📜

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ

ཁུདྡཀནིཀཱཡེ

ཁུདྡཀཔཱཋ-ཨཊྛཀཐཱ

གནྠཱརམྦྷཀཐཱ

བུདྡྷཾ སརཎཾ གཙྪཱམི;

དྷམྨཾ སརཎཾ གཙྪཱམི;

སངྒྷཾ སརཎཾ གཙྪཱམཱིཏི.

ཨཡཾ སརཎགམནནིདྡེསོ ཁུདྡཀཱནཾ ཨཱདི.

ཨིམསྶ དཱནི ཨཏྠཾ པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀཊྛཀཐཱཡ ཝིཝརིཏུཾ ཝིབྷཛིཏུཾ ཨུཏྟཱནཱིཀཱཏུཾ ཨིདཾ ཝུཙྩཏི –

ཨུཏྟམཾ ཝནྡནེཡྻཱནཾ, ཝནྡིཏྭཱ རཏནཏྟཡཾ;

ཁུདྡཀཱནཾ ཀརིསྶཱམི, ཀེསཉྩི ཨཏྠཝཎྞནཾ.

ཁུདྡཀཱནཾ གམྦྷཱིརཏྟཱ, ཀིཉྩཱཔི ཨཏིདུཀྐརཱ;

ཝཎྞནཱ མཱདིསེནེསཱ, ཨབོདྷནྟེན སཱསནཾ.

ཨཛྫཱཔི ཏུ ཨབྦོཙྪིནྣོ, པུབྦཱཙརིཡནིཙྪཡོ;

ཏཐེཝ ཙ ཋིཏཾ ཡསྨཱ, ནཝངྒཾ སཏྠུསཱསནཾ.

ཏསྨཱཧཾ ཀཱཏུམིཙྪཱམི, ཨཏྠསཾཝཎྞནཾ ཨིམཾ;

སཱསནཉྩེཝ ནིསྶཱཡ, པོརཱཎཉྩ ཝིནིཙྪཡཾ.

སདྡྷམྨབཧུམཱནེན, ནཱཏྟུཀྐཾསནཀམྱཏཱ;

ནཱཉྙེསཾ ཝམྦྷནཏྠཱཡ, ཏཾ སུཎཱཐ སམཱཧིཏཱཏི.

ཁུདྡཀཝཝཏྠཱནཾ

ཏཏྠ ‘‘ཁུདྡཀཱནཾ ཀརིསྶཱམི, ཀེསཉྩི ཨཏྠཝཎྞན’’ནྟི ཝུཏྟཏྟཱ ཁུདྡཀཱནི ཏཱཝ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ པཙྪཱ ཨཏྠཝཎྞནཾ ཀརིསྶཱམི. ཁུདྡཀཱནི ནཱམ ཁུདྡཀནིཀཱཡསྶ ཨེཀདེསོ, ཁུདྡཀནིཀཱཡོ ནཱམ པཉྩནྣཾ ནིཀཱཡཱནཾ ཨེཀདེསོ. པཉྩ ནིཀཱཡཱ ནཱམ –

དཱིགྷམཛ྄ཛྷིམསཾཡུཏྟ, ཨངྒུཏྟརིཀཁུདྡཀཱ;

ནིཀཱཡཱ པཉྩ གམྦྷཱིརཱ, དྷམྨཏོ ཨཏྠཏོ ཙིམེ.

ཏཏྠ བྲཧྨཛཱལསུཏྟཱདཱིནི ཙཏུཏྟིཾས སུཏྟཱནི དཱིགྷནིཀཱཡོ. མཱུལཔརིཡཱཡསུཏྟཱདཱིནི དིཡཌྜྷསཏཾ དྭེ ཙ སུཏྟཱནི མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡོ. ཨོགྷཏརཎསུཏྟཱདཱིནི སཏྟ སུཏྟསཧསྶཱནི སཏྟ ཙ སུཏྟསཏཱནི དྭཱསཊྛི ཙ སུཏྟཱནི སཾཡུཏྟནིཀཱཡོ. ཙིཏྟཔརིཡཱདཱནསུཏྟཱདཱིནི ནཝ སུཏྟསཧསྶཱནི པཉྩ ཙ སུཏྟསཏཱནི སཏྟཔཉྙཱསཉྩ སུཏྟཱནི ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡོ. ཁུདྡཀཔཱཋོ, དྷམྨཔདཾ, ཨུདཱནཾ, ཨིཏིཝུཏྟཀཾ, སུཏྟནིཔཱཏོ, ཝིམཱནཝཏྠུ, པེཏཝཏྠུ, ཐེརགཱཐཱ, ཐེརཱིགཱཐཱ, ཛཱཏཀཾ, ནིདྡེསོ, པཊིསམྦྷིདཱ, ཨཔདཱནཾ, བུདྡྷཝཾསོ, ཙརིཡཱཔིཊཀཾ, ཝིནཡཱབྷིདྷམྨཔིཊཀཱནི, ཋཔེཏྭཱ ཝཱ ཙཏྟཱརོ ནིཀཱཡེ ཨཝསེསཾ བུདྡྷཝཙནཾ ཁུདྡཀནིཀཱཡོ.

ཀསྨཱ པནེས ཁུདྡཀནིཀཱཡོཏི ཝུཙྩཏི? བཧཱུནཾ ཁུདྡཀཱནཾ དྷམྨཀྑནྡྷཱནཾ སམཱུཧཏོ ནིཝཱསཏོ ཙ. སམཱུཧནིཝཱསཱ ཧི ‘‘ནིཀཱཡོ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ‘‘ནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཾ ཨེཀནིཀཱཡམྤི སམནུཔསྶཱམི ཨེཝཾ ཙིཏྟཾ, ཡཐཡིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏིརཙྪཱནགཏཱ པཱཎཱ (སཾ. ནི. ༣.༡༠༠). པོཎིཀནིཀཱཡོ, ཙིཀྑལླིཀནིཀཱཡོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིནི ཙེཏྠ སཱདྷཀཱནི སཱསནཏོ ལོཀཏོ ཙ. ཨཡམསྶ ཁུདྡཀནིཀཱཡསྶ ཨེཀདེསོ. ཨིམཱནི སུཏྟནྟཔིཊཀཔརིཡཱཔནྣཱནི ཨཏྠཏོ ཝིཝརིཏུཾ ཝིབྷཛིཏུཾ ཨུཏྟཱནཱིཀཱཏུཉྩ ཨདྷིཔྤེཏཱནི ཁུདྡཀཱནི, ཏེསམྤི ཁུདྡཀཱནཾ སརཎསིཀྑཱཔདདྭཏྟིཾསཱཀཱརཀུམཱརཔཉྷམངྒལསུཏྟ- རཏནསུཏྟཏིརོཀུཊྚནིདྷིཀཎྜམེཏྟསུཏྟཱནཾ ཝསེན ནཝཔྤབྷེདོ ཁུདྡཀཔཱཋོ ཨཱདི ཨཱཙརིཡཔརམྤརཱཡ ཝཱཙནཱམགྒཾ ཨཱརོཔིཏཝསེན ན བྷགཝཏཱ ཝུཏྟཝསེན. བྷགཝཏཱ ཧི ཝུཏྟཝསེན –

‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརཾ, སནྡྷཱཝིསྶཾ ཨནིབྦིསཾ;

གཧཀཱརཾ གཝེསནྟོ, དུཀྑཱ ཛཱཏི པུནཔྤུནཾ.

‘‘གཧཀཱརཀ དིཊྛོསི, པུན གེཧཾ ན ཀཱཧསི;

སབྦཱ ཏེ ཕཱསུཀཱ བྷགྒཱ, གཧཀཱུཊཾ ཝིསངྑཏཾ;

ཝིསངྑཱརགཏཾ ཙིཏྟཾ, ཏཎྷཱནཾ ཁཡམཛ྄ཛྷགཱ’’ཏི. (དྷ. པ. ༡༥༣-༡༥༤) –

ཨིདཾ གཱཐཱདྭཡཾ སབྦསྶཱཔི བུདྡྷཝཙནསྶ ཨཱདི. ཏཉྩ མནསཱཝ ཝུཏྟཝསེན, ན ཝཙཱིབྷེདཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཝསེན. ཝཙཱིབྷེདཾ པན ཀཏྭཱ ཝུཏྟཝསེན –

‘‘ཡདཱ ཧཝེ པཱཏུབྷཝནྟི དྷམྨཱ,

ཨཱཏཱཔིནོ ཛྷཱཡཏོ བྲཱཧྨཎསྶ;

ཨཐསྶ ཀངྑཱ ཝཔཡནྟི སབྦཱ,

ཡཏོ པཛཱནཱཏི སཧེཏུདྷམྨ’’ནྟི. (ཨུདཱ. ༡; མཧཱཝ. ༡) –

ཨཡཾ གཱཐཱ ཨཱདི. ཏསྨཱ ཡྭཱཡཾ ནཝཔྤབྷེདོ ཁུདྡཀཔཱཋོ ཨིམེསཾ ཁུདྡཀཱནཾ ཨཱདི, ཏསྶ ཨཱདིཏོ པབྷུཏི ཨཏྠསཾཝཎྞནཾ ཨཱརབྷིསྶཱམི.

ནིདཱནསོདྷནཾ

ཏསྶ ཙཱཡམཱདི ‘‘བུདྡྷཾ སརཎཾ གཙྪཱམི, དྷམྨཾ སརཎཾ གཙྪཱམི, སངྒྷཾ སརཎཾ གཙྪཱམཱི’’ཏི. ཏསྶཱཡཾ ཨཏྠཝཎྞནཱཡ མཱཏིཀཱ –

‘‘ཀེན ཀཏྠ ཀདཱ ཀསྨཱ, བྷཱསིཏཾ སརཎཏྟཡཾ;

ཀསྨཱ ཙིདྷཱདིཏོ ཝུཏྟ, མཝུཏྟམཔི ཨཱདིཏོ.

‘‘ནིདཱནསོདྷནཾ ཀཏྭཱ, ཨེཝམེཏྠ ཏཏོ པརཾ;

བུདྡྷཾ སརཎགམནཾ, གམཀཉྩ ཝིབྷཱཝཡེ.

‘‘བྷེདཱབྷེདཾ ཕལཉྩཱཔི, གམནཱིཡཉྩ དཱིཔཡེ;

དྷམྨཾ སརཎམིཙྩཱདི, དྭཡེཔེས ནཡོ མཏོ.

‘‘ཨནུཔུབྦཝཝཏྠཱནེ, ཀཱརཎཉྩ ཝིནིདྡིསེ;

སརཎཏྟཡམེཏཉྩ, ཨུཔམཱཧི པཀཱསཡེ’’ཏི.

ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡ ཏཱཝ ཨིདཾ སརཎཏྟཡཾ ཀེན བྷཱསིཏཾ, ཀཏྠ བྷཱསིཏཾ, ཀདཱ བྷཱསིཏཾ, ཀསྨཱ བྷཱསིཏཾ ཨཝུཏྟམཔིཙཱདིཏོ ཏཐཱགཏེན ཀསྨཱ ཨིདྷཱདིཏོ ཝུཏྟནྟི པཉྩ པཉྷཱ.

ཏེསཾ ཝིསྶཛྫནཱ ཀེན བྷཱསིཏནྟི བྷགཝཏཱ བྷཱསིཏཾ, ན སཱཝཀེཧི, ན ཨིསཱིཧི, ན དེཝཏཱཧི. ཀཏྠཱཏི བཱརཱཎསིཡཾ ཨིསིཔཏནེ མིགདཱཡེ. ཀདཱཏི ཨཱཡསྨནྟེ ཡསེ སདྡྷིཾ སཧཱཡཀེཧི ཨརཧཏྟཾ པཏྟེ ཨེཀསཊྛིཡཱ ཨརཧནྟེསུ བཧུཛནཧིཏཱཡ ལོཀེ དྷམྨདེསནཾ ཀརོནྟེསུ. ཀསྨཱཏི པབྦཛྫཏྠཉྩ ཨུཔསམྤདཏྠཉྩ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨེཝཉྩ པན, བྷིཀྑཝེ, པབྦཱཛེཏབྦོ ཨུཔསམྤཱདེཏབྦོ. པཋམཾ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདཱཔེཏྭཱ ཨེཀཾསཾ ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ བྷིཀྑཱུནཾ པཱདེ ཝནྡཱཔེཏྭཱ ཨུཀྐུཊིཀཾ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཎྷཱཔེཏྭཱ ‘ཨེཝཾ ཝདེཧཱི’ཏི ཝཏྟབྦོ ‘བུདྡྷཾ སརཎཾ གཙྪཱམི, དྷམྨཾ སརཎཾ གཙྪཱམི, སངྒྷཾ སརཎཾ གཙྪཱམཱི’’’ཏི (མཧཱཝ. ༣༤).

ཀསྨཱ ཙིདྷཱདིཏོ ཝུཏྟནྟི ཨིདཉྩ ནཝངྒཾ སཏྠུསཱསནཾ ཏཱིཧི པིཊཀེཧི སངྒཎྷིཏྭཱ ཝཱཙནཱམགྒཾ ཨཱརོཔེནྟེཧི པུབྦཱཙརིཡེཧི ཡསྨཱ ཨིམིནཱ མགྒེན དེཝམནུསྶཱ ཨུཔཱསཀབྷཱཝེན ཝཱ པབྦཛིཏབྷཱཝེན ཝཱ སཱསནཾ ཨོཏརནྟི, ཏསྨཱ སཱསནོཏཱརསྶ མགྒབྷཱུཏཏྟཱ ཨིདྷ ཁུདྡཀཔཱཋེ ཨཱདིཏོ ཝུཏྟནྟི ཉཱཏབྦཾ.

ཀཏཾ ནིདཱནསོདྷནཾ.

༡. སརཎཏྟཡཝཎྞནཱ

བུདྡྷཝིབྷཱཝནཱ

ཨིདཱནི ཡཾ ཝུཏྟཾ ‘‘བུདྡྷཾ སརཎགམནཾ, གམཀཉྩ ཝིབྷཱཝཡེ’’ཏི, ཏཏྠ སབྦདྷམྨེསུ ཨཔྤཊིཧཏཉཱཎནིམིཏྟཱནུཏྟརཝིམོཀྑཱདྷིགམཔརིབྷཱཝིཏཾ ཁནྡྷསནྟཱནམུཔཱདཱཡ, པཉྙཏྟིཏོ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཔདཊྛཱནཾ ཝཱ སཙྩཱབྷིསམྦོདྷིམུཔཱདཱཡ པཉྙཏྟིཏོ སཏྟཝིསེསོ བུདྡྷོ. ཡཐཱཧ –

‘‘བུདྡྷོཏི ཡོ སོ བྷགཝཱ སཡམྦྷཱུ ཨནཱཙརིཡཀོ པུབྦེ ཨནནུསྶུཏེསུ དྷམྨེསུ སཱམཾ སཙྩཱནི ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷི, ཏཏྠ ཙ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོ, བལེསུ ཙ ཝསཱིབྷཱཝ’’ནྟི (མཧཱནི. ༡༩༢; ཙཱུལ༹ནི. པཱརཱཡནཏྠུཏིགཱཐཱནིདྡེས ༩༧; པཊི. མ. ༡.༡༦༡).

ཨཡཾ ཏཱཝ ཨཏྠཏོ བུདྡྷཝིབྷཱཝནཱ.

བྱཉྫནཏོ པན ‘‘བུཛ྄ཛྷིཏཱཏི བུདྡྷོ, བོདྷེཏཱཏི བུདྡྷོ’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན ཝེདིཏབྦོ. ཝུཏྟཉྩེཏཾ –

‘‘བུདྡྷོཏི ཀེནཊྛེན བུདྡྷོ? བུཛ྄ཛྷིཏཱ སཙྩཱནཱིཏི བུདྡྷོ, བོདྷེཏཱ པཛཱཡཱཏི བུདྡྷོ, སབྦཉྙུཏཱཡ བུདྡྷོ, སབྦདསྶཱཝིཏཱཡ བུདྡྷོ, ཨནཉྙནེཡྻཏཱཡ བུདྡྷོ, ཝིཀསིཏཱཡ བུདྡྷོ, ཁཱིཎཱསཝསངྑཱཏེན བུདྡྷོ, ནིརུཔཀྐིལེསསངྑཱཏེན བུདྡྷོ, ཨེཀནྟཝཱིཏརཱགོཏི བུདྡྷོ, ཨེཀནྟཝཱིཏདོསོཏི བུདྡྷོ, ཨེཀནྟཝཱིཏམོཧོཏི བུདྡྷོ, ཨེཀནྟནིཀྐིལེསོཏི བུདྡྷོ, ཨེཀཱཡནམགྒཾ གཏོཏི བུདྡྷོ, ཨེཀོ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི བུདྡྷོ, ཨབུདྡྷིཝིཧཏཏྟཱ བུདྡྷིཔཊིལཱབྷཱ བུདྡྷོ. བུདྡྷོཏི ནེཏཾ ནཱམཾ མཱཏརཱ ཀཏཾ, ན པིཏརཱ ཀཏཾ, ན བྷཱཏརཱ ཀཏཾ, ན བྷགིནིཡཱ ཀཏཾ, ན མིཏྟཱམཙྩེཧི ཀཏཾ, ན ཉཱཏིསཱལོཧིཏེཧི ཀཏཾ, ན སམཎབྲཱཧྨཎེཧི ཀཏཾ, ན དེཝཏཱཧི ཀཏཾ, ཝིམོཀྑནྟིཀམེཏཾ བུདྡྷཱནཾ བྷགཝནྟཱནཾ བོདྷིཡཱ མཱུལེ སཧ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ པཊིལཱབྷཱ སཙྪིཀཱ པཉྙཏྟི ཡདིདཾ བུདྡྷོ’’ཏི (མཧཱནི. ༡༩༢; ཙཱུལ༹ནི. པཱརཱཡནཏྠུཏིགཱཐཱནིདྡེས ༩༧; པཊི. མ. ༡.༡༦༢).

ཨེཏྠ ཙ ཡཐཱ ལོཀེ ཨཝགནྟཱ ཨཝགཏོཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ བུཛ྄ཛྷིཏཱ སཙྩཱནཱིཏི བུདྡྷོ. ཡཐཱ པཎྞསོསཱ ཝཱཏཱ པཎྞསུསཱཏི ཝུཙྩནྟི, ཨེཝཾ བོདྷེཏཱ པཛཱཡཱཏི བུདྡྷོ. སབྦཉྙུཏཱཡ བུདྡྷོཏི སབྦདྷམྨབུཛ྄ཛྷནསམཏྠཱཡ བུདྡྷིཡཱ བུདྡྷོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སབྦདསྶཱཝིཏཱཡ བུདྡྷོཏི སབྦདྷམྨབོདྷནསམཏྠཱཡ བུདྡྷིཡཱ བུདྡྷོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨནཉྙནེཡྻཏཱཡ བུདྡྷོཏི ཨཉྙེན ཨབོདྷིཏོ སཡམེཝ བུདྡྷཏྟཱ བུདྡྷོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝིཀསིཏཱཡ བུདྡྷོཏི ནཱནཱགུཎཝིཀསནཏོ པདུམམིཝ ཝིཀསནཊྛེན བུདྡྷོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཁཱིཎཱསཝསངྑཱཏེན བུདྡྷོཏི ཨེཝམཱདཱིཧི ཙིཏྟསངྐོཙཀརདྷམྨཔཧཱནཏོ ནིདྡཱཀྑཡཝིབུདྡྷོ པུརིསོ ཝིཡ སབྦཀིལེསནིདྡཱཀྑཡཝིབུདྡྷཏྟཱ བུདྡྷོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཀཱཡནམགྒཾ གཏོཏི བུདྡྷོཏི བུདྡྷིཡཏྠཱནཾ གམནཏྠཔརིཡཱཡཏོ ཡཐཱ མགྒཾ གཏོཔི པུརིསོ གཏོཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ ཨེཀཱཡནམགྒཾ གཏཏྟཱཔི བུདྡྷོཏི ཝུཙྩཏཱིཏི དསྶེཏུཾ ཝུཏྟཾ. ཨེཀོ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི བུདྡྷོཏི ན པརེཧི བུདྡྷཏྟཱ བུདྡྷོ, ཀིནྟུ སཡམེཝ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷཏྟཱ བུདྡྷོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨབུདྡྷིཝིཧཏཏྟཱ བུདྡྷིཔཊིལཱབྷཱ བུདྡྷོཏི བུདྡྷི བུདྡྷཾ བོདྷོཏི པརིཡཱཡཝཙནམེཏཾ. ཏཏྠ ཡཐཱ ནཱིལརཏྟགུཎཡོགཏོ ‘‘ནཱིལོ པཊོ, རཏྟོ པཊོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ བུདྡྷིགུཎཡོགཏོ བུདྡྷོཏི ཉཱཔེཏུཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏོ པརཾ བུདྡྷོཏི ནེཏཾ ནཱམནྟི ཨེཝམཱདི ཨཏྠམནུགཏཱ ཨཡཾ པཉྙཏྟཱིཏི བོདྷནཏྠཾ ཝུཏྟནྟི ཨེཝརཱུཔེན ནཡེན སབྦེསཾ པདཱནཾ བུདྡྷསདྡསྶ སཱདྷནསམཏྠོ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨཡཾ བྱཉྫནཏོཔི བུདྡྷཝིབྷཱཝནཱ.

སརཎགམནགམཀཝིབྷཱཝནཱ

ཨིདཱནི སརཎགམནཱདཱིསུ ཧིཾསཏཱིཏི སརཎཾ, སརཎགཏཱནཾ ཏེནེཝ སརཎགམནེན བྷཡཾ སནྟཱསཾ དུཀྑཾ དུགྒཏིཾ པརིཀྐིལེསཾ ཧིཾསཏི ཝིདྷམཏི ནཱིཧརཏི ནིརོདྷེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཧིཏེ པཝཏྟནེན ཨཧིཏཱ ཙ ནིཝཏྟནེན སཏྟཱནཾ བྷཡཾ ཧིཾསཏཱིཏི བུདྡྷོ, བྷཝཀནྟཱརཱ ཨུཏྟརཎེན ཨསྶཱསདཱནེན ཙ དྷམྨོ, ཨཔྤཀཱནམྤི ཀཱརཱནཾ ཝིཔུལཕལཔཊིལཱབྷཀརཎེན སངྒྷོ. ཏསྨཱ ཨིམིནཱཔི པརིཡཱཡེན ཏཾ རཏནཏྟཡཾ སརཎཾ. ཏཔྤསཱདཏགྒརུཏཱཧི ཝིཧཏཝིདྡྷཾསིཏཀིལེསོ ཏཔྤརཱཡཎཏཱཀཱརཔྤཝཏྟོ ཨཔརཔྤཙྩཡོ ཝཱ ཙིཏྟུཔྤཱདོ སརཎགམནཾ. ཏཾསམངྒཱི སཏྟོ ཏཾ སརཎཾ གཙྪཏི, ཝུཏྟཔྤཀཱརེན ཙིཏྟུཔྤཱདེན ‘‘ཨེས མེ སརཎཾ, ཨེས མེ པརཱཡཎ’’ནྟི ཨེཝམེཏཾ ཨུཔེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨུཔེནྟོ ཙ ‘‘ཨེཏེ མཡཾ, བྷནྟེ, བྷགཝནྟཾ སརཎཾ གཙྪཱམ, དྷམྨཉྩ, ཨུཔཱསཀེ ནོ བྷགཝཱ དྷཱརེཏཱུ’’ཏི ཏཔུསྶབྷལླིཀཱདཡོ ཝིཡ སམཱདཱནེན ཝཱ, ‘‘སཏྠཱ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ, སཱཝཀོཧམསྨཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༢.༡༥༤) མཧཱཀསྶཔཱདཡོ ཝིཡ སིསྶབྷཱཝཱུཔགམནེན ཝཱ, ‘‘ཨེཝཾ ཝུཏྟེ བྲཧྨཱཡུ བྲཱཧྨཎོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཨེཀཾསཾ ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཀརིཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནཉྫལིཾ པཎཱམེཏྭཱ ཏིཀྑཏྟུཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི ‘ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ. ནམོ ཏསྶ…པེ… སམྨཱསམྦུདྡྷསྶཱ’’’ཏི (མ. ནི. ༢.༣༨༨) བྲཧྨཱཡུཨཱདཡོ ཝིཡ ཏཔྤོཎཏྟེན ཝཱ, ཀམྨཊྛཱནཱནུཡོགིནོ ཝིཡ ཨཏྟསནྣིཡྻཱཏནེན ཝཱ, ཨརིཡཔུགྒལཱ ཝིཡ སརཎགམནུཔཀྐིལེསསམུཙྪེདེན ཝཱཏི ཨནེཀཔྤཀཱརཾ ཝིསཡཏོ ཀིཙྩཏོ ཙ ཨུཔེཏི.

ཨཡཾ སརཎགམནསྶ གམཀསྶ ཙ ཝིབྷཱཝནཱ.

བྷེདཱབྷེདཕལདཱིཔནཱ

ཨིདཱནི ‘‘བྷེདཱབྷེདཾ ཕལཉྩཱཔི, གམནཱིཡཉྩ དཱིཔཡེ’’ཏི ཝུཏྟཱནཾ བྷེདཱདཱིནཾ ཨཡཾ དཱིཔནཱ, ཨེཝཾ སརཎགཏསྶ པུགྒལསྶ དུཝིདྷོ སརཎགམནབྷེདོ – སཱཝཛྫོ ཙ ཨནཝཛྫོ ཙ. ཨནཝཛྫོ ཀཱལཀིརིཡཱཡ, སཱཝཛྫོ ཨཉྙསཏྠརི ཝུཏྟཔྤཀཱརཔྤཝཏྟིཡཱ, ཏསྨིཉྩ ཝུཏྟཔྤཀཱརཝིཔརཱིཏཔྤཝཏྟིཡཱ. སོ དུཝིདྷོཔི པུཐུཛྫནཱནམེཝ. བུདྡྷགུཎེསུ ཨཉྙཱཎསཾསཡམིཙྪཱཉཱཎཔྤཝཏྟིཡཱ ཨནཱདརཱདིཔྤཝཏྟིཡཱ ཙ ཏེསཾ སརཎཾ སཾཀིལིཊྛཾ ཧོཏི. ཨརིཡཔུགྒལཱ པན ཨབྷིནྣསརཎཱ ཙེཝ ཨསཾཀིལིཊྛསརཎཱ ཙ ཧོནྟི. ཡཐཱཧ ‘‘ཨཊྛཱནམེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨནཝཀཱསོ, ཡཾ དིཊྛིསམྤནྣོ པུགྒལོ ཨཉྙཾ སཏྠཱརཾ ཨུདྡིསེཡྻཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༢༧༦; མ. ནི. ༣.༡༢༨; ཝིབྷ. ༨༠༩). པུཐུཛྫནཱ ཏུ ཡཱཝདེཝ སརཎབྷེདཾ ན པཱཔུཎནྟི, ཏཱཝདེཝ ཨབྷིནྣསརཎཱ. སཱཝཛྫོཝ ནེསཾ སརཎབྷེདོ, སཾཀིལེསོ ཙ ཨནིཊྛཕལདོ ཧོཏི. ཨནཝཛྫོ ཨཝིཔཱཀཏྟཱ ཨཕལོ, ཨབྷེདོ པན ཕལཏོ ཨིཊྛམེཝ ཕལཾ དེཏི.

ཡཐཱཧ –

‘‘ཡེཀེཙི བུདྡྷཾ སརཎཾ གཏཱསེ, ན ཏེ གམིསྶནྟི ཨཔཱཡབྷཱུམིཾ;

པཧཱཡ མཱནུསཾ དེཧཾ, དེཝཀཱཡཾ པརིཔཱུརེསྶནྟཱི’’ཏི. (དཱི. ནི. ༢.༣༣༢; སཾ. ནི. ༡.༣༧);

ཏཏྲ ཙ ཡེ སརཎགམནུཔཀྐིལེསསམུཙྪེདེན སརཎཾ གཏཱ, ཏེ ཨཔཱཡཾ ན གམིསྶནྟི. ཨིཏརེ པན སརཎགམནེན ན གམིསྶནྟཱིཏི ཨེཝཾ གཱཐཱཡ ཨདྷིཔྤཱཡོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨཡཾ ཏཱཝ བྷེདཱབྷེདཕལདཱིཔནཱ.

གམནཱིཡདཱིཔནཱ

གམནཱིཡདཱིཔནཱཡཾ ཙོདཀོ ཨཱཧ – ‘‘བུདྡྷཾ སརཎཾ གཙྪཱམཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཡོ བུདྡྷཾ སརཎཾ གཙྪཏི, ཨེས བུདྡྷཾ ཝཱ གཙྪེཡྻ སརཎཾ ཝཱ, ཨུབྷཡཐཱཔི ཙ ཨེཀསྶ ཝཙནཾ ནིརཏྠཀཾ. ཀསྨཱ? གམནཀིརིཡཱཡ ཀམྨདྭཡཱབྷཱཝཏོ. ན ཧེཏྠ ‘‘ཨཛཾ གཱམཾ ནེཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ དྭིཀམྨཀཏྟཾ ཨཀྑརཙིནྟཀཱ ཨིཙྪནྟི.

‘‘གཙྪཏེཝ པུབྦཾ དིསཾ, གཙྪཏི པཙྪིམཾ དིས’’ནྟིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༡༥༩; ༣.༨༧) ཝིཡ སཱཏྠཀམེཝཱཏི ཙེ? ན, བུདྡྷསརཎཱནཾ སམཱནཱདྷིཀརཎབྷཱཝསྶཱནདྷིཔྤེཏཏོ. ཨེཏེསཉྷི སམཱནཱདྷིཀརཎབྷཱཝེ ཨདྷིཔྤེཏེ པཊིཧཏཙིཏྟོཔི བུདྡྷཾ ཨུཔསངྐམནྟོ བུདྡྷཾ སརཎཾ གཏོ སིཡཱ. ཡཉྷི ཏཾ བུདྡྷོཏི ཝིསེསིཏཾ སརཎཾ, ཏམེཝེས གཏོཏི. ‘‘ཨེཏཾ ཁོ སརཎཾ ཁེམཾ, ཨེཏཾ སརཎམུཏྟམ’’ནྟི (དྷ. པ. ༡༩༢) ཝཙནཏོ སམཱནཱདྷིཀརཎཏྟམེཝཱཏི ཙེ? ན, ཏཏྠེཝ ཏབྦྷཱཝཏོ. ཏཏྠེཝ ཧི གཱཐཱཔདེ ཨེཏཾ བུདྡྷཱདིརཏནཏྟཡཾ སརཎགཏཱནཾ བྷཡཧརཎཏྟསངྑཱཏེ སརཎབྷཱཝེ ཨབྱབྷིཙརཎཏོ ‘‘ཁེམམུཏྟམཉྩ སརཎ’’ནྟི ཨཡཾ སམཱནཱདྷིཀརཎབྷཱཝོ ཨདྷིཔྤེཏོ, ཨཉྙཏྠ ཏུ གམིསམྦནྡྷེ སཏི སརཎགམནསྶ ཨཔྤསིདྡྷིཏོ ཨནདྷིཔྤེཏོཏི ཨསཱདྷཀམེཏཾ. ‘‘ཨེཏཾ སརཎམཱགམྨ, སབྦདུཀྑཱ པམུཙྩཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ གམིསམྦནྡྷེཔི སརཎགམནཔསིདྡྷིཏོ སམཱནཱདྷིཀརཎཏྟམེཝཱཏི ཙེ? ན པུབྦེ ཝུཏྟདོསཔྤསངྒཏོ. ཏཏྲཱཔི ཧི སམཱནཱདྷིཀརཎབྷཱཝེ སཏི ཨེཏཾ བུདྡྷདྷམྨསངྒྷསརཎཾ པཊིཧཏཙིཏྟོཔི ཨཱགམྨ སབྦདུཀྑཱ པམུཙྩེཡྻཱཏི ཨེཝཾ པུབྦེ ཝུཏྟདོསཔྤསངྒོ ཨེཝ སིཡཱ, ན ཙ ནོ དོསེན ཨཏྠི ཨཏྠོཏི ཨསཱདྷཀམེཏཾ. ཡཐཱ ‘‘མམཉྷི, ཨཱནནྡ, ཀལྱཱཎམིཏྟཾ ཨཱགམྨ ཛཱཏིདྷམྨཱ སཏྟཱ ཛཱཏིཡཱ པརིམུཙྩནྟཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༡༢༩) ཨེཏྠ བྷགཝཏོ ཀལྱཱཎམིཏྟསྶ ཨཱནུབྷཱཝེན པརིམུཙྩམཱནཱ སཏྟཱ ‘‘ཀལྱཱཎམིཏྟཾ ཨཱགམྨ པརིམུཙྩནྟཱི’’ཏི ཝུཏྟཱ. ཨེཝམིདྷཱཔི བུདྡྷདྷམྨསངྒྷསྶ སརཎསྶཱནུབྷཱཝེན མུཙྩམཱནོ ‘‘ཨེཏཾ སརཎམཱགམྨ, སབྦདུཀྑཱ པམུཙྩཏཱི’’ཏི ཝུཏྟོཏི ཨེཝམེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཝཾ སབྦཐཱཔི ན བུདྡྷསྶ གམནཱིཡཏྟཾ ཡུཛྫཏི, ན སརཎསྶ, ན ཨུབྷཡེསཾ, ཨིཙྪིཏབྦཉྩ གཙྪཱམཱིཏི ནིདྡིཊྛསྶ གམཀསྶ གམནཱིཡཾ, ཏཏོ ཝཏྟབྦཱ ཨེཏྠ ཡུཏྟཱིཏི. ཝུཙྩཏེ –

བུདྡྷོཡེཝེཏྠ གམནཱིཡོ, གམནཱཀཱརདསྶནཏྠཾ ཏུ ཏཾ སརཎཝཙནཾ, བུདྡྷཾ སརཎནྟི གཙྪཱམི. ཨེས མེ སརཎཾ, ཨེས མེ པརཱཡཎཾ, ཨགྷསྶ, ཏཱཏཱ, ཧིཏསྶ ཙ ཝིདྷཱཏཱཏི ཨིམིནཱ ཨདྷིཔྤཱཡེན ཨེཏཾ གཙྪཱམི བྷཛཱམི སེཝཱམི པཡིརུཔཱསཱམི, ཨེཝཾ ཝཱ ཛཱནཱམི བུཛ྄ཛྷཱམཱིཏི. ཡེསཉྷི དྷཱཏཱུནཾ གཏིཨཏྠོ བུདྡྷིཔི ཏེསཾ ཨཏྠོཏི. ཨིཏི-སདྡསྶ ཨཔྤཡོགཱ ཨཡུཏྟམིཏི ཙེ? ཏཾ ན. ཏཏྠ སིཡཱ – ཡདི ཙེཏྠ ཨེཝམཏྠོ བྷཝེཡྻ, ཏཏོ ‘‘ཨནིཙྩཾ རཱུཔཾ ཨནིཙྩཾ རཱུཔནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༣.༥༥, ༨༥) ཝིཡ ཨིཏི-སདྡོ པཡུཏྟོ སིཡཱ, ན ཙ པཡུཏྟོ, ཏསྨཱ ཨཡུཏྟམེཏནྟི. ཏཉྩ ན, ཀསྨཱ? ཏདཏྠསམྦྷཝཱ. ‘‘ཡོ ཙ བུདྡྷཉྩ དྷམྨཉྩ སངྒྷཉྩ སརཎཾ གཏོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (དྷ. པ. ༡༩༠) ཝིཡ ཨིདྷཱཔི ཨིཏི-སདྡསྶ ཨཏྠོ སམྦྷཝཏི, ན ཙ ཝིཛྫམཱནཏྠསམྦྷཝཱ ཨིཏི-སདྡཱ སབྦཏྠ པཡུཛྫནྟི, ཨཔྤཡུཏྟསྶཱཔེཏྠ པཡུཏྟསྶ ཝིཡ ཨིཏི-སདྡསྶ ཨཏྠོ ཝིཉྙཱཏབྦོ ཨཉྙེསུ ཙ ཨེཝཾཛཱཏིཀེསུ, ཏསྨཱ ཨདོསོ ཨེཝ སོཏི. ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཧི སརཎགམནེཧི པབྦཛྫ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (མཧཱཝ. ༣༤) སརཎསྶེཝ གམནཱིཡཏོ ཡཾ ཝུཏྟཾ ‘‘གམནཱཀཱརདསྶནཏྠཾ ཏུ སརཎཝཙན’’ནྟི, ཏཾ ན ཡུཏྟམིཏི ཙེ. ཏཾ ནཱཡུཏྟཾ. ཀསྨཱ? ཏདཏྠསམྦྷཝཱ ཨེཝ. ཏཏྲཱཔི ཧི ཏསྶ ཨཏྠོ སམྦྷཝཏི, ཡཏོ པུབྦསདིསམེཝ ཨཔྤཡུཏྟོཔི པཡུཏྟོ ཝིཡ ཝེདིཏབྦོ. ཨིཏརཐཱ ཧི པུབྦེ ཝུཏྟདོསཔྤསངྒོ ཨེཝ སིཡཱ, ཏསྨཱ ཡཐཱནུསིཊྛམེཝ གཧེཏབྦཾ.

ཨཡཾ གམནཱིཡདཱིཔནཱ.

དྷམྨསངྒྷསརཎཝིབྷཱཝནཱ

ཨིདཱནི ཡཾ ཝུཏྟཾ ‘‘དྷམྨཾ སརཎམིཙྩཱདི, དྭཡེཔེས ནཡོ མཏོ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཙྩཏེ – ཡྭཱཡཾ ‘‘བུདྡྷཾ སརཎཾ གཙྪཱམཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཨཏྠཝཎྞནཱནཡོ ཝུཏྟོ, ‘‘དྷམྨཾ སརཎཾ གཙྪཱམི, སངྒྷཾ སརཎཾ གཙྪཱམཱི’’ཏི ཨེཏསྨིམྤི པདདྭཡེ ཨེསོཝ ཝེདིཏབྦོ. ཏཏྲཱཔི ཧི དྷམྨསངྒྷཱནཾ ཨཏྠཏོ བྱཉྫནཏོ ཙ ཝིབྷཱཝནམཏྟམེཝ ཨསདིསཾ, སེསཾ ཝུཏྟསདིསམེཝ. ཡཏོ ཡདེཝེཏྠ ཨསདིསཾ, ཏཾ ཝུཙྩཏེ – མགྒཕལནིབྦཱནཱནི དྷམྨོཏི ཨེཀེ. བྷཱཝིཏམགྒཱནཾ སཙྪིཀཏནིབྦཱནཱནཉྩ ཨཔཱཡེསུ ཨཔཏནབྷཱཝེན དྷཱརཎཏོ པརམསྶཱསཝིདྷཱནཏོ ཙ མགྒཝིརཱགཱ ཨེཝ ཨིམསྨིཾ ཨཏྠེ དྷམྨོཏི ཨམྷཱཀཾ ཁནྟི, ཨགྒཔྤསཱདསུཏྟཉྩེཝ སཱདྷཀཾ. ཝུཏྟཉྩེཏྠ ‘‘ཡཱཝཏཱ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སངྑཏཱ, ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ ཏེསཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདི (ཨ. ནི. ༤.༣༤; ཨིཏིཝུ. ༩༠).

ཙཏུབྦིདྷཨརིཡམགྒསམངྒཱིནཾ ཙཏུསཱམཉྙཕལསམདྷིཝཱསིཏཁནྡྷསནྟཱནཱནཉྩ པུགྒལཱནཾ སམཱུཧོ དིཊྛིསཱིལསངྒྷཱཏེན སཾཧཏཏྟཱ སངྒྷོ. ཝུཏྟཉྩེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙསི, ཨཱནནྡ, ཡེ ཝོ མཡཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཉྙཱ དེསིཏཱ, སེཡྻཐིདཾ, ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ, ཙཏྟཱརོ སམྨཔྤདྷཱནཱ, ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདཱ, པཉྩིནྡྲིཡཱནི, པཉྩ བལཱནི, སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒཱ, ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ, པསྶསི ནོ ཏྭཾ, ཨཱནནྡ, ཨིམེསུ དྷམྨེསུ དྭེཔི བྷིཀྑཱུ ནཱནཱཝཱདེ’’ཏི (མ. ནི. ༣.༤༣).

ཨཡཉྷི པརམཏྠསངྒྷོ སརཎནྟི གམནཱིཡོ. སུཏྟེ ཙ ‘‘ཨཱཧུནེཡྻོ པཱཧུནེཡྻོ དཀྑིཎེཡྻོ ཨཉྫལིཀརཎཱིཡོ ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶཱ’’ཏི (ཨིཏིཝུ. ༩༠; ཨ. ནི. ༤.༣༤, ༡༨༡) ཝུཏྟོ. ཨེཏཾ པན སརཎཾ གཏསྶ ཨཉྙསྨིམྤི བྷིཀྑུསངྒྷེ ཝཱ བྷིཀྑུནིསངྒྷེ ཝཱ བུདྡྷཔྤམུཁེ ཝཱ སངྒྷེ སམྨུཏིསངྒྷེ ཝཱ ཙཏུཝགྒཱདིབྷེདེ ཨེཀཔུགྒལེཔི ཝཱ བྷགཝནྟཾ ཨུདྡིསྶ པབྦཛིཏེ ཝནྡནཱདིཀིརིཡཱཡ སརཎགམནཾ ནེཝ བྷིཛྫཏི ན སཾཀིལིསྶཏི, ཨཡམེཏྠ ཝིསེསོ. ཝུཏྟཱཝསེསནྟུ ཨིམསྶ དུཏིཡསྶ ཙ སརཎགམནསྶ བྷེདཱབྷེདཱདིཝིདྷཱནཾ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཡཾ ཏཱཝ ‘‘དྷམྨཾ སརཎམིཙྩཱདི, དྭཡེཔེས ནཡོ མཏོ’’ཏི ཨེཏསྶ ཝཎྞནཱ.

ཨནུཔུབྦཝཝཏྠཱནཀཱརཎནིདྡེསོ

ཨིདཱནི ཨནུཔུབྦཝཝཏྠཱནེ, ཀཱརཎཉྩ ཝིནིདྡིསེཏི ཨེཏྠ ཨེཏེསུ ཙ ཏཱིསུ སརཎཝཙནེསུ སབྦསཏྟཱནཾ ཨགྒོཏི ཀཏྭཱ པཋམཾ བུདྡྷོ, ཏཔྤབྷཝཏོ ཏདུཔདེསིཏཏོ ཙ ཨནནྟརཾ དྷམྨོ, ཏསྶ དྷམྨསྶ ཨཱདྷཱརཀཏོ ཏདཱསེཝནཏོ ཙ ཨནྟེ སངྒྷོ. སབྦསཏྟཱནཾ ཝཱ ཧིཏེ ནིཡོཛཀོཏི ཀཏྭཱ པཋམཾ བུདྡྷོ, ཏཔྤབྷཝཏོ སབྦསཏྟཧིཏཏྟཱ ཨནནྟརཾ དྷམྨོ, ཧིཏཱདྷིགམཱཡ པཊིཔནྣོ ཨདྷིགཏཧིཏོ ཙཱཏི ཀཏྭཱ ཨནྟེ སངྒྷོ སརཎབྷཱཝེན ཝཝཏྠཔེཏྭཱ པཀཱསིཏོཏི ཨེཝཾ ཨནུཔུབྦཝཝཏྠཱནེ ཀཱརཎཉྩ ཝིནིདྡིསེ.

ཨུཔམཱཔཀཱསནཱ

ཨིདཱནི ཡམྤི ཝུཏྟཾ ‘‘སརཎཏྟཡམེཏཉྩ, ཨུཔམཱཧི པཀཱསཡེ’’ཏི, ཏམྤི ཝུཙྩཏེ – ཨེཏྠ པན པུཎྞཙནྡོ ཝིཡ བུདྡྷོ, ཙནྡཀིརཎནིཀརོ ཝིཡ ཏེན དེསིཏོ དྷམྨོ, པུཎྞཙནྡཀིརཎསམུཔྤཱདིཏཔཱིཎིཏོ ལོཀོ ཝིཡ སངྒྷོ. བཱལསཱུརིཡོ ཝིཡ བུདྡྷོ, ཏསྶ རསྨིཛཱལམིཝ ཝུཏྟཔྤཀཱརོ དྷམྨོ, ཏེན ཝིཧཏནྡྷཀཱརོ ལོཀོ ཝིཡ སངྒྷོ. ཝནདཱཧཀཔུརིསོ ཝིཡ བུདྡྷོ, ཝནདཧནགྒི ཝིཡ ཀིལེསཝནདཧནོ དྷམྨོ, དཌྜྷཝནཏྟཱ ཁེཏྟབྷཱུཏོ ཝིཡ བྷཱུམིབྷཱགོ དཌྜྷཀིལེསཏྟཱ པུཉྙཀྑེཏྟབྷཱུཏོ སངྒྷོ. མཧཱམེགྷོ ཝིཡ བུདྡྷོ, སལིལཝུཊྛི ཝིཡ དྷམྨོ, ཝུཊྛིནིཔཱཏཱུཔསམིཏརེཎུ ཝིཡ ཛནཔདོ ཨུཔསམིཏཀིལེསརེཎུ སངྒྷོ. སུསཱརཐི ཝིཡ བུདྡྷོ, ཨསྶཱཛཱནཱིཡཝིནཡཱུཔཱཡོ ཝིཡ དྷམྨོ, སུཝིནཱིཏསྶཱཛཱནཱིཡསམཱུཧོ ཝིཡ སངྒྷོ. སབྦདིཊྛིསལླུདྡྷརཎཏོ སལླཀཏྟོ ཝིཡ བུདྡྷོ, སལླུདྡྷརཎཱུཔཱཡོ ཝིཡ དྷམྨོ, སམུདྡྷཊསལློ ཝིཡ ཛནོ སམུདྡྷཊདིཊྛིསལློ སངྒྷོ. མོཧཔཊལསམུཔྤཱཊནཏོ ཝཱ སཱལཱཀིཡོ ཝིཡ བུདྡྷོ, པཊལསམུཔྤཱཊནུཔཱཡོ ཝིཡ དྷམྨོ, སམུཔྤཱཊིཏཔཊལོ ཝིཔྤསནྣལོཙནོ ཝིཡ ཛནོ སམུཔྤཱཊིཏམོཧཔཊལོ ཝིཔྤསནྣཉཱཎལོཙནོ སངྒྷོ. སཱནུསཡཀིལེསབྱཱདྷིཧརཎསམཏྠཏཱཡ ཝཱ ཀུསལོ ཝེཛྫོ ཝིཡ བུདྡྷོ, སམྨཱ པཡུཏྟབྷེསཛྫམིཝ དྷམྨོ, བྷེསཛྫཔཡོགེན སམུཔསནྟབྱཱདྷི ཝིཡ ཛནསམུདཱཡོ སམུཔསནྟཀིལེསབྱཱདྷཱནུསཡོ སངྒྷོ.

ཨཐ ཝཱ སུདེསཀོ ཝིཡ བུདྡྷོ, སུམགྒོ ཝིཡ ཁེམནྟབྷཱུམི ཝིཡ ཙ དྷམྨོ, མགྒཔྤཊིཔནྣོ ཁེམནྟབྷཱུམིཔྤཏྟོ ཝིཡ སངྒྷོ. སུནཱཝིཀོ ཝིཡ བུདྡྷོ, ནཱཝཱ ཝིཡ དྷམྨོ, པཱརཔྤཏྟོ སམྤཏྟིཀོ ཝིཡ ཛནོ སངྒྷོ. ཧིམཝཱ ཝིཡ བུདྡྷོ, ཏཔྤབྷཝོསདྷམིཝ དྷམྨོ, ཨོསདྷཱུཔབྷོགེན ནིརཱམཡོ ཝིཡ ཛནོ སངྒྷོ. དྷནདོ ཝིཡ བུདྡྷོ, དྷནཾ ཝིཡ དྷམྨོ, ཡཐཱདྷིཔྤཱཡཾ ལདྡྷདྷནོ ཝིཡ ཛནོ སམྨཱལདྡྷཨརིཡདྷནོ སངྒྷོ. ནིདྷིདསྶནཀོ ཝིཡ བུདྡྷོ, ནིདྷི ཝིཡ དྷམྨོ, ནིདྷིཔྤཏྟོ ཝིཡ ཛནོ སངྒྷོ.

ཨཔིཙ ཨབྷཡདོ ཝིཡ ཝཱིརཔུརིསོ བུདྡྷོ, ཨབྷཡམིཝ དྷམྨོ, སམྤཏྟཱབྷཡོ ཝིཡ ཛནོ ཨཙྩནྟསབྦབྷཡོ སངྒྷོ. ཨསྶཱསཀོ ཝིཡ བུདྡྷོ, ཨསྶཱསོ ཝིཡ དྷམྨོ, ཨསྶཏྠཛནོ ཝིཡ སངྒྷོ. སུམིཏྟོ ཝིཡ བུདྡྷོ, ཧིཏཱུཔདེསོ ཝིཡ དྷམྨོ, ཧིཏཱུཔཡོགེན པཏྟསདཏྠོ ཝིཡ ཛནོ སངྒྷོ. དྷནཱཀརོ ཝིཡ བུདྡྷོ, དྷནསཱརོ ཝིཡ དྷམྨོ, དྷནསཱརཱུཔབྷོགོ ཝིཡ ཛནོ སངྒྷོ. རཱཛཀུམཱརནྷཱཔཀོ ཝིཡ བུདྡྷོ, སཱིསནྷཱནསལིལཾ ཝིཡ དྷམྨོ, སུནྷཱཏརཱཛཀུམཱརཝགྒོ ཝིཡ སདྡྷམྨསལིལསུནྷཱཏོ སངྒྷོ. ཨལངྐཱརཀཱརཀོ ཝིཡ བུདྡྷོ, ཨལངྐཱརོ ཝིཡ དྷམྨོ, ཨལངྐཏརཱཛཔུཏྟགཎོ ཝིཡ སདྡྷམྨཱལངྐཏོ སངྒྷོ. ཙནྡནརུཀྑོ ཝིཡ བུདྡྷོ, ཏཔྤབྷཝགནྡྷོ ཝིཡ དྷམྨོ, ཙནྡནུཔབྷོགེན སནྟཔརིལཱ༹ཧོ ཝིཡ ཛནོ སདྡྷམྨཱུཔབྷོགེན སནྟཔརིལཱ༹ཧོ སངྒྷོ. དཱཡཛྫསམྤདཱནཀོ ཝིཡ པིཏཱ བུདྡྷོ, དཱཡཛྫཾ ཝིཡ དྷམྨོ, དཱཡཛྫཧརོ པུཏྟཝགྒོ ཝིཡ སདྡྷམྨདཱཡཛྫཧརོ སངྒྷོ. ཝིཀསིཏཔདུམཾ ཝིཡ བུདྡྷོ, ཏཔྤབྷཝམདྷུ ཝིཡ དྷམྨོ, ཏདུཔབྷོགཱིབྷམརགཎོ ཝིཡ སངྒྷོ. ཨེཝཾ སརཎཏྟཡམེཏཉྩ, ཨུཔམཱཧི པཀཱསཡེ.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ཡཱ པུབྦེ ‘‘ཀེན ཀཏྠ ཀདཱ ཀསྨཱ, བྷཱསིཏཾ སརཎཏྟཡ’’ནྟིཨཱདཱིཧི ཙཏཱུཧི གཱཐཱཧི ཨཏྠཝཎྞནཱཡ མཱཏིཀཱ ནིཀྑིཏྟཱ, སཱ ཨཏྠཏོ པཀཱསིཏཱ ཧོཏཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀཔཱཋ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སརཎཏྟཡཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. སིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

སིཀྑཱཔདཔཱཋམཱཏིཀཱ

ཨེཝཾ སརཎགམནེཧི སཱསནོཏཱརཾ དསྶེཏྭཱ སཱསནཾ ཨོཏིཎྞེན ཨུཔཱསཀེན ཝཱ པབྦཛིཏེན ཝཱ ཡེསུ སིཀྑཱཔདེསུ པཋམཾ སིཀྑིཏབྦཾ, ཏཱནི དསྶེཏུཾ ནིཀྑིཏྟསྶ སིཀྑཱཔདཔཱཋསྶ ཨིདཱནི ཝཎྞནཏྠཾ ཨཡཾ མཱཏིཀཱ –

‘‘ཡེན ཡཏྠ ཡདཱ ཡསྨཱ, ཝུཏྟཱནེཏཱནི ཏཾ ནཡཾ;

ཝཏྭཱ ཀཏྭཱ ཝཝཏྠཱནཾ, སཱདྷཱརཎཝིསེསཏོ.

‘‘པཀཏིཡཱ ཙ ཡཾ ཝཛྫཾ, ཝཛྫཾ པཎྞཏྟིཡཱ ཙ ཡཾ;

ཝཝཏྠཔེཏྭཱ ཏཾ ཀཏྭཱ, པདཱནཾ བྱཉྫནཏྠཏོ.

‘‘སཱདྷཱརཎཱནཾ སབྦེསཾ, སཱདྷཱརཎཝིབྷཱཝནཾ;

ཨཐ པཉྩསུ པུབྦེསུ, ཝིསེསཏྠཔྤཀཱསཏོ.

‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏཔབྷུཏི-ཧེཀཏཱནཱནཏཱདིཏོ;

ཨཱརམྨཎཱདཱནབྷེདཱ, མཧཱསཱཝཛྫཏོ ཏཐཱ.

‘‘པཡོགངྒསམུཊྛཱནཱ, ཝེདནཱམཱུལཀམྨཏོ;

ཝིརམཏོ ཙ ཕལཏོ, ཝིཉྙཱཏབྦོ ཝིནིཙྪཡོ.

‘‘ཡོཛེཏབྦཾ ཏཏོ ཡུཏྟཾ, པཙྪིམེསྭཔི པཉྩསུ;

ཨཱཝེཎིཀཉྩ ཝཏྟབྦཾ, ཉེཡྻཱ ཧཱིནཱདིཏཱཔི ཙཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨེཏཱནི པཱཎཱཏིཔཱཏཱཝེརམཎཱིཏིཨཱདཱིནི དས སིཀྑཱཔདཱནི བྷགཝཏཱ ཨེཝ ཝུཏྟཱནི, ན སཱཝཀཱདཱིཧི. ཏཱནི ཙ སཱཝཏྠིཡཾ ཝུཏྟཱནི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ ཨཱཡསྨནྟཾ རཱཧུལཾ པབྦཱཛེཏྭཱ ཀཔིལཝཏྠུཏོ སཱཝཏྠིཾ ཨནུཔྤཏྟེན སཱམཎེརཱནཾ སིཀྑཱཔདཝཝཏྠཱཔནཏྠཾ. ཝུཏྟཾ ཧེཏཾ –

‘‘ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ ཡཐཱབྷིརནྟཾ ཝིཧརིཏྭཱ ཡེན སཱཝཏྠི ཏེན ཙཱརིཀཾ པཀྐཱམི. ཨནུཔུབྦེན ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཡེན སཱཝཏྠི ཏདཝསརི. ཏཏྲ སུདཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན …པེ… ཨཐ ཁོ སཱམཎེརཱནཾ ཨེཏདཧོསི – ‘ཀཏི ནུ ཁོ ཨམྷཱཀཾ སིཀྑཱཔདཱནི, ཀཏྠ ཙ ཨམྷེཧི སིཀྑིཏབྦ’’’ནྟི. བྷགཝཏོ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསུཾ – ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, སཱམཎེརཱནཾ དས སིཀྑཱཔདཱནི, ཏེསུ ཙ སཱམཎེརེཧི སིཀྑིཏུཾ, པཱཎཱཏིཔཱཏཱཝེརམཎཱི…པེ… ཛཱཏརཱུཔརཛཏཔཊིགྒཧཎཱ ཝེརམཎཱི’’ཏི (མཧཱཝ. ༡༠༥).

ཏཱནེཏཱནི ‘‘སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསཱུ’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༡༩༣; མ. ནི. ༢.༢༤; ཝིབྷ. ༥༠༨) སུཏྟཱནུསཱརེན སརཎགམནེསུ ཙ དསྶིཏཔཱཋཱནུསཱརེན ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཝེརམཎིསིཀྑཱཔདཾ སམཱདིཡཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཝཱཙནཱམགྒཾ ཨཱརོཔིཏཱནཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི. ཨེཝཾ ཏཱཝ ‘‘ཡེན ཡཏྠ ཡདཱ ཡསྨཱ, ཝུཏྟཱནེཏཱནི ཏཾ ནཡཾ ཝཏྭཱ’’ཏི སོ ནཡོ དཊྛབྦོ.

སཱདྷཱརཎཝིསེསཝཝཏྠཱནཾ

ཨེཏྠ ཙ ཨཱདིཏོ དྭེ ཙཏུཏྠཔཉྩམཱནི ཨུཔཱསཀཱནཾ སཱམཎེརཱནཉྩ སཱདྷཱརཎཱནི ནིཙྩསཱིལཝསེན. ཨུཔོསཐསཱིལཝསེན པན ཨུཔཱསཀཱནཾ སཏྟམཊྛམཾ ཙེཀཾ ཨངྒཾ ཀཏྭཱ སབྦཔཙྪིམཝཛྫཱནི སབྦཱནིཔི སཱམཎེརེཧི སཱདྷཱརཎཱནི, པཙྪིམཾ པན སཱམཎེརཱནམེཝ ཝིསེསབྷཱུཏནྟི ཨེཝཾ སཱདྷཱརཎཝིསེསཏོ ཝཝཏྠཱནཾ ཀཱཏབྦཾ. པུརིམཱནི ཙེཏྠ པཉྩ ཨེཀནྟཨཀུསལཙིཏྟསམུཊྛཱནཏྟཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིནཾ པཀཏིཝཛྫཏོ ཝེརམཎིཡཱ, སེསཱནི པཎྞཏྟིཝཛྫཏོཏི ཨེཝཾ པཀཏིཡཱ ཙ ཡཾ ཝཛྫཾ, ཝཛྫཾ པཎྞཏྟིཡཱ ཙ ཡཾ, ཏཾ ཝཝཏྠཔེཏབྦཾ.

སཱདྷཱརཎཝིབྷཱཝནཱ

ཡསྨཱ ཙེཏྠ ‘‘ཝེརམཎིསིཀྑཱཔདཾ སམཱདིཡཱམཱི’’ཏི ཨེཏཱནི སབྦསཱདྷཱརཎཱནི པདཱནི, ཏསྨཱ ཨེཏེསཾ པདཱནཾ བྱཉྫནཏོ ཙ ཨཏྠཏོ ཙ ཨཡཾ སཱདྷཱརཎཝིབྷཱཝནཱ ཝེདིཏབྦཱ –

ཏཏྠ བྱཉྫནཏོ ཏཱཝ ཝེརཾ མཎཏཱིཏི ཝེརམཎཱི, ཝེརཾ པཛཧཏི, ཝིནོདེཏི, བྱནྟཱིཀརོཏི, ཨནབྷཱཝཾ གམེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཝིརམཏི ཝཱ ཨེཏཱཡ ཀརཎབྷཱུཏཱཡ ཝེརམྷཱ པུགྒལོཏི, ཝིཀཱརསྶ ཝེཀཱརཾ ཀཏྭཱ ཝེརམཎཱི. ཏེནེཝ ཙེཏྠ ‘‘ཝེརམཎིསིཀྑཱཔདཾ ཝིརམཎིསིཀྑཱཔད’’ནྟི དྭིདྷཱ སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཀརོནྟི. སིཀྑིཏབྦཱཏི སིཀྑཱ, པཛྫཏེ ཨནེནཱཏི པདཾ. སིཀྑཱཡ པདཾ སིཀྑཱཔདཾ, སིཀྑཱཡ ཨདྷིགམཱུཔཱཡོཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ མཱུལཾ ནིསྶཡོ པཏིཊྛཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝེརམཎཱི ཨེཝ སིཀྑཱཔདཾ ཝེརམཎིསིཀྑཱཔདཾ, ཝིརམཎིསིཀྑཱཔདཾ ཝཱ དུཏིཡེན ནཡེན. སམྨཱ ཨཱདིཡཱམི སམཱདིཡཱམི, ཨཝཱིཏིཀྐམནཱདྷིཔྤཱཡེན ཨཁཎྜཀཱརིཏཱཡ ཨཙྪིདྡཀཱརིཏཱཡ ཨསབལཀཱརིཏཱཡ ཙ ཨཱདིཡཱམཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨཏྠཏོ པན ཝེརམཎཱིཏི ཀཱམཱཝཙརཀུསལཙིཏྟསམྤཡུཏྟཱ ཝིརཏི, སཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཝིརམནྟསྶ ‘‘ཡཱ ཏསྨིཾ སམཡེ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཨཱརཏི ཝིརཏི པཊིཝིརཏི ཝེརམཎཱི ཨཀིརིཡཱ ཨཀརཎཾ ཨནཛ྄ཛྷཱཔཏྟི ཝེལཱཨནཏིཀྐམོ སེཏུགྷཱཏོ’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ (ཝིབྷ. ༧༠༤) ནཡེན ཝིབྷངྒེ ཝུཏྟཱ. ཀཱམཉྩེསཱ ཝེརམཎཱི ནཱམ ལོཀུཏྟརཱཔི ཨཏྠི, ཨིདྷ པན སམཱདིཡཱམཱིཏི ཝུཏྟཏྟཱ སམཱདཱནཝསེན པཝཏྟཱརཧཱ, ཏསྨཱ སཱ ན ཧོཏཱིཏི ཀཱམཱཝཙརཀུསལཙིཏྟསམྤཡུཏྟཱ ཝིརཏཱིཏི ཝུཏྟཱ.

སིཀྑཱཏི ཏིསྶོ སིཀྑཱ ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱ, ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱ, ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱཏི. ཨིམསྨིཾ པནཏྠེ སམྤཏྟཝིརཏིསཱིལཾ ལོཀིཀཱ ཝིཔསྶནཱ རཱུཔཱརཱུཔཛྷཱནཱནི ཨརིཡམགྒོ ཙ སིཀྑཱཏི ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཀཏམེ དྷམྨཱ སིཀྑཱ? ཡསྨིཾ སམཡེ ཀཱམཱཝཙརཾ ཀུསལཾ ཙིཏྟཾ ཨུཔྤནྣཾ ཧོཏི, སོམནསྶསཧགཏཾ ཉཱཎསམྤཡུཏྟཾ…པེ… ཏསྨིཾ སམཡེ ཕསྶོ ཧོཏི…པེ… ཨཝིཀྑེཔོ ཧོཏི, ཨིམེ དྷམྨཱ སིཀྑཱ.

‘‘ཀཏམེ དྷམྨཱ སིཀྑཱ? ཡསྨིཾ སམཡེ རཱུཔཱུཔཔཏྟིཡཱ མགྒཾ བྷཱཝེཏི ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི ཝིཝིཙྩ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི…པེ… པཋམཾ ཛྷཱནཾ…པེ… པཉྩམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི…པེ… ཨཝིཀྑེཔོ ཧོཏི, ཨིམེ དྷམྨཱ སིཀྑཱ.

‘‘ཀཏམེ དྷམྨཱ སིཀྑཱ? ཡསྨིཾ སམཡེ ཨརཱུཔཔཏྟིཡཱ…པེ… ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནསཧགཏཾ…པེ… ཨཝིཀྑེཔོ ཧོཏི, ཨིམེ དྷམྨཱ སིཀྑཱ.

‘‘ཀཏམེ དྷམྨཱ སིཀྑཱ? ཡསྨིཾ སམཡེ ལོཀུཏྟརཾ ཛྷཱནཾ བྷཱཝེཏི ནིཡྻཱནིཀཾ…པེ… ཨཝིཀྑེཔོ ཧོཏི, ཨིམེ དྷམྨཱ སིཀྑཱ’’ཏི (ཝིབྷ. ༧༡༢-༧༡༣).

ཨེཏཱསུ སིཀྑཱསུ ཡཱཡ ཀཱཡཙི སིཀྑཱཡ པདཾ ཨདྷིགམཱུཔཱཡོ, ཨཐ ཝཱ མཱུལཾ ནིསྶཡོ པཏིཊྛཱཏི སིཀྑཱཔདཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘སཱིལཾ ནིསྶཱཡ སཱིལེ པཏིཊྛཱཡ སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒེ བྷཱཝེནྟོ བཧུལཱིཀརོནྟོ’’ཏི ཨེཝམཱདི (སཾ. ནི. ༥.༡༨༢). ཨེཝམེཏྠ སཱདྷཱརཎཱནཾ པདཱནཾ སཱདྷཱརཎཱ བྱཉྫནཏོ ཨཏྠཏོ ཙ ཝིབྷཱཝནཱ ཀཱཏབྦཱ.

པུརིམཔཉྩསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

ཨིདཱནི ཡཾ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཐ པཉྩསུ པུབྦེསུ, ཝིསེསཏྠཔྤཀཱསཏོ…པེ… ཝིཉྙཱཏབྦོ ཝིནིཙྪཡོ’’ཏི, ཏཏྠེཏཾ ཝུཙྩཏི – པཱཎཱཏིཔཱཏོཏི ཨེཏྠ ཏཱཝ པཱཎོཏི ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཔྤཊིབདྡྷཱ ཁནྡྷསནྟཏི, ཏཾ ཝཱ ཨུཔཱདཱཡ པཉྙཏྟོ སཏྟོ. ཏསྨིཾ པན པཱཎེ པཱཎསཉྙིནོ ཏསྶ པཱཎསྶ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡུཔཙྪེདཀཨུཔཀྐམསམུཊྛཱཔིཀཱ ཀཱཡཝཙཱིདྭཱརཱནཾ ཨཉྙཏརདྭཱརཔྤཝཏྟཱ ཝདྷཀཙེཏནཱ པཱཎཱཏིཔཱཏོ. ཨདིནྣཱདཱནནྟི ཨེཏྠ ཨདིནྣནྟི པརཔརིགྒཧིཏཾ, ཡཏྠ པརོ ཡཐཱཀཱམཀཱརིཏཾ ཨཱཔཛྫནྟོ ཨདཎྜཱརཧོ ཨནུཔཝཛྫོ ཙ ཧོཏི, ཏསྨིཾ པརཔརིགྒཧིཏེ པརཔརིགྒཧིཏསཉྙིནོ ཏདཱདཱཡཀཨུཔཀྐམསམུཊྛཱཔིཀཱ ཀཱཡཝཙཱིདྭཱརཱནཾ ཨཉྙཏརདྭཱརཔྤཝཏྟཱ ཨེཝ ཐེཡྻཙེཏནཱ ཨདིནྣཱདཱནཾ. ཨབྲཧྨཙརིཡནྟི ཨསེཊྛཙརིཡཾ, དྭཡཾདྭཡསམཱཔཏྟིམེཐུནཔྤཊིསེཝནཱ ཀཱཡདྭཱརཔྤཝཏྟཱ ཨསདྡྷམྨཔྤཊིསེཝནཊྛཱནཝཱིཏིཀྐམཙེཏནཱ ཨབྲཧྨཙརིཡཾ. མུསཱཝཱདོཏི ཨེཏྠ མུསཱཏི ཝིསཾཝཱདནཔུརེཀྑཱརསྶ ཨཏྠབྷཉྫནཀོ ཝཙཱིཔཡོགོ ཀཱཡཔཡོགོ ཝཱ, ཝིསཾཝཱདནཱདྷིཔྤཱཡེན པནསྶ པརཝིསཾཝཱདཀཀཱཡཝཙཱིཔཡོགསམུཊྛཱཔིཀཱ ཀཱཡཝཙཱིདྭཱརཱནམེཝ ཨཉྙཏརདྭཱརཔྤཝཏྟཱ མིཙྪཱཙེཏནཱ མུསཱཝཱདོ. སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནནྟི ཨེཏྠ པན སུརཱཏི པཉྩ སུརཱ – པིཊྛསུརཱ, པཱུཝསུརཱ, ཨོདནསུརཱ, ཀིཎྞཔཀྑིཏྟཱ, སམྦྷཱརསཾཡུཏྟཱ ཙཱཏི. མེརཡམྤི པུཔྥཱསཝོ, ཕལཱསཝོ, གུལཱ༹སཝོ, མདྷྭཱསཝོ, སམྦྷཱརསཾཡུཏྟོ ཙཱཏི པཉྩཝིདྷཾ. མཛྫནྟི ཏདུབྷཡམེཝ མདནིཡཊྛེན མཛྫཾ, ཡཾ ཝཱ པནཉྙམྤི ཀིཉྩི ཨཏྠི མདནིཡཾ, ཡེན པཱིཏེན མཏྟོ ཧོཏི པམཏྟོ, ཨིདཾ ཝུཙྩཏི མཛྫཾ. པམཱདཊྛཱནནྟི ཡཱཡ ཙེཏནཱཡ ཏཾ པིཝཏི ཨཛ྄ཛྷོཧརཏི, སཱ ཙེཏནཱ མདཔྤམཱདཧེཏུཏོ པམཱདཊྛཱནནྟི ཝུཙྩཏི, ཡཏོ ཨཛ྄ཛྷོཧརཎཱདྷིཔྤཱཡེན ཀཱཡདྭཱརཔྤཝཏྟཱ སུརཱམེརཡམཛྫཱནཾ ཨཛ྄ཛྷོཧརཎཙེཏནཱ ‘‘སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱན’’ནྟི ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཝཾ ཏཱཝེཏྠ པཱཎཱཏིཔཱཏཔྤབྷུཏཱིཧི ཝིཉྙཱཏབྦོ ཝིནིཙྪཡོ.

ཨེཀཏཱནཱནཏཱདིཝིནིཙྪཡཾ

ཨེཀཏཱནཱནཏཱདིཏོཏི ཨེཏྠ ཨཱཧ – ཀིཾ པན ཝཛ྄ཛྷཝདྷཀཔྤཡོགཙེཏནཱདཱིནཾ ཨེཀཏཱཡ པཱཎཱཏིཔཱཏསྶ ཨཉྙསྶ ཝཱ ཨདིནྣཱདཱནཱདིནོ ཨེཀཏྟཾ, ནཱནཏཱཡ ནཱནཏྟཾ ཧོཏི, ཨུདཱཧུ ནོཏི. ཀསྨཱ པནེཏཾ ཝུཙྩཏི? ཡདི ཏཱཝ ཨེཀཏཱཡ ཨེཀཏྟཾ, ཨཐ ཡདཱ ཨེཀཾ ཝཛ྄ཛྷཾ བཧཱུ ཝདྷཀཱ ཝདྷེནྟི, ཨེཀོ ཝཱ ཝདྷཀོ བཧུཀེ ཝཛ྄ཛྷེ ཝདྷེཏི, ཨེཀེན ཝཱ སཱཧཏྠིཀཱདིནཱ པཡོགེན བཧཱུ ཝཛ྄ཛྷཱ ཝདྷཱིཡནྟི, ཨེཀཱ ཝཱ ཙེཏནཱ བཧཱུནཾ ཝཛ྄ཛྷཱནཾ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡུཔཙྪེདཀཔཡོགཾ སམུཊྛཱཔེཏི, ཏདཱ ཨེཀེན པཱཎཱཏིཔཱཏེན བྷཝིཏབྦཾ. ཡདི པན ནཱནཏཱཡ ནཱནཏྟཾ. ཨཐ ཡདཱ ཨེཀོ ཝདྷཀོ ཨེཀསྶཏྠཱཡ ཨེཀཾ པཡོགཾ ཀརོནྟོ བཧཱུ ཝཛ྄ཛྷེ ཝདྷེཏི, བཧཱུ ཝཱ ཝདྷཀཱ དེཝདཏྟཡཉྙདཏྟསོམདཏྟཱདཱིནཾ བཧཱུནམཏྠཱཡ བཧཱུ པཡོགེ ཀརོནྟཱ ཨེཀམེཝ དེཝདཏྟཾ ཡཉྙདཏྟཾ སོམདཏྟཾ ཝཱ ཝདྷེནྟི, བཧཱུཧི ཝཱ སཱཧཏྠིཀཱདཱིཧི པཡོགེཧི ཨེཀོ ཝཛ྄ཛྷོ ཝདྷཱིཡཏི. བཧཱུ ཝཱ ཙེཏནཱ ཨེཀསྶེཝ ཝཛ྄ཛྷསྶ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡུཔཙྪེདཀཔཡོགཾ སམུཊྛཱཔེནྟི, ཏདཱ བཧཱུཧི པཱཎཱཏིཔཱཏེཧི བྷཝིཏབྦཾ. ཨུབྷཡམྤི ཙེཏམཡུཏྟཾ. ཨཐ ནེཝ ཨེཏེསཾ ཝཛ྄ཛྷཱདཱིནཾ ཨེཀཏཱཡ ཨེཀཏྟཾ, ནཱནཏཱཡ ནཱནཏྟཾ, ཨཉྙཐེཝ ཏུ ཨེཀཏྟཾ ནཱནཏྟཉྩ ཧོཏི, ཏཾ ཝཏྟབྦཾ པཱཎཱཏིཔཱཏསྶ, ཨེཝཾ སེསཱནམྤཱིཏི.

ཝུཙྩཏེ – ཏཏྠ ཏཱཝ པཱཎཱཏིཔཱཏསྶ ན ཝཛ྄ཛྷཝདྷཀཱདཱིནཾ པཙྩེཀམེཀཏཱཡ ཨེཀཏཱ, ནཱནཏཱཡ ནཱནཏཱ, ཀིནྟུ ཝཛ྄ཛྷཝདྷཀཱདཱིནཾ ཡུགནནྡྷམེཀཏཱཡ ཨེཀཏཱ, དྭིནྣམྤི ཏུ ཏེསཾ, ཏཏོ ཨཉྙཏརསྶ ཝཱ ནཱནཏཱཡ ནཱནཏཱ. ཏཐཱ ཧི བཧཱུསུ ཝདྷཀེསུ བཧཱུཧི སརཀྑེཔཱདཱིཧི ཨེཀེན ཝཱ ཨོཔཱཏཁཎནཱདིནཱ པཡོགེན བཧཱུ ཝཛ྄ཛྷེ ཝདྷེནྟེསུཔི བཧཱུ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཧོནྟི. ཨེཀསྨིཾ ཝདྷཀེ ཨེཀེན, བཧཱུཧི ཝཱ པཡོགེཧི ཏཔྤཡོགསམུཊྛཱཔིཀཱཡ ཙ ཨེཀཱཡ, བཧཱུཧི ཝཱ ཙེཏནཱཧི བཧཱུ ཝཛ྄ཛྷེ ཝདྷེནྟེཔི བཧཱུ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཧོནྟི, བཧཱུསུ ཙ ཝདྷཀེསུ ཡཐཱཝུཏྟཔྤཀཱརེཧི བཧཱུཧི, ཨེཀེན ཝཱ པཡོགེན ཨེཀཾ ཝཛ྄ཛྷཾ ཝདྷེནྟེསུཔི བཧཱུ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཧོནྟི. ཨེས ནཡོ ཨདིནྣཱདཱནཱདཱིསུཔཱིཏི. ཨེཝམེཏྠ ཨེཀཏཱནཱནཏཱདིཏོཔི ཝིཉྙཱཏབྦོ ཝིནིཙྪཡོ.

ཨཱརམྨཎཏོཏི པཱཎཱཏིཔཱཏོ ཙེཏྠ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཱརམྨཎོ. ཨདིནྣཱདཱནཨབྲཧྨཙརིཡསུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱནི རཱུཔདྷམྨེསུ རཱུཔཱཡཏནཱདིཨཉྙཏརསངྑཱརཱརམྨཎཱནི. མུསཱཝཱདོ ཡསྶ མུསཱ བྷཎཏི, ཏམཱརབྷིཏྭཱ པཝཏྟནཏོ སཏྟཱརམྨཎོ. ཨབྲཧྨཙརིཡམྤི སཏྟཱརམྨཎནྟི ཨེཀེ. ཨདིནྣཱདཱནཉྩ ཡདཱ སཏྟོ ཧརིཏབྦོ ཧོཏི, ཏདཱ སཏྟཱརམྨཎནྟི. ཨཔི ཙེཏྠ སངྑཱརཝསེནེཝ སཏྟཱརམྨཎཾ, ན པཎྞཏྟིཝསེནཱཏི. ཨེཝམེཏྠ ཨཱརམྨཎཏོཔི ཝིཉྙཱཏབྦོ ཝིནིཙྪཡོ.

ཨཱདཱནཏོཏི པཱཎཱཏིཔཱཏཱཝེརམཎིསིཀྑཱཔདཱདཱིནི ཙེཏཱནི སཱམཎེརེན བྷིཀྑུསནྟིཀེ སམཱདིནྣཱནེཝ སམཱདིནྣཱནི ཧོནྟི, ཨུཔཱསཀེན པན ཨཏྟནཱ སམཱདིཡནྟེནཱཔི སམཱདིནྣཱནི ཧོནྟི, པརསྶ སནྟིཀེ སམཱདིཡནྟེནཱཔི. ཨེཀཛ྄ཛྷཾ སམཱདིནྣཱནིཔི སམཱདིནྣཱནི ཧོནྟི, པཙྩེཀཾ སམཱདིནྣཱནིཔི. ཀིནྟུ ནཱནཾ ཨེཀཛ྄ཛྷཾ སམཱདིཡཏོ ཨེཀཱཡེཝ ཝིརཏི, ཨེཀཱཝ ཙེཏནཱ ཧོཏི, ཀིཙྩཝསེན པནེཏཱསཾ པཉྩཝིདྷཏྟཾ ཝིཉྙཱཡཏི. པཙྩེཀཾ སམཱདིཡཏོ པན པཉྩེཝ ཝིརཏིཡོ, པཉྩ ཙ ཙེཏནཱ ཧོནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཝམེཏྠ ཨཱདཱནཏོཔི ཝིཉྙཱཏབྦོ ཝིནིཙྪཡོ.

བྷེདཏོཏི སཱམཎེརཱནཉྩེཏྠ ཨེཀསྨིཾ བྷིནྣེ སབྦཱནིཔི བྷིནྣཱནི ཧོནྟི. པཱརཱཛིཀཊྛཱནིཡཱནི ཧི ཏཱནི ཏེསཾ, ཡཾ ཏཾ ཝཱིཏིཀྐནྟཾ ཧོཏི, ཏེནེཝ ཀམྨབདྡྷོ. གཧཊྛཱནཾ པན ཨེཀསྨིཾ བྷིནྣེ ཨེཀམེཝ བྷིནྣཾ ཧོཏི, ཡཏོ ཏེསཾ ཏཾསམཱདཱནེནེཝ པུན པཉྩངྒིཀཏྟཾ སཱིལསྶ སམྤཛྫཏི. ཨཔརེ པནཱཧུ – ‘‘ཝིསུཾ ཝིསུཾ སམཱདིནྣེསུ ཨེཀསྨིཾ བྷིནྣེ ཨེཀམེཝ བྷིནྣཾ ཧོཏི, ‘པཉྩངྒསམནྣཱགཏཾ སཱིལཾ སམཱདིཡཱམཱི’ཏི ཨེཝཾ པན ཨེཀཏོ སམཱདིནྣེསུ ཨེཀསྨིཾ བྷིནྣེ སེསཱནིཔི སབྦཱནི བྷིནྣཱནི ཧོནྟི. ཀསྨཱ? སམཱདིནྣསྶ ཨབྷིནྣཏྟཱ, ཡཾ ཏཾ ཝཱིཏིཀྐནྟཾ, ཏེནེཝ ཀམྨབདྡྷོ’’ཏི. ཨེཝམེཏྠ བྷེདཏོཔི ཝིཉྙཱཏབྦོ ཝིནིཙྪཡོ.

མཧཱསཱཝཛྫཏོཏི གུཎཝིརཧིཏེསུ ཏིརཙྪཱནགཏཱདཱིསུ པཱཎེསུ ཁུདྡཀེ པཱཎེ པཱཎཱཏིཔཱཏོ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, མཧཱསརཱིརེ མཧཱསཱཝཛྫོ. ཀསྨཱ? པཡོགམཧནྟཏཱཡ. པཡོགསམཏྟེཔི ཝཏྠུམཧནྟཏཱཡ. གུཎཝནྟེསུ པན མནུསྶཱདཱིསུ ཨཔྤགུཎེ པཱཎཱཏིཔཱཏོ ཨཔྤསཱཝཛྫོ, མཧཱགུཎེ མཧཱསཱཝཛྫོ. སརཱིརགུཎཱནནྟུ སམབྷཱཝེ སཏི ཀིལེསཱནཾ ཨུཔཀྐམཱནཉྩ མུདུཏཱཡ ཨཔྤསཱཝཛྫཏཱ, ཏིབྦཏཱཡ མཧཱསཱཝཛྫཏཱ ཙ ཝེདིཏབྦཱ. ཨེས ནཡོ སེསེསུཔི. ཨཔི ཙེཏྠ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནམེཝ མཧཱསཱཝཛྫཾ, ན ཏཐཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཡོ. ཀསྨཱ? མནུསྶབྷཱུཏསྶཱཔི ཨུམྨཏྟཀབྷཱཝསཾཝཏྟནེན ཨརིཡདྷམྨནྟརཱཡཀརཎཏོཏི. ཨེཝམེཏྠ མཧཱསཱཝཛྫཏོཔི ཝིཉྙཱཏབྦོ ཝིནིཙྪཡོ.

པཡོགཏོཏི ཨེཏྠ ཙ པཱཎཱཏིཔཱཏསྶ སཱཧཏྠིཀོ, ཨཱཎཏྟིཀོ, ནིསྶགྒིཡོ, ཐཱཝརོ, ཝིཛྫཱམཡོ, ཨིདྡྷིམཡོཏི ཚཔྤཡོགཱ. ཏཏྠ ཀཱཡེན ཝཱ ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷེན ཝཱ པཧརཎཾ སཱཧཏྠིཀོ པཡོགོ, སོ ཨུདྡིསྶཱནུདྡིསྶབྷེདཏོ དུཝིདྷོ ཧོཏི. ཏཏྠ ཨུདྡིསྶཀེ ཡཾ ཨུདྡིསྶ པཧརཏི, ཏསྶེཝ མརཎེན ཀམྨུནཱ བཛ྄ཛྷཏི. ‘‘ཡོ ཀོཙི མརཏཱུ’’ཏི ཨེཝཾ ཨནུདྡིསྶཀེ པཧཱརཔཙྩཡཱ ཡསྶ ཀསྶཙི མརཎེན. ཨུབྷཡཐཱཔི ཙ པཧརིཏམཏྟེ ཝཱ མརཏུ, པཙྪཱ ཝཱ ཏེནེཝ རོགེན, པཧརིཏཀྑཎེ ཨེཝ ཀམྨུནཱ བཛ྄ཛྷཏི. མརཎཱདྷིཔྤཱཡེན ཙ པཧཱརཾ དཏྭཱ ཏེན ཨམཏསྶ པུན ཨཉྙེན ཙིཏྟེན པཧཱརེ དིནྣེ པཙྪཱཔི ཡདི པཋམཔཧཱརེནེཝ མརཏི, ཏདཱ ཨེཝ ཀམྨུནཱ བདྡྷོ ཧོཏི. ཨཐ དུཏིཡཔཧཱརེན, ནཏྠི པཱཎཱཏིཔཱཏོ. ཨུབྷཡེཧི མཏེཔི པཋམཔཧཱརེནེཝ ཀམྨུནཱ བདྡྷོ, ཨུབྷཡེཧིཔི ཨམཏེ ནེཝཏྠི པཱཎཱཏིཔཱཏོ. ཨེས ནཡོ བཧུཀེཧིཔི ཨེཀསྶ པཧཱརེ དིནྣེ. ཏཏྲཱཔི ཧི ཡསྶ པཧཱརེན མརཏི, ཏསྶེཝ ཀམྨབདྡྷོ ཧོཏི.

ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ པན ཨཱཎཱཔནཾ ཨཱཎཏྟིཀོ པཡོགོ. ཏཏྠཔི སཱཧཏྠིཀེ པཡོགེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཀམྨབདྡྷོ ཨནུསྶརིཏབྦོ. ཚབྦིདྷོ ཙེཏྠ ནིཡམོ ཝེདིཏབྦོ –

‘‘ཝཏྠུ ཀཱལོ ཙ ཨོཀཱསོ, ཨཱཝུདྷཾ ཨིརིཡཱཔཐོ;

ཀིརིཡཱཝིསེསོཏི ཨིམེ, ཚ ཨཱཎཏྟིནིཡཱམཀཱ’’ཏི. (པཱཙི. ཨཊྛ. ༢.༡༧༤);

ཏཏྠ ཝཏྠཱུཏི མཱརེཏབྦོ པཱཎོ. ཀཱལོཏི པུབྦཎྷསཱཡནྷཱདིཀཱལོ ཙ, ཡོབྦནཐཱཝརིཡཱདིཀཱལོ ཙ. ཨོཀཱསོཏི གཱམོ ཝཱ ནིགམོ ཝཱ ཝནཾ ཝཱ རཙྪཱ ཝཱ སིངྒྷཱཊཀཾ ཝཱཏི ཨེཝམཱདི. ཨཱཝུདྷནྟི ཨསི ཝཱ ཨུསུ ཝཱ སཏྟི ཝཱཏི ཨེཝམཱདི. ཨིརིཡཱཔཐོཏི མཱརེཏབྦསྶ མཱརཀསྶ ཙ ཋཱནཾ ཝཱ ནིསཛྫཱ ཝཱཏི ཨེཝམཱདི.

ཀིརིཡཱཝིསེསོཏི ཝིཛ྄ཛྷནཾ ཝཱ ཚེདནཾ ཝཱ བྷེདནཾ ཝཱ སངྑམུཎྜིཀཾ ཝཱཏི ཨེཝམཱདི. ཡདི ཧི ཝཏྠུཾ ཝིསཾཝཱདེཏྭཱ ‘‘ཡཾ མཱརེཧཱི’’ཏི ཨཱཎཏྟོ, ཏཏོ ཨཉྙཾ མཱརེཏི, ཨཱཎཱཔཀསྶ ནཏྠི ཀམྨབདྡྷོ. ཨཐ ཝཏྠུཾ ཨཝིསཾཝཱདེཏྭཱ མཱརེཏི, ཨཱཎཱཔཀསྶ ཨཱཎཏྟིཀྑཎེ ཨཱཎཏྟསྶ མཱརཎཀྑཎེཏི ཨུབྷཡེསམྤི ཀམྨབདྡྷོ. ཨེས ནཡོ ཀཱལཱདཱིསུཔི.

མཱརཎཏྠནྟུ ཀཱཡེན ཝཱ ཀཱཡཔྤཊིབདྡྷེན ཝཱ པཧརཎནིསྶཛྫནཾ ནིསྶགྒིཡོ པཡོགོ. སོཔི ཨུདྡིསྶཱནུདྡིསྶབྷེདཏོ དུཝིདྷོ ཨེཝ, ཀམྨབདྡྷོ ཙེཏྠ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ.

མཱརཎཏྠམེཝ ཨོཔཱཏཁཎནཾ, ཨཔསྶེནཨུཔནིཀྑིཔནཾ, བྷེསཛྫཝིསཡནྟཱདིཔྤཡོཛནཾ ཝཱ ཐཱཝརོ པཡོགོ. སོཔི ཨུདྡིསྶཱནུདྡིསྶབྷེདཏོ དུཝིདྷོ, ཡཏོ ཏཏྠཔི པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཀམྨབདྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཡནྟུ ཝིསེསོ – མཱུལཊྛེན ཨོཔཱཏཱདཱིསུ པརེསཾ མཱུལེན ཝཱ མུདྷཱ ཝཱ དིནྣེསུཔི ཡདི ཏཔྤཙྩཡཱ ཀོཙི མརཏི, མཱུལཊྛསྶེཝ ཀམྨབདྡྷོ. ཡདིཔི ཙ ཏེན ཨཉྙེན ཝཱ ཏཏྠ ཨོཔཱཏེ ཝིནཱསེཏྭཱ བྷཱུམིསམེ ཀཏེཔི པཾསུདྷོཝཀཱ ཝཱ པཾསུཾ གཎྷནྟཱ, མཱུལཁཎཀཱ ཝཱ མཱུལཱནི ཁཎནྟཱ ཨཱཝཱཊཾ ཀརོནྟི, དེཝེ ཝཱ ཝསྶནྟེ ཀདྡམོ ཛཱཡཏི, ཏཏྠ ཙ ཀོཙི ཨོཏརིཏྭཱ ཝཱ ལགྒིཏྭཱ ཝཱ མརཏི, མཱུལཊྛསྶེཝ ཀམྨབདྡྷོ. ཡདི པན ཡེན ལདྡྷཾ, སོ ཨཉྙོ ཝཱ ཏཾ ཝིཏྠཊཏརཾ གམྦྷཱིརཏརཾ ཝཱ ཀརོཏི, ཏཔྤཙྩཡཱཝ ཀོཙི མརཏི, ཨུབྷཡེསམྤི ཀམྨབདྡྷོ. ཡཐཱ ཏུ མཱུལཱནི མཱུལེཧི སཾསནྡནྟི, ཏཐཱ ཏཏྲ ཐལེ ཀཏེ མུཙྩཏི. ཨེཝཾ ཨཔསྶེནཱདཱིསུཔི ཡཱཝ ཏེསཾ པཝཏྟི, ཏཱཝ ཡཐཱསམྦྷཝཾ ཀམྨབདྡྷོ ཝེདིཏབྦོ.

མཱརཎཏྠཾ པན ཝིཛྫཱཔརིཛཔྤནཾ ཝིཛྫཱམཡོ པཡོགོ. དཱཋཱཝུདྷཱདཱིནཾ དཱཋཱཀོཊནཱདིམིཝ མཱརཎཏྠཾ ཀམྨཝིཔཱཀཛིདྡྷིཝིཀཱརཀརཎཾ ཨིདྡྷིམཡོ པཡོགོཏི. ཨདིནྣཱདཱནསྶ ཏུ ཐེཡྻཔསཡ྄ཧཔཊིཙྪནྣཔརིཀཔྤཀུསཱཝཧཱརཝསཔྤཝཏྟཱ སཱཧཏྠིཀཱཎཏྟིཀཱདཡོ པཡོགཱ, ཏེསམྤི ཝུཏྟཱནུསཱརེནེཝ པབྷེདོ ཝེདིཏབྦོ. ཨབྲཧྨཙརིཡཱདཱིནཾ ཏིཎྞམྤི སཱཧཏྠིཀོ ཨེཝ པཡོགོ ལབྦྷཏཱིཏི. ཨེཝམེཏྠ པཡོགཏོཔི ཝིཉྙཱཏབྦོ ཝིནིཙྪཡོ.

ཨངྒཏོཏི ཨེཏྠ ཙ པཱཎཱཏིཔཱཏསྶ པཉྩ ཨངྒཱནི བྷཝནྟི – པཱཎོ ཙ ཧོཏི, པཱཎསཉྙཱི ཙ, ཝདྷཀཙིཏྟཉྩ པཙྩུཔཊྛིཏཾ ཧོཏི, ཝཱཡམཏི, ཏེན ཙ མརཏཱིཏི. ཨདིནྣཱདཱནསྶཱཔི པཉྩེཝ – པརཔརིགྒཧིཏཉྩ ཧོཏི, པརཔརིགྒཧིཏསཉྙཱི ཙ, ཐེཡྻཙིཏྟཉྩ པཙྩུཔཊྛིཏཾ ཧོཏི, ཝཱཡམཏི, ཏེན ཙ ཨཱདཱཏབྦཾ ཨཱདཱནཾ གཙྪཏཱིཏི. ཨབྲཧྨཙརིཡསྶ པན ཙཏྟཱརི ཨངྒཱནི བྷཝནྟི – ཨཛ྄ཛྷཱཙརིཡཝཏྠུ ཙ ཧོཏི, ཏཏྠ ཙ སེཝནཙིཏྟཾ པཙྩུཔཊྛིཏཾ ཧོཏི, སེཝནཔཙྩཡཱ པཡོགཉྩ སམཱཔཛྫཏི, སཱདིཡཏི ཙཱཏི, ཏཐཱ པརེསཾ དྭིནྣམྤི. ཏཏྠ མུསཱཝཱདསྶ ཏཱཝ མུསཱ ཙ ཧོཏི ཏཾ ཝཏྠུ, ཝིསཾཝཱདནཙིཏྟཉྩ པཙྩུཔཊྛིཏཾ ཧོཏི, ཏཛྫོ ཙ ཝཱཡཱམོ, པརཝིསཾཝཱདནཉྩ ཝིཉྙཱཔཡམཱནཱ ཝིཉྙཏྟི པཝཏྟཏཱིཏི ཙཏྟཱརི ཨངྒཱནི ཝེདིཏབྦཱནི. སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནསྶ པན སུརཱདཱིནཉྩ ཨཉྙཏརཾ ཧོཏི མདནཱིཡཔཱཏུཀམྱཏཱཙིཏྟཉྩ པཙྩུཔཊྛིཏཾ ཧོཏི, ཏཛྫཉྩ ཝཱཡཱམཾ ཨཱཔཛྫཏི, པཱིཏེ ཙ པཝིསཏཱིཏི ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི ཨངྒཱནཱིཏི. ཨེཝམེཏྠ ཨངྒཏོཔི ཝིཉྙཱཏབྦོ ཝིནིཙྪཡོ.

སམུཊྛཱནཏོཏི པཱཎཱཏིཔཱཏཨདིནྣཱདཱནམུསཱཝཱདཱ ཙེཏྠ ཀཱཡཙིཏྟཏོ, ཝཱཙཱཙིཏྟཏོ, ཀཱཡཝཱཙཱཙིཏྟཏོ ཙཱཏི ཏིསམུཊྛཱནཱ ཧོནྟི. ཨབྲཧྨཙརིཡཾ ཀཱཡཙིཏྟཝསེན ཨེཀསམུཊྛཱནམེཝ. སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཾ ཀཱཡཏོ ཙ, ཀཱཡཙིཏྟཏོ ཙཱཏི དྭིསམུཊྛཱནནྟི. ཨེཝམེཏྠ སམུཊྛཱནཏོཔི ཝིཉྙཱཏབྦོ ཝིནིཙྪཡོ.

ཝེདནཱཏོཏི ཨེཏྠ ཙ པཱཎཱཏིཔཱཏོ དུཀྑཝེདནཱསམྤཡུཏྟོཝ. ཨདིནྣཱདཱནཾ ཏཱིསུ ཝེདནཱསུ ཨཉྙཏརཝེདནཱསམྤཡུཏྟཾ, ཏཐཱ མུསཱཝཱདོ. ཨིཏརཱནི དྭེ སུཁཱཡ ཝཱ ཨདུཀྑམསུཁཱཡ ཝཱ ཝེདནཱཡ སམྤཡུཏྟཱནཱིཏི. ཨེཝམེཏྠ ཝེདནཱཏོཔི ཝིཉྙཱཏབྦོ ཝིནིཙྪཡོ.

མཱུལཏོཏི པཱཎཱཏིཔཱཏོ ཙེཏྠ དོསམོཧམཱུལོ. ཨདིནྣཱདཱནམུསཱཝཱདཱ ལོབྷམོཧམཱུལཱ ཝཱ དོསམོཧམཱུལཱ ཝཱ. ཨིཏརཱནི དྭེ ལོབྷམོཧམཱུལཱནཱིཏི. ཨེཝམེཏྠ མཱུལཏོཔི ཝིཉྙཱཏབྦོ ཝིནིཙྪཡོ.

ཀམྨཏོཏི པཱཎཱཏིཔཱཏཨདིནྣཱདཱནཨབྲཧྨཙརིཡཱནི ཙེཏྠ ཀཱཡཀམྨམེཝ ཀམྨཔཐཔྤཏྟཱནེཝ ཙ, མུསཱཝཱདོ ཝཙཱིཀམྨམེཝ. ཡོ པན ཨཏྠབྷཉྫཀོ, སོ ཀམྨཔཐཔྤཏྟོ. ཨིཏརོ ཀམྨམེཝ. སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཾ ཀཱཡཀམྨམེཝཱཏི. ཨེཝམེཏྠ ཀམྨཏོཔི ཝིཉྙཱཏབྦོ ཝིནིཙྪཡོ.

ཝིརམཏོཏི ཨེཏྠ ཨཱཧ ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིཧི ཝིརམནྟོ ཀུཏོ ཝིརམཏཱི’’ཏི? ཝུཙྩཏེ – སམཱདཱནཝསེན ཏཱཝ ཝིརམནྟོ ཨཏྟནོ ཝཱ པརེསཾ ཝཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཨཀུསལཏོ ཝིརམཏི. ཀིམཱརབྷིཏྭཱ? ཡཏོ ཝིརམཏི, ཏདེཝ. སམྤཏྟཝསེནཱཔི ཝིརམནྟོ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱཀུསལཏོཝ. ཀིམཱརབྷིཏྭཱ? པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིནཾ ཝུཏྟཱརམྨཎཱནེཝ. ཀེཙི པན བྷཎནྟི ‘‘སུརཱམེརཡམཛྫསངྑཱཏེ སངྑཱརེ ཨཱརབྷིཏྭཱ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ ཝིརམཏི, སཏྟསངྑཱརེསུ ཡཾ པན ཨཝཧརིཏབྦཾ བྷཉྫིཏབྦཉྩ, ཏཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཨདིནྣཱདཱནཱ མུསཱཝཱདཱ ཙ, སཏྟེཡེཝཱརབྷིཏྭཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཨབྲཧྨཙརིཡཱ ཙཱ’’ཏི. ཏདཉྙེ ‘‘ཨེཝཾ སནྟེ ‘ཨཉྙཾ ཙིནྟེནྟོ ཨཉྙཾ ཀརེཡྻ, ཡཉྩ པཛཧཏི, ཏཾ ན ཛཱནེཡྻཱ’ཏི ཨེཝཾདིཊྛིཀཱ ཧུཏྭཱ ཨནིཙྪམཱནཱ ཡདེཝ པཛཧཏི, ཏཾ ཨཏྟནོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཨཀུསལམེཝཱརབྷིཏྭཱ ཝིརམཏཱི’’ཏི ཝདནྟི. ཏདཡུཏྟཾ. ཀསྨཱ? ཏསྶ པཙྩུཔྤནྣཱབྷཱཝཏོ བཧིདྡྷཱབྷཱཝཏོ ཙ. སིཀྑཱཔདཱནཉྷི ཝིབྷངྒཔཱཋེ ‘‘པཉྩནྣཾ སིཀྑཱཔདཱནཾ ཀཏི ཀུསལཱ…པེ… ཀཏི ཨརཎཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཀུསལཱཡེཝ, སིཡཱ སུཁཱཡ ཝེདནཱཡ སམྤཡུཏྟཱ’’ཏི (ཝིབྷ. ༧༡༦) ཨེཝཾ པཝཏྟམཱནེ ཝིསྶཛྫནེ ‘‘པཙྩུཔྤནྣཱརམྨཎཱ’’ཏི ཙ ‘‘བཧིདྡྷཱརམྨཎཱ’’ཏི ཙ ཨེཝཾ པཙྩུཔྤནྣབཧིདྡྷཱརམྨཎཏྟཾ ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཨཏྟནོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཨཀུསལཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཝིརམནྟསྶ ན ཡུཛྫཏི. ཡཾ པན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཉྙཾ ཙིནྟེནྟོ ཨཉྙཾ ཀརེཡྻ, ཡཉྩ པཛཧཏི, ཏཾ ན ཛཱནེཡྻཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཝུཙྩཏེ – ན ཀིཙྩསཱདྷནཝསེན པཝཏྟེནྟོ ཨཉྙཾ ཙིནྟེནྟོ ཨཉྙཾ ཀརོཏཱིཏི ཝཱ, ཡཉྩ པཛཧཏི, ཏཾ ན ཛཱནཱཏཱིཏི ཝཱ ཝུཙྩཏི.

‘‘ཨཱརབྷིཏྭཱན ཨམཏཾ, ཛཧནྟོ སབྦཔཱཔཀེ;

ནིདསྶནཉྩེཏྠ བྷཝེ, མགྒཊྛོརིཡཔུགྒལོ’’ཏི.

ཨེཝམེཏྠ ཝིརམཏོཔི ཝིཉྙཱཏབྦོ ཝིནིཙྪཡོ.

ཕལཏོཏི སབྦེ ཨེཝ ཙེཏེ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཡོ དུགྒཏིཕལནིབྦཏྟཀཱ ཧོནྟི, སུགཏིཡཉྩ ཨནིཊྛཱཀནྟཱམནཱཔཝིཔཱཀནིབྦཏྟཀཱ ཧོནྟི, སམྤརཱཡེ དིཊྛདྷམྨེ ཨེཝ ཙ ཨཝེསཱརཛྫཱདིཕལནིབྦཏྟཀཱ. ཨཔིཙ ‘‘ཡོ སབྦལཧུསོ པཱཎཱཏིཔཱཏསྶ ཝིཔཱཀོ མནུསྶབྷཱུཏསྶ ཨཔྤཱཡུཀསཾཝཏྟནིཀོ ཧོཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༨.༤༠) ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེནེཏྠ ཕལཏོཔི ཝིཉྙཱཏབྦོ ཝིནིཙྪཡོ.

ཨཔི ཙེཏྠ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཝེརམཎཱིནམྤི སམུཊྛཱནཝེདནཱམཱུལཀམྨཕལཏོ ཝིཉྙཱཏབྦོ ཝིནིཙྪཡོ. ཏཏྠཱཡཾ ཝིཉྙཱཔནཱ – སབྦཱ ཨེཝ ཙེཏཱ ཝེརམཎིཡོ ཙཏཱུཧི སམུཊྛཧནྟི ཀཱཡཏོ, ཀཱཡཙིཏྟཏོ, ཝཱཙཱཙིཏྟཏོ, ཀཱཡཝཱཙཱཙིཏྟཏོ ཙཱཏི. སབྦཱ ཨེཝ ཙ སུཁཝེདནཱསམྤཡུཏྟཱ ཝཱ, ཨདུཀྑམསུཁཝེདནཱསམྤཡུཏྟཱ ཝཱ, ཨལོབྷཱདོསམཱུལཱ ཝཱ ཨལོབྷཱདོསཱམོཧམཱུལཱ ཝཱ. ཙཏསྶོཔི ཙེཏྠ ཀཱཡཀམྨཾ, མུསཱཝཱདཱཝེརམཎཱི ཝཙཱིཀམྨཾ, མགྒཀྑཎེ ཙ ཙིཏྟཏོཝ སམུཊྛཧནྟི, སབྦཱཔི མནོཀམྨཾ.

པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཝེརམཎིཡཱ ཙེཏྠ ཨངྒཔཙྩངྒསམྤནྣཏཱ ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤཏྟིཏཱ ཛཝསམྤཏྟིཏཱ སུཔྤཏིཊྛིཏཔཱདཏཱ ཙཱརུཏཱ མུདུཏཱ སུཙིཏཱ སཱུརཏཱ མཧབྦལཏཱ ཝིསྶཏྠཝཙནཏཱ ལོཀཔིཡཏཱ ནེལཏཱ ཨབྷེཛྫཔརིསཏཱ ཨཙྪམྦྷིཏཱ དུཔྤདྷཾསིཏཱ པརཱུཔཀྐམེན ཨམརཎཏཱ ཨནནྟཔརིཝཱརཏཱ སུརཱུཔཏཱ སུསཎྛཱནཏཱ ཨཔྤཱབཱདྷཏཱ ཨསོཀིཏཱ པིཡེཧི མནཱཔེཧི སདྡྷིཾ ཨཝིཔྤཡོགཏཱ དཱིགྷཱཡུཀཏཱཏི ཨེཝམཱདཱིནི ཕལཱནི.

ཨདིནྣཱདཱནཱ ཝེརམཎིཡཱ མཧདྡྷནཏཱ པཧཱུཏདྷནདྷཉྙཏཱ ཨནནྟབྷོགཏཱ ཨནུཔྤནྣབྷོགུཔྤཏྟིཏཱ ཨུཔྤནྣབྷོགཐཱཝརཏཱ ཨིཙྪིཏཱནཾ བྷོགཱནཾ ཁིཔྤཔྤཊིལཱབྷིཏཱ རཱཛཙོརུདཀགྒིཨཔྤིཡདཱཡཱདེཧི ཨསཱདྷཱརཎབྷོགཏཱ ཨསཱདྷཱརཎདྷནཔྤཊིལཱབྷིཏཱ ལོཀུཏྟམཏཱ ནཏྠིཀབྷཱཝསྶ ཨཛཱནནཏཱ སུཁཝིཧཱརིཏཱཏི ཨེཝམཱདཱིནི.

ཨབྲཧྨཙརིཡཱ ཝེརམཎིཡཱ ཝིགཏཔཙྩཏྠིཀཏཱ སབྦཛནཔིཡཏཱ ཨནྣཔཱནཝཏྠསཡནཱདཱིནཾ ལཱབྷིཏཱ སུཁསཡནཏཱ སུཁཔྤཊིབུཛ྄ཛྷནཏཱ ཨཔཱཡབྷཡཝིནིམུཏྟཏཱ ཨིཏྠིབྷཱཝཔྤཊིལཱབྷསྶ ཝཱ ནཔུཾསཀབྷཱཝཔྤཊིལཱབྷསྶ ཝཱ ཨབྷབྦཏཱ ཨཀྐོདྷནཏཱ པཙྩཀྑཀཱརིཏཱ ཨཔཏིཏཀྑནྡྷཏཱ ཨནདྷོམུཁཏཱ ཨིཏྠིཔུརིསཱནཾ ཨཉྙམཉྙཔིཡཏཱ པརིཔུཎྞིནྡྲིཡཏཱ པརིཔུཎྞལཀྑཎཏཱ ནིརཱསངྐཏཱ ཨཔྤོསྶུཀྐཏཱ སུཁཝིཧཱརིཏཱ ཨཀུཏོབྷཡཏཱ པིཡཝིཔྤཡོགཱབྷཱཝཏཱཏི ཨེཝམཱདཱིནི.

མུསཱཝཱདཱ ཝེརམཎིཡཱ ཝིཔྤསནྣིནྡྲིཡཏཱ ཝིསྶཊྛམདྷུརབྷཱཎིཏཱ སམསིཏསུདྡྷདནྟཏཱ ནཱཏིཐཱུལཏཱ ནཱཏིཀིསཏཱ ནཱཏིརསྶཏཱ ནཱཏིདཱིགྷཏཱ སུཁསམྥསྶཏཱ ཨུཔྤལགནྡྷམུཁཏཱ སུསྶཱུསཀཔརིཛནཏཱ ཨཱདེཡྻཝཙནཏཱ ཀམལུཔྤལསདིསམུདུལོཧིཏཏནུཛིཝ྄ཧཏཱ ཨནུདྡྷཏཏཱ ཨཙཔལཏཱཏི ཨེཝམཱདཱིནི.

སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ ཝེརམཎིཡཱ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣེསུ སབྦཀིཙྩཀརཎཱིཡེསུ ཁིཔྤཾ པཊིཛཱནནཏཱ སདཱ ཨུཔཊྛིཏསཏིཏཱ ཨནུམྨཏྟཀཏཱ ཉཱཎཝནྟཏཱ ཨནལསཏཱ ཨཛལ༹ཏཱ ཨནེལམཱུགཏཱ ཨམཏྟཏཱ ཨཔྤམཏྟཏཱ ཨསམྨོཧཏཱ ཨཙྪམྦྷིཏཱ ཨསཱརམྦྷིཏཱ ཨནུསྶངྐིཏཱ སཙྩཝཱདིཏཱ ཨཔིསུཎཱཕརུསཱསམྥཔལཱཔཝཱདིཏཱ རཏྟིནྡིཝམཏནྡིཏཏཱ ཀཏཉྙུཏཱ ཀཏཝེདིཏཱ ཨམཙྪརིཏཱ ཙཱགཝནྟཏཱ སཱིལཝནྟཏཱ ཨུཛུཏཱ ཨཀྐོདྷནཏཱ ཧིརིམནཏཱ ཨོཏྟཔྤིཏཱ ཨུཛུདིཊྛིཀཏཱ མཧཱཔཉྙཏཱ མེདྷཱཝིཏཱ པཎྜིཏཏཱ ཨཏྠཱནཏྠཀུསལཏཱཏི ཨེཝམཱདཱིནི ཕལཱནི. ཨེཝམེཏྠ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཝེརམཎཱིནཾ སམུཊྛཱནཝེདནཱམཱུལཀམྨཕལཏོཔི ཝིཉྙཱཏབྦོ ཝིནིཙྪཡོ.

པཙྪིམཔཉྩསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ

ཨིདཱནི ཡཾ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཡོཛེཏབྦཾ ཏཏོ ཡུཏྟཾ, པཙྪིམེསྭཔི པཉྩསུ;

ཨཱཝེཎིཀཉྩ ཝཏྟབྦཾ, ཉེཡྻཱ ཧཱིནཱདིཏཱཔི ཙཱ’’ཏི.

ཏསྶཱཡཾ ཨཏྠཝཎྞནཱ – ཨེཏིསྶཱ པུརིམཔཉྩསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱཡ ཡཾ ཡུཛྫཏི, ཏཾ ཏཏོ གཧེཏྭཱ པཙྪིམེསྭཔི པཉྩསུ སིཀྑཱཔདེསུ ཡོཛེཏབྦཾ. ཏཏྠཱཡཾ ཡོཛནཱ – ཡཐེཝ ཧི པུརིམསིཀྑཱཔདེསུ ཨཱརམྨཎཏོ ཙ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཾ རཱུཔཱཡཏནཱདིཨཉྙཏརསངྑཱརཱརམྨཎཾ, ཏཐཱ ཨིདྷ ཝིཀཱལབྷོཛནཾ. ཨེཏེན ནཡེན སབྦེསཾ ཨཱརམྨཎབྷེདོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཱདཱནཏོ ཙ ཡཐཱ པུརིམཱནི སཱམཎེརེན ཝཱ ཨུཔཱསཀེན ཝཱ སམཱདིཡནྟེན སམཱདིནྣཱནི ཧོནྟི, ཏཐཱ ཨེཏཱནིཔི. ཨངྒཏོཔི ཡཐཱ ཏཏྠ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིནཾ ཨངྒབྷེདོ ཝུཏྟོ, ཨེཝམིདྷཱཔི ཝིཀཱལབྷོཛནསྶ ཙཏྟཱརི ཨངྒཱནི – ཝིཀཱལོ, ཡཱཝཀཱལིཀཾ, ཨཛ྄ཛྷོཧརཎཾ, ཨནུམྨཏྟཀཏཱཏི. ཨེཏེནཱནུསཱརེན སེསཱནམྤི ཨངྒཝིབྷཱགོ ཝེདིཏབྦོ. ཡཐཱ ཙ ཏཏྠ སམུཊྛཱནཏོ སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཾ ཀཱཡཏོ ཙ ཀཱཡཙིཏྟཏོ ཙཱཏི དྭིསམུཊྛཱནཾ, ཨེཝམིདྷ ཝིཀཱལབྷོཛནཾ. ཨེཏེན ནཡེན སབྦེསཾ སམུཊྛཱནཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཡཐཱ ཙ ཏཏྠ ཝེདནཱཏོ ཨདིནྣཱདཱནཾ ཏཱིསུ ཝེདནཱསུ ཨཉྙཏརཝེདནཱསམྤཡུཏྟཾ, ཏཐཱ ཨིདྷ ཝིཀཱལབྷོཛནཾ. ཨེཏེན ནཡེན སབྦེསཾ ཝེདནཱསམྤཡོགོ ཝེདིཏབྦོ. ཡཐཱ ཙ ཏཏྠ ཨབྲཧྨཙརིཡཾ ལོབྷམོཧམཱུལཾ, ཨེཝམིདྷ ཝིཀཱལབྷོཛནཾ. ཨཔརཱནི ཙ དྭེ ཨེཏེན ནཡེན སབྦེསཾ མཱུལབྷེདོ ཝེདིཏབྦོ. ཡཐཱ ཙ ཏཏྠ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཡོ ཀཱཡཀམྨཾ, ཨེཝམིདྷཱཔི ཝིཀཱལབྷོཛནཱདཱིནི. ཛཱཏརཱུཔརཛཏཔྤཊིགྒཧཎཾ པན ཀཱཡཀམྨཾ ཝཱ སིཡཱ ཝཙཱིཀམྨཾ ཝཱ ཀཱཡདྭཱརཱདཱིཧི པཝཏྟིསབྦྷཱཝཔརིཡཱཡེན, ན ཀམྨཔཐཝསེན. ཝིརམཏོཏི ཡཐཱ ཙ ཏཏྠ ཝིརམནྟོ ཨཏྟནོ ཝཱ པརེསཾ ཝཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཨཀུསལཏོ ཝིརམཏི, ཨེཝམིདྷཱཔི ཝིཀཱལབྷོཛནཱདིཨཀུསལཏོ, ཀུསལཏོཔི ཝཱ ཨེཀཏོ. ཡཐཱ ཙ པུརིམཱ པཉྩ ཝེརམཎིཡོ ཙཏུསམུཊྛཱནཱ ཀཱཡཏོ, ཀཱཡཙིཏྟཏོ, ཝཱཙཱཙིཏྟཏོ, ཀཱཡཝཱཙཱཙིཏྟཏོ ཙཱཏི, སབྦཱ སུཁཝེདནཱསམྤཡུཏྟཱ ཝཱ ཨདུཀྑམསུཁཝེདནཱསམྤཡུཏྟཱ ཝཱ, ཨལོབྷཱདོསམཱུལཱ ཝཱ ཨལོབྷཱདོསཱམོཧམཱུལཱ ཝཱ, སབྦཱ ཙ ནཱནཔྤཀཱརཨིཊྛཕལནིབྦཏྟཀཱ, ཏཐཱ ཨིདྷཱཔཱིཏི.

‘‘ཡོཛེཏབྦཾ ཏཏོ ཡུཏྟཾ, པཙྪིམེསྭཔི པཉྩསུ;

ཨཱཝེཎིཀཉྩ ཝཏྟབྦཾ, ཉེཡྻཱ ཧཱིནཱདིཏཱཔི ཙཱ’’ཏི. –

ཨེཏྠ པན ཝིཀཱལབྷོཛནནྟི མཛ྄ཛྷནྷིཀཝཱིཏིཀྐམེ བྷོཛནཾ. ཨེཏཉྷི ཨནུཉྙཱཏཀཱལེ ཝཱིཏིཀྐནྟེ བྷོཛནཾ, ཏསྨཱ ‘‘ཝིཀཱལབྷོཛན’’ནྟི ཝུཙྩཏི, ཏཏོ ཝིཀཱལབྷོཛནཱ. ནཙྩགཱིཏཝཱདིཏཝིསཱུཀདསྶནནྟི ཨེཏྠ ནཙྩཾ ནཱམ ཡཾཀིཉྩི ནཙྩཾ, གཱིཏནྟི ཡཾཀིཉྩི གཱིཏཾ, ཝཱདིཏནྟི ཡཾཀིཉྩི ཝཱདིཏཾ. ཝིསཱུཀདསྶནནྟི ཀིལེསུཔྤཏྟིཔཙྩཡཏོ ཀུསལཔཀྑབྷིནྡནེན ཝིསཱུཀཱནཾ དསྶནཾ, ཝིསཱུཀབྷཱུཏཾ ཝཱ དསྶནཾ ཝིསཱུཀདསྶནཾ. ནཙྩཱ ཙ གཱིཏཱ ཙ ཝཱདིཏཱ ཙ ཝིསཱུཀདསྶནཱ ཙ ནཙྩགཱིཏཝཱདིཏཝིསཱུཀདསྶནཱ. ཝིསཱུཀདསྶནཉྩེཏྠ བྲཧྨཛཱལེ ཝུཏྟནཡེནེཝ གཧེཏབྦཾ. ཝུཏྟཉྷི ཏཏྠ –

‘‘ཡཐཱ ཝཱ པནེཀེ བྷོནྟོ སམཎབྲཱཧྨཎཱ སདྡྷཱདེཡྻཱནི བྷོཛནཱནི བྷུཉྫིཏྭཱ ཏེ ཨེཝརཱུཔཾ ཝིསཱུཀདསྶནམནུཡུཏྟཱ ཝིཧརནྟི, སེཡྻཐིདཾ, ནཙྩཾ གཱིཏཾ ཝཱདིཏཾ པེཀྑཾ ཨཀྑཱནཾ པཱཎིསྶརཾ ཝེཏཱལཾ ཀུམྦྷཐཱུཎཾ སོབྷནཀཾ ཙཎྜཱལཾ ཝཾསཾ དྷོཝནཾ ཧཏྠིཡུདྡྷཾ ཨསྶཡུདྡྷཾ མཧིཾསཡུདྡྷཾ ཨུསབྷཡུདྡྷཾ ཨཛཡུདྡྷཾ མེཎྜཡུདྡྷཾ ཀུཀྐུཊཡུདྡྷཾ ཝཊྚཀཡུདྡྷཾ དཎྜཡུདྡྷཾ མུཊྛིཡུདྡྷཾ ནིབྦུདྡྷཾ ཨུཡྻོདྷིཀཾ བལགྒཾ སེནཱབྱཱུཧཾ ཨནཱིཀདསྶནཾ ཨིཏི ཝཱ, ཨིཏི ཨེཝརཱུཔཱ ཝིསཱུཀདསྶནཱ པཊིཝིརཏོ སམཎོ གོཏམོ’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༡༢).

ཨཐ ཝཱ ཡཐཱཝུཏྟེནཏྠེན ནཙྩགཱིཏཝཱདིཏཱནི ཨེཝ ཝིསཱུཀཱནི ནཙྩགཱིཏཝཱདིཏཝིསཱུཀཱནི, ཏེསཾ དསྶནཾ ནཙྩགཱིཏཝཱདིཏཝིསཱུཀདསྶནཾ, ཏསྨཱ ནཙྩགཱིཏཝཱདིཏཝིསཱུཀདསྶནཱ. ‘‘དསྶནསཝནཱ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ཡཐཱ ‘‘སོ ཙ ཧོཏི མིཙྪཱདིཊྛིཀོ ཝིཔརཱིཏདསྶནོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༡.༣༠༨) ཨཙཀྑུདྭཱརཔྤཝཏྟམྤི ཝིསཡགྒཧཎཾ ‘‘དསྶན’’ནྟི ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ སཝནམྤི ‘‘དསྶན’’ནྟྭེཝ ཝུཏྟཾ. དསྶནཀམྱཏཱཡ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པསྶཏོ ཨེཝ ཙེཏྠ ཝཱིཏིཀྐམོ ཧོཏི. ཋིཏནིསིནྣསཡནོཀཱསེ པན ཨཱགཏཾ གཙྪནྟསྶ ཝཱ ཨཱཔཱཐགཏཾ པསྶཏོ སིཡཱ སཾཀིལེསོ, ན ཝཱིཏིཀྐམོ. དྷམྨཱུཔསཾཧིཏམྤི ཙེཏྠ གཱིཏཾ ན ཝཊྚཏི, གཱིཏཱུཔསཾཧིཏོ པན དྷམྨོ ཝཊྚཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

མཱལཱདཱིནི དྷཱརཎཱདཱིཧི ཡཐཱསངྑྱཾ ཡོཛེཏབྦཱནི. ཏཏྠ མཱལཱཏི ཡཾཀིཉྩི པུཔྥཛཱཏཾ. ཝིལེཔནནྟི ཡཾཀིཉྩི ཝིལེཔནཏྠཾ པིསིཏྭཱ པཊིཡཏྟཾ. ཨཝསེསཾ སབྦམྤི ཝཱསཙུཎྞདྷཱུཔནཱདིཀཾ གནྡྷཛཱཏཾ གནྡྷོ. ཏཾ སབྦམྤི མཎྜནཝིབྷཱུསནཏྠཾ ན ཝཊྚཏི, བྷེསཛྫཏྠནྟུ ཝཊྚཏི, པཱུཛནཏྠཉྩ ཨབྷིཧཊཾ སཱདིཡཏོ ན ཀེནཙི པརིཡཱཡེན ན ཝཊྚཏི. ཨུཙྩཱསཡནནྟི པམཱཎཱཏིཀྐནྟཾ ཝུཙྩཏི. མཧཱསཡནནྟི ཨཀཔྤིཡསཡནཾ ཨཀཔྤིཡཏྠརཎཉྩ. ཏདུབྷཡམྤི སཱདིཡཏོ ན ཀེནཙི པརིཡཱཡེན ཝཊྚཏི. ཛཱཏརཱུཔནྟི སུཝཎྞཾ. རཛཏནྟི ཀཧཱཔཎོ, ལོཧམཱསཀདཱརུམཱསཀཛཏུམཱསཀཱདི ཡཾ ཡཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝོཧཱརཾ གཙྪཏི, ཏདུབྷཡམྤི ཛཱཏརཱུཔརཛཏཾ. ཏསྶ ཡེན ཀེནཙི པཀཱརེན སཱདིཡནཾ པཊིགྒཧོ ནཱམ, སོ ན ཡེན ཀེནཙི པརིཡཱཡེན ཝཊྚཏཱིཏི ཨེཝཾ ཨཱཝེཎིཀཾ ཝཏྟབྦཾ.

དསཔི ཙེཏཱནི སིཀྑཱཔདཱནི ཧཱིནེན ཚནྡེན ཙིཏྟཝཱིརིཡཝཱིམཾསཱཧི ཝཱ སམཱདིནྣཱནི ཧཱིནཱནི, མཛ྄ཛྷིམེཧི མཛ྄ཛྷིམཱནི, པཎཱིཏེཧི པཎཱིཏཱནི. ཏཎྷཱདིཊྛིམཱནེཧི ཝཱ ཨུཔཀྐིལིཊྛཱནི ཧཱིནཱནི, ཨནུཔཀྐིལིཊྛཱནི མཛ྄ཛྷིམཱནི, ཏཏྠ ཏཏྠ པཉྙཱཡ ཨནུགྒཧིཏཱནི པཎཱིཏཱནི. ཉཱཎཝིཔྤཡུཏྟེན ཝཱ ཀུསལཙིཏྟེན སམཱདིནྣཱནི ཧཱིནཱནི, སསངྑཱརིཀཉཱཎསམྤཡུཏྟེན མཛ྄ཛྷིམཱནི, ཨསངྑཱརིཀེན པཎཱིཏཱནཱིཏི ཨེཝཾ ཉེཡྻཱ ཧཱིནཱདིཏཱཔི ཙཱཏི.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ཡཱ པུབྦེ ‘‘ཡེན ཡཏྠ ཡདཱ ཡསྨཱ’’ཏིཨཱདཱིཧི ཚཧི གཱཐཱཧི སིཀྑཱཔདཔཱཋསྶ ཝཎྞནཏྠཾ མཱཏིཀཱ ནིཀྑིཏྟཱ, སཱ ཨཏྠཏོ པཀཱསིཏཱ ཧོཏཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀཔཱཋ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. དྭཏྟིཾསཱཀཱརཝཎྞནཱ

པདསམྦནྡྷཝཎྞནཱ

ཨིདཱནི ཡདིདཾ ཨེཝཾ དསཧི སིཀྑཱཔདེཧི པརིསུདྡྷཔཡོགསྶ སཱིལེ པཏིཊྛིཏསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ ཨཱསཡཔརིསུདྡྷཏྠཾ ཙིཏྟབྷཱཝནཏྠཉྩ ཨཉྙཏྲ བུདྡྷུཔྤཱདཱ ཨཔྤཝཏྟཔུབྦཾ སབྦཏིཏྠིཡཱནཾ ཨཝིསཡབྷཱུཏཾ ཏེསུ ཏེསུ སུཏྟནྟེསུ –

‘‘ཨེཀདྷམྨོ, བྷིཀྑཝེ, བྷཱཝིཏོ བཧུལཱིཀཏོ མཧཏོ སཾཝེགཱཡ སཾཝཏྟཏི. མཧཏོ ཨཏྠཱཡ སཾཝཏྟཏི. མཧཏོ ཡོགཀྑེམཱཡ སཾཝཏྟཏི. མཧཏོ སཏིསམྤཛཉྙཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཉཱཎདསྶནཔྤཊིལཱབྷཱཡ སཾཝཏྟཏི. དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཝིཛྫཱཝིམུཏྟིཕལསཙྪིཀིརིཡཱཡ སཾཝཏྟཏི. ཀཏམོ ཨེཀདྷམྨོ? ཀཱཡགཏཱ སཏི. ཨམཏཾ ཏེ, བྷིཀྑཝེ, ན པརིབྷུཉྫནྟི, ཡེ ཀཱཡགཏཱསཏིཾ ན པརིབྷུཉྫནྟི. ཨམཏཾ ཏེ, བྷིཀྑཝེ, པརིབྷུཉྫནྟི, ཡེ ཀཱཡགཏཱསཏིཾ པརིབྷུཉྫནྟི. ཨམཏཾ ཏེསཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཔརིབྷུཏྟཾ པརིབྷུཏྟཾ, པརིཧཱིནཾ ཨཔརིཧཱིནཾ, ཝིརདྡྷཾ ཨཱརདྡྷཾ, ཡེསཾ ཀཱཡགཏཱ སཏི ཨཱརདྡྷཱ’’ཏི. (ཨ. ནི. ༡.༥༦༤-༥༧༠) –

ཨེཝཾ བྷགཝཏཱ ཨནེཀཱཀཱརེན པསཾསིཏྭཱ –

‘‘ཀཐཾ བྷཱཝིཏཱ, བྷིཀྑཝེ, ཀཱཡགཏཱསཏི ཀཐཾ བཧུལཱིཀཏཱ མཧབྦལཱ ཧོཏི མཧཱནིསཾསཱ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨརཉྙགཏོ ཝཱ’’ཏི (མ. ནི. ༣.༡༥༤) –

ཨཱདིནཱ ནཡེན ཨཱནཱཔཱནཔབྦཾ ཨིརིཡཱཔཐཔབྦཾ ཙཏུསམྤཛཉྙཔབྦཾ པཊིཀཱུལམནསིཀཱརཔབྦཾ དྷཱཏུམནསིཀཱརཔབྦཾ ནཝ སིཝཐིཀཔབྦཱནཱིཏི ཨིམེསཾ ཙུདྡསནྣཾ པབྦཱནཾ ཝསེན ཀཱཡགཏཱསཏིཀམྨཊྛཱནཾ ནིདྡིཊྛཾ. ཏསྶ བྷཱཝནཱནིདྡེསོ ཨནུཔྤཏྟོ. ཏཏྠ ཡསྨཱ ཨིརིཡཱཔཐཔབྦཾ ཙཏུསམྤཛཉྙཔབྦཾ དྷཱཏུམནསིཀཱརཔབྦནྟི ཨིམཱནི ཏཱིཎི ཝིཔསྶནཱཝསེན ཝུཏྟཱནི. ནཝ སིཝཐིཀཔབྦཱནི ཝིཔསྶནཱཉཱཎེསུཡེཝ ཨཱདཱིནཝཱནུཔསྶནཱཝསེན ཝུཏྟཱནི. ཡཱཔི ཙེཏྠ ཨུདྡྷུམཱཏཀཱདཱིསུ སམཱདྷིབྷཱཝནཱ ཨིཙྪེཡྻ, སཱ ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝིཏྠཱརཏོ ཨསུབྷབྷཱཝནཱནིདྡེསེ པཀཱསིཏཱ ཨེཝ. ཨཱནཱཔཱནཔབྦཾ པན པཊིཀཱུལམནསིཀཱརཔབྦཉྩེཏི ཨིམཱནེཏྠ དྭེ སམཱདྷིཝསེན ཝུཏྟཱནི. ཏེསུ ཨཱནཱཔཱནཔབྦཾ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཝསེན ཝིསུཾ ཀམྨཊྛཱནཾཡེཝ. ཡཾ པནེཏཾ –

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨིམམེཝ ཀཱཡཾ ཨུདྡྷཾ པཱདཏལཱ ཨདྷོ ཀེསམཏྠཀཱ ཏཙཔརིཡནྟཾ པཱུརཾ ནཱནཔྤཀཱརསྶ ཨསུཙིནོ པཙྩཝེཀྑཏི ‘ཨཏྠི ཨིམསྨིཾ ཀཱཡེ ཀེསཱ, ལོམཱ…པེ… མུཏྟ’’ནྟི (མ. ནི. ༣.༡༥༤).

ཨེཝཾ ཏཏྠ ཏཏྠ མཏྠལུངྒཾ ཨཊྛིམིཉྫེན སངྒཧེཏྭཱ དེསིཏཾ ཀཱཡགཏཱསཏིཀོཊྛཱསབྷཱཝནཱཔརིཡཱཡཾ དྭཏྟིཾསཱཀཱརཀམྨཊྛཱནཾ ཨཱརདྡྷཾ, ཏསྶཱཡཾ ཨཏྠཝཎྞནཱ –

ཏཏྠ ཨཏྠཱིཏི སཾཝིཛྫནྟི. ཨིམསྨིནྟི ཡྭཱཡཾ ཨུདྡྷཾ པཱདཏལཱ ཨདྷོ ཀེསམཏྠཀཱ ཏཙཔརིཡནྟོ པཱུརོ ནཱནཔྤཀཱརསྶ ཨསུཙིནོཏི ཝུཙྩཏི, ཏསྨིཾ. ཀཱཡེཏི སརཱིརེ. སརཱིརཉྷི ཨསུཙིསཉྩཡཏོ, ཀུཙྪིཏཱནཾ ཝཱ ཀེསཱདཱིནཉྩེཝ ཙཀྑུརོགཱདཱིནཉྩ རོགསཏཱནཾ ཨཱཡབྷཱུཏཏོ ཀཱཡོཏི ཝུཙྩཏི. ཀེསཱ…པེ… མུཏྟནྟི ཨེཏེ ཀེསཱདཡོ དྭཏྟིཾསཱཀཱརཱ, ཏཏྠ ‘‘ཨཏྠི ཨིམསྨིཾ ཀཱཡེ ཀེསཱ ཨཏྠི ལོམཱ’’ཏི ཨེཝཾ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. ཏེན ཀིཾ ཀཐིཏཾ ཧོཏི? ཨིམསྨིཾ པཱདཏལཱ པཊྛཱཡ ཨུཔརི, ཀེསམཏྠཀཱ པཊྛཱཡ ཧེཊྛཱ, ཏཙཏོ པཊྛཱཡ པརིཏོཏི ཨེཏྟཀེ བྱཱམམཏྟེ ཀལེ༹ཝརེ སབྦཱཀཱརེནཱཔི ཝིཙིནནྟོ ན ཀོཙི ཀིཉྩི མུཏྟཾ ཝཱ མཎིཾ ཝཱ ཝེལུ༹རིཡཾ ཝཱ ཨགརུཾ ཝཱ ཙནྡནཾ ཝཱ ཀུངྐུམཾ ཝཱ ཀཔྤཱུརཾ ཝཱ ཝཱསཙུཎྞཱདིཾ ཝཱ ཨཎུམཏྟམྤི སུཙིབྷཱཝཾ པསྶཏི, ཨཐ ཁོ པརམདུགྒནྡྷཛེགུཙྪཾ ཨསྶིརིཀདསྶནཾ ནཱནཔྤཀཱརཾ ཀེསལོམཱདིབྷེདཾ ཨསུཙིམེཝ པསྶཏཱིཏི.

ཨཡཾ ཏཱཝེཏྠ པདསམྦནྡྷཏོ ཝཎྞནཱ.

ཨསུབྷབྷཱཝནཱ

ཨསུབྷབྷཱཝནཱཝསེན པནསྶ ཨེཝཾ ཝཎྞནཱ ཝེདིཏབྦཱ – ཨེཝམེཏསྨིཾ པཱཎཱཏིཔཱཏཱཝེརམཎིསིཀྑཱཔདཱདིབྷེདེ སཱིལེ པཏིཊྛིཏེན པཡོགསུདྡྷེན ཨཱདིཀམྨིཀེན ཀུལཔུཏྟེན ཨཱསཡསུདྡྷིཡཱ ཨདྷིགམནཏྠཾ དྭཏྟིཾསཱཀཱརཀམྨཊྛཱནབྷཱཝནཱནུཡོགམནུཡུཉྫིཏུཀཱམེན པཋམཾ ཏཱཝསྶ ཨཱཝཱསཀུལལཱབྷགཎཀམྨདྡྷཱནཉཱཏིགནྠརོགཨིདྡྷིཔལིབོདྷེན ཀིཏྟིཔལིབོདྷེན ཝཱ སཧ དས པལིབོདྷཱ ཧོནྟི. ཨཐཱནེན ཨཱཝཱསཀུལལཱབྷགཎཉཱཏིཀིཏྟཱིསུ སངྒཔྤཧཱནེན, ཀམྨདྡྷཱནགནྠེསུ ཨབྱཱཔཱརེན, རོགསྶ ཏིཀིཙྪཱཡཱཏི ཨེཝཾ ཏེ དས པལིབོདྷཱ ཨུཔཙྪིནྡིཏབྦཱ, ཨཐཱནེན ཨུཔཙྪིནྣཔལིབོདྷེན ཨནུཔཙྪིནྣནེཀྑམྨཱབྷིལཱསེན ཀོཊིཔྤཏྟསལླེཁཝུཏྟིཏཾ པརིགྒཧེཏྭཱ ཁུདྡཱནུཁུདྡཀམྤི ཝིནཡཱཙཱརཾ ཨཔྤཛཧནྟེན ཨཱགམཱདྷིགམསམནྣཱགཏོ ཏཏོ ཨཉྙཏརངྒསམནྣཱགཏོ ཝཱ ཀམྨཊྛཱནདཱཡཀོ ཨཱཙརིཡོ ཝིནཡཱནུརཱུཔེན ཝིདྷིནཱ ཨུཔགནྟབྦོ, ཝཏྟསམྤདཱཡ ཙ ཨཱརཱདྷིཏཙིཏྟསྶ ཏསྶ ཨཏྟནོ ཨདྷིཔྤཱཡོ ནིཝེདེཏབྦོ. ཏེན ཏསྶ ནིམིཏྟཛ྄ཛྷཱསཡཙརིཡཱདྷིམུཏྟིབྷེདཾ ཉཏྭཱ ཡདི ཨེཏཾ ཀམྨཊྛཱནམནུརཱུཔཾ, ཨཐ ཡསྨིཾ ཝིཧཱརེ ཨཏྟནཱ ཝསཏི, ཡདི ཏསྨིཾཡེཝ སོཔི ཝསིཏུཀཱམོ ཧོཏི, ཏཏོ སངྑེཔཏོ ཀམྨཊྛཱནཾ དཱཏབྦཾ. ཨཐ ཨཉྙཏྲ ཝསིཏུཀཱམོ ཧོཏི, ཏཏོ པཧཱཏབྦཔརིགྒཧེཏབྦཱདིཀཐནཝསེན སཔུརེཀྑཱརཾ རཱགཙརིཏཱནུཀུལཱདིཀཐནཝསེན སཔྤབྷེདཾ ཝིཏྠཱརེན ཀཐེཏབྦཾ. ཏེན ཏཾ སཔུརེཀྑཱརཾ སཔྤབྷེདཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཨཱཙརིཡཾ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ ཡཱནི ཏཱནི –

‘‘མཧཱཝཱསཾ ནཝཱཝཱསཾ, ཛརཱཝཱསཉྩ པནྠནིཾ;

སོཎྜིཾ པཎྞཉྩ པུཔྥཉྩ, ཕལཾ པཏྠིཏམེཝ ཙ.

‘‘ནགརཾ དཱརུནཱ ཁེཏྟཾ, ཝིསབྷཱགེན པཊྚནཾ;

པཙྩནྟསཱིམཱསཔྤཱཡཾ, ཡཏྠ མིཏྟོ ན ལབྦྷཏི.

‘‘ཨཊྛཱརསེཏཱནི ཋཱནཱནི, ཨིཏི ཝིཉྙཱཡ པཎྜིཏོ;

ཨཱརཀཱ པརིཝཛྫེཡྻ, མགྒཾ སཔྤཊིབྷཡཾ ཡཐཱ’’ཏི. (ཝིསུདྡྷི. ༡.༥༢) –

ཨེཝཾ ཨཊྛཱརས སེནཱསནཱནི པརིཝཛྫེཏབྦཱནཱིཏི ཝུཙྩནྟི. ཏཱནི ཝཛྫེཏྭཱ, ཡཾ ཏཾ –

‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, སེནཱསནཾ པཉྩངྒསམནྣཱགཏཾ ཧོཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, སེནཱསནཾ ནཱཏིདཱུརཾ ཧོཏི, ནཙྩཱསནྣཾ, གམནཱགམནསམྤནྣཾ, དིཝཱ ཨཔྤཱཀིཎྞཾ, རཏྟིཾ ཨཔྤསདྡཾ ཨཔྤནིགྒྷོསཾ ཨཔྤཌཾསམཀསཝཱཏཱཏཔསརཱིསཔསམྥསྶཾ. ཏསྨིཾ ཁོ པན སེནཱསནེ ཝིཧརནྟསྶ ཨཔྤཀསིརེན ཨུཔྤཛྫནྟི ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཱ. ཏསྨིཾ ཁོ པན སེནཱསནེ ཐེརཱ བྷིཀྑཱུ ཝིཧརནྟི བཧུསྶུཏཱ ཨཱགཏཱགམཱ དྷམྨདྷརཱ ཝིནཡདྷརཱ མཱཏིཀཱདྷརཱ, ཏེ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པརིཔུཙྪཏི པརིཔཉྷཏི ‘ཨིདཾ, བྷནྟེ, ཀཐཾ, ཨིམསྶ ཀོ ཨཏྠོ’ཏི? ཏསྶ, ཏེ ཨཱཡསྨནྟོ ཨཝིཝཊཉྩེཝ ཝིཝརནྟི, ཨནུཏྟཱནཱིཀཏཉྩ ཨུཏྟཱནིཾ ཀརོནྟི, ཨནེཀཝིཧིཏེསུ ཙ ཀངྑཱཋཱནིཡེསུ དྷམྨེསུ ཀངྑཾ པཊིཝིནོདེནྟི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སེནཱསནཾ པཉྩངྒསམནྣཱགཏཾ ཧོཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡༠.༡༡). –

ཨེཝཾ པཉྩངྒསམནྣཱགཏཾ སེནཱསནཾ ཝུཏྟཾ. ཏཐཱརཱུཔཾ སེནཱསནཾ ཨུཔགམྨ ཀཏསབྦཀིཙྩེན ཀཱམེསུ ཨཱདཱིནཝཾ, ནེཀྑམྨེ ཙ ཨཱནིསཾསཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ བུདྡྷསུབུདྡྷཏཱཡ དྷམྨསུདྷམྨཏཱཡ སངྒྷསུཔྤཊིཔནྣཏཱཡ ཙ ཨནུསྶརཎེན ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ ཡཾ ཏཾ –

‘‘ཝཙསཱ མནསཱ ཙེཝ, ཝཎྞསཎྛཱནཏོ དིསཱ;

ཨོཀཱསཏོ པརིཙྪེདཱ, སཏྟདྷུགྒཧཎཾ ཝིདཱུ’’ཏི. –

ཨེཝཾ སཏྟཝིདྷཾ ཨུགྒཧཀོསལླཾ; ཨནུཔུབྦཏོ, ནཱཏིསཱིགྷཏོ, ནཱཏིསཎིཀཏོ, ཝིཀྑེཔཔྤཊིབཱཧནཏོ, པཎྞཏྟིསམཏིཀྐམཏོ, ཨནུཔུབྦམུཉྩནཏོ, ཨཔྤནཱཏོ, ཏཡོ ཙ སུཏྟནྟཱཏི ཨེཝཾ དསཝིདྷཾ མནསིཀཱརཀོསལླཉྩ ཝུཏྟཾ. ཏཾ ཨཔརིཙྩཛནྟེན དྭཏྟིཾསཱཀཱརབྷཱཝནཱ ཨཱརབྷིཏབྦཱ. ཨེཝཉྷི ཨཱརབྷཏོ སབྦཱཀཱརེན དྭཏྟིཾསཱཀཱརབྷཱཝནཱ སམྤཛྫཏི ནོ ཨཉྙཐཱ.

ཏཏྠ ཨཱདིཏོཝ ཏཙཔཉྩཀཾ ཏཱཝ གཧེཏྭཱ ཨཔི ཏེཔིཊཀེན ‘‘ཀེསཱ ལོམཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨནུལོམཏོ, ཏསྨིཾ པགུཎཱིབྷཱུཏེ ‘‘ཏཙོ དནྟཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན པཊིལོམཏོ, ཏསྨིམྤི པགུཎཱིབྷཱུཏེ ཏདུབྷཡནཡེནེཝ ཨནུལོམཔྤཊིལོམཏོ བཧི ཝིསཊཝིཏཀྐཝིཙྪེདནཏྠཾ པཱལི༹པགུཎཱིབྷཱཝཏྠཉྩ ཝཙསཱ ཀོཊྛཱསསབྷཱཝཔརིགྒཧཏྠཾ མནསཱ ཙ ཨདྡྷམཱསཾ བྷཱཝེཏབྦཾ. ཝཙསཱ ཧིསྶ བྷཱཝནཱ བཧི ཝིསཊཝིཏཀྐེ ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ མནསཱ བྷཱཝནཱཡ པཱལི༹པགུཎཏཱཡ ཙ པཙྩཡོ ཧོཏི, མནསཱ བྷཱཝནཱ ཨསུབྷཝཎྞལཀྑཎཱནཾ ཨཉྙཏརཝསེན པརིགྒཧསྶ, ཨཐ ཏེནེཝ ནཡེན ཝཀྐཔཉྩཀཾ ཨདྡྷམཱསཾ, ཏཏོ ཏདུབྷཡམདྡྷམཱསཾ, ཏཏོ པཔྥཱསཔཉྩཀམདྡྷམཱསཾ, ཏཏོ ཏཾ པཉྩཀཏྟཡམྤི ཨདྡྷམཱསཾ, ཨཐ ཨནྟེ ཨཝུཏྟམྤི མཏྠལུངྒཾ པཐཝཱིདྷཱཏུཨཱཀཱརེཧི སདྡྷིཾ ཨེཀཏོ བྷཱཝནཏྠཾ ཨིདྷ པཀྑིཔིཏྭཱ མཏྠལུངྒཔཉྩཀཾ ཨདྡྷམཱསཾ, ཏཏོ པཉྩཀཙཏུཀྐམྤི ཨདྡྷམཱསཾ, ཨཐ མེདཚཀྐམདྡྷམཱསཾ, ཏཏོ མེདཚཀྐེན སཧ པཉྩཀཙཏུཀྐམྤི ཨདྡྷམཱསཾ, ཨཐ མུཏྟཚཀྐམདྡྷམཱསཾ, ཏཏོ སབྦམེཝ དྭཏྟིཾསཱཀཱརམདྡྷམཱསནྟི ཨེཝཾ ཚ མཱསེ ཝཎྞསཎྛཱནདིསོཀཱསཔརིཙྪེདཏོ ཝཝཏྠཔེནྟེན བྷཱཝེཏབྦཾ. ཨེཏཾ མཛ྄ཛྷིམཔཉྙཾ པུགྒལཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. མནྡཔཉྙེན ཏུ ཡཱཝཛཱིཝཾ བྷཱཝེཏབྦཾ ཏིཀྑཔཉྙསྶ ན ཙིརེནེཝ བྷཱཝནཱ སམྤཛྫཏཱིཏི.

ཨེཏྠཱཧ – ‘‘ཀཐཾ པནཱཡམིམཾ དྭཏྟིཾསཱཀཱརཾ ཝཎྞཱདིཏོ ཝཝཏྠཔེཏཱི’’ཏི? ཨཡཉྷི ‘‘ཨཏྠི ཨིམསྨིཾ ཀཱཡེ ཀེསཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན ཏཙཔཉྩཀཱདིཝིབྷཱགཏོ དྭཏྟིཾསཱཀཱརཾ བྷཱཝེནྟོ ཀེསཱ ཏཱཝ ཝཎྞཏོ ཀཱལ༹ཀཱཏི ཝཝཏྠཔེཏི, ཡཱདིསཀཱ ཝཱནེན དིཊྛཱ ཧོནྟི. སཎྛཱནཏོ དཱིགྷཝཊྚལིཀཱ ཏུལཱདཎྜམིཝཱཏི ཝཝཏྠཔེཏི. དིསཏོ པན ཡསྨཱ ཨིམསྨིཾ ཀཱཡེ ནཱབྷིཏོ ཨུདྡྷཾ ཨུཔརིམཱ དིསཱ ཨདྷོ ཧེཊྛིམཱཏི ཝུཙྩཏི, ཏསྨཱ ཨིམསྶ ཀཱཡསྶ ཨུཔརིམཱཡ དིསཱཡ ཛཱཏཱཏི ཝཝཏྠཔེཏི. ཨོཀཱསཏོ ནལཱཊནྟཀཎྞཙཱུལི༹ཀགལཝཱཊཀཔརིཙྪིནྣེ སཱིསཙམྨེ ཛཱཏཱཏི. ཏཏྠ ཡཐཱ ཝམྨིཀམཏྠཀེ ཛཱཏཱནི ཀུཎྛཏིཎཱནི ན ཛཱནནྟི ‘‘མཡཾ ཝམྨིཀམཏྠཀེ ཛཱཏཱནཱི’’ཏི; ནཔི ཝམྨིཀམཏྠཀོ ཛཱནཱཏི ‘‘མཡི ཀུཎྛཏིཎཱནི ཛཱཏཱནཱི’’ཏི; ཨེཝམེཝ ན ཀེསཱ ཛཱནནྟི ‘‘མཡཾ སཱིསཙམྨེ ཛཱཏཱ’’ཏི, ནཔི སཱིསཙམྨཾ ཛཱནཱཏི ‘‘མཡི ཀེསཱ ཛཱཏཱ’’ཏི. ཨཱབྷོགཔཙྩཝེཀྑཎཝིརཧིཏཱ ཧི ཨེཏེ དྷམྨཱ ཨཙེཏནཱ ཨབྱཱཀཏཱ སུཉྙཱ པརམདུགྒནྡྷཛེགུཙྪཔྤཊིཀཱུལཱ, ན སཏྟོ ན པུགྒལོཏི ཝཝཏྠཔེཏི. པརིཙྪེདཏོཏི དུཝིདྷོ པརིཙྪེདོ སབྷཱགཝིསབྷཱགཝསེན. ཏཏྠ ཀེསཱ ཧེཊྛཱ པཏིཊྛིཏཙམྨཏལེན ཏཏྠ ཝཱིཧགྒམཏྟཾ པཝིསིཏྭཱ པཏིཊྛིཏེན ཨཏྟནོ མཱུལཏལེན ཙ ཨུཔརི ཨཱཀཱསེན ཏིརིཡཾ ཨཉྙམཉྙེན པརིཙྪིནྣཱཏི ཨེཝཾ སབྷཱགཔརིཙྪེདཏོ, ཀེསཱ ན ཨཝསེསཨེཀཏིཾསཱཀཱརཱ. ཨཝསེསཱ ཨེཀཏིཾསཱ ན ཀེསཱཏི ཨེཝཾ ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདཏོ ཙ ཝཝཏྠཔེཏི. ཨེཝཾ ཏཱཝ ཀེསེ ཝཎྞཱདིཏོ ཝཝཏྠཔེཏི.

ཨཝསེསེསུ ལོམཱ ཝཎྞཏོ ཡེབྷུཡྻེན ནཱིལཝཎྞཱཏི ཝཝཏྠཔེཏི, ཡཱདིསཀཱ ཝཱནེན དིཊྛཱ ཧོནྟི. སཎྛཱནཏོ ཨོཎཏཙཱཔསཎྛཱནཱ, ཨུཔརི ཝངྐཏཱལཧཱིརསཎྛཱནཱ ཝཱ, དིསཏོ དྭཱིསུ དིསཱསུ ཛཱཏཱ, ཨོཀཱསཏོ ཧཏྠཏལཔཱདཏལེ ཋཔེཏྭཱ ཡེབྷུཡྻེན ཨཝསེསསརཱིརཙམྨེ ཛཱཏཱཏི.

ཏཏྠ ཡཐཱ པུརཱཎགཱམཊྛཱནེ ཛཱཏཱནི དབྦཏིཎཱནི ན ཛཱནནྟི ‘‘མཡཾ པུརཱཎགཱམཊྛཱནེ ཛཱཏཱནཱི’’ཏི, ན ཙ པུརཱཎགཱམཊྛཱནཾ ཛཱནཱཏི ‘‘མཡི དབྦཏིཎཱནི ཛཱཏཱནཱི’’ཏི, ཨེཝམེཝ ན ལོམཱ ཛཱནནྟི ‘‘མཡཾ སརཱིརཙམྨེ ཛཱཏཱ’’ཏི, ནཔི སརཱིརཙམྨཾ ཛཱནཱཏི ‘‘མཡི ལོམཱ ཛཱཏཱ’’ཏི. ཨཱབྷོགཔཙྩཝེཀྑཎཝིརཧིཏཱ ཧི ཨེཏེ དྷམྨཱ ཨཙེཏནཱ ཨབྱཱཀཏཱ སུཉྙཱ པརམདུགྒནྡྷཛེགུཙྪཔཊིཀཱུལཱ, ན སཏྟོ ན པུགྒལོཏི ཝཝཏྠཔེཏི. པརིཙྪེདཏོ ཧེཊྛཱ པཏིཊྛིཏཙམྨཏལེན ཏཏྠ ལིཀྑཱམཏྟཾ པཝིསིཏྭཱ པཏིཊྛིཏེན ཨཏྟནོ མཱུལེན ཙ ཨུཔརི ཨཱཀཱསེན ཏིརིཡཾ ཨཉྙམཉྙེན པརིཙྪིནྣཱཏི ཝཝཏྠཔེཏི. ཨཡམེཏེསཾ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ, ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོ ཨེཝཱཏི ཨེཝཾ ལོམེ ཝཎྞཱདིཏོ ཝཝཏྠཔེཏི.

ཏཏོ པརཾ ནཁཱ ཡསྶ པརིཔུཎྞཱ, ཏསྶ ཝཱིསཏི. ཏེ སབྦེཔི ཝཎྞཏོ མཾསཝིནིམུཏྟོཀཱསེ སེཏཱ, མཾསསམྦནྡྷེ ཏམྦཝཎྞཱཏི ཝཝཏྠཔེཏི. སཎྛཱནཏོ ཡཐཱསཀཔཏིཊྛིཏོཀཱསསཎྛཱནཱ, ཡེབྷུཡྻེན མདྷུཀཕལཊྛིཀསཎྛཱནཱ, མཙྪསཀལིཀསཎྛཱནཱ ཝཱཏི ཝཝཏྠཔེཏི. དིསཏོ དྭཱིསུ དིསཱསུ ཛཱཏཱ, ཨོཀཱསཏོ ཨངྒུལཱིནཾ ཨགྒེསུ པཏིཊྛིཏཱཏི.

ཏཏྠ ཡཐཱ ནཱམ གཱམདཱརཀེཧི དཎྜཀགྒེསུ མདྷུཀཕལཊྛིཀཱ ཋཔིཏཱ ན ཛཱནནྟི ‘‘མཡཾ དཎྜཀགྒེསུ ཋཔིཏཱ’’ཏི, ནཔི དཎྜཀཱ ཛཱནནྟི ‘‘ཨམྷེསུ མདྷུཀཕལཊྛིཀཱ ཋཔིཏཱ’’ཏི; ཨེཝམེཝ ནཁཱ ན ཛཱནནྟི ‘‘མཡཾ ཨངྒུལཱིནཾ ཨགྒེསུ པཏིཊྛིཏཱ’’ཏི, ནཔི ཨངྒུལིཡོ ཛཱནནྟི ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨགྒེསུ ནཁཱ པཏིཊྛིཏཱ’’ཏི. ཨཱབྷོགཔཙྩཝེཀྑཎཝིརཧིཏཱ ཧི ཨེཏེ དྷམྨཱ ཨཙེཏནཱ…པེ… ན པུགྒལོཏི ཝཝཏྠཔེཏི. པརིཙྪེདཏོ ཧེཊྛཱ མཱུལེ ཙ ཨངྒུལིམཾསེན, ཏཏྠ པཏིཊྛིཏཏལེན ཝཱ ཨུཔརི ཨགྒེ ཙ ཨཱཀཱསེན, ཨུབྷཏོཔསྶེསུ ཨངྒུལཱིནཾ ཨུབྷཏོཀོཊིཙམྨེན པརིཙྪིནྣཱཏི ཝཝཏྠཔེཏི. ཨཡམེཏེསཾ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ, ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོ ཨེཝཱཏི ཨེཝཾ ནཁེ ཝཎྞཱདིཏོ ཝཝཏྠཔེཏི.

ཏཏོ པརཾ དནྟཱ ཡསྶ པརིཔུཎྞཱ, ཏསྶ དྭཏྟིཾས. ཏེ སབྦེཔི ཝཎྞཏོ སེཏཝཎྞཱཏི ཝཝཏྠཔེཏི. ཡསྶ སམསཎྛིཏཱ ཧོནྟི, ཏསྶ ཁརཔཏྟཙྪིནྣསངྑཔཊལམིཝ སམགནྠིཏསེཏཀུསུམམཀུལ༹མཱལཱ ཝིཡ ཙ ཁཱཡནྟི. ཡསྶ ཝིསམསཎྛིཏཱ, ཏསྶ ཛིཎྞཨཱསནསཱལཱཔཱིཋཀཔཊིཔཱཊི ཝིཡ ནཱནཱསཎྛཱནཱཏི སཎྛཱནཏོ ཝཝཏྠཔེཏི. ཏེསཉྷི ཨུབྷཡདནྟཔནྟིཔརིཡོསཱནེསུ ཧེཊྛཏོ ཨུཔརིཏོ ཙ དྭེ དྭེ ཀཏྭཱ ཨཊྛ དནྟཱ ཙཏུཀོཊིཀཱ ཙཏུམཱུལིཀཱ ཨཱསནྡིཀསཎྛཱནཱ, ཏེསཾ ཨོརཏོ ཏེནེཝ ཀམེན སནྣིཝིཊྛཱ ཨཊྛ དནྟཱ ཏིཀོཊིཀཱ ཏིམཱུལིཀཱ སིངྒྷཱཊཀསཎྛཱནཱ. ཏེསམྤི ཨོརཏོ ཏེནེཝ ཀམེན ཧེཊྛཏོ ཨུཔརིཏོ ཙ ཨེཀམེཀཾ ཀཏྭཱ ཙཏྟཱརོ དནྟཱ དྭིཀོཊིཀཱ དྭིམཱུལིཀཱ ཡཱནཀཱུཔཏྠམྦྷིནཱིསཎྛཱནཱ. ཏེསམྤི ཨོརཏོ ཏེནེཝ ཀམེན སནྣིཝིཊྛཱ ཙཏྟཱརོ དཱཋཱདནྟཱ ཨེཀཀོཊིཀཱ ཨེཀམཱུལིཀཱ མལླིཀཱམཀུལ༹སཎྛཱནཱ. ཏཏོ ཨུབྷཡདནྟཔནྟིཝེམཛ྄ཛྷེ ཧེཊྛཱ ཙཏྟཱརོ ཨུཔརི ཙཏྟཱརོ ཀཏྭཱ ཨཊྛ དནྟཱ ཨེཀཀོཊིཀཱ ཨེཀམཱུལིཀཱ ཏུམྦབཱིཛསཎྛཱནཱ. དིསཏོ ཨུཔརིམཱཡ དིསཱཡ ཛཱཏཱ. ཨོཀཱསཏོ ཨུཔརིམཱ ཨུཔརིམཧནུཀཊྛིཀེ ཨདྷོཀོཊིཀཱ, ཧེཊྛིམཱ ཧེཊྛིམཧནུཀཊྛིཀེ ཨུདྡྷཾཀོཊིཀཱ ཧུཏྭཱ པཏིཊྛིཏཱཏི.

ཏཏྠ ཡཐཱ ནཝཀམྨིཀཔུརིསེན ཧེཊྛཱ སིལཱཏལེ པཏིཊྛཱཔིཏཱ ཨུཔརིམཏལེ པཝེསིཏཱ ཐམྦྷཱ ན ཛཱནནྟི ‘‘མཡཾ ཧེཊྛཱསིལཱཏལེ པཏིཊྛཱཔིཏཱ, ཨུཔརིམཏལེ པཝེསིཏཱ’’ཏི, ན ཧེཊྛཱསིལཱཏལཾ ཛཱནཱཏི ‘‘མཡི ཐམྦྷཱ པཏིཊྛཱཔིཏཱ’’ཏི, ན ཨུཔརིམཏལཾ ཛཱནཱཏི ‘‘མཡི ཐམྦྷཱ པཝིཊྛཱ’’ཏི; ཨེཝམེཝ དནྟཱ ན ཛཱནནྟི ‘‘མཡཾ ཧེཊྛཱཧནུཀཊྛིཀེ པཏིཊྛིཏཱ, ཨུཔརིམཧནུཀཊྛིཀེ པཝིཊྛཱ’’ཏི, ནཱཔི ཧེཊྛཱཧནུཀཊྛིཀཾ ཛཱནཱཏི ‘‘མཡི དནྟཱ པཏིཊྛིཏཱ’’ཏི, ན ཨུཔརིམཧནུཀཊྛིཀཾ ཛཱནཱཏི ‘‘མཡི དནྟཱ པཝིཊྛཱ’’ཏི. ཨཱབྷོགཔཙྩཝེཀྑཎཝིརཧིཏཱ ཧི ཨེཏེ དྷམྨཱ…པེ… ན པུགྒལོཏི. པརིཙྪེདཏོ ཧེཊྛཱ ཧནུཀཊྛིཀཱུཔེན ཧནུཀཊྛིཀཾ པཝིསིཏྭཱ པཏིཊྛིཏེན ཨཏྟནོ མཱུལཏལེན ཙ ཨུཔརི ཨཱཀཱསེན ཏིརིཡཾ ཨཉྙམཉྙེན པརིཙྪིནྣཱཏི ཝཝཏྠཔེཏི. ཨཡམེཏེསཾ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ, ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོ ཨེཝཱཏི ཨེཝཾ དནྟེ ཝཎྞཱདིཏོ ཝཝཏྠཔེཏི.

ཏཏོ པརཾ ཨནྟོསརཱིརེ ནཱནཱཀུཎཔསཉྩཡཔྤཊིཙྪཱདཀཾ ཏཙོ ཝཎྞཏོ སེཏོཏི ཝཝཏྠཔེཏི. སོ ཧི ཡདིཔི ཚཝིརཱགརཉྫིཏཏྟཱ ཀཱལ༹ཀོདཱཏཱདིཝཎྞཝསེན ནཱནཱཝཎྞོ ཝིཡ དིསྶཏི, ཏཐཱཔི སབྷཱགཝཎྞེན སེཏོ ཨེཝ. སོ པནསྶ སེཏབྷཱཝོ ཨགྒིཛཱལཱབྷིགྷཱཏཔཧརཎཔཧཱརཱདཱིཧི ཝིདྡྷཾསིཏཱཡ ཚཝིཡཱ པཱཀཊོ ཧོཏི. སཎྛཱནཏོ སངྑེཔེན ཀཉྩུཀསཎྛཱནོ, ཝིཏྠཱརེན ནཱནཱསཎྛཱནོཏི. ཏཐཱ ཧི པཱདངྒུལིཏྟཙོ ཀོསཀཱརཀཀོསསཎྛཱནོ, པིཊྛིཔཱདཏྟཙོ པུཊབདྡྷཱུཔཱཧནསཎྛཱནོ, ཛངྒྷཏྟཙོ བྷཏྟཔུཊཀཏཱལཔཎྞསཎྛཱནོ, ཨཱུརུཏྟཙོ ཏཎྜུལབྷརིཏདཱིགྷཏྠཝིཀསཎྛཱནོ, ཨཱནིསདཏྟཙོ ཨུདཀཔཱུརིཏཔཊཔརིསྶཱཝནསཎྛཱནོ, པིཊྛིཏྟཙོ ཕལཀོནདྡྷཙམྨསཎྛཱནོ, ཀུཙྪིཏྟཙོ ཝཱིཎཱདོཎིཀོནདྡྷཙམྨསཎྛཱནོ, ཨུརཏྟཙོ ཡེབྷུཡྻེན ཙཏུརསྶསཎྛཱནོ, དྭིབཱཧུཏྟཙོ ཏཱུཎཱིརོནདྡྷཙམྨསཎྛཱནོ, པིཊྛིཧཏྠཏྟཙོ ཁུརཀོསསཎྛཱནོ ཕཎཀཏྠཝིཀསཎྛཱནོ ཝཱ, ཧཏྠངྒུལིཏྟཙོ ཀུཉྩིཀཱཀོསསཎྛཱནོ, གཱིཝཏྟཙོ གལཀཉྩུཀསཎྛཱནོ, མུཁཏྟཙོ ཚིདྡཱཝཚིདྡཀིམིཀུལཱཝཀསཎྛཱནོ, སཱིསཏྟཙོ པཏྟཏྠཝིཀསཎྛཱནོཏི.

ཏཙཔརིགྒཎྷཀེན ཙ ཡོགཱཝཙརེན ཨུཏྟརོཊྛཏོ པཊྛཱཡ ཏཙསྶ མཾསསྶ ཙ ཨནྟརེན ཙིཏྟཾ པེསེནྟེན པཋམཾ ཏཱཝ མུཁཏྟཙོ ཝཝཏྠཔེཏབྦོ, ཏཏོ སཱིསཏྟཙོ, ཨཐ བཧིགཱིཝཏྟཙོ, ཏཏོ ཨནུལོམེན པཊིལོམེན ཙ དཀྑིཎཧཏྠཏྟཙོ. ཨཐ ཏེནེཝ ཀམེན ཝཱམཧཏྠཏྟཙོ, ཏཏོ པིཊྛིཏྟཙོ, ཨཐ ཨཱནིསདཏྟཙོ, ཏཏོ ཨནུལོམེན པཊིལོམེན ཙ དཀྑིཎཔཱདཏྟཙོ, ཨཐ ཝཱམཔཱདཏྟཙོ, ཏཏོ ཝཏྠིཨུདརཧདཡཨབྦྷནྟརགཱིཝཏྟཙོ, ཏཏོ ཧེཊྛིམཧནུཀཏྟཙོ, ཨཐ ཨདྷརོཊྛཏྟཙོ. ཨེཝཾ ཡཱཝ པུན ཨུཔརི ཨོཊྛཏྟཙོཏི. དིསཏོ དྭཱིསུ དིསཱསུ ཛཱཏོ. ཨོཀཱསཏོ སཀལསརཱིརཾ པརིཡོནནྡྷིཏྭཱ ཋིཏོཏི.

ཏཏྠ ཡཐཱ ཨལླཙམྨཔརིཡོནདྡྷཱཡ པེལཱ༹ཡ ན ཨལླཙམྨཾ ཛཱནཱཏི ‘‘མཡཱ པེལཱ༹ པརིཡོནདྡྷཱ’’ཏི, ནཔི པེལཱ༹ ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ ཨལླཙམྨེན པརིཡོནདྡྷཱ’’ཏི; ཨེཝམེཝ ན ཏཙོ ཛཱནཱཏི ‘‘མཡཱ ཨིདཾ ཙཱཏུམཧཱབྷཱུཏིཀཾ སརཱིརཾ ཨོནདྡྷ’’ནྟི, ནཔི ཨིདཾ ཙཱཏུམཧཱབྷཱུཏིཀཾ སརཱིརཾ ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ ཏཙེན ཨོནདྡྷ’’ནྟི. ཨཱབྷོགཔཙྩཝེཀྑཎཝིརཧིཏཱ ཧི ཨེཏེ དྷམྨཱ…པེ… ན པུགྒལོཏི. ཀེཝལཾ ཏུ –

‘‘ཨལླཙམྨཔཊིཙྪནྣོ, ནཝདྭཱརོ མཧཱཝཎོ;

སམནྟཏོ པགྒྷརཏི, ཨསུཙིཔཱུཏིགནྡྷིཡོ’’ཏི.

པརིཙྪེདཏོ ཧེཊྛཱ མཾསེན ཏཏྠ པཏིཊྛིཏཏལེན ཝཱ ཨུཔརི ཚཝིཡཱ པརིཙྪིནྣོཏི ཝཝཏྠཔེཏི. ཨཡམེཏསྶ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ, ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོ ཨེཝཱཏི ཨེཝཾ ཏཙཾ ཝཎྞཱདིཏོ ཝཝཏྠཔེཏི.

ཏཏོ པརཾ སརཱིརེ ནཝཔེསིསཏཔྤབྷེདཾ མཾསཾ ཝཎྞཏོ རཏྟཾ པཱལིབྷདྡཀཔུཔྥསནྣིབྷནྟི ཝཝཏྠཔེཏི. སཎྛཱནཏོ ནཱནཱསཎྛཱནནྟི. ཏཐཱ ཧི ཏཏྠ ཛངྒྷམཾསཾ ཏཱལཔཏྟཔུཊབྷཏྟསཎྛཱནཾ, ཨཝིཀསིཏཀེཏཀཱིམཀུལ༹སཎྛཱནནྟིཔི ཀེཙི. ཨཱུརུམཾསཾ སུདྷཱཔིསནནིསདཔོཏཀསཎྛཱནཾ, ཨཱནིསདམཾསཾ ཨུདྡྷནཀོཊིསཎྛཱནཾ, པིཊྛིམཾསཾ ཏཱལགུལ༹པཊལསཎྛཱནཾ, ཕཱསུཀདྭཡམཾསཾ ཝཾསམཡཀོཊྛཀུཙྪིཔདེསམྷི ཏནུམཏྟིཀཱལེཔསཎྛཱནཾ, ཐནམཾསཾ ཝཊྚེཏྭཱ ཨཝཀྑིཏྟདྡྷམཏྟིཀཱཔིཎྜསཎྛཱནཾ, དྭེབཱཧུམཾསཾ ནངྒུཊྛསཱིསཔཱདེ ཚེཏྭཱ ནིཙྩམྨཾ ཀཏྭཱ ཋཔིཏམཧཱམཱུསིཀསཎྛཱནཾ, མཾསསཱུནཀསཎྛཱནནྟིཔི ཨེཀེ. གཎྜམཾསཾ གཎྜཔྤདེསེ ཋཔིཏཀརཉྫབཱིཛསཎྛཱནཾ, མཎྜཱུཀསཎྛཱནནྟིཔི ཨེཀེ. ཛིཝ྄ཧཱམཾསཾ ནུཧཱིཔཏྟསཎྛཱནཾ, ནཱསཱམཾསཾ ཨོམུཁནིཀྑིཏྟཔཎྞཀོསསཎྛཱནཾ, ༠.ཨཀྑིཀཱུཔམཾསཾ ཨདྡྷཔཀྐཨུདུམྦརསཎྛཱནཾ, སཱིསམཾསཾ པཏྟཔཙནཀཊཱཧཏནུལེཔསཎྛཱནནྟི. མཾསཔརིགྒཎྷཀེན ཙ ཡོགཱཝཙརེན ཨེཏཱནེཝ ཨོལཱ༹རིཀམཾསཱནི སཎྛཱནཏོ ཝཝཏྠཔེཏབྦཱནི. ཨེཝཉྷི ཝཝཏྠཱཔཡཏོ སུཁུམཱནི མཾསཱནི ཉཱཎསྶ ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪནྟཱིཏི. དིསཏོ དྭཱིསུ དིསཱསུ ཛཱཏཾ. ཨོཀཱསཏོ སཱདྷིཀཱནི ཏཱིཎི ཨཊྛིསཏཱནི ཨནུལིམྤིཏྭཱ ཋིཏནྟི.

ཏཏྠ ཡཐཱ ཐཱུལམཏྟིཀཱནུལིཏྟཱཡ བྷིཏྟིཡཱ ན ཐཱུལམཏྟིཀཱ ཛཱནཱཏི ‘‘མཡཱ བྷིཏྟི ཨནུལིཏྟཱ’’ཏི, ནཔི བྷིཏྟི ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ ཐཱུལམཏྟིཀཱཡ ཨནུལིཏྟཱ’’ཏི, ཨེཝམེཝཾ ན ནཝཔེསིསཏཔྤབྷེདཾ མཾསཾ ཛཱནཱཏི ‘‘མཡཱ ཨཊྛིསཏཏྟཡཾ ཨནུལིཏྟ’’ནྟི, ནཔི ཨཊྛིསཏཏྟཡཾ ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ ནཝཔེསིསཏཔྤབྷེདེན མཾསེན ཨནུལིཏྟ’’ནྟི. ཨཱབྷོགཔཙྩཝེཀྑཎཝིརཧིཏཱ ཧི ཨེཏེ དྷམྨཱ…པེ… ན པུགྒལོཏི. ཀེཝལཾ ཏུ –

‘‘ནཝཔེསིསཏཱ མཾསཱ, ཨནུལིཏྟཱ ཀལེ༹ཝརཾ;

ནཱནཱཀིམིཀུལཱཀིཎྞཾ, མཱིལ༹ྷཊྛཱནཾཝ པཱུཏིཀ’’ནྟི.

པརིཙྪེདཏོ ཧེཊྛཱ ཨཊྛིསངྒྷཱཊེན ཏཏྠ པཏིཊྛིཏཏལེན ཝཱ ཨུཔརི ཏཙེན ཏིརིཡཾ ཨཉྙམཉྙེན པརིཙྪིནྣནྟི ཝཝཏྠཔེཏི. ཨཡམེཏསྶ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ, ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོ ཨེཝཱཏི ཨེཝཾ མཾསཾ ཝཎྞཱདིཏོ ཝཝཏྠཔེཏི.

ཏཏོ པརཾ སརཱིརེ ནཝསཏཔྤབྷེདཱ ནྷཱརཱུ ཝཎྞཏོ སེཏཱཏི ཝཝཏྠཔེཏི, མདྷུཝཎྞཱཏིཔི ཨེཀེ. སཎྛཱནཏོ ནཱནཱསཎྛཱནཱཏི. ཏཐཱ ཧི ཏཏྠ མཧནྟཱ མཧནྟཱ ནྷཱརཱུ ཀནྡལམཀུལ༹སཎྛཱནཱ, ཏཏོ སུཁུམཏརཱ སཱུཀརཝཱགུརརཛྫུསཎྛཱནཱ, ཏཏོ ཨཎུཀཏརཱ པཱུཏིལཏཱསཎྛཱནཱ, ཏཏོ ཨཎུཀཏརཱ སཱིཧལ༹མཧཱཝཱིཎཱཏནྟིསཎྛཱནཱ, ཏཏོ ཨཎུཀཏརཱ ཐཱུལསུཏྟཀསཎྛཱནཱ, ཧཏྠཔིཊྛིཔཱདཔིཊྛཱིསུ ནྷཱརཱུ སཀུཎཔཱདསཎྛཱནཱ, སཱིསེ ནྷཱརཱུ གཱམདཱརཀཱནཾ སཱིསེ ཋཔིཏཝིརལ༹ཏརདུཀཱུལསཎྛཱནཱ, པིཊྛིཡཱ ནྷཱརཱུ ཏེམེཏྭཱ ཨཱཏཔེ པསཱརིཏམཙྪཛཱལསཎྛཱནཱ, ཨཝསེསཱ ཨིམསྨིཾ སརཱིརེ ཏཾཏཾཨངྒཔཙྩངྒཱནུགཏཱ ནྷཱརཱུ སརཱིརེ པཊིམུཀྐཛཱལཀཉྩུཀསཎྛཱནཱཏི. དིསཏོ དྭཱིསུ དིསཱསུ ཛཱཏཱ. ཏེསུ ཙ དཀྑིཎཀཎྞཙཱུལི༹ཀཏོ པཊྛཱཡ པཉྩ ཀཎྜརནཱམཀཱ མཧཱནྷཱརཱུ པུརཏོ ཙ པཙྪཏོ ཙ ཝིནནྡྷམཱནཱ ཝཱམཔསྶཾ གཏཱ, ཝཱམཀཎྞཙཱུལི༹ཀཏོ པཊྛཱཡ པཉྩ པུརཏོ ཙ པཙྪཏོ ཙ ཝིནནྡྷམཱནཱ དཀྑིཎཔསྶཾ གཏཱ, དཀྑིཎགལཝཱཊཀཏོ པཊྛཱཡ པཉྩ པུརཏོ ཙ པཙྪཏོ ཙ ཝིནནྡྷམཱནཱ ཝཱམཔསྶཾ གཏཱ, ཝཱམགལཝཱཊཀཏོ པཊྛཱཡ པཉྩ པུརཏོ ཙ པཙྪཏོ ཙ ཝིནནྡྷམཱནཱ དཀྑིཎཔསྶཾ གཏཱ, དཀྑིཎཧཏྠཾ ཝིནནྡྷམཱནཱ པུརཏོ ཙ པཙྪཏོ ཙ པཉྩ པཉྩཱཏི དས ཀཎྜརནཱམཀཱ ཨེཝ མཧཱནྷཱརཱུ ཨཱརུལ༹ྷཱ. ཏཐཱ ཝཱམཧཏྠཾ, དཀྑིཎཔཱདཾ, ཝཱམཔཱདཉྩཱཏི ཨེཝམེཏེ སཊྛི མཧཱནྷཱརཱུ སརཱིརདྷཱརཀཱ སརཱིརནིཡཱམཀཱཏིཔི ཝཝཏྠཔེཏི. ཨོཀཱསཏོ སཀལསརཱིརེ ཨཊྛིཙམྨཱནཾ ཨཊྛིམཾསཱནཉྩ ཨནྟརེ ཨཊྛཱིནི ཨཱབནྡྷམཱནཱ ཋིཏཱཏི.

ཏཏྠ ཡཐཱ ཝལླིསནྟཱནབདྡྷེསུ ཀུཊྚདཱརཱུསུ ན ཝལླིསནྟཱནཱ ཛཱནནྟི ‘‘ཨམྷེཧི ཀུཊྚདཱརཱུནི ཨཱབདྡྷཱནཱི’’ཏི, ནཔི ཀུཊྚདཱརཱུནི ཛཱནནྟི ‘‘མཡཾ ཝལླིསནྟཱནེཧི ཨཱབདྡྷཱནཱི’’ཏི; ཨེཝམེཝ ན ནྷཱརཱུ ཛཱནནྟི ‘‘ཨམྷེཧི ཏཱིཎི ཨཊྛིསཏཱནི ཨཱབདྡྷཱནཱི’’ཏི, ནཔི ཏཱིཎི ཨཊྛིསཏཱནི ཛཱནནྟི ‘‘མཡཾ ནྷཱརཱུཧི ཨཱབདྡྷཱནཱི’’ཏི. ཨཱབྷོགཔཙྩཝེཀྑཎཝིརཧིཏཱ ཧི ཨེཏེ དྷམྨཱ…པེ… ན པུགྒལོཏི. ཀེཝལཾ ཏུ –

‘‘ནཝནྷཱརུསཏཱ ཧོནྟི, བྱཱམམཏྟེ ཀལེ༹ཝརེ;

བནྡྷནྟི ཨཊྛིསངྒྷཱཊཾ, ཨགཱརམིཝ ཝལླིཡོ’’ཏི.

པརིཙྪེདཏོ ཧེཊྛཱ ཏཱིཧི ཨཊྛིསཏེཧི ཏཏྠ པཏིཊྛིཏཏལེཧི ཝཱ ཨུཔརི ཏཙམཾསེཧི ཏིརིཡཾ ཨཉྙམཉྙེན པརིཙྪིནྣཱཏི ཝཝཏྠཔེཏི. ཨཡམེཏེསཾ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ, ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོ ཨེཝཱཏི ཨེཝཾ ནྷཱརཱུ ཝཎྞཱདིཏོ ཝཝཏྠཔེཏི.

ཏཏོ པརཾ སརཱིརེ དྭཏྟིཾསདནྟཊྛིཀཱནཾ ཝིསུཾ གཧིཏཏྟཱ སེསཱནི ཙཏུསཊྛི ཧཏྠཊྛིཀཱནི ཙཏུསཊྛི པཱདཊྛིཀཱནི ཙཏུསཊྛི མུདུཀཊྛིཀཱནི མཾསནིསྶིཏཱནི དྭེ པཎྷིཀཊྛཱིནི ཨེཀེཀསྨིཾ པཱདེ དྭེ དྭེ གོཔྥཀཊྛིཀཱནི དྭེ ཛངྒྷཊྛིཀཱནི ཨེཀཾ ཛཎྞུཀཊྛི ཨེཀཾ ཨཱུརུཊྛི དྭེ ཀཊིཊྛཱིནི ཨཊྛཱརས པིཊྛིཀཎྚཀཊྛཱིནི ཙཏུཝཱིསཏི ཕཱསུཀཊྛཱིནི ཙུདྡས ཨུརཊྛཱིནི ཨེཀཾ ཧདཡཊྛི དྭེ ཨཀྑཀཊྛཱིནི དྭེ པིཊྛིབཱཧཊྛཱིནི དྭེ བཱཧཊྛཱིནི དྭེ དྭེ ཨགྒབཱཧཊྛཱིནི སཏྟ གཱིཝཊྛཱིནི དྭེ ཧནུཀཊྛཱིནི ཨེཀཾ ནཱསིཀཊྛི དྭེ ཨཀྑིཊྛཱིནི དྭེ ཀཎྞཊྛཱིནི ཨེཀཾ ནལཱཊཊྛི ཨེཀཾ མུདྡྷཊྛི ནཝ སཱིསཀཔཱལཊྛཱིནཱིཏི ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟཔྤབྷེདཱནི ཨཊྛཱིནི སབྦཱནེཝ ཝཎྞཏོ སེཏཱནཱིཏི ཝཝཏྠཔེཏི.

སཎྛཱནཏོ ནཱནཱསཎྛཱནཱནི. ཏཐཱ ཧི ཏཏྠ ཨགྒཔཱདངྒུལིཡཊྛཱིནི ཀཏཀབཱིཛསཎྛཱནཱནི, ཏདནནྟརཱནི ཨངྒུལཱིནཾ མཛ྄ཛྷཔབྦཊྛཱིནི ཨཔརིཔུཎྞཔནསཊྛིསཎྛཱནཱནི, མཱུལཔབྦཊྛཱིནི པཎཝསཎྛཱནཱནི, མོརསཀལིསཎྛཱནཱནཱིཏིཔི ཨེཀེ. པིཊྛིཔཱདཊྛཱིནི ཀོཊྚིཏཀནྡལཀནྡརཱསིསཎྛཱནཱནི པཎྷིཀཊྛཱིནི ཨེཀཊྛིཏཱལཕལབཱིཛསཎྛཱནཱནི, གོཔྥཀཊྛཱིནི ཨེཀཏོབདྡྷཀཱིལཱ༹གོལ༹ཀསཎྛཱནཱནི, ཛངྒྷཊྛིཀེསུ ཁུདྡཀཾ དྷནུདཎྜསཎྛཱནཾ, མཧནྟཾ ཁུཔྤིཔཱསཱམིལཱཏདྷམནིཔིཊྛིསཎྛཱནཾ, ཛངྒྷཊྛིཀསྶ གོཔྥཀཊྛིཀེསུ པཏིཊྛིཏཊྛཱནཾ ཨཔནཱིཏཏཙཁཛྫཱུརཱིཀལཱི༹རསཎྛཱནཾ, ཛངྒྷཊྛིཀསྶ ཛཎྞུཀཊྛིཀེ པཏིཊྛིཏཊྛཱནཾ མུདིངྒམཏྠཀསཎྛཱནཾ ཛཎྞུཀཊྛི ཨེཀཔསྶཏོ གྷཊྚིཏཕེཎསཎྛཱནཾ, ཨཱུརུཊྛཱིནི དུཏྟཙྪིཏཝཱསིཕརསུདཎྜསཎྛཱནཱནི, ཨཱུརུཊྛིཀསྶ ཀཊཊྛིཀེ པཏིཊྛིཏཊྛཱནཾ སུཝཎྞཀཱརཱནཾ ཨགྒིཛཱལནཀསལཱཀཱབུནྡིསཎྛཱནཾ, ཏཔྤཏིཊྛིཏོཀཱསོ ཨགྒཙྪིནྣཔུནྣཱགཕལསཎྛཱནོ, ཀཊིཊྛཱིནི དྭེཔི ཨེཀཱབདྡྷཱནི ཧུཏྭཱ ཀུམྦྷཀཱརེཧི ཀཏཙུལླིསཎྛཱནཱནི, ཏཱཔསབྷིསིཀཱསཎྛཱནཱནཱིཏིཔི ཨེཀེ. ཨཱནིསདཊྛཱིནི ཧེཊྛཱམུཁཋཔིཏསཔྤཕཎསཎྛཱནཱནི, སཏྟཊྛཊྛཱནེསུ ཚིདྡཱཝཚིདྡཱནི ཨཊྛཱརས པིཊྛིཀཎྚཀཊྛཱིནི ཨབྦྷནྟརཏོ ཨུཔརཱུཔརི ཋཔིཏསཱིསཀཔཊྚཝེཋཀསཎྛཱནཱནི, བཱཧིརཏོ ཝཊྚནཱཝལིསཎྛཱནཱནི, ཏེསཾ ཨནྟརནྟརཱ ཀཀཙདནྟསདིསཱནི དྭེ ཏཱིཎི ཀཎྚཀཱནི ཧོནྟི, ཙཏུཝཱིསཏིཡཱ ཕཱསུཀཊྛཱིསུ པརིཔུཎྞཱནི པརིཔུཎྞསཱིཧལ༹དཱཏྟསཎྛཱནཱནི, ཨཔརིཔུཎྞཱནི ཨཔརིཔུཎྞསཱིཧལ༹དཱཏྟསཎྛཱནཱནི, སབྦཱནེཝ ཨོདཱཏཀུཀྐུཊསྶ པསཱརིཏཔཀྑདྭཡསཎྛཱནཱནཱིཏིཔི ཨེཀེ. ཙུདྡས ཨུརཊྛཱིནི ཛིཎྞསནྡམཱནིཀཕལཀཔནྟིསཎྛཱནཱནི, ཧདཡཊྛི དབྦིཕཎསཎྛཱནཾ, ཨཀྑཀཊྛཱིནི ཁུདྡཀལོཧཝཱསིདཎྜསཎྛཱནཱནི, ཏེསཾ ཧེཊྛཱ ཨཊྛི ཨདྡྷཙནྡསཎྛཱནཾ, པིཊྛིབཱཧཊྛཱིནི ཕརསུཕཎསཎྛཱནཱནི, ཨུཔཌྜྷཙྪིནྣསཱིཧལ༹ཀུདཱལསཎྛཱནཱནཱིཏིཔི ཨེཀེ. བཱཧཊྛཱིནི ཨཱདཱསདཎྜསཎྛཱནཱནི, མཧཱཝཱསིདཎྜསཎྛཱནཱནཱིཏིཔི ཨེཀེ. ཨགྒབཱཧཊྛཱིནི ཡམཀཏཱལཀནྡསཎྛཱནཱནི, མཎིབནྡྷཊྛཱིནི ཨེཀཏོ ཨལླིཡཱཔེཏྭཱ ཋཔིཏསཱིསཀཔཊྚཝེཋཀསཎྛཱནཱནི, པིཊྛིཧཏྠཊྛཱིནི ཀོཊྚིཏཀནྡལཀནྡརཱསིསཎྛཱནཱནི, ཧཏྠངྒུལིམཱུལཔབྦཊྛཱིནི པཎཝསཎྛཱནཱནི, མཛ྄ཛྷཔབྦཊྛཱིནི ཨཔརིཔུཎྞཔནསཊྛིསཎྛཱནཱནི, ཨགྒཔབྦཊྛཱིནི ཀཏཀབཱིཛསཎྛཱནཱནི, སཏྟ གཱིཝཊྛཱིནི དཎྜེ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ པཊིཔཱཊིཡཱ ཋཔིཏཝཾསཀལཱི༹རཁཎྜསཎྛཱནཱནི, ཧེཊྛིམཧནུཀཊྛི ཀམྨཱརཱནཾ ཨཡོཀཱུཊཡོཏྟཀསཎྛཱནཾ, ཨུཔརིམཧནུཀཊྛི ཨཝལེཁནསཏྠཀསཎྛཱནཾ, ཨཀྑིནཱསཀཱུཔཊྛཱིནི ཨཔནཱིཏམིཉྫཏརུཎཏཱལཊྛིསཎྛཱནཱནི, ནལཱཊཊྛི ཨདྷོམུཁཋཔིཏབྷིནྣསངྑཀཔཱལསཎྛཱནཾ, ཀཎྞཙཱུལི༹ཀཊྛཱིནི ནྷཱཔིཏཁུརཀོསསཎྛཱནཱནི, ནལཱཊཀཎྞཙཱུལི༹ཀཱནཾ ཨུཔརི པཊྚབནྡྷནོཀཱསེ ཨཊྛིབཧལགྷཊཔུཎྞཔཊཔིལོཏིཀཁཎྜསཎྛཱནཾ, མུདྡྷནཊྛི མུཁཙྪིནྣཝངྐནཱལི༹ཀེརསཎྛཱནཾ, སཱིསཊྛཱིནི སིབྦེཏྭཱ ཋཔིཏཛཛྫརཱལཱབུཀཊཱཧསཎྛཱནཱནཱིཏི. དིསཏོ དྭཱིསུ དིསཱསུ ཛཱཏཱནི.

ཨོཀཱསཏོ ཨཝིསེསེན སཀལསརཱིརེ ཋིཏཱནི, ཝིསེསེན ཏུ སཱིསཊྛཱིནི གཱིཝཊྛིཀེསུ པཏིཊྛིཏཱནི, གཱིཝཊྛཱིནི པིཊྛིཀཎྚཀཊྛཱིསུ པཏིཊྛིཏཱནི, པིཊྛིཀཎྚཀཊྛཱིནི ཀཊིཊྛཱིསུ པཏིཊྛིཏཱནི, ཀཊིཊྛཱིནི ཨཱུརུཊྛིཀེསུ པཏིཊྛིཏཱནི, ཨུརུཊྛཱིནི ཛཎྞུཀཊྛིཀེསུ, ཛཎྞུཀཊྛཱིནི ཛངྒྷཊྛིཀེསུ, ཛངྒྷཊྛཱིནི གོཔྥཀཊྛིཀེསུ, གོཔྥཀཊྛཱིནི པིཊྛིཔཱདཊྛིཀེསུ པཏིཊྛིཏཱནི, པིཊྛིཔཱདཊྛིཀཱནི ཙ གོཔྥཀཊྛཱིནི ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཋིཏཱནི, གོཔྥཀཊྛཱིནི ཛངྒྷཊྛཱིནི…པེ… གཱིཝཊྛཱིནི སཱིསཊྛཱིནི ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཋིཏཱནཱིཏི ཨེཏེནཱནུསཱརེན ཨཝསེསཱནིཔི ཨཊྛཱིནི ཝེདིཏབྦཱནི.

ཏཏྠ ཡཐཱ ཨིཊྛཀགོཔཱནསིཙཡཱདཱིསུ ན ཨུཔརིམཱ ཨིཊྛཀཱདཡོ ཛཱནནྟི ‘‘མཡཾ ཧེཊྛིམེསུ པཏིཊྛིཏཱ’’ཏི, ནཔི ཧེཊྛིམཱ ཛཱནནྟི ‘‘མཡཾ ཨུཔརིམཱནི ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཋིཏཱ’’ཏི; ཨེཝམེཝ ན སཱིསཊྛིཀཱནི ཛཱནནྟི ‘‘མཡཾ གཱིཝཊྛིཀེསུ པཏིཊྛིཏཱནཱི’’ཏི…པེ… ན གོཔྥཀཊྛིཀཱནི ཛཱནནྟི ‘‘མཡཾ པིཊྛིཔཱདཊྛིཀེསུ པཏིཊྛིཏཱནཱི’’ཏི, ནཔི པིཊྛིཔཱདཊྛིཀཱནི ཛཱནནྟི ‘‘མཡཾ གོཔྥཀཊྛཱིནི ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཋིཏཱནཱི’’ཏི. ཨཱབྷོགཔཙྩཝེཀྑཎཝིརཧིཏཱ ཧི ཨེཏེ དྷམྨཱ…པེ… ན པུགྒལོཏི. ཀེཝལཾ ཏུ ཨིམཱནི སཱདྷིཀཱནི ཏཱིཎི ཨཊྛིསཏཱནི ནཝཧི ནྷཱརུསཏེཧི ནཝཧི ཙ མཾསཔེསིསཏེཧི ཨཱབདྡྷཱནུལིཏྟཱནི, ཨེཀགྷནཙམྨཔརིཡོནདྡྷཱནི, སཏྟརསཧརཎཱིསཧསྶཱནུགཏསིནེཧསིནེཧིཏཱནི, ནཝནཝུཏིལོམཀཱུཔསཧསྶཔརིསྶཝམཱནསེདཛལླིཀཱནི ཨསཱིཏིཀིམིཀུལཱནི, ཀཱཡོཏྭེཝ སངྑྱཾ གཏཱནི, ཡཾ སབྷཱཝཏོ ཨུཔཔརིཀྑནྟོ ཡོགཱཝཙརོ ན ཀིཉྩི གཡ྄ཧཱུཔགཾ པསྶཏི, ཀེཝལཾ ཏུ ནྷཱརུསམྦནྡྷཾ ནཱནཱཀུཎཔསངྐིཎྞཾ ཨཊྛིསངྒྷཱཊམེཝ པསྶཏི. ཡཾ དིསྭཱ དསབལསྶ པུཏྟབྷཱཝཾ ཨུཔེཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘པཊིཔཱཊིཡཊྛཱིནི ཋིཏཱནི ཀོཊིཡཱ,

ཨནེཀསནྡྷིཡམིཏོ ན ཀེཧིཙི;

བདྡྷོ ནཧཱརཱུཧི ཛརཱཡ ཙོདིཏོ,

ཨཙེཏནོ ཀཊྛཀལིངྒརཱུཔམོ.

‘‘ཀུཎཔཾ ཀུཎཔེ ཛཱཏཾ, ཨསུཙིམྷི ཙ པཱུཏིནི;

དུགྒནྡྷེ ཙཱཔི དུགྒནྡྷཾ, བྷེདནམྷི ཙ ཝཡདྷམྨཾ.

‘‘ཨཊྛིཔུཊེ ཨཊྛིཔུཊོ, ནིབྦཏྟོ པཱུཏིནི པཱུཏིཀཱཡམྷི;

ཏམྷི ཙ ཝིནེཐ ཚནྡཾ, ཧེསྶཐ པུཏྟཱ དསབལསྶཱ’’ཏི ཙ.

པརིཙྪེདཏོ ཨནྟོ ཨཊྛིམིཉྫེན ཨུཔརིཏོ མཾསེན ཨགྒེ མཱུལེ ཙ ཨཉྙམཉྙེན པརིཙྪིནྣཱནཱིཏི ཝཝཏྠཔེཏི. ཨཡམེཏེསཾ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ, ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོ ཨེཝཱཏི ཨེཝཾ ཨཊྛཱིནི ཝཎྞཱདིཏོ ཝཝཏྠཔེཏི.

ཏཏོ པརཾ སརཱིརེ ཡཐཱཝུཏྟཔྤབྷེདཱནཾ ཨཊྛཱིནཾ ཨབྦྷནྟརགཏཾ ཨཊྛིམིཉྫཾ ཝཎྞཏོ སེཏནྟི ཝཝཏྠཔེཏི. སཎྛཱནཏོ ཨཏྟནོ ཨོཀཱསསཎྛཱནནྟི. སེཡྻཐིདཾ – མཧནྟམཧནྟཱནཾ ཨཊྛཱིནཾ ཨབྦྷནྟརགཏཾ སེདེཏྭཱ ཝཊྚེཏྭཱ མཧནྟེསུ ཝཾསནལ༹ཀཔབྦེསུ པཀྑིཏྟམཧཱཝེཏྟངྐུརསཎྛཱནཾ, ཁུདྡཱནུཁུདྡཀཱནཾ ཨབྦྷནྟརགཏཾ སེདེཏྭཱ ཝཊྚེཏྭཱ ཁུདྡཱནུཁུདྡཀེསུ ཝཾསནལ༹ཀཔབྦེསུ པཀྑིཏྟཏནུཝེཏྟངྐུརསཎྛཱནནྟི. དིསཏོ དྭཱིསུ དིསཱསུ ཛཱཏཾ. ཨོཀཱསཏོ ཨཊྛཱིནཾ ཨབྦྷནྟརེ པཏིཊྛིཏནྟི.

ཏཏྠ ཡཐཱ ཝེལུ༹ནལ༹ཀཱདཱིནཾ ཨནྟོགཏཱནི དདྷིཕཱཎིཏཱནི ན ཛཱནནྟི ‘‘མཡཾ ཝེལུ༹ནལ༹ཀཱདཱིནཾ ཨནྟོགཏཱནཱི’’ཏི, ནཔི ཝེལུ༹ནལ༹ཀཱདཡོ ཛཱནནྟི ‘‘དདྷིཕཱཎིཏཱནི ཨམྷཱཀཾ ཨནྟོགཏཱནཱི’’ཏི; ཨེཝམེཝ ན ཨཊྛིམིཉྫཾ ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ ཨཊྛཱིནཾ ཨནྟོགཏ’’ནྟི, ནཔི ཨཊྛཱིནི ཛཱནནྟི ‘‘ཨཊྛིམིཉྫཾ ཨམྷཱཀཾ ཨནྟོགཏ’’ནྟི. ཨཱབྷོགཔཙྩཝེཀྑཎཝིརཧིཏཱ ཧི ཨེཏེ དྷམྨཱ…པེ… ན པུགྒལོཏི. པརིཙྪེདཏོ ཨཊྛཱིནཾ ཨབྦྷནྟརཏལེཧི ཨཊྛིམིཉྫབྷཱགེན ཙ པརིཙྪིནྣནྟི ཝཝཏྠཔེཏི. ཨཡམེཏསྶ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ, ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོ ཨེཝཱཏི ཨེཝཾ ཨཊྛིམིཉྫཾ ཝཎྞཱདིཏོ ཝཝཏྠཔེཏི.

ཏཏོ པརཾ སརཱིརསྶ ཨབྦྷནྟརེ དྭིགོལ༹ཀཔྤབྷེདཾ ཝཀྐཾ ཝཎྞཏོ མནྡརཏྟཾ པཱལི༹བྷདྡཀཊྛིཝཎྞནྟི ཝཝཏྠཔེཏི. སཎྛཱནཏོ གཱམདཱརཀཱནཾ སུཏྟཱཝུཏཀཱིལཱ༹གོལ༹ཀསཎྛཱནཾ, ཨེཀཝཎྚསཧཀཱརདྭཡསཎྛཱནནྟིཔི ཨེཀེ. དིསཏོ ཨུཔརིམཱཡ དིསཱཡ ཛཱཏཾ. ཨོཀཱསཏོ གལཝཱཊཀཱ ཝིནིཀྑནྟེན ཨེཀམཱུལེན ཐོཀཾ གནྟྭཱ དྭིདྷཱ བྷིནྣེན ཐཱུལནྷཱརུནཱ ཝིནིབདྡྷཾ ཧུཏྭཱ ཧདཡམཾསཾ པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཋིཏནྟི.

ཏཏྠ ཡཐཱ ཝཎྚཱུཔནིབདྡྷཾ སཧཀཱརདྭཡཾ ན ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ ཝཎྚེན ཨུཔནིབདྡྷ’’ནྟི, ནཔི ཝཎྚཾ ཛཱནཱཏི ‘‘མཡཱ སཧཀཱརདྭཡཾ ཨུཔནིབདྡྷ’’ནྟི; ཨེཝམེཝ ན ཝཀྐཾ ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ ཐཱུལནྷཱརུནཱ ཨུཔནིབདྡྷ’’ནྟི, ནཔི ཐཱུལནྷཱརུ ཛཱནཱཏི ‘‘མཡཱ ཝཀྐཾ ཨུཔནིབདྡྷ’’ནྟི. ཨཱབྷོགཔཙྩཝེཀྑཎཝིརཧིཏཱ ཧི ཨེཏེ དྷམྨཱ…པེ… ན པུགྒལོཏི. པརིཙྪེདཏོ ཝཀྐཾ ཝཀྐབྷཱགེན པརིཙྪིནྣནྟི ཝཝཏྠཔེཏི. ཨཡམེཏསྶ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ, ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོ ཨེཝཱཏི ཨེཝཾ ཝཀྐཾ ཝཎྞཱདིཏོ ཝཝཏྠཔེཏི.

ཏཏོ པརཾ སརཱིརསྶ ཨབྦྷནྟརེ ཧདཡཾ ཝཎྞཏོ རཏྟཾ རཏྟཔདུམཔཏྟཔིཊྛིཝཎྞནྟི ཝཝཏྠཔེཏི. སཎྛཱནཏོ བཱཧིརཔཏྟཱནི ཨཔནེཏྭཱ ཨདྷོམུཁཋཔིཏཔདུམམཀུལ༹སཎྛཱནཾ, ཏཉྩ ཨགྒཙྪིནྣཔུནྣཱགཕལམིཝ ཝིཝཊེཀཔསྶཾ བཧི མཊྛཾ ཨནྟོ ཀོསཱཏཀཱིཕལསྶ ཨབྦྷནྟརསདིསཾ. པཉྙཱབཧུལཱནཾ ཐོཀཾ ཝིཀསིཏཾ, མནྡཔཉྙཱནཾ མཀུལི༹ཏམེཝ. ཡཾ རཱུཔཾ ནིསྶཱཡ མནོདྷཱཏུ ཙ མནོཝིཉྙཱཎདྷཱཏུ ཙ པཝཏྟནྟི, ཏཾ ཨཔནེཏྭཱ ཨཝསེསམཾསཔིཎྜསངྑཱཏཧདཡབྦྷནྟརེ ཨདྡྷཔསཏམཏྟཾ ལོཧིཏཾ སཎྛཱཏི, ཏཾ རཱགཙརིཏསྶ རཏྟཾ, དོསཙརིཏསྶ ཀཱལ༹ཀཾ, མོཧཙརིཏསྶ མཾསདྷོཝནོདཀསདིསཾ, ཝིཏཀྐཙརིཏསྶ ཀུལཏྠཡཱུསཝཎྞཾ, སདྡྷཱཙརིཏསྶ ཀཎིཀཱརཔུཔྥཝཎྞཾ, པཉྙཱཙརིཏསྶ ཨཙྪཾ ཝིཔྤསནྣམནཱཝིལཾ, ནིདྡྷོཏཛཱཏིམཎི ཝིཡ ཛུཏིམནྟཾ ཁཱཡཏི. དིསཏོ ཨུཔརིམཱཡ དིསཱཡ ཛཱཏཾ. ཨོཀཱསཏོ སརཱིརབྦྷནྟརེ དྭིནྣཾ ཐནཱནཾ མཛ྄ཛྷེ པཏིཊྛིཏནྟི.

ཏཏྠ ཡཐཱ དྭིནྣཾ ཝཱཏཔཱནཀཝཱཊཀཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ཋིཏོ ཨགྒལ༹ཏྠམྦྷཀོ ན ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ དྭིནྣཾ ཝཱཏཔཱནཀཝཱཊཀཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ཋིཏོ’’ཏི, ནཔི ཝཱཏཔཱནཀཝཱཊཀཱནི ཛཱནནྟི ‘‘ཨམྷཱཀཾ མཛ྄ཛྷེ ཨགྒལ༹ཏྠམྦྷཀོ ཋིཏོ’’ཏི; ཨེཝམེཝཾ ན ཧདཡཾ ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ དྭིནྣཾ ཐནཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ཋིཏ’’ནྟི, ནཔི ཐནཱནི ཛཱནནྟི ‘‘ཧདཡཾ ཨམྷཱཀཾ མཛ྄ཛྷེ ཋིཏ’’ནྟི. ཨཱབྷོགཔཙྩཝེཀྑཎཝིརཧིཏཱ ཧི ཨེཏེ དྷམྨཱ…པེ… ན པུགྒལོཏི. པརིཙྪེདཏོ ཧདཡཾ ཧདཡབྷཱགེན པརིཙྪིནྣནྟི ཝཝཏྠཔེཏི. ཨཡམེཏསྶ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ, ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོ ཨེཝཱཏི ཨེཝཾ ཧདཡཾ ཝཎྞཱདིཏོ ཝཝཏྠཔེཏི.

ཏཏོ པརཾ སརཱིརསྶ ཨབྦྷནྟརེ ཡཀནསཉྙིཏཾ ཡམཀམཾསཔིཎྜཾ ཝཎྞཏོ རཏྟཾ རཏྟཀུམུདབཱཧིརཔཏྟཔིཊྛིཝཎྞནྟི ཝཝཏྠཔེཏི. སཎྛཱནཏོ ཨེཀམཱུལཾ ཧུཏྭཱ ཨགྒེ ཡམཀཾ ཀོཝིལཱ༹རཔཏྟསཎྛཱནཾ, ཏཉྩ དནྡྷཱནཾ ཨེཀཾཡེཝ ཧོཏི མཧནྟཾ, པཉྙཝནྟཱནཾ དྭེ ཝཱ ཏཱིཎི ཝཱ ཁུདྡཀཱནཱིཏི. དིསཏོ ཨུཔརིམཱཡ དིསཱཡ ཛཱཏཾ. ཨོཀཱསཏོ དྭིནྣཾ ཐནཱནཾ ཨབྦྷནྟརེ དཀྑིཎཔསྶཾ ནིསྶཱཡ ཋིཏནྟི.

ཏཏྠ ཡཐཱ པིཋརཀཔསྶེ ལགྒཱ མཾསཔེསི ན ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ པིཋརཀཔསྶེ ལགྒཱ’’ཏི, ནཔི པིཋརཀཔསྶཾ ཛཱནཱཏི ‘‘མཡི མཾསཔེསི ལགྒཱ’’ཏི; ཨེཝམེཝ ན ཡཀནཾ ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ དྭིནྣཾ ཐནཱནཾ ཨབྦྷནྟརེ དཀྑིཎཔསྶཾ ནིསྶཱཡ ཋིཏ’’ནྟི, ནཔི ཐནཱནཾ ཨབྦྷནྟརེ དཀྑིཎཔསྶཾ ཛཱནཱཏི ‘‘མཾ ནིསྶཱཡ ཡཀནཾ ཋིཏ’’ནྟི. ཨཱབྷོགཔཙྩཝེཀྑཎཝིརཧིཏཱ ཧི ཨེཏེ དྷམྨཱ…པེ… ན པུགྒལོཏི. པརིཙྪེདཏོ པན ཡཀནཾ ཡཀནབྷཱགེན པརིཙྪིནྣནྟི ཝཝཏྠཔེཏི. ཨཡམེཏསྶ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ, ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོ ཨེཝཱཏི ཨེཝཾ ཡཀནཾ ཝཎྞཱདིཏོ ཝཝཏྠཔེཏི.

ཏཏོ པརཾ སརཱིརེ པཊིཙྪནྣཱཔཊིཙྪནྣབྷེདཏོ དུཝིདྷཾ ཀིལོམཀཾ ཝཎྞཏོ སེཏཾ དུཀཱུལཔིལོཏིཀཝཎྞནྟི ཝཝཏྠཔེཏི. སཎྛཱནཏོ ཨཏྟནོ ཨོཀཱསསཎྛཱནཾ. དིསཏོ དྭཱིསུ དིསཱསུ ཛཱཏཾ. ཨོཀཱསཏོ པཊིཙྪནྣཀིལོམཀཾ ཧདཡཉྩ ཝཀྐཉྩ པརིཝཱརེཏྭཱ, ཨཔྤཊིཙྪནྣཀིལོམཀཾ སཀལསརཱིརེ ཙམྨསྶ ཧེཊྛཏོ མཾསཾ པརིཡོནནྡྷིཏྭཱ ཋིཏནྟི.

ཏཏྠ ཡཐཱ པིལོཏིཀཱཡ པལིཝེཋིཏེ མཾསེ ན པིལོཏིཀཱ ཛཱནཱཏི ‘‘མཡཱ མཾསཾ པལིཝེཋིཏ’’ནྟི, ནཔི མཾསཾ ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ པིལོཏིཀཱཡ པལིཝེཋིཏ’’ནྟི; ཨེཝམེཝ ན ཀིལོམཀཾ ཛཱནཱཏི ‘‘མཡཱ ཧདཡཝཀྐཱནི སཀལསརཱིརེ ཙ ཙམྨསྶ ཧེཊྛཏོ མཾསཾ པལིཝེཋིཏ’’ནྟི. ནཔི ཧདཡཝཀྐཱནི སཀལསརཱིརེ ཙ མཾསཾ ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ ཀིལོམཀེན པལིཝེཋིཏ’’ནྟི. ཨཱབྷོགཔཙྩཝེཀྑཎཝིརཧིཏཱ ཧི ཨེཏེ དྷམྨཱ…པེ… ན པུགྒལོཏི. པརིཙྪེདཏོ ཧེཊྛཱ མཾསེན ཨུཔརི ཙམྨེན ཏིརིཡཾ ཀིལོམཀབྷཱགེན པརིཙྪིནྣནྟི ཝཝཏྠཔེཏི. ཨཡམེཏསྶ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ, ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོ ཨེཝཱཏི ཨེཝཾ ཀིལོམཀཾ ཝཎྞཱདིཏོ ཝཝཏྠཔེཏི.

ཏཏོ པརཾ སརཱིརསྶ ཨབྦྷནྟརེ པིཧཀཾ ཝཎྞཏོ ནཱིལཾ མཱིལཱཏནིགྒུཎྜཱིཔུཔྥཝཎྞནྟི ཝཝཏྠཔེཏི. སཎྛཱནཏོ ཡེབྷུཡྻེན སཏྟངྒུལཔྤམཱཎཾ ཨབནྡྷནཾ ཀཱལ༹ཝཙྪཀཛིཝ྄ཧཱསཎྛཱནཾ. དིསཏོ ཨུཔརིམཱཡ དིསཱཡ ཛཱཏཾ. ཨོཀཱསཏོ ཧདཡསྶ ཝཱམཔསྶེ ཨུདརཔཊལསྶ མཏྠཀཔསྶཾ ནིསྶཱཡ ཋིཏཾ, ཡམྷི པཧརཎཔཧཱརེན བཧི ནིཀྑནྟེ སཏྟཱནཾ ཛཱིཝིཏཀྑཡོ ཧོཏཱིཏི.

ཏཏྠ ཡཐཱ ཀོཊྛཀམཏྠཀཔསྶཾ ནིསྶཱཡ ཋིཏཱ ན གོམཡཔིཎྜི ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ ཀོཊྛཀམཏྠཀཔསྶཾ ནིསྶཱཡ ཋིཏཱ’’ཏི, ནཔི ཀོཊྛཀམཏྠཀཔསྶཾ ཛཱནཱཏི ‘‘གོམཡཔིཎྜི མཾ ནིསྶཱཡ ཋིཏཱ’’ཏི; ཨེཝམེཝ ན པིཧཀཾ ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ ཨུདརཔཊལསྶ མཏྠཀཔསྶཾ ནིསྶཱཡ ཋིཏ’’ནྟི, ནཔི ཨུདརཔཊལསྶ མཏྠཀཔསྶཾ ཛཱནཱཏི ‘‘པིཧཀཾ མཾ ནིསྶཱཡ ཋིཏ’’ནྟི. ཨཱབྷོགཔཙྩཝེཀྑཎཝིརཧིཏཱ ཧི ཨེཏེ དྷམྨཱ…པེ… ན པུགྒལོཏི. པརིཙྪེདཏོ པིཧཀཾ པིཧཀབྷཱགེན པརིཙྪིནྣནྟི ཝཝཏྠཔེཏི. ཨཡམེཏསྶ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ, ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོ ཨེཝཱཏི ཨེཝཾ པིཧཀཾ ཝཎྞཱདིཏོ ཝཝཏྠཔེཏི.

ཏཏོ པརཾ སརཱིརསྶ ཨབྦྷནྟརེ དྭཏྟིཾསམཾསཁཎྜཔྤབྷེདཾ པཔྥཱསཾ ཝཎྞཏོ རཏྟཾ ནཱཏིཔརིཔཀྐཨུདུམྦརཝཎྞནྟི ཝཝཏྠཔེཏི. སཎྛཱནཏོ ཝིསམཙྪིནྣཔཱུཝསཎྛཱནཾ, ཚདནིཊྛཀཁཎྜཔུཉྫསཎྛཱནནྟིཔི ཨེཀེ. ཏདེཏཾ ཨབྦྷནྟརེ ཨསིཏཔཱིཏཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝེ ཨུགྒཏེན ཀམྨཛཏེཛུསྨནཱ ཨབྦྷཱཧཏཏྟཱ སངྑཱདིཏཔལཱལཔིཎྜམིཝ ནིརསཾ ནིརོཛཾ ཧོཏི. དིསཏོ ཨུཔརིམཱཡ དིསཱཡ ཛཱཏཾ. ཨོཀཱསཏོ སརཱིརབྦྷནྟརེ དྭིནྣཾ ཐནཱནཾ ཨབྦྷནྟརེ ཧདཡཉྩ ཡཀནཉྩ ཨུཔརི ཚཱདེཏྭཱ ཨོལམྦནྟཾ ཋིཏནྟི.

ཏཏྠ ཡཐཱ ཛིཎྞཀོཊྛབྦྷནྟརེ ལམྦམཱནོ སཀུཎཀུལཱཝཀོ ན ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ ཛིཎྞཀོཊྛབྦྷནྟརེ ལམྦམཱནོ ཋིཏོ’’ཏི, ནཔི ཛིཎྞཀོཊྛབྦྷནྟརཾ ཛཱནཱཏི ‘‘སཀུཎཀུལཱཝཀོ མཡི ལམྦམཱནོ ཋིཏོ’’ཏི; ཨེཝམེཝ ན པཔྥཱསཾ ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ སརཱིརབྦྷནྟརེ དྭིནྣཾ ཐནཱནཾ ཨནྟརེ ལམྦམཱནཾ ཋིཏ’’ནྟི, ནཔི སརཱིརབྦྷནྟརེ དྭིནྣཾ ཐནཱནཾ ཨནྟརཾ ཛཱནཱཏི ‘‘མཡི པཔྥཱསཾ ལམྦམཱནཾ ཋིཏ’’ནྟི. ཨཱབྷོགཔཙྩཝེཀྑཎཝིརཧིཏཱ ཧི ཨེཏེ དྷམྨཱ…པེ… ན པུགྒལོཏི. པརིཙྪེདཏོ པཔྥཱསཾ པཔྥཱསབྷཱགེན པརིཙྪིནྣནྟི ཝཝཏྠཔེཏི. ཨཡམེཏསྶ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ, ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོ ཨེཝཱཏི ཨེཝཾ པཔྥཱསཾ ཝཎྞཱདིཏོ ཝཝཏྠཔེཏི.

ཏཏོ པརཾ ཨནྟོསརཱིརེ པུརིསསྶ དྭཏྟིཾསཧཏྠཾ, ཨིཏྠིཡཱ ཨཊྛཝཱིསཏིཧཏྠཾ, ཨེཀཝཱིསཏིཡཱ ཋཱནེསུ ཨོབྷགྒཾ ཨནྟཾ ཝཎྞཏོ སེཏཾ སཀྑརསུདྷཱཝཎྞནྟི ཝཝཏྠཔེཏི. སཎྛཱནཏོ སཱིསཾ ཚིནྡིཏྭཱ ལོཧིཏདོཎིཡཾ སཾཝེལླེཏྭཱ ཋཔིཏདྷམྨནིསཎྛཱནཾ. དིསཏོ དྭཱིསུ དིསཱསུ ཛཱཏཾ. ཨོཀཱསཏོ ཨུཔརི གལཝཱཊཀེ ཧེཊྛཱ ཙ ཀརཱིསམགྒེ ཝིནིབནྡྷཏྟཱ གལཝཱཊཀཀརཱིསམགྒཔརིཡནྟེ སརཱིརབྦྷནྟརེ ཋིཏནྟི.

ཏཏྠ ཡཐཱ ལོཧིཏདོཎིཡཾ ཋཔིཏཾ ཚིནྣསཱིསཾ དྷམྨནིཀལེ༹ཝརཾ ན ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ ལོཧིཏདོཎིཡཾ ཋིཏ’’ནྟི, ནཔི ལོཧིཏདོཎི ཛཱནཱཏི ‘‘མཡི ཚིནྣསཱིསཾ དྷམྨནིཀལེ༹ཝརཾ ཋིཏ’’ནྟི; ཨེཝམེཝ ན ཨནྟཾ ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ སརཱིརབྦྷནྟརེ ཋིཏ’’ནྟི, ནཔི སརཱིརབྦྷནྟརཾ ཛཱནཱཏི ‘‘མཡི ཨནྟཾ ཋིཏ’’ནྟི. ཨཱབྷོགཔཙྩཝེཀྑཎཝིརཧིཏཱ ཧི ཨེཏེ དྷམྨཱ…པེ… ན པུགྒལོཏི. པརིཙྪེདཏོ ཨནྟཾ ཨནྟབྷཱགེན པརིཙྪིནྣནྟི ཝཝཏྠཔེཏི. ཨཡམེཏསྶ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ, ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོ ཨེཝཱཏི ཨེཝཾ ཨནྟཾ ཝཎྞཱདིཏོ ཝཝཏྠཔེཏི.

ཏཏོ པརཾ ཨནྟོསརཱིརེ ཨནྟནྟརེ ཨནྟགུཎཾ ཝཎྞཏོ སེཏཾ དཀསཱིཏལིཀམཱུལཝཎྞནྟི ཝཝཏྠཔེཏི. སཎྛཱནཏོ དཀསཱིཏལིཀམཱུལསཎྛཱནམེཝཱཏི, གོམུཏྟསཎྛཱནནྟིཔི ཨེཀེ. དིསཏོ དྭཱིསུ དིསཱསུ ཛཱཏཾ. ཨོཀཱསཏོ ཀུདཱལཕརསུཀམྨཱདཱིནི ཀརོནྟཱནཾ ཡནྟཱཀཌྜྷནཀཱལེ ཡནྟསུཏྟཀམིཝ ཡནྟཕལཀཱནི ཨནྟབྷོགེ ཨེཀཏོ ཨགྒལ༹ནྟེ ཨཱབནྡྷིཏྭཱ པཱདཔུཉྪནརཛྫུམཎྜལཀསྶ ཨནྟརཱ ཏཾ སིབྦིཏྭཱ ཋིཏརཛྫུཀཱ ཝིཡ ཨེཀཝཱིསཏིཡཱ ཨནྟབྷོགཱནཾ ཨནྟརཱ ཋིཏནྟི.

ཏཏྠ ཡཐཱ པཱདཔུཉྪནརཛྫུམཎྜལཀཾ སིབྦིཏྭཱ ཋིཏརཛྫུཀཱ ན ཛཱནཱཏི ‘‘མཡཱ པཱདཔུཉྪནརཛྫུམཎྜལཀཾ སིབྦིཏ’’ནྟི, ནཔི པཱདཔུཉྪནརཛྫུམཎྜལཀཾ ཛཱནཱཏི ‘‘རཛྫུཀཱ མཾ སིབྦིཏྭཱ ཋིཏཱ’’ཏི, ཨེཝམེཝ ཨནྟགུཎཾ ན ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ ཨནྟཾ ཨེཀཝཱིསཏིབྷོགབྦྷནྟརེ ཨཱབནྡྷིཏྭཱ ཋིཏ’’ནྟི, ནཔི ཨནྟཾ ཛཱནཱཏི ‘‘ཨནྟགུཎཾ མཾ ཨཱབནྡྷིཏྭཱ ཋིཏ’’ནྟི. ཨཱབྷོགཔཙྩཝེཀྑཎཝིརཧིཏཱ ཧི ཨེཏེ དྷམྨཱ…པེ… ན པུགྒལོཏི. པརིཙྪེདཏོ ཨནྟགུཎཾ ཨནྟགུཎབྷཱགེན པརིཙྪིནྣནྟི ཝཝཏྠཔེཏི. ཨཡམེཏསྶ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ, ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོ ཨེཝཱཏི ཨེཝཾ ཨནྟགུཎཾ ཝཎྞཱདིཏོ ཝཝཏྠཔེཏི.

ཏཏོ པརཾ ཨནྟོསརཱིརེ ཨུདརིཡཾ ཝཎྞཏོ ཨཛ྄ཛྷོཧཊཱཧཱརཝཎྞནྟི ཝཝཏྠཔེཏི. སཎྛཱནཏོ པརིསྶཱཝནེ སིཐིལབདྡྷཏཎྜུལསཎྛཱནཾ. དིསཏོ ཨུཔརིམཱཡ དིསཱཡ ཛཱཏཾ. ཨོཀཱསཏོ ཨུདརེ ཋིཏནྟི. ཨུདརཾ ནཱམ ཨུབྷཏོ ནིཔྤཱིལི༹ཡམཱནསྶ ཨལླསཱཊཀསྶ མཛ྄ཛྷེ སཉྫཱཏཕོཊཀསདིསཾ ཨནྟཔཊལཾ, བཧི མཊྛཾ, ཨནྟོ མཾསཀསམྦུཔལིཝེཋིཏཾ, ཀིལིཊྛཔཱཝཱརཔུཔྥསདིསཾ, ཀུཐིཏཔནསཕལསྶ ཨབྦྷནྟརསདིསནྟིཔི ཨེཀེ. ཏཏྠ ཏཀྐོལཀཱ གཎྜུཔྤཱདཀཱཏཱལཧཱིརཀཱསཱུཙིམུཁཀཱཔཊཏནྟུསུཏྟཀཱཏི ཨེཝམཱདིདྭཏྟིཾསཀུལཔྤབྷེདཱ ཀིམཡོ ཨཱཀུལབྱཱཀུལཱ སཎྜསཎྜཙཱརིནོ ཧུཏྭཱ ནིཝསནྟི, ཡེ པཱནབྷོཛནཱདིམྷི ཨཝིཛྫམཱནེ ཨུལླངྒྷིཏྭཱ ཝིརཝནྟཱ ཧདཡམཾསཾ ཨབྷིཏུདནྟི པཱནབྷོཛནཱདཱིནི ཨཛ྄ཛྷོཧརཎཝེལཱཡཉྩ ཨུདྡྷཾམུཁཱ ཧུཏྭཱ པཋམཛ྄ཛྷོཧཊེ དྭེ ཏཡོ ཨཱལོཔེ ཏུརིཏཏུརིཏཱ ཝིལུམྤནྟི. ཡཾ ཨེཏེསཾ ཀིམཱིནཾ པསཱུཏིགྷརཾ ཝཙྩཀུཊི གིལཱནསཱལཱ སུསཱནཉྩ ཧོཏི, ཡཏྠ སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཙཎྜཱལགཱམདྭཱརེ ཙནྡནིཀཱཡ སརདསམཡེ ཐཱུལཕུསིཏཀེ དེཝེ ཝསྶནྟེ ཨུདཀེན ཨཱཝཱུལ༹ྷཾ མུཏྟཀརཱིསཙམྨཊྛིནྷཱརུཁཎྜཁེལ༹སིངྒྷཱཎིཀཱལོཧིཏཔྤབྷུཏིནཱནཱཀུཎཔཛཱཏཾ ནིཔཏིཏྭཱ ཀདྡམོདཀཱལུལི༹ཏཾ སཉྫཱཏཀིམིཀུལཱཀུལཾ ཧུཏྭཱ དྭཱིཧཏཱིཧཙྩཡེན སཱུརིཡཱཏཔསནྟཱཔཝེགཀུཐིཏཾ ཨུཔརི ཕེཎཔུཔྥུལ༹ཀེ མུཉྩནྟཾ ཨབྷིནཱིལཝཎྞཾ པརམདུགྒནྡྷཛེགུཙྪཾ ཨུཔགནྟུཾ ཝཱ དཊྛུཾ ཝཱ ཨནརཧརཱུཔཏཾ ཨཱཔཛྫིཏྭཱ ཏིཊྛཏི, པགེཝ གྷཱཡིཏུཾ ཝཱ སཱཡིཏུཾ ཝཱ; ཨེཝམེཝ ནཱནཔྤཀཱརཔཱནབྷོཛནཱདི དནྟམུསལསཾཙུཎྞིཏཾ ཛིཝ྄ཧཱཧཏྠསམྤརིཝཏྟིཏཾ ཁེལ༹ལཱལཱཔལིབུདྡྷཾ ཏངྑཎཝིགཏཝཎྞགནྡྷརསཱདིསམྤདཾ ཀོལིཡཁལིསུཝཱནཝམཐུསདིསཾ ནིཔཏིཏྭཱ པིཏྟསེམྷཝཱཏཔལིཝེཋིཏཾ ཧུཏྭཱ ཨུདརགྒིསནྟཱཔཝེགཀུཐིཏཾ ཀིམིཀུལཱཀུལཾ ཨུཔརཱུཔརི ཕེཎཔུཔྥུལ༹ཀཱནི མུཉྩནྟཾ པརམཀསམྦུདུགྒནྡྷཛེགུཙྪབྷཱཝམཱཔཛྫིཏྭཱ ཏིཊྛཏི. ཡཾ སུཏྭཱཔི པཱནབྷོཛནཱདཱིསུ ཨམནུཉྙཏཱ སཎྛཱཏི, པགེཝ པཉྙཱཙཀྑུནཱ ཨོལོཀེཏྭཱ. ཡཏྠ ཙ པཏིཏཾ པཱནབྷོཛནཱདི པཉྩདྷཱ ཝིཝེཀཾ གཙྪཏི, ཨེཀཾ བྷཱགཾ པཱཎཀཱ ཁཱདནྟི, ཨེཀཾ བྷཱགཾ ཨུདརགྒི ཛྷཱཔེཏི, ཨེཀོ བྷཱགོ མུཏྟཾ ཧོཏི, ཨེཀོ བྷཱགོ ཀརཱིསཾ ཧོཏི, ཨེཀོ བྷཱགོ རསབྷཱཝཾ ཨཱཔཛྫིཏྭཱ སོཎིཏམཾསཱདཱིནི ཨུཔབྲཱུཧཡཏཱིཏི.

ཏཏྠ ཡཐཱ པརམཛེགུཙྪཱཡ སུཝཱནདོཎིཡཱ ཋིཏོ སུཝཱནཝམཐུ ན ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ སུཝཱནདོཎིཡཱ ཋིཏོ’’ཏི; ནཔི སུཝཱནདོཎི ཛཱནཱཏི ‘‘མཡི སུཝཱནཝམཐུ ཋིཏོ’’ཏི. ཨེཝམེཝ ན ཨུདརིཡཾ ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ ཨིམསྨིཾ པརམདུགྒནྡྷཛེགུཙྪེ ཨུདརེ ཋིཏ’’ནྟི; ནཔི ཨུདརཾ ཛཱནཱཏི ‘‘མཡི ཨུདརིཡཾ ཋིཏ’’ནྟི. ཨཱབྷོགཔཙྩཝེཀྑཎཝིརཧིཏཱ ཧི ཨེཏེ དྷམྨཱ…པེ… ན པུགྒལོཏི. པརིཙྪེདཏོ ཨུདརིཡཾ ཨུདརིཡབྷཱགེན པརིཙྪིནྣནྟི ཝཝཏྠཔེཏི. ཨཡམེཏསྶ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ, ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོ ཨེཝཱཏི ཨེཝཾ ཨུདརིཡཾ ཝཎྞཱདིཏོ ཝཝཏྠཔེཏི.

ཏཏོ པརཾ ཨནྟོསརཱིརེ ཀརཱིསཾ ཝཎྞཏོ ཡེབྷུཡྻེན ཨཛ྄ཛྷོཧཊཱཧཱརཝཎྞནྟི ཝཝཏྠཔེཏི. སཎྛཱནཏོ ཨོཀཱསསཎྛཱནཾ, དིསཏོ ཧེཊྛིམཱཡ དིསཱཡ ཛཱཏཾ, ཨོཀཱསཏོ པཀྐཱསཡེ ཋིཏནྟི. པཀྐཱསཡོ ནཱམ ཧེཊྛཱ ནཱབྷིཔིཊྛིཀཎྚཀམཱུལཱནཾ ཨནྟརེ ཨནྟཱཝསཱནེ ཨུབྦེདྷེན ཨཊྛངྒུལམཏྟོ ཝཾསནལ༹ཀབྦྷནྟརསདིསོ པདེསོ, ཡཏྠ སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཨུཔརིབྷཱུམིབྷཱགེ པཏིཏཾ ཝསྶོདཀཾ ཨོགལི༹ཏྭཱ ཧེཊྛཱབྷཱུམིབྷཱགཾ པཱུརེཏྭཱ ཏིཊྛཏི, ཨེཝམེཝ ཡཾཀིཉྩི ཨཱམཱསཡེ པཏིཏཾ པཱནབྷོཛནཱདིཀཾ ཨུདརགྒིནཱ ཕེཎུདྡེཧཀཾ པཀྐཾ པཀྐཾ སཎྷཀརཎིཡཱ པིཊྛམིཝ སཎྷབྷཱཝཾ ཨཱཔཛྫིཏྭཱ ཨནྟབིལེན ཨོགལི༹ཏྭཱ ཨོམདྡིཏྭཱ ཝཾསནལ༹ཀེ པཀྑིཏྟཔཎྜུམཏྟིཀཱ ཝིཡ སནྣིཙིཏཾ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛཏི.

ཏཏྠ ཡཐཱ ཝཾསནལ༹ཀེ ཨོམདྡིཏྭཱ པཀྑིཏྟཔཎྜུམཏྟིཀཱ ན ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ ཝཾསནལ༹ཀེ ཋིཏཱ’’ཏི, ནཔི ཝཾསནལ༹ཀོ ཛཱནཱཏི ‘‘མཡི པཎྜུམཏྟིཀཱ ཋིཏཱ’’ཏི; ཨེཝམེཝ ན ཀརཱིསཾ ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ པཀྐཱསཡེ ཋིཏ’’ནྟི, ནཔི པཀྐཱསཡོ ཛཱནཱཏི ‘‘མཡི ཀརཱིསཾ ཋིཏ’’ནྟི. ཨཱབྷོགཔཙྩཝེཀྑཎཝིརཧིཏཱ ཧི ཨེཏེ དྷམྨཱ…པེ… ན པུགྒལོཏི. པརིཙྪེདཏོ ཀརཱིསཾ ཀརཱིསབྷཱགེན པརིཙྪིནྣནྟི ཝཝཏྠཔེཏི. ཨཡམེཏསྶ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ, ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོ ཨེཝཱཏི ཨེཝཾ ཀརཱིསཾ ཝཎྞཱདིཏོ ཝཝཏྠཔེཏི.

ཏཏོ པརཾ སརཱིརེ སཱིསཀཊཱཧབྦྷནྟརེ མཏྠལུངྒཾ ཝཎྞཏོ སེཏཾ ཨཧིཚཏྟཀཔིཎྜིཝཎྞནྟི ཝཝཏྠཔེཏི. པཀྐུཐིཏདུདྡྷཝཎྞནྟིཔི ཨེཀེ. སཎྛཱནཏོ ཨོཀཱསསཎྛཱནཾ. དིསཏོ ཨུཔརིམཱཡ དིསཱཡ ཛཱཏཾ. ཨོཀཱསཏོ སཱིསཀཊཱཧསྶ ཨབྦྷནྟརེ ཙཏྟཱརོ སིབྦིནིམགྒེ ནིསྶཱཡ སམོདྷཱཡ ཋཔིཏཱ ཙཏྟཱརོ པིཊྛཔིཎྜིཀཱ ཝིཡ སམོཧིཏཾ ཙཏུམཏྠལུངྒཔིཎྜཔྤབྷེདཾ ཧུཏྭཱ ཋིཏནྟི.

ཏཏྠ ཡཐཱ པུརཱཎལཱབུཀཊཱཧེ པཀྑིཏྟཔིཊྛཔིཎྜི པཀྐུཐིཏདུདྡྷཾ ཝཱ ན ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ པུརཱཎལཱབུཀཊཱཧེ ཋིཏ’’ནྟི, ནཔི པུརཱཎལཱབུཀཊཱཧཾ ཛཱནཱཏི ‘‘མཡི པིཊྛཔིཎྜི པཀྐུཐིཏདུདྡྷཾ ཝཱ ཋིཏ’’ནྟི; ཨེཝམེཝ ན མཏྠལུངྒཾ ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ སཱིསཀཊཱཧབྦྷནྟརེ ཋིཏ’’ནྟི, ནཔི སཱིསཀཊཱཧབྦྷནྟརཾ ཛཱནཱཏི ‘‘མཡི མཏྠལུངྒཾ ཋིཏ’’ནྟི. ཨཱབྷོགཔཙྩཝེཀྑཎཝིརཧིཏཱ ཧི ཨེཏེ དྷམྨཱ…པེ… ན པུགྒལོཏི. པརིཙྪེདཏོ མཏྠལུངྒཾ མཏྠལུངྒབྷཱགེན པརིཙྪིནྣནྟི ཝཝཏྠཔེཏི. ཨཡམེཏསྶ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ, ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོ ཨེཝཱཏི ཨེཝཾ མཏྠལུངྒཾ ཝཎྞཱདིཏོ ཝཝཏྠཔེཏི.

ཏཏོ པརཾ སརཱིརེ བདྡྷཱབདྡྷབྷེདཏོ དུཝིདྷམྤི པིཏྟཾ ཝཎྞཏོ བཧལམདྷུཀཏེལཝཎྞནྟི ཝཝཏྠཔེཏི. ཨབདྡྷཔིཏྟཾ མིལཱཏབཀུལཔུཔྥཝཎྞནྟིཔི ཨེཀེ. སཎྛཱནཏོ ཨོཀཱསསཎྛཱནཾ. དིསཏོ དྭཱིསུ དིསཱསུ ཛཱཏཾ. ཨོཀཱསཏོ ཨབདྡྷཔིཏྟཾ ཀེསལོམནཁདནྟཱནཾ མཾསཝིནིམུཏྟཊྛཱནཾ ཐདྡྷསུཀྑཙམྨཉྩ ཝཛྫེཏྭཱ ཨུདཀམིཝ ཏེལབིནྡུ ཨཝསེསསརཱིརཾ བྱཱཔེཏྭཱ ཋིཏཾ, ཡམྷི ཀུཔིཏེ ཨཀྑཱིནི པཱིཏཀཱནི ཧོནྟི བྷམནྟི, གཏྟཾ ཀམྤཏི ཀཎྜཱུཡཏི. བདྡྷཔིཏྟཾ ཧདཡཔཔྥཱསཱནམནྟརེ ཡཀནམཾསཾ ནིསྶཱཡ པཏིཊྛིཏེ མཧཱཀོསཱཏཀིཀོསཀསདིསེ པིཏྟཀོསཀེ ཋིཏཾ, ཡམྷི ཀུཔིཏེ སཏྟཱ ཨུམྨཏྟཀཱ ཧོནྟི, ཝིཔལླཏྠཙིཏྟཱ ཧིརོཏྟཔྤཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཨཀཏྟབྦཾ ཀརོནྟི, ཨབྷཱསིཏབྦཾ བྷཱསནྟི, ཨཙིནྟིཏབྦཾ ཙིནྟེནྟི.

ཏཏྠ ཡཐཱ ཨུདཀཾ བྱཱཔེཏྭཱ ཋིཏཾ ཏེལཾ ན ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ ཨུདཀཾ བྱཱཔེཏྭཱ ཋིཏ’’ནྟི, ནཔི ཨུདཀཾ ཛཱནཱཏི ‘‘ཏེལཾ མཾ བྱཱཔེཏྭཱ ཋིཏ’’ནྟི; ཨེཝམེཝ ན ཨབདྡྷཔིཏྟཾ ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ སརཱིརཾ བྱཱཔེཏྭཱ ཋིཏ’’ནྟི, ནཔི སརཱིརཾ ཛཱནཱཏི ‘‘ཨབདྡྷཔིཏྟཾ མཾ བྱཱཔེཏྭཱ ཋིཏ’’ནྟི. ཡཐཱ ཙ ཀོསཱཏཀིཀོསཀེ ཋིཏཾ ཝསྶོདཀཾ ན ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ ཀོསཱཏཀིཀོསཀེ ཋིཏ’’ནྟི, ནཔི ཀོསཱཏཀིཀོསཀོ ཛཱནཱཏི ‘‘མཡི ཝསྶོདཀཾ ཋིཏ’’ནྟི; ཨེཝམེཝ ན བདྡྷཔིཏྟཾ ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ པིཏྟཀོསཀེ ཋིཏ’’ནྟི, ནཔི པིཏྟཀོསཀོ ཛཱནཱཏི ‘‘མཡི བདྡྷཔིཏྟཾ ཋིཏ’’ནྟི. ཨཱབྷོགཔཙྩཝེཀྑཎཝིརཧིཏཱ ཧི ཨེཏེ དྷམྨཱ…པེ… ན པུགྒལོཏི. པརིཙྪེདཏོ པིཏྟཾ པིཏྟབྷཱགེན པརིཙྪིནྣནྟི ཝཝཏྠཔེཏི. ཨཡམེཏསྶ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ, ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོ ཨེཝཱཏི ཨེཝཾ པིཏྟཾ ཝཎྞཱདིཏོ ཝཝཏྠཔེཏི.

ཏཏོ པརཾ སརཱིརབྦྷནྟརེ ཨེཀཔཏྟཔཱུརཔྤམཱཎཾ སེམྷཾ ཝཎྞཏོ སེཏཾ ཀཙྪཀཔཎྞརསཝཎྞནྟི ཝཝཏྠཔེཏི. སཎྛཱནཏོ ཨོཀཱསསཎྛཱནཾ. དིསཏོ ཨུཔརིམཱཡ དིསཱཡ ཛཱཏཾ. ཨོཀཱསཏོ ཨུདརཔཊལེ ཋིཏནྟི. ཡཾ པཱནབྷོཛནཱདིཨཛ྄ཛྷོཧརཎཀཱལེ སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཨུདཀེ སེཝཱལཔཎཀཾ ཀཊྛེ ཝཱ ཀཐལེ ཝཱ པཏནྟེ ཚིཛྫིཏྭཱ དྭིདྷཱ ཧུཏྭཱ པུན ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ ཏིཊྛཏི, ཨེཝམེཝ པཱནབྷོཛནཱདིམྷི ནིཔཏནྟེ ཚིཛྫིཏྭཱ དྭིདྷཱ ཧུཏྭཱ པུན ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ ཏིཊྛཏི, ཡམྷི ཙ མནྡཱིབྷཱུཏེ པཀྐམིཝ གཎྜཾ པཱུཏིཀམིཝ ཀུཀྐུཊཎྜཾ ཨུདརཔཊལཾ པརམཛེགུཙྪཀུཎཔགནྡྷཾ ཧོཏི. ཏཏོ ཨུགྒཏེན ཙ གནྡྷེན ཨུགྒཱརོཔི མུཁམྤི དུགྒནྡྷཾ པཱུཏིཀུཎཔསདིསཾ ཧོཏི, སོ ཙ པུརིསོ ‘‘ཨཔེཧི དུགྒནྡྷཾ ཝཱཡསཱི’’ཏི ཝཏྟབྦཏཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཡཉྩ ཨབྷིཝཌྜྷིཏཾ བཧལཏྟམཱཔནྣཾ པཊིཀུཛྫནཕལཀམིཝ ཝཙྩཀུཊིཡཱ ཨུདརཔཊལབྦྷནྟརེ ཨེཝ ཀུཎཔགནྡྷཾ སནྣིརུམྦྷིཏྭཱ ཏིཊྛཏི.

ཏཏྠ ཡཐཱ ཙནྡནིཀཱཡ ཨུཔརིཕེཎཔཊལཾ ན ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ ཙནྡནིཀཱཡ ཋིཏ’’ནྟི, ནཔི ཙནྡནིཀཱ ཛཱནཱཏི ‘‘མཡི ཕེཎཔཊལཾ ཋིཏ’’ནྟི; ཨེཝམེཝ ན སེམྷཾ ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ ཨུདརཔཊལེ ཋིཏ’’ནྟི, ནཔི ཨུདརཔཊལཾ ཛཱནཱཏི ‘‘མཡི སེམྷཾ ཋིཏནྟི. ཨཱབྷོགཔཙྩཝེཀྑཎཝིརཧིཏཱ ཧི ཨེཏེ དྷམྨཱ…པེ… ན པུགྒལོཏི. པརིཙྪེདཏོ སེམྷཾ སེམྷབྷཱགེན པརིཙྪིནྣནྟི ཝཝཏྠཔེཏི. ཨཡམེཏསྶ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ, ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོ ཨེཝཱཏི ཨེཝཾ སེམྷཾ ཝཎྞཱདིཏོ ཝཝཏྠཔེཏི.

ཏཏོ པརཾ སརཱིརེ པུབྦོ ཝཎྞཏོ པཎྜུཔལཱསཝཎྞོཏི ཝཝཏྠཔེཏི. སཎྛཱནཏོ ཨོཀཱསསཎྛཱནོ. དིསཏོ དྭཱིསུ དིསཱསུ ཛཱཏོ. ཨོཀཱསཏོ པུབྦསྶ ཨོཀཱསོ ནཱམ ནིབདྡྷོ ནཏྠི. ཡཏྠ པུབྦོ སནྣིཙིཏོ ཏིཊྛེཡྻ, ཡཏྲ ཡཏྲ ཁཱཎུཀཎྚཀཔྤཧརཎགྒིཛཱལཱདཱིཧི ཨབྷིཧཏེ སརཱིརཔྤདེསེ ལོཧིཏཾ སཎྛཧིཏྭཱ པཙྩཏི, གཎྜཔིལ༹ཀཱདཡོ ཝཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཏཏྲ ཏཏྲ ཏིཊྛཏི.

ཏཏྠ ཡཐཱ རུཀྑསྶ ཏཏྠ ཏཏྠ ཕརསུདྷཱརཱདཱིཧི པཧཏཔྤདེསེ ཨཝགལི༹ཏྭཱ ཋིཏོ ནིཡྻཱསོ ན ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ རུཀྑསྶ པཧཏཔྤདེསེ ཋིཏོ’’ཏི, ནཔི རུཀྑསྶ པཧཏཔྤདེསོ ཛཱནཱཏི ‘‘མཡི ནིཡྻཱསོ ཋིཏོ’’ཏི; ཨེཝམེཝ ན པུབྦོ ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ སརཱིརསྶ ཏཏྠ ཏཏྠ ཁཱཎུཀཎྚཀཱདཱིཧི ཨབྷིཧཏཔྤདེསེ གཎྜཔིལ༹ཀཱདཱིནཾ ཨུཊྛིཏཔྤདེསེ ཝཱ ཋིཏོ’’ཏི, ནཔི སརཱིརཔྤདེསོ ཛཱནཱཏི ‘‘མཡི པུབྦོ ཋིཏོ’’ཏི. ཨཱབྷོགཔཙྩཝེཀྑཎཝིརཧིཏཱ ཧི ཨེཏེ དྷམྨཱ…པེ… ན པུགྒལོཏི. པརིཙྪེདཏོ པུབྦོ པུབྦབྷཱགེན པརིཙྪིནྣོཏི ཝཝཏྠཔེཏི. ཨཡམེཏསྶ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ, ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོ ཨེཝཱཏི ཨེཝཾ པུབྦཾ ཝཎྞཱདིཏོ ཝཝཏྠཔེཏི.

ཏཏོ པརཾ སརཱིརེ སནྣིཙིཏལོཧིཏཾ སཾསརཎལོཧིཏནྟི ཨེཝཾ དུཝིདྷེ ལོཧིཏེ སནྣིཙིཏལོཧིཏཾ ཏཱཝ ཝཎྞཏོ བཧལཀུཐིཏལཱཁཱརསཝཎྞནྟི ཝཝཏྠཔེཏི, སཾསརཎལོཧིཏཾ ཨཙྪལཱཁཱརསཝཎྞནྟི. སཎྛཱནཏོ སབྦམྤི ཨཏྟནོ ཨོཀཱསསཎྛཱནཾ. དིསཏོ སནྣིཙིཏལོཧིཏཾ ཨུཔརིམཱཡ དིསཱཡ ཛཱཏཾ, སཾསརཎལོཧིཏཾ དྭཱིསུཔཱིཏི. ཨོཀཱསཏོ སཾསརཎལོཧིཏཾ ཀེསལོམནཁདནྟཱནཾ མཾསཝིནིམུཏྟཊྛཱནཉྩེཝ ཐདྡྷསུཀྑཙམྨཉྩ ཝཛྫེཏྭཱ དྷམནིཛཱལཱནུསཱརེན སབྦཾ ཨུཔཱདིནྣཀསརཱིརཾ ཕརིཏྭཱ ཋིཏཾ. སནྣིཙིཏལོཧིཏཾ ཡཀནསྶ ཧེཊྛཱབྷཱགཾ པཱུརེཏྭཱ ཨེཀཔཏྟཔཱུརཎམཏྟཾ ཝཀྐཧདཡཔཔྥཱསཱནཾ ཨུཔརི ཐོཀཾ ཐོཀཾ བིནྡུཾ པཱཏེནྟཾ ཝཀྐཧདཡཡཀནཔཔྥཱསེ ཏེམེནྟཾ ཋིཏཾ, ཡམྷི ཝཀྐཧདཡཱདཱིནི ཨཏེམེནྟེ སཏྟཱ པིཔཱསིཏཱ ཧོནྟི.

ཏཏྠ ཡཐཱ ཛཛྫརཀཔཱལེ ཋིཏཾ ཨུདཀཾ ཧེཊྛཱ ལེཌྜུཁཎྜཱདཱིནི ཏེམེནྟཾ ན ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ ཛཛྫརཀཔཱལེ ཋིཏཾ ཧེཊྛཱ ལེཌྜུཁཎྜཱདཱིནི ཏེམེམཱི’’ཏི, ནཔི ཛཛྫརཀཔཱལཾ ཧེཊྛཱ ལེཌྜུཁཎྜཱདཱིནི ཝཱ ཛཱནནྟི ‘‘མཡི ཨུདཀཾ ཋིཏཾ, ཨམྷེ ཝཱ ཏེམེནྟཾ ཋིཏ’’ནྟི; ཨེཝམེཝ ན ལོཧིཏཾ ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ ཡཀནསྶ ཧེཊྛཱབྷཱགེ ཝཀྐཧདཡཱདཱིནི ཏེམེནྟཾ ཋིཏ’’ནྟི, ནཔི ཡཀནསྶ ཧེཊྛཱབྷཱགཊྛཱནཾ ཝཀྐཧདཡཱདཱིནི ཝཱ ཛཱནནྟི ‘‘མཡི ལོཧིཏཾ ཋིཏཾ, ཨམྷེ ཝཱ ཏེམེནྟཾ ཋིཏ’’ནྟི. ཨཱབྷོགཔཙྩཝེཀྑཎཝིརཧིཏཱ ཧི ཨེཏེ དྷམྨཱ…པེ… ན པུགྒལོཏི. པརིཙྪེདཏོ ལོཧིཏཾ ལོཧིཏབྷཱགེན པརིཙྪིནྣནྟི ཝཝཏྠཔེཏི. ཨཡམེཏསྶ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ, ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོ ཨེཝཱཏི ཨེཝཾ ལོཧིཏཾ ཝཎྞཱདིཏོ ཝཝཏྠཔེཏི.

ཏཏོ པརཾ སརཱིརེ སེདོ ཝཎྞཏོ པསནྣཏིལཏེལཝཎྞོཏི ཝཝཏྠཔེཏི. སཎྛཱནཏོ ཨོཀཱསསཎྛཱནོ. དིསཏོ དྭཱིསུ དིསཱསུ ཛཱཏོ. ཨོཀཱསཏོ སེདསྶ ཨོཀཱསོ ནཱམ ནིབདྡྷོ ནཏྠི, ཡཏྠ སེདོ ལོཧིཏཾ ཝིཡ སདཱ ཏིཊྛེཡྻ. ཡསྨཱ ཝཱ ཡདཱ ཨགྒིསནྟཱཔསཱུརིཡསནྟཱཔཨུཏུཝིཀཱརཱདཱིཧི སརཱིརཾ སནྟཔཏི, ཨཐ ཨུདཀཏོ ཨབྦཱུལ༹ྷམཏྟཝིསམཙྪིནྣབྷིསམུལཱ༹ལཀུམུདནཱལཀལཱཔཨུདཀམིཝ སབྦཀེསལོམཀཱུཔཝིཝརེཧི པགྒྷརཏི. ཏསྨཱ ཏེསཾ ཀེསལོམཀཱུཔཝིཝརཱནཾ ཝསེན ཏཾ སཎྛཱནཏོ ཝཝཏྠཔེཏི. ‘‘སེདཔརིགྒཎྷཀེན ཙ ཡོགཱཝཙརེན ཀེསལོམཀཱུཔཝིཝརེ པཱུརེཏྭཱ ཋིཏཝསེནེཝ སེདོ མནསིཀཱཏབྦོ’’ཏི ཝུཏྟཾ པུབྦཱཙརིཡེཧི.

ཏཏྠ ཡཐཱ བྷིསམུལཱ༹ལཀུམུདནཱལཀལཱཔཝིཝརེཧི པགྒྷརནྟཾ ཨུདཀཾ ན ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ བྷིསམུལཱ༹ལཀུམུདནཱལཀལཱཔཝིཝརེཧི པགྒྷརཱམཱི’’ཏི, ནཔི བྷིསམུལཱ༹ལཀུམུདནཱལཀལཱཔཝིཝརཱ ཛཱནནྟི ‘‘ཨམྷེཧི ཨུདཀཾ པགྒྷརཏཱི’’ཏི; ཨེཝམེཝ ན སེདོ ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ ཀེསལོམཀཱུཔཝིཝརེཧི པགྒྷརཱམཱི’’ཏི, ནཔི ཀེསལོམཀཱུཔཝིཝརཱ ཛཱནནྟི ‘‘ཨམྷེཧི སེདོ པགྒྷརཏཱི’’ཏི. ཨཱབྷོགཔཙྩཝེཀྑཎཝིརཧིཏཱ ཧི ཨེཏེ དྷམྨཱ…པེ… ན པུགྒལོཏི. པརིཙྪེདཏོ སེདོ སེདབྷཱགེན པརིཙྪིནྣོཏི ཝཝཏྠཔེཏི. ཨཡམེཏསྶ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ, ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོ ཨེཝཱཏི ཨེཝཾ སེདཾ ཝཎྞཱདིཏོ ཝཝཏྠཔེཏི.

ཏཏོ པརཾ སརཱིརེ ཙམྨམཾསནྟརེ མེདོ ཝཎྞཏོ ཕཱལིཏཧལིདྡིཝཎྞོཏི ཝཝཏྠཔེཏི. སཎྛཱནཏོ ཨོཀཱསསཎྛཱནོ. ཏཐཱ ཧི སུཁིནོ ཐཱུལསརཱིརསྶ ཙམྨམཾསནྟརེ ཕརིཏྭཱ ཋིཏོ ཧལིདྡིརཏྟདུཀཱུལཔིལོཏིཀསཎྛཱནོ, ཀིསསརཱིརསྶ ཛངྒྷམཾསཨཱུརུམཾསཔིཊྛིཀཎྚཀནིསྶིཏཔིཊྛིམཾསཨུདརཔཊལམཾསཱནི ནིསྶཱཡ སཾཝེལླིཏྭཱ ཋཔིཏཧལིདྡིརཏྟདུཀཱུལཔིལོཏིཀཁཎྜསཎྛཱནོ. དིསཏོ དྭཱིསུ དིསཱསུ ཛཱཏོ. ཨོཀཱསཏོ ཐཱུལསརཱིརསྶ སཀལསརཱིརཾ ཕརིཏྭཱ ཀིསསྶ ཛངྒྷཱམཾསཱདཱིནི ནིསྶཱཡ ཋིཏོ, ཡོ སིནེཧསངྑཱཏོཔི ཧུཏྭཱ པརམཛེགུཙྪཏྟཱ ན མཏྠཀཏེལཏྠཾ ན གཎྜཱུསཏེལཏྠཾ ན དཱིཔཛཱལནཏྠཾ སངྒཡ྄ཧཏི.

ཏཏྠ ཡཐཱ མཾསཔུཉྫཾ ནིསྶཱཡ ཋིཏཱ ཧལིདྡིརཏྟདུཀཱུལཔིལོཏིཀཱ ན ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ མཾསཔུཉྫཾ ནིསྶཱཡ ཋིཏཱ’’ཏི, ནཔི མཾསཔུཉྫོ ཛཱནཱཏི ‘‘ཧལིདྡིརཏྟདུཀཱུལཔིལོཏིཀཱ མཾ ནིསྶཱཡ ཋིཏཱ’’ཏི; ཨེཝམེཝ ན མེདོ ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ སཀལསརཱིརཾ ཛངྒྷཱདཱིསུ ཝཱ མཾསཾ ནིསྶཱཡ ཋིཏོ’’ཏི, ནཔི སཀལསརཱིརཾ ཛཱནཱཏི ཛངྒྷཱདཱིསུ ཝཱ མཾསཾ ‘‘མེདོ མཾ ནིསྶཱཡ ཋིཏོ’’ཏི. ཨཱབྷོགཔཙྩཝེཀྑཎཝིརཧིཏཱ ཧི ཨེཏེ དྷམྨཱ…པེ… ན པུགྒལོཏི. པརིཙྪེདཏོ མེདོ ཧེཊྛཱ མཾསེན, ཨུཔརི ཙམྨེན, སམནྟཏོ མེདབྷཱགེན པརིཙྪིནྣོཏི ཝཝཏྠཔེཏི. ཨཡམེཏསྶ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ, ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོ ཨེཝཱཏི ཨེཝཾ མེདཾ ཝཎྞཱདིཏོ ཝཝཏྠཔེཏི.

ཏཏོ པརཾ སརཱིརེ ཨསྶུ ཝཎྞཏོ པསནྣཏིལཏེལཝཎྞནྟི ཝཝཏྠཔེཏི. སཎྛཱནཏོ ཨོཀཱསསཎྛཱནཾ. དིསཏོ ཨུཔརིམཱཡ དིསཱཡ ཛཱཏཾ. ཨོཀཱསཏོ ཨཀྑིཀཱུཔཀེསུ ཋིཏནྟི. ན ཙེཏཾ པིཏྟཀོསཀེ པིཏྟམིཝ ཨཀྑིཀཱུཔཀེསུ སདཱ སནྣིཙིཏཾ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛཏི, ཀིནྟུ ཡདཱ སོམནསྶཛཱཏཱ སཏྟཱ མཧཱཧསིཏཾ ཧསནྟི, དོམནསྶཛཱཏཱ རོདནྟི པརིདེཝནྟི, ཏཐཱརཱུཔཾ ཝིསམཱཧཱརཾ ཝཱ ཧརནྟི, ཡདཱ ཙ ཏེསཾ ཨཀྑཱིནི དྷཱུམརཛཔཾསུཀཱདཱིཧི ཨབྷིཧཉྙནྟི, ཏདཱ ཨེཏེཧི སོམནསྶདོམནསྶཝིསམཱཧཱརཱདཱིཧི སམུཊྛཧིཏྭཱ ཨསྶུ ཨཀྑིཀཱུཔཀེསུ པཱུརེཏྭཱ ཏིཊྛཏི པགྒྷརཏི ཙ. ‘‘ཨསྶུཔརིགྒཎྷཀེན ཙ ཡོགཱཝཙརེན ཨཀྑིཀཱུཔཀེ པཱུརེཏྭཱ ཋིཏཝསེནེཝ ཏཾ མནསིཀཱཏབྦ’’ནྟི པུབྦཱཙརིཡཱ ཝཎྞཡནྟི.

ཏཏྠ ཡཐཱ མཏྠཀཙྪིནྣཏརུཎཏཱལཊྛིཀཱུཔཀེསུ ཋིཏཾ ཨུདཀཾ ན ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ མཏྠཀཙྪིནྣཏརུཎཏཱལཊྛིཀཱུཔཀེསུ ཋིཏ’’ནྟི, ནཔི མཏྠཀཙྪིནྣཏརུཎཏཱལཊྛིཀཱུཔཀཱ ཛཱནནྟི ‘‘ཨམྷེསུ ཨུདཀཾ ཋིཏ’’ནྟི; ཨེཝམེཝ ན ཨསྶུ ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ ཨཀྑིཀཱུཔཀེསུ ཋིཏ’’ནྟི, ནཔི ཨཀྑིཀཱུཔཀཱ ཛཱནནྟི ‘‘ཨམྷེསུ ཨསྶུ ཋིཏ’’ནྟི. ཨཱབྷོགཔཙྩཝེཀྑཎཝིརཧིཏཱ ཧི ཨེཏེ དྷམྨཱ…པེ… ན པུགྒལོཏི. པརིཙྪེདཏོ ཨསྶུ ཨསྶུབྷཱགེན པརིཙྪིནྣནྟི ཝཝཏྠཔེཏི. ཨཡམེཏསྶ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ, ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོ ཨེཝཱཏི ཨེཝཾ ཨསྶུཾ ཝཎྞཱདིཏོ ཝཝཏྠཔེཏི.

ཏཏོ པརཾ སརཱིརེ ཝིལཱིནསིནེཧསངྑཱཏཱ ཝསཱ ཝཎྞཏོ ཨཱཙཱམེ ཨཱསིཏྟཏེལཝཎྞཱཏི ཝཝཏྠཔེཏི. སཎྛཱནཏོ ཨོཀཱསསཎྛཱནཱ. དིསཏོ དྭཱིསུ དིསཱསུ ཛཱཏཱ. ཨོཀཱསཏོ ཧཏྠཏལཧཏྠཔིཊྛིཔཱདཏལཔཱདཔིཊྛིནཱསཱཔུཊནལཱཊཨཾསཀཱུཊེསུ ཋིཏཱཏི. ན ཙེསཱ ཨེཏེསུ ཨོཀཱསེསུ སདཱ ཝིལཱིནཱ ཨེཝ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛཏི, ཀིནྟུ ཡདཱ ཨགྒིསནྟཱཔསཱུརིཡསནྟཱཔཨུཏུཝིསབྷཱགདྷཱཏུཝིསབྷཱགེཧི ཏེ པདེསཱ ཨུསྨཱཛཱཏཱ ཧོནྟི, ཏདཱ ཏཏྠ ཝིལཱིནཱཝ ཧུཏྭཱ པསནྣསལིལཱསུ ཨུདཀསོཎྜིཀཱསུ ནཱིཧཱརོ ཝིཡ སརཏི.

ཏཏྠ ཡཐཱ ཨུདཀསོཎྜིཡོ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ ཋིཏོ ནཱིཧཱརོ ན ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ ཨུདཀསོཎྜིཡོ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ ཋིཏོ’’ཏི, ནཔི ཨུདཀསོཎྜིཡོ ཛཱནནྟི ‘‘ནཱིཧཱརོ ཨམྷེ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ ཋིཏོ’’ཏི; ཨེཝམེཝ ན ཝསཱ ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ ཧཏྠཏལཱདཱིནི ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ ཋིཏཱ’’ཏི, ནཔི ཧཏྠཏལཱདཱིནི ཛཱནནྟི ‘‘ཝསཱ ཨམྷེ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ ཋིཏཱ’’ཏི. ཨཱབྷོགཔཙྩཝེཀྑཎཝིརཧིཏཱ ཧི ཨེཏེ དྷམྨཱ…པེ… ན པུགྒལོཏི. པརིཙྪེདཏོ ཝསཱ ཝསཱབྷཱགེན པརིཙྪིནྣཱཏི ཝཝཏྠཔེཏི. ཨཡམེཏིསྶཱ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ, ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོ ཨེཝཱཏི ཨེཝཾ ཝསཾ ཝཎྞཱདིཏོ ཝཝཏྠཔེཏི.

ཏཏོ པརཾ སརཱིརེ མུཁསྶབྦྷནྟརེ ཁེལོ༹ ཝཎྞཏོ སེཏོ ཕེཎཝཎྞོཏི ཝཝཏྠཔེཏི. སཎྛཱནཏོ ཨོཀཱསསཎྛཱནོཏི, སམུདྡཕེཎསཎྛཱནོཏིཔི ཨེཀེ. དིསཏོ ཨུཔརིམཱཡ དིསཱཡ ཛཱཏོ. ཨོཀཱསཏོ ཨུབྷོཧི ཀཔོལཔསྶེཧི ཨོརོཧིཏྭཱ ཛིཝ྄ཧཱཡ ཋིཏོཏི. ན ཙེསོ ཨེཏྠ སདཱ སནྣིཙིཏོ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛཏི, ཀིནྟུ ཡདཱ སཏྟཱ ཏཐཱརཱུཔཾ ཨཱཧཱརཾ པསྶནྟི ཝཱ སརནྟི ཝཱ, ཨུཎྷཏིཏྟཀཊུཀལོཎམྦིལཱནཾ ཝཱ ཀིཉྩི མུཁེ ཋཔེནྟི. ཡདཱ ཙ ཏེསཾ ཧདཡཾ ཨཱགིལཱཡཏི, ཀིསྨིཉྩིདེཝ ཝཱ ཛིགུཙྪཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏདཱ ཁེལོ༹ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ཨུབྷོཧི ཀཔོལཔསྶེཧི ཨོརོཧིཏྭཱ ཛིཝ྄ཧཱཡ སཎྛཱཏི. ཨགྒཛིཝ྄ཧཱཡ ཙེས ཁེལོ༹ ཏནུཀོ ཧོཏི, མཱུལཛིཝ྄ཧཱཡ བཧལོ, མུཁེ པཀྑིཏྟཉྩ པུཐུཀཾ ཝཱ ཏཎྜུལཾ ཝཱ ཨཉྙཾ ཝཱ ཀིཉྩི ཁཱདནཱིཡཾ ནདིཔུལིནེ ཁཏཀཱུཔསལིལམིཝ པརིཀྑཡམགཙྪནྟོཝ སདཱ ཏེམནསམཏྠོ ཧོཏི.

ཏཏྠ ཡཐཱ ནདིཔུལིནེ ཁཏཀཱུཔཏལེ སཎྛིཏཾ ཨུདཀཾ ན ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ ཀཱུཔཏལེ སཎྛིཏ’’ནྟི, ནཔི ཀཱུཔཏལཾ ཛཱནཱཏི ‘‘མཡི ཨུདཀཾ ཋིཏ’’ནྟི; ཨེཝམེཝ ན ཁེལོ༹ ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ ཨུབྷོཧི ཀཔོལཔསྶེཧི ཨོརོཧིཏྭཱ ཛིཝ྄ཧཱཏལེ སཎྛིཏོ’’ཏི, ནཔི ཛིཝ྄ཧཱཏལཾ ཛཱནཱཏི ‘‘མཡི ཨུབྷོཧི ཀཔོལཔསྶེཧི ཨོརོཧིཏྭཱ ཁེལོ༹ སཎྛིཏོ’’ཏི. ཨཱབྷོགཔཙྩཝེཀྑཎཝིརཧིཏཱ ཧི ཨེཏེ དྷམྨཱ…པེ… ན པུགྒལོཏི. པརིཙྪེདཏོ ཁེལོ༹ ཁེལ༹བྷཱགེན པརིཙྪིནྣོཏི ཝཝཏྠཔེཏི. ཨཡམེཏསྶ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ, ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོ ཨེཝཱཏི ཨེཝཾ ཁེལ༹ཾ ཝཎྞཱདིཏོ ཝཝཏྠཔེཏི.

ཏཏོ པརཾ སརཱིརེ སིངྒྷཱཎིཀཱ ཝཎྞཏོ སེཏཱ ཏརུཎཏཱལམིཉྫཝཎྞཱཏི ཝཝཏྠཔེཏི. སཎྛཱནཏོ ཨོཀཱསསཎྛཱནཱ, སེདེཏྭཱ སེདེཏྭཱ ནཱསཱཔུཊེ ནིརནྟརཾ པཀྑིཏྟཝེཏྟངྐུརསཎྛཱནཱཏིཔི ཨེཀེ. དིསཏོ ཨུཔརིམཱཡ དིསཱཡ ཛཱཏཱ. ཨོཀཱསཏོ ནཱསཱཔུཊེ པཱུརེཏྭཱ ཋིཏཱཏི. ན ཙེསཱ ཨེཏྠ སདཱ སནྣིཙིཏཱ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛཏི, ཀིནྟུ སེཡྻཐཱཔི ནཱམ པུརིསོ པདུམིནིཔཏྟེ དདྷིཾ བནྡྷིཏྭཱ ཧེཊྛཱ པདུམིནིཔཏྟཾ ཀཎྚཀེན ཝིཛ྄ཛྷེཡྻ, ཨཐ ཏེན ཚིདྡེན དདྷིཔིཎྜཾ གལི༹ཏྭཱ བཧི པཔཏེཡྻ; ཨེཝམེཝ ཡདཱ སཏྟཱ རོདནྟི, ཝིསབྷཱགཱཧཱརཨུཏུཝསེན ཝཱ སཉྫཱཏདྷཱཏུཀྑོབྷཱ ཧོནྟི, ཏདཱ ཨནྟོསཱིསཏོ པཱུཏིསེམྷབྷཱཝཾ ཨཱཔནྣཾ མཏྠལུངྒཾ གལི༹ཏྭཱ ཏཱལུམཏྠཀཝིཝརེན ཨོཏརིཏྭཱ ནཱསཱཔུཊེ པཱུརེཏྭཱ ཏིཊྛཏི.

ཏཏྠ ཡཐཱ སིཔྤིཀཱཡ པཀྑིཏྟཾ པཱུཏིདདྷི ན ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ སིཔྤིཀཱཡ ཋིཏ’’ནྟི, ནཔི སིཔྤིཀཱ ཛཱནཱཏི ‘‘མཡི པཱུཏིཀཾ དདྷི ཋིཏ’’ནྟི; ཨེཝམེཝ ན སིངྒྷཱཎིཀཱ ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ ནཱསཱཔུཊེསུ ཋིཏཱ’’ཏི, ནཔི ནཱསཱཔུཊཱ ཛཱནནྟི ‘‘ཨམྷེསུ སིངྒྷཱཎིཀཱ ཋིཏཱ’’ཏི. ཨཱབྷོགཔཙྩཝེཀྑཎཝིརཧིཏཱ ཧི ཨེཏེ དྷམྨཱ…པེ… ན པུགྒལོཏི. པརིཙྪེདཏོ སིངྒྷཱཎིཀཱ སིངྒྷཱཎིཀབྷཱགེན པརིཙྪིནྣཱཏི ཝཝཏྠཔེཏི. ཨཡམེཏིསྶཱ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ, ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོ ཨེཝཱཏི ཨེཝཾ སིངྒྷཱཎིཀཾ ཝཎྞཱདིཏོ ཝཝཏྠཔེཏི.

ཏཏོ པརཾ ཨནྟོསརཱིརེ ལསིཀཱཏི སརཱིརསནྡྷཱིནཾ ཨབྦྷནྟརེ པིཙྪིལཀུཎཔཾ. སཱ ཝཎྞཏོ ཀཎིཀཱརནིཡྻཱསཝཎྞཱཏི ཝཝཏྠཔེཏི. སཎྛཱནཏོ ཨོཀཱསསཎྛཱནཱ. དིསཏོ དྭཱིསུ དིསཱསུ ཛཱཏཱ. ཨོཀཱསཏོ ཨཊྛིསནྡྷཱིནཾ ཨབྦྷཉྫནཀིཙྩཾ སཱདྷཡམཱནཱ ཨསཱིཏིསཏསནྡྷཱིནཾ ཨབྦྷནྟརེ ཋིཏཱཏི. ཡསྶ ཙེསཱ མནྡཱ ཧོཏི, ཏསྶ ཨུཊྛཧནྟསྶ ནིསཱིདནྟསྶ ཨབྷིཀྐམནྟསྶ པཊིཀྐམནྟསྶ སམིཉྫནྟསྶ པསཱརེནྟསྶ ཨཊྛིཀཱནི ཀཊཀཊཱཡནྟི, ཨཙྪརིཀཱསདྡཾ ཀརོནྟོ ཝིཡ ཝིཙརཏི, ཨེཀཡོཛནདྭིཡོཛནམཏྟམྤི ཨདྡྷཱནཾ གཏསྶ ཝཱཡོདྷཱཏུ ཀུཔྤཏི, གཏྟཱནི དུཀྑནྟི ཡསྶ པན ཙེསཱ བཧུཀཱ ཧོཏི, ཏསྶ ཨུཊྛཱནནིསཛྫཱདཱིསུ ན ཨཊྛཱིནི ཀཊཀཊཱཡནྟི, དཱིགྷམྤི ཨདྡྷཱནཾ གཏསྶ ན ཝཱཡོདྷཱཏུ ཀུཔྤཏི, ན གཏྟཱནི དུཀྑནྟི.

ཏཏྠ ཡཐཱ ཨབྦྷཉྫནཏེལཾ ན ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ ཨཀྑཾ ཨབྦྷཉྫིཏྭཱ ཋིཏ’’ནྟི, ནཔི ཨཀྑོ ཛཱནཱཏི ‘‘མཾ ཏེལཾ ཨབྦྷཉྫིཏྭཱ ཋིཏ’’ནྟི; ཨེཝམེཝ ན ལསིཀཱ ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ ཨསཱིཏིསཏསནྡྷིཡོ ཨབྦྷཉྫིཏྭཱ ཋིཏཱ’’ཏི, ནཔི ཨསཱིཏིསཏསནྡྷིཡོ ཛཱནནྟི ‘‘ལསིཀཱ ཨམྷེ ཨབྦྷཉྫིཏྭཱ ཋིཏཱ’’ཏི. ཨཱབྷོགཔཙྩཝེཀྑཎཝིརཧིཏཱ ཧི ཨེཏེ དྷམྨཱ…པེ… ན པུགྒལོཏི. པརིཙྪེདཏོ ལསིཀཱ ལསིཀབྷཱགེན པརིཙྪིནྣཱཏི ཝཝཏྠཔེཏི. ཨཡམེཏིསྶཱ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ, ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོ ཨེཝཱཏི ཨེཝཾ ལསིཀཾ ཝཎྞཱདིཏོ ཝཝཏྠཔེཏི.

ཏཏོ པརཾ ཨནྟོསརཱིརེ མུཏྟཾ ཝཎྞཏོ མཱསཁཱརོདཀཝཎྞནྟི ཝཝཏྠཔེཏི. སཎྛཱནཏོ ཨུདཀཾ པཱུརེཏྭཱ ཨདྷོམུཁཋཔིཏཨུདཀཀུམྦྷཨནྟརགཏཨུདཀསཎྛཱནཾ. དིསཏོ ཧེཊྛིམཱཡ དིསཱཡ ཛཱཏཾ. ཨོཀཱསཏོ ཝཏྠིསྶབྦྷནྟརེ ཋིཏནྟི. ཝཏྠི ནཱམ ཝཏྠིཔུཊོ ཝུཙྩཏི, ཡཏྠ སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཙནྡནིཀཱཡ པཀྑིཏྟེ ཨམུཁེ པེལཱ༹གྷཊེ ཙནྡནིཀཱརསོ པཝིསཏི, ན ཙསྶ པཝིསནམགྒོ པཉྙཱཡཏི; ཨེཝམེཝ སརཱིརཏོ མུཏྟཾ པཝིསཏི, ན ཙསྶ པཝིསནམགྒོ པཉྙཱཡཏི ནིཀྑམནམགྒོ ཨེཝ ཏུ པཱཀཊོ ཧོཏི, ཡམྷི ཙ མུཏྟསྶ བྷརིཏེ ‘‘པསྶཱཝཾ ཀརོམཱ’’ཏི སཏྟཱནཾ ཨཱཡཱུཧནཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཡཐཱ ཙནྡནིཀཱཡ པཀྑིཏྟེ ཨམུཁེ པེལཱ༹གྷཊེ ཋིཏོ ཙནྡནིཀཱརསོ ན ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ ཨམུཁེ པེལཱ༹གྷཊེ ཋིཏོ’’ཏི, ནཔི པེལཱ༹གྷཊོ ཛཱནཱཏི ‘‘མཡི ཙནྡནིཀཱརསོ ཋིཏོ’’ཏི; ཨེཝམེཝ མུཏྟཾ ན ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཧཾ ཝཏྠིམྷི ཋིཏ’’ནྟི, ནཔི ཝཏྠི ཛཱནཱཏི ‘‘མཡི མུཏྟཾ ཋིཏ’’ནྟི. ཨཱབྷོགཔཙྩཝེཀྑཎཝིརཧིཏཱ ཧི ཨེཏེ དྷམྨཱ…པེ… ན པུགྒལོཏི. པརིཙྪེདཏོ ཝཏྠིཨབྦྷནྟརེན ཙེཝ མུཏྟབྷཱགེན ཙ པརིཙྪིནྣནྟི ཝཝཏྠཔེཏི. ཨཡམེཏསྶ སབྷཱགཔརིཙྪེདོ, ཝིསབྷཱགཔརིཙྪེདོ པན ཀེསསདིསོ ཨེཝཱཏི ཨེཝཾ མུཏྟཾ ཝཎྞཱདིཏོ ཝཝཏྠཔེཏི. ཨེཝམཡཾ ཨིམཾ དྭཏྟིཾསཱཀཱརཾ ཝཎྞཱདིཏོ ཝཝཏྠཔེཏི.

ཏསྶེཝཾ ཨིམཾ དྭཏྟིཾསཱཀཱརཾ ཝཎྞཱདིཝསེན ཝཝཏྠཔེནྟསྶ ཏཾ ཏཾ བྷཱཝནཱནུཡོགཾ ཨཱགམྨ ཀེསཱདཡོ པགུཎཱ ཧོནྟི, ཀོཊྛཱསབྷཱཝེན ཨུཔཊྛཧནྟི. ཏཏོ པབྷུཏི སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཙཀྑུམཏོ པུརིསསྶ དྭཏྟིཾསཝཎྞཱནཾ པུཔྥཱནཾ ཨེཀསུཏྟགནྠིཏཾ མཱལཾ ཨོལོཀེནྟསྶ སབྦཔུཔྥཱནི ཨཔུབྦཱཔརིཡམིཝ པཱཀཊཱནི ཧོནྟི; ཨེཝམེཝ ‘‘ཨཏྠི ཨིམསྨིཾ ཀཱཡེ ཀེསཱ’’ཏི ཨིམཾ ཀཱཡཾ སཏིཡཱ ཨོལོཀེནྟསྶ སབྦེ ཏེ དྷམྨཱ ཨཔུབྦཱཔརིཡམིཝ པཱཀཊཱ ཧོནྟི. ཀེསེསུ ཨཱཝཛྫིཏེསུ ཨསཎྛཧམཱནཱཝ སཏི ཡཱཝ མུཏྟཾ, ཏཱཝ པཝཏྟཏི. ཏཏོ པབྷུཏི ཏསྶ ཨཱཧིཎྜནྟཱ མནུསྶཏིརཙྪཱནཱདཡོ ཙ སཏྟཱཀཱརཾ ཝིཛཧིཏྭཱ ཀོཊྛཱསརཱསིཝསེནེཝ ཨུཔཊྛཧནྟི, ཏེཧི ཙ ཨཛ྄ཛྷོཧརིཡམཱནཾ པཱནབྷོཛནཱདི ཀོཊྛཱསརཱསིམྷི པཀྑིཔྤམཱནམིཝ ཨུཔཊྛཱཏཱིཏི.

ཨེཏྠཱཧ ‘‘ཨཐཱནེན ཏཏོ པརཾ ཀིཾ ཀཱཏབྦ’’ནྟི? ཝུཙྩཏེ – ཏདེཝ ནིམིཏྟཾ ཨཱསེཝིཏབྦཾ བྷཱཝེཏབྦཾ བཧུལཱིཀཱཏབྦཾ སུཝཝཏྠིཏཾ ཝཝཏྠཔེཏབྦཾ. ཀཐཾ པནཱཡཾ ཏཾ ནིམིཏྟཾ ཨཱསེཝཏི བྷཱཝེཏི བཧུལཱིཀརོཏི སུཝཝཏྠིཏཾ ཝཝཏྠཔེཏཱིཏི? ཨཡཉྷི ཏཾ ཀེསཱདཱིནཾ ཀོཊྛཱསབྷཱཝེན ཨུཔཊྛཱནནིམིཏྟཾ ཨཱསེཝཏི, སཏིཡཱ ཨལླིཡཏི བྷཛཏི ཨུཔགཙྪཏི, སཏིགབྦྷཾ གཎྷཱཔེཏི. ཏཏྠ ལདྡྷཾ ཝཱ སཏིཾ ཝཌྜྷེནྟོ ཏཾ བྷཱཝེཏཱིཏི ཝུཙྩཏི. བཧུལཱིཀརོཏཱིཏི པུནཔྤུནཾ སཏིསམྤཡུཏྟཾ ཝིཏཀྐཝིཙཱརབྦྷཱཧཏཾ ཀརོཏི. སུཝཝཏྠིཏཾ ཝཝཏྠཔེཏཱིཏི ཡཐཱ སུཊྛུ ཝཝཏྠིཏཾ ཧོཏི, ན པུན ཨནྟརདྷཱནཾ གཙྪཏི, ཏཐཱ ཏཾ སཏིཡཱ ཝཝཏྠཔེཏི, ཨུཔདྷཱརེཏི ཨུཔནིབནྡྷཏི.

ཨཐ ཝཱ ཡཾ པུབྦེ ཨནུཔུབྦཏོ, ནཱཏིསཱིགྷཏོ, ནཱཏིསཎིཀཏོ, ཝིཀྑེཔཔྤཧཱནཏོ, པཎྞཏྟིསམཏིཀྐམནཏོ, ཨནུཔུབྦམུཉྩནཏོ, ལཀྑཎཏོ, ཏཡོ ཙ སུཏྟནྟཱཏི ཨེཝཾ དསཝིདྷཾ མནསིཀཱརཀོསལླཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨནུཔུབྦཏོ མནསིཀརོནྟོ ཨཱསེཝཏི, ནཱཏིསཱིགྷཏོ ནཱཏིསཎིཀཏོ ཙ མནསིཀརོནྟོ བྷཱཝེཏི, ཝིཀྑེཔཔྤཧཱནཏོ མནསིཀརོནྟོ བཧུལཱི ཀརོཏི, པཎྞཏྟིསམཏིཀྐམནཱདིཏོ མནསིཀརོནྟོ སུཝཝཏྠིཏཾ ཝཝཏྠཔེཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཏྠཱཧ ‘‘ཀཐཾ པནཱཡཾ ཨནུཔུབྦཱདིཝསེན ཨེཏེ དྷམྨེ མནསི ཀརོཏཱི’’ཏི? ཝུཙྩཏེ – ཨཡཉྷི ཀེསེ མནསི ཀརིཏྭཱ ཏདནནྟརཾ ལོམེ མནསི ཀརོཏི, ན ནཁེ. ཏཐཱ ལོམེ མནསི ཀརིཏྭཱ ཏདནནྟརཾ ནཁེ མནསི ཀརོཏི, ན དནྟེ. ཨེས ནཡོ སབྦཏྠ. ཀསྨཱ? ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ ཧི མནསིཀརོནྟོ སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཨཀུསལོ པུརིསོ དྭཏྟིཾསཔདཾ ནིསྶེཎིཾ ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ ཨཱརོཧནྟོ ཀིལནྟཀཱཡོ ཏཏོ ནིསྶེཎིཏོ པཔཏཏི, ན ཨཱརོཧནཾ སམྤཱདེཏི; ཨེཝམེཝ བྷཱཝནཱསམྤཏྟིཝསེན ཨདྷིགནྟབྦསྶ ཨསྶཱདསྶ ཨནདྷིགམནཏོ ཀིལནྟཙིཏྟོ དྭཏྟིཾསཱཀཱརབྷཱཝནཱཏོ པཔཏཏི, ན བྷཱཝནཾ སམྤཱདེཏཱིཏི.

ཨནུཔུབྦཏོ མནསིཀརོནྟོཔི ཙ ཀེསཱ ལོམཱཏི ནཱཏིསཱིགྷཏོཔི མནསི ཀརོཏི. ཨཏིསཱིགྷཏོ ཧི མནསིཀརོནྟོ སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཨདྡྷཱནཾ གཙྪནྟོ པུརིསོ སམཝིསམརུཀྑཐལནིནྣདྭེདྷཱཔཐཱདཱིནི མགྒནིམིཏྟཱནི ཨུཔལཀྑེཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཏཏོ ན མགྒཀུསལོ ཧོཏི, ཨདྡྷཱནཉྩ པརིཀྑཡཾ ནེཏི; ཨེཝམེཝ ཝཎྞསཎྛཱནཱདཱིནི དྭཏྟིཾསཱཀཱརནིམིཏྟཱནི ཨུཔལཀྑེཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཏཏོ ན དྭཏྟིཾསཱཀཱརེ ཀུསལོ ཧོཏི, ཀམྨཊྛཱནཉྩ པརིཀྑཡཾ ནེཏི.

ཡཐཱ ཙ ནཱཏིསཱིགྷཏོ, ཨེཝཾ ནཱཏིསཎིཀཏོཔི མནསི ཀརོཏི. ཨཏིསཎིཀཏོ ཧི མནསིཀརོནྟོ སེཡྻཐཱཔི ནཱམ པུརིསོ ཨདྡྷཱནམགྒཾ པཊིཔནྣོ ཨནྟརཱམགྒེ རུཀྑཔབྦཏཏལཱ༹ཀཱདཱིསུ ཝིལམྦམཱནོ ཨིཙྪིཏཔྤདེསཾ ཨཔཱཔུཎནྟོ ཨནྟརཱམགྒེཡེཝ སཱིཧབྱགྒྷཱདཱིཧི ཨནཡབྱསནཾ པཱཔུཎཱཏི; ཨེཝམེཝ དྭཏྟིཾསཱཀཱརབྷཱཝནཱསམྤདཾ ཨཔཱཔུཎནྟོ བྷཱཝནཱཝིཙྪེདེན ཨནྟརཱཡེཝ ཀཱམཝིཏཀྐཱདཱིཧི ཨནཡབྱསནཾ པཱཔུཎཱཏི.

ནཱཏིསཎིཀཏོ མནསིཀརོནྟོཔི ཙ ཝིཀྑེཔཔྤཧཱནཏོཔི མནསི ཀརོཏི. ཝིཀྑེཔཔྤཧཱནཏོ ནཱམ ཡཐཱ ཨཉྙེསུ ནཝཀམྨཱདཱིསུ ཙིཏྟཾ ན ཝིཀྑིཔཏི, ཏཐཱ མནསི ཀརོཏི. བཧིདྡྷཱ ཝིཀྑེཔམཱནཙིཏྟོ ཧི ཀེསཱདཱིསྭེཝ ཨསམཱཧིཏཙེཏོཝིཏཀྐོ བྷཱཝནཱསམྤདཾ ཨཔཱཔུཎིཏྭཱ ཨནྟརཱཝ ཨནཡབྱསནཾ ཨཱཔཛྫཏི ཏཀྐསིལཱགམནེ བོདྷིསཏྟསྶ སཧཱཡཀཱ ཝིཡ. ཨཝིཀྑིཔམཱནཙིཏྟོ པན ཀེསཱདཱིསྭེཝ སམཱཧིཏཙེཏོཝིཏཀྐོ བྷཱཝནཱསམྤདཾ པཱཔུཎཱཏི བོདྷིསཏྟོ ཝིཡ ཏཀྐསིལརཛྫསམྤདནྟི. ཏསྶེཝཾ ཝིཀྑེཔཔྤཧཱནཏོ མནསིཀརོཏོ ཨདྷིཀཱརཙརིཡཱདྷིམུཏྟཱིནཾ ཝསེན ཏེ དྷམྨཱ ཨསུབྷཏོ ཝཱ ཝཎྞཏོ ཝཱ སུཉྙཏོ ཝཱ ཨུཔཊྛཧནྟི.

ཨཐ པཎྞཏྟིསམཏིཀྐམནཏོ ཏེ དྷམྨེ མནསི ཀརོཏི. པཎྞཏྟིསམཏིཀྐམནཏོཏི ཀེསཱ ལོམཱཏི ཨེཝམཱདིཝོཧཱརཾ སམཏིཀྐམིཏྭཱ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཡཐཱུཔཊྛིཏཱནཾ ཨསུབྷཱདཱིནཾཡེཝ ཝསེན མནསི ཀརོཏི. ཀཐཾ? ཡཐཱ ཨརཉྙནིཝཱསཱུཔགཏཱ མནུསྶཱ ཨཔརིཙིཏབྷཱུམིབྷཱགཏྟཱ ཨུདཀཊྛཱནསཉྫཱནནཏྠཾ སཱཁཱབྷངྒཱདིནིམིཏྟཾ ཀཏྭཱ ཏདནུསཱརེན གནྟྭཱ ཨུདཀཾ པརིབྷུཉྫནྟི, ཡདཱ པན པརིཙིཏབྷཱུམིབྷཱགཱ ཧོནྟི, ཨཐ ཏཾ ནིམིཏྟཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཨམནསིཀཏྭཱཝ ཨུདཀཊྛཱནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨུདཀཾ པརིབྷུཉྫནྟི, ཨེཝམེཝཱཡཾ ཀེསཱ ལོམཱཏིཨཱདིནཱ ཏཾཏཾཝོཧཱརསྶ ཝསེན པཋམཾ ཏེ དྷམྨེ མནསཱཀཱསི, ཏེསུ དྷམྨེསུ ཨསུབྷཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརཝསེན ཨུཔཊྛཧནྟེསུ ཏཾ ཝོཧཱརཾ སམཏིཀྐམིཏྭཱ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཨསུབྷཱདིཏོཝ མནསི ཀརོཏི.

ཨེཏྠཱཧ ‘‘ཀཐཾ པནསྶ ཨེཏེ དྷམྨཱ ཨསུབྷཱདིཏོ ཨུཔཊྛཧནྟི, ཀཐཾ ཝཎྞཏོ, ཀཐཾ སུཉྙཏོ ཝཱ, ཀཐཉྩཱཡམེཏེ ཨསུབྷཏོ མནསི ཀརོཏི, ཀཐཾ ཝཎྞཏོ, ཀཐཾ སུཉྙཏོ ཝཱ’’ཏི? ཀེསཱ ཏཱཝསྶ ཝཎྞསཎྛཱནགནྡྷཱསཡོཀཱསཝསེན པཉྩདྷཱ ཨསུབྷཏོ ཨུཔཊྛཧནྟི, པཉྩདྷཱ ཨེཝ ཨཡམེཏེ ཨསུབྷཏོ མནསི ཀརོཏི. སེཡྻཐིདཾ – ཀེསཱ ནཱམེཏེ ཝཎྞཏོ ཨསུབྷཱ པརམཔྤཊིཀཱུལཛེགུཙྪཱ. ཏཐཱ ཧི མནུསྶཱ དིཝཱ པཱནབྷོཛནེ པཏིཏཾ ཀེསཝཎྞཾ ཝཱཀཾ ཝཱ སུཏྟཾ ཝཱ དིསྭཱ ཀེསསཉྙཱཡ མནོརམམྤི པཱནབྷོཛནཾ ཚཌྜེནྟི ཝཱ ཛིགུཙྪནྟི ཝཱ. སཎྛཱནཏོཔི ཨསུབྷཱ. ཏཐཱ ཧི རཏྟིཾ པཱནབྷོཛནེ པཏིཏཾ ཀེསསཎྛཱནཾ ཝཱཀཾ ཝཱ སུཏྟཾ ཝཱ ཕུསིཏྭཱ ཀེསསཉྙཱཡ མནོརམམྤི པཱནབྷོཛནཾ ཚཌྜེནྟི ཝཱ ཛིགུཙྪནྟི ཝཱ. གནྡྷཏོཔི ཨསུབྷཱ. ཏཐཱ ཧི ཏེལམཀྑནཔུཔྥདྷཱུམཱདིསངྑཱརེཧི ཝིརཧིཏཱནཾ ཀེསཱནཾ གནྡྷོ པརམཛེགུཙྪོ ཧོཏི, ཨགྒཱིསུ པཀྑིཏྟསྶ ཀེསསྶ གནྡྷཾ གྷཱཡིཏྭཱ སཏྟཱ ནཱསིཀཾ པིདྷེནྟི, མུཁམྤི ཝིཀུཛྫེནྟི. ཨཱསཡཏོཔི ཨསུབྷཱ. ཏཐཱ ཧི ནཱནཱཝིདྷེན མནུསྶཱསུཙིནིསྶནྡེན སངྐཱརཊྛཱནེ ཏཎྜུལེཡྻཀཱདཱིནི ཝིཡ པིཏྟསེམྷཔུབྦལོཧིཏནིསྶནྡེན ཏེ ཨཱཙིཏཱ ཝུདྡྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ གམིཏཱཏི. ཨོཀཱསཏོཔི ཨསུབྷཱ. ཏཐཱ ཧི སངྐཱརཊྛཱནེ ཝིཡ ཏཎྜུལེཡྻཀཱདཱིནི པརམཛེགུཙྪེ ལོམཱདིཨེཀཏིཾསཀུཎཔརཱསིམཏྠཀེ མནུསྶཱནཾ སཱིསཔལིཝེཋཀེ ཨལླཙམྨེ ཛཱཏཱཏི. ཨེས ནཡོ ལོམཱདཱིསུ. ཨེཝཾ ཏཱཝ ཨཡམེཏེ དྷམྨེ ཨསུབྷཏོ ཨུཔཊྛཧནྟེ ཨསུབྷཏོ མནསི ཀརོཏི.

ཡདི པནསྶ ཝཎྞཏོ ཨུཔཊྛཧནྟི, ཨཐ ཀེསཱ ནཱིལཀསིཎཝསེན ཨུཔཊྛཧནྟི. ཏཐཱ ལོམཱ དནྟཱ ཨོདཱཏཀསིཎཝསེནཱཏི. ཨེས ནཡོ སབྦཏྠ. ཏཾཏཾཀསིཎཝསེནེཝ ཨཡམེཏེ མནསི ཀརོཏི, ཨེཝཾ ཝཎྞཏོ ཨུཔཊྛཧནྟེ ཝཎྞཏོ མནསི ཀརོཏི. ཡདི པནསྶ སུཉྙཏོ ཨུཔཊྛཧནྟི, ཨཐ ཀེསཱ གྷནཝིནིབྦྷོགཝཝཏྠཱནེན ཨོཛཊྛམཀསམཱུཧཝསེན ཨུཔཊྛཧནྟི. ཏཐཱ ལོམཱདཡོ, ཡཐཱ ཨུཔཊྛཧནྟི. ཨཡམེཏེ ཏཐེཝ མནསི ཀརོཏི. ཨེཝཾ སུཉྙཏོ ཨུཔཊྛཧནྟེ སུཉྙཏོ མནསི ཀརོཏི.

ཨེཝཾ མནསིཀརོནྟོ ཨཡམེཏེ དྷམྨེ ཨནུཔུབྦམུཉྩནཏོ མནསི ཀརོཏི. ཨནུཔུབྦམུཉྩནཏོཏི ཨསུབྷཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརཝསེན ཨུཔཊྛིཏེ ཀེསེ མུཉྩིཏྭཱ ལོམེ མནསིཀརོནྟོ སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཛལཱུཀཱ ནངྒུཊྛེན གཧིཏཔྤདེསེ སཱཔེཀྑཱཝ ཧུཏྭཱ ཏུཎྜེན ཨཉྙཾ པདེསཾ གཎྷཱཏི, གཧིཏེ ཙ ཏསྨིཾ ཨིཏརཾ མུཉྩཏི, ཨེཝམེཝ ཀེསེསུ སཱཔེཀྑོཝ ཧུཏྭཱ ལོམེ མནསི ཀརོཏི, ལོམེསུ ཙ པཏིཊྛིཏེ མནསིཀཱརེ ཀེསེ མུཉྩཏི. ཨེས ནཡོ སབྦཏྠ. ཨེཝཾ ཧིསྶ ཨནུཔུབྦམུཉྩནཏོ མནསིཀརོཏོ ཨསུབྷཱདཱིསུ ཨཉྙཏརཝསེན ཏེ དྷམྨཱ ཨུཔཊྛཧནྟཱ ཨནཝསེསཏོ ཨུཔཊྛཧནྟི, པཱཀཊཏརཱུཔཊྛཱནཱ ཙ ཧོནྟི.

ཨཐ ཡསྶ ཏེ དྷམྨཱ ཨསུབྷཏོ ཨུཔཊྛཧནྟི, པཱཀཊཏརཱུཔཊྛཱནཱ ཙ ཧོནྟི, ཏསྶ སེཡྻཐཱཔི ནཱམ མཀྐཊོ དྭཏྟིཾསཏཱལཀེ ཏཱལཝནེ བྱཱདྷེན པརིཔཱཏིཡམཱནོ ཨེཀརུཀྑེཔི ཨསཎྛཧནྟོ པརིདྷཱཝིཏྭཱ ཡདཱ ནིཝཏྟོ ཧོཏི ཀིལནྟོ, ཨཐ ཨེཀམེཝ གྷནཏཱལཔཎྞཔརིཝེཋིཏཾ ཏཱལསུཙིཾ ནིསྶཱཡ ཏིཊྛཏི; ཨེཝམེཝ ཙིཏྟམཀྐཊོ དྭཏྟིཾསཀོཊྛཱསཀེ ཨིམསྨིཾ ཀཱཡེ ཏེནེཝ ཡོགིནཱ པརིཔཱཏིཡམཱནོ ཨེཀཀོཊྛཱསཀེཔི ཨསཎྛཧནྟོ པརིདྷཱཝིཏྭཱ ཡདཱ ཨནེཀཱརམྨཎཝིདྷཱཝནེ ཨབྷིལཱསཱབྷཱཝེན ནིཝཏྟོ ཧོཏི ཀིལནྟོ. ཨཐ ཡྭཱསྶ ཀེསཱདཱིསུ དྷམྨོ པགུཎཏརོ ཙརིཏཱནུརཱུཔཏརོ ཝཱ, ཡཏྠ ཝཱ པུབྦེ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཧོཏི, ཏཾ ནིསྶཱཡ ཨུཔཙཱརཝསེན ཏིཊྛཏི. ཨཐ ཏམེཝ ནིམིཏྟཾ པུནཔྤུནཾ ཏཀྐཱཧཏཾ ཝིཏཀྐཱཧཏཾ ཀརིཏྭཱ ཡཐཱཀྐམཾ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔྤཱདེཏི, ཏཏྠ པཏིཊྛཱཡ ཝིཔསྶནམཱརབྷིཏྭཱ ཨརིཡབྷཱུམིཾ པཱཔུཎཱཏི.

ཡསྶ པན ཏེ དྷམྨཱ ཝཎྞཏོ ཨུཔཊྛཧནྟི, ཏསྶཱཔི སེཡྻཐཱཔི ནཱམ མཀྐཊོ…པེ… ཨཐ ཡྭཱསྶ ཀེསཱདཱིསུ དྷམྨོ པགུཎཏརོ ཙརིཏཱནུརཱུཔཏརོ ཝཱ, ཡཏྠ ཝཱ པུབྦེ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཧོཏི, ཏཾ ནིསྶཱཡ ཨུཔཙཱརཝསེན ཏིཊྛཏི. ཨཐ ཏམེཝ ནིམིཏྟཾ པུནཔྤུནཾ ཏཀྐཱཧཏཾ ཝིཏཀྐཱཧཏཾ ཀརིཏྭཱ ཡཐཱཀྐམཾ ནཱིལཀསིཎཝསེན པཱིཏཀསིཎཝསེན ཝཱ པཉྩཔི རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཱནི ཨུཔྤཱདེཏི, ཏེསཉྩ ཡཏྠ ཀཏྠཙི པཏིཊྛཱཡ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཨརིཡབྷཱུམིཾ པཱཔུཎཱཏི.

ཡསྶ པན ཏེ དྷམྨཱ སུཉྙཏོ ཨུཔཊྛཧནྟི, སོ ལཀྑཎཏོ མནསི ཀརོཏི, ལཀྑཎཏོ མནསིཀརོནྟོ ཏཏྠ ཙཏུདྷཱཏུཝཝཏྠཱནཝསེན ཨུཔཙཱརཛ྄ཛྷཱནཾ པཱཔུཎཱཏི. ཨཐ མནསིཀརོནྟོ ཏེ དྷམྨེ ཨནིཙྩདུཀྑཱནཏྟསུཏྟཏྟཡཝསེན མནསི ཀརོཏི. ཨཡམསྶ ཝིཔསྶནཱནཡོ. སོ ཨིམཾ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཡཐཱཀྐམཉྩ པཊིཔཛྫིཏྭཱ ཨརིཡབྷཱུམིཾ པཱཔུཎཱཏཱིཏི.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ཡཾ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཀཐཾ པནཱཡཾ ཨནུཔུབྦཱདིཝསེན ཨེཏེ དྷམྨེ མནསི ཀརོཏཱི’’ཏི, ཏཾ བྱཱཀཏཾ ཧོཏི. ཡཉྩཱཔི ཝུཏྟཾ – ‘‘བྷཱཝནཱཝསེན པནསྶ ཨེཝཾ ཝཎྞནཱ ཝེདིཏབྦཱ’’ཏི, ཏསྶཏྠོ པཀཱསིཏོ ཧོཏཱིཏི.

པཀིཎྞཀནཡོ

ཨིདཱནི ཨིམསྨིཾཡེཝ དྭཏྟིཾསཱཀཱརེ ཝཎྞནཱཔརིཙཡཔཱཊཝཏྠཾ ཨཡཾ པཀིཎྞཀནཡོ ཝེདིཏབྦོ –

‘‘ནིམིཏྟཏོ ལཀྑཎཏོ, དྷཱཏུཏོ སུཉྙཏོཔི ཙ;

ཁནྡྷཱདིཏོ ཙ ཝིཉྙེཡྻོ, དྭཏྟིཾསཱཀཱརནིཙྪཡོ’’ཏི.

ཏཏྠ ནིམིཏྟཏོཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརེ ཨིམསྨིཾ དྭཏྟིཾསཱཀཱརེ སཊྛིསཏཾ ནིམིཏྟཱནི ཧོནྟི, ཡེསཾ ཝསེན ཡོགཱཝཙརོ དྭཏྟིཾསཱཀཱརཾ ཀོཊྛཱསཏོ པརིགྒཎྷཱཏི. སེཡྻཐིདཾ – ཀེསསྶ ཝཎྞནིམིཏྟཾ, སཎྛཱནནིམིཏྟཾ, དིསཱནིམིཏྟཾ, ཨོཀཱསནིམིཏྟཾ, པརིཙྪེདནིམིཏྟནྟི པཉྩ ནིམིཏྟཱནི ཧོནྟི. ཨེཝཾ ལོམཱདཱིསུ.

ལཀྑཎཏོཏི དྭཏྟིཾསཱཀཱརེ ཨཊྛཝཱིསཏིསཏཾ ལཀྑཎཱནི ཧོནྟི, ཡེསཾ ཝསེན ཡོགཱཝཙརོ དྭཏྟིཾསཱཀཱརཾ ལཀྑཎཏོ མནསི ཀརོཏི. སེཡྻཐིདཾ – ཀེསསྶ ཐདྡྷལཀྑཎཾ, ཨཱབནྡྷནལཀྑཎཾ, ཨུཎྷཏྟལཀྑཎཾ, སམུདཱིརཎལཀྑཎནྟི ཙཏྟཱརི ལཀྑཎཱནི ཧོནྟི. ཨེཝཾ ལོམཱདཱིསུ.

དྷཱཏུཏོཏི དྭཏྟིཾསཱཀཱརེ ‘‘ཚདྷཱཏུརོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཡཾ པུརིསཔུགྒལོ’’ཏི (མ. ནི. ༣.༣༤༣-༣༤༤) ཨེཏྠ ཝུཏྟཱསུ དྷཱཏཱུསུ ཨཊྛཝཱིསཏིསཏཾ དྷཱཏུཡོ ཧོནྟི, ཡཱསཾ ཝསེན ཡོགཱཝཙརོ དྭཏྟིཾསཱཀཱརཾ དྷཱཏུཏོ པརིགྒཎྷཱཏི. སེཡྻཐིདཾ – ཡཱ ཀེསེ ཐདྡྷཏཱ, སཱ པཐཝཱིདྷཱཏུ; ཡཱ ཨཱབནྡྷནཏཱ, སཱ ཨཱཔོདྷཱཏུ; ཡཱ པརིཔཱཙནཏཱ, སཱ ཏེཛོདྷཱཏུ; ཡཱ ཝིཏྠམྦྷནཏཱ, སཱ ཝཱཡོདྷཱཏཱུཏི ཙཏསྶོ དྷཱཏུཡོ ཧོནྟི. ཨེཝཾ ལོམཱདཱིསུ.

སུཉྙཏོཏི དྭཏྟིཾསཱཀཱརེ ཨཊྛཝཱིསཏིསཏཾ སུཉྙཏཱ ཧོནྟི, ཡཱསཾ ཝསེན ཡོགཱཝཙརོ དྭཏྟིཾསཱཀཱརཾ སུཉྙཏོ ཝིཔསྶཏི. སེཡྻཐིདཾ – ཀེསེ ཏཱཝ པཐཝཱིདྷཱཏུ ཨཱཔོདྷཱཏྭཱདཱིཧི སུཉྙཱ, ཏཐཱ ཨཱཔོདྷཱཏྭཱདཡོ པཐཝཱིདྷཱཏྭཱདཱིཧཱིཏི ཙཏསྶོ སུཉྙཏཱ ཧོནྟི. ཨེཝཾ ལོམཱདཱིསུ.

ཁནྡྷཱདིཏོཏི དྭཏྟིཾསཱཀཱརེ ཀེསཱདཱིསུ ཁནྡྷཱདིཝསེན སངྒཡ྄ཧམཱནེསུ ‘‘ཀེསཱ ཀཏི ཁནྡྷཱ ཧོནྟི, ཀཏི ཨཱཡཏནཱནི, ཀཏི དྷཱཏུཡོ, ཀཏི སཙྩཱནི, ཀཏི སཏིཔཊྛཱནཱནཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན ཝིནིཙྪཡོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཉྩསྶ ཝིཛཱནཏོ ཏིཎཀཊྛསམཱུཧོ ཝིཡ ཀཱཡོ ཁཱཡཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘ནཏྠི སཏྟོ ནརོ པོསོ, པུགྒལོ ནཱུཔལབྦྷཏི;

སུཉྙབྷཱུཏོ ཨཡཾ ཀཱཡོ, ཏིཎཀཊྛསམཱུཔམོ’’ཏི.

ཨཐསྶ ཡཱ སཱ –

‘‘སུཉྙཱགཱརཾ པཝིཊྛསྶ, སནྟཙིཏྟསྶ ཏཱདིནོ;

ཨམཱནུསཱི རཏི ཧོཏི, སམྨཱ དྷམྨཾ ཝིཔསྶཏོ’’ཏི. –

ཨེཝཾ ཨམཱནུསཱི རཏི ཝུཏྟཱ, སཱ ཨདཱུརཏརཱ ཧོཏི. ཏཏོ ཡཾ ཏཾ –

‘‘ཡཏོ ཡཏོ སམྨསཏི, ཁནྡྷཱནཾ ཨུདཡབྦཡཾ;

ལབྷཏཱི པཱིཏིཔཱམོཛྫཾ, ཨམཏཾ ཏཾ ཝིཛཱནཏ’’ནྟི. (དྷ. པ. ༣༧༣-༣༧༤) –

ཨེཝཾ ཝིཔསྶནཱམཡཾ པཱིཏིཔཱམོཛྫཱམཏཾ ཝུཏྟཾ. ཏཾ ཨནུབྷཝནྟོ ན ཙིརེནེཝ ཨརིཡཛནསེཝིཏཾ ཨཛརཱམརཾ ནིབྦཱནཱམཏཾ སཙྪིཀརོཏཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀཔཱཋ-ཨཊྛཀཐཱཡ

དྭཏྟིཾསཱཀཱརཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. ཀུམཱརཔཉྷཝཎྞནཱ

ཨཊྛུཔྤཏྟི

ཨིདཱནི ཨེཀཾ ནཱམ ཀིནྟི ཨེཝམཱདཱིནཾ ཀུམཱརཔཉྷཱནཾ ཨཏྠཝཎྞནཱཀྐམོ ཨནུཔྤཏྟོ. ཏེསཾ ཨཊྛུཔྤཏྟིཾ ཨིདྷ ནིཀྑེཔཔྤཡོཛནཉྩ ཝཏྭཱ ཝཎྞནཾ ཀརིསྶཱམ –

ཨཊྛུཔྤཏྟི ཏཱཝ ནེསཾ སོཔཱཀོ ནཱམ བྷགཝཏོ མཧཱསཱཝཀོ ཨཧོསི. ཏེནཱཡསྨཏཱ ཛཱཏིཡཱ སཏྟཝསྶེནེཝ ཨཉྙཱ ཨཱརཱདྷིཏཱ, ཏསྶ བྷགཝཱ པཉྷབྱཱཀརཎེན ཨུཔསམྤདཾ ཨནུཉྙཱཏུཀཱམོ ཨཏྟནཱ ཨདྷིཔྤེཏཏྠཱནཾ པཉྷཱནཾ བྱཱཀརཎསམཏྠཏཾ པསྶནྟོ ‘‘ཨེཀཾ ནཱམ ཀི’’ནྟི ཨེཝམཱདིནཱ པཉྷེ པུཙྪི. སོ བྱཱཀཱསི. ཏེན ཙ བྱཱཀརཎེན བྷགཝཏོ ཙིཏྟཾ ཨཱརཱདྷེསི. སཱཝ ཏསྶཱཡསྨཏོ ཨུཔསམྤདཱ ཨཧོསི.

ཨཡཾ ཏེསཾ ཨཊྛུཔྤཏྟི.

ནིཀྑེཔཔྤཡོཛནཾ

ཡསྨཱ པན སརཎགམནེཧི བུདྡྷདྷམྨསངྒྷཱནུསྶཏིཝསེན ཙིཏྟབྷཱཝནཱ, སིཀྑཱཔདེཧི སཱིལབྷཱཝནཱ, དྭཏྟིཾསཱཀཱརེན ཙ ཀཱཡབྷཱཝནཱ པཀཱསིཏཱ, ཏསྨཱ ཨིདཱནི ནཱནཔྤཀཱརཏོ པཉྙཱབྷཱཝནཱམུཁདསྶནཏྠཾ ཨིམེ པཉྷབྱཱཀརཎཱ ཨིདྷ ནིཀྑིཏྟཱ. ཡསྨཱ ཝཱ སཱིལཔདཊྛཱནོ སམཱདྷི, སམཱདྷིཔདཊྛཱནཱ ཙ པཉྙཱ; ཡཐཱཧ – ‘‘སཱིལེ པཏིཊྛཱཡ ནརོ སཔཉྙོ, ཙིཏྟཾ པཉྙཉྩ བྷཱཝཡ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༡.༢༣, ༡༩༢), ཏསྨཱ སིཀྑཱཔདེཧི སཱིལཾ དྭཏྟིཾསཱཀཱརེན ཏཾགོཙརཾ སམཱདྷིཉྩ དསྶེཏྭཱ སམཱཧིཏཙིཏྟསྶ ནཱནཱདྷམྨཔརིཀྑཱརཱཡ པཉྙཱཡ པབྷེདདསྶནཏྠཾ ཨིདྷ ནིཀྑིཏྟཱཏིཔི ཝིཉྙཱཏབྦཱ.

ཨིདཾ ཏེསཾ ཨིདྷ ནིཀྑེཔཔྤཡོཛནཾ.

པཉྷཝཎྞནཱ

ཨེཀཾ ནཱམ ཀིནྟིཔཉྷཝཎྞནཱ

ཨིདཱནི ཏེསཾ ཨཏྠཝཎྞནཱ ཧོཏི – ཨེཀཾ ནཱམ ཀིནྟི བྷགཝཱ ཡསྨིཾ ཨེཀདྷམྨསྨིཾ བྷིཀྑུ སམྨཱ ནིབྦིནྡམཱནོ ཨནུཔུབྦེན དུཀྑསྶནྟཀརོ ཧོཏི, ཡསྨིཾ ཙཱཡམཱཡསྨཱ ནིབྦིནྡམཱནོ ཨནུཔུབྦེན དུཀྑསྶནྟམཀཱསི, ཏཾ དྷམྨཾ སནྡྷཱཡ པཉྷཾ པུཙྪཏི. ‘‘སབྦེ སཏྟཱ ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཱ’’ཏི ཐེརོ པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱཡ དེསནཱཡ ཝིསྶཛྫེཏི. ‘‘ཀཏམཱ ཙ, བྷིཀྑཝེ, སམྨཱསཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶཱི ཝིཧརཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༨) ཨེཝམཱདཱིནི ཙེཏྠ སུཏྟཱནི ཨེཝཾ ཝིསྶཛྫནཡུཏྟིསམྦྷཝེ སཱདྷཀཱནི. ཨེཏྠ ཡེནཱཧཱརེན སབྦེ སཏྟཱ ‘‘ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི, སོ ཨཱཧཱརོ ཏཾ ཝཱ ནེསཾ ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཏྟཾ ‘‘ཨེཀཾ ནཱམ ཀི’’ནྟི པུཊྛེན ཐེརེན ནིདྡིཊྛནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཏཉྷི བྷགཝཏཱ ཨིདྷ ཨེཀནྟི ཨདྷིཔྤེཏཾ, ན ཏུ སཱསནེ ལོཀེ ཝཱ ཨཉྙཾ ཨེཀཾ ནཱམ ནཏྠཱིཏི ཉཱཔེཏུཾ ཝུཏྟཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘ཨེཀདྷམྨེ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སམྨཱ ནིབྦིནྡམཱནོ སམྨཱ ཝིརཛྫམཱནོ སམྨཱ ཝིམུཙྩམཱནོ སམྨཱ པརིཡནྟདསྶཱཝཱི སམྨཏྟཾ ཨབྷིསམེཙྩ དིཊྛེཝ དྷམྨེ དུཀྑསྶནྟཀརོ ཧོཏི. ཀཏམསྨིཾ ཨེཀདྷམྨེ? སབྦེ སཏྟཱ ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཱ. ཨིམསྨིཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀདྷམྨེ བྷིཀྑུ སམྨཱ ནིབྦིནྡམཱནོ…པེ… དུཀྑསྶནྟཀརོ ཧོཏི. ‘ཨེཀོ པཉྷོ ཨེཀོ ཨུདྡེསོ ཨེཀཾ ཝེཡྻཱཀརཎ’ནྟི ཨིཏི ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ, ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟ’’ནྟི (ཨ. ནི. ༡༠.༢༧).

ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཱཏི ཙེཏྠ ཡཐཱ ‘‘ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, སུབྷནིམིཏྟཾ. ཏཏྠ ཨཡོནིསོ མནསིཀཱརབཧུལཱིཀཱརོ, ཨཡམཱཧཱརོ ཨནུཔྤནྣསྶ ཝཱ ཀཱམཙྪནྡསྶ ཨུཔྤཱདཱཡཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༥.༢༣༢) པཙྩཡོ ཨཱཧཱརོཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ པཙྩཡཾ ཨཱཧཱརསདྡེན གཧེཏྭཱ པཙྩཡཊྛིཏིཀཱ ‘‘ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ. ཙཏྟཱརོ པན ཨཱཧཱརེ སནྡྷཱཡ – ‘‘ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཱ’’ཏི ཝུཙྩམཱནེ ‘‘ཨསཉྙསཏྟཱ དེཝཱ ཨཧེཏུཀཱ ཨནཱཧཱརཱ ཨཕསྶཀཱ ཨཝེདནཀཱ’’ཏི ཝཙནཏོ (ཝིབྷ. ༡༠༡༧) ‘‘སབྦེ’’ཏི ཝཙནམཡུཏྟཾ བྷཝེཡྻ.

ཏཏྠ སིཡཱ – ཨེཝམྤི ཝུཙྩམཱནེ ‘‘ཀཏམེ དྷམྨཱ སཔཙྩཡཱ? པཉྩཀྑནྡྷཱ – རཱུཔཀྑནྡྷོ…པེ… ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷོ’’ཏི (དྷ. ས. ༡༠༨༩) ཝཙནཏོ ཁནྡྷཱནཾཡེཝ པཙྩཡཊྛིཏིཀཏྟཾ ཡུཏྟཾ, སཏྟཱནནྟུ ཨཡུཏྟམེཝེཏཾ ཝཙནཾ བྷཝེཡྻཱཏི. ན ཁོ པནེཏཾ ཨེཝཾ དཊྛབྦཾ. ཀསྨཱ? སཏྟེསུ ཁནྡྷོཔཙཱརསིདྡྷིཏོ. སཏྟེསུ ཧི ཁནྡྷོཔཙཱརོ སིདྡྷོ. ཀསྨཱ? ཁནྡྷེ ཨུཔཱདཱཡ པཉྙཱཔེཏབྦཏོ. ཀཐཾ? གེཧེ གཱམོཔཙཱརོ ཝིཡ. སེཡྻཐཱཔི ཧི གེཧཱནི ཨུཔཱདཱཡ པཉྙཱཔེཏབྦཏྟཱ གཱམསྶ ཨེཀསྨིམྤི དྭཱིསུ ཏཱིསུཔི ཝཱ གེཧེསུ དཌྜྷེསུ ‘‘གཱམོ དཌྜྷོ’’ཏི ཨེཝཾ གེཧེ གཱམོཔཙཱརོ སིདྡྷོ, ཨེཝམེཝ ཁནྡྷེསུ པཙྩཡཊྛེན ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀེསུ ‘‘སཏྟཱ ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཱ’’ཏི ཨཡཾ ཨུཔཙཱརོ སིདྡྷོཏི ཝེདིཏབྦོ. པརམཏྠཏོ ཙ ཁནྡྷེསུ ཛཱཡམཱནེསུ ཛཱིཡམཱནེསུ མཱིཡམཱནེསུ ཙ ‘‘ཁཎེ ཁཎེ ཏྭཾ བྷིཀྑུ ཛཱཡསེ ཙ ཛཱིཡསེ ཙ མཱིཡསེ ཙཱ’’ཏི ཝདཏཱ བྷགཝཏཱ ཏེསུ སཏྟེསུ ཁནྡྷོཔཙཱརོ སིདྡྷོཏི དསྶིཏོ ཨེཝཱཏི ཝེདིཏབྦོ. ཡཏོ ཡེན པཙྩཡཱཁྱེན ཨཱཧཱརེན སབྦེ སཏྟཱ ཏིཊྛནྟི, སོ ཨཱཧཱརོ ཏཾ ཝཱ ནེསཾ ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཏྟཾ ཨེཀནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨཱཧཱརོ ཧི ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཏྟཾ ཝཱ ཨནིཙྩཏཱཀཱརཎཏོ ནིབྦིདཱཊྛཱནཾ ཧོཏི. ཨཐ ཏེསུ སབྦསཏྟསཉྙིཏེསུ སངྑཱརེསུ ཨནིཙྩཏཱདསྶནེན ནིབྦིནྡམཱནོ ཨནུཔུབྦེན དུཀྑསྶནྟཀརོ ཧོཏི, པརམཏྠཝིསུདྡྷིཾ པཱཔུཎཱཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘སབྦེ སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱཏི, ཡདཱ པཉྙཱཡ པསྶཏི;

ཨཐ ནིབྦིནྡཏི དུཀྑེ, ཨེས མགྒོ ཝིསུདྡྷིཡཱ’’ཏི. (དྷ. པ. ༢༧༧);

ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཨེཀཾ ནཱམ ཀི’’ནྟི ཙ ‘‘ཀིཧཱ’’ཏི ཙ དུཝིདྷོ པཱཋོ, ཏཏྠ སཱིཧལཱ༹ནཾ ཀིཧཱཏི པཱཋོ. ཏེ ཧི ‘‘ཀི’’ནྟི ཝཏྟབྦེ ‘‘ཀིཧཱ’’ཏི ཝདནྟི. ཀེཙི བྷཎནྟི ‘‘ཧ-ཨིཏི ནིཔཱཏོ, ཐེརིཡཱནམྤི ཨཡམེཝ པཱཋོ’’ཏི ཨུབྷཡཐཱཔི པན ཨེཀོཝ ཨཏྠོ. ཡཐཱ རུཙྩཏི, ཏཐཱ པཋིཏབྦཾ. ཡཐཱ པན ‘‘སུཁེན ཕུཊྛོ ཨཐ ཝཱ དུཁེན (དྷ. པ. ༨༣), དུཀྑཾ དོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ ཀཏྠཙི དུཁནྟི ཙ ཀཏྠཙི དུཀྑནྟི ཙ ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ ཀཏྠཙི ཨེཀནྟི, ཀཏྠཙི ཨེཀྐནྟི ཝུཙྩཏི. ཨིདྷ པན ཨེཀཾ ནཱམཱཏི ཨཡམེཝ པཱཋོ.

དྭེ ནཱམ ཀིནྟིཔཉྷཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ ཨིམིནཱ པཉྷབྱཱཀརཎེན ཨཱརདྡྷཙིཏྟོ སཏྠཱ པུརིམནཡེནེཝ ཨུཏྟརིཾ པཉྷཾ པུཙྪཏི དྭེ ནཱམ ཀིནྟི? ཐེརོ དྭེཏི པཙྩནུབྷཱསིཏྭཱ ‘‘ནཱམཉྩ རཱུཔཉྩཱ’’ཏི དྷམྨཱདྷིཊྛཱནཱཡ དེསནཱཡ ཝིསྶཛྫེཏི. ཏཏྠ ཨཱརམྨཎཱབྷིམུཁཾ ནམནཏོ, ཙིཏྟསྶ ཙ ནཏིཧེཏུཏོ སབྦམྤི ཨརཱུཔཾ ‘‘ནཱམ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨིདྷ པན ནིབྦིདཱཧེཏུཏྟཱ སཱསཝདྷམྨམེཝ ཨདྷིཔྤེཏཾ རུཔྤནཊྛེན ཙཏྟཱརོ ཙ མཧཱབྷཱུཏཱ, སབྦཉྩ ཏདུཔཱདཱཡ པཝཏྟམཱནཾ རཱུཔཾ ‘‘རཱུཔ’’ནྟི ཝུཙྩཏི, ཏཾ སབྦམྤི ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཾ. ཨདྷིཔྤཱཡཝསེནེཝ ཙེཏྠ ‘‘དྭེ ནཱམ ནཱམཉྩ རཱུཔཉྩཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ན ཨཉྙེསཾ དྭིནྣམབྷཱཝཏོ. ཡཐཱཧ –

‘‘དྭཱིསུ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེསུ བྷིཀྑུ སམྨཱ ནིབྦིནྡམཱནོ…པེ… དུཀྑསྶནྟཀརོ ཧོཏི. ཀཏམེསུ དྭཱིསུ? ནཱམེ ཙ རཱུཔེ ཙ. ཨིམེསུ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, དྭཱིསུ དྷམྨེསུ བྷིཀྑུ སམྨཱ ནིབྦིནྡམཱནོ…པེ… དུཀྑསྶནྟཀརོ ཧོཏི. ‘དྭེ པཉྷཱ, དྭེ ཨུདྡེསཱ, དྭེ ཝེཡྻཱཀརཎཱནཱི’ཏི ཨིཏི ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ, ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟ’’ནྟི (ཨ. ནི. ༡༠.༢༧).

ཨེཏྠ ཙ ནཱམརཱུཔམཏྟདསྶནེན ཨཏྟདིཊྛིཾ པཧཱཡ ཨནཏྟཱནུཔསྶནཱམུཁེནེཝ ནིབྦིནྡམཱནོ ཨནུཔུབྦེན དུཀྑསྶནྟཀརོ ཧོཏི, པརམཏྠཝིསུདྡྷིཾ པཱཔུཎཱཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཡཐཱཧ –

‘‘སབྦེ དྷམྨཱ ཨནཏྟཱཏི, ཡདཱ པཉྙཱཡ པསྶཏི;

ཨཐ ནིབྦིནྡཏི དུཀྑེ, ཨེས མགྒོ ཝིསུདྡྷིཡཱ’’ཏི. (དྷ. པ. ༢༧༩);

ཏཱིཎི ནཱམ ཀིནྟིཔཉྷཝཎྞནཱ

ཨིདཱནི ཨིམིནཱཔི པཉྷབྱཱཀརཎེན ཨཱརདྡྷཙིཏྟོ སཏྠཱ པུརིམནཡེནེཝ ཨུཏྟརིཾ པཉྷཾ པུཙྪཏི ཏཱིཎི ནཱམ ཀིནྟི? ཐེརོ ཏཱིཎཱིཏི པཙྩནུབྷཱསིཏྭཱ པུན བྱཱཀརིཏབྦསྶ ཨཏྠསྶ ལིངྒཱནུརཱུཔཾ སངྑྱཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཏིསྶོ ཝེདནཱ’’ཏི ཝིསྶཛྫེཏི. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཡཱ བྷགཝཏཱ ‘ཏིསྶོ ཝེདནཱ’ཏི ཝུཏྟཱ, ཨིམཱསམཏྠམཧཾ ཏཱིཎཱིཏི པཙྩེམཱི’’ཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧཱཏི ཨེཝམྤེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨནེཀམུཁཱ ཧི དེསནཱ པཊིསམྦྷིདཱཔབྷེདེན དེསནཱཝིལཱསཔྤཏྟཱནཾ. ཀེཙི པནཱཧུ ‘‘ཏཱིཎཱིཏི ཨདྷིཀཔདམིད’’ནྟི. པུརིམནཡེནེཝ ཙེཏྠ ‘‘ཏིསྶོ ཝེདནཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ན ཨཉྙེསཾ ཏིཎྞམབྷཱཝཏོ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཏཱིསུ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེསུ བྷིཀྑུ སམྨཱ ནིབྦིནྡམཱནོ…པེ… དུཀྑསྶནྟཀརོ ཧོཏི. ཀཏམེསུ ཏཱིསུ? ཏཱིསུ ཝེདནཱསུ. ཨིམེསུ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིསུ དྷམྨེསུ བྷིཀྑུ སམྨཱ ནིབྦིནྡམཱནོ…པེ… དུཀྑསྶནྟཀརོ ཧོཏི. ‘ཏཡོ པཉྷཱ, ཏཡོ ཨུདྡེསཱ, ཏཱིཎི ཝེཡྻཱཀརཎཱནཱི’ཏི ཨིཏི ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ, ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟ’’ནྟི (ཨ. ནི. ༡༠.༢༧).

ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཡཾཀིཉྩི ཝེདཡིཏཾ, སབྦཾ ཏཾ དུཀྑསྨིནྟི ཝདཱམཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༤.༢༥༩) ཝུཏྟསུཏྟཱནུསཱརེན ཝཱ. –

‘‘ཡོ སུཁཾ དུཀྑཏོ ཨདྡ, དུཀྑམདྡཀྑི སལླཏོ;

ཨདུཀྑམསུཁཾ སནྟཾ, ཨདྡཀྑི ནཾ ཨནིཙྩཏོ’’ཏི. (ཨིཏིཝུ. ༥༣) –

ཨེཝཾ དུཀྑདུཀྑཏཱཝིཔརིཎཱམདུཀྑཏཱསངྑཱརདུཀྑཏཱནུསཱརེན ཝཱ ཏིསྶནྣཾ ཝེདནཱནཾ དུཀྑབྷཱཝདསྶནེན སུཁསཉྙཾ པཧཱཡ དུཀྑཱནུཔསྶནཱམུཁེན ནིབྦིནྡམཱནོ ཨནུཔུབྦེན དུཀྑསྶནྟཀརོ ཧོཏི, པརམཏྠཝིསུདྡྷིཾ པཱཔུཎཱཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཡཐཱཧ –

‘‘སབྦེ སངྑཱརཱ དུཀྑཱཏི, ཡདཱ པཉྙཱཡ པསྶཏི;

ཨཐ ནིབྦིནྡཏི དུཀྑེ, ཨེས མགྒོ ཝིསུདྡྷིཡཱ’’ཏི. (དྷ. པ. ༢༧༨);

ཙཏྟཱརི ནཱམ ཀིནྟིཔཉྷཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ ཨིམིནཱཔི པཉྷབྱཱཀརཎེན ཨཱརདྡྷཙིཏྟོ སཏྠཱ པུརིམནཡེནེཝ ཨུཏྟརིཾ པཉྷཾ པུཙྪཏི ཙཏྟཱརི ནཱམ ཀིནྟི? ཏཏྠ ཨིམསྶ པཉྷསྶ བྱཱཀརཎཔཀྑེ ཀཏྠཙི པུརིམནཡེནེཝ ཙཏྟཱརོ ཨཱཧཱརཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཙཏཱུསུ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེསུ བྷིཀྑུ སམྨཱ ནིབྦིནྡམཱནོ…པེ… དུཀྑསྶནྟཀརོ ཧོཏི. ཀཏམེསུ ཙཏཱུསུ? ཙཏཱུསུ ཨཱཧཱརེསུ. ཨིམེསུ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུསུ དྷམྨེསུ བྷིཀྑུ སམྨཱ ནིབྦིནྡམཱནོ…པེ… དུཀྑསྶནྟཀརོ ཧོཏི. ‘ཙཏྟཱརོ པཉྷཱ ཙཏྟཱརོ ཨུདྡེསཱ ཙཏྟཱརི ཝེཡྻཱཀརཎཱནཱི’ཏི ཨིཏི ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ, ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟ’’ནྟི (ཨ. ནི. ༡༠.༢༧).

ཀཏྠཙི ཡེསུ སུབྷཱཝིཏཙིཏྟོ ཨནུཔུབྦེན དུཀྑསྶནྟཀརོ ཧོཏི, ཏཱནི ཙཏྟཱརི སཏིཔཊྛཱནཱནི. ཡཐཱཧ ཀཛངྒལཱ བྷིཀྑུནཱི –

‘‘ཙཏཱུསུ, ཨཱཝུསོ, དྷམྨེསུ བྷིཀྑུ སམྨཱ སུབྷཱཝིཏཙིཏྟོ སམྨཱ པརིཡནྟདསྶཱཝཱི སམྨཏྟཾ ཨབྷིསམེཙྩ དིཊྛེཝ དྷམྨེ དུཀྑསྶནྟཀརོ ཧོཏི. ཀཏམེསུ ཙཏཱུསུ? ཙཏཱུསུ སཏིཔཊྛཱནེསུ. ཨིམེསུ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཙཏཱུསུ དྷམྨེསུ བྷིཀྑུ སམྨཱ སུབྷཱཝིཏཙིཏྟོ…པེ… དུཀྑསྶནྟཀརོ ཧོཏི. ‘ཙཏྟཱརོ པཉྷཱ ཙཏྟཱརོ ཨུདྡེསཱ ཙཏྟཱརི ཝེཡྻཱཀརཎཱནཱི’ཏི ཨིཏི ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ བྷགཝཏཱ, ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟ’’ནྟི (ཨ. ནི. ༡༠.༢༨).

ཨིདྷ པན ཡེསཾ ཙཏུནྣཾ ཨནུབོདྷཔྤཊིཝེདྷཏོ བྷཝཏཎྷཱཚེདོ ཧོཏི, ཡསྨཱ ཏཱནི ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི ཨདྷིཔྤེཏཱནི. ཡསྨཱ ཝཱ ཨིམིནཱ པརིཡཱཡེན བྱཱཀཏཾ སུབྱཱཀཏམེཝ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཐེརོ ཙཏྟཱརཱིཏི པཙྩནུབྷཱསིཏྭཱ ‘‘ཨརིཡསཙྩཱནཱི’’ཏི ཝིསྶཛྫེཏི. ཏཏྠ ཙཏྟཱརཱིཏི གཎནཔརིཙྪེདོ. ཨརིཡསཙྩཱནཱིཏི ཨརིཡཱནི སཙྩཱནི, ཨཝིཏཐཱནི ཨཝིསཾཝཱདཀཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི ཏཐཱནི ཨཝིཏཐཱནི ཨནཉྙཐཱནི, ཏསྨཱ ཨརིཡསཙྩཱནཱིཏི ཝུཙྩནྟཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༡༠༩༧).

ཡསྨཱ ཝཱ སདེཝཀེན ལོཀེན ཨརཎཱིཡཏོ ཨབྷིགམནཱིཡཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི, ཝཱཡམིཏབྦཊྛཱནསཉྙིཏེ ཨཡེ ཝཱ ཨིརིཡནཏོ, ཨནཡེ ཝཱ ན ཨིརིཡནཏོ, སཏྟཏིཾསབོདྷིཔཀྑིཡཨརིཡདྷམྨསམཱཡོགཏོ ཝཱ ཨརིཡསམྨཏཱ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷབུདྡྷསཱཝཀཱ ཨེཏཱནི པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟི, ཏསྨཱཔི ‘‘ཨརིཡསཙྩཱནཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཙྩཱནི…པེ… ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི, ཨརིཡཱ ཨིམཱནི པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟི, ཏསྨཱ ཨརིཡསཙྩཱནཱིཏི ཝུཙྩནྟཱི’’ཏི.

ཨཔིཙ ཨརིཡསྶ བྷགཝཏོ སཙྩཱནཱིཏིཔི ཨརིཡསཙྩཱནི. ཡཐཱཧ –

‘‘སདེཝཀེ, བྷིཀྑཝེ…པེ… སདེཝམནུསྶཱཡ ཏཐཱགཏོ ཨརིཡོ, ཏསྨཱ ཨརིཡསཙྩཱནཱིཏི ཝུཙྩནྟཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༡༠༩༨).

ཨཐ ཝཱ ཨེཏེསཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷཏྟཱ ཨརིཡབྷཱཝསིདྡྷིཏོཔི ཨརིཡསཙྩཱནི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨིམེསཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུནྣཾ ཨརིཡསཙྩཱནཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷཏྟཱ ཏཐཱགཏོ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༡༠༩༣).

ཨཡམེཏེསཾ པདཏྠོ. ཨེཏེསཾ པན ཨརིཡསཙྩཱནཾ ཨནུབོདྷཔྤཊིཝེདྷཏོ བྷཝཏཎྷཱཚེདོ ཧོཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཏཡིདཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཀྑཾ ཨརིཡསཙྩཾ ཨནུབུདྡྷཾ པཊིཝིདྡྷཾ…པེ… དུཀྑནིརོདྷགཱམིནིཔཊིཔདཱ ཨརིཡསཙྩཾ ཨནུབུདྡྷཾ པཊིཝིདྡྷཾ, ཨུཙྪིནྣཱ བྷཝཏཎྷཱ, ཁཱིཎཱ བྷཝནེཏྟི, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༡༠༩༡).

པཉྩ ནཱམ ཀིནྟིཔཉྷཝཎྞནཱ

ཨིམིནཱཔི པཉྷབྱཱཀརཎེན ཨཱརདྡྷཙིཏྟོ སཏྠཱ པུརིམནཡེནེཝ ཨུཏྟརིཾ པཉྷཾ པུཙྪཏི པཉྩ ནཱམ ཀིནྟི? ཐེརོ པཉྩཱཏི པཙྩནུབྷཱསིཏྭཱ ‘‘ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ’’ཏི ཝིསྶཛྫེཏི. ཏཏྠ པཉྩཱཏི གཎནཔརིཙྪེདོ. ཨུཔཱདཱནཛནིཏཱ ཨུཔཱདཱནཛནཀཱ ཝཱ ཁནྡྷཱ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ. ཡཾཀིཉྩི རཱུཔཾ, ཝེདནཱ, སཉྙཱ, སངྑཱརཱ, ཝིཉྙཱཎཉྩ སཱསཝཱ ཨུཔཱདཱནིཡཱ, ཨེཏེསམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. པུབྦནཡེནེཝ ཙེཏྠ ‘‘པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ན ཨཉྙེསཾ པཉྩནྣམབྷཱཝཏོ. ཡཐཱཧ –

‘‘པཉྩསུ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེསུ བྷིཀྑུ སམྨཱ ནིབྦིནྡམཱནོ…པེ… དུཀྑསྶནྟཀརོ ཧོཏི. ཀཏམེསུ པཉྩསུ? པཉྩསུ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷེསུ. ཨིམེསུ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩསུ དྷམྨེསུ བྷིཀྑུ སམྨཱ ནིབྦིནྡམཱནོ…པེ… དུཀྑསྶནྟཀརོ ཧོཏི. ‘པཉྩ པཉྷཱ, པཉྩ ཨུདྡེསཱ, པཉྩ ཝེཡྻཱཀརཎཱནཱི’ཏི ཨིཏི ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ, ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟ’’ནྟི (ཨ. ནི. ༡༠.༢༧).

ཨེཏྠ ཙ པཉྩཀྑནྡྷེ ཨུདཡབྦཡཝསེན སམྨསནྟོ ཝིཔསྶནཱམཏཾ ལདྡྷཱ ཨནུཔུབྦེན ནིབྦཱནཱམཏཾ སཙྪིཀརོཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཡཏོ ཡཏོ སམྨསཏི, ཁནྡྷཱནཾ ཨུདཡབྦཡཾ;

ལབྷཏཱི པཱིཏིཔཱམོཛྫཾ, ཨམཏཾ ཏཾ ཝིཛཱནཏ’’ནྟི. (དྷ. པ. ༣༧༤);

ཚ ནཱམ ཀིནྟིཔཉྷཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ ཨིམིནཱཔི པཉྷབྱཱཀརཎེན ཨཱརདྡྷཙིཏྟོ སཏྠཱ པུརིམནཡེནེཝ ཨུཏྟརིཾ པཉྷཾ པུཙྪཏི ‘‘ཚ ནཱམ ཀི’’ནྟི? ཐེརོ ཚཨིཏི པཙྩནུབྷཱསིཏྭཱ ‘ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱནི ཨཱཡཏནཱནཱི’ཏི ཝིསྶཛྫེཏི. ཏཏྠ ཚཨིཏི གཎནཔརིཙྪེདོ, ཨཛ྄ཛྷཏྟེ ནིཡུཏྟཱནི, ཨཏྟཱནཾ ཝཱ ཨདྷིཀཏྭཱ པཝཏྟཱནི ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱནི. ཨཱཡཏནཏོ, ཨཱཡསྶ ཝཱ ཏནནཏོ, ཨཱཡཏསྶ ཝཱ སཾསཱརདུཀྑསྶ ནཡནཏོ ཨཱཡཏནཱནི, ཙཀྑུསོཏགྷཱནཛིཝ྄ཧཱཀཱཡམནཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. པུབྦནཡེན ཙེཏྠ ‘‘ཚ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱནི ཨཱཡཏནཱནཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ, ན ཨཉྙེསཾ ཚནྣམབྷཱཝཏོ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཚསུ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེསུ བྷིཀྑུ སམྨཱ ནིབྦིནྡམཱནོ…པེ… དུཀྑསྶནྟཀརོ ཧོཏི. ཀཏམེསུ ཚསུ? ཚསུ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀེསུ ཨཱཡཏནེསུ. ཨིམེསུ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཚསུ དྷམྨེསུ བྷིཀྑུ སམྨཱ ནིབྦིནྡམཱནོ…པེ… དུཀྑསྶནྟཀརོ ཧོཏི. ‘ཚ པཉྷཱ ཚ ཨུདྡེསཱ ཚ ཝེཡྻཱཀརཎཱནཱི’ཏི ཨིཏི ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ, ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟ’’ནྟི (ཨ. ནི. ༡༠.༢༧).

ཨེཏྠ ཙ ཚ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱནི ཨཱཡཏནཱནི, ‘‘སུཉྙོ གཱམོཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཚནྣེཏཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱནཾ ཨཱཡཏནཱནཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟི (སཾ. ནི. ༤.༢༣༨) ཝཙནཏོ སུཉྙཏོ པུབྦུལ༹ཀམརཱིཙིཀཱདཱིནི ཝིཡ ཨཙིརཊྛིཏིཀཏོ ཏུཙྪཏོ ཝཉྩནཏོ ཙ སམནུཔསྶཾ ནིབྦིནྡམཱནོ ཨནུཔུབྦེན དུཀྑསྶནྟཾ ཀཏྭཱ མཙྩུརཱཛསྶ ཨདསྶནཾ ཨུཔེཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཡཐཱ པུབྦུལ༹ཀཾ པསྶེ, ཡཐཱ པསྶེ མརཱིཙིཀཾ;

ཨེཝཾ ལོཀཾ ཨཝེཀྑནྟཾ, མཙྩུརཱཛཱ ན པསྶཏཱི’’ཏི. (དྷ. པ. ༡༧༠);

སཏྟ ནཱམ ཀིནྟིཔཉྷཝཎྞནཱ

ཨིམིནཱཔི པཉྷབྱཱཀརཎེན ཨཱརདྡྷཙིཏྟོ སཏྠཱ ཨུཏྟརིཾ པཉྷཾ པུཙྪཏི སཏྟ ནཱམ ཀིནྟི? ཐེརོ ཀིཉྩཱཔི མཧཱཔཉྷབྱཱཀརཎེ སཏྟ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡོ ཝུཏྟཱ, ཨཔིཙ ཁོ པན ཡེསུ དྷམྨེསུ སུབྷཱཝིཏཙིཏྟོ བྷིཀྑུ དུཀྑསྶནྟཀརོ ཧོཏི, ཏེ དསྶེནྟོ ‘‘སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒཱ’’ཏི ཝིསྶཛྫེཏི. ཨཡམྤི ཙཏྠོ བྷགཝཏཱ ཨནུམཏོ ཨེཝ. ཡཐཱཧ –

‘‘པཎྜིཏཱ གཧཔཏཡོ ཀཛངྒལིཀཱ བྷིཀྑུནཱི, མཧཱཔཉྙཱ གཧཔཏཡོ ཀཛངྒལིཀཱ བྷིཀྑུནཱི, མཉྩེཔི ཏུམྷེ གཧཔཏཡོ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཏམཏྠཾ པཊིཔུཙྪེཡྻཱཐ, ཨཧམྤི ཙེཏཾ ཨེཝམེཝ བྱཱཀརེཡྻཾ, ཡཐཱ ཏཾ ཀཛངྒལིཀཱཡ བྷིཀྑུནིཡཱ བྱཱཀཏ’’ནྟི (ཨ. ནི. ༡༠.༢༨).

ཏཱཡ ཙ ཨེཝཾ བྱཱཀཏཾ –

‘‘སཏྟསུ, ཨཱཝུསོ, དྷམྨེསུ བྷིཀྑུ སམྨཱ སུབྷཱཝིཏཙིཏྟོ…པེ… དུཀྑསྶནྟཀརོ ཧོཏི. ཀཏམེསུ སཏྟསུ? སཏྟསུ བོཛ྄ཛྷངྒེསུ. ཨིམེསུ ཁོ, ཨཱཝུསོ, སཏྟསུ དྷམྨེསུ བྷིཀྑུ སམྨཱ སུབྷཱཝིཏཙིཏྟོ…པེ… དུཀྑསྶནྟཀརོ ཧོཏི. ‘སཏྟ པཉྷཱ སཏྟ ཨུདྡེསཱ སཏྟ ཝེཡྻཱཀརཎཱནཱི’ཏི ཨིཏི ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ བྷགཝཏཱ, ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟ’’ནྟི (ཨ. ནི. ༡༠.༢༨).

ཨེཝམཡམཏྠོ བྷགཝཏཱ ཨནུམཏོ ཨེཝཱཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཏཏྠ སཏྟཱཏི ཨཱུནཱདྷིཀནིཝཱརཎགཎནཔརིཙྪེདོ. བོཛ྄ཛྷངྒཱཏི སཏིཨཱདཱིནཾ དྷམྨཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཏྲཱཡཾ པདཏྠོ – ཨེཏཱཡ ལོཀིཡལོཀུཏྟརམགྒཀྑཎེ ཨུཔྤཛྫམཱནཱཡ ལཱིནུདྡྷཙྩཔཏིཊྛཱནཱཡཱུཧནཀཱམསུཁཏྟཀིལམཐཱནུཡོགཨུཙྪེདསསྶཏཱབྷིནིཝེསཱདི- ཨནེཀུཔདྡཝཔྤཊིཔཀྑབྷཱུཏཱཡ སཏིདྷམྨཝིཙཡཝཱིརིཡཔཱིཏིཔྤསྶདྡྷིསམཱདྷུཔེཀྑཱསངྑཱཏཱཡ དྷམྨསཱམགྒིཡཱ ཨརིཡསཱཝཀོ བུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཀཏྭཱ བོདྷི, ཀིལེསསནྟཱནནིདྡཱཡ ཨུཊྛཧཏི, ཙཏྟཱརི ཝཱ ཨརིཡསཙྩཱནི པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི, ནིབྦཱནམེཝ ཝཱ སཙྪིཀརོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒེ བྷཱཝེཏྭཱ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ’’ཏི. ཡཐཱཝུཏྟཔྤཀཱརཱཡ ཝཱ ཨེཏཱཡ དྷམྨསཱམགྒིཡཱ བུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཀཏྭཱ ཨརིཡསཱཝཀོཔི བོདྷི. ཨིཏི ཏསྶཱ དྷམྨསཱམགྒིསངྑཱཏཱཡ བོདྷིཡཱ ཨངྒབྷཱུཏཏྟཱ བོཛ྄ཛྷངྒཱ ཛྷཱནངྒམགྒངྒཱནི ཝིཡ, ཏསྶ ཝཱ བོདྷཱིཏི ལདྡྷཝོཧཱརསྶ ཨརིཡསཱཝཀསྶ ཨངྒབྷཱུཏཏྟཱཔི བོཛ྄ཛྷངྒཱ སེནངྒརཐངྒཱདཡོ ཝིཡ.

ཨཔིཙ ‘‘བོཛ྄ཛྷངྒཱཏི ཀེནཊྛེན བོཛ྄ཛྷངྒཱ? བོདྷཱཡ སཾཝཏྟནྟཱིཏི བོཛ྄ཛྷངྒཱ, བུཛ྄ཛྷནྟཱིཏི བོཛ྄ཛྷངྒཱ, ཨནུབུཛ྄ཛྷནྟཱིཏི བོཛ྄ཛྷངྒཱ, པཊིབུཛ྄ཛྷནྟཱིཏི བོཛ྄ཛྷངྒཱ, སམྦུཛ྄ཛྷནྟཱིཏི བོཛ྄ཛྷངྒཱ’’ཏི (པཊི. མ. ༢.༡༧) ཨིམིནཱཔི པཊིསམྦྷིདཱཡཾ ཝུཏྟེན ཝིདྷིནཱ བོཛ྄ཛྷངྒཱནཾ བོཛ྄ཛྷངྒཊྛོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝམིམེ སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒེ བྷཱཝེནྟོ བཧུལཱིཀརོནྟོ ན ཙིརསྶེཝ ཨེཀནྟནིབྦིདཱདིགུཎཔཊིལཱབྷཱི ཧོཏི, ཏེན དིཊྛེཝ དྷམྨེ དུཀྑསྶནྟཀརོ ཧོཏཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཝུཏྟཉྩེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘སཏྟིམེ, བྷིཀྑཝེ, བོཛ྄ཛྷངྒཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ ཨེཀནྟནིབྦིདཱཡ ཝིརཱགཱཡ ནིརོདྷཱཡ ཨུཔསམཱཡ ཨབྷིཉྙཱཡ སམྦོདྷཱཡ ནིབྦཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༢༠༡).

ཨཊྛ ནཱམ ཀིནྟིཔཉྷཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ ཨིམིནཱཔི པཉྷབྱཱཀརཎེན ཨཱརདྡྷཙིཏྟོ སཏྠཱ ཨུཏྟརིཾ པཉྷཾ པུཙྪཏི ཨཊྛ ནཱམ ཀིནྟི? ཐེརོ ཀིཉྩཱཔི མཧཱཔཉྷབྱཱཀརཎེ ཨཊྛ ལོཀདྷམྨཱ ཝུཏྟཱ, ཨཔིཙ ཁོ པན ཡེསུ དྷམྨེསུ སུབྷཱཝིཏཙིཏྟོ བྷིཀྑུ དུཀྑསྶནྟཀརོ ཧོཏི, ཏེ དསྶེནྟོ ‘‘ཨརིཡཱནི ཨཊྛ མགྒངྒཱནཱི’’ཏི ཨཝཏྭཱ ཡསྨཱ ཨཊྛངྒཝིནིམུཏྟོ མགྒོ ནཱམ ནཏྠི, ཨཊྛངྒམཏྟམེཝ ཏུ མགྒོ, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ སཱདྷེནྟོ དེསནཱཝིལཱསེན ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོཏི ཝིསྶཛྫེཏི. བྷགཝཏཱཔི ཙཱཡམཏྠོ དེསནཱནཡོ ཙ ཨནུམཏོ ཨེཝ. ཡཐཱཧ –

‘‘པཎྜིཏཱ གཧཔཏཡོ ཀཛངྒལིཀཱ བྷིཀྑུནཱི…པེ… ཨཧམྤི ཨེཝམེཝ བྱཱཀརེཡྻཾ, ཡཐཱ ཏཾ ཀཛངྒལིཀཱཡ བྷིཀྑུནིཡཱ བྱཱཀཏ’’ནྟི (ཨ. ནི. ༡༠.༢༨).

ཏཱཡ ཙ ཨེཝཾ བྱཱཀཏཾ –

‘‘ཨཊྛསུ, ཨཱཝུསོ, དྷམྨེསུ བྷིཀྑུ སམྨཱ སུབྷཱཝིཏཙིཏྟོ…པེ… དུཀྑསྶནྟཀརོ ཧོཏི. ‘ཨཊྛ པཉྷཱ, ཨཊྛ ཨུདྡེསཱ, ཨཊྛ ཝེཡྻཱཀརཎཱནཱི’ཏི ཨིཏི ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ བྷགཝཏཱ, ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟ’’ནྟི (ཨ. ནི. ༡༠.༢༨).

ཨེཝམཡཾ ཨཏྠོ ཙ དེསནཱནཡོ ཙ བྷགཝཏཱ ཨནུམཏོ ཨེཝཱཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཏཏྠ ཨརིཡོཏི ནིབྦཱནཏྠིཀེཧི ཨབྷིགནྟབྦོ, ཨཔིཙ ཨཱརཀཱ ཀིལེསེཧི ཝཏྟནཏོ, ཨརིཡབྷཱཝཀརཎཏོ, ཨརིཡཕལཔཊིལཱབྷཏོ ཙཱཔི ཨརིཡོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨཊྛ ཨངྒཱནི ཨསྶཱཏི ཨཊྛངྒིཀོ. སྭཱཡཾ ཙཏུརངྒིཀཱ ཝིཡ སེནཱ, པཉྩངྒིཀཾ ཝིཡ ཙ ཏཱུརིཡཾ ཨངྒཝིནིབྦྷོགེན ཨནུཔལབྦྷསབྷཱཝཏོ ཨངྒམཏྟམེཝཱཏི ཝེདིཏབྦོ. མགྒཏི ཨིམིནཱ ནིབྦཱནཾ, སཡཾ ཝཱ མགྒཏི, ཀིལེསེ མཱརེནྟོ ཝཱ གཙྪཏཱིཏི མགྒོ.

ཨེཝམཊྛཔྤབྷེདཉྩིམཾ ཨཊྛངྒིཀཾ མགྒཾ བྷཱཝེནྟོ བྷིཀྑུ ཨཝིཛྫཾ བྷིནྡཏི, ཝིཛྫཾ ཨུཔྤཱདེཏི, ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརོཏི, ཏེན དིཊྛེཝ དྷམྨེ དུཀྑསྶནྟཀརོ ཧོཏཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, སཱལིསཱུཀཾ ཝཱ ཡཝསཱུཀཾ ཝཱ སམྨཱ པཎིཧིཏཾ ཧཏྠེན ཝཱ པཱདེན ཝཱ ཨཀྐནྟཾ ཧཏྠཾ ཝཱ པཱདཾ ཝཱ བྷེཙྪཏི, ལོཧིཏཾ ཝཱ ཨུཔྤཱདེསྶཏཱིཏི ཋཱནམེཏཾ ཝིཛྫཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? སམྨཱ པཎིཧིཏཏྟཱ, བྷིཀྑཝེ, སཱུཀསྶ, ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སོ ཝཏ བྷིཀྑུ སམྨཱ པཎིཧིཏཱཡ དིཊྛིཡཱ སམྨཱ པཎིཧིཏཱཡ མགྒབྷཱཝནཱཡ ཨཝིཛྫཾ བྷེཙྪཏི, ཝིཛྫཾ ཨུཔྤཱདེསྶཏི, ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརིསྶཏཱིཏི ཋཱནམེཏཾ ཝིཛྫཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༤༢).

ནཝ ནཱམ ཀིནྟིཔཉྷཝཎྞནཱ

ཨིམིནཱཔི པཉྷབྱཱཀརཎེན ཨཱརདྡྷཙིཏྟོ སཏྠཱ ཨུཏྟརིཾ པཉྷཾ པུཙྪཏི ནཝ ནཱམ ཀིནྟི? ཐེརོ ནཝཨིཏི པཙྩནུབྷཱསིཏྭཱ ‘‘སཏྟཱཝཱསཱ’’ཏི ཝིསྶཛྫེཏི. ཏཏྠ ནཝཱཏི གཎནཔརིཙྪེདོ. སཏྟཱཏི ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཔྤཊིབདྡྷེ ཁནྡྷེ ཨུཔཱདཱཡ པཉྙཏྟཱ པཱཎིནོ པཎྞཏྟི ཝཱ. ཨཱཝཱསཱཏི ཨཱཝསནྟི ཨེཏེསཱུཏི ཨཱཝཱསཱ, སཏྟཱནཾ ཨཱཝཱསཱ སཏྟཱཝཱསཱ. ཨེས དེསནཱམགྒོ, ཨཏྠཏོ པན ནཝཝིདྷཱནཾ སཏྟཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཡཐཱཧ –

‘‘སནྟཱཝུསོ, སཏྟཱ ནཱནཏྟཀཱཡཱ ནཱནཏྟསཉྙིནོ, སེཡྻཐཱཔི མནུསྶཱ ཨེཀཙྩེ ཙ དེཝཱ ཨེཀཙྩེ ཙ ཝིནིཔཱཏིཀཱ, ཨཡཾ པཋམོ སཏྟཱཝཱསོ. སནྟཱཝུསོ, སཏྟཱ ནཱནཏྟཀཱཡཱ ཨེཀཏྟསཉྙིནོ, སེཡྻཐཱཔི, དེཝཱ བྲཧྨཀཱཡིཀཱ, པཋམཱབྷིནིབྦཏྟཱ, ཨཡཾ དུཏིཡོ སཏྟཱཝཱསོ. སནྟཱཝུསོ, སཏྟཱ ཨེཀཏྟཀཱཡཱ ནཱནཏྟསཉྙིནོ, སེཡྻཐཱཔི, དེཝཱ ཨཱབྷསྶརཱ, ཨཡཾ ཏཏིཡོ སཏྟཱཝཱསོ. སནྟཱཝུསོ, སཏྟཱ ཨེཀཏྟཀཱཡཱ ཨེཀཏྟསཉྙིནོ, སེཡྻཐཱཔི, དེཝཱ སུབྷཀིཎྷཱ, ཨཡཾ ཙཏུཏྠོ སཏྟཱཝཱསོ. སནྟཱཝུསོ, སཏྟཱ ཨསཉྙིནོ ཨཔྤཊིསཾཝེདིནོ, སེཡྻཐཱཔི, དེཝཱ ཨསཉྙསཏྟཱ, ཨཡཾ པཉྩམོ སཏྟཱཝཱསོ. སནྟཱཝུསོ, སཏྟཱ སབྦསོ རཱུཔསཉྙཱནཾ…པེ… ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནཱུཔགཱ, ཨཡཾ ཚཊྛོ སཏྟཱཝཱསོ. སནྟཱཝུསོ, སཏྟཱ…པེ… ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཱུཔགཱ, ཨཡཾ སཏྟམོ སཏྟཱཝཱསོ. སནྟཱཝུསོ, སཏྟཱ…པེ… ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཱུཔགཱ, ཨཡཾ ཨཊྛམོ སཏྟཱཝཱསོ. སནྟཱཝུསོ, སཏྟཱ…པེ… ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནཱུཔགཱ, ཨཡཾ ནཝམོ སཏྟཱཝཱསོ’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༣༤༡).

པུརིམནཡེནེཝ ཙེཏྠ ‘‘ནཝ སཏྟཱཝཱསཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ན ཨཉྙེསཾ ནཝནྣམབྷཱཝཏོ. ཡཐཱཧ –

‘‘ནཝསུ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེསུ བྷིཀྑུ སམྨཱ ནིབྦིནྡམཱནོ…པེ… དུཀྑསྶནྟཀརོ ཧོཏི. ཀཏམེསུ ནཝསུ? ནཝསུ སཏྟཱཝཱསེསུ. ཨིམེསུ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ནཝསུ དྷམྨེསུ བྷིཀྑུ སམྨཱ ནིབྦིནྡམཱནོ…པེ… དུཀྑསྶནྟཀརོ ཧོཏི. ‘ནཝ པཉྷཱ, ནཝ ཨུདྡེསཱ, ནཝ ཝེཡྻཱཀརཎཱནཱི’ཏི ཨིཏི ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ, ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟ’’ནྟི (ཨ. ནི. ༡༠.༢༧).

ཨེཏྠ ཙ ‘‘ནཝ དྷམྨཱ པརིཉྙེཡྻཱ. ཀཏམེ ནཝ? ནཝ སཏྟཱཝཱསཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༣༥༩) ཝཙནཏོ ནཝསུ སཏྟཱཝཱསེསུ ཉཱཏཔརིཉྙཱཡ དྷུཝསུབྷསུཁཏྟབྷཱཝདསྶནཾ པཧཱཡ སུདྡྷསངྑཱརཔུཉྫམཏྟདསྶནེན ནིབྦིནྡམཱནོ ཏཱིརཎཔརིཉྙཱཡ ཨནིཙྩཱནུཔསྶནེན ཝིརཛྫམཱནོ དུཀྑཱནུཔསྶནེན ཝིམུཙྩམཱནོ ཨནཏྟཱནུཔསྶནེན སམྨཱ པརིཡནྟདསྶཱཝཱི པཧཱནཔརིཉྙཱཡ སམྨཏྟམབྷིསམེཙྩ དིཊྛེཝ དྷམྨེ དུཀྑསྶནྟཀརོ ཧོཏི. ཏེནེཏཾ ཝུཏྟཾ –

‘‘ནཝསུ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེསུ བྷིཀྑུ སམྨཱ ནིབྦིནྡམཱནོ…པེ… དིཊྛེཝ དྷམྨེ དུཀྑསྶནྟཀརོ ཧོཏི. ཀཏམེསུ ནཝསུ? ནཝསུ སཏྟཱཝཱསེསཱུ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡༠.༢༧).

དས ནཱམ ཀིནྟིཔཉྷཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ ཨིམིནཱཔི པཉྷབྱཱཀརཎེན ཨཱརདྡྷཙིཏྟོ སཏྠཱ ཨུཏྟརིཾ པཉྷཾ པུཙྪཏི དས ནཱམ ཀིནྟི? ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཨིམསྶ པཉྷསྶ ཨིཏོ ཨཉྙཏྲ ཝེཡྻཱཀརཎེསུ དས ཨཀུསལཀམྨཔཐཱ ཝུཏྟཱ. ཡཐཱཧ –

‘‘དསསུ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེསུ བྷིཀྑུ སམྨཱ ནིབྦིནྡམཱནོ…པེ… དུཀྑསྶནྟཀརོ ཧོཏི. ཀཏམེསུ དསསུ? དསསུ ཨཀུསལཀམྨཔཐེསུ. ཨིམེསུ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, དསསུ དྷམྨེསུ བྷིཀྑུ སམྨཱ ནིབྦིནྡམཱནོ…པེ. … དུཀྑསྶནྟཀརོ ཧོཏི. ‘དས པཉྷཱ དས ཨུདྡེསཱ དས ཝེཡྻཱཀརཎཱནཱི’ཏི ཨིཏི ཡཾ ཏཾ ཝུཏྟཾ, ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟ’’ནྟི (ཨ. ནི. ༡༠.༢༧).

ཨིདྷ པན ཡསྨཱ ཨཡམཱཡསྨཱ ཨཏྟཱནཾ ཨནུཔནེཏྭཱ ཨཉྙཾ བྱཱཀཱཏུཀཱམོ, ཡསྨཱ ཝཱ ཨིམིནཱ པརིཡཱཡེན བྱཱཀཏཾ སུབྱཱཀཏམེཝ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཡེཧི དསཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ ཨརཧཱཏི པཝུཙྩཏི, ཏེསཾ ཨདྷིགམཾ དཱིཔེནྟོ དསཧངྒེཧི སམནྣཱགཏོ ཨརཧཱཏི པཝུཙྩཏཱིཏི པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱཡ དེསནཱཡ ཝིསྶཛྫེཏི. ཡཏོ ཨེཏྠ ཡེཧི དསཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ ཨརཧཱཏི པཝུཙྩཏི, ཏཱནི དསངྒཱནི ‘‘དས ནཱམ ཀི’’ནྟི པུཊྛེན ཐེརེན ནིདྡིཊྛཱནཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི. ཏཱནི ཙ དས –

‘‘ཨསེཁོ ཨསེཁོཏི, བྷནྟེ, ཝུཙྩཏི, ཀིཏྟཱཝཏཱ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, བྷིཀྑུ ཨསེཁོ ཧོཏཱིཏི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨསེཁཱཡ སམྨཱདིཊྛིཡཱ སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨསེཁེན སམྨཱསངྐཔྤེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨསེཁཱཡ སམྨཱཝཱཙཱཡ སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨསེཁེན སམྨཱཀམྨནྟེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨསེཁེན སམྨཱཨཱཛཱིཝེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨསེཁེན སམྨཱཝཱཡཱམེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨསེཁཱཡ སམྨཱསཏིཡཱ སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨསེཁེན སམྨཱསམཱདྷིནཱ སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨསེཁེན སམྨཱཉཱཎེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཨསེཁཱཡ སམྨཱཝིམུཏྟིཡཱ སམནྣཱགཏོ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨསེཁོ ཧོཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡༠.༡༡༡). –

ཨེཝམཱདཱིསུ སུཏྟེསུ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱནཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀཔཱཋ-ཨཊྛཀཐཱཡ

ཀུམཱརཔཉྷཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. མངྒལསུཏྟཝཎྞནཱ

ནིཀྑེཔཔྤཡོཛནཾ

ཨིདཱནི ཀུམཱརཔཉྷཱནནྟརཾ ནིཀྑིཏྟསྶ མངྒལསུཏྟསྶ ཨཏྠཝཎྞནཱཀྐམོ ཨནུཔྤཏྟོ, ཏསྶ ཨིདྷ ནིཀྑེཔཔྤཡོཛནཾ ཝཏྭཱ ཨཏྠཝཎྞནཾ ཀརིསྶཱམ. སེཡྻཐིདཾ – ཨིདཉྷི སུཏྟཾ ཨིམིནཱ ཨནུཀྐམེན བྷགཝཏཱ ཨཝུཏྟམྤི ཡྭཱཡཾ སརཎགམནེཧི སཱསནོཏཱརོ, སིཀྑཱཔདདྭཏྟིཾསཱཀཱརཀུམཱརཔཉྷེཧི ཙ སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱཔྤབྷེདནཡོ དསྶིཏོ, སབྦོཔེས པརམམངྒལབྷཱུཏོ, ཡཏོ མངྒལཏྠིཀེན ཨེཏྠེཝ ཨབྷིཡོགོ ཀཱཏབྦོ, སོ ཙསྶ མངྒལབྷཱཝོ ཨིམིནཱ སུཏྟཱནུསཱརེན ཝེདིཏབྦོཏི དསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཾ.

ཨིདམསྶ ཨིདྷ ནིཀྑེཔཔྤཡོཛནཾ.

པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཐཱ

ཨེཝཾ ནིཀྑིཏྟསྶ པནསྶ ཨཏྠཝཎྞནཏྠཾ ཨཡཾ མཱཏིཀཱ –

‘‘ཝུཏྟཾ ཡེན ཡདཱ ཡསྨཱ, ཙེཏཾ ཝཏྭཱ ཨིམཾ ཝིདྷིཾ;

ཨེཝམིཙྩཱདིཔཱཋསྶ, ཨཏྠཾ ནཱནཔྤཀཱརཏོ.

‘‘ཝཎྞཡནྟོ སམུཊྛཱནཾ, ཝཏྭཱ ཡཾ ཡཏྠ མངྒལཾ;

ཝཝཏྠཔེཏྭཱ ཏཾ ཏསྶ, མངྒལཏྟཾ ཝིབྷཱཝཡེ’’ཏི.

ཏཏྠ ‘‘ཝུཏྟཾ ཡེན ཡདཱ ཡསྨཱ, ཙེཏཾ ཝཏྭཱ ཨིམཾ ཝིདྷི’’ནྟི ཨཡཾ ཏཱཝ ཨདྡྷགཱཐཱ ཡདིདཾ ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏཾ ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ…པེ… བྷགཝནྟཾ གཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསཱི’’ཏི, ཨིདཾ ཝཙནཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཱ. ཨིདཉྷི ཨནུསྶཝཝསེན ཝུཏྟཾ, སོ ཙ བྷགཝཱ སཡམྦྷཱུ ཨནཱཙརིཡཀོ, ཏསྨཱ ནེདཾ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཝཙནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ. ཡཏོ ཝཏྟབྦམེཏཾ ‘‘ཨིདཾ ཝཙནཾ ཀེན ཝུཏྟཾ, ཀདཱ, ཀསྨཱ ཙ ཝུཏྟ’’ནྟི. ཝུཙྩཏེ – ཨཱཡསྨཏཱ ཨཱནནྡེན ཝུཏྟཾ, ཏཉྩ པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཱལེ.

པཋམམཧཱསངྒཱིཏི ཙེསཱ སབྦསུཏྟནིདཱནཀོསལླཏྠམཱདིཏོ པབྷུཏི ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ. དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནཉྷི ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ སུབྷདྡཔརིབྦཱཛཀཝིནཡནཱ, ཀཏབུདྡྷཀིཙྩེ ཀུསིནཱརཱཡཾ ཨུཔཝཏྟནེ མལླཱནཾ སཱལཝནེ ཡམཀསཱལཱནམནྟརེ ཝིསཱཁཔུཎྞམདིཝསེ པཙྩཱུསསམཡེ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦུཏེ, བྷགཝཏི ལོཀནཱཐེ བྷགཝཏོ པརིནིབྦཱནེ སནྣིཔཏིཏཱནཾ སཏྟནྣཾ བྷིཀྑུསཏསཧསྶཱནཾ སངྒྷཏྠེརོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ སཏྟཱཧཔརིནིབྦུཏེ བྷགཝཏི སུབྷདྡེན ཝུཌྜྷཔབྦཛིཏེན ‘‘ཨལཾ, ཨཱཝུསོ, མཱ སོཙིཏྠ, མཱ པརིདེཝིཏྠ, སུམུཏྟཱ མཡཾ ཏེན མཧཱསམཎེན, ཨུཔདྡུཏཱ ཙ ཧོམ ‘ཨིདཾ ཝོ ཀཔྤཏི ཨིདཾ ཝོ ན ཀཔྤཏཱི’ཏི, ཨིདཱནི པན མཡཾ ཡཾ ཨིཙྪིསྶཱམ ཏཾ ཀརིསྶཱམ, ཡཾ ན ཨིཙྪིསྶཱམ ན ཏཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༧; དཱི. ནི. ༢.༢༣༢) ཝུཏྟཝཙནམནུསྶརནྟོ ‘‘ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ ཝིཛྫཏི ཡཾ པཱཔབྷིཀྑཱུ ‘ཨཏཱིཏསཏྠུཀཾ པཱཝཙན’ནྟི མཉྙམཱནཱ པཀྑཾ ལབྷིཏྭཱ ན ཙིརསྶེཝ སདྡྷམྨཾ ཨནྟརདྷཱཔེཡྻུཾ. ཡཱཝ ཙ དྷམྨཝིནཡོ ཏིཊྛཏི, ཏཱཝ ཨནཏཱིཏསཏྠུཀམེཝ པཱཝཙནཾ ཧོཏི. ཡཐཱཧ བྷགཝཱ –

‘‘ཡོ ཝོ, ཨཱནནྡ, མཡཱ དྷམྨོ ཙ ཝིནཡོ ཙ དེསིཏོ པཉྙཏྟོ, སོ ཝོ མམཙྩཡེན སཏྠཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༢༡༦).

‘‘ཡཾནཱུནཱཧཾ དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡེཡྻཾ, ཡཐཡིདཾ སཱསནཾ ཨདྡྷནིཡཾ ཨསྶ ཙིརཊྛིཏིཀཾ’’.

ཡཉྩཱཧཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘དྷཱརེསྶསི པན མེ ཏྭཾ, ཀསྶཔ, སཱཎཱནི པཾསུཀཱུལཱནི ནིབྦསནཱནཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཙཱིཝརེ སཱདྷཱརཎཔརིབྷོགེན ཙེཝ –

‘‘ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཝདེ ཨཱཀངྑཱམི ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམི, ཀསྶཔོཔི, བྷིཀྑཝེ, ཡཱཝདེཝ ཨཱཀངྑཏི ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏཱི’’ཏི –

ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན ནཝཱནུཔུབྦཝིཧཱརཚལ༹བྷིཉྙཱཔྤབྷེདེ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨེ ཨཏྟནཱ སམསམཊྛཔནེན ཙ ཨནུགྒཧིཏོ, ཏསྶ མེ ཀིམཉྙཾ ཨཱཎཎྱཾ བྷཝིསྶཏི? ‘‘ནནུ མཾ བྷགཝཱ རཱཛཱ ཝིཡ སཀཀཝཙཨིསྶརིཡཱནུཔྤདཱནེན ཨཏྟནོ ཀུལཝཾསཔྤཏིཊྛཱཔཀཾ པུཏྟཾ ‘སདྡྷམྨཝཾསཔྤཏིཊྛཱཔཀོ མེ ཨཡཾ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི མནྟྭཱ ཨིམིནཱ ཨསཱདྷཱརཎེན ཨནུགྒཧེན ཨནུགྒཧེསཱི’’ཏི ཙིནྟཡནྟོ དྷམྨཝིནཡསངྒཱཡནཏྠཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེསི? ཡཐཱཧ –

‘‘ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ཨེཀམིདཱཧཾ, ཨཱཝུསོ, སམཡཾ པཱཝཱཡ ཀུསིནཱརཾ ཨདྡྷཱནམགྒཔྤཊིཔནྣོ མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ པཉྩམཏྟེཧི བྷིཀྑུསཏེཧཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༢༣༡; ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༧) སབྦཾ སུབྷདྡཀཎྜཾ ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ.

ཏཏོ པརཾ ཨཱཧ –

‘‘ཧནྡ མཡཾ, ཨཱཝུསོ, དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡེཡྻཱམ, པུརེ ཨདྷམྨོ དིཔྤཏི, དྷམྨོ པཊིབཱཧིཡྻཏི, ཨཝིནཡོ དིཔྤཏི, ཝིནཡོ པཊིབཱཧིཡྻཏི, པུརེ ཨདྷམྨཝཱདིནོ བལཝནྟོ ཧོནྟི, དྷམྨཝཱདིནོ དུབྦལཱ ཧོནྟི, ཨཝིནཡཝཱདིནོ བལཝནྟོ ཧོནྟི, ཝིནཡཝཱདིནོ དུབྦལཱ ཧོནྟཱི’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༧).

བྷིཀྑཱུ ཨཱཧཾསུ ‘‘ཏེན ཧི, བྷནྟེ, ཐེརོ བྷིཀྑཱུ ཨུཙྩིནཏཱུ’’ཏི. ཐེརོ སཀལནཝངྒསཏྠུསཱསནཔརིཡཏྟིདྷརེ པུཐུཛྫནསོཏཱཔནྣསཀདཱགཱམིཨནཱགཱམིསུཀྑཝིཔསྶཀཁཱིཎཱསཝབྷིཀྑཱུ ཨནེཀསཏེ ཨནེཀསཧསྶེ ཙ ཝཛྫེཏྭཱ ཏིཔིཊཀསབྦཔརིཡཏྟིཔྤབྷེདདྷརེ པཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟེ མཧཱནུབྷཱཝེ ཡེབྷུཡྻེན བྷགཝཏཱ ཨེཏདགྒཾ ཨཱརོཔིཏེ ཏེཝིཛྫཱདིབྷེདེ ཁཱིཎཱསཝབྷིཀྑཱུཡེཝ ཨེཀཱུནཔཉྩསཏེ པརིགྒཧེསི. ཡེ སནྡྷཱཡ ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ ཨེཀེནཱུནཔཉྩཨརཧནྟསཏཱནི ཨུཙྩིནཱི’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༧).

ཀིསྶ པན ཐེརོ ཨེཀེནཱུནམཀཱསཱིཏི? ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡཏྠེརསྶ ཨོཀཱསཀརཎཏྠཾ. ཏེན ཧཱཡསྨཏཱ སཧཱཔི ཝིནཱཔི ན སཀྐཱ དྷམྨསངྒཱིཏི ཀཱཏུཾ. སོ ཧཱཡསྨཱ སེཁོ སཀརཎཱིཡོ, ཏསྨཱ སཧ ན སཀྐཱ, ཡསྨཱ པནསྶ ཀིཉྩི དསབལདེསིཏཾ སུཏྟགེཡྻཱདིཀཾ བྷགཝཏོ ཨསམྨུཁཱ པཊིགྒཧིཏཾ ནཱམ ནཏྠི, ཏསྨཱ ཝིནཱཔི ན སཀྐཱ. ཡདི ཨེཝཾ སེཁོཔི སམཱནོ དྷམྨསངྒཱིཏིཡཱ བཧཱུཀཱརཏྟཱ ཐེརེན ཨུཙྩིནིཏབྦོ ཨསྶ, ཨཐ ཀསྨཱ ན ཨུཙྩིནིཏོཏི? པརཱུཔཝཱདཝིཝཛྫནཏོ. ཐེརོ ཧི ཨཱཡསྨནྟེ ཨཱནནྡེ ཨཏིཝིཡ ཝིསྶཏྠོ ཨཧོསི. ཏཐཱ ཧི ནཾ སིརསྨིཾ པལིཏེསུ ཛཱཏེསུཔི ‘‘ན ཝཱཡཾ ཀུམཱརཀོ མཏྟམཉྙཱསཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༢.༡༥༤) ཀུམཱརཀཝཱདེན ཨོཝདཏི. སཀྱཀུལཔྤསུཏོ ཙཱཡཾ ཨཱཡསྨཱ ཏཐཱགཏསྶ བྷཱཏཱ ཙཱུལ༹པིཏུ པུཏྟོ, ཏཏྲ བྷིཀྑཱུ ཚནྡཱགམནཾ ཝིཡ མཉྙམཱནཱ ‘‘བཧཱུ ཨསེཁཔཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟེ བྷིཀྑཱུ ཋཔེཏྭཱ ཨཱནནྡཾ སེཁཔཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟཾ ཐེརོ ཨུཙྩིནཱི’’ཏི ཨུཔཝདེཡྻུཾ. ཏཾ པརཱུཔཝཱདཾ པརིཝིཝཛྫེནྟོ ‘‘ཨཱནནྡཾ ཝིནཱ སངྒཱིཏི ན སཀྐཱ ཀཱཏུཾ, བྷིཀྑཱུནཾཡེཝ ཨནུམཏིཡཱ གཧེསྶཱམཱི’’ཏི ན ཨུཙྩིནི.

ཨཐ སཡམེཝ བྷིཀྑཱུ ཨཱནནྡསྶཏྠཱཡ ཐེརཾ ཡཱཙིཾསུ. ཡཐཱཧ –

‘‘བྷིཀྑཱུ ཨཱཡསྨནྟཾ མཧཱཀསྶཔཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘ཨཡཾ, བྷནྟེ, ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཀིཉྩཱཔི སེཁོ, ཨབྷབྦོ ཚནྡཱ དོསཱ མོཧཱ བྷཡཱ ཨགཏིཾ གནྟུཾ, བཧུ ཙཱནེན བྷགཝཏོ སནྟིཀེ དྷམྨོ ཙ ཝིནཡོ ཙ པརིཡཏྟོ, ཏེན ཧི, བྷནྟེ, ཐེརོ ཨཱཡསྨནྟམྤི ཨཱནནྡཾ ཨུཙྩིནཏཱུ’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ ཨཱཡསྨནྟམྤི ཨཱནནྡཾ ཨུཙྩིནཱི’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༧).

ཨེཝཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨནུམཏིཡཱ ཨུཙྩིནིཏེན ཏེནཱཡསྨཏཱ སདྡྷིཾ པཉྩཐེརསཏཱནི ཨཧེསུཾ.

ཨཐ ཁོ ཐེརཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཀཏྠ ནུ ཁོ མཡཾ དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡེཡྻཱམཱ’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཐེརཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨེཏདཧོསི ‘‘རཱཛགཧཾ ཁོ མཧཱགོཙརཾ པཧཱུཏསེནཱསནཾ, ཡཾནཱུན མཡཾ རཱཛགཧེ ཝསྶཾ ཝསནྟཱ དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡེཡྻཱམ, ནཉྙེ བྷིཀྑཱུ རཱཛགཧེ ཝསྶཾ ཨུཔགཙྪེཡྻུ’’ནྟི. ཀསྨཱ པན ནེསཾ ཨེཏདཧོསི? ཨིདཾ ཨམྷཱཀཾ ཐཱཝརཀམྨཾ, ཀོཙི ཝིསབྷཱགཔུགྒལོ སངྒྷམཛ྄ཛྷཾ པཝིསིཏྭཱ ཨུཀྐོཊེཡྻཱཏི. ཨཐཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ ཉཏྟིདུཏིཡེན ཀམྨེན སཱཝེསི. ཏཾ སངྒཱིཏིཀྑནྡྷཀེ (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༧) ཝུཏྟནཡེནེཝ ཉཱཏབྦཾ.

ཨཐ ཏཐཱགཏསྶ པརིནིབྦཱནཏོ སཏྟསུ སཱདྷུཀཱིལ༹ནདིཝསེསུ སཏྟསུ ཙ དྷཱཏུཔཱུཛཱདིཝསེསུ ཝཱིཏིཝཏྟེསུ ‘‘ཨཌྜྷམཱསོ ཨཏིཀྐནྟོ, ཨིདཱནི གིམྷཱནཾ དིཡཌྜྷོ མཱསོ སེསོ, ཨུཔཀཊྛཱ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཱ’’ཏི མནྟྭཱ མཧཱཀསྶཔཏྠེརོ ‘‘རཱཛགཧཾ, ཨཱཝུསོ, གཙྪཱམཱ’’ཏི ཨུཔཌྜྷཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀཾ མགྒཾ གཏོ. ཨནུརུདྡྷཏྠེརོཔི ཨུཔཌྜྷཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀཾ མགྒཾ གཏོ, ཨཱནནྡཏྠེརོ པན བྷགཝཏོ པཏྟཙཱིཝརཾ གཧེཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ སཱཝཏྠིཾ གནྟྭཱ རཱཛགཧཾ གནྟུཀཱམོ ཡེན སཱཝཏྠི, ཏེན ཙཱརིཀཾ པཀྐཱམི. ཨཱནནྡཏྠེརེན གཏགཏཊྛཱནེ མཧཱཔརིདེཝོ ཨཧོསི, ‘‘བྷནྟེ ཨཱནནྡ, ཀུཧིཾ སཏྠཱརཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི? ཨནུཔུབྦེན སཱཝཏྠིཾ ཨནུཔྤཏྟེ ཐེརེ བྷགཝཏོ པརིནིབྦཱནསམཡེ ཝིཡ མཧཱཔརིདེཝོ ཨཧོསི.

ཏཏྲ སུདཾ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨནིཙྩཏཱདིཔཊིསཾཡུཏྟཱཡ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ ཏཾ མཧཱཛནཾ སཉྙཱཔེཏྭཱ ཛེཏཝནཾ པཝིསིཏྭཱ དསབལེན ཝསིཏགནྡྷཀུཊིཡཱ དྭཱརཾ ཝིཝརིཏྭཱ མཉྩཔཱིཋཾ ནཱིཧརིཏྭཱ པཔྥོཊེཏྭཱ གནྡྷཀུཊིཾ སམྨཛྫིཏྭཱ མིལཱཏམཱལཱཀཙཝརཾ ཚཌྜེཏྭཱ མཉྩཔཱིཋཾ ཨཏིཧརིཏྭཱ པུན ཡཐཱཋཱནེ ཋཔེཏྭཱ བྷགཝཏོ ཋིཏཀཱལེ ཀརཎཱིཡཾ ཝཏྟཾ སབྦམཀཱསི. ཨཐ ཐེརོ བྷགཝཏོ པརིནིབྦཱནཏོ པབྷུཏི ཋཱནནིསཛྫབཧུལཏྟཱ ཨུསྶནྣདྷཱཏུཀཾ ཀཱཡཾ སམསྶཱསེཏུཾ དུཏིཡདིཝསེ ཁཱིརཝིརེཙནཾ པིཝིཏྭཱ ཝིཧཱརེཡེཝ ནིསཱིདི, ཡཾ སནྡྷཱཡ སུབྷེན མཱཎཝེན པཧིཏཾ མཱཎཝཀཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཨཀཱལོ ཁོ, མཱཎཝཀ, ཨཏྠི མེ ཨཛྫ བྷེསཛྫམཏྟཱ པཱིཏཱ, ཨཔྤེཝ ནཱམ སྭེཔི ཨུཔསངྐམེཡྻཱམཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༤༤༧).

དུཏིཡདིཝསེ ཙེཏཀཏྠེརེན པཙྪཱསམཎེན གནྟྭཱ སུབྷེན མཱཎཝེན པུཊྛོ དཱིགྷནིཀཱཡེ སུབྷསུཏྟཾ ནཱམ དསམཾ སུཏྟམབྷཱསི.

ཨཐ ཁོ ཐེརོ ཛེཏཝནེ ཝིཧཱརེ ཁཎྜཕུལླཔྤཊིསངྑརཎཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཨུཔཀཊྛཱཡ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཱཡ རཱཛགཧཾ གཏོ. ཏཐཱ མཧཱཀསྶཔཏྠེརོ ཨནུརུདྡྷཏྠེརོ ཙ སབྦཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ གཧེཏྭཱ རཱཛགཧམེཝ གཏཱ.

ཏེན ཁོ པན སམཡེན རཱཛགཧེ ཨཊྛཱརས མཧཱཝིཧཱརཱ ཧོནྟི. ཏེ སབྦེཔི ཚཌྜིཏཔཏིཏཨུཀླཱཔཱ ཨཧེསུཾ. བྷགཝཏོ ཧི པརིནིབྦཱནེ སབྦེ བྷིཀྑཱུ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ པཏྟཙཱིཝརཾ གཧེཏྭཱ ཝིཧཱརེ ཙ པརིཝེཎེ ཙ ཚཌྜེཏྭཱ ཨགམཾསུ. ཏཏྠ ཐེརཱ བྷགཝཏོ ཝཙནཔཱུཛནཏྠཾ ཏིཏྠིཡཝཱདཔརིམོཙནཏྠཉྩ ‘‘པཋམཾ མཱསཾ ཁཎྜཕུལླཔྤཊིསངྑརཎཾ ཀརོམཱ’’ཏི ཙིནྟེསུཾ. ཏིཏྠིཡཱ ཧི ཝདེཡྻུཾ ‘‘སམཎསྶ གོཏམསྶ སཱཝཀཱ སཏྠརི ཋིཏེཡེཝ ཝིཧཱརེ པཊིཛགྒིཾསུ, པརིནིབྦུཏེ ཚཌྜེསུ’’ནྟི. ཏེསཾ ཝཱདཔརིམོཙནཏྠཉྩ ཙིནྟེསུནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘ཨཐ ཁོ ཐེརཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨེཏདཧོསི – བྷགཝཏཱ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཁཎྜཕུལླཔྤཊིསངྑརཎཾ ཝཎྞིཏཾ, ཧནྡ མཡཾ, ཨཱཝུསོ, པཋམཾ མཱསཾ ཁཎྜཕུལླཔྤཊིསངྑརཎཾ ཀརོམ, མཛ྄ཛྷིམཾ མཱསཾ སནྣིཔཏིཏྭཱ དྷམྨཉྩ ཝིནཡཉྩ སངྒཱཡིསྶཱམཱ’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༣༨).

ཏེ དུཏིཡདིཝསེ གནྟྭཱ རཱཛདྭཱརེ ཨཊྛཾསུ. ཨཛཱཏསཏྟུ རཱཛཱ ཨཱགནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཀིཾ ཀརོམི, ཀེནཏྠོ’’ཏི པཝཱརེསི. ཐེརཱ ཨཊྛཱརསམཧཱཝིཧཱརཔྤཊིསངྑརཎཏྠཱཡ ཧཏྠཀམྨཾ པཊིཝེདེསུཾ. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི རཱཛཱ ཧཏྠཀམྨཀཱརཀེ མནུསྶེ ཨདཱསི. ཐེརཱ པཋམཾ མཱསཾ སབྦཝིཧཱརེ པཊིསངྑརཱཔེསུཾ.

ཨཐ རཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ – ‘‘ནིཊྛིཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཝིཧཱརཔྤཊིསངྑརཎཾ, ཨིདཱནི དྷམྨཝིནཡསངྒཧཾ ཀརོམཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ, ཝིསྶཏྠཱ ཀརོཐ, མཡ྄ཧཾ ཨཱཎཱཙཀྐཾ, ཏུམྷཱཀཾ དྷམྨཙཀྐཾ ཧོཏུ. ཨཱཎཱཔེཐ, བྷནྟེ, ཀིཾ ཀརོམཱི’’ཏི? ‘‘དྷམྨསངྒཧཾ ཀརོནྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ སནྣིསཛྫཊྛཱནཾ མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཀཏྠ ཀརོམི, བྷནྟེ’’ཏི? ‘‘ཝེབྷཱརཔབྦཏཔསྶེ སཏྟཔཎྞིགུཧཱདྭཱརེ ཀཱཏུཾ ཡུཏྟཾ མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི ཁོ, རཱཛཱ ཨཛཱཏསཏྟུ, ཝིསྶཀམྨུནཱ ནིམྨིཏསདིསཾ སུཝིབྷཏྟབྷིཏྟིཐམྦྷསོཔཱནཾ ནཱནཱཝིདྷམཱལཱཀམྨལཏཱཀམྨཝིཙིཏྲཾ མཧཱམཎྜཔཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཝིཝིདྷཀུསུམདཱམཨོལམྦཀཝིནིགྒལནྟཙཱརུཝིཏཱནཾ རཏནཝིཙིཏྲམཎིཀོཊྚིམཏལམིཝ ཙ ནཾ ནཱནཱཔུཔྥཱུཔཧཱརཝིཙིཏྲཾ སུཔརིནིཊྛིཏབྷཱུམིཀམྨཾ བྲཧྨཝིམཱནསདིསཾ ཨལངྐརིཏྭཱ ཏསྨིཾ མཧཱམཎྜཔེ པཉྩསཏཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨནགྒྷཱནི པཉྩཀཔྤིཡཔཙྩཏྠརཎསཏཱནི པཉྙཱཔེཏྭཱ དཀྑིཎབྷཱགཾ ནིསྶཱཡ ཨུཏྟརཱབྷིམུཁཾ ཐེརཱསནཾ, མཎྜཔམཛ྄ཛྷེ པུརཏྠཱབྷིམུཁཾ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཨཱསནཱརཧཾ དྷམྨཱསནཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ དནྟཁཙིཏཾ ཙིཏྟབཱིཛནིཉྩེཏྠ ཋཔེཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཨཱརོཙཱཔེསི ‘‘ནིཊྛིཏཾ, བྷནྟེ, ཀིཙྩ’’ནྟི.

བྷིཀྑཱུ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨཱཧཾསུ ‘‘སྭེ, ཨཱཝུསོ ཨཱནནྡ, སངྒྷསནྣིཔཱཏོ, ཏྭཉྩ སེཁོ སཀརཎཱིཡོ, ཏེན ཏེ ན ཡུཏྟཾ སནྣིཔཱཏཾ གནྟུཾ, ཨཔྤམཏྟོ ཧོཧཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ‘‘སྭེ སནྣིཔཱཏོ, ན ཁོ པན མེཏཾ པཏིརཱུཔཾ, ཡྭཱཧཾ སེཁོ སམཱནོ སནྣིཔཱཏཾ གཙྪེཡྻ’’ནྟི བཧུདེཝ རཏྟིཾ ཀཱཡགཏཱཡ སཏིཡཱ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ རཏྟིཡཱ པཙྩཱུསསམཡེ ཙངྐམཱ ཨོརོཧིཏྭཱ ཝིཧཱརཾ པཝིསིཏྭཱ ‘‘ནིཔཛྫིསྶཱམཱི’’ཏི ཀཱཡཾ ཨཱཝཛྫེསི. དྭེ པཱདཱ བྷཱུམིཏོ མུཏྟཱ, ཨཔྤཏྟཉྩ སཱིསཾ བིམྦོཧནཾ, ཨེཏསྨིཾ ཨནྟརེ ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩི. ཨཡཉྷི ཨཱཡསྨཱ ཙངྐམེན བཧི ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཝིསེསཾ ནིབྦཏྟེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཙིནྟེསི ‘‘ནནུ མཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘ཀཏཔུཉྙོསི ཏྭཾ, ཨཱནནྡ, པདྷཱནམནུཡུཉྫ, ཁིཔྤཾ ཧོཧིསི ཨནཱསཝོ’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༢༠༧). བུདྡྷཱནཉྩ ཀཐཱདོསོ ནཱམ ནཏྠི, མམ པན ཨཙྩཱརདྡྷཾ ཝཱིརིཡཾ, ཏེན མེ ཙིཏྟཾ ཨུདྡྷཙྩཱཡ སཾཝཏྟཏི, ཧནྡཱཧཾ ཝཱིརིཡསམཏཾ ཡོཛེམཱི’’ཏི ཙངྐམཱ ཨོརོཧིཏྭཱ པཱདདྷོཝནཊྛཱནེ ཋཏྭཱ པཱདེ དྷོཝིཏྭཱ ཝིཧཱརཾ པཝིསིཏྭཱ མཉྩཀེ ནིསཱིདིཏྭཱ ‘‘ཐོཀཾ ཝིསྶམིསྶཱམཱི’’ཏི ཀཱཡཾ མཉྩཀེ ཨུཔནཱམེསི. དྭེ པཱདཱ བྷཱུམིཏོ མུཏྟཱ, སཱིསཉྩ བིམྦོཧནམསམྤཏྟཾ, ཨེཏསྨིཾ ཨནྟརེ ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩི. ཙཏུཨིརིཡཱཔཐཝིརཧིཏཾ ཐེརསྶ ཨརཧཏྟཾ. ཏེན ‘‘ཨིམསྨིཾ སཱསནེ ཨནིསིནྣོ ཨནིཔནྣོ ཨཊྛིཏོ ཨཙངྐམནྟོ ཀོ བྷིཀྑུ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨཱནནྡཏྠེརོ’’ཏི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི.

ཨཐ ཐེརཱ བྷིཀྑཱུ དུཏིཡདིཝསེ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརཾ པཊིསཱམེཏྭཱ དྷམྨསབྷཱཡཾ སནྣིཔཏིཏཱ. ཨཱནནྡཏྠེརོ པན ཨཏྟནོ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཾ ཉཱཔེཏུཀཱམོ བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ ན གཏོ. བྷིཀྑཱུ ཡཐཱཝུཌྜྷཾ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ པཏྟཱསནེ ནིསཱིདནྟཱ ཨཱནནྡཏྠེརསྶ ཨཱསནཾ ཋཔེཏྭཱ ནིསིནྣཱ. ཏཏྠ ཀེཧིཙི ‘‘ཨེཏམཱསནཾ ཀསྶཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ཨཱནནྡསྶཱཏི. ‘‘ཨཱནནྡོ པན ཀུཧིཾ གཏོ’’ཏི. ཏསྨིཾ སམཡེ ཐེརོ ཙིནྟེསི ‘‘ཨིདཱནི མཡ྄ཧཾ གམནཀཱལོ’’ཏི. ཏཏོ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ པཐཝིཡཾ ནིམུཛྫིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཱསནེཡེཝ ཨཏྟཱནཾ དསྶེསི. ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ ནིསཱིདཱིཏིཔི ཨེཀེ.

ཨེཝཾ ནིསིནྣེ ཏསྨིཾ ཨཱཡསྨནྟེ མཧཱཀསྶཔཏྠེརོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི, ‘‘ཨཱཝུསོ, ཀིཾ པཋམཾ སངྒཱཡཱམ དྷམྨཾ ཝཱ ཝིནཡཾ ཝཱ’’ཏི? བྷིཀྑཱུ ཨཱཧཾསུ, ‘‘བྷནྟེ མཧཱཀསྶཔ, ཝིནཡོནཱམབུདྡྷསཱསནསྶ ཨཱཡུ, ཝིནཡེ ཋིཏེ སཱསནཾ ཋིཏཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ པཋམཾ ཝིནཡཾ སངྒཱཡཱམཱ’’ཏི. ‘‘ཀཾ དྷུརཾ ཀཏྭཱ ཝིནཡོ སངྒཱཡིཏབྦོ’’ཏི? ‘‘ཨཱཡསྨནྟཾ ཨུཔཱལི’’ནྟི. ‘‘ཀིཾ ཨཱནནྡོ ནཔྤཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘ནོ ནཔྤཧོཏི, ཨཔིཙ ཁོ པན སམྨཱསམྦུདྡྷོ དྷརམཱནོཡེཝ ཝིནཡཔརིཡཏྟིཾ ནིསྶཱཡ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨུཔཱལིཾ ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི – ‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཝིནཡདྷརཱནཾ ཡདིདཾ ཨུཔཱལཱི’’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༢༢༨). ཏསྨཱ ཨུཔཱལིཏྠེརཾ པུཙྪིཏྭཱ ཝིནཡཾ སངྒཱཡཱམཱཏི. ཏཏོ ཐེརོ ཝིནཡཾ པུཙྪནཏྠཱཡ ཨཏྟནཱཝ ཨཏྟཱནཾ སམྨནྣི. ཨུཔཱལིཏྠེརོཔི ཝིསྶཛྫནཏྠཱཡ སམྨནྣི. ཏཏྲཱཡཾ པཱལི༹ –

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ སངྒྷཾ ཉཱཔེསི –

‘‘སུཎཱཏུ མེ, ཨཱཝུསོ, སངྒྷོ, ཡདི སངྒྷསྶ པཏྟཀལླཾ, ཨཧཾ ཨུཔཱལིཾ ཝིནཡཾ པུཙྪེཡྻ’’ནྟི.

ཨཱཡསྨཱཔི ཨུཔཱལི སངྒྷཾ ཉཱཔེསི –

‘‘སུཎཱཏུ མེ, བྷནྟེ, སངྒྷོ, ཡདི སངྒྷསྶ པཏྟཀལླཾ, ཨཧཾ ཨཱཡསྨཏཱ མཧཱཀསྶཔེན ཝིནཡཾ པུཊྛོ ཝིསྶཛྫེཡྻ’’ནྟི.

ཨེཝཾ ཨཏྟནཱཝ ཨཏྟཱནཾ སམྨནྣིཏྭཱ ཨཱཡསྨཱ, ཨུཔཱལི, ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཨེཀཾསཾ ཙཱིཝརཾ ཀཏྭཱ ཐེརེ བྷིཀྑཱུ ཝནྡིཏྭཱ དྷམྨཱསནེ ནིསཱིདི དནྟཁཙིཏཾ བཱིཛནིཾ གཧེཏྭཱ. ཏཏོ མཧཱཀསྶཔཏྠེརོ ཨུཔཱལིཏྠེརཾ པཋམཔཱརཱཛིཀཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ སབྦཾ ཝིནཡཾ པུཙྪི, ཨུཔཱལིཏྠེརོ ཝིསྶཛྫེསི. སབྦེ པཉྩསཏཱ བྷིཀྑཱུ པཋམཔཱརཱཛིཀསིཀྑཱཔདཾ སནིདཱནཾ ཀཏྭཱ ཨེཀཏོ གཎསཛ྄ཛྷཱཡམཀཾསུ. ཨེཝཾ སེསཱནིཔཱིཏི སབྦཾ ཝིནཡཊྛཀཐཱཡ གཧེཏབྦཾ. ཨེཏེན ནཡེན སཨུབྷཏོཝིབྷངྒཾ སཁནྡྷཀཔརིཝཱརཾ སཀལཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ སངྒཱཡིཏྭཱ ཨུཔཱལིཏྠེརོ དནྟཁཙིཏཾ བཱིཛནིཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱ དྷམྨཱསནཱ ཨོརོཧིཏྭཱ ཝུཌྜྷེ བྷིཀྑཱུ ཝནྡིཏྭཱ ཨཏྟནོ པཏྟཱསནེ ནིསཱིདི.

ཝིནཡཾ སངྒཱཡིཏྭཱ དྷམྨཾ སངྒཱཡིཏུཀཱམོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔཏྠེརོ བྷིཀྑཱུ པུཙྪི – ‘‘དྷམྨཾ སངྒཱཡནྟེཧི ཀཾ པུགྒལཾ དྷུརཾ ཀཏྭཱ དྷམྨོ སངྒཱཡིཏབྦོ’’ཏི? བྷིཀྑཱུ ‘‘ཨཱནནྡཏྠེརཾ དྷུརཾ ཀཏྭཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ སངྒྷཾ ཉཱཔེསི –

‘‘སུཎཱཏུ མེ, ཨཱཝུསོ, སངྒྷོ, ཡདི སངྒྷསྶ པཏྟཀལླཾ, ཨཧཾ ཨཱནནྡཾ དྷམྨཾ པུཙྪེཡྻ’’ནྟི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ སངྒྷཾ ཉཱཔེསི –

‘‘སུཎཱཏུ མེ, བྷནྟེ, སངྒྷོ, ཡདི སངྒྷསྶ པཏྟཀལླཾ, ཨཧཾ ཨཱཡསྨཏཱ མཧཱཀསྶཔེན དྷམྨཾ པུཊྛོ ཝིསྶཛྫེཡྻ’’ནྟི.

ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཨེཀཾསཾ ཙཱིཝརཾ ཀཏྭཱ ཐེརེ བྷིཀྑཱུ ཝནྡིཏྭཱ དྷམྨཱསནེ ནིསཱིདི དནྟཁཙིཏཾ བཱིཛནིཾ གཧེཏྭཱ. ཨཐ མཧཱཀསྶཔཏྠེརོ ཨཱནནྡཏྠེརཾ དྷམྨཾ པུཙྪི – ‘‘བྲཧྨཛཱལཾ, ཨཱཝུསོ ཨཱནནྡ, ཀཏྠ བྷཱསིཏ’’ནྟི? ‘‘ཨནྟརཱ ཙ, བྷནྟེ, རཱཛགཧཾ ཨནྟརཱ ཙ ནཱལ༹ནྡཾ རཱཛཱགཱརཀེ ཨམྦལཊྛིཀཱཡ’’ནྟི. ‘‘ཀཾ ཨཱརབྦྷཱ’’ཏི? ‘‘སུཔྤིཡཉྩ པརིབྦཱཛཀཾ བྲཧྨདཏྟཉྩ མཱཎཝཀ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ བྲཧྨཛཱལསྶ ནིདཱནམྤི པུཙྪི, པུགྒལམྤི པུཙྪི. ‘‘སཱམཉྙཕལཾ; པནཱཝུསོ ཨཱནནྡ, ཀཏྠ བྷཱསིཏ’’ནྟི? ‘‘རཱཛགཧེ, བྷནྟེ, ཛཱིཝཀམྦཝནེ’’ཏི. ‘‘ཀེན སདྡྷི’’ནྟི? ‘‘ཨཛཱཏསཏྟུནཱ ཝེདེཧིཔུཏྟེན སདྡྷི’’ནྟི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔོ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ སཱམཉྙཕལསྶ ནིདཱནམྤི པུཙྪི, པུགྒལམྤི པུཙྪི. ཨེཏེནེཝ ཨུཔཱཡེན པཉྩཔི ནིཀཱཡེ པུཙྪི, པུཊྛོ པུཊྛོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཝིསྶཛྫེསི. ཨཡཾ པཋམམཧཱསངྒཱིཏི པཉྩཧི ཐེརསཏེཧི ཀཏཱ –

‘‘སཏེཧི པཉྩཧི ཀཏཱ, ཏེན པཉྩསཏཱཏི ཙ;

ཐེརེཧེཝ ཀཏཏྟཱ ཙ, ཐེརིཀཱཏི པཝུཙྩཏཱི’’ཏི.

ཨིམིསྶཱ པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཡཱ ཝཏྟམཱནཱཡ སབྦཾ དཱིགྷནིཀཱཡཾ མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡཱདིཉྩ པུཙྪིཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན ཁུདྡཀནིཀཱཡཾ པུཙྪནྟེན ཨཱཡསྨཏཱ མཧཱཀསྶཔེན ‘‘མངྒལསུཏྟཾ, ཨཱཝུསོ ཨཱནནྡ, ཀཏྠ བྷཱསིཏ’’ནྟི ཨེཝམཱདིཝཙནཱཝསཱནེ ‘‘ནིདཱནམྤི པུཙྪི, པུགྒལམྤི པུཙྪཱི’’ཏི ཨེཏྠ ནིདཱནེ པུཙྪིཏེ ཏཾ ནིདཱནཾ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ ཡཐཱ ཙ བྷཱསིཏཾ, ཡེན ཙ སུཏཾ, ཡདཱ ཙ སུཏཾ, ཡེན ཙ བྷཱསིཏཾ, ཡཏྠ ཙ བྷཱསིཏཾ, ཡསྶ ཙ བྷཱསིཏཾ, ཏཾ སབྦཾ ཀཐེཏུཀཱམེན ‘‘ཨེཝཾ བྷཱསིཏཾ མཡཱ སུཏཾ, ཨེཀཾ སམཡཾ སུཏཾ, བྷགཝཏཱ བྷཱསིཏཾ, སཱཝཏྠིཡཾ བྷཱསིཏཾ, དེཝཏཱཡ བྷཱསིཏ’’ནྟི ཨེཏམཏྠཾ དསྶེནྟེན ཨཱཡསྨཏཱ ཨཱནནྡེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ…པེ… བྷགཝནྟཾ གཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསཱི’’ཏི. ཨེཝམིདཾ ཨཱཡསྨཏཱ ཨཱནནྡེན ཝུཏྟཾ, ཏཉྩ པན པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཱལེ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨིདཱནི ‘‘ཀསྨཱ ཝུཏྟ’’ནྟི ཨེཏྠ ཝུཙྩཏེ – ཡསྨཱ ཨཡམཱཡསྨཱ མཧཱཀསྶཔཏྠེརེན ནིདཱནཾ པུཊྛོ, ཏསྨཱནེན ཏཾ ནིདཱནཾ ཨཱདིཏོ པབྷུཏི ཝིཏྠཱརེཏུཾ ཝུཏྟཾ. ཡསྨཱ ཝཱ ཨཱནནྡཾ དྷམྨཱསནེ ནིསིནྣཾ ཝསཱིགཎཔརིཝུཏཾ དིསྭཱ ཨེཀཙྩཱནཾ དེཝཏཱནཾ ཙིཏྟམུཔྤནྣཾ ‘‘ཨཡམཱཡསྨཱ ཝེདེཧམུནི པཀཏིཡཱཔི སཀྱཀུལམནྭཡོ བྷགཝཏོ དཱཡཱདོ, བྷགཝཏཱཔི པཉྩཀྑཏྟུཾ ཨེཏདགྒེ ནིདྡིཊྛོ, ཙཏཱུཧི ཨཙྪརིཡཨབྦྷུཏདྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ, ཙཏུནྣཾ པརིསཱནཾ པིཡོ མནཱཔོ, ཨིདཱནི མཉྙེ བྷགཝཏོ དྷམྨརཛྫདཱཡཛྫཾ པཏྭཱ བུདྡྷོ ཛཱཏོ’’ཏི. ཏསྨཱ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཏཱསཾ དེཝཏཱནཾ ཙེཏསཱ ཙེཏོཔརིཝིཏཀྐམཉྙཱཡ ཏཾ ཨབྷཱུཏགུཎསམྦྷཱཝནཾ ཨནདྷིཝཱསེནྟོ ཨཏྟནོ སཱཝཀབྷཱཝམེཝ དཱིཔེཏུཾ ཨཱཧ ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏཾ ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ …པེ… ཨཛ྄ཛྷབྷཱསཱི’’ཏི. ཨེཏྠནྟརེ པཉྩ ཨརཧནྟསཏཱནི ཨནེཀཱནི ཙ དེཝཏཱསཧསྶཱནི ‘‘སཱདྷུ སཱདྷཱུ’’ཏི ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨབྷིནནྡིཾསུ, མཧཱབྷཱུམིཙཱལོ ཨཧོསི, ནཱནཱཝིདྷཀུསུམཝསྶཾ ཨནྟལིཀྑཏོ པཔཏི, ཨཉྙཱནི ཙ བཧཱུནི ཨཙྪརིཡཱནི པཱཏུརཧེསུཾ, བཧཱུནཉྩ དེཝཏཱནཾ སཾཝེགོ ཨུཔྤཛྫི ‘‘ཡཾ ཨམྷེཧི བྷགཝཏོ སམྨུཁཱ སུཏཾ, ཨིདཱནེཝ ཏཾ པརོཀྑཱ ཛཱཏ’’ནྟི. ཨེཝམིདཾ ཨཱཡསྨཏཱ ཨཱནནྡེན པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཱལེ ཝདནྟེནཱཔི ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ‘‘ཝུཏྟཾ ཡེན ཡདཱ ཡསྨཱ, ཙེཏཾ ཝཏྭཱ ཨིམཾ ཝིདྷི’’ནྟི ཨིམིསྶཱ ཨདྡྷགཱཐཱཡ ཨཏྠོ པཀཱསིཏོ ཧོཏི.

ཨེཝམིཙྩཱདིཔཱཋཝཎྞནཱ

༡. ཨིདཱནི ‘‘ཨེཝམིཙྩཱདིཔཱཋསྶ, ཨཏྠཾ ནཱནཔྤཀཱརཏོ’’ཏི ཨེཝམཱདིམཱཏིཀཱཡ སངྒཧིཏཏྠཔྤཀཱསནཏྠཾ ཝུཙྩཏེ – ཨེཝནྟི ཨཡཾ སདྡོ ཨུཔམཱུཔདེསསམྤཧཾསནགརཧཎཝཙནསམྤཊིགྒཧཱཀཱརནིདསྶནཱཝདྷཱརཎཱདཱིསུ ཨཏྠེསུ དཊྛབྦོ. ཏཐཱ ཧེས ‘‘ཨེཝཾ ཛཱཏེན མཙྩེན, ཀཏྟབྦཾ ཀུསལཾ བཧུ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (དྷ. པ. ༥༣) ཨུཔམཱཡཾ དིསྶཏི. ‘‘ཨེཝཾ ཏེ ཨབྷིཀྐམིཏབྦཾ, ཨེཝཾ ཏེ པཊིཀྐམིཏབྦ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༡༢༢) ཨུཔདེསེ. ‘‘ཨེཝམེཏཾ བྷགཝཱ, ཨེཝམེཏཾ སུགཏཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༣.༦༦) སམྤཧཾསནེ. ‘‘ཨེཝམེཝཾ པནཱཡཾ ཝསལཱི ཡསྨིཾ ཝཱ ཏསྨིཾ ཝཱ ཏསྶ མུཎྜཀསྶ སམཎཀསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༡༨༧) གརཧཎེ. ‘‘ཨེཝཾ, བྷནྟེཏི ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༡) ཝཙནསམྤཊིགྒཧེ. ‘‘ཨེཝཾ བྱཱ ཁོ ཨཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏཱ དྷམྨཾ དེསིཏཾ ཨཱཛཱནཱམཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༣༩༨) ཨཱཀཱརེ. ‘‘ཨེཧི ཏྭཾ, མཱཎཝཀ, ཡེན སམཎོ ཨཱནནྡོ ཏེནུཔསངྐམ, ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མམ ཝཙནེན སམཎཾ ཨཱནནྡཾ ཨཔྤཱབཱདྷཾ ཨཔྤཱཏངྐཾ ལཧུཊྛཱནཾ བལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཾ པུཙྪ. ‘སུབྷོ མཱཎཝོ ཏོདེཡྻཔུཏྟོ བྷཝནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨཔྤཱབཱདྷཾ ཨཔྤཱཏངྐཾ ལཧུཊྛཱནཾ བལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཾ པུཙྪཏཱི’ཏི, ཨེཝཉྩ ཝདེཧི སཱདྷུ ཀིར བྷཝཾ ཨཱནནྡོ ཡེན སུབྷསྶ མཱཎཝསྶ ཏོདེཡྻཔུཏྟསྶ ནིཝེསནཾ, ཏེནུཔསངྐམཏུ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༤༤༥) ནིདསྶནེ. ‘‘ཏཾ ཀིཾ མཉྙཐ ཀཱལཱམཱ, ཨིམེ དྷམྨཱ ཀུསལཱ ཝཱ ཨཀུསལཱ ཝཱཏི? ཨཀུསལཱ, བྷནྟེ. སཱཝཛྫཱ ཝཱ ཨནཝཛྫཱ ཝཱཏི? སཱཝཛྫཱ, བྷནྟེ. ཝིཉྙུགརཧིཏཱ ཝཱ ཝིཉྙུཔྤསཏྠཱ ཝཱཏི? ཝིཉྙུགརཧིཏཱ, བྷནྟེ. སམཏྟཱ སམཱདིནྣཱ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ སཾཝཏྟནྟི ནོ ཝཱ, ཀཐཾ ཝོ ཨེཏྠ ཧོཏཱིཏི? སམཏྟཱ, བྷནྟེ, སམཱདིནྣཱ ཨཧིཏཱཡ དུཀྑཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ཨེཝཾ ནོ ཨེཏྠ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༣.༦༦) ཨཝདྷཱརཎེ. ཨིདྷ པན ཨཱཀཱརནིདསྶནཱཝདྷཱརཎེསུ དཊྛབྦོ.

ཏཏྠ ཨཱཀཱརཏྠེན ཨེཝཾ-སདྡེན ཨེཏམཏྠཾ དཱིཔེཏི – ནཱནཱནཡནིཔུཎམནེཀཛ྄ཛྷཱསཡསམུཊྛཱནཾ ཨཏྠབྱཉྫནསམྤནྣཾ ཝིཝིདྷཔཱཊིཧཱརིཡཾ དྷམྨཏྠདེསནཱཔཊིཝེདྷགམྦྷཱིརཾ སབྦསཏྟཱནཾ སཀསཀབྷཱསཱནུརཱུཔཏོ སོཏཔཐམཱགཙྪནྟཾ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཝཙནཾ སབྦཔྤཀཱརེན ཀོ སམཏྠོ ཝིཉྙཱཏུཾ, སབྦཐཱམེན པན སོཏུཀཱམཏཾ ཛནེཏྭཱཔི ཨེཝཾ མེ སུཏཾ, མཡཱཔི ཨེཀེནཱཀཱརེན སུཏནྟི.

ནིདསྶནཏྠེན ‘‘ནཱཧཾ སཡམྦྷཱུ, ན མཡཱ ཨིདཾ སཙྪིཀཏ’’ནྟི ཨཏྟཱནཾ པརིམོཙེནྟོ ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏཾ, མཡཱཔི ཨེཝཾ སུཏ’’ནྟི ཨིདཱནི ཝཏྟབྦཾ སཀལསུཏྟཾ ནིདསྶེཏི.

ཨཝདྷཱརཎཏྠེན ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ བཧུསྶུཏཱནཾ ཡདིདཾ ཨཱནནྡོ, གཏིམནྟཱནཾ, སཏིམནྟཱནཾ, དྷིཏིམནྟཱནཾ, ཨུཔཊྛཱཀཱནཾ ཡདིདཾ ཨཱནནྡོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༢༡༩-༢༢༣) ཨེཝཾ བྷགཝཏཱ པསཏྠབྷཱཝཱནུརཱུཔཾ ཨཏྟནོ དྷཱརཎབལཾ དསྶེནྟོ སཏྟཱནཾ སོཏུཀམྱཏཾ ཛནེཏི ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏཾ, ཏཉྩ ཁོ ཨཏྠཏོ ཝཱ བྱཉྫནཏོ ཝཱ ཨནཱུནམནདྷིཀཾ, ཨེཝམེཝ, ན ཨཉྙཐཱ དཊྛབྦ’’ནྟི.

མེ-སདྡོ ཏཱིསུ ཨཏྠེསུ དིསྶཏི. ཏཐཱ ཧིསྶ ‘‘གཱཐཱབྷིགཱིཏཾ མེ ཨབྷོཛནེཡྻ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༨༡) མཡཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘སཱདྷུ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ སཾཁིཏྟེན དྷམྨཾ དེསེཏཱུ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༤.༨༨) མཡ྄ཧནྟི ཨཏྠོ. ‘‘དྷམྨདཱཡཱདཱ མེ, བྷིཀྑཝེ, བྷཝཐཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༩) མམཱཏི ཨཏྠོ. ཨིདྷ པན ‘‘མཡཱ སུཏ’’ནྟི ཙ ‘‘མམ སུཏ’’ནྟི ཙ ཨཏྠདྭཡེ ཡུཛྫཏི.

སུཏནྟི ཨཡཾ སུཏསདྡོ སཨུཔསགྒོ ཨནུཔསགྒོ ཙ གམནཁྱཱཏརཱགཱབྷིབྷཱུཏཱུཔཙིཏཱནུཡོགསོཏཝིཉྙེཡྻསོཏདྭཱརཝིཉྙཱཏཱདིཨནེཀཏྠཔྤབྷེདོ. ཏཐཱ ཧིསྶ ‘‘སེནཱཡ པསུཏོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ གཙྪནྟོཏི ཨཏྠོ. ‘‘སུཏདྷམྨསྶ པསྶཏོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ ཁྱཱཏདྷམྨསྶཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨཝསྶུཏཱ ཨཝསྶུཏསྶཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (པཱཙི. ༦༥༧) རཱགཱབྷིབྷཱུཏཱ རཱགཱབྷིབྷཱུཏསྶཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཏུམྷེཧི པུཉྙཾ པསུཏཾ ཨནཔྤཀ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཁུ. པཱ. ༧.༡༢) ཨུཔཙིཏནྟི ཨཏྠོ. ‘‘ཡེ ཛྷཱནཔྤསུཏཱ དྷཱིརཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (དྷ. པ. ༡༨༡) ཛྷཱནཱནུཡུཏྟཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘དིཊྛཾ སུཏཾ མུཏ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༤༡) སོཏཝིཉྙེཡྻནྟི ཨཏྠོ. ‘‘སུཏདྷརོ སུཏསནྣིཙཡོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༣༣༩) སོཏདྭཱརཱནུསཱརཝིཉྙཱཏདྷརོཏི ཨཏྠོ. ཨིདྷ པན སུཏནྟི སོཏཝིཉྙཱཎཔུབྦངྒམཱཡ ཝིཉྙཱཎཝཱིཐིཡཱ ཨུཔདྷཱརིཏནྟི ཝཱ ཨུཔདྷཱརཎནྟི ཝཱཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠ ཡདཱ མེ-སདྡསྶ མཡཱཏི ཨཏྠོ, ཏདཱ ‘‘ཨེཝཾ མཡཱ སུཏཾ, སོཏཝིཉྙཱཎཔུབྦངྒམཱཡ ཝིཉྙཱཎཝཱིཐིཡཱ ཨུཔདྷཱརིཏ’’ནྟི ཡུཛྫཏི. ཡདཱ མེ-སདྡསྶ མམཱཏི ཨཏྠོ, ཏདཱ ‘‘ཨེཝཾ མམ སུཏཾ སོཏཝིཉྙཱཎཔུབྦངྒམཱཡ ཝིཉྙཱཎཝཱིཐིཡཱ ཨུཔདྷཱརཎ’’ནྟི ཡུཛྫཏི.

ཨེཝམེཏེསུ ཏཱིསུ པདེསུ ཨེཝནྟི སོཏཝིཉྙཱཎཀིཙྩནིདསྶནཾ. མེཏི ཝུཏྟཝིཉྙཱཎསམངྒཱིཔུགྒལནིདསྶནཾ. སུཏནྟི ཨསྶཝནབྷཱཝཔྤཊིཀྑེཔཏོ ཨནཱུནཱནདྷིཀཱཝིཔརཱིཏགྒཧཎནིདསྶནཾ. ཏཐཱ ཨེཝནྟི སཝནཱདིཙིཏྟཱནཾ ནཱནཔྤཀཱརེན ཨཱརམྨཎེ པཝཏྟབྷཱཝནིདསྶནཾ. མེཏི ཨཏྟནིདསྶནཾ. སུཏནྟི དྷམྨནིདསྶནཾ.

ཏཐཱ ཨེཝནྟི ནིདྡིསིཏབྦདྷམྨནིདསྶནཾ. མེཏི པུགྒལནིདསྶནཾ. སུཏནྟི པུགྒལཀིཙྩནིདསྶནཾ.

ཏཐཱ ཨེཝནྟི ཝཱིཐིཙིཏྟཱནཾ ཨཱཀཱརཔཉྙཏྟིཝསེན ནཱནཔྤཀཱརནིདྡེསོ. མེཏི ཀཏྟཱརནིདྡེསོ. སུཏནྟི ཝིསཡནིདྡེསོ.

ཏཐཱ ཨེཝནྟི པུགྒལཀིཙྩནིདྡེསོ. སུཏནྟི ཝིཉྙཱཎཀིཙྩནིདྡེསོ. མེཏི ཨུབྷཡཀིཙྩཡུཏྟཔུགྒལནིདྡེསོ.

ཏཐཱ ཨེཝནྟི བྷཱཝནིདྡེསོ. མེཏི པུགྒལནིདྡེསོ. སུཏནྟི ཏསྶ ཀིཙྩནིདྡེསོ.

ཏཏྠ ཨེཝནྟི ཙ མེཏི ཙ སཙྪིཀཊྛཔརམཏྠཝསེན ཨཝིཛྫམཱནཔཉྙཏྟི. སུཏནྟི ཝིཛྫམཱནཔཉྙཏྟི. ཏཐཱ ཨེཝནྟི ཙ མེཏི ཙ ཏཾ ཏཾ ཨུཔཱདཱཡ ཝཏྟབྦཏོ ཨུཔཱདཱཔཉྙཏྟི. སུཏནྟི དིཊྛཱདཱིནི ཨུཔནིདྷཱཡ ཝཏྟབྦཏོ ཨུཔནིདྷཱཔཉྙཏྟི.

ཨེཏྠ ཙ ཨེཝནྟི ཝཙནེན ཨསམྨོཧཾ དཱིཔེཏི, སུཏནྟི ཝཙནེན སུཏསྶ ཨསམྨོསཾ. ཏཐཱ ཨེཝནྟི ཝཙནེན ཡོནིསོམནསིཀཱརཾ དཱིཔེཏི ཨཡོནིསོ མནསིཀརོཏོ ནཱནཔྤཀཱརཔྤཊིཝེདྷཱབྷཱཝཏོ. སུཏནྟི ཝཙནེན ཨཝིཀྑེཔཾ དཱིཔེཏི ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟསྶ སཝནཱབྷཱཝཏོ. ཏཐཱ ཧི ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ པུགྒལོ སབྦསམྤཏྟིཡཱ ཝུཙྩམཱནོཔི ‘‘ན མཡཱ སུཏཾ, པུན བྷཎཐཱ’’ཏི བྷཎཏི. ཡོནིསོམནསིཀཱརེན ཙེཏྠ ཨཏྟསམྨཱཔཎིདྷིཾ པུབྦེ ཀཏཔུཉྙཏཉྩ སཱདྷེཏི, ཨཝིཀྑེཔེན སདྡྷམྨསྶཝནཾ སཔྤུརིསཱུཔནིསྶཡཉྩ. ཨེཝནྟི ཙ ཨིམིནཱ བྷདྡཀེན ཨཱཀཱརེན པཙྪིམཙཀྐདྭཡསམྤཏྟིཾ ཨཏྟནོ དཱིཔེཏི, སུཏནྟི སཝནཡོགེན པུརིམཙཀྐདྭཡསམྤཏྟིཾ. ཏཐཱ ཨཱསཡསུདྡྷིཾ པཡོགསུདྡྷིཉྩ, ཏཱཡ ཙ ཨཱསཡསུདྡྷིཡཱ ཨདྷིགམབྱཏྟིཾ, པཡོགསུདྡྷིཡཱ ཨཱགམབྱཏྟིཾ.

ཨེཝནྟི ཙ ཨིམིནཱ ནཱནཔྤཀཱརཔཊིཝེདྷདཱིཔཀེན ཝཙནེན ཨཏྟནོ ཨཏྠཔཊིབྷཱནཔཊིསམྦྷིདཱསམྤདཾ དཱིཔེཏི. སུཏནྟི ཨིམིནཱ སོཏབྦབྷེདཔཊིཝེདྷདཱིཔཀེན དྷམྨནིརུཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱསམྤདཾ དཱིཔེཏི. ཨེཝནྟི ཙ ཨིདཾ ཡོནིསོམནསིཀཱརདཱིཔཀཾ ཝཙནཾ བྷཎནྟོ ‘‘ཨེཏེ མཡཱ དྷམྨཱ མནསཱནུཔེཀྑིཏཱ དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱ’’ཏི ཉཱཔེཏི. སུཏནྟི ཨིདཾ སཝནཡོགདཱིཔཀཝཙནཾ བྷཎནྟོ ‘‘བཧཱུ མཡཱ དྷམྨཱ སུཏཱ དྷཱཏཱ ཝཙསཱ པརིཙིཏཱ’’ཏི ཉཱཔེཏི. ཏདུབྷཡེནཔི ཨཏྠབྱཉྫནཔཱརིཔཱུརིཾ དཱིཔེནྟོ སཝནེ ཨཱདརཾ ཛནེཏི.

ཨེཝཾ མེ སུཏནྟི ཨིམིནཱ པན སཀལེནཔི ཝཙནེན ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏཾ དྷམྨཾ ཨཏྟནོ ཨདཧནྟོ ཨསཔྤུརིསབྷཱུམིཾ, ཨཏིཀྐམཏི, སཱཝཀཏྟཾ པཊིཛཱནནྟོ སཔྤུརིསབྷཱུམིཾ ཨོཀྐམཏི. ཏཐཱ ཨསདྡྷམྨཱ ཙིཏྟཾ ཝུཊྛཱཔེཏི, སདྡྷམྨེ ཙིཏྟཾ པཏིཊྛཱཔེཏི. ‘‘ཀེཝལཾ སུཏམེཝེཏཾ མཡཱ, ཏསྶེཝ ཏུ བྷགཝཏོ ཝཙནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶཱ’’ཏི ཙ དཱིཔེནྟོ ཨཏྟཱནཾ པརིམོཙེཏི, སཏྠཱརཾ ཨཔདིསཏི, ཛིནཝཙནཾ ཨཔྤེཏི, དྷམྨནེཏྟིཾ པཏིཊྛཱཔེཏི.

ཨཔིཙ ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏ’’ནྟི ཨཏྟནཱ ཨུཔྤཱདིཏབྷཱཝཾ ཨཔྤཊིཛཱནནྟོ པུརིམསྶཝནཾ ཝིཝརནྟོ ‘‘སམྨུཁཱ པཊིགྒཧིཏམིདཾ མཡཱ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཙཏུཝེསཱརཛྫཝིསཱརདསྶ དསབལདྷརསྶ ཨཱསབྷཊྛཱནཊྛཱཡིནོ སཱིཧནཱདནཱདིནོ སབྦསཏྟུཏྟམསྶ དྷམྨིསྶརསྶ དྷམྨརཱཛསྶ དྷམྨཱདྷིཔཏིནོ དྷམྨདཱིཔསྶ དྷམྨཔྤཊིསརཎསྶ སདྡྷམྨཝརཙཀྐཝཏྟིནོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ. ན ཨེཏྠ ཨཏྠེ ཝཱ དྷམྨེ ཝཱ པདེ ཝཱ བྱཉྫནེ ཝཱ ཀངྑཱ ཝཱ ཝིམཏི ཝཱ ཀཱཏབྦཱ’’ཏི སབྦདེཝམནུསྶཱནཾ ཨིམསྨིཾ དྷམྨེ ཨསྶདྡྷིཡཾ ཝིནཱསེཏི, སདྡྷཱསམྤདཾ ཨུཔྤཱདེཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཧོཏི ཙེཏྠ –

‘‘ཝིནཱསཡཏི ཨསྶདྡྷཾ, སདྡྷཾ ཝཌྜྷེཏི སཱསནེ;

ཨེཝཾ མེ སུཏམིཙྩེཝཾ, ཝདཾ གོཏམསཱཝཀོ’’ཏི.

ཨེཀནྟི གཎནཔརིཙྪེདནིདྡེསོ. སམཡནྟི པརིཙྪིནྣནིདྡེསོ. ཨེཀཾ སམཡནྟི ཨནིཡམིཏཔརིདཱིཔནཾ. ཏཏྠ སམཡསདྡོ –

སམཝཱཡེ ཁཎེ ཀཱལེ, སམཱུཧེ ཧེཏུདིཊྛིསུ;

པཊིལཱབྷེ པཧཱནེ ཙ, པཊིཝེདྷེ ཙ དིསྶཏི.

ཏཐཱ ཧིསྶ ‘‘ཨཔྤེཝ ནཱམ སྭེཔི ཨུཔསངྐམེཡྻཱམ ཀཱལཉྩ སམཡཉྩ ཨུཔཱདཱཡཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༤༤༧) སམཝཱཡོ ཨཏྠོ. ‘‘ཨེཀོཝ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཁཎོ ཙ སམཡོ ཙ བྲཧྨཙརིཡཝཱསཱཡཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༨.༢༩) ཁཎོ. ‘‘ཨུཎྷསམཡོ པརིལཱ༹ཧསམཡོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (པཱཙི. ༣༥༨) ཀཱལོ. ‘‘མཧཱསམཡོ པཝནསྨི’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ སམཱུཧོ. ‘‘སམཡོཔི ཁོ ཏེ, བྷདྡཱལི, ཨཔྤཊིཝིདྡྷོ ཨཧོསི, བྷགཝཱ ཁོ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི, སོཔི མཾ ཛཱནིསྶཏི, ‘བྷདྡཱལི, ནཱམ བྷིཀྑུ སཏྠུསཱསནེ སིཀྑཱཡ ཨཔརིཔཱུརཀཱརཱི’ཏི, ཨཡམྤི ཁོ ཏེ བྷདྡཱལི སམཡོ ཨཔྤཊིཝིདྡྷོ ཨཧོསཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༢.༡༣༥) ཧེཏུ. ‘‘ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨུགྒཱཧམཱནོ པརིབྦཱཛཀོ སམཎམུཎྜིཀཱཔུཏྟོ སམཡཔྤཝཱདཀེ ཏིནྡུཀཱཙཱིརེ ཨེཀསཱལཀེ མལླིཀཱཡ ཨཱརཱམེ པཊིཝསཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༢.༢༦༠) དིཊྛི.

‘‘དིཊྛེ དྷམྨེ ཙ ཡོ ཨཏྠོ, ཡོ ཙཏྠོ སམྤརཱཡིཀོ;

ཨཏྠཱབྷིསམཡཱ དྷཱིརོ, པཎྜིཏོཏི པཝུཙྩཏཱི’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༡༢༩) –

ཨེཝམཱདཱིསུ པཊིལཱབྷོ. ‘‘སམྨཱ མཱནཱབྷིསམཡཱ ཨནྟམཀཱསི དུཀྑསྶཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༨) པཧཱནཾ. ‘‘དུཀྑསྶ པཱིལ༹ནཊྛོ སངྑཏཊྛོ སནྟཱཔཊྛོ ཝིཔརིཎཱམཊྛོ ཨབྷིསམཡཊྛོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (པཊི. མ. ༢.༨) པཊིཝེདྷོ. ཨིདྷ པནསྶ ཀཱལོ ཨཏྠོ. ཏེན ཨེཀཾ སམཡནྟི སཾཝཙྪརཨུཏུམཱསཨཌྜྷམཱསརཏྟིདིཝཔུབྦཎྷམཛ྄ཛྷནྷིཀསཱཡནྷཔཋམམཛ྄ཛྷིམ- པཙྪིམཡཱམམུཧུཏྟཱདཱིསུ ཀཱལཁྱེསུ སམཡེསུ ཨེཀཾ སམཡནྟི དཱིཔེཏི.

ཡེ ཝཱ ཨིམེ གབྦྷོཀྐནྟིསམཡོ ཛཱཏིསམཡོ སཾཝེགསམཡོ ཨབྷིནིཀྑམནསམཡོ དུཀྐརཀཱརིཀསམཡོ མཱརཝིཛཡསམཡོ ཨབྷིསམྦོདྷིསམཡོ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརསམཡོ དེསནཱསམཡོ པརིནིབྦཱནསམཡོཏི ཨེཝམཱདཡོ བྷགཝཏོ དེཝམནུསྶེསུ ཨཏིཝིཡ པཀཱསཱ ཨནེཀཀཱལཁྱཱ ཨེཝ སམཡཱ. ཏེསུ སམཡེསུ དེསནཱསམཡསངྑཱཏཾ ཨེཀཾ སམཡནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡོ ཙཱཡཾ ཉཱཎཀརུཎཱཀིཙྩསམཡེསུ ཀརུཎཱཀིཙྩསམཡོ, ཨཏྟཧིཏཔརཧིཏཔྤཊིཔཏྟིསམཡེསུ པརཧིཏཔྤཊིཔཏྟིསམཡོ, སནྣིཔཏིཏཱནཾ ཀརཎཱིཡདྭཡསམཡེསུ དྷམྨཱིཀཐཱསམཡོ, དེསནཱཔཊིཔཏྟིསམཡེསུ དེསནཱསམཡོ, ཏེསུཔི སམཡེསུ ཡཾ ཀིཉྩི སནྡྷཱཡ ‘‘ཨེཀཾ སམཡ’’ནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨེཏྠཱཧ – ཨཐ ཀསྨཱ ཡཐཱ ཨབྷིདྷམྨེ ‘‘ཡསྨིཾ སམཡེ ཀཱམཱཝཙར’’ནྟི ཙ ཨིཏོ ཨཉྙེསུ སུཏྟཔདེསུ ‘‘ཡསྨིཾ སམཡེ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱི’’ཏི ཙ བྷུམྨཝཙནེན ནིདྡེསོ ཀཏོ, ཝིནཡེ ཙ ‘‘ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱ’’ཏི ཀརཎཝཙནེན, ཏཐཱ ཨཀཏྭཱ ཨིདྷ ‘‘ཨེཀཾ སམཡ’’ནྟི ཨུཔཡོགཝཙནནིདྡེསོ ཀཏོཏི. ཏཏྠ ཏཐཱ, ཨིདྷ ཙ ཨཉྙཐཱ ཨཏྠསམྦྷཝཏོ. ཏཏྠ ཧི ཨབྷིདྷམྨེ ཨིཏོ ཨཉྙེསུ སུཏྟཔདེསུ ཙ ཨདྷིཀརཎཏྠོ བྷཱཝེནབྷཱཝལཀྑཎཏྠོ ཙ སམྦྷཝཏི. ཨདྷིཀརཎཉྷི ཀཱལཏྠོ སམཱུཧཏྠོ ཙ སམཡོ, ཏཏྠ ཝུཏྟཱནཾ ཕསྶཱདིདྷམྨཱནཾ ཁཎསམཝཱཡཧེཏུསངྑཱཏསྶ ཙ སམཡསྶ བྷཱཝེན ཏེསཾ བྷཱཝོ ལཀྑཱིཡཏི, ཏསྨཱ ཏདཏྠཛོཏནཏྠཾ ཏཏྠ བྷུམྨཝཙནནིདྡེསོ ཀཏོ.

ཝིནཡེ ཙ ཧེཏྭཏྠོ ཀརཎཏྠོ ཙ སམྦྷཝཏི. ཡོ ཧི སོ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིསམཡོ སཱརིཔུཏྟཱདཱིཧིཔི དུབྦིཉྙེཡྻོ, ཏེན སམཡེན ཧེཏུབྷཱུཏེན ཀརཎབྷཱུཏེན ཙ སིཀྑཱཔདཱནི པཉྙཔེནྟོ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིཧེཏུཉྩ ཨཔེཀྑམཱནོ བྷགཝཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིཧཱསི, ཏསྨཱ ཏདཏྠཛོཏནཏྠཾ ཏཏྠ ཀརཎཝཙནནིདྡེསོ ཀཏོ.

ཨིདྷ པན ཨཉྙསྨིཉྩ ཨེཝཾཛཱཏིཀེ སུཏྟནྟཔཱཋེ ཨཙྩནྟསཾཡོགཏྠོ སམྦྷཝཏི. ཡཉྷི སམཡཾ བྷགཝཱ ཨིམཾ ཨཉྙཾ ཝཱ སུཏྟནྟཾ དེསེསི, ཨཙྩནྟམེཝ ཏཾ སམཡཾ ཀརུཎཱཝིཧཱརེན ཝིཧཱསི. ཏསྨཱ ཏདཏྠཛོཏནཏྠཾ ཨིདྷ ཨུཔཡོགཝཙནནིདྡེསོ ཀཏོཏི ཝིཉྙེཡྻོ. ཧོཏི ཙེཏྠ –

‘‘ཏཾ ཏཾ ཨཏྠམཔེཀྑིཏྭཱ, བྷུམྨེན ཀརཎེན ཙ;

ཨཉྙཏྲ སམཡོ ཝུཏྟོ, ཨུཔཡོགེན སོ ཨིདྷཱ’’ཏི.

བྷགཝཱཏི གུཎཝིསིཊྛསཏྟུཏྟམགརུགཱརཝཱདྷིཝཙནམེཏཾ. ཡཐཱཧ –

‘‘བྷགཝཱཏི ཝཙནཾ སེཊྛཾ, བྷགཝཱཏི ཝཙནམུཏྟམཾ;

གརུ གཱརཝཡུཏྟོ སོ, བྷགཝཱ ཏེན ཝུཙྩཏཱི’’ཏི.

ཙཏུབྦིདྷཉྷི ནཱམཾ ཨཱཝཏྠིཀཾ, ལིངྒིཀཾ, ནེམིཏྟཀཾ, ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣནྟི. ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣཾ ནཱམ ‘‘ཡདིཙྪཀ’’ནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཝཙྪོ དམྨོ བལིབདྡྷོཏི ཨེཝམཱདི ཨཱཝཏྠིཀཾ, དཎྜཱི ཚཏྟཱི སིཁཱི ཀརཱིཏི ཨེཝམཱདི ལིངྒིཀཾ, ཏེཝིཛྫོ ཚལ༹བྷིཉྙོཏི ཨེཝམཱདི ནེམིཏྟཀཾ, སིརིཝཌྜྷཀོ དྷནཝཌྜྷཀོཏི ཨེཝམཱདི ཝཙནཏྠམནཔེཀྑིཏྭཱ པཝཏྟཾ ཨདྷིཙྩསམུཔྤནྣཾ. ཨིདཾ པན བྷགཝཱཏི ནཱམཾ གུཎནེམིཏྟཀཾ, ན མཧཱམཱཡཱཡ, ན སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛེན, ན ཨསཱིཏིཡཱ ཉཱཏིསཧསྶེཧི ཀཏཾ, ན སཀྐསནྟུསིཏཱདཱིཧི དེཝཏཱཝིསེསེཧི ཀཏཾ. ཡཐཱཧ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟཏྠེརོ ‘‘བྷགཝཱཏི ནེཏཾ ནཱམཾ མཱཏརཱ ཀཏཾ…པེ… སཙྪིཀཱ པཉྙཏྟི ཡདིདཾ བྷགཝཱ’’ཏི (མཧཱནི. ༨༤).

ཡཾ གུཎནེམིཏྟཀཉྩེཏཾ ནཱམཾ, ཏེསཾ གུཎཱནཾ པཀཱསནཏྠཾ ཨིམཾ གཱཐཾ ཝདནྟི –

‘‘བྷགཱི བྷཛཱི བྷཱགཱི ཝིབྷཏྟཝཱ ཨིཏི,

ཨཀཱསི བྷགྒནྟི གརཱུཏི བྷཱགྱཝཱ;

བཧཱུཧི ཉཱཡེཧི སུབྷཱཝིཏཏྟནོ,

བྷཝནྟགོ སོ བྷགཝཱཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི.

ནིདྡེསཱདཱིསུ (མཧཱནི. ༨༤; ཙཱུལ༹ནི. ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༢) ཝུཏྟནཡེནེཝ ཙསྶ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ.

ཨཡཾ པན ཨཔརོ པརིཡཱཡོ –

‘‘བྷཱགྱཝཱ བྷགྒཝཱ ཡུཏྟོ, བྷགེཧི ཙ ཝིབྷཏྟཝཱ;

བྷཏྟཝཱ ཝནྟགམནོ, བྷཝེསུ བྷགཝཱ ཏཏོ’’ཏི.

ཏཏྠ ‘‘ཝཎྞཱགམོ ཝཎྞཝིཔརིཡཱཡོ’’ཏི ཨེཝཾ ནིརུཏྟིལཀྑཎཾ གཧེཏྭཱ སདྡནཡེན ཝཱ པིསོདརཱདིཔཀྑེཔལཀྑཎཾ གཧེཏྭཱ ཡསྨཱ ལོཀིཡལོཀུཏྟརསུཁཱབྷིནིབྦཏྟཀཾ དཱནསཱིལཱདིཔཱརཔྤཏྟཾ བྷཱགྱམསྶ ཨཏྠི, ཏསྨཱ བྷཱགྱཝཱཏི ཝཏྟབྦེ བྷགཝཱཏི ཝུཙྩཏཱིཏི ཉཱཏབྦཾ. ཡསྨཱ པན ལོབྷདོསམོཧཝིཔརཱིཏམནསིཀཱརཨཧིརིཀཱནོཏྟཔྤཀོདྷཱུཔནཱཧམཀྑཔལཱ- ཨིསྶཱམཙྪརིཡམཱཡཱསཱཋེཡྻཐམྦྷསཱརམྦྷམཱནཱཏིམཱནམདཔམཱདཏཎྷཱཝིཛྫཱཏིཝིདྷཱཀུསལམཱུལདུཙྩརིཏ- སཾཀིལེསམལཝིསམསཉྙཱཝིཏཀྐཔཔཉྩཙཏུབྦིདྷཝིཔརིཡེསཨཱསཝགནྠཨོགྷཡོགཨགཏིཏཎྷུཔཱདཱན- པཉྩཙེཏོཁིལཝིནིབནྡྷནཱིཝརཎཱབྷིནནྡནཚཝིཝཱདམཱུལཏཎྷཱཀཱཡསཏྟཱནུསཡ- ཨཊྛམིཙྪཏྟནཝཏཎྷཱམཱུལཀདསཱཀུསལཀམྨཔཐདྭཱསཊྛིདིཊྛིགཏ- ཨཊྛསཏཏཎྷཱཝིཙརིཏཔྤབྷེདསབྦདརཐཔརིལཱ༹ཧཀིལེསསཏསཧསྶཱནི, སངྑེཔཏོ ཝཱ པཉྩ ཀིལེསཀྑནྡྷཨབྷིསངྑཱརམཙྩུདེཝཔུཏྟམཱརེ ཨབྷཉྫི, ཏསྨཱ བྷགྒཏྟཱ ཨེཏེསཾ པརིསྶཡཱནཾ བྷགྒཝཱཏི ཝཏྟབྦེ བྷགཝཱཏི ཝུཙྩཏི. ཨཱཧ ཙེཏྠ –

‘‘བྷགྒརཱགོ བྷགྒདོསོ, བྷགྒམོཧོ ཨནཱསཝོ;

བྷགྒཱསྶ པཱཔཀཱ དྷམྨཱ, བྷགཝཱ ཏེན ཝུཙྩཏཱི’’ཏི.

བྷཱགྱཝཏཱཡ ཙསྶ སཏཔུཉྙལཀྑཎདྷརསྶ རཱུཔཀཱཡསམྤཏྟི དཱིཔིཏཱ ཧོཏི, བྷགྒདོསཏཱཡ དྷམྨཀཱཡསམྤཏྟི. ཏཐཱ ལོཀིཡསརིཀྑཀཱནཾ བཧུམཱནབྷཱཝོ, གཧཊྛཔབྦཛིཏེཧི ཨབྷིགམནཱིཡཏཱ. ཏཐཱ ཨབྷིགཏཱནཉྩ ནེསཾ ཀཱཡཙིཏྟདུཀྑཱཔནཡནེ པཊིབལབྷཱཝོ, ཨཱམིསདཱནདྷམྨདཱནེཧི ཨུཔཀཱརིཏཱ. ལོཀིཡལོཀུཏྟརསུཁེཧི ཙ སཾཡོཛནསམཏྠཏཱ དཱིཔིཏཱ ཧོཏི.

ཡསྨཱ ཙ ལོཀེ ཨིསྶརིཡདྷམྨཡསསིརིཀཱམཔཡཏྟེསུ ཚསུ དྷམྨེསུ བྷགསདྡོ ཝཏྟཏི, པརམཉྩསྶ སཀཙིཏྟེ ཨིསྶརིཡཾ, ཨཎིམཱལགྷིམཱདིཀཾ ཝཱ ལོཀིཡསམྨཏཾ སབྦཱཀཱརཔརིཔཱུརཾ ཨཏྠི, ཏཐཱ ལོཀུཏྟརོ དྷམྨོ, ལོཀཏྟཡབྱཱཔཀོ ཡཐཱབྷུཙྩགུཎཱདྷིགཏོ ཨཏིཝིཡ པརིསུདྡྷོ ཡསོ, རཱུཔཀཱཡདསྶནབྱཱཝཊཛནནཡནམནཔྤསཱདཛནནསམཏྠཱ སབྦཱཀཱརཔརིཔཱུརཱ སབྦངྒཔཙྩངྒསིརཱི, ཡཾ ཡཾ ཨནེན ཨིཙྪིཏཾ པཏྠིཏཾ ཨཏྟཧིཏཾ པརཧིཏཾ ཝཱ, ཏསྶ ཏསྶ ཏཐེཝ ཨབྷིནིཔྥནྣཏྟཱ ཨིཙྪིཏཏྠནིཔྥཏྟིསཉྙིཏོ ཀཱམོ, སབྦལོཀགརུབྷཱཝཔྤཏྟིཧེཏུབྷཱུཏོ སམྨཱཝཱཡཱམསངྑཱཏོ པཡཏྟོ ཙ ཨཏྠི, ཏསྨཱ ཨིམེཧི བྷགེཧི ཡུཏྟཏྟཱཔི བྷགཱ ཨསྶ སནྟཱིཏི ཨིམིནཱ ཨཏྠེན ‘‘བྷགཝཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

ཡསྨཱ པན ཀུསལཱདིབྷེདེཧི སབྦདྷམྨེ, ཁནྡྷཱཡཏནདྷཱཏུསཙྩཨིནྡྲིཡཔཊིཙྩསམུཔྤཱདཱདཱིཧི ཝཱ ཀུསལཱདིདྷམྨེ, པཱིལ༹ནསངྑཏསནྟཱཔཝིཔརིཎཱམཊྛེན ཝཱ དུཀྑམརིཡསཙྩཾ, ཨཱཡཱུཧནནིདཱནསཾཡོགཔལིབོདྷཊྛེན སམུདཡཾ, ནིསྶརཎཝིཝེཀཱསངྑཏཨམཏཊྛེན ནིརོདྷཾ, ནིཡྻཱནིཀཧེཏུདསྶནཱདྷིཔཏེཡྻཊྛེན མགྒཾ ཝིབྷཏྟཝཱ, ཝིབྷཛིཏྭཱ ཝིཝརིཏྭཱ དེསིཏཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཝིབྷཏྟཝཱཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘བྷགཝཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

ཡསྨཱ ཙ ཨེས དིབྦབྲཧྨཨརིཡཝིཧཱརེ ཀཱཡཙིཏྟཨུཔདྷིཝིཝེཀེ སུཉྙཏཱཔྤཎིཧིཏཱནིམིཏྟཝིམོཀྑེ ཨཉྙེ ཙ ལོཀིཡལོཀུཏྟརེ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨེ བྷཛི སེཝི བཧུལམཀཱསི, ཏསྨཱ བྷཏྟཝཱཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘བྷགཝཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

ཡསྨཱ པན ཏཱིསུ བྷཝེསུ ཏཎྷཱསངྑཱཏཾ གམནཾ ཨནེན ཝནྟཾ, ཏསྨཱ བྷཝེསུ ཝནྟགམནོཏི ཝཏྟབྦེ བྷཝསདྡཏོ བྷཀཱརཾ གམནསདྡཏོ གཀཱརཾ ཝནྟསདྡཏོ ཝཀཱརཉྩ དཱིགྷཾ ཀཏྭཱ ཨཱདཱཡ ‘‘བྷགཝཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཡཐཱ ལོཀེ ‘‘མེཧནསྶ ཁསྶ མཱལཱ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘མེཁལཱ’’ཏི.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙེཏྠ ཨེཝཾ མེ སུཏནྟི ཝཙནེན ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ དེསེནྟོ པཙྩཀྑཾ ཀཏྭཱ བྷགཝཏོ དྷམྨསརཱིརཾ པཀཱསེཏི, ཏེན ‘‘ནཡིདཾ ཨཏཱིཏསཏྠུཀཾ པཱཝཙནཾ, ཨཡཾ ཝོ སཏྠཱ’’ཏི བྷགཝཏོ ཨདསྶནེན ཨུཀྐཎྛིཏཛནཾ སམསྶཱསེཏི.

ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱཏི ཝཙནེན ཏསྨིཾ སམཡེ བྷགཝཏོ ཨཝིཛྫམཱནབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ རཱུཔཀཱཡཔརིནིབྦཱནཾ དསྶེཏི. ཏེན ‘‘ཨེཝཾཝིདྷསྶ ཨིམསྶ ཨརིཡདྷམྨསྶ དེསེཏཱ དསབལདྷརོ ཝཛིརསངྒྷཱཏཀཱཡོ སོཔི བྷགཝཱ པརིནིབྦུཏོ, ཏཏྠ ཀེནཉྙེན ཛཱིཝིཏེ ཨཱསཱ ཛནེཏབྦཱ’’ཏི ཛཱིཝིཏམདམཏྟཾ ཛནཾ སཾཝེཛེཏི, སདྡྷམྨེ ཙསྶ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེཏི.

ཨེཝནྟི ཙ བྷཎནྟོ དེསནཱསམྤཏྟིཾ ནིདྡིསཏི, མེ སུཏནྟི སཱཝཀསམྤཏྟིཾ, ཨེཀཾ སམཡནྟི ཀཱལསམྤཏྟིཾ, བྷགཝཱཏི དེསཀསམྤཏྟིཾ.

སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏཱིཏི ཨེཏྠ སཱཝཏྠཱིཏི སཝཏྠསྶ ཨིསིནོ ནིཝཱསཊྛཱནབྷཱུཏཾ ནགརཾ, ཡཐཱ ཀཱཀནྡཱི མཱཀནྡཱིཏི, ཨེཝཾ ཨིཏྠིལིངྒཝསེན སཱཝཏྠཱིཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ ཨཀྑརཙིནྟཀཱ. ཨཊྛཀཐཱཙརིཡཱ པན བྷཎནྟི ‘‘ཡཾཀིཉྩི མནུསྶཱནཾ ཨུཔབྷོགཔརིབྷོགཾ སབྦམེཏྠ ཨཏྠཱི’’ཏི སཱཝཏྠཱི. སཏྠསམཱཡོགེ ཙ ‘‘ཀིཾ བྷཎྜམཏྠཱི’’ཏི པུཙྪིཏེ ‘‘སབྦམཏྠཱི’’ཏི ཝཙནམུཔཱདཱཡ སཱཝཏྠཱི.

‘‘སབྦདཱ སབྦཱུཔཀརཎཾ, སཱཝཏྠིཡཾ སམོཧིཏཾ;

ཏསྨཱ སབྦམུཔཱདཱཡ, སཱཝཏྠཱིཏི པཝུཙྩཏི.

‘‘ཀོསལཱནཾ པུརཾ རམྨཾ, དསྶནེཡྻཾ མནོརམཾ;

དསཧི སདྡེཧི ཨཝིཝིཏྟཾ, ཨནྣཔཱནསམཱཡུཏཾ.

‘‘ཝུཌྜྷིཾ ཝེཔུལླཏཾ པཏྟཾ, ཨིདྡྷཾ ཕཱིཏཾ མནོརམཾ;

ཨཱལ༹ཀམནྡཱཝ དེཝཱནཾ, སཱཝཏྠིཔུརམུཏྟམ’’ནྟི. (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡༤);

ཏསྶཾ སཱཝཏྠིཡཾ. སམཱིཔཏྠེ བྷུམྨཝཙནཾ.

ཝིཧརཏཱིཏི ཨཝིསེསེན ཨིརིཡཱཔཐདིབྦབྲཧྨཨརིཡཝིཧཱརེསུ ཨཉྙཏརཝིཧཱརསམངྒིཔརིདཱིཔནམེཏཾ. ཨིདྷ པན ཋཱནགམནཱསནསཡནཔྤབྷེདེསུ ཨིརིཡཱཔཐེསུ ཨཉྙཏརཨིརིཡཱཔཐསམཱཡོགཔརིདཱིཔནཾ, ཏེན ཋིཏོཔི གཙྪནྟོཔི ནིསིནྣོཔི སཡཱནོཔི བྷགཝཱ ཝིཧརཏིཙྩེཝ ཝེདིཏབྦོ. སོ ཧི ཨེཀཾ ཨིརིཡཱཔཐབཱདྷནཾ ཨཔརེན ཨིརིཡཱཔཐེན ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ ཨཔརིཔཏནྟཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཧརཏི པཝཏྟེཏི. ཏསྨཱ ཝིཧརཏཱིཏི ཝུཙྩཏི.

ཛེཏཝནེཏི ཨེཏྠ ཨཏྟནོ པཙྩཏྠིཀཛནཾ ཛིནཱཏཱིཏི ཛེཏོ, རཉྙཱ ཝཱ ཨཏྟནོ པཙྩཏྠིཀཛནེ ཛིཏེ ཛཱཏོཏི ཛེཏོ, མངྒལཀམྱཏཱཡ ཝཱ ཏསྶ ཨེཝཾ ནཱམམེཝ ཀཏནྟིཔི ཛེཏོ. ཝནཡཏཱིཏི ཝནཾ, ཨཏྟསམྤདཱཡ སཏྟཱནཾ བྷཏྟིཾ ཀཱརེཏི, ཨཏྟནི སིནེཧཾ ཨུཔྤཱདེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཝནུཏེ ཨིཏི ཝཱ ཝནཾ, ནཱནཱཝིདྷཀུསུམགནྡྷསམྨོདམཏྟཀོཀིལཱདིཝིཧངྒཝིརུཏེཧི མནྡམཱལུཏཙལིཏརུཀྑསཱཁཱཝིཊཔཔུཔྥཕལཔལླཝཔལཱསེཧི ཙ ‘‘ཨེཐ མཾ པརིབྷུཉྫཐཱ’’ཏི པཱཎིནོ ཡཱཙཏི ཝིཡཱཏི ཨཏྠོ. ཛེཏསྶ ཝནཾ ཛེཏཝནཾ. ཏཉྷི ཛེཏེན རཱཛཀུམཱརེན རོཔིཏཾ སཾཝཌྜྷིཏཾ པརིཔཱལིཏཾ, སོ ཙ ཏསྶ སཱམཱི ཨཧོསི, ཏསྨཱ ཛེཏཝནནྟི ཝུཙྩཏི. ཏསྨིཾ ཛེཏཝནེ.

ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེཏི ཨེཏྠ སུདཏྟོ ནཱམ སོ གཧཔཏི མཱཏཱཔིཏཱུཧི ཀཏནཱམཝསེན, སབྦཀཱམསམིདྡྷིཏཱཡ ཏུ ཝིགཏམལམཙྪེརཏཱཡ ཀརུཎཱདིགུཎསམངྒིཏཱཡ ཙ ནིཙྩཀཱལཾ ཨནཱཐཱནཾ པིཎྜཾ ཨདཱསི, ཏེན ཨནཱཐཔིཎྜིཀོཏི སངྑྱཾ གཏོ. ཨཱརམནྟི ཨེཏྠ པཱཎིནོ, ཝིསེསེན ཝཱ པབྦཛིཏཱཏི ཨཱརཱམོ, ཏསྶ པུཔྥཕལཔལླཝཱདིསོབྷནཏཱཡ ནཱཏིདཱུརནཱཙྩཱསནྣཏཱདིཔཉྩཝིདྷསེནཱསནངྒསམྤཏྟིཡཱ ཙ ཏཏོ ཏཏོ ཨཱགམྨ རམནྟི ཨབྷིརམནྟི ཨནུཀྐཎྛིཏཱ ཧུཏྭཱ ནིཝསནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཝུཏྟཔྤཀཱརཱཡ ཝཱ སམྤཏྟིཡཱ ཏཏྠ ཏཏྠ གཏེཔི ཨཏྟནོ ཨབྦྷནྟརཾཡེཝ ཨཱནེཏྭཱ རམེཏཱིཏི ཨཱརཱམོ. སོ ཧི ཨནཱཐཔིཎྜིཀེན གཧཔཏིནཱ ཛེཏསྶ རཱཛཀུམཱརསྶ ཧཏྠཏོ ཨཊྛཱརསཧིརཉྙཀོཊིསནྠཱརེན ཀིཎིཏྭཱ ཨཊྛཱརསཧིརཉྙཀོཊཱིཧི སེནཱསནཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཨཊྛཱརསཧིརཉྙཀོཊཱིཧི ཝིཧཱརམཧཾ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ ཨེཝཾ ཙཏུཔཉྙཱསཱཡ ཧིརཉྙཀོཊིཔརིཙྩཱགེན བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ནིཡྻཱཏིཏོ, ཏསྨཱ ‘‘ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏསྨིཾ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ.

ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཛེཏཝནེ’’ཏི ཝཙནཾ པུརིམསཱམིཔརིཀིཏྟནཾ, ‘‘ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ’’ཏི པཙྪིམསཱམིཔརིཀིཏྟནཾ. ཀིམེཏེསཾ པརིཀིཏྟནེ པཡོཛནནྟི? ཝུཙྩཏེ – ཨདྷིཀཱརཏོ ཏཱཝ ‘‘ཀཏྠ བྷཱསིཏ’’ནྟི པུཙྪཱནིཡཱམཀརཎཾ ཨཉྙེསཾ པུཉྙཀཱམཱནཾ དིཊྛཱནུགཏིཨཱཔཛྫནེ ནིཡོཛནཉྩ. ཏཏྠ ཧི དྭཱརཀོཊྛཀཔཱསཱདམཱཔནེ བྷཱུམིཝིཀྐཡལདྡྷཱ ཨཊྛཱརས ཧིརཉྙཀོཊིཡོ ཨནེཀཀོཊིཨགྒྷནཀཱ རུཀྑཱ ཙ ཛེཏསྶ པརིཙྩཱགོ, ཙཏུཔཉྙཱས ཀོཊིཡོ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ. ཡཏོ ཏེསཾ པརིཀིཏྟནེན ‘‘ཨེཝཾ པུཉྙཀཱམཱ པུཉྙཱནི ཀརོནྟཱི’’ཏི དསྶེནྟོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཨཉྙེཔི པུཉྙཀཱམེ ཏེསཾ དིཊྛཱནུགཏིཨཱཔཛྫནེ ནིཡོཛེཏི. ཨེཝམེཏྠ པུཉྙཀཱམཱནཾ དིཊྛཱནུགཏིཨཱཔཛྫནེ ནིཡོཛནཾ པཡོཛནནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨེཏྠཱཧ – ‘‘ཡདི ཏཱཝ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི, ‘ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ’ཏི ན ཝཏྟབྦཾ. ཨཐ ཏཏྠ ཝིཧརཏི, ‘སཱཝཏྠིཡ’ནྟི ན ཝཏྟབྦཾ. ན ཧི སཀྐཱ ཨུབྷཡཏྠ ཨེཀཾ སམཡཾ ཝིཧརིཏུ’’ནྟི. ཝུཙྩཏེ – ནནུ ཝུཏྟམེཏཾ ‘‘སམཱིཔཏྠེ བྷུམྨཝཙན’’ནྟི, ཡཏོ ཡཐཱ གངྒཱཡམུནཱདཱིནཾ སམཱིཔེ གོཡཱུཐཱནི ཙརནྟཱནི ‘‘གངྒཱཡ ཙརནྟི, ཡམུནཱཡ ཙརནྟཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི, ཨེཝམིདྷཱཔི ཡདིདཾ སཱཝཏྠིཡཱ སམཱིཔེ ཛེཏཝནཾ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམོ, ཏཏྠ ཝིཧརནྟོ ཝུཙྩཏི ‘‘སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ. གོཙརགཱམནིདསྶནཏྠཾ ཧིསྶ སཱཝཏྠིཝཙནཾ, པབྦཛིཏཱནུརཱུཔནིཝཱསཊྛཱནནིདསྶནཏྠཾ སེསཝཙནཾ.

ཏཏྠ སཱཝཏྠིཀིཏྟནེན བྷགཝཏོ གཧཊྛཱནུགྒཧཀརཎཾ དསྶེཏི, ཛེཏཝནཱདིཀིཏྟནེན པབྦཛིཏཱནུགྒཧཀརཎཾ. ཏཐཱ པུརིམེན པཙྩཡགྒཧཎཏོ ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགཝིཝཛྫནཾ, པཙྪིམེན ཝཏྠུཀཱམཔྤཧཱནཏོ ཀཱམསུཁལླིཀཱནུཡོགཝཛྫནཱུཔཱཡདསྶནཾ. པུརིམེན ཙ དྷམྨདེསནཱབྷིཡོགཾ, པཙྪིམེན ཝིཝེཀཱདྷིམུཏྟིཾ. པུརིམེན ཀརུཎཱཡ ཨུཔགམནཾ, པཙྪིམེན ཙ པཉྙཱཡ ཨཔགམནཾ. པུརིམེན སཏྟཱནཾ ཧིཏསུཁནིཔྥཱདནཱདྷིམུཏྟིཏཾ, པཙྪིམེན པརཧིཏསུཁཀརཎེ ནིརུཔལེཔཏཾ. པུརིམེན དྷམྨིཀསུཁཱཔརིཙྩཱགནིམིཏྟཾ ཕཱསུཝིཧཱརཾ, པཙྪིམེན ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཱནུཡོགནིམིཏྟཾ. པུརིམེན མནུསྶཱནཾ ཨུཔཀཱརབཧུལཏཾ, པཙྪིམེན དེཝཱནཾ. པུརིམེན ལོཀེ ཛཱཏསྶ ལོཀེ སཾཝཌྜྷབྷཱཝཾ, པཙྪིམེན ལོཀེན ཨནུཔལིཏྟཏནྟི ཨེཝམཱདི.

ཨཐཱཏི ཨཝིཙྪེདཏྠེ, ཁོཏི ཨདྷིཀཱརནྟརནིདསྶནཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཏེན ཨཝིཙྪིནྣེཡེཝ ཏཏྠ བྷགཝཏོ ཝིཧཱརེ ཨིདམདྷིཀཱརནྟརཾ ཨུདཔཱདཱིཏི དསྶེཏི. ཀིཾ ཏནྟི? ཨཉྙཏརཱ དེཝཏཱཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཨཉྙཏརཱཏི ཨནིཡམིཏནིདྡེསོ. སཱ ཧི ནཱམགོཏྟཏོ ཨཔཱཀཊཱ, ཏསྨཱ ‘‘ཨཉྙཏརཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ. དེཝོ ཨེཝ དེཝཏཱ, ཨིཏྠིཔུརིསསཱདྷཱརཎམེཏཾ. ཨིདྷ པན པུརིསོ ཨེཝ, སོ དེཝཔུཏྟོ ཀིནྟུ, སཱདྷཱརཎནཱམཝསེན དེཝཏཱཏི ཝུཏྟོ.

ཨབྷིཀྐནྟཱཡ རཏྟིཡཱཏི ཨེཏྠ ཨབྷིཀྐནྟསདྡོ ཁཡསུནྡརཱབྷིརཱུཔཨབྦྷནུམོདནཱདཱིསུ དིསྶཏི. ཏཏྠ ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཱ, བྷནྟེ, རཏྟི, ནིཀྑནྟོ པཋམོ ཡཱམོ, ཙིརནིསིནྣོ བྷིཀྑུསངྒྷོ, ཨུདྡིསཏུ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུནཾ པཱཏིམོཀྑ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༨༣; ཨ. ནི. ༨.༢༠) ཁཡེ དིསྶཏི. ‘‘ཨཡཾ ཨིམེསཾ ཙཏུནྣཾ པུགྒལཱནཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༡༠༠) སུནྡརེ.

‘‘ཀོ མེ ཝནྡཏི པཱདཱནི, ཨིདྡྷིཡཱ ཡསསཱ ཛལཾ;

ཨབྷིཀྐནྟེན ཝཎྞེན, སབྦཱ ཨོབྷཱསཡཾ དིསཱ’’ཏི. (ཝི. ཝ. ༨༥༧); –

ཨེཝམཱདཱིསུ ཨབྷིརཱུཔེ. ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ, ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༢.༡༦; པཱརཱ. ༡༥) ཨབྦྷནུམོདནེ. ཨིདྷ པན ཁཡེ. ཏེན ཨབྷིཀྐནྟཱཡ རཏྟིཡཱཏི པརིཀྑཱིཎཱཡ རཏྟིཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨབྷིཀྐནྟཝཎྞཱཏི ཨེཏྠ ཨབྷིཀྐནྟསདྡོ ཨབྷིརཱུཔེ, ཝཎྞསདྡོ པན ཚཝིཐུཏིཀུལཝགྒཀཱརཎསཎྛཱནཔམཱཎརཱུཔཱཡཏནཱདཱིསུ དིསྶཏི. ཏཏྠ ‘‘སུཝཎྞཝཎྞོསི བྷགཝཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༢.༣༩༩; སུ. ནི. ༥༥༣) ཚཝིཡཾ. ‘‘ཀདཱ སཉྙཱུལ༹ྷཱ པན ཏེ གཧཔཏི ཨིམེ སམཎསྶ གོཏམསྶ ཝཎྞཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༢.༧༧) ཐུཏིཡཾ. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷོ གོཏམ, ཝཎྞཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༣.༡༡༥) ཀུལཝགྒེ. ‘‘ཨཐ ཀེན ནུ ཝཎྞེན, གནྡྷཐེནོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༢༣༤) ཀཱརཎེ. ‘‘མཧནྟཾ ཧཏྠིརཱཛཝཎྞཾ ཨབྷིནིམྨིནིཏྭཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༡༣༨) སཎྛཱནེ. ‘‘ཏཡོ པཏྟསྶ ཝཎྞཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ པམཱཎེ. ‘‘ཝཎྞོ གནྡྷོ རསོ ཨོཛཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ རཱུཔཱཡཏནེ. སོ ཨིདྷ ཚཝིཡཾ དཊྛབྦོ. ཏེན ཨབྷིཀྐནྟཝཎྞཱཏི ཨབྷིརཱུཔཙྪཝཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཀེཝལཀཔྤནྟི ཨེཏྠ ཀེཝལསདྡོ ཨནཝསེསཡེབྷུཡྻཨབྱཱམིསྶཱནཏིརེཀདལ༹ྷཏྠཝིསཾཡོགཱདིཨནེཀཏྠོ. ཏཐཱ ཧིསྶ ‘‘ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (པཱརཱ. ༡) ཨནཝསེསཏཱ ཨཏྠོ. ‘‘ཀེཝལཀཔྤཱ ཙ ཨངྒམཱགདྷཱ པཧཱུཏཾ ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཾ ཨཱདཱཡ ཨུཔསངྐམིསྶནྟཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མཧཱཝ. ༤༣) ཡེབྷུཡྻཏཱ. ‘‘ཀེཝལསྶ དུཀྑཀྑནྡྷསྶ སམུདཡོ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཝིབྷ. ༢༢༥) ཨབྱཱམིསྶཏཱ. ‘‘ཀེཝལཾ སདྡྷཱམཏྟཀཾ ནཱུན ཨཡམཱཡསྨཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མཧཱཝ. ༢༤༤) ཨནཏིརེཀཏཱ. ‘‘ཨཱཡསྨཏོ, བྷནྟེ, ཨནུརུདྡྷསྶ བཱཧིཡོ ནཱམ སདྡྷིཝིཧཱརིཀོ ཀེཝལཀཔྤཾ སངྒྷབྷེདཱཡ ཋིཏོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༢༤༣) དལ༹ྷཏྠཏཱ. ‘‘ཀེཝལཱི ཝུསིཏཝཱ ཨུཏྟམཔུརིསོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༣.༥༧) ཝིསཾཡོགོ. ཨིདྷ པནསྶ ཨནཝསེསཏྟམཏྠོ ཨདྷིཔྤེཏོ.

ཀཔྤསདྡོ པནཱཡཾ ཨབྷིསདྡཧནཝོཧཱརཀཱལཔཉྙཏྟིཚེདནཝིཀཔྤལེསསམནྟབྷཱཝཱདིཨནེཀཏྠོ. ཏཐཱ ཧིསྶ ‘‘ཨོཀཔྤནཱིཡམེཏཾ བྷོཏོ གོཏམསྶ, ཡཐཱ ཏཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༣༨༧) ཨབྷིསདྡཧནམཏྠོ. ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི སམཎཀཔྤེཧི ཕལཾ པརིབྷུཉྫིཏུ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཙཱུལ༹ཝ. ༢༥༠) ཝོཧཱརོ. ‘‘ཡེན སུདཾ ནིཙྩཀཔྤཾ ཝིཧརཱམཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༣༨༧) ཀཱལོ. ‘‘ཨིཙྩཱཡསྨཱ ཀཔྤོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༡༠༩༨; ཙཱུལ༹ནི. ཀཔྤམཱཎཝཔུཙྪཱ ༡༡༧, ཀཔྤམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༦༡) པཉྙཏྟི. ‘‘ཨལངྐཏོ ཀཔྤིཏཀེསམསྶཱུ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཛཱ. ༢.༢༢.༡༣༦༨) ཚེདནཾ. ‘‘ཀཔྤཏི དྭངྒུལཀཔྤོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༤༦) ཝིཀཔྤོ. ‘‘ཨཏྠི ཀཔྤོ ནིཔཛྫིཏུ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༨.༨༠) ལེསོ. ‘‘ཀེཝལཀཔྤཾ ཝེལུ༹ཝནཾ ཨོབྷཱསེཏྭཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༩༤) སམནྟབྷཱཝོ. ཨིདྷ པནསྶ སམནྟབྷཱཝོ ཨཏྠོ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཡཏོ ཀེཝལཀཔྤཾ ཛེཏཝནནྟི ཨེཏྠ ཨནཝསེསཾ སམནྟཏོ ཛེཏཝནནྟི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ.

ཨོབྷཱསེཏྭཱཏི ཨཱབྷཱཡ ཕརིཏྭཱ, ཙནྡིམཱ ཝིཡ སཱུརིཡོ ཝིཡ ཙ ཨེཀོབྷཱསཾ ཨེཀཔཛྫོཏཾ ཀརིཏྭཱཏི ཨཏྠོ.

ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམཱིཏི བྷུམྨཏྠེ ཀརཎཝཙནཾ. ཡཏོ ཡཏྠ བྷགཝཱ, ཏཏྠ ཨུཔསངྐམཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཡེན ཝཱ ཀཱརཎེན བྷགཝཱ དེཝམནུསྶེཧི ཨུཔསངྐམིཏབྦོ, ཏེནེཝ ཀཱརཎེན ཨུཔསངྐམཱིཏི ཨེཝམྤེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཀེན ཙ ཀཱརཎེན བྷགཝཱ ཨུཔསངྐམིཏབྦོ? ནཱནཔྤཀཱརགུཎཝིསེསཱདྷིགམཱདྷིཔྤཱཡེན, སཱདུརསཕལཱུཔབྷོགཱདྷིཔྤཱཡེན དིཛགཎེཧི ནིཙྩཕལིཏམཧཱརུཀྑོ ཝིཡ. ཨུཔསངྐམཱིཏི ཙ གཏཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨུཔསངྐམིཏྭཱཏི ཨུཔསངྐམནཔརིཡོསཱནདཱིཔནཾ. ཨཐ ཝཱ ཨེཝཾ གཏཱ ཏཏོ ཨཱསནྣཏརཾ ཋཱནཾ བྷགཝཏོ སམཱིཔསངྑཱཏཾ གནྟྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱཏི བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ པཎམིཏྭཱ ནམསྶིཏྭཱ.

ཨེཀམནྟནྟི བྷཱཝནཔུཾསཀནིདྡེསོ ཨེཀོཀཱསཾ ཨེཀཔསྶནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བྷུམྨཏྠེ ཝཱ ཨུཔཡོགཝཙནཾ. ཨཊྛཱསཱིཏི ནིསཛྫཱདིཔཊིཀྑེཔོ, ཋཱནཾ ཀཔྤེསི, ཋིཏཱ ཨཧོསཱིཏི ཨཏྠོ.

ཀཐཾ ཋིཏཱ པན སཱ ཨེཀམནྟཾ ཋིཏཱ ཨཧཱུཏི?

‘‘ན པཙྪཏོ ན པུརཏོ, ནཱཔི ཨཱསནྣདཱུརཏོ;

ན ཀཙྪེ ནོཔི པཊིཝཱཏེ, ན ཙཱཔི ཨོཎཏུཎྞཏེ;

ཨིམེ དོསེ ཝིཝཛྫེཏྭཱ, ཨེཀམནྟཾ ཋིཏཱ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཀསྨཱ པནཱཡཾ ཨཊྛཱསི ཨེཝ, ན ནིསཱིདཱིཏི? ལཧུཾ ནིཝཏྟིཏུཀཱམཏཱཡ. དེཝཏཱཡོ ཧི ཀཉྩིདེཝ ཨཏྠཝསཾ པཊིཙྩ སུཙིཔུརིསོ ཝིཡ ཝཙྩཊྛཱནཾ མནུསྶལོཀཾ ཨཱགཙྪནྟི. པཀཏིཡཱ པན ཏཱསཾ ཡོཛནསཏཏོ པབྷུཏི མནུསྶལོཀོ དུགྒནྡྷཏཱཡ པཊིཀཱུལོ ཧོཏི, ན ཨེཏྠ ཨབྷིརམནྟི, ཏེན སཱ ཨཱགཏཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ ལཧུཾ ནིཝཏྟིཏུཀཱམཏཱཡ ན ནིསཱིདི. ཡསྶ ཙ གམནཱདིཨིརིཡཱཔཐཔརིསྶམསྶ ཝིནོདནཏྠཾ ནིསཱིདནྟི, སོ དེཝཱནཾ པརིསྶམོ ནཏྠི, ཏསྨཱཔི ན ནིསཱིདི. ཡེ ཙ མཧཱསཱཝཀཱ བྷགཝནྟཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ཋིཏཱ, ཏེ པཏིམཱནེཏི, ཏསྨཱཔི ན ནིསཱིདི. ཨཔིཙ བྷགཝཏི གཱརཝེནེཝ ན ནིསཱིདི. དེཝཏཱནཉྷི ནིསཱིདིཏུཀཱམཱནཾ ཨཱསནཾ ནིབྦཏྟཏི, ཏཾ ཨནིཙྪམཱནཱ ནིསཛྫཱཡ ཙིཏྟམྤི ཨཀཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི.

ཨེཀམནྟཾ ཋིཏཱ ཁོ སཱ དེཝཏཱཏི ཨེཝཾ ཨིམེཧི ཀཱརཎེཧི ཨེཀམནྟཾ ཋིཏཱ ཁོ སཱ དེཝཏཱ. བྷགཝནྟཾ གཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསཱིཏི བྷགཝནྟཾ ཨཀྑརཔདནིཡམིཏགནྠིཏེན ཝཙནེན ཨབྷཱསཱིཏི ཨཏྠོ. ཀཐཾ? བཧཱུ དེཝཱ མནུསྶཱ ཙ…པེ… བྲཱུཧི མངྒལམུཏྟམནྟི.

མངྒལཔཉྷསམུཊྛཱནཀཐཱ

ཏཏྠ ཡསྨཱ ‘‘ཨེཝམིཙྩཱདིཔཱཋསྶ, ཨཏྠཾ ནཱནཔྤཀཱརཏོ. ཝཎྞཡནྟོ སམུཊྛཱནཾ, ཝཏྭཱ’’ཏི མཱཏིཀཱ ཋཔིཏཱ, ཏསྶ ཙ སམུཊྛཱནསྶ ཨཡཾ ཝཏྟབྦཏཱཡ ཨོཀཱསོ, ཏསྨཱ མངྒལཔཉྷསམུཊྛཱནཾ ཏཱཝ ཝཏྭཱ པཙྪཱ ཨིམེསཾ གཱཐཱཔདཱནམཏྠཾ ཝཎྞཡིསྶཱམི. ཀིཉྩ མངྒལཔཉྷསམུཊྛཱནཾ? ཛམྦུདཱིཔེ ཀིར ཏཏྠ ཏཏྠ ནགརདྭཱརསནྠཱགཱརསབྷཱདཱིསུ མཧཱཛནོ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཧིརཉྙསུཝཎྞཾ དཏྭཱ ནཱནཔྤཀཱརཾ སཱིཏཱཧརཎཱདིཀཐཾ ཀཐཱཔེཏི, ཨེཀེཀཱ ཀཐཱ ཙཏུམཱསཙྩཡེན ནིཊྛཱཏི. ཏཏྠ ཨེཀདིཝསཾ མངྒལཀཐཱ སམུཊྛཱསི ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ མངྒལཾ, ཀིཾ དིཊྛཾ མངྒལཾ, སུཏཾ མངྒལཾ, མུཏཾ མངྒལཾ, ཀོ མངྒལཾ ཛཱནཱཏཱི’’ཏི.

ཨཐ དིཊྛམངྒལིཀོ ནཱམེཀོ པུརིསོ ཨཱཧ ‘‘ཨཧཾ མངྒལཾ ཛཱནཱམི, དིཊྛཾ ལོཀེ མངྒལཾ དིཊྛཾ ནཱམ ཨབྷིམངྒལསམྨཏཾ རཱུཔཾ. སེཡྻཐིདཾ – ཨིདྷེཀཙྩོ ཀཱལསྶེཝ ཝུཊྛཱཡ ཙཱཏཀསཀུཎཾ ཝཱ པསྶཏི, བེལུཝལཊྛིཾ ཝཱ གབྦྷིནིཾ ཝཱ ཀུམཱརཀེ ཝཱ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟེ པུཎྞགྷཊེ ཝཱ ཨལླརོཧིཏམཙྪཾ ཝཱ ཨཱཛཉྙཾ ཝཱ ཨཱཛཉྙརཐཾ ཝཱ ཨུསབྷཾ ཝཱ གཱཝིཾ ཝཱ ཀཔིལཾ ཝཱ, ཡཾ ཝཱ པནཉྙམྤི ཀིཉྩི ཨེཝརཱུཔཾ ཨབྷིམངྒལསམྨཏཾ རཱུཔཾ པསྶཏི, ཨིདཾ ཝུཙྩཏི དིཊྛམངྒལ’’ནྟི. ཏསྶ ཝཙནཾ ཨེཀཙྩེ ཨགྒཧེསུཾ, ཨེཀཙྩེ ན ཨགྒཧེསུཾ. ཡེ ན ཨགྒཧེསུཾ, ཏེ ཏེན སཧ ཝིཝདིཾསུ.

ཨཐ སུཏམངྒལིཀོ ནཱམ ཨེཀོ པུརིསོ ཨཱཧ – ‘‘ཙཀྑུནཱམེཏཾ, བྷོ, སུཙིམྤི པསྶཏི ཨསུཙིམྤི, ཏཐཱ སུནྡརམྤི, ཨསུནྡརམྤི, མནཱཔམྤི, ཨམནཱཔམྤི. ཡདི ཏེན དིཊྛཾ མངྒལཾ སིཡཱ, སབྦམྤི མངྒལཾ སིཡཱ. ཏསྨཱ ན དིཊྛཾ མངྒལཾ, ཨཔིཙ ཁོ པན སུཏཾ མངྒལཾ. སུཏཾ ནཱམ ཨབྷིམངྒལསམྨཏོ སདྡོ. སེཡྻཐིདཾ? ཨིདྷེཀཙྩོ ཀཱལསྶེཝ ཝུཊྛཱཡ ཝཌྜྷཱཏི ཝཱ ཝཌྜྷམཱནཱཏི ཝཱ པུཎྞཱཏི ཝཱ ཕུསྶཱཏི ཝཱ སུམནཱཏི ཝཱ སིརཱིཏི ཝཱ སིརིཝཌྜྷཱཏི ཝཱ ཨཛྫ སུནཀྑཏྟཾ སུམུཧུཏྟཾ སུདིཝསཾ སུམངྒལནྟི ཨེཝརཱུཔཾ ཝཱ ཡཾཀིཉྩི ཨབྷིམངྒལསམྨཏཾ སདྡཾ སུཎཱཏི, ཨིདཾ ཝུཙྩཏི སུཏམངྒལ’’ནྟི. ཏསྶཱཔི ཝཙནཾ ཨེཀཙྩེ ཨགྒཧེསུཾ, ཨེཀཙྩེ ན ཨགྒཧེསུཾ. ཡེ ན ཨགྒཧེསུཾ, ཏེ ཏེན སཧ ཝིཝདིཾསུ.

ཨཐ མུཏམངྒལིཀོ ནཱམེཀོ པུརིསོ ཨཱཧ ‘‘སོཏམྤི ཧི ནཱམེཏཾ, བྷོ, སཱདྷུམྤི ཨསཱདྷུམྤི མནཱཔམྤི ཨམནཱཔམྤི སདྡཾ སུཎཱཏི. ཡདི ཏེན སུཏཾ མངྒལཾ སིཡཱ, སབྦམྤི མངྒལཾ སིཡཱ. ཏསྨཱ ན སུཏཾ མངྒལཾ, ཨཔིཙ ཁོ པན མུཏཾ མངྒལཾ. མུཏཾ ནཱམ ཨབྷིམངྒལསམྨཏཾ གནྡྷརསཕོཊྛབྦཾ. སེཡྻཐིདཾ – ཨིདྷེཀཙྩོ ཀཱལསྶེཝ ཝུཊྛཱཡ པདུམགནྡྷཱདིཔུཔྥགནྡྷཾ ཝཱ གྷཱཡཏི, ཕུསྶདནྟཀཊྛཾ ཝཱ ཁཱདཏི, པཐཝིཾ ཝཱ ཨཱམསཏི, ཧརིཏསསྶཾ ཝཱ ཨལླགོམཡཾ ཝཱ ཀཙྪཔཾ ཝཱ ཏིལཾ ཝཱ པུཔྥཾ ཝཱ ཕལཾ ཝཱ ཨཱམསཏི, ཕུསྶམཏྟིཀཱཡ ཝཱ སམྨཱ ལིམྤཏི, ཕུསྶསཱཊཀཾ ཝཱ ནིཝཱསེཏི, ཕུསྶཝེཋནཾ ཝཱ དྷཱརེཏི. ཡཾ ཝཱ པནཉྙམྤི ཀིཉྩི ཨེཝརཱུཔཾ ཨབྷིམངྒལསམྨཏཾ གནྡྷཾ ཝཱ གྷཱཡཏི, རསཾ ཝཱ སཱཡཏི, ཕོཊྛབྦཾ ཝཱ ཕུསཏི, ཨིདཾ ཝུཙྩཏི མུཏམངྒལ’’ནྟི. ཏསྶཱཔི ཝཙནཾ ཨེཀཙྩེ ཨགྒཧེསུཾ, ཨེཀཙྩེ ན ཨགྒཧེསུཾ.

ཏཏྠ ན དིཊྛམངྒལིཀོ སུཏམུཏམངྒལིཀེ ཨསཀྑི ཉཱཔེཏུཾ, ན ཏེསཾ ཨཉྙཏརོ ཨིཏརེ དྭེ. ཏེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཡེ དིཊྛམངྒལིཀསྶ ཝཙནཾ གཎྷིཾསུ, ཏེ ‘‘དིཊྛཾཡེཝ མངྒལ’’ནྟི གཏཱ. ཡེ སུཏམུཏམངྒལིཀཱནཾ, ཏེ ‘‘སུཏཾཡེཝ མུཏཾཡེཝ མངྒལ’’ནྟི གཏཱ. ཨེཝམཡཾ མངྒལཀཐཱ སཀལཛམྦུདཱིཔེ པཱཀཊཱ ཛཱཏཱ.

ཨཐ སཀལཛམྦུདཱིཔེ མནུསྶཱ གུམྦགུམྦཱ ཧུཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ མངྒལ’’ནྟི མངྒལཱནི ཙིནྟཡིཾསུ. ཏེསཾ མནུསྶཱནཾ ཨཱརཀྑདེཝཏཱ ཏཾ ཀཐཾ སུཏྭཱ ཏཐེཝ མངྒལཱནི ཙིནྟཡིཾསུ. ཏཱསཾ དེཝཏཱནཾ བྷུམྨདེཝཏཱ མིཏྟཱ ཧོནྟི, ཨཐ ཏཏོ སུཏྭཱ བྷུམྨདེཝཏཱཔི ཏཐེཝ མངྒལཱནི ཙིནྟཡིཾསུ, ཏཱསཾ དེཝཏཱནཾ ཨཱཀཱསཊྛདེཝཏཱ མིཏྟཱ ཧོནྟི, ཨཱཀཱསཊྛདེཝཏཱནཾ ཙཏུམཧཱརཱཛིཀཱ དེཝཏཱ མིཏྟཱ ཧོནྟི, ཨེཏེནུཔཱཡེན ཡཱཝ སུདསྶཱིདེཝཏཱནཾ ཨཀནིཊྛདེཝཏཱ མིཏྟཱ ཧོནྟི, ཨཐ ཏཏོ སུཏྭཱ ཨཀནིཊྛདེཝཏཱཔི ཏཐེཝ གུམྦགུམྦཱ ཧུཏྭཱ མངྒལཱནི ཙིནྟཡིཾསུ. ཨེཝཾ ཡཱཝ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ སབྦཏྠ མངྒལཙིནྟཱ ཨུདཔཱདི. ཨུཔྤནྣཱ ཙ ‘‘ཨིདཾ མངྒལཾ ཨིདཾ མངྒལ’’ནྟི ཝིནིཙྪཡམཱནཱཔི ཨཔྤཏྟཱ ཨེཝ ཝིནིཙྪཡཾ དྭཱདས ཝསྶཱནི ཨཊྛཱསི. སབྦེ མནུསྶཱ ཙ དེཝཱ ཙ བྲཧྨཱནོ ཙ ཋཔེཏྭཱ ཨརིཡསཱཝཀེ དིཊྛསུཏམུཏཝསེན ཏིདྷཱ བྷིནྣཱ. ཨེཀོཔི ‘‘ཨིདམེཝ མངྒལ’’ནྟི ཡཐཱབྷུཙྩཏོ ནིཊྛངྒཏོ ནཱཧོསི, མངྒལཀོལཱཧལཾ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫི.

ཀོལཱཧལཾ ནཱམ པཉྩཝིདྷཾ ཀཔྤཀོལཱཧལཾ, ཙཀྐཝཏྟིཀོལཱཧལཾ, བུདྡྷཀོལཱཧལཾ, མངྒལཀོལཱཧལཾ, མོནེཡྻཀོལཱཧལནྟི. ཏཏྠ ཀཱམཱཝཙརདེཝཱ མུཏྟསིརཱ ཝིཀིཎྞཀེསཱ རུདམྨུཁཱ ཨསྶཱུནི ཧཏྠེཧི པུཉྪམཱནཱ རཏྟཝཏྠནིཝཏྠཱ ཨཏིཝིཡ ཝིརཱུཔཝེསདྷཱརིནོ ཧུཏྭཱ ‘‘ཝསྶསཏསཧསྶཙྩཡེན ཀཔྤུཊྛཱནཾ ཧོཧིཏི, ཨཡཾ ལོཀོ ཝིནསྶིསྶཏི, མཧཱསམུདྡོ སུསྶིསྶཏི, ཨཡཉྩ མཧཱཔཐཝཱི སིནེརུ ཙ པབྦཏརཱཛཱ ཨུཌྜྷཡ྄ཧིསྶཏི ཝིནསྶིསྶཏི, ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཱ ལོཀཝིནཱསོ བྷཝིསྶཏི, མེཏྟཾ མཱརིསཱ བྷཱཝེཐ, ཀརུཎཾ མུདིཏཾ ཨུཔེཀྑཾ མཱརིསཱ བྷཱཝེཐ, མཱཏརཾ ཨུཔཊྛཧཐ, པིཏརཾ ཨུཔཊྛཧཐ, ཀུལེ ཛེཊྛཱཔཙཱཡིནོ ཧོཐ, ཛཱགརཐ མཱ པམཱདཏྠཱ’’ཏི མནུསྶཔཐེ ཝིཙརིཏྭཱ ཨཱརོཙེནྟི. ཨིདཾ ཀཔྤཀོལཱཧལཾ ནཱམ.

ཀཱམཱཝཙརདེཝཱཡེཝ ‘‘ཝསྶསཏསྶཙྩཡེན ཙཀྐཝཏྟིརཱཛཱ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱི’’ཏི མནུསྶཔཐེ ཝིཙརིཏྭཱ ཨཱརོཙེནྟི. ཨིདཾ ཙཀྐཝཏྟིཀོལཱཧལཾ ནཱམ. སུདྡྷཱཝཱསཱ པན དེཝཱ བྲཧྨཱབྷརཎེན ཨལངྐརིཏྭཱ བྲཧྨཝེཋནཾ སཱིསེ ཀཏྭཱ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏཱ བུདྡྷགུཎཝཱདིནོ ‘‘ཝསྶསཧསྶཙྩཡེན བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱི’’ཏི མནུསྶཔཐེ ཝིཙརིཏྭཱ ཨཱརོཙེནྟི. ཨིདཾ བུདྡྷཀོལཱཧལཾ ནཱམ. སུདྡྷཱཝཱསཱ ཨེཝ དེཝཱ དེཝམནུསྶཱནཾ ཙིཏྟཾ ཉཏྭཱ ‘‘དྭཱདསནྣཾ ཝསྶཱནཾ ཨཙྩཡེན སམྨཱསམྦུདྡྷོ མངྒལཾ ཀཐེསྶཏཱི’’ཏི མནུསྶཔཐེ ཝིཙརིཏྭཱ ཨཱརོཙེནྟི. ཨིདཾ མངྒལཀོལཱཧལཾ ནཱམ. སུདྡྷཱཝཱསཱ ཨེཝ དེཝཱ ‘‘སཏྟནྣཾ ཝསྶཱནཾ ཨཙྩཡེན ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམཱགམྨ མོནེཡྻཔྤཊིཔདཾ པུཙྪིསྶཏཱི’’ཏི མནུསྶཔཐེ ཝིཙརིཏྭཱ ཨཱརོཙེནྟི. ཨིདཾ མོནེཡྻཀོལཱཧལཾ ནཱམ. ཨིམེསུ པཉྩསུ ཀོལཱཧལེསུ དེཝམནུསྶཱནཾ ཨིདཾ མངྒལཀོལཱཧལཾ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫི.

ཨཐ དེཝེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཙ ཝིཙིནིཏྭཱ ཝིཙིནིཏྭཱ མངྒལཱནི ཨལབྷམཱནེསུ དྭཱདསནྣཾ ཝསྶཱནཾ ཨཙྩཡེན ཏཱཝཏིཾསཀཱཡིཀཱ དེཝཏཱ སངྒམྨ སམཱགམྨ ཨེཝཾ སམཙིནྟེསུཾ ‘‘སེཡྻཐཱཔི ནཱམ གྷརསཱམིཀོ ཨནྟོགྷརཛནཱནཾ, གཱམསཱམིཀོ གཱམཝཱསཱིནཾ, རཱཛཱ སབྦམནུསྶཱནཾ, ཨེཝམེཝ ཨཡཾ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ ཨམྷཱཀཾ ཨགྒོ ཙ སེཊྛོ ཙ ཡདིདཾ པུཉྙེན ཏེཛེན ཨིསྶརིཡེན པཉྙཱཡ དྭིནྣཾ དེཝལོཀཱནཾ ཨདྷིཔཏི, ཡཾནཱུན མཡཾ སཀྐཾ དེཝཱནམིནྡཾ ཨེཏམཏྠཾ པུཙྪེཡྻཱམཱ’’ཏི. ཏཱ སཀྐསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ སཀྐཾ དེཝཱནམིནྡཾ ཏངྑཎཱནུརཱུཔནིཝཱསནཱབྷརཎསསྶིརིཀསརཱིརཾ ཨཌྜྷཏེཡྻཀོཊིཨཙྪརཱགཎཔརིཝུཏཾ པཱརིཙྪཏྟཀམཱུལེ པཎྜུཀམྦལཝརཱསནེ ནིསིནྣཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཋཏྭཱ ཨེཏདཝོཙུཾ ‘‘ཡགྒྷེ, མཱརིས, ཛཱནེཡྻཱསི, ཨེཏརཧི མངྒལཔཉྷཱ སམུཊྛིཏཱ, ཨེཀེ ‘དིཊྛཾ མངྒལ’ནྟི ཝདནྟི, ཨེཀེ ‘སུཏཾ མངྒལ’ནྟི, ཨེཀེ ‘མུཏཾ མངྒལ’ནྟི, ཏཏྠ མཡཉྩ ཨཉྙེ ཙ ཨནིཊྛངྒཏཱ, སཱདྷུ ཝཏ ནོ ཏྭཾ ཡཱཐཱཝཏོ བྱཱཀརོཧཱི’’ཏི. དེཝརཱཛཱ པཀཏིཡཱཔི པཉྙཝཱ ‘‘ཨཡཾ མངྒལཀཐཱ ཀཏྠ པཋམཾ སམུཊྛིཏཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘མཡཾ, དེཝ, ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ ཨསྶུམྷཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཏཏོ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱ ཨཱཀཱསཊྛདེཝཏཱནཾ, ཨཱཀཱསཊྛདེཝཏཱ བྷུམྨདེཝཏཱནཾ, བྷུམྨདེཝཏཱ མནུསྶཱརཀྑདེཝཏཱནཾ, མནུསྶཱརཀྑདེཝཏཱ ‘‘མནུསྶལོཀེ སམུཊྛིཏཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ.

ཨཐ དེཝཱནམིནྡོ ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཀཏྠ ཝསཏཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘མནུསྶལོཀེ དེཝཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཏཾ བྷགཝནྟཾ ཀོཙི པུཙྪཱིཏི, ན ཀོཙི དེཝཱཏི. ཀིནྣུ ནཱམ ཏུམྷེ མཱརིསཱ ཨགྒིཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཁཛྫོཔནཀཾ ཨུཛྫཱལེཐ, ཡེན ཏུམྷེ ཨནཝསེསམངྒལདེསཀཾ ཏཾ བྷགཝནྟཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ མཾ པུཙྪིཏབྦཾ མཉྙཐ, ཨཱགཙྪཐ མཱརིསཱ, ཏཾ བྷགཝནྟཾ པུཙྪཱམ, ཨདྡྷཱ སསྶིརིཀཾ པཉྷཝེཡྻཱཀརཎཾ ལབྷིསྶཱམཱཏི ཨེཀཾ དེཝཔུཏྟཾ ཨཱཎཱཔེསི ‘‘ཏཾ བྷགཝནྟཾ པུཙྪཱ’’ཏི. སོ དེཝཔུཏྟོ ཏངྑཎཱནུརཱུཔེན ཨལངྐཱརེན ཨཏྟཱནཾ ཨལངྐརིཏྭཱ ཝིཛྫུརིཝ ཝིཛྫོཏམཱནོ དེཝགཎཔརིཝུཏོ ཛེཏཝནམཧཱཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཋཏྭཱ མངྒལཔཉྷཾ པུཙྪནྟོ གཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི ‘‘བཧཱུ དེཝཱ མནུསྶཱ ཙཱ’’ཏི.

ཨིདཾ མངྒལཔཉྷསམུཊྛཱནཾ.

བཧཱུདེཝཱཏིགཱཐཱཝཎྞནཱ

༢. ཨིདཱནི གཱཐཱཔདཱནཾ ཨཏྠཝཎྞནཱ ཧོཏི. བཧཱུཏི ཨནིཡམིཏསངྑྱཱནིདྡེསོ, ཏེན ཨནེཀསཏཱ ཨནེཀསཧསྶཱ ཨནེཀསཏསཧསྶཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དིབྦནྟཱིཏི དེཝཱ, པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི ཀཱིལ༹ནྟི, ཨཏྟནོ ཝཱ སིརིཡཱ ཛོཏེནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཔིཙ དེཝཱཏི ཏིཝིདྷཱ དེཝཱ སམྨུཏིཨུཔཔཏྟིཝིསུདྡྷིཝསེན. ཡཐཱཧ –

‘‘དེཝཱཏི ཏཡོ དེཝཱ – སམྨུཏིདེཝཱ, ཨུཔཔཏྟིདེཝཱ, ཝིསུདྡྷིདེཝཱ. ཏཏྠ སམྨུཏིདེཝཱ ནཱམ རཱཛཱནོ དེཝིཡོ རཱཛཀུམཱརཱ. ཨུཔཔཏྟིདེཝཱ ནཱམ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀེ དེཝེ ཨུཔཱདཱཡ ཏདུཏྟརིདེཝཱ. ཝིསུདྡྷིདེཝཱ ནཱམ ཨརཧནྟོ ཝུཙྩནྟཱི’’ཏི (ཙཱུལ༹ནི. དྷོཏཀམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༣༢, པཱརཱཡནཱནུགཱིཏིགཱཐཱནིདྡེས ༡༡༩).

ཏེསུ ཨིདྷ ཨུཔཔཏྟིདེཝཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ. མནུནོ ཨཔཙྩཱཏི མནུསྶཱ. པོརཱཎཱ པན བྷཎནྟི – མནསོ ཨུསྶནྣཏཱཡ མནུསྶཱ. ཏེ ཛམྦུདཱིཔཀཱ, ཨཔརགོཡཱནཀཱ, ཨུཏྟརཀུརུཀཱ, པུབྦཝིདེཧཀཱཏི ཙཏུབྦིདྷཱ, ཨིདྷ ཛམྦུདཱིཔཀཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ. མངྒལནྟི མཧནྟི ཨིམེཧི སཏྟཱཏི མངྒལཱནི, ཨིདྡྷིཾ ཝུདྡྷིཉྩ པཱཔུཎནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཙིནྟཡུནྟི ཙིནྟེསུཾ ཨཱཀངྑམཱནཱཏི ཨིཙྪམཱནཱ པཏྠཡམཱནཱ པིཧཡམཱནཱ. སོཏྠཱནནྟི སོཏྠིབྷཱཝཾ, སབྦེསཾ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཱནཾ སོབྷནཱནཾ སུནྡརཱནཾ ཀལྱཱཎཱནཾ དྷམྨཱནམཏྠིཏནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བྲཱུཧཱིཏི དེསེཧི པཀཱསེཧི, ཨཱཙིཀྑ ཝིཝར ཝིབྷཛ ཨུཏྟཱནཱིཀརོཧི. མངྒལནྟི ཨིདྡྷིཀཱརཎཾ ཝུདྡྷིཀཱརཎཾ སབྦསམྤཏྟིཀཱརཎཾ. ཨུཏྟམནྟི ཝིསིཊྛཾ པཝརཾ སབྦལོཀཧིཏསུཁཱཝཧནྟི ཨཡཾ གཱཐཱཡ ཨནུཔུབྦཔདཝཎྞནཱ.

ཨཡཾ པན པིཎྜཏྠོ – སོ དེཝཔུཏྟོ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ དེཝཏཱ མངྒལཔཉྷཾ སོཏུཀཱམཏཱཡ ཨིམསྨིཾ ཙཀྐཝཱལེ༹ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཨེཀཝཱལགྒཀོཊིཨོཀཱསམཏྟེ དསཔི ཝཱིསམྤི ཏིཾསམྤི ཙཏྟཱལཱིསམྤི པཉྙཱསམྤི སཊྛིཔི སཏྟཏིཔི ཨསཱིཏིཔི སུཁུམཏྟབྷཱཝེ ནིམྨིནིཏྭཱ སབྦདེཝམཱརབྲཧྨཱནོ སིརིཡཱ ཙ ཏེཛསཱ ཙ ཨདྷིགྒཡ྄ཧ ཝིརོཙམཱནཾ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསིནྣཾ བྷགཝནྟཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ཋིཏཱ དིསྭཱ ཏསྨིཉྩ སམཡེ ཨནཱགཏཱནམྤི སཀལཛམྦུདཱིཔཀཱནཾ མནུསྶཱནཾ ཙེཏསཱ ཙེཏོཔརིཝིཏཀྐམཉྙཱཡ སབྦདེཝམནུསྶཱནཾ ཝིཙིཀིཙྪཱསལླསམུདྡྷརཎཏྠཾ ཨཱཧ –

‘‘བཧཱུ དེཝཱ མནུསྶཱ ཙ, མངྒལཱནི ཨཙིནྟཡུཾ;

ཨཱཀངྑམཱནཱ སོཏྠཱནཾ, བྲཱུཧི མངྒལམུཏྟམ’’ནྟི.

ཏཱསཾ དེཝཏཱནཾ ཨནུམཏིཡཱ མནུསྶཱནཉྩ ཨནུགྒཧེན མཡཱ པུཊྛོ སམཱནོ ཡཾ སབྦེསམེཝ ཨམྷཱཀཾ ཨེཀནྟཧིཏསུཁཱཝཧཏོ ཨུཏྟམཾ མངྒལཾ, ཏཾ ནོ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡ བྲཱུཧི བྷགཝཱཏི.

ཨསེཝནཱཙཱཏིགཱཐཱཝཎྞནཱ

༣. ཨེཝམེཏཾ དེཝཔུཏྟསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ བྷགཝཱ ‘‘ཨསེཝནཱ ཙ བཱལཱན’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨསེཝནཱཏི ཨབྷཛནཱ ཨཔཡིརུཔཱསནཱ. བཱལཱནནྟི བལནྟི ཨསྶསནྟཱིཏི བཱལཱ, ཨསྶསིཏཔསྶསིཏམཏྟེན ཛཱིཝནྟི, ན པཉྙཱཛཱིཝིཏེནཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏེསཾ བཱལཱནཾ. པཎྜིཏཱནནྟི པཎྜནྟཱིཏི པཎྜིཏཱ, སནྡིཊྛིཀསམྤརཱཡིཀེསུ ཨཏྠེསུ ཉཱཎགཏིཡཱ གཙྪནྟཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏེསཾ པཎྜིཏཱནཾ. སེཝནཱཏི བྷཛནཱ པཡིརུཔཱསནཱ ཏཾསཧཱཡཏཱ ཏཾསམྤཝངྐཏཱ ཏཾསམངྒིཏཱ པཱུཛཱཏི སཀྐཱརགརུཀཱརམཱནནཝནྡནཱ. པཱུཛནེཡྻཱནནྟི པཱུཛཱརཧཱནཾ. ཨེཏཾ མངྒལམུཏྟམནྟི ཡཱ ཙ བཱལཱནཾ ཨསེཝནཱ, ཡཱ ཙ པཎྜིཏཱནཾ སེཝནཱ, ཡཱ ཙ པཱུཛནེཡྻཱནཾ པཱུཛཱ, ཏཾ སབྦཾ སམྤིཎྜེཏྭཱ ཨཱཧ ‘‘ཨེཏཾ མངྒལམུཏྟམ’’ནྟི. ཡཾ ཏཡཱ པུཊྛཾ ‘‘བྲཱུཧི མངྒལམུཏྟམ’’ནྟི, ཨེཏྠ ཏཱཝ ཨེཏཾ མངྒལམུཏྟམནྟི གཎྷཱཧཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཡམེཏིསྶཱ གཱཐཱཡ པདཝཎྞནཱ.

ཨཏྠཝཎྞནཱ པནསྶཱ ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – ཨེཝམེཏཾ དེཝཔུཏྟསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ བྷགཝཱ ‘‘ཨསེཝནཱ ཙ བཱལཱན’’ནྟི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཡསྨཱ ཙཏུབྦིདྷཱ གཱཐཱ པུཙྪིཏགཱཐཱ, ཨཔུཙྪིཏགཱཐཱ, སཱནུསནྡྷིཀགཱཐཱ, ཨནནུསནྡྷིཀགཱཐཱཏི. ཏཏྠ ‘‘པུཙྪཱམི ཏཾ, གོཏམ, བྷཱུརིཔཉྙ, ཀཐངྐརོ སཱཝཀོ སཱདྷུ ཧོཏཱི’’ཏི (སུ. ནི. ༣༧༨) ཙ ‘‘ཀཐཾ ནུ ཏྭཾ, མཱརིས, ཨོགྷམཏརཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༡) ཙ ཨེཝམཱདཱིསུ པུཙྪིཏེན ཀཐིཏཱ པུཙྪིཏགཱཐཱ. ‘‘ཡཾ པརེ སུཁཏོ ཨཱཧུ, ཏདརིཡཱ ཨཱཧུ དུཀྑཏོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༧༦༧) ཨཔུཙྪིཏེན ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡཝསེན ཀཐིཏཱ ཨཔུཙྪིཏགཱཐཱ. སབྦཱཔི བུདྡྷཱནཾ གཱཐཱ ‘‘སནིདཱནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཾ དེསེསྶཱམཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༡༢༦; ཀཐཱ. ༨༠༦) ཝཙནཏོ སཱནུསནྡྷིཀགཱཐཱ. ཨནནུསནྡྷིཀགཱཐཱ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ ནཏྠི. ཨེཝམེཏཱསུ གཱཐཱསུ ཨཡཾ དེཝཔུཏྟེན པུཙྪིཏེན བྷགཝཏཱ ཀཐིཏཏྟཱ པུཙྪིཏགཱཐཱ. ཨཡཉྩ ཡཐཱ ཚེཀོ པུརིསོ ཀུསལོ མགྒསྶ ཀུསལོ ཨམགྒསྶ མགྒཾ པུཊྛོ པཋམཾ ཝིཛཧིཏབྦཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ པཙྪཱ གཧེཏབྦཾ ཨཱཙིཀྑཏི ‘‘ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ ཋཱནེ དྭེདྷཱཔཐོ ཧོཏི, ཏཏྠ ཝཱམཾ མུཉྩིཏྭཱ དཀྑིཎཾ གཎྷཐཱ’’ཏི, ཨེཝཾ སེཝིཏབྦཱསེཝིཏབྦེསུ ཨསེཝིཏབྦཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ སེཝིཏབྦཾ ཨཱཙིཀྑཏི. བྷགཝཱ ཙ མགྒཀུསལཔུརིསསདིསོ. ཡཐཱཧ –

‘‘པུརིསོ མགྒཀུསལོཏི ཁོ, ཏིསྶ, ཏཐཱགཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ. སོ ཧི ཀུསལོ ཨིམསྶ ལོཀསྶ, ཀུསལོ པརསྶ ལོཀསྶ, ཀུསལོ མཙྩུདྷེཡྻསྶ, ཀུསལོ ཨམཙྩུདྷེཡྻསྶ, ཀུསལོ མཱརདྷེཡྻསྶ, ཀུསལོ ཨམཱརདྷེཡྻསྶཱ’’ཏི.

ཏསྨཱ པཋམཾ ཨསེཝིཏབྦཾ ཨཱཙིཀྑནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཨསེཝནཱ ཙ བཱལཱནཾ, པཎྜིཏཱནཉྩ སེཝནཱ’’ཏི. ཝིཛཧིཏབྦམགྒོ ཝིཡ ཧི པཋམཾ བཱལཱ ན སེཝིཏབྦཱ ན པཡིརུཔཱསིཏབྦཱ, ཏཏོ གཧེཏབྦམགྒོ ཝིཡ པཎྜིཏཱ སེཝིཏབྦཱ པཡིརུཔཱསིཏབྦཱཏི. ཀསྨཱ པན བྷགཝཏཱ མངྒལཾ ཀཐེནྟེན པཋམཾ བཱལཱནམསེཝནཱ པཎྜིཏཱནཉྩ སེཝནཱ ཀཐིཏཱཏི? ཝུཙྩཏེ – ཡསྨཱ ཨིམཾ དིཊྛཱདཱིསུ མངྒལདིཊྛིཾ བཱལསེཝནཱཡ དེཝམནུསྶཱ གཎྷིཾསུ, སཱ ཙ ཨམངྒལཾ, ཏསྨཱ ཏེསཾ ཏཾ ཨིདྷལོཀཔརལོཀཏྠབྷཉྫཀཾ ཨཀལྱཱཎམིཏྟསཾསགྒཾ གརཧནྟེན ཨུབྷཡལོཀཏྠསཱདྷཀཉྩ ཀལྱཱཎམིཏྟསཾསགྒཾ པསཾསནྟེན བྷགཝཏཱ པཋམཾ བཱལཱནམསེཝནཱ པཎྜིཏཱནཉྩ སེཝནཱ ཀཐིཏཱཏི.

ཏཏྠ བཱལཱ ནཱམ ཡེ ཀེཙི པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཨཀུསལཀམྨཔཐསམནྣཱགཏཱ སཏྟཱ, ཏེ ཏཱིཧཱཀཱརེཧི ཛཱནིཏབྦཱ. ཡཐཱཧ ‘‘ཏཱིཎིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, བཱལསྶ བཱལལཀྑཎཱནཱི’’ཏི སུཏྟཾ (ཨ. ནི. ༣.༣; མ. ནི. ༣.༢༤༦). ཨཔིཙ པཱུརཎཀསྶཔཱདཡོ ཚ སཏྠཱརོ, དེཝདཏྟཀོཀཱལིཀཀཊམོདཀཏིསྶཁཎྜདེཝིཡཱཔུཏྟསམུདྡདཏྟཙིཉྩམཱཎཝིཀཱདཡོ ཨཏཱིཏཀཱལེ ཙ དཱིགྷཝིདསྶ བྷཱཏཱཏི ཨིམེ ཨཉྙེ ཙ ཨེཝརཱུཔཱ སཏྟཱ བཱལཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཏེ ཨགྒིཔདིཏྟམིཝ ཨགཱརཾ ཨཏྟནཱ དུགྒཧིཏེན ཨཏྟཱནཉྩེཝ ཨཏྟནོ ཝཙནཀཱརཀེ ཙ ཝིནཱསེནྟི. ཡཐཱ དཱིགྷཝིདསྶ བྷཱཏཱ ཙཏུབུདྡྷནྟརཾ སཊྛིཡོཛནམཏྟེན ཨཏྟབྷཱཝེན ཨུཏྟཱནོ པཏིཏོ མཧཱནིརཡེ པཙྩཏི, ཡཐཱ ཙ ཏསྶ དིཊྛིཾ ཨབྷིརུཙནཀཱནི པཉྩ ཀུལསཏཱནི ཏསྶེཝ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔནྣཱནི མཧཱནིརཡེ པཙྩནྟི. ཝུཏྟཉྩེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ནལཱ༹གཱརཱ ཝཱ ཏིཎཱགཱརཱ ཝཱ ཨགྒི མུཏྟོ ཀཱུཊཱགཱརཱནིཔི ཌཧཏི ཨུལླིཏྟཱཝལིཏྟཱནི ནིཝཱཏཱནི ཕུསིཏགྒལཱ༹ནི པིཧིཏཝཱཏཔཱནཱནི, ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཡཱནི ཀཱནིཙི བྷཡཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི, སབྦཱནི ཏཱནི བཱལཏོ ཨུཔྤཛྫནྟི, ནོ པཎྜིཏཏོ. ཡེ ཀེཙི ཨུཔདྡཝཱ ཨུཔྤཛྫནྟི…པེ… ཡེ ཀེཙི ཨུཔསགྒཱ…པེ… ནོ པཎྜིཏཏོ. ཨིཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སཔྤཊིབྷཡོ བཱལོ, ཨཔྤཊིབྷཡོ པཎྜིཏོ. སཨུཔདྡཝོ བཱལོ, ཨནུཔདྡཝོ པཎྜིཏོ, སཨུཔསགྒོ བཱལོ, ཨནུཔསགྒོ པཎྜིཏོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༡).

ཨཔིཙ པཱུཏིམཙྪསདིསོ བཱལོ, པཱུཏིམཙྪབནྡྷཔཏྟཔུཊསདིསོ ཧོཏི ཏདུཔསེཝཱི, ཚཌྜནཱིཡཏཾ ཛིགུཙྪནཱིཡཏཉྩ པཱཔུཎཱཏི ཝིཉྙཱུནཾ. ཝུཏྟཉྩེཏཾ –

‘‘པཱུཏིམཙྪཾ ཀུསགྒེན, ཡོ ནརོ ཨུཔནཡ྄ཧཏི;

ཀུསཱཔི པཱུཏཱི ཝཱཡནྟི, ཨེཝཾ བཱལཱུཔསེཝནཱ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༥.༡༨༣; ༢.༢༢.༡༢༥༧);

ཨཀིཏྟིཔཎྜིཏོ ཙཱཔི སཀྐེན དེཝཱནམིནྡེན ཝརེ དིཡྻམཱནེ ཨེཝམཱཧ –

‘‘བཱལཾ ན པསྶེ ན སུཎེ, ན ཙ བཱལེན སཾཝསེ;

བཱལེནལླཱཔསལླཱཔཾ, ན ཀརེ ན ཙ རོཙཡེ.

‘‘ཀིནྣུ ཏེ ཨཀརཾ བཱལོ, ཝད ཀསྶཔ ཀཱརཎཾ;

ཀེན ཀསྶཔ བཱལསྶ, དསྶནཾ ནཱབྷིཀངྑསི.

‘‘ཨནཡཾ ནཡཏི དུམྨེདྷོ, ཨདྷུརཱཡཾ ནིཡུཉྫཏི;

དུནྣཡོ སེཡྻསོ ཧོཏི, སམྨཱ ཝུཏྟོ པཀུཔྤཏི;

ཝིནཡཾ སོ ན ཛཱནཱཏི, སཱདྷུ ཏསྶ ཨདསྶན’’ནྟི. (ཛཱ. ༡.༡༣.༩༠-༩༢);

ཨེཝཾ བྷགཝཱ སབྦཱཀཱརེན བཱལཱུཔསེཝནཾ གརཧནྟོ ‘‘བཱལཱནམསེཝནཱ མངྒལ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཨིདཱནི པཎྜིཏསེཝནཾ པསཾསནྟོ ‘‘པཎྜིཏཱནཉྩ སེཝནཱ མངྒལ’’ནྟི ཨཱཧ. ཏཏྠ པཎྜིཏཱ ནཱམ ཡེ ཀེཙི པཱཎཱཏིཔཱཏཱཝེརམཎིཨཱདིདསཀུསལཀམྨཔཐསམནྣཱགཏཱ སཏྟཱ, ཏེ ཏཱིཧཱཀཱརེཧི ཛཱནིཏབྦཱ. ཡཐཱཧ ‘‘ཏཱིཎིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, པཎྜིཏསྶ པཎྜིཏལཀྑཎཱནཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༣; མ. ནི. ༣.༢༥༣) སུཏྟཾ. ཨཔིཙ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷཨསཱིཏིམཧཱསཱཝཀཱ ཨཉྙེ ཙ ཏཐཱགཏསྶ སཱཝཀཱ སུནེཏྟམཧཱགོཝིནྡཝིདྷུརསརབྷངྒམཧོསདྷསུཏསོམནིམིརཱཛ- ཨཡོགྷརཀུམཱརཨཀིཏྟིཔཎྜིཏཱདཡོ ཙ པཎྜིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཏེ བྷཡེ ཝིཡ རཀྑཱ ཨནྡྷཀཱརེ ཝིཡ པདཱིཔོ ཁུཔྤིཔཱསཱདིདུཀྑཱབྷིབྷཝེ ཝིཡ ཨནྣཔཱནཱདིཔྤཊིལཱབྷོ ཨཏྟནོ ཝཙནཀརཱནཾ སབྦབྷཡུཔདྡཝཱུཔསགྒཝིདྡྷཾསནསམཏྠཱ ཧོནྟི. ཏཐཱ ཧི ཏཐཱགཏཾ ཨཱགམྨ ཨསངྑྱེཡྻཱ ཨཔརིམཱཎཱ དེཝམནུསྶཱ ཨཱསཝཀྑཡཾ པཏྟཱ, བྲཧྨལོཀེ པཏིཊྛིཏཱ, དེཝལོཀེ པཏིཊྛིཏཱ, སུགཏིལོཀེ ཨུཔྤནྣཱ, སཱརིཔུཏྟཏྠེརེ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ ཙཏཱུཧི ཙ པཙྩཡེཧི ཐེརཾ ཨུཔཊྛཧིཏྭཱ ཨསཱིཏི ཀུལསཧསྶཱནི སགྒེ ནིབྦཏྟཱནི. ཏཐཱ མཧཱམོགྒལླཱནམཧཱཀསྶཔཔྤབྷུཏཱིསུ སབྦམཧཱསཱཝཀེསུ, སུནེཏྟསྶ སཏྠུནོ སཱཝཀཱ ཨཔྤེཀཙྩེ བྲཧྨལོཀེ ཨུཔྤཛྫིཾསུ, ཨཔྤེཀཙྩེ པརནིམྨིཏཝསཝཏྟཱིནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ…པེ… ཨཔྤེཀཙྩེ གཧཔཏིམཧཱསཱལཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫིཾསུ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘ནཏྠི, བྷིཀྑཝེ, པཎྜིཏཏོ བྷཡཾ, ནཏྠི པཎྜིཏཏོ ཨུཔདྡཝོ, ནཏྠི པཎྜིཏཏོ ཨུཔསགྒོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༡).

ཨཔིཙ ཏགརམཱལཱདིགནྡྷསདིསོ པཎྜིཏོ, ཏགརམཱལཱདིགནྡྷབནྡྷཔལིཝེཋནཔཏྟསདིསོ ཧོཏི ཏདུཔསེཝཱི, བྷཱཝནཱིཡཏཾ མནུཉྙཏཉྩ ཨཱཔཛྫཏི ཝིཉྙཱུནཾ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘ཏགརཉྩ པལཱསེན, ཡོ ནརོ ཨུཔནཡ྄ཧཏི;

པཏྟཱཔི སུརབྷཱི ཝཱཡནྟི, ཨེཝཾ དྷཱིརཱུཔསེཝནཱ’’ཏི. (ཨིཏིཝུ. ༧༦; ཛཱ. ༡.༡༥.༡༨༤; ༢.༢༢.༡༢༥༨);

ཨཀིཏྟིཔཎྜིཏོ ཙཱཔི སཀྐེན དེཝཱནམིནྡེན ཝརེ དིཡྻམཱནེ ཨེཝམཱཧ –

‘‘དྷཱིརཾ པསྶེ སུཎེ དྷཱིརཾ, དྷཱིརེན སཧ སཾཝསེ;

དྷཱིརེནལླཱཔསལླཱཔཾ, ཏཾ ཀརེ ཏཉྩ རོཙཡེ.

‘‘ཀིནྣུ ཏེ ཨཀརཾ དྷཱིརོ, ཝད ཀསྶཔ ཀཱརཎཾ;

ཀེན ཀསྶཔ དྷཱིརསྶ, དསྶནཾ ཨབྷིཀངྑསི.

‘‘ནཡཾ ནཡཏི མེདྷཱཝཱི, ཨདྷུརཱཡཾ ན ཡུཉྫཏི;

སུནཡོ སེཡྻསོ ཧོཏི, སམྨཱ ཝུཏྟོ ན ཀུཔྤཏི;

ཝིནཡཾ སོ པཛཱནཱཏི, སཱདྷུ ཏེན སམཱགམོ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༣.༩༤-༩༦);

ཨེཝཾ བྷགཝཱ སབྦཱཀཱརེན པཎྜིཏསེཝནཾ པསཾསནྟོ ‘‘པཎྜིཏཱནཾ སེཝནཱ མངྒལ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཱཡ བཱལཱནཾ ཨསེཝནཱཡ པཎྜིཏཱནཾ སེཝནཱཡ ཙ ཨནུཔུབྦེན པཱུཛནེཡྻབྷཱཝཾ ཨུཔགཏཱནཾ པཱུཛཾ པསཾསནྟོ ‘‘པཱུཛཱ ཙ པཱུཛནེཡྻཱནཾ མངྒལ’’ནྟི ཨཱཧ. ཏཏྠ པཱུཛནེཡྻཱ ནཱམ སབྦདོསཝིརཧིཏཏྟཱ སབྦགུཎསམནྣཱགཏཏྟཱ ཙ བུདྡྷཱ བྷགཝནྟོ, ཏཏོ པཙྪཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱ, ཨརིཡསཱཝཀཱ ཙ. ཏེསཉྷི པཱུཛཱ ཨཔྤཀཱཔི དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏི, སུམནམཱལཱཀཱརམལླིཀཱདཡོ ཙེཏྠ ནིདསྶནཾ.

ཏཏྠེཀཾ ནིདསྶནམཏྟཾ བྷཎཱམ – བྷགཝཱ ཧི ཨེཀདིཝསཾ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ རཱཛགཧཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི. ཨཐ ཁོ སུམནམཱལཱཀཱརོ རཉྙོ མཱགདྷསྶ སེནིཡསྶ བིམྦིསཱརསྶ པུཔྥཱནི གཧེཏྭཱ གཙྪནྟོ ཨདྡས བྷགཝནྟཾ ནགརདྭཱརམནུཔྤཏྟཾ པཱསཱདིཀཾ པསཱདནཱིཡཾ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཱསཱིཏཱནུབྱཉྫནཔྤཊིམཎྜིཏཾ བུདྡྷསིརིཡཱ ཛལནྟཾ, དིསྭཱནསྶ ཨེཏདཧོསི ‘‘རཱཛཱ པུཔྥཱནི གཧེཏྭཱ སཏཾ ཝཱ སཧསྶཾ ཝཱ དདེཡྻ, ཏཉྩ ཨིདྷལོཀམཏྟམེཝ སུཁཾ བྷཝེཡྻ, བྷགཝཏོ པན པཱུཛཱ ཨཔྤམེཡྻཨསངྑྱེཡྻཕལཱ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏསུཁཱཝཧཱ ཧོཏི, ཧནྡཱཧཾ ཨིམེཧི པུཔྥེཧི བྷགཝནྟཾ པཱུཛེམཱི’’ཏི པསནྣཙིཏྟོ ཨེཀཾ པུཔྥམུཊྛིཾ གཧེཏྭཱ བྷགཝཏོ པཊིམུཁཾ ཁིཔི, པུཔྥཱནི ཨཱཀཱསེན གནྟྭཱ བྷགཝཏོ ཨུཔརི མཱལཱཝིཏཱནཾ ཧུཏྭཱ ཨཊྛཾསུ. མཱལཱཀཱརོ ཏམཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ པསནྣཏརཙིཏྟོ པུན ཨེཀཾ པུཔྥམུཊྛིཾ ཁིཔི, ཏཱནིཔི གནྟྭཱ མཱལཱཀཉྩུཀོ ཧུཏྭཱ ཨཊྛཾསུ. ཨེཝཾ ཨཊྛ པུཔྥམུཊྛིཡོ ཁིཔི, ཏཱནི གནྟྭཱ པུཔྥཀཱུཊཱགཱརཾ ཧུཏྭཱ ཨཊྛཾསུ.

བྷགཝཱ ཨནྟོཀཱུཊཱགཱརེ ཨཧོསི, མཧཱཛནཀཱཡོ སནྣིཔཏི. བྷགཝཱ མཱལཱཀཱརཾ པསྶནྟོ སིཏཾ པཱཏྭཱཀཱསི. ཨཱནནྡཏྠེརོ ‘‘ན བུདྡྷཱ ཨཧེཏཱུ ཨཔཙྩཡཱ སིཏཾ པཱཏུཀརོནྟཱི’’ཏི སིཏཀཱརཎཾ པུཙྪི. བྷགཝཱ ཨཱཧ ‘‘ཨེསོ, ཨཱནནྡ, མཱལཱཀཱརོ ཨིམིསྶཱ པཱུཛཱཡ ཨཱནུབྷཱཝེན སཏསཧསྶཀཔྤེ དེཝེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཙ སཾསརིཏྭཱ པརིཡོསཱནེ སུམནིསྶརོ ནཱམ པཙྩེཀབུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ཝཙནཔརིཡོསཱནེ དྷམྨདེསནཏྠཾ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ཏཉྩ ཀམྨཾ ཀཏཾ སཱདྷུ, ཡཾ ཀཏྭཱ ནཱནུཏཔྤཏི;

ཡསྶ པཏཱིཏོ སུམནོ, ཝིཔཱཀཾ པཊིསེཝཏཱི’’ཏི. (དྷ. པ. ༦༨);

གཱཐཱཝསཱནེ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ པཱཎསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཨེཝཾ ཨཔྤཀཱཔི ཏེསཾ པཱུཛཱ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. སཱ ཙ ཨཱམིསཔཱུཛཱཝ, ཀོ པན ཝཱདོ པཊིཔཏྟིཔཱུཛཱཡ? ཡཏོ ཡེ ཀུལཔུཏྟཱ སརཎགམནསིཀྑཱཔདཔྤཊིགྒཧཎེན ཨུཔོསཐངྒསམཱདཱནེན ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཱདཱིཧི ཙ ཨཏྟནོ གུཎེཧི བྷགཝནྟཾ པཱུཛེནྟི, ཀོ ཏེསཾ པཱུཛཱཕལཾ ཝཎྞཡིསྶཏི? ཏེ ཧི ཏཐཱགཏཾ པརམཱཡ པཱུཛཱཡ པཱུཛེནྟཱིཏི ཝུཏྟཱ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཡོ ཁོ, ཨཱནནྡ, བྷིཀྑུ ཝཱ བྷིཀྑུནཱི ཝཱ ཨུཔཱསཀོ ཝཱ ཨུཔཱསིཀཱ ཝཱ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ ཝིཧརཏི སཱམཱིཙིཔྤཊིཔནྣོ ཨནུདྷམྨཙཱརཱི, སོ ཏཐཱགཏཾ སཀྐརོཏི གརུཾ ཀརོཏི མཱནེཏི པཱུཛེཏི ཨཔཙིཡཏི པརམཱཡ པཱུཛཱཡཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༡༩༩).

ཨེཏེནཱནུསཱརེན པཙྩེཀབུདྡྷཨརིཡསཱཝཀཱནམྤི པཱུཛཱཡ ཧིཏསུཁཱཝཧཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨཔིཙ གཧཊྛཱནཾ ཀནིཊྛསྶ ཛེཊྛོ བྷཱཏཱཔི བྷགིནཱིཔི པཱུཛནེཡྻཱ, པུཏྟསྶ མཱཏཱཔིཏརོ, ཀུལཝདྷཱུནཾ སཱམིཀསསྶུསསུརཱཏི ཨེཝམེཏྠ པཱུཛནེཡྻཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཏེསམྤི ཧི པཱུཛཱ ཀུསལདྷམྨསངྑཱཏཏྟཱ ཨཱཡུཨཱདིཝུཌྜྷིཧེཏུཏྟཱ ཙ མངྒལམེཝ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཏེ མཏྟེཡྻཱ བྷཝིསྶནྟི པེཏྟེཡྻཱ སཱམཉྙཱ བྲཧྨཉྙཱ ཀུལེ ཛེཊྛཱཔཙཱཡིནོ, ཨིདཾ ཀུསལཾ དྷམྨཾ སམཱདཱཡ ཝཏྟིསྶནྟི, ཏེ ཏེསཾ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ སམཱདཱནཧེཏུ ཨཱཡུནཱཔི ཝཌྜྷིསྶནྟི, ཝཎྞེནཔི ཝཌྜྷིསྶནྟཱི’’ཏིཨཱདི (དཱི. ནི. ༣.༡༠༥).

ཨིདཱནི ཡསྨཱ ‘‘ཡཾ ཡཏྠ མངྒལཾ. ཝཝཏྠཔེཏྭཱ ཏཾ ཏསྶ, མངྒལཏྟཾ ཝིབྷཱཝཡེ’’ཏི ཨིཏི མཱཏིཀཱ ནིཀྑིཏྟཱ, ཏསྨཱ ཨིདཾ ཝུཙྩཏི – ཨེཝམེཏིསྶཱ གཱཐཱཡ བཱལཱནཾ ཨསེཝནཱ, པཎྜིཏཱནཾ སེཝནཱ, པཱུཛནེཡྻཱནཉྩ པཱུཛཱཏི ཏཱིཎི མངྒལཱནི ཝུཏྟཱནི. ཏཏྠ བཱལཱནཾ ཨསེཝནཱ བཱལསེཝནཔཙྩཡབྷཡཱདིཔརིཏྟཱཎེན ཨུབྷཡལོཀཏྠཧེཏུཏྟཱ, པཎྜིཏཱནཾ སེཝནཱ པཱུཛནེཡྻཱནཾ པཱུཛཱ ཙ ཏཱསཾ ཕལཝིབྷཱུཏིཝཎྞནཱཡཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ནིབྦཱནསུགཏིཧེཏུཏྟཱ མངྒལནྟི ཝེདིཏབྦཱ. ཨིཏོ པརཾ ཏུ མཱཏིཀཾ ཨདསྶེཏྭཱ ཨེཝ ཡཾ ཡཏྠ མངྒལཾ, ཏཾ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ ཏསྶ མངྒལཏྟཾ ཝིབྷཱཝཡིསྶཱམཱཏི.

ནིཊྛིཏཱ ཨསེཝནཱ ཙ བཱལཱནནྟི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

པཏིརཱུཔདེསཝཱསོཙཱཏིགཱཐཱཝཎྞནཱ

༤. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ‘‘བྲཱུཧི མངྒལམུཏྟམ’’ནྟི ཨེཀཾ ཨཛ྄ཛྷེསིཏོཔི ཨཔྤཾ ཡཱཙིཏོ བཧུདཱཡཀོ ཨུལཱ༹རཔུརིསོ ཝིཡ ཨེཀཱཡ གཱཐཱཡ ཏཱིཎི མངྒལཱནི ཝཏྭཱ ཏཏོ ཨུཏྟརིཔི དེཝཏཱནཾ སོཏུཀཱམཏཱཡ མངྒལཱནམཏྠིཏཱཡ ཡེསཾ ཡེསཾ ཡཾ ཡཾ ཨནུཀུལཾ, ཏེ ཏེ སཏྟེ ཏཏྠ ཏཏྠ མངྒལེ ནིཡོཛེཏུཀཱམཏཱཡ ཙ ‘‘པཏིརཱུཔདེསཝཱསོ ཙཱ’’ཏིཨཱདཱིཧི གཱཐཱཧི པུནཔི ཨནེཀཱནི མངྒལཱནི ཝཏྟུམཱརདྡྷོ. ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡ ཏཱཝ པཏིརཱུཔོཏི ཨནུཙྪཝིཀོ. དེསོཏི གཱམོཔི ནིགམོཔི ནགརམྤི ཛནཔདོཔི ཡོ ཀོཙི སཏྟཱནཾ ནིཝཱསོ ཨོཀཱསོ. ཝཱསོཏི ཏཏྠ ནིཝཱསོ. པུབྦེཏི པུརཱ ཨཏཱིཏཱསུ ཛཱཏཱིསུ. ཀཏཔུཉྙཏཱཏི ཨུཔཙིཏཀུསལཏཱ. ཨཏྟཱཏི ཙིཏྟཾ ཝུཙྩཏི སཀལོ ཝཱ ཨཏྟབྷཱཝོ, སམྨཱཔཎིདྷཱིཏི ཏསྶ ཨཏྟནོ སམྨཱ པཎིདྷཱནཾ ནིཡུཉྫནཾ, ཋཔནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི. ཨཡམེཏྠ པདཝཎྞནཱ.

ཨཏྠཝཎྞནཱ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – པཏིརཱུཔདེསཝཱསོ ནཱམ ཡཏྠ ཙཏསྶོ པརིསཱ ཝིཙརནྟི, དཱནཱདཱིནི པུཉྙཀིརིཡཝཏྠཱུནི ཝཏྟནྟི, ནཝངྒཾ སཏྠུ སཱསནཾ དིབྦཏི, ཏཏྠ ནིཝཱསོ སཏྟཱནཾ པུཉྙཀིརིཡཱཡ པཙྩཡཏྟཱ མངྒལནྟི ཝུཙྩཏི. སཱིཧལ༹དཱིཔཔཝིཊྛཀེཝཊྚཱདཡོ ཙེཏྠ ནིདསྶནཾ.

ཨཔརོ ནཡོ – པཏིརཱུཔདེསཝཱསོ ནཱམ བྷགཝཏོ བོདྷིམཎྜཔྤདེསོ དྷམྨཙཀྐཝཏྟིཏཔྤདེསོ དྭཱདསཡོཛནཱཡ པརིསཱཡ མཛ྄ཛྷེ སབྦཏིཏྠིཡམཏཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡདསྶིཏཀཎྜམྦ རུཀྑམཱུལཔྤདེསོ དེཝོརོཧཎཔྤདེསོ, ཡོ ཝཱ པནཉྙོཔི སཱཝཏྠིརཱཛགཧཱདི བུདྡྷཱདྷིཝཱསཔྤདེསོ, ཏཏྠ ནིཝཱསོ སཏྟཱནཾ ཚཨནུཏྟརིཡཔྤཊིལཱབྷཔཙྩཡཏོ མངྒལནྟི ཝུཙྩཏི.

ཨཔརོ ནཡོ (མཧཱཝ. ༢༥༩) – པུརཏྠིམཱཡ དིསཱཡ གཛངྒལཾ ནཱམ ནིགམོ, ཏསྶ པརེན མཧཱསཱལཱ, ཏཏོ པརཾ པཙྩནྟིམཱ ཛནཔདཱ, ཨོརཏོ མཛ྄ཛྷེ. དཀྑིཎཔུརཏྠིམཱཡ དིསཱཡ སལླཝཏཱི ནཱམ ནདཱི, ཏཏོ པརཾ པཙྩནྟིམཱ ཛནཔདཱ, ཨོརཏོ མཛ྄ཛྷེ. དཀྑིཎཱཡ དིསཱཡ སེཏཀཎྞིཀཾ ནཱམ ནིགམོ, ཏཏོ པརཾ པཙྩནྟིམཱ ཛནཔདཱ, ཨོརཏོ མཛ྄ཛྷེ. པཙྪིམཱཡ དིསཱཡ ཐཱུཎཾ ནཱམ བྲཱཧྨཎགཱམོ, ཏཏོ པརཾ པཙྩནྟིམཱ ཛནཔདཱ, ཨོརཏོ མཛ྄ཛྷེ. ཨུཏྟརཱཡ དིསཱཡ ཨུསཱིརདྡྷཛོ ནཱམ པབྦཏོ, ཏཏོ པརཾ པཙྩནྟིམཱ ཛནཔདཱ, ཨོརཏོ མཛ྄ཛྷེ. ཨཡཾ མཛ྄ཛྷིམདེསོ ཨཱཡཱམེན ཏཱིཎི ཡོཛནསཏཱནི, ཝིཏྠཱརེན ཨཌྜྷཏེཡྻཱནི, པརིཀྑེཔེན ནཝ ཡོཛནསཏཱནི ཧོནྟི. ཨེསོ པཏིརཱུཔདེསོ ནཱམ.

ཨེཏྠ ཙཏུནྣཾ མཧཱདཱིཔཱནཾ དྭིསཧསྶཱནཾ པརིཏྟདཱིཔཱནཉྩ ཨིསྶརིཡཱདྷིཔཙྩཀཱརཀཱ ཙཀྐཝཏྟཱི ཨུཔྤཛྫནྟི, ཨེཀཾ ཨསངྑྱེཡྻཾ ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནཱདཡོ མཧཱསཱཝཀཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, དྭེ ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱ, ཙཏྟཱརི ཨཊྛ སོལ༹ས ཝཱ ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཏཏྠ སཏྟཱ ཙཀྐཝཏྟིརཉྙོ ཨོཝཱདཾ གཧེཏྭཱ པཉྩསུ སཱིལེསུ པཏིཊྛཱཡ སགྒཔརཱཡཎཱ ཧོནྟི. ཏཐཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ ཨོཝཱདེ པཏིཊྛཱཡ, སམྨཱསམྦུདྡྷཱནཾ པན བུདྡྷསཱཝཀཱནཾ ཨོཝཱདེ པཏིཊྛཱཡ སགྒཔརཱཡཎཱ ནིབྦཱནཔརཱཡཎཱ ཙ ཧོནྟི. ཏསྨཱ ཏཏྠ ཝཱསོ ཨིམཱསཾ སམྤཏྟཱིནཾ པཙྩཡཏོ མངྒལནྟི ཝུཙྩཏི.

པུབྦེ ཀཏཔུཉྙཏཱ ནཱམ ཨཏཱིཏཛཱཏིཡཾ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷཁཱིཎཱསཝེ ཨཱརབྦྷ ཨུཔཙིཏཀུསལཏཱ, སཱཔི མངྒལཾ. ཀསྨཱ? བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷསམྨུཁཏོ དསྶེཏྭཱ བུདྡྷཱནཾ བུདྡྷསཱཝཀཱནཾ ཝཱ སམྨུཁཱ སུཏཱཡ ཙཏུཔྤདིཀཱཡཔི གཱཐཱཡ པརིཡོསཱནེ ཨརཧཏྟཾ པཱཔེཏཱིཏི ཀཏྭཱ. ཡོ ཙ མནུསྶོ པུབྦེ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཨུསྶནྣཀུསལམཱུལོ ཧོཏི, སོ ཏེནེཝ ཀུསལམཱུལེན ཝིཔསྶནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཨཱསཝཀྑཡཾ པཱཔུཎཱཏི ཡཐཱ རཱཛཱ མཧཱཀཔྤིནོ ཨགྒམཧེསཱི ཙ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘པུབྦེ ཙ ཀཏཔུཉྙཏཱ མངྒལ’’ནྟི.

ཨཏྟསམྨཱཔཎིདྷི ནཱམ ཨིདྷེཀཙྩོ ཨཏྟཱནཾ དུསྶཱིལཾ སཱིལེ པཏིཊྛཱཔེཏི, ཨསྶདྡྷཾ སདྡྷཱསམྤདཱཡ པཏིཊྛཱཔེཏི, མཙྪརིཾ ཙཱགསམྤདཱཡ པཏིཊྛཱཔེཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ‘‘ཨཏྟསམྨཱཔཎིདྷཱི’’ཏི, ཨེསོ ཙ མངྒལཾ. ཀསྨཱ? དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཝེརཔྤཧཱནཝིཝིདྷཱནིསཾསཱདྷིགམཧེཏུཏོཏི.

ཨེཝཾ ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ པཏིརཱུཔདེསཝཱསོ ཙ, པུབྦེ ཙ ཀཏཔུཉྙཏཱ, ཨཏྟསམྨཱཔཎིདྷཱི ཙཱཏི ཏཱིཎིཡེཝ མངྒལཱནི ཝུཏྟཱནི. མངྒལཏྟཉྩ ནེསཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིབྷཱཝིཏམེཝཱཏི.

ནིཊྛིཏཱ པཏིརཱུཔདེསཝཱསོ ཙཱཏི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

བཱཧུསཙྩཉྩཱཏིགཱཐཱཝཎྞནཱ

༥. ཨིདཱནི བཱཧུསཙྩཉྩཱཏི ཨེཏྠ བཱཧུསཙྩནྟི བཧུསྶུཏབྷཱཝོ. སིཔྤནྟི ཡཾ ཀིཉྩི ཧཏྠཀོསལླཾ. ཝིནཡོཏི ཀཱཡཝཱཙཱཙིཏྟཝིནཡནཾ. སུསིཀྑིཏོཏི སུཊྛུ སིཀྑིཏོ. སུབྷཱསིཏཱཏི སུཊྛུ བྷཱསིཏཱ. ཡཱཏི ཨནིཡཏནིདྡེསོ. ཝཱཙཱཏི གིརཱ བྱཔྤཐོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི. ཨཡམེཏྠ པདཝཎྞནཱ.

ཨཏྠཝཎྞནཱ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – བཱཧུསཙྩཾ ནཱམ ཡཾ ཏཾ ‘‘སུཏདྷརོ ཧོཏི སུཏསནྣིཙཡོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༣༣༩; ཨ. ནི. ༤.༢༢) ཙ ‘‘ཨིདྷེཀཙྩསྶ བཧུཀཾ སུཏཾ ཧོཏི, སུཏྟཾ གེཡྻཾ ཝེཡྻཱཀརཎ’’ནྟི ཙ (ཨ. ནི. ༤.༦) ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན སཏྠུསཱསནདྷརཏྟཾ ཝཎྞིཏཾ, ཏཾ ཨཀུསལཔྤཧཱནཀུསལཱདྷིགམཧེཏུཏོ ཨནུཔུབྦེན པརམཏྠསཙྩསཙྪིཀིརིཡཱཧེཏུཏོ ཙ མངྒལནྟི ཝུཙྩཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘སུཏཝཱ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨཀུསལཾ པཛཧཏི, ཀུསལཾ བྷཱཝེཏི, སཱཝཛྫཾ པཛཧཏི, ཨནཝཛྫཾ བྷཱཝེཏི, སུདྡྷམཏྟཱནཾ པརིཧརཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༧.༦༧).

ཨཔརམྤི ཝུཏྟཾ –

‘‘དྷཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠམུཔཔརིཀྑཏི, ཨཏྠཾ ཨུཔཔརིཀྑཏོ དྷམྨཱ ནིཛ྄ཛྷཱནཾ ཁམནྟི, དྷམྨནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཡཱ སཏི ཚནྡོ ཛཱཡཏི, ཚནྡཛཱཏོ ཨུསྶཧཏི, ཨུསྶཧནྟོ ཏུལཡཏི, ཏུལཡནྟོ པདཧཏི པདཧནྟོ ཀཱཡེན ཙེཝ པརམཏྠསཙྩཾ སཙྪིཀརོཏི, པཉྙཱཡ ཙ ཨཏིཝིཛ྄ཛྷ པསྶཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༢.༤༣༢).

ཨཔིཙ ཨགཱརིཀབཱཧུསཙྩམྤི ཡཾ ཨནཝཛྫཾ, ཏཾ ཨུབྷཡལོཀཧིཏསུཁཱཝཧནཏོ མངྒལནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

སིཔྤཾ ནཱམ ཨགཱརིཀསིཔྤཉྩ ཨནགཱརིཀསིཔྤཉྩ. ཏཏྠ ཨགཱརིཀསིཔྤཾ ནཱམ ཡཾ པརཱུཔརོདྷཝིརཧིཏཾ ཨཀུསལཝིཝཛྫིཏཾ མཎིཀཱརསུཝཎྞཀཱརཀམྨཱདིཀཾ, ཏཾ ཨིདྷལོཀཏྠཱཝཧནཏོ མངྒལཾ. ཨནགཱརིཀསིཔྤཾ ནཱམ ཙཱིཝརཝིཙཱརཎསིབྦནཱདིསམཎཔརིཀྑཱརཱབྷིསངྑརཎཾ, ཡཾ ཏཾ ‘‘ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཡཱནི ཏཱནི སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ཨུཙྩཱཝཙཱནི ཀིཾ ཀརཎཱིཡཱནི, ཏཏྠ དཀྑོ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༣.༣༤༥; ༣༦༠; ཨ. ནི. ༡༠.༡༧) ནཡེན ཏཏྠ ཏཏྠ སཾཝཎྞིཏཾ, ཡཾ ‘‘ནཱཐཀརོ དྷམྨོ’’ཏི ཙ ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཨཏྟནོ ཙ པརེསཉྩ ཨུབྷཡལོཀཧིཏསུཁཱཝཧནཏོ མངྒལནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཝིནཡོ ནཱམ ཨགཱརིཀཝིནཡོ ཙ ཨནགཱརིཀཝིནཡོ ཙ. ཏཏྠ ཨགཱརིཀཝིནཡོ ནཱམ དསཨཀུསལཀམྨཔཐཝིརམཎཾ, སོ ཏཏྠ སུསིཀྑིཏོ ཨསཾཀིལེསཱཔཛྫནེན ཨཱཙཱརགུཎཝཝཏྠཱནེན ཙ ཨུབྷཡལོཀཧིཏསུཁཱཝཧནཏོ མངྒལཾ. ཨནགཱརིཀཝིནཡོ ནཱམ སཏྟཱཔཏྟིཀྑནྡྷཨནཱཔཛྫནཾ, སོཔི ཝུཏྟནཡེནེཝ སུསིཀྑིཏོ, ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ ཝཱ ཨནགཱརིཀཝིནཡོ, སོ ཡཐཱ ཏཏྠ པཏིཊྛཱཡ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི, ཨེཝཾ སིཀྑནེན སུསིཀྑིཏོ ལོཀིཡལོཀུཏྟརསུཁཱདྷིགམཧེཏུཏོ མངྒལནྟི ཝེདིཏབྦོ.

སུབྷཱསིཏཱ ཝཱཙཱ ནཱམ མུསཱཝཱདཱདིདོསཝིརཧིཏཱ. ཡཐཱཧ ‘‘ཙཏཱུཧི, བྷིཀྑཝེ, ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ ཝཱཙཱ སུབྷཱསིཏཱ ཧོཏཱི’’ཏི (སུ. ནི. སུབྷཱསིཏསུཏྟཾ). ཨསམྥཔྤལཱཔཱ ཝཱཙཱ ཨེཝ ཝཱ སུབྷཱསིཏཱ. ཡཐཱཧ –

‘‘སུབྷཱསིཏཾ ཨུཏྟམམཱཧུ སནྟོ,

དྷམྨཾ བྷཎེ ནཱདྷམྨཾ ཏཾ དུཏིཡཾ;

པིཡཾ བྷཎེ ནཱཔྤིཡཾ ཏཾ ཏཏིཡཾ,

སཙྩཾ བྷཎེ ནཱལིཀཾ ཏཾ ཙཏུཏྠ’’ནྟི. (སུ. ནི. ༤༥༢);

ཨཡམྤི ཨུབྷཡལོཀཧིཏསུཁཱཝཧནཏོ མངྒལནྟི ཝེདིཏབྦཱ. ཡསྨཱ ཙ ཨཡཾ ཝིནཡཔརིཡཱཔནྣཱ ཨེཝ, ཏསྨཱ ཝིནཡགྒཧཎེན ཨེཏཾ ཨསངྒཎྷིཏྭཱ ཝིནཡོ སངྒཧེཏབྦོ. ཨཐ ཝཱ ཀིཾ ཨིམིནཱ པརིསྶམེན པརེསཾ དྷམྨདེསནཱདིཝཱཙཱ ཨིདྷ སུབྷཱསིཏཱ ཝཱཙཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. སཱ ཧི ཡཐཱ པཏིརཱུཔདེསཝཱསོ, ཨེཝཾ སཏྟཱནཾ ཨུབྷཡལོཀཧིཏསུཁནིབྦཱནཱདྷིགམཔཙྩཡཏོ མངྒལནྟི ཝུཙྩཏི. ཨཱཧ ཙ –

‘‘ཡཾ བུདྡྷོ བྷཱསཏི ཝཱཙཾ, ཁེམཾ ནིབྦཱནཔཏྟིཡཱ;

དུཀྑསྶནྟཀིརིཡཱཡ, སཱ ཝེ ཝཱཙཱནམུཏྟམཱ’’ཏི. (སུ. ནི. ༤༥༦);

ཨེཝཾ ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ བཱཧུསཙྩཾ, སིཔྤཾ, ཝིནཡོ སུསིཀྑིཏོ, སུབྷཱསིཏཱ ཝཱཙཱཏི ཙཏྟཱརི མངྒལཱནི ཝུཏྟཱནི. མངྒལཏྟཉྩ ནེསཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིབྷཱཝིཏམེཝཱཏི.

ནིཊྛིཏཱ བཱཧུསཙྩཉྩཱཏི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

མཱཏཱཔིཏུཨུཔཊྛཱནནྟིགཱཐཱཝཎྞནཱ

༦. ཨིདཱནི མཱཏཱཔིཏུཨུཔཊྛཱནནྟི ཨེཏྠ མཱཏུ ཙ པིཏུ ཙཱཏི མཱཏཱཔིཏུ. ཨུཔཊྛཱནནྟི ཨུཔཊྛཧནཾ. པུཏྟཱནཉྩ དཱརཱནཉྩཱཏི པུཏྟདཱརསྶ སངྒཎྷནཾ སངྒཧོ. ན ཨཱཀུལཱ ཨནཱཀུལཱ. ཀམྨཱནི ཨེཝ ཀམྨནྟཱ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི ཨཡཾ པདཝཎྞནཱ.

ཨཏྠཝཎྞནཱ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – མཱཏཱ ནཱམ ཛནིཀཱ ཝུཙྩཏི, ཏཐཱ པིཏཱ. ཨུཔཊྛཱནཾ ནཱམ པཱདདྷོཝནསམྦཱཧནུཙྪཱདནནྷཱཔནེཧི ཙཏུཔཙྩཡསམྤདཱནེན ཙ ཨུཔཀཱརཀརཎཾ. ཏཏྠ ཡསྨཱ མཱཏཱཔིཏརོ བཧཱུཔཀཱརཱ པུཏྟཱནཾ ཨཏྠཀཱམཱ ཨནུཀམྤཀཱ, ཡེ པུཏྟཀེ བཧི ཀཱིལི༹ཏྭཱ པཾསུམཀྑིཏསརཱིརཀེ ཨཱགཏེ དིསྭཱ པཾསུཾ པུཉྪིཏྭཱ མཏྠཀཾ ཨུཔསིངྒྷཱཡནྟཱ པརིཙུམྦནྟཱ ཙ སིནེཧཾ ཨུཔྤཱདེནྟི, ཝསྶསཏམྤི མཱཏཱཔིཏརོ སཱིསེན པརིཧརནྟཱ པུཏྟཱ ཏེསཾ པཏིཀཱརཾ ཀཱཏུཾ ཨསམཏྠཱ. ཡསྨཱ ཙ ཏེ ཨཱཔཱདཀཱ པོསཀཱ ཨིམསྶ ལོཀསྶ དསྶེཏཱརོ, བྲཧྨསམྨཏཱ པུབྦཱཙརིཡསམྨཏཱ, ཏསྨཱ ཏེསཾ ཨུཔཊྛཱནཾ ཨིདྷ པསཾསཾ, པེཙྩ སགྒསུཁཉྩ ཨཱཝཧཏི. ཏེན མངྒལནྟི ཝུཙྩཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘བྲཧྨཱཏི མཱཏཱཔིཏརོ, པུབྦཱཙརིཡཱཏི ཝུཙྩརེ;

ཨཱཧུནེཡྻཱ ཙ པུཏྟཱནཾ, པཛཱཡ ཨནུཀམྤཀཱ.

‘‘ཏསྨཱ ཧི ནེ ནམསྶེཡྻ, སཀྐརེཡྻ ཙ པཎྜིཏོ;

ཨནྣེན ཨཐ པཱནེན, ཝཏྠེན སཡནེན ཙ;

ཨུཙྪཱདནེན ནྷཱཔནེན, པཱདཱནཾ དྷོཝནེན ཙ.

‘‘ཏཱཡ ནཾ པཱརིཙརིཡཱཡ, མཱཏཱཔིཏཱུསུ པཎྜིཏཱ;

ཨིདྷེཝ ནཾ པསཾསནྟི, པེཙྩ སགྒེ པམོདཏཱི’’ཏི. (ཨིཏིཝུ. ༡༠༦; ཛཱ. ༢.༢༠.༡༨༡-༡༨༣);

ཨཔརོ ནཡོ – ཨུཔཊྛཱནཾ ནཱམ བྷརཎཀིཙྩཀརཎཀུལཝཾསཊྛཔནཱདིཔཉྩཝིདྷཾ, ཏཾ པཱཔནིཝཱརཎཱདིཔཉྩཝིདྷདིཊྛདྷམྨིཀཧིཏསུཁཧེཏུཏོ མངྒལནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘‘པཉྩཧི ཁོ, གཧཔཏིཔུཏྟ, ཋཱནེཧི པུཏྟེན པུརཏྠིམཱ དིསཱ མཱཏཱཔིཏརོ པཙྩུཔཊྛཱཏབྦཱ བྷཏོ ནེ བྷརིསྶཱམི, ཀིཙྩཾ ནེསཾ ཀརིསྶཱམི, ཀུལཝཾསཾ ཋཔེསྶཱམི, དཱཡཛྫཾ པཊིཔཛྫིསྶཱམི, ཨཐ ཝཱ པན པེཏཱནཾ ཀཱལཀཏཱནཾ དཀྑིཎཾ ཨནུཔྤདསྶཱམཱི’ཏི. ཨིམེཧི ཁོ, གཧཔཏིཔུཏྟ, པཉྩཧི ཋཱནེཧི པུཏྟེན པུརཏྠིམཱ དིསཱ མཱཏཱཔིཏརོ པཙྩུཔཊྛིཏཱ པཉྩཧི ཋཱནེཧི པུཏྟཾ ཨནུཀམྤནྟི, པཱཔཱ ནིཝཱརེནྟི, ཀལྱཱཎེ ནིཝེསེནྟི, སིཔྤཾ སིཀྑཱཔེནྟི, པཏིརཱུཔེན དཱརེན སཾཡོཛེནྟི, སམཡེ དཱཡཛྫཾ ནིཡྻཱདེནྟཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༢༦༧).

ཨཔིཙ ཡོ མཱཏཱཔིཏརོ ཏཱིསུ ཝཏྠཱུསུ པསཱདུཔྤཱདནེན, སཱིལསམཱདཱཔནེན, པབྦཛྫཱཡ ཝཱ ཨུཔཊྛཧཏི, ཨཡཾ མཱཏཱཔིཏུཨུཔཊྛཱཀཱནཾ ཨགྒོ. ཏསྶ ཏཾ མཱཏཱཔིཏུཨུཔཊྛཱནཾ མཱཏཱཔིཏཱུཧི ཀཏསྶ ཨུཔཀཱརསྶ པཙྩུཔཀཱརབྷཱུཏཾ ཨནེཀེསཾ དིཊྛདྷམྨིཀཱནཾ སམྤརཱཡིཀཱནཉྩ ཨཏྠཱནཾ པདཊྛཱནཏོ མངྒལནྟི ཝུཙྩཏི.

པུཏྟདཱརསྶཱཏི ཨེཏྠ ཨཏྟཏོ ཛཱཏཱ པུཏྟཱཔི དྷཱིཏརོཔི པུཏྟཱཨིཙྩེཝ སངྑྱཾ གཙྪནྟི. དཱརཱཏི ཝཱིསཏིཡཱ བྷརིཡཱནཾ ཡཱ ཀཱཙི བྷརིཡཱ. པུཏྟཱ ཙ དཱརཱ ཙ པུཏྟདཱརཾ, ཏསྶ པུཏྟདཱརསྶ. སངྒཧོཏི སམྨཱནནཱདཱིཧི ཨུཔཀཱརཀརཎཾ. ཏཾ སུསཾཝིཧིཏཀམྨནྟཏཱདིདིཊྛདྷམྨིཀཧིཏསུཁཧེཏུཏོ མངྒལནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ – ‘‘པཙྪིམཱ དིསཱ པུཏྟདཱརཱ ཝེདིཏབྦཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཨུདྡིཊྛཾ པུཏྟདཱརཾ བྷརིཡཱསདྡེན སངྒཎྷིཏྭཱ ‘‘པཉྩཧི ཁོ, གཧཔཏིཔུཏྟ, ཋཱནེཧི སཱམིཀེན པཙྪིམཱ དིསཱ བྷརིཡཱ པཙྩུཔཊྛཱཏབྦཱ སམྨཱནནཱཡ, ཨནཝམཱནནཱཡ, ཨནཏི ཙརིཡཱཡ, ཨིསྶརིཡཝོསྶགྒེན, ཨལངྐཱརཱནུཔྤདཱནེན. ཨིམེཧི ཁོ, གཧཔཏིཔུཏྟ, པཉྩཧི ཋཱནེཧི སཱམིཀེན པཙྪིམཱ དིསཱ བྷརིཡཱ པཙྩུཔཊྛིཏཱ པཉྩཧི ཋཱནེཧི སཱམིཀཾ ཨནུཀམྤཏི, སུསཾཝིཧིཏཀམྨནྟཱ ཙ ཧོཏི, སངྒཧིཏཔརིཛནཱ ཙ, ཨནཏིཙཱརིནཱི ཙ, སམྦྷཏཉྩ ཨནུརཀྑཏི དཀྑཱ ཙ ཧོཏི ཨནལསཱ སབྦཀིཙྩེསཱུ’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༢༦༩).

ཨཡཾ ཝཱ ཨཔརོ ནཡོ – སངྒཧོཏི དྷམྨིཀཱཧི དཱནཔིཡཝཱཙཱཏྠཙརིཡཱཧི སངྒཎྷནཾ. སེཡྻཐིདཾ – ཨུཔོསཐདིཝསེསུ པརིབྦཡདཱནཾ, ནཀྑཏྟདིཝསེསུ ནཀྑཏྟདསྶཱཔནཾ, མངྒལདིཝསེསུ མངྒལཀརཎཾ, དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀེསུ ཨཏྠེསུ ཨོཝཱདཱནུསཱསནནྟི. ཏཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ དིཊྛདྷམྨིཀཧིཏཧེཏུཏོ སམྤརཱཡིཀཧིཏཧེཏུཏོ དེཝཏཱཧིཔི ནམསྶནཱིཡབྷཱཝཧེཏུཏོ ཙ མངྒལནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཡཐཱཧ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ –

‘‘ཡེ གཧཊྛཱ པུཉྙཀརཱ, སཱིལཝནྟོ ཨུཔཱསཀཱ;

དྷམྨེན དཱརཾ པོསེནྟི, ཏེ ནམསྶཱམི མཱཏལཱི’’ཏི. (སཾ.ནི.༡.༡.༢༦༤);

ཨནཱཀུལཱ ཀམྨནྟཱ ནཱམ ཀཱལཉྙུཏཱཡ པཏིརཱུཔཀཱརིཏཱཡ ཨནལསཏཱཡ ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡསམྤདཱཡ, ཨབྱསནཱིཡཏཱཡ ཙ ཀཱལཱཏིཀྐམནཨཔྤཏིརཱུཔཀརཎསིཐིལཀརཎཱདིཨཱཀུལབྷཱཝཝིརཧིཏཱ ཀསིགོརཀྑཝཱཎིཛྫཱདཡོ ཀམྨནྟཱ. ཨེཏེ ཨཏྟནོ ཝཱ པུཏྟདཱརསྶ ཝཱ དཱསཀམྨཀརཱནཾ ཝཱ བྱཏྟཏཱཡ ཨེཝཾ པཡོཛིཏཱ དིཊྛེཝ དྷམྨེ དྷནདྷཉྙཝུདྡྷིཔཊིལཱབྷཧེཏུཏོ མངྒལནྟི ཝུཙྩནྟི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘པཏིརཱུཔཀཱརཱི དྷུརཝཱ, ཨུཊྛཱཏཱ ཝིནྡཏེ དྷན’’ནྟི ཙ (སུ. ནི. ༡༨༥; སཾ. ནི. ༡.༢༤༦).

‘‘ན དིཝཱ སོཔྤསཱིལེན, རཏྟིམུཊྛཱནདེསྶིནཱ;

ནིཙྩཾ མཏྟེན སོཎྜེན, སཀྐཱ ཨཱཝསིཏུཾ གྷརཾ.

‘‘ཨཏིསཱིཏཾ ཨཏིཨུཎྷཾ, ཨཏིསཱཡམིདཾ ཨཧུ;

ཨིཏི ཝིསྶཊྛཀམྨནྟེ, ཨཏྠཱ ཨཙྩེནྟི མཱཎཝེ.

‘‘ཡོདྷ སཱིཏཉྩ ཨུཎྷཉྩ, ཏིཎཱ བྷིཡྻོ ན མཉྙཏི;

ཀརཾ པུརིསཀིཙྩཱནི, སོ སུཁཾ ན ཝིཧཱཡཏཱི’’ཏི. (དཱི. ནི. ༣.༢༥༣);

‘‘བྷོགེ སཾཧརམཱནསྶ, བྷམརསྶེཝ ཨིརཱིཡཏོ;

བྷོགཱ སནྣིཙཡཾ ཡནྟི, ཝམྨིཀོཝཱུཔཙཱིཡཏཱི’’ཏི. ཙ ཨེཝམཱདི (དཱི. ནི. ༣.༢༦༥);

ཨེཝཾ ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ མཱཏུཨུཔཊྛཱནཾ, པིཏུཨུཔཊྛཱནཾ, པུཏྟདཱརསྶ སངྒཧོ, ཨནཱཀུལཱ ཙ ཀམྨནྟཱཏི ཙཏྟཱརི མངྒལཱནི ཝུཏྟཱནི, པུཏྟདཱརསྶ སངྒཧཾ ཝཱ དྭིདྷཱ ཀཏྭཱ པཉྩ, མཱཏཱཔིཏུཨུཔཊྛཱནཾ ཝཱ ཨེཀམེཝ ཀཏྭཱ ཏཱིཎི. མངྒལཏྟཉྩ ནེསཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིབྷཱཝིཏམེཝཱཏི.

ནིཊྛིཏཱ མཱཏཱཔིཏུཨུཔཊྛཱནནྟི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

དཱནཉྩཱཏིགཱཐཱཝཎྞནཱ

༧. ཨིདཱནི དཱནཉྩཱཏི ཨེཏྠ དཱིཡཏེ ཨིམིནཱཏི དཱནཾ, ཨཏྟནོ སནྟཀཾ པརསྶ པཊིཔཱདཱིཡཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དྷམྨསྶ ཙརིཡཱ, དྷམྨཱ ཝཱ ཨནཔེཏཱ ཙརིཡཱ དྷམྨཙརིཡཱ. ཉཱཡནྟེ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨིམེ’’ཏི ཉཱཏཀཱ. ན ཨཝཛྫཱནི ཨནཝཛྫཱནི, ཨནིནྡིཏཱནི ཨགརཧིཏཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི ཨཡཾ པདཝཎྞནཱ.

ཨཏྠཝཎྞནཱ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – དཱནཾ ནཱམ པརཾ ཨུདྡིསྶ སུབུདྡྷིཔུབྦིཀཱ ཨནྣཱདིདསདཱནཝཏྠུཔརིཙྩཱགཙེཏནཱ, ཏཾསམྤཡུཏྟོ ཝཱ ཨལོབྷོ. ཨལོབྷེན ཧི ཏཾ ཝཏྠུཾ པརསྶ པཊིཔཱདེཏི, ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘དཱིཡཏེ ཨིམིནཱཏི དཱན’’ནྟི. ཏཾ བཧུཛནཔིཡམནཱཔཏཱདཱིནཾ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཱནཾ ཕལཝིསེསཱནཾ ཨདྷིགམཧེཏུཏོ མངྒལནྟི ཝུཙྩཏི. ‘‘དཱཡཀོ, སཱིཧ དཱནཔཏི, བཧུནོ ཛནསྶ པིཡོ ཧོཏི མནཱཔོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིནི (ཨ. ནི. ༥.༣༤) ཙེཏྠ སུཏྟཱནི ཨནུསྶརིཏབྦཱནི.

ཨཔརོ ནཡོ – དཱནཾ ནཱམ དུཝིདྷཾ ཨཱམིསདཱནཾ, དྷམྨདཱནཉྩ, ཏཏྠ ཨཱམིསདཱནཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརམེཝ. ཨིདྷལོཀཔརལོཀདུཀྑཀྑཡསུཁཱཝཧསྶ པན སམྨཱསམྦུདྡྷཔྤཝེདིཏསྶ དྷམྨསྶ པརེསཾ ཧིཏཀཱམཏཱཡ དེསནཱ དྷམྨདཱནཾ , ཨིམེསཉྩ དྭིནྣཾ དཱནཱནཾ ཨེཏདེཝ ཨགྒཾ. ཡཐཱཧ –

‘‘སབྦདཱནཾ དྷམྨདཱནཾ ཛིནཱཏི,

སབྦརསཾ དྷམྨརསོ ཛིནཱཏི;

སབྦརཏིཾ དྷམྨརཏི ཛིནཱཏི,

ཏཎྷཀྑཡོ སབྦདུཀྑཾ ཛིནཱཏཱི’’ཏི. (དྷ. པ. ༣༥༤);

ཏཏྠ ཨཱམིསདཱནསྶ མངྒལཏྟཾ ཝུཏྟམེཝ. དྷམྨདཱནཾ པན ཡསྨཱ ཨཏྠཔཊིསཾཝེདིཏཱདཱིནཾ གུཎཱནཾ པདཊྛཱནཾ, ཏསྨཱ མངྒལནྟི ཝུཙྩཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘ཡཐཱ ཡཐཱ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ཝིཏྠཱརེན པརེསཾ དེསེཏི, ཏཐཱ ཏཐཱ སོ ཏསྨིཾ དྷམྨེ ཨཏྠཔཊིསཾཝེདཱི ཙ ཧོཏི དྷམྨཔཊིསཾཝེདཱི ཙཱ’’ཏི ཨེཝམཱདི (ཨ. ནི. ༥.༢༦).

དྷམྨཙརིཡཱ ནཱམ དསཀུསལཀམྨཔཐཙརིཡཱ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཏིཝིདྷཱ ཁོ གཧཔཏཡོ ཀཱཡེན དྷམྨཙརིཡཱ སམཙརིཡཱ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདི. སཱ པནེསཱ དྷམྨཙརིཡཱ སགྒལོཀཱུཔཔཏྟིཧེཏུཏོ མངྒལནྟི ཝེདིཏབྦཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ – ‘‘དྷམྨཙརིཡཱསམཙརིཡཱཧེཏུ ཁོ གཧཔཏཡོ ཨེཝམིདྷེཀཙྩེ སཏྟཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫནྟཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༣༩).

ཉཱཏཀཱ ནཱམ མཱཏིཏོ ཝཱ པིཏིཏོ ཝཱ ཡཱཝ སཏྟམཱ པིཏཱམཧཡུགཱ སམྦནྡྷཱ. ཏེསཾ བྷོགཔཱརིཛུཉྙེན ཝཱ བྱཱདྷིཔཱརིཛུཉྙེན ཝཱ ཨབྷིཧཏཱནཾ ཨཏྟནོ སམཱིཔཾ ཨཱགཏཱནཾ ཡཐཱབལཾ གྷཱསཙྪཱདནདྷནདྷཉྙཱདཱིཧི སངྒཧོ པསཾསཱདཱིནཾ དིཊྛདྷམྨིཀཱནཾ སུགཏིགམནཱདཱིནཉྩ སམྤརཱཡིཀཱནཾ ཝིསེསཱདྷིགམཱནཾ ཧེཏུཏོ མངྒལནྟི ཝུཙྩཏི.

ཨནཝཛྫཱནི ཀམྨཱནི ནཱམ ཨུཔོསཐངྒསམཱདཱནཝེཡྻཱཝཙྩཀརཎཨཱརཱམཝནརོཔནསེཏུཀརཎཱདཱིནི ཀཱཡཝཙཱིམནོསུཙརིཏཀམྨཱནི. ཏཱནི ཧི ནཱནཔྤཀཱརཧིཏསུཁཱདྷིགམཧེཏུཏོ མངྒལནྟི ཝུཙྩནྟི. ‘‘ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ, ཝིསཱཁེ, ཝིཛྫཏི ཡཾ ཨིདྷེཀཙྩོ ཨིཏྠཱི ཝཱ པུརིསོ ཝཱ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསིཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིནི ཙེཏྠ སུཏྟཱནི (ཨ. ནི. ༨.༤༣) ཨནུསྶརིཏབྦཱནི.

ཨེཝཾ ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ དཱནཉྩ, དྷམྨཙརིཡཱ ཙ, ཉཱཏཀཱནཉྩ སངྒཧོ, ཨནཝཛྫཱནི ཀམྨཱནཱིཏི ཙཏྟཱརི མངྒལཱནི ཝུཏྟཱནི. མངྒལཏྟཉྩ ནེསཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིབྷཱཝིཏམེཝཱཏི.

ནིཊྛིཏཱ དཱནཉྩཱཏི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

ཨཱརཏཱིཏིགཱཐཱཝཎྞནཱ

༨. ཨིདཱནི ཨཱརཏཱི ཝིརཏཱིཏི ཨེཏྠ ཨཱརཏཱིཏི ཨཱརམཎཾ, ཝིརཏཱིཏི ཝིརམཎཾ, ཝིརམནྟི ཝཱ ཨེཏཱཡ སཏྟཱཏི ཝིརཏི. པཱཔཱཏི ཨཀུསལཱ. མདནཱིཡཊྛེན མཛྫཾ, མཛྫསྶ པཱནཾ མཛྫཔཱནཾ, ཏཏོ མཛྫཔཱནཱ. སཾཡམནཾ སཾཡམོ ཨཔྤམཛྫནཾ ཨཔྤམཱདོ. དྷམྨེསཱུཏི ཀུསལེསུ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི ཨཡཾ པདཝཎྞནཱ.

ཨཏྠཝཎྞནཱ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – ཨཱརཏི ནཱམ པཱཔེ ཨཱདཱིནཝདསྶཱཝིནོ མནསཱ ཨེཝ ཨནབྷིརཏི. ཝིརཏི ནཱམ ཀམྨདྭཱརཝསེན ཀཱཡཝཱཙཱཧི ཝིརམཎཾ, སཱ ཙེསཱ ཝིརཏི ནཱམ སམྤཏྟཝིརཏི, སམཱདཱནཝིརཏི, སམུཙྪེདཝིརཏཱིཏི ཏིཝིདྷཱ ཧོཏི, ཏཏྠ ཡཱ ཀུལཔུཏྟསྶ ཨཏྟནོ ཛཱཏིཾ ཝཱ ཀུལཾ ཝཱ གོཏྟཾ ཝཱ པཊིཙྩ ‘‘ན མེ ཨེཏཾ པཏིརཱུཔཾ, ཡྭཱཧཾ ཨིམཾ པཱཎཾ ཧནེཡྻཾ, ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡེཡྻ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན སམྤཏྟཝཏྠུཏོ ཝིརཏི, ཨཡཾ སམྤཏྟཝིརཏི ནཱམ. སིཀྑཱཔདསམཱདཱནཝསེན པཝཏྟཱ སམཱདཱནཝིརཏི ནཱམ, ཡསྶཱ པཝཏྟིཏོ པབྷུཏི ཀུལཔུཏྟོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིནི ན ཀརོཏི. ཨརིཡམགྒསམྤཡུཏྟཱ སམུཙྪེདཝིརཏི ནཱམ, ཡསྶཱ པཝཏྟིཏོ པབྷུཏི ཨརིཡསཱཝཀསྶ པཉྩ བྷཡཱནི ཝེརཱནི ཝཱུཔསནྟཱནི ཧོནྟི. པཱཔཾ ནཱམ ཡཾ ཏཾ ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏོ ཁོ, གཧཔཏིཔུཏྟ, ཀམྨཀིལེསོ, ཨདིནྣཱདཱནཾ…པེ… ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརོ…པེ… མུསཱཝཱདོ’’ཏི ཨེཝཾ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ –

‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏོ ཨདིནྣཱདཱནཾ, མུསཱཝཱདོ ཙ ཝུཙྩཏི;

པརདཱརགམནཉྩེཝ, ནཔྤསཾསནྟི པཎྜིཏཱ’’ཏི. (དཱི. ནི. ༣.༢༤༥) –

ཨེཝཾ གཱཐཱཡ སངྒཧིཏཾ ཀམྨཀིལེསསངྑཱཏཾ ཙཏུབྦིདྷཾ ཨཀུསལཾ, ཏཏོ པཱཔཱ. སབྦཱཔེསཱ ཨཱརཏི ཙ ཝིརཏི ཙ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀབྷཡཝེརཔྤཧཱནཱདིནཱནཔྤཀཱརཝིསེསཱདྷིགམཧེཏུཏོ མངྒལནྟི ཝུཙྩཏི. ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཁོ, གཧཔཏིཔུཏྟ, ཨརིཡསཱཝཀོ’’ཏིཨཱདཱིནི ཙེཏྠ སུཏྟཱནི ཨནུསྶརིཏབྦཱནི.

མཛྫཔཱནཱ སཾཡམོ ནཱམ པུབྦེ ཝུཏྟསུརཱམེརཡམཛྫཔྤམཱདཊྛཱནཱ ཝེརམཎིཡཱ ཨེཝེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཡསྨཱ པན མཛྫཔཱཡཱི ཨཏྠཾ ན ཛཱནཱཏི, དྷམྨཾ ན ཛཱནཱཏི, མཱཏུ ཨནྟརཱཡཾ ཀརོཏི, པིཏུ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷཏཐཱགཏསཱཝཀཱནམྤི ཨནྟརཱཡཾ ཀརོཏི, དིཊྛེཝ དྷམྨེ གརཧཾ སམྤརཱཡེ དུགྒཏིཾ ཨཔརཱཔརིཡེ ཨུམྨཱདཉྩ པཱཔུཎཱཏི. མཛྫཔཱནཱ པན སཾཡམོ ཏེསཾ དོསཱནཾ ཝཱུཔསམཾ ཏབྦིཔརཱིཏགུཎསམྤདཉྩ པཱཔུཎཱཏི. ཏསྨཱ ཨཡཾ མཛྫཔཱནཱ སཾཡམོ མངྒལནྟི ཝེདིཏབྦོ.

ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ ཨཔྤམཱདོ ནཱམ ‘‘ཀུསལཱནཾ ཝཱ དྷམྨཱནཾ བྷཱཝནཱཡ ཨསཀྐཙྩཀིརིཡཏཱ, ཨསཱཏཙྩཀིརིཡཏཱ, ཨནཊྛིཏཀིརིཡཏཱ, ཨོལཱིནཝུཏྟིཏཱ, ནིཀྑིཏྟཚནྡཏཱ, ནིཀྑིཏྟདྷུརཏཱ, ཨནཱསེཝནཱ, ཨབྷཱཝནཱ, ཨབཧུལཱིཀམྨཾ, ཨནདྷིཊྛཱནཾ, ཨནནུཡོགོ, པམཱདོ. ཡོ ཨེཝརཱུཔོ པམཱདོ པམཛྫནཱ པམཛྫིཏཏྟཾ, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི པམཱདོ’’ཏི (ཝིབྷ. ༨༤༦). ཨེཏྠ ཝུཏྟསྶ པམཱདསྶ པཊིཔཀྑཝསེན ཨཏྠཏོ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ སཏིཡཱ ཨཝིཔྤཝཱསོ ཝེདིཏབྦོ. སོ ནཱནཔྤཀཱརཀུསལཱདྷིགམཧེཏུཏོ ཨམཏཱདྷིགམཧེཏུཏོ ཙ མངྒལནྟི ཝུཙྩཏི. ཏཏྠ ‘‘ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ’’ཏི ཙ (མ. ནི. ༢.༡༨; ཨ. ནི. ༥.༢༦), ‘‘ཨཔྤམཱདོ ཨམཏཾ པད’’ནྟི ཙ, ཨེཝམཱདི (དྷ. པ. ༢༡) སཏྠུ སཱསནཾ ཨནུསྶརིཏབྦཾ.

ཨེཝཾ ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ པཱཔཱ ཝིརཏི, མཛྫཔཱནཱ སཾཡམོ, ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ ཨཔྤམཱདོཏི ཏཱིཎི མངྒལཱནི ཝུཏྟཱནི. མངྒལཏྟཉྩ ནེསཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིབྷཱཝིཏམེཝཱཏི.

ནིཊྛིཏཱ ཨཱརཏཱིཏི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

གཱརཝོཙཱཏིགཱཐཱཝཎྞནཱ

༩. ཨིདཱནི གཱརཝོ ཙཱཏི ཨེཏྠ གཱརཝོཏི གརུབྷཱཝོ. ནིཝཱཏོཏི ནཱིཙཝུཏྟིཏཱ. སནྟུཊྛཱིཏི སནྟོསོ. ཀཏསྶ ཛཱནནཏཱ ཀཏཉྙུཏཱ. ཀཱལེནཱཏི ཁཎེན སམཡེན. དྷམྨསྶ སཝནཾ དྷམྨསྶཝནཾ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི ཨཡཾ པདཝཎྞནཱ.

ཨཏྠཝཎྞནཱ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – གཱརཝོ ནཱམ གརུཀཱརཔྤཡོགཱརཧེསུ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷཏཐཱགཏསཱཝཀཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡམཱཏཱཔིཏུཛེཊྛཀབྷཱཏིཀབྷགིནཱིཨཱདཱིསུ ཡཐཱནུརཱུཔཾ གརུཀཱརོ གརུཀརཎཾ སགཱརཝཏཱ. ས ཙཱཡཾ གཱརཝོ ཡསྨཱ སུགཏིགམནཱདཱིནཾ ཧེཏུ. ཡཐཱཧ –

‘‘གརུཀཱཏབྦཾ གརུཾ ཀརོཏི, མཱནེཏབྦཾ མཱནེཏི, པཱུཛེཏབྦཾ པཱུཛེཏི. སོ ཏེན ཀམྨེན ཨེཝཾ སམཏྟེན ཨེཝཾ སམཱདིནྣེན ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ནོ ཙེ ཀཱཡསྶ…པེ… ཨུཔཔཛྫཏི, སཙེ མནུསྶཏྟཾ ཨཱགཙྪཏི, ཡཏྠ ཡཏྠ པཙྩཱཛཱཡཏི, ཨུཙྩཱཀུལཱིནོ ཧོཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༣.༢༩༥).

ཡཐཱ ཙཱཧ – ‘‘སཏྟིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཔརིཧཱནིཡཱ དྷམྨཱ. ཀཏམེ སཏྟ? སཏྠུགཱརཝཏཱ’’ཏིཨཱདི (ཨ. ནི. ༧.༣༣), ཏསྨཱ མངྒལནྟི ཝུཙྩཏི.

ནིཝཱཏོ ནཱམ ནཱིཙམནཏཱ ནིཝཱཏཝུཏྟིཏཱ, ཡཱཡ སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ ནིཧཏམཱནོ ནིཧཏདཔྤོ པཱདཔུཉྪནཀཙོལ༹སདིསོ ཚིནྣཝིསཱཎཨུསབྷསམོ ཨུདྡྷཊདཱཋསཔྤསམོ ཙ ཧུཏྭཱ སཎྷོ སཁིལོ སུཁསམྦྷཱསོ ཧོཏི, ཨཡཾ ནིཝཱཏོ. སྭཱཡཾ ཡསཱདིགུཎཔྤཊིལཱབྷཧེཏུཏོ མངྒལནྟི ཝུཙྩཏི. ཨཱཧ ཙ ‘‘ནིཝཱཏཝུཏྟི ཨཏྠདྡྷོ, ཏཱདིསོ ལབྷཏེ ཡས’’ནྟི ཨེཝམཱདི (དཱི. ནི. ༣.༢༧༣).

སནྟུཊྛི ནཱམ ཨིཏརཱིཏརཔཙྩཡསནྟོསོ, སོ དྭཱདསཝིདྷོ ཧོཏི. སེཡྻཐིདཾ – ཙཱིཝརེ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ, ཡཐཱབལསནྟོསོ, ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོཏི ཏིཝིདྷོ. ཨེཝཾ པིཎྜཔཱཏཱདཱིསུ.

ཏསྶཱཡཾ པབྷེདཝཎྞནཱ – ཨིདྷ བྷིཀྑུ ཙཱིཝརཾ ལབྷཏི སུནྡརཾ ཝཱ ཨསུནྡརཾ ཝཱ. སོ ཏེནེཝ ཡཱཔེཏི, ཨཉྙཾ ན པཏྠེཏི, ལབྷནྟོཔི ན གཎྷཱཏི, ཨཡམསྶ ཙཱིཝརེ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ. ཨཐ པན བྷིཀྑུ ཨཱབཱདྷིཀོ ཧོཏི, གརུཾ ཙཱིཝརཾ པཱརུཔནྟོ ཨོཎམཏི ཝཱ ཀིལམཏི ཝཱ, སོ སབྷཱགེན བྷིཀྑུནཱ སདྡྷིཾ ཏཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ ལཧུཀེན ཡཱཔེནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི, ཨཡམསྶ ཙཱིཝརེ ཡཐཱབལསནྟོསོ. ཨཔརོ བྷིཀྑུ པཎཱིཏཔཙྩཡལཱབྷཱི ཧོཏི, སོ པཊྚཙཱིཝརཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརཾ མཧགྒྷཾ ཙཱིཝརཾ ལབྷིཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ ཐེརཱནཾ ཙིརཔབྦཛིཏཱནཾ བཧུསྶུཏཱནཉྩ ཨནུརཱུཔ’’ནྟི ཏེསཾ དཏྭཱ ཨཏྟནཱ སངྐཱརཀཱུཊཱ ཝཱ ཨཉྙཏོ ཝཱ ཀུཏོཙི ནནྟཀཱནི ཨུཙྩིནིཏྭཱ སངྒྷཱཊིཾ ཀརིཏྭཱ དྷཱརེནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི, ཨཡམསྶ ཙཱིཝརེ ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོ.

ཨིདྷ པན བྷིཀྑུ པིཎྜཔཱཏཾ ལབྷཏི ལཱུཁཾ ཝཱ པཎཱིཏཾ ཝཱ, སོ ཏེནེཝ ཡཱཔེཏི, ཨཉྙཾ ན པཏྠེཏི, ལབྷནྟོཔི ན གཎྷཱཏི, ཨཡམསྶ པིཎྜཔཱཏེ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ. ཨཐ པན བྷིཀྑུ ཨཱབཱདྷིཀོ ཧོཏི, ལཱུཁཾ པིཎྜཔཱཏཾ བྷུཉྫིཏྭཱ གཱལ༹ྷཾ རོགཱཏངྐཾ པཱཔུཎཱཏི, སོ ཏཾ སབྷཱགསྶ བྷིཀྑུནོ དཏྭཱ ཏསྶ ཧཏྠཏོ སཔྤིམདྷུཁཱིརཱདཱིནི བྷུཉྫིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི, ཨཡམསྶ པིཎྜཔཱཏེ ཡཐཱབལསནྟོསོ. ཨཔརོ བྷིཀྑུ པཎཱིཏཾ པིཎྜཔཱཏཾ ལབྷཏི, སོ ‘‘ཨཡཾ པིཎྜཔཱཏོ ཐེརཱནཾ ཙིརཔབྦཛིཏཱནཾ ཨཉྙེསཉྩ པཎཱིཏཔིཎྜཔཱཏཾ ཝིནཱ ཨཡཱཔེནྟཱནཾ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ཨནུརཱུཔོ’’ཏི ཏེསཾ དཏྭཱ ཨཏྟནཱ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ མིསྶཀཱཧཱརཾ བྷུཉྫནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི, ཨཡམསྶ པིཎྜཔཱཏེ ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོ.

ཨིདྷ པན བྷིཀྑུནོ སེནཱསནཾ པཱཔུཎཱཏི. སོ ཏེནེཝ སནྟུསྶཏི, པུན ཨཉྙཾ སུནྡརཏརམྤི པཱཔུཎནྟཾ ན གཎྷཱཏི, ཨཡམསྶ སེནཱསནེ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ. ཨཐ པན བྷིཀྑུ ཨཱབཱདྷིཀོ ཧོཏི, ནིཝཱཏསེནཱསནེ ཝསནྟོ ཨཏིཝིཡ པིཏྟརོགཱདཱིཧི ཨཱཏུརཱིཡཏི. སོ ཏཾ སབྷཱགསྶ བྷིཀྑུནོ དཏྭཱ ཏསྶ པཱཔུཎནེ སཝཱཏེ སཱིཏལསེནཱསནེ ཝསིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི, ཨཡམསྶ སེནཱསནེ ཡཐཱབལསནྟོསོ. ཨཔརོ བྷིཀྑུ སུནྡརཾ སེནཱསནཾ པཏྟམྤི ན སམྤཊིཙྪཏི ‘‘སུནྡརསེནཱསནཾ པམཱདཊྛཱནཾ, ཏཏྲ ནིསིནྣསྶ ཐིནམིདྡྷཾ ཨོཀྐམཏི, ནིདྡཱབྷིབྷཱུཏསྶ ཙ པུན པཊིབུཛ྄ཛྷཏོ ཀཱམཝིཏཀྐོ སམུདཱཙརཏཱི’’ཏི. སོ ཏཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཨཛ྄ཛྷོཀཱསརུཀྑམཱུལཔཎྞཀུཊཱིསུ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ནིཝསནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི, ཨཡམསྶ སེནཱསནེ ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོ.

ཨིདྷ པན བྷིཀྑུ བྷེསཛྫཾ ལབྷཏི ཧརཱིཏཀཾ ཝཱ ཨཱམལཀཾ ཝཱ. སོ ཏེནེཝ ཡཱཔེཏི, ཨཉྙེཧི ལདྡྷསཔྤིམདྷུཕཱཎིཏཱདིམྤི ན པཏྠེཏི, ལབྷནྟོཔི ན གཎྷཱཏི, ཨཡམསྶ གིལཱནཔཙྩཡེ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ. ཨཐ པན བྷིཀྑུ ཨཱབཱདྷིཀོ ཧོཏི, ཏེལེནཏྠིཀོ ཕཱཎིཏཾ ལབྷཏི, སོ ཏཾ སབྷཱགསྶ བྷིཀྑུནོ དཏྭཱ ཏསྶ ཧཏྠཏོ ཏེལེན བྷེསཛྫཾ ཀཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི, ཨཡམསྶ གིལཱནཔཙྩཡེ ཡཐཱབལསནྟོསོ. ཨཔརོ བྷིཀྑུ ཨེཀསྨིཾ བྷཱཛནེ པཱུཏིམུཏྟཧརཱིཏཀཾ ཋཔེཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ ཙཏུམདྷུརཾ ‘‘གཎྷཐ, བྷནྟེ, ཡདིཙྪསཱི’’ཏི ཝུཙྩམཱནོ སཙསྶ ཏེསཾ དྭིནྣམཉྙཏརེནཔི བྱཱདྷི ཝཱུཔསམྨཏི, ཨཐ ‘‘པཱུཏིམུཏྟཧརཱིཏཀཾ ནཱམ བུདྡྷཱདཱིཧི ཝཎྞིཏ’’ནྟི ཙ ‘‘པཱུཏིམུཏྟབྷེསཛྫཾ ནིསྶཱཡ པབྦཛྫཱ, ཏཏྠ ཏེ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨུསྶཱཧོ ཀརཎཱིཡོཏི ཝུཏྟ’’ནྟི (མཧཱཝ. ༡༢༨) ཙ ཙིནྟེནྟོ ཙཏུམདྷུརབྷེསཛྫཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ པཱུཏིམུཏྟཧརཱིཏཀེན བྷེསཛྫཾ ཀརོནྟོཔི པརམསནྟུཊྛོཝ ཧོཏི. ཨཡམསྶ གིལཱནཔཙྩཡེ ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོ.

ཨེཝཾཔབྷེདོ སབྦོཔེསོ སནྟོསོ སནྟུཊྛཱིཏི ཝུཙྩཏི. སཱ ཨཏྲིཙྪཏཱམཧིཙྪཏཱཔཱཔིཙྪཏཱདཱིནཾ པཱཔདྷམྨཱནཾ པཧཱནཱདྷིགམཧེཏུཏོ, སུགཏིཧེཏུཏོ, ཨརིཡམགྒསམྦྷཱརབྷཱཝཏོ, ཙཱཏུདྡིསཱདིབྷཱཝཧེཏུཏོ ཙ མངྒལནྟི ཝེདིཏབྦཱ. ཨཱཧ ཙ –

‘‘ཙཱཏུདྡིསོ ཨཔྤཊིགྷོ ཙ ཧོཏི,

སནྟུསྶམཱནོ ཨིཏརཱིཏརེནཱ’’ཏི. ཨེཝམཱདི (སུ. ནི. ༤༢);

ཀཏཉྙུཏཱ ནཱམ ཨཔྤསྶ ཝཱ བཧུསྶ ཝཱ ཡེན ཀེནཙི ཀཏསྶ ཨུཔཀཱརསྶ པུནཔྤུནཾ ཨནུསྶརཎབྷཱཝེན ཛཱནནཏཱ. ཨཔིཙ ནེརཡིཀཱདིདུཀྑཔརིཏྟཱཎཏོ པུཉྙཱནི ཨེཝ པཱཎཱིནཾ བཧཱུཔཀཱརཱནི, ཏཏོ ཏེསམྤི ཨུཔཀཱརཱནུསྶརཎཏཱ ཀཏཉྙུཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. སཱ སཔྤུརིསེཧི པསཾསནཱིཡཱདིནཱནཔྤཀཱརཝིསེསཱདྷིགམཧེཏུཏོ མངྒལནྟི ཝུཙྩཏི. ཨཱཧ ཙ ‘‘དྭེམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ དུལླབྷཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ དྭེ? ཡོ ཙ པུབྦཀཱརཱི ཡོ ཙ ཀཏཉྙཱུ ཀཏཝེདཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༢.༡༢༠).

ཀཱལེན དྷམྨསྶཝནཾ ནཱམ ཡསྨིཾ ཀཱལེ ཨུདྡྷཙྩསཧགཏཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི, ཀཱམཝིཏཀྐཱདཱིནཾ ཝཱ ཨཉྙཏརེན ཨབྷིབྷཱུཏཾ, ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཏེསཾ ཝིནོདནཏྠཾ དྷམྨསྶཝནཾ. ཨཔརེ ཨཱཧུ ‘‘པཉྩམེ པཉྩམེ དིཝསེ དྷམྨསྶཝནཾ ཀཱལེན དྷམྨསྶཝནཾ ནཱམ. ཡཐཱཧ ཨཱཡསྨཱ ཨནུརུདྡྷོ ‘པཉྩཱཧིཀཾ ཁོ པན མཡཾ, བྷནྟེ, སབྦརཏྟིཾ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྣིསཱིདཱམཱ’’’ཏི (མ. ནི. ༡.༣༢༧; མཧཱཝ. ༤༦༦).

ཨཔིཙ ཡསྨིཾ ཀཱལེ ཀལྱཱཎམིཏྟེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སཀྐཱ ཧོཏི ཨཏྟནོ ཀངྑཱཝིནོདཀཾ དྷམྨཾ སོཏུཾ, ཏསྨིཾ ཀཱལེཔི དྷམྨསྶཝནཾ ཀཱལེན དྷམྨསྶཝནནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཡཐཱཧ ‘‘ཏེ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པརིཔུཙྪཏི པརིཔཉྷཏཱི’’ཏིཨཱདི (དཱི. ནི. ༣.༣༥༨). ཏདེཏཾ ཀཱལེན དྷམྨསྶཝནཾ ནཱིཝརཎཔྤཧཱནཙཏུརཱནིསཾསཨཱསཝཀྑཡཱདིནཱནཔྤཀཱརཝིསེསཱདྷིགམཧེཏུཏོ མངྒལནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཡསྨིཾ, བྷིཀྑཝེ, སམཡེ ཨརིཡསཱཝཀོ ཨཊྛིཾ ཀཏྭཱ མནསི ཀཏྭཱ སབྦཾ ཙེཏསཱ སམནྣཱཧརིཏྭཱ ཨོཧིཏསོཏོ དྷམྨཾ སུཎཱཏི, པཉྩསྶ ནཱིཝརཎཱ ཏསྨིཾ སམཡེ ན ཧོནྟཱི’’ཏི ཙ (སཾ. ནི. ༥.༢༡༩).

‘‘སོཏཱནུགཏཱནཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱནཾ…པེ… སུཔྤཊིཝིདྡྷཱནཾ ཙཏྟཱརོ ཨཱནིསཾསཱ པཱཊིཀངྑཱ’’ཏི ཙ (ཨ. ནི. ༤.༡༩༡).

‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ ཀཱལེན ཀཱལཾ སམྨཱ བྷཱཝིཡམཱནཱ སམྨཱ ཨནུཔརིཝཏྟིཡམཱནཱ ཨནུཔུབྦེན ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ པཱཔེནྟི. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཀཱལེན དྷམྨསྶཝན’’ནྟི ཙ ཨེཝམཱདི (ཨ. ནི. ༤.༡༤༧).

ཨེཝཾ ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ གཱརཝོ, ནིཝཱཏོ, སནྟུཊྛི, ཀཏཉྙུཏཱ, ཀཱལེན དྷམྨསྶཝནནྟི པཉྩ མངྒལཱནི ཝུཏྟཱནི. མངྒལཏྟཉྩ ནེསཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིབྷཱཝིཏམེཝཱཏི.

ནིཊྛིཏཱ གཱརཝོ ཙཱཏི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

ཁནྟཱིཙཱཏིགཱཐཱཝཎྞནཱ

༡༠. ཨིདཱནི ཁནྟཱི ཙཱཏི ཨེཏྠ ཁམནཾ ཁནྟི. པདཀྑིཎགྒཱཧིཏཱཡ སུཁཾ ཝཙོ ཨསྨིནྟི སུཝཙོ, སུཝཙསྶ ཀམྨཾ སོཝཙསྶཾ, སོཝཙསྶསྶ བྷཱཝོ སོཝཙསྶཏཱ. ཀིལེསཱནཾ སམིཏཏྟཱ སམཎཱ. དསྶནནྟི པེཀྑནཾ. དྷམྨསྶ སཱཀཙྪཱ དྷམྨསཱཀཙྪཱ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི. ཨཡཾ པདཝཎྞནཱ.

ཨཏྠཝཎྞནཱ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – ཁནྟི ནཱམ ཨདྷིཝཱསནཀྑནྟི, ཏཱཡ སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ དསཧི ཨཀྐོསཝཏྠཱུཧི ཨཀྐོསནྟེ ཝདྷབནྡྷཱདཱིཧི ཝཱ ཝིཧེསནྟེ པུགྒལེ ཨསུཎནྟོ ཝིཡ ཨཔསྶནྟོ ཝིཡ ཙ ནིབྦིཀཱརོ ཧོཏི ཁནྟིཝཱདཱི ཝིཡ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨཧུ ཨཏཱིཏམདྡྷཱནཾ, སམཎོ ཁནྟིདཱིཔནོ;

ཏཾ ཁནྟིཡཱཡེཝ ཋིཏཾ, ཀཱསིརཱཛཱ ཨཚེདཡཱི’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༤.༥༡);

བྷདྲཀཏོ ཝཱ མནསི ཀརོཏི ཏཏོ ཨུཏྟརི ཨཔརཱདྷཱབྷཱཝེན ཨཱཡསྨཱ པུཎྞཏྠེརོ ཝིཡ. ཡཐཱཧ སོ –

‘‘སཙེ མཾ, བྷནྟེ, སུནཱཔརནྟཀཱ མནུསྶཱ ཨཀྐོསིསྶནྟི པརིབྷཱསིསྶནྟི, ཏཏྠ མེ ཨེཝཾ བྷཝིསྶཏི ‘བྷདྡཀཱ ཝཏིམེ སུནཱཔརནྟཀཱ མནུསྶཱ, སུབྷདྡཀཱ ཝཏིམེ སུནཱཔརནྟཀཱ མནུསྶཱ, ཡཾ མེ ནཡིམེ པཱཎིནཱ པཧཱརཾ དེནྟཱི’’’ཏིཨཱདི (མ. ནི. ༣.༣༩༦; སཾ. ནི. ༤.༨༨).

ཡཱཡ ཙ སམནྣཱགཏོ ཨིསཱིནམྤི པསཾསནཱིཡོ ཧོཏི. ཡཐཱཧ སརབྷངྒོ ཨིསི –

‘‘ཀོདྷཾ ཝདྷིཏྭཱ ན ཀདཱཙི སོཙཏི,

མཀྑཔྤཧཱནཾ ཨིསཡོ ཝཎྞཡནྟི;

སབྦེསཾ ཝུཏྟཾ ཕརུསཾ ཁམེཐ,

ཨེཏཾ ཁནྟིཾ ཨུཏྟམམཱཧུ སནྟོ’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༡༧.༦༤);

དེཝཏཱནམྤི པསཾསནཱིཡོ ཧོཏི. ཡཐཱཧ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ –

‘‘ཡོ ཧཝེ བལཝཱ སནྟོ, དུབྦལསྶ ཏིཏིཀྑཏི;

ཏམཱཧུ པརམཾ ཁནྟིཾ, ནིཙྩཾ ཁམཏི དུབྦལོ’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༢༥༠-༢༥༡);

བུདྡྷཱནམྤི པསཾསནཱིཡོ ཧོཏི. ཡཐཱཧ བྷགཝཱ –

‘‘ཨཀྐོསཾ ཝདྷབནྡྷཉྩ, ཨདུཊྛོ ཡོ ཏིཏིཀྑཏི;

ཁནྟཱིབལཾ བལཱཎཱིཀཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎ’’ནྟི. (དྷ. པ. ༣༩༩);

སཱ པནེསཱ ཁནྟི ཨེཏེསཉྩ ཨིདྷ ཝཎྞིཏཱནཾ ཨཉྙེསཉྩ གུཎཱནཾ ཨདྷིགམཧེཏུཏོ མངྒལནྟི ཝེདིཏབྦཱ.

སོཝཙསྶཏཱ ནཱམ སཧདྷམྨིཀཾ ཝུཙྩམཱནེ ཝིཀྑེཔཾ ཝཱ ཏུཎྷཱིབྷཱཝཾ ཝཱ གུཎདོསཙིནྟནཾ ཝཱ ཨནཱཔཛྫིཏྭཱ ཨཏིཝིཡ ཨཱདརཉྩ གཱརཝཉྩ ནཱིཙམནཏཉྩ པུརཀྑཏྭཱ སཱདྷཱུཏི ཝཙནཀརཎཏཱ. སཱ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ སནྟིཀཱ ཨོཝཱདཱནུསཱསནིཔྤཊིལཱབྷཧེཏུཏོ དོསཔྤཧཱནགུཎཱདྷིགམཧེཏུཏོ ཙ མངྒལནྟི ཝུཙྩཏི.

སམཎཱནཾ དསྶནཾ ནཱམ ཨུཔསམིཏཀིལེསཱནཾ བྷཱཝིཏཀཱཡཝཙཱིཙིཏྟཔཉྙཱནཾ ཨུཏྟམདམཐསམཐསམནྣཱགཏཱནཾ པབྦཛིཏཱནཾ ཨུཔསངྐམནུཔཊྛཱནཱནུསྶརཎསྶཝནདསྶནཾ, སབྦམྤི ཨོམཀདེསནཱཡ དསྶནནྟི ཝུཏྟཾ, ཏཾ མངྒལནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཀསྨཱ? བཧཱུཔཀཱརཏྟཱ. ཨཱཧ ཙ ‘‘དསྶནམྤཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ བཧཱུཔཀཱརཾ ཝདཱམཱི’’ཏིཨཱདི (ཨིཏིཝུ. ༡༠༤). ཡཏོ ཧིཏཀཱམེན ཀུལཔུཏྟེན སཱིལཝནྟེ བྷིཀྑཱུ གྷརདྭཱརཾ སམྤཏྟེ དིསྭཱ ཡདི དེཡྻདྷམྨོ ཨཏྠི, ཡཐཱབལཾ དེཡྻདྷམྨེན པཏིམཱནེཏབྦཱ. ཡདི ནཏྠི, པཉྩཔཏིཊྛིཏཾ ཀཏྭཱ ཝནྡིཏབྦཱ. ཏསྨིམྤི ཨསམྤཛྫམཱནེ ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱ ནམསྶིཏབྦཱ, ཏསྨིམྤི ཨསམྤཛྫམཱནེ པསནྣཙིཏྟེན པིཡཙཀྑཱུཧི སམྤསྶིཏབྦཱ. ཨེཝཾ དསྶནམཱུལཀེནཔི ཧི པུཉྙེན ཨནེཀཱནི ཛཱཏིསཧསྶཱནི ཙཀྑུམྷི རོགོ ཝཱ དཱཧོ ཝཱ ཨུསྶདཱ ཝཱ པིལ༹ཀཱ ཝཱ ན ཧོནྟི, ཝིཔྤསནྣཔཉྩཝཎྞསསྶིརིཀཱནི ཧོནྟི ཙཀྑཱུནི རཏནཝིམཱནེ ཨུགྒྷཱཊིཏམཎིཀཝཱཊསདིསཱནི, སཏསཧསྶཀཔྤམཏྟཾ དེཝེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཙ སམྤཏྟཱིནཾ ལཱབྷཱི ཧོཏི. ཨནཙྪརིཡཉྩེཏཾ, ཡཾ མནུསྶབྷཱུཏོ སཔྤཉྙཛཱཏིཀོ སམྨཱ པཝཏྟིཏེན སམཎདསྶནམཡེན པུཉྙེན ཨེཝརཱུཔཾ ཝིཔཱཀསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝེཡྻ, ཡཏྠ ཏིརཙྪཱནགཏཱནམྤི ཀེཝལཾ སདྡྷཱམཏྟཀེན ཀཏསྶ སམཎདསྶནསྶ ཨེཝཾ ཝིཔཱཀསམྤཏྟིཾ ཝཎྞཡནྟི.

‘‘ཨུལཱུཀོ མཎྜལཀྑིཀོ, ཝེདིཡཀེ ཙིརདཱིགྷཝཱསིཀོ;

སུཁིཏོ ཝཏ ཀོསིཡོ ཨཡཾ, ཀཱལུཊྛིཏཾ པསྶཏི བུདྡྷཝརཾ.

‘‘མཡི ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ, བྷིཀྑུསངྒྷེ ཨནུཏྟརེ;

ཀཔྤཱནཾ སཏསཧསྶཱནི, དུགྒཏེསོ ན གཙྪཏི.

‘‘ས དེཝལོཀཱ ཙཝིཏྭཱ, ཀུསལཀམྨེན ཙོདིཏོ;

བྷཝིསྶཏི ཨནནྟཉཱཎོ, སོམནསྶོཏི ཝིསྶུཏོ’’ཏི. (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡༤༤);

ཀཱལེན དྷམྨསཱཀཙྪཱ ནཱམ པདོསེ ཝཱ པཙྩཱུསེ ཝཱ དྭེ སུཏྟནྟིཀཱ བྷིཀྑཱུ ཨཉྙམཉྙཾ སུཏྟནྟཾ སཱཀཙྪནྟི, ཝིནཡདྷརཱ ཝིནཡཾ, ཨཱབྷིདྷམྨིཀཱ ཨབྷིདྷམྨཾ, ཛཱཏཀབྷཱཎཀཱ ཛཱཏཀཾ, ཨཊྛཀཐིཀཱ ཨཊྛཀཐཾ, ལཱིནུདྡྷཏཝིཙིཀིཙྪཱཔརེཏཙིཏྟཝིསོདྷནཏྠཾ ཝཱ ཏམྷི ཏམྷི ཀཱལེ སཱཀཙྪནྟི, ཨཡཾ ཀཱལེན དྷམྨསཱཀཙྪཱ. སཱ ཨཱགམབྱཏྟིཨཱདཱིནཾ གུཎཱནཾ ཧེཏུཏོ མངྒལནྟི ཝུཙྩཏཱིཏི.

ཨེཝཾ ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཁནྟི, སོཝཙསྶཏཱ, སམཎདསྶནཾ, ཀཱལེན དྷམྨསཱཀཙྪཱཏི ཙཏྟཱརི མངྒལཱནི ཝུཏྟཱནི. མངྒལཏྟཉྩ ནེསཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིབྷཱཝིཏམེཝཱཏི.

ནིཊྛིཏཱ ཁནྟཱི ཙཱཏི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

ཏཔོཙཱཏིགཱཐཱཝཎྞནཱ

༡༡. ཨིདཱནི ཏཔོ ཙཱཏི ཨེཏྠ པཱཔཀེ དྷམྨེ ཏཔཏཱིཏི ཏཔོ. བྲཧྨཾ ཙརིཡཾ, བྲཧྨཱནཾ ཝཱ ཙརིཡཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, སེཊྛཙརིཡནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨརིཡསཙྩཱནཾ དསྶནཾ ཨརིཡསཙྩཱནདསྶནཾ, ཨརིཡསཙྩཱནི དསྶནནྟིཔི ཨེཀེ, ཏཾ ན སུནྡརཾ. ནིཀྑནྟཾ ཝཱནཏོཏི ནིབྦཱནཾ, སཙྪིཀརཎཾ སཙྪིཀིརིཡཱ, ནིབྦཱནསྶ སཙྪིཀིརིཡཱ ནིབྦཱནསཙྪིཀིརིཡཱ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི ཨཡཾ པདཝཎྞནཱ.

ཨཏྠཝཎྞནཱ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – ཏཔོ ནཱམ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཱདཱིནཾ ཏཔནཏོ ཨིནྡྲིཡསཾཝརོ, ཀོསཛྫསྶ ཝཱ ཏཔནཏོ ཝཱིརིཡཾ, ཏེཧི སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ ཨཱཏཱཔཱིཏི ཝུཙྩཏི. སྭཱཡཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདིཔྤཧཱནཛྷཱནཱདིཔྤཊིལཱབྷཧེཏུཏོ མངྒལནྟི ཝེདིཏབྦོ.

བྲཧྨཙརིཡཾ ནཱམ མེཐུནཝིརཏིསམཎདྷམྨསཱསནམགྒཱནམདྷིཝཙནཾ. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཨབྲཧྨཙརིཡཾ པཧཱཡ བྲཧྨཙཱརཱི ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༡༩༤; མ. ནི. ༡.༢༩༢) མེཐུནཝིརཏི བྲཧྨཙརིཡནྟི ཝུཙྩཏི. ‘‘བྷགཝཏི ནོ, ཨཱཝུསོ, བྲཧྨཙརིཡཾ ཝུསྶཏཱིཏི? ཨེཝམཱཝུསོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༥༧) སམཎདྷམྨོ. ‘‘ན ཏཱཝཱཧཾ, པཱཔིམ, པརིནིབྦཱཡིསྶཱམི, ཡཱཝ མེ ཨིདཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ན ཨིདྡྷཉྩེཝ བྷཝིསྶཏི ཕཱིཏཉྩ ཝིཏྠཱརིཀཾ བཱཧུཛཉྙ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༡༦༨; སཾ. ནི. ༥.༨༢༢; ཨུདཱ. ༥༡) སཱསནཾ. ‘‘ཨཡམེཝ ཁོ, བྷིཀྑུ, ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ བྲཧྨཙརིཡཾ. སེཡྻཐིདཾ, སམྨཱདིཊྛཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༥.༦) མགྒོ. ཨིདྷ པན ཨརིཡསཙྩདསྶནེན པརཏོ མགྒསྶ སངྒཧིཏཏྟཱ ཨཝསེསཾ སབྦམྤི ཝཊྚཏི. ཏཉྩེཏཾ ཨུཔརཱུཔརི ནཱནཔྤཀཱརཝིསེསཱདྷིགམཧེཏུཏོ མངྒལནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨརིཡསཙྩཱན དསྶནཾ ནཱམ ཀུམཱརཔཉྷེ ཝུཏྟཱནཾ ཙཏུནྣཾ ཨརིཡསཙྩཱནཾ ཨབྷིསམཡཝསེན མགྒདསྶནཾ, ཏཾ སཾསཱརདུཀྑཝཱིཏིཀྐམཧེཏུཏོ མངྒལནྟི ཝུཙྩཏི.

ནིབྦཱནསཙྪིཀིརིཡཱ ནཱམ ཨིདྷ ཨརཧཏྟཕལཾ ནིབྦཱནནྟི ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཏམྤི ཧི པཉྩགཏིཝཱནནེན ཝཱནསཉྙིཏཱཡ ཏཎྷཱཡ ནིཀྑནྟཏྟཱ ནིབྦཱནནྟི ཝུཙྩཏི. ཏསྶ པཏྟི ཝཱ པཙྩཝེཀྑཎཱ ཝཱ སཙྪིཀིརིཡཱཏི ཝུཙྩཏི. ཨིཏརསྶ པན ནིབྦཱནསྶ ཨརིཡསཙྩཱནཾ དསྶནེནེཝ སཙྪིཀིརིཡཱ སིདྡྷཱ, ཏེནེཏཾ ཨིདྷ ནཱདྷིཔྤེཏཾ. ཨེཝམེསཱ ནིབྦཱནསཙྪིཀིརིཡཱ དིཊྛདྷམྨིཀསུཁཝིཧཱརཱདིཧེཏུཏོ མངྒལནྟི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨེཝཾ ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཏཔོ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཨརིཡསཙྩཱནཾ དསྶནཾ, ནིབྦཱནསཙྪིཀིརིཡཱཏི ཙཏྟཱརི མངྒལཱནི ཝུཏྟཱནི. མངྒལཏྟཉྩ ནེསཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིབྷཱཝིཏམེཝཱཏི.

ནིཊྛིཏཱ ཏཔོ ཙཱཏི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

ཕུཊྛསྶལོཀདྷམྨེཧཱིཏིགཱཐཱཝཎྞནཱ

༡༢. ཨིདཱནི ཕུཊྛསྶ ལོཀདྷམྨེཧཱིཏི ཨེཏྠ ཕུཊྛསྶཱཏི ཕུསིཏསྶ ཚུཔིཏསྶ སམྤཏྟསྶ. ལོཀེ དྷམྨཱ ལོཀདྷམྨཱ, ཡཱཝ ལོཀཔྤཝཏྟི, ཏཱཝ ཨནིཝཏྟཀཱ དྷམྨཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཙིཏྟནྟི མནོ མཱནསཾ. ཡསྶཱཏི ནཝསྶ ཝཱ མཛ྄ཛྷིམསྶ ཝཱ ཐེརསྶ ཝཱ. ན ཀམྤཏཱིཏི ན ཙལཏི ན ཝེདྷཏི. ཨསོཀནྟི ནིསྶོཀཾ ཨབྦཱུལ༹ྷསོཀསལླཾ. ཝིརཛནྟི ཝིགཏརཛཾ ཝིདྡྷཾསིཏརཛཾ. ཁེམནྟི ཨབྷཡཾ ནིརུཔདྡཝཾ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི ཨཡཾ པདཝཎྞནཱ.

ཨཏྠཝཎྞནཱ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – ཕུཊྛསྶ ལོཀདྷམྨེཧི ཙིཏྟཾ ཡསྶ ན ཀམྤཏི ནཱམ ཡསྶ ལཱབྷཱལཱབྷཱདཱིཧི ཨཊྛཧི ལོཀདྷམྨེཧི ཕུཊྛསྶ ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊསྶ ཙིཏྟཾ ན ཀམྤཏི ན ཙལཏི ན ཝེདྷཏི, ཏསྶ ཏཾ ཙིཏྟཾ ཀེནཙི ཨཀམྤནཱིཡལོཀུཏྟམབྷཱཝཱཝཧནཏོ མངྒལནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཀསྶ ཙ ཨེཏེཧི ཕུཊྛསྶ ཙིཏྟཾ ན ཀམྤཏཱིཏི? ཨརཧཏོ ཁཱིཎཱསཝསྶ, ན ཨཉྙསྶ ཀསྶཙི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘སེལོ ཡཐཱ ཨེཀགྒྷནོ, ཝཱཏེན ན སམཱིརཏི;

ཨེཝཾ རཱུཔཱ རསཱ སདྡཱ, གནྡྷཱ ཕསྶཱ ཙ ཀེཝལཱ.

‘‘ཨིཊྛཱ དྷམྨཱ ཨནིཊྛཱ ཙ, ན པཝེདྷེནྟི ཏཱདིནོ;

ཋིཏཾ ཙིཏྟཾ ཝིཔྤམུཏྟཾ, ཝཡཉྩསྶཱནུཔསྶཏཱི’’ཏི. (མཧཱཝ. ༢༤༤);

ཨསོཀཾ ནཱམ ཁཱིཎཱསཝསྶེཝ ཙིཏྟཾ. ཏཉྷི ཡྭཱཡཾ ‘‘སོཀོ སོཙནཱ སོཙིཏཏྟཾ ཨནྟོསོཀོ ཨནྟོཔརིསོཀོ ཙེཏསོ པརིནིཛ྄ཛྷཱཡིཏཏྟ’’ནྟིཨཱདིནཱ (ཝིབྷ. ༢༣༧) ནཡེན ཝུཙྩཏི སོཀོ, ཏསྶ ཨབྷཱཝཏོ ཨསོཀཾ. ཀེཙི ནིབྦཱནཾ ཝདནྟི, ཏཾ པུརིམཔདེན ནཱནུསནྡྷིཡཏི. ཡཐཱ ཙ ཨསོཀཾ, ཨེཝཾ ཝིརཛཾ ཁེམནྟིཔི ཁཱིཎཱསཝསྶེཝ ཙིཏྟཾ. ཏཉྷི རཱགདོསམོཧརཛཱནཾ ཝིགཏཏྟཱ ཝིརཛཾ, ཙཏཱུཧི ཙ ཡོགེཧི ཁེམཏྟཱ ཁེམཾ, ཡཏོ ཨེཏཾ ཏེན ཏེནཱཀཱརེན ཏམྷི ཏམྷི པཝཏྟིཀྑཎེ གཧེཏྭཱ ནིདྡིཊྛཝསེན ཏིཝིདྷམྤི ཨཔྤཝཏྟཀྑནྡྷཏཱདིལོཀུཏྟམབྷཱཝཱཝཧནཏོ ཨཱཧུནེཡྻཱདིབྷཱཝཱཝཧནཏོ ཙ མངྒལནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨེཝཾ ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཊྛལོཀདྷམྨེཧི ཨཀམྤིཏཙིཏྟཾ, ཨསོཀཙིཏྟཾ, ཝིརཛཙིཏྟཾ, ཁེམཙིཏྟནྟི ཙཏྟཱརི མངྒལཱནི ཝུཏྟཱནི. མངྒལཏྟཉྩ ནེསཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིབྷཱཝིཏམེཝཱཏི.

ནིཊྛིཏཱ ཕུཊྛསྶ ལོཀདྷམྨེཧཱིཏི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

ཨེཏཱདིསཱནཱིཏིགཱཐཱཝཎྞནཱ

༡༣. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨསེཝནཱ ཙ བཱལཱནནྟིཨཱདཱིཧི དསཧི གཱཐཱཧི ཨཊྛཏིཾས མཧཱམངྒལཱནི ཀཐེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨེཏཱནེཝ ཨཏྟནཱ ཝུཏྟམངྒལཱནི ཐུནནྟོ ‘‘ཨེཏཱདིསཱནི ཀཏྭཱནཱ’’ཏི ཨཝསཱནགཱཐམབྷཱསི.

ཏསྶཱཡམཏྠཝཎྞནཱ – ཨེཏཱདིསཱནཱིཏི ཨེཏཱནི ཨཱིདིསཱནི མཡཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱནི བཱལཱནཾ ཨསེཝནཱདཱིནི. ཀཏྭཱནཱཏི ཀཏྭཱ. ཀཏྭཱན ཀཏྭཱ ཀརིཏྭཱཏི ཧི ཨཏྠཏོ ཨནཉྙཾ. སབྦཏྠམཔརཱཛིཏཱཏི སབྦཏྠ ཁནྡྷཀིལེསཱབྷིསངྑཱརདེཝཔུཏྟམཱརཔྤབྷེདེསུ ཙཏཱུསུ པཙྩཏྠིཀེསུ ཨེཀེནཱཔི ཨཔརཱཛིཏཱ ཧུཏྭཱ, སཡམེཝ ཏེ ཙཏྟཱརོ མཱརེ པརཱཛེཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. མཀཱརོ ཙེཏྠ པདསནྡྷིཀརམཏྟོཏི ཝིཉྙཱཏབྦོ.

སབྦཏྠ སོཏྠིཾ གཙྪནྟཱིཏི ཨེཏཱདིསཱནི མངྒལཱནི ཀཏྭཱ ཙཏཱུཧི མཱརེཧི ཨཔརཱཛིཏཱ ཧུཏྭཱ སབྦཏྠ ཨིདྷལོཀཔརལོཀེསུ ཋཱནཙངྐམནཱདཱིསུ ཙ སོཏྠིཾ གཙྪནྟི, བཱལསེཝནཱདཱིཧི ཡེ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ, ཏེསཾ ཨབྷཱཝཱ སོཏྠིཾ གཙྪནྟི, ཨནུཔདྡུཏཱ ཨནུཔསཊྛཱ ཁེམིནོ ཨཔྤཊིབྷཡཱ གཙྪནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨནུནཱསིཀོ ཙེཏྠ གཱཐཱབནྡྷསུཁཏྠཾ ཝུཏྟོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཏཾ ཏེསཾ མངྒལམུཏྟམནྟི ཨིམིནཱ གཱཐཱཔདེན བྷགཝཱ དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི. ཀཐཾ? ཨེཝཾ, དེཝཔུཏྟ, ཡེ ཨེཏཱདིསཱནི ཀརོནྟི, ཏེ ཡསྨཱ སབྦཏྠ སོཏྠིཾ གཙྪནྟི, ཏསྨཱ ཏཾ བཱལཱནཾ ཨསེཝནཱདིཨཊྛཏིཾསཝིདྷམྤི ཏེསཾ ཨེཏཱདིསཀཱརཀཱནཾ མངྒལམུཏྟམཾ སེཊྛཾ པཝརནྟི གཎྷཱཧཱིཏི.

ཨེཝཉྩ བྷགཝཏཱ ནིཊྛཱཔིཏཱཡ དེསནཱཡ པརིཡོསཱནེ ཀོཊིསཏསཧསྶདེཝཏཱཡོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ, སོཏཱཔཏྟིསཀདཱགཱམིཨནཱགཱམིཕལསམྤཏྟཱནཾ གཎནཱ ཨསངྑྱེཡྻཱ ཨཧོསི. ཨཐ བྷགཝཱ དུཏིཡདིཝསེ ཨཱནནྡཏྠེརཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨིམཾ པན, ཨཱནནྡ, རཏྟིཾ ཨཉྙཏརཱ དེཝཏཱ མཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མངྒལཔཉྷཾ པུཙྪི, ཨཐསྶཱཧཾ ཨཊྛཏིཾས མངྒལཱནི ཨབྷཱསིཾ, ཨུགྒཎྷཱཧི, ཨཱནནྡ, ཨིམཾ མངྒལཔརིཡཱཡཾ, ཨུགྒཧེཏྭཱ བྷིཀྑཱུ ཝཱཙེཧཱི’’ཏི. ཐེརོ ཨུགྒཧེཏྭཱ བྷིཀྑཱུ ཝཱཙེསི. ཏཡིདཾ ཨཱཙརིཡཔརམྤརཱཡ ཨཱབྷཏཾ ཡཱཝཛྫཏནཱ པཝཏྟཏི, ‘‘ཨེཝམིདཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨིདྡྷཉྩེཝ ཕཱིཏཉྩ ཝིཏྠཱརིཀཾ བཱཧུཛཉྙཾ པུཐུབྷཱུཏཾ ཡཱཝ དེཝམནུསྶེཧི སུཔྤཀཱསིཏ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨིདཱནི ཨེཏེསྭེཝ མངྒལེསུ ཉཱཎཔརིཙཡཔཱཊཝཏྠཾ ཨཡམཱདིཏོ པབྷུཏི ཡོཛནཱ – ཨེཝམིམེ ཨིདྷལོཀཔརལོཀལོཀུཏྟརསུཁཀཱམཱ སཏྟཱ བཱལཛནསེཝནཾ པཧཱཡ, པཎྜིཏེ ནིསྶཱཡ, པཱུཛནེཡྻེ པཱུཛེཏྭཱ, པཏིརཱུཔདེསཝཱསེན པུབྦེ ཙ ཀཏཔུཉྙཏཱཡ ཀུསལཔྤཝཏྟིཡཾ ཙོདིཡམཱནཱ ཨཏྟཱནཾ སམྨཱ པཎིདྷཱཡ, བཱཧུསཙྩསིཔྤཝིནཡེཧི ཨལངྐཏཏྟབྷཱཝཱ, ཝིནཡཱནུརཱུཔཾ སུབྷཱསིཏཾ བྷཱསམཱནཱ, ཡཱཝ གིཧིབྷཱཝཾ ན ཝིཛཧནྟི, ཏཱཝ མཱཏཱཔིཏཱུཔཊྛཱནེན པོརཱཎཾ ཨིཎམཱུལཾ ཝིསོདྷཡམཱནཱ, པུཏྟདཱརསངྒཧེན ནཝཾ ཨིཎམཱུལཾ པཡོཛཡམཱནཱ, ཨནཱཀུལཀམྨནྟཏཱཡ དྷནདྷཉྙཱདིསམིདྡྷིཾ པཱཔུཎནྟཱ, དཱནེན བྷོགསཱརཾ དྷམྨཙརིཡཱཡ ཛཱིཝིཏསཱརཉྩ གཧེཏྭཱ, ཉཱཏིསངྒཧེན སཀཛནཧིཏཾ ཨནཝཛྫཀམྨནྟཏཱཡ པརཛནཧིཏཉྩ ཀརོནྟཱ, པཱཔཝིརཏིཡཱ པརཱུཔགྷཱཏཾ མཛྫཔཱནསཾཡམེན ཨཏྟཱུཔགྷཱཏཉྩ ཝིཝཛྫེཏྭཱ, དྷམྨེསུ ཨཔྤམཱདེན ཀུསལཔཀྑཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ, ཝཌྜྷིཏཀུསལཏཱཡ གིཧིབྱཉྫནཾ ཨོཧཱཡ པབྦཛིཏབྷཱཝེ ཋིཏཱཔི བུདྡྷབུདྡྷསཱཝཀཱུཔཛ྄ཛྷཱཡཱཙརིཡཱདཱིསུ གཱརཝེན ནིཝཱཏེན ཙ ཝཏྟསམྤདཾ ཨཱརཱདྷེཏྭཱ, སནྟུཊྛིཡཱ པཙྩཡགེདྷཾ པཧཱཡ, ཀཏཉྙུཏཱཡ སཔྤུརིསབྷཱུམིཡཾ ཋཏྭཱ, དྷམྨསྶཝནེན ཙིཏྟལཱིནཏཾ པཧཱཡ, ཁནྟིཡཱ སབྦཔརིསྶཡེ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ, སོཝཙསྶཏཱཡ སནཱཐཾ ཨཏྟཱནཾ ཀཏྭཱ, སམཎདསྶནེན པཊིཔཏྟིཔཡོགཾ པསྶནྟཱ, དྷམྨསཱཀཙྪཱཡ ཀངྑཱཊྛཱནིཡེསུ དྷམྨེསུ ཀངྑཾ ཝིནོདེཏྭཱ, ཨིནྡྲིཡསཾཝརཏཔེན སཱིལཝིསུདྡྷིཾ སམཎདྷམྨབྲཧྨཙརིཡེན ཙིཏྟཝིསུདྡྷིཾ ཏཏོ པརཱ ཙ ཙཏསྶོ ཝིསུདྡྷིཡོ སམྤཱདེནྟཱ, ཨིམཱཡ པཊིཔདཱཡ ཨརིཡསཙྩདསྶནཔརིཡཱཡཾ ཉཱཎདསྶནཝིསུདྡྷིཾ པཏྭཱ ཨརཧཏྟཕལསངྑྱཾ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརོནྟི, ཡཾ སཙྪིཀརིཏྭཱ སིནེརུཔབྦཏོ ཝིཡ ཝཱཏཝུཊྛཱིཧི ཨཊྛཧི ལོཀདྷམྨེཧི ཨཝིཀམྤམཱནཙིཏྟཱ ཨསོཀཱ ཝིརཛཱ ཁེམིནོ ཧོནྟི. ཡེ ཙ ཁེམིནོ ཧོནྟི, ཏེ སབྦཏྠ ཨེཀེནཔི ཨཔརཱཛིཏཱ ཧོནྟི, སབྦཏྠ སོཏྠིཾ གཙྪནྟི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ –

‘‘ཨེཏཱདིསཱནི ཀཏྭཱན, སབྦཏྠམཔརཱཛིཏཱ;

སབྦཏྠ སོཏྠིཾ གཙྪནྟི, ཏཾ ཏེསཾ མངྒལམུཏྟམ’’ནྟི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀཔཱཋ-ཨཊྛཀཐཱཡ

མངྒལསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. རཏནསུཏྟཝཎྞནཱ

ནིཀྑེཔཔྤཡོཛནཾ

ཨིདཱནི ཡཱནཱིདྷ བྷཱུཏཱནཱིཏིཨེཝམཱདིནཱ མངྒལསུཏྟཱནནྟརཾ ནིཀྑིཏྟསྶ རཏནསུཏྟསྶ ཨཏྠཝཎྞནཱཀྐམོ ཨནུཔྤཏྟོ. ཏསྶ ཨིདྷ ནིཀྑེཔཔྤཡོཛནཾ ཝཏྭཱ ཏཏོ པརཾ སུཔརིསུདྡྷེན ཏིཏྠེན ནདིཏལཱ༹ཀཱདཱིསུ སལིལཛ྄ཛྷོགཱཧཎམིཝ སུཔརིསུདྡྷེན ནིདཱནེན ཨིམསྶ སུཏྟསྶ ཨཏྠཛ྄ཛྷོགཱཧཎཾ དསྶེཏུཾ –

‘‘ཡེན ཝུཏྟཾ ཡདཱ ཡཏྠ, ཡསྨཱ ཙེཏཾ ཨིམཾ ནཡཾ;

པཀཱསེཏྭཱན ཨེཏསྶ, ཀརིསྶཱམཏྠཝཎྞནཾ’’.

ཏཏྠ ཡསྨཱ མངྒལསུཏྟེན ཨཏྟརཀྑཱ ཨཀལྱཱཎཀརཎཀལྱཱཎཱཀརཎཔཙྩཡཱནཉྩ ཨཱསཝཱནཾ པཊིགྷཱཏོ དསྶིཏོ, ཨིམཉྩ སུཏྟཾ པརཱརཀྑཾ ཨམནུསྶཱདིཔཙྩཡཱནཉྩ ཨཱསཝཱནཾ པཊིགྷཱཏཾ སཱདྷེཏི, ཏསྨཱ ཏདནནྟརཾ ནིཀྑིཏྟཾ སིཡཱཏི.

ཨིདཾ ཏཱཝསྶ ཨིདྷ ནིཀྑེཔཔྤཡོཛནཾ.

ཝེསཱལིཝཏྠུ

ཨིདཱནི ‘‘ཡེན ཝུཏྟཾ ཡདཱ ཡཏྠ, ཡསྨཱ ཙེཏ’’ནྟི ཨེཏྠཱཧ ‘‘ཀེན པནེཏཾ སུཏྟཾ ཝུཏྟཾ, ཀདཱ ཀཏྠ, ཀསྨཱ ཙ ཝུཏྟ’’ནྟི. ཝུཙྩཏེ – ཨིདཉྷི བྷགཝཏཱ ཨེཝ ཝུཏྟཾ, ན སཱཝཀཱདཱིཧི. ཏཉྩ ཡདཱ དུབྦྷིཀྑཱདཱིཧི ཨུཔདྡཝེཧི ཨུཔདྡུཏཱཡ ཝེསཱལིཡཱ ལིཙྪཝཱིཧི རཱཛགཧཏོ ཡཱཙིཏྭཱ བྷགཝཱ ཝེསཱལིཾ ཨཱནཱིཏོ, ཏདཱ ཝེསཱལིཡཾ ཏེསཾ ཨུཔདྡཝཱནཾ པཊིགྷཱཏཏྠཱཡ ཝུཏྟནྟི. ཨཡཾ ཏེསཾ པཉྷཱནཾ སངྑེཔཝིསྶཛྫནཱ. ཝིཏྠཱརཏོ པན ཝེསཱལིཝཏྠུཏོ པབྷུཏི པོརཱཎེཧི ཝཎྞཱིཡཏི.

ཏཏྲཱཡཾ ཝཎྞནཱ – བཱརཱཎསིརཉྙོ ཀིར ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི གབྦྷོ སཎྛཱསི, སཱ ཏཾ ཉཏྭཱ རཉྙོ ནིཝེདེསི, རཱཛཱ གབྦྷཔརིཧཱརཾ ཨདཱསི. སཱ སམྨཱ པརིཧརིཡམཱནགབྦྷཱ གབྦྷཔརིཔཱཀཀཱལེ ཝིཛཱཡནགྷརཾ པཱཝིསི. པུཉྙཝཏཱིནཾ པཙྩཱུསསམཡེ གབྦྷཝུཊྛཱནཾ ཧོཏི. སཱ ཙ ཏཱསཾ ཨཉྙཏརཱ, ཏེན པཙྩཱུསསམཡེ ཨལཏྟཀཔཊལབནྡྷུཛཱིཝཀཔུཔྥསདིསཾ མཾསཔེསིཾ ཝིཛཱཡི. ཏཏོ ‘‘ཨཉྙཱ དེཝིཡོ སུཝཎྞབིམྦསདིསེ པུཏྟེ ཝིཛཱཡནྟི, ཨགྒམཧེསཱི མཾསཔེསིནྟི རཉྙོ པུརཏོ མམ ཨཝཎྞོ ཨུཔྤཛྫེཡྻཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཏེན ཨཝཎྞབྷཡེན ཏཾ མཾསཔེསིཾ ཨེཀསྨིཾ བྷཱཛནེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཨཉྙཏརེན པཊིཀུཛྫིཏྭཱ རཱཛམུདྡིཀཱཡ ལཉྪིཏྭཱ གངྒཱཡ སོཏེ པཀྑིཔཱཔེསི. མནུསྶེཧི ཚཌྜིཏམཏྟེ དེཝཏཱ ཨཱརཀྑཾ སཾཝིདཧིཾསུ. སུཝཎྞཔཊྚཀཉྩེཏྠ ཛཱཏིཧིངྒུལཀེན ‘‘བཱརཱཎསིརཉྙོ ཨགྒམཧེསིཡཱ པཛཱ’’ཏི ལིཁིཏྭཱ བནྡྷིཾསུ. ཏཏོ ཏཾ བྷཱཛནཾ ཨཱུམིབྷཡཱདཱིཧི ཨནུཔདྡུཏཾ གངྒཱསོཏེན པཱཡཱསི.

ཏེན ཙ སམཡེན ཨཉྙཏརོ ཏཱཔསོ གོཔཱལཀུལཾ ནིསྶཱཡ གངྒཱཏཱིརེ ཝིཧརཏི. སོ པཱཏོཝ གངྒཾ ཨོཏརནྟོ བྷཱཛནཾ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ པཾསུཀཱུལསཉྙཱཡ ཨགྒཧེསི. ཏཏོ ཏཏྠ ཏཾ ཨཀྑརཔཊྚཀཾ རཱཛམུདྡིཀཱལཉྪནཉྩ དིསྭཱ མུཉྩིཏྭཱ ཏཾ མཾསཔེསིཾ ཨདྡས, དིསྭཱནསྶ ཨེཏདཧོསི ‘‘སིཡཱ གབྦྷོ, ཏཐཱ ཧིསྶ དུགྒནྡྷཔཱུཏིབྷཱཝོ ནཏྠཱི’’ཏི. ཏཾ ཨསྶམཾ ནེཏྭཱ སུདྡྷེ ཨོཀཱསེ ཋཔེསི. ཨཐ ཨཌྜྷམཱསཙྩཡེན དྭེ མཾསཔེསིཡོ ཨཧེསུཾ. ཏཱཔསོ དིསྭཱ སཱདྷུཏརཾ ཋཔེསི, ཏཏོ པུན ཨཌྜྷམཱསཙྩཡེན ཨེཀམེཀིསྶཱ པེསིཡཱ ཧཏྠཔཱདསཱིསཱནམཏྠཱཡ པཉྩ པཉྩ པིལ༹ཀཱ ཨུཊྛཧིཾསུ. ཏཱཔསོ དིསྭཱ པུན སཱདྷུཏརཾ ཋཔེསི. ཨཐ ཨཌྜྷམཱསཙྩཡེན ཨེཀཱ མཾསཔེསི སུཝཎྞབིམྦསདིསོ དཱརཀོ, ཨེཀཱ དཱརིཀཱ ཨཧོསི. ཏེསུ ཏཱཔསསྶ པུཏྟསིནེཧོ ཨུཔྤཛྫི. ཨངྒུཊྛཀཏོ ཙསྶ ཁཱིརཾ ནིབྦཏྟི. ཏཏོ པབྷུཏི ཙ ཁཱིརབྷཏྟཾ ལབྷཏི, སོ བྷཏྟཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཁཱིརཾ དཱརཀཱནཾ མུཁེ ཨཱསིཉྩཏི. ཏེསཾ ཡཾ ཡཾ ཨུདརཾ པཝིཊྛཾ, ཏཾ སབྦཾ མཎིབྷཱཛནགཏཾ ཝིཡ དིསྶཏི. ཨེཝཾ ལིཙྪཝཱི ཨཧེསུཾ. ཨཔརེ པནཱཧུ ‘‘སིབྦེཏྭཱ ཋཔིཏཱ ཝིཡ ནེསཾ ཨཉྙམཉྙཾ ལཱིནཱ ཚཝི ཨཧོསཱི’’ཏི. ཨེཝཾ ཏེ ནིཙྪཝིཏཱཡ ཝཱ ལཱིནཙྪཝིཏཱཡ ཝཱ ལིཙྪཝཱིཏི པཉྙཱཡིཾསུ.

ཏཱཔསོ དཱརཀེ པོསེནྟོ ཨུསྶཱུརེ གཱམཾ པིཎྜཱཡ པཝིསཏི, ཨཏིདིཝཱ པཊིཀྐམཏི. ཏསྶ ཏཾ བྱཱཔཱརཾ ཉཏྭཱ གོཔཱལཀཱ ཨཱཧཾསུ, ‘‘བྷནྟེ, པབྦཛིཏཱནཾ དཱརཀཔོསནཾ པལིབོདྷོ, ཨམྷཱཀཾ དཱརཀེ དེཐ, མཡཾ པོསེསྶཱམ, ཏུམྷེ ཨཏྟནོ ཀམྨཾ ཀརོཐཱ’’ཏི. ཏཱཔསོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི པཊིསྶུཎི. གོཔཱལཀཱ དུཏིཡདིཝསེ མགྒཾ སམཾ ཀཏྭཱ པུཔྥེཧི ཨོཀིརིཏྭཱ དྷཛཔཊཱཀཾ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ ཏཱུརིཡེཧི ཝཛྫམཱནེཧི ཨསྶམཾ ཨཱགཏཱ. ཏཱཔསོ ‘‘མཧཱཔུཉྙཱ དཱརཀཱ, ཨཔྤམཱདེན ཝཌྜྷེཐ, ཝཌྜྷེཏྭཱ ཙ ཨཉྙམཉྙཾ ཨཱཝཱཧཝིཝཱཧཾ ཀརོཐ, པཉྩགོརསེན རཱཛཱནཾ ཏོསེཏྭཱ བྷཱུམིབྷཱགཾ གཧེཏྭཱ ནགརཾ མཱཔེཐ, ཏཏྠ ཀུམཱརཾ ཨབྷིསིཉྩཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ དཱརཀེ ཨདཱསི. ཏེ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི པཊིསྶུཎིཏྭཱ དཱརཀེ ནེཏྭཱ པོསེསུཾ.

དཱརཀཱ ཝུཌྜྷིམནྭཱཡ ཀཱིལ༹ནྟཱ ཝིཝཱདཊྛཱནེསུ ཨཉྙེ གོཔཱལདཱརཀེ ཧཏྠེནཔི པཱདེནཔི པཧརནྟི, ཏེ རོདནྟི. ‘‘ཀིསྶ རོདཐཱ’’ཏི ཙ མཱཏཱཔིཏཱུཧི ཝུཏྟཱ ‘‘ཨིམེ ནིམྨཱཏཱཔིཏིཀཱ ཏཱཔསཔོསིཏཱ ཨམྷེ ཨཏཱིཝ པཧརནྟཱི’’ཏི ཝདནྟི. ཏཏོ ཏེསཾ མཱཏཱཔིཏརོ ‘‘ཨིམེ དཱརཀཱ ཨཉྙེ དཱརཀེ ཝིཧེཋེནྟི དུཀྑཱཔེནྟི, ན ཨིམེ སངྒཧེཏབྦཱ, ཝཛྫིཏབྦཱ ཨིམེ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཏཏོ པབྷུཏི ཀིར སོ པདེསོ ‘‘ཝཛྫཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏིཡོཛནསཏཾ པརིམཱཎེན. ཨཐ ཏཾ པདེསཾ གོཔཱལཀཱ རཱཛཱནཾ ཏོསེཏྭཱ ཨགྒཧེསུཾ. ཏཏྠེཝ ནགརཾ མཱཔེཏྭཱ སོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀཾ ཀུམཱརཾ ཨབྷིསིཉྩིཏྭཱ རཱཛཱནཾ ཨཀཾསུ. ཏཱཡ ཙསྶ དཱརིཀཱཡ སདྡྷིཾ ཝཱརེཡྻཾ ཀཏྭཱ ཀཏིཀཾ ཨཀཾསུ ‘‘ན བཱཧིརཏོ དཱརིཀཱ ཨཱནེཏབྦཱ, ཨིཏོ དཱརིཀཱ ན ཀསྶཙི དཱཏབྦཱ’’ཏི. ཏེསཾ པཋམསཾཝཱསེན དྭེ དཱརཀཱ ཛཱཏཱ དྷཱིཏཱ ཙ པུཏྟོ ཙ, ཨེཝཾ སོལ༹སཀྑཏྟུཾ དྭེ དྭེ ཛཱཏཱ. ཏཏོ ཏེསཾ དཱརཀཱནཾ ཡཐཱཀྐམཾ ཝཌྜྷནྟཱནཾ ཨཱརཱམུཡྻཱནནིཝཱསཊྛཱནཔརིཝཱརསམྤཏྟིཾ གཧེཏུཾ ཨཔྤཧོནྟཾ ཏཾ ནགརཾ ཏིཀྑཏྟུཾ གཱཝུཏནྟརེན གཱཝུཏནྟརེན པཱཀཱརེན པརིཀྑིཔིཾསུ, ཏསྶ པུནཔྤུནཾ ཝིསཱལཱིཀཏཏྟཱ ཝེསཱལཱིཏྭེཝ ནཱམཾ ཛཱཏཾ. ཨིདཾ ཝེསཱལིཝཏྠུ.

བྷགཝཏོ ནིམནྟནཾ

ཨཡཾ པན ཝེསཱལཱི བྷགཝཏོ ཨུཔྤནྣཀཱལེ ཨིདྡྷཱ ཝེཔུལླཔྤཏྟཱ ཨཧོསི. ཏཏྠ ཧི རཱཛཱུནཾཡེཝ སཏྟ སཧསྶཱནི སཏྟ སཏཱནི སཏྟ ཙ རཱཛཱནོ ཨཧེསུཾ. ཏཐཱ ཡུཝརཱཛསེནཱཔཏིབྷཎྜཱགཱརིཀཔྤབྷུཏཱིནཾ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཝེསཱལཱི ཨིདྡྷཱ ཙེཝ ཧོཏི ཕཱིཏཱ ཙ བཧུཛནཱ ཨཱཀིཎྞམནུསྶཱ སུབྷིཀྑཱ ཙ, སཏྟ ཙ པཱསཱདསཧསྶཱནི སཏྟ ཙ པཱསཱདསཏཱནི སཏྟ ཙ པཱསཱདཱ, སཏྟ ཙ ཀཱུཊཱགཱརསཧསྶཱནི སཏྟ ཙ ཀཱུཊཱགཱརསཏཱནི སཏྟ ཙ ཀཱུཊཱགཱརཱནི, སཏྟ ཙ ཨཱརཱམསཧསྶཱནི སཏྟ ཙ ཨཱརཱམསཏཱནི སཏྟ ཙ ཨཱརཱམཱ, སཏྟ ཙ པོཀྑརཎིསཧསྶཱནི སཏྟ ཙ པོཀྑརཎིསཏཱནི སཏྟ ཙ པོཀྑརཎིཡོ’’ཏི (མཧཱཝ. ༣༢༦).

སཱ ཨཔརེན སམཡེན དུབྦྷིཀྑཱ ཨཧོསི དུབྦུཊྛིཀཱ དུསྶསྶཱ. པཋམཾ དུགྒཏམནུསྶཱ མརནྟི, ཏེ བཧིདྡྷཱ ཚཌྜེནྟི. མཏམནུསྶཱནཾ ཀུཎཔགནྡྷེན ཨམནུསྶཱ ནགརཾ པཝིསིཾསུ, ཏཏོ བཧུཏརཱ མརནྟི. ཏཱཡ པཊིཀཱུལཏཱཡ སཏྟཱནཾ ཨཧིཝཱཏརོགོ ཨུཔྤཛྫི. ཨིཏི ཏཱིཧི དུབྦྷིཀྑཨམནུསྶརོགབྷཡེཧི ཨུཔདྡུཏཱ ཝེསཱལིནགརཝཱསིནོ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ རཱཛཱནཾ ཨཱཧཾསུ, ‘‘མཧཱརཱཛ, ཨིམསྨིཾ ནགརེ ཏིཝིདྷཾ བྷཡམུཔྤནྣཾ, ཨིཏོ པུབྦེ ཡཱཝ སཏྟམཱ རཱཛཀུལཔརིཝཊྚཱ ཨེཝརཱུཔཾ ཨནུཔྤནྣཔུབྦཾ, ཏུམྷཱཀཾ མཉྙེ ཨདྷམྨིཀཏྟེན ཏཾ ཨེཏརཧི ཨུཔྤནྣ’’ནྟི. རཱཛཱ སབྦེ སནྠཱགཱརེ སནྣིཔཱཏཱཔེཏྭཱ ‘‘མཡ྄ཧཾ ཨདྷམྨིཀབྷཱཝཾ ཝིཙིནཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ སབྦཾ པཝེཎིཾ ཝིཙིནནྟཱ ན ཀིཉྩི ཨདྡསཾསུ.

ཏཏོ རཉྙོ དོསམདིསྭཱ ‘‘ཨིདཾ བྷཡཾ ཨམྷཱཀཾ ཀཐཾ ཝཱུཔསམེཡྻཱ’’ཏི ཙིནྟེསུཾ. ཏཏྠ ཨེཀཙྩེ ཚ སཏྠཱརེ ཨཔདིསིཾསུ ‘‘ཨེཏེཧི ཨོཀྐནྟམཏྟེ ཝཱུཔསམེསྶཏཱི’’ཏི. ཨེཀཙྩེ ཨཱཧཾསུ – ‘‘བུདྡྷོ ཀིར ལོཀེ ཨུཔྤནྣོ, སོ བྷགཝཱ སབྦསཏྟཧིཏཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི མཧིདྡྷིཀོ མཧཱནུབྷཱཝོ, ཏེན ཨོཀྐནྟམཏྟེ སབྦབྷཡཱནི ཝཱུཔསམེཡྻུ’’ནྟི. ཏེན ཏེ ཨཏྟམནཱ ཧུཏྭཱ ‘‘ཀཧཾ པན སོ བྷགཝཱ ཨེཏརཧི ཝིཧརཏི, ཨམྷེཧི པེསིཏོ ན ཨཱགཙྪེཡྻཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཨཐཱཔརེ ཨཱཧཾསུ – ‘‘བུདྡྷཱ ནཱམ ཨནུཀམྤཀཱ, ཀིསྶ ནཱགཙྪེཡྻུཾ, སོ པན བྷགཝཱ ཨེཏརཧི རཱཛགཧེ ཝིཧརཏི, རཱཛཱ བིམྦིསཱརོ ཏཾ ཨུཔཊྛཧཏི, སོ ཨཱགནྟུཾ ན དདེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི རཱཛཱནཾ སཉྙཱཔེཏྭཱ ཨཱནེཡྻཱམཱ’’ཏི དྭེ ལིཙྪཝིརཱཛཱནོ མཧཏཱ བལཀཱཡེན པཧཱུཏཾ པཎྞཱཀཱརཾ དཏྭཱ རཉྙོ སནྟིཀཾ པེསིཾསུ ‘‘བིམྦིསཱརཾ སཉྙཱཔེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨཱནེཐཱ’’ཏི. ཏེ གནྟྭཱ རཉྙོ པཎྞཱཀཱརཾ དཏྭཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ ནིཝེདེཏྭཱ, ‘‘མཧཱརཱཛ, བྷགཝནྟཾ ཨམྷཱཀཾ ནགརཾ པེསེཧཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. རཱཛཱ ན སམྤཊིཙྪི, ‘‘ཏུམྷེཡེཝ ཛཱནཱཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘‘བྷནྟེ, ཨམྷཱཀཾ ནགརེ ཏཱིཎི བྷཡཱནི ཨུཔྤནྣཱནི, སཙེ བྷགཝཱ ཨཱགཙྪེཡྻ, སོཏྠི ནོ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི. བྷགཝཱ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ‘‘ཝེསཱལིཡཾ རཏནསུཏྟེ ཝུཏྟེ སཱ རཀྑཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཾ ཙཀྐཝཱལཱ༹ནཾ ཕརིསྶཏི, སུཏྟཔརིཡོསཱནེ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ པཱཎསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨདྷིཝཱསེསི. ཨཐ རཱཛཱ བིམྦིསཱརོ བྷགཝཏོ ཨདྷིཝཱསནཾ སུཏྭཱ ‘‘བྷགཝཏཱ ཝེསཱལིགམནཾ ཨདྷིཝཱསིཏ’’ནྟི ནགརེ གྷོསནཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, སམྤཊིཙྪཐ ཝེསཱལིགམན’’ནྟི? ཨཱམ, མཧཱརཱཛཱཏི. ཏེན ཧི, བྷནྟེ, ཏཱཝ ཨཱགམེཐ, ཡཱཝ མགྒཾ པཊིཡཱདེམཱིཏི.

ཨཐ ཁོ རཱཛཱ བིམྦིསཱརོ རཱཛགཧསྶ ཙ གངྒཱཡ ཙ ཨནྟརཱ པཉྩཡོཛནབྷཱུམིཾ སམཾ ཀཏྭཱ ཡོཛནེ ཡོཛནེ ཝིཧཱརཾ མཱཔེཏྭཱ བྷགཝཏོ གམནཀཱལཾ པཊིཝེདེསི. བྷགཝཱ པཉྩཧི བྷིཀྑུསཏེཧི པརིཝུཏོ པཱཡཱསི. རཱཛཱ པཉྩཡོཛནཾ མགྒཾ པཉྩཝཎྞེཧི པུཔྥེཧི ཛཱཎུམཏྟཾ ཨོཀིརཱཔེཏྭཱ དྷཛཔཊཱཀཔུཎྞགྷཊཀདལིཨཱདཱིནི ཨུསྶཱཔེཏྭཱ བྷགཝཏོ དྭེ སེཏཙྪཏྟཱནི ཨེཀམེཀསྶ ཙ བྷིཀྑུསྶ ཨེཀམེཀཾ ཨུཀྑིཔཱཔེཏྭཱ སདྡྷིཾ ཨཏྟནོ པརིཝཱརེན པུཔྥགནྡྷཱདཱིཧི པཱུཛཾ ཀརོནྟོ ཨེཀེཀསྨིཾ ཝིཧཱརེ བྷགཝནྟཾ ཝསཱཔེཏྭཱ མཧཱདཱནཱནི དཏྭཱ པཉྩཧི དིཝསེཧི གངྒཱཏཱིརཾ ནེསི. ཏཏྠ སབྦཱལངྐཱརེཧི ནཱཝཾ ཨལངྐརོནྟོ ཝེསཱལིཀཱནཾ སཱསནཾ པེསེསི ‘‘ཨཱགཏོ བྷགཝཱ, མགྒཾ པཊིཡཱདེཏྭཱ སབྦེ བྷགཝཏོ པཙྩུགྒམནཾ ཀརོཐཱ’’ཏི. ཏེ ‘‘དིགུཎཾ པཱུཛཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི ཝེསཱལིཡཱ ཙ གངྒཱཡ ཙ ཨནྟརཱ ཏིཡོཛནབྷཱུམིཾ སམཾ ཀཏྭཱ བྷགཝཏོ ཙཏྟཱརི ཨེཀམེཀསྶ ཙ བྷིཀྑུསྶ དྭེ དྭེ སེཏཙྪཏྟཱནི སཛྫེཏྭཱ པཱུཛཾ ཀུརུམཱནཱ གངྒཱཏཱིརཾ ཨཱགནྟྭཱ ཨཊྛཾསུ.

ཨཐ བིམྦིསཱརོ དྭེ ནཱཝཱཡོ སངྒྷཊེཏྭཱ མཎྜཔཾ ཀཏྭཱ པུཔྥདཱམཱདཱིཧི ཨལངྐརིཏྭཱ ཏཏྠ སབྦརཏནམཡཾ བུདྡྷཱསནཾ པཉྙཔེསི, བྷགཝཱ ཏཏྠ ནིསཱིདི. པཉྩ སཏཱ བྷིཀྑཱུཔི ནཱཝཾ ཨཱརུཧིཏྭཱ ཡཐཱནུརཱུཔཾ ནིསཱིདིཾསུ. རཱཛཱ བྷགཝནྟཾ ཨནུགཙྪནྟོ གལཔྤམཱཎཾ ཨུདཀཾ ཨོགཱཧེཏྭཱ ‘‘ཡཱཝ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨཱགཙྪཏི, ཏཱཝཱཧཾ ཨིདྷེཝ གངྒཱཏཱིརེ ཝསིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ནིཝཏྟོ. ཨུཔརི དེཝཏཱ ཡཱཝ ཨཀནིཊྛབྷཝནཱ པཱུཛཾ ཨཀཾསུ. ཧེཊྛཱགངྒཱནིཝཱསིནོ ཀམྦལསྶཏརཱདཡོ ནཱགརཱཛཱནོ པཱུཛཾ ཨཀཾསུ. ཨེཝཾ མཧཏིཡཱ པཱུཛཱཡ བྷགཝཱ ཡོཛནམཏྟཾ ཨདྡྷཱནཾ གངྒཱཡ གནྟྭཱ ཝེསཱལིཀཱནཾ སཱིམནྟརཾ པཝིཊྛོ.

ཏཏོ ལིཙྪཝིརཱཛཱནོ བིམྦིསཱརེན ཀཏཔཱུཛཱཡ དིགུཎཾ ཀརོནྟཱ གལཔྤམཱཎེ ཨུདཀེ བྷགཝནྟཾ པཙྩུགྒཙྪིཾསུ. ཏེནེཝ ཁཎེན ཏེན མུཧུཏྟེན ཝིཛྫུཔྤབྷཱཝིནདྡྷནྡྷཀཱརཝིསཊཀཱུཊོ གལ༹གལཱ༹ཡནྟོ ཙཏཱུསུ དིསཱསུ མཧཱམེགྷོ ཝུཊྛཱསི. ཨཐ བྷགཝཏཱ པཋམཔཱདེ གངྒཱཏཱིརེ ནིཀྑིཏྟམཏྟེ པོཀྑརཝསྶཾ ཝསྶི. ཡེ ཏེམེཏུཀཱམཱ, ཏེ ཨེཝ ཏེམེནྟི, ཨཏེམེཏུཀཱམཱ ན ཏེམེནྟི. སབྦཏྠ ཛཱཎུམཏྟཾ ཨཱུརུམཏྟཾ ཀཊིམཏྟཾ གལཔྤམཱཎཾ ཨུདཀཾ ཝཧཏི, སབྦཀུཎཔཱནི ཨུདཀེན གངྒཾ པཝེསིཏཱནི, པརིསུདྡྷོ བྷཱུམིབྷཱགོ ཨཧོསི.

ལིཙྪཝིརཱཛཱནོ བྷགཝནྟཾ ཨནྟརཱ ཡོཛནེ ཡོཛནེ ཝཱསཱཔེཏྭཱ མཧཱདཱནཱནི དཏྭཱ ཏཱིཧི དིཝསེཧི དིགུཎཾ པཱུཛཾ ཀརོནྟཱ ཝེསཱལིཾ ནཡིཾསུ. ཝེསཱལིཾ སམྤཏྟེ བྷགཝཏི སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ དེཝསངྒྷཔུརཀྑཏོ ཨཱགཙྪི. མཧེསཀྑཱནཾ དེཝཏཱནཾ སནྣིཔཱཏེན ཨམནུསྶཱ ཡེབྷུཡྻེན པལཱཡིཾསུ. བྷགཝཱ ནགརདྭཱརེ ཋཏྭཱ ཨཱནནྡཏྠེརཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨིམཾ, ཨཱནནྡ, རཏནསུཏྟཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ བལིཀམྨཱུཔཀརཎཱནི གཧེཏྭཱ ལིཙྪཝིརཱཛཀུམཱརེཧི སདྡྷིཾ ཝེསཱལིཡཱ ཏིཔཱཀཱརནྟརེ ཝིཙརནྟོ པརིཏྟཾ ཀརོཧཱི’’ཏི རཏནསུཏྟཾ ཨབྷཱསི. ‘‘ཨེཝཾ ཀེན པནེཏཾ སུཏྟཾ ཝུཏྟཾ, ཀདཱ, ཀཏྠ, ཀསྨཱ ཙ ཝུཏྟ’’ནྟི ཨེཏེསཾ པཉྷཱནཾ ཝིསྶཛྫནཱ ཝིཏྠཱརེན ཝེསཱལིཝཏྠུཏོ པབྷུཏི པོརཱཎེཧི ཝཎྞཱིཡཏི.

ཨེཝཾ བྷགཝཏོ ཝེསཱལིཾ ཨནུཔྤཏྟདིཝསེཡེཝ ཝེསཱལིནགརདྭཱརེ ཏེསཾ ཨུཔདྡཝཱནཾ པཊིགྷཱཏཏྠཱཡ ཝུཏྟམིདཾ རཏནསུཏྟཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ པརིཏྟཏྠཱཡ བྷཱསམཱནོ བྷགཝཏོ པཏྟེན ཨུདཀམཱདཱཡ སབྦནགརཾ ཨབྦྷུཀྐིརནྟོ ཨནུཝིཙརི. ཡཾ ཀིཉྩཱིཏི ཝུཏྟམཏྟེ ཨེཝ ཐེརེན ཡེ པུབྦེ ཨཔལཱཏཱ སངྐཱརཀཱུཊབྷིཏྟིཔྤདེསཱདིནིསྶིཏཱ ཨམནུསྶཱ, ཏེ ཙཏཱུཧི དྭཱརེཧི པལཱཡིཾསུ, དྭཱརཱནི ཨནོཀཱསཱནི ཨཧེསུཾ. ཏཏོ ཨེཀཙྩེ དྭཱརེསུ ཨོཀཱསཾ ཨལབྷམཱནཱ པཱཀཱརཾ བྷིནྡིཏྭཱ པལཱཏཱ. ཨམནུསྶེསུ གཏམཏྟེསུ མནུསྶཱནཾ གཏྟེསུ རོགོ ཝཱུཔསནྟོ. ཏེ ནིཀྑམིཏྭཱ སབྦཔུཔྥགནྡྷཱདཱིཧི ཐེརཾ པཱུཛེསུཾ. མཧཱཛནོ ནགརམཛ྄ཛྷེ སནྠཱགཱརཾ སབྦགནྡྷེཧི ལིམྤིཏྭཱ ཝིཏཱནཾ ཀཏྭཱ སབྦཱལངྐཱརེཧི ཨལངྐརིཏྭཱ ཏཏྠ བུདྡྷཱསནཾ པཉྙཔེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨཱནེསི.

བྷགཝཱ སནྠཱགཱརཾ པཝིསིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. བྷིཀྑུསངྒྷོཔི ཁོ རཱཛཱནོ མནུསྶཱ ཙ པཏིརཱུཔེ པཏིརཱུཔེ ཨཱསནེ ནིསཱིདིཾསུ. སཀྐོཔི དེཝཱནམིནྡོ དྭཱིསུ དེཝལོཀེསུ དེཝཔརིསཱཡ སདྡྷིཾ ཨུཔནིསཱིདི ཨཉྙེ ཙ དེཝཱ, ཨཱནནྡཏྠེརོཔི སབྦཾ ཝེསཱལིཾ ཨནུཝིཙརནྟོ རཀྑཾ ཀཏྭཱ ཝེསཱལིནགརཝཱསཱིཧི སདྡྷིཾ ཨཱགནྟྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཏཏྠ བྷགཝཱ སབྦེསཾ ཏདེཝ རཏནསུཏྟཾ ཨབྷཱསཱིཏི.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ཡཱ ‘‘ཡེན ཝུཏྟཾ ཡདཱ ཡཏྠ, ཡསྨཱ ཙེཏཾ ཨིམཾ ནཡཾ. པཀཱསེཏྭཱནཱ’’ཏི མཱཏིཀཱ ནིཀྑིཏྟཱ, སཱ སབྦཔྤཀཱརེན ཝིཏྠཱརིཏཱ ཧོཏི.

ཡཱནཱིདྷཱཏིགཱཐཱཝཎྞནཱ

༡. ཨིདཱནི ‘‘ཨེཏསྶ ཀརིསྶཱམཏྠཝཎྞན’’ནྟི ཝུཏྟཏྟཱ ཨཏྠཝཎྞནཱ ཨཱརབྦྷཏེ. ཨཔརེ པན ཝདནྟི ‘‘ཨཱདིཏོ པཉྩེཝ གཱཐཱ བྷགཝཏཱ ཝུཏྟཱ, སེསཱ པརིཏྟཀརཎསམཡེ ཨཱནནྡཏྠེརེནཱ’’ཏི. ཡཐཱ ཝཱ ཏཐཱ ཝཱ ཧོཏུ, ཀིཾ ནོ ཨིམཱཡ པརིཀྑཱཡ, སབྦཐཱཔི ཨེཏསྶ རཏནསུཏྟསྶ ཀརིསྶཱམཏྠཝཎྞནཾ.

ཡཱནཱིདྷ བྷཱུཏཱནཱིཏི པཋམགཱཐཱ. ཏཏྠ ཡཱནཱིཏི ཡཱདིསཱནི ཨཔྤེསཀྑཱནི ཝཱ མཧེསཀྑཱནི ཝཱ. ཨིདྷཱཏི ཨིམསྨིཾ པདེསེ, ཏསྨིཾ ཁཎེ སནྣིཔཱཏཊྛཱནཾ སནྡྷཱཡཱཧ. བྷཱུཏཱནཱིཏི ཀིཉྩཱཔི བྷཱུཏསདྡོ ‘‘བྷཱུཏསྨིཾ པཱཙིཏྟིཡ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (པཱཙི. ༦༩) ཝིཛྫམཱནེ. ‘‘བྷཱུཏམིདནྟི, བྷིཀྑཝེ, སམནུཔསྶཐཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༤༠༡) ཁནྡྷཔཉྩཀེ. ‘‘ཙཏྟཱརོ ཁོ, བྷིཀྑུ, མཧཱབྷཱུཏཱ ཧེཏཱུ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༣.༨༦) ཙཏུབྦིདྷེ པཐཝཱིདྷཱཏྭཱདིརཱུཔེ. ‘‘ཡོ ཙ ཀཱལགྷསོ བྷཱུཏོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཛཱ. ༡.༢.༡༩༠) ཁཱིཎཱསཝེ. ‘‘སབྦེཝ ནིཀྑིཔིསྶནྟི, བྷཱུཏཱ ལོཀེ སམུསྶཡ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༢༢༠) སབྦསཏྟེ. ‘‘བྷཱུཏགཱམཔཱཏབྱཏཱཡཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (པཱཙི. ༩༠) རུཀྑཱདིཀེ. ‘‘བྷཱུཏཾ བྷཱུཏཏོ སཉྫཱནཱཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༣) ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ ཧེཊྛཱ སཏྟནིཀཱཡཾ ཨུཔཱདཱཡ ཝཏྟཏི. ཨིདྷ པན ཨཝིསེསཏོ ཨམནུསྶེསུ དཊྛབྦོ.

སམཱགཏཱནཱིཏི སནྣིཔཏིཏཱནི. བྷུམྨཱནཱིཏི བྷཱུམིཡཾ ནིབྦཏྟཱནི. ཝཱ-ཨིཏི ཝིཀཔྤནེ. ཏེན ཡཱནཱིདྷ བྷུམྨཱནི ཝཱ བྷཱུཏཱནི སམཱགཏཱནཱིཏི ཨིམམེཀཾ ཝིཀཔྤཾ ཀཏྭཱ པུན དུཏིཡཝིཀཔྤཾ ཀཱཏུཾ ‘‘ཡཱནི ཝ ཨནྟལིཀྑེ’’ཏི ཨཱཧ. ཨནྟལིཀྑེ ཝཱ ཡཱནི བྷཱུཏཱནི ནིབྦཏྟཱནི, ཏཱནི སབྦཱནི ཨིདྷ སམཱགཏཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཏྠ ཙ ཡཱམཏོ ཡཱཝ ཨཀནིཊྛཾ, ཏཱཝ ནིབྦཏྟཱནི བྷཱུཏཱནི ཨཱཀཱསེ པཱཏུབྷཱུཏཝིམཱནེསུ ནིབྦཏྟཏྟཱ ‘‘ཨནྟལིཀྑེ བྷཱུཏཱནཱི’’ཏི ཝེདིཏབྦཱནི. ཏཏོ ཧེཊྛཱ སིནེརུཏོ པབྷུཏི ཡཱཝ བྷཱུམིཡཾ རུཀྑལཏཱདཱིསུ ཨདྷིཝཏྠཱནི པཐཝིཡཉྩ ནིབྦཏྟཱནི བྷཱུཏཱནི, ཏཱནི སབྦཱནི བྷཱུམིཡཾ བྷཱུམིཔཊིབདྡྷེསུ ཙ རུཀྑལཏཱཔབྦཏཱདཱིསུ ནིབྦཏྟཏྟཱ ‘‘བྷུམྨཱནི བྷཱུཏཱནཱི’’ཏི ཝེདིཏབྦཱནི.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ སབྦཱནེཝ ཨམནུསྶབྷཱུཏཱནི ‘‘བྷུམྨཱནི ཝཱ ཡཱནི ཝ ཨནྟལིཀྑེ’’ཏི དྭཱིཧི པདེཧི ཝིཀཔྤེཏྭཱ པུན ཨེཀེན པདེན པརིགྒཧེཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘སབྦེཝ བྷཱུཏཱ སུམནཱ བྷཝནྟཱུ’’ཏི ཨཱཧ. སབྦེཏི ཨནཝསེསཱ. ཨེཝཱཏི ཨཝདྷཱརཎེ, ཨེཀམྤི ཨནཔནེཏྭཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. བྷཱུཏཱཏི ཨམནུསྶཱ. སུམནཱ བྷཝནྟཱུཏི སུཁིཏམནཱ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏཱ བྷཝནྟུ. ཨཐོཔཱིཏི ཀིཙྩནྟརསནྣིཡོཛནཏྠཾ ཝཱཀྱོཔཱདཱནེ ནིཔཱཏདྭཡཾ. སཀྐཙྩ སུཎནྟུ བྷཱསིཏནྟི ཨཊྛིཾ ཀཏྭཱ མནསིཀཏྭཱ སབྦཾ ཙེཏསཱ སམནྣཱཧརིཏྭཱ དིབྦསམྤཏྟིལོཀུཏྟརསུཁཱཝཧཾ མམ དེསནཾ སུཎནྟུ.

ཨེཝམེཏྠ བྷགཝཱ ‘‘ཡཱནཱིདྷ བྷཱུཏཱནི སམཱགཏཱནཱི’’ཏི ཨནིཡམིཏཝཙནེན བྷཱུཏཱནི པརིགྒཧེཏྭཱ པུན ‘‘བྷུམྨཱནི ཝཱ ཡཱནི ཝ ཨནྟལིཀྑེ’’ཏི དྭིདྷཱ ཝིཀཔྤེཏྭཱ ཏཏོ ‘‘སབྦེཝ བྷཱུཏཱ’’ཏི པུན ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ཀཏྭཱ ‘‘སུམནཱ བྷཝནྟཱུ’’ཏི ཨིམིནཱ ཝཙནེན ཨཱསཡསམྤཏྟིཡཾ ནིཡོཛེནྟོ ‘‘སཀྐཙྩ སུཎནྟུ བྷཱསིཏ’’ནྟི པཡོགསམྤཏྟིཡཾ, ཏཐཱ ཡོནིསོམནསིཀཱརསམྤཏྟིཡཾ པརཏོགྷོསསམྤཏྟིཡཉྩ, ཏཐཱ ཨཏྟསམྨཱཔཎིདྷིསཔྤུརིསཱུཔནིསྶཡསམྤཏྟཱིསུ སམཱདྷིཔཉྙཱཧེཏུསམྤཏྟཱིསུ ཙ ནིཡོཛེནྟོ གཱཐཾ སམཱཔེསི.

ཏསྨཱ ཧཱིཏིགཱཐཱཝཎྞནཱ

༢. ཏསྨཱ ཧི བྷཱུཏཱཏི དུཏིཡགཱཐཱ. ཏཏྠ ཏསྨཱཏི ཀཱརཎཝཙནཾ. བྷཱུཏཱཏི ཨཱམནྟནཝཙནཾ. ནིསཱམེཐཱཏི སུཎཱཐ. སབྦེཏི ཨནཝསེསཱ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡསྨཱ ཏུམྷེ དིབྦཊྛཱནཱནི ཏཏྠ ཨུཔབྷོགཔརིབྷོགསམྤདཉྩ པཧཱཡ དྷམྨསྶཝནཏྠཾ ཨིདྷ སམཱགཏཱ, ན ནཊནཙྩནཱདིདསྶནཏྠཾ, ཏསྨཱ ཧི བྷཱུཏཱ ནིསཱམེཐ སབྦེཏི. ཨཐ ཝཱ ‘‘སུམནཱ བྷཝནྟུ, སཀྐཙྩ སུཎནྟཱུ’’ཏི ཝཙནེན ཏེསཾ སུམནབྷཱཝཾ སཀྐཙྩཾ སོཏུཀམྱཏཉྩ དིསྭཱ ཨཱཧ ‘‘ཡསྨཱ ཏུམྷེ སུམནབྷཱཝེན ཨཏྟསམྨཱཔཎིདྷིཡོནིསོམནསིཀཱརཱསཡསུདྡྷཱིཧི སཀྐཙྩཾ སོཏུཀམྱཏཱཡ སཔྤུརིསཱུཔནིསྶཡཔརཏོགྷོསཔདཊྛཱནཏོ པཡོགསུདྡྷཱིཧི ཙ ཡུཏྟཱ, ཏསྨཱ ཧི བྷཱུཏཱ ནིསཱམེཐ སབྦེ’’ཏི. ཨཐ ཝཱ ཡཾ པུརིམགཱཐཱཡ ཨནྟེ ‘‘བྷཱསིཏ’’ནྟི ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཀཱརཎབྷཱཝེན ཨཔདིསནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཡསྨཱ མམ བྷཱསིཏཾ ནཱམ ཨཏིདུལླབྷཾ ཨཊྛཀྑཎཔརིཝཛྫིཏསྶ ཁཎསྶ དུལླབྷཏྟཱ, ཨནེཀཱནིསཾསཉྩ པཉྙཱཀརུཎཱགུཎེན པཝཏྟཏྟཱ, ཏཉྩཱཧཾ ཝཏྟུཀཱམོ ‘སུཎནྟུ བྷཱསིཏ’ནྟི ཨཝོཙཾ, ཏསྨཱ ཧི བྷཱུཏཱ ནིསཱམེཐ སབྦེ’’ཏི. ཨིདཾ ཨིམིནཱ གཱཐཱཔདེན ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨེཝམེཏཾ ཀཱརཎཾ ནིརོཔེནྟོ ཨཏྟནོ བྷཱསིཏནིསཱམནེ ནིཡོཛེཏྭཱ ནིསཱམེཏབྦཾ ཝཏྟུམཱརདྡྷོ ‘‘མེཏྟཾ ཀརོཐ མཱནུསིཡཱ པཛཱཡཱ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ – ཡཱཡཾ ཏཱིཧི ཨུཔདྡཝེཧི ཨུཔདྡུཏཱ མཱནུསཱི པཛཱ, ཏསྶཱ མཱནུསིཡཱ པཛཱཡ མེཏྟཾ མིཏྟབྷཱཝཾ ཧིཏཛ྄ཛྷཱསཡཏཾ པཙྩུཔཊྛཔེཐཱཏི. ཀེཙི པན ‘‘མཱནུསིཀཾ པཛ’’ནྟི པཋནྟི, ཏཾ བྷུམྨཏྠཱསམྦྷཝཱ ན ཡུཛྫཏི. ཡམྤི ཨཉྙེ ཨཏྠཾ ཝཎྞཡནྟི, སོཔི ན ཡུཛྫཏི. ཨདྷིཔྤཱཡོ པནེཏྠ – ནཱཧཾ བུདྡྷོཏི ཨིསྶརིཡབལེན ཝདཱམི, ཨཔི ཏུ ཡཾ ཏུམྷཱཀཉྩ ཨིམིསྶཱ ཙ མཱནུསིཡཱ པཛཱཡ ཧིཏཏྠཾ ཝདཱམི ‘‘མེཏྟཾ ཀརོཐ མཱནུསིཡཱ པཛཱཡཱ’’ཏི. ཨེཏྠ ཙ –

‘‘ཡེ སཏྟསཎྜཾ པཐཝིཾ ཝིཛེཏྭཱ,

རཱཛིསཡོ ཡཛམཱནཱནུཔརིཡགཱ;

ཨསྶམེདྷཾ པུརིསམེདྷཾ,

སམྨཱཔཱསཾ ཝཱཛཔེཡྻཾ ནིརགྒལ༹ཾ.

‘‘མེཏྟསྶ ཙིཏྟསྶ སུབྷཱཝིཏསྶ,

ཀལམྤི ཏེ ནཱནུབྷཝནྟི སོལ༹སིཾ;

ཨེཀམྤི ཙེ པཱཎམདུཊྛཙིཏྟོ,

མེཏྟཱཡཏི ཀུསལོ ཏེན ཧོཏི.

‘‘སབྦེ ཙ པཱཎེ མནསཱནུཀམྤཱི, པཧཱུཏམརིཡོ པཀརོཏི པུཉྙ’’ནྟི. (ཨིཏིཝུ. ༢༧; ཨ. ནི. ༨.༡) –

ཨེཝམཱདཱིནཾ སུཏྟཱནཾ ཨེཀཱདསཱནིསཾསཱནཉྩ ཝསེན ཡེ མེཏྟཾ ཀརོནྟི, ཨེཏེསཾ མེཏྟཱ ཧིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

‘‘དེཝཏཱནུཀམྤིཏོ པོསོ, སདཱ བྷདྲཱནི པསྶཏཱི’’ཏི. (ཨུདཱ. ༧༦; མཧཱཝ. ༢༨༦) –

ཨེཝམཱདཱིནཾ སུཏྟཱནཾ ཝསེན ཡེསུ ཀཡིརཏི, ཏེསམྤི ཧིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨེཝཾ ཨུབྷཡེསམྤི ཧིཏབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘མེཏྟཾ ཀརོཐ མཱནུསིཡཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཨུཔཀཱརམྤི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘དིཝཱ ཙ རཏྟོ ཙ ཧརནྟི ཡེ བལིཾ, ཏསྨཱ ཧི ནེ རཀྑཐ ཨཔྤམཏྟཱ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ – ཡེ མནུསྶཱ ཙིཏྟཀམྨཀཊྛཀམྨཱདཱིཧིཔི དེཝཏཱ ཀཏྭཱ ཙེཏིཡརུཀྑཱདཱིནི ཙ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དེཝཏཱ ཨུདྡིསྶ དིཝཱ བལིཾ ཀརོནྟི, ཀཱལཔཀྑཱདཱིསུ ཙ རཏྟིཾ བལིཾ ཀརོནྟི, སལཱཀབྷཏྟཱདཱིནི ཝཱ དཏྭཱ ཨཱརཀྑདེཝཏཱ ཨུཔཱདཱཡ ཡཱཝ བྲཧྨདེཝཏཱནཾ པཏྟིདཱནནིཡྻཱཏནེན དིཝཱ བལིཾ ཀརོནྟི, ཚཏྟཱརོཔནདཱིཔམཱལཱཡ སབྦརཏྟིཀདྷམྨསྶཝནཱདཱིནི ཀཱརཱཔེཏྭཱ པཏྟིདཱནནིཡྻཱཏནེན ཙ རཏྟིཾ བལིཾ ཀརོནྟི, ཏེ ཀཐཾ ན རཀྑིཏབྦཱ? ཡཏོ ཨེཝཾ དིཝཱ ཙ རཏྟོ ཙ ཏུམྷེ ཨུདྡིསྶ ཀརོནྟི ཡེ བལིཾ, ཏསྨཱ ཧི ནེ རཀྑཐ; ཏསྨཱ བལིཀམྨཀརཎཱཔི ཏེ མནུསྶེ རཀྑཐ གོཔཡཐ, ཨཧིཏཾ ནེསཾ ཨཔནེཐ, ཧིཏཾ ཨུཔནེཐ ཨཔྤམཏྟཱ ཧུཏྭཱ ཏཾ ཀཏཉྙུབྷཱཝཾ ཧདཡེ ཀཏྭཱ ནིཙྩམནུསྶརནྟཱཏི.

ཡཾཀིཉྩཱིཏིགཱཐཱཝཎྞནཱ

༣. ཨེཝཾ དེཝཏཱསུ མནུསྶཱནཾ ཨུཔཀཱརཀབྷཱཝཾ དསྶེཏྭཱ ཏེསཾ ཨུཔདྡཝཝཱུཔསམནཏྠཾ བུདྡྷཱདིགུཎཔྤཀཱསནེན ཙ དེཝམནུསྶཱནཾ དྷམྨསྶཝནཏྠཾ ‘‘ཡཾཀིཉྩི ཝིཏྟ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན སཙྩཝཙནཾ པཡུཉྫིཏུམཱརདྡྷོ. ཏཏྠ ཡཾཀིཉྩཱིཏི ཨནིཡམིཏཝསེན ཨནཝསེསཾ པརིཡཱདིཡཏི ཡཾཀིཉྩི ཏཏྠ ཏཏྠ ཝོཧཱརཱུཔགཾ. ཝིཏྟནྟི དྷནཾ. ཏཉྷི ཝིཏྟིཾ ཛནེཏཱིཏི ཝིཏྟཾ. ཨིདྷ ཝཱཏི མནུསྶལོཀཾ ནིདྡིསཏི. ཧུརཾ ཝཱཏི ཏཏོ པརཾ ཨཝསེསལོཀཾ, ཏེན ཙ ཋཔེཏྭཱ མནུསྶེ སབྦལོཀགྒཧཎེ པཏྟེ ‘‘སགྒེསུ ཝཱ’’ཏི པརཏོ ཝུཏྟཏྟཱ ཋཔེཏྭཱ མནུསྶེ ཙ སགྒེ ཙ ཨཝསེསཱནཾ ནཱགསུཔཎྞཱདཱིནཾ གཧཎཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨེཝཾ ཨིམེཧི དྭཱིཧི པདེཧི ཡཾ མནུསྶཱནཾ ཝོཧཱརཱུཔགཾ ཨལངྐཱརཔརིབྷོགཱུཔགཉྩ ཛཱཏརཱུཔརཛཏམུཏྟཱམཎིཝེལུ༹རིཡཔཝཱལ༹ལོཧིཏངྐམསཱརགལླཱདིཀཾ, ཡཉྩ མུཏྟཱམཎིཝཱལུཀཏྠཏཱཡ བྷཱུམིཡཱ རཏནམཡཝིམཱནེསུ ཨནེཀཡོཛནསཏཝིཏྠཏེསུ བྷཝནེསུ ཨུཔྤནྣཱནཾ ནཱགསུཔཎྞཱདཱིནཾ ཝིཏྟཾ, ཏཾ ནིདྡིཊྛཾ ཧོཏི. སགྒེསུ ཝཱཏི ཀཱམཱཝཙརརཱུཔཱཝཙརདེཝལོཀེསུ. ཏེ ཧི སོབྷནེན ཀམྨེན ཨཛཱིཡནྟཱིཏི སགྒཱ. སུཊྛུ ཨགྒཱཏིཔི སགྒཱ. ཡནྟི ཡཾ སསཱམིཀཾ ཝཱ ཨསཱམིཀཾ ཝཱ. རཏནནྟི རཏིཾ ནཡཏི ཝཧཏི ཛནཡཏི ཝཌྜྷེཏཱིཏི རཏནཾ. ཡཾཀིཉྩི ཙིཏྟཱིཀཏཾ མཧགྒྷཾ ཨཏུལཾ དུལླབྷདསྶནཾ ཨནོམསཏྟཔརིབྷོགཉྩ, ཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཙིཏྟཱིཀཏཾ མཧགྒྷཉྩ, ཨཏུལཾ དུལླབྷདསྶནཾ;

ཨནོམསཏྟཔརིབྷོགཾ, རཏནཾ ཏེན ཝུཙྩཏཱི’’ཏི.

པཎཱིཏནྟི ཨུཏྟམཾ སེཊྛཾ ཨཏཔྤཀཾ. ཨེཝཾ ཨིམིནཱ གཱཐཱཔདེན ཡཾ སགྒེསུ ཨནེཀཡོཛནསཏཔྤམཱཎསབྦརཏནམཡཝིམཱནསུདྷམྨཝེཛཡནྟཔྤབྷུཏཱིསུ སསཱམིཀཾ, ཡཉྩ བུདྡྷུཔྤཱདཝིརཧེན ཨཔཱཡམེཝ པརིཔཱུརེནྟེསུ སཏྟེསུ སུཉྙཝིམཱནཔྤཊིབདྡྷཾ ཨསཱམིཀཾ, ཡཾ ཝཱ པནཉྙམྤི པཐཝིམཧཱསམུདྡཧིམཝནྟཱདིནིསྶིཏམསཱམིཀཾ རཏནཾ, ཏཾ ནིདྡིཊྛཾ ཧོཏི.

ན ནོ སམཾ ཨཏྠི ཏཐཱགཏེནཱཏི ན-ཨིཏི པཊིསེདྷེ. ནོ-ཨིཏི ཨཝདྷཱརཎེ. སམནྟི ཏུལྱཾ. ཨཏྠཱིཏི ཝིཛྫཏི. ཏཐཱགཏེནཱཏི བུདྡྷེན. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡཾ ཨེཏཾ ཝིཏྟཉྩ རཏནཉྩ པཀཱསིཏཾ, ཨེཏྠ ཨེཀམྤི བུདྡྷརཏནེན སདིསཾ རཏནཾ ནེཝཏྠི. ཡམྤི ཧི ཏཾ ཙིཏྟཱིཀཏཊྛེན རཏནཾ, སེཡྻཐིདཾ – རཉྙོ ཙཀྐཝཏྟིསྶ ཙཀྐརཏནཾ མཎིརཏནཉྩ, ཡམྷི ཨུཔྤནྣེ མཧཱཛནོ ན ཨཉྙཏྠ ཙིཏྟཱིཀཱརཾ ཀརོཏི, ན ཀོཙི པུཔྥགནྡྷཱདཱིནི གཧེཏྭཱ ཡཀྑཊྛཱནཾ ཝཱ བྷཱུཏཊྛཱནཾ ཝཱ གཙྪཏི, སབྦོཔི ཛནོ ཙཀྐརཏནམཎིརཏནམེཝ ཙིཏྟཱིཀཱརཾ ཀརོཏི པཱུཛེཏི, ཏཾ ཏཾ ཝརཾ པཏྠེཏི, པཏྠིཏཔཏྠིཏཉྩསྶ ཨེཀཙྩཾ སམིཛ྄ཛྷཏི, ཏམྤི རཏནཾ བུདྡྷརཏནེན སམཾ ནཏྠི. ཡདི ཧི ཙིཏྟཱིཀཏཊྛེན རཏནཾ, ཏཐཱགཏོཝ རཏནཾ. ཏཐཱགཏེ ཧི ཨུཔྤནྣེ ཡེ ཀེཙི མཧེསཀྑཱ དེཝམནུསྶཱ ན ཏེ ཨཉྙཏྲ ཙིཏྟཱིཀཱརཾ ཀརོནྟི, ན ཀཉྩི ཨཉྙཾ པཱུཛེནྟི. ཏཐཱ ཧི བྲཧྨཱ སཧམྤཏི སིནེརུམཏྟེན རཏནདཱམེན ཏཐཱགཏཾ པཱུཛེསི, ཡཐཱབལཉྩ ཨཉྙེ དེཝཱ མནུསྶཱ ཙ བིམྦིསཱརཀོསལརཱཛཨནཱཐཔིཎྜིཀཱདཡོ. པརིནིབྦུཏམྤི བྷགཝནྟཾ ཨུདྡིསྶ ཚནྣཝུཏིཀོཊིདྷནཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཨསོཀམཧཱརཱཛཱ སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཙཏུརཱསཱིཏི ཝིཧཱརསཧསྶཱནི པཏིཊྛཱཔེསི, ཀོ པན ཝཱདོ ཨཉྙེསཾ ཙིཏྟཱིཀཱརཱནཾ. ཨཔིཙ ཀསྶཉྙསྶ པརིནིབྦུཏསྶཱཔི ཛཱཏིབོདྷིདྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནཔརིནིབྦཱནཊྛཱནཱནི པཊིམཱཙེཏིཡཱདཱིནི ཝཱ ཨུདྡིསྶ ཨེཝཾ ཙིཏྟཱིཀཱརགརུཀཱརོ པཝཏྟཏི ཡཐཱ བྷགཝཏོ. ཨེཝཾཙིཏྟཱིཀཏཊྛེནཱཔི ཏཐཱགཏསམཾ རཏནཾ ནཏྠི.

ཏཐཱ ཡམྤི ཏཾ མཧགྒྷཊྛེན རཏནཾ. སེཡྻཐིདཾ – ཀཱསིཀཾ ཝཏྠཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཛིཎྞམྤི, བྷིཀྑཝེ, ཀཱསིཀཾ ཝཏྠཾ ཝཎྞཝནྟཉྩེཝ ཧོཏི སུཁསམྥསྶཉྩ མཧགྒྷཉྩཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༡༠༠), ཏམྤི བུདྡྷརཏནེན སམཾ ནཏྠི. ཡདི ཧི མཧགྒྷཊྛེན རཏནཾ, ཏཐཱགཏོཝ རཏནཾ. ཏཐཱགཏོ ཧི ཡེསཾ པཾསུཀམྤི པཊིགྒཎྷཱཏི, ཏེསཾ ཏཾ མཧཔྥལཾ ཧོཏི མཧཱནིསཾསཾ སེཡྻཐཱཔི ཨསོཀརཉྙོ, ཨིདམསྶ མཧགྒྷཏཱཡ. ཨེཝཾ མཧགྒྷཏཱཝཙནེན ཙེཏྠ དོསཱབྷཱཝསཱདྷཀཾ ཨིདཾ སུཏྟཔདཾ ཝེདིཏབྦཾ –

‘‘ཡེསཾ ཁོ པན སོ པཊིགྒཎྷཱཏི ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཾ, ཏེསཾ ཏཾ མཧཔྥལཾ ཧོཏི མཧཱནིསཾསཾ. ཨིདམསྶ མཧགྒྷཏཱཡ ཝདཱམི. སེཡྻཐཱཔི ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཀཱསིཀཾ ཝཏྠཾ མཧགྒྷཾ, ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༡༠༠).

ཨེཝཾ མཧགྒྷཊྛེནཔི ཏཐཱགཏསམཾ རཏནཾ ནཏྠི.

ཏཐཱ ཡམྤི ཏཾ ཨཏུལཊྛེན རཏནཾ. སེཡྻཐིདཾ – རཉྙོ ཙཀྐཝཏྟིསྶ ཙཀྐརཏནཾ ཨུཔྤཛྫཏི ཨིནྡནཱིལམཎིམཡནཱབྷི སཏྟརཏནམཡསཧསྶཱརཾ པཝཱལ༹མཡནེམི རཏྟསུཝཎྞམཡསནྡྷི, ཡསྶ དསནྣཾ དསནྣཾ ཨརཱནམུཔརི ཨེཀཾ མུཎྜཱརཾ ཧོཏི ཝཱཏཾ གཧེཏྭཱ སདྡཀརཎཏྠཾ, ཡེན ཀཏོ སདྡོ སུཀུསལཔྤཏཱལི༹ཏཔཉྩངྒིཀཏཱུརིཡསདྡོ ཝིཡ ཧོཏི, ཡསྶ ནཱབྷིཡཱ ཨུབྷོསུ པསྶེསུ དྭེ སཱིཧམུཁཱནི ཧོནྟི, ཨབྦྷནྟརཾ སཀཊཙཀྐསྶེཝ སུསིརཾ. ཏསྶ ཀཏྟཱ ཝཱ ཀཱརེཏཱ ཝཱ ནཏྠི, ཀམྨཔཙྩཡེན ཨུཏུཏོ སམུཊྛཱཏི. ཡཾ རཱཛཱ དསཝིདྷཾ ཙཀྐཝཏྟིཝཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ ཏདཧུཔོསཐེ པུཎྞམདིཝསེ སཱིསཾནྷཱཏོ ཨུཔོསཐིཀོ ཨུཔརིཔཱསཱདཝརགཏོ སཱིལཱནི སོདྷེནྟོ ནིསིནྣོ པུཎྞཙནྡཾ ཝིཡ སཱུརིཡཾ ཝིཡ ཙ ཨུཊྛེནྟཾ པསྶཏི, ཡསྶ དྭཱདསཡོཛནཏོ སདྡོ སུཡྻཏི, ཡོཛནཏོ ཝཎྞོ དིསྶཏི, ཡཾ མཧཱཛནེན ‘‘དུཏིཡོ མཉྙེ ཙནྡོ སཱུརིཡོ ཝཱ ཨུཊྛིཏོ’’ཏི ཨཏིཝིཡ ཀོཏཱུཧལཛཱཏེན དིསྶམཱནཾ ནགརསྶ ཨུཔརི ཨཱགནྟྭཱ རཉྙོ ཨནྟེཔུརསྶ པཱཙཱིནཔསྶེ ནཱཏིཨུཙྩཾ ནཱཏིནཱིཙཾ ཧུཏྭཱ མཧཱཛནསྶ གནྡྷཔུཔྥཱདཱིཧི པཱུཛེཏུཾ, ཡུཏྟཊྛཱནེ ཨཀྑཱཧཏཾ ཝིཡ ཏིཊྛཏི.

ཏདེཝ ཨནུབནྡྷམཱནཾ ཧཏྠིརཏནཾ ཨུཔྤཛྫཏི, སབྦསེཏོ རཏྟཔཱདོ སཏྟཔྤཏིཊྛོ ཨིདྡྷིམཱ ཝེཧཱསངྒམོ ཨུཔོསཐཀུལཱ ཝཱ ཚདྡནྟཀུལཱ ཝཱ ཨཱགཙྪཏི, ཨུཔོསཐཀུལཱ ཙ ཨཱགཙྪནྟོ སབྦཛེཊྛོ ཨཱགཙྪཏི, ཚདྡནྟཀུལཱ སབྦཀནིཊྛོ སིཀྑིཏསིཀྑོ དམཐཱུཔེཏོ, སོ དྭཱདསཡོཛནཾ པརིསཾ གཧེཏྭཱ སཀལཛམྦུདཱིཔཾ ཨནུསཾཡཱཡིཏྭཱ པུརེཔཱཏརཱསམེཝ སཀཾ རཱཛདྷཱནིཾ ཨཱགཙྪཏི.

ཏམྤི ཨནུབནྡྷམཱནཾ ཨསྶརཏནཾ ཨུཔྤཛྫཏི, སབྦསེཏོ རཏྟཔཱདོ ཀཱལ༹སཱིསོ མུཉྫཀེསོ ཝལཱཧཀསྶརཱཛཀུལཱ ཨཱགཙྪཏི. སེསམེཏྠ ཧཏྠིརཏནསདིསམེཝ.

ཏམྤི ཨནུབནྡྷམཱནཾ མཎིརཏནཾ ཨུཔྤཛྫཏི. སོ ཧོཏི མཎི ཝེལུ༹རིཡོ སུབྷོ ཛཱཏིམཱ ཨཊྛཾསོ སུཔརིཀམྨཀཏོ ཨཱཡཱམཏོ ཙཀྐནཱབྷིསདིསོ, ཝེཔུལླཔབྦཏཱ ཨཱགཙྪཏི. སོ ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏེཔི ཨནྡྷཀཱརེ རཉྙོ དྷཛགྒཾ གཏོ ཡོཛནཾ ཨོབྷཱསེཏི, ཡསྶོབྷཱསེན མནུསྶཱ ‘‘དིཝཱ’’ཏི མཉྙམཱནཱ ཀམྨནྟེ པཡོཛེནྟི, ཨནྟམསོ ཀུནྠཀིཔིལླིཀཾ ཨུཔཱདཱཡ པསྶནྟི.

ཏམྤི ཨནུབནྡྷམཱནཾ ཨིཏྠིརཏནཾ ཨུཔྤཛྫཏི, པཀཏིཨགྒམཧེསཱི ཝཱ ཧོཏི, ཨུཏྟརཀུརུཏོ ཝཱ ཨཱགཙྪཏི མདྡརཱཛཀུལཏོ ཝཱ, ཨཏིདཱིགྷཏཱདིཚདོསཝིཝཛྫིཏཱ ཨཏིཀྐནྟཱ མཱནུསཝཎྞཾ ཨཔྤཏྟཱ དིབྦཝཎྞཾ, ཡསྶཱ རཉྙོ སཱིཏཀཱལེ ཨུཎྷཱནི གཏྟཱནི ཧོནྟི, ཨུཎྷཀཱལེ སཱིཏཱནི, སཏདྷཱ ཕོཊིཏ ཏཱུལཔིཙུནོ ཝིཡ སམྥསྶོ ཧོཏི, ཀཱཡཏོ ཙནྡནགནྡྷོ ཝཱཡཏི, མུཁཏོ ཨུཔྤལགནྡྷོ, པུབྦུཊྛཱཡིནིཏཱདིཨནེཀགུཎསམནྣཱགཏཱ ཙ ཧོཏི.

ཏམྤི ཨནུབནྡྷམཱནཾ གཧཔཏིརཏནཾ ཨུཔྤཛྫཏི རཉྙོ པཀཏིཀམྨཀཱརོ སེཊྛི, ཡསྶ ཙཀྐརཏནེ ཨུཔྤནྣམཏྟེ དིབྦཾ ཙཀྑུ པཱཏུབྷཝཏི, ཡེན སམནྟཏོ ཡོཛནམཏྟེ ནིདྷིཾ པསྶཏི ཨསཱམིཀམྤི སསཱམིཀམྤི, སོ རཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཝཱརེཏི ‘‘ཨཔྤོསྶུཀྐོ ཏྭཾ, དེཝ, ཧོཧི, ཨཧཾ ཏེ དྷནེན དྷནཀརཎཱིཡཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི.

ཏམྤི ཨནུབནྡྷམཱནཾ པརིཎཱཡཀརཏནཾ ཨུཔྤཛྫཏི རཉྙོ པཀཏིཛེཊྛཔུཏྟོ. ཙཀྐརཏནེ ཨུཔྤནྣམཏྟེ ཨཏིརེཀཔཉྙཱཝེཡྻཏྟིཡེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, དྭཱདསཡོཛནཱཡ པརིསཱཡ ཙེཏསཱ ཙིཏྟཾ པརིཛཱནིཏྭཱ ནིགྒཧཔགྒཧསམཏྠོ ཧོཏི, སོ རཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཝཱརེཏི ‘‘ཨཔྤོསྶུཀྐོ ཏྭཾ, དེཝ, ཧོཧི, ཨཧཾ ཏེ རཛྫཾ ཨནུསཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. ཡཾ ཝཱ པནཉྙམྤི ཨེཝརཱུཔཾ ཨཏུལཊྛེན རཏནཾ, ཡསྶ ན སཀྐཱ ཏུལཡིཏྭཱ ཏཱིརཡིཏྭཱ ཨགྒྷོ ཀཱཏུཾ ‘‘སཏཾ ཝཱ སཧསྶཾ ཝཱ ཨགྒྷཏི ཀོཊིཾ ཝཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཨེཀརཏནམྤི བུདྡྷརཏནེན སམཾ ནཏྠི. ཡདི ཧི ཨཏུལཊྛེན རཏནཾ, ཏཐཱགཏོཝ རཏནཾ. ཏཐཱགཏོ ཧི ན སཀྐཱ སཱིལཏོ ཝཱ སམཱདྷིཏོ ཝཱ པཉྙཱདཱིནཾ ཝཱ ཨཉྙཏརཏོ ཀེནཙི ཏུལཡིཏྭཱ ཏཱིརཡིཏྭཱ ‘‘ཨེཏྟཀགུཎོ ཝཱ ཨིམིནཱ སམོ ཝཱ སཔྤཊིབྷཱགོ ཝཱ’’ཏི པརིཙྪིནྡིཏུཾ. ཨེཝཾ ཨཏུལཊྛེནཔི ཏཐཱགཏསམཾ རཏནཾ ནཏྠི.

ཏཐཱ ཡམྤི ཏཾ དུལླབྷདསྶནཊྛེན རཏནཾ, སེཡྻཐིདཾ དུལླབྷཔཱཏུབྷཱཝོ རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟི, ཙཀྐཱདཱིནི ཙ ཏསྶ རཏནཱནི, ཏམྤི བུདྡྷརཏནེན སམཾ ནཏྠི. ཡདི ཧི དུལླབྷདསྶནཊྛེན རཏནཾ, ཏཐཱགཏོཝ རཏནཾ, ཀུཏོ ཙཀྐཝཏྟིཨཱདཱིནཾ རཏནཏྟཾ. ཏཱནི ཧི ཨེཀསྨིཾཡེཝ ཀཔྤེ ཨནེཀཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི. ཡསྨཱ པན ཨསངྑྱེཡྻེཔི ཀཔྤེ ཏཐཱགཏསུཉྙོ ལོཀོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏཐཱགཏོཝ ཀདཱཙི ཀརཧཙི ཨུཔྤཛྫནཏོ དུལླབྷདསྶནོ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ བྷགཝཏཱ པརིནིབྦཱནསམཡེ –

‘‘དེཝཏཱ, ཨཱནནྡ, ཨུཛ྄ཛྷཱཡནྟི ‘དཱུརཱ ཙ ཝཏམྷ ཨཱགཏཱ ཏཐཱགཏཾ དསྶནཱཡ, ཀདཱཙི ཀརཧཙི ཏཐཱགཏཱ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫནྟི ཨརཧནྟོ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ, ཨཛྫེཝ རཏྟིཡཱ པཙྪིམེ ཡཱམེ ཏཐཱགཏསྶ པརིནིབྦཱནཾ བྷཝིསྶཏི, ཨཡཉྩ མཧེསཀྑོ བྷིཀྑུ བྷགཝཏོ པུརཏོ ཋིཏོ ཨོཝཱརེནྟོ, ན མཡཾ ལབྷཱམ པཙྪིམེ ཀཱལེ ཏཐཱགཏཾ དསྶནཱཡཱ’’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༢༠༠).

ཨེཝཾ དུལླབྷདསྶནཊྛེནཱཔི ཏཐཱགཏསམཾ རཏནཾ ནཏྠི.

ཏཐཱ ཡམྤི ཏཾ ཨནོམསཏྟཔརིབྷོགཊྛེན རཏནཾ. སེཡྻཐིདཾ – རཉྙོ ཙཀྐཝཏྟིསྶ ཙཀྐརཏནཱདི ཏཉྷི ཀོཊིསཏསཧསྶདྷནཱནམྤི སཏྟབྷཱུམིཀཔཱསཱདཝརཏལེ ཝསནྟཱནམྤི ཙཎྜཱལཝེནནེསཱདརཐཀཱརཔུཀྐུསཱདཱིནཾ ནཱིཙཀུལིཀཱནཾ ཨོམཀཔུརིསཱནཾ སུཔིནནྟེཔི པརིབྷོགཏྠཱཡ ན ནིབྦཏྟཏི. ཨུབྷཏོ སུཛཱཏསྶ པན རཉྙོ ཁཏྟིཡསྶེཝ པརིཔཱུརིཏདསཝིདྷཙཀྐཝཏྟིཝཏྟསྶ པརིབྷོགཏྠཱཡ ནིབྦཏྟནཏོ ཨནོམསཏྟཔརིབྷོགཾཡེཝ ཧོཏི, ཏམྤི བུདྡྷརཏནསམཾ ནཏྠི. ཡདི ཧི ཨནོམསཏྟཔརིབྷོགཊྛེན རཏནཾ, ཏཐཱགཏོཝ རཏནཾ. ཏཐཱགཏོ ཧི ལོཀེ ཨོམཀསཏྟསམྨཏཱནཾ ཨནུཔནིསྶཡསམྤནྣཱནཾ ཝིཔརཱིཏདསྶནཱནཾ པཱུརཎཀསྶཔཱདཱིནཾ ཚནྣཾ སཏྠཱརཱནཾ ཨཉྙེསཉྩ ཨེཝརཱུཔཱནཾ སུཔིནནྟེཔི ཨཔརིབྷོགོ. ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣཱནཾ པན ཙཏུཔྤདཱཡཔི གཱཐཱཡ པརིཡོསཱནེ ཨརཧཏྟམདྷིགནྟུཾ སམཏྠཱནཾ ནིབྦེདྷིཀཉཱཎདསྶནཱནཾ བཱཧིཡདཱརུཙཱིརིཡཔྤབྷུཏཱིནཾ ཨཉྙེསཉྩ མཧཱཀུལཔྤསུཏཱནཾ མཧཱསཱཝཀཱནཾ པརིབྷོགོ, ཏེ ཧི ཏཾ དསྶནཱནུཏྟརིཡསཝནཱནུཏྟརིཡཔཱརིཙརིཡཱནུཏྟརིཡཱདཱིནི སཱདྷེནྟཱ ཏཐཱགཏཾ པརིབྷུཉྫནྟི. ཨེཝཾ ཨནོམསཏྟཔརིབྷོགཊྛེནཱཔི ཏཐཱགཏསམཾ རཏནཾ ནཏྠི.

ཡམྤི ཏཾ ཨཝིསེསཏོ རཏིཛནནཊྛེན རཏནཾ. སེཡྻཐིདཾ – རཉྙོ ཙཀྐཝཏྟིསྶ ཙཀྐརཏནཾ. ཏཉྷི དིསྭཱཝ རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟི ཨཏྟམནོ ཧོཏི, ཨེཝམྤི ཏཾ རཉྙོ རཏིཾ ཛནེཏི. པུན ཙཔརཾ རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟི ཝཱམེན ཧཏྠེན སུཝཎྞབྷིངྐཱརཾ གཧེཏྭཱ དཀྑིཎེན ཧཏྠེན ཙཀྐརཏནཾ ཨབྦྷུཀྐིརཏི ‘‘པཝཏྟཏུ བྷཝཾ ཙཀྐརཏནཾ, ཨབྷིཝིཛིནཱཏུ བྷཝཾ ཙཀྐརཏན’’ནྟི. ཏཏོ ཙཀྐརཏནཾ པཉྩངྒིཀཾ ཝིཡ ཏཱུརིཡཾ མདྷུརསྶརཾ ནིཙྪརནྟཾ ཨཱཀཱསེན པུརཏྠིམཾ དིསཾ གཙྪཏི, ཨནྭདེཝ རཱཛཱ, ཙཀྐཝཏྟི ཙཀྐཱནུབྷཱཝེན དྭཱདསཡོཛནཝིཏྠིཎྞཱཡ ཙཏུརངྒིནིཡཱ སེནཱཡ ནཱཏིཨུཙྩཾ ནཱཏིནཱིཙཾ ཨུཙྩརུཀྑཱནཾ ཧེཊྛཱབྷཱགེན, ནཱིཙརུཀྑཱནཾ ཨུཔརིབྷཱགེན, རུཀྑེསུ པུཔྥཕལཔལླཝཱདིཔཎྞཱཀཱརཾ གཧེཏྭཱ ཨཱགཏཱནཾ ཧཏྠཏོ པཎྞཱཀཱརཉྩ གཎྷནྟོ ‘‘ཨེཧི ཁོ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ པརམནིཔཙྩཀཱརེན ཨཱགཏེ པཊིརཱཛཱནོ ‘‘པཱཎོ ན ཧནྟབྦོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨནུསཱསནྟོ གཙྪཏི. ཡཏྠ པན རཱཛཱ བྷུཉྫིཏུཀཱམོ ཝཱ དིཝཱསེཡྻཾ ཝཱ ཀཔྤེཏུཀཱམོ ཧོཏི, ཏཏྠ ཙཀྐརཏནཾ ཨཱཀཱསཱ ཨོརོཧིཏྭཱ ཨུདཀཱདིསབྦཀིཙྩཀྑམེ སམེ བྷཱུམིབྷཱགེ ཨཀྑཱཧཏཾ ཝིཡ ཏིཊྛཏི. པུན རཉྙོ གམནཙིཏྟེ ཨུཔྤནྣེ པུརིམནཡེནེཝ སདྡཾ ཀརོནྟཾ གཙྪཏི, ཏཾ སུཏྭཱ དྭཱདསཡོཛནིཀཱཔི པརིསཱ ཨཱཀཱསེན གཙྪཏི. ཙཀྐརཏནཾ ཨནུཔུབྦེན པུརཏྠིམཾ སམུདྡཾ ཨཛ྄ཛྷོགཱཧཏི, ཏསྨིཾ ཨཛ྄ཛྷོགཱཧནྟེ ཨུདཀཾ ཡོཛནཔྤམཱཎཾ ཨཔགནྟྭཱ བྷིཏྟཱིཀཏཾ ཝིཡ ཏིཊྛཏི. མཧཱཛནོ ཡཐཱཀཱམཾ སཏྟ རཏནཱནི གཎྷཱཏི. པུན རཱཛཱ སུཝཎྞབྷིངྐཱརཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨིཏོ པཊྛཱཡ མམ རཛྫ’’ནྟི ཨུདཀེན ཨབྦྷུཀྐིརིཏྭཱ ནིཝཏྟཏི. སེནཱ པུརཏོ ཧོཏི, ཙཀྐརཏནཾ པཙྪཏོ, རཱཛཱ མཛ྄ཛྷེ. ཙཀྐརཏནེན ཨོསཀྐིཏོསཀྐིཏཊྛཱནཾ ཨུདཀཾ པརིཔཱུརཏི. ཨེཏེནེཝ ཨུཔཱཡེན དཀྑིཎཔཙྪིམུཏྟརེཔི སམུདྡེ གཙྪཏི.

ཨེཝཾ ཙཏུདྡིསཾ ཨནུསཾཡཱཡིཏྭཱ ཙཀྐརཏནཾ ཏིཡོཛནཔྤམཱཎཾ ཨཱཀཱསཾ ཨཱརོཧཏི. ཏཏྠ ཋིཏོ རཱཛཱ ཙཀྐརཏནཱནུབྷཱཝེན ཝིཛིཏཝིཛཡོ པཉྩསཏཔརིཏྟདཱིཔཔཊིམཎྜིཏཾ སཏྟཡོཛནསཧསྶཔརིམཎྜལཾ པུབྦཝིདེཧཾ, ཏཐཱ ཨཊྛཡོཛནསཧསྶཔརིམཎྜལཾ ཨུཏྟརཀུརུཾ, སཏྟཡོཛནསཧསྶཔརིམཎྜལཾཡེཝ ཨཔརགོཡཱནཾ, དསཡོཛནསཧསྶཔརིམཎྜལཾ ཛམྦུདཱིཔཉྩཱཏི ཨེཝཾ ཙཏུམཧཱདཱིཔདྭིསཧསྶཔརིཏྟདཱིཔཔཊིམཎྜིཏཾ ཨེཀཾ ཙཀྐཝཱལ༹ཾ སུཕུལླཔུཎྜརཱིཀཝནཾ ཝིཡ ཨོལོཀེཏི. ཨེཝཾ ཨོལོཀཡཏོ ཙསྶ ཨནཔྤཀཱ རཏི ཨུཔྤཛྫཏི. ཨེཝམྤི ཏཾ ཙཀྐརཏནཾ རཉྙོ རཏིཾ ཛནེཏི, ཏམྤི བུདྡྷརཏནསམཾ ནཏྠི. ཡདི ཧི རཏིཛནནཊྛེན རཏནཾ, ཏཐཱགཏོཝ རཏནཾ, ཀིཾ ཀརིསྶཏི ཨེཏཾ ཙཀྐརཏནཾ? ཏཐཱགཏོ ཧི ཡསྶཱ དིབྦཱཡ རཏིཡཱ ཙཀྐརཏནཱདཱིཧི སབྦེཧིཔི ཛནིཏཱ ཙཀྐཝཏྟིརཏི སངྑམྤི ཀལམྤི ཀལབྷཱགམྤི ན ཨུཔེཏི, ཏཏོཔི རཏིཏོ ཨུཏྟརིཏརཉྩ པཎཱིཏཏརཉྩ ཨཏྟནོ ཨོཝཱདཔྤཊིཀརཱནཾ ཨསངྑྱེཡྻཱནམྤི དེཝམནུསྶཱནཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནརཏིཾ དུཏིཡཏཏིཡཙཏུཏྠཔཉྩམཛ྄ཛྷཱནརཏིཾ, ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནརཏིཾ, ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནརཏིཾ, སོཏཱཔཏྟིམགྒརཏིཾ, སོཏཱཔཏྟིཕལརཏིཾ, སཀདཱགཱམིཨནཱགཱམིཨརཧཏྟམགྒཕལརཏིཉྩ ཛནེཏི. ཨེཝཾ རཏིཛནནཊྛེནཱཔི ཏཐཱགཏསམཾ རཏནཾ ནཏྠཱིཏི.

ཨཔིཙ རཏནཾ ནཱམེཏཾ དུཝིདྷཾ ཧོཏི སཝིཉྙཱཎཀམཝིཉྙཱཎཀཉྩ. ཏཏྠ ཨཝིཉྙཱཎཀཾ ཙཀྐརཏནཾ མཎིརཏནཉྩ, ཡཾ ཝཱ པནཉྙམྤི ཨནིནྡྲིཡབདྡྷསུཝཎྞརཛཏཱདི, སཝིཉྙཱཎཀཾ ཧཏྠིརཏནཱདིཔརིཎཱཡཀརཏནཔརིཡོསཱནཾ, ཡཾ ཝཱ པནཉྙམྤི ཨེཝརཱུཔཾ ཨིནྡྲིཡབདྡྷཾ. ཨེཝཾ དུཝིདྷེ ཙེཏྠ སཝིཉྙཱཎཀརཏནཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཨཝིཉྙཱཎཀཾ སུཝཎྞརཛཏམཎིམུཏྟཱདིརཏནཾ སཝིཉྙཱཎཀཱནཾ ཧཏྠིརཏནཱདཱིནཾ ཨལངྐཱརཏྠཱཡ ཨུཔནཱིཡཏི.

སཝིཉྙཱཎཀརཏནམྤི དུཝིདྷཾ ཏིརཙྪཱནགཏརཏནཾ, མནུསྶརཏནཉྩ. ཏཏྠ མནུསྶརཏནཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཏིརཙྪཱནགཏརཏནཾ མནུསྶརཏནསྶ ཨོཔཝཡ྄ཧཾ ཧོཏི. མནུསྶརཏནམྤི དུཝིདྷཾ ཨིཏྠིརཏནཾ, པུརིསརཏནཉྩ. ཏཏྠ པུརིསརཏནཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཨིཏྠིརཏནཾ པུརིསརཏནསྶ པརིཙཱརིཀཏྟཾ ཨཱཔཛྫཏི. པུརིསརཏནམྤི དུཝིདྷཾ ཨགཱརིཀརཏནཾ, ཨནགཱརིཀརཏནཉྩ. ཏཏྠ ཨནགཱརིཀརཏནཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཨགཱརིཀརཏནེསུ ཨགྒོ ཙཀྐཝཏྟིཔི སཱིལཱདིགུཎཡུཏྟཾ ཨནགཱརིཀརཏནཾ པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཝནྡིཏྭཱ ཨུཔཊྛཧིཏྭཱ པཡིརུཔཱསིཏྭཱ དིབྦམཱནུསིཀཱ སམྤཏྟིཡོ པཱཔུཎིཏྭཱ ཨནྟེ ནིབྦཱནསམྤཏྟིཾ པཱཔུཎཱཏི.

ཨེཝཾ ཨནགཱརིཀརཏནམྤི དུཝིདྷཾ ཨརིཡཔུཐུཛྫནཝསེན. ཨརིཡརཏནམྤི དུཝིདྷཾ སེཁཱསེཁཝསེན. ཨསེཁརཏནམྤི དུཝིདྷཾ སུཀྑཝིཔསྶཀསམཐཡཱནིཀཝསེན. སམཐཡཱནིཀརཏནམྤི དུཝིདྷཾ སཱཝཀཔཱརམིཔྤཏྟམཔྤཏྟཉྩ. ཏཏྠ སཱཝཀཔཱརམིཔྤཏྟཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏི. ཀསྨཱ? གུཎམཧནྟཏཱཡ. སཱཝཀཔཱརམིཔྤཏྟརཏནཏོཔི པཙྩེཀབུདྡྷརཏནཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏི. ཀསྨཱ? གུཎམཧནྟཏཱཡ. སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནསདིསཱཔི ཧི ཨནེཀསཏཱ སཱཝཀཱ ཨེཀསྶ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ གུཎཱནཾ སཏབྷཱགམྤི ན ཨུཔེནྟི. པཙྩེཀབུདྡྷརཏནཏོཔི སམྨཱསམྦུདྡྷརཏནཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏི. ཀསྨཱ? གུཎམཧནྟཏཱཡ. སཀལམྤི ཧི ཛམྦུདཱིཔཾ པཱུརེཏྭཱ པལླངྐེན པལླངྐཾ གྷཊེནྟཱ ནིསིནྣཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཨེཀསྶ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ གུཎཱནཾ ནེཝ སངྑཾ ན ཀལཾ ན ཀལབྷཱགཾ ཨུཔེནྟི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ – ‘‘ཡཱཝཏཱ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ ཨཔདཱ ཝཱ…པེ… ཏཐཱགཏོ ཏེསཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏཱི’’ཏིཨཱདི (ཨ. ནི. ༤.༣༤; ༥.༣༢; ཨིཏིཝུ. ༩༠). ཨེཝཾ ཀེནཙི པརིཡཱཡེན ཏཐཱགཏསམཾ རཏནཾ ནཏྠི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘ན ནོ སམཾ ཨཏྠི ཏཐཱགཏེནཱ’’ཏི.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ བུདྡྷརཏནསྶ ཨཉྙེཧི རཏནེཧི ཨསམཏཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏེསཾ སཏྟཱནཾ ཨུཔྤནྣཨུཔདྡཝཝཱུཔསམཏྠཾ ནེཝ ཛཱཏིཾ ན གོཏྟཾ ན ཀོལཔུཏྟིཡཾ ན ཝཎྞཔོཀྑརཏཱདིཾ ནིསྶཱཡ, ཨཔིཙ ཁོ ཨཝཱིཙིམུཔཱདཱཡ བྷཝགྒཔརིཡནྟེ ལོཀེ སཱིལསམཱདྷིཀྑནྡྷཱདཱིཧི གུཎེཧི བུདྡྷརཏནསྶ ཨསདིསབྷཱཝཾ ནིསྶཱཡ སཙྩཝཙནཾ པཡུཉྫཏི ‘‘ཨིདམྤི བུདྡྷེ རཏནཾ པཎཱིཏཾ, ཨེཏེན སཙྩེན སུཝཏྠི ཧོཏཱུ’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – ཨིདམྤི ཨིདྷ ཝཱ ཧུརཾ ཝཱ སགྒེསུ ཝཱ ཡཾཀིཉྩི ཨཏྠི ཝིཏྟཾ ཝཱ རཏནཾ ཝཱ, ཏེན སདྡྷིཾ ཏེཧི ཏེཧི གུཎེཧི ཨསམཏྟཱ བུདྡྷེ རཏནཾ པཎཱིཏཾ. ཡདི ཧི ཨེཏཾ སཙྩཾ, ཨཐ ཨེཏེན སཙྩེན ཨིམེསཾ པཱཎཱིནཾ སུཝཏྠི ཧོཏུ, སོབྷནཱནཾ ཨཏྠིཏཱ ཧོཏུ ཨརོགཏཱ ནིརུཔདྡཝཏཱཏི. ཨེཏྠ ཙ ཡཐཱ ‘‘ཙཀྑུ ཁོ, ཨཱནནྡ, སུཉྙཾ ཨཏྟེན ཝཱ ཨཏྟནིཡེན ཝཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༤.༨༥) ཨཏྟབྷཱཝེན ཝཱ ཨཏྟནིཡབྷཱཝེན ཝཱཏི ཨཏྠོ. ཨིཏརཐཱ ཧི ཙཀྑུ ཨཏྟཱ ཝཱ ཨཏྟནིཡཾ ཝཱཏི ཨཔྤཊིསིདྡྷམེཝ སིཡཱ. ཨེཝཾ རཏནཾ པཎཱིཏནྟི རཏནཏྟཾ པཎཱིཏཾ, རཏནབྷཱཝོ པཎཱིཏོཏི ཨཡམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨིཏརཐཱ ཧི བུདྡྷོ ནེཝ རཏནནྟི སིཛ྄ཛྷེཡྻ. ན ཧི ཡཏྠ རཏནཾ ཨཏྠི, ཏཾ རཏནནྟི ན སིཛ྄ཛྷཏི. ཡཏྠ པན ཙིཏྟཱིཀཏཱདིཨཏྠསངྑཱཏཾ ཡེན ཝཱ ཏེན ཝཱ ཝིདྷིནཱ སམྦནྡྷགཏཾ རཏནཾ ཨཏྠི, ཡསྨཱ ཏཾ རཏནཏྟམུཔཱདཱཡ རཏནནྟི པཉྙཱཔཱིཡཏི, ཏསྨཱ ཏསྶ རཏནསྶ ཨཏྠིཏཱཡ རཏནནྟི སིཛ྄ཛྷཏི. ཨཐ ཝཱ ཨིདམྤི བུདྡྷེ རཏནནྟི ཨིམིནཱཔི པཀཱརེན བུདྡྷོཝ རཏནནྟི ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཝུཏྟམཏྟཱཡ ཙ བྷགཝཏཱ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ རཱཛཀུལསྶ སོཏྠི ཛཱཏཱ, བྷཡཾ ཝཱུཔསནྟཾ. ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཱཎཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ ཨམནུསྶེཧི པཊིགྒཧིཏཱཏི.

ཁཡཾ ཝིརཱགནྟིགཱཐཱཝཎྞནཱ

༤. ཨེཝཾ བུདྡྷགུཎེན སཙྩཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ནིབྦཱནདྷམྨགུཎེན ཝཏྟུམཱརདྡྷོ ‘‘ཁཡཾ ཝིརཱག’’ནྟི. ཏཏྠ ཡསྨཱ ནིབྦཱནསཙྪིཀིརིཡཱཡ རཱགཱདཡོ ཁཱིཎཱ ཧོནྟི པརིཀྑཱིཎཱ, ཡསྨཱ ཝཱ ཏཾ ཏེསཾ ཨནུཔྤཱདནིརོདྷཀྑཡམཏྟཾ, ཡསྨཱ ཙ ཏཾ རཱགཱདིཝིཔྤཡུཏྟཾ སམྤཡོགཏོ ཙ ཨཱརམྨཎཏོ ཙ, ཡསྨཱ ཝཱ ཏམྷི སཙྪིཀཏེ རཱགཱདཡོ ཨཙྩནྟཾ ཝིརཏྟཱ ཧོནྟི ཝིགཏཱ ཝིདྡྷསྟཱ, ཏསྨཱ ཁཡནྟི ཙ ཝིརཱགནྟི ཙ ཝུཙྩཏི. ཡསྨཱ པནསྶ ན ཨུཔྤཱདོ པཉྙཱཡཏི, ན ཝཡོ, ན ཋིཏསྶ ཨཉྙཐཏྟཾ ཏསྨཱ ཏཾ ན ཛཱཡཏི ན ཛཱིཡཏི ན མཱིཡཏཱིཏི ཀཏྭཱ ཨམཏནྟི ཝུཙྩཏི. ཨུཏྟམཏྠེན པན ཨཏཔྤཀཊྛེན ཙ པཎཱིཏནྟི. ཡདཛ྄ཛྷགཱཏི ཡཾ ཨཛ྄ཛྷགཱ ཝིནྡི པཊིལབྷི, ཨཏྟནོ ཉཱཎབལེན སཙྪཱཀཱསི. སཀྱམུནཱིཏི སཀྱཀུལཔྤསུཏཏྟཱ སཀྱོ, མོནེཡྻདྷམྨསམནྣཱགཏཏྟཱ མུནི, སཀྱོ ཨེཝ མུནི སཀྱམུནི. སམཱཧིཏོཏི ཨརིཡམགྒསམཱདྷིནཱ སམཱཧིཏཙིཏྟོ. ན ཏེན དྷམྨེན སམཏྠི ཀིཉྩཱིཏི ཏེན ཁཡཱདིནཱམཀེན སཀྱམུནིནཱ ཨདྷིགཏེན དྷམྨེན སམཾ ཀིཉྩི དྷམྨཛཱཏཾ ནཏྠི. ཏསྨཱ སུཏྟནྟརེཔི ཝུཏྟཾ – ‘‘ཡཱཝཏཱ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སངྑཏཱ ཝཱ ཨསངྑཏཱ ཝཱ, ཝིརཱགོ ཏེསཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏཱི’’ཏིཨཱདི (ཨ. ནི. ༤.༣༤; ཨིཏིཝུ. ༩༠).

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ནིབྦཱནདྷམྨསྶ ཨཉྙེཧི དྷམྨེཧི ཨསམཏཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏེསཾ སཏྟཱནཾ ཨུཔྤནྣཨུཔདྡཝཝཱུཔསམཏྠཾ ཁཡཝིརཱགཱམཏཔཎཱིཏཏཱགུཎེཧི ནིབྦཱནདྷམྨརཏནསྶ ཨསདིསབྷཱཝཾ ནིསྶཱཡ སཙྩཝཙནཾ པཡུཉྫཏི ‘‘ཨིདམྤི དྷམྨེ རཏནཾ པཎཱིཏཾ, ཨེཏེན སཙྩེན སུཝཏྠི ཧོཏཱུ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ པུརིམགཱཐཱཡ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ ཨཱཎཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ ཨམནུསྶེཧི པཊིགྒཧིཏཱཏི.

ཡཾ བུདྡྷསེཊྛོཏིགཱཐཱཝཎྞནཱ

༥. ཨེཝཾ ནིབྦཱནདྷམྨགུཎེན སཙྩཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི མགྒདྷམྨགུཎེན ཝཏྟུམཱརདྡྷོ ‘‘ཡཾ བུདྡྷསེཊྛོ’’ཏི. ཏཏྠ ‘‘བུཛ྄ཛྷིཏཱ སཙྩཱནཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན བུདྡྷོ, ཨུཏྟམོ པསཾསནཱིཡོ ཙཱཏི སེཊྛོ, བུདྡྷོ ཙ སོ སེཊྛོ ཙཱཏི བུདྡྷསེཊྛོ, ཨནུབུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷསུཏབུདྡྷཁྱེསུ ཝཱ བུདྡྷེསུ སེཊྛོཏི བུདྡྷསེཊྛོ. སོ བུདྡྷསེཊྛོ ཡཾ པརིཝཎྞཡཱི ‘‘ཨཊྛངྒིཀོཝ མགྒཱནཾ, ཁེམཾ ནིབྦཱནཔཏྟིཡཱ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༢༡༥) ཙ ‘‘ཨརིཡཾ ཝོ, བྷིཀྑཝེ, སམྨཱསམཱདྷིཾ དེསིསྶཱམི སཨུཔནིསཾ སཔརིཀྑཱར’’ནྟི (མ. ནི. ༣.༡༣༦) ཙ ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན ཏཏྠ ཏཏྠ པསཾསི པཀཱསཡི. སུཙིནྟི ཀིལེསམལསམུཙྪེདཀརཎཏོ ཨཙྩནྟཝོདཱནཾ. སམཱདྷིམཱནནྟརིཀཉྙམཱཧཱུཏི ཡཉྩ ཨཏྟནོ པཝཏྟིསམནནྟརཾ ནིཡམེནེཝ ཕལཔདཱནཏོ ‘‘ཨཱནནྟརིཀསམཱདྷཱི’’ཏི ཨཱཧུ. ན ཧི མགྒསམཱདྷིམྷི ཨུཔྤནྣེ ཏསྶ ཕལུཔྤཏྟིནིསེདྷཀོ ཀོཙི ཨནྟརཱཡོ ཨཏྠི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨཡཉྩ པུགྒལོ སོཏཱཔཏྟིཕལསཙྪིཀིརིཡཱཡ པཊིཔནྣོ ཨསྶ, ཀཔྤསྶ ཙ ཨུཌྜཡ྄ཧནཝེལཱ ཨསྶ, ནེཝ ཏཱཝ ཀཔྤོ ཨུཌྜཡ྄ཧེཡྻ, ཡཱཝཱཡཾ པུགྒལོ ན སོཏཱཔཏྟིཕལཾ སཙྪིཀརོཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི པུགྒལོ ཋིཏཀཔྤཱི. སབྦེཔི མགྒསམངྒིནོ པུགྒལཱ ཋིཏཀཔྤིནོ’’ཏི (པུ. པ. ༡༧).

སམཱདྷིནཱ ཏེན སམོ ན ཝིཛྫཏཱིཏི ཏེན བུདྡྷསེཊྛཔརིཝཎྞིཏེན སུཙིནཱ ཨཱནནྟརིཀསམཱདྷིནཱ སམོ རཱུཔཱཝཙརསམཱདྷི ཝཱ ཨརཱུཔཱཝཙརསམཱདྷི ཝཱ ཀོཙི ན ཝིཛྫཏི. ཀསྨཱ? ཏེསཾ བྷཱཝིཏཏྟཱ ཏཏྠ ཏཏྠ བྲཧྨལོཀེ ཨུཔཔནྣསྶཱཔི པུན ནིརཡཱདཱིསུཔི ཨུཔཔཏྟིསམྦྷཝཏོ, ཨིམསྶ ཙ ཨརཧཏྟསམཱདྷིསྶ བྷཱཝིཏཏྟཱ ཨརིཡཔུགྒལསྶ སབྦཱུཔཔཏྟིསམུགྒྷཱཏསམྦྷཝཏོ. ཏསྨཱ སུཏྟནྟརེཔི ཝུཏྟཾ – ‘‘ཡཱཝཏཱ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སངྑཏཱ…པེ… ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ, ཏེསཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏཱི’’ཏིཨཱདི (ཨ. ནི. ༤.༣༤; ཨིཏིཝུ. ༩༠).

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨཱནནྟརིཀསམཱདྷིསྶ ཨཉྙེཧི སམཱདྷཱིཧི ཨསམཏཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི པུརིམནཡེནེཝ མགྒདྷམྨརཏནསྶ ཨསདིསབྷཱཝཾ ནིསྶཱཡ སཙྩཝཙནཾ པཡུཉྫཏི ‘‘ཨིདམྤི དྷམྨེ…པེ… ཧོཏཱུ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ ཨཱཎཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ ཨམནུསྶེཧི པཊིགྒཧིཏཱཏི.

ཡེ པུགྒལཱཏིགཱཐཱཝཎྞནཱ

༦. ཨེཝཾ མགྒདྷམྨགུཎེནཱཔི སཙྩཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི སངྒྷགུཎེནཱཔི ཝཏྟུམཱརདྡྷོ ‘‘ཡེ པུགྒལཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཡེཏི ཨནིཡམེཏྭཱ ཨུདྡེསོ. པུགྒལཱཏི སཏྟཱ. ཨཊྛཱཏི ཏེསཾ གཎནཔརིཙྪེདོ. ཏེ ཧི ཙཏྟཱརོ ཙ པཊིཔནྣཱ ཙཏྟཱརོ ཙ ཕལེ ཋིཏཱཏི ཨཊྛ ཧོནྟི. སཏཾ པསཏྠཱཏི སཔྤུརིསེཧི བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷབུདྡྷསཱཝཀེཧི ཨཉྙེཧི ཙ དེཝམནུསྶེཧི པསཏྠཱ. ཀསྨཱ? སཧཛཱཏསཱིལཱདིགུཎཡོགཱ. ཏེསཉྷི ཙམྤཀཝཀུལཀུསུམཱདཱིནཾ སཧཛཱཏཝཎྞགནྡྷཱདཡོ ཝིཡ སཧཛཱཏཱ སཱིལསམཱདྷིཨཱདཡོ གུཎཱ, ཏེན ཏེ ཝཎྞགནྡྷཱདིསམྤནྣཱནི ཝིཡ པུཔྥཱནི དེཝམནུསྶཱནཾ སཏཾ པིཡཱ མནཱཔཱ པསཾསནཱིཡཱ ཙ ཧོནྟི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཡེ པུགྒལཱ ཨཊྛསཏཾ པསཏྠཱ’’ཏི.

ཨཐ ཝཱ ཡེཏི ཨནིཡམེཏྭཱ ཨུདྡེསོ. པུགྒལཱཏི སཏྟཱ. ཨཊྛསཏནྟི ཏེསཾ གཎནཔརིཙྪེདོ. ཏེ ཧི ཨེཀབཱིཛཱི ཀོལཾཀོལོ སཏྟཀྑཏྟུཔརམོཏི ཏཡོ སོཏཱཔནྣཱ. ཀཱམརཱུཔཱརཱུཔབྷཝེསུ ཨདྷིགཏཕལཱ ཏཡོ སཀདཱགཱམིནོ. ཏེ སབྦེཔི ཙཏུནྣཾ པཊིཔདཱནཾ ཝསེན ཙཏུཝཱིསཏི. ཨནྟརཱཔརིནིབྦཱཡཱི, ཨུཔཧཙྩཔརིནིབྦཱཡཱི, སསངྑཱརཔརིནིབྦཱཡཱི, ཨསངྑཱརཔརིནིབྦཱཡཱི, ཨུདྡྷཾསོཏོ, ཨཀནིཊྛགཱམཱིཏི ཨཝིཧེསུ པཉྩ. ཏཐཱ ཨཏཔྤསུདསྶསུདསྶཱིསུ. ཨཀནིཊྛེསུ པན ཨུདྡྷཾསོཏཝཛྫཱ ཙཏྟཱརོཏི ཙཏུཝཱིསཏི ཨནཱགཱམིནོ. སུཀྑཝིཔསྶཀོ སམཐཡཱནིཀོཏི དྭེ ཨརཧནྟོ. ཙཏྟཱརོ མགྒཊྛཱཏི ཙཏུཔཉྙཱས. ཏེ སབྦེཔི སདྡྷཱདྷུརཔཉྙཱདྷུརཱནཾ ཝསེན དིགུཎཱ ཧུཏྭཱ ཨཊྛསཏཾ ཧོནྟི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

ཙཏྟཱརི ཨེཏཱནི ཡུགཱནི ཧོནྟཱིཏི ཏེ སབྦེཔི ཨཊྛ ཝཱ ཨཊྛསཏཾ ཝཱཏི ཝིཏྠཱརཝསེན ཨུདྡིཊྛཔུགྒལཱ སངྑེཔཝསེན སོཏཱཔཏྟིམགྒཊྛོ ཕལཊྛོཏི ཨེཀཾ ཡུགཾ, ཨེཝཾ ཡཱཝ ཨརཧཏྟམགྒཊྛོ ཕལཊྛོཏི ཨེཀཾ ཡུགནྟི ཙཏྟཱརི ཡུགཱནི ཧོནྟི. ཏེ དཀྑིཎེཡྻཱཏི ཨེཏྠ ཏེཏི པུབྦེ ཨནིཡམེཏྭཱ ཨུདྡིཊྛཱནཾ ནིཡམེཏྭཱ ནིདྡེསོ. ཡེ པུགྒལཱ ཝིཏྠཱརཝསེན ཨཊྛ ཝཱ, ཨཊྛསཏཾ ཝཱ, སངྑེཔཝསེན ཙཏྟཱརི ཡུགཱནི ཧོནྟཱིཏི ཝུཏྟཱ, སབྦེཔི ཏེ དཀྑིཎཾ ཨརཧནྟཱིཏི དཀྑིཎེཡྻཱ. དཀྑིཎཱ ནཱམ ཀམྨཉྩ ཀམྨཝིཔཱཀཉྩ སདྡཧིཏྭཱ ‘‘ཨེས མེ ཨིདཾ ཝེཛྫཀམྨཾ ཝཱ ཛངྒྷཔེསནིཀཾ ཝཱ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིནི ཨནཔེཀྑིཏྭཱ དིཡྻམཱནོ དེཡྻདྷམྨོ, ཏཾ ཨརཧནྟི ནཱམ སཱིལཱདིགུཎཡུཏྟཱ པུགྒལཱ, ཨིམེ ཙ ཏཱདིསཱ, ཏེན ཝུཙྩནྟི ‘‘ཏེ དཀྑིཎེཡྻཱ’’ཏི.

སུགཏསྶ སཱཝཀཱཏི བྷགཝཱ སོབྷནེན གམནེན ཡུཏྟཏྟཱ, སོབྷནཉྩ ཋཱནཾ གཏཏྟཱ, སུཊྛུ ཙ གཏཏྟཱ, སུཊྛུ ཨེཝ ཙ གདཏྟཱ སུགཏོ, ཏསྶ སུགཏསྶ. སབྦེཔི ཏེ ཝཙནཾ སུཎནྟཱིཏི སཱཝཀཱ. ཀཱམཉྩ ཨཉྙེཔི སུཎནྟི, ན པན སུཏྭཱ ཀཏྟབྦཀིཙྩཾ ཀརོནྟི, ཨིམེ པན སུཏྭཱ ཀཏྟབྦཾ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔཏྟིཾ ཀཏྭཱ མགྒཕལཱནི པཏྟཱ, ཏསྨཱ ‘‘སཱཝཀཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཨེཏེསུ དིནྣཱནི མཧཔྥལཱནཱིཏི ཨེཏེསུ སུགཏསཱཝཀེསུ ཨཔྤཀཱནིཔི དཱནཱནི དིནྣཱནི པཊིགྒཱཧཀཏོ དཀྑིཎཱཝིསུདྡྷིབྷཱཝཾ ཨུཔགཏཏྟཱ མཧཔྥལཱནི ཧོནྟི. ཏསྨཱ སུཏྟནྟརེཔི ཝུཏྟཾ –

‘‘ཡཱཝཏཱ, བྷིཀྑཝེ, སངྒྷཱ ཝཱ གཎཱ ཝཱ ཏཐཱགཏསཱཝཀསངྒྷོ, ཏེསཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏི, ཡདིདཾ ཙཏྟཱརི པུརིསཡུགཱནི ཨཊྛ པུརིསཔུགྒལཱ, ཨེས བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ…པེ… ཨགྒོ ཝིཔཱཀོ ཧོཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༣༤; ༥.༣༢; ཨིཏིཝུ. ༩༠).

ཨེཝཾ བྷགཝཱ སབྦེསམྤི མགྒཊྛཕལཊྛཱནཾ ཝསེན སངྒྷརཏནསྶ གུཎཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏམེཝ གུཎཾ ནིསྶཱཡ སཙྩཝཙནཾ པཡུཉྫཏི ‘‘ཨིདམྤི སངྒྷེ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ ཨཱཎཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ ཨམནུསྶེཧི པཊིགྒཧིཏཱཏི.

ཡེ སུཔྤཡུཏྟཱཏིགཱཐཱཝཎྞནཱ

༧. ཨེཝཾ མགྒཊྛཕལཊྛཱནཾ ཝསེན སངྒྷགུཎེན སཙྩཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཏོ ཨེཀཙྩཱནཾ ཕལསམཱཔཏྟིསུཁམནུབྷཝནྟཱནཾ ཁཱིཎཱསཝཔུགྒལཱནཾཡེཝ གུཎེན ཝཏྟུམཱརདྡྷོ ‘‘ཡེ སུཔྤཡུཏྟཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཡེཏི ཨནིཡམིཏུདྡེསཝཙནཾ. སུཔྤཡུཏྟཱཏི སུཊྛུ པཡུཏྟཱ, ཨནེཀཝིཧིཏཾ ཨནེསནཾ པཧཱཡ སུདྡྷཱཛཱིཝིཏཾ ནིསྶཱཡ ཝིཔསྶནཱཡ ཨཏྟཱནཾ པཡུཉྫིཏུམཱརདྡྷཱཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ སུཔྤཡུཏྟཱཏི སུཝིསུདྡྷཀཱཡཝཙཱིཔཡོགསམནྣཱགཏཱ, ཏེན ཏེསཾ སཱིལཀྑནྡྷཾ དསྶེཏི. མནསཱ དལ༹ྷེནཱཏི དལ༹ྷེན མནསཱ, ཐིརསམཱདྷིཡུཏྟེན ཙེཏསཱཏི ཨཏྠོ. ཏེན ཏེསཾ སམཱདྷིཀྑནྡྷཾ དསྶེཏི. ནིཀྐཱམིནོཏི ཀཱཡེ ཙ ཛཱིཝིཏེ ཙ ཨནཔེཀྑཱ ཧུཏྭཱ པཉྙཱདྷུརེན ཝཱིརིཡེན སབྦཀིལེསེཧི ཀཏནིཀྐམནཱ. ཏེན ཏེསཾ ཝཱིརིཡསམྤནྣཾ པཉྙཀྑནྡྷཾ དསྶེཏི.

གོཏམསཱསནམྷཱིཏི གོཏྟཏོ གོཏམསྶ ཏཐཱགཏསྶེཝ སཱསནམྷི. ཏེན ཨིཏོ བཧིདྡྷཱ ནཱནཔྤཀཱརམྤི ཨམརཏཔཾ ཀརོནྟཱནཾ སུཔྤཡོགཱདིགུཎཱབྷཱཝཏོ ཀིལེསེཧི ནིཀྐམནཱབྷཱཝཾ དསྶེཏི. ཏེཏི པུབྦེ ཨུདྡིཊྛཱནཾ ནིདྡེསཝཙནཾ. པཏྟིཔཏྟཱཏི ཨེཏྠ པཏྟབྦཱཏི པཏྟི, པཏྟབྦཱ ནཱམ པཏྟུཾ ཨརཧཱ, ཡཾ པཏྭཱ ཨཙྩནྟཡོགཀྑེམིནོ ཧོནྟི, ཨརཧཏྟཕལསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ, ཏཾ པཏྟིཾ པཏྟཱཏི པཏྟིཔཏྟཱ. ཨམཏནྟི ནིབྦཱནཾ. ཝིགཡ྄ཧཱཏི ཨཱརམྨཎཝསེན ཝིགཱཧིཏྭཱ. ལདྡྷཱཏི ལབྷིཏྭཱ. མུདྷཱཏི ཨབྱཡེན ཀཱཀཎིཀམཏྟམྤི བྱཡཾ ཨཀཏྭཱ. ནིབྦུཏིནྟི པཊིཔྤསྶདྡྷཀིལེསདརཐཾ ཕལསམཱཔཏྟིཾ. བྷུཉྫམཱནཱཏི ཨནུབྷཝམཱནཱ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡེ ཨིམསྨིཾ གོཏམསཱསནམྷི སཱིལསམྤནྣཏྟཱ སུཔྤཡུཏྟཱ, སམཱདྷིསམྤནྣཏྟཱ མནསཱ དལ༹ྷེན, པཉྙཱསམྤནྣཏྟཱ ནིཀྐཱམིནོ, ཏེ ཨིམཱཡ སམྨཱཔཊིཔདཱཡ ཨམཏཾ ཝིགཡ྄ཧ མུདྷཱ ལདྡྷཱ ཕལསམཱཔཏྟིསཉྙིཏཾ ནིབྦུཏིཾ བྷུཉྫམཱནཱ པཏྟིཔཏྟཱ ནཱམ ཧོནྟཱིཏི.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཕལསམཱཔཏྟིསུཁམནུབྷཝནྟཱནཾ ཁཱིཎཱསཝཔུགྒལཱནམེཝ ཝསེན སངྒྷརཏནསྶ གུཎཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏམེཝ གུཎཾ ནིསྶཱཡ སཙྩཝཙནཾ པཡུཉྫཏི ‘‘ཨིདམྤི སངྒྷེ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ ཨཱཎཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ ཨམནུསྶེཧི པཊིགྒཧིཏཱཏི.

ཡཐིནྡཁཱིལོཏིགཱཐཱཝཎྞནཱ

༨. ཨེཝཾ ཁཱིཎཱསཝཔུགྒལཱནཾ གུཎེན སངྒྷཱདྷིཊྛཱནཾ སཙྩཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི བཧུཛནཔཙྩཀྑེན སོཏཱཔནྣསྶེཝ གུཎེན ཝཏྟུམཱརདྡྷོ ‘‘ཡཐིནྡཁཱིལོ’’ཏི. ཏཏྠ ཡཐཱཏི ཨུཔམཱཝཙནཾ. ཨིནྡཁཱིལོཏི ནགརདྭཱརཝིནིཝཱརཎཏྠཾ ཨུམྨཱརབྦྷནྟརེ ཨཊྛ ཝཱ དས ཝཱ ཧཏྠེ པཐཝིཾ ཁཎིཏྭཱ ཨཱཀོཊིཏསྶ སཱརདཱརུམཡཐམྦྷསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. པཐཝིནྟི བྷཱུམིཾ. སིཏོཏི ཨནྟོ པཝིསིཏྭཱ ནིསྶིཏོ. སིཡཱཏི བྷཝེཡྻ. ཙཏུབྦྷི ཝཱཏེཧཱིཏི ཙཏཱུཧི དིསཱཧི ཨཱགཏེཧི ཝཱཏེཧི. ཨསམྤཀམྤིཡོཏི ཀམྤེཏུཾ ཝཱ ཙཱལེཏུཾ ཝཱ ཨསཀྐུཎེཡྻོ. ཏཐཱུཔམནྟི ཏཐཱཝིདྷཾ. སཔྤུརིསནྟི ཨུཏྟམཔུརིསཾ. ཝདཱམཱིཏི བྷཎཱམི. ཡོ ཨརིཡསཙྩཱནི ཨཝེཙྩ པསྶཏཱིཏི ཡོ ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི པཉྙཱཡ ཨཛ྄ཛྷོགཱཧེཏྭཱ པསྶཏི. ཏཏྠ ཨརིཡསཙྩཱནི ཀུམཱརཔཉྷེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱནི.

ཨཡཾ པནེཏྠ སངྑེཔཏྠོ – ཡཐཱ ཧི ཨིནྡཁཱིལོ གམྦྷཱིརནེམཏཱཡ པཐཝིསྶིཏོ ཙཏུབྦྷི ཝཱཏེཧི ཨསམྤཀམྤིཡོ སིཡཱ, ཨིམམྤི སཔྤུརིསཾ ཏཐཱུཔམམེཝ ཝདཱམི, ཡོ ཨརིཡསཙྩཱནི ཨཝེཙྩ པསྶཏི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ སོཔི ཨིནྡཁཱིལོ ཝིཡ ཙཏཱུཧི ཝཱཏེཧི སབྦཏིཏྠིཡཝཱདཝཱཏེཧི ཨསམྤཀམྤིཡོ ཧོཏི, ཏམྷཱ དསྶནཱ ཀེནཙི ཀམྤེཏུཾ ཝཱ ཙཱལེཏུཾ ཝཱ ཨསཀྐུཎེཡྻོ. ཏསྨཱ སུཏྟནྟརེཔི ཝུཏྟཾ –

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨཡོཁཱིལོ ཝཱ ཨིནྡཁཱིལོ ཝཱ གམྦྷཱིརནེམོ སུནིཁཱཏོ ཨཙལོ ཨསམྤཀམྤཱི, པུརཏྠིམཱཡ ཙེཔི དིསཱཡ ཨཱགཙྪེཡྻ བྷུསཱ ཝཱཏཝུཊྛི, ནེཝ ནཾ སངྐམྤེཡྻ ན སམྤཀམྤེཡྻ ན སམྤཙཱལེཡྻ. པཙྪིམཱཡ…པེ… དཀྑིཎཱཡ, ཨུཏྟརཱཡཔི ཙེ…པེ… ན སམྤཙཱལེཡྻ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? གམྦྷཱིརཏྟཱ, བྷིཀྑཝེ, ནེམསྶ, སུནིཁཱཏཏྟཱ ཨིནྡཁཱིལསྶ. ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཡེ ཙ ཁོ ཀེཙི སམཎཱ ཝཱ བྲཱཧྨཎཱ ཝཱ ‘ཨིདཾ དུཀྑནྟི…པེ… པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནནྟི, ཏེ ན ཨཉྙསྶ སམཎསྶ ཝཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཝཱ མུཁཾ ཨོལོཀེནྟི ‘ཨཡཾ ནཱུན བྷཝཾ ཛཱནཾ ཛཱནཱཏི, པསྶཾ པསྶཏཱི’ཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? སུདིཊྛཏྟཱ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུནྣཾ ཨརིཡསཙྩཱན’’ནྟི (སཾ. ནི. ༥.༡༡༠༩).

ཨེཝཾ བྷགཝཱ བཧུཛནཔཙྩཀྑསྶ སོཏཱཔནྣསྶེཝ ཝསེན སངྒྷརཏནསྶ གུཎཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏམེཝ གུཎཾ ནིསྶཱཡ སཙྩཝཙནཾ པཡུཉྫཏི ‘‘ཨིདམྤི སངྒྷེ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ ཨཱཎཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ ཨམནུསྶེཧི པཊིགྒཧིཏཱཏི.

ཡེ ཨརིཡསཙྩཱནཱིཏིགཱཐཱཝཎྞནཱ

༩. ཨེཝཾ ཨཝིསེསཏོ སོཏཱཔནྣསྶ གུཎེན སངྒྷཱདྷིཊྛཱནཾ སཙྩཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཡེ ཏེ ཏཡོ སོཏཱཔནྣཱ ཨེཀབཱིཛཱི ཀོལཾཀོལོ སཏྟཀྑཏྟུཔརམོཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨིདྷེཀཙྩོ པུགྒལོ ཏིཎྞཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ སོཏཱཔནྣོ ཧོཏི…པེ… སོ ཨེཀཾཡེཝ བྷཝཾ ནིབྦཏྟིཏྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརོཏི, ཨཡཾ ཨེཀབཱིཛཱི. ཏཐཱ དྭེ ཝཱ ཏཱིཎི ཝཱ ཀུལཱནི སནྡྷཱཝིཏྭཱ སཾསརིཏྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརོཏི, ཨཡཾ ཀོལཾཀོལོ. ཏཐཱ སཏྟཀྑཏྟུཾ དེཝེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཙ སནྡྷཱཝིཏྭཱ སཾསརིཏྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརོཏི, ཨཡཾ སཏྟཀྑཏྟུཔརམོ’’ཏི (པུ. པ. ༣༡-༣༣).

ཏེསཾ སབྦཀནིཊྛསྶ སཏྟཀྑཏྟུཔརམསྶ གུཎེན ཝཏྟུམཱརདྡྷོ ‘‘ཡེ ཨརིཡསཙྩཱནཱི’’ཏི. ཏཏྠ ཡེ ཨརིཡསཙྩཱནཱིཏི ཨེཏཾ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཝིབྷཱཝཡནྟཱིཏི པཉྙཱཨོབྷཱསེན སཙྩཔྤཊིཙྪཱདཀཾ ཀིལེསནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམིཏྭཱ ཨཏྟནོ པཀཱསཱནི པཱཀཊཱནི ཀརོནྟི. གམྦྷཱིརཔཉྙེནཱཏི ཨཔྤམེཡྻཔཉྙཏཱཡ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ ཉཱཎེན ཨལབྦྷནེཡྻཔྤཏིཊྛཔཉྙེན, སབྦཉྙུནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སུདེསིཏཱནཱིཏི སམཱསབྱཱསསཱཀལྱཝེཀལྱཱདཱིཧི ཏེཧི ཏེཧི ནཡེཧི སུཊྛུ དེསིཏཱནི. ཀིཉྩཱཔི ཏེ ཧོནྟི བྷུསཾ པམཏྟཱཏི ཏེ ཝིབྷཱཝིཏཨརིཡསཙྩཱ པུགྒལཱ ཀིཉྩཱཔི དེཝརཛྫཙཀྐཝཏྟིརཛྫཱདིཔྤམཱདཊྛཱནཾ ཨཱགམྨ བྷུསཾ པམཏྟཱ ཧོནྟི, ཏཐཱཔི སོཏཱཔཏྟིམགྒཉཱཎེན ཨབྷིསངྑཱརཝིཉྙཱཎསྶ ནིརོདྷེན ཋཔེཏྭཱ སཏྟ བྷཝེ ཨནམཏགྒེ སཾསཱརེ ཡེ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ ནཱམཉྩ རཱུཔཉྩ, ཏེསཾ ནིརུདྡྷཏྟཱ ཨཏྠངྒཏཏྟཱ ན ཨཊྛམཾ བྷཝཾ ཨཱདིཡནྟི, སཏྟམབྷཝེ ཨེཝ པན ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎནྟི.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ སཏྟཀྑཏྟུཔརམཝསེན སངྒྷརཏནསྶ གུཎཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏམེཝ གུཎཾ ནིསྶཱཡ སཙྩཝཙནཾ པཡུཉྫཏི ‘‘ཨིདམྤི སངྒྷེ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ ཨཱཎཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ ཨམནུསྶེཧི པཊིགྒཧིཏཱཏི.

སཧཱཝསྶཱཏིགཱཐཱཝཎྞནཱ

༡༠. ཨེཝཾ སཏྟཀྑཏྟུཔརམསྶ ཨཊྛམཾ བྷཝཾ ཨནཱདིཡནགུཎེན སངྒྷཱདྷིཊྛཱནཾ སཙྩཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏསྶེཝ སཏྟ བྷཝེ ཨཱདིཡཏོཔི ཨཉྙེཧི ཨཔྤཧཱིནབྷཝཱདཱནེཧི པུགྒལེཧི ཝིསིཊྛེན གུཎེན ཝཏྟུམཱརདྡྷོ ‘‘སཧཱཝསྶཱ’’ཏི. ཏཏྠ སཧཱཝཱཏི སདྡྷིཾཡེཝ. ཨསྶཱཏི ‘‘ན ཏེ བྷཝཾ ཨཊྛམམཱདིཡནྟཱི’’ཏི ཝུཏྟེསུ ཨཉྙཏརསྶ. དསྶནསམྤདཱཡཱཏི སོཏཱཔཏྟིམགྒསམྤཏྟིཡཱ. སོཏཱཔཏྟིམགྒོ ཧི ནིབྦཱནཾ དིསྭཱ ཀཏྟབྦཀིཙྩསམྤདཱཡ སབྦཔཋམཾ ནིབྦཱནདསྶནཏོ ‘‘དསྶན’’ནྟི ཝུཙྩཏི, ཏསྶ ཨཏྟནི པཱཏུབྷཱཝོ དསྶནསམྤདཱ, ཏཱཡ དསྶནསམྤདཱཡ སཧ ཨེཝ. ཏཡསྶུ དྷམྨཱ ཛཧིཏཱ བྷཝནྟཱིཏི ཨེཏྠ ཨསྶུ-ཨིཏི པདཔཱུརཎམཏྟེ ནིཔཱཏོ ‘‘ཨིདཾ སུ མེ, སཱརིཔུཏྟ, མཧཱཝིཀཊབྷོཛནསྨིཾ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༡༥༦) ཝིཡ. ཡཏོ སཧཱཝསྶ དསྶནསམྤདཱཡ ཏཡོ དྷམྨཱ ཛཧིཏཱ བྷཝནྟི པཧཱིནཱ ཧོནྟཱིཏི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ.

ཨིདཱནི ཛཧིཏདྷམྨདསྶནཏྠམཱཧ ‘‘སཀྐཱཡདིཊྛཱི ཝིཙིཀིཙྪིཏཉྩ, སཱིལབྦཏཾ ཝཱཔི ཡདཏྠི ཀིཉྩཱི’’ཏི. ཏཏྠ སཏི ཀཱཡེ ཝིཛྫམཱནེ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཔཉྩཀཱཁྱེ ཀཱཡེ ཝཱིསཏིཝཏྠུཀཱ དིཊྛི སཀྐཱཡདིཊྛི, སཏཱི ཝཱ ཏཏྠ ཀཱཡེ དིཊྛཱིཏིཔི སཀྐཱཡདིཊྛི, ཡཐཱཝུཏྟཔྤཀཱརེ ཀཱཡེ ཝིཛྫམཱནཱ དིཊྛཱིཏི ཨཏྠོ. སཏིཡེཝ ཝཱ ཀཱཡེ དིཊྛཱིཏིཔི སཀྐཱཡདིཊྛི, ཡཐཱཝུཏྟཔྤཀཱརེ ཀཱཡེ ཝིཛྫམཱནེ རཱུཔཱདིསངྑཱཏོ ཨཏྟཱཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཱ དིཊྛཱིཏི ཨཏྠོ. ཏསྶཱ ཙ པཧཱིནཏྟཱ སབྦདིཊྛིགཏཱནི པཧཱིནཱནེཝ ཧོནྟི. སཱ ཧི ནེསཾ མཱུལཾ. སབྦཀིལེསབྱཱདྷིཝཱུཔསམནཏོ པཉྙཱ‘‘ཙིཀིཙྪིཏ’’ནྟི ཝུཙྩཏི, ཏཾ པཉྙཱཙིཀིཙྪིཏཾ ཨིཏོ ཝིགཏཾ, ཏཏོ ཝཱ པཉྙཱཙིཀིཙྪིཏཱ ཨིདཾ ཝིགཏནྟི ཝིཙིཀིཙྪིཏཾ. ‘‘སཏྠརི ཀངྑཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༡༠༠༨; ཝིབྷ. ༩༡༥) ནཡེན ཝུཏྟཱཡ ཨཊྛཝཏྠུཀཱཡ ཝིམཏིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏསྶཱ པཧཱིནཏྟཱ སབྦཱནིཔི ཝིཙིཀིཙྪིཏཱནི པཧཱིནཱནི ཧོནྟི. ཏཉྷི ནེསཾ མཱུལཾ. ‘‘ཨིཏོ བཧིདྡྷཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ སཱིལེན སུདྡྷི ཝཏེན སུདྡྷཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (དྷ. ས. ༡༢༢༢; ཝིབྷ. ༩༣༨) ཨཱགཏཾ གོསཱིལཀུཀྐུརསཱིལཱདིཀཾ སཱིལཾ གོཝཏཀུཀྐུརཝཏཱདིཀཉྩ ཝཏཾ སཱིལབྦཏནྟི ཝུཙྩཏི, ཏསྶ པཧཱིནཏྟཱ སབྦམྤི ནགྒིཡམུཎྜིཀཱདིཨམརཏཔཾ པཧཱིནཾ ཧོཏི. ཏཉྷི ཏསྶ མཱུལཾ, ཏེནེཝ སབྦཱཝསཱནེ ཝུཏྟཾ ‘‘ཡདཏྠི ཀིཉྩཱི’’ཏི. དུཀྑདསྶནསམྤདཱཡ ཙེཏྠ སཀྐཱཡདིཊྛི སམུདཡདསྶནསམྤདཱཡ ཝིཙིཀིཙྪིཏཾ, མགྒདསྶནནིབྦཱནདསྶནསམྤདཱཡ སཱིལབྦཏཾ པཧཱིཡཏཱིཏི ཝིཉྙཱཏབྦཾ.

ཙཏཱུཧཔཱཡེཧཱིཏིགཱཐཱཝཎྞནཱ

༡༡. ཨེཝམསྶ ཀིལེསཝཊྚཔྤཧཱནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏསྨིཾ ཀིལེསཝཊྚེ སཏི ཡེན ཝིཔཱཀཝཊྚེན བྷཝིཏབྦཾ, ཏཔྤཧཱནཱ ཏསྶཱཔི པཧཱནཾ དཱིཔེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཙཏཱུཧཔཱཡེཧི ཙ ཝིཔྤམུཏྟོ’’ཏི. ཏཏྠ ཙཏྟཱརོ ཨཔཱཡཱ ནཱམ ནིརཡཏིརཙྪཱནཔེཏྟིཝིསཡཨསུརཀཱཡཱ. ཏེཧི ཨེས སཏྟ བྷཝེ ཨཱདིཡནྟོཔི ཝིཔྤམུཏྟོཏི ཨཏྠོ.

ཨེཝམསྶ ཝིཔཱཀཝཊྚཔྤཧཱནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཡམསྶ ཝིཔཱཀཝཊྚསྶ མཱུལབྷཱུཏཾ ཀམྨཝཊྚཾ, ཏསྶཱཔི པཧཱནཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཚཙྩཱབྷིཋཱནཱནི ཨབྷབྦ ཀཱཏུ’’ནྟི. ཏཏྠ ཨབྷིཋཱནཱནཱིཏི ཨོལཱ༹རིཀཊྛཱནཱནི, ཏཱནི ཨེས ཚ ཨབྷབྦོ ཀཱཏུཾ. ཏཱནི ཙ ‘‘ཨཊྛཱནམེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨནཝཀཱསོ, ཡཾ དིཊྛིསམྤནྣོ པུགྒལོ མཱཏརཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཡྻཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (ཨ. ནི. ༡.༢༧༡; མ. ནི. ༣.༡༢༨; ཝིབྷ. ༨༠༩) ནཡེན ཨེཀཀནིཔཱཏེ ཝུཏྟཱནི མཱཏུགྷཱཏཔིཏུགྷཱཏཨརཧནྟགྷཱཏལོཧིཏུཔྤཱདསངྒྷབྷེདཨཉྙསཏྠཱརུདྡེསཀམྨཱནཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི. ཏཱནི ཧི ཀིཉྩཱཔི དིཊྛིསམྤནྣོ ཨརིཡསཱཝཀོ ཀུནྠཀིཔིལླིཀམྤི ཛཱིཝིཏཱ ན ཝོརོཔེཏི, ཨཔིཙ ཁོ པན པུཐུཛྫནབྷཱཝསྶ ཝིགརཧཎཏྠཾ ཝུཏྟཱནི. པུཐུཛྫནོ ཧི ཨདིཊྛིསམྤནྣཏྟཱ ཨེཝཾམཧཱསཱཝཛྫཱནི ཨབྷིཋཱནཱནིཔི ཀརོཏི, དསྶནསམྤནྣོ པན ཨབྷབྦོ ཏཱནི ཀཱཏུནྟི. ཨབྷབྦགྒཧཎཉྩེཏྠ བྷཝནྟརེཔི ཨཀརཎདསྶནཏྠཾ. བྷཝནྟརེཔི ཧི ཨེས ཨཏྟནོ ཨརིཡསཱཝཀབྷཱཝཾ ཨཛཱནནྟོཔི དྷམྨཏཱཡ ཨེཝ ཨེཏཱནི ཝཱ ཚ པཀཏིཔཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིནི ཝཱ པཉྩ ཝེརཱནི ཨཉྙསཏྠཱརུདྡེསེན སཧ ཚ ཋཱནཱནི ན ཀརོཏི, ཡཱནི སནྡྷཱཡ ཨེཀཙྩེ ‘‘ཚ ཚཱབྷིཋཱནཱནཱི’’ཏིཔི པཋནྟི. མཏམཙྪགྒཱཧཱདཡོ ཙེཏྠ ཨརིཡསཱཝཀགཱམདཱརཀཱནཾ ནིདསྶནཾ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ སཏྟ བྷཝེ ཨཱདིཡཏོཔི ཨརིཡསཱཝཀསྶ ཨཉྙེཧི ཨཔྤཧཱིནབྷཝཱདཱནེཧི པུགྒལེཧི ཝིསིཊྛགུཎཝསེན སངྒྷརཏནསྶ གུཎཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏམེཝ གུཎཾ ནིསྶཱཡ སཙྩཝཙནཾ པཡུཉྫཏི ‘‘ཨིདམྤི སངྒྷེ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ ཨཱཎཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ ཨམནུསྶེཧི པཊིགྒཧིཏཱཏི.

ཀིཉྩཱཔི སོཏིགཱཐཱཝཎྞནཱ

༡༢. ཨེཝཾ སཏྟ བྷཝེ ཨཱདིཡཏོཔི ཨཉྙེཧི ཨཔྤཧཱིནབྷཝཱདཱནེཧི པུགྒལེཧི ཝིསིཊྛགུཎེན སངྒྷཱདྷིཊྛཱནཾ སཙྩཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ན ཀེཝལཾ དསྶནསམྤནྣོ ཚ ཨབྷིཋཱནཱནི ཨབྷབྦོ ཀཱཏུཾ, ཀིནྟུ ཨཔྤམཏྟཀམྤི པཱཔཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཏསྶ པཊིཙྪཱདནཱཡཔི ཨབྷབྦོཏི པམཱདཝིཧཱརིནོཔི དསྶནསམྤནྣསྶ ཀཏཔྤཊིཙྪཱདནཱབྷཱཝགུཎེན ཝཏྟུམཱརདྡྷོ ‘‘ཀིཉྩཱཔི སོ ཀམྨ ཀརོཏི པཱཔཀ’’ནྟི.

ཏསྶཏྠོ – སོ དསྶནསམྤནྣོ ཀིཉྩཱཔི སཏིསམྨོསེན པམཱདཝིཧཱརཾ ཨཱགམྨ ཡཾ ཏཾ བྷགཝཏཱ ལོཀཝཛྫཾ སཉྩིཙྩཱཏིཀྐམནཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ཡཾ མཡཱ སཱཝཀཱནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཏྟཾ, ཏཾ མམ སཱཝཀཱ ཛཱིཝིཏཧེཏུཔི ནཱཏིཀྐམནྟཱི’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༨༥; ཨུདཱ. ༤༥) ཏཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཉྙཾ ཀུཊིཀཱརསཧསེཡྻཱདིཾ པཎྞཏྟིཝཛྫཝཱིཏིཀྐམསངྑཱཏཾ བུདྡྷཔྤཏིཀུཊྛཾ ཀཱཡེན པཱཔཀམྨཾ ཀརོཏི, པདསོདྷམྨཨུཏྟརིཚཔྤཉྩཝཱཙཱདྷམྨདེསནསམྥཔྤལཱཔཕརུསཝཙནཱདིཾ ཝཱ ཝཱཙཱཡ , ཨུད ཙེཏསཱ ཝཱ ཀཏྠཙི ལོབྷདོསུཔྤཱདནཾ ཛཱཏརཱུཔཱདིསཱདིཡནཾ ཙཱིཝརཱདིཔརིབྷོགེསུ ཨཔཙྩཝེཀྑཎཱདིཾ ཝཱ པཱཔཀམྨཾ ཀརོཏི. ཨབྷབྦོ སོ ཏསྶ པཊིཙྪདཱཡ ན སོ ཏཾ ‘‘ཨིདཾ ཨཀཔྤིཡམཀརཎཱིཡ’’ནྟི ཛཱནིཏྭཱ མུཧུཏྟམྤི པཊིཙྪཱདེཏི, ཏཾཁཎཾ ཨེཝ པན སཏྠརི ཝཱ ཝིཉྙཱུསུ ཝཱ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ ཨཱཝི ཀཏྭཱ ཡཐཱདྷམྨཾ པཊིཀརོཏི, ‘‘ན པུན ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ སཾཝརིཏབྦཾ ཝཱ སཾཝརཏི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཨབྷབྦཏཱ དིཊྛཔདསྶ ཝུཏྟཱ, ཨེཝརཱུཔམྤི པཱཔཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཏསྶ པཊིཙྪཱདཱཡ དིཊྛནིབྦཱནཔདསྶ དསྶནསམྤནྣསྶ པུགྒལསྶ ཨབྷབྦཏཱ ཝུཏྟཱཏི ཨཏྠོ.

ཀཐཾ?

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, དཧརོ ཀུམཱརོ མནྡོ ཨུཏྟཱནསེཡྻཀོ ཧཏྠེན ཝཱ པཱདེན ཝཱ ཨངྒཱརཾ ཨཀྐམིཏྭཱ ཁིཔྤམེཝ པཊིསཾཧརཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཏཱ ཨེསཱ དིཊྛིསམྤནྣསྶ པུགྒལསྶ, ཀིཉྩཱཔི ཏཐཱརཱུཔིཾ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཡཐཱརཱུཔཱཡ ཨཱཔཏྟིཡཱ ཝུཊྛཱནཾ པཉྙཱཡཏི. ཨཐ ཁོ ནཾ ཁིཔྤམེཝ སཏྠརི ཝཱ ཝིཉྙཱུསུ ཝཱ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ དེསེཏི ཝིཝརཏི ཨུཏྟཱནཱིཀརོཏི, དེསེཏྭཱ ཝིཝརིཏྭཱ ཨུཏྟཱནཱིཀཏྭཱ ཨཱཡཏིཾ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༩༦).

ཨེཝཾ བྷགཝཱ པམཱདཝིཧཱརིནོཔི དསྶནསམྤནྣསྶ ཀཏཔྤཊིཙྪཱདནཱབྷཱཝགུཎེན སངྒྷརཏནསྶ གུཎཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏམེཝ གུཎཾ ནིསྶཱཡ སཙྩཝཙནཾ པཡུཉྫཏི ‘‘ཨིདམྤི སངྒྷེ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ ཨཱཎཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ ཨམནུསྶེཧི པཊིགྒཧིཏཱཏི.

ཝནཔྤགུམྦེཏིགཱཐཱཝཎྞནཱ

༡༣. ཨེཝཾ སངྒྷཔརིཡཱཔནྣཱནཾ པུགྒལཱནཾ ཏེན ཏེན གུཎཔྤཀཱརེན སངྒྷཱདྷིཊྛཱནཾ སཙྩཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཡྭཱཡཾ བྷགཝཏཱ རཏནཏྟཡགུཎཾ དཱིཔེནྟེན ཨིདྷ སངྑེཔེན ཨཉྙཏྲ ཙ ཝིཏྠཱརེན པརིཡཏྟིདྷམྨོ དེསིཏོ, ཏམྤི ནིསྶཱཡ པུན བུདྡྷཱདྷིཊྛཱནཾ སཙྩཾ ཝཏྟུམཱརདྡྷོ ‘‘ཝནཔྤགུམྦེ ཡཐཱ ཕུསྶིཏགྒེ’’ཏི. ཏཏྠ ཨཱསནྣསནྣིཝེསཝཝཏྠིཏཱནཾ རུཀྑཱནཾ སམཱུཧོ ཝནཾ, མཱུལསཱརཕེགྒུཏཙསཱཁཱཔལཱསེཧི པཝུདྡྷོ གུམྦོ པགུམྦོ, ཝནསྶ, ཝནེ ཝཱ པགུམྦོ ཝནཔྤགུམྦོ. སྭཱཡཾ ‘‘ཝནཔྤགུམྦེ’’ཏི ཝུཏྟོ, ཨེཝམྤི ཧི ཝཏྟུཾ ལབྦྷཏི ‘‘ཨཏྠི སཝིཏཀྐསཝིཙཱརེ, ཨཏྠི ཨཝིཏཀྐཝིཙཱརམཏྟེ, སུཁེ དུཀྑེ ཛཱིཝེ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༡༧༤; མ. ནི. ༢.༢༢༨) ཝིཡ. ཡཐཱཏི ཨུཔམཱཝཙནཾ. ཕུསྶིཏཱནི ཨགྒཱནི ཨསྶཱཏི ཕུསྶིཏགྒོ, སབྦསཱཁཱཔསཱཁཱསུ སཉྫཱཏཔུཔྥོཏི ཨཏྠོ. སོ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ‘‘ཕུསྶིཏགྒེ’’ཏི ཝུཏྟོ. གིམྷཱནམཱསེ པཋམསྨིཾ གིམྷེཏི ཡེ ཙཏྟཱརོ གིམྷཱནཾ མཱསཱ, ཏེསཾ ཙཏུནྣཾ གིམྷམཱསཱནཾ ཨེཀསྨིཾ མཱསེ. ཀཏརསྨིཾ མཱསེ ཨིཏི ཙེ? པཋམསྨིཾ གིམྷེ, ཙིཏྲམཱསེཏི ཨཏྠོ. སོ ཧི ‘‘པཋམགིམྷོ’’ཏི ཙ ‘‘བཱལཝསནྟོ’’ཏི ཙ ཝུཙྩཏི. ཏཏོ པརཾ པདཏྠཏོ པཱཀཊམེཝ.

ཨཡཾ པནེཏྠ པིཎྜཏྠོ – ཡཐཱ པཋམགིམྷནཱམཀེ བཱལཝསནྟེ ནཱནཱཝིདྷརུཀྑགཧནེ ཝནེ སུཔུཔྥིཏགྒསཱཁོ ཏརུཎརུཀྑགཙྪཔརིཡཱཡནཱམོ པགུམྦོ ཨཏིཝིཡ སསྶིརིཀོ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཁནྡྷཱཡཏནཱདཱིཧི སཏིཔཊྛཱནསམྨཔྤདྷཱནཱདཱིཧི སཱིལསམཱདྷིཀྑནྡྷཱདཱིཧི ཝཱ ནཱནཔྤཀཱརེཧི ཨཏྠཔྤབྷེདཔུཔྥེཧི ཨཏིཝིཡ སསྶིརིཀཏྟཱ ཏཐཱུཔམཾ ནིབྦཱནགཱམིམགྒདཱིཔནཏོ ནིབྦཱནགཱམིཾ པརིཡཏྟིདྷམྨཝརཾ ནེཝ ལཱབྷཧེཏུ ན སཀྐཱརཱདིཧེཏུ, ཀེཝལནྟུ མཧཱཀརུཎཱཡ ཨབྦྷུསྶཱཧིཏཧདཡོ སཏྟཱནཾ པརམཧིཏཱཡ ཨདེསཡཱིཏི. པརམཾ ཧིཏཱཡཱཏི ཨེཏྠ ཙ གཱཐཱབནྡྷསུཁཏྠཾ ཨནུནཱསིཀོ. ཨཡཾ པནཏྠོ – པརམཧིཏཱཡ ནིབྦཱནཱཡ ཨདེསཡཱིཏི.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨིམཾ སུཔུཔྥིཏགྒཝནཔྤགུམྦསདིསཾ པརིཡཏྟིདྷམྨཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏམེཝ ནིསྶཱཡ བུདྡྷཱདྷིཊྛཱནཾ སཙྩཝཙནཾ པཡུཉྫཏི ‘‘ཨིདམྤི བུདྡྷེ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཀེཝལཾ པན ཨིདམྤི ཡཐཱཝུཏྟཔཀཱརཔརིཡཏྟིདྷམྨསངྑཱཏཾ བུདྡྷེ རཏནཾ པཎཱིཏནྟི ཨེཝཾ ཡོཛེཏབྦཾ. ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ ཨཱཎཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ ཨམནུསྶེཧི པཊིགྒཧིཏཱཏི.

ཝརོ ཝརཉྙཱུཏིགཱཐཱཝཎྞནཱ

༡༤. ཨེཝཾ བྷགཝཱ པརིཡཏྟིདྷམྨེན བུདྡྷཱདྷིཊྛཱནཾ སཙྩཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ལོཀུཏྟརདྷམྨེན ཝཏྟུམཱརདྡྷོ ‘‘ཝརོ ཝརཉྙཱུ’’ཏི. ཏཏྠ ཝརོཏི པཎཱིཏཱདྷིམུཏྟིཀེཧི ཨིཙྪིཏོ ‘‘ཨཧོ ཝཏ མཡམྤི ཨེཝརཱུཔཱ ཨསྶཱམཱ’’ཏི, ཝརགུཎཡོགཏོ ཝཱ ཝརོ ཨུཏྟམོ སེཊྛོཏི ཨཏྠོ. ཝརཉྙཱུཏི ནིབྦཱནཉྙཱུ. ནིབྦཱནཉྷི སབྦདྷམྨཱནཾ ཨུཏྟམཊྛེན ཝརཾ, ཏཉྩེས བོདྷིམཱུལེ སཡཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨཉྙཱསི. ཝརདོཏི པཉྩཝགྒིཡབྷདྡཝགྒིཡཛཊིལཱདཱིནཾ ཨཉྙེསཉྩ དེཝམནུསྶཱནཾ ནིབྦེདྷབྷཱགིཡཝཱསནཱབྷཱགིཡཝརདྷམྨདཱཡཱིཏི ཨཏྠོ. ཝརཱཧརོཏི ཝརསྶ མགྒསྶ ཨཱཧཊཏྟཱ ཝརཱཧརོཏི ཝུཙྩཏི. སོ ཧི བྷགཝཱ དཱིཔངྐརཏོ པབྷུཏི སམཏིཾས པཱརམིཡོ པཱུརེནྟོ པུབྦཀེཧི སམྨཱསམྦུདྡྷེཧི ཨནུཡཱཏཾ པུརཱཎམགྒཝརམཱཧརི, ཏེན ‘‘ཝརཱཧརོ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

ཨཔིཙ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཔྤཊིལཱབྷེན ཝརོ, ནིབྦཱནསཙྪིཀིརིཡཱཡ ཝརཉྙཱུ, སཏྟཱནཾ ཝིམུཏྟིསུཁདཱནེན ཝརདོ, ཨུཏྟམཔཊིཔདཱཧརཎེན ཝརཱཧརོ. ཨེཏེཧི ལོཀུཏྟརགུཎེཧི ཨདྷིཀསྶ ཀསྶཙི གུཎསྶ ཨབྷཱཝཏོ ཨནུཏྟརོ.

ཨཔརོ ནཡོ – ཝརོ ཨུཔསམཱདྷིཊྛཱནཔརིཔཱུརཎེན, ཝརཉྙཱུ པཉྙཱདྷིཊྛཱནཔརིཔཱུརཎེན, ཝརདོ ཙཱགཱདྷིཊྛཱནཔརིཔཱུརཎེན, ཝརཱཧརོ སཙྩཱདྷིཊྛཱནཔརིཔཱུརཎེན, ཝརཾ མགྒསཙྩམཱཧརཱིཏི. ཏཐཱ ཝརོ པུཉྙུསྶཡེན, ཝརཉྙཱུ པཉྙུསྶཡེན, ཝརདོ བུདྡྷབྷཱཝཏྠིཀཱནཾ ཏདུཔཱཡསམྤདཱནེན, ཝརཱཧརོ པཙྩེཀབུདྡྷབྷཱཝཏྠིཀཱནཾ ཏདུཔཱཡཱཧརཎེན, ཨནུཏྟརོ ཏཏྠ ཏཏྠ ཨསདིསཏཱཡ, ཨཏྟནཱ ཝཱ ཨནཱཙརིཡཀོ ཧུཏྭཱ པརེསཾ ཨཱཙརིཡབྷཱཝེན, དྷམྨཝརཾ ཨདེསཡི སཱཝཀབྷཱཝཏྠིཀཱནཾ ཏདཏྠཱཡ སྭཱཀྑཱཏཏཱདིགུཎཡུཏྟསྶ དྷམྨཝརསྶ དེསནཏོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ནཝཝིདྷེན ལོཀུཏྟརདྷམྨེན ཨཏྟནོ གུཎཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏམེཝ གུཎཾ ནིསྶཱཡ བུདྡྷཱདྷིཊྛཱནཾ སཙྩཝཙནཾ པཡུཉྫཏི ‘‘ཨིདམྤི བུདྡྷེ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཀེཝལཾ པན ཡཾ ཝརཾ ལོཀུཏྟརདྷམྨཾ ཨེས ཨཉྙཱསི, ཡཉྩ ཨདཱསི, ཡཉྩ ཨཱཧརི, ཡཉྩ དེསེསི, ཨིདམྤི བུདྡྷེ རཏནཾ པཎཱིཏནྟི ཨེཝཾ ཡོཛེཏབྦཾ. ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ ཨཱཎཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ ཨམནུསྶེཧི པཊིགྒཧིཏཱཏི.

ཁཱིཎནྟིགཱཐཱཝཎྞནཱ

༡༥. ཨེཝཾ བྷགཝཱ པརིཡཏྟིདྷམྨཉྩ ནཝལོཀུཏྟརདྷམྨཉྩ ནིསྶཱཡ དྭཱིཧི གཱཐཱཧི བུདྡྷཱདྷིཊྛཱནཾ སཙྩཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཡེ ཏཾ པརིཡཏྟིདྷམྨཾ ཨསྶོསུཾ, སུཏཱནུསཱརེན ཙ པཊིཔཛྫིཏྭཱ ནཝཔྤཀཱརམྤི ལོཀུཏྟརདྷམྨཾ ཨདྷིགམིཾསུ, ཏེསཾ ཨནུཔཱདིསེསནིབྦཱནཔཏྟིགུཎཾ ནིསྶཱཡ པུན སངྒྷཱདྷིཊྛཱནཾ སཙྩཾ ཝཏྟུམཱརདྡྷོ ‘‘ཁཱིཎཾ པུརཱཎ’’ནྟི. ཏཏྠ ཁཱིཎནྟི སམུཙྪིནྣཾ. པུརཱཎནྟི པུརཱཏནཾ. ནཝནྟི སམྤཏི ཝཏྟམཱནཾ. ནཏྠི སམྦྷཝནྟི ཨཝིཛྫམཱནཔཱཏུབྷཱཝཾ. ཝིརཏྟཙིཏྟཱཏི ཝཱིཏརཱགཙིཏྟཱ. ཨཱཡཏིཀེ བྷཝསྨིནྟི ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ པུནབྦྷཝེ. ཏེཏི ཡེསཾ ཁཱིཎཾ པུརཱཎཾ ནཝཾ ནཏྠི སམྦྷཝཾ, ཡེ ཙ ཨཱཡཏིཀེ བྷཝསྨིཾ ཝིརཏྟཙིཏྟཱ, ཏེ ཁཱིཎཱསཝཱ བྷིཀྑཱུ. ཁཱིཎབཱིཛཱཏི ཨུཙྪིནྣབཱིཛཱ. ཨཝིརཱུལ༹ྷིཚནྡཱཏི ཝིརཱུལ༹ྷིཚནྡཝིརཧིཏཱ. ནིབྦནྟཱིཏི ཝིཛ྄ཛྷཱཡནྟི. དྷཱིརཱཏི དྷིཏིསམྤནྣཱ. ཡཐཱཡཾ པདཱིཔོཏི ཨཡཾ པདཱིཔོ ཝིཡ.

ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡཾ ཏཾ སཏྟཱནཾ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ནིརུདྡྷམྤི པུརཱཎཾ ཨཏཱིཏཀཱལིཀཾ ཀམྨཾ ཏཎྷཱསིནེཧསྶ ཨཔྤཧཱིནཏྟཱ པཊིསནྡྷིཨཱཧརཎསམཏྠཏཱཡ ཨཁཱིཎཾཡེཝ ཧོཏི, ཏཾ པུརཱཎཾ ཀམྨཾ ཡེསཾ ཨརཧཏྟམགྒེན ཏཎྷཱསིནེཧསྶ སོསིཏཏྟཱ ཨགྒིནཱ དཌྜྷབཱིཛམིཝ ཨཱཡཏིཾ ཝིཔཱཀདཱནཱསམཏྠཏཱཡ ཁཱིཎཾ. ཡཉྩ ནེསཾ བུདྡྷཔཱུཛཱདིཝསེན ཨིདཱནི པཝཏྟམཱནཾ ཀམྨཾ ནཝནྟི ཝུཙྩཏི, ཏཉྩ ཏཎྷཱཔཧཱནེནེཝ ཚིནྣམཱུལཔཱདཔཔུཔྥམིཝ ཨཱཡཏིཾ ཕལདཱནཱསམཏྠཏཱཡ ཡེསཾ ནཏྠི སམྦྷཝཾ, ཡེ ཙ ཏཎྷཱཔཧཱནེནེཝ ཨཱཡཏིཀེ བྷཝསྨིཾ ཝིརཏྟཙིཏྟཱ, ཏེ ཁཱིཎཱསཝཱ བྷིཀྑཱུ ‘‘ཀམྨཾ ཁེཏྟཾ ཝིཉྙཱཎཾ བཱིཛ’’ནྟི (ཨ. ནི. ༣.༧༧) ཨེཏྠ ཝུཏྟསྶ པཊིསནྡྷིཝིཉྙཱཎསྶ ཀམྨཀྑཡེནེཝ ཁཱིཎཏྟཱ ཁཱིཎབཱིཛཱ. ཡོཔི པུབྦེ པུནབྦྷཝསངྑཱཏཱཡ ཝིརཱུལ༹ྷིཡཱ ཚནྡོ ཨཧོསི. ཏསྶཔི སམུདཡཔྤཧཱནེནེཝ པཧཱིནཏྟཱ པུབྦེ ཝིཡ ཙུཏིཀཱལེ ཨསམྦྷཝེན ཨཝིརཱུལ༹ྷིཚནྡཱ དྷིཏིསམྤནྣཏྟཱ དྷཱིརཱ ཙརིམཝིཉྙཱཎནིརོདྷེན ཡཐཱཡཾ པདཱིཔོ ནིབྦུཏོ, ཨེཝཾ ནིབྦནྟི, པུན ‘‘རཱུཔིནོ ཝཱ ཨརཱུཔིནོ ཝཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིཾ པཉྙཏྟིཔཐཾ ཨཙྩེནྟཱིཏི. ཏསྨིཾ ཀིར སམཡེ ནགརདེཝཏཱནཾ པཱུཛནཏྠཱཡ ཛཱལིཏེསུ པདཱིཔེསུ ཨེཀོ པདཱིཔོ ཝིཛ྄ཛྷཱཡི, ཏཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཡཐཱཡཾ པདཱིཔོ’’ཏི.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཡེ ཏཾ པུརིམཱཧི དྭཱིཧི གཱཐཱཧི ཝུཏྟཾ པརིཡཏྟིདྷམྨཾ ཨསྶོསུཾ, སུཏཱནུསཱརེན ཙ པཊིཔཛྫིཏྭཱ ནཝཔྤཀཱརམྤི ལོཀུཏྟརདྷམྨཾ ཨདྷིགམིཾསུ, ཏེསཾ ཨནུཔཱདིསེསནིབྦཱནཔཏྟིགུཎཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏམེཝ གུཎཾ ནིསྶཱཡ སངྒྷཱདྷིཊྛཱནཾ སཙྩཝཙནཾ པཡུཉྫནྟོ དེསནཾ སམཱཔེསི ‘‘ཨིདམྤི སངྒྷེ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཀེཝལཾ པན ཨིདམྤི ཡཐཱཝུཏྟེན པཀཱརེན ཁཱིཎཱསཝབྷིཀྑཱུནཾ ནིབྦཱནསངྑཱཏཾ སངྒྷེ རཏནཾ པཎཱིཏནྟི ཨེཝཾ ཡོཛེཏབྦཾ. ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ ཨཱཎཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ ཨམནུསྶེཧི པཊིགྒཧིཏཱཏི.

དེསནཱཔརིཡོསཱནེ རཱཛཀུལསྶ སོཏྠི ཨཧོསི, སབྦཱུཔདྡཝཱ ཝཱུཔསམིཾསུ, ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ པཱཎསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི.

ཡཱནཱིདྷཱཏིགཱཐཱཏྟཡཝཎྞནཱ

༡༦. ཨཐ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ ‘‘བྷགཝཏཱ རཏནཏྟཡགུཎཾ ནིསྶཱཡ སཙྩཝཙནཾ པཡུཉྫམཱནེན ནཱགརསྶ སོཏྠི ཀཏཱ, མཡཱཔི ནཱགརསྶ སོཏྠིཏྠཾ རཏནཏྟཡགུཎཾ ནིསྶཱཡ ཀིཉྩི ཝཏྟབྦ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ཨཝསཱནེ གཱཐཱཏྟཡཾ ཨབྷཱསི ‘‘ཡཱནཱིདྷ བྷཱུཏཱནཱི’’ཏི ཏཏྠ ཡསྨཱ བུདྡྷོ ཡཐཱ ལོཀཧིཏཏྠཱཡ ཨུསྶུཀྐཾ ཨཱཔནྣེཧི ཨཱགནྟབྦཾ, ཏཐཱ ཨཱགཏཏོ ཡཐཱ ཙ ཏེཧི གནྟབྦཾ, ཏཐཱ གཏཏོ ཡཐཱ ཙ ཏེཧི ཨཱཛཱནིཏབྦཾ, ཏཐཱ ཨཱཛཱནནཏོ, ཡཐཱ ཙ ཛཱནིཏབྦཾ, ཏཐཱ ཛཱནནཏོ, ཡཉྩ ཏཐེཝ ཧོཏི, ཏསྶ གདནཏོ ཙ ‘‘ཏཐཱགཏོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཡསྨཱ ཙ སོ དེཝམནུསྶེཧི པུཔྥགནྡྷཱདིནཱ བཧི ནིབྦཏྟེན ཨུཔཀཱརཀེན, དྷམྨཱནུདྷམྨཔཊིཔཏྟཱདིནཱ ཙ ཨཏྟནི ནིབྦཏྟེན ཨཏིཝིཡ པཱུཛིཏོ, ཏསྨཱ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ སབྦཾ དེཝཔརིསཾ ཨཏྟནཱ སདྡྷིཾ སམྤིཎྜེཏྭཱ ཨཱཧ ‘‘ཏཐཱགཏཾ དེཝམནུསྶཔཱུཛིཏཾ, བུདྡྷཾ ནམསྶཱམ སུཝཏྠི ཧོཏཱུ’’ཏི.

༡༧. ཡསྨཱ པན དྷམྨེ མགྒདྷམྨོ ཡཐཱ ཡུགནདྡྷསམཐཝིཔསྶནཱབལེན གནྟབྦཾ ཀིལེསཔཀྑཾ སམུཙྪིནྡནྟེན, ཏཐཱ གཏོཏི ཏཐཱགཏོ. ནིབྦཱནདྷམྨོཔི ཡཐཱ གཏོ པཉྙཱཡ པཊིཝིདྡྷོ སབྦདུཀྑཔྤཊིཝིགྷཱཏཱཡ སམྤཛྫཏི, བུདྡྷཱདཱིཧི ཏཐཱ ཨཝགཏོ, ཏསྨཱ ‘‘ཏཐཱགཏོ’’ཏྭེཝ ཝུཙྩཏི. ཡསྨཱ ཙ སངྒྷོཔི ཡཐཱ ཨཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣེཧི གནྟབྦཾ ཏེན ཏེན མགྒེན, ཏཐཱ གཏོཏི ‘‘ཏཐཱགཏོ’’ཏྭེཝ ཝུཙྩཏི. ཏསྨཱ ཨཝསེསགཱཐཱདྭཡེཔི ཏཐཱགཏཾ དྷམྨཾ ནམསྶཱམ སུཝཏྠི ཧོཏུ, ཏཐཱགཏཾ སངྒྷཾ ནམསྶཱམ སུཝཏྠི ཧོཏཱུཏི ཝུཏྟཾ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཨེཝཾ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ ཨིམཾ གཱཐཱཏྟཡཾ བྷཱསིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ དེཝཔུརམེཝ གཏོ སདྡྷིཾ དེཝཔརིསཱཡ. བྷགཝཱ པན ཏདེཝ རཏནསུཏྟཾ དུཏིཡདིཝསེཔི དེསེསི, པུན ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ པཱཎསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི, ཨེཝཾ ཡཱཝ སཏྟམདིཝསཾ དེསེསི, དིཝསེ དིཝསེ ཏཐེཝ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. བྷགཝཱ ཨཌྜྷམཱསམེཝ ཝེསཱལིཡཾ ཝིཧརིཏྭཱ རཱཛཱུནཾ ‘‘གཙྪཱམཱ’’ཏི པཊིཝེདེསི. ཏཏོ རཱཛཱནོ དིགུཎེན སཀྐཱརེན པུན ཏཱིཧི དིཝསེཧི བྷགཝནྟཾ གངྒཱཏཱིརཾ ནཡིཾསུ. གངྒཱཡ ནིབྦཏྟཱ ནཱགརཱཛཱནོ ཙིནྟེསུཾ ‘‘མནུསྶཱ ཏཐཱགཏསྶ སཀྐཱརཾ ཀརོནྟི, མཡཾ ཀིཾ ན ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི སུཝཎྞརཛཏམཎིམཡཱ ནཱཝཱཡོ མཱཔེཏྭཱ སུཝཎྞརཛཏམཎིམཡེ ཨེཝ པལླངྐེ པཉྙཔེཏྭཱ པཉྩཝཎྞཔདུམསཉྪནྣཾ ཨུདཀཾ ཀརིཏྭཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨནུགྒཧཾ ཀརོཐཱ’’ཏི བྷགཝནྟཾ ཡཱཙིཾསུ. བྷགཝཱ ཨདྷིཝཱསེཏྭཱ རཏནནཱཝམཱརཱུལ༹ྷོ, པཉྩ ཙ བྷིཀྑུསཏཱནི པཉྩསཏཾ ནཱཝཱཡོ ཨབྷིརཱུལ༹ྷཱ. ནཱགརཱཛཱནོ བྷགཝནྟཾ སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེན ནཱགབྷཝནཾ པཝེསེསུཾ. ཏཏྲ སུདཾ བྷགཝཱ སབྦརཏྟིཾ ནཱགཔརིསཱཡ དྷམྨཾ དེསེསི. དུཏིཡདིཝསེ དིབྦེཧི ཁཱདནཱིཡབྷོཛནཱིཡེཧི མཧཱདཱནཾ ཨཀཾསུ, བྷགཝཱ ཨནུམོདིཏྭཱ ནཱགབྷཝནཱ ནིཀྑམི.

བྷཱུམཊྛཱ དེཝཱ ‘‘མནུསྶཱ ཙ ནཱགཱ ཙ ཏཐཱགཏསྶ སཀྐཱརཾ ཀརོནྟི, མཡཾ ཀིཾ ན ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཝནཔྤགུམྦརུཀྑཔབྦཏཱདཱིསུ ཚཏྟཱཏིཚཏྟཱནི ཨུཀྑིཔིཾསུ. ཨེཏེནེཝ ཨུཔཱཡེན ཡཱཝ ཨཀནིཊྛབྲཧྨབྷཝནཾ, ཏཱཝ མཧཱསཀྐཱརཝིསེསོ ནིབྦཏྟི. བིམྦིསཱརོཔི ལིཙྪཝཱིཧི ཨཱགཏཀཱལེ ཀཏསཀྐཱརཏོ དིགུཎམཀཱསི. པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ པཉྩཧི དིཝསེཧི བྷགཝནྟཾ རཱཛགཧཾ ཨཱནེསི.

རཱཛགཧམནུཔྤཏྟེ བྷགཝཏི པཙྪཱབྷཏྟཾ མཎྜལམཱལེ༹ སནྣིཔཏིཏཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཡམནྟརཀཐཱ ཨུདཔཱདི ‘‘ཨཧོ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཨཱནུབྷཱཝོ, ཡཾ ཨུདྡིསྶ གངྒཱཡ ཨོརཏོ ཙ པཱརཏོ ཙ ཨཊྛཡོཛནོ བྷཱུམིབྷཱགོ ནིནྣཉྩ ཐལཉྩ སམཾ ཀཏྭཱ ཝཱལུཀཱཡ ཨོཀིརིཏྭཱ པུཔྥེཧི སཉྪནྣོ, ཡོཛནཔྤམཱཎཾ གངྒཱཡ ཨུདཀཾ ནཱནཱཝཎྞེཧི པདུམེཧི སཉྪནྣཾ, ཡཱཝ ཨཀནིཊྛབྷཝནཾ, ཏཱཝ ཚཏྟཱཏིཚཏྟཱནི ཨུསྶིཏཱནཱི’’ཏི. བྷགཝཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཉཏྭཱ གནྡྷཀུཊིཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཏངྑཎཱནུརཱུཔེན པཱཊིཧཱརིཡེན གནྟྭཱ མཎྜལམཱལེ༹ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསཱིདི. ནིསཛྫ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི. བྷིཀྑཱུ སབྦཾ ཨཱརོཙེསུཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨཡཾ པཱུཛཱཝིསེསོ མཡ྄ཧཾ བུདྡྷཱནུབྷཱཝེན ནིབྦཏྟོ, ན ནཱགདེཝབྲཧྨཱནུབྷཱཝེན, ཨཔིཙ ཁོ པུབྦེ ཨཔྤམཏྟཀཔརིཙྩཱགཱནུབྷཱཝེན ནིབྦཏྟོ’’ཏི. བྷིཀྑཱུ ཨཱཧཾསུ ‘‘ན མཡཾ, བྷནྟེ, ཏཾ ཨཔྤམཏྟཀཾ པརིཙྩཱགཾ ཛཱནཱམ, སཱདྷུ ནོ བྷགཝཱ ཏཐཱ ཀཐེཏུ, ཡཐཱ མཡཾ ཏཾ ཛཱནེཡྻཱམཱ’’ཏི.

བྷགཝཱ ཨཱཧ – བྷཱུཏཔུབྦཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཀྐསིལཱཡཾ སངྑོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ ཨཧོསི. ཏསྶ པུཏྟོ སུསཱིམོ ནཱམ མཱཎཝོ སོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀོ ཝཡེན. སོ ཨེཀདིཝསཾ པིཏརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. ཨཐ ཏཾ པིཏཱ ཨཱཧ ‘‘ཀིཾ, ཏཱཏ, སུསཱིམཱ’’ཏི? སོ ཨཱཧ ‘‘ཨིཙྪཱམཧཾ, ཏཱཏ, བཱརཱཎསིཾ གནྟྭཱ སིཔྤཾ ཨུགྒཧེཏུ’’ནྟི. ‘‘ཏེན ཧི, ཏཱཏ, སུསཱིམ, ཨསུཀོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ མམ སཧཱཡཀོ, ཏསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨུགྒཎྷཱཧཱི’’ཏི ཀཧཱཔཎསཧསྶཾ ཨདཱསི. སོ ཏཾ གཧེཏྭཱ མཱཏཱཔིཏརོ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན བཱརཱཎསིཾ གནྟྭཱ ཨུཔཙཱརཡུཏྟེན ཝིདྷིནཱ ཨཱཙརིཡཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨཏྟཱནཾ ནིཝེདེསི. ཨཱཙརིཡོ ‘‘མམ སཧཱཡཀསྶ པུཏྟོ’’ཏི མཱཎཝཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ སབྦཾ པཱཧུནེཡྻཝཏྟམཀཱསི. སོ ཨདྡྷཱནཀིལམཐཾ ཝིནོདེཏྭཱ ཏཾ ཀཧཱཔཎསཧསྶཾ ཨཱཙརིཡསྶ པཱདམཱུལེ ཋཔེཏྭཱ སིཔྤཾ ཨུགྒཧེཏུཾ ཨོཀཱསཾ ཡཱཙི. ཨཱཙརིཡོ ཨོཀཱསཾ ཀཏྭཱ ཨུགྒཎྷཱཔེསི.

སོ ལཧུཉྩ གཎྷནྟོ, བཧུཉྩ གཎྷནྟོ, གཧིཏགཧིཏཉྩ སུཝཎྞབྷཱཛནེ པཀྑིཏྟཏེལམིཝ ཨཝིནསྶམཱནཾ དྷཱརེནྟོ, དྭཱདསཝསྶིཀཾ སིཔྤཾ ཀཏིཔཡམཱསེནེཝ པརིཡོསཱཔེསི. སོ སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཀརོནྟོ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཾཡེཝ པསྶཏི, ནོ པརིཡོསཱནཾ. ཨཐ ཨཱཙརིཡཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཧ ‘‘ཨིམསྶ སིཔྤསྶ ཨཱདིམཛ྄ཛྷམེཝ པསྶཱམི, ནོ པརིཡོསཱན’’ནྟི. ཨཱཙརིཡོ ཨཱཧ ‘‘ཨཧམྤི, ཏཱཏ, ཨེཝམེཝཱ’’ཏི. ཨཐ ཀོ, ཨཱཙརིཡ, ཨིམསྶ སིཔྤསྶ པརིཡོསཱནཾ ཛཱནཱཏཱིཏི? ཨིསིཔཏནེ, ཏཱཏ, ཨིསཡོ ཨཏྠི, ཏེ ཛཱནེཡྻུནྟི. ཏེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪཱམི, ཨཱཙརིཡཱཏི? པུཙྪ, ཏཱཏ, ཡཐཱསུཁནྟི. སོ ཨིསིཔཏནཾ གནྟྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪི ‘‘ཨཔི, བྷནྟེ, པརིཡོསཱནཾ ཛཱནཱཐཱ’’ཏི? ཨཱམ, ཨཱཝུསོ, ཛཱནཱམཱཏི. ཏཾ མམྤི སིཀྑཱཔེཐཱཏི. ཏེན ཧཱཝུསོ, པབྦཛཱཧི, ན སཀྐཱ ཨཔབྦཛིཏེན སིཀྑཱཔེཏུནྟི. སཱདྷུ, བྷནྟེ, པབྦཱཛེཐ ཝཱ མཾ, ཡཾ ཝཱ ཨིཙྪཐ, ཏཾ ཀཏྭཱ པརིཡོསཱནཾ ཛཱནཱཔེཐཱཏི. ཏེ ཏཾ པབྦཱཛེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནེ ནིཡོཛེཏུཾ ཨསམཏྠཱ ‘‘ཨེཝཾ ཏེ ནིཝཱསེཏབྦཾ, ཨེཝཾ པཱརུཔིཏབྦ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀཾ སིཀྑཱཔེསུཾ. སོ ཏཏྠ སིཀྑནྟོ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣཏྟཱ ན ཙིརེནེཝ པཙྩེཀབོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷི. སཀལབཱརཱཎསིཡཾ ‘‘སུསཱིམཔཙྩེཀབུདྡྷོ’’ཏི པཱཀཊོ ཨཧོསི ལཱབྷགྒཡསགྒཔྤཏྟོ སམྤནྣཔརིཝཱརོ. སོ ཨཔྤཱཡུཀསཾཝཏྟནིཀསྶ ཀམྨསྶ ཀཏཏྟཱ ན ཙིརེནེཝ པརིནིབྦཱཡི. ཏསྶ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཙ མཧཱཛནཀཱཡོ ཙ སརཱིརཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ དྷཱཏུཡོ གཧེཏྭཱ ནགརདྭཱརེ ཐཱུཔཾ པཏིཊྛཱཔེསུཾ.

ཨཐ ཁོ སངྑོ བྲཱཧྨཎོ ‘‘པུཏྟོ མེ ཙིརགཏོ, ན ཙསྶ པཝཏྟིཾ ཛཱནཱམཱི’’ཏི པུཏྟཾ དཊྛུཀཱམོ ཏཀྐསིལཱཡ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན བཱརཱཎསིཾ གནྟྭཱ མཧཱཛནཀཱཡཾ སནྣིཔཏིཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཨདྡྷཱ བཧཱུསུ ཨེཀོཔི མེ པུཏྟསྶ པཝཏྟིཾ ཛཱནིསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེནྟོ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪི ‘‘སུསཱིམོ ནཱམ མཱཎཝོ ཨིདྷ ཨཱགཏོ ཨཏྠི, ཨཔི ནུ ཏསྶ པཝཏྟིཾ ཛཱནཱཐཱ’’ཏི? ཏེ ‘‘ཨཱམ, བྲཱཧྨཎ, ཛཱནཱམ, ཨིམསྨིཾ ནགརེ བྲཱཧྨཎསྶ སནྟིཀེ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ ཧུཏྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡི, ཨཡམསྶ ཐཱུཔོ པཏིཊྛཱཔིཏོ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. སོ བྷཱུམིཾ ཧཏྠེན པཧརིཏྭཱ རོདིཏྭཱ ཙ པརིདེཝིཏྭཱ ཙ ཏཾ ཙེཏིཡངྒཎཾ གནྟྭཱ ཏིཎཱནི ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཨུཏྟརསཱཊཀེན ཝཱལུཀཾ ཨཱནེཏྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷཙེཏིཡངྒཎེ ཨོཀིརིཏྭཱ ཀམཎྜལུཏོ ཨུདཀེན སམནྟཏོ བྷཱུམིཾ པརིཔྥོསིཏྭཱ ཝནཔུཔྥེཧི པཱུཛཾ ཀཏྭཱ ཨུཏྟརསཱཊཀེན པཊཱཀཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཐཱུཔསྶ ཨུཔརི ཨཏྟནོ ཚཏྟཾ བནྡྷིཏྭཱ པཀྐཱམཱིཏི.

ཨེཝཾ ཨཏཱིཏཾ དེསེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ པཙྩུཔྤནྣེན ཨནུསནྡྷེནྟོ བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨཀཐཾ ཀཐེསི. ‘‘སིཡཱ ཁོ པན ཝོ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝམསྶ ‘ཨཉྙོ ནཱུན ཏེན སམཡེན སངྑོ བྲཱཧྨཎོ ཨཧོསཱི’ཏི, ན ཁོ པནེཏཾ ཨེཝཾ དཊྛབྦཾ, ཨཧཾ ཏེན སམཡེན སངྑོ བྲཱཧྨཎོ ཨཧོསིཾ, མཡཱ སུསཱིམསྶ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ ཙེཏིཡངྒཎེ ཏིཎཱནི ཨུདྡྷཊཱནི, ཏསྶ མེ ཀམྨསྶ ནིསྶནྡེན ཨཊྛཡོཛནམགྒཾ ཝིགཏཁཱཎུཀཎྚཀཾ ཀཏྭཱ སམཾ སུདྡྷམཀཾསུ. མཡཱ ཏཏྠ ཝཱལུཀཱ ཨོཀིཎྞཱ, ཏསྶ མེ ནིསྶནྡེན ཨཊྛཡོཛནམགྒེ ཝཱལུཀཾ ཨོཀིརིཾསུ. མཡཱ ཏཏྠ ཝནཀུསུམེཧི པཱུཛཱ ཀཏཱ, ཏསྶ མེ ནིསྶནྡེན ནཝཡོཛནེ མགྒེ ཐལེ ཙ ཨུདཀེ ཙ ནཱནཱཔུཔྥེཧི པུཔྥསནྠརམཀཾསུ. མཡཱ ཏཏྠ ཀམཎྜལུདཀེན བྷཱུམི པརིཔྥོསིཏཱ, ཏསྶ མེ ནིསྶནྡེན ཝེསཱལིཡཾ པོཀྑརཝསྶཾ ཝསྶི. མཡཱ ཏསྨིཾ ཙེཏིཡེ པཊཱཀཱ ཨཱརོཔིཏཱ, ཚཏྟཉྩ བདྡྷཾ, ཏསྶ མེ ནིསྶནྡེན ཡཱཝ ཨཀནིཊྛབྷཝནཱ པཊཱཀཱ ཙ ཨཱརོཔིཏཱ, ཚཏྟཱཏིཚཏྟཱནི ཙ ཨུསྶིཏཱནི. ཨིཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཡཾ མཡ྄ཧཾ པཱུཛཱཝིསེསོ ནེཝ བུདྡྷཱནུབྷཱཝེན ནིབྦཏྟོ, ན ནཱགདེཝབྲཧྨཱནུབྷཱཝེན, ཨཔིཙ ཁོ ཨཔྤམཏྟཀཔརིཙྩཱགཱནུབྷཱཝེན ནིབྦཏྟོ’’ཏི. དྷམྨཀཐཱཔརིཡོསཱནེ ཨིམཾ གཱཐམབྷཱསི –

‘‘མཏྟཱསུཁཔརིཙྩཱགཱ, པསྶེ ཙེ ཝིཔུལཾ སུཁཾ;

ཙཛེ མཏྟཱསུཁཾ དྷཱིརོ, སམྤསྶཾ ཝིཔུལཾ སུཁ’’ནྟི. (དྷ. པ. ༢༩༠);

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀཔཱཋ-ཨཊྛཀཐཱཡ

རཏནསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. ཏིརོཀུཊྚསུཏྟཝཎྞནཱ

ནིཀྑེཔཔྤཡོཛནཾ

ཨིདཱནི ‘‘ཏིརོཀུཊྚེསུ ཏིཊྛནྟཱི’’ཏིཨཱདིནཱ རཏནསུཏྟཱནནྟརཾ ནིཀྑིཏྟསྶ ཏིརོཀུཊྚསུཏྟསྶ ཨཏྠཝཎྞནཱཀྐམོ ཨནུཔྤཏྟོ, ཏསྶ ཨིདྷ ནིཀྑེཔཔྤཡོཛནཾ ཝཏྭཱ ཨཏྠཝཎྞནཾ ཀརིསྶཱམ.

ཏཏྠ ཨིདཉྷི ཏིརོཀུཊྚཾ ཨིམིནཱ ཨནུཀྐམེན བྷགཝཏཱ ཨཝུཏྟམྤི ཡཱཡཾ ཨིཏོ པུབྦེ ནཱནཔྤཀཱརེན ཀུསལཀམྨཔཊིཔཏྟི དསྶིཏཱ, ཏཏྠ པམཱདཾ ཨཱཔཛྫམཱནོ ནིརཡཏིརཙྪཱནཡོནཱིཧི ཝིསིཊྛཏརེཔི ཋཱནེ ཨུཔྤཛྫམཱནོ ཡསྨཱ ཨེཝརཱུཔེསུ པེཏེསུ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏསྨཱ ན ཨེཏྠ པམཱདོ ཀརཎཱིཡོཏི དསྶནཏྠཾ, ཡེཧི ཙ བྷཱུཏེཧི ཨུཔདྡུཏཱཡ ཝེསཱལིཡཱ ཨུཔདྡཝཝཱུཔསམནཏྠཾ རཏནསུཏྟཾ ཝུཏྟཾ, ཏེསུ ཨེཀཙྩཱནི ཨེཝརཱུཔཱནཱིཏི དསྶནཏྠཾ ཝཱ ཝུཏྟནྟི.

ཨིདམསྶ ཨིདྷ ནིཀྑེཔཔྤཡོཛནཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨནུམོདནཱཀཐཱ

ཡསྨཱ པནསྶ ཨཏྠཝཎྞནཱ –

‘‘ཡེན ཡཏྠ ཡདཱ ཡསྨཱ, ཏིརོཀུཊྚཾ པཀཱསིཏཾ;

པཀཱསེཏྭཱན ཏཾ སབྦཾ, ཀཡིརམཱནཱ ཡཐཱཀྐམཾ;

སུཀཏཱ ཧོཏི ཏསྨཱཧཾ, ཀརིསྶཱམི ཏཐེཝ ཏཾ’’.

ཀེན པནེཏཾ པཀཱསིཏཾ, ཀཏྠ ཀདཱ ཀསྨཱ ཙཱཏི? ཝུཙྩཏེ – བྷགཝཏཱ པཀཱསིཏཾ, ཏཾ ཁོ པན རཱཛགཧེ དུཏིཡདིཝསེ རཉྙོ མཱགདྷསྶ ཨནུམོདནཏྠཾ. ཨིམསྶ ཙཏྠསྶ ཝིབྷཱཝནཏྠཾ ཨཡམེཏྠ ཝིཏྠཱརཀཐཱ ཀཐེཏབྦཱ –

ཨིཏོ དྭཱནཝུཏིཀཔྤེ ཀཱསི ནཱམ ནགརཾ ཨཧོསི. ཏཏྠ ཛཡསེནོ ནཱམ རཱཛཱ. ཏསྶ སིརིམཱ ནཱམ དེཝཱི, ཏསྶཱ ཀུཙྪིཡཾ ཕུསྶོ ནཱམ བོདྷིསཏྟོ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷི. ཛཡསེནོ རཱཛཱ ‘‘མམ པུཏྟོ ཨབྷིནིཀྑམིཏྭཱ བུདྡྷོ ཛཱཏོ, མཡ྄ཧམེཝ བུདྡྷོ, མཡ྄ཧཾ དྷམྨོ, མཡ྄ཧཾ སངྒྷོ’’ཏི མམཏྟཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ སབྦཀཱལཾ སཡམེཝ ཨུཔཊྛཧཏི, ན ཨཉྙེསཾ ཨོཀཱསཾ དེཏི.

བྷགཝཏོ ཀནིཊྛབྷཱཏརོ ཝེམཱཏིཀཱ ཏཡོ བྷཱཏརོ ཙིནྟེསུཾ – ‘‘བུདྡྷཱ ནཱམ སབྦལོཀཧིཏཱཡ ཨུཔྤཛྫནྟི, ན ཙེཀསྶེཝཏྠཱཡ, ཨམྷཱཀཉྩ པིཏཱ ཨཉྙེསཾ ཨོཀཱསཾ ན དེཏི, ཀཐཾ ནུ མཡཾ ལབྷེཡྻཱམ བྷགཝནྟཾ ཨུཔཊྛཱཏུ’’ནྟི. ཏེསཾ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཧནྡ མཡཾ ཀིཉྩི ཨུཔཱཡཾ ཀརོམཱ’’ཏི. ཏེ པཙྩནྟཾ ཀུཔིཏཾ ཝིཡ ཀཱརཱཔེསུཾ. ཏཏོ རཱཛཱ ‘‘པཙྩནྟོ ཀུཔིཏོ’’ཏི སུཏྭཱ ཏཡོཔི པུཏྟེ པཙྩནྟཝཱུཔསམནཏྠཾ པེསེསི. ཏེ ཝཱུཔསམེཏྭཱ ཨཱགཏཱ, རཱཛཱ ཏུཊྛོ ཝརཾ ཨདཱསི ‘‘ཡཾ ཨིཙྪཐ, ཏཾ གཎྷཐཱ’’ཏི. ཏེ ‘‘མཡཾ བྷགཝནྟཾ ཨུཔཊྛཱཏུཾ ཨིཙྪཱམཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. རཱཛཱ ‘‘ཨེཏཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཉྙཾ གཎྷཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ ‘‘མཡཾ ཨཉྙེན ཨནཏྠིཀཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཏེན ཧི པརིཙྪེདཾ ཀཏྭཱ གཎྷཐཱཏི. ཏེ སཏྟ ཝསྶཱནི ཡཱཙིཾསུ, རཱཛཱ ན ཨདཱསི. ཨེཝཾ ཚ, པཉྩ, ཙཏྟཱརི, ཏཱིཎི, དྭེ, ཨེཀཾ, སཏྟ མཱསཱནི, ཚ, པཉྩ, ཙཏྟཱརཱིཏི ཡཱཝ ཏེམཱསཾ ཡཱཙིཾསུ. རཱཛཱ ‘‘གཎྷཐཱ’’ཏི ཨདཱསི.

ཏེ ཝརཾ ལབྷིཏྭཱ པརམཏུཊྛཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨིཙྪཱམ མཡཾ, བྷནྟེ, བྷགཝནྟཾ ཏེམཱསཾ ཨུཔཊྛཱཏུཾ, ཨདྷིཝཱསེཏུ ནོ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨིམཾ ཏེམཱསཾ ཝསྶཱཝཱས’’ནྟི. ཨདྷིཝཱསེསི བྷགཝཱ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན. ཏཏོ ཏེ ཨཏྟནོ ཛནཔདེ ནིཡུཏྟཀཔུརིསསྶ ལེཁཾ པེསེསུཾ ‘‘ཨིམཾ ཏེམཱསཾ ཨམྷེཧི བྷགཝཱ ཨུཔཊྛཱཏབྦོ, ཝིཧཱརཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ སབྦཾ བྷགཝཏོ ཨུཔཊྛཱནསམྦྷཱརཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. སོ ཏཾ སབྦཾ སམྤཱདེཏྭཱ པཊིནིཝེདེསི. ཏེ ཀཱསཱཡཝཏྠནིཝཏྠཱ ཧུཏྭཱ ཨཌྜྷཏེཡྻེཧི པུརིསསཧསྶེཧི ཝེཡྻཱཝཙྩཀརེཧི བྷགཝནྟཾ སཀྐཙྩཾ ཨུཔཊྛཧམཱནཱ ཛནཔདཾ ནེཏྭཱ ཝིཧཱརཾ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ ཝསཱཔེསུཾ.

ཏེསཾ བྷཎྜཱགཱརིཀོ ཨེཀོ གཧཔཏིཔུཏྟོ སཔཛཱཔཏིཀོ སདྡྷོ ཨཧོསི པསནྣོ. སོ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ སངྒྷསྶ དཱནཝཏྟཾ སཀྐཙྩཾ ཨདཱསི. ཛནཔདེ ནིཡུཏྟཀཔུརིསོ ཏཾ གཧེཏྭཱ ཛཱནཔདེཧི ཨེཀཱདསམཏྟེཧི པུརིསསཧསྶེཧི སདྡྷིཾ སཀྐཙྩམེཝ དཱནཾ པཝཏྟཱཔེསི. ཏཏྠ ཀེཙི ཛཱནཔདཱ པཊིཧཏཙིཏྟཱ ཨཧེསུཾ. ཏེ དཱནསྶ ཨནྟརཱཡཾ ཀཏྭཱ དེཡྻདྷམྨེ ཨཏྟནཱ ཁཱདིཾསུ, བྷཏྟསཱལཉྩ ཨགྒིནཱ དཧིཾསུ. པཝཱརིཏེ རཱཛཔུཏྟཱ བྷགཝཏོ མཧནྟཾ སཀྐཱརཾ ཀཏྭཱ བྷགཝནྟཾ པུརཀྑཏྭཱ པིཏུནོ སཀཱསམེཝ ཨགམཾསུ. ཏཏྠ གནྟྭཱ ཨེཝ བྷགཝཱ པརིནིབྦཱཡི. རཱཛཱ ཙ རཱཛཔུཏྟཱ ཙ ཛནཔདེ ནིཡུཏྟཀཔུརིསོ ཙ བྷཎྜཱགཱརིཀོ ཙ ཨནུཔུབྦེན ཀཱལཾ ཀཏྭཱ སདྡྷིཾ པརིསཱཡ སགྒེ ཨུཔྤཛྫིཾསུ, པཊིཧཏཙིཏྟཛནཱ ནིརཡེསུ ནིབྦཏྟིཾསུ. ཨེཝཾ ཏེསཾ དྭིནྣཾ གཎཱནཾ སགྒཏོ སགྒཾ, ནིརཡཏོ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫནྟཱནཾ དྭཱནཝུཏིཀཔྤཱ ཝཱིཏིཝཏྟཱ.

ཨཐ ཨིམསྨིཾ བྷདྡཀཔྤེ ཀསྶཔབུདྡྷསྶ ཀཱལེ ཏེ པཊིཧཏཙིཏྟཛནཱ པེཏེསུ ཨུཔྤནྣཱ. ཏདཱ མནུསྶཱ ཨཏྟནོ ཉཱཏཀཱནཾ པེཏཱནཾ ཨཏྠཱཡ དཱནཾ དཏྭཱ ཨུདྡིསནྟི ‘‘ཨིདཾ ཨམྷཱཀཾ ཉཱཏཱིནཾ ཧོཏཱུ’’ཏི. ཏེ སམྤཏྟིཾ ལབྷནྟི. ཨཐ ཨིམེཔི པེཏཱ ཏཾ དིསྭཱ བྷགཝནྟཾ ཀསྶཔཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪིཾསུ – ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, མཡམྤི ཨེཝརཱུཔཾ སམྤཏྟིཾ ལབྷེཡྻཱམཱ’’ཏི? བྷགཝཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨིདཱནི ན ལབྷཐ, ཨཔིཙ ཨནཱགཏེ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི, ཏསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ བིམྦིསཱརོ ནཱམ རཱཛཱ བྷཝིསྶཏི, སོ ཏུམྷཱཀཾ ཨིཏོ དྭཱནཝུཏིཀཔྤེ ཉཱཏི ཨཧོསི, སོ བུདྡྷསྶ དཱནཾ དཏྭཱ ཏུམྷཱཀཾ ཨུདྡིསིསྶཏི, ཏདཱ ལབྷིསྶཐཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཀིར ཏེསཾ པེཏཱནཾ ཏཾ ཝཙནཾ ‘‘སྭེ ལབྷིསྶཐཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ ཝིཡ ཨཧོསི.

ཨཐ ཨེཀསྨིཾ བུདྡྷནྟརེ ཝཱིཏིཝཏྟེ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཱ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫི. ཏེཔི ཏཡོ རཱཛཔུཏྟཱ ཏེཧི ཨཌྜྷཏེཡྻེཧི པུརིསསཧསྶེཧི སདྡྷིཾ དེཝལོཀཱ ཙཝིཏྭཱ མགདྷརཊྛེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ གཡཱསཱིསེ ཏཡོ ཛཊིལཱ ཨཧེསུཾ, ཛནཔདེ ནིཡུཏྟཀཔུརིསོ, རཱཛཱ ཨཧོསི བིམྦིསཱརོ, བྷཎྜཱགཱརིཀོ, གཧཔཏི ཝིསཱཁོ ནཱམ མཧཱསེཊྛི ཨཧོསི, ཏསྶ པཛཱཔཏི དྷམྨདིནྣཱ ནཱམ སེཊྛིདྷཱིཏཱ ཨཧོསི. ཨེཝཾ སབྦཱཔི ཨཝསེསཱ པརིསཱ རཉྙོ ཨེཝ པརིཝཱརཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟཱ.

ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཱ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ སཏྟསཏྟཱཧཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན བཱརཱཎསིཾ ཨཱགམྨ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེཏྭཱ པཉྩཝགྒིཡེ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ ཨཌྜྷཏེཡྻསཧསྶཔརིཝཱརེ ཏཡོ ཛཊིལེ ཝིནེཏྭཱ རཱཛགཧཾ ཨགམཱསི. ཏཏྠ ཙ ཏདཧུཔསངྐམནྟཾཡེཝ རཱཛཱནཾ བིམྦིསཱརཾ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱཔེསི ཨེཀཱདསནཝུཏེཧི མཱགདྷཀེཧི བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀེཧི སདྡྷིཾ. ཨཐ རཉྙཱ སྭཱཏནཱཡ བྷཏྟེན ནིམནྟིཏོ བྷགཝཱ ཨདྷིཝཱསེཏྭཱ དུཏིཡདིཝསེ སཀྐེན དེཝཱནམིནྡེན པུརཏོ པུརཏོ གཙྪནྟེན –

‘‘དནྟོ དནྟེཧི སཧ པུརཱཎཛཊིལེཧི, ཝིཔྤམུཏྟོ ཝིཔྤམུཏྟེཧི;

སིངྒཱིནིཀྑསཝཎྞོ, རཱཛགཧཾ པཱཝིསི བྷགཝཱ’’ཏི. (མཧཱཝ. ༥༨) –

ཨེཝམཱདཱིཧི གཱཐཱཧི ཨབྷིཏྠཝིཡམཱནོ རཱཛགཧཾ པཝིསིཏྭཱ རཉྙོ ནིཝེསནེ མཧཱདཱནཾ སམྤཊིཙྪི. ཏེ པེཏཱ ‘‘ཨིདཱནི རཱཛཱ ཨམྷཱཀཾ དཱནཾ ཨུདྡིསིསྶཏི, ཨིདཱནི ཨུདྡིསིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱསཱཡ པརིཝཱརེཏྭཱ ཨཊྛཾསུ.

རཱཛཱ དཱནཾ དཏྭཱ ‘‘ཀཏྠ ནུ ཁོ བྷགཝཱ ཝིཧརེཡྻཱ’’ཏི བྷགཝཏོ ཝིཧཱརཊྛཱནམེཝ ཙིནྟེསི, ན ཏཾ དཱནཾ ཀསྶཙི ཨུདྡིསི. པེཏཱ ཚིནྣཱསཱ ཧུཏྭཱ རཏྟིཾ རཉྙོ ནིཝེསནེ ཨཏིཝིཡ བྷིཾསནཀཾ ཝིསྶརམཀཾསུ. རཱཛཱ བྷཡསཾཝེགསནྟཱསམཱཔཛྫི, ཏཏོ པབྷཱཏཱཡ རཏྟིཡཱ བྷགཝཏོ ཨཱརོཙེསི – ‘‘ཨེཝརཱུཔཾ སདྡམསྶོསིཾ, ཀིཾ ནུ ཁོ མེ, བྷནྟེ, བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. བྷགཝཱ ཨཱཧ – ‘‘མཱ བྷཱཡི, མཧཱརཱཛ, ན ཏེ ཀིཉྩི པཱཔཀཾ བྷཝིསྶཏི, ཨཔིཙ ཁོ ཏེ པུརཱཎཉཱཏཀཱ པེཏེསུ ཨུཔྤནྣཱ སནྟི, ཏེ ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ ཏམེཝ པཙྩཱསཱིསམཱནཱ ཝིཙརནྟི ‘བུདྡྷསྶ དཱནཾ དཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ ཨུདྡིསིསྶཏཱི’ཏི, ན ཏེསཾ ཏྭཾ ཧིཡྻོ ཨུདྡིསི, ཏེ ཚིནྣཱསཱ ཏཐཱརཱུཔཾ ཝིསྶརམཀཾསཱུ’’ཏི.

སོ ཨཱཧ ‘‘ཨིདཱནི པན, བྷནྟེ, དིནྣེ ལབྷེཡྻུ’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི མེ, བྷནྟེ, ཨདྷིཝཱསེཏུ བྷགཝཱ ཨཛྫཏནཱཡ དཱནཾ, ཏེསཾ ཨུདྡིསིསྶཱམཱི’’ཏི? བྷགཝཱ ཨདྷིཝཱསེསི. རཱཛཱ ནིཝེསནཾ གནྟྭཱ མཧཱདཱནཾ པཊིཡཱདེཏྭཱ བྷགཝཏོ ཀཱལཾ ཨཱརོཙཱཔེསི. བྷགཝཱ རཱཛནྟེཔུརཾ གནྟྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེན. ཏེཔི ཁོ པེཏཱ ‘‘ཨཔི ནཱམ ཨཛྫ ལབྷེཡྻཱམཱ’’ཏི གནྟྭཱ ཏིརོཀུཊྚཱདཱིསུ ཨཊྛཾསུ. བྷགཝཱ ཏཐཱ ཨཀཱསི, ཡཐཱ ཏེ སབྦེཝ རཉྙོ པཱཀཊཱ ཨཧེསུཾ. རཱཛཱ དཀྑིཎོདཀཾ དེནྟོ ‘‘ཨིདཾ མེ ཉཱཏཱིནཾ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨུདྡིསི, ཏངྑཎཉྙེཝ ཏེསཾ པེཏཱནཾ པདུམསཉྪནྣཱ པོཀྑརཎིཡོ ནིབྦཏྟིཾསུ. ཏེ ཏཏྠ ནྷཏྭཱ ཙ པིཝིཏྭཱ ཙ པཊིཔྤསྶདྡྷདརཐཀིལམཐཔིཔཱསཱ སུཝཎྞཝཎྞཱ ཨཧེསུཾ. རཱཛཱ ཡཱགུཁཛྫཀབྷོཛནཱནི དཏྭཱ ཨུདྡིསི, ཏངྑཎཉྙེཝ ཏེསཾ དིབྦཡཱགུཁཛྫཀབྷོཛནཱནི ནིབྦཏྟིཾསུ. ཏེ ཏཱནི པརིབྷུཉྫིཏྭཱ པཱིཎིནྡྲིཡཱ ཨཧེསུཾ. ཨཐ ཝཏྠསེནཱསནཱནི དཏྭཱ ཨུདྡིསི. ཏེསཾ དིབྦཝཏྠདིབྦཡཱནདིབྦཔཱསཱདདིབྦཔཙྩཏྠརཎདིབྦསེཡྻཱདིཨལངྐཱརཝིདྷཡོ ནིབྦཏྟིཾསུ. སཱཔི ཏེསཾ སམྤཏྟི ཡཐཱ སབྦཱཝ པཱཀཊཱ ཧོཏི, ཏཐཱ བྷགཝཱ ཨདྷིཊྛཱསི. རཱཛཱ ཨཏིཝིཡ ཨཏྟམནོ ཨཧོསི. ཏཏོ བྷགཝཱ བྷུཏྟཱཝཱི པཝཱརིཏོ རཉྙོ མཱགདྷསྶ ཨནུམོདནཏྠཾ ‘‘ཏིརོཀུཊྚེསུ ཏིཊྛནྟཱི’’ཏི ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ‘‘ཡེན ཡཏྠ ཡདཱ ཡསྨཱ, ཏིརོཀུཊྚཾ པཀཱསིཏཾ, པཀཱསེཏྭཱན ཏཾ སབྦ’’ནྟི ཨཡཾ མཱཏིཀཱ སངྑེཔཏོ ཝིཏྠཱརཏོ ཙ ཝིབྷཏྟཱ ཧོཏི.

པཋམགཱཐཱཝཎྞནཱ

༡. ཨིདཱནི ཨིམསྶ ཏིརོཀུཊྚསྶ ཡཐཱཀྐམཾ ཨཏྠཝཎྞནཾ ཀརིསྶཱམ. སེཡྻཐིདཾ – པཋམགཱཐཱཡ ཏཱཝ ཏིརོཀུཊྚཱཏི ཀུཊྚཱནཾ པརབྷཱགཱ ཝུཙྩནྟི. ཏིཊྛནྟཱིཏི ནིསཛྫཱདིཔྤཊིཀྑེཔཏོ ཋཱནཀཔྤནཝཙནམེཏཾ. ཏེན ཡཐཱ པཱཀཱརཔརབྷཱགཾ པབྦཏཔརབྷཱགཉྩ གཙྪནྟཾ ‘‘ཏིརོཔཱཀཱརཾ ཏིརོཔབྦཏཾ ཨསཛྫམཱནོ གཙྪཏཱི’’ཏི ཝདནྟི, ཨེཝམིདྷཱཔི ཀུཊྚསྶ པརབྷཱགེསུ ཏིཊྛནྟེ ‘‘ཏིརོཀུཊྚེསུ ཏིཊྛནྟཱི’’ཏི ཨཱཧ. སནྡྷིསིངྒྷཱཊཀེསུ ཙཱཏི ཨེཏྠ སནྡྷིཡོཏི ཙཏུཀྐོཎརཙྪཱ ཝུཙྩནྟི གྷརསནྡྷིབྷིཏྟིསནྡྷིཨཱལོཀསནྡྷིཡོ ཙཱཔི. སིངྒྷཱཊཀཱཏི ཏིཀོཎརཙྪཱ ཝུཙྩནྟི, ཏདེཀཛ྄ཛྷཾ ཀཏྭཱ པུརིམེན སདྡྷིཾ སངྒྷཊེནྟོ ‘‘སནྡྷིསིངྒྷཱཊཀེསུ ཙཱ’’ཏི ཨཱཧ. དྭཱརབཱཧཱསུ ཏིཊྛནྟཱིཏི ནགརདྭཱརགྷརདྭཱརཱནཾ བཱཧཱ ནིསྶཱཡ ཏིཊྛནྟི. ཨཱགནྟྭཱན སཀཾ གྷརནྟི ཨེཏྠ སཀཾ གྷརཾ ནཱམ པུབྦཉཱཏིགྷརམྤི ཨཏྟནཱ སཱམིཀབྷཱཝེན ཨཛ྄ཛྷཱཝུཏྠཔུབྦགྷརམྤི. ཏདུབྷཡམྤི ཡསྨཱ ཏེ སཀགྷརསཉྙཱཡ ཨཱགཙྪནྟི, ཏསྨཱ ‘‘ཨཱགནྟྭཱན སཀཾ གྷར’’ནྟི ཨཱཧ.

དུཏིཡགཱཐཱཝཎྞནཱ

༢. ཨེཝཾ བྷགཝཱ པུབྦེ ཨནཛ྄ཛྷཱཝུཏྠཔུབྦམྤི པུབྦཉཱཏིགྷརཾ བིམྦིསཱརནིཝེསནཾ སཀགྷརསཉྙཱཡ ཨཱགནྟྭཱ ཏིརོཀུཊྚསནྡྷིསིངྒྷཱཊཀདྭཱརབཱཧཱསུ ཋིཏེ ཨིསྶཱམཙྪརིཡཕལཾ ཨནུབྷཝནྟེ, ཨཔྤེཀཙྩེ དཱིགྷམསྶུཀེསཝིཀཱརདྷརེ ཨནྡྷཀཱརམུཁེ སིཐིལབནྡྷནཝིལམྦམཱནཀིསཕརུསཀཱལ༹ཀངྒཔཙྩངྒེ ཏཏྠ ཏཏྠ ཋིཏཝནདཱཧདཌྜྷཏཱལརུཀྑསདིསེ, ཨཔྤེཀཙྩེ ཛིགྷཙྪཱཔིཔཱསཱརཎིནིམྨཐནེན ཨུདརཏོ ཨུཊྛཱཡ མུཁཏོ ཝིནིཙྪརནྟཱཡ ཨགྒིཛཱལཱཡ པརིཌཡ྄ཧམཱནསརཱིརེ, ཨཔྤེཀཙྩེ སཱུཙིཚིདྡཱཎུམཏྟཀཎྛབིལཏཱཡ པབྦཏཱཀཱརཀུཙྪིཏཱཡ ཙ ལདྡྷམྤི པཱནབྷོཛནཾ ཡཱཝདཏྠཾ བྷུཉྫིཏུཾ ཨསམཏྠཏཱཡ ཁུཔྤིཔཱསཱཔརེཏེ ཨཉྙཾ རསམཝིནྡམཱནེ, ཨཔྤེཀཙྩེ ཨཉྙམཉྙསྶ ཨཉྙེསཾ ཝཱ སཏྟཱནཾ པབྷིནྣགཎྜཔིལ༹ཀམུཁཱ པགྒྷརིཏརུདྷིརཔུབྦལསིཀཱདིཾ ལདྡྷཱ ཨམཏམིཝ སཱཡམཱནེ ཨཏིཝིཡ དུདྡསིཀཝིརཱུཔབྷཡཱནཀསརཱིརེ བཧཱུ པེཏེ རཉྙོ ནིདསྶེནྟོ –

‘‘ཏིརོཀུཊྚེསུ ཏིཊྛནྟི, སནྡྷིསིངྒྷཱཊཀེསུ ཙ;

དྭཱརབཱཧཱསུ ཏིཊྛནྟི, ཨཱགནྟྭཱན སཀཾ གྷར’’ནྟི. –

ཝཏྭཱ པུན ཏེཧི ཀཏསྶ ཀམྨསྶ དཱརུཎབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘པཧཱུཏེ ཨནྣཔཱནམྷཱི’’ཏི དུཏིཡགཱཐམཱཧ.

ཏཏྠ པཧཱུཏེཏི ཨནཔྤཀེ བཧུམྷི, ཡཱཝདཏྠིཀེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བྷ-ཀཱརསྶ ཧི ཧ-ཀཱརོ ལབྦྷཏི ‘‘པཧུ སནྟོ ན བྷརཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༩༨) ཝིཡ. ཀེཙི པན ‘‘བཧཱུཏེ’’ ཨིཏི ཙ ‘‘བཧཱུཀེ’’ ཨིཏི ཙ པཋནྟི. པམཱདཔཱཋཱ ཨེཏེ. ཨནྣེ ཙ པཱནམྷི ཙ ཨནྣཔཱནམྷི. ཁཛྫེ ཙ བྷོཛྫེ ཙ ཁཛྫབྷོཛྫེ, ཨེཏེན ཨསིཏཔཱིཏཁཱཡིཏསཱཡིཏཝསེན ཙཏུབྦིདྷཾ ཨཱཧཱརཾ དསྶེཏི. ཨུཔཊྛིཏེཏི ཨུཔགམྨ ཋིཏེ, སཛྫིཏེ པཊིཡཏྟེ སམོཧིཏེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ན ཏེསཾ ཀོཙི སརཏི, སཏྟཱནནྟི ཏེསཾ པེཏྟིཝིསཡེ ཨུཔྤནྣཱནཾ སཏྟཱནཾ ཀོཙི མཱཏཱ ཝཱ པིཏཱ ཝཱ པུཏྟོ ཝཱ ན སརཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? ཀམྨཔཙྩཡཱ, ཨཏྟནཱ ཀཏསྶ ཨདཱནདཱནཔྤཊིསེདྷནཱདིབྷེདསྶ ཀདརིཡཀམྨསྶ པཙྩཡཱ. ཏཉྷི ཏེསཾ ཀམྨཾ ཉཱཏཱིནཾ སརིཏུཾ ན དེཏི.

ཏཏིཡགཱཐཱཝཎྞནཱ

༣. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨནཔྤཀེཔི ཨནྣཔཱནཱདིམྷི པཙྩུཔཊྛིཏེ ‘‘ཨཔི ནཱམ ཨམྷེ ཨུདྡིསྶ ཀིཉྩི དདེཡྻུ’’ནྟི ཉཱཏཱི པཙྩཱསཱིསནྟཱནཾ ཝིཙརཏཾ ཏེསཾ པེཏཱནཾ ཏེཧི ཀཏསྶ ཨཏིཀཊུཀཝིཔཱཀཀརསྶ ཀམྨསྶ པཙྩཡེན ཀསྶཙི ཉཱཏིནོ ཨནུསྶརཎམཏྟཱབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ –

‘‘པཧཱུཏེ ཨནྣཔཱནམྷི, ཁཛྫབྷོཛྫེ ཨུཔཊྛིཏེ;

ན ཏེསཾ ཀོཙི སརཏི, སཏྟཱནཾ ཀམྨཔཙྩཡཱ’’ཏི. –

ཝཏྭཱ པུན རཉྙོ པེཏྟིཝིསཡཱུཔཔནྣེ ཉཱཏཀེ ཨུདྡིསྶ དིནྣཾ དཱནཾ པསཾསནྟོ ‘‘ཨེཝཾ དདནྟི ཉཱཏཱིན’’ནྟི ཏཏིཡགཱཐམཱཧ.

ཏཏྠ ཨེཝནྟི ཨུཔམཱཝཙནཾ. ཏསྶ དྭིདྷཱ སམྦནྡྷོ – ཏེསཾ སཏྟཱནཾ ཀམྨཔཙྩཡཱ ཨསརནྟེཔི ཀིསྨིཉྩི དདནྟི, ཉཱཏཱིནཾ, ཡེ ཨེཝཾ ཨནུཀམྤཀཱ ཧོནྟཱིཏི ཙ ཡཐཱ ཏཡཱ, མཧཱརཱཛ, དིནྣཾ, ཨེཝཾ སུཙིཾ པཎཱིཏཾ ཀཱལེན ཀཔྤིཡཾ པཱནབྷོཛནཾ དདནྟི ཉཱཏཱིནཾ, ཡེ ཧོནྟི ཨནུཀམྤཀཱཏི ཙ. དདནྟཱིཏི དེནྟི ཨུདྡིསནྟི ནིཡྻཱཏེནྟི. ཉཱཏཱིནནྟི མཱཏིཏོ ཙ པིཏིཏོ ཙ སམྦནྡྷཱནཾ. ཡེཏི ཡེ ཀེཙི པུཏྟཱ ཝཱ དྷཱིཏརོ ཝཱ བྷཱཏརོ ཝཱ ཧོནྟཱིཏི བྷཝནྟི. ཨནུཀམྤཀཱཏི ཨཏྠཀཱམཱ ཧིཏེསིནོ. སུཙིནྟི ཝིམལཾ དསྶནེཡྻཾ མནོརམཾ དྷམྨིཀཾ དྷམྨལདྡྷཾ. པཎཱིཏནྟི ཨུཏྟམཾ སེཊྛཾ. ཀཱལེནཱཏི ཉཱཏིཔེཏཱནཾ ཏིརོཀུཊྚཱདཱིསུ ཨཱགནྟྭཱ ཋིཏཀཱལེན. ཀཔྤིཡནྟི ཨནུཙྪཝིཀཾ པཏིརཱུཔཾ ཨརིཡཱནཾ པརིབྷོགཱརཧཾ. པཱནབྷོཛནནྟི པཱནཉྩ བྷོཛནཉྩ. ཨིདྷ པཱནབྷོཛནམུཁེན སབྦོཔི དེཡྻདྷམྨོ ཨདྷིཔྤེཏོ.

ཙཏུཏྠགཱཐཱཔུབྦདྡྷཝཎྞནཱ

༤. ཨེཝཾ བྷགཝཱ རཉྙཱ མཱགདྷེན པེཏབྷཱུཏཱནཾ ཉཱཏཱིནཾ ཨནུཀམྤཱཡ དིནྣཾ པཱནབྷོཛནཾ པསཾསནྟོ –

‘‘ཨེཝཾ དདནྟི ཉཱཏཱིནཾ, ཡེ ཧོནྟི ཨནུཀམྤཀཱ;

སུཙིཾ པཎཱིཏཾ ཀཱལེན, ཀཔྤིཡཾ པཱནབྷོཛན’’ནྟི. –

ཝཏྭཱ པུན ཡེན པཀཱརེན དིནྣཾ ཏེསཾ ཧོཏི, ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨིདཾ ཝོ ཉཱཏཱིནཾ ཧོཏཱུ’’ཏི ཙཏུཏྠགཱཐཱཡ པུབྦདྡྷམཱཧ ཏཾ ཏཏིཡགཱཐཱཡ པུབྦདྡྷེན སམྦནྡྷིཏབྦཾ –

‘‘ཨེཝཾ དདནྟི ཉཱཏཱིནཾ, ཡེ ཧོནྟི ཨནུཀམྤཀཱ;

ཨིདཾ ཝོ ཉཱཏཱིནཾ ཧོཏུ, སུཁིཏཱ ཧོནྟུ ཉཱཏཡོ’’ཏི.

ཏེན ‘‘ཨིདཾ ཝོ ཉཱཏཱིནཾ ཧོཏཱུཏི ཨེཝཾ དདནྟི, ནོ ཨཉྙཐཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཨཱཀཱརཏྠེན ཨེཝཾསདྡེན དཱཏབྦཱཀཱརནིདསྶནཾ ཀཏཾ ཧོཏི.

ཏཏྠ ཨིདནྟི དེཡྻདྷམྨནིདསྶནཾ. ཝོཏི ‘‘ཀཙྩི པན ཝོ ཨནུརུདྡྷཱ སམགྒཱ སམྨོདམཱནཱ’’ཏི ཙ (མ. ནི. ༡.༣༢༦; མཧཱཝ. ༤༦༦), ‘‘ཡེཧི ཝོ ཨརིཡཱ’’ཏི ཙ ཨེཝམཱདཱིསུ ཝིཡ ཀེཝལཾ ནིཔཱཏམཏྟཾ, ན སཱམིཝཙནཾ. ཉཱཏཱིནཾ ཧོཏཱུཏི པེཏྟིཝིསཡེ ཨུཔྤནྣཱནཾ ཉཱཏཀཱནཾ ཧོཏུ. སུཁིཏཱ ཧོནྟུ ཉཱཏཡོཏི ཏེ པེཏྟིཝིསཡཱུཔཔནྣཱ ཉཱཏཡོ ཨིདཾ པཙྩནུབྷཝནྟཱ སུཁིཏཱ ཧོནྟཱུཏི.

ཙཏུཏྠགཱཐཱཔརདྡྷཔཉྩམགཱཐཱཔུབྦདྡྷཝཎྞནཱ

༤-༥. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཡེན པཀཱརེན པེཏྟིཝིསཡཱུཔཔནྣཱནཾ ཉཱཏཱིནཾ དཱཏབྦཾ, ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨིདཾ ཝོ ཉཱཏཱིནཾ ཧོཏུ, སུཁིཏཱ ཧོནྟུ ཉཱཏཡོ’’ཏི ཝཏྭཱ པུན ཡསྨཱ ‘‘ཨིདཾ ཝོ ཉཱཏཱིནཾ ཧོཏཱུ’’ཏི ཝུཏྟེཔི ན ཨཉྙེན ཀཏཾ ཀམྨཾ ཨཉྙསྶ ཕལདཾ ཧོཏི, ཀེཝལནྟུ ཏཐཱ ཨུདྡིསྶ དིཡྻམཱནཾ ཏཾ ཝཏྠུ ཉཱཏཱིནཾ ཀུསལཀམྨསྶ པཙྩཡོ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཡཐཱ ཏེསཾ ཏསྨིཾཡེཝ ཝཏྠུསྨིཾ ཏངྑཎེ ཕལནིབྦཏྟཀཾ ཀུསལཀམྨཾ ཧོཏི, ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཏེ ཙ ཏཏྠཱ’’ཏི ཙཏུཏྠགཱཐཱཡ པཙྪིམདྡྷཾ ‘‘པཧཱུཏེ ཨནྣཔཱནམྷཱི’’ཏི པཉྩམགཱཐཱཡ པུབྦདྡྷཉྩ ཨཱཧ.

ཏེསཾ ཨཏྠོ – ཏེ ཉཱཏིཔེཏཱ ཡཏྠ ཏཾ དཱནཾ དཱིཡཏི, ཏཏྠ སམནྟཏོ ཨཱགནྟྭཱ སམཱགནྟྭཱ, སམོདྷཱཡ ཝཱ ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ཧུཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི, སམྨཱ ཨཱགཏཱ སམཱགཏཱ ‘‘ཨིམེ ནོ ཉཱཏཡོ ཨམྷཱཀཾ ཨཏྠཱཡ དཱནཾ ཨུདྡིསིསྶནྟཱི’’ཏི ཨེཏདཏྠཾ སམྨཱ ཨཱགཏཱ ཧུཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཧཱུཏེ ཨནྣཔཱནམྷཱིཏི ཏསྨིཾ ཨཏྟནོ ཨུདྡིསྶམཱནེ པཧཱུཏེ ཨནྣཔཱནམྷི. སཀྐཙྩཾ ཨནུམོདརེཏི ཨབྷིསདྡཧནྟཱ ཀམྨཕལཾ ཨཝིཛཧནྟཱ ཙིཏྟཱིཀཱརཾ ཨཝིཀྑིཏྟཙིཏྟཱ ཧུཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ ནོ དཱནཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏཱུ’’ཏི མོདནྟི ཨནུམོདནྟི, པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏཱ ཧོནྟཱིཏི.

པཉྩམགཱཐཱཔརདྡྷཚཊྛགཱཐཱཔུབྦདྡྷཝཎྞནཱ

༥-༦. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཡཐཱ པེཏྟིཝིསཡཱུཔཔནྣཱནཾ ཏངྑཎེ ཕལནིབྦཏྟཀཾ ཀུསལཾ ཀམྨཾ ཧོཏི, ཏཾ དསྶེནྟོ –

‘‘ཏེ ཙ ཏཏྠ སམཱགནྟྭཱ, ཉཱཏིཔེཏཱ སམཱགཏཱ;

པཧཱུཏེ ཨནྣཔཱནམྷི, སཀྐཙྩཾ ཨནུམོདརེ’’ཏི. –

ཝཏྭཱ པུན ཉཱཏཀེ ནིསྶཱཡ ནིབྦཏྟཀུསལཀམྨཕལཾ པཙྩནུབྷོནྟཱནཾ ཏེསཾ ཉཱཏཱི ཨཱརབྦྷ ཐོམནཱཀཱརཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཙིརཾ ཛཱིཝནྟཱུ’’ཏི པཉྩམགཱཐཱཡ པཙྪིམདྡྷཾ ‘‘ཨམྷཱཀཉྩ ཀཏཱ པཱུཛཱ’’ཏི ཚཊྛགཱཐཱཡ པུབྦདྡྷཉྩ ཨཱཧ.

ཏེསཾ ཨཏྠོ – ཙིརཾ ཛཱིཝནྟཱུཏི ཙིརཛཱིཝིནོ དཱིགྷཱཡུཀཱ ཧོནྟུ. ནོ ཉཱཏཱིཏི ཨམྷཱཀཾ ཉཱཏཀཱ. ཡེསཾ ཧེཏཱུཏི ཡེ ནིསྶཱཡ ཡེསཾ ཀཱརཎཱ. ལབྷཱམསེཏི ལབྷཱམ. ཨཏྟནཱ ཏངྑཎཾ པཊིལདྡྷསམྤཏྟིཾ ཨཔདིསནྟཱ བྷཎནྟི. པེཏཱནཉྷི ཨཏྟནོ ཨནུམོདནེན, དཱཡཀཱནཾ ཨུདྡེསེན, དཀྑིཎེཡྻསམྤདཱཡ ཙཱཏི ཏཱིཧི ཨངྒེཧི དཀྑིཎཱ སམིཛ྄ཛྷཏི, ཏངྑཎེ ཕལནིབྦཏྟིཀཱ ཧོཏི. ཏཏྠ དཱཡཀཱ ཝིསེསཧེཏུ. ཏེནཱཧཾསུ ‘‘ཡེསཾ ཧེཏུ ལབྷཱམསེ’’ཏི. ཨམྷཱཀཉྩ ཀཏཱ པཱུཛཱཏི ‘‘ཨིདཾ ཝོ ཉཱཏཱིནཾ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨེཝཾ ཨིམཾ དཱནཾ ཨུདྡིསནྟེཧི ཨམྷཱཀཉྩ པཱུཛཱ ཀཏཱ. དཱཡཀཱ ཙ ཨནིཔྥལཱཏི ཡམྷི སནྟཱནེ པརིཙྩཱགམཡཾ ཀམྨཾ ཀཏཾ, ཏསྶ ཏཏྠེཝ ཕལདཱནཏོ དཱཡཀཱ ཙ ཨནིཔྥལཱཏི.

ཨེཏྠཱཧ – ‘‘ཀིཾ པན པེཏྟིཝིསཡཱུཔཔནྣཱ ཨེཝ ཉཱཏཡོ ལབྷནྟི, ཨུདཱཧུ ཨཉྙེཔི ལབྷནྟཱི’’ཏི? ཝུཙྩཏེ – བྷགཝཏཱ ཨེཝེཏཾ བྱཱཀཏཾ ཛཱཎུསྶོཎིནཱ བྲཱཧྨཎེན པུཊྛེན, ཀིམེཏྠ ཨམྷེཧི ཝཏྟབྦཾ ཨཏྠི. ཝུཏྟཾ ཧེཏཾ –

‘‘མཡམསྶུ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱ ནཱམ དཱནཱནི དེམ, སདྡྷཱནི ཀརོམ ‘ཨིདཾ དཱནཾ པེཏཱནཾ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱནཾ ཨུཔཀཔྤཏུ, ཨིདཾ དཱནཾ པེཏཱ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱ པརིབྷུཉྫནྟཱུ’ཏི, ཀཙྩི ཏཾ, བྷོ གོཏམ, དཱནཾ པེཏཱནཾ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱནཾ ཨུཔཀཔྤཏི, ཀཙྩི ཏེ པེཏཱ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱ ཏཾ དཱནཾ པརིབྷུཉྫནྟཱིཏི. ཋཱནེ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཨུཔཀཔྤཏི, ནོ ཨཊྛཱནེཏི.

‘‘ཀཏམཾ པན ཏཾ, བྷོ གོཏམ, ཋཱནཾ, ཀཏམཾ ཨཊྛཱནནྟི? ཨིདྷ, བྲཱཧྨཎ, ཨེཀཙྩོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱི ཧོཏི…པེ… མིཙྪཱདིཊྛིཀོ ཧོཏི, སོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཡོ ནེརཡིཀཱནཾ སཏྟཱནཾ ཨཱཧཱརོ, ཏེན སོ ཏཏྠ ཡཱཔེཏི, ཏེན སོ ཏཏྠ ཏིཊྛཏི. ཨིདཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཨཊྛཱནཾ, ཡཏྠ ཋིཏསྶ ཏཾ དཱནཾ ན ཨུཔཀཔྤཏི.

‘‘ཨིདྷ པན, བྲཱཧྨཎ, ཨེཀཙྩོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱི ཧོཏི…པེ… མིཙྪཱདིཊྛིཀོ ཧོཏི, སོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཏིརཙྪཱནཡོནིཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཡོ ཏིརཙྪཱནཡོནིཀཱནཾ སཏྟཱནཾ ཨཱཧཱརོ, ཏེན སོ ཏཏྠ ཡཱཔེཏི, ཏེན སོ ཏཏྠ ཏིཊྛཏི. ཨིདམྤི ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཨཊྛཱནཾ, ཡཏྠ ཋིཏསྶ ཏཾ དཱནཾ ན ཨུཔཀཔྤཏི.

‘‘ཨིདྷ པན, བྲཱཧྨཎ, ཨེཀཙྩོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི…པེ… སམྨཱདིཊྛིཀོ ཧོཏི, སོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ མནུསྶཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི…པེ… དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཡོ དེཝཱནཾ ཨཱཧཱརོ, ཏེན སོ ཏཏྠ ཡཱཔེཏི, ཏེན སོ ཏཏྠ ཏིཊྛཏི. ཨིདམྤི ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཨཊྛཱནཾ, ཡཏྠ ཋིཏསྶ ཏཾ དཱནཾ ན ཨུཔཀཔྤཏི.

‘‘ཨིདྷ པན, བྲཱཧྨཎ, ཨེཀཙྩོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱི ཧོཏི…པེ… མིཙྪཱདིཊྛིཀོ ཧོཏི, སོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ པེཏྟིཝིསཡཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ཡོ པེཏྟིཝེསཡིཀཱནཾ སཏྟཱནཾ ཨཱཧཱརོ, ཏེན སོ ཏཏྠ ཡཱཔེཏི, ཏེན སོ ཏཏྠ ཏིཊྛཏི. ཡཾ ཝཱ པནསྶ ཨིཏོ ཨནུཔཝེཙྪནྟི མིཏྟཱམཙྩཱ ཝཱ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱ ཝཱ, ཏེན སོ ཏཏྠ ཡཱཔེཏི, ཏེན སོ ཏཏྠ ཏིཊྛཏི. ཨིདཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཋཱནཾ, ཡཏྠ ཋིཏསྶ ཏཾ དཱནཾ ཨུཔཀཔྤཏཱིཏི.

‘‘སཙེ པན, བྷོ གོཏམ, སོ པེཏོ ཉཱཏིསཱལོཧིཏོ ཏཾ ཋཱནཾ ཨནུཔཔནྣོ ཧོཏི, ཀོ ཏཾ དཱནཾ པརིབྷུཉྫཏཱིཏི? ཨཉྙེཔིསྶ, བྲཱཧྨཎ, པེཏཱ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱ ཏཾ ཋཱནཾ ཨུཔཔནྣཱ ཧོནྟི, ཏེ ཏཾ དཱནཾ པརིབྷུཉྫནྟཱིཏི.

‘‘སཙེ པན, བྷོ གོཏམ, སོ ཙེཝ པེཏོ ཉཱཏིསཱལོཧིཏོ ཏཾ ཋཱནཾ ཨནུཔཔནྣོ ཧོཏི, ཨཉྙེཔིསྶ པེཏཱ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱ ཏཾ ཋཱནཾ ཨནུཔཔནྣཱ ཧོནྟི, ཀོ ཏཾ དཱནཾ པརིབྷུཉྫཏཱིཏི? ཨཊྛཱནཾ ཁོ ཨེཏཾ བྲཱཧྨཎ ཨནཝཀཱསོ, ཡཾ ཏཾ ཋཱནཾ ཝིཝིཏྟཾ ཨསྶ ཨིམིནཱ དཱིགྷེན ཨདྡྷུནཱ ཡདིདཾ པེཏེཧི ཉཱཏིསཱལོཧིཏེཧི. ཨཔིཙ བྲཱཧྨཎ དཱཡཀོཔི ཨནིཔྥལོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡༠.༡༧༧).

ཚཊྛགཱཐཱཔརདྡྷསཏྟམགཱཐཱཝཎྞནཱ

༦-༧. ཨེཝཾ བྷགཝཱ རཉྙོ མཱགདྷསྶ པེཏྟིཝིསཡཱུཔཔནྣཱནཾ པུབྦཉཱཏཱིནཾ སམྤཏྟིཾ ནིསྶཱཡ ཐོམེནྟོ ‘‘ཨེཏེ ཏེ, མཧཱརཱཛ, ཉཱཏཱི ཨིམཱཡ དཱནསམྤདཱཡ ཨཏྟམནཱ ཨེཝཾ ཐོམེནྟཱི’’ཏི དསྶེནྟོ –

‘‘ཙིརཾ ཛཱིཝནྟུ ནོ ཉཱཏཱི, ཡེསཾ ཧེཏུ ལབྷཱམསེ;

ཨམྷཱཀཉྩ ཀཏཱ པཱུཛཱ, དཱཡཀཱ ཙ ཨནིཔྥལཱ’’ཏི. –

ཝཏྭཱ པུན ཏེསཾ པེཏྟིཝིསཡཱུཔཔནྣཱནཾ ཨཉྙསྶ ཀསིགོརཀྑཱདིནོ སམྤཏྟིཔཊིལཱབྷཀཱརཎསྶ ཨབྷཱཝཾ ཨིཏོ དིནྣེན ཡཱཔནབྷཱཝཉྩ དསྶེནྟོ ‘‘ན ཧི ཏཏྠ ཀསཱི ཨཏྠཱི’’ཏི ཚཊྛགཱཐཱཡ པཙྪིམདྡྷཾ ‘‘ཝཎིཛྫཱ ཏཱདིསཱི’’ཏི ཨིམཾ སཏྟམགཱཐཉྩ ཨཱཧ.

ཏཏྲཱཡཾ ཨཏྠཝཎྞནཱ – ན ཧི, མཧཱརཱཛ, ཏཏྠ པེཏྟིཝིསཡེ ཀསི ཨཏྠི, ཡཾ ནིསྶཱཡ ཏེ པེཏཱ སམྤཏྟིཾ པཊིལབྷེཡྻུཾ. གོརཀྑེཏྠ ན ཝིཛྫཏཱིཏི ན ཀེཝལཾ ཀསི ཨེཝ, གོརཀྑཱཔི ཨེཏྠ པེཏྟིཝིསཡེ ན ཝིཛྫཏི, ཡཾ ནིསྶཱཡ ཏེ སམྤཏྟིཾ པཊིལབྷེཡྻུཾ. ཝཎིཛྫཱ ཏཱདིསཱི ནཏྠཱིཏི ཝཱཎིཛྫཱཔི ཏཱདིསཱི ནཏྠི, ཡཱ ཏེསཾ སམྤཏྟིཔཊིལཱབྷཧེཏུ བྷཝེཡྻ. ཧིརཉྙེན ཀཡཱཀཡནྟི ཧིརཉྙེན ཀཡཝིཀྐཡམྤི ཏཏྠ ཏཱདིསཾ ནཏྠི, ཡཾ ཏེསཾ སམྤཏྟིཔཊིལཱབྷཧེཏུ བྷཝེཡྻ. ཨིཏོ དིནྣེན ཡཱཔེནྟི, པེཏཱ ཀཱལགཏཱ ཏཧིནྟི ཀེཝལཾ པན ཨིཏོ ཉཱཏཱིཧི ཝཱ མིཏྟཱམཙྩེཧི ཝཱ དིནྣེན ཡཱཔེནྟི, ཨཏྟབྷཱཝཾ གམེནྟི. པེཏཱཏི པེཏྟིཝིསཡཱུཔཔནྣཱ སཏྟཱ. ཀཱལགཏཱཏི ཨཏྟནོ མརཎཀཱལེན གཏཱ, ‘‘ཀཱལཀཏཱ’’ཏི ཝཱ པཱཋོ, ཀཏཀཱལཱ ཀཏམརཎཱཏི ཨཏྠོ. ཏཧིནྟི ཏསྨིཾ པེཏྟིཝིསཡེ.

ཨཊྛམནཝམགཱཐཱདྭཡཝཎྞནཱ

༨-༩. ཨེཝཾ ‘‘ཨིཏོ དིནྣེན ཡཱཔེནྟི, པེཏཱ ཀཱལགཏཱ ཏཧི’’ནྟི ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཨུཔམཱཧི ཏམཏྠཾ པཀཱསེནྟོ ‘‘ཨུནྣམེ ཨུདཀཾ ཝུཊྛ’’ནྟི ཨིདཾ གཱཐཱདྭཡམཱཧ.

ཏསྶཏྠོ – ཡཐཱ ཨུནྣཏེ ཐལེ ཨུསྶཱདེ བྷཱུམིབྷཱགེ མེགྷེཧི ཨབྷིཝུཊྛཾ ཨུདཀཾ ནིནྣཾ པཝཏྟཏི, ཡོ ཡོ བྷཱུམིབྷཱགོ ནིནྣོ ཨོཎཏོ, ཏཾ ཏཾ པཝཏྟཏི གཙྪཏི པཱཔུཎཱཏི, ཨེཝམེཝ ཨིཏོ དིནྣཾ དཱནཾ པེཏཱནཾ ཨུཔཀཔྤཏི ནིབྦཏྟཏི, པཱཏུབྷཝཏཱིཏི ཨཏྠོ. ནིནྣམིཝ ཧི ཨུདཀཔྤཝཏྟིཡཱ ཋཱནཾ པེཏལོཀོ དཱནུཔཀཔྤནཱཡ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཨིདཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཋཱནཾ, ཡཏྠ ཋིཏསྶ ཏཾ དཱནཾ ཨུཔཀཔྤཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡༠.༡༧༧). ཡཐཱ ཙ ཀནྡརཔདརསཱཁཱཔསཱཁཀུསོབྦྷམཧཱསོབྦྷསནྣིཔཱཏེཧི ཝཱརིཝཧཱ མཧཱནཛྫོ པཱུརཱ ཧུཏྭཱ སཱགརཾ པརིཔཱུརེནྟི, ཨེཝམྤི ཨིཏོ དིནྣདཱནཾ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ པེཏཱནཾ ཨུཔཀཔྤཏཱིཏི.

དསམགཱཐཱཝཎྞནཱ

༡༠. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ‘‘ཨིཏོ དིནྣེན ཡཱཔེནྟི, པེཏཱ ཀཱལགཏཱ ཏཧི’’ནྟི ཨིམཾ ཨཏྠཾ ཨུཔམཱཧི པཀཱསེཏྭཱ པུན ཡསྨཱ ཏེ པེཏཱ ‘‘ཨིཏོ ཀིཉྩི ལཙྪཱམཱ’’ཏི ཨཱསཱབྷིབྷཱུཏཱ ཉཱཏིགྷརཾ ཨཱགནྟྭཱཔི ‘‘ཨིདཾ ནཱམ ནོ དེཐཱ’’ཏི ཡཱཙིཏུཾ ཨསམཏྠཱ, ཏསྨཱ ཏེསཾ ཨིམཱནི ཨནུསྶརཎཝཏྠཱུནི ཨནུསྶརནྟོ ཀུལཔུཏྟོ དཀྑིཎཾ དཛྫཱཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཨདཱསི མེ’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ.

ཏསྶཏྠོ – ‘‘ཨིདཾ ནཱམ མེ དྷནཾ ཝཱ དྷཉྙཾ ཝཱ ཨདཱསཱི’’ཏི ཙ, ‘‘ཨིདཾ ནཱམ མེ ཀིཙྩཾ ཨཏྟནཱ ཨུཡྻོགམཱཔཛྫནྟོ ཨཀཱསཱི’’ཏི ཙ, ‘‘ཨམུ མེ མཱཏིཏོ ཝཱ པིཏིཏོ ཝཱ སམྦནྡྷཏྟཱ ཉཱཏཱི’’ཏི ཙ སིནེཧཝསེན ཏཱཎསམཏྠཏཱཡ ‘‘མིཏྟཱ’’ཏི ཙ, ‘‘ཨསུཀོ མེ སཧ པཾསུཀཱིལ༹ཀོ སཁཱ’’ཏི ཙ ཨེཝཾ སབྦམནུསྶརནྟོ པེཏཱནཾ དཀྑིཎཾ དཛྫཱ, དཱནཾ ནིཡྻཱཏེཡྻཱཏི. ཨཔརོ པཱཋོ ‘‘པེཏཱནཾ དཀྑིཎཱ དཛྫཱ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ – དཱཏབྦཱཏི དཛྫཱ. ཀཱ སཱ? པེཏཱནཾ དཀྑིཎཱ, ཏེནེཝ ‘‘ཨདཱསི མེ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པུབྦེ ཀཏམནུསྶརཾ ཨནུསྶརཏཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀརཎཝཙནཔྤསངྒེ པཙྩཏྟཝཙནཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨེཀཱདསམགཱཐཱཝཎྞནཱ

༡༡. ཨེཝཾ བྷགཝཱ པེཏཱནཾ དཀྑིཎཱནིཡྻཱཏནེ ཀཱརཎབྷཱུཏཱནི ཨནུསྶརཎཝཏྠཱུནི དསྶེནྟོ –

‘‘ཨདཱསི མེ ཨཀཱསི མེ, ཉཱཏིམིཏྟཱ སཁཱ ཙ མེ;

པེཏཱནཾ དཀྑིཎཾ དཛྫཱ, པུབྦེ ཀཏམནུསྶར’’ནྟི. –

ཝཏྭཱ པུན ཡེ ཉཱཏིམརཎེན རུཎྞསོཀཱདིཔརཱ ཨེཝ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛནྟི, ན ཏེསཾ ཨཏྠཱཡ ཀིཉྩི དེནྟི, ཏེསཾ ཏཾ རུཎྞསོཀཱདི ཀེཝལཾ ཨཏྟཔརིཏཱཔནམེཝ ཧོཏི, ན པེཏཱནཾ ཀིཉྩི ཨཏྠཾ ནིཔྥཱདེཏཱིཏི དསྶེནྟོ ‘‘ན ཧི རུཎྞཾ ཝཱ’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ.

ཏཏྠ རུཎྞནྟི རོདནཱ རོདིཏཏྟཾ ཨསྶུཔཱཏནཾ, ཨེཏེན ཀཱཡཔརིསྶམཾ དསྶེཏི. སོཀོཏི སོཙནཱ སོཙིཏཏྟཾ, ཨེཏེན ཙིཏྟཔརིསྶམཾ དསྶེཏི. ཡཱ ཙཉྙཱཏི ཡཱ ཙ རུཎྞསོཀེཧི ཨཉྙཱ. པརིདེཝནཱཏི ཉཱཏིབྱསནེན ཕུཊྛསྶ ལཱལཔྤནཱ, ‘‘ཀཧཾ ཨེཀཔུཏྟཀ པིཡ མནཱཔཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན གུཎསཾཝཎྞནཱ, ཨེཏེན ཝཙཱིཔརིསྶམཾ དསྶེཏི.

དྭཱདསམགཱཐཱཝཎྞནཱ

༡༢. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ‘‘རུཎྞཾ ཝཱ སོཀོ ཝཱ ཡཱ ཙཉྙཱ པརིདེཝནཱ, སབྦམྤི ཏཾ པེཏཱནཾ ཨཏྠཱཡ ན ཧོཏི, ཀེཝལནྟུ ཨཏྟཱནཾ པརིཏཱཔནམཏྟམེཝ, ཨེཝཾ ཏིཊྛནྟི ཉཱཏཡོ’’ཏི རུཎྞཱདཱིནཾ ནིརཏྠཀབྷཱཝཾ དསྶེཏྭཱ པུན མཱགདྷརཱཛེན ཡཱ དཀྑིཎཱ དིནྣཱ, ཏསྶཱ སཱཏྠཀབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཡཉྩ ཁོ དཀྑིཎཱ’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ.

ཏསྶཏྠོ – ཨཡཉྩ ཁོ, མཧཱརཱཛ, དཀྑིཎཱ ཏཡཱ ཨཛྫ ཨཏྟནོ ཉཱཏིགཎཾ ཨུདྡིསྶ དིནྣཱ, སཱ ཡསྨཱ སངྒྷོ ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶ, ཏསྨཱ སངྒྷམྷི སུཔྤཏིཊྛིཏཱ ཨསྶ པེཏཛནསྶ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ ཨུཔཀཔྤཏི སམྤཛྫཏི ཕལཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨུཔཀཔྤཏཱིཏི ཙ ཋཱནསོ ཨུཔཀཔྤཏི, ཏཾཁཎཾཡེཝ ཨུཔཀཔྤཏི, ན ཙིརེན. ཡཐཱ ཧི ཏཾཁཎཉྙེཝ པཊིབྷནྟཾ ‘‘ཋཱནསོཝེཏཾ ཏཐཱགཏཾ པཊིབྷཱཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝམིདྷཱཔི ཏཾཁཎཾཡེཝ ཨུཔཀཔྤནྟཱ ‘‘ཋཱནསོ ཨུཔཀཔྤཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཱ. ཡཾ ཝཱ ཏཾ ‘‘ཨིདཾ ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཋཱནཾ, ཡཏྠ ཋིཏསྶ ཏཾ དཱནཾ ཨུཔཀཔྤཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡༠.༡༧༧) ཝུཏྟཾ, ཏཏྠ ཁུཔྤིཔཱསིཀཝནྟཱསཔརདཏྟཱུཔཛཱིཝིནིཛ྄ཛྷཱམཏཎྷིཀཱདིབྷེདབྷིནྣེ ཋཱནེ ཨུཔཀཔྤཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཡཐཱ ཀཧཱཔཎཾ དེནྟོ ‘‘ཀཧཱཔཎསོ དེཏཱི’’ཏི ལོཀེ ཝུཙྩཏི. ཨིམསྨིཉྩ ཨཏྠཝིཀཔྤེ ཨུཔཀཔྤཏཱིཏི པཱཏུབྷཝཏི, ནིབྦཏྟཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཏེརསམགཱཐཱཝཎྞནཱ

༡༣. ཨེཝཾ བྷགཝཱ རཉྙཱ དིནྣཱཡ དཀྑིཎཱཡ སཱཏྠཀབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ –

‘‘ཨཡཉྩ ཁོ དཀྑིཎཱ དིནྣཱ, སངྒྷམྷི སུཔྤཏིཊྛིཏཱ;

དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡསྶ, ཋཱནསོ ཨུཔཀཔྤཏཱི’’ཏི. –

ཝཏྭཱ པུན ཡསྨཱ ཨིམཾ དཀྑིཎཾ དེནྟེན ཉཱཏཱིནཾ ཉཱཏཱིཧི ཀཏྟབྦཀིཙྩཀརཎཝསེན ཉཱཏིདྷམྨོ ནིདསྶིཏོ, བཧུཛནསྶ པཱཀཊཱིཀཏོ, ནིདསྶནཾ ཝཱ ཀཏོ, ཏུམྷེཧིཔི ཉཱཏཱིནཾ ཨེཝམེཝ ཉཱཏཱིཧི ཀཏྟབྦཀིཙྩཀརཎཝསེན ཉཱཏིདྷམྨོ པརིཔཱུརེཏབྦོ, ན ནིརཏྠཀེཧི རུཎྞཱདཱིཧི ཨཏྟཱ པརིཏཱཔེཏབྦོཏི ཙ པེཏེ དིབྦསམྤཏྟིཾ ཨདྷིགམེནྟེན པེཏཱནཾ པཱུཛཱ ཀཏཱ ཨུལཱ༹རཱ, བུདྡྷཔྤམུཁཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཨནྣཔཱནཱདཱིཧི སནྟཔྤེནྟེན བྷིཀྑཱུནཾ བལཾ ཨནུཔདིནྣཾ, ཨནུཀམྤཱདིགུཎཔརིཝཱརཉྩ ཙཱགཙེཏནཾ ནིབྦཏྟེནྟེན ཨནཔྤཀཾ པུཉྙཾ པསུཏཾ, ཏསྨཱ བྷགཝཱ ཨིམེཧི ཡཐཱབྷུཙྩགུཎེཧི རཱཛཱནཾ སམྤཧཾསེནྟོ –

‘‘སོ ཉཱཏིདྷམྨོ ཙ ཨཡཾ ནིདསྶིཏོ,

པེཏཱན པཱུཛཱ ཙ ཀཏཱ ཨུལཱ༹རཱ;

བལཉྩ བྷིཀྑཱུནམནུཔྤདིནྣཾ,

ཏུམྷེཧི པུཉྙཾ པསུཏཾ ཨནཔྤཀ’’ནྟི. –

ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ དེསནཾ པརིཡོསཱཔེཏི.

ཨཐ ཝཱ ‘‘སོ ཉཱཏིདྷམྨོ ཙ ཨཡཾ ནིདསྶིཏོ’’ཏི ཨིམིནཱ གཱཐཱཔདེན བྷགཝཱ རཱཛཱནཾ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶེཏི. ཉཱཏིདྷམྨནིདསྶནམེཝ ཧི ཨེཏྠ སནྡསྶནཾ པེཏཱན པཱུཛཱ ཙ ཀཏཱ ཨུལཱ༹རཱཏི ཨིམིནཱ སམཱདཔེཏི. ཨུལཱ༹རཱཏི པསཾསནམེཝ ཧི ཨེཏྠ པུནཔྤུནཾ པཱུཛཱཀརཎེ སམཱདཔནཾ. བལཉྩ བྷིཀྑཱུནམནུཔྤདིནྣནྟི ཨིམིནཱ སམུཏྟེཛེཏི. བལཱནུཔྤདཱནམེཝ ཧི ཨེཏྠ ཨེཝཾ དཱནཾ, བལཱནུཔྤདཱནཏཱཏི ཏསྶ ཨུསྶཱཧཝཌྜྷནེན སམུཏྟེཛནཾ. ཏུམྷེཧི པུཉྙཾ པསུཏཾ ཨནཔྤཀནྟི ཨིམིནཱ སམྤཧཾསེཏི. པུཉྙཔྤསུཏཀིཏྟནམེཝ ཧི ཨེཏྠ ཏསྶ ཡཐཱབྷུཙྩགུཎསཾཝཎྞནབྷཱཝེན སམྤཧཾསནཛནནཏོ སམྤཧཾསནནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙ པེཏྟིཝིསཡཱུཔཔཏྟིཨཱདཱིནཝསཾཝཎྞནེན སཾཝིགྒཱནཾ ཡོནིསོ པདཧཏཾ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ པཱཎསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. དུཏིཡདིཝསེཔི བྷགཝཱ དེཝམནུསྶཱནཾ ཨིདམེཝ ཏིརོཀུཊྚཾ དེསེསི, ཨེཝཾ ཡཱཝ སཏྟམདིཝསཱ ཏཱདིསོ ཨེཝ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀཔཱཋ-ཨཊྛཀཐཱཡ

ཏིརོཀུཊྚསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. ནིདྷིཀཎྜསུཏྟཝཎྞནཱ

ནིཀྑེཔཀཱརཎཾ

ཨིདཱནི ཡདིདཾ ཏིརོཀུཊྚཱནནྟརཾ ‘‘ནིདྷིཾ ནིདྷེཏི པུརིསོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནིདྷིཀཎྜཾ ནིཀྑིཏྟཾ, ཏསྶ –

‘‘བྷཱསིཏྭཱ ནིདྷིཀཎྜསྶ, ཨིདྷ ནིཀྑེཔཀཱརཎཾ;

ཨཊྛུཔྤཏྟིཉྩ དཱིཔེཏྭཱ, ཀརིསྶཱམཏྠཝཎྞནཾ’’.

ཏཏྠ ཨིདྷ ནིཀྑེཔཀཱརཎཾ ཏཱཝསྶ ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨིདཉྷི ནིདྷིཀཎྜཾ བྷགཝཏཱ ཨིམིནཱ ཨནུཀྐམེན ཨཝུཏྟམྤི ཡསྨཱ ཨནུམོདནཝསེན ཝུཏྟསྶ ཏིརོཀུཊྚསྶ མིཐུནབྷཱུཏཾ, ཏསྨཱ ཨིདྷ ནིཀྑིཏྟཾ. ཏིརོཀུཊྚེན ཝཱ པུཉྙཝིརཧིཏཱནཾ ཝིཔཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིམིནཱ ཀཏཔུཉྙཱནཾ སམྤཏྟིདསྶནཏྠམྤི ཨིདཾ ཨིདྷ ནིཀྑིཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨིདམསྶ ཨིདྷ ནིཀྑེཔཀཱརཎཾ.

སུཏྟཊྛུཔྤཏྟི

ཨཊྛུཔྤཏྟི པནསྶ – སཱཝཏྠིཡཾ ཀིར ཨཉྙཏརོ ཀུཊུམྦིཀོ ཨཌྜྷོ མཧདྡྷནོ མཧཱབྷོགོ. སོ ཙ སདྡྷོ ཧོཏི པསནྣོ, ཝིགཏམལམཙྪེརེན ཙེཏསཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི. སོ ཨེཀསྨིཾ དིཝསེ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ དཱནཾ དེཏི. ཏེན ཙ སམཡེན རཱཛཱ དྷནཏྠིཀོ ཧོཏི, སོ ཏསྶ སནྟིཀེ པུརིསཾ པེསེསི ‘‘གཙྪ, བྷཎེ, ཨིཏྠནྣཱམཾ ཀུཊུམྦིཀཾ ཨཱནེཧཱི’’ཏི. སོ གནྟྭཱ ཏཾ ཀུཊུམྦིཀཾ ཨཱཧ ‘‘རཱཛཱ ཏཾ གཧཔཏི ཨཱམནྟེཏཱི’’ཏི. ཀུཊུམྦིཀོ སདྡྷཱདིགུཎསམནྣཱགཏེན ཙེཏསཱ བུདྡྷཔྤམུཁཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པརིཝིསནྟོ ཨཱཧ ‘‘གཙྪ, བྷོ པུརིས, པཙྪཱ ཨཱགམིསྶཱམི, ཨིདཱནི ཏཱཝམྷི ནིདྷིཾ ནིདྷེནྟོ ཋིཏོ’’ཏི. ཨཐ བྷགཝཱ བྷུཏྟཱཝཱི པཝཱརིཏོ ཏམེཝ པུཉྙསམྤདཾ པརམཏྠཏོ ནིདྷཱིཏི དསྶེཏུཾ ཏསྶ ཀུཊུམྦིཀསྶ ཨནུམོདནཏྠཾ ‘‘ནིདྷིཾ ནིདྷེཏི པུརིསོ’’ཏི ཨིམཱ གཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི. ཨཡམསྶ ཨཊྛུཔྤཏྟི.

ཨེཝམསྶ –

‘‘བྷཱསིཏྭཱ ནིདྷིཀཎྜསྶ, ཨིདྷ ནིཀྑེཔཀཱརཎཾ;

ཨཊྛུཔྤཏྟིཉྩ དཱིཔེཏྭཱ, ཀརིསྶཱམཏྠཝཎྞནཾ’’.

པཋམགཱཐཱཝཎྞནཱ

༡. ཏཏྠ ནིདྷིཾ ནིདྷེཏི པུརིསོཏི ནིདྷཱིཡཏཱིཏི ནིདྷི, ཋཔཱིཡཏི རཀྑཱིཡཏི གོཔཱིཡཏཱིཏི ཨཏྠོ. སོ ཙཏུབྦིདྷོ ཐཱཝརོ, ཛངྒམོ, ཨངྒསམོ, ཨནུགཱམིཀོཏི. ཏཏྠ ཐཱཝརོ ནཱམ བྷཱུམིགཏཾ ཝཱ ཝེཧཱསཊྛཾ ཝཱ ཧིརཉྙཾ ཝཱ སུཝཎྞཾ ཝཱ ཁེཏྟཾ ཝཱ ཝཏྠུ ཝཱ, ཡཾ ཝཱ པནཉྙམྤི ཨེཝརཱུཔཾ ཨིརིཡཱཔཐཝིརཧིཏཾ, ཨཡཾ ཐཱཝརོ ནིདྷི. ཛངྒམོ ནཱམ དཱསིདཱསཾ ཧཏྠིགཝསྶཝལ༹ཝཾ ཨཛེལ༹ཀཾ ཀུཀྐུཊསཱུཀརཾ ཡཾ ཝཱ པནཉྙམྤི ཨེཝརཱུཔཾ ཨིརིཡཱཔཐཔཊིསཾཡུཏྟཾ. ཨཡཾ ཛངྒམོ ནིདྷི ཨངྒསམོ ནཱམ ཀམྨཱཡཏནཾ, སིཔྤཱཡཏནཾ, ཝིཛྫཱཊྛཱནཾ, བཱཧུསཙྩཾ, ཡཾ ཝཱ པནཉྙམྤི ཨེཝརཱུཔཾ སིཀྑིཏྭཱ གཧིཏཾ ཨངྒཔཙྩངྒམིཝ ཨཏྟབྷཱཝཔྤཊིབདྡྷཾ, ཨཡཾ ཨངྒསམོ ནིདྷི. ཨནུགཱམིཀོ ནཱམ དཱནམཡཾ པུཉྙཾ སཱིལམཡཾ བྷཱཝནཱམཡཾ དྷམྨསྶཝནམཡཾ དྷམྨདེསནཱམཡཾ, ཡཾ ཝཱ པནཉྙམྤི ཨེཝརཱུཔཾ པུཉྙཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཨནུགནྟྭཱ ཝིཡ ཨིཊྛཕལམནུཔྤདེཏི, ཨཡཾ ཨནུགཱམིཀོ ནིདྷི. ཨིམསྨིཾ པན ཋཱནེ ཐཱཝརོ ཨདྷིཔྤེཏོ.

ནིདྷེཏཱིཏི ཋཔེཏི པཊིསཱམེཏི གོཔེཏི. པུརིསོཏི མནུསྶོ. ཀཱམཉྩ པུརིསོཔི ཨིཏྠཱིཔི པཎྜཀོཔི ནིདྷིཾ ནིདྷེཏི, ཨིདྷ པན པུརིསསཱིསེན དེསནཱ ཀཏཱ, ཨཏྠཏོ པན ཏེསམྤི ཨིདྷ སམོདྷཱནཾ དཊྛབྦཾ. གམྦྷཱིརེ ཨོདཀནྟིཀེཏི ཨོགཱཧེཏབྦཊྛེན གམྦྷཱིརཾ, ཨུདཀསྶ ཨནྟིཀབྷཱཝེན ཨོདཀནྟིཀཾ. ཨཏྠི གམྦྷཱིརཾ ན ཨོདཀནྟིཀཾ ཛངྒལེ བྷཱུམིབྷཱགེ སཏིཀཔོརིསོ ཨཱཝཱཊོ ཝིཡ, ཨཏྠི ཨོདཀནྟིཀཾ ན གམྦྷཱིརཾ ནིནྣེ པལླལེ ཨེཀདྭིཝིདཏྠིཀོ ཨཱཝཱཊོ ཝིཡ, ཨཏྠི གམྦྷཱིརཉྩེཝ ཨོདཀནྟིཀཉྩ ཛངྒལེ བྷཱུམིབྷཱགེ ཡཱཝ ཨིདཱནི ཨུདཀཾ ཨཱགམིསྶཏཱིཏི, ཏཱཝ ཁཏོ ཨཱཝཱཊོ ཝིཡ. ཏཾ སནྡྷཱཡ ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ‘‘གམྦྷཱིརེ ཨོདཀནྟིཀེ’’ཏི. ཨཏྠེ ཀིཙྩེ སམུཔྤནྣེཏི ཨཏྠཱ ཨནཔེཏནྟི ཨཏྠཾ, ཨཏྠཱཝཧཾ ཧིཏཱཝཧནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀཱཏབྦནྟི ཀིཙྩཾ, ཀིཉྩིདེཝ ཀརཎཱིཡནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨུཔྤནྣཾ ཨེཝ སམུཔྤནྣཾ, ཀཏྟབྦབྷཱཝེན ཨུཔཊྛིཏནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏསྨིཾ ཨཏྠེ ཀིཙྩེ སམུཔྤནྣེ. ཨཏྠཱཡ མེ བྷཝིསྶཏཱིཏི ནིདྷཱནཔྤཡོཛནནིདསྶནམེཏཾ. ཨེཏདཏྠཉྷི སོ ནིདྷེཏི ‘‘ཨཏྠཱཝཧེ ཀིསྨིཉྩིདེཝ ཀརཎཱིཡེ སམུཔྤནྣེ ཨཏྠཱཡ མེ བྷཝིསྶཏི, ཏསྶ མེ ཀིཙྩསྶ ནིཔྥཏྟིཡཱ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ཀིཙྩནིཔྥཏྟིཡེཝ ཧི ཏསྶ ཀིཙྩེ སམུཔྤནྣེ ཨཏྠོཏི ཝེདིཏབྦོ.

དུཏིཡགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ ནིདྷཱནཔྤཡོཛནཾ དསྶེནྟོ ཨཏྠཱདྷིགམཱདྷིཔྤཱཡཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨནཏྠཱཔགམཱདྷིཔྤཱཡཾ དསྶེཏུམཱཧ –

༢. ‘‘རཱཛཏོ ཝཱ དུརུཏྟསྶ, ཙོརཏོ པཱིལི༹ཏསྶ ཝཱ.

ཨིཎསྶ ཝཱ པམོཀྑཱཡ, དུབྦྷིཀྑེ ཨཱཔདཱསུ ཝཱ’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ ‘‘ཨཏྠཱཡ མེ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཙ ‘‘ཨིཎསྶ ཝཱ པམོཀྑཱཡཱ’’ཏི ཙ ཨེཏྠ ཝུཏྟེཧི དྭཱིཧི བྷཝིསྶཏིཔམོཀྑཱཡ-པདེཧི སདྡྷིཾ ཡཐཱསམྦྷཝཾ ཡོཛེཏྭཱ ཝེདིཏབྦོ.

ཏཏྠཱཡཾ ཡོཛནཱ – ན ཀེཝལཾ ཨཏྠཱཡ མེ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨེཝ པུརིསོ ནིདྷིཾ ནིདྷེཏི, ཀིནྟུ ‘‘ཨཡཾ ཙོརོ’’ཏི ཝཱ ‘‘པཱརདཱརིཀོ’’ཏི ཝཱ ‘‘སུངྐགྷཱཏཀོ’’ཏི ཝཱ ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན པཙྩཏྠིཀེཧི པཙྩཱམིཏྟེཧི དུརུཏྟསྶ མེ སཏོ རཱཛཏོ ཝཱ པམོཀྑཱཡ བྷཝིསྶཏི, སནྡྷིཙྪེདཱདཱིཧི དྷནཧརཎེན ཝཱ, ‘‘ཨེཏྟཀཾ ཧིརཉྙསུཝཎྞཾ དེཧཱི’’ཏི ཛཱིཝགྒཱཧེན ཝཱ ཙོརེཧི མེ པཱིལི༹ཏསྶ སཏོ ཙོརཏོ ཝཱ པམོཀྑཱཡ བྷཝིསྶཏི. སནྟི མེ ཨིཎཱཡིཀཱ, ཏེ མཾ ‘‘ཨིཎཾ དེཧཱི’’ཏི ཙོདེསྶནྟི, ཏེཧི མེ ཙོདིཡམཱནསྶ ཨིཎསྶ ཝཱ པམོཀྑཱཡ བྷཝིསྶཏི. ཧོཏི སོ སམཡོ, ཡཾ དུབྦྷིཀྑཾ ཧོཏི དུསྶསྶཾ དུལླབྷཔིཎྜཾ, ཏཏྠ ན སུཀརཾ ཨཔྤདྷནེན ཡཱཔེཏུཾ, ཏཐཱཝིདྷེ ཨཱགཏེ དུབྦྷིཀྑེ ཝཱ མེ བྷཝིསྶཏི. ཡཐཱརཱུཔཱ ཨཱཔདཱ ཨུཔྤཛྫནྟི ཨགྒིཏོ ཝཱ ཨུདཀཏོ ཝཱ ཨཔྤིཡདཱཡཱདཏོ ཝཱ, ཏཐཱརཱུཔཱསུ ཝཱ ཨུཔྤནྣཱསུ ཨཱཔདཱསུ མེ བྷཝིསྶཏཱིཏིཔི པུརིསོ ནིདྷིཾ ནིདྷེཏཱིཏི.

ཨེཝཾ ཨཏྠཱདྷིགམཱདྷིཔྤཱཡཾ ཨནཏྠཱཔགམཱདྷིཔྤཱཡཉྩཱཏི དྭཱིཧི གཱཐཱཧི དུཝིདྷཾ ནིདྷཱནཔྤཡོཛནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏམེཝ དུཝིདྷཾ པཡོཛནཾ ནིགམེནྟོ ཨཱཧ –

‘‘ཨེཏདཏྠཱཡ ལོཀསྨིཾ, ནིདྷི ནཱམ ནིདྷཱིཡཏཱི’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – ཡྭཱཡཾ ‘‘ཨཏྠཱཡ མེ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཙ ‘‘རཱཛཏོ ཝཱ དུརུཏྟསྶཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིཧི ཙ ཨཏྠཱདྷིགམོ ཨནཏྠཱཔགམོ ཙ དསྶིཏོ. ཨེཏདཏྠཱཡ ཨེཏེསཾ ནིཔྥཱདནཏྠཱཡ ཨིམསྨིཾ ཨོཀཱསལོཀེ ཡོ ཀོཙི ཧིརཉྙསུཝཎྞཱདིབྷེདོ ནིདྷི ནཱམ ནིདྷཱིཡཏི ཋཔཱིཡཏི པཊིསཱམཱིཡཏཱིཏི.

ཏཏིཡགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཨེཝཾ ནིཧིཏོཔི སོ ནིདྷི པུཉྙཝཏཾཡེཝ ཨདྷིཔྤེཏཏྠསཱདྷཀོ ཧོཏི, ན ཨཉྙེསཾ, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དཱིཔེནྟོ ཨཱཧ –

༣. ‘‘ཏཱཝསྶུནིཧིཏོ སནྟོ, གམྦྷཱིརེ ཨོདཀནྟིཀེ.

ན སབྦོ སབྦདཱ ཨེཝ, ཏསྶ ཏཾ ཨུཔཀཔྤཏཱི’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – སོ ནིདྷི ཏཱཝ སུནིཧིཏོ སནྟོ, ཏཱཝ སུཊྛུ ནིཁཎིཏྭཱ ཋཔིཏོ སམཱནོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀཱིཝ སུཊྛཱུཏི? གམྦྷཱིརེ ཨོདཀནྟིཀེ, ཡཱཝ གམྦྷཱིརེ ཨོདཀནྟིཀེ ནིཧིཏོཏི སངྑཾ གཙྪཏི, ཏཱཝ སུཊྛཱུཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ན སབྦོ སབྦདཱ ཨེཝ, ཏསྶ ཏཾ ཨུཔཀཔྤཏཱིཏི ཡེན པུརིསེན ནིཧིཏོ, ཏསྶ སབྦོཔི སབྦཀཱལཾ ན ཨུཔཀཔྤཏི ན སམྤཛྫཏི, ཡཐཱཝུཏྟཀིཙྩཀརཎསམཏྠོ ན ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀིནྟུ ཀོཙིདེཝ ཀདཱཙིདེཝ ཨུཔཀཔྤཏི, ནེཝ ཝཱ ཨུཔཀཔྤཏཱིཏི. ཨེཏྠ ཙ ནྟི པདཔཱུརཎམཏྟེ ནིཔཱཏོ དཊྛབྦོ ‘‘ཡཐཱ ཏཾ ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༢.༡༨-༡༩; ༣.༡༥༤) ཝིཡ. ལིངྒབྷེདཾ ཝཱ ཀཏྭཱ ‘‘སོ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘ཏ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨེཝཾ ཧི ཝུཙྩམཱནེ སོ ཨཏྠོ སུཁཾ བུཛ྄ཛྷཏཱིཏི.

ཙཏུཏྠཔཉྩམགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ ‘‘ན སབྦོ སབྦདཱ ཨེཝ, ཏསྶ ཏཾ ཨུཔཀཔྤཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཡེཧི ཀཱརཎེཧི ན ཨུཔཀཔྤཏི, ཏཱནི དསྶེནྟོ ཨཱཧ –

༤. ‘‘ནིདྷི ཝཱ ཋཱནཱ ཙཝཏི, སཉྙཱ ཝཱསྶ ཝིམུཡ྄ཧཏི.

ནཱགཱ ཝཱ ཨཔནཱམེནྟི, ཡསྨཱ ཝཱཔི ཧརནྟི ནཾ.

༥. ‘‘ཨཔྤིཡཱ ཝཱཔི དཱཡཱདཱ, ཨུདྡྷརནྟི ཨཔསྶཏོ’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – ཡསྨིཾ ཋཱནེ སུནིཧིཏོ ཧོཏི ནིདྷི, སོ ཝཱ ནིདྷི ཏམྷཱ ཋཱནཱ ཙཝཏི ཨཔེཏི ཝིགཙྪཏི, ཨཙེཏནོཔི སམཱནོ པུཉྙཀྑཡཝསེན ཨཉྙཾ ཋཱནཾ གཙྪཏི. སཉྙཱ ཝཱ ཨསྶ ཝིམུཡ྄ཧཏི, ཡསྨིཾ ཋཱནེ ནིཧིཏོ ནིདྷི, ཏཾ ན ཛཱནཱཏི, ཨསྶ པུཉྙཀྑཡཙོདིཏཱ ནཱགཱ ཝཱ ཏཾ ནིདྷིཾ ཨཔནཱམེནྟི ཨཉྙཾ ཋཱནཾ གམེནྟི. ཡཀྑཱ ཝཱཔི ཧརནྟི ཡེནིཙྪཀཾ ཨཱདཱཡ གཙྪནྟི. ཨཔསྶཏོ ཝཱ ཨསྶ ཨཔྤིཡཱ ཝཱ དཱཡཱདཱ བྷཱུམིཾ ཁཎིཏྭཱ ཏཾ ནིདྷིཾ ཨུདྡྷརནྟི. ཨེཝམསྶ ཨེཏེཧི ཋཱནཱ ཙཝནཱདཱིཧི ཀཱརཎེཧི སོ ནིདྷི ན ཨུཔཀཔྤཏཱིཏི.

ཨེཝཾ ཋཱནཱ ཙཝནཱདཱིནི ལོཀསམྨཏཱནི ཨནུཔཀཔྤནཀཱརཎཱནི ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཡཾ ཏཾ ཨེཏེསམྤི ཀཱརཎཱནཾ མཱུལབྷཱུཏཾ ཨེཀཉྙེཝ པུཉྙཀྑཡསཉྙིཏཾ ཀཱརཎཾ, ཏཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ –

‘‘ཡདཱ པུཉྙཀྑཡོ ཧོཏི, སབྦམེཏཾ ཝིནསྶཏཱི’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – ཡསྨིཾ སམཡེ བྷོགསམྤཏྟིནིཔྥཱདཀསྶ པུཉྙསྶ ཁཡོ ཧོཏི, བྷོགཔཱརིཛུཉྙསཾཝཏྟནིཀམཔུཉྙམོཀཱསཾ ཀཏྭཱ ཋིཏཾ ཧོཏི, ཨཐ ཡཾ ནིདྷིཾ ནིདྷེནྟེན ནིཧིཏཾ ཧིརཉྙསུཝཎྞཱདིདྷནཛཱཏཾ, སབྦམེཏཾ ཝིནསྶཏཱིཏི.

ཚཊྛགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཏེན ཏེན ཨདྷིཔྤཱཡེན ནིཧིཏམྤི ཡཐཱདྷིཔྤཱཡཾ ཨནུཔཀཔྤནྟཾ ནཱནཔྤཀཱརེཧི ནསྶནདྷམྨཾ ལོཀསམྨཏཾ ནིདྷིཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཡཾ པུཉྙསམྤདཾ པརམཏྠཏོ ནིདྷཱིཏི དསྶེཏུཾ ཏསྶ ཀུཊུམྦིཀསྶ ཨནུམོདནཏྠམིདཾ ནིདྷིཀཎྜམཱརདྡྷཾ, ཏཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ –

༦. ‘‘ཡསྶ དཱནེན སཱིལེན, སཾཡམེན དམེན ཙ.

ནིདྷཱི སུནིཧིཏོ ཧོཏི, ཨིཏྠིཡཱ པུརིསསྶ ཝཱ’’ཏི.

ཏཏྠ དཱནནྟི ‘‘དཱནཉྩ དྷམྨཙརིཡཱ ཙཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟནཡེནེཝ གཧེཏབྦཾ. སཱིལནྟི ཀཱཡིཀཝཱཙསིཀོ ཨཝཱིཏིཀྐམོ. པཉྩངྒདསངྒཔཱཏིམོཀྑསཾཝརཱདི ཝཱ སབྦམྤི སཱིལཾ ཨིདྷ སཱིལནྟི ཨདྷིཔྤེཏཾ. སཾཡམོཏི སཾཡམནཾ སཾཡམོ, ཙེཏསོ ནཱནཱརམྨཎགཏིནིཝཱརཎནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི, སམཱདྷིསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཡེན སཾཡམེན སམནྣཱགཏོ ‘‘ཧཏྠསཾཡཏོ, པཱདསཾཡཏོ, ཝཱཙཱསཾཡཏོ, སཾཡཏུཏྟམོ’’ཏི ཨེཏྠ སཾཡཏུཏྟམོཏི ཝུཏྟོ. ཨཔརེ ཨཱཧུ ‘‘སཾཡམནཾ སཾཡམོ, སཾཝརཎནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི, ཨིནྡྲིཡསཾཝརསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟི. དམོཏི དམནཾ, ཀིལེསཱུཔསམནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི, པཉྙཱཡེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. པཉྙཱ ཧི ཀཏྠཙི པཉྙཱཏྭེཝ ཝུཙྩཏི ‘‘སུསྶཱུསཱ ལབྷཏེ པཉྙ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༢༤༦; སུ. ནི. ༡༨༨). ཀཏྠཙི དྷམྨོཏི ‘‘སཙྩཾ དྷམྨོ དྷིཏི ཙཱགོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ. ཀཏྠཙི དམོཏི ‘‘ཡདི སཙྩཱ དམཱ ཙཱགཱ, ཁནྟྱཱ བྷིཡྻོ ན ཝིཛྫཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ.

ཨེཝཾ དཱནཱདཱིནི ཉཏྭཱ ཨིདཱནི ཨེཝཾ ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ སམྤིཎྜེཏྭཱ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ – ཡསྶ ཨིཏྠིཡཱ ཝཱ པུརིསསྶ ཝཱ དཱནེན སཱིལེན སཾཡམེན དམེན ཙཱཏི ཨིམེཧི ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི ཡཐཱ ཧིརཉྙེན སུཝཎྞེན མུཏྟཱཡ མཎིནཱ ཝཱ དྷནམཡོ ནིདྷི ཏེསཾ སུཝཎྞཱདཱིནཾ ཨེཀཏྠ པཀྑིཔནེན ནིདྷཱིཡཏི, ཨེཝཾ པུཉྙམཡོ ནིདྷི ཏེསཾ དཱནཱདཱིནཾ ཨེཀཙིཏྟསནྟཱནེ ཙེཏིཡཱདིམྷི ཝཱ ཝཏྠུམྷི སུཊྛུ ཀརཎེན སུནིཧིཏོ ཧོཏཱིཏི.

སཏྟམགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ‘‘ཡསྶ དཱནེནཱ’’ཏི ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ པུཉྙསམྤདཱཡ པརམཏྠཏོ ནིདྷིབྷཱཝཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཡཏྠ ནིཧིཏོ, སོ ནིདྷི སུནིཧིཏོ ཧོཏི, ཏཾ ཝཏྠུཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ –

༧. ‘‘ཙེཏིཡམྷི ཙ སངྒྷེ ཝཱ, པུགྒལེ ཨཏིཐཱིསུ ཝཱ.

མཱཏརི པིཏརི ཙཱཔི, ཨཐོ ཛེཊྛམྷི བྷཱཏརཱི’’ཏི.

ཏཏྠ ཙཡིཏབྦནྟི ཙེཏིཡཾ, པཱུཛེཏབྦནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི, ཙིཏཏྟཱ ཝཱ ཙེཏིཡཾ. ཏཾ པནེཏཾ ཙེཏིཡཾ ཏིཝིདྷཾ ཧོཏི པརིབྷོགཙེཏིཡཾ, ཨུདྡིསྶཀཙེཏིཡཾ, དྷཱཏུཀཙེཏིཡནྟི. ཏཏྠ བོདྷིརུཀྑོ པརིབྷོགཙེཏིཡཾ, བུདྡྷཔཊིམཱ ཨུདྡིསྶཀཙེཏིཡཾ, དྷཱཏུགབྦྷཐཱུཔཱ སདྷཱཏུཀཱ དྷཱཏུཀཙེཏིཡཾ. སངྒྷོཏི བུདྡྷཔྤམུཁཱདཱིསུ ཡོ ཀོཙི. པུགྒལོཏི གཧཊྛཔབྦཛིཏེསུ ཡོ ཀོཙི. ནཏྠི ཨསྶ ཏིཐི, ཡམྷི ཝཱ ཏམྷི དིཝསེ ཨཱགཙྪཏཱིཏི ཨཏིཐི. ཏངྑཎེ ཨཱགཏཔཱཧུནཀསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

ཨེཝཾ ཙེཏིཡཱདཱིནི ཉཏྭཱ ཨིདཱནི ཨེཝཾ ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ སམྤིཎྜེཏྭཱ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ – ཡོ སོ ནིདྷི ‘‘སུནིཧིཏོ ཧོཏཱི’’ཏི ཝུཏྟོ, སོ ཨིམེསུ ཝཏྠཱུསུ སུནིཧིཏོ ཧོཏི. ཀསྨཱ? དཱིགྷརཏྟཾ ཨིཊྛཕལཱནུཔྤདཱནསམཏྠཏཱཡ. ཏཐཱ ཧི ཨཔྤཀམྤི ཙེཏིཡམྷི དཏྭཱ དཱིགྷརཏྟཾ ཨིཊྛཕལལཱབྷིནོ ཧོནྟི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨེཀཔུཔྥཾ ཡཛིཏྭཱན, ཨསཱིཏིཀཔྤཀོཊིཡོ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, པུཔྥདཱནསྶིདཾ ཕལ’’ནྟི ཙ.

‘‘མཏྟཱསུཁཔརིཙྩཱགཱ, པསྶེ ཙེ ཝིཔུལཾ སུཁ’’ནྟི ཙ. (དྷ. པ. ༢༩༠);

ཨེཝཾ དཀྑིཎཱཝིསུདྡྷིཝེལཱམསུཏྟཱདཱིསུ ཝུཏྟནཡེན སངྒྷཱདིཝཏྠཱུསུཔི དཱནཕལཝིབྷཱགོ ཝེདིཏབྦོ. ཡཐཱ ཙ ཙེཏིཡཱདཱིསུ དཱནསྶ པཝཏྟི ཕལཝིབྷཱུཏི ཙ དསྶིཏཱ, ཨེཝཾ ཡཐཱཡོགཾ སབྦཏྠ ཏཾ ཏཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཙཱརིཏྟཝཱརིཏྟཝསེན སཱིལསྶ, བུདྡྷཱནུསྶཏིཝསེན སཾཡམསྶ, ཏབྦཏྠུཀཝིཔསྶནཱམནསིཀཱརཔཙྩཝེཀྑཎཝསེན དམསྶ ཙ པཝཏྟི ཏསྶ ཏསྶ ཕལཝིབྷཱུཏི ཙ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨཊྛམགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ བྷགཝཱ དཱནཱདཱིཧི ནིདྷཱིཡམཱནསྶ པུཉྙམཡནིདྷིནོ ཙེཏིཡཱདིབྷེདཾ ཝཏྠུཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨེཏེསུ ཝཏྠཱུསུ སུནིཧིཏསྶ ཏསྶ ནིདྷིནོ གམྦྷཱིརེ ཨོདཀནྟིཀེ ནིཧིཏནིདྷིཏོ ཝིསེསཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ –

༨. ‘‘ཨེསོ ནིདྷི སུནིཧིཏོ, ཨཛེཡྻོ ཨནུགཱམིཀོ.

པཧཱཡ གམནཱིཡེསུ, ཨེཏཾ ཨཱདཱཡ གཙྪཏཱི’’ཏི.

ཏཏྠ པུབྦཔདེན ཏཾ དཱནཱདཱིཧི སུནིཧིཏནིདྷིཾ ནིདྡིསཏི ‘‘ཨེསོ ནིདྷི སུནིཧིཏོ’’ཏི. ཨཛེཡྻོཏི པརེཧི ཛེཏྭཱ གཧེཏུཾ ན སཀྐཱ, ཨཙྩེཡྻོཏིཔི པཱཋོ, ཏསྶ ཨཙྩིཏབྦོ ཨཙྩནཱརཧོ ཧིཏསུཁཏྠིཀེན ཨུཔཙིཏབྦོཏི ཨཏྠོ. ཨེཏསྨིཉྩ པཱཋེ ཨེསོ ནིདྷི ཨཙྩེཡྻོཏི སམྦནྡྷིཏྭཱ པུན ‘‘ཀསྨཱ’’ཏི ཨནུཡོགཾ དསྶེཏྭཱ ‘‘ཡསྨཱ སུནིཧིཏོ ཨནུགཱམིཀོ’’ཏི སམྦནྡྷིཏབྦཾ. ཨིཏརཐཱ ཧི སུནིཧིཏསྶ ཨཙྩེཡྻཏྟཾ ཝུཏྟཾ བྷཝེཡྻ, ན ཙ སུནིཧིཏོ ཨཙྩནཱིཡོ. ཨཙྩིཏོ ཨེཝ ཧི སོཏི. ཨནུགཙྪཏཱིཏི ཨནུགཱམིཀོ, པརལོཀཾ གཙྪནྟམྤི ཏཏྠ ཏཏྠ ཕལདཱནེན ན ཝིཛཧཏཱིཏི ཨཏྠོ.

པཧཱཡ གམནཱིཡེསུ ཨེཏཾ ཨཱདཱཡ གཙྪཏཱིཏི མརཎཀཱལེ པཙྩུཔཊྛིཏེ སབྦབྷོགེསུ པཧཱཡ གམནཱིཡེསུ ཨེཏཾ ནིདྷིཾ ཨཱདཱཡ པརལོཀཾ གཙྪཏཱིཏི ཨཡཾ ཀིར ཨེཏསྶ ཨཏྠོ. སོ པན ན ཡུཛྫཏི. ཀསྨཱ? བྷོགཱནཾ ཨགམནཱིཡཏོ. པཧཱཏབྦཱ ཨེཝ ཧི ཏེ ཏེ བྷོགཱ, ན གམནཱིཡཱ, གམནཱིཡཱ པན ཏེ ཏེ གཏིཝིསེསཱ. ཡཏོ ཡདི ཨེས ཨཏྠོ སིཡཱ, པཧཱཡ བྷོགེ གམནཱིཡེསུ གཏིཝིསེསེསུ ཨིཏི ཝདེཡྻ. ཏསྨཱ ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ – ‘‘ནིདྷི ཝཱ ཋཱནཱ ཙཝཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ པཀཱརེན པཧཱཡ མཙྩཾ བྷོགེསུ གཙྪནྟེསུ ཨེཏཾ ཨཱདཱཡ གཙྪཏཱིཏི. ཨེསོ ཧི ཨནུགཱམིཀཏྟཱ ཏཾ ནཔྤཛཧཏཱིཏི.

ཏཏྠ སིཡཱ ‘‘གམནཱིཡེསཱུཏི ཨེཏྠ གནྟབྦེསཱུཏི ཨཏྠོ, ན གཙྪནྟེསཱུ’’ཏི. ཏཾ ན ཨེཀཾསཏོ གཧེཏབྦཾ. ཡཐཱ ཧི ‘‘ཨརིཡཱ ནིཡྻཱནིཀཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༡༤༡) ཨེཏྠ ནིཡྻནྟཱཏི ཨཏྠོ, ན ནིཡྻཱཏབྦཱཏི, ཨེཝམིདྷཱཔི གཙྪནྟེསཱུཏི ཨཏྠོ, ན གནྟབྦེསཱུཏི.

ཨཐ ཝཱ ཡསྨཱ ཨེས མརཎཀཱལེ ཀསྶཙི དཱཏུཀཱམོ བྷོགེ ཨཱམསིཏུམྤི ན ལབྷཏི, ཏསྨཱ ཏེན ཏེ བྷོགཱ པུབྦཾ ཀཱཡེན པཧཱཏབྦཱ, པཙྪཱ ཝིཧཏཱསེན ཙེཏསཱ གནྟབྦཱ, ཨཏིཀྐམིཏབྦཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏསྨཱ པུབྦཾ ཀཱཡེན པཧཱཡ པཙྪཱ ཙེཏསཱ གམནཱིཡེསུ བྷོགེསཱུཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. པུརིམསྨིཾ ཨཏྠེ ནིདྡྷཱརཎེ བྷུམྨཝཙནཾ, པཧཱཡ གམནཱིཡེསུ བྷོགེསུ ཨེཀམེཝེཏཾ པུཉྙནིདྷིཝིབྷཝཾ ཏཏོ ནཱིཧརིཏྭཱ ཨཱདཱཡ གཙྪཏཱིཏི. པཙྪིམེ ཨཏྠེ བྷཱཝེནབྷཱཝལཀྑཎེ བྷུམྨཝཙནཾ. བྷོགཱནཉྷི གམནཱིཡབྷཱཝེན ཨེཏསྶ ནིདྷིསྶ ཨཱདཱཡ གམནཱིཡབྷཱཝོ ལཀྑཱིཡཏཱིཏི.

ནཝམགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨིམསྶ པུཉྙནིདྷིནོ གམྦྷཱིརེ ཨོདཀནྟིཀེ ནིཧིཏནིདྷིཏོ ཝིསེསཾ དསྶེཏྭཱ པུན ཨཏྟནོ བྷཎྜགུཎསཾཝཎྞནེན ཀཡཛནསྶ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེནྟོ ཨུལཱ༹རབྷཎྜཝཱཎིཛོ ཝིཡ ཨཏྟནཱ དེསིཏཔུཉྙནིདྷིགུཎསཾཝཎྞནེན ཏསྨིཾ པུཉྙནིདྷིམྷི དེཝམནུསྶཱནཾ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེནྟོ ཨཱཧ –

༩. ‘‘ཨསཱདྷཱརཎམཉྙེསཾ, ཨཙོརཱཧརཎོ ནིདྷི.

ཀཡིརཱཐ དྷཱིརོ པུཉྙཱནི, ཡོ ནིདྷི ཨནུགཱམིཀོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨསཱདྷཱརཎམཉྙེསནྟི ཨསཱདྷཱརཎོ ཨཉྙེསཾ, མཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ ‘‘ཨདུཀྑམསུཁཱཡ ཝེདནཱཡ སམྤཡུཏྟཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. ན ཙོརེཧི ཨཱཧརཎོ ཨཙོརཱཧརཎོ, ཙོརེཧི ཨཱདཱཏབྦོ ན ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ནིདྷཱཏབྦོཏི ནིདྷི. ཨེཝཾ དྭཱིཧི པདེཧི པུཉྙནིདྷིགུཎཾ སཾཝཎྞེཏྭཱ ཏཏོ དྭཱིཧི ཏཏྠ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེཏི ‘‘ཀཡིརཱཐ དྷཱིརོ པུཉྙཱནི, ཡོ ནིདྷི ཨནུགཱམིཀོ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ – ཡསྨཱ པུཉྙཱནི ནཱམ ཨསཱདྷཱརཎོ ཨཉྙེསཾ, ཨཙོརཱཧརཎོ ཙ ནིདྷི ཧོཏི. ན ཀེཝལཉྩ ཨསཱདྷཱརཎོ ཨཙོརཱཧརཎོ ཙ ནིདྷི, ཨཐ ཁོ པན ‘‘ཨེསོ ནིདྷི སུནིཧིཏོ, ཨཛེཡྻོ ཨནུགཱམིཀོ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟོ ཡོ ནིདྷི ཨནུགཱམིཀོ. སོ ཙ ཡསྨཱ པུཉྙཱནིཡེཝ, ཏསྨཱ ཀཡིརཱཐ ཀརེཡྻ དྷཱིརོ བུདྡྷིསམྤནྣོ དྷིཏིསམྤནྣོ ཙ པུགྒལོ པུཉྙཱནཱིཏི.

དསམགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ བྷགཝཱ གུཎསཾཝཎྞནེན པུཉྙནིདྷིམྷི དེཝམནུསྶཱནཾ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེཏྭཱ ཨིདཱནི ཡེ ཨུསྶཧིཏྭཱ པུཉྙནིདྷིཀིརིཡཱཡ སམྤཱདེནྟི, ཏེསཾ སོ ཡཾ ཕལཾ དེཏི, ཏཾ སངྑེཔཏོ དསྶེནྟོ ཨཱཧ –

༡༠.

‘‘ཨེས དེཝམནུསྶཱནཾ, སབྦཀཱམདདོ ནིདྷཱི’’ཏི.

ཨིདཱནི ཡསྨཱ པཏྠནཱཡ པཊིབནྡྷིཏསྶ སབྦཀཱམདདཏྟཾ, ན ཝིནཱ པཏྠནཾ ཧོཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨཱཀངྑེཡྻ ཙེ གཧཔཏཡོ དྷམྨཙཱརཱི སམཙཱརཱི ‘ཨཧོ ཝཏཱཧཾ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཁཏྟིཡམཧཱསཱལཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ’ནྟི, ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ ཝིཛྫཏི ཡཾ སོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཁཏྟིཡམཧཱསཱལཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཏཐཱ ཧི སོ དྷམྨཙཱརཱི སམཙཱརཱི’’ (མ. ནི. ༡.༤༤༢).

ཨེཝཾ ‘‘ཨནཱསཝཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཏཐཱ ཧི སོ དྷམྨཙཱརཱི སམཙཱརཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༤༢).

ཏཐཱ ཙཱཧ –

‘‘ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སདྡྷཱཡ སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, སཱིལེན, སུཏེན, ཙཱགེན, པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི ‘ཨཧོ ཝཏཱཧཾ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཁཏྟིཡམཧཱསཱལཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻ’ནྟི. སོ ཏཾ ཙིཏྟཾ པདཧཏི, ཏཾ ཙིཏྟཾ ཨདྷིཊྛཱཏི, ཏཾ ཙིཏྟཾ བྷཱཝེཏི. ཏསྶ ཏེ སངྑཱརཱ ཙ ཝིཧཱརཱ ཙ ཨེཝཾ བྷཱཝིཏཱ ཨེཝཾ བཧུལཱིཀཏཱ ཏཏྲཱུཔཔཏྟིཡཱ སཾཝཏྟནྟཱི’’ཏི (མ. ནི. ༣.༡༦༡) ཨེཝམཱདི.

ཏསྨཱ ཏཾ ཏཐཱ ཏཐཱ ཨཱཀངྑཔརིཡཱཡཾ ཙིཏྟཔདཧནཱདྷིཊྛཱནབྷཱཝནཱཔརིཀྑཱརཾ པཏྠནཾ ཏསྶ སབྦཀཱམདདཏྟེ ཧེཏུཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ –

‘‘ཡཾ ཡདེཝཱབྷིཔཏྠེནྟི, སབྦམེཏེན ལབྦྷཏཱི’’ཏི.

ཨེཀཱདསམགཱཐཱཝཎྞནཱ

༡༡. ཨིདཱནི ཡཾ ཏཾ སབྦཾ ཨེཏེན ལབྦྷཏི, ཏཾ ཨོདྷིསོ ཨོདྷིསོ དསྶེནྟོ ‘‘སུཝཎྞཏཱ སུསརཏཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིགཱཐཱཡོ ཨཱཧ.

ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡ ཏཱཝ སུཝཎྞཏཱ ནཱམ སུནྡརཙྪཝིཝཎྞཏཱ ཀཉྩནསནྣིབྷཏྟཙཏཱ, སཱཔི ཨེཏེན པུཉྙནིདྷིནཱ ལབྦྷཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཡམྤི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ པུརིམཾ ཛཱཏིཾ…པེ… པུབྦེ མནུསྶབྷཱུཏོ སམཱནོ ཨཀྐོདྷནོ ཨཧོསི ཨནུཔཱཡཱསབཧུལོ, བཧུམྤི ཝུཏྟོ སམཱནོ ནཱབྷིསཛྫི ན ཀུཔྤི ན བྱཱཔཛྫི ན པཏིཏྠཱིཡི, ན ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏྭཱཀཱསི, དཱཏཱ ཙ ཨཧོསི སུཁུམཱནཾ མུདུཀཱནཾ ཨཏྠརཎཱནཾ པཱཝུརཎཱནཾ ཁོམསུཁུམཱནཾ ཀཔྤཱསིཀ…པེ… ཀོསེཡྻ…པེ… ཀམྦལསུཁུམཱནཾ. སོ ཏསྶ ཀམྨསྶ ཀཏཏྟཱ ཨུཔཙིཏཏྟཱ…པེ… ཨིཏྠཏྟཾ ཨཱགཏོ སམཱནོ ཨིམཾ མཧཱཔུརིསལཀྑཎཾ པཊིལབྷཏི. སུཝཎྞཝཎྞོ ཧོཏི ཀཉྩནསནྣིབྷཏྟཙོ’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༢༡༨).

སུསརཏཱ ནཱམ བྲཧྨསྶརཏཱ ཀརཝཱིཀབྷཱཎིཏཱ, སཱཔི ཨེཏེན ལབྦྷཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཡམྤི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ པུརིམཾ ཛཱཏིཾ…པེ… ཕརུསཾ ཝཱཙཾ པཧཱཡ ཕརུསཱཡ ཝཱཙཱཡ པཊིཝིརཏོ ཨཧོསི, ཡཱ སཱ ཝཱཙཱ ནེལཱ ཀཎྞསུཁཱ…པེ… ཏཐཱརཱུཔིཾ ཝཱཙཾ བྷཱསིཏཱ ཨཧོསི. སོ ཏསྶ ཀམྨསྶ ཀཏཏྟཱ ཨུཔཙིཏཏྟཱ…པེ… ཨིཏྠཏྟཾ ཨཱགཏོ སམཱནོ ཨིམཱནི དྭེ མཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནི པཊིལབྷཏི. པཧུཏཛིཝ྄ཧོ ཙ ཧོཏི བྲཧྨསྶརོ ཙ ཀརཝཱིཀབྷཱཎཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༢༣༦).

སུསཎྛཱནཱཏི སུཊྛུ སཎྛཱནཏཱ, སམཙིཏཝཊྚིཏཡུཏྟཊྛཱནེསུ ཨངྒཔཙྩངྒཱནཾ སམཙིཏཝཊྚིཏབྷཱཝེན སནྣིཝེསོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཱཔི ཨེཏེན ལབྦྷཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཡམྤི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ པུརིམཾ ཛཱཏིཾ…པེ… པུབྦེ མནུསྶབྷཱུཏོ སམཱནོ བཧུཛནསྶ ཨཏྠཀཱམོ ཨཧོསི ཧིཏཀཱམོ ཕཱསུཀཱམོ ཡོགཀྑེམཀཱམོ ‘ཀིནྟི མེ སདྡྷཱཡ ཝཌྜྷེཡྻུཾ, སཱིལེན སུཏེན ཙཱགེན པཉྙཱཡ དྷནདྷཉྙེན ཁེཏྟཝཏྠུནཱ དྭིཔདཙཏུཔྤདེཧི པུཏྟདཱརེཧི དཱསཀམྨཀརཔོརིསེཧི ཉཱཏཱིཧི མིཏྟེཧི བནྡྷཝེཧི ཝཌྜྷེཡྻུ’ནྟི, སོ ཏསྶ ཀམྨསྶ…པེ… སམཱནོ ཨིམཱནི ཏཱིཎི མཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནི པཊིལབྷཏི, སཱིཧཔུབྦཌྜྷཀཱཡོ ཙ ཧོཏི ཙིཏནྟརཾསོ ཙ སམཝཊྚཀྑནྡྷོ ཙཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༢༢༤) ཨེཝམཱདི.

ཨིམིནཱ ནཡེན ཨིཏོ པརེསམྤི ཨིམིནཱ པུཉྙནིདྷིནཱ པཊིལཱབྷསཱདྷཀཱནི སུཏྟཔདཱནི ཏཏོ ཏཏོ ཨཱནེཏྭཱ ཝཏྟབྦཱནི. ཨཏིཝིཏྠཱརབྷཡེན ཏུ སཾཁིཏྟཾ, ཨིདཱནི ཨཝསེསཔདཱནཾ ཝཎྞནཾ ཀརིསྶཱམི.

སུརཱུཔཏཱཏི ཨེཏྠ སཀལསརཱིརཾ རཱུཔནྟི ཝེདིཏབྦཾ ‘‘ཨཱཀཱསོ པརིཝཱརིཏོ རཱུཔཾཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༣༠༦) ཝིཡ, ཏསྶ རཱུཔསྶ སུནྡརཏཱ སུརཱུཔཏཱ ནཱཏིདཱིགྷཏཱ ནཱཏིརསྶཏཱ ནཱཏིཀིསཏཱ ནཱཏིཐཱུལཏཱ ནཱཏིཀཱལ༹ཏཱ ནཙྩོདཱཏཏཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཱདྷིཔཙྩནྟི ཨདྷིཔཏིབྷཱཝོ, ཁཏྟིཡམཧཱསཱལཱདིབྷཱཝེན སཱམིཀབྷཱཝོཏི ཨཏྠོ. པརིཝཱརོཏི ཨགཱརིཀཱནཾ སཛནཔརིཛནསམྤཏྟི, ཨནགཱརིཀཱནཾ པརིསསམྤཏྟི, ཨཱདྷིཔཙྩཉྩ པརིཝཱརོ ཙ ཨཱདྷིཔཙྩཔརིཝཱརོ. ཨེཏྠ ཙ སུཝཎྞཏཱདཱིཧི སརཱིརསམྤཏྟི, ཨཱདྷིཔཙྩེན བྷོགསམྤཏྟི, པརིཝཱརེན སཛནཔརིཛནསམྤཏྟི ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. སབྦམེཏེན ལབྦྷཏཱིཏི ཡཾ ཏཾ ‘‘ཡཾ ཡདེཝཱབྷིཔཏྠེནྟི, སབྦམེཏེན ལབྦྷཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏཏྠ ཨིདམྤི ཏཱཝ པཋམཾ ཨོདྷིསོ ཝུཏྟསུཝཎྞཏཱདི སབྦམེཏེན ལབྦྷཏཱིཏི ཝེདིཏབྦནྟི དསྶེཏི.

དྭཱདསམགཱཐཱཝཎྞནཱ

༡༢. ཨེཝམིམཱཡ གཱཐཱཡ པུཉྙཱནུབྷཱཝེན ལབྷིཏབྦཾ རཛྫསམྤཏྟིཏོ ཨོརཾ དེཝམནུསྶསམྤཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏདུབྷཡརཛྫསམྤཏྟིཾ དསྶེནྟོ ‘‘པདེསརཛྫ’’ནྟི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ.

ཏཏྠ པདེསརཛྫནྟི ཨེཀདཱིཔམྤི སཀལཾ ཨཔཱཔུཎིཏྭཱ པཐཝིཡཱ ཨེཀམེཀསྨིཾ པདེསེ རཛྫཾ. ཨིསྶརབྷཱཝོ ཨིསྶརིཡཾ, ཨིམིནཱ དཱིཔཙཀྐཝཏྟིརཛྫཾ དསྶེཏི. ཙཀྐཝཏྟིསུཁཾ པིཡནྟི ཨིཊྛཾ ཀནྟཾ མནཱཔཾ ཙཀྐཝཏྟིསུཁཾ. ཨིམིནཱ ཙཱཏུརནྟཙཀྐཝཏྟིརཛྫཾ དསྶེཏི. དེཝེསུ རཛྫཾ དེཝརཛྫཾ, ཨེཏེན མནྡྷཱཏཱདཱིནམྤི མནུསྶཱནཾ དེཝརཛྫཾ དསྶིཏཾ ཧོཏི. ཨཔི དིབྦེསཱུཏི ཨིམིནཱ ཡེ ཏེ དིཝི བྷཝཏྟཱ ‘‘དིབྦཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི, ཏེསུ དིབྦེསུ ཀཱཡེསུ ཨུཔྤནྣཱནམྤི དེཝརཛྫཾ དསྶེཏི. སབྦམེཏེན ལབྦྷཏཱིཏི ཡཾ ཏཾ ‘‘ཡཾ ཡདེཝཱབྷིཔཏྠེནྟི, སབྦམེཏེན ལབྦྷཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏཏྠ ཨིདམྤི དུཏིཡཾ ཨོདྷིསོ པདེསརཛྫཱདི སབྦམེཏེན ལབྦྷཏཱིཏི ཝེདིཏབྦནྟི དསྶེཏི.

ཏེརསམགཱཐཱཝཎྞནཱ

༡༣. ཨེཝམིམཱཡ གཱཐཱཡ པུཉྙཱནུབྷཱཝེན ལབྷིཏབྦཾ དེཝམནུསྶརཛྫསམྤཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི དྭཱིཧི གཱཐཱཧི ཝུཏྟཾ སམྤཏྟིཾ སམཱསཏོ པུརཀྑཏྭཱ ནིབྦཱནསམྤཏྟིཾ དསྶེནྟོ ‘‘མཱནུསྶིཀཱ ཙ སམྤཏྟཱི’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ.

ཏསྶཱཡཾ པདཝཎྞནཱ – མནུསྶཱནཾ ཨཡནྟི མཱནུསྶཱི, མཱནུསྶཱི ཨེཝ མཱནུསྶིཀཱ. སམྤཛྫནཾ སམྤཏྟི. དེཝཱནཾ ལོཀོ དེཝལོཀོ. ཏསྨིཾ དེཝལོཀེ. ཡཱཏི ཨནཝསེསཔརིཡཱདཱནཾ, རམནྟི ཨེཏཱཡ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨུཔྤནྣཱཡ བཧིདྡྷཱ ཝཱ ཨུཔཀརཎབྷཱུཏཱཡཱཏི རཏི, སུཁསྶ སུཁཝཏྠུནོ ཙེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཡཱཏི ཨནིཡཏཝཙནཾ ཙསདྡོ པུབྦསམྤཏྟིཡཱ སཧ སམྤིཎྜནཏྠོ. ནིབྦཱནཾཡེཝ ནིབྦཱནསམྤཏྟི.

ཨཡཾ པན ཨཏྠཝཎྞནཱ – ཡཱ ཨེསཱ ‘‘སུཝཎྞཏཱ’’ཏིཨཱདཱིཧི པདེཧི མཱནུསྶིཀཱ ཙ སམྤཏྟི དེཝལོཀེ ཙ ཡཱ རཏི ཝུཏྟཱ, སཱ ཙ སབྦཱ, ཡཱ ཙཱཡམཔརཱ སདྡྷཱནུསཱརིབྷཱཝཱདིཝསེན པཏྟབྦཱ ནིབྦཱནསམྤཏྟི, སཱ ཙཱཏི ཨིདཾ ཏཏིཡམྤི ཨོདྷིསོ སབྦམེཏེན ལབྦྷཏཱིཏི.

ཨཐ ཝཱ ཡཱ པུབྦེ སུཝཎྞཏཱདཱིཧི ཨཝུཏྟཱ ‘‘སཱུརཱ སཏིམནྟོ ཨིདྷ བྲཧྨཙརིཡཝཱསོ’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ (ཨ. ནི. ༩.༢༡) ནཡེན ནིདྡིཊྛཱ པཉྙཱཝེཡྻཏྟིཡཱདིབྷེདཱ ཙ མཱནུསྶིཀཱ སམྤཏྟི, ཨཔརཱ དེཝལོཀེ ཙ ཡཱ ཛྷཱནཱདིརཏི, ཡཱ ཙ ཡཐཱཝུཏྟཔྤཀཱརཱ ནིབྦཱནསམྤཏྟི ཙཱཏི ཨིདམྤི ཏཏིཡཾ ཨོདྷིསོ སབྦམེཏེན ལབྦྷཏཱིཏི. ཨེཝམྤེཏྠ ཨཏྠཝཎྞནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཙུདྡསམགཱཐཱཝཎྞནཱ

༡༤. ཨེཝམིམཱཡ གཱཐཱཡ པུཉྙཱནུབྷཱཝེན ལབྷིཏབྦཾ སདྡྷཱནུསཱརཱིབྷཱཝཱདིཝསེན པཏྟབྦཾ ནིབྦཱནསམྤཏྟིམྤི དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏེཝིཛྫཨུབྷཏོབྷཱགཝིམུཏྟབྷཱཝཝསེནཔི པཏྟབྦཾ ཏམེཝ ཏསྶ ཨུཔཱཡཉྩ དསྶེནྟོ ‘‘མིཏྟསམྤདམཱགམྨཱ’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ.

ཏསྶཱཡཾ པདཝཎྞནཱ – སམྤཛྫཏི ཨེཏཱཡ གུཎཝིབྷཱུཏིཾ པཱཔུཎཱཏཱིཏི སམྤདཱ, མིཏྟོ ཨེཝ སམྤདཱ མིཏྟསམྤདཱ, ཏཾ མིཏྟསམྤདཾ. ཨཱགམྨཱཏི ནིསྶཱཡ. ཡོནིསོཏི ཨུཔཱཡེན. པཡུཉྫཏོཏི ཡོགཱནུཊྛཱནཾ ཀརོཏོ. ཝིཛཱནཱཏི ཨེཏཱཡཱཏི ཝིཛྫཱ, ཝིམུཙྩཏི ཨེཏཱཡ, སཡཾ ཝཱ ཝིམུཙྩཏཱིཏི ཝིམུཏྟི, ཝིཛྫཱ ཙ ཝིམུཏྟི ཙ ཝིཛྫཱཝིམུཏྟིཡོ, ཝིཛྫཱཝིམུཏྟཱིསུ ཝསཱིབྷཱཝོ ཝིཛྫཱཝིམུཏྟིཝསཱིབྷཱཝོ.

ཨཡཾ པན ཨཏྠཝཎྞནཱ – ཡྭཱཡཾ མིཏྟསམྤདམཱགམྨ སཏྠཱརཾ ཝཱ ཨཉྙཏརཾ ཝཱ གརུཊྛཱནིཡཾ སབྲཧྨཙཱརིཾ ནིསྶཱཡ ཏཏོ ཨོཝཱདཉྩ ཨནུསཱསནིཉྩ གཧེཏྭཱ ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཏྟིཡཱ ཡོནིསོ པཡུཉྫཏོ པུབྦེནིཝཱསཱདཱིསུ ཏཱིསུ ཝིཛྫཱསུ ‘‘ཏཏྠ ཀཏམཱ ཝིམུཏྟི? ཙིཏྟསྶ ཙ ཨདྷིམུཏྟི ནིབྦཱནཉྩཱ’’ཏི (དྷ. ས. ༡༣༨༡) ཨེཝཾ ཨཱགཏཱཡ ཨཊྛསམཱཔཏྟིནིབྦཱནབྷེདཱཡ ཝིམུཏྟིཡཱ ཙ ཏཐཱ ཏཐཱ ཨདནྡྷཱཡིཏཏྟེན ཝསཱིབྷཱཝོ, ཨིདམྤི ཙཏུཏྠཾ ཨོདྷིསོ སབྦམེཏེན ལབྦྷཏཱིཏི.

པནྣརསམགཱཐཱཝཎྞནཱ

༡༥. ཨེཝམིམཱཡ གཱཐཱཡ པུབྦེ ཀཐིཏཝིཛྫཱཝིམུཏྟིཝསཱིབྷཱཝབྷཱགིཡཔུཉྙཱནུབྷཱཝེན ལབྷིཏབྦཾ ཏེཝིཛྫཨུབྷཏོབྷཱགཝིམུཏྟབྷཱཝཝསེནཔི པཏྟབྦཾ ནིབྦཱནསམྤཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཝིཛྫཱཝིམུཏྟིཝསཱིབྷཱཝཔྤཏྟཱ ཏེཝིཛྫཱ ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམུཏྟཱཔི སབྦེ པཊིསམྦྷིདཱདིགུཎཝིབྷཱུཏིཾ ལབྷནྟི, ཨིམཱཡ པུཉྙསམྤདཱཡ ཙ ཏསྶཱ གུཎཝིབྷཱུཏིཡཱ པདཊྛཱནཝསེན ཏཐཱ ཏཐཱ སཱཔི ལབྦྷཏི, ཏསྨཱ ཏམྤི དསྶེནྟོ ‘‘པཊིསམྦྷིདཱ ཝིམོཀྑཱ ཙཱ’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ.

‘‘ཡཏོ སམྨཱ ཀཏེན ཡཱ ཙཱཡཾ དྷམྨཏྠནིརུཏྟིཔཊིབྷཱནེསུ པབྷེདགཏཱ པཉྙཱ པཊིསམྦྷིདཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཡེ ཙིམེ ‘‘རཱུཔཱི རཱུཔཱནི པསྶཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༢.༡༢༩; ༣.༣༣༩) ནཡེན ཨཊྛ ཝིམོཀྑཱ, ཡཱ ཙཱཡཾ བྷགཝཏོ སཱཝཀེཧི པཏྟབྦཱ སཱཝཀསམྤཏྟིསཱདྷིཀཱ སཱཝཀཔཱརམཱི, ཡཱ ཙ སཡམྦྷུབྷཱཝསཱདྷིཀཱ པཙྩེཀབོདྷི, ཡཱ ཙ སབྦསཏྟུཏྟམབྷཱཝསཱདྷིཀཱ བུདྡྷབྷཱུམི, ཨིདམྤི པཉྩམཾ ཨོདྷིསོ སབྦམེཏེན ལབྦྷཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

སོལ༹སམགཱཐཱཝཎྞནཱ

༡༦. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཡཾ ཏཾ ‘‘ཡཾ ཡདེཝཱབྷིཔཏྠེནྟི, སབྦམེཏེན ལབྦྷཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཨིམཱཧི པཉྩཧི གཱཐཱཧི ཨོདྷིསོ ཨོདྷིསོ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི སབྦམེཝིདཾ སབྦཀཱམདདནིདྷིསཉྙིཏཾ པུཉྙསམྤདཾ པསཾསནྟོ ‘‘ཨེཝཾ མཧཏྠིཀཱ ཨེསཱ’’ཏི ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ དེསནཾ ནིཊྛཔེསི.

ཏསྶཱཡཾ པདཝཎྞནཱ – ཨེཝནྟི ཨཏཱིཏཏྠནིདསྶནཾ. མཧནྟོ ཨཏྠོ ཨསྶཱཏི མཧཏྠིཀཱ, མཧཏོ ཨཏྠཱཡ སཾཝཏྟཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི, མཧིདྡྷིཀཱཏིཔི པཱཋོ. ཨེསཱཏི ཨུདྡེསཝཙནཾ, ཏེན ‘‘ཡསྶ དཱནེན སཱིལེནཱ’’ཏི ཨིཏོ པབྷུཏི ཡཱཝ ‘‘ཀཡིརཱཐ དྷཱིརོ པུཉྙཱནཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ པུཉྙསམྤདཾ ཨུདྡིསཏི. ཡདིདནྟི ཨབྷིམུཁཀརཎཏྠེ ནིཔཱཏོ, ཏེན ཨེསཱཏི ཨུདྡིཊྛཾ ནིདྡིསིཏུཾ ཡཱ ཨེསཱཏི ཨབྷིམུཁཾ ཀརོཏི. པུཉྙཱནཾ སམྤདཱ པུཉྙསམྤདཱ. ཏསྨཱཏི ཀཱརཎཝཙནཾ. དྷཱིརཱཏི དྷིཏིམནྟོ. པསཾསནྟཱིཏི ཝཎྞཡནྟི. པཎྜིཏཱཏི པཉྙཱསམྤནྣཱ. ཀཏཔུཉྙཏནྟི ཀཏཔུཉྙབྷཱཝཾ.

ཨཡཾ པན ཨཏྠཝཎྞནཱ – ཨིཏི བྷགཝཱ སུཝཎྞཏཱདིཾ བུདྡྷབྷཱུམིཔརིཡོསཱནཾ པུཉྙསམྤདཱནུབྷཱཝེན ཨདྷིགནྟབྦམཏྠཾ ཝཎྞཡིཏྭཱ ཨིདཱནི ཏམེཝཏྠཾ སམྤིཎྜེཏྭཱ དསྶེནྟོ ཏེནེཝཏྠེན ཡཐཱཝུཏྟཔྤཀཱརཱཡ པུཉྙསམྤདཱཡ མཧཏྠིཀཏྟཾ ཐུནནྟོ ཨཱཧ – ཨེཝཾ མཧཏོ ཨཏྠསྶ ཨཱཝཧནེན མཧཏྠིཀཱ ཨེསཱ, ཡདིདཾ མཡཱ ‘‘ཡསྶ དཱནེན སཱིལེནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན དེསིཏཱ པུཉྙསམྤདཱ, ཏསྨཱ མཱདིསཱ སཏྟཱནཾ ཧིཏསུཁཱཝཧཱཡ དྷམྨདེསནཱཡ ཨཀིལཱསུཏཱཡ ཡཐཱབྷཱུཏགུཎེན ཙ དྷཱིརཱ པཎྜིཏཱ ‘‘ཨསཱདྷཱརཎམཉྙེསཾ, ཨཙོརཱཧརཎོ ནིདྷཱི’’ཏིཨཱདཱིཧི ཨིདྷ ཝུཏྟེཧི ཙ, ཨཝུཏྟེཧི ཙ ‘‘མཱ, བྷིཀྑཝེ, པུཉྙཱནཾ བྷཱཡིཏྠ, སུཁསྶེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨདྷིཝཙནཾ, ཡདིདཾ པུཉྙཱནཱི’’ཏིཨཱདཱིཧི (ཨ. ནི. ༧.༦༢; ཨིཏིཝུ. ༢༢; ནེཏྟི. ༡༢༡) ཝཙནེཧི ཨནེཀཱཀཱརཝོཀཱརཾ ཀཏཔུཉྙཏཾ པསཾསནྟི, ན པཀྑཔཱཏེནཱཏི.

དེསནཱཔརིཡོསཱནེ སོ ཨུཔཱསཀོ བཧུཛནེན སདྡྷིཾ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱསི, རཉྙོ ཙ པསེནདིཀོསལསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི, རཱཛཱ ཨཏིཝིཡ ཏུཊྛོ ཧུཏྭཱ ‘‘སཱདྷུ, གཧཔཏི, སཱདྷུ ཁོ ཏྭཾ, གཧཔཏི, མཱདིསེཧིཔི ཨནཱཧརཎཱིཡཾ ནིདྷིཾ ནིདྷེསཱི’’ཏི སཾརཱདྷེཏྭཱ མཧཏིཾ པཱུཛམཀཱསཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀཔཱཋ-ཨཊྛཀཐཱཡ

ནིདྷིཀཎྜསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. མེཏྟསུཏྟཝཎྞནཱ

ནིཀྑེཔཔྤཡོཛནཾ

ཨིདཱནི ནིདྷིཀཎྜཱནནྟརཾ ནིཀྑིཏྟསྶ མེཏྟསུཏྟསྶ ཝཎྞནཱཀྐམོ ཨནུཔྤཏྟོ. ཏསྶ ཨིདྷ ནིཀྑེཔཔྤཡོཛནཾ ཝཏྭཱ ཏཏོ པརཾ –

‘‘ཡེན ཝུཏྟཾ ཡདཱ ཡཏྠ, ཡསྨཱ ཙེཏེས དཱིཔནཱ;

ནིདཱནཾ སོདྷཡིཏྭཱསྶ, ཀརིསྶཱམཏྠཝཎྞནཾ’’.

ཏཏྠ ཡསྨཱ ནིདྷིཀཎྜེན དཱནསཱིལཱདིཔུཉྙསམྤདཱ ཝུཏྟཱ, སཱ ཙ སཏྟེསུ མེཏྟཱཡ ཀཏཱཡ མཧཔྥལཱ ཧོཏི ཡཱཝ བུདྡྷབྷཱུམིཾ པཱཔེཏུཾ སམཏྠཱ, ཏསྨཱ ཏསྶཱ པུཉྙསམྤདཱཡ ཨུཔཀཱརདསྶནཏྠཾ, ཡསྨཱ ཝཱ སརཎེཧི སཱསནེ ཨོཏརིཏྭཱ སིཀྑཱཔདེཧི སཱིལེ པཏིཊྛིཏཱནཾ དྭཏྟིཾསཱཀཱརེན རཱགཔྤཧཱནསམཏྠཾ, ཀུམཱརཔཉྷེན མོཧཔྤཧཱནསམཏྠཉྩ ཀམྨཊྛཱནཾ དསྶེཏྭཱ, མངྒལསུཏྟེན ཏསྶ པཝཏྟིཡཱ མངྒལབྷཱཝོ ཨཏྟརཀྑཱ ཙ, རཏནསུཏྟེན ཏསྶཱནུརཱུཔཱ པརརཀྑཱ, ཏིརོཀུཊྚེན རཏྟནསུཏྟེ ཝུཏྟབྷཱུཏེསུ ཨེཀཙྩབྷཱུཏདསྶནཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱཡ པུཉྙསམྤཏྟིཡཱ པམཛྫནྟཱནཾ ཝིཔཏྟི ཙ, ནིདྷིཀཎྜེན ཏིརོཀུཊྚེ ཝུཏྟཝིཔཏྟིཔཊིཔཀྑབྷཱུཏཱ སམྤཏྟི ཙ དསྶིཏཱ, དོསཔྤཧཱནསམཏྠཾ པན ཀམྨཊྛཱནཾ ཨདསྶིཏམེཝ, ཏསྨཱ ཏཾ དོསཔྤཧཱནསམཏྠཾ ཀམྨཊྛཱནཾ དསྶེཏུཾ ཨིདཾ མེཏྟསུཏྟཾ ཨིདྷ ནིཀྑིཏྟཾ. ཨེཝཉྷི སུཔརིཔཱུརོ ཧོཏི ཁུདྡཀཔཱཋོཏི ཨིདམསྶ ཨིདྷ ནིཀྑེཔཔྤཡོཛནཾ.

ནིདཱནསོདྷནཾ

ཨིདཱནི ཡཱཡཾ –

‘‘ཡེན ཝུཏྟཾ ཡདཱ ཡཏྠ, ཡསྨཱ ཙེཏེས དཱིཔནཱ;

ནིདཱནཾ སོདྷཡིཏྭཱསྶ, ཀརིསྶཱམཏྠཝཎྞན’’ནྟི. –

མཱཏིཀཱ ནིཀྑིཏྟཱ, ཏཏྠ ཨིདཾ མེཏྟསུཏྟཾ བྷགཝཏཱཝ ཝུཏྟཾ, ན སཱཝཀཱདཱིཧི, ཏཉྩ པན ཡདཱ ཧིམཝནྟཔསྶཏོ དེཝཏཱཧི ཨུབྦཱལ༹ྷཱ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ ཨཱགཏཱ, ཏདཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ པརིཏྟཏྠཱཡ ཀམྨཊྛཱནཏྠཱཡ ཙ ཝུཏྟནྟི ཨེཝཾ ཏཱཝ སངྑེཔཏོ ཨེཏེསཾ པདཱནཾ དཱིཔནཱ ནིདཱནསོདྷནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཝིཏྠཱརཏོ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཨུཔཀཊྛཱཡ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཱཡ, ཏེན ཁོ པན སམཡེན སམྦཧུལཱ ནཱནཱཝེརཛྫཀཱ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝསྶཾ ཨུཔགནྟུཀཱམཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམནྟི. ཏཏྲ སུདཾ བྷགཝཱ རཱགཙརིཏཱནཾ སཝིཉྙཱཎཀཨཝིཉྙཱཎཀཝསེན ཨེཀཱདསཝིདྷཾ ཨསུབྷཀམྨཊྛཱནཾ, དོསཙརིཏཱནཾ ཙཏུབྦིདྷཾ མེཏྟཱདིཀམྨཊྛཱནཾ, མོཧཙརིཏཱནཾ མརཎསྶཏིཀམྨཊྛཱནཱདཱིནི, ཝིཏཀྐཙརིཏཱནཾ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཔཐཝཱིཀསིཎཱདཱིནི, སདྡྷཱཙརིཏཱནཾ བུདྡྷཱནུསྶཏིཀམྨཊྛཱནཱདཱིནི, བུདྡྷིཙརིཏཱནཾ ཙཏུདྷཱཏུཝཝཏྠཱནཱདཱིནཱིཏི ཨིམིནཱ ནཡེན ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཔྤབྷེདཙརིཏཱནུཀཱུལཱནི ཀམྨཊྛཱནཱནི ཀཐེཏི.

ཨཐ ཁོ པཉྩམཏྟཱནི བྷིཀྑུསཏཱནི བྷགཝཏོ སནྟིཀེ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ སཔྤཱཡསེནཱསནཉྩ གོཙརགཱམཉྩ པརིཡེསམཱནཱནི ཨནུཔུབྦེན གནྟྭཱ པཙྩནྟེ ཧིམཝནྟེན སདྡྷིཾ ཨེཀཱབདྡྷཾ ནཱིལཀཱཙམཎིསནྣིབྷསིལཱཏལཾ སཱིཏལགྷནཙྪཱཡནཱིལཝནསཎྜམཎྜིཏཾ མུཏྟཱཛཱལརཛཏཔཊྚསདིསཝཱལུཀཱཀིཎྞབྷཱུམིབྷཱགཾ སུཙིསཱཏསཱིཏལཛལཱསཡཔརིཝཱརིཏཾ པབྦཏམདྡསཾསུ. ཨཐ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཏཏྠེཀརཏྟིཾ ཝསིཏྭཱ པབྷཱཏཱཡ རཏྟིཡཱ སརཱིརཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཏསྶ ཨཝིདཱུརེ ཨཉྙཏརཾ གཱམཾ པིཎྜཱཡ པཝིསིཾསུ. གཱམོ གྷནནིཝེསནསནྣིཝིཊྛཀུལསཧསྶཡུཏྟོ, མནུསྶཱ ཙེཏྠ སདྡྷཱ པསནྣཱ ཏེ པཙྩནྟེ པབྦཛིཏདསྶནསྶ དུལླབྷཏཱཡ བྷིཀྑཱུ དིསྭཱ ཨེཝ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏཱ ཧུཏྭཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷོཛེཏྭཱ ‘‘ཨིདྷེཝ, བྷནྟེ, ཏེམཱསཾ ཝསཐཱ’’ཏི ཡཱཙིཏྭཱ པཉྩ པདྷཱནཀུཊིསཏཱནི ཀཱརེཏྭཱ ཏཏྠ མཉྩཔཱིཋཔཱནཱིཡཔརིབྷོཛནཱིཡགྷཊཱདཱིནི སབྦཱུཔཀརཎཱནི པཊིཡཱདེསུཾ.

བྷིཀྑཱུ དུཏིཡདིཝསེ ཨཉྙཾ གཱམཾ པིཎྜཱཡ པཝིསིཾསུ. ཏཏྠཔི མནུསྶཱ ཏཐེཝ ཨུཔཊྛཧིཏྭཱ ཝསྶཱཝཱསཾ ཡཱཙིཾསུ. བྷིཀྑཱུ ‘‘ཨསཏི ཨནྟརཱཡེ’’ཏི ཨདྷིཝཱསེཏྭཱ ཏཾ ཝནསཎྜཾ པཝིསིཏྭཱ སབྦརཏྟིནྡིཝཾ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡཱ ཡཱམགྷཎྜིཀཾ ཀོཊྚེཏྭཱ ཡོནིསོམནསིཀཱརབཧུལཱ ཝིཧརནྟཱ རུཀྑམཱུལཱནི ཨུཔགནྟྭཱ ནིསཱིདིཾསུ. སཱིལཝནྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཏེཛེན ཝིཧཏཏེཛཱ རུཀྑདེཝཏཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཝིམཱནཱ ཨོརུཡ྄ཧ དཱརཀེ གཧེཏྭཱ ཨིཏོ ཙིཏོ ཝིཙརནྟི. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ རཱཛཱུཧི ཝཱ རཱཛམཧཱམཏྟེཧི ཝཱ གཱམཀཱཝཱསཾ གཏེཧི གཱམཝཱསཱིནཾ གྷརེསུ ཨོཀཱསེ གཧིཏེ གྷརམནུསྶཀཱ གྷརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨཉྙཏྲ ཝསནྟཱ ‘‘ཀདཱ ནུ གམིསྶནྟཱི’’ཏི དཱུརཏོཝ ཨོལོཀེནྟི, ཨེཝམེཝ དེཝཏཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཝིམཱནཱནི ཚཌྜེཏྭཱ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིཙརནྟིཡོ དཱུརཏོཝ ཨོལོཀེནྟི ‘‘ཀདཱ ནུ བྷདནྟཱ གམིསྶནྟཱི’’ཏི. ཏཏོ ཨེཝཾ སམཙིནྟེསུཾ ‘‘པཋམཝསྶཱུཔགཏཱ བྷིཀྑཱུ ཨཝསྶཾ ཏེམཱསཾ ཝསིསྶནྟི, མཡཾ པན ཏཱཝ ཙིརཾ དཱརཀེ གཧེཏྭཱ ཨོཀྐམྨ ཝསིཏུཾ ན སཀྐོམ, ཧནྡ མཡཾ བྷིཀྑཱུནཾ བྷཡཱནཀཾ ཨཱརམྨཎཾ དསྶེམཱ’’ཏི. ཏཱ རཏྟིཾ བྷིཀྑཱུནཾ སམཎདྷམྨཀརཎཝེལཱཡ བྷིཾསནཀཱནི ཡཀྑརཱུཔཱནི ནིམྨིནིཏྭཱ པུརཏོ པུརཏོ ཏིཊྛནྟི, བྷེརཝསདྡཉྩ ཀརོནྟི. བྷིཀྑཱུནཾ ཏཱནི རཱུཔཱནི དིསྭཱ ཏཉྩ སདྡཾ སུཏྭཱ ཧདཡཾ ཕནྡི, དུབྦཎྞཱ ཙ ཨཧེསུཾ ཨུཔྤཎྜུཔྤཎྜུཀཛཱཏཱ. ཏེན ཏེ བྷིཀྑཱུ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ ཀཱཏུཾ ནཱསཀྑིཾསུ, ཏེསཾ ཨནེཀགྒཙིཏྟཱནཾ བྷཡེན ཙ པུནཔྤུནཾ སཾཝིགྒཱནཾ སཏི སམྨུསྶི, ཏཏོ ཏེསཾ མུཊྛསཏཱིནཾ དུགྒནྡྷཱནི ཨཱརམྨཎཱནི པཡོཛེསུཾ, ཏེསཾ ཏེན དུགྒནྡྷེན ནིམྨཐིཡམཱནམིཝ མཏྠལུངྒཾ ཨཧོསི, གཱལ༹ྷཱ སཱིསཝེདནཱ ཨུཔྤཛྫིཾསུ, ན ཙ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཉྙམཉྙསྶ ཨཱརོཙེསུཾ.

ཨཐེཀདིཝསཾ སངྒྷཏྠེརསྶ ཨུཔཊྛཱནཀཱལེ སབྦེསུ སནྣིཔཏིཏེསུ སངྒྷཏྠེརོ པུཙྪི ‘‘ཏུམྷཱཀཾ, ཨཱཝུསོ, ཨིམཾ ཝནསཎྜཾ པཝིཊྛཱནཾ ཀཏིཔཱཧཾ ཨཏིཝིཡ པརིསུདྡྷོ ཚཝིཝཎྞོ ཨཧོསི པརིཡོདཱཏོ, ཝིཔྤསནྣཱནི ཙ ཨིནྡྲིཡཱནི, ཨེཏརཧི པནཏྠ ཀིསཱ དུབྦཎྞཱ ཨུཔྤཎྜུཔྤཎྜུཀཛཱཏཱ, ཀིཾ ཝོ ཨིདྷ ཨསཔྤཱཡ’’ནྟི. ཏཏོ ཨེཀོ བྷིཀྑུ ཨཱཧ – ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, རཏྟིཾ ཨཱིདིསཉྩ ཨཱིདིསཉྩ བྷེརཝཱརམྨཎཾ པསྶཱམི ཙ སུཎཱམི ཙ, ཨཱིདིསཉྩ གནྡྷཾ གྷཱཡཱམི, ཏེན མེ ཙིཏྟཾ ན སམཱདྷིཡཏཱི’’ཏི, ཨེཏེནེཝ ཨུཔཱཡེན སབྦེཝ ཏེ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེསུཾ. སངྒྷཏྠེརོ ཨཱཧ – ‘‘བྷགཝཏཱ, ཨཱཝུསོ, དྭེ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཱ པཉྙཏྟཱ, ཨམྷཱཀཉྩ ཨིདཾ སེནཱསནཾ ཨསཔྤཱཡཾ, ཨཱཡཱམཱཝུསོ, བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨཉྙཾ སཔྤཱཡསེནཱསནཾ པུཙྪཱམཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི ཏེ བྷིཀྑཱུ ཐེརསྶ པཊིསྶུཎིཏྭཱ སབྦེཝ སེནཱསནཾ སཾསཱམེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཨནུཔལིཏྟཏྟཱ ཀུལེསུ ཀཉྩི ཨནཱམནྟེཏྭཱ ཨེཝ ཡེན སཱཝཏྠི ཏེན ཙཱརིཀཾ པཀྐམིཾསུ. ཨནུཔུབྦེན སཱཝཏྠིཾ གནྟྭཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ ཨཱགམིཾསུ.

བྷགཝཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ དིསྭཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨནྟོཝསྶཾ ཙཱརིཀཱ ཙརིཏབྦཱཏི མཡཱ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཏྟཾ, ཀིསྶ ཏུམྷེ ཙཱརིཀཾ ཙརཐཱ’’ཏི. ཏེ བྷགཝཏོ སབྦམཱརོཙེསུཾ. བྷགཝཱ ཨཱཝཛྫེནྟོ སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཨནྟམསོ ཙཏུཔཱདཔཱིཋཀཊྛཱནམཏྟམྤི ཏེསཾ སཔྤཱཡསེནཱསནཾ ནཱདྡས. ཨཐ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨཱཧ – ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཏུམྷཱཀཾ ཨཉྙཾ སཔྤཱཡསེནཱསནཾ ཨཏྠི, ཏཏྠེཝ ཏུམྷེ ཝིཧརནྟཱ ཨཱསཝཀྑཡཾ པཱཔུཎིསྶཐ, གཙྪཐ, བྷིཀྑཝེ, ཏམེཝ སེནཱསནཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཐ, སཙེ པན དེཝཏཱཧི ཨབྷཡཾ ཨིཙྪཐ, ཨིམཾ པརིཏྟཾ ཨུགྒཎྷཐ. ཨེཏཉྷི ཝོ པརིཏྟཉྩ ཀམྨཊྛཱནཉྩ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨིདཾ སུཏྟམབྷཱསི.

ཨཔརེ པནཱཧུ – ‘‘གཙྪཐ, བྷིཀྑཝེ, ཏམེཝ སེནཱསནཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཐཱ’’ཏི ཨིདཉྩ ཝཏྭཱ བྷགཝཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨཔིཙ ཁོ ཨཱརཉྙཀེན པརིཧརཎཾ ཉཱཏབྦཾ. སེཡྻཐིདཾ – སཱཡཾ པཱཏཾ ཀརཎཝསེན དྭེ མེཏྟཱ དྭེ པརིཏྟཱ དྭེ ཨསུབྷཱ དྭེ མརཎསྶཏཱི ཨཊྛམཧཱསཾཝེགཝཏྠུསམཱཝཛྫནཉྩ, ཨཊྛ མཧཱསཾཝེགཝཏྠཱུནི ནཱམ ཛཱཏིཛརཱབྱཱདྷིམརཎཾ ཙཏྟཱརི ཨཔཱཡདུཀྑཱནཱིཏི, ཨཐ ཝཱ ཛཱཏིཛརཱབྱཱདྷིམརཎཱནི ཙཏྟཱརི, ཨཔཱཡདུཀྑཾ པཉྩམཾ, ཨཏཱིཏེ ཝཊྚམཱུལཀཾ དུཀྑཾ, ཨནཱགཏེ ཝཊྚམཱུལཀཾ དུཀྑཾ, པཙྩུཔྤནྣེ ཨཱཧཱརཔརིཡེཊྛིམཱུལཀཾ དུཀྑ’’ནྟི. ཨེཝཾ བྷགཝཱ པརིཧརཎཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ མེཏྟཏྠཉྩ པརིཏྟཏྠཉྩ ཝིཔསྶནཱཔཱདཀཛ྄ཛྷཱནཏྠཉྩ ཨིདཾ སུཏྟམབྷཱསཱིཏི. ཨེཝཾ ཝིཏྠཱརཏོཔི ‘‘ཡེན ཝུཏྟཾ ཡདཱ ཡཏྠ, ཡསྨཱ ཙེ’’ཏི ཨེཏེསཾ པདཱནཾ དཱིཔནཱ ནིདཱནསོདྷནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ཡཱ སཱ ‘‘ཡེན ཝུཏྟཾ ཡདཱ ཡཏྠ, ཡསྨཱ ཙེཏེས དཱིཔནཱ. ནིདཱནཾ སོདྷཡིཏྭཱ’’ཏི མཱཏིཀཱ ཋཔིཏཱ, སཱ སབྦཱཀཱརེན ཝིཏྠཱརིཏཱ ཧོཏི.

པཋམགཱཐཱཝཎྞནཱ

༡. ཨིདཱནི ‘‘ཨསྶ ཀརིསྶཱམཏྠཝཎྞན’’ནྟི ཝུཏྟཏྟཱ ཨེཝཾ ཀཏནིདཱནསོདྷནསྶ ཨསྶ སུཏྟསྶ ཨཏྠཝཎྞནཱ ཨཱརབྦྷཏེ. ཏཏྠ ཀརཎཱིཡམཏྠཀུསལེནཱཏི ཨིམིསྶཱ པཋམགཱཐཱཡ ཏཱཝ ཨཡཾ པདཝཎྞནཱ – ཀརཎཱིཡནྟི ཀཱཏབྦཾ, ཀརཎཱརཧནྟི ཨཏྠོ. ཨཏྠོཏི པཊིཔདཱ, ཡཾ ཝཱ ཀིཉྩི ཨཏྟནོ ཧིཏཾ, ཏཾ སབྦཾ ཨརཎཱིཡཏོ ཨཏྠོཏི ཝུཙྩཏི, ཨརཎཱིཡཏོ ནཱམ ཨུཔགནྟབྦཏོ. ཨཏྠེ ཀུསལེན ཨཏྠཀུསལེན ཨཏྠཚེཀེནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡནྟི ཨནིཡམིཏཔཙྩཏྟཾ. ནྟི ནིཡམིཏཨུཔཡོགཾ, ཨུབྷཡམྤི ཝཱ ཡཾ ཏནྟི པཙྩཏྟཝཙནཾ. སནྟཾ པདནྟི ཨུཔཡོགཝཙནཾ, ཏཏྠ ལཀྑཎཏོ སནྟཾ, པཏྟབྦཏོ པདཾ, ནིབྦཱནསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨབྷིསམེཙྩཱཏི ཨབྷིསམཱགནྟྭཱ. སཀྐོཏཱིཏི སཀྐོ, སམཏྠོ པཊིབལོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨུཛཱུཏི ཨཛྫཝཡུཏྟོ. སུཊྛུ ཨུཛཱུཏི སུཧུཛུ. སུཁཾ ཝཙོ ཏསྨིནྟི སུཝཙོ. ཨསྶཱཏི བྷཝེཡྻ. མུདཱུཏི མདྡཝཡུཏྟོ. ན ཨཏིམཱནཱིཏི ཨནཏིམཱནི.

ཨཡཾ པནེཏྠ ཨཏྠཝཎྞནཱ – ཀརཎཱིཡམཏྠཀུསལེན, ཡནྟཾ སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེཙྩཱཏི ཨེཏྠ ཏཱཝ ཨཏྠི ཀརཎཱིཡཾ, ཨཏྠི ཨཀརཎཱིཡཾ. ཏཏྠ སངྑེཔཏོ སིཀྑཏྟཡཾ ཀརཎཱིཡཾ. སཱིལཝིཔཏྟི, དིཊྛིཝིཔཏྟི, ཨཱཙཱརཝིཔཏྟི, ཨཱཛཱིཝཝིཔཏྟཱིཏི ཨེཝམཱདི ཨཀརཎཱིཡཾ. ཏཐཱ ཨཏྠི ཨཏྠཀུསལོ, ཨཏྠི ཨནཏྠཀུསལོ. ཏཏྠ ཡོ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ན ཨཏྟཱནཾ སམྨཱ པཡོཛེཏི, ཁཎྜསཱིལོ ཧོཏི, ཨེཀཝཱིསཏིཝིདྷཾ ཨནེསནཾ ནིསྶཱཡ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏི. སེཡྻཐིདཾ – ཝེལུ༹དཱནཾ པཏྟདཱནཾ པུཔྥདཱནཾ ཕལདཱནཾ དནྟཀཊྛདཱནཾ མུཁོདཀདཱནཾ སིནཱནདཱནཾ ཙུཎྞདཱནཾ མཏྟིཀཱདཱནཾ ཙཱཊུཀམྱཏཾ མུགྒསཱུཔྱཏཾ པཱརིབྷཊཡཏཾ ཛངྒྷཔེསནིཀཾ ཝེཛྫཀམྨཾ དཱུཏཀམྨཾ པཧིཎགམནཾ པིཎྜཔཊིཔིཎྜཾ དཱནཱནུཔྤདཱནཾ ཝཏྠུཝིཛྫཾ ནཀྑཏྟཝིཛྫཾ ཨངྒཝིཛྫནྟི. ཚབྦིདྷེ ཙ ཨགོཙརེ ཙརཏི. སེཡྻཐིདཾ – ཝེསིཡཱགོཙརེ ཝིདྷཝཐུལླཀུམཱརིཀཔཎྜཀབྷིཀྑུནཱིཔཱནཱགཱརགོཙརེཏི. སཾསཊྛོ ཙ ཝིཧརཏི རཱཛཱུཧི རཱཛམཧཱམཏྟེཧི ཏིཏྠིཡེཧི ཏིཏྠིཡསཱཝཀེཧི ཨནནུལོམིཀེན གིཧིསཾསགྒེན, ཡཱནི ཝཱ པན ཏཱནི ཀུལཱནི ཨསྶདྡྷཱནི ཨཔྤསནྣཱནི ཨནོཔཱནབྷཱུཏཱནི ཨཀྐོསཀཔརིབྷཱསཀཱནི ཨནཏྠཀཱམཱནི ཨཧིཏཨཕཱསུཀཡོགཀྑེམཀཱམཱནི བྷིཀྑཱུནཾ…པེ… ཨུཔཱསིཀཱནཾ, ཏཐཱརཱུཔཱནི ཀུལཱནི སེཝཏི བྷཛཏི པཡིརུཔཱསཏི. ཨཡཾ ཨནཏྠཀུསལོ.

ཡོ པན ཨིམསྨིཾ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཨཏྟཱནཾ སམྨཱ པཡོཛེཏི, ཨནེསནཾ པཧཱཡ ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལེ པཏིཊྛཱཏུཀཱམོ སདྡྷཱསཱིསེན པཱཏིམོཀྑསཾཝརཾ སཏིསཱིསེན ཨིནྡྲིཡསཾཝརཾ ཝཱིརིཡསཱིསེན ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིཾ, པཉྙཱསཱིསེན པཙྩཡཔཊིསེཝནཾ པཱུརེཏི. ཨཡཾ ཨཏྠཀུསལོ.

ཡོ ཝཱ སཏྟཱཔཏྟིཀྑནྡྷསོདྷནཝསེན པཱཏིམོཀྑསཾཝརཾ, ཚདྭཱརེ གྷཊྚིཏཱརམྨཎེསུ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཱིནཾ ཨནུཔྤཏྟིཝསེན ཨིནྡྲིསཾཝརཾ, ཨནེསནཔརིཝཛྫནཝསེན ཝིཉྙུཔྤསཏྠབུདྡྷབུདྡྷསཱཝཀཝཎྞིཏཔཙྩཡཔཊིསེཝནེན ཙ ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིཾ, ཡཐཱཝུཏྟཔཙྩཝེཀྑཎཝསེན པཙྩཡཔཊིསེཝནཾ, ཙཏུཨིརིཡཱཔཐཔརིཝཏྟནེ སཱཏྠཀཏཱདིཔཙྩཝེཀྑཎཝསེན སམྤཛཉྙཉྩ སོདྷེཏི. ཨཡམྤི ཨཏྠཀུསལོ.

ཡོ ཝཱ ཡཐཱ ཨཱུསོདཀཾ པཊིཙྩ སཾཀིལིཊྛཾ ཝཏྠཾ པརིཡོདཱཔཡཏི, ཚཱརིཀཾ པཊིཙྩ ཨཱདཱསོ, ཨུཀྐཱམུཁཾ པཊིཙྩ ཛཱཏརཱུཔཾ, ཏཐཱ ཉཱཎཾ པཊིཙྩ སཱིལཾ ཝོདཱཡཏཱིཏི ཉཏྭཱ ཉཱཎོདཀེན དྷོཝནྟོ སཱིལཾ པརིཡོདཱཔེཏི. ཡཐཱ ཙ ཀིཀཱི སཀུཎིཀཱ ཨཎྜཾ, ཙམརཱི མིགོ ཝཱལདྷིཾ, ཨེཀཔུཏྟིཀཱ ནཱརཱི པིཡཾ ཨེཀཔུཏྟཀཾ, ཨེཀནཡནོ པུརིསོ ཏཾ ཨེཀནཡནཉྩ རཀྑཏི, ཏཐཱ ཨཏིཝིཡ ཨཔྤམཏྟོ ཨཏྟནོ སཱིལཀྑནྡྷཾ རཀྑཏི, སཱཡཾ པཱཏཾ པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཨཎུམཏྟམྤི ཝཛྫཾ ན པསྶཏི. ཨཡམྤི ཨཏྠཀུསལོ.

ཡོ ཝཱ པན ཨཝིཔྤཊིསཱརཀརེ སཱིལེ པཏིཊྛཱཡ ཀིལེསཝིཀྑམྦྷནཔཊིཔདཾ པགྒཎྷཱཏི, ཏཾ པགྒཎྷིཏྭཱ ཀསིཎཔརིཀམྨཾ ཀརོཏི, ཀསིཎཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ སམཱཔཏྟིཡོ ནིབྦཏྟེཏི. ཨཡམྤི ཨཏྠཀུསལོ.

ཡོ ཝཱ པན སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ སངྑཱརེ སམྨསིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི, ཨཡཾ ཨཏྠཀུསལཱནཾ ཨགྒོ. ཏཏྠ ཡེ ཨིམེ ཡཱཝ ཨཝིཔྤཊིསཱརཀརེ སཱིལེ པཏིཊྛཱནེན ཡཱཝ ཝཱ ཀིལེསཝིཀྑམྦྷནཔཊིཔདཱཡཔགྒཧཎེན ཝཎྞིཏཱ ཨཏྠཀུསལཱ, ཏེ ཨིམསྨིཾ ཨཏྠེ ཨཏྠཀུསལཱཏི ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཏཐཱ ཝིདྷཱ ཙ ཏེ བྷིཀྑཱུ. ཏེན བྷགཝཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ སནྡྷཱཡ ཨེཀཔུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱཡ དེསནཱཡ ‘‘ཀརཎཱིཡམཏྠཀུསལེནཱ’’ཏི ཨཱཧ.

ཏཏོ ‘‘ཀིཾ ཀརཎཱིཡ’’ནྟི ཏེསཾ སཉྫཱཏཀངྑཱནཾ ཨཱཧ ‘‘ཡནྟཾ སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེཙྩཱ’’ཏི. ཨཡམེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཏཾ བུདྡྷཱནུབུདྡྷེཧི ཝཎྞིཏཾ སནྟཾ ནིབྦཱནཔདཾ པཊིཝེདྷཝསེན ཨབྷིསམེཙྩ ཝིཧརིཏུཀཱམེན ཡཾ ཀརཎཱིཡནྟི. ཨེཏྠ ཙ ཡནྟི ཨིམསྶ གཱཐཱཔདསྶ ཨཱདིཏོ ཝུཏྟམེཝ ཀརཎཱིཡནྟི ཨདྷིཀཱརཏོ ཨནུཝཏྟཏི, ཏཾ སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེཙྩཱཏི. ཨཡཾ པན ཡསྨཱ སཱཝསེསཔཱཋོ ཨཏྠོ, ཏསྨཱ ཝིཧརིཏུཀཱམེནཱཏི ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཐ ཝཱ སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེཙྩཱཏི ཨནུསྶཝཱདིཝསེན ལོཀིཡཔཉྙཱཡ ནིབྦཱནཔདཾ ‘‘སནྟ’’ནྟི ཉཏྭཱ ཏཾ ཨདྷིགནྟུཀཱམེན ཡནྟཾ ཀརཎཱིཡནྟི ཨདྷིཀཱརཏོ ཨནུཝཏྟཏི, ཏཾ ཀརཎཱིཡམཏྠཀུསལེནཱཏི ཨེཝམྤེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཀརཎཱིཡམཏྠཀུསལེནཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཀི’’ནྟི ཙིནྟེནྟཱནཾ ཨཱཧ ‘‘ཡནྟཾ སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེཙྩཱ’’ཏི. ཏསྶེཝཾ ཨདྷིཔྤཱཡོ ཝེདིཏབྦོ – ལོཀིཡཔཉྙཱཡ སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེཙྩ ཡཾ ཀརཎཱིཡཾ ཀཱཏབྦཾ, ཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ཀརཎཱརཧམེཝ ཏནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཀིཾ པན ཏནྟི? ཀིམཉྙཾ སིཡཱ ཨཉྙཏྲ ཏདདྷིགམུཔཱཡཏོ, ཀཱམཉྩེཏཾ ཀརཎཱརཧཊྛེན སིཀྑཏྟཡདཱིཔཀེན ཨཱདིཔདེནེཝ ཝུཏྟཾ. ཏཐཱ ཧི ཏསྶ ཨཏྠཝཎྞནཱཡཾ ཨཝོཙུམྷཱ ‘‘ཨཏྠི ཀརཎཱིཡཾ, ཨཏྠི ཨཀརཎཱིཡཾ. ཏཏྠ སངྑེཔཏོ སིཀྑཏྟཡཾ ཀརཎཱིཡ’’ནྟི. ཨཏིསངྑེཔེན དེསིཏཏྟཱ པན ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཀེཧིཙི ཝིཉྙཱཏཾ, ཀེཧིཙི ན ཝིཉྙཱཏཾ. ཏཏོ ཡེཧི ན ཝིཉྙཱཏཾ, ཏེསཾ ཝིཉྙཱཔནཏྠཾ ཡཾ ཝིསེསཏོ ཨཱརཉྙཀེན བྷིཀྑུནཱ ཀཱཏབྦཾ, ཏཾ ཝིཏྠཱརེནྟོ ‘‘སཀྐོ ཨུཛཱུ ཙ སུཧུཛཱུ ཙ, སུཝཙོ ཙསྶ མུདུ ཨནཏིམཱནཱི’’ཏི ཨིམཾ ཏཱཝ ཨུཔཌྜྷགཱཐམཱཧ.

ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེཙྩ ཝིཧརིཏུཀཱམོ, ལོཀིཡཔཉྙཱཡ ཝཱ ཏཾ ཨབྷིསམེཙྩ ཏདདྷིགམཱཡ པཊིཔཛྫམཱནོ ཨཱརཉྙཀོ བྷིཀྑུ དུཏིཡཙཏུཏྠཔདྷཱནིཡངྒསམནྣཱགམེན ཀཱཡེ ཙ ཛཱིཝིཏེ ཙ ཨནཔེཀྑོ ཧུཏྭཱ སཙྩཔྤཊིཝེདྷཱཡ པཊིཔཛྫིཏུཾ སཀྐོ ཨསྶ, ཏཐཱ ཀསིཎཔརིཀམྨཝཏྟསམཱདཱནཱདཱིསུ ཨཏྟནོ པཏྟཙཱིཝརཔྤཊིསངྑརཎཱདཱིསུ ཙ ཡཱནི ཏཱནི སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ཨུཙྩཱཝཙཱནི ཀིཾ ཀརཎཱིཡཱནི, ཏེསུ ཨཉྙེསུ ཙ ཨེཝརཱུཔེསུ སཀྐོ ཨསྶ དཀྑོ ཨནལསོ སམཏྠོ. སཀྐོ ཧོནྟོཔི ཙ ཏཏིཡཔདྷཱནིཡངྒསམནྣཱགམེན ཨུཛུ ཨསྶ. ཨུཛུ ཧོནྟོཔི ཙ སཀིཾ ཨུཛུབྷཱཝེན དཧརཀཱལེ ཝཱ ཨུཛུབྷཱཝེན སནྟོསཾ ཨནཱཔཛྫིཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ པུནཔྤུནཾ ཨསིཐིལཀརཎེན སུཊྛུཏརཾ ཨུཛུ ཨསྶ. ཨསཋཏཱཡ ཝཱ ཨུཛུ, ཨམཱཡཱཝིཏཱཡ སུཧུཛུ. ཀཱཡཝཙཱིཝངྐཔྤཧཱནེན ཝཱ ཨུཛུ, མནོཝངྐཔྤཧཱནེན སུཧུཛུ. ཨསནྟགུཎསྶ ཝཱ ཨནཱཝིཀརཎེན ཨུཛུ, ཨསནྟགུཎེན ཨུཔྤནྣསྶ ལཱབྷསྶ ཨནདྷིཝཱསནེན སུཧུཛུ. ཨེཝཾ ཨཱརམྨཎལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནེཧི པུརིམདྭཡཏཏིཡསིཀྑཱཧི པཡོགཱསཡསུདྡྷཱིཧི ཙ ཨུཛུ ཙ སུཧུཛུ ཙ ཨསྶ.

ན ཀེཝལཉྩ ཨུཛུ ཙ སུཧུཛུ ཙ, ཨཔིཙ པན སུཝཙོ ཙ ཨསྶ. ཡོ ཧི པུགྒལོ ‘‘ཨིདཾ ན ཀཏྟབྦ’’ནྟི ཝུཏྟོ ‘‘ཀིཾ ཏེ དིཊྛཾ, ཀིཾ ཏེ སུཏཾ, ཀོ མེ སུཏྭཱ ཝདསི, ཀིཾ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ཨཱཙརིཡོ སནྡིཊྛོ སམྦྷཏྟོ ཝཱ’’ཏི ཝདེཏི, ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན ཝཱ ཏཾ ཝིཧེསེཏི, སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཝཱ ན ཏཐཱ ཀརོཏི, སོ ཝིསེསཱདྷིགམསྶ དཱུརེ ཧོཏི. ཡོ པན ཨོཝདིཡམཱནོ ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ སུཊྛུ ཝུཏྟཾ, ཨཏྟནོ ཝཛྫཾ ནཱམ དུདྡསཾ ཧོཏི, པུནཔི མཾ ཨེཝརཱུཔཾ དིསྭཱ ཝདེཡྻཱཐ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡ, ཙིརསྶཾ མེ ཏུམྷཱཀཾ སནྟིཀཱ ཨོཝཱདོ ལདྡྷོ’’ཏི ཝདཏི, ཡཐཱནུསིཊྛཉྩ པཊིཔཛྫཏི, སོ ཝིསེསཱདྷིགམསྶ ཨཝིདཱུརེ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཨེཝཾ པརསྶ ཝཙནཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཀརོནྟོ སུཝཙོ ཙ ཨསྶ.

ཡཐཱ ཙ སུཝཙོ, ཨེཝཾ མུདུ ཨསྶ. མུདཱུཏི གཧཊྛེཧི དཱུཏགམནཔཧིཎགམནཱདཱིསུ ནིཡུཛྫམཱནོ ཏཏྠ མུདུབྷཱཝཾ ཨཀཏྭཱ ཐདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཝཏྟཔཊིཔཏྟིཡཾ སཀལབྲཧྨཙརིཡེ ཙ མུདུ ཨསྶ སུཔརིཀམྨཀཏསུཝཎྞཾ ཝིཡ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིནིཡོགཀྑམོ. ཨཐ ཝཱ མུདཱུཏི ཨབྷཱཀུཊིཀོ ཨུཏྟཱནམུཁོ སུཁསམྦྷཱསོ པཊིསནྠཱརཝུཏྟི སུཏིཏྠཾ ཝིཡ སུཁཱཝགཱཧོ ཨསྶ. ན ཀེཝལཉྩ མུདུ, ཨཔིཙ པན ཨནཏིམཱནཱི ཨསྶ, ཛཱཏིགོཏྟཱདཱིཧི ཨཏིམཱནཝཏྠཱུཧི པརེ ནཱཏིམཉྙེཡྻ, སཱརིཔུཏྟཏྠེརོ ཝིཡ ཙཎྜཱལཀུམཱརཀསམེན ཙེཏསཱ ཝིཧརེཡྻཱཏི.

དུཏིཡགཱཐཱཝཎྞནཱ

༢. ཨེཝཾ བྷགཝཱ སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེཙྩ ཝིཧརིཏུཀཱམསྶ ཏདདྷིགམཱཡ ཝཱ པཊིཔཛྫམཱནསྶ ཝིསེསཏོ ཨཱརཉྙཀསྶ བྷིཀྑུནོ ཨེཀཙྩཾ ཀརཎཱིཡཾ ཝཏྭཱ པུན ཏཏུཏྟརིཔི ཝཏྟུཀཱམོ ‘‘སནྟུསྶཀོ ཙཱ’’ཏི དུཏིཡགཱཐམཱཧ.

ཏཏྠ ‘‘སནྟུཊྛཱི ཙ ཀཏཉྙུཏཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཔྤབྷེདེན དྭཱདསཝིདྷེན སནྟོསེན སནྟུསྶཏཱིཏི སནྟུསྶཀོ. ཨཐ ཝཱ ཏུསྶཏཱིཏི ཏུསྶཀོ, སཀེན ཏུསྶཀོ, སནྟེན ཏུསྶཀོ, སམེན ཏུསྶཀོཏི སནྟུསྶཀོ. ཏཏྠ སཀཾ ནཱམ ‘‘པིཎྜིཡཱལོཔབྷོཛནཾ ནིསྶཱཡཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨུཔསམྤདམཎྜལེ ཨུདྡིཊྛཾ ཨཏྟནཱ ཙ སམྤཊིཙྪིཏཾ ཙཏུཔཙྩཡཛཱཏཾ, ཏེན སུནྡརེན ཝཱ ཨསུནྡརེན ཝཱ སཀྐཙྩཾ ཝཱ ཨསཀྐཙྩཾ ཝཱ དིནྣེན པཊིགྒཧཎཀཱལེ པརིབྷོགཀཱལེ ཙ ཝིཀཱརཾ ཨདསྶེཏྭཱ ཡཱཔེནྟོ ‘‘སཀེན ཏུསྶཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. སནྟཾ ནཱམ ཡཾ ལདྡྷཾ ཧོཏི ཨཏྟནོ ‘ཝིཛྫམཱནཾ, ཏེན སནྟེནེཝ ཏུསྶནྟོ ཏཏོ པརཾ ན པཏྠེནྟོ ཨཏྲིཙྪཏཾ པཛཧནྟོ ‘‘སནྟེན ཏུསྶཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. སམཾ ནཱམ ཨིཊྛཱནིཊྛེསུ ཨནུནཡཔཊིགྷཔྤཧཱནཾ, ཏེན སམེན སབྦཱརམྨཎེསུ ཏུསྶནྟོ ‘‘སམེན ཏུསྶཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

སུཁེན བྷརཱིཡཏཱིཏི སུབྷརོ, སུཔོསོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡོ ཧི བྷིཀྑུ མནུསྶེཧི སཱལིམཾསོདནཱདཱིནཾ པཏྟེ པཱུརེཏྭཱ དིནྣེཔི དུམྨུཁབྷཱཝཾ ཨནཏྟམནབྷཱཝམེཝ ཙ དསྶེཏི, ཏེསཾ ཝཱ སམྨུཁཱཝ ཏཾ པིཎྜཔཱཏཾ ‘‘ཀིཾ ཏུམྷེཧི དིནྣ’’ནྟི ཨཔསཱདེནྟོ སཱམཎེརགཧཊྛཱདཱིནཾ དེཏི, ཨེས དུབྦྷརོ. ཨེཏཾ དིསྭཱ མནུསྶཱ དཱུརཏོཝ པརིཝཛྫེནྟི ‘‘དུབྦྷརོ བྷིཀྑུ ན སཀྐཱ པོསེཏུ’’ནྟི. ཡོ པན ཡཾ ཀིཉྩི ལཱུཁཾ ཝཱ པཎཱིཏཾ ཝཱ ཨཔྤཾ ཝཱ བཧུཾ ཝཱ ལབྷིཏྭཱ ཨཏྟམནོ ཝིཔྤསནྣམུཁོ ཧུཏྭཱ ཡཱཔེཏི, ཨེས སུབྷརོ. ཨེཏཾ དིསྭཱ མནུསྶཱ ཨཏིཝིཡ ཝིསྶཏྠཱ ཧོནྟི, ‘‘ཨམྷཱཀཾ བྷདནྟོ སུབྷརོ, ཐོཀཐོཀེནཱཔི ཏུསྶཏི, མཡམེཝ ནཾ པོསེསྶཱམཱ’’ཏི པཊིཉྙཾ ཀཏྭཱ པོསེནྟི. ཨེཝརཱུཔོ ཨིདྷ སུབྷརོཏི ཨདྷིཔྤེཏོ.

ཨཔྤཾ ཀིཙྩམསྶཱཏི ཨཔྤཀིཙྩོ, ན ཀམྨཱརཱམཏཱབྷསྶཱརཱམཏཱསངྒཎིཀཱརཱམཏཱདིཨནེཀཀིཙྩབྱཱཝཊོ, ཨཐ ཝཱ སཀལཝིཧཱརེ ནཝཀམྨསངྒྷཔརིབྷོགསཱམཎེརཨཱརཱམིཀཝོསཱསནཱདིཀིཙྩཝིརཧིཏོ, ཨཏྟནོ ཀེསནཁཙྪེདནཔཏྟཙཱིཝརཀམྨཱདིཾ ཀཏྭཱ སམཎདྷམྨཀིཙྩཔརོ ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

སལླཧུཀཱ ཝུཏྟི ཨསྶཱཏི སལླཧུཀཝུཏྟི. ཡཐཱ ཨེཀཙྩོ བཧུབྷཎྜོ བྷིཀྑུ དིསཱཔཀྐམནཀཱལེ བཧུཾ པཏྟཙཱིཝརཔཙྩཏྠརཎཏེལགུལཱ༹དིཾ མཧཱཛནེན སཱིསབྷཱརཀཊིབྷཱརཱདཱིཧི ཨུབྦཧཱཔེཏྭཱ པཀྐམཏི, ཨེཝཾ ཨཧུཏྭཱ ཡོ ཨཔྤཔརིཀྑཱརོ ཧོཏི, པཏྟཙཱིཝརཱདིཨཊྛསམཎཔརིཀྑཱརམཏྟམེཝ པརིཧརཏི, དིསཱཔཀྐམནཀཱལེ པཀྑཱི སཀུཎོ ཝིཡ སམཱདཱཡེཝ པཀྐམཏི, ཨེཝརཱུཔོ ཨིདྷ སལླཧུཀཝུཏྟཱིཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. སནྟཱནི ཨིནྡྲིཡཱནི ཨསྶཱཏི སནྟིནྡྲིཡོ, ཨིཊྛཱརམྨཎཱདཱིསུ རཱགཱདིཝསེན ཨནུདྡྷཏིནྡྲིཡོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ནིཔཀོཏི ཝིཉྙཱུ ཝིབྷཱཝཱི པཉྙཝཱ, སཱིལཱནུརཀྑཎཔཉྙཱཡ ཙཱིཝརཱདིཝིཙཱརཎཔཉྙཱཡ ཨཱཝཱསཱདིསཏྟསཔྤཱཡཔརིཛཱནནཔཉྙཱཡ ཙ སམནྣཱགཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ན པགབྦྷོཏི ཨཔྤགབྦྷོ, ཨཊྛཊྛཱནེན ཀཱཡཔཱགབྦྷིཡེན ཙཏུཊྛཱནེན ཝཙཱིཔཱགབྦྷིཡེན ཨནེཀེན ཋཱནེན མནོཔཱགབྦྷིཡེན ཙ ཝིརཧིཏོཏི ཨཏྠོ.

ཨཊྛཊྛཱནཾ ཀཱཡཔཱགབྦྷིཡཾ (མཧཱནི. ༨༧) ནཱམ སངྒྷགཎཔུགྒལབྷོཛནསཱལཱཛནྟཱགྷརནྷཱནཏིཏྠབྷིཀྑཱཙཱརམགྒཨནྟརགྷརཔྤཝེསནེསུ ཀཱཡེན ཨཔྤཏིརཱུཔཀརཎཾ. སེཡྻཐིདཾ – ཨིདྷེཀཙྩོ སངྒྷམཛ྄ཛྷེ པལླཏྠིཀཱཡ ཝཱ ནིསཱིདཏི པཱདེ པཱདམོདཧིཏྭཱ ཝཱཏི ཨེཝམཱདི. ཏཐཱ གཎམཛ྄ཛྷེ ཙཏུཔརིསསནྣིཔཱཏེ, ཏཐཱ ཝུཌྜྷཏརེ པུགྒལེ. བྷོཛནསཱལཱཡཾ པན ཝུཌྜྷཱནཾ ཨཱསནཾ ན དེཏི, ནཝཱནཾ ཨཱསནཾ པཊིབཱཧཏི. ཏཐཱ ཛནྟཱགྷརེ, ཝུཌྜྷེ ཙེཏྠ ཨནཱཔུཙྪཱ ཨགྒིཛཱལནཱདཱིནི ཀརོཏི. ནྷཱནཏིཏྠེ ཙ ཡདིདཾ ‘‘དཧརོ ཝུཌྜྷོཏི པམཱཎཾ ཨཀཏྭཱ ཨཱགཏཔཊིཔཱཊིཡཱ ནྷཱཡིཏབྦ’’ནྟི ཝུཏྟཾ, ཏམྤི ཨནཱདིཡནྟོ པཙྪཱ ཨཱགནྟྭཱ ཨུདཀཾ ཨོཏརིཏྭཱ ཝུཌྜྷེ ཙ ནཝེ ཙ བཱདྷེཏི. བྷིཀྑཱཙཱརམགྒེ པན ཨགྒཱསནཨགྒོདཀཨགྒཔིཎྜཏྠཾ ཝུཌྜྷཱནཾ པུརཏོ པུརཏོ ཡཱཏི, བཱཧཱཡ བཱཧཾ པཧརནྟོ. ཨནྟརགྷརཔྤཝེསནེ ཝུཌྜྷཱནཾ པཋམཏརཾ པཝིསཏི, དཧརེཧི ཀཱཡཀཱིལ༹ནཾ ཀརོཏཱིཏི ཨེཝམཱདི.

ཙཏུཊྛཱནཾ ཝཙཱིཔཱགབྦྷིཡཾ (མཧཱནི. ༨༧) ནཱམ སངྒྷགཎཔུགྒལཨནྟརགྷརེསུ ཨཔྤཏིརཱུཔཝཱཙཱནིཙྪཱརཎཾ. སེཡྻཐིདཾ – ཨིདྷེཀཙྩོ སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ཨནཱཔུཙྪཱ དྷམྨཾ བྷཱསཏི, ཏཐཱ པུབྦེ ཝུཏྟཔྤཀཱརེ གཎེ ཝུཌྜྷཏརེ པུགྒལེ ཙ, ཏཏྠ མནུསྶེཧི པཉྷཾ པུཊྛོ ཝུཌྜྷཏརཾ ཨནཱཔུཙྪཱ ཝིསྶཛྫེཏི, ཨནྟརགྷརེ པན ‘‘ཨིཏྠནྣཱམེ ཀིཾ ཨཏྠི, ཀིཾ ཡཱགུ ཨུདཱཧུ ཁཱདནཱིཡཾ ཝཱ བྷོཛནཱིཡཾ ཝཱ, ཀིཾ མེ དསྶསི, ཀིཾ ཨཛྫ ཁཱདིསྶཱམི, ཀིཾ བྷུཉྫིསྶཱམི, ཀིཾ པིཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིཾ བྷཱསཏི.

ཨནེཀཊྛཱནཾ མནོཔཱགབྦྷིཡཾ (མཧཱནི. ༨༧) ནཱམ ཏེསུ ཏེསུ ཋཱནེསུ ཀཱཡཝཱཙཱཧི ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརཾ ཨནཱཔཛྫིཏྭཱཔི མནསཱ ཨེཝ ཀཱམཝིཏཀྐཱདིནཱནཔྤཀཱརཾ ཨཔྤཏིརཱུཔཝིཏཀྐནཾ.

ཀུལེསྭནནུགིདྡྷོཏི ཡཱནི ཏཱནི ཀུལཱནི ཨུཔསངྐམཏི, ཏེསུ པཙྩཡཏཎྷཱཡ ཝཱ ཨནནུལོམིཀགིཧིསཾསགྒཝསེན ཝཱ ཨནནུགིདྡྷོ, ན སཧསོཀཱི, ན སཧནནྡཱི, ན སུཁིཏེསུ སུཁིཏོ, ན དུཀྑིཏེསུ དུཀྑིཏོ, ན ཨུཔྤནྣེསུ ཀིཙྩཀརཎཱིཡེསུ ཨཏྟནཱ ཝཱ ཨུཡྻོགམཱཔཛྫིཏཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིམིསྶཱཡ ཙ གཱཐཱཡ ཡཾ ‘‘སུཝཙོ ཙསྶཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཾ ཨསྶཱཏི ཝཙནཾ, ཏཾ སབྦཔདེཧི སདྡྷིཾ སནྟུསྶཀོ ཙ ཨསྶ, སུབྷརོ ཙ ཨསྶཱཏི ཨེཝཾ ཡོཛེཏབྦཾ.

ཏཏིཡགཱཐཱཝཎྞནཱ

༣. ཨེཝཾ བྷགཝཱ སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེཙྩ ཝིཧརིཏུཀཱམསྶ ཏདདྷིགམཱཡ ཝཱ པཊིཔཛྫིཏུཀཱམསྶ ཝིསེསཏོ ཨཱརཉྙཀསྶ བྷིཀྑུནོ ཏདུཏྟརིཔི ཀརཎཱིཡཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཀརཎཱིཡམྤི ཨཱཙིཀྑིཏུཀཱམོ ‘‘ན ཙ ཁུདྡམཱཙརེ ཀིཉྩི, ཡེན ཝིཉྙཱུ པརེ ཨུཔཝདེཡྻུ’’ནྟི ཨིམཾ ཨུཔཌྜྷགཱཐམཱཧ.

ཏསྶཏྠོ – ཨེཝམིམཾ ཀརཎཱིཡཾ ཀརོནྟོ ཡཾ ཏཾ ཀཱཡཝཙཱིམནོདུཙྩརིཏཾ ཁུདྡཾ ལཱམཀནྟི ཝུཙྩཏི, ཏཾ ན ཙ ཁུདྡཾ སམཱཙརེ, ཨསམཱཙརནྟོ ཙ ན ཀེཝལཾ ཨོལཱ༹རིཀཾ, ཀིནྟུ ཀིཉྩི ན སམཱཙརེ, ཨཔྤམཏྟཀམྤི ཨཎུམཏྟཀམྤི ན སམཱཙརེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཏཏོ ཏསྶ སམཱཙཱརེ སནྡིཊྛིཀམེཝཱདཱིནཝཾ དསྶེཏི ‘‘ཡེན ཝིཉྙཱུ པརེ ཨུཔཝདེཡྻུ’’ནྟི. ཨེཏྠ ཙ ཡསྨཱ ཨཝིཉྙཱུ པརེ ཨཔྤམཱཎཾ. ཏེ ཧི ཨནཝཛྫཾ ཝཱ སཱཝཛྫཾ ཀརོནྟི, ཨཔྤསཱཝཛྫཾ ཝཱ མཧཱསཱཝཛྫཾ. ཝིཉྙཱུ ཨེཝ པན པམཱཎཾ. ཏེ ཧི ཨནུཝིཙྩ པརིཡོགཱཧེཏྭཱ ཨཝཎྞཱརཧསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསནྟི, ཝཎྞཱརཧསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསནྟི. ཏསྨཱ ‘‘ཝིཉྙཱུ པརེ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨིམཱཧི ཨཌྜྷཏེཡྻཱཧི གཱཐཱཧི སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེཙྩ ཝིཧརིཏུཀཱམསྶ ཏདདྷིགམཱཡ ཝཱ པཊིཔཛྫིཏུཀཱམསྶ ཝིསེསཏོ ཨཱརཉྙཀསྶ, ཨཱརཉྙཀསཱིསེན ཙ སབྦེསམྤི ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཝིཧརིཏུཀཱམཱནཾ ཀརཎཱིཡཱཀརཎཱིཡབྷེདཾ ཀམྨཊྛཱནཱུཔཙཱརཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཏསྶ དེཝཏཱབྷཡསྶ པཊིགྷཱཏཱཡ པརིཏྟཏྠཾ ཝིཔསྶནཱཔཱདཀཛ྄ཛྷཱནཝསེན ཀམྨཊྛཱནཏྠཉྩ ‘‘སུཁིནོཝ ཁེམིནོ ཧོནྟཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན མེཏྟཀཐཾ ཀཐེཏུམཱརདྡྷོ.

ཏཏྠ སུཁིནོཏི སུཁསམྤནྣཱ. ཁེམིནོཏི ཁེམཝནྟོ, ཨབྷཡཱ ནིརུཔདྡཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སབྦེཏི ཨནཝསེསཱ. སཏྟཱཏི པཱཎིནོ. སུཁིཏཏྟཱཏི སུཁིཏཙིཏྟཱ. ཨེཏྠ ཙ ཀཱཡིཀེན སུཁེན སུཁིནོ, མཱནསེན སུཁིཏཏྟཱ, ཏདུབྷཡེནཱཔི སབྦབྷཡུཔདྡཝཝིགམེན ཝཱ ཁེམིནོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཀསྨཱ པན ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ? མེཏྟཱབྷཱཝནཱཀཱརདསྶནཏྠཾ. ཨེཝཉྷི མེཏྟཱ བྷཱཝེཏབྦཱ ‘‘སབྦེ སཏྟཱ སུཁིནོ ཧོནྟཱུ’’ཏི ཝཱ, ‘‘ཁེམིནོ ཧོནྟཱུ’’ཏི ཝཱ, ‘‘སུཁིཏཏྟཱ ཧོནྟཱུ’’ཏི ཝཱ.

ཙཏུཏྠགཱཐཱཝཎྞནཱ

༤. ཨེཝཾ ཡཱཝ ཨུཔཙཱརཏོ ཨཔྤནཱཀོཊི, ཏཱཝ སངྑེཔེན མེཏྟཱབྷཱཝནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཝིཏྠཱརཏོཔི ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡེ ཀེཙཱི’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཨཐ ཝཱ ཡསྨཱ པུཐུཏྟཱརམྨཎེ པརིཙིཏཾ ཙིཏྟཾ ན ཨཱདིཀེནེཝ ཨེཀཏྟེ སཎྛཱཏི ཨཱརམྨཎཔྤབྷེདཾ པན ཨནུགནྟྭཱ ཨནུགནྟྭཱ ཀམེན སཎྛཱཏི, ཏསྨཱ ཏསྶ ཏསཐཱཝརཱདིདུཀཏིཀཔྤབྷེདེ ཨཱརམྨཎེ ཨནུགནྟྭཱ ཨནུགནྟྭཱ སཎྛཱནཏྠམྤི ‘‘ཡེ ཀེཙཱི’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཨཐ ཝཱ ཡསྨཱ ཡསྶ ཡཾ ཨཱརམྨཎཾ ཝིབྷཱུཏཾ ཧོཏི, ཏསྶ ཏཏྠ ཙིཏྟཾ སུཁཾ ཏིཊྛཏི, ཏསྨཱ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཡསྶ ཡཾ ཝིབྷཱུཏཾ ཨཱརམྨཎཾ, ཏསྶ ཏཏྠ ཙིཏྟཾ སཎྛཱཔེཏུཀཱམོ ཏསཐཱཝརཱདིདུཀཏིཀཱརམྨཎབྷེདདཱིཔཀཾ ‘‘ཡེ ཀེཙཱི’’ཏི ཨིམཾ གཱཐཱདྭཡམཱཧ.

ཨེཏྠ ཧི ཏསཐཱཝརདུཀཾ དིཊྛཱདིཊྛདུཀཾ དཱུརསནྟིཀདུཀཾ བྷཱུཏསམྦྷཝེསིདུཀནྟི ཙཏྟཱརོ དུཀེ, དཱིགྷཱདཱིཧི ཙ ཚཧི པདེཧི མཛ྄ཛྷིམཔདསྶ ཏཱིསུ ཨཎུཀཔདསྶ ཙ དྭཱིསུ ཏིཀེསུ ཨཏྠསམྦྷཝཏོ དཱིགྷརསྶམཛ྄ཛྷིམཏིཀཾ མཧནྟཱཎུཀམཛ྄ཛྷིམཏིཀཾ ཐཱུལཱཎུཀམཛ྄ཛྷིམཏིཀནྟི ཏཡོ ཏིཀེ ཙ དཱིཔེཏི. ཏཏྠ ཡེ ཀེཙཱིཏི ཨནཝསེསཝཙནཾ. པཱཎཱ ཨེཝ བྷཱུཏཱ པཱཎབྷཱུཏཱ. ཨཐ ཝཱ པཱཎནྟཱིཏི པཱཎཱ, ཨེཏེན ཨསྶཱསཔསྶཱསཔྤཊིབདྡྷེ པཉྩཝོཀཱརསཏྟེ གཎྷཱཏི. བྷཝནྟཱིཏི བྷཱུཏཱ, ཨེཏེན ཨེཀཝོཀཱརཙཏུཝོཀཱརསཏྟེ གཎྷཱཏི. ཨཏྠཱིཏི སནྟི སཾཝིཛྫནྟི.

ཨེཝཾ ‘‘ཡེ ཀེཙི པཱཎབྷཱུཏཏྠཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ཝཙནེན དུཀཏིཀེཧི སངྒཧེཏབྦེ སབྦསཏྟེ ཨེཀཏོ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི སབྦེཔི ཏེ ཏསཱ ཝཱ ཐཱཝརཱ ཝ ནཝསེསཱཏི ཨིམིནཱ དུཀེན སངྒཧེཏྭཱ དསྶེཏི.

ཏཏྠ ཏསནྟཱིཏི ཏསཱ, སཏཎྷཱནཾ སབྷཡཱནཉྩེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏིཊྛནྟཱིཏི ཐཱཝརཱ, པཧཱིནཏཎྷཱབྷཡཱནཾ ཨརཧཏཾ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ནཏྠི ཏེསཾ ཨཝསེསནྟི ཨནཝསེསཱ, སབྦེཔཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡཉྩ དུཏིཡགཱཐཱཡ ཨནྟེ ཝུཏྟཾ, ཏཾ སབྦདུཀཏིཀེཧི སམྦནྡྷིཏབྦཾ ‘‘ཡེ ཀེཙི པཱཎབྷཱུཏཏྠི ཏསཱ ཝཱ ཐཱཝརཱ ཝཱ ཨནཝསེསཱ, ཨིམེཔི སབྦེ སཏྟཱ བྷཝནྟུ སུཁིཏཏྟཱ. ཨེཝཾ ཡཱཝ བྷཱུཏཱ ཝཱ སམྦྷཝེསཱི ཝཱ, ཨིམེཔི སབྦེ སཏྟཱ བྷཝནྟུ སུཁིཏཏྟཱ’’ཏི.

ཨིདཱནི དཱིགྷརསྶམཛ྄ཛྷིམཱདིཏིཀཏྟཡདཱིཔཀེསུ དཱིགྷཱ ཝཱཏིཨཱདཱིསུ ཚསུ པདེསུ དཱིགྷཱཏི དཱིགྷཏྟབྷཱཝཱ ནཱགམཙྪགོདྷཱདཡོ. ཨནེཀབྱཱམསཏཔྤམཱཎཱཔི ཧི མཧཱསམུདྡེ ནཱགཱནཾ ཨཏྟབྷཱཝཱ ཨནེཀཡོཛནཔྤམཱཎཱ ཙ མཙྪགོདྷཱདཱིནཾ ཨཏྟབྷཱཝཱ ཧོནྟི. མཧནྟཱཏི མཧནྟཏྟབྷཱཝཱ ཛལེ མཙྪཀཙྪཔཱདཡོ, ཐལེ ཧཏྠིནཱགཱདཡོ, ཨམནུསྶེསུ དཱནཝཱདཡོ. ཨཱཧ ཙ ‘‘རཱཧུགྒཾ ཨཏྟབྷཱཝཱིན’’ནྟི (ཨ. ནི. ༤.༡༥). ཏསྶ ཧི ཨཏྟབྷཱཝོ ཨུབྦེདྷེན ཙཏྟཱརི ཡོཛནསཧསྶཱནི ཨཊྛ ཙ ཡོཛནསཏཱནི, བཱཧཱུ དྭཱདསཡོཛནསཏཔརིམཱཎཱ, པཉྙཱསཡོཛནཾ བྷམུཀནྟརཾ, ཏཐཱ ཨངྒུལནྟརིཀཱ, ཧཏྠཏལཱནི དྭེ ཡོཛནསཏཱནཱིཏི. མཛ྄ཛྷིམཱཏི ཨསྶགོཎམཧིཾསསཱུཀརཱདཱིནཾ ཨཏྟབྷཱཝཱ. རསྶཀཱཏི ཏཱསུ ཏཱསུ ཛཱཏཱིསུ ཝཱམནཱདཡོ དཱིགྷམཛ྄ཛྷིམེཧི ཨོམཀཔྤམཱཎཱ སཏྟཱ. ཨཎུཀཱཏི མཾསཙཀྑུསྶ ཨགོཙརཱ དིབྦཙཀྑུཝིསཡཱ ཨུདཀཱདཱིསུ ནིབྦཏྟཱ སུཁུམཏྟབྷཱཝཱ སཏྟཱ ཨཱུཀཱདཡོ ཝཱ. ཨཔིཙ ཡེ ཏཱསུ ཏཱསུ ཛཱཏཱིསུ མཧནྟམཛ྄ཛྷིམེཧི ཐཱུལམཛ྄ཛྷིམེཧི ཙ ཨོམཀཔྤམཱཎཱ སཏྟཱ, ཏེ ཨཎུཀཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཐཱུལཱཏི པརིམཎྜལཏྟབྷཱཝཱ སིཔྤིཀསམྦུཀཱདཡོ སཏྟཱ.

པཉྩམགཱཐཱཝཎྞནཱ

༥. ཨེཝཾ ཏཱིཧི ཏིཀེཧི ཨནཝསེསཏོ སཏྟེ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ‘‘དིཊྛཱ ཝཱ ཡེ ཝ ཨདིཊྛཱ’’ཏིཨཱདཱིཧི ཏཱིཧི དུཀེཧིཔི ཏེ སངྒཧེཏྭཱ དསྶེཏི.

ཏཏྠ དིཊྛཱཏི ཡེ ཨཏྟནོ ཙཀྑུསྶ ཨཱཔཱཐམཱགཏཝསེན དིཊྛཔུབྦཱ. ཨདིཊྛཱཏི ཡེ པརསམུདྡཔརསེལཔརཙཀྐཝཱལཱ༹དཱིསུ ཋིཏཱ. ‘‘ཡེ ཝཱ དཱུརེ ཝསནྟི ཨཝིདཱུརེ’’ཏི ཨིམིནཱ པན དུཀེན ཨཏྟནོ ཨཏྟབྷཱཝསྶ དཱུརེ ཙ ཨཝིདཱུརེ ཙ ཝསནྟེ སཏྟེ དསྶེཏི, ཏེ ཨཔདདྭིཔདཝསེན ཝེདིཏབྦཱ. ཨཏྟནོ ཧི ཀཱཡེ ཝསནྟཱ སཏྟཱ ཨཝིདཱུརེ, བཧིཀཱཡེ ཝསནྟཱ སཏྟཱ དཱུརེ. ཏཐཱ ཨནྟོཨུཔཙཱརེ ཝསནྟཱ ཨཝིདཱུརེ, བཧིཨུཔཙཱརེ ཝསནྟཱ དཱུརེ. ཨཏྟནོ ཝིཧཱརེ གཱམེ ཛནཔདེ དཱིཔེ ཙཀྐཝཱལེ༹ ཝསནྟཱ ཨཝིདཱུརེ, པརཙཀྐཝཱལེ༹ ཝསནྟཱ དཱུརེ ཝསནྟཱིཏི ཝུཙྩནྟི.

བྷཱུཏཱཏི ཛཱཏཱ ཨབྷིནིབྦཏྟཱ. ཡེ བྷཱུཏཱ ཨེཝ, ན པུན བྷཝིསྶནྟཱིཏི སངྑྱཾ གཙྪནྟི, ཏེསཾ ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སམྦྷཝམེསནྟཱིཏི སམྦྷཝེསཱི. ཨཔྤཧཱིནབྷཝསཾཡོཛནཏྟཱ ཨཱཡཏིམྤི སམྦྷཝཾ ཨེསནྟཱནཾ སེཁཔུཐུཛྫནཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨཐ ཝཱ ཙཏཱུསུ ཡོནཱིསུ ཨཎྜཛཛལཱབུཛཱ སཏྟཱ ཡཱཝ ཨཎྜཀོསཾ ཝཏྠིཀོསཉྩ ན བྷིནྡནྟི, ཏཱཝ སམྦྷཝེསཱི ནཱམ, ཨཎྜཀོསཾ ཝཏྠིཀོསཉྩ བྷིནྡིཏྭཱ བཧི ནིཀྑནྟཱ བྷཱུཏཱ ནཱམ. སཾསེདཛཱ ཨོཔཔཱཏིཀཱ ཙ པཋམཙིཏྟཀྑཎེ སམྦྷཝེསཱི ནཱམ, དུཏིཡཙིཏྟཀྑཎཏོ པབྷུཏི བྷཱུཏཱ ནཱམ. ཡེན ཝཱ ཨིརིཡཱཔཐེན ཛཱཡནྟི, ཡཱཝ ཏཏོ ཨཉྙཾ ན པཱཔུཎནྟི, ཏཱཝ སམྦྷཝེསཱི ནཱམ, ཏཏོ པརཾ བྷཱུཏཱཏི.

ཚཊྛགཱཐཱཝཎྞནཱ

༦. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ‘‘སུཁིནོ ཝཱ’’ཏིཨཱདཱིཧི ཨཌྜྷཏེཡྻཱཧི གཱཐཱཧི ནཱནཔྤཀཱརཏོ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཧིཏསུཁཱགམཔཏྠནཱཝསེན སཏྟེསུ མེཏྟཱབྷཱཝནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཧིཏདུཀྑཱནཱགམཔཏྠནཱཝསེནཱཔི ཏཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ན པརོ པརཾ ནིཀུབྦེཐཱ’’ཏི. ཨེས པོརཱཎོ པཱཋོ, ཨིདཱནི པན ‘‘པརཾ ཧཱི’’ཏིཔི པཋནྟི, ཨཡཾ ན སོབྷནོ.

ཏཏྠ པརོཏི པརཛནོ. པརནྟི པརཛནཾ. ན ནིཀུབྦེཐཱཏི ན ཝཉྩེཡྻ. ནཱཏིམཉྙེཐཱཏི ན ཨཏིཀྐམིཏྭཱ མཉྙེཡྻ. ཀཏྠཙཱིཏི ཀཏྠཙི ཨོཀཱསེ, གཱམེ ཝཱ གཱམཁེཏྟེ ཝཱ ཉཱཏིམཛ྄ཛྷེ ཝཱ པཱུགམཛ྄ཛྷེ ཝཱཏིཨཱདི. ནནྟི ཨེཏཾ. ཀཉྩཱིཏི ཡཾ ཀཉྩི ཁཏྟིཡཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ གཧཊྛཾ ཝཱ པབྦཛིཏཾ ཝཱ སུཁིཏཾ ཝཱ དུཀྑིཏཾ ཝཱཏིཨཱདི. བྱཱརོསནཱ པཊིགྷསཉྙཱཏི ཀཱཡཝཙཱིཝིཀཱརེཧི བྱཱརོསནཱཡ ཙ མནོཝིཀཱརེན པཊིགྷསཉྙཱཡ ཙ. ‘‘བྱཱརོསནཱཡ པཊིགྷསཉྙཱཡཱ’’ཏི ཧི ཝཏྟབྦེ ‘‘བྱཱརོསནཱ པཊིགྷསཉྙཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཡཐཱ ‘‘སམྨདཉྙཱཡ ཝིམུཏྟཱ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘སམྨདཉྙཱ ཝིམུཏྟཱ’’ཏི, ཡཐཱ ཙ ‘‘ཨནུཔུབྦསིཀྑཱཡ ཨནུཔུབྦཀིརིཡཱཡ ཨནུཔུབྦཔཊིཔདཱཡཱ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘ཨནུཔུབྦསིཀྑཱ ཨནུཔུབྦཀིརིཡཱ ཨནུཔུབྦཔཊིཔདཱ’’ཏི. ནཱཉྙམཉྙསྶ དུཀྑམིཙྪེཡྻཱཏི ཨཉྙམཉྙསྶ དུཀྑཾ ན ཨིཙྪེཡྻ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ན ཀེཝལཾ ‘‘སུཁིནོ ཝཱ ཁེམིནོ ཝཱ ཧོནྟཱུ’’ཏིཨཱདིམནསིཀཱརཝསེནེཝ མེཏྟཾ བྷཱཝེཡྻ, ཀིནྟུ ‘‘ཨཧོཝཏ ཡོ ཀོཙི པརཔུགྒལོ ཡཾ ཀཉྩི པརཔུགྒལཾ ཝཉྩནཱདཱིཧི ནིཀཏཱིཧི ན ནིཀུབྦེཐ, ཛཱཏིཨཱདཱིཧི ཙ ནཝཧི མཱནཝཏྠཱུཧི ཀཏྠཙི པདེསེ ཀཉྩི པརཔུགྒལཾ ནཱཏིམཉྙེཡྻ, ཨཉྙམཉྙསྶ ཙ བྱཱརོསནཱཡ ཝཱ པཊིགྷསཉྙཱཡ ཝཱ དུཀྑཾ ན ཨིཙྪེཡྻཱ’’ཏི ཨེཝམྤི མནསིཀརོནྟོ བྷཱཝེཡྻཱཏི.

སཏྟམགཱཐཱཝཎྞནཱ

༧. ཨེཝཾ ཨཧིཏདུཀྑཱནཱགམཔཏྠནཱཝསེན ཨཏྠཏོ མེཏྟཱབྷཱཝནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏམེཝ ཨུཔམཱཡ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘མཱཏཱ ཡཐཱ ནིཡཾཔུཏྟ’’ནྟི.

ཏསྶཏྠོ – ཡཐཱ མཱཏཱ ནིཡཾ པུཏྟཾ ཨཏྟནི ཛཱཏཾ ཨོརསཾ པུཏྟཾ, ཏཉྩ ཨེཀཔུཏྟམེཝ ཨཱཡུསཱ ཨནུརཀྑེ, ཏསྶ དུཀྑཱགམཔྤཊིབཱཧནཏྠཾ ཨཏྟནོ ཨཱཡུམྤི ཙཛིཏྭཱ ཏཾ ཨནུརཀྑེ, ཨེཝམྤི སབྦབྷཱུཏེསུ ཨིདཾ མེཏྟཱཁྱཾ མཱནསཾ བྷཱཝཡེ, པུནཔྤུནཾ ཛནཡེ ཝཌྜྷཡེ, ཏཉྩ ཨཔརིམཱཎསཏྟཱརམྨཎཝསེན ཨེཀསྨིཾ ཝཱ སཏྟེ ཨནཝསེསཕརཎཝསེན ཨཔརིམཱཎཾ བྷཱཝཡེཏི.

ཨཊྛམགཱཐཱཝཎྞནཱ

༨. ཨེཝཾ སབྦཱཀཱརེན མེཏྟཱབྷཱཝནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏསྶེཝ ཝཌྜྷནཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘མེཏྟཉྩ སབྦལོཀསྨཱི’’ཏི.

ཏཏྠ མིཛྫཏི ཏཱཡཏི ཙཱཏི མིཏྟོ, ཧིཏཛ྄ཛྷཱསཡཏཱཡ སིནིཡ྄ཧཏི, ཨཧིཏཱགམཏོ རཀྑཏི ཙཱཏི ཨཏྠོ. མིཏྟསྶ བྷཱཝོ མེཏྟཾ. སབྦལོཀསྨཱིཏི ཨནཝསེསེ སཏྟལོཀེ. མནསི བྷཝནྟི མཱནསཾ. ཏཉྷི ཙིཏྟསམྤཡུཏྟཏྟཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. བྷཱཝཡེཏི ཝཌྜྷཡེ. ན ཨསྶ པརིམཱཎནྟི ཨཔརིམཱཎཾ, ཨཔྤམཱཎསཏྟཱརམྨཎཏཱཡ ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. ཨུདྡྷནྟི ཨུཔརི, ཏེན ཨརཱུཔབྷཝཾ གཎྷཱཏི. ཨདྷོཏི ཧེཊྛཱ, ཏེན ཀཱམབྷཝཾ གཎྷཱཏི. ཏིརིཡནྟི ཝེམཛ྄ཛྷཾ, ཏེན རཱུཔབྷཝཾ གཎྷཱཏི. ཨསམྦཱདྷནྟི སམྦཱདྷཝིརཧིཏཾ, བྷིནྣསཱིམནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཱིམཱ ནཱམ པཙྩཏྠིཀོ ཝུཙྩཏི, ཏསྨིམྤི པཝཏྟནྟི ཨཏྠོ. ཨཝེརནྟི ཝེརཝིརཧིཏཾ, ཨནྟརནྟརཱཔི ཝེརཙེཏནཱཔཱཏུབྷཱཝཝིརཧིཏནྟི ཨཏྠོ. ཨསཔཏྟནྟི ཝིགཏཔཙྩཏྠིཀཾ. མེཏྟཱཝིཧཱརཱི ཧི པུགྒལོ མནུསྶཱནཾ པིཡོ ཧོཏི, ཨམནུསྶཱནཾ པིཡོ ཧོཏི, ནཱསྶ ཀོཙི པཙྩཏྠིཀོ ཧོཏི, ཏེནསྶ ཏཾ མཱནསཾ ཝིགཏཔཙྩཏྠིཀཏྟཱ ཨསཔཏྟནྟི ཝུཙྩཏི. པརིཡཱཡཝཙནཉྷི ཨེཏཾ, ཡདིདཾ པཙྩཏྠིཀོ སཔཏྟོཏི. ཨཡཾ ཨནུཔདཏོ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

ཨཡཾ པནེཏྠ ཨདྷིཔྤེཏཏྠདཱིཔནཱ – ཡདིདཾ ‘‘ཨེཝམྤི སབྦབྷཱུཏེསུ མཱནསཾ བྷཱཝཡེ ཨཔརིམཱཎ’’ནྟི ཝུཏྟཾ, ཏཉྩེཏཾ ཨཔརིམཱཎཾ མེཏྟཾ མཱནསཾ སབྦལོཀསྨིཾ བྷཱཝཡེ ཝཌྜྷཡེ, ཝུཌྜྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ གམཡེ པཱཔཡེ. ཀཐཾ? ཨུདྡྷཾ ཨདྷོ ཙ ཏིརིཡཉྩ, ཨུདྡྷཾ ཡཱཝ བྷཝགྒཱ, ཨདྷོ ཡཱཝ ཨཝཱིཙིཏོ, ཏིརིཡཾ ཡཱཝ ཨཝསེསདིསཱ. ཨུདྡྷཾ ཝཱ ཨཱརུཔྤཾ, ཨདྷོ ཀཱམདྷཱཏུཾ, ཏིརིཡཾ རཱུཔདྷཱཏུཾ ཨནཝསེསཾ ཕརནྟོ. ཨེཝཾ བྷཱཝེནྟོཔི ཙ ཏཾ ཡཐཱ ཨསམྦཱདྷཾ ཨཝེརཾ ཨསཔཏྟཉྩ ཧོཏི, ཏཐཱ སམྦཱདྷཝེརསཔཏྟཱནཾ ཨབྷཱཝཾ ཀརོནྟོ བྷཱཝཡེ. ཡཾ ཝཱ ཏཾ བྷཱཝནཱསམྤདཾ པཏྟཾ སབྦཏྠ ཨོཀཱསལོཀཝསེན ཨསམྦཱདྷཾ, ཨཏྟནོ པརེསུ ཨཱགྷཱཏཔྤཊིཝིནཡནེན ཨཝེརཾ, ཨཏྟནི ཙ པརེསཾ ཨཱགྷཱཏཝིནཡནེན ཨསཔཏྟཾ ཧོཏི. ཏཾ ཨསམྦཱདྷམཝེརམསཔཏྟཾ ཨཔརིམཱཎཾ མེཏྟཾ མཱནསཾ ཨུདྡྷཾ ཨདྷོ ཏིརིཡཉྩཱཏི ཏིཝིདྷཔརིཙྪེདེ སབྦལོཀསྨིཾ བྷཱཝཡེ ཝཌྜྷཡེཏི.

ནཝམགཱཐཱཝཎྞནཱ

༩. ཨེཝཾ མེཏྟཱབྷཱཝནཱཡ ཝཌྜྷནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཾ བྷཱཝནམནུཡུཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ཨིརིཡཱཔཐནིཡམཱབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཏིཊྛཾ ཙརཾ…པེ… ཨདྷིཊྛེཡྻཱ’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – ཨེཝམེཏཾ མེཏྟཾ མཱནསཾ བྷཱཝེནྟོ སོ ‘‘ནིསཱིདཏི པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ཨུཛུཾ ཀཱཡཾ པཎིདྷཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ ཨིརིཡཱཔཐནིཡམཾ ཨཀཏྭཱ ཡཐཱསུཁཾ ཨཉྙཏརཉྙཏརཨིརིཡཱཔཐབཱདྷནཝིནོདནཾ ཀརོནྟོ ཏིཊྛཾ ཝཱ ཙརཾ ཝཱ ནིསིནྣོ ཝཱ སཡཱནོ ཝཱ ཡཱཝཏཱ ཝིགཏམིདྡྷོ ཨསྶ, ཨཐ ཨེཏཾ མེཏྟཱཛྷཱནསཏིཾ ཨདྷིཊྛེཡྻ.

ཨཐ ཝཱ ཨེཝཾ མེཏྟཱབྷཱཝནཱཡ ཝཌྜྷནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཝསཱིབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཏིཊྛཾ ཙར’’ནྟི. ཝསིཔྤཏྟོ ཧི ཏིཊྛཾ ཝཱ ཙརཾ ཝཱ ནིསིནྣོ ཝཱ སཡཱནོ ཝཱ ཡཱཝཏཱ ཨིརིཡཱཔཐེན ཨེཏཾ མེཏྟཱཛྷཱནསཏིཾ ཨདྷིཊྛཱཏུཀཱམོ ཧོཏི, ཨཐ ཝཱ ཏིཊྛཾ ཝཱ ཙརཾ ཝཱ…པེ… སཡཱནོ ཝཱཏི ན ཏསྶ ཋཱནཱདཱིནི ཨནྟརཱཡཀརཱནི ཧོནྟི, ཨཔིཙ ཁོ ཡཱཝཏཱ ཨེཏཾ མེཏྟཱཛྷཱནསཏིཾ ཨདྷིཊྛཱཏུཀཱམོ ཧོཏི, ཏཱཝཏཱ ཝིགཏམིདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཨདྷིཊྛཱཏི, ནཏྠི ཏསྶ ཏཏྠ དནྡྷཱཡིཏཏྟཾ. ཏེནཱཧ ‘‘ཏིཊྛཾ ཙརཾ ནིསིནྣོ ཝ, སཡཱནོ ཡཱཝཏཱསྶ ཝིཏམིདྡྷོ. ཨེཏཾ སཏིཾ ཨདྷིཊྛེཡྻཱ’’ཏི.

ཏསྶཱཡམདྷིཔྤཱཡོ – ཡཾ ཏཾ ‘‘མེཏྟཉྩ སབྦལོཀསྨི, མཱནསཾ བྷཱཝཡེ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཡཐཱ བྷཱཝེཡྻ, ཡཐཱ ཋཱནཱདཱིསུ ཡཱཝཏཱ ཨིརིཡཱཔཐེན ཋཱནཱདཱིནི ཝཱ ཨནཱདིཡིཏྭཱ ཡཱཝཏཱ ཨེཏཾ མེཏྟཱཛྷཱནསཏིཾ ཨདྷིཊྛཱཏུཀཱམོ ཨསྶ, ཏཱཝཏཱ ཝིགཏམིདྡྷོཝ ཧུཏྭཱ ཨེཏཾ སཏིཾ ཨདྷིཊྛེཡྻཱཏི.

ཨེཝཾ མེཏྟཱབྷཱཝནཱཡ ཝསཱིབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨེཏཾ སཏིཾ ཨདྷིཊྛེཡྻཱ’’ཏི ཏསྨིཾ མེཏྟཱཝིཧཱརེ ནིཡོཛེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཾ ཝིཧཱརཾ ཐུནནྟོ ཨཱཧ ‘‘བྲཧྨམེཏཾ ཝིཧཱརམིདྷམཱཧཱུ’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – ཡྭཱཡཾ ‘‘སུཁིནོ ཝཱ ཁེམིནོ ཝཱ ཧོནྟཱུ’’ཏིཨཱདི ཀཏྭཱ ཡཱཝ ‘‘ཨེཏཾ སཏིཾ ཨདྷིཊྛེཡྻཱ’’ཏི ཝཎྞིཏོ མེཏྟཱཝིཧཱརོ. ཨེཏཾ ཙཏཱུསུ དིབྦབྲཧྨཨརིཡཨིརིཡཱཔཐཝིཧཱརེསུ ནིདྡོསཏྟཱ ཨཏྟནོཔི པརེསམྤི ཨཏྠཀརཏྟཱ ཙ ཨིདྷ ཨརིཡསྶ དྷམྨཝིནཡེ བྲཧྨཝིཧཱརམཱཧུ སེཊྛཝིཧཱརམཱཧཱུཏི, ཡཏོ སཏཏཾ སམིཏཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ ཏིཊྛཾ ཙརཾ ནིསིནྣོ ཝཱ སཡཱནོ ཝཱ ཡཱཝཏཱསྶ ཝིགཏམིདྡྷོ, ཨེཏཾ སཏིཾ ཨདྷིཊྛེཡྻཱཏི.

དསམགཱཐཱཝཎྞནཱ

༡༠. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ནཱནཔྤཀཱརཏོ མེཏྟཱབྷཱཝནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཡསྨཱ མེཏྟཱ སཏྟཱརམྨཎཏྟཱ ཨཏྟདིཊྛིཡཱ ཨཱསནྣཱ ཧོཏི, ཏསྨཱ དིཊྛིགཧནནིསེདྷནམུཁེན ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཏདེཝ མེཏྟཱཛྷཱནཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཨརིཡབྷཱུམིཔྤཏྟིཾ དསྶེནྟོ ‘‘དིཊྛིཉྩ ཨནུཔགྒམྨཱ’’ཏི ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ དེསནཾ སམཱཔེསི.

ཏསྶཏྠོ – ཡྭཱཡཾ ‘‘བྲཧྨམེཏཾ ཝིཧཱརམིདྷམཱཧཱུ’’ཏི སཾཝཎྞིཏོ མེཏྟཱཛྷཱནཝིཧཱརོ, ཏཏོ ཝུཊྛཱཡ ཡེ ཏཏྠ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱདཡོ དྷམྨཱ, ཏེ ཏེསཉྩ ཝཏྠཱདིཨནུསཱརེན རཱུཔདྷམྨེ པརིགྒཧེཏྭཱ ཨིམིནཱ ནཱམརཱུཔཔརིཙྪེདེན ‘‘སུདྡྷསངྑཱརཔུཉྫོཡཾ, ནཡིདྷ སཏྟཱུཔལབྦྷཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༡༧༡; མཧཱནི. ༡༨༦) ཨེཝཾ དིཊྛིཉྩ ཨནུཔགྒམྨ ཨནུཔུབྦེན ལོཀུཏྟརསཱིལེན སཱིལཝཱ ཧུཏྭཱ ལོཀུཏྟརསཱིལསམྤཡུཏྟེནེཝ སོཏཱཔཏྟིམགྒསམྨཱདིཊྛིསཉྙིཏེན དསྶནེན སམྤནྣོ, ཏཏོ པརཾ ཡོཔཱཡཾ ཝཏྠུཀཱམེསུ གེདྷོ ཀིལེསཀཱམོ ཨཔྤཧཱིནོ ཧོཏི, ཏམྤི སཀདཱགཱམིཨནཱགཱམིམགྒེཧི ཏནུབྷཱཝེན ཨནཝསེསཔྤཧཱནེན ཙ ཀཱམེསུ གེདྷཾ ཝིནེཡྻ ཝིནཡིཏྭཱ ཝཱུཔསམེཏྭཱ ན ཧི ཛཱཏུ གབྦྷསེཡྻཾ པུན རེཏི ཨེཀཾསེནེཝ པུན གབྦྷསེཡྻཾ ན ཨེཏི. སུདྡྷཱཝཱསེསུ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཏྭཱ པརིནིབྦཱཏཱིཏི.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ དེསནཾ སམཱཔེཏྭཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨཱཧ – ‘‘གཙྪཐ, བྷིཀྑཝེ, ཏསྨིཾཡེཝ ཝནསཎྜེ ཝིཧརཐ, ཨིམཉྩ སུཏྟཾ མཱསསྶ ཨཊྛསུ དྷམྨསྶཝནདིཝསེསུ གྷཎྜིཾ ཨཱཀོཊེཏྭཱ ཨུསྶཱརེཐ, དྷམྨཀཐཾ ཀརོཐ སཱཀཙྪཐ ཨནུམོདཐ, ཨིདམེཝ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཱསེཝཐ བྷཱཝེཐ བཧུལཱིཀརོཐ, ཏེཔི ཝོ ཨམནུསྶཱ ཏཾ བྷེརཝཱརམྨཎཾ ན དསྶེསྶནྟི, ཨཉྙདཏྠུ ཨཏྠཀཱམཱ ཧིཏཀཱམཱ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི. ཏེ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི བྷགཝཏོ པཊིསྶུཎིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཏཐཱ ཨཀཾསུ. དེཝཏཱཡོ ཙ ‘‘བྷདནྟཱ ཨམྷཱཀཾ ཨཏྠཀཱམཱ ཧིཏཀཱམཱ’’ཏི པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏཱ ཧུཏྭཱ སཡམེཝ སེནཱསནཾ སམྨཛྫནྟི, ཨུཎྷོདཀཾ པཊིཡཱདེནྟི, པིཊྛིཔརིཀམྨཾ པཱདཔརིཀམྨཾ ཀརོནྟི, ཨཱརཀྑཾ སཾཝིདཧནྟི. ཏེཔི བྷིཀྑཱུ ཏམེཝ མེཏྟཾ བྷཱཝེཏྭཱ ཏམེཝ ཙ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ སབྦེ ཏསྨིཾཡེཝ ཨནྟོཏེམཱསེ ཨགྒཕལཾ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཏྭཱ མཧཱཔཝཱརཎཱཡ ཝིསུདྡྷིཔཝཱརཎཾ པཝཱརེསུནྟི.

ཨེཝམྤི ཨཏྠཀུསལེན ཏཐཱགཏེན,

དྷམྨིསྶརེན ཀཐིཏཾ ཀརཎཱིཡམཏྠཾ;

ཀཏྭཱནུབྷུཡྻ པརམཾ ཧདཡསྶ སནྟིཾ,

སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེནྟི སམཏྟཔཉྙཱ.

ཏསྨཱ ཧི ཏཾ ཨམཏམབྦྷུཏམརིཡཀནྟཾ,

སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེཙྩ ཝིཧརིཏུཀཱམོ;

ཝིཉྙཱུ ཛནོ ཝིམལསཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱ-

བྷེདཾ ཀརེཡྻ སཏཏཾ ཀརཎཱིཡམཏྠནྟི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀཔཱཋ-ཨཊྛཀཐཱཡ

མེཏྟསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིགམནཀཐཱ

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ཡཾ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཨུཏྟམཾ ཝནྡནེཡྻཱནཾ, ཝནྡིཏྭཱ རཏནཏྟཡཾ;

ཁུདྡཀཱནཾ ཀརིསྶཱམི, ཀེསཉྩི ཨཏྠཝཎྞན’’ནྟི.

ཏཏྠ སརཎསིཀྑཱཔདདྭཏྟིཾསཱཀཱརཀུམཱརཔཉྷམངྒལསུཏྟརཏནསུཏྟཏིརོཀུཊྚནིདྷིཀཎྜམེཏྟསུཏྟཝསེན ནཝཔྤབྷེདསྶ ཁུདྡཀཔཱཋསྶ ཏཱཝ ཨཏྠཝཎྞནཱ ཀཏཱ ཧོཏི. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘ཨིམཾ ཁུདྡཀཔཱཋསྶ, ཀརོནྟེནཏྠཝཎྞནཾ;

སདྡྷམྨཊྛིཏིཀཱམེན, ཡཾ པཏྟཾ ཀུསལཾ མཡཱ.

ཏསྶཱནུབྷཱཝཏོ ཁིཔྤཾ, དྷམྨེ ཨརིཡཔྤཝེདིཏེ;

ཝུདྡྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ, པཱཔུཎཱཏུ ཨཡཾ ཛནོ’’ཏི.

པརམཝིསུདྡྷསདྡྷཱབུདྡྷིཝཱིརིཡགུཎཔྤཊིམཎྜིཏེན སཱིལཱཙཱརཛྫཝམདྡཝཱདིགུཎསམུདཡསམུདིཏེན སཀསམཡསམཡནྟརགཧནཛ྄ཛྷོགཱཧཎསམཏྠེན པཉྙཱཝེཡྻཏྟིཡསམནྣཱགཏེན ཏིཔིཊཀཔརིཡཏྟིདྷམྨཔྤབྷེདེ སཱཊྛཀཐེ སཏྠུསཱསནེ ཨཔྤཊིཧཏཉཱཎཔྤབྷཱཝེན ཚམཧཱཝེཡྻཱཀརཎེནཚམཧཱཝེཡྻཱཀརཎེན ཀརཎསམྤཏྟིཛནིཏསུཁཝིནིགྒཏམདྷུརོདཱརཝཙནལཱཝཎྞཡུཏྟེན ཡུཏྟམུཏྟཝཱདིནཱ ཝཱདཱིཝརེན མཧཱཀཝིནཱ ཚལ༹བྷིཉྙཱཔཊིསམྦྷིདཱདིཔྤབྷེདགུཎཔྤཊིམཎྜིཏེ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨེ སུཔྤཏིཊྛིཏབུདྡྷཱིནཾ ཐེརཝཾསཔྤདཱིཔཱནཾ ཐེརཱནཾ མཧཱཝིཧཱརཝཱསཱིནཾ ཝཾསཱལངྐཱརབྷཱུཏེན ཝིཔུལཝིསུདྡྷབུདྡྷིནཱ བུདྡྷགྷོསོཏི གརཱུཧི གཧིཏནཱམདྷེཡྻེན ཐེརེན ཀཏཱ ཨཡཾ པརམཏྠཛོཏིཀཱ ནཱམ ཁུདྡཀཔཱཋཝཎྞནཱ –

ཏཱཝ ཏིཊྛཏུ ལོཀསྨིཾ, ལོཀནིཏྠརཎེསིནཾ;

དསྶེནྟཱི ཀུལཔུཏྟཱནཾ, ནཡཾ སཱིལཱདིསུདྡྷིཡཱ.

ཡཱཝ བུདྡྷོཏི ནཱམམྤི, སུདྡྷཙིཏྟསྶ ཏཱདིནོ;

ལོཀམྷི ལོཀཛེཊྛསྶ, པཝཏྟཏི མཧེསིནོཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

ཁུདྡཀཔཱཋཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.