📜

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ.

ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡོ

ཨཊྛཀནིཔཱཏཔཱལི༹

༡. པཋམཔཎྞཱསཀཾ

༡. མེཏྟཱཝགྒོ

༡. མེཏྟཱསུཏྟཾ

༡. ཨེཝཾ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཏཏྲ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘བྷིཀྑཝོ’’ཏི. ‘‘བྷདནྟེ’’ཏི ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

[ཨ. ནི. ༡༡.༡༥] ‘‘མེཏྟཱཡ, བྷིཀྑཝེ, ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཱ ཨཱསེཝིཏཱཡ བྷཱཝིཏཱཡ བཧུལཱིཀཏཱཡ ཡཱནཱིཀཏཱཡ ཝཏྠུཀཏཱཡ ཨནུཊྛིཏཱཡ པརིཙིཏཱཡ སུསམཱརདྡྷཱཡ ཨཊྛཱནིསཾསཱ པཱཊིཀངྑཱ. ཀཏམེ ཨཊྛ? སུཁཾ སུཔཏི, སུཁཾ པཊིབུཛ྄ཛྷཏི, ན པཱཔཀཾ སུཔིནཾ པསྶཏི, མནུསྶཱནཾ པིཡོ ཧོཏི, ཨམནུསྶཱནཾ པིཡོ ཧོཏི, དེཝཏཱ རཀྑནྟི, ནཱསྶ ཨགྒི ཝཱ ཝིསཾ ཝཱ སཏྠཾ ཝཱ ཀམཏི, ཨུཏྟརིཾ ཨཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷནྟོ བྲཧྨལོཀཱུཔགོ ཧོཏི. མེཏྟཱཡ, བྷིཀྑཝེ, ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཱ ཨཱསེཝིཏཱཡ བྷཱཝིཏཱཡ བཧུལཱིཀཏཱཡ ཡཱནཱིཀཏཱཡ ཝཏྠུཀཏཱཡ ཨནུཊྛིཏཱཡ པརིཙིཏཱཡ སུསམཱརདྡྷཱཡ ཨིམེ ཨཊྛཱནིསཾསཱ པཱཊིཀངྑཱ’’ཏི.

‘‘ཡོ ཙ མེཏྟཾ བྷཱཝཡཏི, ཨཔྤམཱཎཾ པཊིསྶཏོ [པཏིསྶཏོ (སཱི.)];

ཏནཱུ སཾཡོཛནཱ ཧོནྟི, པསྶཏོ ཨུཔདྷིཀྑཡཾ.

‘‘ཨེཀམྤི ཙེ པཱཎམདུཊྛཙིཏྟོ,

མེཏྟཱཡཏི ཀུསལཱི ཏེན ཧོཏི;

སབྦེ ཙ པཱཎེ མནསཱནུཀམྤཱི,

པཧཱུཏམརིཡོ པཀརོཏི པུཉྙཾ.

‘‘ཡེ སཏྟསཎྜཾ པཐཝིཾ ཝིཛེཏྭཱ,

རཱཛིསཡོ ཡཛམཱནཱ ཨནུཔརིཡགཱ;

ཨསྶམེདྷཾ པུརིསམེདྷཾ,

སམྨཱཔཱསཾ ཝཱཛཔེཡྻཾ ནིརགྒལ༹ཾ.

‘‘མེཏྟསྶ ཙིཏྟསྶ སུབྷཱཝིཏསྶ,

ཀལམྤི ཏེ ནཱནུབྷཝནྟི སོལ༹སིཾ;

ཙནྡཔྤབྷཱ ཏཱརགཎཱཝ སབྦེ,

ཡཐཱ ན ཨགྒྷནྟི ཀལམྤི སོལ༹སིཾ [ཨཡཾ པཱདོ བཧཱུསུ ན དིསྶཏི].

‘‘ཡོ ན ཧནྟི ན གྷཱཏེཏི, ན ཛིནཱཏི ན ཛཱཔཡེ;

མེཏྟཾསོ སབྦབྷཱུཏཱནཾ, ཝེརཾ ཏསྶ ན ཀེནཙཱི’’ཏི. པཋམཾ;

༢. པཉྙཱསུཏྟཾ

༢. ‘‘ཨཊྛིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཧེཏཱུ ཨཊྛ པཙྩཡཱ ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡིཀཱཡ པཉྙཱཡ ཨཔྤཊིལདྡྷཱཡ པཊིལཱབྷཱཡ, པཊིལདྡྷཱཡ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡ ཝེཔུལླཱཡ བྷཱཝནཱཡ པཱརིཔཱུརིཡཱ སཾཝཏྟནྟི. ཀཏམེ ཨཊྛ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཏྠཱརཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཏི ཨཉྙཏརཾ ཝཱ གརུཊྛཱནིཡཾ སབྲཧྨཙཱརིཾ, ཡཏྠསྶ ཏིབྦཾ ཧིརོཏྟཔྤཾ པཙྩུཔཊྛིཏཾ ཧོཏི པེམཉྩ གཱརཝོ ཙ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམོ ཧེཏུ པཋམོ པཙྩཡོ ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡིཀཱཡ པཉྙཱཡ ཨཔྤཊིལདྡྷཱཡ པཊིལཱབྷཱཡ, པཊིལདྡྷཱཡ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡ ཝེཔུལླཱཡ བྷཱཝནཱཡ པཱརིཔཱུརིཡཱ སཾཝཏྟཏི.

‘‘སོ ཏཾ སཏྠཱརཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟོ ཨཉྙཏརཾ ཝཱ གརུཊྛཱནིཡཾ སབྲཧྨཙཱརིཾ, ཡཏྠསྶ ཏིབྦཾ ཧིརོཏྟཔྤཾ པཙྩུཔཊྛིཏཾ ཧོཏི པེམཾ གཱརཝོ ཙ, ཏེ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པརིཔུཙྪཏི པརིཔཉྷཏི – ‘ཨིདཾ, བྷནྟེ, ཀཐཾ; ཨིམསྶ ཀོ ཨཏྠོ’ཏི? ཏསྶ ཏེ ཨཱཡསྨནྟོ ཨཝིཝཊཉྩེཝ ཝིཝརནྟི, ཨནུཏྟཱནཱིཀཏཉྩ ཨུཏྟཱནཱི ཀརོནྟི, ཨནེཀཝིཧིཏེསུ ཙ ཀངྑཱཋཱནིཡེསུ དྷམྨེསུ ཀངྑཾ པཊིཝིནོདེནྟི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡོ ཧེཏུ དུཏིཡོ པཙྩཡོ ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡིཀཱཡ པཉྙཱཡ ཨཔྤཊིལདྡྷཱཡ པཊིལཱབྷཱཡ, པཊིལདྡྷཱཡ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡ ཝེཔུལླཱཡ བྷཱཝནཱཡ པཱརིཔཱུརིཡཱ སཾཝཏྟཏི.

‘‘སོ ཏཾ དྷམྨཾ སུཏྭཱ དྭཡེན ཝཱུཔཀཱསེན སམྤཱདེཏི – ཀཱཡཝཱུཔཀཱསེན ཙ ཙིཏྟཝཱུཔཀཱསེན ཙ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡོ ཧེཏུ ཏཏིཡོ པཙྩཡོ ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡིཀཱཡ པཉྙཱཡ ཨཔྤཊིལདྡྷཱཡ པཊིལཱབྷཱཡ, པཊིལདྡྷཱཡ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡ ཝེཔུལླཱཡ བྷཱཝནཱཡ པཱརིཔཱུརིཡཱ སཾཝཏྟཏི.

‘‘སཱིལཝཱ ཧོཏི, པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏོ ཝིཧརཏི ཨཱཙཱརགོཙརསམྤནྣོ ཨཎུམཏྟེསུ ཝཛྫེསུ བྷཡདསྶཱཝཱི, སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསུ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཏྠོ ཧེཏུ ཙཏུཏྠོ པཙྩཡོ ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡིཀཱཡ པཉྙཱཡ ཨཔྤཊིལདྡྷཱཡ པཊིལཱབྷཱཡ, པཊིལདྡྷཱཡ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡ ཝེཔུལླཱཡ བྷཱཝནཱཡ པཱརིཔཱུརིཡཱ སཾཝཏྟཏི.

‘‘བཧུསྶུཏོ ཧོཏི སུཏདྷརོ སུཏསནྣིཙཡོ. ཡེ ཏེ དྷམྨཱ ཨཱདིཀལྱཱཎཱ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཱ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཱ སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ [སཏྠཱ སབྱཉྫནཱ (ཀ. སཱི.)] ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨབྷིཝདནྟི, ཏཐཱརཱུཔཱསྶ དྷམྨཱ བཧུསྶུཏཱ ཧོནྟི དྷཱཏཱ [དྷཏཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཝཙསཱ པརིཙིཏཱ མནསཱནུཔེཀྑིཏཱ དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩམོ ཧེཏུ པཉྩམོ པཙྩཡོ ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡིཀཱཡ པཉྙཱཡ ཨཔྤཊིལདྡྷཱཡ པཊིལཱབྷཱཡ, པཊིལདྡྷཱཡ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡ ཝེཔུལླཱཡ བྷཱཝནཱཡ པཱརིཔཱུརིཡཱ སཾཝཏྟཏི.

‘‘ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཝིཧརཏི ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཧཱནཱཡ, ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔསམྤདཱཡ, ཐཱམཝཱ དལ༹ྷཔརཀྐམོ ཨནིཀྑིཏྟདྷུརོ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཚཊྛོ ཧེཏུ ཚཊྛོ པཙྩཡོ ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡིཀཱཡ པཉྙཱཡ ཨཔྤཊིལདྡྷཱཡ པཊིལཱབྷཱཡ, པཊིལདྡྷཱཡ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡ ཝེཔུལླཱཡ བྷཱཝནཱཡ པཱརིཔཱུརིཡཱ སཾཝཏྟཏི.

‘‘སངྒྷགཏོ ཁོ པན ཨནཱནཱཀཐིཀོ ཧོཏི ཨཏིརཙྪཱནཀཐིཀོ. སཱམཾ ཝཱ དྷམྨཾ བྷཱསཏི པརཾ ཝཱ ཨཛ྄ཛྷེསཏི ཨརིཡཾ ཝཱ ཏུཎྷཱིབྷཱཝཾ ནཱཏིམཉྙཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟམོ ཧེཏུ སཏྟམོ པཙྩཡོ ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡིཀཱཡ པཉྙཱཡ ཨཔྤཊིལདྡྷཱཡ པཊིལཱབྷཱཡ, པཊིལདྡྷཱཡ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡ ཝེཔུལླཱཡ བྷཱཝནཱཡ པཱརིཔཱུརིཡཱ སཾཝཏྟཏི.

‘‘པཉྩསུ ཁོ པན ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷེསུ ཨུདཡབྦཡཱནུཔསྶཱི ཝིཧརཏི – ‘ཨིཏི རཱུཔཾ, ཨིཏི རཱུཔསྶ སམུདཡོ, ཨིཏི རཱུཔསྶ ཨཏྠངྒམོ; ཨིཏི ཝེདནཱ, ཨིཏི ཝེདནཱཡ སམུདཡོ, ཨིཏི ཝེདནཱཡ ཨཏྠངྒམོ; ཨིཏི སཉྙཱ…པེ… ཨིཏི སངྑཱརཱ…པེ… ཨིཏི ཝིཉྙཱཎཾ, ཨིཏི ཝིཉྙཱཎསྶ སམུདཡོ, ཨིཏི ཝིཉྙཱཎསྶ ཨཏྠངྒམོ’ཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛམོ ཧེཏུ ཨཊྛམོ པཙྩཡོ ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡིཀཱཡ པཉྙཱཡ ཨཔྤཊིལདྡྷཱཡ པཊིལཱབྷཱཡ, པཊིལདྡྷཱཡ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡ ཝེཔུལླཱཡ བྷཱཝནཱཡ པཱརིཔཱུརིཡཱ སཾཝཏྟཏི.

‘‘ཏམེནཾ སབྲཧྨཙཱརཱི ཨེཝཾ སམྦྷཱཝེནྟི – ‘ཨཡཾ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཏྠཱརཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཏི ཨཉྙཏརཾ ཝཱ གརུཊྛཱནིཡཾ སབྲཧྨཙཱརིཾ, ཡཏྠསྶ ཏིབྦཾ ཧིརོཏྟཔྤཾ པཙྩུཔཊྛིཏཾ ཧོཏི པེམཉྩ གཱརཝོ ཙ. ཨདྡྷཱ ཨཡམཱཡསྨཱ ཛཱནཾ ཛཱནཱཏི པསྶཾ པསྶཏཱི’ཏི! ཨཡམྤི དྷམྨོ པིཡཏྟཱཡ གརུཏྟཱཡ [པིཡཏཱཡ གརུཏཱཡ (སྱཱ.)] བྷཱཝནཱཡ སཱམཉྙཱཡ ཨེཀཱིབྷཱཝཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘‘ཏཾ ཁོ པནཱཡམཱཡསྨཱ སཏྠཱརཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟོ ཨཉྙཏརཾ ཝཱ གརུཊྛཱནིཡཾ སབྲཧྨཙཱརིཾ, ཡཏྠསྶ ཏིབྦཾ ཧིརོཏྟཔྤཾ པཙྩུཔཊྛིཏཾ ཧོཏི པེམཉྩ གཱརཝོ ཙ, ཏེ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པརིཔུཙྪཏི པརིཔཉྷཏི – ཨིདཾ, བྷནྟེ, ཀཐཾ; ཨིམསྶ ཀོ ཨཏྠོཏི? ཏསྶ ཏེ ཨཱཡསྨནྟོ ཨཝིཝཊཉྩེཝ ཝིཝརནྟི, ཨནུཏྟཱནཱིཀཏཉྩ ཨུཏྟཱནཱི ཀརོནྟི, ཨནེཀཝིཧིཏེསུ ཙ ཀངྑཱཋཱནིཡེསུ དྷམྨེསུ ཀངྑཾ པཊིཝིནོདེནྟི. ཨདྡྷཱ ཨཡམཱཡསྨཱ ཛཱནཾ ཛཱནཱཏི པསྶཾ པསྶཏཱི’ཏི! ཨཡམྤི དྷམྨོ པིཡཏྟཱཡ གརུཏྟཱཡ བྷཱཝནཱཡ སཱམཉྙཱཡ ཨེཀཱིབྷཱཝཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘‘ཏཾ ཁོ པནཱཡམཱཡསྨཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ དྭཡེན ཝཱུཔཀཱསེན སམྤཱདེཏི – ཀཱཡཝཱུཔཀཱསེན ཙ ཙིཏྟཝཱུཔཀཱསེན ཙ. ཨདྡྷཱ ཨཡམཱཡསྨཱ ཛཱནཾ ཛཱནཱཏི པསྶཾ པསྶཏཱི’ཏི! ཨཡམྤི དྷམྨོ པིཡཏྟཱཡ གརུཏྟཱཡ བྷཱཝནཱཡ སཱམཉྙཱཡ ཨེཀཱིབྷཱཝཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘‘སཱིལཝཱ ཁོ པནཱཡམཱཡསྨཱ པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏོ ཝིཧརཏི ཨཱཙཱརགོཙརསམྤནྣོ ཨཎུམཏྟེསུ ཝཛྫེསུ བྷཡདསྶཱཝཱི, སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསུ. ཨདྡྷཱ ཨཡམཱཡསྨཱ ཛཱནཾ ཛཱནཱཏི པསྶཾ པསྶཏཱི’ཏི! ཨཡམྤི དྷམྨོ པིཡཏྟཱཡ གརུཏྟཱཡ བྷཱཝནཱཡ སཱམཉྙཱཡ ཨེཀཱིབྷཱཝཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘‘བཧུསྶུཏོ ཁོ པནཱཡམཱཡསྨཱ སུཏདྷརོ སུཏསནྣིཙཡོ. ཡེ ཏེ དྷམྨཱ ཨཱདིཀལྱཱཎཱ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཱ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཱ སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨབྷིཝདནྟི, ཏཐཱརཱུཔཱསྶ དྷམྨཱ བཧུསྶུཏཱ ཧོནྟི དྷཱཏཱ ཝཙསཱ པརིཙིཏཱ མནསཱནུཔེཀྑིཏཱ དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱ. ཨདྡྷཱ ཨཡམཱཡསྨཱ ཛཱནཾ ཛཱནཱཏི པསྶཾ པསྶཏཱི’ཏི! ཨཡམྤི དྷམྨོ པིཡཏྟཱཡ གརུཏྟཱཡ བྷཱཝནཱཡ སཱམཉྙཱཡ ཨེཀཱིབྷཱཝཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘‘ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཁོ པནཱཡམཱཡསྨཱ ཝིཧརཏི ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཧཱནཱཡ, ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔསམྤདཱཡ, ཐཱམཝཱ དལ༹ྷཔརཀྐམོ ཨནིཀྑིཏྟདྷུརོ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ. ཨདྡྷཱ ཨཡམཱཡསྨཱ ཛཱནཾ ཛཱནཱཏི པསྶཾ པསྶཏཱི’ཏི! ཨཡམྤི དྷམྨོ པིཡཏྟཱཡ གརུཏྟཱཡ བྷཱཝནཱཡ སཱམཉྙཱཡ ཨེཀཱིབྷཱཝཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘‘སངྒྷགཏོ ཁོ པནཱཡམཱཡསྨཱ ཨནཱནཱཀཐིཀོ ཧོཏི ཨཏིརཙྪཱནཀཐིཀོ. སཱམཾ ཝཱ དྷམྨཾ བྷཱསཏི པརཾ ཝཱ ཨཛ྄ཛྷེསཏི ཨརིཡཾ ཝཱ ཏུཎྷཱིབྷཱཝཾ ནཱཏིམཉྙཏི. ཨདྡྷཱ ཨཡམཱཡསྨཱ ཛཱནཾ ཛཱནཱཏི པསྶཾ པསྶཏཱི’ཏི! ཨཡམྤི དྷམྨོ པིཡཏྟཱཡ གརུཏྟཱཡ བྷཱཝནཱཡ སཱམཉྙཱཡ ཨེཀཱིབྷཱཝཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘‘པཉྩསུ ཁོ པནཱཡམཱཡསྨཱ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷེསུ ཨུདཡབྦཡཱནུཔསྶཱི ཝིཧརཏི – ཨིཏི རཱུཔཾ, ཨིཏི རཱུཔསྶ སམུདཡོ, ཨིཏི རཱུཔསྶ ཨཏྠངྒམོ; ཨིཏི ཝེདནཱ…པེ… ཨིཏི སཉྙཱ…པེ… ཨིཏི སངྑཱརཱ…པེ… ཨིཏི ཝིཉྙཱཎཾ, ཨིཏི ཝིཉྙཱཎསྶ སམུདཡོ, ཨིཏི ཝིཉྙཱཎསྶ ཨཏྠངྒམོཏི. ཨདྡྷཱ ཨཡམཱཡསྨཱ ཛཱནཾ ཛཱནཱཏི པསྶཾ པསྶཏཱི’ཏི! ཨཡམྤི དྷམྨོ པིཡཏྟཱཡ གརུཏྟཱཡ བྷཱཝནཱཡ སཱམཉྙཱཡ ཨེཀཱིབྷཱཝཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛ ཧེཏཱུ ཨཊྛ པཙྩཡཱ ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡིཀཱཡ པཉྙཱཡ ཨཔྤཊིལདྡྷཱཡ པཊིལཱབྷཱཡ, པཊིལདྡྷཱཡ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡ ཝེཔུལླཱཡ བྷཱཝནཱཡ པཱརིཔཱུརིཡཱ སཾཝཏྟནྟཱི’’ཏི. དུཏིཡཾ.

༣. པཋམཨཔྤིཡསུཏྟཾ

༣. ‘‘ཨཊྛཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ཨཔྤིཡོ ཙ ཧོཏི ཨམནཱཔོ ཙ ཨགརུ ཙ ཨབྷཱཝནཱིཡོ ཙ. ཀཏམེཧི ཨཊྛཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཔྤིཡཔསཾསཱི ཙ ཧོཏི, པིཡགརཧཱི ཙ, ལཱབྷཀཱམོ ཙ, སཀྐཱརཀཱམོ ཙ, ཨཧིརིཀོ ཙ, ཨནོཏྟཔྤཱི ཙ, པཱཔིཙྪོ ཙ, མིཙྪཱདིཊྛི ཙ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ཨཔྤིཡོ ཙ ཧོཏི ཨམནཱཔོ ཙ ཨགརུ ཙ ཨབྷཱཝནཱིཡོ ཙ.

‘‘ཨཊྛཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡོ ཙ ཧོཏི མནཱཔོ ཙ གརུ ཙ བྷཱཝནཱིཡོ ཙ. ཀཏམེཧི ཨཊྛཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ན ཨཔྤིཡཔསཾསཱི ཙ ཧོཏི, ན པིཡགརཧཱི ཙ, ན ལཱབྷཀཱམོ ཙ, ན སཀྐཱརཀཱམོ ཙ, ཧིརཱིམཱ ཙ ཧོཏི, ཨོཏྟཔྤཱི ཙ, ཨཔྤིཙྪོ ཙ, སམྨཱདིཊྛི ཙ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡོ ཙ ཧོཏི མནཱཔོ ཙ གརུ ཙ བྷཱཝནཱིཡོ ཙཱ’’ཏི. ཏཏིཡཾ.

༤. དུཏིཡཨཔྤིཡསུཏྟཾ

༤. ‘‘ཨཊྛཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ཨཔྤིཡོ ཙ ཧོཏི ཨམནཱཔོ ཙ ཨགརུ ཙ ཨབྷཱཝནཱིཡོ ཙ. ཀཏམེཧི ཨཊྛཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ལཱབྷཀཱམོ ཙ ཧོཏི, སཀྐཱརཀཱམོ ཙ, ཨནཝཉྙཏྟིཀཱམོ ཙ, ཨཀཱལཉྙཱུ ཙ, ཨམཏྟཉྙཱུ ཙ, ཨསུཙི ཙ, བཧུབྷཱཎཱི ཙ, ཨཀྐོསཀཔརིབྷཱསཀོ ཙ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ཨཔྤིཡོ ཙ ཧོཏི ཨམནཱཔོ ཙ ཨགརུ ཙ ཨབྷཱཝནཱིཡོ ཙ.

‘‘ཨཊྛཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡོ ཙ ཧོཏི མནཱཔོ ཙ གརུ ཙ བྷཱཝནཱིཡོ ཙ. ཀཏམེཧི ཨཊྛཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ན ལཱབྷཀཱམོ ཙ ཧོཏི, ན སཀྐཱརཀཱམོ ཙ, ན ཨནཝཉྙཏྟིཀཱམོ ཙ, ཀཱལཉྙཱུ ཙ, མཏྟཉྙཱུ ཙ, སུཙི ཙ, ན བཧུབྷཱཎཱི ཙ, ཨནཀྐོསཀཔརིབྷཱསཀོ ཙ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡོ ཙ ཧོཏི མནཱཔོ ཙ གརུ ཙ བྷཱཝནཱིཡོ ཙཱ’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. པཋམལོཀདྷམྨསུཏྟཾ

༥. ‘‘ཨཊྛིམེ, བྷིཀྑཝེ, ལོཀདྷམྨཱ ལོཀཾ ཨནུཔརིཝཏྟནྟི, ལོཀོ ཙ ཨཊྛ ལོཀདྷམྨེ ཨནུཔརིཝཏྟཏི. ཀཏམེ ཨཊྛ? ལཱབྷོ ཙ, ཨལཱབྷོ ཙ, ཡསོ ཙ, ཨཡསོ ཙ, ནིནྡཱ ཙ, པསཾསཱ ཙ, སུཁཉྩ, དུཀྑཉྩ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛ ལོཀདྷམྨཱ ལོཀཾ ཨནུཔརིཝཏྟནྟི, ལོཀོ ཙ ཨིམེ ཨཊྛ ལོཀདྷམྨེ ཨནུཔརིཝཏྟཏཱི’’ཏི.

‘‘ལཱབྷོ ཨལཱབྷོ ཙ ཡསཱཡསོ ཙ,

ནིནྡཱ པསཾསཱ ཙ སུཁཾ དུཁཉྩ;

ཨེཏེ ཨནིཙྩཱ མནུཛེསུ དྷམྨཱ,

ཨསསྶཏཱ ཝིཔརིཎཱམདྷམྨཱ.

‘‘ཨེཏེ ཙ ཉཏྭཱ སཏིམཱ སུམེདྷོ,

ཨཝེཀྑཏི ཝིཔརིཎཱམདྷམྨེ;

ཨིཊྛསྶ དྷམྨཱ ན མཐེནྟི ཙིཏྟཾ,

ཨནིཊྛཏོ ནོ པཊིགྷཱཏམེཏི.

‘‘ཏསྶཱནུརོདྷཱ ཨཐ ཝཱ ཝིརོདྷཱ,

ཝིདྷཱུཔིཏཱ ཨཏྠངྒཏཱ ན སནྟི;

པདཉྩ ཉཏྭཱ ཝིརཛཾ ཨསོཀཾ,

སམྨཔྤཛཱནཱཏི བྷཝསྶ པཱརགཱུ’’ཏི. པཉྩམཾ;

༦. དུཏིཡལོཀདྷམྨསུཏྟཾ

༦. ‘‘ཨཊྛིམེ, བྷིཀྑཝེ, ལོཀདྷམྨཱ ལོཀཾ ཨནུཔརིཝཏྟནྟི, ལོཀོ ཙ ཨཊྛ ལོཀདྷམྨེ ཨནུཔརིཝཏྟཏི. ཀཏམེ ཨཊྛ? ལཱབྷོ ཙ, ཨལཱབྷོ ཙ, ཡསོ ཙ, ཨཡསོ ཙ, ནིནྡཱ ཙ, པསཾསཱ ཙ, སུཁཉྩ, དུཀྑཉྩ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛ ལོཀདྷམྨཱ ལོཀཾ ཨནུཔརིཝཏྟནྟི, ལོཀོ ཙ ཨིམེ ཨཊྛ ལོཀདྷམྨེ ཨནུཔརིཝཏྟཏི.

‘‘ཨསྶུཏཝཏོ, བྷིཀྑཝེ, པུཐུཛྫནསྶ ཨུཔྤཛྫཏི ལཱབྷོཔི ཨལཱབྷོཔི ཡསོཔི ཨཡསོཔི ནིནྡཱཔི པསཾསཱཔི སུཁམྤི དུཀྑམྤི. སུཏཝཏོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀསྶ ཨུཔྤཛྫཏི ལཱབྷོཔི ཨལཱབྷོཔི ཡསོཔི ཨཡསོཔི ནིནྡཱཔི པསཾསཱཔི སུཁམྤི དུཀྑམྤི. ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཀོ ཝིསེསོ ཀོ ཨདྷིཔྤཡཱསོ [ཨདྷིཔྤཱཡོ (སཱི.), ཨདྷིཔྤཱཡསོ (སྱཱ. ཀཾ.) ཨདྷི + པ + ཡསུ + ཎ = ཨདྷིཔྤཡཱསོ] ཀིཾ ནཱནཱཀརཎཾ སུཏཝཏོ ཨརིཡསཱཝཀསྶ ཨསྶུཏཝཏཱ པུཐུཛྫནེནཱ’’ཏི? ‘‘བྷགཝཾམཱུལཀཱ ནོ, བྷནྟེ, དྷམྨཱ བྷགཝཾནེཏྟིཀཱ བྷགཝཾཔཊིསརཎཱ. སཱདྷུ ཝཏ, བྷནྟེ, བྷགཝནྟཾཡེཝ པཊིབྷཱཏུ ཨེཏསྶ བྷཱསིཏསྶ ཨཏྠོ. བྷགཝཏོ སུཏྭཱ བྷིཀྑཱུ དྷཱརེསྶནྟཱི’’ཏི.

‘‘ཏེན ཧི, བྷིཀྑཝེ, སུཎཱཐ, སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཐ; བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨསྶུཏཝཏོ, བྷིཀྑཝེ, པུཐུཛྫནསྶ ཨུཔྤཛྫཏི ལཱབྷོ. སོ ན ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨུཔྤནྣོ ཁོ མེ ཨཡཾ ལཱབྷོ; སོ ཙ ཁོ ཨནིཙྩོ དུཀྑོ ཝིཔརིཎཱམདྷམྨོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི. ཨུཔྤཛྫཏི ཨལཱབྷོ…པེ… ཨུཔྤཛྫཏི ཡསོ… ཨུཔྤཛྫཏི ཨཡསོ… ཨུཔྤཛྫཏི ནིནྡཱ… ཨུཔྤཛྫཏི པསཾསཱ… ཨུཔྤཛྫཏི སུཁཾ… ཨུཔྤཛྫཏི དུཀྑཾ. སོ ན ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨུཔྤནྣཾ ཁོ མེ ཨིདཾ དུཀྑཾ; ཏཉྩ ཁོ ཨནིཙྩཾ དུཀྑཾ ཝིཔརིཎཱམདྷམྨ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནཱཏི’’.

‘‘ཏསྶ ལཱབྷོཔི ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི, ཨལཱབྷོཔི ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི, ཡསོཔི ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི, ཨཡསོཔི ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི, ནིནྡཱཔི ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི, པསཾསཱཔི ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི, སུཁམྤི ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི, དུཀྑམྤི ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི. སོ ཨུཔྤནྣཾ ལཱབྷཾ ཨནུརུཛ྄ཛྷཏི, ཨལཱབྷེ པཊིཝིརུཛ྄ཛྷཏི; ཨུཔྤནྣཾ ཡསཾ ཨནུརུཛ྄ཛྷཏི, ཨཡསེ པཊིཝིརུཛ྄ཛྷཏི; ཨུཔྤནྣཾ པསཾསཾ ཨནུརུཛ྄ཛྷཏི, ནིནྡཱཡ པཊིཝིརུཛ྄ཛྷཏི; ཨུཔྤནྣཾ སུཁཾ ཨནུརུཛ྄ཛྷཏི, དུཀྑེ པཊིཝིརུཛ྄ཛྷཏི. སོ ཨེཝཾ ཨནུརོདྷཝིརོདྷསམཱཔནྣོ ན པརིམུཙྩཏི ཛཱཏིཡཱ ཛརཱཡ མརཎེན སོཀེཧི པརིདེཝེཧི དུཀྑེཧི དོམནསྶེཧི ཨུཔཱཡཱསེཧི. ‘ན པརིམུཙྩཏི དུཀྑསྨཱ’ཏི ཝདཱམི’’.

‘‘སུཏཝཏོ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀསྶ ཨུཔྤཛྫཏི ལཱབྷོ. སོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨུཔྤནྣོ ཁོ མེ ཨཡཾ ལཱབྷོ; སོ ཙ ཁོ ཨནིཙྩོ དུཀྑོ ཝིཔརིཎཱམདྷམྨོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི. ཨུཔྤཛྫཏི ཨལཱབྷོ…པེ… ཨུཔྤཛྫཏི ཡསོ… ཨུཔྤཛྫཏི ཨཡསོ… ཨུཔྤཛྫཏི ནིནྡཱ… ཨུཔྤཛྫཏི པསཾསཱ… ཨུཔྤཛྫཏི སུཁཾ… ཨུཔྤཛྫཏི དུཀྑཾ. སོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཨུཔྤནྣཾ ཁོ མེ ཨིདཾ དུཀྑཾ; ཏཉྩ ཁོ ཨནིཙྩཾ དུཀྑཾ ཝིཔརིཎཱམདྷམྨ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི’’.

‘‘ཏསྶ ལཱབྷོཔི ཙིཏྟཾ ན པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི, ཨལཱབྷོཔི ཙིཏྟཾ ན པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི, ཡསོཔི ཙིཏྟཾ ན པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི, ཨཡསོཔི ཙིཏྟཾ ན པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི, ནིནྡཱཔི ཙིཏྟཾ ན པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི, པསཾསཱཔི ཙིཏྟཾ ན པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི, སུཁམྤི ཙིཏྟཾ ན པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི, དུཀྑམྤི ཙིཏྟཾ ན པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛཏི. སོ ཨུཔྤནྣཾ ལཱབྷཾ ནཱནུརུཛ྄ཛྷཏི, ཨལཱབྷེ ནཔྤཊིཝིརུཛ྄ཛྷཏི; ཨུཔྤནྣཾ ཡསཾ ནཱནུརུཛ྄ཛྷཏི, ཨཡསེ ནཔྤཊིཝིརུཛ྄ཛྷཏི; ཨུཔྤནྣཾ པསཾསཾ ནཱནུརུཛ྄ཛྷཏི, ནིནྡཱཡ ནཔྤཊིཝིརུཛ྄ཛྷཏི; ཨུཔྤནྣཾ སུཁཾ ནཱནུརུཛ྄ཛྷཏི, དུཀྑེ ནཔྤཊིཝིརུཛ྄ཛྷཏི. སོ ཨེཝཾ ཨནུརོདྷཝིརོདྷཝིཔྤཧཱིནོ པརིམུཙྩཏི ཛཱཏིཡཱ ཛརཱཡ མརཎེན སོཀེཧི པརིདེཝེཧི དུཀྑེཧི དོམནསྶེཧི ཨུཔཱཡཱསེཧི. ‘པརིམུཙྩཏི དུཀྑསྨཱ’ཏི ཝདཱམི. ཨཡཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཝིསེསོ ཨཡཾ ཨདྷིཔྤཡཱསོ ཨིདཾ ནཱནཱཀརཎཾ སུཏཝཏོ ཨརིཡསཱཝཀསྶ ཨསྶུཏཝཏཱ པུཐུཛྫནེནཱ’’ཏི.

‘‘ལཱབྷོ ཨལཱབྷོ ཙ ཡསཱཡསོ ཙ,

ནིནྡཱ པསཾསཱ ཙ སུཁཾ དུཁཉྩ;

ཨེཏེ ཨནིཙྩཱ མནུཛེསུ དྷམྨཱ,

ཨསསྶཏཱ ཝིཔརིཎཱམདྷམྨཱ.

‘‘ཨེཏེ ཙ ཉཏྭཱ སཏིམཱ སུམེདྷོ,

ཨཝེཀྑཏི ཝིཔརིཎཱམདྷམྨེ;

ཨིཊྛསྶ དྷམྨཱ ན མཐེནྟི ཙིཏྟཾ,

ཨནིཊྛཏོ ནོ པཊིགྷཱཏམེཏི.

‘‘ཏསྶཱནུརོདྷཱ ཨཐ ཝཱ ཝིརོདྷཱ,

ཝིདྷཱུཔིཏཱ ཨཏྠངྒཏཱ ན སནྟི;

པདཉྩ ཉཏྭཱ ཝིརཛཾ ཨསོཀཾ,

སམྨཔྤཛཱནཱཏི བྷཝསྶ པཱརགཱུ’’ཏི. ཚཊྛཾ;

༧. དེཝདཏྟཝིཔཏྟིསུཏྟཾ

༧. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ རཱཛགཧེ ཝིཧརཏི གིཛ྄ཛྷཀཱུཊེ པབྦཏེ ཨཙིརཔཀྐནྟེ དེཝདཏྟེ. ཏཏྲ བྷགཝཱ དེཝདཏྟཾ ཨཱརབྦྷ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘སཱདྷུ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨཏྟཝིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏཱ ཧོཏི. སཱདྷུ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཀཱལེན ཀཱལཾ པརཝིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏཱ ཧོཏི. སཱདྷུ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨཏྟསམྤཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏཱ ཧོཏི. སཱདྷུ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཀཱལེན ཀཱལཾ པརསམྤཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏཱ ཧོཏི. ཨཊྛཧི, བྷིཀྑཝེ, ཨསདྡྷམྨེཧི ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ དེཝདཏྟོ ཨཱཔཱཡིཀོ ནེརཡིཀོ ཀཔྤཊྛོ ཨཏེཀིཙྪོ’’.

[ཙཱུལ༹ཝ. ༣༤༨] ‘‘ཀཏམེཧི ཨཊྛཧི? ལཱབྷེན ཧི, བྷིཀྑཝེ, ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ དེཝདཏྟོ ཨཱཔཱཡིཀོ ནེརཡིཀོ ཀཔྤཊྛོ ཨཏེཀིཙྪོ. ཨལཱབྷེན, བྷིཀྑཝེ…པེ… ཡསེན, བྷིཀྑཝེ… ཨཡསེན, བྷིཀྑཝེ… སཀྐཱརེན, བྷིཀྑཝེ… ཨསཀྐཱརེན, བྷིཀྑཝེ… པཱཔིཙྪཏཱཡ, བྷིཀྑཝེ… པཱཔམིཏྟཏཱཡ, བྷིཀྑཝེ, ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ དེཝདཏྟོ ཨཱཔཱཡིཀོ ནེརཡིཀོ ཀཔྤཊྛོ ཨཏེཀིཙྪོ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛཧི ཨསདྡྷམྨེཧི ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ དེཝདཏྟོ ཨཱཔཱཡིཀོ ནེརཡིཀོ ཀཔྤཊྛོ ཨཏེཀིཙྪོ.

‘‘སཱདྷུ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨུཔྤནྣཾ ལཱབྷཾ ཨབྷིབྷུཡྻ ཨབྷིབྷུཡྻ ཝིཧརེཡྻ, ཨུཔྤནྣཾ ཨལཱབྷཾ…པེ… ཨུཔྤནྣཾ ཡསཾ… ཨུཔྤནྣཾ ཨཡསཾ… ཨུཔྤནྣཾ སཀྐཱརཾ … ཨུཔྤནྣཾ ཨསཀྐཱརཾ… ཨུཔྤནྣཾ པཱཔིཙྪཏཾ… ཨུཔྤནྣཾ པཱཔམིཏྟཏཾ ཨབྷིབྷུཡྻ ཨབྷིབྷུཡྻ ཝིཧརེཡྻ.

‘‘ཀིཉྩ [ཀཐཉྩ (ཀ.)], བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཏྠཝསཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤནྣཾ ལཱབྷཾ ཨབྷིབྷུཡྻ ཨབྷིབྷུཡྻ ཝིཧརེཡྻ, ཨུཔྤནྣཾ ཨལཱབྷཾ…པེ… ཨུཔྤནྣཾ ཡསཾ… ཨུཔྤནྣཾ ཨཡསཾ… ཨུཔྤནྣཾ སཀྐཱརཾ… ཨུཔྤནྣཾ ཨསཀྐཱརཾ… ཨུཔྤནྣཾ པཱཔིཙྪཏཾ… ཨུཔྤནྣཾ པཱཔམིཏྟཏཾ ཨབྷིབྷུཡྻ ཨབྷིབྷུཡྻ ཝིཧརེཡྻ?

‘‘ཡཾ ཧིསྶ, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔྤནྣཾ ལཱབྷཾ ཨནབྷིབྷུཡྻ [ཨནབྷིབྷཱུཡྻ ཨནབྷིབྷཱུཡྻ (ཀ.)] ཝིཧརཏོ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ, ཨུཔྤནྣཾ ལཱབྷཾ ཨབྷིབྷུཡྻ [ཨབྷིབྷཱུཡྻ ཨབྷིབྷཱུཡྻ (ཀ.)] ཝིཧརཏོ ཨེཝཾས ཏེ ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ ན ཧོནྟི. ཡཾ ཧིསྶ, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔྤནྣཾ ཨལཱབྷཾ…པེ… ཨུཔྤནྣཾ ཡསཾ… ཨུཔྤནྣཾ ཨཡསཾ… ཨུཔྤནྣཾ སཀྐཱརཾ… ཨུཔྤནྣཾ ཨསཀྐཱརཾ… ཨུཔྤནྣཾ པཱཔིཙྪཏཾ… ཨུཔྤནྣཾ པཱཔམིཏྟཏཾ ཨནབྷིབྷུཡྻ ཝིཧརཏོ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ, ཨུཔྤནྣཾ པཱཔམིཏྟཏཾ ཨབྷིབྷུཡྻ ཝིཧརཏོ ཨེཝཾས ཏེ ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ ན ཧོནྟི. ཨིདཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཏྠཝསཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤནྣཾ ལཱབྷཾ ཨབྷིབྷུཡྻ ཨབྷིབྷུཡྻ ཝིཧརེཡྻ, ཨུཔྤནྣཾ ཨལཱབྷཾ…པེ… ཨུཔྤནྣཾ ཡསཾ… ཨུཔྤནྣཾ ཨཡསཾ … ཨུཔྤནྣཾ སཀྐཱརཾ… ཨུཔྤནྣཾ ཨསཀྐཱརཾ… ཨུཔྤནྣཾ པཱཔིཙྪཏཾ… ཨུཔྤནྣཾ པཱཔམིཏྟཏཾ ཨབྷིབྷུཡྻ ཨབྷིབྷུཡྻ ཝིཧརེཡྻ.

‘‘ཏསྨཱཏིཧ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ‘ཨུཔྤནྣཾ ལཱབྷཾ ཨབྷིབྷུཡྻ ཨབྷིབྷུཡྻ ཝིཧརིསྶཱམ, ཨུཔྤནྣཾ ཨལཱབྷཾ…པེ… ཨུཔྤནྣཾ ཡསཾ… ཨུཔྤནྣཾ ཨཡསཾ… ཨུཔྤནྣཾ སཀྐཱརཾ… ཨུཔྤནྣཾ ཨསཀྐཱརཾ… ཨུཔྤནྣཾ པཱཔིཙྪཏཾ… ཨུཔྤནྣཾ པཱཔམིཏྟཏཾ ཨབྷིབྷུཡྻ ཨབྷིབྷུཡྻ ཝིཧརིསྶཱམཱ’ཏི. ཨེཝཉྷི ཝོ, བྷིཀྑཝེ, སིཀྑིཏབྦ’’ནྟི. སཏྟམཾ.

༨. ཨུཏྟརཝིཔཏྟིསུཏྟཾ

༨. ཨེཀཾ སམཡཾ ཨཱཡསྨཱ ཨུཏྟརོ མཧིསཝཏྠུསྨིཾ ཝིཧརཏི སངྑེཡྻཀེ པབྦཏེ ཝཊཛཱལིཀཱཡཾ [དྷཝཛཱལིཀཱཡཾ (སཱི.), ཝཊྚཛཱལིཀཱཡཾ (སྱཱ.)]. ཏཏྲ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨུཏྟརོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘སཱདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨཏྟཝིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏཱ ཧོཏི. སཱདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཀཱལེན ཀཱལཾ པརཝིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏཱ ཧོཏི. སཱདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨཏྟསམྤཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏཱ ཧོཏི. སཱདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཀཱལེན ཀཱལཾ པརསམྤཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏཱ ཧོཏཱི’’ཏི.

ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཝེསྶཝཎོ མཧཱརཱཛཱ ཨུཏྟརཱཡ དིསཱཡ དཀྑིཎཾ དིསཾ གཙྪཏི ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན. ཨསྶོསི ཁོ ཝེསྶཝཎོ མཧཱརཱཛཱ ཨཱཡསྨཏོ ཨུཏྟརསྶ མཧིསཝཏྠུསྨིཾ སངྑེཡྻཀེ པབྦཏེ ཝཊཛཱལིཀཱཡཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨེཝཾ དྷམྨཾ དེསེནྟསྶ – ‘‘སཱདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨཏྟཝིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏཱ ཧོཏི. སཱདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཀཱལེན ཀཱལཾ པརཝིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏཱ ཧོཏི. སཱདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨཏྟསམྤཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏཱ ཧོཏི. སཱདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཀཱལེན ཀཱལཾ པརསམྤཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏཱ ཧོཏཱི’’ཏི.

ཨཐ ཁོ ཝེསྶཝཎྞོ མཧཱརཱཛཱ – སེཡྻཐཱཔི ནཱམ བལཝཱ པུརིསོ སམིཉྫིཏཾ [སམྨིཉྫིཏཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཝཱ བཱཧཾ པསཱརེཡྻ, པསཱརིཏཾ ཝཱ བཱཧཾ སམིཉྫེཡྻ [སམྨིཉྫེཡྻ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], ཨེཝམེཝཾ མཧིསཝཏྠུསྨིཾ སངྑེཡྻཀེ པབྦཏེ ཝཊཛཱལིཀཱཡཾ ཨནྟརཧིཏོ དེཝེསུ ཏཱཝཏིཾསེསུ པཱཏུརཧོསི. ཨཐ ཁོ ཝེསྶཝཎྞོ མཧཱརཱཛཱ ཡེན སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སཀྐཾ དེཝཱནམིནྡཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཡགྒྷེ མཱརིས, ཛཱནེཡྻཱསི! ཨེསོ ཨཱཡསྨཱ ཨུཏྟརོ མཧིསཝཏྠུསྨིཾ སངྑེཡྻཀེ པབྦཏེ ཝཊཛཱལིཀཱཡཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨེཝཾ དྷམྨཾ དེསེཏི – ‘སཱདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨཏྟཝིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏཱ ཧོཏི. སཱདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཀཱལེན ཀཱལཾ པརཝིཔཏྟིཾ…པེ… ཨཏྟསམྤཏྟིཾ… པརསམྤཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏཱ ཧོཏཱི’’’ཏི.

ཨཐ ཁོ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ སེཡྻཐཱཔི ནཱམ བལཝཱ པུརིསོ སམིཉྫིཏཾ ཝཱ བཱཧཾ པསཱརེཡྻ, པསཱརིཏཾ ཝཱ བཱཧཾ སམིཉྫེཡྻ, ཨེཝམེཝཾ དེཝེསུ ཏཱཝཏིཾསེསུ ཨནྟརཧིཏོ མཧིསཝཏྠུསྨིཾ སངྑེཡྻཀེ པབྦཏེ ཝཊཛཱལིཀཱཡཾ ཨཱཡསྨཏོ ཨུཏྟརསྶ སམྨུཁེ པཱཏུརཧོསི. ཨཐ ཁོ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ ཡེནཱཡསྨཱ ཨུཏྟརོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨུཏྟརཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. ཨེཀམནྟཾ ཋིཏོ ཁོ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨུཏྟརཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘སཙྩཾ ཀིར, བྷནྟེ, ཨཱཡསྨཱ ཨུཏྟརོ བྷིཀྑཱུནཾ ཨེཝཾ དྷམྨཾ དེསེསི – ‘སཱདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨཏྟཝིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏཱ ཧོཏི, སཱདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཀཱལེན ཀཱལཾ པརཝིཔཏྟིཾ…པེ… ཨཏྟསམྤཏྟིཾ… པརསམྤཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏཱ ཧོཏཱི’’’ ཏི? ‘‘ཨེཝཾ, དེཝཱནམིནྡཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པནིདཾ [ཀིཾ པན (སྱཱ.)], བྷནྟེ, ཨཱཡསྨཏོ ཨུཏྟརསྶ སཀཾ པཊིབྷཱནཾ [སཀཔཊིབྷཱནཾ ཨུཔཱདཱཡ (ཀ.)], ཨུདཱཧུ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཝཙནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶཱ’’ཏི? ‘‘ཏེན ཧི, དེཝཱནམིནྡ, ཨུཔམཾ ཏེ ཀརིསྶཱམི. ཨུཔམཱཡ མིདྷེཀཙྩེ ཝིཉྙཱུ པུརིསཱ བྷཱསིཏསྶ ཨཏྠཾ ཨཱཛཱན’’ནྟི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, དེཝཱནམིནྡ, གཱམསྶ ཝཱ ནིགམསྶ ཝཱ ཨཝིདཱུརེ མཧཱདྷཉྙརཱསི. ཏཏོ མཧཱཛནཀཱཡོ དྷཉྙཾ ཨཱཧརེཡྻ – ཀཱཛེཧིཔི པིཊཀེཧིཔི ཨུཙྪངྒེཧིཔི ཨཉྫལཱིཧིཔི. ཡོ ནུ ཁོ, དེཝཱནམིནྡ, ཏཾ མཧཱཛནཀཱཡཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཝཾ པུཙྪེཡྻ – ‘ཀུཏོ ཨིམཾ དྷཉྙཾ ཨཱཧརཐཱ’ཏི, ཀཐཾ བྱཱཀརམཱནོ ནུ ཁོ, དེཝཱནམིནྡ, སོ མཧཱཛནཀཱཡོ སམྨཱ བྱཱཀརམཱནོ བྱཱཀརེཡྻཱ’’ཏི? ‘‘‘ཨམུམྷཱ མཧཱདྷཉྙརཱསིམྷཱ ཨཱཧརཱམཱ’ཏི ཁོ, བྷནྟེ, སོ མཧཱཛནཀཱཡོ སམྨཱ བྱཱཀརམཱནོ བྱཱཀརེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, དེཝཱནམིནྡ, ཡཾ ཀིཉྩི སུབྷཱསིཏཾ སབྦཾ ཏཾ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཝཙནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ. ཏཏོ ཨུཔཱདཱཡུཔཱདཱཡ མཡཾ ཙཉྙེ ཙ བྷཎཱམཱ’’ཏི.

‘‘ཨཙྪརིཡཾ, བྷནྟེ, ཨབྦྷུཏཾ བྷནྟེ! ཡཱཝ སུབྷཱསིཏཾ ཙིདཾ ཨཱཡསྨཏཱ ཨུཏྟརེན – ‘ཡཾ ཀིཉྩི སུབྷཱསིཏཾ སབྦཾ ཏཾ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཝཙནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ. ཏཏོ ཨུཔཱདཱཡུཔཱདཱཡ མཡཾ ཙཉྙེ ཙ བྷཎཱམཱ’ཏི. ཨེཀམིདཾ, བྷནྟེ ཨུཏྟར, སམཡཾ བྷགཝཱ རཱཛགཧེ ཝིཧརཏི གིཛ྄ཛྷཀཱུཊེ པབྦཏེ ཨཙིརཔཀྐནྟེ དེཝདཏྟེ. ཏཏྲ ཁོ བྷགཝཱ དེཝདཏྟཾ ཨཱརབྦྷ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི –

‘‘སཱདྷུ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨཏྟཝིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏཱ ཧོཏི. སཱདྷུ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཀཱལེན ཀཱལཾ པརཝིཔཏྟིཾ…པེ… ཨཏྟསམྤཏྟིཾ… པརསམྤཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏཱ ཧོཏི. ཨཊྛཧི, བྷིཀྑཝེ, ཨསདྡྷམྨེཧི ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ དེཝདཏྟོ ཨཱཔཱཡིཀོ ནེརཡིཀོ ཀཔྤཊྛོ ཨཏེཀིཙྪོ. ཀཏམེཧི ཨཊྛཧི? ལཱབྷེན ཧི, བྷིཀྑཝེ, ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ དེཝདཏྟོ ཨཱཔཱཡིཀོ ནེརཡིཀོ ཀཔྤཊྛོ ཨཏེཀིཙྪོ; ཨལཱབྷེན, བྷིཀྑཝེ…པེ… ཡསེན, བྷིཀྑཝེ … ཨཡསེན, བྷིཀྑཝེ… སཀྐཱརེན, བྷིཀྑཝེ… ཨསཀྐཱརེན, བྷིཀྑཝེ… པཱཔིཙྪཏཱཡ, བྷིཀྑཝེ… པཱཔམིཏྟཏཱཡ, བྷིཀྑཝེ, ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ དེཝདཏྟོ ཨཱཔཱཡིཀོ ནེརཡིཀོ ཀཔྤཊྛོ ཨཏེཀིཙྪོ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛཧི ཨསདྡྷམྨེཧི ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ དེཝདཏྟོ ཨཱཔཱཡིཀོ ནེརཡིཀོ ཀཔྤཊྛོ ཨཏེཀིཙྪོ.

‘‘སཱདྷུ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨུཔྤནྣཾ ལཱབྷཾ ཨབྷིབྷུཡྻ ཨབྷིབྷུཡྻ ཝིཧརེཡྻ; ཨུཔྤནྣཾ ཨལཱབྷཾ…པེ… ཨུཔྤནྣཾ ཡསཾ… ཨུཔྤནྣཾ ཨཡསཾ… ཨུཔྤནྣཾ སཀྐཱརཾ… ཨུཔྤནྣཾ ཨསཀྐཱརཾ… ཨུཔྤནྣཾ པཱཔིཙྪཏཾ… ཨུཔྤནྣཾ པཱཔམིཏྟཏཾ ཨབྷིབྷུཡྻ ཨབྷིབྷུཡྻ ཝིཧརེཡྻ.

‘‘ཀིཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཏྠཝསཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤནྣཾ ལཱབྷཾ ཨབྷིབྷུཡྻ ཨབྷིབྷུཡྻ ཝིཧརེཡྻ; ཨུཔྤནྣཾ ཨལཱབྷཾ…པེ… ཨུཔྤནྣཾ ཡསཾ… ཨུཔྤནྣཾ ཨཡསཾ… ཨུཔྤནྣཾ སཀྐཱརཾ… ཨུཔྤནྣཾ ཨསཀྐཱརཾ… ཨུཔྤནྣཾ པཱཔིཙྪཏཾ… ཨུཔྤནྣཾ པཱཔམིཏྟཏཾ ཨབྷིབྷུཡྻ ཨབྷིབྷུཡྻ ཝིཧརེཡྻ?

‘‘ཡཾ ཧིསྶ, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔྤནྣཾ ལཱབྷཾ ཨནབྷིབྷུཡྻ ཝིཧརཏོ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ, ཨུཔྤནྣཾ ལཱབྷཾ ཨབྷིབྷུཡྻ ཝིཧརཏོ ཨེཝཾས ཏེ ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ ན ཧོནྟི. ཡཾ ཧིསྶ, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔྤནྣཾ ཨལཱབྷཾ…པེ… ཨུཔྤནྣཾ ཡསཾ… ཨུཔྤནྣཾ ཨཡསཾ… ཨུཔྤནྣཾ སཀྐཱརཾ… ཨུཔྤནྣཾ ཨསཀྐཱརཾ… ཨུཔྤནྣཾ པཱཔིཙྪཏཾ… ཨུཔྤནྣཾ པཱཔམིཏྟཏཾ ཨནབྷིབྷུཡྻ ཝིཧརཏོ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ, ཨུཔྤནྣཾ པཱཔམིཏྟཏཾ ཨབྷིབྷུཡྻ ཝིཧརཏོ ཨེཝཾས ཏེ ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ ན ཧོནྟི. ཨིདཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཏྠཝསཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤནྣཾ ལཱབྷཾ ཨབྷིབྷུཡྻ ཨབྷིབྷུཡྻ ཝིཧརེཡྻ; ཨུཔྤནྣཾ ཨལཱབྷཾ…པེ… ཨུཔྤནྣཾ ཡསཾ… ཨུཔྤནྣཾ ཨཡསཾ… ཨུཔྤནྣཾ སཀྐཱརཾ… ཨུཔྤནྣཾ ཨསཀྐཱརཾ… ཨུཔྤནྣཾ པཱཔིཙྪཏཾ … ཨུཔྤནྣཾ པཱཔམིཏྟཏཾ ཨབྷིབྷུཡྻ ཨབྷིབྷུཡྻ ཝིཧརེཡྻ.

‘‘ཏསྨཱཏིཧ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ཨུཔྤནྣཾ ལཱབྷཾ ཨབྷིབྷུཡྻ ཨབྷིབྷུཡྻ ཝིཧརིསྶཱམ, ཨུཔྤནྣཾ ཨལཱབྷཾ…པེ… ཨུཔྤནྣཾ ཡསཾ… ཨུཔྤནྣཾ ཨཡསཾ… ཨུཔྤནྣཾ སཀྐཱརཾ… ཨུཔྤནྣཾ ཨསཀྐཱརཾ… ཨུཔྤནྣཾ པཱཔིཙྪཏཾ… ཨུཔྤནྣཾ པཱཔམིཏྟཏཾ ཨབྷིབྷུཡྻ ཨབྷིབྷུཡྻ ཝིཧརིསྶཱམཱཏི. ཨེཝཉྷི ཝོ, བྷིཀྑཝེ, སིཀྑིཏབྦ’’ནྟི.

‘‘ཨེཏྟཱཝཏཱ, བྷནྟེ ཨུཏྟར, མནུསྶེསུ ཙཏསྶོ པརིསཱ – བྷིཀྑཱུ, བྷིཀྑུནིཡོ, ཨུཔཱསཀཱ, ཨུཔཱསིཀཱཡོ. ནཱཡཾ དྷམྨཔརིཡཱཡོ ཀིསྨིཉྩི ཨུཔཊྛིཏོ [པཏིཊྛིཏོ (སཱི. སྱཱ.)]. ཨུགྒཎྷཏུ, བྷནྟེ, ཨཱཡསྨཱ ཨུཏྟརོ ཨིམཾ དྷམྨཔརིཡཱཡཾ. པརིཡཱཔུཎཱཏུ, བྷནྟེ, ཨཱཡསྨཱ ཨུཏྟརོ ཨིམཾ དྷམྨཔརིཡཱཡཾ. དྷཱརེཏུ, བྷནྟེ, ཨཱཡསྨཱ ཨུཏྟརོ ཨིམཾ དྷམྨཔརིཡཱཡཾ. ཨཏྠསཾཧིཏོ ཨཡཾ, བྷནྟེ, དྷམྨཔརིཡཱཡོ ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡཀོ’’ཏི [ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡིཀོ (སཱི. ཀ.)]. ཨཊྛམཾ.

༩. ནནྡསུཏྟཾ

༩. ‘‘‘ཀུལཔུཏྟོ’ཏི, བྷིཀྑཝེ, ནནྡཾ སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ. ‘བལཝཱ’ཏི, བྷིཀྑཝེ, ནནྡཾ སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ. ‘པཱསཱདིཀོ’ཏི, བྷིཀྑཝེ, ནནྡཾ སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ. ‘ཏིབྦརཱགོ’ཏི, བྷིཀྑཝེ, ནནྡཾ སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ. ཀིམཉྙཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ནནྡོ ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརོ, བྷོཛནེ མཏྟཉྙཱུ, ཛཱགརིཡཾ ཨནུཡུཏྟོ, སཏིསམྤཛཉྙེན སམནྣཱགཏོ, ཡེཧི [ཡེན (ཀ.)] ནནྡོ སཀྐོཏི པརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏུཾ! ཏཏྲིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ནནྡསྶ ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཏཱཡ ཧོཏི. སཙེ, བྷིཀྑཝེ, ནནྡསྶ པུརཏྠིམཱ དིསཱ ཨཱལོཀེཏབྦཱ ཧོཏི, སབྦཾ ཙེཏསཱ སམནྣཱཧརིཏྭཱ ནནྡོ པུརཏྠིམཾ དིསཾ ཨཱལོཀེཏི – ‘ཨེཝཾ མེ པུརཏྠིམཾ དིསཾ ཨཱལོཀཡཏོ ནཱབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨནྭཱསྶཝིསྶནྟཱི’ཏི. ཨིཏིཧ ཏཏྠ སམྤཛཱནོ ཧོཏི.

‘‘སཙེ, བྷིཀྑཝེ, ནནྡསྶ པཙྪིམཱ དིསཱ ཨཱལོཀེཏབྦཱ ཧོཏི…པེ… ཨུཏྟརཱ དིསཱ ཨཱལོཀེཏབྦཱ ཧོཏི… དཀྑིཎཱ དིསཱ ཨཱལོཀེཏབྦཱ ཧོཏི… ཨུདྡྷཾ ཨུལློཀེཏབྦཱ ཧོཏི… ཨདྷོ ཨོལོཀེཏབྦཱ ཧོཏི… ཨནུདིསཱ ཨནུཝིལོཀེཏབྦཱ ཧོཏི, སབྦཾ ཙེཏསཱ སམནྣཱཧརིཏྭཱ ནནྡོ ཨནུདིསཾ ཨནུཝིལོཀེཏི – ‘ཨེཝཾ མེ ཨནུདིསཾ ཨནུཝིལོཀཡཏོ ནཱབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨནྭཱསྶཝིསྶནྟཱི’ཏི. ཨིཏིཧ ཏཏྠ སམྤཛཱནོ ཧོཏི. ཨིདཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ནནྡསྶ ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཏཱཡ ཧོཏི.

‘‘ཏཏྲིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ནནྡསྶ བྷོཛནེ མཏྟཉྙུཏཱཡ ཧོཏི. ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ནནྡོ པཊིསངྑཱ ཡོནིསོ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཏི – ‘ནེཝ དཝཱཡ ན མདཱཡ ན མཎྜནཱཡ ན ཝིབྷཱུསནཱཡ, ཡཱཝདེཝ ཨིམསྶ ཀཱཡསྶ ཋིཏིཡཱ ཡཱཔནཱཡ ཝིཧིཾསཱུཔརཏིཡཱ བྲཧྨཙརིཡཱནུགྒཧཱཡ ཨིཏི པུརཱཎཉྩ ཝེདནཾ པཊིཧངྑཱམི, ནཝཉྩ ཝེདནཾ ན ཨུཔྤཱདེསྶཱམི, ཡཱཏྲཱ ཙ མེ བྷཝིསྶཏི ཨནཝཛྫཏཱ ཙ ཕཱསུཝིཧཱརོ ཙཱ’ཏི. ཨིདཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ནནྡསྶ བྷོཛནེ མཏྟཉྙུཏཱཡ ཧོཏི.

‘‘ཏཏྲིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ནནྡསྶ ཛཱགརིཡཱནུཡོགསྨིཾ ཧོཏི. ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ནནྡོ དིཝསཾ ཙངྐམེན ནིསཛྫཱཡ ཨཱཝརཎཱིཡེཧི དྷམྨེཧི ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏི; རཏྟིཡཱ པཋམཾ ཡཱམཾ ཙངྐམེན ནིསཛྫཱཡ ཨཱཝརཎཱིཡེཧི དྷམྨེཧི ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏི; རཏྟིཡཱ མཛ྄ཛྷིམཾ ཡཱམཾ དཀྑིཎེན པསྶེན སཱིཧསེཡྻཾ ཀཔྤེཏི པཱདེ པཱདཾ ཨཙྩཱདྷཱཡ སཏོ སམྤཛཱནོ ཨུཊྛཱནསཉྙཾ མནསི ཀརིཏྭཱ; རཏྟིཡཱ པཙྪིམཾ ཡཱམཾ པཙྩུཊྛཱཡ ཙངྐམེན ནིསཛྫཱཡ ཨཱཝརཎཱིཡེཧི དྷམྨེཧི ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏི. ཨིདཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ནནྡསྶ ཛཱགརིཡཱནུཡོགསྨིཾ ཧོཏི.

‘‘ཏཏྲིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ནནྡསྶ སཏིསམྤཛཉྙསྨིཾ ཧོཏི. ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ནནྡསྶ ཝིདིཏཱ ཝེདནཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཝིདིཏཱ ཨུཔཊྛཧནྟི, ཝིདིཏཱ ཨབྦྷཏྠཾ གཙྪནྟི; ཝིདིཏཱ སཉྙཱ…པེ… ཝིདིཏཱ ཝིཏཀྐཱ…པེ… ཨབྦྷཏྠཾ གཙྪནྟི. ཨིདཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ནནྡསྶ སཏིསམྤཛཉྙསྨིཾ ཧོཏི.

‘‘ཀིམཉྙཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ནནྡོ ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརོ, བྷོཛནེ མཏྟཉྙཱུ, ཛཱགརིཡཾ ཨནུཡུཏྟོ, སཏིསམྤཛཉྙེན སམནྣཱགཏོ, ཡེཧི ནནྡོ སཀྐོཏི པརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏུ’’ནྟི! ནཝམཾ.

༡༠. ཀཱརཎྜཝསུཏྟཾ

༡༠. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཙམྤཱཡཾ ཝིཧརཏི གགྒརཱཡ པོཀྑརཎིཡཱ ཏཱིརེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན བྷིཀྑཱུ བྷིཀྑུཾ ཨཱཔཏྟིཡཱ ཙོདེནྟི. སོ བྷིཀྑུ བྷིཀྑཱུཧི ཨཱཔཏྟིཡཱ ཙོདིཡམཱནོ ཨཉྙེནཱཉྙཾ པཊིཙརཏི, བཧིདྡྷཱ ཀཐཾ ཨཔནཱམེཏི, ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏུཀརོཏི.

ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ནིདྡྷམཐེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཾ; ནིདྡྷམཐེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཾ. ཨཔནེཡྻེསོ [ཨཔནེཡྻོ སོ (སཱི.), ཨཔནེཡྻོ (སྱཱ.)], བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ. ཀིཾ ཝོ ཏེན པརཔུཏྟེན ཝིསོདྷིཏེན [ཀིཾ ཝོཔརཔུཏྟོ ཝིཧེཋིཡཏི (སཱི.), ཀིཾ པརཔུཏྟོ ཝིཧེཋེཏི (སྱཱ.), ཀིཾ ཝོ པརཔུཏྟཱ ཝིཧེཋེཏི (པཱི.), ཀིཾ སོ པརཔུཏྟོ ཝིསོདྷེཏི (ཀ.)]! ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ ཏཱདིསཾཡེཝ ཧོཏི ཨབྷིཀྐནྟཾ པཊིཀྐནྟཾ ཨཱལོཀིཏཾ ཝིལོཀིཏཾ སམིཉྫིཏཾ པསཱརིཏཾ སངྒྷཱཊིཔཏྟཙཱིཝརདྷཱརཎཾ, སེཡྻཐཱཔི ཨཉྙེསཾ བྷདྡཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ – ཡཱཝསྶ བྷིཀྑཱུ ཨཱཔཏྟིཾ ན པསྶནྟི. ཡཏོ ཙ ཁྭསྶ བྷིཀྑཱུ ཨཱཔཏྟིཾ པསྶནྟི, ཏམེནཾ ཨེཝཾ ཛཱནནྟི – ‘སམཎདཱུསཱིཝཱཡཾ [སམཎརཱུཔཱི (ཀ.)] སམཎཔལཱཔོ སམཎཀཱརཎྜཝོ’ཏི [སམཎཀརཎྜཝོཏི (ཀ.)]. ཏམེནཾ ཨིཏི ཝིདིཏྭཱ བཧིདྡྷཱ ནཱསེནྟི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? མཱ ཨཉྙེ བྷདྡཀེ བྷིཀྑཱུ དཱུསེསཱི’’ཏི!

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, སམྤནྣེ ཡཝཀརཎེ ཡཝདཱུསཱི [ཡཝརཱུཔཱི (ཀ.)] ཛཱཡེཐ ཡཝཔལཱཔོ ཡཝཀཱརཎྜཝོཏི. ཏསྶ ཏཱདིསཾཡེཝ མཱུལཾ ཧོཏི, སེཡྻཐཱཔི ཨཉྙེསཾ བྷདྡཀཱནཾ ཡཝཱནཾ; ཏཱདིསཾཡེཝ ནཱལ༹ཾ ཧོཏི, སེཡྻཐཱཔི ཨཉྙེསཾ བྷདྡཀཱནཾ ཡཝཱནཾ; ཏཱདིསཾཡེཝ པཏྟཾ ཧོཏི, སེཡྻཐཱཔི ཨཉྙེསཾ བྷདྡཀཱནཾ ཡཝཱནཾ – ཡཱཝསྶ སཱིསཾ ན ནིབྦཏྟཏི. ཡཏོ ཙ ཁྭསྶ སཱིསཾ ནིབྦཏྟཏི, ཏམེནཾ ཨེཝཾ ཛཱནནྟི – ‘ཡཝདཱུསཱིཝཱཡཾ ཡཝཔལཱཔོ ཡཝཀཱརཎྜཝོ’ཏི. ཏམེནཾ ཨིཏི ཝིདིཏྭཱ སམཱུལཾ ཨུཔྤཱཊེཏྭཱ བཧིདྡྷཱ ཡཝཀརཎསྶ ཚཌྜེནྟི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? མཱ ཨཉྙེ བྷདྡཀེ ཡཝེ དཱུསེསཱིཏི!

‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ ཏཱདིསཾཡེཝ ཧོཏི ཨབྷིཀྐནྟཾ པཊིཀྐནྟཾ ཨཱལོཀིཏཾ ཝིལོཀིཏཾ སམིཉྫིཏཾ པསཱརིཏཾ སངྒྷཱཊིཔཏྟཙཱིཝརདྷཱརཎཾ, སེཡྻཐཱཔི ཨཉྙེསཾ བྷདྡཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ – ཡཱཝསྶ བྷིཀྑཱུ ཨཱཔཏྟིཾ ན པསྶནྟི. ཡཏོ ཙ ཁྭསྶ བྷིཀྑཱུ ཨཱཔཏྟིཾ པསྶནྟི, ཏམེནཾ ཨེཝཾ ཛཱནནྟི – ‘སམཎདཱུསཱིཝཱཡཾ སམཎཔལཱཔོ སམཎཀཱརཎྜཝོ’ཏི. ཏམེནཾ ཨིཏི ཝིདིཏྭཱ བཧིདྡྷཱ ནཱསེནྟི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? མཱ ཨཉྙེ བྷདྡཀེ བྷིཀྑཱུ དཱུསེསཱིཏི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, མཧཏོ དྷཉྙརཱསིསྶ ཕུཎམཱནསྶ [ཝུཡ྄ཧམཱནསྶ (སཱི. པཱི.), ཕུསཡམཱནསྶ (སྱཱ.), པུནམཱནསྶ (?)] ཏཏྠ ཡཱནི ཏཱནི དྷཉྙཱནི དལ༹ྷཱནི སཱརཝནྟཱནི ཏཱནི ཨེཀམནྟཾ པུཉྫཾ ཧོཏི, ཡཱནི པན ཏཱནི དྷཉྙཱནི དུབྦལཱནི པལཱཔཱནི ཏཱནི ཝཱཏོ ཨེཀམནྟཾ ཨཔཝཧཏི [ཨཔཀསྶཏི (སཱི.)]. ཏམེནཾ སཱམིཀཱ སམྨཛྫནིཾ གཧེཏྭཱ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ཨཔསམྨཛྫནྟི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? མཱ ཨཉྙེ བྷདྡཀེ དྷཉྙེ དཱུསེསཱིཏི! ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ ཏཱདིསཾཡེཝ ཧོཏི ཨབྷིཀྐནྟཾ པཊིཀྐནྟཾ ཨཱལོཀིཏཾ ཝིལོཀིཏཾ སམིཉྫིཏཾ པསཱརིཏཾ སངྒྷཱཊིཔཏྟཙཱིཝརདྷཱརཎཾ, སེཡྻཐཱཔི ཨཉྙེསཾ བྷདྡཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ – ཡཱཝསྶ བྷིཀྑཱུ ཨཱཔཏྟིཾ ན པསྶནྟི. ཡཏོ ཙ ཁྭསྶ བྷིཀྑཱུ ཨཱཔཏྟིཾ པསྶནྟི, ཏམེནཾ ཨེཝཾ ཛཱནནྟི – ‘སམཎདཱུསཱིཝཱཡཾ སམཎཔལཱཔོ སམཎཀཱརཎྜཝོ’ཏི. ཏམེནཾ ཨིཏི ཝིདིཏྭཱ བཧིདྡྷཱ ནཱསེནྟི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? མཱ ཨཉྙེ བྷདྡཀེ བྷིཀྑཱུ དཱུསེསཱིཏི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, པུརིསོ ཨུདཔཱནཔནཱལི༹ཡཏྠིཀོ ཏིཎྷཾ ཀུཋཱརིཾ [ཀུདྷཱརིཾ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] ཨཱདཱཡ ཝནཾ པཝིསེཡྻ. སོ ཡཾ ཡདེཝ རུཀྑཾ ཀུཋཱརིཔཱསེན ཨཱཀོཊེཡྻ ཏཏྠ ཡཱནི ཏཱནི རུཀྑཱནི དལ༹ྷཱནི སཱརཝནྟཱནི ཏཱནི ཀུཋཱརིཔཱསེན ཨཱཀོཊིཏཱནི ཀཀྑལ༹ཾ པཊིནདནྟི; ཡཱནི པན ཏཱནི རུཀྑཱནི ཨནྟོཔཱུཏཱིནི ཨཝསྶུཏཱནི ཀསམྦུཛཱཏཱནི ཏཱནི ཀུཋཱརིཔཱསེན ཨཱཀོཊིཏཱནི དདྡརཾ པཊིནདནྟི. ཏམེནཾ མཱུལེ ཚིནྡཏི, མཱུལེ ཚིནྡིཏྭཱ ཨགྒེ ཚིནྡཏི, ཨགྒེ ཚིནྡིཏྭཱ ཨནྟོ སུཝིསོདྷིཏཾ ཝིསོདྷེཏི, ཨནྟོ སུཝིསོདྷིཏཾ ཝིསོདྷེཏྭཱ ཨུདཔཱནཔནཱལི༹ཾ ཡོཛེཏི. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ ཏཱདིསཾཡེཝ ཧོཏི ཨབྷིཀྐནྟཾ པཊིཀྐནྟཾ ཨཱལོཀིཏཾ ཝིལོཀིཏཾ སམིཉྫིཏཾ པསཱརིཏཾ སངྒྷཱཊིཔཏྟཙཱིཝརདྷཱརཎཾ, སེཡྻཐཱཔི ཨཉྙེསཾ བྷདྡཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ – ཡཱཝསྶ བྷིཀྑཱུ ཨཱཔཏྟིཾ ན པསྶནྟི. ཡཏོ ཙ ཁྭསྶ བྷིཀྑཱུ ཨཱཔཏྟིཾ པསྶནྟི, ཏམེནཾ ཨེཝཾ ཛཱནནྟི – ‘སམཎདཱུསཱིཝཱཡཾ སམཎཔལཱཔོ སམཎཀཱརཎྜཝོ’ཏི. ཏམེནཾ ཨིཏི ཝིདིཏྭཱ བཧིདྡྷཱ ནཱསེནྟི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? མཱ ཨཉྙེ བྷདྡཀེ བྷིཀྑཱུ དཱུསེསཱི’’ཏི.

‘‘སཾཝཱསཱཡཾ ཝིཛཱནཱཐ, པཱཔིཙྪོ ཀོདྷནོ ཨིཏི;

མཀྑཱི ཐམྦྷཱི པལཱ༹སཱི ཙ, ཨིསྶུཀཱི མཙྪརཱི སཋོ.

‘‘སནྟཝཱཙོ ཛནཝཏི, སམཎོ ཝིཡ བྷཱསཏི;

རཧོ ཀརོཏི ཀརཎཾ, པཱཔདིཊྛི ཨནཱདརོ.

‘‘སཾསཔྤཱི ཙ མུསཱཝཱདཱི, ཏཾ ཝིདིཏྭཱ ཡཐཱཏཐཾ;

སབྦེ སམགྒཱ ཧུཏྭཱན, ཨབྷིནིབྦཛྫཡཱཐ [ཨབྷིནིབྦིཛྫཡེཐ (ཀ.)] ནཾ.

‘‘ཀཱརཎྜཝཾ [ཀརཎྜཝཾ (ཀ.) སུ. ནི. ༢༨༣ པསྶིཏབྦཾ] ནིདྡྷམཐ, ཀསམྦུཾ ཨཔཀསྶཐ [ཨཝཀསྶཐ (ཀ.)];

ཏཏོ པལཱཔེ ཝཱཧེཐ, ཨསྶམཎེ སམཎམཱནིནེ.

‘‘ནིདྡྷམིཏྭཱན པཱཔིཙྪེ, པཱཔཨཱཙཱརགོཙརེ;

སུདྡྷཱསུདྡྷེཧི སཾཝཱསཾ, ཀཔྤཡཝ྄ཧོ པཏིསྶཏཱ;

ཏཏོ སམགྒཱ ནིཔཀཱ, དུཀྑསྶནྟཾ ཀརིསྶཐཱ’’ཏི. དསམཾ;

མེཏྟཱཝགྒོ པཋམོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

མེཏྟཾ པཉྙཱ ཙ དྭེ པིཡཱ, དྭེ ལོཀཱ དྭེ ཝིཔཏྟིཡོ;

དེཝདཏྟོ ཙ ཨུཏྟརོ, ནནྡོ ཀཱརཎྜཝེན ཙཱཏི.

༢. མཧཱཝགྒོ

༡. ཝེརཉྫསུཏྟཾ

༡༡. [པཱརཱ. ༡ ཨཱདཡོ] ཨེཝཾ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཝེརཉྫཱཡཾ ཝིཧརཏི ནལེ༹རུཔུཙིམནྡམཱུལེ. ཨཐ ཁོ ཝེརཉྫོ བྲཱཧྨཎོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ [སཱརཱཎཱིཡཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཝེརཉྫོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘སུཏཾ མེཏཾ, བྷོ གོཏམ – ‘ན སམཎོ གོཏམོ བྲཱཧྨཎེ ཛིཎྞེ ཝུཌྜྷེ མཧལླཀེ ཨདྡྷགཏེ ཝཡོཨནུཔྤཏྟེ ཨབྷིཝཱདེཏི ཝཱ པཙྩུཊྛེཏི ཝཱ ཨཱསནེན ཝཱ ནིམནྟེཏཱི’ཏི. ཏཡིདཾ, བྷོ གོཏམ, ཏཐེཝ. ན ཧི བྷཝཾ གོཏམོ བྲཱཧྨཎེ ཛིཎྞེ ཝུཌྜྷེ མཧལླཀེ ཨདྡྷགཏེ ཝཡོཨནུཔྤཏྟེ ཨབྷིཝཱདེཏི ཝཱ པཙྩུཊྛེཏི ཝཱ ཨཱསནེན ཝཱ ནིམནྟེཏི. ཏཡིདཾ, བྷོ གོཏམ, ན སམྤནྣམེཝཱ’’ཏི. ‘‘ནཱཧཾ ཏཾ, བྲཱཧྨཎ, པསྶཱམི སདེཝཀེ ལོཀེ སམཱརཀེ སབྲཧྨཀེ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཡཱ པཛཱཡ སདེཝམནུསྶཱཡ ཡམཧཾ ཨབྷིཝཱདེཡྻཾ ཝཱ པཙྩུཊྛེཡྻཾ ཝཱ ཨཱསནེན ཝཱ ནིམནྟེཡྻཾ. ཡཉྷི, བྲཱཧྨཎ, ཏཐཱགཏོ ཨབྷིཝཱདེཡྻ ཝཱ པཙྩུཊྛེཡྻ ཝཱ ཨཱསནེན ཝཱ ནིམནྟེཡྻ, མུདྡྷཱཔི ཏསྶ ཝིཔཏེཡྻཱ’’ཏི.

‘‘ཨརསརཱུཔོ བྷཝཾ གོཏམོ’’ཏི! ‘‘ཨཏྠི ཁྭེས, བྲཱཧྨཎ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཨརསརཱུཔོ སམཎོ གོཏམོ’ཏི. ཡེ ཏེ, བྲཱཧྨཎ, རཱུཔརསཱ སདྡརསཱ གནྡྷརསཱ རསརསཱ ཕོཊྛབྦརསཱ, ཏེ ཏཐཱགཏསྶ པཧཱིནཱ ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ [ཨནབྷཱཝཀཏཱ (སཱི. པཱི.)] ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱ. ཨཡཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཨརསརཱུཔོ སམཎོ གོཏམོ’ཏི, ནོ ཙ ཁོ ཡཾ ཏྭཾ སནྡྷཱཡ ཝདེསཱི’’ཏི [ཝདེསི (སཱི. ཀ.)].

‘‘ནིབྦྷོགོ བྷཝཾ གོཏམོ’’ཏི! ‘‘ཨཏྠི ཁྭེས, བྲཱཧྨཎ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ནིབྦྷོགོ སམཎོ གོཏམོ’ཏི. ཡེ ཏེ, བྲཱཧྨཎ, རཱུཔབྷོགཱ སདྡབྷོགཱ གནྡྷབྷོགཱ རསབྷོགཱ ཕོཊྛབྦབྷོགཱ, ཏེ ཏཐཱགཏསྶ པཧཱིནཱ ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱ. ཨཡཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ནིབྦྷོགོ སམཎོ གོཏམོ’ཏི, ནོ ཙ ཁོ ཡཾ ཏྭཾ སནྡྷཱཡ ཝདེསཱི’’ཏི.

‘‘ཨཀིརིཡཝཱདོ བྷཝཾ གོཏམོ’’ཏི! ‘‘ཨཏྠི ཁྭེས, བྲཱཧྨཎ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཨཀིརིཡཝཱདོ སམཎོ གོཏམོ’ཏི. ཨཧཉྷི, བྲཱཧྨཎ, ཨཀིརིཡཾ ཝདཱམི ཀཱཡདུཙྩརིཏསྶ ཝཙཱིདུཙྩརིཏསྶ མནོདུཙྩརིཏསྶ; ཨནེཀཝིཧིཏཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཀིརིཡཾ ཝདཱམི. ཨཡཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཨཀིརིཡཝཱདོ སམཎོ གོཏམོ’ཏི, ནོ ཙ ཁོ ཡཾ ཏྭཾ སནྡྷཱཡ ཝདེསཱི’’ཏི.

‘‘ཨུཙྪེདཝཱདོ བྷཝཾ གོཏམོ’’ཏི! ‘‘ཨཏྠི ཁྭེས, བྲཱཧྨཎ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཨུཙྪེདཝཱདོ སམཎོ གོཏམོ’ཏི. ཨཧཉྷི, བྲཱཧྨཎ, ཨུཙྪེདཾ ཝདཱམི རཱགསྶ དོསསྶ མོཧསྶ; ཨནེཀཝིཧིཏཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཙྪེདཾ ཝདཱམི. ཨཡཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཨུཙྪེདཝཱདོ སམཎོ གོཏམོ’ཏི, ནོ ཙ ཁོ ཡཾ ཏྭཾ སནྡྷཱཡ ཝདེསཱི’’ཏི.

‘‘ཛེགུཙྪཱི བྷཝཾ གོཏམོ’’ཏི! ‘‘ཨཏྠི ཁྭེས, བྲཱཧྨཎ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཛེགུཙྪཱི སམཎོ གོཏམོ’ཏི. ཨཧཉྷི, བྲཱཧྨཎ, ཛིགུཙྪཱམི ཀཱཡདུཙྩརིཏེན ཝཙཱིདུཙྩརིཏེན མནོདུཙྩརིཏེན; ཛིགུཙྪཱམི ཨནེཀཝིཧིཏཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ སམཱཔཏྟིཡཱ. ཨཡཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཛེགུཙྪཱི སམཎོ གོཏམོ’ཏི, ནོ ཙ ཁོ ཡཾ ཏྭཾ སནྡྷཱཡ ཝདེསཱི’’ཏི.

‘‘ཝེནཡིཀོ བྷཝཾ གོཏམོ’’ཏི! ‘‘ཨཏྠི ཁྭེས, བྲཱཧྨཎ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཝེནཡིཀོ སམཎོ གོཏམོ’ཏི. ཨཧཉྷི, བྲཱཧྨཎ, ཝིནཡཱཡ དྷམྨཾ དེསེམི རཱགསྶ དོསསྶ མོཧསྶ; ཨནེཀཝིཧིཏཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཝིནཡཱཡ དྷམྨཾ དེསེམི. ཨཡཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཝེནཡིཀོ སམཎོ གོཏམོ’ཏི, ནོ ཙ ཁོ ཡཾ ཏྭཾ སནྡྷཱཡ ཝདེསཱི’’ཏི.

‘‘ཏཔསྶཱི བྷཝཾ གོཏམོ’’ཏི! ‘‘ཨཏྠི ཁྭེས, བྲཱཧྨཎ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཏཔསྶཱི སམཎོ གོཏམོ’ཏི. ཏཔནཱིཡཱཧཾ, བྲཱཧྨཎ, པཱཔཀེ ཨཀུསལེ དྷམྨེ ཝདཱམི ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ མནོདུཙྩརིཏཾ. ཡསྶ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཏཔནཱིཡཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ པཧཱིནཱ ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱ, ཏམཧཾ ‘ཏཔསྶཱི’ཏི ཝདཱམི. ཏཐཱགཏསྶ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཏཔནཱིཡཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ པཧཱིནཱ ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱ. ཨཡཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཏཔསྶཱི སམཎོ གོཏམོ’ཏི, ནོ ཙ ཁོ ཡཾ ཏྭཾ སནྡྷཱཡ ཝདེསཱི’’ཏི.

‘‘ཨཔགབྦྷོ བྷཝཾ གོཏམོ’’ཏི! ‘‘ཨཏྠི ཁྭེས, བྲཱཧྨཎ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཨཔགབྦྷོ སམཎོ གོཏམོ’ཏི. ཡསྶ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཨཱཡཏིཾ གབྦྷསེཡྻཱ པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟི པཧཱིནཱ ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱ, ཏམཧཾ ‘ཨཔགབྦྷོ’ཏི ཝདཱམི. ཏཐཱགཏསྶ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཨཱཡཏིཾ གབྦྷསེཡྻཱ པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟི པཧཱིནཱ ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱ. ཨཡཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཨཔགབྦྷོ སམཎོ གོཏམོ’ཏི, ནོ ཙ ཁོ ཡཾ ཏྭཾ སནྡྷཱཡ ཝདེསི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྲཱཧྨཎ, ཀུཀྐུཊིཡཱ ཨཎྜཱནི ཨཊྛ ཝཱ དས ཝཱ དྭཱདས ཝཱ. ཏཱནཱསྶུ ཀུཀྐུཊིཡཱ སམྨཱ ཨདྷིསཡིཏཱནི སམྨཱ པརིསེདིཏཱནི སམྨཱ པརིབྷཱཝིཏཱནི. ཡོ ནུ ཁོ ཏེསཾ ཀུཀྐུཊཙྪཱཔཀཱནཾ པཋམཏརཾ པཱདནཁསིཁཱཡ ཝཱ མུཁཏུཎྜཀེན ཝཱ ཨཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ སོཏྠིནཱ ཨབྷིནིབྦྷིཛྫེཡྻ, ཀིནྟི སྭཱསྶ ཝཙནཱིཡོ – ‘ཛེཊྛོ ཝཱ ཀནིཊྛོ ཝཱ’’’ཏི? ‘‘ཛེཊྛོ ཏིསྶ, བྷོ གོཏམ, ཝཙནཱིཡོ. སོ ཧི ནེསཾ, བྷོ གོཏམ, ཛེཊྛོ ཧོཏཱི’’ཏི.

‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ ཨཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨཝིཛྫཱགཏཱཡ པཛཱཡ ཨཎྜབྷཱུཏཱཡ པརིཡོནདྡྷཱཡ ཨཝིཛྫཎྜཀོསཾ པདཱལེཏྭཱ ཨེཀོཝ ལོཀེ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ. ཨཧཉྷི, བྲཱཧྨཎ, ཛེཊྛོ སེཊྛོ ལོཀསྶ. ཨཱརདྡྷཾ ཁོ པན མེ, བྲཱཧྨཎ, ཝཱིརིཡཾ ཨཧོསི ཨསལླཱིནཾ, ཨུཔཊྛིཏཱ སཏི ཨསམྨུཊྛཱ, པསྶདྡྷོ ཀཱཡོ ཨསཱརདྡྷོ, སམཱཧིཏཾ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ.

‘‘སོ ཁོ ཨཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརཾ ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམི; ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སམྤསཱདནཾ ཙེཏསོ ཨེཀོདིབྷཱཝཾ ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱརཾ སམཱདྷིཛཾ པཱིཏིསུཁཾ དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམི; པཱིཏིཡཱ ཙ ཝིརཱགཱ ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧརཱམི སཏོ ཙ སམྤཛཱནོ སུཁཉྩ ཀཱཡེན པཊིསཾཝེདེམི ཡཾ ཏཾ ཨརིཡཱ ཨཱཙིཀྑནྟི – ‘ཨུཔེཀྑཀོ སཏིམཱ སུཁཝིཧཱརཱི’ཏི ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམི; སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ དུཀྑསྶ ཙ པཧཱནཱ པུབྦེཝ སོམནསྶདོམནསྶཱནཾ ཨཏྠངྒམཱ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིཾ ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམི.

‘‘སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེསིཾ. སོ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཱམི, སེཡྻཐིདཾ – ཨེཀམྤི ཛཱཏིཾ དྭེཔི ཛཱཏིཡོ ཏིསྶོཔི ཛཱཏིཡོ ཙཏསྶོཔི ཛཱཏིཡོ པཉྩཔི ཛཱཏིཡོ དསཔི ཛཱཏིཡོ ཝཱིསམྤི ཛཱཏིཡོ ཏིཾསམྤི ཛཱཏིཡོ ཙཏྟཱལཱིསམྤི ཛཱཏིཡོ པཉྙཱསམྤི ཛཱཏིཡོ ཛཱཏིསཏམྤི ཛཱཏིསཧསྶམྤི ཛཱཏིསཏསཧསྶམྤི ཨནེཀེཔི སཾཝཊྚཀཔྤེ ཨནེཀེཔི ཝིཝཊྚཀཔྤེ ཨནེཀེཔི སཾཝཊྚཝིཝཊྚཀཔྤེ – ‘ཨམུཏྲཱསིཾ ཨེཝཾནཱམོ ཨེཝཾགོཏྟོ ཨེཝཾཝཎྞོ ཨེཝམཱཧཱརོ ཨེཝཾསུཁདུཀྑཔྤཊིསཾཝེདཱི ཨེཝམཱཡུཔརིཡནྟོ. སོ ཏཏོ ཙུཏོ ཨམུཏྲ ཨུདཔཱདིཾ; ཏཏྲཱཔཱསིཾ ཨེཝཾནཱམོ ཨེཝཾགོཏྟོ ཨེཝཾཝཎྞོ ཨེཝམཱཧཱརོ ཨེཝཾསུཁདུཀྑཔྤཊིསཾཝེདཱི ཨེཝམཱཡུཔརིཡནྟོ. སོ ཏཏོ ཙུཏོ ཨིདྷཱུཔཔནྣོ’ཏི. ཨིཏི སཱཀཱརཾ སཨུདྡེསཾ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཱམི.

‘‘ཨཡཾ ཁོ མེ, བྲཱཧྨཎ, རཏྟིཡཱ པཋམེ ཡཱམེ པཋམཱ ཝིཛྫཱ ཨདྷིགཏཱ; ཨཝིཛྫཱ ཝིཧཏཱ ཝིཛྫཱ ཨུཔྤནྣཱ; ཏམོ ཝིཧཏོ ཨཱལོཀོ ཨུཔྤནྣོ, ཡཐཱ ཏཾ ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ པཧིཏཏྟསྶ ཝིཧརཏོ. ཨཡཾ ཁོ མེ, བྲཱཧྨཎ, པཋམཱ ཨབྷིནིབྦྷིདཱ ཨཧོསི ཀུཀྐུཊཙྪཱཔཀསྶེཝ ཨཎྜཀོསམྷཱ.

‘‘སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ སཏྟཱནཾ ཙུཏཱུཔཔཱཏཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེསིཾ. སོ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན སཏྟེ པསྶཱམི ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེ ཧཱིནེ པཎཱིཏེ སུཝཎྞེ དུབྦཎྞེ, སུགཏེ དུགྒཏེ ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པཛཱནཱམི – ‘ཨིམེ ཝཏ བྷོནྟོ སཏྟཱ ཀཱཡདུཙྩརིཏེན སམནྣཱགཏཱ, ཝཙཱིདུཙྩརིཏེན སམནྣཱགཏཱ, མནོདུཙྩརིཏེན སམནྣཱགཏཱ, ཨརིཡཱནཾ ཨུཔཝཱདཀཱ, མིཙྪཱདིཊྛིཀཱ, མིཙྪཱདིཊྛིཀམྨསམཱདཱནཱ. ཏེ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔནྣཱཏི. ཨིམེ ཝཱ པན བྷོནྟོ སཏྟཱ ཀཱཡསུཙརིཏེན སམནྣཱགཏཱ, ཝཙཱིསུཙརིཏེན སམནྣཱགཏཱ, མནོསུཙརིཏེན སམནྣཱགཏཱ, ཨརིཡཱནཾ ཨནུཔཝཱདཀཱ, སམྨཱདིཊྛིཀཱ, སམྨཱདིཊྛིཀམྨསམཱདཱནཱ. ཏེ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔནྣཱ’ཏི. ཨིཏི དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན སཏྟེ པསྶཱམི ཙཝམཱནེ ཨུཔཔཛྫམཱནེ ཧཱིནེ པཎཱིཏེ སུཝཎྞེ དུབྦཎྞེ, སུགཏེ དུགྒཏེ ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པཛཱནཱམི.

‘‘ཨཡཾ ཁོ མེ, བྲཱཧྨཎ, རཏྟིཡཱ མཛ྄ཛྷིམེ ཡཱམེ དུཏིཡཱ ཝིཛྫཱ ཨདྷིགཏཱ; ཨཝིཛྫཱ ཝིཧཏཱ ཝིཛྫཱ ཨུཔྤནྣཱ; ཏམོ ཝིཧཏོ ཨཱལོཀོ ཨུཔྤནྣོ, ཡཐཱ ཏཾ ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ པཧིཏཏྟསྶ ཝིཧརཏོ. ཨཡཾ ཁོ མེ, བྲཱཧྨཎ, དུཏིཡཱ ཨབྷིནིབྦྷིདཱ ཨཧོསི ཀུཀྐུཊཙྪཱཔཀསྶེཝ ཨཎྜཀོསམྷཱ.

‘‘སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ པརིསུདྡྷེ པརིཡོདཱཏེ ཨནངྒཎེ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསེ མུདུབྷཱུཏེ ཀམྨནིཡེ ཋིཏེ ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཉཱཎཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེསིཾ. སོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨབྦྷཉྙཱསིཾ, ‘ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨབྦྷཉྙཱསིཾ, ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨབྦྷཉྙཱསིཾ, ‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨབྦྷཉྙཱསིཾ; ‘ཨིམེ ཨཱསཝཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨབྦྷཉྙཱསིཾ, ‘ཨཡཾ ཨཱསཝསམུདཡོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨབྦྷཉྙཱསིཾ, ‘ཨཡཾ ཨཱསཝནིརོདྷོ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨབྦྷཉྙཱསིཾ, ‘ཨཡཾ ཨཱསཝནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨབྦྷཉྙཱསིཾ. ཏསྶ མེ ཨེཝཾ ཛཱནཏོ ཨེཝཾ པསྶཏོ ཀཱམཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩིཏྠ, བྷཝཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩིཏྠ, ཨཝིཛྫཱསཝཱཔི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩིཏྠ. ཝིམུཏྟསྨིཾ ཝིམུཏྟམིཏི ཉཱཎཾ ཨཧོསི. ‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏི, ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱ’ཏི ཨབྦྷཉྙཱསིཾ.

‘‘ཨཡཾ ཁོ མེ, བྲཱཧྨཎ, རཏྟིཡཱ པཙྪིམེ ཡཱམེ ཏཏིཡཱ ཝིཛྫཱ ཨདྷིགཏཱ; ཨཝིཛྫཱ ཝིཧཏཱ ཝིཛྫཱ ཨུཔྤནྣཱ; ཏམོ ཝིཧཏོ ཨཱལོཀོ ཨུཔྤནྣོ, ཡཐཱ ཏཾ ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ པཧིཏཏྟསྶ ཝིཧརཏོ. ཨཡཾ ཁོ མེ, བྲཱཧྨཎ, ཏཏིཡཱ ཨབྷིནིབྦྷིདཱ ཨཧོསི ཀུཀྐུཊཙྪཱཔཀསྶེཝ ཨཎྜཀོསམྷཱ’’ཏི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཝེརཉྫོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཛེཊྛོ བྷཝཾ གོཏམོ, སེཊྛོ བྷཝཾ གོཏམོ. ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ, ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ! སེཡྻཐཱཔི, བྷོ གོཏམ, ནིཀྐུཛྫིཏཾ [ནིཀུཛྫིཏཾ (ཀ.)] ཝཱ ཨུཀྐུཛྫེཡྻ, པཊིཙྪནྣཾ ཝཱ ཝིཝརེཡྻ, མཱུལ༹ྷསྶ ཝཱ མགྒཾ ཨཱཙིཀྑེཡྻ, ཨནྡྷཀཱརེ ཝཱ ཏེལཔཛྫོཏཾ དྷཱརེཡྻ – ཙཀྑུམནྟོ རཱུཔཱནི དཀྑནྟཱིཏི; ཨེཝམེཝཾ བྷོཏཱ གོཏམེན ཨནེཀཔརིཡཱཡེན དྷམྨོ པཀཱསིཏོ. ཨེསཱཧཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ སརཎཾ གཙྪཱམི དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ. ཨུཔཱསཀཾ མཾ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི. པཋམཾ.

༢. སཱིཧསུཏྟཾ

༡༢. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཝེསཱལིཡཾ ཝིཧརཏི མཧཱཝནེ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡཾ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན སམྦཧུལཱ ཨབྷིཉྙཱཏཱ ཨབྷིཉྙཱཏཱ ལིཙྪཝཱི སནྠཱགཱརེ [སནྡྷཱགཱརེ (ཀ.)] སནྣིསིནྣཱ སནྣིཔཏིཏཱ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན བུདྡྷསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསནྟི, དྷམྨསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསནྟི, སངྒྷསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསནྟི.

ཏེན ཁོ པན སམཡེན སཱིཧོ སེནཱཔཏི ནིགཎྛསཱཝཀོ ཏསྶཾ པརིསཱཡཾ ནིསིནྣོ ཧོཏི. ཨཐ ཁོ སཱིཧསྶ སེནཱཔཏིསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ནིསྶཾསཡཾ ཁོ སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི, ཏཐཱ ཧིམེ སམྦཧུལཱ ཨབྷིཉྙཱཏཱ ཨབྷིཉྙཱཏཱ ལིཙྪཝཱི སནྠཱགཱརེ སནྣིསིནྣཱ སནྣིཔཏིཏཱ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན བུདྡྷསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསནྟི, དྷམྨསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསནྟི, སངྒྷསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསནྟི. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཏཾ བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམེཡྻཾ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ སཱིཧོ སེནཱཔཏི ཡེན ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ [ནཱཐཔུཏྟོ (ཀ. སཱི.), ནཱཏཔུཏྟོ (ཀ. སཱི.)] ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ནིགཎྛཾ ནཱཊཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨིཙྪཱམཧཾ, བྷནྟེ, སམཎཾ གོཏམཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིཏུ’’ནྟི.

‘‘ཀིཾ པན ཏྭཾ, སཱིཧ, ཀིརིཡཝཱདོ སམཱནོ ཨཀིརིཡཝཱདཾ སམཎཾ གོཏམཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིསྶསི? སམཎོ ཧི, སཱིཧ, གོཏམོ ཨཀིརིཡཝཱདོ, ཨཀིརིཡཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏེན ཙ སཱཝཀེ ཝིནེཏཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ སཱིཧསྶ སེནཱཔཏིསྶ ཡོ ཨཧོསི གམིཡཱབྷིསངྑཱརོ [གམིཀཱབྷིསངྑཱརོ (ཀ. སཱི.) མཧཱཝ. ༢༩༠] བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡ, སོ པཊིཔྤསྶམྦྷི.

དུཏིཡམྤི ཁོ སམྦཧུལཱ ཨབྷིཉྙཱཏཱ ཨབྷིཉྙཱཏཱ ལིཙྪཝཱི སནྠཱགཱརེ སནྣིསིནྣཱ སནྣིཔཏིཏཱ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན བུདྡྷསྶ…པེ… དྷམྨསྶ…པེ… སངྒྷསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསནྟི. དུཏིཡམྤི ཁོ སཱིཧསྶ སེནཱཔཏིསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ནིསྶཾསཡཾ ཁོ སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི, ཏཐཱ ཧིམེ སམྦཧུལཱ ཨབྷིཉྙཱཏཱ ཨབྷིཉྙཱཏཱ ལིཙྪཝཱི སནྠཱགཱརེ སནྣིསིནྣཱ སནྣིཔཏིཏཱ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན བུདྡྷསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསནྟི, དྷམྨསྶ…པེ… སངྒྷསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསནྟི. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཏཾ བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམེཡྻཾ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ སཱིཧོ སེནཱཔཏི ཡེན ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ནིགཎྛཾ ནཱཊཔུཏྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨིཙྪཱམཧཾ, བྷནྟེ, སམཎཾ གོཏམཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིཏུ’’ནྟི.

‘‘ཀིཾ པན ཏྭཾ, སཱིཧ, ཀིརིཡཝཱདོ སམཱནོ ཨཀིརིཡཝཱདཾ སམཎཾ གོཏམཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམིསྶསི? སམཎོ ཧི, སཱིཧ, གོཏམོ ཨཀིརིཡཝཱདོ ཨཀིརིཡཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏེན ཙ སཱཝཀེ ཝིནེཏཱི’’ཏི. དུཏིཡམྤི ཁོ སཱིཧསྶ སེནཱཔཏིསྶ ཡོ ཨཧོསི གམིཡཱབྷིསངྑཱརོ བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡ, སོ པཊིཔྤསྶམྦྷི.

ཏཏིཡམྤི ཁོ སམྦཧུལཱ ཨབྷིཉྙཱཏཱ ཨབྷིཉྙཱཏཱ ལིཙྪཝཱི སནྠཱགཱརེ སནྣིསིནྣཱ སནྣིཔཏིཏཱ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན བུདྡྷསྶ…པེ… དྷམྨསྶ…པེ… སངྒྷསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསནྟི. ཏཏིཡམྤི ཁོ སཱིཧསྶ སེནཱཔཏིསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ནིསྶཾསཡཾ ཁོ སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི, ཏཐཱ ཧིམེ སམྦཧུལཱ ཨབྷིཉྙཱཏཱ ཨབྷིཉྙཱཏཱ ལིཙྪཝཱི སནྠཱགཱརེ སནྣིསིནྣཱ སནྣིཔཏིཏཱ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན བུདྡྷསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསནྟི, དྷམྨསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསནྟི, སངྒྷསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསནྟི. ཀིཾ ཧིམེ ཀརིསྶནྟི ནིགཎྛཱ ཨཔལོཀིཏཱ ཝཱ ཨནཔལོཀིཏཱ ཝཱ? ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨནཔལོཀེཏྭཱཝ ནིགཎྛེ [ནིགཎྛཾ (སྱཱ. ཀ.) མཧཱཝ. ༢༩༠ པསྶིཏབྦཾ] ཏཾ བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡ ཨུཔསངྐམེཡྻཾ ཨརཧནྟཾ སམྨཱསམྦུདྡྷ’’ནྟི.

ཨཐ ཁོ སཱིཧོ སེནཱཔཏི པཉྩམཏྟེཧི རཐསཏེཧི དིཝཱདིཝསྶ ཝེསཱལིཡཱ ནིཡྻཱསི བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡ. ཡཱཝཏིཀཱ ཡཱནསྶ བྷཱུམི, ཡཱནེན གནྟྭཱ ཡཱནཱ པཙྩོརོཧིཏྭཱ པཏྟིཀོཝ ཨགམཱསི. ཨཐ ཁོ སཱིཧོ སེནཱཔཏི ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ སཱིཧོ སེནཱཔཏི བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘སུཏཾ མེཏཾ, བྷནྟེ – ‘ཨཀིརིཡཝཱདོ སམཎོ གོཏམོ, ཨཀིརིཡཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏེན ཙ སཱཝཀེ ཝིནེཏཱི’ཏི. ཡེ ཏེ, བྷནྟེ, ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘ཨཀིརིཡཝཱདོ སམཎོ གོཏམོ, ཨཀིརིཡཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏེན ཙ སཱཝཀེ ཝིནེཏཱི’ཏི, ཀཙྩི ཏེ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ ཝུཏྟཝཱདིནོ ན ཙ བྷགཝནྟཾ ཨབྷཱུཏེན ཨབྦྷཱཙིཀྑནྟི དྷམྨསྶ ཙཱནུདྷམྨཾ བྱཱཀརོནྟི ན ཙ ཀོཙི སཧདྷམྨིཀོ ཝཱདཱནུཝཱདོ [ཝཱདཱནུཔཱཏོ (ཀ. སཱི. སྱཱ.) ཨ. ནི. ༣.༥༨; ༥.༥] གཱརཡ྄ཧཾ ཋཱནཾ ཨཱགཙྪཏི? ཨནབྦྷཀྑཱཏུཀཱམཱ ཧི མཡཾ, བྷནྟེ, བྷགཝནྟ’’ནྟི.

‘‘ཨཏྠི, སཱིཧ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཨཀིརིཡཝཱདོ སམཎོ གོཏམོ, ཨཀིརིཡཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏེན ཙ སཱཝཀེ ཝིནེཏཱི’’’ཏི.

‘‘ཨཏྠི, སཱིཧ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཀིརིཡཝཱདོ སམཎོ གོཏམོ, ཀིརིཡཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏེན ཙ སཱཝཀེ ཝིནེཏཱི’’’ཏི.

‘‘ཨཏྠི, སཱིཧ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཨུཙྪེདཝཱདོ སམཎོ གོཏམོ, ཨུཙྪེདཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏེན ཙ སཱཝཀེ ཝིནེཏཱི’’’ཏི.

‘‘ཨཏྠི, སཱིཧ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཛེགུཙྪཱི སམཎོ གོཏམོ, ཛེགུཙྪིཏཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏེན ཙ སཱཝཀེ ཝིནེཏཱི’’’ཏི.

‘‘ཨཏྠི, སཱིཧ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཝེནཡིཀོ སམཎོ གོཏམོ, ཝིནཡཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏེན ཙ སཱཝཀེ ཝིནེཏཱི’’’ཏི.

‘‘ཨཏྠི, སཱིཧ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཏཔསྶཱི སམཎོ གོཏམོ, ཏཔསྶིཏཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏེན ཙ སཱཝཀེ ཝིནེཏཱི’’’ཏི.

‘‘ཨཏྠི, སཱིཧ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཨཔགབྦྷོ སམཎོ གོཏམོ, ཨཔགབྦྷཏཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏེན ཙ སཱཝཀེ ཝིནེཏཱི’’’ཏི.

‘‘ཨཏྠི, སཱིཧ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཨསྶཱསཀོ སམཎོ གོཏམོ, ཨསྶཱསཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏེན ཙ སཱཝཀེ ཝིནེཏཱི’’’ཏི.

‘‘ཀཏམོ ཙ, སཱིཧ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཨཀིརིཡཝཱདོ སམཎོ གོཏམོ, ཨཀིརིཡཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏེན ཙ སཱཝཀེ ཝིནེཏཱི’ཏི? ཨཧཉྷི, སཱིཧ, ཨཀིརིཡཾ ཝདཱམི ཀཱཡདུཙྩརིཏསྶ ཝཙཱིདུཙྩརིཏསྶ མནོདུཙྩརིཏསྶ; ཨནེཀཝིཧིཏཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཀིརིཡཾ ཝདཱམི. ཨཡཾ ཁོ, སཱིཧ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཨཀིརིཡཝཱདོ སམཎོ གོཏམོ, ཨཀིརིཡཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏེན ཙ སཱཝཀེ ཝིནེཏཱི’’’ཏི.

‘‘ཀཏམོ ཙ, སཱིཧ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཀིརིཡཝཱདོ སམཎོ གོཏམོ, ཀིརིཡཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏེན ཙ སཱཝཀེ ཝིནེཏཱི’ཏི? ཨཧཉྷི, སཱིཧ, ཀིརིཡཾ ཝདཱམི ཀཱཡསུཙརིཏསྶ ཝཙཱིསུཙརིཏསྶ མནོསུཙརིཏསྶ; ཨནེཀཝིཧིཏཱནཾ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཀིརིཡཾ ཝདཱམི. ཨཡཾ ཁོ, སཱིཧ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཀིརིཡཝཱདོ སམཎོ གོཏམོ, ཀིརིཡཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏེན ཙ སཱཝཀེ ཝིནེཏཱི’’’ཏི.

‘‘ཀཏམོ ཙ, སཱིཧ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཨུཙྪེདཝཱདོ སམཎོ གོཏམོ, ཨུཙྪེདཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏེན ཙ སཱཝཀེ ཝིནེཏཱི’ཏི? ཨཧཉྷི, སཱིཧ, ཨུཙྪེདཾ ཝདཱམི རཱགསྶ དོསསྶ མོཧསྶ; ཨནེཀཝིཧིཏཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཙྪེདཾ ཝདཱམི. ཨཡཾ ཁོ, སཱིཧ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཨུཙྪེདཝཱདོ སམཎོ གོཏམོ, ཨུཙྪེདཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏེན ཙ སཱཝཀེ ཝིནེཏཱི’’’ཏི.

‘‘ཀཏམོ ཙ, སཱིཧ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཛེགུཙྪཱི སམཎོ གོཏམོ, ཛེགུཙྪིཏཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏེན ཙ སཱཝཀེ ཝིནེཏཱི’ཏི? ཨཧཉྷི, སཱིཧ, ཛིགུཙྪཱམི ཀཱཡདུཙྩརིཏེན ཝཙཱིདུཙྩརིཏེན མནོདུཙྩརིཏེན; ཛིགུཙྪཱམི ཨནེཀཝིཧིཏཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ སམཱཔཏྟིཡཱ. ཨཡཾ ཁོ, སཱིཧ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཛེགུཙྪཱི སམཎོ གོཏམོ, ཛེགུཙྪིཏཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏེན ཙ སཱཝཀེ ཝིནེཏཱི’’’ཏི.

‘‘ཀཏམོ ཙ, སཱིཧ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཝེནཡིཀོ སམཎོ གོཏམོ, ཝིནཡཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏེན ཙ སཱཝཀེ ཝིནེཏཱི’ཏི? ཨཧཉྷི, སཱིཧ, ཝིནཡཱཡ དྷམྨཾ དེསེམི རཱགསྶ དོསསྶ མོཧསྶ; ཨནེཀཝིཧིཏཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཝིནཡཱཡ དྷམྨཾ དེསེམི. ཨཡཾ ཁོ, སཱིཧ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཝེནཡིཀོ སམཎོ གོཏམོ, ཝིནཡཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏེན ཙ སཱཝཀེ ཝིནེཏཱི’’’ཏི.

‘‘ཀཏམོ ཙ, སཱིཧ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཏཔསྶཱི སམཎོ གོཏམོ, ཏཔསྶིཏཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏེན ཙ སཱཝཀེ ཝིནེཏཱི’ཏི? ཏཔནཱིཡཱཧཾ, སཱིཧ, པཱཔཀེ ཨཀུསལེ དྷམྨེ ཝདཱམི ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ མནོདུཙྩརིཏཾ. ཡསྶ ཁོ, སཱིཧ, ཏཔནཱིཡཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ པཧཱིནཱ ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱ, ཏམཧཾ ‘ཏཔསྶཱི’ཏི ཝདཱམི. ཏཐཱགཏསྶ ཁོ, སཱིཧ, ཏཔནཱིཡཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ པཧཱིནཱ ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱ. ཨཡཾ ཁོ, སཱིཧ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཏཔསྶཱི སམཎོ གོཏམོ, ཏཔསྶིཏཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏེན ཙ སཱཝཀེ ཝིནེཏཱི’’’ཏི.

‘‘ཀཏམོ ཙ, སཱིཧ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཨཔགབྦྷོ སམཎོ གོཏམོ, ཨཔགབྦྷཏཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏེན ཙ སཱཝཀེ ཝིནེཏཱི’ཏི? ཡསྶ ཁོ, སཱིཧ, ཨཱཡཏིཾ གབྦྷསེཡྻཱ པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟི པཧཱིནཱ ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱ, ཏམཧཾ ‘ཨཔགབྦྷོ’ཏི ཝདཱམི. ཏཐཱགཏསྶ ཁོ, སཱིཧ, ཨཱཡཏིཾ གབྦྷསེཡྻཱ པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟི པཧཱིནཱ ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱ. ཨཡཾ ཁོ, སཱིཧ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཨཔགབྦྷོ སམཎོ གོཏམོ, ཨཔགབྦྷཏཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏེན ཙ སཱཝཀེ ཝིནེཏཱི’’’ཏི.

‘‘ཀཏམོ ཙ, སཱིཧ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཨསྶཱསཀོ སམཎོ གོཏམོ, ཨསྶཱསཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏེན ཙ སཱཝཀེ ཝིནེཏཱི’ཏི? ཨཧཉྷི, སཱིཧ, ཨསྶཱསཀོ པརམེན ཨསྶཱསེན, ཨསྶཱསཱཡ དྷམྨཾ དེསེམི, ཏེན ཙ སཱཝཀེ ཝིནེམི. ཨཡཾ ཁོ, སཱིཧ, པརིཡཱཡོ, ཡེན མཾ པརིཡཱཡེན སམྨཱ ཝདམཱནོ ཝདེཡྻ – ‘ཨསྶཱསཀོ སམཎོ གོཏམོ, ཨསྶཱསཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏེན ཙ སཱཝཀེ ཝིནེཏཱི’’’ཏི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ སཱིཧོ སེནཱཔཏི བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷནྟེ, ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷནྟེ…པེ… ཨུཔཱསཀཾ མཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི.

‘‘ཨནུཝིཙྩཀཱརཾ ཁོ, སཱིཧ, ཀརོཧི. ཨནུཝིཙྩཀཱརོ ཏུམྷཱདིསཱནཾ ཉཱཏམནུསྶཱནཾ སཱདྷུ ཧོཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨིམིནཱཔཱཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ཨཏྟམནོ ཨབྷིརདྡྷོ, ཡཾ མཾ བྷགཝཱ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨནུཝིཙྩཀཱརཾ ཁོ, སཱིཧ, ཀརོཧི. ཨནུཝིཙྩཀཱརོ ཏུམྷཱདིསཱནཾ ཉཱཏམནུསྶཱནཾ སཱདྷུ ཧོཏཱི’ཏི. མཉྷི, བྷནྟེ, ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ སཱཝཀཾ ལབྷིཏྭཱ ཀེཝལཀཔྤཾ ཝེསཱལིཾ པཊཱཀཾ པརིཧརེཡྻུཾ – ‘སཱིཧོ ཨམྷཱཀཾ སེནཱཔཏི སཱཝཀཏྟཾ ཨུཔགཏོ’ཏི. ཨཐ ཙ པན བྷགཝཱ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨནུཝིཙྩཀཱརཾ, སཱིཧ, ཀརོཧི. ཨནུཝིཙྩཀཱརོ ཏུམྷཱདིསཱནཾ ཉཱཏམནུསྶཱནཾ སཱདྷུ ཧོཏཱི’ཏི. ཨེསཱཧཾ, བྷནྟེ, དུཏིཡམྤི བྷགཝནྟཾ སརཎཾ གཙྪཱམི དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ. ཨུཔཱསཀཾ མཾ བྷགཝཱ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི.

‘‘དཱིགྷརཏྟཾ ཁོ ཏེ, སཱིཧ, ནིགཎྛཱནཾ ཨོཔཱནབྷཱུཏཾ ཀུལཾ, ཡེན ནེསཾ ཨུཔགཏཱནཾ པིཎྜཀཾ དཱཏབྦཾ མཉྙེཡྻཱསཱི’’ཏི. ‘‘ཨིམིནཱཔཱཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ཨཏྟམནོ ཨབྷིརདྡྷོ, ཡཾ མཾ བྷགཝཱ ཨེཝམཱཧ – ‘དཱིགྷརཏྟཾ ཁོ ཏེ, སཱིཧ, ནིགཎྛཱནཾ ཨོཔཱནབྷཱུཏཾ ཀུལཾ, ཡེན ནེསཾ ཨུཔགཏཱནཾ པིཎྜཀཾ དཱཏབྦཾ མཉྙེཡྻཱསཱི’ཏི. སུཏཾ མེཏཾ, བྷནྟེ – ‘སམཎོ གོཏམོ ཨེཝམཱཧ – མཡ྄ཧམེཝ དཱནཾ དཱཏབྦཾ, མཡ྄ཧམེཝ སཱཝཀཱནཾ དཱཏབྦཾ; མཡ྄ཧམེཝ དིནྣཾ མཧཔྥལཾ, ན ཨཉྙེསཾ དིནྣཾ མཧཔྥལཾ; མཡ྄ཧམེཝ སཱཝཀཱནཾ དིནྣཾ མཧཔྥལཾ, ན ཨཉྙེསཾ སཱཝཀཱནཾ དིནྣཾ མཧཔྥལ’ནྟི, ཨཐ ཙ པན མཾ བྷགཝཱ ནིགཎྛེསུཔི དཱནེ སམཱདཔེཏི [སམཱདཱཔེཏི (?)]. ཨཔི ཙ, བྷནྟེ, མཡམེཏྠ ཀཱལཾ ཛཱནིསྶཱམ. ཨེསཱཧཾ, བྷནྟེ, ཏཏིཡམྤི བྷགཝནྟཾ སརཎཾ གཙྪཱམི དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ. ཨུཔཱསཀཾ མཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི.

ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ སཱིཧསྶ སེནཱཔཏིསྶ ཨནུཔུབྦིཾ ཀཐཾ [ཨནུཔུབྦིཀཐཾ (སབྦཏྠ)] ཀཐེསི, སེཡྻཐིདཾ – དཱནཀཐཾ སཱིལཀཐཾ སགྒཀཐཾ, ཀཱམཱནཾ ཨཱདཱིནཝཾ ཨོཀཱརཾ སཾཀིལེསཾ ནེཀྑམྨེ ཨཱནིསཾསཾ པཀཱསེསི. ཡདཱ བྷགཝཱ ཨཉྙཱསི སཱིཧཾ སེནཱཔཏིཾ ཀལླཙིཏྟཾ མུདུཙིཏྟཾ ཝིནཱིཝརཎཙིཏྟཾ ཨུདགྒཙིཏྟཾ པསནྣཙིཏྟཾ, ཨཐ ཡཱ བུདྡྷཱནཾ སཱམུཀྐཾསིཀཱ དྷམྨདེསནཱ ཏཾ པཀཱསེསི – དུཀྑཾ སམུདཡཾ ནིརོདྷཾ མགྒཾ. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ སུདྡྷཾ ཝཏྠཾ ཨཔགཏཀཱལ༹ཀཾ སམྨདེཝ རཛནཾ པཊིགྒཎྷེཡྻ; ཨེཝམེཝཾ སཱིཧསྶ སེནཱཔཏིསྶ ཏསྨིཾཡེཝ ཨཱསནེ ཝིརཛཾ ཝཱིཏམལཾ དྷམྨཙཀྑུཾ ཨུདཔཱདི – ‘‘ཡཾ ཀིཉྩི སམུདཡདྷམྨཾ, སབྦཾ ཏཾ ནིརོདྷདྷམྨ’’ནྟི.

ཨཐ ཁོ སཱིཧོ སེནཱཔཏི དིཊྛདྷམྨོ པཏྟདྷམྨོ ཝིདིཏདྷམྨོ པརིཡོགཱལ༹ྷདྷམྨོ ཏིཎྞཝིཙིཀིཙྪོ ཝིགཏཀཐཾཀཐོ ཝེསཱརཛྫཔྤཏྟོ ཨཔརཔྤཙྩཡོ སཏྠུསཱསནེ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨདྷིཝཱསེཏུ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ སྭཱཏནཱཡ བྷཏྟཾ སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེནཱ’’ཏི. ཨདྷིཝཱསེསི བྷགཝཱ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན.

ཨཐ ཁོ སཱིཧོ སེནཱཔཏི བྷགཝཏོ ཨདྷིཝཱསནཾ ཝིདིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི. ཨཐ ཁོ སཱིཧོ སེནཱཔཏི ཨཉྙཏརཾ པུརིསཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘གཙྪ ཏྭཾ, ཨམྦྷོ པུརིས, པཝཏྟམཾསཾ ཛཱནཱཧཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ སཱིཧོ སེནཱཔཏི ཏསྶཱ རཏྟིཡཱ ཨཙྩཡེན སཀེ ནིཝེསནེ པཎཱིཏཾ ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཾ པཊིཡཱདཱཔེཏྭཱ བྷགཝཏོ ཀཱལཾ ཨཱརོཙཱཔེསི – ‘‘ཀཱལོ, བྷནྟེ! ནིཊྛིཏཾ བྷཏྟ’’ནྟི.

ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཡེན སཱིཧསྶ སེནཱཔཏིསྶ ནིཝེསནཾ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེན. ཏེན ཁོ པན སམཡེན སམྦཧུལཱ ནིགཎྛཱ ཝེསཱལིཡཾ རཐིཀཱཡ རཐིཀཾ [རཐིཡཱཡ རཐིཡཾ (བཧཱུསུ)] སིངྒྷཱཊཀེན སིངྒྷཱཊཀཾ བཱཧཱ པགྒཡ྄ཧ ཀནྡནྟི – ‘‘ཨཛྫ སཱིཧེན སེནཱཔཏིནཱ ཐཱུལཾ པསུཾ ཝདྷིཏྭཱ སམཎསྶ གོཏམསྶ བྷཏྟཾ ཀཏཾ. ཏཾ སམཎོ གོཏམོ ཛཱནཾ ཨུདྡིསྶཀཏཾ མཾསཾ པརིབྷུཉྫཏི པཊིཙྩཀམྨ’’ནྟི.

ཨཐ ཁོ ཨཉྙཏརོ པུརིསོ ཡེན སཱིཧོ སེནཱཔཏི ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སཱིཧསྶ སེནཱཔཏིསྶ ཨུཔཀཎྞཀེ ཨཱརོཙེསི – ‘‘ཡགྒྷེ, བྷནྟེ, ཛཱནེཡྻཱསི! ཨེཏེ སམྦཧུལཱ ནིགཎྛཱ ཝེསཱལིཡཾ རཐིཀཱཡ རཐིཀཾ སིངྒྷཱཊཀེན སིངྒྷཱཊཀཾ བཱཧཱ པགྒཡ྄ཧ ཀནྡནྟི – ‘ཨཛྫ སཱིཧེན སེནཱཔཏིནཱ ཐཱུལཾ པསུཾ ཝདྷིཏྭཱ སམཎསྶ གོཏམསྶ བྷཏྟཾ ཀཏཾ. ཏཾ སམཎོ གོཏམོ ཛཱནཾ ཨུདྡིསྶཀཏཾ མཾསཾ པརིབྷུཉྫཏི པཊིཙྩཀམྨ’ནྟི. ཨལཾ ཨཡྻོ དཱིགྷརཏྟཉྷི ཏེ ཨཱཡསྨནྟོ ཨཝཎྞཀཱམཱ བུདྡྷསྶ ཨཝཎྞཀཱམཱ དྷམྨསྶ ཨཝཎྞཀཱམཱ སངྒྷསྶ. ན ཙ པནེཏེ ཨཱཡསྨནྟོ ཛིརིདནྟི ཏཾ བྷགཝནྟཾ ཨསཏཱ ཏུཙྪཱ མུསཱ ཨབྷཱུཏེན ཨབྦྷཱཙིཀྑིཏུཾ; ན ཙ མཡཾ ཛཱིཝིཏཧེཏུཔི སཉྩིཙྩ པཱཎཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཡྻཱམཱ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ སཱིཧོ སེནཱཔཏི བུདྡྷཔྤམུཁཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པཎཱིཏེན ཁཱདནཱིཡེན བྷོཛནཱིཡེན སཧཏྠཱ སནྟཔྤེསི སམྤཝཱརེསི. ཨཐ ཁོ སཱིཧོ སེནཱཔཏི བྷགཝནྟཾ བྷུཏྟཱཝིཾ ཨོནཱིཏཔཏྟཔཱཎིཾ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ སཱིཧཾ སེནཱཔཏིཾ བྷགཝཱ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶེཏྭཱ སམཱདཔེཏྭཱ སམུཏྟེཛེཏྭཱ སམྤཧཾསེཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐཱམཱིཏི. དུཏིཡཾ.

༣. ཨསྶཱཛཱནཱིཡསུཏྟཾ

༡༣. ‘‘ཨཊྛཧི, བྷིཀྑཝེ, ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ རཉྙོ བྷདྡོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ རཱཛཱརཧོ ཧོཏི རཱཛབྷོགྒོ, རཉྙོ ཨངྒནྟེཝ སངྑཾ གཙྪཏི. ཀཏམེཧི ཨཊྛཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, རཉྙོ བྷདྡོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ ཨུབྷཏོ སུཛཱཏོ ཧོཏི – མཱཏིཏོ ཙ པིཏིཏོ ཙ. ཡསྶཾ དིསཱཡཾ ཨཉྙེཔི བྷདྡཱ ཨསྶཱཛཱནཱིཡཱ ཛཱཡནྟི, ཏསྶཾ དིསཱཡཾ ཛཱཏོ ཧོཏི. ཡཾ ཁོ པནསྶ བྷོཛནཾ དེནྟི – ཨལླཾ ཝཱ སུཀྑཾ ཝཱ – ཏཾ སཀྐཙྩཾཡེཝ པརིབྷུཉྫཏི ཨཝིཀིརནྟོ. ཛེགུཙྪཱི ཧོཏི ཨུཙྩཱརཾ ཝཱ པསྶཱཝཾ ཝཱ ཨབྷིནིསཱིདིཏུཾ ཝཱ ཨབྷིནིཔཛྫིཏུཾ ཝཱ. སོརཏོ ཧོཏི སུཁསཾཝཱསོ, ན ཙ ཨཉྙེ ཨསྶེ ཨུབྦེཛེཏཱ. ཡཱནི ཁོ པནསྶ ཧོནྟི [ཡཱནི ཁོ པནསྶ ཏཱནི (སྱཱ.)] སཱཋེཡྻཱནི ཀཱུཊེཡྻཱནི ཛིམྷེཡྻཱནི ཝངྐེཡྻཱནི, ཏཱནི ཡཐཱབྷཱུཏཾ སཱརཐིསྶ ཨཱཝིཀཏྟཱ ཧོཏི. ཏེསམསྶ སཱརཐི ཨབྷིནིམྨདནཱཡ ཝཱཡམཏི. ཝཱཧཱི ཁོ པན ཧོཏི. ‘ཀཱམཉྙེ ཨསྶཱ ཝཧནྟུ ཝཱ མཱ ཝཱ, ཨཧམེཏྠ ཝཧིསྶཱམཱི’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེཏི. གཙྪནྟོ ཁོ པན ཨུཛུམགྒེནེཝ གཙྪཏི. ཐཱམཝཱ ཧོཏི ཡཱཝ ཛཱིཝིཏམརཎཔརིཡཱདཱནཱ ཐཱམཾ ཨུཔདཾསེཏཱ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ རཉྙོ བྷདྡོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ རཱཛཱརཧོ ཧོཏི རཱཛབྷོགྒོ, རཉྙོ ཨངྒནྟེཝ སངྑཾ གཙྪཏི.

‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱཧུནེཡྻོ ཧོཏི…པེ… ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶ. ཀཏམེཧི ཨཊྛཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཱིལཝཱ ཧོཏི, པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏོ ཝིཧརཏི ཨཱཙཱརགོཙརསམྤནྣོ ཨཎུམཏྟེསུ ཝཛྫེསུ བྷཡདསྶཱཝཱི, སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསུ. ཡཾ ཁོ པནསྶ བྷོཛནཾ དེནྟི – ལཱུཁཾ ཝཱ པཎཱིཏཾ ཝཱ – ཏཾ སཀྐཙྩཾཡེཝ པརིབྷུཉྫཏི ཨཝིཧཉྙམཱནོ. ཛེགུཙྪཱི ཧོཏི ཀཱཡདུཙྩརིཏེན ཝཙཱིདུཙྩརིཏེན མནོདུཙྩརིཏེན; ཛེགུཙྪཱི ཧོཏི ཨནེཀཝིཧིཏཱནཾ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ སམཱཔཏྟིཡཱ. སོརཏོ ཧོཏི སུཁསཾཝཱསོ, ན ཨཉྙེ བྷིཀྑཱུ ཨུབྦེཛེཏཱ. ཡཱནི ཁོ པནསྶ ཧོནྟི སཱཋེཡྻཱནི ཀཱུཊེཡྻཱནི ཛིམྷེཡྻཱནི ཝངྐེཡྻཱནི, ཏཱནི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨཱཝིཀཏྟཱ ཧོཏི སཏྠརི ཝཱ ཝིཉྙཱུསུ ཝཱ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ. ཏེསམསྶ སཏྠཱ ཝཱ ཝིཉྙཱུ ཝཱ སབྲཧྨཙཱརཱི ཨབྷིནིམྨདནཱཡ ཝཱཡམཏི. སིཀྑིཏཱ ཁོ པན ཧོཏི. ‘ཀཱམཉྙེ བྷིཀྑཱུ སིཀྑནྟུ ཝཱ མཱ ཝཱ, ཨཧམེཏྠ སིཀྑིསྶཱམཱི’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེཏི. གཙྪནྟོ ཁོ པན ཨུཛུམགྒེནེཝ གཙྪཏི; ཏཏྲཱཡཾ ཨུཛུམགྒོ, སེཡྻཐིདཾ – སམྨཱདིཊྛི…པེ… སམྨཱསམཱདྷི. ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཝིཧརཏི – ‘ཀཱམཾ ཏཙོ ཙ ནྷཱརུ [ནཧཱརུ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཙ ཨཊྛི ཙ ཨཝསིསྶཏུ, སརཱིརེ ཨུཔསུསྶཏུ མཾསལོཧིཏཾ; ཡཾ ཏཾ པུརིསཐཱམེན པུརིསཝཱིརིཡེན པུརིསཔརཀྐམེན པཏྟབྦཾ, ན ཏཾ ཨཔཱཔུཎིཏྭཱ ཝཱིརིཡསྶ སཎྛཱནཾ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱཧུནེཡྻོ ཧོཏི…པེ… ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶཱ’’ཏི. ཏཏིཡཾ.

༤. ཨསྶཁལུ༹ངྐསུཏྟཾ

༡༤. ‘‘ཨཊྛ ཙ [ཨཊྛ (སྱཱ.)], བྷིཀྑཝེ, ཨསྶཁལུ༹ངྐེ [ཨསྶཁལུངྐེ (སཱི.)] དེསེསྶཱམི ཨཊྛ ཙ ཨསྶདོསེ, ཨཊྛ ཙ པུརིསཁལུ༹ངྐེ ཨཊྛ ཙ པུརིསདོསེ. ཏཾ སུཎཱཐ, སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཐ; བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཀཏམེ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛ ཨསྶཁལུ༹ངྐཱ ཨཊྛ ཙ ཨསྶདོསཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ ཨསྶཁལུ༹ངྐོ ‘པེཧཱི’ཏི ཝུཏྟོ, ཝིདྡྷོ སམཱནོ ཙོདིཏོ སཱརཐིནཱ པཙྪཏོ པཊིཀྐམཏི, པིཊྛིཏོ རཐཾ པཝཏྟེཏི. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཨསྶཁལུ༹ངྐོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམོ ཨསྶདོསོ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཨསྶཁལུ༹ངྐོ ‘པེཧཱི’ཏི ཝུཏྟོ, ཝིདྡྷོ སམཱནོ ཙོདིཏོ སཱརཐིནཱ པཙྪཱ ལངྒྷཏི, ཀུབྦརཾ ཧནཏི, ཏིདཎྜཾ བྷཉྫཏི. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཨསྶཁལུ༹ངྐོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡོ ཨསྶདོསོ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཨསྶཁལུ༹ངྐོ ‘པེཧཱི’ཏི ཝུཏྟོ, ཝིདྡྷོ སམཱནོ ཙོདིཏོ སཱརཐིནཱ རཐཱིསཱཡ སཏྠིཾ ཨུསྶཛྫིཏྭཱ རཐཱིསཾཡེཝ ཨཛ྄ཛྷོམདྡཏི. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཨསྶཁལུ༹ངྐོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡོ ཨསྶདོསོ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཨསྶཁལུ༹ངྐོ ‘པེཧཱི’ཏི ཝུཏྟོ, ཝིདྡྷོ སམཱནོ ཙོདིཏོ སཱརཐིནཱ ཨུམྨགྒཾ གཎྷཏི, ཨུབྦཊུམཾ རཐཾ ཀརོཏི. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཨསྶཁལུ༹ངྐོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཏྠོ ཨསྶདོསོ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཨསྶཁལུ༹ངྐོ ‘པེཧཱི’ཏི ཝུཏྟོ, ཝིདྡྷོ སམཱནོ ཙོདིཏོ སཱརཐིནཱ ལངྒྷཏི པུརིམཀཱཡཾ པགྒཎྷཏི པུརིམེ པཱདེ. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཨསྶཁལུ༹ངྐོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩམོ ཨསྶདོསོ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཨསྶཁལུ༹ངྐོ ‘པེཧཱི’ཏི ཝུཏྟོ, ཝིདྡྷོ སམཱནོ ཙོདིཏོ སཱརཐིནཱ ཨནཱདིཡིཏྭཱ སཱརཐིཾ ཨནཱདིཡིཏྭཱ པཏོདལཊྛིཾ [པཏོདཾ (སཱི. པཱི.), པཏོདཡཊྛིཾ (སྱཱ. ཀཾ.)] དནྟེཧི མུཁཱདྷཱནཾ [མུཁཱཋཱནཾ (ཀ.)] ཝིདྷཾསིཏྭཱ ཡེན ཀཱམཾ པཀྐམཏི. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཨསྶཁལུ༹ངྐོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཚཊྛོ ཨསྶདོསོ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཨསྶཁལུ༹ངྐོ ‘པེཧཱི’ཏི ཝུཏྟོ, ཝིདྡྷོ སམཱནོ ཙོདིཏོ སཱརཐིནཱ ནེཝ ཨབྷིཀྐམཏི ནོ པཊིཀྐམཏི ཏཏྠེཝ ཁཱིལཊྛཱཡཱི ཋིཏོ ཧོཏི. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཨསྶཁལུ༹ངྐོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟམོ ཨསྶདོསོ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཨསྶཁལུ༹ངྐོ ‘པེཧཱི’ཏི ཝུཏྟོ, ཝིདྡྷོ སམཱནོ ཙོདིཏོ སཱརཐིནཱ པུརིམེ ཙ པཱདེ སཾཧརིཏྭཱ པཙྪིམེ ཙ པཱདེ སཾཧརིཏྭཱ [སངྑརིཏྭཱ (ཀ.)] ཏཏྠེཝ ཙཏྟཱརོ པཱདེ ཨབྷིནིསཱིདཏི. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ ཨསྶཁལུ༹ངྐོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛམོ ཨསྶདོསོ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛ ཨསྶཁལུ༹ངྐཱ ཨཊྛ ཙ ཨསྶདོསཱ.

[ཝིབྷ. ༩༥༦] ‘‘ཀཏམེ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛ པུརིསཁལུ༹ངྐཱ ཨཊྛ ཙ པུརིསདོསཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ བྷིཀྑུཾ ཨཱཔཏྟིཡཱ ཙོདེནྟི. སོ བྷིཀྑུ བྷིཀྑཱུཧི ཨཱཔཏྟིཡཱ ཙོདིཡམཱནོ ‘ན སརཱམཱི’ཏི ཨསཏིཡཱ ནིབྦེཋེཏི. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཨསྶཁལུ༹ངྐོ ‘པེཧཱི’ཏི ཝུཏྟོ, ཝིདྡྷོ སམཱནོ ཙོདིཏོ སཱརཐིནཱ པཙྪཏོ པཊིཀྐམཏི, པིཊྛིཏོ རཐཾ ཝཏྟེཏི; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུརིསཁལུ༹ངྐོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམོ པུརིསདོསོ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ བྷིཀྑུཾ ཨཱཔཏྟིཡཱ ཙོདེནྟི. སོ བྷིཀྑུ བྷིཀྑཱུཧི ཨཱཔཏྟིཡཱ ཙོདིཡམཱནོ ཙོདཀཾཡེཝ པཊིཔྥརཏི – ‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཏུཡ྄ཧཾ བཱལསྶ ཨབྱཏྟསྶ བྷཎིཏེན! ཏྭམྤི ནཱམ བྷཎིཏབྦཾ མཉྙསཱི’ཏི! སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཨསྶཁལུ༹ངྐོ ‘པེཧཱི’ཏི ཝུཏྟོ, ཝིདྡྷོ སམཱནོ ཙོདིཏོ སཱརཐིནཱ པཙྪཱ ལངྒྷཏི, ཀུབྦརཾ ཧནཏི, ཏིདཎྜཾ བྷཉྫཏི; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུརིསཁལུ༹ངྐོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡོ པུརིསདོསོ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ བྷིཀྑུཾ ཨཱཔཏྟིཡཱ ཙོདེནྟི. སོ བྷིཀྑུ བྷིཀྑཱུཧི ཨཱཔཏྟིཡཱ ཙོདིཡམཱནོ ཙོདཀསྶེཝ པཙྩཱརོཔེཏི – ‘ཏྭཾ ཁོསི ཨིཏྠནྣཱམཾ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔནྣོ, ཏྭཾ ཏཱཝ པཋམཾ པཊིཀརོཧཱི’ཏི. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཨསྶཁལུ༹ངྐོ ‘པེཧཱི’ཏི ཝུཏྟོ, ཝིདྡྷོ སམཱནོ ཙོདིཏོ སཱརཐིནཱ རཐཱིསཱཡ སཏྠིཾ ཨུསྶཛྫིཏྭཱ རཐཱིསཾཡེཝ ཨཛ྄ཛྷོམདྡཏི; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུརིསཁལུ༹ངྐོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡོ པུརིསདོསོ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ བྷིཀྑུཾ ཨཱཔཏྟིཡཱ ཙོདེནྟི. སོ བྷིཀྑུ བྷིཀྑཱུཧི ཨཱཔཏྟིཡཱ ཙོདིཡམཱནོ ཨཉྙེནཱཉྙཾ པཊིཙརཏི, བཧིདྡྷཱ ཀཐཾ ཨཔནཱམེཏི, ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏུཀརོཏི. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཨསྶཁལུ༹ངྐོ ‘པེཧཱི’ཏི ཝུཏྟོ, ཝིདྡྷོ སམཱནོ ཙོདིཏོ སཱརཐིནཱ ཨུམྨགྒཾ གཎྷཏི, ཨུབྦཊུམཾ རཐཾ ཀརོཏི; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུརིསཁལུ༹ངྐོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཏྠོ པུརིསདོསོ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ བྷིཀྑུཾ ཨཱཔཏྟིཡཱ ཙོདེནྟི. སོ བྷིཀྑུ བྷིཀྑཱུཧི ཨཱཔཏྟིཡཱ ཙོདིཡམཱནོ སངྒྷམཛ྄ཛྷེ བཱཧུཝིཀྑེཔཾ ཀརོཏི. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཨསྶཁལུ༹ངྐོ ‘པེཧཱི’ཏི ཝུཏྟོ, ཝིདྡྷོ སམཱནོ ཙོདིཏོ སཱརཐིནཱ ལངྒྷཏི, པུརིམཀཱཡཾ པགྒཎྷཏི པུརིམེ པཱདེ; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུརིསཁལུ༹ངྐོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩམོ པུརིསདོསོ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ བྷིཀྑུཾ ཨཱཔཏྟིཡཱ ཙོདེནྟི. སོ བྷིཀྑུ བྷིཀྑཱུཧི ཨཱཔཏྟིཡཱ ཙོདིཡམཱནོ ཨནཱདིཡིཏྭཱ སངྒྷཾ ཨནཱདིཡིཏྭཱ ཙོདཀཾ སཱཔཏྟིཀོཝ ཡེན ཀཱམཾ པཀྐམཏི. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཨསྶཁལུ༹ངྐོ ‘པེཧཱི’ཏི ཝུཏྟོ, ཝིདྡྷོ སམཱནོ ཙོདིཏོ སཱརཐིནཱ ཨནཱདིཡིཏྭཱ སཱརཐིཾ ཨནཱདིཡིཏྭཱ པཏོདལཊྛིཾ དནྟེཧི མུཁཱདྷཱནཾ ཝིདྷཾསིཏྭཱ ཡེན ཀཱམཾ པཀྐམཏི; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུརིསཁལུ༹ངྐོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཚཊྛོ པུརིསདོསོ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ བྷིཀྑུཾ ཨཱཔཏྟིཡཱ ཙོདེནྟི. སོ བྷིཀྑུ བྷིཀྑཱུཧི ཨཱཔཏྟིཡཱ ཙོདིཡམཱནོ ‘ནེཝཱཧཾ ཨཱཔནྣོམྷི, ན པནཱཧཾ ཨཱཔནྣོམྷཱི’ཏི སོ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན སངྒྷཾ ཝིཧེཋེཏི [ཝིཧེསེཏི (པཱི. ཀ.)]. སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཨསྶཁལུ༹ངྐོ ‘པེཧཱི’ཏི ཝུཏྟོ, ཝིདྡྷོ སམཱནོ ཙོདིཏོ སཱརཐིནཱ ནེཝ ཨབྷིཀྐམཏི ནོ པཊིཀྐམཏི ཏཏྠེཝ ཁཱིལཊྛཱཡཱི ཋིཏོ ཧོཏི; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུརིསཁལུ༹ངྐོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟམོ པུརིསདོསོ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ བྷིཀྑུཾ ཨཱཔཏྟིཡཱ ཙོདེནྟི. སོ བྷིཀྑུ བྷིཀྑཱུཧི ཨཱཔཏྟིཡཱ ཙོདིཡམཱནོ ཨེཝམཱཧ – ‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཏུམྷེ ཨཱཡསྨནྟོ ཨཏིབཱལ༹ྷཾ མཡི བྱཱཝཊཱ ཡཱཝ [ཨིདཾ པདཾ སཱིཧལ༹པོཏྠཀེ ནཏྠི] ཨིདཱནཱཧཾ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟིསྶཱམཱི’ཏི. སོ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟིཏྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨིདཱནི ཁོ ཏུམྷེ ཨཱཡསྨནྟོ ཨཏྟམནཱ ཧོཐཱ’ཏི? སེཡྻཐཱཔི སོ, བྷིཀྑཝེ, ཨསྶཁལུ༹ངྐོ ‘པེཧཱི’ཏི ཝུཏྟོ, ཝིདྡྷོ སམཱནོ ཙོདིཏོ སཱརཐིནཱ པུརིམེ ཙ པཱདེ སཾཧརིཏྭཱ པཙྪིམེ ཙ པཱདེ སཾཧརིཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཙཏྟཱརོ པཱདེ ཨབྷིནིསཱིདཏི; ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམི. ཨེཝརཱུཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པུརིསཁལུ༹ངྐོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛམོ པུརིསདོསོ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛ པུརིསཁལུ༹ངྐཱ ཨཊྛ ཙ པུརིསདོསཱ’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. མལསུཏྟཾ

༡༥. ‘‘ཨཊྛིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, མལཱནི. ཀཏམཱནི ཨཊྛ? ཨསཛ྄ཛྷཱཡམལཱ, བྷིཀྑཝེ, མནྟཱ; ཨནུཊྛཱནམལཱ, བྷིཀྑཝེ, གྷརཱ; མལཾ, བྷིཀྑཝེ, ཝཎྞསྶ ཀོསཛྫཾ; པམཱདོ, བྷིཀྑཝེ, རཀྑཏོ མལཾ; མལཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིཏྠིཡཱ དུཙྩརིཏཾ; མཙྪེརཾ, བྷིཀྑཝེ, དདཏོ མལཾ; མལཱ, བྷིཀྑཝེ, པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨསྨིཾ ལོཀེ པརམྷི ཙ; ཏཏོ [ཏཏོ ཙ (སྱཱ. པཱི.)], བྷིཀྑཝེ, མལཱ མལཏརཾ ཨཝིཛྫཱ པརམཾ མལཾ. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛ མལཱནཱི’’ཏི.

‘‘ཨསཛ྄ཛྷཱཡམལཱ མནྟཱ, ཨནུཊྛཱནམལཱ གྷརཱ;

མལཾ ཝཎྞསྶ ཀོསཛྫཾ, པམཱདོ རཀྑཏོ མལཾ.

‘‘མལིཏྠིཡཱ དུཙྩརིཏཾ, མཙྪེརཾ དདཏོ མལཾ;

མལཱ ཝེ པཱཔཀཱ དྷམྨཱ, ཨསྨིཾ ལོཀེ པརམྷི ཙ;

ཏཏོ མལཱ མལཏརཾ, ཨཝིཛྫཱ པརམཾ མལ’’ནྟི. པཉྩམཾ;

༦. དཱུཏེཡྻསུཏྟཾ

༡༦. [ཙཱུལ༹ཝ. ༣༤༧] ‘‘ཨཊྛཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ དཱུཏེཡྻཾ གནྟུམརཧཏི. ཀཏམེཧི ཨཊྛཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སོཏཱ ཙ ཧོཏི, སཱཝེཏཱ ཙ, ཨུགྒཧེཏཱ ཙ, དྷཱརེཏཱ ཙ, ཝིཉྙཱཏཱ ཙ, ཝིཉྙཱཔེཏཱ ཙ, ཀུསལོ ཙ སཧིཏཱསཧིཏསྶ, ནོ ཙ ཀལཧཀཱརཀོ – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ དཱུཏེཡྻཾ གནྟུམརཧཏི. ཨཊྛཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ སཱརིཔུཏྟོ དཱུཏེཡྻཾ གནྟུམརཧཏི. ཀཏམེཧི ཨཊྛཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, སཱརིཔུཏྟོ སོཏཱ ཙ ཧོཏི, སཱཝེཏཱ ཙ, ཨུགྒཧེཏཱ ཙ, དྷཱརེཏཱ ཙ, ཝིཉྙཱཏཱ ཙ, ཝིཉྙཱཔེཏཱ ཙ, ཀུསལོ ཙ སཧིཏཱསཧིཏསྶ, ནོ ཙ ཀལཧཀཱརཀོ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ སཱརིཔུཏྟོ དཱུཏེཡྻཾ གནྟུམརཧཏཱི’’ཏི.

‘‘ཡོ ཝེ ན བྱཐཏི [ན ཝེདྷཏི (སཱི.), ན བྱཱདྷཏི (སྱཱ. པཱི.)] པཏྭཱ, པརིསཾ ཨུགྒཝཱདིནིཾ [ཨུགྒཝཱདིནཾ (སཱི.), ཨུགྒཧཝཱདིནཾ (སྱཱ. པཱི.), ཨུགྒཏཝཱདིནིཾ (ཀ.)];

ན ཙ ཧཱཔེཏི ཝཙནཾ, ན ཙ ཚཱདེཏི སཱསནཾ.

‘‘ཨསནྡིདྡྷཉྩ བྷཎཏི [ཨསནྡིདྡྷོ ཙ ཨཀྑཱཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༤༧)], པུཙྪིཏོ ན ཙ ཀུཔྤཏི;

ས ཝེ ཏཱདིསཀོ བྷིཀྑུ, དཱུཏེཡྻཾ གནྟུམརཧཏཱི’’ཏི. ཚཊྛཾ;

༧. པཋམབནྡྷནསུཏྟཾ

༡༧. ‘‘ཨཊྛཧི, བྷིཀྑཝེ, ཨཱཀཱརེཧི ཨིཏྠཱི པུརིསཾ བནྡྷཏི. ཀཏམེཧི ཨཊྛཧི? རུཎྞེན, བྷིཀྑཝེ, ཨིཏྠཱི པུརིསཾ བནྡྷཏི; ཧསིཏེན, བྷིཀྑཝེ, ཨིཏྠཱི པུརིསཾ བནྡྷཏི; བྷཎིཏེན, བྷིཀྑཝེ, ཨིཏྠཱི པུརིསཾ བནྡྷཏི; ཨཱཀཔྤེན, བྷིཀྑཝེ, ཨིཏྠཱི པུརིསཾ བནྡྷཏི; ཝནབྷངྒེན, བྷིཀྑཝེ, ཨིཏྠཱི པུརིསཾ བནྡྷཏི; གནྡྷེན, བྷིཀྑཝེ, ཨིཏྠཱི པུརིསཾ བནྡྷཏི; རསེན, བྷིཀྑཝེ, ཨིཏྠཱི པུརིསཾ བནྡྷཏི; ཕསྶེན, བྷིཀྑཝེ, ཨིཏྠཱི པུརིསཾ བནྡྷཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛཧཱཀཱརེཧི ཨིཏྠཱི པུརིསཾ བནྡྷཏི. ཏེ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ སུབདྡྷཱ [སུབནྡྷཱ (སཱི. སྱཱ. ཀ.)], ཡེ [ཡེཝ (སྱཱ. པཱི. ཀ.)] ཕསྶེན བདྡྷཱ’’ཏི [བནྡྷཱཏི (སཱི. སྱཱ. ཀ.)]. སཏྟམཾ.

༨. དུཏིཡབནྡྷནསུཏྟཾ

༡༨. ‘‘ཨཊྛཧི, བྷིཀྑཝེ, ཨཱཀཱརེཧི པུརིསོ ཨིཏྠིཾ བནྡྷཏི. ཀཏམེཧི ཨཊྛཧི? རུཎྞེན, བྷིཀྑཝེ, པུརིསོ ཨིཏྠིཾ བནྡྷཏི; ཧསིཏེན, བྷིཀྑཝེ, པུརིསོ ཨིཏྠིཾ བནྡྷཏི; བྷཎིཏེན, བྷིཀྑཝེ, པུརིསོ ཨིཏྠིཾ བནྡྷཏི; ཨཱཀཔྤེན, བྷིཀྑཝེ, པུརིསོ ཨིཏྠིཾ བནྡྷཏི; ཝནབྷངྒེན, བྷིཀྑཝེ, པུརིསོ ཨིཏྠིཾ བནྡྷཏི; གནྡྷེན, བྷིཀྑཝེ, པུརིསོ ཨིཏྠིཾ བནྡྷཏི; རསེན, བྷིཀྑཝེ, པུརིསོ ཨིཏྠིཾ བནྡྷཏི; ཕསྶེན, བྷིཀྑཝེ, པུརིསོ ཨིཏྠིཾ བནྡྷཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛཧཱཀཱརེཧི པུརིསོ ཨིཏྠིཾ བནྡྷཏི. ཏེ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ སུབདྡྷཱ, ཡེ ཕསྶེན བདྡྷཱ’’ཏི. ཨཊྛམཾ.

༩. པཧཱརཱདསུཏྟཾ

༡༩. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཝེརཉྫཱཡཾ ཝི ཧརཏི ནལེ༹རུཔུཙིམནྡམཱུལེ. ཨཐ ཁོ པཧཱརཱདོ ཨསུརིནྡོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. ཨེཀམནྟཾ ཋིཏཾ ཁོ པཧཱརཱདཾ ཨསུརིནྡཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཨཔི [ཀིཾ (ཀ.)] པན, པཧཱརཱད, ཨསུརཱ མཧཱསམུདྡེ ཨབྷིརམནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཨབྷིརམནྟི, བྷནྟེ, ཨསུརཱ མཧཱསམུདྡེ’’ཏི. ‘‘ཀཏི པན, པཧཱརཱད, མཧཱསམུདྡེ ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ [ཨབྦྷུཏདྷམྨཱ (སྱཱ. ཀ.) ཙཱུལ༹ཝ. ༣༨༤ པསྶིཏབྦཾ], ཡེ དིསྭཱ དིསྭཱ ཨསུརཱ མཧཱསམུདྡེ ཨབྷིརམནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཨཊྛ, བྷནྟེ, མཧཱསམུདྡེ ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ, ཡེ དིསྭཱ དིསྭཱ ཨསུརཱ མཧཱསམུདྡེ ཨབྷིརམནྟི. ཀཏམེ ཨཊྛ? མཧཱསམུདྡོ, བྷནྟེ, ཨནུཔུབྦནིནྣོ ཨནུཔུབྦཔོཎོ ཨནུཔུབྦཔབྦྷཱརོ, ན ཨཱཡཏཀེནེཝ པཔཱཏོ. ཡམྤི, བྷནྟེ, མཧཱསམུདྡོ ཨནུཔུབྦནིནྣོ ཨནུཔུབྦཔོཎོ ཨནུཔུབྦཔབྦྷཱརོ, ན ཨཱཡཏཀེནེཝ པཔཱཏོ. ཨཡཾ, བྷནྟེ, མཧཱསམུདྡེ པཋམོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ, ཡཾ དིསྭཱ དིསྭཱ ཨསུརཱ མཧཱསམུདྡེ ཨབྷིརམནྟི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷནྟེ, མཧཱསམུདྡོ ཋིཏདྷམྨོ ཝེལཾ ནཱཏིཝཏྟཏི. ཡམྤི, བྷནྟེ, མཧཱསམུདྡོ ཋིཏདྷམྨོ ཝེལཾ ནཱཏིཝཏྟཏི; ཨཡཾ [ཨཡམྤི (ཀ.)], བྷནྟེ, མཧཱསམུདྡེ དུཏིཡོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ ཡཾ དིསྭཱ དིསྭཱ ཨསུརཱ མཧཱསམུདྡེ ཨབྷིརམནྟི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷནྟེ, མཧཱསམུདྡོ ན མཏེན ཀུཎཔེན སཾཝསཏི [སཾཝཏྟཏི (སྱཱ.)]. ཡཾ ཧོཏི མཧཱསམུདྡེ མཏཾ ཀུཎཔཾ, ཏཾ ཁིཔྤམེཝ [ཁིཔྤཾཡེཝ (སཱི.), ཁིཔྤཾཨེཝ (པཱི.), ཁིཔྤཉྙེཝ (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༨༤)] ཏཱིརཾ ཝཱཧེཏི, ཐལཾ ཨུསྶཱརེཏི. ཡམྤི, བྷནྟེ, མཧཱསམུདྡོ ན མཏེན ཀུཎཔེན སཾཝསཏི, ཡཾ ཧོཏི མཧཱསམུདྡེ མཏཾ ཀུཎཔཾ, ཏཾ ཁིཔྤམེཝ ཏཱིརཾ ཝཱཧེཏི, ཐལཾ ཨུསྶཱརེཏི; ཨཡཾ, བྷནྟེ, མཧཱསམུདྡེ ཏཏིཡོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ, ཡཾ དིསྭཱ དིསྭཱ ཨསུརཱ མཧཱསམུདྡེ ཨབྷིརམནྟི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷནྟེ, ཡཱ ཀཱཙི མཧཱནདིཡོ, སེཡྻཐིདཾ – གངྒཱ ཡམུནཱ ཨཙིརཝཏཱི སརབྷཱུ མཧཱི, ཏཱ མཧཱསམུདྡཾ པཏྭཱ [པཏྟཱ (ཀ., ཙཱུལ༹ཝ. ༣༨༤)] ཛཧནྟི པུརིམཱནི ནཱམགོཏྟཱནི, ‘མཧཱསམུདྡོ’ ཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪནྟི. ཡམྤི, བྷནྟེ, ཡཱ ཀཱཙི མཧཱནདིཡོ, སེཡྻཐིདཾ – གངྒཱ ཡམུནཱ ཨཙིརཝཏཱི སརབྷཱུ མཧཱི, ཏཱ མཧཱསམུདྡཾ པཏྭཱ ཛཧནྟི པུརིམཱནི ནཱམགོཏྟཱནི, ‘མཧཱསམུདྡོ’ ཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪནྟི; ཨཡཾ, བྷནྟེ, མཧཱསམུདྡེ ཙཏུཏྠོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ, ཡཾ དིསྭཱ དིསྭཱ ཨསུརཱ མཧཱསམུདྡེ ཨབྷིརམནྟི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷནྟེ, ཡཱ ཙ [ཡཱ ཀཱཙི (སྱཱ. པཱི. ཀ.)] ལོཀེ སཝནྟིཡོ མཧཱསམུདྡཾ ཨཔྤེནྟི ཡཱ ཙ ཨནྟལིཀྑཱ དྷཱརཱ པཔཏནྟི, ན ཏེན མཧཱསམུདྡསྶ ཨཱུནཏྟཾ ཝཱ པཱུརཏྟཾ ཝཱ པཉྙཱཡཏི. ཡམྤི, བྷནྟེ, ཡཱ ཙ ལོཀེ སཝནྟིཡོ མཧཱསམུདྡཾ ཨཔྤེནྟི ཡཱ ཙ ཨནྟལིཀྑཱ དྷཱརཱ པཔཏནྟི, ན ཏེན མཧཱསམུདྡསྶ ཨཱུནཏྟཾ ཝཱ པཱུརཏྟཾ ཝཱ པཉྙཱཡཏི; ཨཡཾ, བྷནྟེ, མཧཱསམུདྡེ པཉྩམོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ, ཡཾ དིསྭཱ དིསྭཱ ཨསུརཱ མཧཱསམུདྡེ ཨབྷིརམནྟི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷནྟེ, མཧཱསམུདྡོ ཨེཀརསོ ལོཎརསོ. ཡམྤི, བྷནྟེ, མཧཱསམུདྡོ ཨེཀརསོ ལོཎརསོ; ཨཡཾ, བྷནྟེ, མཧཱསམུདྡེ ཚཊྛོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ, ཡཾ དིསྭཱ དིསྭཱ ཨསུརཱ མཧཱསམུདྡེ ཨབྷིརམནྟི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷནྟེ, མཧཱསམུདྡོ བཧུརཏནོ [པཧཱུཏརཏནོ (ཀ.)] ཨནེཀརཏནོ. ཏཏྲིམཱནི རཏནཱནི, སེཡྻཐིདཾ – མུཏྟཱ མཎི ཝེལུ༹རིཡོ སངྑོ སིལཱ པཝཱལ༹ཾ རཛཏཾ ཛཱཏརཱུཔཾ ལོཧིཏཀོ མསཱརགལླཾ. ཡམྤི, བྷནྟེ, མཧཱསམུདྡོ བཧུརཏནོ ཨནེཀརཏནོ; ཏཏྲིམཱནི རཏནཱནི, སེཡྻཐིདཾ – མུཏྟཱ མཎི ཝེལུ༹རིཡོ སངྑོ སིལཱ པཝཱལ༹ཾ རཛཏཾ ཛཱཏརཱུཔཾ ལོཧིཏཀོ མསཱརགལླཾ. ཨཡཾ, བྷནྟེ, མཧཱསམུདྡེ སཏྟམོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ, ཡཾ དིསྭཱ དིསྭཱ ཨསུརཱ མཧཱསམུདྡེ ཨབྷིརམནྟི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷནྟེ, མཧཱསམུདྡོ མཧཏཾ བྷཱུཏཱནཾ ཨཱཝཱསོ. ཏཏྲིམེ བྷཱུཏཱ – ཏིམི ཏིམིངྒལོ ཏིམིརཔིངྒལོ [ཏིམིཏིམིངྒལཱ ཏིམིརཔིངྒལཱ (སཱི.), ཏིམིཏིམིངྒལཱ ཏིམིརམིངྒལཱ (སྱཱ. པཱི.)] ཨསུརཱ ནཱགཱ གནྡྷབྦཱ. སནྟི མཧཱསམུདྡེ ཡོཛནསཏིཀཱཔི ཨཏྟབྷཱཝཱ, དྭིཡོཛནསཏིཀཱཔི ཨཏྟབྷཱཝཱ, ཏིཡོཛནསཏིཀཱཔི ཨཏྟབྷཱཝཱ, ཙཏུཡོཛནསཏིཀཱཔི ཨཏྟབྷཱཝཱ, པཉྩཡོཛནསཏིཀཱཔི ཨཏྟབྷཱཝཱ. ཡམྤི, བྷནྟེ, མཧཱསམུདྡོ མཧཏཾ བྷཱུཏཱནཾ ཨཱཝཱསོ; ཏཏྲིམེ བྷཱུཏཱ – ཏིམི ཏིམིངྒལོ ཏིམིརཔིངྒལོ ཨསུརཱ ནཱགཱ གནྡྷབྦཱ; སནྟི མཧཱསམུདྡེ ཡོཛནསཏིཀཱཔི ཨཏྟབྷཱཝཱ…པེ… དྭིཡོཛན… ཏིཡོཛན… ཙཏུཡོཛན… པཉྩཡོཛནསཏིཀཱཔི ཨཏྟབྷཱཝཱ; ཨཡཾ, བྷནྟེ, མཧཱསམུདྡེ ཨཊྛམོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ, ཡཾ དིསྭཱ དིསྭཱ ཨསུརཱ མཧཱསམུདྡེ ཨབྷིརམནྟི. ཨིམེ ཁོ, བྷནྟེ, མཧཱསམུདྡེ ཨཊྛ ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ, ཡེ དིསྭཱ དིསྭཱ ཨསུརཱ མཧཱསམུདྡེ ཨབྷིརམནྟཱིཏི.

‘‘ཨཔི པན, བྷནྟེ, བྷིཀྑཱུ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨབྷིརམནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཨབྷིརམནྟི, པཧཱརཱད, བྷིཀྑཱུ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ’’ཏི. ‘‘ཀཏི པན, བྷནྟེ, ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ, ཡེ དིསྭཱ དིསྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨབྷིརམནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཨཊྛ, པཧཱརཱད, ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ, ཡེ དིསྭཱ དིསྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨབྷིརམནྟི. ཀཏམེ ཨཊྛ? སེཡྻཐཱཔི, པཧཱརཱད, མཧཱསམུདྡོ ཨནུཔུབྦནིནྣོ ཨནུཔུབྦཔོཎོ ཨནུཔུབྦཔབྦྷཱརོ, ན ཨཱཡཏཀེནེཝ པཔཱཏོ; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, པཧཱརཱད, ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨནུཔུབྦསིཀྑཱ ཨནུཔུབྦཀིརིཡཱ ཨནུཔུབྦཔཊིཔདཱ, ན ཨཱཡཏཀེནེཝ ཨཉྙཱཔཊིཝེདྷོ. ཡམྤི, པཧཱརཱད, ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨནུཔུབྦསིཀྑཱ ཨནུཔུབྦཀིརིཡཱ ཨནུཔུབྦཔཊིཔདཱ, ན ཨཱཡཏཀེནེཝ ཨཉྙཱཔཊིཝེདྷོ. ཨཡཾ, པཧཱརཱད, ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ པཋམོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ, ཡཾ དིསྭཱ དིསྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨབྷིརམནྟི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, པཧཱརཱད, མཧཱསམུདྡོ ཋིཏདྷམྨོ ཝེལཾ ནཱཏིཝཏྟཏི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, པཧཱརཱད, ཡཾ མཡཱ སཱཝཀཱནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཏྟཾ ཏཾ མམ སཱཝཀཱ ཛཱིཝིཏཧེཏུཔི ནཱཏིཀྐམནྟི. ཡམྤི, པཧཱརཱད, མཡཱ སཱཝཀཱནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཏྟཾ ཏཾ མམ སཱཝཀཱ ཛཱིཝིཏཧེཏུཔི ནཱཏིཀྐམནྟི. ཨཡཾ, པཧཱརཱད, ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ དུཏིཡོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ, ཡཾ དིསྭཱ དིསྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨབྷིརམནྟི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, པཧཱརཱད, མཧཱསམུདྡོ ན མཏེན ཀུཎཔེན སཾཝསཏི. ཡཾ ཧོཏི མཧཱསམུདྡེ མཏཾ ཀུཎཔཾ, ཏཾ ཁིཔྤམེཝ ཏཱིརཾ ཝཱཧེཏི ཐལཾ ཨུསྶཱརེཏི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, པཧཱརཱད, ཡོ སོ པུགྒལོ དུསྶཱིལོ པཱཔདྷམྨོ ཨསུཙིསངྐསྶརསམཱཙཱརོ པཊིཙྪནྣཀམྨནྟོ ཨསྶམཎོ སམཎཔཊིཉྙོ ཨབྲཧྨཙཱརཱི བྲཧྨཙཱརིཔཊིཉྙོ ཨནྟོཔཱུཏི ཨཝསྶུཏོ ཀསམྦུཛཱཏོ, ན ཏེན སངྒྷོ སཾཝསཏི; ཁིཔྤམེཝ ནཾ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཨུཀྑིཔཏི.

‘‘ཀིཉྩཱཔི སོ ཧོཏི མཛ྄ཛྷེ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ སནྣིསིནྣོ, ཨཐ ཁོ སོ ཨཱརཀཱཝ སངྒྷམྷཱ སངྒྷོ ཙ ཏེན. ཡམྤི, པཧཱརཱད, ཡོ སོ པུགྒལོ དུསྶཱིལོ པཱཔདྷམྨོ ཨསུཙིསངྐསྶརསམཱཙཱརོ པཊིཙྪནྣཀམྨནྟོ ཨསྶམཎོ སམཎཔཊིཉྙོ ཨབྲཧྨཙཱརཱི བྲཧྨཙཱརིཔཊིཉྙོ ཨནྟོཔཱུཏི ཨཝསྶུཏོ ཀསམྦུཛཱཏོ, ན ཏེན སངྒྷོ སཾཝསཏི; ཁིཔྤམེཝ ནཾ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཨུཀྑིཔཏི; ཀིཉྩཱཔི སོ ཧོཏི མཛ྄ཛྷེ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ སནྣིསིནྣོ, ཨཐ ཁོ སོ ཨཱརཀཱཝ སངྒྷམྷཱ སངྒྷོ ཙ ཏེན. ཨཡཾ, པཧཱརཱད, ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཏཏིཡོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ, ཡཾ དིསྭཱ དིསྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨབྷིརམནྟི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, པཧཱརཱད, ཡཱ ཀཱཙི མཧཱནདིཡོ, སེཡྻཐིདཾ – གངྒཱ ཡམུནཱ ཨཙིརཝཏཱི སརབྷཱུ མཧཱི, ཏཱ མཧཱསམུདྡཾ པཏྭཱ ཛཧནྟི པུརིམཱནི ནཱམགོཏྟཱནི, ‘མཧཱསམུདྡོ’ ཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪནྟི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, པཧཱརཱད, ཙཏྟཱརོམེ ཝཎྞཱ – ཁཏྟིཡཱ, བྲཱཧྨཎཱ, ཝེསྶཱ, སུདྡཱ, ཏེ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏེ དྷམྨཝིནཡེ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏྭཱ ཛཧནྟི པུརིམཱནི ནཱམགོཏྟཱནི, ‘སམཎཱ སཀྱཔུཏྟིཡཱ’ ཏྭེཝ [སམཎོ སཀྱཔུཏྟིཡོ ཏྭེཝ (སྱཱ. ཀ.)] སངྑཾ གཙྪནྟི. ཡམྤི, པཧཱརཱད, ཙཏྟཱརོམེ ཝཎྞཱ – ཁཏྟིཡཱ, བྲཱཧྨཎཱ, ཝེསྶཱ, སུདྡཱ, ཏེ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏེ དྷམྨཝིནཡེ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏྭཱ ཛཧནྟི པུརིམཱནི ནཱམགོཏྟཱནི, ‘སམཎཱ སཀྱཔུཏྟིཡཱ’ ཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪནྟི. ཨཡཾ, པཧཱརཱད, ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཙཏུཏྠོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ, ཡཾ དིསྭཱ དིསྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨབྷིརམནྟི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, པཧཱརཱད, ཡཱ ཙ ལོཀེ སཝནྟིཡོ མཧཱསམུདྡཾ ཨཔྤེནྟི ཡཱ ཙ ཨནྟལིཀྑཱ དྷཱརཱ པཔཏནྟི, ན ཏེན མཧཱསམུདྡསྶ ཨཱུནཏྟཾ ཝཱ པཱུརཏྟཾ ཝཱ པཉྙཱཡཏི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, པཧཱརཱད, བཧཱུ ཙེཔི བྷིཀྑཱུ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡནྟི, ན ཏེན ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ ཨཱུནཏྟཾ ཝཱ པཱུརཏྟཾ ཝཱ པཉྙཱཡཏི. ཡམྤི, པཧཱརཱད, བཧཱུ ཙེཔི བྷིཀྑཱུ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡནྟི, ན ཏེན ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ ཨཱུནཏྟཾ ཝཱ པཱུརཏྟཾ ཝཱ པཉྙཱཡཏི. ཨཡཾ, པཧཱརཱད, ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ པཉྩམོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ, ཡཾ དིསྭཱ དིསྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨབྷིརམནྟི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, པཧཱརཱད, མཧཱསམུདྡོ ཨེཀརསོ ལོཎརསོ; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, པཧཱརཱད, ཨཡཾ དྷམྨཝིནཡོ ཨེཀརསོ, ཝིམུཏྟིརསོ. ཡམྤི པཧཱརཱད, ཨཡཾ དྷམྨཝིནཡོ ཨེཀརསོ, ཝིམུཏྟིརསོ; ཨཡཾ, པཧཱརཱད, ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཚཊྛོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ, ཡཾ དིསྭཱ དིསྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨབྷིརམནྟི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, པཧཱརཱད, མཧཱསམུདྡོ བཧུརཏནོ ཨནེཀརཏནོ; ཏཏྲིམཱནི རཏནཱནི, སེཡྻཐིདཾ – མུཏྟཱ མཎི ཝེལུ༹རིཡོ སངྑོ སིལཱ པཝཱལ༹ཾ རཛཏཾ ཛཱཏརཱུཔཾ ལོཧིཏཀོ མསཱརགལླཾ; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, པཧཱརཱད, ཨཡཾ དྷམྨཝིནཡོ བཧུརཏནོ ཨནེཀརཏནོ. ཏཏྲིམཱནི རཏནཱནི, སེཡྻཐིདཾ – ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ, ཙཏྟཱརོ སམྨཔྤདྷཱནཱ, ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདཱ, པཉྩིནྡྲིཡཱནི, པཉྩ བལཱནི, སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒཱ, ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ. ཡམྤི, པཧཱརཱད, ཨཡཾ དྷམྨཝིནཡོ བཧུརཏནོ ཨནེཀརཏནོ; ཏཏྲིམཱནི རཏནཱནི, སེཡྻཐིདཾ – ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ, ཙཏྟཱརོ སམྨཔྤདྷཱནཱ, ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདཱ, པཉྩིནྡྲིཡཱནི, པཉྩ བལཱནི, སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒཱ, ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ; ཨཡཾ, པཧཱརཱད, ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ སཏྟམོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ, ཡཾ དིསྭཱ དིསྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨབྷིརམནྟི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, པཧཱརཱད, མཧཱསམུདྡོ མཧཏཾ བྷཱུཏཱནཾ ཨཱཝཱསོ; ཏཏྲིམེ བྷཱུཏཱ – ཏིམི ཏིམིངྒལོ ཏིམིརཔིངྒལོ ཨསུརཱ ནཱགཱ གནྡྷབྦཱ; སནྟི མཧཱསམུདྡེ ཡོཛནསཏིཀཱཔི ཨཏྟབྷཱཝཱ, དྭིཡོཛནསཏིཀཱཔི ཨཏྟབྷཱཝཱ, ཏིཡོཛནསཏིཀཱཔི ཨཏྟབྷཱཝཱ, ཙཏུཡོཛནསཏིཀཱཔི ཨཏྟབྷཱཝཱ, པཉྩཡོཛནསཏིཀཱཔི ཨཏྟབྷཱཝཱ; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, པཧཱརཱད, ཨཡཾ དྷམྨཝིནཡོ མཧཏཾ བྷཱུཏཱནཾ ཨཱཝཱསོ; ཏཏྲིམེ བྷཱུཏཱ – སོཏཱཔནྣོ སོཏཱཔཏྟིཕལསཙྪིཀིརིཡཱཡ པཊིཔནྣོ, སཀདཱགཱམཱི སཀདཱགཱམིཕལསཙྪིཀིརིཡཱཡ པཊིཔནྣོ, ཨནཱགཱམཱི ཨནཱགཱམིཕལསཙྪིཀིརིཡཱཡ པཊིཔནྣོ, ཨརཧཱ ཨརཧཏྟཱཡ པཊིཔནྣོ. ཡམྤི, པཧཱརཱད, ཨཡཾ དྷམྨཝིནཡོ མཧཏཾ བྷཱུཏཱནཾ ཨཱཝཱསོ; ཏཏྲིམེ བྷཱུཏཱ – སོཏཱཔནྣོ སོཏཱཔཏྟིཕལསཙྪིཀིརིཡཱཡ པཊིཔནྣོ, སཀདཱགཱམཱི སཀདཱགཱམིཕལསཙྪིཀིརིཡཱཡ པཊིཔནྣོ, ཨནཱགཱམཱི ཨནཱགཱམིཕལསཙྪིཀིརིཡཱཡ པཊིཔནྣོ, ཨརཧཱ ཨརཧཏྟཱཡ པཊིཔནྣོ; ཨཡཾ, པཧཱརཱད, ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨཊྛམོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ, ཡཾ དིསྭཱ དིསྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨབྷིརམནྟི. ཨིམེ ཁོ, པཧཱརཱད, ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨཊྛ ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ, ཡེ དིསྭཱ དིསྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨབྷིརམནྟཱི’’ཏི. ནཝམཾ.

༡༠. ཨུཔོསཐསུཏྟཾ

༢༠. [ཙཱུལ༹ཝ. ༣༨༣; ཨུདཱ. ༤༥; ཀཐཱ. ༣༤༦] ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི པུབྦཱརཱམེ མིགཱརམཱཏུཔཱསཱདེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན བྷགཝཱ ཏདཧུཔོསཐེ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ ནིསིནྣོ ཧོཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨབྷིཀྐནྟཱཡ རཏྟིཡཱ, ནིཀྑནྟེ པཋམེ ཡཱམེ, ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཨེཀཾསཾ ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཀརིཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནཉྫལིཾ པཎཱམེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཱ, བྷནྟེ, རཏྟི, ནིཀྑནྟོ པཋམོ ཡཱམོ, ཙིརནིསིནྣོ བྷིཀྑུསངྒྷོ. ཨུདྡིསཏུ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུནཾ པཱཏིམོཀྑ’’ནྟི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ བྷགཝཱ ཏུཎྷཱི ཨཧོསི. དུཏིཡམྤི ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨབྷིཀྐནྟཱཡ རཏྟིཡཱ, ནིཀྑནྟེ མཛ྄ཛྷིམེ ཡཱམེ, ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཨེཀཾསཾ ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཀརིཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནཉྫལིཾ པཎཱམེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཱ, བྷནྟེ, རཏྟི, ནིཀྑནྟོ མཛ྄ཛྷིམོ ཡཱམོ, ཙིརནིསིནྣོ བྷིཀྑུསངྒྷོ. ཨུདྡིསཏུ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུནཾ པཱཏིམོཀྑ’’ནྟི. དུཏིཡམྤི ཁོ བྷགཝཱ ཏུཎྷཱི ཨཧོསི. ཏཏིཡམྤི ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨབྷིཀྐནྟཱཡ རཏྟིཡཱ, ནིཀྑནྟེ པཙྪིམེ ཡཱམེ, ཨུདྡྷསྟེ ཨརུཎེ, ནནྡིམུཁིཡཱ རཏྟིཡཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཨེཀཾསཾ ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཀརིཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནཉྫལིཾ པཎཱམེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཱ, བྷནྟེ, རཏྟི, ནིཀྑནྟོ པཙྪིམོ ཡཱམོ, ཨུདྡྷསྟཾ ཨརུཎཾ, ནནྡིམུཁཱི རཏྟི; ཙིརནིསིནྣོ བྷིཀྑུསངྒྷོ. ཨུདྡིསཏུ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུནཾ པཱཏིམོཀྑ’’ནྟི. ‘‘ཨཔརིསུདྡྷཱ, ཨཱནནྡ, པརིསཱ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ མཧཱམོགྒལླཱནསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཀཾ ནུ ཁོ བྷགཝཱ པུགྒལཾ སནྡྷཱཡ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨཔརིསུདྡྷཱ, ཨཱནནྡ, པརིསཱ’’’ཏི? ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ སབྦཱཝནྟཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཙེཏསཱ ཙེཏོ པརིཙྩ མནསཱཀཱསི. ཨདྡསཱ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ ཏཾ པུགྒལཾ དུསྶཱིལཾ པཱཔདྷམྨཾ ཨསུཙིཾ སངྐསྶརསམཱཙཱརཾ པཊིཙྪནྣཀམྨནྟཾ ཨསྶམཎཾ སམཎཔཊིཉྙཾ ཨབྲཧྨཙཱརིཾ བྲཧྨཙཱརིཔཊིཉྙཾ ཨནྟོཔཱུཏིཾ ཨཝསྶུཏཾ ཀསམྦུཛཱཏཾ མཛ྄ཛྷེ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ནིསིནྣཾ; དིསྭཱན ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཡེན སོ པུགྒལོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏཾ པུགྒལཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨུཊྛེཧཱཝུསོ, དིཊྛོསི བྷགཝཏཱ. ནཏྠི ཏེ བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ སཾཝཱསོ’’ཏི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ སོ པུགྒལོ ཏུཎྷཱི ཨཧོསི. དུཏིཡམྤི ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ ཏཾ པུགྒལཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨུཊྛེཧཱཝུསོ, དིཊྛོསི བྷགཝཏཱ. ནཏྠི ཏེ བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ སཾཝཱསོ’’ཏི. དུཏིཡམྤི ཁོ སོ པུགྒལོ ཏུཎྷཱི ཨཧོསི. ཏཏིཡམྤི ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ ཏཾ པུགྒལཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨུཊྛེཧཱཝུསོ, དིཊྛོསི བྷགཝཏཱ. ནཏྠི ཏེ བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ སཾཝཱསོ’’ཏི. ཏཏིཡམྤི ཁོ སོ པུགྒལོ ཏུཎྷཱི ཨཧོསི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ ཏཾ པུགྒལཾ བཱཧཱཡཾ གཧེཏྭཱ བཧིདྭཱརཀོཊྛཀཱ ནིཀྑཱམེཏྭཱ སཱུཙིགྷཊིཀཾ དཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ནིཀྑཱམིཏོ སོ, བྷནྟེ, པུགྒལོ མཡཱ. པརིསུདྡྷཱ པརིསཱ. ཨུདྡིསཏུ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུནཾ པཱཏིམོཀྑ’’ནྟི. ‘‘ཨཙྪརིཡཾ, མོགྒལླཱན, ཨབྦྷུཏཾ, མོགྒལླཱན! ཡཱཝ བཱཧཱ གཧཎཱཔི ནཱམ སོ མོགྷཔུརིསོ ཨཱགམིསྶཏཱི’’ཏི!

ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཏུམྷེཝ དཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔོསཐཾ ཀརེཡྻཱཐ, པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསེཡྻཱཐ. ན དཱནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཛྫཏགྒེ ཨུཔོསཐཾ ཀརིསྶཱམི, པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསིསྶཱམི. ཨཊྛཱནམེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨནཝཀཱསོ ཡཾ ཏཐཱགཏོ ཨཔརིསུདྡྷཱཡ པརིསཱཡ པཱཏིམོཀྑཾ ཨུདྡིསེཡྻ’’.

‘‘ཨཊྛིམེ, བྷིཀྑཝེ, མཧཱསམུདྡེ ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ, ཡེ དིསྭཱ དིསྭཱ ཨསུརཱ མཧཱསམུདྡེ ཨབྷིརམནྟི. ཀཏམེ ཨཊྛ? མཧཱསམུདྡོ, བྷིཀྑཝེ, ཨནུཔུབྦནིནྣོ ཨནུཔུབྦཔོཎོ ཨནུཔུབྦཔབྦྷཱརོ, ན ཨཱཡཏཀེནེཝ པཔཱཏོ. ཡམྤི, བྷིཀྑཝེ, མཧཱསམུདྡོ ཨནུཔུབྦནིནྣོ ཨནུཔུབྦཔོཎོ ཨནུཔུབྦཔབྦྷཱརོ, ན ཨཱཡཏཀེནེཝ པཔཱཏོ; ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, མཧཱསམུདྡེ པཋམོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ, ཡཾ དིསྭཱ དིསྭཱ ཨསུརཱ མཧཱསམུདྡེ ཨབྷིརམནྟི…པེ… (ཡཐཱ པུརིམེ ཏཐཱ ཝིཏྠཱརེཏབྦོ).

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, མཧཱསམུདྡོ མཧཏཾ བྷཱུཏཱནཾ ཨཱཝཱསོ. ཏཏྲིམེ བྷཱུཏཱ – ཏིམི ཏིམིངྒལོ ཏིམིརཔིངྒལོ ཨསུརཱ ནཱགཱ གནྡྷབྦཱ. ཝསནྟི མཧཱསམུདྡེ ཡོཛནསཏིཀཱཔི ཨཏྟབྷཱཝཱ…པེ… པཉྩཡོཛནསཏིཀཱཔི ཨཏྟབྷཱཝཱ. ཡམྤི, བྷིཀྑཝེ, མཧཱསམུདྡོ མཧཏཾ བྷཱུཏཱནཾ ཨཱཝཱསོ; ཏཏྲིམེ བྷཱུཏཱ – ཏིམི ཏིམིངྒལོ ཏིམིརཔིངྒལོ ཨསུརཱ ནཱགཱ གནྡྷབྦཱ; ཝསནྟི མཧཱསམུདྡེ ཡོཛནསཏིཀཱཔི ཨཏྟབྷཱཝཱ…པེ… པཉྩཡོཛནསཏིཀཱཔི ཨཏྟབྷཱཝཱ; ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, མཧཱསམུདྡེ ཨཊྛམོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ, ཡཾ དིསྭཱ དིསྭཱ ཨསུརཱ མཧཱསམུདྡེ ཨབྷིརམནྟི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, མཧཱསམུདྡེ ཨཊྛ ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ, ཡཾ དིསྭཱ དིསྭཱ ཨསུརཱ མཧཱསམུདྡེ ཨབྷིརམནྟི.

‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ, ཡེ དིསྭཱ དིསྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨབྷིརམནྟི. ཀཏམེ ཨཊྛ? སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, མཧཱསམུདྡོ ཨནུཔུབྦནིནྣོ ཨནུཔུབྦཔོཎོ ཨནུཔུབྦཔབྦྷཱརོ, ན ཨཱཡཏཀེནེཝ པཔཱཏོ; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨནུཔུབྦསིཀྑཱ ཨནུཔུབྦཀིརིཡཱ ཨནུཔུབྦཔཊིཔདཱ, ན ཨཱཡཏཀེནེཝ ཨཉྙཱཔཊིཝེདྷོ. ཡམྤི, བྷིཀྑཝེ, ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨནུཔུབྦསིཀྑཱ ཨནུཔུབྦཀིརིཡཱ ཨནུཔུབྦཔཊིཔདཱ, ན ཨཱཡཏཀེནེཝ ཨཉྙཱཔཊིཝེདྷོ; ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ པཋམོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ, ཡཾ དིསྭཱ དིསྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨབྷིརམནྟི…པེ… སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, མཧཱསམུདྡོ མཧཏཾ བྷཱུཏཱནཾ ཨཱཝཱསོ; ཏཏྲིམེ བྷཱུཏཱ – ཏིམི ཏིམིངྒལོ ཏིམིརཔིངྒལོ ཨསུརཱ ནཱགཱ གནྡྷབྦཱ, ཝསནྟི མཧཱསམུདྡེ ཡོཛནསཏིཀཱཔི ཨཏྟབྷཱཝཱ…པེ… པཉྩཡོཛནསཏིཀཱཔི ཨཏྟབྷཱཝཱ; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཡཾ དྷམྨཝིནཡོ མཧཏཾ བྷཱུཏཱནཾ ཨཱཝཱསོ. ཏཏྲིམེ བྷཱུཏཱ – སོཏཱཔནྣོ སོཏཱཔཏྟིཕལསཙྪིཀིརིཡཱཡ པཊིཔནྣོ…པེ… ཨརཧཱ ཨརཧཏྟཱཡ པཊིཔནྣོ. ཡམྤི, བྷིཀྑཝེ, ཨཡཾ དྷམྨཝིནཡོ མཧཏཾ བྷཱུཏཱནཾ ཨཱཝཱསོ; ཏཏྲིམེ བྷཱུཏཱ – སོཏཱཔནྣོ སོཏཱཔཏྟིཕལསཙྪིཀིརིཡཱཡ པཊིཔནྣོ…པེ… ཨརཧཱ ཨརཧཏྟཱཡ པཊིཔནྣོ; ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨཊྛམོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ, ཡཾ དིསྭཱ དིསྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨབྷིརམནྟི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨཊྛ ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ, ཡེ དིསྭཱ དིསྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨབྷིརམནྟཱི’’ཏི. དསམཾ.

མཧཱཝགྒོ དུཏིཡོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

ཝེརཉྫོ སཱིཧོ ཨཱཛཉྙཾ, ཁལུ༹ངྐེན མལཱནི ཙ;

དཱུཏེཡྻཾ དྭེ ཙ བནྡྷནཱ, པཧཱརཱདོ ཨུཔོསཐོཏི.

༣. གཧཔཏིཝགྒོ

༡. པཋམཨུགྒསུཏྟཾ

༢༡. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཝེསཱལིཡཾ ཝིཧརཏི མཧཱཝནེ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡཾ. ཏཏྲ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི ‘‘ཨཊྛཧི, བྷིཀྑཝེ, ཨཙྪརིཡེཧི ཨབྦྷུཏེཧི དྷམྨེཧི [ཨབྦྷུཏདྷམྨེཧི (སྱཱ. ཀ.)] སམནྣཱགཏཾ ཨུགྒཾ གཧཔཏིཾ ཝེསཱལིཀཾ དྷཱརེཐཱ’’ཏི. ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ. ཨིདཾ ཝཏྭཱན སུགཏོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཝིཧཱརཾ པཱཝིསི.

ཨཐ ཁོ ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཡེན ཨུགྒསྶ གཧཔཏིནོ ཝེསཱལིཀསྶ ནིཝེསནཾ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. ཨཐ ཁོ ཨུགྒོ གཧཔཏི ཝེསཱལིཀོ ཡེན སོ བྷིཀྑུ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏཾ བྷིཀྑུཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཨུགྒཾ གཧཔཏིཾ ཝེསཱལིཀཾ སོ བྷིཀྑུ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཨཊྛཧི ཁོ ཏྭཾ, གཧཔཏི, ཨཙྪརིཡེཧི ཨབྦྷུཏེཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷགཝཏཱ བྱཱཀཏོ. ཀཏམེ ཏེ, གཧཔཏི, ཨཊྛ ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ, ཡེཧི ཏྭཾ སམནྣཱགཏོ བྷགཝཏཱ བྱཱཀཏོ’’ཏི? ‘‘ན ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཛཱནཱམི – ཀཏམེཧི ཨཊྛཧི ཨཙྪརིཡེཧི ཨབྦྷུཏེཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷགཝཏཱ བྱཱཀཏོཏི. ཨཔི ཙ, བྷནྟེ, ཡེ མེ ཨཊྛ ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ སཾཝིཛྫནྟི, ཏཾ སུཎོཧི, སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཧི; བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, གཧཔཏཱི’’ཏི ཁོ སོ བྷིཀྑུ ཨུགྒསྶ གཧཔཏིནོ ཝེསཱལིཀསྶ པཙྩསྶོསི. ཨུགྒོ གཧཔཏི ཝེསཱལིཀོ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཡདཱཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝནྟཾ པཋམཾ དཱུརཏོཝ ཨདྡསཾ; སཧ དསྶནེནེཝ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ ཙིཏྟཾ པསཱིདི. ཨཡཾ ཁོ མེ, བྷནྟེ, པཋམོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ སཾཝིཛྫཏི’’.

‘‘སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, པསནྣཙིཏྟོ བྷགཝནྟཾ པཡིརུཔཱསིཾ. ཏསྶ མེ བྷགཝཱ ཨནུཔུབྦིཾ ཀཐཾ ཀཐེསི, སེཡྻཐིདཾ – དཱནཀཐཾ སཱིལཀཐཾ སགྒཀཐཾ; ཀཱམཱནཾ ཨཱདཱིནཝཾ ཨོཀཱརཾ སཾཀིལེསཾ, ནེཀྑམྨེ ཨཱནིསཾསཾ པཀཱསེསི. ཡདཱ མཾ བྷགཝཱ ཨཉྙཱསི ཀལླཙིཏྟཾ མུདུཙིཏྟཾ ཝིནཱིཝརཎཙིཏྟཾ ཨུདགྒཙིཏྟཾ པསནྣཙིཏྟཾ, ཨཐ ཡཱ བུདྡྷཱནཾ སཱམུཀྐཾསིཀཱ དྷམྨདེསནཱ ཏཾ པཀཱསེསི – དུཀྑཾ, སམུདཡཾ, ནིརོདྷཾ, མགྒཾ. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ སུདྡྷཾ ཝཏྠཾ ཨཔགཏཀཱལ༹ཀཾ སམྨདེཝ རཛནཾ པཊིགྒཎྷེཡྻ; ཨེཝམེཝཾ ཁོ མེ ཏསྨིཾཡེཝ ཨཱསནེ ཝིརཛཾ ཝཱིཏམལཾ དྷམྨཙཀྑུཾ ཨུདཔཱདི – ‘ཡཾ ཀིཉྩི སམུདཡདྷམྨཾ, སབྦཾ ཏཾ ནིརོདྷདྷམྨ’ནྟི. སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, དིཊྛདྷམྨོ པཏྟདྷམྨོ ཝིདིཏདྷམྨོ པརིཡོགཱལ༹ྷདྷམྨོ ཏིཎྞཝིཙིཀིཙྪོ ཝིགཏཀཐཾཀཐོ ཝེསཱརཛྫཔྤཏྟོ ཨཔརཔྤཙྩཡོ སཏྠུསཱསནེ ཏཏྠེཝ བུདྡྷཉྩ དྷམྨཉྩ སངྒྷཉྩ སརཎཾ ཨགམཱསིཾ, བྲཧྨཙརིཡཔཉྩམཱནི ཙ སིཀྑཱཔདཱནི སམཱདིཡིཾ. ཨཡཾ ཁོ མེ, བྷནྟེ, དུཏིཡོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ སཾཝིཛྫཏི.

‘‘ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, ཙཏསྶོ ཀོམཱརིཡོ པཛཱཔཏིཡོ ཨཧེསུཾ. ཨཐ ཁྭཱཧཾ, བྷནྟེ, ཡེན ཏཱ པཛཱཔཏིཡོ ཏེནུཔསངྐམིཾ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏཱ པཛཱཔཏིཡོ ཨེཏདཝཙཾ – ‘མཡཱ ཁོ, བྷགིནིཡོ, བྲཧྨཙརིཡཔཉྩམཱནི སིཀྑཱཔདཱནི སམཱདིནྣཱནི [སམཱདིཎྞཱནི (སཱི. ཀ.)]. ཡཱ ཨིཙྪཏི སཱ ཨིདྷེཝ བྷོགེ ཙ བྷུཉྫཏུ པུཉྙཱནི ཙ ཀརོཏུ, སཀཱནི ཝཱ ཉཱཏིཀུལཱནི གཙྪཏུ. ཧོཏི ཝཱ པན པུརིསཱདྷིཔྤཱཡོ, ཀསྶ ཝོ དམྨཱི’ཏི? ཨེཝཾ ཝུཏྟེ སཱ, བྷནྟེ, ཛེཊྛཱ པཛཱཔཏི མཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨིཏྠནྣཱམསྶ མཾ, ཨཡྻཔུཏྟ, པུརིསསྶ དེཧཱི’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཏཾ པུརིསཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཝཱམེན ཧཏྠེན པཛཱཔཏིཾ གཧེཏྭཱ དཀྑིཎེན ཧཏྠེན བྷིངྒཱརཾ གཧེཏྭཱ ཏསྶ པུརིསསྶ ཨོཎོཛེསིཾ. ཀོམཱརིཾ ཁོ པནཱཧཾ, བྷནྟེ, དཱརཾ པརིཙྩཛནྟོ ནཱབྷིཛཱནཱམི ཙིཏྟསྶ ཨཉྙཐཏྟཾ. ཨཡཾ ཁོ མེ, བྷནྟེ, ཏཏིཡོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ སཾཝིཛྫཏི.

‘‘སཾཝིཛྫནྟི ཁོ པན མེ, བྷནྟེ, ཀུལེ བྷོགཱ. ཏེ ཙ ཁོ ཨཔྤཊིཝིབྷཏྟཱ སཱིལཝནྟེཧི ཀལྱཱཎདྷམྨེཧི. ཨཡཾ ཁོ མེ, བྷནྟེ, ཙཏུཏྠོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ སཾཝིཛྫཏི.

‘‘ཡཾ ཁོ པནཱཧཾ, བྷནྟེ, བྷིཀྑུཾ པཡིརུཔཱསཱམི; སཀྐཙྩཾཡེཝ པཡིརུཔཱསཱམི, ནོ ཨསཀྐཙྩཾ. ཨཡཾ ཁོ མེ, བྷནྟེ, པཉྩམོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ སཾཝིཛྫཏི.

‘‘སོ ཙེ, བྷནྟེ, མེ ཨཱཡསྨཱ དྷམྨཾ དེསེཏི; སཀྐཙྩཾཡེཝ སུཎོམི, ནོ ཨསཀྐཙྩཾ. ནོ ཙེ མེ སོ ཨཱཡསྨཱ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཨཧམསྶ དྷམྨཾ དེསེམི. ཨཡཾ ཁོ མེ, བྷནྟེ ཚཊྛོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ སཾཝིཛྫཏི.

‘‘ཨནཙྪརིཡཾ ཁོ པན མཾ, བྷནྟེ, དེཝཏཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱརོཙེནྟི – ‘སྭཱཀྑཱཏོ, གཧཔཏི, བྷགཝཏཱ དྷམྨོ’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཏཱ དེཝཏཱ ཨེཝཾ ཝདཱམི – ‘ཝདེཡྻཱཐ ཝཱ ཨེཝཾ ཁོ ཏུམྷེ དེཝཏཱ ནོ ཝཱ ཝདེཡྻཱཐ, ཨཐ ཁོ སྭཱཀྑཱཏོ བྷགཝཏཱ དྷམྨོ’ཏི. ན ཁོ པནཱཧཾ, བྷནྟེ, ཨབྷིཛཱནཱམི ཏཏོནིདཱནཾ ཙིཏྟསྶ ཨུནྣཏིཾ [ཨུཎྞཏིཾ (ཀ.) དྷ. ས. ༡༡༢༡; ཝིབྷ. ༨༤༣, ༨༤༥ པསྶིཏབྦཾ] – ‘མཾ ཝཱ དེཝཏཱ ཨུཔསངྐམནྟི, ཨཧཾ ཝཱ དེཝཏཱཧི སདྡྷིཾ སལླཔཱམཱི’ཏི. ཨཡཾ ཁོ མེ, བྷནྟེ, སཏྟམོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ སཾཝིཛྫཏི.

‘‘ཡཱནིམཱནི, བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ དེསིཏཱནི པཉྩོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི, ནཱཧཾ ཏེསཾ ཀིཉྩི ཨཏྟནི ཨཔྤཧཱིནཾ སམནུཔསྶཱམི. ཨཡཾ ཁོ མེ, བྷནྟེ, ཨཊྛམོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ སཾཝིཛྫཏི. ཨིམེ ཁོ མེ, བྷནྟེ, ཨཊྛ ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ སཾཝིཛྫནྟི. ན ཙ ཁོ ཨཧཾ ཛཱནཱམི – ཀཏམེཧི ཙཱཧཾ [ཀཏམེཧིཔཧཾ (སཱི.), ཀཏམེཧིཔཱཧཾ (པཱི. ཀ.)] ཨཊྛཧི ཨཙྪརིཡེཧི ཨབྦྷུཏེཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷགཝཏཱ བྱཱཀཏོ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ སོ བྷིཀྑུ ཨུགྒསྶ གཧཔཏིནོ ཝེསཱལིཀསྶ ནིཝེསནེ པིཎྜཔཱཏཾ གཧེཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐཱམི. ཨཐ ཁོ སོ བྷིཀྑུ པཙྪཱབྷཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ སོ བྷིཀྑུ ཡཱཝཏཀོ ཨཧོསི ཨུགྒེན གཧཔཏིནཱ ཝེསཱལིཀེན སདྡྷིཾ ཀཐཱསལླཱཔོ, ཏཾ སབྦཾ བྷགཝཏོ ཨཱརོཙེསི.

‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ, བྷིཀྑུ! ཡཐཱ ཏཾ ཨུགྒོ གཧཔཏི ཝེསཱལིཀོ སམྨཱ བྱཱཀརམཱནོ བྱཱཀརེཡྻ, ཨིམེཧེཝ ཁོ, བྷིཀྑུ, ཨཊྛཧི ཨཙྪརིཡེཧི ཨབྦྷུཏེཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨུགྒོ གཧཔཏི ཝེསཱལིཀོ མཡཱ བྱཱཀཏོ. ཨིམེཧི ཙ པན, བྷིཀྑུ, ཨཊྛཧི ཨཙྪརིཡེཧི ཨབྦྷུཏེཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཾ ཨུགྒཾ གཧཔཏིཾ ཝེསཱལིཀཾ དྷཱརེཧཱི’’ཏི. པཋམཾ.

༢. དུཏིཡཨུགྒསུཏྟཾ

༢༢. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཝཛྫཱིསུ ཝིཧརཏི ཧཏྠིགཱམེ. ཏཏྲ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཊྛཧི, བྷིཀྑཝེ, ཨཙྪརིཡེཧི ཨབྦྷུཏེཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཾ ཨུགྒཾ གཧཔཏིཾ ཧཏྠིགཱམཀཾ དྷཱརེཐཱ’’ཏི. ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ. ཨིདཾ ཝཏྭཱན སུགཏོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཝིཧཱརཾ པཱཝིསི.

ཨཐ ཁོ ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཡེན ཨུགྒསྶ གཧཔཏིནོ ཧཏྠིགཱམཀསྶ ནིཝེསནཾ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. ཨཐ ཁོ ཨུགྒོ གཧཔཏི ཧཏྠིགཱམཀོ ཡེན སོ བྷིཀྑུ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏཾ བྷིཀྑུཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཨུགྒཾ གཧཔཏིཾ ཧཏྠིགཱམཀཾ སོ བྷིཀྑུ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཊྛཧི ཁོ ཏྭཾ, གཧཔཏི, ཨཙྪརིཡེཧི ཨབྦྷུཏེཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷགཝཏཱ བྱཱཀཏོ. ཀཏམེ ཏེ, གཧཔཏི, ཨཊྛ ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ, ཡེཧི ཏྭཾ སམནྣཱགཏོ བྷགཝཏཱ བྱཱཀཏོ’’ཏི?

‘‘ན ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཛཱནཱམི – ཀཏམེཧི ཨཊྛཧི ཨཙྪརིཡེཧི ཨབྦྷུཏེཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷགཝཏཱ བྱཱཀཏོཏི. ཨཔི ཙ, བྷནྟེ, ཡེ མེ ཨཊྛ ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ སཾཝིཛྫནྟི, ཏཾ སུཎཱཧི, སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཧི; བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, གཧཔཏཱི’’ཏི ཁོ སོ བྷིཀྑུ ཨུགྒསྶ གཧཔཏིནོ ཧཏྠིགཱམཀསྶ པཙྩསྶོསི. ཨུགྒོ གཧཔཏི ཧཏྠིགཱམཀོ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཡདཱཧཾ, བྷནྟེ, ནཱགཝནེ པརིཙརནྟོ བྷགཝནྟཾ པཋམཾ དཱུརཏོཝ ཨདྡསཾ; སཧ དསྶནེནེཝ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ ཙིཏྟཾ པསཱིདི, སུརཱམདོ ཙ པཧཱིཡི. ཨཡཾ ཁོ མེ, བྷནྟེ, པཋམོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ སཾཝིཛྫཏི.

‘‘སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, པསནྣཙིཏྟོ བྷགཝནྟཾ པཡིརུཔཱསིཾ. ཏསྶ མེ བྷགཝཱ ཨནུཔུབྦིཾ ཀཐཾ ཀཐེསི, སེཡྻཐིདཾ – དཱནཀཐཾ སཱིལཀཐཾ སགྒཀཐཾ; ཀཱམཱནཾ ཨཱདཱིནཝཾ ཨོཀཱརཾ སཾཀིལེསཾ, ནེཀྑམྨེ ཨཱནིསཾསཾ པཀཱསེསི. ཡདཱ མཾ བྷགཝཱ ཨཉྙཱསི ཀལླཙིཏྟཾ མུདུཙིཏྟཾ ཝིནཱིཝརཎཙིཏྟཾ ཨུདགྒཙིཏྟཾ པསནྣཙིཏྟཾ, ཨཐ ཡཱ བུདྡྷཱནཾ སཱམུཀྐཾསིཀཱ དྷམྨདེསནཱ ཏཾ པཀཱསེསི – དུཀྑཾ, སམུདཡཾ, ནིརོདྷཾ, མགྒཾ. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ སུདྡྷཾ ཝཏྠཾ ཨཔགཏཀཱལ༹ཀཾ སམྨདེཝ རཛནཾ པཊིགྒཎྷེཡྻ; ཨེཝམེཝཾ ཁོ མེ ཏསྨིཾཡེཝ ཨཱསནེ ཝིརཛཾ ཝཱིཏམལཾ དྷམྨཙཀྑུཾ ཨུདཔཱདི – ‘ཡཾ ཀིཉྩི སམུདཡདྷམྨཾ, སབྦཾ ཏཾ ནིརོདྷདྷམྨ’ནྟི. སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, དིཊྛདྷམྨོ པཏྟདྷམྨོ ཝིདིཏདྷམྨོ པརིཡོགཱལ༹ྷདྷམྨོ ཏིཎྞཝིཙིཀིཙྪོ ཝིགཏཀཐཾཀཐོ ཝེསཱརཛྫཔྤཏྟོ ཨཔརཔྤཙྩཡོ སཏྠུསཱསནེ ཏཏྠེཝ བུདྡྷཉྩ དྷམྨཉྩ སངྒྷཉྩ སརཎཾ ཨགམཱསིཾ, བྲཧྨཙརིཡཔཉྩམཱནི ཙ སིཀྑཱཔདཱནི སམཱདིཡིཾ. ཨཡཾ ཁོ མེ, བྷནྟེ, དུཏིཡོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ སཾཝིཛྫཏི.

‘‘ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, ཙཏསྶོ ཀོམཱརིཡོ པཛཱཔཏིཡོ ཨཧེསུཾ. ཨཐ ཁྭཱཧཾ, བྷནྟེ, ཡེན ཏཱ པཛཱཔཏིཡོ ཏེནུཔསངྐམིཾ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏཱ པཛཱཔཏིཡོ ཨེཏདཝཙཾ – ‘མཡཱ ཁོ, བྷགིནིཡོ, བྲཧྨཙརིཡཔཉྩམཱནི སིཀྑཱཔདཱནི སམཱདིནྣཱནི. ཡཱ ཨིཙྪཏི སཱ ཨིདྷེཝ བྷོགེ ཙ བྷུཉྫཏུ པུཉྙཱནི ཙ ཀརོཏུ, སཀཱནི ཝཱ ཉཱཏིཀུལཱནི གཙྪཏུ. ཧོཏི ཝཱ པན པུརིསཱདྷིཔྤཱཡོ, ཀསྶ ཝོ དམྨཱི’ཏི? ཨེཝཾ ཝུཏྟེ སཱ, བྷནྟེ, ཛེཊྛཱ པཛཱཔཏི མཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཨིཏྠནྣཱམསྶ མཾ, ཨཡྻཔུཏྟ, པུརིསསྶ དེཧཱི’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཏཾ པུརིསཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཝཱམེན ཧཏྠེན པཛཱཔཏིཾ གཧེཏྭཱ དཀྑིཎེན ཧཏྠེན བྷིངྒཱརཾ གཧེཏྭཱ ཏསྶ པུརིསསྶ ཨོཎོཛེསིཾ. ཀོམཱརིཾ ཁོ པནཱཧཾ, བྷནྟེ, དཱརཾ པརིཙྩཛནྟོ ནཱབྷིཛཱནཱམི ཙིཏྟསྶ ཨཉྙཐཏྟཾ. ཨཡཾ ཁོ མེ, བྷནྟེ, ཏཏིཡོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ སཾཝིཛྫཏི.

‘‘སཾཝིཛྫནྟི ཁོ པན མེ, བྷནྟེ, ཀུལེ བྷོགཱ. ཏེ ཙ ཁོ ཨཔྤཊིཝིབྷཏྟཱ སཱིལཝནྟེཧི ཀལྱཱཎདྷམྨེཧི. ཨཡཾ ཁོ མེ, བྷནྟེ, ཙཏུཏྠོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ སཾཝིཛྫཏི.

‘‘ཡཾ ཁོ པནཱཧཾ, བྷནྟེ, བྷིཀྑུཾ པཡིརུཔཱསཱམི; སཀྐཙྩཾཡེཝ པཡིརུཔཱསཱམི, ནོ ཨསཀྐཙྩཾ. སོ ཙེ མེ ཨཱཡསྨཱ དྷམྨཾ དེསེཏི; སཀྐཙྩཾཡེཝ སུཎོམི, ནོ ཨསཀྐཙྩཾ. ནོ ཙེ མེ སོ ཨཱཡསྨཱ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཨཧམསྶ དྷམྨཾ དེསེམི. ཨཡཾ ཁོ མེ, བྷནྟེ, པཉྩམོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ སཾཝིཛྫཏི.

‘‘ཨནཙྪརིཡཾ ཁོ པན, བྷནྟེ, སངྒྷེ ནིམནྟིཏེ དེཝཏཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱརོཙེནྟི – ‘ཨསུཀོ, གཧཔཏི, བྷིཀྑུ ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམུཏྟོ ཨསུཀོ པཉྙཱཝིམུཏྟོ ཨསུཀོ ཀཱཡསཀྑཱི ཨསུཀོ དིཊྛིཔྤཏྟོ [དིཊྛཔྤཏྟོ (ཀ.)] ཨསུཀོ སདྡྷཱཝིམུཏྟོ ཨསུཀོ དྷམྨཱནུསཱརཱི ཨསུཀོ སདྡྷཱནུསཱརཱི ཨསུཀོ སཱིལཝཱ ཀལྱཱཎདྷམྨོ ཨསུཀོ དུསྶཱིལོ པཱཔདྷམྨོ’ཏི. སངྒྷཾ ཁོ པནཱཧཾ, བྷནྟེ, པརིཝིསནྟོ ནཱབྷིཛཱནཱམི ཨེཝཾ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེནྟོ – ‘ཨིམསྶ ཝཱ ཐོཀཾ དེམི ཨིམསྶ ཝཱ བཧུཀ’ནྟི. ཨཐ ཁྭཱཧཾ, བྷནྟེ, སམཙིཏྟོཝ དེམི. ཨཡཾ ཁོ མེ, བྷནྟེ, ཚཊྛོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ སཾཝིཛྫཏི.

‘‘ཨནཙྪརིཡཾ ཁོ པན མཾ, བྷནྟེ, དེཝཏཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱརོཙེནྟི – ‘སྭཱཀྑཱཏོ, གཧཔཏི, བྷགཝཏཱ དྷམྨོ’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཏཱ དེཝཏཱ ཨེཝཾ ཝདེམི – ‘ཝདེཡྻཱཐ ཝཱ ཨེཝཾ ཁོ ཏུམྷེ དེཝཏཱ ནོ ཝཱ ཝདེཡྻཱཐ, ཨཐ ཁོ སྭཱཀྑཱཏོ བྷགཝཏཱ དྷམྨོ’ཏི. ན ཁོ པནཱཧཾ, བྷནྟེ, ཨབྷིཛཱནཱམི ཏཏོནིདཱནཾ ཙིཏྟསྶ ཨུནྣཏིཾ – ‘མཾ ཏཱ དེཝཏཱ ཨུཔསངྐམནྟི, ཨཧཾ ཝཱ དེཝཏཱཧི སདྡྷིཾ སལླཔཱམཱི’ཏི. ཨཡཾ ཁོ མེ, བྷནྟེ, སཏྟམོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ སཾཝིཛྫཏི.

‘‘སཙེ ཁོ པནཱཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ པཋམཏརཾ ཀཱལཾ ཀརེཡྻཾ, ཨནཙྪརིཡཾ ཁོ པནེཏཾ ཡཾ མཾ བྷགཝཱ ཨེཝཾ བྱཱཀརེཡྻ – ‘ནཏྠི ཏཾ སཾཡོཛནཾ ཡེན སཾཡུཏྟོ ཨུགྒོ གཧཔཏི ཧཏྠིགཱམཀོ པུན ཨིམཾ ལོཀཾ ཨཱགཙྪེཡྻཱ’ཏི. ཨཡཾ ཁོ མེ, བྷནྟེ, ཨཊྛམོ ཨཙྪརིཡོ ཨབྦྷུཏོ དྷམྨོ སཾཝིཛྫཏི. ཨིམེ ཁོ མེ, བྷནྟེ, ཨཊྛ ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ སཾཝིཛྫནྟི. ན ཙ ཁོ ཨཧཾ ཛཱནཱམི – ཀཏམེཧི ཙཱཧཾ ཨཊྛཧི ཨཙྪརིཡེཧི ཨབྦྷུཏེཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷགཝཏཱ བྱཱཀཏོ’’ཏི.

‘‘ཨཐ ཁོ སོ བྷིཀྑུ ཨུགྒསྶ གཧཔཏིནོ ཧཏྠིགཱམཀསྶ ནིཝེསནེ པིཎྜཔཱཏཾ གཧེཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐཱམི. ཨཐ ཁོ སོ བྷིཀྑུ པཙྪཱབྷཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ སོ བྷིཀྑུ ཡཱཝཏཀོ ཨཧོསི ཨུགྒེན གཧཔཏིནཱ ཧཏྠིགཱམཀེན སདྡྷིཾ ཀཐཱསལླཱཔོ, ཏཾ སབྦཾ བྷགཝཏོ ཨཱརོཙེསི.

‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ, བྷིཀྑུ! ཡཐཱ ཏཾ ཨུགྒོ གཧཔཏི ཧཏྠིགཱམཀོ སམྨཱ བྱཱཀརམཱནོ བྱཱཀརེཡྻ, ཨིམེཧེཝ ཁོ བྷིཀྑུ, ཨཊྛཧི ཨཙྪརིཡེཧི ཨབྦྷུཏེཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨུགྒོ གཧཔཏི ཧཏྠིགཱམཀོ མཡཱ བྱཱཀཏོ. ཨིམེཧི ཙ པན, བྷིཀྑུ, ཨཊྛཧི ཨཙྪརིཡེཧི ཨབྦྷུཏེཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཾ ཨུགྒཾ གཧཔཏིཾ ཧཏྠིགཱམཀཾ དྷཱརེཧཱི’’ཏི. དུཏིཡཾ.

༣. པཋམཧཏྠཀསུཏྟཾ

༢༣. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཨཱལ༹ཝིཡཾ ཝིཧརཏི ཨགྒཱལ༹ཝེ ཙེཏིཡེ. ཏཏྲ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘སཏྟཧི, བྷིཀྑཝེ, ཨཙྪརིཡེཧི ཨབྦྷུཏེཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཾ ཧཏྠཀཾ ཨཱལ༹ཝཀཾ དྷཱརེཐ. ཀཏམེཧི སཏྟཧི? སདྡྷོ ཧི, བྷིཀྑཝེ, ཧཏྠཀོ ཨཱལ༹ཝཀོ; སཱིལཝཱ, བྷིཀྑཝེ, ཧཏྠཀོ ཨཱལ༹ཝཀོ; ཧིརཱིམཱ, བྷིཀྑཝེ, ཧཏྠཀོ ཨཱལ༹ཝཀོ; ཨོཏྟཔྤཱི, བྷིཀྑཝེ, ཧཏྠཀོ ཨཱལ༹ཝཀོ; བཧུསྶུཏོ, བྷིཀྑཝེ, ཧཏྠཀོ ཨཱལ༹ཝཀོ; ཙཱགཝཱ, བྷིཀྑཝེ, ཧཏྠཀོ ཨཱལ༹ཝཀོ; པཉྙཝཱ, བྷིཀྑཝེ, ཧཏྠཀོ ཨཱལ༹ཝཀོ – ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཧི ཨཙྪརིཡེཧི ཨབྦྷུཏེཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཾ ཧཏྠཀཾ ཨཱལ༹ཝཀཾ དྷཱརེཐཱ’’ཏི. ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ. ཨིདཾ ཝཏྭཱན སུགཏོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཝིཧཱརཾ པཱཝིསི.

ཨཐ ཁོ ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཡེན ཧཏྠཀསྶ ཨཱལ༹ཝཀསྶ ནིཝེསནཾ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. ཨཐ ཁོ ཧཏྠཀོ ཨཱལ༹ཝཀོ ཡེན སོ བྷིཀྑུ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏཾ བྷིཀྑུཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཧཏྠཀཾ ཨཱལ༹ཝཀཾ སོ བྷིཀྑུ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘སཏྟཧི ཁོ ཏྭཾ, ཨཱཝུསོ, ཨཙྪརིཡེཧི ཨབྦྷུཏེཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷགཝཏཱ བྱཱཀཏོ. ཀཏམེཧི སཏྟཧི? ‘སདྡྷོ, བྷིཀྑཝེ, ཧཏྠཀོ ཨཱལ༹ཝཀོ; སཱིལཝཱ…པེ… ཧིརིམཱ… ཨོཏྟཔྤཱི… བཧུསྶུཏོ… ཙཱགཝཱ… པཉྙཝཱ, བྷིཀྑཝེ, ཧཏྠཀོ ཨཱལ༹ཝཀོ’ཏི. ཨིམེཧི ཁོ ཏྭཾ, ཨཱཝུསོ, སཏྟཧི ཨཙྪརིཡེཧི ཨབྦྷུཏེཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷགཝཏཱ བྱཱཀཏོ’’ཏི. ‘‘ཀཙྩིཏྠ, བྷནྟེ, ན ཀོཙི གིཧཱི ཨཧོསི ཨོདཱཏཝསནོ’’ཏི? ‘‘ན ཧེཏྠ, ཨཱཝུསོ, ཀོཙི གིཧཱི ཨཧོསི ཨོདཱཏཝསནོ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ, ཡདེཏྠ ན ཀོཙི གིཧཱི ཨཧོསི ཨོདཱཏཝསནོ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ སོ བྷིཀྑུ ཧཏྠཀསྶ ཨཱལ༹ཝཀསྶ ནིཝེསནེ པིཎྜཔཱཏཾ གཧེཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐཱམི. ཨཐ ཁོ སོ བྷིཀྑུ པཙྪཱབྷཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ སོ བྷིཀྑུ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཨིདྷཱཧཾ, བྷནྟེ, པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཡེན ཧཏྠཀསྶ ཨཱལ༹ཝཀསྶ ནིཝེསནཾ ཏེནུཔསངྐམིཾ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདིཾ. ཨཐ ཁོ, བྷནྟེ, ཧཏྠཀོ ཨཱལ༹ཝཀོ ཡེནཱཧཾ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཧཏྠཀཾ ཨཱལ༹ཝཀཾ ཨེཏདཝཙཾ – ‘སཏྟཧི ཁོ ཏྭཾ, ཨཱཝུསོ, ཨཙྪརིཡེཧི ཨབྦྷུཏེཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷགཝཏཱ བྱཱཀཏོ. ཀཏམེཧི སཏྟཧི? སདྡྷོ, བྷིཀྑཝེ, ཧཏྠཀོ ཨཱལ༹ཝཀོ; སཱིལཝཱ…པེ… ཧིརིམཱ… ཨོཏྟཔྤཱི… བཧུསྶུཏོ… ཙཱགཝཱ… པཉྙཝཱ, བྷིཀྑཝེ, ཧཏྠཀོ ཨཱལ༹ཝཀོཏི. ཨིམེཧི ཁོ ཏྭཾ, ཨཱཝུསོ, སཏྟཧི ཨཙྪརིཡེཧི ཨབྦྷུཏེཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷགཝཏཱ བྱཱཀཏོ’ཏི.

‘‘ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, བྷནྟེ, ཧཏྠཀོ མཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཀཙྩིཏྠ, བྷནྟེ, ན ཀོཙི གིཧཱི ཨཧོསི ཨོདཱཏཝསནོ’ཏི? ‘ན ཧེཏྠ, ཨཱཝུསོ, ཀོཙི གིཧཱི ཨཧོསི ཨོདཱཏཝསནོ’ཏི. ‘སཱདྷུ, བྷནྟེ, ཡདེཏྠ ན ཀོཙི གིཧཱི ཨཧོསི ཨོདཱཏཝསནོ’’’ཏི.

‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ, བྷིཀྑུ! ཨཔྤིཙྪོ སོ, བྷིཀྑུ, ཀུལཔུཏྟོ. སནྟེཡེཝ ཨཏྟནི ཀུསལདྷམྨེ ན ཨིཙྪཏི པརེཧི ཉཱཡམཱནེ [པཉྙཱཔཡམཱནེ (ཀ.)]. ཏེན ཧི ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, ཨིམིནཱཔི ཨཊྛམེན ཨཙྪརིཡེན ཨབྦྷུཏེན དྷམྨེན སམནྣཱགཏཾ ཧཏྠཀཾ ཨཱལ༹ཝཀཾ དྷཱརེཧི, ཡདིདཾ ཨཔྤིཙྪཏཱཡཱ’’ཏི. ཏཏིཡཾ.

༤. དུཏིཡཧཏྠཀསུཏྟཾ

༢༤. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཨཱལ༹ཝིཡཾ ཝིཧརཏི ཨགྒཱལ༹ཝེ ཙེཏིཡེ. ཨཐ ཁོ ཧཏྠཀོ ཨཱལ༹ཝཀོ པཉྩམཏྟེཧི ཨུཔཱསཀསཏེཧི པརིཝུཏོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཧཏྠཀཾ ཨཱལ༹ཝཀཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘མཧཏཱི ཁོ ཏྱཱཡཾ, ཧཏྠཀ, པརིསཱ. ཀཐཾ པན ཏྭཾ, ཧཏྠཀ, ཨིམཾ མཧཏིཾ པརིསཾ སངྒཎྷཱསཱི’’ཏི? ‘‘ཡཱནིམཱནི, བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ དེསིཏཱནི [ཨ. ནི. ༤.༣༢; དཱི. ནི. ༣.༣༡༣] ཙཏྟཱརི སངྒཧཝཏྠཱུནི, ཏེཧཱཧཾ [ཏེནཱཧཾ (སཱི.)] ཨིམཾ མཧཏིཾ པརིསཾ སངྒཎྷཱམི. ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཡཾ ཛཱནཱམི – ‘ཨཡཾ དཱནེན སངྒཧེཏབྦོ’ཏི, ཏཾ དཱནེན སངྒཎྷཱམི; ཡཾ ཛཱནཱམི – ‘ཨཡཾ པེཡྻཝཛྫེན སངྒཧེཏབྦོ’ཏི, ཏཾ པེཡྻཝཛྫེན སངྒཎྷཱམི; ཡཾ ཛཱནཱམི – ‘ཨཡཾ ཨཏྠཙརིཡཱཡ སངྒཧེཏབྦོ’ཏི, ཏཾ ཨཏྠཙརིཡཱཡ སངྒཎྷཱམི; ཡཾ ཛཱནཱམི – ‘ཨཡཾ སམཱནཏྟཏཱཡ སངྒཧེཏབྦོ’ཏི, ཏཾ སམཱནཏྟཏཱཡ སངྒཎྷཱམི. སཾཝིཛྫནྟི ཁོ པན མེ, བྷནྟེ, ཀུལེ བྷོགཱ. དལིདྡསྶ ཁོ ནོ ཏཐཱ སོཏབྦཾ མཉྙནྟཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ, ཧཏྠཀ! ཡོནི ཁོ ཏྱཱཡཾ, ཧཏྠཀ, མཧཏིཾ པརིསཾ སངྒཧེཏུཾ. ཡེ ཧི ཀེཙི, ཧཏྠཀ, ཨཏཱིཏམདྡྷཱནཾ མཧཏིཾ པརིསཾ སངྒཧེསུཾ, སབྦེ ཏེ ཨིམེཧེཝ ཙཏཱུཧི སངྒཧཝཏྠཱུཧི མཧཏིཾ པརིསཾ སངྒཧེསུཾ. ཡེཔི ཧི ཀེཙི, ཧཏྠཀ, ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ མཧཏིཾ པརིསཾ སངྒཎྷིསྶནྟི, སབྦེ ཏེ ཨིམེཧེཝ ཙཏཱུཧི སངྒཧཝཏྠཱུཧི མཧཏིཾ པརིསཾ སངྒཎྷིསྶནྟི. ཡེཔི ཧི ཀེཙི, ཧཏྠཀ, ཨེཏརཧི མཧཏིཾ པརིསཾ སངྒཎྷནྟི, སབྦེ ཏེ ཨིམེཧེཝ ཙཏཱུཧི སངྒཧཝཏྠཱུཧི མཧཏིཾ པརིསཾ སངྒཎྷནྟཱི’’ཏི.

ཨཐ ཁོ ཧཏྠཀོ ཨཱལ༹ཝཀོ བྷགཝཏཱ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶིཏོ སམཱདཔིཏོ སམུཏྟེཛིཏོ སམྤཧཾསིཏོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཨཙིརཔཀྐནྟེ ཧཏྠཀེ ཨཱལ༹ཝཀེ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཊྛཧི, བྷིཀྑཝེ, ཨཙྪརིཡེཧི ཨབྦྷུཏེཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཾ ཧཏྠཀཾ ཨཱལ༹ཝཀཾ དྷཱརེཐ. ཀཏམེཧི ཨཊྛཧི? སདྡྷོ, བྷིཀྑཝེ, ཧཏྠཀོ ཨཱལ༹ཝཀོ; སཱིལཝཱ, བྷིཀྑཝེ…པེ… ཧིརཱིམཱ… ཨོཏྟཔྤཱི… བཧུསྶུཏོ… ཙཱགཝཱ… པཉྙཝཱ, བྷིཀྑཝེ, ཧཏྠཀོ ཨཱལ༹ཝཀོ; ཨཔྤིཙྪོ, བྷིཀྑཝེ, ཧཏྠཀོ ཨཱལ༹ཝཀོ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛཧི ཨཙྪརིཡེཧི ཨབྦྷུཏེཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཾ ཧཏྠཀཾ ཨཱལ༹ཝཀཾ དྷཱརེཐཱ’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. མཧཱནཱམསུཏྟཾ

༢༥. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཀྐེསུ ཝིཧརཏི ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ ནིགྲོདྷཱརཱམེ. ཨཐ ཁོ མཧཱནཱམོ སཀྐོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ མཧཱནཱམོ སཀྐོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀིཏྟཱཝཏཱ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཨུཔཱསཀོ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ཡཏོ ཁོ, མཧཱནཱམ, བུདྡྷཾ སརཎཾ གཏོ ཧོཏི, དྷམྨཾ སརཎཾ གཏོ ཧོཏི, སངྒྷཾ སརཎཾ གཏོ ཧོཏི; ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁོ, མཧཱནཱམ, ཨུཔཱསཀོ ཧོཏཱི’’ཏི.

‘‘ཀིཏྟཱཝཏཱ པན, བྷནྟེ, ཨུཔཱསཀོ སཱིལཝཱ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ཡཏོ ཁོ, མཧཱནཱམ, ཨུཔཱསཀོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི; ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁོ, མཧཱནཱམ, ཨུཔཱསཀོ སཱིལཝཱ ཧོཏཱི’’ཏི.

‘‘ཀིཏྟཱཝཏཱ པན, བྷནྟེ, ཨུཔཱསཀོ ཨཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཧིཏཱཡཱ’’ཏི? ‘‘ཡཏོ ཁོ, མཧཱནཱམ, ཨུཔཱསཀོ ཨཏྟནཱཝ སདྡྷཱསམྤནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཾ སདྡྷཱསམྤདཱཡ སམཱདཔེཏི [སམཱདཱཔེཏི (?)]; ཨཏྟནཱཝ སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཾ སཱིལསམྤདཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱཝ ཙཱགསམྤནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཾ ཙཱགསམྤདཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱཝ བྷིཀྑཱུནཾ དསྶནཀཱམོ ཧོཏི, ནོ པརཾ བྷིཀྑཱུནཾ དསྶནེ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱཝ སདྡྷམྨཾ སོཏུཀཱམོ ཧོཏི, ནོ པརཾ སདྡྷམྨསྶཝནེ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱཝ སུཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ དྷཱརཎཛཱཏིཀོ ཧོཏི, ནོ པརཾ དྷམྨདྷཱརཎཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱཝ སུཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑིཏཱ ཧོཏི, ནོ པརཾ ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱཝ ཨཏྠམཉྙཱཡ དྷམྨམཉྙཱཡ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཾ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔཏྟིཡཱ སམཱདཔེཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁོ, མཧཱནཱམ, ཨུཔཱསཀོ ཨཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཧིཏཱཡཱ’’ཏི.

‘‘ཀིཏྟཱཝཏཱ པན, བྷནྟེ, ཨུཔཱསཀོ ཨཏྟཧིཏཱཡ ཙ པཊིཔནྣོ ཧོཏི པརཧིཏཱཡ ཙཱ’’ཏི? ‘‘ཡཏོ ཁོ, མཧཱནཱམ, ཨུཔཱསཀོ ཨཏྟནཱ ཙ སདྡྷཱསམྤནྣོ ཧོཏི, པརཉྩ སདྡྷཱསམྤདཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཙ སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏི, པརཉྩ སཱིལསམྤདཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཙ ཙཱགསམྤནྣོ ཧོཏི, པརཉྩ ཙཱགསམྤདཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཙ བྷིཀྑཱུནཾ དསྶནཀཱམོ ཧོཏི, པརཉྩ བྷིཀྑཱུནཾ དསྶནེ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཙ སདྡྷམྨཾ སོཏུཀཱམོ ཧོཏི, པརཉྩ སདྡྷམྨསྶཝནེ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཙ སུཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ དྷཱརཎཛཱཏིཀོ ཧོཏི, པརཉྩ དྷམྨདྷཱརཎཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཙ སུཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑིཏཱ ཧོཏི, པརཉྩ ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑཱཡ སམཱདཔེཏི, ཨཏྟནཱ ཙ ཨཏྠམཉྙཱཡ དྷམྨམཉྙཱཡ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ ཧོཏི, པརཉྩ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔཏྟིཡཱ སམཱདཔེཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁོ, མཧཱནཱམ, ཨུཔཱསཀོ ཨཏྟཧིཏཱཡ ཙ པཊིཔནྣོ ཧོཏི པརཧིཏཱཡ ཙཱ’’ཏི. པཉྩམཾ.

༦. ཛཱིཝཀསུཏྟཾ

༢༦. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ རཱཛགཧེ ཝིཧརཏི ཛཱིཝཀམྦཝནེ. ཨཐ ཁོ ཛཱིཝཀོ ཀོམཱརབྷཙྩོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཛཱིཝཀོ ཀོམཱརབྷཙྩོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀིཏྟཱཝཏཱ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཨུཔཱསཀོ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ཡཏོ ཁོ, ཛཱིཝཀ, བུདྡྷཾ སརཎཾ གཏོ ཧོཏི, དྷམྨཾ སརཎཾ གཏོ ཧོཏི, སངྒྷཾ སརཎཾ གཏོ ཧོཏི; ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁོ ཛཱིཝཀ, ཨུཔཱསཀོ ཧོཏཱི’’ཏི.

‘‘ཀིཏྟཱཝཏཱ པན, བྷནྟེ, ཨུཔཱསཀོ སཱིལཝཱ ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ཡཏོ ཁོ, ཛཱིཝཀ, ཨུཔཱསཀོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི…པེ… སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི; ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁོ, ཛཱིཝཀ, ཨུཔཱསཀོ སཱིལཝཱ ཧོཏཱི’’ཏི.

‘‘ཀིཏྟཱཝཏཱ པན, བྷནྟེ, ཨུཔཱསཀོ ཨཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཧིཏཱཡཱ’’ཏི? ‘‘ཡཏོ ཁོ, ཛཱིཝཀ, ཨུཔཱསཀོ ཨཏྟནཱཝ སདྡྷཱསམྤནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཾ སདྡྷཱསམྤདཱཡ སམཱདཔེཏི…པེ… ཨཏྟནཱཝ ཨཏྠམཉྙཱཡ དྷམྨམཉྙཱཡ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཾ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔཏྟིཡཱ སམཱདཔེཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁོ, ཛཱིཝཀ, ཨུཔཱསཀོ ཨཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ནོ པརཧིཏཱཡཱ’’ཏི.

‘‘ཀིཏྟཱཝཏཱ པན, བྷནྟེ, ཨུཔཱསཀོ ཨཏྟཧིཏཱཡ ཙ པཊིཔནྣོ ཧོཏི པརཧིཏཱཡ ཙཱ’’ཏི? ‘‘ཡཏོ ཁོ, ཛཱིཝཀ, ཨུཔཱསཀོ ཨཏྟནཱ ཙ སདྡྷཱསམྤནྣོ ཧོཏི, པརཉྩ སདྡྷཱསམྤདཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཙ སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏི, པརཉྩ སཱིལསམྤདཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཙ ཙཱགསམྤནྣོ ཧོཏི, པརཉྩ ཙཱགསམྤདཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཙ བྷིཀྑཱུནཾ དསྶནཀཱམོ ཧོཏི, པརཉྩ བྷིཀྑཱུནཾ དསྶནེ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཙ སདྡྷམྨཾ སོཏུཀཱམོ ཧོཏི, པརཉྩ སདྡྷམྨསྶཝནེ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཙ སུཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ དྷཱརཎཛཱཏིཀོ ཧོཏི, པརཉྩ དྷམྨདྷཱརཎཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཙ སུཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑིཏཱ ཧོཏི, པརཉྩ ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑཱཡ སམཱདཔེཏི; ཨཏྟནཱ ཙ ཨཏྠམཉྙཱཡ དྷམྨམཉྙཱཡ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ ཧོཏི, པརཉྩ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔཏྟིཡཱ སམཱདཔེཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁོ, ཛཱིཝཀ, ཨུཔཱསཀོ ཨཏྟཧིཏཱཡ ཙ པཊིཔནྣོ ཧོཏི པརཧིཏཱཡ ཙཱ’’ཏི. ཚཊྛཾ.

༧. པཋམབལསུཏྟཾ

༢༧. ‘‘ཨཊྛིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, བལཱནི. ཀཏམཱནི ཨཊྛ? རུཎྞབལཱ, བྷིཀྑཝེ, དཱརཀཱ, ཀོདྷབལཱ མཱཏུགཱམཱ, ཨཱཝུདྷབལཱ ཙོརཱ, ཨིསྶརིཡབལཱ རཱཛཱནོ, ཨུཛ྄ཛྷཏྟིབལཱ བཱལཱ, ནིཛ྄ཛྷཏྟིབལཱ པཎྜིཏཱ, པཊིསངྑཱནབལཱ བཧུསྶུཏཱ, ཁནྟིབལཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ – ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛ བལཱནཱི’’ཏི. སཏྟམཾ.

༨. དུཏིཡབལསུཏྟཾ

༢༨. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཨཱཡསྨནྟཾ སཱརིཔུཏྟཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀཏི ནུ ཁོ, སཱརིཔུཏྟ, ཁཱིཎཱསཝསྶ བྷིཀྑུནོ བལཱནི, ཡེཧི བལེཧི སམནྣཱགཏོ ཁཱིཎཱསཝོ བྷིཀྑུ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ པཊིཛཱནཱཏི – ‘ཁཱིཎཱ མེ ཨཱསཝཱ’’’ཏི? ‘‘ཨཊྛ, བྷནྟེ, ཁཱིཎཱསཝསྶ བྷིཀྑུནོ བལཱནི, ཡེཧི བལེཧི སམནྣཱགཏོ ཁཱིཎཱསཝོ བྷིཀྑུ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ པཊིཛཱནཱཏི – ‘ཁཱིཎཱ མེ ཨཱསཝཱ’’’ཏི.

‘‘ཀཏམཱནི ཨཊྛ? [ཨ. ནི. ༡༠.༩༠; པཊི. མ. ༢.༤༤] ཨིདྷ, བྷནྟེ, ཁཱིཎཱསཝསྶ བྷིཀྑུནོ ཨནིཙྩཏོ སབྦེ སངྑཱརཱ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ སུདིཊྛཱ ཧོནྟི. ཡམྤི, བྷནྟེ, ཁཱིཎཱསཝསྶ བྷིཀྑུནོ ཨནིཙྩཏོ སབྦེ སངྑཱརཱ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ སུདིཊྛཱ ཧོནྟི, ཨིདམྤི, བྷནྟེ, ཁཱིཎཱསཝསྶ བྷིཀྑུནོ བལཾ ཧོཏི, ཡཾ བལཾ ཨཱགམྨ ཁཱིཎཱསཝོ བྷིཀྑུ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ པཊིཛཱནཱཏི – ‘ཁཱིཎཱ མེ ཨཱསཝཱ’’’ཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷནྟེ, ཁཱིཎཱསཝསྶ བྷིཀྑུནོ ཨངྒཱརཀཱསཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ སུདིཊྛཱ ཧོནྟི. ཡམྤི, བྷནྟེ, ཁཱིཎཱསཝསྶ བྷིཀྑུནོ ཨངྒཱརཀཱསཱུཔམཱ ཀཱམཱ ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ སུདིཊྛཱ ཧོནྟི, ཨིདམྤི, བྷནྟེ, ཁཱིཎཱསཝསྶ བྷིཀྑུནོ བལཾ ཧོཏི, ཡཾ བལཾ ཨཱགམྨ ཁཱིཎཱསཝོ བྷིཀྑུ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ པཊིཛཱནཱཏི – ‘ཁཱིཎཱ མེ ཨཱསཝཱ’’’ཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷནྟེ, ཁཱིཎཱསཝསྶ བྷིཀྑུནོ ཝིཝེཀནིནྣཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི ཝིཝེཀཔོཎཾ ཝིཝེཀཔབྦྷཱརཾ ཝིཝེཀཊྛཾ ནེཀྑམྨཱབྷིརཏཾ བྱནྟིབྷཱུཏཾ སབྦསོ ཨཱསཝཊྛཱནིཡེཧི དྷམྨེཧི. ཡམྤི, བྷནྟེ, ཁཱིཎཱསཝསྶ བྷིཀྑུནོ ཝིཝེཀནིནྣཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི ཝིཝེཀཔོཎཾ ཝིཝེཀཔབྦྷཱརཾ ཝིཝེཀཊྛཾ ནེཀྑམྨཱབྷིརཏཾ བྱནྟིབྷཱུཏཾ སབྦསོ ཨཱསཝཊྛཱནིཡེཧི དྷམྨེཧི, ཨིདམྤི, བྷནྟེ, ཁཱིཎཱསཝསྶ བྷིཀྑུནོ བལཾ ཧོཏི, ཡཾ བལཾ ཨཱགམྨ ཁཱིཎཱསཝོ བྷིཀྑུ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ པཊིཛཱནཱཏི – ‘ཁཱིཎཱ མེ ཨཱསཝཱ’’’ཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷནྟེ, ཁཱིཎཱསཝསྶ བྷིཀྑུནོ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ བྷཱཝིཏཱ ཧོནྟི སུབྷཱཝིཏཱ. ཡམྤི, བྷནྟེ, ཁཱིཎཱསཝསྶ བྷིཀྑུནོ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ བྷཱཝིཏཱ ཧོནྟི སུབྷཱཝིཏཱ, ཨིདམྤི, བྷནྟེ, ཁཱིཎཱསཝསྶ བྷིཀྑུནོ བལཾ ཧོཏི, ཡཾ བལཾ ཨཱགམྨ ཁཱིཎཱསཝོ བྷིཀྑུ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ པཊིཛཱནཱཏི – ‘ཁཱིཎཱ མེ ཨཱསཝཱ’’’ཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷནྟེ, ཁཱིཎཱསཝསྶ བྷིཀྑུནོ ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདཱ བྷཱཝིཏཱ ཧོནྟི སུབྷཱཝིཏཱ…པེ… པཉྩིནྡྲིཡཱནི བྷཱཝིཏཱནི ཧོནྟི སུབྷཱཝིཏཱནི…པེ… སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒཱ བྷཱཝིཏཱ ཧོནྟི སུབྷཱཝིཏཱ…པེ… ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ བྷཱཝིཏོ ཧོཏི སུབྷཱཝིཏོ. ཡམྤི, བྷནྟེ, ཁཱིཎཱསཝསྶ བྷིཀྑུནོ ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ བྷཱཝིཏོ ཧོཏི སུབྷཱཝིཏོ, ཨིདམྤི, བྷནྟེ, ཁཱིཎཱསཝསྶ བྷིཀྑུནོ བལཾ ཧོཏི, ཡཾ བལཾ ཨཱགམྨ ཁཱིཎཱསཝོ བྷིཀྑུ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ པཊིཛཱནཱཏི – ‘ཁཱིཎཱ མེ ཨཱསཝཱ’’’ཏི.

‘‘ཨིམཱནི ཁོ, བྷནྟེ, ཨཊྛ ཁཱིཎཱསཝསྶ བྷིཀྑུནོ བལཱནི, ཡེཧི བལེཧི སམནྣཱགཏོ ཁཱིཎཱསཝོ བྷིཀྑུ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ པཊིཛཱནཱཏི – ‘ཁཱིཎཱ མེ ཨཱསཝཱ’’’ཏི. ཨཊྛམཾ.

༩. ཨཀྑཎསུཏྟཾ

༢༩. ‘‘‘ཁཎཀིཙྩོ ལོཀོ, ཁཎཀིཙྩོ ལོཀོ’ཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨསྶུཏཝཱ པུཐུཛྫནོ བྷཱསཏི, ནོ ཙ ཁོ སོ ཛཱནཱཏི ཁཎཾ ཝཱ ཨཀྑཎཾ ཝཱ. ཨཊྛིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཀྑཎཱ ཨསམཡཱ བྲཧྨཙརིཡཝཱསཱཡ. ཀཏམེ ཨཊྛ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ ཙ ལོཀེ ཨུཔྤནྣོ ཧོཏི ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ, དྷམྨོ ཙ དེསིཡཏི ཨོཔསམིཀོ པརིནིབྦཱནིཀོ སམྦོདྷགཱམཱི སུགཏཔྤཝེདིཏོ; ཨཡཉྩ པུགྒལོ ནིརཡཾ ཨུཔཔནྣོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམོ ཨཀྑཎོ ཨསམཡོ བྲཧྨཙརིཡཝཱསཱཡ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ ཙ ལོཀེ ཨུཔྤནྣོ ཧོཏི…པེ… སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ, དྷམྨོ ཙ དེསིཡཏི ཨོཔསམིཀོ པརིནིབྦཱནིཀོ སམྦོདྷགཱམཱི སུགཏཔྤཝེདིཏོ; ཨཡཉྩ པུགྒལོ ཏིརཙྪཱནཡོནིཾ ཨུཔཔནྣོ ཧོཏི…པེ….

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ…པེ… ཨཡཉྩ པུགྒལོ པེཏྟིཝིསཡཾ ཨུཔཔནྣོ ཧོཏི…པེ….

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ…པེ… ཨཡཉྩ པུགྒལོ ཨཉྙཏརཾ དཱིགྷཱཡུཀཾ དེཝནིཀཱཡཾ ཨུཔཔནྣོ ཧོཏི…པེ….

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ…པེ… ཨཡཉྩ པུགྒལོ པཙྩནྟིམེསུ ཛནཔདེསུ པཙྩཱཛཱཏོ ཧོཏི, སོ ཙ ཧོཏི ཨཝིཉྙཱཏཱརེསུ མིལཀྑེསུ [མིལཀྑཱུསུ (སྱཱ. ཀ.) དཱི. ནི. ༣.༣༥༨], ཡཏྠ ནཏྠི གཏི བྷིཀྑཱུནཾ བྷིཀྑུནཱིནཾ ཨུཔཱསཀཱནཾ ཨུཔཱསིཀཱནཾ…པེ… པཉྩམོ ཨཀྑཎོ ཨསམཡོ བྲཧྨཙརིཡཝཱསཱཡ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ…པེ… ཨཡཉྩ པུགྒལོ མཛ྄ཛྷིམེསུ ཛནཔདེསུ པཙྩཱཛཱཏོ ཧོཏི, སོ ཙ ཧོཏི མིཙྪཱདིཊྛིཀོ ཝིཔརཱིཏདསྶནོ – ‘ནཏྠི དིནྣཾ, ནཏྠི ཡིཊྛཾ, ནཏྠི ཧུཏཾ, ནཏྠི སུཀཏདུཀྐཊཱནཾ ཀམྨཱནཾ ཕལཾ ཝིཔཱཀོ, ནཏྠི ཨཡཾ ལོཀོ, ནཏྠི པརོ ལོཀོ, ནཏྠི མཱཏཱ, ནཏྠི པིཏཱ, ནཏྠི སཏྟཱ ཨོཔཔཱཏིཀཱ, ནཏྠི ལོཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ སམྨགྒཏཱ སམྨཱ པཊིཔནྣཱ ཡེ ཨིམཉྩ ལོཀཾ པརཉྩ ལོཀཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདེནྟཱི’ཏི…པེ….

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ…པེ… ཨཡཉྩ པུགྒལོ མཛ྄ཛྷིམེསུ ཛནཔདེསུ པཙྩཱཛཱཏོ ཧོཏི, སོ ཙ ཧོཏི དུཔྤཉྙོ ཛལོ༹ ཨེལ༹མཱུགོ ཨཔྤཊིབལོ སུབྷཱསིཏདུབྦྷཱསིཏསྶ ཨཏྠམཉྙཱཏུཾ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟམོ ཨཀྑཎོ ཨསམཡོ བྲཧྨཙརིཡཝཱསཱཡ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ ཙ ལོཀེ ཨནུཔྤནྣོ ཧོཏི ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ…པེ… སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ. དྷམྨོ ཙ ན དེསིཡཏི ཨོཔསམིཀོ པརིནིབྦཱནིཀོ སམྦོདྷགཱམཱི སུགཏཔྤཝེདིཏོ. ཨཡཉྩ པུགྒལོ མཛ྄ཛྷིམེསུ ཛནཔདེསུ པཙྩཱཛཱཏོ ཧོཏི, སོ ཙ ཧོཏི པཉྙཝཱ ཨཛལོ༹ ཨནེལ༹མཱུགོ པཊིབལོ སུབྷཱསིཏདུབྦྷཱསིཏསྶ ཨཏྠམཉྙཱཏུཾ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛམོ ཨཀྑཎོ ཨསམཡོ བྲཧྨཙརིཡཝཱསཱཡ. ‘ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛ ཨཀྑཎཱ ཨསམཡཱ བྲཧྨཙརིཡཝཱསཱཡ’’’.

‘‘ཨེཀོཝ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཁཎོ ཙ སམཡོ ཙ བྲཧྨཙརིཡཝཱསཱཡ. ཀཏམོ ཨེཀོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ ཙ ལོཀེ ཨུཔྤནྣོ ཧོཏི ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ. དྷམྨོ ཙ དེསིཡཏི ཨོཔསམིཀོ པརིནིབྦཱནིཀོ སམྦོདྷགཱམཱི སུགཏཔྤཝེདིཏོ. ཨཡཉྩ པུགྒལོ མཛ྄ཛྷིམེསུ ཛནཔདེསུ པཙྩཱཛཱཏོ ཧོཏི, སོ ཙ ཧོཏི པཉྙཝཱ ཨཛལོ༹ ཨནེལ༹མཱུགོ པཊིབལོ སུབྷཱསིཏདུབྦྷཱསིཏསྶ ཨཏྠམཉྙཱཏུཾ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀོཝ ཁཎོ ཙ སམཡོ ཙ བྲཧྨཙརིཡཝཱསཱཡཱ’’ཏི.

‘‘མནུསྶལཱབྷཾ [མནུསྶལོཀཾ (སྱཱ.)] ལདྡྷཱན, སདྡྷམྨེ སུཔྤཝེདིཏེ;

ཡེ ཁཎཾ ནཱདྷིགཙྪནྟི, ཨཏིནཱམེནྟི ཏེ ཁཎཾ.

‘‘བཧཱུ ཧི ཨཀྑཎཱ ཝུཏྟཱ, མགྒསྶ ཨནྟརཱཡིཀཱ;

ཀདཱཙི ཀརཧཙི ལོཀེ, ཨུཔྤཛྫནྟི ཏཐཱགཏཱ.

‘‘ཏཡིདཾ [ཏསྶིདཾ (ཀ.)] སམྨུཁཱིབྷཱུཏཾ, ཡཾ ལོཀསྨིཾ སུདུལླབྷཾ;

མནུསྶཔཊིལཱབྷོ ཙ, སདྡྷམྨསྶ ཙ དེསནཱ;

ཨལཾ ཝཱཡམིཏུཾ ཏཏྠ, ཨཏྟཀཱམེན [ཨཏྠཀཱམེན (སཱི. སྱཱ. ཀ.)] ཛནྟུནཱ.

‘‘ཀཐཾ ཝིཛཉྙཱ སདྡྷམྨཾ, ཁཎོ ཝེ [ཝོ (སྱཱ.)] མཱ ཨུཔཙྩགཱ;

ཁཎཱཏཱིཏཱ ཧི སོཙནྟི, ནིརཡམྷི སམཔྤིཏཱ.

‘‘ཨིདྷ ཙེ ནཾ ཝིརཱདྷེཏི, སདྡྷམྨསྶ ནིཡཱམཏཾ [ནིཡཱམིཏཾ (སྱཱ.)];

ཝཱཎིཛོཝ ཨཏཱིཏཏྠོ, ཙིརཏྟཾ [ཙིརནྟཾ (ཀ.)] ཨནུཏཔིསྶཏི.

‘‘ཨཝིཛྫཱནིཝུཏོ པོསོ, སདྡྷམྨཾ ཨཔརཱདྷིཀོ;

ཛཱཏིམརཎསཾསཱརཾ, ཙིརཾ པཙྩནུབྷོསྶཏི.

‘‘ཡེ ཙ ལདྡྷཱ མནུསྶཏྟཾ, སདྡྷམྨེ སུཔྤཝེདིཏེ;

ཨཀཾསུ སཏྠུ ཝཙནཾ, ཀརིསྶནྟི ཀརོནྟི ཝཱ.

‘‘ཁཎཾ པཙྩཝིདུཾ ལོཀེ, བྲཧྨཙརིཡཾ ཨནུཏྟརཾ;

ཡེ མགྒཾ པཊིཔཛྫིཾསུ, ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏཾ.

‘‘ཡེ སཾཝརཱ ཙཀྑུམཏཱ, དེསིཏཱདིཙྩབནྡྷུནཱ;

ཏེསུ [ཏེསཾ (ཀ.)] གུཏྟོ སདཱ སཏོ, ཝིཧརེ ཨནཝསྶུཏོ.

‘‘སབྦེ ཨནུསཡེ ཚེཏྭཱ, མཱརདྷེཡྻཔརཱནུགེ;

ཏེ ཝེ པཱརངྒཏཱ [པཱརགཏཱ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] ལོཀེ, ཡེ པཏྟཱ ཨཱསཝཀྑཡ’’ནྟི. ནཝམཾ;

༡༠. ཨནུརུདྡྷམཧཱཝིཏཀྐསུཏྟཾ

༣༠. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ བྷགྒེསུ ཝིཧརཏི སུཾསུམཱརགིརེ བྷེསཀལཱ༹ཝནེ མིགདཱཡེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཱཡསྨཱ ཨནུརུདྡྷོ ཙེཏཱིསུ ཝིཧརཏི པཱཙཱིནཝཾསདཱཡེ. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ ཨནུརུདྡྷསྶ རཧོགཏསྶ པཊིསལླཱིནསྶ ཨེཝཾ ཙེཏསོ པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི – ‘‘ཨཔྤིཙྪསྶཱཡཾ དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ མཧིཙྪསྶ; སནྟུཊྛསྶཱཡཾ དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ ཨསནྟུཊྛསྶ; པཝིཝིཏྟསྶཱཡཾ དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ སངྒཎིཀཱརཱམསྶ; ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡསྶཱཡཾ དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ ཀུསཱིཏསྶ; ཨུཔཊྛིཏསྶཏིསྶཱཡཾ [ཨུཔཊྛིཏསཏིསྶཱཡཾ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ མུཊྛསྶཏིསྶ [མུཊྛསཏིསྶ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)]; སམཱཧིཏསྶཱཡཾ དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ ཨསམཱཧིཏསྶ; པཉྙཝཏོ ཨཡཾ དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ དུཔྤཉྙསྶཱ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཨཱཡསྨཏོ ཨནུརུདྡྷསྶ ཙེཏསཱ ཙེཏོཔརིཝིཏཀྐམཉྙཱཡ – སེཡྻཐཱཔི ནཱམ བལཝཱ པུརིསོ སམིཉྫིཏཾ ཝཱ བཱཧཾ པསཱརེཡྻ, པསཱརིཏཾ ཝཱ བཱཧཾ སམིཉྫེཡྻ; ཨེཝམེཝཾ – བྷགྒེསུ སུཾསུམཱརགིརེ བྷེསཀལཱ༹ཝནེ མིགདཱཡེ ཨནྟརཧིཏོ ཙེཏཱིསུ པཱཙཱིནཝཾསདཱཡེ ཨཱཡསྨཏོ ཨནུརུདྡྷསྶ སམྨུཁེ པཱཏུརཧོསི. ནིསཱིདི བྷགཝཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ. ཨཱཡསྨཱཔི ཁོ ཨནུརུདྡྷོ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ

ནིསིནྣཾ ཁོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨནུརུདྡྷཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ, ཨནུརུདྡྷ! སཱདྷུ ཁོ ཏྭཾ, ཨནུརུདྡྷ, (ཡཾ ཏཾ མཧཱཔུརིསཝིཏཀྐཾ) [སཏྟ མཧཱཔུརིསཝིཏཀྐེ (སཱི. པཱི.) དཱི. ནི. ༣.༣༥༨] ཝིཏཀྐེསི – ‘ཨཔྤིཙྪསྶཱཡཾ དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ མཧིཙྪསྶ; སནྟུཊྛསྶཱཡཾ དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ ཨསནྟུཊྛསྶ; པཝིཝིཏྟསྶཱཡཾ དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ སངྒཎིཀཱརཱམསྶ; ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡསྶཱཡཾ དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ ཀུསཱིཏསྶ; ཨུཔཊྛིཏསྶཏིསྶཱཡཾ དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ མུཊྛསྶཏིསྶ; སམཱཧིཏསྶཱཡཾ དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ ཨསམཱཧིཏསྶ; པཉྙཝཏོ ཨཡཾ དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ དུཔྤཉྙསྶཱ’ཏི. ཏེན ཧི ཏྭཾ, ཨནུརུདྡྷ, ཨིམམྤི ཨཊྛམཾ མཧཱཔུརིསཝིཏཀྐཾ ཝིཏཀྐེཧི – ‘ནིཔྤཔཉྩཱརཱམསྶཱཡཾ དྷམྨོ ནིཔྤཔཉྩརཏིནོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ པཔཉྩཱརཱམསྶ པཔཉྩརཏིནོ’’’ཏི.

‘‘ཡཏོ ཁོ ཏྭཾ, ཨནུརུདྡྷ, ཨིམེ ཨཊྛ མཧཱཔུརིསཝིཏཀྐེ ཝིཏཀྐེསྶསི, ཏཏོ ཏྭཾ, ཨནུརུདྡྷ, ཡཱཝདེཝ [ཡཱཝདེ (སཾ. ནི. ༢.༡༥༢)] ཨཱཀངྑིསྶསི, ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི སཝིཏཀྐཾ སཝིཙཱརཾ ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིསྶསི.

‘‘ཡཏོ ཁོ ཏྭཾ, ཨནུརུདྡྷ, ཨིམེ ཨཊྛ མཧཱཔུརིསཝིཏཀྐེ ཝིཏཀྐེསྶསི, ཏཏོ ཏྭཾ, ཨནུརུདྡྷ, ཡཱཝདེཝ ཨཱཀངྑིསྶསི, ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱནཾ ཝཱུཔསམཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སམྤསཱདནཾ ཙེཏསོ ཨེཀོདིབྷཱཝཾ ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱརཾ སམཱདྷིཛཾ པཱིཏིསུཁཾ དུཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིསྶསི.

‘‘ཡཏོ ཁོ ཏྭཾ, ཨནུརུདྡྷ, ཨིམེ ཨཊྛ མཧཱཔུརིསཝིཏཀྐེ ཝིཏཀྐེསྶསི, ཏཏོ ཏྭཾ, ཨནུརུདྡྷ, ཡཱཝདེཝ ཨཱཀངྑིསྶསི, པཱིཏིཡཱ ཙ ཝིརཱགཱ ཨུཔེཀྑཀོ ཙ ཝིཧརིསྶསི སཏོ ཙ སམྤཛཱནོ སུཁཉྩ ཀཱཡེན པཊིསཾཝེདིསྶསི ཡཾ ཏཾ ཨརིཡཱ ཨཱཙིཀྑནྟི – ‘ཨུཔེཀྑཀོ སཏིམཱ སུཁཝིཧཱརཱི’ཏི ཏཏིཡཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིསྶསི.

‘‘ཡཏོ ཁོ ཏྭཾ, ཨནུརུདྡྷ, ཨིམེ ཨཊྛ མཧཱཔུརིསཝིཏཀྐེ ཝིཏཀྐེསྶསི, ཏཏོ ཏྭཾ, ཨནུརུདྡྷ, ཡཱཝདེཝ ཨཱཀངྑིསྶསི, སུཁསྶ ཙ པཧཱནཱ དུཀྑསྶ ཙ པཧཱནཱ པུབྦེཝ སོམནསྶདོམནསྶཱནཾ ཨཏྠངྒམཱ ཨདུཀྑམསུཁཾ ཨུཔེཀྑཱསཏིཔཱརིསུདྡྷིཾ ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིསྶསི.

‘‘ཡཏོ ཁོ ཏྭཾ, ཨནུརུདྡྷ, ཨིམེ ཙ ཨཊྛ མཧཱཔུརིསཝིཏཀྐེ ཝིཏཀྐེསྶསི, ཨིམེསཉྩ ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི བྷཝིསྶསི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི, ཏཏོ ཏུཡ྄ཧཾ, ཨནུརུདྡྷ, སེཡྻཐཱཔི ནཱམ གཧཔཏིསྶ ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟསྶ ཝཱ ནཱནཱརཏྟཱནཾ དུསྶཱནཾ དུསྶཀརཎྜཀོ པཱུརོ; ཨེཝམེཝཾ ཏེ པཾསུཀཱུལཙཱིཝརཾ ཁཱཡིསྶཏི སནྟུཊྛསྶ ཝིཧརཏོ རཏིཡཱ ཨཔརིཏསྶཱཡ ཕཱསུཝིཧཱརཱཡ ཨོཀྐམནཱཡ ནིབྦཱནསྶ.

‘‘ཡཏོ ཁོ ཏྭཾ, ཨནུརུདྡྷ, ཨིམེ ཙ ཨཊྛ མཧཱཔུརིསཝིཏཀྐེ ཝིཏཀྐེསྶསི, ཨིམེསཉྩ ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི བྷཝིསྶསི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི, ཏཏོ ཏུཡ྄ཧཾ, ཨནུརུདྡྷ, སེཡྻཐཱཔི ནཱམ གཧཔཏིསྶ ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟསྶ ཝཱ སཱལཱིནཾ ཨོདནོ ཝིཙིཏཀཱལ༹ཀོ ཨནེཀསཱུཔོ ཨནེཀབྱཉྫནོ; ཨེཝམེཝཾ ཏེ པིཎྜིཡཱལོཔབྷོཛནཾ ཁཱཡིསྶཏི སནྟུཊྛསྶ ཝིཧརཏོ རཏིཡཱ ཨཔརིཏསྶཱཡ ཕཱསུཝིཧཱརཱཡ ཨོཀྐམནཱཡ ནིབྦཱནསྶ.

‘‘ཡཏོ ཁོ ཏྭཾ, ཨནུརུདྡྷ, ཨིམེ ཙ ཨཊྛ མཧཱཔུརིསཝིཏཀྐེ ཝིཏཀྐེསྶསི, ཨིམེསཉྩ ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི བྷཝིསྶསི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི, ཏཏོ ཏུཡ྄ཧཾ, ཨནུརུདྡྷ, སེཡྻཐཱཔི ནཱམ གཧཔཏིསྶ ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟསྶ ཝཱ ཀཱུཊཱགཱརཾ ཨུལླིཏྟཱཝལིཏྟཾ ནིཝཱཏཾ ཕུསིཏགྒལ༹ཾ པིཧིཏཝཱཏཔཱནཾ; ཨེཝམེཝཾ ཏེ རུཀྑམཱུལསེནཱསནཾ ཁཱཡིསྶཏི སནྟུཊྛསྶ ཝིཧརཏོ རཏིཡཱ ཨཔརིཏསྶཱཡ ཕཱསུཝིཧཱརཱཡ ཨོཀྐམནཱཡ ནིབྦཱནསྶ.

‘‘ཡཏོ ཁོ ཏྭཾ, ཨནུརུདྡྷ, ཨིམེ ཙ ཨཊྛ མཧཱཔུརིསཝིཏཀྐེ ཝིཏཀྐེསྶསི, ཨིམེསཉྩ ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི བྷཝིསྶསི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི, ཏཏོ ཏུཡ྄ཧཾ, ཨནུརུདྡྷ, སེཡྻཐཱཔི ནཱམ གཧཔཏིསྶ ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟསྶ ཝཱ པལླངྐོ གོནཀཏྠཏོ པཊིཀཏྠཏོ པཊལིཀཏྠཏོ ཀདལིམིགཔཝརཔཙྩཏྠརཎོ [ཀཱདལི… པཙྩཏྠརཎོ (སཱི.)] སཨུཏྟརཙྪདོ ཨུབྷཏོལོཧིཏཀཱུཔདྷཱནོ; ཨེཝམེཝཾ ཏེ ཏིཎསནྠཱརཀསཡནཱསནཾ ཁཱཡིསྶཏི སནྟུཊྛསྶ ཝིཧརཏོ རཏིཡཱ ཨཔརིཏསྶཱཡ ཕཱསུཝིཧཱརཱཡ ཨོཀྐམནཱཡ ནིབྦཱནསྶ.

‘‘ཡཏོ ཁོ ཏྭཾ, ཨནུརུདྡྷ, ཨིམེ ཙ ཨཊྛ མཧཱཔུརིསཝིཏཀྐེ ཝིཏཀྐེསྶསི, ཨིམེསཉྩ ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི བྷཝིསྶསི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི, ཏཏོ ཏུཡ྄ཧཾ, ཨནུརུདྡྷ, སེཡྻཐཱཔི ནཱམ གཧཔཏིསྶ ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟསྶ ཝཱ ནཱནཱབྷེསཛྫཱནི, སེཡྻཐིདཾ – སཔྤི ནཝནཱིཏཾ ཏེལཾ མདྷུ ཕཱཎིཏཾ; ཨེཝམེཝཾ ཏེ པཱུཏིམུཏྟབྷེསཛྫཾ ཁཱཡིསྶཏི སནྟུཊྛསྶ ཝིཧརཏོ རཏིཡཱ ཨཔརིཏསྶཱཡ ཕཱསུཝིཧཱརཱཡ ཨོཀྐམནཱཡ ནིབྦཱནསྶ. ཏེན ཧི ཏྭཾ, ཨནུརུདྡྷ, ཨཱཡཏིཀམྤི ཝསྶཱཝཱསཾ ཨིདྷེཝ ཙེཏཱིསུ པཱཙཱིནཝཾསདཱཡེ ཝིཧརེཡྻཱསཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨནུརུདྡྷོ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསི.

ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨནུརུདྡྷཾ ཨིམིནཱ ཨོཝཱདེན ཨོཝདིཏྭཱ – སེཡྻཐཱཔི ནཱམ བལཝཱ པུརིསོ སམིཉྫིཏཾ ཝཱ བཱཧཾ པསཱརེཡྻ, པསཱརིཏཾ ཝཱ བཱཧཾ སམིཉྫེཡྻ, ཨེཝམེཝཾ – ཙེཏཱིསུ པཱཙཱིནཝཾསདཱཡེ ཨནྟརཧིཏོ བྷགྒེསུ སུཾསུམཱརགིརེ བྷེསཀལཱ༹ཝནེ མིགདཱཡེ པཱཏུརཧོསཱིཏི. ནིསཱིདི བྷགཝཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ. ནིསཛྫ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཊྛ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, མཧཱཔུརིསཝིཏཀྐེ དེསེསྶཱམི, ཏཾ སུཎཱཐ…པེ… ཀཏམེ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛ མཧཱཔུརིསཝིཏཀྐཱ? ཨཔྤིཙྪསྶཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ མཧིཙྪསྶ; སནྟུཊྛསྶཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ ཨསནྟུཊྛསྶ; པཝིཝིཏྟསྶཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ སངྒཎིཀཱརཱམསྶ; ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡསྶཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ ཀུསཱིཏསྶ; ཨུཔཊྛིཏསྶཏིསྶཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ མུཊྛསྶཏིསྶ; སམཱཧིཏསྶཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ ཨསམཱཧིཏསྶ; པཉྙཝཏོ ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ དུཔྤཉྙསྶ; ནིཔྤཔཉྩཱརཱམསྶཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨོ ནིཔྤཔཉྩརཏིནོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ པཔཉྩཱརཱམསྶ པཔཉྩརཏིནོ’’.

‘‘‘ཨཔྤིཙྪསྶཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ མཧིཙྪསྶཱ’ཏི, ཨིཏི ཁོ པནེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཀིཉྩེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཔྤིཙྪོ སམཱནོ ‘ཨཔྤིཙྪོཏི མཾ ཛཱནེཡྻུ’ནྟི ན ཨིཙྪཏི, སནྟུཊྛོ སམཱནོ ‘སནྟུཊྛོཏི མཾ ཛཱནེཡྻུ’ནྟི ན ཨིཙྪཏི, པཝིཝིཏྟོ སམཱནོ ‘པཝིཝིཏྟོཏི མཾ ཛཱནེཡྻུ’ནྟི ན ཨིཙྪཏི, ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ སམཱནོ ‘ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོཏི མཾ ཛཱནེཡྻུ’ནྟི ན ཨིཙྪཏི, ཨུཔཊྛིཏསྶཏི སམཱནོ ‘ཨུཔཊྛིཏསྶཏཱིཏི མཾ ཛཱནེཡྻུ’ནྟི ན ཨིཙྪཏི, སམཱཧིཏོ སམཱནོ ‘སམཱཧིཏོཏི མཾ ཛཱནེཡྻུ’ནྟི ན ཨིཙྪཏི, པཉྙཝཱ སམཱནོ ‘པཉྙཝཱཏི མཾ ཛཱནེཡྻུ’ནྟི ན ཨིཙྪཏི, ནིཔྤཔཉྩཱརཱམོ སམཱནོ ‘ནིཔྤཔཉྩཱརཱམོཏི མཾ ཛཱནེཡྻུ’ནྟི ན ཨིཙྪཏི. ‘ཨཔྤིཙྪསྶཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ མཧིཙྪསྶཱ’ཏི, ཨིཏི ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ.

‘‘‘སནྟུཊྛསྶཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ ཨསནྟུཊྛསྶཱ’ཏི, ཨིཏི ཁོ པནེཏཾ ཝུཏྟཾ, ཀིཉྩེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སནྟུཊྛོ ཧོཏི ཨིཏརཱིཏརཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརེན. ‘སནྟུཊྛསྶཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ ཨསནྟུཊྛསྶཱ’ཏི, ཨིཏི ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ.

‘‘‘པཝིཝིཏྟསྶཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ སངྒཎིཀཱརཱམསྶཱ’ཏི, ཨིཏི ཁོ པནེཏཾ ཝུཏྟཾ, ཀིཉྩེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ པཝིཝིཏྟསྶ ཝིཧརཏོ བྷཝནྟི ཨུཔསངྐམིཏཱརོ བྷིཀྑཱུ བྷིཀྑུནིཡོ ཨུཔཱསཀཱ ཨུཔཱསིཀཱཡོ རཱཛཱནོ རཱཛམཧཱམཏྟཱ ཏིཏྠིཡཱ ཏིཏྠིཡསཱཝཀཱ. ཏཏྲ བྷིཀྑུ ཝིཝེཀནིནྣེན ཙིཏྟེན ཝིཝེཀཔོཎེན ཝིཝེཀཔབྦྷཱརེན ཝིཝེཀཊྛེན ནེཀྑམྨཱབྷིརཏེན ཨཉྙདཏྠུ ཨུཡྻོཛནིཀཔཊིསཾཡུཏྟཾཡེཝ ཀཐཾ ཀཏྟཱ [པཝཏྟཱ (ཀ.)] ཧོཏི. ‘པཝིཝིཏྟསྶཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ སངྒཎིཀཱརཱམསྶཱ’ཏི, ཨིཏི ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ.

‘‘‘ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡསྶཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ ཀུསཱིཏསྶཱ’ཏི, ཨིཏི ཁོ པནེཏཾ ཝུཏྟཾ, ཀིཉྩེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཝིཧརཏི ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཧཱནཱཡ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔསམྤདཱཡ ཐཱམཝཱ དལ༹ྷཔརཀྐམོ ཨནིཀྑིཏྟདྷུརོ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ. ‘ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡསྶཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ ཀུསཱིཏསྶཱ’ཏི, ཨིཏི ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ.

‘‘‘ཨུཔཊྛིཏསྶཏིསྶཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ མུཊྛསྶཏིསྶཱ’ཏི, ཨིཏི ཁོ པནེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཀིཉྩེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཏིམཱ ཧོཏི པརམེན སཏིནེཔཀྐེན སམནྣཱགཏོ, ཙིརཀཏམྤི ཙིརབྷཱསིཏམྤི སརིཏཱ ཨནུསྶརིཏཱ. ‘ཨུཔཊྛིཏསྶཏིསྶཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ, མུཊྛསྶཏིསྶཱ’ཏི, ཨིཏི ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ.

‘‘‘སམཱཧིཏསྶཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ ཨསམཱཧིཏསྶཱ’ཏི, ཨིཏི ཁོ པནེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཀིཉྩེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… ཙཏུཏྠཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ‘སམཱཧིཏསྶཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ ཨསམཱཧིཏསྶཱ’ཏི, ཨིཏི ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ.

‘‘‘པཉྙཝཏོ ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ དུཔྤཉྙསྶཱ’ཏི, ཨིཏི ཁོ པནེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཀིཉྩེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པཉྙཝཱ ཧོཏི ཨུདཡཏྠགཱམིནིཡཱ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏོ ཨརིཡཱཡ ནིབྦེདྷིཀཱཡ སམྨཱ དུཀྑཀྑཡགཱམིནིཡཱ. ‘པཉྙཝཏོ ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ དུཔྤཉྙསྶཱ’ཏི, ཨིཏི ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ.

‘‘‘ནིཔྤཔཉྩཱརཱམསྶཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨོ ནིཔྤཔཉྩརཏིནོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ པཔཉྩཱརཱམསྶ པཔཉྩརཏིནོ’ཏི, ཨིཏི ཁོ པནེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཀིཉྩེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཾ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ པཔཉྩནིརོདྷེ ཙིཏྟཾ པཀྑནྡཏི པསཱིདཏི སནྟིཊྛཏི ཝིམུཙྩཏི. ‘ནིཔྤཔཉྩཱརཱམསྶཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨོ, ནིཔྤཔཉྩརཏིནོ, ནཱཡཾ དྷམྨོ པཔཉྩཱརཱམསྶ པཔཉྩརཏིནོ’ཏི, ཨིཏི ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟ’’ནྟི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨནུརུདྡྷོ ཨཱཡཏིཀམྤི ཝསྶཱཝཱསཾ ཏཏྠེཝ ཙེཏཱིསུ པཱཙཱིནཝཾསདཱཡེ ཝིཧཱསི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨནུརུདྡྷོ ཨེཀོ ཝཱུཔཀཊྛོ ཨཔྤམཏྟོ ཨཱཏཱཔཱི པཧིཏཏྟོ ཝིཧརནྟོ ནཙིརསྶེཝ – ཡསྶཏྠཱཡ ཀུལཔུཏྟཱ སམྨདེཝ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛནྟི, ཏདནུཏྟརཾ – བྲཧྨཙརིཡཔརིཡོསཱནཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧཱསི. ‘‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏི, ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱ’’ཏི ཨབྦྷཉྙཱསི. ཨཉྙཏརོ ཙ པནཱཡསྨཱ ཨནུརུདྡྷོ ཨརཧཏཾ ཨཧོསཱིཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨནུརུདྡྷོ ཨརཧཏྟཔྤཏྟོ ཏཱཡཾ ཝེལཱཡཾ ཨིམཱ གཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི –

[ཐེརགཱ. ༩༠༡-༩༠༣] ‘‘མམ སངྐཔྤམཉྙཱཡ, སཏྠཱ ལོཀེ ཨནུཏྟརོ;

མནོམཡེན ཀཱཡེན, ཨིདྡྷིཡཱ ཨུཔསངྐམི.

‘‘ཡཐཱ མེ ཨཧུ སངྐཔྤོ, ཏཏོ ཨུཏྟརི དེསཡི;

ནིཔྤཔཉྩརཏོ བུདྡྷོ, ནིཔྤཔཉྩཾ ཨདེསཡི.

‘‘ཏསྶཱཧཾ དྷམྨམཉྙཱཡ, ཝིཧཱསིཾ སཱསནེ རཏོ;

ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི. དསམཾ;

གཧཔཏིཝགྒོ ཏཏིཡོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

དྭེ ཨུགྒཱ དྭེ ཙ ཧཏྠཀཱ, མཧཱནཱམེན ཛཱིཝཀོ;

དྭེ བལཱ ཨཀྑཎཱ ཝུཏྟཱ, ཨནུརུདྡྷེན ཏེ དསཱཏི.

༤. དཱནཝགྒོ

༡. པཋམདཱནསུཏྟཾ

༣༡. [དཱི. ནི. ༣.༣༣༦] ‘‘ཨཊྛིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, དཱནཱནི. ཀཏམཱནི ཨཊྛ? ཨཱསཛྫ དཱནཾ དེཏི, བྷཡཱ དཱནཾ དེཏི, ‘ཨདཱསི མེ’ཏི དཱནཾ དེཏི, ‘དསྶཏི མེ’ཏི དཱནཾ དེཏི, ‘སཱཧུ དཱན’ནྟི དཱནཾ དེཏི, ‘ཨཧཾ པཙཱམི, ཨིམེ ན པཙནྟི; ནཱརཧཱམི པཙནྟོ ཨཔཙནྟཱནཾ དཱནཾ ཨདཱཏུ’ནྟི དཱནཾ དེཏི, ‘ཨིམཾ མེ དཱནཾ དདཏོ ཀལྱཱཎོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཙྪཏཱི’ཏི དཱནཾ དེཏི, ཙིཏྟཱལངྐཱརཙིཏྟཔརིཀྑཱརཏྠཾ དཱནཾ དེཏི. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛ དཱནཱནཱི’’ཏི. པཋམཾ.

༢. དུཏིཡདཱནསུཏྟཾ

༣༢.

[ཀཐཱ. ༤༨༠] ‘‘སདྡྷཱ ཧིརིཡཾ ཀུསལཉྩ དཱནཾ,

དྷམྨཱ ཨེཏེ སཔྤུརིསཱནུཡཱཏཱ;

ཨེཏཉྷི མགྒཾ དིཝིཡཾ ཝདནྟི,

ཨེཏེན ཧི གཙྪཏི དེཝལོཀ’’ནྟི. དུཏིཡཾ;

༣. དཱནཝཏྠུསུཏྟཾ

༣༣. ‘‘ཨཊྛིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, དཱནཝཏྠཱུནི. ཀཏམཱནི ཨཊྛ? ཚནྡཱ དཱནཾ དེཏི, དོསཱ དཱནཾ དེཏི, མོཧཱ དཱནཾ དེཏི, བྷཡཱ དཱནཾ དེཏི, ‘དིནྣཔུབྦཾ ཀཏཔུབྦཾ པིཏུཔིཏཱམཧེཧི, ནཱརཧཱམི པོརཱཎཾ ཀུལཝཾསཾ ཧཱཔེཏུ’ནྟི དཱནཾ དེཏི, ‘ཨིམཱཧཾ དཱནཾ དཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫིསྶཱམཱི’ཏི དཱནཾ དེཏི, ‘ཨིམཾ མེ དཱནཾ དདཏོ ཙིཏྟཾ པསཱིདཏི, ཨཏྟམནཏཱ སོམནསྶཾ ཨུཔཛཱཡཏཱི’ཏི དཱནཾ དེཏི, ཙིཏྟཱལངྐཱརཙིཏྟཔརིཀྑཱརཏྠཾ དཱནཾ དེཏི. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛ དཱནཝཏྠཱུནཱི’’ཏི. ཏཏིཡཾ.

༤. ཁེཏྟསུཏྟཾ

༣༤. ‘‘ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏེ, བྷིཀྑཝེ, ཁེཏྟེ བཱིཛཾ ཝུཏྟཾ ན མཧཔྥལཾ ཧོཏི ན མཧསྶཱདཾ ན ཕཱཏིསེཡྻཾ [ན ཕཱཏིསེཡྻནྟི (སཱི. སྱཱ. ཀ.), ན ཕཱཏིསེཡྻཱ (ཀཏྠཙི)]. ཀཐཾ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏེ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཁེཏྟཾ ཨུནྣཱམནིནྣཱམི ཙ ཧོཏི, པཱསཱཎསཀྑརིཀཉྩ ཧོཏི, ཨཱུསརཉྩ ཧོཏི, ན ཙ གམྦྷཱིརསིཏཾ ཧོཏི, ན ཨཱཡསམྤནྣཾ ཧོཏི, ན ཨཔཱཡསམྤནྣཾ ཧོཏི, ན མཱཏིཀཱསམྤནྣཾ ཧོཏི, ན མརིཡཱདསམྤནྣཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏེ, བྷིཀྑཝེ, ཁེཏྟེ བཱིཛཾ ཝུཏྟཾ ན མཧཔྥལཾ ཧོཏི ན མཧསྶཱདཾ ན ཕཱཏིསེཡྻཾ.

‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏེསུ སམཎབྲཱཧྨཎེསུ དཱནཾ དིནྣཾ ན མཧཔྥལཾ ཧོཏི ན མཧཱནིསཾསཾ ན མཧཱཛུཏིཀཾ ན མཧཱཝིཔྥཱརཾ. ཀཐཾ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏེསུ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, སམཎབྲཱཧྨཎཱ མིཙྪཱདིཊྛིཀཱ ཧོནྟི, མིཙྪཱསངྐཔྤཱ, མིཙྪཱཝཱཙཱ, མིཙྪཱཀམྨནྟཱ, མིཙྪཱཨཱཛཱིཝཱ, མིཙྪཱཝཱཡཱམཱ, མིཙྪཱསཏིནོ, མིཙྪཱསམཱདྷིནོ. ཨེཝཾ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏེསུ, བྷིཀྑཝེ, སམཎབྲཱཧྨཎེསུ དཱནཾ དིནྣཾ ན མཧཔྥལཾ ཧོཏི ན མཧཱནིསཾསཾ ན མཧཱཛུཏིཀཾ ན མཧཱཝིཔྥཱརཾ.

‘‘ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏེ, བྷིཀྑཝེ, ཁེཏྟེ བཱིཛཾ ཝུཏྟཾ མཧཔྥལཾ ཧོཏི མཧསྶཱདཾ ཕཱཏིསེཡྻཾ. ཀཐཾ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏེ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཁེཏྟཾ ཨནུནྣཱམཱནིནྣཱམི ཙ ཧོཏི, ཨཔཱསཱཎསཀྑརིཀཉྩ ཧོཏི, ཨནཱུསརཉྩ ཧོཏི, གམྦྷཱིརསིཏཾ ཧོཏི, ཨཱཡསམྤནྣཾ ཧོཏི, ཨཔཱཡསམྤནྣཾ ཧོཏི, མཱཏིཀཱསམྤནྣཾ ཧོཏི, མརིཡཱདསམྤནྣཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏེ, བྷིཀྑཝེ, ཁེཏྟེ བཱིཛཾ ཝུཏྟཾ མཧཔྥལཾ ཧོཏི མཧསྶཱདཾ ཕཱཏིསེཡྻཾ.

‘‘ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏེསུ སམཎབྲཱཧྨཎེསུ དཱནཾ དིནྣཾ མཧཔྥལཾ ཧོཏི མཧཱནིསཾསཾ མཧཱཛུཏིཀཾ མཧཱཝིཔྥཱརཾ. ཀཐཾ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏེསུ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, སམཎབྲཱཧྨཎཱ སམྨཱདིཊྛིཀཱ ཧོནྟི, སམྨཱསངྐཔྤཱ, སམྨཱཝཱཙཱ, སམྨཱཀམྨནྟཱ, སམྨཱཨཱཛཱིཝཱ, སམྨཱཝཱཡཱམཱ, སམྨཱསཏིནོ, སམྨཱསམཱདྷིནོ. ཨེཝཾ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏེསུ, བྷིཀྑཝེ, སམཎབྲཱཧྨཎེསུ དཱནཾ དིནྣཾ མཧཔྥལཾ ཧོཏི མཧཱནིསཾསཾ མཧཱཛུཏིཀཾ མཧཱཝིཔྥཱར’’ནྟི.

‘‘ཡཐཱཔི ཁེཏྟེ སམྤནྣེ, པཝུཏྟཱ བཱིཛསམྤདཱ;

དེཝེ སམྤཱདཡནྟམྷི [སཉྫཱཡནྟམྷི (ཀ.)], ཧོཏི དྷཉྙསྶ སམྤདཱ.

‘‘ཨནཱིཏིསམྤདཱ ཧོཏི, ཝིརཱུལ༹ྷཱི བྷཝཏི སམྤདཱ;

ཝེཔུལླསམྤདཱ ཧོཏི, ཕལཾ ཝེ ཧོཏི སམྤདཱ.

‘‘ཨེཝཾ སམྤནྣསཱིལེསུ, དིནྣཱ བྷོཛནསམྤདཱ;

སམྤདཱནཾ ཨུཔནེཏི, སམྤནྣཾ ཧིསྶ ཏཾ ཀཏཾ.

‘‘ཏསྨཱ སམྤདམཱཀངྑཱི, སམྤནྣཏྠཱུདྷ པུགྒལོ;

སམྤནྣཔཉྙེ སེཝེཐ, ཨེཝཾ ཨིཛ྄ཛྷནྟི སམྤདཱ.

‘‘ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣེ, ལདྡྷཱ ཙིཏྟསྶ སམྤདཾ;

ཀརོཏི ཀམྨསམྤདཾ, ལབྷཏི ཙཏྠསམྤདཾ.

‘‘ལོཀཾ ཉཏྭཱ ཡཐཱབྷཱུཏཾ, པཔྤུཡྻ དིཊྛིསམྤདཾ;

མགྒསམྤདམཱགམྨ, ཡཱཏི སམྤནྣམཱནསོ.

‘‘ཨོདྷུནིཏྭཱ མལཾ སབྦཾ, པཏྭཱ ནིབྦཱནསམྤདཾ;

མུཙྩཏི སབྦདུཀྑེཧི, སཱ ཧོཏི སབྦསམྤདཱ’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ;

༥. དཱནཱུཔཔཏྟིསུཏྟཾ

༣༥. [དཱི. ནི. ༣.༣༣༧] ‘‘ཨཊྛིམཱ, བྷིཀྑཝེ, དཱནཱུཔཔཏྟིཡོ. ཀཏམཱ ཨཊྛ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ དཱནཾ དེཏི སམཎསྶ ཝཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཝཱ ཨནྣཾ པཱནཾ ཝཏྠཾ ཡཱནཾ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཾ སེཡྻཱཝསཐཔདཱིཔེཡྻཾ. སོ ཡཾ དེཏི ཏཾ པཙྩཱསཱིསཏི [པཙྩཱསིཾསཏི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]. སོ པསྶཏི ཁཏྟིཡམཧཱསཱལེ ཝཱ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལེ ཝཱ གཧཔཏིམཧཱསཱལེ ཝཱ པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི སམཔྤིཏེ སམངྒཱིབྷཱུཏེ པརིཙཱརཡམཱནེ. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཧོ ཝཏཱཧཾ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཁཏྟིཡམཧཱསཱལཱནཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཱནཾ ཝཱ གཧཔཏིམཧཱསཱལཱནཾ ཝཱ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ’ནྟི! སོ ཏཾ ཙིཏྟཾ དཧཏི, ཏཾ ཙིཏྟཾ ཨདྷིཊྛཱཏི, ཏཾ ཙིཏྟཾ བྷཱཝེཏི. ཏསྶ ཏཾ ཙིཏྟཾ ཧཱིནེ ཝིམུཏྟཾ [ཧཱིནེདྷིམུཏྟཾ (སྱཱ. པཱི.) ཝིམུཏྟནྟི ཨདྷིམུཏྟཾ, ཝིམུཏྟནྟི ཝཱ ཝིསྶཊྛཾ (ཊཱིཀཱསཾཝཎྞནཱ)], ཨུཏྟརི ཨབྷཱཝིཏཾ, ཏཏྲཱུཔཔཏྟིཡཱ སཾཝཏྟཏི. ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཁཏྟིཡམཧཱསཱལཱནཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཱནཾ ཝཱ གཧཔཏིམཧཱསཱལཱནཾ ཝཱ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཏཉྩ ཁོ སཱིལཝཏོ ཝདཱམི, ནོ དུསྶཱིལསྶ. ཨིཛ྄ཛྷཏི, བྷིཀྑཝེ, སཱིལཝཏོ ཙེཏོཔཎིདྷི ཝིསུདྡྷཏྟཱ.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ དཱནཾ དེཏི སམཎསྶ ཝཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཝཱ ཨནྣཾ པཱནཾ ཝཏྠཾ ཡཱནཾ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཾ སེཡྻཱཝསཐཔདཱིཔེཡྻཾ. སོ ཡཾ དེཏི ཏཾ པཙྩཱསཱིསཏི. ཏསྶ སུཏཾ ཧོཏི – ‘ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱ [ཙཱཏུམྨཧཱརཱཛིཀཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] དེཝཱ དཱིགྷཱཡུཀཱ ཝཎྞཝནྟོ སུཁབཧུལཱ’ཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཧོ ཝཏཱཧཾ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ’ནྟི. སོ ཏཾ ཙིཏྟཾ དཧཏི, ཏཾ ཙིཏྟཾ ཨདྷིཊྛཱཏི, ཏཾ ཙིཏྟཾ བྷཱཝེཏི. ཏསྶ ཏཾ ཙིཏྟཾ ཧཱིནེ ཝིམུཏྟཾ, ཨུཏྟརི ཨབྷཱཝིཏཾ, ཏཏྲཱུཔཔཏྟིཡཱ སཾཝཏྟཏི. ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཏཉྩ ཁོ སཱིལཝཏོ ཝདཱམི, ནོ དུསྶཱིལསྶ. ཨིཛ྄ཛྷཏི, བྷིཀྑཝེ, སཱིལཝཏོ ཙེཏོཔཎིདྷི ཝིསུདྡྷཏྟཱ.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ དཱནཾ དེཏི སམཎསྶ ཝཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཝཱ ཨནྣཾ པཱནཾ ཝཏྠཾ ཡཱནཾ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཾ སེཡྻཱཝསཐཔདཱིཔེཡྻཾ. སོ ཡཾ དེཏི ཏཾ པཙྩཱསཱིསཏི. ཏསྶ སུཏཾ ཧོཏི – ཏཱཝཏིཾསཱ དེཝཱ…པེ… ཡཱམཱ དེཝཱ… ཏུསིཏཱ དེཝཱ… ནིམྨཱནརཏཱི དེཝཱ… པརནིམྨིཏཝསཝཏྟཱི དེཝཱ དཱིགྷཱཡུཀཱ ཝཎྞཝནྟོ སུཁབཧུལཱཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཧོ ཝཏཱཧཾ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ པརནིམྨིཏཝསཝཏྟཱིནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ’ནྟི. སོ ཏཾ ཙིཏྟཾ དཧཏི, ཏཾ ཙིཏྟཾ ཨདྷིཊྛཱཏི, ཏཾ ཙིཏྟཾ བྷཱཝེཏི. ཏསྶ ཏཾ ཙིཏྟཾ ཧཱིནེ ཝིམུཏྟཾ, ཨུཏྟརི ཨབྷཱཝིཏཾ, ཏཏྲཱུཔཔཏྟིཡཱ སཾཝཏྟཏི. ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ པརནིམྨིཏཝསཝཏྟཱིནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཏཉྩ ཁོ སཱིལཝཏོ ཝདཱམི, ནོ དུསྶཱིལསྶ. ཨིཛ྄ཛྷཏི, བྷིཀྑཝེ, སཱིལཝཏོ ཙེཏོཔཎིདྷི ཝིསུདྡྷཏྟཱ.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩོ དཱནཾ དེཏི སམཎསྶ ཝཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཝཱ ཨནྣཾ པཱནཾ ཝཏྠཾ ཡཱནཾ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཾ སེཡྻཱཝསཐཔདཱིཔེཡྻཾ. སོ ཡཾ དེཏི ཏཾ པཙྩཱསཱིསཏི. ཏསྶ སུཏཾ ཧོཏི – ‘བྲཧྨཀཱཡིཀཱ དེཝཱ དཱིགྷཱཡུཀཱ ཝཎྞཝནྟོ སུཁབཧུལཱ’ཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཧོ ཝཏཱཧཾ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ བྲཧྨཀཱཡིཀཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ’ནྟི. སོ ཏཾ ཙིཏྟཾ དཧཏི, ཏཾ ཙིཏྟཾ ཨདྷིཊྛཱཏི, ཏཾ ཙིཏྟཾ བྷཱཝེཏི. ཏསྶ ཏཾ ཙིཏྟཾ ཧཱིནེ ཝིམུཏྟཾ, ཨུཏྟརི ཨབྷཱཝིཏཾ, ཏཏྲཱུཔཔཏྟིཡཱ སཾཝཏྟཏི. ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ བྲཧྨཀཱཡིཀཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཏཉྩ ཁོ སཱིལཝཏོ ཝདཱམི, ནོ དུསྶཱིལསྶ; ཝཱིཏརཱགསྶ, ནོ སརཱགསྶ. ཨིཛ྄ཛྷཏི, བྷིཀྑཝེ, སཱིལཝཏོ ཙེཏོཔཎིདྷི ཝཱིཏརཱགཏྟཱ. ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛ དཱནཱུཔཔཏྟིཡོ’’ཏི. པཉྩམཾ.

༦. པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུསུཏྟཾ

༣༦. ‘‘ཏཱིཎིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, པུཉྙཀིརིཡཝཏྠཱུནི. ཀཏམཱནི ཏཱིཎི? དཱནམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུ [པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུཾ (སཱི. པཱི.) ཨེཝམུཔརིཔི], སཱིལམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུ, བྷཱཝནཱམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུ. ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ དཱནམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུ པརིཏྟཾ ཀཏཾ ཧོཏི, སཱིལམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུ པརིཏྟཾ ཀཏཾ ཧོཏི, བྷཱཝནཱམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུཾ [པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུ (སྱཱ.)] ནཱབྷིསམྦྷོཏི. སོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ མནུསྶདོབྷགྱཾ ཨུཔཔཛྫཏི.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ དཱནམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུ མཏྟསོ ཀཏཾ ཧོཏི, སཱིལམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུ མཏྟསོ ཀཏཾ ཧོཏི, བྷཱཝནཱམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུཾ ནཱབྷིསམྦྷོཏི. སོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ མནུསྶསོབྷགྱཾ ཨུཔཔཛྫཏི.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ དཱནམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུ ཨདྷིམཏྟཾ ཀཏཾ ཧོཏི, སཱིལམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུ ཨདྷིམཏྟཾ ཀཏཾ ཧོཏི, བྷཱཝནཱམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུཾ ནཱབྷིསམྦྷོཏི. སོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ མཧཱརཱཛཱནོ དཱནམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུཾ ཨཏིརེཀཾ ཀརིཏྭཱ, སཱིལམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུཾ ཨཏིརེཀཾ ཀརིཏྭཱ, ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀེ དེཝེ དསཧི ཋཱནེཧི ཨདྷིགཎྷནྟི – དིབྦེན ཨཱཡུནཱ, དིབྦེན ཝཎྞེན, དིབྦེན སུཁེན, དིབྦེན ཡསེན, དིབྦེན ཨཱདྷིཔཏེཡྻེན, དིབྦེཧི རཱུཔེཧི, དིབྦེཧི སདྡེཧི, དིབྦེཧི གནྡྷེཧི, དིབྦེཧི རསེཧི, དིབྦེཧི ཕོཊྛབྦེཧི.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ དཱནམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུ ཨདྷིམཏྟཾ ཀཏཾ ཧོཏི, སཱིལམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུ ཨདྷིམཏྟཾ ཀཏཾ ཧོཏི, བྷཱཝནཱམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུཾ ནཱབྷིསམྦྷོཏི. སོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཏཱཝཏིཾསཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ དཱནམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུཾ ཨཏིརེཀཾ ཀརིཏྭཱ སཱིལམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུཾ ཨཏིརེཀཾ ཀརིཏྭཱ ཏཱཝཏིཾསེ དེཝེ དསཧི ཋཱནེཧི ཨདྷིགཎྷཱཏི – དིབྦེན ཨཱཡུནཱ…པེ… དིབྦེཧི ཕོཊྛབྦེཧི.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ དཱནམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུ ཨདྷིམཏྟཾ ཀཏཾ ཧོཏི, སཱིལམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུ ཨདྷིམཏྟཾ ཀཏཾ ཧོཏི, བྷཱཝནཱམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུཾ ནཱབྷིསམྦྷོཏི. སོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཡཱམཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, སུཡཱམོ དེཝཔུཏྟོ དཱནམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུཾ ཨཏིརེཀཾ ཀརིཏྭཱ, སཱིལམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུཾ ཨཏིརེཀཾ ཀརིཏྭཱ, ཡཱམེ དེཝེ དསཧི ཋཱནེཧི ཨདྷིགཎྷཱཏི – དིབྦེན ཨཱཡུནཱ…པེ… དིབྦེཧི ཕོཊྛབྦེཧི.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ དཱནམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུ ཨདྷིམཏྟཾ ཀཏཾ ཧོཏི, སཱིལམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུ ཨདྷིམཏྟཾ ཀཏཾ ཧོཏི, བྷཱཝནཱམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུཾ ནཱབྷིསམྦྷོཏི. སོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཏུསིཏཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, སནྟུསིཏོ དེཝཔུཏྟོ དཱནམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུཾ ཨཏིརེཀཾ ཀརིཏྭཱ, སཱིལམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུཾ ཨཏིརེཀཾ ཀརིཏྭཱ, ཏུསིཏེ དེཝེ དསཧི ཋཱནེཧི ཨདྷིགཎྷཱཏི – དིབྦེན ཨཱཡུནཱ…པེ… དིབྦེཧི ཕོཊྛབྦེཧི.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ དཱནམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུ ཨདྷིམཏྟཾ ཀཏཾ ཧོཏི, སཱིལམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུ ཨདྷིམཏྟཾ ཀཏཾ ཧོཏི, བྷཱཝནཱམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུཾ ནཱབྷིསམྦྷོཏི. སོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ནིམྨཱནརཏཱིནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, སུནིམྨིཏོ དེཝཔུཏྟོ དཱནམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུཾ ཨཏིརེཀཾ ཀརིཏྭཱ, སཱིལམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུཾ ཨཏིརེཀཾ ཀརིཏྭཱ, ནིམྨཱནརཏཱིདེཝེ དསཧི ཋཱནེཧི ཨདྷིགཎྷཱཏི – དིབྦེན ཨཱཡུནཱ…པེ… དིབྦེཧི ཕོཊྛབྦེཧི.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ དཱནམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུ ཨདྷིམཏྟཾ ཀཏཾ ཧོཏི, སཱིལམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུ ཨདྷིམཏྟཾ ཀཏཾ ཧོཏི, བྷཱཝནཱམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུཾ ནཱབྷིསམྦྷོཏི. སོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ པརནིམྨིཏཝསཝཏྟཱིནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེ, ཝསཝཏྟཱི དེཝཔུཏྟོ དཱནམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུཾ ཨཏིརེཀཾ ཀརིཏྭཱ, སཱིལམཡཾ པུཉྙཀིརིཡཝཏྠུཾ ཨཏིརེཀཾ ཀརིཏྭཱ, པརནིམྨིཏཝསཝཏྟཱིདེཝེ དསཧི ཋཱནེཧི ཨདྷིགཎྷཱཏི – དིབྦེན ཨཱཡུནཱ, དིབྦེན ཝཎྞེན, དིབྦེན སུཁེན, དིབྦེན ཡསེན, དིབྦེན ཨཱདྷིཔཏེཡྻེན, དིབྦེཧི རཱུཔེཧི, དིབྦེཧི སདྡེཧི, དིབྦེཧི གནྡྷེཧི, དིབྦེཧི རསེཧི, དིབྦེཧི ཕོཊྛབྦེཧི. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎི པུཉྙཀིརིཡཝཏྠཱུནཱི’’ཏི. ཚཊྛཾ.

༧. སཔྤུརིསདཱནསུཏྟཾ

༣༧. ‘‘ཨཊྛིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, སཔྤུརིསདཱནཱནི. ཀཏམཱནི ཨཊྛ? སུཙིཾ དེཏི, པཎཱིཏཾ དེཏི, ཀཱལེན དེཏི, ཀཔྤིཡཾ དེཏི, ཝིཙེཡྻ དེཏི, ཨབྷིཎྷཾ དེཏི, དདཾ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏི, དཏྭཱ ཨཏྟམནོ ཧོཏི. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛ སཔྤུརིསདཱནཱནཱི’’ཏི.

‘‘སུཙིཾ པཎཱིཏཾ ཀཱལེན, ཀཔྤིཡཾ པཱནབྷོཛནཾ;

ཨབྷིཎྷཾ དདཱཏི དཱནཾ, སུཁེཏྟེསུ [སུཁེཏྟེ (སཱི. པཱི.)] བྲཧྨཙཱརིསུ.

‘‘ནེཝ [ན ཙ (སཱི. པཱི.)] ཝིཔྤཊིསཱརིསྶ, ཙཛིཏྭཱ ཨཱམིསཾ བཧུཾ;

ཨེཝཾ དིནྣཱནི དཱནཱནི, ཝཎྞཡནྟི ཝིཔསྶིནོ.

‘‘ཨེཝཾ ཡཛིཏྭཱ མེདྷཱཝཱི, སདྡྷོ མུཏྟེན ཙེཏསཱ;

ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཾ [ཨབྱཱཔཛ྄ཛྷཾ (ཀ.) ཨ. ནི. ༤.༤༠; ༦.༣༧] སུཁཾ ལོཀཾ, པཎྜིཏོ ཨུཔཔཛྫཏཱི’’ཏི. སཏྟམཾ;

༨. སཔྤུརིསསུཏྟཾ

༣༨. ‘‘སཔྤུརིསོ, བྷིཀྑཝེ, ཀུལེ ཛཱཡམཱནོ བཧུནོ ཛནསྶ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏི – མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏི, པུཏྟདཱརསྶ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏི, དཱསཀམྨཀརཔོརིསསྶ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏི, མིཏྟཱམཙྩཱནཾ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏི, པུབྦཔེཏཱནཾ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏི, རཉྙོ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏི, དེཝཏཱནཾ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏི, སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, མཧཱམེགྷོ སབྦསསྶཱནི སམྤཱདེནྟོ བཧུནོ ཛནསྶ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ [ཧིཏཱཡ…པེ… (སྱཱ. ཀ.)] ཧོཏི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སཔྤུརིསོ ཀུལེ ཛཱཡམཱནོ བཧུནོ ཛནསྶ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏི – མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏི, པུཏྟདཱརསྶ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏི, དཱསཀམྨཀརཔོརིསསྶ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏི, མིཏྟཱམཙྩཱནཾ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏི, པུབྦཔེཏཱནཾ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏི, རཉྙོ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏི, དེཝཏཱནཾ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏི, སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏཱི’’ཏི.

‘‘བཧཱུནཾ [བཧུནྣཾ (སཱི. པཱི.)] ཝཏ ཨཏྠཱཡ, སཔྤཉྙོ གྷརམཱཝསཾ;

མཱཏརཾ པིཏརཾ པུབྦེ, རཏྟིནྡིཝམཏནྡིཏོ.

‘‘པཱུཛེཏི སཧདྷམྨེན, པུབྦེཀཏམནུསྶརཾ;

ཨནཱགཱརེ པབྦཛིཏེ, ཨཔཙེ བྲཧྨཙཱརཡོ [བྲཧྨཙཱརིནོ (སྱཱ.)].

‘‘ནིཝིཊྛསདྡྷོ པཱུཛེཏི, ཉཏྭཱ དྷམྨེ ཙ པེསལོ [པེསལེ (ཀ.)];

རཉྙོ ཧིཏོ དེཝཧིཏོ, ཉཱཏཱིནཾ སཁིནཾ ཧིཏོ.

‘‘སབྦེསཾ [སབྦེསུ (ཀ.)] སོ [ས (སྱཱ. པཱི. ཀ.)] ཧིཏོ ཧོཏི, སདྡྷམྨེ སུཔྤཏིཊྛིཏོ;

ཝིནེཡྻ མཙྪེརམལཾ, ས ལོཀཾ བྷཛཏེ སིཝ’’ནྟི. ཨཊྛམཾ;

༩. ཨབྷིསནྡསུཏྟཾ

༣༩. ‘‘ཨཊྛིམེ, བྷིཀྑཝེ, པུཉྙཱབྷིསནྡཱ ཀུསལཱབྷིསནྡཱ སུཁསྶཱཧཱརཱ སོཝགྒིཀཱ སུཁཝིཔཱཀཱ སགྒསཾཝཏྟནིཀཱ, ཨིཊྛཱཡ ཀནྟཱཡ མནཱཔཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཀཏམེ ཨཊྛ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ བུདྡྷཾ སརཎཾ གཏོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམོ པུཉྙཱབྷིསནྡོ ཀུསལཱབྷིསནྡོ སུཁསྶཱཧཱརོ སོཝགྒིཀོ སུཁཝིཔཱཀོ སགྒསཾཝཏྟནིཀོ, ཨིཊྛཱཡ ཀནྟཱཡ མནཱཔཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ དྷམྨཾ སརཎཾ གཏོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡོ པུཉྙཱབྷིསནྡོ…པེ… སཾཝཏྟཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ སངྒྷཾ སརཎཾ གཏོ ཧོཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡོ པུཉྙཱབྷིསནྡོ ཀུསལཱབྷིསནྡོ སུཁསྶཱཧཱརོ སོཝགྒིཀོ སུཁཝིཔཱཀོ སགྒསཾཝཏྟནིཀོ, ཨིཊྛཱཡ ཀནྟཱཡ མནཱཔཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟཏི.

[ཀཐཱ. ༤༨༠] ‘‘པཉྩིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, དཱནཱནི མཧཱདཱནཱནི ཨགྒཉྙཱནི རཏྟཉྙཱནི ཝཾསཉྙཱནི པོརཱཎཱནི ཨསཾཀིཎྞཱནི ཨསཾཀིཎྞཔུབྦཱནི, ན སཾཀིཡནྟི ན སཾཀིཡིསྶནྟི, ཨཔྤཊིཀུཊྛཱནི [ཨཔྤཏིཀུཊྛཱནི (སཱི.)] སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧི. ཀཏམཱནི པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ པཱཎཱཏིཔཱཏཾ པཧཱཡ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨཔརིམཱཎཱནཾ སཏྟཱནཾ ཨབྷཡཾ དེཏི, ཨཝེརཾ དེཏི, ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཾ [ཨབྱཱཔཛ྄ཛྷཾ (ཀ.) ཨེཝམུཔརིཔི] དེཏི. ཨཔརིམཱཎཱནཾ སཏྟཱནཾ ཨབྷཡཾ དཏྭཱ ཨཝེརཾ དཏྭཱ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཾ དཏྭཱ ཨཔརིམཱཎསྶ ཨབྷཡསྶ ཨཝེརསྶ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷསྶ བྷཱགཱི ཧོཏི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམཾ དཱནཾ མཧཱདཱནཾ ཨགྒཉྙཾ རཏྟཉྙཾ ཝཾསཉྙཾ པོརཱཎཾ ཨསཾཀིཎྞཾ ཨསཾཀིཎྞཔུབྦཾ, ན སཾཀིཡཏི ན སཾཀིཡིསྶཏི, ཨཔྤཊིཀུཊྛཾ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཏྠོ པུཉྙཱབྷིསནྡོ ཀུསལཱབྷིསནྡོ སུཁསྶཱཧཱརོ སོཝགྒིཀོ སུཁཝིཔཱཀོ སགྒསཾཝཏྟནིཀོ, ཨིཊྛཱཡ ཀནྟཱཡ མནཱཔཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟཏི.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨདིནྣཱདཱནཾ པཧཱཡ ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི…པེ… ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཾ པཧཱཡ ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི…པེ… མུསཱཝཱདཾ པཧཱཡ མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི…པེ… སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཾ པཧཱཡ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏོ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨཔརིམཱཎཱནཾ སཏྟཱནཾ ཨབྷཡཾ དེཏི ཨཝེརཾ དེཏི ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཾ དེཏི. ཨཔརིམཱཎཱནཾ སཏྟཱནཾ ཨབྷཡཾ དཏྭཱ ཨཝེརཾ དཏྭཱ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཾ དཏྭཱ, ཨཔརིམཱཎསྶ ཨབྷཡསྶ ཨཝེརསྶ ཨབྱཱབཛ྄ཛྷསྶ བྷཱགཱི ཧོཏི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩམཾ དཱནཾ མཧཱདཱནཾ ཨགྒཉྙཾ རཏྟཉྙཾ ཝཾསཉྙཾ པོརཱཎཾ ཨསཾཀིཎྞཾ ཨསཾཀིཎྞཔུབྦཾ, ན སཾཀིཡཏི ན སཾཀིཡིསྶཏི, ཨཔྤཊིཀུཊྛཾ སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧི. ཨཡཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛམོ པུཉྙཱབྷིསནྡོ ཀུསལཱབྷིསནྡོ སུཁསྶཱཧཱརོ སོཝགྒིཀོ སུཁཝིཔཱཀོ སགྒསཾཝཏྟནིཀོ, ཨིཊྛཱཡ ཀནྟཱཡ མནཱཔཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛ པུཉྙཱབྷིསནྡཱ ཀུསལཱབྷིསནྡཱ སུཁསྶཱཧཱརཱ སོཝགྒིཀཱ སུཁཝིཔཱཀཱ སགྒསཾཝཏྟནིཀཱ, ཨིཊྛཱཡ ཀནྟཱཡ མནཱཔཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ སཾཝཏྟནྟཱི’’ཏི. ནཝམཾ.

༡༠. དུཙྩརིཏཝིཔཱཀསུཏྟཾ

༤༠. ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱསེཝིཏོ བྷཱཝིཏོ བཧུལཱིཀཏོ ནིརཡསཾཝཏྟནིཀོ ཏིརཙྪཱནཡོནིསཾཝཏྟནིཀོ པེཏྟིཝིསཡསཾཝཏྟནིཀོ. ཡོ སབྦལཧུསོ [སབྦལཧུསོཏི སབྦལཧུཀོ (སྱཱ. ཨཊྛ.)] པཱཎཱཏིཔཱཏསྶ ཝིཔཱཀོ, མནུསྶབྷཱུཏསྶ ཨཔྤཱཡུཀསཾཝཏྟནིཀོ ཧོཏི.

‘‘ཨདིནྣཱདཱནཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱསེཝིཏཾ བྷཱཝིཏཾ བཧུལཱིཀཏཾ ནིརཡསཾཝཏྟནིཀཾ ཏིརཙྪཱནཡོནིསཾཝཏྟནིཀཾ པེཏྟིཝིསཡསཾཝཏྟནིཀཾ. ཡོ སབྦལཧུསོ ཨདིནྣཱདཱནསྶ ཝིཔཱཀོ, མནུསྶབྷཱུཏསྶ བྷོགབྱསནསཾཝཏྟནིཀོ ཧོཏི.

‘‘ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱསེཝིཏོ བྷཱཝིཏོ བཧུལཱིཀཏོ ནིརཡསཾཝཏྟནིཀོ ཏིརཙྪཱནཡོནིསཾཝཏྟནིཀོ པེཏྟིཝིསཡསཾཝཏྟནིཀོ. ཡོ སབྦལཧུསོ ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརསྶ ཝིཔཱཀོ, མནུསྶབྷཱུཏསྶ སཔཏྟཝེརསཾཝཏྟནིཀོ ཧོཏི.

‘‘མུསཱཝཱདོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱསེཝིཏོ བྷཱཝིཏོ བཧུལཱིཀཏོ ནིརཡསཾཝཏྟནིཀོ ཏིརཙྪཱནཡོནིསཾཝཏྟནིཀོ པེཏྟིཝིསཡསཾཝཏྟནིཀོ. ཡོ སབྦལཧུསོ མུསཱཝཱདསྶ ཝིཔཱཀོ, མནུསྶབྷཱུཏསྶ ཨབྷཱུཏབྦྷཀྑཱནསཾཝཏྟནིཀོ ཧོཏི.

‘‘པིསུཎཱ, བྷིཀྑཝེ, ཝཱཙཱ ཨཱསེཝིཏཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ ནིརཡསཾཝཏྟནིཀཱ ཏིརཙྪཱནཡོནིསཾཝཏྟནིཀཱ པེཏྟིཝིསཡསཾཝཏྟནིཀཱ. ཡོ སབྦལཧུསོ པིསུཎཱཡ ཝཱཙཱཡ ཝིཔཱཀོ, མནུསྶབྷཱུཏསྶ མིཏྟེཧི བྷེདནསཾཝཏྟནིཀོ ཧོཏི.

‘‘ཕརུསཱ, བྷིཀྑཝེ, ཝཱཙཱ ཨཱསེཝིཏཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ ནིརཡསཾཝཏྟནིཀཱ ཏིརཙྪཱནཡོནིསཾཝཏྟནིཀཱ པེཏྟིཝིསཡསཾཝཏྟནིཀཱ. ཡོ སབྦལཧུསོ ཕརུསཱཡ ཝཱཙཱཡ ཝིཔཱཀོ, མནུསྶབྷཱུཏསྶ ཨམནཱཔསདྡསཾཝཏྟནིཀོ ཧོཏི.

‘‘སམྥཔྤལཱཔོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱསེཝིཏོ བྷཱཝིཏོ བཧུལཱིཀཏོ ནིརཡསཾཝཏྟནིཀོ ཏིརཙྪཱནཡོནིསཾཝཏྟནིཀོ པེཏྟིཝིསཡསཾཝཏྟནིཀོ. ཡོ སབྦལཧུསོ སམྥཔྤལཱཔསྶ ཝིཔཱཀོ, མནུསྶབྷཱུཏསྶ ཨནཱདེཡྻཝཱཙཱསཾཝཏྟནིཀོ ཧོཏི.

‘‘སུརཱམེརཡཔཱནཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱསེཝིཏཾ བྷཱཝིཏཾ བཧུལཱིཀཏཾ ནིརཡསཾཝཏྟནིཀཾ ཏིརཙྪཱནཡོནིསཾཝཏྟནིཀཾ པེཏྟིཝིསཡསཾཝཏྟནིཀཾ. ཡོ སབྦལཧུསོ སུརཱམེརཡཔཱནསྶ ཝིཔཱཀོ, མནུསྶབྷཱུཏསྶ ཨུམྨཏྟཀསཾཝཏྟནིཀོ ཧོཏཱི’’ཏི. དསམཾ.

དཱནཝགྒོ ཙཏུཏྠོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

དྭེ དཱནཱནི ཝཏྠུཉྩ, ཁེཏྟཾ དཱནཱུཔཔཏྟིཡོ;

ཀིརིཡཾ དྭེ སཔྤུརིསཱ, ཨབྷིསནྡོ ཝིཔཱཀོ ཙཱཏི.

༥. ཨུཔོསཐཝགྒོ

༡. སངྑིཏྟཱུཔོསཐསུཏྟཾ

༤༡. ཨེཝཾ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཏཏྲ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘བྷིཀྑཝོ’’ཏི. ‘‘བྷདནྟེ’’ཏི ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏོ, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔོསཐོ ཨུཔཝུཏྠོ མཧཔྥལོ ཧོཏི མཧཱནིསཾསོ མཧཱཛུཏིཀོ མཧཱཝིཔྥཱརོ. ཀཐཾ ཨུཔཝུཏྠོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏོ ཨུཔོསཐོ མཧཔྥལོ ཧོཏི མཧཱནིསཾསོ མཧཱཛུཏིཀོ མཧཱཝིཔྥཱརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨརཧནྟོ པཱཎཱཏིཔཱཏཾ པཧཱཡ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏཱ ནིཧིཏདཎྜཱ ནིཧིཏསཏྠཱ ལཛྫཱི དཡཱཔནྣཱ, སབྦཔཱཎབྷཱུཏཧིཏཱནུཀམྤིནོ ཝིཧརནྟི. ཨཧཾ པཛྫ ཨིམཉྩ རཏྟིཾ ཨིམཉྩ དིཝསཾ པཱཎཱཏིཔཱཏཾ པཧཱཡ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ནིཧིཏདཎྜོ ནིཧིཏསཏྠོ ལཛྫཱི དཡཱཔནྣོ, སབྦཔཱཎབྷཱུཏཧིཏཱནུཀམྤཱི ཝིཧརཱམི. ཨིམིནཱཔངྒེན [ཨིམིནཱཔི ཨངྒེན (སཱི. པཱི.) ཨ. ནི. ༣.༧༡] ཨརཧཏཾ ཨནུཀརོམི, ཨུཔོསཐོ ཙ མེ ཨུཔཝུཏྠོ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི. ཨིམིནཱ པཋམེན ཨངྒེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི.

‘‘‘ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨརཧནྟོ ཨདིནྣཱདཱནཾ པཧཱཡ ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏཱ དིནྣཱདཱཡཱི དིནྣཔཱཊིཀངྑཱི, ཨཐེནེན སུཙིབྷཱུཏེན ཨཏྟནཱ ཝིཧརནྟི. ཨཧཾ པཛྫ ཨིམཉྩ རཏྟིཾ ཨིམཉྩ དིཝསཾ ཨདིནྣཱདཱནཾ པཧཱཡ ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ དིནྣཱདཱཡཱི དིནྣཔཱཊིཀངྑཱི, ཨཐེནེན སུཙིབྷཱུཏེན ཨཏྟནཱ ཝིཧརཱམི. ཨིམིནཱཔངྒེན ཨརཧཏཾ ཨནུཀརོམི, ཨུཔོསཐོ ཙ མེ ཨུཔཝུཏྠོ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི. ཨིམིནཱ དུཏིཡེན ཨངྒེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི.

‘‘‘ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨརཧནྟོ ཨབྲཧྨཙརིཡཾ པཧཱཡ བྲཧྨཙཱརིནོ ཨཱརཱཙཱརིནོ ཝིརཏཱ མེཐུནཱ གཱམདྷམྨཱ. ཨཧཾ པཛྫ ཨིམཉྩ རཏྟིཾ ཨིམཉྩ དིཝསཾ ཨབྲཧྨཙརིཡཾ པཧཱཡ བྲཧྨཙཱརཱི ཨཱརཱཙཱརཱི [ཨནཱཙཱརཱི (ཀ.)] ཝིརཏོ མེཐུནཱ གཱམདྷམྨཱ. ཨིམིནཱཔངྒེན ཨརཧཏཾ ཨནུཀརོམི, ཨུཔོསཐོ ཙ མེ ཨུཔཝུཏྠོ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི. ཨིམིནཱ ཏཏིཡེན ཨངྒེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི.

‘‘‘ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨརཧནྟོ མུསཱཝཱདཾ པཧཱཡ མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏཱ སཙྩཝཱདིནོ སཙྩསནྡྷཱ ཐེཏཱ པཙྩཡིཀཱ ཨཝིསཾཝཱདཀོ ལོཀསྶ. ཨཧཾ པཛྫ ཨིམཉྩ རཏྟིཾ ཨིམཉྩ དིཝསཾ མུསཱཝཱདཾ པཧཱཡ མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོ སཙྩཝཱདཱི སཙྩསནྡྷོ ཐེཏོ པཙྩཡིཀོ ཨཝིསཾཝཱདཀོ ལོཀསྶ. ཨིམིནཱཔངྒེན ཨརཧཏཾ ཨནུཀརོམི, ཨུཔོསཐོ ཙ མེ ཨུཔཝུཏྠོ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི. ཨིམིནཱ ཙཏུཏྠེན ཨངྒེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི.

‘‘‘ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨརཧནྟོ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཾ པཧཱཡ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏཱ. ཨཧཾ པཛྫ ཨིམཉྩ རཏྟིཾ ཨིམཉྩ དིཝསཾ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཾ པཧཱཡ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏོ. ཨིམིནཱཔངྒེན ཨརཧཏཾ ཨནུཀརོམི, ཨུཔོསཐོ ཙ མེ ཨུཔཝུཏྠོ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི. ཨིམིནཱ པཉྩམེན ཨངྒེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི.

‘‘‘ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨརཧནྟོ ཨེཀབྷཏྟིཀཱ རཏྟཱུཔརཏཱ ཝིརཏཱ ཝིཀཱལབྷོཛནཱ. ཨཧཾ པཛྫ ཨིམཉྩ རཏྟིཾ ཨིམཉྩ དིཝསཾ ཨེཀབྷཏྟིཀོ རཏྟཱུཔརཏོ ཝིརཏོ ཝིཀཱལབྷོཛནཱ. ཨིམིནཱཔངྒེན ཨརཧཏཾ ཨནུཀརོམི, ཨུཔོསཐོ ཙ མེ ཨུཔཝུཏྠོ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི. ཨིམིནཱ ཚཊྛེན ཨངྒེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི.

‘‘‘ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨརཧནྟོ ནཙྩགཱིཏཝཱདིཏཝིསཱུཀདསྶནམཱལཱགནྡྷཝིལེཔནདྷཱརཎམཎྜནཝིབྷཱུསནཊྛཱནཾ པཧཱཡ ནཙྩགཱིཏཝཱདིཏཝིསཱུཀདསྶནམཱལཱགནྡྷཝིལེཔནདྷཱརཎམཎྜནཝིབྷཱུསནཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏཱ. ཨཧཾ པཛྫ ཨིམཉྩ རཏྟིཾ ཨིམཉྩ དིཝསཾ ནཙྩགཱིཏཝཱདིཏཝིསཱུཀདསྶནམཱལཱགནྡྷཝིལེཔནདྷཱརཎམཎྜནཝིབྷཱུསནཊྛཱནཾ པཧཱཡ ནཙྩགཱིཏཝཱདིཏཝིསཱུཀདསྶནམཱལཱགནྡྷཝིལེཔནདྷཱརཎམཎྜནཝིབྷཱུསནཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏོ. ཨིམིནཱཔངྒེན ཨརཧཏཾ ཨནུཀརོམི, ཨུཔོསཐོ ཙ མེ ཨུཔཝུཏྠོ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི. ཨིམིནཱ སཏྟམེན ཨངྒེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི.

‘‘‘ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨརཧནྟོ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཾ པཧཱཡ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཱ པཊིཝིརཏཱ ནཱིཙསེཡྻཾ ཀཔྤེནྟི – མཉྩཀེ ཝཱ ཏིཎསནྠཱརཀེ ཝཱ. ཨཧཾ པཛྫ ཨིམཉྩ རཏྟིཾ ཨིམཉྩ དིཝསཾ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཾ པཧཱཡ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཱ པཊིཝིརཏོ ནཱིཙསེཡྻཾ ཀཔྤེམི – མཉྩཀེ ཝཱ ཏིཎསནྠཱརཀེ ཝཱ. ཨིམིནཱཔངྒེན ཨརཧཏཾ ཨནུཀརོམི, ཨུཔོསཐོ ཙ མེ ཨུཔཝུཏྠོ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི. ཨིམིནཱ ཨཊྛམེན ཨངྒེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཨུཔཝུཏྠོ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏོ ཨུཔོསཐོ མཧཔྥལོ ཧོཏི མཧཱནིསཾསོ མཧཱཛུཏིཀོ མཧཱཝིཔྥཱརོ’’ཏི. པཋམཾ.

༢. ཝིཏྠཏཱུཔོསཐསུཏྟཾ

༤༢. ‘‘ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏོ, བྷིཀྑཝེ, ཨུཔོསཐོ ཨུཔཝུཏྠོ མཧཔྥལོ ཧོཏི མཧཱནིསཾསོ མཧཱཛུཏིཀོ མཧཱཝིཔྥཱརོ. ཀཐཾ ཨུཔཝུཏྠོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏོ ཨུཔོསཐོ མཧཔྥལོ ཧོཏི མཧཱནིསཾསོ མཧཱཛུཏིཀོ མཧཱཝིཔྥཱརོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨརཧནྟོ པཱཎཱཏིཔཱཏཾ པཧཱཡ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏཱ ནིཧིཏདཎྜཱ ནིཧིཏསཏྠཱ ལཛྫཱི དཡཱཔནྣཱ, སབྦཔཱཎབྷཱུཏཧིཏཱནུཀམྤིནོ ཝིཧརནྟི. ཨཧཾ པཛྫ ཨིམཉྩ རཏྟིཾ ཨིམཉྩ དིཝསཾ པཱཎཱཏིཔཱཏཾ པཧཱཡ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ནིཧིཏདཎྜོ ནིཧིཏསཏྠོ ལཛྫཱི དཡཱཔནྣོ, སབྦཔཱཎབྷཱུཏཧིཏཱནུཀམྤཱི ཝིཧརཱམི. ཨིམིནཱཔངྒེན ཨརཧཏཾ ཨནུཀརོམི, ཨུཔོསཐོ ཙ མེ ཨུཔཝུཏྠོ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི. ཨིམིནཱ པཋམེན ཨངྒེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི…པེ….

‘‘‘ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨརཧནྟོ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཾ པཧཱཡ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཱ པཊིཝིརཏཱ ནཱིཙསེཡྻཾ ཀཔྤེནྟི – མཉྩཀེ ཝཱ ཏིཎསནྠཱརཀེ ཝཱ. ཨཧཾ པཛྫ ཨིམཉྩ རཏྟིཾ ཨིམཉྩ དིཝསཾ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཾ པཧཱཡ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཱ པཊིཝིརཏོ ནཱིཙསེཡྻཾ ཀཔྤེམི – མཉྩཀེ ཝཱ ཏིཎསནྠཱརཀེ ཝཱ. ཨིམིནཱཔངྒེན ཨརཧཏཾ ཨནུཀརོམི, ཨུཔོསཐོ ཙ མེ ཨུཔཝུཏྠོ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི. ཨིམིནཱ ཨཊྛམེན ཨངྒེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཨུཔཝུཏྠོ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏོ ཨུཔོསཐོ མཧཔྥལོ ཧོཏི མཧཱནིསཾསོ མཧཱཛུཏིཀོ མཧཱཝིཔྥཱརོ.

‘‘ཀཱིཝམཧཔྥལོ ཧོཏི ཀཱིཝམཧཱནིསཾསོ ཀཱིཝམཧཱཛུཏིཀོ ཀཱིཝམཧཱཝིཔྥཱརོ? སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཡོ ཨིམེསཾ སོལ༹སནྣཾ མཧཱཛནཔདཱནཾ པཧཱུཏརཏྟརཏནཱནཾ [པཧཱུཏསཏྟརཏནཱནཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.) ཨ. ནི. ༣.༧༡ པཱལི༹ཡཱ ཊཱིཀཱཡཾ དསྶིཏཔཱལི༹ཡེཝ. ཏདཊྛཀཐཱཔི པསྶིཏབྦཱ] ཨིསྶརིཡཱདྷིཔཙྩཾ རཛྫཾ ཀཱརེཡྻ, སེཡྻཐིདཾ – ཨངྒཱནཾ མགདྷཱནཾ ཀཱསཱིནཾ ཀོསལཱནཾ ཝཛྫཱིནཾ མལླཱནཾ ཙེཏཱིནཾ ཝངྒཱནཾ ཀུརཱུནཾ པཉྩཱལཱནཾ མཙྪཱནཾ [མཛྫཱནཾ (ཀ.)] སཱུརསེནཱནཾ ཨསྶཀཱནཾ ཨཝནྟཱིནཾ གནྡྷཱརཱནཾ ཀམྦོཛཱནཾ, ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏསྶ ཨུཔོསཐསྶ ཨེཏཾ [ཨེཀཾ (ཀ.)] ཀལཾ ནཱགྒྷཏི སོལ༹སིཾ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཀཔཎཾ, བྷིཀྑཝེ, མཱནུསཀཾ རཛྫཾ དིབྦཾ སུཁཾ ཨུཔནིདྷཱཡ.

‘‘ཡཱནི, བྷིཀྑཝེ, མཱནུསཀཱནི པཉྙཱས ཝསྶཱནི, ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ དེཝཱནཾ ཨེསོ ཨེཀོ རཏྟིནྡིཝོ [རཏྟིདིཝོ (ཀ.)]. ཏཱཡ རཏྟིཡཱ ཏིཾསརཏྟིཡོ མཱསོ. ཏེན མཱསེན དྭཱདསམཱསིཡོ སཾཝཙྪརོ. ཏེན སཾཝཙྪརེན དིབྦཱནི པཉྩ ཝསྶསཏཱནི ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ དེཝཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ. ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཝིཛྫཏི ཡཾ ཨིདྷེཀཙྩོ ཨིཏྠཱི ཝཱ པུརིསོ ཝཱ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསིཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ. ཨིདཾ ཁོ པནེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ – ‘ཀཔཎཾ མཱནུསཀཾ རཛྫཾ དིབྦཾ སུཁཾ ཨུཔནིདྷཱཡ’’’.

‘‘ཡཱནི, བྷིཀྑཝེ, མཱནུསཀཱནི ཝསྶསཏཱནི, ཏཱཝཏིཾསཱནཾ དེཝཱནཾ ཨེསོ ཨེཀོ རཏྟིནྡིཝོ. ཏཱཡ རཏྟིཡཱ ཏིཾསརཏྟིཡོ མཱསོ. ཏེན མཱསེན དྭཱདསམཱསིཡོ སཾཝཙྪརོ. ཏེན སཾཝཙྪརེན དིབྦཾ ཝསྶསཧསྶཾ ཏཱཝཏིཾསཱནཾ དེཝཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ. ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཝིཛྫཏི ཡཾ ཨིདྷེཀཙྩོ ཨིཏྠཱི ཝཱ པུརིསོ ཝཱ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསིཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཏཱཝཏིཾསཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ. ཨིདཾ ཁོ པནེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ – ‘ཀཔཎཾ མཱནུསཀཾ རཛྫཾ དིབྦཾ སུཁཾ ཨུཔནིདྷཱཡ’’’.

‘‘ཡཱནི, བྷིཀྑཝེ, མཱནུསཀཱནི དྭེ ཝསྶསཏཱནི, ཡཱམཱནཾ དེཝཱནཾ ཨེསོ ཨེཀོ རཏྟིནྡིཝོ. ཏཱཡ རཏྟིཡཱ ཏིཾསརཏྟིཡོ མཱསོ. ཏེན མཱསེན དྭཱདསམཱསིཡོ སཾཝཙྪརོ. ཏེན སཾཝཙྪརེན དིབྦཱནི དྭེ ཝསྶསཧསྶཱནི ཡཱམཱནཾ དེཝཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ. ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཝིཛྫཏི ཡཾ ཨིདྷེཀཙྩོ ཨིཏྠཱི ཝཱ པུརིསོ ཝཱ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསིཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཡཱམཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ. ཨིདཾ ཁོ པནེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ – ‘ཀཔཎཾ མཱནུསཀཾ རཛྫཾ དིབྦཾ སུཁཾ ཨུཔནིདྷཱཡ’’’.

‘‘ཡཱནི, བྷིཀྑཝེ, མཱནུསཀཱནི ཙཏྟཱརི ཝསྶསཏཱནི, ཏུསིཏཱནཾ དེཝཱནཾ ཨེསོ ཨེཀོ རཏྟིནྡིཝོ. ཏཱཡ རཏྟིཡཱ ཏིཾསརཏྟིཡོ མཱསོ. ཏེན མཱསེན དྭཱདསམཱསིཡོ སཾཝཙྪརོ. ཏེན སཾཝཙྪརེན དིབྦཱནི ཙཏྟཱརི ཝསྶསཧསྶཱནི ཏུསིཏཱནཾ དེཝཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ. ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཝིཛྫཏི ཡཾ ཨིདྷེཀཙྩོ ཨིཏྠཱི ཝཱ པུརིསོ ཝཱ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསིཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཏུསིཏཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ. ཨིདཾ ཁོ པནེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ – ‘ཀཔཎཾ མཱནུསཀཾ རཛྫཾ དིབྦཾ སུཁཾ ཨུཔནིདྷཱཡ’’’.

‘‘ཡཱནི, བྷིཀྑཝེ, མཱནུསཀཱནི ཨཊྛ ཝསྶསཏཱནི, ནིམྨཱནརཏཱིནཾ དེཝཱནཾ ཨེསོ ཨེཀོ རཏྟིནྡིཝོ. ཏཱཡ རཏྟིཡཱ ཏིཾསརཏྟིཡོ མཱསོ. ཏེན མཱསེན དྭཱདསམཱསིཡོ སཾཝཙྪརོ. ཏེན སཾཝཙྪརེན དིབྦཱནི ཨཊྛ ཝསྶསཧསྶཱནི ནིམྨཱནརཏཱིནཾ དེཝཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ. ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཝིཛྫཏི ཡཾ ཨིདྷེཀཙྩོ ཨིཏྠཱི ཝཱ པུརིསོ ཝཱ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསིཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ནིམྨཱནརཏཱིནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ. ཨིདཾ ཁོ པནེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ – ‘ཀཔཎཾ མཱནུསཀཾ རཛྫཾ དིབྦཾ སུཁཾ ཨུཔནིདྷཱཡ’’’.

‘‘ཡཱནི, བྷིཀྑཝེ, མཱནུསཀཱནི སོལ༹ས ཝསྶསཏཱནི, པརནིམྨིཏཝསཝཏྟཱིནཾ དེཝཱནཾ ཨེསོ ཨེཀོ རཏྟིནྡིཝོ. ཏཱཡ རཏྟིཡཱ ཏིཾསརཏྟིཡོ མཱསོ. ཏེན མཱསེན དྭཱདསམཱསིཡོ སཾཝཙྪརོ. ཏེན སཾཝཙྪརེན དིབྦཱནི སོལ༹ས ཝསྶསཧསྶཱནི པརནིམྨིཏཝསཝཏྟཱིནཾ དེཝཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ. ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཝིཛྫཏི ཡཾ ཨིདྷེཀཙྩོ ཨིཏྠཱི ཝཱ པུརིསོ ཝཱ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསིཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ པརནིམྨིཏཝསཝཏྟཱིནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ. ཨིདཾ ཁོ པནེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ – ‘ཀཔཎཾ མཱནུསཀཾ རཛྫཾ དིབྦཾ སུཁཾ ཨུཔནིདྷཱཡཱ’’’ཏི.

‘‘པཱཎཾ ན ཧཉྙེ [ཧཱནེ (སཱི.), ཧེན (ཀ.) ཨ. ནི. ༣.༧༡] ན ཙདིནྣམཱདིཡེ,

མུསཱ ན བྷཱསེ ན ཙ མཛྫཔོ སིཡཱ;

ཨབྲཧྨཙརིཡཱ ཝིརམེཡྻ མེཐུནཱ,

རཏྟིཾ ན བྷུཉྫེཡྻ ཝིཀཱལབྷོཛནཾ.

‘‘མཱལཾ ན དྷཱརེ ན ཙ གནྡྷམཱཙརེ [གནྡྷམཱདྷརེ (ཀ.)],

མཉྩེ ཚམཱཡཾ ཝ སཡེཐ སནྠཏེ;

ཨེཏཉྷི ཨཊྛངྒིཀམཱཧུཔོསཐཾ,

བུདྡྷེན དུཀྑནྟགུནཱ པཀཱསིཏཾ.

‘‘ཙནྡོ ཙ སུརིཡོ ཙ ཨུབྷོ སུདསྶནཱ,

ཨོབྷཱསཡཾ ཨནུཔརིཡནྟི ཡཱཝཏཱ;

ཏམོནུདཱ ཏེ པན ཨནྟལིཀྑགཱ,

ནབྷེ པབྷཱསནྟི དིསཱཝིརོཙནཱ.

‘‘ཨེཏསྨིཾ ཡཾ ཝིཛྫཏི ཨནྟརེ དྷནཾ,

མུཏྟཱ མཎི ཝེལུ༹རིཡཉྩ བྷདྡཀཾ;

སིངྒཱིསུཝཎྞཾ ཨཐ ཝཱཔི ཀཉྩནཾ,

ཡཾ ཛཱཏརཱུཔཾ ཧཊཀནྟི ཝུཙྩཏི.

‘‘ཨཊྛངྒུཔེཏསྶ ཨུཔོསཐསྶ,

ཀལམྤི ཏེ ནཱནུབྷཝནྟི སོལ༹སིཾ;

ཙནྡཔྤབྷཱ ཏཱརགཎཱ ཙ སབྦེ.

‘‘ཏསྨཱ ཧི ནཱརཱི ཙ ནརོ ཙ སཱིལཝཱ,

ཨཊྛངྒུཔེཏཾ ཨུཔཝསྶུཔོསཐཾ;

པུཉྙཱནི ཀཏྭཱན སུཁུདྲཡཱནི,

ཨནིནྡིཏཱ སགྒམུཔེནྟི ཋཱན’’ནྟི. དུཏིཡཾ;

༣. ཝིསཱཁཱསུཏྟཾ

༤༣. [ཨ. ནི. ༣.༧༡] ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི པུབྦཱརཱམེ མིགཱརམཱཏུཔཱསཱདེ. ཨཐ ཁོ ཝིསཱཁཱ མིགཱརམཱཏཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཝིསཱཁཾ མིགཱརམཱཏརཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏོ ཁོ, ཝིསཱཁེ, ཨུཔོསཐོ ཨུཔཝུཏྠོ མཧཔྥལོ ཧོཏི མཧཱནིསཾསོ མཧཱཛུཏིཀོ མཧཱཝིཔྥཱརོ. ཀཐཾ ཨུཔཝུཏྠོ ཙ, ཝིསཱཁེ, ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏོ ཨུཔོསཐོ མཧཔྥལོ ཧོཏི མཧཱནིསཾསོ མཧཱཛུཏིཀོ མཧཱཝིཔྥཱརོ? ཨིདྷ, ཝིསཱཁེ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨརཧནྟོ པཱཎཱཏིཔཱཏཾ པཧཱཡ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏཱ ནིཧིཏདཎྜཱ ནིཧིཏསཏྠཱ ལཛྫཱི དཡཱཔནྣཱ, སབྦཔཱཎབྷཱུཏཧིཏཱནུཀམྤིནོ ཝིཧརནྟི. ཨཧཾ པཛྫ ཨིམཉྩ རཏྟིཾ ཨིམཉྩ དིཝསཾ པཱཎཱཏིཔཱཏཾ པཧཱཡ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ནིཧིཏདཎྜོ ནིཧིཏསཏྠོ ལཛྫཱི དཡཱཔནྣོ, སབྦཔཱཎབྷཱུཏཧིཏཱནུཀམྤཱི ཝིཧརཱམི. ཨིམིནཱཔངྒེན ཨརཧཏཾ ཨནུཀརོམི, ཨུཔོསཐོ ཙ མེ ཨུཔཝུཏྠོ བྷཝིསྶཏཱི’’’ཏི. ཨིམིནཱ པཋམེན ཨངྒེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི…པེ….

‘‘‘ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨརཧནྟོ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཾ པཧཱཡ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཱ པཊིཝིརཏཱ ནཱིཙསེཡྻཾ ཀཔྤེནྟི – མཉྩཀེ ཝཱ ཏིཎསནྠཱརཀེ ཝཱ. ཨཧཾ པཛྫ ཨིམཉྩ རཏྟིཾ ཨིམཉྩ དིཝསཾ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཾ པཧཱཡ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཱ པཊིཝིརཏོ ནཱིཙསེཡྻཾ ཀཔྤེམི – མཉྩཀེ ཝཱ ཏིཎསནྠཱརཀེ ཝཱ. ཨིམིནཱཔངྒེན ཨརཧཏཾ ཨནུཀརོམི, ཨུཔོསཐོ ཙ མེ ཨུཔཝུཏྠོ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི. ཨིམིནཱ ཨཊྛམེན ཨངྒེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཨུཔཝུཏྠོ ཁོ, ཝིསཱཁེ, ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏོ ཨུཔོསཐོ མཧཔྥལོ ཧོཏི མཧཱནིསཾསོ མཧཱཛུཏིཀོ མཧཱཝིཔྥཱརོ.

‘‘ཀཱིཝམཧཔྥལོ ཧོཏི, ཀཱིཝམཧཱནིསཾསོ, ཀཱིཝམཧཱཛུཏིཀོ, ཀཱིཝམཧཱཝིཔྥཱརོ? སེཡྻཐཱཔི, ཝིསཱཁེ, ཡོ ཨིམེསཾ སོལ༹སནྣཾ མཧཱཛནཔདཱནཾ པཧཱུཏརཏྟརཏནཱནཾ ཨིསྶརིཡཱདྷིཔཙྩཾ རཛྫཾ ཀཱརེཡྻ, སེཡྻཐིདཾ – ཨངྒཱནཾ མགདྷཱནཾ ཀཱསཱིནཾ ཀོསལཱནཾ ཝཛྫཱིནཾ མལླཱནཾ ཙེཏཱིནཾ ཝངྒཱནཾ ཀུརཱུནཾ པཉྩཱལཱནཾ མཙྪཱནཾ སཱུརསེནཱནཾ ཨསྶཀཱནཾ ཨཝནྟཱིནཾ གནྡྷཱརཱནཾ ཀམྦོཛཱནཾ, ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏསྶ ཨུཔོསཐསྶ ཨེཏཾ ཀལཾ ནཱགྒྷཏི སོལ༹སིཾ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཀཔཎཾ, ཝིསཱཁེ, མཱནུསཀཾ རཛྫཾ དིབྦཾ སུཁཾ ཨུཔནིདྷཱཡ.

‘‘ཡཱནི, ཝིསཱཁེ, མཱནུསཀཱནི པཉྙཱས ཝསྶཱནི, ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ དེཝཱནཾ ཨེསོ ཨེཀོ རཏྟིནྡིཝོ. ཏཱཡ རཏྟིཡཱ ཏིཾསརཏྟིཡོ མཱསོ. ཏེན མཱསེན དྭཱདསམཱསིཡོ སཾཝཙྪརོ. ཏེན སཾཝཙྪརེན དིབྦཱནི པཉྩ ཝསྶསཏཱནི ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ དེཝཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ. ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ, ཝིསཱཁེ, ཝིཛྫཏི ཡཾ ཨིདྷེཀཙྩོ ཨིཏྠཱི ཝཱ པུརིསོ ཝཱ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསིཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ. ཨིདཾ ཁོ པནེཏཾ, ཝིསཱཁེ, སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ – ‘ཀཔཎཾ མཱནུསཀཾ རཛྫཾ དིབྦཾ སུཁཾ ཨུཔནིདྷཱཡ’’’.

‘‘ཡཾ, ཝིསཱཁེ, མཱནུསཀཾ ཝསྶསཏཾ, ཏཱཝཏིཾསཱནཾ དེཝཱནཾ ཨེསོ ཨེཀོ རཏྟིནྡིཝོ. ཏཱཡ རཏྟིཡཱ ཏིཾསརཏྟིཡོ མཱསོ. ཏེན མཱསེན དྭཱདསམཱསིཡོ སཾཝཙྪརོ. ཏེན སཾཝཙྪརེན ཝསྶསཧསྶཾ ཏཱཝཏིཾསཱནཾ དེཝཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ. ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ, ཝིསཱཁེ, ཝིཛྫཏི ཡཾ ཨིདྷེཀཙྩོ ཨིཏྠཱི ཝཱ པུརིསོ ཝཱ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསིཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཏཱཝཏིཾསཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ. ཨིདཾ ཁོ པནེཏཾ, ཝིསཱཁེ, སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ – ‘ཀཔཎཾ མཱནུསཀཾ རཛྫཾ དིབྦཾ སུཁཾ ཨུཔནིདྷཱཡ’’’.

‘‘ཡཱནི, ཝིསཱཁེ, མཱནུསཀཱནི དྭེ ཝསྶསཏཱནི…པེ… ཙཏྟཱརི ཝསྶསཏཱནི…པེ… ཨཊྛ ཝསྶསཏཱནི…པེ… སོལ༹ས ཝསྶསཏཱནི པརནིམྨིཏཝསཝཏྟཱིནཾ དེཝཱནཾ ཨེསོ ཨེཀོ རཏྟིནྡིཝོ. ཏཱཡ རཏྟིཡཱ ཏིཾསརཏྟིཡོ མཱསོ. ཏེན མཱསེན དྭཱདསམཱསིཡོ སཾཝཙྪརོ. ཏེན སཾཝཙྪརེན དིབྦཱནི སོལ༹ས ཝསྶསཧསྶཱནི པརནིམྨིཏཝསཝཏྟཱིནཾ དེཝཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ. ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ, ཝིསཱཁེ, ཝིཛྫཏི ཡཾ ཨིདྷེཀཙྩོ ཨིཏྠཱི ཝཱ པུརིསོ ཝཱ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསིཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ པརནིམྨིཏཝསཝཏྟཱིནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ. ཨིདཾ ཁོ པནེཏཾ, ཝིསཱཁེ, སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ – ‘ཀཔཎཾ མཱནུསཀཾ རཛྫཾ དིབྦཾ སུཁཾ ཨུཔནིདྷཱཡཱ’’’ཏི.

‘‘པཱཎཾ ན ཧཉྙེ ན ཙདིནྣམཱདིཡེ,

མུསཱ ན བྷཱསེ ན ཙ མཛྫཔོ སིཡཱ;

ཨབྲཧྨཙརིཡཱ ཝིརམེཡྻ མེཐུནཱ,

རཏྟིཾ ན བྷུཉྫེཡྻ ཝིཀཱལབྷོཛནཾ.

‘‘མཱལཾ ན དྷཱརེ ན ཙ གནྡྷམཱཙརེ,

མཉྩེ ཚམཱཡཾ ཝ སཡེཐ སནྠཏེ;

ཨེཏཉྷི ཨཊྛངྒིཀམཱཧུཔོསཐཾ,

བུདྡྷེན དུཀྑནྟགུནཱ པཀཱསིཏཾ.

‘‘ཙནྡོ ཙ སུརིཡོ ཙ ཨུབྷོ སུདསྶནཱ,

ཨོབྷཱསཡཾ ཨནུཔརིཡནྟི ཡཱཝཏཱ;

ཏམོནུདཱ ཏེ པན ཨནྟལིཀྑགཱ,

ནབྷེ པབྷཱསནྟི དིསཱཝིརོཙནཱ.

‘‘ཨེཏསྨིཾ ཡཾ ཝིཛྫཏི ཨནྟརེ དྷནཾ,

མུཏྟཱ མཎི ཝེལུ༹རིཡཉྩ བྷདྡཀཾ;

སིངྒཱིསུཝཎྞཾ ཨཐ ཝཱཔི ཀཉྩནཾ,

ཡཾ ཛཱཏརཱུཔཾ ཧཊཀནྟི ཝུཙྩཏི.

‘‘ཨཊྛངྒུཔེཏསྶ ཨུཔོསཐསྶ,

ཀལམྤི ཏེ ནཱནུབྷཝནྟི སོལ༹སིཾ;

ཙནྡཔྤབྷཱ ཏཱརགཎཱ ཙ སབྦེ.

‘‘ཏསྨཱ ཧི ནཱརཱི ཙ ནརོ ཙ སཱིལཝཱ,

ཨཊྛངྒུཔེཏཾ ཨུཔཝསྶུཔོསཐཾ;

པུཉྙཱནི ཀཏྭཱན སུཁུདྲཡཱནི,

ཨནིནྡིཏཱ སགྒམུཔེནྟི ཋཱན’’ནྟི. ཏཏིཡཾ;

༤. ཝཱསེཊྛསུཏྟཾ

༤༤. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཝེསཱལིཡཾ ཝིཧརཏི མཧཱཝནེ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡཾ. ཨཐ ཁོ ཝཱསེཊྛོ ཨུཔཱསཀོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཝཱསེཊྛཾ ཨུཔཱསཀཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏོ, ཝཱསེཊྛ, ཨུཔོསཐོ ཨུཔཝུཏྠོ མཧཔྥལོ ཧོཏི…པེ… ཨནིནྡིཏཱ སགྒམུཔེནྟི ཋཱན’’ནྟི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཝཱསེཊྛོ ཨུཔཱསཀོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘པིཡཱ མེ, བྷནྟེ, ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསེཡྻུཾ, པིཡཱནམྤི མེ ཨསྶ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱནཾ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ. སབྦེ ཙེཔི, བྷནྟེ, ཁཏྟིཡཱ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསེཡྻུཾ, སབྦེསམྤིསྶ ཁཏྟིཡཱནཾ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ. སབྦེ ཙེཔི, བྷནྟེ, བྲཱཧྨཎཱ…པེ… ཝེསྶཱ … སུདྡཱ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསེཡྻུཾ, སབྦེསམྤིསྶ སུདྡཱནཾ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡཱ’’ཏི.

‘‘ཨེཝམེཏཾ, ཝཱསེཊྛ, ཨེཝམེཏཾ, ཝཱསེཊྛ! སབྦེ ཙེཔི, ཝཱསེཊྛ, ཁཏྟིཡཱ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསེཡྻུཾ, སབྦེསམྤིསྶ ཁཏྟིཡཱནཾ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ. སབྦེ ཙེཔི, ཝཱསེཊྛ, བྲཱཧྨཎཱ…པེ… ཝེསྶཱ… སུདྡཱ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསེཡྻུཾ, སབྦེསམྤིསྶ སུདྡཱནཾ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ. སདེཝཀོ ཙེཔི, ཝཱསེཊྛ, ལོཀོ སམཱརཀོ སབྲཧྨཀོ སསྶམཎབྲཱཧྨཎཱི པཛཱ སདེཝམནུསྶཱ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསེཡྻུཾ [ཨུཔཝསེཡྻ (?)], སདེཝཀསྶཔིསྶ [སདེཝཀསྶ (སབྦཏྠ) ཨ. ནི. ༤.༡༩༣; མ. ནི. ༣.༦༤ པསྶིཏབྦཾ] ལོཀསྶ སམཱརཀསྶ སབྲཧྨཀསྶ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཡཱ པཛཱཡ སདེཝམནུསྶཱཡ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ. ཨིམེ ཙེཔི, ཝཱསེཊྛ, མཧཱསཱལཱ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསེཡྻུཾ, ཨིམེསམྤིསྶ མཧཱསཱལཱནཾ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ( ) [(སཙེ ཙེཏེཡྻུཾ) ཀཏྠཙི ཨཏྠི. ཨ. ནི. ༤.༡༩༣ པསྶིཏབྦཾ]. ཀོ པན ཝཱདོ མནུསྶབྷཱུཏསྶཱ’’ཏི! ཙཏུཏྠཾ.

༥. བོཛ྄ཛྷསུཏྟཾ

༤༥. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཨཐ ཁོ བོཛ྄ཛྷཱ ཨུཔཱསིཀཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ བོཛ྄ཛྷཾ ཨུཔཱསིཀཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏོ, བོཛ྄ཛྷེ, ཨུཔོསཐོ ཨུཔཝུཏྠོ མཧཔྥལོ ཧོཏི མཧཱནིསཾསོ མཧཱཛུཏིཀོ མཧཱཝིཔྥཱརོ. ཀཐཾ ཨུཔཝུཏྠོ ཙ, བོཛ྄ཛྷེ, ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏོ ཨུཔོསཐོ མཧཔྥལོ ཧོཏི མཧཱནིསཾསོ མཧཱཛུཏིཀོ མཧཱཝིཔྥཱརོ? ཨིདྷ, བོཛ྄ཛྷེ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨརཧནྟོ པཱཎཱཏིཔཱཏཾ པཧཱཡ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏཱ ནིཧིཏདཎྜཱ ནིཧིཏསཏྠཱ ལཛྫཱི དཡཱཔནྣཱ, སབྦཔཱཎབྷཱུཏཧིཏཱནུཀམྤིནོ ཝིཧརནྟི. ཨཧཾ པཛྫ ཨིམཉྩ རཏྟིཾ ཨིམཉྩ དིཝསཾ པཱཎཱཏིཔཱཏཾ པཧཱཡ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ནིཧིཏདཎྜོ ནིཧིཏསཏྠོ ལཛྫཱི དཡཱཔནྣོ, སབྦཔཱཎབྷཱུཏཧིཏཱནུཀམྤཱི ཝིཧརཱམི. ཨིམིནཱཔངྒེན ཨརཧཏཾ ཨནུཀརོམི, ཨུཔོསཐོ ཙ མེ ཨུཔཝུཏྠོ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི. ཨིམིནཱ པཋམེན ཨངྒེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི…པེ….

‘‘‘ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨརཧནྟོ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཾ པཧཱཡ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཱ པཊིཝིརཏཱ ནཱིཙསེཡྻཾ ཀཔྤེནྟི – མཉྩཀེ ཝཱ ཏིཎསནྠཱརཀེ ཝཱ. ཨཧཾ པཛྫ ཨིམཉྩ རཏྟིཾ ཨིམཉྩ དིཝསཾ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཾ པཧཱཡ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཱ པཊིཝིརཏོ ནཱིཙསེཡྻཾ ཀཔྤེམི – མཉྩཀེ ཝཱ ཏིཎསནྠཱརཀེ ཝཱ. ཨིམིནཱཔངྒེན ཨརཧཏཾ ཨནུཀརོམི, ཨུཔོསཐོ ཙ མེ ཨུཔཝུཏྠོ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི. ཨིམིནཱ ཨཊྛམེན ཨངྒེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཨུཔཝུཏྠོ ཁོ, བོཛ྄ཛྷེ, ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏོ ཨུཔོསཐོ མཧཔྥལོ ཧོཏི མཧཱནིསཾསོ མཧཱཛུཏིཀོ མཧཱཝིཔྥཱརོ.

‘‘ཀཱིཝམཧཔྥལོ ཧོཏི, ཀཱིཝམཧཱནིསཾསོ, ཀཱིཝམཧཱཛུཏིཀོ, ཀཱིཝམཧཱཝིཔྥཱརོ? སེཡྻཐཱཔི, བོཛ྄ཛྷེ, ཡོ ཨིམེསཾ སོལ༹སནྣཾ མཧཱཛནཔདཱནཾ པཧཱུཏརཏྟརཏནཱནཾ ཨིསྶརིཡཱདྷིཔཙྩཾ རཛྫཾ ཀཱརེཡྻ, སེཡྻཐིདཾ – ཨངྒཱནཾ མགདྷཱནཾ ཀཱསཱིནཾ ཀོསལཱནཾ ཝཛྫཱིནཾ མལླཱནཾ ཙེཏཱིནཾ ཝངྒཱནཾ ཀུརཱུནཾ པཉྩཱལཱནཾ མཙྪཱནཾ སཱུརསེནཱནཾ ཨསྶཀཱནཾ ཨཝནྟཱིནཾ གནྡྷཱརཱནཾ ཀམྦོཛཱནཾ, ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏསྶ ཨུཔོསཐསྶ ཨེཏཾ ཀལཾ ནཱགྒྷཏི སོལ༹སིཾ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཀཔཎཾ, བོཛ྄ཛྷེ, མཱནུསཀཾ རཛྫཾ དིབྦཾ སུཁཾ ཨུཔནིདྷཱཡ.

‘‘ཡཱནི, བོཛ྄ཛྷེ, མཱནུསཀཱནི པཉྙཱས ཝསྶཱནི, ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ དེཝཱནཾ ཨེསོ ཨེཀོ རཏྟིནྡིཝོ. ཏཱཡ རཏྟིཡཱ ཏིཾསརཏྟིཡོ མཱསོ. ཏེན མཱསེན དྭཱདསམཱསིཡོ སཾཝཙྪརོ. ཏེན སཾཝཙྪརེན དིབྦཱནི པཉྩ ཝསྶསཏཱནི ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ དེཝཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ. ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ, བོཛ྄ཛྷེ, ཝིཛྫཏི ཡཾ ཨིདྷེཀཙྩོ ཨིཏྠཱི ཝཱ པུརིསོ ཝཱ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསིཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ. ཨིདཾ ཁོ པནེཏཾ, བོཛ྄ཛྷེ, སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ – ‘ཀཔཎཾ མཱནུསཀཾ རཛྫཾ དིབྦཾ སུཁཾ ཨུཔནིདྷཱཡ’’’.

‘‘ཡཾ, བོཛ྄ཛྷེ, མཱནུསཀཾ ཝསྶསཏཾ…པེ… ཏཱནི, བོཛ྄ཛྷེ, མཱནུསཀཱནི དྭེ ཝསྶསཏཱནི…པེ… ཙཏྟཱརི ཝསྶསཏཱནི…པེ… ཨཊྛ ཝསྶསཏཱནི…པེ… སོལ༹ས ཝསྶསཏཱནི པརནིམྨིཏཝསཝཏྟཱིནཾ དེཝཱནཾ ཨེསོ ཨེཀོ རཏྟིནྡིཝོ. ཏཱཡ རཏྟིཡཱ ཏིཾསརཏྟིཡོ མཱསོ. ཏེན མཱསེན དྭཱདསམཱསིཡོ སཾཝཙྪརོ. ཏེན སཾཝཙྪརེན དིབྦཱནི སོལ༹ས ཝསྶསཧསྶཱནི པརནིམྨིཏཝསཝཏྟཱིནཾ དེཝཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ. ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ, བོཛ྄ཛྷེ, ཝིཛྫཏི ཡཾ ཨིདྷེཀཙྩོ ཨིཏྠཱི ཝཱ པུརིསོ ཝཱ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསིཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ པརནིམྨིཏཝསཝཏྟཱིནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ. ཨིདཾ ཁོ པནེཏཾ, བོཛ྄ཛྷེ, སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏཾ – ‘ཀཔཎཾ མཱནུསཀཾ རཛྫཾ དིབྦཾ སུཁཾ ཨུཔནིདྷཱཡཱ’’’ཏི.

‘‘པཱཎཾ ན ཧཉྙེ ན ཙདིནྣམཱདིཡེ,

མུསཱ ན བྷཱསེ ན ཙ མཛྫཔོ སིཡཱ;

ཨབྲཧྨཙརིཡཱ ཝིརམེཡྻ མེཐུནཱ,

རཏྟིཾ ན བྷུཉྫེཡྻ ཝིཀཱལབྷོཛནཾ.

‘‘མཱལཾ ན དྷཱརེ ན ཙ གནྡྷམཱཙརེ,

མཉྩེ ཚམཱཡཾ ཝ སཡེཐ སནྠཏེ;

ཨེཏཉྷི ཨཊྛངྒིཀམཱཧུཔོསཐཾ,

བུདྡྷེན དུཀྑནྟགུནཱ པཀཱསིཏཾ.

‘‘ཙནྡོ ཙ སུརིཡོ ཙ ཨུབྷོ སུདསྶནཱ,

ཨོབྷཱསཡཾ ཨནུཔརིཡནྟི ཡཱཝཏཱ;

ཏམོནུདཱ ཏེ པན ཨནྟལིཀྑགཱ,

ནབྷེ པབྷཱསནྟི དིསཱཝིརོཙནཱ.

‘‘ཨེཏསྨིཾ ཡཾ ཝིཛྫཏི ཨནྟརེ དྷནཾ,

མུཏྟཱ མཎི ཝེལུ༹རིཡཉྩ བྷདྡཀཾ;

སིངྒཱིསུཝཎྞཾ ཨཐ ཝཱཔི ཀཉྩནཾ,

ཡཾ ཛཱཏརཱུཔཾ ཧཊཀནྟི ཝུཙྩཏི.

‘‘ཨཊྛངྒུཔེཏསྶ ཨུཔོསཐསྶ,

ཀལམྤི ཏེ ནཱནུབྷཝནྟི སོལ༹སིཾ;

ཙནྡཔྤབྷཱ ཏཱརགཎཱ ཙ སབྦེ.

‘‘ཏསྨཱ ཧི ནཱརཱི ཙ ནརོ ཙ སཱིལཝཱ,

ཨཊྛངྒུཔེཏཾ ཨུཔཝསྶུཔོསཐཾ;

པུཉྙཱནི ཀཏྭཱན སུཁུདྲཡཱནི,

ཨནིནྡིཏཱ སགྒམུཔེནྟི ཋཱན’’ནྟི. པཉྩམཾ;

༦. ཨནུརུདྡྷསུཏྟཾ

༤༦. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཀོསམྦིཡཾ ཝིཧརཏི གྷོསིཏཱརཱམེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཱཡསྨཱ ཨནུརུདྡྷོ དིཝཱཝིཧཱརཾ གཏོ ཧོཏི པཊིསལླཱིནོ. ཨཐ ཁོ སམྦཧུལཱ མནཱཔཀཱཡིཀཱ དེཝཏཱ ཡེནཱཡསྨཱ ཨནུརུདྡྷོ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨནུརུདྡྷཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཾསུ. ཨེཀམནྟཾ ཋིཏཱ ཁོ ཏཱ དེཝཏཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨནུརུདྡྷཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘མཡཾ, བྷནྟེ ཨནུརུདྡྷ, མནཱཔཀཱཡིཀཱ ནཱམ དེཝཏཱ ཏཱིསུ ཋཱནེསུ ཨིསྶརིཡཾ ཀཱརེམ ཝསཾ ཝཏྟེམ. མཡཾ, བྷནྟེ ཨནུརུདྡྷ, ཡཱདིསཀཾ ཝཎྞཾ ཨཱཀངྑཱམ ཏཱདིསཀཾ ཝཎྞཾ ཋཱནསོ པཊིལབྷཱམ; ཡཱདིསཀཾ སརཾ ཨཱཀངྑཱམ ཏཱདིསཀཾ སརཾ ཋཱནསོ པཊིལབྷཱམ; ཡཱདིསཀཾ སུཁཾ ཨཱཀངྑཱམ ཏཱདིསཀཾ སུཁཾ ཋཱནསོ པཊིལབྷཱམ. མཡཾ, བྷནྟེ ཨནུརུདྡྷ, མནཱཔཀཱཡིཀཱ ནཱམ དེཝཏཱ ཨིམེསུ ཏཱིསུ ཋཱནེསུ ཨིསྶརིཡཾ ཀཱརེམ ཝསཾ ཝཏྟེམཱ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ ཨནུརུདྡྷསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཧོ ཝཏིམཱ དེཝཏཱ སབྦཱཝ ནཱིལཱ ཨསྶུ ནཱིལཝཎྞཱ ནཱིལཝཏྠཱ ནཱིལཱལངྐཱརཱ’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཏཱ དེཝཏཱ ཨཱཡསྨཏོ ཨནུརུདྡྷསྶ ཙིཏྟམཉྙཱཡ སབྦཱཝ ནཱིལཱ ཨཧེསུཾ ནཱིལཝཎྞཱ ནཱིལཝཏྠཱ ནཱིལཱལངྐཱརཱ.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ ཨནུརུདྡྷསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཧོ ཝཏིམཱ དེཝཏཱ སབྦཱཝ པཱིཏཱ ཨསྶུ…པེ… སབྦཱཝ ལོཧིཏཀཱ ཨསྶུ… སབྦཱཝ ཨོདཱཏཱ ཨསྶུ ཨོདཱཏཝཎྞཱ ཨོདཱཏཝཏྠཱ ཨོདཱཏཱལངྐཱརཱ’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཏཱ དེཝཏཱ ཨཱཡསྨཏོ ཨནུརུདྡྷསྶ ཙིཏྟམཉྙཱཡ སབྦཱཝ ཨོདཱཏཱ ཨཧེསུཾ ཨོདཱཏཝཎྞཱ ཨོདཱཏཝཏྠཱ ཨོདཱཏཱལངྐཱརཱ.

ཨཐ ཁོ ཏཱ དེཝཏཱ ཨེཀཱ ཙ [ཀོ (སཱི.), ཨེཀཱཝ (སྱཱ. པཱི.)] གཱཡི ཨེཀཱ ཙ [ཨེཀཱ པན (སཱི.), ཨེཀཱཝ (སྱཱ. པཱི.)] ནཙྩི ཨེཀཱ ཙ [ཨེཀཱ (སཱི.), ཨེཀཱཝ (སྱཱ. པཱི.)] ཨཙྪརཾ ཝཱདེསི. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ པཉྩངྒིཀསྶ ཏཱུརིཡསྶ [ཏུརིཡསྶ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] སུཝིནཱིཏསྶ སུཔྤཊིཔཏཱལི༹ཏསྶ ཀུསལེཧི སུསམནྣཱཧཏསྶ སདྡོ ཧོཏི ཝགྒུ ཙ རཛནཱིཡོ ཙ ཀམནཱིཡོ ཙ པེམནཱིཡོ ཙ མདནཱིཡོ ཙ; ཨེཝམེཝཾ ཏཱསཾ དེཝཏཱནཾ ཨལངྐཱརཱནཾ སདྡོ ཧོཏི ཝགྒུ ཙ རཛནཱིཡོ ཙ ཀམནཱིཡོ ཙ པེམནཱིཡོ ཙ མདནཱིཡོ ཙ. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨནུརུདྡྷོ ཨིནྡྲིཡཱནི ཨོཀྑིཔི.

ཨཐ ཁོ ཏཱ དེཝཏཱ ‘‘ན ཁྭཡྻོ ཨནུརུདྡྷོ སཱདིཡཏཱི’’ཏི [སཱདཡཏཱིཏི (སདྡནཱིཏིདྷཱཏུམཱལཱ)] ཏཏྠེཝནྟརདྷཱཡིཾསུ. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨནུརུདྡྷོ སཱཡནྷསམཡཾ པཊིསལླཱནཱ ཝུཊྛིཏོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨནུརུདྡྷོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཨིདྷཱཧཾ, བྷནྟེ, དིཝཱཝིཧཱརཾ གཏོ ཧོམི པཊིསལླཱིནོ. ཨཐ ཁོ, བྷནྟེ, སམྦཧུལཱ མནཱཔཀཱཡིཀཱ དེཝཏཱ ཡེནཱཧཾ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཾསུ. ཨེཀམནྟཾ ཋིཏཱ ཁོ, བྷནྟེ, ཏཱ དེཝཏཱ མཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘མཡཾ, བྷནྟེ ཨནུརུདྡྷ, མནཱཔཀཱཡིཀཱ ནཱམ དེཝཏཱ ཏཱིསུ ཋཱནེསུ ཨིསྶརིཡཾ ཀཱརེམ ཝསཾ ཝཏྟེམ. མཡཾ, བྷནྟེ ཨནུརུདྡྷ, ཡཱདིསཀཾ ཝཎྞཾ ཨཱཀངྑཱམ ཏཱདིསཀཾ ཝཎྞཾ ཋཱནསོ པཊིལབྷཱམ; ཡཱདིསཀཾ སརཾ ཨཱཀངྑཱམ ཏཱདིསཀཾ སརཾ ཋཱནསོ པཊིལབྷཱམ; ཡཱདིསཀཾ སུཁཾ ཨཱཀངྑཱམ ཏཱདིསཀཾ སུཁཾ ཋཱནསོ པཊིལབྷཱམ. མཡཾ, བྷནྟེ ཨནུརུདྡྷ, མནཱཔཀཱཡིཀཱ ནཱམ དེཝཏཱ ཨིམེསུ ཏཱིསུ ཋཱནེསུ ཨིསྶརིཡཾ ཀཱརེམ ཝསཾ ཝཏྟེམཱ’ཏི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཏདཧོསི – ‘ཨཧོ ཝཏིམཱ དེཝཏཱ སབྦཱཝ ནཱིལཱ ཨསྶུ ནཱིལཝཎྞཱ ནཱིལཝཏྠཱ ནཱིལཱལངྐཱརཱ’ཏི. ཨཐ ཁོ, བྷནྟེ, ཏཱ དེཝཏཱ མམ ཙིཏྟམཉྙཱཡ སབྦཱཝ ནཱིལཱ ཨཧེསུཾ ནཱིལཝཎྞཱ ནཱིལཝཏྠཱ ནཱིལཱལངྐཱརཱ.

‘‘ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཏདཧོསི – ‘ཨཧོ ཝཏིམཱ དེཝཏཱ སབྦཱཝ པཱིཏཱ ཨསྶུ…པེ… སབྦཱཝ ལོཧིཏཀཱ ཨསྶུ…པེ… སབྦཱཝ ཨོདཱཏཱ ཨསྶུ ཨོདཱཏཝཎྞཱ ཨོདཱཏཝཏྠཱ ཨོདཱཏཱལངྐཱརཱ’ཏི. ཨཐ ཁོ, བྷནྟེ, ཏཱ དེཝཏཱ མམ ཙིཏྟམཉྙཱཡ སབྦཱཝ ཨོདཱཏཱ ཨཧེསུཾ ཨོདཱཏཝཎྞཱ ཨོདཱཏཝཏྠཱ ཨོདཱཏཱལངྐཱརཱ.

‘‘ཨཐ ཁོ, བྷནྟེ, ཏཱ དེཝཏཱ ཨེཀཱ ཙ གཱཡི ཨེཀཱ ཙ ནཙྩི ཨེཀཱ ཙ ཨཙྪརཾ ཝཱདེསི. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ པཉྩངྒིཀསྶ ཏཱུརིཡསྶ སུཝིནཱིཏསྶ སུཔྤཊིཔཏཱལི༹ཏསྶ ཀུསལེཧི སུསམནྣཱཧཏསྶ སདྡོ ཧོཏི ཝགྒུ ཙ རཛནཱིཡོ ཙ ཀམནཱིཡོ ཙ པེམནཱིཡོ ཙ མདནཱིཡོ ཙ; ཨེཝམེཝཾ ཏཱསཾ དེཝཏཱནཾ ཨལངྐཱརཱནཾ སདྡོ ཧོཏི ཝགྒུ ཙ རཛནཱིཡོ ཙ ཀམནཱིཡོ ཙ པེམནཱིཡོ ཙ མདནཱིཡོ ཙ. ཨཐ ཁྭཱཧཾ, བྷནྟེ, ཨིནྡྲིཡཱནི ཨོཀྑིཔིཾ.

‘‘ཨཐ ཁོ, བྷནྟེ, ཏཱ དེཝཏཱ ‘ན ཁྭཡྻོ ཨནུརུདྡྷོ སཱདིཡཏཱི’ཏི ཏཏྠེཝནྟརདྷཱཡིཾསུ. ཀཏིཧི ནུ ཁོ, བྷནྟེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ མཱཏུགཱམོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ མནཱཔཀཱཡིཀཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏཱི’’ཏི?

‘‘ཨཊྛཧི ཁོ, ཨནུརུདྡྷ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ མཱཏུགཱམོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ མནཱཔཀཱཡིཀཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཀཏམེཧི ཨཊྛཧི? ཨིདྷ, ཨནུརུདྡྷ, མཱཏུགཱམོ ཡསྶ མཱཏཱཔིཏརོ བྷཏྟུནོ དེནྟི ཨཏྠཀཱམཱ ཧིཏེསིནོ ཨནུཀམྤཀཱ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡ ཏསྶ ཧོཏི པུབྦུཊྛཱཡིནཱི པཙྪཱནིཔཱཏིནཱི ཀིངྐཱརཔཊིསྶཱཝིནཱི མནཱཔཙཱརིནཱི པིཡཝཱདིནཱི.

‘‘ཡེ ཏེ བྷཏྟུ གརུནོ [གུརུནོ (ཀ.)] ཧོནྟི – མཱཏཱཏི ཝཱ པིཏཱཏི ཝཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱཏི ཝཱ – ཏེ སཀྐརོཏི, གརུཾ ཀརོཏི [གརུཀརོཏི (སཱི. སྱཱ. པཱི.)], མཱནེཏི, པཱུཛེཏི, ཨབྦྷཱགཏེ ཙ ཨཱསནོདཀེན པཊིཔཱུཛེཏི.

‘‘ཡེ ཏེ བྷཏྟུ ཨབྦྷནྟརཱ ཀམྨནྟཱ – ཨུཎྞཱཏི ཝཱ ཀཔྤཱསཱཏི ཝཱ – ཏཏྠ དཀྑཱ ཧོཏི ཨནལསཱ ཏཏྲུཔཱཡཱཡ [ཏཏྲཱུཔཱཡཱཡ (སཱི.), ཨ. ནི. ༤.༣༥; ༡༡.༡༤] ཝཱིམཾསཱཡ སམནྣཱགཏཱ ཨལཾ ཀཱཏུཾ ཨལཾ སཾཝིདྷཱཏུཾ.

‘‘ཡོ སོ བྷཏྟུ ཨབྦྷནྟརོ ཨནྟོཛནོ – དཱསཱཏི ཝཱ པེསྶཱཏི ཝཱ ཀམྨཀརཱཏི ཝཱ – ཏེསཾ ཀཏཉྩ ཀཏཏོ ཛཱནཱཏི ཨཀཏཉྩ ཨཀཏཏོ ཛཱནཱཏི, གིལཱནཀཱནཉྩ བལཱབལཾ ཛཱནཱཏི ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཉྩསྶ པཙྩཾསེན [པཙྩཡེན (སྱཱ.), པཙྩཏྟཾསེན (ཀ.) ཨ. ནི. ༥.༣༣] སཾཝིབྷཛཏི.

‘‘ཡཾ བྷཏྟུ ཨཱཧརཏི དྷནཾ ཝཱ དྷཉྙཾ ཝཱ ཛཱཏརཱུཔཾ ཝཱ ཏཾ ཨཱརཀྑེན གུཏྟིཡཱ སམྤཱདེཏི, ཏཏྠ ཙ ཧོཏི ཨདྷུཏྟཱི ཨཐེནཱི ཨསོཎྜཱི ཨཝིནཱསིཀཱ.

‘‘ཨུཔཱསིཀཱ ཁོ པན ཧོཏི བུདྡྷཾ སརཎཾ གཏཱ དྷམྨཾ སརཎཾ གཏཱ སངྒྷཾ སརཎཾ གཏཱ.

‘‘སཱིལཝཏཱི ཁོ པན ཧོཏི – པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏཱ, ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏཱ, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ པཊིཝིརཏཱ, མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏཱ, སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏཱ.

‘‘ཙཱགཝཏཱི ཁོ པན ཧོཏི. ཝིགཏམལམཙྪེརེན ཙེཏསཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི མུཏྟཙཱགཱ [མུཏྟཙཱགཱི (སྱཱ.)] པཡཏཔཱཎིནཱི [པཡཏཔཱཎི (སཱི.), པཡཏཔཱཎཱི (སྱཱ. པཱི. ཀ.)] ཝོསྶགྒརཏཱ ཡཱཙཡོགཱ དཱནསཾཝིབྷཱགརཏཱ.

‘‘ཨིམེཧི ཁོ, ཨནུརུདྡྷ, ཨཊྛཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ མཱཏུགཱམོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ མནཱཔཀཱཡིཀཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏཱི’’ཏི.

‘‘ཡོ ནཾ བྷརཏི སབྦདཱ, ནིཙྩཾ ཨཱཏཱཔི ཨུསྶུཀོ;

ཏཾ སབྦཀཱམདཾ [ཏཾ སབྦཀཱམཧརཾ (སཱི. སྱཱ. པཱི.) སབྦཀཱམཧརཾ (ཨ. ནི. ༥.༣༣] པོསཾ, བྷཏྟཱརཾ ནཱཏིམཉྙཏི.

‘‘ན ཙཱཔི སོཏྠི བྷཏྟཱརཾ, ཨིསྶཱཝཱདེན རོསཡེ;

བྷཏྟུ ཙ གརུནོ སབྦེ, པཊིཔཱུཛེཏི པཎྜིཏཱ.

‘‘ཨུཊྛཱཧིཀཱ [ཨུཊྛཱཡིཀཱ (ཀ.)] ཨནལསཱ, སངྒཧིཏཔརིཛྫནཱ;

བྷཏྟུ མནཱཔཾ ཙརཏི, སམྦྷཏཾ ཨནུརཀྑཏི.

‘‘ཡཱ ཨེཝཾ ཝཏྟཏི ནཱརཱི, བྷཏྟུ ཚནྡཝསཱནུགཱ;

མནཱཔཱ ནཱམ ཏེ [མནཱཔཀཱཡིཀཱ (སཱི. ཀ.)] དེཝཱ, ཡཏྠ སཱ ཨུཔཔཛྫཏཱི’’ཏི. ཚཊྛཾ;

༧. དུཏིཡཝིསཱཁཱསུཏྟཾ

༤༧. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི པུབྦཱརཱམེ མིགཱརམཱཏུཔཱསཱདེ. ཨཐ ཁོ ཝིསཱཁཱ མིགཱརམཱཏཱ…པེ… ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཝིསཱཁཾ མིགཱརམཱཏརཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཨཊྛཧི ཁོ, ཝིསཱཁེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ མཱཏུགཱམོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ མནཱཔཀཱཡིཀཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཀཏམེཧི ཨཊྛཧི? ཨིདྷ, ཝིསཱཁེ, མཱཏུགཱམོ ཡསྶ མཱཏཱཔིཏརོ བྷཏྟུནོ དེནྟི ཨཏྠཀཱམཱ ཧིཏེསིནོ ཨནུཀམྤཀཱ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡ ཏསྶ ཧོཏི པུབྦུཊྛཱཡིནཱི པཙྪཱནིཔཱཏིནཱི ཀིངྐཱརཔཊིསྶཱཝིནཱི མནཱཔཙཱརིནཱི པིཡཝཱདིནཱི…པེ….

‘‘ཙཱགཝཏཱི ཁོ པན ཧོཏི. ཝིགཏམལམཙྪེརེན ཙེཏསཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི མུཏྟཙཱགཱ པཡཏཔཱཎིནཱི ཝོསྶགྒརཏཱ ཡཱཙཡོགཱ དཱནསཾཝིབྷཱགརཏཱ. ཨིམེཧི ཁོ, ཝིསཱཁེ, ཨཊྛཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ མཱཏུགཱམོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ མནཱཔཀཱཡིཀཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏཱི’’ཏི.

‘‘ཡོ ནཾ བྷརཏི སབྦདཱ, ནིཙྩཾ ཨཱཏཱཔི ཨུསྶུཀོ;

ཏཾ སབྦཀཱམདཾ པོསཾ, བྷཏྟཱརཾ ནཱཏིམཉྙཏི.

‘‘ན ཙཱཔི སོཏྠི བྷཏྟཱརཾ, ཨིསྶཱཝཱདེན རོསཡེ;

བྷཏྟུ ཙ གརུནོ སབྦེ, པཊིཔཱུཛེཏི པཎྜིཏཱ.

‘‘ཨུཊྛཱཧིཀཱ ཨནལསཱ, སངྒཧིཏཔརིཛྫནཱ;

བྷཏྟུ མནཱཔཾ ཙརཏི, སམྦྷཏཾ ཨནུརཀྑཏི.

‘‘ཡཱ ཨེཝཾ ཝཏྟཏི ནཱརཱི, བྷཏྟུ ཚནྡཝསཱནུགཱ;

མནཱཔཱ ནཱམ ཏེ [མནཱཔཀཱཡིཀཱ (སཱི. ཀ.)] དེཝཱ, ཡཏྠ སཱ ཨུཔཔཛྫཏཱི’’ཏི. སཏྟམཾ;

༨. ནཀུལམཱཏཱསུཏྟཾ

༤༨. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ བྷགྒེསུ ཝིཧརཏི སུཾསུམཱརགིརེ [སུཾསུམཱརགིརེ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] བྷེསཀལཱ༹ཝནེ མིགདཱཡེ. ཨཐ ཁོ ནཀུལམཱཏཱ གཧཔཏཱནཱི ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ…པེ…. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ནཀུལམཱཏརཾ གཧཔཏཱནིཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཨཊྛཧི ཁོ, ནཀུལམཱཏེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ མཱཏུགཱམོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ མནཱཔཀཱཡིཀཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཀཏམེཧི ཨཊྛཧི? ཨིདྷ, ནཀུལམཱཏེ, མཱཏུགཱམོ ཡསྶ མཱཏཱཔིཏརོ བྷཏྟུནོ དེནྟི ཨཏྠཀཱམཱ ཧིཏེསིནོ ཨནུཀམྤཀཱ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡ ཏསྶ ཧོཏི པུབྦུཊྛཱཡིནཱི པཙྪཱནིཔཱཏིནཱི ཀིངྐཱརཔཊིསྶཱཝིནཱི མནཱཔཙཱརིནཱི པིཡཝཱདིནཱི.

‘‘ཡེ ཏེ བྷཏྟུ གརུནོ ཧོནྟི – མཱཏཱཏི ཝཱ པིཏཱཏི ཝཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱཏི ཝཱ – ཏེ སཀྐརོཏི གརུཾ ཀརོཏི མཱནེཏི པཱུཛེཏི, ཨབྦྷཱགཏེ ཙ ཨཱསནོདཀེན པཊིཔཱུཛེཏི.

‘‘ཡེ ཏེ བྷཏྟུ ཨབྦྷནྟརཱ ཀམྨནྟཱ – ཨུཎྞཱཏི ཝཱ ཀཔྤཱསཱཏི ཝཱ – ཏཏྠ དཀྑཱ ཧོཏི ཨནལསཱ ཏཏྲུཔཱཡཱཡ ཝཱིམཾསཱཡ སམནྣཱགཏཱ ཨལཾ ཀཱཏུཾ ཨལཾ སཾཝིདྷཱཏུཾ.

‘‘ཡོ སོ བྷཏྟུ ཨབྦྷནྟརོ ཨནྟོཛནོ – དཱསཱཏི ཝཱ པེསྶཱཏི ཝཱ ཀམྨཀརཱཏི ཝཱ – ཏེསཾ ཀཏཉྩ ཀཏཏོ ཛཱནཱཏི ཨཀཏཉྩ ཨཀཏཏོ ཛཱནཱཏི, གིལཱནཀཱནཉྩ བལཱབལཾ ཛཱནཱཏི ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཉྩསྶ པཙྩཾསེན སཾཝིབྷཛཏི.

‘‘ཡཾ བྷཏྟཱ ཨཱཧརཏི དྷནཾ ཝཱ དྷཉྙཾ ཝཱ རཛཏཾ ཝཱ ཛཱཏརཱུཔཾ ཝཱ ཏཾ ཨཱརཀྑེན གུཏྟིཡཱ སམྤཱདེཏི, ཏཏྠ ཙ ཧོཏི ཨདྷུཏྟཱི ཨཐེནཱི ཨསོཎྜཱི ཨཝིནཱསིཀཱ.

‘‘ཨུཔཱསིཀཱ ཁོ པན ཧོཏི བུདྡྷཾ སརཎཾ གཏཱ དྷམྨཾ སརཎཾ གཏཱ སངྒྷཾ སརཎཾ གཏཱ.

‘‘སཱིལཝཏཱི ཁོ པན ཧོཏི – པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏཱ…པེ… སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏཱ…པེ….

‘‘ཙཱགཝཏཱི ཁོ པན ཧོཏི ཝིགཏམལམཙྪེརེན ཙེཏསཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི མུཏྟཙཱགཱ པཡཏཔཱཎིནཱི ཝོསྶགྒརཏཱ ཡཱཙཡོགཱ དཱནསཾཝིབྷཱགརཏཱ.

‘‘ཨིམེཧི ཁོ, ནཀུལམཱཏེ, ཨཊྛཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ མཱཏུགཱམོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ མནཱཔཀཱཡིཀཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏཱི’’ཏི.

‘‘ཡོ ནཾ བྷརཏི སབྦདཱ, ནིཙྩཾ ཨཱཏཱཔི ཨུསྶུཀོ;

ཏཾ སབྦཀཱམདཾ པོསཾ, བྷཏྟཱརཾ ནཱཏིམཉྙཏི.

‘‘ན ཙཱཔི སོཏྠི བྷཏྟཱརཾ, ཨིསྶཱཝཱདེན རོསཡེ;

བྷཏྟུ ཙ གརུནོ སབྦེ, པཊིཔཱུཛེཏི པཎྜིཏཱ.

‘‘ཨུཊྛཱཧིཀཱ ཨནལསཱ, སངྒཧིཏཔརིཛྫནཱ;

བྷཏྟུ མནཱཔཾ ཙརཏི, སམྦྷཏཾ ཨནུརཀྑཏི.

‘‘ཡཱ ཨེཝཾ ཝཏྟཏི ནཱརཱི, བྷཏྟུ ཚནྡཝསཱནུགཱ;

མནཱཔཱ ནཱམ ཏེ [མནཱཔཀཱཡིཀཱ (སཱི.)] དེཝཱ, ཡཏྠ སཱ ཨུཔཔཛྫཏཱི’’ཏི. ཨཊྛམཾ;

༩. པཋམཨིདྷལོཀིཀསུཏྟཾ

༤༩. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི པུབྦཱརཱམེ མིགཱརམཱཏུཔཱསཱདེ. ཨཐ ཁོ ཝིསཱཁཱ མིགཱརམཱཏཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི…པེ…. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཝིསཱཁཾ མིགཱརམཱཏརཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཙཏཱུཧི ཁོ, ཝིསཱཁེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ མཱཏུགཱམོ ཨིདྷལོཀཝིཛཡཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ཨཡཾས ལོཀོ ཨཱརདྡྷོ ཧོཏི. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ཨིདྷ, ཝིསཱཁེ, མཱཏུགཱམོ སུསཾཝིཧིཏཀམྨནྟོ ཧོཏི, སངྒཧིཏཔརིཛནོ, བྷཏྟུ མནཱཔཾ ཙརཏི, སམྦྷཏཾ ཨནུརཀྑཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, ཝིསཱཁེ, མཱཏུགཱམོ སུསཾཝིཧིཏཀམྨནྟོ ཧོཏི? ཨིདྷ, ཝིསཱཁེ, མཱཏུགཱམོ ཡེ ཏེ བྷཏྟུ ཨབྦྷནྟརཱ ཀམྨནྟཱ – ཨུཎྞཱཏི ཝཱ ཀཔྤཱསཱཏི ཝཱ – ཏཏྠ དཀྑཱ ཧོཏི ཨནལསཱ ཏཏྲུཔཱཡཱཡ ཝཱིམཾསཱཡ སམནྣཱགཏཱ ཨལཾ ཀཱཏུཾ ཨལཾ སཾཝིདྷཱཏུཾ. ཨེཝཾ ཁོ, ཝིསཱཁེ, མཱཏུགཱམོ སུསཾཝིཧིཏཀམྨནྟོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, ཝིསཱཁེ, མཱཏུགཱམོ སངྒཧིཏཔརིཛནོ ཧོཏི? ཨིདྷ, ཝིསཱཁེ, མཱཏུགཱམོ ཡོ སོ བྷཏྟུ ཨབྦྷནྟརོ ཨནྟོཛནོ – དཱསཱཏི ཝཱ པེསྶཱཏི ཝཱ ཀམྨཀརཱཏི ཝཱ – ཏེསཾ ཀཏཉྩ ཀཏཏོ ཛཱནཱཏི ཨཀཏཉྩ ཨཀཏཏོ ཛཱནཱཏི, གིལཱནཀཱནཉྩ བལཱབལཾ ཛཱནཱཏི ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཉྩསྶ པཙྩཾསེན སཾཝིབྷཛཏི. ཨེཝཾ ཁོ, ཝིསཱཁེ, མཱཏུགཱམོ སངྒཧིཏཔརིཛནོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, ཝིསཱཁེ, མཱཏུགཱམོ བྷཏྟུ མནཱཔཾ ཙརཏི? ཨིདྷ, ཝིསཱཁེ, མཱཏུགཱམོ ཡཾ བྷཏྟུ ཨམནཱཔསངྑཱཏཾ ཏཾ ཛཱིཝིཏཧེཏུཔི ན ཨཛ྄ཛྷཱཙརཏི. ཨེཝཾ ཁོ, ཝིསཱཁེ, མཱཏུགཱམོ བྷཏྟུ མནཱཔཾ ཙརཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, ཝིསཱཁེ, མཱཏུགཱམོ སམྦྷཏཾ ཨནུརཀྑཏི? ཨིདྷ, ཝིསཱཁེ, མཱཏུགཱམོ ཡཾ བྷཏྟཱ ཨཱཧརཏི དྷནཾ ཝཱ དྷཉྙཾ ཝཱ རཛཏཾ ཝཱ ཛཱཏརཱུཔཾ ཝཱ ཏཾ ཨཱརཀྑེན གུཏྟིཡཱ སམྤཱདེཏི, ཏཏྠ ཙ ཧོཏི ཨདྷུཏྟཱི ཨཐེནཱི ཨསོཎྜཱི ཨཝིནཱསིཀཱ. ཨེཝཾ ཁོ, ཝིསཱཁེ, མཱཏུགཱམོ སམྦྷཏཾ ཨནུརཀྑཏི. ཨིམེཧི ཁོ, ཝིསཱཁེ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ མཱཏུགཱམོ ཨིདྷལོཀཝིཛཡཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ཨཡཾས ལོཀོ ཨཱརདྡྷོ ཧོཏི.

‘‘ཙཏཱུཧི ཁོ, ཝིསཱཁེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ མཱཏུགཱམོ པརལོཀཝིཛཡཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, པརལོཀོ ཨཱརདྡྷོ ཧོཏི. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ཨིདྷ, ཝིསཱཁེ, མཱཏུགཱམོ སདྡྷཱསམྤནྣོ ཧོཏི, སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏི, ཙཱགསམྤནྣོ ཧོཏི, པཉྙཱསམྤནྣོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, ཝིསཱཁེ, མཱཏུགཱམོ སདྡྷཱསམྤནྣོ ཧོཏི? ཨིདྷ, ཝིསཱཁེ, མཱཏུགཱམོ སདྡྷོ ཧོཏི, སདྡཧཏི ཏཐཱགཏསྶ བོདྷིཾ – ‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ’ཏི. ཨེཝཾ ཁོ, ཝིསཱཁེ, མཱཏུགཱམོ སདྡྷཱསམྤནྣོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, ཝིསཱཁེ, མཱཏུགཱམོ སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏི? ཨིདྷ, ཝིསཱཁེ, མཱཏུགཱམོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི…པེ… སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, ཝིསཱཁེ, མཱཏུགཱམོ སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, ཝིསཱཁེ, མཱཏུགཱམོ ཙཱགསམྤནྣོ ཧོཏི? ཨིདྷ, ཝིསཱཁེ, མཱཏུགཱམོ ཝིགཏམལམཙྪེརེན ཙེཏསཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི མུཏྟཙཱགཱ པཡཏཔཱཎིནཱི ཝོསྶགྒརཏཱ ཡཱཙཡོགཱ དཱནསཾཝིབྷཱགརཏཱ. ཨེཝཾ ཁོ, ཝིསཱཁེ, མཱཏུགཱམོ ཙཱགསམྤནྣོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, ཝིསཱཁེ, མཱཏུགཱམོ པཉྙཱསམྤནྣོ ཧོཏི? ཨིདྷ, ཝིསཱཁེ, མཱཏུགཱམོ པཉྙཝཱ ཧོཏི…པེ… ཨེཝཾ ཁོ, ཝིསཱཁེ, མཱཏུགཱམོ པཉྙཱསམྤནྣོ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, ཝིསཱཁེ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ མཱཏུགཱམོ པརལོཀཝིཛཡཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, པརལོཀོ ཨཱརདྡྷོ ཧོཏཱི’’ཏི.

‘‘སུསཾཝིཧིཏཀམྨནྟཱ, སངྒཧིཏཔརིཛྫནཱ;

བྷཏྟུ མནཱཔཾ ཙརཏི, སམྦྷཏཾ ཨནུརཀྑཏི.

‘‘སདྡྷཱ སཱིལེན སམྤནྣཱ, ཝདཉྙཱུ ཝཱིཏམཙྪརཱ;

ནིཙྩཾ མགྒཾ ཝིསོདྷེཏི, སོཏྠཱནཾ སམྤརཱཡིཀཾ.

‘‘ཨིཙྩེཏེ ཨཊྛ དྷམྨཱ ཙ, ཡསྶཱ ཝིཛྫནྟི ནཱརིཡཱ;

ཏམྤི སཱིལཝཏིཾ ཨཱཧུ, དྷམྨཊྛཾ སཙྩཝཱདིནིཾ.

‘‘སོལ༹སཱཀཱརསམྤནྣཱ, ཨཊྛངྒསུསམཱགཏཱ;

ཏཱདིསཱི སཱིལཝཏཱི ཨུཔཱསིཀཱ;

ཨུཔཔཛྫཏི དེཝལོཀཾ མནཱཔ’’ནྟི. ནཝམཾ;

༡༠. དུཏིཡཨིདྷལོཀིཀསུཏྟཾ

༥༠. ‘‘ཙཏཱུཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ མཱཏུགཱམོ ཨིདྷལོཀཝིཛཡཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ཨཡཾས ལོཀོ ཨཱརདྡྷོ ཧོཏི. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏུགཱམོ སུསཾཝིཧིཏཀམྨནྟོ ཧོཏི, སངྒཧིཏཔརིཛནོ, བྷཏྟུ མནཱཔཾ ཙརཏི, སམྦྷཏཾ ཨནུརཀྑཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏུགཱམོ སུསཾཝིཧིཏཀམྨནྟོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏུགཱམོ ཡེ ཏེ བྷཏྟུ ཨབྦྷནྟརཱ ཀམྨནྟཱ…པེ… ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏུགཱམོ སུསཾཝིཧིཏཀམྨནྟོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏུགཱམོ སངྒཧིཏཔརིཛནོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏུགཱམོ ཡོ སོ བྷཏྟུ ཨབྦྷནྟརོ ཨནྟོཛནོ…པེ… ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏུགཱམོ སངྒཧིཏཔརིཛནོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏུགཱམོ བྷཏྟུ མནཱཔཾ ཙརཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏུགཱམོ ཡཾ བྷཏྟུ ཨམནཱཔསངྑཱཏཾ ཏཾ ཛཱིཝིཏཧེཏུཔི ན ཨཛ྄ཛྷཱཙརཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏུགཱམོ བྷཏྟུ མནཱཔཾ ཙརཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏུགཱམོ སམྦྷཏཾ ཨནུརཀྑཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏུགཱམོ ཡཾ བྷཏྟཱ ཨཱཧརཏི…པེ… ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏུགཱམོ སམྦྷཏཾ ཨནུརཀྑཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ མཱཏུགཱམོ ཨིདྷལོཀཝིཛཡཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ཨཡཾས ལོཀོ ཨཱརདྡྷོ ཧོཏི.

‘‘ཙཏཱུཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ མཱཏུགཱམོ པརལོཀཝིཛཡཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, པརལོཀོ ཨཱརདྡྷོ ཧོཏི. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏུགཱམོ སདྡྷཱསམྤནྣོ ཧོཏི, སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏི, ཙཱགསམྤནྣོ ཧོཏི, པཉྙཱསམྤནྣོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏུགཱམོ སདྡྷཱསམྤནྣོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏུགཱམོ སདྡྷོ ཧོཏི…པེ… ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏུགཱམོ སདྡྷཱསམྤནྣོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏུགཱམོ སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏུགཱམོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི…པེ… སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏུགཱམོ སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏུགཱམོ ཙཱགསམྤནྣོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏུགཱམོ ཝིགཏམལམཙྪེརེན ཙེཏསཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི…པེ… ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏུགཱམོ ཙཱགསམྤནྣོ ཧོཏི.

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏུགཱམོ པཉྙཱསམྤནྣོ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏུགཱམོ པཉྙཝཱ ཧོཏི…པེ… ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏུགཱམོ པཉྙཱསམྤནྣོ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ མཱཏུགཱམོ པརལོཀཝིཛཡཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, པརལོཀོ ཨཱརདྡྷོ ཧོཏཱི’’ཏི.

‘‘སུསཾཝིཧིཏཀམྨནྟཱ, སངྒཧིཏཔརིཛྫནཱ;

བྷཏྟུ མནཱཔཾ ཙརཏི, སམྦྷཏཾ ཨནུརཀྑཏི.

‘‘སདྡྷཱ སཱིལེན སམྤནྣཱ, ཝདཉྙཱུ ཝཱིཏམཙྪརཱ;

ནིཙྩཾ མགྒཾ ཝིསོདྷེཏི, སོཏྠཱནཾ སམྤརཱཡིཀཾ.

‘‘ཨིཙྩེཏེ ཨཊྛ དྷམྨཱ ཙ, ཡསྶཱ ཝིཛྫནྟི ནཱརིཡཱ;

ཏམྤི སཱིལཝཏིཾ ཨཱཧུ, དྷམྨཊྛཾ སཙྩཝཱདིནིཾ.

‘‘སོལ༹སཱཀཱརསམྤནྣཱ, ཨཊྛངྒསུསམཱགཏཱ;

ཏཱདིསཱི སཱིལཝཏཱི ཨུཔཱསིཀཱ, ཨུཔཔཛྫཏི དེཝལོཀཾ མནཱཔ’’ནྟི. དསམཾ;

ཨུཔོསཐཝགྒོ པཉྩམོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

སཾཁིཏྟེ ཝིཏྠཏེ ཝིསཱཁེ, ཝཱསེཊྛོ བོཛ྄ཛྷཱཡ པཉྩམཾ;

ཨནུརུདྡྷཾ པུན ཝིསཱཁེ, ནཀུལཱ ཨིདྷལོཀིཀཱ དྭེཏི.

པཋམཔཎྞཱསཀཾ སམཏྟཾ.

༢. དུཏིཡཔཎྞཱསཀཾ

(༦) ༡. གོཏམཱིཝགྒོ

༡. གོཏམཱིསུཏྟཾ

༥༡. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཀྐེསུ ཝིཧརཏི ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ ནིགྲོདྷཱརཱམེ. ཨཐ ཁོ མཧཱཔཛཱཔཏཱི [མཧཱཔཛཱཔཏི (སྱཱ.) ཙཱུལ༹ཝ. ༤༠༢] གོཏམཱི ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. ཨེཀམནྟཾ ཋིཏཱ ཁོ མཧཱཔཛཱཔཏཱི གོཏམཱི བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ, ལབྷེཡྻ མཱཏུགཱམོ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏེ དྷམྨཝིནཡེ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫ’’ནྟི. ‘‘ཨལཾ, གོཏམི! མཱ ཏེ རུཙྩི མཱཏུགཱམསྶ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏེ དྷམྨཝིནཡེ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཱ’’ཏི.

དུཏིཡམྤི ཁོ མཧཱཔཛཱཔཏཱི གོཏམཱི བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ, ལབྷེཡྻ མཱཏུགཱམོ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏེ དྷམྨཝིནཡེ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫ’’ནྟི. ‘‘ཨལཾ, གོཏམི! མཱ ཏེ རུཙྩི མཱཏུགཱམསྶ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏེ དྷམྨཝིནཡེ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཱ’’ཏི. ‘‘ཏཏིཡམྤི ཁོ མཧཱཔཛཱཔཏཱི གོཏམཱི བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སཱདྷུ བྷནྟེ, ལབྷེཡྻ མཱཏུགཱམོ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏེ དྷམྨཝིནཡེ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫ’’ནྟི. ‘‘ཨལཾ, གོཏམི! མཱ ཏེ རུཙྩི མཱཏུགཱམསྶ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏེ དྷམྨཝིནཡེ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཱ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ མཧཱཔཛཱཔཏཱི གོཏམཱི ‘‘ན བྷགཝཱ ཨནུཛཱནཱཏི མཱཏུགཱམསྶ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏེ དྷམྨཝིནཡེ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫ’’ནྟི དུཀྑཱི དུམྨནཱ ཨསྶུམུཁཱི རུདམཱནཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི.

ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ ཡཐཱབྷིརནྟཾ ཝིཧརིཏྭཱ ཡེན ཝེསཱལཱི ཏེན ཙཱརིཀཾ པཀྐཱམི. ཨནུཔུབྦེན ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཡེན ཝེསཱལཱི ཏདཝསརི. ཏཏྲ སུདཾ བྷགཝཱ ཝེསཱལིཡཾ ཝིཧརཏི མཧཱཝནེ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡཾ. ཨཐ ཁོ མཧཱཔཛཱཔཏཱི གོཏམཱི ཀེསེ ཚེདཱཔེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ སམྦཧུལཱཧི སཱཀིཡཱནཱིཧི སདྡྷིཾ ཡེན ཝེསཱལཱི ཏེན པཀྐཱམི. ཨནུཔུབྦེན ཡེན ཝེསཱལཱི མཧཱཝནཾ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱ ཏེནུཔསངྐམི. ཨཐ ཁོ མཧཱཔཛཱཔཏཱི གོཏམཱི སཱུནེཧི པཱདེཧི རཛོཀིཎྞེན གཏྟེན དུཀྑཱི དུམྨནཱ ཨསྶུམུཁཱི རུདམཱནཱ བཧིདྭཱརཀོཊྛཀེ ཨཊྛཱསི.

ཨདྡསཱ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ མཧཱཔཛཱཔཏིཾ གོཏམིཾ སཱུནེཧི པཱདེཧི རཛོཀིཎྞེན གཏྟེན དུཀྑིཾ དུམྨནཾ ཨསྶུམུཁིཾ རུདམཱནཾ བཧིདྭཱརཀོཊྛཀེ ཋིཏཾ. དིསྭཱན མཧཱཔཛཱཔཏིཾ གོཏམིཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀིཾ ནུ ཏྭཾ, གོཏམི, སཱུནེཧི པཱདེཧི རཛོཀིཎྞེན གཏྟེན དུཀྑཱི དུམྨནཱ ཨསྶུམུཁཱི རུདམཱནཱ བཧིདྭཱརཀོཊྛཀེ ཋིཏཱ’’ཏི? ‘‘ཏཐཱ ཧི པན, བྷནྟེ ཨཱནནྡ, ན བྷགཝཱ ཨནུཛཱནཱཏི མཱཏུགཱམསྶ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏེ དྷམྨཝིནཡེ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫ’’ནྟི. ‘‘ཏེན ཧི ཏྭཾ, གོཏམི, མུཧུཏྟཾ ཨིདྷེཝ ཏཱཝ ཧོཧི, ཡཱཝཱཧཾ བྷགཝནྟཾ ཡཱཙཱམི མཱཏུགཱམསྶ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏེ དྷམྨཝིནཡེ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫ’’ནྟི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨེསཱ, བྷནྟེ, མཧཱཔཛཱཔཏཱི གོཏམཱི སཱུནེཧི པཱདེཧི རཛོཀིཎྞེན གཏྟེན དུཀྑཱི དུམྨནཱ ཨསྶུམུཁཱི རུདམཱནཱ བཧིདྭཱརཀོཊྛཀེ ཋིཏཱ – ‘ན བྷགཝཱ ཨནུཛཱནཱཏི མཱཏུགཱམསྶ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏེ དྷམྨཝིནཡེ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫ’ནྟི. སཱདྷུ, བྷནྟེ, ལབྷེཡྻ མཱཏུགཱམོ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏེ དྷམྨཝིནཡེ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫ’’ནྟི. ‘‘ཨལཾ, ཨཱནནྡ! མཱ ཏེ རུཙྩི མཱཏུགཱམསྶ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏེ དྷམྨཝིནཡེ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཱ’’ཏི.

དུཏིཡམྤི ཁོ…པེ… ཏཏིཡམྤི ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ, ལབྷེཡྻ མཱཏུགཱམོ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏེ དྷམྨཝིནཡེ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫ’’ནྟི. ‘‘ཨལཾ, ཨཱནནྡ! མཱ ཏེ རུཙྩི མཱཏུགཱམསྶ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏེ དྷམྨཝིནཡེ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཱ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ན བྷགཝཱ ཨནུཛཱནཱཏི མཱཏུགཱམསྶ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏེ དྷམྨཝིནཡེ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཾ. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨཉྙེནཔི པརིཡཱཡེན བྷགཝནྟཾ ཡཱཙེཡྻཾ མཱཏུགཱམསྶ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏེ དྷམྨཝིནཡེ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘བྷབྦོ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, མཱཏུགཱམོ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏེ དྷམྨཝིནཡེ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིཕལཾ ཝཱ སཀདཱགཱམིཕལཾ ཝཱ ཨནཱགཱམིཕལཾ ཝཱ ཨརཧཏྟཕལཾ ཝཱ སཙྪིཀཱཏུ’’ནྟི? ‘‘བྷབྦོ, ཨཱནནྡ, མཱཏུགཱམོ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏེ དྷམྨཝིནཡེ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིཕལམྤི སཀདཱགཱམིཕལམྤི ཨནཱགཱམིཕལམྤི ཨརཧཏྟཕལམྤི སཙྪིཀཱཏུ’’ནྟི. ‘‘སཙེ, བྷནྟེ, བྷབྦོ མཱཏུགཱམོ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏེ དྷམྨཝིནཡེ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིཕལམྤི…པེ… ཨརཧཏྟཕལམྤི སཙྪིཀཱཏུཾ, བཧུཀཱརཱ, བྷནྟེ, མཧཱཔཛཱཔཏཱི གོཏམཱི བྷགཝཏོ མཱཏུཙྪཱ ཨཱཔཱདིཀཱ པོསིཀཱ ཁཱིརསྶ དཱཡིཀཱ; བྷགཝནྟཾ ཛནེཏྟིཡཱ ཀཱལངྐཏཱཡ ཐཉྙཾ པཱཡེསི. སཱདྷུ, བྷནྟེ, ལབྷེཡྻ མཱཏུགཱམོ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏེ དྷམྨཝིནཡེ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫ’’ནྟི.

‘‘སཙེ, ཨཱནནྡ, མཧཱཔཛཱཔཏཱི གོཏམཱི ཨཊྛ གརུདྷམྨེ པཊིགྒཎྷཱཏི, སཱཝསྶཱ ཧོཏུ ཨུཔསམྤདཱ –

[པཱཙི. ༡༤༩; ཙཱུལ༹ཝ. ༤༠༣] ‘‘ཝསྶསཏཱུཔསམྤནྣཱཡ བྷིཀྑུནིཡཱ ཏདཧཱུཔསམྤནྣསྶ བྷིཀྑུནོ ཨབྷིཝཱདནཾ པཙྩུཊྛཱནཾ ཨཉྫལིཀམྨཾ སཱམཱིཙིཀམྨཾ ཀཏྟབྦཾ. ཨཡམྤི དྷམྨོ སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ [གརུཀཏྭཱ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] མཱནེཏྭཱ པཱུཛེཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨནཏིཀྐམནཱིཡོ.

‘‘ན བྷིཀྑུནིཡཱ ཨབྷིཀྑུཀེ ཨཱཝཱསེ ཝསྶཾ ཨུཔགནྟབྦཾ. ཨཡམྤི དྷམྨོ སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ མཱནེཏྭཱ པཱུཛེཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨནཏིཀྐམནཱིཡོ.

‘‘ཨནྭཌྜྷམཱསཾ བྷིཀྑུནིཡཱ བྷིཀྑུསངྒྷཏོ དྭེ དྷམྨཱ པཙྩཱསཱིསིཏབྦཱ [པཙྩཱསིཾསིཏབྦཱ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] – ཨུཔོསཐཔུཙྪཀཉྩ, ཨོཝཱདཱུཔསངྐམནཉྩ. ཨཡམྤི དྷམྨོ སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ མཱནེཏྭཱ པཱུཛེཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨནཏིཀྐམནཱིཡོ.

‘‘ཝསྶཾཝུཊྛཱཡ བྷིཀྑུནིཡཱ ཨུབྷཏོསངྒྷེ ཏཱིཧི ཋཱནེཧི པཝཱརེཏབྦཾ – དིཊྛེན ཝཱ སུཏེན ཝཱ པརིསངྐཱཡ ཝཱ. ཨཡམྤི དྷམྨོ སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ མཱནེཏྭཱ པཱུཛེཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨནཏིཀྐམནཱིཡོ.

‘‘གརུདྷམྨཾ ཨཛ྄ཛྷཱཔནྣཱཡ བྷིཀྑུནིཡཱ ཨུབྷཏོསངྒྷེ པཀྑམཱནཏྟཾ ཙརིཏབྦཾ. ཨཡམྤི དྷམྨོ སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ མཱནེཏྭཱ པཱུཛེཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨནཏིཀྐམནཱིཡོ.

‘‘དྭེ ཝསྶཱནི ཚསུ དྷམྨེསུ སིཀྑིཏསིཀྑཱཡ སིཀྑམཱནཱཡ ཨུབྷཏོསངྒྷེ ཨུཔསམྤདཱ པརིཡེསིཏབྦཱ. ཨཡམྤི དྷམྨོ སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ མཱནེཏྭཱ པཱུཛེཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨནཏིཀྐམནཱིཡོ.

‘‘ན ཀེནཙི པརིཡཱཡེན བྷིཀྑུནིཡཱ བྷིཀྑུ ཨཀྐོསིཏབྦོ པརིབྷཱསིཏབྦོ. ཨཡམྤི དྷམྨོ སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ མཱནེཏྭཱ པཱུཛེཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨནཏིཀྐམནཱིཡོ.

‘‘ཨཛྫཏགྒེ ཨོཝཊོ བྷིཀྑུནཱིནཾ བྷིཀྑཱུསུ ཝཙནཔཐོ, ཨནོཝཊོ བྷིཀྑཱུནཾ བྷིཀྑུནཱིསུ ཝཙནཔཐོ. ཨཡམྤི དྷམྨོ སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ མཱནེཏྭཱ པཱུཛེཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨནཏིཀྐམནཱིཡོ.

‘‘སཙེ, ཨཱནནྡ, མཧཱཔཛཱཔཏཱི གོཏམཱི ཨིམེ ཨཊྛ གརུདྷམྨེ པཊིགྒཎྷཱཏི, སཱཝསྶཱ ཧོཏུ ཨུཔསམྤདཱ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ ཨིམེ ཨཊྛ གརུདྷམྨེ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཡེན མཧཱཔཛཱཔཏཱི གོཏམཱི ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མཧཱཔཛཱཔཏིཾ གོཏམིཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘སཙེ ཁོ ཏྭཾ, གོཏམི, ཨཊྛ གརུདྷམྨེ པཊིགྒཎྷེཡྻཱསི, སཱཝ ཏེ བྷཝིསྶཏི ཨུཔསམྤདཱ –

‘‘ཝསྶསཏཱུཔསམྤནྣཱཡ བྷིཀྑུནིཡཱ ཏདཧཱུཔསམྤནྣསྶ བྷིཀྑུནོ ཨབྷིཝཱདནཾ པཙྩུཊྛཱནཾ ཨཉྫལིཀམྨཾ སཱམཱིཙིཀམྨཾ ཀཏྟབྦཾ. ཨཡམྤི དྷམྨོ སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ མཱནེཏྭཱ པཱུཛེཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨནཏིཀྐམནཱིཡོ…པེ….

‘‘ཨཛྫཏགྒེ ཨོཝཊོ བྷིཀྑུནཱིནཾ བྷིཀྑཱུསུ ཝཙནཔཐོ, ཨནོཝཊོ བྷིཀྑཱུནཾ བྷིཀྑུནཱིསུ ཝཙནཔཐོ. ཨཡམྤི དྷམྨོ སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱ མཱནེཏྭཱ པཱུཛེཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨནཏིཀྐམནཱིཡོ. སཙེ ཁོ ཏྭཾ, གོཏམི, ཨིམེ ཨཊྛ གརུདྷམྨེ པཊིགྒཎྷེཡྻཱསི, སཱཝ ཏེ བྷཝིསྶཏི ཨུཔསམྤདཱ’’ཏི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷནྟེ ཨཱནནྡ, ཨིཏྠཱི ཝཱ པུརིསོ ཝཱ དཧརོ ཡུཝཱ མཎྜནཀཛཱཏིཀོ [མཎྜནཀཛཱཏིཡོ (སཱི. པཱི.)] སཱིསཾནྷཱཏོ [སཱིསཾནཧཱཏོ (སཱི. པཱི.), སཱིསནཧཱཏོ (སྱཱ.)] ཨུཔྤལམཱལཾ ཝཱ ཝསྶིཀམཱལཾ ཝཱ ཨདྷིམུཏྟཀམཱལཾ [ཨཏིམུཏྟཀམཱལཾ (སཱི.)] ཝཱ ལབྷིཏྭཱ ཨུབྷོཧི ཧཏྠེཧི པཊིགྒཧེཏྭཱ ཨུཏྟམངྒེ སིརསྨིཾ པཏིཊྛཱཔེཡྻ; ཨེཝམེཝཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ ཨཱནནྡ, ཨིམེ ཨཊྛ གརུདྷམྨེ པཊིགྒཎྷཱམི ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨནཏིཀྐམནཱིཡེ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘པཊིགྒཧིཏཱ, བྷནྟེ, མཧཱཔཛཱཔཏིཡཱ གོཏམིཡཱ ཨཊྛ གརུདྷམྨཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨནཏིཀྐམནཱིཡཱ’’ཏི.

‘‘སཙེ, ཨཱནནྡ, ནཱལབྷིསྶ མཱཏུགཱམོ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏེ དྷམྨཝིནཡེ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཾ, ཙིརཊྛིཏིཀཾ, ཨཱནནྡ, བྲཧྨཙརིཡཾ ཨབྷཝིསྶ, ཝསྶསཧསྶམེཝ སདྡྷམྨོ ཏིཊྛེཡྻ. ཡཏོ ཙ ཁོ, ཨཱནནྡ, མཱཏུགཱམོ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏེ དྷམྨཝིནཡེ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ, ན དཱནི, ཨཱནནྡ, བྲཧྨཙརིཡཾ ཙིརཊྛིཏིཀཾ བྷཝིསྶཏི. པཉྩེཝ དཱནི, ཨཱནནྡ, ཝསྶསཏཱནི སདྡྷམྨོ ཋསྶཏི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, ཨཱནནྡ, ཡཱནི ཀཱནིཙི ཀུལཱནི བཧུཏྠིཀཱནི [བཧུཀིཏྠིཀཱནི (སཱི. པཱི.), བཧུཨིཏྠིཀཱནི (སྱཱ.)] ཨཔྤཔུརིསཀཱནི, ཏཱནི སུཔྤདྷཾསིཡཱནི ཧོནྟི ཙོརེཧི ཀུམྦྷཏྠེནཀེཧི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཡསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ལབྷཏི མཱཏུགཱམོ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཾ, ན ཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙིརཊྛིཏིཀཾ ཧོཏི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, ཨཱནནྡ, སམྤནྣེ སཱལིཀྑེཏྟེ སེཏཊྛིཀཱ ནཱམ རོགཛཱཏི ནིཔཏཏི, ཨེཝཾ ཏཾ སཱལིཀྑེཏྟཾ ན ཙིརཊྛིཏིཀཾ ཧོཏི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཡསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ལབྷཏི མཱཏུགཱམོ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཾ, ན ཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙིརཊྛིཏིཀཾ ཧོཏི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, ཨཱནནྡ, སམྤནྣེ ཨུཙྪུཀྑེཏྟེ མཉྫིཊྛིཀཱ [མཉྫེཊྛིཀཱ (སཱི. སྱཱ.)] ནཱམ རོགཛཱཏི ནིཔཏཏི, ཨེཝཾ ཏཾ ཨུཙྪུཀྑེཏྟཾ ན ཙིརཊྛིཏིཀཾ ཧོཏི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཡསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ལབྷཏི མཱཏུགཱམོ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཾ, ན ཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙིརཊྛིཏིཀཾ ཧོཏི.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, ཨཱནནྡ, པུརིསོ མཧཏོ ཏལཱ༹ཀསྶ པཊིཀཙྩེཝ [པཊིགཙྩེཝ (སཱི. པཱི.)] ཨཱལི༹ཾ བནྡྷེཡྻ ཡཱཝདེཝ ཨུདཀསྶ ཨནཏིཀྐམནཱཡ; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, ཨཱནནྡ, མཡཱ པཊིཀཙྩེཝ བྷིཀྑུནཱིནཾ ཨཊྛ གརུདྷམྨཱ པཉྙཏྟཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨནཏིཀྐམནཱིཡཱ’’ཏི. པཋམཾ.

༢. ཨོཝཱདསུཏྟཾ

༥༢. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཝེསཱལིཡཾ ཝིཧརཏི མཧཱཝནེ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡཾ. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀཏིཧི ནུ ཁོ, བྷནྟེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ བྷིཀྑུནོཝཱདཀོ སམྨནྣིཏབྦོ’’ཏི?

[པཱཙི. ༡༤༧] ‘‘ཨཊྛཧི ཁོ, ཨཱནནྡ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ བྷིཀྑུནོཝཱདཀོ སམྨནྣིཏབྦོ. ཀཏམེཧི ཨཊྛཧི? ཨིདྷཱནནྡ, བྷིཀྑུ སཱིལཝཱ ཧོཏི…པེ… སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསུ; བཧུསྶུཏོ ཧོཏི…པེ… དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱ; ཨུབྷཡཱནི ཁོ པནསྶ པཱཏིམོཀྑཱནི ཝིཏྠཱརེན སྭཱགཏཱནི ཧོནྟི སུཝིབྷཏྟཱནི སུཔྤཝཏྟཱིནི སུཝིནིཙྪིཏཱནི སུཏྟསོ ཨནུབྱཉྫནསོ; ཀལྱཱཎཝཱཙོ ཧོཏི ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎོ, པོརིཡཱ ཝཱཙཱཡ སམནྣཱགཏོ ཝིསྶཊྛཱཡ [ཝིསཊྛཱཡ (ཀ.)] ཨནེལགལཱ༹ཡ [ཨནེལ༹གལཱ༹ཡ (སཱི. ཀ.)] ཨཏྠསྶ ཝིཉྙཱཔནིཡཱ; པཊིབལོ ཧོཏི བྷིཀྑུནིསངྒྷསྶ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶེཏུཾ སམཱདཔེཏུཾ སམུཏྟེཛེཏུཾ སམྤཧཾསེཏུཾ; ཡེབྷུཡྻེན བྷིཀྑུནཱིནཾ པིཡོ ཧོཏི མནཱཔོ; ན ཁོ པནེཏཾ བྷགཝནྟཾ ཨུདྡིསྶ པབྦཛིཏཱཡ ཀཱསཱཡཝཏྠནིཝསནཱཡ གརུདྷམྨཾ ཨཛ྄ཛྷཱཔནྣཔུབྦོ ཧོཏི; ཝཱིསཏིཝསྶོ ཝཱ ཧོཏི ཨཏིརེཀཝཱིསཏིཝསྶོ ཝཱ. ཨིམེཧི ཁོ, ཨཱནནྡ, ཨཊྛཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ བྷིཀྑུནོཝཱདཀོ སམྨནྣིཏབྦོ’’ཏི. དུཏིཡཾ.

༣. སཾཁིཏྟསུཏྟཾ

༥༣. [ཙཱུལ༹ཝ. ༤༠༦] ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཝེསཱལིཡཾ ཝིཧརཏི མཧཱཝནེ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡཾ. ཨཐ ཁོ མཧཱཔཛཱཔཏཱི གོཏམཱི ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. ཨེཀམནྟཾ ཋིཏཱ ཁོ སཱ མཧཱཔཛཱཔཏཱི གོཏམཱི བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘སཱདྷུ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ སཾཁིཏྟེན དྷམྨཾ དེསེཏུ, ཡམཧཾ བྷགཝཏོ དྷམྨཾ སུཏྭཱ ཨེཀཱ ཝཱུཔཀཊྛཱ ཨཔྤམཏྟཱ ཨཱཏཱཔིནཱི པཧིཏཏྟཱ ཝིཧརེཡྻ’’ནྟི. ‘‘ཡེ ཁོ ཏྭཾ, གོཏམི, དྷམྨེ ཛཱནེཡྻཱསི – ‘ཨིམེ དྷམྨཱ སརཱགཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ ཝིརཱགཱཡ; སཾཡོགཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ ཝིསཾཡོགཱཡ; ཨཱཙཡཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ ཨཔཙཡཱཡ; མཧིཙྪཏཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ ཨཔྤིཙྪཏཱཡ; ཨསནྟུཊྛིཡཱ སཾཝཏྟནྟི, ནོ སནྟུཊྛིཡཱ; སངྒཎིཀཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ པཝིཝེཀཱཡ; ཀོསཛྫཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ ཝཱིརིཡཱརམྦྷཱཡ; དུབྦྷརཏཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ སུབྷརཏཱཡཱ’ཏི, ཨེཀཾསེན, གོཏམི, དྷཱརེཡྻཱསི – ‘ནེསོ དྷམྨོ, ནེསོ ཝིནཡོ, ནེཏཾ སཏྠུསཱསན’’’ནྟི.

‘‘ཡེ ཙ ཁོ ཏྭཾ, གོཏམི, དྷམྨེ ཛཱནེཡྻཱསི – ‘ཨིམེ དྷམྨཱ ཝིརཱགཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ སརཱགཱཡ; ཝིསཾཡོགཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ སཾཡོགཱཡ; ཨཔཙཡཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ ཨཱཙཡཱཡ; ཨཔྤིཙྪཏཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ མཧིཙྪཏཱཡ; སནྟུཊྛིཡཱ སཾཝཏྟནྟི, ནོ ཨསནྟུཊྛིཡཱ; པཝིཝེཀཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ སངྒཎིཀཱཡ; ཝཱིརིཡཱརམྦྷཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ ཀོསཛྫཱཡ; སུབྷརཏཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ནོ དུབྦྷརཏཱཡཱ’ཏི, ཨེཀཾསེན, གོཏམི, དྷཱརེཡྻཱསི – ‘ཨེསོ དྷམྨོ, ཨེསོ ཝིནཡོ, ཨེཏཾ སཏྠུསཱསན’’’ནྟི. ཏཏིཡཾ.

༤. དཱིགྷཛཱཎུསུཏྟཾ

༥༤. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཀོལིཡེསུ ཝིཧརཏི ཀཀྐརཔཏྟཾ ནཱམ ཀོལིཡཱནཾ ནིགམོ. ཨཐ ཁོ དཱིགྷཛཱཎུ ཀོལིཡཔུཏྟོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ དཱིགྷཛཱཎུ ཀོལིཡཔུཏྟོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘མཡཾ, བྷནྟེ, གིཧཱི ཀཱམབྷོགིནོ [ཀཱམབྷོགཱི (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] པུཏྟསམྦཱདྷསཡནཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཱམ, ཀཱསིཀཙནྡནཾ པཙྩནུབྷོམ, མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཾ དྷཱརཡཱམ, ཛཱཏརཱུཔརཛཏཾ སཱདཡཱམ. ཏེསཾ ནོ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨམྷཱཀཾ ཏཐཱ དྷམྨཾ དེསེཏུ ཡེ ཨམྷཱཀཾ ཨསྶུ དྷམྨཱ དིཊྛདྷམྨཧིཏཱཡ དིཊྛདྷམྨསུཁཱཡ, སམྤརཱཡཧིཏཱཡ སམྤརཱཡསུཁཱཡཱ’’ཏི.

‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྱགྒྷཔཛྫ, དྷམྨཱ ཀུལཔུཏྟསྶ དིཊྛདྷམྨཧིཏཱཡ སཾཝཏྟནྟི དིཊྛདྷམྨསུཁཱཡ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨུཊྛཱནསམྤདཱ, ཨཱརཀྑསམྤདཱ, ཀལྱཱཎམིཏྟཏཱ, སམཛཱིཝིཏཱ [སམཛཱིཝིཀཏཱ (སཱི.) ཨ. ནི. ༨.༧༥]. ཀཏམཱ ཙ, བྱགྒྷཔཛྫ, ཨུཊྛཱནསམྤདཱ? ཨིདྷ, བྱགྒྷཔཛྫ, ཀུལཔུཏྟོ ཡེན ཀམྨཊྛཱནེན ཛཱིཝིཀཾ [ཛཱིཝིཏཾ (ཀ.)] ཀཔྤེཏི – ཡདི ཀསིཡཱ, ཡདི ཝཎིཛྫཱཡ, ཡདི གོརཀྑེན, ཡདི ཨིསྶཏྟེན [ཨིསྶཏྠེན (སཱི. སྱཱ. པཱི.)], ཡདི རཱཛཔོརིསེན, ཡདི སིཔྤཉྙཏརེན – ཏཏྠ དཀྑོ ཧོཏི ཨནལསོ, ཏཏྲུཔཱཡཱཡ ཝཱིམཾསཱཡ སམནྣཱགཏོ, ཨལཾ ཀཱཏུཾ ཨལཾ སཾཝིདྷཱཏུཾ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྱགྒྷཔཛྫ, ཨུཊྛཱནསམྤདཱ.

‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྱགྒྷཔཛྫ, ཨཱརཀྑསམྤདཱ? ཨིདྷ, བྱགྒྷཔཛྫ, ཀུལཔུཏྟསྶ བྷོགཱ ཧོནྟི ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡཱདྷིགཏཱ བཱཧཱབལཔརིཙིཏཱ, སེདཱཝཀྑིཏྟཱ, དྷམྨིཀཱ དྷམྨལདྡྷཱ. ཏེ ཨཱརཀྑེན གུཏྟིཡཱ སམྤཱདེཏི – ‘ཀིནྟི མེ ཨིམེ བྷོགེ ནེཝ རཱཛཱནོ ཧརེཡྻུཾ, ན ཙོརཱ ཧརེཡྻུཾ, ན ཨགྒི ཌཧེཡྻ, ན ཨུདཀཾ ཝཧེཡྻ, ན ཨཔྤིཡཱ དཱཡཱདཱ ཧརེཡྻུ’ནྟི! ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྱགྒྷཔཛྫ, ཨཱརཀྑསམྤདཱ.

‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྱགྒྷཔཛྫ, ཀལྱཱཎམིཏྟཏཱ? ཨིདྷ, བྱགྒྷཔཛྫ, ཀུལཔུཏྟོ ཡསྨིཾ གཱམེ ཝཱ ནིགམེ ཝཱ པཊིཝསཏི, ཏཏྠ ཡེ ཏེ ཧོནྟི – གཧཔཏཱི ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟཱ ཝཱ དཧརཱ ཝཱ ཝུདྡྷསཱིལིནོ, ཝུདྡྷཱ ཝཱ ཝུདྡྷསཱིལིནོ, སདྡྷཱསམྤནྣཱ, སཱིལསམྤནྣཱ, ཙཱགསམྤནྣཱ, པཉྙཱསམྤནྣཱ – ཏེཧི སདྡྷིཾ སནྟིཊྛཏི སལླཔཏི སཱཀཙྪཾ སམཱཔཛྫཏི; ཡཐཱརཱུཔཱནཾ སདྡྷཱསམྤནྣཱནཾ སདྡྷཱསམྤདཾ ཨནུསིཀྑཏི, ཡཐཱརཱུཔཱནཾ སཱིལསམྤནྣཱནཾ སཱིལསམྤདཾ ཨནུསིཀྑཏི, ཡཐཱརཱུཔཱནཾ ཙཱགསམྤནྣཱནཾ ཙཱགསམྤདཾ ཨནུསིཀྑཏི, ཡཐཱརཱུཔཱནཾ པཉྙཱསམྤནྣཱནཾ པཉྙཱསམྤདཾ ཨནུསིཀྑཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྱགྒྷཔཛྫ, ཀལྱཱཎམིཏྟཏཱ.

‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྱགྒྷཔཛྫ, སམཛཱིཝིཏཱ? ཨིདྷ, བྱགྒྷཔཛྫ, ཀུལཔུཏྟོ ཨཱཡཉྩ བྷོགཱནཾ ཝིདིཏྭཱ, ཝཡཉྩ བྷོགཱནཾ ཝིདིཏྭཱ, སམཾ ཛཱིཝིཀཾ [སམཛཱིཝིཀཾ (སྱཱ.), སམཛཱིཝིཏཾ (ཀ.)] ཀཔྤེཏི ནཱཙྩོགཱལ༹ྷཾ ནཱཏིཧཱིནཾ – ‘ཨེཝཾ མེ ཨཱཡོ ཝཡཾ པརིཡཱདཱཡ ཋསྶཏི, ན ཙ མེ ཝཡོ ཨཱཡཾ པརིཡཱདཱཡ ཋསྶཏཱི’ཏི. སེཡྻཐཱཔི, བྱགྒྷཔཛྫ, ཏུལཱདྷཱརོ ཝཱ ཏུལཱདྷཱརནྟེཝཱསཱི ཝཱ ཏུལཾ པགྒཧེཏྭཱ ཛཱནཱཏི – ‘ཨེཏྟཀེན ཝཱ ཨོནཏཾ [ཨོཎཏཾ (ཀ.)], ཨེཏྟཀེན ཝཱ ཨུནྣཏ’ནྟི [ཨུཎྞཏནྟི (ཀ.)]; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྱགྒྷཔཛྫ, ཀུལཔུཏྟོ ཨཱཡཉྩ བྷོགཱནཾ ཝིདིཏྭཱ, ཝཡཉྩ བྷོགཱནཾ ཝིདིཏྭཱ, སམཾ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏི ནཱཙྩོགཱལ༹ྷཾ ནཱཏིཧཱིནཾ – ‘ཨེཝཾ མེ ཨཱཡོ ཝཡཾ པརིཡཱདཱཡ ཋསྶཏི, ན ཙ མེ ཝཡོ ཨཱཡཾ པརིཡཱདཱཡ ཋསྶཏཱི’ཏི. སཙཱཡཾ, བྱགྒྷཔཛྫ, ཀུལཔུཏྟོ ཨཔྤཱཡོ སམཱནོ ཨུལཱ༹རཾ ཛཱིཝིཀཾ [ཛཱིཝིཏཾ (ཀ.)] ཀཔྤེཏི, ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ – ‘ཨུདུམྦརཁཱདཱིཝཱཡཾ [ཨུདུམྦརཁཱདིཀཾ ཝཱཡཾ (སཱི. པཱི.), ཨུདུམྦརཁཱདཀཾ ཙཱཡཾ (སྱཱ.)] ཀུལཔུཏྟོ བྷོགེ ཁཱདཏཱི’ཏི. སཙེ པནཱཡཾ, བྱགྒྷཔཛྫ, ཀུལཔུཏྟོ མཧཱཡོ སམཱནོ ཀསིརཾ ཛཱིཝིཀཾ [ཛཱིཝིཏཾ (ཀ.)] ཀཔྤེཏི, ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ – ‘ཨཛེཊྛམརཎཾཝཱཡཾ [ཨཛདྡྷུམཱརིཀཾ ཝཱཡཾ (སཱི. པཱི.), ཨདྡྷམཱརཀཾ ཙཱཡཾ (སྱཱ.), ཨེཏྠ ཛདྡྷཱུཏི ཨསནཾ = བྷཏྟབྷུཉྫནཾ, ཏསྨཱ ཨཛདྡྷུམཱརིཀནྟི ཨནསནམརཎནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. མ. ནི. ༡.༣༧༩ ཨདྷོལིཔིཡཱ ‘‘ཨཛདྡྷུཀ’’ནྟི པདཾ དསྶིཏཾ] ཀུལཔུཏྟོ མརིསྶཏཱི’ཏི. ཡཏོ ཙ ཁོཡཾ, བྱགྒྷཔཛྫ, ཀུལཔུཏྟོ ཨཱཡཉྩ བྷོགཱནཾ ཝིདིཏྭཱ, ཝཡཉྩ བྷོགཱནཾ ཝིདིཏྭཱ, སམཾ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏི ནཱཙྩོགཱལ༹ྷཾ ནཱཏིཧཱིནཾ – ‘ཨེཝཾ མེ ཨཱཡོ ཝཡཾ པརིཡཱདཱཡ ཋསྶཏི, ན ཙ མེ ཝཡོ ཨཱཡཾ པརིཡཱདཱཡ ཋསྶཏཱི’ཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྱགྒྷཔཛྫ, སམཛཱིཝིཏཱ.

‘‘ཨེཝཾ སམུཔྤནྣཱནཾ, བྱགྒྷཔཛྫ, བྷོགཱནཾ ཙཏྟཱརི ཨཔཱཡམུཁཱནི ཧོནྟི – ཨིཏྠིདྷུཏྟོ, སུརཱདྷུཏྟོ, ཨཀྑདྷུཏྟོ, པཱཔམིཏྟོ པཱཔསཧཱཡོ པཱཔསམྤཝངྐོ. སེཡྻཐཱཔི, བྱགྒྷཔཛྫ, མཧཏོ ཏལཱ༹ཀསྶ ཙཏྟཱརི ཙེཝ ཨཱཡམུཁཱནི, ཙཏྟཱརི ཙ ཨཔཱཡམུཁཱནི. ཏསྶ པུརིསོ ཡཱནི ཙེཝ ཨཱཡམུཁཱནི ཏཱནི པིདཧེཡྻ, ཡཱནི ཙ ཨཔཱཡམུཁཱནི ཏཱནི ཝིཝརེཡྻ; དེཝོ ཙ ན སམྨཱ དྷཱརཾ ཨནུཔྤཝེཙྪེཡྻ. ཨེཝཉྷི ཏསྶ, བྱགྒྷཔཛྫ, མཧཏོ ཏལཱ༹ཀསྶ པརིཧཱནིཡེཝ པཱཊིཀངྑཱ, ནོ ཝུདྡྷི; ཨེཝམེཝཾ, བྱགྒྷཔཛྫ, ཨེཝཾ སམུཔྤནྣཱནཾ བྷོགཱནཾ ཙཏྟཱརི ཨཔཱཡམུཁཱནི ཧོནྟི – ཨིཏྠིདྷུཏྟོ, སུརཱདྷུཏྟོ, ཨཀྑདྷུཏྟོ, པཱཔམིཏྟོ པཱཔསཧཱཡོ པཱཔསམྤཝངྐོ.

‘‘ཨེཝཾ སམུཔྤནྣཱནཾ, བྱགྒྷཔཛྫ, བྷོགཱནཾ ཙཏྟཱརི ཨཱཡམུཁཱནི ཧོནྟི – ན ཨིཏྠིདྷུཏྟོ, ན སུརཱདྷུཏྟོ, ན ཨཀྑདྷུཏྟོ, ཀལྱཱཎམིཏྟོ ཀལྱཱཎསཧཱཡོ ཀལྱཱཎསམྤཝངྐོ. སེཡྻཐཱཔི, བྱགྒྷཔཛྫ, མཧཏོ ཏལཱ༹ཀསྶ ཙཏྟཱརི ཙེཝ ཨཱཡམུཁཱནི, ཙཏྟཱརི ཙ ཨཔཱཡམུཁཱནི. ཏསྶ པུརིསོ ཡཱནི ཙེཝ ཨཱཡམུཁཱནི ཏཱནི ཝིཝརེཡྻ, ཡཱནི ཙ ཨཔཱཡམུཁཱནི ཏཱནི པིདཧེཡྻ; དེཝོ ཙ སམྨཱ དྷཱརཾ ཨནུཔྤཝེཙྪེཡྻ. ཨེཝཉྷི ཏསྶ, བྱགྒྷཔཛྫ, མཧཏོ ཏལཱ༹ཀསྶ ཝུདྡྷིཡེཝ པཱཊིཀངྑཱ, ནོ པརིཧཱནི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྱགྒྷཔཛྫ, ཨེཝཾ སམུཔྤནྣཱནཾ བྷོགཱནཾ ཙཏྟཱརི ཨཱཡམུཁཱནི ཧོནྟི – ན ཨིཏྠིདྷུཏྟོ, ན སུརཱདྷུཏྟོ, ན ཨཀྑདྷུཏྟོ, ཀལྱཱཎམིཏྟོ ཀལྱཱཎསཧཱཡོ ཀལྱཱཎསམྤཝངྐོ. ཨིམེ ཁོ, བྱགྒྷཔཛྫ, ཙཏྟཱརོ དྷམྨཱ ཀུལཔུཏྟསྶ དིཊྛདྷམྨཧིཏཱཡ སཾཝཏྟནྟི དིཊྛདྷམྨསུཁཱཡ.

‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྱགྒྷཔཛྫ, དྷམྨཱ ཀུལཔུཏྟསྶ སམྤརཱཡཧིཏཱཡ སཾཝཏྟནྟི སམྤརཱཡསུཁཱཡ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? སདྡྷཱསམྤདཱ, སཱིལསམྤདཱ, ཙཱགསམྤདཱ, པཉྙཱསམྤདཱ. ཀཏམཱ ཙ, བྱགྒྷཔཛྫ, སདྡྷཱསམྤདཱ? ཨིདྷ, བྱགྒྷཔཛྫ, ཀུལཔུཏྟོ སདྡྷོ ཧོཏི, སདྡཧཏི ཏཐཱགཏསྶ བོདྷིཾ – ‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ…པེ… སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ’ཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྱགྒྷཔཛྫ, སདྡྷཱསམྤདཱ.

‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྱགྒྷཔཛྫ, སཱིལསམྤདཱ? ཨིདྷ, བྱགྒྷཔཛྫ, ཀུལཔུཏྟོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི…པེ… སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྱགྒྷཔཛྫ, སཱིལསམྤདཱ.

‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྱགྒྷཔཛྫ, ཙཱགསམྤདཱ? ཨིདྷ, བྱགྒྷཔཛྫ, ཀུལཔུཏྟོ ཝིགཏམལམཙྪེརེན ཙེཏསཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི མུཏྟཙཱགོ པཡཏཔཱཎི ཝོསྶགྒརཏོ ཡཱཙཡོགོ དཱནསཾཝིབྷཱགརཏོ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྱགྒྷཔཛྫ, ཙཱགསམྤདཱ.

‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྱགྒྷཔཛྫ, པཉྙཱསམྤདཱ? ཨིདྷ, བྱགྒྷཔཛྫ, ཀུལཔུཏྟོ པཉྙཝཱ ཧོཏི, ཨུདཡཏྠགཱམིནིཡཱ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏོ ཨརིཡཱཡ ནིབྦེདྷིཀཱཡ སམྨཱ དུཀྑཀྑཡགཱམིནིཡཱ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྱགྒྷཔཛྫ, པཉྙཱསམྤདཱ. ཨིམེ ཁོ, བྱགྒྷཔཛྫ, ཙཏྟཱརོ དྷམྨཱ ཀུལཔུཏྟསྶ སམྤརཱཡཧིཏཱཡ སཾཝཏྟནྟི སམྤརཱཡསུཁཱཡཱ’’ཏི.

‘‘ཨུཊྛཱཏཱ ཀམྨདྷེཡྻེསུ, ཨཔྤམཏྟོ ཝིདྷཱནཝཱ;

སམཾ ཀཔྤེཏི ཛཱིཝིཀཾ [ཛཱིཝིཏཾ (ཀ.)], སམྦྷཏཾ ཨནུརཀྑཏི.

‘‘སདྡྷོ སཱིལེན སམྤནྣོ, ཝདཉྙཱུ ཝཱིཏམཙྪརོ;

ནིཙྩཾ མགྒཾ ཝིསོདྷེཏི, སོཏྠཱནཾ སམྤརཱཡིཀཾ.

‘‘ཨིཙྩེཏེ ཨཊྛ དྷམྨཱ ཙ, སདྡྷསྶ གྷརམེསིནོ;

ཨཀྑཱཏཱ སཙྩནཱམེན, ཨུབྷཡཏྠ སུཁཱཝཧཱ.

‘‘དིཊྛདྷམྨཧིཏཏྠཱཡ, སམྤརཱཡསུཁཱཡ ཙ;

ཨེཝམེཏཾ གཧཊྛཱནཾ, ཙཱགོ པུཉྙཾ པཝཌྜྷཏཱི’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ;

༥. ཨུཛྫཡསུཏྟཾ

༥༥. ཨཐ ཁོ ཨུཛྫཡོ བྲཱཧྨཎོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨུཛྫཡོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘མཡཾ, བྷོ གོཏམ, པཝཱསཾ གནྟུཀཱམཱ. ཏེསཾ ནོ བྷཝཾ གོཏམོ ཨམྷཱཀཾ ཏཐཱ དྷམྨཾ དེསེཏུ – ཡེ ཨམྷཱཀཾ ཨསྶུ དྷམྨཱ དིཊྛདྷམྨཧིཏཱཡ, དིཊྛདྷམྨསུཁཱཡ, སམྤརཱཡཧིཏཱཡ, སམྤརཱཡསུཁཱཡཱ’’ཏི.

‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྲཱཧྨཎ, དྷམྨཱ ཀུལཔུཏྟསྶ དིཊྛདྷམྨཧིཏཱཡ སཾཝཏྟནྟི, དིཊྛདྷམྨསུཁཱཡ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཨུཊྛཱནསམྤདཱ, ཨཱརཀྑསམྤདཱ, ཀལྱཱཎམིཏྟཏཱ, སམཛཱིཝིཏཱ. ཀཏམཱ ཙ, བྲཱཧྨཎ, ཨུཊྛཱནསམྤདཱ? ཨིདྷ, བྲཱཧྨཎ, ཀུལཔུཏྟོ ཡེན ཀམྨཊྛཱནེན ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏི – ཡདི ཀསིཡཱ, ཡདི ཝཎིཛྫཱཡ, ཡདི གོརཀྑེན, ཡདི ཨིསྶཏྟེན, ཡདི རཱཛཔོརིསེན, ཡདི སིཔྤཉྙཏརེན – ཏཏྠ དཀྑོ ཧོཏི ཨནལསོ, ཏཏྲུཔཱཡཱཡ ཝཱིམཾསཱཡ སམནྣཱགཏོ, ཨལཾ ཀཱཏུཾ ཨལཾ སཾཝིདྷཱཏུཾ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྲཱཧྨཎ, ཨུཊྛཱནསམྤདཱ.

‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྲཱཧྨཎ, ཨཱརཀྑསམྤདཱ? ཨིདྷ, བྲཱཧྨཎ, ཀུལཔུཏྟསྶ བྷོགཱ ཧོནྟི ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡཱདྷིགཏཱ, བཱཧཱབལཔརིཙིཏཱ, སེདཱཝཀྑིཏྟཱ, དྷམྨིཀཱ དྷམྨལདྡྷཱ. ཏེ ཨཱརཀྑེན གུཏྟིཡཱ སམྤཱདེཏི – ‘ཀིནྟི མེ ཨིམེ བྷོགེ ནེཝ རཱཛཱནོ ཧརེཡྻུཾ, ན ཙོརཱ ཧརེཡྻུཾ, ན ཨགྒི ཌཧེཡྻ, ན ཨུདཀཾ ཝཧེཡྻ, ན ཨཔྤིཡཱ དཱཡཱདཱ ཧརེཡྻུ’ནྟི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྲཱཧྨཎ, ཨཱརཀྑསམྤདཱ.

‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྲཱཧྨཎ, ཀལྱཱཎམིཏྟཏཱ? ཨིདྷ, བྲཱཧྨཎ, ཀུལཔུཏྟོ ཡསྨིཾ གཱམེ ཝཱ ནིགམེ ཝཱ པཊིཝསཏི ཏཏྲ ཡེ ཏེ ཧོནྟི – གཧཔཏཱི ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟཱ ཝཱ དཧརཱ ཝཱ ཝུདྡྷསཱིལིནོ, ཝུདྡྷཱ ཝཱ ཝུདྡྷསཱིལིནོ, སདྡྷཱསམྤནྣཱ, སཱིལསམྤནྣཱ, ཙཱགསམྤནྣཱ, པཉྙཱསམྤནྣཱ – ཏེཧི སདྡྷིཾ སནྟིཊྛཏི སལླཔཏི སཱཀཙྪཾ སམཱཔཛྫཏི; ཡཐཱརཱུཔཱནཾ སདྡྷཱསམྤནྣཱནཾ སདྡྷཱསམྤདཾ ཨནུསིཀྑཏི, ཡཐཱརཱུཔཱནཾ སཱིལསམྤནྣཱནཾ སཱིལསམྤདཾ ཨནུསིཀྑཏི, ཡཐཱརཱུཔཱནཾ ཙཱགསམྤནྣཱནཾ ཙཱགསམྤདཾ ཨནུསིཀྑཏི, ཡཐཱརཱུཔཱནཾ པཉྙཱསམྤནྣཱནཾ པཉྙཱསམྤདཾ ཨནུསིཀྑཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྲཱཧྨཎ, ཀལྱཱཎམིཏྟཏཱ.

‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྲཱཧྨཎ, སམཛཱིཝིཏཱ? ཨིདྷ, བྲཱཧྨཎ, ཀུལཔུཏྟོ ཨཱཡཉྩ བྷོགཱནཾ ཝིདིཏྭཱ ཝཡཉྩ བྷོགཱནཾ ཝིདིཏྭཱ སམཾ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏི ནཱཙྩོགཱལ༹ྷཾ ནཱཏིཧཱིནཾ – ‘ཨེཝཾ མེ ཨཱཡོ ཝཡཾ པརིཡཱདཱཡ ཋསྶཏི, ན ཙ མེ ཝཡོ ཨཱཡཾ པརིཡཱདཱཡ ཋསྶཏཱི’ཏི. སེཡྻཐཱཔི, བྲཱཧྨཎ, ཏུལཱདྷཱརོ ཝཱ ཏུལཱདྷཱརནྟེཝཱསཱི ཝཱ ཏུལཾ པགྒཧེཏྭཱ ཛཱནཱཏི – ‘ཨེཏྟཀེན ཝཱ ཨོནཏཾ, ཨེཏྟཀེན ཝཱ ཨུནྣཏ’ནྟི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཀུལཔུཏྟོ ཨཱཡཉྩ བྷོགཱནཾ ཝིདིཏྭཱ ཝཡཉྩ བྷོགཱནཾ ཝིདིཏྭཱ སམཾ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏི ནཱཙྩོགཱལ༹ྷཾ ནཱཏིཧཱིནཾ – ‘ཨེཝཾ མེ ཨཱཡོ ཝཡཾ པརིཡཱདཱཡ ཋསྶཏི, ན ཙ མེ ཝཡོ ཨཱཡཾ པརིཡཱདཱཡ ཋསྶཏཱི’ཏི. སཙཱཡཾ, བྲཱཧྨཎ, ཀུལཔུཏྟོ ཨཔྤཱཡོ སམཱནོ ཨུལཱ༹རཾ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏི, ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ – ‘ཨུདུམྦརཁཱདཱིཝཱཡཾ ཀུལཔུཏྟོ བྷོགེ ཁཱདཏཱི’ཏི. སཙེ པནཱཡཾ, བྲཱཧྨཎ, ཀུལཔུཏྟོ མཧཱཡོ སམཱནོ ཀསིརཾ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏི, ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ – ‘ཨཛེཊྛམརཎཾཝཱཡཾ ཀུལཔུཏྟོ མརིསྶཏཱི’ཏི. ཡཏོ ཙ ཁོཡཾ, བྲཱཧྨཎ, ཀུལཔུཏྟོ ཨཱཡཉྩ བྷོགཱནཾ ཝིདིཏྭཱ ཝཡཉྩ བྷོགཱནཾ ཝིདིཏྭཱ སམཾ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏི ནཱཙྩོགཱལ༹ྷཾ ནཱཏིཧཱིནཾ – ‘ཨེཝཾ མེ ཨཱཡོ ཝཡཾ པརིཡཱདཱཡ ཋསྶཏི, ན ཙ མེ ཝཡོ ཨཱཡཾ པརིཡཱདཱཡ ཋསྶཏཱི’ཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྲཱཧྨཎ, སམཛཱིཝིཏཱ.

‘‘ཨེཝཾ སམུཔྤནྣཱནཾ, བྲཱཧྨཎ, བྷོགཱནཾ ཙཏྟཱརི ཨཔཱཡམུཁཱནི ཧོནྟི – ཨིཏྠིདྷུཏྟོ, སུརཱདྷུཏྟོ, ཨཀྑདྷུཏྟོ, པཱཔམིཏྟོ པཱཔསཧཱཡོ པཱཔསམྤཝངྐོ. སེཡྻཐཱཔི, བྲཱཧྨཎ, མཧཏོ ཏལཱ༹ཀསྶ ཙཏྟཱརི ཙེཝ ཨཱཡམུཁཱནི, ཙཏྟཱརི ཙ ཨཔཱཡམུཁཱནི. ཏསྶ པུརིསོ ཡཱནི ཙེཝ ཨཱཡམུཁཱནི ཏཱནི པིདཧེཡྻ, ཡཱནི ཙ ཨཔཱཡམུཁཱནི ཏཱནི ཝིཝརེཡྻ; དེཝོ ཙ ན སམྨཱ དྷཱརཾ ཨནུཔྤཝེཙྪེཡྻ. ཨེཝཉྷི ཏསྶ བྲཱཧྨཎ, མཧཏོ ཏལཱ༹ཀསྶ པརིཧཱནིཡེཝ པཱཊིཀངྑཱ, ནོ ཝུདྡྷི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཨེཝཾ སམུཔྤནྣཱནཾ བྷོགཱནཾ ཙཏྟཱརི ཨཔཱཡམུཁཱནི ཧོནྟི – ཨིཏྠིདྷུཏྟོ, སུརཱདྷུཏྟོ, ཨཀྑདྷུཏྟོ, པཱཔམིཏྟོ པཱཔསཧཱཡོ པཱཔསམྤཝངྐོ.

‘‘ཨེཝཾ སམུཔྤནྣཱནཾ, བྲཱཧྨཎ, བྷོགཱནཾ ཙཏྟཱརི ཨཱཡམུཁཱནི ཧོནྟི – ན ཨིཏྠིདྷུཏྟོ, ན སུརཱདྷུཏྟོ, ན ཨཀྑདྷུཏྟོ, ཀལྱཱཎམིཏྟོ ཀལྱཱཎསཧཱཡོ ཀལྱཱཎསམྤཝངྐོ. སེཡྻཐཱཔི, བྲཱཧྨཎ, མཧཏོ ཏལཱ༹ཀསྶ ཙཏྟཱརི ཙེཝ ཨཱཡམུཁཱནི ཙཏྟཱརི ཙ ཨཔཱཡམུཁཱནི. ཏསྶ པུརིསོ ཡཱནི ཙེཝ ཨཱཡམུཁཱནི ཏཱནི ཝིཝརེཡྻ, ཡཱནི ཙ ཨཔཱཡམུཁཱནི ཏཱནི པིདཧེཡྻ; དེཝོ ཙ སམྨཱ དྷཱརཾ ཨནུཔྤཝེཙྪེཡྻ. ཨེཝཉྷི ཏསྶ, བྲཱཧྨཎ, མཧཏོ ཏལཱ༹ཀསྶ ཝུདྡྷིཡེཝ པཱཊིཀངྑཱ, ནོ པརིཧཱནི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཨེཝཾ སམུཔྤནྣཱནཾ བྷོགཱནཾ ཙཏྟཱརི ཨཱཡམུཁཱནི ཧོནྟི – ན ཨིཏྠིདྷུཏྟོ…པེ… ཀལྱཱཎསམྤཝངྐོ. ཨིམེ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཙཏྟཱརོ དྷམྨཱ ཀུལཔུཏྟསྶ དིཊྛདྷམྨཧིཏཱཡ སཾཝཏྟནྟི དིཊྛདྷམྨསུཁཱཡ.

‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྲཱཧྨཎ, ཀུལཔུཏྟསྶ དྷམྨཱ སམྤརཱཡཧིཏཱཡ སཾཝཏྟནྟི སམྤརཱཡསུཁཱཡ. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? སདྡྷཱསམྤདཱ, སཱིལསམྤདཱ, ཙཱགསམྤདཱ, པཉྙཱསམྤདཱ. ཀཏམཱ ཙ, བྲཱཧྨཎ, སདྡྷཱསམྤདཱ? ཨིདྷ, བྲཱཧྨཎ, ཀུལཔུཏྟོ སདྡྷོ ཧོཏི, སདྡཧཏི ཏཐཱགཏསྶ བོདྷིཾ – ‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ…པེ… སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ’ཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྲཱཧྨཎ, སདྡྷཱསམྤདཱ.

‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྲཱཧྨཎ, སཱིལསམྤདཱ? ཨིདྷ, བྲཱཧྨཎ, ཀུལཔུཏྟོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི…པེ… སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྲཱཧྨཎ, སཱིལསམྤདཱ.

‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྲཱཧྨཎ, ཙཱགསམྤདཱ? ཨིདྷ, བྲཱཧྨཎ, ཀུལཔུཏྟོ ཝིགཏམལམཙྪེརེན ཙེཏསཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི མུཏྟཙཱགོ པཡཏཔཱཎི ཝོསྶགྒརཏོ ཡཱཙཡོགོ དཱནསཾཝིབྷཱགརཏོ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྲཱཧྨཎ, ཙཱགསམྤདཱ.

‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྲཱཧྨཎ, པཉྙཱསམྤདཱ? ཨིདྷ, བྲཱཧྨཎ, ཀུལཔུཏྟོ པཉྙཝཱ ཧོཏི…པེ… སམྨཱ དུཀྑཀྑཡགཱམིནིཡཱ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྲཱཧྨཎ, པཉྙཱསམྤདཱ. ཨིམེ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཙཏྟཱརོ དྷམྨཱ ཀུལཔུཏྟསྶ སམྤརཱཡཧིཏཱཡ སཾཝཏྟནྟི སམྤརཱཡསུཁཱཡཱ’’ཏི.

‘‘ཨུཊྛཱཏཱ ཀམྨདྷེཡྻེསུ, ཨཔྤམཏྟོ ཝིདྷཱནཝཱ;

སམཾ ཀཔྤེཏི ཛཱིཝིཀཾ, སམྦྷཏཾ ཨནུརཀྑཏི.

‘‘སདྡྷོ སཱིལེན སམྤནྣོ, ཝདཉྙཱུ ཝཱིཏམཙྪརོ;

ནིཙྩཾ མགྒཾ ཝིསོདྷེཏི, སོཏྠཱནཾ སམྤརཱཡིཀཾ.

‘‘ཨིཙྩེཏེ ཨཊྛ དྷམྨཱ ཙ, སདྡྷསྶ གྷརམེསིནོ;

ཨཀྑཱཏཱ སཙྩནཱམེན, ཨུབྷཡཏྠ སུཁཱཝཧཱ.

‘‘དིཊྛདྷམྨཧིཏཏྠཱཡ, སམྤརཱཡསུཁཱཡ ཙ;

ཨེཝམེཏཾ གཧཊྛཱནཾ, ཙཱགོ པུཉྙཾ པཝཌྜྷཏཱི’’ཏི. པཉྩམཾ;

༦. བྷཡསུཏྟཾ

༥༦. ‘‘‘བྷཡ’ནྟི [ཙཱུལ༹ནི. ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟནིདྡེས ༡༣༧], བྷིཀྑཝེ, ཀཱམཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ‘དུཀྑ’ནྟི, བྷིཀྑཝེ, ཀཱམཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ‘རོགོ’ཏི, བྷིཀྑཝེ, ཀཱམཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ‘གཎྜོ’ཏི, བྷིཀྑཝེ, ཀཱམཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ‘སལླ’ནྟི, བྷིཀྑཝེ, ཀཱམཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ‘སངྒོ’ཏི, བྷིཀྑཝེ, ཀཱམཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ‘པངྐོ’ཏི, བྷིཀྑཝེ, ཀཱམཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ‘གབྦྷོ’ཏི, བྷིཀྑཝེ, ཀཱམཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཀསྨཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ‘བྷཡ’ནྟི ཀཱམཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ? ཡསྨཱ ཙ ཀཱམརཱགརཏྟཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཚནྡརཱགཝིནིབདྡྷོ དིཊྛདྷམྨིཀཱཔི བྷཡཱ ན པརིམུཙྩཏི, སམྤརཱཡིཀཱཔི བྷཡཱ ན པརིམུཙྩཏི, ཏསྨཱ ‘བྷཡ’ནྟི ཀཱམཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཀསྨཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ‘དུཀྑ’ནྟི…པེ… ‘རོགོ’ཏི… ‘གཎྜོ’ཏི… ‘སལླ’ནྟི… ‘སངྒོ’ཏི… ‘པངྐོ’ཏི… ‘གབྦྷོ’ཏི ཀཱམཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ? ཡསྨཱ ཙ ཀཱམརཱགརཏྟཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཚནྡརཱགཝིནིབདྡྷོ དིཊྛདྷམྨིཀཱཔི གབྦྷཱ ན པརིམུཙྩཏི, སམྤརཱཡིཀཱཔི གབྦྷཱ ན པརིམུཙྩཏི, ཏསྨཱ ‘གབྦྷོ’ཏི ཀཱམཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ’’.

‘‘བྷཡཾ དུཀྑཉྩ རོགོ ཙ, གཎྜོ སལླཉྩ སངྒོ ཙ;

པངྐོ གབྦྷོ ཙ ཨུབྷཡཾ, ཨེཏེ ཀཱམཱ པཝུཙྩནྟི;

ཡཏྠ སཏྟོ པུཐུཛྫནོ.

‘‘ཨོཏིཎྞོ སཱཏརཱུཔེན, པུན གབྦྷཱཡ གཙྪཏི;

ཡཏོ ཙ བྷིཀྑུ ཨཱཏཱཔཱི, སམྤཛཉྙཾ [སམྤཛཉྙོ (སྱཱ. ཀ.) སཾ. ནི. ༤.༢༥༡ པསྶིཏབྦཾ] ན རིཙྩཏི.

‘‘སོ ཨིམཾ པལིཔཐཾ དུགྒཾ, ཨཏིཀྐམྨ ཏཐཱཝིདྷོ;

པཛཾ ཛཱཏིཛརཱུཔེཏཾ, ཕནྡམཱནཾ ཨཝེཀྑཏཱི’’ཏི. ཚཊྛཾ;

༧. པཋམཨཱཧུནེཡྻསུཏྟཾ

༥༧. ‘‘ཨཊྛཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱཧུནེཡྻོ ཧོཏི པཱཧུནེཡྻོ དཀྑིཎེཡྻོ ཨཉྫལིཀརཎཱིཡོ ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶ. ཀཏམེཧི ཨཊྛཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཱིལཝཱ ཧོཏི …པེ… སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསུ; བཧུསྶུཏོ ཧོཏི…པེ… དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱ; ཀལྱཱཎམིཏྟོ ཧོཏི ཀལྱཱཎསཧཱཡོ ཀལྱཱཎསམྤཝངྐོ; སམྨཱདིཊྛིཀོ ཧོཏི, སམྨཱདསྶནེན སམནྣཱགཏོ; ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཧོཏི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི; ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏི, སེཡྻཐིདཾ – ཨེཀམྤི ཛཱཏིཾ དྭེཔི ཛཱཏིཡོ…པེ… ཨིཏི སཱཀཱརཾ སཨུདྡེསཾ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏི; དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཝིསུདྡྷེན ཨཏིཀྐནྟམཱནུསཀེན…པེ… ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ སཏྟེ པཛཱནཱཏི; ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ…པེ… སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱཧུནེཡྻོ ཧོཏི…པེ… ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶཱ’’ཏི. སཏྟམཾ.

༨. དུཏིཡཨཱཧུནེཡྻསུཏྟཾ

༥༨. ‘‘ཨཊྛཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱཧུནེཡྻོ ཧོཏི…པེ… ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶ. ཀཏམེཧི ཨཊྛཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སཱིལཝཱ ཧོཏི …པེ… སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསུ; བཧུསྶུཏོ ཧོཏི…པེ… དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱ; ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཝིཧརཏི ཐཱམཝཱ དལ༹ྷཔརཀྐམོ ཨནིཀྑིཏྟདྷུརོ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ; ཨཱརཉྙིཀོ ཧོཏི པནྟསེནཱསནོ; ཨརཏིརཏིསཧོ ཧོཏི, ཨུཔྤནྣཾ ཨརཏིཾ ཨབྷིབྷུཡྻ ཨབྷིབྷུཡྻ ཝིཧརཏི; བྷཡབྷེརཝསཧོ ཧོཏི, ཨུཔྤནྣཾ བྷཡབྷེརཝཾ ཨབྷིབྷུཡྻ ཨབྷིབྷུཡྻ ཝིཧརཏི; ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཧོཏི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི; ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ…པེ… སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨཱཧུནེཡྻོ…པེ… ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶཱ’’ཏི. ཨཊྛམཾ.

༩. པཋམཔུགྒལསུཏྟཾ

༥༩. ‘‘ཨཊྛིམེ བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ ཨཱཧུནེཡྻཱ པཱཧུནེཡྻཱ དཀྑིཎེཡྻཱ ཨཉྫལིཀརཎཱིཡཱ ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶ? ཀཏམེ ཨཊྛ? སོཏཱཔནྣོ, སོཏཱཔཏྟིཕལསཙྪིཀིརིཡཱཡ པཊིཔནྣོ, སཀདཱགཱམཱི, སཀདཱགཱམིཕལསཙྪིཀིརིཡཱཡ པཊིཔནྣོ, ཨནཱགཱམཱི, ཨནཱགཱམིཕལསཙྪིཀིརིཡཱཡ པཊིཔནྣོ, ཨརཧཱ, ཨརཧཏྟཱཡ པཊིཔནྣོ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛ པུགྒལཱ ཨཱཧུནེཡྻཱ…པེ… ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶཱ’’ཏི.

‘‘ཙཏྟཱརོ ཙ པཊིཔནྣཱ, ཙཏྟཱརོ ཙ ཕལེ ཋིཏཱ;

ཨེས སངྒྷོ ཨུཛུབྷཱུཏོ, པཉྙཱསཱིལསམཱཧིཏོ.

‘‘ཡཛམཱནཱནཾ མནུསྶཱནཾ, པུཉྙཔེཀྑཱན པཱཎིནཾ;

ཀརོཏཾ ཨོཔདྷིཀཾ པུཉྙཾ, སངྒྷེ དིནྣཾ མཧཔྥལ’’ནྟི. ནཝམཾ;

༡༠. དུཏིཡཔུགྒལསུཏྟཾ

༦༠. ‘‘ཨཊྛིམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ ཨཱཧུནེཡྻཱ…པེ… ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶ. ཀཏམེ ཨཊྛ? སོཏཱཔནྣོ, སོཏཱཔཏྟིཕལསཙྪིཀིརིཡཱཡ པཊིཔནྣོ…པེ… ཨརཧཱ, ཨརཧཏྟཱཡ པཊིཔནྣོ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛ པུགྒལཱ ཨཱཧུནེཡྻཱ…པེ… ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶཱ’’ཏི.

‘‘ཙཏྟཱརོ ཙ པཊིཔནྣཱ, ཙཏྟཱརོ ཙ ཕལེ ཋིཏཱ;

ཨེས སངྒྷོ སམུཀྐཊྛོ, སཏྟཱནཾ ཨཊྛ པུགྒལཱ.

‘‘ཡཛམཱནཱནཾ མནུསྶཱནཾ, པུཉྙཔེཀྑཱན པཱཎིནཾ;

ཀརོཏཾ ཨོཔདྷིཀཾ པུཉྙཾ, ཨེཏྠ དིནྣཾ མཧཔྥལ’’ནྟི. དསམཾ;

གོཏམཱིཝགྒོ པཋམོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

གོཏམཱི ཨོཝཱདཾ སཾཁིཏྟཾ, དཱིགྷཛཱཎུ ཙ ཨུཛྫཡོ;

བྷཡཱ དྭེ ཨཱཧུནེཡྻཱ ཙ, དྭེ ཙ ཨཊྛ པུགྒལཱཏི.

(༧) ༢. བྷཱུམིཙཱལཝགྒོ

༡. ཨིཙྪཱསུཏྟཾ

༦༡. [ཨ. ནི. ༨.༧༧] ‘‘ཨཊྛིམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཨཊྛ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ པཝིཝིཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ནིརཱཡཏྟཝུཏྟིནོ ཨིཙྪཱ ཨུཔྤཛྫཏི ལཱབྷཱཡ. སོ ཨུཊྛཧཏི གྷཊཏི ཝཱཡམཏི ལཱབྷཱཡ. ཏསྶ ཨུཊྛཧཏོ གྷཊཏོ ཝཱཡམཏོ ལཱབྷཱཡ ལཱབྷོ ནུཔྤཛྫཏི. སོ ཏེན ཨལཱབྷེན སོཙཏི ཀིལམཏི པརིདེཝཏི, ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡཏི, སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ – ‘བྷིཀྑུ ཨིཙྪོ ཝིཧརཏི ལཱབྷཱཡ, ཨུཊྛཧཏི གྷཊཏི ཝཱཡམཏི ལཱབྷཱཡ, ན ཙ ལཱབྷཱི, སོཙཱི ཙ པརིདེཝཱི ཙ, ཙུཏོ ཙ སདྡྷམྨཱ’’’.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ པཝིཝིཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ནིརཱཡཏྟཝུཏྟིནོ ཨིཙྪཱ ཨུཔྤཛྫཏི ལཱབྷཱཡ. སོ ཨུཊྛཧཏི གྷཊཏི ཝཱཡམཏི ལཱབྷཱཡ. ཏསྶ ཨུཊྛཧཏོ གྷཊཏོ ཝཱཡམཏོ ལཱབྷཱཡ ལཱབྷོ ཨུཔྤཛྫཏི. སོ ཏེན ལཱབྷེན མཛྫཏི པམཛྫཏི པམཱདམཱཔཛྫཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ – ‘བྷིཀྑུ ཨིཙྪོ ཝིཧརཏི ལཱབྷཱཡ, ཨུཊྛཧཏི གྷཊཏི ཝཱཡམཏི ལཱབྷཱཡ, ལཱབྷཱི ཙ མདཱི ཙ པམཱདཱི ཙ, ཙུཏོ ཙ སདྡྷམྨཱ’’’.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ པཝིཝིཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ནིརཱཡཏྟཝུཏྟིནོ ཨིཙྪཱ ཨུཔྤཛྫཏི ལཱབྷཱཡ. སོ ན ཨུཊྛཧཏི ན གྷཊཏི ན ཝཱཡམཏི ལཱབྷཱཡ. ཏསྶ ཨནུཊྛཧཏོ ཨགྷཊཏོ ཨཝཱཡམཏོ ལཱབྷཱཡ ལཱབྷོ ནུཔྤཛྫཏི. སོ ཏེན ཨལཱབྷེན སོཙཏི, ཀིལམཏི, པརིདེཝཏི, ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡཏི, སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ – ‘བྷིཀྑུ ཨིཙྪོ ཝིཧརཏི ལཱབྷཱཡ, ན ཨུཊྛཧཏི ན གྷཊཏི ན ཝཱཡམཏི ལཱབྷཱཡ, ན ཙ ལཱབྷཱི, སོཙཱི ཙ པརིདེཝཱི ཙ, ཙུཏོ ཙ སདྡྷམྨཱ’’’.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ པཝིཝིཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ནིརཱཡཏྟཝུཏྟིནོ ཨིཙྪཱ ཨུཔྤཛྫཏི ལཱབྷཱཡ. སོ ན ཨུཊྛཧཏི, ན གྷཊཏི, ན ཝཱཡམཏི ལཱབྷཱཡ. ཏསྶ ཨནུཊྛཧཏོ, ཨགྷཊཏོ, ཨཝཱཡམཏོ ལཱབྷཱཡ ལཱབྷོ ཨུཔྤཛྫཏི. སོ ཏེན ལཱབྷེན མཛྫཏི, པམཛྫཏི, པམཱདམཱཔཛྫཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ – ‘བྷིཀྑུ ཨིཙྪོ ཝིཧརཏི ལཱབྷཱཡ, ན ཨུཊྛཧཏི ན གྷཊཏི ན ཝཱཡམཏི ལཱབྷཱཡ, ལཱབྷཱི ཙ མདཱི ཙ, པམཱདཱི ཙ, ཙུཏོ ཙ སདྡྷམྨཱ’’’.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ པཝིཝིཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ནིརཱཡཏྟཝུཏྟིནོ ཨིཙྪཱ ཨུཔྤཛྫཏི ལཱབྷཱཡ. སོ ཨུཊྛཧཏི གྷཊཏི ཝཱཡམཏི ལཱབྷཱཡ. ཏསྶ ཨུཊྛཧཏོ གྷཊཏོ ཝཱཡམཏོ ལཱབྷཱཡ ལཱབྷོ ནུཔྤཛྫཏི. སོ ཏེན ཨལཱབྷེན ན སོཙཏི ན ཀིལམཏི ན པརིདེཝཏི, ན ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡཏི, ན སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ – ‘བྷིཀྑུ ཨིཙྪོ ཝིཧརཏི ལཱབྷཱཡ, ཨུཊྛཧཏི གྷཊཏི ཝཱཡམཏི ལཱབྷཱཡ, ན ཙ ལཱབྷཱི, ན ཙ སོཙཱི ན ཙ པརིདེཝཱི, ཨཙྩུཏོ ཙ སདྡྷམྨཱ’’’.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ པཝིཝིཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ནིརཱཡཏྟཝུཏྟིནོ ཨིཙྪཱ ཨུཔྤཛྫཏི ལཱབྷཱཡ. སོ ཨུཊྛཧཏི གྷཊཏི ཝཱཡམཏི ལཱབྷཱཡ. ཏསྶ ཨུཊྛཧཏོ གྷཊཏོ ཝཱཡམཏོ ལཱབྷཱཡ ལཱབྷོ ཨུཔྤཛྫཏི. སོ ཏེན ལཱབྷེན ན མཛྫཏི, ན པམཛྫཏི, ན པམཱདམཱཔཛྫཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ – ‘བྷིཀྑུ ཨིཙྪོ ཝིཧརཏི ལཱབྷཱཡ, ཨུཊྛཧཏི གྷཊཏི ཝཱཡམཏི ལཱབྷཱཡ, ལཱབྷཱི ཙ, ན ཙ མདཱི ན ཙ པམཱདཱི, ཨཙྩུཏོ ཙ སདྡྷམྨཱ’’’.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ པཝིཝིཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ནིརཱཡཏྟཝུཏྟིནོ ཨིཙྪཱ ཨུཔྤཛྫཏི ལཱབྷཱཡ. སོ ན ཨུཊྛཧཏི, ན གྷཊཏི, ན ཝཱཡམཏི ལཱབྷཱཡ. ཏསྶ ཨནུཊྛཧཏོ, ཨགྷཊཏོ, ཨཝཱཡམཏོ ལཱབྷཱཡ ལཱབྷོ ནུཔྤཛྫཏི. སོ ཏེན ཨལཱབྷེན ན སོཙཏི, ན ཀིལམཏི, ན པརིདེཝཏི, ན ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡཏི, ན སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ – ‘བྷིཀྑུ ཨིཙྪོ ཝིཧརཏི ལཱབྷཱཡ, ན ཨུཊྛཧཏི, ན གྷཊཏི, ན ཝཱཡམཏི ལཱབྷཱཡ, ན ཙ ལཱབྷཱི, ན ཙ སོཙཱི ན ཙ པརིདེཝཱི, ཨཙྩུཏོ ཙ སདྡྷམྨཱ’’’.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ པཝིཝིཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ནིརཱཡཏྟཝུཏྟིནོ ཨིཙྪཱ ཨུཔྤཛྫཏི ལཱབྷཱཡ. སོ ན ཨུཊྛཧཏི, ན གྷཊཏི, ན ཝཱཡམཏི ལཱབྷཱཡ. ཏསྶ ཨནུཊྛཧཏོ ཨགྷཊཏོ ཨཝཱཡམཏོ ལཱབྷཱཡ ལཱབྷོ ཨུཔྤཛྫཏི. སོ ཏེན ལཱབྷེན ན མཛྫཏི, ན པམཛྫཏི, ན པམཱདམཱཔཛྫཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ – ‘བྷིཀྑུ ཨིཙྪོ ཝིཧརཏི ལཱབྷཱཡ, ན ཨུཊྛཧཏི, ན གྷཊཏི, ན ཝཱཡམཏི ལཱབྷཱཡ, ལཱབྷཱི ཙ, ན ཙ མདཱི ན ཙ པམཱདཱི, ཨཙྩུཏོ ཙ སདྡྷམྨཱ ’. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. པཋམཾ.

༢. ཨལཾསུཏྟཾ

༦༢. ‘‘ཚཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ ཨཏྟནོ ཨལཾ པརེསཾ. ཀཏམེཧི ཚཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཁིཔྤནིསནྟི ཙ ཧོཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ; སུཏཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ དྷཱརཎཛཱཏིཀོ [དྷཱརཀཛཱཏིཀོ (སཱི. སྱཱ. པཱི.) ཨ. ནི. ༨.༧༨] ཧོཏི; དྷཱཏཱནཉྩ [དྷཏཱནཉྩ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] དྷམྨཱནཾ ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑིཏཱ [ཨཏྠཱུཔཝརིཀྑཱི (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] ཧོཏི; ཨཏྠམཉྙཱཡ དྷམྨམཉྙཱཡ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ ཙ ཧོཏི; ཀལྱཱཎཝཱཙོ ཙ ཧོཏི ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎོ, པོརིཡཱ ཝཱཙཱཡ སམནྣཱགཏོ ཝིསྶཊྛཱཡ ཨནེལགལཱ༹ཡ ཨཏྠསྶ ཝིཉྙཱཔནིཡཱ; སནྡསྶཀོ ཙ ཧོཏི སམཱདཔཀོ [སམཱདཱཔཀོ (?)] སམུཏྟེཛཀོ སམྤཧཾསཀོ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཚཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ ཨཏྟནོ ཨལཾ པརེསཾ.

‘‘པཉྩཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ ཨཏྟནོ ཨལཾ པརེསཾ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ན ཧེཝ ཁོ ཁིཔྤནིསནྟི ཙ ཧོཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ; སུཏཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ དྷཱརཎཛཱཏིཀོ ཧོཏི; དྷཱཏཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑིཏཱ ཧོཏི; ཨཏྠམཉྙཱཡ དྷམྨམཉྙཱཡ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ ཙ ཧོཏི; ཀལྱཱཎཝཱཙོ ཙ ཧོཏི…པེ… ཨཏྠསྶ ཝིཉྙཱཔནིཡཱ; སནྡསྶཀོ ཙ ཧོཏི སམཱདཔཀོ སམུཏྟེཛཀོ སམྤཧཾསཀོ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ ཨཏྟནོ ཨལཾ པརེསཾ.

‘‘ཙཏཱུཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ ཨཏྟནོ ནཱལཾ པརེསཾ. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཁིཔྤནིསནྟི ཙ ཧོཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ; སུཏཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ དྷཱརཎཛཱཏིཀོ ཧོཏི; དྷཱཏཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑིཏཱ ཧོཏི; ཨཏྠམཉྙཱཡ དྷམྨམཉྙཱཡ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ ཙ ཧོཏི; ནོ ཙ ཀལྱཱཎཝཱཙོ ཧོཏི ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎོ, པོརིཡཱ ཝཱཙཱཡ སམནྣཱགཏོ ཝིསྶཊྛཱཡ ཨནེལགལཱ༹ཡ ཨཏྠསྶ ཝིཉྙཱཔནིཡཱ; ནོ ཙ སནྡསྶཀོ ཧོཏི སམཱདཔཀོ སམུཏྟེཛཀོ སམྤཧཾསཀོ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ ཨཏྟནོ ནཱལཾ པརེསཾ.

‘‘ཙཏཱུཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ པརེསཾ ནཱལཾ ཨཏྟནོ. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཁིཔྤནིསནྟི ཙ ཧོཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ; སུཏཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ དྷཱརཎཛཱཏིཀོ ཧོཏི; ནོ ཙ དྷཱཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑིཏཱ ཧོཏི; ན ཙ ཨཏྠམཉྙཱཡ དྷམྨམཉྙཱཡ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ ཧོཏི; ཀལྱཱཎཝཱཙོ ཙ ཧོཏི ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎོ…པེ… ཨཏྠསྶ ཝིཉྙཱཔནིཡཱ; སནྡསྶཀོ ཙ ཧོཏི…པེ… སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ པརེསཾ, ནཱལཾ ཨཏྟནོ.

‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ ཨཏྟནོ ནཱལཾ པརེསཾ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ན ཧེཝ ཁོ ཁིཔྤནིསནྟི ཙ ཧོཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ; སུཏཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ དྷཱརཎཛཱཏིཀོ ཧོཏི; དྷཱཏཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑིཏཱ ཧོཏི; ཨཏྠམཉྙཱཡ དྷམྨམཉྙཱཡ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ ཙ ཧོཏི; ནོ ཙ ཀལྱཱཎཝཱཙོ ཧོཏི ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎོ, པོརིཡཱ ཝཱཙཱཡ སམནྣཱགཏོ ཝིསྶཊྛཱཡ ཨནེལགལཱ༹ཡ ཨཏྠསྶ ཝིཉྙཱཔནིཡཱ; ནོ ཙ སནྡསྶཀོ ཧོཏི སམཱདཔཀོ སམུཏྟེཛཀོ སམྤཧཾསཀོ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ ཨཏྟནོ, ནཱལཾ པརེསཾ.

‘‘ཏཱིཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ པརེསཾ, ནཱལཾ ཨཏྟནོ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ན ཧེཝ ཁོ ཁིཔྤནིསནྟི ཙ ཧོཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ; སུཏཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ དྷཱརཎཛཱཏིཀོ ཧོཏི; ནོ ཙ དྷཱཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑིཏཱ ཧོཏི; ནོ ཙ ཨཏྠམཉྙཱཡ དྷམྨམཉྙཱཡ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ ཧོཏི; ཀལྱཱཎཝཱཙོ ཙ ཧོཏི…པེ… ཨཏྠསྶ ཝིཉྙཱཔནིཡཱ; སནྡསྶཀོ ཙ ཧོཏི སམཱདཔཀོ སམུཏྟེཛཀོ སམྤཧཾསཀོ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ པརེསཾ, ནཱལཾ ཨཏྟནོ.

‘‘དྭཱིཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ ཨཏྟནོ, ནཱལཾ པརེསཾ. ཀཏམེཧི དྭཱིཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ན ཧེཝ ཁོ ཁིཔྤནིསནྟི ཙ ཧོཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ; ནོ ཙ སུཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ དྷཱརཎཛཱཏིཀོ ཧོཏི; དྷཱཏཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑིཏཱ ཧོཏི; ཨཏྠམཉྙཱཡ དྷམྨམཉྙཱཡ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ ཙ ཧོཏི; ནོ ཙ ཀལྱཱཎཝཱཙོ ཧོཏི…པེ… ཨཏྠསྶ ཝིཉྙཱཔནིཡཱ; ནོ ཙ སནྡསྶཀོ ཧོཏི…པེ… སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, དྭཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ ཨཏྟནོ, ནཱལཾ པརེསཾ.

‘‘དྭཱིཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ པརེསཾ, ནཱལཾ ཨཏྟནོ. ཀཏམེཧི དྭཱིཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ན ཧེཝ ཁོ ཁིཔྤནིསནྟི ཙ ཧོཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ; ནོ ཙ སུཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ དྷཱརཎཛཱཏིཀོ ཧོཏི; ནོ ཙ དྷཱཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑིཏཱ ཧོཏི; ནོ ཙ ཨཏྠམཉྙཱཡ དྷམྨམཉྙཱཡ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ ཧོཏི; ཀལྱཱཎཝཱཙོ ཙ ཧོཏི ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎོ, པོརིཡཱ ཝཱཙཱཡ སམནྣཱགཏོ ཝིསྶཊྛཱཡ ཨནེལགལཱ༹ཡ ཨཏྠསྶ ཝིཉྙཱཔནིཡཱ; སནྡསྶཀོ ཙ ཧོཏི སམཱདཔཀོ སམུཏྟེཛཀོ སམྤཧཾསཀོ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, དྭཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ པརེསཾ, ནཱལཾ ཨཏྟནོ’’ཏི. དུཏིཡཾ.

༣. སཾཁིཏྟསུཏྟཾ

༦༣. ཨཐ ཁོ ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི…པེ… ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ སོ བྷིཀྑུ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སཱདྷུ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ སཾཁིཏྟེན དྷམྨཾ དེསེཏུ, ཡམཧཾ བྷགཝཏོ དྷམྨཾ སུཏྭཱ ཨེཀོ ཝཱུཔཀཊྛོ ཨཔྤམཏྟོ ཨཱཏཱཔཱི པཧིཏཏྟོ ཝིཧརེཡྻ’’ནྟི. ‘‘ཨེཝམེཝཾ པནིདྷེཀཙྩེ མོགྷཔུརིསཱ མམཉྙེཝ ཨཛ྄ཛྷེསནྟི. དྷམྨེ ཙ བྷཱསིཏེ མམཉྙེཝ ཨནུབནྡྷིཏབྦཾ མཉྙནྟཱི’’ཏི. ‘‘དེསེཏུ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ སཾཁིཏྟེན དྷམྨཾ, དེསེཏུ སུགཏོ སཾཁིཏྟེན དྷམྨཾ. ཨཔྤེཝ ནཱམཱཧཾ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏསྶ ཨཏྠཾ ཨཱཛཱནེཡྻཾ, ཨཔྤེཝ ནཱམཱཧཾ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏསྶ དཱཡཱདོ ཨསྶ’’ནྟི. ‘‘ཏསྨཱཏིཧ ཏེ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ མེ ཙིཏྟཾ ཋིཏཾ བྷཝིསྶཏི སུསཎྛིཏཾ, ན ཙ ཨུཔྤནྣཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཋསྶནྟཱི’ཏི. ཨེཝཉྷི ཏེ, བྷིཀྑུ, སིཀྑིཏབྦཾ’’.

‘‘ཡཏོ ཁོ ཏེ, བྷིཀྑུ, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙིཏྟཾ ཋིཏཾ ཧོཏི སུསཎྛིཏཾ, ན ཙ ཨུཔྤནྣཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཙིཏྟཾ པརིཡཱདཱཡ ཏིཊྛནྟི, ཏཏོ ཏེ, བྷིཀྑུ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ‘མེཏྟཱ མེ ཙེཏོཝིམུཏྟི བྷཱཝིཏཱ བྷཝིསྶཏི བཧུལཱིཀཏཱ ཡཱནཱིཀཏཱ ཝཏྠུཀཏཱ ཨནུཊྛིཏཱ པརིཙིཏཱ སུསམཱརདྡྷཱ’ཏི. ཨེཝཉྷི ཏེ, བྷིཀྑུ, སིཀྑིཏབྦཾ.

‘‘ཡཏོ ཁོ ཏེ, བྷིཀྑུ, ཨཡཾ སམཱདྷི ཨེཝཾ བྷཱཝིཏོ ཧོཏི བཧུལཱིཀཏོ, ཏཏོ ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, ཨིམཾ སམཱདྷིཾ སཝིཏཀྐམྤི སཝིཙཱརཾ [སཝིཏཀྐསཝིཙཱརམྤི (ཀ.)] བྷཱཝེཡྻཱསི, ཨཝིཏཀྐམྤི ཝིཙཱརམཏྟཾ [ཨཝིཏཀྐཝིཙཱརམཏྟམྤི (ཀ.) ཝིསུདྡྷི. ༡.༢༧༡ པསྶིཏབྦཾ] བྷཱཝེཡྻཱསི, ཨཝིཏཀྐམྤི ཨཝིཙཱརཾ [ཨཝིཏཀྐཨཝིཙཱརམྤི (ཀ.)] བྷཱཝེཡྻཱསི, སཔྤཱིཏིཀམྤི བྷཱཝེཡྻཱསི, ནིཔྤཱིཏིཀམྤི བྷཱཝེཡྻཱསི, སཱཏསཧགཏམྤི བྷཱཝེཡྻཱསི, ཨུཔེཀྑཱསཧགཏམྤི བྷཱཝེཡྻཱསི.

‘‘ཡཏོ ཁོ, ཏེ བྷིཀྑུ, ཨཡཾ སམཱདྷི ཨེཝཾ བྷཱཝིཏོ ཧོཏི སུབྷཱཝིཏོ, ཏཏོ ཏེ, བྷིཀྑུ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ‘ཀརུཎཱ མེ ཙེཏོཝིམུཏྟི… མུདིཏཱ མེ ཙེཏོཝིམུཏྟི… ཨུཔེཀྑཱ མེ ཙེཏོཝིམུཏྟི བྷཱཝིཏཱ བྷཝིསྶཏི བཧུལཱིཀཏཱ ཡཱནཱིཀཏཱ ཝཏྠུཀཏཱ ཨནུཊྛིཏཱ པརིཙིཏཱ སུསམཱརདྡྷཱ’ཏི. ཨེཝཉྷི ཏེ, བྷིཀྑུ, སིཀྑིཏབྦཾ.

‘‘ཡཏོ ཁོ ཏེ, བྷིཀྑུ, ཨཡཾ སམཱདྷི ཨེཝཾ བྷཱཝིཏོ ཧོཏི སུབྷཱཝིཏོ, ཏཏོ ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, ཨིམཾ སམཱདྷིཾ སཝིཏཀྐསཝིཙཱརམྤི བྷཱཝེཡྻཱསི, ཨཝིཏཀྐཝིཙཱརམཏྟམྤི བྷཱཝེཡྻཱསི, ཨཝིཏཀྐཨཝིཙཱརམྤི བྷཱཝེཡྻཱསི, སཔྤཱིཏིཀམྤི བྷཱཝེཡྻཱསི, ནིཔྤཱིཏིཀམྤི བྷཱཝེཡྻཱསི, སཱཏསཧགཏམྤི བྷཱཝེཡྻཱསི, ཨུཔེཀྑཱསཧགཏམྤི བྷཱཝེཡྻཱསི.

‘‘ཡཏོ ཁོ ཏེ, བྷིཀྑུ, ཨཡཾ སམཱདྷི ཨེཝཾ བྷཱཝིཏོ ཧོཏི སུབྷཱཝིཏོ, ཏཏོ ཏེ, བྷིཀྑུ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ‘ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶཱི ཝིཧརིསྶཱམི ཨཱཏཱཔཱི སམྤཛཱནོ སཏིམཱ, ཝིནེཡྻ ལོཀེ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶ’ནྟི. ཨེཝཉྷི ཏེ, བྷིཀྑུ, སིཀྑིཏབྦཾ.

‘‘ཡཏོ ཁོ ཏེ, བྷིཀྑུ, ཨཡཾ སམཱདྷི ཨེཝཾ བྷཱཝིཏོ ཧོཏི བཧུལཱིཀཏོ, ཏཏོ ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, ཨིམཾ སམཱདྷིཾ སཝིཏཀྐསཝིཙཱརམྤི བྷཱཝེཡྻཱསི, ཨཝིཏཀྐཝིཙཱརམཏྟམྤི བྷཱཝེཡྻཱསི, ཨཝིཏཀྐཨཝིཙཱརམྤི བྷཱཝེཡྻཱསི, སཔྤཱིཏིཀམྤི བྷཱཝེཡྻཱསི, ནིཔྤཱིཏིཀམྤི བྷཱཝེཡྻཱསི, སཱཏསཧགཏམྤི བྷཱཝེཡྻཱསི, ཨུཔེཀྑཱསཧགཏམྤི བྷཱཝེཡྻཱསི.

‘‘ཡཏོ ཁོ ཏེ, བྷིཀྑུ, ཨཡཾ སམཱདྷི ཨེཝཾ བྷཱཝིཏོ ཧོཏི སུབྷཱཝིཏོ, ཏཏོ ཏེ, བྷིཀྑུ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ‘ཝེདནཱསུ ཝེདནཱནུཔསྶཱི ཝིཧརིསྶཱམི ཨཱཏཱཔཱི སམྤཛཱནོ སཏིམཱ, ཝིནེཡྻ ལོཀེ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶ’ནྟི; ཙིཏྟེ ཙིཏྟཱནུཔསྶཱི ཝིཧརིསྶཱམི ཨཱཏཱཔཱི སམྤཛཱནོ སཏིམཱ, ཝིནེཡྻ ལོཀེ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶ’ནྟི; དྷམྨེསུ དྷམྨཱནུཔསྶཱི ཝིཧརིསྶཱམི ཨཱཏཱཔཱི སམྤཛཱནོ སཏིམཱ, ཝིནེཡྻ ལོཀེ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶ’ནྟི. ཨེཝཉྷི ཏེ, བྷིཀྑུ, སིཀྑིཏབྦཾ.

‘‘ཡཏོ ཁོ ཏེ, བྷིཀྑུ, ཨཡཾ སམཱདྷི ཨེཝཾ བྷཱཝིཏོ ཧོཏི བཧུལཱིཀཏོ, ཏཏོ ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, ཨིམཾ སམཱདྷིཾ སཝིཏཀྐསཝིཙཱརམྤི བྷཱཝེཡྻཱསི, ཨཝིཏཀྐཝིཙཱརམཏྟམྤི བྷཱཝེཡྻཱསི, ཨཝིཏཀྐཨཝིཙཱརམྤི བྷཱཝེཡྻཱསི, སཔྤཱིཏིཀམྤི བྷཱཝེཡྻཱསི, ནིཔྤཱིཏིཀམྤི བྷཱཝེཡྻཱསི, སཱཏསཧགཏམྤི བྷཱཝེཡྻཱསི, ཨུཔེཀྑཱསཧགཏམྤི བྷཱཝེཡྻཱསི.

‘‘ཡཏོ ཁོ ཏེ, བྷིཀྑུ, ཨཡཾ སམཱདྷི ཨེཝཾ བྷཱཝིཏོ ཧོཏི སུབྷཱཝིཏོ, ཏཏོ ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, ཡེན ཡེནེཝ གགྒྷསི ཕཱསུཾཡེཝ གགྒྷསི, ཡཏྠ ཡཏྠ ཋསྶསི ཕཱསུཾཡེཝ ཋསྶསི, ཡཏྠ ཡཏྠ ནིསཱིདིསྶསི ཕཱསུཾཡེཝ ནིསཱིདིསྶསི, ཡཏྠ ཡཏྠ སེཡྻཾ ཀཔྤེསྶསི ཕཱསུཾཡེཝ སེཡྻཾ ཀཔྤེསྶསཱི’’ཏི.

ཨཐ ཁོ སོ བྷིཀྑུ བྷགཝཏཱ ཨིམིནཱ ཨོཝཱདེན ཨོཝདིཏོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི. ཨཐ ཁོ སོ བྷིཀྑུ ཨེཀོ ཝཱུཔཀཊྛོ ཨཔྤམཏྟོ ཨཱཏཱཔཱི པཧིཏཏྟོ ཝིཧརནྟོ ནཙིརསྶེཝ – ཡསྶཏྠཱཡ ཀུལཔུཏྟཱ སམྨདེཝ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛནྟི, ཏདནུཏྟརཾ – བྲཧྨཙརིཡཔརིཡོསཱནཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧཱསི. ‘‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏི, ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱ’’ཏི ཨབྦྷཉྙཱསི. ཨཉྙཏརོ ཙ པན སོ བྷིཀྑུ ཨརཧཏཾ ཨཧོསཱིཏི. ཏཏིཡཾ.

༤. གཡཱསཱིསསུཏྟཾ

༦༤. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ གཡཱཡཾ ཝིཧརཏི གཡཱསཱིསེ. ཏཏྲ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི…པེ… ‘‘པུབྦཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, སམྦོདྷཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷོ བོདྷིསཏྟོཝ སམཱནོ ཨོབྷཱསཉྙེཝ ཁོ སཉྫཱནཱམི, ནོ ཙ རཱུཔཱནི པསྶཱམི’’.

‘‘ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏདཧོསི – ‘སཙེ ཁོ ཨཧཾ ཨོབྷཱསཉྩེཝ སཉྫཱནེཡྻཾ རཱུཔཱནི ཙ པསྶེཡྻཾ; ཨེཝཾ མེ ཨིདཾ ཉཱཎདསྶནཾ པརིསུདྡྷཏརཾ ཨསྶཱ’’’ཏི.

‘‘སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཔརེན སམཡེན ཨཔྤམཏྟོ ཨཱཏཱཔཱི པཧིཏཏྟོ ཝིཧརནྟོ ཨོབྷཱསཉྩེཝ སཉྫཱནཱམི, རཱུཔཱནི ཙ པསྶཱམི; ནོ ཙ ཁོ ཏཱཧི དེཝཏཱཧི སདྡྷིཾ སནྟིཊྛཱམི སལླཔཱམི སཱཀཙྪཾ སམཱཔཛྫཱམི.

‘‘ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏདཧོསི – ‘སཙེ ཁོ ཨཧཾ ཨོབྷཱསཉྩེཝ སཉྫཱནེཡྻཾ, རཱུཔཱནི ཙ པསྶེཡྻཾ, ཏཱཧི ཙ དེཝཏཱཧི སདྡྷིཾ སནྟིཊྛེཡྻཾ སལླཔེཡྻཾ སཱཀཙྪཾ སམཱཔཛྫེཡྻཾ; ཨེཝཾ མེ ཨིདཾ ཉཱཎདསྶནཾ པརིསུདྡྷཏརཾ ཨསྶཱ’’’ཏི.

‘‘སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཔརེན སམཡེན ཨཔྤམཏྟོ ཨཱཏཱཔཱི པཧིཏཏྟོ ཝིཧརནྟོ ཨོབྷཱསཉྩེཝ སཉྫཱནཱམི, རཱུཔཱནི ཙ པསྶཱམི, ཏཱཧི ཙ དེཝཏཱཧི སདྡྷིཾ སནྟིཊྛཱམི སལླཔཱམི སཱཀཙྪཾ སམཱཔཛྫཱམི; ནོ ཙ ཁོ ཏཱ དེཝཏཱ ཛཱནཱམི – ཨིམཱ དེཝཏཱ ཨམུཀམྷཱ ཝཱ ཨམུཀམྷཱ ཝཱ དེཝནིཀཱཡཱཏི.

‘‘ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏདཧོསི – ‘སཙེ ཁོ ཨཧཾ ཨོབྷཱསཉྩེཝ སཉྫཱནེཡྻཾ, རཱུཔཱནི ཙ པསྶེཡྻཾ, ཏཱཧི ཙ དེཝཏཱཧི སདྡྷིཾ སནྟིཊྛེཡྻཾ སལླཔེཡྻཾ སཱཀཙྪཾ སམཱཔཛྫེཡྻཾ, ཏཱ ཙ དེཝཏཱ ཛཱནེཡྻཾ – ཨིམཱ དེཝཏཱ ཨམུཀམྷཱ ཝཱ ཨམུཀམྷཱ ཝཱ དེཝནིཀཱཡཱ’ཏི; ཨེཝཾ མེ ཨིདཾ ཉཱཎདསྶནཾ པརིསུདྡྷཏརཾ ཨསྶཱ’’’ཏི.

‘‘སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཔརེན སམཡེན ཨཔྤམཏྟོ ཨཱཏཱཔཱི པཧིཏཏྟོ ཝིཧརནྟོ ཨོབྷཱསཉྩེཝ སཉྫཱནཱམི, རཱུཔཱནི ཙ པསྶཱམི, ཏཱཧི ཙ དེཝཏཱཧི སདྡྷིཾ སནྟིཊྛཱམི སལླཔཱམི སཱཀཙྪཾ སམཱཔཛྫཱམི, ཏཱ ཙ དེཝཏཱ ཛཱནཱམི – ‘ཨིམཱ དེཝཏཱ ཨམུཀམྷཱ ཝཱ ཨམུཀམྷཱ ཝཱ དེཝནིཀཱཡཱ’ཏི; ནོ ཙ ཁོ ཏཱ དེཝཏཱ ཛཱནཱམི – ‘ཨིམཱ དེཝཏཱ ཨིམསྶ ཀམྨསྶ ཝིཔཱཀེན ཨིཏོ ཙུཏཱ ཏཏྠ ཨུཔཔནྣཱ’ཏི…པེ… ཏཱ ཙ དེཝཏཱ ཛཱནཱམི – ‘ཨིམཱ དེཝཏཱ ཨིམསྶ ཀམྨསྶ ཝིཔཱཀེན ཨིཏོ ཙུཏཱ ཏཏྠ ཨུཔཔནྣཱ’ཏི; ནོ ཙ ཁོ ཏཱ དེཝཏཱ ཛཱནཱམི – ‘ཨིམཱ དེཝཏཱ ཨིམསྶ ཀམྨསྶ ཝིཔཱཀེན ཨེཝམཱཧཱརཱ ཨེཝཾསུཁདུཀྑཔྤཊིསཾཝེདིནིཡོ’ཏི …པེ… ཏཱ ཙ དེཝཏཱ ཛཱནཱམི – ‘ཨིམཱ དེཝཏཱ ཨིམསྶ ཀམྨསྶ ཝིཔཱཀེན ཨེཝམཱཧཱརཱ ཨེཝཾསུཁདུཀྑཔྤཊིསཾཝེདིནིཡོ’ཏི; ནོ ཙ ཁོ ཏཱ དེཝཏཱ ཛཱནཱམི – ‘ཨིམཱ དེཝཏཱ ཨེཝཾདཱིགྷཱཡུཀཱ ཨེཝཾཙིརཊྛིཏིཀཱ’ཏི…པེ… ཏཱ ཙ དེཝཏཱ ཛཱནཱམི – ‘ཨིམཱ དེཝཏཱ ཨེཝཾདཱིགྷཱཡུཀཱ ཨེཝཾཙིརཊྛིཏིཀཱ’ཏི; ནོ ཙ ཁོ ཏཱ དེཝཏཱ ཛཱནཱམི ཡདི ཝཱ མེ ཨིམཱཧི དེཝཏཱཧི སདྡྷིཾ སནྣིཝུཏྠཔུབྦཾ ཡདི ཝཱ ན སནྣིཝུཏྠཔུབྦནྟི.

‘‘ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏདཧོསི – ‘སཙེ ཁོ ཨཧཾ ཨོབྷཱསཉྩེཝ སཉྫཱནེཡྻཾ, རཱུཔཱནི ཙ པསྶེཡྻཾ, ཏཱཧི ཙ དེཝཏཱཧི སདྡྷིཾ སནྟིཊྛེཡྻཾ སལླཔེཡྻཾ སཱཀཙྪཾ སམཱཔཛྫེཡྻཾ, ཏཱ ཙ དེཝཏཱ ཛཱནེཡྻཾ – ‘ཨིམཱ དེཝཏཱ ཨམུཀམྷཱ ཝཱ ཨམུཀམྷཱ ཝཱ དེཝནིཀཱཡཱ’ཏི, ཏཱ ཙ དེཝཏཱ ཛཱནེཡྻཾ – ‘ཨིམཱ དེཝཏཱ ཨིམསྶ ཀམྨསྶ ཝིཔཱཀེན ཨིཏོ ཙུཏཱ ཏཏྠ ཨུཔཔནྣཱ’ཏི, ཏཱ ཙ དེཝཏཱ ཛཱནེཡྻཾ – ‘ཨིམཱ དེཝཏཱ ཨེཝམཱཧཱརཱ ཨེཝཾསུཁདུཀྑཔྤཊིསཾཝེདིནིཡོ’ཏི, ཏཱ ཙ དེཝཏཱ ཛཱནེཡྻཾ – ‘ཨིམཱ དེཝཏཱ ཨེཝཾདཱིགྷཱཡུཀཱ ཨེཝཾཙིརཊྛིཏིཀཱ’ཏི, ཏཱ ཙ དེཝཏཱ ཛཱནེཡྻཾ ཡདི ཝཱ མེ ཨིམཱཧི དེཝཏཱཧི སདྡྷིཾ སནྣིཝུཏྠཔུབྦཾ ཡདི ཝཱ ན སནྣིཝུཏྠཔུབྦནྟི; ཨེཝཾ མེ ཨིདཾ ཉཱཎདསྶནཾ པརིསུདྡྷཏརཾ ཨསྶཱ’’’ཏི.

‘‘སོ ཁོ ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཔརེན སམཡེན ཨཔྤམཏྟོ ཨཱཏཱཔཱི པཧིཏཏྟོ ཝིཧརནྟོ ཨོབྷཱསཉྩེཝ སཉྫཱནཱམི, རཱུཔཱནི ཙ པསྶཱམི, ཏཱཧི ཙ དེཝཏཱཧི སདྡྷིཾ སནྟིཊྛཱམི སལླཔཱམི སཱཀཙྪཾ སམཱཔཛྫཱམི, ཏཱ ཙ དེཝཏཱ ཛཱནཱམི – ‘ཨིམཱ དེཝཏཱ ཨམུཀམྷཱ ཝཱ ཨམུཀམྷཱ ཝཱ དེཝནིཀཱཡཱ’ཏི, ཏཱ ཙ དེཝཏཱ ཛཱནཱམི – ‘ཨིམཱ དེཝཏཱ ཨིམསྶ ཀམྨསྶ ཝིཔཱཀེན ཨིཏོ ཙུཏཱ ཏཏྠ ཨུཔཔནྣཱ’ཏི, ཏཱ ཙ དེཝཏཱ ཛཱནཱམི – ‘ཨིམཱ དེཝཏཱ ཨེཝམཱཧཱརཱ ཨེཝཾསུཁདུཀྑཔྤཊིསཾཝེདིནིཡོ’ཏི, ཏཱ ཙ དེཝཏཱ ཛཱནཱམི – ‘ཨིམཱ དེཝཏཱ ཨེཝཾདཱིགྷཱཡུཀཱ ཨེཝཾཙིརཊྛིཏིཀཱ’ཏི, ཏཱ ཙ དེཝཏཱ ཛཱནཱམི ཡདི ཝཱ མེ དེཝཏཱཧི སདྡྷིཾ སནྣིཝུཏྠཔུབྦཾ ཡདི ཝཱ ན སནྣིཝུཏྠཔུབྦནྟི.

‘‘ཡཱཝཀཱིཝཉྩ མེ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝཾ ཨཊྛཔརིཝཊྚཾ ཨདྷིདེཝཉཱཎདསྶནཾ ན སུཝིསུདྡྷཾ ཨཧོསི, ནེཝ ཏཱཝཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ‘སདེཝཀེ ལོཀེ སམཱརཀེ སབྲཧྨཀེ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཡཱ པཛཱཡ སདེཝམནུསྶཱཡ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ’ཏི [ཨབྷིསམྦུདྡྷོ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] པཙྩཉྙཱསིཾ. ཡཏོ ཙ ཁོ མེ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝཾ ཨཊྛཔརིཝཊྚཾ ཨདྷིདེཝཉཱཎདསྶནཾ སུཝིསུདྡྷཾ ཨཧོསི, ཨཐཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ‘སདེཝཀེ ལོཀེ སམཱརཀེ སབྲཧྨཀེ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཡཱ པཛཱཡ སདེཝམནུསྶཱཡ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ’ཏི པཙྩཉྙཱསིཾ; ཉཱཎཉྩ པན མེ དསྶནཾ ཨུདཔཱདི; ཨཀུཔྤཱ མེ ཙེཏོཝིམུཏྟི [ཝིམུཏྟི (ཀ. སཱི. ཀ.)]; ཨཡམནྟིམཱ ཛཱཏི ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. ཨབྷིབྷཱཡཏནསུཏྟཾ

༦༥. [དཱི. ནི. ༣.༣༣༨, ༣༥༨; ཨ. ནི. ༡༠.༢༩] ‘‘ཨཊྛིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཨབྷིབྷཱཡཏནཱནི. ཀཏམཱནི ཨཊྛ? ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ རཱུཔསཉྙཱི ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི པརིཏྟཱནི སུཝཎྞདུབྦཎྞཱནི. ‘ཏཱནི ཨབྷིབྷུཡྻ ཛཱནཱམི པསྶཱམཱི’ཏི, ཨེཝཾསཉྙཱི ཧོཏི. ཨིདཾ པཋམཾ ཨབྷིབྷཱཡཏནཾ.

‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ རཱུཔསཉྙཱི ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི ཨཔྤམཱཎཱནི སུཝཎྞདུབྦཎྞཱནི. ‘ཏཱནི ཨབྷིབྷུཡྻ ཛཱནཱམི པསྶཱམཱི’ཏི, ཨེཝཾསཉྙཱི ཧོཏི. ཨིདཾ དུཏིཡཾ ཨབྷིབྷཱཡཏནཾ.

‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱི ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི པརིཏྟཱནི སུཝཎྞདུབྦཎྞཱནི. ‘ཏཱནི ཨབྷིབྷུཡྻ ཛཱནཱམི པསྶཱམཱི’ཏི, ཨེཝཾསཉྙཱི ཧོཏི. ཨིདཾ ཏཏིཡཾ ཨབྷིབྷཱཡཏནཾ.

‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱི ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི ཨཔྤམཱཎཱནི སུཝཎྞདུབྦཎྞཱནི. ‘ཏཱནི ཨབྷིབྷུཡྻ ཛཱནཱམི པསྶཱམཱི’ཏི, ཨེཝཾསཉྙཱི ཧོཏི. ཨིདཾ ཙཏུཏྠཾ ཨབྷིབྷཱཡཏནཾ.

‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱི ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི ནཱིལཱནི ནཱིལཝཎྞཱནི ནཱིལནིདསྶནཱནི ནཱིལནིབྷཱསཱནི. ‘ཏཱནི ཨབྷིབྷུཡྻ ཛཱནཱམི པསྶཱམཱི’ཏི, ཨེཝཾསཉྙཱི ཧོཏི. ཨིདཾ པཉྩམཾ ཨབྷིབྷཱཡཏནཾ.

‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱི ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི པཱིཏཱནི པཱིཏཝཎྞཱནི པཱིཏནིདསྶནཱནི པཱིཏནིབྷཱསཱནི. ‘ཏཱནི ཨབྷིབྷུཡྻ ཛཱནཱམི པསྶཱམཱི’ཏི, ཨེཝཾསཉྙཱི ཧོཏི. ཨིདཾ ཚཊྛཾ ཨབྷིབྷཱཡཏནཾ.

‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱི ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི ལོཧིཏཀཱནི ལོཧིཏཀཝཎྞཱནི ལོཧིཏཀནིདསྶནཱནི ལོཧིཏཀནིབྷཱསཱནི. ‘ཏཱནི ཨབྷིབྷུཡྻ ཛཱནཱམི པསྶཱམཱི’ཏི, ཨེཝཾསཉྙཱི ཧོཏི. ཨིདཾ སཏྟམཾ ཨབྷིབྷཱཡཏནཾ.

‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱི ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི ཨོདཱཏཱནི ཨོདཱཏཝཎྞཱནི ཨོདཱཏནིདསྶནཱནི ཨོདཱཏནིབྷཱསཱནི. ‘ཏཱནི ཨབྷིབྷུཡྻ ཛཱནཱམི པསྶཱམཱི’ཏི, ཨེཝཾསཉྙཱི ཧོཏི. ཨིདཾ ཨཊྛམཾ ཨབྷིབྷཱཡཏནཾ. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛ ཨབྷིབྷཱཡཏནཱནཱི’’ཏི. པཉྩམཾ.

༦. ཝིམོཀྑསུཏྟཾ

༦༦. ‘‘ཨཊྛིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཝིམོཀྑཱ. ཀཏམེ ཨཊྛ? རཱུཔཱི རཱུཔཱནི པསྶཏི. ཨཡཾ པཋམོ ཝིམོཀྑོ.

‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱི, བཧིདྡྷཱ [ཨརཱུཔསཉྙཱི ཨེཀོ བཧིདྡྷཱ (སྱཱ. པཱི. ཀ.) དཱི. ནི. ༢.༡༢༩; དཱི. ནི. ༣.༣༣༨, ༣༥༨; ཨ. ནི. ༨.༡༡༩; མ. ནི. ༢.༢༤༨ པསྶིཏབྦཾ] རཱུཔཱནི པསྶཏི. ཨཡཾ དུཏིཡོ ཝིམོཀྑོ.

‘‘སུབྷནྟེཝ ཨདྷིམུཏྟོ ཧོཏི. ཨཡཾ ཏཏིཡོ ཝིམོཀྑོ.

‘‘སབྦསོ རཱུཔསཉྙཱནཾ སམཏིཀྐམཱ པཊིགྷསཉྙཱནཾ ཨཏྠངྒམཱ ནཱནཏྟསཉྙཱནཾ ཨམནསིཀཱརཱ ‘ཨནནྟོ ཨཱཀཱསོ’ཏི ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨཡཾ ཙཏུཏྠོ ཝིམོཀྑོ.

‘‘སབྦསོ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ‘ཨནནྟཾ ཝིཉྙཱཎ’ནྟི ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨཡཾ པཉྩམོ ཝིམོཀྑོ.

‘‘སབྦསོ ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ‘ནཏྠི ཀིཉྩཱི’ཏི ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨཡཾ ཚཊྛོ ཝིམོཀྑོ.

‘‘སབྦསོ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨཡཾ སཏྟམོ ཝིམོཀྑོ.

‘‘སབྦསོ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨཡཾ ཨཊྛམོ ཝིམོཀྑོ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛ ཝིམོཀྑཱ’’ཏི. ཚཊྛཾ.

༧. ཨནརིཡཝོཧཱརསུཏྟཾ

༦༧. ‘‘ཨཊྛིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨནརིཡཝོཧཱརཱ. ཀཏམེ ཨཊྛ? ཨདིཊྛེ དིཊྛཝཱདིཏཱ, ཨསུཏེ སུཏཝཱདིཏཱ, ཨམུཏེ མུཏཝཱདིཏཱ, ཨཝིཉྙཱཏེ ཝིཉྙཱཏཝཱདིཏཱ, དིཊྛེ ཨདིཊྛཝཱདིཏཱ, སུཏེ ཨསུཏཝཱདིཏཱ, མུཏེ ཨམུཏཝཱདིཏཱ, ཝིཉྙཱཏེ ཨཝིཉྙཱཏཝཱདིཏཱ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛ ཨནརིཡཝོཧཱརཱ’’ཏི. སཏྟམཾ.

༨. ཨརིཡཝོཧཱརསུཏྟཾ

༦༨. ‘‘ཨཊྛིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡཝོཧཱརཱ. ཀཏམེ ཨཊྛ? ཨདིཊྛེ ཨདིཊྛཝཱདིཏཱ, ཨསུཏེ ཨསུཏཝཱདིཏཱ, ཨམུཏེ ཨམུཏཝཱདིཏཱ, ཨཝིཉྙཱཏེ ཨཝིཉྙཱཏཝཱདིཏཱ, དིཊྛེ དིཊྛཝཱདིཏཱ, སུཏེ སུཏཝཱདིཏཱ, མུཏེ མུཏཝཱདིཏཱ, ཝིཉྙཱཏེ ཝིཉྙཱཏཝཱདིཏཱ. ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛ ཨརིཡཝོཧཱརཱ’’ཏི. ཨཊྛམཾ.

༩. པརིསཱསུཏྟཾ

༦༩. ‘‘ཨཊྛིམཱ, བྷིཀྑཝེ, པརིསཱ. ཀཏམཱ ཨཊྛ? ཁཏྟིཡཔརིསཱ, བྲཱཧྨཎཔརིསཱ, གཧཔཏིཔརིསཱ, སམཎཔརིསཱ, ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཔརིསཱ, ཏཱཝཏིཾསཔརིསཱ, མཱརཔརིསཱ, བྲཧྨཔརིསཱ. ཨབྷིཛཱནཱམི ཁོ པནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨནེཀསཏཾ ཁཏྟིཡཔརིསཾ ཨུཔསངྐམིཏཱ. ཏཏྲཔི མཡཱ སནྣིསིནྣཔུབྦཉྩེཝ སལླཔིཏཔུབྦཉྩ སཱཀཙྪཱ ཙ སམཱཔནྣཔུབྦཱ. ཏཏྠ ཡཱདིསཀོ ཏེསཾ ཝཎྞོ ཧོཏི ཏཱདིསཀོ མཡ྄ཧཾ ཝཎྞོ ཧོཏི, ཡཱདིསཀོ ཏེསཾ སརོ ཧོཏི ཏཱདིསཀོ མཡ྄ཧཾ སརོ ཧོཏི. དྷམྨིཡཱ ཙ ཀཐཱཡ སནྡསྶེམི སམཱདཔེམི སམུཏྟེཛེམི སམྤཧཾསེམི. བྷཱསམཱནཉྩ མཾ ན ཛཱནནྟི – ‘ཀོ ནུ ཁོ ཨཡཾ བྷཱསཏི དེཝོ ཝཱ མནུསྶོ ཝཱ’ཏི. དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶེཏྭཱ སམཱདཔེཏྭཱ སམུཏྟེཛེཏྭཱ སམྤཧཾསེཏྭཱ ཨནྟརདྷཱཡཱམི. ཨནྟརཧིཏཉྩ མཾ ན ཛཱནནྟི – ‘ཀོ ནུ ཁོ ཨཡཾ ཨནྟརཧིཏོ དེཝོ ཝཱ མནུསྶོ ཝཱ’’’ཏི.

‘‘ཨབྷིཛཱནཱམི ཁོ པནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨནེཀསཏཾ བྲཱཧྨཎཔརིསཾ…པེ… གཧཔཏིཔརིསཾ… སམཎཔརིསཾ… ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཔརིསཾ… ཏཱཝཏིཾསཔརིསཾ… མཱརཔརིསཾ… བྲཧྨཔརིསཾ ཨུཔསངྐམིཏཱ. ཏཏྲཔི མཡཱ སནྣིསིནྣཔུབྦཉྩེཝ སལླཔིཏཔུབྦཉྩ སཱཀཙྪཱ ཙ སམཱཔནྣཔུབྦཱ. ཏཏྠ ཡཱདིསཀོ ཏེསཾ ཝཎྞོ ཧོཏི ཏཱདིསཀོ མཡ྄ཧཾ ཝཎྞོ ཧོཏི, ཡཱདིསཀོ ཏེསཾ སརོ ཧོཏི ཏཱདིསཀོ མཡ྄ཧཾ སརོ ཧོཏི. དྷམྨིཡཱ ཙ ཀཐཱཡ སནྡསྶེམི སམཱདཔེམི སམུཏྟེཛེམི སམྤཧཾསེམི. བྷཱསམཱནཉྩ མཾ ན ཛཱནནྟི – ‘ཀོ ནུ ཁོ ཨཡཾ བྷཱསཏི དེཝོ ཝཱ མནུསྶོ ཝཱ’ཏི. དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶེཏྭཱ སམཱདཔེཏྭཱ སམུཏྟེཛེཏྭཱ སམྤཧཾསེཏྭཱ ཨནྟརདྷཱཡཱམི. ཨནྟརཧིཏཉྩ མཾ ན ཛཱནནྟི – ‘ཀོ ནུ ཁོ ཨཡཾ ཨནྟརཧིཏོ དེཝོ ཝཱ མནུསྶོ ཝཱ’ཏི. ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛ པརིསཱ’’ཏི. ནཝམཾ.

༡༠. བྷཱུམིཙཱལསུཏྟཾ

༧༠. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཝེསཱལིཡཾ ཝིཧརཏི མཧཱཝནེ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡཾ. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཝེསཱལིཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི. ཝེསཱལིཡཾ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘གཎྷཱཧི, ཨཱནནྡ, ནིསཱིདནཾ. ཡེན ཙཱཔཱལཾ ཙེཏིཡཾ [པཱཝཱལཙེཏིཡཾ (སྱཱ.), ཙཱཔཱལཙེཏིཡཾ (པཱི. ཀ.)] ཏེནུཔསངྐམིསྶཱམ དིཝཱཝིཧཱརཱཡཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ བྷགཝཏོ པཊིསྶུཏྭཱ ནིསཱིདནཾ ཨཱདཱཡ བྷགཝནྟཾ པིཊྛིཏོ པིཊྛིཏོ ཨནུབནྡྷི.

ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཡེན ཙཱཔཱལཾ ཙེཏིཡཾ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. ནིསཛྫ ཁོ བྷགཝཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘རམཎཱིཡཱ, ཨཱནནྡ, ཝེསཱལཱི, རམཎཱིཡཾ ཨུདེནཾ ཙེཏིཡཾ, རམཎཱིཡཾ གོཏམཀཾ ཙེཏིཡཾ, རམཎཱིཡཾ སཏྟམྦཾ ཙེཏིཡཾ, རམཎཱིཡཾ བཧུཔུཏྟཀཾ ཙེཏིཡཾ; རམཎཱིཡཾ སཱརནྡདཾ ཙེཏིཡཾ, རམཎཱིཡཾ ཙཱཔཱལཾ ཙེཏིཡཾ. ཡསྶ ཀསྶཙི, ཨཱནནྡ, ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ ཡཱནཱིཀཏཱ ཝཏྠུཀཏཱ ཨནུཊྛིཏཱ པརིཙིཏཱ སུསམཱརདྡྷཱ, ཨཱཀངྑམཱནོ སོ, ཨཱནནྡ, ཀཔྤཾ ཝཱ ཏིཊྛེཡྻ ཀཔྤཱཝསེསཾ ཝཱ. ཏཐཱགཏསྶ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ ཡཱནཱིཀཏཱ ཝཏྠུཀཏཱ ཨནུཊྛིཏཱ པརིཙིཏཱ སུསམཱརདྡྷཱ. ཨཱཀངྑམཱནོ, ཨཱནནྡ, ཏཐཱགཏོ ཀཔྤཾ ཝཱ ཏིཊྛེཡྻ ཀཔྤཱཝསེསཾ ཝཱ’’ཏི. ཨེཝམྤི ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ བྷགཝཏཱ ཨོལཱ༹རིཀེ ནིམིཏྟེ ཀཡིརམཱནེ ཨོལཱ༹རིཀེ ཨོབྷཱསེ ཀཡིརམཱནེ ནཱསཀྑི པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ; ན བྷགཝནྟཾ ཡཱཙི – ‘‘ཏིཊྛཏུ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཀཔྤཾ, ཏིཊྛཏུ སུགཏོ ཀཔྤཾ བཧུཛནཧིཏཱཡ བཧུཛནསུཁཱཡ ལོཀཱནུཀམྤཱཡ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ དེཝམནུསྶཱན’’ནྟི, ཡཐཱ ཏཾ མཱརེན པརིཡུཊྛིཏཙིཏྟོ.

དུཏིཡམྤི ཁོ བྷགཝཱ…པེ… ཏཏིཡམྤི ཁོ བྷགཝཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘རམཎཱིཡཱ, ཨཱནནྡ, ཝེསཱལཱི, རམཎཱིཡཾ ཨུདེནཾ ཙེཏིཡཾ, རམཎཱིཡཾ གོཏམཀཾ ཙེཏིཡཾ, རམཎཱིཡཾ སཏྟམྦཾ ཙེཏིཡཾ, རམཎཱིཡཾ བཧུཔུཏྟཀཾ ཙེཏིཡཾ, རམཎཱིཡཾ སཱརནྡདཾ ཙེཏིཡཾ, རམཎཱིཡཾ ཙཱཔཱལཾ ཙེཏིཡཾ. ཡསྶ ཀསྶཙི, ཨཱནནྡ, ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ ཡཱནཱིཀཏཱ ཝཏྠུཀཏཱ ཨནུཊྛིཏཱ པརིཙིཏཱ སུསམཱརདྡྷཱ, ཨཱཀངྑམཱནོ སོ, ཨཱནནྡ, ཀཔྤཾ ཝཱ ཏིཊྛེཡྻ ཀཔྤཱཝསེསཾ ཝཱ. ཏཐཱགཏསྶ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདཱ བྷཱཝིཏཱ…པེ… ཨཱཀངྑམཱནོ, ཨཱནནྡ, ཏཐཱགཏོ ཀཔྤཾ ཝཱ ཏིཊྛེཡྻ ཀཔྤཱཝསེསཾ ཝཱ’’ཏི. ཨེཝམྤི ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ བྷགཝཏཱ ཨོལཱ༹རིཀེ ནིམིཏྟེ ཀཡིརམཱནེ ཨོལཱ༹རིཀེ ཨོབྷཱསེ ཀཡིརམཱནེ ནཱསཀྑི པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ; ན བྷགཝནྟཾ ཡཱཙི – ‘‘ཏིཊྛཏུ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཀཔྤཾ, ཏིཊྛཏུ སུགཏོ ཀཔྤཾ བཧུཛནཧིཏཱཡ བཧུཛནསུཁཱཡ ལོཀཱནུཀམྤཱཡ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ དེཝམནུསྶཱན’’ནྟི, ཡཐཱ ཏཾ མཱརེན པརིཡུཊྛིཏཙིཏྟོ.

ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘གཙྪ ཏྭཾ [གཙྪ ཁོ ཏྭཾ (སཾ. ནི. ༥.༨༢༢) ཨུདཱ. ༥༡ པསྶིཏབྦཾ], ཨཱནནྡ, ཡསྶ དཱནི ཀཱལཾ མཉྙསཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ བྷགཝཏོ པཊིསྶུཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ བྷགཝཏོ ཨཝིདཱུརེ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ ནིསཱིདི. ཨཐ ཁོ མཱརོ པཱཔིམཱ ཨཙིརཔཀྐནྟེ ཨཱཡསྨནྟེ ཨཱནནྡེ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘པརིནིབྦཱཏུ དཱནི, བྷནྟེ, བྷགཝཱ, པརིནིབྦཱཏུ སུགཏོ. པརིནིབྦཱནཀཱལོ དཱནི, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ. བྷཱསིཏཱ ཁོ པནེསཱ, བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ ཝཱཙཱ – ‘ན ཏཱཝཱཧཾ, པཱཔིམ, པརིནིབྦཱཡིསྶཱམི ཡཱཝ མེ བྷིཀྑཱུ ན སཱཝཀཱ བྷཝིསྶནྟི ཝིཡཏྟཱ ཝིནཱིཏཱ ཝིསཱརདཱ པཏྟཡོགཀྑེམཱ [ཨིདཾ པདཾ དཱི. ནི. ༢.༡༦༨ ཙ སཾ. ནི. ༥.༨༢༢ ཙ ན དིསྶཏི] བཧུསྶུཏཱ དྷམྨདྷརཱ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣཱ སཱམཱིཙིཔྤཊིཔནྣཱ ཨནུདྷམྨཙཱརིནོ, སཀཾ ཨཱཙརིཡཀཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཨཱཙིཀྑིསྶནྟི དེསེསྶནྟི པཉྙཔེསྶནྟི པཊྛཔེསྶནྟི ཝིཝརིསྶནྟི ཝིབྷཛིསྶནྟི ཨུཏྟཱནཱིཀརིསྶནྟི ཨུཔྤནྣཾ པརཔྤཝཱདཾ སཧདྷམྨེན སུནིགྒཧིཏཾ ནིགྒཧེཏྭཱ སཔྤཱཊིཧཱརིཡཾ དྷམྨཾ དེསེསྶནྟཱི’ཏི. ཨེཏརཧི, བྷནྟེ, བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ སཱཝཀཱ ཝིཡཏྟཱ ཝིནཱིཏཱ ཝིསཱརདཱ པཏྟཡོགཀྑེམཱ བཧུསྶུཏཱ དྷམྨདྷརཱ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣཱ སཱམཱིཙིཔྤཊིཔནྣཱ ཨནུདྷམྨཙཱརིནོ, སཀཾ ཨཱཙརིཡཀཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཨཱཙིཀྑནྟི དེསེནྟི པཉྙཔེནྟི པཊྛཔེནྟི ཝིཝརནྟི ཝིབྷཛནྟི ཨུཏྟཱནཱིཀརོནྟི ཨུཔྤནྣཾ པརཔྤཝཱདཾ སཧདྷམྨེན སུནིགྒཧིཏཾ ནིགྒཧེཏྭཱ སཔྤཱཊིཧཱརིཡཾ དྷམྨཾ དེསེནྟི.

‘‘པརིནིབྦཱཏུ དཱནི, བྷནྟེ, བྷགཝཱ, པརིནིབྦཱཏུ སུགཏོ. པརིནིབྦཱནཀཱལོ དཱནི, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ. བྷཱསིཏཱ ཁོ པནེསཱ, བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ ཝཱཙཱ – ‘ན ཏཱཝཱཧཾ, པཱཔིམ, པརིནིབྦཱཡིསྶཱམི ཡཱཝ མེ བྷིཀྑུནིཡོ ན སཱཝིཀཱ བྷཝིསྶནྟི…པེ… ཡཱཝ མེ ཨུཔཱསཀཱ ན སཱཝཀཱ བྷཝིསྶནྟི…པེ… ཡཱཝ མེ ཨུཔཱསིཀཱ ན སཱཝིཀཱ བྷཝིསྶནྟི ཝིཡཏྟཱ ཝིནཱིཏཱ ཝིསཱརདཱ པཏྟཡོགཀྑེམཱ བཧུསྶུཏཱ དྷམྨདྷརཱ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣཱ སཱམཱིཙིཔྤཊིཔནྣཱ ཨནུདྷམྨཙཱརིནིཡོ, སཀཾ ཨཱཙརིཡཀཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཨཱཙིཀྑིསྶནྟི དེསེསྶནྟི པཉྙཔེསྶནྟི པཊྛཔེསྶནྟི ཝིཝརིསྶནྟི ཝིབྷཛིསྶནྟི ཨུཏྟཱནཱིཀརིསྶནྟི, ཨུཔྤནྣཾ པརཔྤཝཱདཾ སཧདྷམྨེན སུནིགྒཧིཏཾ ནིགྒཧེཏྭཱ སཔྤཱཊིཧཱརིཡཾ དྷམྨཾ དེསེསྶནྟཱི’ཏི. ཨེཏརཧི, བྷནྟེ, ཨུཔཱསིཀཱ བྷགཝཏོ སཱཝིཀཱ ཝིཡཏྟཱ ཝིནཱིཏཱ ཝིསཱརདཱ པཏྟཡོགཀྑེམཱ བཧུསྶུཏཱ དྷམྨདྷརཱ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣཱ སཱམཱིཙིཔྤཊིཔནྣཱ ཨནུདྷམྨཙཱརིནིཡོ, སཀཾ ཨཱཙརིཡཀཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཨཱཙིཀྑནྟི དེསེནྟི པཉྙཔེནྟི པཊྛཔེནྟི ཝིཝརནྟི ཝིབྷཛནྟི ཨུཏྟཱནཱིཀརོནྟི, ཨུཔྤནྣཾ པརཔྤཝཱདཾ སཧདྷམྨེན སུནིགྒཧིཏཾ ནིགྒཧེཏྭཱ སཔྤཱཊིཧཱརིཡཾ དྷམྨཾ དེསེནྟི.

‘‘པརིནིབྦཱཏུ དཱནི, བྷནྟེ, བྷགཝཱ, པརིནིབྦཱཏུ སུགཏོ. པརིནིབྦཱནཀཱལོ དཱནི, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ. བྷཱསིཏཱ ཁོ པནེསཱ, བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ ཝཱཙཱ – ‘ན ཏཱཝཱཧཾ, པཱཔིམ, པརིནིབྦཱཡིསྶཱམི ཡཱཝ མེ ཨིདཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ན ཨིདྡྷཉྩེཝ བྷཝིསྶཏི ཕཱིཏཉྩ ཝིཏྠཱརིཀཾ བཱཧུཛཉྙཾ པུཐུབྷཱུཏཾ, ཡཱཝ དེཝམནུསྶེཧི སུཔྤཀཱསིཏ’ནྟི. ཨེཏརཧི, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨིདྡྷཉྩེཝ ཕཱིཏཉྩ ཝིཏྠཱརིཀཾ བཱཧུཛཉྙཾ པུཐུབྷཱུཏཾ, ཡཱཝ དེཝམནུསྶེཧི སུཔྤཀཱསིཏཾ.

‘‘པརིནིབྦཱཏུ དཱནི, བྷནྟེ, བྷགཝཱ, པརིནིབྦཱཏུ སུགཏོ. པརིནིབྦཱནཀཱལོ དཱནི, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ’’ཏི. ‘‘ཨཔྤོསྶུཀྐོ ཏྭཾ, པཱཔིམ, ཧོཧི. ནཙིརཾ ཏཐཱགཏསྶ པརིནིབྦཱནཾ བྷཝིསྶཏི. ཨིཏོ ཏིཎྞཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན ཏཐཱགཏོ པརིནིབྦཱཡིསྶཏཱི’’ཏི.

ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཙཱཔཱལེ ཙེཏིཡེ སཏོ སམྤཛཱནོ ཨཱཡུསངྑཱརཾ ཨོསྶཛི. ཨོསྶཊྛེ ཙ བྷགཝཏཱ ཨཱཡུསངྑཱརེ མཧཱབྷཱུམིཙཱལོ ཨཧོསི བྷིཾསནཀོ སལོམཧཾསོ, དེཝདུནྡུབྷིཡོ ཙ ཕལིཾསུ. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཨེཏམཏྠཾ ཝིདིཏྭཱ ཏཱཡཾ ཝེལཱཡཾ ཨིམཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི –

‘‘ཏུལམཏུལཉྩ སམྦྷཝཾ, བྷཝསངྑཱརམཝསྶཛི མུནི;

ཨཛ྄ཛྷཏྟརཏོ སམཱཧིཏོ, ཨབྷིནྡི ཀཝཙམིཝཏྟསམྦྷཝ’’ནྟི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘མཧཱ ཝཏཱཡཾ བྷཱུམིཙཱལོ; སུམཧཱ ཝཏཱཡཾ བྷཱུམིཙཱལོ བྷིཾསནཀོ སལོམཧཾསོ, དེཝདུནྡུབྷིཡོ ཙ ཕལིཾསུ. ཀོ ནུ ཁོ ཧེཏུ, ཀོ པཙྩཡོ མཧཏོ བྷཱུམིཙཱལསྶ པཱཏུབྷཱཝཱཡཱ’’ཏི?

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘མཧཱ ཝཏཱཡཾ, བྷནྟེ, བྷཱུམིཙཱལོ; སུམཧཱ ཝཏཱཡཾ, བྷནྟེ, བྷཱུམིཙཱལོ བྷིཾསནཀོ སལོམཧཾསོ, དེཝདུནྡུབྷིཡོ ཙ ཕལིཾསུ. ཀོ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཧེཏུ, ཀོ པཙྩཡོ མཧཏོ བྷཱུམིཙཱལསྶ པཱཏུབྷཱཝཱཡཱ’’ཏི?

‘‘ཨཊྛིམེ, ཨཱནནྡ, ཧེཏཱུ, ཨཊྛ པཙྩཡཱ མཧཏོ བྷཱུམིཙཱལསྶ པཱཏུབྷཱཝཱཡ. ཀཏམེ ཨཊྛ? ཨཡཾ, ཨཱནནྡ, མཧཱཔཐཝཱི ཨུདཀེ པཏིཊྛིཏཱ; ཨུདཀཾ ཝཱཏེ པཏིཊྛིཏཾ; ཝཱཏོ ཨཱཀཱསཊྛོ ཧོཏི. སོ, ཨཱནནྡ, སམཡོ ཡཾ མཧཱཝཱཏཱ ཝཱཡནྟི; མཧཱཝཱཏཱ ཝཱཡནྟཱ ཨུདཀཾ ཀམྤེནྟི; ཨུདཀཾ ཀམྤིཏཾ པཐཝིཾ ཀམྤེཏི. ཨཡཾ, ཨཱནནྡ, པཋམོ ཧེཏུ, པཋམོ པཙྩཡོ མཧཏོ བྷཱུམིཙཱལསྶ པཱཏུབྷཱཝཱཡ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, ཨཱནནྡ, སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཨིདྡྷིམཱ ཙེཏོཝསིཔྤཏྟོ དེཝཏཱ ཝཱ མཧིདྡྷིཀཱ མཧཱནུབྷཱཝཱ. ཏསྶ པརིཏྟཱ པཐཝཱིསཉྙཱ བྷཱཝིཏཱ ཧོཏི, ཨཔྤམཱཎཱ ཨཱཔོསཉྙཱ. སོ ཨིམཾ པཐཝིཾ ཀམྤེཏི སངྐམྤེཏི སམྤཀམྤེཏི སམྤཝེདྷེཏི. ཨཡཾ, ཨཱནནྡ, དུཏིཡོ ཧེཏུ, དུཏིཡོ པཙྩཡོ མཧཏོ བྷཱུམིཙཱལསྶ པཱཏུབྷཱཝཱཡ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, ཨཱནནྡ, ཡདཱ བོདྷིསཏྟོ ཏུསིཏཱ ཀཱཡཱ ཙཝིཏྭཱ སཏོ སམྤཛཱནོ མཱཏུཀུཙྪིཾ ཨོཀྐམཏི, ཏདཱཡཾ པཐཝཱི ཀམྤཏི སངྐམྤཏི སམྤཀམྤཏི སམྤཝེདྷཏི. ཨཡཾ, ཨཱནནྡ, ཏཏིཡོ ཧེཏུ; ཏཏིཡོ པཙྩཡོ མཧཏོ བྷཱུམིཙཱལསྶ པཱཏུབྷཱཝཱཡ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, ཨཱནནྡ, ཡདཱ བོདྷིསཏྟོ སཏོ སམྤཛཱནོ མཱཏུཀུཙྪིསྨཱ ནིཀྑམཏི, ཏདཱཡཾ པཐཝཱི ཀམྤཏི སངྐམྤཏི སམྤཀམྤཏི སམྤཝེདྷཏི. ཨཡཾ, ཨཱནནྡ, ཙཏུཏྠོ ཧེཏུ, ཙཏུཏྠོ པཙྩཡོ མཧཏོ བྷཱུམིཙཱལསྶ པཱཏུབྷཱཝཱཡ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, ཨཱནནྡ, ཡདཱ ཏཐཱགཏོ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷཏི, ཏདཱཡཾ པཐཝཱི ཀམྤཏི སངྐམྤཏི སམྤཀམྤཏི སམྤཝེདྷཏི. ཨཡཾ, ཨཱནནྡ, པཉྩམོ ཧེཏུ, པཉྩམོ པཙྩཡོ མཧཏོ བྷཱུམིཙཱལསྶ པཱཏུབྷཱཝཱཡ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, ཨཱནནྡ, ཡདཱ ཏཐཱགཏོ ཨནུཏྟརཾ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེཏི, ཏདཱཡཾ པཐཝཱི ཀམྤཏི སངྐམྤཏི སམྤཀམྤཏི སམྤཝེདྷཏི. ཨཡཾ, ཨཱནནྡ, ཚཊྛོ ཧེཏུ, ཚཊྛོ པཙྩཡོ མཧཏོ བྷཱུམིཙཱལསྶ པཱཏུབྷཱཝཱཡ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, ཨཱནནྡ, ཡདཱ ཏཐཱགཏོ སཏོ སམྤཛཱནོ ཨཱཡུསངྑཱརཾ ཨོསྶཛྫཏི, ཏདཱཡཾ པཐཝཱི ཀམྤཏི སངྐམྤཏི སམྤཀམྤཏི སམྤཝེདྷཏི. ཨཡཾ, ཨཱནནྡ, སཏྟམོ ཧེཏུ, སཏྟམོ པཙྩཡོ མཧཏོ བྷཱུམིཙཱལསྶ པཱཏུབྷཱཝཱཡ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, ཨཱནནྡ, ཡདཱ ཏཐཱགཏོ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡཏི, ཏདཱཡཾ པཐཝཱི ཀམྤཏི སངྐམྤཏི སམྤཀམྤཏི སམྤཝེདྷཏི. ཨཡཾ, ཨཱནནྡ, ཨཊྛམོ ཧེཏུ, ཨཊྛམོ པཙྩཡོ མཧཏོ བྷཱུམིཙཱལསྶ པཱཏུབྷཱཝཱཡ. ཨིམེ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཨཊྛ ཧེཏཱུ, ཨཊྛ པཙྩཡཱ མཧཏོ བྷཱུམིཙཱལསྶ པཱཏུབྷཱཝཱཡཱ’’ཏི. དསམཾ.

བྷཱུམིཙཱལཝགྒོ དུཏིཡོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

ཨིཙྪཱ ཨལཉྩ སཾཁིཏྟཾ, གཡཱ ཨབྷིབྷུནཱ སཧ;

ཝིམོཀྑོ དྭེ ཙ ཝོཧཱརཱ, པརིསཱ བྷཱུམིཙཱལེནཱཏི.

(༨) ༣. ཡམཀཝགྒོ

༡. པཋམསདྡྷཱསུཏྟཾ

༧༡. ‘‘སདྡྷོ ཙ [སདྡྷོ (སྱཱ.) ཨེཏྠེཝ. ཨ. ནི. ༩.༤], བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཧོཏི, ནོ ཙ [ནོ (སྱཱ.) ཨེཝམུཔརིཔི ‘‘ནོ’’ཏྭེཝ དིསྶཏི] སཱིལཝཱ. ཨེཝཾ སོ ཏེནངྒེན ཨཔརིཔཱུརོ ཧོཏི. ཏེན ཏཾ ཨངྒཾ པརིཔཱུརེཏབྦཾ – ‘ཀིནྟཱཧཾ སདྡྷོ ཙ ཨསྶཾ སཱིལཝཱ ཙཱ’ཏི. ཡཏོ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སདྡྷོ ཙ ཧོཏི སཱིལཝཱ ཙ, ཨེཝཾ སོ ཏེནངྒེན པརིཔཱུརོ ཧོཏི.

‘‘སདྡྷོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཧོཏི སཱིལཝཱ ཙ, ནོ ཙ བཧུསྶུཏོ. ཨེཝཾ སོ ཏེནངྒེན ཨཔརིཔཱུརོ ཧོཏི. ཏེན ཏཾ ཨངྒཾ པརིཔཱུརེཏབྦཾ – ‘ཀིནྟཱཧཾ སདྡྷོ ཙ ཨསྶཾ, སཱིལཝཱ ཙ, བཧུསྶུཏོ ཙཱ’ཏི. ཡཏོ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སདྡྷོ ཙ ཧོཏི སཱིལཝཱ ཙ བཧུསྶུཏོ ཙ, ཨེཝཾ སོ ཏེནངྒེན པརིཔཱུརོ ཧོཏི.

‘‘སདྡྷོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཧོཏི སཱིལཝཱ ཙ བཧུསྶུཏོ ཙ, ནོ ཙ དྷམྨཀཐིཀོ…པེ… དྷམྨཀཐིཀོ ཙ, ནོ ཙ པརིསཱཝཙརོ…པེ… པརིསཱཝཙརོ ཙ, ནོ ཙ ཝིསཱརདོ པརིསཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི…པེ… ཝིསཱརདོ ཙ པརིསཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ནོ ཙ ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཧོཏི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི…པེ… ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཧོཏི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི, ནོ ཙ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི; ཨེཝཾ སོ ཏེནངྒེན ཨཔརིཔཱུརོ ཧོཏི. ཏེན ཏཾ ཨངྒཾ པརིཔཱུརེཏབྦཾ – ‘ཀིནྟཱཧཾ སདྡྷོ ཙ ཨསྶཾ, སཱིལཝཱ ཙ, བཧུསྶུཏོ ཙ, དྷམྨཀཐིཀོ ཙ, པརིསཱཝཙརོ ཙ, ཝིསཱརདོ ཙ པརིསཱཡ དྷམྨཾ དེསེཡྻཾ, ཙཏུནྣཉྩ ཛྷཱནཱནཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཨསྶཾ ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི, ཨཱསཝཱནཉྩ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻ’’’ནྟི.

‘‘ཡཏོ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སདྡྷོ ཙ ཧོཏི, སཱིལཝཱ ཙ, བཧུསྶུཏོ ཙ, དྷམྨཀཐིཀོ ཙ, པརིསཱཝཙརོ ཙ, ཝིསཱརདོ ཙ པརིསཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཙཏུནྣཉྩ ཛྷཱནཱནཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཧོཏི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི, ཨཱསཝཱནཉྩ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི; ཨེཝཾ སོ ཏེནངྒེན པརིཔཱུརོ ཧོཏི. ཨིམེཧི, ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ སམནྟཔཱསཱདིཀོ ཙ ཧོཏི སབྦཱཀཱརཔརིཔཱུརོ ཙཱ’’ཏི. པཋམཾ.

༢. དུཏིཡསདྡྷཱསུཏྟཾ

༧༢. ‘‘སདྡྷོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཧོཏི, ནོ ཙ སཱིལཝཱ. ཨེཝཾ སོ ཏེནངྒེན ཨཔརིཔཱུརོ ཧོཏི. ཏེན ཏཾ ཨངྒཾ པརིཔཱུརེཏབྦཾ – ‘ཀིནྟཱཧཾ སདྡྷོ ཙ ཨསྶཾ སཱིལཝཱ ཙཱ’ཏི. ཡཏོ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སདྡྷོ ཙ ཧོཏི སཱིལཝཱ ཙ, ཨེཝཾ སོ ཏེནངྒེན པརིཔཱུརོ ཧོཏི.

‘‘སདྡྷོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཧོཏི སཱིལཝཱ ཙ, ནོ ཙ བཧུསྶུཏོ…པེ… བཧུསྶུཏོ ཙ, ནོ ཙ དྷམྨཀཐིཀོ…པེ… དྷམྨཀཐིཀོ ཙ, ནོ ཙ པརིསཱཝཙརོ…པེ… པརིསཱཝཙརོ ཙ, ནོ ཙ ཝིསཱརདོ པརིསཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི …པེ… ཝིསཱརདོ ཙ པརིསཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ནོ ཙ ཡེ ཏེ སནྟཱ ཝིམོཀྑཱ ཨཏིཀྐམྨ རཱུཔེ ཨཱརུཔྤཱ ཏེ ཀཱཡེན ཕུསིཏྭཱ ཝིཧརཏི…པེ… ཡེ ཏེ སནྟཱ ཝིམོཀྑཱ ཨཏིཀྐམྨ རཱུཔེ ཨཱརུཔྤཱ ཏེ ཀཱཡེན ཕུསིཏྭཱ ཝིཧརཏི, ནོ ཙ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི; ཨེཝཾ སོ ཏེནངྒེན ཨཔརིཔཱུརོ ཧོཏི. ཏེན ཏཾ ཨངྒཾ པརིཔཱུརེཏབྦཾ – ‘ཀིནྟཱཧཾ སདྡྷོ ཙ ཨསྶཾ, སཱིལཝཱ ཙ, བཧུསྶུཏོ ཙ, དྷམྨཀཐིཀོ ཙ, པརིསཱཝཙརོ ཙ, ཝིསཱརདོ ཙ པརིསཱཡ དྷམྨཾ དེསེཡྻཾ, ཡེ ཏེ སནྟཱ ཝིམོཀྑཱ ཨཏིཀྐམྨ རཱུཔེ ཨཱརུཔྤཱ ཏེ ཀཱཡེན ཕུསིཏྭཱ ཝིཧརེཡྻཾ, ཨཱསཝཱནཉྩ ཁཡཱ ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻ’’’ནྟི.

‘‘ཡཏོ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སདྡྷོ ཙ ཧོཏི, སཱིལཝཱ ཙ, བཧུསྶུཏོ ཙ, དྷམྨཀཐིཀོ ཙ, པརིསཱཝཙརོ ཙ, ཝིསཱརདོ ཙ པརིསཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི. ཡེ ཏེ སནྟཱ ཝིམོཀྑཱ ཨཏིཀྐམྨ རཱུཔེ ཨཱརུཔྤཱ ཏེ ཙ ཀཱཡེན ཕུསིཏྭཱ ཝིཧརཏི, ཨཱསཝཱནཉྩ ཁཡཱ…པེ… སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི; ཨེཝཾ སོ ཏེནངྒེན པརིཔཱུརོ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ སམནྟཔཱསཱདིཀོ ཙ ཧོཏི སབྦཱཀཱརཔརིཔཱུརོ ཙཱ’’ཏི. དུཏིཡཾ.

༣. པཋམམརཎསྶཏིསུཏྟཾ

༧༣. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ནཱཏིཀེ [ནཱདིཀེ (སཱི. སྱཱ.), ནཱཊིཀེ (པཱི.) ཨ. ནི. ༦.༡༩] ཝིཧརཏི གིཉྫཀཱཝསཐེ. ཏཏྲ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘བྷིཀྑཝོ’’ཏི. ‘‘བྷདནྟེ’’ཏི ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘མརཎསྶཏི, བྷིཀྑཝེ, བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ མཧཔྥལཱ ཧོཏི མཧཱནིསཾསཱ ཨམཏོགདྷཱ ཨམཏཔརིཡོསཱནཱ. བྷཱཝེཐ ནོ ཏུམྷེ, བྷིཀྑཝེ, མརཎསྶཏི’’ནྟི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཧཾ ཁོ, བྷནྟེ, བྷཱཝེམི མརཎསྶཏི’’ནྟི. ‘‘ཡཐཱ ཀཐཾ པན ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, བྷཱཝེསི མརཎསྶཏི’’ནྟི? ‘‘ཨིདྷ མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཧོ ཝཏཱཧཾ རཏྟིནྡིཝཾ ཛཱིཝེཡྻཾ, བྷགཝཏོ སཱསནཾ མནསི ཀརེཡྻཾ, བཧུ [བཧུཾ (སཱི. པཱི.)] ཝཏ མེ ཀཏཾ ཨསྶཱ’ཏི. ཨེཝཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, བྷཱཝེམི མརཎསྶཏི’’ནྟི.

ཨཉྙཏརོཔི ཁོ བྷིཀྑུ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཧམྤི ཁོ, བྷནྟེ, བྷཱཝེམི མརཎསྶཏི’’ནྟི. ‘‘ཡཐཱ ཀཐཾ པན ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, བྷཱཝེསི མརཎསྶཏི’’ནྟི? ‘‘ཨིདྷ མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཧོ ཝཏཱཧཾ དིཝསཾ ཛཱིཝེཡྻཾ, བྷགཝཏོ སཱསནཾ མནསི ཀརེཡྻཾ, བཧུ ཝཏ མེ ཀཏཾ ཨསྶཱ’ཏི. ཨེཝཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, བྷཱཝེམི མརཎསྶཏི’’ནྟི.

ཨཉྙཏརོཔི ཁོ བྷིཀྑུ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཧམྤི ཁོ, བྷནྟེ, བྷཱཝེམི མརཎསྶཏི’’ནྟི. ‘‘ཡཐཱ ཀཐཾ པན ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, བྷཱཝེསི མརཎསྶཏི’’ནྟི? ‘‘ཨིདྷ མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཧོ ཝཏཱཧཾ ཨུཔཌྜྷདིཝསཾ ཛཱིཝེཡྻཾ, བྷགཝཏོ སཱསནཾ མནསི ཀརེཡྻཾ, བཧུ ཝཏ མེ ཀཏཾ ཨསྶཱ’ཏི. ཨེཝཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, བྷཱཝེམི མརཎསྶཏི’’ནྟི.

ཨཉྙཏརོཔི ཁོ བྷིཀྑུ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཧམྤི ཁོ, བྷནྟེ, བྷཱཝེམི མརཎསྶཏི’’ནྟི. ‘‘ཡཐཱ ཀཐཾ པན ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, བྷཱཝེསི མརཎསྶཏི’’ནྟི? ‘‘ཨིདྷ མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཧོ ཝཏཱཧཾ ཏདནྟརཾ ཛཱིཝེཡྻཾ ཡདནྟརཾ ཨེཀཔིཎྜཔཱཏཾ བྷུཉྫཱམི, བྷགཝཏོ སཱསནཾ མནསི ཀརེཡྻཾ, བཧུ ཝཏ མེ ཀཏཾ ཨསྶཱ’ཏི. ཨེཝཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, བྷཱཝེམི མརཎསྶཏི’’ནྟི.

ཨཉྙཏརོཔི ཁོ བྷིཀྑུ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཧམྤི ཁོ, བྷནྟེ, བྷཱཝེམི མརཎསྶཏི’’ནྟི. ‘‘ཡཐཱ ཀཐཾ པན ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, བྷཱཝེསི མརཎསྶཏི’’ནྟི? ‘‘ཨིདྷ མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཧོ ཝཏཱཧཾ ཏདནྟརཾ ཛཱིཝེཡྻཾ ཡདནྟརཾ ཨུཔཌྜྷཔིཎྜཔཱཏཾ བྷུཉྫཱམི, བྷགཝཏོ སཱསནཾ མནསི ཀརེཡྻཾ, བཧུ ཝཏ མེ ཀཏཾ ཨསྶཱ’ཏི. ཨེཝཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, བྷཱཝེམི མརཎསྶཏི’’ནྟི.

ཨཉྙཏརོཔི ཁོ བྷིཀྑུ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཧམྤི ཁོ, བྷནྟེ, བྷཱཝེམི མརཎསྶཏི’’ནྟི. ‘‘ཡཐཱ ཀཐཾ པན ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, བྷཱཝེསི མརཎསྶཏི’’ནྟི? ‘‘ཨིདྷ མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཧོ ཝཏཱཧཾ ཏདནྟརཾ ཛཱིཝེཡྻཾ ཡདནྟརཾ ཙཏྟཱརོ པཉྩ ཨཱལོཔེ སངྑཱདིཏྭཱ [སངྑརིཏྭཱ (ཀ.)] ཨཛ྄ཛྷོཧརཱམི, བྷགཝཏོ སཱསནཾ མནསི ཀརེཡྻཾ, བཧུ ཝཏ མེ ཀཏཾ ཨསྶཱ’ཏི. ཨེཝཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, བྷཱཝེམི མརཎསྶཏི’’ནྟི.

ཨཉྙཏརོཔི ཁོ བྷིཀྑུ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཧམྤི ཁོ, བྷནྟེ, བྷཱཝེམི མརཎསྶཏི’’ནྟི. ‘‘ཡཐཱ ཀཐཾ པན ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, བྷཱཝེསི མརཎསྶཏི’’ནྟི? ‘‘ཨིདྷ མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཧོ ཝཏཱཧཾ ཏདནྟརཾ ཛཱིཝེཡྻཾ ཡདནྟརཾ ཨེཀཾ ཨཱལོཔཾ སངྑཱདིཏྭཱ [སངྑརིཏྭཱ (ཀ.)] ཨཛ྄ཛྷོཧརཱམི, བྷགཝཏོ སཱསནཾ མནསི ཀརེཡྻཾ, བཧུ ཝཏ མེ ཀཏཾ ཨསྶཱ’ཏི. ཨེཝཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, བྷཱཝེམི མརཎསྶཏི’’ནྟི.

ཨཉྙཏརོཔི ཁོ བྷིཀྑུ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཧམྤི ཁོ, བྷནྟེ, བྷཱཝེམི མརཎསྶཏི’’ནྟི. ‘‘ཡཐཱ ཀཐཾ པན ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, བྷཱཝེསི མརཎསྶཏི’’ནྟི? ‘‘ཨིདྷ མཡ྄ཧཾ བྷནྟེ, ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཧོ ཝཏཱཧཾ ཏདནྟརཾ ཛཱིཝེཡྻཾ ཡདནྟརཾ ཨསྶསིཏྭཱ ཝཱ པསྶསཱམི, པསྶསིཏྭཱ ཝཱ ཨསྶསཱམི, བྷགཝཏོ སཱསནཾ མནསི ཀརེཡྻཾ, བཧུ ཝཏ མེ ཀཏཾ ཨསྶཱ’ཏི. ཨེཝཾ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ བྷཱཝེམི མརཎསྶཏི’’ནྟི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ བྷགཝཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཡྭཱཡཾ [ཡོ ཙཱཡཾ (ཀ. སཱི.)], བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾ མརཎསྶཏིཾ བྷཱཝེཏི – ‘ཨཧོ ཝཏཱཧཾ རཏྟིནྡིཝཾ ཛཱིཝེཡྻཾ, བྷགཝཏོ སཱསནཾ མནསི ཀརེཡྻཾ, བཧུ ཝཏ མེ ཀཏཾ ཨསྶཱ’ཏི. ཡོ ཙཱཡཾ [ཡོ པཱཡཾ (ཀ.) ཨ. ནི. ༦.༡༩ པསྶིཏབྦཾ], བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾ མརཎསྶཏིཾ བྷཱཝེཏི – ‘ཨཧོ ཝཏཱཧཾ དིཝསཾ ཛཱིཝེཡྻཾ, བྷགཝཏོ སཱསནཾ མནསི ཀརེཡྻཾ, བཧུ ཝཏ མེ ཀཏཾ ཨསྶཱ’ཏི; ཡོ ཙཱཡཾ [ཡོ པཱཡཾ (ཀ.) ཨ. ནི. ༦.༡༩ པསྶིཏབྦཾ], བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾ མརཎསྶཏིཾ བྷཱཝེཏི – ‘ཨཧོ ཝཏཱཧཾ ཨུཔཌྜྷདིཝསཾ ཛཱིཝེཡྻཾ, བྷགཝཏོ སཱསནཾ མནསི ཀརེཡྻཾ, བཧུ ཝཏ མེ ཀཏཾ ཨསྶཱ’ཏི. ཡོ ཙཱཡཾ [ཡོ པཱཡཾ (ཀ.) ཨ. ནི. ༦.༡༩ པསྶིཏབྦཾ], བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾ མརཎསྶཏིཾ བྷཱཝེཏི – ‘ཨཧོ ཝཏཱཧཾ ཏདནྟརཾ ཛཱིཝེཡྻཾ ཡདནྟརཾ ཨེཀཔིཎྜཔཱཏཾ བྷུཉྫཱམི, བྷགཝཏོ སཱསནཾ མནསི ཀརེཡྻཾ, བཧུ ཝཏ མེ ཀཏཾ ཨསྶཱ’ཏི; ཡོ ཙཱཡཾ [ཡོ པཱཡཾ (ཀ.) ཨ. ནི. ༦.༡༩ པསྶིཏབྦཾ], བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾ མརཎསྶཏིཾ བྷཱཝེཏི – ‘ཨཧོ ཝཏཱཧཾ ཏདནྟརཾ ཛཱིཝེཡྻཾ ཡདནྟརཾ ཨུཔཌྜྷཔིཎྜཔཱཏཾ བྷུཉྫཱམི, བྷགཝཏོ སཱསནཾ མནསི ཀརེཡྻཾ, བཧུ ཝཏ མེ ཀཏཾ ཨསྶཱ’ཏི. ཡོ ཙཱཡཾ [ཡོ པཱཡཾ (ཀ.) ཨ. ནི. ༦.༡༩ པསྶིཏབྦཾ], བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾ མརཎསྶཏིཾ བྷཱཝེཏི – ‘ཨཧོ ཝཏཱཧཾ ཏདནྟརཾ ཛཱིཝེཡྻཾ ཡདནྟརཾ ཙཏྟཱརོ པཉྩ ཨཱལོཔེ སངྑཱདིཏྭཱ ཨཛ྄ཛྷོཧརཱམི, བྷགཝཏོ སཱསནཾ མནསི ཀརེཡྻཾ, བཧུ ཝཏ མེ ཀཏཾ ཨསྶཱ’ཏི – ཨིམེ ཝུཙྩནྟི, བྷིཀྑཝེ, ‘བྷིཀྑཱུ པམཏྟཱ ཝིཧརནྟི, དནྡྷཾ མརཎསྶཏིཾ བྷཱཝེནྟི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ’’’.

‘‘ཡོ ཙ ཁྭཱཡཾ [ཡོ ཙཱཡཾ (སྱཱ.), ཡོ ཙ ཁོ ཡཾ (ཀ.)], བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾ མརཎསྶཏིཾ བྷཱཝེཏི – ‘ཨཧོ ཝཏཱཧཾ ཏདནྟརཾ ཛཱིཝེཡྻཾ ཡདནྟརཾ ཨེཀཾ ཨཱལོཔཾ སངྑཱདིཏྭཱ ཨཛ྄ཛྷོཧརཱམི, བྷགཝཏོ སཱསནཾ མནསི ཀརེཡྻཾ, བཧུ ཝཏ མེ ཀཏཾ ཨསྶཱ’ཏི. ཡོ ཙཱཡཾ [ཡོ པཱཡཾ (ཀ.)], བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨེཝཾ མརཎསྶཏིཾ བྷཱཝེཏི – ‘ཨཧོ ཝཏཱཧཾ ཏདནྟརཾ ཛཱིཝེཡྻཾ ཡདནྟརཾ ཨསྶསིཏྭཱ ཝཱ པསྶསཱམི, པསྶསིཏྭཱ ཝཱ ཨསྶསཱམི, བྷགཝཏོ སཱསནཾ མནསི ཀརེཡྻཾ, བཧུ ཝཏ མེ ཀཏཾ ཨསྶཱ’ཏི – ཨིམེ ཝུཙྩནྟི, བྷིཀྑཝེ, ‘བྷིཀྑཱུ ཨཔྤམཏྟཱ ཝིཧརནྟི, ཏིཀྑཾ མརཎསྶཏིཾ བྷཱཝེནྟི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡ’’’.

‘‘ཏསྨཱཏིཧ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝཾ སིཀྑིཏབྦཾ – ‘ཨཔྤམཏྟཱ ཝིཧརིསྶཱམ, ཏིཀྑཾ མརཎསྶཏིཾ བྷཱཝཡིསྶཱམ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡཱ’ཏི. ཨེཝཉྷི ཝོ, བྷིཀྑཝེ, སིཀྑིཏབྦ’’ནྟི. ཏཏིཡཾ.

༤. དུཏིཡམརཎསྶཏིསུཏྟཾ

༧༤. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ནཱཏིཀེ ཝིཧརཏི གིཉྫཀཱཝསཐེ. ཏཏྲ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི …པེ… མརཎསྶཏི, བྷིཀྑཝེ, བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ མཧཔྥལཱ ཧོཏི མཧཱནིསཾསཱ ཨམཏོགདྷཱ ཨམཏཔརིཡོསཱནཱ.

‘‘ཀཐཾ བྷཱཝིཏཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, མརཎསྶཏི ཀཐཾ བཧུལཱིཀཏཱ མཧཔྥལཱ ཧོཏི མཧཱནིསཾསཱ ཨམཏོགདྷཱ ཨམཏཔརིཡོསཱནཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ དིཝསེ ནིཀྑནྟེ རཏྟིཡཱ པཏིཧིཏཱཡ [པཊིཧིཏཱཡ (པཱི.), (ཨ. ནི. ༦.༢༠ པསྶིཏབྦཾ)] ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘བཧུཀཱ ཁོ མེ པཙྩཡཱ མརཎསྶ – ཨཧི ཝཱ མཾ ཌཾསེཡྻ, ཝིཙྪིཀོ ཝཱ མཾ ཌཾསེཡྻ, སཏཔདཱི ཝཱ མཾ ཌཾསེཡྻ; ཏེན མེ ཨསྶ ཀཱལཀིརིཡཱ. སོ མམ ཨསྶ [མམསྶ (ཨ. ནི. ༦.༢༠)] ཨནྟརཱཡོ. ཨུཔཀྑལིཏྭཱ ཝཱ པཔཏེཡྻཾ, བྷཏྟཾ ཝཱ མེ བྷུཏྟཾ བྱཱཔཛྫེཡྻ, པིཏྟཾ ཝཱ མེ ཀུཔྤེཡྻ, སེམྷཾ ཝཱ མེ ཀུཔྤེཡྻ, སཏྠཀཱ ཝཱ མེ ཝཱཏཱ ཀུཔྤེཡྻུཾ, མནུསྶཱ ཝཱ མཾ ཨུཔཀྐམེཡྻུཾ, ཨམནུསྶཱ ཝཱ མཾ ཨུཔཀྐམེཡྻུཾ; ཏེན མེ ཨསྶ ཀཱལཀིརིཡཱ. སོ མམ ཨསྶ ཨནྟརཱཡོ’ཏི. ཏེན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནཱ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑིཏབྦཾ – ‘ཨཏྠི ནུ ཁོ མེ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨཔྤཧཱིནཱ ཡེ མེ ཨསྶུ རཏྟིཾ ཀཱལཾ ཀརོནྟསྶ ཨནྟརཱཡཱཡཱ’’’ཏི.

‘‘སཙེ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཨེཝཾ ཛཱནཱཏི – ‘ཨཏྠི མེ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨཔྤཧཱིནཱ ཡེ མེ ཨསྶུ རཏྟིཾ ཀཱལཾ ཀརོནྟསྶ ཨནྟརཱཡཱཡཱ’ཏི, ཏེན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནཱ ཏེསཾཡེཝ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཧཱནཱཡ ཨདྷིམཏྟོ ཚནྡོ ཙ ཝཱཡཱམོ ཙ ཨུསྶཱཧོ ཙ ཨུསྶོལ༹ྷཱི ཙ ཨཔྤཊིཝཱནཱི ཙ སཏི ཙ སམྤཛཉྙཉྩ ཀརཎཱིཡཾ.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨཱདིཏྟཙེལོ ཝཱ ཨཱདིཏྟསཱིསོ ཝཱ ཏསྶེཝ ཙེལསྶ ཝཱ སཱིསསྶ ཝཱ ནིབྦཱཔནཱཡ ཨདྷིམཏྟཾ ཚནྡཉྩ ཝཱཡཱམཉྩ ཨུསྶཱཧཉྩ ཨུསྶོལ༹ྷིཉྩ ཨཔྤཊིཝཱནིཉྩ སཏིཉྩ སམྤཛཉྙཉྩ ཀརེཡྻ; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏེན བྷིཀྑུནཱ ཏེསཾཡེཝ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཧཱནཱཡ ཨདྷིམཏྟོ ཚནྡོ ཙ ཝཱཡཱམོ ཙ ཨུསྶཱཧོ ཙ ཨུསྶོལ༹ྷཱི ཙ ཨཔྤཊིཝཱནཱི ཙ སཏི ཙ སམྤཛཉྙཉྩ ཀརཎཱིཡཾ.

‘‘སཙེ པན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཨེཝཾ ཛཱནཱཏི – ‘ནཏྠི མེ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨཔྤཧཱིནཱ ཡེ མེ ཨསྶུ རཏྟིཾ ཀཱལཾ ཀརོནྟསྶ ཨནྟརཱཡཱཡཱ’ཏི, ཏེན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནཱ ཏེནེཝ པཱིཏིཔཱམོཛྫེན ཝིཧཱཏབྦཾ ཨཧོརཏྟཱནུསིཀྑིནཱ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ.

‘‘ཨིདྷ པན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ རཏྟིཡཱ ནིཀྑནྟཱཡ དིཝསེ པཏིཧིཏེ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏི – ‘བཧུཀཱ ཁོ མེ པཙྩཡཱ མརཎསྶ – ཨཧི ཝཱ མཾ ཌཾསེཡྻ, ཝིཙྪིཀོ ཝཱ མཾ ཌཾསེཡྻ, སཏཔདཱི ཝཱ མཾ ཌཾསེཡྻ; ཏེན མེ ཨསྶ ཀཱལཀིརིཡཱ. སོ མམ ཨསྶ ཨནྟརཱཡོ. ཨུཔཀྑལིཏྭཱ ཝཱ པཔཏེཡྻཾ, བྷཏྟཾ ཝཱ མེ བྷུཏྟཾ བྱཱཔཛྫེཡྻ, པིཏྟཾ ཝཱ མེ ཀུཔྤེཡྻ, སེམྷཾ ཝཱ མེ ཀུཔྤེཡྻ, སཏྠཀཱ ཝཱ མེ ཝཱཏཱ ཀུཔྤེཡྻུཾ, མནུསྶཱ ཝཱ མཾ ཨུཔཀྐམེཡྻུཾ, ཨམནུསྶཱ ཝཱ མཾ ཨུཔཀྐམེཡྻུཾ; ཏེན མེ ཨསྶ ཀཱལཀིརིཡཱ. སོ མམ ཨསྶ ཨནྟརཱཡོ’ཏི. ཏེན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནཱ ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑིཏབྦཾ – ‘ཨཏྠི ནུ ཁོ མེ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨཔྤཧཱིནཱ ཡེ མེ ཨསྶུ དིཝཱ ཀཱལཾ ཀརོནྟསྶ ཨནྟརཱཡཱཡཱ’’’ཏི.

‘‘སཙེ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཨེཝཾ ཛཱནཱཏི – ‘ཨཏྠི མེ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨཔྤཧཱིནཱ ཡེ མེ ཨསྶུ དིཝཱ ཀཱལཾ ཀརོནྟསྶ ཨནྟརཱཡཱཡཱ’ཏི, ཏེན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནཱ ཏེསཾཡེཝ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཧཱནཱཡ ཨདྷིམཏྟོ ཚནྡོ ཙ ཝཱཡཱམོ ཙ ཨུསྶཱཧོ ཙ ཨུསྶོལ༹ྷཱི ཙ ཨཔྤཊིཝཱནཱི ཙ སཏི ཙ སམྤཛཉྙཉྩ ཀརཎཱིཡཾ.

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨཱདིཏྟཙེལོ ཝཱ ཨཱདིཏྟསཱིསོ ཝཱ ཏསྶེཝ ཙེལསྶ ཝཱ སཱིསསྶ ཝཱ ནིབྦཱཔནཱཡ ཨདྷིམཏྟཾ ཚནྡཉྩ ཝཱཡཱམཉྩ ཨུསྶཱཧཉྩ ཨུསྶོལ༹ྷིཉྩ ཨཔྤཊིཝཱནིཉྩ སཏིཉྩ སམྤཛཉྙཉྩ ཀརེཡྻ; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏེན བྷིཀྑུནཱ ཏེསཾཡེཝ པཱཔཀཱནཾ ཨཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པཧཱནཱཡ ཨདྷིམཏྟོ ཚནྡོ ཙ ཝཱཡཱམོ ཙ ཨུསྶཱཧོ ཙ ཨུསྶོལ༹ྷཱི ཙ ཨཔྤཊིཝཱནཱི ཙ སཏི ཙ སམྤཛཉྙཉྩ ཀརཎཱིཡཾ.

‘‘སཙེ པན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཨེཝཾ ཛཱནཱཏི – ‘ནཏྠི མེ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨཔྤཧཱིནཱ ཡེ མེ ཨསྶུ དིཝཱ ཀཱལཾ ཀརོནྟསྶ ཨནྟརཱཡཱཡཱ’ཏི, ཏེན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནཱ ཏེནེཝ པཱིཏིཔཱམོཛྫེན ཝིཧཱཏབྦཾ ཨཧོརཏྟཱནུསིཀྑིནཱ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ. ཨེཝཾ བྷཱཝིཏཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, མརཎསྶཏི ཨེཝཾ བཧུལཱིཀཏཱ མཧཔྥལཱ ཧོཏི མཧཱནིསཾསཱ ཨམཏོགདྷཱ ཨམཏཔརིཡོསཱནཱ’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. པཋམསམྤདཱསུཏྟཾ

༧༥. ‘‘ཨཊྛིམཱ, བྷིཀྑཝེ, སམྤདཱ. ཀཏམཱ ཨཊྛ? [ཨ. ནི. ༨.༥༤] ཨུཊྛཱནསམྤདཱ, ཨཱརཀྑསམྤདཱ, ཀལྱཱཎམིཏྟཏཱ, སམཛཱིཝིཏཱ, སདྡྷཱསམྤདཱ, སཱིལསམྤདཱ, ཙཱགསམྤདཱ, པཉྙཱསམྤདཱ – ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛ སམྤདཱ’’ཏི.

‘‘ཨུཊྛཱཏཱ ཀམྨདྷེཡྻེསུ, ཨཔྤམཏྟོ ཝིདྷཱནཝཱ;

སམཾ ཀཔྤེཏི ཛཱིཝིཀཾ, སམྦྷཏཾ ཨནུརཀྑཏི.

‘‘སདྡྷོ སཱིལེན སམྤནྣོ, ཝདཉྙཱུ ཝཱིཏམཙྪརོ;

ནིཙྩཾ མགྒཾ ཝིསོདྷེཏི, སོཏྠཱནཾ སམྤརཱཡིཀཾ.

‘‘ཨིཙྩེཏེ ཨཊྛ དྷམྨཱ ཙ, སདྡྷསྶ གྷརམེསིནོ;

ཨཀྑཱཏཱ སཙྩནཱམེན, ཨུབྷཡཏྠ སུཁཱཝཧཱ.

‘‘དིཊྛདྷམྨཧིཏཏྠཱཡ, སམྤརཱཡསུཁཱཡ ཙ;

ཨེཝམེཏཾ གཧཊྛཱནཾ, ཙཱགོ པུཉྙཾ པཝཌྜྷཏཱི’’ཏི. པཉྩམཾ;

༦. དུཏིཡསམྤདཱསུཏྟཾ

༧༦. ‘‘ཨཊྛིམཱ, བྷིཀྑཝེ, སམྤདཱ. ཀཏམཱ ཨཊྛ? ཨུཊྛཱནསམྤདཱ, ཨཱརཀྑསམྤདཱ, ཀལྱཱཎམིཏྟཏཱ, སམཛཱིཝིཏཱ, སདྡྷཱསམྤདཱ, སཱིལསམྤདཱ, ཙཱགསམྤདཱ, པཉྙཱསམྤདཱ. ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨུཊྛཱནསམྤདཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཀུལཔུཏྟོ ཡེན ཀམྨཊྛཱནེན ཛཱིཝིཏཾ ཀཔྤེཏི – ཡདི ཀསིཡཱ ཡདི ཝཎིཛྫཱཡ ཡདི གོརཀྑེན ཡདི ཨིསྶཏྟེན ཡདི རཱཛཔོརིསེན ཡདི སིཔྤཉྙཏརེན – ཏཏྠ དཀྑོ ཧོཏི ཨནལསོ, ཏཏྲུཔཱཡཱཡ ཝཱིམཾསཱཡ སམནྣཱགཏོ, ཨལཾ ཀཱཏུཾ ཨལཾ སཾཝིདྷཱཏུནྟི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨུཊྛཱནསམྤདཱ.

‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱརཀྑསམྤདཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཀུལཔུཏྟསྶ བྷོགཱ ཧོནྟི ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡཱདྷིགཏཱ བཱཧཱབལཔརིཙིཏཱ སེདཱཝཀྑིཏྟཱ དྷམྨིཀཱ དྷམྨལདྡྷཱ ཏེ ཨཱརཀྑེན གུཏྟིཡཱ སམྤཱདེཏི – ‘ཀིནྟི མེ བྷོགེ ནེཝ རཱཛཱནོ ཧརེཡྻུཾ, ན ཙོརཱ ཧརེཡྻུཾ, ན ཨགྒི ཌཧེཡྻ, ན ཨུདཀཾ ཝཧེཡྻ, ན ཨཔྤིཡཱ དཱཡཱདཱ ཧརེཡྻུ’ནྟི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨཱརཀྑསམྤདཱ.

‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཀལྱཱཎམིཏྟཏཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཀུལཔུཏྟོ ཡསྨིཾ གཱམེ ཝཱ ནིགམེ ཝཱ པཊིཝསཏི, ཏཏྠ ཡེ ཏེ ཧོནྟི གཧཔཏཱི ཝཱ གཧཔཏིཔུཏྟཱ ཝཱ དཧརཱ ཝཱ ཝུདྡྷསཱིལིནོ ཝུདྡྷཱ ཝཱ ཝུདྡྷསཱིལིནོ སདྡྷཱསམྤནྣཱ སཱིལསམྤནྣཱ ཙཱགསམྤནྣཱ པཉྙཱསམྤནྣཱ, ཏེཧི སདྡྷིཾ སནྟིཊྛཏི སལླཔཏི སཱཀཙྪཾ སམཱཔཛྫཏི; ཡཐཱརཱུཔཱནཾ སདྡྷཱསམྤནྣཱནཾ སདྡྷཱསམྤདཾ ཨནུསིཀྑཏི, ཡཐཱརཱུཔཱནཾ སཱིལསམྤནྣཱནཾ སཱིལསམྤདཾ ཨནུསིཀྑཏི, ཡཐཱརཱུཔཱནཾ ཙཱགསམྤནྣཱནཾ ཙཱགསམྤདཾ ཨནུསིཀྑཏི, ཡཐཱརཱུཔཱནཾ པཉྙཱསམྤནྣཱནཾ པཉྙཱསམྤདཾ ཨནུསིཀྑཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཀལྱཱཎམིཏྟཏཱ.

‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, སམཛཱིཝིཏཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཀུལཔུཏྟོ ཨཱཡཉྩ བྷོགཱནཾ ཝིདིཏྭཱ ཝཡཉྩ བྷོགཱནཾ ཝིདིཏྭཱ སམཾ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏི ནཱཙྩོགཱལ༹ྷཾ ནཱཏིཧཱིནཾ – ‘ཨེཝཾ མེ ཨཱཡོ ཝཡཾ པརིཡཱདཱཡ ཋསྶཏི, ན ཙ མེ ཝཡོ ཨཱཡཾ པརིཡཱདཱཡ ཋསྶཏཱི’ཏི. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཏུལཱདྷཱརོ ཝཱ ཏུལཱདྷཱརནྟེཝཱསཱི ཝཱ ཏུལཾ པགྒཧེཏྭཱ ཛཱནཱཏི – ‘ཨེཏྟཀེན ཝཱ ཨོནཏཾ, ཨེཏྟཀེན ཝཱ ཨུནྣཏ’ནྟི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཀུལཔུཏྟོ ཨཱཡཉྩ བྷོགཱནཾ ཝིདིཏྭཱ ཝཡཉྩ བྷོགཱནཾ ཝིདིཏྭཱ སམཾ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏི ནཱཙྩོགཱལ༹ྷཾ ནཱཏིཧཱིནཾ – ‘ཨེཝཾ མེ ཨཱཡོ ཝཡཾ པརིཡཱདཱཡ ཋསྶཏི, ན ཙ མེ ཝཡོ ཨཱཡཾ པརིཡཱདཱཡ ཋསྶཏཱི’ཏི. སཙཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཀུལཔུཏྟོ ཨཔྤཱཡོ སམཱནོ ཨུལཱ༹རཾ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏི, ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ ‘ཨུདུམྦརཁཱདཱི ཝཱཡཾ ཀུལཔུཏྟོ བྷོགེ ཁཱདཏཱི’ཏི. སཙེ པནཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཀུལཔུཏྟོ མཧཱཡོ སམཱནོ ཀསིརཾ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏི, ཏསྶ བྷཝནྟི ཝཏྟཱརོ – ‘ཨཛེཊྛམརཎཾ ཝཱཡཾ ཀུལཔུཏྟོ མརིསྶཏཱི’ཏི. ཡཏོ ཙ ཁོཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཀུལཔུཏྟོ ཨཱཡཉྩ བྷོགཱནཾ ཝིདིཏྭཱ ཝཡཉྩ བྷོགཱནཾ ཝིདིཏྭཱ སམཾ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏི ནཱཙྩོགཱལ༹ྷཾ ནཱཏིཧཱིནཾ – ‘ཨེཝཾ མེ ཨཱཡོ ཝཡཾ པརིཡཱདཱཡ ཋསྶཏི, ན ཙ མེ ཝཡོ ཨཱཡཾ པརིཡཱདཱཡ ཋསྶཏཱི’ཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, སམཛཱིཝིཏཱ.

‘‘ཀཏམཱ ཙ བྷིཀྑཝེ, སདྡྷཱསམྤདཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཀུལཔུཏྟོ སདྡྷོ ཧོཏི, སདྡཧཏི ཏཐཱགཏསྶ བོདྷིཾ – ‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ…པེ… སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ’ཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, སདྡྷཱསམྤདཱ.

‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, སཱིལསམྤདཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཀུལཔུཏྟོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི…པེ… སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, སཱིལསམྤདཱ.

‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཙཱགསམྤདཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཀུལཔུཏྟོ ཝིགཏམལམཙྪེརེན ཙེཏསཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི…པེ… ཡཱཙཡོགོ དཱནསཾཝིབྷཱགརཏོ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཙཱགསམྤདཱ.

‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, པཉྙཱསམྤདཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཀུལཔུཏྟོ པཉྙཝཱ ཧོཏི…པེ… སམྨཱ དུཀྑཀྑཡགཱམིནིཡཱ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, པཉྙཱསམྤདཱ. ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛ སམྤདཱ’’ཏི.

‘‘ཨུཊྛཱཏཱ ཀམྨདྷེཡྻེསུ, ཨཔྤམཏྟོ ཝིདྷཱནཝཱ;

སམཾ ཀཔྤེཏི ཛཱིཝིཀཾ, སམྦྷཏཾ ཨནུརཀྑཏི.

‘‘སདྡྷོ སཱིལེན སམྤནྣོ, ཝདཉྙཱུ ཝཱིཏམཙྪརོ;

ནིཙྩཾ མགྒཾ ཝིསོདྷེཏི, སོཏྠཱནཾ སམྤརཱཡིཀཾ.

‘‘ཨིཙྩེཏེ ཨཊྛ དྷམྨཱ ཙ, སདྡྷསྶ གྷརམེསིནོ;

ཨཀྑཱཏཱ སཙྩནཱམེན, ཨུབྷཡཏྠ སུཁཱཝཧཱ.

‘‘དིཊྛདྷམྨཧིཏཏྠཱཡ, སམྤརཱཡསུཁཱཡ ཙ;

ཨེཝམེཏཾ གཧཊྛཱནཾ, ཙཱགོ པུཉྙཾ པཝཌྜྷཏཱི’’ཏི. ཚཊྛཾ;

༧. ཨིཙྪཱསུཏྟཾ

༧༧. ཏཏྲ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཱཝུསོ བྷིཀྑཝོ’’ཏི! ‘‘ཨཱཝུསོ’’ཏི ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟསྶ པཙྩསྶོསུཾ. ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཨེཏདཝོཙ –

[ཨ. ནི. ༨.༦༡] ‘‘ཨཊྛིམེ, ཨཱཝུསོ, པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ ཨཊྛ? ཨིདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུནོ པཝིཝིཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ནིརཱཡཏྟཝུཏྟིནོ ཨིཙྪཱ ཨུཔྤཛྫཏི ལཱབྷཱཡ. སོ ཨུཊྛཧཏི, གྷཊཏི, ཝཱཡམཏི ལཱབྷཱཡ. ཏསྶ ཨུཊྛཧཏོ, གྷཊཏོ, ཝཱཡམཏོ ལཱབྷཱཡ ལཱབྷོ ནུཔྤཛྫཏི. སོ ཏེན ཨལཱབྷེན སོཙཏི ཀིལམཏི པརིདེཝཏི, ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡཏི, སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏཱཝུསོ, ‘བྷིཀྑུ ཨིཙྪོ ཝིཧརཏི ལཱབྷཱཡ, ཨུཊྛཧཏི, གྷཊཏི, ཝཱཡམཏི ལཱབྷཱཡ, ན ཙ ལཱབྷཱི, སོཙཱི ཙ པརིདེཝཱི ཙ, ཙུཏོ ཙ སདྡྷམྨཱ’’’.

‘‘ཨིདྷ པནཱཝུསོ, བྷིཀྑུནོ པཝིཝིཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ནིརཱཡཏྟཝུཏྟིནོ ཨིཙྪཱ ཨུཔྤཛྫཏི ལཱབྷཱཡ. སོ ཨུཊྛཧཏི, གྷཊཏི, ཝཱཡམཏི ལཱབྷཱཡ. ཏསྶ ཨུཊྛཧཏོ གྷཊཏོ ཝཱཡམཏོ ལཱབྷཱཡ ལཱབྷོ ཨུཔྤཛྫཏི. སོ ཏེན ལཱབྷེན མཛྫཏི པམཛྫཏི པམཱདམཱཔཛྫཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏཱཝུསོ, ‘བྷིཀྑུ ཨིཙྪོ ཝིཧརཏི ལཱབྷཱཡ, ཨུཊྛཧཏི གྷཊཏི ཝཱཡམཏི ལཱབྷཱཡ, ལཱབྷཱི ཙ, མདཱི ཙ པམཱདཱི ཙ, ཙུཏོ ཙ སདྡྷམྨཱ’’’.

‘‘ཨིདྷ པནཱཝུསོ, བྷིཀྑུནོ པཝིཝིཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ནིརཱཡཏྟཝུཏྟིནོ ཨིཙྪཱ ཨུཔྤཛྫཏི ལཱབྷཱཡ. སོ ན ཨུཊྛཧཏི, ན གྷཊཏི, ན ཝཱཡམཏི ལཱབྷཱཡ. ཏསྶ ཨནུཊྛཧཏོ, ཨགྷཊཏོ, ཨཝཱཡམཏོ ལཱབྷཱཡ ལཱབྷོ ནུཔྤཛྫཏི. སོ ཏེན ཨལཱབྷེན སོཙཏི ཀིལམཏི པརིདེཝཏི, ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡཏི, སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏཱཝུསོ, ‘བྷིཀྑུ ཨིཙྪོ ཝིཧརཏི ལཱབྷཱཡ, ན ཨུཊྛཧཏི, ན གྷཊཏི, ན ཝཱཡམཏི ལཱབྷཱཡ, ན ཙ ལཱབྷཱི, སོཙཱི ཙ པརིདེཝཱི ཙ, ཙུཏོ ཙ སདྡྷམྨཱ’’’.

‘‘ཨིདྷ པནཱཝུསོ, བྷིཀྑུནོ པཝིཝིཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ནིརཱཡཏྟཝུཏྟིནོ ཨིཙྪཱ ཨུཔྤཛྫཏི ལཱབྷཱཡ. སོ ན ཨུཊྛཧཏི, ན གྷཊཏི, ན ཝཱཡམཏི ལཱབྷཱཡ. ཏསྶ ཨནུཊྛཧཏོ, ཨགྷཊཏོ, ཨཝཱཡམཏོ ལཱབྷཱཡ ལཱབྷོ ཨུཔྤཛྫཏི. སོ ཏེན ལཱབྷེན མཛྫཏི པམཛྫཏི པམཱདམཱཔཛྫཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏཱཝུསོ, ‘བྷིཀྑུ ཨིཙྪོ ཝིཧརཏི ལཱབྷཱཡ, ན ཨུཊྛཧཏི ན གྷཊཏི ན ཝཱཡམཏི ལཱབྷཱཡ, ལཱབྷཱི ཙ, མདཱི ཙ པམཱདཱི ཙ, ཙུཏོ ཙ སདྡྷམྨཱ’’’.

‘‘ཨིདྷ པནཱཝུསོ, བྷིཀྑུནོ པཝིཝིཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ནིརཱཡཏྟཝུཏྟིནོ ཨིཙྪཱ ཨུཔྤཛྫཏི ལཱབྷཱཡ. སོ ཨུཊྛཧཏི, གྷཊཏི, ཝཱཡམཏི ལཱབྷཱཡ. ཏསྶ ཨུཊྛཧཏོ, གྷཊཏོ, ཝཱཡམཏོ ལཱབྷཱཡ, ལཱབྷོ ནུཔྤཛྫཏི. སོ ཏེན ཨལཱབྷེན ན སོཙཏི ན ཀིལམཏི ན པརིདེཝཏི, ན ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡཏི, ན སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏཱཝུསོ, ‘བྷིཀྑུ ཨིཙྪོ ཝིཧརཏི ལཱབྷཱཡ, ཨུཊྛཧཏི གྷཊཏི ཝཱཡམཏི ལཱབྷཱཡ, ན ཙ ལཱབྷཱི, ན ཙ སོཙཱི ན ཙ པརིདེཝཱི, ཨཙྩུཏོ ཙ སདྡྷམྨཱ’’’.

‘‘ཨིདྷ པནཱཝུསོ, བྷིཀྑུནོ པཝིཝིཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ནིརཱཡཏྟཝུཏྟིནོ ཨིཙྪཱ ཨུཔྤཛྫཏི ལཱབྷཱཡ. སོ ཨུཊྛཧཏི, གྷཊཏི, ཝཱཡམཏི ལཱབྷཱཡ. ཏསྶ ཨུཊྛཧཏོ, གྷཊཏོ, ཝཱཡམཏོ ལཱབྷཱཡ, ལཱབྷོ ཨུཔྤཛྫཏི. སོ ཏེན ལཱབྷེན ན མཛྫཏི ན པམཛྫཏི ན པམཱདམཱཔཛྫཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏཱཝུསོ, ‘བྷིཀྑུ ཨིཙྪོ ཝིཧརཏི ལཱབྷཱཡ, ཨུཊྛཧཏི, གྷཊཏི, ཝཱཡམཏི ལཱབྷཱཡ, ལཱབྷཱི ཙ, ན ཙ མདཱི ན ཙ པམཱདཱི, ཨཙྩུཏོ ཙ སདྡྷམྨཱ’’’.

‘‘ཨིདྷ པནཱཝུསོ, བྷིཀྑུནོ པཝིཝིཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ནིརཱཡཏྟཝུཏྟིནོ ཨིཙྪཱ ཨུཔྤཛྫཏི ལཱབྷཱཡ. སོ ན ཨུཊྛཧཏི, ན གྷཊཏི, ན ཝཱཡམཏི ལཱབྷཱཡ. ཏསྶ ཨནུཊྛཧཏོ, ཨགྷཊཏོ, ཨཝཱཡམཏོ ལཱབྷཱཡ, ལཱབྷོ ནུཔྤཛྫཏི. སོ ཏེན ཨལཱབྷེན ན སོཙཏི ན ཀིལམཏི ན པརིདེཝཏི, ན ཨུརཏྟཱལི༹ཾ ཀནྡཏི, ན སམྨོཧཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏཱཝུསོ, ‘བྷིཀྑུ ཨིཙྪོ ཝིཧརཏི ལཱབྷཱཡ, ན ཨུཊྛཧཏི, ན གྷཊཏི, ན ཝཱཡམཏི ལཱབྷཱཡ, ན ཙ ལཱབྷཱི, ན ཙ སོཙཱི ན ཙ པརིདེཝཱི, ཨཙྩུཏོ ཙ སདྡྷམྨཱ’’’.

‘‘ཨིདྷ པནཱཝུསོ, བྷིཀྑུནོ པཝིཝིཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ནིརཱཡཏྟཝུཏྟིནོ ཨིཙྪཱ ཨུཔྤཛྫཏི ལཱབྷཱཡ. སོ ན ཨུཊྛཧཏི, ན གྷཊཏི, ན ཝཱཡམཏི ལཱབྷཱཡ. ཏསྶ ཨནུཊྛཧཏོ, ཨགྷཊཏོ, ཨཝཱཡམཏོ ལཱབྷཱཡ, ལཱབྷོ ཨུཔྤཛྫཏི. སོ ཏེན ལཱབྷེན ན མཛྫཏི ན པམཛྫཏི ན པམཱདམཱཔཛྫཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏཱཝུསོ, ‘བྷིཀྑུ ཨིཙྪོ ཝིཧརཏི ལཱབྷཱཡ, ན ཨུཊྛཧཏི, ན གྷཊཏི, ན ཝཱཡམཏི ལཱབྷཱཡ, ལཱབྷཱི ཙ, ན ཙ མདཱི ན ཙ པམཱདཱི, ཨཙྩུཏོ ཙ སདྡྷམྨཱ’. ཨིམེ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཨཊྛ པུགྒལཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨི’’ནྟི. སཏྟམཾ.

༨. ཨལཾསུཏྟཾ

༧༨. [ཨ. ནི. ༨.༦༢] ཏཏྲ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི…པེ… ཚཧཱཝུསོ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ ཨཏྟནོ, ཨལཾ པརེསཾ. ཀཏམེཧི ཚཧི? ཨིདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཁིཔྤནིསནྟི ཙ ཧོཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ; སུཏཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ དྷཱརཎཛཱཏིཀོ ཧོཏི; དྷཱཏཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑིཏཱ ཧོཏི; ཨཏྠམཉྙཱཡ དྷམྨམཉྙཱཡ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ ཙ ཧོཏི; ཀལྱཱཎཝཱཙོ ཙ ཧོཏི ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎོ, པོརིཡཱ ཝཱཙཱཡ སམནྣཱགཏོ ཝིསྶཊྛཱཡ ཨནེལགལཱ༹ཡ ཨཏྠསྶ ཝིཉྙཱཔནིཡཱ; སནྡསྶཀོ ཙ ཧོཏི སམཱདཔཀོ སམུཏྟེཛཀོ སམྤཧཾསཀོ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ. ཨིམེཧི ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཚཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ ཨཏྟནོ, ཨལཾ པརེསཾ.

‘‘པཉྩཧཱཝུསོ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ ཨཏྟནོ, ཨལཾ པརེསཾ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨིདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ན ཧེཝ ཁོ ཁིཔྤནིསནྟི ཙ ཧོཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ; སུཏཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ དྷཱརཎཛཱཏིཀོ ཧོཏི; དྷཱཏཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑིཏཱ ཧོཏི; ཨཏྠམཉྙཱཡ དྷམྨམཉྙཱཡ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ ཙ ཧོཏི; ཀལྱཱཎཝཱཙོ ཙ ཧོཏི…པེ… སནྡསྶཀོ ཙ ཧོཏི…པེ… སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ. ཨིམེཧི ཁོ, ཨཱཝུསོ, པཉྩཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ ཨཏྟནོ, ཨལཾ པརེསཾ.

‘‘ཙཏཱུཧཱཝུསོ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ ཨཏྟནོ, ནཱལཾ པརེསཾ. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ཨིདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཁིཔྤནིསནྟི ཙ ཧོཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ; སུཏཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ དྷཱརཎཛཱཏིཀོ ཧོཏི; དྷཱཏཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑིཏཱ ཧོཏི; ཨཏྠམཉྙཱཡ དྷམྨམཉྙཱཡ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ ཙ ཧོཏི; ནོ ཙ ཀལྱཱཎཝཱཙོ ཧོཏི…པེ… ནོ ཙ སནྡསྶཀོ ཧོཏི…པེ… སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ. ཨིམེཧི ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ ཨཏྟནོ, ནཱལཾ པརེསཾ.

‘‘ཙཏཱུཧཱཝུསོ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ པརེསཾ, ནཱལཾ ཨཏྟནོ. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ཨིདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ཁིཔྤནིསནྟི ཙ ཧོཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ; སུཏཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ དྷཱརཎཛཱཏིཀོ ཧོཏི; ནོ ཙ དྷཱཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑིཏཱ ཧོཏི; ནོ ཙ ཨཏྠམཉྙཱཡ དྷམྨམཉྙཱཡ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ ཧོཏི; ཀལྱཱཎཝཱཙོ ཙ ཧོཏི…པེ… སནྡསྶཀོ ཙ ཧོཏི…པེ… སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ. ཨིམེཧི ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ པརེསཾ, ནཱལཾ ཨཏྟནོ.

‘‘ཏཱིཧཱཝུསོ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ ཨཏྟནོ, ནཱལཾ པརེསཾ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཨིདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ན ཧེཝ ཁོ ཁིཔྤནིསནྟི ཙ ཧོཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ; སུཏཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ དྷཱརཎཛཱཏིཀོ ཧོཏི; དྷཱཏཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑིཏཱ ཧོཏི; ཨཏྠམཉྙཱཡ དྷམྨམཉྙཱཡ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ ཙ ཧོཏི; ནོ ཙ ཀལྱཱཎཝཱཙོ ཧོཏི…པེ… ནོ ཙ སནྡསྶཀོ ཧོཏི…པེ… སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ. ཨིམེཧི ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ ཨཏྟནོ, ནཱལཾ པརེསཾ.

‘‘ཏཱིཧཱཝུསོ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ པརེསཾ, ནཱལཾ ཨཏྟནོ. ཀཏམེཧི ཏཱིཧི? ཨིདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ན ཧེཝ ཁོ ཁིཔྤནིསནྟི ཙ ཧོཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ; སུཏཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ དྷཱརཎཛཱཏིཀོ ཧོཏི; ནོ ཙ དྷཱཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑིཏཱ ཧོཏི; ནོ ཙ ཨཏྠམཉྙཱཡ དྷམྨམཉྙཱཡ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ ཧོཏི; ཀལྱཱཎཝཱཙོ ཙ ཧོཏི…པེ… ཨཏྠསྶ ཝིཉྙཱཔནིཡཱ, སནྡསྶཀོ ཙ ཧོཏི…པེ… སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ. ཨིམེཧི ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཏཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ པརེསཾ, ནཱལཾ ཨཏྟནོ.

‘‘དྭཱིཧཱཝུསོ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ ཨཏྟནོ, ནཱལཾ པརེསཾ. ཀཏམེཧི དྭཱིཧི? ཨིདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ན ཧེཝ ཁོ ཁིཔྤནིསནྟི ཙ ཧོཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ; ནོ ཙ སུཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ དྷཱརཎཛཱཏིཀོ ཧོཏི; དྷཱཏཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑིཏཱ ཧོཏི; ཨཏྠམཉྙཱཡ དྷམྨམཉྙཱཡ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ ཙ ཧོཏི; ནོ ཙ ཀལྱཱཎཝཱཙོ ཧོཏི…པེ… ནོ ཙ སནྡསྶཀོ ཧོཏི…པེ… སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ. ཨིམེཧི ཁོ, ཨཱཝུསོ, དྭཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ ཨཏྟནོ, ནཱལཾ པརེསཾ.

‘‘དྭཱིཧཱཝུསོ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ པརེསཾ, ནཱལཾ ཨཏྟནོ. ཀཏམེཧི དྭཱིཧི? ཨིདྷཱཝུསོ, བྷིཀྑུ ན ཧེཝ ཁོ ཁིཔྤནིསནྟི ཙ ཧོཏི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ; ནོ ཙ སུཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ དྷཱརཎཛཱཏིཀོ ཧོཏི; ནོ ཙ དྷཱཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑིཏཱ ཧོཏི; ནོ ཙ ཨཏྠམཉྙཱཡ དྷམྨམཉྙཱཡ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ ཧོཏི; ཀལྱཱཎཝཱཙོ ཙ ཧོཏི ཀལྱཱཎཝཱཀྐརཎོ, པོརིཡཱ ཝཱཙཱཡ སམནྣཱགཏོ ཝིསྶཊྛཱཡ ཨནེལགལཱ༹ཡ ཨཏྠསྶ ཝིཉྙཱཔནིཡཱ; སནྡསྶཀོ ཙ ཧོཏི སམཱདཔཀོ སམུཏྟེཛཀོ སམྤཧཾསཀོ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ. ཨིམེཧི ཁོ, ཨཱཝུསོ, དྭཱིཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཨལཾ པརེསཾ, ནཱལཾ ཨཏྟནོ’’ཏི. ཨཊྛམཾ.

༩. པརིཧཱནསུཏྟཾ

༧༩. ‘‘ཨཊྛིམེ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སེཁསྶ བྷིཀྑུནོ པརིཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཀཏམེ ཨཊྛ? ཀམྨཱརཱམཏཱ, བྷསྶཱརཱམཏཱ, ནིདྡཱརཱམཏཱ, སངྒཎིཀཱརཱམཏཱ, ཨིནྡྲིཡེསུ ཨགུཏྟདྭཱརཏཱ, བྷོཛནེ ཨམཏྟཉྙུཏཱ, སཾསགྒཱརཱམཏཱ, པཔཉྩཱརཱམཏཱ – ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛ དྷམྨཱ སེཁསྶ བྷིཀྑུནོ པརིཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟི.

‘‘ཨཊྛིམེ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སེཁསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཔརིཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟི. ཀཏམེ ཨཊྛ? ན ཀམྨཱརཱམཏཱ, ན བྷསྶཱརཱམཏཱ, ན ནིདྡཱརཱམཏཱ, ན སངྒཎིཀཱརཱམཏཱ, ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཏཱ, བྷོཛནེ མཏྟཉྙུཏཱ, ཨསཾསགྒཱརཱམཏཱ, ནིཔྤཔཉྩཱརཱམཏཱ – ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛ དྷམྨཱ སེཁསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཔརིཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟཱི’’ཏི. ནཝམཾ.

༡༠. ཀུསཱིཏཱརམྦྷཝཏྠུསུཏྟཾ

༨༠. [དི. ནི. ༣.༣༣༤, ༣༥༨] ‘‘ཨཊྛིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཀུསཱིཏཝཏྠཱུནི. ཀཏམཱནི ཨཊྛ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནཱ ཀམྨཾ ཀཏྟབྦཾ ཧོཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཀམྨཾ ཁོ མེ ཀཏྟབྦཾ བྷཝིསྶཏི. ཀམྨཾ ཁོ པན མེ ཀརོནྟསྶ ཀཱཡོ ཀིལམིསྶཏི. ཧནྡཱཧཾ ནིཔཛྫཱམཱི’ཏི. སོ ནིཔཛྫཏི, ན ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམཾ ཀུསཱིཏཝཏྠུ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནཱ ཀམྨཾ ཀཏཾ ཧོཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཧཾ ཁོ ཀམྨཾ ཨཀཱསིཾ. ཀམྨཾ ཁོ པན མེ ཀརོནྟསྶ ཀཱཡོ ཀིལནྟོ. ཧནྡཱཧཾ ནིཔཛྫཱམཱི’ཏི. སོ ནིཔཛྫཏི, ན ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡཾ ཀུསཱིཏཝཏྠུ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནཱ མགྒོ གནྟབྦོ ཧོཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘མགྒོ མེ གནྟབྦོ བྷཝིསྶཏི. མགྒཾ ཁོ པན མེ གཙྪནྟསྶ ཀཱཡོ ཀིལམིསྶཏི. ཧནྡཱཧཾ ནིཔཛྫཱམཱི’ཏི. སོ ནིཔཛྫཏི, ན ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡཾ ཀུསཱིཏཝཏྠུ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནཱ མགྒོ གཏོ ཧོཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཧཾ ཁོ མགྒཾ ཨགམཱསིཾ. མགྒཾ ཁོ པན མེ གཙྪནྟསྶ ཀཱཡོ ཀིལནྟོ. ཧནྡཱཧཾ ནིཔཛྫཱམཱི’ཏི. སོ ནིཔཛྫཏི, ན ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ. ཨིདཾ བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཏྠཾ ཀུསཱིཏཝཏྠུ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ པིཎྜཱཡ ཙརནྟོ ན ལབྷཏི ལཱུཁསྶ ཝཱ པཎཱིཏསྶ ཝཱ བྷོཛནསྶ ཡཱཝདཏྠཾ པཱརིཔཱུརིཾ. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཧཾ ཁོ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ པིཎྜཱཡ ཙརནྟོ ནཱལཏྠཾ ལཱུཁསྶ ཝཱ པཎཱིཏསྶ ཝཱ བྷོཛནསྶ ཡཱཝདཏྠཾ པཱརིཔཱུརིཾ. ཏསྶ མེ ཀཱཡོ ཀིལནྟོ ཨཀམྨཉྙོ. ཧནྡཱཧཾ ནིཔཛྫཱམཱི’ཏི. སོ ནིཔཛྫཏི, ན ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི…པེ… ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩམཾ ཀུསཱིཏཝཏྠུ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ པིཎྜཱཡ ཙརནྟོ ལབྷཏི ལཱུཁསྶ ཝཱ པཎཱིཏསྶ ཝཱ བྷོཛནསྶ ཡཱཝདཏྠཾ པཱརིཔཱུརིཾ. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཧཾ ཁོ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ པིཎྜཱཡ ཙརནྟོ ཨལཏྠཾ ལཱུཁསྶ ཝཱ པཎཱིཏསྶ ཝཱ བྷོཛནསྶ ཡཱཝདཏྠཾ པཱརིཔཱུརིཾ. ཏསྶ མེ ཀཱཡོ གརུཀོ ཨཀམྨཉྙོ མཱསཱཙིཏཾ མཉྙེ. ཧནྡཱཧཾ ནིཔཛྫཱམཱི’ཏི. སོ ནིཔཛྫཏི, ན ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི…པེ… ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཚཊྛཾ ཀུསཱིཏཝཏྠུ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཨུཔྤནྣོ ཧོཏི ཨཔྤམཏྟཀོ ཨཱབཱདྷོ. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨུཔྤནྣོ ཁོ མེ ཨཡཾ ཨཔྤམཏྟཀོ ཨཱབཱདྷོ ཨཏྠི ཀཔྤོ ནིཔཛྫིཏུཾ. ཧནྡཱཧཾ ནིཔཛྫཱམཱི’ཏི. སོ ནིཔཛྫཏི, ན ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི…པེ… ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟམཾ ཀུསཱིཏཝཏྠུ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ གིལཱནཱ ཝུཊྛིཏོ [ཨ. ནི. ༦.༡༦ སུཏྟཝཎྞནཱ ཊཱིཀཱ ཨོལོཀེཏབྦཱ] ཧོཏི ཨཙིརཝུཊྛིཏོ གེལཉྙཱ. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཧཾ ཁོ གིལཱནཱ ཝུཊྛིཏོ ཨཙིརཝུཊྛིཏོ གེལཉྙཱ. ཏསྶ མེ ཀཱཡོ དུབྦལོ ཨཀམྨཉྙོ. ཧནྡཱཧཾ ནིཔཛྫཱམཱི’ཏི. སོ ནིཔཛྫཏི, ན ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛམཾ ཀུསཱིཏཝཏྠུ. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛ ཀུསཱིཏཝཏྠཱུནི.

[དཱི. ནི. ༣.༣༣༥, ༣༥༨] ‘‘ཨཊྛིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཨཱརམྦྷཝཏྠཱུནི. ཀཏམཱནི ཨཊྛ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནཱ ཀམྨཾ ཀཏྟབྦཾ ཧོཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཀམྨཾ ཁོ མེ ཀཏྟབྦཾ བྷཝིསྶཏི. ཀམྨཾ ཁོ མཡཱ ཀརོནྟེན ན སུཀརཾ བུདྡྷཱནཾ སཱསནཾ མནསི ཀཱཏུཾ. ཧནྡཱཧཾ པཊིཀཙྩེཝ ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཱམི ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡཱ’ཏི. སོ ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམཾ ཨཱརམྦྷཝཏྠུ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནཱ ཀམྨཾ ཀཏཾ ཧོཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཧཾ ཁོ ཀམྨཾ ཨཀཱསིཾ. ཀམྨཾ ཁོ པནཱཧཾ ཀརོནྟོ ནཱསཀྑིཾ བུདྡྷཱནཾ སཱསནཾ མནསི ཀཱཏུཾ. ཧནྡཱཧཾ ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཱམི ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡཱ’ཏི. སོ ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡཾ ཨཱརམྦྷཝཏྠུ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནཱ མགྒོ གནྟབྦོ ཧོཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – མགྒོ ཁོ མེ གནྟབྦོ བྷཝིསྶཏི. མགྒཾ ཁོ པན མེ གཙྪནྟེན ན སུཀརཾ བུདྡྷཱནཾ སཱསནཾ མནསི ཀཱཏུཾ. ཧནྡཱཧཾ ཝཱིརིཡཾ…པེ… ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡཾ ཨཱརམྦྷཝཏྠུ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནཱ མགྒོ གཏོ ཧོཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ཨཧཾ ཁོ མགྒཾ ཨགམཱསིཾ. མགྒཾ ཁོ པནཱཧཾ གཙྪནྟོ ནཱསཀྑིཾ བུདྡྷཱནཾ སཱསནཾ མནསི ཀཱཏུཾ. ཧནྡཱཧཾ ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཱམི…པེ… ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཏྠཾ ཨཱརམྦྷཝཏྠུ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ པིཎྜཱཡ ཙརནྟོ ན ལབྷཏི ལཱུཁསྶ ཝཱ པཎཱིཏསྶ ཝཱ བྷོཛནསྶ ཡཱཝདཏྠཾ པཱརིཔཱུརིཾ. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ཨཧཾ ཁོ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ པིཎྜཱཡ ཙརནྟོ ནཱལཏྠཾ ལཱུཁསྶ ཝཱ པཎཱིཏསྶ ཝཱ བྷོཛནསྶ ཡཱཝདཏྠཾ པཱརིཔཱུརིཾ. ཏསྶ མེ ཀཱཡོ ལཧུཀོ ཀམྨཉྙོ. ཧནྡཱཧཾ ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཱམི…པེ… ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩམཾ ཨཱརམྦྷཝཏྠུ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ པིཎྜཱཡ ཙརནྟོ ལབྷཏི ལཱུཁསྶ ཝཱ པཎཱིཏསྶ ཝཱ བྷོཛནསྶ ཡཱཝདཏྠཾ པཱརིཔཱུརིཾ. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ཨཧཾ ཁོ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ པིཎྜཱཡ ཙརནྟོ ཨལཏྠཾ ལཱུཁསྶ ཝཱ པཎཱིཏསྶ ཝཱ བྷོཛནསྶ ཡཱཝདཏྠཾ པཱརིཔཱུརིཾ. ཏསྶ མེ ཀཱཡོ བལཝཱ ཀམྨཉྙོ. ཧནྡཱཧཾ ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཱམི…པེ… ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཚཊྛཾ ཨཱརམྦྷཝཏྠུ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཨུཔྤནྣོ ཧོཏི ཨཔྤམཏྟཀོ ཨཱབཱདྷོ. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ཨུཔྤནྣོ ཁོ མེ ཨཡཾ ཨཔྤམཏྟཀོ ཨཱབཱདྷོ. ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ ཝིཛྫཏི ཡཾ མེ ཨཱབཱདྷོ པཝཌྜྷེཡྻ. ཧནྡཱཧཾ པཊིཀཙྩེཝ ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཱམི…པེ… ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟམཾ ཨཱརམྦྷཝཏྠུ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ གིལཱནཱ ཝུཊྛིཏོ ཧོཏི ཨཙིརཝུཊྛིཏོ གེལཉྙཱ. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨཧཾ ཁོ གིལཱནཱ ཝུཊྛིཏོ ཨཙིརཝུཊྛིཏོ གེལཉྙཱ. ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ ཝིཛྫཏི ཡཾ མེ ཨཱབཱདྷོ པཙྩུདཱཝཏྟེཡྻ. ཧནྡཱཧཾ པཊིཀཙྩེཝ ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཱམི ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡཱ’ཏི. སོ ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡ. ཨིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛམཾ ཨཱརམྦྷཝཏྠུ. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛ ཨཱརམྦྷཝཏྠཱུནཱི’’ཏི. དསམཾ.

ཡམཀཝགྒོ ཏཏིཡོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

དྭེ སདྡྷཱ དྭེ མརཎསྶཏཱི, དྭེ སམྤདཱ ཨཐཱཔརེ;

ཨིཙྪཱ ཨལཾ པརིཧཱནཾ, ཀུསཱིཏཱརམྦྷཝཏྠཱུནཱིཏི.

(༩) ༤. སཏིཝགྒོ

༡. སཏིསམྤཛཉྙསུཏྟཾ

༨༡. ‘‘སཏིསམྤཛཉྙེ, བྷིཀྑཝེ, ཨསཏི སཏིསམྤཛཉྙཝིཔནྣསྶ ཧཏཱུཔནིསཾ ཧོཏི ཧིརོཏྟཔྤཾ. ཧིརོཏྟཔྤེ ཨསཏི ཧིརོཏྟཔྤཝིཔནྣསྶ ཧཏཱུཔནིསོ ཧོཏི ཨིནྡྲིཡསཾཝརོ. ཨིནྡྲིཡསཾཝརེ ཨསཏི ཨིནྡྲིཡསཾཝརཝིཔནྣསྶ ཧཏཱུཔནིསཾ ཧོཏི སཱིལཾ. སཱིལེ ཨསཏི སཱིལཝིཔནྣསྶ ཧཏཱུཔནིསོ ཧོཏི སམྨཱསམཱདྷི. སམྨཱསམཱདྷིམྷི ཨསཏི སམྨཱསམཱདྷིཝིཔནྣསྶ ཧཏཱུཔནིསཾ ཧོཏི ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནཾ. ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནེ ཨསཏི ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནཝིཔནྣསྶ ཧཏཱུཔནིསོ ཧོཏི ནིབྦིདཱཝིརཱགོ. ནིབྦིདཱཝིརཱགེ ཨསཏི ནིབྦིདཱཝིརཱགཝིཔནྣསྶ ཧཏཱུཔནིསཾ ཧོཏི ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཾ. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, རུཀྑོ སཱཁཱཔལཱསཝིཔནྣོ. ཏསྶ པཔཊིཀཱཔི ན པཱརིཔཱུརིཾ གཙྪཏི, ཏཙོཔི… ཕེགྒུཔི… སཱརོཔི ན པཱརིཔཱུརིཾ གཙྪཏི. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སཏིསམྤཛཉྙེ ཨསཏི སཏིསམྤཛཉྙཝིཔནྣསྶ ཧཏཱུཔནིསཾ ཧོཏི ཧིརོཏྟཔྤཾ; ཧིརོཏྟཔྤེ ཨསཏི ཧིརོཏྟཔྤཝིཔནྣསྶ ཧཏཱུཔནིསོ ཧོཏི…པེ… ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཾ.

‘‘སཏིསམྤཛཉྙེ, བྷིཀྑཝེ, སཏི སཏིསམྤཛཉྙསམྤནྣསྶ ཨུཔནིསསམྤནྣཾ ཧོཏི ཧིརོཏྟཔྤཾ. ཧིརོཏྟཔྤེ སཏི ཧིརོཏྟཔྤསམྤནྣསྶ ཨུཔནིསསམྤནྣོ ཧོཏི ཨིནྡྲིཡསཾཝརོ. ཨིནྡྲིཡསཾཝརེ སཏི ཨིནྡྲིཡསཾཝརསམྤནྣསྶ ཨུཔནིསསམྤནྣཾ ཧོཏི སཱིལཾ. སཱིལེ སཏི སཱིལསམྤནྣསྶ ཨུཔནིསསམྤནྣོ ཧོཏི སམྨཱསམཱདྷི. སམྨཱསམཱདྷིམྷི སཏི སམྨཱསམཱདྷིསམྤནྣསྶ ཨུཔནིསསམྤནྣཾ ཧོཏི ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནཾ. ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནེ སཏི ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནསམྤནྣསྶ ཨུཔནིསསམྤནྣོ ཧོཏི ནིབྦིདཱཝིརཱགོ. ནིབྦིདཱཝིརཱགེ སཏི ནིབྦིདཱཝིརཱགསམྤནྣསྶ ཨུཔནིསསམྤནྣཾ ཧོཏི ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཾ. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, རུཀྑོ སཱཁཱཔལཱསསམྤནྣོ. ཏསྶ པཔཊིཀཱཔི པཱརིཔཱུརིཾ གཙྪཏི, ཏཙོཔི… ཕེགྒུཔི… སཱརོཔི པཱརིཔཱུརིཾ གཙྪཏི. ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སཏིསམྤཛཉྙེ སཏི སཏིསམྤཛཉྙསམྤནྣསྶ ཨུཔནིསསམྤནྣཾ ཧོཏི ཧིརོཏྟཔྤཾ; ཧིརོཏྟཔྤེ སཏི ཧིརོཏྟཔྤསམྤནྣསྶ ཨུཔནིསསམྤནྣོ ཧོཏི…པེ… ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶན’’ནྟི. པཋམཾ.

༢. པུཎྞིཡསུཏྟཾ

༨༢. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ པུཎྞིཡོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ པུཎྞིཡོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀོ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཧེཏུ ཀོ པཙྩཡོ ཡེན ཨཔྤེཀདཱ ཏཐཱགཏཾ དྷམྨདེསནཱ པཊིབྷཱཏི, ཨཔྤེཀདཱ ན པཊིབྷཱཏཱི’’ཏི? ‘‘སདྡྷོ ཙ, པུཎྞིཡ, བྷིཀྑུ ཧོཏི, ནོ ཙུཔསངྐམིཏཱ; ནེཝ ཏཐཱགཏཾ དྷམྨདེསནཱ པཊིབྷཱཏི. ཡཏོ ཙ ཁོ, པུཎྞིཡ, བྷིཀྑུ སདྡྷོ ཙ ཧོཏི, ཨུཔསངྐམིཏཱ ཙ; ཨེཝཾ ཏཐཱགཏཾ དྷམྨདེསནཱ པཊིབྷཱཏི. སདྡྷོ ཙ, པུཎྞིཡ, བྷིཀྑུ ཧོཏི, ཨུཔསངྐམིཏཱ ཙ, ནོ ཙ པཡིརུཔཱསིཏཱ…པེ… པཡིརུཔཱསིཏཱ ཙ, ནོ ཙ པརིཔུཙྪིཏཱ… པརིཔུཙྪིཏཱ ཙ, ནོ ཙ ཨོཧིཏསོཏོ དྷམྨཾ སུཎཱཏི… ཨོཧིཏསོཏོ ཙ དྷམྨཾ སུཎཱཏི, ནོ ཙ སུཏྭཱ དྷམྨཾ དྷཱརེཏི… སུཏྭཱ ཙ དྷམྨཾ དྷཱརེཏི, ནོ ཙ དྷཱཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠཾ ཨུཔཔརིཀྑཏི… དྷཱཏཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠཾ ཨུཔཔརིཀྑཏི, ནོ ཙ ཨཏྠམཉྙཱཡ དྷམྨམཉྙཱཡ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ ཧོཏི. ནེཝ ཏཱཝ ཏཐཱགཏཾ དྷམྨདེསནཱ པཊིབྷཱཏི.

‘‘ཡཏོ ཙ ཁོ, པུཎྞིཡ, བྷིཀྑུ སདྡྷོ ཙ ཧོཏི, ཨུཔསངྐམིཏཱ ཙ, པཡིརུཔཱསིཏཱ ཙ, པརིཔུཙྪིཏཱ ཙ, ཨོཧིཏསོཏོ ཙ དྷམྨཾ སུཎཱཏི, སུཏྭཱ ཙ དྷམྨཾ དྷཱརེཏི, དྷཱཏཱནཉྩ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠཾ ཨུཔཔརིཀྑཏི, ཨཏྠམཉྙཱཡ དྷམྨམཉྙཱཡ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ ཙ ཧོཏི; ཨེཝཾ ཏཐཱགཏཾ དྷམྨདེསནཱ པཊིབྷཱཏི. ཨིམེཧི ཁོ, པུཎྞིཡ, ཨཊྛཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཱ [སམནྣཱགཏོ (སཱི. པཱི.), སམནྣཱགཏཾ (སྱཱ. ཀ.)] ཨེཀནྟཔཊིབྷཱནཱ [ཨེཀནྟཔཊིབྷཱནཾ (སབྦཏྠ) ཨ. ནི. ༡༠.༨༣ པན པསྶིཏབྦཾ] ཏཐཱགཏཾ དྷམྨདེསནཱ ཧོཏཱི’’ཏི. དུཏིཡཾ.

༣. མཱུལཀསུཏྟཾ

༨༣. [ཨ. ནི. ༡༠.༥༨ པསྶིཏབྦཾ] ‘‘སཙེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ པརིབྦཱཛཀཱ ཨེཝཾ པུཙྪེཡྻུཾ – ‘ཀིཾམཱུལཀཱ, ཨཱཝུསོ, སབྦེ དྷམྨཱ, ཀིཾསམྦྷཝཱ སབྦེ དྷམྨཱ, ཀིཾསམུདཡཱ སབྦེ དྷམྨཱ, ཀིཾསམོསརཎཱ སབྦེ དྷམྨཱ, ཀིཾཔམུཁཱ སབྦེ དྷམྨཱ, ཀིཾཨདྷིཔཏེཡྻཱ སབྦེ དྷམྨཱ, ཀིཾཨུཏྟརཱ སབྦེ དྷམྨཱ, ཀིཾསཱརཱ སབྦེ དྷམྨཱ’ཏི, ཨེཝཾ པུཊྛཱ ཏུམྷེ, བྷིཀྑཝེ, ཏེསཾ ཨཉྙཏིཏྠིཡཱནཾ པརིབྦཱཛཀཱནཾ ཀིནྟི བྱཱཀརེཡྻཱཐཱ’’ཏི? ‘‘བྷགཝཾམཱུལཀཱ ནོ, བྷནྟེ, དྷམྨཱ, བྷགཝཾནེཏྟིཀཱ བྷགཝཾཔཊིསརཎཱ. སཱདྷུ, བྷནྟེ, བྷགཝནྟཾཡེཝ པཊིབྷཱཏུ ཨེཏསྶ བྷཱསིཏསྶ ཨཏྠོ. བྷགཝཏོ སུཏྭཱ བྷིཀྑཱུ དྷཱརེསྶནྟཱི’’ཏི.

‘‘ཏེན ཧི, བྷིཀྑཝེ, དེསེསྶཱམི. ཏཾ སུཎཱཐ, སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཐ; བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘སཙེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ པརིབྦཱཛཀཱ ཨེཝཾ པུཙྪེཡྻུཾ – ‘ཀིཾམཱུལཀཱ, ཨཱཝུསོ, སབྦེ དྷམྨཱ, ཀིཾསམྦྷཝཱ སབྦེ དྷམྨཱ, ཀིཾསམུདཡཱ སབྦེ དྷམྨཱ, ཀིཾསམོསརཎཱ སབྦེ དྷམྨཱ, ཀིཾཔམུཁཱ སབྦེ དྷམྨཱ, ཀིཾཨདྷིཔཏེཡྻཱ སབྦེ དྷམྨཱ, ཀིཾཨུཏྟརཱ སབྦེ དྷམྨཱ, ཀིཾསཱརཱ སབྦེ དྷམྨཱ’ཏི, ཨེཝཾ པུཊྛཱ ཏུམྷེ, བྷིཀྑཝེ, ཏེསཾ ཨཉྙཏིཏྠིཡཱནཾ པརིབྦཱཛཀཱནཾ ཨེཝཾ བྱཱཀརེཡྻཱཐ – ‘ཚནྡམཱུལཀཱ, ཨཱཝུསོ, སབྦེ དྷམྨཱ, མནསིཀཱརསམྦྷཝཱ སབྦེ དྷམྨཱ, ཕསྶསམུདཡཱ སབྦེ དྷམྨཱ, ཝེདནཱསམོསརཎཱ སབྦེ དྷམྨཱ, སམཱདྷིཔྤམུཁཱ སབྦེ དྷམྨཱ, སཏཱདྷིཔཏེཡྻཱ སབྦེ དྷམྨཱ, པཉྙུཏྟརཱ སབྦེ དྷམྨཱ, ཝིམུཏྟིསཱརཱ སབྦེ དྷམྨཱ’ཏི, ཨེཝཾ པུཊྛཱ ཏུམྷེ, བྷིཀྑཝེ, ཏེསཾ ཨཉྙཏིཏྠིཡཱནཾ པརིབྦཱཛཀཱནཾ ཨེཝཾ བྱཱཀརེཡྻཱཐཱ’’ཏི. ཏཏིཡཾ.

༤. ཙོརསུཏྟཾ

༨༤. ‘‘ཨཊྛཧི, བྷིཀྑཝེ, ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ མཧཱཙོརོ ཁིཔྤཾ པརིཡཱཔཛྫཏི, ན ཙིརཊྛིཏིཀོ ཧོཏི. ཀཏམེཧི ཨཊྛཧི? ཨཔྤཧརནྟསྶ པཧརཏི, ཨནཝསེསཾ ཨཱདིཡཏི, ཨིཏྠིཾ ཧནཏི, ཀུམཱརིཾ དཱུསེཏི, པབྦཛིཏཾ ཝིལུམྤཏི, རཱཛཀོསཾ ཝིལུམྤཏི, ཨཙྩཱསནྣེ ཀམྨཾ ཀརོཏི, ན ཙ ནིདྷཱནཀུསལོ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛཧངྒེཧི སམནྣཱགཏོ མཧཱཙོརོ ཁིཔྤཾ པརིཡཱཔཛྫཏི, ན ཙིརཊྛིཏིཀོ ཧོཏི.

‘‘ཨཊྛཧི, བྷིཀྑཝེ, ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ མཧཱཙོརོ ན ཁིཔྤཾ པརིཡཱཔཛྫཏི, ཙིརཊྛིཏིཀོ ཧོཏི. ཀཏམེཧི ཨཊྛཧི? ན ཨཔྤཧརནྟསྶ པཧརཏི, ན ཨནཝསེསཾ ཨཱདིཡཏི, ན ཨིཏྠིཾ ཧནཏི, ན ཀུམཱརིཾ དཱུསེཏི, ན པབྦཛིཏཾ ཝིལུམྤཏི, ན རཱཛཀོསཾ ཝིལུམྤཏི, ན ཨཙྩཱསནྣེ ཀམྨཾ ཀརོཏི, ནིདྷཱནཀུསལོ ཙ ཧོཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛཧངྒེཧི སམནྣཱགཏོ མཧཱཙོརོ ན ཁིཔྤཾ པརིཡཱཔཛྫཏི, ཙིརཊྛིཏིཀོ ཧོཏཱི’’ཏི. ཙཏུཏྠཾ.

༥. སམཎསུཏྟཾ

༨༥. ‘‘‘སམཎོ’ཏི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ. ‘བྲཱཧྨཎོ’ཏི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ. ‘ཝེདགཱུ’ཏི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ. ‘བྷིསཀྐོ’ཏི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ. ‘ནིམྨལོ’ཏི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ. ‘ཝིམལོ’ཏི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ. ‘ཉཱཎཱི’ཏི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ. ‘ཝིམུཏྟོ’ཏི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶཱ’’ཏི.

‘‘ཡཾ སམཎེན པཏྟབྦཾ, བྲཱཧྨཎེན ཝུསཱིམཏཱ;

ཡཾ ཝེདགུནཱ པཏྟབྦཾ, བྷིསཀྐེན ཨནུཏྟརཾ.

‘‘ཡཾ ནིམྨལེན པཏྟབྦཾ, ཝིམལེན སུཙཱིམཏཱ;

ཡཾ ཉཱཎིནཱ ཙ པཏྟབྦཾ, ཝིམུཏྟེན ཨནུཏྟརཾ.

‘‘སོཧཾ ཝིཛིཏསངྒཱམོ, མུཏྟོ མོཙེམི བནྡྷནཱ;

ནཱགོམྷི པརམདནྟོ, ཨསེཁོ པརིནིབྦུཏོ’’ཏི. པཉྩམཾ;

༦. ཡསསུཏྟཾ

༨༦. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཀོསལེསུ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ ཡེན ཨིཙྪཱནངྒལཾ ནཱམ ཀོསལཱནཾ བྲཱཧྨཎགཱམོ ཏདཝསརི. ཏཏྲ སུདཾ བྷགཝཱ ཨིཙྪཱནངྒལེ ཝིཧརཏི ཨིཙྪཱནངྒལཝནསཎྜེ. ཨསྶོསུཾ ཁོ ཨིཙྪཱནངྒལཀཱ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱ – ‘‘སམཎོ ཁལུ བྷོ གོཏམོ སཀྱཔུཏྟོ སཀྱཀུལཱ པབྦཛིཏོ ཨིཙྪཱནངྒལཾ ཨནུཔྤཏྟོ ཨིཙྪཱནངྒལེ ཝིཧརཏི ཨིཙྪཱནངྒལཝནསཎྜེ. ཏཾ ཁོ པན བྷཝནྟཾ གོཏམཾ ཨེཝཾ ཀལྱཱཎོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོ – ‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ…པེ… སཱདྷུ ཁོ པན ཏཐཱརཱུཔཱནཾ ཨརཧཏཾ དསྶནཾ ཧོཏཱི’’’ཏི.

ཨཐ ཁོ ཨིཙྪཱནངྒལཀཱ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱ ཏསྶཱ རཏྟིཡཱ ཨཙྩཡེན པཧུཏཾ ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཾ ཨཱདཱཡ ཡེན ཨིཙྪཱནངྒལཝནསཎྜོ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བཧིདྭཱརཀོཊྛཀེ ཨཊྛཾསུ ཨུཙྩཱསདྡཱ མཧཱསདྡཱ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཱཡསྨཱ ནཱགིཏོ བྷགཝཏོ ཨུཔཊྛཱཀོ ཧོཏི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ནཱགིཏཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཀེ པན ཏེ, ནཱགིཏ, ཨུཙྩཱསདྡཱ མཧཱསདྡཱ ཀེཝཊྚཱ མཉྙེ མཙྪཝིལོཔེ’’ཏི? ‘‘ཨེཏེ, བྷནྟེ, ཨིཙྪཱནངྒལཀཱ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱ པཧུཏཾ ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཾ ཨཱདཱཡ བཧིདྭཱརཀོཊྛཀེ ཋིཏཱ བྷགཝནྟཾཡེཝ ཨུདྡིསྶ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩཱ’’ཏི. ‘‘མཱཧཾ, ནཱགིཏ, ཡསེན སམཱགམཾ, མཱ ཙ མཡཱ ཡསོ. ཡོ ཁོ, ནཱགིཏ, ནཡིམསྶ ནེཀྑམྨསུཁསྶ པཝིཝེཀསུཁསྶ ཨུཔསམསུཁསྶ སམྦོདྷསུཁསྶ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཨསྶ ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི. ཡསྶཱཧཾ ནེཀྑམྨསུཁསྶ པཝིཝེཀསུཁསྶ ཨུཔསམསུཁསྶ སམྦོདྷསུཁསྶ ནིཀཱམལཱབྷཱི [ནིཀཱམལཱབྷཱི ཨསྶཾ (བཧཱུསུ) ཨ. ནི. ༥.༣༠ པསྶིཏབྦཾ. ཏཏྠ ཧི ཨཡཾ པཱཋབྷེདཱ ནཏྠི] ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི, སོ ཏཾ མཱིལ༹ྷསུཁཾ མིདྡྷསུཁཾ ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀསུཁཾ སཱདིཡེཡྻཱ’’ཏི.

‘‘ཨདྷིཝཱསེཏུ དཱནི, བྷནྟེ, བྷགཝཱ. ཨདྷིཝཱསེཏུ སུགཏོ. ཨདྷིཝཱསནཀཱལོ དཱནི, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ. ཡེན ཡེནེཝ དཱནི, བྷནྟེ, བྷགཝཱ གམིསྶཏི ཏནྣིནྣཱཝ བྷཝིསྶནྟི བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱ ནེགམཱ ཙེཝ ཛཱནཔདཱ ཙ. སེཡྻཐཱཔི, བྷནྟེ, ཐུལླཕུསིཏཀེ དེཝེ ཝསྶནྟེ ཡཐཱནིནྣཾ ཨུདཀཱནི པཝཏྟནྟི; ཨེཝམེཝཾ ཁོ, བྷནྟེ, ཡེན ཡེནེཝ དཱནི བྷགཝཱ གམིསྶཏི ཏནྣིནྣཱཝ བྷཝིསྶནྟི བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱ ནེགམཱ ཙེཝ ཛཱནཔདཱ ཙ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཏཐཱ ཧི, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ སཱིལཔཉྙཱཎ’’ནྟི.

‘‘མཱཧཾ, ནཱགིཏ, ཡསེན སམཱགམཾ, མཱ ཙ མཡཱ ཡསོ. ཡོ ཁོ, ནཱགིཏ, ནཡིམསྶ ནེཀྑམྨསུཁསྶ པཝིཝེཀསུཁསྶ ཨུཔསམསུཁསྶ སམྦོདྷསུཁསྶ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཨསྶ ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི. ཡསྶཱཧཾ ནེཀྑམྨསུཁསྶ པཝིཝེཀསུཁསྶ ཨུཔསམསུཁསྶ སམྦོདྷསུཁསྶ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི, སོ ཏཾ མཱིལ༹ྷསུཁཾ མིདྡྷསུཁཾ ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀསུཁཾ སཱདིཡེཡྻ.

‘‘དེཝཏཱཔི ཁོ, ནཱགིཏ, ཨེཀཙྩཱ ནཡིམསྶ [ཨེཀཙྩཱ ཨིམསྶ (?)] ནེཀྑམྨསུཁསྶ པཝིཝེཀསུཁསྶ ཨུཔསམསུཁསྶ སམྦོདྷསུཁསྶ ནིཀཱམལཱབྷིནིཡོ ཨསྶུ [ཨིདཾ པདཾ ཀཏྠཙི ནཏྠི] ཨཀིཙྪལཱབྷིནིཡོ [ནིཀཱམལཱབྷིནིཡོ ཨཀིཙྪལཱབྷིནིཡོ (?)] ཨཀསིརལཱབྷིནིཡོ, ཡསྶཱཧཾ ནེཀྑམྨསུཁསྶ པཝིཝེཀསུཁསྶ ཨུཔསམསུཁསྶ སམྦོདྷསུཁསྶ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི. ཏུམྷཱཀམྤི [ཏཱསམྤི (?)] ཁོ, ནཱགིཏ, སངྒམྨ སམཱགམྨ སངྒཎིཀཝིཧཱརཾ ཨནུཡུཏྟཱནཾ ཝིཧརཏཾ [ཨནུཡུཏྟེ ཝིཧརནྟེ དིསྭཱ (?)] ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ན ཧི ནཱུནམེ [ན ཧནཱུནམེ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] ཨཱཡསྨནྟོ ཨིམསྶ ནེཀྑམྨསུཁསྶ པཝིཝེཀསུཁསྶ ཨུཔསམསུཁསྶ སམྦོདྷསུཁསྶ ནིཀཱམལཱབྷིནོ ཨསྶུ [ཨིདཾ པདཾ ཀཏྠཙི ནཏྠི] ཨཀིཙྪལཱབྷིནོ ཨཀསིརལཱབྷིནོ. ཡསྶཱཧཾ ནེཀྑམྨསུཁསྶ པཝིཝེཀསུཁསྶ ཨུཔསམསུཁསྶ སམྦོདྷསུཁསྶ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི. ཏཐཱ ཧི པན མེ ཨཱཡསྨནྟོ སངྒམྨ སམཱགམྨ སངྒཎིཀཝིཧཱརཾ ཨནུཡུཏྟཱ ཝིཧརནྟི’’’.

‘‘ཨིདྷཱཧཾ, ནཱགིཏ, བྷིཀྑཱུ པསྶཱམི ཨཉྙམཉྙཾ ཨངྒུལིཔཏོདཀེན [ཨངྒུལིཔཏོདཀེཧི (སཱི. པཱི. ཀ.)] སཉྫགྒྷནྟེ སངྐཱིལ༹ནྟེ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, ནཱགིཏ, ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ན ཧི ནཱུནམེ ཨཱཡསྨནྟོ ཨིམསྶ ནེཀྑམྨསུཁསྶ པཝིཝེཀསུཁསྶ ཨུཔསམསུཁསྶ སམྦོདྷསུཁསྶ ནིཀཱམལཱབྷིནོ ཨསྶུ ཨཀིཙྪལཱབྷིནོ ཨཀསིརལཱབྷིནོ. ཡསྶཱཧཾ ནེཀྑམྨསུཁསྶ པཝིཝེཀསུཁསྶ ཨུཔསམསུཁསྶ སམྦོདྷསུཁསྶ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི. ཏཐཱ ཧི པན མེ ཨཱཡསྨནྟོ ཨཉྙམཉྙཾ ཨངྒུལིཔཏོདཀེན སཉྫགྒྷནྟི སངྐཱིལ༹ནྟི’’’.

‘‘ཨིདྷ པནཱཧཾ [ཨིདྷཱཧཾ (སཱི. པཱི. ཀ.)], ནཱགིཏ, བྷིཀྑཱུ པསྶཱམི ཡཱཝདཏྠཾ ཨུདརཱཝདེཧཀཾ བྷུཉྫིཏྭཱ སེཡྻསུཁཾ པསྶསུཁཾ མིདྡྷསུཁཾ ཨནུཡུཏྟེ ཝིཧརནྟེ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, ནཱགིཏ, ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ན ཧི ནཱུནམེ ཨཱཡསྨནྟོ ཨིམསྶ ནེཀྑམྨསུཁསྶ པཝིཝེཀསུཁསྶ ཨུཔསམསུཁསྶ སམྦོདྷསུཁསྶ ནིཀཱམལཱབྷིནོ ཨསྶུ ཨཀིཙྪལཱབྷིནོ ཨཀསིརལཱབྷིནོ. ཡསྶཱཧཾ ནེཀྑམྨསུཁསྶ པཝིཝེཀསུཁསྶ ཨུཔསམསུཁསྶ སམྦོདྷསུཁསྶ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི. ཏཐཱ ཧི པན མེ ཨཱཡསྨནྟོ ཡཱཝདཏྠཾ ཨུདརཱཝདེཧཀཾ བྷུཉྫིཏྭཱ སེཡྻསུཁཾ པསྶསུཁཾ མིདྡྷསུཁཾ ཨནུཡུཏྟཱ ཝིཧརནྟི’’’.

‘‘ཨིདྷཱཧཾ [ཨིདྷ པནཱཧཾ (?)], ནཱགིཏ, བྷིཀྑུཾ པསྶཱམི གཱམནྟཝིཧཱརིཾ སམཱཧིཏཾ ནིསིནྣཾ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, ནཱགིཏ, ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨིདཱནི ཨིམཾ [ཨིདཱནིམཾ (ཀཏྠཙི) ཨ. ནི. ༦.༤༢] ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱརཱམིཀོ ཝཱ ཨུཔཊྛཧིསྶཏི [པཙྩེསྶཏི (སཱི. པཱི.), ཨུཔཊྛཧཏི (ཀ.)] སམཎུདྡེསོ ཝཱ. ཏཾ ཏམྷཱ [སོ ཏམྷཱ (ཀ. སཱི.), སོ ཏཾ ཏམྷཱ (?)] སམཱདྷིམྷཱ ཙཱཝེསྶཏཱི’ཏི. ཏེནཱཧཾ, ནཱགིཏ, ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ན ཨཏྟམནོ ཧོམི གཱམནྟཝིཧཱརེན.

‘‘ཨིདྷ པནཱཧཾ, ནཱགིཏ, བྷིཀྑུཾ པསྶཱམི ཨཱརཉྙིཀཾ ཨརཉྙེ པཙལཱཡམཱནཾ ནིསིནྣཾ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, ནཱགིཏ, ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨིདཱནི ཨཡམཱཡསྨཱ ཨིམཾ ནིདྡཱཀིལམཐཾ པཊིཝིནོདེཏྭཱ ཨརཉྙསཉྙཾཡེཝ མནསི ཀརིསྶཏི ཨེཀཏྟ’ནྟི. ཏེནཱཧཾ, ནཱགིཏ, ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཏྟམནོ ཧོམི ཨརཉྙཝིཧཱརེན.

‘‘ཨིདྷ པནཱཧཾ, ནཱགིཏ, བྷིཀྑུཾ པསྶཱམི ཨཱརཉྙིཀཾ ཨརཉྙེ ཨསམཱཧིཏཾ ནིསིནྣཾ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, ནཱགིཏ, ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨིདཱནི ཨཡམཱཡསྨཱ ཨསམཱཧིཏཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ སམཱདཧིསྶཏི [སམཱདཧེསྶཏི (ཀཏྠཙི)], སམཱཧིཏཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཨནུརཀྑིསྶཏཱི’ཏི. ཏེནཱཧཾ, ནཱགིཏ, ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཏྟམནོ ཧོམི ཨརཉྙཝིཧཱརེན.

‘‘ཨིདྷ པནཱཧཾ, ནཱགིཏ, བྷིཀྑུཾ པསྶཱམི ཨཱརཉྙིཀཾ ཨརཉྙེ སམཱཧིཏཾ ནིསིནྣཾ. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, ནཱགིཏ, ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘ཨིདཱནི ཨཡམཱཡསྨཱ ཨཝིམུཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩིསྶཏི, ཝིམུཏྟཾ ཝཱ ཙིཏྟཾ ཨནུརཀྑིསྶཏཱི’ཏི. ཏེནཱཧཾ, ནཱགིཏ, ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཏྟམནོ ཧོམི ཨརཉྙཝིཧཱརེན.

‘‘ཨིདྷ པནཱཧཾ, ནཱགིཏ, བྷིཀྑུཾ པསྶཱམི གཱམནྟཝིཧཱརིཾ ལཱབྷིཾ ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཱནཾ. སོ ཏཾ ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀཾ ནིཀཱམཡམཱནོ རིཉྩཏི པཊིསལླཱནཾ, རིཉྩཏི ཨརཉྙཝནཔཏྠཱནི པནྟཱནི སེནཱསནཱནི; གཱམནིགམརཱཛདྷཱནིཾ ཨོསརིཏྭཱ ཝཱསཾ ཀཔྤེཏི. ཏེནཱཧཾ, ནཱགིཏ, ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ན ཨཏྟམནོ ཧོམི གཱམནྟཝིཧཱརེན.

‘‘ཨིདྷ པནཱཧཾ, ནཱགིཏ, བྷིཀྑུཾ པསྶཱམི ཨཱརཉྙིཀཾ ལཱབྷིཾ ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཱནཾ. སོ ཏཾ ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀཾ པཊིཔཎཱམེཏྭཱ ན རིཉྩཏི པཊིསལླཱནཾ, ན རིཉྩཏི ཨརཉྙཝནཔཏྠཱནི པནྟཱནི སེནཱསནཱནི. ཏེནཱཧཾ, ནཱགིཏ, ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཏྟམནོ ཧོམི ཨརཉྙཝིཧཱརེན. [[ ] ཨེཏྠནྟརེ པཱཋོ ཨ. ནི. ༦.༤༢ ཚཀྐནིཔཱཏེཡེཝ དིསྶཏི, ན ཨེཏྠ ཨཊྛཀནིཔཱཏེ]

‘‘ཡསྨཱཧཾ [ཡསྨིཾཧཾ (ཀཏྠཙི)], ནཱགིཏ, སམཡེ ཨདྡྷཱནམགྒཔྤཊིཔནྣོ ན ཀཉྩི པསྶཱམི པུརཏོ ཝཱ པཙྪཏོ ཝཱ, ཕཱསུ མེ, ནཱགིཏ, ཏསྨིཾ སམཡེ ཧོཏི ཨནྟམསོ ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཀམྨཱཡཱ’’ཏི. ཚཊྛཾ.

༧. པཏྟནིཀུཛྫནསུཏྟཾ

༨༧. [ཙཱུལ༹ཝ. ༢༦༥] ‘‘ཨཊྛཧི, བྷིཀྑཝེ, ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏསྶ ཨུཔཱསཀསྶ ཨཱཀངྑམཱནོ སངྒྷོ པཏྟཾ ནིཀྐུཛྫེཡྻ [ནིཀུཛྫེཡྻ (ཀ.)]. ཀཏམེཧི ཨཊྛཧི? བྷིཀྑཱུནཾ ཨལཱབྷཱཡ པརིསཀྐཏི, བྷིཀྑཱུནཾ ཨནཏྠཱཡ པརིསཀྐཏི, བྷིཀྑཱུནཾ ཨཝཱསཱཡ [ཨནཱཝཱསཱཡ (སཱི. སྱཱ.)] པརིསཀྐཏི, བྷིཀྑཱུ ཨཀྐོསཏི པརིབྷཱསཏི, བྷིཀྑཱུ བྷིཀྑཱུཧི བྷེདེཏི [ཝིབྷེདེཏི (བཧཱུསུ)], བུདྡྷསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསཏི, དྷམྨསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསཏི, སངྒྷསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛཧངྒེཧི སམནྣཱགཏསྶ ཨུཔཱསཀསྶ ཨཱཀངྑམཱནོ སངྒྷོ པཏྟཾ ནིཀྐུཛྫེཡྻ.

‘‘ཨཊྛཧི, བྷིཀྑཝེ, ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏསྶ ཨུཔཱསཀསྶ ཨཱཀངྑམཱནོ སངྒྷོ པཏྟཾ ཨུཀྐུཛྫེཡྻ. ཀཏམེཧི ཨཊྛཧི? ན བྷིཀྑཱུནཾ ཨལཱབྷཱཡ པརིསཀྐཏི, ན བྷིཀྑཱུནཾ ཨནཏྠཱཡ པརིསཀྐཏི, ན བྷིཀྑཱུནཾ ཨཝཱསཱཡ པརིསཀྐཏི, ན བྷིཀྑཱུ ཨཀྐོསཏི པརིབྷཱསཏི, ན བྷིཀྑཱུ བྷིཀྑཱུཧི བྷེདེཏི, བུདྡྷསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི, དྷམྨསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི, སངྒྷསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛཧངྒེཧི སམནྣཱགཏསྶ ཨུཔཱསཀསྶ ཨཱཀངྑམཱནོ སངྒྷོ པཏྟཾ ཨུཀྐུཛྫེཡྻཱ’’ཏི. སཏྟམཾ.

༨. ཨཔྤསཱདཔཝེདནཱིཡསུཏྟཾ

༨༨. ‘‘ཨཊྛཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཱཀངྑམཱནཱ ཨུཔཱསཀཱ ཨཔྤསཱདཾ པཝེདེཡྻུཾ. ཀཏམེཧི ཨཊྛཧི? གིཧཱིནཾ ཨལཱབྷཱཡ པརིསཀྐཏི, གིཧཱིནཾ ཨནཏྠཱཡ པརིསཀྐཏི, གིཧཱི ཨཀྐོསཏི པརིབྷཱསཏི, གིཧཱི གིཧཱིཧི བྷེདེཏི, བུདྡྷསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསཏི, དྷམྨསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསཏི, སངྒྷསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསཏི, ཨགོཙརེ ཙ ནཾ པསྶནྟི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཱཀངྑམཱནཱ ཨུཔཱསཀཱ ཨཔྤསཱདཾ པཝེདེཡྻུཾ.

‘‘ཨཊྛཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཱཀངྑམཱནཱ ཨུཔཱསཀཱ པསཱདཾ པཝེདེཡྻུཾ. ཀཏམེཧི ཨཊྛཧི? ན གིཧཱིནཾ ཨལཱབྷཱཡ པརིསཀྐཏི, ན གིཧཱིནཾ ཨནཏྠཱཡ པརིསཀྐཏི, ན གིཧཱི ཨཀྐོསཏི པརིབྷཱསཏི, ན གིཧཱི གིཧཱིཧི བྷེདེཏི, བུདྡྷསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི, དྷམྨསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི, སངྒྷསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི, གོཙརེ ཙ ནཾ པསྶནྟི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཱཀངྑམཱནཱ ཨུཔཱསཀཱ པསཱདཾ པཝེདེཡྻུ’’ནྟི. ཨཊྛམཾ.

༩. པཊིསཱརཎཱིཡསུཏྟཾ

༨༩. [ཙཱུལ༹ཝ. ༣༩ ཐོཀཾ ཝིསདིསཾ] ‘‘ཨཊྛཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཱཀངྑམཱནོ སངྒྷོ པཊིསཱརཎཱིཡཀམྨཾ ཀརེཡྻ. ཀཏམེཧི ཨཊྛཧི? གིཧཱིནཾ ཨལཱབྷཱཡ པརིསཀྐཏི, གིཧཱིནཾ ཨནཏྠཱཡ པརིསཀྐཏི, གིཧཱི ཨཀྐོསཏི པརིབྷཱསཏི, གིཧཱི གིཧཱིཧི བྷེདེཏི, བུདྡྷསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསཏི, དྷམྨསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསཏི, སངྒྷསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསཏི, དྷམྨིཀཉྩ གིཧིཔཊིསྶཝཾ ན སཙྩཱཔེཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཱཀངྑམཱནོ སངྒྷོ པཊིསཱརཎཱིཡཾ ཀམྨཾ ཀརེཡྻ.

‘‘ཨཊྛཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཱཀངྑམཱནོ སངྒྷོ པཊིསཱརཎཱིཡཀམྨཾ པཊིཔྤསྶམྦྷེཡྻ. ཀཏམེཧི ཨཊྛཧི? ན གིཧཱིནཾ ཨལཱབྷཱཡ པརིསཀྐཏི, ན གིཧཱིནཾ ཨནཏྠཱཡ པརིསཀྐཏི, ན གིཧཱི ཨཀྐོསཏི པརིབྷཱསཏི, ན གིཧཱི གིཧཱིཧི བྷེདེཏི, བུདྡྷསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི, དྷམྨསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི, སངྒྷསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི, དྷམྨིཀཉྩ གིཧིཔཊིསྶཝཾ སཙྩཱཔེཏི. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛཧི དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཱཀངྑམཱནོ སངྒྷོ པཊིསཱརཎཱིཡཀམྨཾ པཊིཔྤསྶམྦྷེཡྻཱ’’ཏི. ནཝམཾ.

༡༠. སམྨཱཝཏྟནསུཏྟཾ

༩༠. [ཙཱུལ༹ཝ. ༢༡༡] ‘‘ཏསྶཔཱཔིཡསིཀཀམྨཀཏེན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནཱ ཨཊྛསུ དྷམྨེསུ སམྨཱ ཝཏྟིཏབྦཾ – ན ཨུཔསམྤཱདེཏབྦོ, ན ནིསྶཡོ དཱཏབྦོ, ན སཱམཎེརོ ཨུཔཊྛཱཔེཏབྦོ, ན བྷིཀྑུནོཝཱདཀསམྨུཏི སཱདིཏབྦཱ, སམྨཏེནཔི བྷིཀྑུནིཡོ ན ཨོཝདིཏབྦཱ, ན ཀཱཙི སངྒྷསམྨུཏི སཱདིཏབྦཱ, ན ཀིསྨིཉྩི པཙྩེཀཊྛཱནེ ཋཔེཏབྦོ, ན ཙ ཏེན མཱུལེན ཝུཊྛཱཔེཏབྦོ. ཏསྶཔཱཔིཡསིཀཀམྨཀཏེན, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནཱ ཨིམེསུ ཨཊྛསུ དྷམྨེསུ སམྨཱ ཝཏྟིཏབྦ’’ནྟི. དསམཾ.

སཏིཝགྒོ ཙཏུཏྠོ.

ཏསྶུདྡཱནཾ –

སཏིཔུཎྞིཡམཱུལེན, ཙོརསམཎེན པཉྩམཾ;

ཡསོ པཏྟཔྤསཱདེན, པཊིསཱརཎཱིཡཉྩ ཝཏྟནནྟི.

(༡༠) ༥. སཱམཉྙཝགྒོ

༩༡-༡༡༦. ཨཐ ཁོ [ཨེཏྠ ‘‘ཨཐ ཁོ’’ཏི ཙ, ‘‘ཨུཔཱསིཀཱ’’ཏི ཙ ཨིདཾ ཨཊྛཀཐཱཡམེཝ དིསྶཏི, ན པཱལི༹པོཏྠཀེསུ] བོཛ྄ཛྷཱ [བོཛ྄ཛྷངྒཱ (ཀ. སཱི.)] ཨུཔཱསིཀཱ [ཨེཏྠ ‘‘ཨཐ ཁོ’’ཏི ཙ, ཨུཔཱསིཀཱ’’ཏི ཙ ཨིདཾ ཨཊྛཀཐཱཡམེཝ དིསྶཏི, ན པཱལི༹པོཏྠཀེསུ], སིརཱིམཱ, པདུམཱ, སུཏནཱ [སུདྷནཱ (སཱི. པཱི.), སུདྷམྨཱ (སྱཱ.)], མནུཛཱ, ཨུཏྟརཱ, མུཏྟཱ, ཁེམཱ, རུཙཱི [རཱུཔཱི (སཱི. པཱི.)], ཙུནྡཱི, བིམྦཱི, སུམནཱ, མལླིཀཱ, ཏིསྶཱ, ཏིསྶམཱཏཱ [ཏིསྶཱཡ མཱཏཱ (སཱི. པཱི.)], སོཎཱ, སོཎཱཡ མཱཏཱ [སོཎམཱཏཱ (སྱཱ.)], ཀཱཎཱ, ཀཱཎམཱཏཱ [ཀཱཎཱཡ མཱཏཱ (སཱི. པཱི.)], ཨུཏྟརཱ ནནྡམཱཏཱ, ཝིསཱཁཱ མིགཱརམཱཏཱ, ཁུཛྫུཏྟརཱ ཨུཔཱསིཀཱ, སཱམཱཝཏཱི ཨུཔཱསིཀཱ, སུཔྤཝཱསཱ ཀོལིཡདྷཱིཏཱ [ཀོལི༹ཡདྷཱིཏཱ (སྱཱ. པཱི.)], སུཔྤིཡཱ ཨུཔཱསིཀཱ, ནཀུལམཱཏཱ གཧཔཏཱནཱི.

སཱམཉྙཝགྒོ པཉྩམོ.

དུཏིཡཔཎྞཱསཀཾ སམཏྟཾ.

(༡༡). རཱགཔེཡྻཱལཾ

༡༡༧. ‘‘རཱགསྶ, བྷིཀྑཝེ, ཨབྷིཉྙཱཡ ཨཊྛ དྷམྨཱ བྷཱཝེཏབྦཱ. ཀཏམེ ཨཊྛ? སམྨཱདིཊྛི, སམྨཱསངྐཔྤོ, སམྨཱཝཱཙཱ, སམྨཱཀམྨནྟོ, སམྨཱཨཱཛཱིཝོ, སམྨཱཝཱཡཱམོ, སམྨཱསཏི, སམྨཱསམཱདྷི – རཱགསྶ, བྷིཀྑཝེ, ཨབྷིཉྙཱཡ ཨིམེ ཨཊྛ དྷམྨཱ བྷཱཝེཏབྦཱ’’ཏི.

༡༡༨. ‘‘རཱགསྶ, བྷིཀྑཝེ, ཨབྷིཉྙཱཡ ཨཊྛ དྷམྨཱ བྷཱཝེཏབྦཱ. ཀཏམེ ཨཊྛ? ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ རཱུཔསཉྙཱི བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི པརིཏྟཱནི སུཝཎྞདུབྦཎྞཱནི, ཏཱནི ཨབྷིབྷུཡྻ ‘ཛཱནཱམི པསྶཱམཱི’ཏི ཨེཝཾསཉྙཱི ཧོཏི. ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ རཱུཔསཉྙཱི བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི ཨཔྤམཱཎཱནི སུཝཎྞདུབྦཎྞཱནི, ཏཱནི ཨབྷིབྷུཡྻ ‘ཛཱནཱམི པསྶཱམཱི’ཏི ཨེཝཾསཉྙཱི ཧོཏི. ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱི བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི པརིཏྟཱནི སུཝཎྞདུབྦཎྞཱནི, ཏཱནི ཨབྷིབྷུཡྻ ‘ཛཱནཱམི པསྶཱམཱི’ཏི ཨེཝཾསཉྙཱི ཧོཏི. ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱི བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི ཨཔྤམཱཎཱནི སུཝཎྞདུབྦཎྞཱནི, ཏཱནི ཨབྷིབྷུཡྻ ‘ཛཱནཱམི པསྶཱམཱི’ཏི ཨེཝཾསཉྙཱི ཧོཏི. ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱི བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི ནཱིལཱནི ནཱིལཝཎྞཱནི ནཱིལནིདསྶནཱནི ནཱིལནིབྷཱསཱནི པཱིཏཱནི པཱིཏཝཎྞཱནི…པེ… ལོཧིཏཀཱནི ལོཧིཏཀཝཎྞཱནི…པེ… ཨོདཱཏཱནི ཨོདཱཏཝཎྞཱནི…པེ… ཨོདཱཏནིབྷཱསཱནི, ཏཱནི ཨབྷིབྷུཡྻ ‘ཛཱནཱམི པསྶཱམཱི’ཏི ཨེཝཾསཉྙཱི ཧོཏི – རཱགསྶ, བྷིཀྑཝེ, ཨབྷིཉྙཱཡ ཨིམེ ཨཊྛ དྷམྨཱ བྷཱཝེཏབྦཱ’’.

༡༡༩. ‘‘རཱགསྶ, བྷིཀྑཝེ, ཨབྷིཉྙཱཡ ཨཊྛ དྷམྨཱ བྷཱཝེཏབྦཱ. ཀཏམེ ཨཊྛ? རཱུཔཱི རཱུཔཱནི པསྶཏི, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨརཱུཔསཉྙཱི བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱནི པསྶཏི, སུབྷནྟེཝ ཨདྷིམུཏྟོ ཧོཏི, སབྦསོ རཱུཔསཉྙཱནཾ སམཏིཀྐམཱ པཊིགྷསཉྙཱནཾ ཨཏྠངྒམཱ ནཱནཏྟསཉྙཱནཾ ཨམནསིཀཱརཱ ‘ཨནནྟོ ཨཱཀཱསོ’ཏི ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, སབྦསོ ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ‘ཨནནྟཾ ཝིཉྙཱཎ’ནྟི ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, སབྦསོ ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ‘ནཏྠི ཀིཉྩཱི’ཏི ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, སབྦསོ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, སབྦསོ ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཾ སམཏིཀྐམྨ སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི – རཱགསྶ, བྷིཀྑཝེ, ཨབྷིཉྙཱཡ ཨིམེ ཨཊྛ དྷམྨཱ བྷཱཝེཏབྦཱ’’.

༡༢༠-༡༤༦. ‘‘རཱགསྶ, བྷིཀྑཝེ, པརིཉྙཱཡ…པེ… པརིཀྑཡཱཡ… པཧཱནཱཡ… ཁཡཱཡ… ཝཡཱཡ… ཝིརཱགཱཡ… ནིརོདྷཱཡ… ཙཱགཱཡ… པཊིནིསྶགྒཱཡ…པེ… ཨིམེ ཨཊྛ དྷམྨཱ བྷཱཝེཏབྦཱ’’.

༡༤༧-༦༢༦. ‘‘དོསསྶ…པེ… མོཧསྶ… ཀོདྷསྶ… ཨུཔནཱཧསྶ… མཀྑསྶ… པལཱ༹སསྶ… ཨིསྶཱཡ… མཙྪརིཡསྶ … མཱཡཱཡ… སཱཋེཡྻསྶ… ཐམྦྷསྶ… སཱརམྦྷསྶ… མཱནསྶ… ཨཏིམཱནསྶ… མདསྶ… པམཱདསྶ ཨབྷིཉྙཱཡ…པེ… པརིཉྙཱཡ… པརིཀྑཡཱཡ… པཧཱནཱཡ… ཁཡཱཡ… ཝཡཱཡ… ཝིརཱགཱཡ… ནིརོདྷཱཡ… ཙཱགཱཡ… པཊིནིསྶགྒཱཡ…པེ… ཨིམེ ཨཊྛ དྷམྨཱ བྷཱཝེཏབྦཱ’’ཏི.

རཱགཔེཡྻཱལཾ ནིཊྛིཏཾ.

ཨཊྛཀནིཔཱཏཔཱལི༹ ནིཊྛིཏཱ.