཝཱ པིཏྟེ ཝཱ ཨཀྑིཏཱརཀཱཡ ཝཱ ཀརོཏི. པཱིཏཔརིཀམྨཾ ཀརོནྟོ མེདེ ཝཱ ཚཝིཡཱ ཝཱ ཧཏྠཏལཔཱདཏལེསུ ཝཱ ཨཀྑཱིནཾ པཱིཏཊྛཱནེ ཝཱ ཀརོཏི. ལོཧིཏཔརིཀམྨཾ ཀརོནྟོ མཾསེ ཝཱ ལོཧིཏེ ཝཱ ཛིཝ྄ཧཱཡ ཝཱ ཨཀྑཱིནཾ རཏྟཊྛཱནེ ཝཱ ཀརོཏི. ཨོདཱཏཔརིཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཨཊྛིམྷི ཝཱ དནྟེ ཝཱ ནཁེ ཝཱ ཨཀྑཱིནཾ སེཏཊྛཱནེ ཝཱ ཀརོཏི. ཏཾ པན སུནཱིལཀཾ སུཔཱིཏཀཾ སུལོཧིཏཀཾ སུཨོདཱཏཾ ན ཧོཏི, ཨཝིསུདྡྷམེཝ ཧོཏི.

ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏཱིཏི ཡསྶེཝཾ པརིཀམྨཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨུཔྤནྣཾ ཧོཏི, ནིམིཏྟཾ པན བཧིདྡྷཱ, སོ ཨེཝཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ¶ པརིཀམྨསྶ བཧིདྡྷཱ ཙ ཨཔྤནཱཡ ཝསེན ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ རཱུཔསཉྙཱི ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. པརིཏྟཱནཱིཏི ཨཝཌྜྷིཏཱནི. སུཝཎྞདུབྦཎྞཱནཱིཏི སུཝཎྞཱནི ཝཱ ཧོནྟུ དུབྦཎྞཱནི ཝཱ, པརིཏྟཝསེནེཝ ཨིདཾ ཨབྷིབྷཱཡཏནཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཏཱནི ཨབྷིབྷུཡྻཱཏི ཡཐཱ ནཱམ སམྤནྣགྒཧཎིཀོ ཀཊཙྪུམཏྟཾ བྷཏྟཾ ལབྷིཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ཨེཏྠ བྷུཉྫིཏབྦཾ ¶ ཨཏྠཱི’’ཏི སཾཀཌྜྷིཏྭཱ ཨེཀཀབལ༹མེཝ ཀརོཏི, ཨེཝམེཝ ཉཱཎུཏྟརིཀོ པུགྒལོ ཝིསདཉཱཎོ ‘‘ཀིམེཏྠ པརིཏྟཀེ ཨཱརམྨཎེ སམཱཔཛྫིཏབྦཾ ཨཏྠི, ནཱཡཾ མམ བྷཱརོ’’ཏི ཏཱནི རཱུཔཱནི ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ སམཱཔཛྫཏི, སཧ ནིམིཏྟུཔྤཱདེནེཝེཏྠ ཨཔྤནཾ པཱཔེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཛཱནཱམི པསྶཱམཱིཏི ཨིམིནཱ པནསྶ ཨཱབྷོགོ ཀཐིཏོ. སོ ཙ ཁོ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛིཏསྶ, ན ཨནྟོསམཱཔཏྟིཡཾ. ཨེཝཾསཉྙཱི ཧོཏཱིཏི ཨཱབྷོགསཉྙཱཡཔི ཛྷཱནསཉྙཱཡཔི ཨེཝཾསཉྙཱི ཧོཏི. ཨབྷིབྷཝནསཉྙཱ ཧིསྶ ཨནྟོསམཱཔཏྟིཡམྤི ཨཏྠི, ཨཱབྷོགསཉྙཱ པན སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛིཏསྶེཝ.

ཨཔྤམཱཎཱནཱིཏི ¶ ཝཌྜྷིཏཔྤམཱཎཱནི, མཧནྟཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཨབྷིབྷུཡྻཱཏི ཨེཏྠ ཙ པན ཡཐཱ མཧགྒྷསོ པུརིསོ ཨེཀཾ བྷཏྟཝཌྜྷིཏཀཾ ལབྷིཏྭཱ ‘‘ཨཉྙཱཔི ཧོཏུ, ཨཉྙཱཔི ཧོཏུ, ཀིཾ ཨེསཱ མཡ྄ཧཾ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི ན ཏཾ མཧནྟཏོ པསྶཏི, ཨེཝམེཝ ཉཱཎུཏྟརོ པུགྒལོ ཝིསདཉཱཎོ ‘‘ཀིཾ ཨེཏྠ སམཱཔཛྫིཏབྦཾ, ནཡིདཾ ཨཔྤམཱཎཾ, ན མཡ྄ཧཾ ཙིཏྟེཀགྒཏཱཀརཎེ ¶ བྷཱརོ ཨཏྠཱི’’ཏི ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ སམཱཔཛྫཏི, སཧ ནིམིཏྟུཔྤཱདནེཝེཏྠ ཨཔྤནཾ པཱཔེཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱིཏི ཨལཱབྷིཏཱཡ ཝཱ ཨནཏྠིཀཏཱཡ ཝཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟརཱུཔེ པརིཀམྨསཉྙཱཝིརཧིཏོ.

ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏཱིཏི ཡསྶ པརིཀམྨམྤི ནིམིཏྟམྤི བཧིདྡྷཱ ཨུཔྤནྣཾ, སོ ཨེཝཾ བཧིདྡྷཱ པརིཀམྨསྶ ཙེཝ ཨཔྤནཱཡ ཙ ཝསེན ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱི ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. སེསམེཏྠ ཙཏུཏྠཱབྷིབྷཱཡཏནེ ཙ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨིམེསུ པན ཙཏཱུསུ པརིཏྟཾ ཝིཏཀྐཙརིཏཝསེན ཨཱགཏཾ, ཨཔྤམཱཎཾ མོཧཙརིཏཝསེན, སུཝཎྞཾ དོསཙརིཏཝསེན, དུབྦཎྞཾ རཱགཙརིཏཝསེན. ཨེཏེསཉྷི ཨེཏཱནི སཔྤཱཡཱནི. སཱ ཙ ནེསཾ སཔྤཱཡཏཱ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༤༣) ཙརིཡནིདྡེསེ ཝུཏྟཱ.

པཉྩམཨབྷིབྷཱཡཏནཱདཱིསུ ནཱིལཱནཱིཏི སབྦསངྒཱཧིཀཝསེན ཝུཏྟཾ. ནཱིལཝཎྞཱནཱིཏི ཝཎྞཝསེན. ནཱིལནིདསྶནཱནཱིཏི ནིདསྶནཝསེན. ཨཔཉྙཱཡམཱནཝིཝརཱནི ཨསམྦྷིནྣཝཎྞཱནི ཨེཀནཱིལཱནེཝ ཧུཏྭཱ དིསྶནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ནཱིལནིབྷཱསཱནཱིཏི ¶ ཨིདཾ པན ཨོབྷཱསཝསེན ཝུཏྟཾ, ནཱིལོབྷཱསཱནི ནཱིལཔྤབྷཱཡུཏྟཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཏེན ནེསཾ སུཝིསུདྡྷཏཾ དསྶེཏི. ཝིསུདྡྷཝཎྞཝསེནེཝ ཧི ཨིམཱནི ཨབྷིབྷཱཡཏནཱནི ཝུཏྟཱནི. ‘‘ནཱིལཀསིཎཾ ཨུགྒཎྷནྟོ ནཱིལསྨིཾ ནིམིཏྟཾ གཎྷཱཏི པུཔྥསྨིཾ ཝཱ ཝཏྠསྨིཾ ཝཱ ཝཎྞདྷཱཏུཡཱ ཝཱ’’ཏིཨཱདིཀཾ པནེཏྠ ཀསིཎཀརཎཉྩ ¶ པརིཀམྨཉྩ ཨཔྤནཱཝིདྷཱནཉྩ སབྦཾ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༥༥) ཝིཏྠཱརཏོ ཝུཏྟམེཝཱཏི.

༦. ཝིམོཀྑསུཏྟཝཎྞནཱ

༦༦. ཝིམོཀྑཱཏི ཀེནཊྛེན ཝིམོཀྑཱ? ཨདྷིམུཙྩནཊྛེན. ཀོ པནཱཡཾ ཨདྷིམུཙྩནཊྛོ ནཱམ? པཙྩནཱིཀདྷམྨེཧི ཙ སུཊྛུ མུཙྩནཊྛོ, ཨཱརམྨཎེ ཙ ཨབྷིརཏིཝསེན སུཊྛུ མུཙྩནཊྛོ, པིཏུཨངྐེ ¶ ཝིསྶཊྛངྒཔཙྩངྒསྶ དཱརཀསྶ སཡནཾ ཝིཡ ཨནིགྒཧིཏབྷཱཝེན ནིརཱསངྐཏཱཡ ཨཱརམྨཎེ པཝཏྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཡཾ པནཏྠོ པཙྪིམེ ཝིམོཀྑེ ནཏྠི, པུརིམེསུ ཝིམོཀྑེསུ ཨཏྠི.

རཱུཔཱི རཱུཔཱནི པསྶཏཱིཏི ཨེཏྠ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཀེསཱདཱིསུ ནཱིལཀསིཎཱདིཝསེན ཨུཔྤཱདིཏཾ རཱུཔཛ྄ཛྷཱནཾ རཱུཔཾ, ཏདསྶཏྠཱིཏི རཱུཔཱི. བཧིདྡྷཱཔི ནཱིལཀསིཎཱདཱིནི རཱུཔཱནི ཛྷཱནཙཀྑུནཱ པསྶཏི. ཨིམིནཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟབཧིདྡྷཝཏྠུཀེསུ ཀསིཎེསུ ཨུཔྤཱདིཏཛ྄ཛྷཱནསྶ པུགྒལསྶ ཙཏྟཱརི རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཱནི དསྶིཏཱནི. ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱིཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ན རཱུཔསཉྙཱི, ཨཏྟནོ ཀེསཱདཱིསུ ཨནུཔྤཱདིཏརཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནོཏི ཨཏྠོ. ཨིམིནཱ བཧིདྡྷཱ པརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ བཧིདྡྷཱཝ ཨུཔྤཱདིཏཛ྄ཛྷཱནསྶ རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཱནི དསྶིཏཱནི.

སུབྷནྟེཝ ཨདྷིམུཏྟོ ཧོཏཱིཏི ཨིམིནཱ སུཝིསུདྡྷེསུ ནཱིལཱདཱིསུ ཝཎྞཀསིཎེསུ ཛྷཱནཱནི དསྶིཏཱནི. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཨནྟོཨཔྤནཱཡ ‘‘སུབྷ’’ནྟི ཨཱབྷོགོ ནཏྠི, ཡོ པན སུཝིསུདྡྷཾ སུབྷཾ ཀསིཎཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ ཝིཧརཏི, སོ ཡསྨཱ ‘‘སུབྷནྟི ཨདྷིམུཏྟོ ཧོཏཱི’’ཏི ཝཏྟབྦཏཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཏསྨཱ ཨེཝཾ དེསནཱ ཀཏཱ. པཊིསམྦྷིདཱམགྒེ པན –

‘‘ཀཐཾ སུབྷནྟེཝ ཨདྷིམུཏྟོ ཧོཏཱིཏི ཝིམོཀྑོ? ཨིདྷ བྷིཀྑུ མེཏྟཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ ¶ …པེ… ཝིཧརཏི. མེཏྟཱཡ བྷཱཝིཏཏྟཱ སཏྟཱ ཨཔྤཊིཀཱུལཱ ཧོནྟི. ཀརུཎཱསཧགཏེན…པེ… མུདིཏཱསཧགཏེན ¶ …པེ… ཨུཔེཀྑཱསཧགཏེན ཙེཏསཱ ཨེཀཾ དིསཾ…པེ… ཝིཧརཏི. ཨུཔེཀྑཱཡ བྷཱཝིཏཏྟཱ སཏྟཱ ཨཔྤཊིཀཱུལཱ ཧོནྟི. ཨེཝཾ སུབྷནྟེཝ ཨདྷིམུཏྟོ ཧོཏཱིཏི ཝིམོཀྑོ’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༢༡༢) ཝུཏྟཾ.

སབྦསོ རཱུཔསཉྙཱནནྟིཨཱདཱིསུ ཡཾ ཝཏྟབྦཾ, ཏཾ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༢༧༦-༢༧༧) ཝུཏྟམེཝ. ཨཡཾ ཨཊྛམོ ཝིམོཀྑོཏི ཨཡཾ ཙཏུནྣཾ ཁནྡྷཱནཾ སབྦསོ ཝིསྶཊྛཏྟཱ ཝིམུཏྟཏྟཱ ཨཊྛམོ ཨུཏྟམོ ཝིམོཀྑོ ནཱམ.

༧-༨. ཨནརིཡཝོཧཱརསུཏྟཝཎྞནཱ

༦༧-༦༨. སཏྟམེ ¶ ཨནརིཡཝོཧཱརཱཏི ན ཨརིཡཀཐཱ སདོསཀཐཱ. ཡཱཧི ཙེཏནཱཧི ཏེ ཝོཧཱརེ ཝོཧརནྟི, ཏཱསཾ ཨེཏཾ ནཱམཾ. ཨཊྛམེ ཝུཏྟཔཊིཔཀྑནཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

༩. པརིསཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༦༩. ནཝམེ ཁཏྟིཡཔརིསཱཏི ཁཏྟིཡཱནཾ པརིསཱནཾ སནྣིཔཱཏོ སམཱགམོ. ཨེས ནཡོ སབྦཏྠ. ཨནེཀསཏཾ ཁཏྟིཡཔརིསནྟི བིམྦིསཱརསམཱགམ-ཉཱཏིསམཱགམ-ལིཙྪཝིསམཱགམཱདིསདིསཾ, ཨཉྙེསུ ཙཀྐཝཱལེ༹སུཔི ལབྦྷཏེཝ. སལླཔིཏཔུབྦནྟི ཨཱལཱཔསལླཱཔོ ཀཏཔུབྦོ. སཱཀཙྪཱཏི དྷམྨསཱཀཙྪཱཔི སམཱཔཛྫིཏཔུབྦཱ. ཡཱདིསཀོ ཏེསཾ ཝཎྞོཏི ཏེ ཨོདཱཏཱཔི ཧོནྟི ཀཱལཱ༹པི མངྒུརཙྪཝཱིཔི, སཏྠཱ སུཝཎྞཝཎྞོ. ཨིདཾ པན སཎྛཱནཾ པཊིཙྩ ¶ ཀཐིཏཾ. སཎྛཱནམྤི ཙ ཀེཝལཾ ཏེསཾ པཉྙཱཡཏིཡེཝ. ན པན བྷགཝཱ མིལཀྑསདིསོ ཧོཏི, ནཱཔི ཨཱམུཏྟམཎིཀུཎྜལོ, བུདྡྷཝེསེནེཝ ནིསཱིདཏི. ཏེཔི ཨཏྟནོ སམཱནསཎྛཱནམེཝ པསྶནྟི. ཡཱདིསཀོ ཏེསཾ སརོཏི ཏེ ཚིནྣསྶརཱཔི ཧོནྟི གགྒསྶརཱཔི ཀཱཀསྶརཱཔི, སཏྠཱ བྲཧྨསྶརོཝ. ཨིདཾ པན བྷཱསནྟརཾ སནྡྷཱཡ ཀཐིཏཾ. སཙེཔི ཧི སཏྠཱ རཱཛཱསནེ ནིསིནྣོ ཀཐེཏི, ‘‘ཨཛྫ རཱཛཱ མདྷུརེན ཀཐེཏཱི’’ཏི ནེསཾ ཧོཏི. ཀཐེཏྭཱ པཀྐནྟེ པན བྷགཝཏི པུན རཱཛཱནཾ ཨཱགཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཀོ ནུ ཁོ ཨཡ’’ནྟི ཝཱིམཾསཱ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏཏྠ ཀོ ནུ ཁོ ཨཡནྟི ‘‘ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཨིདཱནེཝ མཱགདྷབྷཱསཱཡ སཱིཧལ༹བྷཱསཱཡ མདྷུརེན ཨཱཀཱརེན ཀཐེནྟོ ཀོ ནུ ཁོ ཨཡཾ ཨནྟརཧིཏོ, ཀིཾ དེཝོ ཨུདཱཧུ ¶ མནུསྶོ’’ཏི ཨེཝཾ ཝཱིམཾསནྟཱཔི ན ཛཱནནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཀིམཏྠཾ པནེཝཾ ཨཛཱནནྟཱནཾ དྷམྨཾ དེསེཏཱིཏི? ཝཱསནཏྠཱཡ. ཨེཝཾ སུཏོཔི ཧི དྷམྨོ ཨནཱགཏེ པཙྩཡོ ཧོཏཱིཏི ཨནཱགཏཾ པཊིཙྩ དེསེཏི. ཨནེཀསཏཾ བྲཱཧྨཎཔརིསནྟིཨཱདིནཾ སོཎདཎྜསམཱགམཱདིཝསེན ཙེཝ ཨཉྙཙཀྐཝཱལ༹ཝསེན ཙ སམྦྷཝོ ཝེདིཏབྦོ.

༡༠. བྷཱུམིཙཱལསུཏྟཝཎྞནཱ

༧༠. དསམེ ནིསཱིདནནྟི ཨིདྷ ཙམྨཁཎྜཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཨུདེནཾ ཙེཏིཡནྟི ཨུདེནཡཀྑསྶ ཝསནཊྛཱནེ ཀཏཝིཧཱརོ ཝུཙྩཏི. གོཏམཀཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. བྷཱཝིཏཱཏི ཝཌྜྷིཏཱ. བཧུལཱིཀཏཱཏི ¶ པུནཔྤུནཾ ཀཏཱ. ཡཱནཱིཀཏཱཏི ¶ ཡུཏྟཡཱནཾ ཝིཡ ཀཏཱ. ཝཏྠུཀཏཱཏི པཏིཊྛཱནཊྛེན ཝཏྠུ ཝིཡ ཀཏཱ. ཨནུཊྛིཏཱཏི ཨདྷིཊྛིཏཱ. པརིཙིཏཱཏི སམནྟཏོ ཙིཏཱ སུཝཌྜྷིཏཱ. སུསམཱརདྡྷཱཏི སུཊྛུ སམཱརདྡྷཱ.

ཨིཏི ཨནིཡམེན ཀཐེཏྭཱ པུན ནིཡམེཏྭཱ དསྶེནྟོ ཏཐཱགཏསྶ ཁོཏིཨཱདིམཱཧ. ཨེཏྠ ཀཔྤནྟི ཨཱཡུཀཔྤཾ. ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཡཾ མནུསྶཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ, ཏཾ པརིཔུཎྞཾ ཀརོནྟོ ཏིཊྛེཡྻ. ཀཔྤཱཝསེསཾ ཝཱཏི ‘‘ཨཔྤཾ ཝཱ བྷིཡྻོ’’ཏི ཝུཏྟཝསྶསཏཏོ ཨཏིརེཀཾ ཝཱ. མཧཱསཱིཝཏྠེརོ པནཱཧ – ‘‘བུདྡྷཱནཾ ཨཊྛཱནེ གཛྫིཏཾ ནཱམ ནཏྠི, པུནཔྤུནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ མརཎནྟིཀཝེདནཾ ཝིཀྑམྦྷེནྟོ བྷདྡཀཔྤམེཝ ཏིཊྛེཡྻ. ཀསྨཱ པན ན ཋིཏོཏི? ཨུཔཱདིནྣཀསརཱིརཾ ནཱམ ཁཎྜིཙྩཱདཱིཧི ཨབྷིབྷུཡྻཏི, བུདྡྷཱ ཙ ཁཎྜིཙྩཱདིབྷཱཝཾ ཨཔྤཏྭཱ པཉྩམེ ཨཱཡུཀོཊྛཱསེ བཧུཛནསྶ པིཡམནཱཔཀཱལེཡེཝ པརིནིབྦཱཡནྟི. བུདྡྷཱནུབུདྡྷེསུ ཙ མཧཱསཱཝཀེསུ པརིནིབྦུཏེསུ ཨེཀཀེནེཝ ཁཱཎུཀེན ཝིཡ ཋཱཏབྦཾ ཧོཏི དཧརསཱམཎེརཔརིཝཱརེན ཝཱ, ཏཏོ ‘ཨཧོ བུདྡྷཱནཾ པརིསཱ’ཏི ཧཱིལེ༹ཏབྦཏཾ ཨཱཔཛྫེཡྻ. ཏསྨཱ ན ཋིཏོ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེཔི ཡོ པན ཝུཙྩཏི ‘‘ཨཱཡུཀཔྤོ’’ཏི, ཨིདམེཝ ཨཊྛཀཐཱཡ ནིཡཱམིཏཾ.

ཡཐཱ ཏཾ མཱརེན པརིཡུཊྛིཏཙིཏྟོཏི ཨེཏྠ ཏནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ, ཡཐཱ མཱརེན པརིཡུཊྛིཏཙིཏྟོ ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊཙིཏྟོ ཨཉྙོཔི ཀོཙི པུཐུཛྫནོ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ ན སཀྐུཎེཡྻ, ཨེཝམེཝ ¶ ནཱསཀྑི པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུནྟི ཨཏྠོ. མཱརོ ཧི ¶ ཡསྶ སབྦེན སབྦཾ དྭཱདས ཝིཔལླཱསཱ ཨཔྤཧཱིནཱ, ཏསྶ ཙིཏྟཾ པརིཡུཊྛཱཏི. ཐེརསྶ ཙ ཙཏྟཱརོ ཝིཔལླཱསཱ ཨཔྤཧཱིནཱ, ཏེནསྶ མཱརོ ཙིཏྟཾ པརིཡུཊྛཱསི. སོ པན ཙིཏྟཔརིཡུཊྛཱནཾ ཀརོནྟོ ཀིཾ ཀརོཏཱིཏི? བྷེརཝཾ རཱུཔཱརམྨཎཾ ཝཱ དསྶེཏི, སདྡཱརམྨཎཾ ཝཱ སཱཝེཏི. ཏཏོ སཏྟཱ ཏཾ དིསྭཱ ཝཱ སུཏྭཱ ཝཱ སཏིཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཝིཝཊམུཁཱ ཧོནྟི, ཏེསཾ མུཁེན ཧཏྠཾ པཝེསེཏྭཱ ཧདཡཾ མདྡཏི, ཏཏོ ཝིསཉྙཱཝ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛནྟི. ཐེརསྶ པནེས མུཁེ ཧཏྠཾ པཝེསེཏུཾ ཀིཾ སཀྑིསྶཏི, བྷེརཝཱརམྨཎཾ པན དསྶེསི. ཏཾ དིསྭཱ ཐེརོ ནིམིཏྟོབྷཱསཾ ནཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷི. བྷགཝཱ ཛཱནནྟོཡེཝ ཀིམཏྠཾ ཡཱཝ ཏཏིཡཾ ཨཱམནྟེསཱིཏི? པརཏོ ‘‘ཏིཊྛཏུ, བྷནྟེ བྷགཝཱ’’ཏི ཡཱཙིཏེ ‘‘ཏུཡ྄ཧེཝེཏཾ དུཀྐཊཾ, ཏུཡ྄ཧེཝེཏཾ ཨཔརདྡྷ’’ནྟི དོསཱརོཔནེན སོ ཀཏནུཀརཎཏྠཾ.

མཱརོ པཱཔིམཱཏི ཨེཏྠ སཏྟེ ཨནཏྠེ ནིཡོཛེནྟོ མཱརེཏཱིཏི མཱརོ. པཱཔིམཱཏི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ ¶ . སོ ཧི པཱཔདྷམྨསམནྣཱགཏཏྟཱ ‘‘པཱཔིམཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཀཎྷོ, ཨནྟཀོ, ནམུཙི, པམཏྟབནྡྷཱུཏིཔི ཏསྶེཝ ནཱམཱནི. བྷཱསིཏཱ ཁོ པནེསཱཏི ཨཡཉྷི བྷགཝཏོ སམྦོདྷིཔཏྟིཡཱ ཨཊྛམེ སཏྟཱཧེ བོདྷིམཎྜེཡེཝ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘བྷགཝཱ ཡདཏྠཾ ཏུམྷེཧི པཱརམིཡོ པཱུརིཏཱ, སོ ཝོ ཨཏྠོ ཨནུཔྤཏྟོ, པཊིཝིདྡྷཾ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ, ཀིཾ ཏེ ལོཀཝིཙཱརཎེནཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཡཐཱ ཨཛྫ, ཨེཝམེཝ ‘‘པརིནིབྦཱཏུ དཱནི, བྷནྟེ བྷགཝཱ’’ཏི ཡཱཙི. བྷགཝཱ ཙསྶ ‘‘ན ཏཱཝཱཧ’’ནྟིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ པཊིཀྑིཔི. ཏཾ སནྡྷཱཡ – ‘‘བྷཱསིཏཱ ཁོ པནེསཱ, བྷནྟེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ ¶ ཝིཡཏྟཱཏི མགྒཝསེན བྱཏྟཱ, ཏཐེཝ ཝིནཱིཏཱ, ཏཐཱ ཝིསཱརདཱ. བཧུསྶུཏཱཏི ཏེཔིཊཀཝསེན བཧུ སུཏཾ ཨེཏེསནྟི བཧུསྶུཏཱ. ཏམེཝ དྷམྨཾ དྷཱརེནྟཱིཏི དྷམྨདྷརཱ. ཨཐ ཝཱ པརིཡཏྟིབཧུསྶུཏཱ ཙེཝ པཊིཝེདྷབཧུསྶུཏཱ ཙ. པརིཡཏྟིཔཊིཝེདྷདྷམྨཱནཾཡེཝ དྷཱརཎཏོ དྷམྨདྷརཱཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣཱཏི ཨརིཡདྷམྨསྶ ཨནུདྷམྨབྷཱུཏཾ ཝིཔསྶནཱདྷམྨཾ པཊིཔནྣཱ. སཱམཱིཙིཔྤཊིཔནྣཱཏི ཨནུཙྪཝིཀཔཊིཔདཾ པཊིཔནྣཱ. ཨནུདྷམྨཙཱརིནོཏི ཨནུདྷམྨཾ ཙརཎསཱིལཱ. སཀཾ ཨཱཙརིཡཀནྟི ཨཏྟནོ ཨཱཙརིཡཝཱདཾ. ཨཱཙིཀྑིསྶནྟཱིཏིཨཱདཱིནི སབྦཱནི ཨཉྙམཉྙཝེཝཙནཱནི. སཧདྷམྨེནཱཏི སཧེཏུཀེན སཀཱརཎེན ཝཙནེན. སཔྤཱཊིཧཱརིཡནྟི ཡཱཝ ནིཡྻཱནིཀཾ ཀཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེསྶནྟི.

བྲཧྨཙརིཡནྟི ¶ སིཀྑཱཏྟཡསངྒཧིཏཾ སཀལཾ སཱསནབྲཧྨཙརིཡཾ. ཨིདྡྷནྟི སམིདྡྷཾ ཛྷཱནསྶཱདཝསེན. ཕཱིཏནྟི ཝུདྡྷིཔཏྟཾ སབྦཔཱལིཕུལླཾ ཝིཡ ཨབྷིཉྙཱསམྤཏྟིཝསེན. ཝིཏྠཱརིཀནྟི ཝིཏྠཏཾ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ དིསཱབྷཱགེ པཏིཊྛིཏཝསེན. བཱཧུཛཉྙནྟི ¶ བཧཱུཧི ཉཱཏཾ པཊིཝིདྡྷཾ མཧཱཛནཱབྷིསམཡཝསེན. པུཐུབྷཱུཏནྟི སབྦཱཀཱརེན པུཐུལབྷཱཝཔྤཏྟཾ. ཀཐཾ? ཡཱཝ དེཝམནུསྶེཧི སུཔྤཀཱསིཏནྟི, ཡཏྟཀཱ ཝིཉྙུཛཱཏིཀཱ དེཝཱ ཙེཝ མནུསྶཱ ཙ ཨཏྠི, སབྦེཧི སུཊྛུ པཀཱསིཏནྟི ཨཏྠོ. ཨཔྤོསྶུཀྐོཏི ནིརཱལཡོ. ཏྭཉྷི པཱཔིམ ཨཊྛམསཏྟཱཧཏོ པཊྛཱཡ ‘‘པརིནིབྦཱཏུ དཱནི, བྷནྟེ བྷགཝཱ, པརིནིབྦཱཏུ སུགཏོ’’ཏི ཝིརཝནྟོ ཨཱཧིཎྜིཏྠ. ཨཛྫ དཱནི པཊྛཱཡ ཝིགཏུསྶཱཧོ ཧོཧི, མཱ མཡ྄ཧཾ པརིནིབྦཱནཏྠཾ ཝཱཡཱམཾ ཀརོཧཱིཏི ཝདཏི.

སཏོ སམྤཛཱནོ ཨཱཡུསངྑཱརཾ ཨོསྶཛྫཱིཏི སཏིཾ སཱུཔཊྛིཏཾ ཀཏྭཱ ཉཱཎེན པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཨཱཡུསངྑཱརཾ ཝིསྶཛྫི པཛཧི. ཏཏྠ ན བྷགཝཱ ཧཏྠེན ལེཌྜུཾ ཝིཡ ཨཱཡུསངྑཱརཾ ཨོསྶཛི, ཏེམཱསམཏྟམེཝ ¶ པན ཕལསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཏཏོ པརཾ ན སམཱཔཛྫིསྶཱམཱིཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེསི. ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨོསྶཛཱི’’ཏི. ཨུསྶཛཱིཏིཔི པཱཋོ. མཧཱབྷཱུམིཙཱལོཏི མཧནྟོ པཐཝཱིཀམྤོ. ཏདཱ ཀིར དསསཧསྶཱི ལོཀདྷཱཏུ ཀམྤིཏྠ. བྷིཾསནཀོཏི བྷཡཛནཀོ. དེཝདུནྡུབྷིཡོ ཙ ཕལིཾསཱུཏི དེཝབྷེརིཡོ ཕལིཾསུ, དེཝོ སུཀྑགཛྫིཏཾ གཛྫི, ཨཀཱལཝིཛྫུལཏཱ ནིཙྪརིཾསུ, ཁཎིཀཝསྶཾ ཝསྶཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསཱིཏི ཀསྨཱ ཨུདཱནེསི? ཀོཙི ནཱམ ཝདེཡྻ ‘‘བྷགཝཱ པཙྪཏོ པཙྪཏོ ཨནུབནྡྷིཏྭཱ ‘པརིནིབྦཱཏུ, བྷནྟེ’ཏི ཨུཔདྡུཏོ བྷཡེན ཨཱཡུསངྑཱརཾ ཝིསྶཛྫེསཱི’’ཏི, ཏསྶོཀཱསོ ¶ མཱ ཧོཏུ, བྷཱིཏསྶ ཧི ཨུདཱནཾ ནཱམ ནཏྠཱིཏི པཱིཏིཝེགཝིསྶཊྛཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི.

ཏཏྠ སབྦེསཾ སོཎསིངྒཱལཱདཱིནམྤི པཙྩཀྑབྷཱཝཏོ ཏུལིཏཾ པརིཙྪིནྣནྟི ཏུལཾ. ཀིཾ ཏཾ? ཀཱམཱཝཙརཀམྨཾ. ན ཏུལཾ, ན ཝཱ ཏུལཾ སདིསམསྶ ཨཉྙཾ ལོཀིཡཾ ཀམྨཾ ཨཏྠཱིཏི ཨཏུལཾ. ཀིཾ ཏཾ? མཧགྒཏཀམྨཾ. ཨཐ ཝཱ ཀཱམཱཝཙརཾ རཱུཔཱཝཙརཾ ཏུལཾ, ཨརཱུཔཱཝཙརཾ ཨཏུལཾ. ཨཔྤཝིཔཱཀཾ ཝཱ ཏུལཾ, བཧུཝིཔཱཀཾ ཨཏུལཾ. སམྦྷཝནྟི སམྦྷཝཧེཏུབྷཱུཏཾ, རཱསིཀཱརཀཾ པིཎྜཀཱརཀནྟི ¶ ཨཏྠོ. བྷཝསངྑཱརནྟི པུནབྦྷཝསངྑཱརཎཀཾ. ཨཝསྶཛཱིཏི ཝིསྶཛྫེསི. མུནཱིཏི བུདྡྷམུནི. ཨཛ྄ཛྷཏྟརཏོཏི ནིཡཀཛ྄ཛྷཏྟརཏོ. སམཱཧིཏོཏི ཨུཔཙཱརཔྤནཱསམཱདྷིཝསེན སམཱཧིཏོ. ཨབྷིནྡི ཀཝཙམིཝཱཏི ཀཝཙཾ ཝིཡ ཨབྷིནྡི. ཨཏྟསམྦྷཝནྟི ཨཏྟནི སཉྫཱཏཾ ཀིལེསཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – སཝིཔཱཀཊྛེན སམྦྷཝཾ, བྷཝཱབྷིསངྑརཎཊྛེན བྷཝསངྑཱརནྟི ཙ ལདྡྷནཱམཾ ཏུལཱཏུལསངྑཱཏཾ ལོཀིཡཀམྨཉྩ ཨོསྶཛི, སངྒཱམསཱིསེ ¶ མཧཱཡོདྷོ ཀཝཙཾ ཝིཡ ཨཏྟསམྦྷཝཾ ཀིལེསཉྩ ཨཛ྄ཛྷཏྟརཏོ ཧུཏྭཱ སམཱཧིཏོ ཧུཏྭཱ ཨབྷིནྡཱིཏི.

ཨཐ ཝཱ ཏུལནྟི ཏུལེནྟོ ཏཱིརེནྟོ. ཨཏུལཉྩ སམྦྷཝནྟི ནིབྦཱནཉྩེཝ སམྦྷཝཉྩ. བྷཝསངྑཱརནྟི བྷཝགཱམིཀམྨཾ. ཨཝསྶཛི མུནཱིཏི ‘‘པཉྩཀྑནྡྷཱ ཨནིཙྩཱ, པཉྩནྣཾ ཁནྡྷཱནཾ ནིརོདྷོ ནིབྦཱནཾ ནིཙྩ’’ནྟིཨཱདིནཱ (པཊི. མ. ༣.༣༧-༣༨) ནཡེན ཏུལཡནྟོ བུདྡྷམུནི བྷཝེ ཨཱདཱིནཝཾ, ནིབྦཱནེ ཙ ཨཱནིསཾསཾ དིསྭཱ ཏཾ ཁནྡྷཱནཾ མཱུལབྷཱུཏཾ བྷཝསངྑཱརཾ ཀམྨཾ ‘‘ཀམྨཀྑཡཱཡ སཾཝཏྟཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༢.༨༡; ཨ. ནི. ༤.༢༣༢-༢༣༣) ཨེཝཾ ཝུཏྟེན ཀམྨཀྑཡཀརེན ཨརིཡམགྒེན ཨཝསྶཛི. ཀཐཾ? ཨཛ྄ཛྷཏྟརཏོ སམཱཧིཏོ, ཨབྷིནྡི ཀཝཙམིཝཏྟསམྦྷཝཾ. སོ ཧི ཝིཔསྶནཱཝསེན ཨཛ྄ཛྷཏྟརཏོ, སམཐཝསེན སམཱཧིཏོཏི ཨེཝཾ པུབྦབྷཱགཏོ པཊྛཱཡ ¶ སམཐཝིཔསྶནཱབལེན ཀཝཙམིཝ ཨཏྟབྷཱཝཾ པརིཡོནནྡྷིཏྭཱ ཋིཏཾ, ཨཏྟནི སམྦྷཝཏྟཱ ‘‘ཨཏྟསམྦྷཝ’’ནྟི ལདྡྷནཱམཾ སབྦཀིལེསཛཱལཾ ཨབྷིནྡི. ཀིལེསཱབྷཱཝེན ཙ ཀཏཾ ཀམྨཾ ཨཔྤཊིསནྡྷིཀཏྟཱ ཨཝསྶཊྛཾ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཨེཝཾ ཀིལེསཔྤཧཱནེན ཀམྨཾ པཛཧི. པཧཱིནཀིལེསསྶ ཙ བྷཡཾ ནཱམ ནཏྠི, ཏསྨཱ ཨབྷཱིཏོཝ ཨཱཡུསངྑཱརཾ ཨོསྶཛྫི, ཨབྷཱིཏབྷཱཝཉཱཔནཏྠཉྩ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཡཾ མཧཱཝཱཏཱཏི ཡེན སམཡེན ཡསྨིཾ ཝཱ སམཡེ མཧཱཝཱཏཱ. ཝཱཡནྟཱིཏི ཨུཔཀྑེཔཀཝཱཏཱ ནཱམ ¶ ཨུཊྛཧནྟི, ཏེ ཝཱཡནྟཱ སཊྛིསཧསྶཱདྷིཀནཝཡོཛནསཏསཧསྶབཧལཾ ཨུདཀསནྡྷཱརཀཝཱཏཾ ཨུཔཙྪིནྡནྟི, ཏཏོ ཨཱཀཱསེ ཨུདཀཾ བྷསྶཏི, ཏསྨིཾ བྷསྶནྟེ པཐཝཱི བྷསྶཏི, པུན ཝཱཏོ ཨཏྟནོ བལེན ཨནྟོདྷམྨཀརཎེ ཝིཡ ཨུདཀཾ ཨཱབནྡྷིཏྭཱ གཎྷཱཏི, ཏཏོ ཨུདཀཾ ཨུགྒཙྪཏི, ཏསྨིཾ ཨུགྒཙྪནྟེ པཐཝཱི ཨུགྒཙྪཏི. ཨེཝཾ ཨུདཀཾ ཀམྤིཏཾ ¶ པཐཝིཾ ཀམྤེཏི. ཨེཏཉྩ ཀམྤནཾ ཡཱཝཛྫཀཱལཱཔི ཧོཏིཡེཝ, བཧུབྷཱཝེན པན ཨོགཙྪནུགྒཙྪནཾ ན པཉྙཱཡཏི.

མཧིདྡྷིཀཱ མཧཱནུབྷཱཝཱཏི ཨིཛ྄ཛྷནསྶ མཧནྟཏཱཡ མཧིདྡྷིཀཱ, ཨནུབྷཝིཏབྦསྶ མཧནྟཏཱཡ མཧཱནུབྷཱཝཱ. པརིཏྟཱཏི དུབྦལཱ. ཨཔྤམཱཎཱཏི བལཝཱ. སོ ཨིམཾ པཐཝིཾ ཀམྤེཏཱིཏི སོ ཨིདྡྷིཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ སཾཝེཛེནྟོ མཧཱམོགྒལླཱནོ ཝིཡ, ཝཱིམཾསནྟོ ཝཱ མཧཱནཱགཏྠེརསྶ བྷཱགིནེཡྻོ སངྒྷརཀྑིཏསཱམཎེརོ ཝིཡ པཐཝིཾ ཀམྤེཏི. སངྐམྤེཏཱིཏི སམནྟཏོ ཀམྤེཏི. སམྤཀམྤེཏཱིཏི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ཨིཏི ཨིམེསུ ཨཊྛསུ པཐཝིཀམྤེསུ པཋམོ དྷཱཏུཀོཔེན, དུཏིཡོ ཨིདྡྷཱནུབྷཱཝེན, ཏཏིཡཙཏུཏྠཱ པུཉྙཏེཛེན, པཉྩམོ ཉཱཎཏེཛེན, ཚཊྛོ སཱདྷུཀཱརདཱནཝསེན, སཏྟམོ ཀཱརུཉྙསབྷཱཝེན, ཨཊྛམོ ཨཱརོདནེན. མཱཏུཀུཙྪིཾ ཨོཀྐམནྟེ ཙ ཏཏོ ནིཀྑམནྟེ ཙ མཧཱསཏྟེ ཏསྶ པུཉྙཏེཛེན པཐཝཱི ཨཀམྤིཏྠ, ཨབྷིསམྦོདྷིཡཾ ཉཱཎཏེཛཱབྷིཧཏཱ ཧུཏྭཱ ཨཀམྤིཏྠ, དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནེ སཱདྷུཀཱརབྷཱཝསཎྛིཏཱ སཱདྷུཀཱརཾ དདམཱནཱ ཨཀམྤིཏྠ, ཨཱཡུསངྑཱརཨོསྶཛྫནེ ¶ ཀཱརུཉྙསབྷཱཝསཎྛིཏཱ ཙིཏྟསངྑོབྷཾ ཨསཧམཱནཱ ཨཀམྤིཏྠ, པརིནིབྦཱནེ ཨཱརོདནཝེགཏུནྣཱ ཧུཏྭཱ ཨཀམྤིཏྠ. ཨཡཾ པནཏྠོ པཐཝིདེཝཏཱཡ ཝསེན ཝེདིཏབྦོ. མཧཱབྷཱུཏཔཐཝིཡཱ པནེཏཾ ནཏྠི ཨཙེཏནཏྟཱ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

བྷཱུམིཙཱལཝགྒོ སཏྟམོ.

(༨) ༣. ཡམཀཝགྒོ

༡-༢. སདྡྷཱསུཏྟདྭཡཝཎྞནཱ

༧༡-༧༢. ཨཊྛམསྶ ¶ པཋམེ ནོ ཙ སཱིལཝཱཏི ན སཱིལེསུ པརིཔཱུརཀཱརཱི. སམནྟཔཱསཱདིཀོཏི སམནྟཏོ པསཱདཛནཀོ. སབྦཱཀཱརཔརིཔཱུརོཏི སབྦེཧི སམཎཱཀཱརེཧི སམཎདྷམྨཀོཊྛཱསེཧི པརིཔཱུརོ. དུཏིཡེ སནྟཱཏི པཙྩནཱིཀསནྟཏཱཡ སནྟཱ. ཝིམོཀྑཱཏི པཙྩནཱིཀདྷམྨེཧི ཝིམུཏྟཏྟཱ ཙ ཝིམོཀྑཱ.

༣-༩. མརཎསྶཏིསུཏྟདྭཡཱདིཝཎྞནཱ

༧༣-༧༩. ཏཏིཡེ ¶ བྷཱཝེཐ ནོཏི བྷཱཝེཐ ནུ. སཱསནནྟི ཨནུསིཊྛི. ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡཱཏི ཨརཧཏྟཕལཏྠཱཡ. ཙཏུཏྠེ པཏིཧིཏཱཡཱཏི པཊིཔནྣཱཡ. སོ མམསྶ ཨནྟརཱཡོཏི སོ མམ ཛཱིཝིཏནྟརཱཡོཔི, པུཐུཛྫནཀཱལཀིརིཡཾ ཀརོནྟསྶ སགྒནྟརཱཡོཔི མགྒནྟརཱཡོཔི ཨསྶ. སཏྠཀཱ ཝཱ མེ ཝཱཏཱཏི སཏྠཾ ཝིཡ ཨངྒམངྒཱནི ཀནྟནྟཱིཏི སཏྠཀཱ. པཉྩམཱདཱིནི ཝུཏྟནཡཱནེཝ. ནཝམེ སཾསགྒཱརཱམཏཱཏི པཉྩཝིདྷེ སཾསགྒེ ཨཱརཱམཏཱ.

༡༠. ཀུསཱིཏཱརམྦྷཝཏྠུསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༠. དསམེ ¶ ཀུསཱིཏཝཏྠཱུནཱིཏི ཀུསཱིཏསྶ ཨལསསྶ ཝཏྠཱུནི པཏིཊྛཱ, ཀོསཛྫཀཱརཎཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཀམྨཾ ཀཏྟབྦཾ ཧོཏཱིཏི ཙཱིཝརཝིཙཱརཎཱདིཀམྨཾ ཀཏྟབྦཾ ཧོཏི. ན ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏཱིཏི དུཝིདྷམྤི ཝཱིརིཡཾ ནཱརབྷཏི. ཨཔྤཏྟསྶཱཏི ཛྷཱནཝིཔསྶནཱམགྒཕལདྷམྨསྶ ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ. ཨནདྷིགཏསྶཱཏི ཏསྶེཝ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཏྠཱཡ. ཨསཙྪིཀཏསྶཱཏི ཏདེཝ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀརཎཏྠཱཡ. ཨིདཾ པཋམནྟི ཨིདཾ ‘‘ཧནྡཱཧཾ ནིཔཛྫཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨོསཱིདནཾ པཋམཾ ཀུསཱིཏཝཏྠུ. ཨིམིནཱ ནཡེན སབྦཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. མཱསཱཙིཏཀཾ མཉྙེཏི ཨེཏྠ པན མཱསཱཙིཏཾ ནཱམ ཏིནྟམཱསོ. ཡཐཱ ཏིནྟམཱསོ གརུཀོ ཧོཏི, ཨེཝཾ གརུཀོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ ¶ . གིལཱནཱ ཝུཊྛིཏོ ཧོཏཱིཏི གིལཱནོ ཧུཏྭཱ པཙྪཱ ཝུཊྛིཏོ ཧོཏི. ཨཱརམྦྷཝཏྠཱུནཱིཏི ཝཱིརིཡཀཱརཎཱནི. ཏེསམྤི ཨིམིནཱཝ ནཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

ཡམཀཝགྒོ ཨཊྛམོ.

(༩) ༤. སཏིཝགྒོ

༡-༢. སཏིསམྤཛཉྙསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༡-༨༢. ནཝམསྶ པཋམཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡམེཝ. དུཏིཡེ སདྡྷོཏི དུཝིདྷཱཡ སདྡྷཱཡ སམནྣཱགཏོ. ནོ ཙུཔསངྐམིཏཱཏི ན ཨུཔཊྛཧཏི. ནོ ¶ ཙ པརིཔུཙྪིཏཱཏི ཨཏྠཱནཏྠཾ ཀཱརཎཱཀཱརཎཾ པརིཔུཙྪིཏཱ ན ཧོཏི. སམནྣཱགཏོཏི ¶ སཱམིཨཏྠེ པཙྩཏྟཾ, སམནྣཱགཏསྶཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཀནྟཔཊིབྷཱནཱ ཏཐཱགཏཾ དྷམྨདེསནཱ ཧོཏཱིཏི ཏཐཱགཏསྶ ཨེཀནྟཔཊིབྷཱནཱ དྷམྨདེསནཱ ཧོཏི, ཨེཀནྟེནེཝ པཊིབྷཱཏི ཨུཔཊྛཱཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༣. མཱུལཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༣. ཏཏིཡེ སབྦེ དྷམྨཱཏི པཉྩཀྑནྡྷཱ. ཚནྡམཱུལཀཱཏི ཨཛ྄ཛྷཱསཡཙྪནྡོ ཀཏྟུཀམྱཏཱཚནྡོ ཏཾ མཱུལཾ ཨེཏེསནྟི ཚནྡམཱུལཀཱ. མནསིཀཱརཏོ སམྦྷཝནྟཱིཏི མནསིཀཱརསམྦྷཝཱ. ཕསྶཏོ སམུདེནྟི རཱསཱི བྷཝནྟཱིཏི ཕསྶསམུདཡཱ. ཝེདནཱཡ སམོསརནྟཱིཏི ཝེདནཱསམོསརཎཱ. སམཱདྷི ཨེཏེསཾ པམུཁོཏི སམཱདྷིཔྤམུཁཱ. ཛེཊྛཀཊྛེན སཏི ཨདྷིཔཏི ཨེཏེསནྟི སཏཱདྷིཔཏེཡྻཱ, སཏིཛེཊྛཀཱཏི ཨཏྠོ. པཉྙཱ ཨུཏྟརཱ ཨེཏེསནྟི པཉྙུཏྟརཱ. ཝིམུཏྟི ཨེཝ སཱརོ ཨེཏེསནྟི ཝིམུཏྟིསཱརཱ. ཨེཏྠ ཙ ཚནྡམཱུལཀཱདཡོ ཙཏྟཱརོཔི ལོཀིཡཱ ཀཐིཏཱ, སེསཱ ལོཀིཡལོཀུཏྟརམིསྶཀཱཏི.

༤. ཙོརསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༤. ཙཏུཏྠེ ¶ མཧཱཙོརོཏི རཛྫནྟརེ དུབྦྷིཏུཾ སམཏྠོ མཧཱཙོརོ. པརིཡཱཔཛྫཏཱིཏི པརིཡཱདཱནཾ གཙྪཏི. ན ཙིརཊྛིཏིཀོ ཧོཏཱིཏི ཨདྡྷཱནཾ པཱལེནྟོ ཋཱཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཨཔྤཧརནྟསྶ པཧརཏཱིཏི ཨཏྟནོ ཨཝེརིནེ ཨཔྤཧརནྟེ གུཎསམྤནྣེ ཙ མཧལླཀེ ཙ ཏརུཎདཱརཀེ ཙ ཨཔྤཧརིཏབྦཡུཏྟཀེ པཧརཏི. ཨནཝསེསཾ ཨཱདིཡཏཱིཏི ནིསྶེསཾ གཎྷཱཏི. བྱཏྟཙོརཱནཉྷི ཨིདཾ ཝཏྟཾ – པརསྶ དྭཱིསུ སཱཊཀེསུ ཨེཀོ གཧེཏབྦོ, ཨེཀསྨིཾ སནྟེ དུབྦལཾ དཏྭཱ ཐིརོ གཧེཏབྦོ. པུཊབྷཏྟཏཎྜུལཱདཱིསུ ཨེཀཾ ཀོཊྛཱསཾ དཏྭཱ ཨེཀོ གཧེཏབྦོཏི. ཨཙྩཱསནྣེ ཀམྨཾ ཀརོཏཱིཏི གཱམནིགམརཱཛདྷཱནཱིནཾ ཨཱསནྣཊྛཱནེ ཙོརིཀཀམྨཾ ཀརོཏི. ན ཙ ནིདྷཱནཀུསལོ ཧོཏཱིཏི ཡཾ ལདྡྷཾ, ཏཾ དཀྑིཎེཡྻེ ནིདཧིཏུཾ ཚེཀོ ན ཧོཏི, པརལོཀམགྒཾ ན སོདྷེཏི.

༥. སམཎསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༥. པཉྩམེ ¶ ¶ ཡཾ སམཎེནཱཏི ཡཾ གུཎཛཱཏཾ སམཎེན པཏྟབྦཾ. ཝུསཱིམཏཱཏི བྲཧྨཙརིཡཝཱསཾཝུཏེན. མུཏྟོ མོཙེམི བནྡྷནཱཏི ཨཧཾ སབྦབནྡྷནེཧི མུཏྟོ ཧུཏྭཱ མཧཱཛནམྤི རཱགཱདིབནྡྷནཏོ མོཙེམི. པརམདནྟོཏི ཨཉྙེན ཀེནཙི ཨསིཀྑཱཔིཏོ ཨཙོདིཏོ སཡམྦྷུཉཱཎེན པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ པརམདམཐེན དནྟཏྟཱ པརམདནྟོ ནཱམ. པརིནིབྦུཏོཏི ཀིལེསཔརིནིབྦཱནེན པརིནིབྦུཏོ.

༦. ཡསསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༦. ཚཊྛེ མཱ ཙ མཡཱ ཡསོཏི ཡསོ ཙ མཡཱ སདྡྷིཾ མཱ གཉྪི. ཨཀསིརལཱབྷཱིཏི ཝིཔུལལཱབྷཱི. སཱིལཔཉྙཱཎནྟི སཱིལཉྩེཝ ཉཱཎཉྩ. སངྒམྨཱཏི སནྣིཔཏིཏྭཱ. སམཱགམྨཱཏི སམཱགནྟྭཱ. སངྒཎིཀཝིཧཱརནྟི གཎསངྒཎིཀཝིཧཱརཾ. ན ཧི ནཱུནམེཏི ན ཧི ནཱུན ཨིམེ. ཏཐཱ ཧི པནམེཏི ཏཐཱ ཧི པན ཨིམེ. ཨངྒུལིཔཏོདཀེཧཱིཏི ཨངྒུལིཔཏོདཡཊྛིཾ ཀཏྭཱ ཝིཛ྄ཛྷནེན. སཉྫགྒྷནྟེཏི མཧཱཧསིཏཾ ཧསནྟེ. སཾཀཱིལ༹ནྟེཏི ཀེལི༹ཾ ཀརོནྟེ.

༧. པཏྟནིཀུཛྫནསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༧. སཏྟམེ ¶ ནིཀྐུཛྫེཡྻཱཏི ཏེན དིནྣསྶ དེཡྻདྷམྨསྶ ཨཔྤཊིགྒཧཎཏྠཾ པཏྟནིཀྐུཛྫནཀམྨཝཱཙཱཡ ནིཀུཛྫེཡྻ, ན ཨདྷོམུཁཋཔནེན. ཨལཱབྷཱཡཱཏི ¶ ཙཏུནྣཾ པཙྩཡཱནཾ ཨལཱབྷཏྠཱཡ. ཨནཏྠཱཡཱཏི ཨུཔདྡཝཱཡ ཨཝཌྜྷིཡཱ. ཨུཀྐུཛྫེཡྻཱཏི ཨུཀྐུཛྫནཀམྨཝཱཙཱཡ ཨུཀྐུཛྫེཡྻ.

༨. ཨཔྤསཱདཔཝེདནཱིཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༨. ཨཊྛམེ ཨཔྤསཱདཾ པཝེདེཡྻུནྟི ཨཔྤསནྣབྷཱཝཾ ཛཱནཱཔེཡྻུཾ. ཨཔྤསཱདཾ པཝེདེནྟེན པན ཀིཾ ཀཱཏབྦནྟི? ནིསིནྣཱསནཏོ ན ཨུཊྛཱཏབྦཾ ན ཝནྡིཏབྦཾ ན པཙྩུགྒམནཾ ཀཱཏབྦཾ, ན དེཡྻདྷམྨོ དཱཏབྦོ. ཨགོཙརེཏི པཉྩཝིདྷེ ཨགོཙརེ.

༩. པཊིསཱརཎཱིཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༩. ནཝམེ ¶ དྷམྨིཀཉྩ གིཧིཔཊིསྶཝནྟི ‘‘ཨིམཾ ཏེམཱསཾ ཨིདྷེཝ ཝསིཏབྦ’’ནྟི ཝུཏྟོ ‘‘ཨེཝཾ ཧོཏཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པཊིསྶཝཾ. ན སཙྩཱཔེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ན སཙྩཾ ཀརོཏི ཝིསཾཝཱདེཏི.

༡༠. སམྨཱཝཏྟནསུཏྟཝཎྞནཱ

༩༠. དསམེ པཙྩེཀཊྛཱནེཏི ཨདྷིཔཏིཊྛཱནེ ཛེཊྛཀཊྛཱནེ. ཏཉྷི ཛེཊྛཀཾ ཀཏྭཱ ཀིཉྩི སངྒྷཀམྨཾ ཀཱཏུཾ ན ལབྷཏི. ན ཙ ཏེན མཱུལེན ཝུཊྛཱཔེཏབྦོཏི ཏཾ མཱུལཾ ཀཏྭཱ ཨབྦྷཱནཀམྨཾ ཀཱཏུཾ ན ལབྷཏི. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

སཏིཝགྒོ ནཝམོ.

(༡༠) ༥. སཱམཉྙཝགྒོ

༩༡. ཨིཏོ ¶ པརཾ ཨཐ ཁོ བོཛ྄ཛྷཱ ཨུཔཱསིཀཱཏིཨཱདཱིསུ བོཛ྄ཛྷཱ ཨུཔཱསིཀཱ, སིརིམཱ ཨུཔཱསིཀཱ, པདུམཱ ཨུཔཱསིཀཱ, སུཏནཱ ཨུཔཱསིཀཱ, མནུཛཱ ཨུཔཱསིཀཱ, ཨུཏྟརཱ ཨུཔཱསིཀཱ, མུཏྟཱ ཨུཔཱསིཀཱ, ཁེམཱ ཨུཔཱསིཀཱ, རུཙཱི ཨུཔཱསིཀཱ, ཙུནྡཱི རཱཛཀུམཱརཱི, བིམྦཱི ཨུཔཱསིཀཱ, སུམནཱ རཱཛཀུམཱརཱི, མལླིཀཱ དེཝཱི ¶ , ཏིསྶཱ ཨུཔཱསིཀཱ, ཏིསྶཱམཱཏཱ ཨུཔཱསིཀཱ, སོཎཱ ཨུཔཱསིཀཱ, སོཎཱཡ མཱཏཱ ཨུཔཱསིཀཱ, ཀཱཎཱ ཨུཔཱསིཀཱ, ཀཱཎམཱཏཱ ཨུཔཱསིཀཱ, ཨུཏྟརཱ ནནྡམཱཏཱ, ཝིསཱཁཱ མིགཱརམཱཏཱ, ཁུཛྫུཏྟརཱ ཨུཔཱསིཀཱ, སཱམཱཝཏཱི ཨུཔཱསིཀཱ, སུཔྤཝཱསཱ ཀོལིཡདྷཱིཏཱ, སུཔྤིཡཱ ཨུཔཱསིཀཱ, ནཀུལམཱཏཱ གཧཔཏཱནཱིཏི ཨིམཱསཾ ཨེཏྟཀཱནཾ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཨུཔོསཐཀམྨམེཝ ཀཐིཏཾ. ཨིཙྪནྟེན ཝིཏྠཱརེཏྭཱ ཀཐེཏབྦཾ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

མནོརཐཔཱུརཎིཡཱ ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡ-ཨཊྛཀཐཱཡ

ཨཊྛཀནིཔཱཏསྶ སཾཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ.

ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡེ

ནཝཀནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱ

༡. པཋམཔཎྞཱསཀཾ

༡. སམྦོདྷིཝགྒོ

༡. སམྦོདྷིསུཏྟཝཎྞནཱ

༡. ནཝཀནིཔཱཏསྶ ¶ ¶ ¶ པཋམེ སམྦོདྷིཔཀྑིཀཱནནྟི ཙཏུམགྒསངྑཱཏསྶ སམྦོདྷིསྶ པཀྑེ བྷཝཱནཾ, ཨུཔཀཱརཀཱནནྟི ཨཏྠོ. པཱལི༹ཡཾ ཨཱགཏེ ནཝ དྷམྨེ སནྡྷཱཡེཝཾ པུཙྪཏི. ཀཱ ཨུཔནིསཱཏི ཀོ ཨུཔནིསྶཡཔཙྩཡོ. ཨབྷིསལླེཁནྟཱིཏི ཨབྷིསལླེཁིཀཱ. སམཐཝིཔསྶནཱཙིཏྟསྶ ཝིཝརཎེ སཔྤཱཡཱ ཨུཔཀཱརཀཱཏི ཙེཏོཝིཝརཎསཔྤཱཡཱ. ཨཔྤིཙྪཏཾ ཨཱརབྦྷ པཝཏྟཱ ཀཐཱ ཨཔྤིཙྪཀཐཱ. སེསེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨསུབྷཱ ¶ བྷཱཝེཏབྦཱ རཱགསྶ པཧཱནཱཡཱཏི ཨཡམཏྠོ སཱལིལཱཡཀོཔམཱཡ ཝིབྷཱཝེཏབྦོ – ཨེཀོ ཧི པུརིསོ ཨསིཏཾ གཧེཏྭཱ ཀོཊིཏོ པཊྛཱཡ སཱལིཀྑེཏྟེ སཱལིཡོ ལཱཡཏི. ཨཐསྶ ཝཏིཾ བྷིནྡིཏྭཱ གཱཝོ པཝིསིཾསུ. སོ ཨསིཏཾ ཋཔེཏྭཱ ཡཊྛིཾ ཨཱདཱཡ ཏེནེཝ མགྒེན གཱཝོ ནཱིཧརིཏྭཱ ཝཏིཾ པཱཀཏིཀཾ ཀཏྭཱ པུནཔི ཨསིཏཾ ཨཱདཱཡ སཱལིཡོ ལཱཡི. ཨེཏྠ སཱལིཀྑེཏྟཾ ཝིཡ བུདྡྷསཱསནཾ དཊྛབྦཾ, སཱལིལཱཡཀོ ཝིཡ ཡོགཱཝཙརོ, ཨསིཏཾ ཝིཡ པཉྙཱ, ལཱཡནཀཱལོ ཝིཡ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཀརཎཀཱལོ, ཡཊྛི ཝིཡ ཨསུབྷཀམྨཊྛཱནཾ, ཝཏི ཝིཡ སཾཝརོ, ཝཏིཾ བྷིནྡིཏྭཱ གཱཝཱིནཾ ¶ པཝིསནཾ ཝིཡ སཧསཱ ཨཔྤཊིསངྑཱཡ པམཱདཾ ཨཱརབྦྷ རཱགསྶ ཨུཔྤཛྫནཾ, ཨསིཏཾ ཋཔེཏྭཱ ཡཊྛིཾ ཨཱདཱཡ པཝིཊྛམགྒེནེཝ གཱཝོ ནཱིཧརིཏྭཱ ཝཏིཾ པཊིཔཱཀཏིཀཾ ཀཏྭཱ པུན ཀོཊིཏོ པཊྛཱཡ སཱལིལཱཡནཾ ཝིཡ ཨསུབྷཀམྨཊྛཱནེན རཱགཾ ཝིཀྑམྦྷེཏྭཱ པུན ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཨཱརབྷནཀཱལོ. ཨིམམཏྠཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨསུབྷཱ བྷཱཝེཏབྦཱ རཱགསྶ པཧཱནཱཡཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ རཱགསྶཱཏི པཉྩཀཱམགུཎིཀརཱགསྶ. མེཏྟཱཏི མེཏྟཱཀམྨཊྛཱནཾ. བྱཱཔཱདསྶ པཧཱནཱཡཱཏི ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨུཔྤནྣསྶ ཀོཔསྶ པཛཧནཏྠཱཡ. ཨཱནཱཔཱནསྶཏཱིཏི སོལ༹སཝཏྠུཀཱ ཨཱནཱཔཱནསྶཏི. ཝིཏཀྐུཔཙྪེདཱཡཱཏི ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨུཔྤནྣཱནཾ ཝིཏཀྐཱནཾ ཨུཔཙྪེདནཏྠཱཡ. ཨསྨིམཱནསམུགྒྷཱཏཱཡཱཏི ཨསྨཱིཏི ཨུཔྤཛྫནཀསྶ མཱནསྶ སམུགྒྷཱཏཏྠཱཡ. ཨནཏྟསཉྙཱ སཎྛཱཏཱིཏི ཨནིཙྩལཀྑཎེ དིཊྛེ ཨནཏྟལཀྑཎཾ དིཊྛམེཝ ཧོཏི. ཨེཏེསུ ཧི ཏཱིསུ ལཀྑཎེསུ ཨེཀསྨིཾ དིཊྛེ ཨིཏརདྭཡཾ དིཊྛམེཝ ཧོཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨནིཙྩསཉྙིནོ, བྷིཀྑཝེ, ཨནཏྟསཉྙཱ སཎྛཱཏཱི’’ཏི. དིཊྛེཝ དྷམྨེ ནིབྦཱནནྟི དིཊྛེཡེཝ དྷམྨེ ཨཔཙྩཡཔརིནིབྦཱནཉྩ པཱཔུཎཱཏཱིཏི ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཝཊྚཝིཝཊྚཾ ཀཐིཏཾ.

༢. ནིསྶཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༢. དུཏིཡེ ནིསྶཡསམྤནྣོཏི པཏིཊྛཱསམྤནྣོ. སདྡྷནྟི ཨོཀཔྤནསདྡྷཾ. ཝཱིརིཡནྟི ཀཱཡིཀཙེཏསིཀཝཱིརིཡཾ. ཡཾསཱཏི ཡཾ ཨསྶ. ཨརིཡཱཡ ¶ པཉྙཱཡཱཏི སཧཝིཔསྶནཱཡ མགྒཔཉྙཱཡ. སངྑཱཡཱཏི ཛཱནིཏྭཱ. ཨེཀཾ པཊིསེཝཏཱིཏི སེཝིཏབྦཡུཏྟཀཾ སེཝཏི. ཨདྷིཝཱསེཏཱིཏི ཨདྷིཝཱསེཏབྦཡུཏྟཀཾ ཨདྷིཝཱསེཏི. པརིཝཛྫེཏཱིཏི པརིཝཛྫེཏབྦཡུཏྟཀཾ པརིཝཛྫེཏི. ཝིནོདེཏཱིཏི ནཱིཧརིཏབྦཡུཏྟཀཾ ནཱིཧརཏི. ཨེཝཾ ཁོ བྷིཀྑཱུཏི ཨེཝཾ ཁོ བྷིཀྑུ ཨུགྒཧཔརིཔུཙྪཱཝསེན ཙེཝ དྷམྨཝཝཏྠཱནཝསེན ¶ ཙ པཊིསེཝིཏབྦཱདཱིནི སུཔྤཊིཝིདྡྷཱནི སུཔཙྩཀྑཱནི ཀཏྭཱ པཊིསེཝནྟོ ཨདྷིཝཱསེནྟོ པརིཝཛྫེནྟོ ཝིནོདེནྟོ ཙ བྷིཀྑུ ནིསྶཡསམྤནྣོ ནཱམ ཧོཏཱིཏི.

༣. མེགྷིཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༣. ཏཏིཡེ ཙཱལིཀཱཡནྟི ཨེཝཾནཱམཀེ ནགརེ. ཏཾ ཀིར ཙལམགྒཾ ནིསྶཱཡ ཀཏཏྟཱ ཨོལོཀེནྟཱནཾ ཙལམཱནཾ ཝིཡ ཨུཔཊྛཱཏི, ཏསྨཱ ཙཱལིཀཱཏི སངྑཾ གཏཾ. ཙཱལིཡཔབྦཏེཏི སོཔི པབྦཏོ སབྦསེཏཏྟཱ ཀཱལ༹པཀྑུཔོསཐེ ཨོལོཀེནྟཱནཾ ཙལམཱནོ ཝིཡ ཨུཔཊྛཱཏི, ཏསྨཱ ཙཱལིཡཔབྦཏོཏི ཝུཏྟོ. ཏཏྠ མཧནྟཾ ཝིཧཱརཾ ཀཱརཡིཾསུ. ཨིཏི བྷགཝཱ ཏཾ ནགརཾ ནིསྶཱཡ ཙཱལིཀཱཔབྦཏམཧཱཝིཧཱརེ ཝིཧརཏི. ཛནྟུགཱམནྟི ཨེཝཾནཱམཀཾ ཨཔརམྤི ཏསྶེཝ ཝིཧཱརསྶ གོཙརགཱམཾ. ཛཏྟུགཱམནྟིཔི ¶ པཋནྟི. པདྷཱནཏྠིཀསྶཱཏི པདྷཱནཀམྨིཀསྶ. པདྷཱནཱཡཱཏི སམཎདྷམྨཀརཎཏྠཱཡ. ཨཱགམེཧི ཏཱཝཱཏི སཏྠཱ ཐེརསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཨུཔདྷཱརེནྟོ ‘‘ན ཏཱཝསྶ ཉཱཎཾ པརིཔཀྐ’’ནྟི ཉཏྭཱ པཊིབཱཧནྟོ ཨེཝམཱཧ. ཨེཀཀམྷི ཏཱཝཱཏི ཨིདཾ པནསྶ ‘‘ཨེཝམཡཾ གནྟྭཱཔི ¶ ཀམྨེ ཨནིཔྥཛྫམཱནེ ནིརཱསངྐོ ཧུཏྭཱ པེམཝསེན པུན ཨཱགཙྪིསྶཏཱི’’ཏི ཙིཏྟམདྡཝཛནནཏྠཾ ཨཱཧ. ནཏྠི ཀིཉྩི ཨུཏྟརི ཀརཎཱིཡནྟི ཙཏཱུསུ སཙྩེསུ ཙཏུནྣཾ ཀིཙྩཱནཾ ཀཏཏྟཱ ཨཉྙཾ ཨུཏྟརི ཀརཎཱིཡཾ ནཱམ ནཏྠི. ཀཏསྶ ཝཱ པཊིཙཡོཏི ཨདྷིགཏསྶ ཝཱ པུན པཊིཙཡོཔི ནཏྠི. ན ཧི བྷཱཝིཏམགྒོ པུན བྷཱཝཱིཡཏི, ན པཧཱིནཀིལེསཱནཾ པུན པཧཱནཾ ཨཏྠི. པདྷཱནནྟི ཁོ, མེགྷིཡ, ཝདམཱནཾ ཀིནྟི ཝདེཡྻཱམཱཏི ‘‘སམཎདྷམྨཾ ཀརོམཱི’’ཏི ཏཾ ཝདམཱནཾ མཡཾ ཨཉྙཾ ཀིཾ ནཱམ ཝདེཡྻཱམ.

དིཝཱཝིཧཱརཾ ནིསཱིདཱིཏི དིཝཱཝིཧཱརཏྠཱཡ ནིསཱིདི. ནིསཱིདནྟོ ཙ ཡསྨིཾ མངྒལསིལཱཔཊྚེ པུབྦེ ཨནུཔཊིཔཱཊིཡཱ པཉྩ ཛཱཏིསཏཱནི རཱཛཱ ཧུཏྭཱ ཨུཡྻཱནཀཱིལི༹ཀཾ ཀཱིལ༹ནྟོ ཏིཝིདྷནཱཊཀཔརིཝཱརོ ནིསཱིདི, ཏསྨིཾཡེཝ ནིསཱིདི. ཨཐསྶ ནིསིནྣཀཱལཏོ པཊྛཱཡ སམཎབྷཱཝོ ཛཧིཏོ ཝིཡ ཨཧོསི, རཱཛཝེསཾ གཧེཏྭཱ ནཱཊཀཝརཔརིཝུཏོ སེཏཙྪཏྟསྶ ཧེཊྛཱ མཧཱརཧེ པལླངྐེ ནིསིནྣོ ཝིཡ ཛཱཏོ. ཨཐསྶ ཏཾ སམྤཏྟིཾ ཨསྶཱདཡཏོ ཀཱམཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི. སོ ཏསྨིཾཡེཝ ཁཎེ མཧཱཡོདྷེཧི གཧིཏེ དྭེ ཙོརེ ཨཱནེཏྭཱ པུརཏོ ཋཔིཏེ ཝིཡ ཨདྡས. ཏེསུ ཨེཀསྶ ཝདྷཾ ཨཱཎཱཔནཝསེནསྶ བྱཱཔཱདཝིཏཀྐོ ཨུཔྤཛྫི, ཨེཀསྶ བནྡྷནཾ ཨཱཎཱཔནཝསེན ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐོ. ཨེཝཾ སོ ལཏཱཛཱལེན རུཀྑོ ཝིཡ མདྷུམཀྑིཀཱཧི མདྷུགྷཱཏཀོ ཝིཡ ཨཀུསལཝིཏཀྐེཧི ¶ ¶ པརིཀྑིཏྟོ ཨཧོསི. ཏཾ སནྡྷཱཡ – ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ མེགྷིཡསྶཱཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨནྭཱསཏྟཱཏི ཨནུབདྡྷཱ སམྤརིཝཱརིཏཱ. ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམཱིཏི ཨེཝཾ པཱཔཝིཏཀྐེཧི སམྤརིཀིཎྞོ ཀམྨཊྛཱནཾ སཔྤཱཡཾ ཀཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ‘‘ཨིདཾ ཝཏ དིསྭཱ དཱིགྷདསྶཱི བྷགཝཱ པཊིསེདྷེསཱི’’ཏི སལླཀྑེཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ ཀཱརཎཾ དསབལསྶ ཨཱརོཙེསྶཱམཱི’’ཏི ནིསིནྣཱསནཏོ ཝུཊྛཱཡ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི.

༤. ནནྡཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༤. ཙཏུཏྠེ ¶ ཨུཔཊྛཱནསཱལཱཡནྟི བྷོཛནསཱལཱཡཾ. ཡེནུཔཊྛཱནསཱལཱཏི སཏྠཱ ནནྡཀཏྠེརེན མདྷུརསྶརེན ཨཱརདྡྷཱཡ དྷམྨདེསནཱཡ སདྡཾ སུཏྭཱ, ‘‘ཨཱནནྡ, ཀོ ཨེསོ ཨུཔཊྛཱནསཱལཱཡ མདྷུརསྶརེན དྷམྨཾ དེསེཏཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘དྷམྨཀཐིཀནནྡཀཏྠེརསྶ ཨཛྫ, བྷནྟེ, ཝཱརོ’’ཏི སུཏྭཱ ‘‘ཨཏིམདྷུརཾ ཀཏྭཱ, ཨཱནནྡ, ཨེསོ བྷིཀྑུ དྷམྨཾ ཀཐེཏི, མཡམྤི གནྟྭཱ སུཎིསྶཱམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཡེནུཔཊྛཱནསཱལཱ ཏེནུཔསངྐམི. བཧིདྭཱརཀོཊྛཀེ ཨཊྛཱསཱིཏི ཚབྦཎྞརསྨིཡོ ཙཱིཝརགབྦྷེ པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཨཉྙཱཏཀཝེསེན ཨཊྛཱསི. ཀཐཱཔརིཡོསཱནཾ ཨཱགམཡམཱནོཏི ‘‘ཨིདམཝོཙཱ’’ཏི ཨིདཾ ཀཐཱཝསཱནཾ ཨུདིཀྑམཱནོ དྷམྨཀཐཾ སུཎནྟོ ཨཊྛཱསིཡེཝ. ཨཐཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ནིཀྑནྟེ པཋམེ ཡཱམེ སཏྠུ སཉྙཾ ¶ ཨདཱསི – ‘‘པཋམཡཱམོ ཨཏིཀྐནྟོ, བྷནྟེ, ཐོཀཾ ཝིསྶམཐཱ’’ཏི. སཏྠཱ ཏཏྠེཝ ཨཊྛཱསི. ཨཐཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ མཛ྄ཛྷིམཡཱམེཔི ནིཀྑནྟེ, ‘‘བྷནྟེ, ཏུམྷེ པཀཏིཡཱ ཁཏྟིཡསུཁུམཱལཱ, པུན བུདྡྷསུཁུམཱལཱཏི པརམསུཁུམཱལཱ, མཛ྄ཛྷིམཡཱམོཔི ཨཏིཀྐནྟོ, མུཧུཏྟཾ ཝིསྶམཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. སཏྠཱ ཏཏྠེཝ ཨཊྛཱསི. ཏཏྠ ཋིཏཀསྶེཝསྶ ཨརུཎགྒཾ པཉྙཱཡིཏྠ. ཨརུཎུགྒམནཉྩ ཐེརསྶ ‘‘ཨིདམཝོཙཱ’’ཏི པཱཔེཏྭཱ ཀཐཱཔརིཡོསཱནཉྩ དསབལསྶ ཚབྦཎྞསརཱིརསྨིཝིསྶཛྫནཉྩ ཨེཀཔྤཧཱརེནེཝ ཨཧོསི. ཨགྒལ༹ཾ ཨཱཀོཊེསཱིཏི ཨགྒནཁེན དྭཱརཀཝཱཊཾ ཨཱཀོཊེསི.

སཱརཛྫམཱནརཱུཔོཏི ཧརཱཡམཱནོ ཨོཏྟཔྤམཱནོ. དོམནསྶསཱརཛྫཾ པནསྶ ནཏྠི. ཨེཏྟཀམྤི ནོ ནཔྤཊིབྷཱསེཡྻཱཏི པཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟསྶ ཨཔྤཊིབྷཱནཾ ནཱམ ནཏྠི. ཨེཏྟཀམྤི ན ཀཐེཡྻནྟི དསྶེཏི. སཱདྷུ སཱདྷཱུཏི ཐེརསྶ དྷམྨདེསནཾ སམྤཧཾསནྟོ ཨཱཧ. ཨཡཉྷེཏྠ ཨཏྠོ ‘‘སུགཧིཏཱ ཙ ཏེ དྷམྨདེསནཱ སུཀཐིཏཱ ཙཱ’’ཏི. ཀུལཔུཏྟཱནནྟི ཨཱཙཱརཀུལཔུཏྟཱནཉྩེཝ ཛཱཏིཀུལཔུཏྟཱནཉྩ. ཨརིཡོ ཙ ཏུཎྷིབྷཱཝོཏི དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནསམཱཔཏྟིཾ སནྡྷཱཡེཝམཱཧ. ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཡཱཏི སངྑཱརཔརིགྒཧཝིཔསྶནཱཉཱཎསྶ ¶ . ཙཏུཔྤཱདཀོཏི ¶ ཨསྶགོཎགདྲབྷཱདིཀོ. ཨིདཾ ཝཏྭཱཏི ཨིམཾ ཙཏཱུཧངྒེཧི སམནྣཱགཏཾ དྷམྨཾ ཀཐཡིཏྭཱ. ཝིཧཱརཾ པཱཝིསཱིཏི གནྡྷཀུཊིཾ པཝིཊྛོ.

ཀཱལེན དྷམྨསྶཝནེཏི ཀཱལེ ཀཱལེ དྷམྨསྶཝནསྨིཾ. དྷམྨསཱཀཙྪཱཡཱཏི པཉྷཀཐཱཡ. གམྦྷཱིརཾ ཨཏྠཔདནྟི གམྦྷཱིརཾ གུལ༹ྷཾ རཧསྶཾ ཨཏྠཾ. པཉྙཱཡཱཏི ¶ སཧཝིཔསྶནཱཡ མགྒཔཉྙཱཡ. སམྨསནཔཊིཝེདྷཔཉྙཱཔི ཨུགྒཧཔརིཔུཙྪཱཔཉྙཱཔི ཝཊྚཏིཡེཝ. པཏྟོ ཝཱ པཛྫཏི ཝཱཏི ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ ཝཱ པཱཔུཎིསྶཏི ཝཱཏི ཨེཝཾ གུཎསམྦྷཱཝནཱཡ སམྦྷཱཝེཏི. ཨཔྤཏྟམཱནསཱཏི ཨཔྤཏྟཨརཧཏྟཱ, ཨརཧཏྟཾ ཝཱ ཨཔྤཏྟཾ མཱནསཾ ཨེཏེསནྟིཔི ཨཔྤཏྟམཱནསཱ. དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརནྟི ཨེཏྠ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརོ ལོཀིཡོཔི ཝཊྚཏི ལོཀུཏྟརོཔི.

༥. བལསུཏྟཝཎྞནཱ

༥. པཉྩམེ ཨཝིཛྫཱཀོསཛྫསཱཝཛྫཨསྶདྡྷིཡེསུ ཨཀམྤནཏོ པཉྙཱབལཱདཱིནི དཊྛབྦཱནི. ཨཀུསལསངྑཱཏཱཏི ཨཀུསལཱཏི ཉཱཏཱ. ཨེས ནཡོ སབྦཏྠ. ནཱལམརིཡཱཏི ཨརིཡབྷཱཝཾ ཀཱཏུཾ ཨསམཏྠཱ, ཨརིཡཱནཾ ཝཱ ཨནནུཙྪཝིཀཱ. ཝོདིཊྛཱཏི སུཊྛུ དིཊྛཱ. ཝོཙརིཏཱཏི མནོདྭཱརེ སམུདཱཙཱརཔྤཏྟཱ. ཨཏྠིཀསྶཱཏི དྷམྨདེསནཱཡ ཨཏྠིཀསྶ. ཨཱཛཱིཝིཀཱབྷཡནྟི ཛཱིཝིཏཝུཏྟིབྷཡཾ. ཨསིལོཀབྷཡནྟི གརཧཱབྷཡཾ. པརིསཱསཱརཛྫབྷཡནྟི པརིསཾ པཏྭཱ སཱརཛྫཾ ཨོཀྐམནབྷཡཾ. ཨིམསྨིཾ ¶ སུཏྟེ ཝཊྚཝིཝཊྚཾ ཀཐིཏཾ.

༦. སེཝནཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༦. ཚཊྛེ ཛཱིཝིཏཔརིཀྑཱརཱཏི ཛཱིཝིཏསམྦྷཱརཱ. སམུདཱནེཏབྦཱཏི སམཱཧརིཏབྦཱ. ཀསིརེན སམུདཱགཙྪནྟཱིཏི དུཀྑེན ཨུཔྤཛྫནྟི. རཏྟིབྷཱགཾ ཝཱ དིཝསབྷཱགཾ ཝཱཏི ཨེཏྠ རཏྟིབྷཱགེ ཉཏྭཱ རཏྟིབྷཱགེཡེཝ པཀྐམིཏབྦཾ, རཏྟིཾ ཙཎྜཝཱལཱ༹དིཔརིཔནྠེ སཏི ཨརུཎུགྒམནཾ ཨཱགམེཏབྦཾ. དིཝསབྷཱགེ ཉཏྭཱ དིཝཱ པཀྐམིཏབྦཾ, དིཝཱ པརིཔནྠེ སཏི སཱུརིཡཏྠངྒམནཾ ཨཱགམེཏབྦཾ. སངྑཱཔཱིཏི སཱམཉྙཏྠསྶ བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཨཱགམནཾ ཛཱནིཏྭཱ. སོ པུགྒལོཏི པདསྶ པན ‘‘ནཱནུབནྡྷིཏབྦོ’’ཏི ཨིམིནཱ སམྦནྡྷོ. ཨནཱཔུཙྪཱཏི ཨིདྷ པན ཏཾ པུགྒལཾ ཨནཱཔུཙྪཱ པཀྐམིཏབྦནྟི ཨཏྠོ. ཨཔི པནུཛྫམཱནེནཱཏི ཨཔི ནིཀྐཌྜྷིཡམཱནེན. ཨེཝརཱུཔོ ཧི པུགྒལོ སཙེཔི ¶ དཱརུཀལཱཔསཏཾ ཝཱ ཨུདཀགྷཊསཏཾ ཝཱ ཝཱལིཀཱགྷཊསཏཾ ཝཱ དཎྜཾ ཨཱརོཔེཏི, མཱ ཨིདྷ ཝསཱིཏི ནིཀྐཌྜྷཱཔེཏི ཝཱ, ཏཾ ཁམཱཔེཏྭཱཔི ཡཱཝཛཱིཝཾ སོ ཨནུབནྡྷིཏབྦོཝ, ན ཝིཛཧིཏབྦོ.

༧. སུཏཝཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༧. སཏྟམེ ¶ པཉྩ ཋཱནཱནི ཨཛ྄ཛྷཱཙརིཏུནྟི པཉྩ ཀཱརཎཱནི ཨཏིཀྐམིཏུཾ. པཱཎནྟི ཨནྟམསོ ཀུནྠཀིཔིལླིཀཾ. ཨདིནྣནྟི ཨནྟམསོ ཏིཎསལཱཀམྤི པརསནྟཀཾ. ཐེཡྻསངྑཱཏནྟི ཐེཡྻཙིཏྟེན. སནྣིདྷིཀཱརཀཾ ཀཱམེ པརིབྷུཉྫིཏུནྟི སནྣིདྷིཾ ཀཏྭཱ ཋཔེཏྭཱ ¶ ཝཏྠུཀཱམཀིལེསཀཱམེ པརིབྷུཉྫིཏུཾ ཨབྷབྦོ. ཨཀཔྤིཡཾ ཀཱམགུཎཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ. བུདྡྷཾ པཙྩཀྑཱཏུནྟི ‘‘ན བུདྡྷོ ཨཡ’’ནྟི ཨེཝཾ པཊིཀྑིཔིཏུཾ. དྷམྨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཝཾ ཏཱཝ ཨཊྛཀཐཱཡ ཨཱགཏཾ. པཱལི༹ཡཾ པན ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཨགཏིགམནཱནི ཀཐིཏཱནི.

༨-༡༠. སཛ྄ཛྷསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༨-༡༠. ཨཊྛམེ བུདྡྷཱདཱིནཾ པཙྩཀྑཱནཾ ཀཐིཏཾ. ནཝམེ པུཐུཛྫནེན སདྡྷིཾ གཧིཏཏྟཱ ‘‘ཨཱཧུནེཡྻཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. དསམེ གོཏྲབྷཱུཏི སོཏཱཔཏྟིམགྒསྶ ཨནནྟརཔཙྩཡེན སིཁཱཔཏྟབལཝཝིཔསྶནཱཙིཏྟེན སམནྣཱགཏོ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

སམྦོདྷཝགྒོ པཋམོ.

༢. སཱིཧནཱདཝགྒོ

༡. སཱིཧནཱདསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༡. དུཏིཡསྶ པཋམེ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམཱིཏི ‘‘སཙེ སཏྠཱ ཙཱརིཀཾ པཀྐམིཏུཀཱམོ ཨསྶ ¶ , ཨིམསྨིཾ ཀཱལེ པཀྐམེཡྻ. ཧནྡཱཧཾ ཙཱརིཀཾ གམནཏྠཱཡ སཏྠཱརཾ ཨཱཔུཙྪཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ ཨུཔསངྐམི. ཨཱཡསྨཱ མཾ, བྷནྟེཏི སོ ཀིར བྷིཀྑུ ཐེརཾ མཧཏཱ བྷིཀྑུཔརིཝཱརེན གཙྪནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིམེ བྷིཀྑཱུ ཏཐཱགཏཾ པཧཱཡ སཱརིཔུཏྟཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ནིཀྑནྟཱ, གམནཝིཙྪེདམསྶ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཊྛཱནེ ཀོཔཾ བནྡྷིཏྭཱ ཨེཝམཱཧ. ཏཏྠ ¶ ཨཱསཛྫཱཏི གྷཊྚེཏྭཱ. ཨཔྤཊིནིསྶཛྫཱཏི ཨཀྑམཱཔེཏྭཱ ཨཙྩཡཾ ཨདེསེཏྭཱ. ཀིསྨིཾ པན སོ ཀཱརཎེ ཨཱགྷཱཏཾ བནྡྷཱིཏི? ཐེརསྶ ཀིར དསབལཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡ གཙྪཏོ ཙཱིཝརཀཎྞོ ཏསྶ སརཱིརཾ ཕུསི, ཝཱཏོ པཧརཱིཏིཔི ཝདནྟི. ཨེཏྟཀེན ཨཱགྷཱཏཾ བནྡྷིཏྭཱ ཐེརཾ མཧཏཱ པརིཝཱརེན གཙྪནྟཾ དིསྭཱ ཨུསཱུཡམཱནོ ‘‘གམནཝིཙྪེདམསྶ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝམཱཧ. ཨེཧི ཏྭཾ བྷིཀྑཱུཏི སཏྠཱ ¶ ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ‘‘ན ཏཾ བྷིཀྑུ སཱརིཔུཏྟོ པཧརཱིཏི ཝུཏྟེ, ‘བྷནྟེ, ཏུམྷེ ཨཏྟནོ ཨགྒསཱཝཀསྶེཝ པཀྑཾ ཝཧཐ, ན མཡ྄ཧ’ནྟི མཡི མནོཔདོསཾ ཀཏྭཱ ཨཔཱཡེ ནིབྦཏྟེཡྻཱ’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘སཱརིཔུཏྟཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཨིམམཏྠཾ པུཙྪིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ཨེཝམཱཧ. ཨཝཱཔུརཎཾ ཨཱདཱཡཱཏི ཀུཉྩིཀཾ གཧེཏྭཱ. སཱིཧནཱདནྟི སེཊྛནཱདཾ པམུཁནཱདཾ ཨཔྤཊིཝཏྟིཡནཱདཾ. ཨེཝཾ དྭཱིཧི མཧཱཐེརེཧི ཨཱརོཙིཏོ བྷིཀྑུསངྒྷོ རཏྟིཊྛཱནདིཝཱཊྛཱནཱནི པཧཱཡ སཏྠུ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. ཁཱིཡནདྷམྨནྟི ཀཐཱདྷམྨཾ.

གཱུཐགཏནྟི གཱུཐམེཝ. སེསེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. པཐཝཱིསམེནཱཏི ཨཀུཛ྄ཛྷནཊྛེན པཐཝིཡཱ སམཱནེན. ན ཧི པཐཝཱི ‘‘མཡི སུཙིཾ ནིཀྑིཔནྟཱི’’ཏི སོམནསྶཾ ཀརོཏི, ན ‘‘ཨསུཙིཾ ནིཀྑིཔནྟཱི’’ཏི དོམནསྶཾ. མཡ྄ཧམྤི ཨེཝརཱུཔཾ ཙིཏྟནྟི དསྶེཏི. ཝིཔུལེནཱཏི ཨཔརིཏྟེན. མཧགྒཏེནཱཏི མཧནྟབྷཱཝཾ གཏེན. ཨཔྤམཱཎེནཱཏི ཝཌྜྷིཏཔྤམཱཎེན. ཨཝེརེནཱཏི ¶ ཨཀུསལཝེརཔུགྒལཝེརརཧིཏེན. ཨབྱཱཔཛ྄ཛྷེནཱཏི ནིདྡུཀྑེན ཝིགཏདོམནསྶེན. སོ ཨིདྷཱཏི སོ ཨནུཔཊྛིཏཀཱཡཱནུཔསྶནཱསཏིཔཊྛཱནོ བྷིཀྑུ ཨེཝཾ ཀརེཡྻ, མཱདིསོ ཀཐཾ ཨེཝརཱུཔཾ ཀརིསྶཏི, བྷནྟེཏི པཋམཾ སཱིཧནཱདཾ ནདི. ཨེཝཾ སབྦཏྠ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

རཛོཧརཎནྟི རཛསམྨཛྫནཙོལ༹ཀཾ, པཱདཔུཉྪནྟི, ཏསྶེཝ ནཱམཾ. ཀལོ༹པིཧཏྠོཏི པཙྪིཧཏྠོ ཨུཀྑལིཧཏྠོ ཝཱ. ནནྟཀཝཱསཱིཏི ཨནྟཙྪིནྣཔིལོཏིཀཝསནོ. སཱུརཏོཏི སུཙིསཱིལོ སོརཙྩེན སམནྣཱགཏོ. སུདནྟོཏི སུཊྛུ དམཐཾ ཨུཔགཏོ. སུཝིནཱིཏོཏི སུཊྛུ སིཀྑིཏོ. ན ཀཉྩི ཧིཾསཏཱིཏི ཝིསཱཎཱདཱིསུ གཎྷནྟམྤི པིཊྛིཾ པརིམཛྫནྟམྤི ན ཀཉྩི ཝིཧེཋེཏི. ཨུསབྷཚིནྣཝིསཱཎསམེནཱཏི ཨུསབྷསྶ ཚིནྣཝིསཱཎསྶ ཙིཏྟསདིསེན.

ཨཊྚཱིཡེཡྻཱཏི ཨཊྚོ ¶ པཱིལི༹ཏོ བྷཝེཡྻ. ཧརཱཡེཡྻཱཏི ལཛྫེཡྻ. ཛིགུཙྪེཡྻཱཏི ཛིགུཙྪཾ ཨཱཔཛྫེཡྻ.

མེདཀཐཱལིཀནྟི མེདཀཐཱལིཀཱ ཝུཙྩཏི སཱུནཀཱརཀེཧི ཡཱུསནིཀྑམནཏྠཱཡ ཏཏྠ ཏཏྠ ཀཏཚིདྡཱ ཐཱལིཀཱ. པརིཧརེཡྻཱཏི མཾསསྶ པཱུརེཏྭཱ ¶ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ གཙྪེཡྻ. ཚིདྡཱཝཚིདྡནྟི ¶ པརིཏྟམཧནྟེཧི ཚིདྡེཧི སམནྣཱགཏཾ. ཨུགྒྷརནྟནྟི ཨུཔརིམུཁེཧི ཚིདྡེཧི ནིཀྑམམཱནཡཱུསཾ. པགྒྷརནྟནྟི ཨདྷོམུཁེཧི ནིཀྑམམཱནཡཱུསཾ. ཨེཝམསྶ སཀལསརཱིརཾ ཡཱུསམཀྑིཏཾ བྷཝེཡྻ. ཚིདྡཱཝཚིདྡནྟི ནཝཧི ཝཎམུཁེཧི པརིཏྟམཧནྟ ཚིདྡཾ. ཨེཝམེཏྠ ཨཊྛམནཝམེཧི དྭཱིཧི ཨངྒེཧི ཐེརོ ཨཏྟནོ སརཱིརེ ནིཙྪནྡརཱགཏཾ ཀཐེསི.

ཨཐ ཁོ སོ བྷིཀྑཱུཏི ཨེཝཾ ཐེརེན ནཝཧི ཀཱརཎེཧི སཱིཧནཱདེ ནདིཏེ ཨཐ སོ བྷིཀྑུ. ཨཙྩཡོཏི ཨཔརཱདྷོ. མཾ ཨཙྩགམཱཏི མཾ ཨཏིཀྐམྨ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ པཝཏྟོ. པཏིགྒཎྷཏཱུཏི ཁམཏུ. ཨཱཡཏིཾ སཾཝརཱཡཱཏི ཨནཱགཏེ སཾཝརཎཏྠཱཡ, པུན ཨེཝརཱུཔསྶ ཨཔརཱདྷསྶ ཨཀརཎཏྠཱཡ. ཏགྒྷཱཏི ཨེཀཾསེན. ཡཐཱདྷམྨཾ པཊིཀརོསཱིཏི ཡཐཱ དྷམྨོ ཋིཏོ, ཏཐེཝ ཀརོསི, ཁམཱཔེསཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཾ ཏེ མཡཾ པཊིགྒཎྷཱམཱཏི ཏཾ ཏཝ ཨཔརཱདྷཾ མཡཾ ཁམཱམ. ཝུདྡྷིཧེསཱ བྷིཀྑུ ཨརིཡསྶ ཝིནཡེཏི ཨེསཱ བྷིཀྑུ ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ ཝུཌྜྷི ནཱམ. ཀཏམཱ? ཨཙྩཡཾ ཨཙྩཡཏོ དིསྭཱ ཡཐཱདྷམྨཾ པཊིཀརིཏྭཱ ཨཱཡཏིཾ སཾཝརཱཔཛྫནཱ. དེསནཾ པན པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཾ ཀརོནྟོ ཡོ ཨཙྩཡཾ ཨཙྩཡཏོ ¶ དིསྭཱ ཡཐཱདྷམྨཾ པཊིཀརོཏི, ཨཱཡཏིཾ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ཨཱཧ. ཕལཏཱིཏི སཙེ ཧི ཐེརོ ན ཁམེཡྻ, ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཏཏྠེཝ སཏྟདྷཱ མུདྡྷཱ ཕལེཡྻ. ཏསྨཱ བྷགཝཱ ཨེཝམཱཧ. སཙེ མཾ སོཏི སཙེ མཾ ཨཡཾ བྷིཀྑུ ཁམཱཧཱིཏི ཨེཝཾ ཝདཏི. ཁམཏུ ཙ མེ སོཏི ཨཡམྤི ཙཱཡསྨཱ མཡ྄ཧཾ ཁམཏཱུཏི ཨེཝཾ ཐེརོ ཏསྶ ཨཙྩཡཾ པཊིགྒཎྷིཏྭཱ སཡམྤི ཏཾ སཏྠུ སམྨུཁེ ཁམཱཔེསཱིཏི.

༢. སཨུཔཱདིསེསསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༢. དུཏིཡེ སཨུཔཱདིསེསནྟི སཨུཔཱདཱནསེསཾ. ཨནུཔཱདིསེསནྟི ཨུཔཱདཱནསེསརཧིཏཾ ནིགྒཧཎཾ. མཏྟསོ ཀཱརཱིཏི པམཱཎཀཱརཱི ན པརིཔཱུརཀཱརཱི. ན ཏཱཝཱཡཾ, སཱརིཔུཏྟ, དྷམྨཔརིཡཱཡོ པཊིབྷཱསཱིཏི ཨཔྤཊིབྷཱནཾ ནཱམ བྷགཝཏོ ནཏྠི, ན ཏཱཝཱཧཾ ཨིམཾ དྷམྨཔརིཡཱཡཾ ཀཐེསིནྟི ཨཡཾ པནེཏྠ ¶ ཨཏྠོ. མཱཡིམཾ དྷམྨཔརིཡཱཡཾ སུཏྭཱ པམཱདཾ ཨཱཧརིཾསཱུཏི ‘‘མཡཾ ཀིར ཙཏཱུཧི ཨཔཱཡེཧི མུཏྟཱ’’ཏི ཨུཔརི ཨརཧཏྟཏྠཱཡ ཝཱིརིཡཾ ཨཀརོནྟཱ མཱ པམཱདཾ ཨཱཔཛྫིཾསུ. པཉྷཱདྷིཔྤཱཡེན བྷཱསིཏོཏི ཏཡཱ པུཙྪིཏཔཉྷསྶ སབྷཱཝེན ¶ ཀཐིཏོཏི དསྶེཏི. ཨིམེསཾ པན ནཝནྣཾ པུགྒལཱནཾ བྷཝེསུ ཚནྡརཱགཝིནོདནཏྠཾ ཨེཏམེཝ ཨཏྠུཔྤཏྟིཾ ཀཏྭཱ – ‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨཔྤམཏྟཀོཔི གཱུཐོ དུགྒནྡྷོ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ ཁྭཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཔྤམཏྟཀམྤི བྷཝཾ ན ¶ ཝཎྞེམི ཨནྟམསོ ཨཙྪརཱསངྒྷཱཏམཏྟམྤཱི’’ཏི ཨིམཾ སུཏྟཾ (ཨ. ནི. ༡.༣༢༡) ཨབྷཱསི. ན ཀེཝལཉྩ ཨེཏེསཾཡེཝ ནཝནྣཾ པུགྒལཱནཾ གཏི ནིབདྡྷཱ, ཡེསཾ པན ཀུལཱནཾ ཏཱིཎི སརཎཱནི པཉྩ སཱིལཱནི ཨེཀཾ སལཱཀབྷཏྟཾ ཨེཀཾ པཀྑིཡབྷཏྟཾ ཨེཀཾ ཝསྶཱཝཱསིཀཾ ཨེཀཱ པོཀྑརཎཱི ཨེཀོ ཨཱཝཱསོ, ཨེཝརཱུཔཱནི ནིབདྡྷཔུཉྙཱནི ཨཏྠི. ཏེསམྤི གཏི ནིབདྡྷཱ, སོཏཱཔནྣསདིསཱནེཝ ཏཱནི ཀུལཱནི.

༣. ཀོཊྛིཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༣. ཏཏིཡེ དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡནྟི ཨིམསྨིཾ ཡེཝཏྟབྷཱཝེ ཝིཔཙྩནཀཀམྨཾ. སམྤརཱཡཝེདནཱིཡནྟི དུཏིཡེ ཨཏྟབྷཱཝེ ཝིཔཙྩནཀཀམྨཾ. སུཁཝེདནཱིཡནྟི སུཁཝེདནཱཛནཀཀམྨཾ. དུཀྑཝེདནཱིཡནྟི དུཀྑཝེདནཱཛནཀཀམྨཾ. པརིཔཀྐཝེདནཱིཡནྟི ལདྡྷཝིཔཱཀཝཱརཾ. ཨཔརིཔཀྐཝེདནཱིཡནྟི ཨལདྡྷཝིཔཱཀཝཱརཾ. བཧུཝེདནཱིཡནྟི བཧུཝིཔཱཀདཱཡཀཾ. ཨཔྤཝེདནཱིཡནྟི ན བཧུཝིཔཱཀདཱཡཀཾ. ཨཝེདནཱིཡནྟི ཝིཔཱཀཝེདནཱཡ ཨདཱཡཀཾ. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཝཊྚཝིཝཊྚཾ ཀཐིཏཾ.

༤. སམིདྡྷིསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༤. ཙཏུཏྠེ སམིདྡྷཱིཏི ཨཏྟབྷཱཝསམིདྡྷཏཱཡ ཨེཝཾལདྡྷནཱམོ ཐེརསྶ སདྡྷིཝིཧཱརིཀཏྠེརོ. ཀིམཱརམྨཎཱཏི ཀིཾཔཙྩཡཱ. སངྐཔྤཝིཏཀྐཱཏི སངྐཔྤབྷཱུཏཱ ཝིཏཀྐཱ. ནཱམརཱུཔཱརམྨཎཱཏི ནཱམརཱུཔཔཙྩཡཱ. ཨིམིནཱ ¶ ཙཏྟཱརོ ཨརཱུཔཀྑནྡྷཱ བྷཱུཏུཔཱདཱཡརཱུཔཉྩ ཝིཏཀྐཱནཾ པཙྩཡོཏི དསྶེཏི. ཀྭ ནཱནཏྟཾ གཙྪནྟཱིཏི ཀསྨིཾ ཋཱནེ ནཱནཱསབྷཱཝཏཾ ཝེམཏྟཾ གཙྪནྟི. དྷཱཏུསཱུཏི རཱུཔདྷཱཏུཨཱདཱིསུ. ཨཉྙོཡེཝ ཧི རཱུཔཝིཏཀྐོ, ཨཉྙེ སདྡཝིཏཀྐཱདཡོཏི. ཕསྶསམུདཡཱཏི སམྤཡུཏྟཕསྶཔཙྩཡཱ. ཝེདནཱསམོསརཎཱཏི ཏིསྶོ ཝེདནཱ སམོསརཎཱ. ཨེཏྟཀེན ཀུསལཱཀུསལམིསྶཀཱ ཀཐིཏཱ. སམཱདྷིཔྤམུཁཱཏིཨཱདཡོ པན ཨཔཙཡཔཀྑིཀཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཏཏྠ ¶ པུབྦངྒམཊྛེན ཛེཊྛཀཊྛེན ཝཱ སམཱདྷི པམུཁཾ ཨེཏེསནྟི སམཱདྷིཔྤམུཁཱ. ཛེཊྛཀཀཱརཎཊྛེན སཏི ཨདྷིཔཏེཡྻཱ ཨེཏེསནྟི སཏཱདྷིཔཏེཡྻཱ. མགྒཔཉྙཱ ཨུཏྟརཱ ཨེཏེསནྟི པཉྙུཏྟརཱ. ཕལཝིམུཏྟིཾ པཏྭཱ སཱརཔྤཏྟཱ ཧོནྟཱིཏི ཝིམུཏྟིསཱརཱ. ཨཱརམྨཎཝསེན ཨམཏཾ ནིབྦཱནཾ ཨོགཱཧིཏྭཱ ¶ ཏཏྠ པཏིཊྛིཏཱཏི ཨམཏོགདྷཱ. ཏེན ཙ མཱ མཉྙཱིཏི ཏེན ཝིསྶཛྫནེན ‘‘ཨཧཾ ཨགྒསཱཝཀེན པུཙྪིཏེ པཉྷེ ཝིསྶཛྫེསི’’ནྟི མཱ མཱནཾ ཝཱ དཔྤཾ ཝཱ ཨཀཱསི.

༥-༦. གཎྜསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༥-༡༦. པཉྩམེ ཏཱིཎི ཙཏྟཱརི ཝསྶཱནི ཝསྶགཎཱ, ཨནེཀེ ཝསྶགཎཱ ཨུཔྤནྣཱ ཨསྶཱཏི ཨནེཀཝསྶགཎིཀོ. ཏསྶསྶཱུཏི ཏསྶ བྷཝེཡྻུཾ. ཨབྷེདནམུཁཱནཱིཏི ¶ ན ཀེནཙི བྷིནྡིཏྭཱ ཀཏཱནི, ཀེཝལཾ ཀམྨསམུཊྛིཏཱནེཝ ཝཎམུཁཱནི. ཛེགུཙྪིཡཾཡེཝཱཏི ཛིགུཙྪིཏབྦམེཝ པཊིཀཱུལམེཝ. ཙཱཏུམཧཱབྷཱུཏིཀསྶཱཏི ཙཏུམཧཱབྷཱུཏམཡསྶ. ཨོདནཀུམྨཱསཱུཔཙཡསྶཱཏི ཨོདནེན ཙེཝ ཀུམྨཱསེན ཙ ཨུཔཙིཏསྶ ཝཌྜྷིཏསྶ. ཨནིཙྩུཙྪཱདནཔརིམདྡནབྷེདནཝིདྡྷཾསནདྷམྨསྶཱཏི ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝཊྛེན ཨནིཙྩདྷམྨསྶ, དུགྒནྡྷཝིགྷཱཏཏྠཱཡ ཏནུཝིལེཔནེན ཨུཙྪཱདནདྷམྨསྶ, ཨངྒཔཙྩངྒཱབཱདྷཝིནོདནཏྠཱཡ ཁུདྡཀསམྦཱཧནེན པརིམདྡནདྷམྨསྶ, དཧརཀཱལེ ཝཱ ཨཱུརཱུསུ སཡཱཔེཏྭཱ གབྦྷཝཱསེན དུསྶཎྛིཏཱནཾ ཏེསཾ ཏེསཾ ཨངྒཔཙྩངྒཱནཾ སཎྛཱནསམྤཱདནཏྠཾ ཨཉྪནཔཱིལ༹ནཱདིཝསེན པརིམདྡནདྷམྨསྶ, ཨེཝཾ པརིཧརིཏསྶཱཔི ཙ བྷེདནཝིདྡྷཾསནདྷམྨསྶ, བྷིཛྫནཝིཀིརཎསབྷཱཝསྶེཝཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཏྠ ཙ ཨནིཙྩཔདེན ཙེཝ བྷེདནཝིདྡྷཾསནཔདེཧི ཙསྶ ཨཏྠངྒམོ ཀཐིཏོ, སེསེཧི སམུདཡོ. ནིབྦིནྡཐཱཏི ཨུཀྐཎྛཐ པཛཧཐ ཨིམཾ ཀཱཡནྟི དསྶེཏི. ཨེཝམིམསྨིཾ སུཏྟེ བལཝཝིཔསྶནཱ ཀཐིཏཱ. ཚཊྛཾ ཝུཏྟནཡམེཝ. སཉྙཱསཱིསེན པནེཏྠ ཉཱཎམེཝ ཀཐིཏཾ.

༧-༨. ཀུལསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༧-༡༨. སཏྟམེ ན མནཱཔེན པཙྩུཊྛེནྟཱིཏི མནཝཌྜྷནེན ¶ མནཾ ཨལླཱིཡནཱཀཱརེན ཨཱསནཱ ཝུཊྛཱཡ པཙྩུགྒམནཾ ན ཀརོནྟི. ན མནཱཔེན ཨབྷིཝཱདེནྟཱིཏི ན པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཝནྡནྟི. ཨསཀྐཙྩཾ དེནྟཱིཏི ཨཙིཏྟཱིཀཱརེན དེནྟི. ནོ སཀྐཙྩནྟི སཧཏྠཱ ན དེནྟི. ན ཨུཔནིསཱིདནྟི དྷམྨསཝནཱཡཱཏི ‘‘དྷམྨཾ སུཎིསྶཱམཱ’’ཏི ན སམཱིཔེ ནིསཱིདནྟི. ན སུསྶཱུསནྟཱིཏི གྷཊཔིཊྛེ ¶ ཨཱསིཏྟཨུདཀཾ ཝིཡ ཝིཝཊྚེཏྭཱ གཙྪཏི. ཨཊྛམེ ཝེནེཡྻཛ྄ཛྷཱསཡཝསེན མེཏྟཱབྷཱཝནཾ པཀྑིཔིཏྭཱ ནཝངྒསམནྣཱགཏོཏི ཝུཏྟཾ.

༩. དེཝཏཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༩. ནཝམེ ¶ ཝིཔྤཊིསཱརིནིཡོཏི ཝིཔྤཊིསཱརིཏཾ མངྐུབྷཱཝཾ ཨཱཔཛྫིམྷ. ཧཱིནཾ ཀཱཡནྟི ཨུཔརིདེཝལོཀཾ ཨུཔཱདཱཡ ཧེཊྛིམོ ཧཱིནོཏི ཝུཙྩཏི. ནོ ཙ ཁོ ཡཐཱསཏྟི ཡཐཱབལཾ སཾཝིབྷཛིམྷཱཏི ཨཏྟནོ སཏྟིཡཱ ཙ བལསྶ ཙ ཨནུརཱུཔེན སཱིལཝནྟཱནཾ སཾཝིབྷཱགཾ ཀཏྭཱ ན བྷུཉྫིམྷཱ.

༡༠. ཝེལཱམསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༠. དསམེ ཨཔི ནུ ཏེ, གཧཔཏི, ཀུལེ དཱནཾ དཱིཡཏཱིཏི ནཡིདཾ བྷགཝཱ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ དཱནཾ སནྡྷཱཡ པུཙྪཏི. སེཊྛིསྶ ཧི གྷརེ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ནིཙྩཾ པཎཱིཏདཱནཾ དཱིཡཏི, ན ཏཾ སཏྠཱ ན ཛཱནཱཏི. ལོཀིཡམཧཱཛནསྶ པན དིཡྻམཱནདཱནཾ ཨཏྠི, ཏཾ ལཱུཁཾ ཧོཏི, སེཊྛིསྶ ཙིཏྟཾ ན པཱིཎེཏི. ཏཾ པུཙྪཱམཱིཏི པུཙྪཏི. ཀཎཱཛཀནྟི ¶ སཀུཎྜཀབྷཏྟཾ, སཀུཎྜཀེཧིཔི ཀཎིཀཏཎྜུལེཧེཝ པཀྐཾ. བིལ༹ངྒདུཏིཡནྟི ཀཉྫིཡདུཏིཡཾ. ཨསཀྐཙྩཾ དེཏཱིཏི ཨསཀྐརིཏྭཱ དེཏི. ཨཙིཏྟཱིཀཏྭཱཏི ཨཙིཏྟཱིཀཱརེན དཀྑིཎེཡྻ ཨགཱརཝེན དེཏི. ཨསཧཏྠཱ དེཏཱིཏི སཧཏྠེན ཨདཏྭཱ པརཧཏྠེན དེཏི, ཨཱཎཏྟིམཏྟམེཝ ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཔཝིདྡྷཾ དེཏཱིཏི ན ནིརནྟརཾ དེཏི, སཾཝཙྪརིཀཾ སོཎྜབལི ཝིཡ ཧོཏི. ཨནཱགམནདིཊྛིཀོ དེཏཱིཏི ན ཀམྨཉྩ ཕལཉྩ སདྡཧིཏྭཱ དེཏི.

ཡཏྠ ཡཏྠཱཏི ཏཱིསུ ཀུལསམྤདཱསུ ཡསྨིཾ ཡསྨིཾ ཀུལེ. ན ཨུལཱ༹རཱཡ བྷཏྟབྷོགཱཡཱཏིཨཱདཱིསུ ནཱནགྒརསསུགནྡྷསཱལིབྷོཛནེ ཨུཔནཱིཏེ ཙིཏྟཾ ན ནམཏི, ‘‘ཧརཐེཏཾ རོགཝཌྜྷན’’ནྟི ཝཏྭཱ ཡེན ཝཱ ཏེན ཝཱ ཌཱཀེན སདྡྷིཾ སཀུཎྜཀབྷཏྟཾ ཨམཏཾ ཝིཡ སམྤིཡཱཡམཱནོ བྷུཉྫཏི. ཀཱསིཀཱདཱིསུ ཝརཝཏྠེསུ ཨུཔནཱིཏེསུ ‘‘ཧརཐེཏཱནི ནིཝཱསེནྟསྶ པཊིཙྪཱདེཏུམྤི ན སཀྐོནྟི, གཏྟེསུཔི ན སཎྛཧནྟཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ནཱལི༹ཀེརསཱཊཀམཱུལཏཙསདིསཱནི པན ཐཱུལཝཏྠཱནི ‘‘ཨིམཱནི ནིཝཱསེནྟོ ནིཝཏྠབྷཱཝམྤི ཛཱནཱཏི, པཊིཙྪཱདེཏབྦམྤི ¶ པཊིཙྪཱདེནྟཱི’’ཏི སམྤིཡཱཡམཱནོ ནིཝཱསེཏི. ཧཏྠིཡཱནཨསྶཡཱནརཐཡཱནསུཝཎྞསིཝིཀཱདཱིསུ ¶ ཨུཔནཱིཏེསུ ‘‘ཧརཐེཏཱནི ཙལཱཙལཱནི, ན སཀྐཱ ཨེཏྠ ནིསཱིདིཏུ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཛཛྫརརཐཀེ ཨུཔནཱིཏེ ‘‘ཨཡཾ ནིཙྩལོ, ཨེཏྠ སུཁཾ ནིསཱིདིཏུ’’ནྟི ཏཾ སཱདིཡཏི. ན ཨུལཱ༹རེསུ པཉྩསུ ཀཱམགུཎེསཱུཏི ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཱ རཱུཔཝཏིཡོ ཨིཏྠིཡོ ¶ དིསྭཱ ‘‘ཡཀྑིནིཡོ མཉྙེ, ཨེཏཱ ཁཱདིཏུཀཱམཱ, ཀིཾ ཨེཏཱཧཱི’’ཏི ཡཐཱཕཱསུཀེནེཝ ཝཱིཏིནཱམེཏི. ན སུསྶཱུསནྟཱིཏི སོཏུཾ ན ཨིཙྪནྟི, ན སདྡཧནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ན སོཏཾ ཨོདཧནྟཱིཏི ཀཐིཏསྶ སཝནཏྠཾ ན སོཏཔསཱདཾ ཨོདཧནྟི. སཀྐཙྩནྟིཨཱདཱིནི ཝུཏྟཝིཔརིཡཱཡེན ཝེདིཏབྦཱནི.

ཝེལཱམོཏི ཛཱཏིགོཏྟརཱུཔབྷོགསདྡྷཱཔཉྙཱདཱིཧི མརིཡཱདཝེལཾ ཨཏིཀྐནྟེཧི ཨུལཱ༹རེཧི གུཎེཧི སམནྣཱགཏཏྟཱ ཨེཝཾལདྡྷནཱམོ. སོ ཨེཝརཱུཔཾ དཱནཾ ཨདཱསི མཧཱདཱནནྟི ཨེཏྠ ཨཡཾ ཨནུཔུབྦཱིཀཐཱ – སོ ཀིར ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ པུརོཧིཏགེཧེ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི, ཝེལཱམཀུམཱརོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ སོལ༹སཝསྶཀཱལེ བཱརཱཎསིརཱཛཀུམཱརེན སདྡྷིཾ སིཔྤུགྒཧཎཏྠཾ ཏཀྐསིལཾ ཨགམཱསི. ཏེ ཨུབྷོཔི དིསཱཔཱམོཀྑསྶ ཨཱཙརིཡསྶ སནྟིཀེ སིཔྤཾ པཊྛཔཡིཾསུ. ཡཐཱ ཙ ཏེ, ཨེཝཾ ཨཉྙེཔི ཛམྦུདཱིཔེ ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶརཱཛཀུམཱརཱ. བོདྷིསཏྟོ ཨཏྟནཱ གཧིཏཊྛཱནེ པིཊྛིཨཱཙརིཡོ ཧུཏྭཱ ཙཏུརཱསཱིཏི རཱཛཀུམཱརསཧསྶཱནི སིཀྑཱཔེཏི, སཡམྤི སོལ༹སཝསྶེཧི གཧེཏབྦསིཔྤཾ ཏཱིཧི ཝསྶེཧི ཨུགྒཎྷི. ཨཱཙརིཡོ ‘‘ཝེལཱམཀུམཱརསྶ སིཔྤཾ པགུཎ’’ནྟི ཉཏྭཱ, ‘‘ཏཱཏཱ, ཝེལཱམོ ¶ མཡཱ ཉཱཏཾ སབྦཾ ཛཱནཱཏི, ཏུམྷེ སབྦེཔི སམགྒཱ གནྟྭཱ ཨེཏསྶ སནྟིཀེ སིཔྤཾ ཨུགྒཎྷཐཱ’’ཏི ཙཏུརཱསཱིཏི ཀུམཱརསཧསྶཱནི བོདྷིསཏྟསྶ ནིཡྻཱདེསི.

བོདྷིསཏྟོ ཨཱཙརིཡཾ ཝནྡིཏྭཱ ཙཏུརཱསཱིཏི ཀུམཱརསཧསྶཔརིཝཱརོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨེཀཾ ཨཱསནྣནགརཾ པཏྭཱ ནགརསཱམིཀཾ རཱཛཀུམཱརཾ ཨུགྒཎྷཱཔེཏྭཱ ཏསྶ སིཔྤེ པགུཎེ ཛཱཏེ ཏཾ ཏཏྠེཝ ནིཝཏྟེསི. ཨེཏེནུཔཱཡེན ཙཏུརཱསཱིཏི ནགརསཧསྶཱནི གནྟྭཱ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ རཱཛཀུམཱརཱནཾ སིཔྤཾ པགུཎཾ ཀཱརེཏྭཱ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ནགརེ ཏཾ ཏཾ ནིཝཏྟེཏྭཱ བཱརཱཎསིརཱཛཀུམཱརཾ ཨཱདཱཡ བཱརཱཎསིཾ པཙྩཱགཉྪི. མནུསྶཱ ཀུམཱརཾ པརིཡོསིཏསིཔྤཾ རཛྫེ ཨབྷིསིཉྩིཾསུ, ཝེལཱམསྶ པུརོཧིཏཊྛཱནཾ ཨདཾསུ. ཏེཔི ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶརཱཛཀུམཱརཱ སཀེསུ སཀེསུ རཛྫེསུ ཨབྷིསེཀཾ པཏྭཱ ཨནུསཾཝཙྪརཾ བཱརཱཎསིརཉྙོ ཨུཔཊྛཱནཾ ཨཱགཙྪནྟི. ཏེ རཱཛཱནཾ དིསྭཱ ཝེལཱམསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ, ‘‘ཨཱཙརིཡ, ཨམྷེ རཛྫེསུ པཏིཊྛིཏཱ, ཝདེཡྻཱཐ ཡེནཏྠོ’’ཏི ཝཏྭཱ གཙྪནྟི. ཏེསཾ གམནཱགམནཀཱལེ ¶ སཀཊསནྡམཱནིཀགཱཝིགོཎཀུཀྐུཊསཱུཀརཱདཡོ གཎྷནྟཱནཾ ཛནཔདོ ཨཏིཝིཡ ¶ ཨུཔདྡུཏོ ཧོཏི, མཧཱཛནོ སནྣིཔཏིཏྭཱ རཱཛངྒཎེ ཀནྡཏི.

རཱཛཱ ཝེལཱམཾ པཀྐོསིཏྭཱ, ‘‘ཨཱཙརིཡ, ཨུཔདྡུཏོ ཛནཔདོ, རཱཛཱནོ གམནཱགམནཀཱལེ མཧཱཝིལོཔཾ ཀརོནྟི, མནུསྶཱ སནྡྷཱརེཏུཾ ན སཀྐོནྟི, ཛནཔདཔཱིལཱ༹ཡ ཨུཔསམཾ ཨེཀཾ ཨུཔཱཡཾ ཀརོཐཱ’’ཏི ¶ . སཱདྷུ མཧཱརཱཛ, ཨུཔཱཡཾ ཀརིསྶཱམི, ཏུམྷཱཀཾ ཡཏྟཀེན ཛནཔདེན ཨཏྠོ, ཏཾ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ གཎྷཐཱཏི. རཱཛཱ ཏཐཱ ཨཀཱསི. ཝེལཱམོ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ རཱཛསཧསྶཱནཾ ཛནཔདེ ཝིཙཱརེཏྭཱ ཙཀྐནཱབྷིཡཾ ཨརེ ཝིཡ རཉྙོ ཛནཔདསྨིཾ ཨོརོཔེསི. ཏཏོ པཊྛཱཡ ཏེ རཱཛཱནོ ཨཱགཙྪནྟཱཔི གཙྪནྟཱཔི ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཛནཔདེནེཝ སཉྩརནྟི, ཨམྷཱཀཾ ཛནཔདོཏི ཝིལོཔཾ ན ཀརོནྟི. རཱཛགཱརཝེན རཉྙོ ཛནཔདམྤི ན པཱིལེ༹ནྟི. ཛནཔདཱ སནྣིསིནྣཱ ནིསྶདྡཱ ནིརཝཱ ཨཧེསུཾ. སབྦེ རཱཛཱནོ ཧཊྛཏུཊྛཱ ‘‘ཡེན ཝོ, ཨཱཙརིཡ, ཨཏྠོ, ཏཾ ཨམྷཱཀཾ ཝདེཐཱ’’ཏི པཝཱརཡིཾསུ.

ཝེལཱམོ སཱིསཾནྷཱཏོ ཨཏྟནོ ཨནྟོནིཝེསནེ སཏྟརཏནཔརིཔཱུརཱནཾ གབྦྷཱནཾ དྭཱརཱནི ཝིཝརཱཔེཏྭཱ ཡཱཝ སཏྟམཱ ཀུལཔརིཝཊྚཱ ཋཔིཏཾ དྷནཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཨཱཡཝཡཾ ཨུཔདྷཱརེཏྭཱ ‘‘མཡཱ སཀལཛམྦུདཱིཔཾ ཁོབྷེནྟེན དཱནཾ དཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི རཉྙོ ཨཱརོཙེཏྭཱ གངྒཱཏཱིརེ དྭཱདསཡོཛནིཀཱ ཨུདྡྷནཔནྟིཡོ ཀཱརེཏྭཱ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཋཱནེ སཔྤིམདྷུཕཱཎིཏཏེལཏིལཏཎྜུལཱདཱིནཾ ཋཔནཏྠཱཡ མཧཱཀོཊྛཱགཱརཱནི པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨེཀེཀསྨིཾ ཋཱནེ ཨེཏྟཀཱ ཨེཏྟཀཱ ཛནཱ སཾཝིདཧཐ, ཡཾཀིཉྩི མནུསྶཱནཾ ལདྡྷབྦཾ ནཱམ ཨཏྠི, ཏཏོ ཨེཀསྨིམྤི ཨསཏི མཡ྄ཧཾ ཨཱརོཙེཡྻཱཐཱ’’ཏི མནུསྶེ སཾཝིདྷཱཡ ‘‘ཨསུཀདིཝསཏོ པཊྛཱཡ ཝེལཱམབྲཱཧྨཎསྶ དཱནཾ བྷུཉྫནྟཱུ’’ཏི ནགརེ བྷེརིཾ ཙརཱཔེཏྭཱ ‘‘དཱནགྒཾ པརིནིཊྛིཏ’’ནྟི དཱནཡུཏྟེཧི ཨཱརོཙིཏེ སཧསྶགྒྷནཀཾ ཝཏྠཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ¶ པཉྩསཏགྒྷནཀཾ ཨེཀཾསཾ ཀཏྭཱ སབྦཱལངྐཱརབྷཱུསིཏོ དཱནཝཱིམཾསནཏྠཱཡ ཕལིཀཝཎྞསྶ ཨུདཀསྶ སུཝཎྞབྷིངྒཱརཾ པཱུརེཏྭཱ ‘‘ཨིམསྨིཾ ལོཀེ སཙེ ཨིམཾ དཱནཾ པཊིགྒཧེཏུཾ ཡུཏྟརཱུཔཱ དཀྑིཎེཡྻཔུགྒལཱ ཨཏྠི, ཨིདཾ ཨུདཀཾ ནིཀྑམིཏྭཱ པཐཝིཾ གཎྷཱཏུ. སཙེ ནཏྠི, ཨེཝམེཝ ཏིཊྛཏཱུ’’ཏི སཙྩཀིརིཡཾ ཀཏྭཱ བྷིངྒཱརཾ ཨདྷོམུཁཾ ཨཀཱསི. ཨུདཀཾ དྷམཀརཎེན གཧིཏཾ ཝིཡ ཨཧོསི. བོདྷིསཏྟོ ‘‘སུཉྙོ ཝཏ, བྷོ, ཛམྦུདཱིཔོ, ཨེཀཔུགྒལོཔི དཀྑིཎཾ པཊིགྒཧེཏུཾ ཡུཏྟརཱུཔོ ནཏྠཱི’’ཏི ཝིཔྤཊིསཱརཾ ཨཀཏྭཱ ‘‘སཙེ དཱཡཀསྶ ¶ ཝསེནཱཡཾ དཀྑིཎཱ ཝིསུཛ྄ཛྷིསྶཏི, ཨུདཀཾ ནིཀྑམིཏྭཱ པཐཝིཾ གཎྷཱཏཱུ’’ཏི ཙིནྟེསི. ཕལིཀཝཎྞསདིསཾ ཨུདཀཾ ནིཀྑམིཏྭཱ པཐཝིཾ གཎྷི ¶ . ‘‘ཨིདཱནི དཱནཾ དསྶཱམཱི’’ཏི དཱནགྒཾ པཏྭཱ དཱནཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཡཱགུཝེལཱཡ ཡཱགུཾ, ཁཛྫཀཝེལཱཡ ཁཛྫཀཾ, བྷོཛནཝེལཱཡ བྷོཛནཾ དཱཔེསི. ཨེཏེནེཝ ནཱིཧཱརེན དིཝསེ དིཝསེ དཱནཾ དཱིཡཏི.

ཏསྨིཾ ཁོ པན དཱནགྒེ ‘‘ཨིདཾ ནཱམ ཨཏྠི, ཨིདཾ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི ཝཏྟབྦཾ ནཏྠི. ཨིདཱནི ཏཾ དཱནཾ ཨེཏྟཀམཏྟེནེཝ ན ནིཊྛཾ གམིསྶཏཱིཏི རཏྟསུཝཎྞཾ ནཱིཧརཱཔེཏྭཱ སུཝཎྞཔཱཏིཡོ ཀཱརེཏྭཱ ཙཏུརཱསཱིཏིསུཝཎྞཔཱཏིསཧསྶཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ ཙཏུརཱསཱིཏིརཱཛསཧསྶཱནཾ སཱསནཾ པཧིཎི. རཱཛཱནོ ‘‘ཙིརསྶཾ ཝཏ མཡཾ ཨཱཙརིཡེན ཨནུགྒཧིཏཱ’’ཏི སབྦཾ སམྤཱདེཏྭཱ པེསེསུཾ. དཱནེ དིཡྻམཱནེཡེཝ སཏྟ ཝསྶཱནི སཏྟ མཱསཱ ཨཏིཀྐནྟཱ. ཨཐ བྲཱཧྨཎོ ‘‘ཧིརཉྙཾ བྷཱཛེཏྭཱ དཱནཾ དསྶཱམཱི’’ཏི མཧནྟེ ཨོཀཱསེ དཱནཾ སཛྫཱཔེསི. སཛྫཱཔེཏྭཱ ཙཏུརཱསཱིཏི སུཝཎྞཔཱཏིསཧསྶཱནི ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཀོཊིཏོ པཊྛཱཡ ཨདཱསི.

ཏཏྠ ¶ རཱུཔིཡཔཱུརཱནཱིཏི རཛཏཏཊྚིརཛཏཕཱལརཛཏམཱསཀེཧི པཱུརཱནི. པཱཏིཡོ པན ཁུདྡིཀཱཏི ན སལླཀྑེཏབྦཱ, ཨེཀཀརཱིསཔྤམཱཎེ བྷཱུམིབྷཱགེ ཙཏསྶོཝ པཱཏིཡོ ཋཔཡིཾསུ. པཱཏིམཀུལ༹ཾ ནཝརཏནཾ ཧོཏི, མུཁཝཊྚིཏོ པཊྛཱཡ ཨཊྛརཏནཾ, པཱཏིམུཁཝཊྚིཡཱ ཚཡུཏྟོ ཨཱཛཉྙརཐོ ཨནུཔརིཡཱཡཏི, དདམཱནོ པཱཏིཡཱ བཱཧིརནྟེན ཝགྒཝགྒེ པཊིགྒཱཧཀེ ཋཔེཏྭཱ པཋམཾ པཱཏིཡཱ པཀྑིཏྟཾ དཏྭཱ པཙྪཱ སནྡྷིསནྡྷིཏོ ཝིཡོཛེཏྭཱ པཱཏིནྟི ཨེཝཾ ཙཏུརཱསཱིཏི པཱཏིསཧསྶཱནི ཨདཱསི. རཱུཔིཡཔཱཏིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཏྠཔི ཙ སུཝཎྞཔཱུརཱནཱིཏི སུཝཎྞཏཊྚིསུཝཎྞཕཱལསུཝཎྞམཱསཀེཧི པཱུརཱནི. ཧིརཉྙཔཱུརཱནཱིཏི སཏྟཝིདྷརཏནཔཱུརཱནི. སོཝཎྞཱལངྐཱརཱནཱིཏི སུཝཎྞཱལངྐཱརཱནི. ཀཾསཱུཔདྷཱརཎཱནཱིཏི རཛཏམཡཁཱིརཔཊིཙྪཀཱནི. ཏཱསཾ པན དྷེནཱུནཾ སིངྒཱནི སུཝཎྞཀོསཀཔརིཡོནདྡྷཱནི ཨཧེསུཾ, གཱིཝཱཡ སུམནདཱམཾ པིལ༹ནྡྷིཾསུ, ཙཏཱུསུ པཱདེསུ ནུཔཱུརཱནི, པིཊྛིཡཾ ཝརདུཀཱུལཾ པཱརུཏཾ, ཀཎྛེ སུཝཎྞགྷཎྚཾ བནྡྷིཾསུ. ཝཏྠཀོཊིསཧསྶཱནཱིཏི ལོཀཝོཧཱརཏོ ཝཱིསཏིཝཏྠཡུགཱནི ཨེཀཱ ཀོཊི ¶ , ཨིདྷ པན དས སཱཊཀཱཏི ཝུཏྟཾ. ཁོམསུཁུམཱནནྟིཨཱདིམྷི ¶ ཁོམཱདཱིསུ ཡཾ ཡཾ སུཁུམཾ, ཏཾ ཏདེཝ ཨདཱསི. ཡཱནི པནེཏཱནི ཨིཏྠིདཱནཾ ཨུསབྷདཱནཾ མཛྫདཱནཾ སམཛྫཱདཱནནྟི ཨདཱནསམྨཏཱནི, ཏཱནིཔི ཨེས ‘‘ཝེལཱམསྶ དཱནམུཁེ ཨིདཾ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི ཝཙནཔཐཾ པཙྪིནྡིཏུཾ པརིཝཱརཏྠཱཡ ཨདཱསི. ནཛྫོ མཉྙེ ཝིསྶནྡནྟཱིཏི ནདིཡོ ཝིཡ ཝིསྶནྡནྟི.

ཨིམིནཱ ¶ སཏྠཱ ཝེལཱམསྶ དཱནཾ ཀཐེཏྭཱ, ‘‘གཧཔཏི, ཨེཏཾ མཧཱདཱནཾ ནཱཉྙོ ཨདཱསི, ཨཧཾ ཨདཱསིཾ. ཨེཝརཱུཔཾ པན དཱནཾ དདནྟོཔི ཨཧཾ པཊིགྒཧེཏུཾ ཡུཏྟརཱུཔཾ པུགྒལཾ ནཱལཏྠཾ, ཏྭཾ མཱདིསེ བུདྡྷེ ལོཀསྨིཾ དིཊྛམཱནེ དཱནཾ དདམཱནོ ཀསྨཱ ཙིནྟེསཱི’’ཏི སེཊྛིསྶ དེསནཾ ཝཌྜྷེནྟོ སིཡཱ ཁོ པན ཏེཏིཨཱདིམཱཧ. ནནུ ཙ ཡཱནི ཏདཱ ཨཧེསུཾ རཱུཔཝེདནཱསཉྙཱསངྑཱརཝིཉྙཱཎཱནི, ཏཱནི ནིརུདྡྷཱནི? ཀསྨཱ ‘‘ཨཧཾ ཏེན སམཡེན ཝེལཱམོ བྲཱཧྨཎོ’’ཏི ཨཱཧཱཏི? པཝེཎིཡཱ ཨཝིཙྪིནྣཏྟཱ. ཏཱནི ཧི རཱུཔཱདཱིནི ནིརུཛ྄ཛྷམཱནཱནི ཨིམེསཾ པཙྩཡེ དཏྭཱ ནིརུདྡྷཱནི ཨཔརཱཔརཾ ཨཝིཙྪིནྣཾ པཝེཎིཾ གཧེཏྭཱ ཨེཝམཱཧ. ན ཏཾ ཀོཙི དཀྑིཎཾ སོདྷེཏཱིཏི ཀོཙི སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ དེཝོ ཝཱ མཱརོ ཝཱ ཨུཊྛཱཡ ཏཾ དཀྑིཎཾ སོདྷེཏཱིཏི ཝཏྟབྦོ ནཱཧོསི. ཏཉྷི དཀྑིཎཾ སོདྷེནྟོ ཨུཏྟམཀོཊིཡཱ བུདྡྷོ, ཧེཊྛིམཀོཊིཡཱ དྷམྨསེནཱཔཏིསཱརིཔུཏྟཏྠེརསདིསོ སཱཝཀོ སོདྷེཡྻ.

དིཊྛིསམྤནྣནྟི དསྶནསམྤནྣཾ སོཏཱཔནྣཾ. ཨིདཾ ཏཏོ མཧཔྥལཏརནྟི ཨིདཾ སོཏཱཔནྣསྶ དིནྣདཱནཾ ལོཀིཡམཧཱཛནསྶ སཏྟམཱསཱདྷིཀཱནི སཏྟ སཾཝཙྪརཱནི ¶ ཨེཏྟཀཾ ཧིརཉྙསུཝཎྞཾ པརིཙྩཛནྟེན དིནྣདཱནཏོ མཧཔྥལཾ.

ཡོ ཙ སཏཾ དིཊྛིསམྤནྣཱནནྟི ཨེཏྠ ཨེཀསྶ སཀདཱགཱམིསྶ ཝསེན ཨེཀུཏྟརསཏཾ སོཏཱཔནྣེ ཀཏྭཱ སོཏཱཔནྣགཎནཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨིམིནཱ ཨུཔཱཡེན སབྦཝཱརེསུ ཧེཊྛཱ ཧེཊྛཱ ཨཱགཏེ ཨནནྟརེན སཏགུཎཾ ཀཏྭཱ པུགྒལགཎནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

བུདྡྷཔྤམུཁནྟི ཨེཏྠ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ སངྒྷཏྠེརཾ ཀཏྭཱ ནིསིནྣོ སངྒྷོ བུདྡྷཔྤམུཁོ སངྒྷོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཙཱཏུདྡིསཾ སངྒྷཾ ཨུདྡིསྶཱཏི ཨེཏྠ ཙཱཏུདྡིསཾ སངྒྷཾ ཨུདྡིསྶ ཀཏཝིཧཱརོ ནཱམ ཡཏྠ ཙེཏིཡཾ པཏིཊྛིཏཾ ཧོཏི, དྷམྨསྶཝནཾ ཀརཱིཡཏི, ཙཏཱུཧི དིསཱཧི ཨནུདིསཱཧི ཙ བྷིཀྑཱུ ཨཱགནྟྭཱ ཨཔྤཊིཔུཙྪིཏྭཱཡེཝ པཱདེ དྷོཝིཏྭཱ ཀུཉྩིཀཱཡ དྭཱརཾ ཝིཝརིཏྭཱ སེནཱསནཾ པཊིཛགྒིཏྭཱ ¶ ཝསིཏྭཱ ཡཐཱཕཱསུཀཾ གཙྪནྟི. སོ ཨནྟམསོ ཙཏུརཏནིཡཱ པཎྞསཱལཱཔི ཧོཏུ, ཙཱཏུདྡིསཾ སངྒྷཾ ཨུདྡིསྶ ཀཏཝིཧཱརོཏྭེཝ ཝུཙྩཏི.

སརཎཾ གཙྪེཡྻཱཏི ཨེཏྠ མགྒེནཱགཏཾ ཨནིཝཏྟནསརཎཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཨཔརེ པནཱཧུ – ཨཏྟཱནཾ ནིཡྻཱདེཏྭཱ དིནྣཏྟཱ སརཎཱགམནཾ ཏཏོ མཧཔྥལཏརནྟི ཝུཏྟཾ. སིཀྑཱཔདཱནི སམཱདིཡེཡྻཱཏི པཉྩ ¶ སཱིལཱནི གཎྷེཡྻ. སཱིལམྤི མགྒེན ཨཱགཏཾ ཨནིཝཏྟནསཱིལམེཝ ཀཐིཏཾ. ཨཔརེ པནཱཧུ – སབྦསཏྟཱནཾ ཨབྷཡདཱནསྶ དིནྣཏྟཱ སཱིལཾ ཏཏོ མཧཔྥལཏརནྟི ཝུཏྟཾ. གནྡྷོཧནམཏྟནྟི ¶ གནྡྷཨཱུཧནམཏྟཾ, དྭཱིཧངྒུལཱིཧི གཎྜཔིཎྜཾ གཧེཏྭཱ ཨུཔསིངྒྷནམཏྟཾ. ཨཔརེ པན ‘‘གདྡོཧནམཏྟ’’ནྟི པཱལི༹ཾ ཝཏྭཱ གཱཝིཡཱ ཨེཀཝཱརཾ ཐནཨཉྪནམཏྟནྟི ཨཏྠཾ ཝདནྟི. མེཏྟཙིཏྟནྟི སབྦསཏྟཱནཾ ཧིཏཱནུཕརཎཙིཏྟཾ. ཏཾ པན ཨཔྤནཱཝསེནེཝ གཧིཏཾ. ཨནིཙྩསཉྙནྟི མགྒསྶ ཨནནྟརཔཙྩཡབྷཱཝེན སིཁཱཔཏྟབལཝཝིཔསྶནཾ.

ཨུཔམཱཏོ པན ཨིམཱནི དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱནི – སཙེཔི ཧི ཛམྦུདཱིཔཾ བྷེརིཏལསདིསཾ སམཏལཾ ཀཏྭཱ ཀོཊིཏོ པཊྛཱཡ པལླངྐེ ཨཏྠརིཏྭཱ ཨརིཡཔུགྒལེ ནིསཱིདཱཔེཡྻ, ཏཏྠ སོཏཱཔནྣཱནཾ དས པནྟིཡོ ཨསྶུ, སཀདཱགཱམཱིནཾ པཉྩ, ཨནཱགཱམཱིནཾ ཨཌྜྷཏེཡྻཱ, ཁིཎཱསཝཱནཾ དིཡཌྜྷཱ, པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ ཨེཀཱ པནྟི བྷཝེཡྻ, སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨེཀཀོཝ. ཨེཏྟཀསྶ ཛནསྶ དིནྣདཱནཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ དིནྣམེཝ མཧཔྥལཾ. ཨིཏརཾ པན –

‘‘ཝིཧཱརདཱནཾ པཎིཔཱཏོ, སིཀྑཱ མེཏྟཱཡ བྷཱཝནཱ;

ཁཡཏོ སམྨསནྟསྶ, ཀལཾ ནཱགྒྷཏི སོལ༹སིཾ’’.

ཏེནེཝ བྷགཝཱ པརིནིབྦཱནསམཡེ ‘‘དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔཏྟི ཨནུཏྟརཱ པཱུཛཱ’’ཏི ཨཱཧ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

སཱིཧནཱདཝགྒོ དུཏིཡོ.

༣. སཏྟཱཝཱསཝགྒོ

༡. ཏིཋཱནསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༡. ཏཏིཡསྶ ¶ ¶ ¶ པཋམེ ཨུཏྟརཀུརུཀཱཏི ཨུཏྟརཀུརུཝཱསིནོ. ཨདྷིགྒཎྷནྟཱིཏི ཨདྷིབྷཝནྟི, ཨདྷིཀཱ ཝིསིཊྛཱ ཛེཊྛཀཱ ཧོནྟི. ཨམམཱཏི ནིཏྟཎྷཱ. ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ནིདྡུཀྑཱཏི ཝུཏྟཾ. ཨཔརིགྒཧཱཏི ‘‘ཨིདཾ མཡ྄ཧ’’ནྟི པརིགྒཧརཧིཏཱ. ནིཡཏཱཡུཀཱཏི ཏེསཉྷི ནིབདྡྷཾ ཨཱཡུ ཝསྶསཧསྶམེཝ, གཏིཔི ནིབདྡྷཱ, ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ སགྒེཡེཝ ནིབྦཏྟནྟི. སཏིམནྟོཏི དེཝཏཱནཉྷི ཨེཀནྟསུཁིཏཱཡ སཏི ཐིརཱ ན ཧོཏི, ནེརཡིཀཱནཾ ཨེཀནྟདུཀྑིཏཱཡ. ཨིམེསཾ པན ཝོཀིཎྞསུཁདུཀྑཏྟཱ སཏི ཐིརཱ ཧོཏི. ཨིདྷ བྲཧྨཙརིཡཝཱསོཏི ཛམྦུདཱིཔེ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ ཨུཔྤཛྫནཏོ ཨཊྛངྒིཀམགྒབྲཧྨཙརིཡཝཱསོཔི ཨིདྷེཝ ཧོཏི.

༢. ཨསྶཁལུ༹ངྐསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༢. དུཏིཡེ ཛཝསམྤནྣོཏི པདཛཝེན སམྤནྣོ. ན ཝཎྞསམྤནྣོཏི ན སརཱིརཝཎྞེན སམྤནྣོ. པུརིསཁལུ༹ངྐེསུ ཛཝསམྤནྣོཏི ཉཱཎཛཝེན སམྤནྣོ. ན ཝཎྞསམྤནྣོཏི ན གུཎཝཎྞེན སམྤནྣོ. སེསཾ པཱལི༹ནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཡཉྷེཏྠ ཝཏྟབྦཾ སིཡཱ, ཏཾ ཏིཀནིཔཱཏཝཎྞནཱཡཾ ཝུཏྟམེཝ.

༣. ཏཎྷཱམཱུལཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༣. ཏཏིཡེ ཏཎྷཾ པཊིཙྩཱཏི དྭེ ཏཎྷཱ ཨེསནཏཎྷཱ ཨེསིཏཏཎྷཱ ཙ. ཡཱཡ ཏཎྷཱཡ ཨཛཔཐསངྐུཔཐཱདཱིནི པཊིཔཛྫིཏྭཱ ¶ བྷོགེ ཨེསཏི གཝེསཏི, ཨཡཾ ཨེསནཏཎྷཱ ནཱམ. ཡཱ ཏེསུ ཨེསིཏེསུ གཝེསིཏེསུ པཊིལདྡྷེསུ ཏཎྷཱ, ཨཡཾ ཨེསིཏཏཎྷཱ ནཱམ. ཨིདྷ པན ཨེསནཏཎྷཱ དཊྛབྦཱ. པརིཡེསནཱཏི རཱུཔཱདིཨཱརམྨཎཔརིཡེསནཱ. སཱ ཧི ཨེསནཏཎྷཱཡ སཏི ཧོཏི. ལཱབྷོཏི རཱུཔཱདིཨཱརམྨཎཔཊིལཱབྷོ. སོ ཧི པརིཡེསནཱཡ སཏི ཧོཏི.

ཝིནིཙྪཡོ ¶ པན ཉཱཎཏཎྷཱདིཊྛིཝིཏཀྐཝསེན ཙཏུབྦིདྷོ. ཏཏྠ ‘‘སུཁཝིནིཙྪཡཾ ཛཉྙཱ, སུཁཝིནིཙྪཡཾ ཉཏྭཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུཁམནུཡུཉྫེཡྻཱ’’ཏི (མ. ནི. ༣.༣༢༣) ཨཡཾ ཉཱཎཝིནིཙྪཡོ ¶ . ‘‘ཝིནིཙྪཡཱཏི དྭེ ཝིནིཙྪཡཱ ཏཎྷཱཝིནིཙྪཡོ ཙ དིཊྛིཝིནིཙྪཡོ ཙཱ’’ཏི (མཧཱནི. ༡༠༢) ཨེཝཾ ཨཱགཏཱནི ཨཊྛསཏཏཎྷཱཝིཙརིཏཱནི ཏཎྷཱཝིནིཙྪཡོ. དྭཱསཊྛི དིཊྛིཡོ དིཊྛིཝིནིཙྪཡོ. ‘‘ཚནྡོ ཁོ, དེཝཱནམིནྡ, ཝིཏཀྐནིདཱནོ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༣༥༨) ཨིམསྨིཾ པན སུཏྟེ ཨིདྷ ཝིནིཙྪཡོཏི ཝུཏྟོ ཝིཏཀྐོཡེཝ ཨཱགཏོ. ལཱབྷཾ ལབྷིཏྭཱ ཧི ཨིཊྛཱནིཊྛཾ སུནྡརཱསུནྡརཾ ཝིཏཀྐེནེཝ ཝིནིཙྪིནནྟི ‘‘ཨེཏྟཀཾ མེ རཱུཔཱརམྨཎཏྠཱཡ བྷཝིསྶཏི, ཨེཏྟཀཾ སདྡྷཱརམྨཎཏྠཱཡ, ཨེཏྟཀཾ མཡ྄ཧཾ བྷཝིསྶཏི, ཨེཏྟཀཾ པརསྶ, ཨེཏྟཀཾ པརིབྷུཉྫིསྶཱམི, ཨེཏྟཀཾ ནིདཧིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ལཱབྷཾ པཊིཙྩ ཝིནིཙྪཡོཏི.

ཚནྡརཱགོཏི ¶ ཨེཝཾ ཨཀུསལཝིཏཀྐེན ཝིཏཀྐིཏེ ཝཏྠུསྨིཾ དུབྦལརཱགོ ཙ བལཝརཱགོ ཙ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨིདཉྷི ཨིདྷ ཚནྡོཏི དུབྦལརཱགསྶཱདྷིཝཙནཾ. ཨཛ྄ཛྷོསཱནནྟི ཨཧཾ མམནྟི བལཝསནྣིཊྛཱནཾ. པརིགྒཧོཏི ཏཎྷཱདིཊྛིཝསེན པརིགྒཧཀརཎཾ. མཙྪརིཡནྟི པརེཧི སཱདྷཱརཎབྷཱཝསྶ ཨསཧནཏཱ. ཏེནེཝསྶ པོརཱཎཱ ཨེཝཾ ཝཙནཏྠཾ ཝདནྟི – ‘‘ཨིདཾ ཨཙྪརིཡཾ མཡ྄ཧམེཝ ཧོཏུ, མཱ ཨཉྙསྶ ཨཙྪརིཡཾ ཧོཏཱུཏི པཝཏྟཏྟཱ མཙྪརིཡནྟི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. ཨཱརཀྑོཏི དྭཱརཔིདཧནམཉྫཱུསཱགོཔནཱདིཝསེན སུཊྛུ རཀྑནཾ. ཨདྷིཀརོཏཱིཏི ཨདྷིཀརཎཾ, ཀཱརཎསྶེཏཾ ནཱམཾ. ཨཱརཀྑཱདྷིཀརཎནྟི བྷཱཝནཔུཾསཀཾ, ཨཱརཀྑཱཧེཏཱུཏི ཨཏྠོ. དཎྜཱདཱནཱདཱིསུ པརནིསེདྷནཏྠཾ དཎྜསྶ ཨཱདཱནཾ དཎྜཱདཱནཾ. ཨེཀཏོ དྷཱརཱདིནོ སཏྠསྶ ཨཱདཱནཾ སཏྠཱདཱནཾ. ཀལཧོཏི ཀཱཡཀལཧོཔི ཝཱཙཱཀལཧོཔི. པུརིམོ ཝིགྒཧོ, པཙྪིམོ ཝིཝཱདོ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༢.༡༠༣). ཏུཝཾཏུཝནྟི ཨགཱརཝཝསེན ཏུཝཾཏུཝཾཝཙནཾ.

༤. སཏྟཱཝཱསསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༤. ཙཏུཏྠེ སཏྟཱཝཱསཱཏི སཏྟཱནཾ ཨཱཝཱསཱ, ཝསནཊྛཱནཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠ སུདྡྷཱཝཱསཱཔི སཏྟཱཝཱསོཝ, ཨསབྦཀཱལིཀཏྟཱ པན ན གཧིཏཱ. སུདྡྷཱཝཱསཱ ཧི བུདྡྷཱནཾ ཁནྡྷཱཝཱརཊྛཱནསདིསཱ, ཨསངྑེཡྻཀཔྤེ བུདྡྷེསུ ཨནིབྦཏྟེསུ ཏཾ ཋཱནཾ སུཉྙཾ ཧོཏི. ཨིཏི ཨསབྦཀཱལིཀཏྟཱ ན གཧིཏཱ. སེསམེཏྠ ¶ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏཱིསུ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

༥. པཉྙཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༥. པཉྩམེ ¶ ¶ ཡཏོཏི ཡསྨིཾ ཀཱལེ. སུཔརིཙིཏཾ ཧོཏཱིཏི སུཊྛུ ཨུཔཙིཏཾ སུཝཌྜྷིཏཾ ཧོཏི. ཀལླཾ ཝཙནཱཡཱཏི ཡུཏྟཾ ཝཏྟུཾ. ཝཱིཏརཱགནྟི ཝིགཏརཱགཾ. ཨསརཱགདྷམྨནྟི ན སརཛྫནསབྷཱཝཾ. ཨནཱཝཏྟིདྷམྨནྟི ཨནཱཝཏྟནསབྷཱཝཾ ཨནིབྦཏྟཱརཧཾ, ཨཔྤཊིསནྡྷིཀབྷཱཝེནེཝ ནིརུཛ྄ཛྷནསབྷཱཝནྟི ཨཏྠོ. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཁཱིཎཱསཝོཝ ཀཐིཏོ.

༦. སིལཱཡཱུཔསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༦. ཚཊྛེ ཙནྡིཀཱཔུཏྟོཏི མཱཏུ ནཱམཝསེན པཉྙཱཏོ ཙནྡིཀཱཔུཏྟཏྠེརོ. ཙེཏསཱ ཙིཏྟཾ ཧོཏཱིཏི ཙིཏྟཝཱརཔརིཡཱཡེན ཙིཏྟཝཱརཔརིཡཱཡོ ཙིཏོ ཝཌྜྷིཏོ ཧོཏི. ཙེཏསཱ ཙིཏྟཾ སུཔརིཙིཏནྟི ཙིཏྟཝཱརཔརིཡཱཡེན ཙིཏྟཝཱརཔརིཡཱཡོ ཨུཔརཱུཔརི སུཙིཏོ སུཝཌྜྷིཏོ ཧོཏི. ནེཝསྶ ཙིཏྟཾ པརིཡཱདིཡནྟཱིཏི ཏཱནི ཨཱརམྨཎཱནི ཏསྶ ཁཱིཎཱསཝསྶ ཙིཏྟུཔྤཱདཾ གཧེཏྭཱ ཁེཔེཏྭཱ ཋཱཏུཾ ན སཀྐོནྟི. ཨམིསྶཱིཀཏནྟི ཏཱནི ཨཱརམྨཎཱནི ཨནལླཱིནཏྟཱ ཏེཧི ཨམིསྶཱིཀཏཾ. ཨཱནེཉྫཔྤཏྟནྟི ¶ ཨནིཉྫནབྷཱཝཾ ནིཔྥནྡནབྷཱཝཾ པཏྟཾ.

སིལཱཡཱུཔོཏི སིལཱཐམྦྷོ. སོལ༹སཀུཀྐུཀོཏི དཱིགྷཏོ སོལ༹སཧཏྠོ. ཧེཊྛཱནེམངྒམཱཏི ཨཱཝཱཊསྶ ཧེཊྛཱགཏཱ. ཨུཔརི ནེམསྶཱཏི ཨུཔརི ཨཱཝཱཊསྶ. སུནིཁཱཏཏྟཱཏི ཨཡམུསལེཧི ཀོཊྚེཏྭཱ ཀོཊྚེཏྭཱ སུཊྛུ ནིཁཱཏཏྟཱ. ཨེཝམེཝ ཁོཏི ཨེཏྠ སིལཱཡཱུཔོ ཝིཡ ཁཱིཎཱསཝོ དཊྛབྦོ, མཧཱཝཱཏཱ ཝིཡ ཚསུ དྭཱརེསུ ཨུཔྤཛྫནཀཱ ཀིལེསཱ, ཙཏཱུཧི དིསཱཧི ཨཱགནྟྭཱ ཝཱཏཱནཾ སིལཱཡཱུཔཾ ཙཱལེཏུཾ ཨསམཏྠབྷཱཝོ ཝིཡ ཚསུ དྭཱརེསུ ཨུཔྤཛྫནཀཀིལེསཱནཾ ཁཱིཎཱསཝསྶ ཙིཏྟཾ ཙཱལེཏུཾ ཨསམཏྠབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ. ཨིམསྨིམྤི སུཏྟེ ཁཱིཎཱསཝོཝ ཀཐིཏོ.

༧-༨. ཝེརསུཏྟདྭཡཝཎྞནཱ

༢༧-༢༨. སཏྟམེ བྷཡཾ ཝེརཾ པསཝཏཱིཏི ཙིཏྟུཏྲཱསབྷཡཉྩ པུགྒལཝེརཉྩ པཊིལབྷཏི. ཙེཏསིཀནྟི ཙིཏྟནིསྶིཏཾ. དུཀྑནྟི ཀཱཡཝཏྠུཀཾ. དོམནསྶནྟི ¶ པཊིགྷསམྤཡུཏྟདུཀྑཾ. ཨིམསྨིཾ ¶ སུཏྟེ སོཏཱཔཏྟིམགྒོ ཀཐིཏོ. ཨཊྛམཾ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཀཐིཏཾ, ཨིམསྨིཾ པན སོཏཱཔནྣོཝ ཀཐིཏོཏི ཝུཏྟཾ.

༩. ཨཱགྷཱཏཝཏྠུསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༩. ནཝམེ ཨཱགྷཱཏཝཏྠཱུནཱིཏི ཨཱགྷཱཏཀཱརཎཱནི. ཨཱགྷཱཏཾ བནྡྷཏཱིཏི ཀོཔཾ བནྡྷཏི ཨུཔྤཱདེཏི.

༡༠-༡༡. ཨཱགྷཱཏཔཊིཝིནཡསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༣༠-༣༡. དསམེ ཨཱགྷཱཏཔཊིཝིནཡཱཏི ཨཱགྷཱཏསྶ པཊིཝིནཡཀཱརཎཱནི. ཏཾ ¶ ཀུཏེཏྠ ལབྦྷཱཏི ‘‘ཏཾ ཨནཏྠཙརཎཾ མཱ ཨཧོསཱི’’ཏི ཨེཏསྨིཾ པུགྒལེ ཀུཏོ ལབྦྷཱ, ཀེན ཀཱརཎེན སཀྐཱ ལདྡྷུཾ, ‘‘པརོ ནཱམ པརསྶ ཨཏྟནོ ཙིཏྟརུཙིཡཱ ཨནཏྠཾ ཀརོཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཙིནྟེཏྭཱ ཨཱགྷཱཏཾ པཊིཝིནེཏི. ཨཐ ཝཱ སཙཱཧཾ ཀོཔཾ ཀརེཡྻཾ, ཏཾ ཀོཔཀརཎཾ ཨེཏྠ པུགྒལེ ཀུཏོ ལབྦྷཱ, ཀེན ཀཱརཎེན ལདྡྷབྦནྟི ཨཏྠོ. ཀུཏོ ལཱབྷཱཏིཔི པཱཋོ. སཙཱཧཾ ཨེཏྠ ཀོཔཾ ཀརེཡྻཾ, ཏསྨིཾ མེ ཀོཔཀརཎེ ཀུཏོ ལཱབྷཱ ལཱབྷཱ, ནཱམ ཀེ སིཡུནྟི ཨཏྠོ. ཨིམསྨིཉྩ ཨཏྠེ ཏནྟི ནིཔཱཏམཏྟམེཝ ཧོཏི. ཨེཀཱདསམེ ཨནུཔུབྦནིརོདྷཱཏི ཨནུཔཊིཔཱཊིནིརོདྷཱ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

སཏྟཱཝཱསཝགྒོ ཏཏིཡོ.

༤. མཧཱཝགྒོ

༡-༢. ཨནུཔུབྦཝིཧཱརསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༣༢-༣༣. ཙཏུཏྠསྶ ¶ པཋམེ ཨནུཔུབྦཝིཧཱརཱཏི ཨནུཔཊིཔཱཊིཡཱ སམཱཔཛྫིཏབྦཝིཧཱརཱ. དུཏིཡེ ཡཏྠ ཀཱམཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟཱིཏི ཡསྨིཾ ཋཱནེ ཀཱམཱ ཝཱུཔསམྨནྟི. ནིརོདྷེཏྭཱཏི ཨཔྤཊིཝཏྟེ ཀཏྭཱ. ནིཙྪཱཏཱཏི ཏཎྷཱདིཊྛིཙྪཱཏཱནཾ ཨབྷཱཝེན ནིཙྪཱཏཱ. ནིབྦུཏཱཏི ཨཏྟཔརིཏཱཔནཀིལེསཱནཾ ཨབྷཱཝེན ནིབྦུཏཱ. ཏིཎྞཱཏི ཀཱམཏོ ཏིཎྞཱ. པཱརཾགཏཱཏི ཀཱམེ པཱརཾ གཏཱ. ཏདངྒེནཱཏི ཏེན ཛྷཱནངྒེན. ཨེཏྠ ¶ ཀཱམཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟཱིཏི ཨེཏྠ པཋམཛ྄ཛྷཱནེ ¶ ཀཱམཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི. ཏེ ཙཱཏི ཡེ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫནྟི, ཏེ ཀཱམེ ནིརོདྷེཏྭཱ ནིརོདྷེཏྭཱ ཝིཧརནྟི ནཱམ. པཉྫལིཀོཏི པགྒཧིཏཨཉྫལིཀོ ཧུཏྭཱ. པཡིརུཔཱསེཡྻཱཏི ཨུཔཊྛཱཔེཡྻ. ཨིམིནཱ ཨུཔཱཡེན སབྦཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

༣. ནིབྦཱནསུཁསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༤. ཏཏིཡེ ཨུདཱཡཱིཏི ལཱལུ༹དཱཡིཏྠེརོ. ཨེཏདེཝ ཁྭེཏྠཱཏི ཨེཏདེཝ ཁོ ཨེཏྠ. ཀཱམསཧགཏཱཏི ཀཱམནིསྶིཏཱ. སམུདཱཙརནྟཱིཏི མནོདྭཱརེ སཉྩརནྟི. ཨཱབཱདྷཱཡཱཏི ཨཱབཱདྷནཱཡ པཱིལ༹ནཱཡ. པརིཡཱཡེནཱཏི ཀཱརཎེན. ཨེཝཾ སབྦཝཱརེསུ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཨཝེདཡིཏསུཁཾ ནཱམ ཀཐིཏཾ.

༤. གཱཝཱིཨུཔམཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༥. ཙཏུཏྠེ པབྦཏེཡྻཱཏི པབྦཏཙཱརིནཱི. ན སུཔྤཏིཊྛིཏཾ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱཏི ཡཐཱ སུཔྤཏིཊྛིཏཱ ཧོཏི, ཨེཝཾ ན པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ. ཏཾ ནིམིཏྟནྟི ཏཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནསངྑཱཏཾ ནིམིཏྟཾ. ན སྭཱདྷིཊྛིཏཾ ཨདྷིཊྛཱཏཱིཏི ཡཐཱ སུཊྛུ ཨདྷིཊྛིཏཾ ཧོཏི, ན ཨེཝཾ ཨདྷིཊྛཱཏི. ཨནབྷིཧིཾསམཱནོཏི ཨཔོཐེནྟོ ཨཝིཧེཋེནྟོ. མུདུ ཙིཏྟཾ ཧོཏི ཀམྨཉྙནྟི ཡཐཱ ཝིཔསྶནཱཙིཏྟཾ ལོཀུཏྟརམགྒཀྑཎེ མུདུ ཀམྨཀྑམཾ ཀམྨཡོགྒཾ ¶ ཧོཏི, ཨེཝམསྶ ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཙིཏྟཾ མུདུ ཧོཏི ཀམྨཉྙཾ ¶ . ཨཔྤམཱཎོ སམཱདྷཱིཏི ཙཏུབྲཧྨཝིཧཱརསམཱདྷིཔི མགྒཕལསམཱདྷིཔི ཨཔྤམཱཎོ སམཱདྷི ནཱམ, ཨིདྷ པན ‘‘ཨཔྤམཱཎཾ ཨཔྤམཱཎཱརམྨཎ’’ནྟི ཨིམིནཱ པརིཡཱཡེན སུཔྤགུཎསམཱདྷི ཨཔྤམཱཎསམཱདྷཱིཏི དཊྛབྦོ. སོ ཨཔྤམཱཎེན སམཱདྷིནཱ སུབྷཱཝིཏེནཱཏི ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཨཡཾ བྷིཀྑུ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ. ཨིདཱནི ཁཱིཎཱསཝསྶ ཨབྷིཉྙཱཔཊིཔཱཊིཾ དསྶེནྟོ ཡསྶ ཡསྶ ཙཱཏིཨཱདིམཱཧ.

༥. ཛྷཱནསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༦. པཉྩམེ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡནྟི ཨརཧཏྟཾ. ཡདེཝ ཏཏྠ ཧོཏི རཱུཔགཏནྟི ཏསྨིཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཀྑཎེ ཝཏྠུཝསེན ཝཱ ཙིཏྟསམུཊྛཱནིཀཱདིཝསེན ཝཱ ཡཾ རཱུཔཾ ནཱམ པཝཏྟཏི. ཝེདནཱགཏཱདཱིནི སམྤཡུཏྟཝེདནཱདཱིནཾ ཝསེན ཝེདིཏབྦཱནི ¶ . ཏེ དྷམྨེཏི ཏེ རཱུཔཱདཡོ པཉྩཀྑནྡྷདྷམྨེ. ཨནིཙྩཏོཏིཨཱདཱིསུ ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝཱཀཱརེན ཨནིཙྩཏོ, པཊིཔཱིལ༹ནཱཀཱརེན དུཀྑཏོ, རུཛྫནཱཀཱརེན རོགཏོ, ཨནྟོདུསྶནཊྛེན གཎྜཏོ, ཨནུཔཝིཊྛཊྛེན ཨནུཀནྟནཊྛེན ཙ སལླཏོ, དུཀྑཊྛེན ཨགྷཏོ, ཨཱབཱདྷནཊྛེན ཨཱབཱདྷཏོ, ཨསཀཊྛེན པརཏོ, པལུཛྫནཊྛེན པལོཀཏོ, ཨསྶཱམིཀཊྛེན སུཉྙཏོ, ཨཝསཝཏྟནཊྛེན ཨནཏྟཏོ. སམནུཔསྶཏཱིཏི བལཝཝིཔསྶནཱཔཉྙཱཡ པསྶཏི.

ཏེཧི དྷམྨེཧཱིཏི ཏེཧི པཉྩཀྑནྡྷདྷམྨེཧི. པཊིཝཱཔེཏཱིཏི ནིབྦཱནཝསེན ནིཝཏྟེཏི. ཨམཏཱཡ ¶ དྷཱཏུཡཱཏི ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ. ཙིཏྟཾ ཨུཔསཾཧརཏཱིཏི ཉཱཎེན ཨཱནིསཾསཾ དིསྭཱ ཨོཏཱརེཏི. སནྟནྟི པཙྩནཱིཀསནྟཏཱཡ སནྟཾ. པཎཱིཏནྟི ཨཏཔྤཀཾ. སོ ཏཏྠ ཋིཏོ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ པཱཔུཎཱཏཱིཏི སོ ཏསྨིཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནེ ཋིཏོ ཏཾ བལཝཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི. ཨཔརོ ནཡོ – སོ ཏེཧི དྷམྨེཧཱིཏི ཡསྨཱ ཨནིཙྩཏོཏིཨཱདཱིསུ ཨནིཙྩཏོ པལོཀཏོཏི དྭཱིཧི པདེཧི ཨནིཙྩལཀྑཎཾ ཀཐིཏཾ, དུཀྑཏོཏིཨཱདཱིཧི ཚཧི དུཀྑལཀྑཎཾ, པརཏོ, སུཉྙཏོ, ཨནཏྟཏོཏི ཏཱིཧི ཨནཏྟལཀྑཎཾ. ཏསྨཱ སོ ཏེཧི ཨེཝཾ ཏིལཀྑཎཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ དིཊྛེཧི ཨནྟོསམཱཔཏྟིཡཾ པཉྩཀྑནྡྷདྷམྨེཧི. ཙིཏྟཾ པཊིཝཱཔེཏཱིཏི ཙིཏྟཾ པཊིསཾཧརཏི མོཙེཏི ཨཔནེཏི. ཨུཔསཾཧརཏཱིཏི ཝིཔསྶནཱཙིཏྟཾ ཏཱཝ སཝནཝསེན ཐུཏིཝསེན པརིཡཏྟིཝསེན པཉྙཏྟིཝསེན ཙ སནྟཾ ནིབྦཱནནྟི ཨེཝཾ ཨསངྑཏཱཡ ཨམཏཱཡ དྷཱཏུཡཱ ཨུཔསཾཧརཏི. མགྒཙིཏྟཾ ནིབྦཱནཾ ¶ ཨཱརམྨཎཀརཎཝསེནེཝ ‘‘ཨེཏཾ སནྟཾ ཨེཏཾ པཎཱིཏ’’ནྟི ན ཨེཝཾ ཝདཏི. ཨིམིནཱ པནཱཀཱརེན ཏཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟོ ཏཏྠ ཙིཏྟཾ ཨུཔསཾཧརཏཱིཏི ཨཏྠོ.

སོ ཏཏྠ ཋིཏོཏི ཏསྶཱ ཏིལཀྑཎཱརམྨཎཱཡ ཝིཔསྶནཱཡ ཋིཏོ. ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ པཱཔུཎཱཏཱིཏི ཨནུཀྐམེན ཙཏྟཱརོ མགྒེ བྷཱཝེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི. ཏེནེཝ དྷམྨརཱགེནཱཏི སམཐཝིཔསྶནཱདྷམྨེ ཚནྡརཱགེན. དྷམྨནནྡིཡཱཏི ¶ ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. སམཐཝིཔསྶནཱསུ ཧི སབྦསོ ཚནྡརཱགཾ པརིཡཱདཱཏུཾ སཀྐོནྟོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི, ཨསཀྐོནྟོ ཨནཱགཱམཱི ཧོཏི.

ཏིཎཔུརིསརཱུཔཀེ ¶ ཝཱཏི ཏིཎཔོཏྠཀརཱུཔེ ཝཱ. དཱུརེ ཀཎྜེ པཱཏེཏཱིཏི དཱུརེཔཱཏཱི. ཨཝིརཱདྷིཏཾ ཝིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨཀྑཎཝེདྷཱི. ཡདེཝ ཏཏྠ ཧོཏི ཝེདནཱགཏནྟི ཨིདྷ རཱུཔཾ ན གཧིཏཾ. ཀསྨཱ? སམཏིཀྐནྟཏྟཱ. ཨཡཉྷི ཧེཊྛཱ རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ རཱུཔཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨརཱུཔཱཝཙརསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔནྣོཏི སམཐཝསེནཱཔི ཨནེན རཱུཔཾ སམཏིཀྐནྟཾ, ཧེཊྛཱ རཱུཔཾ སམྨསིཏྭཱ ཏཾ ཨཏིཀྐམྨ ཨིདཱནི ཨརཱུཔཾ སམྨསཏཱིཏི ཝིཔསྶནཱཝསེནཱཔི ཨནེན རཱུཔཾ ཨཏིཀྐནྟཾ. ཨཱརུཔྤེ པན སབྦསོཔི རཱུཔཾ ནཏྠཱིཏི ཏཾ སནྡྷཱཡཔི རཱུཔཾ ན གཧིཏཾ. ཨཐ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ ཀསྨཱ ན གཧིཏནྟི? སུཁུམཏྟཱ. ཏསྨིཉྷི ཙཏྟཱརོཔི ཨརཱུཔཀྑནྡྷཱ སུཁུམཱ ན སམྨསནཱུཔགཱ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཨིཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཝཏཱ སཉྙཱསམཱཔཏྟི ཏཱཝཏཱ ཨཉྙཱཔཊིཝེདྷོ’’ཏི. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཱཝཏཱ སཙིཏྟཀསམཱཔཏྟི ནཱམ ཨཏྠི, ཏཱཝཏཱ ཨོལཱ༹རིཀེ དྷམྨེ སམྨསཏོ ཨཉྙཱཔཊིཝེདྷོ ཧོཏི, ཨརཧཏྟཾ ¶ སམྤཛྫཏི. ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ པན སུཁུམཏྟཱ སཉྙཱསམཱཔཏྟཱིཏི ན ཝུཙྩཏི. ཛྷཱཡཱིཧེཏེཏི ཛྷཱཡཱིཧི ཛྷཱནཱབྷིརཏེཧི ཨེཏཱནི. ཝུཊྛཧིཏྭཱཏི ཏཏོ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ. སམཀྑཱཏབྦཱནཱིཏི སམྨཱ ཨཀྑཱཏབྦཱནི, ‘‘སནྟཱནི པཎཱིཏཱནཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཀེཝལཾ ཨཱཙིཀྑིཏབྦཱནི ཐོམེཏབྦཱནི ཝཎྞེཏབྦཱནཱིཏི.

༦. ཨཱནནྡསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༧. ཚཊྛེ སམྦཱདྷེཏི པཉྩཀཱམགུཎསམྦཱདྷེ. ཨོཀཱསཱདྷིགམོཏི ཨོཀཱསསྶ ཨདྷིགམོ. སཏྟཱནཾ ཝིསུདྡྷིཡཱཏི སཏྟཱནཾ ཝིསུདྡྷིཾ པཱཔནཏྠཱཡ. སམཏིཀྐམཱཡཱཏི སམཏིཀྐམནཏྠཱཡ. ཨཏྠངྒམཱཡཱཏི ཨཏྠཾ གམནཏྠཱཡ. ཉཱཡསྶ ཨདྷིགམཱཡཱཏི སཧཝིཔསྶནཀསྶ མགྒསྶ ཨདྷིགམནཏྠཱཡ ¶ . ནིབྦཱནསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡཱཏི ཨཔཙྩཡནིབྦཱནསྶ པཙྩཀྑཀརཎཏྠཱཡ. ཏདེཝ ནཱམ ཙཀྑུཾ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཏཉྙེཝ པསཱདཙཀྑུ ཨསམྦྷིནྣཾ བྷཝིསྶཏི. ཏེ རཱུཔཱཏི ཏདེཝ རཱུཔཱརམྨཎཾ ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགམིསྶཏི. ཏཉྩཱཡཏནཾ ནོ པཊིསཾཝེདིསྶཏཱིཏི ཏཉྩ རཱུཔཱཡཏནཾ ན ཛཱནིསྶཏི. སེསེསུཔི ¶ ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨུདཱཡཱིཏི ཀཱལུ༹དཱཡིཏྠེརོ. སཉྙཱིམེཝ ནུ ཁོཏི སཙིཏྟཀོཡེཝ ནུ ཁོ. མཀཱརོ པདསནྡྷིམཏྟཾ. ཀིཾསཉྙཱིཏི ཀཏརསཉྙཱཡ སཉྙཱི ཧུཏྭཱ. སབྦསོ ¶ རཱུཔསཉྙཱནནྟི ཨིདཾ ཀསྨཱ གཎྷི, ཀིཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདིསམངྒིནོ རཱུཔཱདིཔཊིསཾཝེདནཱ ཧོཏཱིཏི? ན ཧོཏི, ཡཱཝ པན ཀསིཎརཱུཔཾ ཨཱརམྨཎཾ ཧོཏི, ཏཱཝ རཱུཔཾ སམཏིཀྐནྟཾ ནཱམ ན ཧོཏི. ཨསམཏིཀྐནྟཏྟཱ པཙྩཡོ བྷཝིཏུཾ སཀྑིསྶཏི. སམཏིཀྐནྟཏྟཱ པན ཏཾ ནཏྠི ནཱམ ཧོཏི, ནཏྠིཏཱཡ པཙྩཡོ བྷཝིཏུཾ ན སཀྐོཏཱིཏི དསྶེཏུཾ ཨིདམེཝ གཎྷི.

ཛཊིལཝཱསིཀཱཏི ཛཊིལནགརཝཱསིནཱི. ན ཙཱབྷིནཏོཏིཨཱདཱིསུ རཱགཝསེན ན ཨབྷིནཏོ, དོསཝསེན ན ཨཔནཏོ. སསངྑཱརེན སཔྤཡོགེན ཀིལེསེ ནིགྒཎྷིཏྭཱ ཝཱརེཏྭཱ ཋིཏོ, ཀིལེསཱནཾ པན ཚིནྣནྟེ ཨུཔྤནྣོཏི ན སསངྑཱརནིགྒཡ྄ཧཝཱརིཏགཏོ. ཝིམུཏྟཏྟཱ ཋིཏོཏི ཀིལེསེཧི ཝིམུཏྟཏྟཱཡེཝ ཋིཏོ. ཋིཏཏྟཱ སནྟུསིཏོཏི ཋིཏཏྟཱཡེཝ སནྟུཊྛོ ནཱམ ཛཱཏོ. སནྟུསིཏཏྟཱ ¶ ནོ པརིཏསྶཏཱིཏི སནྟུཊྛཏྟཱཡེཝ པརིཏཱསཾ ནཱཔཛྫཏི. ཨཡཾ, བྷནྟེ ཨཱནནྡ, སམཱདྷི ཀིཾ ཕལོཏི ཨིམིནཱ ཨཡཾ ཐེརཱི ཏཱལཕལཉྙེཝ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ ཕལཾ ཀིཾ ཕལཾ ནཱམཱ’’ཏི པུཙྪམཱནཱ ཝིཡ ཨརཧཏྟཕལསམཱདྷིཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ, བྷནྟེ ཨཱནནྡ, སམཱདྷི ཀིཾ ཕལོ ཝུཏྟོ བྷགཝཏཱ’’ཏི པུཙྪཏི. ཨཉྙཱཕལོ ཝུཏྟོཏི ཨཉྙཱ ཝུཙྩཏི ཨརཧཏྟཾ, ཨརཧཏྟཕལསམཱདྷི ནཱམེསོ ཝུཏྟོ བྷགཝཏཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾསཉྙཱིཔཱིཏི ཨིམཱཡ ཨརཧཏྟཕལསཉྙཱཡ སཉྙཱིཔི ཏདཱཡཏནཾ ནོ པཊིསཾཝེདེཏཱིཏི ཨེཝཾ ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཨརཧཏྟཕལསམཱདྷི ཀཐིཏོཏི.

༧. ལོཀཱཡཏིཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༨. སཏྟམེ ལོཀཱཡཏིཀཱཏི ལོཀཱཡཏཝཱདཀཱ. སཏཏནྟི སདཱ. སམིཏནྟི ནིརནྟརཾ. ཏིཊྛཏེཏནྟི ཏིཊྛཏུ ཨེཏཾ, མཱ ཨེཏཾ པཊྛཔེཐ, ཀོ ཝོ ཨེཏེན ཨཏྠོ. དྷམྨཾ ཝོ བྲཱཧྨཎཱ དེསེསྶཱམཱིཏི ཨཧཾ ཝོ ཙཏུསཙྩདྷམྨཾ དེསེསྶཱམི.

དལ༹ྷདྷམྨོཏི ¶ དལ༹ྷདྷནུཾ གཧེཏྭཱ ཋིཏོ. དྷནུགྒཧོཏི ཨིསྶཱསོ. དལ༹ྷདྷནུ ནཱམ དྭིསཧསྶཐཱམཾ ཝུཙྩཏི. དྭིསཧསྶཐཱམཾ ནཱམ ཡསྶ ཨཱརོཔིཏསྶ ¶ ཛིཡཱབདྡྷོ ¶ ལོཧསཱིསཱདཱིནཾ བྷཱརོ དཎྜེ གཧེཏྭཱ ཡཱཝ ཀཎྜཔྤམཱཎཱ ཨུཀྑིཏྟསྶ པཐཝིཏོ མུཙྩཏི. སིཀྑིཏོཏི དས དྭཱདས ཝསྶཱནི ཨཱཙརིཡཀུལེ ཨུགྒཧིཏསིཔྤོ. ཀཏཧཏྠོཏི ཨེཀོ སིཔྤམེཝ ཨུགྒཎྷཱཏི, ཀཏཧཏྠོ ན ཧོཏི ཨཡཾ པན ཀཏཧཏྠོ ཙིཎྞཝསིབྷཱཝོ. ཀཏཱུཔཱསནོཏི རཱཛཀུལཱདཱིསུ དསྶིཏསིཔྤོ. ལཧུཀེན ཨསནེནཱཏི ཨནྟོ སུསིརཾ ཀཏྭཱ ཏཱུལཱདཱིཧི པཱུརེཏྭཱ ཀཏལཀྑཔརིཀམྨེན སལླཧུཀཀཎྜེན. ཨེཝཾ ཀཏཉྷི ཨེཀཨུསབྷགཱམཱི དྭེ ཨུསབྷཱནིཔི གཙྪཏི…པེ… ཨཊྛུསབྷགཱམཱི སོལ༹ས ཨུསབྷཱནིཔི གཙྪཏི. ཨཔྤཀསིརེནཱཏི ནིདྡུཀྑེན. ཨཏིཔཱཏེཡྻཱཏི ཨཏིཀྐམེཡྻ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཐཱ སོ དྷནུགྒཧོ ཏཾ ཝིདཏྠིཙཏུརངྒུལཾ ཚཱཡཾ སཱིགྷམེཝ ཨཏིཀྐཱམེཏི, ཨེཝཾ སཀལཙཀྐཝཱལ༹ཾ སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ ཨཏིཀྐམནསམཏྠེན ཛཝེན སམནྣཱགཏོ. སནྡྷཱཝནིཀཱཡཱཏི པདསཱ དྷཱཝནེན. ཨེཝམཱཧཾསཱུཏི ཨེཝཾ ཝདནྟི.

༨. དེཝཱསུརསངྒཱམསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༩. ཨཊྛམེ སམུཔབྱཱུལ༹ྷོ ཨཧོསཱིཏི པཙྩུཔཊྛིཏོ ཨཧོསི. སངྒཱམེཡྻཱམཱཏི སངྒཱམཾ ཀརེཡྻཱམ ཡུཛ྄ཛྷེཡྻཱམ. ཨཔཡིཾསུཡེཝཱཏི པལཱཡིཾསུཡེཝ. ཨུཏྟརེནཱབྷིམུཁཱཏི ཨུཏྟརཱམུཁཱ ཧུཏྭཱ. ཨབྷིཡནྟེ ཝཱཏི ¶ ཨནུབནྡྷནྟིཡེཝ. བྷཱིརུཏྟཱནགཏེནཱཏི བྷཱིརུཏྟཱནཾ བྷཡནིཝཱརཎཾ པཏིཊྛཱནཾ གཏེན. ཨཀརཎཱིཡཱཏི ཡུདྡྷེན ཀིཉྩི ཨཀཏྟབྦཱ. ཀསྨཱ པན ནེསཾ སངྒཱམོ ཧོཏཱིཏི? ཨསུརཱ ཧི པུབྦེ ཏཱཝཏིཾསཝཱསིནོ, ཏེ ཙིཏྟཔཱཊལིཡཱ པུཔྥནཀཱལེ དིབྦཔཱརིཙྪཏྟཀཔུཔྥཾ ཨནུསྶརནྟི. ཏཏོ ཨུཔྤནྣཀོདྷཱ ‘‘གཎྷཐ དེཝེ’’ཏི སམྨུཁསམྨུཁཊྛཱནེནེཝ སིནེརུཾ ཨབྷིརུཧནྟི, དེཝཱཔི ནིཀྑམནྟི. ཏེསཾ གོཔཱལཀདཱརཀཱནཾ ཨཉྙམཉྙཾ དཎྜཀེཧི པཧརཎསདིསཾ ཡུདྡྷཾ ཧོཏི. སཀྐོ དེཝརཱཛཱ ཧེཊྛཱ པཉྩསུ ཋཱནེསུ ཨཱརཀྑཾ ཋཔེཏྭཱ ཨུཔརི དེཝཔུརཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ཨཏྟསདིསཱ ཝཛིརཧཏྠཱ པཊིམཱ ཋཔཱཔེསི. ཨསུརཱ ཧེཊྛཱ པཉྩ ཋཱནཱནི པཊིབཱཧིཏྭཱ ཨབྷིརུལ༹ྷཱ ཨིནྡཔཊིམཱཡོ དིསྭཱ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཨསུརཔུརམེཝ གཙྪནྟི.

དཀྑིཎེནཱབྷིམུཁཱཏི དཀྑིཎཱམུཁཱ ཧུཏྭཱ. ཨཔདཾ ཝདྷིཏྭཱཏི ནིཔྤདཾ ནིརཝསེསཾ ཝདྷིཏྭཱ. ཨདསྶནཾ གཏོཏི མཱརོཔི ཝཊྚཔཱདཀཾ ཀཏྭཱ རཱུཔཱཝཙརཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ ¶ སམཱཔནྣསྶ ཙིཏྟཾ ཛཱནཱཏི, ཏདེཝ ཝིཔསྶནཱཔཱདཀཾ ཀཏྭཱ སམཱཔནྣསྶ ཙིཏྟཾ ཛཱནཱཏི. ཨརཱུཔཱཝཙརསམཱཔཏྟི པན ¶ ཝཊྚཔཱདཱ ཝཱ ཧོཏུ ཝིཔསྶནཱཔཱདཱ ¶ ཝཱ, ཏཾ སམཱཔནྣསྶ མཱརོ ཙིཏྟཾ ན ཛཱནཱཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨདསྶནཾ གཏོ པཱཔིམཏོ’’ཏི.

༩. ནཱགསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༠. ནཝམེ ཨཱརཉྙཀསྶཱཏི ཨརཉྙཝཱསིནོ. གོཙརཔསུཏསྶཱཏི གོཙརགྒཧཎཏྠཱཡ གཙྪནྟསྶ. ཧཏྠིཀལབྷཱཏི མཧནྟཱ མཧནྟཱ ནཱགཱ. ཧཏྠིཙྪཱཔཱཏི ཏརུཎཔོཏཀཱ. ཨོབྷགྒོབྷགྒནྟི ནཱམེཏྭཱ ནཱམེཏྭཱ ཋཔིཏཾ. ཨོགཱཧཾ ཨོཏིཎྞསྶཱཏི ཨོགཱཧིཏབྦཏྟཱ ཨོགཱཧནྟི ལདྡྷནཱམཾ ཨུདཀཏིཏྠཾ ཨོཏིཎྞསྶ. ཨོགཱཧཱ ཨུཏྟིཎྞསྶཱཏི ཨུདཀཏིཏྠཏོ ཨུཏྟིཎྞསྶ. ཝཱུཔཀཊྛོཏི ཝཱུཔཀཊྛོ ཧུཏྭཱ. ཨིདཱནི ཡསྨཱ དསབལསྶ ཧཏྠིནཱགེན ཀིཙྩཾ ནཏྠི, སཱསནེ པན ཏཾསརིཀྑཀཾ པུགྒལཾ དསྶེཏུཾ ཨིདམཱཧཊཾ, ཏསྨཱ ཏཾ པུགྒལཾ དསྶེནྟོ ཨེཝམེཝ ཁོཏིཨཱདིམཱཧ.

༡༠. ཏཔུསྶསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༡. དསམེ མལླེསཱུཏི མལླརཊྛེ. ཨིདྷེཝ ཏཱཝ ཏྭཾ, ཨཱནནྡ, ཧོཏཱིཏི ཨིདྷ བྷགཝཱ ‘‘ཏཔུསྶགཧཔཏིནོ ཨིདྷ ཋིཏེན ཨཱནནྡེན སདྡྷིཾ ཀཐཱསལླཱཔོ བྷཝིསྶཏི, ཏཏོནིདཱནཾ ཨཧཾ མཧནྟཾ དྷམྨཔརིཡཱཡཾ དེསེསྶཱམཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཨཱཧ. ཨུཔསངྐམཱིཏི སོ ཀིར བྷུཏྟཔཱཏརཱསོ ‘‘དསབལསྶ ཨུཔཊྛཱནཾ ¶ གམིསྶཱམཱི’’ཏི ནིཀྑམནྟོ དཱུརཏོཝ ཐེརཾ དིསྭཱ ཡེནཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཏེནུཔསངྐམི. པཔཱཏོ ཝིཡ ཁཱཡཏི, ཡདིདཾ ནེཀྑམྨནྟི ཡམིདཾ པབྦཛྫཱསངྑཱཏཾ ནེཀྑམྨཾ, ཏཾ ཨམྷཱཀཾ མཧཱཔཔཱཏོ ཝིཡ ཨོགཱཧིཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཏི. ནེཀྑམྨེ ཙིཏྟཾ པཀྑནྡཏཱིཏི པབྦཛྫཱཡ ཙིཏྟཾ ཨཱརམྨཎཝསེན པཀྑནྡཏི, ཏདེཝ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ པསཱིདཏི, ཏདེཝ པཏིཊྛཱཏི, པཙྩནཱིཀདྷམྨེཧི ཙ ཝིམུཙྩཏི. ‘ཨེཏཾ སནྟ’ནྟི པསྶཏོཏི ཨེཏཾ ནེཀྑམྨཾ སནྟཾ ཝིགཏདརཐཔརིལཱ༹ཧནྟི ཨེཝཾ པསྶནྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ. བཧུནཱ ཛནེན ཝིསབྷཱགོཏི ཏཡིདཾ བཧུནཱ མཧཱཛནེན སདྡྷིཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཝིསབྷཱགཾ, ཨསདིསནྟི ཨཏྠོ.

ཀཐཱཔཱབྷཏནྟི ཀཐཱམཱུལཾ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, ཨཱནནྡ, ནེཀྑམྨེ ཙིཏྟཾ ན པཀྑནྡཏཱིཏི ཏསྶ ཨེཝཾ ཝིཏཀྐེནྟསྶཱཔི མཡ྄ཧཾ པབྦཛྫཱཡ ཙིཏྟཾ ན ཨོཏརཏི. ‘‘ཨེཏཾ ¶ སནྟ’’ནྟི པསྶཏོཏི ‘‘སཱདྷུ ¶ ནེཀྑམྨ’’ནྟི པརིཝིཏཀྐནཝསེན ‘‘ཨེཏཾ ནེཀྑམྨཾ སནྟ’’ནྟི པསྶནྟསྶཔི. ཨནཱསེཝིཏོཏི ན ཨཱསེཝིཏོ ན ཕསྶིཏོ ན སཙྪིཀཏོ. ཨདྷིགམྨཱཏི ཨདྷིགནྟྭཱ པཏྭཱ སཙྪིཀཏྭཱ. ཏམཱསེཝེཡྻནྟི ཏཾ ཨཱནིསཾསཾ སེཝེཡྻཾ བྷཛེཡྻཾ. ཡཾ ¶ མེཏི ཡེན ཀཱརཎེན མཡ྄ཧཾ. ཨདྷིགམྨཱཏི ཨདྷིགནྟྭཱ. སྭཱསྶ མེ ཧོཏི ཨཱབཱདྷོཏི སོ མཡ྄ཧཾ ཨཱབཱདྷནཊྛེན ཨཱབཱདྷོ ཧོཏི. ཨཝིཏཀྐེ ཙིཏྟཾ ན པཀྑནྡཏཱིཏི ཨཝིཏཀྐཝིཙཱརེ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནེ ཨཱརམྨཎཝསེན ཙིཏྟཾ ན པཀྑནྡཏི. ཝིཏཀྐེསཱུཏི ཝིཏཀྐཝིཙཱརེསུ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

མཧཱཝགྒོ ཙཏུཏྠོ.

༥. སཱམཉྙཝགྒོ

༡. སམྦཱདྷསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༢. པཉྩམསྶ པཋམེ ཨུདཱཡཱིཏི ཀཱལུ༹དཱཡིཏྠེརོ. ཨཝིདྭཱཏི ཨཉྙཱསི. བྷཱུརིམེདྷསོཏི མཧཱཔཉྙོ. ཡོ ཛྷཱནམབུཛ྄ཛྷཱིཏི ཡོ ཛྷཱནཾ ཨབུཛ྄ཛྷི. པཊིལཱིནནིསབྷོཏི ཨེཀཱིབྷཱཝཝསེན པཊིལཱིནོ ཙེཝ ཨུཏྟམཊྛེན ཙ ནིསབྷོ. མུནཱིཏི བུདྡྷམུནི. པརིཡཱཡེནཱཏི ཨེཀེན ཀཱརཎེན. ཀཱམསམྦཱདྷསྶ ཧི ཨབྷཱཝམཏྟེནེཝ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ཨོཀཱསཱདྷིགམོ ནཱམ, ན སབྦཐཱ སབྦཾ. ཏཏྲཱཔཏྠི སམྦཱདྷོཏི ཏསྨིམྤི པཋམཛ྄ཛྷཱནེ སམྦཱདྷོ ¶ པཊིཔཱིལ༹ནཾ ཨཏྠིཡེཝ. ཏཏྲཱཔིཏྠཱིཏིཔི པཱཋོ. ཀིཉྩ ཏཏྠ སམྦཱདྷོཏི ཏསྨིཾ པན ཛྷཱནེ ཀིཾ སམྦཱདྷོ ནཱམ. ཨཡམེཏྠ སམྦཱདྷོཏི ཨཡཾ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཨནིརུདྡྷབྷཱཝོ སམྦཱདྷོ སཾཔཱིལཱ༹ ནཱམ. ཨིམིནཱ ཨུཔཱཡེན སབྦཝཱརེསུ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ནིཔྤརིཡཱཡེནཱཏི ན ཨེཀེན ཀཱརཎེན, ཨཐ ཁོ ཨཱསཝཀྑཡོ ནཱམ སབྦསམྦཱདྷཱནཾ པཧཱིནཏྟཱ སབྦེན སབྦཾ ཨོཀཱསཱདྷིགམོ ནཱམཱཏི.

༢. ཀཱཡསཀྑིསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༣. དུཏིཡེ ¶ ¶ ཡཐཱ ཡཐཱ ཙ ཏདཱཡཏནནྟི ཡེན ཡེན ཀཱརཎེན ཡེན ཡེནཱཀཱརེན ཏཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནསངྑཱཏཾ ཨཱཡཏནཾ ཧོཏི. ཏཐཱ ཏཐཱ ནཾ ཀཱཡེན ཕུསིཏྭཱ ཝིཧརཏཱིཏི ཏེན ཏེན ཀཱརཎེན ཏེན ཏེནཱཀཱརེན ཏཾ སམཱཔཏྟིཾ སཧཛཱཏནཱམཀཱཡེན ཕུསིཏྭཱ ཝིཧརཏི, སམཱཔཛྫཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཀཱཡསཀྑི ཝུཏྟོ བྷགཝཏཱ པརིཡཱཡེནཱཏི ཡསྨཱ ཏེན ནཱམཱཀཱཡེན པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ སཙྪིཀཏཾ, ཏསྨཱ ཨིམིནཱ པརིཡཱཡེན ཀཱཡསཀྑི ཝུཏྟོ. ནིཔྤརིཡཱཡེནཱཏི ཡཏྟཀཾ ཀཱཡེན སཙྪིཀཱཏབྦཾ, སབྦསྶ ཀཏཏྟཱ ཨཡཾ ནིཔྤརིཡཱཡེན ཀཱཡསཀྑི ནཱམ.

༣. པཉྙཱཝིམུཏྟསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༤. ཏཏིཡེ པཉྙཱཡ ཙ ནཾ པཛཱནཱཏཱིཏི ཏཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཝིཔསྶནཱཔཉྙཱཡ ཛཱནཱཏི. ཨིདྷཱཔི པརིཡཱཡནིཔྤརིཡཱཡཱ པུརིམནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ. ཡཐཱ ཙ ཨིདྷ, ཨེཝཾ ཨིཏོ པརེསུཔི.

༤. ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམུཏྟསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༥. ཙཏུཏྠཾ ¶ ཨུབྷཡེན ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཏྠ ཙ ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམུཏྟོཏི ཨུབྷཏོབྷཱགེཧི སམཐཝིཔསྶནཱནཾ པཙྩནཱིཀཀིལེསེཧི ཝིམུཏྟོ. པརིཡོསཱནེ པན སམཱཔཏྟིཡཱ རཱུཔཀཱཡཏོ, ཨརིཡམགྒེན ནཱམཀཱཡཏོ ཝིམུཏྟོཡེཝ ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམུཏྟོཏི ཝེདིཏབྦོ.

༥-༡༠. སནྡིཊྛིཀདྷམྨསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༤༦-༥༡. པཉྩམཱདཱིསུ སནྡིཊྛིཀོཏི སཡཾ པསྶིཏབྦཀོ. ནིབྦཱནནྟི ཀིལེསནིབྦཱནཾ. པརིནིབྦཱནནྟི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ཏདངྒནིབྦཱནནྟི པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདིནཱ ཏེན ཏེན ཨངྒེན ནིབྦཱནཾ. དིཊྛདྷམྨནིབྦཱནནྟི ཨིསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ ནིབྦཱནཾ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

སཱམཉྙཝགྒོ པཉྩམོ.

པཋམཔཎྞཱསཀཾ ནིཊྛིཏཾ.

༢. དུཏིཡཔཎྞཱསཀཝཎྞནཱ

༥༢. ཨིཏོ ¶ ¶ པརེསུ ཁེམནྟི ནིརུཔདྡཝཾ. ཁེམཔྤཏྟོཏི ཁེམབྷཱཝཾ པཏྟོ. སིཀྑཱདུབྦལྱཱནཱིཏི སིཀྑཱཡ དུབྦལབྷཱཝཀརཎཱནི. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

མནོརཐཔཱུརཎིཡཱ ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡ-ཨཊྛཀཐཱཡ

ནཝཀནིཔཱཏསྶ སཾཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ.

ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡེ

དསཀནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱ

༡. པཋམཔཎྞཱསཀཾ

༡. ཨཱནིསཾསཝགྒོ

༡. ཀིམཏྠིཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༡. དསཀནིཔཱཏསྶ ¶ ¶ ¶ པཋམེ ཀུསལཱནི སཱིལཱནཱིཏི ཨནཝཛྫསཱིལཱནི. ཨམངྐུབྷཱཝསྶ ཨཝིཔྤཊིསཱརསྶ ཨཏྠཱཡ སཾཝཏྟནྟཱིཏི ཨཝིཔྤཊིསཱརཏྠཱནི. སོ ནེསཾ ཨཱནིསཾསོཏི ཨཝིཔྤཊིསཱརཱནིསཾསཱནི. ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནཏྠོཏིཨཱདཱིསུ ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནཾ ནཱམ ཏརུཎཝིཔསྶནཱ, ནིབྦིདཱ ནཱམ བལཝཝིཔསྶནཱ, ཝིརཱགོ ནཱམ མགྒོ, ཝིམུཏྟི ནཱམ ཨརཧཏྟཕལཾ, ཉཱཎདསྶནཾ ནཱམ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎཾ. ཨགྒཱཡ པརེནྟཱིཏི ཨརཧཏྟཏྠཱཡ གཙྪནྟི.

༢. ཙེཏནཱཀརཎཱིཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༢. དུཏིཡེ ¶ ན ཙེཏནཱཡ ཀརཎཱིཡནྟི ན ཙེཏེཏྭཱ ཀཔྤེཏྭཱ པཀཔྤེཏྭཱ ཀཱཏབྦཾ. དྷམྨཏཱ ཨེསཱཏི དྷམྨསབྷཱཝོ ཨེསོ ཀཱརཎནིཡམོ ཨཡཾ. ཨབྷིསནྡེནྟཱིཏི པཝཏྟེནྟི. པརིཔཱུརེནྟཱིཏི ¶ པརིཔུཎྞཾ ཀརོནྟི. ཨཔཱརཱ པཱརཾ གམནཱཡཱཏི ཨོརིམཏཱིརབྷཱུཏཱ ཏེབྷཱུམཀཝཊྚཱ ནིབྦཱནཔཱརཾ གམནཏྠཱཡ.

༣-༥. ཨུཔནིསསུཏྟཏྟཡཝཎྞནཱ

༣-༥. ཏཏིཡེ ཧཏཱུཔནིསོཏི ཧཏཀཱརཎོ. ཙཏུཏྠཔཉྩམེསུ དྭཱིཧི ཐེརེཧི ཀཐིཏབྷཱཝོཝ ཝིསེསོ.

༦. སམཱདྷིསུཏྟཝཎྞནཱ

༦. ཚཊྛེ ནེཝ པཐཝིཡཾ པཐཝཱིསཉྙཱི ཨསྶཱཏི པཐཝིཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ པཐཝཱིཏི ཨེཝཾ ཨུཔྤནྣཱཡ སཉྙཱཡ སཉྙཱི ན བྷཝེཡྻ. ཨཱཔཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ¶ ནཡོ. ན ཨིདྷལོཀེཏི ཨིདྷལོཀེ ཨུཔྤཛྫནཀཙཏུཀྐཔཉྩཀཛ྄ཛྷཱནསཉྙཱཡ ན སཉྙཱི བྷཝེཡྻ. ན པརལོཀེཏི པརལོཀེ ཨུཔྤཛྫནཀཙཏུཀྐཔཉྩཀཛ྄ཛྷཱནསཉྙཱཡ ན སཉྙཱི བྷཝེཡྻ. སཉྙཱི ཙ པན ཨསྶཱཏི ཨཐ ཙ པནསྶ སམཱཔཏྟི སཝིཏཀྐསམཱཔཏྟིཡེཝ ཨསྶཱཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཏཾ སནྟཾ ཨེཏཾ པཎཱིཏནྟི སནྟཾ སནྟནྟི ཨཔྤེཏྭཱ ནིསིནྣསྶ དིཝསམྤི ཙིཏྟུཔྤཱདོ ‘‘སནྟཾ སནྟ’’ནྟེཝ པཝཏྟཏི, པཎཱིཏཾ པཎཱིཏནྟི ཨཔྤེཏྭཱ ནིསིནྣསྶ དིཝསམྤི ཙིཏྟུཔྤཱདོ ‘‘པཎཱིཏཾ པཎཱིཏ’’ནྟེཝ པཝཏྟཏི. ཡདིདཾ སབྦསངྑཱརསམཐོཏི ནིབྦཱནཾ ནིབྦཱནནྟི ཨཔྤེཏྭཱ ནིསིནྣསྶ དིཝསམྤི ཙིཏྟུཔྤཱདོ ‘‘ནིབྦཱནཾ ནིབྦཱན’’ནྟེཝ པཝཏྟཏཱིཏི སབྦམྤེཏཾ ཕལསམཱཔཏྟིསམཱདྷིཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ.

༧. སཱརིཔུཏྟསུཏྟཝཎྞནཱ

༧. སཏྟམེ སཉྙཱི ཙ པནཱཧཾ, ཨཱཝུསོ, ཏསྨིཾ སམཡེ ཨཧོསིནྟི, ཨཱཝུསོ, ཏསྨིཾ སམཡེ ¶ ཨཧཾ ‘‘བྷཝནིརོདྷོ ནིབྦཱན’’ནྟི ཨིམཱཡ ¶ ཕལསམཱཔཏྟིསཉྙཱཡ སཉྙཱི ཨཧོསིཾ. སཙིཏྟཀཱ མེ སཱ སམཱཔཏྟི ཨཧོསཱིཏི པཙྩཝེཀྑཎཱ ཀཐིཏཱ.

༨. ཛྷཱནསུཏྟཝཎྞནཱ

༨. ཨཊྛམེ སམནྟཔཱསཱདིཀོཏི པསཱདཱཝཧཱནཾཡེཝ ཀཱཡཀམྨཱདཱིནཾ སབྦྷཱཝཏོ སམནྟོ པཱསཱདིཀོ. སབྦཱཀཱརཔརིཔཱུརོཏི སབྦེཧི ཀཱརཎེཧི པརིཔུཎྞོ.

༩. སནྟཝིམོཀྑསུཏྟཝཎྞནཱ

༩. ནཝམེ སནྟཱཏི ཨཱརམྨཎསནྟཏཱཡཔི ཨངྒསནྟཏཱཡཔི སནྟཱ. ཝིམོཀྑཱཏི པཙྩནཱིཀདྷམྨེཧི ཝིམུཏྟཏྟཱ ཨཱརམྨཎེ ཙ ནིརཱསངྐབྷཱཝེན སུཊྛུ མུཏྟཏྟཱ ཨེཝཾལདྡྷནཱམཱ. ཨཏིཀྐམྨ རཱུཔེཏི རཱུཔཛ྄ཛྷཱནཱནི ཨཏིཀྐམིཏྭཱ པཝཏྟཱ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

ཨཱནིསཾསཝགྒོ པཋམོ.

༢. ནཱཐཝགྒོ

༡. སེནཱསནསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༡. དུཏིཡསྶ ¶ པཋམེ པཉྩངྒསམནྣཱགཏོཏི པཉྩཧི གུཎངྒེཧི སམནྣཱགཏོ. ནཱཏིདཱུརཾ ཧོཏི ནཱཙྩཱསནྣནྟི ཡཉྷི ཨཏིདཱུརེ ཧོཏི, པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཏཏྠ གཙྪནྟསྶ ཀཱཡཙིཏྟདརཐཱ ཧོཏི, ཏཏོ ཨནུཔྤནྣཾ ཝཱ སམཱདྷིཾ ཨུཔྤཱདེཏུཾ ཨུཔྤནྣཾ ཝཱ ཐིརཾ ཀཱཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཨཙྩཱསནྣཾ བཧུཛནཱཀིཎྞཾ ཧོཏི. ཙཏྟཱལཱིསཨུསབྷམཏྟེ པན པདེསེ ཝསཏཾ དཱུརཱསནྣདོསཝིམུཏྟཉྩ གམནཱགམནསམྤནྣཾ ནཱམ ཧོཏི. དིཝཱཨཔྤཱཀིཎྞནྟི དིཝསབྷཱགེ མཧཱཛནེན ཨནཱཀིཎྞཾ.

༢. པཉྩངྒསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༢. དུཏིཡེ ¶ ཀེཝལཱིཏི ཀེཝལེཧི སཀལེཧི གུཎེཧི སམནྣཱགཏོ. ཝུསིཏཝཱཏི ཝུཏྠབྲཧྨཙརིཡཝཱསོ. ཨསེཁེནཱཏི ¶ ཨསེཁདྷམྨཔརིཡཱཔནྣེན ལོཀུཏྟརེན. སཱིལཀྑནྡྷེནཱཏི སཱིལརཱསིནཱ. ཝིམུཏྟིཀྑནྡྷེནཱཏི ཨེཏྠ ཋཔེཏྭཱ སཱིལཱདཡོ ཏཡོ སེསཱ ཕལདྷམྨཱ ཝིམུཏྟི ནཱམ, ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཾ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎཾ, ཏཾ ལོཀིཡམེཝ.

༣-༤. སཾཡོཛནསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༣-༡༤. ཏཏིཡེ ཨོརམྦྷཱགིཡཱནཱིཏི ཧེཊྛཱབྷཱགིཡཱནི. ཨུདྡྷམྦྷཱགིཡཱནཱིཏི ཨུཔརིབྷཱགིཡཱནི. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཝཊྚམེཝ ཀཐིཏཾ. ཙཏུཏྠེ ཁིལཝིནིབནྡྷཱ པཉྩཀནིཔཱཏེ ཝིཏྠཱརིཏཱཡེཝ. ཨཱརོཧཔརིཎཱཧེནཱཏི དཱིགྷཔུཐུལནྟེན.

༥. ཨཔྤམཱདསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༥. པཉྩམེ ཨེཝམེཝ ཁོཏི ཡཐཱ སབྦསཏྟཱནཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨགྒོ, ཨེཝཾ སབྦེསཾ ཀུསལདྷམྨཱནཾ ཀཱརཱཔཀཨཔྤམཱདོ ཨགྒོཏི དཊྛབྦོ. ནནུ ཙེས ལོཀིཡོཝ, ཀུསལདྷམྨཱ པན ལོཀུཏྟརཱཔི. ཨཡཉྩ ཀཱམཱཝཙརོཝ, ཀུསལདྷམྨཱ པན ཙཏུབྷཱུམཀཱ. ཀཐམེས ཏེསཾ ཨགྒོཏི? པཊིལཱབྷཀཏྟེན. ཨཔྤམཱདེན ཧི ཏེ པཊིལབྷནྟི, ཏསྨཱ སོ ཏེསཾ ཨགྒོ. ཏེནེཝ ཝུཏྟཾ – སབྦེ ཏེ ཨཔྤམཱདམཱུལཀཱཏི.

ཛངྒལཱནནྟི ¶ པཐཝིཏལཙཱརཱིནཾ. པཱཎཱནནྟི སཔཱདཀཔཱཎཱནཾ. པདཛཱཏཱནཱིཏི པདཱནི. སམོདྷཱནཾ གཙྪནྟཱིཏི ཨོདྷཱནཾ པཀྑེཔཾ གཙྪནྟི. ཨགྒམཀྑཱཡཏཱིཏི སེཊྛམཀྑཱཡཏི. ཡདིདཾ ¶ མཧནྟཏྟེནཱཏི མཧནྟབྷཱཝེན ཨགྒམཀྑཱཡཏི, ན གུཎགྒེནཱཏི ཨཏྠོ. ཝསྶིཀནྟི སུམནཔུཔྥཾ. ཨིདཾ ཀིར སུཏྟཾ སུཏྭཱ བྷཱཏིཡམཧཱརཱཛཱ ཝཱིམཾསིཏུཀཱམཏཱཡ ཨེཀསྨིཾ གབྦྷེ ཙཏུཛཱཏིགནྡྷེཧི པརིབྷཎྜཾ ཀཏྭཱ སུགནྡྷཔུཔྥཱནི ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ཨེཀསྶ སམུགྒསྶ མཛ྄ཛྷེ སུམནཔུཔྥམུཊྛིཾ ཋཔེཏྭཱ སེསཱནི ཏསྶ སམནྟཏོ མུཊྛིཾ ཀཏྭཱ ཋཔེཏྭཱ དྭཱརཾ པིདྷཱཡ བཧི ནིཀྑནྟོ. ཨཐསྶ མུཧུཏྟཾ བཧི ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ དྭཱརཾ ཝིཝརིཏྭཱ པཝིསནྟསྶ སབྦཔཋམཾ སུམནཔུཔྥགནྡྷོ གྷཱནཾ པཧརི. སོ མཧཱཏལསྨིཾཡེཝ ¶ མཧཱཙེཏིཡཱབྷིམུཁོ ནིཔཛྫིཏྭཱ ‘‘ཝསྶིཀཾ ཏེསཾ ཨགྒནྟི ཀཐེནྟེན སུཀཐིཏཾ སམྨཱསམྦུདྡྷེནཱ’’ཏི ཙེཏིཡཾ ཝནྡི. ཁུདྡརཱཛཱནོཏི ཁུདྡཀརཱཛཱནོ. ཀཱུཊརཱཛཱནོཏིཔི པཱཋོ.

༦. ཨཱཧུནེཡྻསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༦. ཚཊྛེ གོཏྲབྷཱུཏི སིཁཱཔཏྟཝིཔསྶནཱབྷཱུཏེན ནིབྦཱནཱརམྨཎེན གོཏྲབྷུཉཱཎེན སམནྣཱགཏོ.

༧. པཋམནཱཐསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༧. སཏྟམེ སནཱཐཱཏི སཉཱཏཀཱ བཧུཉཱཏིཝགྒཱ ཧུཏྭཱ ཝིཧརཐ. ནཱཐཾ ཀརོནྟཱིཏི ནཱཐཀརཎཱ, ཨཏྟནོ སནཱཐབྷཱཝཀརཱ པཏིཊྛཱཀརཱཏི ཨཏྠོ. ཀལྱཱཎམིཏྟོཏིཨཱདཱིསུ སཱིལཱདིགུཎསམྤནྣཱ ཀལྱཱཎཱ མིཏྟཱ ཨསྶཱཏི ཀལྱཱཎམིཏྟོ. ཏེཝསྶ ཋཱནནིསཛྫཱདཱིསུ སཧ ཨཡནཏོ སཧཱཡཱཏི ཀལྱཱཎསཧཱཡོ. ཙིཏྟེན ཙེཝ ཀཱཡེན ཙ ཀལྱཱཎམིཏྟེསུཡེཝ སམྤཝངྐོ ཨོཎཏོཏི ཀལྱཱཎསམྤཝངྐོ. སུཝཙོ ¶ ཧོཏཱིཏི སུཁེན ཝཏྟབྦོ ཧོཏི, སུཁེན ཨནུསཱསིཏབྦོ. ཁམོཏི གཱལ༹ྷེན ཕརུསེན ཀཀྑལེ༹ན ཝུཏྟོ ཁམཏི ན ཀུཔྤཏི. པདཀྑིཎགྒཱཧཱི ཨནུསཱསནིནྟི ཡཐཱ ཨེཀཙྩོ ཨོཝདིཡམཱནོ ཝཱམཏོ གཎྷཱཏི, པཊིཔྥརཏི ཝཱ, ཨསྶུཎནྟོ ཝཱ གཙྪཏི, ཨེཝཾ ཨཀཏྭཱ ‘‘ཨོཝདཐ ¶ , བྷནྟེ, ཨནུསཱསཐ, ཏུམྷེསུ ཨནོཝདནྟེསུ ཀོ ཨཉྙོ ཨོཝདིསྶཏཱི’’ཏི པདཀྑིཎཾ གཎྷཱཏི.

ཨུཙྩཱཝཙཱནཱིཏི ཨུཙྩནཱིཙཱནི. ཀིཾཀརཎཱིཡཱནཱིཏི ‘‘ཀིཾ ཀརོམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཝཏྭཱ ཀཏྟབྦཀམྨཱནི. ཏཏྠ ཨུཙྩཀམྨཾ ནཱམ ཙཱིཝརསྶ ཀརཎཾ རཛནཾ, ཙེཏིཡེ སུདྷཱཀམྨཾ, ཨུཔོསཐཱགཱརཙེཏིཡགྷརབོདྷིགྷརེསུ ཀཏྟབྦཀམྨནྟི ཨེཝམཱདི. ཨཝཙཀམྨཾ ནཱམ པཱདདྷོཝནམཀྑནཱདིཁུདྡཀཀམྨཾ. ཏཏྲཱུཔཱཡཱཡཱཏི ཏཏྲུཔགམནིཡཱཡ. ཨལཾ ཀཱཏུནྟི ཀཱཏུཾ སམཏྠོ ཧོཏི. ཨལཾ སཾཝིདྷཱཏུནྟི ཝིཙཱརེཏུཾ སམཏྠོ ཧོཏི.

དྷམྨེ ཨསྶ ཀཱམོ སིནེཧོཏི དྷམྨཀཱམོ, ཏེཔིཊཀཾ བུདྡྷཝཙནཾ པིཡཱཡཏཱིཏི ཨཏྠོ. པིཡསམུདཱཧཱརོཏི པརསྨིཾ ཀཐེནྟེ སཀྐཙྩཾ སུཎཱཏི, སཡཉྩ པརེསཾ དེསེཏུཀཱམོ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ ¶ . ཨབྷིདྷམྨེ ཨབྷིཝིནཡེཏི ཨེཏྠ དྷམྨོ ཨབྷིདྷམྨོ, ཝིནཡོ ཨབྷིཝིནཡོཏི ཙཏུཀྐཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཏཏྠ ¶ དྷམྨོཏི སུཏྟནྟཔིཊཀཾ. ཨབྷིདྷམྨོཏི སཏྟ པཀརཎཱནི. ཝིནཡོཏི ཨུབྷཏོཝིབྷངྒོ. ཨབྷིཝིནཡོཏི ཁནྡྷཀཔརིཝཱརཱ. ཨཐ ཝཱ སུཏྟནྟཔིཊཀམྤི ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀམྤི དྷམྨོ ཨེཝ, མགྒཕལཱནི ཨབྷིདྷམྨོ. སཀལཝིནཡཔིཊཀཾ ཝིནཡོ, ཀིལེསཝཱུཔསམཀརཎཾ ཨབྷིཝིནཡོ. ཨིཏི སབྦསྨིམྤི ཨེཏྠ དྷམྨེ ཙ ཨབྷིདྷམྨེ ཙ ཝིནཡེ ཙ ཨབྷིཝིནཡེ ཙ ཨུལཱ༹རཔཱམོཛྫོ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཀུསལེསུ དྷམྨེསཱུཏི ཀཱརཎཏྠེ བྷུམྨཾ, ཙཱཏུབྷཱུམཀཀུསལདྷམྨཀཱརཎཱ ཏེསཾ ཨདྷིགམཏྠཱཡ ཨནིཀྑིཏྟདྷུརོ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༨. དུཏིཡནཱཐསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༨. ཨཊྛམེ ཐེརཱནུཀམྤིཏསྶཱཏི ཐེརེཧི ཨོཝཱདཱནུསཱསནིདཱནསམུསྶཱཧིཏཱཡ ཧིཏཕརཎཱཡ ཨནུཀམྤིཏསྶ.

༩. པཋམཨརིཡཱཝཱསསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༩. ནཝམེ ཨརིཡཝཱསཱཏི ཨརིཡཱནཾ ཨཱཝཱསོ, ཏེ ཨཱཝསིཾསུ ཨཱཝསནྟི ཨཱཝསིསྶནྟཱིཏི ཨརིཡཱཝཱསཱ. ཡདརིཡཱཏི ཡེ ཝཱསེ ཨརིཡཱ.

༡༠. དུཏིཡཨརིཡཱཝཱསསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༠. དསམཾ ¶ ཡསྨཱ ཀུརུརཊྛཝཱསིནོ བྷིཀྑཱུ གམྦྷཱིརཔཉྙཱཀཱརཀཱ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟཱ, ཏསྨཱ ཡཐཱ ཏེསཾ དཱིགྷནིཀཱཡཱདཱིསུ མཧཱནིདཱནཱདཱིནི ཀཐིཏཱནི, ཨེཝམིདམྤི གམྦྷཱིརཾ སུཁུམཾ ཏིལཀྑཎཱཧཏཾ སུཏྟཾ ཏཏྠེཝ ཨཝོཙ. ཏཏྠ ¶ པཉྩངྒཝིཔྤཧཱིནོཏི པཉྩཧི ཨངྒེཧི ཝིཔྤཡུཏྟོ ཧུཏྭཱ ཁཱིཎཱསཝོ ཨཝསི ཝསཏི ཝསིསྶཏི. ཏསྨཱ ཨཡཾ པཉྩངྒཝིཔྤཧཱིནཏཱ ཨརིཡཱཝཱསོཏི ཝུཏྟོ. ཨེས ནཡོ སབྦཏྠ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཚལ༹ངྒསམནྣཱགཏོ ཧོཏཱིཏི ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱཡ སམནྣཱགཏོ ཧོཏི. ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱ དྷམྨཱ ནཱམ ཀེཏི? ཉཱཎཱདཡོ. ‘‘ཉཱཎ’’ནྟི ཝུཏྟེ ཀིརིཡཏོ ཙཏྟཱརི ཉཱཎསམྤཡུཏྟཙིཏྟཱནི ལབྦྷནྟི, ‘‘སཏཏཝིཧཱརོ’’ཏི ཝུཏྟེ ཨཊྛ མཧཱཙིཏྟཱནི, ‘‘རཛྫནདུསྶནཾ ནཏྠཱི’’ཏི ཝུཏྟེ དས ཙིཏྟཱནི ལབྦྷནྟི. སོམནསྶཾ ཨཱསེཝནཝསེན ¶ ལབྦྷཏི. སཏཱརཀྑེན ཙེཏསཱཏི ཁཱིཎཱསཝསྶ ཧི ཏཱིསུ དྭཱརེསུ སབྦཀཱལེ སཏི ཨཱརཀྑཀིཙྩཾ སཱདྷེཏི. ཏེནེཝསྶ ཙརཏོ ཙ ཏིཊྛཏོ ཙ སུཏྟསྶ ཙ ཛཱགརསྶ ཙ སཏཏཾ སམིཏཾ ཉཱཎདསྶནཾ པཙྩུཔཊྛིཏཾ ཧོཏཱིཏི ཝུཙྩཏི.

པུཐུསམཎབྲཱཧྨཎཱནནྟི བཧཱུནཾ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ. ཨེཏྠ སམཎཱཏི པབྦཛྫཱུཔགཏཱ, བྲཱཧྨཎཱཏི བྷོཝཱདིནོ. པུཐུཔཙྩེཀསཙྩཱནཱིཏི བཧཱུནི པཱཊེཀྐསཙྩཱནི. ‘‘ཨིདམེཝ དསྶནཾ སཙྩཾ, ཨིདམེཝ སཙྩ’’ནྟི ཨེཝཾ པཱཊིཡེཀྐཾ གཧིཏཱནི བཧཱུནི སཙྩཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ནུཎྞཱནཱིཏི ནཱིཧཊཱནི. པནུཎྞཱནཱིཏི སུཊྛུ ནཱིཧཊཱནི. ཙཏྟཱནཱིཏི ཝིསྶཊྛཱནི. ཝནྟཱནཱིཏི ཝམིཏཱནི. མུཏྟཱནཱིཏི ཚིནྣབནྡྷནཱནི ཀཏཱནི. པཧཱིནཱནཱིཏི ¶ པཛཧིཏཱནི. པཊིནིསྶཊྛཱནཱིཏི ཡཐཱ ན པུན ཙིཏྟཾ ཨཱརོཧནྟི, ཨེཝཾ པཊིནིསྶཛྫིཏཱནི. སབྦཱནེཝ ཏཱནི གཧིཏགྒཧཎསྶ ཝིསྶཊྛབྷཱཝཝེཝཙནཱནི.

སམཝཡསཊྛེསནོཏི ཨེཏྠ ཨཝཡཱཏི ཨནཱུནཱ, སཊྛཱཏི ཝིསྶཊྛཱ. སམྨཱ ཨཝཡཱ སཊྛཱ ཨེསནཱ ཨསྶཱཏི སམཝཡསཊྛེསནོ, སུཊྛུཝིསྶཊྛསབྦཨེསནོཏི ཨཏྠོ. རཱགཱ ཙིཏྟཾ ཝིམུཏྟནྟིཨཱདཱིཧི མགྒསྶ ཀིཙྩནིཔྥཏྟི ཀཐིཏཱ. རཱགོ མེ པཧཱིནོཏིཨཱདཱིཧི པཙྩཝེཀྑཎཕལཾ ཀཐིཏཾ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

ནཱཐཝགྒོ དུཏིཡོ.

༣. མཧཱཝགྒོ

༡. སཱིཧནཱདསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༡. ཏཏིཡསྶ ¶ པཋམེ ཝིསམགཏེཏི ཝིསམཊྛཱནེསུ གོཙརེསུ གཏེ. སངྒྷཱཏཾ ཨཱཔཱདེསིནྟི གྷཱཏཾ ཝདྷཾ པཱཔེསིཾ. ཏསྶ ཧི ཨུསྶནྣཏེཛཏཱཡ ཁུདྡཀེསུ པཱཎེསུ ཨནུཀམྤཱ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཡེ པཊིསཏྟུབྷཱཝེན ¶ སཎྛཱཏུཾ སཀྑིསྶནྟི, ཡེ དུབྦལཱ པལཱཡིཏུཀཱམཱ བྷཝིསྶནྟི, ཏེ པལཱཡིསྶནྟཱིཏི སཱིཧནཱདཾ ནདིཏྭཱཝ གོཙརཱཡ པཀྐམཏི. ཏཐཱགཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནནྟི ཡདི ཧི སཧནཏཱཡ ཧནནཏཱཡ ཙ སཱིཧོ, ཏཐཱགཏོ ¶ ཧི སབྦཱནི ཙ ཨིཊྛཱནིཊྛཱནི སཧཏི, སབྦཔརཔྤཝཱདིནོ ཙ ཝཱདཱནཾ ནིམྨཐནེན ཧནཏི. ཨིདམསྶ ཧོཏི སཱིཧནཱདསྨིནྟི ཨཡམསྶ སཱིཧནཱདོ.

ཏཐཱགཏབལཱནཱིཏི ཨཉྙེཧི ཨསཱདྷཱརཎཱནི ཏཐཱགཏསྶེཝ བལཱནི. ཡཐཱ ཝཱ པུབྦབུདྡྷཱནཾ བལཱནི པུཉྙསམྤཏྟིཡཱ ཨཱགཏཱནི, ཏཐཱ ཨཱགཏབལཱནཱིཏིཔི ཨཏྠོ. ཏཏྠ དུཝིདྷཾ ཏཐཱགཏསྶ བལཾ ཀཱཡབལཾ ཉཱཎབལཾ. ཏེསུ ཀཱཡབལཾ ཧཏྠིཀུལཱནུསཱརེན ཝེདིཏབྦཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ པོརཱཎེཧི –

‘‘ཀཱལཱཝཀཉྩ གངྒེཡྻཾ, པཎྜརཾ ཏམྦཔིངྒལཾ;

གནྡྷམངྒལཧེམཉྩ, ཨུཔོསཐཚདྡནྟིམེ དསཱ’’ཏི.

ཨིམཱནི དས ཧཏྠིཀུལཱནི. ཏཏྠ ཀཱལཱཝཀནྟི པཀཏིཧཏྠིཀུལཾ དཊྛབྦཾ. ཡཾ དསནྣཾ པུརིསཱནཾ ཀཱཡབལཾ, ཏཾ ཨེཀསྶ ཀཱལཱཝཀསྶ ཧཏྠིནོ. ཡཾ དསནྣཾ ཀཱལཱཝཀཱནཾ བལཾ, ཏཾ ཨེཀསྶ གངྒེཡྻསྶ. ཡཾ དསནྣཾ གངྒེཡྻཱནཾ, ཏཾ ཨེཀསྶ པཎྜརསྶ. ཡཾ དསནྣཾ པཎྜརཱནཾ, ཏཾ ཨེཀསྶ ཏམྦསྶ. ཡཾ དསནྣཾ ཏམྦཱནཾ, ཏཾ ཨེཀསྶ པིངྒལསྶ. ཡཾ དསནྣཾ པིངྒལཱནཾ, ཏཾ ཨེཀསྶ གནྡྷཧཏྠིནོ. ཡཾ དསནྣཾ གནྡྷཧཏྠཱིནཾ, ཏཾ ཨེཀསྶ མངྒལསྶ. ཡཾ དསནྣཾ མངྒལཱནཾ, ཏཾ ཨེཀསྶ ཧེམསྶ. ཡཾ དསནྣཾ ཧེམཱནཾ, ཏཾ ཨེཀསྶ ཨུཔོསཐསྶ. ཡཾ དསནྣཾ ཨུཔོསཐཱནཾ, ཏཾ ཨེཀསྶ ཚདྡནྟསྶ. ཡཾ དསནྣཾ ཚདྡནྟཱནཾ, ཏཾ ཨེཀསྶ ཏཐཱགཏསྶ. ནཱརཱཡནསངྒྷཱཏབལནྟིཔི ཨིདམེཝ ¶ ཝུཙྩཏི ¶ . ཏདེཏཾ པཀཏིཧཏྠིགཎནཱཡ ཧཏྠཱིནཾ ཀོཊིསཧསྶཱནཾ, པུརིསགཎནཱཡ དསནྣཾ པུརིསཀོཊིསཧསྶཱནཾ བལཾ ཧོཏི. ཨིདཾ ཏཱཝ ཏཐཱགཏསྶ ཀཱཡབལཾ.

ཉཱཎབལཾ པན པཱལི༹ཡཾ ཏཱཝ ཨཱགཏམེཝ. དསབལཉཱཎཾ, མཛ྄ཛྷིམེ ཨཱགཏཾ ཙཏུཝེསཱརཛྫཉཱཎཾ, ཨཊྛསུ པརིསཱསུ ཨཀམྤནཉཱཎཾ, ཙཏུཡོནིཔརིཙྪེདཉཱཎཾ, པཉྩགཏིཔརིཙྪེདཉཱཎཾ, སཾཡུཏྟཀེ (སཾ. ནི. ༢.༣༣) ཨཱགཏཱནི ཏེསཏྟཏི ཉཱཎཱནི སཏྟསཏྟཏི ཉཱཎཱནཱིཏི, ཨེཝཾ ཨཉྙཱནིཔི ཨནེཀཱནི ཉཱཎབལཾ ནཱམ. ཨིདྷཱཔི ཉཱཎབལམེཝ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཉཱཎཉྷི ཨཀམྤིཡཊྛེན ཨུཔཏྠམྦྷནཊྛེན ཙ བལནྟི ཝུཏྟཾ.

ཨཱསབྷཾ ¶ ཋཱནནྟི སེཊྛཊྛཱནཾ ཨུཏྟམཊྛཱནཾ. ཨཱསབྷཱ ཝཱ པུབྦབུདྡྷཱ, ཏེསཾ ཋཱནནྟི ཨཏྠོ. ཨཔིཙ གཝསཏཛེཊྛཀོ ཨུསབྷོ, གཝསཧསྶཛེཊྛཀོ ཝསབྷོ. ཝཛསཏཛེཊྛཀོ ཝཱ ཨུསབྷོ, ཝཛསཧསྶཛེཊྛཀོ ཝསབྷོ. སབྦགཝསེཊྛོ སབྦཔརིསྶཡསཧོ སེཏོ པཱསཱདིཀོ མཧཱབྷཱརཝཧོ ཨསནིསཏསདྡེཧིཔི ཨསམྤཀམྤིཡོ ནིསབྷོ, སོ ཨིདྷ ཨུསབྷོཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. ཨིདམྤི ཧི ཏསྶ པརིཡཱཡཝཙནཾ. ཨུསབྷསྶ ཨིདནྟི ཨཱསབྷཾ. ཋཱནནྟི ཙཏཱུཧི པཱདེཧི པཐཝིཾ ཨུཔྤཱིལེ༹ཏྭཱ ཨཙལཊྛཱནཾ. ཨིདཾ པན ཨཱསབྷཾ ཝིཡཱཏི ཨཱསབྷཾ. ཡཐེཝ ཧི ནིསབྷསངྑཱཏོ ཨུསབྷོ ཨུསབྷབལེན སམནྣཱགཏོ ཙཏཱུཧི པཱདེཧི པཐཝིཾ ཨུཔྤཱིལེ༹ཏྭཱ ཨཙལཊྛཱནེན ཏིཊྛཏི, ཨེཝཾ ཏཐཱགཏོཔི དསཧི ཏཐཱགཏབལེཧི སམནྣཱགཏོ ཙཏཱུཧི ཝེསཱརཛྫཔཱདེཧི ཨཊྛཔརིསཔཐཝིཾ ཨུཔྤཱིལེ༹ཏྭཱ སདེཝཀེ ལོཀེ ཀེནཙི པཙྩཏྠིཀེན པཙྩཱམིཏྟེན ཨཀམྤིཡོ ཨཙལཊྛཱནེན ཏིཊྛཏི. ཨེཝཾ ཏིཊྛམཱནོ ཙ ཏཾ ཨཱསབྷཾ ཋཱནཾ པཊིཛཱནཱཏི ཨུཔགཙྪཏི ན པཙྩཀྑཱཏི ཨཏྟནི ཨཱརོཔེཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཱསབྷཾ ཋཱནཾ པཊིཛཱནཱཏཱི’’ཏི.

པརིསཱསཱུཏི ¶ ཨཊྛསུ པརིསཱསུ. སཱིཧནཱདཾ ནདཏཱིཏི སེཊྛནཱདཾ ནདཏི, ཨབྷཱིཏནཱདཾ ནདཏི, སཱིཧནཱདསདིསཾ ཝཱ ནཱདཾ ནདཏི. ཏཏྲཱཡཾ ཨུཔམཱ – ཡཐཱ སཱིཧོ སཱིཧབལེན སམནྣཱགཏོ སབྦཏྠ ཝིསཱརདོ ཝིགཏལོམཧཾསོ སཱིཧནཱདཾ ནདཏི, ཨེཝཾ ཏཐཱགཏསཱིཧོཔི ཏཐཱགཏབལེཧི སམནྣཱགཏོ ཨཊྛསུ པརིསཱསུ ཝིསཱརདོ ཝིགཏལོམཧཾསོ ‘‘ཨིཏི ¶ སཀྐཱཡོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ནཱནཱཝིདྷདེསནཱཝིལཱསསམྤནྣཾ སཱིཧནཱདཾ ནདཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘པརིསཱསུ སཱིཧནཱདཾ ནདཏཱི’’ཏི.

བྲཧྨཙཀྐཾ པཝཏྟེཏཱིཏི ཨེཏྠ བྲཧྨནྟི སེཊྛཾ ཨུཏྟམཾ ཝིསིཊྛཾ. ཙཀྐནྟི དྷམྨཙཀྐཾ. ཏཾ པནེཏཾ དུཝིདྷཾ ཧོཏི པཊིཝེདྷཉཱཎཉྩེཝ དེསནཱཉཱཎཉྩ. ཏཏྠ པཉྙཱཔབྷཱཝིཏཾ ཨཏྟནོ ཨརིཡཕལཱཝཧཾ པཊིཝེདྷཉཱཎཾ, ཀརུཎཱཔབྷཱཝིཏཾ སཱཝཀཱནཾ ཨརིཡཕལཱཝཧཾ དེསནཱཉཱཎཾ. ཏཏྠ པཊིཝེདྷཉཱཎཾ ཨུཔྤཛྫམཱནཾ ཨུཔྤནྣནྟི དུཝིདྷཾ. ཏཉྷི ཨབྷིནིཀྑམནཏོ ཡཱཝ ཨརཧཏྟམགྒཱ ཨུཔྤཛྫམཱནཾ, ཕལཀྑཎེ ཨུཔྤནྣཾ ནཱམ. ཏུསིཏབྷཝནཏོ ཝཱ ཡཱཝ མཧཱབོདྷིཔལླངྐེ ཨརཧཏྟམགྒཱ ཨུཔྤཛྫམཱནཾ, ཕལཀྑཎེ ཨུཔྤནྣཾ ནཱམ. དཱིཔངྐརཏོ ཝཱ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཨརཧཏྟམགྒཱ ཨུཔྤཛྫམཱནཾ, ཕལཀྑཎེ ཨུཔྤནྣཾ ནཱམ. དེསནཱཉཱཎམྤི པཝཏྟམཱནཾ པཝཏྟནྟི དུཝིདྷཾ. ཏཉྷི ཡཱཝ ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙསྶ སོཏཱཔཏྟིམགྒཱ པཝཏྟམཱནཾ, ཕལཀྑཎེ པཝཏྟཾ ནཱམ. ཏེསུ པཊིཝེདྷཉཱཎཾ ལོཀུཏྟརཾ, དེསནཱཉཱཎཾ ལོཀིཡཾ. ཨུབྷཡམྤི པནེཏཾ ཨཉྙེཧི ཨསཱདྷཱརཎཾ, བུདྡྷཱནཾཡེཝ ཨོརསཉཱཎཾ.

ཨིདཱནི ¶ ཡེཧི དསཧི བལེཧི སམནྣཱགཏོ ཏཐཱགཏོ ཨཱསབྷཾ ཋཱནཾ པཊིཛཱནཱཏི, ཏཱནི ཝིཏྠཱརཏོ དསྶེཏུཾ ཀཏམཱནི དས? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ ཋཱནཉྩ ཋཱནཏོཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཋཱནཉྩ ཋཱནཏོཏི ཀཱརཎཉྩ ཀཱརཎཏོ. ཀཱརཎཉྷི ¶ ཡསྨཱ ཏཏྠ ཕལཾ ཏིཊྛཏི, ཏདཱཡཏྟཝུཏྟིཏཱཡ ཨུཔྤཛྫཏི ཙེཝ པཝཏྟཏི ཙ, ཏསྨཱ ཋཱནནྟི ཝུཙྩཏི. ཏཾ བྷགཝཱ ‘‘ཡེ ཡེ དྷམྨཱ ཡེསཾ ཡེསཾ དྷམྨཱནཾ ཧེཏཱུ པཙྩཡཱ ཨུཔྤཱདཱཡ, ཏཾ ཏཾ ཋཱནཾ. ཡེ ཡེ དྷམྨཱ ཡེསཾ ཡེསཾ དྷམྨཱནཾ ན ཧེཏཱུ ན པཙྩཡཱ ཨུཔྤཱདཱཡ, ཏཾ ཏཾ ཨཊྛཱན’’ནྟི པཛཱནནྟོ ཋཱནཉྩ ཋཱནཏོ ཨཊྛཱནཉྩ ཨཊྛཱནཏོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཨབྷིདྷམྨེ པནེཏཾ ‘‘ཏཏྠ ཀཏམཾ ཏཐཱགཏསྶ ཋཱནཉྩ ཋཱནཏོ ཨཊྛཱནཉྩ ཨཊྛཱནཏོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཉཱཎ’’ནྟིཨཱདིནཱ (ཝིབྷ. ༨༠༩) ནཡེན ཝིཏྠཱརིཏམེཝ. ཡམྤཱིཏི ཡེན ཉཱཎེན. ཨིདམྤི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏསྶཱཏི ཨིདམྤི ཋཱནཱཊྛཱནཉཱཎཾ ཏཐཱགཏསྶ ཏཐཱགཏབལཾ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ སབྦཔདེསུ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཀམྨསམཱདཱནཱནནྟི སམཱདིཡིཏྭཱ ཀཏཱནཾ ཀུསལཱཀུསལཀམྨཱནཾ, ཀམྨམེཝ ཝཱ ཀམྨསམཱདཱནཾ. ཋཱནསོ ཧེཏུསོཏི པཙྩཡཏོ ཙེཝ ¶ ཧེཏུཏོ ཙ. ཏཏྠ གཏིཨུཔདྷིཀཱལཔཡོགཱ ཝིཔཱཀསྶ ཋཱནཾ, ཀམྨཾ ཧེཏུ. ཨིམསྶ པན ཉཱཎསྶ ཝིཏྠཱརཀཐཱ ‘‘ཨཏྠེཀཙྩཱནི པཱཔཀཱནི ཀམྨསམཱདཱནཱནི གཏིསམྤཏྟིཔཊིབཱལ༹ྷཱནི ན ཝིཔཙྩནྟཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (ཝིབྷ. ༨༡༠) ནཡེན ཨབྷིདྷམྨེ ཨཱགཏཱཡེཝ.

སབྦཏྠགཱམིནིནྟི སབྦགཏིགཱམིནིཉྩ ཨགཏིགཱམིནིཉྩ. པཊིཔདནྟི མགྒཾ. ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏཱིཏི བཧཱུསུཔི མནུསྶེསུ ཨེཀམེཝ པཱཎཾ ¶ གྷཱཏེནྟེསུ ‘‘ཨིམསྶ ཙེཏནཱ ནིརཡགཱམིནཱི བྷཝིསྶཏི, ཨིམསྶ ཏིརཙྪཱནཡོནིགཱམིནཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ནཡེན ཨེཀཝཏྠུསྨིམྤི ཀུསལཱཀུསལཙེཏནཱསངྑཱཏཱནཾ པཊིཔཏྟཱིནཾ ཨཝིཔརཱིཏཏོ སབྷཱཝཾ ཛཱནཱཏི. ཨིམསྶཔི ཙ ཉཱཎསྶ ཝིཏྠཱརཀཐཱ ‘‘ཏཏྠ ཀཏམཾ ཏཐཱགཏསྶ སབྦཏྠགཱམིནིཾ པཊིཔདཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཉཱཎཾ? ཨིདྷ ཏཐཱགཏོ ཨཡཾ མགྒོ ཨཡཾ པཊིཔདཱ ནིརཡགཱམིནཱིཏི པཛཱནཱཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (ཝིབྷ. ༨༡༡) ནཡེན ཨབྷིདྷམྨེ ཨཱགཏཱཡེཝ.

ཨནེཀདྷཱཏུནྟི ཙཀྑུདྷཱཏུཨཱདཱིཧི ཀཱམདྷཱཏུཨཱདཱིཧི ཝཱ དྷཱཏཱུཧི བཧུདྷཱཏུཾ. ནཱནཱདྷཱཏུནྟི ཏཱསཾཡེཝ དྷཱཏཱུནཾ ཝིལཀྑཎཏཱཡ ནཱནཔྤཀཱརདྷཱཏུཾ. ལོཀནྟི ཁནྡྷཱཡཏནདྷཱཏུལོཀཾ. ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏཱིཏི ཏཱསཾ དྷཱཏཱུནཾ ཨཝིཔརཱིཏཏོ སབྷཱཝཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི. ཨིདམྤི ཉཱཎཾ ‘‘ཏཏྠ ཀཏམཾ ཏཐཱགཏསྶ ¶ ཨནེཀདྷཱཏུནཱནཱདྷཱཏུལོཀཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཉཱཎཾ? ཨིདྷ ཏཐཱགཏོ ཁནྡྷནཱནཏྟཾ པཛཱནཱཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨབྷིདྷམྨེ ཝིཏྠཱརིཏམེཝ.

ནཱནཱདྷིམུཏྟིཀཏནྟི ཧཱིནཱདཱིཧི ཨདྷིམུཏྟཱིཧི ནཱནཱདྷིམུཏྟིཀབྷཱཝཾ. ཨིདམྤི ཉཱཎཾ ‘‘ཏཏྠ ཀཏམཾ ཏཐཱགཏསྶ སཏྟཱནཾ ནཱནཱདྷིམུཏྟིཀཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཉཱཎཾ? ཨིདྷ ཏཐཱགཏོ པཛཱནཱཏི སནྟི སཏྟཱ ཧཱིནཱདྷིམུཏྟིཀཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨབྷིདྷམྨེ ཝིཏྠཱརིཏམེཝ.

པརསཏྟཱནནྟི པདྷཱནསཏྟཱནཾ. པརཔུགྒལཱནནྟི ཏཏོ ཨཉྙེསཾ ཧཱིནསཏྟཱནཾ. ཨེཀཏྠམེཝ ཝཱ ཨེཏཾ པདདྭཡཾ, ཝེནེཡྻཝསེན དྭིདྷཱ ཝུཏྟཾ. ཨིནྡྲིཡཔརོཔརིཡཏྟནྟི ¶ སདྡྷཱདཱིནཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ པརབྷཱཝཉྩ ཨཔརབྷཱཝཉྩ, ཝུདྡྷིཉྩ ཧཱནིཉྩཱཏི ཨཏྠོ. ཨིམསྶཱཔི ཉཱཎསྶ ཝིཏྠཱརཀཐཱ ‘‘ཏཏྠ ཀཏམཾ ཏཐཱགཏསྶ པརསཏྟཱནཾ པརཔུགྒལཱནཾ ཨིནྡྲིཡཔརོཔརིཡཏྟཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཉཱཎཾ ¶ ? ཨིདྷ ཏཐཱགཏོ སཏྟཱནཾ ཨཱསཡཾ པཛཱནཱཏཱི’’ཏི (ཝིབྷ. ༨༡༤) ཨཱདིནཱ ནཡེན ཨབྷིདྷམྨེ ཨཱགཏཱཡེཝ.

ཛྷཱནཝིམོཀྑསམཱདྷིསམཱཔཏྟཱིནནྟི པཋམཱདཱིནཾ ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ, ‘‘རཱུཔཱི རཱུཔཱནི པསྶཏཱི’’ཏིཨཱདཱིནཾ ཨཊྛནྣཾ ཝིམོཀྑཱནཾ, སཝིཏཀྐསཝིཙཱརཱདཱིནཾ ཏིཎྞཾ སམཱདྷཱིནཾ, པཋམཛ྄ཛྷཱནསམཱཔཏྟིཨཱདཱིནཉྩ ནཝནྣཾ ཨནུཔུབྦསམཱཔཏྟཱིནཾ. སཾཀིལེསནྟི ཧཱནབྷཱགིཡདྷམྨཾ. ཝོདཱནནྟི ཝིསེསབྷཱགིཡདྷམྨཾ. ཝུཊྛཱནནྟི ‘‘ཝོདཱནམྤི ཝུཊྛཱནཾ, ཏམྷཱ ཏམྷཱ སམཱདྷིམྷཱ ཝུཊྛཱནམྤི ཝུཊྛཱན’’ནྟི (ཝིབྷ. ༨༢༨) ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ པགུཎཛ྄ཛྷཱནཉྩེཝ བྷཝངྒཕལསམཱཔཏྟིཡོ ཙ. ཧེཊྛིམཾ ཧེཊྛིམཉྷི པགུཎཛ྄ཛྷཱནཾ ཨུཔརིམསྶ ཨུཔརིམསྶ པདཊྛཱནཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཝོདཱནམྤི ཝུཊྛཱན’’ནྟི ཝུཏྟཾ. བྷཝངྒེན པན སབྦཛ྄ཛྷཱནེཧི ཝུཊྛཱནཾ ཧོཏི, ཕལསམཱཔཏྟིཡཱ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱནཾ ཧོཏི. ཏཾ སནྡྷཱཡ ཙ ‘‘ཏམྷཱ ཏམྷཱ སམཱདྷིམྷཱ ཝུཊྛཱནམྤི ཝུཊྛཱན’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨིདམྤི ཉཱཎཾ ‘‘ཏཏྠ ཀཏམཾ ཏཐཱགཏསྶ ཛྷཱནཝིམོཀྑསམཱདྷིསམཱཔཏྟཱིནཾ སཾཀིལེསཾ ཝོདཱནཾ ཝུཊྛཱནཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཉཱཎཾ? ཛྷཱཡཱིཏི ཙཏྟཱརོ ཛྷཱཡཱི, ཨཏྠེཀཙྩོ ཛྷཱཡཱི སམྤཏྟིཾཡེཝ སམཱནཾ ཝིཔཏྟཱིཏི པཙྩེཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (ཝིབྷ. ༨༢༨) ནཡེན ཨབྷིདྷམྨེ ཝིཏྠཱརིཏམེཝ. སབྦཉཱཎཱནཾ ¶ ཝིཏྠཱརཀཐཱཡ ཝིནིཙྪཡོ སམྨོཧཝིནོདནིཡཱ ཝིབྷངྒཊྛཀཐཱཡ ཝུཏྟོ, པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིདིབྦཙཀྑུཉཱཎཀཐཱ ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝིཏྠཱརིཏཱ, ཨཱསཝཀྑཡཀཐཱ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཱཡེཝཱཏི.

ཏཏྠ ¶ པརཝཱདཱིཀཐཱ ཧོཏི ‘‘དསབལཉཱཎཾ ནཱམ པཱཊིཡེཀྐཾ ཉཱཎཾ ནཏྠི, སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶེཝཱཡཾ པབྷེདོ’’ཏི. ཏཾ ན ཏཐཱ དཊྛབྦཾ. ཨཉྙམེཝ ཧི དསབལཉཱཎཾ, ཨཉྙཾ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ. དསབལཉཱཎཉྷི སཀསཀཀིཙྩམེཝ ཛཱནཱཏི, སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ ཏམྤི ཏཏོ ཨཝསེསམྤི ཛཱནཱཏི. དསབལཉཱཎེསུ ཧི པཋམཾ ཀཱརཎཱཀཱརཎམེཝ ཛཱནཱཏི, དུཏིཡཾ ཀམྨཝིཔཱཀནྟརམེཝ, ཏཏིཡཾ ཀམྨཔརིཙྪེདམེཝ, ཙཏུཏྠཾ དྷཱཏུནཱནཏྟཀཱརཎམེཝ, པཉྩམཾ སཏྟཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱདྷིམུཏྟིམེཝ, ཚཊྛཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཏིཀྑམུདུབྷཱཝམེཝ, སཏྟམཾ ཛྷཱནཱདཱིཧི སདྡྷིཾ ཏེསཾ སཾཀིལེསཱདིམེཝ, ཨཊྛམཾ པུབྦེནིཝུཏྠཀྑནྡྷསནྟཏིམེཝ, ནཝམཾ སཏྟཱནཾ ཙུཏིཔཊིསནྡྷིམེཝ, དསམཾ སཙྩཔརིཙྪེདམེཝ. སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ པན ཨེཏེཧི ཛཱནིཏབྦཉྩ ཏཏོ ཨུཏྟརིཉྩ པཛཱནཱཏི, ཨེཏེསཾ པན ཀིཙྩཾ ན སབྦཾ ཀརོཏི. ཏཉྷི ཛྷཱནཾ ཧུཏྭཱ ཨཔྤེཏུཾ ¶ ན སཀྐོཏི, ཨིདྡྷི ཧུཏྭཱ ཝིཀུབྦིཏུཾ ན སཀྐོཏི, མགྒོ ཧུཏྭཱ ཀིལེསེ ཁེཔེཏུཾ ན སཀྐོཏི.

ཨཔིཙ པརཝཱདཱི ཨེཝཾ པུཙྪིཏབྦོ ‘‘དསབལཉཱཎཾ ནཱམེཏཾ སཝིཏཀྐསཝིཙཱརཾ ཨཝིཏཀྐཝིཙཱརམཏྟཾ ཨཝིཏཀྐཨཝིཙཱརཾ, ཀཱམཱཝཙརཾ རཱུཔཱཝཙརཾ ཨརཱུཔཱཝཙརཾ, ལོཀིཡཾ ལོཀུཏྟར’’ནྟི. ཛཱནནྟོ ‘‘པཊིཔཱཊིཡཱ སཏྟ ཉཱཎཱནི སཝིཏཀྐསཝིཙཱརཱནཱི’’ཏི ཝཀྑཏི, ‘‘ཏཏོ པརཱནི དྭེ ཨཝིཏཀྐཨཝིཙཱརཱནཱི’’ཏི ཝཀྑཏི. ‘‘ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎཾ སིཡཱ སཝིཏཀྐསཝིཙཱརཾ སིཡཱ ཨཝིཏཀྐཝིཙཱརམཏྟཾ, སིཡཱ ཨཝིཏཀྐཨཝིཙཱར’’ནྟི ཝཀྑཏི ¶ . ཏཐཱ ‘‘པཊིཔཱཊིཡཱ སཏྟ ཀཱམཱཝཙརཱནི, ཏཏོ དྭེ རཱུཔཱཝཙརཱནི, ཨཝསཱནེ ཨེཀཾ ལོཀུཏྟར’’ནྟི ཝཀྑཏི. ‘‘སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ པན སཝིཏཀྐསཝིཙཱརམེཝ ལོཀིཡམེཝཱ’’ཏི ཝཀྑཏི.

ཨེཝམེཏྠ ཨནུཔདཝཎྞནཾ ཉཏྭཱ ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཏཐཱགཏོ པཋམཾཡེཝ ཋཱནཱཊྛཱནཉཱཎེན ཝེནེཡྻསཏྟཱནཾ ཨཱསཝཀྑཡཱདྷིགམསྶ ཙེཝ ཨནདྷིགམསྶ ཙ ཋཱནཱཊྛཱནབྷཱུཏཾ ཀིལེསཱཝརཎཱབྷཱཝཾ པསྶཏི ལོཀིཡསམྨཱདིཊྛིཊྛཱནཱདིདསྶནཏོ ནིཡཏམིཙྪཱདིཊྛིཊྛཱནཱབྷཱཝདསྶནཏོ ཙ. ཨཐ ནེསཾ ཀམྨཝིཔཱཀཉཱཎེན ཝིཔཱཀཱཝརཎཱབྷཱཝཾ པསྶཏི ཏིཧེཏུཀཔྤཊིསནྡྷིདསྶནཏོ, སབྦཏྠགཱམིནིཔཊིཔདཱཉཱཎེན ཀམྨཱཝརཎཱབྷཱཝཾ པསྶཏི ཨཱནནྟརིཡཀམྨཱབྷཱཝདསྶནཏོ. ཨེཝམནཱཝརཎཱནཾ ཨནེཀདྷཱཏུནཱནཱདྷཱཏུཉཱཎེན ཨནུཀཱུལདྷམྨདེསནཏྠཾ ཙརིཡཱཝིསེསཾ པསྶཏི དྷཱཏུཝེམཏྟདསྶནཏོ. ཨཐ ནེསཾ ནཱནཱདྷིམུཏྟིཀཏཉཱཎེན ཨདྷིམུཏྟིཾ པསྶཏི པཡོགཾ ཨནཱདིཡིཏྭཱཔི ཨདྷིམུཏྟིཝསེན དྷམྨདེསནཏྠཾ. ཨཐེཝཾ དིཊྛཱདྷིམུཏྟཱིནཾ ཡཐཱསཏྟི ཡཐཱབལཾ དྷམྨཾ དེསེཏུཾ ཨིནྡྲིཡཔརོཔརིཡཏྟིཉཱཎེན ཨིནྡྲིཡཔརོཔརིཡཏྟཾ པསྶཏི སདྡྷཱདཱིནཾ ཏིཀྑམུདུབྷཱཝདསྶནཏོ. ཨེཝཾ པརིཉྙཱཏིནྡྲིཡཔརོཔརིཡཏྟཱ ¶ པན ཏེ སཙེ དཱུརེ ཧོནྟི, ཨཐ ཛྷཱནཱདིཉཱཎེན ཛྷཱནཱདཱིསུ ཝསཱིབྷཱུཏཏྟཱ ཨིདྡྷིཝིསེསེན ཏེ ཁིཔྤཾ ཨུཔགཙྪཏི. ཨུཔགནྟྭཱ ཙ ནེསཾ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎེན པུབྦཛཱཏིབྷཝཾ, དིབྦཙཀྑཱནུབྷཱཝཏོ པཏྟབྦེན ཙེཏོཔརིཡཉཱཎེན སམྤཏི ཙིཏྟཝིསེསཾ ¶ པསྶནྟོ ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎཱནུབྷཱཝེན ཨཱསཝཀྑཡགཱམིནིཡཱ པཊིཔདཱཡ ཝིགཏསམྨོཧཏྟཱ ཨཱསཝཀྑཡཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི. ཏསྨཱ ཨིམིནཱནུཀྐམེན ཨིམཱནི བལཱནི ཝུཏྟཱནཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི.

༢. ཨདྷིཝུཏྟིཔདསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༢. དུཏིཡེ ¶ ཡེ ཏེ དྷམྨཱཏི ཡེ ཏེ དསབལཉཱཎཾ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎདྷམྨཱ. ཨདྷིཝུཏྟིཔདཱནནྟི ཨདྷིཝཙནཔདཱནཾ, ཁནྡྷཱཡཏནདྷཱཏུདྷམྨཱནནྟི ཨཏྠོ. ཨདྷིཝུཏྟིཡོཏི ཧི ཨདྷིཝཙནཱནི ཝུཙྩནྟི, ཏེསཾ ཡེ པདབྷཱུཏཱ དེསནཱཡ པདཊྛཱནཏྟཱ. ཨཏཱིཏཱ བུདྡྷཱཔི ཧི ཨེཏེ དྷམྨེ ཀཐཡིཾསུ, ཨནཱགཏཱཔི ཨེཏེཝ ཀཐཡིསྶནྟི. ཏསྨཱ ཁནྡྷཱདཡོ ཨདྷིཝུཏྟིཔདཱནི ནཱམ. ཏེསཾ ཨདྷིཝུཏྟིཔདཱནཾ. ཨཐ ཝཱ བྷཱུཏམཏྠཾ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཡཐཱསབྷཱཝཏོ ཨགྒཧེཏྭཱ ཝཏྟནཏོ ཨདྷིཝུཏྟིཡོཏི དིཊྛིཡོ ཝུཙྩནྟི, ཨདྷིཝུཏྟཱིནཾ པདཱནི ཨདྷིཝུཏྟིཔདཱནི, དིཊྛིདཱིཔཀཱནི ཝཙནཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཏེསཾ ཨདྷིཝུཏྟིཔདཱནཾ དིཊྛིཝོཧཱརཱནཾ. ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀིརིཡཱཡཱཏི ཛཱནིཏྭཱ པཙྩཀྑཀརཎཏྠཱཡ. ཝིསཱརདོཏི ཉཱཎསོམནསྶཔྤཏྟོ. ཏཏྠཱཏི ཏེསུ དྷམྨེསུ ཏེསཾ ཏེསཾ ཏཐཱ ཏཐཱ དྷམྨཾ དེསེཏུནྟི ཏེསཾ ཏེསཾ དིཊྛིགཏིཀཱནཾ ཝཱ ཨིཏརེསཾ ཝཱ ཨཱསཡཾ ཉཏྭཱ ཏཐཱ ཏཐཱ དྷམྨཾ དེསེཏུཾ. ཧཱིནཾ ཝཱ ཧཱིནནྟི ཉསྶཏཱིཏི ཧཱིནཾ ཝཱ དྷམྨཾ ‘‘ཧཱིནོ དྷམྨོ’’ཏི ཛཱནིསྶཏི. ཉཱཏེཡྻནྟི ཉཱཏབྦཾ. དཊྛེཡྻནྟི དཊྛབྦཾ. སཙྪིཀརེཡྻནྟི སཙྪིཀཱཏབྦཾ. ཏཏྠ ¶ ཏཏྠ ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎནྟི ཏེསུ ཏེསུ དྷམྨེསུ ཡཐཱསབྷཱཝཉཱཎཾ. ཨིམིནཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ དསྶེཏི. ཨེཝཾ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ དསྶེཏྭཱ པུན དསབལཉཱཎཾ དསྶེནྟོ དསཡིམཱནཱིཏིཨཱདིམཱཧ. དསབལཉཱཎམྤི ཧི ཏཏྠ ཏཏྠ ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎམེཝཱཏི.

༣. ཀཱཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༣. ཏཏིཡེ ཨཱཔནྣོ ཧོཏི ཀཉྩིདེཝ དེསནྟི ཀཉྩི ཨཱཔཏྟིཀོཊྛཱསཾ ཨཱཔནྣོ ཧོཏི. ཨནུཝིཙྩཱཏི ཨནུཔཝིསིཏྭཱ པརིཡོགཱཧེཏྭཱ. ཀཱཡདུཙྩརིཏནྟི ཏིཝིདྷཾ ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ. ཝཙཱིདུཙྩརིཏནྟི ¶ ཙཏུབྦིདྷཾ ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ. པཱཔིཀཱ ཨིསྶཱཏི ལཱམིཀཱ ཨུསཱུཡཱ. པཉྙཱཡ དིསྭཱཏི སཧཝིཔསྶནཱཡ མགྒཔཉྙཱཡ པསྶིཏྭཱ པསྶིཏྭཱ པཧཱཏབྦཱ. ཨིཛ྄ཛྷཏཱིཏི སམིཛ྄ཛྷཏི. ཨུཔཝཱསསྶཱཏི ནིསྶཱཡ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝསནྟསྶ. ཨབྷིབྷུཡྻཱཏི ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ ¶ མདྡིཏྭཱ. ཨིརཱིཡཏཱིཏི ཝཏྟཏི. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ སཧཝིཔསྶནཱཡ མགྒོ ཀཐིཏོ.

༤. མཧཱཙུནྡསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༤. ཙཏུཏྠེ ཛཱནཱམིམཾ དྷམྨནྟི ཨིམིནཱ ཉཱཎཝཱདསྶ ཝདནཱཀཱརོ ཝུཏྟོ. བྷཱཝིཏཀཱཡོམྷཱིཏིཨཱདཱིཧི བྷཱཝནཱཝཱདསྶ. ཏཏིཡཝཱརེ དྭེཔི ཝཱདཱ ཨེཀཏོ ཝུཏྟཱ, ཏཡོཔི ཙེཏེ ཨརཧཏྟམེཝ པཊིཛཱནནྟི. ཨཌྜྷཝཱདཾ ཝདེཡྻཱཏི ཨཌྜྷོཧམསྨཱིཏི ཝཱདཾ ཝདེཡྻ. ཨུཔནཱིཧཱཏུནྟི ནཱིཧརིཏྭཱ དཱཏུཾ.

༥. ཀསིཎསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༥. པཉྩམེ སཀལཊྛེན ཀསིཎཱནི, ཏདཱརམྨཎཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཁེཏྟཊྛེན ཨདྷིཊྛཱནཊྛེན ཝཱ ཨཱཡཏནཱནཱིཏི ཀསིཎཱཡཏནཱནི. ཨུདྡྷནྟི ¶ ཨུཔརི གགཎཏལཱབྷིམུཁཾ. ཨདྷོཏི ཧེཊྛཱ བྷཱུམིཏལཱབྷིམུཁཾ. ཏིརིཡནྟི ཁེཏྟམཎྜལཾ ཝིཡ སམནྟཱ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ. ཨེཀཙྩོ ཧི ཨུདྡྷམེཝ ཀསིཎཾ ཝཌྜྷེཏི, ཨེཀཙྩོ ཨདྷོ, ཨེཀཙྩོ སམནྟཏོ. ཏེན ཏེན ཝཱ ཀཱརཎེན ཨེཝཾ པསཱརེཏི ཨཱལོཀམིཝ རཱུཔདསྶནཀཱམོ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘པཐཝཱིཀསིཎམེཀོ སཉྫཱནཱཏི ཨུདྡྷཾ ཨདྷོ ཏིརིཡ’’ནྟི. ཨདྭཡནྟི ཨིདཾ པན ཨེཀསྶ ཨཉྙབྷཱཝཱནུཔགམནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. ཡཐཱ ཧི ཨུདཀཾ པཝིཊྛསྶ སབྦདིསཱསུ ཨུདཀམེཝ ཧོཏི ན ཨཉྙཾ, ཨེཝམེཝ པཐཝཱིཀསིཎཾ པཐཝཱིཀསིཎམེཝ ཧོཏི. ནཏྠི ཏསྶ ཨཉྙཀསིཎསམྦྷེདོཏི. ཨེསེཝ ནཡོ སབྦཏྠ. ཨཔྤམཱཎནྟི ཨིདཾ ཏསྶ ཏསྶ ཕརཎཨཔྤམཱཎཝསེན ཝུཏྟཾ. ཏཉྷི ཙེཏསཱ ཕརནྟོ སཀལམེཝ ཕརཏི, ‘‘ཨཡམསྶ ཨཱདི, ཨིདཾ མཛ྄ཛྷ’’ནྟི པམཱཎཾ ན གཎྷཱཏི. ཝིཉྙཱཎཀསིཎནྟི ཙེཏྠ ཀསིཎུགྒྷཱཊིམཱཀཱསེ པཝཏྟཝིཉྙཱཎཾ. ཏཏྠ ཀསིཎཝསེན ཀསིཎུགྒྷཱཊིམཱཀཱསེ, ཀསིཎུགྒྷཱཊིམཱཀཱསཝསེན ཏཏྠ པཝཏྟཝིཉྙཱཎེ ཨུདྡྷཾཨདྷོཏིརིཡཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཀམྨཊྛཱནབྷཱཝནཱནཡེན པནེཏཱནི པཐཝཱིཀསིཎཱདཱིནི ཝིཏྠཱརཏོ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༥༡ ཨཱདཡོ) ཝུཏྟཱནེཝ.

༦. ཀཱལཱི༹སུཏྟཝཎྞནཱ

༢༦. ཚཊྛེ ¶ ¶ ཀུམཱརིཔཉྷེསཱུཏི ཀུམཱརཱིནཾ མཱརདྷཱིཏཱནཾ པུཙྪཱསུ. ཨཏྠསྶ ¶ པཏྟིཾ ཧདཡསྶ སནྟིནྟི དྭཱིཧིཔི པདེཧི ཨརཧཏྟམེཝ ཀཐིཏཾ. སེནནྟི རཱགཱདིཀིལེསསེནཾ. པིཡསཱཏརཱུཔནྟི པིཡཛཱཏིཀེསུ ཙ སཱཏཛཱཏིཀེསུ ཙ ཝཏྠཱུསུ ཨུཔྤཛྫནཏོ ཨེཝཾལདྡྷནཱམཾ. ཨེཀོཧཾ ཛྷཱཡཾ སུཁམནུབོདྷིནྟི ཨེཝཾ ཀིལེསསེནཾ ཛིནིཏྭཱ ཨཧཾ ཨེཀཀོཝ ཛྷཱཡནྟོ སུཁཾ ཨནུབུཛ྄ཛྷིཾ སཙྪིཨཀཱསིཾ. སཀྑིནྟི སཀྑིབྷཱཝཔྤཏྟཾ དྷམྨསཀྑིཾ. ན སམྤཛྫཏི ཀེནཙི མེཏི མཡ྄ཧཾ ཀེནཙི སདྡྷིཾ མིཏྟདྷམྨོ ནཱམ ནཏྠི. པཐཝཱིཀསིཎསམཱཔཏྟིཔརམཱ ཁོ, བྷགིནི, ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨཏྠོཏི ཨབྷིནིབྦཏྟེསུནྟི པཐཝཱིཀསིཎསམཱཔཏྟིཔརམོ ཨུཏྟམོ ཨཏྠོཏི གཧེཏྭཱ ཨབྷིནིབྦཏྟེསུཾ. ཡཱཝཏཱ ཁོ, བྷགིནི, པཐཝཱིཀསིཎསམཱཔཏྟིཔརམཏཱཏི ཡཏྟཀཱ པཐཝཱིཀསིཎསམཱཔཏྟིཡཱ ཨུཏྟམཀོཊི. ཏདབྷིཉྙཱསི བྷགཝཱཏི ཏཾ བྷགཝཱ ཨབྷིཉྙཱཔཉྙཱཡ ཨབྷིཉྙཱསི. ཨསྶཱདམདྡསཱཏི སམུདཡསཙྩཾ ཨདྡས. ཨཱདཱིནཝམདྡསཱཏི དུཀྑསཙྩཾ ཨདྡས. ནིསྶརཎམདྡསཱཏི ནིརོདྷསཙྩཾ ཨདྡས. མགྒཱམགྒཉཱཎདསྶནམདྡསཱཏི མགྒསཙྩཾ ཨདྡས. ཨཏྠསྶ པཏྟཱིཏི ཨེཏེསཾ ཙཏུནྣཾ སཙྩཱནཾ དིཊྛཏྟཱ ཨརཧཏྟསངྑཱཏསྶ ཨཏྠསྶ པཏྟི, སབྦདརཐཔརིལཱ༹ཧཝཱུཔསནྟཏཱཡ ཧདཡསྶ སནྟཱིཏི.

༧. པཋམམཧཱཔཉྷསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༧. སཏྟམེ ཨབྷིཛཱནཱཐཱཏི ཨབྷིཛཱནིཏྭཱ པཙྩཀྑཾ ཀཏྭཱ ཝིཧརཐ. ཨབྷིཉྙཱཡཱཏི ¶ ཨབྷིཛཱནིཏྭཱ. ཨིདྷཱཏི ཨིམཱཡ. དྷམྨདེསནཱཡ ཝཱ དྷམྨདེསནནྟི ཡདིདཾ སམཎསྶ གོཏམསྶ དྷམྨདེསནཱཡ སདྡྷིཾ ཨམྷཱཀཾ དྷམྨདེསནཾ, ཨམྷཱཀཾ ཝཱ དྷམྨདེསནཱཡ སདྡྷིཾ སམཎསྶ གོཏམསྶ དྷམྨདེསནཾ ཨཱརབྦྷ ནཱནཱཀརཎཾ ཝུཙྩེཐ, ཏཾ ཀིཾ ནཱམཱཏི ཝདནྟི. དུཏིཡཔདེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨིཏི ཏེ མཛ྄ཛྷེ བྷིནྣསུཝཎྞཾ ཝིཡ སཱསནེན སདྡྷིཾ ཨཏྟནོ ལདྡྷིཾ ཝཙནམཏྟེན སམདྷུརཾ ཋཔཡིཾསུ. ནེཝ ཨབྷིནནྡིཾསཱུཏི ‘‘ཨེཝམེཏ’’ནྟི ན སམྤཊིཙྪིཾསུ. ནཔྤཊིཀྐོསིཾསཱུཏི ‘‘ན ཨིདཾ ཨེཝ’’ནྟི ནཔྤཊིསེདྷེསུཾ. ཀསྨཱ? ཏེ ཀིར ‘‘ཏིཏྠིཡཱ ནཱམ ཨནྡྷསདིསཱ ཛཱནིཏྭཱ ཝཱ ཨཛཱནིཏྭཱ ཝཱ ཀཐེཡྻུ’’ནྟི ནཱབྷིནནྡིཾསུ.

ན ¶ སམྤཱཡིསྶནྟཱིཏི སམྤཱདེཏྭཱ ཀཐེཏུཾ ན སཀྑིསྶནྟི. ཨུཏྟརི ཙ ཝིགྷཱཏནྟི ཨསམྤཱདནཏོ ¶ ཨུཏྟརིམྤི དུཀྑཾ ཨཱཔཛྫིསྶནྟི. སམྤཱདེཏྭཱ ཀཐེཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱནཉྷི དུཀྑཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཡཐཱ ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཝིསཡསྨིནྟི ཨེཏྠ ཙ ཏནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ཡཐཱཏི ཀཱརཎཝཙནཾ, ཡསྨཱ ཨཝིསཡེ པཉྷཾ པུཙྪིཏཱ ཧོནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིཏོ ཝཱ པན སུཏྭཱཏི ཨིཏོ ཝཱ པན མམ སཱསནཏོ སུཏྭཱ. ཨིཏོཏི ཏཐཱགཏཏོཔི ཏཐཱགཏསཱཝཀཏོཔི. ཨཱརཱདྷེཡྻཱཏི པརིཏོསེཡྻ, ཨཉྙཐཱ ཨཱརཱདྷནཾ ནཱམ ནཏྠཱིཏི དསྶེཏི.

ཨེཀདྷམྨེཏི ¶ ཨེཀསྨིཾ དྷམྨེ. ཨིམིནཱ ཨུདྡེསོ དསྶིཏོ. པརཏོ ཀཏམསྨིཾ ཨེཀདྷམྨེཏི ཨིམིནཱ པཉྷོ དསྶིཏོ. སབྦེ སཏྟཱ ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཱཏི ཨིདཾ པནེཏྠ ཝེཡྻཱཀརཎཾ. སེསེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སམྨཱ ནིབྦིནྡམཱནོཏིཨཱདཱིསུ པན སམྨཱ ཧེཏུནཱ ནཡེན ནིབྦིདཱནུཔསྶནཱཡ ནིབྦིནྡནྟོ ཨུཀྐཎྛནྟོ, ཝིརཱགཱནུཔསྶནཱཡ ཝིརཛྫནྟོ, པཊིསངྑཱནུཔསྶནཱཡ མུཙྩནསྶ ཨུཔཱཡཾ ཀཏྭཱ ཝིམུཙྩམཱནོ, ཨདྷིམོཀྑཝསེན ཝཱ ཝིམུཙྩམཱནོ སནྣིཊྛཱནཾ ཀུརུམཱནོཏི ཨཏྠོ. ཨུདཡབྦཡེཧི པརིཙྪིནྡིཏྭཱ པུབྦནྟཱཔརནྟདསྶནེན སམྨཱ པརིཡནྟདསྶཱཝཱི. སམྨདཏྠཾ ཨབྷིསམེཙྩཱཏི སམྨཱ སབྷཱགཏྠཾ ཉཱཎེན ཨབྷིསམཱགནྟྭཱ. དུཀྑསྶནྟཀརོ ཧོཏཱིཏི སཀལཝཊྚདུཀྑསྶ པརིཡནྟཾ པརིཝཊུམཾ ཀརོ ཧོཏི.

སབྦེ སཏྟཱཏི ཀཱམབྷཝཱདཱིསུ ཨེཀཝོཀཱརབྷཝཱདཱིསུ ཙ སབྦབྷཝེསུ སབྦེ སཏྟཱ. ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཱཏི ཨཱཧཱརཏོ ཋིཏི ཨེཏེསནྟི ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཱ. ཨིཏི སབྦསཏྟཱནམྤི ཋིཏིཧེཏུ ཨཱཧཱརོ ནཱམ ཨེཀོ དྷམྨོ, ཏསྨིཾ ཨེཀདྷམྨེ. ནནུ ཙ ཨེཝཾ སནྟེ ཡཾ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨསཉྙསཏྟཱ དེཝཱ ཨཧེཏུཀཱ ཨནཱཧཱརཱ ཨཕསྶཀཱ’’ཏིཨཱདི (ཝིབྷ. ༡༠༡༧), ཏཾ ཝིརུཛ྄ཛྷཏཱིཏི. ན ཝིརུཛ྄ཛྷཏི. ཏེསཉྷི ཛྷཱནཾ ཨཱཧཱརོ ཧོཏི. ཨེཝཾ སནྟེཔི ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱཧཱརཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༢.༡༡) ཨིདཾ ཝིརུཛ྄ཛྷཏཱིཏི. ཨིདམྤི ན ཝིརུཛ྄ཛྷཏི. ཨེཏསྨིཉྷི སུཏྟེ ནིཔྤརིཡཱཡེན ཨཱཧཱརལཀྑཎཱ དྷམྨཱ ཨཱཧཱརཱཏི ཝུཏྟཱ, ཨིདྷ པན པརིཡཱཡེན པཙྩཡོ ¶ ཨཱཧཱརོཏི ཝུཏྟོ. སབྦདྷམྨཱནཉྷི པཙྩཡོ ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏི. སོ ཙ ཡཾ ཡཾ ཕལཾ ཛནེཏི, ཏཾ ཏཾ ཨཱཧརཏི ནཱམ. ཏསྨཱ ཨཱཧཱརོཏི ཝུཙྩཏི. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཨཝིཛྫམྤཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, སཱཧཱརཾ ཝདཱམི, ནོ ཨནཱཧཱརཾ. ཀོ ¶ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨཝིཛྫཱཡ ཨཱཧཱརོ? པཉྩ ནཱིཝརཎཱཏིསྶ ཝཙནཱིཡ’’ནྟི (ཨ. ནི. ༡༠.༦༡). ཨཡཾ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཨེཏསྨིཉྷི པཙྩཡཱཧཱརེ གཧིཏེ པརིཡཱཡཱཧཱརོཔི ནིཔྤརིཡཱཡཱཧཱརོཔི སབྦོ གཧིཏོཝ ཧོཏི.

ཏཏྠ ¶ ཨསཉྙཱིབྷཝེ པཙྩཡཱཧཱརོ ལབྦྷཏི. ཨནུཔྤནྣེ ཧི བུདྡྷེ ཏིཏྠཱཡཏནེ པབྦཛིཏཱ ཝཱཡོཀསིཎེ པརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཏཏོ ཝུཊྛཱཡ ‘‘དྷི ཙིཏྟཾ, དྷི ཝཏེཏཾ ཙིཏྟཾ, ཙིཏྟསྶ ནཱམ ཨབྷཱཝོཡེཝ སཱདྷུ. ཙིཏྟཉྷི ནིསྶཱཡ ཝདྷབནྡྷཱདིཔཙྩཡཾ དུཀྑཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཙིཏྟེ ཨསཏི ནཏྠེཏ’’ནྟི ཁནྟིཾ རུཙིཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཨཔརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནཱ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ ཨསཉྙཱིབྷཝེ ནིབྦཏྟནྟི. ཡོ ཡསྶ ཨིརིཡཱཔཐོ མནུསྶལོཀེ པཎིཧིཏོ ཨཧོསི, སོ ཏེན ཨིརིཡཱཔཐེན ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཙིཏྟརཱུཔསདིསོ ཧུཏྭཱ པཉྩ ཀཔྤསཏཱནི ཏིཊྛཏི. ཨེཏྟཀཾ ཨདྡྷཱནཾ སཡིཏོ ཝིཡ ཧོཏི. ཨེཝརཱུཔཱནམྤི སཏྟཱནཾ པཙྩཡཱཧཱརོ ལབྦྷཏི. ཏེ ཧི ཡཾ ཛྷཱནཾ བྷཱཝེཏྭཱ ནིབྦཏྟཱ, ཏདེཝ ནེསཾ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཡཐཱ ཛིཡཱཝེགེན ཁིཏྟསརོ ཡཱཝ ཛིཡཱཝེགོ ཨཏྠི, ཏཱཝ གཙྪཏི. ཨེཝཾ ཡཱཝ ཛྷཱནཔཙྩཡོ ཨཏྠི, ཏཱཝ ཏིཊྛནྟི. ཏསྨིཾ ནིཊྛིཏེ ཁཱིཎཝེགོ ཝིཡ སརོ པཏནྟི. ཙཝནཀཱལེ ཙ ཏེསཾ སོ རཱུཔཀཱཡོ ཨནྟརདྷཱཡཏི, ཀཱམཱཝཙརསཉྙཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏེན སཉྙུཔྤཱདེན ཏེ དེཝཱ ཏམྷཱ ཀཱཡཱ ཙུཏཱཏི པཉྙཱཡནྟི.

ཡེ པན ཏེ ནེརཡིཀཱ ནེཝ ཝུཊྛཱནཕལཱུཔཛཱིཝཱི, ན པུཉྙཕལཱུཔཛཱིཝཱིཏི ཝུཏྟཱ, ཏེསཾ ཀོ ཨཱཧཱརོཏི? ཏེསཾ ཀམྨམེཝ ཨཱཧཱརོ ¶ . ཀིཾ པཉྩ ཨཱཧཱརཱ ཨཏྠཱིཏི? པཉྩ, ན པཉྩཱཏི ཨིདཾ ན ཝཏྟབྦཾ, ནནུ ‘‘པཙྩཡོ ཨཱཧཱརོ’’ཏི ཝུཏྟམེཏཾ. ཏསྨཱ ཡེན ཀམྨེན ནིརཡེ ནིབྦཏྟནྟི, ཏདེཝ ཏེསཾ ཋིཏིཔཙྩཡཏྟཱ ཨཱཧཱརོ ཧོཏི. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཨིདཾ ཝུཏྟཾ – ‘‘ན ཙ ཏཱཝ ཀཱལཾ ཀརོཏི, ཡཱཝ ན ཏཾ པཱཔཀམྨཾ བྱནྟཱི ཧོཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༣.༢༥༠, ༢༦༨; ཨ. ནི. ༣.༣༦).

ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརཾ ཨཱརབྦྷཱཔི ཙེཏྠ ཝིཝཱདོ ན ཀཱཏབྦོ. མུཁེ ཨུཔྤཛྫནཁེལོ༹པི ཧི ཏེསཾ ཨཱཧཱརཀིཙྩཾ སཱདྷེཏི. ཁེལོ༹ ཧི ནིརཡེ དུཀྑཝེདནཱིཡོ ཧུཏྭཱ པཙྩཡོ ཧོཏི, སགྒེ སུཁཝེདནིཡོ. ཨིཏི ཀཱམབྷཝེ ནིཔྤརིཡཱཡེན ཙཏྟཱརོ ཨཱཧཱརཱ, རཱུཔཱརཱུཔབྷཝེསུ ཋཔེཏྭཱ ཨསཉྙེ ¶ སེསཱནཾ ཏཡོ, ཨསཉྙཱནཉྩེཝ ཨཝསེསཱནཉྩ པཙྩཡཱཧཱརོཏི ཨིམིནཱ ཨཱཀཱརེན སབྦེ སཏྟཱ ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཏཏྠ ཙཏྟཱརོ ཨཱཧཱརོ ཡོ ཝཱ པན ཀོཙི པཙྩཡཱཧཱརོ དུཀྑསཙྩཾ, ཨཱཧཱརསམུཊྛཱཔིཀཱ པུརིམཏཎྷཱ སམུདཡསཙྩཾ, ཨུབྷིནྣཾ ཨཔྤཝཏྟི ནིརོདྷསཙྩཾ, ནིརོདྷཔྤཛཱནནཱ པཉྙཱ མགྒསཙྩནྟི ཨེཝཾ ཙཏུསཙྩཝསེན སབྦཝཱརེསུ ཡོཛནཱ ཀཱཏབྦཱ.

༨. དུཏིཡམཧཱཔཉྷསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༨. ཨཊྛམེ ¶ ཀཛངྒལཱཡནྟི ཨེཝཾནཱམཀེ ནགརེ. ཀཛངྒལཱཏི ཀཛངྒལཱཝཱསིནོ. མཧཱཔཉྷེསཱུཏི མཧནྟཨཏྠཔརིགྒཱཧཀེསུ པཉྷེསུ. ཡཐཱ མེཏྠ ཁཱཡཏཱིཏི ཡཐཱ མེ ཨེཏྠ ཨུཔཊྛཱཏི. སམྨཱ སུབྷཱཝིཏཙིཏྟོཏི ཧེཏུནཱ ནཡེན སུཊྛུ བྷཱཝིཏཙིཏྟོ. ཨེསོ ཙེཝ ཏསྶ ཨཏྠོཏི ཀིཉྩཱཔི བྷགཝཏཱ ‘‘ཙཏྟཱརོ དྷམྨཱ’’ཏིཨཱདཡོ པཉྷཱ ‘‘ཙཏྟཱརོ ཨཱཧཱརཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝིསྶཛྫིཏཱ, ཡསྨཱ པན ཙཏཱུསུ ཨཱཧཱརེསུ པརིཉྙཱཏེསུ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ བྷཱཝིཏཱ ཧོནྟི, ཏེསུ ཙ བྷཱཝིཏེསུ ཙཏྟཱརོ ཨཱཧཱརཱ པརིཉྙཱཏཱཝ ཧོནྟི. ཏསྨཱ དེསནཱཝིལཱསེན བྱཉྫནམེཝེཏྠ ནཱནཾ, ཨཏྠོ པན ཨེཀོཡེཝ. ཨིནྡྲིཡཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨེསོ ¶ ཙེཝ ཏསྶ ཨཏྠོ’’ཏི. ཨཏྠཏོ ཧི ཨུབྷཡམྤེཏཾ མཛ྄ཛྷེ བྷིནྣསུཝཎྞམིཝ ཧོཏི.

༩. པཋམཀོསལསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༩. ནཝམེ ཡཱཝཏཱཏི ཡཏྟཀཱ. ཀཱསིཀོསལཱཏི ཀཱསིཀོསལཛནཔདཱ. ཨཏྠེཝ ཨཉྙཐཏྟནྟི ཋིཏསྶ ཨཉྙཐཏྟཾ ཨཏྠིཡེཝ. ཨཏྠི ཝིཔརིཎཱམོཏི མརཎམྤི ཨཏྠིཡེཝ. ཏསྨིམྤི ནིབྦིནྡཏཱིཏི ཏསྨིམྤི སམྤཏྟིཛཱཏེ ཨུཀྐཎྛཏི. ཨགྒེ ཝིརཛྫཏཱིཏི སམྤཏྟིཡཱ ཨགྒེ ཀོསལརཱཛབྷཱཝེ ཝིརཛྫཏི. པགེཝ ཧཱིནསྨིནྟི པཋམཏརཾཡེཝ ཧཱིནེ ཨིཏྟརམནུསྶཱནཾ པཉྩ ཀཱམགུཎཛཱཏེ.

མནོམཡཱཏི ཛྷཱནམནེན ནིབྦཏྟཱ. བཱརཱཎསེཡྻཀནྟི བཱརཱཎསིཡཾ ཨུཔྤནྣཾ. ཏཏྠ ཀིར ཀཔྤཱསོཔི མུདུ, སུཏྟཀནྟིཀཱཡོཔི ཏནྟཝཱཡཱཔི ཚེཀཱ, ཨུདཀམྤི སུཙི སིནིདྡྷཾ. ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམཊྛནྟི དྭཱིསུཔི པསྶེསུ མཊྛཾ མུདུ ¶ སིནིདྡྷཾ ཁཱཡཏི. ཙཏསྶོ པཊིཔདཱ ལོཀིཡལོཀུཏྟརམིསྶིཀཱ ཀཐིཏཱ. སཉྙཱསུ པཋམཱ ཀཱམཱཝཙརསཉྙཱ, དུཏིཡཱ རཱུཔཱཝཙརསཉྙཱ, ཏཏིཡཱ ལོཀུཏྟརསཉྙཱ, ཙཏུཏྠཱ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནསཉྙཱ. ཡསྨཱ པན སཱ སཉྙཱ ཨགྒཱཏི ཨཱགཏཱ, ཏཏོ པརཾ སཉྙཱཔཉྙཏྟི ནཱམ ནཏྠི, ཏསྨཱ ཨགྒནྟི ཝུཏྟཱ.

བཱཧིརཀཱནནྟི སཱསནཏོ བཧིདྡྷཱ པཝཏྟཱནཾ. ནོ ¶ ཙསྶཾ ནོ ཙ མེ སིཡཱཏི སཙེ ཨཧཾ ཨཏཱིཏེ ན བྷཝིསྶཾ, ཨེཏརཧིཔི མེ ཨཡཾ ཨཏྟབྷཱཝོ ན སིཡཱ. ན བྷཝིསྶཱམི ན མེ བྷཝིསྶཏཱིཏི ¶ སཙེཔི ཨནཱགཏེ ན བྷཝིསྶཱམི, ན ཙ མེ ཀིཉྩི པལིབོདྷཛཱཏཾ བྷཝིསྶཏི. ཨགྒེ ཝིརཛྫཏཱིཏི ཨུཙྪེདདིཊྛིཡཾ ཝིརཛྫཏི. ཨུཙྪེདདིཊྛི ཧི ཨིདྷ ནིབྦཱནསྶ སནྟཏཱཡ ཨགྒནྟི ཛཱཏཱ.

པརམཏྠཝིསུདྡྷིནྟི ཨུཏྟམཏྠཝིསུདྡྷིཾ. ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནསམཱཔཏྟིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཉྷི ཝིཔསྶནཱཔདཊྛཱནཏྟཱ ཨགྒཾ ནཱམ ཛཱཏཾ, ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ དཱིགྷཱཡུཀཏྟཱ. པརམདིཊྛདྷམྨནིབྦཱནནྟི ཨིམསྨིཉྙེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ པརམནིབྦཱནཾ. ཨནུཔཱདཱ ཝིམོཀྑོཏི ཙཏཱུཧི ཨུཔཱདཱནེཧི ཨགྒཧེཏྭཱ ཙིཏྟསྶ ཝིམོཀྑོ. ཨརཧཏྟསྶེཏཾ ནཱམཾ. པརིཉྙནྟི སམཏིཀྐམཾ. ཏཏྠ བྷགཝཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནེན ཀཱམཱནཾ པརིཉྙཾ པཉྙཱཔེཏི, ཨརཱུཔཱཝཙརེཧི རཱུཔཱནཾ པརིཉྙཾ པཉྙཱཔེཏི, ཨནུཔཱདཱནིབྦཱནེན ཝེདནཱནཾ པརིཉྙཾ པཉྙཱཔེཏི. ནིབྦཱནཉྷི སབྦཝེདཡིཏཔྤཧཱནཏྟཱ ཝེདནཱནཾ པརིཉྙཱ ནཱམ. ཨནུཔཱདཱཔརིནིབྦཱནནྟི ཨཔཙྩཡཔརིནིབྦཱནཾ. ཨིདཾ པན སུཏྟཾ ཀཐེནྟོ བྷགཝཱ ཨནབྷིརཏིཔཱིལི༹ཏཱནི པཉྩ བྷིཀྑུསཏཱནི དིསྭཱ ཏེསཾ ཨནབྷིརཏིཝིནོདནཏྠཾ ཀཐེསི. ཏེཔི ཨནབྷིརཏིཾ ཝིནོདེཏྭཱ དེསནཱནུསཱརེན ཉཱཎཾ པེསེཏྭཱ སོཏཱཔནྣཱ ཧུཏྭཱ ཨཔརབྷཱགེ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསཱུཏི.

༡༠. དུཏིཡཀོསལསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༠. དསམེ ཨུཡྻོདྷིཀཱ ནིཝཏྟོ ཧོཏཱིཏི ཡུདྡྷཏོ ནིཝཏྟོ ཧོཏི. ལདྡྷཱདྷིཔྤཱཡོཏི ¶ མཧཱཀོསལརཉྙཱ ཀིར བིམྦིསཱརསྶ དྷཱིཏརཾ དེནྟེན དྭིནྣཾ རཛྫཱནཾ ཨནྟརེ སཏསཧསྶུཊྛཱནོ ཀཱསིགཱམོ ནཱམ དྷཱིཏུ དིནྣོ ¶ . ཨཛཱཏསཏྟུནཱ པིཏརི མཱརིཏེ མཱཏཱཔིསྶ རཉྙོ ཝིཡོགསོཀེན ནཙིརསྶེཝ མཏཱ. ཏཏོ རཱཛཱ པསེནདིཀོསལོ ‘‘ཨཛཱཏསཏྟུནཱ མཱཏཱཔིཏརོ མཱརིཏཱ, མམ པིཏུ སནྟཀོ གཱམོ’’ཏི ཏསྶཏྠཱཡ ཨཊྚཾ ཀརོཏི, ཨཛཱཏསཏྟུཔི ‘‘མམ མཱཏུ སནྟཀོ’’ཏི ཏསྶ གཱམསྶཏྠཱཡ. དྭེཔི མཱཏུལབྷཱགིནེཡྻཱ ཙཏུརངྒིནིཾ སེནཾ སནྣཡ྄ཧིཏྭཱ ཡུཛ྄ཛྷིཾསུ. ཏཏྠ པསེནདིཀོསལོ དྭེ ཝཱརེ ཨཛཱཏསཏྟུནཱ པརཱཛིཏོ ནགརམེཝ པཱཝིསི. ཏཏིཡཝཱརེ ‘‘ཀཐཾ ནུ ཁོ མེ ཛཡོ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི ཨུཔསྶུཏིཝསེན ཡུཛ྄ཛྷིཏབྦཱཀཱརཾ ཉཏྭཱ བྱཱུཧཾ རཙཡིཏྭཱ ཨུབྷོཧི པསྶེཧི པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཨཛཱཏསཏྟུཾ གཎྷི. ཏཱཝདེཝ ཛཡཱདྷིཔྤཱཡསྶ ལདྡྷཏྟཱ ལདྡྷཱདྷིཔྤཱཡོ ནཱམ ཨཧོསི.

ཡེན ¶ ཨཱརཱམོ ཏེན པཱཡཱསཱིཏི བཧིནགརེ ཛཡཁནྡྷཱཝཱརཾ ནིཝེསེཏྭཱ ‘‘ཡཱཝ ནགརཾ ཨལངྐརོནྟི, ཏཱཝ དསབལཾ ཝནྡིསྶཱམི. ནགརཾ པཝིཊྛཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཧི པཔཉྩོ ཧོཏཱི’’ཏི ཨམཙྩགཎཔརིཝུཏོ ཡེནཱརཱམོ ཏེན པཱཡཱསི, ཨཱརཱམཾ པཱཝིསི. ཀསྨིཾ ཀཱལེ པཱཝིསཱིཏི? པིཎྜཔཱཏཔྤཊིཀྐནྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨོཝཱདཾ དཏྭཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེ གནྡྷཀུཊིཾ པཝིཊྛེ བྷིཀྑུསངྒྷེ ཙ ཨོཝཱདཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ རཏྟིཊྛཱནདིཝཱཊྛཱནཱནི གཏེ. ཙངྐམནྟཱིཏི ཀསྨིཾ སམཡེ ཙངྐམནྟི? པཎཱིཏབྷོཛནཔཙྩཡསྶ ཐིནམིདྡྷསྶ ཝིནོདནཏྠཾ, དིཝཱ པདྷཱནིཀཱ ཝཱ ཏེ. ཏཱདིསཱནཉྷི པཙྪཱབྷཏྟཾ ཙངྐམིཏྭཱ ནྷཏྭཱ སརཱིརཾ ཨུཏུཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ ¶ ནིསཛྫ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟཱནཾ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ ཧོཏི. ཡེ ཏེ བྷིཀྑཱུཏི སོ ཀིར ‘‘ཀཧཾ སཏྠཱ ཀཧཾ སུགཏོཏི པརིཝེཎེན པརིཝེཎཾ ཨཱགནྟྭཱ པུཙྪིཏྭཱཝ པཝིསིསྶཱམཱི’’ཏི ཝིལོཀེནྟོ ཨརཉྙཧཏྠཱི ཝིཡ མཧཱཙངྐམེ ཙངྐམམཱནེ པཾསུཀཱུལིཀེ བྷིཀྑཱུ དིསྭཱ ཏེསཾ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. ཏཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ. དསྶནཀཱམཱཏི པསྶིཏུཀཱམཱ. ཝིཧཱརོཏི གནྡྷཀུཊིཾ སནྡྷཱཡ ཨཱཧཾསུ. ཨཏརམཱནོཏི ཨཏུརིཏོ, སཎིཀཾ པདཔམཱཎཊྛཱནེ པདཾ ནིཀྑིཔནྟོ ཝཏྟཾ ཀཏྭཱ སུསམྨཊྛཾ མུཏྟཛཱལསིནྡུཝཱརསདིསཾ ཝཱལུཀཾ ཨཝིནཱསེནྟོཏི ཨཏྠོ. ཨཱལིནྡནྟི པམུཁཾ. ཨགྒལ༹ནྟི ཀཝཱཊཾ. ཨུཀྐཱསིཏྭཱཏི ཨུཀྐཱསིཏསདྡཾ ཀཏྭཱ. ཨཱཀོཊེཧཱིཏི ཨགྒནཁེན ཨཱིསཀཾ ཀུཉྩིཀཱཚིདྡསམཱིཔེ ཀོཊེཧཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དྭཱརཾ ཀིར ཨཏིཨུཔརི ཨམནུསྶཱ, ཨཏིཧེཊྛཱ དཱིགྷཛཱཏིཀཱ ཀོཊེནྟི. ཏཐཱ ཨཀོཊེཏྭཱ མཛ྄ཛྷེ ཚིདྡསམཱིཔེ ཀོཊེཏབྦནྟི ཨིདཾ དྭཱརཀོཊནཝཏྟནྟི ¶ ཝདནྟི. ཝིཝརི བྷགཝཱ དྭཱརནྟི ན བྷགཝཱ ཨུཊྛཱཡ དྭཱརཾ ཝིཝརཏི, ཝིཝརཏཱུཏི པན ཧཏྠཾ པསཱརེཏི. ཏཏོ ‘‘བྷགཝཱ ཏུམྷེཧི ཨནེཀཀཔྤཀོཊཱིསུ དཱནཾ དདམཱནེཧི ན སཧཏྠཱ དྭཱརཝིཝརཎཀམྨཾ ཀཏ’’ནྟི སཡམེཝ དྭཱརཾ ཝིཝཊཾ. ཏཾ པན ཡསྨཱ བྷགཝཏོ མནེན ཝིཝཊཾ, ཏསྨཱ ‘‘ཝིཝརི བྷགཝཱ དྭཱར’’ནྟི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི.

མེཏྟཱུཔཧཱརནྟི ¶ མེཏྟཱསམྤཡུཏྟཾ ཀཱཡིཀཝཱཙསིཀཨུཔཧཱརཾ. ཀཏཉྙུཏནྟི ཨཡཉྷི རཱཛཱ པུབྦེ ཐཱུལསརཱིརོ ཨཧོསི, དོཎཔཱཀཾ བྷུཉྫཏི. ཨཐསྶ བྷགཝཱ དིཝསེ དིཝསེ ཐོཀཾ ཐོཀཾ ཧཱཔནཏྠཱཡ –

‘‘མནུཛསྶ སདཱ སཏཱིམཏོ,

མཏྟཾ ཛཱནཏོ ལདྡྷབྷོཛནེ;

ཏནུཀསྶ ¶ བྷཝནྟི ཝེདནཱ,

སཎིཀཾ ཛཱིརཏི ཨཱཡུཔཱལཡ’’ནྟི. (སཾ. ནི. ༡.༡༢༤) –

ཨིམཾ ཨོཝཱདཾ ཨདཱསི. སོ ཨིམསྨིཾ ཨོཝཱདེ ཋཏྭཱ དིཝསེ དིཝསེ ཐོཀཾ ཐོཀཾ ཧཱཔེཏྭཱ ཨནུཀྐམེན ནཱལི༹ཀོདནཔརམཏཱཡ སཎྛཱསི, གཏྟཱནིཔིསྶ ཏནཱུནི ཐིརཱནི ཛཱཏཱནི. ཏཾ བྷགཝཏཱ ཀཏཾ ཨུཔཀཱརཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཀཏཉྙུཏཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཀཏཝེདིཏཾ སམྤསྶམཱནོ’’ཏི ཨཱཧ. ཨརིཡེ ཉཱཡེཏི སཧཝིཔསྶནཀེ མགྒེ. ཝུདྡྷསཱིལོཏི ཝཌྜྷིཏསཱིལོ. ཨརིཡསཱིལོཏི ཨཔོཐུཛྫནིཀེཧི སཱིལེཧི སམནྣཱགཏོ. ཀུསལསཱིལོཏི ཨནཝཛྫེཧི སཱིལེཧི སམནྣཱགཏོ. ཨཱརཉྙཀོཏི ཛཱཡམཱནོཔི ཨརཉྙེ ཛཱཏོ, ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷམཱནོཔི ཨརཉྙེ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ, དེཝཝིམཱནཀཔྤཱཡ གནྡྷཀུཊིཡཱ ཝསནྟོཔི ཨརཉྙེཡེཝ ཝསཱིཏི དསྶེནྟོ ཨེཝམཱཧ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

མཧཱཝགྒོ ཏཏིཡོ.

༤. ཨུཔཱལིཝགྒོ

༡. ཨུཔཱལིསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༡. ཙཏུཏྠསྶ ¶ པཋམེ སངྒྷསུཊྛུཏཱཡཱཏིཨཱདཱིསུ སངྒྷསུཊྛུཏཱ ནཱམ སངྒྷསྶ སུཊྛུབྷཱཝོ, ‘‘སུཊྛུ དེཝཱ’’ཏི ཨཱགཏཊྛཱནེ ཝིཡ ‘‘སུཊྛུ, བྷནྟེ’’ཏི ¶ ཝཙནསམྤཊིཙྪནབྷཱཝོ. ཡོ ཙ ཏཐཱགཏསྶ ཝཙནཾ སམྤཊིཙྪཏི, ཏསྶ ཏཾ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཏསྨཱ སངྒྷསྶ ‘‘སུཊྛུ, བྷནྟེ’’ཏི ཝཙནསམྤཊིཙྪནཏྠཾ པཉྙཏྟཾ, ཨསམྤཊིཙྪནེ ཨཱདཱིནཝཾ, སམྤཊིཙྪནེ ཨཱནིསཾསཾ དསྶེཏྭཱ, ན བལཀྐཱརེན ཨབྷིབྷཝིཏྭཱཏི ཨེཏམཏྠཾ ཨཱཝིཀརོནྟོ ཨཱཧ – སངྒྷསུཊྛུཏཱཡཱཏི. སངྒྷཕཱསུཏཱཡཱཏི སངྒྷསྶ ཕཱསུབྷཱཝཱཡ, སཧཛཱིཝིཏཱཡ སུཁཝིཧཱརཏྠཱཡཱཏི ཨཏྠོ.

དུམྨངྐཱུནཾ ¶ པུགྒལཱནཾ ནིགྒཧཱཡཱཏི དུམྨངྐཱུནཱམ དུསྶཱིལཔུགྒལཱ, ཡེ མངྐུཏཾ ཨཱཔཱདིཡམཱནཱཔི དུཀྑེན ཨཱཔཛྫནྟི, ཝཱིཏིཀྐམཾ ཀརོནྟཱ ཝཱ ཀཏྭཱ ཝཱ ན ལཛྫནྟི, ཏེསཾ ནིགྒཧཏྠཱཡ. ཏེ ཧི སིཀྑཱཔདེ ཨསཏི ‘‘ཀིཾ ཏུམྷེཧི དིཊྛཾ, ཀིཾ སུཏཾ, ཀིཾ ཨམྷེཧི ཀཏཾ, ཀཏམསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ ཀཏམཾ ཨཱཔཏྟིཾ རོཔེཏྭཱ ཨམྷེ ནིགྒཎྷཐཱ’’ཏི སངྒྷཾ ཝིཧེཋེཡྻུཾ. སིཀྑཱཔདེ པན སཏི ཏེ སངྒྷོ སིཀྑཱཔདཾ དསྶེཏྭཱ སཧ དྷམྨེན ནིགྒཧེསྶཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘དུམྨངྐཱུནཾ པུགྒལཱནཾ ནིགྒཧཱཡཱ’’ཏི.

པེསལཱནནྟི པིཡསཱིལཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཕཱསུཝིཧཱརཏྠཱཡ. པིཡསཱིལཱ ཧི བྷིཀྑཱུ ཀཏྟབྦཱཀཏྟབྦཾ སཱཝཛྫཱནཝཛྫཾ ཝེལཾ མརིཡཱདཉྩ ཨཛཱནནྟཱ སིཀྑཱཏྟཡཔཱརིཔཱུརིཡཱ གྷཊམཱནཱ ཀིལམནྟི, ཏེ པན སཱཝཛྫཱནཝཛྫཾ ཝེལཾ མརིཡཱདཉྩ ¶ ཉཏྭཱ སིཀྑཱཔཱརིཔཱུརིཡཱ གྷཊམཱནཱ ན ཀིལམནྟི. ཏེན ཏེསཾ སིཀྑཱཔདཔཉྙཱཔནཾ ཕཱསུཝིཧཱརཱཡ སཾཝཏྟཏིཡེཝ. ཡོ ཝཱ དུམྨངྐཱུནཾ པུགྒལཱནཾ ནིགྒཧོ, སྭེཝ ཏེསཾ ཕཱསུཝིཧཱརོ. དུསྶཱིལཔུགྒལེ ནིསྶཱཡ ཧི ཨུཔོསཐཔྤཝཱརཎཱ ན ཏིཊྛནྟི, སངྒྷཀམྨཱནི ནཔྤཝཏྟནྟི, སཱམགྒཱི ན ཧོཏི, བྷིཀྑཱུ ཨནེཀགྒཱ ཨུདྡེསཱདཱིསུ ཨནུཡུཉྫིཏུཾ ན སཀྐོནྟི. དུསྶཱིལེསུ པན ནིགྒཧིཏེསུ སབྦོཔི ཨཡཾ ཨུཔདྡཝོ ན ཧོཏི, ཏཏོ པེསལཱ བྷིཀྑཱུ ཕཱསུ ཝིཧརནྟི. ཨེཝཾ ‘‘པེསལཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཕཱསུཝིཧཱརཱཡཱ’’ཏི ཨེཏྠ དྭིདྷཱ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

དིཊྛདྷམྨིཀཱནཾ ཨཱསཝཱནཾ སཾཝརཱཡཱཏི དིཊྛདྷམྨིཀཱ ཨཱསཝཱ ནཱམ ཨསཾཝརེ ཋིཏེན ཏསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ པཏྟབྦཱ པཱཎིཔྤཧཱརདཎྜཔྤཧཱརསཏྠཔྤཧཱརཧཏྠཙྪེདཔཱདཙྪེདཨཀིཏྟིཨཡསཝིཔྤཊིསཱརཱདཡོ དུཀྑཝིསེསོ, ཏེསཾ སཾཝརཱཡ པིདཧནཱཡ ཨཱགམནམགྒཐཀནཱཡཱཏི ཨཏྠོ. སམྤརཱཡིཀཱནནྟི སམྤརཱཡིཀཱ ཨཱསཝཱ ནཱམ ཨསཾཝརེ ཋིཏེན ཀཏཔཱཔཀམྨམཱུལཀཱ ¶ སམྤརཱཡེ ནརཀཱདཱིསུ པཏྟབྦཱ དུཀྑཝིསེསཱ, ཏེསཾ པཊིགྷཱཏཏྠཱཡ ཝཱུཔསམཏྠཱཡ.

ཨཔྤསནྣཱནནྟི སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱ ཧི སཏི སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཾ ཉཏྭཱ ཝཱ, ཡཐཱཔཉྙཏྟཾ པཊིཔཛྫམཱནེ བྷིཀྑཱུ དིསྭཱ ཝཱ, ཡེཔི ཨཔྤསནྣཱ པཎྜིཏམནུསྶཱ, ཏེ ‘‘ཡཱནི ཝཏ ལོཀེ ¶ མཧཱཛནསྶ རཛྫནདུསྶནམུཡ྄ཧནཊྛཱནཱནི, ཏེཧི ཨིམེ སམཎཱ ཨཱརཀཱ ཝིརཏཱ ཝིཧརནྟི, དུཀྐརཾ ཝཏ ཀརོནྟཱི’’ཏི པསཱདཾ ཨཱཔཛྫནྟི ཝིནཡཔིཊཀཔོཏྠཀཾ དིསྭཱ མིཙྪཱདིཊྛིཀཏཝེདིབྲཱཧྨཎཱ ཝིཡ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཔྤསནྣཱནཾ པསཱདཱཡཱ’’ཏི.

པསནྣཱནནྟི ¶ ཡེཔི སཱསནེ པསནྣཱ ཀུལཔུཏྟཱ, ཏེཔི སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཾ ཝཱ ཉཏྭཱ, ཡཐཱཔཉྙཏྟཾ པཊིཔཛྫམཱནེ བྷིཀྑཱུ ཝཱ དིསྭཱ ‘‘ཨཧོ ཨཡྻཱ དུཀྐརཾ ཀརོནྟི, ཡེ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨེཀབྷཏྟཱ ཝིནཡསཾཝརཾ པཱལེནྟཱི’’ཏི བྷིཡྻོ བྷིཡྻོ པསཱིདནྟི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘པསནྣཱནཾ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡཱ’’ཏི.

སདྡྷམྨཊྛིཏིཡཱཏི ཏིཝིདྷོ སདྡྷམྨོ པརིཡཏྟིསདྡྷམྨོ པཊིཔཏྟིསདྡྷམྨོ ཨདྷིགམསདྡྷམྨོཏི. ཏཏྠ སཀལམྤི བུདྡྷཝཙནཾ པརིཡཏྟིསདྡྷམྨོ ནཱམ. ཏེརས དྷུཏགུཎཱ ཙཱརིཏྟཝཱརིཏྟསཱིལསམཱདྷིཝིཔསྶནཱཏི ཨཡཾ པཊིཔཏྟིསདྡྷམྨོ ནཱམ. ནཝལོཀུཏྟརདྷམྨོ ཨདྷིགམསདྡྷམྨོ ནཱམ. སོ སབྦོཔི ཡསྨཱ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱ སཏི བྷིཀྑཱུ སིཀྑཱཔདཉྩ ཏསྶ ཝིབྷངྒཉྩ ཏདཏྠཛོཏནཏྠཾ ཨཉྙཉྩ བུདྡྷཝཙནཾ པརིཡཱཔུཎནྟི, ཡཐཱཔཉྙཏྟཉྩ པཊིཔཛྫམཱནཱ པཊིཔཏྟིཾ པཱུརེཏྭཱ པཊིཔཏྟིཡཱ ཨདྷིགནྟབྦཾ ལོཀུཏྟརདྷམྨཾ ཨདྷིགཙྪནྟི, ཏསྨཱ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱ སདྡྷམྨོ ཙིརཊྛིཏིཀོ ཧོཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘སདྡྷམྨཊྛིཏིཡཱ’’ཏི.

ཝིནཡཱནུགྒཧཱཡཱཏི སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཡཱ སཏི སཾཝརཝིནཡོ, པཧཱནཝིནཡོ, སམཐཝིནཡོ, པཉྙཏྟིཝིནཡོཏི ཙཏུབྦིདྷོ ཝིནཡོ ཨནུགྒཧིཏོ ཧོཏི སཱུཔཏྠམྦྷིཏོ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཝིནཡཱནུགྒཧཱཡཱ’’ཏི.

༢. པཱཏིམོཀྑཊྛཔནཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༢. དུཏིཡེ པཱརཱཛིཀོཏི པཱརཱཛིཀཱཔཏྟིཾ ཨཱཔནྣོ. པཱརཱཛིཀཀཐཱ ¶ ཝིཔྤཀཏཱ ཧོཏཱིཏི ‘‘ཨསུཀཔུགྒལོ པཱརཱཛིཀཾ ཨཱཔནྣོ ནུ ཁོ ནོ’’ཏི ¶ ཨེཝཾ ཀཐཱ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཨནིཊྛཱཔིཏཱ ཧོཏི. ཨེས ནཡོ སབྦཏྠ.

༣. ཨུབྦཱཧིཀཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༣. ཏཏིཡེ ཨུབྦཱཧིཀཱཡཱཏི སམྤཏྟཨདྷིཀརཎཾ ཝཱུཔསམེཏུཾ སངྒྷཏོ ཨུབྦཱཧིཏྭཱ ཨུདྡྷརིཏྭཱ གཧཎཏྠཱཡ. ཝིནཡེ ཁོ པན ཋིཏོ ཧོཏཱིཏི ཝིནཡལཀྑཎེ པཏིཊྛིཏོ ཧོཏི. ཨསཾཧཱིརོཏི ན ཨཉྙསྶ ¶ ཝཙནམཏྟེནེཝ ཨཏྟནོ ལདྡྷིཾ ཝིསྶཛྫེཏི. པཊིབལོཏི ཀཱཡབལེནཔི ཉཱཎབལེནཔི སམནྣཱགཏོ. སཉྙཱཔེཏུནྟི ཛཱནཱཔེཏུཾ. པཉྙཱཔེཏུནྟི སམྤཛཱནཱཔེཏུཾ. ནིཛ྄ཛྷཱཔེཏུནྟི ཨོལོཀཱཔེཏུཾ. པེཀྑཏུནྟི པསྶཱཔེཏུཾ. པསཱདེཏུནྟི སཉྫཱཏཔསཱདཾ ཀཱཏུཾ. ཨདྷིཀརཎནྟི ཝིཝཱདཱདྷིཀརཎཱདིཙཏུབྦིདྷཾ. ཨདྷིཀརཎསམུདཡནྟི ཝིཝཱདམཱུལཱདིཀཾ ཨདྷིཀརཎཀཱརཀཾ. ཨདྷིཀརཎནིརོདྷནྟི ཨདྷིཀརཎཱནཾ ཝཱུཔསམཾ. ཨདྷིཀརཎནིརོདྷགཱམིནིཾ པཊིཔདནྟི སཏྟཝིདྷཨདྷིཀརཎསམཐཾ.

༤. ཨུཔསམྤདཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༤. ཙཏུཏྠེ ཨནབྷིརཏིནྟི ཨུཀྐཎྛིཏབྷཱཝཾ. ཝཱུཔཀཱསེཏུནྟི ཝིནེཏུཾ. ཨདྷིསཱིལེཏི ཨུཏྟམསཱིལེ. ཙིཏྟཔཉྙཱསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

༧. སངྒྷབྷེདསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༧. སཏྟམེ ཝཏྠཱུཧཱིཏི ཀཱརཎེཧི. ཨཝཀསྶནྟཱིཏི ¶ པརིསཾ ཨཱཀཌྜྷནྟི ཝིཛཊེནྟི ཨེཀམནྟཾ ཨུསྶཱརེནྟི. ཨཔཀསྶནྟཱིཏི ཨཏིཝིཡ ཨཱཀཌྜྷནྟི, ཡཐཱ ཝིསཾསཊྛཱ ཧོནྟི, ཨེཝཾ ཀརོནྟི. ཨཱཝེནི ཀམྨཱནི ཀརོནྟཱིཏི ཝིསུཾ སངྒྷཀམྨཱནི ཀརོནྟི.

༩-༡༠. ཨཱནནྡསུཏྟདྭཡཝཎྞནཱ

༣༩-༤༠. ནཝམེ ཀཔྤཊྛིཀནྟི ཨཱཡུཀཔྤཾ ནིརཡམྷི ཋིཏིཀཱརཎཾ. ཀིབྦིསཾ པསཝཏཱིཏི པཱཔཾ པཊིལབྷཏི. ཨཱཔཱཡིཀོཏི ཨཔཱཡགམནཱིཡོ. ནེརཡིཀོཏི ནིརཡེ ནིབྦཏྟནཀོ. ཝགྒརཏོཏི བྷེདརཏོ. ཡོགཀྑེམཱ ¶ པདྷཾསཏཱིཏི ཡོགེཧི ཁེམཏོ ཨརཧཏྟཏོ དྷཾསཏི ཝིགཙྪཏི. དསམེ ཨནུགྒཧོཏི ཨཉྙམཉྙསྶ སངྒཧཱནུགྒཧོ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

ཨུཔཱལིཝགྒོ ཙཏུཏྠོ.

༥. ཨཀྐོསཝགྒོ

༤. ཀུསིནཱརསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༤. པཉྩམསྶ ¶ ཙཏུཏྠེ ཀུསིནཱརཱཡནྟི ཨེཝཾནཱམཀེ ནགརེ. དེཝཏཱནཾ ཨཏྠཱཡ བལིཾ ཧརནྟི ཨེཏྠཱཏི བལིཧརཎོ, ཏསྨིཾ བལིཧརཎེ. ཨཙྪིདྡེན ཨཔྤཊིམཾསེནཱཏིཨཱདཱིསུ ཡེན ཀེནཙིདེཝ པཧཊོ ཝཱ ཧོཏི, ཝེཛྫཀམྨཱདཱིནི ཝཱ ཀཏཱནི, ཏསྶ ཀཱཡསམཱཙཱརོ ཨུཔཙིཀཱདཱིཧི ཁཱཡིཏཏཱལཔཎྞཾ ཝིཡ ཚིདྡོ ཙ, པཊིམསིཏུཾ ཡཏྠ ཀཏྠཙི གཧེཏྭཱ ཨཱཀཌྜྷིཏུཾ སཀྐུཎེཡྻཏཱཡ པཊིམཾསོ ཙ ཧོཏི, ཝིཔརཱིཏོ ཨཙྪིདྡོ ཨཔྤཊིམཾསོ ནཱམ. ཝཙཱིསམཱཙཱརོ པན མུསཱཝཱདཨོམསཝཱདཔེསུཉྙཨམཱུལཀཱནུདྡྷཾསནཱདཱིཧི ¶ ཚིདྡོ སཔྤཊིམཾསོ ཙ ཧོཏི, ཝིཔརཱིཏོ ཨཙྪིདྡོ ཨཔྤཊིམཾསོ. མེཏྟཾ ནུ ཁོ མེ ཙིཏྟནྟི པལིབོདྷཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནབྷཱཝནཱནུཡོགེན ཨདྷིགཏཾ མེ མེཏྟཙིཏྟཾ. ཨནཱགྷཱཏནྟི ཨཱགྷཱཏཝིརཧིཏཾ, ཝིཀྑམྦྷནེན ཝིཧཏཱགྷཱཏནྟི ཨཏྠོ. ཀཏྠ ཝུཏྟནྟི ཨིདཾ སིཀྑཱཔདཾ ཀིསྨིཾ ནགརེ ཝུཏྟཾ.

ཀཱལེན ཝཀྑཱམཱིཏིཨཱདཱིསུ ཨེཀོ ཨེཀཾ ཨོཀཱསཾ ཀཱརེཏྭཱ ཙོདེནྟོ ཀཱལེན ཝདཏི ནཱམ. སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ཝཱ གཎམཛ྄ཛྷེ ཝཱ སལཱཀགྒཡཱགགྒཝིཏཀྐམཱལ༹ཀབྷིཀྑཱཙཱརམགྒཨཱསནསཱལཱདཱིསུ ཝཱ ཨུཔཊྛཱཀེཧི པརིཝཱརིཏཀྑཎེ ཝཱ ཙོདེནྟོ ཨཀཱལེན ཝདཏི ནཱམ. ཏཙྪེན ཝདནྟོ བྷཱུཏེན ཝདཏི ནཱམ. ‘‘དཧརམཧལླཀཔརིསཱཝཙརཀཔཾསུཀཱུལིཀདྷམྨཀཐིཀཔཏིརཱུཔཾ ཏཝ ཨིད’’ནྟི ཝདནྟོ ཕརུསེན ཝདཏི ནཱམ. ཀཱརཎནིསྶིཏཾ པན ཀཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ མཧལླཀཏྠ, པརིསཱཝཙརཀཏྠ, པཾསུཀཱུལིཀཏྠ, དྷམྨཀཐིཀཏྠཔཏིརཱུཔཾ ཏུམྷཱཀམིད’’ནྟི ཝདནྟོ ¶ སཎྷེན ཝདཏི ནཱམ. ཀཱརཎནིསྶིཏཾ ཀཏྭཱ ཝདནྟོ ཨཏྠསཾཧིཏེན ཝདཏི ནཱམ. མེཏྟཙིཏྟོ ཝཀྑཱམི ནོ དོསནྟརོཏི མེཏྟཙིཏྟཾ པཙྩུཔཊྛཔེཏྭཱ ཝཀྑཱམི, ན དུཊྛཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ.

༥. རཱཛནྟེཔུརཔྤཝེསནསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༥. པཉྩམེ ཀཏཾ ཝཱ ཀརིསྶནྟི ཝཱཏི མེཐུནཝཱིཏིཀྐམཾ ཀརིཾསུ ཝཱ ཀརིསྶནྟི ཝཱ. རཏནནྟི མཎིརཏནཱདཱིསུ ཡཾཀིཉྩི. པཏྠེཏཱིཏི མཱརེཏུཾ ཨིཙྪཏི. ཧཏྠིསམྦཱདྷནྟི ¶ ཧཏྠཱིཧི སམྦཱདྷཾ ¶ . ཧཏྠིསམྨདྡནྟི ཝཱ པཱཋོ, ཏསྶཏྠོ – ཧཏྠཱིཧི སམྨདྡོ ཨེཏྠཱཏི ཧཏྠིསམྨདྡཾ. སེསེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. རཛནཱིཡཱནི རཱུཔསདྡགནྡྷརསཕོཊྛབྦཱནཱིཏི ཨེཏཱནི རཱགཛནཀཱནི རཱུཔཱདཱིནི ཏཏྠ པརིཔཱུརཱནི ཧོནྟི.

༦. སཀྐསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༦. ཚཊྛེ སོཀསབྷཡེཏི སོཀེན སབྷཡེ. སོཀབྷཡེཏི ཝཱ པཱཋོ, ཨཡམེཝཏྠོ. དུཏིཡཔདེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཡེན ཀེནཙི ཀམྨཊྛཱནེནཱཏི ཀསིཝཎིཛྫཱདིཀམྨེསུ ཡེན ཀེནཙི ཀམྨེན. ཨནཱཔཛྫ ཨཀུསལནྟི ཀིཉྩི ཨཀུསལཾ ཨནཱཔཛྫིཏྭཱ. ནིབྦིསེཡྻཱཏི ཨུཔྤཱདེཡྻ ཨཱཙིནེཡྻ. དཀྑོཏི ཚེཀོ. ཨུཊྛཱནསམྤནྣོཏི ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡེན སམནྣཱགཏོ. ཨལཾ ཝཙནཱཡཱཏི ཡུཏྟོ ཝཙནཱཡ. ཨེཀནྟསུཁཔྤཊིསཾཝེདཱི ཝིཧརེཡྻཱཏི ཨེཀནྟམེཝ ཀཱཡིཀཙེཏསིཀསུཁཾ ཉཱཎེན པཊིསཾཝེདེནྟོ ཝིཧརེཡྻ. ཨནིཙྩཱཏི ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝཏོ. ཏུཙྪཱཏི སཱརརཧིཏཱ. མུསཱཏི ནིཙྩསུབྷསུཁཱ ཝིཡ ཁཱཡམཱནཱཔི ཏཐཱ ན ཧོནྟཱིཏི མུསཱ. མོསདྷམྨཱཏི ནསྶནསབྷཱཝཱ. ཏསྨཱ ཏེ པཊིཙྩ དུཀྑཾ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི སནྡསྶེཏི. ཨིདྷ ¶ པན ཝོཏི ཨེཏྠ ཝོ ཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ཨཔཎྞཀཾ ཝཱ སོཏཱཔནྣོཏི ཨཝིརཱདྷིཏཾ ཨེཀཾསེན སོཏཱཔནྣོ ཝཱ ཧོཏི. སོཔི ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏི, བྲཧྨལོཀཾ ཝཱ གནྟྭཱ ཚསུ ཝཱ ཀཱམསགྒེསུ ཨེཀནྟསུཁཔྤཊིསཾཝེདཱི ཧུཏྭཱ ཝིཧརེཡྻ. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ སཏྠཱ ཨཊྛངྒུཔོསཐསྶ གུཎཾ ཀཐེསི.

༧. མཧཱལིསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༧. སཏྟམེ ¶ མིཙྪཱཔཎིཧིཏནྟི མིཙྪཱ ཋཔིཏཾ. ཨདྷམྨཙརིཡཱཝིསམཙརིཡཱཏི ཨཀུསལཀམྨཔཐཝསེན ཨདྷམྨཙརིཡསངྑཱཏཱ ཝིསམཙརིཡཱ. ཀུསལཀམྨཔཐཝསེན ཨིཏརཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཝམིདྷ ཝཊྚམེཝ ཀཐིཏཾ.

༨. པབྦཛིཏཨབྷིཎྷསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༨. ཨཊྛམེ པབྦཛིཏེནཱཏི གྷརཱཝཱསཾ པཧཱཡ སཱསནེ པབྦཛྫཾ ཨུཔགཏེན. ཨབྷིཎྷནྟི ཨབྷིཀྑཎཾ པུནཔྤུནཾ, པཙྩཝེཀྑིཏབྦཱ ཨོལོཀེཏབྦཱ སལླཀྑེཏབྦཱ. ཝེཝཎྞིཡནྟི ཝིཝཎྞབྷཱཝཾ. ཏཾ པནེཏཾ ཝེཝཎྞིཡཾ དུཝིདྷཾ ཧོཏི སརཱིརཝེཝཎྞིཡཾ པརིཀྑཱརཝེཝཎྞིཡཉྩ. ཏཏྠ ཀེསམསྶུཨོརོཔནེན ¶ སརཱིརཝེཝཎྞིཡཾ ཝེདིཏབྦཾ. པུབྦེ པན ནཱནཱཝིརཱགཱནི སུཁུམཝཏྠཱནི ནིཝཱསེཏྭཱཔི ནཱནགྒརསབྷོཛནཾ སུཝཎྞརཛཏབྷཱཛནེསུ བྷུཉྫིཏྭཱཔི སིརིགབྦྷེ ཝརསཡནཱསནེསུ ནིཔཛྫིཏྭཱཔི ནིསཱིདིཏྭཱཔི སཔྤིནཝནཱིཏཱདཱིཧི བྷེསཛྫཾ ཀཏྭཱཔི པབྦཛིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཚིནྣསངྒྷཊིཏཀསཱཝརསཔཱིཏཱནི ཝཏྠཱནི ནིཝཱསེཏབྦཱནི, ཨཡཔཏྟེ ཝཱ མཏྟིཀཔཏྟེ ཝཱ མིསྶཀོདནོ བྷུཉྫིཏབྦོ, རུཀྑམཱུལཱདིསེནཱསནེ མུཉྫཏིཎསནྠརཎཱདཱིསུ ནིཔཛྫིཏབྦཾ ¶ , ཙམྨཁཎྜཏཊྚིཀཱདཱིསུ ནིསཱིདིཏབྦཾ, པཱུཏིམུཏྟཱདཱིཧི བྷེསཛྫཾ ཀཏྟབྦཾ ཧོཏི. ཨེཝམེཏྠ པརིཀྑཱརཝེཝཎྞིཡཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཝཾ པཙྩཝེཀྑཏོ ཀོཔོ ཙ མཱནོ ཙ པཧཱིཡཏི.

པརཔཊིབདྡྷཱ མེ ཛཱིཝིཀཱཏི མཡ྄ཧཾ པརེསུ པཊིབདྡྷཱ པརཱཡཏྟཱ ཙཏུཔཙྩཡཛཱིཝིཀཱཏི. ཨེཝཾ པཙྩཝེཀྑཏོ ཧི ཨཱཛཱིཝོ པརིསུཛ྄ཛྷཏི, པིཎྜཔཱཏོ ཙ ཨཔཙིཏོ ཧོཏི, ཙཏཱུསུ པཙྩཡེསུ ཨཔཙྩཝེཀྑིཏཔརིབྷོགོ ནཱམ ན ཧོཏི. ཨཉྙོ མེ ཨཱཀཔྤོ ཀརཎཱིཡོཏི ཡོ གིཧཱིནཾ ཨུརཾ ཨབྷིནཱིཧརིཏྭཱ གཱིཝཾ པགྒཧེཏྭཱ ལལིཏེནཱཀཱརེན ཨནིཡཏཔདཝཱིཏིཧཱརེན གམནཱཀཔྤོ ཧོཏི, ཏཏོ ཨཉྙོཝ ཨཱཀཔྤོ མཡཱ ཀརཎཱིཡོ, སནྟིནྡྲིཡེན སནྟམཱནསེན ཡུགམཏྟདསྶིནཱ ཝིསམཊྛཱནེ ཨུདཀསཀཊེནེཝ མནྡམིཏཔདཝཱིཏིཧཱརེན ཧུཏྭཱ གནྟབྦནྟི པཙྩཝེཀྑིཏབྦཾ. ཨེཝཾ པཙྩཝེཀྑཏོ ཧི ཨིརིཡཱཔཐོ སཱརུཔྤོ ཧོཏི, ཏིསྶོ སིཀྑཱ པརིཔཱུརེནྟི. ཀཙྩིནུཁོཏི སལཀྑཎེ ནིཔཱཏསམུདཱཡོ. ཨཏྟཱཏི ཙིཏྟཾ. སཱིལཏོ ན ཨུཔཝདཏཱིཏི ¶ ཨཔརིསུདྡྷཾ ཏེ སཱིལནྟི སཱིལཔཙྩཡོ ན ཨུཔཝདཏི. ཨེཝཾ པཙྩཝེཀྑཏོ ཧི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཧིརཱི སམུཊྛཱཏི, སཱ ཏཱིསུ དྭཱརེསུ སཾཝརཾ སཱདྷེཏི, ཏཱིསུ དྭཱརེསུ སཾཝརོ ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ ཧོཏི, ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལེ ཋིཏོ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ གཎྷཱཏི. ཨནུཝིཙྩ ཝིཉྙཱུ སབྲཧྨཙཱརཱིཏི པཎྜིཏཱ སབྲཧྨཙཱརིནོ ཨནུཝིཙཱརེཏྭཱ. ཨེཝཾ པཙྩཝེཀྑཏོ ¶ ཧི བཧིདྡྷཱ ཨོཏྟཔྤཾ སཎྛཱཏི, ཏཾ ཏཱིསུ དྭཱརེསུ སཾཝརཾ སཱདྷེཏཱིཏི ཨནནྟརནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

ནཱནཱབྷཱཝོ ཝིནཱབྷཱཝོཏི ཛཱཏིཡཱ ནཱནཱབྷཱཝོ, མརཎེན ཝིནཱབྷཱཝོ. ཨེཝཾ པཙྩཝེཀྑཏོ ཧི ཏཱིསུ དྭཱརེསུ ཨསཾཝུཏཱཀཱརོ ནཱམ ན ཧོཏི, མརཎསྶཏི སཱུཔཊྛིཏཱ ཧོཏི. ཀམྨསྶཀོམྷཱིཏིཨཱདཱིསུ ཀམྨཾ མཡ྄ཧཾ སཀཾ ཨཏྟནོ སནྟཀནྟི ཀམྨསྶཀཱ. ཀམྨེན དཱཏབྦཾ ཕལཾ དཱཡཾ, ཀམྨསྶ དཱཡཾ ཀམྨདཱཡཾ, ཏཾ ཨཱདཱིཡཱམཱིཏི ཀམྨདཱཡཱདོ. ཀམྨཾ མཡ྄ཧཾ ཡོནི ཀཱརཎནྟི ཀམྨཡོནི. ཀམྨཾ མཡ྄ཧཾ བནྡྷུ ཉཱཏཀོཏི ཀམྨབནྡྷུ. ཀམྨཾ མཡ྄ཧཾ པཊིསརཎཾ པཏིཊྛཱཏི ཀམྨཔཊིསརཎོ. ཏསྶ དཱཡཱདོ བྷཝིསྶཱམཱིཏི ཏསྶ ཀམྨསྶ དཱཡཱདོ ཏེན དིནྣཕལཾ པཊིགྒཱཧཀོ ¶ བྷཝིསྶཱམི. ཨེཝཾ ཀམྨསྶཀཏཾ པན པཙྩཝེཀྑཏོ པཱཔཀརཎཾ ནཱམ ན ཧོཏི. ཀཐཾབྷཱུཏསྶ མེ རཏྟིནྡིཝཱ ཝཱིཏིཝཏྟནྟཱིཏི ཀིནྣུ ཁོ མེ ཝཏྟཔྤཊིཔཏྟིཾ ཀརོནྟསྶ, ཨུདཱཧུ ཨཀརོནྟསྶ, བུདྡྷཝཙནཾ སཛ྄ཛྷཱཡནྟསྶ, ཨུདཱཧུ ཨསཛ྄ཛྷཱཡནྟསྶ, ཡོནིསོམནསིཀཱརེ ཀམྨཾ ཀརོནྟསྶ, ཨུདཱཧུ ཨཀརོནྟསྶཱཏི ཀཐཾབྷཱུཏསྶ མེ རཏྟིནྡིཝཱ ཝཱིཏིཝཏྟནྟི, པརིཝཏྟནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ པཙྩཝེཀྑཏོ ཧི ཨཔྤམཱདོ པརིཔཱུརཏི.

སུཉྙཱགཱརེ ཨབྷིརམཱམཱིཏི ཝིཝིཏྟོཀཱསེ སབྦིརིཡཱཔཐེསུ ཨེཀཀོཝ ཧུཏྭཱ ཀཙྩི ནུ ཁོ ཨབྷིརམཱམཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ པཙྩཝེཀྑཏོ ཀཱཡཝིཝེཀོ པརིཔཱུརཏི. ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨོཏི ཨུཏྟརིམནུསྶཱནཾ ཨུཀྐཊྛམནུསྶབྷཱུཏཱནཾ ཛྷཱཡཱིནཉྩེཝ ཨརིཡཱནཉྩ ཛྷཱནཱདིདྷམྨོ, དསཀུསལཀམྨཔཐསངྑཱཏམནུསྶདྷམྨཏོ ཝཱ ཨུཏྟརིཏརོ ཝིསིཊྛཏརོ དྷམྨོ མེ མམ སནྟཱནེ ཨཏྠི ནུ ཁོ, སནྟི ནུ ཁོཏི ཨཏྠོ. ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནཝིསེསོཏི མཧགྒཏལོཀུཏྟརཔཉྙཱ པཛཱནནཊྛེན ཉཱཎཾ, ཙཀྑུནཱ དིཊྛམིཝ དྷམྨཾ པཙྩཀྑཀརཎཏོ དསྶནཊྛེན དསྶནནྟི ཉཱཎདསྶནཾ, ཨརིཡཾ ཝིསུདྡྷཾ ཨུཏྟམཾ ཉཱཎདསྶནནྟི ¶ ཨརིཡཉཱཎདསྶནཾ, ཨལཾ པརིཡཏྟཀཾ ཀིལེསཝིདྡྷཾསནསམཏྠཾ ཨརིཡཉཱཎདསྶནམེཏྠ, ཨསྶ ཝཱཏི ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནོ, ཛྷཱནཱདིབྷེདོ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨོ ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནོ ཙ སོ ཝིསེསོ ཙཱཏི ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནཝིསེསོ. ཨཐ ཝཱ ཏམེཝ ཀིལེསཝིདྡྷཾསནསམཏྠཾ ཝིསུདྡྷཾ ཉཱཎདསྶནམེཝ ཝིསེསོཏི ཨལམརིཡཉཱཎདསྶནཝིསེསོ ཝཱ. ཨདྷིགཏོཏི པཊིལདྡྷོ མེ ཨཏྠི ནུ ཁོ. སོཧནྟི པཊིལདྡྷཝིསེསོ སོ ཨཧཾ. པཙྪིམེ ཀཱལེཏི མརཎམཉྩེ ནིཔནྣཀཱལེ. པུཊྛོཏི སབྲཧྨཙཱརཱིཧི ཨདྷིགཏགུཎཝིསེསཾ པུཙྪིཏོ. ན མངྐུ བྷཝིསྶཱམཱིཏི པཏིཏཀྑནྡྷོ ནིཏྟེཛོ ན ཧེསྶཱམཱིཏི. ཨེཝཾ པཙྩཝེཀྑནྟསྶ ཧི མོགྷཀཱལཀིརིཡཱ ནཱམ ན ཧོཏི.

༩-༡༠. སརཱིརཊྛདྷམྨསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༤༩-༥༠. ནཝམེ ¶ པོནོབྦྷཝིཀོཏི པུནབྦྷཝནིབྦཏྟཀོ. བྷཝསངྑཱརོཏི བྷཝསངྑརཎཀམྨཾ. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཝཊྚམེཝ ཀཐིཏཾ. དསམེ སཱིལབཱཧུསཙྩཝཱིརིཡསཏིཔཉྙཱ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཱམིསྶིཀཱ ཀཐིཏཱ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

ཨཀྐོསཝགྒོ པཉྩམོ.

པཋམཔཎྞཱསཀཾ ནིཊྛིཏཾ.

༢. དུཏིཡཔཎྞཱསཀཾ

(༦) ༡. སཙིཏྟཝགྒོ

༡-༤. སཙིཏྟསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༥༡-༥༤. དུཏིཡསྶ ¶ ¶ པཋམེ སཙིཏྟཔརིཡཱཡཀུསལོཏི ཨཏྟནོ ཙིཏྟཝཱརཀུསལོ. རཛནྟི ཨཱགནྟུཀཨུཔཀྐིལེསཾ. ཨངྒཎནྟི ཏཏྠཛཱཏཀཨངྒཀཱལ༹ཏིལཀཱདིཾ. ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡཱཏི ཨརཧཏྟཏྠཱཡ. ཏཏིཡེ པཊིབྷཱནེནཱཏི ཝཙནསཎྛཱནེན. ཙཏུཏྠེ ¶ ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཱཡཱཏི སངྑཱརཔརིགྒཱཧཀཝིཔསྶནཱཡ.

༨. མཱུལཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༥༨. ཨཊྛམེ ཨམཏོགདྷཱཏི ཨེཏྠ སཨུཔཱདིསེསཱ ནིབྦཱནདྷཱཏུ ཀཐིཏཱ, ནིབྦཱནཔརིཡོསཱནཱཏི ཨེཏྠ ཨནུཔཱདིསེསཱ. ཨནུཔཱདིསེསཾ པཏྟསྶ ཧི སབྦེ དྷམྨཱ པརིཡོསཱནཔྤཏྟཱ ནཱམ ཧོནྟི. སེསཔདཱནི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཏྠཱནེཝ.

༩. པབྦཛྫཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༥༩. ནཝམེ ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ ཨེཝཾ ཨཔརིཙིཏཙིཏྟསྶ སཱམཉྙཏྠོ ན སམྤཛྫཏི, ཏསྨཱ. ཡཐཱཔབྦཛྫཱཔརིཙིཏཉྩ ནོ ཙིཏྟཾ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཡཐཱ པབྦཛྫཱནུརཱུཔེན པརིཙིཏཾ. ཡེ ཧི ཀེཙི པབྦཛནྟི ནཱམ, སབྦེ ཏེ ཨརཧཏྟཾ པཏྠེཏྭཱ. ཏསྨཱ ཡཾ ཙིཏྟཾ ཨརཧཏྟཱདྷིགམཏྠཱཡ པརིཙིཏཾ ཝཌྜྷིཏཾ, ཏཾ ཡཐཱཔབྦཛྫཱཔརིཙིཏཾ ནཱམཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཝརཱུཔཾ པན ཙིཏྟཾ བྷཝིསྶཏཱིཏི སིཀྑིཏབྦཾ. ལོཀསྶ སམཉྩ ཝིསམཉྩཱཏི སཏྟལོཀསྶ སུཙརིཏདུཙྩརིཏཱནི. ལོཀསྶ བྷཝཉྩ ཝིབྷཝཉྩཱཏི ཏསྶ ཝཌྜྷིཉྩ ཝིནཱསཉྩ, ཏཐཱ སམྤཏྟིཉྩ ཝིཔཏྟིཉྩ. ལོཀསྶ ¶ སམུདཡཉྩ ཨཏྠངྒམཉྩཱཏི པན སངྑཱརལོཀཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ, ཁནྡྷཱནཾ ནིབྦཏྟིཉྩ བྷེདཉྩཱཏི ཨཏྠོ.

༡༠. གིརིམཱནནྡསུཏྟཝཎྞནཱ

༦༠. དསམེ ¶ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡཱཏི གིརིམཱནནྡཏྠེརེ ཨནུཀམྤཾ པཊིཙྩ. ཙཀྑུརོགོཏིཨཱདཡོ ཝཏྠུཝསེན ཝེདིཏབྦཱ. ནིབྦཏྟིཏཔྤསཱདཱནཉྷི རོགོ ནཱམ ནཏྠི. ཀཎྞརོགོཏི ¶ བཧིཀཎྞེ རོགོ. པིནཱསོཏི བཧིནཱསིཀཱཡ རོགོ. ནཁསཱཏི ནཁེཧི ཝིལེཁིཏཊྛཱནེ རོགོ. པིཏྟསམུཊྛཱནཱཏི པིཏྟསམུཊྛིཏཱ. ཏེ ཀིར དྭཏྟིཾས ཧོནྟི. སེམྷསམུཊྛཱནཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨུཏུཔརིཎཱམཛཱཏི ཨུཏུཔརིཎཱམེན ཨཙྩུཎྷཱཏིསཱིཏེན ཨུཔྤཛྫནཀརོགཱ. ཝིསམཔརིཧཱརཛཱཏི ཨཏིཙིརཊྛཱནནིསཛྫཱདིནཱ ཝིསམཔརིཧཱརེན ཛཱཏཱ. ཨོཔཀྐམིཀཱཏི ཝདྷབནྡྷནཱདིནཱ ཨུཔཀྐམེན ཛཱཏཱ. ཀམྨཝིཔཱཀཛཱཏི བལཝཀམྨཝིཔཱཀསམྦྷཱུཏཱ. སནྟནྟི རཱགཱདིསནྟཏཱཡ སནྟཾ. ཨཏཔྤཀཊྛེན པཎཱིཏཾ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

སཙིཏྟཝགྒོ པཋམོ.

(༧) ༢. ཡམཀཝགྒོ

༡. ཨཝིཛྫཱསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༦༡-༦༢. དུཏིཡསྶ པཋམེ སཱཧཱརནྟི སཔཙྩཡཾ. ཝིཛྫཱཝིམུཏྟིནྟི ཕལཉཱཎཉྩེཝ སེསསམྤཡུཏྟདྷམྨེ ཙ. བོཛ྄ཛྷངྒཱཏི མགྒབོཛ྄ཛྷངྒཱ. དུཏིཡེ བྷཝཏཎྷཱཡཱཏི བྷཝཔཏྠནཱཡ. ཨེཝཾ དྭཱིསུཔི སུཏྟེསུ ཝཊྚམེཝ ཀཐིཏཾ, ཝཊྚཉྩེཏྠ པཋམེ སུཏྟེ ཨཝིཛྫཱམཱུལཀཾ ཝཊྚཾ ཀཐིཏཾ, དུཏིཡེ ཏཎྷཱམཱུལཀཾ.

༣-༤. ནིཊྛངྒཏསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༦༣-༦༤. ཏཏིཡེ ¶ ¶ ནིཊྛཾ གཏཱཏི ནིབྦེམཏིཀཱ. ཨིདྷ ནིཊྛཱཏི ཨིམསྨིཾཡེཝ ལོཀེ པརིནིབྦཱནཾ. ཨིདྷ ཝིཧཱཡཱཏི ཨིམཾ ལོཀཾ ཝིཛཧིཏྭཱ སུདྡྷཱཝཱསབྲཧྨལོཀཾ. ཙཏུཏྠེ ཨཝེཙྩཔྤསནྣཱཏི ཨཙལཔྤསཱདེན སམྤནྣཱ. སོཏཱཔནྣཱཏི ཨརིཡམགྒསོཏཾ ཨཱཔནྣཱ.

༥-༧. པཋམསུཁསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༦༥-༦༧. པཉྩམེ ¶ ཝཊྚམཱུལཀཾ སུཁདུཀྑཾ པུཙྪིཏཾ, ཚཊྛེ སཱསནམཱུལཀཾ. སཏྟམེ ནལ༹ཀཔཱནནྟི ཨཏཱིཏེ བོདྷིསཏྟསྶ ཨོཝཱདེ ཋཏྭཱ ཝཱནརཡཱུཐེན ནལེ༹ཧི ཨུདཀསྶ པཱིཏཊྛཱནེ མཱཔིཏཏྟཱ ཨེཝཾལདྡྷནཱམོ ནིགམོ. ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཾ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏནྟི ཡཾ ཡཾ དིསཾ ཨནུཝིལོཀེཏི, ཏཏྠ ཏཏྠ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏམེཝ. ཨནུཝིལོཀེཏྭཱཏི ཏཏོ ཏཏོ ཝིལོཀེཏྭཱ. པིཊྛི མེ ཨཱགིལཱཡཏཱིཏི ཀསྨཱ ཨཱགིལཱཡཏི? བྷགཝཏོ ཧི ཚ ཝསྶཱནི མཧཱཔདྷཱནཾ པདཧནྟསྶ མཧནྟཾ ཀཱཡདུཀྑཾ ཨཧོསི, ཨཐསྶ ཨཔརབྷཱགེ མཧལླཀཀཱལེ པིཊྛིཝཱཏོ ཨུཔྤཛྫི. ཨུཔཱདིནྣཀསརཱིརསྶ ཋཱནནིསཛྫཱདཱིཧི ཨཔྤམཏྟཀེན ཨཱབཱདྷེན ན སཀྐཱ ཀེནཙི བྷཝིཏུཾ. ཏཾ གཧེཏྭཱཔི ཐེརསྶ ཨོཀཱསཀརཎཏྠཾ ཨེཝམཱཧ. སངྒྷཱཊིཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ ཨེཀམནྟེ པཏིརཱུཔཊྛཱནེ པཉྙཏྟསྶ ཀཔྤིཡམཉྩསྶ ཨུཔརི ཨཏྠརིཏྭཱ.

༩-༡༠. ཀཐཱཝཏྠུསུཏྟདྭཡཝཎྞནཱ

༦༩-༧༠. ནཝམེ ཏིརཙྪཱནཀཐནྟི ཨནིཡྻཱནིཀཏྟཱ སགྒམོཀྑམགྒཱནཾ ཏིརཙྪཱནབྷཱུཏཾ ཀཐཾ. ཏཏྠ རཱཛཱནཾ ཨཱརབྦྷ ‘‘མཧཱསམྨཏོ མནྡྷཱཏཱ དྷམྨཱསོཀོ ¶ ཨེཝཾམཧཱནུབྷཱཝོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པཝཏྟཀཐཱ རཱཛཀཐཱ. ཨེས ནཡོ ཙོརཀཐཱདཱིསུ. ཏེསུ ‘‘ཨསུཀོ རཱཛཱ ཨབྷིརཱུཔོ དསྶནཱིཡོ’’ཏིཨཱདིནཱ གེཧསིཏཀཐཱཝ ཏིརཙྪཱནཀཐཱ ཧོཏི, ‘‘སོཔི ནཱམ ཨེཝཾམཧཱནུབྷཱཝོ ཁཡཾ གཏོ’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཱ པན ཀམྨཊྛཱནབྷཱཝེ ཏིཊྛཏི. ཙོརེསུཔི ‘‘མཱུལདེཝོ ཨེཝཾམཧཱནུབྷཱཝོ, མེགྷདེཝོ ཨེཝཾམཧཱནུབྷཱཝོ’’ཏི ཏེསཾ ཀམྨཾ པཊིཙྩ ‘‘ཨཧོ སཱུརཱ’’ཏི གེཧསིཏཀཐཱཝ ཏིརཙྪཱནཀཐཱ. ཡུདྡྷེསུཔི བྷཱརཏཡུདྡྷཱདཱིསུ ‘‘ཨསུཀེན ཨསུཀོ ཨེཝཾ མཱརིཏོ ཨེཝཾ ཝིདྡྷོ’’ཏི ཀམྨསྶཱདཝསེནེཝ ཀཐཱ ཏིརཙྪཱནཀཐཱ, ‘‘ཏེཔི ནཱམ ཁཡཾ གཏཱ’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཱ པན སབྦཏྠ ཀམྨཊྛཱནམེཝ ¶ ཧོཏི. ཨཔིཙ ཨནྣཱདཱིསུ ‘‘ཨེཝཾ ཝཎྞཝནྟཾ རསཝནྟཾ ཕསྶསམྤནྣཾ ཁཱདིམྷ བྷུཉྫིམྷ པིཝིམྷ པརིབྷུཉྫིམྷཱ’’ཏི ཀཱམརསསྶཱདཝསེན ཀཐེཏུཾ ན ཝཊྚཏི, སཱཏྠཀཾ པན ཀཏྭཱ ‘‘པུབྦེ ཨེཝཾ ཝཎྞཱདིསམྤནྣཾ ཨནྣཾ པཱནཾ ཝཏྠཾ ཡཱནཾ མཱལཾ གནྡྷཾ སཱིལཝནྟཱནཾ ཨདམྷ, ཙེཏིཡཾ པཱུཛིམྷཱ’’ཏི ཀཐེཏུཾ ཝཊྚཏི.

ཉཱཏིཀཐཱདཱིསུཔི ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཉཱཏཀཱ སཱུརཱ སམཏྠཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘པུབྦེ མཡཾ ཨེཝཾ ཝིཙིཏྲེཧི ཡཱནེཧི ཝིཙརིམྷཱ’’ཏི ཝཱ ཨསྶཱདཝསེན ཝཏྟུཾ ན ཝཊྚཏི ¶ , སཱཏྠཀཾ པན ཀཏྭཱ ‘‘ཏེཔི ནོ ཉཱཏཀཱ ཁཡཾ གཏཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘པུབྦེ མཡཾ ཨེཝརཱུཔཱ ཨུཔཱཧནཱ སངྒྷསྶ ཨདམྷཱ’’ཏི ཝཱ ཀཐེཏབྦཾ. གཱམཀཐཱཔི སུནིཝིཊྛདུནྣིཝིཊྛསུབྷིཀྑདུབྦྷིཀྑཱདིཝསེན ¶ ཝཱ ‘‘ཨསུཀགཱམཝཱསིནོ སཱུརཱ སམཏྠཱ’’ཏི ཝཱ ཨེཝཾ ཨསྶཱདཝསེནེཝ ན ཝཊྚཏི, སཱཏྠཀཾ པན ཀཏྭཱ ‘‘སདྡྷཱ པསནྣཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཁཡཝཡཾ གཏཱ’’ཏི ཝཱ ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི. ནིགམནགརཛནཔདཀཐཱསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨིཏྠིཀཐཱཔི ཝཎྞསཎྛཱནཱདཱིནི པཊིཙྩ ཨསྶཱདཝསེན ན ཝཊྚཏི, ‘‘སདྡྷཱ པསནྣཱ ཁཡཾ གཏཱ’’ཏི ཨེཝམེཝ ཝཊྚཏི. སཱུརཀཐཱཔི ‘‘ནནྡིམིཏྟོ ནཱམ ཡོདྷོ སཱུརོ ཨཧོསཱི’’ཏི ཨསྶཱདཝསེནེཝ ན ཝཊྚཏི, ‘‘སདྡྷོ ཨཧོསི ཁཡཾ གཏོ’’ཏི ཨེཝམེཝ ཝཊྚཏི. སུརཱཀཐནྟི པཱལི༹ཡཾ པན ཨནེཀཝིདྷཾ མཛྫཀཐཾ ཨསྶཱདཝསེན ཀཐེཏུཾ ན ཝཊྚཏི, ཨཱདཱིནཝཝསེནེཝ ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི. ཝིསིཁཱཀཐཱཔི ‘‘ཨསུཀཝིསིཁཱ སུནིཝིཊྛཱ དུནྣིཝིཊྛཱ སཱུརཱ སམཏྠཱ’’ཏི ཨསྶཱདཝསེནེཝ ན ཝཊྚཏི, ‘‘སདྡྷཱ པསནྣཱ ཁཡཾ གཏཱ’’ཏི ཝཊྚཏི. ཀུམྦྷཊྛཱནཀཐཱ ནཱམ ཀཱུཊཊྛཱནཀཐཱ ཨུདཀཏིཏྠཀཐཱ ཝུཙྩཏི (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡༧; མ. ནི. ཨཊྛ. ༢.༢༢༣; སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༣.༥.༡༠༨༠). ཀུམྦྷདཱསིཀཐཱ ཝཱ. སཱཔི ‘‘པཱསཱདིཀཱ ནཙྩིཏུཾ གཱཡིཏུཾ ཚེཀཱ’’ཏི ཨསྶཱདཝསེན ན ཝཊྚཏི, ‘‘སདྡྷཱ པསནྣཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེནེཝ ཝཊྚཏི.

པུབྦཔེཏཀཐཱ ནཱམ ཨཏཱིཏཉཱཏིཀཐཱ. ཏཏྠ ཝཏྟམཱནཉཱཏིཀཐཱསདིསོཝ ཝིནིཙྪཡོ. ནཱནཏྟཀཐཱ ནཱམ པུརིམཔཙྪིམཀཐཱཝིམུཏྟཱ ཨཝསེསཱ ནཱནཱསབྷཱཝཱ ཏིརཙྪཱནཀཐཱ. ལོཀཀྑཱཡིཀཱ ནཱམ ‘‘ཨཡཾ ལོཀོ ཀེན ནིམྨིཏོ? ཨསུཀེན ནཱམ ¶ ནིམྨིཏོ. ཀཱཀོ སེཏོ ཨཊྛཱིནཾ སེཏཏྟཱ, བལཱཀཱ རཏྟཱ ལོཧིཏསྶ རཏྟཏྟཱ’’ཏིཨེཝམཱདིཀཱ ལོཀཱཡཏཝིཏཎྜསལླཱཔཀཐཱ. སམུདྡཀྑཱཡིཀཱ ནཱམ ཀསྨཱ སམུདྡོ སཱགརོཏི. སཱགརདེཝེན ཁཏཏྟཱ ¶ སཱགརོ, ཁཏོ མེཏི ཧཏྠམུདྡཱཡ ནིཝེདིཏཏྟཱ སམུདྡོཏིཨེཝམཱདིཀཱ ནིརཏྠཀཱ སམུདྡཀྑཱཡནཀཐཱ. བྷཝོཏི ཝུདྡྷི, ཨབྷཝོཏི ཧཱནི. ཨིཏི བྷཝོ ཨིཏི ཨབྷཝོཏི ཡཾ ཝཱ ཏཾ ཝཱ ནིརཏྠཀཀཱརཎཾ ཝཏྭཱ པཝཏྟིཏཀཐཱ ཨིཏིབྷཝཱབྷཝཀཐཱ ནཱམ.

ཏེཛསཱ ཏེཛནྟི ཨཏྟནོ ཏེཛསཱ ཏེསཾ ཏེཛཾ. པརིཡཱདིཡེཡྻཱཐཱཏི ཁེཔེཏྭཱ གཧེཏྭཱ ཨབྷིབྷཝེཡྻཱཐ. ཏཏྲིདཾ ཝཏྠུ – ཨེཀོ པིཎྜཔཱཏིཀོ ¶ མཧཱཐེརཾ པུཙྪི – ‘‘བྷནྟེ, ཏེཛསཱ ཏེཛཾ པརིཡཱདིཡམཱནཱ བྷིཀྑཱུ ཀིཾ ཀརོནྟཱི’’ཏི. ཐེརོ ཨཱཧ – ཨཱཝུསོ, ཀིཉྩིདེཝ ཨཱཏཔེ ཋཔེཏྭཱ ཡཐཱ ཚཱཡཱ ཧེཊྛཱ ན ཨོཏརཏི, ཨུདྡྷཾཡེཝ གཙྪཏི ཏཐཱ ཀརོནྟི. དསམེ པཱསཾསཱནི ཋཱནཱནཱིཏི པསཾསཱཝཧཱནི ཀཱརཎཱནི. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

ཡམཀཝགྒོ དུཏིཡོ.

(༨) ༣. ཨཱཀངྑཝགྒོ

༡. ཨཱཀངྑསུཏྟཝཎྞནཱ

༧༡. ཏཏིཡསྶ པཋམེ སམྤནྣསཱིལཱཏི པརིཔུཎྞསཱིལཱ, སཱིལསམངྒིནོ ཝཱ ཧུཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠ དྭཱིཧི ཀཱརཎེཧི སམྤནྣསཱིལཏཱ ཧོཏི སཱིལཝིཔཏྟིཡཱ ཙ ¶ ཨཱདཱིནཝདསྶནེན, སཱིལསམྤཏྟིཡཱ ཙ ཨཱནིསཾསདསྶནེན. ཏདུབྷཡམྤི ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༩, ༢༡) ཝིཏྠཱརིཏཾ. ཏཏྠ ‘‘སམྤནྣསཱིལཱ’’ཏི ཨེཏྟཱཝཏཱ ཀིར བྷགཝཱ ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ ཨུདྡིསིཏྭཱ ‘‘པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཏཏྠ ཛེཊྛཀསཱིལཾ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ དསྶེསཱིཏི དཱིཔཝིཧཱརཝཱསཱི སུམནཏྠེརོ ཨཱཧ. ཨནྟེཝཱསིཀོ པནསྶ ཏེཔིཊཀཙཱུལ༹ནཱགཏྠེརོ ཨཱཧ – ཨུབྷཡཏྠཔི པཱཏིམོཀྑསཾཝརོཝ བྷགཝཏཱ ཝུཏྟོ. པཱཏིམོཀྑསཾཝརོཡེཝ ཧི སཱིལཾ, ཨིཏརཱནི པན ཏཱིཎི སཱིལནྟི ཝུཏྟཊྛཱནཾ ཨཏྠཱིཏི ཨནནུཛཱནནྟོ ཝཏྭཱ ཨཱཧ – ཨིནྡྲིཡསཾཝརོ ནཱམ ཚདྭཱརཱརཀྑཱམཏྟཀམེཝ, ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷི དྷམྨེན སམེན པཙྩཡུཔྤཏྟིམཏྟཀཾ, པཙྩཡསནྣིསྶིཏཾ པཊིལདྡྷཔཙྩཡེ ¶ ཨིདམཏྠནྟི པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པརིབྷུཉྫནམཏྟཀཾ. ནིཔྤརིཡཱཡེན པཱཏིམོཀྑསཾཝརོཝ སཱིལཾ. ཡསྶ སོ བྷིནྣོ, ཨཡཾ སཱིསཙྪིནྣོ ཝིཡ པུརིསོ ཧཏྠཔཱདེ སེསཱནི རཀྑིསྶཏཱིཏི ན ཝཏྟབྦོ. ཡསྶ པན སོ ཨརོགོ, ཨཡཾ ཨཙྪིནྣསཱིསོ ཝིཡ པུརིསོ ཛཱིཝིཏཾ སེསཱནི པུན པཱཀཏིཀཱནི ཀཱཏུཾ སཀྐོཏི. ཏསྨཱ ‘‘སམྤནྣསཱིལཱ’’ཏི ཨིམིནཱ པཱཏིམོཀྑསཾཝརཾ ཨུདྡིསིཏྭཱ ‘‘སམྤནྣཔཱཏིམོཀྑཱ’’ཏི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ ཝཏྭཱ ཏཾ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ དསྶེནྟོ པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏྟཱཏིཨཱདཱིནི ཝུཏྟཏྠཱནེཝ. ཨཱཀངྑེཡྻ ཙེཏི ¶ ཨིདཾ ཀསྨཱ ཨཱརདྡྷནྟི? སཱིལཱནིསཾསདསྶནཏྠཾ ¶ . སཙེཔི ཨཙིརཔབྦཛིཏཱནཾ ཝཱ དུཔྤཉྙཱནཾ ཝཱ ཨེཝམསྶ ‘‘བྷགཝཱ ‘སཱིལཾ པཱུརེཐ སཱིལཾ པཱུརེཐཱ’ཏི ཝདཏི, ཀོ ནུ ཁོ སཱིལཔཱུརཎེ ཨཱནིསཾསོ, ཀོ ཝིསེསོ, ཀཱ ཝཌྜྷཱི’’ཏི ཏེསཾ དས ཨཱནིསཾསེ དསྶེཏུཾ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཨཔྤེཝ ནཱམ ཨེཏཾ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡམནཱཔཏཱདིཨཱསཝཀྑཡཔརིཡོསཱནཾ ཨཱནིསཾསཾ སུཏྭཱཔི སཱིལཾ པརིཔཱུརེཡྻུ’’ནྟི.

ཏཏྠ ཨཱཀངྑེཡྻ ཙེཏི ཡདི ཨིཙྪེཡྻ. པིཡོ ཙསྶནྟི པིཡཙཀྑཱུཧི སམྤསྶིཏབྦོ, སིནེཧུཔྤཏྟིཡཱ པདཊྛཱནབྷཱུཏོ བྷཝེཡྻཾ. མནཱཔོཏི ཏེསཾ མནཝཌྜྷནཀོ, ཏེསཾ ཝཱ མནེན པཏྟབྦོ, མེཏྟཙིཏྟེན ཕརིཏབྦོཏི ཨཏྠོ. གརཱུཏི ཏེསཾ གརུཊྛཱནིཡོ པཱསཱཎཙྪཏྟསདིསོ. བྷཱཝནཱིཡོཏི ‘‘ཨདྡྷཱཡམཱཡསྨཱ ཛཱནཾ ཛཱནཱཏི པསྶཾ པསྶཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ སམྦྷཱཝནཱིཡོ. སཱིལེསྭེཝསྶ པརིཔཱུརཀཱརཱིཏི ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལེསུཡེཝ པརིཔཱུརཀཱརཱི ཨསྶ, ཨནཱུནེན ཨཱཀཱརེན སམནྣཱགཏོ བྷཝེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐམནུཡུཏྟོཏི ཨཏྟནོ ཙིཏྟསམཐེ ཡུཏྟོ. ཨནིརཱཀཏཛ྄ཛྷཱནོཏི བཧི ཨནཱིཧཊཛ྄ཛྷཱནོ, ཨཝིནཱསིཏཛ྄ཛྷཱནོ ཝཱ. ཝིཔསྶནཱཡཱཏི སཏྟཝིདྷཱཡ ཨནུཔསྶནཱཡ. བྲཱུཧེཏཱ སུཉྙཱགཱརཱནནྟི ཝཌྜྷེཏཱ སུཉྙཱགཱརཱནཾ. ཨེཏྠ ཙ སམཐཝིཔསྶནཱཝསེན ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ རཏྟིནྡིཝཾ སུཉྙཱགཱརཾ པཝིསིཏྭཱ ནིསཱིདམཱནོ བྷིཀྑུ ‘‘བྲཱུཧེཏཱ སུཉྙཱགཱརཱན’’ནྟི ཝེདིཏབྦོ. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ ¶ , ཝིཏྠཱརོ པན ཨིཙྪནྟེན མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡཊྛཀཐཱཡ (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༦༤ ཨཱདཡོ) ཨཱཀངྑེཡྻསུཏྟཝཎྞནཱཡ ཨོལོཀེཏབྦོ.

ལཱབྷཱིཏི ཨེཏྠ ན བྷགཝཱ ལཱབྷནིམིཏྟཾ སཱིལཱདིཔརིཔཱུརཎཾ ཀཐེཏི. བྷགཝཱ ཧི ‘‘གྷཱསེསནཾ ཚིནྣཀཐོ, ན ཝཱཙཾ པཡུཏཾ བྷཎེ’’ཏི (སུ. ནི. ༧༡༦) ཨེཝཾ སཱཝཀེ ཨོཝདཏི. སོ ཀཐཾ ལཱབྷནིམིཏྟཾ སཱིལཱདིཔརིཔཱུརཎཾ ཀཐེཡྻ. པུགྒལཛ྄ཛྷཱསཡཝསེན པནེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཡེསཉྷི ཨེཝཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡོ ¶ བྷཝེཡྻ ‘‘སཙེ མཡཾ ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི ན ཀིལམེཡྻཱམ, སཱིལཱནི པརིཔཱུརེཏུཾ སཀྐུཎེཡྻཱམཱ’’ཏི, ཏེསཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཝསེནེཝམཱཧ. ཨཔིཙ སརསཱནིསཾསོ ཨེས སཱིལསྶ ཡདིདཾ ཙཏྟཱརོ པཙྩཡཱ ནཱམ. ཏཐཱ ཧི པཎྜིཏམནུསྶཱ ཀོཊྛཱདཱིསུ ཋཔིཏཾ ནཱིཧརིཏྭཱ ཨཏྟནཱཔི ཨཔརིབྷུཉྫིཏྭཱ སཱིལཝནྟཱནཾ དེནྟཱིཏི སཱིལསྶ སརསཱནིསཾསདསྶནཏྠམྤེཏཾ ཝུཏྟཾ.

ཏཏིཡཝཱརེ ¶ ཡེསཱཧནྟི ཡེསཾ ཨཧཾ. ཏེསཾ ཏེ ཀཱརཱཏི ཏེསཾ དེཝཱནཾ ཝཱ མནུསྶཱནཾ ཝཱ ཏེ མཡི ཀཏཱ པཙྩཡདཱནཀཱརཱ. མཧཔྥལཱ ཧོནྟུ མཧཱནིསཾསཱཏི ལོཀིཡསུཁེན ཕལབྷཱུཏེན མཧཔྥལཱ, ལོཀུཏྟརེན མཧཱནིསཾསཱ. ཨུབྷཡཾ ཝཱ ཨེཏཾ ཨེཀཏྠམེཝ. སཱིལཱདིགུཎཡུཏྟསྶ ཧི ཀཊཙྪུབྷིཀྑཱཔི པཉྩརཏནམཏྟཱཡ བྷཱུམིཡཱ པཎྞསཱལཱཔི ཀཏྭཱ དིནྣཱ ཨནེཀཱནི ཀཔྤསཧསྶཱནི དུགྒཏིཝིནིཔཱཏཏོ རཀྑཏི, པརིཡོསཱནེ ཙ ཨམཏཱཡ དྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱནསྶ པཙྩཡོ ཧོཏི. ‘‘ཁཱིརོདནཾ ¶ ཨཧམདཱསི’’ནྟིཨཱདཱིནི (ཝི. ཝ. ༤༡༣) ཙེཏྠ ཝཏྠཱུནི. སཀལམེཝ ཝཱ པེཏཝཏྠུ ཝིམཱནཝཏྠུ ཙ སཱདྷཀཾ.

ཙཏུཏྠཝཱརེ པེཏཱཏི པེཙྩབྷཝཾ གཏཱ. ཉཱཏཱིཏི སསྶུསསུརཔཀྑིཀཱ. སཱལོཧིཏཱཏི ཨེཀལོཧིཏབདྡྷཱ པིཏིཔིཏཱམཧཱདཡོ. ཀཱལངྐཏཱཏི མཏཱ. ཏེསཾ ཏནྟི ཏེསཾ ཏཾ མཡི པསནྣཙིཏྟཾ, ཏཾ ཝཱ པསནྣེན ཙིཏྟེན ཨནུསྶརཎཾ. ཡསྶ ཧི བྷིཀྑུནོ ཀཱལཀཏོ པིཏཱ ཝཱ མཱཏཱ ཝཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཉཱཏཀཏྠེརོ སཱིལཝཱ ཀལྱཱཎདྷམྨོ’’ཏི པསནྣཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ ཏཾ བྷིཀྑུཾ ཨནུསྶརཏི, ཏསྶ སོ ཙིཏྟཔྤསཱདོཔི ཏཾ ཨནུསྶརཎམཏྟམྤི མཧཔྥལཾ མཧཱནིསཾསམེཝ ཧོཏི.

ཨརཏིརཏིསཧོཏི ནེཀྑམྨཔཊིཔཏྟིཡཱ ཨརཏིཡཱ ཀཱམགུཎེསུ རཏིཡཱ ཙ སཧོ ཨབྷིབྷཝིཏཱ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏཱ. བྷཡབྷེརཝསཧོཏི ཨེཏྠ བྷཡཾ ཙིཏྟུཏྲཱསོཔི ཨཱརམྨཎམྤི, བྷེརཝཾ ཨཱརམྨཎམེཝ.

༢. ཀཎྚཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༧༢. དུཏིཡེ ཨབྷིཉྙཱཏེཧཱིཏི གགནམཛ྄ཛྷེ པུཎྞཙནྡོ ཝིཡ སཱུརིཡོ ཝིཡ ཉཱཏེཧི པཱཀཊེཧི. པརཔུརཱཡཱཏི པརཾ ཝུཙྩཏི པཙྪིམབྷཱགོ, པུརཱཏི པུརིམབྷཱགོ, པུརཏོ དྷཱཝནྟེན པཙྪཏོ ¶ ཨནུབནྡྷནྟེན ཙ མཧཱཔརིཝཱརེནཱཏི ཨཏྠོ. ཀཎྚཀོཏི ཝིཛ྄ཛྷནཊྛེན ཀཎྚཀོ. ཝིསཱུཀདསྶནནྟི ཝིསཱུཀབྷཱུཏཾ དསྶནཾ. མཱཏུགཱམཱུཔཙཱརོཏི ¶ མཱཏུགཱམསྶ སམཱིཔཙཱརིཏཱ.

༣-༤. ཨིཊྛདྷམྨསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༧༣-༧༤. ཏཏིཡེ ¶ ཝཎྞོཏི སརཱིརཝཎྞོ. དྷམྨཱཏི ནཝ ལོཀུཏྟརདྷམྨཱ. ཙཏུཏྠེ ཨརིཡཱཡཱཏི ཨཔོཐུཛྫནིཀཱཡ, སཱིལཱདཱིཧི མིསྶཀཏྟཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. སཱརཱདཱཡཱི ཙ ཧོཏི ཝརདཱཡཱིཏི སཱརསྶ ཙ ཝརསྶ ཙ ཨཱདཱཡཀོ ཧོཏི. ཡོ ཀཱཡསྶ སཱརོ, ཡཉྩསྶ ཝརཾ, ཏཾ གཎྷཱཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༥. མིགསཱལཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༧༥. པཉྩམསྶ ཨཱདིམྷི ཏཱཝ ཡཾ ཝཏྟབྦཾ, ཏཾ ཚཀྐནིཔཱཏེ ཝུཏྟམེཝ. དུསྶཱིལོ ཧོཏཱིཏིཨཱདཱིསུ པན དུསྶཱིལོཏི ནིསྶཱིལོ. ཙེཏོཝིམུཏྟིནྟི ཕལསམཱདྷིཾ. པཉྙཱཝིམུཏྟིནྟི ཕལཉཱཎཾ. ནཔྤཛཱནཱཏཱིཏི ཨུགྒཧཔརིཔུཙྪཱཝསེན ན ཛཱནཱཏི. དུསྶཱིལྱཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨེཏྠ པཉྩ དུསྶཱིལྱཱནི ཏཱཝ སོཏཱཔཏྟིམགྒེན པཧཱིཡནྟི, དས ཨརཧཏྟམགྒེན. ཕལཀྑཎེ ཏཱནི པཧཱིནཱནི ནཱམ ཧོནྟི. ཕལཀྑཎཾ སནྡྷཱཡ ཨིདྷ ‘‘ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. པུཐུཛྫནསྶ སཱིལཾ པཉྩཧི ཀཱརཎེཧི བྷིཛྫཏི པཱརཱཛིཀཱཔཛྫནེན སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནེན ཏིཏྠིཡཔཀྑནྡནེན ཨརཧཏྟེན མརཎེནཱཏི. ཏཏྠ པུརིམཱ ཏཡོ བྷཱཝནཱཔརིཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ཙཏུཏྠོ ཝཌྜྷིཡཱ, པཉྩམོ ནེཝ ཧཱནཱཡ ན ཝཌྜྷིཡཱ. ཀཐཾ པནེཏཾ ཨརཧཏྟེན སཱིལཾ བྷིཛྫཏཱིཏི? པུཐུཛྫནསྶ ཧི སཱིལཾ ཨཙྩནྟཀུསལམེཝ ཧོཏི, ཨརཧཏྟམགྒོ ཙ ཀུསལཱཀུསལཀམྨཀྑཡཱཡ སཾཝཏྟཏཱིཏི ཨེཝཾ ཏེན ཏཾ བྷིཛྫཏི. སཝནེནཔི ¶ ཨཀཏཾ ཧོཏཱིཏི སོཏབྦཡུཏྟཀཾ ཨསྶུཏཾ ཧོཏི. བཱཧུསཙྩེནཔི ཨཀཏཾ ཧོཏཱིཏི ཨེཏྠ བཱཧུསཙྩནྟི ཝཱིརིཡཾ. ཝཱིརིཡེན ཀཏྟབྦཡུཏྟཀཾ ཨཀཏཾ ཧོཏི, ཏསྶ ཨཀཏཏྟཱ སགྒཏོཔི མགྒཏོཔི པརིཧཱཡཏི. དིཊྛིཡཱཔི ཨཔྤཊིཝིདྡྷཾ ཧོཏཱིཏི དིཊྛིཡཱ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏབྦཾ ཨཔྤཊིཝིདྡྷཾ ཧོཏི ཨཔཙྩཀྑཀཏཾ. སཱམཡིཀམྤི ཝིམུཏྟིཾ ན ལབྷཏཱིཏི ཀཱལཱནུཀཱལཾ དྷམྨསྶཝནཾ ནིསྶཱཡ པཱིཏིཔཱམོཛྫཾ ན ལབྷཏི. ཧཱནཱཡ པརེཏཱིཏི ཧཱནཱཡ པཝཏྟཏི.

ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏཱིཏི ‘‘སོཏཱཔཏྟིཕལཾ པཏྭཱ པཉྩཝིདྷཾ དུསྶཱིལྱཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི ཨུགྒཧཔརིཔུཙྪཱཝསེན ཛཱནཱཏི. ཏསྶ སཝནེནཔི ཀཏཾ ཧོཏཱིཏི སོཏབྦཡུཏྟཀཾ སུཏཾ ¶ ཧོཏི. བཱཧུསཙྩེནཔི ཀཏཾ ཧོཏཱིཏི ¶ ཝཱིརིཡེན ཀཏྟབྦཡུཏྟཀཾ ཨནྟམསོ དུབྦལཝིཔསྶནཱམཏྟཀམྤི ཀཏཾ ཧོཏི. དིཊྛིཡཱཔི སུཔྤཊིཝིདྡྷཾ ཧོཏཱིཏི ཨནྟམསོ ལོཀིཡཔཉྙཱཡཔི པཙྩཡཔཊིཝེདྷོ ཀཏོ ཧོཏི. ཨིམསྶ ཧི པུགྒལསྶ པཉྙཱ སཱིལཾ པརིདྷོཝཏི, སོ པཉྙཱཔརིདྷོཏེན ཝིསེསཾ པཱཔུཎཱཏི.

པམཱཎིཀཱཏི པུགྒལེསུ པམཱཎགྒཱཧཀཱ. པམིཎནྟཱིཏི པམེཏུཾ ཏུལེཏུཾ ཨརཧནྟི. ཨེཀོ ཧཱིནོཏི ཨེཀོ གུཎེཧི ཧཱིནོ. པཎཱིཏོཏི ཨེཀོ གུཎེཧི པཎཱིཏོ ཨུཏྟམོ. ཏཾ ཧཱིཏི ཏཾ པམཱཎཀརཎཾ. ཨབྷིཀྐནྟཏརོཏི སུནྡརཏརོ. པཎཱིཏཏརོཏི ཨུཏྟམཏརོ. དྷམྨསོཏོ ནིབྦཧཏཱིཏི སཱུརཾ ཧུཏྭཱ པཝཏྟམཱནཾ ཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ ནིབྦཧཏི, ཨརིཡབྷཱུམིཾ པཱཔེཏི. ཏདནྟརཾ ¶ ཀོ ཛཱནེཡྻཱཏི ཏཾ ཨེཝཾ ཀཱརཎཾ ཀོ ཛཱནེཡྻ. སཱིལཝཱ ཧོཏཱིཏི ལོཀིཡསཱིལེན སཱིལཝཱ ཧོཏི. ཡཏྠསྶ ཏཾ སཱིལནྟི ཨརཧཏྟཝིམུཏྟིཾ པཏྭཱ སཱིལཾ ཨཔརིསེསམྤི ནིརུཛ྄ཛྷཏི ནཱམ, ཏཏྠ ཡུཏྟི ཝུཏྟཱཡེཝ. ཨིཏོ པརེསུ དྭཱིསུ ཨངྒེསུ ཨནཱགཱམིཕལཾ ཝིམུཏྟི ནཱམ, པཉྩམེ ཨརཧཏྟམེཝ. སེསམེཏྠ ཝུཏྟནཡཱནུསཱརེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཚཊྛཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

༧. ཀཱཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༧༧. སཏྟམེ དྷཾསཱིཏི གུཎདྷཾསཀོ. ཀསྶཙི གུཎཾ ཨནཱདིཡིཏྭཱ ཧཏྠེནཔི གཧིཏོ ཏསྶ སཱིསེཔི ཝཙྩཾ ཀརོཏི. པགབྦྷོཏི པཱགབྦྷིཡེན སམནྣཱགཏོ. ཏིནྟིཎོཏི ཏིནྟིཎཾ ཝུཙྩཏི ཏཎྷཱ, ཏཱཡ སམནྣཱགཏོ, ཨཱསངྐཱབཧུལོ ཝཱ. ལུདྡོཏི དཱརུཎོ. ཨཀཱརུཎིཀོཏི ནིཀྐཱརུཎིཀོ. དུབྦལོཏི ཨབལོ ཨཔྤཐཱམོ. ཨོརཝིཏཱཏི ཨོརཝཡུཏྟོ ཨོརཝནྟོ ཙརཏི. ནེཙཡིཀོཏི ནིཙཡཀརོ.

༩. ཨཱགྷཱཏཝཏྠུསུཏྟཝཎྞནཱ

༧༩. ནཝམེ ཨཊྛཱནེཏི ཨཀཱརཎེ. སཙིཏྟཀཔཝཏྟིཡཉྷི ‘‘ཨནཏྠཾ མེ ཨཙརཱི’’ཏིཨཱདི ཀཱརཎཾ བྷཝེཡྻ, ཁཱཎུཔཧཊཱདཱིསུ ཏཾ ནཏྠི. ཏསྨཱ ཏཏྠ ཨཱགྷཱཏོ ཨཊྛཱནེ ཨཱགྷཱཏོ ནཱམ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

ཨཱཀངྑཝགྒོ ཏཏིཡོ.

(༩) ༤. ཐེརཝགྒོ

༡-༣. ཝཱཧནསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༨༡-༨༣. ཙཏུཏྠསྶ ¶ ¶ ¶ པཋམེ ཝིམརིཡཱདཱིཀཏེནཱཏི ཀིལེསམརིཡཱདཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཝིམརིཡཱདཾ ཀཏེན. དུཏིཡཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. ཏཏིཡེ ནོ ཙ པཡིརུཔཱསིཏཱཏི ན ཨུཔཊྛཱཏི.

༤. བྱཱཀརཎསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༤. ཙཏུཏྠེ ཛྷཱཡཱི སམཱཔཏྟིཀུསལོཏི ཛྷཱནེཧི ཙ སམྤནྣོ སམཱཔཏྟིཡཉྩ ཚེཀོ. ཨིརཱིཎནྟི ཏུཙྪབྷཱཝཾ. ཝིཙིནནྟི གུཎཝིཙིནཏཾ ནིགྒུཎབྷཱཝཾ. ཨཐ ཝཱ ཨིརཱིཎསངྑཱཏཾ ཨརཉྙཾ ཝིཙིནསངྑཱཏཾ མཧཱགཧནཉྩ ཨཱཔནྣོ ཝིཡ ཧོཏི. ཨནཡནྟི ཨཝཌྜྷིཾ. བྱསནནྟི ཝིནཱསཾ. ཨནཡབྱསནནྟི ཨཝཌྜྷིཝིནཱསཾ. ཀིཾ ནུ ཁོཏི ཀེན ཀཱརཎེན.

༥-༦. ཀཏྠཱིསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༨༥-༨༦. པཉྩམེ ཀཏྠཱི ཧོཏི ཝིཀཏྠཱིཏི ཀཏྠནསཱིལོ ཧོཏི ཝིཀཏྠནསཱིལོ, ཝིཝཊཾ ཀཏྭཱ ཀཐེཏི. ན སནྟཏཀཱརཱིཏི ན སཏཏཀཱརཱི. ཚཊྛེ ཨདྷིམཱནིཀོཏི ཨནདྷིགཏེ ཨདྷིགཏམཱནེན སམནྣཱགཏོ. ཨདྷིམཱནསཙྩོཏི ཨདྷིགཏམཱནམེཝ སཙྩཏོ ཝདཏི.

༧. ནཔྤིཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༧. སཏྟམེ ཨདྷིཀརཎིཀོ ཧོཏཱིཏི ཨདྷིཀརཎཀཱརཀོ ཧོཏི. ན པིཡཏཱཡཱཏི ན པིཡབྷཱཝཱཡ. ན གརུཏཱཡཱཏི ན གརུབྷཱཝཱཡ. ན ¶ སཱམཉྙཱཡཱཏི ན སམཎདྷམྨབྷཱཝཱཡ. ན ཨེཀཱིབྷཱཝཱཡཱཏི ན ནིརནྟརབྷཱཝཱཡ. དྷམྨཱནཾ ན ནིསཱམཀཛཱཏིཀོཏི ནཝནྣཾ ལོཀུཏྟརདྷམྨཱནཾ ན ནིསཱམནསབྷཱཝོ ན ཨུཔདྷཱརཎསབྷཱཝོ. ན པཊིསལླཱནོཏི ན པཊིསལླཱིནོ. སཱཋེཡྻཱནཱིཏི སཋབྷཱཝོ. ཀཱུཊེཡྻཱནཱིཏི ཀཱུཊབྷཱཝོ. ཛིམྷེཡྻཱནཱིཏི ན ཨུཛུབྷཱཝཱ. ཝངྐེཡྻཱནཱིཏི ཝངྐབྷཱཝཱ.

༨. ཨཀྐོསཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༨. ཨཊྛམེ ¶ ¶ ཨཀྐོསཀཔརིབྷཱསཀོ ཨརིཡཱུཔཝཱདཱི སབྲཧྨཙཱརིནནྟི ཨེཏྠ སབྲཧྨཙཱརིཔདཾ ཨཀྐོསཀཔརིབྷཱསཀཔདེཧི ཡོཛེཏབྦཾ ‘‘ཨཀྐོསཀོ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ, པརིབྷཱསཀོ སབྲཧྨཙཱརཱིན’’ནྟི. ཨརིཡཱནཾ པན གུཎེ ཚིནྡིསྶཱམཱིཏི ཨནྟིམཝཏྠུནཱ ཨུཔཝདནྟོ ཨརིཡཱུཔཝཱདཱི ནཱམ ཧོཏི. སདྡྷམྨསྶ ན ཝོདཱཡནྟཱིཏི སིཀྑཱཏྟཡསངྑཱཏཱ སཱསནསདྡྷམྨཱ ཨསྶ ཝོདཱནཾ ན གཙྪནྟི. རོགཱཏངྐནྟི ཨེཏྠ རོགོཝ ཀིཙྪཱཛཱིཝིཏབྷཱཝཀརཎེན ཨཱཏངྐོཏི ཝེདིཏབྦོ.

༩. ཀོཀཱལིཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༩. ནཝམེ ཀོཀཱལིཀོ བྷིཀྑུ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམཱིཏི ཀོཡཾ ཀོཀཱལིཀོ, ཀསྨཱ ཙ ཨུཔསངྐམི? ཨཡཾ ཀིར ཀོཀཱལིཀརཊྛེ ཀོཀཱལིཀནགརེ ཀོཀཱལིཀསེཊྛིསྶ པུཏྟོ པབྦཛིཏྭཱ པིཏརཱ ཀཱརིཏེ ཝིཧཱརེ ཝསཏི ཙཱུལ༹ཀོཀཱལིཀོཏི ནཱམེན, ན པན དེཝདཏྟསྶ སིསྶོ. སོ ཧི བྲཱཧྨཎཔུཏྟོ ¶ མཧཱཀོཀཱལིཀོ ནཱམ. བྷགཝཏི པན སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརནྟེ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ པཉྩམཏྟེཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ ཛནཔདཙཱརིཀཾ ཙརམཱནཱ ཨུཔཀཊྛཱཡ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཱཡ ཝིཝེཀཝཱསཾ ཝསིཏུཀཱམཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨུཡྻོཛེཏྭཱ ཨཏྟནོ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཏསྨིཾ ཛནཔདེ ཏཾ ནགརཾ པཏྭཱ ཝིཧཱརཾ ཨགམིཾསུ. ཏཏྠ ནེསཾ ཀོཀཱལིཀོ ཝཏྟཾ ཨཀཱསི. ཏེཔི ཏེན སདྡྷིཾ སམྨོདིཏྭཱ, ‘‘ཨཱཝུསོ, མཡཾ ཨིདྷ ཏེམཱསཾ ཝསིསྶཱམ, མཱ ནོ ཀསྶཙི ཨཱརོཙེསཱི’’ཏི པཊིཉྙཾ གཧེཏྭཱ ཝསིཾསུ. ཝསིཏྭཱ པཝཱརཎཱདིཝསེ པཝཱརེཏྭཱ ‘‘གཙྪཱམ མཡཾ, ཨཱཝུསོ’’ཏི ཀོཀཱལིཀཾ ཨཱཔུཙྪིཾསུ. ཀོཀཱལིཀོ ‘‘ཨཛྫ, ཨཱཝུསོ, ཨེཀདིཝསཾ ཝསིཏྭཱ སྭེ གམིསྶཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ དུཏིཡདིཝསེ ནགརཾ པཝིསིཏྭཱ མནུསྶེ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཏུམྷེ དྭེ ཨགྒསཱཝཀེ ཨིདྷ ཨཱགནྟྭཱ ཝསམཱནེཔི ན ཛཱནཱཐ, ན ཏེ ཀོཙི པཙྩཡེནཔི ནིམནྟེཏཱི’’ཏི. ནགརཝཱསིནོ ‘‘ཀཧཾ, བྷནྟེ, ཐེརཱ, ཀསྨཱ ནོ ནཱརོཙཡིཏྠཱ’’ཏི? ཀིཾ, ཨཱཝུསོ, ཨཱརོཙིཏེན, ཀིཾ ན པསྶཐ དྭེ བྷིཀྑཱུ ཐེརཱསནེ ནིསཱིདནྟེ, ཨེཏེ ཨགྒསཱཝཀཱཏི. ཏེ ཁིཔྤཾ སནྣིཔཏིཏྭཱ སཔྤིཕཱཎིཏཱདཱིནི ཙེཝ ཙཱིཝརདུསྶཱནི ཙ སཾཧརིཾསུ.

ཀོཀཱལིཀོ ¶ ཙིནྟེསི – ‘‘པརམཔྤིཙྪཱ ཨགྒསཱཝཀཱ པཡུཏྟཝཱཙཱཡ ཨུཔྤནྣལཱབྷཾ ན སཱདིཡིསྶནྟི, ཨསཱདིཡནྟཱ ‘ཨཱཝཱསིཀསྶ དེཐཱ’ཏི ཝཀྑནྟཱི’’ཏི ཏཾ ལཱབྷཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ ཐེརཱནཾ ¶ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. ཐེརཱ དིསྭཱཝ ‘‘ཨིམེ པཙྩཡཱ ནེཝ ཨམྷཱཀཾ, ན ཀོཀཱལིཀསྶ ཀཔྤནྟཱི’’ཏི པཊིཀྑིཔིཏྭཱ པཀྐམིཾསུ. ཀོཀཱལིཀོ ‘‘ཀཐཉྷི ནཱམ སཡཾ ཨགྒཎྷནྟཱ མཡ྄ཧམྤི ཨདཱཔེཏྭཱ པཀྐམིསྶནྟཱི’’ཏི ཨཱགྷཱཏཾ ཨུཔྤཱདེསི ¶ . ཏེཔི བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ པུན ཨཏྟནོ པརིསཾ ཨཱདཱཡ ཛནཔདཙཱརིཀཾ ཙརནྟཱ ཨནུཔུབྦེན ཏསྨིཾ རཊྛེ ཏམེཝ ནགརཾ པཙྩཱགམིཾསུ. ནཱགརཱ ཐེརེ སཉྫཱནིཏྭཱ སཧ པརིཀྑཱརེཧི དཱནཾ སཛྫེཏྭཱ ནགརམཛ྄ཛྷེ མཎྜཔཾ ཀཏྭཱ དཱནཾ ཨདཾསུ, ཐེརཱནཉྩ པརིཀྑཱརེ ཨུཔནཱམེསུཾ. ཐེརཱ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ནིཡྻཱདཡིཾསུ. ཏཾ དིསྭཱ ཀོཀཱལིཀོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམེ པུབྦེ ཨཔྤིཙྪཱ ཨཧེསུཾ, ཨིདཱནི པཱཔིཙྪཱ ཛཱཏཱ, པུབྦེཔི ཨཔྤིཙྪསནྟུཊྛཔཝིཝིཏྟསདིསཱཝ མཉྙེ’’ཏི ཐེརེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ, ‘‘ཨཱཝུསོ, ཏུམྷེ པུབྦེ ཨཔྤིཙྪཱ ཝིཡ, ཨིདཱནི པན པཱཔབྷིཀྑཱུ ཛཱཏཏྠཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘མཱུལཊྛཱནེཡེཝ ནེསཾ པཏིཊྛཾ བྷིནྡིསྶཱམཱི’’ཏི ཏརམཱནརཱུཔོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི. ཨཡམེས ཀོཀཱལིཀོ, ཨིམིནཱ ཙ ཀཱརཎེན ཨུཔསངྐམཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

བྷགཝཱ ཏཾ ཏུརིཏཏུརིཏཾ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱཝ ཨཱཝཛྫེནྟོ ཨཉྙཱསི ‘‘ཨཡཾ ཨགྒསཱཝཀེ ཨཀྐོསིཏུཀཱམོ ཨཱགཏོ, སཀྐཱ ནུ ཁོ པཊིསེདྷེཏུ’’ནྟི. ཏཏོ ‘‘ན སཀྐཱ པཊིསེདྷེཏུཾ, ཐེརེསུ ཨཔརཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨཱགཏོ, ཨེཀཾསེན པན པདུམནིརཡེ ནིབྦཏྟིསྶཏཱི’’ཏི དིསྭཱ ‘‘སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནེཔི ནཱམ གརཧནྟཾ སུཏྭཱ ན ནིསེདྷེཏཱི’’ཏི ཝཱདམོཙནཏྠཾ ཨརིཡཱུཔཝཱདསྶ ཙ མཧཱསཱཝཛྫབྷཱཝདསྶནཏྠཾ མཱ ཧེཝནྟི ཏིཀྑཏྟུཾ པཊིསེདྷེསི. ཏཏྠ མཱ ཧེཝནྟི མཱ ཨེཝཾ ཨབྷཎི. སདྡྷཱཡིཀོཏི སདྡྷཱཡ ཨཱགམཀརོ པསཱདཱཝཧོ, སདྡྷཱཏབྦཝཙནོ ཝཱ. པཙྩཡིཀོཏི པཏྟིཡཱཡིཏབྦཝཙནོ.

པཀྐཱམཱིཏི ¶ ཀམྨཱནུབྷཱཝེན ཙོདིཡམཱནོ པཀྐཱམི. ཨོཀཱསཀཏཉྷི ཀམྨཾ ན སཀྐཱ པཊིབཱཧིཏུཾ. ཨཙིརཔཀྐནྟསྶཱཏི པཀྐནྟསྶ སཏོ ནཙིརེནེཝ. སབྦོ ཀཱཡོ ཕུཊོ ཨཧོསཱིཏི ཀེསགྒམཏྟམྤི ཨོཀཱསཾ ཨཝཛྫེཏྭཱ སཀལསརཱིརཾ ཨཊྛཱིནི བྷིནྡིཏྭཱ ཨུགྒཏཱཧི པཱིལ༹ཀཱཧི ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊཾ ¶ ཨཧོསི. ཡསྨཱ པན བུདྡྷཱནུབྷཱཝེན ཏཐཱརཱུཔཾ ཀམྨཾ བུདྡྷཱནཾ སམྨུཁཱིབྷཱཝེ ཝིཔཱཀཾ དཱཏུཾ ན སཀྐོཏི, དསྶནཱུཔཙཱརེ ཝིཛཧིཏམཏྟེ དེཏི, ཏསྨཱ ཏསྶ ཨཙིརཔཀྐནྟསྶ པཱིལ༹ཀཱ ཨུཊྛཧིཾསུ. ཀལཱཡམཏྟིཡོཏི ཙཎཀམཏྟིཡོ. བེལུཝསལཱཊུཀམཏྟིཡོཏི ཏརུཎབེལུཝམཏྟིཡོ. པབྷིཛྫིཾསཱུཏི བྷིཛྫིཾསུ. ཏཱསུ བྷིནྣཱསུ སཀལསརཱིརཾ པནསཔཀྐཾ ཝིཡ ཨཧོསི. སོ པཀྐེན གཏྟེན ཛེཏཝནདྭཱརཀོཊྛཀེ ཝིསགིལིཏོ མཙྪོ ཝིཡ ཀདལིཔཏྟེསུ ནིཔཛྫི. ཨཐ དྷམྨསྶཝནཏྠཾ ཨཱགཏཱགཏཱ ¶ མནུསྶཱ ‘‘དྷི ཀོཀཱལིཀ, དྷི ཀོཀཱལིཀ, ཨཡུཏྟམཀཱསི, ཨཏྟནོཡེཝ མུཁཾ ནིསྶཱཡ ཨནཡབྱསནཾ པཏྟོསཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཏེསཾ སདྡཾ སུཏྭཱ ཨཱརཀྑདེཝཏཱ དྷིཀྐཱརམཀཾསུ, ཨཱརཀྑདེཝཏཱནཾ ཨཱཀཱསདེཝཏཱཏི ཨིམིནཱ ཨུཔཱཡེན ཡཱཝ ཨཀནིཊྛབྷཝནཱ ཨེཀདྷིཀྐཱརོ ཨུདཔཱདི.

ཏུརཱུཏི ཀོཀཱལིཀསྶ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ཏུརུཏྠེརོ ནཱམ ཨནཱགཱམིཕལཾ ཝཏྭཱ བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟོ. སོ བྷུམྨཊྛདེཝཏཱ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཨཡུཏྟཾ ཀོཀཱལིཀེན ཀཏཾ ཨགྒསཱཝཀེ ཨནྟིམཝཏྠུནཱ ཨབྦྷཱཙིཀྑནྟེནཱ’’ཏི པརམྤརཱཡ བྲཧྨལོཀསམྤཏྟཾ ¶ ཏཾ སདྡཾ སུཏྭཱ ‘‘མཱ མཡ྄ཧཾ པསྶནྟསྶེཝ ཝརཱཀོ ནསྶི, ཨོཝདིསྶཱམི ནཾ ཐེརེསུ ཙིཏྟཔྤསཱདཏྠཱཡཱ’’ཏི ཨཱགནྟྭཱ ཏསྶ པུརཏོ ཨཊྛཱསི. ཏཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཏུརཱུ པཙྩེཀབྲཧྨཱ’’ཏི. པེསལཱཏི པིཡསཱིལཱ. ཀོསི ཏྭཾ, ཨཱཝུསོཏི ནིསིནྣཀོཝ ཀབརཀྑཱིནི ཨུམྨཱིལེཏྭཱ ཨེཝམཱཧ. པསྶ ཡཱཝཉྩ ཏེ ཨིདཾ ཨཔརདྡྷཏི ཡཏྟཀཾ ཏཡཱ ཨཔརདྡྷཾ, ཨཏྟནོ ནལཱཊེ མཧཱགཎྜཾ ཨཔསྶནྟོ སཱསཔམཏྟཱཡ པཱིལ༹ཀཱཡ མཾ ཙོདེཏབྦཾ མཉྙསཱིཏི ཨཱཧ.

ཨཐ ནཾ ‘‘ཨདིཊྛིཔྤཏྟོ ཨཡཾ ཀོཀཱལིཀོ, གིལིཏཝིསོ ཝིཡ ན ཀསྶཙི ཝཙནཾ ན ཀརིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ པུརིསསྶ ཧཱིཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཀུཋཱརཱིཏི ཀུཋཱརིསདིསཱ ཕརུསཝཱཙཱ. ཚིནྡཏཱིཏི ཀུསལམཱུལསངྑཱཏེ མཱུལེཡེཝ ནིཀནྟཏི. ནིནྡིཡནྟི ནིནྡིཏབྦཾ དུསྶཱིལཔུགྒལཾ. པསཾསཏཱིཏི ཨུཏྟམཏྠེ སམྦྷཱཝེཏྭཱ ཁཱིཎཱསཝོཏི ཝདཏི. ཏཾ ཝཱ ནིནྡཏི ཡོ པསཾསིཡོཏི ཡོ ཝཱ པསཾསིཏབྦོ ཁཱིཎཱསཝོ, ཏཾ ཨནྟིམཝཏྠུནཱ ཙོདེནྟོ ‘‘དུསྶཱིལོ ཨཡ’’ནྟི ཝདཏི. ཝིཙིནཱཏི མུཁེན སོ ཀལིནྟི སོ ཏཾ ཨཔརཱདྷཾ ¶ མུཁེན ཝིཙིནཱཏི ནཱམ. ཀལིནཱ ¶ ཏེནཱཏི ཏེན ཨཔརཱདྷེན སུཁཾ ན ཝིནྡཏི. ནིནྡིཡཔསཾསཱཡ ཧི པསཾསིཡནིནྡཱཡ ཙ སམཀོཝ ཝིཔཱཀོ.

སབྦསྶཱཔི སཧཱཔི ཨཏྟནཱཏི སབྦེན སཀེན དྷནེནཔི ཨཏྟནཱཔི སདྡྷིཾ ཡོ ཨཀྑེསུ དྷནཔརཱཛཡོ ནཱམ, ཨཡཾ ཨཔྤམཏྟཀོ ཨཔརཱདྷོ. ཡོ སུགཏེསཱུཏི ཡོ པན སམྨགྒཏེསུ པུགྒལེསུ ཙིཏྟཾ དཱུསེཡྻ, ཨཡཾ ཙིཏྟཔདོསོཝ ཏཏོ ཀལིཏོ མཧནྟཏརོ ཀལི.

ཨིདཱནི ཏསྶ མཧནྟཏརབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ སཏཾ སཧསྶཱནནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སཏཾ སཧསྶཱནནྟི ¶ ནིརབྦུདགཎནཱཡ སཏསཧསྶཉྩ. ཚཏྟིཾསཏཱིཏི ཨཔརཱནི ཚཏྟིཾསཏི ནིརབྦུདཱནི. པཉྩ ཙཱཏི ཨབྦུདགཎནཱཡ པཉྩ ཨབྦུདཱནི. ཡམརིཡགརཧཱིཏི ཡཾ ཨརིཡེ གརཧནྟོ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫཏི, ཏཏྠ ཨེཏྟཀཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎནྟི ཨཏྠོ.

ཀཱལམཀཱསཱིཏི ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡེ པཀྐནྟེ ཀཱལཾ ཨཀཱསི. པདུམནིརཡནྟི པཱཊིཡེཀྐོ པདུམནིརཡོ ནཱམ ནཏྠི, ཨཝཱིཙིམཧཱནིརཡསྨིཾཡེཝ པན པདུམགཎནཱཡ པཙྩིཏབྦེ ཨེཀསྨིཾ ཋཱནེ ནིབྦཏྟི.

ཝཱིསཏིཁཱརིཀོཏི མཱགདྷཀེན པཏྠེན ཙཏྟཱརོ པཏྠཱ, ཀོསལརཊྛེ ཨེཀོ པཏྠོ ཧོཏི. ཏེན པཏྠེན ཙཏྟཱརོ པཏྠཱ ཨཱལ༹ྷཀཾ ¶ , ཙཏྟཱརི ཨཱལ༹ྷཀཱནི དོཎཾ, ཙཏུདོཎཱ མཱནིཀཱ, ཙཏུམཱནིཀཱ ཁཱརཱི, ཏཱཡ ཁཱརིཡཱ ཝཱིསཏིཁཱརིཀོ. ཏིལཝཱཧོཏི མཱགདྷཀཱནཾ སུཁུམཏིལཱནཾ ཏིལསཀཊཾ. ཨབྦུདོ ནིརཡོཏི ཨབྦུདོ ནཱམ པཱཊིཡེཀྐོ ནིརཡོ ནཏྠི, ཨཝཱིཙིམྷིཡེཝ པན ཨབྦུདགཎནཱཡ པཙྩིཏབྦཊྛཱནསྶེཏཾ ནཱམཾ. ནིརབྦུདཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཝསྶགཎནཱཔི པནེཏྠ ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – ཡཐེཝ ཧི སཏཾ སཏསཧསྶཱནི ཀོཊི ཧོཏི, ཨེཝཾ སཏཾ སཏསཧསྶཀོཊིཡོ པཀོཊི ནཱམ ཧོཏི, སཏཾ སཏསཧསྶཔཀོཊིཡོ ཀོཊིཔཀོཊི ནཱམ, སཏཾ སཏསཧསྶཀོཊིཔཀོཊིཡོ ནཧུཏཾ, སཏཾ སཏསཧསྶནཧུཏཱནི ནིནྣཧུཏཾ, སཏཾ སཏསཧསྶནིནྣཧུཏཱནི ཨེཀཾ ཨབྦུདཾ, ཏཏོ ཝཱིསཏིགུཎཾ ནིརབྦུདཾ, ཨེས ནཡོ སབྦཏྠཱཏི. དསམཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

ཐེརཝགྒོ ཙཏུཏྠོ.

(༡༠) ༥. ཨུཔཱལིཝགྒོ

༡-༢. ཀཱམབྷོགཱིསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༩༡-༩༢. པཉྩམསྶ ¶ ¶ པཋམེ སཱཧསེནཱཏི སཱཧསིཡཀམྨེན. དུཏིཡེ བྷཡཱནཱིཏི ཙིཏྟུཏྲཱསབྷཡཱནི. ཝེརཱནཱིཏི ཨཀུསལཝེརཔུགྒལཝེརཱནི. ཨརིཡོ ཙསྶ ཉཱཡོཏི སཧ ཝིཔསྶནཱཡ མགྒོ. ཨིཏི ཨིམསྨིཾ སཏི ཨིདཾ ཧོཏཱིཏི ཨེཝཾ ཨིམསྨིཾ ཨཝིཛྫཱདིཀེ ཀཱརཎེ སཏི ཨིདཾ སངྑཱརཱདིཀཾ ཕལཾ ཧོཏི. ཨིམསྶུཔྤཱདཱ ཨིདཾ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཡོ ཡསྶ སཧཛཱཏཔཙྩཡོ ཧོཏི, ཏསྶ ཨུཔྤཱདཱ ཨིཏརཾ ཨུཔྤཛྫཏི ནཱམ. ཨིམསྨིཾ ཨསཏཱིཏི ཨཝིཛྫཱདིཀེ ཀཱརཎེ ཨསཏི སངྑཱརཱདིཀཾ ཕལཾ ན ཧོཏི. ཨིམསྶ ¶ ནིརོདྷཱཏི ཀཱརཎསྶ ཨཔྤཝཏྟིཡཱ ཕལསྶ ཨཔྤཝཏྟི ཧོཏི.

༣. ཀིཾདིཊྛིཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༩༣. ཏཏིཡེ སཎྛཱཔེསུནྟི ཨིརིཡཱཔཐམྤི ཝཙནཔཐམྤི སཎྛཱཔེསུཾ. ཨཔྤསདྡཝིནཱིཏཱཏི ཨཔྤསདྡེན མཏྟབྷཱཎིནཱ སཏྠཱརཱ ཝིནཱིཏཱ. པརཏོགྷོསཔཙྩཡཱ ཝཱཏི པརསྶ ཝཱ ཝཙནཀཱརཎཱ. ཙེཏཡིཏཱཏི པཀཔྤིཏཱ. མངྐུབྷཱུཏཱཏི དོམནསྶཔྤཏྟཱ ནིཏྟེཛཱ. པཏྟཀྑནྡྷཱཏི པཏིཏཀྑནྡྷཱ. སཧདྷམྨེནཱཏི སཧེཏུཀེན ཀཱརཎེན ཝཙནེན.

༤. ཝཛྫིཡམཱཧིཏསུཏྟཝཎྞནཱ

༩༤. ཙཏུཏྠེ ཝཛྫིཡམཱཧིཏོཏི ཨེཝཾནཱམཀོ. སབྦཾ ཏཔནྟི སབྦམེཝ དུཀྐརཀཱརིཀཾ. སབྦཾ ཏཔསྶིནྟི སབྦཾ ཏཔནིསྶིཏཀཾ. ལཱུཁཱཛཱིཝིནྟི དུཀྐརཀཱརིཀཛཱིཝིཀཱནུཡོགཾ ཨནུཡུཏྟཾ. གཱརཡ྄ཧནྟི གརཧིཏབྦཡུཏྟཀཾ. པསཾསིཡནྟི པསཾསིཏབྦཡུཏྟཀཾ. ཝེནཡིཀོཏི སཡཾ ཨཝིནཱིཏོ ཨཉྙེཧི ཝིནེཏབྦོ. ཨཔཉྙཏྟིཀོཏི ན ཀིཉྩི པཉྙཱཔེཏུཾ སཀྐོཏི. ཨཐ ཝཱ ཝེནཡིཀོཏི སཏྟཝིནཱསཀོ. ཨཔཉྙཏྟིཀོཏི ཨཔཙྩཀྑཾ ནིབྦཱནཾ པཉྙཱཔེཏི, སཡཾཀཏཱདཱིསུ ཀིཉྩི པཉྙཱཔེཏུཾ ན སཀྐོཏི. ན སོ བྷགཝཱ ཝེནཡིཀོཏི སོ བྷགཝཱ ཨེཝཾ ཡཱཐཱཝཏོ ཉཏྭཱ ¶ ཀུསལཱཀུསལཾ ¶ པཉྙཱཔེནྟོ ན ཨཉྙེན ཝིནེཏབྦོ ན ཨཉྙསིཀྑིཏོ. ཡེ ཙ དྷམྨེ ཨུཔཱདཱཡ སཏྟོ པཉྙཱཔིཡཏི, ཏེསཾ པཉྙཱཔནཏོ ན སཏྟཝིནཱསཀོ, སུཝིནཱིཏོ སུསིཀྑིཏོ སཏྟཝིནཱཡཀོཏི ཨཏྠོ. ཏསྶ ཙ པཉྙཏྟིཡོ ¶ སཔཉྙཏྟིཡོཡེཝཱཏི དསྶེཏི. ཝིམུཏྟིཾ ཝིམུཙྩཏོ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱཏི མིཙྪཱདིཊྛིསངྑཱཏཾ ཙིཏྟསྶ ཨདྷིམུཏྟིཾ ཨདྷིམུཙྩཏོ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཝཌྜྷནྟི ནཱམ, ཏཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ. སཱསནེ པན ཙིཏྟསྶ ཝིམུཏྟིསངྑཱཏོ ཝིམུཏྟི ཀུསལཱནཾཡེཝ པཙྩཡོ ཧོཏི.

༥. ཨུཏྟིཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༩༥. པཉྩམེ ཏུཎྷཱི ཨཧོསཱིཏི སཏྟཱུཔལདྡྷིཡཾ ཋཏྭཱ ཨཔུཙྪཾ པུཙྪཏཱིཏི ཏུཎྷཱི ཨཧོསི. སབྦསཱམུཀྐཾསིཀཾ ཝཏ མེཏི མཡཱ སབྦཔུཙྪཱནཾ ཨུཏྟམཔུཙྪཾ པུཙྪིཏོ སམཎོ གོཏམོ སཾསཱདེཏི ནོ ཝིསྶཛྫེཏི, ནཱུན ན ཝིསཧཏི ན སཀྐོཏི ཝིསྶཛྫེཏུནྟི ཨེཝཾ པཱཔིཀཾ དིཊྛིཾ མཱ པཊིལབྷཱིཏི. ཏདསྶཱཏི ཏཾ ཨེཝཾ ཨུཔྤནྣཾ དིཊྛིགཏཾ བྷཝེཡྻ. པཙྩནྟིམནྟི ཡསྨཱ མཛ྄ཛྷིམདེསེ ནགརསྶ ཨུདྡྷཱཔཱདཱིནི ཐིརཱནི ཝཱ ཧོནྟུ དུབྦལཱནི ཝཱ, སབྦསོ ཝཱ པན མཱ ཧོནྟུ, ཙོརཱསངྐཱ ན ཧོཏི. ཏསྨཱ ཏཾ ཨགྒཧེཏྭཱ ‘‘པཙྩནྟིམཾ ནགར’’ནྟི ཨཱཧ. དལ༹ྷུདྡྷཱཔནྟི ¶ ཐིརཔཱཀཱརཔཱདཾ. དལ༹ྷཔཱཀཱརཏོརཎནྟི ཐིརཔཱཀཱརཉྩེཝ ཐིརཔིཊྛིསངྒྷཱཊཉྩ. ཨེཀདྭཱརནྟི ཀསྨཱ ཨཱཧ? བཧུདྭཱརསྨིཉྷི ནགརེ བཧཱུཧི པཎྜིཏདོཝཱརིཀེཧི བྷཝིཏབྦཾ, ཨེཀདྭཱརེ ཨེཀོཝ ཝཊྚཏི. ཏཐཱགཏསྶ ཙ པཉྙཱཡ ཨཉྙོ སདིསོ ནཏྠི. ཏསྨཱ སཏྠུ པཎྜིཏབྷཱཝསྶ ཨོཔམྨཏྠཾ ཨེཀཾཡེཝ དོཝཱརིཀཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨེཀདྭཱར’’ནྟི ཨཱཧ. པཎྜིཏོཏི པཎྜིཙྩེན སམནྣཱགཏོ. བྱཏྟོཏི ཝེཡྻཏྟིཡེན སམནྣཱགཏོ. མེདྷཱཝཱིཏི ཋཱནུཔྤཏྟིཡཔཉྙཱསངྑཱཏཱཡ མེདྷཱཡ སམནྣཱགཏོ. ཨནུཔརིཡཱཡཔཐནྟི ཨནུཔརིཡཱཡནཱམཀཾ མགྒཾ. པཱཀཱརསནྡྷིནྟི དྭིནྣཾ ཨིཊྛཀཱནཾ ཨཔགཏཊྛཱནཾ. པཱཀཱརཝིཝརནྟི པཱཀཱརསྶ ཚིནྣཊྛཱནཾ. ཏདེཝེཏཾ པཉྷནྟི ཏཾཡེཝ ‘‘སསྶཏོ ལོཀོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པུཊྛཾ ཋཔནཱིཡཔཉྷཾ པུནཔི པུཙྪི. སབྦོ ཙ ཏེན ལོཀོཏི སཏྟཱུཔལདྡྷིཡཾཡེཝ ཋཏྭཱ ཨཉྙེནཱཀཱརེན པུཙྪཏཱིཏི དསྶེཏི.

༦. ཀོཀནུདསུཏྟཝཎྞནཱ

༩༦. ཚཊྛེ པུབྦཱཔཡམཱནོཏི པུབྦསདིསཱནི ནིརུདཀཱནི ཀུརུམཱནོ. ཀྭེཏྠ, ཨཱཝུསོཏི ཀོ ¶ ཨེཏྠ, ཨཱཝུསོ. ཡཱཝཏཱ, ཨཱཝུསོ, དིཊྛཱིཏི ¶ ཡཏྟིཀཱ དྭཱསཊྛིཝིདྷཱཔི དིཊྛི ནཱམ ཨཏྠི. ཡཱཝཏཱ དིཊྛིཊྛཱནནྟི ‘‘ཁནྡྷཱཔི དིཊྛིཊྛཱནཾ, ཨཝིཛྫཱཔི, ཕསྶོཔི, སཉྙཱཔི, ཝིཏཀྐོཔི ཨཡོནིསོམནསིཀཱརོཔི, པཱཔམིཏྟོཔི ¶ , པརཏོགྷོསོཔི དིཊྛིཊྛཱན’’ནྟི ཨེཝཾ ཡཏྟཀཾ ཨཊྛཝིདྷམྤི དིཊྛིཊྛཱནཾ དིཊྛིཀཱརཎཾ ནཱམ ཨཏྠི. དིཊྛཱདྷིཊྛཱནནྟི དིཊྛཱིནཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ, ཨདྷིཋཏྭཱ ཨདྷིབྷཝིཏྭཱ པཝཏྟཱཡ དིཊྛིཡཱ ཨེཏཾ ནཱམཾ. དིཊྛིཔརིཡུཊྛཱནནྟི ‘‘ཀཏམཱནི ཨཊྛཱརས དིཊྛིཔརིཡུཊྛཱནཱནི? ཡཱ དིཊྛི དིཊྛིགཏཾ དིཊྛིགཧནཾ དིཊྛིཀནྟཱརཾ དིཊྛིཝིསཱུཀཾ དིཊྛིཝིཔྥནྡིཏཾ དིཊྛིསཾཡོཛནཾ དིཊྛིསལླཾ དིཊྛིསམྦཱདྷོ དིཊྛིཔལིབོདྷོ དིཊྛིབནྡྷནཾ དིཊྛིཔཔཱཏོ དིཊྛཱནུསཡོ དིཊྛིསནྟཱཔོ དིཊྛིཔརིལཱ༹ཧོ དིཊྛིགནྠོ དིཊྛུཔཱདཱནཾ དིཊྛཱབྷིནིཝེསོ དིཊྛིཔརཱམཱསོ. ཨིམཱནི ཨཊྛཱརས དིཊྛིཔརིཡུཊྛཱནཱནཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ དིཊྛིཔརིཡུཊྛཱནཾ. སམུཊྛཱནནྟི དིཊྛིཊྛཱནསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཁནྡྷཱ པཙྩཡོ དིཊྛཱིནཾ ཨུཔཱདཱཡ སམུཊྛཱནཊྛེནཱ’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༢༤) སབྦཾ ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ. སོཏཱཔཏྟིམགྒོ པན དིཊྛིསམུགྒྷཱཏོ ནཱམ སབྦདིཊྛཱིནཾ སམུགྒྷཱཏཀཏྟཱ. ཏམཧནྟི ཏཾ སབྦཾ ཨཧཾ ཛཱནཱམི. ཀྱཱཧཾ ཝཀྑཱམཱིཏི ཀིཾཀཱརཎཱ ཨཧཾ ཝཀྑཱམི.

༧-༨. ཨཱཧུནེཡྻསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༩༧-༩༨. སཏྟམེ སམྨཱདིཊྛིཀོཏི ཡཱཐཱཝདིཊྛིཀོ. ཨཊྛམེ ཨདྷིཀརཎསམུཔྤཱདཝཱུཔསམཀུསལོཏི ཙཏུནྣཾ ཨདྷིཀརཎཱནཾ མཱུལཾ གཧེཏྭཱ ཝཱུཔསམེན སམུཔྤཱདཝཱུཔསམཀུསལོ ཧོཏི.

༩. ཨུཔཱལིསུཏྟཝཎྞནཱ

༩༩. ནཝམེ ¶ དུརབྷིསམྦྷཝཱནཱིཏི སམྦྷཝིཏུཾ དུཀྑཱནི དུསྶཧཱནི, ན སཀྐཱ ཨཔྤེསཀྑེཧི ཨཛ྄ཛྷོགཱཧིཏུནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨརཉྙཝནཔཏྠཱནཱིཏི ཨརཉྙཱནི ཙ ཝནཔཏྠཱནི ཙ. ཨཱརཉྙཀངྒནིཔྥཱདནེན ཨརཉྙཱནི, གཱམནྟཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ མནུསྶཱནཾ ཨནུཔཙཱརཊྛཱནབྷཱཝེན ཝནཔཏྠཱནི. པནྟཱནཱིཏི པརིཡནྟཱནི ཨཏིདཱུརཱནི. དུཀྐརཾ པཝིཝེཀནྟི ཀཱཡཝིཝེཀོ དུཀྐརོ. དུརབྷིརམནྟི ཨབྷིརམིཏུཾ ན སུཀརཾ. ཨེཀཏྟེཏི ཨེཀཱིབྷཱཝེ. ཀིཾ དསྶེཏི? ཀཱཡཝིཝེཀེ ཀཏེཔི ཏཏྠ ཙིཏྟཾ ཨབྷིརམཱཔེཏུཾ དུཀྐརཾ. དྭཡཾདྭཡཱརཱམོ ཧི ཨཡཾ ལོཀོཏི. ཧརནྟི མཉྙེཏི ཧརནྟི ཝིཡ གྷསནྟི ཝིཡ. མནོཏི ཙིཏྟཾ. སམཱདྷིཾ ཨལབྷམཱནསྶཱཏི ཨུཔཙཱརསམཱདྷིཾ ཝཱ ཨཔྤནཱསམཱདྷིཾ ཝཱ ཨལབྷནྟསྶ ¶ . ཀིཾ དསྶེཏི? ཨཱིདིསསྶ བྷིཀྑུནོ ¶ ཏིཎཔཎྞམིགཱདིསདྡེཧི ཝིཝིདྷེཧི ཙ བྷཱིསནཀེཧི ཝནཱནི ཙིཏྟཾ ཝིཀྑིཔནྟི མཉྙེཏི. སཾསཱིདིསྶཏཱིཏི ཀཱམཝིཏཀྐེན སཾསཱིདིསྶཏི. ཨུཔླཝིསྶཏཱིཏི བྱཱཔཱདཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐེཧི ཨུདྡྷཾ པླཝིསྶཏི.

ཀཎྞསཾདྷོཝིཀནྟི ཀཎྞེ དྷོཝནྟེན ཀཱིལི༹ཏབྦཾ. པིཊྛིསཾདྷོཝིཀནྟི པིཊྛིཾ དྷོཝནྟེན ཀཱིལི༹ཏབྦཾ. ཏཏྠ ¶ ཨུདཀཾ སོཎྜཱཡ གཧེཏྭཱ དྭཱིསུ ཀཎྞེསུ ཨཱསིཉྩནཾ ཀཎྞསཾདྷོཝིཀཱ ནཱམ, པིཊྛིཡཾ ཨཱསིཉྩནཾ པིཊྛིསཾདྷོཝིཀཱ ནཱམ. གཱདྷཾ ཝིནྡཏཱིཏི པཏིཊྛཾ ལབྷཏི. ཀོ ཙཱཧཾ ཀོ ཙ ཧཏྠིནཱགོཏི ཨཧཾ ཀོ, ཧཏྠིནཱགོ ཀོ, ཨཧམྤི ཏིརཙྪཱནགཏོ, ཨཡམྤི, མཡ྄ཧམྤི ཙཏྟཱརོ པཱདཱ, ཨིམསྶཔི, ནནུ ཨུབྷོཔི མཡཾ སམསམཱཏི.

ཝངྐཀནྟི ཀུམཱརཀཱནཾ ཀཱིལ༹ནཀཾ ཁུདྡཀནངྒལཾ. གྷཊིཀནྟི དཱིགྷདཎྜཀེན རསྶདཎྜཀཾ པཧརཎཀཱིལ༹ཾ. མོཀྑཙིཀནྟི སཾཔརིཝཏྟཀཀཱིལ༹ཾ, ཨཱཀཱསེ དཎྜཀཾ གཧེཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ ཝཱ སཱིསཾ ཋཔེཏྭཱ ཧེཊྛུཔརིཡབྷཱཝེན པརིཝཏྟནཀཱིལ༹ནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཙིངྒུལཀནྟི ཏཱལཔཎྞཱདཱིཧི ཀཏཾ ཝཱཏཔྤཧཱརེན པརིབྦྷམནཙཀྐཾ. པཏྟཱལ༹ྷཀཾ ཝུཙྩཏི པཎྞནཱལི༹, ཏཱཡ ཝཱལུཀཱདཱིནི མིནནྟཱ ཀཱིལ༹ནྟི. རཐཀནྟི ཁུདྡཀརཐཾ. དྷནུཀནྟི ཁུདྡཀདྷནུམེཝ.

ཨིདྷ ཁོ པན ཝོཏི ཨེཏྠ ཝོཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ, ཨིདྷ ཁོ པནཱཏི ཨཏྠོ. ཨིངྒྷ ཏྭཾ, ཨུཔཱལི, སངྒྷེ ཝིཧརཱཧཱིཏི ཨེཏྠ ཨིངྒྷཱཏི ཙོདནཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཏེན ཐེརཾ སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ཝིཧཱརཏྠཱཡ ཙོདེཏི, ནཱསྶ ཨརཉྙཝཱསཾ ཨནུཛཱནཱཏི. ཀསྨཱ? ཨརཉྙསེནཱསནེ ¶ ཝསཏོ ཀིརསྶ ཝཱསདྷུརམེཝ པཱུརིསྶཏི, ན གནྠདྷུརཾ. སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ཝསནྟོ པན དྭེ དྷུརཱནི པཱུརེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིསྶཏི, ཝིནཡཔིཊཀེ ཙ པཱམོཀྑོ བྷཝིསྶཏི. ཨཐསྶཱཧཾ པརིསམཛ྄ཛྷེ པུབྦཔཏྠནཾ པུབྦཱབྷིནཱིཧཱརཉྩ ཀཐེཏྭཱ ཨིམཾ བྷིཀྑུཾ ཝིནཡདྷརཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསྶཱམཱིཏི ཨིམམཏྠཾ པསྶམཱནོ སཏྠཱ ཐེརསྶ ཨརཉྙཝཱསཾ ནཱནུཛཱནཱིཏི. དསམཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

ཨུཔཱལིཝགྒོ པཉྩམོ.

དུཏིཡཔཎྞཱསཀཾ ནིཊྛིཏཾ.

༣. ཏཏིཡཔཎྞཱསཀཾ

(༡༡) ༡. སམཎསཉྙཱཝགྒོ

༡. སམཎསཉྙཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༠༡. ཏཏིཡསྶ ¶ ¶ པཋམེ སམཎསཉྙཱཏི སམཎཱནཾ ཨུཔྤཛྫནཀསཉྙཱ. སནྟཏཀཱརཱིཏི ནིརནྟརཀཱརཱི. ཨབྱཱཔཛ྄ཛྷོཏི ནིདྡུཀྑོ. ཨིདམཏྠཾཏིསྶ ཧོཏཱིཏི ཨིདམཏྠཾ ཨིམེ པཙྩཡཱཏི ཨེཝམསྶ ཛཱིཝིཏཔརིཀྑཱརེསུ ཧོཏི, པཙྩཝེཀྑིཏཔརིབྷོགཾ པརིབྷུཉྫཏཱིཏི ཨཏྠོ. དུཏིཡཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

༣. མིཙྪཏྟསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༠༣. ཏཏིཡེ ཝིརཱདྷནཱ ཧོཏཱིཏི སགྒཏོ མགྒཏོ ཙ ཝིརཛ྄ཛྷནཾ ཧོཏི. ནོ ཨཱརཱདྷནཱཏི ན སམྤཱདནཱ ན པརིཔཱུརཀཱརིཏཱ ཧོཏི. པཧོཏཱིཏི པཝཏྟཏི.

༤-༥. བཱིཛསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༠༤-༡༠༥. ཙཏུཏྠེ ཡཐཱདིཊྛི སམཏྟཾ སམཱདིནྣནྟི དིཊྛཱནུརཱུཔེན པརིཔུཎྞཾ སམཱདིནྣཾ སཀལཾ གཧིཏཾ. ཙེཏནཱཏི ཏཱིསུ དྭཱརེསུ ནིབྦཏྟིཏཙེཏནཱཝ གཧིཏཱ. པཏྠནཱཏི ‘‘ཨེཝརཱུཔོ སིཡ’’ནྟི ཨེཝཾ པཏྠནཱ. པཎིདྷཱིཏི ¶ ‘‘དེཝོ ཝཱ བྷཝིསྶཱམི དེཝཉྙཏརོ ཝཱ’’ཏི ཙིཏྟཊྛཔནཱ. སངྑཱརཱཏི སམྤཡུཏྟཀསངྑཱརཱ. པཉྩམེ པུརེཙཱརིཀཊྛེན པུབྦངྒམཱ. ཨནྭདེཝཱཏི ཏཾ ཨནུབནྡྷམཱནམེཝ.

༦. ནིཛྫརསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༠༦. ཚཊྛེ ¶ ནིཛྫརཝཏྠཱུནཱིཏི ནིཛྫརཀཱརཎཱནི. མིཙྪཱདིཊྛི ནིཛྫིཎྞཱ ཧོཏཱིཏི ཨཡཾ ཧེཊྛཱ ཝིཔསྶནཱཡཔི ནིཛྫིཎྞཱ ཨེཝ པཧཱིནཱ. ཀསྨཱ པུན གཧིཏཱཏི? ཨསམུཙྪིནྣཏྟཱ. ཝིཔསྶནཱཡ ཧི ཀིཉྩཱཔི ནིཛྫིཎྞཱ, ན པན སམུཙྪིནྣཱ. མགྒོ པན ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ཏཾ སམུཙྪིནྡཏི, ན པུན ཝུཊྛཱཏུཾ དེཏི. ཏསྨཱ པུན གཧིཏཱ. ཨེཝཾ སབྦཔདེསུ ཡོཛེཏབྦོ. ཨེཏྠ ཙ སམྨཱཝིམུཏྟིཔཙྩཡཱ ཙཏུསཊྛི དྷམྨཱ བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཾ གཙྪནྟི. ཀཏམེ ཙཏུསཊྛི? སོཏཱཔཏྟིམགྒཀྑཎེ ཨདྷིམོཀྑཊྛེན ¶ སདྡྷིནྡྲིཡཾ པརིཔཱུརཏི, པགྒཧཊྛེན ཝཱིརིཡིནྡྲིཡཾ, ཨུཔཊྛཱནཊྛེན སཏིནྡྲིཡཾ, ཨཝིཀྑེཔཊྛེན སམཱདྷིནྡྲིཡཾ, དསྶནཊྛེན པཉྙིནྡྲིཡཾ པརིཔཱུརེཏི, ཝིཛཱནནཊྛེན མནིནྡྲིཡཾ, ཨབྷིནནྡནཊྛེན སོམནསྶིནྡྲིཡཾ, པཝཏྟསནྟཏིཨཱདྷིཔཏེཡྻཊྛེན ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ པརིཔཱུརཏི…པེ… ཨརཧཏྟཕལཀྑཎེ ཨདྷིམོཀྑཊྛེན སདྡྷིནྡྲིཡཾ…པེ… པཝཏྟསནྟཏིཨཱདྷིཔཏེཡྻཊྛེན ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ པརིཔཱུརཏཱིཏི ཨེཝཾ ཙཏཱུསུ ཙ མགྒེསུ ཙཏཱུསུ ཙ ཕལེསུ ཨཊྛཊྛ ཧུཏྭཱ ཙཏུསཊྛི དྷམྨཱ པཱརིཔཱུརིཾ གཙྪནྟི.

༧. དྷོཝནཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༠༧. སཏྟམེ ¶ དྷོཝནནྟི ཨཊྛིདྷོཝནཾ. ཏསྨིཉྷི ཛནཔདེ མནུསྶཱ ཉཱཏཀེ མཏེ ན ཛྷཱཔེནྟི, ཨཱཝཱཊཾ པན ཁཎིཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ ནིདཧནྟི. ཨཐ ནེསཾ པཱུཏིབྷཱུཏཱནཾ ཨཊྛཱིནི ནཱིཧརིཏྭཱ དྷོཝིཏྭཱ པཊིཔཱཊིཡཱ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ གནྡྷམཱལེཧི པཱུཛེཏྭཱ ཋཔེནྟི. ནཀྑཏྟེ པཏྟེ ཏཱནི ཨཊྛཱིནི གཧེཏྭཱ རོདནྟི པརིདེཝནྟི, ཏཏོ ནཀྑཏྟཾ ཀཱིལ༹ནྟི.

༨-༡༠. ཏིཀིཙྪཀསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༠༨-༡༡༠. ཨཊྛམེ ཝིརེཙནནྟི དོསནཱིཧརཎབྷེསཛྫཾ. ཝིརིཏྟཱ ཧོཏཱིཏི ནཱིཧཊཱ ཧོཏི པནུདིཏཱ. ནཝམེ ཝམནནྟི ཝམནཀརཎབྷེསཛྫཾ. དསམེ ནིདྡྷམནཱིཡཱཏི ནིདྡྷམིཏབྦཱ. ནིདྡྷནྟཱཏི ནིདྡྷམིཏཱ.

༡༡. པཋམཨསེཁསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༡༡. ཨེཀཱདསམེ ¶ ཨངྒཔརིཔཱུརཎཏྠཾ སམྨཱདིཊྛིཡེཝ སམྨཱཉཱཎནྟི ཝུཏྟཱ. ཨེཝམེཏེ སབྦེཔི ཨརཧཏྟཕལདྷམྨཱ ཨསེཁཱ, ཨསེཁསྶ པཝཏྟཏྟཱ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎམྤི ཨསེཁནྟི ཝུཏྟཾ.

༡༢. དུཏིཡཨསེཁསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༡༢. དྭཱདསམེ ཨསེཁིཡཱཏི ཨསེཁཱཡེཝ, ཨསེཁསནྟཀཱ ཝཱ. ཨིམིནཱ སུཏྟེན ཁཱིཎཱསཝོཝ ཀཐིཏོཏི.

སམཎསཉྙཱཝགྒོ པཋམོ.

(༡༢) ༢. པཙྩོརོཧཎིཝགྒོ

༡-༢. ཨདྷམྨསུཏྟདྭཡཝཎྞནཱ

༡༡༣-༡༡༤. དུཏིཡསྶ ¶ པཋམེ པཱཊིཡེཀྐཾ པུཙྪཱ ཙ ཝིསྶཛྫནཱ ཙ ཀཏཱ. དུཏིཡེ ཨེཀཏོཝ.

༣. ཏཏིཡཨདྷམྨསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༡༥. ཏཏིཡེ ཨུདྡེསཾ ཨུདྡིསིཏྭཱཏི མཱཏིཀཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱ. སཏྠུ ¶ ཙེཝ སཾཝཎྞིཏོཏི པཉྩསུ ཋཱནེསུ ཨེཏདགྒེ ཋཔེནྟེན སཏྠཱརཱ སཾཝཎྞིཏོ. སམྦྷཱཝིཏོཏི གུཎསམྦྷཱཝནཱཡ སམྦྷཱཝིཏོ. པཧོཏཱིཏི སཀྐོཏི. ཨཏིསིཏྭཱཏི ཨཏིཀྐམིཏྭཱ. ཛཱནཾ ཛཱནཱཏཱིཏི ཛཱནིཏབྦཀཾ ¶ ཛཱནཱཏི. པསྶཾ པསྶཏཱིཏི པསྶིཏབྦཀཾ པསྶཏི. ཙཀྑུབྷཱུཏོཏི ཙཀྑུ ཝིཡ བྷཱུཏོ ཛཱཏོ ནིབྦཏྟོ. ཉཱཎབྷཱུཏོཏི ཉཱཎསབྷཱཝོ. དྷམྨབྷཱུཏོཏི དྷམྨསབྷཱཝོ. བྲཧྨབྷཱུཏོཏི སེཊྛསབྷཱཝོ. ཝཏྟཱཏི ཝཏྟུཾ སམཏྠོ. པཝཏྟཱཏི པཝཏྟེཏུཾ སམཏྠོ. ཨཏྠསྶ ནིནྣེཏཱཏི ཨཏྠཾ ནཱིཧརིཏྭཱ དསྶེཏཱ. ཡཐཱ ནོ བྷགཝཱཏི ཡཐཱ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཱ བྱཱཀརེཡྻ.

༤. ཨཛིཏསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༡༦. ཙཏུཏྠེ ཨཛིཏོཏི ཨེཝཾནཱམཀོ. ཙིཏྟཊྛཱནསཏཱནཱིཏི ཙིཏྟུཔྤཱདསཏཱནི. ཡེཧཱིཏི ཡེཧི ཙིཏྟཊྛཱནསཏེཧི ཨནུཡུཉྫིཡམཱནཱ. ཨུཔཱརདྡྷཱཝ ཛཱནནྟི ཨུཔཱརདྡྷསྨཱཏི ཝིརདྡྷཱ ནིགྒཧིཏཱ ཨེཝཾ ཛཱནནྟི ‘‘ཝིརདྡྷཱ མཡཾ, ནིགྒཧིཏཱ མཡཾ, ཨཱརོཔིཏོ ནོ དོསོ’’ཏི. པཎྜིཏཝཏྠཱུནཱིཏི པཎྜིཏབྷཱཝཏྠཱཡ ཀཱརཎཱནི.

༥-༦. སངྒཱརཝསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༡༧-༡༡༨. པཉྩམེ ཨོརིམཾ ཏཱིརནྟི ལོཀིཡཾ ཨོརིམཏཱིརཾ. པཱརིམཾ ཏཱིརནྟི ལོཀུཏྟརཾ པཱརིམཏཱིརཾ. པཱརགཱམིནོཏི ནིབྦཱནགཱམིནོ. ཏཱིརམེཝཱནུདྷཱཝཏཱིཏི སཀྐཱཡདིཊྛིཏཱིརཾཡེཝ ཨནུདྷཱཝཏི. དྷམྨེ ¶ དྷམྨཱནུཝཏྟིནོཏི སམྨཱ ཨཀྑཱཏེ ནཝཝིདྷེ ལོཀུཏྟརདྷམྨེ ཨནུདྷམྨཝཏྟིནོ, ཏསྶ དྷམྨསྶཱནུཙྪཝིཀཱཡ སཧསཱིལཱཡ པུབྦབྷཱགཔཊིཔཏྟིཡཱ པཝཏྟམཱནཱ. མཙྩུདྷེཡྻཾ ¶ སུདུཏྟརནྟི མཙྩུནོ ཋཱནབྷཱུཏཾ ཏེབྷཱུམཀཝཊྚཾ སུདུཏྟརཾ ཏརིཏྭཱ. པཱརམེསྶནྟཱིཏི ནིབྦཱནཾ པཱཔུཎིསྶནྟི.

ཨོཀཱ ཨནོཀམཱགམྨཱཏི ཝཊྚཏོ ཝིཝཊྚཾ ཨཱགམྨ. ཝིཝེཀེ ཡཏྠ དཱུརམནྟི ཡསྨིཾ ཀཱཡཙིཏྟཨུཔདྷིཝིཝེཀེ དུརབྷིརམཾ, ཏཏྲཱབྷིརཏིམིཙྪེཡྻ. ཧིཏྭཱ ཀཱམེཏི དུཝིདྷེཔི ཀཱམེ པཧཱཡ. ཨཀིཉྩནོཏི ནིཔྤལིབོདྷོ. ཨཱདཱནཔཊིནིསྶགེཏི གཧཎཔཊིནིསྶགྒསངྑཱཏེ ནིབྦཱནེ. ཨནུཔཱདཱཡ ཡེ རཏཱཏི ཙཏཱུཧི ཨུཔཱདཱནེཧི ཀིཉྩིཔི ཨནུཔཱདིཡིཏྭཱ ཡེ ཨབྷིརཏཱ. པརིནིབྦུཏཱཏི ཏེ ཨཔཙྩཡཔརིནིབྦཱནེན པརིནིབྦུཏཱ ནཱམཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཚཊྛཾ བྷིཀྑཱུནཾ དེསིཏཾ.

༧-༨. པཙྩོརོཧཎཱིསུཏྟདྭཡཝཎྞནཱ

༡༡༩-༡༢༠. སཏྟམེ ¶ པཙྩོརོཧཎཱིཏི པཱཔསྶ པཙྩོརོཧཎཾ. པཏྠརིཏྭཱཏི སནྠརིཏྭཱ. ཨནྟརཱ ཙ ཝེལཾ ཨནྟརཱ ཙ ཨགྱཱགཱརནྟི ཝཱལིཀཱརཱསིསྶ ཙ ཨགྒིཨགཱརསྶ ཙ ཨནྟརེ. ཨཊྛམཾ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ དེསིཏཾ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

པཙྩོརོཧཎིཝགྒོ དུཏིཡོ.

(༡༣) ༣. པརིསུདྡྷཝགྒཝཎྞནཱ

༡༢༣. ཏཏིཡསྶ ¶ པཋམེ པརིསུདྡྷཱཏི ནིམྨལཱ. པརིཡོདཱཏཱཏི པབྷསྶརཱ. དུཏིཡཱདཱིནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝཱཏི.

པརིསུདྡྷཝགྒོ ཏཏིཡོ.

(༡༤) ༤. སཱདྷུཝགྒཝཎྞནཱ

༡༣༤. ཙཏུཏྠསྶ པཋམེ སཱདྷུནྟི བྷདྡཀཾ སིལིཊྛཀཾ. དུཏིཡཱདཱིནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝཱཏི. ཨརིཡམགྒཝགྒོ ཨུཏྟཱནཏྠོཡེཝཱཏི.

སཱདྷུཝགྒོ ཙཏུཏྠོ.

ཏཏིཡཔཎྞཱསཀཾ ནིཊྛིཏཾ.

༤. ཙཏུཏྠཔཎྞཱསཀཾ

༡༥༥. ཙཏུཏྠསྶ ¶ ¶ པཋམཱདཱིནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝཱཏི.

༨. ཀམྨནིདཱནསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༧༤. ཨཊྛམེ ལོབྷཧེཏུཀམྤཱིཏི པཱཎཱཏིཔཱཏསྶ ལོབྷོ ཨུཔནིསྶཡཀོཊིཡཱ ཧེཏུ ཧོཏི དོསམོཧསམྤཡུཏྟོཔི. ཨིམིནཱ ཨུཔཱཡེན སབྦཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

༩. པརིཀྐམནསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༧༥. ནཝམེ པརིཀྐམནཾ ཧོཏཱིཏི པརིཝཛྫནཾ ཧོཏི.

༡༠. ཙུནྡསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༧༦. དསམེ ཀམྨཱརཔུཏྟསྶཱཏི སུཝཎྞཀཱརཔུཏྟསྶ. ཀསྶ ནོ ཏྭནྟི ཀསྶ ནུ ཏྭཾ. པཙྪཱབྷཱུམཀཱཏི པཙྪཱབྷཱུམིཝཱསིཀཱ. ཀམཎྜལུཀཱཏི ཀམཎྜལུདྷཱརིནོ. སེཝཱལམཱལིཀཱཏི སེཝཱལམཱལཱ ཝིཡ དྷཱརེནྟི. སེཝཱལཔཊནིཝཱསིཏཱཏིཔི ཝུཏྟམེཝ. ཨུདཀོརོཧཀཱཏི སཱཡཏཏིཡཀཾ ཨུདཀོརོཧནཱནུཡོགམནུཡུཏྟཱ. ཨཱམསེཡྻཱསཱིཏི ཧཏྠེན པརིམཛྫེཡྻཱསི.

༡༡. ཛཱཎུསྶོཎིསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༧༧. ཨེཀཱདསམེ ཨུཔཀཔྤཏཱུཏི པཱཔུཎཱཏུ. ཋཱནེཏི ཨོཀཱསེ. ནོ ཨཊྛཱནེཏི ནོ ཨནོཀཱསེ. ནེརཡིཀཱནཾ ¶ ཨཱཧཱརོ ནཱམ ཏཏྠ ནིབྦཏྟནཀམྨམེཝ. ཏེནེཝ ཧི ཏེ ཏཏྠ ཡཱཔེནྟི. ཏིརཙྪཱནཡོནིཀཱནཾ པན ཏིཎཔཎྞཱདིཝསེན ཨཱཧཱརོ ཝེདིཏབྦོ. མནུསྶཱནཾ ཨོདནཀུམྨཱསཱདིཝསེན ¶ , དེཝཱནཾ སུདྷཱབྷོཛནཱདིཝསེན, པེཏྟིཝེསཡིཀཱནཾ ཁེལ༹སིངྒྷཱཎིཀཱདིཝསེན. ཡཾ ཝཱ པནསྶ ཨིཏོ ཨནུཔྤཝེཙྪནྟཱིཏི ཡཾ ཏསྶ མིཏྟཱདཡོ ཨིཏོ དདནྟཱ ཨནུཔཝེསེནྟི. པེཏྟིཝེསཡིཀཱ ཨེཝ ཧི པརདཏྟཱུཔཛཱིཝིནོ ཧོནྟི, ན ཨཉྙེསཾ པརེཧི དིནྣཾ ¶ ཨུཔཀཔྤཏི. དཱཡཀོཔི ཨནིཔྥལོཏི ཡཾ སནྡྷཱཡ ཏཾ དཱནཾ དིནྣཾ, ཏསྶ ཨུཔཀཔྤཏུ ཝཱ མཱ ཝཱ, དཱཡཀེན པན ན སཀྐཱ ནིཔྥལེན བྷཝིཏུཾ, དཱཡཀོ ཏསྶ དཱནསྶ ཝིཔཱཀཾ ལབྷཏིཡེཝ.

ཨཊྛཱནེཔི བྷཝཾ གོཏམོ པརིཀཔྤཾ ཝདཏཱིཏི ཨནོཀཱསེ ཨུཔྤནྣེཔི ཏསྨིཾ ཉཱཏཀེ བྷཝཾ གོཏམོ དཱནསྶ ཕལཾ པརིཀཔྤེཏིཡེཝ པཉྙཱཔེཏིཡེཝཱཏི པུཙྪཏི. བྲཱཧྨཎསྶ ཧི ‘‘ཨེཝཾ དིནྣསྶ དཱནསྶ ཕལཾ དཱཡཀོ ན ལབྷཏཱི’’ཏི ལདྡྷི. ཨཐསྶ བྷགཝཱ པཉྷཾ པཊིཛཱནིཏྭཱ ‘‘དཱཡཀོ ནཱམ ཡཏྠ ཀཏྠཙི པུཉྙཕལཱུཔཛཱིཝིཊྛཱནེ ནིབྦཏྟོ དཱནསྶ ཕལཾ ལབྷཏིཡེཝཱ’’ཏི དསྶེཏུཾ ཨིདྷ བྲཱཧྨཎཱཏིཨཱདིམཱཧ. སོ ཏཏྠ ལཱབྷཱི ཧོཏཱིཏི སོ ཏཏྠ ཧཏྠིཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟོཔི མངྒལཧཏྠིཊྛཱནཾ པཏྭཱ ལཱབྷཱི ཧོཏི. ཨསྶཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སཱདྷུཝགྒོ ཨུཏྟཱནཏྠོཡེཝཱཏི.

ཛཱཎུསྶོཎིཝགྒོ དུཏིཡོ.

ཙཏུཏྠཔཎྞཱསཀཾ ནིཊྛིཏཾ.

(༢༡) ༡. ཀརཛཀཱཡཝགྒོ

༢༡༡. པཉྩམསྶ ¶ པཋམཱདཱིནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝ.

༦. སཾསཔྤནཱིཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༡༦. ཚཊྛེ སཾསཔྤནཱིཡཔརིཡཱཡཾ ཝོ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཔརིཡཱཡནྟི སཾསཔྤནསྶ ཀཱརཎཾ དེསནཱསངྑཱཏཾ དྷམྨདེསནཾ. སཾསཔྤཏཱིཏི ཏཾ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཨཱསཔྤཏི པརིསཔྤཏི ཝིཔྥནྡཏི. ཛིམྷཱ ¶ གཏཱིཏི ཏེན ཀམྨེན ཡཾ གཏིཾ གམིསྶཏི, སཱ ཛིམྷཱ ཧོཏི. ཛིམྷུཔཔཏྟཱིཏི ཏསྶ ཡཾ ¶ གཏིཾ ཨུཔཔཛྫིསྶཏི, སཱཔི ཛིམྷཱཝ ཧོཏི. སཾསཔྤཛཱཏིཀཱཏི སཾསཔྤནསབྷཱཝཱ. བྷཱུཏཱ བྷཱུཏསྶ ཨུཔཔཏྟི ཧོཏཱིཏི བྷཱུཏསྨཱ སབྷཱཝཏོ ཝིཛྫམཱནཀམྨཱ སཏྟསྶ ནིབྦཏྟི ཧོཏི. ཕསྶཱ ཕུསནྟཱིཏི ཝིཔཱཀཕསྶཱ ཕུསནྟི.

༧-༨. སཉྩེཏནིཀསུཏྟདྭཡཝཎྞནཱ

༢༡༧-༢༡༨. སཏྟམེ སཉྩེཏནིཀཱནནྟི ཙེཏེཏྭཱ པཀཔྤེཏྭཱ ཀཏཱནཾ. ཨུཔཙིཏཱནནྟི ཙིཏཱནཾ ཝཌྜྷིཏཱནཾ. ཨཔྤཊིསཾཝེདིཏྭཱཏི ཏེསཾ ཀམྨཱནཾ ཝིཔཱཀཾ ཨཝེདིཡིཏྭཱ. བྱནྟཱིབྷཱཝནྟི ཝིགཏནྟབྷཱཝཾ ཏེསཾ ཀམྨཱནཾ པརིཙྪེདཔརིཝཊུམཏཱཀརཎཾ. ཏཉྩ ཁོ དིཊྛེཝ དྷམྨེཏི ཏཉྩ ཁོ ཝིཔཱཀཾ དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ. ཨུཔཔཛྫནྟི ཨུཔཔཛྫཝེདནཱིཡཾ ཨནནྟརེ ཨཏྟབྷཱཝེ. ཨཔརེ ཝཱ པརིཡཱཡེཏི ཨཔརཔརིཡཱཡཝེདནཱིཡཾ པན སཾསཱརཔྤཝཏྟེ སཏི སཧསྶིམེཔི ཨཏྟབྷཱཝེཏི. ཨིམིནཱ ཨིདཾ དསྶེཏི ‘‘སཾསཱརཔྤཝཏྟེ པཊིལདྡྷཝིཔཱཀཱརཧཀམྨེ ན ཝིཛྫཏི སོ ཛགཏིཔྤདེསོ, ཡཏྠ ཋིཏོ མུཙྩེཡྻ པཱཔཀམྨཱ’’ཏི. ཏིཝིདྷཱཏི ¶ ཏིཔྤཀཱརཱ. ཀཱཡཀམྨནྟསནྡོསབྱཱཔཏྟཱིཏི ཀཱཡཀམྨནྟསངྑཱཏཱ ཝིཔཏྟི. ཨིམིནཱ ནཡེན སབྦཔདཱནི ཝེདིཏབྦཱནི. ཨཊྛམེ ཨཔཎྞཀོ མཎཱིཏི སམནྟཏོ ཙཏུརསྶོ པཱསཀོ.

༩. ཀརཛཀཱཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༡༩. ནཝམེ དུཀྑསྶཱཏི ཝིཔཱཀདུཀྑསྶ, ཝཊྚདུཀྑསྶེཝ ཝཱ. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ མཎིཨོཔམྨཾ ནཏྠི. ཨེཝཾ ཝིགཏཱབྷིཛ྄ཛྷོཏི ཨེཝནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ཡཐཱ ཝཱ མེཏྟཾ ¶ བྷཱཝེནྟཱ ཝིགཏཱབྷིཛ྄ཛྷཱ བྷཝནྟི, ཨེཝཾ ཝིགཏཱབྷིཛ྄ཛྷོ. ཨེཝམསྶ ཝིགཏཱབྷིཛ྄ཛྷཏཱདཱིཧི ནཱིཝརཎཝིཀྑམྦྷནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཀུསལནིསྶརཎཱནི ཀཐེནྟོ མེཏྟཱསཧགཏེནཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཨཔྤམཱཎནྟི ཨཔྤམཱཎསཏྟཱརམྨཎཏཱཡ ཙིཎྞཝསིཏཱཡ ཝཱ ཨཔྤམཱཎཾ. པམཱཎཀཏཾ ཀམྨཾ ནཱམ ཀཱམཱཝཙརཀམྨཾ. ན ཏཾ ཏཏྲཱཝཏིཊྛཏཱིཏི ཏཾ མཧོགྷོ པརིཏྟཾ ཨུདཀཾ ཝིཡ ཨཏྟནོ ཨོཀཱསཾ གཧེཏྭཱ ཋཱཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཨཐ ཁོ ནཾ ཨོགྷེ པརིཏྟཾ ཨུདཀཾ ཝིཡ ཨིདམེཝ ཨཔྤམཱཎཾ ཀམྨཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝིཔཱཀཾ ནིབྦཏྟེཏི. དཧརཏགྒེཏི དཧརཀཱལཏོ པཊྛཱཡ.

ནཱཡཾ ཀཱཡོ ཨཱདཱཡགམནིཡོཏི ཨིམཾ ཀཱཡཾ གཧེཏྭཱ པརལོཀཾ གནྟུཾ ནཱམ ན སཀྐཱཏི ཨཏྠོ ¶ . ཙིཏྟནྟརོཏི ཙིཏྟཀཱརཎོ, ཨཐ ཝཱ ཙིཏྟེནེཝ ཨནྟརིཀོ. ཨེཀསྶེཝ ཧི ཙུཏིཙིཏྟསྶ ཨནནྟརཱ དུཏིཡེ པཊིསནྡྷིཙིཏྟེ དེཝོ ནཱམ ཧོཏི, ནེརཡིཀོ ནཱམ ¶ ཧོཏི, ཏིརཙྪཱནགཏོ ནཱམ ཧོཏི. པུརིམནཡེཔི ཙིཏྟེན ཀཱརཎབྷཱུཏེན དེཝོ ནེརཡིཀོ ཝཱ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. སབྦཾ ཏཾ ཨིདྷ ཝེདནཱིཡནྟི དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཀོཊྛཱསཝནེཏཾ ཝུཏྟཾ. ན ཏཾ ཨནུགཾ བྷཝིསྶཏཱིཏི མེཏྟཱཡ ཨུཔཔཛྫཝེདནཱིཡབྷཱཝསྶ ཨུཔཙྪིནྣཏྟཱ ཨུཔཔཛྫཝེདནཱིཡཝསེན ན ཨནུགཏཾ བྷཝིསྶཏི. ཨིདཾ སོཏཱཔནྣསཀདཱགཱམིཨརིཡཔུགྒལཱནཾ པཙྩཝེཀྑཎཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨནཱགཱམིཏཱཡཱཏི ཛྷཱནཱནཱགཱམིཏཱཡ. ཨིདྷཔཉྙསྶཱཏི ཨིམསྨིཾ སཱསནེ པཉྙཱ ཨིདྷཔཉྙཱ ནཱམ, སཱསནཙརིཏཱཡ ཨརིཡཔཉྙཱཡ ཋིཏསྶ ཨརིཡསཱཝཀསྶཱཏི ཨཏྠོ. ཨུཏྟརིཝིམུཏྟིནྟི ཨརཧཏྟཾ. དསམཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

ཀརཛཀཱཡཝགྒོ པཋམོ.

(༢༢) ༢. སཱམཉྙཝགྒཝཎྞནཱ

༢༢༡. དུཏིཡསྶ པཋམཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ སབྦཱ པེཡྻཱལཏནྟི ཨུཏྟཱནཏྠཱཡེཝཱཏི.

མནོརཐཔཱུརཎིཡཱ ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡ-ཨཊྛཀཐཱཡ

དསཀནིཔཱཏསྶ སཾཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ.

ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡེ

ཨེཀཱདསཀནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱ

༡. ནིསྶཡཝགྒོ

༡-༦. ཀིམཏྠིཡསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡-༦. ཨེཀཱདསཀནིཔཱཏསྶ ¶ ¶ ¶ པཋམཱདཱིནི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡཱནེཝ. ཀེཝལཉྩེཏྠ ཨཱདིཏོ པཉྩསུ ནིབྦིདཱཝིརཱགཾ དྭིདྷཱ བྷིནྡིཏྭཱ ཨེཀཱདསངྒཱནི ཀཏཱནི. ཚཊྛེ སིཀྑཱཔཙྩཀྑཱནཾ ཨདྷིཀཾ.

༧-༨. པཋམསཉྙཱསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༧-༨. སཏྟམེ ཨཏྠེན ཨཏྠོཏི ཨཏྠེན སདྡྷིམཏྠོ. བྱཉྫནེན བྱཉྫནནྟི བྱཉྫནེན སདྡྷིཾ ¶ བྱཉྫནཾ. སཾསནྡིསྶཏཱིཏི སམྤཝཏྟིསྶཏི. སམེསྶཏཱིཏི སམཱནཾ བྷཝིསྶཏི. ན ཝིགྒཡ྄ཧིསྶཏཱིཏི ན ཝིརཛ྄ཛྷིསྶཏི. ཨགྒཔདསྨིནྟི ནིབྦཱནེ. ཨཊྛམེ པཙྩཝེཀྑཎཱ ཀཐིཏཱ.

༩. སདྡྷསུཏྟཝཎྞནཱ

༩. ནཝམེ དོཎིཡཱ བདྡྷོཏི ཡཝསསྶདོཎིཡཱ སམཱིཔེ བདྡྷོ. ཨནྟརཾ ཀརིཏྭཱཏི ཨབྦྷནྟརེ ཀཏྭཱ. ཛྷཱཡཏཱིཏི ཙིནྟེཏི. པཛ྄ཛྷཱཡཏཱིཏི ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ནཱནཔྤཀཱརཀཾ ཛྷཱཡཏི. ནིཛ྄ཛྷཱཡཏཱིཏི ནིརནྟརཝསེན ནིབདྡྷཾ ཛྷཱཡཏི. པཐཝིམྤི ནིསྶཱཡ ཛྷཱཡཏཱིཏི སམཱཔཏྟིཡཾ སནིཀནྟིཀཝསེནེཏཾ ¶ ཝུཏྟཾ. སམཱཔཏྟིཡཉྷི སནིཀནྟིཀཏྟཱ ཨེས ཁལུ༹ངྐོ ནཱམ ཀཏོ. ཨཱཔཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཀཐཉྩ སདྡྷ ཨཱཛཱནཱིཡཛྷཱཡིཏཾ ཧོཏཱིཏི ཀཐཾ ཀཱརཎཱཀཱརཎཾ ཛཱནནྟསྶ སིནྡྷཝསྶ ཛྷཱཡིཏཾ ཧོཏི. ཡཐཱ ཨིཎནྟིཨཱདཱིསུ ཨིཎསདིསཾ བནྡྷནསདིསཾ དྷནཛཱནིསདིསཾ ཀལིསངྑཱཏམཧཱཔརཱདྷསདིསཉྩ ཀཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨབྷིམུཁསྶ པཏོདསྶ ཨཛ྄ཛྷོཧརཎསངྑཱཏཾ པཏནཾ ཝིཔསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ. ནེཝ པཐཝིཾ ནིསྶཱཡ ཛྷཱཡཏཱིཏི སམཱཔཏྟིསུཁནིཀནྟིཡཱ ཨབྷཱཝེན པཐཝིཨཱརམྨཎཱཡ ¶ ཙཏུཀྐཔཉྩཀཛ྄ཛྷཱནསཉྙཱཡ ན ཛྷཱཡཏི, ནིཡནྟིཡཱ ཨབྷཱཝེནེཝ སོ ཨཱཛཱནཱིཡོ ནཱམ ཧོཏཱིཏི. ཛྷཱཡཏི ཙ པནཱཏི ནིབྦཱནཱརམྨཎཱཡ ཕལསམཱཔཏྟིཡཱ ཛྷཱཡཏི. པཐཝིཡཾ པཐཝིསཉྙཱ ཝིབྷཱུཏཱ ཧོཏཱིཏི པཐཝཱརམྨཎེ ཨུཔྤནྣཱ ཙཏུཀྐཔཉྩཀཛ྄ཛྷཱནསཉྙཱ ཝིབྷཱུཏཱ པཱཀཊཱ ཧོཏི. ‘‘ཝིབྷཱུཏཱ, བྷནྟེ, རཱུཔསཉྙཱ ཨཝིབྷཱུཏཱ ཨཊྛིཀསཉྙཱ’’ཏི ཨིམསྨིཉྷི སུཏྟེ སམཏིཀྐམསྶ ཨཏྠིཏཱཡ ཝིབྷཱུཏཏཱ ཝུཏྟཱ, ཨིདྷ པན ཝིཔསྶནཱཝསེན ཨནིཙྩདུཀྑཱནཏྟཏོ དིཊྛཏྟཱ ཝིབྷཱུཏཱ ནཱམ ཛཱཏཱ. ཨཱཔོསཉྙཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཝམེཏྠ ཧེཊྛཱ ཝིཡ སམཱཔཏྟིཝསེན སམཏིཀྐམཾ ཨཝཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཙཱརཝསེན སམཏིཀྐམོ ཝུཏྟོ. ཨེཝཾ ཛྷཱཡཱིཏི ཨེཝཾ ཝིཔསྶནཱཔཊིཔཱཊིཡཱ ཨཱགནྟྭཱ ཨུཔྤཱདིཏཱཡ ཕལསམཱཔཏྟིཡཱ ཛྷཱཡནྟོ.

༡༠. མོརནིཝཱཔསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༠. དསམེ ¶ ཨཙྩནྟནིཊྛོཏི ཨནྟཾ ཨཏཱིཏཏྟཱ ཨཙྩནྟསངྑཱཏཾ ཨཝིནཱསདྷམྨཾ ནིབྦཱནཾ ནིཊྛཱ ཨསྶཱཏི ཨཙྩནྟནིཊྛོ. ཨིམིནཱ ནཡེན སེསཔདཱནི ཝེདིཏབྦཱནི. ཛནེཏསྨིནྟི ཛནིཏསྨིཾ ¶ , པཛཱཡཱཏི ཨཏྠོ. ཡེ གོཏྟཔཊིསཱརིནོཏི ཡེ ཛནཱ ཏསྨིཾ གོཏྟེ པཊིསརནྟི ‘‘ཨཧཾ གོཏམོ, ཨཧཾ ཀསྶཔོ’’ཏི, ཏེསུ ལོཀེ གོཏྟཔཊིསཱརཱིསུ ཁཏྟིཡོ སེཊྛོ. ཨནུམཏཱ མཡཱཏི མམ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེན སདྡྷིཾ སཾསནྡེཏྭཱ དེསིཏཱ མཡཱ ཨནུཉྙཱཏཱ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

ནིསྶཡཝགྒོ པཋམོ.

༢. ཨནུསྶཏིཝགྒོ

༡-༢. མཧཱནཱམསུཏྟདྭཡཝཎྞནཱ

༡༡-༡༢. དུཏིཡསྶ པཋམེ ནཱནཱཝིཧཱརེཧི ཝིཧརཏནྟི གིཧཱིནཾ ནིབདྡྷོ ཨེཀོ ཝིཧཱརོ ནཱམ ནཏྠི, ཏསྨཱ ཨམྷཱཀཾ ཨནིབདྡྷཝིཧཱརེན ཝིཧརནྟཱནཾ ཀེན ཝིཧཱརེན ཀཏརེན ནིབདྡྷཝིཧཱརེན ཝིཧཱཏབྦནྟི པུཙྪཏི. ཨཱརཱདྷཀོཏི སམྤཱདཀོ པརིཔཱུརཀོ. དྷམྨསོཏསམཱཔནྣོ བུདྡྷཱནུསྶཏིཾ ¶ བྷཱཝེཏཱིཏི དྷམྨསོཏསམཱཔནྣོ ཧུཏྭཱ བུདྡྷཱནུསྶཏིཾ བྷཱཝེཏི. དུཏིཡེ གིལཱནཱ ཝུཊྛིཏོཏི གིལཱནོ ཧུཏྭཱ ཝུཊྛིཏོ.

༣. ནནྡིཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༣. ཏཏིཡེ ཀལྱཱཎམིཏྟེཏི སུམིཏྟེ. ཨེཝམེཏྠ ཀལྱཱཎམིཏྟཝསེན སངྒྷཱནུསྶཏི ཀཐིཏཱ. ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརབྷཀྑཱནནྟི ཀཱམཱཝཙརདེཝཱནཾ. ཨསམཡཝིམུཏྟོཏི ¶ ཨསམཡཝིམུཏྟིཡཱ ཝིམུཏྟོ ཁཱིཎཱསཝོ.

༤. སུབྷཱུཏིསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༤. ཙཏུཏྠེ ¶ ཀོ ནཱམཱཡཾ སུབྷཱུཏཱི བྷིཀྑཱུཏི ཛཱནནྟོཔི སཏྠཱ ཀཐཱསམུཊྛཱཔནཏྠཾ པུཙྪཏི. སུདཏྟསྶ ཨུཔཱསཀསྶ པུཏྟོཏི ཨནཱཐཔིཎྜིཀཾ སནྡྷཱཡཱཧ. ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཧི པུཏྟོ ཨཏྟནོ ཙཱུལ༹པིཏུ སནྟིཀེ པབྦཛིཏོ, ཨཐ ནཾ སུབྷཱུཏིཏྠེརོ ཨཱདཱཡ སཏྠུ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. སདྡྷཱཔདཱནེསཱུཏི སདྡྷཱནཾ པུགྒལཱནཾ ཨཔདཱནེསུ ལཀྑཎེསུ.

༥. མེཏྟསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༥. པཉྩམེ སུཁཾ སུཔཏཱིཏི ཡཐཱ སེསཛནཱ སམྤརིཝཏྟམཱནཱ ཀཱཀཙྪམཱནཱ དུཀྑཾ སུཔནྟི, ཨེཝཾ ཨསུཔིཏྭཱ སུཁཾ སུཔཏི. ནིདྡཾ ཨོཀྐམནྟོཔི སམཱཔཏྟིཾ སམཱཔནྣོ ཝིཡ ཧོཏི. སུཁཾ པཊིབུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཡཐཱ ཨཉྙེ ནིཏྠུནནྟཱ ཝིཛམྦྷམཱནཱ སམྤརིཝཏྟནྟཱ དུཀྑཾ པཊིབུཛ྄ཛྷནྟི, ཨེཝཾ ཨཔྤཊིབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཝིཀསམཱནཾ ཝིཡ པདུམཾ སུཁཾ ནིབྦིཀཱརོ པཊིབུཛ྄ཛྷཏི. ན པཱཔཀཾ སུཔིནཾ པསྶཏཱིཏི སུཔིནཾ པསྶནྟོཔི བྷདྡཀམེཝ སུཔིནཾ པསྶཏི, ཙེཏིཡཾ ཝནྡནྟོ ཝིཡ པཱུཛཾ ཀརོནྟོ ཝིཡ ཙ དྷམྨཾ སུཎནྟོ ཝིཡ ཙ ཧོཏི. ཡཐཱ པནཉྙེ ཨཏྟཱནཾ ཙོརེཧི སམྤརིཝཱརིཏཾ ཝིཡ ཝཱལེ༹ཧི ཨུཔདྡུཏཾ ཝིཡ པཔཱཏེ པཏནྟཾ ཝིཡ ཙ པསྶནྟི, ན ཨེཝཾ པཱཔཀཾ སུཔིནཾ པསྶཏི.

མནུསྶཱནཾ པིཡོ ཧོཏཱིཏི ཨུརེ ཨཱམུཀྐམུཏྟཱཧཱརོ ཝིཡ སཱིསེ པིལ༹ནྡྷིཏམཱལཱ ཝིཡ ཙ མནུསྶཱནཾ པིཡོ ཧོཏི མནཱཔོ. ཨམནུསྶཱནཾ ¶ པིཡོ ཧོཏཱིཏི ཡཐེཝ མནུསྶཱནཾ, ཨམནུསྶཱནམྤི པིཡོ ཧོཏི ཝིསཱཁཏྠེརོ ཝིཡ. ཝཏྠུ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༢༥༨) མེཏྟཱཀམྨཊྛཱནནིདྡེསེ ཝིཏྠཱརིཏམེཝ. དེཝཏཱ རཀྑནྟཱིཏི པུཏྟམིཝ མཱཏཱཔིཏརོ དེཝཏཱ རཀྑནྟི. ནཱསྶ ཨགྒི ¶ ཝཱ ཝིསཾ ཝཱ སཏྠཾ ཝཱ ཀམཏཱིཏི མེཏྟཱཝིཧཱརིསྶ ཀཱཡེ ཨུཏྟརཱཡ ཨུཔཱསིཀཱཡ ཝིཡ ཨགྒི ཝཱ, སཾཡུཏྟབྷཱཎཀཙཱུལ༹སཱིཝཏྠེརསྶེཝ ཝིསཾ ཝཱ, སཾཀིཙྩསཱམཎེརསྶེཝ སཏྠཾ ཝཱ ན ཀམཏི ནཔྤཝིསཏི, ནཱསྶ ཀཱཡཾ ཝིཀོཔེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དྷེནུཝཏྠུམྤི ཙེཏྠ ཀཐཡནྟི. ཨེཀཱ ཀིར དྷེནུ ཝཙྪཀསྶ ཁཱིརདྷཱརཾ མུཉྩམཱནཱ ཨཊྛཱསི. ཨེཀོ ལུདྡཀོ ‘‘ཏཾ ཝིཛ྄ཛྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཧཏྠེན སམྤརིཝཏྟེཏྭཱ དཱིགྷདཎྜཾ སཏྟིཾ མུཉྩི. སཱ ཏསྶཱ སརཱིརཾ ཨཱཧཙྩ ཏཱལཔཎྞཾ ཝིཡ ཝཊྚམཱནཱ གཏཱ ¶ , ནེཝ ཨུཔཙཱརབལེན ན ཨཔྤནཱབལེན, ཀེཝལཾ ཝཙྪཀེ བལཝཧིཏཙིཏྟཏཱཡ. ཨེཝཾ མཧཱནུབྷཱཝཱ མེཏྟཱ.

ཏུཝཊཾ ཙིཏྟཾ སམཱདྷིཡཏཱིཏི མེཏྟཱཝིཧཱརིནོ ཁིཔྤམེཝ ཙིཏྟཾ སམཱདྷིཡཏི, ནཏྠི ཏསྶ དནྡྷཱཡིཏཏྟཾ. མུཁཝཎྞོ ཝིཔྤསཱིདཏཱིཏི བནྡྷནཱ པཝུཏྟཏཱལཔཀྐཾ ཝིཡ ཙསྶ ཝིཔྤསནྣཝཎྞཾ མུཁཾ ཧོཏི. ཨསམྨཱུལ༹ྷོ ཀཱལཾ ཀརོཏཱིཏི མེཏྟཱཝིཧཱརིནོ སམྨོཧམརཎཾ ནཱམ ནཏྠི, ཨསམྨཱུལ༹ྷོ པན ནིདྡཾ ཨོཀྐམནྟོ ཝིཡ ཀཱལཾ ཀརོཏི. ཨུཏྟརི ཨཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷནྟོཏི མེཏྟཱསམཱཔཏྟིཏོ ཨུཏྟརི ཨརཧཏྟཾ ¶ ཨདྷིགནྟུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨིཏོ ཙཝིཏྭཱ སུཏྟཔྤབུདྡྷོ ཝིཡ བྲཧྨལོཀཾ ཨུཔཔཛྫཏཱིཏི.

༦. ཨཊྛཀནཱགརསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༦. ཚཊྛེ དསམོཏི ཛཱཏིགོཏྟཝསེན ཙེཝ སཱརཔཏྟཀུལགཎནཱཡ ཙ དསམེ ཋཱནེ གཎཱིཡཏི, ཏེནསྶ དསམོཏྭེཝ ནཱམཾ ཛཱཏཾ. ཨཊྛཀནཱགརོཏི ཨཊྛཀནགརཝཱསཱི. ཀུཀྐུཊཱརཱམེཏི ཀུཀྐུཊསེཊྛིནཱ ཀཱརིཏེ ཨཱརཱམེ.

ཏེན བྷགཝཏཱ…པེ… སམྨདཀྑཱཏོཏི ཨེཏྠ ཨཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ཡོ སོ བྷགཝཱ སམཏིཾས པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ སབྦཀིལེསེ བྷཉྫིཏྭཱ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ, ཏེན བྷགཝཏཱ ཏེསཾ ཏེསཾ སཏྟཱནཾ ཨཱསཡཱནུསཡཾ ཛཱནཏཱ, ཧཏྠཏལེ ཋཔིཏཾ ཨཱམལཀཾ ཝིཡ སབྦཉེཡྻདྷམྨེ པསྶཏཱ, ཨཔིཙ པུབྦེནིཝཱསཱདཱིཧི ཛཱནཏཱ, དིབྦེན ཙཀྑུནཱ པསྶཏཱ, ཏཱིཧི ཝཱ ཝིཛྫཱཧི ཚཧི ཝཱ པན ཨབྷིཉྙཱཧི ཛཱནཏཱ, སབྦཏྠ ཨཔྤཊིཧཏེན སམནྟཙཀྑུནཱ པསྶཏཱ, སབྦདྷམྨཛཱནནསམཏྠཱཡ པཉྙཱཡ ཛཱནཏཱ, སབྦསཏྟཱནཾ ཙཀྑུཝིསཡཱཏཱིཏཱནི ཏིརོཀུཊྚཱདིགཏཱནི ཙཱཔི ¶ རཱུཔཱནི ཨཏིཝིསུདྡྷེན མཾསཙཀྑུནཱ ཝཱ པསྶཏཱ, ཨཏྟཧིཏསཱདྷིཀཱཡ སམཱདྷིཔདཊྛཱནཱཡ པཊིཝེདྷཔཉྙཱཡ ཛཱནཏཱ, པརཧིཏསཱདྷིཀཱཡ ཀརུཎཱཔདཊྛཱནཱཡ དེསནཱཔཉྙཱཡ པསྶཏཱ, ཨནྟརཱཡིཀདྷམྨེ ཝཱ ཛཱནཏཱ, ནིཡྻཱནིཀདྷམྨེ པསྶཏཱ, ཨརཱིནཾ ཧཏཏྟཱ ཨརཧཏཱ, སམྨཱ སཱམཾ སབྦདྷམྨཱནཾ བུདྡྷཏྟཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེནཱཏི ཨེཝཾ ཙཏུཝེསཱརཛྫཝསེན ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི ཐོམིཏེན ཨཏྠི ནུ ཁོ ཨེཀོ དྷམྨོ ཨཀྑཱཏོཏི.

ཨབྷིསངྑཏནྟི ¶ ཀཏཾ ཨུཔྤཱདིཏཾ. ཨབྷིསཉྩེཏཡིཏནྟི ཙེཏཡིཏཾ ཀཔྤཡིཏཾ. སོ ¶ ཏཏྠ ཋིཏོཏི སོ ཏསྨིཾ སམཐཝིཔསྶནཱདྷམྨེ ཋིཏོ. དྷམྨརཱགེན དྷམྨནནྡིཡཱཏི པདདྭཡེནཔི སམཐཝིཔསྶནཱསུ ཚནྡརཱགོ ཝུཏྟོ. སམཐཝིཔསྶནཱསུ ཧི སབྦེན སབྦཾ ཚནྡརཱགཾ པརིཡཱདིཡིཏུཾ སཀྐོནྟོ ཨརཧཱ ཧོཏི, ཨསཀྐོནྟོ ཨནཱགཱམཱི ཧོཏི. སོ སམཐཝིཔསྶནཱསུ ཚནྡརཱགསྶ ཨཔྤཧཱིནཏྟཱ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཙེཏནཱཡ སུདྡྷཱཝཱསེ ནིབྦཏྟཏི. ཨཡཾ ཨཱཙརིཡཱནཾ སམཱནཏྠཀཐཱ.

ཝིཏཎྜཝཱདཱི པནཱཧ – ‘‘ཏེནེཝ དྷམྨརཱགེནཱཏི ཝཙནཏོ ཨཀུསལེན སུདྡྷཱཝཱསེ ནིབྦཏྟཏཱི’’ཏི. སོ ‘‘སུཏྟཾ ཨཱཧརཱཧཱི’’ཏི ཝཏྟབྦོ. ཨདྡྷཱ ཨཉྙཾ ཨཔསྶནྟོ ཨིདམེཝ ཨཱཧརིསྶཏི. ཏཏོ ཝཏྟབྦོ ‘‘ཀིམྤནིདཾ སུཏྟཾ ནཱིཏཏྠཾ, ཨུདཱཧུ ནེཡྻཏྠ’’ནྟི. ཨདྡྷཱ ‘‘ནཱིཏཏྠ’’ནྟི ཝཀྑཏི. ཏཏོ ཝཏྟབྦོ – ཨེཝཾ སནྟེ ཨནཱགཱམིཕལཏྠིཀེན སམཐཝིཔསྶནཱསུ ཚནྡརཱགོ ཀཏྟབྦོ བྷཝིསྶཏི, ཚནྡརཱགེ ཨུཔྤཱདིཏེ ཨནཱགཱམིཕལཾ པཊིལདྡྷཾ བྷཝིསྶཏི, མཱ ‘‘སུཏྟཾ མེ ལདྡྷ’’ནྟི ཡཾ ཝཱ ཏཾ ཝཱ དཱིཔེཧི. པཉྷཾ ཀཐེནྟེན ཧི ཨཱཙརིཡསྶ སནྟིཀེ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཨཏྠརསཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཀཐེཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨཀུསལེན ཧི སགྒེ, ཀུསལེན ཙ ཨཔཱཡེ པཊིསནྡྷི ནཱམ ནཏྠི. ཝུཏྟཉྩེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ལོབྷཛེན ཀམྨེན, དོསཛེན ཀམྨེན, མོཧཛེན ཀམྨེན དེཝཱ པཉྙཱཡནྟི, མནུསྶཱ པཉྙཱཡནྟི, ཡཱ ཝཱ པནཉྙཱཔི ཀཱཙི སུགཏིཡོ. ཨཐ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ལོབྷཛེན ཀམྨེན, དོསཛེན ཀམྨེན, མོཧཛེན ཀམྨེན ནིརཡོ པཉྙཱཡཏི, ཏིརཙྪཱནཡོནི པཉྙཱཡཏི, པེཏྟིཝིསཡོ པཉྙཱཡཏི, ཡཱ ཝཱ པནཉྙཱཔི ཀཱཙི དུགྒཏིཡོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༦.༣༩) –

ཨེཝཾ ¶ སཉྙཱཔེཏབྦོ. སཙེ སཉྫཱནཱཏི, སཉྫཱནཱཏུ. ནོ ཙེ སཉྫཱནཱཏི, ‘‘གཙྪ པཱཏོཝ ཝིཧཱརཾ པཝིསིཏྭཱ ཡཱགུཾ པིཝཱ’’ཏི ཨུཡྻོཛེཏབྦོ.

ཨཡཾ ཁོ, གཧཔཏི, ཨེཀདྷམྨོ ཨཀྑཱཏོཏི ཨེཀཾ དྷམྨཾ ¶ པུཙྪིཏེན ‘‘ཨཡམྤི ཨེཀདྷམྨོ ཨཀྑཱཏོ, ཨཡམྤི ཨེཀདྷམྨོ ཨཀྑཱཏོ’’ཏི ཨེཝཾ པུཙྪཱཝསེན ཀཐིཏཏྟཱ ཨེཀཱདསཔི དྷམྨཱ ཨེཀདྷམྨོ ནཱམ ཀཏོ. ཨམཏུཔྤཏྟིཨཏྠེན ཝཱ སབྦེཔི ཨེཀདྷམྨོཏི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི.

ནིདྷིམུཁཾ ¶ གཝེསནྟོཏི ནིདྷིཾ པརིཡེསནྟོ. སཀིདེཝཱཏི ཨེཀཔྤཡོགེནེཝ. ཀཐཾ པན ཨེཀཔྤཡོགེནེཝ ཨེཀཱདསནྣཾ ནིདྷཱིནཾ ཨདྷིགམོ ཧོཏཱིཏི? ཨིདྷེཀཙྩོ ཨརཉྙེ ཛཱིཝིཏཝུཏྟིཾ གཝེསམཱནོ ཙརཏི. ཏམེནཾ ཨཉྙཏརོ ཨཏྠཙརཀོ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ, བྷོ, ཙརསཱི’’ཏི པུཙྪཏི. སོ ‘‘ཛཱིཝིཏཝུཏྟིཾ པརིཡེསཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨིཏརོ ‘‘ཏེན ཧི སམྨ ཨཱགཙྪ, ཨེཏཾ པཱསཱཎཾ པཝཊྚེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. སོ ཏཾ པཝཊྚེཏྭཱ ཨུཔརཱུཔརིཊྛིཏཱ ཝཱ ཀུཙྪིཡཱ ཀུཙྪིཾ ཨཱཧཙྩ ཋིཏཱ ཝཱ ཨེཀཱདས ཀུམྦྷིཡོ པསྶཏི. ཨེཝཾ ཨེཀཔྤཡོགེན ཨེཀཱདསནྣཾ ཨདྷིགམོ ཧོཏི.

ཨཱཙརིཡདྷནཾ པརིཡེསིསྶནྟཱིཏི ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ ཧི ཡསྶ སནྟིཀེ སིཔྤཾ ཨུགྒཎྷནྟི, ཏསྶ སིཔྤུགྒཧཎཏོ པུརེ ཝཱ པཙྪཱ ཝཱ ཨནྟརནྟརཱ ཝཱ གེཧཏོ ནཱིཧརིཏྭཱ དྷནཾ དེནྟི. ཡེསཾ གེཧེ ནཏྠི, ཏེ ཉཱཏིསབྷཱགཏོ པརིཡེསནྟི. ཡེསཾ ཏམྤི ནཏྠི, ཏེ སབྷཱགཏོ པརིཡེསནྟི. ཏཐཱ ཨལབྷམཱནཱ བྷིཀྑམྤི ཙརིཏྭཱ དེནྟིཡེཝ. ཏཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ.

ཀིཾ པནཱཧནྟི བཱཧིརཀཱ ཏཱཝ ཨནིཡྻཱནིཀེཔི སཱསནེ སིཔྤམཏྟདཱཡཀསྶ དྷནཾ པརིཡེསནྟི, ཨཧཾ པན ཨེཝཾཝིདྷེ ནིཡྻཱནིཀསཱསནེ ཨེཀཱདསཝིདྷཾ ཨམཏུཔྤཏྟིཔཊིཔདཾ ¶ དེསེནྟསྶ ཨཱཙརིཡསྶ པཱུཛཾ ཀིཾ ན ཀརིསྶཱམི, ཀརིསྶཱམིཡེཝཱཏི ཝདཏི. པཙྩེཀཾ དུསྶཡུགེན ཨཙྪཱདེསཱིཏི ཨེཀམེཀསྶ བྷིཀྑུནོ ཨེཀེཀཾ དུསྶཡུགཾ ཨདཱསཱིཏི ཨཏྠོ. སམུདཱཙཱརཝཙནཾ པནེཏྠ ཨེཝརཱུཔཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨཙྪཱདེསཱིཏི ཝུཏྟཾ. པཉྩསཏཾ ཝིཧཱརནྟི པཉྩསཏགྒྷནིཀཾ པཎྞསཱལཾ ཀཱརེསཱིཏི ཨཏྠོ.

༧. གོཔཱལསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༧. སཏྟམེ ཏིསྶོ ཀཐཱ ཨེཀནཱལི༹ཀཱ ཙཏུརསྶཱ ནིསིནྣཝཏྟིཀཱཏི. ཏཏྠ པཱལི༹ཾ ཝཏྭཱ ཨེཀེཀསྶ པདསྶ ཨཏྠཀཐནཾ ཨེཀནཱལི༹ཀཱ ནཱམ ¶ . ཨཔཎྜིཏགོཔཱལཀཾ དསྶེཏྭཱ, ཨཔཎྜིཏབྷིཀྑུཾ དསྶེཏྭཱ, པཎྜིཏགོཔཱལཀཾ དསྶེཏྭཱ, པཎྜིཏབྷིཀྑུཾ དསྶེཏྭཱཏི ཙཏུཀྐཾ བནྡྷིཏྭཱ ཀཐནཾ ཙཏུརསྶཱ ནཱམ. ཨཔཎྜིཏགོཔཱལཀཾ དསྶེཏྭཱ པརིཡོསཱནགམནཾ, ཨཔཎྜིཏབྷིཀྑུཾ དསྶེཏྭཱ པརིཡོསཱནགམནཾ, པཎྜིཏགོཔཱལཀཾ དསྶེཏྭཱ པརིཡོསཱནགམནཾ, པཎྜིཏབྷིཀྑུཾ དསྶེཏྭཱ པརིཡོསཱནགམནནྟི ཨཡཾ ནིསིནྣཝཏྟིཀཱ ནཱམ. ཨཡཾ ཨིདྷ སབྦཱཙརིཡཱནཾ ཨཱཙིཎྞཱ.

ཨེཀཱདསཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨངྒེཧཱིཏི ཨེཀཱདསཧི ཨགུཎཀོཊྛཱསེཧི. གོགཎནྟི གོམཎྜལཾ. པརིཧརིཏུནྟི པརིགྒཧེཏྭཱ ཝིཙརིཏུཾ. ཕཱཏིཾ ཀཱཏུནྟི ཝཌྜྷིཾ ཨཱཔཱདེཏུཾ. ཨིདྷཱཏི ཨིམསྨིཾ ལོཀེ. ན རཱུཔཉྙཱུ ཧོཏཱིཏི གཎནཏོ ཝཱ ཝཎྞཏོ ཝཱ རཱུཔཾ ན ཛཱནཱཏི. གཎནཏོ ན ཛཱནཱཏི ནཱམ ཨཏྟནོ གུནྣཾ སཏཾ ཝཱ སཧསྶཾ ཝཱཏི སངྑྱཾ ན ཛཱནཱཏི, སོ གཱཝཱིསུ ཧཊཱསུ ཝཱ པལཱཏཱསུ ཝཱ གོགཎཾ གཎེཏྭཱ ‘‘ཨཛྫ ཨེཏྟཀཱ ན ¶ དིསྶནྟཱི’’ཏི དྭེ ཏཱིཎི གཱམནྟརཱནི ཝཱ ཨཊཝིཾ ཝཱ ཝིཙརནྟོ ན པརིཡེསཏི. ཨཉྙེསཾ གཱཝཱིསུ ཨཏྟནོ གོགཎཾ པཝིཊྛཱསུཔི གོགཎཾ གཎེཏྭཱ ‘‘ཨིམཱ ཨེཏྟིཀཱ གཱཝོ ན ཨམྷཱཀ’’ནྟི ཡཊྛིཡཱ པོཐེཏྭཱ ན ནཱིཧརཏི. ཏསྶ ནཊྛཱ གཱཝིཡོ ནཊྛཱཝ ཧོནྟི. པརགཱཝིཡོ གཧེཏྭཱ ཙརཏི. གོསཱམིཀཱ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ ཨམྷཱཀཾ དྷེནཱུ དུཧཱི’’ཏི ཏཛྫེཏྭཱ ཨཏྟནོ གཱཝིཡོ གཧེཏྭཱ གཙྪནྟི. ཏསྶ གོགཎོཔི པརིཧཱཡཏི, པཉྩ གོརསཔརིབྷོགཏོཔི པརིབཱཧིརོ ཧོཏི. ཝཎྞཏོ ན ཛཱནཱཏི ནཱམ ‘‘ཨེཏྟིཀཱ གཱཝཱི སེཏཱ, ཨེཏྟིཀཱ རཏྟཱ, ཨེཏྟིཀཱ ཀཱལཱ༹, ཨེཏྟིཀཱ ཨོདཱཏཱ, ཨེཏྟིཀཱ ཀབརཱ, ཨེཏྟིཀཱ ནཱིལཱ’’ཏི ན ཛཱནཱཏི. སོ གཱཝཱིསུ ཧཊཱསུ ཝཱ པལཱཏཱསུ ཝཱ…པེ… པཉྩགོརསཔརིབྷོགཏོཔི པརིབཱཧིརོ ཧོཏི.

ན ལཀྑཎཀུསལོཏི གཱཝཱིནཾ སརཱིརེ ཀཏཾ དྷནུསཏྟིསཱུལཱདིབྷེདཾ ལཀྑཎཾ ན ཛཱནཱཏི. སོ གཱཝཱིསུ ཧཊཱསུ ཝཱ པལཱཏཱསུ ཝཱ ‘‘ཨཛྫ ཨསུཀལཀྑཎཱ ཨསུཀལཀྑཎཱ ཙ གཱཝོ ན དིསྶནྟཱི’’ཏི…པེ… པཉྩགོརསཔརིབྷོགཏོཔི པརིབཱཧིརོ ཧོཏི.

ན ཨཱསཱཊིཀཾ ཧཱརེཏཱཏི གུནྣཾ ཁཱཎུཀཎྚཀཱདཱིཧི པཧཊཊྛཱནེསུ ཝཎོ ཧོཏི. ཏཏྠ ནཱིལམཀྑིཀཱ ཨཎྜཀཱནི ཋཔེནྟི, ཏེསཾ ཨཱསཱཊིཀཱཏི ནཱམཾ. ཏཱནི དཎྜཀེན ཨཔནེཏྭཱ བྷེསཛྫཾ དཱཏབྦཾ ཧོཏི, བཱལོ གོཔཱལཀོ ཏཐཱ ན ཀརོཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ན ཨཱསཱཊིཀཾ ཧཱརེཏཱ ¶ ཧོཏཱི’’ཏི. ཏསྶ གུནྣཾ ཝཎཱ ཝཌྜྷནྟི, གམྦྷཱིརཱ ཧོནྟི, པཱཎཀཱ ཀུཙྪིཾ པཝིསནྟི, གཱཝོ གེལཉྙཱབྷིབྷཱུཏཱ ནེཝ ཡཱཝདཏྠཾ ཏིཎཾ ཁཱདིཏུཾ ¶ ན པཱནཱིཡཾ པཱཏུཾ སཀྐོནྟི. ཏཏྠ གུནྣཾ ཁཱིརཾ ཚིཛྫཏི, གོཎཱནཾ ཛཝོ ཧཱཡཏི, ཨུབྷཡེསམྤི ཛཱིཝིཏནྟརཱཡོ ཧོཏི. ཨེཝམསྶ གོགཎོཔི པརིཧཱཡཏི…པེ… པཉྩགོརསཏོཔི པརིབཱཧིརོ ཧོཏི.

ན ཝཎཾ པཊིཙྪཱདེཏཱ ཧོཏཱིཏི གུནྣཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ སཉྫཱཏོ ཝཎོ བྷེསཛྫཾ དཏྭཱ ཝཱཀེན ཝཱ ཙཱིརཀེན ཝཱ བནྡྷིཏྭཱ པཊིཙྪཱདེཏབྦོ ཧོཏི. བཱལགོཔཱལཀོ ཏཾ ན ཀརོཏི. ཨཐསྶ གུནྣཾ ¶ ཝཎེཧི ཡཱུསཱ པགྒྷརནྟི, ཏཱ ཨཉྙམཉྙཾ ནིགྷཾསནྟི. ཏེན ཨཉྙེསམྤི ཝཎཱ ཛཱཡནྟི. ཨེཝཾ གཱཝོ གེལཉྙཱབྷིབྷཱུཏཱ ནེཝ ཡཱཝདཏྠཾ ཏིཎཱནི ཁཱདིཏུཾ…པེ… པརིབཱཧིརོ ཧོཏི.

ན དྷཱུམཾ ཀཏྟཱ ཧོཏཱིཏི ཨནྟོཝསྶེ ཌཾསམཀསཱདཱིནཾ ཨུསྶནྣཀཱལེ གོགཎེ ཝཛཾ པཝིཊྛེ ཏཏྠ ཏཏྠ དྷཱུམོ ཀཱཏབྦོ ཧོཏི. ཨཔཎྜིཏགོཔཱལཀོ ཏཾ ན ཀརོཏི, གོགཎོ སབྦརཏྟིཾ ཌཾསཱདཱིཧི ཨུཔདྡུཏོ ནིདྡཾ ཨལབྷིཏྭཱ པུནདིཝསེ ཨརཉྙེ ཏཏྠ ཏཏྠ རུཀྑམཱུལཱདཱིསུ ནིཔཛྫིཏྭཱ ནིདྡཱཡཏི. ནེཝ ཡཱཝདཏྠཾ ཏིཎཱནི ཁཱདིཏུཾ…པེ… པརིབཱཧིརོ ཧོཏི.

ན ཏིཏྠཾ ཛཱནཱཏཱིཏི ཏིཏྠམྤི སམནྟི ཝཱ ཝིསམནྟི ཝཱ སགཱཧནྟི ཝཱ ནིགྒཱཧནྟི ཝཱ ན ཛཱནཱཏི. སོ ཨཏིཏྠེན གཱཝིཡོ ཨོཏཱརེཏི. ཏཱསཾ ཝིསམཏིཏྠེ པཱསཱཎཱདཱིནི ཨཀྐམནྟཱིནཾ པཱདཱ བྷིཛྫནྟི. སགཱཧཾ གམྦྷཱིརཾ ཏིཏྠཾ ཨོཏིཎྞེ ཀུམྦྷཱིལཱདཡོ གཱཝོ གཎྷནྟི, ‘‘ཨཛྫ ཨེཏྟིཀཱ གཱཝོ ནཊྛཱ, ཨཛྫ ཨེཏྟིཀཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཏཾ ཨཱཔཛྫནྟི. ཨེཝམསྶ ¶ གོ གཎོཔི པརིཧཱཡཏི…པེ… པཉྩགོརསཏོཔི པརིབཱཧིརོ ཧོཏི.

ན པཱིཏཾ ཛཱནཱཏཱིཏི པཱིཏམྤི ཨཔཱིཏམྤི ན ཛཱནཱཏི. གོཔཱལཀེན ཧི ‘‘ཨིམཱཡ གཱཝིཡཱ པཱིཏཾ, ཨིམཱཡ ན པཱིཏཾ, ཨིམཱཡ པཱནཱིཡཏིཏྠེ ཨོཀཱསོ ལདྡྷོ, ཨིམཱཡ ན ལདྡྷོ’’ཏི ཨེཝཾ པཱིཏཱཔཱིཏཾ ཛཱནིཏབྦཾ ཧོཏི. ཨཡཾ པན དིཝསབྷཱགེ ཨརཉྙེ གོགཎཾ རཀྑིཏྭཱ ‘‘པཱནཱིཡཾ པཱཡེསྶཱམཱི’’ཏི ནདིཾ ཝཱ ཏལཱ༹ཀཾ ཝཱ ཨོགཱཧེཏྭཱ གཙྪཏི. ཏཏྠ མཧཱཨུསབྷཱ ཙ ཨནུསབྷཱ ཙ བལཝགཱཝིཡོ ཙ དུབྦལཱནི ཙེཝ མཧལླཀཱནི ཙ གོརཱུཔཱནི སིངྒེཧི ¶ ཝཱ ཕཱསུཀཱཧི ཝཱ པཧརིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨོཀཱསཾ ཀཏྭཱ ཨཱུརུཔྤམཱཎཾ ཨུདཀཾ པཝིསིཏྭཱ ཡཐཱཀཱམཾ པིཝནྟི. ཨཝསེསཱ ཨོཀཱསཾ ཨལབྷམཱནཱ ཏཱིརེ ཋཏྭཱ ཀལལམིསྶཀཾ ཨུདཀཾ པིཝནྟི ཝཱ ཨཔཱིཏཱ ཨེཝ ཝཱ ཧོནྟི. ཨཐ སོ གོཔཱལཀོ པིཊྛིཡཾ པཧརིཏྭཱ པུན ཨརཉྙཾ པཝེསེཏི. ཏཏྠ ཨཔཱིཏཱ གཱཝིཡོ པིཔཱསཱཡ སུསྶམཱནཱ ཡཱཝདཏྠཾ ཏིཎཱནི ཁཱདིཏུཾ ན སཀྐོནྟི. ཏཏྠ གུནྣཾ ཁཱིརཾ ཚིཛྫཏི. གོཎཱནཾ ཛཝོ ཧཱཡཏི…པེ… པརིབཱཧིརོ ཧོཏི.

ན ཝཱིཐིཾ ཛཱནཱཏཱིཏི ‘‘ཨཡཾ མགྒོ སམོ ཁེམོ, ཨཡཾ ཝིསམོ སཱསངྐོ སཔྤཊིབྷཡོ’’ཏི ན ཛཱནཱཏི. སོ སམཾ ཁེམཾ མགྒཾ ཝཛྫེཏྭཱ གོགཎཾ ཨིཏརམགྒཾ པཊིཔཱདེཏི. ཏཏྠ གཱཝོ སཱིཧབྱགྒྷཱདཱིནཾ གནྡྷེན ཙོརཔརིསྶཡེན ཙ ཨབྷིབྷཱུཏཱ བྷནྟམིགསཔྤཊིབྷཱགཱ གཱིཝཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཏིཊྛནྟི ¶ , ནེཝ ཡཱཝདཏྠཾ ཏིཎཱནི ཁཱདནྟི, ན པཱནཱིཡཾ པིཝནྟི. ཏཏྠ གུནྣཾ ཁཱིརཾ ཚིཛྫཏི…པེ… པརིབཱཧིརོ ཧོཏི.

ན ¶ གོཙརཀུསལོ ཧོཏཱིཏི གོཔཱལཀེན ཧི གོཙརཀུསལེན བྷཝིཏབྦཾ, པཉྩཱཧིཀཙཱརོ ཝཱ སཏྟཱཧིཀཙཱརོ ཝཱ ཛཱནིཏབྦོ. ཨེཀདིསཱཡ གོགཎཾ ཙཱརེཏྭཱ པུནདིཝསེ ཏཏྠ ན ཙཱརེཏབྦོ. མཧཏཱ ཧི གོགཎེན ཙིཎྞཊྛཱནཾ བྷེརིཏལཾ ཝིཡ སུདྡྷཾ ཧོཏི ནིཏྟིཎཾ, ཨུདཀམྤི ཨཱལུལཱིཡཏི. ཏསྨཱ པཉྩམེ ཝཱ སཏྟམེ ཝཱ དིཝསེ པུན ཏཏྠ ཙཱརེཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨེཏྟཀེན ཧི ཏིཎམྤི པཊིཝིརུཧཏི, ཨུདཀམྤི པསཱིདཏི, ཨཡཾ པན ཨིམཾ པཉྩཱཧིཀཙཱརཾ ཝཱ སཏྟཱཧིཀཙཱརཾ ཝཱ ན ཛཱནཱཏི, དིཝསེ དིཝསེ རཀྑིཏཊྛཱནེཡེཝ རཀྑཏི. ཨཐསྶ གོགཎོ ཧརིཏཏིཎཾ ན ལབྷཏི, སུཀྑཏིཎཾ ཁཱདནྟོ ཀལལམིསྶཀཾ ཨུདཀཾ པིཝཏི. ཏཏྠ གུནྣཾ ཁཱིརཾ ཚིཛྫཏི…པེ… པརིབཱཧིརོ ཧོཏི.

ཨནཝསེསདོཧཱི ཙ ཧོཏཱིཏི པཎྜིཏགོཔཱལཀེན ཧི ཡཱཝ ཝཙྪཀསྶ མཾསལོཧིཏཾ སཎྛཱཏི, ཏཱཝ ཨེཀཾ དྭེ ཐནེ ཋཔེཏྭཱ སཱཝསེསདོཧིནཱ བྷཝིཏབྦཾ. ཨཡཾ ཝཙྪཀསྶ ཀིཉྩི ཨནཝསེསེཏྭཱ དུཧཏི. ཁཱིརཔཀོ ཝཙྪོ ཁཱིརཔིཔཱསཱཡ སུསྶཏི, སཎྛཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཀམྤམཱནོ མཱཏུ པུརཏོ པཏིཏྭཱ ཀཱལཾ ཀརོནྟི. མཱཏཱ པུཏྟཀཾ དིསྭཱ, ‘‘མཡ྄ཧཾ པུཏྟཀོ ཨཏྟནོ མཱཏུཁཱིརཾ པཱཏུཾ ན ལབྷཏཱི’’ཏི ¶ པུཏྟསོཀེན ནེཝ ཡཱཝདཏྠཾ ཏིཎཱནི ཁཱདིཏུཾ ན པཱནཱིཡཾ པཱཏུཾ སཀྐོཏི, ཐནེསུ ཁཱིརཾ ཚིཛྫཏི. ཨེཝམསྶ གོགཎོཔི པརིཧཱཡཏི…པེ… པཉྩགོརསཏོཔི པརིབཱཧིརོ ཧོཏི.

གུནྣཾ པིཏིཊྛཱནཾ ཀརོནྟཱིཏི གོཔིཏརོ. གཱཝོ པརིཎཱཡནྟི ཡཐཱརུཙིཾ གཧེཏྭཱ གཙྪནྟཱིཏི གོཔརིཎཱཡཀཱ. ཏེ ན ¶ ཨཏིརེཀཔཱུཛཱཡཱཏི པཎྜིཏོ ཧི གོཔཱལཀོ ཨེཝརཱུཔེ ཨུསབྷེ ཨཏིརེཀཔཱུཛཱཡ པཱུཛེཏི, པཎཱིཏཾ གོབྷཏྟཾ དེཏི, གནྡྷཔཉྩངྒུལིཀེཧི མཎྜེཏི, མཱལཾ པིལ༹ནྡྷེཏི, སིངྒེསུ སུཝཎྞརཛཏཀོསཀེ ཙ དྷཱརེཏི, རཏྟིཾ དཱིཔཾ ཛཱལེཏྭཱ ཙེལཝིཏཱནསྶ ཧེཊྛཱ སཡཱཔེཏི. ཨཡཾ པན ཏཏོ ཨེཀསཀྐཱརམྤི ན ཀརོཏི. ཨུསབྷཱ ཨཏིརེཀཔཱུཛཾ ཨལབྷམཱནཱ གོགཎཾ ན རཀྑནྟི, པརིསྶཡཾ ན ཝཱརེནྟི. ཨེཝམསྶ གོགཎོཔི པརིཧཱཡཏི…པེ… པཉྩགོརསཏོཔི པརིབཱཧིརོ ཧོཏི.

ཨིདྷཱཏི ¶ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ. ན རཱུཔཉྙཱུ ཧོཏཱིཏི ‘‘ཙཏྟཱརི མཧཱབྷཱུཏཱནི ཙཏུནྣཉྩ མཧཱབྷཱུཏཱནཾ ཨུཔཱདཱཡརཱུཔ’’ནྟི ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ རཱུཔཾ དྭཱིཧཱཀཱརེཧི ན ཛཱནཱཏི གཎནཏོ ཝཱ སམུཊྛཱནཏོ ཝཱ. གཎནཏོ ན ཛཱནཱཏི ནཱམ – ‘‘ཙཀྑཱཡཏནཾ སོཏཱཡཏནཾ གྷཱནཱཡཏནཾ ཛིཝ྄ཧཱཀཱཡརཱུཔསདྡགནྡྷརསཕོཊྛབྦཱཡཏནཾ, ཨིཏྠིནྡྲིཡཾ པུརིསིནྡྲིཡཾ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཾ ཀཱཡཝིཉྙཏྟི ཝཙཱིཝིཉྙཏྟི ཨཱཀཱསདྷཱཏུ ཨཱཔོདྷཱཏུ རཱུཔསྶ ལཧུཏཱ, མུདུཏཱ, ཀམྨཉྙཏཱ, ཨུཔཙཡོ, སནྟཏི, ཛརཏཱ, རཱུཔསྶ ཨནིཙྩཏཱ, ཀབལཱི༹ཀཱརོ ཨཱཧཱརོ’’ཏི (དྷ. ས. ༦༥༧-༦༦༥) ཨེཝཾ པཱལི༹ཡཱ ཨཱགཏཱ པཉྩཝཱིསཏི རཱུཔཀོཊྛཱསཱཏི ན ཛཱནཱཏི. སེཡྻཐཱཔི སོ གོཔཱལཀོ གཎནཏོ གུནྣཾ རཱུཔཾ ན ཛཱནཱཏི, ཏཐཱུཔམོ ཨཡཾ བྷིཀྑུ. སོ གཎནཏོ རཱུཔཾ ཨཛཱནནྟོ རཱུཔཾ པརིགྒཧེཏྭཱ ཨརཱུཔཾ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ རཱུཔཱརཱུཔཾ པརིགྒཧེཏྭཱ པཙྩཡཾ སལླཀྑེཏྭཱ ལཀྑཎཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ མཏྠཀཾ པཱཔེཏུཾ ན སཀྐོཏི. སོ ཡཐཱ ཏསྶ གོཔཱལཀསྶ གོགཎོ ན ཝཌྜྷཏི, ཨེཝཾ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ སཱིལསམཱདྷིཝིཔསྶནཱམགྒཕལནིབྦཱནེཧི ན ཝཌྜྷཏི. ཡཐཱ ཙ སོ གོཔཱལཀོ པཉྩཧི གོརསེཧི པརིབཱཧིརོ ཧོཏི ¶ , ཨེཝམེཝཱཡཾ ཨསེཁེན སཱིལཀྑནྡྷེན ཨསེཁེན སམཱདྷིཔཉྙཱཝིམུཏྟི ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཀྑནྡྷེནཱཏི པཉྩཧི དྷམྨཀྑནྡྷེཧི པརིབཱཧིརོ ཧོཏི.

སམུཊྛཱནཏོ ¶ ན ཛཱནཱཏི ནཱམ – ‘‘ཨེཏྟཀཾ རཱུཔཾ ཨེཀསམུཊྛཱནཾ, ཨེཏྟཀཾ དྭིསམུཊྛཱནཾ, ཨེཏྟཀཾ ཏིསམུཊྛཱནཾ, ཨེཏྟཀཾ ཙཏུསམུཊྛཱནཾ, ཨེཏྟཀཾ ནཀུཏོཙི སམུཊྛཱཏཱི’’ཏི ན ཛཱནཱཏི. སེཡྻཐཱཔི སོ གོཔཱལཀོ ཝཎྞཏོ གུནྣཾ རཱུཔཾ ན ཛཱནཱཏི, ཏཐཱུཔམོ ཨཡཾ བྷིཀྑུ. སོ སམུཊྛཱནཏོ རཱུཔཾ ཨཛཱནནྟོ རཱུཔཾ པརིགྒཧེཏྭཱ…པེ… པརིབཱཧིརོ ཧོཏི.

ན ལཀྑཎཀུསལོ ཧོཏཱིཏི ‘‘ཀམྨལཀྑཎོ བཱལོ, ཀམྨལཀྑཎོ པཎྜིཏོ’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ ཀུསལཱཀུསལཀམྨཾ པཎྜིཏབཱལལཀྑཎནྟི ན ཛཱནཱཏི. སོ ཨེཝཾ ཨཛཱནནྟོ བཱལེ ཝཛྫེཏྭཱ པཎྜིཏེ ན སེཝཏི. བཱལེ ཝཛྫེཏྭཱ པཎྜིཏེ ཨསེཝནྟོ ཀཔྤིཡཱཀཔྤིཡཾ ཀུསལཱཀུསལཾ སཱཝཛྫཱནཝཛྫཾ གརུཀལཧུཀཾ སཏེཀིཙྪཱཏེཀིཙྪཾ ཀཱརཎཱཀཱརཎཾ ན ཛཱནཱཏི. ཏཾ ཨཛཱནནྟོ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཝཌྜྷེཏུཾ ན སཀྐོཏི. སོ ཡཐཱ ཏསྶ གོཔཱལཀསྶ གོགཎོ ན ཝཌྜྷཏི, ཨེཝཾ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ ཡཐཱཝུཏྟེཧི སཱིལཱདཱིཧི ན ཝཌྜྷཏི. སོ གོཔཱལཀོ ཝིཡ ཙ པཉྩཧི གོརསེཧི, པཉྩཧི དྷམྨཀྑནྡྷེཧི པརིབཱཧིརོ ཧོཏི.

ན ཨཱསཱཊིཀཾ ཧཱརེཏཱ ཧོཏཱིཏི ‘‘ཨུཔྤནྣཾ ཀཱམཝིཏཀྐ’’ནྟི ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཀཱམཝིཏཀྐཱདཡོ ན ¶ ཝིནོདེཏི. སོ ཨིམཾ ཨཀུསལཝིཏཀྐཾ ཨཱསཱཊིཀཾ ཨཧཱརེཏྭཱ ཝིཏཀྐཝསིཀོ ཧུཏྭཱ ཝིཙརནྟོ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཝཌྜྷེཏུཾ ན སཀྐོཏི. སོ ཡཐཱ ཏསྶ གོཔཱལཀསྶ…པེ… པརིབཱཧིརོ ཧོཏི.

ན ཝཎཾ པཊིཙྪཱདེཏཱ ཧོཏཱིཏི ‘‘ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ ནིམིཏྟགྒཱཧཱི ¶ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན སབྦཱརམྨཎེསུ ནིམིཏྟཾ གཎྷནྟོ ཡཐཱ སོ གོཔཱལཀོ ཝཎཾ ན པཊིཙྪཱདེཏི, ཨེཝཾ སཾཝརཾ ན སམྤཱདེཏི. སོ ཝིཝཊདྭཱརོ ཝིཙརནྟོ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཝཌྜྷེཏུཾ ན སཀྐོཏི…པེ… པརིབཱཧིརོ ཧོཏི.

ན དྷཱུམཾ ཀཏྟཱ ཧོཏཱིཏི སོ གོཔཱལཀོ དྷཱུམཾ ཝིཡ དྷམྨདེསནཱདྷཱུམཾ ན ཀརོཏི, དྷམྨཀཐཾ ཝཱ སརབྷཉྙཾ ཝཱ ཨུཔནིསིནྣཀཀཐཾ ཝཱ ཨནུམོདནཾ ཝཱ ན ཀརོཏི, ཏཏོ ནཾ མནུསྶཱ ‘‘བཧུསྶུཏོ གུཎཝཱ’’ཏི ན ཛཱནནྟི. ཏེ གུཎཱགུཎཾ ཨཛཱནནྟོ ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི སངྒཧཾ ན ཀརོནྟི. སོ པཙྩཡེཧི ཀིལམམཱནོ བུདྡྷཝཙནཾ སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཀཱཏུཾ ཝཏྟཔཊིཝཏྟཾ པཱུརེཏུཾ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཝཌྜྷེཏུཾ ན སཀྐོཏི…པེ… པརིབཱཧིརོ ཧོཏི.

ན ¶ ཏིཏྠཾ ཛཱནཱཏཱིཏི ཏིཏྠབྷཱུཏེ བཧུསྶུཏབྷིཀྑཱུ ན ཨུཔསངྐམཏི. ཨནུཔསངྐམནྟོ ‘‘ཨིདཾ, བྷནྟེ, བྱཉྫནཾ ཀཐཾ རོཔེཏབྦཾ? ཨིམསྶ བྷཱསིཏསྶ ཀོ ཨཏྠོ? ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ པཱལི༹ ཀིཾ ཝདཏི? ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཨཏྠོ ཀིཾ དཱིཔེཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ན པརིཔུཙྪཏི ན པརིཔཉྷཏི, ན ཛཱནཱཔེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏསྶ ཏེ ཨེཝཾ ཨཔརིཔུཙྪིཏཱ ཨཝིཝཊཉྩེཝ ན ཝིཝརནྟི, བྷཱཛེཏྭཱ ན དསྶེནྟི, ཨནུཏྟཱནཱིཀཏཉྩ ན ཨུཏྟཱནིཾ ཀརོནྟི, ཨཔཱཀཊཾ ན པཱཀཊཾ ཀརོནྟི. ཨནེཀཝིཧིཏེསུ ཙ ཀངྑཱཋཱནིཡེསུ དྷམྨེསཱུཏི ཨནེཀཝིདྷཱསུ ཀངྑཱསུ ཨེཀཀངྑམྤི ན པཊིཝིནོདེནྟི. ཀངྑཱཡེཝ ཧི ཀངྑཱཋཱནིཡཱ དྷམྨཱ ¶ ནཱམ. ཏཏྠ ཨེཀཾ ཀངྑམྤི ན ནཱིཧརནྟཱིཏི ཨཏྠོ. སོ ཨེཝཾ བཧུསྶུཏཏིཏྠཾ ཨནུཔསངྐམིཏྭཱ སཀངྑོ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཝཌྜྷེཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཡཐཱ ཝཱ སོ གོཔཱལཀོ ཏིཏྠཾ ན ཛཱནཱཏི, ཨེཝཾ ཨཡམྤི བྷིཀྑུ དྷམྨཏིཏྠཾ ན ཛཱནཱཏི. ཨཛཱནནྟོ ཨཝིསཡེ པཉྷཾ པུཙྪཏི, ཨཱབྷིདྷམྨིཀཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཀཔྤིཡཱཀཔྤིཡཾ པུཙྪཏི, ཝིནཡདྷརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ རཱུཔཱརཱུཔཔརིཙྪེདཾ པུཙྪཏི. ཏེ ཨཝིསཡེ པུཊྛཱ ཀཐེཏུཾ ན སཀྐོནྟི. སོ ཨཏྟནཱ སཀངྑོ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཝཌྜྷེཏུཾ ན སཀྐོཏི…པེ… པརིབཱཧིརོ ཧོཏི.

ན ¶ པཱིཏཾ ཛཱནཱཏཱིཏི ཡཐཱ སོ གོཔཱལཀོ པཱིཏཱཔཱིཏཾ ན ཛཱནཱཏི, ཨེཝཾ དྷམྨཱུཔསཉྷིཏཾ པཱམོཛྫཾ ན ཛཱནཱཏི ན ལབྷཏི. སཝནམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུཾ ནིསྶཱཡ ཨཱནིསཾསཾ ན ཝིནྡཏི, དྷམྨསྶཝནགྒཾ གནྟྭཱ སཀྐཙྩཾ ན སུཎཱཏི, ནིསིནྣོ ནིདྡཱཡཏི, ཀཐཾ ཀཐེཏི, ཨཉྙཝིཧིཏཀོ ཧོཏི. སོ སཀྐཙྩཾ དྷམྨཾ ཨསྶུཎནྟོ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཝཌྜྷེཏུཾ ན སཀྐོཏི…པེ… པརིབཱཧིརོ ཧོཏི.

ན ཝཱིཐིཾ ཛཱནཱཏཱིཏི སོ གོཔཱལཀོ མགྒཱམགྒཾ ཝིཡ ‘‘ཨཡཾ ལོཀིཡོ, ཨཡཾ ལོཀུཏྟརོ’’ཏི ཨརིཡཾ ཨཊྛངྒིཀཾ མགྒཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི. ཨཛཱནནྟོ ལོཀིཡམགྒེ ཨབྷིནིཝིསིཏྭཱ ལོཀུཏྟརཾ ནིབྦཏྟེཏུཾ ན སཀྐོཏི…པེ… པརིབཱཧིརོ ཧོཏི.

ན གོཙརཀུསལོ ཧོཏཱིཏི སོ གོཔཱལཀོ པཉྩཱཧིཀསཏྟཱཧིཀཙཱརེ ཝིཡ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནེ ‘‘ཨིམེ ལོཀིཡཱ, ཨིམེ ལོཀུཏྟརཱ’’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི. ཨཛཱནནྟོ སུཁུམཊྛཱནེསུ ཨཏྟནོ ཉཱཎཾ ཙརཱཔེཏྭཱ ལོཀིཡསཏིཔཊྛཱནེ ཨབྷིནིཝིསིཏྭཱ ལོཀུཏྟརཾ ནིབྦཏྟེཏུཾ ན སཀྐོཏི…པེ… པརིབཱཧིརོ ཧོཏི.

ཨནཝསེསདོཧཱི ¶ ¶ ཧོཏཱིཏི པཊིགྒཧཎེ མཏྟཾ ཨཛཱནནྟོ ཨནཝསེསཾ དུཧཏི. ནིདྡེསཝཱརེ པནསྶ ཨབྷིཧཊྛུཾ པཝཱརེནྟཱིཏི ཨབྷིཧརིཏྭཱ པཝཱརེནྟི. ཨེཏྠ དྭེ ཨབྷིཧཱརཱ ཝཱཙཱབྷིཧཱརོ ཙ, པཙྩཡཱབྷིཧཱརོ ཙ. ཝཱཙཱབྷིཧཱརོ ནཱམ མནུསྶཱ བྷིཀྑུསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘ཝདེཡྻཱཐ, བྷནྟེ, ཡེནཏྠོ’’ཏི པཝཱརེནྟི. པཙྩཡཱབྷིཧཱརོ ནཱམ ཝཏྠཱདཱིནི ཝཱ སཔྤིནཝནཱིཏཕཱཎིཏཱདཱིནི ཝཱ གཧེཏྭཱ བྷིཀྑུསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘གཎྷཐ, བྷནྟེ, ཡཱཝཏཀེན ཨཏྠོ’’ཏི ཝདནྟི. ཏཏྲ བྷིཀྑུ མཏྟཾ ན ཛཱནཱཏཱིཏི བྷིཀྑུ ཏེསུ པཙྩཡེསུ པམཱཎཾ ན ཛཱནཱཏི. ‘‘དཱཡཀསྶ ཝསོ ཝེདིཏབྦོ, དེཡྻདྷམྨསྶ ཝསོ ཝེདིཏབྦོ, ཨཏྟནོ ཐཱམོ ཝེདིཏབྦོ’’ཏི ཨིམིནཱ ནཡེན པམཱཎཡུཏྟཀཾ ཨགྒཧེཏྭཱ ཡཾ ཨཱཧརནྟི, ཏཾ སབྦཾ གཎྷཱཏཱིཏི ཨཏྠོ. མནུསྶཱ ཝིཔྤཊིསཱརིནོ ན པུན ཨབྷིཧརིཏྭཱ པཝཱརེནྟི. སོ པཙྩཡེཧི ཀིལམནྟོ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཝཌྜྷེཏུཾ ན སཀྐོཏི…པེ… པརིབཱཧིརོ ཧོཏི.

ཏེ ན ཨཏིརེཀཔཱུཛཱཡ པཱུཛེཏཱ ཧོཏཱིཏི སོ གོཔཱལཀོ མཧཱཨུསབྷེ ཝིཡ ཐེརེ བྷིཀྑཱུ ཨིམཱཡ ཨཱཝི ཙེཝ རཧོ ཙ མེཏྟཱཀཱཡཀམྨཱདིཀཱཡ ཨཏིརེཀཔཱུཛཱཡ ན པཱུཛེཏི. ཏཏོ ཐེརཱ ‘‘ཨིམེ ¶ ཨམྷེསུ གརུཙིཏྟཱིཀཱརཾ ན ཀརོནྟཱི’’ཏི ནཝཀེ བྷིཀྑཱུ དྭཱིཧི སངྒཧེཧི ན སངྒཎྷནྟི, ནེཝ དྷམྨསངྒཧེན སངྒཎྷནྟི, ན ཨཱམིསསངྒཧེན, ཙཱིཝརེན ཝཱ པཏྟེན ཝཱ པཏྟཔརིཡཱཔནྣེན ཝཱ ཝསནཊྛཱནེན ཝཱ ཀིལམནྟེཔི ནཔྤཊིཛགྒནྟི, པཱལི༹ཾ ཝཱ ཨཊྛཀཐཾ ཝཱ དྷམྨཀཐཱབནྡྷཾ ¶ ཝཱ གུལ༹ྷགནྠཾ ཝཱ ན སིཀྑཱཔེནྟི. ནཝཀཱ ཐེརཱནཾ སནྟིཀཱ སབྦསོ ཨིམེ དྭེ སངྒཧེ ཨལབྷམཱནཱ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ པཏིཊྛཱཏུཾ ན སཀྐོནྟི. ཡཐཱ ཏསྶ གོཔཱལཀསྶ གོགཎོ ན ཝཌྜྷཏི, ཨེཝཾ སཱིལཱདཱིཧི ན ཝཌྜྷནྟི. ཡཐཱ ཙ སོ གོཔཱལཀོ པཉྩཧི གོརསེཧི, ཨེཝཾ པཉྩཧི དྷམྨཀྑནྡྷེཧི པརིབཱཧིརཱ ཧོནྟི. སུཀྐཔཀྑོ ཀཎྷཔཀྑེ ཝུཏྟཝིཔལླཱསཝསེན ཡོཛེཏྭཱ ཝེདིཏབྦོ.

ཨནུསྶཏིཝགྒོ དུཏིཡོ.

མནོརཐཔཱུརཎིཡཱ ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡ-ཨཊྛཀཐཱཡ

ཨེཀཱདསཀནིཔཱཏསྶ སཾཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིགམནཀཐཱ

ཨེཏྟཱཝཏཱ ¶ ཙ –

ཨཱཡཱཙིཏོ ¶ སུམཏིནཱ ཐེརེན བྷདནྟཛོཏིཔཱལེན;

ཀཉྩིཔུརཱདཱིསུ མཡཱ པུབྦེ སདྡྷིཾ ཝསནྟེན.

ཝརཏམྦཔཎྞིདཱིཔེ མཧཱཝིཧཱརམྷི ཝསནཀཱལེཔི;

པཱཀཾ གཏེ ཝིཡ དུམེ ཝལཉྫམཱནམྷི སདྡྷམྨེ.

པཱརཾ པིཊཀཏྟཡསཱགརསྶ གནྟྭཱ ཋིཏེན སུམཏིནཱ;

པརིསུདྡྷཱཛཱིཝེནཱབྷིཡཱཙིཏོ ཛཱིཝཀེནཱཔི.

དྷམྨཀཐཱཡ ¶ ནིཔུཎཔརམནིཀཱཡསྶཊྛཀཐཾ ཨཱརདྡྷོ;

ཡམཧཾ ཙིརཀཱལཊྛིཏིམིཙྪནྟོ སཱསནཝརསྶ.

སཱ ཧི མཧཱཨཊྛཀཐཱཡ སཱརམཱདཱཡ ནིཊྛིཏཱ ཨེསཱ;

ཙཏུནཝུཏིཔརིམཱཎཱཡ པཱལི༹ཡཱ བྷཱཎཝཱརེཧི.

སབྦཱགམསཾཝཎྞནམནོརཐོ པཱུརིཏོ ཙ མེ ཡསྨཱ;

ཨེཏཱཡ མནོརཐཔཱུརཎཱིཏི ནཱམཾ ཏཏོ ཨསྶཱ.

ཨེཀཱུནསཊྛིམཏྟོ ¶ ཝིསུདྡྷིམགྒོཔི བྷཱཎཝཱརེཧི;

ཨཏྠཔྤཀཱསནཏྠཱཡ ཨཱགམཱནཾ ཀཏོ ཡསྨཱ.

ཏསྨཱ ཏེན སཧཱཡཾ གཱཐཱགཎནཱནཡེན ཨཊྛཀཐཱ;

ཏཱིཧཱདྷིཀདིཡཌྜྷསཏཾ ཝིཉྙེཡྻཱ བྷཱཎཝཱརཱནཾ.

ཏཱིཧཱདྷིཀདིཡཌྜྷསཏཔྤམཱཎམིཏི བྷཱཎཝཱརཏོ ཨེསཱ;

སམཡཾ པཀཱསཡནྟཱི མཧཱཝིཧཱརཱདྷིཝཱསཱིནཾ.

མཱུལཊྛཀཐཱསཱརཾ ཨཱདཱཡ མཡཱ ཨིམཾ ཀརོནྟེན;

ཡཾ པུཉྙམུཔཙིཏཾ ཏེན ཧོཏུ ལོཀོ སདཱ སུཁིཏོཏི.

པརམཝིསུདྡྷསདྡྷཱབུདྡྷིཝཱིརིཡཔྤཊིམཎྜིཏེན ¶ སཱིལཱཙཱརཛྫཝམདྡཝཱདིགུཎསམུདཡསམུདིཏེན སཀསམཡསམཡནྟརགཧནཛ྄ཛྷོགཱཧནསམཏྠེན པཉྙཱཝེཡྻཏྟིཡསམནྣཱགཏེན ཏིཔིཊཀཔརིཡཏྟིཔྤབྷེདེ སཱཊྛཀཐེ སཏྠུ སཱསནེ ཨཔྤཊིཧཏཉཱཎཔྤབྷཱཝེན མཧཱཝེཡྻཱཀརཎེན ཀརཎསམྤཏྟིཛནིཏསུཁཝིནིགྒཏམདྷུརོདཱརཝཙནལཱཝཎྞཡུཏྟེན ཡུཏྟམུཏྟཝཱདིནཱ ཝཱདཱིཝརེན མཧཱཀཝིནཱ པབྷིནྣཔཊིསམྦྷིདཱཔརིཝཱརེ ཚལ༹བྷིཉྙཱདིཔྤབྷེདགུཎཔྤཊིམཎྜིཏེ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨེ སུཔྤཏིཊྛིཏབུདྡྷཱིནཾ ཐེརཱནཾ ཐེརཝཾསཔྤདཱིཔཱནཾ མཧཱཝིཧཱརཝཱསཱིནཾ ཝཾསཱལངྐཱརབྷཱུཏེན སུཝིཔུལཝིསུདྡྷབུདྡྷིནཱ བུདྡྷགྷོསོཏི ¶ ¶ གརཱུཧི གཧིཏནཱམདྷེཡྻེན ཐེརེན ཀཏཱ ཨཡཾ མནོརཐཔཱུརཎཱི ནཱམ ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡཊྛཀཐཱ –

ཏཱཝ ཏིཊྛཏུ ལོཀསྨིཾ, ལོཀནིཏྠརཎེསིནཾ;

དསྶེནྟཱི ཀུལཔུཏྟཱནཾ, ནཡཾ ཙིཏྟཝིསུདྡྷིཡཱ.

ཡཱཝ བུདྡྷོཏི ནཱམམྤི, སུདྡྷཙིཏྟསྶ ཏཱདིནོ;

ལོཀམྷི ལོཀཛེཊྛསྶ, པཝཏྟཏི མཧེསིནོཏི.

མནོརཐཔཱུརཎཱི ནཱམ

ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡ-ཨཊྛཀཐཱ སབྦཱཀཱརེན ནིཊྛིཏཱ.