📜

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ

ཁུདྡཀནིཀཱཡེ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱ

(པཋམོ བྷཱགོ)

གནྠཱརམྦྷཀཐཱ

ཨུཏྟམཾ ཝནྡནེཡྻཱནཾ, ཝནྡིཏྭཱ རཏནཏྟཡཾ;

ཡོ ཁུདྡཀནིཀཱཡམྷི, ཁུདྡཱཙཱརཔྤཧཱཡིནཱ.

དེསིཏོ ལོཀནཱཐེན, ལོཀནིསྶརཎེསིནཱ;

ཏསྶ སུཏྟནིཔཱཏསྶ, ཀརིསྶཱམཏྠཝཎྞནཾ.

ཨཡཾ སུཏྟནིཔཱཏོ ཙ, ཁུདྡཀེསྭེཝ ཨོགདྷོ;

ཡསྨཱ ཏསྨཱ ཨིམསྶཱཔི, ཀརིསྶཱམཏྠཝཎྞནཾ.

གཱཐཱསཏསམཱཀིཎྞོ, གེཡྻབྱཱཀརཎངྐིཏོ;

ཀསྨཱ སུཏྟནིཔཱཏོཏི, སངྑམེས གཏོཏི ཙེ.

སུཝུཏྟཏོ སཝནཏོ, ཨཏྠཱནཾ སུཊྛུ ཏཱཎཏོ;

སཱུཙནཱ སཱུདནཱ ཙེཝ, ཡསྨཱ སུཏྟཾ པཝུཙྩཏི.

ཏཐཱརཱུཔཱནི སུཏྟཱནི, ནིཔཱཏེཏྭཱ ཏཏོ ཏཏོ;

སམཱུཧཏོ ཨཡཾ ཏསྨཱ, སངྑམེཝམུཔཱགཏོ.

སབྦཱནི ཙཱཔི སུཏྟཱནི, པམཱཎནྟེན ཏཱདིནོ;

ཝཙནཱནི ཨཡཾ ཏེསཾ, ནིཔཱཏོ ཙ ཡཏོ ཏཏོ.

ཨཉྙསངྑཱནིམིཏྟཱནཾ, ཝིསེསཱནམབྷཱཝཏོ;

སངྑཾ སུཏྟནིཔཱཏོཏི, ཨེཝམེཝ སམཛ྄ཛྷགཱཏི.

༡. ཨུརགཝགྒོ

༡. ཨུརགསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ སམདྷིགཏསངྑོ ཙ ཡསྨཱ ཨེས ཝགྒཏོ ཨུརགཝགྒོ, ཙཱུལ༹ཝགྒོ, མཧཱཝགྒོ, ཨཊྛཀཝགྒོ, པཱརཱཡནཝགྒོཏི པཉྩ ཝགྒཱ ཧོནྟི; ཏེསུ ཨུརགཝགྒོ ཨཱདི. སུཏྟཏོ ཨུརགཝགྒེ དྭཱདས སུཏྟཱནི, ཙཱུལ༹ཝགྒེ ཙུདྡས, མཧཱཝགྒེ དྭཱདས, ཨཊྛཀཝགྒེ སོལ༹ས, པཱརཱཡནཝགྒེ སོལ༹སཱཏི སཏྟཏི སུཏྟཱནི. ཏེསཾ ཨུརགསུཏྟཾ ཨཱདི. པརིཡཏྟིཔམཱཎཏོ ཨཊྛ བྷཱཎཝཱརཱ. ཨེཝཾ ཝགྒསུཏྟཔརིཡཏྟིཔམཱཎཝཏོ པནསྶ –

‘‘ཡོ ཨུཔྤཏིཏཾ ཝིནེཏི ཀོདྷཾ, ཝིསཊཾ སཔྤཝིསཾཝ ཨོསདྷེཧི;

སོ བྷིཀྑུ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརཾ, ཨུརགོ ཛིཎྞམིཝ ཏཙཾ པུརཱཎ’’ནྟི. –

ཨཡཾ གཱཐཱ ཨཱདི. ཏསྨཱ ཨསྶཱ ཨིཏོ པབྷུཏི ཨཏྠཝཎྞནཾ ཀཱཏུཾ ཨིདཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘ཡེན ཡཏྠ ཡདཱ ཡསྨཱ, ཝུཏྟཱ གཱཐཱ ཨཡཾ ཨིམཾ;

ཝིདྷིཾ པཀཱསཡིཏྭཱསྶཱ, ཀརིསྶཱམཏྠཝཎྞན’’ནྟི.

ཀེན པནཱཡཾ གཱཐཱ ཝུཏྟཱ, ཀཏྠ, ཀདཱ, ཀསྨཱ ཙ ཝུཏྟཱཏི? ཝུཙྩཏེ – ཡོ སོ བྷགཝཱ ཙཏུཝཱིསཏིབུདྡྷསནྟིཀེ ལདྡྷབྱཱཀརཎོ ཡཱཝ ཝེསྶནྟརཛཱཏཀཾ, ཏཱཝ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཏུསིཏབྷཝནེ ཨུཔྤཛྫི, ཏཏོཔི ཙཝིཏྭཱ སཀྱརཱཛཀུལེ ཨུཔཔཏྟིཾ གཧེཏྭཱ, ཨནུཔུབྦེན ཀཏམཧཱབྷིནིཀྑམནོ བོདྷིརུཀྑམཱུལེ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷིཏྭཱ, དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེཏྭཱ དེཝ-མནུསྶཱནཾ ཧིཏཱཡ དྷམྨཾ དེསེསི, ཏེན བྷགཝཏཱ སཡམྦྷུནཱ ཨནཱཙརིཡཀེན སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཝུཏྟཱ. སཱ ཙ པན ཨཱལ༹ཝིཡཾ. ཡདཱ ཙ བྷཱུཏགཱམསིཀྑཱཔདཾ པཉྙཏྟཾ, ཏདཱ ཏཏྠ ཨུཔགཏཱནཾ དྷམྨདེསནཏྠཾ ཝུཏྟཱཏི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔཝིསྶཛྫནཱ. ཝིཏྠཱརཏོ པན དཱུརེནིདཱནཨཝིདཱུརེནིདཱནསནྟིཀེནིདཱནཝསེན ཝེདིཏབྦཱ. ཏཏྠ དཱུརེནིདཱནཾ ནཱམ དཱིཔངྐརཏོ ཡཱཝ པཙྩུཔྤནྣཝཏྠུཀཐཱ, ཨཝིདཱུརེནིདཱནཾ ནཱམ ཏུསིཏབྷཝནཏོ ཡཱཝ པཙྩུཔྤནྣཝཏྠུཀཐཱ, སནྟིཀེནིདཱནཾ ནཱམ བོདྷིམཎྜཏོ ཡཱཝ པཙྩུཔྤནྣཝཏྠུཀཐཱཏི.

ཏཏྠ ཡསྨཱ ཨཝིདཱུརེནིདཱནཾ སནྟིཀེནིདཱནཉྩ དཱུརེནིདཱནེཡེཝ སམོདྷཱནཾ གཙྪནྟི, ཏསྨཱ དཱུརེནིདཱནཝསེནེཝེཏྠ ཝིཏྠཱརཏོ ཝིསྶཛྫནཱ ཝེདིཏབྦཱ. སཱ པནེསཱ ཛཱཏཀཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཱཏི ཨིདྷ ན ཝིཏྠཱརིཏཱ. ཏཏོ ཏཏྠ ཝིཏྠཱརིཏནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡ སཱཝཏྠིཡཾ ཝཏྠུ ཨུཔྤནྣཾ, ཨིདྷ ཨཱལ༹ཝིཡཾ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱ ཨཱལ༹ཝིཡཾ ཝིཧརཏི ཨགྒཱལ༹ཝེ ཙེཏིཡེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཱལ༹ཝཀཱ བྷིཀྑཱུ ནཝཀམྨཾ ཀརོནྟཱ རུཀྑཾ ཚིནྡནྟིཔི ཚེདཱཔེནྟིཔི. ཨཉྙཏརོཔི ཨཱལ༹ཝཀོ བྷིཀྑུ རུཀྑཾ ཚིནྡཏི. ཏསྨིཾ རུཀྑེ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ ཏཾ བྷིཀྑུཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘མཱ, བྷནྟེ, ཨཏྟནོ བྷཝནཾ ཀཏྟུཀཱམོ མཡ྄ཧཾ བྷཝནཾ ཚིནྡཱི’ཏི. སོ བྷིཀྑུ ཨནཱདིཡནྟོ ཚིནྡིཡེཝ. ཏསྶཱ ཙ དེཝཏཱཡ དཱརཀསྶ བཱཧུཾ ཨཱཀོཊེསི. ཨཐ ཁོ ཏསྶཱ དེཝཏཱཡ ཨེཏདཧོསི – ‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨིམཾ བྷིཀྑུཾ ཨིདྷེཝ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཡྻ’ནྟི. ཨཐ ཁོ ཏསྶཱ དེཝཏཱཡ ཨེཏདཧོསི – ‘ན ཁོ མེཏཾ པཏིརཱུཔཾ, ཡཱཧཾ ཨིམཾ བྷིཀྑུཾ ཨིདྷེཝ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཡྻཾ, ཡཾནཱུནཱཧཾ བྷགཝཏོ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེཡྻ’ནྟི. ཨཐ ཁོ སཱ དེཝཏཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏོ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི. ‘སཱདྷུ, སཱདྷུ དེཝཏེ, སཱདྷུ ཁོ ཏྭཾ, དེཝཏེ, ཏཾ བྷིཀྑུཾ ཛཱིཝིཏཱ ན ཝོརོཔེསི. སཙཛྫ ཏྭཾ, དེཝཏེ, ཏཾ བྷིཀྑུཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཡྻཱསི, བཧུཉྩ ཏྭཾ, དེཝཏེ, ཨཔུཉྙཾ པསཝེཡྻཱསི. གཙྪ ཏྭཾ, དེཝཏེ, ཨམུཀསྨིཾ ཨོཀཱསེ རུཀྑོ ཝིཝིཏྟོ, ཏསྨིཾ ཨུཔགཙྪཱ’’’ཏི (པཱཙི. ༨༩).

ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱ པུན བྷགཝཱ ཏསྶཱ དེཝཏཱཡ ཨུཔྤནྣཀོདྷཝིནཡནཏྠཾ –

‘‘ཡོ ཝེ ཨུཔྤཏིཏཾ ཀོདྷཾ, རཐཾ བྷནྟཾཝ ཝཱརཡེ’’ཏི. (དྷ. པ. ༢༢༢) –

ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི. ཏཏོ ‘‘ཀཐཉྷི ནཱམ སམཎཱ སཀྱཔུཏྟིཡཱ རུཀྑཾ ཚིནྡིསྶནྟིཔི, ཚེདཱཔེསྶནྟིཔི, ཨེཀིནྡྲིཡཾ སམཎཱ སཀྱཔུཏྟིཡཱ ཛཱིཝཾ ཝིཧེཋེནྟཱི’’ཏི ཨེཝཾ མནུསྶཱནཾ ཨུཛ྄ཛྷཱཡིཏཾ སུཏྭཱ བྷིཀྑཱུཧི ཨཱརོཙིཏོ བྷགཝཱ – ‘‘བྷཱུཏགཱམཔཱཏབྱཏཱཡ པཱཙིཏྟིཡ’’ནྟི (པཱཙི. ༩༠) ཨིམཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ ཏཏྠ ཨུཔགཏཱནཾ དྷམྨདེསནཏྠཾ –

‘‘ཡོ ཨུཔྤཏིཏཾ ཝིནེཏི ཀོདྷཾ,

ཝིསཊཾ སཔྤཝིསཾཝ ཨོསདྷེཧཱི’’ཏི. –

ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི. ཨེཝམིདཾ ཨེཀཾཡེཝ ཝཏྠུ ཏཱིསུ ཋཱནེསུ སངྒཧཾ གཏཾ – ཝིནཡེ, དྷམྨཔདེ, སུཏྟནིཔཱཏེཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ཡཱ སཱ མཱཏིཀཱ ཋཔིཏཱ –

‘‘ཡེན ཡཏྠ ཡདཱ ཡསྨཱ, ཝུཏྟཱ གཱཐཱ ཨཡཾ ཨིམཾ;

ཝིདྷི པཀཱསཡིཏྭཱསྶཱ, ཀརིསྶཱམཏྠཝཎྞན’’ནྟི. –

སཱ སངྑེཔཏོ ཝིཏྠཱརཏོ ཙ པཀཱསིཏཱ ཧོཏི ཋཔེཏྭཱ ཨཏྠཝཎྞནཾ.

༡. ཨཡཾ པནེཏྠ ཨཏྠཝཎྞནཱ. ཡོཏི ཡོ ཡཱདིསོ ཁཏྟིཡཀུལཱ ཝཱ པབྦཛིཏོ, བྲཱཧྨཎཀུལཱ ཝཱ པབྦཛིཏོ, ནཝོ ཝཱ མཛ྄ཛྷིམོ ཝཱ ཐེརོ ཝཱ. ཨུཔྤཏིཏནྟི ཨུདྡྷམུདྡྷཾ པཏིཏཾ གཏཾ, པཝཏྟནྟི ཨཏྠོ, ཨུཔྤནྣནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨུཔྤནྣཉྩ ནཱམེཏཾ ཝཏྟམཱནབྷུཏྭཱཔགཏོཀཱསཀཏབྷཱུམིལདྡྷཝསེན ཨནེཀཔྤབྷེདཾ. ཏཏྠ སབྦམྤི སངྑཏཾ ཨུཔྤཱདཱདིསམངྒི ཝཏྟམཱནུཔྤནྣཾ ནཱམ, ཡཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཨུཔྤནྣཱ དྷམྨཱ, ཨནུཔྤནྣཱ དྷམྨཱ, ཨུཔྤཱདིནོ དྷམྨཱ’’ཏི (དྷ. ས. ཏིཀམཱཏིཀཱ ༡༧) ཝུཏྟཾ. ཨཱརམྨཎརསམནུབྷཝིཏྭཱ ནིརུདྡྷཾ ཨནུབྷུཏྭཱཔགཏསངྑཱཏཾ ཀུསལཱཀུསལཾ, ཨུཔྤཱདཱདིཏྟཡམནུཔྤཏྭཱ ནིརུདྡྷཾ བྷུཏྭཱཔགཏསངྑཱཏཾ སེསསངྑཏཉྩ བྷུཏྭཱཔགཏུཔྤནྣཾ ནཱམ. ཏདེཏཾ ‘‘ཨེཝརཱུཔཾ པཱཔཀཾ དིཊྛིགཏཾ ཨུཔྤནྣཾ ཧོཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༣༤; པཱཙི. ༤༡༧) ཙ, ‘‘ཡཐཱ ཙ ཨུཔྤནྣསྶ སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརཱི ཧོཏཱི’’ཏི ཙ ཨེཝམཱདཱིསུ སུཏྟནྟེསུ དཊྛབྦཾ. ‘‘ཡཱནིསྶ ཏཱནི པུབྦེ ཀཏཱནི ཀམྨཱནཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ (མ. ནི. ༣.༢༤༨; ནེཏྟི. ༡༢༠) ནཡེན ཝུཏྟཾ ཀམྨཾ ཨཏཱིཏམྤི སམཱནཾ ཨཉྙསྶ ཝིཔཱཀཾ པཊིབཱཧིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝིཔཱཀསྶོཀཱསཾ ཀཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ, ཏཐཱ ཀཏོཀཱསཉྩ ཝིཔཱཀཾ ཨནུཔྤནྣམྤི ཨེཝཾ ཀཏེ ཨོཀཱསེ ཨཝསྶམུཔྤཏྟིཏོ ཨོཀཱསཀཏུཔྤནྣཾ ནཱམ. ཏཱསུ ཏཱསུ བྷཱུམཱིསུ ཨསམཱུཧཏམཀུསལཾ བྷཱུམིལདྡྷུཔྤནྣཾ ནཱམ.

ཨེཏྠ ཙ བྷཱུམིཡཱ བྷཱུམིལདྡྷསྶ ཙ ནཱནཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ. སེཡྻཐིདཾ – བྷཱུམི ནཱམ ཝིཔསྶནཱཡ ཨཱརམྨཎབྷཱུཏཱ ཏེབྷཱུམཀཱ པཉྩཀྑནྡྷཱ. བྷཱུམིལདྡྷཾ ནཱམ ཏེསུ ཨུཔྤཏྟཱརཧཾ ཀིལེསཛཱཏཾ. ཏེན ཧི སཱ བྷཱུམིལདྡྷཱ ནཱམ ཧོཏཱིཏི. ཏསྨཱ ‘‘བྷཱུམིལདྡྷ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏཉྩ པན ན ཨཱརམྨཎཝསེན. ཨཱརམྨཎཝསེན ཧི སབྦེཔི ཨཏཱིཏཱདིབྷེདེ པརིཉྙཱཏེཔི ཙ ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཁནྡྷེ ཨཱརབྦྷ ཀིལེསཱ ཨུཔྤཛྫནྟི མཧཱཀཙྩཱཡནཨུཔྤལཝཎྞཱདཱིནཾ ཁནྡྷེ ཨཱརབྦྷ སོརེཡྻསེཊྛིཔུཏྟནནྡམཱཎཝཀཱདཱིནཾ ཝིཡ. ཡདི ཙེཏཾ བྷཱུམིལདྡྷཾ ནཱམ སིཡཱ, ཏསྶ ཨཔྤཧེཡྻཏོ ན ཀོཙི བྷཝམཱུལཾ ཛཧེཡྻ. ཝཏྠུཝསེན པན བྷཱུམིལདྡྷཾ ནཱམ ཝེདིཏབྦཾ. ཡཏྠ ཡཏྠ ཧི ཝིཔསྶནཱཡ ཨཔརིཉྙཱཏཱ ཁནྡྷཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཏཏྠ ཏཏྠ ཨུཔྤཱདཏོ པབྷུཏི ཏེསུ ཝཊྚམཱུལཾ ཀིལེསཛཱཏཾ ཨནུསེཏི. ཏཾ ཨཔྤཧཱིནཊྛེན བྷཱུམིལདྡྷུཔྤནྣཾ ནཱམཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཏཏྠ ཙ ཡསྶ ཁནྡྷེསུ ཨཔྤཧཱིནཱནུསཡིཏཱ ཀིལེསཱ, ཏསྶ ཏེ ཨེཝ ཁནྡྷཱ ཏེསཾ ཀིལེསཱནཾ ཝཏྠུ, ན ཨིཏརེ ཁནྡྷཱ. ཨཏཱིཏཀྑནྡྷེསུ ཙསྶ ཨཔྤཧཱིནཱནུསཡིཏཱནཾ ཀིལེསཱནཾ ཨཏཱིཏཀྑནྡྷཱ ཨེཝ ཝཏྠུ, ན ཨིཏརེ. ཨེསེཝ ནཡོ ཨནཱགཏཱདཱིསུ. ཏཐཱ ཀཱམཱཝཙརཀྑནྡྷེསུ ཨཔྤཧཱིནཱནུསཡིཏཱནཾ ཀིལེསཱནཾ ཀཱམཱཝཙརཀྑནྡྷཱ ཨེཝ ཝཏྠུ, ན ཨིཏརེ. ཨེས ནཡོ རཱུཔཱརཱུཔཱཝཙརེསུ.

སོཏཱཔནྣཱདཱིནཾ པན ཡསྶ ཡསྶ ཨརིཡཔུགྒལསྶ ཁནྡྷེསུ ཏཾ ཏཾ ཝཊྚམཱུལཾ ཀིལེསཛཱཏཾ ཏེན ཏེན མགྒེན པཧཱིནཾ, ཏསྶ ཏསྶ ཏེ ཏེ ཁནྡྷཱ པཧཱིནཱནཾ ཏེསཾ ཏེསཾ ཝཊྚམཱུལཀིལེསཱནཾ ཨཝཏྠུཏོ བྷཱུམཱིཏི སངྑཾ ན ལབྷནྟི. པུཐུཛྫནསྶ པན སབྦསོ ཝཊྚམཱུལཱནཾ ཀིལེསཱནཾ ཨཔྤཧཱིནཏྟཱ ཡཾ ཀིཉྩི ཀརིཡམཱནཾ ཀམྨཾ ཀུསལཾ ཝཱ ཨཀུསལཾ ཝཱ ཧོཏི, ཨིཙྩསྶ ཀིལེསཔྤཙྩཡཱ ཝཊྚཾ ཝཌྜྷཏི. ཏསྶེཏཾ ཝཊྚམཱུལཾ རཱུཔཀྑནྡྷེ ཨེཝ, ན ཝེདནཱཀྑནྡྷཱདཱིསུ…པེ… ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷེ ཨེཝ ཝཱ, ན རཱུཔཀྑནྡྷཱདཱིསཱུཏི ན ཝཏྟབྦཾ. ཀསྨཱ? ཨཝིསེསེན པཉྩསུ ཁནྡྷེསུ ཨནུསཡིཏཏྟཱ. ཀཐཾ? པཐཝཱིརསཱདིམིཝ རུཀྑེ. ཡཐཱ ཧི མཧཱརུཀྑེ པཐཝཱིཏལཾ ཨདྷིཊྛཱཡ པཐཝཱིརསཉྩ ཨཱཔོརསཉྩ ནིསྶཱཡ ཏཔྤཙྩཡཱ མཱུལཁནྡྷསཱཁཔསཱཁཔཏྟཔལླཝཔལཱསཔུཔྥཕལེཧི ཝཌྜྷིཏྭཱ ནབྷཾ པཱུརེཏྭཱ ཡཱཝཀཔྤཱཝསཱནཾ བཱིཛཔརམྤརཱཡ རུཀྑཔཝེཎཱིསནྟཱནེ ཋིཏེ ‘‘ཏཾ པཐཝཱིརསཱདི མཱུལེ ཨེཝ, ན ཁནྡྷཱདཱིསུ, ཕལེ ཨེཝ ཝཱ, ན མཱུལཱདཱིསཱུ’’ཏི ན ཝཏྟབྦཾ. ཀསྨཱ? ཨཝིསེསེན སབྦེསྭེཝ མཱུལཱདཱིསུ ཨནུགཏཏྟཱ, ཨེཝཾ. ཡཐཱ པན ཏསྶེཝ རུཀྑསྶ པུཔྥཕལཱདཱིསུ ནིབྦིནྣོ ཀོཙི པུརིསོ ཙཏཱུསུ དིསཱསུ མཎྜཱུཀཀཎྚཀཾ ནཱམ རུཀྑེ ཝིསཾ པཡོཛེཡྻ, ཨཐ སོ རུཀྑོ ཏེན ཝིསསམྥསྶེན ཕུཊྛོ པཐཝཱིརསཨཱཔོརསཔརིཡཱདིནྣེན ཨཔྤསཝནདྷམྨཏཾ ཨཱགམྨ པུན སནྟཱནཾ ནིབྦཏྟེཏུཾ སམཏྠོ ན བྷཝེཡྻ, ཨེཝམེཝཾ ཁནྡྷཔྤཝཏྟིཡཾ ནིབྦིནྣོ ཀུལཔུཏྟོ ཏསྶ པུརིསསྶ ཙཏཱུསུ དིསཱསུ རུཀྑེ ཝིསཔྤཡོཛནཾ ཝིཡ ཨཏྟནོ སནྟཱནེ ཙཏུམགྒབྷཱཝནཾ ཨཱརབྷཏི. ཨཐསྶ སོ ཁནྡྷསནྟཱནོ ཏེན ཙཏུམགྒཝིསསམྥསྶེན སབྦསོ ཝཊྚམཱུལཀིལེསཱནཾ པརིཡཱདིནྣཏྟཱ ཀིརིཡབྷཱཝམཏྟམུཔགཏཀཱཡཀམྨཱདི སབྦཀམྨཔྤབྷེདོ ཨཱཡཏིཾ པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟདྷམྨཏམཱགམྨ བྷཝནྟརསནྟཱནཾ ནིབྦཏྟེཏུཾ སམཏྠོ ན ཧོཏི. ཀེཝལཾ པན ཙརིམཝིཉྙཱཎནིརོདྷེན ནིརིནྡྷནོ ཝིཡ ཛཱཏཝེདོ ཨནུཔཱདཱནོ པརིནིབྦཱཏི. ཨེཝཾ བྷཱུམིཡཱ བྷཱུམིལདྡྷསྶ ཙ ནཱནཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཔིཙ ཨཔརམྤི སམུདཱཙཱརཱརམྨཎཱདྷིགྒཧིཏཱཝིཀྑམྦྷིཏཱསམཱུཧཏཝསེན ཙཏུབྦིདྷམུཔྤནྣཾ. ཏཏྠ ཝཏྟམཱནུཔྤནྣམེཝ སམུདཱཙཱརུཔྤནྣཾ. ཙཀྑཱདཱིནཾ པན ཨཱཔཱཐགཏེ ཨཱརམྨཎེ པུབྦབྷཱགེ ཨནུཔྤཛྫམཱནམྤི ཀིལེསཛཱཏཾ ཨཱརམྨཎསྶ ཨདྷིགྒཧིཏཏྟཱ ཨེཝ ཨཔརབྷཱགེ ཨཝསྶམུཔྤཏྟིཏོ ཨཱརམྨཎཱདྷིགྒཧིཏུཔྤནྣནྟི ཝུཙྩཏི. ཀལྱཱཎིགཱམེ པིཎྜཱཡ ཙརཏོ མཧཱཏིསྶཏྠེརསྶ ཝིསབྷཱགརཱུཔདསྶནེན ཨུཔྤནྣཀིལེསཛཱཏཉྩེཏྠ ནིདསྶནཾ. ཏསྶ ‘‘ཨུཔྤནྣཾ ཀཱམཝིཏཀྐ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༦; ཨ. ནི. ༦.༥༨) པཡོགོ དཊྛབྦོ. སམཐཝིཔསྶནཱནཾ ཨཉྙཏརཝསེན ཨཝིཀྑམྦྷིཏཀིལེསཛཱཏཾ ཙིཏྟསནྟཏིམནཱརཱུལ༹ྷཾ ཨུཔྤཏྟིནིཝཱརཀསྶ ཧེཏུནོ ཨབྷཱཝཱ ཨཝིཀྑམྦྷིཏུཔྤནྣཾ ནཱམ. ཏཾ ‘‘ཨཡམྤི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷི བྷཱཝིཏོ བཧུལཱིཀཏོ སནྟོ ཙེཝ པཎཱིཏོ ཙ ཨསེཙནཀོ ཙ སུཁོ ཙ ཝིཧཱརོ ཨུཔྤནྣུཔྤནྣེ པཱཔཀེ ཨཀུསལེ དྷམྨེ ཋཱནསོ ཨནྟརདྷཱཔེཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཱརཱ. ༡༦༥) དཊྛབྦཾ. སམཐཝིཔསྶནཱཝསེན ཝིཀྑམྦྷིཏམྤི ཀིལེསཛཱཏཾ ཨརིཡམགྒེན ཨསམཱུཧཏཏྟཱ ཨུཔྤཏྟིདྷམྨཏཾ ཨནཏཱིཏནྟི ཀཏྭཱ ཨསམཱུཧཏུཔྤནྣནྟི ཝུཙྩཏི. ཨཱཀཱསེན གཙྪནྟསྶ ཨཊྛསམཱཔཏྟིལཱབྷིནོ ཐེརསྶ ཀུསུམིཏརུཀྑེ ཨུཔཝནེ པུཔྥཱནི ཨོཙིནནྟསྶ མདྷུརསྶརེན གཱཡཏོ མཱཏུགཱམསྶ གཱིཏསྶརཾ སུཏཝཏོ ཨུཔྤནྣཀིལེསཛཱཏཉྩེཏྠ ནིདསྶནཾ. ཏསྶ ‘‘ཨརིཡཾ ཨཊྛངྒིཀཾ མགྒཾ བཧུལཱིཀརོནྟོ ཨུཔྤནྣུཔྤནྣེ པཱཔཀེ ཨཀུསལེ དྷམྨེ ཨནྟརཱཡེཝ ཨནྟརདྷཱཔེཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༥.༡༥༧) པཡོགོ དཊྛབྦོ. ཏིཝིདྷམྤི ཙེཏཾ ཨཱརམྨཎཱདྷིགྒཧིཏཱཝིཀྑམྦྷིཏཱསམཱུཧཏུཔྤནྣཾ བྷཱུམིལདྡྷེནེཝ སངྒཧཾ གཙྪཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨེཝམེཏསྨིཾ ཡཐཱཝུཏྟཔྤབྷེདེ ཨུཔྤནྣེ བྷཱུམིལདྡྷཱརམྨཎཱདྷིགྒཧིཏཱཝིཀྑམྦྷིཏཱསམཱུཧཏུཔྤནྣཝསེནཱཡཾ ཀོདྷོ ཨུཔྤནྣོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཀསྨཱ? ཨེཝཾཝིདྷསྶ ཝིནེཏབྦཏོ. ཨེཝཾཝིདྷམེཝ ཧི ཨུཔྤནྣཾ ཡེན ཀེནཙི ཝིནཡེན ཝིནེཏུཾ སཀྐཱ ཧོཏི. ཡཾ པནེཏཾ ཝཏྟམཱནབྷུཏྭཱཔགཏོཀཱསཀཏསམུདཱཙཱརསངྑཱཏཾ ཨུཔྤནྣཾ, ཨེཏྠ ཨཕལོ ཙ ཨསཀྱོ ཙ ཝཱཡཱམོ. ཨཕལོ ཧི བྷུཏྭཱཔགཏེ ཝཱཡཱམོ ཝཱཡཱམནྟརེནཱཔི ཏསྶ ནིརུདྡྷཏྟཱ. ཏཐཱ ཨོཀཱསཀཏེ. ཨསཀྱོ ཙ ཝཏྟམཱནསམུདཱཙཱརུཔྤནྣེ ཀིལེསཝོདཱནཱནཾ ཨེཀཛ྄ཛྷམནུཔྤཏྟིཏོཏི.

ཝིནེཏཱིཏི ཨེཏྠ པན –

‘‘དུཝིདྷོ ཝིནཡོ ནཱམ, ཨེཀམེཀེཏྠ པཉྩདྷཱ;

ཏེསུ ཨཊྛཝིདྷེནེས, ཝིནེཏཱིཏི པཝུཙྩཏི’’.

ཨཡཉྷི སཾཝརཝིནཡོ, པཧཱནཝིནཡོཏི དུཝིདྷོ ཝིནཡོ. ཨེཏྠ ཙ དུཝིདྷེ ཝིནཡེ ཨེཀམེཀོ ཝིནཡོ པཉྩདྷཱ བྷིཛྫཏི. སཾཝརཝིནཡོཔི ཧི སཱིལསཾཝརོ, སཏིསཾཝརོ, ཉཱཎསཾཝརོ, ཁནྟིསཾཝརོ, ཝཱིརིཡསཾཝརོཏི པཉྩཝིདྷོ. པཧཱནཝིནཡོཔི ཏདངྒཔྤཧཱནཾ, ཝིཀྑམྦྷནཔྤཧཱནཾ, སམུཙྪེདཔྤཧཱནཾ, པཊིཔྤསྶདྡྷིཔྤཧཱནཾ, ནིསྶརཎཔྤཧཱནནྟི པཉྩཝིདྷོ.

ཏཏྠ ‘‘ཨིམིནཱ པཱཏིམོཀྑསཾཝརེན ཨུཔེཏོ ཧོཏི སམུཔེཏོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཝིབྷ. ༥༡༡) སཱིལསཾཝརོ, ‘‘རཀྑཏི ཙཀྑུནྡྲིཡཾ, ཙཀྑུནྡྲིཡེ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༢༡༣; མ. ནི. ༡.༢༩༥; སཾ. ནི. ༤.༢༣༩; ཨ. ནི. ༣.༡༦) སཏིསཾཝརོ.

‘‘ཡཱནི སོཏཱནི ལོཀསྨིཾ, (ཨཛིཏཱཏི བྷགཝཱ)

སཏི ཏེསཾ ནིཝཱརཎཾ;

སོཏཱནཾ སཾཝརཾ བྲཱུམི,

པཉྙཱཡེཏེ པིདྷཱིཡརེ’’ཏི. (སུ. ནི. ༡༠༤༡) –

ཨཱདཱིསུ ཉཱཎསཾཝརོ, ‘‘ཁམོ ཧོཏི སཱིཏསྶ ཨུཎྷསྶཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༤; ཨ. ནི. ༤.༡༡༤) ཁནྟིསཾཝརོ, ‘‘ཨུཔྤནྣཾ ཀཱམཝིཏཀྐཾ ནཱདྷིཝཱསེཏི, པཛཧཏི, ཝིནོདེཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༦; ཨ. ནི. ༤.༡༡༤) ཝཱིརིཡསཾཝརོ ཝེདིཏབྦོ. སབྦོཔི ཙཱཡཾ སཾཝརོ ཡཐཱསཀཾ སཾཝརིཏབྦཱནཾ ཝིནེཏབྦཱནཉྩ ཀཱཡཝཙཱིདུཙྩརིཏཱདཱིནཾ སཾཝརཎཏོ སཾཝརོ, ཝིནཡནཏོ ཝིནཡོཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ ཏཱཝ སཾཝརཝིནཡོ པཉྩདྷཱ བྷིཛྫཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཏཐཱ ཡཾ ནཱམརཱུཔཔརིཙྪེདཱདཱིསུ ཝིཔསྶནངྒེསུ ཡཱཝ ཨཏྟནོ ཨཔརིཧཱནཝསེན པཝཏྟི, ཏཱཝ ཏེན ཏེན ཉཱཎེན ཏསྶ ཏསྶ ཨནཏྠསནྟཱནསྶ པཧཱནཾ. སེཡྻཐིདཾ – ནཱམརཱུཔཝཝཏྠཱནེན སཀྐཱཡདིཊྛིཡཱ, པཙྩཡཔརིགྒཧེན ཨཧེཏུཝིསམཧེཏུདིཊྛཱིནཾ, ཏསྶེཝ ཨཔརབྷཱགེན ཀངྑཱཝིཏརཎེན ཀཐཾཀཐཱིབྷཱཝསྶ, ཀལཱཔསམྨསནེན ‘‘ཨཧཾ མམཱ’’ཏི གཱཧསྶ, མགྒཱམགྒཝཝཏྠཱནེན ཨམགྒེ མགྒསཉྙཱཡ, ཨུདཡདསྶནེན ཨུཙྪེདདིཊྛིཡཱ, ཝཡདསྶནེན སསྶཏདིཊྛིཡཱ, བྷཡདསྶནེན སབྷཡེསུ ཨབྷཡསཉྙཱཡ, ཨཱདཱིནཝདསྶནེན ཨསྶཱདསཉྙཱཡ, ནིབྦིདཱནུཔསྶནེན ཨབྷིརཏིསཉྙཱཡ, མུཙྩིཏུཀམྱཏཱཉཱཎེན ཨམུཙྩིཏུཀམྱཏཱཡ, ཨུཔེཀྑཱཉཱཎེན ཨནུཔེཀྑཱཡ, ཨནུལོམེན དྷམྨཊྛིཏིཡཾ ནིབྦཱནེ ཙ པཊིལོམབྷཱཝསྶ, གོཏྲབྷུནཱ སངྑཱརནིམིཏྟགྒཱཧསྶ པཧཱནཾ, ཨེཏཾ ཏདངྒཔྤཧཱནཾ ནཱམ. ཡཾ པན ཨུཔཙཱརཔྤནཱབྷེདསྶ སམཱདྷིནོ ཡཱཝ ཨཏྟནོ ཨཔརིཧཱནིཔཝཏྟི, ཏཱཝ ཏེནཱབྷིཧཏཱནཾ ནཱིཝརཎཱནཾ ཡཐཱསཀཾ ཝིཏཀྐཱདིཔཙྩནཱིཀདྷམྨཱནཉྩ ཨནུཔྤཏྟིསངྑཱཏཾ པཧཱནཾ, ཨེཏཾ ཝིཀྑམྦྷནཔྤཧཱནཾ ནཱམ. ཡཾ པན ཙཏུནྣཾ ཨརིཡམགྒཱནཾ བྷཱཝིཏཏྟཱ ཏཾཏཾམགྒཝཏོ ཨཏྟནོ སནྟཱནེ ཡཐཱསཀཾ ‘‘དིཊྛིགཏཱནཾ པཧཱནཱཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༢༧༧) ནཡེན ཝུཏྟསྶ སམུདཡཔཀྑིཀསྶ ཀིལེསགཧནསྶ པུན ཨཙྩནྟཨཔྤཝཏྟིབྷཱཝེན སམུཙྪེདསངྑཱཏཾ པཧཱནཾ, ཨིདཾ སམུཙྪེདཔྤཧཱནཾ ནཱམ. ཡཾ པན ཕལཀྑཎེ པཊིཔྤསྶདྡྷཏྟཾ ཀིལེསཱནཾ པཧཱནཾ, ཨིདཾ པཊིཔྤསྶདྡྷིཔྤཧཱནཾ ནཱམ. ཡཾ པན སབྦསངྑཏནིསྶརཎཏྟཱ པཧཱིནསབྦསངྑཏཾ ནིབྦཱནཾ, ཨེཏཾ ནིསྶརཎཔྤཧཱནཾ ནཱམ. སབྦམྤི ཙེཏཾ པཧཱནཾ ཡསྨཱ ཙཱགཊྛེན པཧཱནཾ, ཝིནཡནཊྛེན ཝིནཡོ, ཏསྨཱ ‘‘པཧཱནཝིནཡོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏཾཏཾཔཧཱནཝཏོ ཝཱ ཏསྶ ཏསྶ ཝིནཡསྶ སམྦྷཝཏོཔེཏཾ ‘‘པཧཱནཝིནཡོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ པཧཱནཝིནཡོཔི པཉྩདྷཱ བྷིཛྫཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝམེཀེཀསྶ པཉྩདྷཱ བྷིནྣཏྟཱ དསེཏེ ཝིནཡཱ ཧོནྟི.

ཏེསུ པཊིཔྤསྶདྡྷིཝིནཡཾ ནིསྶརཎཝིནཡཉྩ ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསེན ཨཊྛཝིདྷེན ཝིནཡེནེས ཏེན ཏེན པརིཡཱཡེན ཝིནེཏཱིཏི པཝུཙྩཏི. ཀཐཾ? སཱིལསཾཝརེན ཀཱཡཝཙཱིདུཙྩརིཏཱནི ཝིནེནྟོཔི ཧི ཏཾསམྤཡུཏྟཾ ཀོདྷཾ ཝིནེཏི, སཏིཔཉྙཱསཾཝརེཧི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཱདཱིནི ཝིནེནྟོཔི དོམནསྶསམྤཡུཏྟཾ ཀོདྷཾ ཝིནེཏི, ཁནྟིསཾཝརེན སཱིཏཱདཱིནི ཁམནྟོཔི ཏཾཏཾཨཱགྷཱཏཝཏྠུསམྦྷཝཾ ཀོདྷཾ ཝིནེཏི, ཝཱིརིཡསཾཝརེན བྱཱཔཱདཝིཏཀྐཾ ཝིནེནྟོཔི ཏཾསམྤཡུཏྟཾ ཀོདྷཾ ཝིནེཏི. ཡེཧི དྷམྨེཧི ཏདངྒཝིཀྑམྦྷནསམུཙྪེདཔྤཧཱནཱནི ཧོནྟི, ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ ཨཏྟནི ནིབྦཏྟནེན ཏེ ཏེ དྷམྨེ པཛཧནྟོཔི ཏདངྒཔྤཧཱཏབྦཾ ཝིཀྑམྦྷེཏབྦཾ སམུཙྪིནྡིཏབྦཉྩ ཀོདྷཾ ཝིནེཏི. ཀཱམཉྩེཏྠ པཧཱནཝིནཡེན ཝིནཡོ ན སམྦྷཝཏི. ཡེཧི པན དྷམྨེཧི པཧཱནཾ ཧོཏི, ཏེཧི ཝིནེནྟོཔི པརིཡཱཡཏོ ‘‘པཧཱནཝིནཡེན ཝིནེཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. པཊིཔྤསྶདྡྷིཔྤཧཱནཀཱལེ པན ཝིནེཏབྦཱབྷཱཝཏོ ནིསྶརཎཔྤཧཱནསྶ ཙ ཨནུཔྤཱདེཏབྦཏོ ན ཏེཧི ཀིཉྩི ཝིནེཏཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ ཏེསུ པཊིཔྤསྶདྡྷིཝིནཡཾ ནིསྶརཎཝིནཡཉྩ ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསེན ཨཊྛཝིདྷེན ཝིནཡེནེས ཏེན ཏེན པརིཡཱཡེན ཝིནེཏཱིཏི པཝུཙྩཏཱིཏི. ཡེ ཝཱ –

‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱགྷཱཏཔཊིཝིནཡཱ, ཡཏྠ བྷིཀྑུནོ ཨུཔྤནྣོ ཨཱགྷཱཏོ སབྦསོ པཊིཝིནེཏབྦོ. ཀཏམེ པཉྩ? ཡསྨིཾ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལེ ཨཱགྷཱཏོ ཛཱཡེཐ, མེཏྟཱ ཏསྨིཾ པུགྒལེ བྷཱཝེཏབྦཱ…པེ… ཀརུཎཱ… ཨུཔེཀྑཱ… ཨསཏི-ཨམནསིཀཱརོ ཏསྨིཾ པུགྒལེ ཨཱཔཛྫིཏབྦོ, ཨེཝཾ ཏསྨིཾ པུགྒལེ ཨཱགྷཱཏོ པཊིཝིནེཏབྦོ. ཀམྨསྶཀཏཱ ཨེཝ ཝཱ ཏསྨིཾ པུགྒལེ ཨདྷིཊྛཱཏབྦཱ ཀམྨསྶཀོ ཨཡམཱཡསྨཱ…པེ… དཱཡཱདོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༡༦༡) –

ཨེཝཾ པཉྩ ཨཱགྷཱཏཔཊིཝིནཡཱ ཝུཏྟཱ. ཡེ ཙ –

‘‘པཉྩིམེ, ཨཱཝུསོ, ཨཱགྷཱཏཔཊིཝིནཡཱ, ཡཏྠ བྷིཀྑུནོ ཨུཔྤནྣོ ཨཱགྷཱཏོ སབྦསོ པཊིཝིནེཏབྦོ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷཱཝུསོ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཔརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརོ ཧོཏི, པརིསུདྡྷཝཙཱིསམཱཙཱརོ, ཨེཝརཱུཔེཔི, ཨཱཝུསོ, པུགྒལེ ཨཱགྷཱཏོ པཊིཝིནེཏབྦོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༡༦༢) –

ཨེཝམཱདིནཱཔི ནཡེན པཉྩ ཨཱགྷཱཏཔཊིཝིནཡཱ ཝུཏྟཱ. ཏེསུ ཡེན ཀེནཙི ཨཱགྷཱཏཔཊིཝིནཡེན ཝིནེནྟོཔེས ཝིནེཏཱིཏི པཝུཙྩཏི. ཨཔིཙ ཡསྨཱ –

‘‘ཨུབྷཏོདཎྜཀེན ཙེཔི, བྷིཀྑཝེ, ཀཀཙེན ཙོརཱ ཨོཙརཀཱ ཨངྒམངྒཱནི ཨོཀྐནྟེཡྻུཾ, ཏཏྲཱཔི ཡོ མནོ པདོསེཡྻ, ན མེ སོ ཏེན སཱསནཀརོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༣༢) –-

ཨེཝཾ སཏྠུ ཨོཝཱདཾ,

‘‘ཏསྶེཝ ཏེན པཱཔིཡོ, ཡོ ཀུདྡྷཾ པཊིཀུཛ྄ཛྷཏི;

ཀུདྡྷཾ ཨཔྤཊིཀུཛ྄ཛྷནྟོ, སངྒཱམཾ ཛེཏི དུཛྫཡཾ.

‘‘ཨུབྷིནྣམཏྠཾ ཙརཏི, ཨཏྟནོ ཙ པརསྶ ཙ;

པརཾ སངྐུཔིཏཾ ཉཏྭཱ, ཡོ སཏོ ཨུཔསམྨཏི’’. (སཾ. ནི. ༡.༡༨༨);

‘‘སཏྟིམེ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སཔཏྟཀནྟཱ སཔཏྟཀརཎཱ ཀོདྷནཾ ཨཱགཙྪནྟི ཨིཏྠིཾ ཝཱ པུརིསཾ ཝཱ. ཀཏམེ སཏྟ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, སཔཏྟོ སཔཏྟསྶ ཨེཝཾ ཨིཙྪཏི – ‘ཨཧོ, ཝཏཱཡཾ དུབྦཎྞོ ཨསྶཱ’ཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ན, བྷིཀྑཝེ, སཔཏྟོ སཔཏྟསྶ ཝཎྞཝཏཱཡ ནནྡཏི. ཀོདྷནཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པུརིསཔུགྒལོ ཀོདྷཱབྷིབྷཱུཏོ ཀོདྷཔརེཏོ ཀིཉྩཱཔི སོ ཧོཏི སུནྷཱཏོ སུཝིལིཏྟོ ཀཔྤིཏཀེསམསྶུ ཨོདཱཏཝཏྠཝསནོ, ཨཐ ཁོ སོ དུབྦཎྞོཝ ཧོཏི ཀོདྷཱབྷིབྷཱུཏོ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམོ དྷམྨོ སཔཏྟཀནྟོ སཔཏྟཀརཎོ ཀོདྷནཾ ཨཱགཙྪཏི ཨིཏྠིཾ ཝཱ པུརིསཾ ཝཱ (ཨ. ནི. ༧.༦༤).

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, སཔཏྟོ སཔཏྟསྶ ཨེཝཾ ཨིཙྪཏི – ‘ཨཧོ, ཝཏཱཡཾ དུཀྑཾ སཡེཡྻཱ’ཏི…པེ… ‘ན པཙུརཏྠོ ཨསྶཱ’ཏི…པེ… ‘ན བྷོགཝཱ ཨསྶཱ’ཏི…པེ… ‘ན ཡསཝཱ ཨསྶཱ’ཏི…པེ… ‘ན མིཏྟཝཱ ཨསྶཱ’ཏི…པེ… ‘ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻཱ’ཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ན, བྷིཀྑཝེ, སཔཏྟོ སཔཏྟསྶ སུགཏིགམནེན ནནྡཏི. ཀོདྷནཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པུརིསཔུགྒལོ ཀོདྷཱབྷིབྷཱུཏོ ཀོདྷཔརེཏོ ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི, ཝཱཙཱཡ… མནསཱ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི. སོ ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརིཏྭཱ…པེ… ཝཱཙཱཡ…པེ… མནསཱ དུཙྩརིཏཾ ཙརིཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ…པེ… ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫཏི ཀོདྷཱབྷིབྷཱུཏོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༧.༦༤).

‘‘ཀུདྡྷོ ཨཏྠཾ ན ཛཱནཱཏི, ཀུདྡྷོ དྷམྨཾ ན པསྶཏི…པེ…. (ཨ. ནི. ༧.༦༤; མཧཱནི. ༥);

‘‘ཡེན ཀོདྷེན ཀུདྡྷཱསེ, སཏྟཱ གཙྪནྟི དུགྒཏིཾ;

ཏཾ ཀོདྷཾ སམྨདཉྙཱཡ, པཛཧནྟི ཝིཔསྶིནོ. (ཨིཏིཝུ. ༤);

‘‘ཀོདྷཾ ཛཧེ ཝིཔྤཛཧེཡྻ མཱནཾ, སཾཡོཛནཾ སབྦམཏིཀྐམེཡྻ. (དྷ. པ. ༢༢༡);

‘‘ཨནཏྠཛནནོ ཀོདྷོ, ཀོདྷོ ཙིཏྟཔྤཀོཔནོ. (ཨ. ནི. ༧.༦༤; ཨིཏིཝུ. ༨༨);

‘‘ཨེཀཱཔརཱདྷཾ ཁམ བྷཱུརིཔཉྙ, ན པཎྜིཏཱ ཀོདྷབལཱ བྷཝནྟཱི’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༥.༡༩) –

ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན ཀོདྷེ ཨཱདཱིནཝཉྩ པཙྩཝེཀྑཏོཔི ཀོདྷོ ཝིནཡཾ ཨུཔེཏི. ཏསྨཱ ཨེཝཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཀོདྷཾ ཝིནེནྟོཔི ཨེས ཝིནེཏཱིཏི ཝུཙྩཏི.

ཀོདྷནྟི ‘‘ཨནཏྠཾ མེ ཨཙརཱིཏི ཨཱགྷཱཏོ ཛཱཡཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༣.༣༤༠; ཨ. ནི. ༩.༢༩) ནཡེན སུཏྟེ ཝུཏྟཱནཾ ནཝནྣཾ, ‘‘ཨཏྠཾ མེ ན ཙརཱི’’ཏི ཨཱདཱིནཉྩ ཏཔྤཊིཔཀྑཏོ སིདྡྷཱནཾ ནཝནྣམེཝཱཏི ཨཊྛཱརསནྣཾ, ཁཱཎུཀཎྚཀཱདིནཱ ཨཊྛཱནེན སདྡྷིཾ ཨེཀཱུནཝཱིསཏིཡཱ ཨཱགྷཱཏཝཏྠཱུནཾ ཨཉྙཏརཱགྷཱཏཝཏྠུསམྦྷཝཾ ཨཱགྷཱཏཾ. ཝིསཊནྟི ཝིཏྠཏཾ. སཔྤཝིསནྟི སཔྤསྶ ཝིསཾ. ཨིཝཱཏི ཨོཔམྨཝཙནཾ, ཨི-ཀཱར ལོཔཾ ཀཏྭཱ ཝ-ཨིཙྩེཝ ཝུཏྟཾ. ཨོསདྷེཧཱིཏི ཨགདེཧི. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཐཱ ཝིསཏིཀིཙྪཀོ ཝེཛྫོ སཔྤེན དཊྛཾ སབྦཾ ཀཱཡཾ ཕརིཏྭཱ ཋིཏཾ ཝིསཊཾ སཔྤཝིསཾ མཱུལཁནྡྷཏཙཔཏྟཔུཔྥཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརེཧི ནཱནཱབྷེསཛྫེཧི པཡོཛེཏྭཱ ཀཏེཧི ཝཱ ཨོསདྷེཧི ཁིཔྤམེཝ ཝིནེཡྻ, ཨེཝམེཝཾ ཡོ ཡཐཱཝུཏྟེནཏྠེན ཨུཔྤཏིཏཾ ཙིཏྟསནྟཱནཾ བྱཱཔེཏྭཱ ཋིཏཾ ཀོདྷཾ ཡཐཱཝུཏྟེསུ ཝིནཡནཱུཔཱཡེསུ ཡེན ཀེནཙི ཨུཔཱཡེན ཝིནེཏི ནཱདྷིཝཱསེཏི པཛཧཏི ཝིནོདེཏི བྱནྟཱིཀརོཏཱིཏི.

སོ བྷིཀྑུ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརནྟི སོ ཨེཝཾ ཀོདྷཾ ཝིནེནྟོ བྷིཀྑུ ཡསྨཱ ཀོདྷོ ཏཏིཡམགྒེན སབྦསོ པཧཱིཡཏི, ཏསྨཱ ཨོརཔཱརསཉྙིཏཱནི པཉྩོརམྦྷཱགིཡསཾཡོཛནཱནི ཛཧཱཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨཝིསེསེན ཧི པཱརནྟི ཏཱིརསྶ ནཱམཾ, ཏསྨཱ ཨོརཱནི ཙ ཏཱནི སཾསཱརསཱགརསྶ པཱརབྷཱུཏཱནི ཙཱཏི ཀཏྭཱ ‘‘ཨོརཔཱར’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཡོ ཨུཔྤཏིཏཾ ཝིནེཏི ཀོདྷཾ ཝིསཊཾ སཔྤཝིསཾཝ ཨོསདྷེཧི’’, སོ ཏཏིཡམགྒེན སབྦསོ ཀོདྷཾ ཝིནེཏྭཱ ཨནཱགཱམིཕལེ ཋིཏོ བྷིཀྑུ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརཾ. ཏཏྠ ཨོརནྟི སཀཏྟབྷཱཝོ, པཱརནྟི པརཏྟབྷཱཝོ. ཨོརཾ ཝཱ ཚ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱནི ཨཱཡཏནཱནི, པཱརཾ ཚ བཱཧིརཱཡཏནཱནི. ཏཐཱ ཨོརཾ མནུསྶལོཀོ, པཱརཾ དེཝལོཀོ. ཨོརཾ ཀཱམདྷཱཏུ, པཱརཾ རཱུཔཱརཱུཔདྷཱཏུ. ཨོརཾ ཀཱམརཱུཔབྷཝོ, པཱརཾ ཨརཱུཔབྷཝོ. ཨོརཾ ཨཏྟབྷཱཝོ, པཱརཾ ཨཏྟབྷཱཝསུཁཱུཔཀརཎཱནི. ཨེཝམེཏསྨིཾ ཨོརཔཱརེ ཙཏུཏྠམགྒེན ཚནྡརཱགཾ པཛཧནྟོ ‘‘ཛཧཱཏི ཨོརཔཱར’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨེཏྠ ཙ ཀིཉྩཱཔི ཨནཱགཱམིནོ ཀཱམརཱགསྶ པཧཱིནཏྟཱ ཨིདྷཏྟབྷཱཝཱདཱིསུ ཚནྡརཱགོ ཨེཝ ནཏྠི; ཨཔིཙ ཁོ པནསྶ ཏཏིཡམགྒཱདཱིནཾ ཝིཡ ཝཎྞཔྤཀཱསནཏྠཾ སབྦམེཏཾ ཨོརཔཱརབྷེདཾ སངྒཧེཏྭཱ ཏཏྠ ཚནྡརཱགཔྤཧཱནེན ‘‘ཛཧཱཏི ཨོརཔཱར’’ནྟི ཝུཏྟཾ.

ཨིདཱནི ཏསྶཏྠསྶ ཝིབྷཱཝནཏྠཱཡ ཨུཔམཾ ཨཱཧ ‘‘ཨུརགོ ཛིཎྞམིཝ ཏཙཾ པུརཱཎ’’ནྟི. ཏཏྠ ཨུརེན གཙྪཏཱིཏི ཨུརགོ, སཔྤསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སོ དུཝིདྷོ – ཀཱམརཱུཔཱི ཙ ཨཀཱམརཱུཔཱི ཙ. ཀཱམརཱུཔཱིཔི དུཝིདྷོ – ཛལཛོ ཐལཛོ ཙ. ཛལཛོ ཛལེ ཨེཝ ཀཱམརཱུཔཾ ལབྷཏི, ན ཐལེ, སངྑཔཱལཛཱཏཀེ སངྑཔཱལནཱགརཱཛཱ ཝིཡ. ཐལཛོ ཐལེ ཨེཝ, ན ཛལེ. སོ ཛཛྫརབྷཱཝེན ཛིཎྞཾ, ཙིརཀཱལཏཱཡ པུརཱཎཉྩཱཏི སངྑཾ གཏཾ. ཏཙཾ ཛཧནྟོ ཙཏུབྦིདྷེན ཛཧཱཏི – སཛཱཏིཡཾ ཋིཏོ, ཛིགུཙྪནྟོ, ནིསྶཱཡ, ཐཱམེནཱཏི. སཛཱཏི ནཱམ སཔྤཛཱཏི དཱིགྷཏྟབྷཱཝོ. ཨུརགཱ ཧི པཉྩསུ ཋཱནེསུ སཛཱཏིཾ ནཱཏིཝཏྟནྟི – ཨུཔཔཏྟིཡཾ, ཙུཏིཡཾ, ཝིསྶཊྛནིདྡོཀྐམནེ, སམཱནཛཱཏིཡཱ མེཐུནཔཊིསེཝནེ, ཛིཎྞཏཙཱཔནཡནེ ཙཱཏི. སཔྤོ ཧི ཡདཱ ཏཙཾ ཛཧཱཏི, ཏདཱ སཛཱཏིཡཾཡེཝ ཋཏྭཱ ཛཧཱཏི. སཛཱཏིཡཾ ཋིཏོཔི ཙ ཛིགུཙྪནྟོ ཛཧཱཏི. ཛིགུཙྪནྟོ ནཱམ ཡདཱ ཨུཔཌྜྷཊྛཱནེ མུཏྟོ ཧོཏི, ཨུཔཌྜྷཊྛཱནེ ཨམུཏྟོ ཨོལམྦཏི, ཏདཱ ནཾ ཨཊྚཱིཡནྟོ ཛཧཱཏི. ཨེཝཾ ཛིགུཙྪནྟོཔི ཙ དཎྜནྟརཾ ཝཱ མཱུལནྟརཾ ཝཱ པཱསཱཎནྟརཾ ཝཱ ནིསྶཱཡ ཛཧཱཏི. ནིསྶཱཡ ཛཧནྟོཔི ཙ ཐཱམཾ ཛནེཏྭཱ, ཨུསྶཱཧཾ ཀཏྭཱ, ཝཱིརིཡེན ཝངྐཾ ནངྒུཊྛཾ ཀཏྭཱ, པསྶསནྟོཝ ཕཎཾ ཀརིཏྭཱ ཛཧཱཏི. ཨེཝཾ ཛཧིཏྭཱ ཡེནཀཱམཾ པཀྐམཏི. ཨེཝམེཝཾ ཨཡམྤི བྷིཀྑུ ཨོརཔཱརཾ ཛཧིཏུཀཱམོ ཙཏུབྦིདྷེན ཛཧཱཏི – སཛཱཏིཡཾ ཋིཏོ, ཛིགུཙྪནྟོ, ནིསྶཱཡ, ཐཱམེནཱཏི. སཛཱཏི ནཱམ བྷིཀྑུནོ ‘‘ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཛཱཏོ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༣༥༡) ཝཙནཏོ སཱིལཾ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘སཱིལེ པཏིཊྛཱཡ ནརོ སཔྤཉྙོ’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༢༣; པེཊཀོ. ༢༢). ཨེཝམེཏིསྶཾ སཛཱཏིཡཾ ཋིཏོ བྷིཀྑུ ཏཾ སཀཏྟབྷཱཝཱདིབྷེདཾ ཨོརཔཱརཾ ཛིཎྞཔུརཱཎཏཙམིཝ དུཀྑཾ ཛནེནྟཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཨཱདཱིནཝདསྶནེན ཛིགུཙྪནྟོ ཀལྱཱཎམིཏྟེ ནིསྶཱཡ ཨདྷིམཏྟཝཱཡཱམསངྑཱཏཾ ཐཱམཾ ཛནེཏྭཱ ‘‘དིཝསཾ ཙངྐམེན ནིསཛྫཱཡ ཨཱཝརཎཱིཡེཧི དྷམྨེཧི ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༡༦; ཝིབྷ. ༥༡༩) ཝུཏྟནཡེན རཏྟིནྡིཝཾ ཚདྷཱ ཝིབྷཛིཏྭཱ གྷཊེནྟོ ཝཱཡམནྟོ ཨུརགོ ཝིཡ, ཝངྐཾ ནངྒུཊྛཾ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ཨུརགོ ཝིཡ པསྶསནྟོ, ཨཡམྤི ཨསིཐིལཔརཀྐམཏཱཡ ཝཱཡམནྟོ ཨུརགོ ཝིཡ ཕཎཾ ཀརིཏྭཱ, ཨཡམྤི ཉཱཎཝིཔྥཱརཾ ཛནེཏྭཱ ཨུརགོཝ ཏཙཾ ཨོརཔཱརཾ ཛཧཱཏི. ཛཧིཏྭཱ ཙ ཨུརགོ ཝིཡ ཨོཧིཏཏཙོ ཡེནཀཱམཾ ཨཡམྤི ཨོཧིཏབྷཱརོ ཨནུཔཱདིསེསནིབྦཱནདྷཱཏུདིསཾ པཀྐམཏཱིཏི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ –

‘‘ཡོ ཨུཔྤཏིཏཾ ཝིནེཏི ཀོདྷཾ, ཝིསཊཾ སཔྤཝིསཾཝ ཨོསདྷེཧི;

སོ བྷིཀྑུ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརཾ, ཨུརགོ ཛིཎྞམིཝ ཏཙཾ པུརཱཎ’’ནྟི.

ཨེཝམེསཱ བྷགཝཏཱ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན པཋམགཱཐཱ དེསིཏཱཏི.

༢. ཨིདཱནི དུཏིཡགཱཐཱཡ ཨཏྠཝཎྞནཱཀྐམོ ཨནུཔྤཏྟོ. ཏཏྲཱཔི –

‘‘ཡེན ཡཏྠ ཡདཱ ཡསྨཱ, ཝུཏྟཱ གཱཐཱ ཨཡཾ ཨིམཾ;

ཝིདྷིཾ པཀཱསཡིཏྭཱསྶཱ, ཀརིསྶཱམཏྠཝཎྞན’’ནྟི. –

ཨཡམེཝ མཱཏིཀཱ. ཏཏོ པརཉྩ སབྦགཱཐཱསུ. ཨཏིཝིཏྠཱརབྷཡེན པན ཨིཏོ པབྷུཏི མཱཏིཀཾ ཨནིཀྑིཔིཏྭཱ ཨུཔྤཏྟིདསྶནནཡེནེཝ ཏསྶཱ ཏསྶཱ ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨཏྠཝཎྞནཾ ཀརིསྶཱམི. སེཡྻཐིདཾ ཡོ རཱགམུདཙྪིདཱ ཨསེསནྟི ཨཡཾ དུཏིཡགཱཐཱ.

ཏསྶུཔྤཏྟི – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ ཨུཔཊྛཱཀོ ཨཉྙཏརོ སུཝཎྞཀཱརཔུཏྟོ ཐེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏོ. ཐེརོ ཏསྶ ‘‘དཧརཱནཾ ཨསུབྷཾ སཔྤཱཡ’’ནྟི མནྟྭཱ རཱགཝིགྷཱཏཏྠཾ ཨསུབྷཀམྨཊྛཱནཾ ཨདཱསི. ཏསྶ ཏསྨིཾ ཨཱསེཝནམཏྟམྤི ཙིཏྟཾ ན ལབྷཏི. སོ ‘‘ཨནུཔཀཱརཾ མམེཏ’’ནྟི ཐེརསྶ ཨཱརོཙེསི. ཐེརོ ‘‘དཧརཱནམེཏཾ སཔྤཱཡ’’ནྟི མནྟྭཱ པུནཔི ཏདེཝཱཙིཀྑི. ཨེཝཾ ཙཏྟཱརོ མཱསཱ ཨཏཱིཏཱ, སོ ཀིཉྩིམཏྟམྤི ཝིསེསཾ ན ལབྷཏི. ཏཏོ ནཾ ཐེརོ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ ནེསི. བྷགཝཱ ‘‘ཨཝིསཡོ, སཱརིཔུཏྟ, ཏུཡ྄ཧེཏསྶ སཔྤཱཡཾ ཛཱནིཏུཾ, བུདྡྷཝེནེཡྻོ ཨེསོ’’ཏི ཝཏྭཱ པབྷསྶརཝཎྞཾ པདུམཾ ཨིདྡྷིཡཱ ནིམྨིནིཏྭཱ ཏསྶ ཧཏྠེ པཱདཱསི – ‘‘ཧནྡ, བྷིཀྑུ, ཨིམཾ ཝིཧཱརཔཙྪཱཡཱཡཾ ཝཱལིཀཱཏལེ ནཱལེ༹ན ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཋཔེཧི, ཨབྷིམུཁཉྩསྶ པལླངྐེན ནིསཱིད ‘ལོཧིཏཾ ལོཧིཏ’ནྟི ཨཱཝཛྫེནྟོ’’ཏི. ཨཡཾ ཀིར པཉྩ ཛཱཏིསཏཱནི སུཝཎྞཀཱརོཝ ཨཧོསི. ཏེནསྶ ‘‘ལོཧིཏཀནིམིཏྟཾ སཔྤཱཡ’’ནྟི ཉཏྭཱ བྷགཝཱ ལོཧིཏཀཀམྨཊྛཱནཾ ཨདཱསི. སོ ཏཐཱ ཀཏྭཱ མུཧུཏྟེནེཝ ཡཐཱཀྐམཾ ཏཏྠ ཙཏྟཱརིཔི ཛྷཱནཱནི ཨདྷིགནྟྭཱ ཨནུལོམཔཊིལོམཱདིནཱ ནཡེན ཛྷཱནཀཱིལ༹ཾ ཨཱརབྷི. ཨཐ བྷགཝཱ ‘ཏཾ པདུམཾ མིལཱཡཏཱུ’ཏི ཨདྷིཊྛཱསི. སོ ཛྷཱནཱ ཝུཊྛིཏོ ཏཾ མིལཱཏཾ ཀཱལ༹ཝཎྞཾ དིསྭཱ ‘‘པབྷསྶརརཱུཔཾ ཛརཱཡ པརིམདྡིཏ’’ནྟི ཨནིཙྩསཉྙཾ པཊིལབྷི. ཏཏོ ནཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟམྤི ཨུཔསཾཧརི. ཏཏོ ‘‘ཡདནིཙྩཾ ཏཾ དུཀྑཾ, ཡཾ དུཀྑཾ ཏདནཏྟཱ’’ཏི ཏཡོཔི བྷཝེ ཨཱདིཏྟེ ཝིཡ པསྶི. ཨེཝཾ པསྶཏོ ཙསྶཱཝིདཱུརེ པདུམསྶརོ ཨཏྠི. ཏཏྠ དཱརཀཱ ཨོརོཧིཏྭཱ པདུམཱནི བྷཉྫིཏྭཱ བྷཉྫིཏྭཱ རཱསིཾ ཀརོནྟི. ཏསྶ ཏཱནི ཨུདཀེ པདུམཱནི ནལ༹ཝནེ ཨགྒིཛཱལཱ ཝིཡ ཁཱཡིཾསུ, པཏྟཱནི པཏནྟཱནི པཔཱཏཾ པཝིསནྟཱནི ཝིཡ ཁཱཡིཾསུ, ཐལེ ནིཀྑིཏྟཔདུམཱནཾ ཨགྒཱནི མིལཱཏཱནི ཨགྒིཌཌྜྷཱནི ཝིཡ ཁཱཡིཾསུ. ཨཐསྶ ཏདནུསཱརེན སབྦདྷམྨེ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡཏོ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ཏཡོ བྷཝཱ ཨཱདིཏྟམིཝ ཨགཱརཾ ཨཔྤཊིསརཎཱ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཧིཾསུ. ཏཏོ བྷགཝཱ གནྡྷཀུཊིཡཾ ནིསིནྣོཝ ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨུཔརི སརཱིརཱབྷཾ མུཉྩི. སཱ ཙསྶ མུཁཾཡེཝ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརི. ཏཏོ སོ ‘‘ཀིམེཏ’’ནྟི ཨཱཝཛྫེནྟོ བྷགཝནྟཾ ཨཱགནྟྭཱ སམཱིཔེ ཋིཏམིཝ དིསྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཨཉྫལིཾ པཎཱམེསི. ཨཐསྶ བྷགཝཱ སཔྤཱཡཾ ཝིདིཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེནྟོ ཨིམཾ ཨོབྷཱསགཱཐཾ ཨབྷཱསི ‘‘ཡོ རཱགམུདཙྪིདཱ ཨསེས’’ནྟི.

ཏཏྠ རཉྫནཝསེན རཱགོ, པཉྩཀཱམགུཎརཱགསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨུདཙྪིདཱཏི ཨུཙྪིནྡཏི, བྷཉྫཏི, ཝིནཱསེཏི. ཨཏཱིཏཀཱལིཀཱནམྤི ཧི ཚནྡསི ཝཏྟམཱནཝཙནཾ ཨཀྑརཙིནྟཀཱ ཨིཙྪནྟི. ཨསེསནྟི སཱནུསཡཾ. བྷིསཔུཔྥཾཝ སརོརུཧནྟི སརེ ཝིརཱུལ༹ྷཾ པདུམཔུཔྥཾ ཝིཡ. ཝིགཡ྄ཧཱཏི ཨོགཡ྄ཧ, པཝིསིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སེསཾ པུབྦསདིསམེཝ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡཐཱ ནཱམ ཨེཏེ དཱརཀཱ སརཾ ཨོརུཡ྄ཧ བྷིསཔུཔྥཾ སརོརུཧཾ ཚིནྡནྟི, ཨེཝམེཝཾ ཡོ བྷིཀྑུ ཨིམཾ ཏེདྷཱཏུཀལོཀསནྣིཝཱསཾ ཨོགཡ྄ཧ –

‘‘ནཏྠི རཱགསམོ ཨགྒི’’; (དྷ. པ. ༢༠༢);

‘‘ཀཱམརཱགེན དཡ྄ཧཱམི, ཙིཏྟཾ མེ པརིདཡ྄ཧཏི’’; (སཾ. ནི. ༡.༢༡༢);

‘‘ཡེ རཱགརཏྟཱནུཔཏནྟི སོཏཾ, སཡཾ ཀཏཾ མཀྐཊཀོཝ ཛཱལཾ’’. (དྷ. པ. ༣༤༧);

‘‘རཏྟོ ཁོ, ཨཱཝུསོ, རཱགེན ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ པཱཎམྤི ཧནཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༥༦, ༧༢) –

ཨེཝམཱདིནཡམནུགནྟྭཱ རཱགཱདཱིནཝཔཙྩཝེཀྑཎེན ཡཐཱཝུཏྟཔྤཀཱརེཧི སཱིལསཾཝརཱདཱིཧི སཾཝརེཧི སཝིཉྙཱཎཀཱཝིཉྙཱཎཀེསུ ཝཏྠཱུསུ ཨསུབྷསཉྙཱཡ ཙ ཐོཀཾ ཐོཀཾ རཱགཾ སམུཙྪིནྡནྟོ ཨནཱགཱམིམགྒེན ཨཝསེསཾ ཨརཧཏྟམགྒེན ཙ ཏཏོ ཨནཝསེསམྤི ཨུཙྪིནྡཏི པུབྦེ ཝུཏྟཔྤཀཱརེནེཝ སོ བྷིཀྑུ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརཾ ཨུརགོ ཛིཎྞམིཝ ཏཙཾ པུརཱཎནྟི. ཨེཝམེསཱ བྷགཝཏཱ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན གཱཐཱ དེསིཏཱ. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙ སོ བྷིཀྑུ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛིཏོཏི.

༣. ཡོ ཏཎྷམུདཙྪིདཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི. ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ གགྒརཱཡ པོཀྑརཎིཡཱ ཏཱིརེ ཝིཧརནྟོ ཏཎྷཱཝསེན ཨཀུསལཝིཏཀྐཾ ཝིཏཀྐེཏི. བྷགཝཱ ཏསྶཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཝིདིཏྭཱ ཨིམཾ ཨོབྷཱསགཱཐམབྷཱསི.

ཏཏྠ ཏསྶཏཱིཏི ཏཎྷཱ. ཝིསཡེཧི ཏིཏྟིཾ ན ཨུཔེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཀཱམབྷཝཝིབྷཝཏཎྷཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སརིཏནྟི གཏཾ པཝཏྟཾ, ཡཱཝ བྷཝགྒཱ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ ཋིཏནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཱིགྷསརནྟི སཱིགྷགཱམིནིཾ, སནྡིཊྛིཀསམྤརཱཡིཀཾ ཨཱདཱིནཝཾ ཨགཎེཏྭཱ མུཧུཏྟེནེཝ པརཙཀྐཝཱལ༹མྤི བྷཝགྒམྤི སམྤཱཔུཎིཏུཾ སམཏྠནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝམེཏཾ སརིཏཾ སཱིགྷསརཾ སབྦཔྤཀཱརམྤི ཏཎྷཾ –

‘‘ཨུཔརིཝིསཱལཱ དུཔྤཱུརཱ, ཨིཙྪཱ ཝིསཊགཱམིནཱི;

ཡེ ཙ ཏཾ ཨནུགིཛ྄ཛྷནྟི, ཏེ ཧོནྟི ཙཀྐདྷཱརིནོ’’ཏི.

‘‘ཏཎྷཱདུཏིཡོ པུརིསོ, དཱིགྷམདྡྷཱནསཾསརཾ;

ཨིཏྠབྷཱཝཉྙཐཱབྷཱཝཾ, སཾསཱརཾ ནཱཏིཝཏྟཏཱི’’ཏི. (ཨིཏིཝུ. ༡༥, ༡༠༥; མཧཱནི. ༡༩༡; ཙཱུལ༹ནི. པཱརཱཡནཱནུགཱིཏིགཱཐཱནིདྡེས ༡༠༧);

‘‘ཨཱུནོ ལོཀོ ཨཏིཏྟོ ཏཎྷཱདཱསོཏི ཁོ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༣༠༥) ཙ –

ཨེཝམཱདཱིནཝཔཙྩཝེཀྑཎེན ཝུཏྟཔྤཀཱརེཧི སཱིལསཾཝརཱདཱིཧི ཙ ཡོ ཐོཀཾ ཐོཀཾ ཝིསོསཡིཏྭཱ ཨརཧཏྟམགྒེན ཨསེསཾ ཨུཙྪིཛྫཏི, སོ བྷིཀྑུ ཏསྨིཾཡེཝ ཁཎེ སབྦཔྤཀཱརམྤི ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརནྟི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ སོ བྷིཀྑུ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛིཏོཏི.

༤. ཡོ མཱནམུདབྦདྷཱིཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི. ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ གངྒཱཡ ཏཱིརེ ཝིཧརནྟོ གིམྷཀཱལེ ཨཔྤོདཀེ སོཏེ ཀཏཾ ནལ༹སེཏུཾ པཙྪཱ ཨཱགཏེན མཧོགྷེན ཝུཡ྄ཧམཱནཾ དིསྭཱ ‘‘ཨནིཙྩཱ སངྑཱརཱ’’ཏི སཾཝིགྒོ ཨཊྛཱསི. ཏསྶཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཝིདིཏྭཱ བྷགཝཱ ཨིམཾ ཨོབྷཱསགཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ མཱནོཏི ཛཱཏིཨཱདིཝཏྠུཀོ ཙེཏསོ ཨུཎྞཱམོ. སོ ‘‘སེཡྻོཧམསྨཱི’’ཏི མཱནོ, ‘‘སདིསོཧམསྨཱི’’ཏི མཱནོ, ‘‘ཧཱིནོཧམསྨཱི’’ཏི མཱནོཏི ཨེཝཾ ཏིཝིདྷོ ཧོཏི. པུན ‘‘སེཡྻསྶ སེཡྻོཧམསྨཱིཏི, སེཡྻསྶ སདིསོ, སེཡྻསྶ ཧཱིནོ, སདིསསྶ སེཡྻོ, སདིསསྶ སདིསོ, སདིསསྶ ཧཱིནོ, ཧཱིནསྶ སེཡྻོ, ཧཱིནསྶ སདིསོ, ཧཱིནསྶ ཧཱིནོཧམསྨཱི’’ཏི མཱནོཏི ཨེཝཾ ནཝཝིདྷོ ཧོཏི. ཏཾ སབྦཔྤཀཱརམྤི མཱནཾ –

‘‘ཡེན མཱནེན མཏྟཱསེ, སཏྟཱ གཙྪནྟི དུགྒཏི’’ནྟི. (ཨིཏིཝུ. ༦) –

ཨཱདིནཱ ནཡེན ཏཏྠ ཨཱདཱིནཝཔཙྩཝེཀྑཎེན ཝུཏྟཔྤཀཱརེཧི སཱིལསཾཝརཱདཱིཧི ཙ ཡོ ཐོཀཾ ཐོཀཾ ཝདྷེནྟོ ཀིལེསཱནཾ ཨབལདུབྦལཏྟཱ ནལ༹སེཏུསདིསཾ ལོཀུཏྟརདྷམྨཱནཾ ཨཏིབལཏྟཱ མཧོགྷསདིསེན ཨརཧཏྟམགྒེན ཨསེསཾ ཨུདབྦདྷི, ཨནཝསེསཔྤཧཱནཝསེན ཨུཙྪིནྡནྟོ ཝདྷེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སོ བྷིཀྑུ ཏསྨིཾཡེཝ ཁཎེ སབྦཔྤཀཱརམྤི ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརནྟི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ སོ བྷིཀྑུ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛིཏོཏི.

༥. ཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨིཏོ པརཱནཉྩ དྭཱདསནྣཾ ཨེཀཱཡེཝ ཨུཔྤཏྟི. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཉྙཏརོ བྲཱཧྨཎོ ཨཏྟནོ དྷཱིཏུཡཱ ཝཱརེཡྻེ པཙྩུཔཊྛིཏེ ཙིནྟེསི – ‘‘ཀེནཙི ཝསལེན ཨཔརིབྷུཏྟཔུབྦེཧི པུཔྥེཧི དཱརིཀཾ ཨལངྐརིཏྭཱ པཏིཀུལཾ པེསེསྶཱམཱི’’ཏི. སོ སནྟརབཱཧིརཾ སཱཝཏྠིཾ ཝིཙིནནྟོ ཀིཉྩི ཏིཎཔུཔྥམྤི ཨཔརིབྷུཏྟཔུབྦཾ ནཱདྡས. ཨཐ སམྦཧུལེ དྷུཏྟཀཛཱཏིཀེ བྲཱཧྨཎདཱརཀེ སནྣིཔཏིཏེ དིསྭཱ ‘‘ཨེཏེ པུཙྪིསྶཱམི, ཨཝསྶཾ སམྦཧུལེསུ ཀོཙི ཛཱནིསྶཏཱི’’ཏི ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪི. ཏེ ཏཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨུཔྤཎྜེནྟཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨུདུམྦརཔུཔྥཾ ནཱམ, བྲཱཧྨཎ, ལོཀེ ན ཀེནཙི པརིབྷུཏྟཔུབྦཾ. ཏེན དྷཱིཏརཾ ཨལངྐརིཏྭཱ དེཧཱི’’ཏི. སོ དུཏིཡདིཝསེ ཀཱལསྶེཝ ཝུཊྛཱཡ བྷཏྟཝིསྶགྒཾ ཀཏྭཱ ཨཙིརཝཏིཡཱ ནདིཡཱ ཏཱིརེ ཨུདུམྦརཝནཾ གནྟྭཱ ཨེཀམེཀཾ རུཀྑཾ ཝིཙིནནྟོ པུཔྥསྶ ཝཎྚམཏྟམྤི ནཱདྡས. ཨཐ ཝཱིཏིཝཏྟེ མཛ྄ཛྷནྷིཀེ དུཏིཡཏཱིརཾ ཨགམཱསི. ཏཏྠ ཙ ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ ཨཉྙཏརསྨིཾ མནུཉྙེ རུཀྑམཱུལེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ནིསིནྣོ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསི ཀརོཏི. སོ ཏཏྠ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨམནསིཀརིཏྭཱ, སཀིཾ ནིསཱིདིཏྭཱ, སཀིཾ ཨུཀྐུཊིཀོ ཧུཏྭཱ, སཀིཾ ཋཏྭཱ, ཏཾ རུཀྑཾ སབྦསཱཁཱཝིཊཔཔཏྟནྟརེསུ ཝིཙིནནྟོ ཀིལམཏི. ཏཏོ ནཾ སོ བྷིཀྑུ ཨཱཧ – ‘‘བྲཱཧྨཎ, ཀིཾ མགྒསཱི’’ཏི? ‘‘ཨུདུམྦརཔུཔྥཾ, བྷོ’’ཏི. ‘‘ཨུདུམྦརཔུཔྥཾ ནཱམ, བྲཱཧྨཎ, ལོཀེ ནཏྠི, མུསཱ ཨེཏཾ ཝཙནཾ, མཱ ཀིལམཱ’’ཏི. ཨཐ བྷགཝཱ ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཝིདིཏྭཱ ཨོབྷཱསཾ མུཉྩིཏྭཱ སམུཔྤནྣསམནྣཱཧཱརབཧུམཱནསྶ ཨིམཱ ཨོབྷཱསགཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི ‘‘ཡོ ནཱཛ྄ཛྷགམཱ བྷཝེསུ སཱར’’ནྟི སབྦཱ ཝཏྟབྦཱ.

ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡ ཏཱཝ ནཱཛ྄ཛྷགམཱཏི ནཱདྷིགཙྪི, ནཱདྷིགཙྪཏི ཝཱ. བྷཝེསཱུཏི ཀཱམརཱུཔཱརཱུཔསཉྙཱིཨསཉྙཱིནེཝསཉྙཱིནཱསཉྙཱིཨེཀཝོཀཱརཙཏུཝོཀཱརཔཉྩཝོཀཱརབྷཝེསུ. སཱརནྟི ནིཙྩབྷཱཝཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཝཱ. ཝིཙིནནྟི པཉྙཱཡ གཝེསནྟོ. པུཔྥམིཝ ཨུདུམྦརེསཱུཏི ཡཐཱ ཨུདུམྦརརུཀྑེསུ པུཔྥཾ ཝིཙིནནྟོ ཨེས བྲཱཧྨཎོ ནཱཛ྄ཛྷགམཱ, ཨེཝཾ ཡོ ཡོགཱཝཙརོཔི པཉྙཱཡ ཝིཙིནནྟོ སབྦབྷཝེསུ ཀིཉྩི སཱརཾ ནཱཛ྄ཛྷགམཱ. སོ ཨསཱརཀཊྛེན ཏེ དྷམྨེ ཨནིཙྩཏོ ཨནཏྟཏོ ཙ ཝིཔསྶནྟོ ཨནུཔུབྦེན ལོཀུཏྟརདྷམྨེ ཨདྷིགཙྪནྟོ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརཾ ཨུརགོ ཛིཎྞམིཝ ཏཙཾ པུརཱཎནྟི ཨཡམཏྠོ ཡོཛནཱ ཙ. ཨཝསེསགཱཐཱསུ པནསྶ ཡོཛནཾ ཨཝཏྭཱ ཝིསེསཏྠམཏྟམེཝ ཝཀྑཱམ.

༦.

‘‘ཡསྶནྟརཏོ ན སནྟི ཀོཔཱ,

ཨིཏིབྷཝཱབྷཝཏཉྩ ཝཱིཏིཝཏྟོ’’ཏི. (ཨུདཱ. ༢༠) –

ཨེཏྠ ཏཱཝ ཨཡཾ ‘ཨནྟརསདྡོ’ –

‘‘ནདཱིཏཱིརེསུ སཎྛཱནེ, སབྷཱསུ རཐིཡཱསུ ཙ;

ཛནཱ སངྒམྨ མནྟེནྟི, མཉྩ ཏཉྩ ཀིམནྟར’’ནྟི. (སཾ. ནི. ༡.༢༢༨);

‘‘ཨཔྤམཏྟཀེན ཝིསེསཱདྷིགམེན ཨནྟརཱ ཝོསཱནམཱཔཱདི’’ (ཨ. ནི. ༡༠.༨༤);

‘‘ཨནཏྠཛནནོ ཀོདྷོ, ཀོདྷོ ཙིཏྟཔྤཀོཔནོ;

བྷཡམནྟརཏོ ཛཱཏཾ, ཏཾ ཛནོ ནཱཝབུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི. (ཨ. ནི. ༧.༦༤; ཨིཏིཝུ. ༨༨) –

ཨེཝཾ ཀཱརཎཝེམཛ྄ཛྷཙིཏྟཱདཱིསུ སམྦཧུལེསུ ཨཏྠེསུ དིསྶཏི. ཨིདྷ པན ཙིཏྟེ. ཏཏོ ཡསྶནྟརཏོ ན སནྟི ཀོཔཱཏི ཏཏིཡམགྒེན སམཱུཧཏཏྟཱ ཡསྶ ཙིཏྟེ ན སནྟི ཀོཔཱཏི ཨཏྠོ. ཡསྨཱ པན བྷཝོཏི སམྤཏྟི, ཝིབྷཝོཏི ཝིཔཏྟི. ཏཐཱ བྷཝོཏི ཝུདྡྷི, ཝིབྷཝོཏི ཧཱནི. བྷཝོཏི སསྶཏོ, ཝིབྷཝོཏི ཨུཙྪེདོ. བྷཝོཏི པུཉྙཾ, ཝིབྷཝོཏི པཱཔཾ. ཝིབྷཝོ ཨབྷཝོཏི ཙ ཨཏྠཏོ ཨེཀམེཝ. ཏསྨཱ ཨིཏིབྷཝཱབྷཝཏཉྩ ཝཱིཏིཝཏྟོཏི ཨེཏྠ ཡཱ ཨེསཱ སམྤཏྟིཝིཔཏྟིཝུཌྜྷིཧཱནིསསྶཏུཙྪེདཔུཉྙཔཱཔཝསེན ཨིཏི ཨནེཀཔྤཀཱརཱ བྷཝཱབྷཝཏཱ ཝུཙྩཏི. ཙཏཱུཧིཔི མགྒེཧི ཡཐཱསམྦྷཝཾ ཏེན ཏེན ནཡེན ཏཾ ཨིཏིབྷཝཱབྷཝཏཉྩ ཝཱིཏིཝཏྟོཏི ཨེཝམཏྠོ ཉཱཏབྦོ.

༧. ཡསྶ ཝིཏཀྐཱཏི ཨེཏྠ པན ཡསྶ བྷིཀྑུནོ ཏཡོ ཀཱམབྱཱཔཱདཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐཱ, ཏཡོ ཉཱཏིཛནཔདཱམརཝིཏཀྐཱ, ཏཡོ པརཱནུདྡཡཏཱཔཊིསཾཡུཏྟལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀཨནཝཉྙཏྟིཔཊིསཾཡུཏྟཝིཏཀྐཱཏི ཨེཏེ ནཝ ཝིཏཀྐཱ སམནྟབྷདྡཀེ ཝུཏྟནཡེན ཏཏྠ ཏཏྠ ཨཱདཱིནཝཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཊིཔཀྑཝཝཏྠཱནེན ཏསྶ ཏསྶ པཧཱནསམཏྠེཧི ཏཱིཧི ཧེཊྛིམམགྒེཧི ཙ ཝིདྷཱུཔིཏཱ བྷུསཾ དྷཱུཔིཏཱ སནྟཱཔིཏཱ དཌྜྷཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ ཝིདྷཱུཔེཏྭཱ ཙ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུཝིཀཔྤིཏཱ ཨསེསཱ, ནིཡཀཛ྄ཛྷཏྟབྷཱུཏེ ཨཏྟནོ ཁནྡྷསནྟཱནེ ཨཛ྄ཛྷཏྟཛ྄ཛྷཏྟབྷཱུཏེ ཙིཏྟེ ཙ ཡཐཱ ན པུན སམྦྷཝནྟི, ཨེཝཾ ཨརཧཏྟམགྒེན ཨསེསཱ ཚིནྣཱ. ཚིནྣཉྷི ཀཔྤིཏནྟི ཝུཙྩཏི. ཡཐཱཧ ‘‘ཀཔྤིཏཀེསམསྶཱུ’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༡༢༢; ༤.༣༦༥). ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ.

༨. ཨིདཱནི ཡོ ནཱཙྩསཱརཱིཏི ཨེཏྠ ཡོ ནཱཙྩསཱརཱིཏི ཡོ ནཱཏིདྷཱཝི. ན པཙྩསཱརཱིཏི ན ཨོཧཱིཡི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཨཙྩཱརདྡྷཝཱིརིཡེན ཧི ཨུདྡྷཙྩེ པཏནྟོ ཨཙྩཱསརཏི, ཨཏིསིཐིལེན ཀོསཛྫེ པཏནྟོ པཙྩཱསརཏི. ཏཐཱ བྷཝཏཎྷཱཡ ཨཏྟཱནཾ ཀིལམེནྟོ ཨཙྩཱསརཏི, ཀཱམཏཎྷཱཡ ཀཱམསུཁམནུཡུཉྫནྟོ པཙྩཱསརཏི. སསྶཏདིཊྛིཡཱ ཨཙྩཱསརཏི, ཨུཙྪེདདིཊྛིཡཱ པཙྩཱསརཏི. ཨཏཱིཏཾ ཨནུསོཙནྟོ ཨཙྩཱསརཏི, ཨནཱགཏ པཊིཀངྑནྟོ པཙྩཱསརཏི. པུབྦནྟཱནུདིཊྛིཡཱ ཨཙྩཱསརཏི, ཨཔརནྟཱནུདིཊྛིཡཱ པཙྩཱསརཏི. ཏསྨཱ ཡོ ཨེཏེ ཨུབྷོ ཨནྟེ ཝཛྫེཏྭཱ མཛ྄ཛྷིམཾ པཊིཔདཾ པཊིཔཛྫནྟོ ནཱཙྩསཱརཱི ན པཙྩསཱརཱིཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སབྦཾ ཨཙྩགམཱ ཨིམཾ པཔཉྩནྟི ཏཱཡ ཙ པན ཨརཧཏྟམགྒཝོསཱནཱཡ མཛ྄ཛྷིམཱཡ པཊིཔདཱཡ སབྦཾ ཨིམཾ ཝེདནཱསཉྙཱཝིཏཀྐཔྤབྷཝཾ ཏཎྷཱམཱནདིཊྛིསངྑཱཏཾ ཏིཝིདྷཾ པཔཉྩཾ ཨཙྩགམཱ ཨཏིཀྐནྟོ, སམཏིཀྐནྟོཏི ཨཏྠོ.

༩. ཏདནནྟརགཱཐཱཡ པན སབྦཾ ཝིཏཐམིདནྟི ཉཏྭཱ ལོཀེཏི ཨཡམེཝ ཝིསེསོ. ཏསྶཏྠོ – སབྦནྟི ཨནཝསེསཾ, སཀལམནཱུནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ སནྟེཔི པན ཝིཔསྶནུཔགཾ ལོཀིཡཁནྡྷཱཡཏནདྷཱཏུཔྤབྷེདཾ སངྑཏམེཝ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཾ. ཝིཏཐནྟི ཝིགཏཏཐབྷཱཝཾ. ནིཙྩནྟི ཝཱ སུཁནྟི ཝཱ སུབྷནྟི ཝཱ ཨཏྟཱཏི ཝཱ ཡཐཱ ཡཐཱ ཀིལེསཝསེན བཱལཛནེཧི གཡ྄ཧཏི, ཏཐཱཏཐཱབྷཱཝཏོ ཝིཏཐནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིདནྟི ཏམེཝ སབྦཾ པཙྩཀྑབྷཱཝེན དསྶེནྟོ ཨཱཧ. ཉཏྭཱཏི མགྒཔཉྙཱཡ ཛཱནིཏྭཱ, ཏཉྩ པན ཨསམྨོཧཏོ, ན ཝིསཡཏོ. ལོཀེཏི ཨོཀཱསལོཀེ སབྦཾ ཁནྡྷཱདིབྷེདཾ དྷམྨཛཱཏཾ ‘‘ཝིཏཐམིད’’ནྟི ཉཏྭཱཏི སམྦནྡྷོ.

༡༠-༡༣. ཨིདཱནི ཨིཏོ པརཱསུ ཙཏཱུསུ གཱཐཱསུ ཝཱིཏལོབྷོ ཝཱིཏརཱགོ ཝཱིཏདོསོ ཝཱིཏམོཧོཏི ཨེཏེ ཝིསེསཱ. ཨེཏྠ ལུབྦྷནཝསེན ལོབྷོ. སབྦསངྒཱཧིཀམེཏཾ པཋམསྶ ཨཀུསལམཱུལསྶ ཨདྷིཝཙནཾ, ཝིསམལོབྷསྶ ཝཱ. ཡོ སོ ‘‘ཨཔྤེཀདཱ མཱཏུམཏྟཱིསུཔི ལོབྷདྷམྨཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, བྷགིནིམཏྟཱིསུཔི ལོབྷདྷམྨཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, དྷཱིཏུམཏྟཱིསུཔི ལོབྷདྷམྨཱ ཨུཔྤཛྫནྟཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༤.༡༢༧) ཨེཝཾ ཝུཏྟོ. རཛྫནཝསེན རཱགོ, པཉྩཀཱམགུཎརཱགསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. དུསྶནཝསེན དོསོ, པུབྦེ ཝུཏྟཀོདྷསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. མུཡ྄ཧནཝསེན མོཧོ, ཙཏཱུསུ ཨརིཡསཙྩེསུ ཨཉྙཱཎསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཏྠ ཡསྨཱ ཨཡཾ བྷིཀྑུ ལོབྷཾ ཛིགུཙྪནྟོ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷི ‘‘ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧཾ ལོབྷཾ ཝིནེཏྭཱ ཝིགཏལོབྷོ ཝིཧརེཡྻ’’ནྟི, ཏསྨཱ ཏསྶ ལོབྷཔྤཧཱནཱུཔཱཡཾ སབྦསངྑཱརཱནཾ ཝིཏཐབྷཱཝདསྶནཾ ལོབྷཔྤཧཱནཱནིསཾསཉྩ ཨོརཔཱརཔྤཧཱནཾ དསྶེནྟོ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. ཨེས ནཡོ ཨིཏོ པརཱསུཔི. ཀེཙི པནཱཧུ – ‘‘ཡཐཱཝུཏྟེནེཝ ནཡེན ཨེཏེ དྷམྨེ ཛིགུཙྪིཏྭཱ ཝིཔསྶནམཱརདྡྷསྶ ཏསྶ ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨེཀམེཀཱཝ ཨེཏྠ གཱཐཱ ཝུཏྟཱ’’ཏི. ཡཾ རུཙྩཏི, ཏཾ གཧེཏབྦཾ. ཨེས ནཡོ ཨིཏོ པརཱསུ ཙཏཱུསུ གཱཐཱསུ.

༡༤. ཨཡཾ པནེཏྠ ཨཏྠཝཎྞནཱ – ཨཔྤཧཱིནཊྛེན སནྟཱནེ སཡནྟཱིཏི ཨནུསཡཱ ཀཱམརཱགཔཊིགྷམཱནདིཊྛིཝིཙིཀིཙྪཱབྷཝརཱགཱཝིཛྫཱནཾ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སམྤཡུཏྟདྷམྨཱནཾ ཨཏྟནོ ཨཱཀཱརཱནུཝིདྷཱནཊྛེན མཱུལཱ; ཨཁེམཊྛེན ཨཀུསལཱ; དྷམྨཱནཾ པཏིཊྛཱབྷཱུཏཱཏིཔི མཱུལཱ; སཱཝཛྫདུཀྑཝིཔཱཀཊྛེན ཨཀུསལཱ; ཨུབྷཡམྤེཏཾ ལོབྷདོསམོཧཱནཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏེ ཧི ‘‘ལོབྷོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཀུསལཉྩ ཨཀུསལམཱུལཉྩཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨེཝཾ ནིདྡིཊྛཱ. ཨེཝམེཏེ ཨནུསཡཱ ཏེན ཏེན མགྒེན པཧཱིནཏྟཱ ཡསྶ ཀེཙི ན སནྟི, ཨེཏེ ཙ ཨཀུསལམཱུལཱ ཏཐེཝ སམཱུཧཏཱསེ, སམཱུཧཏཱ ཨིཙྩེཝ ཨཏྠོ. པཙྩཏྟབཧུཝཙནསྶ ཧི སེ-ཀཱརཱགམཾ ཨིཙྪནྟི སདྡལཀྑཎཀོཝིདཱ. ཨཊྛཀཐཱཙརིཡཱ པན ‘‘སེཏི ནིཔཱཏོ’’ཏི ཝཎྞཡནྟི. ཡཾ རུཙྩཏི, ཏཾ གཧེཏབྦཾ. ཨེཏྠ པན ‘‘ཀིཉྩཱཔི སོ ཨེཝཾཝིདྷོ བྷིཀྑུ ཁཱིཎཱསཝོ ཧོཏི, ཁཱིཎཱསཝོ ཙ ནེཝ ཨཱདིཡཏི, ན པཛཧཏི, པཛཧིཏྭཱ ཋིཏོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཏཐཱཔི ཝཏྟམཱནསམཱིཔེ ཝཏྟམཱནཝཙནལཀྑཎེན ‘‘ཛཧཱཏི ཨོརཔཱར’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨཐ ཝཱ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ཙ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡནྟོ ཨཏྟནོ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀབཱཧིརཱཡཏནསངྑཱཏཾ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརནྟི ཝེདིཏབྦོ.

ཏཏྠ ཀིལེསཔཊིཔཱཊིཡཱ མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ ཙཱཏི དྭིདྷཱ ཨནུསཡཱནཾ ཨབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ. ཀིལེསཔཊིཔཱཊིཡཱ ཧི ཀཱམརཱགཱནུསཡཔཊིགྷཱནུསཡཱནཾ ཏཏིཡམགྒེན ཨབྷཱཝོ ཧོཏི, མཱནཱནུསཡསྶ ཙཏུཏྠམགྒེན, དིཊྛཱནུསཡཝིཙིཀིཙྪཱནུསཡཱནཾ པཋམམགྒེན, བྷཝརཱགཱནུསཡཱཝིཛྫཱནུསཡཱནཾ ཙཏུཏྠམགྒེནེཝ. མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ པན པཋམམགྒེན དིཊྛཱནུསཡཝིཙིཀིཙྪཱནུསཡཱནཾ ཨབྷཱཝོ ཧོཏི. དུཏིཡམགྒེན ཀཱམརཱགཱནུསཡཔཊིགྷཱནུསཡཱནཾ ཏནུབྷཱཝོ, ཏཏིཡམགྒེན སབྦསོ ཨབྷཱཝོ, ཙཏུཏྠམགྒེན མཱནཱནུསཡབྷཝརཱགཱནུསཡཱཝིཛྫཱནུསཡཱནཾ ཨབྷཱཝོ ཧོཏི. ཏཏྠ ཡསྨཱ ན སབྦེ ཨནུསཡཱ ཨཀུསལམཱུལཱ; ཀཱམརཱགབྷཝརཱགཱནུསཡཱ ཨེཝ ཧི ལོབྷཱཀུསལམཱུལེན སངྒཧཾ གཙྪནྟི. པཊིགྷཱནུསཡཱཝིཛྫཱནུསཡཱ ཙ ‘‘དོསོ ཨཀུསལམཱུལཾ, མོཧོ ཨཀུསལམཱུལཾ’’ ཨིཙྩེཝ སངྑཾ གཙྪནྟི, དིཊྛིམཱནཝིཙིཀིཙྪཱནུསཡཱ པན ན ཀིཉྩི ཨཀུསལམཱུལཾ ཧོནྟི, ཡསྨཱ ཝཱ ཨནུསཡཱབྷཱཝཝསེན ཙ ཨཀུསལམཱུལསམུགྒྷཱཏཝསེན ཙ ཀིལེསཔྤཧཱནཾ པཊྛཔེསི, ཏསྨཱ –

‘‘ཡསྶཱནུསཡཱ ན སནྟི ཀེཙི, མཱུལཱ ཙ ཨཀུསལཱ སམཱུཧཏཱསེ’’. –

ཨིཏི བྷགཝཱ ཨཱཧ.

༡༥. ཡསྶ དརཐཛཱཏི ཨེཏྠ པན པཋམུཔྤནྣཱ ཀིལེསཱ པརིལཱ༹ཧཊྛེན དརཐཱ ནཱམ, ཨཔརཱཔརུཔྤནྣཱ པན ཏེཧི དརཐེཧི ཛཱཏཏྟཱ དརཐཛཱ ནཱམ. ཨོརནྟི སཀྐཱཡོ ཝུཙྩཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཨོརིམཾ ཏཱིརནྟི ཁོ, བྷིཀྑུ, སཀྐཱཡསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟི (སཾ. ནི. ༤.༢༣༨). ཨཱགམནཱཡཱཏི ཨུཔྤཏྟིཡཱ. པཙྩཡཱསེཏི པཙྩཡཱ ཨེཝ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡསྶ པན ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷགྒཧཎཱཡ པཙྩཡབྷཱུཏཱ ཨརིཡམགྒེན པཧཱིནཏྟཱ, ཀེཙི དརཐཛཝེཝཙནཱ ཀིལེསཱ ན སནྟི, པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ སོ བྷིཀྑུ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརནྟི.

༡༦. ཡསྶ ཝནཐཛཱཏི ཨེཏྠཔི དརཐཛཱ ཝིཡ ཝནཐཛཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཝཙནཏྠེ པན ཨཡཾ ཝིསེསོ – ཝནུཏེ, ཝནོཏཱིཏི ཝཱ ཝནཾ ཡཱཙཏི སེཝཏི བྷཛཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཎྷཱཡེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སཱ ཧི ཝིསཡཱནཾ པཏྠནཏོ སེཝནཏོ ཙ ‘‘ཝན’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏཾ པརིཡུཊྛཱནཝསེན ཝནཾ ཐརཏི ཏནོཏཱིཏི ཝནཐོ, ཏཎྷཱནུསཡསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཝནཐཱ ཛཱཏཱཏི ཝནཐཛཱཏི. ཀེཙི པནཱཧུ ‘‘སབྦེཔི ཀིལེསཱ གཧནཊྛེན ཝནཐོཏི ཝུཙྩནྟི, ཨཔརཱཔརུཔྤནྣཱ པན ཝནཐཛཱ’’ཏི. ཨཡམེཝ ཙེཏྠ ཨུརགསུཏྟེ ཨཏྠོ ཨདྷིཔྤེཏོ, ཨིཏརོ པན དྷམྨཔདགཱཐཱཡཾ. ཝིནིབནྡྷཱཡ བྷཝཱཡཱཏི བྷཝཝིནིབནྡྷཱཡ. ཨཐ ཝཱ ཙིཏྟསྶ ཝིསཡེསུ ཝིནིབནྡྷཱཡ ཨཱཡཏིཾ ཨུཔྤཏྟིཡཱ ཙཱཏི ཨཏྠོ. ཧེཏུཡེཝ ཧེཏུཀཔྤཱ.

༡༧. ཡོ ནཱིཝརཎེཏི ཨེཏྠ ནཱིཝརཎཱཏི ཙིཏྟཾ, ཧིཏཔཊིཔཏྟིཾ ཝཱ ནཱིཝརནྟཱིཏི ནཱིཝརཎཱ, པཊིཙྪཱདེནྟཱིཏི ཨཏྠོ. པཧཱཡཱཏི ཚཌྜེཏྭཱ. པཉྩཱཏི ཏེསཾ སངྑྱཱཔརིཙྪེདོ. ཨཱིགྷཱབྷཱཝཏོ ཨནཱིགྷོ. ཀཐཾཀཐཱཡ ཏིཎྞཏྟཱ ཏིཎྞཀཐཾཀཐོ. ཝིགཏསལླཏྟཱ ཝིསལློ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡོ བྷིཀྑུ ཀཱམཙྪནྡཱདཱིནི པཉྩ ནཱིཝརཎཱནི སམནྟབྷདྡཀེ ཝུཏྟནཡེན སཱམཉྙཏོ ཝིསེསཏོ ཙ ནཱིཝརཎེསུ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ ཏེན ཏེན མགྒེན པཧཱཡ ཏེསཉྩ པཧཱིནཏྟཱ ཨེཝ ཀིལེསདུཀྑསངྑཱཏསྶ ཨཱིགྷསྶཱབྷཱཝེན ཨནཱིགྷོ, ‘‘ཨཧོསིཾ ནུ ཁོ ཨཧཾ ཨཏཱིཏམདྡྷཱན’’ནྟིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༡༨; སཾ. ནི. ༢.༢༠) ནཡེན པཝཏྟཱཡ ཀཐཾཀཐཱཡ ཏིཎྞཏྟཱ ཏིཎྞཀཐཾཀཐོ, ‘‘ཏཏྠ ཀཏམེ པཉྩ སལླཱ? རཱགསལློ, དོསསལློ, མོཧསལློ, མཱནསལློ, དིཊྛིསལློ’’ཏི ཝུཏྟཱནཾ པཉྩནྣཾ སལླཱནཾ ཝིགཏཏྟཱ ཝིསལློ. སོ བྷིཀྑུ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརནྟི.

ཨཏྲཱཔི ཙ ཀིལེསཔཊིཔཱཊིཡཱ མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ ཙཱཏི དྭིདྷཱ ཨེཝ ནཱིཝརཎཔྤཧཱནཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཀིལེསཔཊིཔཱཊིཡཱ ཧི ཀཱམཙྪནྡནཱིཝརཎསྶ བྱཱཔཱདནཱིཝརཎསྶ ཙ ཏཏིཡམགྒེན པཧཱནཾ ཧོཏི, ཐིནམིདྡྷནཱིཝརཎསྶ ཨུདྡྷཙྩནཱིཝརཎསྶ ཙ ཙཏུཏྠམགྒེན. ‘‘ཨཀཏཾ ཝཏ མེ ཀུསལ’’ནྟིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༣.༢༤༨; ནེཏྟི. ༡༢༠) ནཡེན པཝཏྟསྶ ཝིཔྤཊིསཱརསངྑཱཏསྶ ཀུཀྐུཙྩནཱིཝརཎསྶ ཝིཙིཀིཙྪཱནཱིཝརཎསྶ ཙ པཋམམགྒེན. མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ པན ཀུཀྐུཙྩནཱིཝརཎསྶ ཝིཙིཀིཙྪཱནཱིཝརཎསྶ ཙ པཋམམགྒེན པཧཱནཾ ཧོཏི, ཀཱམཙྪནྡནཱིཝརཎསྶ བྱཱཔཱདནཱིཝརཎསྶ ཙ དུཏིཡམགྒེན ཏནུབྷཱཝོ ཧོཏི, ཏཏིཡེན ཨནཝསེསཔྤཧཱནཾ. ཐིནམིདྡྷནཱིཝརཎསྶ ཨུདྡྷཙྩནཱིཝརཎསྶ ཙ ཙཏུཏྠམགྒེན པཧཱནཾ ཧོཏཱིཏི. ཨེཝཾ –

‘‘ཡོ ནཱིཝརཎེ པཧཱཡ པཉྩ, ཨནཱིགྷོ ཏིཎྞཀཐཾཀཐོ ཝིསལློ;

སོ བྷིཀྑུ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརཾ, ཨུརགོ ཛིཎྞམིཝཏྟཙཾ པུརཱཎ’’ནྟི. –

ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ བྷགཝཱ དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ སོ བྷིཀྑུ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛིཏོ. ‘‘ཨེཀཙྩེ ཡེན ཡེན ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཡཱ ཡཱ གཱཐཱ དེསིཏཱ, ཏེན ཏེན ཏསྶཱ ཏསྶཱ གཱཐཱཡ པརིཡོསཱནེ སོ སོ བྷིཀྑུ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛིཏོ’’ཏི ཝདནྟི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཨུརགསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. དྷནིཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༨. པཀྐོདནོཏི དྷནིཡསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི. ཏེན སམཡེན དྷནིཡོ གོཔོ མཧཱིཏཱིརེ པཊིཝསཏི. ཏསྶཱཡཾ པུབྦཡོགོ – ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ པཱཝཙནེ དིབྦམཱནེ ཝཱིསཏི ཝསྶསཧསྶཱནི དིཝསེ དིཝསེ སངྒྷསྶ ཝཱིསཏི སལཱཀབྷཏྟཱནི ཨདཱསི. སོ ཏཏོ ཙུཏོ དེཝེསུ ཨུཔྤནྣོ. ཨེཝཾ དེཝལོཀེ ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ ཁེཔེཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཝིདེཧརཊྛམཛ྄ཛྷེ པབྦཏརཊྛཾ ནཱམ ཨཏྠི ཏཏྠ དྷམྨཀོརཎྜཾ ནཱམ ནགརཾ, ཏསྨིཾ ནགརེ སེཊྛིཔུཏྟོ ཧུཏྭཱ ཨབྷིནིབྦཏྟོ, གོཡཱུཐཾ ནིསྶཱཡ ཛཱིཝཏི. ཏསྶ ཧི ཏིཾསམཏྟཱནི གོསཧསྶཱནི ཧོནྟི, སཏྟཝཱིསསཧསྶཱ གཱཝོ ཁཱིརཾ དུཡ྄ཧནྟི. གོཔཱ ནཱམ ནིབདྡྷཝཱསིནོ ན ཧོནྟི. ཝསྶིཀེ ཙཏྟཱརོམཱསེ ཐལེ ཝསནྟི, ཨཝསེསེ ཨཊྛམཱསེ ཡཏྠ ཏིཎོདཀཾ སུཁཾ ལབྦྷཏི, ཏཏྠ ཝསནྟི. ཏཉྩ ནདཱིཏཱིརཾ ཝཱ ཛཱཏསྶརཏཱིརཾ ཝཱ ཧོཏི. ཨཐཱཡམྤི ཝསྶཀཱལེ ཨཏྟནོ ཝསིཏགཱམཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ གུནྣཾ ཕཱསུཝིཧཱརཏྠཱཡ ཨོཀཱསཾ གཝེསནྟོ མཧཱམཧཱི བྷིཛྫིཏྭཱ ཨེཀཏོ ཀཱལམཧཱི ཨེཀཏོ མཧཱམཧིཙྩེཝ སངྑཾ གནྟྭཱ སནྡམཱནཱ པུན སམུདྡསམཱིཔེ སམཱགནྟྭཱ པཝཏྟཱ. ཡཾ ཨོཀཱསཾ ཨནྟརདཱིཔཾ ཨཀཱསི, ཏཾ པཝིསིཏྭཱ ཝཙྪཱནཾ སཱལཾ ཨཏྟནོ ཙ ནིཝེསནཾ མཱཔེཏྭཱ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཏསྶ སཏྟ པུཏྟཱ, སཏྟ དྷཱིཏརོ, སཏྟ སུཎིསཱ, ཨནེཀེ ཙ ཀམྨཀཱརཱ ཧོནྟི. གོཔཱ ནཱམ ཝསྶནིམིཏྟཾ ཛཱནནྟི. ཡདཱ སཀུཎིཀཱ ཀུལཱཝཀཱནི རུཀྑགྒེ ཀརོནྟི, ཀཀྐཊཀཱ ཨུདཀསམཱིཔེ དྭཱརཾ པིདཧིཏྭཱ ཐལསམཱིཔདྭཱརེན ཝལ༹ཉྫེནྟི, ཏདཱ སུཝུཊྛིཀཱ བྷཝིསྶཏཱིཏི གཎྷནྟི. ཡདཱ པན སཀུཎིཀཱ ཀུལཱཝཀཱནི ནཱིཙཊྛཱནེ ཨུདཀཔིཊྛེ ཀརོནྟི, ཀཀྐཊཀཱ ཐལསམཱིཔེ དྭཱརཾ པིདཧིཏྭཱ ཨུདཀསམཱིཔདྭཱརེན ཝལ༹ཉྫེནྟི, ཏདཱ དུབྦུཊྛིཀཱ བྷཝིསྶཏཱིཏི གཎྷནྟི.

ཨཐ སོ དྷནིཡོ སུཝུཊྛིཀནིམིཏྟཱནི ཨུཔསལླཀྑེཏྭཱ ཨུཔཀཊྛེ ཝསྶཀཱལེ ཨནྟརདཱིཔཱ ནིཀྑམིཏྭཱ མཧཱམཧིཡཱ པརཏཱིརེ སཏྟསཏྟཱཧམྤི དེཝེ ཝསྶནྟེ ཨུདཀེན ཨནཛ྄ཛྷོཏྠརཎོཀཱསེ ཨཏྟནོ ཝསནོཀཱསཾ ཀཏྭཱ སམནྟཱ པརིཀྑིཔིཏྭཱ, ཝཙྪསཱལཱཡོ མཱཔེཏྭཱ, ཏཏྠ ནིཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཨཐསྶ དཱརུཏིཎཱདིསངྒཧེ ཀཏེ སབྦེསུ པུཏྟདཱརཀམྨཀརཔོརིསེསུ སམཱནིཡེསུ ཛཱཏེསུ ནཱནཔྤཀཱརེ ཁཛྫབྷོཛྫེ པཊིཡཏྟེ སམནྟཱ ཙཏུདྡིསཱ མེགྷམཎྜལཱནི ཨུཊྛཧིཾསུ. སོ དྷེནུཡོ དུཧཱཔེཏྭཱ, ཝཙྪསཱལཱསུ ཝཙྪེ སཎྛཱཔེཏྭཱ, གུནྣཾ ཙཏུདྡིསཱ དྷཱུམཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ, སབྦཔརིཛནཾ བྷོཛཱཔེཏྭཱ, སབྦཀིཙྩཱནི ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ དཱིཔེ ཨུཛྫཱལཱཔེཏྭཱ, སཡཾ ཁཱིརེན བྷཏྟཾ བྷུཉྫིཏྭཱ, མཧཱསཡནེ སཡནྟོ ཨཏྟནོ སིརིསམྤཏྟིཾ དིསྭཱ, ཏུཊྛཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ, ཨཔརདིསཱཡ མེགྷཏྠནིཏསདྡཾ སུཏྭཱ ནིཔནྣོ ཨིམཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི ‘‘པཀྐོདནོ དུདྡྷཁཱིརོཧམསྨཱི’’ཏི.

ཏཏྲཱཡཾ ཨཏྠཝཎྞནཱ – པཀྐོདནོཏི སིདྡྷབྷཏྟོ. དུདྡྷཁཱིརོཏི གཱཝོ དུཧིཏྭཱ གཧིཏཁཱིརོ. ཨཧནྟི ཨཏྟཱནཾ ནིདསྶེཏི, ཨསྨཱིཏི ཨཏྟནོ ཏཐཱབྷཱཝཾ. པཀྐོདནོ དུདྡྷཁཱིརོ ཙ ཨཧམསྨི བྷཝཱམཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིཏཱིཏི ཨེཝམཱཧཱཏི ཨཏྠོ. ནིདྡེསེ པན ‘‘ཨིཏཱིཏི པདསནྡྷི, པདསཾསགྒོ, པདཔཱརིཔཱུརི, ཨཀྑརསམཝཱཡོ བྱཉྫནསིལིཊྛཏཱ པདཱནུཔུབྦཏཱམེཏ’’ནྟི (ཙཱུལ༹ནི. ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༡) ཨེཝམསྶ ཨཏྠོ ཝཎྞིཏོ. སོཔི ཨིདམེཝ སནྡྷཱཡཱཏི ཝེདིཏབྦོ. ཡཾ ཡཾ ཧི པདཾ པུབྦཔདེན ཝུཏྟཾ, ཏསྶ ཏསྶ ཨེཝམཱཧཱཏི ཨེཏམཏྠཾ པཀཱསེནྟོཡེཝ ཨིཏིསདྡོ པཙྪིམེན པདེན མེཏྟེཡྻོ ཨིཏི ཝཱ བྷགཝཱ ཨིཏི ཝཱ ཨེཝམཱདིནཱ པདསནྡྷི ཧོཏི, ནཱཉྙཐཱ.

དྷནིཡོ གོཔོཏི ཏསྶ སེཊྛིཔུཏྟསྶ ནཱམསམོདྷཱནཾ. སོ ཧི ཡཱནིམཱནི ཐཱཝརཱདཱིནི པཉྩ དྷནཱནི, ཏེསུ ཋཔེཏྭཱ དཱནསཱིལཱདིཨནུགཱམིཀདྷནཾ, ཁེཏྟཝཏྠུ-ཨཱརཱམཱདིཏོ ཐཱཝརདྷནཏོཔི, གཝསྶཱདིཏོ ཛངྒམདྷནཏོཔི ཧིརཉྙསུཝཎྞཱདིཏོ སཾཧཱརིམདྷནཏོཔི, སིཔྤཱཡཏནཱདིཏོ ཨངྒསམདྷནཏོཔི ཡཾ ཏཾ ལོཀསྶ པཉྩགོརསཱནུཔྤདཱནེན བཧཱུཔཀཱརཾ ཏཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ནཏྠི གོསམིཏཾ དྷན’’ནྟི (སཾ. ནི. ༡.༡༣; ནེཏྟི. ༡༢༣) ཨེཝཾ ཝིསེསིཏཾ གོདྷནཾ, ཏེན སམནྣཱགཏཏྟཱ དྷནིཡོ, གུནྣཾ པཱལནཏོ གོཔོ. ཡོ ཧི ཨཏྟནོ གཱཝོ པཱལེཏི, སོ ‘‘གོཔོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཡོ པརེསཾ ཝེཏནེན བྷཊོ ཧུཏྭཱ, སོ གོཔཱལཀོ. ཨཡཾ པན ཨཏྟནོཡེཝ, ཏེན གོཔོཏི ཝུཏྟོ.

ཨནུཏཱིརེཏི ཏཱིརསྶ སམཱིཔེ. མཧིཡཱཏི མཧཱམཧཱིནཱམིཀཱཡ ནདིཡཱ. སམཱནེན ཨནུཀཱུལཝཏྟིནཱ པརིཛནེན སདྡྷིཾ ཝཱསོ ཡསྶ སོ སམཱནཝཱསོ, ཨཡཉྩ ཏཐཱཝིདྷོ. ཏེནཱཧ ‘‘སམཱནཝཱསོ’’ཏི. ཚནྣཱཏི ཏིཎཔཎྞཙྪདནེཧི ཨནོཝསྶཀཱ ཀཏཱ. ཀུཊཱིཏི ཝསནགྷརསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨཱཧིཏོཏི ཨཱབྷཏོ, ཛཱལིཏོ ཝཱ. གིནཱིཏི ཨགྒི. ཏེསུ ཏེསུ ཋཱནེསུ ཨགྒི ‘‘གིནཱི’’ཏི ཝོཧརཱིཡཏི. ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱིཏི ཨིདཱནི ཡདི ཨིཙྪསཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཝསྶཱཏི སིཉྩ, པགྒྷར, ཨུདཀཾ མུཉྩཱཏི ཨཏྠོ. དེཝཱཏི མེགྷཾ ཨཱལཔཏི. ཨཡཾ ཏཱཝེཏྠ པདཝཎྞནཱ.

ཨཡཾ པན ཨཏྠཝཎྞནཱ – ཨེཝམཡཾ དྷནིཡོ གོཔོ ཨཏྟནོ སཡནགྷརེ མཧཱསཡནེ ནིཔནྣོ མེགྷཏྠནིཏཾ སུཏྭཱ ‘‘པཀྐོདནོཧམསྨཱི’’ཏི བྷཎནྟོ ཀཱཡདུཀྑཝཱུཔསམཱུཔཱཡཾ ཀཱཡསུཁཧེཏུཉྩ ཨཏྟནོ སནྣིཧིཏཾ དཱིཔེཏི. ‘‘དུདྡྷཁཱིརོཧམསྨཱི’’ཏི བྷཎནྟོ ཙིཏྟདུཀྑཝཱུཔསམཱུཔཱཡཾ ཙིཏྟསུཁཧེཏུཉྩ. ‘‘ཨནུཏཱིརེ མཧིཡཱ’’ཏི ནིཝཱསཊྛཱནསམྤཏྟིཾ, ‘‘སམཱནཝཱསོ’’ཏི ཏཱདིསེ ཀཱལེ པིཡཝིཔྤཡོགཔདཊྛཱནསྶ སོཀསྶཱབྷཱཝཾ. ‘‘ཚནྣཱ ཀུཊཱི’’ཏི ཀཱཡདུཀྑཱཔགམཔཊིགྷཱཏཾ. ‘‘ཨཱཧིཏོ གིནཱི’’ཏི ཡསྨཱ གོཔཱལཀཱ པརིཀྑེཔདྷཱུམདཱརུཨགྒིཝསེན ཏཡོ ཨགྒཱི ཀརོནྟི. ཏེ ཙ ཏསྶ གེཧེ སབྦེ ཀཏཱ, ཏསྨཱ སབྦདིསཱསུ པརིཀྑེཔགྒིཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཨཱཧིཏོ གིནཱི’’ཏི བྷཎནྟོ ཝཱལ༹མིགཱགམནནིཝཱརཎཾ དཱིཔེཏི, གུནྣཾ མཛ྄ཛྷེ གོམཡཱདཱིཧི དྷཱུམགྒིཾ སནྡྷཱཡ ཌཾསམཀསཱདཱིཧི གུནྣཾ ཨནཱབཱདྷཾ, གོཔཱལཀཱནཾ སཡནཊྛཱནེ དཱརུཨགྒིཾ སནྡྷཱཡ གོཔཱལཀཱནཾ སཱིཏཱབཱདྷཔཊིགྷཱཏཾ. སོ ཨེཝཾ དཱིཔེནྟོ ཨཏྟནོ ཝཱ གུནྣཾ ཝཱ པརིཛནསྶ ཝཱ ཝུཊྛིཔཙྩཡསྶ ཀསྶཙི ཨཱབཱདྷསྶ ཨབྷཱཝཏོ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱི པཝསྶ དེཝཱ’’ཏི.

༡༩. ཨེཝཾ དྷནིཡསྶ ཨིམཾ གཱཐཾ བྷཱསམཱནསྶ ཨསྶོསི བྷགཝཱ དིབྦཱཡ སོཏདྷཱཏུཡཱ ཝིསུདྡྷཱཡ ཨཏིཀྐནྟམཱནུསིཀཱཡ ཛེཏཝནམཧཱཝིཧཱརེ གནྡྷཀུཊིཡཾ ཝིཧརནྟོ. སུཏྭཱ ཙ པན བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ ཨདྡས དྷནིཡཉྩ པཛཱཔཏིཉྩསྶ ‘‘ཨིམེ ཨུབྷོཔི ཧེཏུསམྤནྣཱ. སཙེ ཨཧཾ གནྟྭཱ དྷམྨཾ དེསེསྶཱམི, ཨུབྷོཔི པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིསྶནྟི. ནོ ཙེ གམིསྶཱམི, སྭེ ཨུདཀོགྷེན ཝིནསྶིསྶནྟཱི’’ཏི ཏཾ ཁཎེཡེཝ སཱཝཏྠིཏོ སཏྟ ཡོཛནསཏཱནི དྷནིཡསྶ ནིཝཱསཊྛཱནཾ ཨཱཀཱསེན གནྟྭཱ ཏསྶ ཀུཊིཡཱ ཨུཔརི ཨཊྛཱསི. དྷནིཡོ ཏཾ གཱཐཾ པུནཔྤུནཾ བྷཱསཏིཡེཝ, ན ནིཊྛཱཔེཏི, བྷགཝཏི གཏེཔི བྷཱསཏི. བྷགཝཱ ཙ ཏཾ སུཏྭཱ ‘‘ན ཨེཏྟཀེན སནྟུཊྛཱ ཝཱ ཝིསྶཏྠཱ ཝཱ ཧོནྟི, ཨེཝཾ པན ཧོནྟཱི’’ཏི དསྶེཏུཾ –

‘‘ཨཀྐོདྷནོ ཝིགཏཁིལོཧམསྨི, ཨནུཏཱིརེ མཧིཡེཀརཏྟིཝཱསོ;

ཝིཝཊཱ ཀུཊི ནིབྦུཏོ གིནི, ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱི པཝསྶ དེཝཱ’’ཏི. –

ཨིམཾ པཊིགཱཐཾ ཨབྷཱསི བྱཉྫནསབྷཱགཾ ནོ ཨཏྠསབྷཱགཾ. ན ཧི ‘‘པཀྐོདནོ’’ཏི, ‘‘ཨཀྐོདྷནོ’’ཏི ཙ ཨཱདཱིནི པདཱནི ཨཏྠཏོ སམེནྟི མཧཱསམུདྡསྶ ཨོརིམཔཱརིམཏཱིརཱནི ཝིཡ, བྱཉྫནཾ པནེཏྠ ཀིཉྩི ཀིཉྩི སམེཏཱིཏི བྱཉྫནསབྷཱགཱནི ཧོནྟི. ཏཏྠ པུརིམགཱཐཱཡ སདིསཔདཱནཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཝིསེསཔདཱནཾ པནཱཡཾ པདཏོ ཨཏྠཏོ ཙ ཝཎྞནཱ – ཨཀྐོདྷནོཏི ཨཀུཛ྄ཛྷནསབྷཱཝོ. ཡོ ཧི སོ པུབྦེ ཝུཏྟཔྤཀཱརཨཱགྷཱཏཝཏྠུསམྦྷཝོ ཀོདྷོ ཨེཀཙྩསྶ སུཔརིཏྟོཔི ཨུཔྤཛྫམཱནོ ཧདཡཾ སནྟཱཔེཏྭཱ ཝཱུཔསམྨཏི, ཡེན ཙ ཏཏོ བལཝཏརུཔྤནྣེན ཨེཀཙྩོ མུཁཝིཀུཎནམཏྟཾ ཀརོཏི, ཏཏོ བལཝཏརེན ཨེཀཙྩོ ཕརུསཾ ཝཏྟུཀཱམོ ཧནུསཉྩལནམཏྟཾ ཀརོཏི, ཨཔརོ ཏཏོ བལཝཏརེན ཕརུསཾ བྷཎཏི, ཨཔརོ ཏཏོ བལཝཏརེན དཎྜཾ ཝཱ སཏྠཾ ཝཱ གཝེསནྟོ དིསཱ ཝིལོཀེཏི, ཨཔརོ ཏཏོ བལཝཏརེན དཎྜཾ ཝཱ སཏྠཾ ཝཱ ཨཱམསཏི, ཨཔརོ ཏཏོ བལཝཏརེན དཎྜཱདཱིནི གཧེཏྭཱ ཨུཔདྷཱཝཏི, ཨཔརོ ཏཏོ བལཝཏརེན ཨེཀཾ ཝཱ དྭེ ཝཱ པཧཱརེ དེཏི, ཨཔརོ ཏཏོ བལཝཏརེན ཨཔི ཉཱཏིསཱལོཧིཏཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏི, ཨེཀཙྩོ ཏཏོ བལཝཏརེན པཙྪཱ ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཨཏྟཱནམྤི ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏི སཱིཧལ༹དཱིཔེ ཀཱལགཱམཝཱསཱི ཨམཙྩོ ཝིཡ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ཀོདྷོ པརམཝེཔུལླཔྤཏྟོ ཧོཏི. སོ བྷགཝཏཱ བོདྷིམཎྜེཡེཝ སབྦསོ པཧཱིནོ ཨུཙྪིནྣམཱུལོ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏོ, ཏསྨཱ བྷགཝཱ ‘‘ཨཀྐོདྷནོཧམསྨཱི’’ཏི ཨཱཧ.

ཝིགཏཁིལོཏི ཨཔགཏཁིལོ. ཡེ ཧི ཏེ ཙིཏྟབནྡྷབྷཱཝེན པཉྩ ཙེཏོཁིལཱ ཝུཏྟཱ, ཡེ ཧི ཙ ཁིལབྷཱུཏེ ཙིཏྟེ སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཁིལེ བྷཱུམིབྷཱགེ ཙཏྟཱརོ མཱསེ ཝསྶནྟེཔི དེཝེ སསྶཱནི ན རུཧནྟི, ཨེཝམེཝཾ སདྡྷམྨསྶཝནཱདིཀུསལཧེཏུཝསྶེ ཝསྶནྟེཔི ཀུསལཾ ན རུཧཏི ཏེ ཙ བྷགཝཏཱ བོདྷིམཎྜེཡེཝ སབྦསོ པཧཱིནཱ, ཏསྨཱ བྷགཝཱ ‘‘ཝིགཏཁིལོཧམསྨཱི’’ཏི ཨཱཧ.

ཨེཀརཏྟིཾ ཝཱསོ ཨསྶཱཏི ཨེཀརཏྟིཝཱསོ. ཡཐཱ ཧི དྷནིཡོ ཏཏྠ ཙཏྟཱརོ ཝསྶིཀེ མཱསེ ནིབདྡྷཝཱསཾ ཨུཔགཏོ, ན ཏཐཱ བྷགཝཱ. བྷགཝཱ ཧི ཏཾཡེཝ རཏྟིཾ ཏསྶ ཨཏྠཀཱམཏཱཡ ཏཏྠ ཝཱསཾ ཨུཔགཏོ. ཏསྨཱ ‘‘ཨེཀརཏྟིཝཱསོ’’ཏི ཨཱཧ. ཝིཝཊཱཏི ཨཔནཱིཏཙྪདནཱ. ཀུཊཱིཏི ཨཏྟབྷཱཝོ. ཨཏྟབྷཱཝོ ཧི ཏཾ ཏཾ ཨཏྠཝསཾ པཊིཙྩ ཀཱཡོཏིཔི གུཧཱཏིཔི དེཧོཏིཔི སནྡེཧོཏིཔི ནཱཝཱཏིཔི རཐོཏིཔི ཝཎོཏིཔི དྷཛོཏིཔི ཝམྨིཀོཏིཔི ཀུཊཱིཏིཔི ཀུཊིཀཱཏིཔི ཝུཙྩཏི. ཨིདྷ པན ཀཊྛཱདཱིནི པཊིཙྩ གེཧནཱམིཀཱ ཀུཊི ཝིཡ ཨཊྛིཨཱདཱིནི པཊིཙྩ སངྑྱཾ གཏཏྟཱ ‘‘ཀུཊཱི’’ཏི ཝུཏྟོ. ཡཐཱཧ –

‘‘སེཡྻཐཱཔི, ཨཱཝུསོ, ཀཊྛཉྩ པཊིཙྩ, ཝལླིཉྩ པཊིཙྩ, མཏྟིཀཉྩ པཊིཙྩ, ཏིཎཉྩ པཊིཙྩ, ཨཱཀཱསོ པརིཝཱརིཏོ ཨགཱརཾཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏི; ཨེཝམེཝ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཨཊྛིཉྩ པཊིཙྩ, ནྷཱརུཉྩ པཊིཙྩ, མཾསཉྩ པཊིཙྩ, ཙམྨཉྩ པཊིཙྩ, ཨཱཀཱསོ པརིཝཱརིཏོ རཱུཔནྟྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༣༠༦).

ཙིཏྟམཀྐཊསྶ ནིཝཱསཏོ ཝཱ ཀུཊི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨཊྛིཀངྐལཀུཊི ཙེ སཱ, མཀྐཊཱཝསཐོ ཨིཏི;

མཀྐཊོ པཉྩདྭཱརཱཡ, ཀུཊིཀཱཡ པསཀྐིཡ;

དྭཱརེན ཨནུཔརིཡཱཏི, གྷཊྚཡནྟོ པུནཔྤུན’’ནྟི. (ཐེརགཱ. ༡༢༥);

སཱ ཀུཊི ཡེན ཏཎྷཱམཱནདིཊྛིཚདནེན སཏྟཱནཾ ཚནྣཏྟཱ པུནཔྤུནཾ རཱགཱདིཀིལེསཝསྶཾ ཨཏིཝསྶཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཚནྣམཏིཝསྶཏི, ཝིཝཊཾ ནཱཏིཝསྶཏི;

ཏསྨཱ ཚནྣཾ ཝིཝརེཐ, ཨེཝཾ ཏཾ ནཱཏིཝསྶཏཱི’’ཏི. (ཨུདཱ. ༤༥; ཐེརགཱ. ༤༤༧; པརི. ༣༣༩);

ཨཡཾ གཱཐཱ དྭཱིསུ ཋཱནེསུ ཝུཏྟཱ ཁནྡྷཀེ ཐེརགཱཐཱཡཉྩ. ཁནྡྷཀེ ཧི ‘‘ཡོ ཨཱཔཏྟིཾ པཊིཙྪཱདེཏི, ཏསྶ ཀིལེསཱ ཙ པུནཔྤུནཾ ཨཱཔཏྟིཡོ ཙ ཨཏིཝསྶནྟི, ཡོ པན ན པཊིཙྪཱདེཏི, ཏསྶ ནཱཏིཝསྶནྟཱི’’ཏི ཨིམཾ ཨཏྠཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཱ. ཐེརགཱཐཱཡཾ ‘‘ཡསྶ རཱགཱདིཙྪདནཾ ཨཏྠི, ཏསྶ པུན ཨིཊྛཱརམྨཎཱདཱིསུ རཱགཱདིསམྦྷཝཏོ ཚནྣམཏིཝསྶཏི. ཡོ ཝཱ ཨུཔྤནྣེ ཀིལེསེ ཨདྷིཝཱསེཏི, ཏསྶེཝ ཨདྷིཝཱསིཏཀིལེསཙྪདནཙྪནྣཱ ཨཏྟབྷཱཝཀུཊི པུནཔྤུནཾ ཀིལེསཝསྶཾ ཨཏིཝསྶཏི. ཡསྶ པན ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎཝཱཏེན ཀིལེསཙྪདནསྶ ཝིདྡྷཾསིཏཏྟཱ ཝིཝཊཱ, ཏསྶ ནཱཏིཝསྶཏཱི’’ཏི. ཨཡམཏྠོ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏོ. བྷགཝཏཱ ཧི ཡཐཱཝུཏྟཾ ཚདནཾ ཡཐཱཝུཏྟེནེཝ ནཡེན ཝིདྡྷཾསིཏཾ, ཏསྨཱ ‘‘ཝིཝཊཱ ཀུཊཱི’’ཏི ཨཱཧ. ནིབྦུཏོཏི ཨུཔསནྟོ. གིནཱིཏི ཨགྒི. ཡེན ཧི ཨེཀཱདསཝིདྷེན ཨགྒིནཱ སབྦམིདཾ ཨཱདིཏྟཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཨཱདིཏྟཾ རཱགགྒིནཱ’’ཏི ཝིཏྠཱརོ. སོ ཨགྒི བྷགཝཏོ བོདྷིམཱུལེཡེཝ ཨརིཡམགྒསལིལསེཀེན ནིབྦུཏོ, ཏསྨཱ ‘‘ནིབྦུཏོ གིནཱི’’ཏི ཨཱཧ.

ཨེཝཾ ཝདནྟོ ཙ དྷནིཡཾ ཨཏུཊྛབྦེན ཏུསྶམཱནཾ ཨཉྙཱཔདེསེནེཝ པརིབྷཱསཏི, ཨོཝདཏི, ཨནུསཱསཏི. ཀཐཾ? ‘‘ཨཀྐོདྷནོ’’ཏི ཧི ཝདམཱནོ, དྷནིཡ, ཏྭཾ ‘‘པཀྐོདནོཧམསྨཱི’’ཏི ཏུཊྛོ, ཨོདནཔཱཀོ ཙ ཡཱཝཛཱིཝཾ དྷནཔརིཀྑཡེན ཀཏྟབྦོ, དྷནཔརིཀྑཡོ ཙ ཨཱརཀྑཱདིདུཀྑཔདཊྛཱནོ, ཨེཝཾ སནྟེ དུཀྑེནེཝ ཏུཊྛོ ཧོསི. ཨཧཾ པན ‘‘ཨཀྐོདྷནོཧམསྨཱི’’ཏི ཏུསྶནྟོ སནྡིཊྛིཀསམྤརཱཡིཀདུཀྑཱབྷཱཝེན ཏུཊྛོ ཧོམཱིཏི དཱིཔེཏི. ‘‘ཝིགཏཁིལོ’’ཏི ཝདམཱནོ ཏྭཾ ‘‘དུདྡྷཁཱིརོཧམསྨཱི’’ཏི ཏུསྶནྟོ ཨཀཏཀིཙྩོཝ ‘‘ཀཏཀིཙྩོཧམསྨཱི’’ཏི མནྟྭཱ ཏུཊྛོ, ཨཧཾ པན ‘‘ཝིགཏཁིལོཧམསྨཱི’’ཏི ཏུསྶནྟོ ཀཏཀིཙྩོཝ ཏུཊྛོ ཧོམཱིཏི དཱིཔེཏི. ‘‘ཨནུཏཱིརེ མཧིཡེཀརཏྟིཝཱསོ’’ཏི ཝདམཱནོ ཏྭཾ ཨནུཏཱིརེ མཧིཡཱ སམཱནཝཱསོཏི ཏུསྶནྟོ ཙཏུམཱསནིབདྡྷཝཱསེན ཏུཊྛོ. ནིབདྡྷཝཱསོ ཙ ཨཱཝཱསསངྒེན ཧོཏི, སོ ཙ དུཀྑོ, ཨེཝཾ སནྟེ དུཀྑེནེཝ ཏུཊྛོ ཧོསི. ཨཧཾ པན ཨེཀརཏྟིཝཱསོཏི ཏུསྶནྟོ ཨནིབདྡྷཝཱསེན ཏུཊྛོ, ཨནིབདྡྷཝཱསོ ཙ ཨཱཝཱསསངྒཱབྷཱཝེན ཧོཏི, ཨཱཝཱསསངྒཱབྷཱཝོ ཙ སུཁོཏི སུཁེནེཝ ཏུཊྛོ ཧོམཱིཏི དཱིཔེཏི.

‘‘ཝིཝཊཱ ཀུཊཱི’’ཏི ཝདམཱནོ ཏྭཾ ཚནྣཱ ཀུཊཱིཏི ཏུསྶནྟོ ཚནྣགེཧཏཱཡ ཏུཊྛོ, གེཧེ ཙ ཏེ ཚནྣེཔི ཨཏྟབྷཱཝཀུཊིཀཾ ཀིལེསཝསྶཾ ཨཏིཝསྶཏི, ཡེན སཉྫནིཏེཧི ཙཏཱུཧི མཧོགྷེཧི ཝུཡ྄ཧམཱནོ ཨནཡབྱསནཾ པཱཔུཎེཡྻཱསི, ཨེཝཾ སནྟེ ཨཏུཊྛབྦེནེཝ ཏུཊྛོ ཧོསི. ཨཧཾ པན ‘‘ཝིཝཊཱ ཀུཊཱི’’ཏི ཏུསྶནྟོ ཨཏྟབྷཱཝཀུཊིཡཱ ཀིལེསཙྪདནཱབྷཱཝེན ཏུཊྛོ. ཨེཝཉྩ མེ ཝིཝཊཱཡ ཀུཊིཡཱ ན ཏཾ ཀིལེསཝསྶཾ ཨཏིཝསྶཏི, ཡེན སཉྫནིཏེཧི ཙཏཱུཧི མཧོགྷེཧི ཝུཡ྄ཧམཱནོ ཨནཡབྱསནཾ པཱཔུཎེཡྻཾ, ཨེཝཾ སནྟེ ཏུཊྛབྦེནེཝ ཏུཊྛོ ཧོམཱིཏི དཱིཔེཏི. ‘‘ནིབྦུཏོ གིནཱི’’ཏི ཝདམཱནོ ཏྭཾ ཨཱཧིཏོ གིནཱིཏི ཏུསྶནྟོ ཨཀཏཱུཔདྡཝནིཝཱརཎོཝ ཀཏཱུཔདྡཝནིཝཱརཎོསྨཱིཏི མནྟྭཱ ཏུཊྛོ. ཨཧཾ པན ནིབྦུཏོ གིནཱིཏི ཏུསྶནྟོ ཨེཀཱདསགྒིཔརིལཱ༹ཧཱབྷཱཝཏོ ཀཏཱུཔདྡཝནིཝཱརཎཏཱཡེཝ ཏུཊྛོཏི དཱིཔེཏི. ‘‘ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱི པཝསྶ དེཝཱ’’ཏི ཝདམཱནོ ཨེཝཾ ཝིགཏདུཀྑཱནཾ ཨནུཔྤཏྟསུཁཱནཾ ཀཏསབྦཀིཙྩཱནཾ ཨམྷཱདིསཱནཾ ཨེཏཾ ཝཙནཾ སོབྷཏི, ཨཐ ཙེ པཏྠཡསི, པཝསྶ དེཝ, ན ནོ ཏཡི ཝསྶནྟེ ཝཱ ཨཝསྶནྟེ ཝཱ ཝུཌྜྷི ཝཱ ཧཱནི ཝཱ ཨཏྠི, ཏྭཾ པན ཀསྨཱ ཨེཝཾ ཝདསཱིཏི དཱིཔེཏི. ཏསྨཱ ཡཾ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨེཝཾ ཝདནྟོ ཙ དྷནིཡ ཨཏུཊྛབྦེནེཝ ཏུསྶམཱནཾ ཨཉྙཱཔདེསེནེཝ པརིབྷཱསཏི ཨོཝདཏི, ཨནུསཱསཏཱི’’ཏི, ཏཾ སམྨདེཝ ཝུཏྟནྟི.

༢༠. ཨེཝམིམཾ བྷགཝཏཱ ཝུཏྟཾ གཱཐཾ སུཏྭཱཔི དྷནིཡོ གོཔོ ‘‘ཀོ ཨཡཾ གཱཐཾ བྷཱསཏཱི’’ཏི ཨཝཏྭཱ ཏེན སུབྷཱསིཏེན པརིཏུཊྛོ པུནཔི ཏཐཱརཱུཔཾ སོཏུཀཱམོ ཨཔརམྤི གཱཐམཱཧ ‘‘ཨནྡྷཀམཀསཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཨནྡྷཀཱཏི ཀཱལ༹མཀྑིཀཱནཾ ཨདྷིཝཙནཾ, པིངྒལམཀྑིཀཱནནྟིཔི ཨེཀེ. མཀསཱཏི མཀསཱཡེཝ. ན ཝིཛྫརེཏི ནཏྠི. ཀཙྪེཏི དྭེ ཀཙྪཱ – ནདཱིཀཙྪོ ཙ པབྦཏཀཙྪོ ཙ. ཨིདྷ ནདཱིཀཙྪོ. རུལ༹ྷཏིཎེཏི སཉྫཱཏཏིཎེ. ཙརནྟཱིཏི བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀརོནྟི. ཝུཊྛིམྤཱིཏི ཝཱཏཝུཊྛིཨཱདིཀཱ ཨནེཀཱ ཝུཊྛིཡོ, ཏཱ ཨཱལ༹ཝཀསུཏྟེ པཀཱསཡིསྶཱམ. ཨིདྷ པན ཝསྶཝུཊྛིཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. སཧེཡྻུནྟི ཁམེཡྻུཾ. སེསཾ པཱཀཊམེཝ. ཨེཏྠ དྷནིཡོ ཡེ ཨནྡྷཀམཀསཱ སནྣིཔཏིཏྭཱ རུདྷིརེ པིཝནྟཱ མུཧུཏྟེནེཝ གཱཝོ ཨནཡབྱསནཾ པཱཔེནྟི, ཏསྨཱ ཝུཊྛིཏམཏྟེཡེཝ ཏེ གོཔཱལཀཱ པཾསུནཱ ཙ སཱཁཱཧི ཙ མཱརེནྟི, ཏེསཾ ཨབྷཱཝེན གུནྣཾ ཁེམཏཾ, ཀཙྪེ རུལ༹ྷཏིཎཙརཎེན ཨདྡྷཱནགམནཔརིསྶམཱབྷཱཝཾ ཝཏྭཱ ཁུདཱཀིལམཐཱབྷཱཝཉྩ དཱིཔེནྟོ ‘‘ཡཐཱ ཨཉྙེསཾ གཱཝོ ཨནྡྷཀམཀསསམྥསྶེཧི དིསྶམཱནཱ ཨདྡྷཱནགམནེན ཀིལནྟཱ ཁུདཱཡ མིལཱཡམཱནཱ ཨེཀཝུཊྛིནིཔཱཏམྤི ན སཧེཡྻུཾ, ན མེ ཏཐཱ གཱཝོ, མཡ྄ཧཾ པན གཱཝོ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱབྷཱཝཱ དྭིཀྑཏྟུཾ ཝཱ ཏིཀྑཏུཾ ཝཱ ཝུཊྛིམྤི སཧེཡྻུ’’ནྟི དཱིཔེཏི.

༢༡. ཏཏོ བྷགཝཱ ཡསྨཱ དྷནིཡོ ཨནྟརདཱིཔེ ཝསནྟོ བྷཡཾ དིསྭཱ, ཀུལླཾ བནྡྷིཏྭཱ, མཧཱམཧིཾ ཏརིཏྭཱ, ཏཾ ཀཙྪཾ ཨཱགམྨ ‘‘ཨཧཾ སུཊྛུ ཨཱགཏོ, ནིབྦྷཡེཝ ཋཱནེ ཋིཏོ’’ཏི མཉྙམཱནོ ཨེཝམཱཧ, སབྷཡེ ཨེཝ ཙ སོ ཋཱནེ ཋིཏོ, ཏསྨཱ ཏསྶ ཨཱགམནཊྛཱནཱ ཨཏྟནོ ཨཱགམནཊྛཱནཾ ཨུཏྟརིཏརཉྩ པཎཱིཏཏརཉྩ ཝཎྞེནྟོ ‘‘བདྡྷཱསི བྷིསཱི’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམབྷཱསི, ཨཏྠསབྷཱགཾ ནོ བྱཉྫནསབྷཱགཾ.

ཏཏྠ བྷིསཱིཏི པཏྠརིཏྭཱ པུཐུལཾ ཀཏྭཱ བདྡྷཀུལློ ཝུཙྩཏི ལོཀེ. ཨརིཡསྶ པན དྷམྨཝིནཡེ ཨརིཡམགྒསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨརིཡམགྒོ ཧི –

‘‘མགྒོ པཛྫོ པཐོ པནྠོ, ཨཉྫསཾ ཝཊུམཱཡནཾ;

ནཱཝཱ ཨུཏྟརསེཏུ ཙ, ཀུལློ ཙ བྷིསི སངྐམོ’’. (ཙཱུལ༹ནི. པཱརཱཡནཏྠུཏིགཱཐཱནིདྡེས ༡༠༡);

‘‘ཨདྡྷཱནཾ པབྷཝོ ཙེཝ, ཏཏྠ ཏཏྠ པཀཱསིཏོ’’.

ཨིམཱཡཔི གཱཐཱཡ བྷགཝཱ པུརིམནཡེནེཝ ཏཾ ཨོཝདནྟོ ཨིམཾ ཨཏྠཾ ཨཱཧཱཏི ཝེདིཏབྦོ – དྷནིཡ, ཏྭཾ ཀུལླཾ བནྡྷིཏྭཱ, མཧིཾ ཏརིཏྭཱ, ཨིམཾ ཋཱནམཱགཏོ, པུནཔི ཙ ཏེ ཀུལློ བནྡྷིཏབྦོ ཨེཝ བྷཝིསྶཏི, ནདཱི ཙ ཏརིཏབྦཱ, ན ཙེཏཾ ཋཱནཾ ཁེམཾ. མཡཱ པན ཨེཀཙིཏྟེ མགྒངྒཱནི སམོདྷཱནེཏྭཱ ཉཱཎབནྡྷནེན བདྡྷཱ ཨཧོསི བྷིསི. སཱ ཙ སཏྟཏིཾསབོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨཔརིཔུཎྞཏཱཡ ཨེཀརསབྷཱཝཱུཔགཏཏྟཱ ཨཉྙམཉྙཾ ཨནཏིཝཏྟནེན པུན བནྡྷིཏབྦཔྤཡོཛནཱབྷཱཝེན དེཝམནུསྶེསུ ཀེནཙི མོཙེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏཱཡ ཙ སུསངྑཏཱ. ཏཱཡ ཙམྷི ཏིཎྞོ, པུབྦེ པཏྠིཏཾ ཏཱིརཔྤདེསཾ གཏོ. གཙྪནྟོཔི ཙ ན སོཏཱཔནྣཱདཡོ ཝིཡ ཀཉྩིདེཝ པདེསཾ གཏོ. ཨཐ ཁོ པཱརགཏོ སབྦཱསཝཀྑཡཾ སབྦདྷམྨཔཱརཾ པརམཾ ཁེམཾ ནིབྦཱནཾ གཏོ, ཏིཎྞོཏི ཝཱ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོ, པཱརགཏོཏི ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ. ཀིཾ ཝིནེཡྻ པཱརགཏོཏི ཙེ? ཝིནེཡྻ ཨོགྷཾ, ཀཱམོགྷཱདིཙཏུབྦིདྷཾ ཨོགྷཾ ཏརིཏྭཱ ཨཏིཀྐམྨ ཏཾ པཱརཾ གཏོཏི. ཨིདཱནི ཙ པན མེ པུན ཏརིཏབྦཱབྷཱཝཏོ ཨཏྠོ བྷིསིཡཱ ན ཝིཛྫཏི, ཏསྨཱ མམེཝ ཡུཏྟཾ ཝཏྟུཾ ‘‘ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱི པཝསྶ དེཝཱ’’ཏི.

༢༢. ཏམྤི སུཏྭཱ དྷནིཡོ པུརིམནཡེནེཝ ‘‘གོཔཱི མམ ཨསྶཝཱ’’ཏི ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ གོཔཱིཏི བྷརིཡཾ ནིདྡིསཏི. ཨསྶཝཱཏི ཝཙནཀརཱ ཀིཾཀཱརཔཊིསཱཝིནཱི. ཨལོལཱཏི མཱཏུགཱམོ ཧི པཉྩཧི ལོལཏཱཧི ལོལོ ཧོཏི – ཨཱཧཱརལོལཏཱཡ, ཨལངྐཱརལོལཏཱཡ, པརཔུརིསལོལཏཱཡ, དྷནལོལཏཱཡ, པཱདལོལཏཱཡ. ཏཐཱ ཧི མཱཏུགཱམོ བྷཏྟཔཱུཝསུརཱདིབྷེདེ ཨཱཧཱརེ ལོལཏཱཡ ཨནྟམསོ པཱརིཝཱསིཀབྷཏྟམྤི བྷུཉྫཏི, ཧཏྠོཏཱཔཀམྤི ཁཱདཏི, དིགུཎཾ དྷནམནུཔྤདཏྭཱཔི སུརཾ པིཝཏི. ཨལངྐཱརལོལཏཱཡ ཨཉྙཾ ཨལངྐཱརཾ ཨལབྷམཱནོ ཨནྟམསོ ཨུདཀཏེལཀེནཔི ཀེསེ ཨོསཎྜེཏྭཱ མུཁཾ པརིམཛྫཏི. པརཔུརིསལོལཏཱཡ ཨནྟམསོ པུཏྟེནཔི ཏཱདིསེ པདེསེ པཀྐོསིཡམཱནོ པཋམཾ ཨསདྡྷམྨཝསེན ཙིནྟེཏི. དྷནལོལཏཱཡ ‘‘ཧཾསརཱཛཾ གཧེཏྭཱན སུཝཎྞཱ པརིཧཱཡཐ’’. པཱདལོལཏཱཡ ཨཱརཱམཱདིགམནསཱིལོ ཧུཏྭཱ སབྦཾ དྷནཾ ཝིནཱསེཏི. ཏཏྠ དྷནིཡོ ‘‘ཨེཀཱཔི ལོལཏཱ མཡ྄ཧཾ གོཔིཡཱ ནཏྠཱི’’ཏི དསྶེནྟོ ཨལོལཱཏི ཨཱཧ.

དཱིགྷརཏྟཾ སཾཝཱསིཡཱཏི དཱིགྷཀཱལཾ སདྡྷིཾ ཝསམཱནཱ ཀོམཱརབྷཱཝཏོ པབྷུཏི ཨེཀཏོ ཝཌྜྷིཏཱ. ཏེན པརཔུརིསེ ན ཛཱནཱཏཱིཏི དསྶེཏི. མནཱཔཱཏི ཨེཝཾ པརཔུརིསེ ཨཛཱནནྟཱི མམེཝ མནཾ ཨལླཱིཡཏཱིཏི དསྶེཏི. ཏསྶཱ ན སུཎཱམི ཀིཉྩི པཱཔནྟི ‘‘ཨིཏྠནྣཱམེན ནཱམ སདྡྷིཾ ཨིམཱཡ ཧསིཏཾ ཝཱ ལཔིཏཾ ཝཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཏསྶཱ ན སུཎཱམི, ཀཉྩི ཨཏིཙཱརདོསནྟི དསྶེཏི.

༢༣. ཨཐ བྷགཝཱ ཨེཏེཧི གུཎེཧི གོཔིཡཱ ཏུཊྛཾ དྷནིཡཾ ཨོཝདནྟོ པུརིམནཡེནེཝ ‘‘ཙིཏྟཾ མམ ཨསྶཝ’’ནྟི ཨིམཾ གཱཐམབྷཱསི, ཨཏྠསབྷཱགཾ, བྱཉྫནསབྷཱགཉྩ. ཏཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝ པདཱནི. ཨཡཾ པན ཨདྷིཔྤཱཡོ – དྷནིཡ, ཏྭཾ ‘‘གོཔཱི མམ ཨསྶཝཱ’’ཏི ཏུཊྛོ, སཱ པན ཏེ ཨསྶཝཱ བྷཝེཡྻ ཝཱ ན ཝཱ; དུཛྫཱནཾ པརཙིཏྟཾ, ཝིསེསཏོ མཱཏུགཱམསྶ. མཱཏུགཱམཉྷི ཀུཙྪིཡཱ པརིཧརནྟཱཔི རཀྑིཏུཾ ན སཀྐོནྟི, ཨེཝཾ དུརཀྑཙིཏྟཏྟཱ ཨེཝ ན སཀྐཱ ཏུམྷཱདིསེཧི ཨིཏྠཱི ཨལོལཱཏི ཝཱ སཾཝཱསིཡཱཏི ཝཱ མནཱཔཱཏི ཝཱ ནིཔྤཱཔཱཏི ཝཱ ཛཱནིཏུཾ. མཡ྄ཧཾ པན ཙིཏྟཾ ཨསྶཝཾ ཨོཝཱདཔཊིཀརཾ མམ ཝསེ ཝཏྟཏི, ནཱཧཾ ཏསྶ ཝསེ ཝཏྟཱམི. སོ ཙསྶ ཨསྶཝབྷཱཝོ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡེ ཚནྣཾ ཝཎྞཱནཾ ཨགྒིདྷཱརཱསུ ཙ ཨུདཀདྷཱརཱསུ ཙ པཝཏྟམཱནཱསུ སབྦཛནསྶ པཱཀཊོ ཨཧོསི. ཨགྒིནིམྨཱནེ ཧི ཏེཛོཀསིཎཾ སམཱཔཛྫིཏབྦཾ ཨུདཀནིམྨཱནེ ཨཱཔོཀསིཎཾ, ནཱིལཱདིནིམྨཱནེ ནཱིལཱདིཀསིཎཱནི. བུདྡྷཱནམྤི ཧི དྭེ ཙིཏྟཱནི ཨེཀཏོ ནཔྤཝཏྟནྟི, ཨེཀམེཝ པན ཨསྶཝབྷཱཝེན ཨེཝཾ ཝསཝཏྟི ཨཧོསི. ཏཉྩ ཁོ པན སབྦཀིལེསབནྡྷནཱཔགམཱ ཝིམུཏྟཾ, ཝིམུཏྟཏྟཱ ཏདེཝ ཨལོལཾ, ན ཏཝ གོཔཱི. དཱིཔངྐརབུདྡྷཀཱལཏོ ཙ པབྷུཏི དཱནསཱིལཱདཱིཧི དཱིགྷརཏྟཾ པརིབྷཱཝིཏཏྟཱ སཾཝཱསིཡཾ, ན ཏཝ གོཔཱི. ཏདེཏཾ ཨནུཏྟརེན དམཐེན དམིཏཏྟཱ སུདནྟཾ, སུདནྟཏྟཱ ཨཏྟནོ ཝསེན ཚདྭཱརཝིསེཝནཾ པཧཱཡ མམེཝ ཨདྷིཔྤཱཡམནསྶ ཝསེནཱནུཝཏྟནཏོ མནཱཔཾ, ན ཏཝ གོཔཱི.

པཱཔཾ པན མེ ན ཝིཛྫཏཱིཏི ཨིམིནཱ པན བྷགཝཱ ཏསྶ ཨཏྟནོ ཙིཏྟསྶ པཱཔཱབྷཱཝཾ དསྶེཏི, དྷནིཡོ ཝིཡ གོཔིཡཱ. སོ ཙསྶ པཱཔཱབྷཱཝོ ན ཀེཝལཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཀཱལེཡེཝ, ཨེཀཱུནཏིཾས ཝསྶཱནི སརཱགཱདིཀཱལེ ཨགཱརམཛ྄ཛྷེ ཝསནྟསྶཱཔི ཝེདིཏབྦོ. ཏདཱཔི ཧིསྶ ཨགཱརིཡབྷཱཝཱནུརཱུཔཾ ཝིཉྙུཔཊིཀུཊྛཾ ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ ཝཱ ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ ཝཱ མནོདུཙྩརིཏཾ ཝཱ ན ཨུཔྤནྣཔུབྦཾ. ཏཏོ པརཾ མཱརོཔི ཚབྦསྶཱནི ཨནབྷིསམྦུདྡྷཾ, ཨེཀཾ ཝསྶཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷནྟི སཏྟ ཝསྶཱནི ཏཐཱགཏཾ ཨནུབནྡྷི ‘‘ཨཔྤེཝ ནཱམ ཝཱལགྒནིཏུདནམཏྟམྤིསྶ པཱཔསམཱཙཱརཾ པསྶེཡྻ’’ནྟི. སོ ཨདིསྭཱཝ ནིབྦིནྣོ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘སཏྟ ཝསྶཱནི བྷགཝནྟཾ, ཨནུབནྡྷིཾ པདཱཔདཾ;

ཨོཏཱརཾ ནཱདྷིགཙྪིསྶཾ, སམྦུདྡྷསྶ སཏཱིམཏོ’’ཏི. (སུ. ནི. ༤༤༨);

བུདྡྷཀཱལེཔི ནཾ ཨུཏྟརམཱཎཝོ སཏྟ མཱསཱནི ཨནུབནྡྷི ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀཾ དཊྛུཀཱམོ. སོ ཀིཉྩི ཝཛྫཾ ཨདིསྭཱཝ པརིསུདྡྷསམཱཙཱརོ བྷགཝཱཏི གཏོ. ཙཏྟཱརི ཧི ཏཐཱགཏསྶ ཨརཀྑེཡྻཱནི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏསྶ ཨརཀྑེཡྻཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? པརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ, ནཏྠི ཏཐཱགཏསྶ ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ, ཡཾ ཏཐཱགཏོ རཀྑེཡྻ ‘མཱ མེ ཨིདཾ པརོ ཨཉྙཱསཱི’ཏི, པརིསུདྡྷཝཙཱིསམཱཙཱརོ…པེ… པརིསུདྡྷམནོསམཱཙཱརོ…པེ… པརིསུདྡྷཱཛཱིཝོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ, ནཏྠི ཏཐཱགཏསྶ མིཙྪཱཛཱིཝོ, ཡཾ ཏཐཱགཏོ རཀྑེཡྻ ‘མཱ མེ ཨིདཾ པརོ ཨཉྙཱསཱི’’’ཏི (ཨ. ནི. ༧.༥༨).

ཨེཝཾ ཡསྨཱ ཏཐཱགཏསྶ ཙིཏྟསྶ ན ཀེཝལཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཀཱལེ, པུབྦེཔི པཱཔཾ ནཏྠི ཨེཝ, ཏསྨཱ ཨཱཧ – ‘‘པཱཔཾ པན མེ ན ཝིཛྫཏཱི’’ཏི. ཏསྶཱདྷིཔྤཱཡོ – མམེཝ ཙིཏྟསྶ པཱཔཾ ན སཀྐཱ སུཎིཏུཾ, ན ཏཝ གོཔིཡཱ. ཏསྨཱ ཡདི ཨེཏེཧི གུཎེཧི ཏུཊྛེན ‘‘ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱི པཝསྶ དེཝཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཾ, མཡཱཝེཏཾ ཝཏྟབྦནྟི.

༢༤. ཏམྤི སུཏྭཱ དྷནིཡོ ཏཏུཏྟརིཔི སུབྷཱསིཏརསཱཡནཾ པིཝིཏུཀཱམོ ཨཏྟནོ བྷུཛིསྶབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨཏྟཝེཏནབྷཏོཧམསྨཱི’’ཏི. ཏཏྠ ཨཏྟཝེཏནབྷཏོཏི ཨཏྟནིཡེནེཝ གྷཱསཙྪཱདནེན བྷཏོ, ཨཏྟནོཡེཝ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཛཱིཝཱམི, ན པརསྶ ཝེཏནཾ གཧེཏྭཱ པརསྶ ཀམྨཾ ཀརོམཱིཏི དསྶེཏི. པུཏྟཱཏི དྷཱིཏརོ ཙ པུཏྟཱ ཙ, ཏེ སབྦེ པུཏྟཱཏྭེཝ ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ཝུཙྩནྟི. སམཱནིཡཱཏི སནྣིཧིཏཱ ཨཝིཔྤཝུཊྛཱ. ཨརོགཱཏི ནིརཱབཱདྷཱ, སབྦེཝ ཨཱུརུབཱཧུབལཱཏི དསྶེཏི. ཏེསཾ ན སུཎཱམི ཀིཉྩི པཱཔནྟི ཏེསཾ ཙོརཱཏི ཝཱ པརདཱརིཀཱཏི ཝཱ དུསྶཱིལཱཏི ཝཱ ཀིཉྩི པཱཔཾ ན སུཎཱམཱིཏི.

༢༥. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ བྷགཝཱ པུརིམནཡེནེཝ དྷནིཡཾ ཨོཝདནྟོ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི – ‘‘ནཱཧཾ བྷཏཀོ’’ཏི. ཨཏྲཱཔི ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝ པདཱནི. ཨཡཾ པན ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཏྭཾ ‘‘བྷུཛིསྶོཧམསྨཱི’’ཏི མནྟྭཱ ཏུཊྛོ, པརམཏྠཏོ ཙ ཨཏྟནོ ཀམྨཾ ཀརིཏྭཱ ཛཱིཝནྟོཔི དཱསོ ཨེཝཱསི ཏཎྷཱདཱསཏྟཱ, བྷཏཀཝཱདཱ ཙ ན པརིམུཙྩསི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ‘‘ཨཱུནོ ལོཀོ ཨཏིཏྟོ ཏཎྷཱདཱསོ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༣༠༥). པརམཏྠཏོ པན ནཱཧཾ བྷཏཀོསྨི ཀསྶཙི. ཨཧཉྷི ཀསྶཙི པརསྶ ཝཱ ཨཏྟནོ ཝཱ བྷཏཀོ ན ཧོམི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? ཡསྨཱ ནིབྦིཊྛེན ཙརཱམི སབྦལོཀེ. ཨཧཉྷི དཱིཔངྐརཔཱདམཱུལཏོ ཡཱཝ བོདྷི, ཏཱཝ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ བྷཏཀོ ཨཧོསིཾ. སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོ པན ནིབྦིཊྛོ ནིབྦིསོ རཱཛབྷཏོ ཝིཡ. ཏེནེཝ ནིབྦིཊྛེན སབྦཉྙུབྷཱཝེན ལོཀུཏྟརསམཱདྷིསུཁེན ཙ ཛཱིཝཱམི. ཏསྶ མེ ཨིདཱནི ཨུཏྟརིཀརཎཱིཡསྶ ཀཏཔརིཙཡསྶ ཝཱ ཨབྷཱཝཏོ ཨཔྤཧཱིནཔཊིསནྡྷིཀཱནཾ ཏཱདིསཱནཾ ཝིཡ པཏྟབྦོ ཀོཙི ཨཏྠོ བྷཏིཡཱ ན ཝིཛྫཏི. ‘‘བྷཊིཡཱ’’ཏིཔི པཱཋོ. ཏསྨཱ ཡདི བྷུཛིསྶཏཱཡ ཏུཊྛེན ‘‘ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱི པཝསྶ དེཝཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཾ, མཡཱཝེཏཾ ཝཏྟབྦནྟི.

༢༦. ཏམྤི སུཏྭཱ དྷནིཡོ ཨཏིཏྟོཝ སུབྷཱསིཏཱམཏེན ཨཏྟནོ པཉྩཔྤཀཱརགོམཎྜལཔརིཔུཎྞབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨཏྠི ཝསཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཝསཱཏི ཨདམིཏཝུཌྜྷཝཙྪཀཱ. དྷེནུཔཱཏི དྷེནུཾ པིཝནྟཱ ཏརུཎཝཙྪཀཱ, ཁཱིརདཱཡིཀཱ ཝཱ གཱཝོ. གོདྷརཎིཡོཏི གབྦྷིནིཡོ. པཝེཎིཡོཏི ཝཡཔྤཏྟཱ བལཱིབདྡེཧི སདྡྷིཾ མེཐུནཔཏྠནཀགཱཝོ. ཨུསབྷོཔི གཝམྤཏཱིཏི ཡོ གོཔཱལཀེཧི པཱཏོ ཨེཝ ནྷཱཔེཏྭཱ, བྷོཛེཏྭཱ, པཉྩངྒུལཾ དཏྭཱ, མཱལཾ བནྡྷིཏྭཱ – ‘‘ཨེཧི, ཏཱཏ, གཱཝོ གོཙརཾ པཱཔེཏྭཱ རཀྑིཏྭཱ ཨཱནེཧཱི’’ཏི པེསཱིཡཏི, ཨེཝཾ པེསིཏོ ཙ ཏཱ གཱཝོ ཨགོཙརཾ པརིཧརིཏྭཱ, གོཙརེ ཙཱརེཏྭཱ, སཱིཧབྱགྒྷཱདིབྷཡཱ པརིཏྟཱཡིཏྭཱ ཨཱནེཏི, ཏཐཱརཱུཔོ ཨུསབྷོཔི གཝམྤཏི ཨིདྷ མཡ྄ཧཾ གོམཎྜལེ ཨཏྠཱིཏི དསྶེསི.

༢༧. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ བྷགཝཱ ཏཐེཝ དྷནིཡཾ ཨོཝདནྟོ ཨིམཾ པཙྩནཱིཀགཱཐཾ ཨཱཧ ‘‘ནཏྠི ཝསཱ’’ཏི. ཨེཏྠ ཙེས ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཨིདྷ ཨམྷཱཀཾ སཱསནེ ཨདམིཏཊྛེན ཝུཌྜྷཊྛེན ཙ ཝསཱསངྑཱཏཱ པརིཡུཊྛཱནཱ ཝཱ, ཏརུཎཝཙྪཀེ སནྡྷཱཡ ཝསཱནཾ མཱུལཊྛེན ཁཱིརདཱཡིནིཡོ སནྡྷཱཡ པགྒྷརཎཊྛེན དྷེནུཔཱསངྑཱཏཱ ཨནུསཡཱ ཝཱ, པཊིསནྡྷིགབྦྷདྷཱརཎཊྛེན གོདྷརཎིསངྑཱཏཱ པུཉྙཱཔུཉྙཱནེཉྫཱབྷིསངྑཱརཙེཏནཱ ཝཱ, སཾཡོགཔཏྠནཊྛེན པཝེཎིསངྑཱཏཱ པཏྠནཱ ཏཎྷཱ ཝཱ, ཨཱདྷིཔཙྩཊྛེན པུབྦངྒམཊྛེན སེཊྛཊྛེན ཙ གཝམྤཏིཨུསབྷསངྑཱཏཾ ཨབྷིསངྑཱརཝིཉྙཱཎཾ ཝཱ ནཏྠི, སྭཱཧཾ ཨིམཱཡ སབྦཡོགཀྑེམབྷཱུཏཱཡ ནཏྠིཏཱཡ ཏུཊྛོ. ཏྭཾ པན སོཀཱདིཝཏྠུབྷཱུཏཱཡ ཨཏྠིཏཱཡ ཏུཊྛོ. ཏསྨཱ སབྦཡོགཀྑེམཏཱཡ ཏུཊྛསྶ མམེཝེཏཾ ཡུཏྟཾ ཝཏྟུཾ ‘‘ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱི པཝསྶ དེཝཱ’’ཏི.

༢༨. ཏམྤི སུཏྭཱ དྷནིཡོ ཏཏུཏྟརིཔི སུབྷཱསིཏཾ ཨམཏརསཾ ཨདྷིགནྟུཀཱམོ ཨཏྟནོ གོགཎསྶ ཁིལབནྡྷནསམྤཏྟིཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཁིལཱ ནིཁཱཏཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཁིལཱཏི གུནྣཾ བནྡྷནཏྠམྦྷཱ. ནིཁཱཏཱཏི ཨཱཀོཊེཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ པཝེསིཏཱ ཁུདྡཀཱ མཧནྟཱ ཁཎིཏྭཱ ཋཔིཏཱ. ཨསམྤཝེདྷཱིཏི ཨཀམྤཀཱ. དཱམཱཏི ཝཙྪཀཱནཾ བནྡྷནཏྠཱཡ ཀཏཱ གནྠིཏཔཱསཡུཏྟཱ རཛྫུབནྡྷནཝིསེསཱ. མུཉྫམཡཱཏི མུཉྫཏིཎམཡཱ. ནཝཱཏི ཨཙིརཀཏཱ. སུསཎྛཱནཱཏི སུཊྛུ སཎྛཱནཱ, སུཝཊྚིཏསཎྛཱནཱ ཝཱ. ན ཧི སཀྑིནྟཱིཏི ནེཝ སཀྑིསྶནྟི. དྷེནུཔཱཔི ཚེཏྟུནྟི ཏརུཎཝཙྪཀཱཔི ཚིནྡིཏུཾ.

༢༩. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ བྷགཝཱ དྷནིཡསྶ ཨིནྡྲིཡ-པརིཔཱཀཀཱལཾ ཉཏྭཱ པུརིམནཡེནེཝ ཏཾ ཨོཝདནྟོ ཨིམཾ ཙཏུསཙྩདཱིཔིཀཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི ‘‘ཨུསབྷོརིཝ ཚེཏྭཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཨུསབྷོཏི གོཔིཏཱ གོཔརིཎཱཡཀོ གོཡཱུཐཔཏི བལཱིབདྡོ. ཀེཙི པན བྷཎནྟི ‘‘གཝསཏཛེཊྛོ ཨུསབྷོ, སཧསྶཛེཊྛོ ཝསབྷོ, སཏསཧསྶཛེཊྛོ ནིསབྷོ’’ཏི. ཨཔརེ ‘‘ཨེཀགཱམཁེཏྟེ ཛེཊྛོ ཨུསབྷོ, དྭཱིསུ ཛེཊྛོ ཝསབྷོ, སབྦཏྠ ཨཔྤཊིཧཏོ ནིསབྷོ’’ཏི. སབྦེཔེཏེ པཔཉྩཱ, ཨཔིཙ ཁོ པན ཨུསབྷོཏི ཝཱ ཝསབྷོཏི ཝཱ ནིསབྷོཏི ཝཱ སབྦེཔེཏེ ཨཔྤཊིསམཊྛེན ཝེདིཏབྦཱ. ཡཐཱཧ – ‘‘ནིསབྷོ ཝཏ བྷོ སམཎོ གོཏམོ’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༣༨). ར-ཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ. བནྡྷནཱནཱིཏི རཛྫུབནྡྷནཱནི ཀིལེསབནྡྷནཱནི ཙ. ནཱགོཏི ཧཏྠཱི. པཱུཏིལཏནྟི གལོ༹ཙཱིལཏཾ. ཡཐཱ ཧི སུཝཎྞཝཎྞོཔི ཀཱཡོ པཱུཏིཀཱཡོ, ཝསྶསཏིཀོཔི སུནཁོ ཀུཀྐུརོ, ཏདཧུཛཱཏོཔི སིངྒཱལོ ‘‘ཛརསིངྒཱལོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ ཨབྷིནཝཱཔི གལོ༹ཙཱིལཏཱ ཨསཱརཀཏྟེན ‘‘པཱུཏིལཏཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. དཱལཡིཏྭཱཏི ཚིནྡིཏྭཱ. གབྦྷཉྩ སེཡྻཉྩ གབྦྷསེཡྻཾ. ཏཏྠ གབྦྷགྒཧཎེན ཛལཱབུཛཡོནི, སེཡྻགྒཧཎེན ཨཝསེསཱ. གབྦྷསེཡྻམུཁེན ཝཱ སབྦཱཔི ཏཱ ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. སེསམེཏྠ པདཏྠཏོ ཨུཏྟཱནམེཝ.

ཨཡཾ པནེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ – དྷནིཡ, ཏྭཾ བནྡྷནེན ཏུཊྛོ, ཨཧཾ པན བནྡྷནེན ཨཊྚཱིཡནྟོ ཐཱམཝཱིརིཡཱུཔེཏོ མཧཱཨུསབྷོརིཝ བནྡྷནཱནི པཉྩུདྡྷམྦྷཱགིཡསཾཡོཛནཱནི ཙཏུཏྠཨརིཡམགྒཐཱམཝཱིརིཡེན ཚེཏྭཱ, ནཱགོ པཱུཏིལཏཾཝ པཉྩོརམྦྷཱགིཡསཾཡོཛནབནྡྷནཱནི ཧེཊྛཱམགྒཏྟཡཐཱམཝཱིརིཡེན དཱལཡིཏྭཱ, ཨཐ ཝཱ ཨུསབྷོརིཝ བནྡྷནཱནི ཨནུསཡེ ནཱགོ པཱུཏིལཏཾཝ པརིཡུཊྛཱནཱནི ཚེཏྭཱ དཱལཡིཏྭཱཝ ཋིཏོ. ཏསྨཱ ན པུན གབྦྷསེཡྻཾ ཨུཔེསྶཾ. སོཧཾ ཛཱཏིདུཀྑཝཏྠུཀེཧི སབྦདུཀྑེཧི པརིམུཏྟོ སོབྷཱམི – ‘‘ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱི པཝསྶ དེཝཱ’’ཏི ཝདམཱནོ. ཏསྨཱ སཙེ ཏྭམྤི ཨཧཾ ཝིཡ ཝཏྟུམིཙྪསི, ཚིནྡ ཏཱནི བནྡྷནཱནཱིཏི. ཨེཏྠ ཙ བནྡྷནཱནི སམུདཡསཙྩཾ, གབྦྷསེཡྻཱ དུཀྑསཙྩཾ, ‘‘ན ཨུཔེསྶ’’ནྟི ཨེཏྠ ཨནུཔགམོ ཨནུཔཱདིསེསཝསེན, ‘‘ཚེཏྭཱ དཱལཡིཏྭཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཚེདོ པདཱལནཉྩ སཨུཔཱདིསེསཝསེན ནིརོདྷསཙྩཾ, ཡེན ཚིནྡཏི པདཱལེཏི ཙ, ཏཾ མགྒསཙྩནྟི.

ཨེཝམེཏཾ ཙཏུསཙྩདཱིཔིཀཾ གཱཐཾ སུཏྭཱ གཱཐཱཔརིཡོསཱནེ དྷནིཡོ ཙ པཛཱཔཏི ཙསྶ དྭེ ཙ དྷཱིཏརོཏི ཙཏྟཱརོ ཛནཱ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧིཾསུ. ཨཐ དྷནིཡོ ཨཝེཙྩཔྤསཱདཡོགེན ཏཐཱགཏེ མཱུལཛཱཏཱཡ པཏིཊྛིཏཱཡ སདྡྷཱཡ པཉྙཱཙཀྑུནཱ བྷགཝཏོ དྷམྨཀཱཡཾ དིསྭཱ དྷམྨཏཱཡ ཙོདིཏཧདཡོ ཙིནྟེསི – ‘‘བནྡྷནཱནི ཚིནྡིཾ, གབྦྷསེཡྻོ ཙ མེ ནཏྠཱི’’ཏི ཨཝཱིཙིཾ པརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ བྷཝགྒཱ ཀོ ཨཉྙོ ཨེཝཾ སཱིཧནཱདཾ ནདིསྶཏི ཨཉྙཏྲ བྷགཝཏཱ, ཨཱགཏོ ནུ ཁོ མེ སཏྠཱཏི. ཏཏོ བྷགཝཱ ཚབྦཎྞརསྨིཛཱལཝིཙིཏྲཾ སུཝཎྞརསསེཀཔིཉྫརཾ ཝིཡ སརཱིརཱབྷཾ དྷནིཡསྶ ནིཝེསནེ མུཉྩི ‘‘པསྶ དཱནི ཡཐཱསུཁ’’ནྟི.

༣༠. ཨཐ དྷནིཡོ ཨནྟོ པཝིཊྛཙནྡིམསཱུརིཡཾ ཝིཡ སམནྟཱ པཛྫལིཏཔདཱིཔསཧསྶསམུཛྫལིཏམིཝ ཙ ནིཝེསནཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཱགཏོ བྷགཝཱ’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེསི. ཏསྨིཾཡེཝ ཙ སམཡེ མེགྷོཔི པཱཝསྶི. ཏེནཱཧུ སངྒཱིཏིཀཱརཱ ‘‘ནིནྣཉྩ ཐལཉྩ པཱུརཡནྟོ’’ཏི. ཏཏྠ ནིནྣནྟི པལླལཾ. ཐལནྟི ཨུཀྐཱུལཾ. ཨེཝམེཏཾ ཨུཀྐཱུལཝིཀཱུལཾ སབྦམྤི སམཾ ཀཏྭཱ པཱུརཡནྟོ མཧཱམེགྷོ པཱཝསྶི, ཝསྶིཏུཾ ཨཱརབྷཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཱཝདེཝཱཏི ཡཾ ཁཎཾ བྷགཝཱ སརཱིརཱབྷཾ མུཉྩི, དྷནིཡོ ཙ ‘‘སཏྠཱ མེ ཨཱགཏོ’’ཏི སདྡྷཱམཡཾ ཙིཏྟཱབྷཾ མུཉྩི, ཏཾ ཁཎཾ པཱཝསྶཱིཏི. ཀེཙི པན ‘‘སཱུརིཡུགྒམནམྤི ཏསྨིཾཡེཝ ཁཎེ’’ཏི ཝཎྞཡནྟི.

༣༡-༣༢. ཨེཝཾ ཏསྨིཾ དྷནིཡསྶ སདྡྷུཔྤཱདཏཐཱགཏོབྷཱསཕརཎསཱུརིཡུགྒམནཀྑཎེ ཝསྶཏོ དེཝསྶ སདྡཾ སུཏྭཱ དྷནིཡོ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ ཨིམམཏྠཾ ཨབྷཱསཐ ‘‘ལཱབྷཱ ཝཏ ནོ ཨནཔྤཀཱ’’ཏི དྭེ གཱཐཱ ཝཏྟབྦཱ.

ཏཏྠ ཡསྨཱ དྷནིཡོ སཔུཏྟདཱརོ བྷགཝཏོ ཨརིཡམགྒཔཊིཝེདྷེན དྷམྨཀཱཡཾ དིསྭཱ, ལོཀུཏྟརཙཀྑུནཱ རཱུཔཀཱཡཾ དིསྭཱ, ལོཀིཡཙཀྑུནཱ སདྡྷཱཔཊིལཱབྷཾ ལབྷི. ཏསྨཱ ཨཱཧ – ‘‘ལཱབྷཱ ཝཏ ནོ ཨནཔྤཀཱ, ཡེ མཡཾ བྷགཝནྟཾ ཨདྡསཱམཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཝཏ ཨིཏི ཝིམྷཡཏྠེ ནིཔཱཏོ. ནོ ཨིཏི ཨམྷཱཀཾ. ཨནཔྤཀཱཏི ཝིཔུལཱ. སེསཾ ཨུཏྟཱནམེཝ. སརཎཾ ཏཾ ཨུཔེམཱཏི ཨེཏྠ པན ཀིཉྩཱཔི མགྒཔཊིཝེདྷེནེཝསྶ སིདྡྷཾ སརཎགམནཾ, ཏཏྠ པན ནིཙྪཡགམནམེཝ གཏོ, ཨིདཱནི ཝཱཙཱཡ ཨཏྟསནྣིཡྻཱཏནཾ ཀརོཏི. མགྒཝསེན ཝཱ སནྣིཡྻཱཏནསརཎཏཾ ཨཙལསརཎཏཾ པཏྟོ, ཏཾ པརེསཾ ཝཱཙཱཡ པཱཀཊཾ ཀརོནྟོ པཎིཔཱཏསརཎགམནཾ གཙྪཏི. ཙཀྑུམཱཏི བྷགཝཱ པཀཏིདིབྦཔཉྙཱསམནྟབུདྡྷཙཀྑཱུཧི པཉྩཧི ཙཀྑཱུཧི ཙཀྑུམཱ. ཏཾ ཨཱལཔནྟོ ཨཱཧ – ‘‘སརཎཾ ཏཾ ཨུཔེམ ཙཀྑུམཱ’’ཏི. ‘‘སཏྠཱ ནོ ཧོཧི ཏུཝཾ མཧཱམུནཱི’’ཏི ཨིདཾ པན ཝཙནཾ སིསྶབྷཱཝཱུཔགམནེནཱཔི སརཎགམནཾ པཱུརེཏུཾ བྷཎཏི, གོཔཱི ཙ ཨཧཉྩ ཨསྶཝཱ, བྲཧྨཙརིཡཾ སུགཏེ ཙརཱམསེཏི ཨིདཾ སམཱདཱནཝསེན.

ཏཏྠ བྲཧྨཙརིཡནྟི མེཐུནཝིརཏིམགྒསམཎདྷམྨསཱསནསདཱརསནྟོསཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ‘‘བྲཧྨཙཱརཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༨༣) ཧི མེཐུནཝིརཏི བྲཧྨཙརིཡནྟི ཝུཙྩཏི. ‘‘ཨིདཾ ཁོ པན མེ པཉྩསིཁ, བྲཧྨཙརིཡཾ ཨེཀནྟནིབྦིདཱཡཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༣༢༩) མགྒོ. ‘‘ཨབྷིཛཱནཱམི ཁོ པནཱཧཾ, སཱརིཔུཏྟ, ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༡༥༥) སམཎདྷམྨོ. ‘‘ཏཡིདཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨིདྡྷཉྩེཝ ཕཱིཏཉྩཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༣.༡༧༤) སཱསནཾ.

‘‘མཡཉྩ བྷརིཡཱ ནཱཏིཀྐམཱམ, ཨམྷེ ཙ བྷརིཡཱ ནཱཏིཀྐམནྟི;

ཨཉྙཏྲ ཏཱཧི བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརཱམ, ཏསྨཱ ཧི ཨམྷཾ དཧརཱ ན མཱིཡརེ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༠.༩༧) –

ཨེཝམཱདཱིསུ སདཱརསནྟོསོ. ཨིདྷ པན སམཎདྷམྨབྲཧྨཙརིཡཔུབྦངྒམཾ ཨུཔརིམགྒབྲཧྨཙརིཡམདྷིཔྤེཏཾ. སུགཏེཏི སུགཏསྶ སནྟིཀེ. བྷགཝཱ ཧི ཨནྟདྭཡམནུཔགྒམྨ སུཊྛུ གཏཏྟཱ, སོབྷཎེན ཙ ཨརིཡམགྒགམནེན སམནྣཱགཏཏྟཱ, སུནྡརཉྩ ནིབྦཱནསངྑཱཏཾ ཋཱནཾ གཏཏྟཱ སུགཏོཏི ཝུཙྩཏི. སམཱིཔཏྠེ ཙེཏྠ བྷུམྨཝཙནཾ, ཏསྨཱ སུགཏསྶ སནྟིཀེཏི ཨཏྠོ. ཙརཱམསེཏི ཙརཱམ. ཡཉྷི ཏཾ སཀྐཏེ ཙརཱམསཱིཏི ཝུཙྩཏི, ཏཾ ཨིདྷ ཙརཱམསེཏི. ཨཊྛཀཐཱཙརིཡཱ པན ‘‘སེཏི ནིཔཱཏོ’’ཏི བྷཎནྟི. ཏེནེཝ ཙེཏྠ ཨཱཡཱཙནཏྠཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཙརེམ སེ’’ཏིཔི པཱཋཾ ཝིཀཔྤེནྟི. ཡཾ རུཙྩཏི, ཏཾ གཧེཏབྦཾ.

ཨེཝཾ དྷནིཡོ བྲཧྨཙརིཡཙརཎཱཔདེསེན བྷགཝནྟཾ པབྦཛྫཾ ཡཱཙིཏྭཱ པབྦཛྫཔཡོཛནཾ དཱིཔེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཛཱཏཱིམརཎསྶ པཱརགཱུ, དུཀྑསྶནྟཀརཱ བྷཝཱམསེ’’ཏི. ཛཱཏིམརཎསྶ པཱརཾ ནཱམ ནིབྦཱནཾ, ཏཾ ཨརཧཏྟམགྒེན གཙྪཱམ. དུཀྑསྶཱཏི ཝཊྚདུཀྑསྶ. ཨནྟཀརཱཏི ཨབྷཱཝཀརཱ. བྷཝཱམསེཏི བྷཝཱམ, ཨཐ ཝཱ ཨཧོ ཝཏ མཡཾ བྷཝེཡྻཱམཱཏི. ‘‘ཙརཱམསེ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཏཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཝཾ ཝཏྭཱཔི ཙ པུན ཨུབྷོཔི ཀིར བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘པབྦཱཛེཐ ནོ བྷགཝཱ’’ཏི ཨེཝཾ པབྦཛྫཾ ཡཱཙིཾསཱུཏི.

༣༣. ཨཐ མཱརོ པཱཔིམཱ ཨེཝཾ ཏེ ཨུབྷོཔི ཝནྡིཏྭཱ པབྦཛྫཾ ཡཱཙནྟེ དིསྭཱ – ‘‘ཨིམེ མམ ཝིསཡཾ ཨཏིཀྐམིཏུཀཱམཱ, ཧནྡ ནེསཾ ཨནྟརཱཡཾ ཀརོམཱི’’ཏི ཨཱགནྟྭཱ གྷརཱཝཱསེ གུཎཾ དསྶེནྟོ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ ‘‘ནནྡཏི པུཏྟེཧི པུཏྟིམཱ’’ཏི. ཏཏྠ ནནྡཏཱིཏི ཏུསྶཏི མོདཏི. པུཏྟེཧཱིཏི པུཏྟེཧིཔི དྷཱིཏརེཧིཔི, སཧཡོགཏྠེ, ཀརཎཏྠེ ཝཱ ཀརཎཝཙནཾ, པུཏྟེཧི སཧ ནནྡཏི, པུཏྟེཧི ཀརཎབྷཱུཏེཧི ནནྡཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པུཏྟིམཱཏི པུཏྟཝཱ པུགྒལོ. ཨིཏཱིཏི ཨེཝམཱཧ. མཱརོཏི ཝསཝཏྟིབྷཱུམིཡཾ ཨཉྙཏརོ དཱམརིཀདེཝཔུཏྟོ. སོ ཧི སཊྛཱནཱཏིཀྐམིཏུཀཱམཾ ཛནཾ ཡཾ སཀྐོཏི, ཏཾ མཱརེཏི. ཡཾ ན སཀྐོཏི, ཏསྶཔི མརཎཾ ཨིཙྪཏི. ཏེན ‘‘མཱརོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. པཱཔིམཱཏི ལཱམཀཔུགྒལོ, པཱཔསམཱཙཱརོ ཝཱ. སངྒཱིཏིཀཱརཱནམེཏཾ ཝཙནཾ, སབྦགཱཐཱསུ ཙ ཨཱིདིསཱནི. ཡཐཱ ཙ པུཏྟེཧི པུཏྟིམཱ, གོཔིཡོ གོཧི ཏཐེཝ ནནྡཏི. ཡསྶ གཱཝོ ཨཏྠི, སོཔི གོཔིཡོ, གོཧི སཧ, གོཧི ཝཱ ཀརཎབྷཱུཏེཧི ཏཐེཝ ནནྡཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨེཝཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཀཱརཎཾ ནིདྡིསཏི, ‘‘ཨུཔདྷཱི ཧི ནརསྶ ནནྡནཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཨུཔདྷཱིཏི ཙཏྟཱརོ ཨུཔདྷཡོ – ཀཱམཱུཔདྷི, ཁནྡྷཱུཔདྷི, ཀིལེསཱུཔདྷི, ཨབྷིསངྑཱརཱུཔདྷཱིཏི. ཀཱམཱ ཧི ‘‘ཡཾ པཉྩཀཱམགུཎེ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི སུཁཾ སོམནསྶཾ, ཨཡཾ ཀཱམཱནཾ ཨསྶཱདོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༦༦) ཨེཝཾ ཝུཏྟསྶ སུཁསྶ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱཝཏོ ཨུཔདྷཱིཡཏི ཨེཏྠ སུཁནྟི ཨིམིནཱ ཝཙནཏྠེན ཨུཔདྷཱིཏི ཝུཙྩནྟི. ཁནྡྷཱཔི ཁནྡྷམཱུལཀདུཀྑསྶ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱཝཏོ, ཀིལེསཱཔི ཨཔཱཡདུཀྑསྶ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱཝཏོ, ཨབྷིསངྑཱརཱཔི བྷཝདུཀྑསྶ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱཝཏོཏི. ཨིདྷ པན ཀཱམཱུཔདྷི ཨདྷིཔྤེཏོ. སོ སཏྟསངྑཱརཝསེན དུཝིདྷོ. ཏཏྠ སཏྟཔཊིབདྡྷོ པདྷཱནོ, ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘པུཏྟེཧི གོཧཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཀཱརཎམཱཧ – ‘‘ཨུཔདྷཱི ཧི ནརསྶ ནནྡནཱ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ – ཡསྨཱ ཨིམེ ཀཱམཱུཔདྷཱི ནརསྶ ནནྡནཱ, ནནྡཡནྟི ནརཾ པཱིཏིསོམནསྶཾ ཨུཔསཾཧརནྟཱ, ཏསྨཱ ཝེདིཏབྦམེཏཾ ‘‘ནནྡཏི པུཏྟེཧི པུཏྟིམཱ, གོཔིཡོ གོཧི ཏཐེཝ ནནྡཏི, ཏྭཉྩ པུཏྟིམཱ གོཔིཡོ ཙ, ཏསྨཱ ཨེཏེཧི, ནནྡ, མཱ པབྦཛྫཾ པཱཊིཀངྑི. པབྦཛིཏསྶ ཧི ཨེཏེ ཨུཔདྷཡོ ན སནྟི, ཨེཝཾ སནྟེ ཏྭཾ དུཀྑསྶནྟཾ པཏྠེནྟོཔི དུཀྑིཏོཝ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི.

ཨིདཱནི ཏསྶཔི ཨཏྠསྶ སཱདྷཀཀཱརཎཾ ནིདྡིསཏི ‘‘ན ཧི སོ ནནྡཏི, ཡོ ནིརཱུཔདྷཱི’’ཏི. ཏསྶཏྠོ – ཡསྨཱ ཡསྶེཏེ ཨུཔདྷཡོ ནཏྠི, སོ པིཡེཧི ཉཱཏཱིཧི ཝིཔྤཡུཏྟོ ནིབྦྷོགཱུཔཀརཎོ ན ནནྡཏི, ཏསྨཱ ཏྭཾ ཨིམེ ཨུཔདྷཡོ ཝཛྫེཏྭཱ པབྦཛིཏོ དུཀྑིཏོཝ བྷཝིསྶསཱིཏི.

༣༤. ཨཐ བྷགཝཱ ‘‘མཱརོ ཨཡཾ པཱཔིམཱ ཨིམེསཾ ཨནྟརཱཡཱཡ ཨཱགཏོ’’ཏི ཝིདིཏྭཱ ཕལེན ཕལཾ པཱཏེནྟོ ཝིཡ ཏཱཡེཝ མཱརེནཱབྷཏཱཡ ཨུཔམཱཡ མཱརཝཱདཾ བྷིནྡནྟོ ཏམེཝ གཱཐཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ ‘‘ཨུཔདྷི སོཀཝཏྠཱུ’’ཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘སོཙཏི པུཏྟེཧི པུཏྟིམཱ’’ཏི. ཏཏྠ སབྦཾ པདཏྠཏོ ཨུཏྟཱནམེཝ. ཨཡཾ པན ཨདྷིཔྤཱཡོ – མཱ, པཱཔིམ, ཨེཝཾ ཨཝཙ ‘‘ནནྡཏི པུཏྟེཧི པུཏྟིམཱ’’ཏི. སབྦེཧེཝ ཧི པིཡེཧི, མནཱཔེཧི ནཱནཱབྷཱཝོ ཝིནཱབྷཱཝོ, ཨནཏིཀྐམནཱིཡོ ཨཡཾ ཝིདྷི, ཏེསཉྩ པིཡམནཱཔཱནཾ པུཏྟདཱརཱནཾ གཝཱསྶཝལ༹ཝཧིརཉྙསུཝཎྞཱདཱིནཾ ཝིནཱབྷཱཝེན ཨདྷིམཏྟསོཀསལླསམཔྤིཏཧདཡཱ སཏྟཱ ཨུམྨཏྟཀཱཔི ཧོནྟི ཁིཏྟཙིཏྟཱ, མརཎམྤི ནིགཙྪནྟི མརཎམཏྟམྤི དུཀྑཾ. ཏསྨཱ ཨེཝཾ གཎྷ – སོཙཏི པུཏྟེཧི པུཏྟིམཱ. ཡཐཱ ཙ པུཏྟེཧི པུཏྟིམཱ, གོཔིཡོ གོཧི ཏཐེཝ སོཙཏཱིཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? ཨུཔདྷཱི ཧི ནརསྶ སོཙནཱ. ཡསྨཱ ཙ ཨུཔདྷཱི ཧི ནརསྶ སོཙནཱ, ཏསྨཱ ཨེཝ ‘‘ན ཧི སོ སོཙཏི, ཡོ ནིརཱུཔདྷི’’. ཡོ ཨུཔདྷཱིསུ སངྒཔྤཧཱནེན ནིརུཔདྷི ཧོཏི, སོ སནྟུཊྛོ ཧོཏི ཀཱཡཔརིཧཱརིཀེན ཙཱིཝརེན, ཀུཙྪིཔརིཧཱརིཀེན པིཎྜཔཱཏེན, ཡེན ཡེནེཝ པཀྐམཏི, སམཱདཱཡེཝ པཀྐམཏི. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ པཀྑཱི སཀུཎོ …པེ… ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱཏི པཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ སབྦསོཀསམུགྒྷཱཏཱ ‘‘ན ཧི སོ སོཙཏི, ཡོ ནིརུཔདྷཱི’’ཏི. ཨིཏི བྷགཝཱ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ཝོསཱཔེསི. ཨཐ ཝཱ ཡོ ནིརུཔདྷི, ཡོ ནིཀྐིལེསོ, སོ ན སོཙཏི. ཡཱཝདེཝ ཧི ཀིལེསཱ སནྟི, ཏཱཝདེཝ སབྦེ ཨུཔདྷཡོ སོཀཔྥལཱཝ ཧོནྟི. ཀིལེསཔྤཧཱནཱ པན ནཏྠི སོཀོཏི. ཨེཝམྤི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསནཾ ཝོསཱཔེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ དྷནིཡོ ཙ གོཔཱི ཙ ཨུབྷོཔི པབྦཛིཾསུ. བྷགཝཱ ཨཱཀཱསེནེཝ ཛེཏཝནཾ ཨགམཱསི. ཏེ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ སཙྪིཀརིཾསུ. ཝསནཊྛཱནེ ཙ ནེསཾ གོཔཱལཀཱ ཝིཧཱརཾ ཀཱརེསུཾ. སོ ཨཛྫཱཔི གོཔཱལཀཝིཧཱརོཏྭེཝ པཉྙཱཡཏཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ དྷནིཡསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟཝཎྞནཱ

སབྦེསུ བྷཱུཏེསཱུཏི ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སབྦསུཏྟཱནཾ ཙཏུབྦིདྷཱ ཨུཔྤཏྟི – ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡཏོ, པརཛ྄ཛྷཱསཡཏོ, ཨཊྛུཔྤཏྟིཏོ, པུཙྪཱཝསིཏོ ཙཱཏི. དྭཡཏཱནུཔསྶནཱདཱིནཉྷི ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡཏོ ཨུཔྤཏྟི, མེཏྟསུཏྟཱདཱིནཾ པརཛ྄ཛྷཱསཡཏོ, ཨུརགསུཏྟཱདཱིནཾ ཨཊྛུཔྤཏྟིཏོ, དྷམྨིཀསུཏྟཱདཱིནཾ པུཙྪཱཝསིཏོ. ཏཏྠ ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟསྶ ཨཝིསེསེན པུཙྪཱཝསིཏོ ཨུཔྤཏྟི. ཝིསེསེན པན ཡསྨཱ ཨེཏྠ ཀཱཙི གཱཐཱ ཏེན ཏེན པཙྩེཀསམྦུདྡྷེན པུཊྛེན ཝུཏྟཱ, ཀཱཙི ཨཔུཊྛེན ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏམགྒནཡཱནུརཱུཔཾ ཨུདཱནཾཡེཝ ཨུདཱནེནྟེན, ཏསྨཱ ཀཱཡཙི གཱཐཱཡ པུཙྪཱཝསིཏོ, ཀཱཡཙི ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡཏོ ཨུཔྤཏྟི.

ཏཏྠ ཡཱ ཨཡཾ ཨཝིསེསེན པུཙྪཱཝསིཏོ ཨུཔྤཏྟི, སཱ ཨཱདིཏོ པབྷུཏི ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ རཧོགཏསྶ པཊིསལླཱིནསྶ ཨེཝཾ ཙེཏསོ པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི – ‘‘བུདྡྷཱནཾ པཏྠནཱ ཙ ཨབྷིནཱིཧཱརོ ཙ དིསྶཏི; ཏཐཱ སཱཝཀཱནཾ, པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ ན དིསྶཏི; ཡཾནཱུནཱཧཾ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪེཡྻ’’ནྟི. སོ པཊིསལླཱནཱ ཝུཊྛིཏོ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཡཐཱཀྐམེན ཨེཏམཏྠཾ པུཙྪི. ཨཐསྶ བྷགཝཱ པུབྦཡོགཱཝཙརསུཏྟཾ ཨབྷཱསི –

‘‘པཉྩིམེ, ཨཱནནྡ, ཨཱནིསཾསཱ པུབྦཡོགཱཝཙརེ དིཊྛེཝ དྷམྨེ པཊིཀཙྩེཝ ཨཉྙཾ ཨཱརཱདྷེཏི. ནོ ཙེ དིཊྛེཝ དྷམྨེ པཊིཀཙྩེཝ ཨཉྙཾ ཨཱརཱདྷེཏི, ཨཐ མརཎཀཱལེ ཨཉྙཾ ཨཱརཱདྷེཏི. ནོ ཙེ མརཎཀཱལེ ཨཉྙཾ ཨཱརཱདྷེཏི, ཨཐ དེཝཔུཏྟོ སམཱནོ ཨཉྙཾ ཨཱརཱདྷེཏི, ཨཐ བུདྡྷཱནཾ སམྨུཁཱིབྷཱཝེ ཁིཔྤཱབྷིཉྙོ ཧོཏི, ཨཐ པཙྪིམེ ཀཱལེ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ ཧོཏཱི’’ཏི –

ཨེཝཾ ཝཏྭཱ པུན ཨཱཧ –

‘‘པཙྩེཀབུདྡྷཱ ནཱམ, ཨཱནནྡ, ཨབྷིནཱིཧཱརསམྤནྣཱ པུབྦཡོགཱཝཙརཱ ཧོནྟི. ཏསྨཱ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷསཱཝཀཱནཾ སབྦེསཾ པཏྠནཱ ཙ ཨབྷིནཱིཧཱརོ ཙ ཨིཙྪིཏབྦོ’’ཏི.

སོ ཨཱཧ – ‘‘བུདྡྷཱནཾ, བྷནྟེ, པཏྠནཱ ཀཱིཝ ཙིརཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི? བུདྡྷཱནཾ, ཨཱནནྡ, ཧེཊྛིམཔརིཙྪེདེན ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ, མཛ྄ཛྷིམཔརིཙྪེདེན ཨཊྛ ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ, ཨུཔརིམཔརིཙྪེདེན སོལ༹ས ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ. ཨེཏེ ཙ བྷེདཱ པཉྙཱདྷིཀསདྡྷཱདྷིཀཝཱིརིཡཱདྷིཀཝསེན ཉཱཏབྦཱ. པཉྙཱདྷིཀཱནཉྷི སདྡྷཱ མནྡཱ ཧོཏི, པཉྙཱ ཏིཀྑཱ. སདྡྷཱདྷིཀཱནཾ པཉྙཱ མཛ྄ཛྷིམཱ ཧོཏི, སདྡྷཱ བལཝཱ. ཝཱིརིཡཱདྷིཀཱནཾ སདྡྷཱཔཉྙཱ མནྡཱ, ཝཱིརིཡཾ བལཝནྟི. ཨཔྤཏྭཱ པན ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ དིཝསེ དིཝསེ ཝེསྶནྟརདཱནསདིསཾ དཱནཾ དེནྟོཔི ཏདནུརཱུཔསཱིལཱདིསབྦཔཱརམིདྷམྨེ ཨཱཙིནནྟོཔི ཨནྟརཱ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱིཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི. ཀསྨཱ? ཉཱཎཾ གབྦྷཾ ན གཎྷཱཏི, ཝེཔུལླཾ ནཱཔཛྫཏི, པརིཔཱཀཾ ན གཙྪཏཱིཏི. ཡཐཱ ནཱམ ཏིམཱསཙཏུམཱསཔཉྩམཱསཙྩཡེན ནིཔྥཛྫནཀཾ སསྶཾ ཏཾ ཏཾ ཀཱལཾ ཨཔྤཏྭཱ དིཝསེ དིཝསེ སཧསྶཀྑཏྟུཾ ཀེལཱ༹ཡནྟོཔི ཨུདཀེན སིཉྩནྟོཔི ཨནྟརཱ པཀྑེན ཝཱ མཱསེན ཝཱ ནིཔྥཱདེསྶཏཱིཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི. ཀསྨཱ? སསྶཾ གབྦྷཾ ན གཎྷཱཏི, ཝེཔུལླཾ ནཱཔཛྫཏི, པརིཔཱཀཾ ན གཙྪཏཱིཏི. ཨེཝམེཝཾ ཨཔྤཏྭཱ ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི…པེ… ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏཱིཏི. ཏསྨཱ ཡཐཱཝུཏྟམེཝ ཀཱལཾ པཱརམིཔཱུརཎཾ ཀཱཏབྦཾ ཉཱཎཔརིཔཱཀཏྠཱཡ. ཨེཏྟཀེནཔི ཙ ཀཱལེན བུདྡྷཏྟཾ པཏྠཡཏོ ཨབྷིནཱིཧཱརཀརཎེ ཨཊྛ སམྤཏྟིཡོ ཨིཙྪིཏབྦཱ. ཨཡཉྷི –

‘‘མནུསྶཏྟཾ ལིངྒསམྤཏྟི, ཧེཏུ སཏྠཱརདསྶནཾ;

པབྦཛྫཱ གུཎསམྤཏྟི, ཨདྷིཀཱརོ ཙ ཚནྡཏཱ;

ཨཊྛདྷམྨསམོདྷཱནཱ, ཨབྷིནཱིཧཱརོ སམིཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༢.༥༩);

ཨབྷིནཱིཧཱརོཏི ཙ མཱུལཔཎིདྷཱནསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཏྠ མནུསྶཏྟནྟི མནུསྶཛཱཏི. ཨཉྙཏྲ ཧི མནུསྶཛཱཏིཡཱ ཨཝསེསཛཱཏཱིསུ དེཝཛཱཏིཡམྤི ཋིཏསྶ པཎིདྷི ན ཨིཛ྄ཛྷཏི. ཨེཏྠ ཋིཏེན པན བུདྡྷཏྟཾ པཏྠེནྟེན དཱནཱདཱིནི པུཉྙཀམྨཱནི ཀཏྭཱ མནུསྶཏྟཾཡེཝ པཏྠེཏབྦཾ. ཏཏྠ ཋཏྭཱ པཎིདྷི ཀཱཏབྦོ. ཨེཝཉྷི སམིཛ྄ཛྷཏི. ལིངྒསམྤཏྟཱིཏི པུརིསབྷཱཝོ. མཱཏུགཱམནཔུཾསཀཨུབྷཏོབྱཉྫནཀཱནཉྷི མནུསྶཛཱཏིཡཾ ཋིཏཱནམྤི པཎིདྷི ན སམིཛ྄ཛྷཏི. ཏཏྠ ཋིཏེན པན བུདྡྷཏྟཾ པཏྠེནྟེན དཱནཱདཱིནི པུཉྙཀམྨཱནི ཀཏྭཱ པུརིསབྷཱཝོཡེཝ པཏྠེཏབྦོ. ཏཏྠ ཋཏྭཱ པཎིདྷི ཀཱཏབྦོ. ཨེཝཉྷི སམིཛ྄ཛྷཏི. ཧེཏཱུཏི ཨརཧཏྟསྶ ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟི. ཡོ ཧི ཏསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ ཝཱཡམནྟོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཏུཾ སམཏྠོ, ཏསྶ སམིཛ྄ཛྷཏི, ནོ ཨིཏརསྶ, ཡཐཱ སུམེདྷཔཎྜིཏསྶ. སོ ཧི དཱིཔངྐརཔཱདམཱུལེ པབྦཛིཏྭཱ ཏེནཏྟབྷཱཝེན ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཏུཾ སམཏྠོ ཨཧོསི. སཏྠཱརདསྶནནྟི བུདྡྷཱནཾ སམྨུཁཱདསྶནཾ. ཨེཝཉྷི ཨིཛ྄ཛྷཏི, ནོ ཨཉྙཐཱ; ཡཐཱ སུམེདྷཔཎྜིཏསྶ. སོ ཧི དཱིཔངྐརཾ སམྨུཁཱ དིསྭཱ པཎིདྷེསི. པབྦཛྫཱཏི ཨནགཱརིཡབྷཱཝོ. སོ ཙ ཁོ སཱསནེ ཝཱ ཀམྨཝཱདིཀིརིཡཝཱདིཏཱཔསཔརིབྦཱཛཀནིཀཱཡེ ཝཱ ཝཊྚཏི ཡཐཱ སུམེདྷཔཎྜིཏསྶ. སོ ཧི སུམེདྷོ ནཱམ ཏཱཔསོ ཧུཏྭཱ པཎིདྷེསི. གུཎསམྤཏྟཱིཏི ཛྷཱནཱདིགུཎཔཊིལཱབྷོ. པབྦཛིཏསྶཱཔི ཧི གུཎསམྤནྣསྶེཝ ཨིཛ྄ཛྷཏི, ནོ ཨིཏརསྶ; ཡཐཱ སུམེདྷཔཎྜིཏསྶ. སོ ཧི པཉྩཱབྷིཉྙོ ཨཊྛསམཱཔཏྟིལཱབྷཱི ཙ ཧུཏྭཱ པཎིདྷེསི. ཨདྷིཀཱརོཏི ཨདྷིཀཀཱརོ, པརིཙྩཱགོཏི ཨཏྠོ. ཛཱིཝིཏཱདིཔརིཙྩཱགཉྷི ཀཏྭཱ པཎིདཧཏོཡེཝ ཨིཛ྄ཛྷཏི, ནོ ཨིཏརསྶ; ཡཐཱ སུམེདྷཔཎྜིཏསྶ. སོ ཧི –

‘‘ཨཀྐམིཏྭཱན མཾ བུདྡྷོ, སཧ སིསྶེཧི གཙྪཏུ;

མཱ ནཾ ཀལལེ ཨཀྐམིཏྠ, ཧིཏཱཡ མེ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༢.༥༣) –

ཨེཝཾ ཛཱིཝིཏཔརིཙྩཱགཾ ཀཏྭཱ པཎིདྷེསི. ཚནྡཏཱཏི ཀཏྟུཀམྱཏཱ. སཱ ཡསྶ བལཝཏཱི ཧོཏི, ཏསྶ ཨིཛ྄ཛྷཏི. སཱ ཙ, སཙེ ཀོཙི ཝདེཡྻ ‘‘ཀོ ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི སཏསཧསྶཉྩ ཀཔྤེ ནིརཡེ པཙྩིཏྭཱ བུདྡྷཏྟཾ ཨིཙྪཏཱི’’ཏི, ཏཾ སུཏྭཱ ཡོ ‘‘ཨཧ’’ནྟི ཝཏྟུཾ ཨུསྶཧཏི, ཏསྶ བལཝཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཏཐཱ ཡདི ཀོཙི ཝདེཡྻ ‘‘ཀོ སཀལཙཀྐཝཱལ༹ཾ ཝཱིཏཙྩིཀཱནཾ ཨངྒཱརཱནཾ པཱུརཾ ཨཀྐམནྟོ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ བུདྡྷཏྟཾ ཨིཙྪཏི, ཀོ སཀལཙཀྐཝཱལ༹ཾ སཏྟིསཱུལེཧི ཨཱཀིཎྞཾ ཨཀྐམནྟོ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ བུདྡྷཏྟཾ ཨིཙྪཏི, ཀོ སཀལཙཀྐཝཱལ༹ཾ སམཏིཏྟིཀཾ ཨུདཀཔུཎྞཾ ཨུཏྟརིཏྭཱ བུདྡྷཏྟཾ ཨིཙྪཏི, ཀོ སཀལཙཀྐཝཱལ༹ཾ ནིརནྟརཾ ཝེལུ༹གུམྦསཉྪནྣཾ མདྡནྟོ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ བུདྡྷཏྟཾ ཨིཙྪཏཱི’’ཏི ཏཾ སུཏྭཱ ཡོ ‘‘ཨཧ’’ནྟི ཝཏྟུཾ ཨུསྶཧཏི, ཏསྶ བལཝཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཝརཱུཔེན ཙ ཀཏྟུཀམྱཏཱཚནྡེན སམནྣཱགཏོ སུམེདྷཔཎྜིཏོ པཎིདྷེསཱིཏི.

ཨེཝཾ སམིདྡྷཱབྷིནཱིཧཱརོ ཙ བོདྷིསཏྟོ ཨིམཱནི ཨཊྛཱརས ཨབྷབྦཊྛཱནཱནི ན ཨུཔེཏི. སོ ཧི ཏཏོ པབྷུཏི ན ཛཙྩནྡྷོ ཧོཏི, ན ཛཙྩབདྷིརོ, ན ཨུམྨཏྟཀོ, ན ཨེལ༹མཱུགོ, ན པཱིཋསཔྤཱི, ན མིལཀྑཱུསུ ཨུཔྤཛྫཏི, ན དཱསིཀུཙྪིཡཱ ནིབྦཏྟཏི, ན ནིཡཏམིཙྪཱདིཊྛིཀོ ཧོཏི, ནཱསྶ ལིངྒཾ པརིཝཏྟཏི, ན པཉྩཱནནྟརིཡཀམྨཱནི ཀརོཏི, ན ཀུཊྛཱི ཧོཏི, ན ཏིརཙྪཱནཡོནིཡཾ ཝཊྚཀཏོ པཙྪིམཏྟབྷཱཝོ ཧོཏི, ན ཁུཔྤིཔཱསིཀནིཛ྄ཛྷཱམཏཎྷིཀཔེཏེསུ ཨུཔྤཛྫཏི, ན ཀཱལཀཉྩིཀཱསུརེསུ, ན ཨཝཱིཙིནིརཡེ, ན ལོཀནྟརིཀེསུ, ཀཱམཱཝཙརེསུ ན མཱརོ ཧོཏི, རཱུཔཱཝཙརེསུ ན ཨསཉྙཱིབྷཝེ, ན སུདྡྷཱཝཱསབྷཝེསུ ཨུཔྤཛྫཏི, ན ཨརཱུཔབྷཝེསུ, ན ཨཉྙཾ ཙཀྐཝཱལ༹ཾ སངྐམཏི.

ཡཱ ཙིམཱ ཨུསྶཱཧོ ཨུམྨངྒོ ཨཝཏྠཱནཾ ཧིཏཙརིཡཱ ཙཱཏི ཙཏསྶོ བུདྡྷབྷཱུམིཡོ, ཏཱཧི སམནྣཱགཏོ ཧོཏི. ཏཏྠ –

‘‘ཨུསྶཱཧོ ཝཱིརིཡཾ ཝུཏྟཾ, ཨུམྨངྒོ པཉྙཱ པཝུཙྩཏི;

ཨཝཏྠཱནཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ, ཧིཏཙརིཡཱ མེཏྟཱབྷཱཝནཱ’’ཏི. –

ཝེདིཏབྦཱ. ཡེ ཙཱཔི ཨིམེ ནེཀྑམྨཛ྄ཛྷཱསཡོ, པཝིཝེཀཛ྄ཛྷཱསཡོ, ཨལོབྷཛ྄ཛྷཱསཡོ, ཨདོསཛ྄ཛྷཱསཡོ, ཨམོཧཛ྄ཛྷཱསཡོ, ནིསྶརཎཛ྄ཛྷཱསཡོཏི ཚ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱ བོདྷིཔརིཔཱཀཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ཡེཧི སམནྣཱགཏཏྟཱ ནེཀྑམྨཛ྄ཛྷཱསཡཱ ཙ བོདྷིསཏྟཱ ཀཱམེ དོསདསྶཱཝིནོ, པཝིཝེཀཛ྄ཛྷཱསཡཱ ཙ བོདྷིསཏྟཱ སངྒཎིཀཱཡ དོསདསྶཱཝིནོ, ཨལོབྷཛ྄ཛྷཱསཡཱ ཙ བོདྷིསཏྟཱ ལོབྷེ དོསདསྶཱཝིནོ, ཨདོསཛ྄ཛྷཱསཡཱ ཙ བོདྷིསཏྟཱ དོསེ དོསདསྶཱཝིནོ, ཨམོཧཛ྄ཛྷཱསཡཱ ཙ བོདྷིསཏྟཱ མོཧེ དོསདསྶཱཝིནོ, ནིསྶརཎཛ྄ཛྷཱསཡཱ ཙ བོདྷིསཏྟཱ སབྦབྷཝེསུ དོསདསྶཱཝིནོཏི ཝུཙྩནྟི, ཏེཧི ཙ སམནྣཱགཏོ ཧོཏི.

པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ པན ཀཱིཝ ཙིརཾ པཏྠནཱ ཝཊྚཏཱིཏི? པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ དྭེ ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ. ཏཏོ ཨོརཾ ན སཀྐཱ. པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝེཏྠ ཀཱརཎཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཏྟཀེནཱཔི ཙ ཀཱལེན པཙྩེཀབུདྡྷཏྟཾ པཏྠཡཏོ ཨབྷིནཱིཧཱརཀརཎེ པཉྩ སམྤཏྟིཡོ ཨིཙྪིཏབྦཱ. ཏེསཉྷི –

མནུསྶཏྟཾ ལིངྒསམྤཏྟི, ཝིགཏཱསཝདསྶནཾ;

ཨདྷིཀཱརོ ཚནྡཏཱ ཨེཏེ, ཨབྷིནཱིཧཱརཀཱརཎཱ.

ཏཏྠ ཝིགཏཱསཝདསྶནནྟི བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷསཱཝཀཱནཾ ཡསྶ ཀསྶཙི དསྶནནྟི ཨཏྠོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

ཨཐ སཱཝཀཱནཾ པཏྠནཱ ཀིཏྟཀཾ ཝཊྚཏཱིཏི? དྭིནྣཾ ཨགྒསཱཝཀཱནཾ ཨེཀཾ ཨསངྑྱེཡྻཾ ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ, ཨསཱིཏིམཧཱསཱཝཀཱནཾ ཀཔྤསཏསཧསྶཾ, ཏཐཱ བུདྡྷསྶ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨུཔཊྛཱཀསྶ པུཏྟསྶ ཙཱཏི. ཏཏོ ཨོརཾ ན སཀྐཱ. ཝུཏྟནཡམེཝེཏྠ ཀཱརཎཾ. ཨིམེསཾ པན སབྦེསམྤི ཨདྷིཀཱརོ ཚནྡཏཱཏི དྭངྒསམྤནྣོཡེཝ ཨབྷིནཱིཧཱརོ ཧོཏི.

ཨེཝཾ ཨིམཱཡ པཏྠནཱཡ ཨིམིནཱ ཙ ཨབྷིནཱིཧཱརེན ཡཐཱཝུཏྟཔྤབྷེདཾ ཀཱལཾ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ བུདྡྷཱ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫནྟཱ ཁཏྟིཡཀུལེ ཝཱ བྲཱཧྨཎཀུལེ ཝཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཁཏྟིཡབྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀུལཱནཾ ཨཉྙཏརསྨིཾ, ཨགྒསཱཝཀཱ པན ཁཏྟིཡབྲཱཧྨཎཀུལེསྭེཝ བུདྡྷཱ ཨིཝ སབྦབུདྡྷཱ སཾཝཊྚམཱནེ ཀཔྤེ ན ཨུཔྤཛྫནྟི, ཝིཝཊྚམཱནེ ཀཔྤེ ཨུཔྤཛྫནྟི. པཙྩེཀབུདྡྷཱ བུདྡྷེ ཨཔྤཏྭཱ བུདྡྷཱནཾ ཨུཔྤཛྫནཀཱལེཡེཝ ཨུཔྤཛྫནྟི. བུདྡྷཱ སཡཉྩ བུཛ྄ཛྷནྟི, པརེ ཙ བོདྷེནྟི. པཙྩེཀབུདྡྷཱ སཡམེཝ བུཛ྄ཛྷནྟི, ན པརེ བོདྷེནྟི. ཨཏྠརསམེཝ པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟི, ན དྷམྨརསཾ. ན ཧི ཏེ ལོཀུཏྟརདྷམྨཾ པཉྙཏྟིཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ དེསེཏུཾ སཀྐོནྟི, མཱུགེན དིཊྛསུཔིནོ ཝིཡ ཝནཙརཀེན ནགརེ སཱཡིཏབྱཉྫནརསོ ཝིཡ ཙ ནེསཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཧོཏི. སབྦཾ ཨིདྡྷིསམཱཔཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱཔབྷེདཾ པཱཔུཎནྟི, གུཎཝིསིཊྛཏཱཡ བུདྡྷཱནཾ ཧེཊྛཱ སཱཝཀཱནཾ ཨུཔརི ཧོནྟི, ཨཉྙེ པབྦཱཛེཏྭཱ ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀཾ སིཀྑཱཔེནྟི, ‘‘ཙིཏྟསལླེཁོ ཀཱཏབྦོ, ཝོསཱནཾ ནཱཔཛྫིཏབྦ’’ནྟི ཨིམིནཱ ཨུདྡེསེན ཨུཔོསཐཾ ཀརོནྟི, ‘ཨཛྫུཔོསཐོ’ཏི ཝཙནམཏྟེན ཝཱ. ཨུཔོསཐཾ ཀརོནྟཱ ཙ གནྡྷམཱདནེ མཉྫཱུསཀརུཀྑམཱུལེ རཏནམཱལེ༹ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཀརོནྟཱིཏི. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ སབྦཱཀཱརཔརིཔཱུརཾ པཏྠནཉྩ ཨབྷིནཱིཧཱརཉྩ ཀཐེཏྭཱ, ཨིདཱནི ཨིམཱཡ པཏྠནཱཡ ཨིམིནཱ ཙ ཨབྷིནཱིཧཱརེན སམུདཱགཏེ ཏེ ཏེ པཙྩེཀབུདྡྷེ ཀཐེཏུཾ ‘‘སབྦེསུ བྷཱུཏེསུ ནིདྷཱཡ དཎྜ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨིམཾ ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟཾ ཨབྷཱསི. ཨཡཾ ཏཱཝ ཨཝིསེསེན པུཙྪཱཝསིཏོ ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟསྶ ཨུཔྤཏྟི.

༣༥. ཨིདཱནི ཝིསེསེན ཝཏྟབྦཱ. ཏཏྠ ཨིམིསྶཱ ཏཱཝ གཱཐཱཡ ཨེཝཾ ཨུཔྤཏྟི ཝེདིཏབྦཱ – ཨཡཾ ཀིར པཙྩེཀབུདྡྷོ པཙྩེཀབོདྷིསཏྟབྷཱུམིཾ ཨོགཱཧནྟོ དྭེ ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཨཱརཉྙིཀོ ཧུཏྭཱ གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ པཱུརེནྟོ སམཎདྷམྨཾ ཨཀཱསི. ཨེཏཾ ཀིར ཝཏྟཾ ཨཔརིཔཱུརེཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ པཱཔུཎནྟཱ ནཱམ ནཏྠི. ཀིཾ པནེཏཾ གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ ནཱམ? ཧརཎཔཙྩཱཧརཎནྟི. ཏཾ ཡཐཱ ཝིབྷཱུཏཾ ཧོཏི, ཏཐཱ ཀཐེསྶཱམ.

ཨིདྷེཀཙྩོ བྷིཀྑུ ཧརཏི, ན པཙྩཱཧརཏི; ཨེཀཙྩོ པཙྩཱཧརཏི, ན ཧརཏི; ཨེཀཙྩོ པན ནེཝ ཧརཏི, ན པཙྩཱཧརཏི; ཨེཀཙྩོ ཧརཏི ཙ པཙྩཱཧརཏི ཙ. ཏཏྠ ཡོ བྷིཀྑུ པགེཝ ཝུཊྛཱཡ ཙེཏིཡངྒཎབོདྷིཡངྒཎཝཏྟཾ ཀཏྭཱ, བོདྷིརུཀྑེ ཨུདཀཾ ཨཱསིཉྩིཏྭཱ, པཱནཱིཡགྷཊཾ པཱུརེཏྭཱ པཱནཱིཡམཱལེ༹ ཋཔེཏྭཱ, ཨཱཙརིཡཝཏྟཾ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཝཏྟཾ ཀཏྭཱ, དྭེཨསཱིཏི ཁུདྡཀཝཏྟཱནི ཙུདྡས མཧཱཝཏྟཱནི ཙ སམཱདཱཡ ཝཏྟཏི, སོ སརཱིརཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ, སེནཱསནཾ པཝིསིཏྭཱ, ཡཱཝ བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཱ ཏཱཝ ཝིཝིཏྟཱསནེ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ, ཝེལཾ ཉཏྭཱ, ནིཝཱསེཏྭཱ, ཀཱཡབནྡྷནཾ བནྡྷིཏྭཱ, ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཀརིཏྭཱ, སངྒྷཱཊིཾ ཁནྡྷེ ཀརིཏྭཱ, པཏྟཾ ཨཾསེ ཨཱལགྒེཏྭཱ, ཀམྨཊྛཱནཾ མནསི ཀརོནྟོ ཙེཏིཡངྒཎཾ པཏྭཱ, ཙེཏིཡཉྩ བོདྷིཉྩ ཝནྡིཏྭཱ, གཱམསམཱིཔེ ཙཱིཝརཾ པཱརུཔིཏྭཱ, པཏྟམཱདཱཡ གཱམཾ པིཎྜཱཡ པཝིསཏི, ཨེཝཾ པཝིཊྛོ ཙ ལཱབྷཱི བྷིཀྑུ པུཉྙཝཱ ཨུཔཱསཀེཧི སཀྐཏགརུཀཏོ ཨུཔཊྛཱཀཀུལེ ཝཱ པཊིཀྐམནསཱལཱཡཾ ཝཱ པཊིཀྐམིཏྭཱ ཨུཔཱསཀེཧི ཏཾ ཏཾ པཉྷཾ པུཙྪིཡམཱནོ ཏེསཾ པཉྷཝིསྶཛྫནེན དྷམྨདེསནཱཝིཀྑེཔེན ཙ ཏཾ མནསིཀཱརཾ ཚཌྜེཏྭཱ ནིཀྑམཏི, ཝིཧཱརཾ ཨཱགཏོཔི བྷིཀྑཱུནཾ པཉྷཾ པུཊྛོ ཀཐེཏི, དྷམྨཾ བྷཎཏི, ཏཾ ཏཾ བྱཱཔཱརམཱཔཛྫཏི, པཙྪཱབྷཏྟམྤི པུརིམཡཱམམྤི མཛ྄ཛྷིམཡཱམམྤི ཨེཝཾ བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ པཔཉྩིཏྭཱ ཀཱཡདུཊྛུལླཱབྷིབྷཱུཏོ པཙྪིམཡཱམེཔི སཡཏི, ནེཝ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསི ཀརོཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཧརཏི, ན པཙྩཱཧརཏཱིཏི.

ཡོ པན བྱཱདྷིབཧུལོ ཧོཏི, བྷུཏྟཱཧཱརོ པཙྩཱུསསམཡེ ན སམྨཱ པརིཎམཏི, པགེཝ ཝུཊྛཱཡ ཡཐཱཝུཏྟཾ ཝཏྟཾ ཀཱཏུཾ ན སཀྐོཏི ཀམྨཊྛཱནཾ ཝཱ མནསི ཀཱཏུཾ, ཨཉྙདཏྠུ ཡཱགུཾ ཝཱ བྷེསཛྫཾ ཝཱ པཏྠཡམཱནོ ཀཱལསྶེཝ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ གཱམཾ པཝིསཏི. ཏཏྠ ཡཱགུཾ ཝཱ བྷེསཛྫཾ ཝཱ བྷཏྟཾ ཝཱ ལདྡྷཱ བྷཏྟཀིཙྩཾ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ, པཉྙཏྟཱསནེ ནིསིནྣོ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསི ཀཏྭཱ, ཝིསེསཾ པཏྭཱ ཝཱ ཨཔྤཏྭཱ ཝཱ, ཝིཧཱརཾ ཨཱགནྟྭཱ, ཏེནེཝ མནསིཀཱརེན ཝིཧརཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི པཙྩཱཧརཏི ན ཧརཏཱིཏི. ཨེདིསཱ ཙ བྷིཀྑཱུ ཡཱགུཾ པིཝིཏྭཱ, ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ, བུདྡྷསཱསནེ ཨརཧཏྟཾ པཏྟཱ གཎནཔཐཾ ཝཱིཏིཝཏྟཱ. སཱིཧལ༹དཱིཔེཡེཝ ཏེསུ ཏེསུ གཱམེསུ ཨཱསནསཱལཱཡ ན ཏཾ ཨཱསནཾ ཨཏྠི, ཡཏྠ ཡཱགུཾ པིཝིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ བྷིཀྑུ ནཏྠཱིཏི.

ཡོ པན པམཱདཝིཧཱརཱི ཧོཏི ནིཀྑིཏྟདྷུརོ, སབྦཝཏྟཱནི བྷིནྡིཏྭཱ པཉྩཝིདྷཙེཏོཁིལཝིནིབནྡྷནབདྡྷཙིཏྟོ ཝིཧརནྟོ ཀམྨཊྛཱནམནསིཀཱརམནནུཡུཏྟོ གཱམཾ པིཎྜཱཡ པཝིསིཏྭཱ གིཧིཔཔཉྩེན པཔཉྩིཏོ ཏུཙྪཀོ ནིཀྑམཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ནེཝ ཧརཏི ན པཙྩཱཧརཏཱིཏི.

ཡོ པན པགེཝ ཝུཊྛཱཡ པུརིམནཡེནེཝ སབྦཝཏྟཱནི པརིཔཱུརེཏྭཱ ཡཱཝ བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཱ, ཏཱཝ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསི ཀརོཏི. ཀམྨཊྛཱནཾ ནཱམ དུཝིདྷཾ – སབྦཏྠཀཾ, པཱརིཧཱརིཡཉྩ. སབྦཏྠཀཾ ནཱམ མེཏྟཱ ཙ མརཎསྶཏི ཙ. ཏཾ སབྦཏྠ ཨིཙྪིཏབྦཏོ ‘‘སབྦཏྠཀ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. མེཏྟཱ ནཱམ ཨཱཝཱསཱདཱིསུ སབྦཏྠ ཨིཙྪིཏབྦཱ. ཨཱཝཱསེསུ ཧི མེཏྟཱཝིཧཱརཱི བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡོ ཧོཏི, ཏེན ཕཱསུ ཨསངྒྷཊྛོ ཝིཧརཏི. དེཝཏཱསུ མེཏྟཱཝིཧཱརཱི དེཝཏཱཧི རཀྑིཏགོཔིཏོ སུཁཾ ཝིཧརཏི. རཱཛརཱཛམཧཱམཏྟཱདཱིསུ མེཏྟཱཝིཧཱརཱི, ཏེཧི མམཱཡིཏོ སུཁཾ ཝིཧརཏི. གཱམནིགམཱདཱིསུ མེཏྟཱཝིཧཱརཱི སབྦཏྠ བྷིཀྑཱཙརིཡཱདཱིསུ མནུསྶེཧི སཀྐཏགརུཀཏོ སུཁཾ ཝིཧརཏི. མརཎསྶཏིབྷཱཝནཱཡ ཛཱིཝིཏནིཀནྟིཾ པཧཱཡ ཨཔྤམཏྟོ ཝིཧརཏི.

ཡཾ པན སདཱ པརིཧརིཏབྦཾ ཙརིཏཱནུཀཱུལེན གཧིཏཏྟཱ དསཱསུབྷཀསིཎཱནུསྶཏཱིསུ ཨཉྙཏརཾ, ཙཏུདྷཱཏུཝཝཏྠཱནམེཝ ཝཱ, ཏཾ སདཱ པརིཧརིཏབྦཏོ, རཀྑིཏབྦཏོ, བྷཱཝེཏབྦཏོ ཙ པཱརིཧཱརིཡནྟི ཝུཙྩཏི, མཱུལཀམྨཊྛཱནནྟིཔི ཏདེཝ. ཏཏྠ ཡཾ པཋམཾ སབྦཏྠཀཀམྨཊྛཱནཾ མནསི ཀརིཏྭཱ པཙྪཱ པཱརིཧཱརིཡཀམྨཊྛཱནཾ མནསི ཀརོཏི, ཏཾ ཙཏུདྷཱཏུཝཝཏྠཱནམུཁེན དསྶེསྶཱམ.

ཨཡཉྷི ཡཐཱཋིཏཾ ཡཐཱཔཎིཧིཏཾ ཀཱཡཾ དྷཱཏུསོ པཙྩཝེཀྑཏི – ཡཾ ཨིམསྨིཾ སརཱིརེ ཝཱིསཏིཀོཊྛཱསེསུ ཀཀྑལ༹ཾ ཁརགཏཾ, སཱ པཐཝཱིདྷཱཏུ. ཡཾ དྭཱདསསུ ཨཱབནྡྷནཀིཙྩཀརཾ སྣེཧགཏཾ, སཱ ཨཱཔོདྷཱཏུ. ཡཾ ཙཏཱུསུ པརིཔཱཙནཀརཾ ཨུསུམགཏཾ, སཱ ཏེཛོདྷཱཏུ. ཡཾ པན ཚསུ ཝིཏྠམྦྷནཀརཾ ཝཱཡོགཏཾ, སཱ ཝཱཡོདྷཱཏུ. ཡཾ པནེཏྠ ཙཏཱུཧི མཧཱབྷཱུཏེཧི ཨསམྥུཊྛཾ ཚིདྡཾ ཝིཝརཾ, སཱ ཨཱཀཱསདྷཱཏུ. ཏཾཝིཛཱནནཀཾ ཙིཏྟཾ ཝིཉྙཱཎདྷཱཏུ. ཏཏོ ཨུཏྟརི ཨཉྙོ སཏྟོ ཝཱ པུགྒལོ ཝཱ ནཏྠི. ཀེཝལཾ སུདྡྷསངྑཱརཔུཉྫོཝ ཨཡནྟི.

ཨེཝཾ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཏོ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསི ཀརིཏྭཱ, ཀཱལཾ ཉཏྭཱ, ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ནིཝཱསེཏྭཱ, པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ གཱམཾ པིཎྜཱཡ གཙྪཏི. གཙྪནྟོ ཙ ཡཐཱ ཨནྡྷཔུཐུཛྫནཱ ཨབྷིཀྐམཱདཱིསུ ‘‘ཨཏྟཱ ཨབྷིཀྐམཏི, ཨཏྟནཱ ཨབྷིཀྐམོ ནིབྦཏྟིཏོ’’ཏི ཝཱ, ‘‘ཨཧཾ ཨབྷིཀྐམཱམི, མཡཱ ཨབྷིཀྐམོ ནིབྦཏྟིཏོ’’ཏི ཝཱ སམྨུཡ྄ཧནྟི, ཏཐཱ ཨསམྨུཡ྄ཧནྟོ ‘‘ཨབྷིཀྐམཱམཱིཏི ཙིཏྟེ ཨུཔྤཛྫམཱནེ ཏེནེཝ ཙིཏྟེན སདྡྷིཾ ཙིཏྟསམུཊྛཱནཱ སནྡྷཱརཎཝཱཡོདྷཱཏུ ཨུཔྤཛྫཏི. སཱ ཨིམཾ པཐཝཱིདྷཱཏྭཱདིསནྣིཝེསབྷཱུཏཾ ཀཱཡསམྨཏཾ ཨཊྛིཀསངྒྷཱཊཾ ཝིཔྥརཏི, ཏཏོ ཙིཏྟཀིརིཡཱཝཱཡོདྷཱཏུཝིཔྥཱརཝསེན ཨཡཾ ཀཱཡསམྨཏོ ཨཊྛིཀསངྒྷཱཊོ ཨབྷིཀྐམཏི. ཏསྶེཝཾ ཨབྷིཀྐམཏོ ཨེཀེཀཔཱདུདྡྷཱརཎེ ཙཏཱུསུ དྷཱཏཱུསུ ཝཱཡོདྷཱཏུཨནུགཏཱ ཏེཛོདྷཱཏུ ཨདྷིཀཱ ཨུཔྤཛྫཏི, མནྡཱ ཨིཏརཱ. ཨཏིཧརཎཝཱིཏིཧརཎཱཔཧརཎེསུ པན ཏེཛོདྷཱཏུཨནུགཏཱ ཝཱཡོདྷཱཏུ ཨདྷིཀཱ ཨུཔྤཛྫཏི, མནྡཱ ཨིཏརཱ. ཨོརོཧཎེ པན པཐཝཱིདྷཱཏུཨནུགཏཱ ཨཱཔོདྷཱཏུ ཨདྷིཀཱ ཨུཔྤཛྫཏི, མནྡཱ ཨིཏརཱ. སནྣིཀྑེཔནསམུཔྤཱིལ༹ནེསུ ཨཱཔོདྷཱཏུཨནུགཏཱ པཐཝཱིདྷཱཏུ ཨདྷིཀཱ ཨུཔྤཛྫཏི, མནྡཱ ཨིཏརཱ. ཨིཙྩེཏཱ དྷཱཏུཡོ ཏེན ཏེན ཨཏྟནོ ཨུཔྤཱདཀཙིཏྟེན སདྡྷིཾ ཏཏྠ ཏཏྠེཝ བྷིཛྫནྟི. ཏཏྠ ཀོ ཨེཀོ ཨབྷིཀྐམཏི, ཀསྶ ཝཱ ཨེཀསྶ ཨབྷིཀྐམན’’ནྟི ཨེཝཾ ཨེཀེཀཔཱདུདྡྷཱརཎཱདིཔྤཀཱརེསུ ཨེཀེཀསྨིཾ པཀཱརེ ཨུཔྤནྣདྷཱཏུཡོ, ཏདཝིནིབྦྷུཏྟཱ ཙ སེསཱ རཱུཔདྷམྨཱ, ཏཾསམུཊྛཱཔཀཾ ཙིཏྟཾ, ཏཾསམྤཡུཏྟཱ ཙ སེསཱ ཨརཱུཔདྷམྨཱཏི ཨེཏེ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱ. ཏཏོ པརཾ ཨཏིཧརཎཝཱིཏིཧརཎཱདཱིསུ ཨཉྙཾ པཀཱརཾ ན སམྤཱཔུཎནྟི, ཏཏྠ ཏཏྠེཝ བྷིཛྫནྟི. ཏསྨཱ ཨནིཙྩཱ. ཡཉྩ ཨནིཙྩཾ, ཏཾ དུཀྑཾ. ཡཾ དུཀྑཾ, ཏདནཏྟཱཏི ཨེཝཾ སབྦཱཀཱརཔརིཔཱུརཾ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསིཀརོནྟོཝ གཙྪཏི. ཨཏྠཀཱམཱ ཧི ཀུལཔུཏྟཱ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ དསཔི ཝཱིསམྤི ཏིཾསམྤི ཙཏྟཱལཱིསམྤི པཉྙཱསམྤི སཊྛིཔི སཏྟཏིཔི སཏམྤི ཨེཀཏོ ཝསནྟཱ ཀཏིཀཝཏྟཾ ཀཏྭཱ ཝིཧརནྟི – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཏུམྷེ ན ཨིཎཊྛཱ, ན བྷཡཊྛཱ, ན ཛཱིཝིཀཱཔཀཏཱ པབྦཛིཏཱ; དུཀྑཱ མུཙྩིཏུཀཱམཱ པནེཏྠ པབྦཛིཏཱ. ཏསྨཱ གམནེ ཨུཔྤནྣཀིལེསཾ གམནེཡེཝ ནིགྒཎྷཐ, ཋཱནེ ནིསཛྫཱཡ, སཡནེ ཨུཔྤནྣཀིལེསཾ གམནེཡེཝ ནིགྒཎྷཐཱ’’ཏི. ཏེ ཨེཝཾ ཀཏིཀཝཏྟཾ ཀཏྭཱ བྷིཀྑཱཙཱརཾ གཙྪནྟཱ ཨཌྜྷཨུསབྷཨུསབྷཨཌྜྷགཱཝུཏགཱཝུཏནྟརེསུ པཱསཱཎཱ ཧོནྟི, ཏཱཡ སཉྙཱཡ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསིཀརོནྟཱཝ གཙྪནྟི. སཙེ ཀསྶཙི གམནེ ཀིལེསོ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཏྠེཝ ནཾ ནིགྒཎྷཱཏི. ཏཐཱ ཨསཀྐོནྟོ ཏིཊྛཏི. ཨཐསྶ པཙྪཏོ ཨཱགཙྪནྟོཔི ཏིཊྛཏི. སོ – ‘‘ཨཡཾ བྷིཀྑུ ཏུཡ྄ཧཾ ཨུཔྤནྣཝིཏཀྐཾ ཛཱནཱཏི, ཨནནུཙྪཝིཀཾ ཏེ ཨེཏ’’ནྟི ཨཏྟཱནཾ པཊིཙོདེཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཨརིཡབྷཱུམིཾ ཨོཀྐམཏི. ཏཐཱ ཨསཀྐོནྟོ ནིསཱིདཏི. ཨཐསྶ པཙྪཏོ ཨཱགཙྪནྟོཔི ནིསཱིདཏཱིཏི སོཡེཝ ནཡོ. ཨརིཡབྷཱུམི ཨོཀྐམིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོཔི ཏཾ ཀིལེསཾ ཝིཀྑམྦྷེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསིཀརོནྟོཝ གཙྪཏི. ན ཀམྨཊྛཱནཝིཔྤཡུཏྟེན ཙིཏྟེན པཱདཾ ཨུདྡྷརཏི. ཨུདྡྷརཏི ཙེ, པཊིནིཝཏྟིཏྭཱ པུརིམཔྤདེསཾཡེཝ ཨེཏི སཱིཧལ༹དཱིཔེ ཨཱལིནྡཀཝཱསཱི མཧཱཕུསྶདེཝཏྠེརོ ཝིཡ.

སོ ཀིར ཨེཀཱུནཝཱིསཏི ཝསྶཱནི གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ པཱུརེནྟོ ཨེཝ ཝིཧཱསི. མནུསྶཱཔི སུདཾ ཨནྟརཱམགྒེ ཀསནྟཱ ཙ ཝཔནྟཱ ཙ མདྡནྟཱ ཙ ཀམྨཱནི ཀརོནྟཱ ཐེརཾ ཏཐཱ གཙྪནྟཾ དིསྭཱ – ‘‘ཨཡཾ ཐེརོ པུནཔྤུནཾ ནིཝཏྟིཏྭཱ གཙྪཏི, ཀིཾ ནུ ཁོ མགྒམཱུལ༹ྷོ, ཨུདཱཧུ ཀིཉྩི པམུཊྛོ’’ཏི སམུལླཔནྟི. སོ ཏཾ ཨནཱདིཡིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཡུཏྟེནེཝ ཙིཏྟེན སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ ཝཱིསཏིཝསྶབྦྷནྟརེ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཨརཧཏྟཔྤཏྟདིཝསེ ཙསྶ ཙངྐམནཀོཊིཡཾ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ ཨངྒུལཱིཧི དཱིཔཾ ཨུཛྫཱལེཏྭཱ ཨཊྛཱསི. ཙཏྟཱརོཔི མཧཱརཱཛཱནོ སཀྐོ ཙ དེཝཱནམིནྡོ, བྲཧྨཱ ཙ སཧམྤཏི ཨུཔཊྛཱནཾ ཨཱགམཾསུ. ཏཉྩ ཨོབྷཱསཾ དིསྭཱ ཝནཝཱསཱི མཧཱཏིསྶཏྠེརོ ཏཾ དུཏིཡདིཝསེ པུཙྪི ‘‘རཏྟིབྷཱགེ ཨཱཡསྨཏོ སནྟིཀེ ཨོབྷཱསོ ཨཧོསི, ཀིཾ སོ ཨོབྷཱསོ’’ཏི? ཐེརོ ཝིཀྑེཔཾ ཀརོནྟོ ‘‘ཨོབྷཱསོ ནཱམ དཱིཔོབྷཱསོཔི ཧོཏི, མཎིཨོབྷཱསོཔཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིཾ ཨཱཧ. སོ ‘‘པཊིཙྪཱདེཐ ཏུམྷེ’’ཏི ནིབདྡྷོ ‘‘ཨཱམཱ’’ཏི པཊིཛཱནིཏྭཱ ཨཱརོཙེསི.

ཀཱལ༹ཝལླིམཎྜཔཝཱསཱི མཧཱནཱགཏྠེརོ ཝིཡ ཙ. སོཔི ཀིར གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ པཱུརེནྟོ ‘‘པཋམཾ ཏཱཝ བྷགཝཏོ མཧཱཔདྷཱནཾ པཱུཛེམཱི’’ཏི སཏྟ ཝསྶཱནི ཋཱནཙངྐམམེཝ ཨདྷིཊྛཱསི. པུན སོལ༹ས ཝསྶཱནི གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཨེཝཾ ཀམྨཊྛཱནཡུཏྟེནེཝ ཙིཏྟེན པཱདཾ ཨུདྡྷརནྟོ ཝིཔྤཡུཏྟེན ཙིཏྟེན ཨུདྡྷཊེ པན པཊིནིཝཏྟནྟོ གཱམསམཱིཔཾ གནྟྭཱ, ‘‘གཱཝཱི ནུ པབྦཛིཏོ ནཱུ’’ཏི ཨཱསངྐནཱིཡཔྤདེསེ ཋཏྭཱ, སངྒྷཱཊིཾ པཱརུཔིཏྭཱ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ, གཱམདྭཱརཾ པཏྭཱ, ཀཙྪཀནྟརཏོ ཨུདཀཾ གཧེཏྭཱ, གཎྜཱུསཾ ཀཏྭཱ གཱམཾ པཝིསཏི ‘‘བྷིཀྑཾ དཱཏུཾ ཝཱ ཝནྡིཏུཾ ཝཱ ཨུཔགཏེ མནུསྶེ ‘དཱིགྷཱཡུཀཱ ཧོཐཱ’ཏི ཝཙནམཏྟེནཔི མཱ མེ ཀམྨཊྛཱནཝིཀྑེཔོ ཨཧོསཱི’’ཏི སཙེ པན ‘‘ཨཛྫ, བྷནྟེ, ཀིཾ སཏྟམཱི, ཨུདཱཧུ ཨཊྛམཱི’’ཏི དིཝསཾ པུཙྪནྟི, ཨུདཀཾ གིལིཏྭཱ ཨཱརོཙེཏི. སཙེ དིཝསཔུཙྪཀཱ ན ཧོནྟི, ནིཀྑམནཝེལཱཡཾ གཱམདྭཱརེ ནིཊྛུབྷིཏྭཱཝ ཡཱཏི.

སཱིཧལ༹དཱིཔེཡེཝ ཀལམྦཏིཏྠཝིཧཱརེ ཝསྶཱུཔགཏཱ པཉྙཱསབྷིཀྑཱུ ཝིཡ ཙ. ཏེ ཀིར ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཨུཔོསཐདིཝསེ ཀཏིཀཝཏྟཾ ཨཀཾསུ – ‘‘ཨརཧཏྟཾ ཨཔྤཏྭཱ ཨཉྙམཉྙཾ ནཱལཔིསྶཱམཱ’’ཏི. གཱམཉྩ པིཎྜཱཡ པཝིསནྟཱ གཱམདྭཱརེ ཨུདཀགཎྜཱུསཾ ཀཏྭཱ པཝིསིཾསུ, དིཝསེ པུཙྪིཏེ ཨུདཀཾ གིལིཏྭཱ ཨཱརོཙེསུཾ, ཨཔུཙྪིཏེ གཱམདྭཱརེ ནིཊྛུབྷིཏྭཱ ཝིཧཱརཾ ཨཱགམཾསུ. ཏཏྠ མནུསྶཱ ནིཊྛུབྷནཊྛཱནཾ དིསྭཱ ཛཱནིཾསུ ‘‘ཨཛྫ ཨེཀོ ཨཱགཏོ, ཨཛྫ དྭེ’’ཏི. ཨེཝཉྩ ཙིནྟེསུཾ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཨེཏེ ཨམྷེཧེཝ སདྡྷིཾ ན སལླཔནྟི, ཨུདཱཧུ ཨཉྙམཉྙམྤི? ཡདི ཨཉྙམཉྙམྤི ན སལླཔནྟི, ཨདྡྷཱ ཝིཝཱདཛཱཏཱ བྷཝིསྶནྟི, ཧནྡ ནེསཾ ཨཉྙམཉྙཾ ཁམཱཔེསྶཱམཱ’’ཏི སབྦེ ཝིཧཱརཾ ཨགམཾསུ. ཏཏྠ པཉྙཱསབྷིཀྑཱུསུ ཝསྶཾ ཨུཔགཏེསུ དྭེ བྷིཀྑཱུ ཨེཀོཀཱསེ ནཱདྡསཾསུ. ཏཏོ ཡོ ཏེསུ ཙཀྑུམཱ པུརིསོ, སོ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ན, བྷོ, ཀལཧཀཱརཀཱནཾ ཝསནོཀཱསོ ཨཱིདིསོ ཧོཏི, སུསམྨཊྛཾ ཙེཏིཡངྒཎཾ བོདྷིཡངྒཎཾ, སུནིཀྑིཏྟཱ སམྨཛྫནིཡོ, སཱུཔཊྛཔིཏཾ པཱནཱིཡཔརིབྷོཛནཱིཡ’’ནྟི. ཏེ ཏཏོཝ ནིཝཏྟཱ. ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨནྟོཏེམཱསེཡེཝ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ མཧཱཔཝཱརཎཱཡ ཝིསུདྡྷིཔཝཱརཎཾ པཝཱརེསུཾ.

ཨེཝཾ ཀཱལ༹ཝལླིམཎྜཔཝཱསཱི མཧཱནཱགཏྠེརོ ཝིཡ ཀལམྦཏིཏྠཝིཧཱརེ ཝསྶཱུཔགཏབྷིཀྑཱུ ཝིཡ ཙ ཀམྨཊྛཱནཡུཏྟེནེཝ ཙིཏྟེན པཱདཾ ཨུདྡྷརནྟོ གཱམསམཱིཔཾ པཏྭཱ, ཨུདཀགཎྜཱུསཾ ཀཏྭཱ, ཝཱིཐིཡོ སལླཀྑེཏྭཱ, ཡཏྠ སུརཱསོཎྜདྷུཏྟཱདཡོ ཀལཧཀཱརཀཱ ཙཎྜཧཏྠིཨསྶཱདཡོ ཝཱ ནཏྠི, ཏཾ ཝཱིཐིཾ པཊིཔཛྫཏི. ཏཏྠ ཙ པིཎྜཱཡ ཙརམཱནོ ན ཏུརིཏཏུརིཏོ ཝིཡ ཛཝེན གཙྪཏི, ཛཝནཔིཎྜཔཱཏིཀདྷུཏངྒཾ ནཱམ ནཏྠི. ཝིསམབྷཱུམིབྷཱགཔྤཏྟཾ པན ཨུདཀབྷརིཏསཀཊམིཝ ནིཙྩལོཝ ཧུཏྭཱ གཙྪཏི. ཨནུགྷརཾ པཝིཊྛོ ཙ དཱཏུཀཱམཾ ཨདཱཏུཀཱམཾ ཝཱ སལླཀྑེཏུཾ ཏདནུརཱུཔཾ ཀཱལཾ ཨཱགམེནྟོ བྷིཀྑཾ གཧེཏྭཱ, པཏིརཱུཔེ ཨོཀཱསེ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཀམྨཊྛཱནཾ མནསི ཀརོནྟོ ཨཱཧཱརེ པཊིཀཱུལསཉྙཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ, ཨཀྑབྦྷཉྫནཝཎཱལེཔནཔུཏྟམཾསཱུཔམཱཝསེན པཙྩཝེཀྑནྟོ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཏི, ནེཝ དཝཱཡ ན མདཱཡ…པེ… བྷུཏྟཱཝཱི ཙ ཨུདཀཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ, མུཧུཏྟཾ བྷཏྟཀིལམཐཾ པཊིཔྤསྶམྦྷེཏྭཱ, ཡཐཱ པུརེ བྷཏྟཾ, ཨེཝཾ པཙྪཱ བྷཏྟཾ པུརིམཡཱམཾ པཙྪིམཡཱམཉྩ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསི ཀརོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཧརཏི ཙེཝ པཙྩཱཧརཏི ཙཱཏི. ཨེཝམེཏཾ ཧརཎཔཙྩཱཧརཎཾ གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟནྟི ཝུཙྩཏི.

ཨེཏཾ པཱུརེནྟོ ཡདི ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣོ ཧོཏི, པཋམཝཡེ ཨེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི. ནོ ཙེ པཋམཝཡེ པཱཔུཎཱཏི, ཨཐ མཛ྄ཛྷིམཝཡེ པཱཔུཎཱཏི. ནོ ཙེ མཛ྄ཛྷིམཝཡེ པཱཔུཎཱཏི, ཨཐ མརཎསམཡེ པཱཔུཎཱཏི. ནོ ཙེ མརཎསམཡེ པཱཔུཎཱཏི, ཨཐ དེཝཔུཏྟོ ཧུཏྭཱ པཱཔུཎཱཏི. ནོ ཙེ དེཝཔུཏྟོ ཧུཏྭཱ པཱཔུཎཱཏི, ཨཐ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ ཧུཏྭཱ པརིནིབྦཱཏི. ནོ ཙེ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ ཧུཏྭཱ པརིནིབྦཱཏི, ཨཐ བུདྡྷཱནཾ སནྟིཀེ ཁིཔྤཱབྷིཉྙོ ཧོཏི; སེཡྻཐཱཔི – ཐེརོ བཱཧིཡོ, མཧཱཔཉྙོ ཝཱ ཧོཏི; སེཡྻཐཱཔི ཐེརོ སཱརིཔུཏྟོ.

ཨཡཾ པན པཙྩེཀབོདྷིསཏྟོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ, ཨཱརཉྙིཀོ ཧུཏྭཱ, ཝཱིསཏི ཝསྶསཧསྶཱནི ཨེཏཾ གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ, ཀཱལཾ ཀཏྭཱ, ཀཱམཱཝཙརདེཝལོཀེ ཨུཔྤཛྫི. ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ བཱརཱཎསིརཉྙོ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསི. ཀུསལཱ ཨིཏྠིཡོ ཏདཧེཝ གབྦྷསཎྛཱནཾ ཛཱནནྟི, སཱ ཙ ཏཱསམཉྙཏརཱ, ཏསྨཱ ཏཾ གབྦྷཔཏིཊྛཱནཾ རཉྙོ ནིཝེདེསི. དྷམྨཏཱ ཨེསཱ, ཡཾ པུཉྙཝནྟེ སཏྟེ གབྦྷེ ཨུཔྤནྣེ མཱཏུགཱམོ གབྦྷཔརིཧཱརཾ ལབྷཏི. ཏསྨཱ རཱཛཱ ཏསྶཱ གབྦྷཔརིཧཱརཾ ཨདཱསི. སཱ ཏཏོ པབྷུཏི ནཱཙྩུཎྷཾ ཀིཉྩི ཨཛ྄ཛྷོཧརིཏུཾ ལབྷཏི, ནཱཏིསཱིཏཾ, ནཱཏིཨམྦིལཾ, ནཱཏིལོཎཾ, ནཱཏིཀཊུཀཾ, ནཱཏིཏིཏྟཀཾ. ཨཙྩུཎྷེ ཧི མཱཏརཱ ཨཛ྄ཛྷོཧཊེ གབྦྷསྶ ལོཧཀུམྦྷིཝཱསོ ཝིཡ ཧོཏི, ཨཏིསཱིཏེ ལོཀནྟརིཀཝཱསོ ཝིཡ, ཨཙྩམྦིལལོཎཀཊུཀཏིཏྟཀེསུ བྷུཏྟེསུ སཏྠེན ཕཱལེཏྭཱ ཨམྦིལཱདཱིཧི སིཏྟཱནི ཝིཡ གབྦྷསེཡྻཀསྶ ཨངྒཱནི ཏིབྦཝེདནཱནི ཧོནྟི. ཨཏིཙངྐམནཊྛཱནནིསཛྫཱསཡནཏོཔི ནཾ ནིཝཱརེནྟི – ‘‘ཀུཙྪིགཏསྶ སཉྩལནདུཀྑཾ མཱ ཨཧོསཱི’’ཏི. མུདུཀཏྠརཎཏྠཏཱཡ བྷཱུམིཡཾ ཙངྐམནཱདཱིནི མཏྟཱཡ ཀཱཏུཾ ལབྷཏི, ཝཎྞགནྡྷཱདིསམྤནྣཾ སཱདུསཔྤཱཡཾ ཨནྣཔཱནཾ ལབྷཏི. པརིགྒཧེཏྭཱཝ ནཾ ཙངྐམཱཔེནྟི, ནིསཱིདཱཔེནྟི, ཝུཊྛཱཔེནྟི.

སཱ ཨེཝཾ པརིཧརིཡམཱནཱ གབྦྷཔརིཔཱཀཀཱལེ སཱུཏིགྷརཾ པཝིསིཏྭཱ པཙྩཱུསསམཡེ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡི པཀྐཏེལམདྡིཏམནོསིལཱཔིཎྜིསདིསཾ དྷཉྙཔུཉྙལཀྑཎཱུཔེཏཾ. ཏཏོ ནཾ པཉྩམདིཝསེ ཨལངྐཏཔྤཊིཡཏྟཾ རཉྙོ དསྶེསུཾ, རཱཛཱ ཏུཊྛོ ཚསཊྛིཡཱ དྷཱཏཱིཧི ཨུཔཊྛཱཔེསི. སོ སབྦསམྤཏྟཱིཧི ཝཌྜྷམཱནོ ན ཙིརསྶེཝ ཝིཉྙུཏཾ པཱཔུཎི. ཏཾ སོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀམེཝ སམཱནཾ རཱཛཱ རཛྫེ ཨབྷིསིཉྩི, ཝིཝིདྷནཱཊཀཱནི ཙསྶ ཨུཔཊྛཱཔེསི. ཨབྷིསིཏྟོ རཱཛཔུཏྟོ རཛྫཾ ཀཱརེསི ནཱམེན བྲཧྨདཏྟོ སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཝཱིསཏིཡཱ ནགརསཧསྶེསུ. ཛམྦུདཱིཔེ ཧི པུབྦེ ཙཏུརཱསཱིཏི ནགརསཧསྶཱནི ཨཧེསུཾ. ཏཱནི པརིཧཱཡནྟཱནི སཊྛི ཨཧེསུཾ, ཏཏོ པརིཧཱཡནྟཱནི ཙཏྟཱལཱིསཾ, སབྦཔརིཧཱཡནཀཱལེ པན ཝཱིསཏི ཧོནྟི. ཨཡཉྩ བྲཧྨདཏྟོ སབྦཔརིཧཱཡནཀཱལེ ཨུཔྤཛྫི. ཏེནསྶ ཝཱིསཏི ནགརསཧསྶཱནི ཨཧེསུཾ, ཝཱིསཏི པཱསཱདསཧསྶཱནི, ཝཱིསཏི ཧཏྠིསཧསྶཱནི, ཝཱིསཏི ཨསྶསཧསྶཱནི, ཝཱིསཏི རཐསཧསྶཱནི, ཝཱིསཏི པཏྟིསཧསྶཱནི, ཝཱིསཏི ཨིཏྠིསཧསྶཱནི – ཨོརོདྷཱ ཙ ནཱཊཀིཏྠིཡོ ཙ, ཝཱིསཏི ཨམཙྩསཧསྶཱནི. སོ མཧཱརཛྫཾ ཀཱརཡམཱནོ ཨེཝ ཀསིཎཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ པཉྩ ཨབྷིཉྙཱཡོ, ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ ཙ ནིབྦཏྟེསི. ཡསྨཱ པན ཨབྷིསིཏྟརཉྙཱ ནཱམ ཨཝསྶཾ ཨཊྚཀརཎེ ནིསཱིདིཏབྦཾ, ཏསྨཱ ཨེཀདིཝསཾ པགེཝ པཱཏརཱསཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཝིནིཙྪཡཊྛཱནེ ནིསཱིདི. ཏཏྠ ཨུཙྩཱསདྡམཧཱསདྡཾ ཨཀཾསུ. སོ ‘‘ཨཡཾ སདྡོ སམཱཔཏྟིཡཱ ཨུཔཀྐིལེསོ’’ཏི པཱསཱདཏལཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ‘‘སམཱཔཏྟིཾ ཨཔྤེམཱི’’ཏི ནིསིནྣོ ནཱསཀྑི ཨཔྤེཏུཾ, རཛྫཝིཀྑེཔེན སམཱཔཏྟི པརིཧཱིནཱ. ཏཏོ ཙིནྟེསི ‘‘ཀིཾ རཛྫཾ ཝརཾ, ཨུདཱཧུ སམཎདྷམྨོ’’ཏི. ཏཏོ ‘‘རཛྫསུཁཾ པརིཏྟཾ ཨནེཀཱདཱིནཝཾ, སམཎདྷམྨསུཁཾ པན ཝིཔུལམནེཀཱནིསཾསཾ ཨུཏྟམཔུརིསསེཝིཏཉྩཱ’’ཏི ཉཏྭཱ ཨཉྙཏརཾ ཨམཙྩཾ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘ཨིམཾ རཛྫཾ དྷམྨེན སམེན ཨནུསཱས, མཱ ཁོ ཨདྷམྨཀཱརཾ ཨཀཱསཱི’’ཏི སབྦཾ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ པཱསཱདཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ སམཱཔཏྟིསུཁེན ཝིཧརཏི, ན ཀོཙི ཨུཔསངྐམིཏུཾ ལབྷཏི ཨཉྙཏྲ མུཁདྷོཝནདནྟཀཊྛདཱཡཀབྷཏྟནཱིཧཱརཀཱདཱིཧི.

ཏཏོ ཨདྡྷམཱསམཏྟེ ཝཱིཏིཀྐནྟེ མཧེསཱི པུཙྪི ‘‘རཱཛཱ ཨུཡྻཱནགམནབལདསྶནནཱཊཀཱདཱིསུ ཀཏྠཙི ན དིསྶཏི, ཀུཧིཾ གཏོ’’ཏི? ཏསྶཱ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསུཾ. སཱ ཨམཙྩསྶ པཱཧེསི ‘‘རཛྫེ པཊིཙྪིཏེ ཨཧམྤི པཊིཙྪིཏཱ ཧོམི, ཨེཏུ མཡཱ སདྡྷིཾ སཾཝཱསཾ ཀཔྤེཏཱུ’’ཏི. སོ ཨུབྷོ ཀཎྞེ ཐཀེཏྭཱ ‘‘ཨསཝནཱིཡམེཏ’’ནྟི པཊིཀྑིཔི. སཱ པུནཔི དྭཏྟིཀྑཏྟུཾ པེསེཏྭཱ ཨནིཙྪམཱནཾ ཏཛྫཱཔེསི – ‘‘ཡདི ན ཀརོསི, ཋཱནཱཔི ཏེ ཙཱཝེམི, ཛཱིཝིཏཱཔི ཝོརོཔེམཱི’’ཏི. སོ བྷཱིཏོ ‘‘མཱཏུགཱམོ ནཱམ དལ༹ྷནིཙྪཡོ, ཀདཱཙི ཨེཝམྤི ཀཱརཱཔེཡྻཱ’’ཏི ཨེཀདིཝསཾ རཧོ གནྟྭཱ ཏཱཡ སདྡྷིཾ སིརིསཡནེ སཾཝཱསཾ ཀཔྤེསི. སཱ པུཉྙཝཏཱི སུཁསམྥསྶཱ. སོ ཏསྶཱ སམྥསྶརཱགེན རཏྟོ ཏཏྠ ཨབྷིཀྑཎཾ སངྐིཏསངྐིཏོཝ ཨགམཱསི. ཨནུཀྐམེན ཨཏྟནོ གྷརསཱམིཀོ ཝིཡ ནིབྦིསངྐོ པཝིསིཏུམཱརདྡྷོ.

ཏཏོ རཱཛམནུསྶཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ རཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ. རཱཛཱ ན སདྡཧཏི. དུཏིཡམྤི ཏཏིཡམྤི ཨཱརོཙེསུཾ. ཏཏོ ནིལཱིནོ སཡམེཝ དིསྭཱ སབྦཱམཙྩེ སནྣིཔཱཏཱཔེཏྭཱ ཨཱརོཙེསི. ཏེ – ‘‘ཨཡཾ རཱཛཱཔརཱདྷིཀོ ཧཏྠཙྪེདཾ ཨརཧཏི, པཱདཙྪེདཾ ཨརཧཏཱི’’ཏི ཡཱཝ སཱུལེ ཨུཏྟཱསནཾ, ཏཱཝ སབྦཀམྨཀཱརཎཱནི ནིདྡིསིཾསུ. རཱཛཱ – ‘‘ཨེཏསྶ ཝདྷབནྡྷནཏཱལ༹ནེ མཡ྄ཧཾ ཝིཧིཾསཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻ, ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔནེ པཱཎཱཏིཔཱཏོ བྷཝེཡྻ, དྷནཧརཎེ ཨདིནྣཱདཱནཾ, ཨལཾ ཨེཝརཱུཔེཧི ཀཏེཧི, ཨིམཾ མམ རཛྫཱ ནིཀྐཌྜྷཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨམཙྩཱ ཏཾ ནིབྦིསཡཾ ཨཀཾསུ. སོ ཨཏྟནོ དྷནསཱརཉྩ པུཏྟདཱརཉྩ གཧེཏྭཱ པརཝིསཡཾ ཨགམཱསི. ཏཏྠ རཱཛཱ སུཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘དེཝ, ཨིཙྪཱམི ཏཾ ཨུཔཊྛཱཏུ’’ནྟི. སོ ཏཾ སམྤཊིཙྪི. ཨམཙྩོ ཀཏིཔཱཧཙྩཡེན ལདྡྷཝིསྶཱསོ ཏཾ རཱཛཱནཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘མཧཱརཱཛ, ཨམཀྑིཀམདྷུཾ པསྶཱམི, ཏཾ ཁཱདནྟོ ནཏྠཱི’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘ཀིཾ ཨེཏཾ ཨུཔྤཎྜེཏུཀཱམོ བྷཎཏཱི’’ཏི ན སུཎཱཏི. སོ ཨནྟརཾ ལབྷིཏྭཱ པུནཔི སུཊྛུཏརཾ ཝཎྞེཏྭཱ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ‘‘ཀིཾ ཨེཏ’’ནྟི པུཙྪི. ‘‘བཱརཱཎསིརཛྫཾ, དེཝཱ’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘མཾ ནེཏྭཱ མཱརེཏུཀཱམོསཱི’’ཏི ཨཱཧ. སོ ‘‘མཱ, དེཝ, ཨེཝཾ ཨཝཙ, ཡདི ན སདྡཧསི, མནུསྶེ པེསེཧཱི’’ཏི. སོ མནུསྶེ པེསེསི. ཏེ གནྟྭཱ གོཔུརཾ ཁཎིཏྭཱ རཉྙོ སཡནགྷརེ ཨུཊྛཧིཾསུ.

རཱཛཱ དིསྭཱ ‘‘ཀིསྶ ཨཱགཏཱཏྠཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཙོརཱ མཡཾ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. རཱཛཱ ཏེསཾ དྷནཾ དཱཔེཏྭཱ ‘‘མཱ པུན ཨེཝམཀཏྠཱ’’ཏི ཨོཝདིཏྭཱ ཝིསྶཛྫེསི. ཏེ ཨཱགནྟྭཱ ཏསྶ རཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ. སོ པུནཔི དྭཏྟིཀྑཏྟུཾ ཏཐེཝ ཝཱིམཾསིཏྭཱ ‘‘སཱིལཝཱ རཱཛཱ’’ཏི ཙཏུརངྒིནིཾ སེནཾ སནྣཡ྄ཧིཏྭཱ སཱིམནྟརེ ཨེཀཾ ནགརཾ ཨུཔགམྨ ཏཏྠ ཨམཙྩསྶ པཱཧེསི ‘‘ནགརཾ ཝཱ མེ དེཧི ཡུདྡྷཾ ཝཱ’’ཏི. སོ བྲཧྨདཏྟསྶ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙཱཔེསི ‘‘ཨཱཎཱཔེཏུ དེཝོ ཀིཾ ཡུཛ྄ཛྷཱམི, ཨུདཱཧུ ནགརཾ དེམཱི’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘ན ཡུཛ྄ཛྷིཏབྦཾ, ནགརཾ དཏྭཱ ཨིདྷཱགཙྪཱ’’ཏི པེསེསི. སོ ཏཐཱ ཨཀཱསི. པཊིརཱཛཱཔི ཏཾ ནགརཾ གཧེཏྭཱ ཨཝསེསནགརེསུཔི ཏཐེཝ དཱུཏཾ པཱཧེསི. ཏེཔི ཨམཙྩཱ ཏཐེཝ བྲཧྨདཏྟསྶ ཨཱརོཙེཏྭཱ ཏེན ‘‘ན ཡུཛ྄ཛྷིཏབྦཾ, ཨིདྷཱགནྟབྦ’’ནྟི ཝུཏྟཱ བཱརཱཎསིཾ ཨཱགམཾསུ.

ཏཏོ ཨམཙྩཱ བྲཧྨདཏྟཾ ཨཱཧཾསུ – ‘‘མཧཱརཱཛ, ཏེན སཧ ཡུཛ྄ཛྷཱམཱ’’ཏི. རཱཛཱ – ‘‘མམ པཱཎཱཏིཔཱཏོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཝཱརེསི. ཨམཙྩཱ – ‘‘མཡཾ, མཧཱརཱཛ, ཏཾ ཛཱིཝགྒཱཧཾ གཧེཏྭཱ ཨིདྷེཝ ཨཱནེསྶཱམཱ’’ཏི ནཱནཱཨུཔཱཡེཧི རཱཛཱནཾ སཉྙཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨེཧི མཧཱརཱཛཱ’’ཏི གནྟུཾ ཨཱརདྡྷཱ. རཱཛཱ ‘‘སཙེ སཏྟམཱརཎཔྤཧརཎཝིལུམྤནཀམྨཾ ན ཀརོཐ, གཙྪཱམཱི’’ཏི བྷཎཏི. ཨམཙྩཱ ‘‘ན, དེཝ, ཀརོམ, བྷཡཾ དསྶེཏྭཱ པལཱཔེམཱ’’ཏི ཙཏུརངྒིནིཾ སེནཾ སནྣཡ྄ཧིཏྭཱ གྷཊེསུ དཱིཔེ པཀྑིཔིཏྭཱ རཏྟིཾ གཙྪིཾསུ. པཊིརཱཛཱ ཏཾ དིཝསཾ བཱརཱཎསིསམཱིཔེ ནགརཾ གཧེཏྭཱ ཨིདཱནི ཀིནྟི རཏྟིཾ སནྣཱཧཾ མོཙཱཔེཏྭཱ པམཏྟོ ནིདྡཾ ཨོཀྐམི སདྡྷིཾ བལཀཱཡེན. ཏཏོ ཨམཙྩཱ བཱརཱཎསིརཱཛཱནཾ གཧེཏྭཱ པཊིརཉྙོ ཁནྡྷཱཝཱརཾ གནྟྭཱ སབྦགྷཊེཧི དཱིཔེ ནིཧརཱཔེཏྭཱ ཨེཀཔཛྫོཏཱཡ སེནཱཡ སདྡཾ ཨཀཾསུ. པཊིརཉྙོ ཨམཙྩོ མཧཱབལཾ དིསྭཱ བྷཱིཏོ ཨཏྟནོ རཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཨུཊྛེཧི ཨམཀྑིཀམདྷུཾ ཁཱདཱཧཱི’’ཏི མཧཱསདྡཾ ཨཀཱསི. ཏཐཱ དུཏིཡོཔི, ཏཏིཡོཔི. པཊིརཱཛཱ ཏེན སདྡེན པཊིབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ བྷཡཾ སནྟཱསཾ ཨཱཔཛྫི. ཨུཀྐུཊྛིསཏཱནི པཝཏྟིཾསུ. སོ ‘‘པརཝཙནཾ སདྡཧིཏྭཱ ཨམིཏྟཧཏྠཾ པཏྟོམྷཱི’’ཏི སབྦརཏྟིཾ ཏཾ ཏཾ ཝིཔྤལཔིཏྭཱ དུཏིཡདིཝསེ ‘‘དྷམྨིཀོ རཱཛཱ, ཨུཔརོདྷཾ ན ཀརེཡྻ, གནྟྭཱ ཁམཱཔེམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ རཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཛཎྞུཀེཧི པཏིཊྛཧིཏྭཱ ‘‘ཁམ, མཧཱརཱཛ, མཡ྄ཧཾ ཨཔརཱདྷ’’ནྟི ཨཱཧ. རཱཛཱ ཏཾ ཨོཝདིཏྭཱ ‘‘ཨུཊྛེཧི, ཁམཱམི ཏེ’’ཏི ཨཱཧ. སོ རཉྙཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟམཏྟེཡེཝ པརམསྶཱསཔྤཏྟོ ཨཧོསི, བཱརཱཎསིརཉྙོ སམཱིཔེཡེཝ ཛནཔདེ རཛྫཾ ལབྷི. ཏེ ཨཉྙམཉྙཾ སཧཱཡཀཱ ཨཧེསུཾ.

ཨཐ བྲཧྨདཏྟོ དྭེཔི སེནཱ སམྨོདམཱནཱ ཨེཀཏོ ཋིཏཱ དིསྭཱ ‘‘མམེཀསྶ ཙིཏྟཱནུརཀྑཎཱཡ ཨསྨིཾ ཛནཀཱཡེ ཁུདྡཀམཀྑིཀཱཡ པིཝནམཏྟམྤི ལོཧིཏབིནྡུ ན ཨུཔྤནྣཾ. ཨཧོ སཱདྷུ, ཨཧོ སུཊྛུ, སབྦེ སཏྟཱ སུཁིཏཱ ཧོནྟུ, ཨཝེརཱ ཧོནྟུ, ཨབྱཱཔཛ྄ཛྷཱ ཧོནྟཱུ’’ཏི མེཏྟཱཛྷཱནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ, ཏདེཝ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ, སངྑཱརེ སམྨསིཏྭཱ, པཙྩེཀབོདྷིཉཱཎཾ སཙྪིཀཏྭཱ, སཡམྦྷུཏཾ པཱཔུཎི. ཏཾ མགྒསུཁེན ཕལསུཁེན སུཁིཏཾ ཧཏྠིཀྑནྡྷེ ནིསིནྣཾ ཨམཙྩཱ པཎིཔཱཏཾ ཀཏྭཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཡཱནཀཱལོ, མཧཱརཱཛ, ཝིཛིཏབལཀཱཡསྶ སཀྐཱརོ ཀཱཏབྦོ, པརཱཛིཏབལཀཱཡསྶ བྷཏྟཔརིབྦཡོ དཱཏབྦོ’’ཏི. སོ ཨཱཧ – ‘‘ནཱཧཾ, བྷཎེ, རཱཛཱ, པཙྩེཀབུདྡྷོ ནཱམཱཧ’’ནྟི. ཀིཾ དེཝོ བྷཎཏི, ན ཨེདིསཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཧོནྟཱིཏི? ཀཱིདིསཱ, བྷཎེ, པཙྩེཀབུདྡྷཱཏི? པཙྩེཀབུདྡྷཱ ནཱམ དྭངྒུལཀེསམསྶུ ཨཊྛཔརིཀྑཱརཡུཏྟཱ བྷཝནྟཱིཏི. སོ དཀྑིཎཧཏྠེན སཱིསཾ པརཱམསི, ཏཱཝདེཝ གིཧིལིངྒཾ ཨནྟརདྷཱཡི, པབྦཛིཏཝེསོ པཱཏུརཧོསི, དྭངྒུལཀེསམསྶུ ཨཊྛཔརིཀྑཱརསམནྣཱགཏོ ཝསྶསཏིཀཏྠེརསདིསོ ཨཧོསི. སོ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཧཏྠིཀྑནྡྷཏོ ཝེཧཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ པདུམཔུཔྥེ ནིསཱིདི. ཨམཙྩཱ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, ཀམྨཊྛཱནཾ, ཀཐཾ ཨདྷིགཏོསཱི’’ཏི པུཙྪིཾསུ. སོ ཡཏོ ཨསྶ མེཏྟཱཛྷཱནཀམྨཊྛཱནཾ ཨཧོསི, ཏཉྩ ཝིཔསྶནཾ ཝིཔསྶིཏྭཱ ཨདྷིགཏོ, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨུདཱནགཱཐཉྩ བྱཱཀརཎགཱཐཉྩ ཨིམཉྙེཝ གཱཐཾ ཨབྷཱསི ‘‘སབྦེསུ བྷཱུཏེསུ ནིདྷཱཡ དཎྜ’’ནྟི.

ཏཏྠ སབྦེསཱུཏི ཨནཝསེསེསུ. བྷཱུཏེསཱུཏི སཏྟེསུ. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརཾ པན རཏནསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ ཝཀྑཱམ. ནིདྷཱཡཱཏི ནིཀྑིཔིཏྭཱ. དཎྜནྟི ཀཱཡཝཙཱིམནོདཎྜཾ, ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཀཱཡདུཙྩརིཏཉྷི དཎྜཡཏཱིཏི དཎྜོ, བཱདྷེཏི ཨནཡབྱསནཾ པཱཔེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ མནོདུཙྩརིཏཾ ཙ. པཧརཎདཎྜོ ཨེཝ ཝཱ དཎྜོ, ཏཾ ནིདྷཱཡཱཏིཔི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཝིཧེཋཡནྟི ཨཝིཧེཋཡནྟོ. ཨཉྙཏརམྤཱིཏི ཡཾཀིཉྩི ཨེཀམྤི. ཏེསནྟི ཏེསཾ སབྦབྷཱུཏཱནཾ. ན པུཏྟམིཙྪེཡྻཱཏི ཨཏྲཛོ, ཁེཏྲཛོ, དིནྣཀོ, ཨནྟེཝཱསིཀོཏི ཨིམེསུ ཙཏཱུསུ པུཏྟེསུ ཡཾ ཀིཉྩི པུཏྟཾ ན ཨིཙྪེཡྻ. ཀུཏོ སཧཱཡནྟི སཧཱཡཾ པན ཨིཙྪེཡྻཱཏི ཀུཏོ ཨེཝ ཨེཏཾ.

ཨེཀོཏི པབྦཛྫཱསངྑཱཏེན ཨེཀོ, ཨདུཏིཡཊྛེན ཨེཀོ, ཏཎྷཱཔཧཱནེན ཨེཀོ, ཨེཀནྟཝིགཏཀིལེསོཏི ཨེཀོ, ཨེཀོ པཙྩེཀསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཨེཀོ. སམཎསཧསྶསྶཱཔི ཧི མཛ྄ཛྷེ ཝཏྟམཱནོ གིཧིསཉྙོཛནསྶ ཚིནྣཏྟཱ ཨེཀོ – ཨེཝཾ པབྦཛྫཱསངྑཱཏེན ཨེཀོ. ཨེཀོ ཏིཊྛཏི, ཨེཀོ གཙྪཏི, ཨེཀོ ནིསཱིདཏི, ཨེཀོ སེཡྻཾ ཀཔྤེཏི, ཨེཀོ ཨིརིཡཏི ཝཏྟཏཱིཏི – ཨེཝཾ ཨདུཏིཡཊྛེན ཨེཀོ.

‘‘ཏཎྷཱདུཏིཡོ པུརིསོ, དཱིགྷམདྡྷཱནསཾསརཾ;

ཨིཏྠབྷཱཝཉྙཐཱབྷཱཝཾ, སཾསཱརཾ ནཱཏིཝཏྟཏི.

‘‘ཨེཝམཱདཱིནཝཾ ཉཏྭཱ, ཏཎྷཾ དུཀྑསྶ སམྦྷཝཾ;

ཝཱིཏཏཎྷོ ཨནཱདཱནོ, སཏོ བྷིཀྑུ པརིབྦཛེ’’ཏི. (ཨིཏིཝུ. ༡༥, ༡༠༥; མཧཱནི. ༡༩༡; ཙཱུལ༹ནི. པཱརཱཡནཱནུགཱིཏིགཱཐཱནིདྡེས ༡༠༧) –

ཨེཝཾ ཏཎྷཱཔཧཱནཊྛེན ཨེཀོ. སབྦཀིལེསཱསྶ པཧཱིནཱ ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱཏི – ཨེཝཾ ཨེཀནྟཝིགཏཀིལེསོཏི ཨེཀོ. ཨནཱཙརིཡཀོ ཧུཏྭཱ སཡམྦྷཱུ སཱམཉྙེཝ པཙྩེཀསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི – ཨེཝཾ ཨེཀོ པཙྩེཀསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཨེཀོ.

ཙརེཏི ཡཱ ཨིམཱ ཨཊྛ ཙརིཡཱཡོ; སེཡྻཐིདཾ – པཎིདྷིསམྤནྣཱནཾ ཙཏཱུསུ ཨིརིཡཱཔཐེསུ ཨིརིཡཱཔཐཙརིཡཱ, ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱཡཏནེསུ ཨཱཡཏནཙརིཡཱ, ཨཔྤམཱདཝིཧཱརཱིནཾ ཙཏཱུསུ སཏིཔཊྛཱནེསུ སཏིཙརིཡཱ, ཨདྷིཙིཏྟམནུཡུཏྟཱནཾ ཙཏཱུསུ ཛྷཱནེསུ སམཱདྷིཙརིཡཱ, བུདྡྷིསམྤནྣཱནཾ ཙཏཱུསུ ཨརིཡསཙྩེསུ ཉཱཎཙརིཡཱ, སམྨཱ པཊིཔནྣཱནཾ ཙཏཱུསུ ཨརིཡམགྒེསུ མགྒཙརིཡཱ, ཨདྷིགཏཔྥལཱནཾ ཙཏཱུསུ སཱམཉྙཕལེསུ པཏྟིཙརིཡཱ, ཏིཎྞཾ བུདྡྷཱནཾ སབྦསཏྟེསུ ལོཀཏྠཙརིཡཱ, ཏཏྠ པདེསཏོ པཙྩེཀབུདྡྷསཱཝཀཱནནྟི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཙརིཡཱཏི ཨཊྛ ཙརིཡཱཡོ ཨིརིཡཱཔཐཙརིཡཱ’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༩༧; ༣.༢༨) ཝིཏྠཱརོ. ཏཱཧི ཙརིཡཱཧི སམནྣཱགཏོ བྷཝེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཡཱ ཨིམཱ ‘‘ཨདྷིམུཙྩནྟོ སདྡྷཱཡ ཙརཏི, པགྒཎྷནྟོ ཝཱིརིཡེན ཙརཏི, ཨུཔཊྛཧནྟོ སཏིཡཱ ཙརཏི, ཨཝིཀྑིཏྟོ སམཱདྷིནཱ ཙརཏི, པཛཱནནྟོ པཉྙཱཡ ཙརཏི, ཝིཛཱནནྟོ ཝིཉྙཱཎེན ཙརཏི, ཨེཝཾ པཊིཔནྣསྶ ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨཱཡཏནྟཱིཏི ཨཱཡཏནཙརིཡཱཡ ཙརཏི, ཨེཝཾ པཊིཔནྣོ ཝིསེསམདྷིགཙྪཏཱིཏི ཝིསེསཙརིཡཱཡ ཙརཏཱི’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༩༧; ༣.༢༩) ཨེཝཾ ཨཔརཱཔི ཨཊྛ ཙརིཡཱ ཝུཏྟཱ. ཏཱཧིཔི སམནྣཱགཏོ བྷཝེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོཏི ཨེཏྠ ཁགྒཝིསཱཎཾ ནཱམ ཁགྒམིགསིངྒཾ. ཀཔྤསདྡསྶ ཨཏྠཾ ཝིཏྠཱརཏོ མངྒལསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ པཀཱསཡིསྶཱམ. ཨིདྷ པནཱཡཾ ‘‘སཏྠུཀཔྤེན ཝཏ, བྷོ, ཀིར སཱཝཀེན སདྡྷིཾ མནྟཡམཱནཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༦༠) ཨེཝམཱདཱིསུ ཝིཡ པཊིབྷཱགོ ཝེདིཏབྦོ. ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོཏི ཁགྒཝིསཱཎསདིསོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཡཾ ཏཱཝེཏྠ པདཏོ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

ཨདྷིཔྤཱཡཱནུསནྡྷིཏོ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – ཡྭཱཡཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརོ དཎྜོ བྷཱུཏེསུ པཝཏྟིཡམཱནོ ཨཧིཏོ ཧོཏི, ཏཾ ཏེསུ ཨཔྤཝཏྟནེན ཏཔྤཊིཔཀྑབྷཱུཏཱཡ མེཏྟཱཡ པརཧིཏཱུཔསཾཧཱརེན ཙ སབྦེསུ བྷཱུཏེསུ ནིདྷཱཡ དཎྜཾ, ནིཧིཏདཎྜཏྟཱ ཨེཝ ཙ. ཡཐཱ ཨནིཧིཏདཎྜཱ སཏྟཱ བྷཱུཏཱནི དཎྜེན ཝཱ སཏྠེན ཝཱ པཱཎིནཱ ཝཱ ལེཌྜུནཱ ཝཱ ཝིཧེཋཡནྟི, ཏཐཱ ཨཝིཧེཋཡཾ ཨཉྙཏརམྤི ཏེསཾ. ཨིམཾ མེཏྟཱཀམྨཊྛཱནམཱགམྨ ཡདེཝ ཏཏྠ ཝེདནཱགཏཾ སཉྙཱསངྑཱརཝིཉྙཱཎགཏཾ ཏཉྩ ཏདནུསཱརེནེཝ ཏདཉྙཉྩ སངྑཱརགཏཾ ཝིཔསྶིཏྭཱ ཨིམཾ པཙྩེཀབོདྷིཾ ཨདྷིགཏོམྷཱིཏི ཨཡཾ ཏཱཝ ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨཡཾ པན ཨནུསནྡྷི – ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཏེ ཨམཙྩཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨིདཱནི, བྷནྟེ, ཀུཧིཾ གཙྪཐཱ’’ཏི? ཏཏོ ཏེན ‘‘པུབྦཔཙྩེཀསམྦུདྡྷཱ ཀཏྠ ཝསནྟཱི’’ཏི ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ཉཏྭཱ ‘‘གནྡྷམཱདནཔབྦཏེ’’ཏི ཝུཏྟེ པུནཱཧཾསུ – ‘‘ཨམྷེ དཱནི, བྷནྟེ, པཛཧཐ, ན ཨིཙྪཐཱ’’ཏི. ཨཐ པཙྩེཀབུདྡྷོ ཨཱཧ – ‘‘ན པུཏྟམིཙྪེཡྻཱ’’ཏི སབྦཾ. ཏཏྲཱདྷིཔྤཱཡོ – ཨཧཾ ཨིདཱནི ཨཏྲཛཱདཱིསུ ཡཾ ཀིཉྩི པུཏྟམྤི ན ཨིཙྪེཡྻཾ, ཀུཏོ པན ཏུམྷཱདིསཾ སཧཱཡཾ? ཏསྨཱ ཏུམྷེསུཔི ཡོ མཡཱ སདྡྷིཾ གནྟུཾ མཱདིསོ ཝཱ ཧོཏུཾ ཨིཙྪཏི, སོ ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ. ཨཐ ཝཱ ཏེཧི ‘‘ཨམྷེ དཱནི, བྷནྟེ, པཛཧཐ ན ཨིཙྪཐཱ’’ཏི ཝུཏྟེ སོ པཙྩེཀབུདྡྷོ ‘‘ན པུཏྟམིཙྪེཡྻ ཀུཏོ སཧཱཡ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཨཏྟནོ ཡཐཱཝུཏྟེནཏྠེན ཨེཀཙརིཡཱཡ གུཎཾ དིསྭཱ པམུདིཏོ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ ཨིམཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི – ‘‘ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝཏྭཱ པེཀྑམཱནསྶེཝ མཧཱཛནསྶ ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏིཏྭཱ གནྡྷམཱདནཾ ཨགམཱསི.

གནྡྷམཱདནོ ནཱམ ཧིམཝཏི ཙཱུལ༹ཀཱལ༹པབྦཏཾ, མཧཱཀཱལ༹པབྦཏཾ, ནཱགཔལིཝེཋནཾ, ཙནྡགབྦྷཾ, སཱུརིཡགབྦྷཾ, སུཝཎྞཔསྶཾ, ཧིམཝནྟཔབྦཏནྟི སཏྟ པབྦཏེ ཨཏིཀྐམྨ ཧོཏི. ཏཏྠ ནནྡམཱུལཀཾ ནཱམ པབྦྷཱརཾ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ ཝསནོཀཱསོ. ཏིསྶོ ཙ གུཧཱཡོ – སུཝཎྞགུཧཱ, མཎིགུཧཱ, རཛཏགུཧཱཏི. ཏཏྠ མཎིགུཧཱདྭཱརེ མཉྫཱུསཀོ ནཱམ རུཀྑོ ཡོཛནཾ ཨུབྦེདྷེན, ཡོཛནཾ ཝིཏྠཱརེན. སོ ཡཏྟཀཱནི ཨུདཀེ ཝཱ ཐལེ ཝཱ པུཔྥཱནི, སབྦཱནི ཏཱནི པུཔྥཡཏི ཝིསེསེན པཙྩེཀབུདྡྷཱགམནདིཝསེ. ཏསྶཱུཔརིཏོ སབྦརཏནམཱལོ༹ ཧོཏི. ཏཏྠ སམྨཛྫནཀཝཱཏོ ཀཙཝརཾ ཚཌྜེཏི, སམཀརཎཝཱཏོ སབྦརཏནམཡཾ ཝཱལིཀཾ སམཾ ཀརོཏི, སིཉྩནཀཝཱཏོ ཨནོཏཏྟདཧཏོ ཨཱནེཏྭཱ ཨུདཀཾ སིཉྩཏི, སུགནྡྷཀརཎཝཱཏོ ཧིམཝནྟཏོ སབྦེསཾ གནྡྷརུཀྑཱནཾ གནྡྷེ ཨཱནེཏི, ཨོཙིནཀཝཱཏོ པུཔྥཱནི ཨོཙིནིཏྭཱ པཱཏེཏི, སནྠརཀཝཱཏོ སབྦཏྠ སནྠརཏི. སདཱ པཉྙཏྟཱནེཝ ཙེཏྠ ཨཱསནཱནི ཧོནྟི, ཡེསུ པཙྩེཀབུདྡྷུཔྤཱདདིཝསེ ཨུཔོསཐདིཝསེ ཙ སབྦཔཙྩེཀབུདྡྷཱ སནྣིཔཏིཏྭཱ ནིསཱིདནྟི. ཨཡཾ ཏཏྠ པཀཏི. ཨབྷིསམྦུདྡྷ-པཙྩེཀབུདྡྷོ ཏཏྠ གནྟྭཱ པཉྙཏྟཱསནེ ནིསཱིདཏི. ཏཏོ སཙེ ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཨཉྙེཔི པཙྩེཀབུདྡྷཱ སཾཝིཛྫནྟི, ཏེཔི ཏངྑཎཾ སནྣིཔཏིཏྭཱ པཉྙཏྟཱསནེསུ ནིསཱིདནྟི. ནིསཱིདིཏྭཱ ཙ ཀིཉྩིདེཝ སམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཧནྟི, ཏཏོ སངྒྷཏྠེརོ ཨདྷུནཱགཏཔཙྩེཀབུདྡྷཾ སབྦེསཾ ཨནུམོདནཏྠཱཡ ‘‘ཀཐམདྷིགཏ’’ནྟི ཀམྨཊྛཱནཾ པུཙྪཏི. ཏདཱཔི སོ ཏམེཝ ཨཏྟནོ ཨུདཱནབྱཱཀརཎགཱཐཾ བྷཱསཏི. པུན བྷགཝཱཔི ཨཱཡསྨཏཱ ཨཱནནྡེན པུཊྛོ ཏམེཝ གཱཐཾ བྷཱསཏི, ཨཱནནྡོ ཙ སངྒཱིཏིཡནྟི ཨེཝམེཀེཀཱ གཱཐཱ པཙྩེཀསམྦོདྷིཨབྷིསམྦུདྡྷཊྛཱནེ, མཉྫཱུསཀམཱལེ༹, ཨཱནནྡེན པུཙྪིཏཀཱལེ, སངྒཱིཏིཡནྟི ཙཏུཀྑཏྟུཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏཱིཏི.

པཋམགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༣༦. སཾསགྒཛཱཏསྶཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པཙྩེཀབོདྷིསཏྟོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ ཝཱིསཏི ཝསྶསཧསྶཱནི པུརིམནཡེནེཝ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ ཀསིཎཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ, པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ, ནཱམརཱུཔཾ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ, ལཀྑཎསམྨསནཾ ཀཏྭཱ, ཨརིཡམགྒཾ ཨནདྷིགམྨ བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟི. སོ ཏཏོ ཙུཏོ བཱརཱཎསིརཉྙོ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ པུརིམནཡེནེཝ ཝཌྜྷམཱནོ ཡཏོ པབྷུཏི ‘‘ཨཡཾ ཨིཏྠཱི ཨཡཾ པུརིསོ’’ཏི ཝིསེསཾ ཨཉྙཱསི, ཏཏུཔཱདཱཡ ཨིཏྠཱིནཾ ཧཏྠེ ན རམཏི, ཨུཙྪཱདནནྷཱཔནམཎྜནཱདིམཏྟམྤི ན སཧཏི. ཏཾ པུརིསཱ ཨེཝ པོསེནྟི, ཐཉྙཔཱཡནཀཱལེ དྷཱཏིཡོ ཀཉྩུཀཾ པཊིམུཉྩིཏྭཱ པུརིསཝེསེན ཐཉྙཾ པཱཡེནྟི. སོ ཨིཏྠཱིནཾ གནྡྷཾ གྷཱཡིཏྭཱ སདྡཾ ཝཱ སུཏྭཱ རོདཏི, ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོཔི ཨིཏྠིཡོ པསྶིཏུཾ ན ཨིཙྪཏི, ཏེན ཏཾ ཨནིཏྠིགནྡྷོཏྭེཝ སཉྫཱནིཾསུ.

ཏསྨིཾ སོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀེ ཛཱཏེ རཱཛཱ ‘‘ཀུལཝཾསཾ སཎྛཔེསྶཱམཱི’’ཏི ནཱནཱཀུལེཧི ཏསྶ ཨནུརཱུཔཱ ཀཉྙཱཡོ ཨཱནེཏྭཱ ཨཉྙཏརཾ ཨམཙྩཾ ཨཱཎཱཔེསི ‘‘ཀུམཱརཾ རམཱཔེཧཱི’’ཏི. ཨམཙྩོ ཨུཔཱཡེན ཏཾ རམཱཔེཏུཀཱམོ ཏསྶ ཨཝིདཱུརེ སཱཎིཔཱཀཱརཾ པརིཀྑིཔཱཔེཏྭཱ ནཱཊཀཱནི པཡོཛཱཔེསི. ཀུམཱརོ གཱིཏཝཱདིཏསདྡཾ སུཏྭཱ – ‘‘ཀསྶེསོ སདྡོ’’ཏི ཨཱཧ. ཨམཙྩོ ‘‘ཏཝེསོ, དེཝ, ནཱཊཀིཏྠཱིནཾ སདྡོ, པུཉྙཝནྟཱནཾ ཨཱིདིསཱནི ནཱཊཀཱནི ཧོནྟི, ཨབྷིརམ, དེཝ, མཧཱཔུཉྙོསི ཏྭ’’ནྟི ཨཱཧ. ཀུམཱརོ ཨམཙྩཾ དཎྜེན ཏཱལཱ༹པེཏྭཱ ནིཀྐཌྜྷཱཔེསི. སོ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ཀུམཱརསྶ མཱཏརཱ སཧ གནྟྭཱ, ཀུམཱརཾ ཁམཱཔེཏྭཱ, པུན ཨམཙྩཾ ཨཔྤེསི. ཀུམཱརོ ཏེཧི ཨཏིནིཔྤཱིལི༹ཡམཱནོ སེཊྛསུཝཎྞཾ དཏྭཱ སུཝཎྞཀཱརེ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘སུནྡརཾ ཨིཏྠིརཱུཔཾ ཀརོཐཱ’’ཏི. ཏེ ཝིསྶཀམྨུནཱ ནིམྨིཏསདིསཾ སབྦཱལངྐཱརཝིབྷཱུསིཏཾ ཨིཏྠིརཱུཔཾ ཀཏྭཱ དསྶེསུཾ. ཀུམཱརོ དིསྭཱ ཝིམྷཡེན སཱིསཾ ཙཱལེཏྭཱ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ པེསེསི ‘‘ཡདི ཨཱིདིསིཾ ཨིཏྠིཾ ལབྷིསྶཱམི, གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི. མཱཏཱཔིཏརོ ‘‘ཨམྷཱཀཾ པུཏྟོ མཧཱཔུཉྙོ, ཨཝསྶཾ ཏེན སཧ ཀཏཔུཉྙཱ ཀཱཙི དཱརིཀཱ ལོཀེ ཨུཔྤནྣཱ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཏཾ སུཝཎྞརཱུཔཾ རཐཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཨམཙྩཱནཾ ཨཔྤེསུཾ ‘‘གཙྪཐ, ཨཱིདིསིཾ དཱརིཀཾ གཝེསཐཱ’’ཏི. ཏེ གཧེཏྭཱ སོལ༹ས མཧཱཛནཔདེ ཝིཙརནྟཱ ཏཾ ཏཾ གཱམཾ གནྟྭཱ ཨུདཀཏིཏྠཱདཱིསུ ཡཏྠ ཡཏྠ ཛནསམཱུཧཾ པསྶནྟི, ཏཏྠ ཏཏྠ དེཝཏཾ ཝིཡ སུཝཎྞརཱུཔཾ ཋཔེཏྭཱ ནཱནཱཔུཔྥཝཏྠཱལངྐཱརེཧི པཱུཛཾ ཀཏྭཱ, ཝིཏཱནཾ བནྡྷིཏྭཱ, ཨེཀམནྟཾ ཏིཊྛནྟི – ‘‘ཡདི ཀེནཙི ཨེཝརཱུཔཱ དིཊྛཔུབྦཱ བྷཝིསྶཏི, སོ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསྶཏཱི’’ཏི? ཨེཏེནུཔཱཡེན ཨཉྙཏྲ མདྡརཊྛཱ སབྦེ ཛནཔདེ ཨཱཧིཎྜིཏྭཱ ཏཾ ‘‘ཁུདྡཀརཊྛ’’ནྟི ཨཝམཉྙམཱནཱ ཏཏྠ པཋམཾ ཨགནྟྭཱ ནིཝཏྟིཾསུ.

ཏཏོ ནེསཾ ཨཧོསི ‘‘མདྡརཊྛམྤི ཏཱཝ གཙྪཱམ, མཱ ནོ བཱརཱཎསིཾ པཝིཊྛེཔི རཱཛཱ པུན པཱཧེསཱི’’ཏི མདྡརཊྛེ སཱགལནགརཾ ཨགམཾསུ. སཱགལནགརེ ཙ མདྡཝོ ནཱམ རཱཛཱ. ཏསྶ དྷཱིཏཱ སོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀཱ ཨབྷིརཱུཔཱ ཧོཏི. ཏསྶཱ ཝཎྞདཱསིཡོ ནྷཱནོདཀཏྠཱཡ ཏིཏྠཾ གཏཱ. ཏཏྠ ཨམཙྩེཧི ཋཔིཏཾ ཏཾ སུཝཎྞརཱུཔཾ དཱུརཏོཝ དིསྭཱ ‘‘ཨམྷེ ཨུདཀཏྠཱཡ པེསེཏྭཱ རཱཛཔུཏྟཱི སཡམེཝ ཨཱགཏཱ’’ཏི བྷཎནྟིཡོ སམཱིཔཾ གནྟྭཱ ‘‘ནཱཡཾ སཱམིནཱི, ཨམྷཱཀཾ སཱམིནཱི ཨིཏོ ཨབྷིརཱུཔཏརཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཨམཙྩཱ ཏཾ སུཏྭཱ རཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨནུརཱུཔེན ནཡེན དཱརིཀཾ ཡཱཙིཾསུ, སོཔི ཨདཱསི. ཏཏོ བཱརཱཎསིརཉྙོ པཱཧེསུཾ ‘‘ལདྡྷཱ དཱརིཀཱ, སཱམཾ ཨཱགཙྪིསྶཏི, ཨུདཱཧུ ཨམྷེཝ ཨཱནེམཱ’’ཏི? སོ ཙ ‘‘མཡི ཨཱགཙྪནྟེ ཛནཔདཔཱིལཱ༹ བྷཝིསྶཏི, ཏུམྷེཝ ཨཱནེཐཱ’’ཏི པེསེསི.

ཨམཙྩཱ དཱརིཀཾ གཧེཏྭཱ ནགརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཀུམཱརསྶ པཱཧེསུཾ – ‘‘ལདྡྷཱ སུཝཎྞརཱུཔསདིསཱི དཱརིཀཱ’’ཏི. ཀུམཱརོ སུཏྭཱཝ རཱགེན ཨབྷིབྷཱུཏོ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱ པརིཧཱཡི. སོ དཱུཏཔརམྤརཾ པེསེསི ‘‘སཱིགྷཾ ཨཱནེཐ, སཱིགྷཾ ཨཱནེཐཱ’’ཏི. ཏེ སབྦཏྠ ཨེཀརཏྟིཝཱསེནེཝ བཱརཱཎསིཾ པཏྭཱ བཧིནགརེ ཋིཏཱ རཉྙོ པཱཧེསུཾ – ‘‘ཨཛྫ པཝིསིཏབྦཾ, ནོ’’ཏི? རཱཛཱ ‘‘སེཊྛཀུལཱ ཨཱནཱིཏཱ དཱརིཀཱ, མངྒལཀིརིཡཾ ཀཏྭཱ མཧཱསཀྐཱརེན པཝེསེསྶཱམ, ཨུཡྻཱནཾ ཏཱཝ ནཾ ནེཐཱ’’ཏི ཨཱཎཱཔེསི. ཏེ ཏཐཱ ཨཀཾསུ. སཱ ཨཙྩནྟསུཁུམཱལཱ ཡཱནུགྒྷཱཏེན ཨུབྦཱལ༹ྷཱ ཨདྡྷཱནཔརིསྶམེན ཨུཔྤནྣཝཱཏརོགཱ མིལཱཏམཱལཱ ཝིཡ ཧུཏྭཱ རཏྟིཾཡེཝ ཀཱལམཀཱསི. ཨམཙྩཱ ‘‘སཀྐཱརཱ པརིབྷཊྛམྷཱ’’ཏི པརིདེཝིཾསུ. རཱཛཱ ཙ ནཱགརཱ ཙ ‘‘ཀུལཝཾསོ ཝིནཊྛོ’’ཏི པརིདེཝིཾསུ. ནགརེ མཧཱཀོལཱཧལཾ ཨཧོསི. ཀུམཱརསྶ སུཏམཏྟེཡེཝ མཧཱསོཀོ ཨུདཔཱདི. ཏཏོ ཀུམཱརོ སོཀསྶ མཱུལཾ ཁཎིཏུམཱརདྡྷོ. སོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ སོཀོ ནཱམ ན ཨཛཱཏསྶ ཧོཏི, ཛཱཏསྶ པན ཧོཏི, ཏསྨཱ ཛཱཏིཾ པཊིཙྩ སོཀོ’’ཏི. ‘‘ཛཱཏི པན ཀིཾ པཊིཙྩཱ’’ཏི? ཏཏོ ‘‘བྷཝཾ པཊིཙྩ ཛཱཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ པུབྦབྷཱཝནཱནུབྷཱཝེན ཡོནིསོ མནསིཀརོནྟོ ཨནུལོམཔཊིལོམཔཊིཙྩསམུཔྤཱདཾ དིསྭཱ སངྑཱརེ སམྨསནྟོ ཏཏྠེཝ ནིསིནྣོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏཾ མགྒཕལསུཁེན སུཁིཏཾ སནྟིནྡྲིཡཾ སནྟམཱནསཾ ནིསིནྣཾ དིསྭཱ, པཎིཔཱཏཾ ཀཏྭཱ, ཨམཙྩཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘མཱ སོཙི, དེཝ, མཧནྟོ ཛམྦུདཱིཔོ, ཨཉྙཾ ཏཏོ སུནྡརཏརཾ ཨཱནེསྶཱམཱ’’ཏི. སོ ཨཱཧ – ‘‘ནཱཧཾ སོཙཀོ, ནིསྶོཀོ པཙྩེཀབུདྡྷོ ཨཧ’’ནྟི. ཨིཏོ པརཾ སབྦཾ པུརིམགཱཐཱསདིསམེཝ ཋཔེཏྭཱ གཱཐཱཝཎྞནཾ.

གཱཐཱཝཎྞནཱཡཾ པན སཾསགྒཛཱཏསྶཱཏི ཛཱཏསཾསགྒསྶ. ཏཏྠ དསྶན, སཝན, ཀཱཡ, སམུལླཔན, སམྦྷོགསཾསགྒཝསེན པཉྩཝིདྷོ སཾསགྒོ. ཏཏྠ ཨཉྙམཉྙཾ དིསྭཱ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཝཱིཐིཝསེན ཨུཔྤནྣརཱགོ དསྶནསཾསགྒོ ནཱམ. ཏཏྠ སཱིཧལ༹དཱིཔེ ཀཱལ༹དཱིགྷཝཱཔཱིགཱམེ པིཎྜཱཡ ཙརནྟཾ ཀལྱཱཎཝིཧཱརཝཱསཱིདཱིགྷབྷཱཎཀདཧརབྷིཀྑུཾ དིསྭཱ པཊིབདྡྷཙིཏྟཱ ཀེནཙི ཨུཔཱཡེན ཏཾ ཨལབྷིཏྭཱ, ཀཱལཀཏཱ ཀུཊུམྦིཡདྷཱིཏཱ, ཏསྶཱ ནིཝཱསནཙོལ༹ཁཎྜཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེཝརཱུཔཝཏྠདྷཱརིནིཡཱ ནཱམ སདྡྷིཾ སཾཝཱསཾ ནཱལཏྠ’’ནྟི ཧདཡཾ ཕཱལེཏྭཱ ཀཱལཀཏོ. སོ ཨེཝ ཙ དཧརོ ནིདསྶནཾ.

པརེཧི པན ཀཐིཡམཱནཾ རཱུཔཱདིསམྤཏྟིཾ ཨཏྟནཱ ཝཱ ཧསིཏལཔིཏགཱིཏསདྡཾ སུཏྭཱ སོཏཝིཉྙཱཎཝཱིཐིཝསེན ཨུཔྤནྣོ རཱགོ སཝནསཾསགྒོ ནཱམ. ཏཏྲཱཔི གིརིགཱམཝཱསཱིཀམྨཱརདྷཱིཏཱཡ པཉྩཧི ཀུམཱརཱིཧི སདྡྷིཾ པདུམསྶརཾ གནྟྭཱ, ནྷཏྭཱ མཱལཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ, ཨུཙྩཱསདྡེན གཱཡནྟིཡཱ ཨཱཀཱསེན གཙྪནྟོ སདྡཾ སུཏྭཱ ཀཱམརཱགེན ཝིསེསཱ པརིཧཱཡིཏྭཱ ཨནཡབྱསནཾ པཏྟོ པཉྩགྒལ༹ལེཎཝཱསཱི ཏིསྶདཧརོ ནིདསྶནཾ.

ཨཉྙམཉྙཾ ཨངྒཔརཱམསནེན ཨུཔྤནྣརཱགོ ཀཱཡསཾསགྒོ ནཱམ. དྷམྨགཱཡནདཧརབྷིཀྑུ ཙེཏྠ ནིདསྶནཾ. མཧཱཝིཧཱརེ ཀིར དཧརབྷིཀྑུ དྷམྨཾ བྷཱསཏི. ཏཏྠ མཧཱཛནེ ཨཱགཏེ རཱཛཱཔི ཨགམཱསི སདྡྷིཾ ཨནྟེཔུརེན. ཏཏོ རཱཛདྷཱིཏཱཡ ཏསྶ རཱུཔཉྩ སདྡཉྩ ཨཱགམྨ བལཝརཱགོ ཨུཔྤནྣོ, ཏསྶ ཙ དཧརསྶཱཔི. ཏཾ དིསྭཱ རཱཛཱ སལླཀྑེཏྭཱ སཱཎིཔཱཀཱརེན པརིཀྑིཔཱཔེསི. ཏེ ཨཉྙམཉྙཾ པརཱམསིཏྭཱ ཨཱལིངྒིཾསུ. པུན སཱཎིཔཱཀཱརཾ ཨཔནེཏྭཱ པསྶནྟཱ དྭེཔི ཀཱལཀཏེཡེཝ ཨདྡསཾསཱུཏི.

ཨཉྙམཉྙཾ ཨཱལཔནསམུལླཔནེ ཨུཔྤནྣོ རཱགོ པན སམུལླཔནསཾསགྒོ ནཱམ. བྷིཀྑུབྷིཀྑུནཱིཧི སདྡྷིཾ པརིབྷོགཀརཎེ ཨུཔྤནྣརཱགོ སམྦྷོགསཾསགྒོ ནཱམ. དྭཱིསུཔི ཙེཏེསུ པཱརཱཛིཀཔྤཏྟོ བྷིཀྑུ ཙ བྷིཀྑུནཱི ཙ ནིདསྶནཾ. མརིཙིཝཊྚིནཱམམཧཱཝིཧཱརམཧེ ཀིར དུཊྛགཱམཎི ཨབྷཡམཧཱརཱཛཱ མཧཱདཱནཾ པཊིཡཱདེཏྭཱ ཨུབྷཏོསངྒྷཾ པརིཝིསཏི. ཏཏྠ ཨུཎྷཡཱགུཡཱ དིནྣཱཡ སངྒྷནཝཀསཱམཎེརཱི ཨནཱདྷཱརཀསྶ སངྒྷནཝཀསཱམཎེརསྶ དནྟཝལཡཾ དཏྭཱ སམུལླཱཔཾ ཨཀཱསི. ཏེ ཨུབྷོཔི ཨུཔསམྤཛྫིཏྭཱ སཊྛིཝསྶཱ ཧུཏྭཱ པརཏཱིརཾ གཏཱ ཨཉྙམཉྙཾ སམུལླཱཔེན པུབྦསཉྙཾ པཊིལབྷིཏྭཱ ཏཱཝདེཝ ཛཱཏསིནེཧཱ སིཀྑཱཔདཾ ཝཱིཏིཀྐམིཏྭཱ པཱརཱཛིཀཱ ཨཧེསུནྟི.

ཨེཝཾ པཉྩཝིདྷེ སཾསགྒེ ཡེན ཀེནཙི སཾསགྒེན ཛཱཏསཾསགྒསྶ བྷཝཏི སྣེཧོ, པུརིམརཱགཔཙྩཡཱ བལཝརཱགོ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏཏོ སྣེཧནྭཡཾ དུཀྑམིདཾ པཧོཏི ཏམེཝ སྣེཧཾ ཨནུགཙྪནྟཾ སནྡིཊྛིཀསམྤརཱཡིཀསོཀཔརིདེཝཱདིནཱནཔྤཀཱརཀཾ དུཀྑམིདཾ པཧོཏི, ནིབྦཏྟཏི, བྷཝཏི, ཛཱཡཏི. ཨཔརེ པན ‘‘ཨཱརམྨཎེ ཙིཏྟསྶ ཝོསྶགྒོ སཾསགྒོ’’ཏི བྷཎནྟི. ཏཏོ སྣེཧོ, སྣེཧཱ དུཀྑམིདནྟི.

ཨེཝམཏྠཔྤབྷེདཾ ཨིམཾ ཨཌྜྷགཱཐཾ ཝཏྭཱ སོ པཙྩེཀབུདྡྷོ ཨཱཧ – ‘‘སྭཱཧཾ ཡམིདཾ སྣེཧནྭཡཾ སོཀཱདིདུཀྑཾ པཧོཏི, ཏསྶ དུཀྑསྶ མཱུལཾ ཁནནྟོ པཙྩེཀསམྦོདྷིམདྷིགཏོ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཏེ ཨམཙྩཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨམྷེཧི དཱནི, བྷནྟེ, ཀིཾ ཀཱཏབྦ’’ནྟི? ཏཏོ སོ ཨཱཧ – ‘‘ཏུམྷེ ཝཱ ཨཉྙེ ཝཱ ཡོ ཨིམམྷཱ དུཀྑཱ མུཙྩིཏུཀཱམོ, སོ སབྦོཔི ཨཱདཱིནཝཾ སྣེཧཛཾ པེཀྑམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི. ཨེཏྠ ཙ ཡཾ ‘‘སྣེཧནྭཡཾ དུཀྑམིདཾ པཧོཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ ‘‘ཏདེཝ སནྡྷཱཡ ཨཱདཱིནཝཾ སྣེཧཛཾ པེཀྑམཱནོ’’ཏི ཨིདཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨཐ ཝཱ ཡཐཱཝུཏྟེན སཾསགྒེན སཾསགྒཛཱཏསྶ བྷཝཏི སྣེཧོ, སྣེཧནྭཡཾ དུཀྑམིདཾ པཧོཏི, ཨེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨཱདཱིནཝཾ སྣེཧཛཾ པེཀྑམཱནོ ཨཧཾ ཨདྷིགཏོཏི. ཨེཝཾ ཨབྷིསམྦནྡྷིཏྭཱ ཙཏུཏྠཔཱདོ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨུདཱནཝསེན ཝུཏྟོཔི ཝེདིཏབྦོ. ཏཏོ པརཾ སབྦཾ པུརིམགཱཐཱཡ ཝུཏྟསདིསམེཝཱཏི.

སཾསགྒགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༣༧. མིཏྟེ སུཧཛྫེཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ པཙྩེཀབོདྷིསཏྟོ པུརིམགཱཐཱཡ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ བཱརཱཎསིཡཾ རཛྫཾ ཀཱརེནྟོ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ‘‘ཀིཾ སམཎདྷམྨོ ཝརོ, རཛྫཾ ཝར’’ནྟི ཝཱིམཾསིཏྭཱ ཙཏུནྣཾ ཨམཙྩཱནཾ ཧཏྠེ རཛྫཾ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོཏི. ཨམཙྩཱ ‘‘དྷམྨེན སམེན ཀརོཐཱ’’ཏི ཝུཏྟཱཔི ལཉྫཾ གཧེཏྭཱ ཨདྷམྨེན ཀརོནྟི. ཏེ ལཉྫཾ གཧེཏྭཱ སཱམིཀེ པརཱཛེནྟཱ ཨེཀདཱ ཨཉྙཏརཾ རཱཛཝལླབྷཾ པརཱཛེསུཾ. སོ རཉྙོ བྷཏྟཧཱརཀེན སདྡྷིཾ པཝིསིཏྭཱ སབྦཾ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ དུཏིཡདིཝསེ སཡཾ ཝིནིཙྪཡཊྛཱནཾ ཨགམཱསི. ཏཏོ མཧཱཛནཀཱཡཱ – ‘‘ཨམཙྩཱ སཱམིཀེ ཨསཱམིཀེ ཀརོནྟཱི’’ཏི མཧཱསདྡཾ ཀརོནྟཱ མཧཱཡུདྡྷཾ ཝིཡ ཨཀཾསུ. ཨཐ རཱཛཱ ཝིནིཙྪཡཊྛཱནཱ ཝུཊྛཱཡ པཱསཱདཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ སམཱཔཏྟིཾ ཨཔྤེཏུཾ ནིསིནྣོ ཏེན སདྡེན ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ ན སཀྐོཏི ཨཔྤེཏུཾ. སོ ‘‘ཀིཾ མེ རཛྫེན, སམཎདྷམྨོ ཝརོ’’ཏི རཛྫསུཁཾ པཧཱཡ པུན སམཱཔཏྟིཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀསམྦོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. ཀམྨཊྛཱནཉྩ པུཙྪིཏོ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘མིཏྟེ སུཧཛྫེ ཨནུཀམྤམཱནོ, ཧཱཔེཏི ཨཏྠཾ པཊིབདྡྷཙིཏྟོ;

ཨེཏཾ བྷཡཾ སནྠཝེ པེཀྑམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ མེཏྟཱཡནཝསེན མིཏྟཱ. སུཧདཡབྷཱཝེན སུཧཛྫཱ. ཀེཙི ཧི ཨེཀནྟཧིཏཀཱམཏཱཡ མིཏྟཱཝ ཧོནྟི, ན སུཧཛྫཱ. ཀེཙི གམནཱགམནཊྛཱནནིསཛྫཱསམུལླཱཔཱདཱིསུ ཧདཡསུཁཛནནེན སུཧཛྫཱཝ ཧོནྟི, ན མིཏྟཱ. ཀེཙི ཏདུབྷཡཝསེན སུཧཛྫཱ ཙེཝ མིཏྟཱ ཙ. ཏེ དུཝིདྷཱ ཧོནྟི – ཨགཱརིཡཱ ཨནགཱརིཡཱ ཙ. ཏཏྠ ཨགཱརིཡཱ ཏིཝིདྷཱ ཧོནྟི – ཨུཔཀཱརོ, སམཱནསུཁདུཀྑོ, ཨནུཀམྤཀོཏི. ཨནགཱརིཡཱ ཝིསེསེན ཨཏྠཀྑཱཡིནོ ཨེཝ. ཏེ ཙཏཱུཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏཱ ཧོནྟི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཙཏཱུཧི ཁོ, གཧཔཏིཔུཏྟ, ཋཱནེཧི ཨུཔཀཱརོ མིཏྟོ སུཧདོ ཝེདིཏབྦོ – པམཏྟཾ རཀྑཏི, པམཏྟསྶ སཱཔཏེཡྻཾ རཀྑཏི, བྷཱིཏསྶ སརཎཾ ཧོཏི, ཨུཔྤནྣེསུ ཀིཙྩཀརཎཱིཡེསུ ཏདྡིགུཎཾ བྷོགཾ ཨནུཔྤདེཏི’’ (དཱི. ནི. ༣.༢༦༡).

ཏཐཱ –

‘‘ཙཏཱུཧི ཁོ, གཧཔཏིཔུཏྟ, ཋཱནེཧི སམཱནསུཁདུཀྑོ མིཏྟོ སུཧདོ ཝེདིཏབྦོ – གུཡ྄ཧམསྶ ཨཱཙིཀྑཏི, གུཡ྄ཧམསྶ པརིགཱུཧཏི, ཨཱཔདཱསུ ན ཝིཛཧཏི, ཛཱིཝིཏམྤིསྶ ཨཏྠཱཡ པརིཙྩཏྟཾ ཧོཏི’’ (དཱི. ནི. ༣.༢༦༢).

ཏཐཱ –

‘‘ཙཏཱུཧི ཁོ, གཧཔཏིཔུཏྟ, ཋཱནེཧི ཨནུཀམྤཀོ མིཏྟོ སུཧདོ ཝེདིཏབྦོ – ཨབྷཝེནསྶ ན ནནྡཏི, བྷཝེནསྶ ནནྡཏི, ཨཝཎྞཾ བྷཎམཱནཾ ནིཝཱརེཏི, ཝཎྞཾ བྷཎམཱནཾ པསཾསཏི’’ (དཱི. ནི. ༣.༢༦༤).

ཏཐཱ –

‘‘ཙཏཱུཧི ཁོ, གཧཔཏིཔུཏྟ, ཋཱནེཧི ཨཏྠཀྑཱཡཱི མིཏྟོ སུཧདོ ཝེདིཏབྦོ – པཱཔཱ ནིཝཱརེཏི, ཀལྱཱཎེ ནིཝེསེཏི, ཨསྶུཏཾ སཱཝེཏི, སགྒསྶ མགྒཾ ཨཱཙིཀྑཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༢༦༣).

ཏེསྭིདྷ ཨགཱརིཡཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཨཏྠཏོ པན སབྦེཔི ཡུཛྫནྟི. ཏེ མིཏྟེ སུཧཛྫེ. ཨནུཀམྤམཱནོཏི ཨནུདཡམཱནོ. ཏེསཾ སུཁཾ ཨུཔསཾཧརིཏུཀཱམོ དུཀྑཾ ཨཔཧརིཏུཀཱམོ ཙ.

ཧཱཔེཏི ཨཏྠནྟི དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠཝསེན ཏིཝིདྷཾ, ཏཐཱ ཨཏྟཏྠཔརཏྠཨུབྷཡཏྠཝསེནཱཔི ཏིཝིདྷཾ. ཨཏྠཾ ལདྡྷཝིནཱསནེན ཨལདྡྷཱནུཔྤཱདནེནཱཏི དྭིདྷཱཔི ཧཱཔེཏི ཝིནཱསེཏི. པཊིབདྡྷཙིཏྟོཏི ‘‘ཨཧཾ ཨིམཾ ཝིནཱ ན ཛཱིཝཱམི, ཨེས མེ གཏི, ཨེས མེ པརཱཡཎ’’ནྟི ཨེཝཾ ཨཏྟཱནཾ ནཱིཙེ ཋཱནེ ཋཔེནྟོཔི པཊིབདྡྷཙིཏྟོ ཧོཏི. ‘‘ཨིམེ མཾ ཝིནཱ ན ཛཱིཝནྟི, ཨཧཾ ཏེསཾ གཏི, ཏེསཾ པརཱཡཎ’’ནྟི ཨེཝཾ ཨཏྟཱནཾ ཨུཙྩེ ཋཱནེ ཋཔེནྟོཔི པཊིབདྡྷཙིཏྟོ ཧོཏི. ཨིདྷ པན ཨེཝཾ པཊིབདྡྷཙིཏྟོ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཨེཏཾ བྷཡནྟི ཨེཏཾ ཨཏྠཧཱཔནབྷཡཾ, ཨཏྟནོ སམཱཔཏྟིཧཱནིཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. སནྠཝེཏི ཏིཝིདྷོ སནྠཝོ – ཏཎྷཱདིཊྛིམིཏྟསནྠཝཝསེན. ཏཏྠ ཨཊྛསཏཔྤབྷེདཱཔི ཏཎྷཱ ཏཎྷཱསནྠཝོ, དྭཱསཊྛིབྷེདཱཔི དིཊྛི དིཊྛིསནྠཝོ, པཊིབདྡྷཙིཏྟཏཱཡ མིཏྟཱནུཀམྤནཱ མིཏྟསནྠཝོ. སོ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏོ. ཏེན ཧིསྶ སམཱཔཏྟི པརིཧཱིནཱ. ཏེནཱཧ – ‘‘ཨེཏཾ བྷཡཾ སནྠཝེ པེཀྑམཱནོ ཨཧམདྷིགཏོ’’ཏི. སེསཾ ཝུཏྟསདིསམེཝཱཏི ཝེདིཏབྦནྟི.

མིཏྟསུཧཛྫགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༣༨. ཝཾསོ ཝིསཱལོཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? པུབྦེ ཀིར ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ ཏཡོ པཙྩེཀབོདྷིསཏྟཱ པབྦཛིཏྭཱ ཝཱིསཏི ཝསྶསཧསྶཱནི གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ དེཝལོཀེ ཨུཔྤནྣཱ. ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ ཏེསཾ ཛེཊྛཀོ བཱརཱཎསིརཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟོ, ཨིཏརེ པཙྩནྟརཱཛཀུལེསུ. ཏེ ཨུབྷོཔི ཀམྨཊྛཱནཾ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ, རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ, ཨནུཀྐམེན པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཧུཏྭཱ, ནནྡམཱུལཀཔབྦྷཱརེ ཝསནྟཱ ཨེཀདིཝསཾ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ ‘‘མཡཾ ཀིཾ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨིམཾ ལོཀུཏྟརསུཁཾ ཨནུཔྤཏྟཱ’’ཏི ཨཱཝཛྫེཏྭཱ པཙྩཝེཀྑམཱནཱ ཀསྶཔབུདྡྷཀཱལེ ཨཏྟནོ ཙརིཡཾ ཨདྡསཾསུ. ཏཏོ ‘‘ཏཏིཡོ ཀུཧི’’ནྟི ཨཱཝཛྫེནྟཱ བཱརཱཎསིཡཾ རཛྫཾ ཀཱརེནྟཾ དིསྭཱ ཏསྶ གུཎེ སརིཏྭཱ ‘‘སོ པཀཏིཡཱཝ ཨཔྤིཙྪཏཱདིགུཎསམནྣཱགཏོ ཨཧོསི, ཨམྷཱཀཉྙེཝ ཨོཝཱདཀོ ཝཏྟཱ ཝཙནཀྑམོ པཱཔགརཧཱི, ཧནྡ, ནཾ ཨཱརམྨཎཾ དསྶེཏྭཱ མོཙེསྶཱམཱ’’ཏི ཨོཀཱསཾ གཝེསནྟཱ ཏཾ ཨེཀདིཝསཾ སབྦཱལངྐཱརཝིབྷཱུསིཏཾ ཨུཡྻཱནཾ གཙྪནྟཾ དིསྭཱ ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ ཨུཡྻཱནདྭཱརེ ཝེལུ༹གུམྦམཱུལེ ཨཊྛཾསུ. མཧཱཛནོ ཨཏིཏྟོ རཱཛདསྶནེན རཱཛཱནཾ ཨོལོཀེཏི. ཏཏོ རཱཛཱ ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ ཀོཙི མམ དསྶནེ ཨབྱཱཝཊོ’’ཏི ཨོལོཀེནྟོ པཙྩེཀབུདྡྷེ ཨདྡཀྑི. སཧ དསྶནེནེཝ ཙསྶ ཏེསུ སིནེཧོ ཨུཔྤཛྫི.

སོ ཧཏྠིཀྑནྡྷཱ ཨོརུཡ྄ཧ སནྟེན ཨུཔཙཱརེན ཏེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, ཀིཾ ནཱམཱ ཏུམྷེ’’ཏི པུཙྪི. ཏེ ཨཱཧཾསུ ‘‘མཡཾ, མཧཱརཱཛ, ཨསཛྫམཱནཱ ནཱམཱ’’ཏི. ‘‘བྷནྟེ, ‘ཨསཛྫམཱནཱ’ཏི ཨེཏསྶ ཀོ ཨཏྠོ’’ཏི? ‘‘ཨལགྒནཏྠོ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ཏཏོ ཏཾ ཝེལུ༹གུམྦཾ དསྶེནྟཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘སེཡྻཐཱཔི, མཧཱརཱཛ, ཨིམཾ ཝེལུ༹གུམྦཾ སབྦསོ མཱུལཁནྡྷསཱཁཱནུསཱཁཱཧི སཾསིབྦིཏྭཱ ཋིཏཾ ཨསིཧཏྠོ པུརིསོ མཱུལེ ཚེཏྭཱ ཨཱཝིཉྪནྟོ ན སཀྐུཎེཡྻ ཨུདྡྷརིཏུཾ, ཨེཝམེཝ ཏྭཾ ཨནྟོ ཙ བཧི ཙ ཛཊཱཡ ཛཊིཏོ ཨཱསཏྟཝིསཏྟོ ཏཏྠ ལགྒོ. སེཡྻཐཱཔི ཝཱ པནསྶ ཝེམཛ྄ཛྷགཏོཔི ཨཡཾ ཝཾསཀལཱི༹རོ ཨསཉྫཱཏསཱཁཏྟཱ ཀེནཙི ཨལགྒོ ཋིཏོ, སཀྐཱ ཙ པན ཨགྒེ ཝཱ མཱུལེ ཝཱ ཚེཏྭཱ ཨུདྡྷརིཏུཾ, ཨེཝམེཝ མཡཾ ཀཏྠཙི ཨསཛྫམཱནཱ སབྦདིསཱ གཙྪཱམཱ’’ཏི ཏཱཝདེཝ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ པསྶཏོ ཨེཝ རཉྙོ ཨཱཀཱསེན ནནྡམཱུལཀཔབྦྷཱརཾ ཨགམཾསུ. ཏཏོ རཱཛཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཀདཱ ནུ ཁོ ཨཧམྤི ཨེཝཾ ཨསཛྫམཱནོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི ཏཏྠེཝ ནིསཱིདིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. པུརིམནཡེནེཝ ཀམྨཊྛཱནཾ པུཙྪིཏོ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ཝཾསོ ཝིསཱལོཝ ཡཐཱ ཝིསཏྟོ, པུཏྟེསུ དཱརེསུ ཙ ཡཱ ཨཔེཀྑཱ;

ཝཾསཀྐལཱི༹རོཝ ཨསཛྫམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཝཾསོཏི ཝེལུ༹. ཝིསཱལོཏི ཝིཏྠིཎྞོ. ཙཀཱརོ ཨཝདྷཱརཎཏྠོ, ཨེཝཀཱརོ ཝཱ ཨཡཾ, སནྡྷིཝསེནེཏྠ ཨེཀཱརོ ནཊྛོ. ཏསྶ པརཔདེན སམྦནྡྷོ, ཏཾ པཙྪཱ ཡོཛེསྶཱམ. ཡཐཱཏི པཊིབྷཱགེ. ཝིསཏྟོཏི ལགྒོ, ཛཊིཏོ སཾསིབྦིཏོ. པུཏྟེསུ དཱརེསུ ཙཱཏི པུཏྟདྷཱིཏུབྷརིཡཱསུ. ཡཱ ཨཔེཀྑཱཏི ཡཱ ཏཎྷཱ ཡོ སྣེཧོ. ཝཾསཀྐལཱི༹རོཝ ཨསཛྫམཱནོཏི ཝཾསཀལཱི༹རོ ཝིཡ ཨལགྒམཱནོ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡཐཱ ཝཾསོ ཝིསཱལོ ཝིསཏྟོ ཨེཝ ཧོཏི, པུཏྟེསུ དཱརེསུ ཙ ཡཱ ཨཔེཀྑཱ, སཱཔི ཨེཝཾ ཏཱནི ཝཏྠཱུནི སཾསིབྦིཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ ཝིསཏྟཱ ཨེཝ. སྭཱཧཾ ཏཱཡ ཨཔེཀྑཱཡ ཨཔེཀྑཝཱ ཝིསཱལོ ཝཾསོ ཝིཡ ཝིསཏྟོཏི ཨེཝཾ ཨཔེཀྑཱཡ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ ཏཾ ཨཔེཀྑཾ མགྒཉཱཎེན ཚིནྡནྟོ ཨཡཾ ཝཾསཀལཱི༹རོཝ རཱུཔཱདཱིསུ ཝཱ ལོབྷཱདཱིསུ ཝཱ ཀཱམབྷཝཱདཱིསུ ཝཱ དིཊྛཱདཱིསུ ཝཱ ཏཎྷཱམཱནདིཊྛིཝསེན ཨསཛྫམཱནོ པཙྩེཀབོདྷིཾ ཨདྷིགཏོཏི. སེསཾ པུརིམནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི.

ཝཾསཀལཱི༹རགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༣༩. མིགོ ཨརཉྙམྷཱིཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨེཀོ ཀིར བྷིཀྑུ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ ཡོགཱཝཙརོ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ, བཱརཱཎསིཡཾ སེཊྛིཀུལེ ཨུཔྤནྣོ ཨཌྜྷེ མཧདྡྷནེ མཧཱབྷོགེ, སོ སུབྷགོ ཨཧོསི. ཏཏོ པརདཱརིཀོ ཧུཏྭཱ ཏཏྠ ཀཱལཀཏོ ནིརཡེ ནིབྦཏྟོ ཏཏྠ པཙྩིཏྭཱ ཝིཔཱཀཱཝསེསེན སེཊྛིབྷརིཡཱཡ ཀུཙྪིམྷི ཨིཏྠིཔཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསི. ནིརཡཏོ ཨཱགཏཱནཾ གཏྟཱནི ཨུཎྷཱནི ཧོནྟི. ཏེན སེཊྛིབྷརིཡཱ ཌཡ྄ཧམཱནེན ཨུདརེན ཀིཙྪེན ཀསིརེན ཏཾ གབྦྷཾ དྷཱརེཏྭཱ ཀཱལེན དཱརིཀཾ ཝིཛཱཡི. སཱ ཛཱཏདིཝསཏོ པབྷུཏི མཱཏཱཔིཏཱུནཾ སེསབནྡྷུཔརིཛནཱནཉྩ དེསྶཱ ཨཧོསི. ཝཡཔྤཏྟཱ ཙ ཡམྷི ཀུལེ དིནྣཱ, ཏཏྠཱཔི སཱམིཀསསྶུསསུརཱནཾ དེསྶཱཝ ཨཧོསི ཨཔྤིཡཱ ཨམནཱཔཱ. ཨཐ ནཀྑཏྟེ གྷོསིཏེ སེཊྛིཔུཏྟོ ཏཱཡ སདྡྷིཾ ཀཱིལི༹ཏུཾ ཨནིཙྪནྟོ ཝེསིཾ ཨཱནེཏྭཱ ཀཱིལ༹ཏི. སཱ ཏཾ དཱསཱིནཾ སནྟིཀཱ སུཏྭཱ སེཊྛིཔུཏྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ནཱནཔྤཀཱརེཧི ཨནུནཡིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨཡྻཔུཏྟ, ཨིཏྠཱི ནཱམ སཙེཔི དསནྣཾ རཱཛཱུནཾ ཀནིཊྛཱ ཧོཏི, ཙཀྐཝཏྟིནོ ཝཱ དྷཱིཏཱ, ཏཐཱཔི སཱམིཀསྶ པེསནཀརཱ ཧོཏི. སཱམིཀེ ཨནཱལཔནྟེ སཱུལེ ཨཱརོཔིཏཱ ཝིཡ དུཀྑཾ པཊིསཾཝེདེཏི. སཙེ ཨཧཾ ཨནུགྒཧཱརཧཱ, ཨནུགྒཧེཏབྦཱ. ནོ ཙེ, ཝིསྶཛྫེཏབྦཱ, ཨཏྟནོ ཉཱཏིཀུལཾ གམིསྶཱམཱི’’ཏི. སེཊྛིཔུཏྟོ – ‘‘ཧོཏུ, བྷདྡེ, མཱ སོཙི, ཀཱིལ༹ནསཛྫཱ ཧོཧི, ནཀྑཏྟཾ ཀཱིལི༹སྶཱམཱ’’ཏི ཨཱཧ. སེཊྛིདྷཱིཏཱ ཏཱཝཏཀེནཔི སལླཱཔམཏྟེན ཨུསྶཱཧཛཱཏཱ ‘‘སྭེ ནཀྑཏྟཾ ཀཱིལི༹སྶཱམཱི’’ཏི བཧུཾ ཁཛྫབྷོཛྫཾ པཊིཡཱདེཏི. སེཊྛིཔུཏྟོ དུཏིཡདིཝསེ ཨནཱརོཙེཏྭཱཝ ཀཱིལ༹ནཊྛཱནཾ གཏོ. སཱ ‘‘ཨིདཱནི པེསེསྶཏི, ཨིདཱནི པེསེསྶཏཱི’’ཏི མགྒཾ ཨོལོཀེནྟཱི ནིསིནྣཱ ཨུསྶཱུརཾ དིསྭཱ མནུསྶེ པེསེསི. ཏེ པཙྩཱགནྟྭཱ ‘‘སེཊྛིཔུཏྟོ གཏོ’’ཏི ཨཱརོཙེསུཾ. སཱ སབྦཾ ཏཾ པཊིཡཱདིཏཾ ཨཱདཱཡ ཡཱནཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ཨུཡྻཱནཾ གནྟུཾ ཨཱརདྡྷཱ.

ཨཐ ནནྡམཱུལཀཔབྦྷཱརེ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ སཏྟམེ དིཝསེ ནིརོདྷཱ ཝུཊྛཱཡ ཨནོཏཏྟེ མུཁཾ དྷོཝིཏྭཱ ནཱགལཏཱདནྟཔོཎཾ ཁཱདིཏྭཱ ‘‘ཀཏྠ ཨཛྫ བྷིཀྑཾ ཙརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ ཏཾ སེཊྛིདྷཱིཏརཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིམིསྶཱ མཡི སཀྐཱརཾ ཀརིཏྭཱ ཏཾ ཀམྨཾ པརིཀྑཡཾ གམིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ པབྦྷཱརསམཱིཔེ སཊྛིཡོཛནཾ མནོསིལཱཏལཾ, ཏཏྠ ཋཏྭཱ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ ཏསྶཱ པཊིཔཐེ ཨོརུཡ྄ཧ བཱརཱཎསཱིབྷིམུཁོ ཨགམཱསི. ཏཾ དིསྭཱ དཱསིཡོ སེཊྛིདྷཱིཏཱཡ ཨཱརོཙེསུཾ. སཱ ཡཱནཱ ཨོརུཡ྄ཧ སཀྐཙྩཾ ཝནྡིཏྭཱ, པཏྟཾ གཧེཏྭཱ, སབྦརསསམྤནྣེན ཁཱདནཱིཡབྷོཛནཱིཡེན པཱུརེཏྭཱ, པདུམཔུཔྥེན པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཧེཊྛཱཔི པདུམཔུཔྥཾ ཀཏྭཱ, པུཔྥཀལཱཔཾ ཧཏྠེན གཧེཏྭཱ, པཙྩེཀབུདྡྷཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ, ཏསྶ ཧཏྠེ པཏྟཾ དཏྭཱ, ཝནྡིཏྭཱ, པུཔྥཀལཱཔཧཏྠཱ པཏྠེསི ‘‘བྷནྟེ, ཡཐཱ ཨིདཾ པུཔྥཾ, ཨེཝཱཧཾ ཡཏྠ ཡཏྠ ཨུཔྤཛྫཱམི, ཏཏྠ ཏཏྠ མཧཱཛནསྶ པིཡཱ བྷཝེཡྻཾ མནཱཔཱ’’ཏི. ཨེཝཾ པཏྠེཏྭཱ དུཏིཡཾ པཏྠེསི ‘‘བྷནྟེ, དུཀྑོ གབྦྷཝཱསོ, ཏཾ ཨནུཔགམྨ པདུམཔུཔྥེ ཨེཝཾ པཊིསནྡྷི བྷཝེཡྻཱ’’ཏི. ཏཏིཡམྤི པཏྠེསི ‘‘བྷནྟེ, ཛིགུཙྪནཱིཡོ མཱཏུགཱམོ, ཙཀྐཝཏྟིདྷཱིཏཱཔི པརཝསཾ གཙྪཏི, ཏསྨཱ ཨཧཾ ཨིཏྠིབྷཱཝཾ ཨནུཔགམྨ པུརིསོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི. ཙཏུཏྠམྤི པཏྠེསི ‘‘བྷནྟེ, ཨིམཾ སཾསཱརདུཀྑཾ ཨཏིཀྐམྨ པརིཡོསཱནེ ཏུམྷེཧི པཏྟཾ ཨམཏཾ པཱཔུཎེཡྻ’’ནྟི.

ཨེཝཾ ཙཏུརོ པཎིདྷཡོ ཀཏྭཱ, ཏཾ པདུམཔུཔྥཀལཱཔཾ པཱུཛེཏྭཱ, པཙྩེཀབུདྡྷསྶ པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཝནྡིཏྭཱ ‘‘པུཔྥསདིསོ ཨེཝ མེ གནྡྷོ ཙེཝ ཝཎྞོ ཙ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨིམཾ པཉྩམཾ པཎིདྷིཾ ཨཀཱསི. ཏཏོ པཙྩེཀབུདྡྷོ པཏྟཾ པུཔྥཀལཱཔཉྩ གཧེཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ –

‘‘ཨིཙྪིཏཾ པཏྠིཏཾ ཏུཡ྄ཧཾ, ཁིཔྤམེཝ སམིཛ྄ཛྷཏུ;

སབྦེ པཱུརེནྟུ སངྐཔྤཱ, ཙནྡོ པནྣརསོ ཡཐཱ’’ཏི. –

ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ སེཊྛིདྷཱིཏཱཡ ཨནུམོདནཾ ཀཏྭཱ ‘‘སེཊྛིདྷཱིཏཱ མཾ གཙྪནྟཾ པསྶཏཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ ནནྡམཱུལཀཔབྦྷཱརཾ ཨགམཱསི. སེཊྛིདྷཱིཏཱཡ ཏཾ དིསྭཱ མཧཏཱི པཱིཏི ཨུཔྤནྣཱ. བྷཝནྟརེ ཀཏཾ ཨཀུསལཀམྨཾ ཨནོཀཱསཏཱཡ པརིཀྑཱིཎཾ, ཙིཉྩམྦིལདྷོཏཏམྦབྷཱཛནམིཝ སུདྡྷཱ ཛཱཏཱ. ཏཱཝདེཝ ཙསྶཱ པཏིཀུལེ ཉཱཏིཀུལེ ཙ སབྦོ ཛནོ ཏུཊྛོ ‘‘ཀིཾ ཀརོམཱ’’ཏི པིཡཝཙནཱནི པཎྞཱཀཱརཱནི ཙ པེསེསི. སེཊྛིཔུཏྟོ མནུསྶེ པེསེསི ‘‘སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ ཨཱནེཐ སེཊྛིདྷཱིཏརཾ, ཨཧཾ ཝིསྶརིཏྭཱ ཨུཡྻཱནཾ ཨཱགཏོ’’ཏི. ཏཏོ པབྷུཏི ཙ ནཾ ཨུརེ ཝིལིཏྟཙནྡནཾ ཝིཡ ཨཱམུཏྟམུཏྟཱཧཱརཾ ཝིཡ པུཔྥམཱལཾ ཝིཡ ཙ པིཡཱཡནྟོ པརིཧརི.

སཱ ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཨིསྶརིཡབྷོགསུཁཾ ཨནུབྷཝིཏྭཱ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ པུརིསབྷཱཝེན དེཝལོཀེ པདུམཔུཔྥེ ཨུཔྤཛྫི. སོ དེཝཔུཏྟོ གཙྪནྟོཔི པདུམཔུཔྥགབྦྷེཡེཝ གཙྪཏི, ཏིཊྛནྟོཔི, ནིསཱིདནྟོཔི, སཡནྟོཔི པདུམགབྦྷེཡེཝ སཡཏི. མཧཱཔདུམདེཝཔུཏྟོཏི ཙསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. ཨེཝཾ སོ ཏེན ཨིདྡྷཱནུབྷཱཝེན ཨནུལོམཔཊིལོམཾ ཚདེཝལོཀེ ཨེཝ སཾསརཏི.

ཏེན ཙ སམཡེན བཱརཱཎསིརཉྙོ ཝཱིསཏི ཨིཏྠིསཧསྶཱནི ཧོནྟི. རཱཛཱ ཨེཀིསྶཱཔི ཀུཙྪིཡཾ པུཏྟཾ ན ལབྷཏི. ཨམཙྩཱ རཱཛཱནཾ ཝིཉྙཱཔེསུཾ ‘‘དེཝ, ཀུལཝཾསཱནུཔཱལཀོ པུཏྟོ ཨིཙྪིཏབྦོ, ཨཏྲཛེ ཨཝིཛྫམཱནེ ཁེཏྲཛོཔི ཀུལཝཾསདྷརོ ཧོཏཱི’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘ཋཔེཏྭཱ མཧེསིཾ ཨཝསེསཱ ནཱཊཀིཏྠིཡོ སཏྟཱཧཾ དྷམྨནཱཊཀཾ ཀརོཐཱ’’ཏི ཡཐཱཀཱམཾ བཧི ཙརཱཔེསི, ཏཐཱཔི པུཏྟཾ ནཱལཏྠ. པུན ཨམཙྩཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘མཧཱརཱཛ, མཧེསཱི ནཱམ པུཉྙེན ཙ པཉྙཱཡ ཙ སབྦིཏྠཱིནཾ ཨགྒཱ, ཨཔྤེཝ ནཱམ དེཝོ མཧེསིཡཱཔི ཀུཙྪིསྨིཾ པུཏྟཾ ལབྷེཡྻཱ’’ཏི. རཱཛཱ མཧེསིཡཱ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི. སཱ ཨཱཧ – ‘‘མཧཱརཱཛ, ཡཱ ཨིཏྠཱི སཙྩཝཱདིནཱི སཱིལཝཏཱི, སཱ པུཏྟཾ ལབྷེཡྻ, ཧིརོཏྟཔྤརཧིཏཱཡ ཀུཏོ པུཏྟོ’’ཏི པཱསཱདཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ པཉྩ སཱིལཱནི སམཱདིཡིཏྭཱ པུནཔྤུནཾ ཨནུམཛྫཏི. སཱིལཝཏིཡཱ རཱཛདྷཱིཏཱཡ པཉྩ སཱིལཱནི ཨནུམཛྫནྟིཡཱ པུཏྟཔཏྠནཱཙིཏྟེ ཨུཔྤནྣམཏྟེ སཀྐསྶ ཨཱསནཾ སནྟཔྤི.

ཨཐ སཀྐོ ཨཱསནཏཱཔཀཱརཎཾ ཨཱཝཛྫེནྟོ ཨེཏམཏྠཾ ཝིདིཏྭཱ ‘‘སཱིལཝཏིཡཱ རཱཛདྷཱིཏཱཡ པུཏྟཝརཾ དེམཱི’’ཏི ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ དེཝིཡཱ སམྨུཁེ ཋཏྭཱ ‘‘ཀིཾ པཏྠེསི དེཝཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘པུཏྟཾ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘དམྨི ཏེ, དེཝི, པུཏྟཾ, མཱ ཙིནྟཡཱི’’ཏི ཝཏྭཱ དེཝལོཀཾ གནྟྭཱ ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ ཨེཏྠ ཁཱིཎཱཡུཀོ’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ ‘‘ཨཡཾ མཧཱཔདུམོ ཨུཔརིདེཝལོཀེ ཨུཔྤཛྫིཏུཾ ཨིཏོ ཙཝཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཏསྶ ཝིམཱནཾ གནྟྭཱ ‘‘ཏཱཏ མཧཱཔདུམ, མནུསྶལོཀཾ གཙྪཱཧཱི’’ཏི ཡཱཙི. སོ ཨཱཧ – ‘‘མཧཱརཱཛ, མཱ ཨེཝཾ བྷཎི, ཛེགུཙྪོ མནུསྶལོཀོ’’ཏི. ‘‘ཏཱཏ, ཏྭཾ མནུསྶལོཀེ པུཉྙཾ ཀཏྭཱ ཨིདྷཱུཔཔནྣོ, ཏཏྠེཝ ཋཏྭཱ པཱརམིཡོ པཱུརེཏབྦཱ, གཙྪ, ཏཱཏཱ’’ཏི. ‘‘དུཀྑོ, མཧཱརཱཛ, གབྦྷཝཱསོ, ན སཀྐོམི ཏཏྠ ཝསིཏུ’’ནྟི. ‘‘ཀིཾ ཏེ, ཏཱཏ, གབྦྷཝཱསེན, ཏཐཱ ཧི ཏྭཾ ཀམྨམཀཱསི, ཡཐཱ པདུམགབྦྷེཡེཝ ནིབྦཏྟིསྶསི, གཙྪ, ཏཱཏཱ’’ཏི པུནཔྤུནཾ ཝུཙྩམཱནོ ཨདྷིཝཱསེསི.

ཏཏོ མཧཱཔདུམོ དེཝལོཀཱ ཙཝིཏྭཱ བཱརཱཎསིརཉྙོ ཨུཡྻཱནེ སིལཱཔཊྚཔོཀྑརཎིཡཾ པདུམགབྦྷེ ནིབྦཏྟོ. ཏཉྩ རཏྟིཾ མཧེསཱི པཙྩཱུསསམཡེ སུཔིནནྟེན ཝཱིསཏིཨིཏྠིསཧསྶཔརིཝུཏཱ ཨུཡྻཱནཾ གནྟྭཱ སིལཱཔཊྚཔོཀྑརཎིཡཾ པདུམསྶརེ པུཏྟཾ ལདྡྷཱ ཝིཡ ཨཧོསི. སཱ པབྷཱཏཱཡ རཏྟིཡཱ སཱིལཱནི རཀྑམཱནཱ ཏཐེཝ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཨེཀཾ པདུམཔུཔྥཾ ཨདྡས. ཏཾ ནེཝ ཏཱིརེ ཧོཏི ན གམྦྷཱིརེ. སཧ དསྶནེནེཝ ཙསྶཱ ཏཏྠ པུཏྟསིནེཧོ ཨུཔྤཛྫི. སཱ སཱམཾཡེཝ པཝིསིཏྭཱ ཏཾ པུཔྥཾ ཨགྒཧེསི. པུཔྥེ གཧིཏམཏྟེཡེཝ པཏྟཱནི ཝིཀསིཾསུ. ཏཏྠ ཏཊྚཀེ ཨཱསིཏྟསུཝཎྞཔཊིམཾ ཝིཡ དཱརཀཾ ཨདྡས. དིསྭཱཝ ‘‘པུཏྟོ མེ ལདྡྷོ’’ཏི སདྡཾ ནིཙྪཱརེསི. མཧཱཛནོ སཱདྷུཀཱརསཧསྶཱནི མུཉྩི, རཉྙོ ཙ པེསེསི. རཱཛཱ སུཏྭཱ ‘‘ཀཏྠ ལདྡྷོ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ལདྡྷོཀཱསཉྩ སུཏྭཱ ‘‘ཨུཡྻཱནཉྩ པོཀྑརཎིཡཾ པདུམཉྩ ཨམྷཱཀཉྙེཝ ཁེཏྟཾ, ཏསྨཱ ཨམྷཱཀཾ ཁེཏྟེ ཛཱཏཏྟཱ ཁེཏྲཛོ ནཱམཱཡཾ པུཏྟོ’’ཏི ཝཏྭཱ ནགརཾ པཝེསེཏྭཱ ཝཱིསཏིསཧསྶཨིཏྠིཡོ དྷཱཏིཀིཙྩཾ ཀཱརཱཔེསི. ཡཱ ཡཱ ཀུམཱརསྶ རུཙིཾ ཉཏྭཱ པཏྠིཏཔཏྠིཏཾ ཁཱདནཱིཡཾ ཁཱདཱཔེཏི, སཱ སཱ སཧསྶཾ ལབྷཏི. སཀལབཱརཱཎསཱི ཙལིཏཱ, སབྦོ ཛནོ ཀུམཱརསྶ པཎྞཱཀཱརསཧསྶཱནི པེསེསི. ཀུམཱརོ ཏཾ ཏཾ ཨཏིནེཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ ཁཱད, ཨིམཾ བྷུཉྫཱ’’ཏི ཝུཙྩམཱནོ བྷོཛནེན ཨུབྦཱལ༹ྷོ ཨུཀྐཎྛིཏོ ཧུཏྭཱ, གོཔུརདྭཱརཾ གནྟྭཱ, ལཱཁཱགུལ༹ཀེན ཀཱིལ༹ཏི.

ཏདཱ ཨཉྙཏརོ པཙྩེཀབུདྡྷོ བཱརཱཎསིཾ ནིསྶཱཡ ཨིསིཔཏནེ ཝསཏི. སོ ཀཱལསྶེཝ ཝུཊྛཱཡ སེནཱསནཝཏྟསརཱིརཔརིཀམྨམནསིཀཱརཱདཱིནི སབྦཀིཙྩཱནི ཀཏྭཱ, པཊིསལླཱནཱ ཝུཊྛིཏོ ‘‘ཨཛྫ ཀཏྠ བྷིཀྑཾ གཧེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ ཀུམཱརསྶ སམྤཏྟིཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེས པུབྦེ ཀིཾ ཀམྨཾ ཀརཱི’’ཏི ཝཱིམཾསནྟོ ‘‘མཱདིསསྶ པིཎྜཔཱཏཾ དཏྭཱ, ཙཏསྶོ པཏྠནཱ པཏྠེསི ཏཏྠ ཏིསྶོ སིདྡྷཱ, ཨེཀཱ ཏཱཝ ན སིཛ྄ཛྷཏི, ཏསྶ ཨུཔཱཡེན ཨཱརམྨཎཾ དསྶེམཱི’’ཏི བྷིཀྑཱཙརིཡཝསེན ཀུམཱརསྶ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. ཀུམཱརོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘སམཎ, མཱ ཨིདྷ ཨཱགཙྪི, ཨིམེ ཧི ཏམྤི ‘ཨིདཾ ཁཱད, ཨིདཾ བྷུཉྫཱ’ཏི ཝདེཡྻུ’’ནྟི ཨཱཧ. སོ ཨེཀཝཙནེནེཝ ཏཏོ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཨཏྟནོ སེནཱསནཾ པཱཝིསི. ཀུམཱརོ པརིཛནཾ ཨཱཧ – ‘‘ཨཡཾ སམཎོ མཡཱ ཝུཏྟམཏྟོཝ ནིཝཏྟོ, ཀུདྡྷོ, ནུ, ཁོ མམཱ’’ཏི. ཏཏོ ཏེཧི ‘‘པབྦཛིཏཱ ནཱམ, དེཝ, ན ཀོདྷཔརཱཡཎཱ ཧོནྟི, པརེན པསནྣམནེན ཡཾ དིནྣཾ ཧོཏི, ཏེན ཡཱཔེནྟཱི’’ཏི ཝུཙྩམཱནོཔི ‘‘ཀུདྡྷོ ཨེཝ མམཱཡཾ སམཎོ, ཁམཱཔེསྶཱམི ན’’ནྟི མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ཧཏྠིཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ, མཧཏཱ རཱཛཱནུབྷཱཝེན ཨིསིཔཏནཾ གནྟྭཱ, མིགཡཱུཐཾ དིསྭཱ, པུཙྪི ‘‘ཀིཾ ནཱམ ཨེཏེ’’ཏི? ‘‘ཨེཏེ, སཱམི, མིགཱ ནཱམཱ’’ཏི. ཨེཏེསཾ ‘‘ཨིམཾ ཁཱདཐ, ཨིམཾ བྷུཉྫཐ, ཨིམཾ སཱཡཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པཊིཛགྒནྟཱ ཨཏྠཱིཏི. ནཏྠི སཱམི, ཡཏྠ ཏིཎོདཀཾ སུལབྷཾ, ཏཏྠ ཝསནྟཱིཏི.

ཀུམཱརོ ‘‘ཡཐཱ ཨིམེ ཨརཀྑིཡམཱནཱཝ ཡཏྠ ཨིཙྪནྟི, ཏཏྠ ཝསནྟི, ཀདཱ ནུ, ཁོ, ཨཧམྤི ཨེཝཾ ཝསེཡྻ’’ནྟི ཨེཏམཱརམྨཎཾ ཨགྒཧེསི. པཙྩེཀབུདྡྷོཔི ཏསྶ ཨཱགམནཾ ཉཏྭཱ སེནཱསནམགྒཉྩ ཙངྐམཉྩ སམྨཛྫིཏྭཱ, མཊྛཾ ཀཏྭཱ, ཨེཀདྭིཀྑཏྟུཾ ཙངྐམིཏྭཱ, པདནིཀྑེཔཾ དསྶེཏྭཱ, དིཝཱཝིཧཱརོཀཱསཉྩ པཎྞསཱལཉྩ སམྨཛྫིཏྭཱ, མཊྛཾ ཀཏྭཱ, པཝིསནཔདནིཀྑེཔཾ དསྶེཏྭཱ, ནིཀྑམནཔདནིཀྑེཔཾ ཨདསྶེཏྭཱ, ཨཉྙཏྲ ཨགམཱསི. ཀུམཱརོ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཏཾ པདེསཾ སམྨཛྫིཏྭཱ མཊྛཾ ཀཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཝསཏི མཉྙེ ཨེཏྠ སོ པཙྩེཀབུདྡྷོ’’ཏི པརིཛནེན བྷཱསིཏཾ སུཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘པཱཏོཔི སོ སམཎོ ཀུདྡྷོ, ཨིདཱནི ཧཏྠིཨསྶཱདཱིཧི ཨཏྟནོ ཨོཀཱསཾ ཨཀྐནྟཾ དིསྭཱ, སུཊྛུཏརཾ ཀུཛ྄ཛྷེཡྻ, ཨིདྷེཝ ཏུམྷེ ཏིཊྛཐཱ’’ཏི ཧཏྠིཀྑནྡྷཱ ཨོརུཡ྄ཧ ཨེཀཀོཝ སེནཱསནཾ པཝིཊྛོ ཝཏྟསཱིསེན སུསམྨཊྛོཀཱསེ པདནིཀྑེཔཾ དིསྭཱ, ‘‘ཨཡཾ སམཎོ ཨེཏྠ ཙངྐམནྟོ ན ཝཎིཛྫཱདིཀམྨཾ ཙིནྟེསི, ཨདྡྷཱ ཨཏྟནོ ཧིཏམེཝ ཙིནྟེསི མཉྙེ’’ཏི པསནྣམཱནསོ ཙངྐམཾ ཨཱརུཧིཏྭཱ, དཱུརཱིཀཏཔུཐུཝིཏཀྐོ གནྟྭཱ, པཱསཱཎཕལཀེ ནིསཱིདིཏྭཱ, སཉྫཱཏཨེཀགྒོ ཧུཏྭཱ, པཎྞསཱལཾ པཝིསིཏྭཱ, ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཉཱཎཾ ཨདྷིགནྟྭཱ, པུརིམནཡེནེཝ པུརོཧིཏེན ཀམྨཊྛཱནེ པུཙྪིཏེ གགནཏལེ ནིསིནྣོ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ –

‘‘མིགོ ཨརཉྙམྷི ཡཐཱ ཨབདྡྷོ, ཡེནིཙྪཀཾ གཙྪཏི གོཙརཱཡ;

ཝིཉྙཱུ ནརོ སེརིཏཾ པེཀྑམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ མིགོཏི དྭེ མིགཱ ཨེཎཱིམིགོ, པསདམིགོ ཙཱཏི. ཨཔིཙ སབྦེསཾ ཨཱརཉྙིཀཱནཾ ཙཏུཔྤདཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨིདྷ པན པསདམིགོ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཨརཉྙམྷཱིཏི གཱམཉྩ གཱམཱུཔཙཱརཉྩ ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསཾ ཨརཉྙཾ, ཨིདྷཾ པན ཨུཡྻཱནམདྷིཔྤེཏཾ, ཏསྨཱ ཨུཡྻཱནམྷཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡཐཱཏི པཊིབྷཱགེ. ཨབདྡྷོཏི རཛྫུབནྡྷནཱདཱིཧི ཨབདྡྷོ, ཨེཏེན ཝིསྶཏྠཙརིཡཾ དཱིཔེཏི. ཡེནིཙྪཀཾ གཙྪཏི གོཙརཱཡཏི ཡེན ཡེན དིསཱབྷཱགེན གནྟུམིཙྪཏི, ཏེན ཏེན དིསཱབྷཱགེན གོཙརཱཡ གཙྪཏི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨཱརཉྙཀོ མིགོ ཨརཉྙེ པཝནེ ཙརམཱནོ ཝིསྶཏྠོ གཙྪཏི, ཝིསྶཏྠོ ཏིཊྛཏི, ཝིསྶཏྠོ ནིསཱིདཏི, ཝིསྶཏྠོ སེཡྻཾ ཀཔྤེཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨནཱཔཱཐགཏོ, བྷིཀྑཝེ, ལུདྡསྶ; ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨནྡྷམཀཱསི མཱརཾ ཨཔདཾ, ཝདྷིཏྭཱ མཱརཙཀྑུཾ ཨདསྶནཾ གཏོ པཱཔིམཏོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༨༧; ཙཱུལ༹ནི. ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟནིདྡེས ༡༢༥) ཝིཏྠཱརོ.

ཝིཉྙཱུ ནརོཏི པཎྜིཏཔུརིསོ. སེརིཏནྟི སཙྪནྡཝུཏྟིཏཾ ཨཔརཱཡཏྟཏཾ. པེཀྑམཱནོཏི པཉྙཱཙཀྑུནཱ ཨོལོཀཡམཱནོ. ཨཐ ཝཱ དྷམྨསེརིཏཾ པུགྒལསེརིཏཉྩ. ལོཀུཏྟརདྷམྨཱ ཧི ཀིལེསཝསཾ ཨགམནཏོ སེརིནོ ཏེཧི སམནྣཱགཏཱ པུགྒལཱ ཙ, ཏེསཾ བྷཱཝནིདྡེསོ སེརིཏཱ. ཏཾ པེཀྑམཱནོཏི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ‘‘ཡཐཱ མིགོ ཨརཉྙམྷི ཨབདྡྷོ ཡེནིཙྪཀཾ གཙྪཏི གོཙརཱཡ, ཀདཱ ནུ ཁོ ཨཧམྤི ཨེཝཾ གཙྪེཡྻ’’ནྟི ཨིཏི མེ ཏུམྷེཧི ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ པརིཝཱརེཏྭཱ ཋིཏེཧི བདྡྷསྶ ཡེནིཙྪཀཾ གནྟུཾ ཨལབྷནྟསྶ ཏསྨིཾ ཡེནིཙྪཀགམནཱབྷཱཝེན ཡེནིཙྪཀགམནེ ཙཱནིསཾསཾ དིསྭཱ ཨནུཀྐམེན སམཐཝིཔསྶནཱ པཱརིཔཱུརིཾ ཨགམཾསུ. ཏཏོ པཙྩེཀབོདྷིཾ ཨདྷིགཏོམྷི. ཏསྨཱ ཨཉྙོཔི ཝིཉྙཱུ པཎྜིཏོ ནརོ སེརིཏཾ པེཀྑམཱནོ ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི.

མིགཨརཉྙགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༤༠. ཨཱམནྟནཱ ཧོཏཱིཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཏཱིཏེ ཀིར ཨེཀཝཛྫིཀབྲཧྨདཏྟོ ནཱམ རཱཛཱ ཨཧོསི མུདུཀཛཱཏིཀོ. ཡདཱ ཨམཙྩཱ ཏེན སཧ ཡུཏྟཾ ཝཱ ཨཡུཏྟཾ ཝཱ མནྟེཏུཀཱམཱ ཧོནྟི, ཏདཱ ནཾ པཱཊིཡེཀྐཾ པཱཊིཡེཀྐཾ ཨེཀམནྟཾ ནེནྟི. ཏཾ ཨེཀདིཝསཾ དིཝཱསེཡྻཾ ཨུཔགཏཾ ཨཉྙཏརོ ཨམཙྩོ ‘‘དེཝ, མམ སོཏབྦཾ ཨཏྠཱི’’ཏི ཨེཀམནྟཾ གམནཾ ཡཱཙི. སོ ཨུཊྛཱཡ ཨགམཱསི. པུན ཨེཀོ མཧཱཨུཔཊྛཱནེ ནིསིནྣཾ ཝརཾ ཡཱཙི, ཨེཀོ ཧཏྠིཀྑནྡྷེ, ཨེཀོ ཨསྶཔིཊྛིཡཾ, ཨེཀོ སུཝཎྞརཐེ, ཨེཀོ སིཝིཀཱཡ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨུཡྻཱནཾ གཙྪནྟཾ ཡཱཙི. རཱཛཱ ཏཏོ ཨོརོཧིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨགམཱསི. ཨཔརོ ཛནཔདཙཱརིཀཾ གཙྪནྟཾ ཡཱཙི, ཏསྶཱཔི ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཧཏྠིཏོ ཨོརུཡ྄ཧ ཨེཀམནྟཾ ཨགམཱསི. ཨེཝཾ སོ ཏེཧི ནིབྦིནྣོ ཧུཏྭཱ པབྦཛི. ཨམཙྩཱ ཨིསྶརིཡེན ཝཌྜྷནྟི. ཏེསུ ཨེཀོ གནྟྭཱ རཱཛཱནཾ ཨཱཧ – ‘‘ཨམུཀཾ, མཧཱརཱཛ, ཛནཔདཾ མཡ྄ཧཾ དེཧཱི’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘ཏཾ ཨིཏྠནྣཱམོ བྷུཉྫཏཱི’’ཏི བྷཎཏི. སོ རཉྙོ ཝཙནཾ ཨནཱདིཡིཏྭཱ ‘‘གཙྪཱམཧཾ ཏཾ ཛནཔདཾ གཧེཏྭཱ བྷུཉྫཱམཱི’’ཏི ཏཏྠ གནྟྭཱ, ཀལཧཾ ཀཏྭཱ, པུན ཨུབྷོཔི རཉྙོ སནྟིཀཾ ཨཱགནྟྭཱ, ཨཉྙམཉྙསྶ དོསཾ ཨཱརོཙེནྟི. རཱཛཱ ‘‘ན སཀྐཱ ཨིམེ ཏོསེཏུ’’ནྟི ཏེསཾ ལོབྷེ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀསམྦོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. སོ པུརིམནཡེནེཝ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ཨཱམནྟནཱ ཧོཏི སཧཱཡམཛ྄ཛྷེ, ཝཱསེ ཋཱནེ གམནེ ཙཱརིཀཱཡ;

ཨནབྷིཛ྄ཛྷིཏཾ སེརིཏཾ པེཀྑམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – སཧཱཡམཛ྄ཛྷེ ཋིཏསྶ དིཝཱསེཡྻསངྑཱཏེ ཝཱསེ ཙ, མཧཱཨུཔཊྛཱནསངྑཱཏེ ཋཱནེ ཙ, ཨུཡྻཱནགམནསངྑཱཏེ གམནེ ཙ, ཛནཔདཙཱརིཀསངྑཱཏཱཡ ཙཱརིཀཱཡ ཙ ‘‘ཨིདཾ མེ སུཎ, ཨིདཾ མེ དེཧཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཏཐཱ ཏཐཱ ཨཱམནྟནཱ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨཧཾ ཏཏྠ ནིབྦིཛྫིཏྭཱ ཡཱཡཾ ཨརིཡཛནསེཝིཏཱ ཨནེཀཱནིསཾསཱ ཨེཀནྟསུཁཱ, ཨེཝཾ སནྟེཔི ལོབྷཱབྷིབྷཱུཏེཧི སབྦཀཱཔུརིསེཧི ཨནབྷིཛ྄ཛྷིཏཱ ཨནབྷིཔཏྠིཏཱ པབྦཛྫཱ, ཏཾ ཨནབྷིཛ྄ཛྷིཏཾ པརེསཾ ཨཝསཝཏྟནེན དྷམྨཔུགྒལཝསེན ཙ སེརིཏཾ པེཀྑམཱནོ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཨནུཀྐམེན པཙྩེཀསམྦོདྷིཾ ཨདྷིགཏོམྷཱིཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཨཱམནྟནཱགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༤༡. ཁིཌྜཱ རཏཱིཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཨེཀཔུཏྟཀབྲཧྨདཏྟོ ནཱམ རཱཛཱ ཨཧོསི. སོ ཙསྶ ཨེཀཔུཏྟཀོ པིཡོ ཨཧོསི མནཱཔོ པཱཎསམོ. སོ སབྦིརིཡཱཔཐེསུ པུཏྟཾ གཧེཏྭཱཝ ཝཏྟཏི. སོ ཨེཀདིཝསཾ ཨུཡྻཱནཾ གཙྪནྟོ ཏཾ ཋཔེཏྭཱ གཏོ. ཀུམཱརོཔི ཏཾ དིཝསཾཡེཝ ཨུཔྤནྣེན བྱཱདྷིནཱ མཏོ. ཨམཙྩཱ ‘‘པུཏྟསིནེཧེན རཉྙོ ཧདཡམྤི ཕལེཡྻཱ’’ཏི ཨནཱརོཙེཏྭཱཝ ནཾ ཛྷཱཔེསུཾ. རཱཛཱ ཨུཡྻཱནེ སུརཱམདེན མཏྟོ པུཏྟཾ ནེཝ སརི, ཏཐཱ དུཏིཡདིཝསེཔི ནྷཱནབྷོཛནཝེལཱསུ. ཨཐ བྷུཏྟཱཝཱི ནིསིནྣོ སརིཏྭཱ ‘‘པུཏྟཾ མེ ཨཱནེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏསྶ ཨནུརཱུཔེན ཝིདྷཱནེན ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེསུཾ. ཏཏོ སོཀཱབྷིབྷཱུཏོ ནིསིནྣོ ཨེཝཾ ཡོནིསོ མནསཱཀཱསི ‘‘ཨིམསྨིཾ སཏི ཨིདཾ ཧོཏི, ཨིམསྶུཔྤཱདཱ ཨིདཾ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི. སོ ཨེཝཾ ཨནུཀྐམེན ཨནུལོམཔཊིལོམཾ པཊིཙྩསམུཔྤཱདཾ སམྨསནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. སེསཾ སཾསགྒགཱཐཱཡ ཝུཏྟསདིསམེཝ ཋཔེཏྭཱ གཱཐཱཡཏྠཝཎྞནཾ.

ཨཏྠཝཎྞནཱཡཾ པན ཁིཌྜཱཏི ཀཱིལ༹ནཱ. སཱ དུཝིདྷཱ ཧོཏི – ཀཱཡིཀཱ, ཝཱཙསིཀཱ ཙ. ཏཏྠ ཀཱཡིཀཱ ནཱམ ཧཏྠཱིཧིཔི ཀཱིལ༹ནྟི, ཨསྶེཧིཔི, རཐེཧིཔི, དྷནཱུཧིཔི, ཐརཱུཧིཔཱིཏི ཨེཝམཱདི. ཝཱཙསིཀཱ ནཱམ གཱིཏཾ, སིལོཀབྷཎནཾ, མུཁབྷེརཱིཏི ཨེཝམཱདི. རཏཱིཏི པཉྩཀཱམགུཎརཏི. ཝིཔུལནྟི ཡཱཝ ཨཊྛིམིཉྫཾ ཨཱཧཙྩ ཋཱནེན སཀལཏྟབྷཱཝབྱཱཔཀཾ. སེསཾ པཱཀཊམེཝ. ཨནུསནྡྷིཡོཛནཱཔི ཙེཏྠ སཾསགྒགཱཐཱཡ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ, ཏཏོ པརཉྩ སབྦནྟི.

ཁིཌྜཱརཏིགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༤༢. ཙཱཏུདྡིསོཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? པུབྦེ ཀིར ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ པཉྩ པཙྩེཀབོདྷིསཏྟཱ པབྦཛིཏྭཱ ཝཱིསཏི ཝསྶསཧསྶཱནི གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ དེཝལོཀེ ཨུཔྤནྣཱ. ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ ཏེསཾ ཛེཊྛཀོ བཱརཱཎསིཡཾ རཱཛཱ ཨཧོསི, སེསཱ པཱཀཏིཀརཱཛཱནོ. ཏེ ཙཏྟཱརོཔི ཀམྨཊྛཱནཾ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ, རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ, ཨནུཀྐམེན པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཧུཏྭཱ ནནྡམཱུལཀཔབྦྷཱརེ ཝསནྟཱ ཨེཀདིཝསཾ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ ཝཾསཀལཱི༹རགཱཐཱཡཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨཏྟནོ ཀམྨཉྩ སཧཱཡཉྩ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ཉཏྭཱ བཱརཱཎསིརཉྙོ ཨུཔཱཡེན ཨཱརམྨཎཾ དསྶེཏུཾ ཨོཀཱསཾ གཝེསནྟི. སོ ཙ རཱཛཱ ཏིཀྑཏྟུཾ རཏྟིཡཱ ཨུབྦིཛྫཏི, བྷཱིཏོ ཝིསྶརཾ ཀརོཏི, མཧཱཏལེ དྷཱཝཏི. པུརོཧིཏེན ཀཱལསྶེཝ ཝུཊྛཱཡ སུཁསེཡྻཾ པུཙྪིཏོཔི ‘‘ཀུཏོ མེ, ཨཱཙརིཡ, སུཁ’’ནྟི སབྦཾ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེསི. པུརོཧིཏོཔི ‘‘ཨཡཾ རོགོ ན སཀྐཱ ཡེན ཀེནཙི ཨུདྡྷཾཝིརེཙནཱདིནཱ བྷེསཛྫཀམྨེན ཝིནེཏུཾ, མཡ྄ཧཾ པན ཁཱདནཱུཔཱཡོ ཨུཔྤནྣོ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘རཛྫཧཱནིཛཱིཝིཏནྟརཱཡཱདཱིནཾ པུབྦནིམིཏྟཾ ཨེཏཾ མཧཱརཱཛཱ’’ཏི རཱཛཱནཾ སུཊྛུཏརཾ ཨུབྦེཛེཏྭཱ ཏསྶ ཝཱུཔསམནཏྠཾ ‘‘ཨེཏྟཀེ ཙ ཨེཏྟཀེ ཙ ཧཏྠིཨསྶརཐཱདཡོ ཧིརཉྙསུཝཎྞཉྩ དཀྑིཎཾ དཏྭཱ ཡཉྙོ ཡཛིཏབྦོ’’ཏི ཏཾ ཡཉྙཡཛནེ སམཱདཔེསི.

ཏཏོ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཨནེཀཱནི པཱཎསཧསྶཱནི ཡཉྙཏྠཱཡ སམྤིཎྜིཡམཱནཱནི དིསྭཱ ‘‘ཨེཏསྨིཾ ཀམྨེ ཀཏེ དུབྦོདྷནེཡྻོ བྷཝིསྶཏི, ཧནྡ ནཾ པཊིཀཙྩེཝ གནྟྭཱ པེཀྑཱམཱ’’ཏི ཝཾསཀལཱི༹རགཱཐཱཡཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨཱགནྟྭཱ པིཎྜཱཡ ཙརམཱནཱ རཱཛངྒཎེ པཊིཔཱཊིཡཱ ཨགམཾསུ. རཱཛཱ སཱིཧཔཉྫརེ ཋིཏོ རཱཛངྒཎཾ ཨོལོཀཡམཱནོ ཏེ ཨདྡཀྑི, སཧ དསྶནེནེཝ ཙསྶ སིནེཧོ ཨུཔྤཛྫི. ཏཏོ ཏེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཨཱཀཱསཏལེ པཉྙཏྟཱསནེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ སཀྐཙྩཾ བྷོཛེཏྭཱ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩེ ‘‘ཀེ ཏུམྷེ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘མཡཾ, མཧཱརཱཛ, ཙཱཏུདྡིསཱ ནཱམཱ’’ཏི. ‘‘བྷནྟེ, ཙཱཏུདྡིསཱཏི ཨིམསྶ ཀོ ཨཏྠོ’’ཏི? ‘‘ཙཏཱུསུ དིསཱསུ ཀཏྠཙི ཀུཏོཙི བྷཡཾ ཝཱ ཙིཏྟུཏྲཱསོ ཝཱ ཨམྷཱཀཾ ནཏྠི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ ཏཾ བྷཡཾ ཀིཾ ཀཱརཎཱ ན ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘མཡཉྷི, མཧཱརཱཛ, མེཏྟཾ བྷཱཝེམ, ཀརུཎཾ བྷཱཝེམ, མུདིཏཾ བྷཱཝེམ, ཨུཔེཀྑཾ བྷཱཝེམ, ཏེན ནོ ཏཾ བྷཡཾ ན ཧོཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཨཏྟནོ ཝསཏིཾ ཨགམཾསུ.

ཏཏོ རཱཛཱ ཙིནྟེསི ‘‘ཨིམེ སམཎཱ མེཏྟཱདིབྷཱཝནཱཡ བྷཡཾ ན ཧོཏཱིཏི བྷཎནྟི, བྲཱཧྨཎཱ པན ཨནེཀསཧསྶཔཱཎཝདྷཾ ཝཎྞཡནྟི, ཀེསཾ ནུ ཁོ ཝཙནཾ སཙྩ’’ནྟི. ཨཐསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སམཎཱ སུདྡྷེན ཨསུདྡྷཾ དྷོཝནྟི, བྲཱཧྨཎཱ པན ཨསུདྡྷེན ཨསུདྡྷཾ. ན ཙ སཀྐཱ ཨསུདྡྷེན ཨསུདྡྷཾ དྷོཝིཏུཾ, པབྦཛིཏཱནཾ ཨེཝ ཝཙནཾ སཙྩ’’ནྟི. སོ ‘‘སབྦེ སཏྟཱ སུཁིཏཱ ཧོནྟཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན མེཏྟཱདཡོ ཙཏྟཱརོཔི བྲཧྨཝིཧཱརེ བྷཱཝེཏྭཱ ཧིཏཕརཎཙིཏྟེན ཨམཙྩེ ཨཱཎཱཔེསི ‘‘སབྦེ པཱཎེ མུཉྩཐ, སཱིཏཱནི པཱནཱིཡཱནི པིཝནྟུ, ཧརིཏཱནི ཏིཎཱནི ཁཱདནྟུ, སཱིཏོ ཙ ནེསཾ ཝཱཏོ ཨུཔཝཱཡཏཱུ’’ཏི. ཏེ ཏཐཱ ཨཀཾསུ.

ཏཏོ རཱཛཱ ‘‘ཀལྱཱཎམིཏྟཱནཾ ཝཙནེནེཝ པཱཔཀམྨཏོ མུཏྟོམྷཱི’’ཏི ཏཏྠེཝ ནིསིནྣོ ཝིཔསྶིཏྭཱ པཙྩེཀསམྦོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. ཨམཙྩེཧི ཙ བྷོཛནཝེལཱཡཾ ‘‘བྷུཉྫ, མཧཱརཱཛ, ཀཱལོ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ནཱཧཾ རཱཛཱ’’ཏི པུརིམནཡེནེཝ སབྦཾ ཝཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནབྱཱཀརཎགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ཙཱཏུདྡིསོ ཨཔྤཊིགྷོ ཙ ཧོཏི, སནྟུསྶམཱནོ ཨིཏརཱིཏརེན;

པརིསྶཡཱནཾ སཧིཏཱ ཨཚམྦྷཱི, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཙཱཏུདྡིསོཏི ཙཏཱུསུ དིསཱསུ ཡཐཱསུཁཝིཧཱརཱི, ‘‘ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༣.༣༠༨; ཨ. ནི. ༤.༡༢༥; ཙཱུལ༹ནི. ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟནིདྡེས ༡༢༨) ཝཱ ནཡེན བྲཧྨཝིཧཱརབྷཱཝནཱཕརིཏཱ ཙཏསྶོ དིསཱ ཨསྶ སནྟཱིཏིཔི ཙཱཏུདྡིསོ. ཏཱསུ དིསཱསུ ཀཏྠཙི སཏྟེ ཝཱ སངྑཱརེ ཝཱ བྷཡེན ན པཊིཧཉྙཏཱིཏི ཨཔྤཊིགྷོ. སནྟུསྶམཱནོཏི དྭཱདསཝིདྷསྶ སནྟོསསྶཝསེན སནྟུསྶཀོ, ཨིཏརཱིཏརེནཱཏི ཨུཙྩཱཝཙེན པཙྩཡེན. པརིསྶཡཱནཾ སཧིཏཱ ཨཚམྦྷཱིཏི ཨེཏྠ པརིསྶཡནྟི ཀཱཡཙིཏྟཱནི, པརིཧཱཔེནྟི ཝཱ ཏེསཾ སམྤཏྟིཾ, ཏཱནི ཝཱ པཊིཙྩ སཡནྟཱིཏི པརིསྶཡཱ, བཱཧིརཱནཾ སཱིཧབྱགྒྷཱདཱིནཾ ཨབྦྷནྟརཱནཉྩ ཀཱམཙྪནྡཱདཱིནཾ ཀཱཡཙིཏྟུཔདྡཝཱནཾ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏེ པརིསྶཡེ ཨདྷིཝཱསནཁནྟིཡཱ ཙ ཝཱིརིཡཱདཱིཧི དྷམྨེཧི ཙ སཧཏཱིཏི པརིསྶཡཱནཾ སཧིཏཱ. ཐདྡྷབྷཱཝཀརབྷཡཱབྷཱཝེན ཨཚམྦྷཱི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡཐཱ ཏེ ཙཏྟཱརོ སམཎཱ, ཨེཝཾ ཨིཏརཱིཏརེན པཙྩཡེན སནྟུསྶམཱནོ ཨེཏྠ པཊིཔཏྟིཔདཊྛཱནེ སནྟོསེ ཋིཏོ ཙཏཱུསུ དིསཱསུ མེཏྟཱདིབྷཱཝནཱཡ ཙཱཏུདྡིསོ, སཏྟསངྑཱརེསུ པཊིཧནནབྷཡཱབྷཱཝེན ཨཔྤཊིགྷོ ཙ ཧོཏི. སོ ཙཱཏུདྡིསཏྟཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱནཾ པརིསྶཡཱནཾ སཧིཏཱ, ཨཔྤཊིགྷཏྟཱ ཨཚམྦྷཱི ཙ ཧོཏཱིཏི ཨེཝཾ པཊིཔཏྟིགུཎཾ དིསྭཱ ཡོནིསོ པཊིཔཛྫིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ ཨདྷིགཏོམྷཱིཏི. ཨཐ ཝཱ ཏེ སམཎཱ ཝིཡ སནྟུསྶམཱནོ ཨིཏརཱིཏརེན ཝུཏྟནཡེནེཝ ཙཱཏུདྡིསོ ཧོཏཱིཏི ཉཏྭཱ ཨེཝཾ ཙཱཏུདྡིསབྷཱཝཾ པཏྠཡནྟོ ཡོནིསོ པཊིཔཛྫིཏྭཱ ཨདྷིགཏོམྷི. ཏསྨཱ ཨཉྙོཔི ཨཱིདིསཾ ཋཱནཾ པཏྠཡམཱནོ ཙཱཏུདྡིསཏཱཡ པརིསྶཡཱནཾ སཧིཏཱ ཨཔྤཊིགྷཏཱཡ ཙ ཨཚམྦྷཱི ཧུཏྭཱ ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཙཱཏུདྡིསགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༤༣. དུསྶངྒཧཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིརཉྙོ ཀིར ཨགྒམཧེསཱི ཀཱལམཀཱསི. ཏཏོ ཝཱིཏིཝཏྟེསུ སོཀདིཝསེསུ ཨེཀཾ དིཝསཾ ཨམཙྩཱ ‘‘རཱཛཱུནཾ ནཱམ ཏེསུ ཏེསུ ཀིཙྩེསུ ཨགྒམཧེསཱི ཨཝསྶཾ ཨིཙྪིཏབྦཱ, སཱདྷུ, དེཝོ, ཨཉྙཾ དེཝིཾ ཨཱནེཏཱུ’’ཏི ཡཱཙིཾསུ. རཱཛཱ‘‘ཏེན ཧི, བྷཎེ, ཛཱནཱཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ པརིཡེསནྟཱ སཱམནྟརཛྫེ རཱཛཱ མཏོ. ཏསྶ དེཝཱི རཛྫཾ ཨནུསཱསཏི. སཱ ཙ གབྦྷིནཱི ཧོཏི. ཨམཙྩཱ ‘‘ཨཡཾ རཉྙོ ཨནུརཱུཔཱ’’ཏི ཉཏྭཱ ཏཾ ཡཱཙིཾསུ. སཱ ‘‘གབྦྷིནཱི ནཱམ མནུསྶཱནཾ ཨམནཱཔཱ ཧོཏི, སཙེ ཨཱགམེཐ, ཡཱཝ ཝིཛཱཡཱམི, ཨེཝཾ ཧོཏུ, ནོ ཙེ, ཨཉྙཾ པརིཡེསཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ རཉྙོཔི ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསུཾ. རཱཛཱ ‘‘གབྦྷིནཱིཔི ཧོཏུ ཨཱནེཐཱ’’ཏི. ཏེ ཨཱནེསུཾ. རཱཛཱ ཏཾ ཨབྷིསིཉྩིཏྭཱ སབྦཾ མཧེསཱིབྷོགཾ ཨདཱསི. ཏསྶཱ པརིཛནཉྩ ནཱནཱཝིདྷེཧི པཎྞཱཀཱརེཧི སངྒཎྷཱཏི. སཱ ཀཱལེན པུཏྟཾ ཝིཛཱཡི. ཏམྤི རཱཛཱ ཨཏྟནོ ཛཱཏཔུཏྟམིཝ སབྦིརིཡཱཔཐེསུ ཨངྐེ ཙ ཨུརེ ཙ ཀཏྭཱ ཝིཧརཏི. ཏཏོ དེཝིཡཱ པརིཛནོ ཙིནྟེསི ‘‘རཱཛཱ ཨཏིཝིཡ སངྒཎྷཱཏི ཀུམཱརཾ, ཨཏིཝིསྶཱསནིཡཱནི རཱཛཧདཡཱནི, ཧནྡ ནཾ པརིབྷེདེམཱ’’ཏི.

ཏཏོ ཀུམཱརཾ – ‘‘ཏྭཾ, ཏཱཏ, ཨམྷཱཀཾ རཉྙོ པུཏྟོ, ན ཨིམསྶ རཉྙོ, མཱ ཨེཏྠ ཝིསྶཱསཾ ཨཱཔཛྫཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཨཐ ཀུམཱརོ ‘‘ཨེཧི པུཏྟཱ’’ཏི རཉྙཱ ཝུཙྩམཱནོཔི ཧཏྠེ གཧེཏྭཱ ཨཱཀཌྜྷིཡམཱནོཔི པུབྦེ ཝིཡ རཱཛཱནཾ ན ཨལླཱིཡཏི. རཱཛཱ ‘‘ཀིཾ ཨེཏ’’ནྟི ཝཱིམཾསནྟོ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཨརེ, ཨེཏེ མཡཱ ཨེཝཾ སངྒཧིཏཱཔི པཊིཀཱུལཝུཏྟིནོ ཨེཝཱ’’ཏི ནིབྦིཛྫིཏྭཱ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏོ. ‘‘རཱཛཱ པབྦཛིཏོ’’ཏི ཨམཙྩཔརིཛནཱཔི བཧཱུ པབྦཛིཏཱ, ‘‘སཔརིཛནོ རཱཛཱ པབྦཛིཏོ’’ཏི མནུསྶཱ པཎཱིཏེ པཙྩཡེ ཨུཔནེནྟི. རཱཛཱ པཎཱིཏེ པཙྩཡེ ཡཐཱཝུཌྜྷཾ དཱཔེཏི. ཏཏྠ ཡེ སུནྡརཾ ལབྷནྟི, ཏེ ཏུསྶནྟི. ཨིཏརེ ཨུཛ྄ཛྷཱཡནྟི ‘‘མཡཾ པརིཝེཎསམྨཛྫནཱདཱིནི སབྦཀིཙྩཱནི ཀརོནྟཱ ལཱུཁབྷཏྟཾ ཛིཎྞཝཏྠཉྩ ལབྷཱམཱ’’ཏི. སོ ཏམྤི ཉཏྭཱ ‘‘ཨརེ, ཡཐཱཝུཌྜྷཾ དིཡྻམཱནེཔི ནཱམ ཨུཛ྄ཛྷཱཡནྟི, ཨཧོ, ཨཡཾ པརིསཱ དུསྶངྒཧཱ’’ཏི པཏྟཙཱིཝརཾ ཨཱདཱཡ ཨེཀོ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏཏྠ ཨཱགཏེཧི ཙ ཀམྨཊྛཱནཾ པུཙྪིཏོ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘དུསྶངྒཧཱ པབྦཛིཏཱཔི ཨེཀེ, ཨཐོ གཧཊྛཱ གྷརམཱཝསནྟཱ;

ཨཔྤོསྶུཀྐོ པརཔུཏྟེསུ ཧུཏྭཱ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

སཱ ཨཏྠཏོ པཱཀཊཱ ཨེཝ. ཨཡཾ པན ཡོཛནཱ – དུསྶངྒཧཱ པབྦཛིཏཱཔི ཨེཀེ, ཡེ ཨསནྟོསཱབྷིབྷཱུཏཱ, ཏཐཱཝིདྷཱ ཨེཝ ཙ ཨཐོ གཧཊྛཱ གྷརམཱཝསནྟཱ. ཨེཏམཧཾ དུསྶངྒཧབྷཱཝཾ ཛིགུཙྪནྟོ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ ཨདྷིགཏོམྷཱིཏི. སེསཾ པུརིམནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི.

དུསྶངྒཧགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༤༤. ཨོརོཔཡིཏྭཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར ཙཱཏུམཱསིཀབྲཧྨདཏྟོ ནཱམ རཱཛཱ གིམྷཱནཾ པཋམེ མཱསེ ཨུཡྻཱནཾ གཏོ. ཏཏྠ རམཎཱིཡེ བྷཱུམིབྷཱགེ ནཱིལགྷནཔཏྟསཉྪནྣཾ ཀོཝིལཱ༹རརུཀྑཾ དིསྭཱ ‘‘ཀོཝིལཱ༹རམཱུལེ མམ སཡནཾ པཉྙཱཔེཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨུཡྻཱནེ ཀཱིལི༹ཏྭཱ སཱཡནྷསམཡཾ ཏཏྠ སེཡྻཾ ཀཔྤེསི. པུན གིམྷཱནཾ མཛ྄ཛྷིམེ མཱསེ ཨུཡྻཱནཾ གཏོ. ཏདཱ ཀོཝིལཱ༹རོ པུཔྥིཏོ ཧོཏི, ཏདཱཔི ཏཐེཝ ཨཀཱསི. པུན གིམྷཱནཾ པཙྪིམེ མཱསེ གཏོ. ཏདཱ ཀོཝིལཱ༹རོ སཉྪིནྣཔཏྟོ སུཀྑརུཀྑོ ཝིཡ ཧོཏི. ཏདཱཔི སོ ཨདིསྭཱཝ ཏཾ རུཀྑཾ པུབྦཔརིཙཡེན ཏཏྠེཝ སེཡྻཾ ཨཱཎཱཔེསི. ཨམཙྩཱ ཛཱནནྟཱཔི ‘‘རཉྙཱ ཨཱཎཏྟ’’ནྟི བྷཡེན ཏཏྠ སཡནཾ པཉྙཱཔེསུཾ. སོ ཨུཡྻཱནེ ཀཱིལི༹ཏྭཱ སཱཡནྷསམཡཾ ཏཏྠ སེཡྻཾ ཀཔྤེནྟོ ཏཾ རུཀྑཾ དིསྭཱ ‘‘ཨརེ, ཨཡཾ པུབྦེ སཉྪནྣཔཏྟོ མཎིམཡོ ཝིཡ ཨབྷིརཱུཔདསྶནོ ཨཧོསི. ཏཏོ མཎིཝཎྞསཱཁནྟརེ ཋཔིཏཔཝཱལ༹ངྐུརསདིསེཧི པུཔྥེཧི སསྶིརིཀཙཱརུདསྶནོ ཨཧོསི. མུཏྟཱདལསདིསཝཱལིཀཱཀིཎྞོ ཙསྶ ཧེཊྛཱ བྷཱུམིབྷཱགོ བནྡྷནཱ པམུཏྟཔུཔྥསཉྪནྣོ རཏྟཀམྦལསནྠཏོ ཝིཡ ཨཧོསི. སོ ནཱམཛྫ སུཀྑརུཀྑོ ཝིཡ སཱཁཱམཏྟཱཝསེསོ ཋིཏོ. ‘ཨཧོ, ཛརཱཡ ཨུཔཧཏོ ཀོཝིལཱ༹རོ’’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘ཨནུཔཱདིནྣམྤི ཏཱཝ ཛརཱ ཧཉྙཏི, ཀིམངྒ པན ཨུཔཱདིནྣ’’ནྟི ཨནིཙྩསཉྙཾ པཊིལབྷི. ཏདནུསཱརེནེཝ སབྦསངྑཱརེ དུཀྑཏོ ཨནཏྟཏོ ཙ ཝིཔསྶནྟོ ‘‘ཨཧོ ཝཏཱཧམྤི སཉྪིནྣཔཏྟོ ཀོཝིལཱ༹རོ ཝིཡ ཨཔེཏགིཧིབྱཉྫནོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠཡམཱནོ ཨནུཔུབྦེན ཏསྨིཾ སཡནཏལེ དཀྑིཎེན པསྶེན ནིཔནྣོཡེཝ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏཏོ གམནཀཱལེ ཨམཙྩེཧི ‘‘ཀཱལོ གནྟུཾ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ནཱཧཾ རཱཛཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ པུརིམནཡེནེཝ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ཨོརོཔཡིཏྭཱ གིཧིབྱཉྫནཱནི, སཉྪིནྣཔཏྟོ ཡཐཱ ཀོཝིལཱ༹རོ;

ཚེཏྭཱན ཝཱིརོ གིཧིབནྡྷནཱནི, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨོརོཔཡིཏྭཱཏི ཨཔནེཏྭཱ. གིཧིབྱཉྫནཱནཱིཏི ཀེསམསྶུཨོདཱཏཝཏྠཱལངྐཱརམཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཨིཏྠིཔུཏྟདཱསིདཱསཱདཱིནི. ཨེཏཱནི ཧི གིཧིབྷཱཝཾ བྱཉྫཡནྟི, ཏསྨཱ ‘‘གིཧིབྱཉྫནཱནཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི. སཉྪིནྣཔཏྟོཏི པཏིཏཔཏྟོ. ཚེཏྭཱནཱཏི མགྒཉཱཎེན ཚིནྡིཏྭཱ. ཝཱིརོཏི མགྒཝཱིརིཡསམནྣཱགཏོ. གིཧིབནྡྷནཱནཱིཏི ཀཱམབནྡྷནཱནི. ཀཱམཱ ཧི གིཧཱིནཾ བནྡྷནཱནི. ཨཡཾ ཏཱཝ པདཏྠོ.

ཨཡཾ པན ཨདྷིཔྤཱཡོ – ‘‘ཨཧོ ཝཏཱཧམྤི ཨོརོཔཡིཏྭཱ གིཧིབྱཉྫནཱནི སཉྪིནྣཔཏྟོ ཡཐཱ ཀོཝིལཱ༹རོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི ཨེཝཉྷི ཙིནྟཡམཱནོ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ ཨདྷིགཏོམྷཱིཏི. སེསཾ པུརིམནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི.

ཀོཝིལཱ༹རགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ. པཋམོ ཝགྒོ ནིཊྛིཏོ.

༤༥-༤༦. སཙེ ལབྷེཐཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? པུབྦེ ཀིར ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ དྭེ པཙྩེཀབོདྷིསཏྟཱ པབྦཛིཏྭཱ ཝཱིསཏི ཝསྶསཧསྶཱནི གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ དེཝལོཀེ ཨུཔྤནྣཱ. ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ ཏེསཾ ཛེཊྛཀོ བཱརཱཎསིརཉྙོ པུཏྟོ ཨཧོསི, ཀནིཊྛོ པུརོཧིཏསྶ པུཏྟོ ཨཧོསི. ཏེ ཨེཀདིཝསཾཡེཝ པཊིསནྡྷིཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀདིཝསམེཝ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ སཧཔཾསུཀཱིལི༹ཏསཧཱཡཀཱ ཨཧེསུཾ. པུརོཧིཏཔུཏྟོ པཉྙཝཱ ཨཧོསི. སོ རཱཛཔུཏྟཾ ཨཱཧ – ‘‘སམྨ, ཏྭཾ པིཏུནོ ཨཙྩཡེན རཛྫཾ ལབྷིསྶསི, ཨཧཾ པུརོཧིཏཊྛཱནཾ, སུསིཀྑིཏེན ཙ སུཁཾ རཛྫཾ ཨནུསཱསིཏུཾ སཀྐཱ, ཨེཧི སིཔྤཾ ཨུགྒཧེསྶཱམཱ’’ཏི. ཏཏོ ཨུབྷོཔི པུབྦོཔཙིཏཀམྨཱ ཧུཏྭཱ གཱམནིགམཱདཱིསུ བྷིཀྑཾ ཙརམཱནཱ པཙྩནྟཛནཔདགཱམཾ གཏཱ. ཏཉྩ གཱམཾ པཙྩེཀབུདྡྷཱ བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཱཡ པཝིསནྟི. ཨཐ མནུསྶཱ པཙྩེཀབུདྡྷེ དིསྭཱ ཨུསྶཱཧཛཱཏཱ ཨཱསནཱནི པཉྙཱཔེནྟི, པཎཱིཏཾ ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཾ ཨུཔནཱམེནྟི, མཱནེནྟི, པཱུཛེནྟི. ཏེསཾ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨམྷེཧི སདིསཱ ཨུཙྩཱཀུལིཀཱ ནཱམ ནཏྠི, ཨཐ ཙ པནིམེ མནུསྶཱ ཡདི ཨིཙྪནྟི, ཨམྷཱཀཾ བྷིཀྑཾ དེནྟི, ཡདི ཙ ནིཙྪནྟི, ན དེནྟི, ཨིམེསཾ པན པབྦཛིཏཱནཾ ཨེཝརཱུཔཾ སཀྐཱརཾ ཀརོནྟི, ཨདྡྷཱ ཨེཏེ ཀིཉྩི སིཔྤཾ ཛཱནནྟི, ཧནྡ ནེསཾ སནྟིཀེ སིཔྤཾ ཨུགྒཎྷཱམཱ’’ཏི.

ཏེ མནུསྶེསུ པཊིཀྐནྟེསུ ཨོཀཱསཾ ལབྷིཏྭཱ ‘‘ཡཾ, བྷནྟེ, ཏུམྷེ སིཔྤཾ ཛཱནཱཐ, ཏཾ ཨམྷེཔི སིཀྑཱཔེཐཱ’’ཏི ཡཱཙིཾསུ. པཙྩེཀབུདྡྷཱ ‘‘ན སཀྐཱ ཨཔབྦཛིཏེན སིཀྑིཏུ’’ནྟི ཨཱཧཾསུ. ཏེ པབྦཛྫཾ ཡཱཙིཏྭཱ པབྦཛིཾསུ. ཏཏོ ནེསཾ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ‘‘ཨེཝཾ ཝོ ནིཝཱསེཏབྦཾ, ཨེཝཾ པཱརུཔིཏབྦ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ‘‘ཨིམསྶ སིཔྤསྶ ཨེཀཱིབྷཱཝཱབྷིརཏི ནིཔྥཏྟི, ཏསྨཱ ཨེཀེནེཝ ནིསཱིདིཏབྦཾ, ཨེཀེན ཙངྐམིཏབྦཾ, ཋཱཏབྦཾ, སཡིཏབྦ’’ནྟི པཱཊིཡེཀྐཾ པཎྞསཱལམདཾསུ. ཏཏོ ཏེ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ པཎྞསཱལཾ པཝིསིཏྭཱ ནིསཱིདིཾསུ. པུརོཧིཏཔུཏྟོ ནིསིནྣཀཱལཏོ པབྷུཏི ཙིཏྟསམཱདྷཱནཾ ལདྡྷཱ ཛྷཱནཾ ལབྷི. རཱཛཔུཏྟོ མུཧུཏྟེནེཝ ཨུཀྐཎྛིཏོ ཏསྶ སནྟིཀཾ ཨཱགཏོ. སོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ, སམྨཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཨུཀྐཎྛིཏོམྷཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཏེན ཧི ཨིདྷ ནིསཱིདཱ’’ཏི. སོ ཏཏྠ མུཧུཏྟཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨིམསྶ ཀིར, སམྨ, སིཔྤསྶ ཨེཀཱིབྷཱཝཱབྷིརཏི ནིཔྥཏྟཱི’’ཏི པུརོཧིཏཔུཏྟོ ‘‘ཨེཝཾ, སམྨ, ཏེན ཧི ཏྭཾ ཨཏྟནོ ནིསིནྣོཀཱསཾ ཨེཝ གཙྪ, ཨུགྒཧེསྶཱམི ཨིམསྶ སིཔྤསྶ ནིཔྥཏྟི’’ནྟི ཨཱཧ. སོ གནྟྭཱ པུནཔི མུཧུཏྟེནེཝ ཨུཀྐཎྛིཏོ པུརིམནཡེནེཝ ཏིཀྑཏྟུཾ ཨཱགཏོ.

ཏཏོ ནཾ པུརོཧིཏཔུཏྟོ ཏཐེཝ ཨུཡྻོཛེཏྭཱ ཏསྨིཾ གཏེ ཙིནྟེསི ‘‘ཨཡཾ ཨཏྟནོ ཙ ཀམྨཾ ཧཱཔེཏི, མམ ཙ ཨིདྷཱབྷིཀྑཎཾ ཨཱགཙྪནྟོ’’ཏི. སོ པཎྞསཱལཏོ ནིཀྑམྨ ཨརཉྙཾ པཝིཊྛོ. ཨིཏརོ ཨཏྟནོ པཎྞསཱལཱཡེཝ ནིསིནྣོ པུནཔི མུཧུཏྟེནེཝ ཨུཀྐཎྛིཏོ ཧུཏྭཱ ཏསྶ པཎྞསཱལཾ ཨཱགནྟྭཱ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ མགྒནྟོཔི ཏཾ ཨདིསྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཡོ གཧཊྛཀཱལེ པཎྞཱཀཱརམྤི ཨཱདཱཡ ཨཱགཏོ མཾ དཊྛུཾ ན ལབྷཏི, སོ ནཱམ མཡི ཨཱགཏེ དསྶནམྤི ཨདཱཏུཀཱམོ པཀྐཱམི, ཨཧོ, རེ ཙིཏྟ, ན ལཛྫསི, ཡཾ མཾ ཙཏུཀྑཏྟུཾ ཨིདྷཱནེསི, སོདཱནི ཏེ ཝསེ ན ཝཏྟིསྶཱམི, ཨཉྙདཏྠུ ཏཾཡེཝ མམ ཝསེ ཝཏྟཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཏྟནོ སེནཱསནཾ པཝིསིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨཱཀཱསེན ནནྡམཱུལཀཔབྦྷཱརཾ ཨགམཱསི. ཨིཏརོཔི ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཨགམཱསི. ཏེ ཨུབྷོཔི མནོསིལཱཏལེ ནིསཱིདིཏྭཱ པཱཊིཡེཀྐཾ པཱཊིཡེཀྐཾ ཨིམཱ ཨུདཱནགཱཐཱཡོ ཨབྷཱསིཾསུ –

‘‘སཙེ ལབྷེཐ ནིཔཀཾ སཧཱཡཾ, སདྡྷིཾ ཙརཾ སཱདྷུཝིཧཱརི དྷཱིརཾ;

ཨབྷིབྷུཡྻ སབྦཱནི པརིསྶཡཱནི, ཙརེཡྻ ཏེནཏྟམནོ སཏཱིམཱ.

‘‘ནོ ཙེ ལབྷེཐ ནིཔཀཾ སཧཱཡཾ, སདྡྷིཾ ཙརཾ སཱདྷུཝིཧཱརི དྷཱིརཾ;

རཱཛཱཝ རཊྛཾ ཝིཛིཏཾ པཧཱཡ, ཨེཀོ ཙརེ མཱཏངྒརཉྙེཝ ནཱགོ’’ཏི.

ཏཏྠ ནིཔཀནྟི པཀཏིནིཔུཎཾ པཎྜིཏཾ ཀསིཎཔརིཀམྨཱདཱིསུ ཀུསལཾ. སཱདྷུཝིཧཱརིནྟི ཨཔྤནཱཝིཧཱརེན ཝཱ ཨུཔཙཱརེན ཝཱ སམནྣཱགཏཾ. དྷཱིརནྟི དྷིཏིསམྤནྣཾ. ཏཏྠ ནིཔཀཏྟེན དྷིཏིསམྤདཱ ཝུཏྟཱ. ཨིདྷ པན དྷིཏིསམྤནྣམེཝཱཏི ཨཏྠོ. དྷིཏི ནཱམ ཨསིཐིལཔརཀྐམཏཱ, ‘‘ཀཱམཾ ཏཙོ ཙ ནྷཱརུ ཙཱ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༡༨༤; ཨ. ནི. ༢.༥; མཧཱནི. ༡༩༦) ཨེཝཾ པཝཏྟཝཱིརིཡསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨཔིཙ དྷིཀཏཔཱཔོཏིཔི དྷཱིརོ. རཱཛཱཝ རཊྛཾ ཝིཛིཏཾ པཧཱཡཱཏི ཡཐཱ པཊིརཱཛཱ ‘‘ཝིཛིཏཾ རཊྛཾ ཨནཏྠཱཝཧ’’ནྟི ཉཏྭཱ རཛྫཾ པཧཱཡ ཨེཀོ ཙརཏི, ཨེཝཾ བཱལསཧཱཡཾ པཧཱཡ ཨེཀོ ཙརེ. ཨཐ ཝཱ རཱཛཱཝ རཊྛནྟི ཡཐཱ སུཏསོམོ རཱཛཱ ཝིཛིཏཾ རཊྛཾ པཧཱཡ ཨེཀོ ཙརི, ཡཐཱ ཙ མཧཱཛནཀོ, ཨེཝཾ ཨེཀོ ཙརེཏི ཨཡམྤི ཏསྶཏྠོ. སེསཾ ཝུཏྟཱནུསཱརེན སཀྐཱ ཛཱནིཏུནྟི ན ཝིཏྠཱརིཏནྟི.

སཧཱཡགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༤༧. ཨདྡྷཱ པསཾསཱམཱཏི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཡཱཝ ཨཱཀཱསཏལེ པཉྙཏྟཱསནེ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ ནིསཛྫཱ, ཏཱཝ ཙཱཏུདྡིསགཱཐཱཡ ཨུཔྤཏྟིསདིསཱ ཨེཝ ཨུཔྤཏྟི. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཡཐཱ སོ རཱཛཱ རཏྟིཡཱ ཏིཀྑཏྟུཾ ཨུབྦིཛྫི, ན ཏཐཱ ཨཡཾ, ནེཝསྶ ཡཉྙོ པཙྩུཔཊྛིཏོ ཨཧོསི. སོ ཨཱཀཱསཏལེ པཉྙཏྟེསུ ཨཱསནེསུ པཙྩེཀབུདྡྷེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ‘‘ཀེ ཏུམྷེ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘མཡཾ, མཧཱརཱཛ, ཨནཝཛྫབྷོཛིནོ ནཱམཱ’’ཏི. ‘‘བྷནྟེ, ‘ཨནཝཛྫབྷོཛིནོ’ཏི ཨིམསྶ ཀོ ཨཏྠོ’’ཏི? ‘‘སུནྡརཾ ཝཱ ཨསུནྡརཾ ཝཱ ལདྡྷཱ ནིབྦིཀཱརཱ བྷུཉྫཱམ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ཏཾ སུཏྭཱ རཉྙོ ཨེཏདཧོསི ‘‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨིམེ ཨུཔཔརིཀྑེཡྻཾ ཨེདིསཱ ཝཱ ནོ ཝཱ’’ཏི. ཏཾ དིཝསཾ ཀཎཱཛཀེན བིལངྒདུཏིཡེན པརིཝིསི. པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཨམཏཾ བྷུཉྫནྟཱ ཝིཡ ནིབྦིཀཱརཱ བྷུཉྫིཾསུ. རཱཛཱ ‘‘ཧོནྟི ནཱམ ཨེཀདིཝསཾ པཊིཉྙཱཏཏྟཱ ནིབྦིཀཱརཱ, སྭེ ཛཱནིསྶཱམཱི’’ཏི སྭཱཏནཱཡཔི ནིམནྟེསི. ཏཏོ དུཏིཡདིཝསེཔི ཏཐེཝཱཀཱསི. ཏེཔི ཏཐེཝ པརིབྷུཉྫིཾསུ. ཨཐ རཱཛཱ ‘‘ཨིདཱནི སུནྡརཾ དཏྭཱ ཝཱིམཾསིསྶཱམཱི’’ཏི པུནཔི ནིམནྟེཏྭཱ, དྭེ དིཝསེ མཧཱསཀྐཱརཾ ཀཏྭཱ, པཎཱིཏེན ཨཏིཝིཙིཏྲེན ཁཱདནཱིཡེན བྷོཛནཱིཡེན པརིཝིསི. ཏེཔི ཏཐེཝ ནིབྦིཀཱརཱ བྷུཉྫིཏྭཱ རཉྙོ མངྒལཾ ཝཏྭཱ པཀྐམིཾསུ. རཱཛཱ ཨཙིརཔཀྐནྟེསུ ཏེསུ ‘‘ཨནཝཛྫབྷོཛིནོཝ ཨེཏེ སམཎཱ, ཨཧོ ཝཏཱཧམྤི ཨནཝཛྫབྷོཛཱི བྷཝེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ མཧཱརཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛྫཾ སམཱདཱཡ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ, པཙྩེཀབུདྡྷོ ཧུཏྭཱ, མཉྫཱུསཀརུཀྑམཱུལེ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ཨཏྟནོ ཨཱརམྨཎཾ ཝིབྷཱཝེནྟོ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ཨདྡྷཱ པསཾསཱམ སཧཱཡསམྤདཾ, སེཊྛཱ སམཱ སེཝིཏབྦཱ སཧཱཡཱ;

ཨེཏེ ཨལདྡྷཱ ཨནཝཛྫབྷོཛཱི, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

སཱ པདཏྠཏོ ཨུཏྟཱནཱ ཨེཝ. ཀེཝལཾ པན སཧཱཡསམྤདནྟི ཨེཏྠ ཨསེཁེཧི སཱིལཱདིཀྑནྡྷེཧི སམྤནྣཱ སཧཱཡཱ ཨེཝ སཧཱཡསམྤདཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨཡཾ པནེཏྠ ཡོཛནཱ – ཡཱཡཾ ཝུཏྟཱ སཧཱཡསམྤདཱ, ཏཾ སཧཱཡསམྤདཾ ཨདྡྷཱ པསཾསཱམ, ཨེཀཾསེནེཝ ཐོམེམཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀཐཾ? སེཊྛཱ སམཱ སེཝིཏབྦཱ སཧཱཡཱཏི. ཀསྨཱ? ཨཏྟནོ ཧི སཱིལཱདཱིཧི སེཊྛེ སེཝམཱནསྶ སཱིལཱདཡོ དྷམྨཱ ཨནུཔྤནྣཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཨུཔྤནྣཱ ཝུདྡྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ པཱཔུཎནྟི. སམེ སེཝམཱནསྶ ཨཉྙམཉྙཾ སམདྷཱརཎེན ཀུཀྐུཙྩསྶ ཝིནོདནེན ཙ ལདྡྷཱ ན པརིཧཱཡནྟི. ཨེཏེ པན སཧཱཡཀེ སེཊྛེ ཙ སམེ ཙ ཨལདྡྷཱ ཀུཧནཱདིམིཙྪཱཛཱིཝཾ ཝཛྫེཏྭཱ དྷམྨེན སམེན ཨུཔྤནྣཾ བྷོཛནཾ བྷུཉྫནྟོ ཏཏྠ ཙ པཊིགྷཱནུནཡཾ ཨནུཔྤཱདེནྟོ ཨནཝཛྫབྷོཛཱི ཧུཏྭཱ ཨཏྠཀཱམོ ཀུལཔུཏྟོ ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ. ཨཧམྤི ཧི ཨེཝཾ ཙརནྟོ ཨིམཾ སམྤཏྟིཾ ཨདྷིགཏོམྷཱིཏི.

ཨནཝཛྫབྷོཛིགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༤༨. དིསྭཱ སུཝཎྞསྶཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཉྙཏརོ བཱརཱཎསིརཱཛཱ གིམྷསམཡེ དིཝཱསེཡྻཾ ཨུཔགཏོ. སནྟིཀེ ཙསྶ ཝཎྞདཱསཱི གོསཱིཏཙནྡནཾ པིསཏི. ཏསྶཱ ཨེཀབཱཧཱཡཾ ཨེཀཾ སུཝཎྞཝལཡཾ, ཨེཀབཱཧཱཡཾ དྭེ, ཏཱནི སངྒྷཊྚནྟི ཨིཏརཾ ན སངྒྷཊྚཏི. རཱཛཱ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེཝམེཝ གཎཝཱསེ སངྒྷཊྚནཱ, ཨེཀཝཱསེ ཨསངྒྷཊྚནཱ’’ཏི པུནཔྤུནཾ ཏཾ དཱསིཾ ཨོལོཀཡམཱནོ ཙིནྟེསི. ཏེན ཙ སམཡེན སབྦཱལངྐཱརབྷཱུསིཏཱ དེཝཱི ཏཾ བཱིཛཡནྟཱི ཋིཏཱ ཧོཏི. སཱ ‘‘ཝཎྞདཱསིཡཱ པཊིབདྡྷཙིཏྟོ མཉྙེ རཱཛཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཏཾ དཱསིཾ ཨུཊྛཱཔེཏྭཱ སཡམེཝ པིསིཏུམཱརདྡྷཱ. ཏསྶཱ ཨུབྷོསུ བཱཧཱསུ ཨནེཀེ སུཝཎྞཝལཡཱ, ཏེ སངྒྷཊྚནྟཱ མཧཱསདྡཾ ཛནཡིཾསུ. རཱཛཱ སུཊྛུཏརཾ ནིབྦིནྣོ དཀྑིཎེན པསྶེན ནིཔནྣོཡེཝ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏཾ ཨནུཏྟརེན སུཁེན སུཁིཏཾ ནིཔནྣཾ ཙནྡནཧཏྠཱ དེཝཱི ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཨཱལིམྤཱམི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཨཱཧ. རཱཛཱ – ‘‘ཨཔེཧི, མཱ ཨཱལིམྤཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. སཱ ‘‘ཀིསྶ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ‘‘ནཱཧཾ རཱཛཱ’’ཏི. ཨེཝམེཏེསཾ ཏཾ ཀཐཱསལླཱཔཾ སུཏྭཱ ཨམཙྩཱ ཨུཔསངྐམིཾསུ. ཏེཧིཔི མཧཱརཱཛཝཱདེན ཨཱལཔིཏོ ‘‘ནཱཧཾ, བྷཎེ, རཱཛཱ’’ཏི ཨཱཧ. སེསཾ པཋམགཱཐཱཡ ཝུཏྟསདིསམེཝ.

ཨཡཾ པན གཱཐཱཝཎྞནཱ – དིསྭཱཏི ཨོལོཀེཏྭཱ. སུཝཎྞསྶཱཏི ཀཉྩནསྶ ‘‘ཝལཡཱནཱི’’ཏི པཱཋསེསོ. སཱཝསེསཔཱཋོ ཧི ཨཡཾ ཨཏྠོ. པབྷསྶརཱནཱིཏི པབྷཱསནསཱིལཱནི, ཛུཏིམནྟཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. ཨཡཾ པན ཡོཛནཱ – དིསྭཱ བྷུཛསྨིཾ སུཝཎྞསྶ ཝལཡཱནི ‘‘གཎཝཱསེ སཏི སངྒྷཊྚནཱ, ཨེཀཝཱསེ ཨསངྒྷཊྚནཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཙིནྟེནྟོ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ ཨདྷིགཏོམྷཱིཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

སུཝཎྞཝལཡགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༤༩. ཨེཝཾ དུཏིཡེནཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཉྙཏརོ བཱརཱཎསིརཱཛཱ དཧརོཝ པབྦཛིཏུཀཱམོ ཨམཙྩེ ཨཱཎཱཔེསི ‘‘དེཝིཾ གཧེཏྭཱ རཛྫཾ པརིཧརཐ, ཨཧཾ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི. ཨམཙྩཱ ‘‘ན, མཧཱརཱཛ, ཨརཱཛཀཾ རཛྫཾ ཨམྷེཧི སཀྐཱ རཀྑིཏུཾ, སཱམནྟརཱཛཱནོ ཨཱགམྨ ཝིལུམྤིསྶནྟི, ཡཱཝ ཨེཀཔུཏྟོཔི ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཱཝ ཨཱགམེཧཱི’’ཏི སཉྙཱཔེསུཾ. མུདུཙིཏྟོ རཱཛཱ ཨདྷིཝཱསེསི. ཨཐ དེཝཱི གབྦྷཾ གཎྷི. རཱཛཱ པུནཔི ཏེ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘དེཝཱི གབྦྷིནཱི, པུཏྟཾ ཛཱཏཾ རཛྫེ ཨབྷིསིཉྩིཏྭཱ རཛྫཾ པརིཧརཐ, ཨཧཾ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི. ཨམཙྩཱ ‘‘དུཛྫཱནཾ, མཧཱརཱཛ, ཨེཏཾ དེཝཱི པུཏྟཾ ཝཱ ཝིཛཱཡིསྶཏི དྷཱིཏརཾ ཝཱ, ཝིཛཱཡནཀཱལཾ ཏཱཝ ཨཱགམེཧཱི’’ཏི པུནཔི སཉྙཱཔེསུཾ. ཨཐ སཱ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡི. ཏདཱཔི རཱཛཱ ཏཐེཝ ཨམཙྩེ ཨཱཎཱཔེསི. ཨམཙྩཱ པུནཔི རཱཛཱནཾ ‘‘ཨཱགམེཧི, མཧཱརཱཛ, ཡཱཝ, པཊིབལོ ཧོཏཱི’’ཏི བཧཱུཧི ཀཱརཎེཧི སཉྙཱཔེསུཾ. ཏཏོ ཀུམཱརེ པཊིབལེ ཛཱཏེ ཨམཙྩེ སནྣིཔཱཏཱཔེཏྭཱ ‘‘པཊིབལོ ཨཡཾ, ཏཾ རཛྫེ ཨབྷིསིཉྩིཏྭཱ པཊིཔཛྫཐཱ’’ཏི ཨམཙྩཱནཾ ཨོཀཱསཾ ཨདཏྭཱ ཨནྟརཱཔཎཱ ཀཱསཱཡཝཏྠཱདཡོ སབྦཔརིཀྑཱརེ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ཨནྟེཔུརེ ཨེཝ པབྦཛིཏྭཱ མཧཱཛནཀོ ཝིཡ ནིཀྑམི. སབྦཔརིཛནོ ནཱནཔྤཀཱརཀཾ པརིདེཝམཱནོ རཱཛཱནཾ ཨནུབནྡྷི.

རཱཛཱ ཡཱཝ ཨཏྟནོ རཛྫསཱིམཱ, ཏཱཝ གནྟྭཱ ཀཏྟརདཎྜེན ལེཁཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ ལེཁཱ ནཱཏིཀྐམིཏབྦཱ’’ཏི ཨཱཧ. མཧཱཛནོ ལེཁཱཡ སཱིསཾ ཀཏྭཱ, བྷཱུམིཡཾ ནིཔནྣོ པརིདེཝམཱནོ ‘‘ཏུཡ྄ཧཾ དཱནི, ཏཱཏ, རཉྙོ ཨཱཎཱ, ཀིཾ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི ཀུམཱརཾ ལེཁཾ ཨཏིཀྐམཱཔེསི. ཀུམཱརོ ‘‘ཏཱཏ, ཏཱཏཱ’’ཏི དྷཱཝིཏྭཱ རཱཛཱནཾ སམྤཱཔུཎི. རཱཛཱ ཀུམཱརཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེཏཾ མཧཱཛནཾ པརིཧརནྟོ རཛྫཾ ཀཱརེསིཾ, ཀིཾ དཱནི ཨེཀཾ དཱརཀཾ པརིཧརིཏུཾ ན སཀྑིསྶ’’ནྟི ཀུམཱརཾ གཧེཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཝིཊྛོ, ཏཏྠ པུབྦཔཙྩེཀབུདྡྷེཧི ཝསིཏཔཎྞསཱལཾ དིསྭཱ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི སདྡྷིཾ པུཏྟེན. ཏཏོ ཀུམཱརོ ཝརསཡནཱདཱིསུ ཀཏཔརིཙཡོ ཏིཎསནྠཱརཀེ ཝཱ རཛྫུམཉྩཀེ ཝཱ སཡམཱནོ རོདཏི. སཱིཏཝཱཏཱདཱིཧི ཕུཊྛོ སམཱནོ ‘‘སཱིཏཾ, ཏཱཏ, ཨུཎྷཾ, ཏཱཏ, མཀྑིཀཱ, ཏཱཏ, ཁཱདནྟི, ཚཱཏོམྷི, ཏཱཏ, པིཔཱསིཏོམྷི, ཏཱཏཱ’’ཏི ཝདཏི. རཱཛཱ ཏཾ སཉྙཱཔེནྟོཡེཝ རཏྟིཾ ཝཱིཏིནཱམེཏི. དིཝཱཔིསྶ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ བྷཏྟཾ ཨུཔནཱམེཏི, ཏཾ ཧོཏི མིསྶཀབྷཏྟཾ ཀངྒུཝརཀམུགྒཱདིབཧུལཾ. ཀུམཱརོ ཨཙྪཱདེནྟམྤི ཏཾ ཛིགྷཙྪཱཝསེན བྷུཉྫམཱནོ ཀཏིཔཱཧེནེཝ ཨུཎྷེ ཋཔིཏཔདུམཾ ཝིཡ མིལཱཡི. པཙྩེཀབོདྷིསཏྟོ པན པཊིསངྑཱནབལེན ནིབྦིཀཱརོཡེཝ བྷུཉྫཏི.

ཏཏོ སོ ཀུམཱརཾ སཉྙཱཔེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ནགརསྨིཾ, ཏཱཏ, པཎཱིཏཱཧཱརོ ལབྦྷཏི, ཏཏྠ གཙྪཱམཱ’’ཏི. ཀུམཱརོ ‘‘ཨཱམ, ཏཱཏཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏོ ནཾ པུརཀྑཏྭཱ ཨཱགཏམགྒེནེཝ ནིཝཏྟི. ཀུམཱརམཱཏཱཔི དེཝཱི ‘‘ན དཱནི རཱཛཱ ཀུམཱརཾ གཧེཏྭཱ ཨརཉྙེ ཙིརཾ ཝསིསྶཏི, ཀཏིཔཱཧེནེཝ ནིཝཏྟིསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ རཉྙཱ ཀཏྟརདཎྜེན ལིཁིཏཊྛཱནེཡེཝ ཝཏིཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཏཏོ རཱཛཱ ཏསྶཱ ཝཏིཡཱ ཨཝིདཱུརེ ཋཏྭཱ ‘‘ཨེཏྠ ཏེ, ཏཱཏ, མཱཏཱ ནིསིནྣཱ, གཙྪཱཧཱི’’ཏི པེསེསི. ཡཱཝ ཙ སོ ཏཾ ཋཱནཾ པཱཔུཎཱཏི, ཏཱཝ ཨུདིཀྑནྟོ ཨཊྛཱསི ‘‘མཱ ཧེཝ ནཾ ཀོཙི ཝིཧེཋེཡྻཱ’’ཏི. ཀུམཱརོ མཱཏུ སནྟིཀཾ དྷཱཝནྟོ ཨགམཱསི. ཨཱརཀྑཀཔུརིསཱ ཙ ནཾ དིསྭཱ དེཝིཡཱ ཨཱརོཙེསུཾ. དེཝཱི ཝཱིསཏིནཱཊཀིཏྠིསཧསྶཔརིཝུཏཱ གནྟྭཱ པཊིགྒཧེསི, རཉྙོ ཙ པཝཏྟིཾ པུཙྪི. ཨཐ ‘‘པཙྪཏོ ཨཱགཙྪཏཱི’’ཏི སུཏྭཱ མནུསྶེ པེསེསི. རཱཛཱཔི ཏཱཝདེཝ སཀཝསཏིཾ ཨགམཱསི. མནུསྶཱ རཱཛཱནཾ ཨདིསྭཱ ནིཝཏྟིཾསུ. ཏཏོ དེཝཱི ནིརཱསཱཝ ཧུཏྭཱ, པུཏྟཾ གཧེཏྭཱ, ནགརཾ གནྟྭཱ, ཏཾ རཛྫེ ཨབྷིསིཉྩི. རཱཛཱཔི ཨཏྟནོ ཝསཏིཾ པཏྭཱ, ཏཏྠ ནིསིནྣོ ཝིཔསྶིཏྭཱ, པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ, མཉྫཱུསཀརུཀྑམཱུལེ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ཨེཝཾ དུཏིཡེན སཧ མམསྶ, ཝཱཙཱབྷིལཱཔོ ཨབྷིསཛྫནཱ ཝཱ;

ཨེཏཾ བྷཡཾ ཨཱཡཏིཾ པེཀྑམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

སཱ པདཏྠཏོ ཨུཏྟཱནཱ ཨེཝ. ཨཡཾ པནེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཡྭཱཡཾ ཨེཏེན དུཏིཡེན ཀུམཱརེན སཱིཏུཎྷཱདཱིནི ནིཝེདེནྟེན སཧཝཱསེན ཏཾ སཉྙཱཔེནྟསྶ མམ ཝཱཙཱབྷིལཱཔོ, ཏསྨིཾ སིནེཧཝསེན ཨབྷིསཛྫནཱ ཙ ཛཱཏཱ, སཙེ ཨཧཾ ཨིམཾ ན པརིཙྩཛཱམི, ཏཏོ ཨཱཡཏིམྤི ཧེསྶཏི ཡཐེཝ ཨིདཱནི; ཨེཝཾ དུཏིཡེན སཧ མམསྶ ཝཱཙཱབྷིལཱཔོ ཨབྷིསཛྫནཱ ཝཱ. ཨུབྷཡམྤི ཙེཏཾ ཨནྟརཱཡཀརཾ ཝིསེསཱདྷིགམསྶཱཏི ཨེཏཾ བྷཡཾ ཨཱཡཏིཾ པེཀྑམཱནོ ཏཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཡོནིསོ པཊིཔཛྫིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ ཨདྷིགཏོམྷཱིཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཨཱཡཏིབྷཡགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༥༠. ཀཱམཱ ཧི ཙིཏྲཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར སེཊྛིཔུཏྟོ དཧརོཝ སེཊྛིཊྛཱནཾ ལབྷི. ཏསྶ ཏིཎྞཾ ཨུཏཱུནཾ ཏཡོ པཱསཱདཱ ཧོནྟི. སོ ཏཏྠ སབྦསམྤཏྟཱིཧི དེཝཀུམཱརོ ཝིཡ པརིཙཱརེཏི. སོ དཧརོཝ སམཱནོ ‘‘པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི མཱཏཱཔིཏརོ ཡཱཙི. ཏེ ནཾ ཝཱརེནྟི. སོ ཏཐེཝ ནིབནྡྷཏི. པུནཔི ནཾ མཱཏཱཔིཏརོ ‘‘ཏྭཾ, ཏཱཏ, སུཁུམཱལོ, དུཀྐརཱ པབྦཛྫཱ, ཁུརདྷཱརཱཡ ཨུཔརི ཙངྐམནསདིསཱ’’ཏི ནཱནཔྤཀཱརེཧི ཝཱརེནྟི. སོ ཏཐེཝ ནིབནྡྷཏི. ཏེ ཙིནྟེསུཾ ‘‘སཙཱཡཾ པབྦཛཏི, ཨམྷཱཀཾ དོམནསྶཾ ཧོཏི. སཙེ ནཾ ནིཝཱརེམ, ཨེཏསྶ དོམནསྶཾ ཧོཏི. ཨཔིཙ ཨམྷཱཀཾ དོམནསྶཾ ཧོཏུ, མཱ ཙ ཨེཏསྶཱ’’ཏི ཨནུཛཱནིཾསུ. ཏཏོ སོ སབྦཔརིཛནཾ པརིདེཝམཱནཾ ཨནཱདིཡིཏྭཱ ཨིསིཔཏནཾ གནྟྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ སནྟིཀེ པབྦཛི. ཏསྶ ཨུལཱ༹རསེནཱསནཾ ན པཱཔུཎཱཏི, མཉྩཀེ ཏཊྚིཀཾ པཏྠརིཏྭཱ སཡི. སོ ཝརསཡནེ ཀཏཔརིཙཡོ སབྦརཏྟིཾ ཨཏིདུཀྑིཏོ ཨཧོསི. པབྷཱཏེཔི སརཱིརཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ, པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ པཙྩེཀབུདྡྷེཧི སདྡྷིཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི. ཏཏྠ ཝུཌྜྷཱ ཨགྒཱསནཉྩ ཨགྒཔིཎྜཉྩ ལབྷནྟི, ནཝཀཱ ཡཾཀིཉྩིདེཝ ཨཱསནཾ ལཱུཁབྷོཛནཉྩ. སོ ཏེན ལཱུཁབྷོཛནེནཱཔི ཨཏིདུཀྑིཏོ ཨཧོསི. སོ ཀཏིཔཱཧཾཡེཝ ཀིསོ དུབྦཎྞོ ཧུཏྭཱ ནིབྦིཛྫི ཡཐཱ ཏཾ ཨཔརིཔཱཀགཏེ སམཎདྷམྨེ. ཏཏོ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ དཱུཏཾ པེསེཏྭཱ ཨུཔྤབྦཛི. སོ ཀཏིཔཱཧཾཡེཝ བལཾ གཧེཏྭཱ པུནཔི པབྦཛིཏུཀཱམོ ཨཧོསི. ཏཏོ ཏེནེཝ ཀམེན པབྦཛིཏྭཱ པུནཔི ཨུཔྤབྦཛིཏྭཱ ཏཏིཡཝཱརེ པབྦཛིཏྭཱ སམྨཱ པཊིཔནྣོ པཙྩེཀསམྦོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཝཏྭཱ པུན པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ཨིམམེཝ བྱཱཀརཎགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ཀཱམཱ ཧི ཙིཏྲཱ མདྷུརཱ མནོརམཱ, ཝིརཱུཔརཱུཔེན མཐེནྟི ཙིཏྟཾ;

ཨཱདཱིནཝཾ ཀཱམགུཎེསུ དིསྭཱ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཀཱམཱཏི དྭེ ཀཱམཱ ཝཏྠུཀཱམཱ ཙ ཀིལེསཀཱམཱ ཙ. ཏཏྠ ཝཏྠུཀཱམཱ མནཱཔིཡརཱུཔཱདཡོ དྷམྨཱ, ཀིལེསཀཱམཱ ཚནྡཱདཡོ སབྦེཔི རཱགཔྤབྷེདཱ. ཨིདྷ པན ཝཏྠུཀཱམཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ. རཱུཔཱདིཨནེཀཔྤཀཱརཝསེན ཙིཏྲཱ. ལོཀསྶཱདཝསེན མདྷུརཱ. བཱལཔུཐུཛྫནཱནཾ མནཾ རམེནྟཱིཏི མནོརམཱ. ཝིརཱུཔརཱུཔེནཱཏི ཝིརཱུཔེན རཱུཔེན, ཨནེཀཝིདྷེན སབྷཱཝེནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏེ ཧི རཱུཔཱདིཝསེན ཙིཏྲཱ, རཱུཔཱདཱིསུཔི ནཱིལཱདིཝསེན ཝིཝིདྷརཱུཔཱ. ཨེཝཾ ཏེན ཝིརཱུཔརཱུཔེན ཏཐཱ ཏཐཱ ཨསྶཱདཾ དསྶེཏྭཱ མཐེནྟི ཙིཏྟཾ པབྦཛྫཱཡ ཨབྷིརམིཏུཾ ན དེནྟཱིཏི. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ. ནིགམནམྤི དྭཱིཧི ཏཱིཧི ཝཱ པདེཧི ཡོཛེཏྭཱ པུརིམགཱཐཱསུ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི.

ཀཱམགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༥༡. ཨཱིཏཱི ཙཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར རཉྙོ གཎྜོ ཨུདཔཱདི. བཱལ༹ྷཱ ཝེདནཱ ཝཏྟནྟི. ཝེཛྫཱ ‘‘སཏྠཀམྨེན ཝིནཱ ཕཱསུ ན ཧོཏཱི’’ཏི བྷཎནྟི. རཱཛཱ ཏེསཾ ཨབྷཡཾ དཏྭཱ སཏྠཀམྨཾ ཀཱརཱཔེསི. ཏེ ཕཱལེཏྭཱ, པུབྦལོཧིཏཾ ནཱིཧརིཏྭཱ, ནིབྦེདནཾ ཀཏྭཱ, ཝཎཾ པཊྚེན བནྡྷིཾསུ, ཨཱཧཱརཱཙཱརེསུ ཙ ནཾ སམྨཱ ཨོཝདིཾསུ. རཱཛཱ ལཱུཁབྷོཛནེན ཀིསསརཱིརོ ཨཧོསི, གཎྜོ ཙསྶ མིལཱཡི. སོ ཕཱསུཀསཉྙཱི ཧུཏྭཱ སིནིདྡྷཱཧཱརཾ བྷུཉྫི. ཏེན ཙ སཉྫཱཏབལོ ཝིསཡེ པཊིསེཝི. ཏསྶ གཎྜོ པུན པུརིམསབྷཱཝམེཝ སམྤཱཔུཎི. ཨེཝཾ ཡཱཝ ཏིཀྑཏྟུཾ སཏྠཀམྨཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ, ཝེཛྫེཧི པརིཝཛྫིཏོ ནིབྦིཛྫིཏྭཱ, རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ, ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ, ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ, སཏྟཧི ཝསྶེཧི པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ, ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ བྷཱསིཏྭཱ ནནྡམཱུལཀཔབྦྷཱརཾ ཨགམཱསི.

‘‘ཨཱིཏཱི ཙ གཎྜོ ཙ ཨུཔདྡཝོ ཙ, རོགོ ཙ སལླཉྩ བྷཡཉྩ མེཏཾ;

ཨེཏཾ བྷཡཾ ཀཱམགུཎེསུ དིསྭཱ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨེཏཱིཏི ཨཱིཏི, ཨཱགནྟུཀཱནཾ ཨཀུསལབྷཱགིཡཱནཾ བྱསནཧེཏཱུནཾ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏསྨཱ ཀཱམགུཎཱཔི ཨེཏེ ཨནེཀབྱསནཱཝཧཊྛེན དལ༹ྷསནྣིཔཱཏཊྛེན ཙ ཨཱིཏི. གཎྜོཔི ཨསུཙིཾ པགྒྷརཏི, ཨུདྡྷུམཱཏཔརིཔཀྐཔརིབྷིནྣོ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཨེཏེ ཀིལེསཱསུཙིཔགྒྷརཎཏོ ཨུཔྤཱདཛརཱབྷངྒེཧི ཨུདྡྷུམཱཏཔརིཔཀྐཔརིབྷིནྣབྷཱཝཏོ ཙ གཎྜོ. ཨུཔདྡཝཏཱིཏི ཨུཔདྡཝོ; ཨནཏྠཾ ཛནེནྟོ ཨབྷིབྷཝཏི; ཨཛ྄ཛྷོཏྠརཏཱིཏི ཨཏྠོ, རཱཛདཎྜཱདཱིནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏསྨཱ ཀཱམགུཎཱཔེཏེ ཨཝིདིཏནིབྦཱནཏྠཱཝཧཧེཏུཏཱཡ སབྦུཔདྡཝཝཏྠུཏཱཡ ཙ ཨུཔདྡཝོ. ཡསྨཱ པནེཏེ ཀིལེསཱཏུརབྷཱཝཾ ཛནེནྟཱ སཱིལསངྑཱཏམཱརོགྱཾ, ལོལུཔྤཾ ཝཱ ཨུཔྤཱདེནྟཱ པཱཀཏིཀམེཝ ཨཱརོགྱཾ ཝིལུམྤནྟི, ཏསྨཱ ཨིམིནཱ ཨཱརོགྱཝིལུམྤནཊྛེནེཝ རོགོ. ཨབྦྷནྟརམནུཔྤཝིཊྛཊྛེན པན ཨནྟོཏུདཀཊྛེན དུནྣིཧརཎཱིཡཊྛེན ཙ སལླཾ. དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀབྷཡཱཝཧནཏོ བྷཡཾ. མེ ཨེཏནྟི མེཏཾ. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ. ནིགམནཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི.

ཨཱིཏིགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༥༢. སཱིཏཉྩཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར སཱིཏཱལུཀབྲཧྨདཏྟོ ནཱམ རཱཛཱ ཨཧོསི. སོ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཉྙཀུཊིཀཱཡ ཝིཧརཏི. ཏསྨིཉྩ པདེསེ སཱིཏེ སཱིཏཾ, ཨུཎྷེ ཨུཎྷམེཝ ཙ ཧོཏི ཨབྦྷོཀཱསཏྟཱ པདེསསྶ. གོཙརགཱམེ བྷིཀྑཱ ཡཱཝདཏྠཱཡ ན ལབྦྷཏི. པིཝནཀཔཱནཱིཡམྤི དུལླབྷཾ, ཝཱཏཱཏཔཌཾསསརཱིསཔཱཔི བཱདྷེནྟི. ཏསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨིཏོ ཨཌྜྷཡོཛནམཏྟེ སམྤནྣོ པདེསོ, ཏཏྠ སབྦེཔི ཨེཏེ པརིསྶཡཱ ནཏྠི. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཏཏྠ གཙྪེཡྻཾ; ཕཱསུཀཾ ཝིཧརནྟེན སཀྐཱ ཝིསེསཾ ཨདྷིགནྟུ’’ནྟི. ཏསྶ པུན ཨཧོསི – ‘‘པབྦཛིཏཱ ནཱམ ན པཙྩཡཝསིཀཱ ཧོནྟི, ཨེཝརཱུཔཉྩ ཙིཏྟཾ ཝསེ ཝཏྟེནྟི, ན ཙིཏྟསྶ ཝསེ ཝཏྟེནྟི, ནཱཧཾ གམིསྶཱམཱི’’ཏི པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ན ཨགམཱསི. ཨེཝཾ ཡཱཝཏཏིཡཀཾ ཨུཔྤནྣཙིཏྟཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ནིཝཏྟེསི. ཏཏོ ཏཏྠེཝ སཏྟ ཝསྶཱནི ཝསིཏྭཱ, སམྨཱ པཊིཔཛྫམཱནོ པཙྩེཀསམྦོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ, ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ བྷཱསིཏྭཱ ནནྡམཱུལཀཔབྦྷཱརཾ ཨགམཱསི.

‘‘སཱིཏཉྩ ཨུཎྷཉྩ ཁུདཾ པིཔཱསཾ, ཝཱཏཱཏཔེ ཌཾསསརཱིསཔེ ཙ;

སབྦཱནིཔེཏཱནི ཨབྷིསམྦྷཝིཏྭཱ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ སཱིཏཉྩཱཏི སཱིཏཾ ནཱམ དུཝིདྷཾ ཨབྦྷནྟརདྷཱཏུཀྑོབྷཔཙྩཡཉྩ, བཱཧིརདྷཱཏུཀྑོབྷཔཙྩཡཉྩ; ཏཐཱ ཨུཎྷཾ. ཌཾསཱཏི པིངྒལམཀྑིཀཱ. སརཱིསཔཱཏི ཡེ ཀེཙི དཱིགྷཛཱཏིཀཱ སརིཏྭཱ གཙྪནྟི. སེསཾ པཱཀཊམེཝ. ནིགམནམྤི ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི.

སཱིཏཱལུཀགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༥༣. ནཱགོཝཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར ཨཉྙཏརོ རཱཛཱ ཝཱིསཏི ཝསྶཱནི རཛྫཾ ཀཱརེཏྭཱ ཀཱལཀཏོ ནིརཡེ ཝཱིསཏི ཨེཝ ཝསྶཱནི པཙྩིཏྭཱ ཧིམཝནྟཔྤདེསེ ཧཏྠིཡོནིཡཾ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ སཉྫཱཏཀྑནྡྷོ པདུམཝཎྞསཀལསརཱིརོ ཨུལཱ༹རོ ཡཱུཐཔཏི མཧཱནཱགོ ཨཧོསི. ཏསྶ ཨོབྷགྒོབྷགྒཾ སཱཁཱབྷངྒཾ ཧཏྠིཚཱཔཱཝ ཁཱདནྟི. ཨོགཱཧེཔི ནཾ ཧཏྠིནིཡོ ཀདྡམེན ལིམྤནྟི, སབྦཾ པཱལིལེཡྻཀནཱགསྶེཝ ཨཧོསི. སོ ཡཱུཐཱ ནིབྦིཛྫིཏྭཱ པཀྐམི. ཏཏོ ནཾ པདཱནུསཱརེན ཡཱུཐཾ ཨནུབནྡྷི. ཨེཝཾ ཡཱཝཏཏིཡཾ པཀྐནྟོ ཨནུབདྡྷོཝ. ཏཏོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིདཱནི མཡ྄ཧཾ ནཏྟཀོ བཱརཱཎསིཡཾ རཛྫཾ ཀཱརེཏི, ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨཏྟནོ པུརིམཛཱཏིཡཱ ཨུཡྻཱནཾ གཙྪེཡྻཾ, ཏཏྲ མཾ སོ རཀྑིསྶཏཱི’’ཏི. ཏཏོ རཏྟིཾ ནིདྡཱཝསཾ གཏེ ཡཱུཐེ ཡཱུཐཾ པཧཱཡ ཏམེཝ ཨུཡྻཱནཾ པཱཝིསི. ཨུཡྻཱནཔཱལོ དིསྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ‘‘ཧཏྠིཾ གཧེསྶཱམཱི’’ཏི སེནཱཡ པརིཝཱརེསི. ཧཏྠཱི རཱཛཱནཾ ཨེཝ ཨབྷིམུཁོ གཙྪཏི. རཱཛཱ ‘‘མཾ ཨབྷིམུཁོ ཨེཏཱི’’ཏི ཁུརཔྤཾ སནྣཡ྄ཧིཏྭཱ ཨཊྛཱསི. ཏཏོ ཧཏྠཱི ‘‘ཝིཛ྄ཛྷེཡྻཱཔི མཾ ཨེསོ’’ཏི མཱནུསིཀཱཡ ཝཱཙཱཡ ‘‘བྲཧྨདཏྟ, མཱ མཾ ཝིཛ྄ཛྷ, ཨཧཾ ཏེ ཨཡྻཀོ’’ཏི ཨཱཧ. རཱཛཱ ‘‘ཀིཾ བྷཎསཱི’’ཏི སབྦཾ པུཙྪི. ཧཏྠཱིཔི རཛྫེ ཙ ནརཀེ ཙ ཧཏྠིཡོནིཡཉྩ པཝཏྟིཾ སབྦཾ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ‘‘སུནྡརཾ, མཱ བྷཱཡི, མཱ ཙ ཀཉྩི བྷིཾསཱཔེཧཱི’’ཏི ཧཏྠིནོ ཝཊྚཉྩ ཨཱརཀྑཀེ ཙ ཧཏྠིབྷཎྜེ ཙ ཨུཔཊྛཱཔེསི.

ཨཐེཀདིཝསཾ རཱཛཱ ཧཏྠིཀྑནྡྷགཏོ ‘‘ཨཡཾ ཝཱིསཏི ཝསྶཱནི རཛྫཾ ཀཏྭཱ ནིརཡེ པཀྐོ, ཝིཔཱཀཱཝསེསེན ཙ ཏིརཙྪཱནཡོནིཡཾ ཨུཔྤནྣོ, ཏཏྠཔི གཎཝཱསསངྒྷཊྚནཾ ཨསཧནྟོ ཨིདྷཱགཏོ. ཨཧོ དུཀྑོ གཎཝཱསོ, ཨེཀཱིབྷཱཝོ ཨེཝ ཙ པན སུཁོ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏཾ ལོཀུཏྟརསུཁེན སུཁིཏཾ ཨམཙྩཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ, པཎིཔཱཏཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཡཱནཀཱལོ མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཏཏོ ‘‘ནཱཧཾ རཱཛཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པུརིམནཡེནེཝ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ནཱགོཝ ཡཱུཐཱནི ཝིཝཛྫཡིཏྭཱ, སཉྫཱཏཁནྡྷོ པདུམཱི ཨུལཱ༹རོ;

ཡཐཱབྷིརནྟཾ ཝིཧརཾ ཨརཉྙེ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

སཱ པདཏྠཏོ པཱཀཊཱ ཨེཝ. ཨཡཾ པནེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡཡོཛནཱ. སཱ ཙ ཁོ ཡུཏྟིཝསེནེཝ, ན ཨནུསྶཝཝསེན. ཡཐཱ ཨཡཾ ཧཏྠཱི མནུསྶཀནྟེསུ སཱིལེསུ དནྟཏྟཱ ཨདནྟབྷཱུམིཾ ནཱགཙྪཏཱིཏི ཝཱ, སརཱིརམཧནྟཏཱཡ ཝཱ ནཱགོ, ཨེཝཾ ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཨརིཡཀནྟེསུ སཱིལེསུ དནྟཏྟཱ ཨདནྟབྷཱུམིཾ ནཱགམནེན ཨཱགུཾ ཨཀརཎེན པུན ཨིཏྠཏྟཾ ཨནཱགམནེན ཙ གུཎསརཱིརམཧནྟཏཱཡ ཝཱ ནཱགོ བྷཝེཡྻཾ. ཡཐཱ ཙེས ཡཱུཐཱནི ཝིཝཛྫེཏྭཱ ཨེཀཙརིཡསུཁེན ཡཐཱབྷིརནྟཾ ཝིཧརཾ ཨརཉྙེ ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ, ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཨེཝཾ གཎཾ ཝིཝཛྫེཏྭཱ ཨེཀཝིཧཱརསུཁེན ཛྷཱནསུཁེན ཡཐཱབྷིརནྟཾ ཝིཧརཾ ཨརཉྙེ ཨཏྟནོ ཡཐཱ ཡཐཱ སུཁཾ, ཏཐཱ ཏཐཱ ཡཏྟཀཾ ཝཱ ཨིཙྪཱམི, ཏཏྟཀཾ ཨརཉྙེ ནིཝཱསཾ ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ ཙརེཡྻནྟི ཨཏྠོ. ཡཐཱ ཙེས སུསཎྛིཏཀྑནྡྷཏཱཡ སཉྫཱཏཀྑནྡྷོ, ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཨེཝཾ ཨསེཁསཱིལཀྑནྡྷམཧནྟཏཱཡ སཉྫཱཏཀྑནྡྷོ བྷཝེཡྻཾ. ཡཐཱ ཙེས པདུམསདིསགཏྟཏཱཡ ཝཱ པདུམཀུལེ ཨུཔྤནྣཏཱཡ ཝཱ པདུམཱི, ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཨེཝཾ པདུམསདིསཨུཛུགཏྟཏཱཡ ཝཱ ཨརིཡཛཱཏིཔདུམེ ཨུཔྤནྣཏཱཡ ཝཱ པདུམཱི བྷཝེཡྻཾ. ཡཐཱ ཙེས ཐཱམབལཛཝཱདཱིཧི ཨུལཱ༹རོ, ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཨེཝཾ པརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརཏཱདཱིཧི སཱིལསམཱདྷིནིབྦེདྷིཀཔཉྙཱདཱིཧི ཝཱ ཨུལཱ༹རོ བྷཝེཡྻནྟི ཨེཝཾ ཙིནྟེནྟོ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ ཨདྷིགཏོམྷཱིཏི.

ནཱགགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༥༤. ཨཊྛཱན ཏནྟི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིརཉྙོ ཀིར པུཏྟོ དཧརོ ཨེཝ སམཱནོ པབྦཛིཏུཀཱམོ མཱཏཱཔིཏརོ ཡཱཙི. མཱཏཱཔིཏརོ ནཾ ཝཱརེནྟི. སོ ཝཱརིཡམཱནོཔི ནིབནྡྷཏིཡེཝ ‘‘པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏཏོ ནཾ པུབྦེ ཝུཏྟསེཊྛིཔུཏྟཾ ཝིཡ སབྦཾ ཝཏྭཱ ཨནུཛཱནིཾསུ. པབྦཛིཏྭཱ ཙ ཨུཡྻཱནེཡེཝ ཝསིཏབྦནྟི པཊིཛཱནཱཔེསུཾ, སོ ཏཐཱ ཨཀཱསི. ཏསྶ མཱཏཱ པཱཏོཝ ཝཱིསཏིསཧསྶནཱཊཀིཏྠིཔརིཝུཏཱ ཨུཡྻཱནཾ གནྟྭཱ, པུཏྟཾ ཡཱགུཾ པཱཡེཏྭཱ, ཨནྟརཱ ཁཛྫཀཱདཱིནི ཙ ཁཱདཱཔེཏྭཱ, ཡཱཝ མཛ྄ཛྷནྷིཀསམཡཾ ཏེན སདྡྷིཾ སམུལླཔིཏྭཱ, ནགརཾ པཝིསཏི. པིཏཱ ཙ མཛ྄ཛྷནྷིཀེ ཨཱགནྟྭཱ, ཏཾ བྷོཛེཏྭཱ ཨཏྟནཱཔི བྷུཉྫིཏྭཱ, དིཝསཾ ཏེན སདྡྷིཾ སམུལླཔིཏྭཱ, སཱཡནྷསམཡེ ཛགྒནཔུརིསེ ཋཔེཏྭཱ ནགརཾ པཝིསཏི. སོ ཨེཝཾ རཏྟིནྡིཝཾ ཨཝིཝིཏྟོ ཝིཧརཏི. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཱདིཙྩབནྡྷུ ནཱམ པཙྩེཀབུདྡྷོ ནནྡམཱུལཀཔབྦྷཱརེ ཝིཧརཏི. སོ ཨཱཝཛྫེནྟོ ཏཾ ཨདྡས – ‘‘ཨཡཾ ཀུམཱརོ པབྦཛིཏུཾ ཨསཀྑི, ཛཊཾ ཚིནྡིཏུཾ ན སཀྐོཏཱི’’ཏི. ཏཏོ པརཾ ཨཱཝཛྫི ‘‘ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ ནིབྦིཛྫིསྶཏི, ནོ’’ཏི. ཨཐ ‘‘དྷམྨཏཱཡ ནིབྦིནྡནྟོ ཨཏིཙིརཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘ཏསྶ ཨཱརམྨཎཾ དསྶེསྶཱམཱི’’ཏི པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ མནོསིལཱཏལཏོ ཨཱགནྟྭཱ ཨུཡྻཱནེ ཨཊྛཱསི. རཱཛཔུརིསོ དིསྭཱ ‘‘པཙྩེཀབུདྡྷོ ཨཱགཏོ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ‘‘ཨིདཱནི མེ པུཏྟོ པཙྩེཀབུདྡྷེན སདྡྷིཾ ཨནུཀྐཎྛིཏོ ཝསིསྶཏཱི’’ཏི པམུདིཏམནོ ཧུཏྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷཾ སཀྐཙྩཾ ཨུཔཊྛཧིཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཝཱསཾ ཡཱཙིཏྭཱ པཎྞསཱལཱདིཝཱཝིཧཱརཊྛཱནཙངྐམཱདིསབྦཾ ཀཱརེཏྭཱ ཝཱསེསི.

སོ ཏཏྠ ཝསནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཨོཀཱསཾ ལབྷིཏྭཱ ཀུམཱརཾ པུཙྪི ‘‘ཀོསི ཏྭ’’ནྟི? སོ ཨཱཧ ‘‘ཨཧཾ པབྦཛིཏོ’’ཏི. ‘‘པབྦཛིཏཱ ནཱམ ན ཨེདིསཱ ཧོནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཨཐ བྷནྟེ, ཀཱིདིསཱ ཧོནྟི, ཀིཾ མཡ྄ཧཾ ཨནནུཙྪཝིཀ’’ནྟི ཝུཏྟེ ‘‘ཏྭཾ ཨཏྟནོ ཨནནུཙྪཝིཀཾ ན པེཀྑསི, ནནུ ཏེ མཱཏཱ ཝཱིསཏིསཧསྶཨིཏྠཱིཧི སདྡྷིཾ པུབྦཎྷསམཡེ ཨཱགཙྪནྟཱི ཨུཡྻཱནཾ ཨཝིཝིཏྟཾ ཀརོཏི, པིཏཱ མཧཏཱ བལཀཱཡེན སཱཡནྷསམཡེ, ཛགྒནཔུརིསཱ སཀལརཏྟིཾ; པབྦཛིཏཱ ནཱམ ཏཝ སདིསཱ ན ཧོནྟི, ‘ཨེདིསཱ པན ཧོནྟཱི’’’ཏི ཏཏྲ ཋིཏསྶེཝ ཨིདྡྷིཡཱ ཧིམཝནྟེ ཨཉྙཏརཾ ཝིཧཱརཾ དསྶེསི. སོ ཏཏྠ པཙྩེཀབུདྡྷེ ཨཱལམྦནབཱཧཾ ནིསྶཱཡ ཋིཏེ ཙ ཙངྐམནྟེ ཙ རཛནཀམྨསཱུཙིཀམྨཱདཱིནི ཀརོནྟེ ཙ དིསྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཏུམྷེ ཨིདྷ, ནཱགཙྪཐ, པབྦཛྫཱ ནཱམ ཏུམྷེཧི ཨནུཉྙཱཏཱ’’ཏི. ‘‘ཨཱམ, པབྦཛྫཱ ཨནུཉྙཱཏཱ, པབྦཛིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ སམཎཱ ནཱམ ཨཏྟནོ ནིསྶརཎཾ ཀཱཏུཾ ཨིཙྪིཏཔཏྠིཏཉྩ པདེསཾ གནྟུཾ ལབྷནྟི, ཨེཏྟཀཾཝ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ –

‘‘ཨཊྛཱན ཏཾ སངྒཎིཀཱརཏསྶ, ཡཾ ཕསྶཡེ སཱམཡིཀཾ ཝིམུཏྟི’’ནྟི. –

ཨིམཾ ཨུཔཌྜྷགཱཐཾ ཝཏྭཱ, དིསྶམཱནེནེཝ ཀཱཡེན ནནྡམཱུལཀཔབྦྷཱརཾ ཨགམཱསི. ཨེཝཾ གཏེ པཙྩེཀབུདྡྷེ སོ ཨཏྟནོ པཎྞསཱལཾ པཝིསིཏྭཱ ནིཔཛྫི. ཨཱརཀྑཀཔུརིསོཔི ‘‘སཡིཏོ ཀུམཱརོ, ཨིདཱནི ཀུཧིཾ གམིསྶཏཱི’’ཏི པམཏྟོ ནིདྡཾ ཨོཀྐམི. སོ ཏསྶ པམཏྟབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརཾ གཧེཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཱཝིསི. ཏཏྲ ཙ ཝིཝིཏྟོ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ, པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ, པཙྩེཀབུདྡྷཊྛཱནཾ གཏོ. ཏཏྲ ཙ ‘‘ཀཐམདྷིགཏ’’ནྟི པུཙྪིཏོ ཨཱདིཙྩབནྡྷུནཱ ཝུཏྟཾ ཨུཔཌྜྷགཱཐཾ པརིཔུཎྞཾ ཀཏྭཱ ཨབྷཱསི.

ཏསྶཏྠོ – ཨཊྛཱན ཏནྟི. ཨཊྛཱནཾ ཏཾ, ཨཀཱརཎཾ ཏནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི, ཨནུནཱསིཀལོཔོ ཀཏོ ‘‘ཨརིཡསཙྩཱན དསྶན’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཁུ. པཱ. ༥.༡༡; སུ. ནི. ༢༧༠) ཝིཡ. སངྒཎིཀཱརཏསྶཱཏི གཎཱབྷིརཏསྶ. ཡནྟི ཀརཎཝཙནམེཏཾ ‘‘ཡཾ ཧིརཱིཡཏི ཧིརཱིཡིཏབྦེནཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. ས. ༣༠) ཝིཡ. ཕསྶཡེཏི ཨདྷིགཙྪེ. སཱམཡིཀཾ ཝིམུཏྟིནྟི ལོཀིཡསམཱཔཏྟིཾ. སཱ ཧི ཨཔྤིཏཔྤིཏསམཡེ ཨེཝ པཙྩནཱིཀེཧི ཝིམུཙྩནཏོ ‘‘སཱམཡིཀཱ ཝིམུཏྟཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏཾ སཱམཡིཀཾ ཝིམུཏྟིཾ. ཨཊྛཱནཾ ཏཾ, ན ཏཾ ཀཱརཎཾ ཝིཛྫཏི སངྒཎིཀཱརཏསྶ, ཡེན ཀཱརཎེན ཕསྶཡེཏི ཨེཏཾ ཨཱདིཙྩབནྡྷུསྶ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ ཝཙོ ནིསམྨ སངྒཎིཀཱརཏིཾ པཧཱཡ ཡོནིསོ པཊིཔཛྫནྟོ ཨདྷིགཏོམྷཱིཏི ཨཱཧ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཨཊྛཱནགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

དུཏིཡོ ཝགྒོ ནིཊྛིཏོ.

༥༥. དིཊྛཱིཝིསཱུཀཱནཱིཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར ཨཉྙཏརོ རཱཛཱ རཧོགཏོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཡཐཱ སཱིཏཱདཱིནཾ པཊིགྷཱཏཀཱནི ཨུཎྷཱདཱིནི ཨཏྠི, ཨཏྠི ནུ ཁོ ཨེཝཾ ཝཊྚཔཊིགྷཱཏཀཾ ཝིནཊྚཾ, ནོ’’ཏི. སོ ཨམཙྩེ པུཙྪི – ‘‘ཝིཝཊྚཾ ཛཱནཱཐཱ’’ཏི? ཏེ ‘‘ཛཱནཱམ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. རཱཛཱ – ‘‘ཀིཾ ཏ’’ནྟི? ཏཏོ ‘‘ཨནྟཝཱ ལོཀོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན སསྶཏུཙྪེདཾ ཀཐེསུཾ. ཨཐ རཱཛཱ ‘‘ཨིམེ ན ཛཱནནྟི, སབྦེཔིམེ དིཊྛིགཏིཀཱ’’ཏི སཡམེཝ ཏེསཾ ཝིལོམཏཉྩ ཨཡུཏྟཏཉྩ དིསྭཱ ‘‘ཝཊྚཔཊིགྷཱཏཀཾ ཝིཝཊྚཾ ཨཏྠི, ཏཾ གཝེསིཏབྦ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. ཨིམཉྩ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི པཙྩེཀབུདྡྷམཛ྄ཛྷེ བྱཱཀརཎགཱཐཉྩ –

‘‘དིཊྛཱིཝིསཱུཀཱནི ཨུཔཱཏིཝཏྟོ, པཏྟོ ནིཡཱམཾ པཊིལདྡྷམགྒོ;

ཨུཔྤནྣཉཱཎོམྷི ཨནཉྙནེཡྻོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – དིཊྛཱིཝིསཱུཀཱནཱིཏི དྭཱསཊྛིདིཊྛིགཏཱནི. ཏཱནི ཧི མགྒསམྨཱདིཊྛིཡཱ ཝིསཱུཀཊྛེན ཝིཛ྄ཛྷནཊྛེན ཝིལོམཊྛེན ཙ ཝིསཱུཀཱནི. ཨེཝཾ དིཊྛིཡཱ ཝིསཱུཀཱནི, དིཊྛི ཨེཝ ཝཱ ཝིསཱུཀཱནི དིཊྛིཝིསཱུཀཱནི. ཨུཔཱཏིཝཏྟོཏི དསྶནམགྒེན ཨཏིཀྐནྟོ. པཏྟོ ནིཡཱམནྟི ཨཝིནིཔཱཏདྷམྨཏཱཡ སམྦོདྷིཔརཱཡཎཏཱཡ ཙ ནིཡཏབྷཱཝཾ ཨདྷིགཏོ, སམྨཏྟནིཡཱམསངྑཱཏཾ ཝཱ པཋམམགྒནྟི. ཨེཏྟཱཝཏཱ པཋམམགྒཀིཙྩནིཔྥཏྟི ཙ ཏསྶ པཊིལཱབྷོ ཙ ཝུཏྟོ. ཨིདཱནི པཊིལདྡྷམགྒོཏི ཨིམིནཱ སེསམགྒཔཊིལཱབྷཾ དསྶེཏི. ཨུཔྤནྣཉཱཎོམྷཱིཏི ཨུཔྤནྣཔཙྩེཀབོདྷིཉཱཎོ ཨམྷི. ཨེཏེན ཕལཾ དསྶེཏི. ཨནཉྙནེཡྻོཏི ཨཉྙེཧི ‘‘ཨིདཾ སཙྩཾ, ཨིདཾ སཙྩ’’ནྟི ན ནེཏབྦོ. ཨེཏེན སཡམྦྷུཏཾ དཱིཔེཏི, པཏྟེ ཝཱ པཙྩེཀབོདྷིཉཱཎེ ཨནེཡྻཏཱཡ ཨབྷཱཝཱ སཡཾཝསིཏཾ. སམཐཝིཔསྶནཱཡ ཝཱ དིཊྛིཝིསཱུཀཱནི ཨུཔཱཏིཝཏྟོ, ཨཱདིམགྒེན པཏྟོ ནིཡཱམཾ, སེསེཧི པཊིལདྡྷམགྒོ, ཕལཉཱཎེན ཨུཔྤནྣཉཱཎོ, ཏཾ སབྦཾ ཨཏྟནཱཝ ཨདྷིགཏོཏི ཨནཉྙནེཡྻོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི.

དིཊྛིཝིསཱུཀགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༥༦. ནིལློལུཔོཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིརཉྙོ ཀིར སཱུདོ ཨནྟརབྷཏྟཾ པཙིཏྭཱ ཨུཔནཱམེསི མནུཉྙདསྶནཾ སཱདུརསཾ ‘‘ཨཔྤེཝ ནཱམ མེ རཱཛཱ དྷནམནུཔྤདེཡྻཱ’’ཏི. ཏཾ རཉྙོ གནྡྷེནེཝ བྷོཏྟུཀཱམཏཾ ཛནེསི མུཁེ ཁེལ༹ཾ ཨུཔྤཱདེནྟཾ. པཋམཀབལེ༹ པན མུཁེ པཀྑིཏྟམཏྟེ སཏྟརསཧརཎིསཧསྶཱནི ཨམཏེནེཝ ཕུཊྛཱནི ཨཧེསུཾ. སཱུདོ ‘‘ཨིདཱནི མེ དསྶཏི, ཨིདཱནི མེ དསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེསི. རཱཛཱཔི ‘‘སཀྐཱརཱརཧོ སཱུདོ’’ཏི ཙིནྟེསི – ‘‘རསཾ སཱཡིཏྭཱ པན སཀྐརོནྟཾ མཾ པཱཔཀོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཙྪེཡྻ – ‘ལོལོ ཨཡཾ རཱཛཱ རསགརུཀོ’’’ཏི ན ཀིཉྩི ཨབྷཎི. ཨེཝཾ ཡཱཝ བྷོཛནཔརིཡོསཱནཾ, ཏཱཝ སཱུདོཔི ‘‘ཨིདཱནི དསྶཏི, ཨིདཱནི དསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེསི. རཱཛཱཔི ཨཝཎྞབྷཡེན ན ཀིཉྩི ཨབྷཎི. ཏཏོ སཱུདོ ‘‘ནཏྠི ཨིམསྶ རཉྙོ ཛིཝ྄ཧཱཝིཉྙཱཎ’’ནྟི དུཏིཡདིཝསེ ཨརསབྷཏྟཾ ཨུཔནཱམེསི. རཱཛཱ བྷུཉྫནྟོ ‘‘ནིགྒཧཱརཧོ ཨཛྫ སཱུདོ’’ཏི ཛཱནནྟོཔི པུབྦེ ཝིཡ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཨཝཎྞབྷཡེན ན ཀིཉྩི ཨབྷཎི. ཏཏོ སཱུདོ ‘‘རཱཛཱ ནེཝ སུནྡརཾ ནཱསུནྡརཾ ཛཱནཱཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ སབྦཾ པརིབྦཡཾ ཨཏྟནཱ གཧེཏྭཱ ཡཾཀིཉྩིདེཝ པཙིཏྭཱ རཉྙོ དེཏི. རཱཛཱ ‘‘ཨཧོ ཝཏ ལོབྷོ, ཨཧཾ ནཱམ ཝཱིསཏི ནགརསཧསྶཱནི བྷུཉྫནྟོ ཨིམསྶ ལོབྷེན བྷཏྟམཏྟམྤི ན ལབྷཱམཱི’’ཏི ནིབྦིཛྫིཏྭཱ, རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ, ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི, པུརིམནཡེནེཝ ཙ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ནིལློལུཔོ ནིཀྐུཧོ ནིཔྤིཔཱསོ, ནིམྨཀྑོ ནིདྡྷནྟཀསཱཝམོཧོ;

ནིརཱསཡོ སབྦལོཀེ བྷཝིཏྭཱ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ ནིལློལུཔོཏི ཨལོལུཔོ. ཡོ ཧི རསཏཎྷཱབྷིབྷཱུཏོ ཧོཏི, སོ བྷུསཾ ལུཔྤཏི པུནཔྤུནཉྩ ལུཔྤཏི, ཏེན ལོལུཔོཏི ཝུཙྩཏི. ཏསྨཱ ཨེས ཏཾ པཊིཀྑིཔནྟོ ཨཱཧ ‘‘ནིལློལུཔོ’’ཏི. ནིཀྐུཧོཏི ཨེཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཡསྶ ཏིཝིདྷཾ ཀུཧནཝཏྠུ ནཏྠི, སོ ནིཀྐུཧོཏི ཝུཙྩཏི. ཨིམིསྶཱ པན གཱཐཱཡ མནུཉྙབྷོཛནཱདཱིསུ ཝིམྷཡམནཱཔཛྫནཏོ ནིཀྐུཧོཏི ཨཡམདྷིཔྤཱཡོ. ནིཔྤིཔཱསོཏི ཨེཏྠ པཱཏུམིཙྪཱ པིཔཱསཱ, ཏསྶཱ ཨབྷཱཝེན ནིཔྤིཔཱསོ, སཱདུརསལོབྷེན བྷོཏྟུཀམྱཏཱཝིརཧིཏོཏི ཨཏྠོ. ནིམྨཀྑོཏི ཨེཏྠ པརགུཎཝིནཱསནལཀྑཎོ མཀྑོ, ཏསྶ ཨབྷཱཝེན ནིམྨཀྑོ. ཨཏྟནོ གཧཊྛཀཱལེ སཱུདསྶ གུཎམཀྑནཱབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡཱཧ. ནིདྡྷནྟཀསཱཝམོཧོཏི ཨེཏྠ རཱགཱདཡོ ཏཡོ, ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིནི ཙ ཏཱིཎཱིཏི ཚ དྷམྨཱ ཡཐཱསམྦྷཝཾ ཨཔྤསནྣཊྛེན སཀབྷཱཝཾ ཝིཛཧཱཔེཏྭཱ པརབྷཱཝཾ གཎྷཱཔནཊྛེན ཀསཊཊྛེན ཙ ཀསཱཝཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཏཏྠ, ཀཏམེ ཏཡོ ཀསཱཝཱ? རཱགཀསཱཝོ, དོསཀསཱཝོ, མོཧཀསཱཝོ, ཨིམེ ཏཡོ ཀསཱཝཱ. ཏཏྠ, ཀཏམེ ཨཔརེཔི ཏཡོ ཀསཱཝཱ? ཀཱཡཀསཱཝོ, ཝཙཱིཀསཱཝོ, མནོཀསཱཝོ’’ཏི (ཝིབྷ. ༩༢༤).

ཏེསུ མོཧཾ ཋཔེཏྭཱ པཉྩནྣཾ ཀསཱཝཱནཾ ཏེསཉྩ སབྦེསཾ མཱུལབྷཱུཏསྶ མོཧསྶ ནིདྡྷནྟཏྟཱ ནིདྡྷནྟཀསཱཝམོཧོ, ཏིཎྞཾ ཨེཝ ཝཱ ཀཱཡཝཙཱིམནོཀསཱཝཱནཾ མོཧསྶ ཙ ནིདྡྷནྟཏྟཱ ནིདྡྷནྟཀསཱཝམོཧོ. ཨིཏརེསུ ནིལློལུཔཏཱདཱིཧི རཱགཀསཱཝསྶ, ནིམྨཀྑཏཱཡ དོསཀསཱཝསྶ ནིདྡྷནྟབྷཱཝོ སིདྡྷོ ཨེཝ. ནིརཱསཡོཏི ནིཏྟཎྷོ. སབྦལོཀེཏི སཀལལོཀེ, ཏཱིསུ བྷཝེསུ དྭཱདསསུ ཝཱ ཨཱཡཏནེསུ བྷཝཝིབྷཝཏཎྷཱཝིརཧིཏོ ཧུཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཐ ཝཱ ཏཡོཔི པཱདེ ཝཏྭཱ ཨེཀོ ཙརེཏི ཨེཀོ ཙརིཏུཾ སཀྐུཎེཡྻཱཏི ཨེཝམྤི ཨེཏྠ སམྦནྡྷོ ཀཱཏབྦོཏི.

ནིལློལུཔགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༥༧. པཱཔཾ སཧཱཡནྟི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར ཨཉྙཏརོ རཱཛཱ མཧཙྩརཱཛཱནུབྷཱཝེན ནགརཾ པདཀྑིཎཾ ཀརོནྟོ མནུསྶེ ཀོཊྛཱགཱརཏོ པུརཱཎདྷཉྙཱནི བཧིདྡྷཱ ནཱིཧརནྟེ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ, བྷཎེ, ཨིད’’ནྟི ཨམཙྩེ པུཙྪི. ‘‘ཨིདཱནི, མཧཱརཱཛ, ནཝདྷཉྙཱནི ཨུཔྤཛྫིསྶནྟི, ཏེསཾ ཨོཀཱསཾ ཀཱཏུཾ ཨིམེ མནུསྶཱ པུརཱཎདྷཉྙཱདཱིནི ཚཌྜེནྟཱི’’ཏི. རཱཛཱ – ‘‘ཀིཾ, བྷཎེ, ཨིཏྠཱགཱརབལཀཱཡཱདཱིནཾ ཝཊྚཾ པརིཔུཎྞ’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, པརིཔུཎྞནྟི’’. ‘‘ཏེན ཧི, བྷཎེ, དཱནསཱལཾ ཀཱརཱཔེཐ, དཱནཾ དསྶཱམི, མཱ ཨིམཱནི དྷཉྙཱནི ཨནུཔཀཱརཱནི ཝིནསྶིཾསཱུ’’ཏི. ཏཏོ ནཾ ཨཉྙཏརོ དིཊྛིགཏིཀོ ཨམཙྩོ ‘‘མཧཱརཱཛ, ནཏྠི དིནྣ’’ནྟི ཨཱརབྦྷ ཡཱཝ ‘‘བཱལཱ ཙ པཎྜིཏཱ ཙ སནྡྷཱཝིཏྭཱ སཾསརིཏྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརིསྶནྟཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ནིཝཱརེསི. སོ དུཏིཡམྤི ཏཏིཡམྤི ཀོཊྛཱགཱརེ ཝིལུམྤནྟེ དིསྭཱ ཏཐེཝ ཨཱཎཱཔེསི. ཏཏིཡམྤི ནཾ ‘‘མཧཱརཱཛ, དཏྟུཔཉྙཏྟཾ ཡདིདཾ དཱན’’ནྟིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ ནིཝཱརེསི. སོ ‘‘ཨརེ, ཨཧཾ ཨཏྟནོ སནྟཀམྤི ན ལབྷཱམི དཱཏུཾ, ཀིཾ མེ ཨིམེཧི པཱཔསཧཱཡེཧཱི’’ཏི ནིབྦིནྣོ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏཉྩ པཱཔཾ སཧཱཡཾ གརཧནྟོ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘པཱཔཾ སཧཱཡཾ པརིཝཛྫཡེཐ, ཨནཏྠདསྶིཾ ཝིསམེ ནིཝིཊྛཾ;

སཡཾ ན སེཝེ པསུཏཾ པམཏྟཾ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏསྶཱཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ཡྭཱཡཾ དསཝཏྠུཀཱཡ པཱཔདིཊྛིཡཱ སམནྣཱགཏཏྟཱ པཱཔོ, པརེསམྤི ཨནཏྠཾ པསྶཏཱིཏི ཨནཏྠདསྶཱི, ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདིམྷི ཙ ཝིསམེ ནིཝིཊྛོ, ཏཾ ཨཏྠཀཱམོ ཀུལཔུཏྟོ པཱཔཾ སཧཱཡཾ པརིཝཛྫཡེཐ ཨནཏྠདསྶིཾ ཝིསམེ ནིཝིཊྛཾ. སཡཾ ན སེཝེཏི ཨཏྟནོ ཝསེན ན སེཝེ. ཡདི པན པརཝསོ ཧོཏི, ཀིཾ སཀྐཱ ཀཱཏུནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པསུཏནྟི པསཊཾ, དིཊྛིཝསེན ཏཏྠ ཏཏྠ ལགྒནྟི ཨཏྠོ. པམཏྟནྟི ཀཱམགུཎེསུ ཝོསྶཊྛཙིཏྟཾ, ཀུསལབྷཱཝནཱརཧིཏཾ ཝཱ. ཏཾ ཨེཝརཱུཔཾ ན སེཝེ, ན བྷཛེ, ན པཡིརུཔཱསེ, ཨཉྙདཏྠུ ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོཏི.

པཱཔསཧཱཡགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༥༨. བཧུསྶུཏནྟི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? པུབྦེ ཀིར ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ ཨཊྛ པཙྩེཀབོདྷིསཏྟཱ པབྦཛིཏྭཱ གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ དེཝལོཀེ ཨུཔྤནྣཱཏི སབྦཾ ཨནཝཛྫབྷོཛཱིགཱཐཱཡ ཝུཏྟསདིསམེཝ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – པཙྩེཀབུདྡྷེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘ཀེ ཏུམྷེ’’ཏི? ཏེ ཨཱཧཾསུ – ‘‘མཡཾ, མཧཱརཱཛ, བཧུསྶུཏཱ ནཱམཱ’’ཏི. རཱཛཱ – ‘‘ཨཧཾ སུཏབྲཧྨདཏྟོ ནཱམ, སུཏེན ཏིཏྟིཾ ན གཙྪཱམི, ཧནྡ, ནེསཾ སནྟིཀེ ཝིཙིཏྲནཡཾ སདྡྷམྨདེསནཾ སོསྶཱམཱི’’ཏི ཨཏྟམནོ དཀྑིཎོདཀཾ དཏྭཱ, པརིཝིསིཏྭཱ, བྷཏྟཀིཙྩཔརིཡོསཱནེ སངྒྷཏྠེརསྶ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ, ཝནྡིཏྭཱ, པུརཏོ ནིསཱིདི ‘‘དྷམྨཀཐཾ, བྷནྟེ, ཀརོཐཱ’’ཏི. སོ ‘‘སུཁིཏོ ཧོཏུ, མཧཱརཱཛ, རཱགཀྑཡོ ཧོཏཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨུཊྛིཏོ. རཱཛཱ ‘‘ཨཡཾ ན བཧུསྶུཏོ, དུཏིཡོ བཧུསྶུཏོ བྷཝིསྶཏི, སྭེ དཱནི ཝིཙིཏྲདྷམྨདེསནཾ སོསྶཱམཱི’’ཏི སྭཱཏནཱཡ ནིམནྟེསི. ཨེཝཾ ཡཱཝ སབྦེསཾ པཊིཔཱཊི གཙྪཏི, ཏཱཝ ནིམནྟེསི. ཏེ སབྦེཔི ‘‘དོསཀྑཡོ ཧོཏུ, མོཧཀྑཡོ, གཏིཀྑཡོ, ཝཊྚཀྑཡོ, ཨུཔདྷིཀྑཡོ, ཏཎྷཀྑཡོ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨེཝཾ ཨེཀེཀཾ པདཾ ཝིསེསེཏྭཱ སེསཾ པཋམསདིསམེཝ ཝཏྭཱ ཨུཊྛཧིཾསུ.

ཏཏོ རཱཛཱ ‘‘ཨིམེ ‘བཧུསྶུཏཱ མཡ’ནྟི བྷཎནྟི, ན ཙ ཏེསཾ ཝིཙིཏྲཀཐཱ, ཀིམེཏེཧི ཝུཏྟ’’ནྟི ཏེསཾ ཝཙནཏྠཾ ཨུཔཔརིཀྑིཏུམཱརདྡྷོ. ཨཐ ‘‘རཱགཀྑཡོ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨུཔཔརིཀྑནྟོ ‘‘རཱགེ ཁཱིཎེ དོསོཔི མོཧོཔི ཨཉྙཏརཉྙཏརེཔི ཀིལེསཱ ཁཱིཎཱ ཧོནྟཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཨཏྟམནོ ཨཧོསི – ‘‘ནིཔྤརིཡཱཡབཧུསྶུཏཱ ཨིམེ སམཎཱ. ཡཐཱ ཧི པུརིསེན མཧཱཔཐཝིཾ ཝཱ ཨཱཀཱསཾ ཝཱ ཨངྒུལིཡཱ ནིདྡིསནྟེན ན ཨངྒུལིམཏྟོཝ པདེསོ ནིདྡིཊྛོ ཧོཏི, ཨཔིཙ, ཁོ, པན པཐཝཱིཨཱཀཱསཱ ཨེཝ ནིདྡིཊྛཱ ཧོནྟི, ཨེཝཾ ཨིམེཧི ཨེཀམེཀཾ ཨཏྠཾ ནིདྡིསནྟེཧི ཨཔརིམཱཎཱ ཨཏྠཱ ནིདྡིཊྛཱ ཧོནྟཱི’’ཏི. ཏཏོ སོ ‘‘ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཨེཝཾ བཧུསྶུཏོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཏཐཱརཱུཔཾ བཧུསྶུཏབྷཱཝཾ པཏྠེནྟོ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ, ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ, ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘བཧུསྶུཏཾ དྷམྨདྷརཾ བྷཛེཐ, མིཏྟཾ ཨུལཱ༹རཾ པཊིབྷཱནཝནྟཾ;

ཨཉྙཱཡ ཨཏྠཱནི ཝིནེཡྻ ཀངྑཾ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠཱཡཾ སངྑེཔཏྠོ – བཧུསྶུཏནྟི དུཝིདྷོ བཧུསྶུཏོ ཏཱིསུ པིཊཀེསུ ཨཏྠཏོ ནིཁིལོ པརིཡཏྟིབཧུསྶུཏོ ཙ, མགྒཕལཝིཛྫཱབྷིཉྙཱནཾ པཊིཝིདྡྷཏྟཱ པཊིཝེདྷབཧུསྶུཏོ ཙ. ཨཱགཏཱགམོ དྷམྨདྷརོ. ཨུལཱ༹རེཧི པན ཀཱཡཝཙཱིམནོཀམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨུལཱ༹རོ. ཡུཏྟཔཊིབྷཱནོ ཙ མུཏྟཔཊིབྷཱནོ ཙ ཡུཏྟམུཏྟཔཊིབྷཱནོ ཙ པཊིབྷཱནཝཱ. པརིཡཏྟིཔརིཔུཙྪཱདྷིགམཝསེན ཝཱ ཏིདྷཱ པཊིབྷཱནཝཱ ཝེདིཏབྦོ. ཡསྶ ཧི པརིཡཏྟི པཊིབྷཱཏི, སོ པརིཡཏྟིཔཊིབྷཱནཝཱ. ཡསྶ ཨཏྠཉྩ ཉཱཎཉྩ ལཀྑཎཉྩ ཋཱནཱཊྛཱནཉྩ པརིཔུཙྪནྟསྶ པརིཔུཙྪཱ པཊིབྷཱཏི, སོ པརིཔུཙྪཱཔཊིབྷཱནཝཱ. ཡེན མགྒཱདཡོ པཊིཝིདྡྷཱ ཧོནྟི, སོ ཨདྷིགམཔཊིབྷཱནཝཱ. ཏཾ ཨེཝརཱུཔཾ བཧུསྶུཏཾ དྷམྨདྷརཾ བྷཛེཐ མིཏྟཾ ཨུལཱ༹རཾ པཊིབྷཱནཝནྟཾ. ཏཏོ ཏསྶཱནུབྷཱཝེན ཨཏྟཏྠཔརཏྠཨུབྷཡཏྠབྷེདཏོ ཝཱ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠབྷེདཏོ ཝཱ ཨནེཀཔྤཀཱརཱནི ཨཉྙཱཡ ཨཏྠཱནི. ཏཏོ – ‘‘ཨཧོསིཾ ནུ ཁོ ཨཧཾ ཨཏཱིཏམདྡྷཱན’’ནྟིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༡༨; སཾ. ནི. ༢.༢༠) ཀངྑཊྛཱནེསུ ཝིནེཡྻ ཀངྑཾ, ཝིཙིཀིཙྪཾ ཝིནེཏྭཱ ཝིནཱསེཏྭཱ ཨེཝཾ ཀཏསབྦཀིཙྩོ ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོཏི.

བཧུསྶུཏགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༥༩. ཁིཌྜཾ རཏིནྟི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཝིབྷཱུསཀབྲཧྨདཏྟོ ནཱམ རཱཛཱ པཱཏོཝ ཡཱགུཾ ཝཱ བྷཏྟཾ ཝཱ བྷུཉྫིཏྭཱ ནཱནཱཝིདྷཝིབྷཱུསནེཧི ཨཏྟཱནཾ ཝིབྷཱུསཱཔེཏྭཱ མཧཱཨཱདཱསེ སཀལསརཱིརཾ དིསྭཱ ཡཾ ན ཨིཙྪཏི ཏཾ ཨཔནེཏྭཱ ཨཉྙེན ཝིབྷཱུསནེན ཝིབྷཱུསཱཔེཏི. ཏསྶ ཨེཀདིཝསཾ ཨེཝཾ ཀརོཏོ བྷཏྟཝེལཱ མཛ྄ཛྷནྷིཀསམཡོ པཏྟོ. ཨཐ ཨཝིབྷཱུསིཏོཝ དུསྶཔཊྚེན སཱིསཾ ཝེཋེཏྭཱ, བྷུཉྫིཏྭཱ, དིཝཱསེཡྻཾ ཨུཔགཙྪི. པུནཔི ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཏཐེཝ ཀརོཏོ སཱུརིཡོ ཨཏྠངྒཏོ. ཨེཝཾ དུཏིཡདིཝསེཔི ཏཏིཡདིཝསེཔི. ཨཐསྶ ཨེཝཾ མཎྜནཔྤསུཏསྶ པིཊྛིརོགོ ཨུདཔཱདི. ཏསྶེཏདཧོསི – ‘‘ཨཧོ རེ, ཨཧཾ སབྦཐཱམེན ཝིབྷཱུསནྟོཔི ཨིམསྨིཾ ཀཔྤཀེ ཝིབྷཱུསནེ ཨསནྟུཊྛོ ལོབྷཾ ཨུཔྤཱདེསིཾ. ལོབྷོ ཙ ནཱམེས ཨཔཱཡགམནཱིཡོ དྷམྨོ, ཧནྡཱཧཾ, ལོབྷཾ ནིགྒཎྷཱམཱི’’ཏི རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ཁིཌྜཾ རཏིཾ ཀཱམསུཁཉྩ ལོཀེ, ཨནལངྐརིཏྭཱ ཨནཔེཀྑམཱནོ;

ཝིབྷཱུསནཊྛཱནཱ ཝིརཏོ སཙྩཝཱདཱི, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཁིཌྜཱ ཙ རཏི ཙ པུབྦེ ཝུཏྟཱཝ. ཀཱམསུཁནྟི ཝཏྠུཀཱམསུཁཾ. ཝཏྠུཀཱམཱཔི ཧི སུཁསྶ ཝིསཡཱདིབྷཱཝེན སུཁནྟི ཝུཙྩནྟི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཨཏྠི རཱུཔཾ སུཁཾ སུཁཱནུཔཏིཏ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༣.༦༠). ཨེཝམེཏཾ ཁིཌྜཾ རཏིཾ ཀཱམསུཁཉྩ ཨིམསྨིཾ ཨོཀཱསལོཀེ ཨནལངྐརིཏྭཱ ཨལནྟི ཨཀཏྭཱ, ཨེཏཾ ཏཔྤཀནྟི ཝཱ སཱརབྷཱུཏནྟི ཝཱ ཨེཝཾ ཨགྒཧེཏྭཱ. ཨནཔེཀྑམཱནོཏི ཏེན ཨལངྐརཎེན ཨནཔེཀྑཎསཱིལོ, ཨཔིཧཱལུཀོ, ནིཏྟཎྷོ, ཝིབྷཱུསནཊྛཱནཱ ཝིརཏོ སཙྩཝཱདཱི ཨེཀོ ཙརེཏི. ཏཏྠ ཝིབྷཱུསཱ དུཝིདྷཱ – ཨགཱརིཀཝིབྷཱུསཱ, ཨནགཱརིཀཝིབྷཱུསཱ ཙ. ཏཏྠ ཨགཱརིཀཝིབྷཱུསཱ སཱཊཀཝེཋནམཱལཱགནྡྷཱདི, ཨནགཱརིཀཝིབྷཱུསཱ པཏྟམཎྜནཱདི. ཝིབྷཱུསཱ ཨེཝ ཝིབྷཱུསནཊྛཱནཾ. ཏསྨཱ ཝིབྷཱུསནཊྛཱནཱ ཏིཝིདྷཱཡ ཝིརཏིཡཱ ཝིརཏོ. ཨཝིཏཐཝཙནཏོ སཙྩཝཱདཱིཏི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ.

ཝིབྷཱུསནཊྛཱནགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༦༠. པུཏྟཉྩ དཱརནྟི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིརཉྙོ ཀིར པུཏྟོ དཧརཀཱལེ ཨེཝ ཨབྷིསིཏྟོ རཛྫཾ ཀཱརེསི. སོ པཋམགཱཐཱཡ ཝུཏྟཔཙྩེཀབོདྷིསཏྟོ ཝིཡ རཛྫསིརིམནུབྷཝནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཧཾ རཛྫཾ ཀཱརེནྟོ བཧཱུནཾ དུཀྑཾ ཀརོམི. ཀིཾ མེ ཨེཀབྷཏྟཏྠཱཡ ཨིམིནཱ པཱཔེན, ཧནྡ སུཁམུཔྤཱདེམཱི’’ཏི རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘པུཏྟཉྩ དཱརཾ པིཏརཉྩ མཱཏརཾ, དྷནཱནི དྷཉྙཱནི ཙ བནྡྷཝཱནི;

ཧིཏྭཱན ཀཱམཱནི ཡཐོདྷིཀཱནི, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ དྷནཱནཱིཏི མུཏྟཱམཎིཝེལུ༹རིཡསངྑསིལཱཔཝཱལ༹རཛཏཛཱཏརཱུཔཱདཱིནི རཏནཱནི. དྷཉྙཱནཱིཏི སཱལིཝཱིཧིཡཝགོདྷུམཀངྐུཝརཀཀུདྲཱུསཀཔབྷེདཱནི སཏྟ སེསཱཔརཎྞཱནི ཙ. བནྡྷཝཱནཱིཏི ཉཱཏིབནྡྷུགོཏྟབནྡྷུམིཏྟབནྡྷུསིཔྤབནྡྷུཝསེན ཙཏུབྦིདྷེ བནྡྷཝེ. ཡཐོདྷིཀཱནཱིཏི སཀསཀཨོདྷིཝསེན ཋིཏཱནེཝ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

པུཏྟདཱརགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༦༡. སངྒོ ཨེསོཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར པཱདལོལབྲཧྨདཏྟོ ནཱམ རཱཛཱ ཨཧོསི. སོ པཱཏོཝ ཡཱགུཾ ཝཱ བྷཏྟཾ ཝཱ བྷུཉྫིཏྭཱ ཏཱིསུ པཱསཱདེསུ ཏིཝིདྷནཱཊཀཱནི པསྶཏི. ཏིཝིདྷནཱཊཀཱནཱིཏི ཀིར པུབྦརཱཛཏོ ཨཱགཏཾ, ཨནནྟརརཱཛཏོ ཨཱགཏཾ, ཨཏྟནོ ཀཱལེ ཨུཊྛིཏནྟི. སོ ཨེཀདིཝསཾ པཱཏོཝ དཧརནཱཊཀཔཱསཱདཾ གཏོ. ཏཱ ནཱཊཀིཏྠིཡོ ‘‘རཱཛཱནཾ རམཱཔེསྶཱམཱ’’ཏི སཀྐསྶ དེཝཱནམིནྡསྶ ཨཙྪརཱཡོ ཝིཡ ཨཏིམནོཧརཾ ནཙྩགཱིཏཝཱདིཏཾ པཡོཛེསུཾ. རཱཛཱ – ‘‘ཨནཙྪརིཡམེཏཾ དཧརཱན’’ནྟི ཨསནྟུཊྛོ ཧུཏྭཱ མཛ྄ཛྷིམནཱཊཀཔཱསཱདཾ གཏོ. ཏཱཔི ནཱཊཀིཏྠིཡོ ཏཐེཝ ཨཀཾསུ. སོ ཏཏྠཱཔི ཏཐེཝ ཨསནྟུཊྛོ ཧུཏྭཱ མཧཱནཱཊཀཔཱསཱདཾ གཏོ. ཏཱཔི ནཱཊཀིཏྠིཡོ ཏཐེཝ ཨཀཾསུ. རཱཛཱ དྭེ ཏཡོ རཱཛཔརིཝཊྚེ ཨཏཱིཏཱནཾ ཏཱསཾ མཧལླཀབྷཱཝེན ཨཊྛིཀཱིལ༹ནསདིསཾ ནཙྩཾ དིསྭཱ གཱིཏཉྩ ཨམདྷུརཾ སུཏྭཱ པུནདེཝ དཧརནཱཊཀཔཱསཱདཾ, པུན མཛ྄ཛྷིམནཱཊཀཔཱསཱདནྟི ཨེཝཾ ཝིཙརིཏྭཱ ཀཏྠཙི ཨསནྟུཊྛོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམཱ ནཱཊཀིཏྠིཡོ སཀྐཾ དེཝཱནམིནྡཾ ཨཙྪརཱཡོ ཝིཡ མཾ རམཱཔེཏུཀཱམཱ སབྦཐཱམེན ནཙྩགཱིཏཝཱདིཏཾ པཡོཛེསུཾ, སྭཱཧཾ ཀཏྠཙི ཨསནྟུཊྛོ ལོབྷམེཝ ཝཌྜྷེམི, ལོབྷོ ཙ ནཱམེས ཨཔཱཡགམནཱིཡོ དྷམྨོ, ཧནྡཱཧཾ ལོབྷཾ ནིགྒཎྷཱམཱི’’ཏི རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘སངྒོ ཨེསོ པརིཏྟམེཏྠ སོཁྱཾ, ཨཔྤསྶཱདོ དུཀྑམེཏྠ བྷིཡྻོ;

གལོ༹ ཨེསོ ཨིཏི ཉཏྭཱ མཏིམཱ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – སངྒོ ཨེསོཏི ཨཏྟནོ ཨུཔབྷོགཾ ནིདྡིསཏི. སོ ཧི སཛྫནྟི ཏཏྠ པཱཎིནོ ཀདྡམེ པཝིཊྛོ ཧཏྠཱི ཝིཡཱཏི སངྒོ. པརིཏྟམེཏྠ སོཁྱནྟི ཨེཏྠ པཉྩཀཱམགུཎཱུཔབྷོགཀཱལེ ཝིཔརཱིཏསཉྙཱཡ ཨུཔྤཱདེཏབྦཏོ ཀཱམཱཝཙརདྷམྨཔརིཡཱཔནྣཏོ ཝཱ ལཱམཀཊྛེན སོཁྱཾ པརིཏྟཾ, ཝིཛྫུཔྤབྷཱཡ ཨོབྷཱསིཏནཙྩདསྶནསུཁཾ ཝིཡ ཨིཏྟརཾ, ཏཱཝཀཱལིཀནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཔྤསྶཱདོ དུཀྑམེཏྠ བྷིཡྻོཏི ཨེཏྠ ཙ ཡྭཱཡཾ ‘‘ཡཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམེ པཉྩ ཀཱམགུཎེ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི སུཁཾ སོམནསྶཾ, ཨཡཾ ཀཱམཱནཾ ཨསྶཱདོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༦༦) ཝུཏྟོ. སོ ཡདིདཾ ‘‘ཀོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཀཱམཱནཾ ཨཱདཱིནཝོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཀུལཔུཏྟོ ཡེན སིཔྤཊྛཱནེན ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏི, ཡདི མུདྡཱཡ, ཡདི གཎནཱཡཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༡༦༧) ནཡེནེཏྠ དུཀྑཾ ཝུཏྟཾ. ཏཾ ཨུཔནིདྷཱཡ ཨཔྤོ ཨུདཀབིནྡུམཏྟོ ཧོཏི. ཨཐ ཁོ དུཀྑམེཝ བྷིཡྻོ བཧུ, ཙཏཱུསུ སམུདྡེསུ ཨུདཀསདིསཾ ཧོཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཔྤསྶཱདོ དུཀྑམེཏྠ བྷིཡྻོ’’ཏི. གལོ༹ ཨེསོཏི ཨསྶཱདཾ དསྶེཏྭཱ ཨཱཀཌྜྷནཝསེན བལི༹སོ ཝིཡ ཨེསོ ཡདིདཾ པཉྩ ཀཱམགུཎཱ. ཨིཏི ཉཏྭཱ མཏིམཱཏི ཨེཝཾ ཉཏྭཱ བུདྡྷིམཱ པཎྜིཏོ པུརིསོ སབྦམྤེཏཾ པཧཱཡ ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོཏི.

སངྒགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༦༢. སནྡཱལཡིཏྭཱནཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར ཨནིཝཏྟབྲཧྨདཏྟོ ནཱམ རཱཛཱ ཨཧོསི. སོ སངྒཱམཾ ཨོཏིཎྞོ ཨཛིནིཏྭཱ ཨཉྙཾ ཝཱ ཀིཙྩཾ ཨཱརདྡྷོ ཨནིཊྛཔེཏྭཱ ན ནིཝཏྟཏི, ཏསྨཱ ནཾ ཨེཝཾ སཉྫཱནིཾསུ. སོ ཨེཀདིཝསཾ ཨུཡྻཱནཾ གཙྪཏི. ཏེན ཙ སམཡེན ཝནདཱཧོ ཨུཊྛཱསི. སོ ཨགྒི སུཀྑཱནི ཙ ཧརིཏཱནི ཙ ཏིཎཱདཱིནི དཧནྟོ ཨནིཝཏྟམཱནོ ཨེཝ གཙྪཏི. རཱཛཱ ཏཾ དིསྭཱ ཏཔྤཊིབྷཱགནིམིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེསི. ‘‘ཡཐཱཡཾ ཝནདཱཧོ, ཨེཝམེཝ ཨེཀཱདསཝིདྷོ ཨགྒི སབྦསཏྟེ དཧནྟོ ཨནིཝཏྟམཱནོཝ གཙྪཏི མཧཱདུཀྑཾ ཨུཔྤཱདེནྟོ, ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཨིམསྶ དུཀྑསྶ ནིཝཏྟནཏྠཾ ཨཡཾ ཨགྒི ཝིཡ ཨརིཡམགྒཉཱཎགྒིནཱ ཀིལེསེ དཧནྟོ ཨནིཝཏྟམཱནོ གཙྪེཡྻ’’ནྟི? ཏཏོ མུཧུཏྟཾ གནྟྭཱ ཀེཝཊྚེ ཨདྡས ནདིཡཾ མཙྪེ གཎྷནྟེ. ཏེསཾ ཛཱལནྟརཾ པཝིཊྛོ ཨེཀོ མཧཱམཙྪོ ཛཱལཾ བྷེཏྭཱ པལཱཡི. ཏེ ‘‘མཙྪོ ཛཱལཾ བྷེཏྭཱ གཏོ’’ཏི སདྡམཀཾསུ. རཱཛཱ ཏམྤི ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཏཔྤཊིབྷཱགནིམིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེསི – ‘‘ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཨརིཡམགྒཉཱཎེན ཏཎྷཱདིཊྛིཛཱལཾ བྷེཏྭཱ ཨསཛྫམཱནོ གཙྪེཡྻ’’ནྟི. སོ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི, ཨིམཉྩ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘སནྡཱལཡིཏྭཱན སཾཡོཛནཱནི, ཛཱལཾཝ བྷེཏྭཱ སལིལམྦུཙཱརཱི;

ཨགྒཱིཝ དཌྜྷཾ ཨནིཝཏྟམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏསྶཱ དུཏིཡཔཱདེ ཛཱལནྟི སུཏྟམཡཾ ཝུཙྩཏི. ཨམྦཱུཏི ཨུདཀཾ, ཏཏྠ ཙརཏཱིཏི ཨམྦུཙཱརཱི, མཙྪསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སལིལེ ཨམྦུཙཱརཱི སལིལམྦུཙཱརཱི, ཏསྨིཾ ནདཱིསལིལེ ཛཱལཾ བྷེཏྭཱ ཨམྦུཙཱརཱིཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏིཡཔཱདེ དཌྜྷནྟི དཌྜྷཊྛཱནཾ ཝུཙྩཏི. ཡཐཱ ཨགྒི དཌྜྷཊྛཱནཾ པུན ན ནིཝཏྟཏི, ན ཏཏྠ བྷིཡྻོ ཨཱགཙྪཏི, ཨེཝཾ མགྒཉཱཎགྒིནཱ དཌྜྷཾ ཀཱམགུཎཊྛཱནཾ ཨནིཝཏྟམཱནོ ཏཏྠ བྷིཡྻོ ཨནཱགཙྪནྟོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

སནྡཱལནགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༦༣. ཨོཀྑིཏྟཙཀྑཱུཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར ཙཀྑུལོལབྲཧྨདཏྟོ ནཱམ རཱཛཱ པཱདལོལབྲཧྨདཏྟོ ཝིཡ ནཱཊཀདསྶནམནུཡུཏྟོ ཧོཏི. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – སོ ཨསནྟུཊྛོ ཏཏྠ ཏཏྠ གཙྪཏི, ཨཡཾ ཏཾ ཏཾ ནཱཊཀཾ དིསྭཱ ཨཏིཝིཡ ཨབྷིནནྡིཏྭཱ ནཱཊཀཔརིཝཏྟདསྶནེན ཏཎྷཾ ཝཌྜྷེནྟོ ཝིཙརཏི. སོ ཀིར ནཱཊཀདསྶནཱཡ ཨཱགཏཾ ཨཉྙཏརཾ ཀུཊུམྦིཡབྷརིཡཾ དིསྭཱ རཱགཾ ཨུཔྤཱདེསི. ཏཏོ སཾཝེགམཱཔཛྫིཏྭཱ པུན ‘‘ཨཧཾ ཨིམཾ ཏཎྷཾ ཝཌྜྷེནྟོ ཨཔཱཡཔརིཔཱུརཀོ བྷཝིསྶཱམི, ཧནྡ ནཾ ནིགྒཎྷཱམཱི’’ཏི པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨཏྟནོ པུརིམཔཊིཔཏྟིཾ གརཧནྟོ ཏཔྤཊིཔཀྑགུཎདཱིཔིཀཾ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ཨོཀྑིཏྟཙཀྑཱུ ན ཙ པཱདལོལོ, གུཏྟིནྡྲིཡོ རཀྑིཏམཱནསཱནོ;

ཨནཝསྶུཏོ ཨཔརིཌཡ྄ཧམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨོཀྑིཏྟཙཀྑཱུཏི ཧེཊྛཱཁིཏྟཙཀྑུ, སཏྟ གཱིཝཊྛཱིནི པཊིཔཱཊིཡཱ ཋཔེཏྭཱ པརིཝཛྫགཧེཏབྦདསྶནཏྠཾ ཡུགམཏྟཾ པེཀྑམཱནོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ན ཏུ ཧནུཀཊྛིནཱ ཧདཡཊྛིཾ སངྒྷཊྚེནྟོ. ཨེཝཉྷི ཨོཀྑིཏྟཙཀྑུཏཱ ན སམཎསཱརུཔྤཱ ཧོཏཱི. ན ཙ པཱདལོལོཏི ཨེཀསྶ དུཏིཡོ, དྭིནྣཾ ཏཏིཡོཏི ཨེཝཾ གཎམཛ྄ཛྷཾ པཝིསིཏུཀཱམཏཱཡ ཀཎྜཱུཡམཱནཔཱདོ ཝིཡ ཨབྷཝནྟོ, དཱིགྷཙཱརིཀཨནཝཊྛིཏཙཱརིཀཝིརཏོ ཝཱ. གུཏྟིནྡྲིཡོཏི ཚསུ ཨིནྡྲིཡེསུ ཨིདྷ ཝིསུཾཝུཏྟཱཝསེསཝསེན གོཔིཏིནྡྲིཡོ. རཀྑིཏམཱནསཱནོཏི མཱནསཾ ཡེཝ མཱནསཱནཾ, ཏཾ རཀྑིཏམསྶཱཏི རཀྑིཏམཱནསཱནོ. ཡཐཱ ཀིལེསེཧི ན ཝིལུཔྤཏི, ཨེཝཾ རཀྑིཏཙིཏྟོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨནཝསྶུཏོཏི ཨིམཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ ཏེསུ ཏེསུ ཨཱརམྨཎེསུ ཀིལེསཨནྭཱསྶཝཝིརཧིཏོ. ཨཔརིཌཡ྄ཧམཱནོཏི ཨེཝཾ ཨནྭཱསྶཝཝིརཧཱཝ ཀིལེསགྒཱིཧི ཨཔརིཌཡ྄ཧམཱནོ. བཧིདྡྷཱ ཝཱ ཨནཝསྶུཏོ, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨཔརིཌཡ྄ཧམཱནོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཨོཀྑིཏྟཙཀྑུགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༦༤. ཨོཧཱརཡིཏྭཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར ཨཡཾ ཨཉྙོཔི ཙཱཏུམཱསིཀབྲཧྨདཏྟོ ནཱམ རཱཛཱ ཙཏུམཱསེ ཙཏུམཱསེ ཨུཡྻཱནཀཱིལ༹ཾ གཙྪཏི. སོ ཨེཀདིཝསཾ གིམྷཱནཾ མཛ྄ཛྷིམེ མཱསེ ཨུཡྻཱནཾ པཝིསནྟོ ཨུཡྻཱནདྭཱརེ པཏྟསཉྪནྣཾ པུཔྥཱལངྐཏཝིཊཔཾ པཱརིཙྪཏྟཀཀོཝིལཱ༹རཾ དིསྭཱ ཨེཀཾ པུཔྥཾ གཧེཏྭཱ ཨུཡྻཱནཾ པཱཝིསི. ཏཏོ ‘‘རཉྙཱ ཨགྒཔུཔྥཾ གཧིཏ’’ནྟི ཨཉྙཏརོཔི ཨམཙྩོ ཧཏྠིཀྑནྡྷེ ཋིཏོ ཨེཝ ཨེཀཾ པུཔྥཾ ཨགྒཧེསི. ཨེཏེནེཝ ཨུཔཱཡེན སབྦོ བལཀཱཡོ ཨགྒཧེསི. པུཔྥཾ ཨནསྶཱདེནྟཱ པཏྟམྤི གཎྷིཾསུ. སོ རུཀྑོ ནིཔྤཏྟཔུཔྥོ ཁནྡྷམཏྟོཝ ཨཧོསི. ཏཾ རཱཛཱ སཱཡནྷསམཡེ ཨུཡྻཱནཱ ནིཀྑམནྟོ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ ཀཏོ ཨཡཾ རུཀྑོ, མམ ཨཱགམནཝེལཱཡཾ མཎིཝཎྞསཱཁནྟརེསུ པཝཱལ༹སདིསཔུཔྥཱལངྐཏོ ཨཧོསི, ཨིདཱནི ནིཔྤཏྟཔུཔྥོ ཛཱཏོ’’ཏི ཙིནྟེནྟོ ཏསྶེཝཱཝིདཱུརེ ཨཔུཔྥིཏཾ རུཀྑཾ སཉྪནྣཔལཱསཾ ཨདྡས. དིསྭཱ ཙསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཡཾ རུཀྑོ པུཔྥབྷརིཏསཱཁཏྟཱ བཧུཛནསྶ ལོབྷནཱིཡོ ཨཧོསི, ཏེན མུཧུཏྟེནེཝ བྱསནཾ པཏྟོ, ཨཡཾ པནཉྙོ ཨལོབྷནཱིཡཏྟཱ ཏཐེཝ ཋིཏོ. ཨིདམྤི རཛྫཾ པུཔྥིཏརུཀྑོ ཝིཡ ལོབྷནཱིཡཾ, བྷིཀྑུབྷཱཝོ པན ཨཔུཔྥིཏརུཀྑོ ཝིཡ ཨལོབྷནཱིཡོ. ཏསྨཱ ཡཱཝ ཨིདམྤི ཨཡཾ རུཀྑོ ཝིཡ ན ཝིལུཔྤཏི, ཏཱཝ ཨཡམཉྙོ སཉྪནྣཔཏྟོ ཡཐཱ པཱརིཙྪཏྟཀོ, ཨེཝཾ ཀཱསཱཝེན པརིསཉྪནྣེན ཧུཏྭཱ པབྦཛིཏབྦ’’ནྟི. སོ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ཨོཧཱརཡིཏྭཱ གིཧིབྱཉྫནཱནི, སཉྪནྣཔཏྟོ ཡཐཱ པཱརིཚཏྟོ;

ཀཱསཱཡཝཏྠོ ཨབྷིནིཀྑམིཏྭཱ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཀཱསཱཡཝཏྠོ ཨབྷིནིཀྑམིཏྭཱཏི ཨིམསྶ པཱདསྶ གེཧཱ ཨབྷིནིཀྑམིཏྭཱ ཀཱསཱཡཝཏྠོ ཧུཏྭཱཏི ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ སཀྐཱ ཛཱནིཏུནྟི ན ཝིཏྠཱརིཏནྟི.

པཱརིཙྪཏྟཀགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

ཏཏིཡོ ཝགྒོ ནིཊྛིཏོ.

༦༥. རསེསཱུཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཉྙཏརོ ཀིར བཱརཱཎསིརཱཛཱ ཨུཡྻཱནེ ཨམཙྩཔུཏྟེཧི པརིཝུཏོ སིལཱཔཊྚཔོཀྑརཎིཡཾ ཀཱིལ༹ཏི. ཏསྶ སཱུདོ སབྦམཾསཱནཾ རསཾ གཧེཏྭཱ ཨཏཱིཝ སུསངྑཏཾ ཨམཏཀཔྤཾ ཨནྟརབྷཏྟཾ པཙིཏྭཱ ཨུཔནཱམེསི. སོ ཏཏྠ གེདྷམཱཔནྣོ ཀསྶཙི ཀིཉྩི ཨདཏྭཱ ཨཏྟནཱཝ བྷུཉྫི. ཨུདཀཀཱིལ༹ཏོ ཙ ཨཏིཝིཀཱལེ ནིཀྑནྟོ སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ བྷུཉྫི. ཡེཧི སདྡྷིཾ པུབྦེ བྷུཉྫཏི, ན ཏེསཾ ཀཉྩི སརི. ཨཐ པཙྪཱ པཊིསངྑཱནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ‘‘ཨཧོ, མཡཱ པཱཔཾ ཀཏཾ, ཡྭཱཧཾ རསཏཎྷཱཡ ཨབྷིབྷཱུཏོ སབྦཛནཾ ཝིསརིཏྭཱ ཨེཀཀོཝ བྷུཉྫིཾ. ཧནྡ རསཏཎྷཾ ནིགྒཎྷཱམཱི’’ཏི རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨཏྟནོ པུརིམཔཊིཔཏྟིཾ གརཧནྟོ ཏཔྤཊིཔཀྑགུཎདཱིཔིཀཾ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘རསེསུ གེདྷཾ ཨཀརཾ ཨལོལོ, ཨནཉྙཔོསཱི སཔདཱནཙཱརཱི;

ཀུལེ ཀུལེ ཨཔྤཊིབདྡྷཙིཏྟོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ རསེསཱུཏི ཨམྦིལམདྷུརཏིཏྟཀཀཊུཀལོཎིཀཁཱརིཀཀསཱཝཱདིབྷེདེསུ སཱཡནཱིཡེསུ. གེདྷཾ ཨཀརནྟི གིདྡྷིཾ ཨཀརོནྟོ, ཏཎྷཾ ཨནུཔྤཱདེནྟོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨལོལོཏི ‘‘ཨིདཾ སཱཡིསྶཱམི, ཨིདཾ སཱཡིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ རསཝིསེསེསུ ཨནཱཀུལོ. ཨནཉྙཔོསཱིཏི པོསེཏབྦཀསདྡྷིཝིཧཱརིཀཱདིཝིརཧིཏོ, ཀཱཡསནྡྷཱརཎམཏྟེན སནྟུཊྛོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡཐཱ ཝཱ པུབྦེ ཨུཡྻཱནེ རསེསུ གེདྷཀརཎལོལོ ཧུཏྭཱ ཨཉྙཔོསཱི ཨཱསིཾ, ཨེཝཾ ཨཧུཏྭཱ ཡཱཡ ཏཎྷཱཡ ལོལོ ཧུཏྭཱ རསེསུ གེདྷཾ ཀརོཏི. ཏཾ ཏཎྷཾ ཧིཏྭཱ ཨཱཡཏིཾ ཏཎྷཱམཱུལཀསྶ ཨཉྙསྶ ཨཏྟབྷཱཝསྶ ཨནིབྦཏྟནེན ཨནཉྙཔོསཱིཏི དསྶེཏི. ཨཐ ཝཱ ཨཏྠབྷཉྫནཀཊྛེན ཨཉྙེཏི ཀིལེསཱ ཝུཙྩནྟི. ཏེསཾ ཨཔོསནེན ཨནཉྙཔོསཱིཏི ཨཡམྤེཏྠ ཨཏྠོ. སཔདཱནཙཱརཱིཏི ཨཝོཀྐམྨཙཱརཱི ཨནུཔུབྦཙཱརཱི, གྷརཔཊིཔཱཊིཾ ཨཚཌྜེཏྭཱ ཨཌྜྷཀུལཉྩ དལིདྡཀུལཉྩ ནིརནྟརཾ པིཎྜཱཡ པཝིསམཱནོཏི ཨཏྠོ. ཀུལེ ཀུལེ ཨཔྤཊིབདྡྷཙིཏྟོཏི ཁཏྟིཡཀུལཱདཱིསུ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཀིལེསཝསེན ཨལགྒཙིཏྟོ, ཙནྡཱུཔམོ ནིཙྩནཝཀོ ཧུཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

རསགེདྷགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༦༦. པཧཱཡ པཉྩཱཝརཎཱནཱིཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར ཨཉྙཏརོ རཱཛཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནལཱབྷཱི ཨཧོསི. སོ ཛྷཱནཱནུརཀྑཎཏྠཾ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིསམྤདཾ དཱིཔེནྟོ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘པཧཱཡ པཉྩཱཝརཎཱནི ཙེཏསོ, ཨུཔཀྐིལེསེ བྱཔནུཛྫ སབྦེ;

ཨནིསྶིཏོ ཚེཏྭ སིནེཧདོསཾ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨཱཝརཎཱནཱིཏི ནཱིཝརཎཱནེཝ. ཏཱནི ཨཏྠཏོ ཨུརགསུཏྟེ ཝུཏྟཱནི. ཏཱནི པན ཡསྨཱ ཨབྦྷཱདཡོ ཝིཡ ཙནྡསཱུརིཡེ ཙེཏོ ཨཱཝརནྟི, ཏསྨཱ ‘‘ཨཱཝརཎཱནི ཙེཏསོ’’ཏི ཝུཏྟཱནི. ཏཱནི ཨུཔཙཱརེན ཝཱ ཨཔྤནཱཡ ཝཱ པཧཱཡ. ཨུཔཀྐིལེསེཏི ཨུཔགམྨ ཙིཏྟཾ ཝིབཱདྷེནྟེ ཨཀུསལེ དྷམྨེ, ཝཏྠོཔམཱདཱིསུ ཝུཏྟེ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཡོ ཝཱ. བྱཔནུཛྫཱཏི པནུདིཏྭཱ ཝིནཱསེཏྭཱ, ཝིཔསྶནཱམགྒེན པཛཧིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སབྦེཏི ཨནཝསེསེ. ཨེཝཾ སམཐཝིཔསྶནཱསམྤནྣོ པཋམམགྒེན དིཊྛིནིསྶཡསྶ པཧཱིནཏྟཱ ཨནིསྶིཏོ. སེསམགྒེཧི ཚེཏྭཱ ཏེདྷཱཏུཀཾ སིནེཧདོསཾ, ཏཎྷཱརཱགནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སིནེཧོ ཨེཝ ཧི གུཎཔཊིཔཀྑཏོ སིནེཧདོསོཏི ཝུཏྟོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཨཱཝརཎགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༦༧. ཝིཔིཊྛིཀཏྭཱནཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར ཨཉྙཏརོ རཱཛཱ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནལཱབྷཱི ཨཧོསི. སོ ཛྷཱནཱནུརཀྑཎཏྠཾ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིསམྤདཾ དཱིཔེནྟོ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ཝིཔིཊྛིཀཏྭཱན སུཁཾ དུཁཉྩ, པུབྦེཝ ཙ སོམནསྶདོམནསྶཾ;

ལདྡྷཱནུཔེཀྑཾ སམཐཾ ཝིསུདྡྷཾ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཝིཔིཊྛིཀཏྭཱནཱཏི པིཊྛིཏོ ཀཏྭཱ, ཚཌྜེཏྭཱ ཛཧིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སུཁཾ དུཁཉྩཱཏི ཀཱཡིཀཾ སཱཏཱསཱཏཾ. སོམནསྶདོམནསྶནྟི ཙེཏསིཀཾ སཱཏཱསཱཏཾ. ཨུཔེཀྑནྟི ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནུཔེཀྑཾ. སམཐནྟི ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསམཐམེཝ. ཝིསུདྡྷནྟི པཉྩནཱིཝརཎཝིཏཀྐཝིཙཱརཔཱིཏིསུཁསངྑཱཏེཧི ནཝཧི པཙྩནཱིཀདྷམྨེཧི ཝིམུཏྟཏྟཱ ཝིསུདྡྷཾ, ནིདྡྷནྟསུཝཎྞམིཝ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསནྟི ཨཏྠོ.

ཨཡཾ པན ཡོཛནཱ – ཝིཔིཊྛིཀཏྭཱན སུཁཾ དུཀྑཉྩ པུབྦེཝ པཋམཛ྄ཛྷཱནུཔཙཱརབྷཱུམིཡཾཡེཝ དུཀྑཾ, ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནུཔཙཱརབྷཱུམིཡཾ སུཁནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. པུན ཨཱདིཏོ ཝུཏྟཾ ཙཀཱརཾ པརཏོ ནེཏྭཱ ‘‘སོམནསྶཾ དོམནསྶཉྩ ཝིཔིཊྛིཀཏྭཱན པུབྦེཝཱ’’ཏི ཨདྷིཀཱརོ. ཏེན སོམནསྶཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནུཔཙཱརེ, དོམནསྶཉྩ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནུཔཙཱརེཡེཝཱཏི དཱིཔེཏི. ཨེཏཱནི ཧི ཨེཏེསཾ པརིཡཱཡཏོ པཧཱནཊྛཱནཱནི. ནིཔྤརིཡཱཡཏོ པན དུཀྑསྶ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ, དོམནསྶསྶ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཾ, སུཁསྶ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཾ, སོམནསྶསྶ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ པཧཱནཊྛཱནཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི ཨེཏྠུཔྤནྣཾ དུཀྑིནྡྲིཡཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏིཨཱདི (སཾ. ནི. ༥.༥༡༠). ཏཾ སབྦཾ ཨཊྛསཱལིནིཡཱ དྷམྨསངྒཧཊྛཀཐཱཡཾ (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༡༦༥) ཝུཏྟཾ. ཡཏོ པུབྦེཝ ཏཱིསུ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིསུ དུཀྑདོམནསྶསུཁཱནི ཝིཔིཊྛིཀཏྭཱ ཨེཏྠེཝ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནེ སོམནསྶཾ ཝིཔིཊྛིཀཏྭཱ ཨིམཱཡ པཊིཔདཱཡ ལདྡྷཱནུཔེཀྑཾ སམཐཾ ཝིསུདྡྷཾ ཨེཀོ ཙརེཏི. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝཱཏི.

ཝིཔིཊྛིཀཏྭཱགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༦༨. ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཉྙཏརོ ཀིར པཙྩནྟརཱཛཱ སཧསྶཡོདྷཔརིམཱཎབལཀཱཡོ རཛྫེན ཁུདྡཀོ, པཉྙཱཡ མཧནྟོ ཨཧོསི. སོ ཨེཀདིཝསཾ ‘‘ཀིཉྩཱཔི ཨཧཾ ཁུདྡཀོ, པཉྙཝཏཱ ཙ པན སཀྐཱ སཀལཛམྦུདཱིཔཾ གཧེཏུ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ སཱམནྟརཉྙོ དཱུཏཾ པཱཧེསི – ‘‘སཏྟདིཝསབྦྷནྟརེ མེ རཛྫཾ ཝཱ དེཏུ ཡུདྡྷཾ ཝཱ’’ཏི. ཏཏོ སོ ཨཏྟནོ ཨམཙྩེ སམོདྷཱནེཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘མཡཱ ཏུམྷེ ཨནཱཔུཙྪཱཡེཝ སཱཧསཾ ཀཏཾ, ཨམུཀསྶ རཉྙོ ཨེཝཾ པཧིཏཾ, ཀིཾ ཀཱཏབྦ’’ནྟི? ཏེ ཨཱཧཾསུ – ‘‘སཀྐཱ, མཧཱརཱཛ, སོ དཱུཏོ ནིཝཏྟེཏུ’’ནྟི? ‘‘ན སཀྐཱ, གཏོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ‘‘ཡདི ཨེཝཾ ཝིནཱསིཏམྷཱ ཏཡཱ, ཏེན ཧི དུཀྑཾ ཨཉྙསྶ སཏྠེན མརིཏུཾ. ཧནྡ, མཡཾ ཨཉྙམཉྙཾ པཧརིཏྭཱ མརཱམ, ཨཏྟཱནཾ པཧརིཏྭཱ མརཱམ, ཨུབྦནྡྷཱམ, ཝིསཾ ཁཱདཱམཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཏེསུ ཨེཀམེཀོ མརཎམེཝ སཾཝཎྞེཏི. ཏཏོ རཱཛཱ – ‘‘ཀིཾ མེ, ཨིམེཧི, ཨཏྠི, བྷཎེ, མཡ྄ཧཾ ཡོདྷཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ‘‘ཨཧཾ, མཧཱརཱཛ, ཡོདྷོ, ཨཧཾ, མཧཱརཱཛ, ཡོདྷོ’’ཏི ཏཾ ཡོདྷསཧསྶཾ ཨུཊྛཧི.

རཱཛཱ ‘‘ཨེཏེ ཨུཔཔརིཀྑིསྶཱམཱི’’ཏི མནྟྭཱ ཙིཏཀཾ སཛྫེཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘མཡཱ, བྷཎེ, ཨིདཾ ནཱམ སཱཧསཾ ཀཏཾ, ཏཾ མེ ཨམཙྩཱ པཊིཀྐོསནྟི, སོཧཾ ཙིཏཀཾ པཝིསིསྶཱམི, ཀོ མཡཱ སདྡྷིཾ པཝིསིསྶཏི, ཀེན མཡ྄ཧཾ ཛཱིཝིཏཾ པརིཙྩཏྟ’’ནྟི? ཨེཝཾ ཝུཏྟེ པཉྩསཏཱ ཡོདྷཱ ཨུཊྛཧིཾསུ – ‘‘མཡཾ, མཧཱརཱཛ, པཝིསཱམཱ’’ཏི. ཏཏོ རཱཛཱ ཨཔརེ པཉྩསཏེ ཡོདྷེ ཨཱཧ – ‘‘ཏུམྷེ ཨིདཱནི, ཏཱཏཱ, ཀིཾ ཀརིསྶཐཱ’’ཏི? ཏེ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ནཱཡཾ, མཧཱརཱཛ, པུརིསཀཱརོ, ཨིཏྠིཀིརིཡཱ ཨེསཱ, ཨཔིཙ མཧཱརཱཛེན པཊིརཉྙོ དཱུཏོ པེསིཏོ, ཏེན མཡཾ རཉྙཱ སདྡྷིཾ ཡུཛ྄ཛྷིཏྭཱ མརིསྶཱམཱ’’ཏི. ཏཏོ རཱཛཱ ‘‘པརིཙྩཏྟཾ ཏུམྷེཧི མམ ཛཱིཝིཏ’’ནྟི ཙཏུརངྒིནིཾ སེནཾ སནྣཡ྄ཧིཏྭཱ ཏེན ཡོདྷསཧསྶེན པརིཝུཏོ གནྟྭཱ རཛྫསཱིམཱཡ ནིསཱིདི.

སོཔི པཊིརཱཛཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨརེ, སོ ཁུདྡཀརཱཛཱ མམ དཱསསྶཱཔི ནཔྤཧོཏཱི’’ཏི ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ སབྦཾ བལཀཱཡཾ ཨཱདཱཡ ཡུཛ྄ཛྷིཏུཾ ནིཀྑམི. ཁུདྡཀརཱཛཱ ཏཾ ཨབྦྷུཡྻཱཏཾ དིསྭཱ བལཀཱཡཾ ཨཱཧ – ‘‘ཏཱཏཱ, ཏུམྷེ ན བཧུཀཱ; སབྦེ སམྤིཎྜིཏྭཱ, ཨསིཙམྨཾ གཧེཏྭཱ, སཱིགྷཾ ཨིམསྶ རཉྙོ པུརཏོ ཨུཛུཀཾ ཨེཝ གཙྪཐཱ’’ཏི. ཏེ ཏཐཱ ཨཀཾསུ. ཨཐ སཱ སེནཱ དྭིདྷཱ བྷིཛྫིཏྭཱ ཨནྟརམདཱསི. ཏེ ཏཾ རཱཛཱནཾ ཛཱིཝགྒཱཧཾ གཎྷིཾསུ, ཨཉྙེ ཡོདྷཱ པལཱཡིཾསུ. ཁུདྡཀརཱཛཱ ‘‘ཏཾ མཱརེམཱི’’ཏི པུརཏོ དྷཱཝཏི, པཊིརཱཛཱ ཏཾ ཨབྷཡཾ ཡཱཙི. ཏཏོ ཏསྶ ཨབྷཡཾ དཏྭཱ, སཔཐཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ, ཏཾ ཨཏྟནོ མནུསྶཾ ཀཏྭཱ, ཏེན སཧ ཨཉྙཾ རཱཛཱནཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ, ཏསྶ རཛྫསཱིམཱཡ ཋཏྭཱ པེསེསི – ‘‘རཛྫཾ ཝཱ མེ དེཏུ ཡུདྡྷཾ ཝཱ’’ཏི. སོ ‘‘ཨཧཾ ཨེཀཡུདྡྷམྤི ན སཧཱམཱི’’ཏི རཛྫཾ ནིཡྻཱཏེསི. ཨེཏེནེཝ ཨུཔཱཡེན སབྦརཱཛཱནོ གཧེཏྭཱ ཨནྟེ བཱརཱཎསིརཱཛཱནམྤི ཨགྒཧེསི.

སོ ཨེཀསཏརཱཛཔརིཝུཏོ སཀལཛམྦུདཱིཔེ རཛྫཾ ཨནུསཱསནྟོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཧཾ པུབྦེ ཁུདྡཀོ ཨཧོསིཾ, སོམྷི ཨཏྟནོ ཉཱཎསམྤཏྟིཡཱ སཀལཛམྦུདཱིཔསྶ ཨིསྶརོ ཛཱཏོ. ཏཾ ཁོ པན མེ ཉཱཎཾ ལོཀིཡཝཱིརིཡསམྤཡུཏྟཾ, ནེཝ ནིབྦིདཱཡ ན ཝིརཱགཱཡ སཾཝཏྟཏི, སཱདྷུ ཝཏསྶ སྭཱཧཾ ཨིམིནཱ ཉཱཎེན ལོཀུཏྟརདྷམྨཾ གཝེསེཡྻ’’ནྟི. ཏཏོ བཱརཱཎསིརཉྙོ རཛྫཾ དཏྭཱ, པུཏྟདཱརཉྩ སཀཛནཔདམེཝ པེསེཏྭཱ, པབྦཛྫཾ སམཱདཱཡ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ, པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝཱིརིཡསམྤཏྟིཾ དཱིཔེནྟོ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ཨཱརདྡྷཝིརིཡོ པརམཏྠཔཏྟིཡཱ, ཨལཱིནཙིཏྟོ ཨཀུསཱིཏཝུཏྟི;

དལ༹ྷནིཀྐམོ ཐཱམབལཱུཔཔནྣོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨཱརདྡྷཾ ཝཱིརིཡམསྶཱཏི ཨཱརདྡྷཝིརིཡོ. ཨེཏེན ཨཏྟནོ ཝཱིརིཡཱརམྦྷཾ ཨཱདིཝཱིརིཡཾ དསྶེཏི. པརམཏྠོ ཝུཙྩཏི ནིབྦཱནཾ, ཏསྶ པཏྟིཡཱ པརམཏྠཔཏྟིཡཱ. ཨེཏེན ཝཱིརིཡཱརམྦྷེན པཏྟབྦཕལཾ དསྶེཏི. ཨལཱིནཙིཏྟོཏི ཨེཏེན བལཝཱིརིཡཱུཔཏྠམྦྷཱནཾ ཙིཏྟཙེཏསིཀཱནཾ ཨལཱིནཏཾ དསྶེཏི. ཨཀུསཱིཏཝུཏྟཱིཏི ཨེཏེན ཋཱནཨཱསནཙངྐམནཱདཱིསུ ཀཱཡསྶ ཨནཝསཱིདནཾ. དལ༹ྷནིཀྐམོཏི ཨེཏེན ‘‘ཀཱམཾ ཏཙོ ཙ ནྷཱརུ ཙཱ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༡༨༤; ཨ. ནི. ༢.༥; མཧཱནི. ༡༩༦) ཨེཝཾ པཝཏྟཾ པདཧནཝཱིརིཡཾ དསྶེཏི, ཡཾ ཏཾ ཨནུཔུབྦསིཀྑཱདཱིསུ པདཧནྟོ ‘‘ཀཱཡེན ཙེཝ པརམསཙྩཾ སཙྪིཀརོཏི, པཉྙཱཡ ཙ ནཾ ཨཏིཝིཛ྄ཛྷ པསྶཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཐ ཝཱ ཨེཏེན མགྒསམྤཡུཏྟཝཱིརིཡཾ དསྶེཏི. ཏཉྷི དལ༹ྷཉྩ བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཾ གཏཏྟཱ, ནིཀྐམོ ཙ སབྦསོ པཊིཔཀྑཱ ནིཀྑནྟཏྟཱ, ཏསྨཱ ཏཾསམངྒཱིཔུགྒལོཔི དལ༹ྷོ ནིཀྐམོ ཨསྶཱཏི ‘‘དལ༹ྷནིཀྐམོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཐཱམབལཱུཔཔནྣོཏི མགྒཀྑཎེ ཀཱཡཐཱམེན ཉཱཎབལེན ཙ ཨུཔཔནྣོ, ཨཐ ཝཱ ཐཱམབྷཱུཏེན བལེན ཨུཔཔནྣོཏི ཐཱམབལཱུཔཔནྣོ, ཐིརཉཱཎབལཱུཔཔནྣོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཏེན ཏསྶ ཝཱིརིཡསྶ ཝིཔསྶནཱཉཱཎསམྤཡོགཾ དཱིཔེནྟོ ཡོནིསོ པདཧནབྷཱཝཾ སཱདྷེཏི. པུབྦབྷཱགམཛ྄ཛྷིམཨུཀྐཊྛཝཱིརིཡཝསེན ཝཱ ཏཡོཔི པཱདཱ ཡོཛེཏབྦཱ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༦༩. པཊིསལླཱནནྟི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཱཝརཎགཱཐཱཡ ཨུཔྤཏྟིསདིསཱ ཨེཝ ཨུཔྤཏྟི, ནཏྠི ཀོཙི ཝིསེསོ. ཨཏྠཝཎྞནཱཡཾ པནསྶཱ པཊིསལླཱནནྟི ཏེཧི ཏེཧི སཏྟསངྑཱརེཧི པཊིནིཝཏྟིཏྭཱ སལླཱིནཾ ཨེཀཏྟསེཝིཏཱ ཨེཀཱིབྷཱཝོ, ཀཱཡཝིཝེཀོཏི ཨཏྠོ. ཛྷཱནནྟི པཙྩནཱིཀཛྷཱཔནཏོ ཨཱརམྨཎལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཏོ ཙ ཙིཏྟཝིཝེཀོ ཝུཙྩཏི. ཏཏྠ ཨཊྛསམཱཔཏྟིཡོ ནཱིཝརཎཱདིཔཙྩནཱིཀཛྷཱཔནཏོ ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཏོ ཙ ཛྷཱནནྟི ཝུཙྩཏི, ཝིཔསྶནཱམགྒཕལཱནི སཏྟསཉྙཱདིཔཙྩནཱིཀཛྷཱཔནཏོ, ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཏོཡེཝ ཙེཏྠ ཕལཱནི. ཨིདྷ པན ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནམེཝ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཨེཝམེཏཾ པཊིསལླཱནཉྩ ཛྷཱནཉྩ ཨརིཉྩམཱནོ, ཨཛཧམཱནོ, ཨནིསྶཛྫམཱནོ. དྷམྨེསཱུཏི ཝིཔསྶནཱུཔགེསུ པཉྩཀྑནྡྷཱདིདྷམྨེསུ. ནིཙྩནྟི སཏཏཾ, སམིཏཾ, ཨབྦྷོཀིཎྞཾ. ཨནུདྷམྨཙཱརཱིཏི ཏེ དྷམྨེ ཨཱརབྦྷ པཝཏྟམཱནེན ཨནུགཏཾ ཝིཔསྶནཱདྷམྨཾ ཙརམཱནོ. ཨཐ ཝཱ དྷམྨཱཏི ནཝ ལོཀུཏྟརདྷམྨཱ, ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ ཨནུལོམོ དྷམྨོཏི ཨནུདྷམྨོ, ཝིཔསྶནཱཡེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཏྠ ‘‘དྷམྨཱནཾ ནིཙྩཾ ཨནུདྷམྨཙཱརཱི’’ཏི ཝཏྟབྦེ གཱཐཱབནྡྷསུཁཏྠཾ ཝིབྷཏྟིབྱཏྟཡེན ‘‘དྷམྨེསཱུ’’ཏི ཝུཏྟཾ སིཡཱ. ཨཱདཱིནཝཾ སམྨསིཏཱ བྷཝེསཱུཏི ཏཱཡ ཨནུདྷམྨཙརིཏཱསངྑཱཏཱཡ ཝིཔསྶནཱཡ ཨནིཙྩཱཀཱརཱདིདོསཾ ཏཱིསུ བྷཝེསུ སམནུཔསྶནྟོ ཨེཝཾ ཨིམཾ ཀཱཡཝིཝེཀཙིཏྟཝིཝེཀཾ ཨརིཉྩམཱནོ སིཁཱཔྤཏྟཝིཔསྶནཱསངྑཱཏཱཡ པཊིཔདཱཡ ཨདྷིགཏོཏི ཝཏྟབྦོ ཨེཀོ ཙརེཏི ཨེཝཾ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

པཊིསལླཱནགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༧༠. ཏཎྷཀྑཡནྟི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཉྙཏརོ ཀིར བཱརཱཎསིརཱཛཱ མཧཙྩརཱཛཱནུབྷཱཝེན ནགརཾ པདཀྑིཎཾ ཀརོཏི. ཏསྶ སརཱིརསོབྷཱཡ ཨཱཝཊྚིཏཧདཡཱ སཏྟཱ པུརཏོ གཙྪནྟཱཔི ནིཝཏྟིཏྭཱ ཏམེཝ ཨུལློཀེནྟི, པཙྪཏོ གཙྪནྟཱཔི, ཨུབྷོཧི པསྶེཧི གཙྪནྟཱཔི. པཀཏིཡཱ ཨེཝ ཧི བུདྡྷདསྶནེ པུཎྞཙནྡསམུདྡརཱཛདསྶནེ ཙ ཨཏིཏྟོ ལོཀོ. ཨཐ ཨཉྙཏརཱ ཀུཊུམྦིཡབྷརིཡཱཔི ཨུཔརིཔཱསཱདགཏཱ སཱིཧཔཉྫརཾ ཝིཝརིཏྭཱ ཨོལོཀཡམཱནཱ ཨཊྛཱསི. རཱཛཱ ཏཾ དིསྭཱཝ པཊིབདྡྷཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ ཨམཙྩཾ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘ཛཱནཱཧི ཏཱཝ, བྷཎེ, ཨཡཾ ཨིཏྠཱི སསཱམིཀཱ ཝཱ ཨསཱམིཀཱ ཝཱ’’ཏི. སོ གནྟྭཱ ‘‘སསཱམིཀཱ’’ཏི ཨཱརོཙེསི. ཨཐ རཱཛཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམཱ ཝཱིསཏིསཧསྶནཱཊཀིཏྠིཡོ དེཝཙྪརཱཡོ ཝིཡ མཾཡེཝ ཨེཀཾ ཨབྷིརམེནྟི, སོ དཱནཱཧཾ ཨེཏཱཔི ཨཏུསིཏྭཱ པརསྶ ཨིཏྠིཡཱ ཏཎྷཾ ཨུཔྤཱདེསིཾ, སཱ ཨུཔྤནྣཱ ཨཔཱཡམེཝ ཨཱཀཌྜྷཏཱི’’ཏི ཏཎྷཱཡ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ ‘‘ཧནྡ ནཾ ནིགྒཎྷཱམཱི’’ཏི རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ཏཎྷཀྑཡཾ པཏྠཡམཔྤམཏྟོ, ཨནེལ༹མཱུགོ སུཏཝཱ སཏཱིམཱ;

སངྑཱཏདྷམྨོ ནིཡཏོ པདྷཱནཝཱ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཏཎྷཀྑཡནྟི ནིབྦཱནཾ, ཨེཝཾ དིཊྛཱདཱིནཝཱཡ ཏཎྷཱཡ ཨེཝ ཨཔྤཝཏྟིཾ. ཨཔྤམཏྟོཏི སཱཏཙྩཀཱརཱི སཀྐཙྩཀཱརཱི. ཨནེལ༹མཱུགོཏི ཨལཱལཱམུཁོ. ཨཐ ཝཱ ཨནེལོ༹ ཙ ཨམཱུགོ ཙ, པཎྜིཏོ བྱཏྟོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཧིཏསུཁསམྤཱཔཀཾ སུཏམསྶ ཨཏྠཱིཏི སུཏཝཱ ཨཱགམསམྤནྣོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཏཱིམཱཏི ཙིརཀཏཱདཱིནཾ ཨནུསྶརིཏཱ. སངྑཱཏདྷམྨོཏི དྷམྨུཔཔརིཀྑཱཡ པརིཉྙཱཏདྷམྨོ. ནིཡཏོཏི ཨརིཡམགྒེན ནིཡཱམཾ པཏྟོ. པདྷཱནཝཱཏི སམྨཔྤདྷཱནཝཱིརིཡསམྤནྣོ. ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ ཨེས པཱཋོ ཡོཛེཏབྦོ. ཨེཝམེཏེཧི ཨཔྤམཱདཱདཱིཧི སམནྣཱགཏོ ནིཡཱམསམྤཱཔཀེན པདྷཱནེན པདྷཱནཝཱ, ཏེན པདྷཱནེན པཏྟནིཡཱམཏྟཱ ནིཡཏོ, ཏཏོ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཡཱ སངྑཱཏདྷམྨོ. ཨརཧཱ ཧི པུན སངྑཱཏབྦཱབྷཱཝཏོ ‘‘སངྑཱཏདྷམྨོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཡཐཱཧ ‘‘ཡེ ཙ སངྑཱཏདྷམྨཱསེ, ཡེ ཙ སེཁཱ པུཐཱུ ཨིདྷཱ’’ཏི (སུ. ནི. ༡༠༤༤; ཙཱུལ༹ནི. ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༧). སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཏཎྷཀྑཡགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༧༡. སཱིཧོ ཝཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཉྙཏརསྶ ཀིར བཱརཱཎསིརཉྙོ དཱུརེ ཨུཡྻཱནཾ ཧོཏི. སོ པགེཝ ཝུཊྛཱཡ ཨུཡྻཱནཾ གཙྪནྟོ ཨནྟརཱམགྒེ ཡཱནཱ ཨོརུཡ྄ཧ ཨུདཀཊྛཱནཾ ཨུཔགཏོ ‘‘མུཁཾ དྷོཝིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏསྨིཉྩ པདེསེ སཱིཧཱི པོཏཀཾ ཛནེཏྭཱ གོཙརཱཡ གཏཱ. རཱཛཔུརིསོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘སཱིཧཔོཏཀོ དེཝཱ’’ཏི ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ‘‘སཱིཧོ ཀིར ན ཀསྶཙི བྷཱཡཏཱི’’ཏི ཏཾ ཨུཔཔརིཀྑིཏུཾ བྷེརིཨཱདཱིནི ཨཱཀོཊཱཔེསི. སཱིཧཔོཏཀོ ཏཾ སདྡཾ སུཏྭཱཔི ཏཐེཝ སཡི. རཱཛཱ ཡཱཝཏཏིཡཀཾ ཨཱཀོཊཱཔེསི, སོ ཏཏིཡཝཱརེ སཱིསཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ སབྦཾ པརིསཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཏཐེཝ སཡི. ཨཐ རཱཛཱ ‘‘ཡཱཝསྶ མཱཏཱ ནཱགཙྪཏི, ཏཱཝ གཙྪཱམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ གཙྪནྟོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཏཾ དིཝསཾ ཛཱཏོཔི སཱིཧཔོཏཀོ ན སནྟསཏི ན བྷཱཡཏི, ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཏཎྷཱདིཊྛིཔརིཏཱསཾ ཚེཏྭཱ ན སནྟསེཡྻཾ ན བྷཱཡེཡྻ’’ནྟི. སོ ཏཾ ཨཱརམྨཎཾ གཧེཏྭཱ, གཙྪནྟོ པུན ཀེཝཊྚེཧི མཙྪེ གཧེཏྭཱ སཱཁཱསུ བནྡྷིཏྭཱ པསཱརིཏེ ཛཱལེ ཝཱཏཾ ཨལགྒཾཡེཝ གཙྪམཱནཾ དིསྭཱ, ཏམྤི ནིམིཏྟཾ ཨགྒཧེསི – ‘‘ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཏཎྷཱདིཊྛིཛཱལཾ མོཧཛཱལཾ ཝཱ ཕཱལེཏྭཱ ཨེཝཾ ཨསཛྫམཱནོ གཙྪེཡྻ’’ནྟི.

ཨཐ ཨུཡྻཱནཾ གནྟྭཱ སིལཱཔཊྚཔོཀྑརཎིཏཱིརེ ནིསིནྣོ ཝཱཏབྦྷཱཧཏཱནི པདུམཱནི ཨོནམིཏྭཱ ཨུདཀཾ ཕུསིཏྭཱ ཝཱཏཝིགམེ པུན ཡཐཱཋཱནེ ཋིཏཱནི ཨུདཀེན ཨནུཔལིཏྟཱནི དིསྭཱ ཏམྤི ནིམིཏྟཾ ཨགྒཧེསི – ‘‘ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཡཐཱ ཨེཏཱནི ཨུདཀེ ཛཱཏཱནི ཨུདཀེན ཨནུཔལིཏྟཱནི ཏིཊྛནྟི, ཨེཝམེཝཾ ལོཀེ ཛཱཏོ ལོཀེན ཨནུཔལིཏྟོ ཏིཊྛེཡྻ’’ནྟི. སོ པུནཔྤུནཾ ‘‘ཡཐཱ སཱིཧཝཱཏཔདུམཱནི, ཨེཝཾ ཨསནྟསནྟེན ཨསཛྫམཱནེན ཨནུཔལིཏྟེན བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ, རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ, ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘སཱིཧོཝ སདྡེསུ ཨསནྟསནྟོ, ཝཱཏོཝ ཛཱལམྷི ཨསཛྫམཱནོ;

པདུམཾཝ ཏོཡེན ཨལིཔྤམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ སཱིཧོཏི ཙཏྟཱརོ སཱིཧཱ – ཏིཎསཱིཧོ, པཎྜུསཱིཧོ, ཀཱལ༹སཱིཧོ, ཀེསརསཱིཧོཏི. ཀེསརསཱིཧོ ཏེསཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏི. སོཝ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཝཱཏོ པུརཏྠིམཱདིཝསེན ཨནེཀཝིདྷོ, པདུམཾ རཏྟསེཏཱདིཝསེན. ཏེསུ ཡོ ཀོཙི ཝཱཏོ ཡཾཀིཉྩི པདུམཉྩ ཝཊྚཏིཡེཝ. ཏཏྠ ཡསྨཱ སནྟཱསོ ཨཏྟསིནེཧེན ཧོཏི, ཨཏྟསིནེཧོ ཙ ཏཎྷཱལེཔོ, སོཔི དིཊྛིསམྤཡུཏྟེན ཝཱ དིཊྛིཝིཔྤཡུཏྟེན ཝཱ ལོབྷེན ཧོཏི, སོ ཙ ཏཎྷཱཡེཝ. སཛྫནཾ པན ཏཏྠ ཨུཔཔརིཀྑཱཝིརཧིཏསྶ མོཧེན ཧོཏི, མོཧོ ཙ ཨཝིཛྫཱ. ཏཏྠ སམཐེན ཏཎྷཱཡ པཧཱནཾ ཧོཏི, ཝིཔསྶནཱཡ, ཨཝིཛྫཱཡ. ཏསྨཱ སམཐེན ཨཏྟསིནེཧཾ པཧཱཡ སཱིཧོཝ སདྡེསུ ཨནིཙྩཱདཱིསུ ཨསནྟསནྟོ, ཝིཔསྶནཱཡ མོཧཾ པཧཱཡ ཝཱཏོཝ ཛཱལམྷི ཁནྡྷཱཡཏནཱདཱིསུ ཨསཛྫམཱནོ, སམཐེནེཝ ལོབྷཾ ལོབྷསམྤཡུཏྟཾ ཨེཝ དིཊྛིཉྩ པཧཱཡ, པདུམཾཝ ཏོཡེན སབྦབྷཝབྷོགལོབྷེན ཨལིཔྤམཱནོ. ཨེཏྠ ཙ སམཐསྶ སཱིལཾ པདཊྛཱནཾ, སམཐོ སམཱདྷི, ཝིཔསྶནཱ པཉྙཱཏི. ཨེཝཾ ཏེསུ དྭཱིསུ དྷམྨེསུ སིདྡྷེསུ ཏཡོཔི ཁནྡྷཱ སིདྡྷཱ ཧོནྟི. ཏཏྠ སཱིལཀྑནྡྷེན སུརཏོ ཧོཏི. སོ སཱིཧོཝ སདྡེསུ ཨཱགྷཱཏཝཏྠཱུསུ ཀུཛ྄ཛྷིཏུཀཱམཏཱཡ ན སནྟསཏི. པཉྙཱཀྑནྡྷེན པཊིཝིདྡྷསབྷཱཝོ ཝཱཏོཝ ཛཱལམྷི ཁནྡྷཱདིདྷམྨབྷེདེ ན སཛྫཏི, སམཱདྷིཀྑནྡྷེན ཝཱིཏརཱགོ པདུམཾཝ ཏོཡེན རཱགེན ན ལིཔྤཏི. ཨེཝཾ སམཐཝིཔསྶནཱཧི སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱཀྑནྡྷེཧི ཙ ཡཐཱསམྦྷཝཾ ཨཝིཛྫཱཏཎྷཱནཾ ཏིཎྞཉྩ ཨཀུསལམཱུལཱནཾ པཧཱནཝསེན ཨསནྟསནྟོ ཨསཛྫམཱནོ ཨལིཔྤམཱནོ ཙ ཝེདིཏབྦོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཨསནྟསནྟགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༧༢. སཱིཧོ ཡཐཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཉྙཏརོ ཀིར བཱརཱཎསིརཱཛཱ པཙྩནྟཾ ཀུཔྤིཏཾ ཝཱུཔསམེཏུཾ གཱམཱནུགཱམིམགྒཾ ཚཌྜེཏྭཱ, ཨུཛུཾ ཨཊཝིམགྒཾ གཧེཏྭཱ, མཧཏིཡཱ སེནཱཡ གཙྪཏི. ཏེན ཙ སམཡེན ཨཉྙཏརསྨིཾ པབྦཏཔཱདེ སཱིཧོ བཱལསཱུརིཡཱཏཔཾ ཏཔྤམཱནོ ནིཔནྣོ ཧོཏི. ཏཾ དིསྭཱ རཱཛཔུརིསོ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ‘‘སཱིཧོ ཀིར སདྡེན ན སནྟསཏཱི’’ཏི བྷེརིསངྑཔཎཝཱདཱིཧི སདྡཾ ཀཱརཱཔེསི. སཱིཧོ ཏཐེཝ ནིཔཛྫི. དུཏིཡམྤི ཀཱརཱཔེསི. སཱིཧོ ཏཐེཝ ནིཔཛྫི. ཏཏིཡམྤི ཀཱརཱཔེསི. སཱིཧོ ‘‘མམ པཊིསཏྟུ ཨཏྠཱི’’ཏི ཙཏཱུཧི པཱདེཧི སུཔྤཏིཊྛིཏཾ པཏིཊྛཧིཏྭཱ སཱིཧནཱདཾ ནདི. ཏཾ སུཏྭཱཝ ཧཏྠཱརོཧཱདཡོ ཧཏྠིཨཱདཱིཧི ཨོརོཧིཏྭཱ ཏིཎགཧནཱནི པཝིཊྛཱ, ཧཏྠིཨསྶགཎཱ དིསཱཝིདིསཱ པལཱཏཱ. རཉྙོ ཧཏྠཱིཔི རཱཛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཝནགཧནཱནི པོཐཡམཱནོ པལཱཡི. སོ ཏཾ སནྡྷཱརེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ རུཀྑསཱཁཱཡ ཨོལམྦིཏྭཱ, པཐཝིཾ པཏིཏྭཱ, ཨེཀཔདིཀམགྒེན གཙྪནྟོ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ ཝསནཊྛཱནཾ པཱཔུཎིཏྭཱ ཏཏྠ པཙྩེཀབུདྡྷེ པུཙྪི – ‘‘ཨཔི, བྷནྟེ, སདྡམསྶུཏྠཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཀསྶ སདྡཾ, བྷནྟེ’’ཏི? ‘‘པཋམཾ བྷེརིསངྑཱདཱིནཾ, པཙྪཱ སཱིཧསྶཱ’’ཏི. ‘‘ན བྷཱཡིཏྠ, བྷནྟེ’’ཏི? ‘‘ན མཡཾ, མཧཱརཱཛ, ཀསྶཙི སདྡསྶ བྷཱཡཱམཱ’’ཏི. ‘‘སཀྐཱ པན, བྷནྟེ, མཡ྄ཧམྤི ཨེདིསཾ ཀཱཏུ’’ནྟི? ‘‘སཀྐཱ, མཧཱརཱཛ, སཙེ པབྦཛསཱི’’ཏི. ‘‘པབྦཛཱམི, བྷནྟེ’’ཏི. ཏཏོ ནཾ པབྦཱཛེཏྭཱ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀཾ སིཀྑཱཔེསུཾ. སོཔི པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘སཱིཧོ ཡཐཱ དཱཋབལཱི པསཡ྄ཧ, རཱཛཱ མིགཱནཾ ཨབྷིབྷུཡྻ ཙཱརཱི;

སེཝེཐ པནྟཱནི སེནཱསནཱནི, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ སཧནཱ ཙ ཧནནཱ ཙ སཱིགྷཛཝཏྟཱ ཙ སཱིཧོ. ཀེསརསཱིཧོཝ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏོ. དཱཋཱ བལམསྶ ཨཏྠཱིཏི དཱཋབལཱི. པསཡ྄ཧ ཨབྷིབྷུཡྻཱཏི, ཨུབྷཡཾ ཙཱརཱིསདྡེན སཧ ཡོཛེཏབྦཾ པསཡ྄ཧཙཱརཱི ཨབྷིབྷུཡྻཙཱརཱིཏི ཏཏྠ པསཡ྄ཧ ནིགྒཧེཏྭཱ ཙརཎེན པསཡ྄ཧཙཱརཱི, ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ, སནྟཱསེཏྭཱ, ཝསཱིཀཏྭཱ, ཙརཎེན ཨབྷིབྷུཡྻཙཱརཱི. སྭཱཡཾ ཀཱཡབལེན པསཡ྄ཧཙཱརཱི, ཏེཛསཱ ཨབྷིབྷུཡྻཙཱརཱི. ཏཏྠ སཙེ ཀོཙི ཝདེཡྻ – ‘‘ཀིཾ པསཡ྄ཧ ཨབྷིབྷུཡྻ ཙཱརཱི’’ཏི, ཏཏོ མིགཱནནྟི སཱམིཝཙནཾ ཨུཔཡོགཝཙནཾ ཀཏྭཱ ‘‘མིགེ པསཡ྄ཧ ཨབྷིབྷུཡྻ ཙཱརཱི’’ཏི པཊིཝཏྟབྦཾ. པནྟཱནཱིཏི དཱུརཱནི. སེནཱསནཱནཱིཏི ཝསནཊྛཱནཱནི. སེསཾ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ སཀྐཱ ཛཱནིཏུནྟི ན ཝིཏྠཱརིཏནྟི.

དཱཋབལཱིགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༧༣. མེཏྟཾ ཨུཔེཀྑནྟི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཉྙཏརོ ཀིར རཱཛཱ མེཏྟཱདིཛྷཱནལཱབྷཱི ཨཧོསི. སོ ‘‘ཛྷཱནསུཁནྟརཱཡཀརཾ རཛྫ’’ནྟི ཛྷཱནཱནུརཀྑཎཏྠཾ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ, ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

མེཏྟཾ ཨུཔེཀྑཾ ཀརུཎཾ ཝིམུཏྟིཾ, ཨཱསེཝམཱནོ མུདིཏཉྩ ཀཱལེ;

སབྦེན ལོཀེན ཨཝིརུཛ྄ཛྷམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ ‘‘སབྦེ སཏྟཱ སུཁིཏཱ ཧོནྟཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཧིཏསུཁུཔནཡནཀཱམཏཱ མེཏྟཱ. ‘‘ཨཧོ ཝཏ ཨིམམྷཱ དུཀྑཱ ཝིམུཙྩེཡྻུ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨཧིཏདུཀྑཱཔནཡནཀཱམཏཱ ཀརུཎཱ. ‘‘མོདནྟི ཝཏ བྷོནྟོ སཏྟཱ མོདནྟི སཱདྷུ སུཊྛཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཧིཏསུཁཱཝིཔྤཡོགཀཱམཏཱ མུདིཏཱ. ‘‘པཉྙཱཡིསྶནྟི སཀེན ཀམྨེནཱ’’ཏི སུཁདུཀྑེསུ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑནཏཱ ཨུཔེཀྑཱ. གཱཐཱབནྡྷསུཁཏྠཾ པན ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ མེཏྟཾ ཝཏྭཱ ཨུཔེཀྑཱ ཝུཏྟཱ, མུདིཏཱ པཙྪཱ. ཝིམུཏྟིནྟི ཙཏསྶོཔི ཧི ཨེཏཱ ཨཏྟནོ པཙྩནཱིཀདྷམྨེཧི ཝིམུཏྟཏྟཱ ཝིམུཏྟིཡོ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘མེཏྟཾ ཨུཔེཀྑཾ ཀརུཎཾ, ཝིམུཏྟིཾ, ཨཱསེཝམཱནོ མུདིཏཉྩ ཀཱལེ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨཱསེཝམཱནོཏི ཏིསྶོ ཏིཀཙཏུཀྐཛ྄ཛྷཱནཝསེན, ཨུཔེཀྑཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཝསེན བྷཱཝཡམཱནོ. ཀཱལེཏི མེཏྟཾ ཨཱསེཝིཏྭཱ ཏཏོ ཝུཊྛཱཡ ཀརུཎཾ, ཏཏོ ཝུཊྛཱཡ མུདིཏཾ, ཏཏོ ཨིཏརཏོ ཝཱ ནིཔྤཱིཏིཀཛྷཱནཏོ ཝུཊྛཱཡ ཨུཔེཀྑཾ ཨཱསེཝམཱནོ ‘‘ཀཱལེ ཨཱསེཝམཱནོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨཱསེཝིཏུཾ ཕཱསུཀཱལེ ཝཱ. སབྦེན ལོཀེན ཨཝིརུཛ྄ཛྷམཱནོཏི དསསུ དིསཱསུ སབྦེན སཏྟལོཀེན ཨཝིརུཛ྄ཛྷམཱནོ. མེཏྟཱདཱིནཉྷི བྷཱཝིཏཏྟཱ སཏྟཱ ཨཔྤཊིཀཱུལཱ ཧོནྟི. སཏྟེསུ ཙ ཝིརོདྷབྷཱུཏོ པཊིགྷོ ཝཱུཔསམྨཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘སབྦེན ལོཀེན ཨཝིརུཛ྄ཛྷམཱནོ’’ཏི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརེན པན མེཏྟཱདིཀཐཱ ཨཊྛསཱལིནིཡཱ དྷམྨསངྒཧཊྛཀཐཱཡཾ (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༢༥༡) ཝུཏྟཱ. སེསཾ པུབྦཝུཏྟསདིསམེཝཱཏི.

ཨཔྤམཉྙཱགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༧༤. རཱགཉྩ དོསཉྩཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? རཱཛགཧཾ ཀིར ཨུཔནིསྶཱཡ མཱཏངྒོ ནཱམ པཙྩེཀབུདྡྷོ ཝིཧརཏི སབྦཔཙྪིམོ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ. ཨཐ ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟེ ཨུཔྤནྣེ དེཝཏཱཡོ བོདྷིསཏྟསྶ པཱུཛནཏྠཱཡ ཨཱགཙྪནྟིཡོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘མཱརིསཱ, མཱརིསཱ, བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤནྣོ’’ཏི བྷཎིཾསུ. སོ ནིརོདྷཱ ཝུཊྛཧནྟོ ཏཾ སདྡཾ སུཏྭཱ, ཨཏྟནོ ཙ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ དིསྭཱ, ཧིམཝནྟེ མཧཱཔཔཱཏོ ནཱམ པབྦཏོ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ པརིནིབྦཱནཊྛཱནཾ, ཏཏྠ ཨཱཀཱསེན གནྟྭཱ པུབྦེ པརིནིབྦུཏཔཙྩེཀབུདྡྷསྶ ཨཊྛིསངྒྷཱཏཾ པཔཱཏེ པཀྑིཔིཏྭཱ, སིལཱཏལེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘རཱགཉྩ དོསཉྩ པཧཱཡ མོཧཾ, སནྡཱལཡིཏྭཱན སཾཡོཛནཱནི;

ཨསནྟསཾ ཛཱིཝིཏསངྑཡམྷི, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ རཱགདོསམོཧཱ ཨུརགསུཏྟེ ཝུཏྟཱ. སཾཡོཛནཱནཱིཏི དས སཾཡོཛནཱནི. ཏཱནི ཙ ཏེན ཏེན མགྒེན སནྡཱལཡིཏྭཱ. ཨསནྟསཾ ཛཱིཝིཏསངྑཡམྷཱིཏི ཛཱིཝིཏསངྑཡོ ཝུཙྩཏི ཙུཏིཙིཏྟསྶ པརིབྷེདོ, ཏསྨིཉྩ ཛཱིཝིཏསངྑཡེ ཛཱིཝིཏནིཀནྟིཡཱ པཧཱིནཏྟཱ ཨསནྟསནྟི. ཨེཏྟཱཝཏཱ སོཔཱདིསེསཾ ནིབྦཱནདྷཱཏུཾ ཨཏྟནོ དསྶེཏྭཱ གཱཐཱཔརིཡོསཱནེ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡཱིཏི.

ཛཱིཝིཏསངྑཡགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༧༥. བྷཛནྟཱིཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར ཨཉྙཏརོ རཱཛཱ ཨཱདིགཱཐཱཡ ཝུཏྟཔྤཀཱརམེཝ ཕཱིཏཾ རཛྫཾ སམནུསཱསཏི. ཏསྶ ཁརོ ཨཱབཱདྷོ ཨུཔྤཛྫི, དུཀྑཱ ཝེདནཱ ཝཏྟནྟི. ཝཱིསཏིསཧསྶིཏྠིཡོ པརིཝཱརེཏྭཱ ཧཏྠཔཱདསམྦཱཧནཱདཱིནི ཀརོནྟི. ཨམཙྩཱ ‘‘ན དཱནཱཡཾ རཱཛཱ ཛཱིཝིསྶཏི, ཧནྡ མཡཾ ཨཏྟནོ སརཎཾ གཝེསཱམཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨཉྙསྶ རཉྙོ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨུཔཊྛཱནཾ ཡཱཙིཾསུ. ཏེ ཏཏྠ ཨུཔཊྛཧནྟིཡེཝ, ན ཀིཉྩི ལབྷནྟི. རཱཛཱཔི ཨཱབཱདྷཱ ཝུཊྛཧིཏྭཱ པུཙྪི ‘‘ཨིཏྠནྣཱམོ ཙ ཨིཏྠནྣཱམོ ཙ ཀུཧི’’ནྟི? ཏཏོ ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ སཱིསཾ ཙཱལེཏྭཱ ཏུཎྷཱི ཨཧོསི. ཏེཔི ཨམཙྩཱ ‘‘རཱཛཱ ཝུཊྛིཏོ’’ཏི སུཏྭཱ ཏཏྠ ཀིཉྩི ཨལབྷམཱནཱ པརམེན པཱརིཛུཉྙེན སམནྣཱགཏཱ པུནདེཝ ཨཱགནྟྭཱ རཱཛཱནཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཾསུ. ཏེན ཙ རཉྙཱ ‘‘ཀུཧིཾ, ཏཱཏཱ, ཏུམྷེ གཏཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘དེཝཾ དུབྦལཾ དིསྭཱ ཨཱཛཱིཝིཀབྷཡེནམྷཱ ཨསུཀཾ ནཱམ ཛནཔདཾ གཏཱ’’ཏི. རཱཛཱ སཱིསཾ ཙཱལེཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨིམེ ཝཱིམཾསེཡྻཾ, ཀིཾ པུནཔི ཨེཝཾ ཀརེཡྻུཾ ནོ’’ཏི? སོ པུབྦེ ཨཱབཱདྷིཀརོགེན ཕུཊྛོ ཝིཡ བཱལ༹ྷཝེདནཾ ཨཏྟཱནཾ དསྶེནྟོ གིལཱནཱལཡཾ ཨཀཱསི. ཨིཏྠིཡོ སམྤརིཝཱརེཏྭཱ པུབྦསདིསམེཝ སབྦཾ ཨཀཾསུ. ཏེཔི ཨམཙྩཱ ཏཐེཝ པུན བཧུཏརཾ ཛནཾ གཧེཏྭཱ པཀྐམིཾསུ. ཨེཝཾ རཱཛཱ ཡཱཝཏཏིཡཾ སབྦཾ པུབྦསདིསཾ ཨཀཱསི. ཏེཔི ཏཐེཝ པཀྐམིཾསུ. ཏཏོ ཙཏུཏྠམྤི ཏེ ཨཱགཏེ དིསྭཱ ‘‘ཨཧོ ཨིམེ དུཀྐརཾ ཨཀཾསུ, ཡེ མཾ བྱཱདྷིཏཾ པཧཱཡ ཨནཔེཀྑཱ པཀྐམིཾསཱུ’’ཏི ནིབྦིནྣོ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘བྷཛནྟི སེཝནྟི ཙ ཀཱརཎཏྠཱ, ནིཀྐཱརཎཱ དུལླབྷཱ ཨཛྫ མིཏྟཱ;

ཨཏྟཊྛཔཉྙཱ ཨསུཙཱི མནུསྶཱ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ བྷཛནྟཱིཏི སརཱིརེན ཨལླཱིཡིཏྭཱ པཡིརུཔཱསནྟི. སེཝནྟཱིཏི ཨཉྫལིཀམྨཱདཱིཧི ཀིཾ ཀཱརཔཊིསྶཱཝིཏཱཡ ཙ པརིཙརནྟི. ཀཱརཎཾ ཨཏྠོ ཨེཏེསནྟི ཀཱརཎཏྠཱ, བྷཛནཱཡ སེཝནཱཡ ཙ ནཱཉྙཾ ཀཱརཎམཏྠི, ཨཏྠོ ཨེཝ ནེསཾ ཀཱརཎཾ, ཨཏྠཧེཏུ སེཝནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ནིཀྐཱརཎཱ དུལླབྷཱ ཨཛྫ མིཏྟཱཏི ‘‘ཨིཏོ ཀིཉྩི ལཙྪཱམཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཏྟཔཊིལཱབྷཀཱརཎེན ནིཀྐཱརཎཱ, ཀེཝལཾ –

‘‘ཨུཔཀཱརོ ཙ ཡོ མིཏྟོ,

སུཁེ དུཀྑེ ཙ ཡོ སཁཱ;

ཨཏྠཀྑཱཡཱི ཙ ཡོ མིཏྟོ,

ཡོ ཙ མིཏྟཱནུཀམྤཀོ’’ཏི. (དཱི. ནི. ༣.༢༦༥) –

ཨེཝཾ ཝུཏྟེན ཨརིཡེན མིཏྟབྷཱཝེན སམནྣཱགཏཱ དུལླབྷཱ ཨཛྫ མིཏྟཱ. ཨཏྟནི ཋིཏཱ ཨེཏེསཾ པཉྙཱ, ཨཏྟཱནཾཡེཝ ཨོལོཀེནྟི, ན ཨཉྙནྟི ཨཏྟཊྛཔཉྙཱ. དིཊྛཏྠཔཉྙཱཏི ཨཡམྤི ཀིར པོརཱཎཔཱཋོ, སམྤཏི དིཊྛིཡེཝ ཨཏྠེ ཨེཏེསཾ པཉྙཱ, ཨཱཡཏིཾ ན པེཀྑནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨསུཙཱིཏི ཨསུཙིནཱ ཨནརིཡེན ཀཱཡཝཙཱིམནོཀམྨེན སམནྣཱགཏཱ. སེསཾ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི.

ཀཱརཎཏྠགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

ཙཏུཏྠོ ཝགྒོ ནིཊྛིཏོ ཨེཀཱདསཧི གཱཐཱཧི.

ཨེཝམེཏཾ ཨེཀཙཏྟཱལཱིསགཱཐཱཔརིམཱཎཾ ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟཾ ཀཏྠཙིདེཝ ཝུཏྟེན ཡོཛནཱནཡེན སབྦཏྠ ཡཐཱནུརཱུཔཾ ཡོཛེཏྭཱ ཨནུསནྡྷིཏོ ཨཏྠཏོ ཙ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཏིཝིཏྠཱརབྷཡེན པན ཨམྷེཧི ན སབྦཏྠ ཡོཛིཏནྟི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. ཀསིབྷཱརདྭཱཛསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ མེ སུཏནྟི ཀསིབྷཱརདྭཱཛསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བྷགཝཱ མགདྷེསུ ཝིཧརནྟོ དཀྑིཎཱགིརིསྨིཾ ཨེཀནཱལཱཡཾ བྲཱཧྨཎགཱམེ པུརེབྷཏྟཀིཙྩཾ པཙྪཱབྷཏྟཀིཙྩནྟི ཨིམེསུ དྭཱིསུ བུདྡྷཀིཙྩེསུ པུརེབྷཏྟཀིཙྩཾ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ པཙྪཱབྷཏྟཀིཙྩཱཝསཱནེ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ ཀསིབྷཱརདྭཱཛཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨརཧཏྟསྶ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣཾ དིསྭཱ ‘‘ཏཏྠ མཡི གཏེ ཡཐཱ པཝཏྟིསྶཏི, ཏཏོ ཀཐཱཝསཱནེ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ ཨེས བྲཱཧྨཎོ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིསྶཏཱི’’ཏི ཙ ཉཏྭཱ, ཏཏྠ གནྟྭཱ, ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེཏྭཱ, ཨིམཾ སུཏྟཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ སིཡཱ ‘‘ཀཏམཾ བུདྡྷཱནཾ པུརེབྷཏྟཀིཙྩཾ, ཀཏམཾ པཙྪཱབྷཏྟཀིཙྩ’’ནྟི? ཝུཙྩཏེ – བུདྡྷོ བྷགཝཱ པཱཏོ ཨེཝ ཨུཊྛཱཡ ཨུཔཊྛཱཀཱནུགྒཧཏྠཾ སརཱིརཕཱསུཀཏྠཉྩ མུཁདྷོཝནཱདིསརཱིརཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཱ, ཏཱཝ ཝིཝིཏྟཱསནེ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ, བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཱཡ ནིཝཱསེཏྭཱ, ཀཱཡབནྡྷནཾ བནྡྷིཏྭཱ, ཙཱིཝརཾ པཱརུཔིཏྭཱ, པཏྟམཱདཱཡ ཀདཱཙི ཨེཀཀོཝ ཀདཱཙི བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ པིཎྜཱཡ པཝིསཏི, ཀདཱཙི པཀཏིཡཱ, ཀདཱཙི ཨནེཀེཧི པཱཊིཧཱརིཡེཧི ཝཏྟམཱནེཧི. སེཡྻཐིདཾ – པིཎྜཱཡ པཝིསཏོ ལོཀནཱཐསྶ པུརཏོ པུརཏོ གནྟྭཱ མུདུགཏིཡོ ཝཱཏཱ པཐཝིཾ སོདྷེནྟི; ཝལཱཧཀཱ ཨུདཀཕུསིཏཱནི མུཉྩནྟཱ མགྒེ རེཎུཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ ཨུཔརི ཝིཏཱནཾ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛནྟི. ཨཔརེ ཝཱཏཱ པུཔྥཱནི ཨུཔསཾཧརིཏྭཱ མགྒེ ཨོཀིརནྟི, ཨུནྣཏཱ བྷཱུམིཔྤདེསཱ ཨོནམནྟི, ཨོནཏཱ ཨུནྣམནྟི, པཱདནིཀྑེཔསམཡེ སམཱཝ བྷཱུམི ཧོཏི, སུཁསམྥསྶཱནི རཐཙཀྐམཏྟཱནི པདུམཔུཔྥཱནི ཝཱ པཱདེ སམྤཊིཙྪནྟི, ཨིནྡཁཱིལསྶ ཨནྟོ ཋཔིཏམཏྟེ དཀྑིཎཔཱདེ སརཱིརཱ ཚབྦཎྞརསྨིཡོ ནིཙྪརིཏྭཱ སུཝཎྞརསཔིཉྫརཱནི ཝིཡ ཙིཏྲཔཊཔརིཀྑིཏྟཱནི ཝིཡ ཙ པཱསཱདཀཱུཊཱགཱརཱདཱིནི ཀརོནྟིཡོ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིདྷཱཝནྟི, ཧཏྠིཨསྶཝིཧངྒཱདཡོ སཀསཀཊྛཱནེསུ ཋིཏཱཡེཝ མདྷུརེནཱཀཱརེན སདྡཾ ཀརོནྟི, ཏཐཱ བྷེརིཝཱིཎཱདཱིནི ཏཱུརིཡཱནི མནུསྶཱནཾ ཀཱཡཱུཔགཱནི ཙ ཨཱབྷརཎཱནི, ཏེན སཉྙཱཎེན མནུསྶཱ ཛཱནནྟི ‘‘ཨཛྫ བྷགཝཱ ཨིདྷ པིཎྜཱཡ པཝིཊྛོ’’ཏི. ཏེ སུནིཝཏྠཱ སུཔཱརུཏཱ གནྡྷཔུཔྥཱདཱིནི ཨཱདཱཡ གྷརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨནྟརཝཱིཐིཾ པཊིཔཛྫིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ གནྡྷཔུཔྥཱདཱིཧི སཀྐཙྩཾ པཱུཛེཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ – ‘‘ཨམྷཱཀཾ, བྷནྟེ, དས བྷིཀྑཱུ, ཨམྷཱཀཾ ཝཱིསཏི, ཨམྷཱཀཾ བྷིཀྑུསཏཾ དེཐཱ’’ཏི ཡཱཙིཏྭཱ བྷགཝཏོཔི པཏྟཾ གཧེཏྭཱ, ཨཱསནཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ སཀྐཙྩཾ པིཎྜཔཱཏེན པཊིམཱནེནྟི.

བྷགཝཱ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩོ ཏེསཾ སནྟཱནཱནི ཨོལོཀེཏྭཱ ཏཐཱ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཡཐཱ ཀེཙི སརཎགམནེ པཏིཊྛཧནྟི, ཀེཙི པཉྩསུ སཱིལེསུ, ཀེཙི སོཏཱཔཏྟིསཀདཱགཱམིཨནཱགཱམིཕལཱནཾ ཨཉྙཏརསྨིཾ, ཀེཙི པབྦཛིཏྭཱ ཨགྒཕལེ ཨརཧཏྟེཏི. ཨེཝཾ ཏཐཱ ཏཐཱ ཛནཾ ཨནུགྒཧེཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཝིཧཱརཾ གཙྪཏི. ཏཏྠ མཎྜལམཱལེ༹ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསཱིདཏི བྷིཀྑཱུནཾ བྷཏྟཀིཙྩཔརིཡོསཱནཾ ཨཱགམཡམཱནོ. ཏཏོ བྷིཀྑཱུནཾ བྷཏྟཀིཙྩཔརིཡོསཱནེ ཨུཔཊྛཱཀོ བྷགཝཏོ ནིཝེདེཏི. ཨཐ བྷགཝཱ གནྡྷཀུཊིཾ པཝིསཏི. ཨིདཾ ཏཱཝ པུརེབྷཏྟཀིཙྩཾ. ཡཉྩེཏྠ ན ཝུཏྟཾ, ཏཾ བྲཧྨཱཡུསུཏྟེ ཝུཏྟནཡེནེཝ གཧེཏབྦཾ.

ཨཐ བྷགཝཱ ཨེཝཾ ཀཏཔུརེབྷཏྟཀིཙྩོ གནྡྷཀུཊིཡཱ ཨུཔཊྛཱནེ ནིསཱིདིཏྭཱ, པཱདེ པཀྑཱལེཏྭཱ, པཱདཔཱིཋེ ཋཏྭཱ, བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཨོཝདཏི – ‘‘བྷིཀྑཝེ, ཨཔྤམཱདེན སམྤཱདེཐ, བུདྡྷུཔྤཱདོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ, མནུསྶཔཊིལཱབྷོ དུལླབྷོ, སདྡྷཱསམྤཏྟི དུལླབྷཱ, པབྦཛྫཱ དུལླབྷཱ, སདྡྷམྨསྶཝནཾ དུལླབྷཾ ལོཀསྨི’’ནྟི. ཏཏོ བྷིཀྑཱུ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ པུཙྪནྟི. ཨཐ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཙརིཡཝསེན ཀམྨཊྛཱནཾ དེཏི. ཏེ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ, བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ, ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནཾ གཙྪནྟི; ཀེཙི ཨརཉྙཾ, ཀེཙི རུཀྑམཱུལཾ, ཀེཙི པབྦཏཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརཾ, ཀེཙི ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀབྷཝནཾ…པེ… ཀེཙི ཝསཝཏྟིབྷཝནནྟི. ཏཏོ བྷགཝཱ གནྡྷཀུཊིཾ པཝིསིཏྭཱ སཙེ ཨཱཀངྑཏི, དཀྑིཎེན པསྶེན སཏོ སམྤཛཱནོ མུཧུཏྟཾ སཱིཧསེཡྻཾ ཀཔྤེཏི. ཨཐ སམསྶཱསིཏཀཱཡོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ དུཏིཡབྷཱགེ ལོཀཾ ཝོལོཀེཏི. ཏཏིཡབྷཱགེ ཡཾ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཏི, ཏཏྠ ཛནོ པུརེབྷཏྟཾ དཱནཾ དཏྭཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ སུནིཝཏྠོ སུཔཱརུཏོ གནྡྷཔུཔྥཱདཱིནི ཨཱདཱཡ ཝིཧཱརེ སནྣིཔཏཏི. ཏཏོ བྷགཝཱ སམྤཏྟཔརིསཱཡ ཨནུརཱུཔེན པཱཊིཧཱརིཡེན གནྟྭཱ དྷམྨསབྷཱཡཾ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསཛྫ དྷམྨཾ དེསེཏི ཀཱལཡུཏྟཾ པམཱཎཡུཏྟཾ. ཨཐ ཀཱལཾ ཝིདིཏྭཱ པརིསཾ ཨུཡྻོཛེཏི.

ཏཏོ སཙེ གཏྟཱནི ཨོསིཉྩིཏུཀཱམོ ཧོཏི. ཨཐ བུདྡྷཱསནཱ ཨུཊྛཱཡ ཨུཔཊྛཱཀེན ཨུདཀཔཊིཡཱདིཏོཀཱསཾ གནྟྭཱ, ཨུཔཊྛཱཀཧཏྠཏོ ཨུདཀསཱཊིཀཾ གཧེཏྭཱ, ནྷཱནཀོཊྛཀཾ པཝིསཏི. ཨུཔཊྛཱཀོཔི བུདྡྷཱསནཾ ཨཱནེཏྭཱ གནྡྷཀུཊིཔརིཝེཎེ པཉྙཱཔེཏི. བྷགཝཱ གཏྟཱནི ཨོསིཉྩིཏྭཱ, སུརཏྟདུཔཊྚཾ ནིཝཱསེཏྭཱ, ཀཱཡབནྡྷནཾ བནྡྷིཏྭཱ, ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཀཏྭཱ, ཏཏྠ ཨཱགནྟྭཱ, ནིསཱིདཏི ཨེཀཀོཝ མུཧུཏྟཾ པཊིསལླཱིནོ. ཨཐ བྷིཀྑཱུ ཏཏོ ཏཏོ ཨཱགམྨ བྷགཝཏོ ཨུཔཊྛཱནཾ གཙྪནྟི. ཏཏྠ ཨེཀཙྩེ པཉྷཾ པུཙྪནྟི, ཨེཀཙྩེ ཀམྨཊྛཱནཾ, ཨེཀཙྩེ དྷམྨསྶཝནཾ ཡཱཙནྟི. བྷགཝཱ ཏེསཾ ཨདྷིཔྤཱཡཾ སམྤཱདེནྟོ པཋམཾ ཡཱམཾ ཝཱིཏིནཱམེཏི.

མཛ྄ཛྷིམཡཱམེ སཀལདསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུདེཝཏཱཡོ ཨོཀཱསཾ ལབྷམཱནཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྷཾ པུཙྪནྟི ཡཐཱབྷིསངྑཏཾ ཨནྟམསོ ཙཏུརཀྑརམྤི. བྷགཝཱ ཏཱསཾ དེཝཏཱནཾ པཉྷཾ ཝིསྶཛྫེནྟོ མཛ྄ཛྷིམཡཱམཾ ཝཱིཏིནཱམེཏི. ཏཏོ པཙྪིམཡཱམཾ ཙཏྟཱརོ བྷཱགེ ཀཏྭཱ ཨེཀཾ བྷཱགཾ ཙངྐམཾ ཨདྷིཊྛཱཏི, དུཏིཡབྷཱགཾ གནྡྷཀུཊིཾ པཝིསིཏྭཱ དཀྑིཎེན པསྶེན སཏོ སམྤཛཱནོ སཱིཧསེཡྻཾ ཀཔྤེཏི, ཏཏིཡབྷཱགཾ ཕལསམཱཔཏྟིཡཱ ཝཱིཏིནཱམེཏི, ཙཏུཏྠབྷཱགཾ མཧཱཀརུཎཱསམཱཔཏྟིཾ པཝིསིཏྭཱ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེཏི ཨཔྤརཛཀྑམཧཱརཛཀྑཱདིསཏྟདསྶནཏྠཾ. ཨིདཾ པཙྪཱབྷཏྟཀིཙྩཾ.

ཨེཝམིམསྶ པཙྪཱབྷཏྟཀིཙྩསྶ ལོཀཝོལོཀནསངྑཱཏེ ཙཏུཏྠབྷཱགཱཝསཱནེ བུདྡྷདྷམྨསངྒྷེསུ དཱནསཱིལཨུཔོསཐཀམྨཱདཱིསུ ཙ ཨཀཏཱདྷིཀཱརེ ཀཏཱདྷིཀཱརེ ཙ ཨནུཔནིསྶཡསམྤནྣེ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣེ ཙ སཏྟེ པསྶིཏུཾ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ ཀསིབྷཱརདྭཱཛཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨརཧཏྟསྶ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣཾ དིསྭཱ ‘‘ཏཏྠ མཡི གཏེ ཀཐཱ པཝཏྟིསྶཏི, ཏཏོ ཀཐཱཝསཱནེ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ ཨེས བྲཱཧྨཎོ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིསྶཏཱི’’ཏི ཙ ཉཏྭཱ, ཏཏྠ གནྟྭཱ, ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེཏྭཱ ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨེཝཾ མེ སུཏནྟིཨཱདི ཨཱཡསྨཏཱ ཨཱནནྡེན པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཱལེ དྷམྨསངྒཱིཏིཾ ཀརོནྟེན ཨཱཡསྨཏཱ མཧཱཀསྶཔཏྠེརེན པུཊྛེན པཉྩནྣཾ ཨརཧནྟསཏཱནཾ ཝུཏྟཾ, ‘‘ཨཧཾ, ཁོ, སམཎ ཀསཱམི ཙ ཝཔཱམི ཙཱ’’ཏི ཀསིབྷཱརདྭཱཛེན ཝུཏྟཾ, ‘‘ཨཧམྤི ཁོ བྲཱཧྨཎ ཀསཱམི ཙ ཝཔཱམི ཙཱ’’ཏིཨཱདི བྷགཝཏཱ ཝུཏྟཾ. ཏདེཏཾ སབྦམྤི སམོདྷཱནེཏྭཱ ‘‘ཀསིབྷཱརདྭཱཛསུཏྟ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

ཏཏྠ ཨེཝནྟི ཨཡཾ ཨཱཀཱརནིདསྶནཱཝདྷཱརཎཏྠོ ཨེཝཾ-སདྡོ. ཨཱཀཱརཏྠེན ཧི ཨེཏེན ཨེཏམཏྠཾ དཱིཔེཏི – ནཱནཱནཡནིཔུཎམནེཀཛ྄ཛྷཱསཡསམུཊྛཱནཾ ཨཏྠབྱཉྫནསམྤནྣཾ ཝིཝིདྷཔཱཊིཧཱརིཡཾ དྷམྨཏྠདེསནཱཔཊིཝེདྷགམྦྷཱིརཾ སབྦསཏྟེཧི སཀསཀབྷཱསཱནུརཱུཔམུཔལཀྑཎིཡསབྷཱཝཾ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཝཙནཾ, ཏཾ སབྦཱཀཱརེན ཀོ སམཏྠོ ཝིཉྙཱཏུཾ; ཨཐ, ཁོ, ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏཾ, མཡཱཔི ཨེཀེནཱཀཱརེན སུཏ’’ནྟི. ནིདསྶནཏྠེན ‘‘ནཱཧཾ སཡམྦྷཱུ, ན མཡཱ ཨིདཾ སཙྪིཀཏ’’ནྟི ཨཏྟཱནཾ པརིམོཙེནྟོ ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏཾ, མཡཱ ཨེཝཾ སུཏ’’ནྟི ཨིདཱནི ཝཏྟབྦཾ སཀལསུཏྟཾ ནིདསྶེཏི. ཨཝདྷཱརཎཏྠེན ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ བཧུསྶུཏཱནཾ ཡདིདཾ ཨཱནནྡོ, གཏིམནྟཱནཾ, སཏིམནྟཱནཾ, དྷིཏིམནྟཱནཾ, ཨུཔཊྛཱཀཱནཾ ཡདིདཾ ཨཱནནྡོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༢༡༩-༢༢༣) ཨེཝཾ བྷགཝཏཱ པསཏྠབྷཱཝཱནུརཱུཔཾ ཨཏྟནོ དྷཱརཎབལཾ དསྶེནྟོ སཏྟཱནཾ སོཏུཀམྱཏཾ ཛནེཏི ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏཾ ཏཉྩ ཨཏྠཏོ ཝཱ བྱཉྫནཏོ ཝཱ ཨནཱུནམནདྷིཀཾ, ཨེཝམེཝ, ན ཨཉྙཐཱ དཊྛབྦ’’ནྟི. མེ སུཏནྟི ཨེཏྠ མཡཱསདྡཏྠོ མེ-སདྡོ, སོཏདྭཱརཝིཉྙཱཎཏྠོ སུཏསདྡོ. ཏསྨཱ ཨེཝཾ མེ སུཏནྟི ཨེཝཾ མཡཱ སོཏཝིཉྙཱཎཔུབྦངྒམཱཡ ཝིཉྙཱཎཝཱིཐིཡཱ ཨུཔདྷཱརིཏནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨེཀཾ སམཡནྟི ཨེཀཾ ཀཱལཾ. བྷགཝཱཏི བྷཱགྱཝཱ, བྷགྒཝཱ, བྷཏྟཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. མགདྷེསུ ཝིཧརཏཱིཏི མགདྷཱ ནཱམ ཛནཔདིནོ རཱཛཀུམཱརཱ, ཏེསཾ ནིཝཱསོ ཨེཀོཔི ཛནཔདོ རུལ༹ྷཱིསདྡེན ‘‘མགདྷཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏསྨིཾ མགདྷེསུ ཛནཔདེ. ཀེཙི པན ‘‘ཡསྨཱ ཙེཏིཡརཱཛཱ མུསཱཝཱདཾ བྷཎིཏྭཱ བྷཱུམིཾ པཝིསནྟོ ‘མཱ གདྷཾ པཝིསཱ’ཏི ཝུཏྟོ, ཡསྨཱ ཝཱ ཏཾ རཱཛཱནཾ མགྒནྟཱ བྷཱུམིཾ ཁནནྟཱ པུརིསཱ ‘མཱ གདྷཾ ཀརོཐཱ’ཏི ཝུཏྟཱ, ཏསྨཱ མགདྷཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིཧི ནཡེཧི བཧུདྷཱ པཔཉྩེནྟི. ཡཾ རུཙྩཏི, ཏཾ གཧེཏབྦནྟི. ཝིཧརཏཱིཏི ཨེཀཾ ཨིརིཡཱཔཐབཱདྷནཾ ཨཔརེན ཨིརིཡཱཔཐེན ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ ཨཔརིཔཏནྟཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཧརཏི, པཝཏྟེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དིབྦབྲཧྨཨརིཡཝིཧཱརེཧི ཝཱ སཏྟཱནཾ ཝིཝིདྷཾ ཧིཏཾ ཧརཏཱིཏི ཝིཧརཏི. ཧརཏཱིཏི ཨུཔསཾཧརཏི, ཨུཔནེཏི, ཛནེཏི, ཨུཔྤཱདེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཐཱ ཧི ཡདཱ སཏྟཱ ཀཱམེསུ ཝིཔྤཊིཔཛྫནྟི, ཏདཱ ཀིར བྷགཝཱ དིབྦེན ཝིཧཱརེན ཝིཧརཏི ཏེསཾ ཨལོབྷཀུསལམཱུལུཔྤཱདནཏྠཾ – ‘‘ཨཔྤེཝ ནཱམ ཨིམཾ པཊིཔཏྟིཾ དིསྭཱ ཨེཏྠ རུཙིཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཀཱམེསུ ཝིརཛྫེཡྻུ’’ནྟི. ཡདཱ པན ཨིསྶརིཡཏྠཾ སཏྟེསུ ཝིཔྤཊིཔཛྫནྟི, ཏདཱ བྲཧྨཝིཧཱརེན ཝིཧརཏི ཏེསཾ ཨདོསཀུསལམཱུལུཔྤཱདནཏྠཾ – ‘‘ཨཔྤེཝ ནཱམ ཨིམཾ པཊིཔཏྟིཾ དིསྭཱ ཨེཏྠ རུཙིཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཨདོསེན དོསཾ ཝཱུཔསམེཡྻུ’’ནྟི. ཡདཱ པན པབྦཛིཏཱ དྷམྨཱདྷིཀརཎཾ ཝིཝདནྟི, ཏདཱ ཨརིཡཝིཧཱརེན ཝིཧརཏི ཏེསཾ ཨམོཧཀུསལམཱུལུཔྤཱདནཏྠཾ – ‘‘ཨཔྤེཝ ནཱམ ཨིམཾ པཊིཔཏྟིཾ དིསྭཱ ཨེཏྠ རུཙིཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཨམོཧེན མོཧཾ ཝཱུཔསམེཡྻུ’’ནྟི. ཨིརིཡཱཔཐཝིཧཱརེན པན ན ཀདཱཙི ན ཝིཧརཏི ཏཾ ཝིནཱ ཨཏྟབྷཱཝཔརིཧརཎཱབྷཱཝཏོཏི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརཾ པན མངྒལསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ ཝཀྑཱམ.

དཀྑིཎཱགིརིསྨིནྟི ཡོ སོ རཱཛགཧཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ཋིཏོ གིརི, ཏསྶ དཀྑིཎཔསྶེ ཛནཔདོ ‘‘དཀྑིཎཱགིརཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏསྨིཾ ཛནཔདེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཝིཧཱརསྶཱཔི ཏདེཝ ནཱམཾ. ཨེཀནཱལཱ༹ཡཾ བྲཱཧྨཎགཱམེཏི ཨེཀནཱལཱ༹ཏི ཏསྶ གཱམསྶ ནཱམཾ. བྲཱཧྨཎཱ ཙེཏྠ སམྦཧུལཱ པཊིཝསནྟི, བྲཱཧྨཎབྷོགོ ཝཱ སོ, ཏསྨཱ ‘‘བྲཱཧྨཎགཱམོ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

ཏེན ཁོ པན སམཡེནཱཏི ཡཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཨཔརཱཛིཏཔལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷིཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐོ མགདྷརཊྛེ ཨེཀནཱལ༹ཾ བྲཱཧྨཎགཱམཾ ཨུཔནིསྶཱཡ དཀྑིཎཱགིརིམཧཱཝིཧཱརེ བྲཱཧྨཎསྶ ཨིནྡྲིཡཔརིཔཱཀཾ ཨཱགམཡམཱནོ ཝིཧརཏི, ཏེན སམཡེན ཀརཎབྷཱུཏེནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཁོ པནཱཏི ཨིདཾ པནེཏྠ ནིཔཱཏདྭཡཾ པདཔཱུརཎམཏྟཾ, ཨདྷིཀཱརནྟརདསྶནཏྠཾ ཝཱཏི དཊྛབྦཾ. ཀསིབྷཱརདྭཱཛསྶ བྲཱཧྨཎསྶཱཏི སོ བྲཱཧྨཎོ ཀསིཡཱ ཛཱིཝཏི, བྷཱརདྭཱཛོཏི ཙསྶ གོཏྟཾ, ཏསྨཱ ཨེཝཾ ཝུཙྩཏི. པཉྩམཏྟཱནཱིཏི ཡཐཱ – ‘‘བྷོཛནེ མཏྟཉྙཱུ’’ཏི ཨེཏྠ མཏྟསདྡོ པམཱཎེ ཝཏྟཏི, ཨེཝམིདྷཱཔི, ཏསྨཱ པཉྩཔམཱཎཱནི ཨནཱུནཱནི ཨནདྷིཀཱནི, པཉྩནངྒལསཏཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཡུཏྟཱནཱིཏི པཡོཛིཏཱནི, བལིབདྡཱནཾ ཁནྡྷེསུ ཋཔེཏྭཱ ཡུགེ ཡོཏྟེཧི ཡོཛིཏཱནི ཧོནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

ཝཔྤཀཱལེཏི ཝཔནཀཱལེ, བཱིཛནིཀྑིཔཀཱལེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ དྭེ ཝཔྤཱནི ཀལལཝཔྤཉྩ, པཾསུཝཔྤཉྩ. པཾསུཝཔྤཾ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཏཉྩ ཁོ པཋམདིཝསེ མངྒལཝཔྤཾ. ཏཏྠཱཡཾ ཨུཔཀརཎསམྤདཱ – ཏཱིཎི བལིབདྡསཧསྶཱནི ཨུཔཊྛཱཔིཏཱནི ཧོནྟི, སབྦེསཾ སུཝཎྞམཡཱནི སིངྒཱནི པཊིམུཀྐཱནི, རཛཏམཡཱ ཁུརཱ, སབྦེ སེཏམཱལཱཧི སབྦགནྡྷསུགནྡྷེཧི པཉྩངྒུལིཀེཧི ཙ ཨལངྐཏཱ པརིཔུཎྞངྒཔཙྩངྒཱ སབྦལཀྑཎསམྤནྣཱ, ཨེཀཙྩེ ཀཱལཱ༹ ཨཉྫནཝཎྞཱཡེཝ, ཨེཀཙྩེ སེཏཱ ཕལིཀཝཎྞཱ, ཨེཀཙྩེ རཏྟཱ པཝཱལ༹ཝཎྞཱ, ཨེཀཙྩེ ཀམྨཱསཱ མསཱརགལླཝཎྞཱ. པཉྩསཏཱ ཀསྶཀཔུརིསཱ སབྦེ ཨཧཏསེཏཝཏྠནིཝཏྠཱ མཱལཱལངྐཏཱ དཀྑིཎཨཾསཀཱུཊེསུ ཋཔིཏཔུཔྥཙུམྦཊཀཱ ཧརིཏཱལམནོསིལཱལཉྪནུཛྫལིཏགཏྟབྷཱགཱ དས དས ནངྒལཱ ཨེཀེཀགུམྦཱ ཧུཏྭཱ གཙྪནྟི. ནངྒལཱནཾ སཱིསཉྩ ཡུགཉྩ པཏོདཱ ཙ སུཝཎྞཝིནདྡྷཱ. པཋམནངྒལེ ཨཊྛ བལིབདྡཱ ཡུཏྟཱ, སེསེསུ ཙཏྟཱརོ ཙཏྟཱརོ, ཨཝསེསཱ ཀིལནྟཔརིཝཏྟནཏྠཾ ཨཱནཱིཏཱ. ཨེཀེཀགུམྦེ ཨེཀམེཀཾ བཱིཛསཀཊཾ ཨེཀེཀོ ཀསཏི, ཨེཀེཀོ ཝཔཏི.

བྲཱཧྨཎོ པན པགེཝ མསྶུཀམྨཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ནྷཏྭཱ སུགནྡྷགནྡྷེཧི ཝིལིཏྟོ པཉྩསཏགྒྷནཀཾ ཝཏྠཾ ནིཝཱསེཏྭཱ སཧསྶགྒྷནཀཾ ཨེཀཾསཾ ཀརིཏྭཱ ཨེཀམེཀིསྶཱ ཨངྒུལིཡཱ དྭེ དྭེ ཀཏྭཱ ཝཱིསཏི ཨངྒུལིམུདྡིཀཱཡོ, ཀཎྞེསུ སཱིཧཀུཎྜལཱནི, སཱིསེ ཙ བྲཧྨཝེཋནཾ པཊིམུཉྩིཏྭཱ སུཝཎྞམཱལཾ ཀཎྛེ ཀཏྭཱ བྲཱཧྨཎགཎཔརིཝུཏོ ཀམྨནྟཾ ཝོསཱསཏི. ཨཐསྶ བྲཱཧྨཎཱི ཨནེཀསཏབྷཱཛནེསུ པཱཡཱསཾ པཙཱཔེཏྭཱ མཧཱསཀཊེསུ ཨཱརོཔེཏྭཱ གནྡྷོདཀེན ནྷཱཡིཏྭཱ སབྦཱལངྐཱརཝིབྷཱུསིཏཱ བྲཱཧྨཎཱིགཎཔརིཝུཏཱ ཀམྨནྟཾ ཨགམཱསི. གེཧམྤིསྶ སབྦཏྠ གནྡྷེཧི སུཝིལིཏྟཾ པུཔྥེཧི སུཀཏབལིཀམྨཾ, ཁེཏྟཉྩ ཏེསུ ཏེསུ ཋཱནེསུ སམུསྶིཏཔཊཱཀཾ ཨཧོསི. པརིཛནཀམྨཀཱརེཧི སཧ ཀམྨནྟཾ ཨོསཊཔརིསཱ ཨཌྜྷཏེཡྻསཧསྶཱ ཨཧོསི. སབྦེ ཨཧཏཝཏྠནིཝཏྠཱ, སབྦེསཉྩ པཱཡཱསབྷོཛནཾ པཊིཡཏྟཾ ཨཧོསི.

ཨཐ བྲཱཧྨཎོ ཡཏྠ སཱམཾ བྷུཉྫཏི, ཏཾ སུཝཎྞཔཱཏིཾ དྷོཝཱཔེཏྭཱ པཱཡཱསསྶ པཱུརེཏྭཱ སཔྤིམདྷུཕཱཎིཏཱདཱིནི ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ ནངྒལབལིཀམྨཾ ཀཱརཱཔེསི. བྲཱཧྨཎཱི པཉྩ ཀསྶཀསཏཱནི སུཝཎྞརཛཏཀཾསཏམྦམཡཱནི བྷཱཛནཱནི གཧེཏྭཱ ནིསིནྣཱནི སུཝཎྞཀཊཙྪུཾ གཧེཏྭཱ པཱཡཱསེན པརིཝིསནྟཱི གཙྪཏི. བྲཱཧྨཎོ པན བལིཀམྨཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ རཏྟསུཝཎྞབནྡྷཱུཔཱཧནཱཡོ ཨཱརོཧིཏྭཱ རཏྟསུཝཎྞདཎྜཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨིདྷ པཱཡཱསཾ དེཐ, ཨིདྷ སཔྤིཾ, ཨིདྷ སཀྑརཾ དེཐཱ’’ཏི ཝོསཱསམཱནོ ཝིཙརཏི. ཨཐ བྷགཝཱ གནྡྷཀུཊིཡཾ ནིསིནྣོཝ བྲཱཧྨཎསྶ པརིཝེསནཾ ཝཏྟམཱནཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཀཱལོ བྲཱཧྨཎཾ དམེཏུ’’ནྟི ནིཝཱསེཏྭཱ, ཀཱཡབནྡྷནཾ བནྡྷིཏྭཱ, སངྒྷཱཊིཾ པཱརུཔིཏྭཱ, པཏྟཾ གཧེཏྭཱ, གནྡྷཀུཊིཏོ ནིཀྑམི ཡཐཱ ཏཾ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི. ཏེནཱཧ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ‘‘ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨཐ ཨིཏི ནིཔཱཏོ ཨཉྙཱདྷིཀཱརཝཙནཱརམྦྷེ ཁོཏི པདཔཱུརཎེ. བྷགཝཱཏི ཝུཏྟནཡམེཝ. པུབྦཎྷསམཡནྟི དིཝསསྶ པུབྦབྷཱགསམཡཾ, པུབྦཎྷསམཡེཏི ཨཏྠོ, པུབྦཎྷེ ཝཱ སམཡཾ པུབྦཎྷསམཡཾ, པུབྦཎྷེ ཨེཀཾ ཁཎནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཨཙྩནྟསཾཡོགེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ ལབྦྷཏི. ནིཝཱསེཏྭཱཏི པརིདཧིཏྭཱ, ཝིཧཱརནིཝཱསནཔརིཝཏྟནཝསེནེཏཾ ཝེདིཏབྦཾ. ན ཧི བྷགཝཱ ཏཏོ པུབྦེ ཨནིཝཏྠོ ཨཱསི. པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡཱཏི པཏྟཾ ཧཏྠེཧི, ཙཱིཝརཾ ཀཱཡེན ཨཱདིཡིཏྭཱ, སམྤཊིཙྪིཏྭཱ དྷཱརེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. བྷགཝཏོ ཀིར པིཎྜཱཡ པཝིསིཏུཀཱམསྶ བྷམརོ ཝིཡ ཝིཀསིཏཔདུམདྭཡམཛ྄ཛྷཾ, ཨིནྡནཱིལམཎིཝཎྞཾ སེལམཡཾ པཏྟཾ ཧཏྠདྭཡམཛ྄ཛྷཾ ཨཱགཙྪཏི. ཏསྨཱ ཨེཝམཱགཏཾ པཏྟཾ ཧཏྠེཧི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཙཱིཝརཉྩ པརིམཎྜལཾ པཱརུཏཾ ཀཱཡེན དྷཱརེཏྭཱཏི ཨེཝམསྶ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཡེན ཝཱ ཏེན ཝཱ ཧི པཀཱརེན གཎྷནྟོ ཨཱདཱཡ ཨིཙྩེཝ ཝུཙྩཏི ཡཐཱ ‘‘སམཱདཱཡེཝ པཀྐམཏཱི’’ཏི.

ཡེནཱཏི ཡེན མགྒེན. ཀམྨནྟོཏི ཀམྨཀརཎོཀཱསོ. ཏེནཱཏི ཏེན མགྒེན. ཨུཔསངྐམཱིཏི གཏོ, ཡེན མགྒེན ཀསིབྷཱརདྭཱཛསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཀམྨནྟོ གམྨཏི, ཏེན མགྒེན གཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཐ ཀསྨཱ, བྷིཀྑཱུ, བྷགཝནྟཾ ནཱནུབནྡྷིཾསཱུཏི? ཝུཙྩཏེ – ཡདཱ བྷགཝཱ ཨེཀཀོཝ ཀཏྠཙི ཨུཔསངྐམིཏུཀཱམོ ཧོཏི, བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཱཡཾ དྭཱརཾ པིདཧིཏྭཱ ཨནྟོགནྡྷཀུཊིཾ པཝིསཏི. ཏཏོ བྷིཀྑཱུ ཏཱཡ སཉྙཱཡ ཛཱནནྟི – ‘‘ཨཛྫ བྷགཝཱ ཨེཀཀོཝ གཱམཾ པཝིསིཏུཀཱམོ, ཨདྡྷཱ ཀཉྩི ཨེཝ ཝིནེཏབྦཔུགྒལཾ ཨདྡསཱ’’ཏི. ཏེ ཨཏྟནོ པཏྟཙཱིཝརཾ གཧེཏྭཱ, གནྡྷཀུཊིཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ, བྷིཀྑཱཙཱརཾ གཙྪནྟི. ཏདཱ ཙ བྷགཝཱ ཨེཝམཀཱསི. ཏསྨཱ བྷིཀྑཱུ བྷགཝནྟཾ ནཱནུབནྡྷིཾསཱུཏི.

ཏེན ཁོ པན སམཡེནཱཏི ཡེན སམཡེན བྷགཝཱ ཀམྨནྟཾ ཨུཔསངྐམི, ཏེན སམཡེན ཏསྶ བྲཱཧྨཎསྶ པརིཝེསནཱ ཝཏྟཏི, བྷཏྟཝིསྶགྒོ ཝཏྟཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཡཾ པུབྦེ ཨཝོཙུམྷ – ‘‘བྲཱཧྨཎཱི པཉྩ ཀསྶཀསཏཱནི སུཝཎྞརཛཏཀཾསཏམྦམཡཱནི བྷཱཛནཱནི གཧེཏྭཱ ནིསིནྣཱནི སུཝཎྞཀཊཙྪུཾ གཧེཏྭཱ པཱཡཱསེན པརིཝིསནྟཱི གཙྪཏཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཡེན པརིཝེསནཱ ཏེནུཔསངྐམི. ཀིཾ ཀཱརཎཱཏི? བྲཱཧྨཎསྶ ཨནུགྒཧཀརཎཏྠཾ. ན ཧི བྷགཝཱ ཀཔཎཔུརིསོ ཝིཡ བྷོཏྟུཀཱམཏཱཡ པརིཝེསནཾ ཨུཔསངྐམཏི. བྷགཝཏོ ཧི དྭེ ཨསཱིཏིསཧསྶསངྑྱཱ སཀྱཀོལིཡརཱཛཱནོ ཉཱཏཡོ, ཏེ ཨཏྟནོ སམྤཏྟིཡཱ ནིབདྡྷབྷཏྟཾ དཱཏུཾ ཨུསྶཧནྟི. ན པན བྷགཝཱ བྷཏྟཏྠཱཡ པབྦཛིཏོ, ཨཔིཙ ཁོ པན ‘‘ཨནེཀཱནི ཨསངྑྱེཡྻཱནི པཉྩ མཧཱཔརིཙྩཱགེ པརིཙྩཛནྟོ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ མུཏྟོ མོཙེསྶཱམི, དནྟོ དམེསྶཱམི; སནྟོ སམེསྶཱམི, པརིནིབྦུཏོ པརིནིབྦཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི པབྦཛིཏོ. ཏསྨཱ ཨཏྟནོ མུཏྟཏྟཱ…པེ… པརིནིབྦུཏཏྟཱ ཙ པརཾ མོཙེནྟོ…པེ… པརིནིབྦཱཔེནྟོ ཙ ལོཀེ ཝིཙརནྟོ བྲཱཧྨཎསྶ ཨནུགྒཧཀརཎཏྠཾ ཡེན པརིཝེསནཱ ཏེནུཔསངྐམཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསཱིཏི ཨེཝཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཙ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. ཨེཀམནྟནྟི བྷཱཝནཔུཾསཀནིདྡེསོ, ཨེཀོཀཱསཾ ཨེཀཔསྶནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བྷུམྨཏྠེ ཝཱ ཨུཔཡོགཝཙནཾ, ཏསྶ དསྶནཱུཔཙཱརེ ཀཐཱསཝནཊྛཱནེ, ཡཏྠ ཋིཏཾ བྲཱཧྨཎོ པསྶཏི, ཏཏྠ ཨུཙྩཊྛཱནེ ཨཊྛཱསི. ཋཏྭཱ ཙ སུཝཎྞརསཔིཉྫརཾ སཧསྶཙནྡསཱུརིཡོབྷཱསཱཏིབྷཱསཡམཱནཾ སརཱིརཱབྷཾ མུཉྩི སམནྟཏོ ཨསཱིཏིཧཏྠཔརིམཱཎཾ, ཡཱཡ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏཏྟཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཀམྨནྟསཱལཱབྷིཏྟིརུཀྑཀསིཏམཏྟིཀཱཔིཎྜཱདཡོ སུཝཎྞམཡཱ ཝིཡ ཨཧེསུཾ. ཨཐ མནུསྶཱ པཱཡཱསཾ བྷུཏྟཱ ཨསཱིཏིཨནུབྱཉྫནཔརིཝཱརདྭཏྟིཾསཝརལཀྑཎཔཊིམཎྜིཏསརཱིརཾ བྱཱམཔྤབྷཱཔརིཀྑེཔཝིབྷཱུསིཏབཱཧུཡུགལ༹ཾ ཀེཏུམཱལཱསམུཛྫལིཏསསྶིརིཀདསྶནཾ ཛངྒམམིཝ པདུམསྶརཾ, རཾསིཛཱལུཛྫལིཏཏཱརཱགཎམིཝ གགནཏལཾ, ཨཱདིཏྟམིཝ ཙ ཀནཀགིརིསིཁརཾ སིརིཡཱ ཛལམཱནཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཨེཀམནྟཾ ཋིཏཾ དིསྭཱ ཧཏྠཔཱདེ དྷོཝིཏྭཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ སམྤརིཝཱརེཏྭཱ ཨཊྛཾསུ. ཨེཝཾ ཏེཧི སམྤརིཝཱརིཏཾ ཨདྡས ཁོ ཀསིབྷཱརདྭཱཛོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ པིཎྜཱཡ ཋིཏཾ. དིསྭཱན བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཨཧཾ ཁོ, སམཎ, ཀསཱམི ཙ ཝཔཱམི ཙཱ’’ཏི.

ཀསྨཱ པནཱཡཾ ཨེཝམཱཧ? ཀིཾ སམནྟཔཱསཱདིཀེ པསཱདནཱིཡེ ཨུཏྟམདམཐསམཐམནུཔྤཏྟེཔི བྷགཝཏི ཨཔྤསཱདེན, ཨུདཱཧུ ཨཌྜྷཏེཡྻཱནཾ ཛནསཧསྶཱནཾ པཱཡཱསཾ པཊིཡཱདེཏྭཱཔི ཀཊཙྪུབྷིཀྑཱཡ མཙྪེརེནཱཏི? ཨུབྷཡཐཱཔི ནོ, ཨཔིཙ ཁྭཱསྶ བྷགཝཏོ དསྶནེན ཨཏིཏྟཾ ནིཀྑིཏྟཀམྨནྟཾ ཛནཾ དིསྭཱ ‘‘ཀམྨབྷངྒཾ མེ ཀཱཏུཾ ཨཱགཏོ’’ཏི ཨནཏྟམནཏཱ ཨཧོསི. ཏསྨཱ ཨེཝམཱཧ. བྷགཝཏོ ཙ ལཀྑཎསམྤཏྟིཾ དིསྭཱ ‘‘སཙཱཡཾ ཀམྨནྟེ པཡོཛཡིསྶ, སཀལཛམྦུདཱིཔེ མནུསྶཱནཾ སཱིསེ ཙཱུལཱ༹མཎི ཝིཡ ཨབྷཝིསྶ, ཀོ ནཱམསྶ ཨཏྠོ ན སམྤཛྫིསྶ, ཨེཝམེཝཾ ཨལསཏཱཡ ཀམྨནྟེ ཨཔྤཡོཛེཏྭཱ ཝཔྤམངྒལཱདཱིསུ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ བྷུཉྫནྟོ ཀཱཡདལ༹ྷཱིབཧུལོ ཝིཙརཏཱི’’ཏིཔིསྶ ཨཧོསི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཨཧཾ ཁོ, སམཎ, ཀསཱམི ཙ ཝཔཱམི ཙ, ཀསིཏྭཱ ཙ ཝཔིཏྭཱ ཙ བྷུཉྫཱམཱི’’ཏི. ན མེ ཀམྨནྟཱ བྱཱཔཛྫནྟི, ན ཙམྷི ཡཐཱ ཏྭཾ ཨེཝཾ ལཀྑཎསམྤནྣོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏྭམྤི སམཎ…པེ… བྷུཉྫསྶུ, ཀོ ཏེ ཨཏྠོ ན སམྤཛྫེཡྻ ཨེཝཾ ལཀྑཎསམྤནྣསྶཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨཔིཙཱཡཾ ཨསྶོསི – ‘‘སཀྱརཱཛཀུལེ ཀིར ཀུམཱརོ ཨུཔྤནྣོ, སོ ཙཀྐཝཏྟིརཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏོ’’ཏི. ཏསྨཱ ‘‘ཨིདཱནི ཨཡཾ སོ’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘ཙཀྐཝཏྟིརཛྫཾ ཀིར པཧཱཡ ཀིལནྟོསཱི’’ཏི ཨུཔཱརམྦྷཾ ཀརོནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨཧཾ ཁོ སམཎཱ’’ཏི. ཨཔིཙཱཡཾ ཏིཀྑཔཉྙོ བྲཱཧྨཎོ, ན བྷགཝནྟཾ ཨཝཀྑིཔནྟོ བྷཎཏི, བྷགཝཏོ པན རཱུཔསམྤཏྟིཾ དིསྭཱ པཉྙཱསམྤཏྟིཾ སམྦྷཱཝཡམཱནོ ཀཐཱཔཝཏྟནཏྠམྤི ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཨཧཾ ཁོ སམཎཱ’’ཏི. ཏཏོ བྷགཝཱ ཝེནེཡྻཝསེན སདེཝཀེ ལོཀེ ཨགྒཀསྶཀཝཔྤཀབྷཱཝཾ ཨཏྟནོ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨཧམྤི ཁོ བྲཱཧྨཎཱ’’ཏི.

ཨཐ བྲཱཧྨཎསྶ ཙིནྟཱ ཨུདཔཱདི – ‘‘ཨཡཾ སམཎོ ‘ཀསཱམི ཙ ཝཔཱམི ཙཱ’ཏི ཨཱཧ. ན ཙསྶ ཨོལཱ༹རིཀཱནི ཡུགནངྒལཱདཱིནི ཀསིབྷཎྜཱནི པསྶཱམི, སོ མུསཱ ནུ ཁོ བྷཎཏི, ནོ’’ཏི བྷགཝནྟཾ པཱདཏལཱ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཨུཔརི ཀེསནྟཱ སམྨཱལོཀཡམཱནོ ཨངྒཝིཛྫཱཡ ཀཏཱདྷིཀཱརཏྟཱ དྭཏྟིཾསཝརལཀྑཎསམྤཏྟིམསྶ ཉཏྭཱ ‘‘ཨཊྛཱནམེཏཾ ཨནཝཀཱསོ, ཡཾ ཨེཝརཱུཔོ མུསཱ བྷཎེཡྻཱ’’ཏི ཏཱཝདེཝ སཉྫཱཏབཧུམཱནོ བྷགཝཏི སམཎཝཱདཾ པཧཱཡ གོཏྟེན བྷགཝནྟཾ སམུདཱཙརམཱནོ ཨཱཧ ‘‘ན ཁོ པན མཡཾ པསྶཱམ བྷོཏོ གོཏམསྶཱ’’ཏི.

ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱ ཏིཀྑཔཉྙོ བྲཱཧྨཎོ ‘‘གམྦྷཱིརཏྠཾ སནྡྷཱཡ ཨིམིནཱ ཨེཏཾ ཝུཏྟ’’ནྟི ཉཏྭཱ པུཙྪིཏྭཱ ཏམཏྠཾ ཉཱཏུཀཱམོ བྷགཝནྟཾ གཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི. ཏེནཱཧ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ‘‘ཨཐ ཁོ ཀསིབྷཱརདྭཱཛོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ གཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསཱི’’ཏི. ཏཏྠ གཱཐཱཡཱཏི ཨཀྑརཔདནིཡམིཏེན ཝཙནེན. ཨཛ྄ཛྷབྷཱསཱིཏི ཨབྷཱསི.

༧༦-༧༧. ཏཏྠ བྲཱཧྨཎོ ‘‘ཀསི’’ནྟི ཡུགནངྒལཱདིཀསིསམྦྷཱརསམཱཡོགཾ ཝདཏི. བྷགཝཱ པན ཡསྨཱ པུབྦདྷམྨསབྷཱགེན རོཔེཏྭཱ ཀཐནཾ ནཱམ བུདྡྷཱནཾ ཨཱནུབྷཱཝོ, ཏསྨཱ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ དཱིཔེནྟོ པུབྦདྷམྨསབྷཱགེན རོཔེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘སདྡྷཱ བཱིཛ’’ནྟི. ཀོ པནེཏྠ པུབྦདྷམྨསབྷཱགོ, ནནུ བྲཱཧྨཎེན བྷགཝཱ ཡུགནངྒལཱདིཀསིསམྦྷཱརསམཱཡོགཾ པུཙྪིཏོ ཨཐ ཙ པན ཨཔུཙྪིཏསྶ བཱིཛསྶ སབྷཱགེན རོཔེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘སདྡྷཱ བཱིཛ’’ནྟི, ཨེཝཉྩ སཏི ཨནནུསནྡྷིཀཱཝ ཨཡཾ ཀཐཱ ཧོཏཱིཏི? ཝུཙྩཏེ – ན བུདྡྷཱནཾ ཨནནུསནྡྷིཀཱ ནཱམ ཀཐཱ ཨཏྠི, ནཱཔི བུདྡྷཱ པུབྦདྷམྨསབྷཱགཾ ཨནཱརོཔེཏྭཱ ཀཐེནྟི. ཨེཝཉྩེཏྠ ཨནུསནྡྷི ཝེདིཏབྦཱ – ཨནེན ཧི བྲཱཧྨཎེན བྷགཝཱ ཡུགནངྒལཱདིཀསིསམྦྷཱརཝསེན ཀསིཾ པུཙྪིཏོ. སོ ཏསྶ ཨནུཀམྤཱཡ ‘‘ཨིདཾ ཨཔུཙྪིཏ’’ནྟི ཨཔརིཧཱཔེཏྭཱ སམཱུལཾ སཨུཔཀཱརཾ སསམྦྷཱརཾ སཕལཾ ཀསིཾ ཉཱཔེཏུཾ མཱུལཏོ པཊྛཱཡ ཀསིཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘སདྡྷཱ བཱིཛ’’ནྟི. བཱིཛཉྷི ཀསིཡཱ མཱུལཾ ཏསྨིཾ སཏི ཀཏྟབྦཏོ, ཨསཏི ཨཀཏྟབྦཏོ, ཏཔྤམཱཎེན ཙ ཀཏྟབྦཏོ. བཱིཛེ ཧི སཏི ཀསིཾ ཀརོནྟི, ཨསཏི ན ཀརོནྟི. བཱིཛཔྤམཱཎེན ཙ ཀུསལཱ ཀསྶཀཱ ཁེཏྟཾ ཀསནྟི, ན ཨཱུནཾ ‘‘མཱ ནོ སསྶཾ པརིཧཱཡཱི’’ཏི, ན ཨདྷིཀཾ ‘‘མཱ ནོ མོགྷོ ཝཱཡཱམོ ཨཧོསཱི’’ཏི. ཡསྨཱ ཙ བཱིཛམེཝ མཱུལཾ, ཏསྨཱ བྷགཝཱ མཱུལཏོ པཊྛཱཡ ཀསིཾ དསྶེནྟོ ཏསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཀསིཡཱ པུབྦདྷམྨསྶ བཱིཛསྶ སབྷཱགེན ཨཏྟནོ ཀསིཡཱ པུབྦདྷམྨཾ རོཔེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘སདྡྷཱ བཱིཛ’’ནྟི. ཨེཝམེཏྠ པུབྦདྷམྨསབྷཱགོ ཝེདིཏབྦོ.

པུཙྪིཏཾཡེཝ ཝཏྭཱ ཨཔུཙྪིཏཾ པཙྪཱ ཀིཾ ན ཝུཏྟནྟི ཙེ? ཏསྶ ཨུཔཀཱརབྷཱཝཏོ དྷམྨསམྦནྡྷསམཏྠབྷཱཝཏོ ཙ. ཨཡཉྷི བྲཱཧྨཎོ པཉྙཝཱ, མིཙྪཱདིཊྛིཀུལེ པན ཛཱཏཏྟཱ སདྡྷཱཝིརཧིཏོ. སདྡྷཱཝིརཧིཏོ ཙ པཉྙཝཱ པརེསཾ སདྡྷཱཡ ཨཏྟནོ ཝིསཡེ ཨཔཊིཔཛྫམཱནོ ཝིསེསཾ ནཱདྷིགཙྪཏི, ཀིལེསཀཱལུསྶིཡབྷཱཝཱཔགམཔྤསཱདམཏྟལཀྑཎཱཔི ཙསྶ དུབྦལཱ སདྡྷཱ བལཝཏིཡཱ པཉྙཱཡ སཧ ཝཏྟམཱནཱ ཨཏྠསིདྡྷིཾ ན ཀརོཏི, ཧཏྠིནཱ སཧ ཨེཀདྷུརེ ཡུཏྟགོཎོ ཝིཡ. ཏསྨཱ ཏསྶ སདྡྷཱ ཨུཔཀཱརིཀཱ. ཨེཝཾ ཏསྶ བྲཱཧྨཎསྶ སཨུཔཀཱརབྷཱཝཏོ ཏཾ བྲཱཧྨཎཾ སདྡྷཱཡ པཏིཊྛཱཔེནྟེན པཙྪཱཔི ཝཏྟབྦོ ཨཡམཏྠོ པུབྦེ ཝུཏྟོ དེསནཱཀུསལཏཱཡ ཡཐཱ ཨཉྙཏྲཱཔི ‘‘སདྡྷཱ བནྡྷཏི པཱཐེཡྻ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༡.༧༩) ཙ, ‘‘སདྡྷཱ དུཏིཡཱ པུརིསསྶ ཧོཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༥༩) ཙ, ‘‘སདྡྷཱིདྷ ཝིཏྟཾ པུརིསསྶ སེཊྛ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༡.༧༣, ༢༤༦; སུ. ནི. ༡༨༤) ཙ, ‘‘སདྡྷཱཡ ཏརཏི ཨོགྷ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༡.༢༤༦) ཙ, ‘‘སདྡྷཱཧཏྠོ མཧཱནཱགོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༦.༤༣; ཐེརགཱ. ༦༩༤) ཙ, ‘‘སདྡྷེསིཀོ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོཏི ཙཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༧.༦༧). བཱིཛསྶ ཙ ཨུཔཀཱརིཀཱ ཝུཊྛི, སཱ ཏདནནྟརཉྙེཝ ཝུཙྩམཱནཱ སམཏྠཱ ཧོཏི. ཨེཝཾ དྷམྨསམྦནྡྷསམཏྠབྷཱཝཏོ པཙྪཱཔི ཝཏྟབྦོ ཨཡམཏྠོ པུབྦེ ཝུཏྟོ, ཨཉྙོ ཙ ཨེཝཾཝིདྷོ ཨཱིསཱཡོཏྟཱདི.

ཏཏྠ སམྤསཱདནལཀྑཎཱ སདྡྷཱ, ཨོཀཔྤནལཀྑཎཱ ཝཱ, པཀྑནྡནརསཱ, ཨདྷིམུཏྟིཔཙྩུཔཊྛཱནཱ, ཨཀཱལུསྶིཡཔཙྩུཔཊྛཱནཱ ཝཱ, སོཏཱཔཏྟིཡངྒཔདཊྛཱནཱ, སདྡཧིཏབྦདྷམྨཔདཊྛཱནཱ ཝཱ, ཨཱདཱསཛལཏལཱདཱིནཾ པསཱདོ ཝིཡ ཙེཏསོ པསཱདབྷཱུཏཱ, ཨུདཀཔྤསཱདཀམཎི ཝིཡ ཨུདཀསྶ, སམྤཡུཏྟདྷམྨཱནཾ པསཱདིཀཱ. བཱིཛནྟི པཉྩཝིདྷཾ – མཱུལབཱིཛཾ, ཁནྡྷབཱིཛཾ, ཕལུབཱིཛཾ, ཨགྒབཱིཛཾ, བཱིཛབཱིཛམེཝ པཉྩམནྟི. ཏཾ སབྦམྤི ཝིརུཧནཊྛེན བཱིཛཾཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘བཱིཛཉྩེཏཾ ཝིརུཧནཊྛེནཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཡཐཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཀསིཡཱ མཱུལབྷཱུཏཾ བཱིཛཾ དྭེ ཀིཙྩཱནི ཀརོཏི, ཧེཊྛཱ མཱུལེན པཏིཊྛཱཏི, ཨུཔརི ཨངྐུརཾ ཨུཊྛཱཔེཏི; ཨེཝཾ བྷགཝཏོ ཀསིཡཱ མཱུལབྷཱུཏཱ སདྡྷཱ ཧེཊྛཱ སཱིལམཱུལེན པཏིཊྛཱཏི, ཨུཔརི སམཐཝིཔསྶནངྐུརཾ ཨུཊྛཱཔེཏི. ཡཐཱ ཙ ཏཾ མཱུལེན པཐཝིརསཾ ཨཱཔོརསཾ གཧེཏྭཱ ནཱལེ༹ན དྷཉྙཔརིཔཱཀགཧཎཏྠཾ ཝཌྜྷཏི; ཨེཝམཡཾ སཱིལམཱུལེན སམཐཝིཔསྶནཱརསཾ གཧེཏྭཱ ཨརིཡམགྒནཱལེ༹ན ཨརིཡཕལདྷཉྙཔརིཔཱཀགཧཎཏྠཾ ཝཌྜྷཏི. ཡཐཱ ཙ ཏཾ སུབྷཱུམིཡཾ པཏིཊྛཧིཏྭཱ མཱུལངྐུརཔཎྞནཱལ༹ཀཎྜཔྤསཝེཧི ཝུཌྜྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ པཏྭཱ, ཁཱིརཾ ཛནེཏྭཱ, ཨནེཀསཱལིཕལབྷརིཏཾ སཱལིསཱིསཾ ནིཔྥཱདེཏི; ཨེཝམཡཾ ཙིཏྟསནྟཱནེ པཏིཊྛཧིཏྭཱ སཱིལཙིཏྟདིཊྛིཀངྑཱཝིཏརཎམགྒཱམགྒཉཱཎདསྶནཔཊིཔདཱཉཱཎདསྶནཝིསུདྡྷཱིཧི ཝུཌྜྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ པཏྭཱ ཉཱཎདསྶནཝིསུདྡྷིཁཱིརཾ ཛནེཏྭཱ ཨནེཀཔཊིསམྦྷིདཱབྷིཉྙཱབྷརིཏཾ ཨརཧཏྟཕལཾ ནིཔྥཱདེཏི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘སདྡྷཱ བཱིཛ’’ནྟི.

ཏཏྠ སིཡཱ ‘‘པརོཔཉྙཱསཀུསལདྷམྨེསུ ཨེཀཏོ ཨུཔྤཛྫམཱནེསུ ཀསྨཱ སདྡྷཱཝ བཱིཛནྟི ཝུཏྟཱ’’ཏི? ཝུཙྩཏེ – བཱིཛཀིཙྩཀརཎཏོ. ཡཐཱ ཧི ཏེསུ ཝིཉྙཱཎཾཡེཝ ཝིཛཱནནཀིཙྩཾ ཀརོཏི, ཨེཝཾ སདྡྷཱ བཱིཛཀིཙྩཾ, སཱ ཙ སབྦཀུསལཱནཾ མཱུལབྷཱུཏཱ. ཡཐཱཧ –

‘‘སདྡྷཱཛཱཏོ ཨུཔསངྐམཏི, ཨུཔསངྐམནྟོ པཡིརུཔཱསཏི, པཡིརུཔཱསནྟོ སོཏཾ ཨོདཧཏི, ཨོཧིཏསོཏོ དྷམྨཾ སུཎཱཏི, སུཏྭཱ དྷམྨཾ དྷཱརེཏི, དྷཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠཾ ཨུཔཔརིཀྑཏི, ཨཏྠཾ ཨུཔཔརིཀྑཏོ དྷམྨཱ ནིཛ྄ཛྷཱནཾ ཁམནྟི, དྷམྨནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཡཱ སཏི ཚནྡོ ཛཱཡཏི, ཚནྡཛཱཏོ ཨུསྶཧཏི, ཨུསྶཱཧེཏྭཱ ཏུལཡཏི, ཏུལཡིཏྭཱ པདཧཏི, པཧིཏཏྟོ སམཱནོ ཀཱཡེན ཙེཝ པརམསཙྩཾ སཙྪིཀརོཏི, པཉྙཱཡ ཙ ནཾ ཨཏིཝིཛ྄ཛྷཔསྶཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༢.༡༨༣, ༤༣༢).

ཏཔཏི ཨཀུསལེ དྷམྨེ ཀཱཡཉྩཱཏི ཏཔོ; ཨིནྡྲིཡསཾཝརཝཱིརིཡདྷུཏངྒདུཀྐརཀཱརིཀཱནཾ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨིདྷ པན ཨིནྡྲིཡསཾཝརོ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཝུཊྛཱིཏི ཝསྶཝུཊྛིཝཱཏཝུཊྛཱིཏིཨཱདིནཱ ཨནེཀཝིདྷཱ. ཨིདྷ ཝསྶཝུཊྛི ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཡཐཱ ཧི བྲཱཧྨཎསྶ ཝསྶཝུཊྛིསམནུགྒཧིཏཾ བཱིཛཾ བཱིཛམཱུལཀཉྩ སསྶཾ ཝིརུཧཏི ན མིལཱཡཏི ནིཔྥཏྟིཾ གཙྪཏི, ཨེཝཾ བྷགཝཏོ ཨིནྡྲིཡསཾཝརསམནུགྒཧིཏཱ སདྡྷཱ སདྡྷཱམཱུལཱ ཙ སཱིལཱདཡོ དྷམྨཱ ཝིརུཧནྟི ན མིལཱཡནྟི ནིཔྥཏྟིཾ གཙྪནྟི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཏཔོ ཝུཊྛཱི’’ཏི. ‘‘པཉྙཱ མེ’’ཏི ཨེཏྠ ཙ ཝུཏྟོ མེ-སདྡོ ཨིམེསུཔི པདེསུ ཡོཛེཏབྦོ ‘‘སདྡྷཱ མེ བཱིཛཾ, ཏཔོ མེ ཝུཊྛཱི’’ཏི. ཏེན ཀིཾ དཱིཔེཏི? ཡཐཱ, བྲཱཧྨཎ, ཏཡཱ ཝཔིཏེ བཱིཛེ སཙེ ཝུཊྛི ཨཏྠི, སཱདྷུ, ནོ ཙེ ཨཏྠི, ཨུདཀམྤི དཱཏབྦཾ ཧོཏི, ཏཐཱ མཡཱ ཧིརི-ཨཱིསེ པཉྙཱཡུགནངྒལེ མནོཡོཏྟེན ཨེཀཱབདྡྷེ ཀཏེ ཝཱིརིཡབལིབདྡེ ཡོཛེཏྭཱ སཏིཔཱཙནེན ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཙིཏྟསནྟཱནཁེཏྟེ སདྡྷཱབཱིཛེ ཝཔིཏེ ཝུཊྛི-ཨབྷཱཝོ ནཱམ ནཏྠི. ཨཡཾ པན མེ སཏཏཾ སམིཏཾ ཏཔོ ཝུཊྛཱིཏི.

པཛཱནཱཏི ཨེཏཱཡ པུགྒལོ, སཡཾ ཝཱ པཛཱནཱཏཱིཏི པཉྙཱ, སཱ ཀཱམཱཝཙརཱདིབྷེདཏོ ཨནེཀཝིདྷཱ. ཨིདྷ པན སཧ ཝིཔསྶནཱཡ མགྒཔཉྙཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཡུགནངྒལནྟི ཡུགཉྩ ནངྒལཉྩ. ཡཐཱ ཧི བྲཱཧྨཎསྶ ཡུགནངྒལཾ, ཨེཝཾ བྷགཝཏོ དུཝིདྷཱཔི པཉྙཱ. ཏཏྠ ཡཐཱ ཡུགཾ ཨཱིསཱཡ ཨུཔནིསྶཡཾ ཧོཏི, པུརཏོ ཧོཏི, ཨཱིསཱབདྡྷཾ ཧོཏི, ཡོཏྟཱནཾ ནིསྶཡཾ ཧོཏི, བལིབདྡཱནཾ ཨེཀཏོ གམནཾ དྷཱརེཏི, ཨེཝཾ པཉྙཱ ཧིརིཔམུཁཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔནིསྶཡཱ ཧོཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘པཉྙུཏྟརཱ སབྦེ ཀུསལཱ དྷམྨཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༨.༨༣) ཙ, ‘‘པཉྙཱ ཧི སེཊྛཱ ཀུསལཱ ཝདནྟི, ནཀྑཏྟརཱཛཱརིཝ ཏཱརཀཱན’’ནྟི (ཛཱ. ༢.༡༧.༨༡) ཙ. ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པུབྦངྒམཊྛེན པུརཏོ ཙ ཧོཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘སཱིལཾ ཧིརཱི ཙཱཔི སཏཉྩ དྷམྨོ, ཨནྭཱཡིཀཱ པཉྙཝཏོ བྷཝནྟཱི’’ཏི. ཧིརིཝིཔྤཡོགེན ཨནུཔྤཏྟིཏོ ཨཱིསཱབདྡྷཱ ཧོཏི, མནོསངྑཱཏསྶ སམཱདྷིཡོཏྟསྶ ནིསྶཡཔཙྩཡཏོ ཡོཏྟཱནཾ ནིསྶཡོ ཧོཏི, ཨཙྩཱརདྡྷཱཏིལཱིནབྷཱཝཔཊིསེདྷནཏོ ཝཱིརིཡབལིབདྡཱནཾ ཨེཀཏོ གམནཾ དྷཱརེཏི. ཡཐཱ ཙ ནངྒལཾ ཕཱལཡུཏྟཾ ཀསནཀཱལེ པཐཝིགྷནཾ བྷིནྡཏི, མཱུལསནྟཱནཀཱནི པདཱལེཏི, ཨེཝཾ སཏིཡུཏྟཱ པཉྙཱ ཝིཔསྶནཱཀཱལེ དྷམྨཱནཾ སནྟཏིསམཱུཧཀིཙྩཱརམྨཎགྷནཾ བྷིནྡཏི, སབྦཀིལེསམཱུལསནྟཱནཀཱནི པདཱལེཏི. སཱ ཙ ཁོ ལོཀུཏྟརཱཝ ཨིཏརཱ པན ལོཀིཡཱཔི སིཡཱ. ཏེནཱཧ – ‘‘པཉྙཱ མེ ཡུགནངྒལ’’ནྟི.

ཧིརཱིཡཏི ཨེཏཱཡ པུགྒལོ, སཡཾ ཝཱ ཧིརཱིཡཏི ཨཀུསལཔྤཝཏྟིཾ ཛིགུཙྪཏཱིཏི ཧིརཱི. ཏགྒཧཎེན སཧཙརཎབྷཱཝཏོ ཨོཏྟཔྤཾ གཧིཏཾཡེཝ ཧོཏི. ཨཱིསཱཏི ཡུགནངྒལསནྡྷཱརིཀཱ དཱརུཡཊྛི. ཡཐཱ ཧི བྲཱཧྨཎསྶ ཨཱིསཱ ཡུགནངྒལཾ སནྡྷཱརེཏི, ཨེཝཾ བྷགཝཏོཔི ཧིརཱི ལོཀིཡལོཀུཏྟརཔཉྙཱསངྑཱཏཾ ཡུགནངྒལཾ སནྡྷཱརེཏི ཧིརིཡཱ ཨསཏི པཉྙཱཡ ཨབྷཱཝཏོ. ཡཐཱ ཙ ཨཱིསཱཔཊིབདྡྷཾ ཡུགནངྒལཾ ཀིཙྩཀརཾ ཧོཏི ཨཙལཾ ཨསིཐིལཾ, ཨེཝཾ ཧིརིཔཊིབདྡྷཱ ཙ པཉྙཱ ཀིཙྩཀཱརཱི ཧོཏི ཨཙལཱ ཨསིཐིལཱ ཨབྦོཀིཎྞཱ ཨཧིརིཀེན. ཏེནཱཧ ‘‘ཧིརཱི ཨཱིསཱ’’ཏི.

མུནཱཏཱིཏི མནོ, ཙིཏྟསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨིདྷ པན མནོསཱིསེན ཏཾསམྤཡུཏྟོ སམཱདྷི ཨདྷིཔྤེཏོ. ཡོཏྟནྟི རཛྫུབནྡྷནཾ. ཏཾ ཏིཝིདྷཾ ཨཱིསཱཡ སཧ ཡུགསྶ བནྡྷནཾ, ཡུགེན སཧ བལིབདྡཱནཾ བནྡྷནཾ, སཱརཐིནཱ སཧ བལིབདྡཱནཾ བནྡྷནནྟི. ཏཏྠ ཡཐཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཡོཏྟཾ ཨཱིསཱཡུགབལིབདྡེ ཨེཀཱབདྡྷེ ཀཏྭཱ སཀཀིཙྩེ པཊིཔཱདེཏི, ཨེཝཾ བྷགཝཏོ སམཱདྷི སབྦེཝ ཏེ ཧིརིཔཉྙཱཝཱིརིཡདྷམྨེ ཨེཀཱརམྨཎེ ཨཝིཀྑེཔབྷཱཝེན བནྡྷིཏྭཱ སཀཀིཙྩེ པཊིཔཱདེཏི. ཏེནཱཧ – ‘‘མནོ ཡོཏྟ’’ནྟི.

སརཏི ཨེཏཱཡ ཙིརཀཏཱདིམཏྠཾ པུགྒལོ, སཡཾ ཝཱ སརཏཱིཏི སཏི, སཱ ཨསམྨུསྶནལཀྑཎཱ. ཕཱལེཏཱིཏི ཕཱལོ. པཱཛེཏི ཨེཏེནཱཏི པཱཛནཾ. ཏཾ ཨིདྷ ‘‘པཱཙན’’ནྟི ཝུཙྩཏི, པཏོདསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཕཱལོ ཙ པཱཙནཉྩ ཕཱལཔཱཙནཾ. ཡཐཱ ཧི བྲཱཧྨཎསྶ ཕཱལཔཱཙནཾ, ཨེཝཾ བྷགཝཏོ ཝིཔསྶནཱཡུཏྟཱ མགྒཡུཏྟཱ ཙ སཏི. ཏཏྠ ཡཐཱ ཕཱལོ ནངྒལམནུརཀྑཏི, པུརཏོ ཙསྶ གཙྪཏི, ཨེཝཾ སཏི ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ གཏིཡོ སམནྭེསམཱནཱ ཨཱརམྨཎེ ཝཱ ཨུཔཊྛཱཔཡམཱནཱ པཉྙཱནངྒལཾ རཀྑཏི, ཏཐཱ ཧི ‘‘སཏཱརཀྑེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༡༠.༢༠) ‘‘ཨཱརཀྑཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ. ཨསམྨུསྶནཝསེན ཙསྶ པུརཏོ ཧོཏི. སཏིཔརིཙིཏེ ཧི དྷམྨེ པཉྙཱ པཛཱནཱཏི, ནོ སམྨུཊྛེ. ཡཐཱ ཙ པཱཙནཾ བལིབདྡཱནཾ ཝིཛ྄ཛྷནབྷཡཾ དསྶེནྟཾ སཾསཱིདནཾ ན དེཏི, ཨུཔྤཐགམནཉྩ ཝཱརེཏི, ཨེཝཾ སཏི ཝཱིརིཡབལིབདྡཱནཾ ཨཔཱཡབྷཡཾ དསྶེནྟཱི ཀོསཛྫསཾསཱིདནཾ ན དེཏི, ཀཱམགུཎསངྑཱཏེ ཨགོཙརེ ཙཱརཾ ནིཝཱརེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནེ ནིཡོཛེནྟཱི ཨུཔྤཐགམནཉྩ ཝཱརེཏི. ཏེནཱཧ – ‘‘སཏི མེ ཕཱལཔཱཙན’’ནྟི.

༧༨. ཀཱཡགུཏྟོཏི ཏིཝིདྷེན ཀཱཡསུཙརིཏེན གུཏྟོ. ཝཙཱིགུཏྟོཏི ཙཏུབྦིདྷེན ཝཙཱིསུཙརིཏེན གུཏྟོ. ཨེཏྟཱཝཏཱ པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཱིལཾ ཝུཏྟཾ. ཨཱཧཱརེ ཨུདརེ ཡཏོཏི ཨེཏྠ ཨཱཧཱརམུཁེན སབྦཔཙྩཡཱནཾ སངྒཧིཏཏྟཱ ཙཏུབྦིདྷེཔི པཙྩཡེ ཡཏོ སཾཡཏོ ནིརུཔཀྐིལེསོཏི ཨཏྠོ. ཨིམིནཱ ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ ཝུཏྟཾ. ཨུདརེ ཡཏོཏི ཨུདརེ ཡཏོ སཾཡཏོ མིཏབྷོཛཱི, ཨཱཧཱརེ མཏྟཉྙཱུཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིམིནཱ བྷོཛནེ མཏྟཉྙུཏཱམུཁེན པཙྩཡཔཊིསེཝནསཱིལཾ ཝུཏྟཾ. ཏེན ཀིཾ དཱིཔེཏི? ཡཐཱ ཏྭཾ, བྲཱཧྨཎ, བཱིཛཾ ཝཔིཏྭཱ སསྶཔརིཔཱལནཏྠཾ ཀཎྚཀཝཏིཾ ཝཱ རུཀྑཝཏིཾ ཝཱ པཱཀཱརཔརིཀྑེཔཾ ཝཱ ཀརོསི, ཏེན ཏེ གོམཧིཾསམིགགཎཱ པཝེསཾ ཨལབྷནྟཱ སསྶཾ ན ཝིལུམྤནྟི, ཨེཝམཧམྤི སདྡྷཱབཱིཛཾ ཝཔིཏྭཱ ནཱནཔྤཀཱརཀུསལསསྶཔརིཔཱལནཏྠཾ ཀཱཡཝཙཱིཨཱཧཱརགུཏྟིམཡཾ ཏིཝིདྷཔརིཀྑེཔཾ ཀརོམི. ཏེན མེ རཱགཱདིཨཀུསལདྷམྨགོམཧིཾསམིགགཎཱ པཝེསཾ ཨལབྷནྟཱ ནཱནཔྤཀཱརཀུསལསསྶཾ ན ཝིལུམྤནྟཱིཏི.

སཙྩཾ ཀརོམི ནིདྡཱནནྟི ཨེཏྠ དྭཱིཧི དྭཱརེཧི ཨཝིསཾཝཱདནཾ སཙྩཾ. ནིདྡཱནནྟི ཚེདནཾ ལུནནཾ ཨུཔྤཱཊནཾ, ཀརཎཏྠེ ཙེཏཾ ཨུཔཡོགཝཙནཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཡཉྷི ཨེཏྠ ཨཏྠོ ‘‘སཙྩེན ཀརོམི ནིདྡཱན’’ནྟི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡཐཱ ཏྭཾ བཱཧིརཾ ཀསིཾ ཀསིཏྭཱ སསྶདཱུསཀཱནཾ ཏིཎཱནཾ ཧཏྠེན ཝཱ ཨསིཏེན ཝཱ ནིདྡཱནཾ ཀརོསི; ཨེཝམཧམྤི ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཾ ཀསིཾ ཀསིཏྭཱ ཀུསལསསྶདཱུསཀཱནཾ ཝིསཾཝཱདནཏིཎཱནཾ སཙྩེན ནིདྡཱནཾ ཀརོམི. ཉཱཎསཙྩཾ ཝཱ ཨེཏྠ སཙྩནྟི ཝེདིཏབྦཾ, ཡཾ ཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎནྟི ཝུཙྩཏི. ཏེན ཨཏྟསཉྙཱདཱིནཾ ཏིཎཱནཾ ནིདྡཱནཾ ཀརོམཱིཏི ཨེཝཾ ཡོཛེཏབྦཾ. ཨཐ ཝཱ ནིདྡཱནནྟི ཚེདཀཾ ལཱཝཀཾ, ཨུཔྤཱཊཀནྟི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ སནྟེ ཡཐཱ ཏྭཾ དཱསཾ ཝཱ ཀམྨཀརཾ ཝཱ ནིདྡཱནཾ ཀརོསི, ‘‘ནིདྡེཧི ཏིཎཱནཱི’’ཏི ཏིཎཱནཾ ཚེདཀཾ ལཱཝཀཾ ཨུཔྤཱཊཀཾ ཀརོསི; ཨེཝམཧཾ སཙྩཾ ཀརོམཱིཏི ཨུཔཡོགཝཙནེནེཝ ཝཏྟུཾ ཡུཛྫཏི. ཨཐ ཝཱ སཙྩནྟི དིཊྛིསཙྩཾ. ཏམཧཾ ནིདྡཱནཾ ཀརོམི, ཚིནྡིཏབྦཾ ལུནིཏབྦཾ ཨུཔྤཱཊེཏབྦཾ ཀརོམཱིཏི ཨེཝམྤི ཨུཔཡོགཝཙནེནེཝ ཝཏྟུཾ ཡུཛྫཏི.

སོརཙྩཾ མེ པམོཙནནྟི ཨེཏྠ ཡཾ ཏཾ ‘‘ཀཱཡིཀོ ཨཝཱིཏིཀྐམོ, ཝཱཙསིཀོ ཨཝཱིཏིཀྐམོ’’ཏི, ཨེཝཾ སཱིལམེཝ ‘‘སོརཙྩ’’ནྟི ཝུཏྟཾ, ན ཏཾ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཾ, ཝུཏྟམེཝ ཨེཏཾ ‘‘ཀཱཡགུཏྟོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན, ཨརཧཏྟཕལཾ པན ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཏམྤི ཧི སུནྡརེ ནིབྦཱནེ རཏབྷཱཝཏོ ‘‘སོརཙྩ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. པམོཙནནྟི ཡོགྒཝིསྶཛྫནཾ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡཐཱ ཏཝ པམོཙནཾ པུནཔི སཱཡནྷེ ཝཱ དུཏིཡདིཝསེ ཝཱ ཨནཱགཏསཾཝཙྪརེ ཝཱ ཡོཛེཏབྦཏོ ཨཔྤམོཙནམེཝ ཧོཏི, ན མམ ཨེཝཾ. ན ཧི མམ ཨནྟརཱ མོཙནཾ ནཱམ ཨཏྠི. ཨཧཉྷི དཱིཔངྐརདསབལཀཱལཏོ པབྷུཏི པཉྙཱནངྒལེ ཝཱིརིཡབལིབདྡེ ཡོཛེཏྭཱ ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ མཧཱཀསིཾ ཀསནྟོ ཏཱཝ ན མུཉྩིཾ, ཡཱཝ ན སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷི. ཡདཱ ཙ མེ སབྦཾ ཏཾ ཀཱལཾ ཁེཔེཏྭཱ བོདྷིརུཀྑམཱུལེ ཨཔརཱཛིཏཔལླངྐེ ནིསིནྣསྶ སབྦགུཎཔརིཝཱརཾ ཨརཧཏྟཕལཾ ཨུདཔཱདི, ཏདཱ མཡཱ ཏཾ སབྦུསྶུཀྐཔཊིཔྤསྶདྡྷིཔྤཏྟིཡཱ པམུཏྟཾ, ན དཱནི པུན ཡོཛེཏབྦཾ བྷཝིསྶཏཱིཏི. ཨེཏམཏྠཾ སནྡྷཱཡཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘སོརཙྩཾ མེ པམོཙན’’ནྟི.

༧༩. ཝཱིརིཡཾ མེ དྷུརདྷོརཡ྄ཧནྟི ཨེཏྠ ཝཱིརིཡནྟི ‘‘ཀཱཡིཀོ ཝཱ, ཙེཏསིཀོ ཝཱ ཝཱིརིཡཱརམྦྷོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟཔདྷཱནཾ. དྷུརཱཡཾ དྷོརཡ྄ཧཾ དྷུརདྷོརཡ྄ཧཾ, དྷུརཾ ཝཧཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱ ཧི བྲཱཧྨཎསྶ དྷུརཱཡཾ དྷོརཡ྄ཧཱཀཌྜྷིཏཾ ནངྒལཾ བྷཱུམིགྷནཾ བྷིནྡཏི, མཱུལསནྟཱནཀཱནི ཙ པདཱལེཏི, ཨེཝཾ བྷགཝཏོ ཝཱིརིཡཱཀཌྜྷིཏཾ པཉྙཱནངྒལཾ ཡཐཱཝུཏྟཾ གྷནཾ བྷིནྡཏི, ཀིལེསསནྟཱནཀཱནི ཙ པདཱལེཏི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཝཱིརིཡཾ མེ དྷུརདྷོརཡ྄ཧ’’ནྟི. ཨཐ ཝཱ པུརིམདྷུརཾ ཝཧནྟཱ དྷུརཱ, མཱུལདྷུརཾ ཝཧནྟཱ དྷོརཡ྄ཧཱ; དྷུརཱ ཙ དྷོརཡ྄ཧཱ ཙ དྷུརདྷོརཡ྄ཧཱ. ཏཏྠ ཡཐཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཨེཀམེཀསྨིཾ ནངྒལེ ཙཏུབལིབདྡཔྤབྷེདཾ དྷུརདྷོརཡ྄ཧཾ ཝཧནྟཾ ཨུཔྤནྣཱནུཔྤནྣཏིཎམཱུལགྷཱཏཾ སསྶསམྤཏྟིཉྩ སཱདྷེཏི, ཨེཝཾ བྷགཝཏོ ཙཏུསམྨཔྤདྷཱནཝཱིརིཡཔྤབྷེདཾ དྷུརདྷོརཡ྄ཧཾ ཝཧནྟཾ ཨུཔྤནྣཱནུཔྤནྣཱཀུསལམཱུལགྷཱཏཾ ཀུསལསམྤཏྟིཉྩ སཱདྷེཏི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཝཱིརིཡཾ མེ དྷུརདྷོརཡ྄ཧ’’ནྟི.

ཡོགཀྑེམཱདྷིཝཱཧནནྟི ཨེཏྠ ཡོགེཧི ཁེམཏྟཱ ‘‘ཡོགཀྑེམ’’ནྟི ནིབྦཱནཾ ཝུཙྩཏི, ཏཾ ཨདྷིཀཏྭཱ ཝཱཧཱིཡཏི, ཨབྷིམུཁཾ ཝཱ ཝཱཧཱིཡཏཱིཏི ཨདྷིཝཱཧནཾ. ཡོགཀྑེམསྶ ཨདྷིཝཱཧནཾ ཡོགཀྑེམཱདྷིཝཱཧནཾ. ཏེན ཀིཾ དཱིཔེཏི? ཡཐཱ ཏཝ དྷུརདྷོརཡ྄ཧཾ པུརཏྠིམཾ དིསཾ པཙྪིམཱདཱིསུ ཝཱ ཨཉྙཏརཾ ཨབྷིམུཁཾ ཝཱཧཱིཡཏི, ཏཐཱ མམ དྷུརདྷོརཡ྄ཧཾ ནིབྦཱནཱབྷིམུཁཾ ཝཱཧཱིཡཏི.

ཨེཝཾ ཝཱཧིཡམཱནཉྩ གཙྪཏི ཨནིཝཏྟནྟཾ. ཡཐཱ ཏཝ ནངྒལཾ ཝཧནྟཾ དྷུརདྷོརཡ྄ཧཾ ཁེཏྟཀོཊིཾ པཏྭཱ པུན ནིཝཏྟཏི, ཨེཝཾ ཨནིཝཏྟནྟཾ དཱིཔངྐརཀཱལཏོ པབྷུཏི གཙྪཏེཝ. ཡསྨཱ ཝཱ ཏེན ཏེན མགྒེན པཧཱིནཱ ཀིལེསཱ པུནཔྤུནཾ པཧཱཏབྦཱ ན ཧོནྟི, ཡཐཱ ཏཝ ནངྒལེན ཚིནྣཱནི ཏིཎཱནི པུནཔི ཨཔརསྨིཾ སམཡེ ཚིནྡིཏབྦཱནི ཧོནྟི, ཏསྨཱཔི ཨེཏཾ པཋམམགྒཝསེན དིཊྛེཀཊྛེ ཀིལེསེ, དུཏིཡཝསེན ཨོལཱ༹རིཀེ, ཏཏིཡཝསེན ཨནུསཧགཏེ ཀིལེསེ, ཙཏུཏྠཝསེན སབྦཀིལེསེ པཛཧནྟཾ གཙྪཏི ཨནིཝཏྟནྟཾ. ཨཐ ཝཱ གཙྪཏི ཨནིཝཏྟནྟི ནིཝཏྟནརཧིཏཾ ཧུཏྭཱ གཙྪཏཱིཏི ཨཏྠོ. ནྟི ཏཾ དྷུརདྷོརཡ྄ཧཾ. ཨེཝམྤེཏྠ པདཙྪེདོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཾ གཙྪནྟཉྩ ཡཐཱ ཏཝ དྷུརདྷོརཡ྄ཧཾ ན ཏཾ ཋཱནཾ གཙྪཏི, ཡཏྠ གནྟྭཱ ཀསྶཀོ ཨསོཀོ ནིསྶོཀོ ཝིརཛོ ཧུཏྭཱ ན སོཙཏི, ཨེཏཾ པན ཏཾ ཋཱནཾ གཙྪཏི, ཡཏྠ གནྟྭཱ ན སོཙཏི. ཡཏྠ སཏིཔཱཙནེན ཨེཏཾ ཝཱིརིཡདྷུརདྷོརཡ྄ཧཾ ཙོདེནྟོ གནྟྭཱ མཱདིསོ ཀསྶཀོ ཨསོཀོ ནིསྶོཀོ ཝིརཛོ ཧུཏྭཱ ན སོཙཏི, ཏཾ སབྦསོཀསལླསམུགྒྷཱཏབྷཱུཏཾ ནིབྦཱནཱམཏསངྑཱཏཾ ཋཱནཾ གཙྪཏཱིཏི.

༨༠. ཨིདཱནི ནིགམནཾ ཀརོནྟོ བྷགཝཱ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ –

‘‘ཨེཝམེསཱ ཀསཱི ཀཊྛཱ, སཱ ཧོཏི ཨམཏཔྥལཱ;

ཨེཏཾ ཀསིཾ ཀསིཏྭཱན, སབྦདུཀྑཱ པམུཙྩཏཱི’’ཏི.

ཏསྶཱཡཾ སངྑེཔཏྠོ – མཡཱ བྲཱཧྨཎ ཨེསཱ སདྡྷཱབཱིཛཱ ཏཔོཝུཊྛིཡཱ ཨནུགྒཧིཏཱ ཀསི, པཉྙཱམཡཾ ཡུགནངྒལཾ, ཧིརིམཡཉྩ ཨཱིསཾ, མནོམཡེན ཡོཏྟེན, ཨེཀཱབདྡྷཾ ཀཏྭཱ, པཉྙཱནངྒལེ སཏིཕཱལཾ ཨཱཀོཊེཏྭཱ, སཏིཔཱཙནཾ གཧེཏྭཱ, ཀཱཡཝཙཱིཨཱཧཱརགུཏྟིཡཱ གོཔེཏྭཱ, སཙྩཾ ནིདྡཱནཾ ཀཏྭཱ, སོརཙྩཾ པམོཙནཾ ཝཱིརིཡཾ དྷུརདྷོརཡ྄ཧཾ ཡོགཀྑེམཱབྷིམུཁཾ ཨནིཝཏྟནྟཾ ཝཱཧེནྟེན ཀཊྛཱ, ཀསིཀམྨཔརིཡོསཱནཾ ཙཏུབྦིདྷཾ སཱམཉྙཕལཾ པཱཔིཏཱ, སཱ ཧོཏི ཨམཏཔྥལཱ, སཱ ཨེསཱ ཀསི ཨམཏཔྥལཱ ཧོཏི. ཨམཏཾ ཝུཙྩཏི ནིབྦཱནཾ, ནིབྦཱནཱནིསཾསཱ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. སཱ ཁོ པནེསཱ ཀསི ན མམེཝེཀསྶ ཨམཏཔྥལཱ ཧོཏི, ཨཔིཙ, ཁོ, པན ཡོ ཀོཙི ཁཏྟིཡོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཝེསྶོ ཝཱ སུདྡོ ཝཱ གཧཊྛོ ཝཱ པབྦཛིཏོ ཝཱ ཨེཏཾ ཀསིཾ ཀསཏི, སོ སབྦོཔི ཨེཏཾ ཀསིཾ ཀསིཏྭཱན, སབྦདུཀྑཱ པམུཙྩཏི, སབྦསྨཱ ཝཊྚདུཀྑདུཀྑདུཀྑསངྑཱརདུཀྑཝིཔརིཎཱམདུཀྑཱ པམུཙྩཏཱིཏི. ཨེཝཾ བྷགཝཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན ནིབྦཱནཔརིཡོསཱནཾ ཀཏྭཱ དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི.

ཏཏོ བྲཱཧྨཎོ གམྦྷཱིརཏྠཾ དེསནཾ སུཏྭཱ ‘‘མམ ཀསིཕལཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཨཔརཛྫུ ཨེཝ ཚཱཏོ ཧོཏི, ཨིམསྶ པན ཀསི ཨམཏཔྥལཱ, ཏསྶཱ ཕལཾ བྷུཉྫིཏྭཱ སབྦདུཀྑཱ པམུཙྩཏཱི’’ཏི ཙ ཝིདིཏྭཱ པསནྣོ པསནྣཱཀཱརཾ ཀཱཏུཾ པཱཡཱསཾ དཱཏུམཱརདྡྷོ. ཏེནཱཧ ‘‘ཨཐ ཁོ ཀསིབྷཱརདྭཱཛོ’’ཏི. ཏཏྠ མཧཏིཡཱཏི མཧཏིཡནྟི ཨཏྠོ. ཀཾསཔཱཏིཡཱཏི སུཝཎྞཔཱཏིཡཾ, སཏསཧསྶགྒྷནཀེ ཨཏྟནོ སུཝཎྞཐཱལེ. ཝཌྜྷེཏྭཱཏི ཚུཔིཏྭཱ, ཨཱཀིརིཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བྷགཝཏོ ཨུཔནཱམེསཱིཏི སཔྤིམདྷུཕཱཎིཏཱདཱིཧི ཝིཙིཏྲཾ ཀཏྭཱ, དུཀཱུལཝིཏཱནེན པཊིཙྪཱདེཏྭཱ, ཨུཀྑིཔིཏྭཱ, སཀྐཙྩཾ ཏཐཱགཏསྶ ཨབྷིཧརི. ཀིནྟི? ‘‘བྷུཉྫཏུ བྷཝཾ གོཏམོ པཱཡཱསཾ, ཀསྶཀོ བྷཝ’’ནྟི. ཏཏོ ཀསྶཀབྷཱཝསཱདྷཀཾ ཀཱརཎམཱཧ ‘‘ཡཉྷི…པེ… ཀསཏཱི’’ཏི, ཡསྨཱ བྷཝཾ…པེ… ཀསཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཐ བྷགཝཱ ‘‘གཱཐཱབྷིགཱིཏཾ མེ’’ཏི ཨཱཧ.

༨༡. ཏཏྠ གཱཐཱབྷིགཱིཏནྟི གཱཐཱཧི ཨབྷིགཱིཏཾ, གཱཐཱཡོ བྷཱསིཏྭཱ ལདྡྷནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. མེཏི མཡཱ. ཨབྷོཛནེཡྻནྟི བྷུཉྫནཱརཧཾ ན ཧོཏི. སམྤསྶཏནྟི སམྨཱ ཨཱཛཱིཝསུདྡྷིཾ པསྶཏཾ, སམནྟཱ ཝཱ པསྶཏཾ སམྤསྶཏཾ, བུདྡྷཱནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ནེས དྷམྨོཏི ‘‘གཱཐཱབྷིགཱིཏཾ བྷུཉྫིཏབྦ’’ནྟི ཨེས དྷམྨོ ཨེཏཾ ཙཱརིཏྟཾ ན ཧོཏི, ཏསྨཱ གཱཐཱབྷིགཱིཏཾ པནུདནྟི བུདྡྷཱ པཊིཀྑིཔནྟི ན བྷུཉྫནྟཱིཏི. ཀིཾ པན བྷགཝཏཱ པཱཡཱསཏྠཾ གཱཐཱ ཨབྷིགཱིཏཱ, ཡེན ཨེཝམཱཧཱཏི? ན ཨེཏདཏྠཾ ཨབྷིགཱིཏཱ, ཨཔིཙ, ཁོ, པན པཱཏོ པཊྛཱཡ ཁེཏྟསམཱིཔེ ཋཏྭཱ ཀཊཙྪུབྷིཀྑམྤི ཨལབྷིཏྭཱ པུན སཀལབུདྡྷགུཎེ པཀཱསེཏྭཱ ལདྡྷཾ ཏདེཏཾ ནཊནཙྩཀཱདཱིཧི ནཙྩིཏྭཱ གཱཡིཏྭཱ ཙ ལདྡྷསདིསཾ ཧོཏི, ཏེན ‘‘གཱཐཱབྷིགཱིཏ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཏཱདིསཉྩ ཡསྨཱ བུདྡྷཱནཾ ན ཀཔྤཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཨབྷོཛནེཡྻ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨཔྤིཙྪཏཱནུརཱུཔཉྩེཏཾ ན ཧོཏི, ཏསྨཱཔི པཙྪིམཾ ཛནཏཾ ཨནུཀམྤམཱནེན ཙ ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. ཡཏྲ ཙ ནཱམ པརཔྤཀཱསིཏེནཱཔི ཨཏྟནོ གུཎེན ཨུཔྤནྣཾ ལཱབྷཾ པཊིཀྑིཔནྟི སེཡྻཐཱཔི ཨཔྤིཙྪོ གྷཊིཀཱརོ ཀུམྦྷཀཱརོ, ཏཏྲ ཀཐཾ ཀོཊིཔྤཏྟཱཡ ཨཔྤིཙྪཏཱཡ སམནྣཱགཏོ བྷགཝཱ ཨཏྟནཱཝ ཨཏྟནོ གུཎཔྤཀཱསནེན ཨུཔྤནྣཾ ལཱབྷཾ སཱདིཡིསྶཏི, ཡཏོ ཡུཏྟམེཝ ཨེཏཾ བྷགཝཏོ ཝཏྟུནྟི.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ‘‘ཨཔྤསནྣཾ ཨདཱཏུཀཱམཾ བྲཱཧྨཎཾ གཱཐཱགཱཡནེན དཱཏུཀཱམཾ ཀཏྭཱ, སམཎོ གོཏམོ བྷོཛནཾ པཊིགྒཧེསི, ཨཱམིསཀཱརཎཱ ཨིམསྶ དེསནཱ’’ཏི ཨིམམྷཱ ལོཀཱཔཝཱདཱ ཨཏྟཱནཾ མོཙེནྟོ དེསནཱཔཱརིསུདྡྷིཾ དཱིཔེཏྭཱ, ཨིདཱནི ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིཾ དཱིཔེནྟོ ཨཱཧ ‘‘དྷམྨེ སཏཱི བྲཱཧྨཎ ཝུཏྟིརེསཱ’’ཏི ཏསྶཏྠོ – ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིདྷམྨེ ཝཱ དསཝིདྷསུཙརིཏདྷམྨེ ཝཱ བུདྡྷཱནཾ ཙཱརིཏྟདྷམྨེ ཝཱ སཏི སཾཝིཛྫམཱནེ ཨནུཔཧཏེ ཝཏྟམཱནེ ཝུཏྟིརེསཱ ཨེཀནྟཝོདཱཏཱ ཨཱཀཱསེ པཱཎིཔྤསཱརཎཀཔྤཱ ཨེསནཱ པརིཡེསནཱ ཛཱིཝིཏཝུཏྟི བུདྡྷཱནཾ བྲཱཧྨཎཱཏི.

༨༢. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ བྲཱཧྨཎོ ‘‘པཱཡཱསཾ མེ པཊིཀྑིཔཏི, ཨཀཔྤིཡཾ ཀིརེཏཾ བྷོཛནཾ, ཨདྷཉྙོ ཝཏསྨིཾ, དཱནཾ དཱཏུཾ ན ལབྷཱམཱི’’ཏི དོམནསྶཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ‘‘ཨཔྤེཝ ནཱམ ཨཉྙཾ པཊིགྒཎྷེཡྻཱ’’ཏི ཙ ཙིནྟེསི. ཏཾ ཉཏྭཱ བྷགཝཱ ‘‘ཨཧཾ བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཾ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཨཱགཏོ – ‘ཨེཏྟཀེན ཀཱལེན ཨིམཾ བྲཱཧྨཎཾ པསཱདེསྶཱམཱི’ཏི, བྲཱཧྨཎོ ཙ དོམནསྶཾ ཨཀཱསི. ཨིདཱནི ཏེན དོམནསྶེན མཡི ཙིཏྟཾ པཀོཔེཏྭཱ ཨམཏཝརདྷམྨཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ ན སཀྑིསྶཏཱི’’ཏི བྲཱཧྨཎསྶ པསཱདཛནནཏྠཾ ཏེན པཏྠིཏམནོརཐཾ པཱུརེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨཉྙེན ཙ ཀེཝལིན’’ནྟི. ཏཏྠ ཀེཝལིནནྟི སབྦགུཎཔརིཔུཎྞཾ, སབྦཡོགཝིསཾཡུཏྟཾ ཝཱཏི ཨཏྠོ. མཧནྟཱནཾ སཱིལཀྑནྡྷཱདཱིནཾ གུཎཱནཾ ཨེསནཏོ མཧེསིཾ. པརིཀྑཱིཎསབྦཱསཝཏྟཱ ཁཱིཎཱསཝཾ. ཧཏྠཔཱདཀུཀྐུཙྩམཱདིཾ ཀཏྭཱ ཝཱུཔསནྟསབྦཀུཀྐུཙྩཏྟཱ ཀུཀྐུཙྩཝཱུཔསནྟཾ. ཨུཔཊྛཧསྶཱུཏི པརིཝིསསྶུ པཊིམཱནཡསྶུ. ཨེཝཾ བྲཱཧྨཎེན ཙིཏྟེ ཨུཔྤཱདིཏེཔི པརིཡཱཡམེཝ བྷཎཏི, ན ཏུ བྷཎཏི ‘‘དེཧི, ཨཱཧརཱཧཱི’’ཏི. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝ.

ཨཐ བྲཱཧྨཎོ ‘‘ཨཡཾ པཱཡཱསོ བྷགཝཏོ ཨཱནཱིཏོ ནཱཧཾ ཨརཧཱམི ཏཾ ཨཏྟནོ ཚནྡེན ཀསྶཙི དཱཏུ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ཨཱཧ ‘‘ཨཐ ཀསྶ ཙཱཧ’’ནྟི. ཏཏོ བྷགཝཱ ‘‘ཏཾ པཱཡཱསཾ ཋཔེཏྭཱ ཏཐཱགཏཾ ཏཐཱགཏསཱཝཀཉྩ ཨཉྙསྶ ཨཛཱིརཎདྷམྨོ’’ཏི ཉཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ན ཁྭཱཧཾ ཏ’’ནྟི. ཏཏྠ སདེཝཀཝཙནེན པཉྩཀཱམཱཝཙརདེཝགྒཧཎཾ, སམཱརཀཝཙནེན ཚཊྛཀཱམཱཝཙརདེཝགྒཧཎཾ, སབྲཧྨཀཝཙནེན རཱུཔཱཝཙརབྲཧྨགྒཧཎཾ ཨརཱུཔཱཝཙརཱ པན བྷུཉྫེཡྻུནྟི ཨསམྦྷཱཝནེཡྻཱ. སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཝཙནེན སཱསནཔཙྩཏྠིཀཔཙྩཱམིཏྟསམཎབྲཱཧྨཎགྒཧཎཾ སམིཏཔཱཔབཱཧིཏཔཱཔསམཎབྲཱཧྨཎགྒཧཎཉྩ. པཛཱཝཙནེན སཏྟལོཀགྒཧཎཾ, སདེཝམནུསྶཝཙནེན སམྨུཏིདེཝཨཝསེསམནུསྶགྒཧཎཾ. ཨེཝམེཏྠ ཏཱིཧི ཝཙནེཧི ཨོཀཱསལོཀོ, དྭཱིཧི པཛཱཝསེན སཏྟལོཀོ གཧིཏོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨེས སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརཾ པན ཨཱལ༹ཝཀསུཏྟེ ཝཎྞཡིསྶཱམ.

ཀསྨཱ པན སདེཝཀཱདཱིསུ ཀསྶཙི ན སམྨཱ པརིཎཱམཾ གཙྪེཡྻཱཏི? ཨོལཱ༹རིཀེ སུཁུམོཛཱཔཀྑིཔནཏོ. ཨིམསྨིཉྷི པཱཡཱསེ བྷགཝནྟཾ ཨུདྡིསྶ གཧིཏམཏྟེཡེཝ དེཝཏཱཧི ཨོཛཱ པཀྑིཏྟཱ ཡཐཱ སུཛཱཏཱཡ པཱཡཱསེ, ཙུནྡསྶ ཙ སཱུཀརམདྡཝེ པཙྩམཱནེ, ཝེརཉྫཱཡཉྩ བྷགཝཏཱ གཧིཏགཧིཏཱལོཔེ, བྷེསཛྫཀྑནྡྷཀེ ཙ ཀཙྩཱནསྶ གུལ༹ྷཀུམྦྷསྨིཾ ཨཝསིཊྛགུལ༹ྷེ. སོ ཨོལཱ༹རིཀེ སུཁུམོཛཱཔཀྑིཔནཏོ དེཝཱནཾ ན པརིཎམཏི. དེཝཱ ཧི སུཁུམསརཱིརཱ, ཏེསཾ ཨོལཱ༹རིཀོ མནུསྶཱཧཱརོ ན སམྨཱ པརིཎམཏི. མནུསྶཱནམྤི ན པརིཎམཏི. མནུསྶཱ ཧི ཨོལཱ༹རིཀསརཱིརཱ, ཏེསཾ སུཁུམཱ དིབྦོཛཱ ན སམྨཱ པརིཎམཏི. ཏཐཱགཏསྶ པན པཀཏིཨགྒིནཱཝ པརིཎམཏི, སམྨཱ ཛཱིརཏི. ཀཱཡབལཉཱཎབལཔྤབྷཱཝེནཱཏི ཨེཀེ ཏཐཱགཏསཱཝཀསྶ ཁཱིཎཱསཝསྶེཏཾ སམཱདྷིབལེན མཏྟཉྙུཏཱཡ ཙ པརིཎམཏི, ཨིཏརེསཾ ཨིདྡྷིམནྟཱནམྤི ན པརིཎམཏི. ཨཙིནྟནཱིཡཾ ཝཱ ཨེཏྠ ཀཱརཎཾ, བུདྡྷཝིསཡོ ཨེསོཏི.

ཏེན ཧི ཏྭནྟི ཡསྨཱ ཨཉྙཾ ན པསྶཱམི, མམ ན ཀཔྤཏི, མམ ཨཀཔྤནྟཾ སཱཝཀསྶཱཔི མེ ན ཀཔྤཏི, ཏསྨཱ ཏྭཾ བྲཱཧྨཎཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཔྤཧརིཏེཏི པརིཏྟཧརིཏཏིཎེ, ཨཔྤརུལ༹ྷརིཏཏིཎེ ཝཱ པཱསཱཎཔིཊྛིསདིསེ. ཨཔྤཱཎཀེཏི ནིཔྤཱཎཀེ, པཱཡཱསཛ྄ཛྷོཏྠརཎཀཱརཎེན མརིཏབྦཔཱཎརཧིཏེ ཝཱ མཧཱཨུདཀཀྑནྡྷེ. སཧ ཏིཎནིསྶིཏེཧི པཱཎེཧི ཏིཎཱནཾ པཱཎཀཱནཉྩ ཨནུརཀྑཎཏྠཱཡ ཨེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཙིཙྩིཊཱཡཏི ཙིཊིཙིཊཱཡཏཱིཏི ཨེཝཾ སདྡཾ ཀརོཏི. སཾདྷཱུཔཱཡཏཱིཏི སམནྟཱ དྷཱུཔཱཡཏི. སམྤདྷཱུཔཱཡཏཱིཏི ཏཐེཝ ཨདྷིམཏྟཾ དྷཱུཔཱཡཏི. ཀསྨཱ ཨེཝཾ ཨཧོསཱིཏི? བྷགཝཏོ ཨཱནུབྷཱཝེན, ན ཨུདཀསྶ, ན པཱཡཱསསྶ, ན བྲཱཧྨཎསྶ, ན ཨཉྙེསཾ དེཝཡཀྑཱདཱིནཾ. བྷགཝཱ ཧི བྲཱཧྨཎསྶ དྷམྨསཾཝེགཏྠཾ ཏཐཱ ཨདྷིཊྛཱསི. སེཡྻཐཱཔི ནཱམཱཏི ཨོཔམྨནིདསྶནམཏྟམེཏཾ, ཡཐཱ ཕཱལོཏི ཨེཏྟཀམེཝ ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཾཝིགྒོ ཙིཏྟེན, ལོམཧཊྛཛཱཏོ སརཱིརེན. སརཱིརེ ཀིརསྶ ནཝནཝུཏིལོམཀཱུཔསཧསྶཱནི སུཝཎྞབྷིཏྟིཡཱ ཨཱཧཏམཎིནཱགདནྟཱ ཝིཡ ཨུདྡྷགྒཱ ཨཧེསུཾ. སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

པཱདེསུ པན ནིཔཏིཏྭཱ བྷགཝཏོ དྷམྨདེསནཾ ཨབྦྷནུམོདམཱནོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ, ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམཱ’’ཏི. ཨབྦྷནུམོདནེ ཧི ཨཡམིདྷ ཨབྷིཀྐནྟ སདྡོ. ཝིཏྠཱརཏོ པནསྶ མངྒལསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ ཨཏྠཝཎྞནཱ ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི. ཡསྨཱ ཙ ཨབྦྷནུམོདནཏྠེ, ཏསྨཱ སཱདྷུ སཱདྷུ བྷོ གོཏམཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

‘‘བྷཡེ ཀོདྷེ པསཾསཱཡཾ, ཏུརིཏེ ཀོཏཱུཧལཙྪརེ;

ཧཱསེ སོཀེ པསཱདེ ཙ, ཀརེ ཨཱམེཌིཏཾ བུདྷོ’’ཏི. –

ཨིམིནཱ ཙ ལཀྑཎེན ཨིདྷ པསཱདཝསེན པསཾསཱཝསེན ཙཱཡཾ དྭིཀྑཏྟུཾ ཝུཏྟོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨཐ ཝཱ ཨབྷིཀྐནྟནྟི ཨབྷིཀནྟཾ ཨཏིཨིཊྛཾ, ཨཏིམནཱཔཾ, ཨཏིསུནྡརནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཏཏྠ ཨེཀེན ཨབྷིཀྐནྟསདྡེན དེསནཾ ཐོམེཏི, ཨེཀེན ཨཏྟནོ པསཱདཾ. ཨཡཉྷི ཨེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ, ཡདིདཾ བྷོཏོ གོཏམསྶ དྷམྨདེསནཱ, ཨབྷིཀྐནྟཾ ཡདིདཾ བྷོཏོ གོཏམསྶ དྷམྨདེསནཾ ཨཱགམྨ མམ པསཱདོཏི. བྷགཝཏོ ཨེཝ ཝཱ ཝཙནཾ དྭེ དྭེ ཨཏྠེ སནྡྷཱཡ ཐོམེཏི – བྷོཏོ གོཏམསྶ ཝཙནཾ ཨབྷིཀྐནྟཾ དོསནཱསནཏོ, ཨབྷིཀྐནྟཾ གུཎཱདྷིགམནཏོ, ཏཐཱ སདྡྷཱཛནནཏོ, པཉྙཱཛནནཏོ, སཱཏྠཏོ, སབྱཉྫནཏོ, ཨུཏྟཱནཔདཏོ, གམྦྷཱིརཏྠཏོ, ཀཎྞསུཁཏོ, ཧདཡངྒམཏོ, ཨནཏྟུཀྐཾསནཏོ, ཨཔརཝམྦྷནཏོ, ཀརུཎཱསཱིཏལཏོ, པཉྙཱཝདཱཏཏོ, ཨཱཔཱཐརམཎཱིཡཏོ, ཝིམདྡཀྑམཏོ, སུཡྻམཱནསུཁཏོ, ཝཱིམཾསིཡམཱནཧིཏཏོཏི ཨེཝམཱདཱིཧི ཡོཛེཏབྦཾ.

ཏཏོ པརམྤི ཙཏཱུཧི ཨུཔམཱཧི དེསནཾཡེཝ ཐོམེཏི. ཏཏྠ ནིཀྐུཛྫིཏནྟི ཨདྷོམུཁཊྛཔིཏཾ, ཧེཊྛཱ མུཁཛཱཏཾ ཝཱ. ཨུཀྐུཛྫེཡྻཱཏི ཨུཔརིམུཁཾ ཀརེཡྻ. པཊིཙྪནྣནྟི ཏིཎཔཎྞཱདིཙྪཱདིཏཾ. ཝིཝརེཡྻཱཏི ཨུགྒྷཱཊེཡྻ. མཱུལ༹ྷསྶཱཏི དིསཱམཱུལ༹ྷསྶ. མགྒཾ ཨཱཙིཀྑེཡྻཱཏི ཧཏྠེ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨེས མགྒོ’’ཏི ཝདེཡྻ. ཨནྡྷཀཱརེཏི ཀཱལ༹པཀྑཙཱཏུདྡསཱིཨཌྜྷརཏྟགྷནཝནསཎྜམེགྷཔཊལེཧི ཙཏུརངྒེ ཏམསི. ཨཡཾ ཏཱཝ པདཏྠོ.

ཨཡཾ པན ཨདྷིཔྤཱཡཡོཛནཱ – ཡཐཱ ཀོཙི ནིཀྐུཛྫིཏཾ ཨུཀྐུཛྫེཡྻ, ཨེཝཾ སདྡྷམྨཝིམུཁཾ ཨསདྡྷམྨཔཏིཏཾ མཾ ཨསདྡྷམྨཱ ཝུཊྛཱཔེནྟེན, ཡཐཱ པཊིཙྪནྣཾ ཝིཝརེཡྻ; ཨེཝཾ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནནྟརདྷཱནཱ པབྷུཏི མིཙྪཱདིཊྛིགཧནཔཊིཙྪནྣཾ སཱསནཾ ཝིཝརནྟེན, ཡཐཱ མཱུལ༹ྷསྶ མགྒཾ ཨཱཙིཀྑེཡྻ, ཨེཝཾ ཀུམྨགྒམིཙྪཱམགྒཔཊིཔནྣསྶ མེ སགྒམོཀྑམགྒཾ ཨཱཙིཀྑནྟེན, ཡཐཱ ཨནྡྷཀཱརེ ཏེལཔཛྫོཏཾ དྷཱརེཡྻ, ཨེཝཾ མོཧནྡྷཀཱརནིམུགྒསྶ མེ བུདྡྷཱདིརཏནརཱུཔཱནི ཨཔསྶཏོ ཏཔྤཊིཙྪཱདཀམོཧནྡྷཀཱརཝིདྡྷཾསཀདེསནཱཔཛྫོཏདྷཱརཎེན མཡ྄ཧཾ བྷོཏཱ གོཏམེན ཨེཏེཧི པརིཡཱཡེཧི དེསིཏཏྟཱ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན དྷམྨོ པཀཱསིཏོ.

ཨཐ ཝཱ ཨེཀཙྩིཡེན མཏྟེན ཡསྨཱ ཨཡཾ དྷམྨོ དུཀྑདསྶནེན ཨསུབྷེ ‘‘སུབྷ’’ནྟི ཝིཔལླཱསཔྤཧཱནེན ཙ ནིཀྐུཛྫིཏུཀྐུཛྫིཏསདིསོ, སམུདཡདསྶནེན དུཀྑེ ‘‘སུཁ’’ནྟི ཝིཔལླཱསཔྤཧཱནེན ཙ པཊིཙྪནྣཝིཝརཎསདིསོ, ནིརོདྷདསྶནེན ཨནིཙྩེ ‘‘ནིཙྩ’’ནྟི ཝིཔལླཱསཔྤཧཱནེན ཙ མཱུལ༹ྷསྶ མགྒཱཙིཀྑཎསདིསོ, མགྒདསྶནེན ཨནཏྟནི ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི ཝིཔལླཱསཔྤཧཱནེན ཙ ཨནྡྷཀཱརེ པཛྫོཏསདིསོ, ཏསྨཱ སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ནིཀྐུཛྫིཏཾ ཝཱ ཨུཀྐུཛྫེཡྻ…པེ… པཛྫོཏཾ དྷཱརེཡྻ ‘‘ཙཀྑུམནྟོ རཱུཔཱནི དཀྑནྟཱི’’ཏི, ཨེཝཾ པཀཱསིཏོ ཧོཏི.

ཡསྨཱ པནེཏྠ སདྡྷཱཏཔཀཱཡགུཏྟཏཱདཱིཧི སཱིལཀྑནྡྷོ པཀཱསིཏོ ཧོཏི, པཉྙཱཡ པཉྙཱཀྑནྡྷོ, ཧིརིམནཱདཱིཧི སམཱདྷིཀྑནྡྷོ, ཡོགཀྑེམེན ནིརོདྷོཏི ཨེཝཾ ཏིཀྑནྡྷོ ཨརིཡམགྒོ ནིརོདྷོ ཙཱཏི སརཱུཔེནེཝ དྭེ ཨརིཡསཙྩཱནི པཀཱསིཏཱནི. ཏཏྠ མགྒོ པཊིཔཀྑོ སམུདཡསྶ, ནིརོདྷོ དུཀྑསྶཱཏི པཊིཔཀྑེན དྭེ. ཨིཏི ཨིམིནཱ པརིཡཱཡེན ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི པཀཱསིཏཱནི. ཏསྨཱ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན པཀཱསིཏོ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨེསཱཧནྟིཨཱདཱིསུ ཨེསོ ཨཧནྟི ཨེསཱཧཾ. སརཎཾ གཙྪཱམཱིཏི པཱདེསུ ནིཔཏིཏྭཱ པཎིཔཱཏེན སརཎགམནེན གཏོཔི ཨིདཱནི ཝཱཙཱཡ སམཱདིཡནྟོ ཨཱཧ. ཨཐ ཝཱ པཎིཔཱཏེན བུདྡྷཾཡེཝ སརཎཾ གཏོཏི ཨིདཱནི ཏཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ སེསེ དྷམྨསངྒྷེཔི གནྟུཾ ཨཱཧ. ཨཛྫཏགྒེཏི ཨཛྫཏཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ, ཨཛྫདགྒེཏི ཝཱ པཱཋོ, ད-ཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ, ཨཛྫ ཨགྒཾ ཀཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཱཎེཧི ཨུཔེཏཾ པཱཎུཔེཏཾ, ཡཱཝ མེ ཛཱིཝིཏཾ པཝཏྟཏི, ཏཱཝ ཨུཔེཏཾ, ཨནཉྙསཏྠུཀཾ ཏཱིཧི སརཎགམནེཧི སརཎཾ གཏཾ མཾ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏུ ཛཱནཱཏཱུཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨནེན སུཏཱནུརཱུཔཱ པཊིཔཏྟི དསྶིཏཱ ཧོཏི. ནིཀྐུཛྫིཏཱདཱིཧི ཝཱ སཏྠུསམྤཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིམིནཱ ‘‘ཨེསཱཧ’’ནྟིཨཱདིནཱ སིསྶསམྤཏྟི དསྶིཏཱ. ཏེན ཝཱ པཉྙཱཔཊིལཱབྷཾ དསྶེཏྭཱ ཨིམིནཱ སདྡྷཱཔཊིལཱབྷོ དསྶིཏོ. ཨིདཱནི ཨེཝཾ པཊིལདྡྷསདྡྷེན པཉྙཝཏཱ ཡཾ ཀཏྟབྦཾ, ཏཾ ཀཏྟུཀཱམོ བྷགཝནྟཾ ཡཱཙཏི ‘‘ལབྷེཡྻཱཧ’’ནྟི. ཏཏྠ བྷགཝཏོ ཨིདྡྷིཡཱདཱིཧི ཨབྷིཔྤསཱདིཏཙིཏྟོ ‘‘བྷགཝཱཔི ཙཀྐཝཏྟིརཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏོ, ཀིམངྒཾ པནཱཧ’’ནྟི སདྡྷཱཡ པབྦཛྫཾ ཡཱཙཏི, ཏཏྠ པརིཔཱུརཀཱརིཏཾ པཏྠེནྟོ པཉྙཱཡ ཨུཔསམྤདཾ. སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

ཨེཀོ ཝཱུཔཀཊྛོཏིཨཱདཱིསུ པན ཨེཀོ ཀཱཡཝིཝེཀེན, ཝཱུཔཀཊྛོ ཙིཏྟཝིཝེཀེན, ཨཔྤམཏྟོ ཀམྨཊྛཱནེ སཏིཨཝིཛཧནེན, ཨཱཏཱཔཱི ཀཱཡིཀཙེཏསིཀཝཱིརིཡསངྑཱཏེན ཨཱཏཱཔེན, པཧིཏཏྟོ ཀཱཡེ ཙ ཛཱིཝིཏེ ཙ ཨནཔེཀྑཏཱཡ ཝིཧརནྟོ ཨཉྙཏརཨིརིཡཱཔཐཝིཧཱརེན. ན ཙིརསྶེཝཱཏི པབྦཛྫཾ ཨུཔཱདཱཡ ཝུཙྩཏི. ཀུལཔུཏྟཱཏི དུཝིདྷཱ ཀུལཔུཏྟཱ, ཛཱཏིཀུལཔུཏྟཱ, ཨཱཙཱརཀུལཔུཏྟཱ ཙ. ཨཡཾ པན ཨུབྷཡཐཱཔི ཀུལཔུཏྟོ. ཨགཱརསྨཱཏི གྷརཱ. ཨགཱརཱནཾ ཧིཏཾ ཨགཱརིཡཾ ཀསིགོརཀྑཱདིཀུཊུམྦཔོསནཀམྨཾ ཝུཙྩཏི. ནཏྠི ཨེཏྠ ཨགཱརིཡནྟི ཨནགཱརིཡཾ, པབྦཛྫཱཡེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ པབྦཛནྟཱིཏི ཨུཔགཙྪནྟི ཨུཔསངྐམནྟི. ཏདནུཏྟརནྟི ཏཾ ཨནུཏྟརཾ. བྲཧྨཙརིཡཔརིཡོསཱནནྟི མགྒབྲཧྨཙརིཡསྶ པརིཡོསཱནཾ, ཨརཧཏྟཕལནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏསྶ ཧི ཨཏྠཱཡ ཀུལཔུཏྟཱ པབྦཛནྟི. དིཊྛེཝ དྷམྨེཏི ཏསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ. སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱཏི ཨཏྟནཱཡེཝ པཉྙཱཡ པཙྩཀྑཾ ཀཏྭཱ, ཨཔརཔྤཙྩཡཾ ཉཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧཱསཱིཏི པཱཔུཎིཏྭཱ སམྤཱདེཏྭཱ ཝཱ ཝིཧཱསི. ཨེཝཾ ཝིཧརནྟོ ཙ ཁཱིཎཱ ཛཱཏི…པེ… ཨབྦྷཉྙཱསི. ཨེཏེནསྶ པཙྩཝེཀྑཎབྷཱུམིཾ དསྶེཏི.

ཀཏམཱ པནསྶ ཛཱཏི ཁཱིཎཱ, ཀཐཉྩ ནཾ ཨབྦྷཉྙཱསཱིཏི? ཝུཙྩཏེ – ན ཏཱཝསྶ ཨཏཱིཏཱ ཛཱཏི ཁཱིཎཱ པུབྦེཝ ཁཱིཎཏྟཱ, ན ཨནཱགཏཱ ཨནཱགཏེ ཝཱཡཱམཱབྷཱཝཏོ, ན པཙྩུཔྤནྣཱ ཝིཛྫམཱནཏྟཱ. ཡཱ པན མགྒསྶ ཨབྷཱཝིཏཏྟཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻ ཨེཀཙཏུཔཉྩཝོཀཱརབྷཝེསུ ཨེཀཙཏུཔཉྩཀྑནྡྷཔྤབྷེདཱ ཛཱཏི, སཱ མགྒསྶ བྷཱཝིཏཏྟཱ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཏཾ ཨཱཔཛྫནེན ཁཱིཎཱ. ཏཾ སོ མགྒབྷཱཝནཱཡ པཧཱིནཀིལེསེ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཀིལེསཱབྷཱཝེ ཝིཛྫམཱནམྤི ཀམྨཾ ཨཱཡཏིཾ ཨཔཊིསནྡྷིཀཾ ཧོཏཱིཏི ཛཱནནྟོ ཛཱནཱཏི.

ཝུསིཏནྟི ཝུཏྠཾ པརིཝུཏྠཾ, ཀཏཾ ཙརིཏཾ ནིཊྛཱཔིཏནྟི ཨཏྠོ. བྲཧྨཙརིཡནྟི མགྒབྲཧྨཙརིཡཾ. ཀཏཾ ཀརཎཱིཡནྟི ཙཏཱུསུ སཙྩེསུ ཙཏཱུཧི མགྒེཧི པརིཉྙཱཔཧཱནསཙྪིཀིརིཡབྷཱཝནཱཝསེན སོལ༹སཝིདྷམྤི ཀིཙྩཾ ནིཊྛཱཔིཏནྟི ཨཏྠོ. ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱཏི ཨིདཱནི པུན ཨིཏྠབྷཱཝཱཡ ཨེཝཾ སོལ༹སཀིཙྩབྷཱཝཱཡ ཀིལེསཀྑཡཱཡ ཝཱ མགྒབྷཱཝནཱ ནཏྠཱིཏི. ཨཐ ཝཱ ཨིཏྠཏྟཱཡཱཏི ཨིཏྠབྷཱཝཏོ, ཨིམསྨཱ ཨེཝཾཔཀཱརཱ ཨིདཱནི ཝཏྟམཱནཀྑནྡྷསནྟཱནཱ ཨཔརཾ ཁནྡྷསནྟཱནཾ ནཏྠི. ཨིམེ པན པཉྩཀྑནྡྷཱ པརིཉྙཱཏཱ ཏིཊྛནྟི ཚིནྣམཱུལཀོ རུཀྑོ ཝིཡཱཏི ཨབྦྷཉྙཱསི. ཨཉྙཏརོཏི ཨེཀོ. ཨརཧཏནྟི ཨརཧནྟཱནཾ. མཧཱསཱཝཀཱནཾ ཨབྦྷནྟརོ ཨཱཡསྨཱ བྷཱརདྭཱཛོ ཨཧོསཱིཏི ཨཡཾ ཀིརེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཀསིབྷཱརདྭཱཛསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. ཙུནྡསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༣. པུཙྪཱམི མུནིཾ པཧཱུཏཔཉྙནྟི ཙུནྡསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སངྑེཔཏོ ཏཱཝ ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡཔརཛ྄ཛྷཱསཡཨཊྛུཔྤཏྟིཔུཙྪཱཝསིཀབྷེདཏོ ཙཏཱུསུ ཨུཔྤཏྟཱིསུ ཨིམསྶ སུཏྟསྶ པུཙྪཱཝསིཀཱ ཨུཔྤཏྟི. ཝིཏྠཱརཏོ པན ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ མལླེསུ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ ཡེན པཱཝཱ ཏདཝསརི. ཏཏྲ སུདཾ བྷགཝཱ པཱཝཱཡཾ ཝིཧརཏི ཙུནྡསྶ ཀམྨཱརཔུཏྟསྶ ཨམྦཝནེ. ཨིཏོ པབྷུཏི ཡཱཝ ‘‘ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེན ཡེན ཙུནྡསྶ ཀམྨཱརཔུཏྟསྶ ནིཝེསནཾ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༡༨༩), ཏཱཝ སུཏྟེ ཨཱགཏནཡེནེཝ ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ.

ཨེཝཾ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ ནིསིནྣེ བྷགཝཏི ཙུནྡོ ཀམྨཱརཔུཏྟོ བུདྡྷཔྤམུཁཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པརིཝིསནྟོ བྱཉྫནསཱུཔཱདིགཧཎཏྠཾ བྷིཀྑཱུནཾ སུཝཎྞབྷཱཛནཱནི ཨུཔནཱམེསི. ཨཔཉྙཏྟེ སིཀྑཱཔདེ ཀེཙི བྷིཀྑཱུ སུཝཎྞབྷཱཛནཱནི པཊིཙྪིཾསུ ཀེཙི ན པཊིཙྪིཾསུ. བྷགཝཏོ པན ཨེཀམེཝ བྷཱཛནཾ ཨཏྟནོ སེལམཡཾ པཏྟཾ, དུཏིཡབྷཱཛནཾ བུདྡྷཱ ན གཎྷནྟི. ཏཏྠ ཨཉྙཏརོ པཱཔབྷིཀྑུ སཧསྶགྒྷནཀཾ སུཝཎྞབྷཱཛནཾ ཨཏྟནོ བྷོཛནཏྠཱཡ སམྤཏྟཾ ཐེཡྻཙིཏྟེན ཀུཉྩིཀཏྠཝིཀཱཡ པཀྑིཔི. ཙུནྡོ པརིཝིསིཏྭཱ ཧཏྠཔཱདཾ དྷོཝིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ནམསྶམཱནོ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཨོལོཀེནྟོ ཏཾ བྷིཀྑུཾ ཨདྡས, དིསྭཱ ཙ པན ཨཔསྶམཱནོ ཝིཡ ཧུཏྭཱ ན ནཾ ཀིཉྩི ཨབྷཎི བྷགཝཏི ཐེརེསུ ཙ གཱརཝེན, ཨཔིཙ ‘‘མིཙྪཱདིཊྛིཀཱནཾ ཝཙནཔཐོ མཱ ཨཧོསཱི’’ཏི. སོ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ སཾཝརཡུཏྟཱཡེཝ སམཎཱ, ཨུདཱཧུ བྷིནྣསཾཝརཱ ཨཱིདིསཱཔི སམཎཱ’’ཏི ཉཱཏུཀཱམོ སཱཡནྷསམཡེ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཧ ‘‘པུཙྪཱམི མུནི’’ནྟི.

ཏཏྠ པུཙྪཱམཱིཏི ཨིདཾ ‘‘ཏིསྶོ པུཙྪཱ ཨདིཊྛཛོཏནཱ པུཙྪཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (ཙཱུལ༹ནི. པུཎྞཀམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༡༢) ནཡེན ནིདྡེསེ ཝུཏྟནཡམེཝ. མུནིནྟི ཨེཏམྤི ‘‘མོནཾ ཝུཙྩཏི ཉཱཎཾ. ཡཱ པཉྙཱ པཛཱནནཱ…པེ… སམྨཱདིཊྛི, ཏེན ཉཱཎེན སམནྣཱགཏོ མུནི, མོནཔྤཏྟོཏི, ཏཱིཎི མོནེཡྻཱནི ཀཱཡམོནེཡྻ’’ནྟིཨཱདིནཱ (མཧཱནི. ༡༤) ནཡེན ཏཏྠེཝ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨཡམྤནེཏྠ སངྑེཔོ. པུཙྪཱམཱིཏི ཨོཀཱསཾ ཀཱརེནྟོ མུནིནྟི མུནིམུནིཾ བྷགཝནྟཾ ཨཱལཔཏི. པཧཱུཏཔཉྙནྟིཨཱདཱིནི ཐུཏིཝཙནཱནི, ཏེཧི ཏཾ མུནིཾ ཐུནཱཏི. ཏཏྠ པཧཱུཏཔཉྙནྟི ཝིཔུལཔཉྙཾ. ཉེཡྻཔརིཡནྟིཀཏྟཱ ཙསྶ ཝིཔུལཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨིཏི ཙུནྡོ ཀམྨཱརཔུཏྟོཏི ཨིདཾ དྭཡཾ དྷནིཡསུཏྟེ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨིཏོ པརཾ པན ཨེཏྟཀམྤི ཨཝཏྭཱ སབྦཾ ཝུཏྟནཡཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཨཝུཏྟནཡམེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ.

བུདྡྷནྟི ཏཱིསུ བུདྡྷེསུ ཏཏིཡབུདྡྷཾ. དྷམྨསྶཱམིནྟི མགྒདྷམྨསྶ ཛནཀཏྟཱ པུཏྟསྶེཝ པིཏརཾ ཨཏྟནཱ ཨུཔྤཱདིཏསིཔྤཱཡཏནཱདཱིནཾ ཝིཡ ཙ ཨཱཙརིཡཾ དྷམྨསྶ སཱམིཾ, དྷམྨིསྶརཾ དྷམྨརཱཛཾ དྷམྨཝསཝཏྟིནྟི ཨཏྠོ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘སོ ཧི, བྲཱཧྨཎ, བྷགཝཱ ཨནུཔྤནྣསྶ མགྒསྶ ཨུཔྤཱདེཏཱ, ཨསཉྫཱཏསྶ མགྒསྶ སཉྫནེཏཱ, ཨནཀྑཱཏསྶ མགྒསྶ ཨཀྑཱཏཱ, མགྒཉྙཱུ, མགྒཝིདཱུ, མགྒཀོཝིདོ. མགྒཱནུགཱ ཙ པན ཨེཏརཧི སཱཝཀཱ ཝིཧརནྟི པཙྪཱ སམནྣཱགཏཱ’’ཏི (མ. ནི. ༣.༧༩).

ཝཱིཏཏཎྷནྟི ཝིགཏཀཱམབྷཝཝིབྷཝཏཎྷཾ. དྭིཔདུཏྟམནྟི དྭིཔདཱནཾ ཨུཏྟམཾ. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི བྷགཝཱ ན ཀེཝལཾ དྭིཔདུཏྟམོ ཨེཝ, ཨཐ ཁོ ཡཱཝཏཱ སཏྟཱ ཨཔདཱ ཝཱ དྭིཔདཱ ཝཱ…པེ… ནེཝསཉྙཱིནཱསཉྙིནོ ཝཱ, ཏེསཾ སབྦེསཾ ཨུཏྟམོ. ཨཐ ཁོ ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདཝསེན དྭིཔདུཏྟམོཏྭེཝ ཝུཙྩཏི. དྭིཔདཱ ཧི སབྦསཏྟཱནཾ ཨུཀྐཊྛཱ ཙཀྐཝཏྟིམཧཱསཱཝཀཔཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ ཏཏྠ ཨུཔྤཏྟིཏོ, ཏེསཉྩ ཨུཏྟམོཏི ཝུཏྟེ སབྦསཏྟུཏྟམོཏི ཝུཏྟོཡེཝ ཧོཏི. སཱརཐཱིནཾ པཝརནྟི སཱརེཏཱིཏི སཱརཐི, ཧཏྠིདམཀཱདཱིནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏེསཉྩ བྷགཝཱ པཝརོ ཨནུཏྟརེན དམནེན པུརིསདམྨེ དམེཏུཾ སམཏྠབྷཱཝཏོ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཧཏྠིདམཀེན, བྷིཀྑཝེ, ཧཏྠིདམྨོ སཱརིཏོ ཨེཀཾ ཨེཝ དིསཾ དྷཱཝཏི པུརཏྠིམཾ ཝཱ པཙྪིམཾ ཝཱ ཨུཏྟརཾ ཝཱ དཀྑིཎཾ ཝཱ. ཨསྶདམཀེན, བྷིཀྑཝེ, ཨསྶདམྨོ…པེ… གོདམཀེན, བྷིཀྑཝེ, གོདམྨོ…པེ… དཀྑིཎཾ ཝཱ. ཏཐཱགཏེན ཧི, བྷིཀྑཝེ, ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན པུརིསདམྨོ སཱརིཏོ ཨཊྛ དིསཱ ཝིདྷཱཝཏི, རཱུཔཱི རཱུཔཱནི པསྶཏི, ཨཡམེཀཱ དིསཱ…པེ… སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཨཡཾ ཨཊྛམཱི དིསཱ’’ཏི (མ. ནི. ༣.༣༡༢).

ཀཏཱིཏི ཨཏྠཔྤབྷེདཔུཙྪཱ. ལོཀེཏི སཏྟལོཀེ. སམཎཱཏི པུཙྪིཏབྦཨཏྠནིདསྶནཾ. ཨིངྒྷཱཏི ཡཱཙནཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཏདིངྒྷཱཏི ཏེ ཨིངྒྷ. བྲཱུཧཱིཏི ཨཱཙིཀྑ ཀཐཡསྶཱུཏི.

༨༤. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ བྷགཝཱ ཙུནྡཾ ཀམྨཱརཔུཏྟཾ ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, ཀུསལཾ, ཀིཾ ཨཀུསལ’’ནྟིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༣.༢༩༦) ནཡེན གིཧིཔཉྷཾ ཨཔུཙྪིཏྭཱ སམཎཔཉྷཾ པུཙྪནྟཾ དིསྭཱ ཨཱཝཛྫེནྟོ ‘‘ཏཾ པཱཔབྷིཀྑུཾ སནྡྷཱཡ ཨཡཾ པུཙྪཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཏསྶ ཨཉྙཏྲ ཝོཧཱརམཏྟཱ ཨསྶམཎབྷཱཝཾ དཱིཔེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཙཏུརོ སམཎཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཙཏུརོཏི སངྑྱཱཔརིཙྪེདོ. སམཎཱཏི ཀདཱཙི བྷགཝཱ ཏིཏྠིཡེ སམཎཝཱདེན ཝདཏི; ཡཐཱཧ – ‘‘ཡཱནི ཏཱནི པུཐུསམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ཝཏཀོཏཱུཧལམངྒལཱནཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༠༧). ཀདཱཙི པུཐུཛྫནེ; ཡཐཱཧ – ‘‘སམཎཱ སམཎཱཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཛནོ སཉྫཱནཱཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༣༥). ཀདཱཙི སེཀྑེ; ཡཐཱཧ – ‘‘ཨིདྷེཝ, བྷིཀྑཝེ, སམཎོ, ཨིདྷ དུཏིཡོ སམཎོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༣༩; དཱི. ནི. ༢.༢༡༤; ཨ. ནི. ༤.༢༤༡). ཀདཱཙི ཁཱིཎཱསཝེ; ཡཐཱཧ – ‘‘ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ སམཎོ ཧོཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༣༨). ཀདཱཙི ཨཏྟཱནཾཡེཝ; ཡཐཱཧ – ‘‘སམཎོཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟི (ཨ. ནི. ༨.༨༥). ཨིདྷ པན ཏཱིཧི པདེཧི སབྦེཔི ཨརིཡེ སཱིལཝནྟཾ པུཐུཛྫནཉྩ, ཙཏུཏྠེན ཨིཏརཾ ཨསྶམཎམྤི བྷཎྜུཾ ཀཱསཱཝཀཎྛཾ ཀེཝལཾ ཝོཧཱརམཏྟཀེན སམཎོཏི སངྒཎྷིཏྭཱ ‘‘ཙཏུརོ སམཎཱ’’ཏི ཨཱཧ. ན པཉྩམཏྠཱིཏི ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཝོཧཱརམཏྟཀེན པཊིཉྙཱམཏྟཀེནཱཔི པཉྩམོ སམཎོ ནཱམ ནཏྠི.

ཏེ ཏེ ཨཱཝིཀརོམཱིཏི ཏེ ཙཏུརོ སམཎེ ཏཝ པཱཀཊེ ཀརོམི. སཀྑིཔུཊྛོཏི སམྨུཁཱ པུཙྪིཏོ. མགྒཛིནོཏི མགྒེན སབྦཀིལེསེ ཝིཛིཏཱཝཱིཏི ཨཏྠོ. མགྒདེསཀོཏི པརེསཾ མགྒཾ དེསེཏཱ. མགྒེ ཛཱིཝཏཱིཏི སཏྟསུ སེཀྑེསུ ཡོ ཀོཙི སེཀྑོ ཨཔརིཡོསིཏམགྒཝཱསཏྟཱ ལོཀུཏྟརེ, སཱིལཝནྟཔུཐུཛྫནོ ཙ ལོཀིཡེ མགྒེ ཛཱིཝཏི ནཱམ, སཱིལཝནྟཔུཐུཛྫནོ ཝཱ ལོཀུཏྟརམགྒནིམིཏྟཾ ཛཱིཝནཏོཔི མགྒེ ཛཱིཝཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཡོ ཙ མགྒདཱུསཱིཏི ཡོ ཙ དུསྶཱིལོ མིཙྪཱདིཊྛི མགྒཔཊིལོམཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ མགྒདཱུསཀོཏི ཨཏྠོ.

༨༥. ‘‘ཨིམེ ཏེ ཙཏུརོ སམཎཱ’’ཏི ཨེཝཾ བྷགཝཏཱ སངྑེཔེན ཨུདྡིཊྛེ ཙཏུརོ སམཎེ ‘‘ཨཡཾ ནཱམེཏྠ མགྒཛིནོ, ཨཡཾ མགྒདེསཀོ, ཨཡཾ མགྒེ ཛཱིཝཏི, ཨཡཾ མགྒདཱུསཱི’’ཏི ཨེཝཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ པུན པུཙྪིཏུཾ ཙུནྡོ ཨཱཧ ‘‘ཀཾ མགྒཛིན’’ནྟི. ཏཏྠ མགྒེ ཛཱིཝཏི མེཏི ཡོ སོ མགྒེ ཛཱིཝཏི, ཏཾ མེ བྲཱུཧི པུཊྛོཏི. སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

༨༦. ཨིདཱནིསྶ བྷགཝཱ ཙཏུརོཔི སམཎེ ཙཏཱུཧི གཱཐཱཧི ནིདྡིསནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཡོ ཏིཎྞཀཐཾཀཐོ ཝིསལློ’’ཏི. ཏཏྠ ཏིཎྞཀཐཾཀཐོ ཝིསལློཏི ཨེཏཾ ཨུརགསུཏྟེ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ. ཡསྨཱ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ མགྒཛིནོཏི བུདྡྷསམཎོ ཨདྷིཔྤེཏོ, ཏསྨཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེན ཀཐཾཀཐཱཔཏིརཱུཔཀསྶ སབྦདྷམྨེསུ ཨཉྙཱཎསྶ ཏིཎྞཏྟཱཔི ‘‘ཏིཎྞཀཐཾཀཐོ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ. པུབྦེ ཝུཏྟནཡེན ཧི ཏིཎྞཀཐཾཀཐཱཔི སོཏཱཔནྣཱདཡོ པཙྩེཀབུདྡྷཔརིཡོསཱནཱ སཀདཱགཱམིཝིསཡཱདཱིསུ བུདྡྷཝིསཡཔརིཡོསཱནེསུ པཊིཧཏཉཱཎཔྤབྷཱཝཏྟཱ པརིཡཱཡེན ཨཏིཎྞཀཐཾཀཐཱཝ ཧོནྟི. བྷགཝཱ པན སབྦཔྤཀཱརེན ཏིཎྞཀཐཾཀཐོཏི. ནིབྦཱནཱབྷིརཏོཏི ནིབྦཱནེ ཨབྷིརཏོ, ཕལསམཱཔཏྟིཝསེན སདཱ ནིབྦཱནནིནྣཙིཏྟོཏི ཨཏྠོ. ཏཱདིསོ ཙ བྷགཝཱ. ཡཐཱཧ –

‘‘སོ ཁོ ཨཧཾ, ཨགྒིཝེསྶན, ཏསྶཱ ཨེཝ ཀཐཱཡ པརིཡོསཱནེ, ཏསྨིཾཡེཝ པུརིམསྨིཾ སམཱདྷིནིམིཏྟེ ཨཛ྄ཛྷཏྟམེཝ ཙིཏྟཾ སཎྛཔེམི, སནྣིསཱདེམི, ཨེཀོདིཾ ཀརོམི, སམཱདཧཱམཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༣༨༧).

ཨནཱནུགིདྡྷོཏི ཀཉྩི དྷམྨཾ ཏཎྷཱགེདྷེན ཨནནུགིཛ྄ཛྷནྟོ. ལོཀསྶ སདེཝཀསྶ ནེཏཱཏི ཨཱསཡཱནུསཡཱནུལོམེན དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ པཱརཱཡནམཧཱསམཡཱདཱིསུ ཨནེཀེསུ སུཏྟནྟེསུ ཨཔརིམཱཎཱནཾ དེཝམནུསྶཱནཾ སཙྩཔཊིཝེདྷསམྤཱདནེན སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ ནེཏཱ, གམཡིཏཱ, ཏཱརེཏཱ, པཱརཾ སམྤཱཔེཏཱཏི ཨཏྠོ. ཏཱདིནྟི ཏཱདིསཾ ཡཐཱཝུཏྟཔྤཀཱརལོཀདྷམྨེཧི ནིབྦིཀཱརནྟི ཨཏྠོ. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ.

༨༧. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ ‘‘མགྒཛིན’’ནྟི བུདྡྷསམཎཾ ནིདྡིསིཏྭཱ ཨིདཱནི ཁཱིཎཱསཝསམཎཾ ནིདྡིསནྟོ ཨཱཧ ‘‘པརམཾ པརམནྟཱི’’ཏི. ཏཏྠ པརམཾ ནཱམ ནིབྦཱནཾ, སབྦདྷམྨཱནཾ ཨགྒཾ ཨུཏྟམནྟི ཨཏྠོ. པརམནྟི ཡོདྷ ཉཏྭཱཏི ཏཾ པརམཾ པརམམིཙྩེཝ ཡོ ཨིདྷ སཱསནེ ཉཏྭཱ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎེན. ཨཀྑཱཏི ཝིབྷཛཏེ ཨིདྷེཝ དྷམྨནྟི ནིབྦཱནདྷམྨཾ ཨཀྑཱཏི, ཨཏྟནཱ པཊིཝིདྡྷཏྟཱ པརེསཾ པཱཀཊཾ ཀརོཏི ‘‘ཨིདཾ ནིབྦཱན’’ནྟི, མགྒདྷམྨཾ ཝིབྷཛཏི ‘‘ཨིམེ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ…པེ… ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ’’ཏི. ཨུབྷཡམྤི ཝཱ ཨུགྒྷཊིཏཉྙཱུནཾ སངྑེཔདེསནཱཡ ཨཱཙིཀྑཏི, ཝིཔཉྩིཏཉྙཱུནཾ ཝིཏྠཱརདེསནཱཡ ཝིབྷཛཏི. ཨེཝཾ ཨཱཙིཀྑནྟོ ཝིབྷཛནྟོ ཙ ‘‘ཨིདྷེཝ སཱསནེ ཨཡཾ དྷམྨོ, ན ཨིཏོ བཧིདྡྷཱ’’ཏི སཱིཧནཱདཾ ནདནྟོ ཨཀྑཱཏི ཙ ཝིབྷཛཏི ཙ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཀྑཱཏི ཝིབྷཛཏེ ཨིདྷེཝ དྷམྨ’’ནྟི. ཏཾ ཀངྑཚིདཾ མུནིཾ ཨནེཛནྟི ཏཾ ཨེཝརཱུཔཾ ཙཏུསཙྩཔཊིཝེདྷེན ཨཏྟནོ, དེསནཱཡ ཙ པརེསཾ ཀངྑཙྪེདནེན ཀངྑཙྪིདཾ, མོནེཡྻསམནྣཱགམེན མུནིཾ, ཨེཛཱསངྑཱཏཱཡ ཏཎྷཱཡ ཨབྷཱཝཏོ ཨནེཛཾ དུཏིཡཾ བྷིཀྑུནམཱཧུ མགྒདེསིནྟི.

༨༨. ཨེཝཾ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ སཡཾ ཨནུཏྟརཾ མགྒཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ དེསནཱཡ ཨནུཏྟརོ མགྒདེསཱི སམཱནོཔི དཱུཏམིཝ ལེཁཝཱཙཀམིཝ ཙ རཉྙོ ཨཏྟནོ སཱསནཧརཾ སཱསནཛོཏཀཉྩ ‘‘མགྒདེསི’’ནྟི ཁཱིཎཱསཝསམཎཾ ནིདྡིསིཏྭཱ ཨིདཱནི སེཀྑསམཎཉྩ སཱིལཝནྟཔུཐུཛྫནསམཎཉྩ ནིདྡིསནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཡོ དྷམྨཔདེ’’ཏི. ཏཏྠ པདཝཎྞནཱ པཱཀཊཱཡེཝ. ཨཡཾ པནེཏྠ ཨཏྠཝཎྞནཱ – ཡོ ནིབྦཱནདྷམྨསྶ པདཏྟཱ དྷམྨཔདེ, ཨུབྷོ ཨནྟེ ཨནུཔགམྨ དེསིཏཏྟཱ ཨཱསཡཱནུརཱུཔཏོ ཝཱ སཏིཔཊྛཱནཱདིནཱནཔྤཀཱརེཧི དེསིཏཏྟཱ སུདེསིཏེ, མགྒསམངྒཱིཔི ཨནཝསིཏམགྒཀིཙྩཏྟཱ མགྒེ ཛཱིཝཏི, སཱིལསཾཡམེན སཉྙཏོ, ཀཱཡཱདཱིསུ སཱུཔཊྛིཏཱཡ ཙིརཀཏཱདིསརཎཱཡ ཝཱ སཏིཡཱ སཏིམཱ, ཨཎུམཏྟསྶཱཔི ཝཛྫསྶ ཨབྷཱཝཏོ ཨནཝཛྫཏྟཱ, ཀོཊྛཱསབྷཱཝེན ཙ པདཏྟཱ སཏྟཏིཾསབོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨསངྑཱཏཱནི ཨནཝཛྫཔདཱནི བྷངྒཉཱཎཏོ པབྷུཏི བྷཱཝནཱསེཝནཱཡ སེཝམཱནོ, ཏཾ བྷིཀྑུནཾ ཏཏིཡཾ མགྒཛཱིཝིནྟི ཨཱཧཱུཏི.

༨༩. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ ‘‘མགྒཛཱིཝི’’ནྟི སེཀྑསམཎཾ སཱིལཝནྟཔུཐུཛྫནསམཎཉྩ ནིདྡིསིཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཾ བྷཎྜུཾ ཀཱསཱཝཀཎྛཾ ཀེཝལཾ ཝོཧཱརམཏྟསམཎཾ ནིདྡིསནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཚདནཾ ཀཏྭཱནཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཚདནཾ ཀཏྭཱནཱཏི པཏིརཱུཔཾ ཀརིཏྭཱ, ཝེསཾ གཧེཏྭཱ, ལིངྒཾ དྷཱརེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སུབྦཏཱནནྟི བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷསཱཝཀཱནཾ. ཏེསཉྷི སུནྡརཱནི ཝཏཱནི, ཏསྨཱ ཏེ སུབྦཏཱཏི ཝུཙྩནྟི. པཀྑནྡཱིཏི པཀྑནྡཀོ, ཨནྟོ པཝིསཀོཏི ཨཏྠོ. དུསྶཱིལོ ཧི གཱུཐཔཊིཙྪཱདནཏྠཾ ཏིཎཔཎྞཱདིཙྪདནཾ ཝིཡ ཨཏྟནོ དུསྶཱིལབྷཱཝཾ པཊིཙྪཱདནཏྠཾ སུབྦཏཱནཾ ཚདནཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཨཧམྤི བྷིཀྑཱུ’’ཏི བྷིཀྑུམཛ྄ཛྷེ པཀྑནྡཏི, ‘‘ཨེཏྟཀཝསྶེན བྷིཀྑུནཱ གཧེཏབྦཾ ཨེཏ’’ནྟི ལཱབྷེ དཱིཡམཱནེ ‘‘ཨཧཾ ཨེཏྟཀཝསྶོ’’ཏི གཎྷིཏུཾ པཀྑནྡཏི, ཏེན ཝུཙྩཏི ‘‘ཚདནཾ ཀཏྭཱན སུབྦཏཱནཾ པཀྑནྡཱི’’ཏི. ཙཏུནྣམྤི ཁཏྟིཡཱདིཀུལཱནཾ ཨུཔྤནྣཾ པསཱདཾ ཨནནུརཱུཔཔཊིཔཏྟིཡཱ དཱུསེཏཱིཏི ཀུལདཱུསཀོ. པགབྦྷོཏི ཨཊྛཊྛཱནེན ཀཱཡཔཱགབྦྷིཡེན, ཙཏུཊྛཱནེན ཝཙཱིཔཱགབྦྷིཡེན, ཨནེཀཊྛཱནེན མནོཔཱགབྦྷིཡེན ཙ སམནྣཱགཏོཏི ཨཏྠོ. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརཾ པན མེཏྟསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ ཝཀྑཱམ.

ཀཏཔཊིཙྪཱདནལཀྑཎཱཡ མཱཡཱཡ སམནྣཱགཏཏྟཱ མཱཡཱཝཱི. སཱིལསཾཡམཱབྷཱཝེན ཨསཉྙཏོ. པལཱཔསདིསཏྟཱ པལཱཔོ. ཡཐཱ ཧི པལཱཔོ ཨནྟོ ཏཎྜུལརཧིཏོཔི བཧི ཐུསེན ཝཱིཧི ཝིཡ དིསྶཏི, ཨེཝམིདྷེཀཙྩོ ཨནྟོ སཱིལཱདིགུཎསཱརཝིརཧིཏོཔི བཧི སུབྦཏཙྪདནེན སམཎཝེསེན སམཎོ ཝིཡ དིསྶཏི. སོ ཨེཝཾ པལཱཔསདིསཏྟཱ ‘‘པལཱཔོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསུཏྟེ པན ‘‘ཨཔལཱཔཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པརིསཱ, ནིཔྤལཱཔཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པརིསཱ, སུདྡྷཱ སཱརེ པཏིཊྛིཏཱ’’ཏི (མ. ནི. ༣.༡༤༦) ཨེཝཾ པུཐུཛྫནཀལྱཱཎོཔི ‘‘པལཱཔོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཨིདྷ པན ཀཔིལསུཏྟེ ཙ ‘‘ཏཏོ པལཱཔེ ཝཱཧེཐ, ཨསྶམཎེ སམཎམཱནིནེ’’ཏི (སུ. ནི. ༢༨༤) ཨེཝཾ པརཱཛིཏཀོ ‘‘པལཱཔོ’’ཏི ཝུཏྟོ. པཏིརཱུཔེན ཙརཾ སམགྒདཱུསཱིཏི ཏཾ སུབྦཏཱནཾ ཚདནཾ ཀཏྭཱ ཡཐཱ ཙརནྟཾ ‘‘ཨཱརཉྙིཀོ ཨཡཾ རུཀྑམཱུལིཀོ, པཾསུཀཱུལིཀོ, པིཎྜཔཱཏིཀོ, ཨཔྤིཙྪོ, སནྟུཊྛོ’’ཏི ཛནོ ཛཱནཱཏི, ཨེཝཾ པཏིརཱུཔེན ཡུཏྟརཱུཔེན བཱཧིརམཊྛེན ཨཱཙཱརེན ཙརནྟོ པུགྒལོ ཨཏྟནོ ལོཀུཏྟརམགྒསྶ, པརེསཾ སུགཏིམགྒསྶ ཙ དཱུསནཏོ ‘‘མགྒདཱུསཱི’’ཏི ཝེདིཏབྦོ.

༩༠. ཨེཝཾ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ ‘‘མགྒདཱུསཱི’’ཏི དུསྶཱིལཾ ཝོཧཱརམཏྟཀསམཎཾ ནིདྡིསིཏྭཱ ཨིདཱནི ཏེསཾ ཨཉྙམཉྙཾ ཨབྱཱམིསྶཱིབྷཱཝཾ དཱིཔེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨེཏེ ཙ པཊིཝིཛ྄ཛྷཱི’’ཏི. ཏསྶཏྠོ – ཨེཏེ ཙཏུརོ སམཎེ ཡཐཱཝུཏྟེན ལཀྑཎེན པཊིཝིཛ྄ཛྷི ཨཉྙཱསི སཙྪཱཀཱསི ཡོ གཧཊྛོ ཁཏྟིཡོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཨཉྙོ ཝཱ ཀོཙི, ཨིམེསཾ ཙཏུནྣཾ སམཎཱནཾ ལཀྑཎསྶཝནམཏྟེན སུཏཝཱ, ཏསྶེཝ ལཀྑཎསྶ ཨརིཡཱནཾ སནྟིཀེ སུཏཏྟཱ ཨརིཡསཱཝཀོ, ཏེཡེཝ སམཎེ ‘‘ཨཡཉྩ ཨཡཉྩ ཨེཝཾལཀྑཎོ’’ཏི པཛཱནནམཏྟེན སཔྤཉྙོ, ཡཱདིསོ ཨཡཾ པཙྪཱ ཝུཏྟོ མགྒདཱུསཱི, ཨིཏརེཔི སབྦེ ནེཏཱདིསཱཏི ཉཏྭཱ ཨིཏི དིསྭཱ ཨེཝཾ པཱཔཾ ཀརོནྟམྤི ཨེཏཾ པཱཔབྷིཀྑུཾ དིསྭཱ. ཏཏྠཱཡཾ ཡོཛནཱ – ཨེཏེ ཙ པཊིཝིཛ྄ཛྷི ཡོ གཧཊྛོ སུཏཝཱ ཨརིཡསཱཝཀོ སཔྤཉྙོ, ཏསྶ ཏཱཡ པཉྙཱཡ སབྦེ ‘‘ནེཏཱདིསཱ’’ཏི ཉཏྭཱ ཝིཧརཏོ ཨིཏི དིསྭཱ ན ཧཱཔེཏི སདྡྷཱ, ཨེཝཾ པཱཔཀམྨཾ ཀརོནྟཾ པཱཔབྷིཀྑུཾ དིསྭཱཔི ན ཧཱཔེཏི, ན ཧཱཡཏི, ན ནསྶཏི སདྡྷཱཏི.

ཨེཝཾ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ ཏེསཾ ཨབྱཱམིསྶཱིབྷཱཝཾ དཱིཔེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨིཏི དིསྭཱཔི ‘‘སབྦེ ནེཏཱདིསཱ’’ཏི ཛཱནནྟཾ ཨརིཡསཱཝཀཾ པསཾསནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཀཐཉྷི དུཊྛེནཱ’’ཏི. ཏསྶ སམྦནྡྷོ – ཨེཏདེཝ ཙ ཡུཏྟཾ སུཏཝཏོ ཨརིཡསཱཝཀསྶ, ཡདིདཾ ཨེཀཙྩཾ པཱཔཾ ཀརོནྟཾ ཨིཏི དིསྭཱཔི སབྦེ ‘‘ནེཏཱདིསཱ’’ཏི ཛཱནནཾ. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? ཀཐཉྷི དུཊྛེན ཨསམྤདུཊྛཾ, སུདྡྷཾ ཨསུདྡྷེན སམཾ ཀརེཡྻཱཏི? ཏསྶཏྠོ – ཀཐཉྷི སུཏཝཱ ཨརིཡསཱཝཀོ སཔྤཉྙོ, སཱིལཝིཔཏྟིཡཱ དུཊྛེན མགྒདཱུསིནཱ ཨདུཊྛཾ ཨིཏརཾ སམཎཏྟཡཾ, སུདྡྷཾ སམཎཏྟཡམེཝཾ ཨཔརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརཏཱདཱིཧི ཨསུདྡྷེན པཙྪིམེན ཝོཧཱརམཏྟཀསམཎེན སམཾ ཀརེཡྻ སདིསནྟི ཛཱནེཡྻཱཏི. སུཏྟཔརིཡོསཱནེ ཨུཔཱསཀསྶ མགྒོ ཝཱ ཕལཾ ཝཱ ན ཀཐིཏཾ. ཀངྑཱམཏྟམེཝ ཧི ཏསྶ པཧཱིནནྟི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཙུནྡསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. པརཱབྷཝསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ མེ སུཏནྟི པརཱབྷཝསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? མངྒལསུཏྟཾ ཀིར སུཏྭཱ དེཝཱནཾ ཨེཏདཧོསི – ‘‘བྷགཝཏཱ མངྒལསུཏྟེ སཏྟཱནཾ ཝུཌྜྷིཉྩ སོཏྠིཉྩ ཀཐཡམཱནེན ཨེཀཾསེན བྷཝོ ཨེཝ ཀཐིཏོ, ནོ པརཱབྷཝོ. ཧནྡ དཱནི ཡེན སཏྟཱ པརིཧཱཡནྟི ཝིནསྶནྟི, ཏཾ ནེསཾ པརཱབྷཝམྤི པུཙྪཱམཱ’’ཏི. ཨཐ མངྒལསུཏྟཾ ཀཐིཏདིཝསཏོ དུཏིཡདིཝསེ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ དེཝཏཱཡོ པརཱབྷཝསུཏྟཾ སོཏུཀཱམཱ ཨིམསྨིཾ ཨེཀཙཀྐཝཱལེ༹ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཨེཀཝཱལགྒཀོཊིཨོཀཱསམཏྟེ དསཔི ཝཱིསམྤི ཏིཾསམྤི ཙཏྟཱལཱིསམྤི པཉྙཱསམྤི སཊྛིཔི སཏྟཏིཔི ཨསཱིཏིཔི སུཁུམཏྟབྷཱཝེ ནིམྨིནིཏྭཱ སབྦདེཝམཱརབྲཧྨཱནོ སིརིཡཱ ཙ ཏེཛེན ཙ ཨདྷིགཡ྄ཧ ཝིརོཙམཱནཾ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསིནྣཾ བྷགཝནྟཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ཨཊྛཾསུ. ཏཏོ སཀྐེན དེཝཱནམིནྡེན ཨཱཎཏྟོ ཨཉྙཏརོ དེཝཔུཏྟོ བྷགཝནྟཾ པརཱབྷཝཔཉྷཾ པུཙྪི. ཨཐ བྷགཝཱ པུཙྪཱཝསེན ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི.

ཏཏྠ ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏ’’ནྟིཨཱདི ཨཱཡསྨཏཱ ཨཱནནྡེན ཝུཏྟཾ. ‘‘པརཱབྷཝནྟཾ པུརིས’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨེཀནྟརིཀཱ གཱཐཱ དེཝཔུཏྟེན ཝུཏྟཱ, ‘‘སུཝིཛཱནོ བྷཝཾ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨེཀནྟརིཀཱ ཨེཝ ཨཝསཱནགཱཐཱ ཙ བྷགཝཏཱ ཝུཏྟཱ, ཏདེཏཾ སབྦམྤི སམོདྷཱནེཏྭཱ ‘‘པརཱབྷཝསུཏྟ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏཏྠ ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཡཾ ཝཏྟབྦཾ, ཏཾ སབྦཾ མངྒལསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ ཝཀྑཱམ.

༩༡. པརཱབྷཝནྟཾ པུརིསནྟིཨཱདཱིསུ པན པརཱབྷཝནྟནྟི པརིཧཱཡནྟཾ ཝིནསྶནྟཾ. པུརིསནྟི ཡཾཀིཉྩི སཏྟཾ ཛནྟུཾ. མཡཾ པུཙྪཱམ གོཏམཱཏི སེསདེཝེཧི སདྡྷིཾ ཨཏྟཱནཾ ནིདསྶེཏྭཱ ཨོཀཱསཾ ཀཱརེནྟོ སོ དེཝཔུཏྟོ གོཏྟེན བྷགཝནྟཾ ཨཱལཔཏི. བྷཝནྟཾ པུཊྛུམཱགམྨཱཏི མཡཉྷི བྷཝནྟཾ པུཙྪིསྶཱམཱཏི ཏཏོ ཏཏོ ཙཀྐཝཱལཱ༹ ཨཱགཏཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཏེན ཨཱདརཾ དསྶེཏི. ཀིཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁནྟི ཨེཝཾ ཨཱགཏཱནཾ ཨམྷཱཀཾ བྲཱུཧི པརཱབྷཝཏོ པུརིསསྶ ཀིཾ མུཁཾ, ཀིཾ དྭཱརཾ, ཀཱ ཡོནི, ཀིཾ ཀཱརཎཾ, ཡེན མཡཾ པརཱབྷཝནྟཾ པུརིསཾ ཛཱནེཡྻཱམཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཏེན ‘‘པརཱབྷཝནྟཾ པུརིས’’ནྟི ཨེཏྠ ཝུཏྟསྶ པརཱབྷཝཏོ པུརིསསྶ པརཱབྷཝཀཱརཎཾ པུཙྪཏི. པརཱབྷཝཀཱརཎེ ཧི ཉཱཏེ ཏེན ཀཱརཎསཱམཉྙེན སཀྐཱ ཡོ ཀོཙི པརཱབྷཝཔུརིསོ ཛཱནིཏུནྟི.

༩༢. ཨཐསྶ བྷགཝཱ སུཊྛུ པཱཀཊཱིཀརཎཏྠཾ པཊིཔཀྑཾ དསྶེཏྭཱ པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱཡ དེསནཱཡ པརཱབྷཝམུཁཾ དཱིཔེནྟོ ཨཱཧ ‘‘སུཝིཛཱནོ བྷཝ’’ནྟི. ཏསྶཏྠོ – ཡྭཱཡཾ བྷཝཾ ཝཌྜྷནྟོ ཨཔརིཧཱཡནྟོ པུརིསོ, སོ སུཝིཛཱནོ ཧོཏི, སུཁེན ཨཀསིརེན ཨཀིཙྪེན སཀྐཱ ཝིཛཱནིཏུཾ. ཡོཔཱཡཾ པརཱབྷཝཏཱིཏི པརཱབྷཝོ, པརིཧཱཡཏི ཝིནསྶཏི, ཡསྶ ཏུམྷེ པརཱབྷཝཏོ པུརིསསྶ མུཁཾ མཾ པུཙྪཐ, སོཔི སུཝིཛཱནོ. ཀཐཾ? ཨཡཉྷི དྷམྨཀཱམོ བྷཝཾ ཧོཏི དསཀུསལཀམྨཔཐདྷམྨཾ ཀཱམེཏི, པིཧེཏི, པཏྠེཏི, སུཎཱཏི, པཊིཔཛྫཏི, སོ ཏཾ པཊིཔཏྟིཾ དིསྭཱ སུཏྭཱ ཙ ཛཱནིཏབྦཏོ སུཝིཛཱནོ ཧོཏི. ཨིཏརོཔི དྷམྨདེསྶཱི པརཱབྷཝོ, ཏམེཝ དྷམྨཾ དེསྶཏི, ན ཀཱམེཏི, ན པིཧེཏི, ན པཏྠེཏི, ན སུཎཱཏི, ན པཊིཔཛྫཏི, སོ ཏཾ ཝིཔྤཊིཔཏྟིཾ དིསྭཱ སུཏྭཱ ཙ ཛཱནིཏབྦཏོ སུཝིཛཱནོ ཧོཏཱིཏི. ཨེཝམེཏྠ བྷགཝཱ པཊིཔཀྑཾ དསྶེནྟོ ཨཏྠཏོ དྷམྨཀཱམཏཾ བྷཝཏོ མུཁཾ དསྶེཏྭཱ དྷམྨདེསྶིཏཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁཾ དསྶེཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

༩༣. ཨཐ སཱ དེཝཏཱ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡམཱནཱ ཨཱཧ ‘‘ཨིཏི ཧེཏ’’ནྟི. ཏསྶཏྠོ – ཨིཏི ཧི ཡཐཱ ཝུཏྟོ བྷགཝཏཱ, ཏཐེཝ ཨེཏཾ ཝིཛཱནཱམ, གཎྷཱམ, དྷཱརེམ, པཋམོ སོ པརཱབྷཝོ སོ དྷམྨདེསྶིཏཱལཀྑཎོ པཋམོ པརཱབྷཝོ. ཡཱནི མཡཾ པརཱབྷཝམུཁཱནི ཝིཛཱནིཏུཾ ཨཱགཏམྷཱ, ཏེསུ ཨིདཾ ཏཱཝ ཨེཀཾ པརཱབྷཝམུཁནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཝིགྒཧོ, པརཱབྷཝནྟི ཨེཏེནཱཏི པརཱབྷཝོ. ཀེན ཙ པརཱབྷཝནྟི? ཡཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁཾ, ཀཱརཎཾ, ཏེན. བྱཉྫནམཏྟེན ཨེཝ ཧི ཨེཏྠ ནཱནཱཀརཎཾ, ཨཏྠཏོ པན པརཱབྷཝོཏི ཝཱ པརཱབྷཝཏོ མུཁནྟི ཝཱ ནཱནཱཀརཎཾ ནཏྠི. ཨེཝམེཀཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁཾ ཝིཛཱནཱམཱཏི ཨབྷིནནྡིཏྭཱ ཏཏོ པརཾ ཉཱཏུཀཱམཏཱཡཱཧ ‘‘དུཏིཡཾ བྷགཝཱ བྲཱུཧི, ཀིཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁ’’ནྟི. ཨིཏོ པརཉྩ ཏཏིཡཾ ཙཏུཏྠནྟིཨཱདཱིསུཔི ཨིམིནཱཝ ནཡེནཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

༩༤. བྱཱཀརཎཔཀྑེཔི ཙ ཡསྨཱ ཏེ ཏེ སཏྟཱ ཏེཧི ཏེཧི པརཱབྷཝམུཁེཧི སམནྣཱགཏཱ, ན ཨེཀོཡེཝ སབྦེཧི, ན ཙ སབྦེ ཨེཀེནེཝ, ཏསྨཱ ཏེསཾ ཏེསཾ ཏཱནི ཏཱནི པརཱབྷཝམུཁཱནི དསྶེཏུཾ ‘‘ཨསནྟསྶ པིཡཱ ཧོནྟཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱཡ ཨེཝ དེསནཱཡ ནཱནཱཝིདྷཱནི པརཱབྷཝམུཁཱནི བྱཱཀཱསཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཏཏྲཱཡཾ སངྑེཔཏོ ཨཏྠཝཎྞནཱ – ཨསནྟོ ནཱམ ཚ སཏྠཱརོ, ཡེ ཝཱ པནཉྙེཔི ཨཝཱུཔསནྟེན ཀཱཡཝཙཱིམནོཀམྨེན སམནྣཱགཏཱ, ཏེ ཨསནྟོ ཨསྶཔིཡཱ ཧོནྟི སུནཀྑཏྟཱདཱིནཾ ཨཙེལཀཀོརཁཏྟིཡཱདཡོ ཝིཡ. སནྟོ ནཱམ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷསཱཝཀཱ. ཡེ ཝཱ པནཉྙེཔི ཝཱུཔསནྟེན ཀཱཡཝཙཱིམནོཀམྨེན སམནྣཱགཏཱ, ཏེ སནྟེ ན ཀུརུཏེ པིཡཾ, ཨཏྟནོ པིཡེ ཨིཊྛེ ཀནྟེ མནཱཔེ ན ཀུརུཏེཏི ཨཏྠོ. ཝེནེཡྻཝསེན ཧེཏྠ ཝཙནབྷེདོ ཀཏོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨཐ ཝཱ སནྟེ ན ཀུརུཏེཏི སནྟེ ན སེཝཏཱིཏི ཨཏྠོ, ཡཐཱ ‘‘རཱཛཱནཾ སེཝཏཱི’’ཏི ཨེཏསྨིཉྷི ཨཏྠེ རཱཛཱནཾ པིཡཾ ཀུརུཏེཏི སདྡཝིདཱུ མནྟེནྟི. པིཡནྟི པིཡམཱནོ, ཏུསྶམཱནོ, མོདམཱནོཏི ཨཏྠོ. ཨསཏཾ དྷམྨོ ནཱམ དྭཱསཊྛི དིཊྛིགཏཱནི, དསཱཀུསལཀམྨཔཐཱ ཝཱ. ཏཾ ཨསཏཾ དྷམྨཾ རོཙེཏི, པིཧེཏི, པཏྠེཏི, སེཝཏི. ཨེཝམེཏཱཡ གཱཐཱཡ ཨསནྟཔིཡཏཱ, སནྟཨཔྤིཡཏཱ, ཨསདྡྷམྨརོཙནཉྩཱཏི ཏིཝིདྷཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁཾ ཝུཏྟཾ. ཨེཏེན ཧི སམནྣཱགཏོ པུརིསོ པརཱབྷཝཏི པརིཧཱཡཏི, ནེཝ ཨིདྷ ན ཧུརཾ ཝུཌྜྷིཾ པཱཔུཎཱཏི, ཏསྨཱ ‘‘པརཱབྷཝཏོ མུཁ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཝིཏྠཱརཾ པནེཏྠ ‘‘ཨསེཝནཱ ཙ བཱལཱནཾ, པཎྜིཏཱནཉྩ སེཝནཱ’’ཏི གཱཐཱཝཎྞནཱཡཾ ཝཀྑཱམ.

༩༦. ནིདྡཱསཱིལཱི ནཱམ ཡོ གཙྪནྟོཔི, ནིསཱིདནྟོཔི, ཏིཊྛནྟོཔི, སཡཱནོཔི ནིདྡཱཡཏིཡེཝ. སབྷཱསཱིལཱི ནཱམ སངྒཎིཀཱརཱམཏཾ, བྷསྶཱརཱམཏམནུཡུཏྟོ. ཨནུཊྛཱཏཱཏི ཝཱིརིཡཏེཛཝིརཧིཏོ ཨུཊྛཱནསཱིལོ ན ཧོཏི, ཨཉྙེཧི ཙོདིཡམཱནོ གཧཊྛོ ཝཱ སམཱནོ གཧཊྛཀམྨཾ, པབྦཛིཏོ ཝཱ པབྦཛིཏཀམྨཾ ཨཱརབྷཏི. ཨལསོཏི ཛཱཏིཨལསོ, ཨཙྩནྟཱབྷིབྷཱུཏོ ཐིནེན ཋིཏཊྛཱནེ ཋིཏོ ཨེཝ ཧོཏི, ནིསིནྣཊྛཱནེ ནིསིནྣོ ཨེཝ ཧོཏི, ཨཏྟནོ ཨུསྶཱཧེན ཨཉྙཾ ཨིརིཡཱཔཐཾ ན ཀཔྤེཏི. ཨཏཱིཏེ ཨརཉྙེ ཨགྒིམྷི ཨུཊྛིཏེ ཨཔལཱཡནཨལསཱ ཙེཏྠ ནིདསྶནཾ. ཨཡམེཏྠ ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདོ, ཏཏོ ལཱམཀཔརིཙྪེདེནཱཔི པན ཨལསོ ཨལསོཏྭེཝ ཝེདིཏབྦོ. དྷཛོཝ རཐསྶ, དྷཱུམོཝ ཨགྒིནོ, ཀོདྷོ པཉྙཱཎམསྶཱཏི ཀོདྷཔཉྙཱཎོ. དོསཙརིཏོ ཁིཔྤཀོཔཱི ཨརུཀཱུཔམཙིཏྟོ པུགྒལོ ཨེཝརཱུཔོ ཧོཏི. ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ ནིདྡཱསཱིལཏཱ, སབྷཱསཱིལཏཱ, ཨནུཊྛཱནཏཱ, ཨལསཏཱ, ཀོདྷཔཉྙཱཎཏཱཏི པཉྩཝིདྷཾ པརཱབྷཝམུཁཾ ཝུཏྟཾ. ཨེཏེན ཧི སམནྣཱགཏོ ནེཝ གཧཊྛོ གཧཊྛཝུཌྜྷིཾ, ན པབྦཛིཏོ པབྦཛིཏཝུཌྜྷིཾ པཱཔུཎཱཏི, ཨཉྙདཏྠུ པརིཧཱཡཏིཡེཝ པརཱབྷཝཏིཡེཝ, ཏསྨཱ ‘‘པརཱབྷཝཏོ མུཁ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

༩༨. མཱཏཱཏི ཛནིཀཱ ཝེདིཏབྦཱ. པིཏཱཏི ཛནཀོཡེཝ. ཛིཎྞཀཾ སརཱིརསིཐིལཏཱཡ. གཏཡོབྦནཾ ཡོབྦནཱཏིཀྐམེན ཨཱསཱིཏིཀཾ ཝཱ ནཱཝུཏིཀཾ ཝཱ སཡཾ ཀམྨཱནི ཀཱཏུམསམཏྠཾ. པཧུ སནྟོཏི སམཏྠོ སམཱནོ སུཁཾ ཛཱིཝམཱནོ. ན བྷརཏཱིཏི ན པོསེཏི. ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨབྷརཎཾ, ཨཔོསནཾ, ཨནུཔཊྛཱནཾ ཨེཀཾཡེཝ པརཱབྷཝམུཁཾ ཝུཏྟཾ. ཨེཏེན ཧི སམནྣཱགཏོ ཡཾ ཏཾ –

‘‘ཏཱཡ ནཾ པཱརིཙརིཡཱཡ, མཱཏཱཔིཏཱུསུ པཎྜིཏཱ;

ཨིདྷེཝ ནཾ པསཾསནྟི, པེཙྩ སགྒེ པམོདཏཱི’’ཏི. (ཨིཏིཝུ. ༡༠༦; ཨ. ནི. ༤.༦༣) –

མཱཏཱཔིཏུབྷརཎེ ཨཱནིསཾསཾ ཝུཏྟཾ. ཏཾ ན པཱཔུཎཱཏི, ཨཉྙདཏྠུ ‘‘མཱཏཱཔིཏརོཔི ན བྷརཏི, ཀཾ ཨཉྙཾ བྷརིསྶཏཱི’’ཏི ནིནྡཉྩ ཝཛྫནཱིཡཏཉྩ དུགྒཏིཉྩ པཱཔུཎནྟོ པརཱབྷཝཏིཡེཝ, ཏསྨཱ ‘‘པརཱབྷཝཏོ མུཁ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

༡༠༠. པཱཔཱནཾ བཱཧིཏཏྟཱ བྲཱཧྨཎཾ, སམིཏཏྟཱ སམཎཾ. བྲཱཧྨཎཀུལཔྤབྷཝམྤི ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ, པབྦཛྫུཔགཏཾ སམཎཾ, ཏཏོ ཨཉྙཾ ཝཱཔི ཡཾཀིཉྩི ཡཱཙནཀཾ. མུསཱཝཱདེན ཝཉྩེཏཱིཏི ‘‘ཝད, བྷནྟེ, པཙྩཡེནཱ’’ཏི པཝཱརེཏྭཱ ཡཱཙིཏོ ཝཱ པཊིཛཱནིཏྭཱ པཙྪཱ ཨཔྤདཱནེན ཏསྶ ཏཾ ཨཱསཾ ཝིསཾཝཱདེཏི. ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ བྲཱཧྨཎཱདཱིནཾ མུསཱཝཱདེན ཝཉྩནཾ ཨེཀཾཡེཝ པརཱབྷཝམུཁཾ ཝུཏྟཾ. ཨེཏེན ཧི སམནྣཱགཏོ ཨིདྷ ནིནྡཾ, སམྤརཱཡེ དུགྒཏིཾ སུགཏིཡམྤི ཨདྷིཔྤཱཡཝིཔཏྟིཉྩ པཱཔུཎཱཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘དུསྶཱིལསྶ སཱིལཝིཔནྣསྶ པཱཔཀོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཙྪཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༡༤༩; ཨ. ནི. ༥.༢༡༣; མཧཱཝ. ༢༨༥).

ཏཐཱ –

‘‘ཙཏཱུཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ ནིརཡེ. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? མུསཱཝཱདཱི ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདི (ཨ. ནི. ༤.༨༢).

ཏཐཱ –

‘‘ཨིདྷ, སཱརིཔུཏྟ, ཨེཀཙྩོ སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཝཱརེཏི, ‘ཝད, བྷནྟེ, པཙྩཡེནཱ’ཏི, སོ ཡེན པཝཱརེཏི, ཏཾ ན དེཏི. སོ ཙེ ཏཏོ ཙུཏོ ཨིཏྠཏྟཾ ཨཱགཙྪཏི. སོ ཡཾ ཡདེཝ ཝཎིཛྫཾ པཡོཛེཏི, སཱསྶ ཧོཏི ཚེདགཱམིནཱི. ཨིདྷ པན སཱརིཔུཏྟ…པེ… སོ ཡེན པཝཱརེཏི, ན ཏཾ ཡཐཱདྷིཔྤཱཡཾ དེཏི. སོ ཙེ ཏཏོ ཙུཏོ ཨིཏྠཏྟཾ ཨཱགཙྪཏི. སོ ཡཾ ཡདེཝ ཝཎིཛྫཾ པཡོཛེཏི, སཱསྶ ན ཧོཏི ཡཐཱདྷིཔྤཱཡཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༧༩).

ཨེཝམིམཱནི ནིནྡཱདཱིནི པཱཔུཎནྟོ པརཱབྷཝཏིཡེཝ, ཏསྨཱ ‘‘པརཱབྷཝཏོ མུཁ’’ནྟི ཝུཏྟཾ.

༡༠༢. པཧཱུཏཝིཏྟོཏི པཧཱུཏཛཱཏརཱུཔརཛཏམཎིརཏནོ. སཧིརཉྙོཏི སཀཧཱཔཎོ. སབྷོཛནོཏི ཨནེཀསཱུཔབྱཉྫནབྷོཛནསམྤནྣོ. ཨེཀོ བྷུཉྫཏི སཱདཱུནཱིཏི སཱདཱུནི བྷོཛནཱནི ཨཏྟནོ པུཏྟཱནམྤི ཨདཏྭཱ པཊིཙྪནྣོཀཱསེ བྷུཉྫཏཱིཏི ཨེཀོ བྷུཉྫཏི སཱདཱུནི. ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ བྷོཛནགིདྡྷཏཱཡ བྷོཛནམཙྪརིཡཾ ཨེཀཾཡེཝ པརཱབྷཝམུཁཾ ཝུཏྟཾ. ཨེཏེན ཧི སམནྣཱགཏོ ནིནྡཾ ཝཛྫནཱིཡཾ དུགྒཏིནྟི ཨེཝམཱདཱིནི པཱཔུཎནྟོ པརཱབྷཝཏིཡེཝ, ཏསྨཱ ‘‘པརཱབྷཝཏོ མུཁ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཝུཏྟནཡེནེཝ སབྦཾ སུཏྟཱནུསཱརེན ཡོཛེཏབྦཾ, ཨཏིཝིཏྠཱརབྷཡེན པན ཨིདཱནི ཡོཛནཱནཡཾ ཨདསྶེཏྭཱ ཨཏྠམཏྟམེཝ བྷཎཱམ.

༡༠༤. ཛཱཏིཏྠདྡྷོ ནཱམ ཡོ ‘‘ཨཧཾ ཛཱཏིསམྤནྣོ’’ཏི མཱནཾ ཛནེཏྭཱ ཏེན ཐདྡྷོ ཝཱཏཔཱུརིཏབྷསྟཱ ཝིཡ ཨུདྡྷུམཱཏོ ཧུཏྭཱ ན ཀསྶཙི ཨོནམཏི. ཨེས ནཡོ དྷནགོཏྟཏྠདྡྷེསུ. སཉྙཱཏིཾ ཨཏིམཉྙེཏཱིཏི ཨཏྟནོ ཉཱཏིམྤི ཛཱཏིཡཱ ཨཏིམཉྙཏི སཀྱཱ ཝིཡ ཝིཊཊཱུབྷཾ. དྷནེནཱཔི ཙ ‘‘ཀཔཎོ ཨཡཾ དལིདྡོ’’ཏི ཨཏིམཉྙཏི, སཱམཱིཙིམཏྟམྤི ན ཀརོཏི, ཏསྶ ཏེ ཉཱཏཡོ པརཱབྷཝམེཝ ཨིཙྪནྟི. ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ ཝཏྠུཏོ ཙཏུབྦིདྷཾ, ལཀྑཎཏོ ཨེཀཾཡེཝ པརཱབྷཝམུཁཾ ཝུཏྟཾ.

༡༠༦. ཨིཏྠིདྷུཏྟོཏི ཨིཏྠཱིསུ སཱརཏྟོ, ཡཾཀིཉྩི ཨཏྠི, ཏཾ སབྦམྤི དཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ ཨིཏྠིཾ སངྒཎྷཱཏི. ཏཐཱ སབྦམྤི ཨཏྟནོ སནྟཀཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱ སུརཱཔཱནཔཡུཏྟོ སུརཱདྷུཏྟོ. ནིཝཏྠསཱཊཀམྤི ནིཀྑིཔིཏྭཱ ཛཱུཏཀཱིལ༹ནམནུཡུཏྟོ ཨཀྑདྷུཏྟོ. ཨེཏེཧི ཏཱིཧི ཋཱནེཧི ཡཾཀིཉྩིཔི ལདྡྷཾ ཧོཏི, ཏསྶ ཝིནཱསནཏོ ལདྡྷཾ ལདྡྷཾ ཝིནཱསེཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཾཝིདྷོ པརཱབྷཝཏིཡེཝ, ཏེནསྶེཏཾ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ ཏིཝིདྷཾ པརཱབྷཝམུཁཾ ཝུཏྟཾ.

༡༠༨. སེཧི དཱརེཧཱིཏི ཨཏྟནོ དཱརེཧི. ཡོ ཨཏྟནོ དཱརེཧི ཨསནྟུཊྛོ ཧུཏྭཱ ཝེསིཡཱསུ པདུསྶཏི, ཏཐཱ པརདཱརེསུ, སོ ཡསྨཱ ཝེསཱིནཾ དྷནཔྤདཱནེན པརདཱརསེཝནེན ཙ རཱཛདཎྜཱདཱིཧི པརཱབྷཝཏིཡེཝ, ཏེནསྶེཏཾ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ དུཝིདྷཾ པརཱབྷཝམུཁཾ ཝུཏྟཾ.

༡༡༠. ཨཏཱིཏཡོབྦནོཏི ཡོབྦནམཏིཙྩ ཨཱསཱིཏིཀོ ཝཱ ནཱཝུཏིཀོ ཝཱ ཧུཏྭཱ ཨཱནེཏི པརིགྒཎྷཱཏི. ཏིམྦརུཏྠནིནྟི ཏིམྦརུཕལསདིསཏྠནིཾ ཏརུཎདཱརིཀཾ. ཏསྶཱ ཨིསྶཱ ན སུཔཏཱིཏི ‘‘དཧརཱཡ མཧལླཀེན སདྡྷིཾ རཏི ཙ སཾཝཱསོ ཙ ཨམནཱཔོ, མཱ ཧེཝ ཁོ ཏརུཎཾ པཏྠེཡྻཱ’’ཏི ཨིསྶཱཡ ཏཾ རཀྑནྟོ ན སུཔཏི. སོ ཡསྨཱ ཀཱམརཱགེན ཙ ཨིསྶཱཡ ཙ ཌཡ྄ཧནྟོ བཧིདྡྷཱ ཀམྨནྟེ ཙ ཨཔྤཡོཛེནྟོ པརཱབྷཝཏིཡེཝ, ཏེནསྶེཏཾ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ ཨིམཾ ཨིསྶཱཡ ཨསུཔནཾ ཨེཀཾཡེཝ པརཱབྷཝམུཁཾ ཝུཏྟཾ.

༡༡༢. སོཎྜིནྟི མཙྪམཾསཱདཱིསུ ལོལཾ གེདྷཛཱཏིཀཾ. ཝིཀིརཎིནྟི ཏེསཾ ཨཏྠཱཡ དྷནཾ པཾསུཀཾ ཝིཡ ཝིཀིརིཏྭཱ ནཱསནསཱིལཾ. པུརིསཾ ཝཱཔི ཏཱདིསནྟི པུརིསོ ཝཱཔི ཡོ ཨེཝརཱུཔོ ཧོཏི, ཏཾ ཡོ ཨིསྶརིཡསྨིཾ ཋཔེཏི, ལཉྪནམུདྡིཀཱདཱིནི དཏྭཱ གྷརཱཝཱསེ ཀམྨནྟེ ཝཱ ཝཎིཛྫཱདིཝོཧཱརེསུ ཝཱ ཏདེཝ ཝཱཝཊཾ ཀཱརེཏི. སོ ཡསྨཱ ཏསྶ དོསེན དྷནཀྑཡཾ པཱཔུཎནྟོ པརཱབྷཝཏིཡེཝ, ཏེནསྶེཏཾ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ ཏཐཱཝིདྷསྶ ཨིསྶརིཡསྨིཾ ཋཔནཾ ཨེཀཾཡེཝ པརཱབྷཝམུཁཾ ཝུཏྟཾ.

༡༡༤. ཨཔྤབྷོགོ ནཱམ སནྣིཙིཏཱནཉྩ བྷོགཱནཾ ཨཱཡམུཁསྶ ཙ ཨབྷཱཝཏོ. མཧཱཏཎྷོཏི མཧཏིཡཱ བྷོགཏཎྷཱཡ སམནྣཱགཏོ, ཡཾ ལདྡྷཾ, ཏེན ཨསནྟུཊྛོ. ཁཏྟིཡེ ཛཱཡཏེ ཀུལེཏི ཁཏྟིཡཱནཾ ཀུལེ ཛཱཡཏི. སོ ཙ རཛྫཾ པཏྠཡཏཱིཏི སོ ཨེཏཱཡ མཧཱཏཎྷཏཱཡ ཨནུཔཱཡེན ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ ཨཏྟནོ དཱཡཛྫབྷཱུཏཾ ཨལབྦྷནེཡྻཾ ཝཱ པརསནྟཀཾ རཛྫཾ པཏྠེཏི, སོ ཨེཝཾ པཏྠེནྟོ ཡསྨཱ ཏམྤི ཨཔྤཀཾ བྷོགཾ ཡོདྷཱཛཱིཝཱདཱིནཾ དཏྭཱ རཛྫཾ ཨཔཱཔུཎནྟོ པརཱབྷཝཏིཡེཝ, ཏེནསྶེཏཾ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ རཛྫཔཏྠནཾ ཨེཀཾཡེཝ པརཱབྷཝམུཁཾ ཝུཏྟཾ.

༡༡༥. ཨིཏོ པརཾ ཡདི སཱ དེཝཏཱ ‘‘ཏེརསམཾ བྷགཝཱ བྲཱུཧི…པེ… སཏསཧསྶིམཾ བྷགཝཱ བྲཱུཧཱི’’ཏི པུཙྪེཡྻ, ཏམྤི བྷགཝཱ ཀཐེཡྻ. ཡསྨཱ པན སཱ དེཝཏཱ ‘‘ཀིཾ ཨིམེཧི པུཙྪིཏེཧི, ཨེཀམེཏྠ ཝུཌྜྷིཀརཾ ནཏྠཱི’’ཏི ཏཱནི པརཱབྷཝམུཁཱནི ཨསུཡྻམཱནཱ ཨེཏྟཀམྤི པུཙྪིཏྭཱ ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཧུཏྭཱ ཏུཎྷཱི ཨཧོསི, ཏསྨཱ བྷགཝཱ ཏསྶཱསཡཾ ཝིདིཏྭཱ དེསནཾ ནིཊྛཱཔེནྟོ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི ‘‘ཨེཏེ པརཱབྷཝེ ལོཀེ’’ཏི.

ཏཏྠ པཎྜིཏོཏི པརིཝཱིམཾསཱཡ སམནྣཱགཏོ. སམཝེཀྑིཡཱཏི པཉྙཱཙཀྑུནཱ ཨུཔཔརིཀྑིཏྭཱ. ཨརིཡོཏི ན མགྒེན, ན ཕལེན, ཨཔིཙ ཁོ, པན ཨེཏསྨིཾ པརཱབྷཝསངྑཱཏེ ཨནཡེ ན ཨིརིཡཏཱིཏི ཨརིཡོ. ཡེན དསྶནེན ཡཱཡ པཉྙཱཡ པརཱབྷཝེ དིསྭཱ ཝིཝཛྫེཏི, ཏེན སམྤནྣཏྟཱ དསྶནསམྤནྣོ. ས ལོཀཾ བྷཛཏེ སིཝནྟི སོ ཨེཝརཱུཔོ སིཝཾ ཁེམམུཏྟམམནུཔདྡཝཾ དེཝལོཀཾ བྷཛཏི, ཨལླཱིཡཏི, ཨུཔགཙྪཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ པརཱབྷཝམུཁཱནི སུཏྭཱ ཨུཔྤནྣསཾཝེགཱནུརཱུཔཾ ཡོནིསོ པདཧིཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིསཀདཱགཱམིཨནཱགཱམིཕལཱནི པཏྟཱ དེཝཏཱ གཎནཾ ཝཱིཏིཝཏྟཱ. ཡཐཱཧ –

‘‘མཧཱསམཡསུཏྟེ ཙ, ཨཐོ མངྒལསུཏྟཀེ;

སམཙིཏྟེ རཱཧུལོཝཱདེ, དྷམྨཙཀྐེ པརཱབྷཝེ.

‘‘དེཝཏཱསམིཏཱི ཏཏྠ, ཨཔྤམེཡྻཱ ཨསངྑིཡཱ;

དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཙེཏྠ, གཎནཱཏོ ཨསངྑིཡོ’’ཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ པརཱབྷཝསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. ཨགྒིཀབྷཱརདྭཱཛསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ མེ སུཏནྟི ཨགྒིཀབྷཱརདྭཱཛསུཏྟཾ, ‘‘ཝསལསུཏྟ’’ནྟིཔི ཝུཙྩཏི. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཀསིབྷཱརདྭཱཛསུཏྟེ ཝུཏྟནཡེན པཙྪཱབྷཏྟཀིཙྩཱཝསཱནེ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ ཨགྒིཀབྷཱརདྭཱཛཾ བྲཱཧྨཎཾ སརཎསིཀྑཱཔདཱནཾ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣཾ དིསྭཱ ‘‘ཏཏྠ མཡི གཏེ ཀཐཱ པཝཏྟིསྶཏི, ཏཏོ ཀཐཱཝསཱནེ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ ཨེས བྲཱཧྨཎོ སརཎཾ གནྟྭཱ སིཀྑཱཔདཱནི སམཱདིཡིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ, ཏཏྠ གནྟྭཱ, པཝཏྟཱཡ ཀཐཱཡ བྲཱཧྨཎེན དྷམྨདེསནཾ ཡཱཙིཏོ ཨིམཾ སུཏྟཾ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏ’’ནྟིཨཱདིཾ མངྒལསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ ཝཎྞཡིསྶཱམ, ‘‘ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ པུབྦཎྷསམཡ’’ནྟིཨཱདི ཀསིབྷཱརདྭཱཛསུཏྟེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨགྒིཀབྷཱརདྭཱཛསྶཱཏི ཡཾ ཡཾ ཨཝུཏྟཔུབྦཾ, ཏཾ ཏདེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ. སེཡྻཐིདཾ – སོ ཧི བྲཱཧྨཎོ ཨགྒིཾ ཛུཧཏི པརིཙརཏཱིཏི ཀཏྭཱ ཨགྒིཀོཏི ནཱམེན པཱཀཊོ ཨཧོསི, བྷཱརདྭཱཛོཏི གོཏྟེན. ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨགྒིཀབྷཱརདྭཱཛསྶཱ’’ཏི. ནིཝེསནེཏི གྷརེ. ཏསྶ ཀིར བྲཱཧྨཎསྶ ནིཝེསནདྭཱརེ ཨནྟརཝཱིཐིཡཾ ཨགྒིཧུཏསཱལཱ ཨཧོསི. ཏཏོ ‘‘ནིཝེསནདྭཱརེ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ཏསྶཔི པདེསསྶ ནིཝེསནེཡེཝ པརིཡཱཔནྣཏྟཱ ‘‘ནིཝེསནེ’’ཏི ཝུཏྟཾ. སམཱིཔཏྠེ ཝཱ བྷུམྨཝཙནཾ, ནིཝེསནསམཱིཔེཏི ཨཏྠོ. ཨགྒི པཛྫལིཏོ ཧོཏཱིཏི ཨགྒིཡཱདྷཱནེ ཋིཏོ ཨགྒི ཀཏབྦྷུདྡྷརཎོ སམིདྷཱཔཀྑེཔཾ བཱིཛནཝཱཏཉྩ ལབྷིཏྭཱ ཛལིཏོ ཨུདྡྷཾ སམུགྒཏཙྩིསམཱཀུལོ ཧོཏི. ཨཱཧུཏི པགྒཧིཏཱཏི སསཱིསཾ ནྷཱཡིཏྭཱ མཧཏཱ སཀྐཱརེན པཱཡཱསསཔྤིམདྷུཕཱཎིཏཱདཱིནི ཨབྷིསངྑཏཱནི ཧོནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཡཉྷི ཀིཉྩི ཨགྒིམྷི ཛུཧིཏབྦཾ, ཏཾ སབྦཾ ‘‘ཨཱཧུཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. སཔདཱནནྟི ཨནུགྷརཾ. བྷགཝཱ ཧི སབྦཛནཱནུགྒཧཏྠཱཡ ཨཱཧཱརསནྟུཊྛིཡཱ ཙ ཨུཙྩནཱིཙཀུལཾ ཨཝོཀྐམྨ པིཎྜཱཡ ཙརཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘སཔདཱནཾ པིཎྜཱཡ ཙརམཱནོ’’ཏི.

ཨཐ ཀིམཏྠཾ སབྦཱཀཱརསམྤནྣཾ སམནྟཔཱསཱདིཀཾ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཙིཏྟཾ ནཔྤསཱིདཏི? ཀསྨཱ ཙ ཨེཝཾ ཕརུསེན ཝཙནེན བྷགཝནྟཾ སམུདཱཙརཏཱིཏི? ཝུཙྩཏེ – ཨཡཾ ཀིར བྲཱཧྨཎོ ‘‘མངྒལཀིཙྩེསུ སམཎདསྶནཾ ཨཝམངྒལ’’ནྟི ཨེཝཾདིཊྛིཀོ, ཏཏོ ‘‘མཧཱབྲཧྨུནོ བྷུཉྫནཝེལཱཡ ཀཱལ༹ཀཎྞཱི མུཎྜཀསམཎཀོ མམ ནིཝེསནཾ ཨུཔསངྐམཏཱི’’ཏི མནྟྭཱ ཙིཏྟཾ ནཔྤསཱདེསི, ཨཉྙདཏྠུ དོསཝསཾཡེཝ ཨགམཱསི. ཨཐ ཀུདྡྷོ ཨནཏྟམནོ ཨནཏྟམནཝཱཙཾ ནིཙྪཱརེསི ‘‘ཏཏྲེཝ མུཎྜཀཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྲཱཔི ཙ ཡསྨཱ ‘‘མུཎྜོ ཨསུདྡྷོ ཧོཏཱི’’ཏི བྲཱཧྨཎཱནཾ དིཊྛི, ཏསྨཱ ‘‘ཨཡཾ ཨསུདྡྷོ, ཏེན དེཝབྲཱཧྨཎཔཱུཛཀོ ན ཧོཏཱི’’ཏི ཛིགུཙྪནྟོ ‘‘མུཎྜཀཱ’’ཏི ཨཱཧ. མུཎྜཀཏྟཱ ཝཱ ཨུཙྪིཊྛོ ཨེས, ན ཨིམཾ པདེསཾ ཨརཧཏི ཨཱགཙྪིཏུནྟི སམཎོ ཧུཏྭཱཔི ཨཱིདིསཾ ཀཱཡཀིལེསཾ ན ཝཎྞེཏཱིཏི ཙ སམཎབྷཱཝཾ ཛིགུཙྪནྟོ ‘‘སམཎཀཱ’’ཏི ཨཱཧ. ན ཀེཝལཾ དོསཝསེནེཝ, ཝསལེ ཝཱ པབྦཱཛེཏྭཱ ཏེཧི སདྡྷིཾ ཨེཀཏོ སམྦྷོགཔརིབྷོགཀརཎེན པཏིཏོ ཨཡཾ ཝསལཏོཔི པཱཔཏརོཏི ཛིགུཙྪནྟོ ‘‘ཝསལཀཱ’’ཏི ཨཱཧ – ‘‘ཝསལཛཱཏིཀཱནཾ ཝཱ ཨཱཧུཏིདསྶནམཏྟསཝནེན པཱཔཾ ཧོཏཱི’’ཏི མཉྙམཱནོཔི ཨེཝམཱཧ.

བྷགཝཱ ཏཐཱ ཝུཏྟོཔི ཝིཔྤསནྣེནེཝ མུཁཝཎྞེན མདྷུརེན སརེན བྲཱཧྨཎསྶ ཨུཔརི ཨནུཀམྤཱསཱིཏལེན ཙིཏྟེན ཨཏྟནོ སབྦསཏྟེཧི ཨསཱདྷཱརཎཏཱདིབྷཱཝཾ པཀཱསེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཛཱནཱསི པན, ཏྭཾ བྲཱཧྨཎཱ’’ཏི. ཨཐ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝཏོ མུཁཔྤསཱདསཱུཙིཏཾ ཏཱདིབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཨནུཀམྤཱསཱིཏལེན ཙིཏྟེན ནིཙྪཱརིཏཾ མདྷུརསྶརཾ སུཏྭཱ ཨམཏེནེཝ ཨབྷིསིཏྟཧདཡོ ཨཏྟམནོ ཝིཔྤསནྣིནྡྲིཡོ ནིཧཏམཱནོ ཧུཏྭཱ ཏཾ ཛཱཏིསབྷཱཝཾ ཝིསཨུགྒིརསདིསཾ སམུདཱཙཱརཝཙནཾ པཧཱཡ ‘‘ནཱུན ཡམཧཾ ཧཱིནཛཙྩཾ ཝསལནྟི པཙྩེམི, ན སོ པརམཏྠཏོ ཝསལོ, ན ཙ ཧཱིནཛཙྩཏཱ ཨེཝ ཝསལཀརཎོ དྷམྨོ’’ཏི མཉྙམཱནོ ‘‘ན ཁྭཱཧཾ, བྷོ གོཏམཱ’’ཏི ཨཱཧ. དྷམྨཏཱ ཧེསཱ, ཡཾ ཧེཏུསམྤནྣོ པཙྩཡཱལཱབྷེན ཕརུསོཔི སམཱནོ ལདྡྷམཏྟེ པཙྩཡེ མུདུཀོ ཧོཏཱིཏི.

ཏཏྠ སཱདྷཱུཏི ཨཡཾ སདྡོ ཨཱཡཱཙནསམྤཊིཙྪནསམྤཧཾསནསུནྡརདལ༹ྷཱིཀམྨཱདཱིསུ དིསྶཏི. ‘‘སཱདྷུ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ སཾཁིཏྟེན དྷམྨཾ དེསེཏཱུ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༤.༩༥; ཨ. ནི. ༧.༨༣) ཧི ཨཱཡཱཙནེ. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེཏི ཁོ སོ བྷིཀྑུ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡིཏྭཱ ཨནུམོདིཏྭཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༣.༨༦) སམྤཊིཙྪནེ. ‘‘སཱདྷུ, སཱདྷུ, སཱརིཔུཏྟཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༣.༣༤༩) སམྤཧཾསནེ.

‘‘སཱདྷུ དྷམྨརུཙཱི རཱཛཱ, སཱདྷུ པཉྙཱཎཝཱ ནརོ;

སཱདྷུ མིཏྟཱནམདྡུབྦྷོ, པཱཔསྶཱཀརཎཾ སུཁ’’ནྟི. (ཛཱ. ༢.༡༨.༡༠༡) –

ཨཱདཱིསུ སུནྡརེ. ‘‘ཏཾ སུཎཱཐ, སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཐཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༡) དལ༹ྷཱིཀམྨེ. ཨིདྷ པན ཨཱཡཱཙནེ.

ཏེན ཧཱིཏི ཏསྶཱདྷིཔྤཱཡནིདསྶནཾ, སཙེ ཉཱཏུཀཱམོསཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀཱརཎཝཙནཾ ཝཱ, ཏསྶ ཡསྨཱ ཉཱཏུཀཱམོསི, ཏསྨཱ, བྲཱཧྨཎ, སུཎཱཧི, སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཧི, ཏཐཱ ཏེ བྷཱསིསྶཱམི, ཡཐཱ ཏྭཾ ཛཱནིསྶསཱིཏི ཨེཝཾ པརཔདེཧི སདྡྷིཾ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཏྲ ཙ སུཎཱཧཱིཏི སོཏིནྡྲིཡཝིཀྑེཔཝཱརཎཾ, སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཧཱིཏི མནསིཀཱརེ དལ༹ྷཱིཀམྨནིཡོཛནེན མནིནྡྲིཡཝིཀྑེཔཝཱརཎཾ. པུརིམཉྩེཏྠ བྱཉྫནཝིཔལླཱསགྒཱཧཝཱརཎཾ, པཙྪིམཾ ཨཏྠཝིཔལླཱསགྒཱཧཝཱརཎཾ. པུརིམེན ཙ དྷམྨསྶཝནེ ནིཡོཛེཏི, པཙྪིམེན སུཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ དྷཱརཎཏྠཱུཔཔརིཀྑཱདཱིསུ. པུརིམེན ཙ ‘‘སབྱཉྫནོ ཨཡཾ དྷམྨོ, ཏསྨཱ སཝནཱིཡོ’’ཏི དཱིཔེཏི, པཙྪིམེན ‘‘སཱཏྠོ, ཏསྨཱ མནསི ཀཱཏབྦོ’’ཏི. སཱདྷུཀཔདཾ ཝཱ ཨུབྷཡཔདེཧི ཡོཛེཏྭཱ ‘‘ཡསྨཱ ཨཡཾ དྷམྨོ དྷམྨགམྦྷཱིརོ ཙ དེསནཱགམྦྷཱིརོ ཙ, ཏསྨཱ སུཎཱཧི སཱདྷུཀཾ. ཡསྨཱ ཨཏྠགམྦྷཱིརོ པཊིཝེདྷགམྦྷཱིརོ ཙ, ཏསྨཱ སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཧཱི’’ཏི ཨེཏམཏྠཾ དཱིཔེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘སུཎཱཧི སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཧཱི’’ཏི.

ཏཏོ ‘‘ཨེཝཾ གམྦྷཱིརེ ཀཐམཧཾ པཏིཊྛཾ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཝིསཱིདནྟམིཝ ཏཾ བྲཱཧྨཎཾ སམུསྶཱཧེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏཏྠ ‘‘ཡཐཱ ཏྭཾ ཉསྶསི, ཏཐཱ པརིམཎྜལེཧི པདབྱཉྫནེཧི ཨུཏྟཱནེན ནཡེན བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝམདྷིཔྤཱཡོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཏོ ཨུསྶཱཧཛཱཏོ ཧུཏྭཱ ‘‘ཨེཝཾ བྷོ’’ཏི ཁོ ཨགྒིཀབྷཱརདྭཱཛོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསི, སམྤཊིཙྪི པཊིགྒཧེསཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི, ཡཐཱནུསིཊྛཾ ཝཱ པཊིཔཛྫནེན ཨབྷིམུཁོ ཨསྶོསཱིཏི. ཨཐསྶ ‘‘བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙཱ’’ཏི ཨིདཱནི ཝཏྟབྦཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ཀོདྷནོ ཨུཔནཱཧཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིཀཾ.

༡༡༦. ཏཏྠ ཀོདྷནོཏི ཀུཛ྄ཛྷནསཱིལོ. ཨུཔནཱཧཱིཏི ཏསྶེཝ ཀོདྷསྶ དལ༹ྷཱིཀམྨེན ཨུཔནཱཧེན སམནྣཱགཏོ. པརེསཾ གུཎེ མཀྑེཏི པུཉྪཏཱིཏི མཀྑཱི, པཱཔོ ཙ སོ མཀྑཱི ཙཱཏི པཱཔམཀྑཱི. ཝིཔནྣདིཊྛཱིཏི ཝིནཊྛསམྨཱདིཊྛི, ཝིཔནྣཱཡ ཝཱ ཝིརཱུཔཾ གཏཱཡ དསཝཏྠུཀཱཡ མིཙྪཱདིཊྛིཡཱ སམནྣཱགཏོ. མཱཡཱཝཱིཏི ཨཏྟནི ཝིཛྫམཱནདོསཔཊིཙྪཱདནལཀྑཎཱཡ མཱཡཱཡ སམནྣཱགཏོ. ཏཾ ཛཉྙཱ ཝསལོ ཨིཏཱིཏི ཏཾ ཨེཝརཱུཔཾ པུགྒལཾ ཨེཏེསཾ ཧཱིནདྷམྨཱནཾ ཝསྶནཏོ སིཉྩནཏོ ཨནྭཱསྶཝནཏོ ‘‘ཝསལོ’’ཏི ཛཱནེཡྻཱཏི, ཨེཏེཧི སབྦེཧི བྲཱཧྨཎམཏྠཀེ ཛཱཏོ. ཨཡཉྷི པརམཏྠཏོ ཝསལོ ཨེཝ, ཨཏྟནོ ཧདཡཏུཊྛིམཏྟཾ, ན པརནྟི. ཨེཝམེཏྠ བྷགཝཱ ཨཱདིཔདེནེཝ ཏསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཀོདྷནིགྒཧཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཀོདྷཱདིདྷམྨོ ཧཱིནཔུགྒལོ’’ཏི པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱཡ ཙ དེསནཱཡ ཀོདྷཱདིདྷམྨེ དེསེནྟོ ཨེཀེན ཏཱཝ པརིཡཱཡེན ཝསལཉྩ ཝསལཀརཎེ ཙ དྷམྨེ དེསེསི. ཨེཝཾ དེསེནྟོ ཙ ‘‘ཏྭཾ ཨཧ’’ནྟི པརཝམྦྷནཾ ཨཏྟུཀྐཾསནཉྩ ཨཀཏྭཱ དྷམྨེནེཝ སམེན ཉཱཡེན ཏཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝསལབྷཱཝེ, ཨཏྟཱནཉྩ བྲཱཧྨཎབྷཱཝེ ཋཔེསི.

༡༡༧. ཨིདཱནི ཡཱཡཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ དིཊྛི ‘‘ཀདཱཙི པཱཎཱཏིཔཱཏཨདིནྣཱདཱནཱདཱིནི ཀརོནྟོཔི བྲཱཧྨཎོ ཨེཝཱ’’ཏི. ཏཾ དིཊྛིཾ པཊིསེདྷེནྟོ, ཡེ ཙ སཏྟཝིཧིཾསཱདཱིསུ ཨཀུསལདྷམྨེསུ ཏེཧི ཏེཧི སམནྣཱགཏཱ ཨཱདཱིནཝཾ ཨཔསྶནྟཱ ཏེ དྷམྨེ ཨུཔྤཱདེནྟི, ཏེསཾ ‘‘ཧཱིནཱ ཨེཏེ དྷམྨཱ ཝསལཀརཎཱ’’ཏི ཏཏྠ ཨཱདཱིནཝཉྩ དསྶེནྟོ ཨཔརེཧིཔི པརིཡཱཡེཧི ཝསལཉྩ ཝསལཀརཎེ ཙ དྷམྨེ དེསེཏུཾ ‘‘ཨེཀཛཾ ཝཱ དྭིཛཾ ཝཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིགཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨེཀཛོཏི ཋཔེཏྭཱ ཨཎྜཛཾ ཨཝསེསཡོནིཛོ. སོ ཧི ཨེཀདཱ ཨེཝ ཛཱཡཏི. དྭིཛོཏི ཨཎྜཛོ. སོ ཧི མཱཏུཀུཙྪིཏོ ཨཎྜཀོསཏོ ཙཱཏི དྭིཀྑཏྟུཾ ཛཱཡཏི. ཏཾ ཨེཀཛཾ ཝཱ དྭིཛཾ ཝཱཔི. ཡོདྷ པཱཎནྟི ཡོ ཨིདྷ སཏྟཾ. ཝིཧིཾསཏཱིཏི ཀཱཡདྭཱརིཀཙེཏནཱསམུཊྛིཏེན ཝཱ ཝཙཱིདྭཱརིཀཙེཏནཱསམུཊྛིཏེན ཝཱ པཡོགེན ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏི. ‘‘པཱཎཱནི ཧིཾསཏཱི’’ཏིཔི པཱཋོ. ཏཏྠ ཨེཀཛཾ ཝཱ དྭིཛཾ ཝཱཏི ཨེཝཾཔབྷེདཱནི ཡོདྷ པཱཎཱནི ཧིཾསཏཱིཏི ཨེཝཾ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. ཡསྶ པཱཎེ དཡཱ ནཏྠཱིཏི ཨེཏེན མནསཱ ཨནུཀམྤཱཡ ཨབྷཱཝཾ ཨཱཧ. སེསམེཏྠ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨིཏོ པརཱསུ ཙ གཱཐཱསུ, ཡཏོ ཨེཏྟཀམྤི ཨཝཏྭཱ ཨིཏོ པརཾ ཨུཏྟཱནཏྠཱནི པདཱནི པརིཧརནྟཱ ཨཝཎྞིཏཔདཝཎྞནཱམཏྟམེཝ ཀརིསྶཱམ.

༡༡༨. ཧནྟཱིཏི ཧནཏི ཝིནཱསེཏི. པརིརུནྡྷཏཱིཏི སེནཱཡ པརིཝཱརེཏྭཱ ཏིཊྛཏི. གཱམཱནི ནིགམཱནི ཙཱཏི ཨེཏྠ ཙ-སདྡེན ནགརཱནཱིཏིཔི ཝཏྟབྦཾ. ནིགྒཱཧཀོ སམཉྙཱཏོཏི ཨིམིནཱ ཧནནཔརིརུནྡྷནེན གཱམནིགམནགརགྷཱཏཀོཏི ལོཀེ ཝིདིཏོ.

༡༡༩. གཱམེ ཝཱ ཡདི ཝཱརཉྙེཏི གཱམོཔི ནིགམོཔི ནགརམྤི སབྦོཝ ཨིདྷ གཱམོ སདྡྷིཾ ཨུཔཙཱརེན, ཏཾ ཋཔེཏྭཱ སེསཾ ཨརཉྙཾ. ཏསྨིཾ གཱམེ ཝཱ ཡདི ཝཱརཉྙེ ཡཾ པརེསཾ མམཱཡིཏཾ, ཡཾ པརསཏྟཱནཾ པརིགྒཧིཏམཔརིཙྩཏྟཾ སཏྟོ ཝཱ སངྑཱརོ ཝཱ. ཐེཡྻཱ ཨདིནྣམཱདེཏཱིཏི ཏེཧི ཨདིནྣཾ ཨནནུཉྙཱཏཾ ཐེཡྻཙིཏྟེན ཨཱདིཡཏི, ཡེན ཀེནཙི པཡོགེན ཡེན ཀེནཙི ཨཝཧཱརེན ཨཏྟནོ གཧཎཾ སཱདྷེཏི.

༡༢༠. ཨིཎམཱདཱཡཱཏི ཨཏྟནོ སནྟཀཾ ཀིཉྩི ནིཀྑིཔིཏྭཱ ནིཀྑེཔགྒཧཎེན ཝཱ, ཀིཉྩི ཨནིཀྑིཔིཏྭཱ ‘‘ཨེཏྟཀེན ཀཱལེན ཨེཏྟཀཾ ཝཌྜྷིཾ དསྶཱམཱི’’ཏི ཝཌྜྷིགྒཧཎེན ཝཱ, ‘‘ཡཾ ཨིཏོ ཨུདཡཾ བྷཝིསྶཏི, ཏཾ མཡ྄ཧཾ མཱུལཾ ཏཝེཝ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨུདཡཾ ཨུབྷིནྣམྤི སཱདྷཱརཎ’’ནྟི ཝཱ ཨེཝཾ ཏཾཏཾཨཱཡོགགྒཧཎེན ཝཱ ཨིཎཾ གཧེཏྭཱ. ཙུཛྫམཱནོ པལཱཡཏི ན ཧི ཏེ ཨིཎམཏྠཱིཏི ཏེན ཨིཎཱཡིཀེན ‘‘དེཧི མེ ཨིཎ’’ནྟི ཙོདིཡམཱནོ ‘‘ན ཧི ཏེ ཨིཎམཏྠི, མཡཱ གཧིཏནྟི ཀོ སཀྑཱི’’ཏི ཨེཝཾ བྷཎནེན གྷརེ ཝསནྟོཔི པལཱཡཏི.

༡༢༡. ཀིཉྩིཀྑཀམྱཏཱཏི ཨཔྤམཏྟཀེཔི ཀིསྨིཉྩིདེཝ ཨིཙྪཱཡ. པནྠསྨིཾ ཝཛནྟཾ ཛནནྟི མགྒེ གཙྪནྟཾ ཡཾཀིཉྩི ཨིཏྠིཾ ཝཱ པུརིསཾ ཝཱ. ཧནྟྭཱ ཀིཉྩིཀྑམཱདེཏཱིཏི མཱརེཏྭཱ ཀོཊྚེཏྭཱ ཏཾ བྷཎྜཀཾ གཎྷཱཏི.

༡༢༢. ཨཏྟཧེཏཱུཏི ཨཏྟནོ ཛཱིཝིཏཀཱརཎཱ, ཏཐཱ པརཧེཏུ. དྷནཧེཏཱུཏི སཀདྷནསྶ ཝཱ པརདྷནསྶ ཝཱ ཀཱརཎཱ. ཙ-ཀཱརོ སབྦཏྠ ཝིཀཔྤནཏྠོ. སཀྑིཔུཊྛོཏི ཡཾ ཛཱནཱསི, ཏཾ ཝདེཧཱིཏི པུཙྪིཏོ. མུསཱ བྲཱུཏཱིཏི ཛཱནནྟོ ཝཱ ‘‘ན ཛཱནཱམཱི’’ཏི ཨཛཱནནྟོ ཝཱ ‘‘ཛཱནཱམཱི’’ཏི བྷཎཏི, སཱམིཀེ ཨསཱམིཀེ, ཨསཱམིཀེ ཙ སཱམིཀེ ཀརོཏི.

༡༢༣. ཉཱཏཱིནནྟི སམྦནྡྷཱིནཾ. སཁཱིནནྟི ཝཡསྶཱནཾ དཱརེསཱུཏི པརཔརིགྒཧིཏེསུ. པཊིདིསྶཏཱིཏི པཊིཀཱུལེན དིསྶཏི, ཨཏིཙརནྟོ དིསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ. སཱཧསཱཏི བལཀྐཱརེན ཨནིཙྪཾ. སམྤིཡེནཱཏི ཏེཧི ཏེསཾ དཱརེཧི པཏྠིཡམཱནོ སཡཉྩ པཏྠཡམཱནོ, ཨུབྷཡསིནེཧཝསེནཱཔཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༡༢༤. མཱཏརཾ པིཏརཾ ཝཱཏི ཨེཝཾ མེཏྟཱཡ པདཊྛཱནབྷཱུཏམྤི, ཛིཎྞཀཾ གཏཡོབྦནནྟི ཨེཝཾ ཀརུཎཱཡ པདཊྛཱནབྷཱུཏམྤི. པཧུ སནྟོ ན བྷརཏཱིཏི ཨཏྠསམྤནྣོ ཨུཔཀརཎསམྤནྣོ ཧུཏྭཱཔི ན པོསེཏི.

༡༢༥. སསུནྟི སསྶུཾ. ཧནྟཱིཏི པཱཎིནཱ ཝཱ ལེཌྜུནཱ ཝཱ ཨཉྙེན ཝཱ ཀེནཙི པཧརཏི. རོསེཏཱིཏི ཀོདྷམསྶ སཉྫནེཏི ཝཱཙཱཡ ཕརུསཝཙནེན.

༡༢༦. ཨཏྠནྟི སནྡིཊྛིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠེསུ ཡཾཀིཉྩི. པུཙྪིཏོ སནྟོཏི པུཊྛོ སམཱནོ. ཨནཏྠམནུསཱསཏཱིཏི ཏསྶ ཨཧིཏམེཝ ཨཱཙིཀྑཏི. པཊིཙྪནྣེན མནྟེཏཱིཏི ཨཏྠཾ ཨཱཙིཀྑནྟོཔི ཡཐཱ སོ ན ཛཱནཱཏི, ཏཐཱ ཨཔཱཀཊེཧི པདབྱཉྫནེཧི པཊིཙྪནྣེན ཝཙནེན མནྟེཏི, ཨཱཙརིཡམུཊྛིཾ ཝཱ ཀཏྭཱ དཱིགྷརཏྟཾ ཝསཱཔེཏྭཱ སཱཝསེསམེཝ མནྟེཏི.

༡༢༧. ཡོ ཀཏྭཱཏི ཨེཏྠ མཡཱ པུབྦབྷཱགེ པཱཔིཙྪཏཱ ཝུཏྟཱ. ཡཱ སཱ ‘‘ཨིདྷེཀཙྩོ ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརིཏྭཱ, ཝཱཙཱཡ དུཙྩརིཏཾ ཙརིཏྭཱ, མནསཱ དུཙྩརིཏཾ ཙརིཏྭཱ, ཏསྶ པཊིཙྪཱདནཧེཏུ པཱཔིཀཾ ཨིཙྪཾ པཎིདཧཏི, མཱ མཾ ཛཉྙཱཏི ཨིཙྪཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨཱགཏཱ. ཡཐཱ ཨཉྙེ ན ཛཱནནྟི, ཏཐཱ ཀརཎེན ཀཏཱནཉྩ ཨཝིཝརཎེན པཊིཙྪནྣཱ ཨསྶ ཀམྨནྟཱཏི པཊིཙྪནྣཀམྨནྟོ.

༡༢༨. པརཀུལནྟི ཉཱཏིཀུལཾ ཝཱ མིཏྟཀུལཾ ཝཱ. ཨཱགཏནྟི ཡསྶ ཏེན ཀུལེ བྷུཏྟཾ, ཏཾ ཨཏྟནོ གེཧམཱགཏཾ པཱནབྷོཛནཱདཱིཧི ནཔྤཊིཔཱུཛེཏི, ན ཝཱ དེཏི, ཨཝབྷུཏྟཾ ཝཱ དེཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༡༢༩. ཡོ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱཏི པརཱབྷཝསུཏྟེ ཝུཏྟནཡམེཝ.

༡༣༠. བྷཏྟཀཱལེ ཨུཔཊྛིཏེཏི བྷོཛནཀཱལེ ཛཱཏེ. ཨུཔཊྛིཏནྟིཔི པཱཋོ, བྷཏྟཀཱལེ ཨཱགཏནྟི ཨཏྠོ. རོསེཏི ཝཱཙཱ ན ཙ དེཏཱིཏི ‘‘ཨཏྠཀཱམོ མེ ཨཡཾ བལཀྐཱརེན མཾ པུཉྙཾ ཀཱརཱཔེཏུཾ ཨཱགཏོ’’ཏི ཨཙིནྟེཏྭཱ ཨཔྤཏིརཱུཔེན ཕརུསཝཙནེན རོསེཏི, ཨནྟམསོ སམྨུཁབྷཱཝམཏྟམྤི ཙསྶ ན དེཏི, པགེཝ བྷོཛནནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༡༣༡. ཨསཏཾ ཡོདྷ པབྲཱུཏཱིཏི ཡོ ཨིདྷ ཡཐཱ ནིམིཏྟཱནི དིསྶནྟི ‘‘ཨསུཀདིཝསེ ཨིདཉྩིདཉྩ ཏེ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨསཛྫནཱནཾ ཝཙནཾ པབྲཱུཏི. ‘‘ཨསནྟ’’ནྟིཔི པཱཋོ, ཨབྷཱུཏནྟི ཨཏྠོ. པབྲཱུཏཱིཏི བྷཎཏི ‘‘ཨམུཀསྨིཾ ནཱམ གཱམེ མཡ྄ཧཾ ཨཱིདིསོ གྷརཝིབྷཝོ, ཨེཧི ཏཏྠ གཙྪཱམ, གྷརཎཱི མེ བྷཝིསྶསི, ཨིདཉྩིདཉྩ ཏེ དསྶཱམཱི’’ཏི པརབྷརིཡཾ པརདཱསིཾ ཝཱ ཝཉྩེནྟོ དྷུཏྟོ ཝིཡ. ནིཛིགཱིསཱནོཏི ནིཛིགཱིསམཱནོ མགྒམཱནོ, ཏཾ ཝཉྩེཏྭཱ ཡཾཀིཉྩི གཧེཏྭཱ པལཱཡིཏུཀཱམོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༡༣༢. ཡོ ཙཏྟཱནནྟི ཡོ ཙ ཨཏྟཱནཾ. སམུཀྐཾསེཏི ཛཱཏིཨཱདཱིཧི སམུཀྐཾསཏི ཨུཙྩཊྛཱནེ ཋཔེཏི. པརེ ཙ མཝཛཱནཱཏཱིཏི ཏེཧིཡེཝ པརེ ཨཝཛཱནཱཏི, ནཱིཙཾ ཀརོཏི. མ-ཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ. ནིཧཱིནོཏི གུཎཝུཌྜྷིཏོ པརིཧཱིནོ, ཨདྷམབྷཱཝཾ ཝཱ གཏོ. སེན མཱནེནཱཏི ཏེན ཨུཀྐཾསནཱཝཛཱནནསངྑཱཏེན ཨཏྟནོ མཱནེན.

༡༣༣. རོསཀོཏི ཀཱཡཝཱཙཱཧི པརེསཾ རོསཛནཀོ. ཀདརིཡོཏི ཐདྡྷམཙྪརཱི, ཡོ པརེ པརེསཾ དེནྟེ ཨཉྙཾ ཝཱ པུཉྙཾ ཀརོནྟེ ཝཱརེཏི, ཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. པཱཔིཙྪོཏི ཨསནྟགུཎསམྦྷཱཝནིཙྪཱཡ སམནྣཱགཏོ. མཙྪརཱིཏི ཨཱཝཱསཱདིམཙྪརིཡཡུཏྟོ. སཋོཏི ཨསནྟགུཎཔྤཀཱསནལཀྑཎེན སཱཋེཡྻེན སམནྣཱགཏོ, ཨསམྨཱབྷཱསཱི ཝཱ ཨཀཱཏུཀཱམོཔི ‘‘ཀརོམཱི’’ཏིཨཱདིཝཙནེན. ནཱསྶ པཱཔཛིགུཙྪནལཀྑཎཱ ཧིརཱི, ནཱསྶ ཨུཏྟཱསནཏོ ཨུབྦེགལཀྑཎཾ ཨོཏྟཔྤནྟི ཨཧིརིཀོ ཨནོཏྟཔྤཱི.

༡༣༤. བུདྡྷནྟི སམྨཱསམྦུདྡྷཾ. པརིབྷཱསཏཱིཏི ‘‘ཨསབྦཉྙཱུ’’ཏིཨཱདཱིཧི ཨཔཝདཏི, སཱཝཀཉྩ ‘‘དུཔྤཊིཔནྣོ’’ཏིཨཱདཱིཧི. པརིབྦཱཛཾ གཧཊྛཾ ཝཱཏི སཱཝཀཝིསེསནམེཝེཏཾ པབྦཛིཏཾ ཝཱ ཏསྶ སཱཝཀཾ, གཧཊྛཾ ཝཱ པཙྩཡདཱཡཀནྟི ཨཏྠོ. བཱཧིརཀཾ ཝཱ པརིབྦཱཛཀཾ ཡཾཀིཉྩི གཧཊྛཾ ཝཱ ཨབྷཱུཏེན དོསེན པརིབྷཱསཏཱིཏི ཨེཝམྤེཏྠ ཨཏྠཾ ཨིཙྪནྟི པོརཱཎཱ.

༡༣༥. ཨནརཧཾ སནྟོཏི ཨཁཱིཎཱསཝོ སམཱནོ. ཨརཧཾ པཊིཛཱནཱཏཱིཏི ‘‘ཨཧཾ ཨརཧཱ’’ཏི པཊིཛཱནཱཏི, ཡཐཱ ནཾ ‘‘ཨརཧཱ ཨཡ’’ནྟི ཛཱནནྟི, ཏཐཱ ཝཱཙཾ ནིཙྪཱརེཏི, ཀཱཡེན པརཀྐམཏི, ཙིཏྟེན ཨིཙྪཏི ཨདྷིཝཱསེཏི. ཙོརོཏི ཐེནོ. སབྲཧྨཀེ ལོཀེཏི ཨུཀྐཊྛཝསེན ཨཱཧ – སབྦལོཀེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ལོཀེ ཧི སནྡྷིཙྪེདནནིལློཔཧརཎཨེཀཱགཱརིཀཀརཎཔརིཔནྠཏིཊྛནཱདཱིཧི པརེསཾ དྷནཾ ཝིལུམྤནྟཱ ཙོརཱཏི ཝུཙྩནྟི. སཱསནེ པན པརིསསམྤཏྟིཨཱདཱིཧི པཙྩཡཱདཱིནི ཝིལུམྤནྟཱ. ཡཐཱཧ –

‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, མཧཱཙོརཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ མཧཱཙོརསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི ‘ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧཾ སཏེན ཝཱ སཧསྶེན ཝཱ པརིཝུཏོ གཱམནིགམརཱཛདྷཱནཱིསུ ཨཱཧིཎྜིསྶཱམི ཧནནྟོ, གྷཱཏེནྟོ, ཚིནྡནྟོ, ཚེདཱཔེནྟོ, པཙནྟོ པཱཙེནྟོཏི, སོ ཨཔརེན སམཡེན སཏེན ཝཱ སཧསྶེན ཝཱ པརིཝུཏོ གཱམནིགམརཱཛདྷཱནཱིསུ ཨཱཧིཎྜཏི ཧནནྟོ…པེ… པཱཙེནྟོ. ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩསྶ པཱཔབྷིཀྑུནོ ཨེཝཾ ཧོཏི ‘ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧཾ སཏེན ཝཱ…པེ… རཱཛདྷཱནཱིསུ ཙཱརིཀཾ ཙརིསྶཱམི སཀྐཏོ, གརུཀཏོ, མཱནིཏོ, པཱུཛིཏོ, ཨཔཙིཏོ, གཧཊྛཱནཉྩེཝ པབྦཛིཏཱནཉྩ ལཱབྷཱི ཙཱིཝར…པེ… པརིཀྑཱརཱན’ནྟི. སོ ཨཔརེན སམཡེན སཏེན ཝཱ སཧསྶེན ཝཱ པརིཝུཏོ གཱམནིགམརཱཛདྷཱནཱིསུ ཙཱརིཀཾ ཙརཏི སཀྐཏོ…པེ… པརིཀྑཱརཱནཾ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམོ མཧཱཙོརོ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནོ ལོཀསྨིཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པཱཔབྷིཀྑུ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏཾ དྷམྨཝིནཡཾ པརིཡཱཔུཎིཏྭཱ ཨཏྟནོ དཧཏི, ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡོ…པེ… ལོཀསྨིཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པཱཔབྷིཀྑུ སུདྡྷཾ བྲཧྨཙཱརིཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརནྟཾ ཨམཱུལཀེན ཨབྲཧྨཙརིཡེན ཨནུདྡྷཾསེཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡོ…པེ… ལོཀསྨིཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ, པཱཔབྷིཀྑུ ཡཱནི ཏཱནི སངྒྷསྶ གརུབྷཎྜཱནི གརུཔརིཀྑཱརཱནི, སེཡྻཐིདཾ – ཨཱརཱམོ, ཨཱརཱམཝཏྠུ, ཝིཧཱརོ, ཝིཧཱརཝཏྠུ, མཉྩོ, པཱིཋཾ, བྷིསི, བིམྦོཧནཾ, ལོཧཀུམྦྷཱི, ལོཧབྷཱཎཀཾ, ལོཧཝཱརཀོ, ལོཧཀཊཱཧཾ, ཝཱསི, ཕརསུ, ཀུཋཱརཱི, ཀུདཱལོ, ནིཁཱདནཾ, ཝལླི, ཝེལུ༹, མུཉྫཾ, པབྦཛཾ, ཏིཎཾ, མཏྟིཀཱ, དཱརུབྷཎྜཾ, མཏྟིཀཱབྷཎྜཾ, ཏེཧི གིཧིཾ སངྒཎྷཱཏི ཨུཔལཱཔེཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཏྠོ…པེ… ལོཀསྨིཾ.

‘‘སདེཝཀེ, བྷིཀྑཝེ, ལོཀེ…པེ… སདེཝམནུསྶཱཡ ཨཡཾ ཨགྒོ མཧཱཙོརོ, ཡོ ཨསནྟཾ ཨབྷཱུཏཾ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཾ ཨུལླཔཏཱི’’ཏི (པཱརཱ. ༡༩༥).

ཏཏྠ ལོཀིཡཙོརཱ ལོཀིཡམེཝ དྷནདྷཉྙཱདིཾ ཐེནེནྟི. སཱསནེ ཝུཏྟཙོརེསུ པཋམོ ཏཐཱརཱུཔམེཝ ཙཱིཝརཱདིཔཙྩཡམཏྟཾ, དུཏིཡོ པརིཡཏྟིདྷམྨཾ, ཏཏིཡོ པརསྶ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཙཏུཏྠོ སངྒྷིཀགརུབྷཎྜཾ, པཉྩམོ ཛྷཱནསམཱདྷིསམཱཔཏྟིམགྒཕལཔྤབྷེདཾ ལོཀིཡལོཀུཏྟརགུཎདྷནཾ, ལོཀིཡཉྩ ཙཱིཝརཱདིཔཙྩཡཛཱཏཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཐེཡྻཱཡ ཝོ, བྷིཀྑཝེ, རཊྛཔིཎྜོ བྷུཏྟོ’’ཏི. ཏཏྠ ཡྭཱཡཾ པཉྩམོ མཧཱཙོརོ, ཏཾ སནྡྷཱཡཱཧ བྷགཝཱ ‘‘ཙོརོ སབྲཧྨཀེ ལོཀེ’’ཏི. སོ ཧི ‘‘སདེཝཀེ, བྷིཀྑཝེ, ལོཀེ…པེ… སདེཝམནུསྶཱཡ ཨཡཾ ཨགྒོ མཧཱཙོརོ, ཡོ ཨསནྟཾ ཨབྷཱུཏཾ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཾ ཨུལླཔཏཱི’’ཏི (པཱརཱ. ༡༩༥) ཨེཝཾ ལོཀིཡལོཀུཏྟརདྷནཐེནནཏོ ཨགྒོ མཧཱཙོརོཏི ཝུཏྟོ, ཏསྨཱ ཏཾ ཨིདྷཱཔི ‘‘སབྲཧྨཀེ ལོཀེ’’ཏི ཨིམིནཱ ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདེན པཀཱསེསི.

ཨེསོ ཁོ ཝསལཱདྷམོཏི. ཨེཏྠ ཁོཏི ཨཝདྷཱརཎཏྠོ, ཏེན ཨེསོ ཨེཝ ཝསལཱདྷམོ. ཝསལཱནཾ ཧཱིནོ སབྦཔཙྪིམཀོཏི ཨཝདྷཱརེཏི. ཀསྨཱ? ཝིསིཊྛཝཏྠུམྷི ཐེཡྻདྷམྨཝསྶནཏོ, ཡཱཝ ཏཾ པཊིཉྙཾ ན ཝིསྶཛྫེཏི, ཏཱཝ ཨཝིགཏཝསལཀརཎདྷམྨཏོ ཙཱཏི.

ཨེཏེ ཁོ ཝསལཱཏི. ཨིདཱནི ཡེ ཏེ པཋམགཱཐཱཡ ཨཱསཡཝིཔཏྟིཝསེན ཀོདྷནཱདཡོ པཉྩ, པཱཔམཀྑིཾ ཝཱ དྭིདྷཱ ཀཏྭཱ ཚ, དུཏིཡགཱཐཱཡ པཡོགཝིཔཏྟིཝསེན པཱཎཧིཾསཀོ ཨེཀོ, ཏཏིཡཱཡ པཡོགཝིཔཏྟིཝསེནེཝ གཱམནིགམནིགྒཱཧཀོ ཨེཀོ, ཙཏུཏྠཱཡ ཐེཡྻཱཝཧཱརཝསེན ཨེཀོ, པཉྩམཱཡ ཨིཎཝཉྩནཝསེན ཨེཀོ, ཚཊྛཱཡ པསཡ྄ཧཱཝཧཱརཝསེན པནྠདཱུསཀོ ཨེཀོ, སཏྟམཱཡ ཀཱུཊསཀྑིཝསེན ཨེཀོ, ཨཊྛམཱཡ མིཏྟདུབྦྷིཝསེན ཨེཀོ, ནཝམཱཡ ཨཀཏཉྙུཝསེན ཨེཀོ, དསམཱཡ ཀཏནཱསནཝིཧེསནཝསེན ཨེཀོ, ཨེཀཱདསམཱཡ ཧདཡཝཉྩནཝསེན ཨེཀོ, དྭཱདསམཱཡ པཊིཙྪནྣཀམྨནྟཝསེན དྭེ, ཏེརསམཱཡ ཨཀཏཉྙུཝསེན ཨེཀོ, ཙུདྡསམཱཡ ཝཉྩནཝསེན ཨེཀོ, པནྣརསམཱཡ ཝིཧེསནཝསེན ཨེཀོ, སོལ༹སམཱཡ ཝཉྩནཝསེན ཨེཀོ, སཏྟརསམཱཡ ཨཏྟུཀྐཾསནཔརཝམྦྷནཝསེན དྭེ, ཨཊྛཱརསམཱཡ པཡོགཱསཡཝིཔཏྟིཝསེན རོསཀཱདཡོ སཏྟ, ཨེཀཱུནཝཱིསཏིམཱཡ པརིབྷཱསནཝསེན དྭེ, ཝཱིསཏིམཱཡ ཨགྒམཧཱཙོརཝསེན ཨེཀོཏི ཨེཝཾ ཏེཏྟིཾས ཙཏུཏྟིཾས ཝཱ ཝསལཱ ཝུཏྟཱ. ཏེ ནིདྡིསནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨེཏེ ཁོ ཝསལཱ ཝུཏྟཱ, མཡཱ ཡེ ཏེ པཀཱསིཏཱ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ – ཡེ ཏེ མཡཱ པུབྦེ ‘‘ཛཱནཱསི པན ཏྭཾ, བྲཱཧྨཎ, ཝསལ’’ནྟི ཨེཝཾ སངྑེཔཏོ ཝསལཱ ཝུཏྟཱ, ཏེ ཝིཏྠཱརཏོ ཨེཏེ ཁོ པཀཱསིཏཱཏི. ཨཐ ཝཱ ཡེ ཏེ མཡཱ པུགྒལཝསེན ཝུཏྟཱ, ཏེ དྷམྨཝསེནཱཔི ཨེཏེ ཁོ པཀཱསིཏཱ. ཨཐ ཝཱ ཨེཏེ ཁོ ཝསལཱ ཝུཏྟཱ ཨརིཡེཧི ཀམྨཝསེན, ན ཛཱཏིཝསེན, མཡཱ ཡེ ཏེ པཀཱསིཏཱ ‘‘ཀོདྷནོ ཨུཔནཱཧཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན.

༡༣༦. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཝསལཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཡསྨཱ བྲཱཧྨཎོ སཀཱཡ དིཊྛིཡཱ ཨཏཱིཝ ཨབྷིནིཝིཊྛོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏཾ དིཊྛིཾ པཊིསེདྷེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ན ཛཙྩཱ ཝསལོ ཧོཏཱི’’ཏི. ཏསྶཏྠོ – པརམཏྠཏོ ཧི ན ཛཙྩཱ ཝསལོ ཧོཏི, ན ཛཙྩཱ ཧོཏི བྲཱཧྨཎོ, ཨཔིཙ ཁོ ཀམྨུནཱ ཝསལོ ཧོཏི, ཀམྨུནཱ ཧོཏི བྲཱཧྨཎོ, ཨཔརིསུདྡྷཀམྨཝསྶནཏོ ཝསལོ ཧོཏི, པརིསུདྡྷེན ཀམྨུནཱ ཨཔརིསུདྡྷཝཱཧནཏོ བྲཱཧྨཎོ ཧོཏི. ཡསྨཱ ཝཱ ཏུམྷེ ཧཱིནཾ ཝསལཾ ཨུཀྐཊྛཾ བྲཱཧྨཎཾ མཉྙིཏྠ, ཏསྨཱ ཧཱིནེན ཀམྨུནཱ ཝསལོ ཧོཏི, ཨུཀྐཊྛེན ཀམྨུནཱ བྲཱཧྨཎོ ཧོཏཱིཏི ཨེཝམྤི ཨཏྠཾ ཉཱཔེནྟོ ཨེཝམཱཧ.

༡༣༧-༡༣༩. ཨིདཱནི ཏམེཝཏྠཾ ནིདསྶནེན སཱདྷེཏུཾ ‘‘ཏདམིནཱཔི ཛཱནཱཐཱ’’ཏིཨཱདིཀཱ ཏིསྶོ གཱཐཱཡོ ཨཱཧ. ཏཱསུ དྭེ ཙཏུཔྤཱདཱ, ཨེཀཱ ཚཔྤཱདཱ, ཏཱསཾ ཨཏྠོ – ཡཾ མཡཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ན ཛཙྩཱ ཝསལོ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདི, ཏདམིནཱཔི ཛཱནཱཐ, ཡཐཱ མེདཾ ནིདསྶནཾ, ཏཾ ཨིམིནཱཔི པཀཱརེན ཛཱནཱཐ, ཡེན མེ པཀཱརེན ཡེན སཱམཉྙེན ཨིདཾ ནིདསྶནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀཏམཾ ནིདསྶནནྟི ཙེ? ཙཎྜཱལཔུཏྟོ སོཔཱཀོ…པེ… བྲཧྨལོཀཱུཔཔཏྟིཡཱཏི.

ཙཎྜཱལསྶ པུཏྟོ ཙཎྜཱལཔུཏྟོ. ཨཏྟནོ ཁཱདནཏྠཱཡ མཏེ སུནཁེ ལབྷིཏྭཱ པཙཏཱིཏི སོཔཱཀོ. མཱཏངྒོཏི ཨེཝཾནཱམོ ཝིསྶུཏོཏི ཨེཝཾ ཧཱིནཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཙ ཛཱིཝིཀཱཡ ཙ ནཱམེན ཙ པཱཀཊོ.

སོཏི པུརིམཔདེན སམྦནྡྷིཏྭཱ སོ མཱཏངྒོ ཡསཾ པརམཾ པཏྟོ, ཨབྦྷུཏཾ ཨུཏྟམཾ ཨཏིཝིསིཊྛཾ ཡསཾ ཀིཏྟིཾ པསཾསཾ པཏྟོ. ཡཾ སུདུལླབྷནྟི ཡཾ ཨུལཱ༹རཀུལཱུཔཔནྣེནཱཔི དུལླབྷཾ, ཧཱིནཀུལཱུཔཔནྣེན སུདུལླབྷཾ. ཨེཝཾ ཡསཔྤཏྟསྶ ཙ ཨཱགཙྪུཾ ཏསྶུཔཊྛཱནཾ, ཁཏྟིཡཱ བྲཱཧྨཎཱ བཧཱུ, ཏསྶ མཱཏངྒསྶ པཱརིཙརིཡཏྠཾ ཁཏྟིཡཱ ཙ བྲཱཧྨཎཱ ཙ ཨཉྙེ ཙ བཧཱུ ཝེསྶསུདྡཱདཡོ ཛམྦུདཱིཔམནུསྶཱ ཡེབྷུཡྻེན ཨུཔཊྛཱནཾ ཨཱགམིཾསཱུཏི ཨཏྠོ.

ཨེཝཾ ཨུཔཊྛཱནསམྤནྣོ སོ མཱཏངྒོ ཝིགཏཀིལེསརཛཏྟཱ ཝིརཛཾ, མཧནྟེཧི བུདྡྷཱདཱིཧི པཊིཔནྣཏྟཱ མཧཱཔཐཾ, བྲཧྨལོཀསངྑཱཏཾ དེཝལོཀཾ ཡཱཔེཏུཾ སམཏྠཏྟཱ དེཝལོཀཡཱནསཉྙིཏཾ ཨཊྛསམཱཔཏྟིཡཱནཾ ཨབྷིརུཡ྄ཧ, ཏཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ ཀཱམརཱགཾ ཝིརཱཛེཏྭཱ, ཀཱཡསྶ བྷེདཱ བྲཧྨལོཀཱུཔགོ ཨཧུ, སཱ ཏཐཱ ཧཱིནཱཔི ན ནཾ ཛཱཏི ནིཝཱརེསི བྲཧྨལོཀཱུཔཔཏྟིཡཱ, བྲཧྨལོཀཱུཔཔཏྟིཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨཡཾ པནཏྠོ ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦོ – ཨཏཱིཏེ ཀིར མཧཱཔུརིསོ ཏེན ཏེནུཔཱཡེན སཏྟཧིཏཾ ཀརོནྟོ སོཔཱཀཛཱིཝིཀེ ཙཎྜཱལཀུལེ ཨུཔྤཛྫི. སོ ནཱམེན མཱཏངྒོ, རཱུཔེན དུདྡསིཀོ ཧུཏྭཱ བཧིནགརེ ཙམྨཀུཊིཀཱཡ ཝསཏི, ཨནྟོནགརེ བྷིཀྑཾ ཙརིཏྭཱ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏི. ཨཐེཀདིཝསཾ ཏསྨིཾ ནགརེ སུརཱནཀྑཏྟེ གྷོསིཏེ དྷུཏྟཱ ཡཐཱསཀེན པརིཝཱརེན ཀཱིལ༹ནྟི. ཨཉྙཏརཱཔི བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལདྷཱིཏཱ པནྣརསསོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀཱ དེཝཀཉྙཱ ཝིཡ རཱུཔེན དསྶནཱིཡཱ པཱསཱདིཀཱ ‘‘ཨཏྟནོ ཀུལཝཾསཱནུརཱུཔཾ ཀཱིལི༹སྶཱམཱི’’ཏི པཧཱུཏཾ ཁཛྫབྷོཛྫཱདིཀཱིལ༹ནསམྦྷཱརཾ སཀཊེསུ ཨཱརོཔེཏྭཱ སབྦསེཏཝལ༹ཝཡུཏྟཾ ཡཱནམཱརུཡ྄ཧ མཧཱཔརིཝཱརེན ཨུཡྻཱནབྷཱུམིཾ གཙྪཏི དིཊྛམངྒལིཀཱཏི ནཱམེན. སཱ ཀིར ‘‘དུསྶཎྛིཏཾ རཱུཔཾ ཨཝམངྒལ’’ནྟི དཊྛུཾ ན ཨིཙྪཏི, ཏེནསྶཱ དིཊྛམངྒལིཀཱཏྭེཝ སངྑཱ ཨུདཔཱདི.

ཏདཱ སོ མཱཏངྒོ ཀཱལསྶེཝ ཝུཊྛཱཡ པཊཔིལོཏིཀཾ ནིཝཱསེཏྭཱ, ཀཾསཏཱལ༹ཾ ཧཏྠེ བནྡྷིཏྭཱ, བྷཱཛནཧཏྠོ ནགརཾ པཝིསཏི, མནུསྶེ དིསྭཱ དཱུརཏོ ཨེཝ ཀཾསཏཱལ༹ཾ ཨཱཀོཊེནྟོ. ཨཐ དིཊྛམངྒལིཀཱ ‘‘ཨུསྶརཐ, ཨུསྶརཐཱ’’ཏི པུརཏོ པུརཏོ ཧཱིནཛནཾ ཨཔནེནྟེཧི པུརིསེཧི ནཱིཡམཱནཱ ནགརདྭཱརམཛ྄ཛྷེ མཱཏངྒཾ དིསྭཱ ‘‘ཀོ ཨེསོ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཧཾ མཱཏངྒཙཎྜཱལོཏི. སཱ ‘‘ཨཱིདིསཾ དིསྭཱ གཏཱནཾ ཀུཏོ ཝུཌྜྷཱི’’ཏི ཡཱནཾ ནིཝཏྟཱཔེསི. མནུསྶཱ ‘‘ཡཾ མཡཾ ཨུཡྻཱནཾ གནྟྭཱ ཁཛྫབྷོཛྫཱདིཾ ལབྷེཡྻཱམ, ཏསྶ ནོ མཱཏངྒེན ཨནྟརཱཡོ ཀཏོ’’ཏི ཀུཔིཏཱ ‘‘གཎྷཐ ཙཎྜཱལ’’ནྟི ལེཌྜཱུཧི པཧརིཏྭཱ ‘‘མཏོ’’ཏི པཱདེ གཧེཏྭཱ ཨེཀམནྟེ ཚཌྜེཏྭཱ ཀཙཝརེན པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཨགམཾསུ. སོ སཏིཾ པཊིལབྷིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡ མནུསྶེ པུཙྪི – ‘‘ཀིཾ, ཨཡྻཱ, དྭཱརཾ ནཱམ སབྦསཱདྷཱརཎཾ, ཨུདཱཧུ བྲཱཧྨཎཱནཾཡེཝ ཀཏ’’ནྟི? མནུསྶཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘སབྦེསཾ སཱདྷཱརཎ’’ནྟི. ‘‘ཨེཝཾ སབྦསཱདྷཱརཎདྭཱརེན པཝིསིཏྭཱ བྷིཀྑཱཧཱརེན ཡཱཔེནྟཾ མཾ དིཊྛམངྒལིཀཱཡ མནུསྶཱ ཨིམཾ ཨནཡབྱསནཾ པཱཔེསུ’’ནྟི རཐིཀཱཡ རཐིཀཾ ཨཱཧིཎྜནྟོ མནུསྶཱནཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ བྲཱཧྨཎསྶ གྷརདྭཱརེ ནིཔཛྫི – ‘‘དིཊྛམངྒལིཀཾ ཨལདྡྷཱ ན ཝུཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི.

བྲཱཧྨཎོ ‘‘གྷརདྭཱརེ མཱཏངྒོ ནིཔནྣོ’’ཏི སུཏྭཱ ‘‘ཏསྶ ཀཱཀཎིཀཾ དེཐ, ཏེལེན ཨངྒཾ མཀྑེཏྭཱ གཙྪཏཱུ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ཏཾ ན ཨིཙྪཏི, ‘‘དིཊྛམངྒལིཀཾ ཨལདྡྷཱ ན ཝུཊྛཧིསྶཱམི’’ཙྩེཝ ཨཱཧ. ཏཏོ བྲཱཧྨཎོ ‘‘དྭེ ཀཱཀཎིཀཱཡོ དེཐ, ཀཱཀཎིཀཱཡ པཱུཝཾ ཁཱདཏུ, ཀཱཀཎིཀཱཡ ཏེལེན ཨངྒཾ མཀྑེཏྭཱ གཙྪཏཱུ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ཏཾ ན ཨིཙྪཏི, ཏཐེཝ ཝདཏི. བྲཱཧྨཎོ སུཏྭཱ ‘‘མཱསཀཾ དེཐ, པཱདཾ, ཨུཔཌྜྷཀཧཱཔཎཾ, ཀཧཱཔཎཾ དྭེ ཏཱིཎཱི’’ཏི ཡཱཝ སཏཾ ཨཱཎཱཔེསི. སོ ན ཨིཙྪཏི, ཏཐེཝ ཝདཏི. ཨེཝཾ ཡཱཙནྟཱནཾཡེཝ སཱུརིཡོ ཨཏྠངྒཏོ. ཨཐ བྲཱཧྨཎཱི པཱསཱདཱ ཨོརུཡ྄ཧ སཱཎིཔཱཀཱརཾ པརིཀྑིཔཱཔེཏྭཱ ཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཡཱཙི – ‘‘ཏཱཏ མཱཏངྒ, དིཊྛམངྒལིཀཱཡ ཨཔརཱདྷཾ ཁམ, སཧསྶཾ གཎྷཱཧི, དྭེ ཏཱིཎཱི’’ཏི ཡཱཝ ‘‘སཏསཧསྶཾ གཎྷཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. སོ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏོ ནིཔཛྫིཡེཝ.

ཨེཝཾ ཙཏཱུཧཔཉྩཱཧེ ཝཱིཏིཝཏྟེ བཧུམྤི པཎྞཱཀཱརཾ དཏྭཱ དིཊྛམངྒལིཀཾ ཨལབྷནྟཱ ཁཏྟིཡཀུམཱརཱདཡོ མཱཏངྒསྶ ཨུཔཀཎྞཀེ ཨཱརོཙཱཔེསུཾ – ‘‘པུརིསཱ ནཱམ ཨནེཀཱནིཔི སཾཝཙྪརཱནི ཝཱིརིཡཾ ཀཏྭཱ ཨིཙྪིཏཏྠཾ པཱཔུཎནྟི, མཱ ཁོ ཏྭཾ ནིབྦིཛྫི, ཨདྡྷཱ དྭཱིཧཏཱིཧཙྩཡེན དིཊྛམངྒལིཀཾ ལཙྪསཱི’’ཏི. སོ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏོ ནིཔཛྫིཡེཝ. ཨཐ སཏྟམེ དིཝསེ སམནྟཱ པཊིཝིསྶཀཱ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ‘‘ཏུམྷེ མཱཏངྒཾ ཝཱ ཨུཊྛཱཔེཐ, དཱརིཀཾ ཝཱ དེཐ, མཱ ཨམྷེ སབྦེ ནཱསཡིཏྠཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཏེསཾ ཀིར ཨཡཾ དིཊྛི ‘‘ཡསྶ གྷརདྭཱརེ ཨེཝཾ ནིཔནྣོ ཙཎྜཱལོ མརཏི, ཏསྶ གྷརེན སཧ སམནྟཱ སཏྟསཏྟགྷརཝཱསིནོ ཙཎྜཱལཱ ཧོནྟཱི’’ཏི. ཏཏོ དིཊྛམངྒལིཀཾ ནཱིལཔཊཔིལོཏིཀཾ ནིཝཱསཱཔེཏྭཱ ཨུལུ༹ངྐཀལོ༹པིཀཱདཱིནི དཏྭཱ པརིདེཝམཱནཾ ཏསྶ སནྟིཀཾ ནེཏྭཱ ‘‘གཎྷ དཱརིཀཾ, ཨུཊྛཱཡ གཙྪཱཧཱི’’ཏི ཨདཾསུ. སཱ པསྶེ ཋཏྭཱ ‘‘ཨུཊྛཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ, སོ ‘‘ཧཏྠེན མཾ གཧེཏྭཱ ཨུཊྛཱཔེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. སཱ ནཾ ཨུཊྛཱཔེསི. སོ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘མཡཾ ཨནྟོནགརེ ཝསིཏུཾ ན ལབྷཱམ, ཨེཧི མཾ བཧིནགརེ ཙམྨཀུཊིཾ ནེཧཱི’’ཏི. སཱ ནཾ ཧཏྠེ གཧེཏྭཱ ཏཏྠ ནེསི. ‘‘པིཊྛིཡཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ’’ཏི ཛཱཏཀབྷཱཎཀཱ. ནེཏྭཱ ཙསྶ སརཱིརཾ ཏེལེན མཀྑེཏྭཱ, ཨུཎྷོདཀེན ནྷཱཔེཏྭཱ, ཡཱགུཾ པཙིཏྭཱ ཨདཱསི. སོ ‘‘བྲཱཧྨཎཀཉྙཱ ཨཡཾ མཱ ཝིནསྶཱི’’ཏི ཛཱཏིསམྦྷེདཾ ཨཀཏྭཱཝ ཨཌྜྷམཱསམཏྟཾ བལཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཝནཾ གཙྪཱམི, ‘ཨཏིཙིརཱཡཏཱི’ཏི མཱ ཏྭཾ ཨུཀྐཎྛཱི’’ཏི ཝཏྭཱ གྷརམཱནུསཀཱནི ཙ ‘‘ཨིམཾ མཱ པམཛྫིཏྠཱ’’ཏི ཨཱཎཱཔེཏྭཱ གྷརཱ ནིཀྑམྨ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ, ཀསིཎཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ, ཀཏིཔཱཧེནེཝ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ པཉྩ ཙ ཨབྷིཉྙཱཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ‘‘ཨིདཱནཱཧཾ དིཊྛམངྒལིཀཱཡ མནཱཔོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ ནགརདྭཱརེ ཨོརོཧིཏྭཱ དིཊྛམངྒལིཀཱཡ སནྟིཀཾ པེསེསི.

སཱ སུཏྭཱ ‘‘ཀོཙི མཉྙེ མམ ཉཱཏཀོ པབྦཛིཏོ མཾ དུཀྑིཏཾ ཉཏྭཱ དཊྛུཾ ཨཱགཏོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟཡམཱནཱ གནྟྭཱ, ཏཾ ཉཏྭཱ, པཱདེསུ ནིཔཏིཏྭཱ ‘‘ཀིསྶ མཾ ཨནཱཐཾ ཏུམྷེ ཨཀཏྠཱ’’ཏི ཨཱཧ. མཧཱཔུརིསོ ‘‘མཱ ཏྭཾ དིཊྛམངྒལིཀེ དུཀྑིནཱི ཨཧོསི, སཀལཛམྦུདཱིཔཝཱསཱིཧི ཏེ སཀྐཱརཾ ཀཱརེསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘གཙྪ ཏྭཾ གྷོསནཾ ཀརོཧི – ‘མཧཱབྲཧྨཱ མམ སཱམིཀོ ན མཱཏངྒོ, སོ ཙནྡཝིམཱནཾ བྷིནྡིཏྭཱ སཏྟམེ དིཝསེ མམ སནྟིཀཾ ཨཱགམིསྶཏཱི’’’ཏི. སཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལདྷཱིཏཱ ཧུཏྭཱ ཨཏྟནོ པཱཔཀམྨེན ཨིམཾ ཙཎྜཱལབྷཱཝཾ པཏྟཱ, ན སཀྐོམི ཨེཝཾ ཝཏྟུ’’ནྟི. མཧཱཔུརིསོ ‘‘ན ཏྭཾ མཱཏངྒསྶ ཨཱནུབྷཱཝཾ ཛཱནཱསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཡཐཱ སཱ སདྡཧཏི, ཏཐཱ ཨནེཀཱནི པཱཊིཧཱརིཡཱནི དསྶེཏྭཱ ཏཐེཝ ཏཾ ཨཱཎཱཔེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝསཏིཾ ཨགམཱསི. སཱ ཏཐཱ ཨཀཱསི.

མནུསྶཱ ཨུཛ྄ཛྷཱཡནྟི ཧསནྟི – ‘‘ཀཐཉྷི ནཱམཱཡཾ ཨཏྟནོ པཱཔཀམྨེན ཙཎྜཱལབྷཱཝཾ པཏྭཱ པུན ཏཾ མཧཱབྲཧྨཱནཾ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི. སཱ ཨདྷིམཱནཱ ཨེཝ ཧུཏྭཱ དིཝསེ དིཝསེ གྷོསནྟཱི ནགརཾ ཨཱཧིཎྜཏི ‘‘ཨིཏོ ཚཊྛེ དིཝསེ, པཉྩམེ, ཙཏུཏྠེ, ཏཏིཡེ, སུཝེ, ཨཛྫ ཨཱགམིསྶཏཱི’’ཏི. མནུསྶཱ ཏསྶཱ ཝིསྶཏྠཝཱཙཾ སུཏྭཱ ‘‘ཀདཱཙི ཨེཝམྤི སིཡཱ’’ཏི ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ གྷརདྭཱརེསུ མཎྜཔཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ, སཱཎིཔཱཀཱརཾ སཛྫེཏྭཱ, ཝཡཔྤཏྟཱ དཱརིཀཱཡོ ཨལངྐརིཏྭཱ ‘‘མཧཱབྲཧྨནི ཨཱགཏེ ཀཉྙཱདཱནཾ དསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱཀཱསཾ ཨུལློཀེནྟཱ ནིསཱིདིཾསུ. ཨཐ མཧཱཔུརིསོ པུཎྞམདིཝསེ གགནཏལཾ ཨུཔཱརཱུལ༹ྷེ ཙནྡེ ཙནྡཝིམཱནཾ ཕཱལེཏྭཱ པསྶཏོ མཧཱཛནསྶ མཧཱབྲཧྨརཱུཔེན ནིགྒཙྪི. མཧཱཛནོ ‘‘དྭེ ཙནྡཱ ཛཱཏཱ’’ཏི ཨཏིམཉྙི. ཏཏོ ཨནུཀྐམེན ཨཱགཏཾ དིསྭཱ ‘‘སཙྩཾ དིཊྛམངྒལིཀཱ ཨཱཧ, མཧཱབྲཧྨཱཝ ཨཡཾ དིཊྛམངྒལིཀཾ དམེཏུཾ པུབྦེ མཱཏངྒཝེསེནཱགཙྪཱི’’ཏི ནིཊྛཾ ཨགམཱསི. ཨེཝཾ སོ མཧཱཛནེན དིསྶམཱནོ དིཊྛམངྒལིཀཱཡ ཝསནཊྛཱནེ ཨེཝ ཨོཏརི. སཱ ཙ ཏདཱ ཨུཏུནཱི ཨཧོསི. སོ ཏསྶཱ ནཱབྷིཾ ཨངྒུཊྛཀེན པརཱམསི. ཏེན ཕསྶེན གབྦྷོ པཏིཊྛཱསི. ཏཏོ ནཾ ‘‘གབྦྷོ ཏེ སཎྛིཏོ, པུཏྟམྷི ཛཱཏེ ཏཾ ནིསྶཱཡ ཛཱིཝཱཧཱི’’ཏི ཝཏྭཱ པསྶཏོ མཧཱཛནསྶ པུན ཙནྡཝིམཱནཾ པཱཝིསི.

བྲཱཧྨཎཱ ‘‘དིཊྛམངྒལིཀཱ མཧཱབྲཧྨུནོ པཛཱཔཏི ཨམྷཱཀཾ མཱཏཱ ཛཱཏཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཏོ ཏཏོ ཨཱགཙྪནྟི. ཏཾ སཀྐཱརཾ ཀཱཏུཀཱམཱནཾ མནུསྶཱནཾ སམྤཱིལ༹ནེན ནགརདྭཱརཱནི ཨནོཀཱསཱནི ཨཧེསུཾ. ཏེ དིཊྛམངྒལིཀཾ ཧིརཉྙརཱསིམྷི ཋཔེཏྭཱ, ནྷཱཔེཏྭཱ, མཎྜེཏྭཱ, རཐཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ, མཧཱསཀྐཱརེན ནགརཾ པདཀྑིཎཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ, ནགརམཛ྄ཛྷེ མཎྜཔཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ, ཏཏྲ ནཾ ‘‘མཧཱབྲཧྨུནོ པཛཱཔཏཱི’’ཏི དིཊྛཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ ཝསཱཔེནྟི ‘‘ཡཱཝསྶཱ པཏིརཱུཔཾ ཝསནོཀཱསཾ ཀརོམ, ཏཱཝ ཨིདྷེཝ ཝསཏཱུ’’ཏི. སཱ མཎྜཔེ ཨེཝ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡི. ཏཾ ཝིསུདྡྷདིཝསེ སདྡྷིཾ པུཏྟེན སསཱིསཾ ནྷཱཔེཏྭཱ མཎྜཔེ ཛཱཏོཏི དཱརཀསྶ ‘‘མཎྜབྱཀུམཱརོ’’ཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ. ཏཏོ པབྷུཏི ཙ ནཾ བྲཱཧྨཎཱ ‘‘མཧཱབྲཧྨུནོ པུཏྟོ’’ཏི པརིཝཱརེཏྭཱ ཙརནྟི. ཏཏོ ཨནེཀསཏསཧསྶཔྤཀཱརཱ པཎྞཱཀཱརཱ ཨཱགཙྪནྟི, ཏེ བྲཱཧྨཎཱ ཀུམཱརསྶཱརཀྑཾ ཋཔེསུཾ, ཨཱགཏཱ ལཧུཾ ཀུམཱརཾ དཊྛུཾ ན ལབྷནྟི.

ཀུམཱརོ ཨནུཔུབྦེན ཝུཌྜྷིམནྭཱཡ དཱནཾ དཱཏུཾ ཨཱརདྡྷོ. སོ སཱལཱཡ སམྤཏྟཱནཾ ཀཔཎདྡྷིཀཱནཾ ཨདཏྭཱ བྲཱཧྨཎཱནཾཡེཝ དེཏི. མཧཱཔུརིསོ ‘‘ཀིཾ མམ པུཏྟོ དཱནཾ དེཏཱི’’ཏི ཨཱཝཛྫེཏྭཱ བྲཱཧྨཎཱནཾཡེཝ དཱནཾ དེནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཡཐཱ སབྦེསཾ དསྶཏི, ཏཐཱ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཙཱིཝརཾ པཱརུཔིཏྭཱ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཨཱཀཱསེན ཨཱགམྨ པུཏྟསྶ གྷརདྭཱརེ ཨཊྛཱསི. ཀུམཱརོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཀུཏོ ཨཡཾ ཨེཝཾ ཝིརཱུཔཝེསོ ཝསལོ ཨཱགཏོ’’ཏི ཀུདྡྷོ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ –

‘‘ཀུཏོ ནུ ཨཱགཙྪསི དུམྨཝཱསཱི, ཨོཏལླཀོ པཾསུཔིསཱཙཀོཝ;

སངྐཱརཙོལ༹ཾ པཊིམུཉྩ ཀཎྛེ, ཀོ རེ ཏུཝཾ ཧོསི ཨདཀྑིཎེཡྻོ’’ཏི.

བྲཱཧྨཎཱ ‘‘གཎྷཐ གཎྷཐཱ’’ཏི ཏཾ གཧེཏྭཱ ཨཱཀོཊེཏྭཱ ཨནཡབྱསནཾ པཱཔེསུཾ. སོ ཨཱཀཱསེན གནྟྭཱ བཧིནགརེ པཙྩཊྛཱསི. དེཝཏཱ ཀུཔིཏཱ ཀུམཱརཾ གལེ གཧེཏྭཱ ཨུདྡྷཾཔཱདཾ ཨདྷོསིརཾ ཋཔེསུཾ. སོ ཨཀྑཱིཧི ནིགྒཏེཧི མུཁེན ཁེལ༹ཾ པགྒྷརནྟེན གྷརུགྷརུཔསྶཱསཱི དུཀྑཾ ཝེདཡཏི. དིཊྛམངྒལིཀཱ སུཏྭཱ ‘‘ཀོཙི ཨཱགཏོ ཨཏྠཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཨཱམ, པབྦཛིཏོ ཨཱགཙྪཱི’’ཏི. ‘‘ཀུཧིཾ གཏོ’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ གཏོ’’ཏི. སཱ ཏཏྠ གནྟྭཱ ‘‘ཁམཐ, བྷནྟེ, ཨཏྟནོ དཱསསྶཱ’’ཏི ཡཱཙནྟཱི ཏསྶ པཱདམཱུལེ བྷཱུམིཡཱ ནིཔཛྫི. ཏེན ཙ སམཡེན མཧཱཔུརིསོ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ, ཡཱགུཾ ལབྷིཏྭཱ, ཏཾ པིཝནྟོ ཏཏྠ ནིསིནྣོ ཧོཏི, སོ ཨཝསིཊྛཾ ཐོཀཾ ཡཱགུཾ དིཊྛམངྒལིཀཱཡ ཨདཱསི. ‘‘གཙྪ ཨིམཾ ཡཱགུཾ ཨུདཀཀུམྦྷིཡཱ ཨཱལོལེཏྭཱ ཡེསཾ བྷཱུཏཝིཀཱརོ ཨཏྠི, ཏེསཾ ཨཀྑིམུཁཀཎྞནཱསཱབིལེསུ ཨཱསིཉྩ, སརཱིརཉྩ པརིཔྥོསེཧི, ཨེཝཾ ནིབྦིཀཱརཱ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི. སཱ ཏཐཱ ཨཀཱསི. ཏཏོ ཀུམཱརེ པཀཏིསརཱིརེ ཛཱཏེ ‘‘ཨེཧི, ཏཱཏ མཎྜབྱ, ཏཾ ཁམཱཔེསྶཱམཱ’’ཏི པུཏྟཉྩ སབྦེ བྲཱཧྨཎེ ཙ ཏསྶ པཱདམཱུལེ ནིཀྐུཛྫིཏྭཱ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ ཁམཱཔེསི.

སོ ‘‘སབྦཛནསྶ དཱནཾ དཱཏབྦ’’ནྟི ཨོཝདིཏྭཱ, དྷམྨཀཐཾ ཀཏྭཱ, ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནཾཡེཝ གནྟྭཱ, ཙིནྟེསི ‘‘ཨིཏྠཱིསུ པཱཀཊཱ དིཊྛམངྒལིཀཱ དམིཏཱ, པུརིསེསུ པཱཀཊོ མཎྜབྱཀུམཱརོ, ཨིདཱནི ཀོ དམེཏབྦོ’’ཏི. ཏཏོ ཛཱཏིམནྟཏཱཔསཾ ཨདྡས བནྡྷུམཏཱིནགརཾ ནིསྶཱཡ ཀུམྦྷཝཏཱིནདཱིཏཱིརེ ཝིཧརནྟཾ. སོ ‘‘ཨཧཾ ཛཱཏིཡཱ ཝིསིཊྛོ, ཨཉྙེཧི པརིབྷུཏྟོདཀཾ ན པརིབྷུཉྫཱམཱི’’ཏི ཨུཔརིནདིཡཱ ཝསཏི. མཧཱཔུརིསོ ཏསྶ ཨུཔརིབྷཱགེ ཝཱསཾ ཀཔྤེཏྭཱ ཏསྶ ཨུདཀཔརིབྷོགཝེལཱཡཾ དནྟཀཊྛཾ ཁཱདིཏྭཱ ཨུདཀེ པཀྑིཔི. ཏཱཔསོ ཏཾ ཨུདཀེན ཝུཡ྄ཧམཱནཾ དིསྭཱ ‘‘ཀེནིདཾ ཁིཏྟ’’ནྟི པཊིསོཏཾ གནྟྭཱ མཧཱཔུརིསཾ དིསྭཱ ‘‘ཀོ ཨེཏྠཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘མཱཏངྒཙཎྜཱལོ, ཨཱཙརིཡཱ’’ཏི. ‘‘ཨཔེཧི, ཙཎྜཱལ, མཱ ཨུཔརིནདིཡཱ ཝསཱི’’ཏི. མཧཱཔུརིསོ ‘‘སཱདྷུ, ཨཱཙརིཡཱ’’ཏི ཧེཊྛཱནདིཡཱ ཝསཏི, པཊིསོཏམྤི དནྟཀཊྛཾ ཏཱཔསསྶ སནྟིཀཾ ཨཱགཙྪཏི. ཏཱཔསོ པུན གནྟྭཱ ‘‘ཨཔེཧི, ཙཎྜཱལ, མཱ ཧེཊྛཱནདིཡཾ ཝས, ཨུཔརིནདིཡཱཡེཝ ཝསཱ’’ཏི ཨཱཧ. མཧཱཔུརིསོ ‘‘སཱདྷུ, ཨཱཙརིཡཱ’’ཏི ཏཐཱ ཨཀཱསི, པུནཔི ཏཐེཝ ཨཧོསི. ཏཱཔསོ པུནཔི ‘‘ཏཐཱ ཀརོཏཱི’’ཏི དུཊྛོ མཧཱཔུརིསཾ སཔི ‘‘སཱུརིཡསྶ ཏེ ཨུགྒམནཝེལཱཡ སཏྟདྷཱ མུདྡྷཱ ཕལཏཱུ’’ཏི. མཧཱཔུརིསོཔི ‘‘སཱདྷུ, ཨཱཙརིཡ, ཨཧཾ པན སཱུརིཡུཊྛཱནཾ ན དེམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ སཱུརིཡུཊྛཱནཾ ནིཝཱརེསི. ཏཏོ རཏྟི ན ཝིབྷཱཡཏི, ཨནྡྷཀཱརོ ཛཱཏོ, བྷཱིཏཱ བནྡྷུམཏཱིཝཱསིནོ ཏཱཔསསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ, ཨཱཙརིཡ, ཨམྷཱཀཾ སོཏྠིབྷཱཝོ’’ཏི པུཙྪིཾསུ. ཏེ ཧི ཏཾ ‘‘ཨརཧཱ’’ཏི མཉྙནྟི. སོ ཏེསཾ སབྦམཱཙིཀྑི. ཏེ མཧཱཔུརིསཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘སཱུརིཡཾ, བྷནྟེ, མུཉྩཐཱ’’ཏི ཡཱཙིཾསུ. མཧཱཔུརིསོ ‘‘ཡདི ཏུམྷཱཀཾ ཨརཧཱ ཨཱགནྟྭཱ མཾ ཁམཱཔེཏི, མུཉྩཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ.

མནུསྶཱ གནྟྭཱ ཏཱཔསཾ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨེཧི, བྷནྟེ, མཱཏངྒཔཎྜིཏཾ ཁམཱཔེཧི, མཱ ཏུམྷཱཀཾ ཀལཧཀཱརཎཱ མཡཾ ནསྶིམྷཱ’’ཏི. སོ ‘‘ནཱཧཾ ཙཎྜཱལཾ ཁམཱཔེམཱི’’ཏི ཨཱཧ. མནུསྶཱ ‘‘ཨམྷེ ཏྭཾ ནཱསེསཱི’’ཏི ཏཾ ཧཏྠཔཱདེསུ གཧེཏྭཱ མཧཱཔུརིསསྶ སནྟིཀཾ ནེསུཾ. མཧཱཔུརིསོ ‘‘མམ པཱདམཱུལེ ཀུཙྪིཡཱ ནིཔཛྫིཏྭཱ ཁམཱཔེནྟེ ཁམཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. མནུསྶཱ ‘‘ཨེཝཾ ཀརོཧཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཏཱཔསོ ‘‘ནཱཧཾ ཙཎྜཱལཾ ཝནྡཱམཱི’’ཏི. མནུསྶཱ ‘‘ཏཝ ཚནྡེན ན ཝནྡིསྶསཱི’’ཏི ཧཏྠཔཱདམསྶུགཱིཝཱདཱིསུ གཧེཏྭཱ མཧཱཔུརིསསྶ པཱདམཱུལེ སཡཱཔེསུཾ. སོ ‘‘ཁམཱམཧཾ ཨིམསྶ, ཨཔིཙཱཧཾ ཏསྶེཝཱནུཀམྤཱཡ སཱུརིཡཾ ན མུཉྩཱམི, སཱུརིཡེ ཧི ཨུགྒཏམཏྟེ མུདྡྷཱ ཨསྶ སཏྟདྷཱ ཕལིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. མནུསྶཱ ‘‘ཨིདཱནི, བྷནྟེ, ཀིཾ ཀཱཏབྦ’’ནྟི ཨཱཧཾསུ. མཧཱཔུརིསོ ‘‘ཏེན ཧི ཨིམཾ གལཔྤམཱཎེ ཨུདཀེ ཋཔེཏྭཱ མཏྟིཀཱཔིཎྜེནསྶ སཱིསཾ པཊིཙྪཱདེཐ, སཱུརིཡརསྨཱིཧི ཕུཊྛོ མཏྟིཀཱཔིཎྜོ སཏྟདྷཱ ཕལིསྶཏི. ཏསྨིཾ ཕལིཏེ ཨེས ཨཉྙཏྲ གཙྪཏཱུ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ ཏཱཔསཾ ཧཏྠཔཱདཱདཱིསུ གཧེཏྭཱ ཏཐཱ ཨཀཾསུ. སཱུརིཡེ མུཉྩིཏམཏྟེ མཏྟིཀཱཔིཎྜོ སཏྟདྷཱ ཕལིཏྭཱ པཏི, ཏཱཔསོ བྷཱིཏོ པལཱཡི. མནུསྶཱ དིསྭཱ ‘‘པསྶཐ, བྷོ, སམཎསྶ ཨཱནུབྷཱཝ’’ནྟི དནྟཀཊྛཔཀྑིཔནམཱདིཾ ཀཏྭཱ སབྦཾ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ ‘‘ནཏྠི ཨཱིདིསོ སམཎོ’’ཏི ཏསྨིཾ པསཱིདིཾསུ. ཏཏོ པབྷུཏི སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཁཏྟིཡབྲཱཧྨཎཱདཡོ གཧཊྛཔབྦཛིཏཱ མཱཏངྒཔཎྜིཏསྶ ཨུཔཊྛཱནཾ ཨགམཾསུ. སོ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ བྲཧྨལོཀེ ཨུཔྤཛྫི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ ‘‘ཏདམིནཱཔི ཛཱནཱཐ…པེ… བྲཧྨལོཀཱུཔཔཏྟིཡཱ’’ཏི.

༡༤༠-༡༤༡. ཨེཝཾ ‘‘ན ཛཙྩཱ ཝསལོ ཧོཏི, ཀམྨུནཱ ཝསལོ ཧོཏཱི’’ཏི སཱདྷེཏྭཱ ཨིདཱནི ‘‘ན ཛཙྩཱ ཧོཏི བྲཱཧྨཎོ, ཀམྨུནཱ ཧོཏི བྲཱཧྨཎོ’’ཏི ཨེཏཾ སཱདྷེཏུཾ ཨཱཧ ‘‘ཨཛ྄ཛྷཱཡཀཀུལེ ཛཱཏཱ …པེ… དུགྒཏྱཱ གརཧཱཡ ཝཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཨཛ྄ཛྷཱཡཀཀུལེ ཛཱཏཱཏི མནྟཛ྄ཛྷཱཡཀེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ཛཱཏཱ. ‘‘ཨཛ྄ཛྷཱཡཀཱཀུལེ༹ ཛཱཏཱ’’ཏིཔི པཱཋོ. མནྟཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཱཡཀེ ཨནུཔཀུཊྛེ ཙ བྲཱཧྨཎཀུལེ ཛཱཏཱཏི ཨཏྠོ. མནྟཱ བནྡྷཝཱ ཨེཏེསནྟི མནྟབནྡྷཝཱ. ཝེདབནྡྷཱུ ཝེདཔཊིསྶརཎཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏེ ཙ པཱཔེསུ ཀམྨེསུ ཨབྷིཎྷམུཔདིསྶརེཏི ཏེ ཨེཝཾ ཀུལེ ཛཱཏཱ མནྟབནྡྷཝཱ ཙ སམཱནཱཔི ཡདི པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིསུ པཱཔཀམྨེསུ པུནཔྤུནཾ ཨུཔདིསྶནྟི, ཨཐ དིཊྛེཝ དྷམྨེ གཱརཡ྄ཧཱ སམྤརཱཡེ ཙ དུགྒཏི ཏེ ཨེཝམུཔདིསྶམཱནཱ ཨིམསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ མཱཏཱཔིཏཱུཧིཔི ‘‘ནཡིམེ ཨམྷཱཀཾ པུཏྟཱ, དུཛྫཱཏཱ ཨེཏེ ཀུལསྶ ཨངྒཱརབྷཱུཏཱ, ནིཀྐཌྜྷཐ ནེ’’ཏི, བྲཱཧྨཎེཧིཔི ‘‘གཧཔཏིཀཱ ཨེཏེ, ན ཨེཏེ བྲཱཧྨཎཱ, མཱ ནེསཾ སདྡྷཡཉྙཐཱལིཔཱཀཱདཱིསུ པཝེསཾ དེཐ, མཱ ནེཧི སདྡྷིཾ སལླཔཐཱ’’ཏི, ཨཉྙེཧིཔི མནུསྶེཧི ‘‘པཱཔཀམྨནྟཱ ཨེཏེ, ན ཨེཏེ བྲཱཧྨཎཱ’’ཏི ཨེཝཾ གཱརཡ྄ཧཱ ཧོནྟི. སམྤརཱཡེ ཙ ནེསཾ དུགྒཏི ནིརཡཱདིབྷེདཱ, དུགྒཏི ཨེཏེསཾ པརལོཀེ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. སམྤརཱཡེ ཝཱཏིཔི པཱཋོ. པརལོཀེ ཨེཏེསཾ དུཀྑསྶ གཏི དུགྒཏི, དུཀྑཔྤཏྟིཡེཝ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ན ནེ ཛཱཏི ནིཝཱརེཏི, དུགྒཏྱཱ གརཧཱཡ ཝཱཏི སཱ ཏཐཱ ཨུཀྐཊྛཱཔི ཡཾ ཏྭཾ སཱརཏོ པཙྩེསི, ཛཱཏི ཨེཏེ པཱཔཀམྨེསུ པདིསྶནྟེ བྲཱཧྨཎེ ‘‘སམྤརཱཡེ ཙ དུགྒཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱཡ དུགྒཏིཡཱ ཝཱ, ‘‘དིཊྛེཝ དྷམྨེ གཱརཡ྄ཧཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱཡ གརཧཱཡ ཝཱ ན ནིཝཱརེཏི.

༡༤༢. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨཛ྄ཛྷཱཡཀཀུལེ ཛཱཏཱནམྤི བྲཱཧྨཎཱནཾ གཱརཡ྄ཧཱདིཀམྨཝསེན དིཊྛེཝ དྷམྨེ པཏིཏབྷཱཝཾ དཱིཔེནྟོ དུགྒཏིགམནེན ཙ སམྤརཱཡེ བྲཱཧྨཎཛཱཏིཡཱ ཨབྷཱཝཾ དཱིཔེནྟོ ‘‘ན ཛཙྩཱ ཧོཏི བྲཱཧྨཎོ, ཀམྨུནཱ ཧོཏི བྲཱཧྨཎོ’’ཏི ཨེཏམྤི ཨཏྠཾ སཱདྷེཏྭཱ ཨིདཱནི དུཝིདྷམྤི ཨཏྠཾ ནིགམེནྟོ ཨཱཧ, ཨེཝཾ བྲཱཧྨཎ –

‘‘ན ཛཙྩཱ ཝསལོ ཧོཏི, ན ཛཙྩཱ ཧོཏི བྲཱཧྨཎོ;

ཀམྨུནཱ ཝསལོ ཧོཏི, ཀམྨུནཱ ཧོཏི བྲཱཧྨཎོ’’ཏི.

སེསཾ ཀསིབྷཱརདྭཱཛསུཏྟེ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཝིསེསཏོ ཝཱ ཨེཏྠ ནིཀྐུཛྫིཏཾ ཝཱཏིཨཱདཱིནཾ ཨེཝཾ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ – ཡཐཱ ཀོཙི ནིཀྐུཛྫིཏཾ ཝཱ ཨུཀྐུཛྫེཡྻ, ཨེཝཾ མཾ ཀམྨཝིམུཁཾ ཛཱཏིཝཱདེ པཏིཏཾ ‘‘ཛཱཏིཡཱ བྲཱཧྨཎཝསལབྷཱཝོ ཧོཏཱི’’ཏི དིཊྛིཏོ ཝུཊྛཱཔེནྟེན, ཡཐཱ པཊིཙྪནྣཾ ཝིཝརེཡྻ, ཨེཝཾ ཛཱཏིཝཱདཔཊིཙྪནྣཾ ཀམྨཝཱདཾ ཝིཝརནྟེན, ཡཐཱ མཱུལ༹ྷསྶ མགྒཾ ཨཱཙིཀྑེཡྻ, ཨེཝཾ བྲཱཧྨཎཝསལབྷཱཝསྶ ཨསམྦྷིནྣཨུཛུམགྒཾ ཨཱཙིཀྑནྟེན, ཡཐཱ ཨནྡྷཀཱརེ ཝཱ ཏེལཔཛྫོཏཾ དྷཱརེཡྻ, ཨེཝཾ མཱཏངྒཱདིནིདསྶནཔཛྫོཏདྷཱརཎེན མཡ྄ཧཾ བྷོཏཱ གོཏམེན ཨེཏེཧི པརིཡཱཡེཧི པཀཱསིཏཏྟཱ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན དྷམྨོ པཀཱསིཏོཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཨགྒིཀབྷཱརདྭཱཛསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. མེཏྟསུཏྟཝཎྞནཱ

ཀརཎཱིཡམཏྠཀུསལེནཱཏི མེཏྟསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཧིམཝནྟཔསྶཏོ ཀིར དེཝཏཱཧི ཨུབྦཱལ༹ྷཱ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ སཱཝཏྠིཾ ཨཱགཙྪིཾསུ. ཏེསཾ བྷགཝཱ པརིཏྟཏྠཱཡ ཀམྨཊྛཱནཏྠཱཡ ཙ ཨིམཾ སུཏྟཾ ཨབྷཱསི. ཨཡཾ ཏཱཝ སངྑེཔོ.

ཨཡཾ པན ཝིཏྠཱརོ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཨུཔཀཊྛཱཡ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཱཡ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན སམྦཧུལཱ ནཱནཱཝེརཛྫཀཱ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝསྶཾ ཨུཔགནྟུཀཱམཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམནྟི. ཏཏྲ སུདཾ བྷགཝཱ རཱགཙརིཏཱནཾ སཝིཉྙཱཎཀཱཝིཉྙཱཎཀཝསེན ཨེཀཱདསཝིདྷཾ ཨསུབྷཀམྨཊྛཱནཾ, དོསཙརིཏཱནཾ ཙཏུབྦིདྷཾ མེཏྟཱདིཀམྨཊྛཱནཾ, མོཧཙརིཏཱནཾ མརཎསྶཏིཀམྨཊྛཱནཱདཱིནི, ཝིཏཀྐཙརིཏཱནཾ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཔཐཝཱིཀསིཎཱདཱིནི, སདྡྷཱཙརིཏཱནཾ བུདྡྷཱནུསྶཏིཀམྨཊྛཱནཱདཱིནི, བུདྡྷིཙརིཏཱནཾ ཙཏུདྷཱཏུཝཝཏྠནཱདཱིནཱིཏི ཨིམིནཱ ནཡེན ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཔྤབྷེདཙརིཏཱནུཀཱུལཱནི ཀམྨཊྛཱནཱནི ཀཐེཏི.

ཨཐ ཁོ པཉྩམཏྟཱནི བྷིཀྑུསཏཱནི བྷགཝཏོ སནྟིཀེ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ སཔྤཱཡསེནཱསནཉྩ གོཙརགཱམཉྩ པརིཡེསམཱནཱནི ཨནུཔུབྦེན གནྟྭཱ པཙྩནྟེ ཧིམཝནྟེན སདྡྷིཾ ཨེཀཱབདྡྷཾ ནཱིལཀཱཙམཎིསནྣིབྷསིལཱཏལཾ སཱིཏལགྷནཙྪཱཡནཱིལཝནསཎྜམཎྜིཏཾ མུཏྟཱཏལརཛཏཔཊྚསདིསཝཱལུཀཱཀིཎྞབྷཱུམིབྷཱགཾ སུཙིསཱཏསཱིཏལཛལཱསཡཔརིཝཱརིཏཾ པབྦཏམདྡསཾསུ. ཨཐ ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཏཏྠེཀརཏྟིཾ ཝསིཏྭཱ པབྷཱཏཱཡ རཏྟིཡཱ སརཱིརཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཏསྶ ཨཝིདཱུརེ ཨཉྙཏརཾ གཱམཾ པིཎྜཱཡ པཝིསིཾསུ. གཱམོ གྷནནིཝེསསནྣིཝིཊྛཀུལསཧསྶཡུཏྟོ, མནུསྶཱ ཙེཏྠ སདྡྷཱ པསནྣཱ, ཏེ པཙྩནྟེ པབྦཛིཏདསྶནསྶ དུལླབྷཏཱཡ བྷིཀྑཱུ དིསྭཱ ཨེཝ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏཱ ཧུཏྭཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷོཛེཏྭཱ ‘‘ཨིདྷེཝ, བྷནྟེ, ཏེམཱསཾ ཝསཐཱ’’ཏི ཡཱཙིཏྭཱ པཉྩཔདྷཱནཀུཊིསཏཱནི ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཏཏྠ མཉྩཔཱིཋཔཱནཱིཡཔརིབྷོཛནཱིཡགྷཊཱདཱིནི སབྦཱུཔཀརཎཱནི པཊིཡཱདེསུཾ.

བྷིཀྑཱུ དུཏིཡདིཝསེ ཨཉྙཾ གཱམཾ པིཎྜཱཡ པཝིསིཾསུ. ཏཏྠཱཔི མནུསྶཱ ཏཐེཝ ཨུཔཊྛཧིཏྭཱ ཝསྶཱཝཱསཾ ཡཱཙིཾསུ. བྷིཀྑཱུ ‘‘ཨསཏི ཨནྟརཱཡེ’’ཏི ཨདྷིཝཱསེཏྭཱ ཏཾ ཝནསཎྜཾ པཝིསིཏྭཱ སབྦརཏྟིནྡིཝཾ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡཱ ཧུཏྭཱ ཡཱམགཎྜིཀཾ ཀོཊྚེཏྭཱ ཡོནིསོམནསིཀཱརབཧུལཱ ཝིཧརནྟཱ རུཀྑམཱུལཱནི ཨུཔགནྟྭཱ ནིསཱིདིཾསུ. སཱིལཝནྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཏེཛེན ཝིཧཏཏེཛཱ རུཀྑདེཝཏཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཝིམཱནཱ ཨོརུཡ྄ཧ དཱརཀེ གཧེཏྭཱ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིཙརནྟི. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ རཱཛཱུཧི ཝཱ རཱཛམཧཱམཏྟེཧི ཝཱ གཱམཀཱཝཱསཾ གཏེཧི གཱམཝཱསཱིནཾ གྷརེསུ ཨོཀཱསེ གཧིཏེ གྷརམཱནུསཀཱ གྷརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨཉྙཏྲ ཝསནྟཱ ‘‘ཀདཱ ནུ ཁོ གམིསྶནྟཱི’’ཏི དཱུརཏོ ཨོལོཀེནྟི; ཨེཝམེཝ དེཝཏཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཝིམཱནཱནི ཚཌྜེཏྭཱ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིཙརནྟིཡོ དཱུརཏོཝ ཨོལོཀེནྟི – ‘‘ཀདཱ ནུ ཁོ བྷདནྟཱ གམིསྶནྟཱི’’ཏི. ཏཏོ ཨེཝཾ སམཙིནྟེསུཾ ‘‘པཋམཝསྶཱུཔགཏཱ བྷིཀྑཱུ ཨཝསྶཾ ཏེམཱསཾ ཝསིསྶནྟི. མཡཾ པན ཏཱཝ ཙིརཾ དཱརཀེ གཧེཏྭཱ ཨོཀྐམྨ ཝསིཏུཾ ན སཀྑིསྶཱམ. ཧནྡ མཡཾ བྷིཀྑཱུནཾ བྷཡཱནཀཾ ཨཱརམྨཎཾ དསྶེམཱ’’ཏི. ཏཱ རཏྟིཾ བྷིཀྑཱུནཾ སམཎདྷམྨཀརཎཝེལཱཡ བྷིཾསནཀཱནི ཡཀྑརཱུཔཱནི ནིམྨིནིཏྭཱ པུརཏོ པུརཏོ ཏིཊྛནྟི, བྷེརཝསདྡཉྩ ཀརོནྟི. བྷིཀྑཱུནཾ ཏཱནི རཱུཔཱནི པསྶནྟཱནཾ ཏཉྩ སདྡཾ སུཎནྟཱནཾ ཧདཡཾ ཕནྡི, དུབྦཎྞཱ ཙ ཨཧེསུཾ ཨུཔྤཎྜུཔཎྜུཀཛཱཏཱ. ཏེན ཏེ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ ཀཱཏུཾ ནཱསཀྑིཾསུ. ཏེསཾ ཨནེཀགྒཙིཏྟཱནཾ བྷཡེན ཙ པུནཔྤུནཾ སཾཝིགྒཱནཾ སཏི སམྨུསྶི. ཏཏོ ནེསཾ མུཊྛསྶཏཱིནཾ དུགྒནྡྷཱནི ཨཱརམྨཎཱནི པཡོཛེསུཾ. ཏེསཾ ཏེན དུགྒནྡྷེན ནིམྨཐིཡམཱནམིཝ མཏྠལུངྒཾ ཨཧོསི, བཱལ༹ྷཱ སཱིསཝེདནཱ ཨུཔྤཛྫིཾསུ, ན ཙ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཉྙམཉྙསྶ ཨཱརོཙེསུཾ.

ཨཐེཀདིཝསཾ སངྒྷཏྠེརསྶ ཨུཔཊྛཱནཀཱལེ སབྦེསུ སནྣིཔཏིཏེསུ སངྒྷཏྠེརོ པུཙྪི – ‘‘ཏུམྷཱཀཾ, ཨཱཝུསོ, ཨིམཾ ཝནསཎྜཾ པཝིཊྛཱནཾ ཀཏིཔཱཧཾ ཨཏིཝིཡ པརིསུདྡྷོ ཚཝིཝཎྞོ ཨཧོསི པརིཡོདཱཏོ, ཝིཔྤསནྣཱནི ཙ ཨིནྡྲིཡཱནི ཨེཏརཧི པནཏྠ ཀིསཱ དུབྦཎྞཱ ཨུཔྤཎྜུཔཎྜུཀཛཱཏཱ, ཀིཾ ཝོ ཨིདྷ ཨསཔྤཱཡ’’ནྟི? ཏཏོ ཨེཀོ བྷིཀྑུ ཨཱཧ – ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, རཏྟིཾ ཨཱིདིསཉྩ ཨཱིདིསཉྩ བྷེརཝཱརམྨཎཾ པསྶཱམི ཙ སུཎཱམི ཙ, ཨཱིདིསཉྩ གནྡྷཾ གྷཱཡཱམི, ཏེན མེ ཙིཏྟཾ ན སམཱདྷིཡཏཱི’’ཏི. ཨེཏེནེཝ ཨུཔཱཡེན སབྦེ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེསུཾ. སངྒྷཏྠེརོ ཨཱཧ – ‘‘བྷགཝཏཱ ཨཱཝུསོ དྭེ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཱ པཉྙཏྟཱ, ཨམྷཱཀཉྩ ཨིདཾ སེནཱསནཾ ཨསཔྤཱཡཾ, ཨཱཡཱམཱཝུསོ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ, གནྟྭཱ ཨཉྙཾ སཔྤཱཡཾ སེནཱསནཾ པུཙྪཱམཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ བྷནྟེ’’ཏི ཏེ བྷིཀྑཱུ ཐེརསྶ པཊིསྶུཎིཏྭཱ སབྦེ སེནཱསནཾ སཾསཱམེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཨནུཔལིཏྟཏྟཱ ཀུལེསུ ཀཉྩི ཨནཱམནྟེཏྭཱ ཨེཝ ཡེན སཱཝཏྠི ཏེན ཙཱརིཀཾ པཀྐམིཾསུ. ཨནུཔུབྦེན སཱཝཏྠིཾ གནྟྭཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ ཨགམིཾསུ.

བྷགཝཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ དིསྭཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨནྟོཝསྶཾ ཙཱརིཀཱ ཙརིཏབྦཱཏི མཡཱ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཏྟཾ, ཀིསྶ ཏུམྷེ ཙཱརིཀཾ ཙརཐཱ’’ཏི. ཏེ བྷགཝཏོ སབྦཾ ཨཱརོཙེསུཾ. བྷགཝཱ ཨཱཝཛྫེནྟོ སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཨནྟམསོ ཙཏུཔྤཱདཔཱིཋཀཊྛཱནམཏྟམྤི ཏེསཾ སཔྤཱཡཾ སེནཱསནཾ ནཱདྡས. ཨཐ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨཱཧ – ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཏུམྷཱཀཾ ཨཉྙཾ སཔྤཱཡཾ སེནཱསནཾ ཨཏྠི, ཏཏྠེཝ ཏུམྷེ ཝིཧརནྟཱ ཨཱསཝཀྑཡཾ པཱཔུཎེཡྻཱཐ. གཙྪཐ, བྷིཀྑཝེ, ཏམེཝ སེནཱསནཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཐ. སཙེ པན དེཝཏཱཧི ཨབྷཡཾ ཨིཙྪཐ, ཨིམཾ པརིཏྟཾ ཨུགྒཎྷཐ, ཨེཏཉྷི ཝོ པརིཏྟཉྩ ཀམྨཊྛཱནཉྩ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི.

ཨཔརེ པནཱཧུ – ‘‘གཙྪཐ, བྷིཀྑཝེ, ཏམེཝ སེནཱསནཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཐཱ’’ཏི ཨིདཉྩ ཝཏྭཱ བྷགཝཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨཔིཙ ཁོ ཨཱརཉྙཀེན པརིཧརཎཾ ཉཱཏབྦཾ. སེཡྻཐིདཾ – སཱཡཾཔཱཏཾ ཀརཎཝསེན དྭེ མེཏྟཱ, དྭེ པརིཏྟཱ, དྭེ ཨསུབྷཱ, དྭེ མརཎསྶཏཱི ཨཊྛ མཧཱསཾཝེགཝཏྠུསམཱཝཛྫནཉྩ. ཨཊྛ མཧཱསཾཝེགཝཏྠཱུནི ནཱམ ཛཱཏི ཛརཱ བྱཱདྷི མརཎཾ ཙཏྟཱརི ཨཔཱཡདུཀྑཱནཱིཏི. ཨཐ ཝཱ ཛཱཏིཛརཱབྱཱདྷིམརཎཱནི ཙཏྟཱརི, ཨཔཱཡདུཀྑཾ པཉྩམཾ, ཨཏཱིཏེ ཝཊྚམཱུལཀཾ དུཀྑཾ, ཨནཱགཏེ ཝཊྚམཱུལཀཾ དུཀྑཾ, པཙྩུཔྤནྣེ ཨཱཧཱརཔརིཡེཊྛིམཱུལཀཾ དུཀྑ’’ནྟི. ཨེཝཾ བྷགཝཱ པརིཧརཎཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ མེཏྟཏྠཉྩ པརིཏྟཏྠཉྩ ཝིཔསྶནཱཔཱདཀཛྷཱནཏྠཉྩ ཨིམཾ སུཏྟཾ ཨབྷཱསཱིཏི.

༡༤༣. ཏཏྠ ཀརཎཱིཡམཏྠཀུསལེནཱཏི ཨིམིསྶཱ པཋམགཱཐཱཡ ཏཱཝ ཨཡཾ པདཝཎྞནཱ – ཀརཎཱིཡནྟི ཀཱཏབྦཾ, ཀརཎཱརཧནྟི ཨཏྠོ. ཨཏྠོཏི པཊིཔདཱ, ཡཾ ཝཱ ཀིཉྩི ཨཏྟནོ ཧིཏཾ, ཏཾ སབྦཾ ཨརཎཱིཡཏོ ཨཏྠོཏི ཝུཙྩཏི, ཨརཎཱིཡཏོ ནཱམ ཨུཔགནྟབྦཏོ. ཨཏྠེ ཀུསལེན ཨཏྠཀུསལེན, ཨཏྠཚེཀེནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡནྟི ཨནིཡམིཏཔཙྩཏྟཾ. ནྟི ནིཡམིཏཨུཔཡོགཾ. ཨུབྷཡམྤི ཝཱ ཡཾ ཏནྟི པཙྩཏྟཝཙནཾ. སནྟཾ པདནྟི ཨུཔཡོགཝཙནཾ. ཏཏྠ ལཀྑཎཏོ སནྟཾ, པཏྟབྦཏོ པདཾ, ནིབྦཱནསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨབྷིསམེཙྩཱཏི ཨབྷིསམཱགནྟྭཱ. སཀྐོཏཱིཏི སཀྐོ, སམཏྠོ པཊིབལོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨུཛཱུཏི ཨཛྫཝཡུཏྟོ. སུཊྛུ ཨུཛཱུཏི སུཧུཛུ. སུཁཾ ཝཙོ ཨསྨིནྟི སུཝཙོ. ཨསྶཱཏི བྷཝེཡྻ. མུདཱུཏི མདྡཝཡུཏྟོ. ན ཨཏིམཱནཱིཏི ཨནཏིམཱནཱི.

ཨཡཾ པནེཏྠ ཨཏྠཝཎྞནཱ – ཀརཎཱིཡམཏྠཀུསལེན ཡནྟ སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེཙྩཱཏི. ཨེཏྠ ཏཱཝ ཨཏྠི ཀརཎཱིཡཾ, ཨཏྠི ཨཀརཎཱིཡཾ. ཏཏྠ སངྑེཔཏོ སིཀྑཏྟཡཾ ཀརཎཱིཡཾ, སཱིལཝིཔཏྟི, དིཊྛིཝིཔཏྟི, ཨཱཙཱརཝིཔཏྟི, ཨཱཛཱིཝཝིཔཏྟཱིཏི ཨེཝམཱདི ཨཀརཎཱིཡཾ. ཏཐཱ ཨཏྠི ཨཏྠཀུསལོ, ཨཏྠི ཨནཏྠཀུསལོ.

ཏཏྠ ཡོ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ན ཨཏྟཱནཾ སམྨཱ པཡོཛེཏི, ཁཎྜསཱིལོ ཧོཏི, ཨེཀཝཱིསཏིཝིདྷཾ ཨནེསནཾ ནིསྶཱཡ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏི. སེཡྻཐིདཾ – ཝེལུ༹དཱནཾ, པཏྟདཱནཾ, པུཔྥདཱནཾ, ཕལདཱནཾ, དནྟཀཊྛདཱནཾ, མུཁོདཀདཱནཾ, སིནཱནདཱནཾ, ཙུཎྞདཱནཾ, མཏྟིཀཱདཱནཾ, ཙཱཊུཀམྱཏཾ, མུགྒསཱུཔྱཏཾ, པཱརིབྷཊུཏཾ, ཛངྒྷཔེསནིཡཾ, ཝེཛྫཀམྨཾ, དཱུཏཀམྨཾ, པཧིཎགམནཾ, པིཎྜཔཊིཔིཎྜདཱནཱནུཔྤདཱནཾ, ཝཏྠུཝིཛྫཾ, ནཀྑཏྟཝིཛྫཾ, ཨངྒཝིཛྫནྟི. ཚབྦིདྷེ ཙ ཨགོཙརེ ཙརཏི. སེཡྻཐིདཾ – ཝེསིཡགོཙརེ ཝིདྷཝཱཐུལླཀུམཱརིཀཔཎྜཀབྷིཀྑུནིཔཱནཱགཱརགོཙརེཏི. སཾསཊྛོ ཙ ཝིཧརཏི རཱཛཱུཧི རཱཛམཧཱམཏྟེཧི ཏིཏྠིཡེཧི ཏིཏྠིཡསཱཝཀེཧི ཨནནུལོམིཀེན གིཧིསཾསགྒེན. ཡཱནི ཝཱ པན ཏཱནི ཀུལཱནི ཨསདྡྷཱནི ཨཔྤསནྣཱནི ཨནོཔཱནབྷཱུཏཱནི ཨཀྐོསཀཔརིབྷཱསཀཱནི ཨནཏྠཀཱམཱནི ཨཧིཏཨཕཱསུཀཨཡོགཀྑེམཀཱམཱནི བྷིཀྑཱུནཾ…པེ… ཨུཔཱསིཀཱནཾ, ཏཐཱརཱུཔཱནི ཀུལཱནི སེཝཏི བྷཛཏི པཡིརུཔཱསཏི. ཨཡཾ ཨནཏྠཀུསལོ.

ཡོ པན ཨིམསྨིཾ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཨཏྟཱནཾ སམྨཱ པཡོཛེཏི, ཨནེསནཾ པཧཱཡ ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལེ པཏིཊྛཱཏུཀཱམོ སདྡྷཱསཱིསེན པཱཏིམོཀྑསཾཝརཾ, སཏིསཱིསེན ཨིནྡྲིཡསཾཝརཾ, ཝཱིརིཡསཱིསེན ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིཾ, པཉྙཱསཱིསེན པཙྩཡཔཊིསེཝནཾ པཱུརེཏི ཨཡཾ ཨཏྠཀུསལོ.

ཡོ ཝཱ སཏྟཱཔཏྟིཀྑནྡྷསོདྷནཝསེན པཱཏིམོཀྑསཾཝརཾ, ཚདྭཱརེ གྷཊྚིཏཱརམྨཎེསུ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཱིནཾ ཨནུཔྤཏྟིཝསེན ཨིནྡྲིཡསཾཝརཾ, ཨནེསནཔརིཝཛྫནཝསེན ཝིཉྙུཔསཏྠབུདྡྷབུདྡྷསཱཝཀཝཎྞིཏཔཙྩཡཔཊིསེཝནེན ཙ ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིཾ, ཡཐཱཝུཏྟཔཙྩཝེཀྑཎཝསེན པཙྩཡཔཊིསེཝནཾ, ཙཏུཨིརིཡཱཔཐཔརིཝཏྟནེ སཱཏྠཀཱདཱིནཾ པཙྩཝེཀྑཎཝསེན སམྤཛཉྙཉྩ སོདྷེཏི, ཨཡམྤི ཨཏྠཀུསལོ.

ཡོ ཝཱ ཡཐཱ ཨཱུསོདཀཾ པཊིཙྩ སཾཀིལིཊྛཾ ཝཏྠཾ པརིཡོདཱཡཏི, ཚཱརིཀཾ པཊིཙྩ ཨཱདཱསོ, ཨུཀྐཱམུཁཾ པཊིཙྩ ཛཱཏརཱུཔཾ, ཏཐཱ ཉཱཎཾ པཊིཙྩ སཱིལཾ ཝོདཱཡཏཱིཏི ཉཏྭཱ ཉཱཎོདཀེན དྷོཝནྟོ སཱིལཾ པརིཡོདཱཔེཏི. ཡཐཱ ཙ ཀིཀཱི སཀུཎིཀཱ ཨཎྜཾ, ཙམརཱིམིགོ ཝཱལདྷིཾ, ཨེཀཔུཏྟིཀཱ ནཱརཱི པིཡཾ ཨེཀཔུཏྟཀཾ, ཨེཀནཡནོ པུརིསོ ཏཾ ཨེཀནཡནཾ རཀྑཏི, ཏཐཱ ཨཏིཝིཡ ཨཔྤམཏྟོ ཨཏྟནོ སཱིལཀྑནྡྷཾ རཀྑཏི, སཱཡཾཔཱཏཾ པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཨཎུམཏྟམྤི ཝཛྫཾ ན པསྶཏི, ཨཡམྤི ཨཏྠཀུསལོ.

ཡོ ཝཱ པན ཨཝིཔྤཊིསཱརཀརསཱིལེ པཏིཊྛཱཡ ཀིལེསཝིཀྑམྦྷནཔཊིཔདཾ པགྒཎྷཱཏི, ཏཾ པགྒཧེཏྭཱ ཀསིཎཔརིཀམྨཾ ཀརོཏི, ཀསིཎཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ སམཱཔཏྟིཡོ ནིབྦཏྟེཏི, ཨཡམྤི ཨཏྠཀུསལོ. ཡོ ཝཱ པན སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ སངྑཱརེ སམྨསིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི, ཨཡཾ ཨཏྠཀུསལཱནཾ ཨགྒོ.

ཏཏྠ ཡེ ཨིམེ ཡཱཝ ཨཝིཔྤཊིསཱརཀརསཱིལེ པཏིཊྛཱནེན, ཡཱཝ ཝཱ ཀིལེསཝིཀྑམྦྷནཔཊིཔདཱཡ པགྒཧཎེན མགྒཕལེན ཝཎྞིཏཱ ཨཏྠཀུསལཱ, ཏེ ཨིམསྨིཾ ཨཏྠེ ཨཏྠཀུསལཱཏི ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཏཐཱཝིདྷཱ ཙ ཏེ བྷིཀྑཱུ. ཏེན བྷགཝཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ སནྡྷཱཡ ཨེཀཔུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱཡ དེསནཱཡ ‘‘ཀརཎཱིཡམཏྠཀུསལེནཱ’’ཏི ཨཱཧ.

ཏཏོ ‘‘ཀིཾ ཀརཎཱིཡ’’ནྟི ཏེསཾ སཉྫཱཏཀངྑཱནཾ ཨཱཧ ‘‘ཡནྟ སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེཙྩཱ’’ཏི. ཨཡམེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཏཾ བུདྡྷཱནུབུདྡྷེཧི ཝཎྞིཏཾ སནྟཾ ནིབྦཱནཔདཾ པཊིཝེདྷཝསེན ཨབྷིསམེཙྩ ཝིཧརིཏུཀཱམེན ཡཾ ཀརཎཱིཡནྟི. ཨེཏྠ ཙ ཡནྟི ཨིམསྶ གཱཐཱཔཱདསྶ ཨཱདིཏོ ཝུཏྟམེཝ ཀརཎཱིཡནྟི. ཨདྷིཀཱརཏོ ཨནུཝཏྟཏི ཏཾ སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེཙྩཱཏི. ཨཡཾ པན ཡསྨཱ སཱཝསེསཔཱཋོ ཨཏྠོ, ཏསྨཱ ‘‘ཝིཧརིཏུཀཱམེནཱ’’ཏི ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཐ ཝཱ སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེཙྩཱཏི ཨནུསྶཝཱདིཝསེན ལོཀིཡཔཉྙཱཡ ནིབྦཱནཔདཾ སནྟནྟི ཉཏྭཱ ཏཾ ཨདྷིགནྟུཀཱམེན ཡནྟཾ ཀརཎཱིཡནྟི ཨདྷིཀཱརཏོ ཨནུཝཏྟཏི, ཏཾ ཀརཎཱིཡམཏྠཀུསལེནཱཏི ཨེཝམྤེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཀརཎཱིཡམཏྠཀུསལེནཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཀི’’ནྟི ཙིནྟེནྟཱནཾ ཨཱཧ ‘‘ཡནྟ སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེཙྩཱ’’ཏི. ཏསྶེཝཾ ཨདྷིཔྤཱཡོ ཝེདིཏབྦོ – ལོཀིཡཔཉྙཱཡ སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེཙྩ ཡཾ ཀརཎཱིཡཾ, ཏནྟི. ཡཾ ཀཱཏབྦཾ, ཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ཀརཎཱརཧམེཝ ཏནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཀིཾ པན ཏནྟི? ཀིམཉྙཾ སིཡཱ ཨཉྙཏྲ ཏདདྷིགམཱུཔཱཡཏོ. ཀཱམཉྩེཏཾ ཀརཎཱརཧཏྠེན སིཀྑཏྟཡདཱིཔཀེན ཨཱདིཔདེནེཝ ཝུཏྟཾ. ཏཐཱ ཧི ཏསྶ ཨཏྠཝཎྞནཱཡཾ ཨཝོཙུམྷཱ ‘‘ཨཏྠི ཀརཎཱིཡཾ ཨཏྠི ཨཀརཎཱིཡཾ. ཏཏྠ སངྑེཔཏོ སིཀྑཏྟཡཾ ཀརཎཱིཡ’’ནྟི. ཨཏིསངྑེཔདེསིཏཏྟཱ པན ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཀེཧིཙི ཝིཉྙཱཏཾ, ཀེཧིཙི ན ཝིཉྙཱཏཾ. ཏཏོ ཡེཧི ན ཝིཉྙཱཏཾ, ཏེསཾ ཝིཉྙཱཔནཏྠཾ ཡཾ ཝིསེསཏོ ཨཱརཉྙཀེན བྷིཀྑུནཱ ཀཱཏབྦཾ, ཏཾ ཝིཏྠཱརེནྟོ ‘‘སཀྐོ ཨུཛཱུ ཙ སུཧུཛཱུ ཙ, སུཝཙོ ཙསྶ མུདུ ཨནཏིམཱནཱི’’ཏི ཨིམཾ ཏཱཝ ཨུཔཌྜྷགཱཐཾ ཨཱཧ.

ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེཙྩ ཝིཧརིཏུཀཱམོ ལོཀིཡཔཉྙཱཡ ཝཱ ཏཾ ཨབྷིསམེཙྩ ཏདདྷིགམཱཡ པཊིཔཛྫམཱནོ ཨཱརཉྙཀོ བྷིཀྑུ དུཏིཡཙཏུཏྠཔདྷཱནིཡངྒསམནྣཱགམེན ཀཱཡེ ཙ ཛཱིཝིཏེ ཙ ཨནཔེཀྑོ ཧུཏྭཱ སཙྩཔཊིཝེདྷཱཡ པཊིཔཛྫིཏུཾ སཀྐོ ཨསྶ, ཏཐཱ ཀསིཎཔརིཀམྨཝཏྟསམཱདཱནཱདཱིསུ, ཨཏྟནོ པཏྟཙཱིཝརཔཊིསངྑརཎཱདཱིསུ ཙ ཡཱནི ཏཱནི སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ཨུཙྩཱཝཙཱནི ཀིཾ ཀརཎཱིཡཱནི, ཏེསུ ཨཉྙེསུ ཙ ཨེཝརཱུཔེསུ སཀྐོ ཨསྶ དཀྑོ ཨནལསོ སམཏྠོ. སཀྐོ ཧོནྟོཔི ཙ ཏཏིཡཔདྷཱནིཡངྒསམནྣཱགམེན ཨུཛུ ཨསྶ. ཨུཛུ ཧོནྟོཔི ཙ སཀིཾ ཨུཛུབྷཱཝེན སནྟོསཾ ཨནཱཔཛྫིཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ པུནཔྤུནཾ ཨསིཐིལཀརཎེན སུཊྛུཏརཾ ཨུཛུ ཨསྶ. ཨསཋཏཱཡ ཝཱ ཨུཛུ, ཨམཱཡཱཝིཏཱཡ སུཧུཛུ. ཀཱཡཝཙཱིཝངྐཔྤཧཱནེན ཝཱ ཨུཛུ, མནོཝངྐཔྤཧཱནེན སུཧུཛུ. ཨསནྟགུཎསྶ ཝཱ ཨནཱཝིཀརཎེན ཨུཛུ, ཨསནྟགུཎེན ཨུཔྤནྣསྶ ལཱབྷསྶ ཨནདྷིཝཱསནེན སུཧུཛུ. ཨེཝཾ ཨཱརམྨཎལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནེཧི པུརིམདྭཡཏཏིཡསིཀྑཱཧི པཡོགཱསཡསུདྡྷཱིཧི ཙ ཨུཛུ ཙ སུཧུཛུ ཙ ཨསྶ.

ན ཀེཝལཉྩ ཨུཛུ ཙ སུཧུཛུ ཙ, ཨཔིཙ པན སུབྦཙོ ཙ ཨསྶ. ཡོ ཧི པུགྒལོ ‘‘ཨིདཾ ན ཀཱཏབྦ’’ནྟི ཝུཏྟོ ‘‘ཀིཾ ཏེ དིཊྛཾ, ཀིཾ ཏེ སུཏཾ, ཀོ མེ ཧུཏྭཱ ཝདསི, ཀིཾ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ཨཱཙརིཡོ སནྡིཊྛོ སམྦྷཏྟོ ཝཱ’’ཏི ཝདཏི, ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན ཝཱ ཏཾ ཝིཧེཋེཏི, སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཝཱ ན ཏཐཱ ཀརོཏི, སོ ཝིསེསཱདྷིགམསྶ དཱུརེ ཧོཏི. ཡོ པན ཨོཝདིཡམཱནོ ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ, སུཊྛུ ཝུཏྟཾ, ཨཏྟནོ ཝཛྫཾ ནཱམ དུདྡསཾ ཧོཏི, པུནཔི མཾ ཨེཝརཱུཔཾ དིསྭཱ ཝདེཡྻཱཐ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡ, ཙིརསྶཾ མེ ཏུམྷཱཀཾ སནྟིཀཱ ཨོཝཱདོ ལདྡྷོ’’ཏི ཝདཏི, ཡཐཱནུསིཊྛཉྩ པཊིཔཛྫཏི, སོ ཝིསེསཱདྷིགམསྶ ཨཝིདཱུརེ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཨེཝཾ པརསྶ ཝཙནཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཀརོནྟོ སུབྦཙོ ཙ ཨསྶ.

ཡཐཱ ཙ སུཝཙོ, ཨེཝཾ མུདུ ཨསྶ. མུདཱུཏི གཧཊྛེཧི དཱུཏགམནཔྤཧིཎགམནཱདཱིསུ ནིཡུཉྫིཡམཱནོ ཏཏྠ མུདུབྷཱཝཾ ཨཀཏྭཱ ཐདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཝཏྟཔཊིཔཏྟིཡཾ སཀལབྲཧྨཙརིཡེ ཙ མུདུ ཨསྶ སུཔརིཀམྨཀཏསུཝཎྞཾ ཝིཡ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིནིཡོགཀྑམོ. ཨཐ ཝཱ མུདཱུཏི ཨབྷཱཀུཊིཀོ ཨུཏྟཱནམུཁོ སུཁསམྦྷཱསོ པཊིསནྠཱརཝུཏྟི སུཏིཏྠཾ ཝིཡ སུཁཱཝགཱཧོ ཨསྶ. ན ཀེཝལཉྩ མུདུ, ཨཔིཙ པན ཨནཏིམཱནཱི ཨསྶ, ཛཱཏིགོཏྟཱདཱིཧི ཨཏིམཱནཝཏྠཱུཧི པརེ ནཱཏིམཉྙེཡྻ, སཱརིཔུཏྟཏྠེརོ ཝིཡ ཙཎྜཱལཀུམཱརཀསམེན ཙེཏསཱ ཝིཧརེཡྻཱཏི.

༡༤༤. ཨེཝཾ བྷགཝཱ སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེཙྩ ཝིཧརིཏུཀཱམསྶ ཏདདྷིགམཱཡ ཝཱ པཊིཔཛྫམཱནསྶ ཝིསེསཏོ ཨཱརཉྙཀསྶ བྷིཀྑུནོ ཨེཀཙྩཾ ཀརཎཱིཡཾ ཝཏྭཱ པུན ཏཏུཏྟརིཔི ཝཏྟུཀཱམོ ‘‘སནྟུསྶཀོ ཙཱ’’ཏི དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ.

ཏཏྠ ‘‘སནྟུཊྛཱི ཙ ཀཏཉྙུཏཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཔྤབྷེདེན དྭཱདསཝིདྷེན སནྟོསེན སནྟུསྶཏཱིཏི སནྟུསྶཀོ. ཨཐ ཝཱ ཏུསྶཏཱིཏི ཏུསྶཀོ, སཀེན ཏུསྶཀོ, སནྟེན ཏུསྶཀོ, སམེན ཏུསྶཀོཏི སནྟུསྶཀོ. ཏཏྠ སཀཾ ནཱམ ‘‘པིཎྜིཡཱལོཔབྷོཛནཾ ནིསྶཱཡཱ’’ཏི (མཧཱཝ. ༧༣) ཨེཝཾ ཨུཔསམྤདམཱལ༹ཀེ ཨུདྡིཊྛཾ ཨཏྟནཱ ཙ སམྤཊིཙྪིཏཾ ཙཏུཔཙྩཡཛཱཏཾ. ཏེན སུནྡརེན ཝཱ ཨསུནྡརེན ཝཱ སཀྐཙྩཾ ཝཱ ཨསཀྐཙྩཾ ཝཱ དིནྣེན པཊིགྒཧཎཀཱལེ པརིབྷོགཀཱལེ ཙ ཝིཀཱརམདསྶེཏྭཱ ཡཱཔེནྟོ ‘‘སཀེན ཏུསྶཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. སནྟཾ ནཱམ ཡཾ ལདྡྷཾ ཧོཏི ཨཏྟནོ ཝིཛྫམཱནཾ, ཏེན སནྟེནེཝ ཏུསྶནྟོ ཏཏོ པརཾ ན པཏྠེནྟོ ཨཏྲིཙྪཏཾ པཛཧནྟོ ‘‘སནྟེན ཏུསྶཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. སམཾ ནཱམ ཨིཊྛཱནིཊྛེསུ ཨནུནཡཔཊིགྷཔྤཧཱནཾ. ཏེན སམེན སབྦཱརམྨཎེསུ ཏུསྶནྟོ ‘‘སམེན ཏུསྶཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

སུཁེན བྷརཱིཡཏཱིཏི སུབྷརོ, སུཔོསོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡོ ཧི བྷིཀྑུ སཱལིམཾསོདནཱདཱིནཾ པཏྟེ པཱུརེཏྭཱ དིནྣེཔི དུམྨུཁབྷཱཝཾ ཨནཏྟམནབྷཱཝམེཝ ཙ དསྶེཏི, ཏེསཾ ཝཱ སམྨུཁཱཝ ཏཾ པིཎྜཔཱཏཾ ‘‘ཀིཾ ཏུམྷེཧི དིནྣ’’ནྟི ཨཔསཱདེནྟོ སཱམཎེརགཧཊྛཱདཱིནཾ དེཏི, ཨེས དུབྦྷརོ. ཨེཏཾ དིསྭཱ མནུསྶཱ དཱུརཏོཝ པརིཝཛྫེནྟི ‘‘དུབྦྷརོ བྷིཀྑུ ན སཀྐཱ པོསིཏུ’’ནྟི. ཡོ པན ཡཾཀིཉྩི ལཱུཁཾ ཝཱ པཎཱིཏཾ ཝཱ ཨཔྤཾ ཝཱ བཧུཾ ཝཱ ལབྷིཏྭཱ ཨཏྟམནོ ཝིཔྤསནྣམུཁོ ཧུཏྭཱ ཡཱཔེཏི, ཨེས སུབྷརོ. ཨེཏཾ དིསྭཱ མནུསྶཱ ཨཏིཝིཡ ཝིསྶཏྠཱ ཧོནྟི – ‘‘ཨམྷཱཀཾ བྷདནྟོ སུབྷརོ ཐོཀཐོཀེནཔི ཏུསྶཏི, མཡམེཝ ནཾ པོསེསྶཱམཱ’’ཏི པཊིཉྙཾ ཀཏྭཱ པོསེནྟི. ཨེཝརཱུཔོ ཨིདྷ སུབྷརོཏི ཨདྷིཔྤེཏོ.

ཨཔྤཾ ཀིཙྩམསྶཱཏི ཨཔྤཀིཙྩོ, ན ཀམྨཱརཱམཏཱབྷསྶཱརཱམཏཱསངྒཎིཀཱརཱམཏཱདིཨནེཀཀིཙྩབྱཱཝཊོ. ཨཐ ཝཱ སཀལཝིཧཱརེ ནཝཀམྨསངྒྷབྷོགསཱམཎེརཨཱརཱམིཀཝོསཱསནཱདིཀིཙྩཝིརཧིཏོ, ཨཏྟནོ ཀེསནཁཙྪེདནཔཏྟཙཱིཝརཔརིཀམྨཱདིཾ ཀཏྭཱ སམཎདྷམྨཀིཙྩཔརོ ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

སལླཧུཀཱ ཝུཏྟི ཨསྶཱཏི སལླཧུཀཝུཏྟི. ཡཐཱ ཨེཀཙྩོ བཧུབྷཎྜོ བྷིཀྑུ དིསཱཔཀྐམནཀཱལེ བཧུཾ པཏྟཙཱིཝརཔཙྩཏྠརཎཏེལགུལཱ༹དིཾ མཧཱཛནེན སཱིསབྷཱརཀཊིབྷཱརཱདཱིཧི ཨུཙྩཱརཱཔེཏྭཱ པཀྐམཏི, ཨེཝཾ ཨཧུཏྭཱ ཡོ ཨཔྤཔརིཀྑཱརོ ཧོཏི, པཏྟཙཱིཝརཱདིཨཊྛསམཎཔརིཀྑཱརམཏྟམེཝ པརིཧརཏི, དིསཱཔཀྐམནཀཱལེ པཀྑཱི སཀུཎོ ཝིཡ སམཱདཱཡེཝ པཀྐམཏི, ཨེཝརཱུཔོ ཨིདྷ སལླཧུཀཝུཏྟཱིཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. སནྟཱནི ཨིནྡྲིཡཱནི ཨསྶཱཏི སནྟིནྡྲིཡོ, ཨིཊྛཱརམྨཎཱདཱིསུ རཱགཱདིཝསེན ཨནུདྡྷཏིནྡྲིཡོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ནིཔཀོཏི ཝིཉྙཱུ ཝིབྷཱཝཱི པཉྙཝཱ, སཱིལཱནུརཀྑཎཔཉྙཱཡ ཙཱིཝརཱདིཝིཙཱརཎཔཉྙཱཡ ཨཱཝཱསཱདིསཏྟསཔྤཱཡཔརིཛཱནནཔཉྙཱཡ ཙ སམནྣཱགཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ན པགབྦྷོཏི ཨཔྤགབྦྷོ, ཨཊྛཊྛཱནེན ཀཱཡཔཱགབྦྷིཡེན, ཙཏུཊྛཱནེན ཝཙཱིཔཱགབྦྷིཡེན, ཨནེཀཊྛཱནེན མནོཔཱགབྦྷིཡེན ཙ ཝིརཧིཏོཏི ཨཏྠོ.

ཨཊྛཊྛཱནཾ ཀཱཡཔཱགབྦྷིཡཾ (མཧཱནི. ༨༧) ནཱམ སངྒྷགཎཔུགྒལབྷོཛནསཱལཱཛནྟཱགྷརནྷཱནཏིཏྠབྷིཀྑཱཙཱརམགྒཨནྟརགྷརཔཝེསནེསུ ཀཱཡེན ཨཔྤཏིརཱུཔཀརཎཾ. སེཡྻཐིདཾ – ཨིདྷེཀཙྩོ སངྒྷམཛ྄ཛྷེ པལླཏྠིཀཱཡ ཝཱ ནིསཱིདཏི, པཱདེ པཱདམོདཧིཏྭཱ ཝཱཏི ཨེཝམཱདི, ཏཐཱ གཎམཛ྄ཛྷེ, གཎམཛ྄ཛྷེཏི ཙཏུཔརིསསནྣིཔཱཏེ, ཏཐཱ ཝུཌྜྷཏརེ པུགྒལེ. བྷོཛནསཱལཱཡཾ པན ཝུཌྜྷཱནཾ ཨཱསནཾ ན དེཏི, ནཝཱནཾ ཨཱསནཾ པཊིབཱཧཏི, ཏཐཱ ཛནྟཱགྷརེ. ཝུཌྜྷེ ཙེཏྠ ཨནཱཔུཙྪཱ ཨགྒིཛཱལནཱདཱིནི ཀརོཏི. ནྷཱནཏིཏྠེ ཙ ཡདིདཾ ‘‘དཧརོ ཝུཌྜྷོཏི པམཱཎཾ ཨཀཏྭཱ ཨཱགཏཔཊིཔཱཊིཡཱ ནྷཱཡིཏབྦ’’ནྟི ཝུཏྟཾ, ཏམྤི ཨནཱདིཡནྟོ པཙྪཱ ཨཱགནྟྭཱ ཨུདཀཾ ཨོཏརིཏྭཱ ཝུཌྜྷེ ཙ ནཝེ ཙ བཱདྷེཏི. བྷིཀྑཱཙཱརམགྒེ པན ཨགྒཱསནཨགྒོདཀཨགྒཔིཎྜཏྠཾ ཝུཌྜྷཱནཾ པུརཏོ པུརཏོ ཡཱཏི བཱཧཱཡ བཱཧཾ པཧརནྟོ, ཨནྟརགྷརཔྤཝེསནེ ཝུཌྜྷཱནཾ པཋམཏརཾ པཝིསཏི, དཧརེཧི ཀཱཡཀཱིལ༹ནཾ ཀརོཏཱིཏི ཨེཝམཱདི.

ཙཏུཊྛཱནཾ ཝཙཱིཔཱགབྦྷིཡཾ ནཱམ སངྒྷགཎཔུགྒལཨནྟརགྷརེསུ ཨཔྤཏིརཱུཔཝཱཙཱནིཙྪཱརཎཾ. སེཡྻཐིདཾ – ཨིདྷེཀཙྩོ སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ཨནཱཔུཙྪཱ དྷམྨཾ བྷཱསཏི, ཏཐཱ པུབྦེ ཝུཏྟཔྤཀཱརེ གཎེ ཝུཌྜྷཏརེ པུགྒལེ ཙ. ཏཏྠ མནུསྶེཧི པཉྷཾ པུཊྛོ ཝུཌྜྷཏརཾ ཨནཱཔུཙྪཱ ཝིསྶཛྫེཏི. ཨནྟརགྷརེ པན ‘‘ཨིཏྠནྣཱམེ ཀིཾ ཨཏྠི, ཀིཾ ཡཱགུ ཨུདཱཧུ ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཾ, ཀིཾ མེ དསྶསི, ཀིམཛྫ ཁཱདིསྶཱམི, ཀིཾ བྷུཉྫིསྶཱམི, ཀིཾ པིཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེདམཱདིཾ བྷཱསཏི.

ཨནེཀཊྛཱནཾ མནོཔཱགབྦྷིཡཾ ནཱམ ཏེསུ ཏེསུ ཋཱནེསུ ཀཱཡཝཱཙཱཧི ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརཾ ཨནཱཔཛྫིཏྭཱཔི མནསཱ ཨེཝ ཀཱམཝིཏཀྐཱདིནཱནཔྤཀཱརཨཔྤཏིརཱུཔཝིཏཀྐནཾ.

ཀུལེསྭནནུགིདྡྷོཏི ཡཱནི ཀུལཱནི ཨུཔསངྐམཏི, ཏེསུ པཙྩཡཏཎྷཱཡ ཝཱ ཨནནུལོམིཡགིཧིསཾསགྒཝསེན ཝཱ ཨནནུགིདྡྷོ, ན སཧསོཀཱི, ན སཧནནྡཱི, ན སུཁིཏེསུ སུཁིཏོ, ན དུཀྑིཏེསུ དུཀྑིཏོ, ན ཨུཔྤནྣེསུ ཀིཙྩཀརཎཱིཡེསུ ཨཏྟནཱ ཝཱ ཡོགམཱཔཛྫིཏཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིམིསྶཱ ཙ གཱཐཱཡ ཡཾ ‘‘སུཝཙོ ཙསྶཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨསྶཱ’’ཏི ཝཙནཾ, ཏཾ སབྦཔདེཧི སདྡྷིཾ ‘‘སནྟུསྶཀོ ཙ ཨསྶ, སུབྷརོ ཙ ཨསྶཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཡོཛེཏབྦཾ.

༡༤༥. ཨེཝཾ བྷགཝཱ སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེཙྩ ཝིཧརིཏུཀཱམསྶ ཏདདྷིགམཱཡ ཝཱ པཊིཔཛྫིཏུཀཱམསྶ ཝིསེསཏོ ཨཱརཉྙཀསྶ བྷིཀྑུནོ ཏཏུཏྟརིཔི ཀརཎཱིཡཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཀརཎཱིཡམྤི ཨཱཙིཀྑིཏུཀཱམོ ‘‘ན ཙ ཁུདྡམཱཙརེ ཀིཉྩི, ཡེན ཝིཉྙཱུ པརེ ཨུཔཝདེཡྻུ’’ནྟི ཨིམཾ ཨུཔཌྜྷགཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཨེཝམིམཾ ཀརཎཱིཡཾ ཀརོནྟོ ཡཾ ཏཾ ཀཱཡཝཙཱིམནོདུཙྩརིཏཾ ཁུདྡཾ ལཱམཀནྟི ཝུཙྩཏི, ཏཾ ན ཙ ཁུདྡཾ སམཱཙརེ. ཨསམཱཙརནྟོ ཙ ན ཀེཝལཾ ཨོལཱ༹རིཀཾ, ཀིཾ པན ཀིཉྩི ན སམཱཙརེ, ཨཔྤམཏྟཀཾ ཨཎུམཏྟམྤི ན སམཱཙརེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཏཏོ ཏསྶ སམཱཙཱརེ སནྡིཊྛིཀམེཝཱདཱིནཝཾ དསྶེཏི ‘‘ཡེན ཝིཉྙཱུ པརེ ཨུཔཝདེཡྻུ’’ནྟི. ཨེཏྠ ཙ ཡསྨཱ ཨཝིཉྙཱུ པརེ ཨཔྤམཱཎཾ. ཏེ ཧི ཨནཝཛྫཾ ཝཱ སཱཝཛྫཾ ཀརོནྟི, ཨཔྤསཱཝཛྫཾ ཝཱ མཧཱསཱཝཛྫཾ. ཝིཉྙཱུ ཨེཝ པན པམཱཎཾ. ཏེ ཧི ཨནུཝིཙྩ པརིཡོགཱཧེཏྭཱ ཨཝཎྞཱརཧསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསནྟི, ཝཎྞཱརཧསྶ ཙ ཝཎྞཾ བྷཱསནྟི, ཏསྨཱ ‘‘ཝིཉྙཱུ པརེ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨིམཱཧི ཨཌྜྷཏེཡྻཱཧི གཱཐཱཧི སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེཙྩ ཝིཧརིཏུཀཱམསྶ, ཏདདྷིགམཱཡ ཝཱ པཊིཔཛྫིཏུཀཱམསྶ ཝིསེསཏོ ཨཱརཉྙཀསྶ ཨཱརཉྙཀསཱིསེན ཙ སབྦེསམྤི ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཝིཧརིཏུཀཱམཱནཾ ཀརཎཱིཡཱཀརཎཱིཡབྷེདཾ ཀམྨཊྛཱནཱུཔཙཱརཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཏསྶ དེཝཏཱབྷཡསྶ པཊིགྷཱཏཱཡ པརིཏྟཏྠཾ ཝིཔསྶནཱཔཱདཀཛ྄ཛྷཱནཝསེན ཀམྨཊྛཱནཏྠཉྩ ‘‘སུཁིནོ ཝ ཁེམིནོ ཧོནྟཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན མེཏྟཀཐཾ ཀཐེཏུམཱརདྡྷོ.

ཏཏྠ སུཁིནོཏི སུཁསམངྒིནོ. ཁེམིནོཏི ཁེམཝནྟོ, ཨབྷཡཱ ནིརུཔདྡཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སབྦེཏི ཨནཝསེསཱ. སཏྟཱཏི པཱཎིནོ. སུཁིཏཏྟཱཏི སུཁིཏཙིཏྟཱ. ཨེཏྠ ཙ ཀཱཡིཀེན སུཁེན སུཁིནོ, མཱནསེན སུཁིཏཏྟཱ, ཏདུབྷཡེནཱཔི སབྦབྷཡཱུཔདྡཝཝིགམེན ཝཱ ཁེམིནོཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཀསྨཱ པན ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ? མེཏྟཱབྷཱཝནཱཀཱརདསྶནཏྠཾ. ཨེཝཉྷི མེཏྟཱ བྷཱཝེཏབྦཱ ‘‘སབྦེ སཏྟཱ སུཁིནོ ཧོནྟཱུ’’ཏི ཝཱ, ‘‘ཁེམིནོ ཧོནྟཱུ’’ཏི ཝཱ, ‘‘སུཁིཏཏྟཱ ཧོནྟཱུ’’ཏི ཝཱ.

༡༤༦. ཨེཝཾ ཡཱཝ ཨུཔཙཱརཏོ ཨཔྤནཱཀོཊི, ཏཱཝ སངྑེཔེན མེཏྟཱབྷཱཝནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཝིཏྠཱརཏོཔི ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡེ ཀེཙཱི’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཨཐ ཝཱ ཡསྨཱ པུཐུཏྟཱརམྨཎེ པརིཙིཏཾ ཙིཏྟཾ ན ཨཱདིཀེནེཝ ཨེཀཏྟེ སཎྛཱཏི, ཨཱརམྨཎཔྤབྷེདཾ པན ཨནུགནྟྭཱ ཀམེན སཎྛཱཏི, ཏསྨཱ ཏསྶ ཏསཐཱཝརཱདིདུཀཏིཀཔྤབྷེདེ ཨཱརམྨཎེ ཨནུགནྟྭཱ ཨནུགནྟྭཱ སཎྛཱནཏྠམྤི ‘‘ཡེ ཀེཙཱི’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཨཐ ཝཱ ཡསྨཱ ཡསྶ ཡཾ ཨཱརམྨཎཾ ཝིབྷཱུཏཾ ཧོཏི, ཏསྶ ཏཏྠ ཙིཏྟཾ སུཁཾ ཏིཊྛཏི. ཏསྨཱ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཡསྶ ཡཾ ཝིབྷཱུཏཾ ཨཱརམྨཎཾ, ཏསྶ ཏཏྠ ཙིཏྟཾ སཎྛཱཔེཏུཀཱམོ ཏསཐཱཝརཱདིདུཀཏྟིཀཨཱརམྨཎཔྤབྷེདདཱིཔཀཾ ‘‘ཡེ ཀེཙཱི’’ཏི ཨིམཾ གཱཐཱདྭཡམཱཧ.

ཨེཏྠ ཧི ཏསཐཱཝརདུཀཾ དིཊྛཱདིཊྛདུཀཾ དཱུརསནྟིཀདུཀཾ བྷཱུཏསམྦྷཝེསིདུཀནྟི ཙཏྟཱརི དུཀཱནི, དཱིགྷཱདཱིཧི ཙ ཚཧི པདེཧི མཛ྄ཛྷིམཔདསྶ ཏཱིསུ, ཨཎུཀཔདསྶ ཙ དྭཱིསུ ཏིཀེསུ ཨཏྠསམྦྷཝཏོ དཱིགྷརསྶམཛ྄ཛྷིམཏྟིཀཾ མཧནྟཱཎུཀམཛ྄ཛྷིམཏྟིཀཾ ཐཱུལཱཎུཀམཛ྄ཛྷིམཏྟིཀནྟི ཏཡོ ཏིཀེ དཱིཔེཏི. ཏཏྠ ཡེ ཀེཙཱིཏི ཨནཝསེསཝཙནཾ. པཱཎཱ ཨེཝ བྷཱུཏཱ པཱཎབྷཱུཏཱ. ཨཐ ཝཱ པཱཎནྟཱིཏི པཱཎཱ. ཨེཏེན ཨསྶཱསཔསྶཱསཔཊིབདྡྷེ པཉྩཝོཀཱརསཏྟེ གཎྷཱཏི. བྷཝནྟཱིཏི བྷཱུཏཱ. ཨེཏེན ཨེཀཝོཀཱརཙཏུཝོཀཱརསཏྟེ གཎྷཱཏི. ཨཏྠཱིཏི སནྟི, སཾཝིཛྫནྟི.

ཨེཝཾ ‘‘ཡེ ཀེཙི པཱཎབྷཱུཏཏྠཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ཝཙནེན དུཀཏྟིཀེཧི སངྒཧེཏབྦེ སབྦེ སཏྟེ ཨེཀཛ྄ཛྷཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི སབྦེཔི ཏེ ཏསཱ ཝཱ ཐཱཝརཱ ཝཱ ཨནཝསེསཱཏི ཨིམིནཱ དུཀེན སངྒཧེཏྭཱ དསྶེཏི.

ཏཏྠ ཏསནྟཱིཏི ཏསཱ, སཏཎྷཱནཾ སབྷཡཱནཉྩེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏིཊྛནྟཱིཏི ཐཱཝརཱ, པཧཱིནཏཎྷཱབྷཡཱནཾ ཨརཧཏཾ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ནཏྠི ཏེསཾ ཨཝསེསནྟི ཨནཝསེསཱ, སབྦེཔཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡཉྩ དུཏིཡགཱཐཱཡ ཨནྟེ ཝུཏྟཾ, ཏཾ སབྦདུཀཏིཀེཧི སམྦནྡྷིཏབྦཾ – ཡེ ཀེཙི པཱཎབྷཱུཏཏྠི ཏསཱ ཝཱ ཐཱཝརཱ ཝཱ ཨནཝསེསཱ, ཨིམེཔི སབྦེ སཏྟཱ བྷཝནྟུ སུཁིཏཏྟཱ. ཨེཝཾ ཡཱཝ བྷཱུཏཱ ཝཱ སམྦྷཝེསཱི ཝཱ ཨིམེཔི སབྦེ སཏྟཱ བྷཝནྟུ སུཁིཏཏྟཱཏི.

ཨིདཱནི དཱིགྷརསྶམཛ྄ཛྷིམཱདིཏིཀཏྟཡདཱིཔཀེསུ དཱིགྷཱ ཝཱཏིཨཱདཱིསུ ཚསུ པདེསུ དཱིགྷཱཏི དཱིགྷཏྟབྷཱཝཱ ནཱགམཙྪགོདྷཱདཡོ. ཨནེཀབྱཱམསཏཔྤམཱཎཱཔི ཧི མཧཱསམུདྡེ ནཱགཱནཾ ཨཏྟབྷཱཝཱ ཨནེཀཡོཛནཔྤམཱཎཱཔི མཙྪགོདྷཱདཱིནཾ ཨཏྟབྷཱཝཱ ཧོནྟི. མཧནྟཱཏི མཧནྟཏྟབྷཱཝཱ ཛལེ མཙྪཀཙྪཔཱདཡོ, ཐལེ ཧཏྠིནཱགཱདཡོ, ཨམནུསྶེསུ དཱནཝཱདཡོ. ཨཱཧ ཙ – ‘‘རཱཧུགྒཾ ཨཏྟབྷཱཝཱིན’’ནྟི (ཨ. ནི. ༤.༡༥). ཏསྶ ཧི ཨཏྟབྷཱཝོ ཨུབྦེདྷེན ཙཏྟཱརི ཡོཛནསཧསྶཱནི ཨཊྛ ཙ ཡོཛནསཏཱནི, བཱཧཱུ དྭཱདསཡོཛནསཏཔརིམཱཎཱ, པཉྙཱསཡོཛནཾ བྷམུཀནྟརཾ, ཏཐཱ ཨངྒུལནྟརིཀཱ, ཧཏྠཏལཱནི དྭེ ཡོཛནསཏཱནཱིཏི. མཛ྄ཛྷིམཱཏི ཨསྶགོཎམཧིཾསསཱུཀརཱདཱིནཾ ཨཏྟབྷཱཝཱ. རསྶཀཱཏི ཏཱསུ ཏཱསུ ཛཱཏཱིསུ ཝཱམནཱདཡོ དཱིགྷམཛ྄ཛྷིམེཧི ཨོམཀཔྤམཱཎཱ སཏྟཱ. ཨཎུཀཱཏི མཾསཙཀྑུསྶ ཨགོཙརཱ, དིབྦཙཀྑུཝིསཡཱ ཨུདཀཱདཱིསུ ནིབྦཏྟཱ སུཁུམཏྟབྷཱཝཱ སཏྟཱ, ཨཱུཀཱདཡོ ཝཱ. ཨཔིཙ ཡེ ཏཱསུ ཏཱསུ ཛཱཏཱིསུ མཧནྟམཛ྄ཛྷིམེཧི ཐཱུལམཛ྄ཛྷིམེཧི ཙ ཨོམཀཔྤམཱཎཱ སཏྟཱ, ཏེ ཨཎུཀཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཐཱུལཱཏི པརིམཎྜལཏྟབྷཱཝཱ མཙྪཀུམྨསིཔྤིཀསམྦུཀཱདཡོ སཏྟཱ.

༡༤༧. ཨེཝཾ ཏཱིཧི ཏིཀེཧི ཨནཝསེསཏོ སཏྟེ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ‘‘དིཊྛཱ ཝཱ ཡེཝ ཨདིཊྛཱ’’ཏིཨཱདཱིཧི ཏཱིཧི དུཀེཧིཔི ཏེ སངྒཧེཏྭཱ དསྶེཏི.

ཏཏྠ དིཊྛཱཏི ཡེ ཨཏྟནོ ཙཀྑུསྶ ཨཱཔཱཐམཱགཏཝསེན དིཊྛཔུབྦཱ. ཨདིཊྛཱཏི ཡེ པརསམུདྡཔརསེལཔརཙཀྐཝཱལཱ༹དཱིསུ ཋིཏཱ. ‘‘ཡེཝ དཱུརེ ཝསནྟི ཨཝིདཱུརེ’’ཏི ཨིམིནཱ པན དུཀེན ཨཏྟནོ ཨཏྟབྷཱཝསྶ དཱུརེ ཙ ཨཝིདཱུརེ ཙ ཝསནྟེ སཏྟེ དསྶེཏི. ཏེ ཨུཔཱདཱཡུཔཱདཱཝསེན ཝེདིཏབྦཱ. ཨཏྟནོ ཧི ཀཱཡེ ཝསནྟཱ སཏྟཱ ཨཝིདཱུརེ, བཧིཀཱཡེ ཝསནྟཱ དཱུརེ. ཏཐཱ ཨནྟོཨུཔཙཱརེ ཝསནྟཱ ཨཝིདཱུརེ, བཧིཨུཔཙཱརེ ཝསནྟཱ དཱུརེ. ཨཏྟནོ ཝིཧཱརེ གཱམེ ཛནཔདེ དཱིཔེ ཙཀྐཝཱལེ༹ ཝསནྟཱ ཨཝིདཱུརེ, པརཙཀྐཝཱལེ༹ ཝསནྟཱ དཱུརེ ཝསནྟཱིཏི ཝུཙྩནྟི.

བྷཱུཏཱཏི ཛཱཏཱ, ཨབྷིནིབྦཏྟཱ. ཡེ བྷཱུཏཱ ཨེཝ, ན པུན བྷཝིསྶནྟཱིཏི སངྑྱཾ གཙྪནྟི, ཏེསཾ ཁཱིཎཱསཝཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སམྦྷཝམེསནྟཱིཏི སམྦྷཝེསཱི. ཨཔྤཧཱིནབྷཝསཾཡོཛནཏྟཱ ཨཱཡཏིམྤི སམྦྷཝཾ ཨེསནྟཱནཾ སེཀྑཔུཐུཛྫནཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨཐ ཝཱ ཙཏཱུསུ ཡོནཱིསུ ཨཎྜཛཛལཱབུཛཱ སཏྟཱ ཡཱཝ ཨཎྜཀོསཾ ཝཏྠིཀོསཉྩ ན བྷིནྡནྟི, ཏཱཝ སམྦྷཝེསཱི ནཱམ. ཨཎྜཀོསཾ ཝཏྠིཀོསཉྩ བྷིནྡིཏྭཱ བཧི ནིཀྑནྟཱ བྷཱུཏཱ ནཱམ. སཾསེདཛཱ ཨོཔཔཱཏིཀཱ ཙ པཋམཙིཏྟཀྑཎེ སམྦྷཝེསཱི ནཱམ. དུཏིཡཙིཏྟཀྑཎཏོ པབྷུཏི བྷཱུཏཱ ནཱམ. ཡེན ཝཱ ཨིརིཡཱཔཐེན ཛཱཡནྟི, ཡཱཝ ཏཏོ ཨཉྙཾ ན པཱཔུཎནྟི, ཏཱཝ སམྦྷཝེསཱི ནཱམ. ཏཏོ པརཾ བྷཱུཏཱཏི.

༡༤༨. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ‘‘སུཁིནོ ཝཱ’’ཏིཨཱདཱིཧི ཨཌྜྷཏེཡྻཱཧི གཱཐཱཧི ནཱནཔྤཀཱརཏོ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཧིཏསུཁཱགམཔཏྠནཱཝསེན སཏྟེསུ མེཏྟཱབྷཱཝནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཧིཏདུཀྑཱནཱགམཔཏྠནཱཝསེནཱཔི ཏཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ན པརོ པརཾ ནིཀུབྦེཐཱ’’ཏི. ཨེས པོརཱཎཔཱཋོ, ཨིདཱནི པན ‘‘པརཾ ཧཱི’’ཏིཔི པཋནྟི, ཨཡཾ ན སོབྷནོ.

ཏཏྠ པརོཏི པརཛནོ. པརནྟི པརཛནཾ. ན ནིཀུབྦེཐཱཏི ན ཝཉྩེཡྻ. ནཱཏིམཉྙེཐཱཏི ན ཨཏིཀྐམིཏྭཱ མཉྙེཡྻ. ཀཏྠཙཱིཏི ཀཏྠཙི ཨོཀཱསེ, གཱམེ ཝཱ ནིགམེ ཝཱ ཁེཏྟེ ཝཱ ཉཱཏིམཛ྄ཛྷེ ཝཱ པཱུགམཛ྄ཛྷེ ཝཱཏིཨཱདི. ནནྟི ཨེཏཾ. ཀཉྩཱིཏི ཡཾ ཀཉྩི ཁཏྟིཡཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ གཧཊྛཾ ཝཱ པབྦཛིཏཾ ཝཱ སུགཏཾ ཝཱ དུགྒཏཾ ཝཱཏིཨཱདི. བྱཱརོསནཱ པཊིགྷསཉྙཱཏི ཀཱཡཝཙཱིཝིཀཱརེཧི བྱཱརོསནཱཡ ཙ, མནོཝིཀཱརེན པཊིགྷསཉྙཱཡ ཙ. ‘‘བྱཱརོསནཱཡ པཊིགྷསཉྙཱཡཱ’’ཏི ཧི ཝཏྟབྦེ ‘‘བྱཱརོསནཱ པཊིགྷསཉྙཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི ཡཐཱ ‘‘སམྨ དཉྙཱཡ ཝིམུཏྟཱ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘སམྨ དཉྙཱ ཝིམུཏྟཱ’’ཏི, ཡཐཱ ཙ ‘‘ཨནུཔུབྦསིཀྑཱཡ ཨནུཔུབྦཀིརིཡཱཡ ཨནུཔུབྦཔཊིཔདཱཡཱ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘ཨནུཔུབྦསིཀྑཱ ཨནུཔུབྦཀིརིཡཱ ཨནུཔུབྦཔཊིཔདཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༨.༡༩; ཨུདཱ. ༤༥; ཙཱུལ༹ཝ. ༣༨༥). ནཱཉྙམཉྙསྶ དུཀྑམིཙྪེཡྻཱཏི ཨཉྙམཉྙསྶ དུཀྑཾ ན ཨིཙྪེཡྻ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ན ཀེཝལཾ ‘‘སུཁིནོ ཝཱ ཁེམིནོ ཝཱ ཧོནྟཱུ’’ཏིཨཱདི མནསིཀཱརཝསེནེཝ མེཏྟཾ བྷཱཝེཡྻ. ཀིཾ པན ‘‘ཨཧོ ཝཏ ཡོ ཀོཙི པརཔུགྒལོ ཡཾ ཀཉྩི པརཔུགྒལཾ ཝཉྩནཱདཱིཧི ནིཀཏཱིཧི ན ནིཀུབྦེཐ, ཛཱཏིཨཱདཱིཧི ཙ ནཝཧི མཱནཝཏྠཱུཧི ཀཏྠཙི པདེསེ ཡཾ ཀཉྩི པརཔུགྒལཾ ནཱཏིམཉྙེཡྻ, ཨཉྙམཉྙསྶ ཙ བྱཱརོསནཱཡ ཝཱ པཊིགྷསཉྙཱཡ ཝཱ དུཀྑཾ ན ཨིཙྪེཡྻཱ’’ཏི ཨེཝམྤི མནསི ཀརོནྟོ བྷཱཝེཡྻཱཏི.

༡༤༩. ཨེཝཾ ཨཧིཏདུཀྑཱནཱགམཔཏྠནཱཝསེན ཨཏྠཏོ མེཏྟཱབྷཱཝནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏམེཝ ཨུཔམཱཡ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘མཱཏཱ ཡཐཱ ནིཡཾ པུཏྟ’’ནྟི.

ཏསྶཏྠོ – ཡཐཱ མཱཏཱ ནིཡཾ པུཏྟཾ ཨཏྟནི ཛཱཏཾ ཨོརསཾ པུཏྟཾ, ཏཉྩ ཨེཀཔུཏྟམེཝ ཨཱཡུསཱ ཨནུརཀྑེ, ཏསྶ དུཀྑཱགམཔཊིབཱཧནཏྠཾ ཨཏྟནོ ཨཱཡུམྤི ཙཛིཏྭཱ ཏཾ ཨནུརཀྑེ, ཨེཝམྤི སབྦབྷཱུཏེསུ ཨིདཾ མེཏྟམཱནསཾ བྷཱཝཡེ, པུནཔྤུནཾ ཛནཡེ ཝཌྜྷཡེ, ཏཉྩ ཨཔརིམཱཎསཏྟཱརམྨཎཝསེན ཨེཀསྨིཾ ཝཱ སཏྟེ ཨནཝསེསཕརཎཝསེན ཨཔརིམཱཎཾ བྷཱཝཡེཏི.

༡༥༠. ཨེཝཾ སབྦཱཀཱརེན མེཏྟཱབྷཱཝནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏསྶེཝ ཝཌྜྷནཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘མེཏྟཉྩ སབྦལོཀསྨཱི’’ཏི.

ཏཏྠ མིཛྫཏི ཏཱཡཏི ཙཱཏི མིཏྟོ, ཧིཏཛ྄ཛྷཱསཡཏཱཡ སིནིཡ྄ཧཏི, ཨཧིཏཱགམཏོ རཀྑཏི ཙཱཏི ཨཏྠོ. མིཏྟསྶ བྷཱཝོ མེཏྟཾ. སབྦསྨིནྟི ཨནཝསེསེ. ལོཀསྨིནྟི སཏྟལོཀེ. མནསི བྷཝནྟི མཱནསཾ. ཏཉྷི ཙིཏྟསམྤཡུཏྟཏྟཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. བྷཱཝཡེཏི ཝཌྜྷཡེ. ནཱསྶ པརིམཱཎནྟི ཨཔརིམཱཎཾ, ཨཔྤམཱཎསཏྟཱརམྨཎཏཱཡ ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. ཨུདྡྷནྟི ཨུཔརི. ཏེན ཨརཱུཔབྷཝཾ གཎྷཱཏི. ཨདྷོཏི ཧེཊྛཱ. ཏེན ཀཱམབྷཝཾ གཎྷཱཏི. ཏིརིཡནྟི ཝེམཛ྄ཛྷཾ. ཏེན རཱུཔབྷཝཾ གཎྷཱཏི. ཨསམྦཱདྷནྟི སམྦཱདྷཝིརཧིཏཾ, བྷིནྣསཱིམནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཱིམཱ ནཱམ པཙྩཏྠིཀོ ཝུཙྩཏི, ཏསྨིམྤི པཝཏྟནྟི ཨཏྠོ. ཨཝེརནྟི ཝེརཝིརཧིཏཾ, ཨནྟརནྟརཱཔི ཝེརཙེཏནཱཔཱཏུབྷཱཝཝིརཧིཏནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨསཔཏྟནྟི ཝིགཏཔཙྩཏྠིཀཾ. མེཏྟཱཝིཧཱརཱི ཧི པུགྒལོ མནུསྶཱནཾ པིཡོ ཧོཏི, ཨམནུསྶཱནཾ པིཡོ ཧོཏི, ནཱསྶ ཀོཙི པཙྩཏྠིཀོ ཧོཏི, ཏེནསྶ ཏཾ མཱནསཾ ཝིགཏཔཙྩཏྠིཀཏྟཱ ‘‘ཨསཔཏྟ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. པརིཡཱཡཝཙནཉྷི ཨེཏཾ, ཡདིདཾ པཙྩཏྠིཀོ སཔཏྟོཏི. ཨཡཾ ཨནུཔདཏོ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

ཨཡཾ པནེཏྠ ཨདྷིཔྤེཏཏྠཝཎྞནཱ – ཡདེཏཾ ‘‘ཨེཝམྤི སབྦབྷཱུཏེསུ མཱནསཾ བྷཱཝཡེ ཨཔརིམཱཎ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཏཉྩེཏཾ ཨཔརིམཱཎཾ མེཏྟཾ མཱནསཾ སབྦལོཀསྨིཾ བྷཱཝཡེ ཝཌྜྷཡེ, ཝུཌྜྷིཾ, ཝིརཱུལ༹ྷིཾ, ཝེཔུལླཾ གམཡེ. ཀཐཾ? ཨུདྡྷཾ ཨདྷོ ཙ ཏིརིཡཉྩ, ཨུདྡྷཾ ཡཱཝ བྷཝགྒཱ, ཨདྷོ ཡཱཝ ཨཝཱིཙིཏོ, ཏིརིཡཾ ཡཱཝ ཨཝསེསདིསཱ. ཨུདྡྷཾ ཝཱ ཨཱརུཔྤཾ, ཨདྷོ ཀཱམདྷཱཏུཾ, ཏིརིཡཾ རཱུཔདྷཱཏུཾ ཨནཝསེསཾ ཕརནྟོ. ཨེཝཾ བྷཱཝེནྟོཔི ཙ ཏཾ ཡཐཱ ཨསམྦཱདྷཾ, ཨཝེརཾ, ཨསཔཏྟཉྩ, ཧོཏི ཏཐཱ སམྦཱདྷཝེརསཔཏྟཱབྷཱཝཾ ཀརོནྟོ བྷཱཝཡེ. ཡཾ ཝཱ ཏཾ བྷཱཝནཱསམྤདཾ པཏྟཾ སབྦཏྠ ཨོཀཱསལཱབྷཝསེན ཨསམྦཱདྷཾ. ཨཏྟནོ པརེསུ ཨཱགྷཱཏཔཊིཝིནཡེན ཨཝེརཾ, ཨཏྟནི ཙ པརེསཾ ཨཱགྷཱཏཔཊིཝིནཡེན ཨསཔཏྟཾ ཧོཏི, ཏཾ ཨསམྦཱདྷཾ ཨཝེརཾ ཨསཔཏྟཾ ཨཔརིམཱཎཾ མེཏྟཾ མཱནསཾ ཨུདྡྷཾ ཨདྷོ ཏིརིཡཉྩཱཏི ཏིཝིདྷཔརིཙྪེདེ སབྦལོཀསྨིཾ བྷཱཝཡེ ཝཌྜྷཡེཏི.

༡༥༡. ཨེཝཾ མེཏྟཱབྷཱཝནཱཡ ཝཌྜྷནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཾ བྷཱཝནམནུཡུཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ཨིརིཡཱཔཐནིཡམཱབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཏིཊྛཾ ཙརཾ…པེ… ཨདྷིཊྛེཡྻཱ’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – ཨེཝམེཏཾ མེཏྟཾ མཱནསཾ བྷཱཝེནྟོ སོ ‘‘ནིསཱིདཏི པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ, ཨུཛུཾ ཀཱཡཾ པཎིདྷཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༣༧༤; མ. ནི. ༡.༡༠༧; ཝིབྷ. ༥༠༨) ཝིཡ ཨིརིཡཱཔཐནིཡམཾ ཨཀཏྭཱ ཡཐཱསུཁཾ ཨཉྙཏརཉྙཏརཨིརིཡཱཔཐབཱདྷནཝིནོདནཾ ཀརོནྟོ ཏིཊྛཾ ཝཱ ཙརཾ ཝཱ ནིསིནྣོ ཝཱ སཡཱནོ ཝཱ ཡཱཝཏཱ ཝིགཏམིདྡྷོ ཨསྶ, ཨཐ ཨེཏཾ མེཏྟཱཛྷཱནསྶཏིཾ ཨདྷིཊྛེཡྻ.

ཨཐ ཝཱ ཨེཝཾ མེཏྟཱབྷཱཝནཱཡ ཝཌྜྷནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཝསཱིབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཏིཊྛཾ ཙར’’ནྟི. ཝསིཔྤཏྟོ ཧི ཏིཊྛཾ ཝཱ ཙརཾ ཝཱ ནིསིནྣོ ཝཱ སཡཱནོ ཝཱ ཡཱཝཏཱ ཨིརིཡཱཔཐེན ཨེཏཾ མེཏྟཱཛྷཱནསྶཏིཾ ཨདྷིཊྛཱཏུཀཱམོ ཧོཏི. ཨཐ ཝཱ ཏིཊྛཾ ཝཱ ཙརཾ ཝཱཏི ན ཏསྶ ཋཱནཱདཱིནི ཨནྟརཱཡཀརཱནི ཧོནྟི, ཨཔིཙ ཁོ སོ ཡཱཝཏཱ ཨེཏཾ མེཏྟཱཛྷཱནསྶཏིཾ ཨདྷིཊྛཱཏུཀཱམོ ཧོཏི, ཏཱཝཏཱ ཝིཏམིདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཨདྷིཊྛཱཏི, ནཏྠི ཏསྶ ཏཏྠ དནྡྷཱཡིཏཏྟཾ. ཏེནཱཧ ‘‘ཏིཊྛཾ ཙརཾ ནིསིནྣོ ཝ སཡཱནོ, ཡཱཝཏཱསྶ ཝིཏམིདྡྷོ. ཨེཏཾ སཏིཾ ཨདྷིཊྛེཡྻཱ’’ཏི.

ཏསྶཱཡམདྷིཔྤཱཡོ – ཡཾ ཏཾ ‘‘མེཏྟཉྩ སབྦལོཀསྨི, མཱནསཾ བྷཱཝཡེ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཏཐཱ བྷཱཝཡེ, ཡཐཱ ཋཱནཱདཱིསུ ཡཱཝཏཱ ཨིརིཡཱཔཐེན, ཋཱནཱདཱིནི ཝཱ ཨནཱདིཡིཏྭཱ ཡཱཝཏཱ ཨེཏཾ མེཏྟཱཛྷཱནསྶཏིཾ ཨདྷིཊྛཱཏུཀཱམོ ཨསྶ, ཏཱཝཏཱ ཝིཏམིདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཨེཏཾ སཏིཾ ཨདྷིཊྛེཡྻཱཏི.

ཨེཝཾ མེཏྟཱབྷཱཝནཱཡ ཝསཱིབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨེཏཾ སཏིཾ ཨདྷིཊྛེཡྻཱ’’ཏི ཏསྨིཾ མེཏྟཱཝིཧཱརེ ནིཡོཛེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཾ ཝིཧཱརཾ ཐུནནྟོ ཨཱཧ ‘‘བྲཧྨམེཏཾ ཝིཧཱརམིདྷམཱཧཱུ’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – ཡྭཱཡཾ ‘‘སུཁིནོཝ ཁེམིནོ ཧོནྟཱུ’’ཏིཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ ‘‘ཨེཏཾ སཏིཾ ཨདྷིཊྛེཡྻཱ’’ཏི སཾཝཎྞིཏོ མེཏྟཱཝིཧཱརོ, ཨེཏཾ ཙཏཱུསུ དིབྦབྲཧྨཨརིཡཨིརིཡཱཔཐཝིཧཱརེསུ ནིདྡོསཏྟཱ ཨཏྟནོཔི པརེསམྤི ཨཏྠཀརཏྟཱ ཙ ཨིདྷ ཨརིཡསྶ དྷམྨཝིནཡེ བྲཧྨཝིཧཱརམཱཧུ, སེཊྛཝིཧཱརམཱཧཱུཏི. ཡཏོ སཏཏཾ སམིཏཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ ཏིཊྛཾ ཙརཾ ནིསིནྣོ ཝཱ སཡཱནོ ཝཱ ཡཱཝཏཱསྶ ཝིཏམིདྡྷོ, ཨེཏཾ སཏིཾ ཨདྷིཊྛེཡྻཱཏི.

༡༥༢. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ནཱནཔྤཀཱརཏོ མེཏྟཱབྷཱཝནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཡསྨཱ མེཏྟཱ སཏྟཱརམྨཎཏྟཱ ཨཏྟདིཊྛིཡཱ ཨཱསནྣཱ ཧོཏི ཏསྨཱ དིཊྛིགཧཎནིསེདྷནམུཁེན ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཏདེཝ མེཏྟཱཛྷཱནཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཨརིཡབྷཱུམིཔྤཏྟིཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘དིཊྛིཉྩ ཨནུཔགྒམྨཱ’’ཏི. ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ དེསནཾ སམཱཔེསི.

ཏསྶཏྠོ – ཡྭཱཡཾ ‘‘བྲཧྨམེཏཾ ཝིཧཱརམིདྷམཱཧཱུ’’ཏི སཾཝཎྞིཏོ མེཏྟཱཛྷཱནཝིཧཱརོ, ཏཏོ ཝུཊྛཱཡ ཡེ ཏཏྠ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱདཡོ དྷམྨཱ, ཏེ, ཏེསཉྩ ཝཏྠཱདིཨནུསཱརེན རཱུཔདྷམྨེ པརིགྒཧེཏྭཱ ཨིམིནཱ ནཱམརཱུཔཔརིཙྪེདེན ‘‘སུདྡྷསངྑཱརཔུཉྫོཡཾ, ན ཨིདྷ སཏྟཱུཔལབྦྷཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༡༧༡) ཨེཝཾ དིཊྛིཉྩ ཨནུཔགྒམྨ ཨནུཔུབྦེན ལོཀུཏྟརསཱིལེན སཱིལཝཱ ཧུཏྭཱ ལོཀུཏྟརསཱིལསམྤཡུཏྟེནེཝ སོཏཱཔཏྟིམགྒསམྨཱདིཊྛིསངྑཱཏེན དསྶནེན སམྤནྣོ. ཏཏོ པརཾ ཡོཔཱཡཾ ཝཏྠུཀཱམེསུ གེདྷོ ཀིལེསཀཱམོ ཨཔྤཧཱིནོ ཧོཏི, ཏམྤི སཀདཱགཱམིཨནཱགཱམིམགྒེཧི ཏནུབྷཱཝེན ཨནཝསེསཔྤཧཱནེན ཙ ཀཱམེསུ གེདྷཾ ཝིནེཡྻ ཝིནཡིཏྭཱ ཝཱུཔསམེཏྭཱ ན ཧི ཛཱཏུ གབྦྷསེཡྻ པུན རེཏི ཨེཀཾསེནེཝ པུན གབྦྷསེཡྻཾ ན ཨེཏི, སུདྡྷཱཝཱསེསུ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཏྭཱ པརིནིབྦཱཏཱིཏི.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ དེསནཾ སམཱཔེཏྭཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨཱཧ – ‘‘གཙྪཐ, བྷིཀྑཝེ, ཏསྨིཾཡེཝ ཝནསཎྜེ ཝིཧརཐ. ཨིམཉྩ སུཏྟཾ མཱསསྶ ཨཊྛསུ དྷམྨསྶཝནདིཝསེསུ གཎྜིཾ ཨཱཀོཊེཏྭཱ ཨུསྶཱརེཐ, དྷམྨཀཐཾ ཀརོཐ, སཱཀཙྪཐ, ཨནུམོདཐ, ཨིདམེཝ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཱསེཝཐ, བྷཱཝེཐ, བཧུལཱིཀརོཐ. ཏེཔི ཝོ ཨམནུསྶཱ ཏཾ བྷེརཝཱརམྨཎཾ ན དསྶེསྶནྟི, ཨཉྙདཏྠུ ཨཏྠཀཱམཱ ཧིཏཀཱམཱ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི. ཏེ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི བྷགཝཏོ པཊིསྶུཎིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ, པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ, ཏཏྠ གནྟྭཱ, ཏཐཱ ཨཀཾསུ. དེཝཏཱཡོ ཙ ‘‘བྷདནྟཱ ཨམྷཱཀཾ ཨཏྠཀཱམཱ ཧིཏཀཱམཱ’’ཏི པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏཱ ཧུཏྭཱ སཡམེཝ སེནཱསནཾ སམྨཛྫནྟི, ཨུཎྷོདཀཾ པཊིཡཱདེནྟི, པིཊྛིཔརིཀམྨཔཱདཔརིཀམྨཾ ཀརོནྟི, ཨཱརཀྑཾ སཾཝིདཧནྟི. ཏེ བྷིཀྑཱུ ཏཐེཝ མེཏྟཾ བྷཱཝེཏྭཱ ཏམེཝ ཙ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ སབྦེཝ ཏསྨིཾཡེཝ ཨནྟོཏེམཱསེ ཨགྒཕལཾ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཏྭཱ མཧཱཔཝཱརཎཱཡ ཝིསུདྡྷིཔཝཱརཎཾ པཝཱརེསུནྟི.

ཨེཝཉྷི ཨཏྠཀུསལེན ཏཐཱགཏེན,

དྷམྨིསྶརེན ཀཐིཏཾ ཀརཎཱིཡམཏྠཾ;

ཀཏྭཱནུབྷུཡྻ པརམཾ ཧདཡསྶ སནྟིཾ,

སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེནྟི སམཏྟཔཉྙཱ.

ཏསྨཱ ཧི ཏཾ ཨམཏམབྦྷུཏམརིཡཀནྟཾ,

སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེཙྩ ཝིཧརིཏུཀཱམོ;

ཝིཉྙཱུ ཛནོ ཝིམལསཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱ,

བྷེདཾ ཀརེཡྻ སཏཏཾ ཀརཎཱིཡམཏྠནྟི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ མེཏྟསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. ཧེམཝཏསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨཛྫ པནྣརསོཏི ཧེམཝཏསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? པུཙྪཱཝསིཀཱ ཨུཔྤཏྟི. ཧེམཝཏེན ཧི པུཊྛོ བྷགཝཱ ‘‘ཚསུ ལོཀོ སམུཔྤནྣོ’’ཏིཨཱདཱིནི ཨབྷཱསི. ཏཏྠ ‘‘ཨཛྫ པནྣརསོ’’ཏིཨཱདི སཱཏཱགིརེན ཝུཏྟཾ, ‘‘ཨིཏི སཱཏཱགིརོ’’ཏིཨཱདི སངྒཱིཏིཀཱརེཧི, ‘‘ཀཙྩིམནོ’’ཏིཨཱདི ཧེམཝཏེན, ‘‘ཚསུ ལོཀོ’’ཏིཨཱདི བྷགཝཏཱ, ཏཾ སབྦམྤི སམོདྷཱནེཏྭཱ ‘‘ཧེམཝཏསུཏྟ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ‘‘སཱཏཱགིརིསུཏྟ’’ནྟི ཨེཀཙྩེཧི.

ཏཏྠ ཡཱཡཾ ‘‘ཨཛྫ པནྣརསོ’’ཏིཨཱདི གཱཐཱ. ཏསྶཱ ཨུཔྤཏྟི – ཨིམསྨིཾཡེཝ བྷདྡཀཔྤེ ཝཱིསཏིཝསྶསཧསྶཱཡུཀེསུ པུརིསེསུ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ སོལ༹སཝསྶསཧསྶཱཡུཀཱནི ཋཏྭཱ པརིནིབྦུཏསྶ བྷགཝཏོ ཀསྶཔསམྨཱསམྦུདྡྷསྶ མཧཏིཡཱ པཱུཛཱཡ སརཱིརཀིཙྩཾ ཨཀཾསུ. ཏསྶ དྷཱཏུཡོ ཨཝིཀིརིཏྭཱ སུཝཎྞཀྑནྡྷོ ཝིཡ ཨེཀགྒྷནཱ ཧུཏྭཱ ཨཊྛཾསུ. དཱིགྷཱཡུཀབུདྡྷཱནཉྷི ཨེསཱ དྷམྨཏཱ. ཨཔྤཱཡུཀབུདྡྷཱ པན ཡསྨཱ བཧུཏརེན ཛནེན ཨདིཊྛཱ ཨེཝ པརིནིབྦཱཡནྟི, ཏསྨཱ དྷཱཏུཔཱུཛམྤི ཀཏྭཱ ‘‘ཏཏྠ ཏཏྠ ཛནཱ པུཉྙཾ པསཝིསྶནྟཱི’’ཏི ཨནུཀམྤཱཡ ‘‘དྷཱཏུཡོ ཝིཀིརནྟཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཧནྟི. ཏེན ཏེསཾ སུཝཎྞཙུཎྞཱནི ཝིཡ དྷཱཏུཡོ ཝིཀིརནྟི, སེཡྻཐཱཔི ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ.

མནུསྶཱ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨེཀཾཡེཝ དྷཱཏུགྷརཾ ཀཏྭཱ ཙེཏིཡཾ པཏིཊྛཱཔེསུཾ ཡོཛནཾ ཨུབྦེདྷེན པརིཀྑེཔེན ཙ. ཏསྶ ཨེཀེཀགཱཝུཏནྟརཱནི ཙཏྟཱརི དྭཱརཱནི ཨཧེསུཾ. ཨེཀཾ དྭཱརཾ ཀིཀཱི རཱཛཱ ཨགྒཧེསི; ཨེཀཾ ཏསྶེཝ པུཏྟོ པཐཝིནྡྷརོ ནཱམ; ཨེཀཾ སེནཱཔཏིཔམུཁཱ ཨམཙྩཱ; ཨེཀཾ སེཊྛིཔམུཁཱ ཛཱནཔདཱ རཏྟསུཝཎྞམཡཱ ཨེཀགྒྷནཱ སུཝཎྞརསཔཊིབྷཱགཱ ཙ ནཱནཱརཏནམཡཱ ཨིཊྛཀཱ ཨཧེསུཾ ཨེཀེཀཱ སཏསཧསྶགྒྷནིཀཱ. ཏེ ཧརིཏཱལམནོསིལཱཧི མཏྟིཀཱཀིཙྩཾ སུརབྷིཏེལེན ཨུདཀཀིཙྩཉྩ ཀཏྭཱ ཏཾ ཙེཏིཡཾ པཏིཊྛཱཔེསུཾ.

ཨེཝཾ པཏིཊྛིཏེ ཙེཏིཡེ དྭེ ཀུལཔུཏྟཱ སཧཱཡཀཱ ནིཀྑམིཏྭཱ སམྨུཁསཱཝཀཱནཾ ཐེརཱནཾ སནྟིཀེ པབྦཛིཾསུ. དཱིགྷཱཡུཀབུདྡྷཱནཉྷི སམྨུཁསཱཝཀཱཡེཝ པབྦཱཛེནྟི, ཨུཔསམྤཱདེནྟི, ནིསྶཡཾ དེནྟི, ཨིཏརེ ན ལབྷནྟི. ཏཏོ ཏེ ཀུལཔུཏྟཱ ‘‘སཱསནེ, བྷནྟེ, ཀཏི དྷུརཱནཱི’’ཏི པུཙྪིཾསུ. ཐེརཱ ‘‘དྭེ དྷུརཱནཱི’’ཏི ཀཐེསུཾ – ‘‘ཝཱསདྷུརཾ, པརིཡཏྟིདྷུརཉྩཱ’’ཏི. ཏཏྠ པབྦཛིཏེན ཀུལཔུཏྟེན ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱནཾ སནྟིཀེ པཉྩ ཝསྶཱནི ཝསིཏྭཱ, ཝཏྟཔཊིཝཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ, པཱཏིམོཀྑཾ དྭེ ཏཱིཎི བྷཱཎཝཱརསུཏྟནྟཱནི ཙ པགུཎཾ ཀཏྭཱ, ཀམྨཊྛཱནཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ, ཀུལེ ཝཱ གཎེ ཝཱ ནིརཱལཡེན ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ, ཨརཧཏྟསཙྪིཀིརིཡཱཡ གྷཊིཏབྦཾ ཝཱཡམིཏབྦཾ, ཨེཏཾ ཝཱསདྷུརཾ. ཨཏྟནོ ཐཱམེན པན ཨེཀཾ ཝཱ ནིཀཱཡཾ པརིཡཱཔུཎིཏྭཱ དྭེ ཝཱ པཉྩ ཝཱ ནིཀཱཡེ པརིཡཏྟིཏོ ཙ ཨཏྠཏོ ཙ སུཝིསདཾ སཱསནཾ ཨནུཡུཉྫིཏབྦཾ, ཨེཏཾ པརིཡཏྟིདྷུརནྟི. ཨཐ ཏེ ཀུལཔུཏྟཱ ‘‘དྭིནྣཾ དྷུརཱནཾ ཝཱསདྷུརམེཝ སེཊྛ’’ནྟི ཝཏྭཱ ‘‘མཡཾ པནམྷཱ དཧརཱ, ཝུཌྜྷཀཱལེ ཝཱསདྷུརཾ པརིཔཱུརེསྶཱམ, པརིཡཏྟིདྷུརཾ ཏཱཝ པཱུརེམཱ’’ཏི པརིཡཏྟིཾ ཨཱརབྷིཾསུ. ཏེ པཀཏིཡཱཝ པཉྙཝནྟོ ནཙིརསྶེཝ སཀལེ བུདྡྷཝཙནེ པཀཏཉྙནོ ཝིནཡེ ཙ ཨཏིཝིཡ ཝིནིཙྪཡཀུསལཱ ཨཧེསུཾ. ཏེསཾ པརིཡཏྟིཾ ནིསྶཱཡ པརིཝཱརོ ཨུཔྤཛྫི, པརིཝཱརཾ ནིསྶཱཡ ལཱབྷོ, ཨེཀམེཀསྶ པཉྩསཏཔཉྩསཏཱ བྷིཀྑཱུ པརིཝཱརཱ ཨཧེསུཾ. ཏེ སཏྠུསཱསནཾ དཱིཔེནྟཱ ཝིཧརིཾསུ, པུན བུདྡྷཀཱལོ ཝིཡ ཨཧོསི.

ཏདཱ དྭེ བྷིཀྑཱུ གཱམཀཱཝཱསེ ཝིཧརནྟི དྷམྨཝཱདཱི ཙ ཨདྷམྨཝཱདཱི ཙ. ཨདྷམྨཝཱདཱི ཙཎྜོ ཧོཏི ཕརུསོ, མུཁརོ, ཏསྶ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརོ ཨིཏརསྶ པཱཀཊོ ཧོཏི. ཏཏོ ནཾ ‘‘ཨིདཾ ཏེ, ཨཱཝུསོ, ཀམྨཾ སཱསནསྶ ཨཔྤཏིརཱུཔ’’ནྟི ཙོདེསི. སོ ‘‘ཀིཾ ཏེ དིཊྛཾ, ཀིཾ སུཏ’’ནྟི ཝིཀྑིཔཏི. ཨིཏརོ ‘‘ཝིནཡདྷརཱ ཛཱནིསྶནྟཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏོ ཨདྷམྨཝཱདཱི ‘‘སཙེ ཨིམཾ ཝཏྠུཾ ཝིནཡདྷརཱ ཝིནིཙྪིནིསྶནྟི, ཨདྡྷཱ མེ སཱསནེ པཏིཊྛཱ ན བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཨཏྟནོ པཀྑཾ ཀཱཏུཀཱམོ ཏཱཝདེཝ པརིཀྑཱརེ ཨཱདཱཡ ཏེ དྭེ ཐེརེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སམཎཔརིཀྑཱརེ དཏྭཱ ཏེསཾ ནིསྶཡེན ཝིཧརིཏུམཱརདྡྷོ. སབྦཉྩ ནེསཾ ཨུཔཊྛཱནཾ ཀརོནྟོ སཀྐཙྩཾ ཝཏྟཔཊིཝཏྟཾ པཱུརེཏུཀཱམོ ཝིཡ ཨཀཱསི. ཏཏོ ཨེཀདིཝསཾ ཨུཔཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཏེཧི ཝིསྶཛྫིཡམཱནོཔི ཨཊྛཱསིཡེཝ. ཐེརཱ ‘‘ཀིཉྩི ཝཏྟབྦམཏྠཱི’’ཏི ཏཾ པུཙྪིཾསུ. སོ ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཨེཀེན མེ བྷིཀྑུནཱ སཧ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརཾ པཊིཙྩ ཝིཝཱདོ ཨཏྠི. སོ ཡདི ཏཾ ཝཏྠུཾ ཨིདྷཱགནྟྭཱ ཨཱརོཙེཏི, ཡཐཱཝིནིཙྪཡཾ ན ཝིནིཙྪིནིཏབྦ’’ནྟི. ཐེརཱ ‘‘ཨོསཊཾ ཝཏྠུཾ ཡཐཱཝིནིཙྪཡཾ ན ཝིནིཙྪིནིཏུཾ ན ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. སོ ‘‘ཨེཝཾ ཀརིཡམཱནེ, བྷནྟེ, མམ སཱསནེ པཏིཊྛཱ ནཏྠི, མཡ྄ཧེཏཾ པཱཔཾ ཧོཏུ, མཱ ཏུམྷེ ཝིནིཙྪིནཐཱ’’ཏི. ཏེ ཏེན ནིཔྤཱིལི༹ཡམཱནཱ སམྤཊིཙྪིཾསུ. སོ ཏེསཾ པཊིཉྙཾ གཧེཏྭཱ པུན ཏཾ ཨཱཝཱསཾ གནྟྭཱ ‘‘སབྦཾ ཝིནཡདྷརཱནཾ སནྟིཀེ ནིཊྛིཏ’’ནྟི ཏཾ དྷམྨཝཱདིཾ སུཊྛུཏརཾ ཨཝམཉྙནྟོ ཕརུསེན སམུདཱཙརཏི. དྷམྨཝཱདཱི ‘‘ནིསྶངྐོ ཨཡཾ ཛཱཏོ’’ཏི ཏཱཝདེཝ ནིཀྑམིཏྭཱ ཐེརཱནཾ པརིཝཱརཾ བྷིཀྑུསཧསྶཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ནནུ, ཨཱཝུསོ, ཨོསཊཾ ཝཏྠུ ཡཐཱདྷམྨཾ ཝིནིཙྪིནིཏབྦཾ, ཨནོསརཱཔེཏྭཱ ཨེཝ ཝཱ ཨཉྙམཉྙཾ ཨཙྩཡཾ དེསཱཔེཏྭཱ སཱམགྒཱི ཀཱཏབྦཱ. ཨིམེ པན ཐེརཱ ནེཝ ཝཏྠུཾ ཝིནིཙྪིནིཾསུ, ན སཱམགྒིཾ ཨཀཾསུ. ཀིཾ ནཱམེཏ’’ནྟི? ཏེཔི སུཏྭཱ ཏུཎྷཱི ཨཧེསུཾ – ‘‘ནཱུན ཀིཉྩི ཨཱཙརིཡེཧི ཉཱཏ’’ནྟི. ཏཏོ ཨདྷམྨཝཱདཱི ཨོཀཱསཾ ལབྷིཏྭཱ ‘‘ཏྭཾ པུབྦེ ‘ཝིནཡདྷརཱ ཛཱནིསྶནྟཱི’ཏི བྷཎསི. ཨིདཱནི ཏེསཾ ཝིནཡདྷརཱནཾ ཨཱརོཙེཧི ཏཾ ཝཏྠུ’’ནྟི དྷམྨཝཱདིཾ པཱིལེ༹ཏྭཱ ‘‘ཨཛྫཏགྒེ པརཱཛིཏོ ཏྭཾ, མཱ ཏཾ ཨཱཝཱསཾ ཨཱགཙྪཱི’’ཏི ཝཏྭཱ པཀྐཱམི. ཏཏོ དྷམྨཝཱདཱི ཐེརེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཏུམྷེ སཱསནཾ ཨནཔེཀྑིཏྭཱ ‘ཨམྷེ ཨུཔཊྛེསི པརིཏོསེསཱི’ཏི པུགྒལམེཝ ཨཔེཀྑིཏྠ, སཱསནཾ ཨརཀྑིཏྭཱ པུགྒལཾ རཀྑིཏྠ, ཨཛྫཏགྒེ དཱནི ཏུམྷཱཀཾ ཝིནིཙྪཡཾ ཝིནིཙྪིནིཏུཾ ན ཝཊྚཏི, ཨཛྫ པརིནིབྦུཏོ ཀསྶཔོ བྷགཝཱ’’ཏི མཧཱསདྡེན ཀནྡིཏྭཱ ‘‘ནཊྛཾ སཏྠུ སཱསན’’ནྟི པརིདེཝམཱནོ པཀྐཱམི.

ཨཐ ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ སཾཝིགྒམཱནསཱ ‘‘མཡཾ པུགྒལམནུརཀྑནྟཱ སཱསནརཏནཾ སོབྦྷེ པཀྑིཔིམྷཱ’’ཏི ཀུཀྐུཙྩཾ ཨུཔྤཱདེསུཾ. ཏེ ཏེནེཝ ཀུཀྐུཙྩེན ཨུཔཧཏཱསཡཏྟཱ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ སགྒེ ནིབྦཏྟིཏུམསཀྐོནྟཱ ཨེཀཱཙརིཡོ ཧིམཝཏི ཧེམཝཏེ པབྦཏེ ནིབྦཏྟི ཧེམཝཏོ ཡཀྑོཏི ནཱམེན. དུཏིཡཱཙརིཡོ མཛ྄ཛྷིམདེསེ སཱཏཔབྦཏེ སཱཏཱགིརོཏི ནཱམེན. ཏེཔི ནེསཾ པརིཝཱརཱ བྷིཀྑཱུ ཏེསཾཡེཝ ཨནུཝཏྟིཏྭཱ སགྒེ ནིབྦཏྟིཏུམསཀྐོནྟཱ ཏེསཾ པརིཝཱརཱ ཡཀྑཱཝ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟིཾསུ. ཏེསཾ པན པཙྩཡདཱཡཀཱ གཧཊྛཱ དེཝལོཀེ ནིབྦཏིཾསུ. ཧེམཝཏསཱཏཱགིརཱ ཨཊྛཝཱིསཏིཡཀྑསེནཱཔཏཱིནམབྦྷནྟརཱ མཧཱནུབྷཱཝཱ ཡཀྑརཱཛཱནོ ཨཧེསུཾ.

ཡཀྑསེནཱཔཏཱིནཉྩ ཨཡཾ དྷམྨཏཱ – མཱསེ མཱསེ ཨཊྛ དིཝསཱནི དྷམྨཝིནིཙྪཡཏྠཾ ཧིམཝཏི མནོསིལཱཏལེ ནཱགཝཏིམཎྜཔེ དེཝཏཱནཾ སནྣིཔཱཏོ ཧོཏི, ཏཏྠ སནྣིཔཏིཏབྦནྟི. ཨཐ སཱཏཱགིརཧེམཝཏཱ ཏསྨིཾ སམཱགམེ ཨཉྙམཉྙཾ དིསྭཱ སཉྫཱནིཾསུ – ‘‘ཏྭཾ, སམྨ, ཀུཧིཾ ཨུཔྤནྣོ, ཏྭཾ ཀུཧི’’ནྟི ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཨུཔྤཏྟིཊྛཱནཉྩ པུཙྪིཏྭཱ ཝིཔྤཊིསཱརིནོ ཨཧེསུཾ. ‘‘ནཊྛཱ མཡཾ, སམྨ, པུབྦེ ཝཱིསཏི ཝསྶསཧསྶཱནི སམཎདྷམྨཾ ཀཏྭཱ ཨེཀཾ པཱཔསཧཱཡཾ ནིསྶཱཡ ཡཀྑཡོནིཡཾ ཨུཔྤནྣཱ, ཨམྷཱཀཾ པན པཙྩཡདཱཡཀཱ ཀཱམཱཝཙརདེཝེསུ ནིབྦཏྟཱ’’ཏི. ཨཐ སཱཏཱགིརོ ཨཱཧ – ‘‘མཱརིས, ཧིམཝཱ ནཱམ ཨཙྪརིཡབྦྷུཏསམྨཏོ, ཀིཉྩི ཨཙྪརིཡཾ དིསྭཱ ཝཱ སུཏྭཱ ཝཱ མམཱཔི ཨཱརོཙེཡྻཱསཱི’’ཏི. ཧེམཝཏོཔི ཨཱཧ – ‘‘མཱརིས, མཛ྄ཛྷིམདེསོ ནཱམ ཨཙྪརིཡབྦྷུཏསམྨཏོ, ཀིཉྩི ཨཙྪརིཡཾ དིསྭཱ ཝཱ སུཏྭཱ ཝཱ མམཱཔི ཨཱརོཙེཡྻཱསཱི’’ཏི. ཨེཝཾ ཏེསུ དྭཱིསུ སཧཱཡེསུ ཨཉྙམཉྙཾ ཀཏིཀཾ ཀཏྭཱ, ཏམེཝ ཨུཔྤཏྟིཾ ཨཝིཝཛྫེཏྭཱ ཝསམཱནེསུ ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ ཝཱིཏིཝཏྟཾ, མཧཱཔཐཝཱི ཨེཀཡོཛནཏིགཱཝུཏམཏྟཾ ཨུསྶདཱ.

ཨཐམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ དཱིཔངྐརཔཱདམཱུལེ ཀཏཔཎིདྷཱནོ ཡཱཝ ཝེསྶནྟརཛཱཏཀཾ, ཏཱཝ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ, ཏུསིཏབྷཝནེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ, ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ, དྷམྨཔདནིདཱནེ ཝུཏྟནཡེན དེཝཏཱཧི ཨཱཡཱཙིཏོ པཉྩ མཧཱཝིལོཀནཱནི ཝིལོཀེཏྭཱ, དེཝཏཱནཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ, དྭཏྟིཾསཱཡ པུབྦནིམིཏྟེསུ ཝཏྟམཱནེསུ ཨིདྷ པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསི དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ཀམྤེཏྭཱ. ཏཱནི དིསྭཱཔི ཨིམེ རཱཛཡཀྑཱ ‘‘ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན ནིབྦཏྟཱནཱི’’ཏི ན ཛཱནིཾསུ. ‘‘ཁིཌྜཱཔསུཏཏྟཱ ནེཝཱདྡསཾསཱུ’’ཏི ཨེཀེ. ཨེས ནཡོ ཛཱཏིཡཾ ཨབྷིནིཀྑམནེ བོདྷིཡཉྩ. དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནེ པན པཉྩཝགྒིཡེ ཨཱམནྟེཏྭཱ བྷགཝཏི ཏིཔརིཝཊྚཾ དྭཱདསཱཀཱརཾ ཝརདྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེནྟེ མཧཱབྷཱུམིཙཱལཾ པུབྦནིམིཏྟཾ པཱཊིཧཱརིཡཱནི ཙ ཨེཏེསཾ ཨེཀོ སཱཏཱགིརོཡེཝ པཋམཾ ཨདྡས. ནིབྦཏྟིཀཱརཎཉྩ ཏེསཾ ཉཏྭཱ སཔརིསོ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམྨ དྷམྨདེསནཾ ཨསྶོསི, ན ཙ ཀིཉྩི ཝིསེསཾ ཨདྷིགཙྪི. ཀསྨཱ? སོ ཧི དྷམྨཾ སུཎནྟོ ཧེམཝཏཾ ཨནུསྶརིཏྭཱ ‘‘ཨཱགཏོ ནུ ཁོ མེ སཧཱཡཀོ, ནོ’’ཏི པརིསཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཏཾ ཨཔསྶནྟོ ‘‘ཝཉྩིཏོ མེ སཧཱཡོ, ཡོ ཨེཝཾ ཝིཙིཏྲཔཊིབྷཱནཾ བྷགཝཏོ དྷམྨདེསནཾ ན སུཎཱཏཱི’’ཏི ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ ཨཧོསི. བྷགཝཱ ཙ ཨཏྠངྒཏེཔི ཙ སཱུརིཡེ དེསནཾ ན ནིཊྛཱཔེསི.

ཨཐ སཱཏཱགིརོ ‘‘སཧཱཡཾ གཧེཏྭཱ ཏེན སཧཱགམྨ དྷམྨདེསནཾ སོསྶཱམཱི’’ཏི ཧཏྠིཡཱནཨསྶཡཱནགརུལ༹ཡཱནཱདཱིནི མཱཔེཏྭཱ པཉྩཧི ཡཀྑསཏེཧི པརིཝུཏོ ཧིམཝནྟཱབྷིམུཁོ པཱཡཱསི, ཏདཱ ཧེམཝཏོཔི. ཡསྨཱ པཊིསནྡྷིཛཱཏི-ཨབྷིནིཀྑམན-བོདྷིཔརིནིབྦཱནེསྭེཝ དྭཏྟིཾས པུབྦནིམིཏྟཱནི ཧུཏྭཱཝ པཏིཝིགཙྪནྟི, ན ཙིརཊྛིཏིཀཱནི ཧོནྟི, དྷམྨཙཀྐཔཝཏྟནེ པན ཏཱནི སཝིསེསཱནི ཧུཏྭཱ, ཙིརཏརཾ ཋཏྭཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི, ཏསྨཱ ཧིམཝཏི ཏཾ ཨཙྪརིཡཔཱཏུབྷཱཝཾ དིསྭཱ ‘‘ཡཏོ ཨཧཾ ཛཱཏོ, ན ཀདཱཙི ཨཡཾ པབྦཏོ ཨེཝཾ ཨབྷིརཱམོ བྷཱུཏཔུབྦོ, ཧནྡ དཱནི མམ སཧཱཡཾ གཧེཏྭཱ ཨཱགམྨ ཏེན སཧ ཨིམཾ པུཔྥསིརིཾ ཨནུབྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཏཐེཝ མཛ྄ཛྷིམདེསཱབྷིམུཁོ ཨཱགཙྪཏི. ཏེ ཨུབྷོཔི རཱཛགཧསྶ ཨུཔརི སམཱགནྟྭཱ ཨཉྙམཉྙསྶ ཨཱགམནཀཱརཎཾ པུཙྪིཾསུ. ཧེམཝཏོ ཨཱཧ – ‘‘ཡཏོ ཨཧཾ, མཱརིས, ཛཱཏོ, ནཱཡཾ པབྦཏོ ཨེཝཾ ཨཀཱལཀུསུམིཏེཧི རུཀྑེཧི ཨབྷིརཱམོ བྷཱུཏཔུབྦོ, ཏསྨཱ ཨེཏཾ པུཔྥསིརིཾ ཏཡཱ སདྡྷིཾ ཨནུབྷཝིསྶཱམཱིཏི ཨཱགཏོམྷཱི’’ཏི. སཱཏཱགིརོ ཨཱཧ – ‘‘ཛཱནཱསི, པན, ཏྭཾ མཱརིས, ཡེན ཀཱརཎེན ཨིམཾ ཨཀཱལཔུཔྥཔཱཊིཧཱརིཡཾ ཛཱཏ’’ནྟི? ‘‘ན ཛཱནཱམི, མཱརིསཱ’’ཏི. ‘‘ཨིམཾ, མཱརིས, པཱཊིཧཱརིཡཾ ན ཀེཝལ ཧིམཝནྟེཡེཝ, ཨཔིཙ ཁོ པན དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏཱུསུ ནིབྦཏྟཾ, སམྨཱསམྦུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤནྣོ, ཨཛྫ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསི, ཏེན ཀཱརཎེནཱ’’ཏི. ཨེཝཾ སཱཏཱགིརོ ཧེམཝཏསྶ བུདྡྷུཔྤཱདཾ ཀཐེཏྭཱ, ཏཾ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ ཨཱནེཏུཀཱམོ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. ཀེཙི པན གོཏམཀེ ཙེཏིཡེ ཝིཧརནྟེ བྷགཝཏི ཨཡམེཝམཱཧཱཏི བྷཎནྟི ‘‘ཨཛྫ པནྣརསོ’’ཏི.

༡༥༣. ཏཏྠ ཨཛྫཱཏི ཨཡཾ རཏྟིནྡིཝོ པཀྑགཎནཏོ པནྣརསོ, ཨུཔཝསིཏབྦཏོ ཨུཔོསཐོ. ཏཱིསུ ཝཱ ཨུཔོསཐེསུ ཨཛྫ པནྣརསོ ཨུཔོསཐོ, ན ཙཱཏུདྡསཱི ཨུཔོསཐོ, ན སཱམགྒཱིཨུཔོསཐོ. ཡསྨཱ ཝཱ པཱཏིམོཀྑུདྡེསཨཊྛངྒཨུཔཝཱསཔཉྙཏྟིདིཝསཱདཱིསུ སམྦཧུལེསུ ཨཏྠེསུ ཨུཔོསཐསདྡོ ཝཏྟཏི. ‘‘ཨཱཡཱམཱཝུསོ, ཀཔྤིན, ཨུཔོསཐཾ གམིསྶཱམཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཧི པཱཏིམོཀྑུདྡེསེ ཨུཔོསཐསདྡོ. ‘‘ཨེཝཾ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏོ ཁོ ཝིསཱཁེ ཨུཔོསཐོ ཨུཔཝུཏྠོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༨.༤༣) པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཝེརམཎིཨཱདིཀེསུ ཨཊྛངྒེསུ. ‘‘སུདྡྷསྶ ཝེ སདཱ ཕགྒུ, སུདྡྷསྶུཔོསཐོ སདཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༧༩) ཨུཔཝཱསེ. ‘‘ཨུཔོསཐོ ནཱམ ནཱགརཱཛཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༢༤༦; མ. ནི. ༣.༢༥༨) པཉྙཏྟིཡཾ. ‘‘ཏདཧུཔོསཐེ པནྣརསེ སཱིསཾནྷཱཏསྶཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༣.༨༥; མ. ནི. ༣.༢༥༦) དིཝསེ. ཏསྨཱ ཨཝསེསཏྠཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཨཱསཱལ༹ྷཱིཔུཎྞམདིཝསཾཡེཝ ནིཡཱམེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཛྫ པནྣརསོ ཨུཔོསཐོ’’ཏི. པཱཊིཔདོ དུཏིཡོཏི ཨེཝཾ གཎིཡམཱནེ ཨཛྫ པནྣརསོ དིཝསོཏི ཨཏྠོ.

དིཝི བྷཝཱནི དིབྦཱནི, དིབྦཱནི ཨེཏྠ ཨཏྠཱིཏི དིབྦཱ. ཀཱནི ཏཱནི? རཱུཔཱནི. ཏཉྷི རཏྟིཾ དེཝཱནཾ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཏོ སནྣིཔཏིཏཱནཾ སརཱིརཝཏྠཱབྷརཎཝིམཱནཔྤབྷཱཧི ཨབྦྷཱདིཨུཔཀྐིལེསཝིརཧིཏཱཡ ཙནྡཔྤབྷཱཡ ཙ སཀལཛམྦུདཱིཔོ ཨལངྐཏོ ཨཧོསི. ཝིསེསཱལངྐཏོ ཙ པརམཝིསུདྡྷིདེཝསྶ བྷགཝཏོ སརཱིརཔྤབྷཱཡ. ཏེནཱཧ ‘‘དིབྦཱ རཏྟི ཨུཔཊྛིཏཱ’’ཏི.

ཨེཝཾ རཏྟིགུཎཝཎྞནཱཔདེསེནཱཔི སཧཱཡསྶ ཙིཏྟཔྤསཱདཾ ཛནེནྟོ བུདྡྷུཔྤཱདཾ ཀཐེཏྭཱ ཨཱཧ ‘‘ཨནོམནཱམཾ སཏྠཱརཾ, ཧནྡ པསྶཱམ གོཏམ’’ནྟི. ཏཏྠ ཨནོམེཧི ཨལཱམཀེཧི སབྦཱཀཱརཔརིཔཱུརེཧི གུཎེཧི ནཱམཾ ཨསྶཱཏི ཨནོམནཱམོ. ཏཐཱ ཧིསྶ ‘‘བུཛ྄ཛྷིཏཱ སཙྩཱནཱིཏི བུདྡྷོ, བོདྷེཏཱ པཛཱཡཱཏི བུདྡྷོ’’ཏིཨཱདིནཱ (མཧཱནི. ༡༩༢; ཙཱུལ༹ནི. པཱརཱཡནཏྠུཏིགཱཐཱནིདྡེས ༩༧; པཊི. མ. ༡.༡༦༢) ནཡེན བུདྡྷོཏི ཨནོམེཧི གུཎེཧི ནཱམཾ, ‘‘བྷགྒརཱགོཏི བྷགཝཱ, བྷགྒདོསོཏི བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (མཧཱནི. ༨༤) ནཡེན ཙ ཨནོམེཧི གུཎེཧི ནཱམཾ. ཨེས ནཡོ ‘‘ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ’’ཏིཨཱདཱིསུ. དིཊྛདྷམྨིཀཱདཱིསུ ཨཏྠེསུ དེཝམནུསྶེ ཨནུསཱསཏི ‘‘ཨིམཾ པཛཧཐ, ཨིམཾ སམཱདཱཡ ཝཏྟཐཱ’’ཏི སཏྠཱ. ཨཔིཙ ‘‘སཏྠཱ བྷགཝཱ སཏྠཝཱཧོ, ཡཐཱ སཏྠཝཱཧོ སཏྟེ ཀནྟཱརཾ ཏཱརེཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (མཧཱནི. ༡༩༠) ནིདྡེསེ ཝུཏྟནཡེནཱཔི སཏྠཱ. ཏཾ ཨནོམནཱམཾ སཏྠཱརཾ. ཧནྡཱཏི བྱཝསཱནཏྠེ ནིཔཱཏོ. པསྶཱམཱཏི ཏེན ཨཏྟཱནཾ སཧ སངྒཧེཏྭཱ པཙྩུཔྤནྣཝཙནཾ. གོཏམནྟི གོཏམགོཏྟཾ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ‘‘སཏྠཱ, ན སཏྠཱ’’ཏི མཱ ཝིམཏིཾ ཨཀཱསི, ཨེཀནྟབྱཝསིཏོ ཧུཏྭཱཝ ཨེཧི པསྶཱམ གོཏམནྟི.

༡༥༤. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཧེམཝཏོ ‘‘ཨཡཾ སཱཏཱགིརོ ‘ཨནོམནཱམཾ སཏྠཱར’ནྟི བྷཎནྟོ ཏསྶ སབྦཉྙུཏཾ པཀཱསེཏི, སབྦཉྙུནོ ཙ དུལླབྷཱ ལོཀེ, སབྦཉྙུཔཊིཉྙེཧི པཱུརཎཱདིསདིསེཧེཝ ལོཀོ ཨུཔདྡུཏོ. སོ པན ཡདི སབྦཉྙཱུ, ཨདྡྷཱ ཏཱདིལཀྑཎཔྤཏྟོ བྷཝིསྶཏི, ཏེན ཏཾ ཨེཝཾ པརིགྒཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཏཱདིལཀྑཎཾ པུཙྪནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཀཙྩི མནོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཀཙྩཱིཏི པུཙྪཱ. མནོཏི ཙིཏྟཾ. སུཔཎིཧིཏོཏི སུཊྛུ ཋཔིཏོ, ཨཙལོ ཨསམྤཝེདྷཱི. སབྦེསུ བྷཱུཏེསུ སབྦབྷཱུཏེསུ. ཏཱདིནོཏི ཏཱདིལཀྑཎཔྤཏྟསྶེཝ སཏོ. པུཙྪཱ ཨེཝ ཝཱ ཨཡཾ ‘‘སོ ཏེ སཏྠཱ སབྦབྷཱུཏེསུ ཏཱདཱི, ཨུདཱཧུ ནོ’’ཏི. ཨིཊྛེ ཨནིཊྛེ ཙཱཏི ཨེཝརཱུཔེ ཨཱརམྨཎེ. སངྐཔྤཱཏི ཝིཏཀྐཱ. ཝསཱིཀཏཱཏི ཝསཾ གམིཏཱ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡཾ ཏྭཾ སཏྠཱརཾ ཝདསི, ཏསྶ ཏེ སཏྠུནོ ཀཙྩི ཏཱདིལཀྑཎཔྤཏྟསྶ སཏོ སབྦབྷཱུཏེསུ མནོ སུཔཎིཧིཏོ, ཨུདཱཧུ ཡཱཝ ཙལནཔཙྩཡཾ ན ལབྷཏི, ཏཱཝ སུཔཎིཧིཏོ ཝིཡ ཁཱཡཏི. སོ ཝཱ ཏེ སཏྠཱ ཀཙྩི སབྦབྷཱུཏེསུ སམཙིཏྟེན ཏཱདཱི, ཨུདཱཧུ ནོ, ཡེ ཙ ཁོ ཨིཊྛཱནིཊྛེསུ ཨཱརམྨཎེསུ རཱགདོསཝསེན སངྐཔྤཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ, ཏྱཱསྶ ཀཙྩི ཝསཱིཀཏཱ, ཨུདཱཧུ ཀདཱཙི ཏེསམྤི ཝསེན ཝཏྟཏཱིཏི.

༡༥༥. ཏཏོ སཱཏཱགིརོ བྷགཝཏོ སབྦཉྙུབྷཱཝེ བྱཝསིཏཏྟཱ སབྦེ སབྦཉྙུགུཎེ ཨནུཛཱནནྟོ ཨཱཧ ‘‘མནོ ཙསྶ སུཔཎིཧིཏོ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ སུཔཎིཧིཏོཏི སུཊྛུ ཋཔིཏོ, པཐཝཱིསམོ ཨཝིརུཛ྄ཛྷནཊྛེན, སིནེརུསམོ སུཔྤཏིཊྛིཏཱཙལནཊྛེན, ཨིནྡཁཱིལསམོ ཙཏུབྦིདྷམཱརཔརཝཱདིགཎེཧི ཨཀམྤིཡཊྛེན. ཨནཙྪརིཡཉྩེཏཾ, བྷགཝཏོ ཨིདཱནི སབྦཱཀཱརསམྤནྣཏྟཱ སབྦཉྙུབྷཱཝེ ཋིཏསྶ མནོ སུཔཎིཧིཏོ ཨཙལོ བྷཝེཡྻ. ཡསྶ ཏིརཙྪཱནབྷཱུཏསྶཱཔི སརཱགཱདིཀཱལེ ཚདྡནྟནཱགཀུལེ ཨུཔྤནྣསྶ སཝིསེན སལླེན ཝིདྡྷསྶ ཨཙལོ ཨཧོསི, ཝདྷཀེཔི ཏསྨིཾ ནཔྤདུསྶི, ཨཉྙདཏྠུ ཏསྶེཝ ཨཏྟནོ དནྟེ ཚེཏྭཱ ཨདཱསི; ཏཐཱ མཧཱཀཔིབྷཱུཏསྶ མཧཏིཡཱ སིལཱཡ སཱིསེ པཧཊསྶཱཔི ཏསྶེཝ ཙ མགྒཾ དསྶེསི; ཏཐཱ ཝིདྷུརཔཎྜིཏབྷཱུཏསྶ པཱདེསུ གཧེཏྭཱ སཊྛིཡོཛནེ ཀཱལ༹པབྦཏཔཔཱཏེ པཀྑིཏྟསྶཱཔི ཨཉྙདཏྠུ ཏསྶེཝ ཡཀྑསྶཏྠཱཡ དྷམྨཾ དེསེསི. ཏསྨཱ སམྨདེཝ ཨཱཧ སཱཏཱགིརོ – ‘‘མནོ ཙསྶ སུཔཎིཧིཏོ’’ཏི.

སབྦབྷཱུཏེསུ ཏཱདིནོཏི སབྦསཏྟེསུ ཏཱདིལཀྑཎཔྤཏྟསྶེཝ སཏོ མནོ སུཔཎིཧིཏོ, ན ཡཱཝ པཙྩཡཾ ན ལབྷཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠ བྷགཝཏོ ཏཱདིལཀྑཎཾ པཉྩདྷཱ ཝེདིཏབྦཾ. ཡཐཱཧ –

‘‘བྷགཝཱ པཉྩཧཱཀཱརེཧི ཏཱདཱི, ཨིཊྛཱནིཊྛེ ཏཱདཱི, ཙཏྟཱཝཱིཏི ཏཱདཱི, མུཏྟཱཝཱིཏི ཏཱདཱི, ཏིཎྞཱཝཱིཏི ཏཱདཱི, ཏནྣིདྡེསཱཏི ཏཱདཱི. ཀཐཾ བྷགཝཱ ཨིཊྛཱནིཊྛེ ཏཱདཱི? བྷགཝཱ ལཱབྷེཔི ཏཱདཱི’’ཏི (མཧཱནི. ༣༨).

ཨེཝམཱདི སབྦཾ ནིདྡེསེ ཝུཏྟནཡེནེཝ གཧེཏབྦཾ. ལཱབྷཱདཡོ ཙ ཏསྶ མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝིཏྠཱརིཏནཡེན ཝེདིཏབྦཱ. ‘‘པུཙྪཱ ཨེཝ ཝཱ ཨཡཾ. སོ ཏེ སཏྠཱ སབྦབྷཱུཏེསུ ཏཱདཱི, ཨུདཱཧུ ནོ’’ཏི ཨིམསྨིམྤི ཝིཀཔྤེ སབྦབྷཱུཏེསུ སམཙིཏྟཏཱཡ ཏཱདཱི ཨམྷཱཀཾ སཏྠཱཏི ཨཏྠོ. ཨཡཉྷི བྷགཝཱ སུཁཱུཔསཾཧཱརཀཱམཏཱཡ དུཀྑཱཔནཡནཀཱམཏཱཡ ཙ སབྦསཏྟེསུ སམཙིཏྟོ, ཡཱདིསོ ཨཏྟནི, ཏཱདིསོ པརེསུ, ཡཱདིསོ མཱཏརི མཧཱམཱཡཱཡ, ཏཱདིསོ ཙིཉྩམཱཎཝིཀཱཡ, ཡཱདིསོ པིཏརི སུདྡྷོདནེ, ཏཱདིསོ སུཔྤབུདྡྷེ, ཡཱདིསོ པུཏྟེ རཱཧུལེ, ཏཱདིསོ ཝདྷཀེསུ དེཝདཏྟདྷནཔཱལཀཨངྒུལིམཱལཱདཱིསུ. སདེཝཀེ ལོཀེཔི ཏཱདཱི. ཏསྨཱ སམྨདེཝཱཧ སཱཏཱགིརོ – ‘‘སབྦབྷཱུཏེསུ ཏཱདིནོ’’ཏི.

ཨཐོ ཨིཊྛེ ཨནིཊྛེ ཙཱཏི. ཨེཏྠ པན ཨེཝཾ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ – ཡཾ ཀིཉྩི ཨིཊྛཾ ཝཱ ཨནིཊྛཾ ཝཱ ཨཱརམྨཎཾ, སབྦཔྤཀཱརེཧི ཏཏྠ ཡེ རཱགདོསཝསེན སངྐཔྤཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ, ཏྱཱསྶ ཨནུཏྟརེན མགྒེན རཱགཱདཱིནཾ པཧཱིནཏྟཱ ཝསཱིཀཏཱ, ན ཀདཱཙི ཏེསཾ ཝསེ ཝཏྟཏི. སོ ཧི བྷགཝཱ ཨནཱཝིལསངྐཔྤོ སུཝིམུཏྟཙིཏྟོ སུཝིམུཏྟཔཉྙོཏི. ཨེཏྠ ཙ སུཔཎིཧིཏམནཏཱཡ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརཱབྷཱཝོ ཝུཏྟོ. སབྦབྷཱུཏེསུ ཨིཊྛཱནིཊྛེཧི སོ ཡཏྠ བྷཝེཡྻ, ཏཾ སཏྟསངྑཱརབྷེདཏོ དུཝིདྷམཱརམྨཎཾ ཝུཏྟཾ. སངྐཔྤཝསཱིབྷཱཝེན ཏསྨིཾ ཨཱརམྨཎེ ཏསྶ མནསིཀཱརཱབྷཱཝཏོ ཀིལེསཔྤཧཱནཾ ཝུཏྟཾ. སུཔཎིཧིཏམནཏཱཡ ཙ མནོསམཱཙཱརསུདྡྷི, སབྦབྷཱུཏེསུ ཏཱདིཏཱཡ ཀཱཡསམཱཙཱརསུདྡྷི, སངྐཔྤཝསཱིབྷཱཝེན ཝིཏཀྐམཱུལཀཏྟཱ ཝཱཙཱཡ ཝཙཱིསམཱཙཱརསུདྡྷི. ཏཐཱ སུཔཎིཧིཏམནཏཱཡ ལོབྷཱདིསབྦདོསཱབྷཱཝོ, སབྦབྷཱུཏེསུ ཏཱདིཏཱཡ མེཏྟཱདིགུཎསབྦྷཱཝོ, སངྐཔྤཝསཱིབྷཱཝེན པཊིཀཱུལེ ཨཔྤཊིཀཱུལསཉྙིཏཱདིབྷེདཱ ཨརིཡིདྡྷི, ཏཱཡ ཙསྶ སབྦཉྙུབྷཱཝོ ཝུཏྟོ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

༡༥༦. ཨེཝཾ ཧེམཝཏོ པུབྦེ མནོདྭཱརཝསེནེཝ ཏཱདིབྷཱཝཾ པུཙྪིཏྭཱ ཏཉྩ པཊིཛཱནནྟམིམཾ སུཏྭཱ དལ༹ྷཱིཀམྨཏྠཾ ཨིདཱནི དྭཱརཏྟཡཝསེནཱཔི, པུབྦེ ཝཱ སངྑེཔེན ཀཱཡཝཙཱིམནོདྭཱརསུདྡྷིཾ པུཙྪིཏྭཱ ཏཉྩ པཊིཛཱནནྟམིམཾ སུཏྭཱ དལ༹ྷཱིཀམྨཏྠམེཝ ཝིཏྠཱརེནཱཔི པུཙྪནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཀཙྩི ཨདིནྣ’’ནྟི. ཏཏྠ གཱཐཱབནྡྷསུཁཏྠཱཡ པཋམཾ ཨདིནྣཱདཱནཝིརཏིཾ པུཙྪཏི. ཨཱརཱ པམཱདམྷཱཏི པཉྩསུ ཀཱམགུཎེསུ ཙིཏྟཝོསྶགྒཏོ དཱུརཱིབྷཱཝེན ཨབྲཧྨཙརིཡཝིརཏིཾ པུཙྪཏི. ‘‘ཨཱརཱ པམདམྷཱ’’ཏིཔི པཋནྟི, ཨཱརཱ མཱཏུགཱམཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཛྷཱནཾ ན རིཉྩཏཱིཏི ཨིམིནཱ པན ཏསྶཱཡེཝ ཏིཝིདྷཱཡ ཀཱཡདུཙྩརིཏཝིརཏིཡཱ བལཝབྷཱཝཾ པུཙྪཏི. ཛྷཱནཡུཏྟསྶ ཧི ཝིརཏི བལཝཏཱི ཧོཏཱིཏི.

༡༥༧. ཨཐ སཱཏཱགིརོ ཡསྨཱ བྷགཝཱ ན ཀེཝལཾ ཨེཏརཧི, ཨཏཱིཏེཔི ཨདྡྷཱནེ དཱིགྷརཏྟཾ ཨདིནྣཱདཱནཱདཱིཧི པཊིཝིརཏོ, ཏསྶཱ ཏསྶཱཡེཝ ཙ ཝིརཏིཡཱ ཨཱནུབྷཱཝེན ཏཾ ཏཾ མཧཱཔུརིསལཀྑཎཾ པཊིལབྷི, སདེཝཀོ ཙསྶ ལོཀོ ‘‘ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ སམཎོ གོཏམོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝཎྞཾ བྷཱསཏི. ཏསྨཱ ཝིསྶཊྛཱཡ ཝཱཙཱཡ སཱིཧནཱདཾ ནདནྟོ ཨཱཧ ‘‘ན སོ ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡཏཱི’’ཏི. ཏཾ ཨཏྠཏོ པཱཀཊམེཝ. ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ ཏཏིཡཔཱདེ ‘‘པམཱདམྷཱ པམདམྷཱ’’ཏི དྭིདྷཱ པཱཋོ. ཙཏུཏྠཔཱདེ ཙ ཛྷཱནཾ ན རིཉྩཏཱིཏི ཛྷཱནཾ རིཏྟཀཾ སུཉྙཀཾ ན ཀརོཏི, ན པརིཙྩཛཏཱིཏི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

༡༥༨. ཨེཝཾ ཀཱཡདྭཱརེ སུདྡྷིཾ སུཏྭཱ ཨིདཱནི ཝཙཱིདྭཱརེ སུདྡྷིཾ པུཙྪནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཀཙྩི མུསཱ ན བྷཎཏཱི’’ཏི. ཨེཏྠ ཁཱིཎཱཏཱིཏི ཁཱིཎོ, ཝིཧིཾསཏི བདྷཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཝཱཙཱཡ པཐོ བྱཔྤཐོ, ཁཱིཎོ བྱཔྤཐོ ཨསྶཱཏི ཁཱིཎབྱཔྤཐོ. ཏཾ ན-ཀཱརེན པཊིསེདྷེཏྭཱ པུཙྪཏི ‘‘ན ཁཱིཎབྱཔྤཐོ’’ཏི, ན ཕརུསཝཱཙོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ‘‘ནཱཁཱིཎབྱཔྤཐོ’’ཏིཔི པཱཋོ, ན ཨཁཱིཎཝཙནོཏི ཨཏྠོ. ཕརུསཝཙནཉྷི པརེསཾ ཧདཡེ ཨཁཱིཡམཱནཾ ཏིཊྛཏི. ཏཱདིསཝཙནོ ཀཙྩི ན སོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝིབྷཱུཏཱིཏི ཝིནཱསོ, ཝིབྷཱུཏིཾ ཀཱསཏི ཀརོཏི ཝཱཏི ཝིབྷཱུཏིཀཾ, ཝིབྷཱུཏིཀམེཝ ཝེབྷཱུཏིཀཾ, ཝེབྷཱུཏིཡནྟིཔི ཝུཙྩཏི, པེསུཉྙསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཉྷི སཏྟཱནཾ ཨཉྙམཉྙཏོ བྷེདནེན ཝིནཱསཾ ཀརོཏི. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

༡༥༩. ཨཐ སཱཏཱགིརོ ཡསྨཱ བྷགཝཱ ན ཀེཝལཾ ཨེཏརཧི, ཨཏཱིཏེཔི ཨདྡྷཱནེ དཱིགྷརཏྟཾ མུསཱཝཱདཱདཱིཧི པཊིཝིརཏོ, ཏསྶཱ ཏསྶཱཡེཝ ཙ ཝིརཏིཡཱ ཨཱནུབྷཱཝེན ཏཾ ཏཾ མཧཱཔུརིསལཀྑཎཾ པཊིལབྷི, སདེཝཀོ ཙསྶ ལོཀོ ‘‘མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོ སམཎོ གོཏམོ’’ཏི ཝཎྞཾ བྷཱསཏི. ཏསྨཱ ཝིསྶཊྛཱཡ ཝཱཙཱཡ སཱིཧནཱདཾ ནདནྟོ ཨཱཧ, ‘‘མུསཱ ཙ སོ ན བྷཎཏཱི’’ཏི. ཏཏྠ མུསཱཏི ཝིནིདྷཱཡ དིཊྛཱདཱིནི པརཝིསཾཝཱདནཝཙནཾ. ཏཾ སོ ན བྷཎཏི. དུཏིཡཔཱདེ པན པཋམཏྠཝསེན ན ཁཱིཎབྱཔྤཐོཏི, དུཏིཡཏྠཝསེན ནཱཁཱིཎབྱཔྤཐོཏི པཱཋོ. ཙཏུཏྠཔཱདེ མནྟཱཏི པཉྙཱ ཝུཙྩཏི. བྷགཝཱ ཡསྨཱ ཏཱཡ མནྟཱཡ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཨཏྠམེཝ བྷཱསཏི ཨཏྠཏོ ཨནཔེཏཝཙནཾ, ན སམྥཾ. ཨཉྙཱཎཔུརེཀྑཱརཉྷི ནིརཏྠཀཝཙནཾ བུདྡྷཱནཾ ནཏྠི. ཏསྨཱ ཨཱཧ – ‘‘མནྟཱ ཨཏྠཾ སོ བྷཱསཏཱི’’ཏི. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ.

༡༦༠. ཨེཝཾ ཝཙཱིདྭཱརསུདྡྷིམྤི སུཏྭཱ ཨིདཱནི མནོདྭཱརསུདྡྷིཾ པུཙྪནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཀཙྩི ན རཛྫཏི ཀཱམེསཱུ’’ཏི. ཏཏྠ ཀཱམཱཏི ཝཏྠུཀཱམཱ. ཏེསུ ཀིལེསཀཱམེན ན རཛྫཏཱིཏི པུཙྪནྟོ ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱལུཏཾ པུཙྪཏི. ཨནཱཝིལནྟི པུཙྪནྟོ བྱཱཔཱདེན ཨཱཝིལབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ ཨབྱཱཔཱདཏཾ པུཙྪཏི. མོཧཾ ཨཏིཀྐནྟོཏི པུཙྪནྟོ ཡེན མོཧེན མཱུལ༹ྷོ མིཙྪཱདིཊྛིཾ གཎྷཱཏི, ཏསྶཱཏིཀྐམེན སམྨཱདིཊྛིཏཾ པུཙྪཏི. དྷམྨེསུ ཙཀྑུམཱཏི པུཙྪནྟོ སབྦདྷམྨེསུ ཨཔྤཊིཧཏསྶ ཉཱཎཙཀྑུནོ, པཉྩཙཀྑུཝིསཡེསུ ཝཱ དྷམྨེསུ པཉྩནྣམྤི ཙཀྑཱུནཾ ཝསེན སབྦཉྙུཏཾ པུཙྪཏི ‘‘དྭཱརཏྟཡཔཱརིསུདྡྷིཡཱཔི སབྦཉྙཱུ ན ཧོཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ.

༡༦༡. ཨཐ སཱཏཱགིརོ ཡསྨཱ བྷགཝཱ ཨཔྤཏྭཱཝ ཨརཧཏྟཾ ཨནཱགཱམིམགྒེན ཀཱམརཱགབྱཱཔཱདཱནཾ པཧཱིནཏྟཱ ནེཝ ཀཱམེསུ རཛྫཏི, ན བྱཱཔཱདེན ཨཱཝིལཙིཏྟོ, སོཏཱཔཏྟིམགྒེནེཝ ཙ མིཙྪཱདིཊྛིཔཙྩཡསྶ སཙྩཔཊིཙྪཱདཀམོཧསྶ པཧཱིནཏྟཱ མོཧཾ ཨཏིཀྐནྟོ, སཱམཉྩ སཙྩཱནི ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷིཏྭཱ བུདྡྷོཏི ཝིམོཀྑནྟིཀཾ ནཱམཾ ཡཐཱཝུཏྟཱནི ཙ ཙཀྑཱུནི པཊིལབྷི, ཏསྨཱ ཏསྶ མནོདྭཱརསུདྡྷིཾ སབྦཉྙུཏཉྩ ཨུགྒྷོསེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ན སོ རཛྫཏི ཀཱམེསཱུ’’ཏི.

༡༦༢. ཨེཝཾ ཧེམཝཏོ བྷགཝཏོ དྭཱརཏྟཡཔཱརིསུདྡྷིཾ སབྦཉྙུཏཉྩ སུཏྭཱ ཧཊྛོ ཨུདགྒོ ཨཏཱིཏཛཱཏིཡཾ བཱཧུསཙྩཝིསདཱཡ པཉྙཱཡ ཨསཛྫམཱནཝཙནཔྤཐོ ཧུཏྭཱ ཨཙྪརིཡབྦྷུཏརཱུཔེ སབྦཉྙུགུཎེ སོཏུཀཱམོ ཨཱཧ ‘‘ཀཙྩི ཝིཛྫཱཡ སམྤནྣོ’’ཏི. ཏཏྠ ཝིཛྫཱཡ སམྤནྣོཏི ཨིམིནཱ དསྶནསམྤཏྟིཾ པུཙྪཏི, སཾསུདྡྷཙཱརཎོཏི ཨིམིནཱ གམནསམྤཏྟིཾ. ཚནྡཝསེན ཙེཏྠ དཱིགྷཾ ཀཏྭཱ ཙཱཀཱརམཱཧ, སཾསུདྡྷཙརཎོཏི ཨཏྠོ. ཨཱསཝཱ ཁཱིཎཱཏི ཨིམིནཱ ཨེཏཱཡ དསྶནགམནསམྤཏྟིཡཱ པཏྟབྦཱཡ ཨཱསཝཀྑཡསཉྙིཏཱཡ པཋམནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པཏྟིཾ པུཙྪཏི, ནཏྠི པུནབྦྷཝོཏི ཨིམིནཱ དུཏིཡནིབྦཱནདྷཱཏུཔཏྟིསམཏྠཏཾ, པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎེན ཝཱ པརམསྶཱསཔྤཏྟིཾ ཉཏྭཱ ཋིཏབྷཱཝཾ.

༡༦༣. ཏཏོ ཡཱ ཨེསཱ ‘‘སོ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱས’’ནྟིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༥༢) ནཡེན བྷཡབྷེརཝཱདཱིསུ ཏིཝིདྷཱ, ‘‘སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ…པེ… ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ ཉཱཎདསྶནཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནཱིཧརཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༡.༢༧༩) ནཡེན ཨམྦཊྛཱདཱིསུ ཨཊྛཝིདྷཱ ཝིཛྫཱ ཝུཏྟཱ, ཏཱཡ ཡསྨཱ སབྦཱཡཔི སབྦཱཀཱརསམྤནྣཱཡ བྷགཝཱ ཨུཔེཏོ. ཡཉྩེཏཾ ‘‘ཨིདྷ, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏི, ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརོ ཧོཏི, བྷོཛནེ མཏྟཉྙཱུ ཧོཏི, ཛཱགརིཡཾ ཨནུཡུཏྟོ ཧོཏི, སཏྟཧི སདྡྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨུདྡིསིཏྭཱ ‘‘ཀཐཉྩ, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༢.༢༤) ནཡེན སེཁསུཏྟེ ནིདྡིཊྛཾ པནྣརསཔྤབྷེདཾ ཙརཎཾ. ཏཉྩ ཡསྨཱ སབྦཱུཔཀྐིལེསཔྤཧཱནེན བྷགཝཏོ ཨཏིཝིཡ སཾསུདྡྷཾ. ཡེཔིམེ ཀཱམཱསཝཱདཡོ ཙཏྟཱརོ ཨཱསཝཱ, ཏེཔི ཡསྨཱ སབྦེ སཔརིཝཱརཱ སཝཱསནཱ བྷགཝཏོ ཁཱིཎཱ. ཡསྨཱ ཙ ཨིམཱཡ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤདཱཡ ཁཱིཎཱསཝོ ཧུཏྭཱ ཏདཱ བྷགཝཱ ‘‘ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ’’ཏི པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཋིཏོ, ཏསྨཱ སཱཏཱགིརོ བྷགཝཏོ སབྦཉྙུབྷཱཝེ བྱཝསཱཡེན སམུསྶཱཧིཏཧདཡོ སབྦེཔི གུཎེ ཨནུཛཱནནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཝིཛྫཱཡ ཙེཝ སམྤནྣོ’’ཏི.

༡༦༤. ཏཏོ ཧེམཝཏོ ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ བྷགཝཱ’’ཏི བྷགཝཏི ནིཀྐངྑོ ཧུཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ཋིཏོཡེཝ བྷགཝནྟཾ པསཾསནྟོ སཱཏཱགིརཉྩ ཨཱརཱདྷེནྟོ ཨཱཧ ‘‘སམྤནྣཾ མུནིནོ ཙིཏྟ’’ནྟི. ཏསྶཏྠོ – སམྤནྣཾ མུནིནོ ཙིཏྟཾ, ‘‘མནོ ཙསྶ སུཔཎིཧིཏོ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཏཱདིབྷཱཝེན པུཎྞཾ སམྤུཎྞཾ, ‘‘ན སོ ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཀཱཡཀམྨུནཱ, ‘‘ན སོ རཛྫཏི ཀཱམེསཱུ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟམནོཀམྨུནཱ ཙ པུཎྞཾ སམྤུཎྞཾ, ‘‘མུསཱ ཙ སོ ན བྷཎཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟབྱཔྤཐེན ཙ ཝཙཱིཀམྨུནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ སམྤནྣཙིཏྟཉྩ ཨནུཏྟརཱཡ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤདཱཡ སམྤནྣཏྟཱ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣཉྩ ཨིམེཧི གུཎེཧི ‘‘མནོ ཙསྶ སུཔཎིཧིཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན དྷམྨཏོ ནཾ པསཾསསི, སབྷཱཝཏོ ཏཙྪཏོ བྷཱུཏཏོ ཨེཝ ནཾ པསཾསསི, ན ཀེཝལཾ སདྡྷཱམཏྟཀེནཱཏི དསྶེཏི.

༡༦༥-༡༦༦. ཏཏོ སཱཏཱགིརོཔི ‘‘ཨེཝམེཏཾ, མཱརིས, སུཊྛུ ཏཡཱ ཉཱཏཉྩ ཨནུམོདིཏཉྩཱ’’ཏི ཨདྷིཔྤཱཡེན ཏམེཝ སཾརཱདྷེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘སམྤནྣཾ མུནིནོ…པེ… དྷམྨཏོ ཨནུམོདསཱི’’ཏི. ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱ པུན བྷགཝཏོ དསྶནེ ཏཾ ཨབྷིཏྠཝཡམཱནོ ཨཱཧ ‘‘སམྤནྣཾ…པེ… ཧནྡ པསྶཱམ གོཏམ’’ནྟི.

༡༦༧. ཨཐ ཧེམཝཏོ ཨཏྟནོ ཨབྷིརུཙིཏགུཎེཧི པུརིམཛཱཏིབཱཧུསཙྩབལེན བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཏྠུནནྟོ སཱཏཱགིརཾ ཨཱཧ – ‘‘ཨེཎིཛངྒྷཾ…པེ… ཨེཧི པསྶཱམ གོཏམ’’ནྟི. ཏསྶཏྠོ – ཨེཎིམིགསྶེཝ ཛངྒྷཱ ཨསྶཱཏི ཨེཎིཛངྒྷོ. བུདྡྷཱནཉྷི ཨེཎིམིགསྶེཝ ཨནུཔུབྦཝཊྚཱ ཛངྒྷཱ ཧོནྟི, ན པུརཏོ ནིམྨཾསཱ པཙྪཏོ སུསུམཱརཀུཙྪི ཝིཡ ཨུདྡྷུམཱཏཱ. ཀིསཱ ཙ བུདྡྷཱ ཧོནྟི དཱིགྷརསྶསམཝཊྚིཏཡུཏྟཊྛཱནེསུ ཏཐཱརཱུཔཱཡ ཨངྒཔཙྩངྒསམྤཏྟིཡཱ, ན ཝཋརཔུརིསཱ ཝིཡ ཐཱུལཱ. པཉྙཱཡ ཝིལིཁིཏཀིལེསཏྟཱ ཝཱ ཀིསཱ. ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀབཱཧིརསཔཏྟཝིདྡྷཾསནཏོ ཝཱིརཱ. ཨེཀཱསནབྷོཛིཏཱཡ པརིམིཏབྷོཛིཏཱཡ ཙ ཨཔྤཱཧཱརཱ, ན དྭཏྟིམཏྟཱལོཔབྷོཛིཏཱཡ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨཧཾ ཁོ པན, ཨུདཱཡི, ཨཔྤེཀདཱ ཨིམིནཱ པཏྟེན སམཏིཏྟིཀམྤི བྷུཉྫཱམི, བྷིཡྻོཔི བྷུཉྫཱམི. ‘ཨཔྤཱཧཱརོ སམཎོ གོཏམོ ཨཔྤཱཧཱརཏཱཡ ཙ ཝཎྞཝཱདཱི’ཏི ཨིཏི ཙེ མཾ, ཨུདཱཡི, སཱཝཀཱ སཀྐརེཡྻུཾ, གརུཾ ཀརེཡྻུཾ, མཱནེཡྻུཾ, པཱུཛེཡྻུཾ, སཀྐཏྭཱ, གརུཾ ཀཏྭཱ, ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརེཡྻུཾ. ཡེ ཏེ, ཨུདཱཡི, མམ སཱཝཀཱ ཀོསཀཱཧཱརཱཔི ཨཌྜྷཀོསཀཱཧཱརཱཔི བེལུཝཱཧཱརཱཔི ཨཌྜྷབེལུཝཱཧཱརཱཔི, ན མཾ ཏེ ཨིམིནཱ དྷམྨེན སཀྐརེཡྻུཾ…པེ… ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརེཡྻུ’’ནྟི (མ. ནི. ༢.༢༤༢).

ཨཱཧཱརེ ཚནྡརཱགཱབྷཱཝེན ཨལོལུཔཱ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེནྟི མོནེཡྻསམྤཏྟིཡཱ མུནིནོ. ཨནགཱརིཀཏཱཡ ཝིཝེཀནིནྣམཱནསཏཱཡ ཙ ཝནེ ཛྷཱཡནྟི. ཏེནཱཧ ཧེམཝཏོ ཡཀྑོ ‘‘ཨེཎིཛངྒྷཾ…པེ… ཨེཧི པསྶཱམ གོཏམ’’ནྟི.

༡༦༨. ཨེཝཉྩ ཝཏྭཱ པུན ཏསྶ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སོཏུཀཱམཏཱཡ ‘‘སཱིཧཾཝེཀཙར’’ནྟི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – སཱིཧཾཝཱཏི དུརཱསདཊྛེན ཁམནཊྛེན ནིབྦྷཡཊྛེན ཙ ཀེསརསཱིཧསདིསཾ. ཡཱཡ ཏཎྷཱཡ ‘‘ཏཎྷཱདུཏིཡོ པུརིསོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏསྶཱ ཨབྷཱཝེན ཨེཀཙརཾ, ཨེཀིསྶཱ ལོཀདྷཱཏུཡཱ དྭིནྣཾ བུདྡྷཱནཾ ཨནུཔྤཏྟིཏོཔི ཨེཀཙརཾ. ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟེ ཝུཏྟནཡེནཱཔི ཙེཏྠ ཏཾ ཏཾ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ནཱགནྟི པུནབྦྷཝཾ ནེཝ གནྟཱརཾ ནཱགནྟཱརཾ. ཨཐ ཝཱ ཨཱགུཾ ན ཀརོཏཱིཏིཔི ནཱགོ. བལཝཱཏིཔི ནཱགོ. ཏཾ ནཱགཾ. ཀཱམེསུ ཨནཔེཀྑིནནྟི དྭཱིསུཔི ཀཱམེསུ ཚནྡརཱགཱབྷཱཝེན ཨནཔེཀྑིནཾ. ཨུཔསངྐམྨ པུཙྪཱམ, མཙྩུཔཱསཔྤམོཙནནྟི ཏཾ ཨེཝརཱུཔཾ མཧེསིཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏེབྷཱུམཀཝཊྚསྶ མཙྩུཔཱསསྶ པམོཙནཾ ཝིཝཊྚཾ ནིབྦཱནཾ པུཙྪཱམ. ཡེན ཝཱ ཨུཔཱཡེན དུཀྑསམུདཡསངྑཱཏཱ མཙྩུཔཱསཱ པམུཙྩཏི, ཏཾ མཙྩུཔཱསཔྤམོཙནཾ པུཙྪཱམཱཏི. ཨིམཾ གཱཐཾ ཧེམཝཏོ སཱཏཱགིརཉྩ སཱཏཱགིརཔརིསཉྩ ཨཏྟནོ པརིསཉྩ སནྡྷཱཡ ཨཱཧ.

ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཱསཱལ༹ྷཱིནཀྑཏྟཾ གྷོསིཏཾ ཨཧོསི. ཨཐ སམནྟཏོ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟེ དེཝནགརེ སིརིཾ པཙྩནུབྷོནྟཱི ཝིཡ རཱཛགཧེ ཀཱལཱི༹ ནཱམ ཀུརརགྷརིཀཱ ཨུཔཱསིཀཱ པཱསཱདམཱརུཡ྄ཧ སཱིཧཔཉྫརཾ ཝིཝརིཏྭཱ གབྦྷཔརིསྶམཾ ཝིནོདེནྟཱི སཝཱཏཔྤདེསེ ཨུཏུགྒཧཎཏྠཾ ཋིཏཱ ཏེསཾ ཡཀྑསེནཱཔཏཱིནཾ ཏཾ བུདྡྷགུཎཔཊིསཾཡུཏྟཾ ཀཐཾ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཏོ ཨསྶོསི. སུཏྭཱ ཙ ‘‘ཨེཝཾ ཝིཝིདྷགུཎསམནྣཱགཏཱ བུདྡྷཱ’’ཏི བུདྡྷཱརམྨཎཾ པཱིཏིཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཏཱཡ ནཱིཝརཎཱནི ཝིཀྑམྦྷེཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཋིཏཱ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱསི. ཏཏོ ཨེཝ བྷགཝཏཱ ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝིཀཱནཾ ཨུཔཱསིཀཱནཾ ཨནུསྶཝཔྤསནྣཱནཾ, ཡདིདཾ ཀཱལཱི༹ ཨུཔཱསིཀཱ ཀུརརགྷརིཀཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༢༦༧) ཨེཏདགྒེ ཋཔིཏཱ.

༡༦༩. ཏེཔི ཡཀྑསེནཱཔཏཡོ སཧསྶཡཀྑཔརིཝཱརཱ མཛ྄ཛྷིམཡཱམསམཡེ ཨིསིཔཏནཾ པཏྭཱ, དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟིཏཔལླངྐེནེཝ ནིསིནྣཾ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམྨ ཝནྡིཏྭཱ, ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཏྠཝིཏྭཱ ཨོཀཱསམཀཱརཡིཾསུ ‘‘ཨཀྑཱཏཱརཾ པཝཏྟཱར’’ནྟི. ཏསྶཏྠོ – ཋཔེཏྭཱ ཏཎྷཾ ཏེབྷཱུམཀེ དྷམྨེ ‘‘ཨིདཾ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, དུཀྑཾ ཨརིཡསཙྩ’’ནྟིཨཱདིནཱ (སཾ. ནི. ༥.༡༠༨༡; མཧཱཝ. ༡༤) ནཡེན སཙྩཱནཾ ཝཝཏྠཱནཀཐཱཡ ཨཀྑཱཏཱརཾ, ‘‘‘ཏཾ ཁོ པནིདཾ དུཀྑཾ ཨརིཡསཙྩཾ པརིཉྙེཡྻ’ནྟི མེ བྷིཀྑཝེ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཏེསུ ཀིཙྩཉཱཎཀཏཉཱཎཔྤཝཏྟནེན པཝཏྟཱརཾ. ཡེ ཝཱ དྷམྨཱ ཡཐཱ ཝོཧརིཏབྦཱ, ཏེསུ ཏཐཱ ཝོཧཱརཀཐནེན ཨཀྑཱཏཱརཾ, ཏེསཾཡེཝ དྷམྨཱནཾ སཏྟཱནུརཱུཔཏོ པཝཏྟཱརཾ. ཨུགྒྷཊིཏཉྙུཝིཔཉྩིཏཉྙཱུནཾ ཝཱ དེསནཱཡ ཨཀྑཱཏཱརཾ, ནེཡྻཱནཾ པཊིཔཱདནེན པཝཏྟཱརཾ. ཨུདྡེསེན ཝཱ ཨཀྑཱཏཱརཾ, ཝིབྷངྒེན ཏེཧི ཏེཧི པཀཱརེཧི ཝཙནཏོ པཝཏྟཱརཾ. བོདྷིཔཀྑིཡཱནཾ ཝཱ སལཀྑཎཀཐནེན ཨཀྑཱཏཱརཾ, སཏྟཱནཾ ཙིཏྟསནྟཱནེ པཝཏྟནེན པཝཏྟཱརཾ. སངྑེཔཏོ ཝཱ ཏཱིཧི པརིཝཊྚེཧི སཙྩཱནཾ ཀཐནེན ཨཀྑཱཏཱརཾ, ཝིཏྠཱརཏོ པཝཏྟཱརཾ. ‘‘སདྡྷིནྡྲིཡཾ དྷམྨོ, ཏཾ དྷམྨཾ པཝཏྟེཏཱིཏི དྷམྨཙཀྐ’’ནྟི (པཊི. མ. ༢.༤༠) ཨེཝམཱདིནཱ པཊིསམྦྷིདཱནཡེན ཝིཏྠཱརིཏསྶ དྷམྨཙཀྐསྶ པཝཏྟནཏོ པཝཏྟཱརཾ.

སབྦདྷམྨཱནནྟི ཙཏུབྷཱུམཀདྷམྨཱནཾ. པཱརགུནྟི ཚཧཱཀཱརེཧི པཱརཾ གཏཾ ཨབྷིཉྙཱཡ, པརིཉྙཱཡ, པཧཱནེན, བྷཱཝནཱཡ, སཙྪིཀིརིཡཱཡ, སམཱཔཏྟིཡཱ. སོ ཧི བྷགཝཱ སབྦདྷམྨེ ཨབྷིཛཱནནྟོ གཏོཏི ཨབྷིཉྙཱཔཱརགཱུ, པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷེ པརིཛཱནནྟོ གཏོཏི པརིཉྙཱཔཱརགཱུ, སབྦཀིལེསེ པཛཧནྟོ གཏོཏི པཧཱནཔཱརགཱུ, ཙཏྟཱརོ མགྒེ བྷཱཝེནྟོ གཏོཏི བྷཱཝནཱཔཱརགཱུ, ནིརོདྷཾ སཙྪིཀརོནྟོ གཏོཏི སཙྪིཀིརིཡཱཔཱརགཱུ, སབྦཱ སམཱཔཏྟིཡོ སམཱཔཛྫནྟོ གཏོཏི སམཱཔཏྟིཔཱརགཱུ. ཨེཝཾ སབྦདྷམྨཱནཾ པཱརགུཾ. བུདྡྷཾ ཝེརབྷཡཱཏཱིཏནྟི ཨཉྙཱཎསཡནཏོ པཊིབུདྡྷཏྟཱ བུདྡྷཾ, སབྦེན ཝཱ སརཎཝཎྞནཱཡཾ ཝུཏྟེནཏྠེན བུདྡྷཾ, པཉྩཝེརབྷཡཱནཾ ཨཏཱིཏཏྟཱ ཝེརབྷཡཱཏཱིཏཾ. ཨེཝཾ བྷགཝནྟཾ ཨཏིཏྠཝནྟཱ ‘‘མཡཾ པུཙྪཱམ གོཏམ’’ནྟི ཨོཀཱསམཀཱརཡིཾསུ.

༡༧༠. ཨཐ ནེསཾ ཡཀྑཱནཾ ཏེཛེན ཙ པཉྙཱཡ ཙ ཨགྒོ ཧེམཝཏོ ཡཐཱདྷིཔྤེཏཾ པུཙྪིཏབྦཾ པུཙྪནྟོ ‘‘ཀིསྨིཾ ལོཀོ’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. ཏསྶཱདིཔཱདེ ཀིསྨིནྟི བྷཱཝེནབྷཱཝལཀྑཎེ བྷུམྨཝཙནཾ, ཀིསྨིཾ ཨུཔྤནྣེ ལོཀོ སམུཔྤནྣོ ཧོཏཱིཏི ཨཡཉྷེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ. སཏྟལོཀསངྑཱརལོཀེ སནྡྷཱཡ པུཙྪཏི. ཀིསྨིཾ ཀུབྦཏི སནྠཝནྟི ཨཧནྟི ཝཱ མམནྟི ཝཱ ཏཎྷཱདིཊྛིསནྠཝཾ ཀིསྨིཾ ཀུབྦཏི, ཨདྷིཀརཎཏྠེ བྷུམྨཝཙནཾ. ཀིསྶ ལོཀོཏི ཨུཔཡོགཏྠེ སཱམིཝཙནཾ, ཀིཾ ཨུཔཱདཱཡ ལོཀོཏི སངྑྱཾ གཙྪཏཱིཏི ཨཡཉྷེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཀིསྨིཾ ལོཀོཏི བྷཱཝེནབྷཱཝལཀྑཎཀཱརཎཏྠེསུ བྷུམྨཝཙནཾ. ཀིསྨིཾ སཏི ཀེན ཀཱརཎེན ལོཀོ ཝིཧཉྙཏི པཱིལཱི༹ཡཏི བཱདྷཱིཡཏཱིཏི ཨཡཉྷེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༡༧༡. ཨཐ བྷགཝཱ ཡསྨཱ ཚསུ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀབཱཧིརེསུ ཨཱཡཏནེསུ ཨུཔྤནྣེསུ སཏྟལོཀོ ཙ དྷནདྷཉྙཱདིཝསེན སངྑཱརལོཀོ ཙ ཨུཔྤནྣོ ཧོཏི, ཡསྨཱ ཙེཏྠ སཏྟལོཀོ ཏེསྭེཝ ཚསུ དུཝིདྷམྤི སནྠཝཾ ཀརོཏི. ཙཀྑཱཡཏནཾ ཝཱ ཧི ‘‘ཨཧཾ མམ’’ནྟི གཎྷཱཏི ཨཝསེསེསུ ཝཱ ཨཉྙཏརཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཙཀྑུ ཨཏྟཱཏི ཡོ ཝདེཡྻ, ཏཾ ན ཨུཔཔཛྫཏཱི’’ཏིཨཱདི (མ. ནི. ༣.༤༢༢). ཡསྨཱ ཙ ཨེཏཱནིཡེཝ ཚ ཨུཔཱདཱཡ དུཝིདྷོཔི ལོཀོཏི སངྑྱཾ གཙྪཏི, ཡསྨཱ ཙ ཏེསྭེཝ ཚསུ སཏི སཏྟལོཀོ དུཀྑཔཱཏུབྷཱཝེན ཝིཧཉྙཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཧཏྠེསུ, བྷིཀྑཝེ, སཏི ཨཱདཱནནིཀྑེཔནཾ ཧོཏི, པཱདེསུ སཏི ཨབྷིཀྐམཔཊིཀྐམོ ཧོཏི, པབྦེསུ སཏི སམིཉྫནཔསཱརཎཾ ཧོཏི, ཀུཙྪིསྨིཾ སཏི ཛིགྷཙྪཱཔིཔཱསཱ ཧོཏི; ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཀྑུསྨིཾ སཏི ཙཀྑུསམྥསྶཔཙྩཡཱ ཨུཔྤཛྫཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུཁཾ དུཀྑ’’ནྟིཨཱདི (སཾ. ནི. ༤.༢༣༧).

ཏཐཱ ཏེསུ ཨཱདྷཱརབྷཱུཏེསུ པཊིཧཏོ སངྑཱརལོཀོ ཝིཧཉྙཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཙཀྑུསྨིཾ ཨནིདསྶནེ སཔྤཊིགྷེ པཊིཧཉྙི ཝཱ’’ཨིཏི (དྷ. ས. ༥༩༧-༨) ཙ.

‘‘ཙཀྑུ, བྷིཀྑཝེ, པཊིཧཉྙཏི མནཱཔཱམནཱཔེསུ རཱུཔེསཱུ’’ཏི (སཾ. ནི. ༤.༢༣༨) ཨེཝམཱདི.

ཏཐཱ ཏེཧིཡེཝ ཀཱརཎབྷཱུཏེཧི དུཝིདྷོཔི ལོཀོ ཝིཧཉྙཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཙཀྑུ ཝིཧཉྙཏི མནཱཔཱམནཱཔེསུ རཱུཔེསཱུ’’ཏི (སཾ. ནི. ༤.༢༣༨) ཙ.

‘‘ཙཀྑུ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱདིཏྟཾ, རཱུཔཱ ཨཱདིཏྟཱ. ཀེན ཨཱདིཏྟཾ? རཱགགྒིནཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༤.༢༨; མཧཱཝ. ༥༤) ཨེཝམཱདི.

ཏསྨཱ ཚཨཛ྄ཛྷཏྟིཀབཱཧིརཱཡཏནཝསེན ཏཾ པུཙྪཾ ཝིསྶཛྫེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཚསུ ལོཀོ སམུཔྤནྣོ’’ཏི.

༡༧༢. ཨཐ སོ ཡཀྑོ ཨཏྟནཱ ཝཊྚཝསེན པུཊྛཔཉྷཾ བྷགཝཏཱ དྭཱདསཱཡཏནཝསེན སངྑིཔིཏྭཱ ཝིསྶཛྫིཏཾ ན སུཊྛུ ཨུཔལཀྑེཏྭཱ ཏཉྩ ཨཏྠཾ ཏཔྤཊིཔཀྑཉྩ ཉཱཏུཀཱམོ སངྑེཔེནེཝ ཝཊྚཝིཝཊྚཾ པུཙྪནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཀཏམཾ ཏ’’ནྟི. ཏཏྠ ཨུཔཱདཱཏབྦཊྛེན ཨུཔཱདཱནཾ, དུཀྑསཙྩསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཡཏྠ ལོཀོ ཝིཧཉྙཏཱིཏི ‘‘ཚསུ ལོཀོ ཝིཧཉྙཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ བྷགཝཏཱ ཡཏྠ ཚབྦིདྷེ ཨུཔཱདཱནེ ལོཀོ ཝིཧཉྙཏཱིཏི ཝུཏྟོ, ཏཾ ཀཏམཾ ཨུཔཱདཱནནྟི? ཨེཝཾ ཨུཔཌྜྷགཱཐཱཡ སརཱུཔེནེཝ དུཀྑསཙྩཾ པུཙྪི. སམུདཡསཙྩཾ པན ཏསྶ ཀཱརཎབྷཱཝེན གཧིཏམེཝ ཧོཏི. ནིཡྻཱནཾ པུཙྪིཏོཏི ཨིམཱཡ པན ཨུཔཌྜྷགཱཐཱཡ མགྒསཙྩཾ པུཙྪི. མགྒསཙྩེན ཧི ཨརིཡསཱཝཀོ དུཀྑཾ པརིཛཱནནྟོ, སམུདཡཾ པཛཧནྟོ, ནིརོདྷཾ སཙྪིཀརོནྟོ, མགྒཾ བྷཱཝེནྟོ ལོཀམྷཱ ནིཡྻཱཏི, ཏསྨཱ ནིཡྻཱནནྟི ཝུཙྩཏི. ཀཐནྟི ཀེན པཀཱརེན. དུཀྑཱ པམུཙྩཏཱིཏི ‘‘ཨུཔཱདཱན’’ནྟི ཝུཏྟཱ ཝཊྚདུཀྑཱ པམོཀྑཾ པཱཔུཎཱཏི. ཨེཝམེཏྠ སརཱུཔེནེཝ མགྒསཙྩཾ པུཙྪི, ནིརོདྷསཙྩཾ པན ཏསྶ ཝིསཡབྷཱཝེན གཧིཏམེཝ ཧོཏི.

༡༧༣. ཨེཝཾ ཡཀྑེན སརཱུཔེན དསྶེཏྭཱ ཙ ཨདསྶེཏྭཱ ཙ ཙཏུསཙྩཝསེན པཉྷཾ པུཊྛོ བྷགཝཱ ཏེནེཝ ནཡེན ཝིསྶཛྫེནྟོ ཨཱཧ ‘‘པཉྩ ཀཱམགུཎཱ’’ཏི. ཏཏྠ པཉྩཀཱམགུཎསངྑཱཏགོཙརགྒཧཎེན ཏགྒོཙརཱནི པཉྩཱཡཏནཱནི གཧིཏཱནེཝ ཧོནྟི. མནོ ཚཊྛོ ཨེཏེསནྟི མནོཚཊྛཱ. པཝེདིཏཱཏི པཀཱསིཏཱ. ཨེཏྠ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀེསུ ཚཊྛསྶ མནཱཡཏནསྶ གཧཎེན ཏསྶ ཝིསཡབྷཱུཏཾ དྷམྨཱཡཏནཾ གཧིཏམེཝ ཧོཏི. ཨེཝཾ ‘‘ཀཏམཾ ཏཾ ཨུཔཱདཱན’’ནྟི ཨིམཾ པཉྷཾ ཝིསྶཛྫེནྟོ པུནཔི དྭཱདསཱཡཏནཱནཾ ཝསེནེཝ དུཀྑསཙྩཾ པཀཱསེསི. མནོགཧཎེན ཝཱ སཏྟནྣཾ ཝིཉྙཱཎདྷཱཏཱུནཾ གཧིཏཏྟཱ ཏཱསུ པུརིམཔཉྩཝིཉྙཱཎདྷཱཏུགྒཧཎེན ཏཱསཾ ཝཏྠཱུནི པཉྩ ཙཀྑཱདཱིནི ཨཱཡཏནཱནི, མནོདྷཱཏུམནོཝིཉྙཱཎདྷཱཏུགྒཧཎེན ཏཱསཾ ཝཏྠུགོཙརབྷེདཾ དྷམྨཱཡཏནཾ གཧིཏམེཝཱཏི ཨེཝམྤི དྭཱདསཱཡཏནཝསེན དུཀྑསཙྩཾ པཀཱསེསི. ལོཀུཏྟརམནཱཡཏནདྷམྨཱཡཏནེཀདེསོ པནེཏྠ ཡཏྠ ལོཀོ ཝིཧཉྙཏི, ཏཾ སནྡྷཱཡ ནིདྡིཊྛཏྟཱ ན སངྒཡ྄ཧཏི.

ཨེཏྠ ཚནྡཾ ཝིརཱཛེཏྭཱཏི ཨེཏྠ དྭཱདསཱཡཏནབྷེདེ དུཀྑསཙྩེ ཏཱནེཝཱཡཏནཱནི ཁནྡྷཏོ དྷཱཏུཏོ ནཱམརཱུཔཏོཏི ཏཐཱ ཏཐཱ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ, ཏིལཀྑཎཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ, ཝིཔསྶནྟོ ཨརཧཏྟམགྒཔརིཡོསཱནཱཡ ཝིཔསྶནཱཡ ཏཎྷཱསངྑཱཏཾ ཚནྡཾ སབྦསོ ཝིརཱཛེཏྭཱ ཝིནེཏྭཱ ཝིདྡྷཾསེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ དུཀྑཱ པམུཙྩཏཱིཏི ཨིམིནཱ པཀཱརེན ཨེཏསྨཱ ཝཊྚདུཀྑཱ པམུཙྩཏཱིཏི. ཨེཝམིམཱཡ ཨུཔཌྜྷགཱཐཱཡ ‘‘ནིཡྻཱནཾ པུཙྪིཏོ བྲཱུཧི, ཀཐཾ དུཀྑཱ པམུཙྩཏཱི’’ཏི ཨཡཾ པཉྷོ ཝིསྶཛྫིཏོ ཧོཏི, མགྒསཙྩཉྩ པཀཱསིཏཾ སམུདཡནིརོདྷསཙྩཱནི པནེཏྠ པུརིམནཡེནེཝ སངྒཧིཏཏྟཱ པཀཱསིཏཱནེཝ ཧོནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི. ཨུཔཌྜྷགཱཐཱཡ ཝཱ དུཀྑསཙྩཾ, ཚནྡེན སམུདཡསཙྩཾ, ‘‘ཝིརཱཛེཏྭཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཝིརཱགེན ནིརོདྷསཙྩཾ, ‘‘ཝིརཱགཱཝིམུཙྩཏཱི’’ཏི ཝཙནཏོ ཝཱ མགྒསཙྩཾ. ‘‘ཨེཝ’’ནྟི ཨུཔཱཡནིདསྶནེན མགྒསཙྩཾ, དུཀྑནིརོདྷནྟི ཝཙནཏོ ཝཱ. ‘‘དུཀྑཱ པམུཙྩཏཱི’’ཏི དུཀྑཔམོཀྑེན ནིརོདྷསཙྩནྟི ཨེཝམེཏྠ ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི པཀཱསིཏཱནི ཧོནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི.

༡༧༤. ཨེཝཾ ཙཏུསཙྩགབྦྷཱཡ གཱཐཱཡ ལཀྑཎཏོ ནིཡྻཱནཾ པཀཱསེཏྭཱ པུན ཏདེཝ སཀེན ནིརུཏྟཱབྷིལཱཔེན ནིགམེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨེཏཾ ལོཀསྶ ནིཡྻཱན’’ནྟི. ཨེཏྠ ཨེཏནྟི པུབྦེ ཝུཏྟསྶ ནིདྡེསོ, ལོཀསྶཱཏི ཏེདྷཱཏུཀལོཀསྶ. ཡཐཱཏཐནྟི ཨཝིཔརཱིཏཾ. ཨེཏཾ ཝོ ཨཧམཀྑཱམཱིཏི སཙེཔི མཾ སཧསྶཀྑཏྟུཾ པུཙྪེཡྻཱཐ, ཨེཏཾ ཝོ ཨཧམཀྑཱམི, ན ཨཉྙཾ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཨེཝཾ དུཀྑཱ པམུཙྩཏི, ན ཨཉྙཐཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨཐ ཝཱ ཨེཏེན ནིཡྻཱནེན ཨེཀདྭཏྟིཀྑཏུཾ ནིགྒཏཱནམྤི ཨེཏཾ ཝོ ཨཧམཀྑཱམི, ཨུཔརིཝིསེསཱདྷིགམཱཡཔི ཨེཏདེཝ ཨཧམཀྑཱམཱིཏི ཨཏྠོ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཨེཝཾ དུཀྑཱ པམུཙྩཏི ཨསེསནིསྶེསཱཏི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ དྭེཔི ཡཀྑསེནཱཔཏཡོ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧིཾསུ སདྡྷིཾ ཡཀྑསཧསྶེན.

༡༧༥. ཨཐ ཧེམཝཏོ པཀཏིཡཱཔི དྷམྨགརུ ཨིདཱནི ཨརིཡབྷཱུམིཡཾ པཏིཊྛཱཡ སུཊྛུཏརཾ ཨཏིཏྟོ བྷགཝཏོ ཝིཙིཏྲཔཊིབྷཱནཱཡ དེསནཱཡ བྷགཝནྟཾ སེཀྑཱསེཀྑབྷཱུམིཾ པུཙྪནྟོ ‘‘ཀོ སཱུདྷ ཏརཏཱི’’ཏི གཱཐམབྷཱསི. ཏཏྠ ཀོ སཱུདྷ ཏརཏི ཨོགྷནྟི ཨིམིནཱ ཙཏུརོགྷཾ ཀོ ཏརཏཱིཏི སེཀྑབྷཱུམིཾ པུཙྪཏི ཨཝིསེསེན. ཡསྨཱ ཨཎྞཝནྟི ན ཝིཏྠཏམཏྟཾ ནཱཔི གམྦྷཱིརམཏྟཾ ཨཔིཙ པན ཡཾ ཝིཏྠཏཏརཉྩ གམྦྷཱིརཏརཉྩ, ཏཾ ཝུཙྩཏི. ཏཱདིསོ ཙ སཾསཱརཎྞཝོ. ཨཡཉྷི སམནྟཏོ པརིཡནྟཱབྷཱཝེན ཝིཏྠཏོ, ཧེཊྛཱ པཏིཊྛཱབྷཱཝེན ཨུཔརི ཨཱལམྦནཱབྷཱཝེན ཙ གམྦྷཱིརོ, ཏསྨཱ ‘‘ཀོ ཨིདྷ ཏརཏི ཨཎྞཝཾ, ཏསྨིཉྩ ཨཔྤཏིཊྛེ ཨནཱལམྦེ གམྦྷཱིརེ ཨཎྞཝེ ཀོ ན སཱིདཏཱི’’ཏི ཨསེཀྑབྷཱུམིཾ པུཙྪཏི.

༡༧༦. ཨཐ བྷགཝཱ ཡོ བྷིཀྑུ ཛཱིཝིཏཧེཏུཔི ཝཱིཏིཀྐམཾ ཨཀརོནྟོ སབྦདཱ སཱིལསམྤནྣོ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཱཡ ཙ པཉྙཱཡ པཉྙཝཱ, ཨུཔཙཱརཔྤནཱསམཱདྷིནཱ ཨིརིཡཱཔཐཧེཊྛིམམགྒཕལེཧི ཙ སུསམཱཧིཏོ, ཏིལཀྑཎཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ནིཡཀཛ྄ཛྷཏྟཙིནྟནསཱིལོ, སཱཏཙྩཀིརིཡཱཝཧཱཡ ཨཔྤམཱདསཏིཡཱ ཙ སམནྣཱགཏོ. ཡསྨཱ སོ ཙཏུཏྠེན མགྒེན ཨིམཾ སུདུཏྟརཾ ཨོགྷཾ ཨནཝསེསཾ ཏརཏི, ཏསྨཱ སེཀྑབྷཱུམིཾ ཝིསྶཛྫེནྟོ ‘‘སབྦདཱ སཱིལསམྤནྣོ’’ཏི ཨིམཾ ཏིསིཀྑཱགབྦྷཾ གཱཐམཱཧ. ཨེཏྠ ཧི སཱིལསམྤདཱཡ ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱ, སཏིསམཱདྷཱིཧི ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱ, ཨཛ྄ཛྷཏྟཙིནྟིཏཱཔཉྙཱཧི ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱཏི ཏིསྶོ སིཀྑཱ སཨུཔཀཱརཱ སཱནིསཾསཱ ཙ ཝུཏྟཱ. ཨུཔཀཱརོ ཧི སིཀྑཱནཾ ལོཀིཡཔཉྙཱ སཏི ཙ, ཨནིསཾསོ སཱམཉྙཕལཱནཱིཏི.

༡༧༧. ཨེཝཾ པཋམགཱཐཱཡ སེཀྑབྷཱུམིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨསེཀྑབྷཱུམིཾ དསྶེནྟོ དུཏིཡགཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ ཝིརཏོ ཀཱམསཉྙཱཡཱཏི ཡཱ ཀཱཙི ཀཱམསཉྙཱ, ཏཏོ སབྦཏོ ཙཏུཏྠམགྒསམྤཡུཏྟཱཡ སམུཙྪེདཝིརཏིཡཱ ཝིརཏོ. ‘‘ཝིརཏྟོ’’ཏིཔི པཱཋོ. ཏདཱ ‘‘ཀཱམསཉྙཱཡཱ’’ཏི བྷུམྨཝཙནཾ ཧོཏི, སགཱཐཱཝགྒེ པན ‘‘ཀཱམསཉྙཱསཱུ’’ཏིཔི (སཾ. ནི. ༡.༩༦) པཱཋོ. ཙཏཱུཧིཔི མགྒེཧི དསནྣཾ སཾཡོཛནཱནཾ ཨཏཱིཏཏྟཱ སབྦསཾཡོཛནཱཏིགོ, ཙཏུཏྠེནེཝ ཝཱ ཨུདྡྷམྦྷཱགིཡསབྦསཾཡོཛནཱཏིགོ, ཏཏྲཏཏྲཱབྷིནནྡིནཱིཏཎྷཱསངྑཱཏཱཡ ནནྡིཡཱ ཏིཎྞཉྩ བྷཝཱནཾ པརིཀྑཱིཎཏྟཱ ནནྡཱིབྷཝཔརིཀྑཱིཎོ སོ ཏཱདིསོ ཁཱིཎཱསཝོ བྷིཀྑུ གམྦྷཱིརེ སཾསཱརཎྞཝེ ན སཱིདཏི ནནྡཱིཔརིཀྑཡེན སཨུཔཱདིསེསཾ, བྷཝཔརིཀྑཡེན ཙ ཨནུཔཱདིསེསཾ ནིབྦཱནཐལཾ སམཱཔཛྫ པརམསྶཱསཔྤཏྟིཡཱཏི.

༡༧༨. ཨཐ ཧེམཝཏོ སཧཱཡཉྩ ཡཀྑཔརིསཉྩ ཨོལོཀེཏྭཱ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ ‘‘གམྦྷཱིརཔཉྙ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིཧི གཱཐཱཧི བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཏྠཝིཏྭཱ སབྦཱཝཏིཡཱ པརིསཱཡ སཧཱཡེན ཙ སདྡྷིཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ, པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ, ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནཾ ཨགམཱསི.

ཏཱསཾ པན གཱཐཱནཾ ཨཡཾ ཨཏྠཝཎྞནཱ – གམྦྷཱིརཔཉྙནྟི གམྦྷཱིརཱཡ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏཾ. ཏཏྠ པཊིསམྦྷིདཱཡཾ ཝུཏྟནཡེན གམྦྷཱིརཔཉྙཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཝུཏྟཉྷི ཏཏྠ ‘‘གམྦྷཱིརེསུ ཁནྡྷེསུ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི གམྦྷཱིརཔཉྙཱ’’ཏིཨཱདི (པཊི. མ. ༣.༤). ནིཔུཎཏྠདསྶིནྟི ནིཔུཎེཧི ཁཏྟིཡཔཎྜིཏཱདཱིཧི ཨབྷིསངྑཏཱནཾ པཉྷཱནཾ ཨཏྠདསྶིཾ ཨཏྠཱནཾ ཝཱ ཡཱནི ནིཔུཎཱནི ཀཱརཎཱནི དུཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷཱནི ཨཉྙེཧི ཏེསཾ དསྶནེན ནིཔུཎཏྠདསྶིཾ. རཱགཱདིཀིཉྩནཱབྷཱཝེན ཨཀིཉྩནཾ. དུཝིདྷེ ཀཱམེ ཏིཝིདྷེ ཙེ བྷཝེ ཨལགྒནེན ཀཱམབྷཝེ ཨསཏྟཾ. ཁནྡྷཱདིབྷེདེསུ སབྦཱརམྨཎེསུ ཚནྡརཱགབནྡྷནཱབྷཱཝེན སབྦདྷི ཝིཔྤམུཏྟཾ. དིབྦེ པཐེ ཀམམཱནནྟི ཨཊྛསམཱཔཏྟིབྷེདེ དིབྦེ པཐེ སམཱཔཛྫནཝསེན ཙངྐམནྟཾ. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ན ཏཱཡ ཝེལཱཡ བྷགཝཱ དིབྦེ པཐེ ཀམཏི, ཨཔིཙ ཁོ པུབྦེ ཀམནཾ ཨུཔཱདཱཡ ཀམནསཏྟིསབྦྷཱཝེན ཏཏྠ ལདྡྷཝསཱིབྷཱཝཏཱཡ ཨེཝཾ ཝུཙྩཏི. ཨཐ ཝཱ ཡེ ཏེ ཝིསུདྡྷིདེཝཱ ཨརཧནྟོ, ཏེསཾ པཐེ སནྟཝིཧཱརེ ཀམནེནཱཔེཏཾ ཝུཏྟཾ. མཧནྟཱནཾ གུཎཱནཾ ཨེསནེན མཧེསིཾ.

༡༧༩. དུཏིཡགཱཐཱཡ ཨཔརེན པརིཡཱཡེན ཐུཏི ཨཱརདྡྷཱཏི ཀཏྭཱ པུན ནིཔུཎཏྠདསྶིགྒཧཎཾ ནིདསྶེཏི. ཨཐ ཝཱ ནིཔུཎཏྠེ དསྶེཏཱརནྟི ཨཏྠོ. པཉྙཱདདནྟི པཉྙཱཔཊིལཱབྷསཾཝཏྟནིཀཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ ཀཐནེན པཉྙཱདཱཡཀཾ. ཀཱམཱལཡེ ཨསཏྟནྟི ཡྭཱཡཾ ཀཱམེསུ ཏཎྷཱདིཊྛིཝསེན དུཝིདྷོ ཨཱལཡོ, ཏཏྠ ཨསཏྟཾ. སབྦཝིདུནྟི སབྦདྷམྨཝིདུཾ, སབྦཉྙུནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སུམེདྷནྟི ཏསྶ སབྦཉྙུབྷཱཝསྶ མགྒབྷཱུཏཱཡ པཱརམཱིཔཉྙཱསངྑཱཏཱཡ མེདྷཱཡ སམནྣཱགཏཾ. ཨརིཡེ པཐེཏི ཨཊྛངྒིཀེ མགྒེ, ཕལསམཱཔཏྟིཡཾ ཝཱ. ཀམམཱནནྟི པཉྙཱཡ ཨཛ྄ཛྷོགཱཧམཱནཾ མགྒལཀྑཎཾ ཉཏྭཱ དེསནཏོ, པཝིསམཱནཾ ཝཱ ཁཎེ ཁཎེ ཕལསམཱཔཏྟིསམཱཔཛྫནཏོ, ཙཏུབྦིདྷམགྒབྷཱཝནཱསངྑཱཏཱཡ ཀམནསཏྟིཡཱ ཀམིཏཔུབྦཾ ཝཱ.

༡༨༠. སུདིཊྛཾ ཝཏ ནོ ཨཛྫཱཏི. ཨཛྫ ཨམྷེཧི སུནྡརཾ དིཊྛཾ, ཨཛྫ ཝཱ ཨམྷཱཀཾ སུནྡརཾ དིཊྛཾ, དསྶནནྟི ཨཏྠོ. སུཔྤབྷཱཏཾ སུཧུཊྛིཏནྟི ཨཛྫ ཨམྷཱཀཾ སུཊྛུ པབྷཱཏཾ སོབྷནཾ ཝཱ པབྷཱཏཾ ཨཧོསི. ཨཛྫ ཙ ནོ སུནྡརཾ ཨུཊྛིཏཾ ཨཧོསི, ཨནུཔརོདྷེན སཡནཏོ ཨུཊྛིཏཾ. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? ཡཾ ཨདྡསཱམ སམྦུདྡྷཾ, ཡསྨཱ སམྦུདྡྷཾ ཨདྡསཱམཱཏི ཨཏྟནོ ལཱབྷསམྤཏྟིཾ ཨཱརབྦྷ པཱམོཛྫཾ པཝེདེཏི.

༡༨༡. ཨིདྡྷིམནྟོཏི ཀམྨཝིཔཱཀཛིདྡྷིཡཱ སམནྣཱགཏཱ. ཡསསྶིནོཏི ལཱབྷགྒཔརིཝཱརགྒསམྤནྣཱ. སརཎཾ ཡནྟཱིཏི ཀིཉྩཱཔི མགྒེནེཝ གཏཱ, ཏཐཱཔི སོཏཱཔནྣབྷཱཝཔརིདཱིཔནཏྠཾ པསཱདདསྶནཏྠཉྩ ཝཱཙཾ བྷིནྡཏི.

༡༨༢. གཱམཱ གཱམནྟི དེཝགཱམཱ དེཝགཱམཾ. ནགཱ ནགནྟི དེཝཔབྦཏཱ དེཝཔབྦཏཾ. ནམསྶམཱནཱ སམྦུདྡྷཾ, དྷམྨསྶ ཙ སུདྷམྨཏནྟི ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝཏ བྷགཝཱ, སྭཱཀྑཱཏོ ཝཏ བྷགཝཏོ དྷམྨོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན བུདྡྷསུབོདྷིཏཉྩ དྷམྨསུདྷམྨཏཉྩ. ‘‘སུཔྤཊིཔནྣོ ཝཏ བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ’’ཏིཨཱདིནཱ སངྒྷ-སུཔྤཊིཔཏྟིཉྩ ཨབྷིཏྠཝིཏྭཱ ཨབྷིཏྠཝིཏྭཱ ནམསྶམཱནཱ དྷམྨགྷོསཀཱ ཧུཏྭཱ ཝིཙརིསྶཱམཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཧེམཝཏསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. ཨཱལ༹ཝཀསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ མེ སུཏནྟི ཨཱལ༹ཝཀསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཏྠཝཎྞནཱནཡེནེཝསྶ ཨུཔྤཏྟི ཨཱཝིབྷཝིསྶཏི. ཨཏྠཝཎྞནཱཡ ཙ ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏཾ, ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ’’ཏི ཨེཏཾ ཝུཏྟཏྠམེཝ. ཨཱལ༹ཝིཡཾ ཝིཧརཏི ཨཱལ༹ཝཀསྶ ཡཀྑསྶ བྷཝནེཏི ཨེཏྠ པན ཀཱ ཨཱལ༹ཝཱི, ཀསྨཱ ཙ བྷགཝཱ ཏསྶ ཡཀྑསྶ བྷཝནེ ཝིཧརཏཱིཏི? ཝུཙྩཏེ – ཨཱལ༹ཝཱིཏི རཊྛམྤི ནགརམྤི ཝུཙྩཏི, ཏདུབྷཡམྤི ཨིདྷ ཝཊྚཏི. ཨཱལ༹ཝཱིནགརསྶ ཧི སམཱིཔེ ཝིཧརནྟོཔི ‘‘ཨཱལ༹ཝིཡཾ ཝིཧརཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏསྶ ཙ ནགརསྶ སམཱིཔེ ཨཝིདཱུརེ གཱཝུཏམཏྟེ ཏཾ བྷཝནཾ, ཨཱལ༹ཝཱིརཊྛེ ཝིཧརནྟོཔི ‘‘ཨཱལ༹ཝིཡཾ ཝིཧརཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨཱལ༹ཝཱིརཊྛེ ཙེཏཾ བྷཝནཾ.

ཡསྨཱ པན ཨཱལ༹ཝཀོ རཱཛཱ ཝིཝིདྷནཱཊཀཱུཔབྷོགཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཙོརཔཊིབཱཧནཏྠཾ པཊིརཱཛནིསེདྷནཏྠཾ བྱཱཡཱམཀརཎཏྠཉྩ སཏྟམེ སཏྟམེ དིཝསེ མིགཝཾ གཙྪནྟོ ཨེཀདིཝསཾ བལཀཱཡེན སདྡྷིཾ ཀཏིཀཾ ཨཀཱསི – ‘‘ཡསྶ པསྶེན མིགོ པལཱཡཏི, ཏསྶེཝ སོ བྷཱརོ’’ཏི. ཨཐ ཏསྶེཝ པསྶེན མིགོ པལཱཡི, ཛཝསམྤནྣོ རཱཛཱ དྷནུཾ གཧེཏྭཱ པཏྟིཀོཝ ཏིཡོཛནཾ ཏཾ མིགཾ ཨནུབནྡྷི. ཨེཎིམིགཱ ཙ ཏིཡོཛནཝེགཱ ཨེཝ ཧོནྟི. ཨཐ པརིཀྑཱིཎཛཝཾ ཏཾ མིགཾ ཨུདཀཾ པཝིསིཏྭཱ, ཋིཏཾ ཝདྷིཏྭཱ, དྭིདྷཱ ཚེཏྭཱ, ཨནཏྠིཀོཔི མཾསེན ‘‘ནཱསཀྑི མིགཾ གཧེཏུ’’ནྟི ཨཔཝཱདམོཙནཏྠཾ ཀཱཛེནཱདཱཡ ཨཱགཙྪནྟོ ནགརསྶཱཝིདཱུརེ བཧལཔཏྟཔལཱསཾ མཧཱནིགྲོདྷཾ དིསྭཱ པརིསྶམཝིནོདནཏྠཾ ཏསྶ མཱུལམུཔགཏོ. ཏསྨིཉྩ ནིགྲོདྷེ ཨཱལ༹ཝཀོ ཡཀྑོ མཧཱརཱཛསནྟིཀཱ ཝརཾ ལབྷིཏྭཱ མཛ྄ཛྷནྷིཀསམཡེ ཏསྶ རུཀྑསྶ ཚཱཡཱཡ ཕུཊྛོཀཱསཾ པཝིཊྛེ པཱཎིནོ ཁཱདནྟོ པཊིཝསཏི. སོ ཏཾ དིསྭཱ ཁཱདིཏུཾ ཨུཔགཏོ. ཨཐ རཱཛཱ ཏེན སདྡྷིཾ ཀཏིཀཾ ཨཀཱསི – ‘‘མུཉྩ མཾ, ཨཧཾ ཏེ དིཝསེ དིཝསེ མནུསྶཉྩ ཐཱལིཔཱཀཉྩ པེསེསྶཱམཱི’’ཏི. ཡཀྑོ ‘‘ཏྭཾ རཱཛཱུཔབྷོགེན པམཏྟོ སམྨུསྶསི, ཨཧཾ པན བྷཝནཾ ཨནུཔགཏཉྩ ཨནནུཉྙཱཏཉྩ ཁཱདིཏུཾ ན ལབྷཱམི, སྭཱཧཾ བྷཝནྟམྤི ཛཱིཡེཡྻ’’ནྟི ན མུཉྩི. རཱཛཱ ‘‘ཡཾ དིཝསཾ ན པེསེམི, ཏཾ དིཝསཾ མཾ གཧེཏྭཱ ཁཱདཱཧཱི’’ཏི ཨཏྟཱནཾ ཨནུཛཱནིཏྭཱ ཏེན མུཏྟོ ནགརཱབྷིམུཁོ ཨགམཱསི.

བལཀཱཡོ མགྒེ ཁནྡྷཱཝཱརཾ བནྡྷིཏྭཱ ཋིཏོ རཱཛཱནཾ དིསྭཱ – ‘‘ཀིཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཡསམཏྟབྷཡཱ ཨེཝཾ ཀིལནྟོསཱི’’ཏི ཝདནྟོ པཙྩུགྒནྟྭཱ པཊིགྒཧེསི. རཱཛཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨནཱརོཙེཏྭཱ ནགརཾ གནྟྭཱ, ཀཏཔཱཏརཱསོ ནགརགུཏྟིཀཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི. ནགརགུཏྟིཀོ – ‘‘ཀིཾ, དེཝ, ཀཱལཔརིཙྪེདོ ཀཏོ’’ཏི ཨཱཧ. རཱཛཱ ‘‘ན ཀཏོ, བྷཎེ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘དུཊྛུ ཀཏཾ, དེཝ, ཨམནུསྶཱ ཧི པརིཙྪིནྣམཏྟམེཝ ལབྷནྟི, ཨཔརིཙྪིནྣེ པན ཛནཔདསྶ ཨཱབཱདྷོ བྷཝིསྶཏི. ཧོཏུ, དེཝ, ཀིཉྩཱཔི ཨེཝམཀཱསི, ཨཔྤོསྶུཀྐོ ཏྭཾ རཛྫསུཁཾ ཨནུབྷོཧི, ཨཧམེཏྠ ཀཱཏབྦཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི. སོ ཀཱལསྶེཝ ཝུཊྛཱཡ བནྡྷནཱགཱརཾ གནྟྭཱ ཡེ ཡེ ཝཛ྄ཛྷཱ ཧོནྟི, ཏེ ཏེ སནྡྷཱཡ – ‘‘ཡོ ཛཱིཝིཏཏྠིཀོ ཧོཏི, སོ ནིཀྑམཏཱུ’’ཏི བྷཎཏི. ཡོ པཋམཾ ནིཀྑམཏི ཏཾ གེཧཾ ནེཏྭཱ, ནྷཱཔེཏྭཱ, བྷོཛེཏྭཱ ཙ, ‘‘ཨིམཾ ཐཱལིཔཱཀཾ ཡཀྑསྶ དེཧཱི’’ཏི པེསེཏི. ཏཾ རུཀྑམཱུལཾ པཝིཊྛམཏྟཾཡེཝ ཡཀྑོ བྷེརཝཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ནིམྨིནིཏྭཱ མཱུལཀནྡཾ ཝིཡ ཁཱདཏི. ཡཀྑཱནུབྷཱཝེན ཀིར མནུསྶཱནཾ ཀེསཱདཱིནི ཨུཔཱདཱཡ སཀལསརཱིརཾ ནཝནཱིཏཔིཎྜོ ཝིཡ ཧོཏི. ཡཀྑསྶ བྷཏྟཾ གཱཧཱཔེཏྟུཾ གཏཔུརིསཱ ཏཾ དིསྭཱ བྷཱིཏཱ ཡཐཱམིཏྟཾ ཨཱརོཙེསུཾ. ཏཏོ པབྷུཏི ‘‘རཱཛཱ ཙོརེ གཧེཏྭཱ ཡཀྑསྶ དེཏཱི’’ཏི མནུསྶཱ ཙོརཀམྨཏོ པཊིཝིརཏཱ. ཏཏོ ཨཔརེན སམཡེན ནཝཙོརཱནཾ ཨབྷཱཝེན པུརཱཎཙོརཱནཉྩ པརིཀྑཡེན བནྡྷནཱགཱརཱནི སུཉྙཱནི ཨཧེསུཾ.

ཨཐ ནགརགུཏྟིཀོ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ཨཏྟནོ དྷནཾ ནགརརཙྪཱསུ ཚཌྜཱཔེསི – ‘‘ཨཔྤེཝ ནཱམ ཀོཙི ལོབྷེན གཎྷེཡྻཱ’’ཏི. ཏཾ པཱདེནཔི ན ཀོཙི ཚུཔི. སོ ཙོརེ ཨལབྷནྟོ ཨམཙྩཱནཾ ཨཱརོཙེསི. ཨམཙྩཱ ‘‘ཀུལཔཊིཔཱཊིཡཱ ཨེཀམེཀཾ ཛིཎྞཀཾ པེསེམ, སོ པཀཏིཡཱཔི མཙྩུམུཁེ ཝཏྟཏཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. རཱཛཱ ‘‘‘ཨམྷཱཀཾ པིཏརཾ, ཨམྷཱཀཾ པིཏཱམཧཾ པེསེཏཱི’ཏི མནུསྶཱ ཁོབྷཾ ཀརིསྶནྟི, མཱ ཝོ ཨེཏཾ རུཙྩཱི’’ཏི ནིཝཱརེསི. ‘‘ཏེན ཧི, དེཝ, དཱརཀཾ པེསེམ ཨུཏྟཱནསེཡྻཀཾ, ཏཐཱཝིདྷསྶ ཧི ‘མཱཏཱ མེ པིཏཱ མེ’ཏི སིནེཧོ ནཏྠཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. རཱཛཱ ཨནུཛཱནི. ཏེ ཏཐཱ ཨཀཾསུ. ནགརེ དཱརཀམཱཏརོ ཙ དཱརཀེ གཧེཏྭཱ གབྦྷིནིཡོ ཙ པལཱཡིཏྭཱ པརཛནཔདེ དཱརཀེ སཾཝཌྜྷེཏྭཱ ཨཱནེནྟི. ཨེཝཾ སབྦཱནིཔི དྭཱདས ཝསྶཱནི གཏཱནི.

ཏཏོ ཨེཀདིཝསཾ སཀལནགརཾ ཝིཙིནིཏྭཱ ཨེཀམྤི དཱརཀཾ ཨལབྷིཏྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ – ‘‘ནཏྠི, དེཝ, ནགརེ དཱརཀོ ཋཔེཏྭཱ ཨནྟེཔུརེ ཏཝ པུཏྟཾ ཨཱལ༹ཝཀཀུམཱར’’ནྟི. རཱཛཱ ‘‘ཡཐཱ མམ པུཏྟོ པིཡོ, ཨེཝཾ སབྦལོཀསྶ, ཨཏྟནཱ པན པིཡཏརཾ ནཏྠི, གཙྪཐ, ཏམྤི དཏྭཱ མམ ཛཱིཝིཏཾ རཀྑཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེན ཙ སམཡེན ཨཱལ༹ཝཀཀུམཱརསྶ མཱཏཱ པུཏྟཾ ནྷཱཔེཏྭཱ, མཎྜེཏྭཱ, དུཀཱུལཙུམྦཊཀེ ཀཏྭཱ, ཨངྐེ སཡཱཔེཏྭཱ, ནིསིནྣཱ ཧོཏི. རཱཛཔུརིསཱ རཉྙོ ཨཱཎཱཡ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཝིཔྤལཔནྟིཡཱ ཏསྶཱ སོལ༹སནྣཉྩ ཨིཏྠིསཧསྶཱནཾ སདྡྷིཾ དྷཱཏིཡཱ ཏཾ ཨཱདཱཡ པཀྐམིཾསུ ‘‘སྭེ ཡཀྑབྷཀྑོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ཏཾ དིཝསཉྩ བྷགཝཱ པཙྩཱུསསམཡེ པཙྩུཊྛཱཡ ཛེཏཝནམཧཱཝིཧཱརེ གནྡྷཀུཊིཡཾ མཧཱཀརུཎཱསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ པུན བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ ཨདྡས ཨཱལ༹ཝཀསྶ ཀུམཱརསྶ ཨནཱགཱམིཕལུཔྤཏྟིཡཱ ཨུཔནིསྶཡཾ, ཡཀྑསྶ ཙ སོཏཱཔཏྟིཕལུཔྤཏྟིཡཱ ཨུཔནིསྶཡཾ དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ པཱཎསཧསྶཱནཾ དྷམྨཙཀྑུཔཊིལཱབྷསྶཱཏི. ཏསྨཱ ཝིབྷཱཏཱཡ རཏྟིཡཱ པུརེབྷཏྟཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ ཨནིཊྛིཏཔཙྪཱབྷཏྟཀིཙྩོཝ ཀཱལ༹པཀྑཨུཔོསཐདིཝསེ ཝཏྟམཱནེ ཨོགྒཏེ སཱུརིཡེ ཨེཀཀོཝ ཨདུཏིཡོ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ པཱདགམནེནེཝ སཱཝཏྠིཏོ ཏིཾས ཡོཛནཱནི གནྟྭཱ ཏསྶ ཡཀྑསྶ བྷཝནཾ པཱཝིསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཱལ༹ཝཀསྶ ཡཀྑསྶ བྷཝནེ’’ཏི.

ཀིཾ པན བྷགཝཱ ཡསྨིཾ ནིགྲོདྷེ ཨཱལ༹ཝཀསྶ བྷཝནཾ, ཏསྶ མཱུལེ ཝིཧཱསི, ཨུདཱཧུ བྷཝནེཡེཝཱཏི? ཝུཙྩཏེ – བྷཝནེཡེཝ. ཡཐེཝ ཧི ཡཀྑཱ ཨཏྟནོ བྷཝནཾ པསྶནྟི, ཏཐཱ བྷགཝཱཔི. སོ ཏཏྠ གནྟྭཱ བྷཝནདྭཱརེ ཨཊྛཱསི. ཏདཱ ཨཱལ༹ཝཀོ ཧིམཝནྟེ ཡཀྑསམཱགམཾ གཏོ ཧོཏི. ཏཏོ ཨཱལ༹ཝཀསྶ དྭཱརཔཱལོ གདྲབྷོ ནཱམ ཡཀྑོ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ, ཝནྡིཏྭཱ – ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཝིཀཱལེ ཨཱགཏོ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཨཱམ, གདྲབྷ, ཨཱགཏོམྷི. སཙེ ཏེ ཨགརུ, ཝིཧརེཡྻཱམེཀརཏྟིཾ ཨཱལ༹ཝཀསྶ བྷཝནེ’’ཏི. ‘‘ན མེ, བྷནྟེ, གརུ, ཨཔིཙ ཁོ སོ ཡཀྑོ ཀཀྑལོ༹ ཕརུསོ, མཱཏཱཔིཏཱུནམྤི ཨབྷིཝཱདནཱདཱིནི ན ཀརོཏི, མཱ རུཙྩི བྷགཝཏོ ཨིདྷ ཝཱསོ’’ཏི. ‘‘ཛཱནཱམི, གདྲབྷ, ཏསྶ ཀཀྑལ༹ཏྟཾ, ན ཀོཙི མམནྟརཱཡོ བྷཝིསྶཏི, སཙེ ཏེ ཨགརུ, ཝིཧརེཡྻཱམེཀརཏྟི’’ནྟི.

དུཏིཡམྤི གདྲབྷོ ཡཀྑོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨགྒིཏཏྟཀཔཱལསདིསོ, བྷནྟེ, ཨཱལ༹ཝཀོ, ‘མཱཏཱཔིཏརོ’ཏི ཝཱ ‘སམཎབྲཱཧྨཎཱ’ཏི ཝཱ ‘དྷམྨོ’ཏི ཝཱ ན ཛཱནཱཏི, ཨིདྷཱགཏཱནཾ ཙིཏྟཀྑེཔམྤི ཀརོཏི, ཧདཡམྤི ཕཱལེཏི, པཱདེཔི གཧེཏྭཱ པརསམུདྡེ ཝཱ པརཙཀྐཝཱལེ༹ ཝཱ ཁིཔཏཱི’’ཏི. དུཏིཡམྤི བྷགཝཱ ཨཱཧ – ‘‘ཛཱནཱམི, གདྲབྷ, སཙེ ཏེ ཨགརུ, ཝིཧརེཡྻཱམེཀརཏྟི’’ནྟི. ཏཏིཡམྤི གདྲབྷོ ཡཀྑོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨགྒིཏཏྟཀཔཱལསདིསོ, བྷནྟེ, ཨཱལ༹ཝཀོ, ‘མཱཏཱཔིཏརོ’ཏི ཝཱ ‘སམཎབྲཱཧྨཎཱ’ཏི ཝཱ ‘དྷམྨོ’ཏི ཝཱ ན ཛཱནཱཏི, ཨིདྷཱགཏཱནཾ ཙིཏྟཀྑེཔམྤི ཀརོཏི, ཧདཡམྤི ཕཱལེཏི, པཱདེཔི གཧེཏྭཱ པརསམུདྡེ ཝཱ པརཙཀྐཝཱལེ༹ ཝཱ ཁིཔཏཱི’’ཏི. ཏཏིཡམྤི བྷགཝཱ ཨཱཧ – ‘‘ཛཱནཱམི, གདྲབྷ, སཙེ ཏེ ཨགརུ, ཝིཧརེཡྻཱམེཀརཏྟི’’ནྟི. ‘‘ན མེ, བྷནྟེ, གརུ, ཨཔིཙ ཁོ སོ ཡཀྑོ ཨཏྟནོ ཨནཱརོཙེཏྭཱ ཨནུཛཱནནྟཾ མཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཡྻ, ཨཱརོཙེམི, བྷནྟེ, ཏསྶཱ’’ཏི. ‘‘ཡཐཱསུཁཾ, གདྲབྷ, ཨཱརོཙེཧཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, བྷནྟེ, ཏྭམེཝ ཛཱནཱཧཱི’’ཏི བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཧིམཝནྟཱབྷིམུཁོ པཀྐཱམི. བྷཝནདྭཱརམྤི སཡམེཝ བྷགཝཏོ ཝིཝརམདཱསི. བྷགཝཱ ཨནྟོབྷཝནཾ པཝིསིཏྭཱ ཡཏྠ ཨབྷིལཀྑིཏེསུ མངྒལདིཝསཱདཱིསུ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཱལ༹ཝཀོ སིརིཾ ཨནུབྷོཏི, ཏསྨིཾཡེཝ དིབྦརཏནཔལླངྐེ ནིསཱིདིཏྭཱ སུཝཎྞཱབྷཾ མུཉྩི. ཏཾ དིསྭཱ ཡཀྑསྶ ཨིཏྠིཡོ ཨཱགནྟྭཱ, བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ, སམྤརིཝཱརེཏྭཱ ནིསཱིདིཾསུ. བྷགཝཱ ‘‘པུབྦེ ཏུམྷེ དཱནཾ དཏྭཱ, སཱིལཾ སམཱདིཡིཏྭཱ, པཱུཛནེཡྻཾ པཱུཛེཏྭཱ, ཨིམཾ སམྤཏྟིཾ པཏྟཱ, ཨིདཱནིཔི ཏཐེཝ ཀརོཐ, མཱ ཨཉྙམཉྙཾ ཨིསྶཱམཙྪརིཡཱབྷིབྷཱུཏཱ ཝིཧརཐཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཏཱསཾ པཀིཎྞཀདྷམྨཀཐཾ ཀཐེསི. ཏཱ ཙ བྷགཝཏོ མདྷུརནིགྒྷོསཾ སུཏྭཱ, སཱདྷུཀཱརསཧསྶཱནི དཏྭཱ, བྷགཝནྟཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ནིསཱིདིཾསུཡེཝ. གདྲབྷོཔི ཧིམཝནྟཾ གནྟྭཱ ཨཱལ༹ཝཀསྶ ཨཱརོཙེསི – ‘‘ཡགྒྷེ, མཱརིས, ཛཱནེཡྻཱསི, ཝིམཱནེ ཏེ བྷགཝཱ ནིསིནྣོ’’ཏི. སོ གདྲབྷསྶ སཉྙམཀཱསི ‘‘ཏུཎྷཱི ཧོཧི, གནྟྭཱ ཀཏྟབྦཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི. པུརིསམཱནེན ཀིར ལཛྫིཏོ ཨཧོསི, ཏསྨཱ ‘‘མཱ ཀོཙི པརིསམཛ྄ཛྷེ སུཎེཡྻཱ’’ཏི ཝཱརེསི.

ཏདཱ སཱཏཱགིརཧེམཝཏཱ བྷགཝནྟཾ ཛེཏཝནེཡེཝ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ཡཀྑསམཱགམཾ གམིསྶཱམཱ’’ཏི སཔརིཝཱརཱ ནཱནཱཡཱནེཧི ཨཱཀཱསེན གཙྪནྟི. ཨཱཀཱསེ ཙ ཡཀྑཱནཾ ན སབྦཏྠ མགྒོ ཨཏྠི, ཨཱཀཱསཊྛཱནི ཝིམཱནཱནི པརིཧརིཏྭཱ མགྒཊྛཱནེནེཝ མགྒོ ཧོཏི. ཨཱལ༹ཝཀསྶ པན ཝིམཱནཾ བྷཱུམཊྛཾ སུགུཏྟཾ པཱཀཱརཔརིཀྑིཏྟཾ སུསཾཝིཧིཏདྭཱརཊྚཱལཀགོཔུརཾ, ཨུཔརི ཀཾསཛཱལསཉྪནྣཾ མཉྫཱུསསདིསཾ ཏིཡོཛནཾ ཨུབྦེདྷེན. ཏསྶ ཨུཔརི མགྒོ ཧོཏི. ཏེ ཏཾ པདེསམཱགམྨ གནྟུཾ ཨསམཏྠཱ ཨཧེསུཾ. བུདྡྷཱནཉྷི ནིསིནྣོཀཱསསྶ ཨུཔརིབྷཱགེན ཡཱཝ བྷཝགྒཱ, ཏཱཝ ཀོཙི གནྟུཾ ཨསམཏྠོ. ཏེ ‘‘ཀིམིད’’ནྟི ཨཱཝཛྫེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ ཨཱཀཱསེ ཁིཏྟལེཌྜུ ཝིཡ ཨོརུཡ྄ཧ ཝནྡིཏྭཱ, དྷམྨཾ སུཏྭཱ, པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཡཀྑསམཱགམཾ གཙྪཱམ བྷགཝཱ’’ཏི ཏཱིཎི ཝཏྠཱུནི པསཾསནྟཱ ཡཀྑསམཱགམཾ ཨགམཾསུ. ཨཱལ༹ཝཀོ ཏེ དིསྭཱ ‘‘ཨིདྷ ནིསཱིདཐཱ’’ཏི པཊིཀྐམྨ ཨོཀཱསམདཱསི. ཏེ ཨཱལ༹ཝཀསྶ ནིཝེདེསུཾ ‘‘ལཱབྷཱ ཏེ, ཨཱལ༹ཝཀ, ཡསྶ ཏེ བྷཝནེ བྷགཝཱ ཝིཧརཏི, གཙྪཱཝུསོ བྷགཝནྟཾ པཡིརུཔཱསསྶཱུ’’ཏི. ཨེཝཾ བྷགཝཱ བྷཝནེཡེཝ ཝིཧཱསི, ན ཡསྨིཾ ནིགྲོདྷེ ཨཱལ༹ཝཀསྶ བྷཝནཾ, ཏསྶ མཱུལེཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཨཱལ༹ཝིཡཾ ཝིཧརཏི ཨཱལ༹ཝཀསྶ ཡཀྑསྶ བྷཝནེ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ ཨཱལ༹ཝཀོ…པེ… བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ནིཀྑམ སམཎཱ’’ཏི. ‘‘ཀསྨཱ པནཱཡཾ ཨེཏདཝོཙཱ’’ཏི? ཝུཙྩཏེ – རོསེཏུཀཱམཏཱཡ. ཏཏྲེཝཾ ཨཱདིཏོ པབྷུཏི སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ – ཨཡཉྷི ཡསྨཱ ཨསྶདྡྷསྶ སདྡྷཱཀཐཱ དུཀྐཐཱ ཧོཏི དུསྶཱིལཱདཱིནཾ སཱིལཱདིཀཐཱ ཝིཡ, ཏསྨཱ ཏེསཾ ཡཀྑཱནཾ སནྟིཀཱ བྷགཝཏོ པསཾསཾ སུཏྭཱ ཨེཝ ཨགྒིམྷི པཀྑིཏྟལོཎསཀྑརཱ ཝིཡ ཨབྦྷནྟརཀོཔེན ཏཊཏཊཱཡམཱནཧདཡོ ཧུཏྭཱ ‘‘ཀོ སོ བྷགཝཱ ནཱམ, ཡོ མམ བྷཝནཾ པཝིཊྛོ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ན ཏྭཾ, ཨཱཝུསོ, ཛཱནཱསི བྷགཝནྟཾ ཨམྷཱཀཾ སཏྠཱརཾ, ཡོ ཏུསིཏབྷཝནེ ཋིཏོ པཉྩ མཧཱཝིལོཀནཱནི ཝིལོཀེཏྭཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཡཱཝ དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནཾ ཀཐེནྟཱ པཊིསནྡྷིཨཱདིནཱ དྭཏྟིཾས པུབྦནིམིཏྟཱནི ཝཏྭཱ ‘‘ཨིམཱནིཔི ཏྭཾ, ཨཱཝུསོ, ཨཙྪརིཡཱནི ནཱདྡསཱ’’ཏི ཙོདེསུཾ. སོ དིསྭཱཔི ཀོདྷཝསེན ‘‘ནཱདྡས’’ནྟི ཨཱཧ. ཨཱཝུསོ ཨཱལ༹ཝཀ པསྶེཡྻཱསི ཝཱ ཏྭཾ, ན ཝཱ, ཀོ ཏཡཱ ཨཏྠོ པསྶཏཱ ཝཱ ཨཔསྶཏཱ ཝཱ, ཀིཾ ཏྭཾ ཀརིསྶསི ཨམྷཱཀཾ སཏྠུནོ, ཡོ ཏྭཾ ཏཾ ཨུཔནིདྷཱཡ ཙལཀྐཀུདྷམཧཱཨུསབྷསམཱིཔེ ཏདཧུཛཱཏཝཙྪཀོ ཝིཡ, ཏིདྷཱཔབྷིནྣམཏྟཝཱརཎསམཱིཔེ བྷིངྐཔོཏཀོ ཝིཡ, བྷཱསུརཝིལམྦཀེསརཨུཔསོབྷིཏཀྑནྡྷསྶ མིགརཉྙོ སམཱིཔེ ཛརསིངྒཱལོ ཝིཡ, དིཡཌྜྷཡོཛནསཏཔྤཝཌྜྷཀཱཡསུཔཎྞརཱཛསམཱིཔེ ཚིནྣཔཀྑཀཱཀཔོཏཀོ ཝིཡ ཁཱཡསི, གཙྪ ཡཾ ཏེ ཀརཎཱིཡཾ, ཏཾ ཀརོཧཱིཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཀུདྡྷོ ཨཱལ༹ཝཀོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ མནོསིལཱཏལེ ཝཱམཔཱདེན ཋཏྭཱ ‘‘པསྶཐ དཱནི ཏུམྷཱཀཾ ཝཱ སཏྠཱ མཧཱནུབྷཱཝོ, ཨཧཾ ཝཱ’’ཏི དཀྑིཎཔཱདེན སཊྛིཡོཛནམཏྟཾ ཀེལཱསཔབྦཏཀཱུཊཾ ཨཀྐམི, ཏཾ ཨཡོཀཱུཊཔཧཊོ ནིདྡྷནྟཨཡོཔིཎྜོ ཝིཡ པཔཊིཀཱཡོ མུཉྩི. སོ ཏཏྲ ཋཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཨཱལ༹ཝཀོ’’ཏི གྷོསེསི, སཀལཛམྦུདཱིཔཾ སདྡོ ཕརི.

ཙཏྟཱརོ ཀིར སདྡཱ སཀལཛམྦུདཱིཔེ སུཡྻིཾསུ – ཡཉྩ པུཎྞཀོ ཡཀྑསེནཱཔཏི དྷནཉྩཡཀོརབྱརཱཛཱནཾ ཛཱུཏེ ཛིནིཏྭཱ ཨཔྥོཊེཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཛིནི’’ནྟི ཨུགྒྷོསེསི, ཡཉྩ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ པརིཧཱཡམཱནེ ཝིསྶཀམྨཾ དེཝཔུཏྟཾ སུནཁཾ ཀཱརེཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ པཱཔབྷིཀྑཱུ ཙ པཱཔབྷིཀྑུནིཡོ ཙ ཨུཔཱསཀེ ཙ ཨུཔཱསིཀཱཡོ ཙ སབྦེཝ ཨདྷམྨཝཱདིནོ ཁཱདཱམཱི’’ཏི ཨུགྒྷོསཱཔེསི, ཡཉྩ ཀུསཛཱཏཀེ པབྷཱཝཏིཧེཏུ སཏྟཧི རཱཛཱུཧི ནགརེ ཨུཔརུདྡྷེ པབྷཱཝཏིཾ ཨཏྟནཱ སཧ ཧཏྠིཀྑནྡྷཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ནགརཱ ནིཀྑམྨ ‘‘ཨཧཾ སཱིཧསྶརཀུསམཧཱརཱཛཱ’’ཏི མཧཱཔུརིསོ ཨུགྒྷོསེསི, ཡཉྩ ཨཱལ༹ཝཀོ ཀེལཱསམུདྡྷནི ཋཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཨཱལ༹ཝཀོ’’ཏི. ཏདཱ ཧི སཀལཛམྦུདཱིཔེ དྭཱརེ དྭཱརེ ཋཏྭཱ ཨུགྒྷོསིཏསདིསཾ ཨཧོསི, ཏིཡོཛནསཧསྶཝིཏྠཏོ ཙ ཧིམཝཱཔི སངྐམྤི ཡཀྑསྶ ཨཱནུབྷཱཝེན.

སོ ཝཱཏམཎྜལཾ སམུཊྛཱཔེསི – ‘‘ཨེཏེནེཝ སམཎཾ པལཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི. ཏེ པུརཏྠིམཱདིབྷེདཱ ཝཱཏཱ སམུཊྛཧིཏྭཱ ཨཌྜྷཡོཛནཡོཛནདྭིཡོཛནཏིཡོཛནཔྤམཱཎཱནི པབྦཏཀཱུཊཱནི པདཱལེཏྭཱ ཝནགཙྪརུཀྑཱདཱིནི ཨུམྨཱུལེཏྭཱ ཨཱལ༹ཝཱིནགརཾ པཀྑནྟཱ ཛིཎྞཧཏྠིསཱལཱདཱིནི ཙུཎྞེནྟཱ ཚདནིཊྛཀཱ ཨཱཀཱསེ བྷམེནྟཱ. བྷགཝཱ ‘‘མཱ ཀསྶཙི ཨུཔརོདྷོ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཱསི. ཏེ ཝཱཏཱ དསབལཾ པཏྭཱ ཙཱིཝརཀཎྞམཏྟམྤི ཙཱལེཏུཾ ནཱསཀྑིཾསུ. ཏཏོ མཧཱཝསྶཾ སམུཊྛཱཔེསི ‘‘ཨུདཀེན ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ སམཎཾ མཱརེསྶཱམཱི’’ཏི. ཏསྶཱནུབྷཱཝེན ཨུཔརཱུཔརི སཏཔཊལསཧསྶཔཊལཱདིབྷེདཱ ཝལཱཧཀཱ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཝསྶིཾསུ, ཝུཊྛིདྷཱརཱཝེགེན པཐཝཱི ཚིདྡཱ ཨཧོསི, ཝནརུཀྑཱདཱིནཾ ཨུཔརི མཧོགྷོ ཨཱགནྟྭཱ དསབལསྶ ཙཱིཝརེ ཨུསྶཱཝབིནྡུམཏྟམྤི ཏེམེཏུཾ ནཱསཀྑི. ཏཏོ པཱསཱཎཝསྶཾ སམུཊྛཱཔེསི, མཧནྟཱནི མཧནྟཱནི པབྦཏཀཱུཊཱནི དྷཱུམཱཡནྟཱནི པཛྫལནྟཱནི ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ དསབལཾ པཏྭཱ དིབྦམཱལཱགུལཱ༹ནི སམྤཛྫིཾསུ. ཏཏོ པཧརཎཝསྶཾ སམུཊྛཱཔེསི, ཨེཀཏོདྷཱརཱཨུབྷཏོདྷཱརཱ ཨསིསཏྟིཁུརཔྤཱདཡོ དྷཱུམཱཡནྟཱ པཛྫལནྟཱ ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ དསབལཾ པཏྭཱ དིབྦཔུཔྥཱནི ཨཧེསུཾ. ཏཏོ ཨངྒཱརཝསྶཾ སམུཊྛཱཔེསི, ཀིཾསུཀཝཎྞཱ ཨངྒཱརཱ ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ དསབལསྶ པཱདམཱུལེ དིབྦཔུཔྥཱནི ཧུཏྭཱ ཝིཀིརིཾསུ. ཏཏོ ཀུཀྐུལཝསྶཾ སམུཊྛཱཔེསི, ཨཙྩུཎྷོ ཀུཀྐུལོ ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ དསབལསྶ པཱདམཱུལེ ཙནྡནཙུཎྞཾ ཧུཏྭཱ ནིཔཏི. ཏཏོ ཝཱལུཀཱཝསྶཾ སམུཊྛཱཔེསི, ཨཏིསུཁུམཱ ཝཱལུཀཱ དྷཱུམཱཡནྟཱ པཛྫལནྟཱ ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ དསབལསྶ པཱདམཱུལེ དིབྦཔུཔྥཱནི ཧུཏྭཱ ནིཔཏིཾསུ. ཏཏོ ཀལལཝསྶཾ སམུཊྛཱཔེསི, ཏཾ ཀལལཝསྶཾ དྷཱུམཱཡནྟཾ པཛྫལནྟཾ ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ དསབལསྶ པཱདམཱུལེ དིབྦགནྡྷཾ ཧུཏྭཱ ནིཔཏི. ཏཏོ ཨནྡྷཀཱརཾ སམུཊྛཱཔེསི ‘‘བྷིཾསེཏྭཱ སམཎཾ པལཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི. ཏཾ ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏནྡྷཀཱརསདིསཾ ཧུཏྭཱ དསབལཾ པཏྭཱ སཱུརིཡཔྤབྷཱཝིཧཏམིཝནྡྷཀཱརཾ ཨནྟརདྷཱཡི.

ཨེཝཾ ཡཀྑོ ཨིམཱཧི ནཝཧི ཝཱཏཝསྶཔཱསཱཎཔཧརཎངྒཱརཀུཀྐུལཝཱལུཀཀལལནྡྷཀཱརཝུཊྛཱིཧི བྷགཝནྟཾ པལཱཔེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ནཱནཱཝིདྷཔཧརཎཧཏྠཱཡ ཨནེཀཔྤཀཱརརཱུཔབྷཱུཏགཎསམཱཀུལཱཡ ཙཏུརངྒིནིཡཱ སེནཱཡ སཡམེཝ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིགཏོ. ཏེ བྷཱུཏགཎཱ ཨནེཀཔྤཀཱརེ ཝིཀཱརེ ཀཏྭཱ ‘‘གཎྷཐ ཧནཐཱ’’ཏི བྷགཝཏོ ཨུཔརི ཨཱགཙྪནྟཱ ཝིཡ ཧོནྟི, ཨཔིཙ ཏེ ནིདྡྷནྟལོཧཔིཎྜཾ ཝིཡ མཀྑིཀཱ, བྷགཝནྟཾ ཨལླཱིཡིཏུཾ ཨསམཏྠཱ ཨེཝཾ ཨཧེསུཾ. ཨེཝཾ སནྟེཔི ཡཐཱ བོདྷིམཎྜེ མཱརོ ཨཱགཏཝེལཱཡམེཝ ནིཝཏྟོ, ཏཐཱ ཨནིཝཏྟིཏྭཱ ཨུཔཌྜྷརཏྟིམཏྟཾ བྱཱཀུལམཀཾསུ. ཨེཝཾ ཨུཔཌྜྷརཏྟིམཏྟཾ ཨནེཀཔྤཀཱརཝིབྷིཾསནདསྶནེནཔི བྷགཝནྟཾ ཙཱལེཏུམསཀྐོནྟོ ཨཱལ༹ཝཀོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཀེནཙི ཨཛེཡྻཾ དུསྶཱཝུདྷཾ མུཉྩེཡྻ’’ནྟི.

ཙཏྟཱརི ཀིར ཨཱཝུདྷཱནི ལོཀེ སེཊྛཱནི – སཀྐསྶ ཝཛིརཱཝུདྷཾ, ཝེསྶཝཎསྶ གདཱཝུདྷཾ, ཡམསྶ ནཡནཱཝུདྷཾ, ཨཱལ༹ཝཀསྶ དུསྶཱཝུདྷནྟི. ཡདི ཧི སཀྐོ ཀུདྡྷོ ཝཛིརཱཝུདྷཾ སིནེརུམཏྠཀེ པཧརེཡྻ ཨཊྛསཊྛིསཧསྶཱདྷིཀཡོཛནསཏསཧསྶཾ སིནེརུཾ ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཧེཊྛཏོ གཙྪེཡྻ. ཝེསྶཝཎསྶ པུཐུཛྫནཀཱལེ ཝིསྶཛྫིཏགདཱ བཧཱུནཾ ཡཀྑསཧསྶཱནཾ སཱིསཾ པཱཏེཏྭཱ པུན ཧཏྠཔཱསཾ ཨཱགནྟྭཱ ཏིཊྛཏི. ཡམེན ཀུདྡྷེན ནཡནཱཝུདྷེན ཨོལོཀིཏམཏྟེ ཨནེཀཱནི ཀུམྦྷཎྜསཧསྶཱནི ཏཏྟཀཔཱལེ ཏིལཱ ཝིཡ ཝིཔྥུརནྟཱནི ཝིནསྶནྟི. ཨཱལ༹ཝཀོ ཀུདྡྷོ སཙེ ཨཱཀཱསེ དུསྶཱཝུདྷཾ མུཉྩེཡྻ, དྭཱདས ཝསྶཱནི དེཝོ ན ཝསྶེཡྻ. སཙེ པཐཝིཡཾ མུཉྩེཡྻ, སབྦརུཀྑཏིཎཱདཱིནི སུསྶིཏྭཱ དྭཱདསཝསྶནྟརཾ ན པུན རུཧེཡྻུཾ. སཙེ སམུདྡེ མུཉྩེཡྻ, ཏཏྟཀཔཱལེ ཨུདཀབིནྡུ ཝིཡ སབྦམུདཀཾ སུསྶེཡྻ. སཙེ སིནེརུསདིསེཔི པབྦཏེ མུཉྩེཡྻ, ཁཎྜཱཁཎྜཾ ཧུཏྭཱ ཝིཀིརེཡྻ. སོ ཨེཝཾ མཧཱནུབྷཱཝཾ དུསྶཱཝུདྷཾ ཨུཏྟརཱིཡཀཏཾ མུཉྩིཏྭཱ ཨགྒཧེསི. ཡེབྷུཡྻེན དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུདེཝཏཱ ཝེགེན སནྣིཔཏིཾསུ – ‘‘ཨཛྫ བྷགཝཱ ཨཱལ༹ཝཀཾ དམེསྶཏི, ཏཏྠ དྷམྨཾ སོསྶཱམཱ’’ཏི. ཡུདྡྷདསྶནཀཱམཱཔི དེཝཏཱ སནྣིཔཏིཾསུ. ཨེཝཾ སཀལམྤི ཨཱཀཱསཾ དེཝཏཱཧི པུརིཔུཎྞམཧོསི.

ཨཐ ཨཱལ༹ཝཀོ བྷགཝཏོ སམཱིཔེ ཨུཔརཱུཔརི ཝིཙརིཏྭཱ ཝཏྠཱཝུདྷཾ མུཉྩི. ཏཾ ཨསནིཝིཙཀྐཾ ཝིཡ ཨཱཀཱསེ བྷེརཝསདྡཾ ཀརོནྟཾ དྷཱུམཱཡནྟཾ པཛྫལནྟཾ བྷགཝནྟཾ པཏྭཱ ཡཀྑསྶ མཱནམདྡནཏྠཾ པཱདམུཉྪནཙོལ༹ཀཾ ཧུཏྭཱ པཱདམཱུལེ ནིཔཏི. ཨཱལ༹ཝཀོ ཏཾ དིསྭཱ ཚིནྣཝིསཱཎོ ཝིཡ ཨུསབྷོ, ཨུདྡྷཊདཱཋོ ཝིཡ སཔྤོ, ནིཏྟེཛོ ནིམྨདོ ནིཔཏིཏམཱནདྡྷཛོ ཧུཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘དུསྶཱཝུདྷམྤི སམཎཾ ནབྷིབྷོསི, ཀིཾ ནུ ཁོ ཀཱརཎ’’ནྟི? ཨིདཾ ཀཱརཎཾ, མེཏྟཱཝིཧཱརཡུཏྟོ སམཎོ, ཧནྡ ནཾ རོསེཏྭཱ མེཏྟཱཡ ཝིཡོཛེམཱིཏི. ཨིམིནཱ སམྦནྡྷེནེཏཾ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཐ ཁོ ཨཱལ༹ཝཀོ ཡཀྑོ ཡེན བྷགཝཱ…པེ… ནིཀྑམ སམཎཱ’’ཏི. ཏཏྲཱཡམདྷིཔྤཱཡོ – ཀསྨཱ མཡཱ ཨནནུཉྙཱཏོ མམ བྷཝནཾ པཝིསིཏྭཱ གྷརསཱམིཀོ ཝིཡ ཨིཏྠཱགཱརསྶ མཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོསི, ནནུ ཨཡུཏྟམེཏཾ སམཎསྶ ཡདིདཾ ཨདིནྣཔཊིབྷོགོ ཨིཏྠིསཾསགྒོ ཙ, ཏསྨཱ ཡདི ཏྭཾ སམཎདྷམྨེ ཋིཏོ, ནིཀྑམ སམཎཱཏི. ཨེཀེ པན ‘‘ཨེཏཱནི ཨཉྙཱནི ཙ ཕརུསཝཙནཱནི ཝཏྭཱ ཨེཝཱཡཾ ཨེཏདཝོཙཱ’’ཏི བྷཎནྟི.

ཨཐ བྷགཝཱ ‘‘ཡསྨཱ ཐདྡྷོ པཊིཐདྡྷབྷཱཝེན ཝིནེཏུཾ ན སཀྐཱ, སོ ཧི པཊིཐདྡྷབྷཱཝེ ཀརིཡམཱནེ སེཡྻཐཱཔི ཙཎྜསྶ ཀུཀྐུརསྶ ནཱསཱཡ པིཏྟཾ བྷིནྡེཡྻ, སོ བྷིཡྻོསོ མཏྟཱཡ ཙཎྜཏརོ ཨསྶ, ཨེཝཾ ཐདྡྷཏརོ ཧོཏི, མུདུནཱ པན སོ སཀྐཱ ཝིནེཏུ’’ནྟི ཉཏྭཱ ‘‘སཱདྷཱཝུསོ’’ཏི པིཡཝཙནེན ཏསྶ ཝཙནཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ནིཀྑམི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘སཱདྷཱཝུསོཏི བྷགཝཱ ནིཀྑམཱི’’ཏི.

ཏཏོ ཨཱལ༹ཝཀོ ‘‘སུཝཙོ ཝཏཱཡཾ སམཎོ ཨེཀཝཙནེནེཝ ནིཀྑནྟོ, ཨེཝཾ ནཱམ ནིཀྑམེཏུཾ སུཁཾ སམཎཾ ཨཀཱརཎེནེཝཱཧཾ སཀལརཏྟིཾ ཡུདྡྷེན ཨབྦྷུཡྻཱསི’’ནྟི མུདུཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ པུན ཙིནྟེསི ‘‘ཨིདཱནིཔི ན སཀྐཱ ཛཱནིཏུཾ, ཀིཾ ནུ ཁོ སུཝཙཏཱཡ ནིཀྑནྟོ, ཨུདཱཧུ ཀོདྷེན, ཧནྡ ནཾ ཝཱིམཾསཱམཱི’’ཏི. ཏཏོ ‘‘པཝིས སམཎཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ‘‘སུཝཙོ’’ཏི མུདུབྷཱུཏཙིཏྟཝཝཏྠཱནཀརཎཏྠཾ པུནཔི པིཡཝཙནཾ ཝདནྟོ སཱདྷཱཝུསོཏི བྷགཝཱ པཱཝིསི. ཨཱལ༹ཝཀོ པུནཔྤུནཾ ཏམེཝ སུཝཙབྷཱཝཾ ཝཱིམཾསནྟོ དུཏིཡམྤི ཏཏིཡམྤི ‘‘ནིཀྑམ པཝིསཱ’’ཏི ཨཱཧ. བྷགཝཱཔི ཏཐཱ ཨཀཱསི. ཡདི ན ཀརེཡྻ, པཀཏིཡཱཔི ཐདྡྷཡཀྑསྶ ཙིཏྟཾ ཐདྡྷཏརཾ ཧུཏྭཱ དྷམྨཀཐཱཡ བྷཱཛནཾ ན བྷཝེཡྻ. ཏསྨཱ ཡཐཱ ནཱམ མཱཏཱ རོདནྟཾ པུཏྟཀཾ ཡཾ སོ ཨིཙྪཏི, ཏཾ དཏྭཱ ཝཱ ཀཏྭཱ ཝཱ སཉྙཱཔེཏི, ཏཐཱ བྷགཝཱ ཀིལེསརོདནེན རོདནྟཾ ཡཀྑཾ སཉྙཱཔེཏུཾ ཡཾ སོ བྷཎཏི, ཏཾ ཨཀཱསི. ཡཐཱ ཙ དྷཱཏཱི ཐཉྙཾ ཨཔིཝནྟཾ དཱརཀཾ ཀིཉྩི དཏྭཱ ཨུཔལཱལེ༹ཏྭཱ པཱཡེཏི, ཏཐཱ བྷགཝཱ ཡཀྑཾ ལོཀུཏྟརདྷམྨཁཱིརཾ པཱཡེཏུཾ ཏསྶ པཏྠིཏཝཙནཀརཎེན ཨུཔལཱལེ༹ནྟོ ཨེཝམཀཱསི. ཡཐཱ ཙ པུརིསོ ལཱབུམྷི ཙཏུམདྷུརཾ པཱུརེཏུཀཱམོ ཏསྶབྦྷནྟརཾ སོདྷེཏི, ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཡཀྑསྶ ཙིཏྟེ ལོཀུཏྟརཙཏུམདྷུརཾ པཱུརེཏུཀཱམོ ཏསྶ ཨབྦྷནྟརེ ཀོདྷམལཾ སོདྷེཏུཾ ཡཱཝ ཏཏིཡཾ ནིཀྑམནཔཝེསནཾ ཨཀཱསི.

ཨཐ ཨཱལ༹ཝཀོ ‘‘སུཝཙོ ཨཡཾ སམཎོ, ‘ནིཀྑམཱ’ཏི ཝུཏྟོ ནིཀྑམཏི, ‘པཝིསཱ’ཏི ཝུཏྟོ པཝིསཏི, ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨིམཾ སམཎཾ ཨེཝམེཝཾ སཀལརཏྟིཾ ཀིལམེཏྭཱ, པཱདེ གཧེཏྭཱ, པཱརགངྒཱཡ ཁིཔེཡྻ’’ནྟི པཱཔཀཾ ཙིཏཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཙཏུཏྠཝཱརཾ ཨཱཧ – ‘‘ནིཀྑམ སམཎཱ’’ཏི. ཏཾ ཉཏྭཱ བྷགཝཱ ‘‘ན ཁྭཱཧཾ ཏ’’ནྟི ཨཱཧ. ‘‘ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཏདུཏྟརིཾ ཀརཎཱིཡཾ པརིཡེསམཱནོ པཉྷཾ པུཙྪིཏབྦཾ མཉྙིསྶཏི, ཏཾ དྷམྨཀཐཱཡ མུཁཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘ན ཁྭཱཧཾ ཏ’’ནྟི ཨཱཧ. ཏཏྠ ནཨིཏི པཊིཀྑེཔེ, ཁོཨིཏི ཨཝདྷཱརཎེ. ཨཧནྟི ཨཏྟནིདསྶནཾ, ནྟི ཧེཏུཝཙནཾ. ཏེནེཏྠ ‘‘ཡསྨཱ ཏྭཾ ཨེཝཾ ཙིནྟེསི, ཏསྨཱ ཨཧཾ ཨཱཝུསོ ནེཝ ནིཀྑམིསྶཱམི, ཡཾ ཏེ ཀརཎཱིཡཾ, ཏཾ ཀརོཧཱི’’ཏི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ.

ཏཏོ ཨཱལ༹ཝཀོ ཡསྨཱ པུབྦེཔི ཨཱཀཱསེནཱགམནཝེལཱཡཾ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, ཨེཏཾ སུཝཎྞཝིམཱནཾ, ཨུདཱཧུ རཛཏམཎིཝིམཱནཱནཾ ཨཉྙཏརཾ, ཧནྡ ནཾ པསྶཱམཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཏྟནོ ཝིམཱནཾ ཨཱགཏེ ཨིདྡྷིམནྟེ ཏཱཔསཔརིབྦཱཛཀེ པཉྷཾ པུཙྪིཏྭཱ ཝིསྶཛྫེཏུམསཀྐོནྟེ ཙིཏྟཀྑེཔཱདཱིཧི ཝིཧེཋེཏི. ཀཐཾ? ཨམནུསྶཱ ཧི བྷིཾསནཀརཱུཔདསྶནེན ཝཱ ཧདཡཝཏྠུཔརིམདྡནེན ཝཱཏི དྭཱིཧཱཀཱརེཧི ཙིཏྟཀྑེཔཾ ཀརོནྟི. ཨཡཾ པན ཡསྨཱ ‘‘ཨིདྡྷིམནྟོ བྷིཾསནཀརཱུཔདསྶནེན ན ཏསནྟཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨིདྡྷིཔྤབྷཱཝེན སུཁུམཏྟབྷཱཝཾ ནིམྨིནིཏྭཱ, ཏེསཾ ཨནྟོ པཝིསིཏྭཱ ཧདཡཝཏྠུཾ པརིམདྡཏི, ཏཏོ ཙིཏྟསནྟཏི ན སཎྛཱཏི, ཏསྶཱ ཨསཎྛམཱནཱཡ ཨུམྨཏྟཀཱ ཧོནྟི ཁིཏྟཙིཏྟཱ. ཨེཝཾ ཁིཏྟཙིཏྟཱནཾ ཨེཏེསཾ ཨུརམྤི ཕཱལེཏི, པཱདེཔི ནེ གཧེཏྭཱ པཱརགངྒཱཡ ཁིཔཏི ‘‘མཱསྶུ མེ པུན ཨེཝརཱུཔཱ བྷཝནམཱགམིཾསཱུ’’ཏི, ཏསྨཱ ཏེ པཉྷེ སརིཏྭཱ ‘‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨིམཾ སམཎཾ ཨིདཱནི ཨེཝཾ ཝིཧེཋེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ཨཱཧ ‘‘པཉྷཾ ཏཾ སམཎཱ’’ཏིཨཱདི.

ཀུཏོ པནསྶ ཏེ པཉྷཱཏི? ཏསྶ ཀིར མཱཏཱཔིཏརོ ཀསྶཔཾ བྷགཝནྟཾ པཡིརུཔཱསིཏྭཱ ཨཊྛ པཉྷེ སཝིསྶཛྫནེ ཨུགྒཧེསུཾ. ཏེ དཧརཀཱལེ ཨཱལ༹ཝཀཾ པརིཡཱཔུཎཱཔེསུཾ. སོ ཀཱལཙྩཡེན ཝིསྶཛྫནཾ སམྨུསྶི. ཏཏོ ‘‘ཨིམེ པཉྷཱཔི མཱ ཝིནསྶནྟཱུ’’ཏི སུཝཎྞཔཊྚེ ཛཱཏིཧིངྒུལཀེན ལིཁཱཔེཏྭཱ ཝིམཱནེ ནིཀྑིཔི. ཨེཝམེཏེ བུདྡྷཔཉྷཱ བུདྡྷཝིསཡཱ ཨེཝ ཧོནྟི. བྷགཝཱ ཏཾ སུཏྭཱ ཡསྨཱ བུདྡྷཱནཾ པརིཙྩཏྟལཱབྷནྟརཱཡོ ཝཱ ཛཱིཝིཏནྟརཱཡོ ཝཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎབྱཱམཔྤབྷཱནཾ པཊིགྷཱཏོ ཝཱ ན སཀྐཱ ཀེནཙི ཀཱཏུཾ, ཏསྨཱ ཏཾ ལོཀེ ཨསཱདྷཱརཎཾ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ན ཁྭཱཧཾ ཏཾ, ཨཱཝུསོ, པསྶཱམི སདེཝཀེ ལོཀེ’’ཏི.

ཏཏྠ ‘‘སདེཝཀཝཙནེན པཉྩཀཱམཱཝཙརདེཝགྒཧཎ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨེཏེསཾ པདཱནཾ ཨཏྠམཏྟདསྶནེན སངྑེཔོ ཝུཏྟོ, ན ཨནུསནྡྷིཡོཛནཱཀྐམེན ཝིཏྠཱརོ. སྭཱཡཾ ཝུཙྩཏི – སདེཝཀཝཙནེན ཧི ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདཏོ སབྦདེཝེསུ གཧིཏེསུཔི ཡེསཾ ཏཏྠ སནྣིཔཏིཏེ དེཝགཎེ ཝིམཏི ཨཧོསི ‘‘མཱརོ མཧཱནུབྷཱཝོ ཚཀཱམཱཝཙརིསྶརོ ཝསཝཏྟཱི པཙྩནཱིཀསཱཏོ དྷམྨདེསྶཱི ཀུརུརཀམྨནྟོ, ཀིཾ ནུ ཁོ, སོཔིསྶ ཙིཏྟཀྑེཔཱདཱིནི ན ཀརེཡྻཱ’’ཏི, ཏེསཾ ཝིམཏིཔཊིབཱཧནཏྠཾ ‘‘སམཱརཀེ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏོ ཡེསཾ ཨཧོསི – ‘‘བྲཧྨཱ མཧཱནུབྷཱཝོ ཨེཀངྒུལིཡཱ ཨེཀཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶེ ཨཱལོཀཾ ཀརོཏི, དྭཱིཧི…པེ… དསཧི ཨངྒུལཱིཧི དསསུ ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶེསུ, ཨནུཏྟརཉྩ ཛྷཱནསམཱཔཏྟིསུཁཾ པཊིསཾཝེདེཏི, ཀིཾ སོཔི ན ཀརེཡྻཱ’’ཏི, ཏེསཾ ཝིམཏིཔཊིབཱཧནཏྠཾ ‘‘སབྲཧྨཀེ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ཡེསཾ ཨཧོསི ‘‘པུཐུ སམཎབྲཱཧྨཎཱ སཱསནསྶ པཙྩཏྠིཀཱ པཙྩཱམིཏྟཱ མནྟཱདིབལསམནྣཱགཏཱ, ཀིཾ ཏེཔི ན ཀརེཡྻུ’’ནྟི, ཏེསཾ ཝིམཏིཔཊིབཱཧནཏྠཾ ‘‘སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཡཱ པཛཱཡཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨེཝཾ ཨུཀྐཊྛཊྛཱནེསུ ཀསྶཙི ཨབྷཱཝཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི སདེཝམནུསྶཱཡཱཏི ཝཙནེན སམྨུཏིདེཝེ ཨཝསེསམནུསྶེ ཙ ཨུཔཱདཱཡ ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདཝསེནེཝ སེསསཏྟལོཀེཔི ཀསྶཙི ཨབྷཱཝཾ དསྶེསཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨནུསནྡྷིཡོཛནཱཀྐམོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཏསྶ བཱདྷནཙིཏྟཾ པཊིསེདྷེཏྭཱ པཉྷཔུཙྪནེ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨཔིཙ ཏྭཾ, ཨཱཝུསོ, པུཙྪ ཡདཱཀངྑསཱི’’ཏི. ཏསྶཏྠོ – པུཙྪ, ཡདི ཨཱཀངྑསི, ན མེ པཉྷཝིསྶཛྫནེ བྷཱརོ ཨཏྠི. ཨཐ ཝཱ ‘‘པུཙྪ ཡཾ ཨཱཀངྑསི, ཏེ སབྦཾ ཝིསྶཛྫེསྶཱམཱི’’ཏི སབྦཉྙུཔཝཱརཎཾ པཝཱརེསི ཨསཱདྷཱརཎཾ པཙྩེཀབུདྡྷཨགྒསཱཝཀམཧཱསཱཝཀེཧི. ཏེ ཧི ‘‘པུཙྪཱཝུསོ སུཏྭཱ ཝེདིསྶཱམཱ’’ཏི ཝདནྟི. བུདྡྷཱ པན ‘‘པུཙྪཱཝུསོ ཡདཱཀངྑསཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༢༣༧, ༢༤༦) ཝཱ,

‘‘པུཙྪ ཝཱསཝ མཾ པཉྷཾ, ཡཾ ཀིཉྩི མནསིཙྪསཱི’’ཏི ཝཱ. (དཱི. ནི. ༢.༣༥༦);

‘‘བཱཝརིསྶ ཙ ཏུཡ྄ཧཾ ཝཱ, སབྦེསཾ སབྦསཾསཡཾ;

ཀཏཱཝཀཱསཱ པུཙྪཝ྄ཧོ, ཡཾ ཀིཉྩི མནསིཙྪཐཱ’’ཏི ཝཱ. (སུ. ནི. ༡༠༣༦) –

ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན དེཝམནུསྶཱནཾ སབྦཉྙུཔཝཱརཎཾ པཝཱརེནྟི. ཨནཙྪརིཡཉྩེཏཾ, ཡཾ བྷགཝཱ བུདྡྷབྷཱུམིཾ པཏྭཱ ཨེཝཾ པཝཱརཎཾ པཝཱརེཡྻ, ཡོ བོདྷིསཏྟབྷཱུམིཡཾ པདེསཉཱཎེ ཝཏྟམཱནོཔི –

‘‘ཀོཎྜཉྙ པཉྷཱནི ཝིཡཱཀརོཧི, ཡཱཙནྟི ཏཾ ཨིསཡོ སཱདྷུརཱུཔཱ;

ཀོཎྜཉྙ ཨེསོ མནུཛེསུ དྷམྨོ, ཡཾ ཝུདྡྷམཱགཙྪཏི ཨེས བྷཱརོ’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༡༧.༦༠) –

ཨེཝཾ ཨིསཱིཧི ཡཱཙིཏོ –

‘‘ཀཏཱཝཀཱསཱ པུཙྪནྟུ བྷོནྟོ, ཡཾ ཀིཉྩི པཉྷཾ མནསཱབྷིཔཏྠིཏཾ;

ཨཧཉྷི ཏཾ ཏཾ ཝོ ཝིཡཱཀརིསྶཾ, ཉཏྭཱ སཡཾ ལོཀམིམཾ པརཉྩཱ’’ཏི. –

ཨེཝཾ སརབྷངྒཀཱལེ སམྦྷཝཛཱཏཀེ ཙ སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཏིཀྑཏྟུཾ ཝིཙརིཏྭཱ པཉྷཱནཾ ཨནྟཀརཾ ཨདིསྭཱ ཛཱཏིཡཱ སཏྟཝསྶིཀོ རཐིཀཱཡ པཾསུཀཱིལི༹ཀཾ ཀཱིལ༹ནྟོ སུཙིརཏེན བྲཱཧྨཎེན པུཊྛོ –

‘‘ཏགྒྷ ཏེ ཨཧམཀྑིསྶཾ, ཡཐཱཔི ཀུསལོ ཏཐཱ;

རཱཛཱ ཙ ཁོ ནཾ ཛཱནཱཏི, ཡདི ཀཱཧཏི ཝཱ ན ཝཱ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༦.༡༧༢) –

ཨེཝཾ སབྦཉྙུཔཝཱརཎཾ པཝཱརེསི. ཨེཝཾ བྷགཝཏཱ ཨཱལ༹ཝཀསྶ སབྦཉྙུཔཝཱརཎཱཡ པཝཱརིཏཱཡ ཨཐ ཁོ ཨཱལ༹ཝཀོ ཡཀྑོ བྷགཝནྟཾ གཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི ‘‘ཀིཾ སཱུདྷ ཝིཏྟ’’ནྟི.

༡༨༣. ཏཏྠ ཀིནྟི པུཙྪཱཝཙནཾ. སཱུཏི པདཔཱུརཎམཏྟེ ནིཔཱཏོ. ཨིདྷཱཏི ཨིམསྨིཾ ལོཀེ. ཝིཏྟནྟི ཝིདཏི, པཱིཏིཾ ཀརོཏཱིཏི ཝིཏྟཾ, དྷནསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སུཙིཎྞནྟི སུཀཏཾ. སུཁནྟི ཀཱཡིཀཙེཏསིཀཾ སཱཏཾ. ཨཱཝཧཱཏཱིཏི ཨཱཝཧཏི, ཨཱནེཏི, དེཏི, ཨཔྤེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི ཧཝེཏི དལ༹ྷཏྠེ ནིཔཱཏོ. སཱདུཏརནྟི ཨཏིསཡེན སཱདུཾ. ‘‘སཱདྷུཏར’’ནྟིཔི པཱཋོ. རསཱནནྟི རསསཉྙིཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ. ཀཐནྟི ཀེན པཀཱརེན, ཀཐཾཛཱིཝིནོ ཛཱིཝིཏཾ ཀཐཾཛཱིཝིཛཱིཝིཏཾ, གཱཐཱབནྡྷསུཁཏྠཾ པན སཱནུནཱསིཀཾ ཝུཙྩཏི. ‘‘ཀཐཾཛཱིཝིཾ ཛཱིཝཏ’’ནྟི ཝཱ པཱཋོ. ཏསྶ ཛཱིཝནྟཱནཾ ཀཐཾཛཱིཝིནྟི ཨཏྠོ. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ. ཨེཝམིམཱཡ གཱཐཱཡ ‘‘ཀིཾ སུ ཨིདྷ ལོཀེ པུརིསསྶ ཝིཏྟཾ སེཊྛཾ, ཀིཾ སུ སུཙིཎྞཾ སུཁམཱཝཧཱཏི, ཀིཾ རསཱནཾ སཱདུཏརཾ, ཀཐཾཛཱིཝིནོ ཛཱིཝིཏཾ སེཊྛམཱཧཱུ’’ཏི ཨིམེ ཙཏྟཱརོ པཉྷེ པུཙྪི.

༡༨༤. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཀསྶཔདསབལེན ཝིསྶཛྫིཏནཡེནེཝ ཝིསྶཛྫེནྟོ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ ‘‘སདྡྷཱིདྷ ཝིཏྟ’’ནྟི. ཏཏྠ ཡཐཱ ཧིརཉྙསུཝཎྞཱདི ཝིཏྟཾ ཨུཔབྷོགཔརིབྷོགསུཁཾ ཨཱཝཧཏི, ཁུཔྤིཔཱསཱདིདུཀྑཾ པཊིབཱཧཏི, དཱལིདྡིཡཾ ཝཱུཔསམེཏི, མུཏྟཱདིརཏནཔཊིལཱབྷཧེཏུ ཧོཏི, ལོཀསནྠུཏིཉྩ ཨཱཝཧཏི, ཨེཝཾ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཱ སདྡྷཱཔི ཡཐཱསམྦྷཝཾ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཝིཔཱཀསུཁམཱཝཧཏི, སདྡྷཱདྷུརེན པཊིཔནྣཱནཾ ཛཱཏིཛརཱདིདུཀྑཾ པཊིབཱཧཏི, གུཎདཱལིདྡིཡཾ ཝཱུཔསམེཏི, སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒཱདིརཏནཔཊིལཱབྷཧེཏུ ཧོཏི.

‘‘སདྡྷོ སཱིལེན སམྤནྣོ, ཡསོ བྷོགསམཔྤིཏོ;

ཡཾ ཡཾ པདེསཾ བྷཛཏི, ཏཏྠ ཏཏྠེཝ པཱུཛིཏོ’’ཏི. (དྷ. པ. ༣༠༣) –

ཝཙནཏོ ལོཀསནྠུཏིཉྩ ཨཱཝཧཏཱིཏི ཀཏྭཱ ‘‘ཝིཏྟ’’ནྟི ཝུཏྟཱ. ཡསྨཱ པནེཏཾ སདྡྷཱཝིཏྟཾ ཨནུགཱམིཀཾ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཾ སབྦསམྤཏྟིཧེཏུ, ལོཀིཡསྶ ཧིརཉྙསུཝཎྞཱདིཝིཏྟསྶཱཔི ནིདཱནཾ. སདྡྷོཡེཝ ཧི དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཝིཏྟཾ ཨདྷིགཙྪཏི, ཨསྶདྡྷསྶ པན ཝིཏྟཾ ཡཱཝདེཝ ཨནཏྠཱཡ ཧོཏི, ཏསྨཱ ‘‘སེཊྛ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. པུརིསསྶཱཏི ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདདེསནཱ; ཏསྨཱ ན ཀེཝལཾ པུརིསསྶ, ཨིཏྠིཨཱདཱིནམྤི སདྡྷཱཝིཏྟམེཝ སེཊྛནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

དྷམྨོཏི དསཀུསལཀམྨཔཐདྷམྨོ, དཱནསཱིལབྷཱཝནཱདྷམྨོ ཝཱ. སུཙིཎྞོཏི སུཀཏོ སུཙརིཏོ. སུཁམཱཝཧཱཏཱིཏི སོཎསེཊྛིཔུཏྟརཊྛཔཱལཱདཱིནཾ ཝིཡ མནུསྶསུཁཾ, སཀྐཱདཱིནཾ ཝིཡ དིབྦསུཁཾ, པརིཡོསཱནེ ཙ མཧཱཔདུམཱདཱིནཾ ཝིཡ ནིབྦཱནསུཁཉྩ ཨཱཝཧཏཱིཏི.

སཙྩནྟི ཨཡཾ སཙྩསདྡོ ཨནེཀེསུ ཨཏྠེསུ དིསྶཏི. སེཡྻཐིདཾ – ‘‘སཙྩཾ བྷཎེ ན ཀུཛ྄ཛྷེཡྻཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. པ. ༢༢༤) ཝཱཙཱསཙྩེ. ‘‘སཙྩེ ཋིཏཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཙཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཛཱ. ༢.༢༡.༤༣༣) ཝིརཏིསཙྩེ. ‘‘ཀསྨཱ ནུ སཙྩཱནི ཝདནྟི ནཱནཱ, པཝཱདིཡཱསེ ཀུསལཱཝདཱནཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༨༩༡) དིཊྛིསཙྩེ. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, བྲཱཧྨཎསཙྩཱནཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༡༨༥) བྲཱཧྨཎསཙྩེ. ‘‘ཨེཀཉྷི སཙྩཾ ན དུཏཱིཡམཏྠཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༨༩༠) པརམཏྠསཙྩེ. ‘‘ཙཏུནྣཾ སཙྩཱནཾ ཀཏི ཀུསལཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཝིབྷ. ༢༡༦) ཨརིཡསཙྩེ. ཨིདྷ པན པརམཏྠསཙྩཾ ནིབྦཱནཾ, ཝིརཏིསཙྩཾ ཝཱ ཨབྦྷནྟརཾ ཀཏྭཱ ཝཱཙཱསཙྩཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ, ཡསྶཱནུབྷཱཝེན ཨུདཀཱདཱིནི ཝསེ ཝཏྟེནྟི ཛཱཏིཛརཱམརཎཔཱརཾ ཏརནྟི. ཡཐཱཧ –

‘‘སཙྩེན ཝཱཙེནུདཀམྤི དྷཱཝཏི, ཝིསམྤི སཙྩེན ཧནནྟི པཎྜིཏཱ;

སཙྩེན དེཝོ ཐནཡཾ པཝསྶཏི, སཙྩེ ཋིཏཱ ནིབྦུཏིཾ པཏྠཡནྟི.

‘‘ཡེ ཀེཙིམེ ཨཏྠི རསཱ པཐབྱཱ, སཙྩཾ ཏེསཾ སཱདུཏརཾ རསཱནཾ;

སཙྩེ ཋིཏཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཙ, ཏརནྟི ཛཱཏིམརཎསྶ པཱར’’ནྟི. (ཛཱ. ༢.༢༡.༤༣༣);

སཱདུཏརནྟི མདྷུརཏརཾ, པཎཱིཏཏརཾ. རསཱནནྟི ཡེ ཨིམེ ‘‘མཱུལརསོ, ཁནྡྷརསོ’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༦༢༨-༦༣༠) ནཡེན སཱཡནཱིཡདྷམྨཱ, ཡེ ཙིམེ ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, སབྦཾ ཕལརསཾ (མཧཱཝ. ༣༠༠) ཨརསརཱུཔོ བྷཝཾ གོཏམོ, ཡེ ཏེ, བྲཱཧྨཎ, རཱུཔརསཱ, སདྡརསཱ (ཨ. ནི. ༨.༡༡; པཱརཱ. ༣), ཨནཱཔཏྟི རསརསེ (པཱཙི. ༦༠༧-༦༠༩), ཨཡཾ དྷམྨཝིནཡོ ཨེཀརསོ ཝིམུཏྟིརསོ (ཨ. ནི. ༨.༡༩; ཙཱུལ༹ཝ. ༣༨༥), བྷཱགཱི ཝཱ བྷགཝཱ ཨཏྠརསསྶ དྷམྨརསསྶཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (མཧཱནི. ༡༤༩; ཙཱུལ༹ནི. ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༢) ནཡེན ཝཱཙཱརསཱུཔཝཛྫཱ ཨཝསེསབྱཉྫནཱདཡོ དྷམྨཱ ‘‘རསཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི, ཏེསཾ རསཱནཾ སཙྩཾ ཧཝེ སཱདུཏརཾ སཙྩམེཝ སཱདུཏརཾ, སཱདྷུཏརཾ ཝཱ སེཊྛཏརཾ, ཨུཏྟམཏརཾ. མཱུལརསཱདཡོ ཧི སརཱིརཾ ཨུཔབྲཱུཧེནྟི, སཾཀིལེསིཀཉྩ སུཁམཱཝཧནྟི. སཙྩརསེ ཝིརཏིསཙྩཝཱཙཱསཙྩརསཱ སམཐཝིཔསྶནཱདཱིཧི ཙིཏྟམུཔབྲཱུཧེནྟི, ཨསཾཀིལེསིཀཉྩ སུཁམཱཝཧནྟི, ཝིམུཏྟིརསོ པརམཏྠསཙྩརསཔརིབྷཱཝིཏཏྟཱ སཱདུ, ཨཏྠརསདྷམྨརསཱ ཙ ཏདདྷིགམཱུཔཱཡབྷཱུཏཾ ཨཏྠཉྩ དྷམྨཉྩ ནིསྶཱཡ པཝཏྟིཏོཏི.

པཉྙཱཛཱིཝིནྟི ཨེཏྠ པན ཡྭཱཡཾ ཨནྡྷེཀཙཀྑུདྭིཙཀྑུཀེསུ དྭིཙཀྑུཔུགྒལོ གཧཊྛོ ཝཱ ཀམྨནྟཱནུཊྛཱནསརཎགམནདཱནསཾཝིབྷཱགསཱིལསམཱདཱནཨུཔོསཐཀམྨཱདིགཧཊྛཔཊིཔདཾ, པབྦཛིཏོ ཝཱ ཨཝིཔྤཊིསཱརཀརསཱིལསངྑཱཏཾ ཏདུཏྟརིཙིཏྟཝིསུདྡྷིཨཱདིབྷེདཾ ཝཱ པབྦཛིཏཔཊིཔདཾ པཉྙཱཡ ཨཱརཱདྷེཏྭཱ ཛཱིཝཏི, ཏསྶ པཉྙཱཛཱིཝིནོ ཛཱིཝིཏཾ, ཏཾ ཝཱ པཉྙཱཛཱིཝིཾ ཛཱིཝིཏཾ སེཊྛམཱཧཱུཏི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ.

༡༨༥-༦. ཨེཝཾ བྷགཝཏཱ ཝིསྶཛྫིཏེ ཙཏྟཱརོཔི པཉྷེ སུཏྭཱ ཨཏྟམནོ ཡཀྑོ ཨཝསེསེཔི ཙཏྟཱརོ པཉྷེ པུཙྪནྟོ ‘‘ཀཐཾ སུ ཏརཏི ཨོགྷ’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཨཐསྶ བྷགཝཱ པུརིམནཡེནེཝ ཝིསྶཛྫེནྟོ ‘‘སདྡྷཱཡ ཏརཏཱི’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཡོ ཙཏུབྦིདྷཾ ཨོགྷཾ ཏརཏི, སོ སཾསཱརཎྞཝམྤི ཏརཏི, ཝཊྚདུཀྑམྤི ཨཙྩེཏི, ཀིལེསམལཱཔི པརིསུཛ྄ཛྷཏི, ཨེཝཾ སནྟེཔི པན ཡསྨཱ ཨསྶདྡྷོ ཨོགྷཏརཎཾ ཨསདྡཧནྟོ ན པཀྑནྡཏི, པཉྩསུ ཀཱམགུཎེསུ ཙིཏྟཝོསྶགྒེན པམཏྟོ ཏཏྠེཝ སཏྟཝིསཏྟཏཱཡ སཾསཱརཎྞཝཾ ན ཏརཏི, ཀུསཱིཏོ དུཀྑཾ ཝིཧརཏི ཝོཀིཎྞོ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི, ཨཔྤཉྙོ སུདྡྷིམགྒཾ ཨཛཱནནྟོ ན པརིསུཛ྄ཛྷཏི, ཏསྨཱ ཏཔྤཊིཔཀྑཾ དསྶེནྟེན བྷགཝཏཱ ཨཡཾ གཱཐཱ ཝུཏྟཱ.

ཨེཝཾ ཝུཏྟཱཡ ཙེཏཱཡ ཡསྨཱ སོཏཱཔཏྟིཡངྒཔདཊྛཱནཾ སདྡྷིནྡྲིཡཾ, ཏསྨཱ ‘‘སདྡྷཱཡ ཏརཏི ཨོགྷ’’ནྟི ཨིམིནཱ པདེན དིཊྛོགྷཏརཎཾ སོཏཱཔཏྟིམགྒཾ སོཏཱཔནྣཉྩ པཀཱསེཏི. ཡསྨཱ པན སོཏཱཔནྣོ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ བྷཱཝནཱཡ སཱཏཙྩཀིརིཡཱསངྑཱཏེན ཨཔྤམཱདེན སམནྣཱགཏོ དུཏིཡམགྒཾ ཨཱརཱདྷེཏྭཱ ཋཔེཏྭཱ སཀིདེཝ ཨིམཾ ལོཀཾ ཨཱགམནམཏྟཾ ཨཝསེསཾ སོཏཱཔཏྟིམགྒེན ཨཏིཎྞཾ བྷཝོགྷཝཏྠུཾ སཾསཱརཎྞཝཾ ཏརཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཨཔྤམཱདེན ཨཎྞཝ’’ནྟི ཨིམིནཱ པདེན བྷཝོགྷཏརཎཾ སཀདཱགཱམིམགྒཾ སཀདཱགཱམིཉྩ པཀཱསེཏི. ཡསྨཱ སཀདཱགཱམཱི ཝཱིརིཡེན ཏཏིཡམགྒཾ ཨཱརཱདྷེཏྭཱ སཀདཱགཱམིམགྒེན ཨནཏཱིཏཾ ཀཱམོགྷཝཏྠུཾ; ཀཱམོགྷསཉྙིཏཉྩ ཀཱམདུཀྑམཙྩེཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཝཱིརིཡེན དུཀྑམཙྩེཏཱི’’ཏི ཨིམིནཱ པདེན ཀཱམོགྷཏརཎཾ ཨནཱགཱམིམགྒཾ ཨནཱགཱམིཉྩ པཀཱསེཏི. ཡསྨཱ པན ཨནཱགཱམཱི ཝིགཏཀཱམཔངྐཏཱཡ པརིསུདྡྷཱཡ པཉྙཱཡ ཨེཀནྟཔརིསུདྡྷཾ ཙཏུཏྠམགྒཔཉྙཾ ཨཱརཱདྷེཏྭཱ ཨནཱགཱམིམགྒེན ཨཔྤཧཱིནཾ ཨཝིཛྫཱསངྑཱཏཾ པརམམལཾ པཛཧཏི, ཏསྨཱ ‘‘པཉྙཱཡ པརིསུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི ཨིམིནཱ པདེན ཨཝིཛྫོགྷཏརཎཾ ཨརཧཏྟམགྒཾ ཨརཧནྟཉྩ པཀཱསེཏི. ཨིམཱཡ ཙ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན ཀཐིཏཱཡ གཱཐཱཡ པརིཡོསཱནེ ཡཀྑོ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱསི.

༡༨༧. ཨིདཱནི ཏམེཝ ‘‘པཉྙཱཡ པརིསུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཾ པཉྙཱཔདཾ གཧེཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིབྷཱནེན ལོཀིཡལོཀུཏྟརམིསྶཀཾ པཉྷཾ པུཙྪནྟོ ‘‘ཀཐཾ སུ ལབྷཏེ པཉྙ’’ནྟི ཨིམཾ ཚཔྤདགཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཀཐཾ སཱུཏི སབྦཏྠེཝ ཨཏྠཡུཏྟིཔུཙྪཱ ཧོཏི. ཨཡཉྷི པཉྙཱདིཨཏྠཾ ཉཏྭཱ ཏསྶ ཡུཏྟིཾ པུཙྪཏི ‘‘ཀཐཾ ཀཱཡ ཡུཏྟིཡཱ ཀེན ཀཱརཎེན པཉྙཾ ལབྷཏཱི’’ཏི. ཨེས ནཡོ དྷནཱདཱིསུ.

༡༨༨. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི པཉྙཱལཱབྷཾ དསྶེནྟོ ‘‘སདྡཧཱནོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡེན པུབྦབྷཱགེ ཀཱཡསུཙརིཏཱདིབྷེདེན, ཨཔརབྷཱགེ ཙ སཏྟཏིཾསབོདྷིཔཀྑིཡབྷེདེན དྷམྨེན ཨརཧནྟོ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷསཱཝཀཱ ནིབྦཱནཾ པཏྟཱ, ཏཾ སདྡཧཱནོ ཨརཧཏཾ དྷམྨཾ ནིབྦཱནཔྤཏྟིཡཱ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཾ པཉྙཾ ལབྷཏི. ཏཉྩ ཁོ ན སདྡྷཱམཏྟཀེནེཝ, ཡསྨཱ པན སདྡྷཱཛཱཏོ ཨུཔསངྐམཏི, ཨུཔསངྐམནྟོ པཡིརུཔཱསཏི, པཡིརུཔཱསནྟོ སོཏཾ ཨོདཧཏི, ཨོཧིཏསོཏོ དྷམྨཾ སུཎཱཏི, ཏསྨཱ ཨུཔསངྐམནཏོ པབྷུཏི ཡཱཝ དྷམྨསྶཝནེན སུསྶཱུསཾ ལབྷཏི. ཀི ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཏཾ དྷམྨཾ སདྡཧིཏྭཱཔི ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡེ ཀཱལེན ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝཏྟཀརཎེན པཡིརུཔཱསིཏྭཱ ཡདཱ པཡིརུཔཱསནཱཡ ཨཱརཱདྷིཏཙིཏྟཱ ཀིཉྩི ཝཏྟུཀཱམཱ ཧོནྟི. ཨཐ ཨདྷིགཏཱཡ སོཏུཀཱམཏཱཡ སོཏཾ ཨོདཧིཏྭཱ སུཎནྟོ ལབྷཏཱིཏི. ཨེཝཾ སུསཱུསམྤི ཙ སཏིཨཝིཔྤཝཱསེན ཨཔྤམཏྟོ སུབྷཱསིཏདུབྦྷཱསིཏཉྙུཏཱཡ ཝིཙཀྑཎོ ཨེཝ ལབྷཏི, ན ཨིཏརོ. ཏེནཱཧ ‘‘ཨཔྤམཏྟོ ཝིཙཀྑཎོ’’ཏི.

ཨེཝཾ ཡསྨཱ སདྡྷཱཡ པཉྙཱལཱབྷསཾཝཏྟནིཀཾ པཊིཔདཾ པཊིཔཛྫཏི, སུསྶཱུསཱཡ སཀྐཙྩཾ པཉྙཱདྷིགམཱུཔཱཡཾ སུཎཱཏི, ཨཔྤམཱདེན གཧིཏཾ ན སམྨུསྶཏི, ཝིཙཀྑཎཏཱཡ ཨནཱུནཱདྷིཀཾ ཨཝིཔརཱིཏཉྩ གཧེཏྭཱ ཝིཏྠཱརིཀཾ ཀརོཏི. སུསྶཱུསཱཡ ཝཱ ཨོཧིཏསོཏོ པཉྙཱཔཊིལཱབྷཧེཏུཾ དྷམྨཾ སུཎཱཏི, ཨཔྤམཱདེན སུཏྭཱ དྷམྨཾ དྷཱརེཏི, ཝིཙཀྑཎཏཱཡ དྷཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠམུཔཔརིཀྑཏི, ཨཐཱནུཔུབྦེན པརམཏྠསཙྩཾ སཙྪིཀརོཏི, ཏསྨཱསྶ བྷགཝཱ ‘‘ཀཐཾ སུ ལབྷཏེ པཉྙ’’ནྟི པུཊྛོ ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི ཀཱརཎཱནི དསྶེནྟོ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ – ‘‘སདྡཧཱནོ…པེ… ཝིཙཀྑཎོ’’ཏི.

༡༨༩. ཨིདཱནི ཏཏོ པརེ ཏཡོ པཉྷེ ཝིསྶཛྫེནྟོ ‘‘པཏིརཱུཔཀཱརཱི’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ དེསཀཱལཱདཱིནི ཨཧཱཔེཏྭཱ ལོཀིཡསྶ ལོཀུཏྟརསྶ ཝཱ དྷནསྶ པཏིརཱུཔཾ ཨདྷིགམཱུཔཱཡཾ ཀརོཏཱིཏི པཏིརཱུཔཀཱརཱི. དྷུརཝཱཏི ཙེཏསིཀཝཱིརིཡཝསེན ཨནིཀྑིཏྟདྷུརོ. ཨུཊྛཱཏཱཏི ‘‘ཡོ ཙ སཱིཏཉྩ ཨུཎྷཉྩ, ཏིཎཱ བྷིཡྻོ ན མཉྙཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (ཐེརགཱ. ༢༣༢; དཱི. ནི. ༣.༢༥༣) ནཡེན ཀཱཡིཀཝཱིརིཡཝསེན ཨུཊྛཱནསམྤནྣོ ཨསིཐིལཔརཀྐམོ. ཝིནྡཏེ དྷནནྟི ཨེཀམཱུསིཀཱཡ ན ཙིརསྶེཝ དྭེསཏསཧསྶསངྑཾ ཙཱུལ༹ནྟེཝཱསཱི ཝིཡ ལོཀིཡདྷནཉྩ, མཧལླཀམཧཱཏིསྶཏྠེརོ ཝིཡ ལོཀུཏྟརདྷནཉྩ ལབྷཏི. སོ ཧི ‘‘ཏཱིཧི ཨིརིཡཱཔཐེཧི ཝིཧརིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྟཾ ཀཏྭཱ ཐིནམིདྡྷཱགམནཝེལཱཡ པལཱལཙུམྦཊཀཾ ཏེམེཏྭཱ, སཱིསེ ཀཏྭཱ, གལཔྤམཱཎཾ ཨུདཀཾ པཝིསིཏྭཱ, ཐིནམིདྡྷཾ པཊིབཱཧེནྟོ དྭཱདསཧི ཝསྶེཧི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. སཙྩེནཱཏི ཝཙཱིསཙྩེནཱཔི ‘‘སཙྩཝཱདཱི བྷཱུཏཝཱདཱི’’ཏི, པརམཏྠསཙྩེནཱཔི ‘‘བུདྡྷོ པཙྩེཀབུདྡྷོ ཨརིཡསཱཝཀོ’’ཏི ཨེཝཾ ཀིཏྟིཾ པཔྤོཏི. དདནྟི ཡཾཀིཉྩི ཨིཙྪིཏཔཏྠིཏཾ དདནྟོ མིཏྟཱནི གནྠཏི, སམྤཱདེཏི ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ. དུདྡདཾ ཝཱ དདཾ གནྠཏི, དཱནམུཁེན ཝཱ ཙཏྟཱརིཔི སངྒཧཝཏྠཱུནི གཧིཏཱནཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི. ཏེཧི མིཏྟཱནི ཀརོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༡༩༠. ཨེཝཾ གཧཊྛཔབྦཛིཏཱནཾ སཱདྷཱརཎེན ལོཀིཡལོཀུཏྟརམིསྶཀེན ནཡེན ཙཏྟཱརོ པཉྷེ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཨིདཱནི ‘‘ཀཐཾ པེཙྩ ན སོཙཏཱི’’ཏི ཨིམཾ པཉྩམཾ པཉྷཾ གཧཊྛཝསེན ཝིསྶཛྫེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཡསྶེཏེ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ – ཡསྶ ‘‘སདྡཧཱནོ ཨརཧཏ’’ནྟི ཨེཏྠ ཝུཏྟཱཡ སབྦཀལྱཱཎདྷམྨུཔྤཱདིཀཱཡ སདྡྷཱཡ སམནྣཱགཏཏྟཱ སདྡྷསྶ གྷརམེསིནོ གྷརཱཝཱསཾ པཉྩ ཝཱ ཀཱམགུཎེ ཨེསནྟསྶ གཝེསནྟསྶ ཀཱམབྷོགིནོ གཧཊྛསྶ ‘‘སཙྩེན ཀིཏྟིཾ པཔྤོཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ སཙྩཾ, ‘‘སུསྶཱུསཾ ལབྷཏེ པཉྙ’’ནྟི ཨེཏྠ སུསྶཱུསཔཉྙཱནཱམེན ཝུཏྟོ དྷམྨོ, ‘‘དྷུརཝཱ ཨུཊྛཱཏཱ’’ཏི ཨེཏྠ དྷུརནཱམེན ཨུཊྛཱནནཱམེན ཙ ཝུཏྟཱ དྷཱིཏི, ‘‘དདཾ མིཏྟཱནི གནྠཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཔྤཀཱརོ ཙཱགོ ཙཱཏི ཨེཏེ ཙཏུརོ དྷམྨཱ སནྟི. ས ཝེ པེཙྩ ན སོཙཏཱིཏི ཨིདྷལོཀཱ པརལོཀཾ གནྟྭཱ ས ཝེ ན སོཙཏཱིཏི.

༡༩༡. ཨེཝཾ བྷགཝཱ པཉྩམམྤི པཉྷཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཏཾ ཡཀྑཾ ཙོདེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཨིངྒྷ ཨཉྙེཔཱི’’ཏི. ཏཏྠ ཨིངྒྷཱཏི ཙོདནཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཨཉྙེཔཱིཏི ཨཉྙེཔི དྷམྨེ པུཐཱུ སམཎབྲཱཧྨཎེ པུཙྪསྶུ, ཨཉྙེཔི ཝཱ པཱུརཎཱདཡོ སབྦཉྙུཔཊིཉྙེ པུཐཱུ སམཎབྲཱཧྨཎེ པུཙྪསྶུ. ཡདི ཨམྷེཧི ‘‘སཙྩེན ཀིཏྟིཾ པཔྤོཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱ སཙྩཱ བྷིཡྻོ ཀིཏྟིཔྤཏྟིཀཱརཎཾ ཝཱ, ‘‘སུསྶཱུསཾ ལབྷཏེ པཉྙ’’ནྟི ཨེཏྠ སུསྶཱུསནཔཉྙཱཔདེསེན ཝུཏྟཱ དམཱ བྷིཡྻོ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཔཉྙཱཔཊིལཱབྷཀཱརཎཾ ཝཱ. ‘‘དདཾ མིཏྟཱནི གནྠཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱ ཙཱགཱ བྷིཡྻོ མིཏྟགནྠནཀཱརཎཾ ཝཱ, ‘‘དྷུརཝཱ ཨུཊྛཱཏཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཏཾ ཏཾ ཨཏྠཝསཾ པཊིཙྩ དྷུརནཱམེན ཨུཊྛཱནནཱམེན ཙ ཝུཏྟཱཡ མཧཱབྷཱརསཧནཊྛེན ཨུསྶོལ༹ྷཱིབྷཱཝཔྤཏྟཱཡ ཝཱིརིཡསངྑཱཏཱཡ ཁནྟྱཱ བྷིཡྻོ ལོཀིཡལོཀུཏྟརདྷནཝིནྡནཀཱརཎཾ ཝཱ, ‘‘སཙྩཾ དྷམྨོ དྷིཏི ཙཱགོ’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟེཧི ཨིམེཧེཝ ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི བྷིཡྻོ ཨསྨཱ ལོཀཱ པརཾ ལོཀཾ པེཙྩ ཨསོཙནཀཱརཎཾ ཝཱ ཨིདྷ ཝིཛྫཏཱིཏི ཨཡམེཏྠ སདྡྷིཾ སངྑེཔཡོཛནཱཡ ཨཏྠཝཎྞནཱ. ཝིཏྠཱརཏོ པན ཨེཀམེཀཾ པདཾ ཨཏྠུདྡྷཱརཔདུདྡྷཱརཝཎྞནཱནཡེཧི ཝིབྷཛིཏྭཱ ཝེདིཏབྦཱ.

༡༩༢. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཡཀྑོ ཡེན སཾསཡེན ཨཉྙེ པུཙྪེཡྻ, ཏསྶ པཧཱིནཏྟཱ ‘‘ཀཐཾ ནུ དཱནི པུཙྪེཡྻཾ, པུཐཱུ སམཎབྲཱཧྨཎེཏི ཝཏྭཱ ཡེཔིསྶ ཨཔུཙྪནཀཱརཎཾ ན ཛཱནནྟི, ཏེཔི ཛཱནཱཔེནྟོ ‘‘ཡོཧཾ ཨཛྫ པཛཱནཱམི, ཡོ ཨཏྠོ སམྤརཱཡིཀོ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏྠ ཨཛྫཱཏི ཨཛྫཱདིཾ ཀཏྭཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. པཛཱནཱམཱིཏི ཡཐཱཝུཏྟེན པཀཱརེན ཛཱནཱམི. ཡོ ཨཏྠོཏི ཨེཏྟཱཝཏཱ ‘‘སུསྶཱུསཾ ལབྷཏེ པཉྙ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟཾ དིཊྛདྷམྨིཀཾ དསྶེཏི སམྤརཱཡིཀོཏི ཨིམིནཱ ‘‘ཡསྶེཏེ ཙཏུརོ དྷམྨཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ པེཙྩ སོཀཱབྷཱཝཀརཾ སམྤརཱཡིཀཾ. ཨཏྠོཏི ཙ ཀཱརཎསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨཡཉྷི ཨཏྠསདྡོ ‘‘སཱཏྠཾ སབྱཉྫན’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (པཱརཱ. ༡; དཱི. ནི. ༡.༢༥༥) པཱཋཏྠེ ཝཏྟཏི. ‘‘ཨཏྠོ མེ, གཧཔཏི, ཧིརཉྙསུཝཎྞེནཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༢༥༠; མ. ནི. ༣.༢༥༨) ཀིཙྩཏྠེ ‘‘ཧོཏི སཱིལཝཏཾ ཨཏྠོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཛཱ. ༡.༡.༡༡) ཝུཌྜྷིམྷི. ‘‘བཧུཛནོ བྷཛཏེ ཨཏྠཧེཏཱུ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཛཱ. ༡.༡༥.༨༩) དྷནེ. ‘‘ཨུབྷིནྣམཏྠཾ ཙརཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཛཱ. ༡.༧.༦༦; སཾ. ནི. ༡.༢༥༠; ཐེརགཱ. ༤༤༣) ཧིཏེ. ‘‘ཨཏྠེ ཛཱཏེ ཙ པཎྜིཏ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཛཱ. ༡.༡.༩༢) ཀཱརཎེ. ཨིདྷ པན ཀཱརཎེ. ཏསྨཱ ཡཾ པཉྙཱདིལཱབྷཱདཱིནཾ ཀཱརཎཾ དིཊྛདྷམྨིཀཾ, ཡཉྩ པེཙྩ སོཀཱབྷཱཝསྶ ཀཱརཎཾ སམྤརཱཡིཀཾ, ཏཾ ཡོཧཾ ཨཛྫ བྷགཝཏཱ ཝུཏྟནཡེན སཱམཾཡེཝ པཛཱནཱམི, སོ ཀཐཾ ནུ དཱནི པུཙྪེཡྻཾ པུཐཱུ སམཎབྲཱཧྨཎེཏི ཨེཝམེཏྠ སངྑེཔཏོ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

༡༩༣. ཨེཝཾ ཡཀྑོ ‘‘པཛཱནཱམི ཡོ ཨཏྠོ སམྤརཱཡིཀོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏསྶ ཉཱཎསྶ བྷགཝཾམཱུལཀཏྟཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཏྠཱཡ ཝཏ མེ བུདྡྷོ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏྠ ཨཏྠཱཡཱཏི ཧིཏཱཡ, ཝུཌྜྷིཡཱ ཝཱ. ཡཏྠ དིནྣཾ མཧཔྥལནྟི ‘‘ཡསྶེཏེ ཙཏུརོ དྷམྨཱ’’ཏི (ཛཱ. ༡.༡.༩༧) ཨེཏྠ ཝུཏྟཙཱགེན ཡཏྠ དིནྣཾ མཧཔྥལཾ ཧོཏི, ཏཾ ཨགྒདཀྑིཎེཡྻཾ བུདྡྷཾ པཛཱནཱམཱིཏི ཨཏྠོ. ཀེཙི པན ‘‘སངྒྷཾ སནྡྷཱཡ ཨེཝམཱཧཱ’’ཏི བྷཎནྟི.

༡༩༤. ཨེཝཾ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ ཨཏྟནོ ཧིཏཱདྷིགམཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི པརཧིཏཱཡ པཊིཔཏྟིཾ དཱིཔེནྟོ ཨཱཧ ‘‘སོ ཨཧཾ ཝིཙརིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏསྶཏྠོ ཧེམཝཏསུཏྟེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཝམིམཱཡ གཱཐཱཡ པརིཡོསཱནཉྩ རཏྟིཝིབྷཱཡནཉྩ སཱདྷུཀཱརསདྡུཊྛཱནཉྩ ཨཱལ༹ཝཀཀུམཱརསྶ ཡཀྑསྶ བྷཝནཾ ཨཱནཡནཉྩ ཨེཀཀྑཎེཡེཝ ཨཧོསི. རཱཛཔུརིསཱ སཱདྷུཀཱརསདྡཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨེཝརཱུཔོ སཱདྷུཀཱརསདྡོ ཋཔེཏྭཱ བུདྡྷེ ན ཨཉྙེསཾ ཨབྦྷུགྒཙྪཏི, ཨཱགཏོ ནུ ཁོ བྷགཝཱ’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟཱ བྷགཝཏོ སརཱིརཔྤབྷཾ དིསྭཱ, པུབྦེ ཝིཡ བཧི ཨཊྛཏྭཱ, ནིབྦིསངྐཱ ཨནྟོཡེཝ པཝིསིཏྭཱ, ཨདྡསཾསུ བྷགཝནྟཾ ཡཀྑསྶ བྷཝནེ ནིསིནྣཾ, ཡཀྑཉྩ ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱ ཋིཏཾ. དིསྭཱན ཡཀྑཾ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨཡཾ ཏེ, མཧཱཡཀྑ, རཱཛཀུམཱརོ བལིཀམྨཱཡ ཨཱནཱིཏོ, ཧནྡ ནཾ ཁཱད ཝཱ བྷུཉྫ ཝཱ, ཡཐཱཔཙྩཡཾ ཝཱ ཀརོཧཱི’’ཏི. སོ སོཏཱཔནྣཏྟཱ ལཛྫིཏོ ཝིསེསཏོ ཙ བྷགཝཏོ པུརཏོ ཨེཝཾ ཝུཙྩམཱནོ, ཨཐ ཏཾ ཀུམཱརཾ ཨུབྷོཧི ཧཏྠེཧི པཊིགྒཧེཏྭཱ བྷགཝཏོ ཨུཔནཱམེསི – ‘‘ཨཡཾ བྷནྟེ ཀུམཱརོ མཡ྄ཧཾ པེསིཏོ, ཨིམཱཧཾ བྷགཝཏོ དམྨི, ཧིཏཱནུཀམྤཀཱ བུདྡྷཱ, པཊིགྒཎྷཱཏུ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨིམཾ དཱརཀཾ ཨིམསྶ ཧིཏཏྠཱཡ སུཁཏྠཱཡཱ’’ཏི. ཨིམཉྩ གཱཐམཱཧ –

‘‘ཨིམཾ ཀུམཱརཾ སཏཔུཉྙལཀྑཎཾ, སབྦངྒུཔེཏཾ པརིཔུཎྞབྱཉྫནཾ;

ཨུདགྒཙིཏྟོ སུམནོ དདཱམི ཏེ, པཊིགྒཧ ལོཀཧིཏཱཡ ཙཀྑུམཱ’’ཏི.

པཊིགྒཧེསི བྷགཝཱ ཀུམཱརཾ, པཊིགྒཎྷནྟོ ཙ ཡཀྑསྶ ཙ ཀུམཱརསྶ ཙ མངྒལཀརཎཏྠཾ པཱདཱུནགཱཐཾ ཨབྷཱསི. ཏཾ ཡཀྑོ ཀུམཱརཾ སརཎཾ གམེནྟོ ཏིཀྑཏྟུཾ ཙཏུཏྠཔཱདེན པཱུརེཏི. སེཡྻཐིདཾ –

‘‘དཱིགྷཱཡུཀོ ཧོཏུ ཨཡཾ ཀུམཱརོ,

ཏུཝཉྩ ཡཀྑ སུཁིཏོ བྷཝཱཧི;

ཨབྱཱདྷིཏཱ ལོཀཧིཏཱཡ ཏིཊྛཐ,

ཨཡཾ ཀུམཱརོ སརཎམུཔེཏི བུདྡྷཾ…པེ… དྷམྨཾ…པེ… སངྒྷ’’ནྟི.

བྷགཝཱ ཀུམཱརཾ རཱཛཔུརིསཱནཾ ཨདཱསི – ‘‘ཨིམཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ པུན མམེཝ དེཐཱ’’ཏི. ཨེཝཾ སོ ཀུམཱརོ རཱཛཔུརིསཱནཾ ཧཏྠཏོ ཡཀྑསྶ ཧཏྠཾ ཡཀྑསྶ ཧཏྠཏོ བྷགཝཏོ ཧཏྠཾ, བྷགཝཏོ ཧཏྠཏོ པུན རཱཛཔུརིསཱནཾ ཧཏྠཾ གཏཏྟཱ ནཱམཏོ ‘‘ཧཏྠཀོ ཨཱལ༹ཝཀོ’’ཏི ཛཱཏོ. ཏཾ ཨཱདཱཡ པཊིནིཝཏྟེ རཱཛཔུརིསེ དིསྭཱ ཀསྶཀཝནཀམྨིཀཱདཡོ ‘‘ཀིཾ ཡཀྑོ ཀུམཱརཾ ཨཏིདཧརཏྟཱ ན ཨིཙྪཏཱི’’ཏི བྷཱིཏཱ པུཙྪིཾསུ. རཱཛཔུརིསཱ ‘‘མཱ བྷཱཡཐ, ཁེམཾ ཀཏཾ བྷགཝཏཱ’’ཏི སབྦམཱརོཙེསུཾ. ཏཏོ ‘‘སཱདྷུ སཱདྷཱུ’’ཏི སཀལཾ ཨཱལ༹ཝཱིནགརཾ ཨེཀཀོལཱཧལེན ཡཀྑཱབྷིམུཁཾ ཨཧོསི. ཡཀྑོཔི བྷགཝཏོ བྷིཀྑཱཙཱརཀཱལེ ཨནུཔྤཏྟེ པཏྟཙཱིཝརཾ གཧེཏྭཱ ཨུཔཌྜྷམགྒཾ ཨཱགནྟྭཱ ནིཝཏྟི.

ཨཐ བྷགཝཱ ནགརེ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩོ ནགརདྭཱརེ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཝིཝིཏྟེ རུཀྑམཱུལེ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསཱིདི. ཏཏོ མཧཱཛནཀཱཡེན སདྡྷིཾ རཱཛཱ ཙ ནཱགརཱ ཙ ཨེཀཏོ སམྤིཎྜིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམྨ ཝནྡིཏྭཱ པརིཝཱརེཏྭཱ ནིསིནྣཱ ‘‘ཀཐཾ, བྷནྟེ, ཨེཝཾ དཱརུཎཾ ཡཀྑཾ དམཡིཏྠཱ’’ཏི པུཙྪིཾསུ. ཏེསཾ བྷགཝཱ ཡུདྡྷམཱདིཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཨེཝཾ ནཝཝིདྷཝསྶཾ ཝསྶི, ཨེཝཾ ཝིབྷིཾསནཀཾ ཨཀཱསི, ཨེཝཾ པཉྷཾ པུཙྪི, ཏསྶཱཧཾ ཨེཝཾ ཝིསྶཛྫེསི’’ནྟི ཏམེཝཱལ༹ཝཀསུཏྟཾ ཀཐེསི. ཀཐཱཔརིཡོསཱནེ ཙཏུརཱསཱིཏིཔཱཎསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏཏོ རཱཛཱ ཙ ནཱགརཱ ཙ ཝེསྶཝཎམཧཱརཱཛསྶ བྷཝནསམཱིཔེ ཡཀྑསྶ བྷཝནཾ ཀཏྭཱ པུཔྥགནྡྷཱདིསཀྐཱརཱུཔེཏཾ ནིཙྩཾ བལིཾ པཝཏྟེསུཾ. ཏཉྩ ཀུམཱརཾ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟཾ ‘‘ཏྭཾ བྷགཝནྟཾ ནིསྶཱཡ ཛཱིཝིཏཾ ལབྷི, གཙྪ, བྷགཝནྟཾཡེཝ པཡིརུཔཱསསྶུ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩཱ’’ཏི ཝིསྶཛྫེསུཾ. སོ བྷགཝནྟཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ པཡིརུཔཱསམཱནོ ན ཙིརསྶེཝ ཨནཱགཱམིཕལེ པཏིཊྛཱཡ སབྦཾ བུདྡྷཝཙནཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ པཉྩསཏཨུཔཱསཀཔརིཝཱརོ ཨཧོསི. བྷགཝཱ ཙ ནཾ ཨེཏདགྒེ ནིདྡིསི ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ ཨུཔཱསཀཱནཾ ཙཏཱུཧི སངྒཧཝཏྠཱུཧི པརིསཾ སངྒཎྷནྟཱནཾ ཡདིདཾ ཧཏྠཀོ ཨཱལ༹ཝཀོ’’ཏི (ཨ ནི. ༡.༢༥༡).

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཨཱལ༹ཝཀསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༡. ཝིཛཡསུཏྟཝཎྞནཱ

ཙརཾ ཝཱ ཡདི ཝཱ ཏིཊྛནྟི ནནྡསུཏྟཾ. ‘‘ཝིཛཡསུཏྟཾ ཀཱཡཝིཙྪནྡནིཀསུཏྟ’’ནྟིཔི ཝུཙྩཏི. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨིདཾ ཀིར སུཏྟཾ དྭཱིསུ ཋཱནེསུ ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ ཨསྶ དུཝིདྷཱ ཨུཔྤཏྟི. ཏཏྠ བྷགཝཏཱ ཨནུཔུབྦེན ཀཔིལཝཏྠུཾ ཨནུཔྤཏྭཱ, སཱཀིཡེ ཝིནེཏྭཱ ནནྡཱདཡོ པབྦཱཛེཏྭཱ, ཨནུཉྙཱཏཱཡ མཱཏུགཱམསྶ པབྦཛྫཱཡ ཨཱནནྡཏྠེརསྶ བྷགིནཱི ནནྡཱ, ཁེམཀསཀྐརཉྙོ དྷཱིཏཱ ཨབྷིརཱུཔནནྡཱ, ཛནཔདཀལྱཱཎཱི ནནྡཱཏི ཏིསྶོ ནནྡཱཡོ པབྦཛིཾསུ. ཏེན ཙ སམཡེན བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི. ཨབྷིརཱུཔནནྡཱ ཨབྷིརཱུཔཱ ཨེཝ ཨཧོསི དསྶནཱིཡཱ པཱསཱདིཀཱ, ཏེནེཝསྶཱ ཨབྷིརཱུཔནནྡཱཏི ནཱམམཀཾསུ. ཛནཔདཀལྱཱཎཱི ནནྡཱཔི རཱུཔེན ཨཏྟནཱ སདིསཾ ན པསྶཏི. ཏཱ ཨུབྷོཔི རཱུཔམདམཏྟཱ ‘‘བྷགཝཱ རཱུཔཾ ཝིཝཎྞེཏི, གརཧཏི, ཨནེཀཔརིཡཱཡེན རཱུཔེ ཨཱདཱིནཝཾ དསྶེཏཱི’’ཏི བྷགཝཏོ ཨུཔཊྛཱནཾ ན གཙྪནྟི, དཊྛུམྤི ན ཨིཙྪནྟི. ཨེཝཾ ཨཔྤསནྣཱ ཀསྨཱ པབྦཛིཏཱཏི ཙེ? ཨགཏིཡཱ. ཨབྷིརཱུཔནནྡཱཡ ཧི ཝཱརེཡྻདིཝསེཡེཝ སཱམིཀོ སཀྱཀུམཱརོ ཀཱལམཀཱསི. ཨཐ ནཾ མཱཏཱཔིཏརོ ཨཀཱམཀཾ པབྦཱཛེསུཾ. ཛནཔདཀལྱཱཎཱི ནནྡཱཔི ཨཱཡསྨནྟེ ནནྡེ ཨརཧཏྟཾ པཏྟེ ནིརཱསཱ ཧུཏྭཱ ‘‘མཡ྄ཧཾ སཱམིཀོ ཙ མཱཏཱ ཙ མཧཱཔཛཱཔཏི ཨཉྙེ ཙ ཉཱཏཀཱ པབྦཛིཏཱ, ཉཱཏཱིཧི ཝིནཱ དུཀྑོ གྷརཱཝཱསོ’’ཏི གྷརཱཝཱསེ ཨསྶཱདམལབྷནྟཱི པབྦཛིཏཱ, ན སདྡྷཱཡ.

ཨཐ བྷགཝཱ ཏཱསཾ ཉཱཎཔརིཔཱཀཾ ཝིདིཏྭཱ མཧཱཔཛཱཔཏིཾ ཨཱཎཱཔེསི ‘‘སབྦཱཔི བྷིཀྑུནིཡོ པཊིཔཱཊིཡཱ ཨོཝཱདཾ ཨཱགཙྪནྟཱུ’’ཏི. ཏཱ ཨཏྟནོ ཝཱརེ སམྤཏྟེ ཨཉྙཾ པེསེནྟི. ཏཏོ བྷགཝཱ ‘‘སམྤཏྟེ ཝཱརེ ཨཏྟནཱཝ ཨཱགནྟབྦཾ, ན ཨཉྙཱ པེསེཏབྦཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐེཀདིཝསཾ ཨབྷིརཱུཔནནྡཱ ཨགམཱསི. ཏཾ བྷགཝཱ ནིམྨིཏརཱུཔེན སཾཝེཛེཏྭཱ ‘‘ཨཊྛཱིནཾ ནགརཾ ཀཏ’’ནྟི ཨིམཱཡ དྷམྨཔདགཱཐཱཡ –

‘‘ཨཱཏུརཾ ཨསུཙིཾ པཱུཏིཾ, པསྶ ནནྡེ སམུསྶཡཾ;

ཨུགྒྷརནྟཾ པགྒྷརནྟཾ, བཱལཱནཾ ཨབྷིཔཏྠིཏཾ. (ཐེརཱིགཱ. ༡༩);

‘‘ཨནིམིཏྟཉྩ བྷཱཝེཧི, མཱནཱནུསཡམུཛྫཧ;

ཏཏོ མཱནཱབྷིསམཡཱ, ཨུཔསནྟཱ ཙརིསྶསཱི’’ཏི. (སུ. ནི. ༣༤༤; ཐེརཱིགཱ. ༢༠) –

ཨིམཱཧི ཐེརཱིགཱཐཱཧི ཙ ཨནུཔུབྦེན ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱཔེསི. ཨཐེཀདིཝསཾ སཱཝཏྠིཝཱསིནོ པུརེབྷཏྟཾ དཱནཾ དཏྭཱ སམཱདིནྣུཔོསཐཱ སུནིཝཏྠཱ སུཔཱརུཏཱ གནྡྷཔུཔྥཱདཱིནི ཨཱདཱཡ དྷམྨསྶཝནཏྠཱཡ ཛེཏཝནཾ གནྟྭཱ དྷམྨསྶཝནཔརིཡོསཱནེ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ནགརཾ པཝིསནྟི. བྷིཀྑུནིསངྒྷོཔི དྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ བྷིཀྑུནིཨུཔསྶཡཾ གཙྪཏི. ཏཏྠ མནུསྶཱ ཙ བྷིཀྑུནིཡོ ཙ བྷགཝཏོ ཝཎྞཾ བྷཱསནྟི. ཙཏུཔྤམཱཎིཀེ ཧི ལོཀསནྣིཝཱསེ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ དིསྭཱ ཨཔྤསཱིདནྟོ ནཱམ ནཏྠི. རཱུཔཔྤམཱཎིཀཱ ཧི པུགྒལཱ བྷགཝཏོ ལཀྑཎཁཙིཏམནུབྱཉྫནཝིཙིཏྲཾ སམུཛྫལིཏཀེཏུམཱལཱབྱཱམཔྤབྷཱཝིནདྡྷམལངྐཱརཏྠམིཝ ལོཀསྶ སམུཔྤནྣཾ རཱུཔཾ དིསྭཱ པསཱིདནྟི, གྷོསཔྤམཱཎིཀཱ ཨནེཀསཏེསུ ཛཱཏཀེསུ ཀིཏྟིགྷོསཾ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཀརཝཱིཀམདྷུརནིགྒྷོསཾ བྲཧྨསྶརཉྩ སུཏྭཱ, ལཱུཁཔྤམཱཎིཀཱ པཏྟཙཱིཝརཱདིལཱུཁཏཾ དུཀྐརཀཱརིཀལཱུཁཏཾ ཝཱ དིསྭཱ, དྷམྨཔྤམཱཎིཀཱ སཱིལཀྑནྡྷཱདཱིསུ ཡཾཀིཉྩི དྷམྨཀྑནྡྷཾ ཨུཔཔརིཀྑིཏྭཱ. ཏསྨཱ སབྦཊྛཱནེསུ བྷགཝཏོ ཝཎྞཾ བྷཱསནྟི. ཛནཔདཀལྱཱཎཱི ནནྡཱ བྷིཀྑུནིཔསྶཡཾ པཏྭཱཔི ཨནེཀཔརིཡཱཡེན བྷགཝཏོ ཝཎྞཾ བྷཱསནྟཱནཾ ཏེསཾ སུཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཔགནྟུཀཱམཱ ཧུཏྭཱ བྷིཀྑུནཱིནཾ ཨཱརོཙེསི. བྷིཀྑུནིཡོ ཏཾ གཧེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཾསུ.

བྷགཝཱ པཊིཀཙྩེཝ ཏསྶཱགམནཾ ཝིདིཏྭཱ ཀཎྚཀེན ཀཎྚཀཾ, ཨཱཎིཡཱ ཙ ཨཱཎིཾ ནཱིཧརིཏུཀཱམོ པུརིསོ ཝིཡ རཱུཔེནེཝ རཱུཔམདཾ ཝིནེཏུཾ ཨཏྟནོ ཨིདྡྷིབལེན པནྣརསསོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀཾ ཨཏིདསྶནཱིཡཾ ཨིཏྠིཾ པསྶེ ཋཏྭཱ བཱིཛམཱནཾ ཨབྷིནིམྨིནི. ནནྡཱ བྷིཀྑུནཱིཧི སདྡྷིཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ, བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ, བྷིཀྑུནིསངྒྷསྶ ཨནྟརེ ནིསཱིདིཏྭཱ, པཱདཏལཱ པབྷུཏི ཡཱཝ ཀེསགྒཱ བྷགཝཏོ རཱུཔསམྤཏྟིཾ དིསྭཱ པུན ཏཾ བྷགཝཏོ པསྶེ ཋིཏཾ ནིམྨཏརཱུཔཉྩ དིསྭཱ ‘‘ཨཧོ ཨཡཾ ཨིཏྠཱི རཱུཔཝཏཱི’’ཏི ཨཏྟནོ རཱུཔམདཾ ཛཧིཏྭཱ ཏསྶཱ རཱུཔེ ཨབྷིརཏྟབྷཱཝཱ ཨཧོསི. ཏཏོ བྷགཝཱ ཏཾ ཨིཏྠིཾ ཝཱིསཏིཝསྶཔྤམཱཎཾ ཀཏྭཱ དསྶེསི. མཱཏུགཱམོ ཧི སོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀོཡེཝ སོབྷཏི, ན ཏཏོ ཨུདྡྷཾ. ཨཐ ཏསྶཱ རཱུཔཔརིཧཱནིཾ དིསྭཱ ནནྡཱཡ ཏསྨིཾ རཱུཔེ ཚནྡརཱགོ ཏནུཀོ ཨཧོསི. ཏཏོ བྷགཝཱ ཨཝིཛཱཏཝཎྞཾ, སཀིཾཝིཛཱཏཝཎྞཾ, མཛ྄ཛྷིམིཏྠིཝཎྞཾ, མཧིཏྠིཝཎྞནྟི ཨེཝཾ ཡཱཝ ཝསྶསཏིཀཾ ཨོབྷགྒཾ དཎྜཔརཱཡཎཾ ཏིལཀཱཧཏགཏྟཾ ཀཏྭཱ, དསྶེཏྭཱ པསྶམཱནཱཡེཝ ནནྡཱཡ ཏསྶཱ མརཎཾ ཨུདྡྷུམཱཏཀཱདིབྷེདཾ ཀཱཀཱདཱིཧི སམྤརིཝཱརེཏྭཱ ཁཛྫམཱནཾ དུགྒནྡྷཾ ཛེགུཙྪཔཊིཀཱུལབྷཱཝཉྩ དསྶེསི. ནནྡཱཡ ཏཾ ཀམཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེཝམེཝཾ མམཔི ཨཉྙེསམྤི སབྦསཱདྷཱརཎོ ཨཡཾ ཀམོ’’ཏི ཨནིཙྩསཉྙཱ སཎྛཱསི, ཏདནུསཱརེན ཙ དུཀྑནཏྟསཉྙཱཔི, ཏཡོ བྷཝཱ ཨཱདིཏྟམིཝ ཨགཱརཾ ཨཔྤཊིསརཎཱ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཧིཾསུ. ཨཐ བྷགཝཱ ‘‘ཀམྨཊྛཱནེ པཀྑནྟཾ ནནྡཱཡ ཙིཏྟ’’ནྟི ཉཏྭཱ ཏསྶཱ སཔྤཱཡཝསེན ཨིམཱ གཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི –

‘‘ཨཱཏུརཾ ཨསུཙིཾ པཱུཏིཾ, པསྶ ནནྡེ སམུསྶཡཾ;

ཨུགྒྷརནྟཾ པགྒྷརནྟཾ, བཱལཱནཾ ཨབྷིཔཏྠིཏཾ. (ཐེརཱིགཱ. ༡༩);

‘‘ཡཐཱ ཨིདཾ ཏཐཱ ཨེཏཾ, ཡཐཱ ཨེཏཾ ཏཐཱ ཨིདཾ;

དྷཱཏུསོ སུཉྙཏོ པསྶ, མཱ ལོཀཾ པུནརཱགམི;

བྷཝེ ཚནྡཾ ཝིརཱཛེཏྭཱ, ཨུཔསནྟཱ ཙརིསྶསཱི’’ཏི. (སུ. ནི. ༢༠༥);

གཱཐཱཔརིཡོསཱནེ ནནྡཱ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱསི. ཨཐསྶཱ བྷགཝཱ ཨུཔརིམགྒཱདྷིགམཏྠཾ སུཉྙཏཔརིཝཱརཾ ཝིཔསྶནཱཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐེནྟོ ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི. ཨཡཾ ཏཱཝསྶ ཨེཀཱ ཨུཔྤཏྟི.

བྷགཝཏི པན རཱཛགཧེ ཝིཧརནྟེ ཡཱ སཱ ཙཱིཝརཀྑནྡྷཀེ (མཧཱཝ. ༣༢༦) ཝིཏྠཱརཏོ ཝུཏྟསམུཊྛཱནཱཡ སཱལཝཏིཡཱ གཎིཀཱཡ དྷཱིཏཱ ཛཱིཝཀསྶ ཀནིཊྛཱ སིརིམཱ ནཱམ མཱཏུ ཨཙྩཡེན ཏཾ ཋཱནཾ ལབྷིཏྭཱ ‘‘ཨཀྐོདྷེན ཛིནེ ཀོདྷ’’ནྟི (དྷ. པ. ༢༢༣; ཛཱ. ༡.༢.༡) ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཝཏྠུམྷི པུཎྞཀསེཊྛིདྷཱིཏརཾ ཨཝམཉྙིཏྭཱ, བྷགཝནྟཾ ཁམཱཔེནྟཱི དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ, སོཏཱཔནྣཱ ཧུཏྭཱ ཨཊྛ ནིཙྩབྷཏྟཱནི པཝཏྟེསི. ཏཾ ཨཱརབྦྷ ཨཉྙཏརོ ནིཙྩབྷཏྟིཀོ བྷིཀྑུ རཱགཾ ཨུཔྤཱདེསི. ཨཱཧཱརཀིཙྩམྤི ཙ ཀཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ནིརཱཧཱརོ ནིཔཛྫཱིཏི དྷམྨཔདགཱཐཱཝཏྠུམྷི ཝུཏྟཾ. ཏསྨིཾ ཏཐཱནིཔནྣེཡེཝ སིརིམཱ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ ཡཱམབྷཝནེ སུཡཱམསྶ དེཝཱི ཨཧོསི. ཨཐ ཏསྶཱ སརཱིརསྶ ཨགྒིཀིཙྩཾ ནིཝཱརེཏྭཱ ཨཱམཀསུསཱནེ རཉྙཱ ནིཀྑིཔཱཔིཏཾ སརཱིརཾ དསྶནཱཡ བྷགཝཱ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ ཨགམཱསི, ཏམྤི བྷིཀྑུཾ ཨཱདཱཡ, ཏཐཱ ནཱགརཱ ཙ རཱཛཱ ཙ. ཏཏྠ མནུསྶཱ བྷཎནྟི ‘‘པུབྦེ སིརིམཱཡ ཨཊྛུཏྟརསཧསྶེནཱཔི དསྶནཾ དུལླབྷཾ, ཏཾ དཱནཛྫ ཀཱཀཎིཀཱཡཱཔི དཊྛུཀཱམོ ནཏྠཱི’’ཏི. སིརིམཱཔི དེཝཀཉྙཱ པཉྩཧི རཐསཏེཧི པརིཝུཏཱ ཏཏྲཱགམཱསི. ཏཏྲཱཔི བྷགཝཱ སནྣིཔཏིཏཱནཾ དྷམྨདེསནཏྠཾ ཨིམཾ སུཏྟཾ ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨོཝཱདཏྠཾ ‘‘པསྶ ཙིཏྟཀཏཾ བིམྦ’’ནྟི (དྷ. པ. ༡༤༧) ཨིམཉྩ དྷམྨཔདགཱཐཾ ཨབྷཱསི. ཨཡམསྶ དུཏིཡཱ ཨུཔྤཏྟི.

༡༩༥. ཏཏྠ ཙརཾ ཝཱཏི སཀལརཱུཔཀཱཡསྶ གནྟབྦདིསཱབྷིམུཁེནཱབྷིནཱིཧཱརེན གཙྪནྟོ ཝཱ. ཡདི ཝཱ ཏིཊྛནྟི ཏསྶེཝ ཨུསྶཱཔནབྷཱཝེན ཏིཊྛནྟོ ཝཱ. ནིསིནྣོ ཨུད ཝཱ སཡནྟི ཏསྶེཝ ཧེཊྛིམབྷཱགསམིཉྫནཨུཔརིམབྷཱགསམུསྶཱཔནབྷཱཝེན ནིསིནྣོ ཝཱ, ཏིརིཡཾ པསཱརཎབྷཱཝེན སཡནྟོ ཝཱ. སམིཉྫེཏི པསཱརེཏཱིཏི ཏཱནི ཏཱནི པབྦཱནི སམིཉྫེཏི ཙ པསཱརེཏི ཙ.

ཨེསཱ ཀཱཡསྶ ཨིཉྫནཱཏི སབྦཱཔེསཱ ཨིམསྶེཝ སཝིཉྙཱཎཀསྶ ཀཱཡསྶ ཨིཉྫནཱ ཙལནཱ ཕནྡནཱ, ནཏྠེཏྠ ཨཉྙོ ཀོཙི ཙརནྟོ ཝཱ པསཱརེནྟོ ཝཱ, ཨཔིཙ ཁོ པན ‘‘ཙརཱམཱི’’ཏི ཙིཏྟེ ཨུཔྤཛྫནྟེ ཏཾསམུཊྛཱནཱ ཝཱཡོདྷཱཏུ ཀཱཡཾ ཕརཏི, ཏེནསྶ གནྟབྦདིསཱབྷིམུཁོ ཨབྷིནཱིཧཱརོ ཧོཏི, དེསནྟརེ རཱུཔནྟརཔཱཏུབྷཱཝོཏི ཨཏྠོ. ཏེན ‘‘ཙར’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏཐཱ ‘‘ཏིཊྛཱམཱི’’ཏི ཙིཏྟེ ཨུཔྤཛྫནྟེ ཏཾསམུཊྛཱནཱ ཝཱཡོདྷཱཏུ ཀཱཡཾ ཕརཏི, ཏེནསྶ སམུསྶཱཔནཾ ཧོཏི, ཨུཔརཱུཔརིཊྛཱནེན རཱུཔཔཱཏུབྷཱཝོཏི ཨཏྠོ. ཏེན ‘‘ཏིཊྛ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏཐཱ ‘‘ནིསཱིདཱམཱི’’ཏི ཙིཏྟེ ཨུཔྤཛྫནྟེ ཏཾསམུཊྛཱནཱ ཝཱཡོདྷཱཏུ ཀཱཡཾ ཕརཏི, ཏེནསྶ ཧེཊྛིམབྷཱགསམིཉྫནཉྩ ཨུཔརིམབྷཱགསམུསྶཱཔནཉྩ ཧོཏི, ཏཐཱབྷཱཝེན རཱུཔཔཱཏུབྷཱཝོཏི ཨཏྠོ. ཏེན ‘‘ནིསིནྣོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏཐཱ ‘‘སཡཱམཱི’’ཏི ཙིཏྟེ ཨུཔྤཛྫནྟེ ཏཾསམུཊྛཱནཱ ཝཱཡོདྷཱཏུ ཀཱཡཾ ཕརཏི, ཏེནསྶ ཏིརིཡཾ པསཱརཎཾ ཧོཏི, ཏཐཱབྷཱཝེན རཱུཔཔཱཏུབྷཱཝོཏི ཨཏྠོ. ཏེན ‘‘སཡ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

ཨེཝཾ ཙཱཡམཱཡསྨཱ ཡོ ཀོཙི ཨིཏྠནྣཱམོ ཙརཾ ཝཱ ཡདི ཝཱ ཏིཊྛཾ, ནིསིནྣོ ཨུད ཝཱ སཡཾ ཡམེཏཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཨིརིཡཱཔཐེ ཏེསཾ ཏེསཾ པབྦཱནཾ སམིཉྫནཔྤསཱརཎཝསེན སམིཉྫེཏི པསཱརེཏཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཏམྤི ཡསྨཱ སམིཉྫནཔྤསཱརཎཙིཏྟེ ཨུཔྤཛྫམཱནེ ཡཐཱཝུཏྟེནེཝ ནཡེན ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨེསཱ ཀཱཡསྶ ཨིཉྫནཱ, ནཏྠེཏྠ ཨཉྙོ ཀོཙི, སུཉྙམིདཾ ཀེནཙི ཙརནྟེན ཝཱ པསཱརེནྟེན ཝཱ སཏྟེན ཝཱ པུགྒལེན ཝཱ. ཀེཝལཾ པན –

‘‘ཙིཏྟནཱནཏྟམཱགམྨ, ནཱནཏྟཾ ཧོཏི ཝཱཡུནོ;

ཝཱཡུནཱནཏྟཏོ ནཱནཱ, ཧོཏི ཀཱཡསྶ ཨིཉྫནཱ’’ཏི. –

ཨཡམེཏྠ པརམཏྠོ.

ཨེཝམེཏཱཡ གཱཐཱཡ བྷགཝཱ ཡསྨཱ ཨེཀསྨིཾ ཨིརིཡཱཔཐེ ཙིརཝིནིཡོགེན ཀཱཡཔཱིལ༹ནཾ ཧོཏི, ཏསྶ ཙ ཝིནོདནཏྠཾ ཨིརིཡཱཔཐཔརིཝཏྟནཾ ཀརཱིཡཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཙརཾ ཝཱ’’ཏིཨཱདཱིཧི ཨིརིཡཱཔཐཔཊིཙྪནྣཾ དུཀྑལཀྑཎཾ དཱིཔེཏི, ཏཐཱ ཙརཎཀཱལེ ཋཱནཱདཱིནམབྷཱཝཏོ སབྦམེཏཾ ཙརཎཱདིབྷེདཾ ‘‘ཨེསཱ ཀཱཡསྶ ཨིཉྫནཱ’’ཏི བྷཎནྟོ སནྟཏིཔཊིཙྪནྣཾ ཨནིཙྩལཀྑཎཾ. ཏཱཡ ཏཱཡ སཱམགྒིཡཱ པཝཏྟཱཡ ‘‘ཨེསཱ ཀཱཡསྶ ཨིཉྫནཱ’’ཏི ཙ ཨཏྟཔཊིཀྑེཔེན བྷཎནྟོ ཨཏྟསཉྙཱགྷནཔཊིཙྪནྣཾ ཨནཏྟལཀྑཎཾ དཱིཔེཏི.

༡༩༦. ཨེཝཾ ལཀྑཎཏྟཡདཱིཔནེན སུཉྙཏཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐེཏྭཱ པུན སཝིཉྙཱཎཀཱཝིཉྙཱཎཀཨསུབྷདསྶནཏྠཾ ‘‘ཨཊྛིནཧཱརུསཾཡུཏྟོ’’ཏི ཨཱརབྷི. ཏསྶཏྠོ – ཡསྶ ཙེསཱ ཀཱཡསྶ ཨིཉྫནཱ, སྭཱཡཾ ཀཱཡོ ཝིསུདྡྷིམགྒེ དྭཏྟིཾསཱཀཱརཝཎྞནཱཡཾ ཝཎྞསཎྛཱནདིསོཀཱསཔརིཙྪེདབྷེདེན ཨབྱཱཔཱརནཡེན ཙ པཀཱསིཏེཧི སཊྛཱདྷིཀེཧི ཏཱིཧི ཨཊྛིསཏེཧི ནཝཧི ནྷཱརུསཏེཧི ཙ སཾཡུཏྟཏྟཱ ཨཊྛིནཧཱརུསཾཡུཏྟོ. ཏཏྠེཝ པཀཱསིཏེན ཨགྒཔཱདངྒུལིཏཙཱདིནཱ ཏཙེན ཙ ནཝཔེསིསཏཔྤབྷེདེན ཙ མཾསེན ཨཝལིཏྟཏྟཱ ཏཙམཾསཱཝལེཔནོ པརམདུགྒནྡྷཛེགུཙྪཔཊིཀཱུལོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཀིཉྩེཏྠ ཝེདིཏབྦཾ སིཡཱ, ཡདི ཨེས ཡཱ སཱ མཛ྄ཛྷིམསྶ པུརིསསྶ སཀལསརཱིརཏོ སཾཀཌྜྷིཏཱ བདརཊྛིཔྤམཱཎཱ བྷཝེཡྻ, ཏཱཡ མཀྑིཀཱཔཏྟསུཁུམཙྪཝིཡཱ ནཱིལཱདིརངྒཛཱཏེན གེཧབྷིཏྟི ཝིཡ པཊིཙྪནྣོ ན བྷཝེཡྻ, ཨཡཾ པན ཨེཝཾ སུཁུམཱཡཔི ཚཝིཡཱ ཀཱཡོ པཊིཙྪནྣོ པཉྙཱཙཀྑུཝིརཧིཏེཧི བཱལཔུཐུཛྫནེཧི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ན དིསྶཏི. ཚཝིརཱགརཉྫིཏོ ཧིསྶ པརམཛེགུཙྪཔཊིཀཱུལདྷམྨསངྑཱཏོ ཏཙོཔི ཏཙཔལིཝེཋིཏཾ ཡཾ ཏཾ པབྷེདཏོ –

‘‘ནཝཔེསིསཏཱ མཾསཱ, ཨཝལིཏྟཱ ཀལེ༹ཝརེ;

ནཱནཱཀིམིཀུལཱཀིཎྞཾ, མིལ༹ྷཊྛཱནཾཝ པཱུཏིཀཱ’’ཏི. –

ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ ནཝམཾསསཏམྤི, མཾསཱཝལིཏྟཱ ཡེ ཏེ –

‘‘ནཝནྷཱརུསཏཱ ཧོནྟི, བྱཱམམཏྟེ ཀལེ༹ཝརེ;

བནྡྷནྟི ཨཊྛིསངྒྷཱཏཾ, ཨགཱརམིཝ ཝལླིཡཱ’’ཏི. –

ཏེཔི, ནྷཱརུསམུཊྛིཏཱནི པཊིཔཱཊིཡཱ ཨཝཊྛིཏཱནི པཱུཏཱིནི དུགྒནྡྷཱནི ཏཱིཎི སཊྛཱདྷིཀཱནི ཨཊྛིསཏཱནིཔི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ན དིསྶནྟི ཡཏོ ཨནཱདིཡིཏྭཱ ཏཾ མཀྑིཀཱཔཏྟསུཁུམཙྪཝིཾ. ཡཱནི པནསྶ ཚཝིརཱགརཏྟེན ཏཙེན པལིཝེཋིཏཏྟཱ སབྦལོཀསྶ ཨཔཱཀཊཱནི ནཱནཔྤཀཱརཱནི ཨབྦྷནྟརཀུཎཔཱནི པརམཱསུཙིདུགྒནྡྷཛེགུཙྪནཱིཡཔཊིཀཱུལཱནི, ཏཱནིཔི པཉྙཱཙཀྑུནཱ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨེཝཾ པསྶིཏབྦོ ‘‘ཨནྟཔཱུརོ ཨུདརཔཱུརོ…པེ… པིཏྟསྶ ཙ ཝསཱཡ ཙཱ’’ཏི.

༡༩༧. ཏཏྠ ཨནྟསྶ པཱུརོ ཨནྟཔཱུརོ. ཨུདརསྶ པཱུརོ ཨུདརཔཱུརོ. ཨུདརནྟི ཙ ཨུདརིཡསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཉྷི ཋཱནནཱམེན ‘‘ཨུདར’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཡཀནཔེལ༹སྶཱཏི ཡཀནཔིཎྜསྶ. ཝཏྠིནོཏི མུཏྟསྶ. ཋཱནཱུཔཙཱརེན པནེཏཾ ‘‘ཝཏྠཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. པཱུརོཏི ཨདྷིཀཱརོ, ཏསྨཱ ཡཀནཔེལ༹སྶ པཱུརོ ཝཏྠིནོ པཱུརོཏི ཨེཝཾ ཡོཛེཏབྦཾ. ཨེས ནཡོ ཧདཡསྶཱཏིཨཱདཱིསུ. སབྦཱནེཝ ཙེཏཱནི ཨནྟཱདཱིནི ཝཎྞསཎྛཱནདིསོཀཱསཔརིཙྪེདབྷེདེན ཨབྱཱཔཱརནཡེན ཙ ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝུཏྟནཡཝསེནེཝ ཝེདིཏབྦཱནི.

༡༩༩-༢༠༠. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ‘‘ན ཀིཉྩེཏྠ ཨེཀམྤི གཡ྄ཧཱུཔགཾ མུཏྟཱམཎིསདིསཾ ཨཏྠི, ཨཉྙདཏྠུ ཨསུཙིཔརིཔཱུརོཝཱཡཾ ཀཱཡོ’’ཏི ཨབྦྷནྟརཀུཎཔཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏམེཝ ཨབྦྷནྟརཀུཎཔཾ བཧིནིཀྑམནཀུཎཔེན པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ དསྶེནྟོ པུབྦེ ཝུཏྟཉྩ སངྒཎྷིཏྭཱ ‘‘ཨཐསྶ ནཝཧི སོཏེཧཱི’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ.

ཏཏྠ ཨཐཱཏི པརིཡཱཡནྟརནིདསྶནཾ, ཨཔརེནཱཔི པརིཡཱཡེན ཨསུཙིབྷཱཝཾ པསྶཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨསྶཱཏི ཨིམསྶ ཀཱཡསྶ. ནཝཧི སོཏེཧཱིཏི ཨུབྷོཨཀྑིཙྪིདྡཀཎྞཙྪིདྡནཱསཱཚིདྡམུཁཝཙྩམགྒཔསྶཱཝམགྒེཧི. ཨསུཙི སཝཏཱིཏི སབྦལོཀཔཱཀཊནཱནཔྤཀཱརཔརམདུགྒནྡྷཛེགུཙྪཨསུཙིཡེཝ སཝཏི, སནྡཏི, པགྒྷརཏི, ན ཨཉྙཾ ཀིཉྩི ཨགརུཙནྡནཱདིགནྡྷཛཱཏཾ ཝཱ མཎིམུཏྟཱདིརཏནཛཱཏཾ ཝཱ. སབྦདཱཏི ཏཉྩ ཁོ སབྦདཱ རཏྟིམྤི དིཝཱཔི པུབྦཎྷེཔི སཱཡནྷེཔི ཏིཊྛཏོཔི གཙྪཏོཔཱིཏི. ཀིཾ ཏཾ ཨསུཙཱིཏི ཙེ? ‘‘ཨཀྑིམྷཱ ཨཀྑིགཱུཐཀོ’’ཏིཨཱདི. ཨེཏསྶ ཧི དྭཱིཧི ཨཀྑིཙྪིདྡེཧི ཨཔནཱིཏཏཙམཾསསདིསོ ཨཀྑིགཱུཐཀོ, ཀཎྞཙྪིདྡེཧི རཛོཛལླསདིསོ ཀཎྞགཱུཐཀོ, ནཱསཱཚིདྡེཧི པུབྦསདིསཱ སིངྒྷཱཎིཀཱ ཙ སཝཏི, མུཁེན ཙ ཝམཏི. ཀིཾ ཝམཏཱིཏི ཙེ? ཨེཀདཱ པིཏྟཾ, ཡདཱ ཨབདྡྷཔིཏྟཾ ཀུཔྤིཏཾ ཧོཏི, ཏདཱ ཏཾ ཝམཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. སེམྷཉྩཱཏི ན ཀེཝལཉྩ པིཏྟཾ, ཡམྤི ཨུདརཔཊལེ ཨེཀཔཏྠཔཱུརཔྤམཱཎཾ སེམྷཾ ཏིཊྛཏི, ཏམྤི ཨེཀདཱ ཝམཏི. ཏཾ པནེཏཾ ཝཎྞཱདིཏོ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༢༠༣-༢༠༤, ༢༡༠-༢༡༡) ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ‘‘སེམྷཉྩཱ’’ཏི ཙ-སདྡེན སེམྷཉྩ ཨཉྙཉྩ ཨེཝརཱུཔཾ ཨུདརིཡལོཧིཏཱདིཨསུཙིཾ ཝམཏཱིཏི དསྶེཏི. ཨེཝཾ སཏྟཧི དྭཱརེཧི ཨསུཙིཝམནཾ དསྶེཏྭཱ ཀཱལཉྙཱུ པུགྒལཉྙཱུ པརིསཉྙཱུ ཙ བྷགཝཱ ཏདུཏྟརི དྭེ དྭཱརཱནི ཝིསེསཝཙནེན ཨནཱམསིཏྭཱ ཨཔརེན པརིཡཱཡེན སབྦསྨཱཔི ཀཱཡཱ ཨསུཙིསཝནཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཀཱཡམྷཱ སེདཛལླིཀཱ’’ཏི. ཏཏྠ སེདཛལླིཀཱཏི སེདོ ཙ ལོཎཔཊལམལབྷེདཱ ཛལླིཀཱ ཙ, ཏསྶ ‘‘སཝཏི སབྦདཱ’’ཏི ཨིམིནཱ སདྡྷིཾ སམྦནྡྷོ.

༢༠༡. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཡཐཱ ནཱམ བྷཏྟེ པཙྩམཱནེ ཏཎྜུལམལཉྩ ཨུདཀམལཉྩ ཕེཎེན སདྡྷིཾ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཨུཀྑལིམུཁཾ མཀྑེཏྭཱ བཧི གལ༹ཏི, ཏཐཱ ཨསིཏཔཱིཏཱདིབྷེདེ ཨཱཧཱརེ ཀམྨཛེན ཨགྒིནཱ པཙྩམཱནེ ཡཾ ཨསིཏཔཱིཏཱདིམལཾ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ‘‘ཨཀྑིམྷཱ ཨཀྑིགཱུཐཀོ’’ཏིཨཱདིནཱ བྷེདེན ནིཀྑམནྟཾ ཨཀྑིཨཱདཱིནི མཀྑེཏྭཱ བཧི གལ༹ཏི, ཏསྶཱཔི ཝསེན ཨིམསྶ ཀཱཡསྶ ཨསུཙིབྷཱཝཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཡཾ ལོཀེ ཨུཏྟམངྒསམྨཏཾ སཱིསཾ ཨཏིཝིསིཊྛབྷཱཝཏོ པཙྩེནྟཱ ཝནྡནེཡྻཱནམྤི ཝནྡནཾ ན ཀརོནྟི, ཏསྶཱཔི ནིསྶཱརཏཱཡ ཨསུཙིཏཱཡ ཙསྶ ཨསུཙིབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཐསྶ སུསིརཾ སཱིས’’ནྟི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ.

ཏཏྠ སུསིརནྟི ཚིདྡཾ. མཏྠལུངྒསྶ པཱུརིཏནྟི དདྷིབྷརིཏཨལཱབུཀཾ ཝིཡ མཏྠལུངྒབྷརིཏཾ. ཏཉྩ པནེཏཾ མཏྠལུངྒཾ ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. སུབྷཏོ ནཾ མཉྙཏི བཱལོཏི ཏམེནཾ ཨེཝཾ ནཱནཱཝིདྷཀུཎཔབྷརིཏམྤི ཀཱཡཾ དུཙྩིནྟིཏཙིནྟཱི བཱལོ སུབྷཏོ མཉྙཏི, སུབྷཾ སུཙིཾ ཨིཊྛཾ ཀནྟཾ མནཱཔནྟི ཏཱིཧིཔི ཏཎྷཱདིཊྛིམཱནམཉྙནཱཧི མཉྙཏི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཨཝིཛྫཱཡ པུརཀྑཏོ ཙཏུསཙྩཔཊིཙྪཱདཀེན མོཧེན པུརཀྑཏོ, ཙོདིཏོ, པཝཏྟིཏོ, ‘‘ཨེཝཾ ཨཱདིཡ, ཨེཝཾ ཨབྷིནིཝིས ཨེཝཾ མཉྙཱཧཱི’’ཏི གཱཧིཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. པསྶ ཡཱཝ ཨནཏྠཀརཱ ཙཱཡཾ ཨཝིཛྫཱཏི.

༢༠༢. ཨེཝཾ བྷགཝཱ སཝིཉྙཱཎཀཝསེན ཨསུབྷཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཝིཉྙཱཎཀཝསེན དསྶེཏུཾ, ཡསྨཱ ཝཱ ཙཀྐཝཏྟིརཉྙོཔི ཀཱཡོ ཡཐཱཝུཏྟཀུཎཔབྷརིཏོཡེཝ ཧོཏི, ཏསྨཱ སབྦཔྤཀཱརེནཔི སམྤཏྟིབྷཝེ ཨསུབྷཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཝིཔཏྟིབྷཝེ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡདཱ ཙ སོ མཏོ སེཏཱི’’ཏི གཱཐམཱཧ.

ཏསྶཏྠོ – སྭཱཡམེཝཾཝིདྷོ ཀཱཡོ ཡདཱ ཨཱཡུཨུསྨཱཝིཉྙཱཎཱཔགམེན མཏོ ཝཱཏབྷརིཏབྷསྟཱ ཝིཡ ཨུདྡྷུམཱཏཀོ ཝཎྞཔརིབྷེདེན ཝིནཱིལཀོ སུསཱནསྨིཾ ནིརཏྠཾཝ ཀལིངྒརཾ ཚཌྜིཏཏྟཱ ཨཔཝིདྡྷོ སེཏི, ཨཐ ‘‘ན དཱནིསྶ པུན ཨུཊྛཱནཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨེཀཾསཏོཡེཝ ཨནཔེཀྑཱ ཧོནྟི ཉཱཏཡོ. ཏཏྠ མཏོཏི ཨནིཙྩཏཾ དསྶེཏི, སེཏཱིཏི ནིརཱིཧཀཏྟཾ. ཏདུབྷཡེན ཙ ཛཱིཝིཏབལམདཔྤཧཱནེ ནིཡོཛེཏི. ཨུདྡྷུམཱཏོཏི སཎྛཱནཝིཔཏྟིཾ དསྶེཏི, ཝིནཱིལཀོཏི ཚཝིརཱགཝིཔཏྟིཾ. ཏདུབྷཡེན ཙ རཱུཔམདཔྤཧཱནེ ཝཎྞཔོཀྑརཏཾ པཊིཙྩ མཱནཔྤཧཱནེ ཙ ནིཡོཛེཏི. ཨཔཝིདྡྷོཏི གཧེཏབྦཱབྷཱཝཾ དསྶེཏི, སུསཱནསྨིནྟི ཨནྟོ ཨདྷིཝཱསེཏུམནརཧཾ ཛིགུཙྪནཱིཡབྷཱཝཾ. ཏདུབྷཡེནཔི ‘‘མམ’’ནྟི གཱཧསྶ སུབྷསཉྙཱཡ ཙ པཧཱནེ ནིཡོཛེཏི. ཨནཔེཀྑཱ ཧོནྟི ཉཱཏཡོཏི པཊིཀིརིཡཱབྷཱཝཾ དསྶེཏི, ཏེན ཙ པརིཝཱརམདཔྤཧཱནེ ནིཡོཛེཏི.

༢༠༣. ཨེཝམིམཱཡ གཱཐཱཡ ཨཔརིབྷིནྣཱཝིཉྙཱཎཀཝསེན ཨསུབྷཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི པརིབྷིནྣཝསེནཱཔི དསྶེཏུཾ ‘‘ཁཱདནྟི ན’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཡེ ཙཉྙེཏི ཡེ ཙ ཨཉྙེཔི ཀཱཀཀུལལཱདཡོ ཀུཎཔབྷཀྑཱ པཱཎིནོ སནྟི, ཏེཔི ནཾ ཁཱདནྟཱིཏི ཨཏྠོ. སེསཾ ཨུཏྟཱནམེཝ.

༢༠༤. ཨེཝཾ ‘‘ཙརཾ ཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན སུཉྙཏཀམྨཊྛཱནཝསེན, ‘‘ཨཊྛིནཧཱརུསཾཡུཏྟོ’’ཏིཨཱདིནཱ སཝིཉྙཱཎཀཱསུབྷཝསེན ‘‘ཡདཱ ཙ སོ མཏོ སེཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཝིཉྙཱཎཀཱསུབྷཝསེན ཀཱཡཾ དསྶེཏྭཱ ཨེཝཾ ནིཙྩསུཁཏྟབྷཱཝསུཉྙེ ཨེཀནྟཨསུབྷེ ཙཱཔི ཀཱཡསྨིཾ ‘‘སུབྷཏོ ནཾ མཉྙཏི བཱལོ, ཨཝིཛྫཱཡ པུརཀྑཏོ’’ཏི ཨིམིནཱ བཱལསྶ ཝུཏྟིཾ པཀཱསེཏྭཱ ཨཝིཛྫཱམུཁེན ཙ ཝཊྚཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཏྠ པཎྜིཏསྶ ཝུཏྟིཾ པརིཉྙཱམུཁེན ཙ ཝིཝཊྚཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སུཏྭཱན བུདྡྷཝཙན’’ནྟི ཨཱརབྷི.

ཏཏྠ སུཏྭཱནཱཏི ཡོནིསོ ནིསཱམེཏྭཱ. བུདྡྷཝཙནནྟི ཀཱཡཝིཙྪནྡནཀརཾ བུདྡྷཝཙནཾ. བྷིཀྑཱུཏི སེཀྑོ ཝཱ པུཐུཛྫནོ ཝཱ. པཉྙཱཎཝཱཏི པཉྙཱཎཾ ཝུཙྩཏི ཝིཔསྶནཱ ཨནིཙྩཱདིཔྤཀཱརེསུ པཝཏྟཏྟཱ, ཏཱཡ སམནྣཱགཏོཏི ཨཏྠོ. ཨིདྷཱཏི སཱསནེ. སོ ཁོ ནཾ པརིཛཱནཱཏཱིཏི སོ ཨིམཾ ཀཱཡཾ ཏཱིཧི པརིཉྙཱཧི པརིཛཱནཱཏི. ཀཐཾ? ཡཐཱ ནཱམ ཀུསལོ ཝཱཎིཛོ ཨིདཉྩིདཉྩཱཏི བྷཎྜཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘ཨེཏྟཀེན གཧིཏེ ཨེཏྟཀོ ནཱམ ཨུདཡོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཏུལཡིཏྭཱ ཏཐཱ ཀཏྭཱ པུན སཨུདཡཾ མཱུལཾ གཎྷནྟོ ཏཾ བྷཎྜཾ ཚཌྜེཏི, ཨེཝམེཝཾ ‘‘ཨཊྛིནྷཱརུཨཱདཡོ ཨིམེ ཀེསལོམཱདཡོ ཙཱ’’ཏི ཉཱཎཙཀྑུནཱ ཨོལོཀེནྟོ ཉཱཏཔརིཉྙཱཡ པརིཛཱནཱཏི, ‘‘ཨནིཙྩཱ ཨེཏེ དྷམྨཱ དུཀྑཱ ཨནཏྟཱ’’ཏི ཏུལཡནྟོ ཏཱིརཎཔརིཉྙཱཡ པརིཛཱནཱཏི, ཨེཝཾ ཏཱིརཡིཏྭཱ ཨརིཡམགྒཾ པཱཔུཎནྟོ ཏཏྠ ཚནྡརཱགཔྤཧཱནེན པཧཱནཔརིཉྙཱཡ པརིཛཱནཱཏི. སཝིཉྙཱཎཀཱཝིཉྙཱཎཀཨསུབྷཝསེན ཝཱ པསྶནྟོ ཉཱཏཔརིཉྙཱཡ པརིཛཱནཱཏི, ཨནིཙྩཱདིཝསེན པསྶནྟོ ཏཱིརཎཔརིཉྙཱཡ, ཨརཧཏྟམགྒེན ཏཏོ ཚནྡརཱགཾ ཨཔཀཌྜྷིཏྭཱ ཏཾ པཛཧནྟོ པཧཱནཔརིཉྙཱཡ པརིཛཱནཱཏི.

ཀསྨཱ སོ ཨེཝཾ པརིཛཱནཱཏཱིཏི ཙེ? ཡཐཱབྷཱུཏཉྷི པསྶཏི, ཡསྨཱ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘པཉྙཱཎཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨེཝ ཙ ཨེཏསྨིཾ ཨཏྠེ སིདྡྷེ ཡསྨཱ བུདྡྷཝཙནཾ སུཏྭཱ ཏསྶ པཉྙཱཎཝཏྟཾ ཧོཏི, ཡསྨཱ ཙ སབྦཛནསྶ པཱཀཊོཔཱཡཾ ཀཱཡོ ཨསུཏྭཱ བུདྡྷཝཙནཾ ན སཀྐཱ པརིཛཱནིཏུཾ, ཏསྨཱ ཏསྶ ཉཱཎཧེཏུཾ ཨིཏོ བཱཧིརཱནཾ ཨེཝཾ དཊྛུཾ ཨསམཏྠཏཉྩ དསྶེཏུཾ ‘‘སུཏྭཱན བུདྡྷཝཙན’’ནྟི ཨཱཧ. ནནྡཱབྷིཀྑུནིཾ ཏཉྩ ཝིཔལླཏྠཙིཏྟཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ དེསནཱཔཝཏྟིཏོ ཨགྒཔརིསཏོ ཏཔྤཊིཔཏྟིཔྤཏྟཱནཾ བྷིཀྑུབྷཱཝདསྶནཏོ ཙ ‘‘བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཨཱཧ.

༢༠༥. ཨིདཱནི ‘‘ཡཐཱབྷཱུཏཉྷི པསྶཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཡཐཱ པསྶནྟོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པསྶཏི, ཏཾ དསྶེཏུཾ ཨཱཧ ‘‘ཡཐཱ ཨིདཾ ཏཐཱ ཨེཏཾ, ཡཐཱ ཨེཏཾ ཏཐཱ ཨིད’’ནྟི. ཏསྶཏྠོ – ཡཐཱ ཨིདཾ སཝིཉྙཱཎཀཱསུབྷཾ ཨཱཡུཨུསྨཱཝིཉྙཱཎཱནཾ ཨནཔགམཱ ཙརཏི, ཏིཊྛཏི, ནིསཱིདཏི, སཡཏི; ཏཐཱ ཨེཏཾ ཨེཏརཧི སུསཱནེ སཡིཏཾ ཨཝིཉྙཱཎཀམྤི པུབྦེ ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ ཨནཔགམཱ ཨཧོསི. ཡཐཱ ཙ ཨེཏཾ ཨེཏརཧི མཏསརཱིརཾ ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ ཨཔགམཱ ན ཙརཏི, ན ཏིཊྛཏི, ན ནིསཱིདཏི, ན སེཡྻཾ ཀཔྤེཏི, ཏཐཱ ཨིདཾ སཝིཉྙཱཎཀམྤི ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ ཨཔགམཱ བྷཝིསྶཏི. ཡཐཱ ཙ ཨིདཾ སཝིཉྙཱཎཀཾ ཨེཏརཧི ན སུསཱནེ མཏཾ སེཏི, ན ཨུདྡྷུམཱཏཀཱདིབྷཱཝམུཔགཏཾ, ཏཐཱ ཨེཏཾ ཨེཏརཧི མཏསརཱིརམྤི པུབྦེ ཨཧོསི. ཡཐཱ པནེཏཾ ཨེཏརཧི ཨཝིཉྙཱཎཀཱསུབྷཾ མཏཾ སུསཱནེ སེཏི, ཨུདྡྷུམཱཏཀཱདིབྷཱཝཉྩ ཨུཔགཏཾ, ཏཐཱ ཨིདཾ སཝིཉྙཱཎཀམྤི བྷཝིསྶཏཱིཏི.

ཏཏྠ ཡཐཱ ཨིདཾ ཏཐཱ ཨེཏནྟི ཨཏྟནཱ མཏསྶ སརཱིརསྶ སམཱནབྷཱཝཾ ཀརོནྟོ བཱཧིརེ དོསཾ པཛཧཏི. ཡཐཱ ཨེཏཾ ཏཐཱ ཨིདནྟི མཏསརཱིརེན ཨཏྟནོ སམཱནབྷཱཝཾ ཀརོནྟོ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀེ རཱགཾ པཛཧཏི. ཡེནཱཀཱརེན ཨུབྷཡཾ སབྷཾ ཀརོཏི, ཏཾ པཛཱནནྟོ ཨུབྷཡཏྠ མོཧཾ པཛཧཏི. ཨེཝཾ ཡཐཱབྷཱུཏདསྶནེན པུབྦབྷཱགེཡེཝ ཨཀུསལམཱུལཔྤཧཱནཾ སཱདྷེཏྭཱ, ཡསྨཱ ཨེཝཾ པཊིཔནྣོ བྷིཀྑུ ཨནུཔུབྦེན ཨརཧཏྟམགྒཾ པཏྭཱ སབྦཾ ཚནྡརཱགཾ ཝིརཱཛེཏུཾ སམཏྠོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨཱཧ ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཉྩ བཧིདྡྷཱ ཙ, ཀཱཡེ ཚནྡཾ ཝིརཱཛཡེ’’ཏི. ཨེཝཾ པཊིཔནྣོ བྷིཀྑུ ཨནུཔུབྦེནཱཏི པཱཋསེསོ.

༢༠༦. ཨེཝཾ སེཀྑབྷཱུམིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨསེཀྑབྷཱུམིཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཚནྡརཱགཝིརཏྟོ སོ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ – སོ བྷིཀྑུ ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎེན པཉྙཱཎཝཱ མགྒཱནནྟརཾ ཕལཾ པཱཔུཎཱཏི, ཨཐ སབྦསོ ཚནྡརཱགསྶ པཧཱིནཏྟཱ ‘‘ཚནྡརཱགཝིརཏྟོ’’ཏི ཙ, མརཎཱབྷཱཝེན པཎཱིཏཊྛེན ཝཱ ཨམཏཾ སབྦསངྑཱརཝཱུཔསམནཏོ སནྟིཾ ཏཎྷཱསངྑཱཏཝཱནཱབྷཱཝཏོ ནིབྦཱནཾ, ཙཝནཱབྷཱཝཏོ ཨཙྩུཏནྟི སཾཝཎྞིཏཾ པདམཛ྄ཛྷགཱཏི ཙ ཝུཙྩཏི. ཨཐ ཝཱ སོ བྷིཀྑུ ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎེན པཉྙཱཎཝཱ མགྒཱནནྟརཕལེ ཋིཏོ ཚནྡརཱགཝིརཏྟོ ནཱམ ཧོཏི, ཝུཏྟཔྤཀཱརཉྩ པདམཛ྄ཛྷགཱཏི ཝེདིཏབྦོ. ཏེན ‘‘ཨིདམསྶ པཧཱིནཾ, ཨིདཉྩཱནེན ལདྡྷ’’ནྟི དཱིཔེཏི.

༢༠༧-༢༠༨. ཨེཝཾ སཝིཉྙཱཎཀཱཝིཉྙཱཎཀཝསེན ཨསུབྷཀམྨཊྛཱནཾ སཧ ནིཔྥཏྟིཡཱ ཀཐེཏྭཱ པུན སངྑེཔདེསནཱཡ ཨེཝཾ མཧཏོ ཨཱནིསཾསསྶ ཨནྟརཱཡཀརཾ པམཱདཝིཧཱརཾ གརཧནྟོ ‘‘དྭིཔཱདཀོཡ’’ནྟི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཨཔཱདཀཱདཡོཔི ཀཱཡཱ ཨསུཙཱིཡེཝ, ཨིདྷཱདྷིཀཱརཝསེན པན ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདཝསེན ཝཱ, ཡསྨཱ ཝཱ ཨཉྙེ ཨསུཙིབྷཱུཏཱཔི ཀཱཡཱ ལོཎམྦིལཱདཱིཧི ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ མནུསྶཱནཾ བྷོཛནེཔི ཨུཔནཱིཡནྟི, ན ཏྭེཝ མནུསྶཀཱཡོ, ཏསྨཱ ཨསུཙིཏརབྷཱཝམསྶ དསྶེནྟོཔི ‘‘དྭིཔཱདཀོ’’ཏི ཨཱཧ.

ཨཡནྟི མནུསྶཀཱཡཾ དསྶེཏི. དུགྒནྡྷོ པརིཧཱིརཏཱིཏི དུགྒནྡྷོ སམཱནོ པུཔྥགནྡྷཱདཱིཧི ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ པརིཧཱིརཏི. ནཱནཱཀུཎཔཔརིཔཱུརོཏི ཀེསཱདིཨནེཀཔྤཀཱརཀུཎཔབྷརིཏོ. ཝིསྶཝནྟོ ཏཏོ ཏཏོཏི པུཔྥགནྡྷཱདཱིཧི པཊིཙྪཱདེཏུཾ གྷཊེནྟཱནམྤི ཏཾ ཝཱཡཱམཾ ནིཔྥལཾ ཀཏྭཱ ནཝཧི དྭཱརེཧི ཁེལ༹སིངྒྷཱཎིཀཱདཱིནི, ལོམཀཱུཔེཧི ཙ སེདཛལླིཀཾ ཝིསྶཝནྟོཡེཝ. ཏཏྠ དཱནི པསྶཐ – ཨེཏཱདིསེན ཀཱཡེན ཡོ པུརིསོ ཝཱ ཨིཏྠཱི ཝཱ ཀོཙི བཱལོ མཉྙེ ཨུཎྞམེཏཝེ ཏཎྷཱདིཊྛིམཱནམཉྙནཱཧི ‘‘ཨཧ’’ནྟི ཝཱ ‘‘མམ’’ནྟི ཝཱ ‘‘ནིཙྩོ’’ཏི ཝཱཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཡོ ཨུཎྞམིཏུཾ མཉྙེཡྻ, པརཾ ཝཱ ཛཱཏིཨཱདཱིཧི ཨཝཛཱནེཡྻ ཨཏྟཱནཾ ཨུཙྩེ ཋཱནེ ཋཔེནྟོ, ཀིམཉྙཏྲ ཨདསྶནཱ ཋཔེཏྭཱ ཨརིཡམགྒེན ཨརིཡསཙྩདསྶནཱབྷཱཝཾ ཀིམཉྙཾ ཏསྶ ཨེཝཾ ཨུཎྞམཱཝཛཱནནཀཱརཎཾ སིཡཱཏི.

དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ནནྡཱ བྷིཀྑུནཱི སཾཝེགམཱཔཱདི – ‘‘ཨཧོ ཝཏ རེ, ཨཧཾ བཱལཱ, ཡཱ མཾཡེཝ ཨཱརབྦྷ ཨེཝཾ ཝིཝིདྷདྷམྨདེསནཱཔཝཏྟཀསྶ བྷགཝཏོ ཨུཔཊྛཱནཾ ནཱགམཱསི’’ནྟི. ཨེཝཾ སཾཝིགྒཱ ཙ ཏམེཝ དྷམྨདེསནཾ སམནྣཱཧརིཏྭཱ ཏེནེཝ ཀམྨཊྛཱནེན ཀཏིཔཡདིཝསབྦྷནྟརེ ཨརཧཏྟཾ སཙྪཱཀཱསི. དུཏིཡཊྛཱནེཔི ཀིར དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ པཱཎསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི, སིརིམཱ དེཝཀཉྙཱ ཨནཱགཱམིཕལཾ པཏྟཱ, སོ ཙ བྷིཀྑུ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཝིཛཡསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༢. མུནིསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༠༩. སནྠཝཱཏོ བྷཡཾ ཛཱཏནྟི མུནིསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ན སབྦསྶེཝ སུཏྟསྶ ཨེཀཱ ཨུཔྤཏྟི, ཨཔིཙེཏྠ ཨཱདིཏོ ཏཱཝ ཙཏུནྣཾ གཱཐཱནཾ ཨཡམུཔྤཏྟི – བྷགཝཏི ཀིར སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརནྟེ གཱམཀཱཝཱསེ ཨཉྙཏརཱ དུགྒཏིཏྠཱི མཏཔཏིཀཱ པུཏྟཾ བྷིཀྑཱུསུ པབྦཱཛེཏྭཱ ཨཏྟནཱཔི བྷིཀྑུནཱིསུ པབྦཛི. ཏེ ཨུབྷོཔི སཱཝཏྠིཡཾ ཝསྶཾ ཨུཔགནྟྭཱ ཨབྷིཎྷཾ ཨཉྙམཉྙསྶ དསྶནཀཱམཱ ཨཧེསུཾ. མཱཏཱ ཀིཉྩི ལབྷིཏྭཱ པུཏྟསྶ ཧརཏི, པུཏྟོཔི མཱཏུ. ཨེཝཾ སཱཡམྤི པཱཏོཔི ཨཉྙམཉྙཾ སམཱགནྟྭཱ ལདྡྷཾ ལདྡྷཾ སཾཝིབྷཛམཱནཱ, སམྨོདམཱནཱ, སུཁདུཀྑཾ པུཙྪམཱནཱ, ནིརཱསངྐཱ ཨཧེསུཾ. ཏེསཾ ཨེཝཾ ཨབྷིཎྷདསྶནེན སཾསགྒོ ཨུཔྤཛྫི, སཾསགྒཱ ཝིསྶཱསོ, ཝིསྶཱསཱ ཨོཏཱརོ, རཱགེན ཨོཏིཎྞཙིཏྟཱནཾ པབྦཛིཏསཉྙཱ ཙ མཱཏུཔུཏྟསཉྙཱ ཙ ཨནྟརདྷཱཡི. ཏཏོ མརིཡཱདཝཱིཏིཀྐམཾ ཀཏྭཱ ཨསདྡྷམྨཾ པཊིསེཝིཾསུ, ཨཡསཔྤཏྟཱ ཙ ཝིབྦྷམིཏྭཱ ཨགཱརམཛ྄ཛྷེ ཝསིཾསུ. བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ ཨཱརོཙེསུཾ. ‘‘ཀིཾ ནུ སོ, བྷིཀྑཝེ, མོགྷཔུརིསོ མཉྙཏི ན མཱཏཱ པུཏྟེ སཱརཛྫཏི, པུཏྟོ ཝཱ པན མཱཏརཱི’’ཏི གརཧིཏྭཱ ‘‘ནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨཉྙཾ ཨེཀརཱུཔམྤི སམནུཔསྶཱམཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (ཨ. ནི. ༥.༥༥) ཨཝསེསསུཏྟེནཔི བྷིཀྑཱུ སཾཝེཛེཏྭཱ ‘‘ཏསྨཱཏིཧ, བྷིཀྑཝེ –

‘‘ཝིསཾ ཡཐཱ ཧལཱཧལཾ, ཏེལཾ པཀྐུཐིཏཾ ཡཐཱ;

ཏམྦལོཧཝིལཱིནཾཝ, མཱཏུགཱམཾ ཝིཝཛྫཡེ’’ཏི ཙ. –

ཝཏྭཱ པུན བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨདེསནཏྠཾ – ‘‘སནྠཝཱཏོ བྷཡཾ ཛཱཏ’’ནྟི ཨིམཱ ཨཏྟུཔནཱཡིཀཱ ཙཏསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ སནྠཝོ ཏཎྷཱདིཊྛིམིཏྟབྷེདེན ཏིཝིདྷོཏི པུབྦེ ཝུཏྟོ. ཨིདྷ ཏཎྷཱདིཊྛིསནྠཝོ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཏཾ སནྡྷཱཡ བྷགཝཱ ཨཱཧ – ‘‘པསྶཐ, བྷིཀྑཝེ, ཡཐཱ ཨིདཾ ཏསྶ མོགྷཔུརིསསྶ སནྠཝཱཏོ བྷཡཾ ཛཱཏ’’ནྟི. ཏཉྷི ཏསྶ ཨབྷིཎྷདསྶནཀཱམཏཱདིཏཎྷཱཡ བལཝཀིལེསབྷཡཾ ཛཱཏཾ, ཡེན སཎྛཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ མཱཏརི ཝིཔྤཊིཔཛྫི. ཨཏྟཱནུཝཱདཱདིཀཾ ཝཱ མཧཱབྷཡཾ, ཡེན སཱསནཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཝིབྦྷནྟོ. ནིཀེཏཱཏི ‘‘རཱུཔནིམིཏྟནིཀེཏཝིསཱརཝིནིབནྡྷཱ ཁོ, གཧཔཏི, ‘ནིཀེཏསཱརཱི’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (སཾ. ནི. ༣.༣) ནཡེན ཝུཏྟཱ ཨཱརམྨཎཔྤབྷེདཱ. ཛཱཡཏེ རཛོཏི རཱགདོསམོཧརཛོ ཛཱཡཏེ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ན ཀེཝལཉྩ ཏསྶ སནྠཝཱཏོ བྷཡཾ ཛཱཏཾ, ཨཔིཙ ཁོ པན ཡདེཏཾ ཀིལེསཱནཾ ནིཝཱསཊྛེན སཱསཝཱརམྨཎཾ ‘‘ནིཀེཏ’’ནྟི ཝུཙྩཏི, ཨིདཱནིསྶ བྷིནྣསཾཝརཏྟཱ ཨཏིཀྐནྟམརིཡཱདཏྟཱ སུཊྛུཏརཾ ཏཏོ ནིཀེཏཱ ཛཱཡཏེ རཛོ, ཡེན སཾཀིལིཊྛཙིཏྟོ ཨནཡབྱསནཾ པཱཔུཎིསྶཏི. ཨཐ ཝཱ པསྶཐ, བྷིཀྑཝེ, ཡཐཱ ཨིདཾ ཏསྶ མོགྷཔུརིསསྶ སནྠཝཱཏོ བྷཡཾ ཛཱཏཾ, ཡཐཱ ཙ སབྦཔུཐུཛྫནཱནཾ ནིཀེཏཱ ཛཱཡཏེ རཛོཏི ཨེཝམྤེཏཾ པདདྭཡཾ ཡོཛེཏབྦཾ.

སབྦཐཱ པན ཨིམིནཱ པུརིམདྡྷེན བྷགཝཱ པུཐུཛྫནདསྶནཾ གརཧིཏྭཱ ཨཏྟནོ དསྶནཾ པསཾསནྟོ ‘‘ཨནིཀེཏ’’ནྟི པཙྪིམདྡྷམཱཧ. ཏཏྠ ཡཐཱཝུཏྟནིཀེཏཔཊིཀྑེཔེན ཨནིཀེཏཾ, སནྠཝཔཊིཀྑེཔེན ཙ ཨསནྠཝཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨུབྷཡམྤེཏཾ ནིབྦཱནསྶཱདྷིཝཙནཾ. ཨེཏཾ ཝེ མུནིདསྶནནྟི ཨེཏཾ ཨནིཀེཏམསནྠཝཾ བུདྡྷམུནིནཱ དིཊྛནྟི ཨཏྠོ. ཏཏྠ ཝེཏི ཝིམྷཡཏྠེ ནིཔཱཏོ དཊྛབྦོ. ཏེན ཙ ཡཾ ནཱམ ནིཀེཏསནྠཝཝསེན མཱཏཱཔུཏྟེསུ ཝིཔྤཊིཔཛྫམཱནེསུ ཨནིཀེཏམསནྠཝཾ, ཨེཏཾ མུནིནཱ དིཊྛཾ ཨཧོ ཨབྦྷུཏནྟི ཨཡམདྷིཔྤཱཡོ སིདྡྷོ ཧོཏི. ཨཐ ཝཱ མུནིནོ དསྶནནྟིཔི མུནིདསྶནཾ, དསྶནཾ ནཱམ ཁནྟི རུཙི, ཁམཏི ཙེཝ རུཙྩཏི ཙཱཏི ཨཏྠོ.

༢༡༠. དུཏིཡགཱཐཱཡ ཡོ ཛཱཏམུཙྪིཛྫཱཏི ཡོ ཀིསྨིཉྩིདེཝ ཝཏྠུསྨིཾ ཛཱཏཾ བྷཱུཏཾ ནིབྦཏྟཾ ཀིལེསཾ ཡཐཱ ཨུཔྤནྣཱཀུསལཔྤཧཱནཾ ཧོཏི, ཏཐཱ ཝཱཡམནྟོ ཏསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ པུན ཨནིབྦཏྟནཝསེན ཨུཙྪིནྡིཏྭཱ ཡོ ཨནཱགཏོཔི ཀིལེསོ ཏཐཱརཱུཔཔྤཙྩཡསམོདྷཱནེ ནིབྦཏྟིཏུཾ ཨབྷིམུཁཱིབྷཱུཏཏྟཱ ཝཏྟམཱནསམཱིཔེ ཝཏྟམཱནལཀྑཎེན ‘‘ཛཱཡནྟོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏཉྩ ན རོཔཡེཡྻ ཛཱཡནྟཾ, ཡཐཱ ཨནུཔྤནྣཱཀུསལཱནུཔྤཱདོ ཧོཏི, ཏཐཱ ཝཱཡམནྟོ ན ནིབྦཏྟེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཀཐཉྩ ན ནིབྦཏྟེཡྻ? ཨསྶ ནཱནུཔྤཝེཙྪེ, ཡེན པཙྩཡེན སོ ནིབྦཏྟེཡྻ ཏཾ ནཱནུཔྤཝེསེཡྻ ན སམོདྷཱནེཡྻ. ཨེཝཾ སམྦྷཱརཝེཀལླཀརཎེན ཏཾ ན རོཔཡེཡྻ ཛཱཡནྟཾ. ཨཐ ཝཱ ཡསྨཱ མགྒབྷཱཝནཱཡ ཨཏཱིཏཱཔི ཀིལེསཱ ཨུཙྪིཛྫནྟི ཨཱཡཏིཾ ཝིཔཱཀཱབྷཱཝེན ཝཏྟམཱནཱཔི ན རོཔཱིཡནྟི ཏདབྷཱཝེན, ཨནཱགཏཱཔི ཙིཏྟསནྟཏིཾ ནཱནུཔྤཝེསཱིཡནྟི ཨུཔྤཏྟིསཱམཏྠིཡཝིགྷཱཏེན, ཏསྨཱ ཡོ ཨརིཡམགྒབྷཱཝནཱཡ ཛཱཏམུཙྪིཛྫ ན རོཔཡེཡྻ ཛཱཡནྟཾ, ཨནཱགཏམྤི ཙསྶ ཛཱཡནྟསྶ ནཱནུཔྤཝེཙྪེ, ཏམཱཧུ ཨེཀཾ མུནིནཾ ཙརནྟཾ, སོ ཙ ཨདྡཀྑི སནྟིཔདཾ མཧེསཱིཏི ཨེཝམྤེཏྠ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཀནྟནིཀྐིལེསཏཱཡ ཨེཀཾ, སེཊྛཊྛེན ཝཱ ཨེཀཾ. མུནིནནྟི མུནིཾ, མུནཱིསུ ཝཱ ཨེཀཾ. ཙརནྟནྟི སབྦཱཀཱརཔརིཔཱུརཱཡ ལོཀཏྠཙརིཡཱཡ ཨཝསེསཙརིཡཱཧི ཙ ཙརནྟཾ. ཨདྡཀྑཱིཏི ཨདྡས. སོཏི ཡོ ཛཱཏམུཙྪིཛྫ ཨརོཔནེ ཨནནུཔྤཝེསནེ ཙ སམཏྠཏཱཡ ‘‘ན རོཔཡེཡྻ ཛཱཡནྟམསྶ ནཱནུཔྤཝེཙྪེ’’ཏི ཝུཏྟོ བུདྡྷམུནི. སནྟིཔདནྟི སནྟིཀོཊྛཱསཾ, དྭཱསཊྛིདིཊྛིགཏཝིཔསྶནཱནིབྦཱནབྷེདཱསུ ཏཱིསུ སམྨུཏིསནྟི, ཏདངྒསནྟི, ཨཙྩནྟསནྟཱིསུ སེཊྛཾ ཨེཝཾ ཨནུཔསནྟེ ལོཀེ ཨཙྩནྟསནྟིཾ ཨདྡས མཧེསཱིཏི ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

༢༡༡. ཏཏིཡགཱཐཱཡ སངྑཱཡཱཏི གཎཡིཏྭཱ, པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཝཱིམཾསིཏྭཱ ཡཐཱབྷཱུཏཏོ ཉཏྭཱ, དུཀྑཔརིཉྙཱཡ པརིཛཱནིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཝཏྠཱུནཱིཏི ཡེསུ ཨེཝམཡཾ ལོཀོ སཛྫཏི, ཏཱནི ཁནྡྷཱཡཏནདྷཱཏུབྷེདཱནི ཀིལེསཊྛཱནཱནི. པམཱཡ བཱིཛནྟི ཡཾ ཏེསཾ ཝཏྠཱུནཾ བཱིཛཾ ཨབྷིསངྑཱརཝིཉྙཱཎཾ, ཏཾ པམཱཡ ཧིཾསིཏྭཱ, བཱདྷིཏྭཱ, སམུཙྪེདཔྤཧཱནེན པཛཧིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སིནེཧམསྶ ནཱནུཔྤཝེཙྪེཏི ཡེན ཏཎྷཱདིཊྛིསིནེཧེན སིནེཧིཏཾ ཏཾ བཱིཛཾ ཨཱཡཏིཾ པཊིསནྡྷིཝསེན ཏཾ ཡཐཱཝུཏྟཾ ཝཏྠུསསྶཾ ཝིརུཧེཡྻ, ཏཾ སིནེཧམསྶ ནཱནུཔྤཝེཙྪེ, ཏཔྤཊིཔཀྑཱཡ མགྒབྷཱཝནཱཡ ཏཾ ནཱནུཔྤཝེསེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ས ཝེ མུནི ཛཱཏིཁཡནྟདསྶཱིཏི སོ ཨེཝརཱུཔོ བུདྡྷམུནི ནིབྦཱནསཙྪིཀིརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཙ མརཎསྶ ཙ ཨནྟབྷཱུཏསྶ ནིབྦཱནསྶ དིཊྛཏྟཱ ཛཱཏིཀྑཡནྟདསྶཱི ཏཀྐཾ པཧཱཡ ན ཨུཔེཏི སངྑཾ. ཨིམཱཡ ཙཏུསཙྩབྷཱཝནཱཡ ནཝཔྤབྷེདམྤི ཨཀུསལཝིཏཀྐཾ པཧཱཡ སཨུཔཱདིསེསནིབྦཱནདྷཱཏུཾ པཏྭཱ ལོཀཏྠཙརིཡཾ ཀརོནྟོ ཨནུཔུབྦེན ཙརིམཝིཉྙཱཎཀྑཡཱ ཨནུཔཱདིསེསནིབྦཱནདྷཱཏུཔྤཏྟིཡཱ ‘‘དེཝོ ཝཱ མནུསྶོ ཝཱ’’ཏི ན ཨུཔེཏི སངྑཾ. ཨཔརིནིབྦུཏོ ཨེཝ ཝཱ ཡཐཱ ཀཱམཝིཏཀྐཱདིནོ ཝིཏཀྐསྶ ཨཔྤཧཱིནཏྟཱ ‘‘ཨཡཾ པུགྒལོ རཏྟོ’’ཏི ཝཱ ‘‘དུཊྛོ’’ཏི ཝཱ སངྑཾ ཨུཔེཏི, ཨེཝཾ ཏཀྐཾ པཧཱཡ ན ཨུཔེཏི སངྑནྟི ཨེཝམྤེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ.

༢༡༢. ཙཏུཏྠགཱཐཱཡ ཨཉྙཱཡཱཏི ཨནིཙྩཱདིནཡེན ཛཱནིཏྭཱ. སབྦཱནཱིཏི ཨནཝསེསཱནི, ནིཝེསནཱནཱིཏི ཀཱམབྷཝཱདིཀེ བྷཝེ. ནིཝསནྟི ཧི ཏེསུ སཏྟཱ, ཏསྨཱ ‘‘ནིཝེསནཱནཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཨནིཀཱམཡཾ ཨཉྙཏརམྤི ཏེསནྟི ཨེཝཾ དིཊྛཱདཱིནཝཏྟཱ ཏེསཾ ནིཝེསནཱནཾ ཨེཀམྤི ཨཔཏྠེནྟོ སོ ཨེཝརཱུཔོ བུདྡྷམུནི མགྒབྷཱཝནཱབལེན ཏཎྷཱགེདྷསྶ ཝིགཏཏྟཱ ཝཱིཏགེདྷོ, ཝཱིཏགེདྷཏྟཱ ཨེཝ ཙ ཨགིདྡྷོ, ན ཡཐཱ ཨེཀེ ཨཝཱིཏགེདྷཱ ཨེཝ སམཱནཱ ‘‘ཨགིདྡྷམྷཱ’’ཏི པཊིཛཱནནྟི, ཨེཝཾ. ནཱཡཱུཧཏཱིཏི ཏསྶ ཏསྶ ནིཝེསནསྶ ནིབྦཏྟཀཾ ཀུསལཾ ཝཱ ཨཀུསལཾ ཝཱ ན ཀརོཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? པཱརགཏོ ཧི ཧོཏི, ཡསྨཱ ཨེཝརཱུཔོ སབྦནིཝེསནཱནཾ པཱརཾ ནིབྦཱནཾ གཏོ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨེཝཾ པཋམགཱཐཱཡ པུཐུཛྫནདསྶནཾ གརཧིཏྭཱ ཨཏྟནོ དསྶནཾ པསཾསནྟོ དུཏིཡགཱཐཱཡ ཡེཧི ཀིལེསེཧི པུཐུཛྫནོ ཨནུཔསནྟོ ཧོཏི, ཏེསཾ ཨབྷཱཝེན ཨཏྟནོ སནྟིཔདཱདྷིགམཾ པསཾསནྟོ ཏཏིཡགཱཐཱཡ ཡེསུ ཝཏྠཱུསུ པུཐུཛྫནོ ཏཀྐཾ ཨཔྤཧཱཡ ཏཐཱ ཏཐཱ སངྑཾ ཨུཔེཏི, ཏེསུ ཙཏུསཙྩབྷཱཝནཱཡ ཏཀྐཾ པཧཱཡ ཨཏྟནོ སངྑཱནུཔགམནཾ པསཾསནྟོ ཙཏུཏྠགཱཐཱཡ ཨཱཡཏིམྤི ཡཱནི ནིཝེསནཱནི ཀཱམཡམཱནོ པུཐུཛྫནོ བྷཝཏཎྷཱཡ ཨཱཡཱུཧཏི, ཏེསུ ཏཎྷཱབྷཱཝེན ཨཏྟནོ ཨནཱཡཱུཧནཾ པསཾསནྟོ ཙཏཱུཧི གཱཐཱཧི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ ཨེཀཊྛུཔྤཏྟིཀཾ དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི.

༢༡༣. སབྦཱབྷིབྷུནྟི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? མཧཱཔུརིསོ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ཀཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན སབྦཉྙུཏཾ པཏྭཱ དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནཏྠཱཡ བཱརཱཎསིཾ གཙྪནྟོ བོདྷིམཎྜསྶ ཙ གཡཱཡ ཙ ཨནྟརེ ཨུཔཀེནཱཛཱིཝཀེན སམཱགཙྪི. ཏེན ཙ ‘‘ཝིཔྤསནྣཱནི ཁོ ཏེ, ཨཱཝུསོ, ཨིནྡྲིཡཱནཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༢༨༥; མཧཱཝ. ༡༡) ནཡེན པུཊྛོ ‘‘སབྦཱབྷིབྷཱུ’’ཏིཨཱདཱིནི ཨཱཧ. ཨུཔཀོ ‘‘ཧུཔེཡྻཱཝུསོ’’ཏི ཝཏྭཱ, སཱིསཾ ཨོཀམྤེཏྭཱ, ཨུམྨགྒཾ གཧེཏྭཱ པཀྐཱམི. ཨནུཀྐམེན ཙ ཝངྐཧཱརཛནཔདེ ཨཉྙཏརཾ མཱགཝིཀགཱམཾ པཱཔུཎི. ཏམེནཾ མཱགཝིཀཛེཊྛཀོ དིསྭཱ – ‘‘ཨཧོ ཨཔྤིཙྪོ སམཎོ ཝཏྠམྤི ན ནིཝཱསེཏི, ཨཡཾ ལོཀེ ཨརཧཱ’’ཏི གྷརཾ ནེཏྭཱ མཾསརསེན པརིཝིསིཏྭཱ བྷུཏྟཱཝིཉྩ ནཾ སཔུཏྟདཱརོ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ཨིདྷེཝ, བྷནྟེ, ཝསཐ, ཨཧཾ པཙྩཡེན ཨུཔཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི ནིམནྟེཏྭཱ, ཝསནོཀཱསཾ ཀཏྭཱ ཨདཱསི. སོ ཏཏྠ ཝསཏི.

མཱགཝིཀོ གིམྷཀཱལེ ཨུདཀསམྤནྣེ སཱིཏལེ པདེསེ ཙརིཏུཾ དཱུརཾ ཨཔཀྐནྟེསུ མིགེསུ ཏཏྠ གཙྪནྟོ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨརཧནྟཾ སཀྐཙྩཾ ཨུཔཊྛཧསྶཱུ’’ཏི ཚཱཝཾ ནཱམ དྷཱིཏརཾ ཨཱཎཱཔེཏྭཱ ཨགམཱསི སདྡྷིཾ པུཏྟབྷཱཏུཀེཧི. སཱ ཙསྶ དྷཱིཏཱ དསྶནཱིཡཱ ཧོཏི ཀོཊྛཱསསམྤནྣཱ. དུཏིཡདིཝསེ ཨུཔཀོ གྷརཾ ཨཱགཏོ ཏཾ དཱརིཀཾ སབྦཾ ཨུཔཙཱརཾ ཀཏྭཱ, པརིཝིསིཏུཾ ཨུཔགཏཾ དིསྭཱ, རཱགེན ཨབྷིབྷཱུཏོ བྷུཉྫིཏུམྤི ཨསཀྐོནྟོ བྷཱཛནེན བྷཏྟཾ ཨཱདཱཡ ཝསནཊྛཱནཾ གནྟྭཱ, བྷཏྟཾ ཨེཀམནྟེ ནིཀྑིཔིཏྭཱ – ‘‘སཙེ ཚཱཝཾ ལབྷཱམི, ཛཱིཝཱམི, ནོ ཙེ, མརཱམཱི’’ཏི ནིརཱཧཱརོ སཡི. སཏྟམེ དིཝསེ མཱགཝིཀོ ཨཱགནྟྭཱ དྷཱིཏརཾ ཨུཔཀསྶ པཝཏྟིཾ པུཙྪི. སཱ – ‘‘ཨེཀདིཝསམེཝ ཨཱགནྟྭཱ པུན ནཱགཏཔུབྦོ’’ཏི ཨཱཧ. མཱགཝིཀོ ‘‘ཨཱགཏཝེསེནེཝ ནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪིསྶཱམཱི’’ཏི ཏངྑཎཉྙེཝ གནྟྭཱ – ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, ཨཕཱསུཀ’’ནྟི པཱདེ པརཱམསནྟོ པུཙྪི. ཨུཔཀོ ནིཏྠུནནྟོ པརིཝཏྟཏིཡེཝ. སོ ‘‘ཝད, བྷནྟེ, ཡཾ མཡཱ སཀྐཱ ཀཱཏུཾ, སབྦཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨུཔཀོ – ‘‘སཙེ ཚཱཝཾ ལབྷཱམི, ཛཱིཝཱམི, ནོ ཙེ, ཨིདྷེཝ མརཎཾ སེཡྻོ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཛཱནཱསི པན, བྷནྟེ, ཀིཉྩི སིཔྤ’’ནྟི? ‘‘ན ཛཱནཱམཱི’’ཏི. ‘‘ན, བྷནྟེ, ཀིཉྩི སིཔྤཾ ཨཛཱནནྟེན སཀྐཱ གྷརཱཝཱསཾ ཨདྷིཊྛཱཏུ’’ནྟི? སོ ཨཱཧ – ‘‘ནཱཧཾ ཀིཉྩི སིཔྤཾ ཛཱནཱམི, ཨཔིཙ ཏུམྷཱཀཾ མཾསཧཱརཀོ བྷཝིསྶཱམི, མཾསཉྩ ཝིཀྐིཎིསྶཱམཱི’’ཏི. མཱགཝིཀོཔི ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨེཏདེཝ རུཙྩཏཱི’’ཏི ཨུཏྟརསཱཊཀཾ དཏྭཱ, གྷརཾ ཨཱནེཏྭཱ དྷཱིཏརཾ ཨདཱསི. ཏེསཾ སཾཝཱསམནྭཱཡ པུཏྟོ ཝིཛཱཡི. སུབྷདྡོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. ཚཱཝཱ པུཏྟཏོསནགཱིཏེན ཨུཔཀཾ ཨུཔྤཎྜེསི. སོ ཏཾ ཨསཧནྟོ ‘‘བྷདྡེ, ཨཧཾ ཨནནྟཛིནསྶ སནྟིཀཾ གཙྪཱམཱི’’ཏི མཛ྄ཛྷིམདེསཱབྷིམུཁོ པཀྐཱམི.

བྷགཝཱ ཙ ཏེན སམཡེན སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནམཧཱཝིཧཱརེ. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ པཊིཀཙྩེཝ བྷིཀྑཱུ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘ཡོ, བྷིཀྑཝེ, ཨནནྟཛིནོཏི པུཙྪམཱནོ ཨཱགཙྪཏི, ཏསྶ མཾ དསྶེཡྻཱཐཱ’’ཏི. ཨུཔཀོཔི ཁོ ཨནུཔུབྦེནེཝ སཱཝཏྠིཾ ཨཱགནྟྭཱ ཝིཧཱརམཛ྄ཛྷེ ཋཏྭཱ ‘‘ཨིམསྨིཾ ཝིཧཱརེ མམ སཧཱཡོ ཨནནྟཛིནོ ནཱམ ཨཏྠི, སོ ཀུཧིཾ ཝསཏཱི’’ཏི པུཙྪི. ཏཾ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ ནཡིཾསུ. བྷགཝཱ ཏསྶཱནུརཱུཔཾ དྷམྨཾ དེསེསི. སོ དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཨནཱགཱམིཕལེ པཏིཊྛཱསི. བྷིཀྑཱུ ཏསྶ པུབྦཔྤཝཏྟིཾ སུཏྭཱ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘བྷགཝཱ པཋམཾ ནིསྶིརིཀསྶ ནགྒསམཎསྶ དྷམྨཾ དེསེསཱི’’ཏི. བྷགཝཱ ཏཾ ཀཐཱསམུཊྛཱནཾ ཝིདིཏྭཱ གནྡྷཀུཊིཏོ ནིཀྑམྨ ཏངྑཎཱནུརཱུཔེན པཱཊིཧཱརིཡེན བུདྡྷཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི? ཏེ སབྦཾ ཀཐེསུཾ. ཏཏོ བྷགཝཱ – ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ ཨཧེཏུཨཔྤཙྩཡཱ དྷམྨཾ དེསེཏི, ནིམྨལཱ ཏཐཱགཏསྶ དྷམྨདེསནཱ, ན སཀྐཱ ཏཏྠ དོསཾ དཊྛུཾ. ཏེན, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨདེསནཱུཔནིསྶཡེན ཨུཔཀོ ཨེཏརཧི ཨནཱགཱམཱི ཛཱཏོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏྟནོ དེསནཱམལཱབྷཱཝདཱིཔིཀཾ ཨིམཾ གཱཐམབྷཱསི.

ཏསྶཏྠོ – སཱསཝེསུ སབྦཁནྡྷཱཡཏནདྷཱཏཱུསུ ཚནྡརཱགཔྤཧཱནེན ཏེཧི ཨནབྷིབྷཱུཏཏྟཱ སཡཉྩ ཏེ དྷམྨེ སབྦེ ཨབྷིབྷུཡྻ པཝཏྟཏྟཱ སབྦཱབྷིབྷུཾ. ཏེསཉྩ ཨཉྙེསཉྩ སབྦདྷམྨཱནཾ སབྦཱཀཱརེན ཝིདིཏཏྟཱ སབྦཝིདུཾ. སབྦདྷམྨདེསནསམཏྠཱཡ སོབྷནཱཡ མེདྷཱཡ སམནྣཱགཏཏྟཱ སུམེདྷཾ. ཡེསཾ ཏཎྷཱདིཊྛིལེཔཱནཾ ཝསེན སཱསཝཁནྡྷཱདིབྷེདེསུ སབྦདྷམྨེསུ ཨུཔལིམྤཏི, ཏེསཾ ལེཔཱནཾ ཨབྷཱཝཱ ཏེསུ སབྦེསུ དྷམྨེསུ ཨནུཔལིཏྟཾ. ཏེསུ ཙ སབྦདྷམྨེསུ ཚནྡརཱགཱབྷཱཝེན སབྦེ ཏེ དྷམྨེ ཛཧིཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ སབྦཉྫཧཾ. ཨུཔདྷིཝིཝེཀནིནྣེན ཙིཏྟེན ཏཎྷཀྑཡེ ནིབྦཱནེ ཝིསེསེན མུཏྟཏྟཱ ཏཎྷཀྑཡེ ཝིམུཏྟཾ, ཨདྷིམུཏྟནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཾ ཝཱཔི དྷཱིརཱ མུནི ཝེདཡནྟཱིཏི ཏམྤི པཎྜིཏཱ སཏྟཱ མུནིཾ ཝེདཡནྟི ཛཱནནྟི. པསྶཐ ཡཱཝ པཊིཝིསིཊྛོཝཱཡཾ མུནི, ཏསྶ ཀུཏོ དེསནཱམལནྟི ཨཏྟཱནཾ ཝིབྷཱཝེཏི. ཝིབྷཱཝནཏྠོ ཧི ཨེཏྠ ཝཱསདྡོཏི. ཀེཙི པན ཝཎྞཡནྟི – ‘‘ཨུཔཀོ ཏདཱ ཏཐཱགཏཾ དིསྭཱཔི ‘ཨཡཾ བུདྡྷམུནཱི’ཏི ན སདྡཧཱི’’ཏི ཨེཝཾ བྷིཀྑཱུ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ, ཏཏོ བྷགཝཱ ‘‘སདྡཧཏུ ཝཱ མཱ ཝཱ, དྷཱིརཱ པན ཏཾ མུནིཾ ཝེདཡནྟཱི’’ཏི དསྶེནྟོ ཨིམཾ གཱཐམབྷཱསཱིཏི.

༢༡༤. པཉྙཱབལནྟི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ གཱཐཱ རེཝཏཏྠེརཾ ཨཱརབྦྷ ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ ‘‘གཱམེ ཝཱ ཡདི ཝཱརཉྙེ’’ཏི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཝུཏྟནཡེནེཝ རེཝཏཏྠེརསྶ ཨཱདིཏོ པབྷུཏི པབྦཛྫཱ, པབྦཛིཏསྶ ཁདིརཝནེ ཝིཧཱརོ, ཏཏྠ ཝིཧརཏོ ཝིསེསཱདྷིགམོ, བྷགཝཏོ ཏཏྠ གམནཔཙྩཱགམནཉྩ ཝེདིཏབྦཾ. པཙྩཱགཏེ པན བྷགཝཏི ཡོ སོ མཧལླཀབྷིཀྑུ ཨུཔཱཧནཾ སམྨུསྶིཏྭཱ པཊིནིཝཏྟོ ཁདིརརུཀྑེ ཨཱལགྒིཏཾ དིསྭཱ སཱཝཏྠིཾ ཨནུཔྤཏྟོ ཝིསཱཁཱཡ ཨུཔཱསིཀཱཡ ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, རེཝཏཏྠེརསྶ ཝསནོཀཱསོ རམཎཱིཡོ’’ཏི བྷིཀྑཱུ པུཙྪམཱནཱཡ ཡེཧི བྷིཀྑཱུཧི པསཾསིཏོ, ཏེ ཨཔསཱདེནྟོ ‘‘ཨུཔཱསིཀེ, ཨེཏེ ཏུཙྪཾ བྷཎནྟི, ན སུནྡརོ བྷཱུམིཔྤདེསོ, ཨཏིལཱུཁཀཀྑལ༹ཾ ཁདིརཝནམེཝཱ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ཝིསཱཁཱཡ ཨཱགནྟུཀབྷཏྟཾ བྷུཉྫིཏྭཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ མཎྜལམཱལེ༹ སནྣིཔཏིཏེ བྷིཀྑཱུ ཨུཛ྄ཛྷཱཔེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཀིཾ, ཨཱཝུསོ, རེཝཏཏྠེརསྶ སེནཱསནེ རམཎཱིཡཾ ཏུམྷེཧི དིཊྛ’’ནྟི. བྷགཝཱ ཏཾ ཉཏྭཱ གནྡྷཀུཊིཏོ ནིཀྑམྨ ཏངྑཎཱནུརཱུཔེན པཱཊིཧཱརིཡེན པརིསམཛ྄ཛྷཾ པཏྭཱ, བུདྡྷཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི? ཏེ ཨཱཧཾསུ – ‘‘རེཝཏཾ, བྷནྟེ, ཨཱརབྦྷ ཀཐཱ ཨུཔྤནྣཱ ‘ཨེཝཾ ནཝཀམྨིཀོ ཀདཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརིསྶཏཱི’’’ཏི. ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, རེཝཏོ ནཝཀམྨིཀོ, ཨརཧཱ རེཝཏོ ཁཱིཎཱསཝོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཾ ཨཱརབྦྷ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨདེསནཏྠཾ ཨིམཾ གཱཐམབྷཱསི.

ཏསྶཏྠོ – དུབྦལཀརཀིལེསཔྤཧཱནསཱདྷཀེན ཝིཀུབྦནཨདྷིཊྛཱནཔྤབྷེདེན ཝཱ པཉྙཱབལེན སམནྣཱགཏཏྟཱ པཉྙཱབལཾ, ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལེན དྷུཏངྒཝཏེན ཙ ཨུཔཔནྣཏྟཱ སཱིལཝཏཱུཔཔནྣཾ, མགྒསམཱདྷིནཱ ཕལསམཱདྷིནཱ ཨིརིཡཱཔཐསམཱདྷིནཱ ཙ སམཱཧིཏཾ, ཨུཔཙཱརཔྤནཱབྷེདེན ཛྷཱནེན ཛྷཱནེ ཝཱ རཏཏྟཱ ཛྷཱནརཏཾ, སཏིཝེཔུལླཔྤཏྟཏྟཱ སཏིམཾ, རཱགཱདིསངྒཏོ པམུཏྟཏཱ སངྒཱ པམུཏྟཾ, པཉྩཙེཏོཁིལཙཏུཨཱསཝཱབྷཱཝེན ཨཁིལཾ ཨནཱསཝཾ ཏཾ ཝཱཔི དྷཱིརཱ མུནིཾ ཝེདཡནྟི. ཏམྤི ཨེཝཾ པཉྙཱདིགུཎསཾཡུཏྟཾ སངྒཱདིདོསཝིསཾཡུཏྟཾ པཎྜིཏཱ སཏྟཱ མུནིཾ ཝཱ ཝེདཡནྟི. པསྶཐ ཡཱཝ པཊིཝིསིཊྛོཝཱཡཾ ཁཱིཎཱསཝམུནི, སོ ‘‘ནཝཀམྨིཀོ’’ཏི ཝཱ ‘‘ཀདཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི ཝཱ ཀཐཾ ཝཏྟབྦོ. སོ ཧི པཉྙཱབལེན ཏཾ ཝིཧཱརཾ ནིཊྛཱཔེསི, ན ནཝཀམྨཀརཎེན, ཀཏཀིཙྩོཝ སོ, ན ཨིདཱནི སམཎདྷམྨཾ ཀརིསྶཏཱིཏི རེཝཏཏྠེརཾ ཝིབྷཱཝེཏི. ཝིབྷཱཝནཏྠོ ཧི ཨེཏྠ ཝཱ-སདྡོཏི.

༢༡༥. ཨེཀཾ ཙརནྟནྟི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བོདྷིམཎྜཏོ པབྷུཏི ཡཐཱཀྐམཾ ཀཔིལཝཏྠུཾ ཨནུཔྤཏྟེ བྷགཝཏི པིཏཱཔུཏྟསམཱགམེ ཝཏྟམཱནེ བྷགཝཱ སམྨོདམཱནེན རཉྙཱ སུདྡྷོདནེན ‘‘ཏུམྷེ, བྷནྟེ, གཧཊྛཀཱལེ གནྡྷཀརཎྜཀེ ཝཱསིཏཱནི ཀཱསིཀཱདཱིནི དུསྶཱནི ནིཝཱསེཏྭཱ ཨིདཱནི ཀཐཾ ཚིནྣཀཱནི པཾསུཀཱུལཱནི དྷཱརེཐཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ ཝུཏྟོ རཱཛཱནཾ ཨནུནཡམཱནོ –

‘‘ཡཾ ཏྭཾ ཏཱཏ ཝདེ མཡ྄ཧཾ, པཊྚུཎྞཾ དུཀཱུལཀཱསིཀཾ;

པཾསུཀཱུལཾ ཏཏོ སེཡྻཾ, ཨེཏཾ མེ ཨབྷིཔཏྠིཏ’’ནྟི. –

ཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ ལོཀདྷམྨེཧི ཨཏྟནོ ཨཝིཀམྤབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ རཉྙོ དྷམྨདེསནཏྠཾ ཨིམཾ སཏྟཔདགཱཐམབྷཱསི.

ཏསྶཏྠོ – པབྦཛྫཱསངྑཱཏཱདཱིཧི ཨེཀཾ, ཨིརིཡཱཔཐཱདཱིཧི ཙརིཡཱཧི ཙརནྟཾ. མོནེཡྻདྷམྨསམནྣཱགམེན མུནིཾ. སབྦཊྛཱནེསུ པམཱདཱབྷཱཝཏོ ཨཔྤམཏྟཾ. ཨཀྐོསནགརཧནཱདིབྷེདཱཡ ནིནྡཱཡ ཝཎྞནཐོམནཱདིབྷེདཱཡ པསཾསཱཡ ཙཱཏི ཨིམཱསུ ནིནྡཱཔསཾསཱསུ པཊིགྷཱནུནཡཝསེན ཨཝེདྷམཱནཾ. ནིནྡཱཔསཾསཱམུཁེན ཙེཏྠ ཨཊྛཔི ལོཀདྷམྨཱ ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. སཱིཧཾཝ བྷེརིསདྡཱདཱིསུ སདྡེསུ ཨཊྛསུ ལོཀདྷམྨེསུ པཀཏིཝིཀཱརཱནུཔགམེན ཨསནྟསནྟཾ, པནྟེསུ ཝཱ སེནཱསནེསུ སནྟཱསཱབྷཱཝེན. ཝཱཏཾཝ སུཏྟམཡཱདིབྷེདེ ཛཱལམྷི ཙཏཱུཧི མགྒེཧི ཏཎྷཱདིཊྛིཛཱལེ ཨསཛྫམཱནཾ, ཨཊྛསུ ཝཱ ལོཀདྷམྨེསུ པཊིགྷཱནུནཡཝསེན ཨསཛྫམཱནཾ. པདུམཾཝ ཏོཡེན ལོཀེ ཛཱཏམྤི ཡེསཾ ཏཎྷཱདིཊྛིལེཔཱནཾ ཝསེན སཏྟཱ ལོཀེན ལིཔྤནྟི, ཏེསཾ ལེཔཱནཾ པཧཱིནཏྟཱ ལོཀེན ཨལིཔྤམཱནཾ, ནིབྦཱནགཱམིམགྒཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཏེན མགྒེན ནེཏཱརམཉྙེསཾ དེཝམནུསྶཱནཾ. ཨཏྟནོ པན ཨཉྙེན ཀེནཙི མགྒཾ དསྶེཏྭཱ ཨནེཏབྦཏྟཱ ཨནཉྙནེཡྻཾ ཏཾ ཝཱཔི དྷཱིརཱ མུནི ཝེདཡནྟི བུདྡྷམུནིཾ ཝེདཡནྟཱིཏི ཨཏྟཱནཾ ཝིབྷཱཝེཏི. སེསམེཏྠ ཝུཏྟནཡམེཝ.

༢༡༦. ཡོ ཨོགཧཎེཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བྷགཝཏོ པཋམཱབྷིསམྦུདྡྷསྶ ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ པཱུརིཏདསཔཱརམིདསཨུཔཔཱརམིདསཔརམཏྠཔཱརམིཔྤབྷེདཾ ཨབྷིནཱིཧཱརགུཎཔཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཏུསིཏབྷཝནེ ཨབྷིནིབྦཏྟིགུཎཾ ཏཏྠ ནིཝཱསགུཎཾ མཧཱཝིལོཀནགུཎཾ གབྦྷཝོཀྐནྟིཾ གབྦྷཝཱསཾ གབྦྷནིཀྑམནཾ པདཝཱིཏིཧཱརཾ དིསཱཝིལོཀནཾ བྲཧྨགཛྫནཾ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ མཧཱཔདྷཱནཾ ཨབྷིསམྦོདྷིཾ དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནཾ ཙཏུབྦིདྷཾ མགྒཉཱཎཾ ཕལཉཱཎཾ ཨཊྛསུ པརིསཱསུ ཨཀམྤནཉཱཎཾ, དསབལཉཱཎཾ, ཙཏུཡོནིཔརིཙྪེདཀཉཱཎཾ, པཉྩགཏིཔརིཙྪེདཀཉཱཎཾ, ཚབྦིདྷཾ ཨསཱདྷཱརཎཉཱཎཾ, ཨཊྛཝིདྷཾ སཱཝཀསཱདྷཱརཎབུདྡྷཉཱཎཾ, ཙུདྡསཝིདྷཾ བུདྡྷཉཱཎཾ, ཨཊྛཱརསབུདྡྷགུཎཔརིཙྪེདཀཉཱཎཾ, ཨེཀཱུནཝཱིསཏིཝིདྷཔཙྩཝེཀྑཎཉཱཎཾ, སཏྟསཏྟཏིཝིདྷཉཱཎཝཏྠུ ཨེཝམིཙྩཱདིགུཎསཏསཧསྶེ ནིསྶཱཡ པཝཏྟཾ མཧཱལཱབྷསཀྐཱརཾ ཨསཧམཱནེཧི ཏིཏྠིཡེཧི ཨུཡྻོཛིཏཱཡ ཙིཉྩམཱཎཝིཀཱཡ ‘‘ཨེཀཾ དྷམྨཾ ཨཏཱིཏསྶཱ’’ཏི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཝཏྠུམྷི ཝུཏྟནཡེན ཙཏུཔརིསམཛ྄ཛྷེ བྷགཝཏོ ཨཡསེ ཨུཔྤཱདིཏེ ཏཔྤཙྩཡཱ བྷིཀྑཱུ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ ‘‘ཨེཝརཱུཔེཔི ནཱམ ཨཡསེ ཨུཔྤནྣེ ན བྷགཝཏོ ཙིཏྟསྶ ཨཉྙཐཏྟཾ ཨཏྠཱི’’ཏི. ཏཾ ཉཏྭཱ བྷགཝཱ གནྡྷཀུཊིཏོ ནིཀྑམྨ ཏངྑཎཱནུརཱུཔེན པཱཊིཧཱརིཡེན པརིསམཛ྄ཛྷཾ པཏྭཱ, བུདྡྷཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ, བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི? ཏེ སབྦཾ ཨཱརོཙེསུཾ. ཏཏོ བྷགཝཱ – ‘‘བུདྡྷཱ ནཱམ, བྷིཀྑཝེ, ཨཊྛསུ ལོཀདྷམྨེསུ ཏཱདིནོ ཧོནྟཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨདེསནཏྠཾ ཨིམཾ གཱཐམབྷཱསི.

ཏསྶཏྠོ – ཡཐཱ ནཱམ ཨོགཧཎེ མནུསྶཱནཾ ནྷཱནཏིཏྠེ ཨངྒགྷཾསནཏྠཱཡ ཙཏུརསྶེ ཝཱ ཨཊྛཾསེ ཝཱ ཐམྦྷེ ནིཁཱཏེ ཨུཙྩཀུལཱིནཱཔི ནཱིཙཀུལཱིནཱཔི ཨངྒཾ གྷཾསནྟི, ན ཏེན ཐམྦྷསྶ ཨུནྣཏི ཝཱ ཨོནཏི ཝཱ ཧོཏི. ཨེཝམེཝཾ ཡོ ཨོགཧཎེ ཐམྦྷོརིཝཱབྷིཛཱཡཏི ཡསྨིཾ པརེ ཝཱཙཱཔརིཡནྟཾ ཝདནྟི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ པརེ ཏིཏྠིཡཱ ཝཱ ཨཉྙེ ཝཱ ཝཎྞཝསེན ཨུཔརིམཾ ཝཱ ཨཝཎྞཝསེན ཧེཊྛིམཾ ཝཱ ཝཱཙཱཔརིཡནྟཾ ཝདནྟི, ཏསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ ཨནུནཡཾ ཝཱ པཊིགྷཾ ཝཱ ཨནཱཔཛྫམཱནོ ཏཱདིབྷཱཝེན ཡོ ཨོགཧཎེ ཐམྦྷོརིཝ བྷཝཏཱིཏི. ཏཾ ཝཱིཏརཱགཾ སུསམཱཧིཏིནྡྲིཡནྟི ཏཾ ཨིཊྛཱརམྨཎེ རཱགཱབྷཱཝེན ཝཱིཏརཱགཾ, ཨནིཊྛཱརམྨཎེ ཙ དོསམོཧཱབྷཱཝེན སུསམཱཧིཏིནྡྲིཡཾ, སུཊྛུ ཝཱ སམོདྷཱནེཏྭཱ ཋཔིཏིནྡྲིཡཾ, རཀྑིཏིནྡྲིཡཾ, གོཔིཏིནྡྲིཡནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཾ ཝཱཔི དྷཱིརཱ མུནི ཝེདཡནྟི བུདྡྷམུནིཾ ཝེདཡནྟི, ཏསྶ ཀཐཾ ཙིཏྟསྶ ཨཉྙཐཏྟཾ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨཏྟཱནཾ ཝིབྷཱཝེཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

༢༡༧. ཡོ ཝེ ཋིཏཏྟོཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སཱཝཏྠིཡཾ ཀིར ཨཉྙཏརཱ སེཊྛིདྷཱིཏཱ པཱསཱདཱ ཨོརུཡ྄ཧ ཧེཊྛཱཔཱསཱདེ ཏནྟཝཱཡསཱལཾ གནྟྭཱ ཏསརཾ ཝཊྚེནྟེ དིསྭཱ ཏསྶ ཨུཛུབྷཱཝེན ཏཔྤཊིབྷཱགནིམིཏྟཾ ཨགྒཧེསི – ‘‘ཨཧོ ཝཏ སབྦེ སཏྟཱ ཀཱཡཝཙཱིམནོཝངྐཾ པཧཱཡ ཏསརཾ ཝིཡ ཨུཛུཙིཏྟཱ བྷཝེཡྻུ’’ནྟི. སཱ པཱསཱདཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱཔི པུནཔྤུནཾ ཏདེཝ ནིམིཏྟཾ ཨཱཝཛྫེནྟཱི ནིསཱིདི. ཨེཝཾ པཊིཔནྣཱཡ ཙསྶཱ ན ཙིརསྶེཝ ཨནིཙྩལཀྑཎཾ པཱཀཊཾ ཨཧོསི, ཏདནུསཱརེནེཝ ཙ དུཀྑཱནཏྟལཀྑཎཱནིཔི. ཨཐསྶཱ ཏཡོཔི བྷཝཱ ཨཱདིཏྟཱ ཝིཡ ཨུཔཊྛཧིཾསུ. ཏཾ ཏཐཱ ཝིཔསྶམཱནཾ ཉཏྭཱ བྷགཝཱ གནྡྷཀུཊིཡཾ ནིསིནྣོཝ ཨོབྷཱསཾ མུཉྩི. སཱ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ ཨིད’’ནྟི ཨཱཝཛྫེནྟཱི བྷགཝནྟཾ པསྶེ ནིསིནྣམིཝ དིསྭཱ ཨུཊྛཱཡ པཉྫལིཀཱ ཨཊྛཱསི. ཨཐསྶཱ བྷགཝཱ སཔྤཱཡཾ ཝིདིཏྭཱ དྷམྨདེསནཱཝསེན ཨིམཾ གཱཐམབྷཱསི.

ཏསྶཏྠོ – ཡོ ཝེ ཨེཀགྒཙིཏྟཏཱཡ ཨཀུཔྤཝིམུཏྟིཏཱཡ ཙ ཝུཌྜྷིཧཱནཱིནཾ ཨབྷཱཝཏོ ཝིཀྑཱིཎཛཱཏིསཾསཱརཏྟཱ བྷཝནྟརཱུཔགམནཱབྷཱཝཏོ ཙ ཋིཏཏྟོ, པཧཱིནཀཱཡཝཙཱིམནོཝངྐཏཱཡ ཨགཏིགམནཱབྷཱཝེན ཝཱ ཏསརཾཝ ཨུཛུ, ཧིརོཏྟཔྤསམྤནྣཏྟཱ ཛིགུཙྪཏི ཀམྨེཧི པཱཔཀེཧི, པཱཔཀཱནི ཀམྨཱནི གཱུཐགཏཾ ཝིཡ མུཏྟགཏཾ ཝིཡ ཙ ཛིགུཙྪཏི, ཧིརཱིཡཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡོགཝིབྷཱགེན ཧི ཨུཔཡོགཏྠེ ཀརཎཝཙནཾ སདྡསཏྠེ སིཛ྄ཛྷཏི. ཝཱིམཾསམཱནོ ཝིསམཾ སམཉྩཱཏི ཀཱཡཝིསམཱདིཝིསམཾ ཀཱཡསམཱདིསམཉྩ པཧཱནབྷཱཝནཱཀིཙྩསཱདྷནེན མགྒཔཉྙཱཡ ཝཱིམཾསམཱནོ ཨུཔཔརིཀྑམཱནོ. ཏཾ ཝཱཔི ཁཱིཎཱསཝཾ དྷཱིརཱ མུནིཾ ཝེདཡནྟཱིཏི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡཐཱཝུཏྟནཡེན མགྒཔཉྙཱཡ ཝཱིམཾསམཱནོ ཝིསམཾ སམཉྩ ཡོ ཝེ ཋིཏཏྟོ ཧོཏི, སོ ཨེཝཾ ཏསརཾཝ ཨུཛུ ཧུཏྭཱ ཀིཉྩི ཝཱིཏིཀྐམཾ ཨནཱཔཛྫནྟོ ཛིགུཙྪཏི ཀམྨེཧི པཱཔཀེཧི. ཏཾ ཝཱཔི དྷཱིརཱ མུནིཾ ཝེདཡནྟི. ཡཏོ ཨཱིདིསོ ཧོཏཱིཏི ཁཱིཎཱསཝམུནིཾ དསྶེནྟོ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན གཱཐཾ དེསེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ སེཊྛིདྷཱིཏཱ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི. ཨེཏྠ ཙ ཝིཀཔྤེ ཝཱ སམུཙྩཡེ ཝཱ ཝཱསདྡོ དཊྛབྦོ.

༢༡༨. ཡོ སཉྙཏཏྟོཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བྷགཝཏི ཀིར ཨཱལ༹ཝིཡཾ ཝིཧརནྟེ ཨཱལ༹ཝཱིནགརེ ཨཉྙཏརོ ཏནྟཝཱཡོ སཏྟཝསྶིཀཾ དྷཱིཏརཾ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘ཨམྨ, ཧིཡྻོ ཨཝསིཊྛཏསརཾ ན བཧུ, ཏསརཾ ཝཊྚེཏྭཱ ལཧུཾ ཏནྟཝཱཡསཱལཾ ཨཱགཙྪེཡྻཱསི, མཱ ཁོ ཙིརཱཡཱི’’ཏི. སཱ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪི. སོ སཱལཾ གནྟྭཱ ཏནྟཾ ཝིནེནྟོ ཨཊྛཱསི. ཏཾ དིཝསཉྩ བྷགཝཱ མཧཱཀརུཎཱསམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ ཏསྶཱ དཱརིཀཱཡ སོཏཱཔཏྟིཕལཱུཔནིསྶཡཾ དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ པཱཎསཧསྶཱནཉྩ དྷམྨཱབྷིསམཡཾ དིསྭཱ པགེཝ སརཱིརཔཊིཛགྒནཾ ཀཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ནགརཾ པཱཝིསི. མནུསྶཱ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ – ‘‘ཨདྡྷཱ ཨཛྫ ཀོཙི ཨནུགྒཧེཏབྦོ ཨཏྠི, པགེཝ པཝིཊྛོ བྷགཝཱ’’ཏི བྷགཝནྟཾ ཨུཔགཙྪིཾསུ. བྷགཝཱ ཡེན མགྒེན སཱ དཱརིཀཱ པིཏུསནྟིཀཾ གཙྪཏི, ཏསྨིཾ ཨཊྛཱསི. ནགརཝཱསིནོ ཏཾ པདེསཾ སམྨཛྫིཏྭཱ, པརིཔྥོསིཏྭཱ, པུཔྥཱུཔཧཱརཾ ཀཏྭཱ, ཝིཏཱནཾ བནྡྷིཏྭཱ, ཨཱསནཾ པཉྙཱཔེསུཾ. ནིསཱིདི བྷགཝཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ, མཧཱཛནཀཱཡོ པརིཝཱརེཏྭཱ ཨཊྛཱསི. སཱ དཱརིཀཱ ཏཾ པདེསཾ པཏྟཱ མཧཱཛནཔརིཝུཏཾ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཝནྡི. ཏཾ བྷགཝཱ ཨཱམནྟེཏྭཱ – ‘‘དཱརིཀེ ཀུཏོ ཨཱགཏཱསཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ན ཛཱནཱམི བྷགཝཱ’’ཏི. ‘‘ཀུཧིཾ གམིསྶསཱི’’ཏི? ‘‘ན ཛཱནཱམི བྷགཝཱ’’ཏི. ‘‘ན ཛཱནཱསཱི’’ཏི? ‘‘ཛཱནཱམི བྷགཝཱ’’ཏི. ‘‘ཛཱནཱསཱི’’ཏི? ‘‘ན ཛཱནཱམི བྷགཝཱ’’ཏི.

ཏཾ སུཏྭཱ མནུསྶཱ ཨུཛ྄ཛྷཱཡནྟི – ‘‘པསྶཐ, བྷོ, ཨཡཾ དཱརིཀཱ ཨཏྟནོ གྷརཱ ཨཱགཏཱཔི བྷགཝཏཱ པུཙྪིཡམཱནཱ ‘ན ཛཱནཱམཱི’ཏི ཨཱཧ, ཏནྟཝཱཡསཱལཾ གཙྪནྟཱི ཙཱཔི པུཙྪིཡམཱནཱ ‘ན ཛཱནཱམཱི’ཏི ཨཱཧ, ‘ན ཛཱནཱསཱི’ཏི ཝུཏྟཱ ‘ཛཱནཱམཱི’ཏི ཨཱཧ, ‘ཛཱནཱསཱི’ཏི ཝུཏྟཱ ‘ན ཛཱནཱམཱི’ཏི ཨཱཧ, སབྦཾ པཙྩནཱིཀམེཝ ཀརོཏཱི’’ཏི. བྷགཝཱ མནུསྶཱནཾ ཏམཏྠཾ པཱཀཊཾ ཀཱཏུཀཱམོ ཏཾ པུཙྪི – ‘‘ཀིཾ མཡཱ པུཙྪིཏཾ, ཀིཾ ཏཡཱ ཝུཏྟ’’ནྟི? སཱ ཨཱཧ – ‘‘ན མཾ, བྷནྟེ, ཀོཙི ན ཛཱནཱཏི, གྷརཏོ ཨཱགཏཱ ཏནྟཝཱཡསཱལཾ གཙྪཏཱི’’ཏི; ཨཔིཙ མཾ ཏུམྷེ པཊིསནྡྷིཝསེན པུཙྪཐ, ‘‘ཀུཏོ ཨཱགཏཱསཱི’’ཏི, ཙུཏིཝསེན པུཙྪཐ, ‘‘ཀུཧིཾ གམིསྶསཱི’’ཏི ཨཧཉྩ ན ཛཱནཱམི. ‘‘ཀུཏོ ཙམྷི ཨཱགཏཱ; ནིརཡཱ ཝཱ དེཝལོཀཱ ཝཱ’’ཏི, ན ཧི ཛཱནཱམི, ‘‘ཀུཧིམྤི གམིསྶཱམི ནིརཡཾ ཝཱ དེཝལོཀཾ ཝཱ’’ཏི, ཏསྨཱ ‘‘ན ཛཱནཱམཱི’’ཏི ཨཝཙཾ. ཏཏོ མཾ བྷགཝཱ མརཎཾ སནྡྷཱཡ པུཙྪི – ‘‘ན ཛཱནཱསཱི’’ཏི, ཨཧཉྩ ཛཱནཱམི. ‘‘སབྦེསཾ མརཎཾ དྷུཝ’’ནྟི, ཏེནཱཝོཙཾ ‘‘ཛཱནཱམཱི’’ཏི. ཏཏོ མཾ བྷགཝཱ མརཎཀཱལཾ སནྡྷཱཡ པུཙྪི ‘‘ཛཱནཱསཱི’’ཏི, ཨཧཉྩ ན ཛཱནཱམི ‘‘ཀདཱ མརིསྶཱམི ཀིཾ ཨཛྫ ཝཱ ཨུདཱཧུ སྭེ ཝཱ’’ཏི, ཏེནཱཝོཙཾ ‘‘ན ཛཱནཱམཱི’’ཏི. བྷགཝཱ ཏཱཡ ཝིསྶཛྫིཏཾ པཉྷཾ ‘‘སཱདྷུ སཱདྷཱུ’’ཏི ཨནུམོདི. མཧཱཛནཀཱཡོཔི ‘‘ཡཱཝ པཎྜིཏཱ ཨཡཾ དཱརིཀཱ’’ཏི སཱདྷུཀཱརསཧསྶཱནི ཨདཱསི. ཨཐ བྷགཝཱ དཱརིཀཱཡ སཔྤཱཡཾ ཝིདིཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེནྟོ –

‘‘ཨནྡྷབྷཱུཏོ ཨཡཾ ལོཀོ, ཏནུཀེཏྠ ཝིཔསྶཏི;

སཀུཎོ ཛཱལམུཏྟོཝ, ཨཔྤོ སགྒཱཡ གཙྪཏཱི’’ཏི. (དྷ. པ. ༡༧༤) –

ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. སཱ གཱཐཱཔརིཡོསཱནེ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱསི, ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ པཱཎསཧསྶཱནཉྩ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི.

སཱ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ པིཏུ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. པིཏཱ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཙིརེནཱགཏཱ’’ཏི ཀུདྡྷོ ཝེགེན ཏནྟེ ཝེམཾ པཀྑིཔི. ཏཾ ནིཀྑམིཏྭཱ དཱརིཀཱཡ ཀུཙྪིཾ བྷིནྡི. སཱ ཏཏྠེཝ ཀཱལམཀཱསི. སོ དིསྭཱ – ‘‘ནཱཧཾ མམ དྷཱིཏརཾ པཧརིཾ, ཨཔིཙ ཁོ ཨིམཾ ཝེམཾ ཝེགསཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨིམིསྶཱ ཀུཙྪིཾ བྷིནྡི. ཛཱིཝཏི ནུ ཁོ ནནུ ཁོ’’ཏི ཝཱིམཾསནྟོ མཏཾ དིསྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘མནུསྶཱ མཾ ‘ཨིམིནཱ དྷཱིཏཱ མཱརིཏཱ’ཏི ཉཏྭཱ ཨུཔཀྐོསེཡྻུཾ, ཏེན རཱཛཱཔི གརུཀཾ དཎྜཾ པཎེཡྻ, ཧནྡཱཧཾ པཊིཀཙྩེཝ པལཱཡཱམཱི’’ཏི. སོ དཎྜབྷཡེན པལཱཡནྟོ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝསནྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཝསནོཀཱསཾ པཱཔུཎི. ཏེ ཙ བྷིཀྑཱུ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པབྦཛྫཾ ཡཱཙི. ཏེ ཏཾ པབྦཱཛེཏྭཱ ཏཙཔཉྩཀཀམྨཊྛཱནཾ ཨདཾསུ. སོ ཏཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཝཱཡམནྟོ ན ཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི, ཏེ ཙསྶ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱ. ཨཐ མཧཱཔཝཱརཎཱཡ སབྦེཝ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ ཨགམཾསུ – ‘‘ཝིསུདྡྷིཔཝཱརཎཾ པཝཱརེསྶཱམཱ’’ཏི. བྷགཝཱ པཝཱརེཏྭཱ ཝུཏྠཝསྶོ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ གཱམནིགམཱདཱིསུ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཨནུཔུབྦེན ཨཱལ༹ཝིཾ ཨགམཱསི. ཏཏྠ མནུསྶཱ བྷགཝནྟཾ ནིམནྟེཏྭཱ དཱནཱདཱིནི ཀརོནྟཱ ཏཾ བྷིཀྑུཾ དིསྭཱ ‘‘དྷཱིཏརཾ མཱརེཏྭཱ ཨིདཱནི ཀཾ མཱརེཏུཾ ཨཱགཏོསཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ ཨུཔྤཎྜེསུཾ. བྷིཀྑཱུ ཏཾ སུཏྭཱ ཨུཔཊྛཱནཝེལཱཡཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏོ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསུཾ. བྷགཝཱ – ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨཡཾ བྷིཀྑུ དྷཱིཏརཾ མཱརེསི, སཱ ཨཏྟནོ ཀམྨེན མཏཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏསྶ བྷིཀྑུནོ མནུསྶེཧི དུབྦིཛཱནཾ ཁཱིཎཱསཝམུནིབྷཱཝཾ པཀཱསེནྟོ བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨདེསནཏྠཾ ཨིམཾ གཱཐམབྷཱསི.

ཏསྶཏྠོ – ཡོ ཏཱིསུཔི ཀམྨདྭཱརེསུ སཱིལསཾཡམེན སཾཡཏཏྟོ ཀཱཡེན ཝཱ ཝཱཙཱཡ ཝཱ ཙེཏསཱ ཝཱ ཧིཾསཱདིཀཾ ན ཀརོཏི པཱཔཾ, ཏཉྩ ཁོ པན དཧརོ ཝཱ དཧརཝཡེ ཋིཏོ, མཛ྄ཛྷིམོ ཝཱ མཛ྄ཛྷིམཝཡེ ཋིཏོ, ཨེཏེནེཝ ནཡེན ཐེརོ ཝཱ པཙྪིམཝཡེ ཋིཏོཏི ཀདཱཙིཔི ན ཀརོཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? ཡཏཏྟོ, ཡསྨཱ ཨནུཏྟརཱཡ ཝིརཏིཡཱ སབྦཔཱཔེཧི ཨུཔརཏཙིཏྟོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨིདཱནི མུནི ཨརོསནེཡྻོ ན སོ རོསེཏི ཀཉྩཱིཏི ཨེཏེསཾ པདཱནཾ ཨཡཾ ཡོཛནཱ ཙ ཨདྷིཔྤཱཡོ ཙ – སོ ཁཱིཎཱསཝམུནི ཨརོསནེཡྻོ ‘‘དྷཱིཏུམཱརཀོ’’ཏི ཝཱ ‘‘པེསཀཱརོ’’ཏི ཝཱ ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན ཀཱཡེན ཝཱ ཝཱཙཱཡ ཝཱ རོསེཏུཾ, གྷཊྚེཏུཾ, བཱདྷེཏུཾ ཨརཧོ ན ཧོཏི. སོཔི ཧི ན རོསེཏི ཀཉྩི, ‘‘ནཱཧཾ མམ དྷཱིཏརཾ མཱརེམི, ཏྭཾ མཱརེསི, ཏུམྷཱདིསོ ཝཱ མཱརེཏཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ ཀཉྩི ན རོསེཏི, ན གྷཊྚེཏི, ན བཱདྷེཏི, ཏསྨཱ སོཔི ན རོསནེཡྻོ. ཨཔིཙ ཁོ པན ‘‘ཏིཊྛཏུ ནཱགོ, མཱ ནཱགཾ གྷཊྚེསི, ནམོ ཀརོཧི ནཱགསྶཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༤༩) ཝུཏྟནཡེན ནམསྶིཏབྦོཡེཝ ཧོཏི. ཏཾ ཝཱཔི དྷཱིརཱ མུནི ཝེདཡནྟཱིཏི ཨེཏྠ པན ཏམྤི དྷཱིརཱཝ མུནིཾ ཝེདཡནྟཱིཏི ཨེཝཾ པདཝིབྷཱགོ ཝེདིཏབྦོ. ཨདྷིཔྤཱཡོ ཙེཏྠ – ཏཾ ‘‘ཨཡཾ ཨརོསནེཡྻོ’’ཏི ཨེཏེ བཱལམནུསྶཱ ཨཛཱནིཏྭཱ རོསེནྟི. ཡེ པན དྷཱིརཱ ཧོནྟི, ཏེ དྷཱིརཱཝ ཏམྤི མུནིཾ ཝེདཡནྟི, ཨཡཾ ཁཱིཎཱསཝམུནཱིཏི ཛཱནནྟཱིཏི.

༢༡༩. ཡདགྒཏོཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སཱཝཏྠིཡཾ ཀིར པཉྩགྒདཱཡཀོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ ཨཧོསི. སོ ནིཔྥཛྫམཱནེསུ སསྶེསུ ཁེཏྟགྒཾ, རཱསགྒཾ, ཀོཊྛགྒཾ, ཀུམྦྷིཨགྒཾ, བྷོཛནགྒནྟི ཨིམཱནི པཉྩ ཨགྒཱནི དེཏི. ཏཏྠ པཋམཔཀྐཱནིཡེཝ སཱལི-ཡཝ-གོདྷཱུམ-སཱིསཱནི ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ཡཱགུཔཱཡཱསཔུཐུཀཱདཱིནི པཊིཡཱདེཏྭཱ ‘‘ཨགྒསྶ དཱཏཱ མེདྷཱཝཱི, ཨགྒཾ སོ ཨདྷིགཙྪཏཱི’’ཏི ཨེཝཾདིཊྛིཀོ ཧུཏྭཱ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ དཱནཾ དེཏི, ཨིདམསྶ ཁེཏྟགྒདཱནཾ. ནིཔྥནྣེསུ པན སསྶེསུ ལཱཡིཏེསུ མདྡིཏེསུ ཙ ཝརདྷཉྙཱནི གཧེཏྭཱ ཏཐེཝ དཱནཾ དེཏི, ཨིདམསྶ རཱསགྒདཱནཾ. པུན ཏེཧི དྷཉྙེཧི ཀོཊྛཱགཱརཱནི པཱུརཱཔེཏྭཱ པཋམཀོཊྛཱགཱརཝིཝརཎེ པཋམནཱིཧཊཱནི དྷཉྙཱནི གཧེཏྭཱ ཏཐེཝ དཱནཾ དེཏི, ཨིདམསྶ ཀོཊྛགྒདཱནཾ. ཡཾ ཡདེཝ པནསྶ གྷརེ རནྡྷེཏི, ཏཏོ ཨགྒཾ ཨནུཔྤཏྟཔབྦཛིཏཱནཾ ཨདཏྭཱ ཨནྟམསོ དཱརཀཱནམྤི ན ཀིཉྩི དེཏི, ཨིདམསྶ ཀུམྦྷིཨགྒདཱནཾ. པུན ཨཏྟནོ བྷོཛནཀཱལེ པཋམཱུཔནཱིཏཾ བྷོཛནཾ པུརེབྷཏྟཀཱལེ སངྒྷསྶ, པཙྪཱབྷཏྟཀཱལེ སམྤཏྟཡཱཙཀཱནཾ, ཏདབྷཱཝེ ཨནྟམསོ སུནཁཱནམྤི ཨདཏྭཱ ན བྷུཉྫཏི, ཨིདམསྶ བྷོཛནགྒདཱནཾ. ཨེཝཾ སོ པཉྩགྒདཱཡཀོཏྭེཝ ཨབྷིལཀྑིཏོ ཨཧོསི.

ཨཐེཀདིཝསཾ བྷགཝཱ པཙྩཱུསསམཡེ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ ཏསྶ བྲཱཧྨཎསྶ བྲཱཧྨཎིཡཱ ཙ སོཏཱཔཏྟིམགྒཨུཔནིསྶཡཾ དིསྭཱ སརཱིརཔཊིཛགྒནཾ ཀཏྭཱ ཨཏིཔྤགེཝ གནྡྷཀུཊིཾ པཱཝིསི. བྷིཀྑཱུ པིཧིཏདྭཱརཾ གནྡྷཀུཊིཾ དིསྭཱ – ‘‘ཨཛྫ བྷགཝཱ ཨེཀཀོཝ གཱམཾ པཝིསིཏུཀཱམོ’’ཏི ཉཏྭཱ བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཱཡ གནྡྷཀུཊིཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པིཎྜཱཡ པཝིསིཾསུ. བྷགཝཱཔི བྲཱཧྨཎསྶ བྷོཛནཝེལཱཡཾ ནིཀྑམིཏྭཱ སཱཝཏྠིཾ པཱཝིསི. མནུསྶཱ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ ཨེཝཾ – ‘‘ནཱུནཛྫ ཀོཙི སཏྟོ ཨནུགྒཧེཏབྦོ ཨཏྠི, ཏཐཱ ཧི བྷགཝཱ ཨེཀཀོཝ པཝིཊྛོ’’ཏི ཉཏྭཱ ན བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཾསུ ནིམནྟནཏྠཱཡ. བྷགཝཱཔི ཨནུཔུབྦེན བྲཱཧྨཎསྶ གྷརདྭཱརཾ སམྤཏྭཱ ཨཊྛཱསི. ཏེན ཙ སམཡེན བྲཱཧྨཎོ བྷོཛནཾ གཧེཏྭཱ ནིསིནྣོ ཧོཏི, བྲཱཧྨཎཱི པནསྶ བཱིཛནིཾ གཧེཏྭཱ ཋིཏཱ. སཱ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ ‘‘སཙཱཡཾ བྲཱཧྨཎོ པསྶེཡྻ, པཏྟཾ གཧེཏྭཱ སབྦཾ བྷོཛནཾ དདེཡྻ, ཏཏོ མེ པུན པཙིཏབྦཾ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨཔྤསཱདཉྩ མཙྪེརཉྩ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཡཐཱ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ ན པསྶཏི, ཨེཝཾ ཏཱལཝཎྚེན པཊིཙྪཱདེསི. བྷགཝཱ ཏཾ ཉཏྭཱ སརཱིརཱབྷཾ མུཉྩི. ཏཾ བྲཱཧྨཎོ སུཝཎྞོབྷཱསཾ དིསྭཱ ‘‘ཀིམེཏ’’ནྟི ཨུལློཀེནྟོ ཨདྡས བྷགཝནྟཾ དྭཱརེ ཋིཏཾ. བྲཱཧྨཎཱིཔི ‘‘དིཊྛོནེན བྷགཝཱ’’ཏི ཏཱཝདེཝ ཏཱལཝཎྚཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཝནྡི, ཝནྡིཏྭཱ ཙསྶཱ ཨུཊྛཧནྟིཡཱ སཔྤཱཡཾ ཝིདིཏྭཱ –

‘‘སབྦསོ ནཱམརཱུཔསྨིཾ, ཡསྶ ནཏྠི མམཱཡིཏཾ;

ཨསཏཱ ཙ ན སོཙཏི, ས ཝེ བྷིཀྑཱུཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. (དྷ. པ. ༣༦༧) –

ཨིམཾ གཱཐམབྷཱསི. སཱ གཱཐཱཔརིཡོསཱནེཡེཝ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱསི. བྲཱཧྨཎོཔི བྷགཝནྟཾ ཨནྟོགྷརཾ པཝེསེཏྭཱ, ཝརཱསནེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ, དཀྑིཎོདཀཾ དཏྭཱ, ཨཏྟནོ ཨུཔནཱིཏབྷོཛནཾ ཨུཔནཱམེསི – ‘‘ཏུམྷེ, བྷནྟེ, སདེཝཀེ ལོཀེ ཨགྒདཀྑིཎེཡྻཱ, སཱདྷུ, མེ ཏཾ བྷོཛནཾ ཨཏྟནོ པཏྟེ པཏིཊྛཱཔེཐཱ’’ཏི. བྷགཝཱ ཏསྶ ཨནུགྒཧཏྠཾ པཊིགྒཧེཏྭཱ པརིབྷུཉྫི. ཀཏབྷཏྟཀིཙྩོ ཙ བྲཱཧྨཎསྶ སཔྤཱཡཾ ཝིདིཏྭཱ ཨིམཾ གཱཐམབྷཱསི.

ཏསྶཏྠོ – ཡཾ ཀུམྦྷིཏོ པཋམམེཝ གཧིཏཏྟཱ ཨགྒཏོ, ཨདྡྷཱཝསེསཱཡ ཀུམྦྷིཡཱ ཨཱགནྟྭཱ ཏཏོ གཧིཏཏྟཱ མཛ྄ཛྷཏོ, ཨེཀདྭིཀཊཙྪུམཏྟཱཝསེསཱཡ ཀུམྦྷིཡཱ ཨཱགནྟྭཱ ཏཏོ གཧིཏཏྟཱ སེསཏོ ཝཱ པིཎྜཾ ལབྷེཐ. པརདཏྟཱུཔཛཱིཝཱིཏི པབྦཛིཏོ. སོ ཧི ཨུདཀདནྟཔོཎཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསཾ པརེནེཝ དཏྟཾ ཨུཔཛཱིཝཏི, ཏསྨཱ ‘‘པརདཏྟཱུཔཛཱིཝཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ནཱལཾ ཐུཏུཾ ནོཔི ནིཔཙྩཝཱདཱིཏི ཨགྒཏོ ལདྡྷཱ ཨཏྟཱནཾ ཝཱ དཱཡཀཾ ཝཱ ཐོམེཏུམྤི ནཱརཧཏི པཧཱིནཱནུནཡཏྟཱ. སེསཏོ ལདྡྷཱ ‘‘ཀིཾ ཨེཏཾ ཨིམིནཱ དིནྣ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན དཱཡཀཾ ནིཔཱཏེཏྭཱ ཨཔྤིཡཝཙནཱནི ཝཏྟཱཔི ན ཧོཏི པཧཱིནཔཊིགྷཏྟཱ. ཏཾ ཝཱཔི དྷཱིརཱ མུནི ཝེདཡནྟཱིཏི ཏམྤི པཧཱིནཱནུནཡཔཊིགྷཾ དྷཱིརཱཝ མུནིཾ ཝེདཡནྟཱིཏི བྲཱཧྨཎསྶ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན གཱཐཾ དེསེསི. གཱཐཱཔརིཡོསཱནེ བྲཱཧྨཎོ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧཱིཏི.

༢༢༠. མུནིཾ ཙརནྟནྟི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སཱཝཏྠིཡཾ ཀིར ཨཉྙཏརོ སེཊྛིཔུཏྟོ ཨུཏུཝསེན ཏཱིསུ པཱསཱདེསུ སབྦསམྤཏྟཱིཧི པརིཙཱརཡམཱནོ དཧརོཝ པབྦཛིཏུཀཱམོ ཧུཏྭཱ, མཱཏཱཔིཏརོ ཡཱཙིཏྭཱ, ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟེ ‘‘ཀཱམཱ ཧི ཙིཏྲཱ’’ཏི (སུ. ནི. ༥༠) ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཊྛུཔྤཏྟིཡཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཏིཀྑཏྟུཾ པབྦཛིཏྭཱ ཙ ཨུཔྤབྦཛིཏྭཱ ཙ ཙཏུཏྠཝཱརེ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏཾ པུབྦཔརིཙཡེན བྷིཀྑཱུ བྷཎནྟི – ‘‘སམཡོ, ཨཱཝུསོ, ཨུཔྤབྦཛིཏུ’’ནྟི. སོ ‘‘ཨབྷབྦོ དཱནཱཧཾ, ཨཱཝུསོ, ཝིབྦྷམིཏུ’’ནྟི ཨཱཧ. ཏཾ སུཏྭཱ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ ཨཱརོཙེསུཾ. བྷགཝཱ ‘‘ཨེཝམེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨབྷབྦོ སོ དཱནི ཝིབྦྷམིཏུ’’ནྟི ཏསྶ ཁཱིཎཱསཝམུནིབྷཱཝཾ ཨཱཝིཀརོནྟོ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ.

ཏསྶཏྠོ – མོནེཡྻདྷམྨསམནྣཱགམེན མུནིཾ, ཨེཀཝིཧཱརིཏཱཡ, པུབྦེ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱསུ ཝཱ ཙརིཡཱསུ ཡཱཡ ཀཱཡཙི ཙརིཡཱཡ ཙརནྟཾ, པུབྦེ ཝིཡ མེཐུནདྷམྨེ ཙིཏྟཾ ཨཀཏྭཱ ཨནུཏྟརཱཡ ཝིརཏིཡཱ ཝིརཏཾ མེཐུནསྨཱ. དུཏིཡཔཱདསྶ སམྦནྡྷོ – ཀཱིདིསཾ མུནིཾ ཙརནྟཾ ཝིརཏཾ མེཐུནསྨཱཏི ཙེ? ཡོ ཡོབྦནེ ནོཔནིབཛ྄ཛྷཏེ ཀྭཙི, ཡོ བྷདྲེཔི ཡོབྦནེ ཝཏྟམཱནེ ཀྭཙི ཨིཏྠིརཱུཔེ ཡཐཱ པུརེ, ཨེཝཾ མེཐུནརཱགེན ན ཨུཔནིབཛ྄ཛྷཏི. ཨཐ ཝཱ ཀྭཙི ཨཏྟནོ ཝཱ པརསྶ ཝཱ ཡོབྦནེ ‘‘ཡུཝཱ ཏཱཝམྷི, ཨཡཾ ཝཱ ཡུཝཱཏི པཊིསེཝཱམི ཏཱཝ ཀཱམེ’’ཏི ཨེཝཾ ཡོ རཱགེན ན ཨུཔནིབཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨཡམྤེཏྠ ཨཏྠོ. ན ཀེཝལཉྩ ཝིརཏཾ མེཐུནསྨཱ, ཨཔིཙ ཁོ པན ཛཱཏིམདཱདིབྷེདཱ མདཱ, ཀཱམགུཎེསུ སཏིཝིཔྤཝཱསསངྑཱཏཱ པམཱདཱཔི ཙ ཝིརཏཾ, ཨེཝཾ མདཔྤམཱདཱ ཝིརཏཏྟཱ ཨེཝ ཙ ཝིཔྤམུཏྟཾ སབྦཀིལེསབནྡྷནེཧི. ཡཐཱ ཝཱ ཨེཀོ ལོཀིཀཱཡཔི ཝིརཏིཡཱ ཝིརཏོ ཧོཏི, ན ཨེཝཾ, ཀིཾ པན ཝིཔྤམུཏྟཾ ཝིརཏཾ, སབྦཀིལེསབནྡྷནེཧི ཝིཔྤམུཏྟཏྟཱ ལོཀུཏྟརཝིརཏིཡཱ ཝིརཏནྟིཔི ཨཏྠོ. ཏཾ ཝཱཔི དྷཱིརཱ མུནི ཝེདཡནྟཱིཏི ཏམྤི དྷཱིརཱ ཨེཝ མུནིཾ ཝེདཡནྟི, ཏུམྷེ པན ནཾ ན ཝེདཡཐ, ཏེན ནཾ ཨེཝཾ བྷཎཐཱཏི དསྶེཏི.

༢༢༡. ཨཉྙཱཡ ལོཀནྟི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བྷགཝཱ ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ ཝིཧརཏི. ཏེན སམཡེན ནནྡསྶ ཨཱབྷརཎམངྒལཾ, ཨབྷིསེཀམངྒལཾ, ཨཱཝཱཧམངྒལནྟི ཏཱིཎི མངྒལཱནི ཨཀཾསུ. བྷགཝཱཔི ཏཏྠ ནིམནྟིཏོ པཉྩཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ ཏཏྠ གནྟྭཱ བྷུཉྫིཏྭཱ ནིཀྑམནྟོ ནནྡསྶ ཧཏྠེ པཏྟཾ ཨདཱསི. ཏཾ ནིཀྑམནྟཾ དིསྭཱ ཛནཔདཀལྱཱཎཱི ‘‘ཏུཝཊྚཾ ཁོ, ཨཡྻཔུཏྟ, ཨཱགཙྪེཡྻཱསཱི’’ཏི ཨཱཧ. སོ བྷགཝཏོ གཱརཝེན ‘‘ཧནྡ བྷགཝཱ པཏྟ’’ནྟི ཝཏྟུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཝིཧཱརམེཝ གཏོ. བྷགཝཱ གནྡྷཀུཊིཔརིཝེཎེ ཋཏྭཱ ‘‘ཨཱཧར, ནནྡ, པཏྟ’’ནྟི གཧེཏྭཱ ‘‘པབྦཛིསྶསཱི’’ཏི ཨཱཧ. སོ བྷགཝཏོ གཱརཝེན པཊིཀྑིཔིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ‘‘པབྦཛཱམི, བྷགཝཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཾ བྷགཝཱ པབྦཱཛེསི. སོ པན ཛནཔདཀལྱཱཎིཡཱ ཝཙནཾ པུནཔྤུནཾ སརནྟོ ཨུཀྐཎྛི. བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ ཨཱརོཙེསུཾ. བྷགཝཱ ནནྡསྶ ཨནབྷིརཏིཾ ཝིནོདེཏུཀཱམོ ‘‘ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཾ གཏཔུབྦོསི, ནནྡཱ’’ཏི ཨཱཧ. ནནྡོ ‘‘ནཱཧཾ, བྷནྟེ, གཏཔུབྦོ’’ཏི ཨཝོཙ.

ཏཏོ ནཾ བྷགཝཱ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཾ ནེཏྭཱ ཝེཛཡནྟཔཱསཱདདྭཱརེ ཨཊྛཱསི. བྷགཝཏོ ཨཱགམནཾ ཝིདིཏྭཱ སཀྐོ ཨཙྪརཱགཎཔརིཝུཏོ པཱསཱདཱ ཨོརོཧི. ཏཱ སབྦཱཔི ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱཝཀཱནཾ པཱདམཀྑནཏེལཾ དཏྭཱ ཀཀུཊཔཱདིནིཡོ ཨཧེསུཾ. ཨཐ བྷགཝཱ ནནྡཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘པསྶསི ནོ, ཏྭཾ ནནྡ, ཨིམཱནི པཉྩ ཨཙྪརཱསཏཱནི ཀཀུཊཔཱདཱནཱི’’ཏི སབྦཾ ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ. མཱཏུགཱམསྶ ནཱམ ནིམིཏྟཱནུབྱཉྫནཾ གཧེཏབྦནྟི སཀལེཔི བུདྡྷཝཙནེ ཨེཏཾ ནཏྠི. ཨཐ ཙ པནེཏྠ བྷགཝཱ ཨུཔཱཡཀུསལཏཱཡ ཨཱཏུརསྶ དོསེ ཨུགྒིལེཏྭཱ ནཱིཧརིཏུཀཱམོ ཝེཛྫོ སུབྷོཛནཾ ཝིཡ ནནྡསྶ རཱགཾ ཨུགྒིལེཏྭཱ ནཱིཧརིཏུཀཱམོ ནིམིཏྟཱནུབྱཉྫནགྒཧཎཾ ཨནུཉྙཱསི ཡཐཱ ཏཾ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི. ཏཏོ བྷགཝཱ ཨཙྪརཱཧེཏུ ནནྡསྶ བྲཧྨཙརིཡེ ཨབྷིརཏིཾ དིསྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘བྷཏཀཝཱདེན ནནྡཾ ཙོདེཐཱ’’ཏི. སོ ཏེཧི ཙོདིཡམཱནོ ལཛྫིཏོ ཡོནིསོ མནསི ཀརོནྟོ པཊིཔཛྫིཏྭཱ ན ཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏསྶ ཙངྐམནཀོཊིཡཾ རུཀྑེ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ བྷགཝཏོ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི. བྷགཝཏོཔི ཉཱཎཾ ཨུདཔཱདི. བྷིཀྑཱུ ཨཛཱནནྟཱ ཏཐེཝཱཡསྨནྟཾ ཙོདེནྟི. བྷགཝཱ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནི ནནྡོ ཨེཝཾ ཙོདེཏབྦོ’’ཏི ཏསྶ ཁཱིཎཱསཝམུནིབྷཱཝཾ དཱིཔེནྟོ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨདེསནཏྠཾ ཨིམཾ གཱཐམབྷཱསི.

ཏསྶཏྠོ – དུཀྑསཙྩཝཝཏྠཱནཀརཎེན ཁནྡྷཱདིལོཀཾ ཨཉྙཱཡ ཛཱནིཏྭཱ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ ནིརོདྷསཙྩསཙྪིཀིརིཡཱཡ པརམཏྠདསྶིཾ, སམུདཡཔྤཧཱནེན ཙཏུབྦིདྷམྤི ཨོགྷཾ, པཧཱིནསམུདཡཏྟཱ རཱུཔམདཱདིཝེགསཧནེན ཙཀྑཱདིཨཱཡཏནསམུདྡཉྩ ཨཏིཏརིཡ ཨཏིཏརིཏྭཱ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ མགྒབྷཱཝནཱཡ, ‘‘ཏནྣིདྡེསཱ ཏཱདཱི’’ཏི ཨིམཱཡ ཏཱདིལཀྑཎཔྤཏྟིཡཱ ཏཱདིཾ. ཡོ ཝཱཡཾ ཀཱམརཱགཱདིཀིལེསརཱསིཡེཝ ཨཝཧནནཊྛེན ཨོགྷོ, ཀུཙྪིཏགཏིཔརིཡཱཡེན སམུདྡནཊྛེན སམུདྡོ, སམུདཡཔྤཧཱནེནེཝ ཏཾ ཨོགྷཾ སམུདྡཉྩ ཨཏིཏརིཡ ཨཏིཏིཎྞོགྷཏྟཱ ཨིདཱནི ཏུམྷེཧི ཨེཝཾ ཝུཙྩམཱནེཔི ཝིཀཱརམནཱཔཛྫནཏཱཡ ཏཱདིམྤི ཨེཝམྤེཏྠ ཨཏྠོ ཙ ཨདྷིཔྤཱཡོ ཙ ཝེདིཏབྦོ. ཏཾ ཚིནྣགནྠཾ ཨསིཏཾ ཨནཱསཝནྟི ཨིདཾ པནསྶ ཐུཏིཝཙནམེཝ, ཨིམཱཡ ཙཏུསཙྩབྷཱཝནཱཡ ཙཏུནྣཾ གནྠཱནཾ ཚིནྣཏྟཱ ཚིནྣགནྠཾ, དིཊྛིཡཱ ཏཎྷཱཡ ཝཱ ཀཏྠཙི ཨནིསྶིཏཏྟཱ ཨསིཏཾ, ཙཏུནྣཾ ཨཱསཝཱནཾ ཨབྷཱཝེན ཨནཱསཝནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཾ ཝཱཔི དྷཱིརཱ མུནི ཝེདཡནྟཱིཏི ཏམྤི དྷཱིརཱཝ ཁཱིཎཱསཝམུནིཾ ཝེདཡནྟི ཏུམྷེ པན ཨཝེདཡམཱནཱ ཨེཝཾ བྷཎཐཱཏི དསྶེཏི.

༢༢༢. ཨསམཱ ཨུབྷོཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ ཀོསལརཊྛེ པཙྩནྟགཱམཾ ནིསྶཱཡ ཨརཉྙེ ཝིཧརཏི. ཏསྨིཉྩ གཱམེ མིགལུདྡཀོ ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཝསནོཀཱསཾ གནྟྭཱ མིགེ བནྡྷཏི. སོ ཨརཉྙཾ པཝིསནྟོ ཐེརཾ གཱམཾ པིཎྜཱཡ པཝིསནྟམྤི པསྶཏི, ཨརཉྙཱ ཨཱགཙྪནྟོ གཱམཏོ ནིཀྑམནྟམྤི པསྶཏི. ཨེཝཾ ཨབྷིཎྷདསྶནེན ཐེརེ ཛཱཏསིནེཧོ ཨཧོསི. སོ ཡདཱ བཧུཾ མཾསཾ ལབྷཏི, ཏདཱ ཐེརསྶཱཔི རསཔིཎྜཔཱཏཾ དེཏི. མནུསྶཱ ཨུཛ྄ཛྷཱཡནྟི – ‘‘ཨཡཾ བྷིཀྑུ ‘ཨམུཀསྨིཾ པདེསེ མིགཱ ཏིཊྛནྟི, ཙརནྟི, པཱནཱིཡཾ པིཝནྟཱི’ཏི ལུདྡཀསྶ ཨཱརོཙེཏི. ཏཏོ ལུདྡཀོ མིགེ མཱརེཏི, ཏེན ཨུབྷོ སངྒམྨ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེནྟཱི’’ཏི. ཨཐ བྷགཝཱ ཛནཔདཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཏཾ ཛནཔདཾ ཨགམཱསི. བྷིཀྑཱུ གཱམཾ པིཎྜཱཡ པཝིསནྟཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ བྷགཝཏོ ཨཱརོཙེསུཾ. བྷགཝཱ ལུདྡཀེན སདྡྷིཾ སམཱནཛཱིཝིཀཱབྷཱཝསཱདྷཀཾ ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཁཱིཎཱསཝམུནིབྷཱཝཾ དཱིཔེནྟོ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨདེསནཏྠཾ ཨིམཾ གཱཐམབྷཱསི.

ཏསྶཏྠོ – ཡོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ, ཡོ ཙ ལུདྡཀོ, ཨེཏེ ཨསམཱ ཨུབྷོ. ཡཾ མནུསྶཱ བྷཎནྟི ‘‘སམཱནཛཱིཝིཀཱ’’ཏི, ཏཾ མིཙྪཱ. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? དཱུརཝིཧཱརཝུཏྟིནོ, དཱུརེ ཝིཧཱརོ ཙ ཝུཏྟི ཙ ནེསནྟི དཱུརཝིཧཱརཝུཏྟིནོ. ཝིཧཱརོཏི ཝསནོཀཱསོ, སོ ཙ བྷིཀྑུནོ ཨརཉྙེ, ལུདྡཀསྶ ཙ གཱམེ. ཝུཏྟཱིཏི ཛཱིཝིཀཱ, སཱ ཙ བྷིཀྑུནོ གཱམེ སཔདཱནབྷིཀྑཱཙརིཡཱ, ལུདྡཀསྶ ཙ ཨརཉྙེ མིགསཀུཎམཱརཎཱ. པུན ཙཔརཾ གིཧཱི དཱརཔོསཱི, སོ ལུདྡཀོ ཏེན ཀམྨེན པུཏྟདཱརཾ པོསེཏི. ཨམམོ ཙ སུབྦཏོ, པུཏྟདཱརེསུ ཏཎྷཱདིཊྛིམམཏྟཝིརཧིཏོ སུཙིཝཏཏྟཱ སུནྡརཝཏཏྟཱ ཙ སུབྦཏོ སོ ཁཱིཎཱསཝབྷིཀྑུ. པུན ཙཔརཾ པརཔཱཎརོདྷཱཡ གིཧཱི ཨསཉྙཏོ, སོ ལུདྡཀོ གིཧཱི པརཔཱཎརོདྷཱཡ ཏེསཾ པཱཎཱནཾ ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡུཔཙྪེདཱཡ ཀཱཡཝཱཙཱཙིཏྟེཧི ཨསཾཡཏོ. ནིཙྩཾ མུནཱི རཀྑཏི པཱཎིནེ ཡཏོ, ཨིཏརོ པན ཁཱིཎཱསཝམུནི ཀཱཡཝཱཙཱཙིཏྟེཧི ནིཙྩཾ ཡཏོ སཾཡཏོ པཱཎིནོ རཀྑཏི. ཨེཝཾ སནྟེ ཏེ ཀཐཾ སམཱནཛཱིཝིཀཱ བྷཝིསྶནྟཱིཏི?

༢༢༣. སིཁཱི ཡཐཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བྷགཝཏི ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ ཝིཧརནྟེ སཱཀིཡཱནཾ ཀཐཱ ཨུདཔཱདི – ‘‘པཋམཀསོཏཱཔནྣོ པཙྪཱ སོཏཱཔཏྟིཾ པཏྟསྶ དྷམྨེན ཝུཌྜྷཏརོ ཧོཏི, ཏསྨཱ པཙྪཱ སོཏཱཔནྣེན བྷིཀྑུནཱ པཋམསོཏཱཔནྣསྶ གིཧིནོ ཨབྷིཝཱདནཱདཱིནི ཀཏྟབྦཱནཱི’’ཏི ཏཾ ཀཐཾ ཨཉྙཏརོ པིཎྜཙཱརིཀོ བྷིཀྑུ སུཏྭཱ བྷགཝཏོ ཨཱརོཙེསི. བྷགཝཱ ‘‘ཨཉྙཱ ཨེཝ ཧི ཨཡཾ ཛཱཏི, པཱུཛནེཡྻཝཏྠུ ལིངྒ’’ནྟི སནྡྷཱཡ ‘‘ཨནཱགཱམཱིཔི ཙེ, བྷིཀྑཝེ, གིཧཱི ཧོཏི, ཏེན ཏདཧུཔབྦཛིཏསྶཱཔི སཱམཎེརསྶ ཨབྷིཝཱདནཱདཱིནི ཀཏྟབྦཱནེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པུན པཙྪཱ སོཏཱཔནྣསྶཱཔི བྷིཀྑུནོ པཋམསོཏཱཔནྣགཧཊྛཏོ ཨཏིམཧནྟཾ ཝིསེསཾ དསྶེནྟོ བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨདེསནཏྠཾ ཨིམཾ གཱཐམབྷཱསི.

ཏསྶཏྠོ – ཡྭཱཡཾ མཏྠཀེ ཛཱཏཱཡ སིཁཱཡ སབྦྷཱཝེན སིཁཱི, མཎིདཎྜསདིསཱཡ གཱིཝཱཡ ནཱིལགཱིཝོཏི ཙ མཡཱུརཝིཧངྒམོ ཝུཙྩཏི. སོ ཡཐཱ ཧརིཏཧཾསཏམྦཧཾསཁཱིརཧཾསཀཱལ༹ཧཾསཔཱཀཧཾསསུཝཎྞཧཾསེསུ ཡྭཱཡཾ སུཝཎྞཧཾསོ, ཏསྶ ཧཾསསྶ ཛཝེན སོལ༹སིམྤི ཀལཾ ན ཨུཔེཏི. སུཝཎྞཧཾསོ ཧི མུཧུཏྟཀེན ཡོཛནསཧསྶམྤི གཙྪཏི, ཡོཛནམྤི ཨསམཏྠོ ཨིཏརོ. དསྶནཱིཡཏཱཡ པན ཨུབྷོཔི དསྶནཱིཡཱ ཧོནྟི, ཨེཝཾ གིཧཱི པཋམསོཏཱཔནྣོཔི ཀིཉྩཱཔི མགྒདསྶནེན དསྶནཱིཡོ ཧོཏི. ཨཐ ཁོ སོ པཙྪཱ སོཏཱཔནྣསྶཱཔི མགྒདསྶནེན ཏུལྱདསྶནཱིཡབྷཱཝསྶཱཔི བྷིཀྑུནོ ཛཝེན ནཱནུཀརོཏི. ཀཏམེན ཛཝེན? ཨུཔརིམགྒཝིཔསྶནཱཉཱཎཛཝེན. གིཧིནོ ཧི ཏཾ ཉཱཎཾ དནྡྷཾ ཧོཏི པུཏྟདཱརཱདིཛཊཱཡ ཛཊིཏཏྟཱ, བྷིཀྑུནོ པན ཏིཀྑཾ ཧོཏི ཏསྶཱ ཛཊཱཡ ཝིཛཊིཏཏྟཱ. སྭཱཡམཏྠོ བྷགཝཏཱ ‘‘མུནིནོ ཝིཝིཏྟསྶ ཝནམྷི ཛྷཱཡཏོ’’ཏི ཨིམིནཱ པཱདེན དཱིཔིཏོ. ཨཡཉྷི སེཀྑམུནི བྷིཀྑུ ཀཱཡཙིཏྟཝིཝེཀེན ཙ ཝིཝིཏྟོ ཧོཏི, ལཀྑཎཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནེན ཙ ནིཙྩཾ ཝནསྨིཾ ཛྷཱཡཏི. ཀུཏོ གིཧིནོ ཨེཝརཱུཔོ ཝིཝེཀོ ཙ ཛྷཱནཉྩཱཏི ཨཡཉྷེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོཏི?

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ མུནིསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིཊྛིཏོ ཙ པཋམོ ཝགྒོ ཨཏྠཝཎྞནཱནཡཏོ, ནཱམེན

ཨུརགཝགྒོཏི.

༢. ཙཱུལ༹ཝགྒོ

༡. རཏནསུཏྟཝཎྞནཱ

ཡཱནཱིདྷ བྷཱུཏཱནཱིཏི རཏནསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཏཱིཏེ ཀིར ཝེསཱལིཡཾ དུབྦྷིཀྑཱདཡོ ཨུཔདྡཝཱ ཨུཔྤཛྫིཾསུ. ཏེསཾ ཝཱུཔསམནཏྠཱཡ ལིཙྪཝཡོ རཱཛགཧཾ གནྟྭཱ, ཡཱཙིཏྭཱ, བྷགཝནྟཾ ཝེསཱལིམཱནཡིཾསུ. ཨེཝཾ ཨཱནཱིཏོ བྷགཝཱ ཏེསཾ ཨུཔདྡཝཱནཾ ཝཱུཔསམནཏྠཱཡ ཨིདཾ སུཏྟམབྷཱསི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ. པོརཱཎཱ པནསྶ ཝེསཱལིཝཏྠུཏོ པབྷུཏི ཨུཔྤཏྟིཾ ཝཎྞཡནྟི. སཱ ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – བཱརཱཎསིརཉྙོ ཀིར ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི གབྦྷོ སཎྛཱསི. སཱ ཏཾ ཉཏྭཱ རཉྙོ ནིཝེདེསི. རཱཛཱ གབྦྷཔརིཧཱརཾ ཨདཱསི. སཱ སམྨཱ པརིཧརིཡམཱནགབྦྷཱ གབྦྷཔརིཔཱཀཀཱལེ ཝིཛཱཡནགྷརཾ པཱཝིསི. པུཉྙཝཏཱིནཾ པཙྩཱུསསམཡེ གབྦྷཝུཊྛཱནཾ ཧོཏི, སཱ ཙ ཏཱསཾ ཨཉྙཏརཱ, ཏེན པཙྩཱུསསམཡེ ཨལཏྟཀཔཊལབནྡྷུཛཱིཝཀཔུཔྥསདིསཾ མཾསཔེསིཾ ཝིཛཱཡི. ཏཏོ ‘‘ཨཉྙཱ དེཝིཡོ སུཝཎྞབིམྦསདིསེ པུཏྟེ ཝིཛཱཡནྟི, ཨགྒམཧེསཱི མཾསཔེསིནྟི རཉྙོ པུརཏོ མམ ཨཝཎྞོ ཨུཔྤཛྫེཡྻཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཏེན ཨཝཎྞབྷཡེན ཏཾ མཾསཔེསིཾ ཨེཀསྨིཾ བྷཱཛནེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཨཉྙེན པཊིཀུཛྫིཏྭཱ རཱཛམུདྡིཀཱཡ ལཉྪེཏྭཱ གངྒཱཡ སོཏེ པཀྑིཔཱཔེསི. མནུསྶེཧི ཚཌྜིཏམཏྟེ དེཝཏཱ ཨཱརཀྑཾ སཾཝིདཧིཾསུ. སུཝཎྞཔཊྚིཀཉྩེཏྠ ཛཱཏིཧིངྒུལཀེན ‘‘བཱརཱཎསིརཉྙོ ཨགྒམཧེསིཡཱ པཛཱ’’ཏི ལིཁིཏྭཱ བནྡྷིཾསུ. ཏཏོ ཏཾ བྷཱཛནཾ ཨཱུམིབྷཡཱདཱིཧི ཨནུཔདྡུཏཾ གངྒཱཡ སོཏེན པཱཡཱསི.

ཏེན ཙ སམཡེན ཨཉྙཏརོ ཏཱཔསོ གོཔཱལཀུལཾ ནིསྶཱཡ གངྒཱཡ ཏཱིརེ ཝསཏི. སོ པཱཏོཝགངྒཾ ཨོཏིཎྞོ ཏཾ བྷཱཛནཾ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ པཾསུཀཱུལསཉྙཱཡ ཨགྒཧེསི. ཏཏོ ཏཏྠ ཏཾ ཨཀྑརཔཊྚིཀཾ རཱཛམུདྡིཀཱལཉྪནཉྩ དིསྭཱ མུཉྩིཏྭཱ ཏཾ མཾསཔེསིཾ ཨདྡས. དིསྭཱནསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སིཡཱ གབྦྷོ, ཏཐཱ ཧིསྶ དུགྒནྡྷཔཱུཏིབྷཱཝོ ནཏྠཱི’’ཏི ཏཾ ཨསྶམཾ ནེཏྭཱ སུདྡྷེ ཨོཀཱསེ ཋཔེསི. ཨཐ ཨཌྜྷམཱསཙྩཡེན དྭེ མཾསཔེསིཡོ ཨཧེསུཾ. ཏཱཔསོ དིསྭཱ སཱདྷུཀཏརཾ ཋཔེསི. ཏཏོ པུན ཨདྡྷམཱསཙྩཡེན ཨེཀམེཀིསྶཱ པེསིཡཱ ཧཏྠཔཱདསཱིསཱནམཏྠཱཡ པཉྩ པཉྩ པིལ༹ཀཱ ཨུཊྛཧིཾསུ. ཨཐ ཏཏོ ཨདྡྷམཱསཙྩཡེན ཨེཀཱ མཾསཔེསི སུཝཎྞབིམྦསདིསོ དཱརཀོ; ཨེཀཱ དཱརིཀཱ ཨཧོསི. ཏེསུ ཏཱཔསསྶ པུཏྟསིནེཧོ ཨུཔྤཛྫི, ཨངྒུཊྛཏོ ཙསྶ ཁཱིརཾ ནིབྦཏྟི, ཏཏོ པབྷུཏི ཙ ཁཱིརབྷཏྟཾ ལབྷཏི. སོ བྷཏྟཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཁཱིརཾ དཱརཀཱནཾ མུཁེ ཨཱསིཉྩཏི. ཏེསཾ ཡཾ ཡཾ ཨུདརཾ པཝིསཏི, ཏཾ སབྦཾ མཎིབྷཱཛནགཏཾ ཝིཡ དིསྶཏི. ཨེཝཾ ནིཙྪཝཱི ཨཧེསུཾ. ཨཔརེ པན ཨཱཧུ – ‘‘སིབྦིཏྭཱ ཋཔིཏཱ ཝིཡ ནེསཾ ཨཉྙམཉྙཾ ལཱིནཱ ཚཝི ཨཧོསཱི’’ཏི. ཨེཝཾ ཏེ ནིཙྪཝིཏཱཡ ཝཱ ལཱིནཙྪཝིཏཱཡ ཝཱ ལིཙྪཝཱིཏི པཉྙཱཡིཾསུ.

ཏཱཔསོ དཱརཀེ པོསེནྟོ ཨུསྶཱུརེ གཱམཾ པིཎྜཱཡ པཝིསཏི, ཨཏིདིཝཱ པཊིཀྐམཏི. ཏསྶ ཏཾ བྱཱཔཱརཾ ཉཏྭཱ གོཔཱལཀཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘བྷནྟེ, པབྦཛིཏཱནཾ དཱརཀཔོསནཾ པལིབོདྷོ, ཨམྷཱཀཾ དཱརཀེ དེཐ, མཡཾ པོསེསྶཱམ, ཏུམྷེ ཨཏྟནོ ཀམྨཾ ཀརོཐཱ’’ཏི. ཏཱཔསོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི པཊིསྶུཎི. གོཔཱལཀཱ དུཏིཡདིཝསེ མགྒཾ སམཾ ཀཏྭཱ, པུཔྥེཧི ཨོཀིརིཏྭཱ; དྷཛཔཊཱཀཱ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ ཏཱུརིཡེཧི ཝཛྫམཱནེཧི ཨསྶམཾ ཨཱགཏཱ. ཏཱཔསོ ‘‘མཧཱཔུཉྙཱ དཱརཀཱ, ཨཔྤམཱདེན ཝཌྜྷེཐ, ཝཌྜྷེཏྭཱ ཙ ཨཉྙམཉྙཾ ཨཱཝཱཧཝིཝཱཧཾ ཀརོཐ, པཉྩགོརསེན རཱཛཱནཾ ཏོསེཏྭཱ བྷཱུམིབྷཱགཾ གཧེཏྭཱ ནགརཾ མཱཔེཐ, ཏཏྲ ཀུམཱརཾ ཨབྷིསིཉྩཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ དཱརཀེ ཨདཱསི. ཏེ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི པཊིསྶུཎིཏྭཱ དཱརཀེ ནེཏྭཱ པོསེསུཾ.

དཱརཀཱ ཝཌྜྷིམནྭཱཡ ཀཱིལ༹ནྟཱ ཝིཝཱདཊྛཱནེསུ ཨཉྙེ གོཔཱལདཱརཀེ ཧཏྠེནཔི པཱདེནཔི པཧརནྟི, ཏེ རོདནྟི. ‘‘ཀིསྶ རོདཐཱ’’ཏི ཙ མཱཏཱཔིཏཱུཧི ཝུཏྟཱ ‘‘ཨིམེ ནིམྨཱཏཱཔིཏིཀཱ ཏཱཔསཔོསིཏཱ ཨམྷེ ཨཏཱིཝ པཧརནྟཱི’’ཏི ཝདནྟི. ཏཏོ ཏེསཾ མཱཏཱཔིཏརོ ‘‘ཨིམེ དཱརཀཱ ཨཉྙེ དཱརཀེ ཝིཧེཋེནྟི དུཀྑཱཔེནྟི, ན ཨིམེ སངྒཧེཏབྦཱ, ཝཛྫེཏབྦཱ ཨིམེ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཏཏོ པབྷུཏི ཀིར སོ པདེསོ ‘‘ཝཛྫཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི ཡོཛནསཏཾ པརིམཱཎེན. ཨཐ ཏཾ པདེསཾ གོཔཱལཀཱ རཱཛཱནཾ ཏོསེཏྭཱ ཨགྒཧེསུཾ. ཏཏྠེཝ ནགརཾ མཱཔེཏྭཱ སོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀཾ ཀུམཱརཾ ཨབྷིསིཉྩིཏྭཱ རཱཛཱནཾ ཨཀཾསུ. ཏཱཡ ཙསྶ དཱརིཀཱཡ སདྡྷིཾ ཝཱརེཡྻཾ ཀཏྭཱ ཀཏིཀཾ ཨཀཾསུ – ‘‘ན བཱཧིརཏོ དཱརིཀཱ ཨཱནེཏབྦཱ, ཨིཏོ དཱརིཀཱ ན ཀསྶཙི དཱཏབྦཱ’’ཏི. ཏེསཾ པཋམསཾཝཱསེན དྭེ དཱརཀཱ ཛཱཏཱ དྷཱིཏཱ ཙ པུཏྟོ ཙ, ཨེཝཾ སོལ༹སཀྑཏྟུཾ དྭེ དྭེ ཛཱཏཱ. ཏཏོ ཏེསཾ དཱརཀཱནཾ ཡཐཱཀྐམཾ ཝཌྜྷནྟཱནཾ ཨཱརཱམུཡྻཱནནིཝཱསནཊྛཱནཔརིཝཱརསམྤཏྟིཾ གཧེཏུཾ ཨཔྤཧོནྟཾ ཏཾ ནགརཾ ཏིཀྑཏྟུཾ གཱཝུཏནྟརེན གཱཝུཏནྟརེན པཱཀཱརེན པརིཀྑིཔིཾསུ. ཏསྶ པུནཔྤུནཾ ཝིསཱལཱིཀཏཏྟཱ ཝེསཱལཱིཏྭེཝ ནཱམཾ ཛཱཏཾ. ཨིདཾ ཝེསཱལཱིཝཏྠུ.

ཨཡཾ པན ཝེསཱལཱི བྷགཝཏོ ཨུཔྤནྣཀཱལེ ཨིདྡྷཱ ཝེཔུལླཔྤཏྟཱ ཨཧོསི. ཏཏྠ ཧི རཱཛཱུནཾཡེཝ སཏྟ སཧསྶཱནི སཏྟ ཙ སཏཱནི སཏྟ ཙ རཱཛཱནོ ཨཧེསུཾ, ཏཐཱ ཡུཝརཱཛསེནཱཔཏིབྷཎྜཱགཱརིཀཔྤབྷུཏཱིནཾ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཝེསཱལཱི ཨིདྡྷཱ ཙེཝ ཧོཏི ཕཱིཏཱ ཙ བཧུཛནཱ ཨཱཀིཎྞམནུསྶཱ སུབྷིཀྑཱ ཙ, སཏྟ ཙ པཱསཱདསཧསྶཱནི, སཏྟ ཙ པཱསཱདསཏཱནི, སཏྟ ཙ པཱསཱདཱ, སཏྟ ཙ ཀཱུཊཱགཱརསཧསྶཱནི, སཏྟ ཙ ཀཱུཊཱགཱརསཏཱནི, སཏྟ ཙ ཀཱུཊཱགཱརཱནི, སཏྟ ཙ ཨཱརཱམསཧསྶཱནི, སཏྟ ཙ ཨཱརཱམསཏཱནི, སཏྟ ཙ ཨཱརཱམཱ, སཏྟ ཙ པོཀྑརཎིསཧསྶཱནི, སཏྟ ཙ པོཀྑརཎིསཏཱནི, སཏྟ ཙ པོཀྑརཎིཡོ’’ཏི (མཧཱཝ. ༣༢༦).

སཱ ཨཔརེན སམཡེན དུབྦྷིཀྑཱ ཨཧོསི དུབྦུཊྛིཀཱ དུསྶསྶཱ. པཋམཾ དུགྒཏམནུསྶཱ མརནྟི, ཏེ བཧིདྡྷཱ ཚཌྜེནྟི. མཏམནུསྶཱནཾ ཀུཎཔགནྡྷེན ཨམནུསྶཱ ནགརཾ པཝིསིཾསུ. ཏཏོ བཧུཏརཱ མཱིཡནྟི, ཏཱཡ པཊིཀཱུལཏཱཡ ཙ སཏྟཱནཾ ཨཧིཝཱཏཀརོགོ ཨུཔྤཛྫི. ཨིཏི ཏཱིཧི དུབྦྷིཀྑཨམནུསྶརོགབྷཡེཧི ཨུཔདྡུཏཱཡ ཝེསཱལིཡཱ ནགརཝཱསིནོ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ རཱཛཱནམཱཧཾསུ – ‘‘མཧཱརཱཛ, ཨིམསྨིཾ ནགརེ ཏིཝིདྷཾ བྷཡམུཔྤནྣཾ, ཨིཏོ པུབྦེ ཡཱཝ སཏྟམཱ རཱཛཀུལཔརིཝཊྚཱ ཨེཝརཱུཔཾ ཨནུཔྤནྣཔུབྦཾ, ཏུམྷཱཀཾ མཉྙེ ཨདྷམྨིཀཏྟེན ཨེཏརཧི ཨུཔྤནྣ’’ནྟི. རཱཛཱ སབྦེ སནྠཱགཱརེ སནྣིཔཱཏཱཔེཏྭཱ, ‘‘མཡ྄ཧཾ ཨདྷམྨིཀབྷཱཝཾ ཝིཙིནཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ སབྦཾ པཝེཎིཾ ཝིཙིནནྟཱ ན ཀིཉྩི ཨདྡསཾསུ.

ཏཏོ རཉྙོ དོསཾ ཨདིསྭཱ ‘‘ཨིདཾ བྷཡཾ ཨམྷཱཀཾ ཀཐཾ ཝཱུཔསམེཡྻཱ’’ཏི ཙིནྟེསུཾ. ཏཏྠ ཨེཀཙྩེ ཚ སཏྠཱརོ ཨཔདིསིཾསུ – ‘‘ཨེཏེཧི ཨོཀྐནྟམཏྟེ ཝཱུཔསམིསྶཏཱི’’ཏི. ཨེཀཙྩེ ཨཱཧཾསུ – ‘‘བུདྡྷོ ཀིར ལོཀེ ཨུཔྤནྣོ, སོ བྷགཝཱ སབྦསཏྟཧིཏཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི མཧིདྡྷིཀོ མཧཱནུབྷཱཝོ, ཏེན ཨོཀྐནྟམཏྟེ སབྦབྷཡཱནི ཝཱུཔསམེཡྻུ’’ནྟི. ཏེན ཏེ ཨཏྟམནཱ ཧུཏྭཱ ‘‘ཀཧཾ པན སོ བྷགཝཱ ཨེཏརཧི ཝིཧརཏི, ཨམྷེཧི ཝཱ པེསིཏེ ཨཱགཙྪེཡྻཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཨཐཱཔརེ ཨཱཧཾསུ – ‘‘བུདྡྷཱ ནཱམ ཨནུཀམྤཀཱ, ཀིསྶ ནཱགཙྪེཡྻུཾ, སོ པན བྷགཝཱ ཨེཏརཧི རཱཛགཧེ ཝིཧརཏི, རཱཛཱ ཙ བིམྦིསཱརོ ཏཾ ཨུཔཊྛཧཏི, ཀདཱཙི སོ ཨཱགནྟུཾ ན དདེཡྻཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི རཱཛཱནཾ སཉྙཱཔེཏྭཱ ཨཱནེསྶཱམཱ’’ཏི དྭེ ལིཙྪཝིརཱཛཱནོ མཧཏཱ བལཀཱཡེན པཧཱུཏཾ པཎྞཱཀཱརཾ དཏྭཱ རཉྙོ སནྟིཀཾ པེསེསུཾ – ‘‘བིམྦིསཱརཾ སཉྙཱཔེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨཱནེཐཱ’’ཏི. ཏེ གནྟྭཱ རཉྙོ པཎྞཱཀཱརཾ དཏྭཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ ནིཝེདེཏྭཱ ‘‘མཧཱརཱཛ, བྷགཝནྟཾ ཨམྷཱཀཾ ནགརཾ པེསེཧཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. རཱཛཱ ན སམྤཊིཙྪི – ‘‘ཏུམྷེ ཨེཝ ཛཱནཱཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཝམཱཧཾསུ – ‘‘བྷནྟེ, ཨམྷཱཀཾ ནགརེ ཏཱིཎི བྷཡཱནི ཨུཔྤནྣཱནི. སཙེ བྷགཝཱ ཨཱགཙྪེཡྻ, སོཏྠི ནོ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི. བྷགཝཱ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ‘‘ཝེསཱལིཡཾ རཏནསུཏྟེ ཝུཏྟེ སཱ རཀྑཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལཱ༹ནི ཕརིསྶཏི, སུཏྟཔརིཡོསཱནེ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ པཱཎསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨདྷིཝཱསེསི. ཨཐ རཱཛཱ བིམྦིསཱརོ བྷགཝཏོ ཨདྷིཝཱསནཾ སུཏྭཱ ‘‘བྷགཝཏཱ ཝེསཱལིགམནཾ ཨདྷིཝཱསིཏ’’ནྟི ནགརེ གྷོསནཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, སམྤཊིཙྪིཏྠ ཝེསཱལིགམན’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, བྷནྟེ, ཨཱགམེཐ, ཡཱཝ མགྒཾ པཊིཡཱདེམཱི’’ཏི.

ཨཐ ཁོ རཱཛཱ བིམྦིསཱརོ རཱཛགཧསྶ ཙ གངྒཱཡ ཙ ཨནྟརཱ པཉྩཡོཛནཾ བྷཱུམིཾ སམཾ ཀཏྭཱ, ཡོཛནེ ཡོཛནེ ཝིཧཱརཾ མཱཔེཏྭཱ, བྷགཝཏོ གམནཀཱལཾ པཊིཝེདེསི. བྷགཝཱ པཉྩཧི བྷིཀྑུསཏེཧི པརིཝུཏོ པཱཡཱསི. རཱཛཱ པཉྩཡོཛནཾ མགྒཾ པཉྩཝཎྞེཧི པུཔྥེཧི ཛཱཎུམཏྟཾ ཨོཀིརཱཔེཏྭཱ དྷཛཔཊཱཀཱཔུཎྞགྷཊཀདལིཨཱདཱིནི ཨུསྶཱཔེཏྭཱ བྷགཝཏོ དྭེ སེཏཙྪཏྟཱནི, ཨེཀེཀསྶ ཙ བྷིཀྑུསྶ ཨེཀམེཀཾ ཨུཀྑིཔཱཔེཏྭཱ སདྡྷིཾ ཨཏྟནོ པརིཝཱརེན པུཔྥགནྡྷཱདཱིཧི པཱུཛཾ ཀརོནྟོ ཨེཀེཀསྨིཾ ཝིཧཱརེ བྷགཝནྟཾ ཝསཱཔེཏྭཱ མཧཱདཱནཱནི དཏྭཱ པཉྩཧི དིཝསེཧི གངྒཱཏཱིརཾ ནེསི. ཏཏྠ སབྦཱལངྐཱརེཧི ནཱཝཾ ཨལངྐརོནྟོ ཝེསཱལིཀཱནཾ སཱསནཾ པེསེསི – ‘‘ཨཱགཏོ བྷགཝཱ, མགྒཾ པཊིཡཱདེཏྭཱ སབྦེ བྷགཝཏོ པཙྩུགྒམནཾ ཀརོཐཱ’’ཏི. ཏེ ‘‘དིགུཎཾ པཱུཛཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི ཝེསཱལིཡཱ ཙ གངྒཱཡ ཙ ཨནྟརཱ ཏིཡོཛནཾ བྷཱུམིཾ སམཾ ཀཏྭཱ བྷགཝཏོ ཙཏྟཱརི, ཨེཀེཀསྶ ཙ བྷིཀྑུནོ དྭེ དྭེ སེཏཙྪཏྟཱནི སཛྫེཏྭཱ པཱུཛཾ ཀུརུམཱནཱ གངྒཱཏཱིརེ ཨཱགནྟྭཱ ཨཊྛཾསུ.

བིམྦིསཱརོ དྭེ ནཱཝཱཡོ སངྒྷཱཊེཏྭཱ, མཎྜཔཾ ཀཏྭཱ, པུཔྥདཱམཱདཱིཧི ཨལངྐརིཏྭཱ ཏཏྠ སབྦརཏནམཡཾ བུདྡྷཱསནཾ པཉྙཱཔེསི. བྷགཝཱ ཏསྨིཾ ནིསཱིདི. པཉྩསཏཱ བྷིཀྑཱུཔི ནཱཝཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ཡཐཱནུརཱུཔཾ ནིསཱིདིཾསུ. རཱཛཱ བྷགཝནྟཾ ཨནུགཙྪནྟོ གལཔྤམཱཎཾ ཨུདཀཾ ཨོརོཧིཏྭཱ ‘‘ཡཱཝ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨཱགཙྪཏི, ཏཱཝཱཧཾ ཨིདྷེཝ གངྒཱཏཱིརེ ཝསིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ནིཝཏྟོ. ཨུཔརི དེཝཏཱ ཡཱཝ ཨཀནིཊྛབྷཝནཱ པཱུཛམཀཾསུ, ཧེཊྛཱ གངྒཱནིཝཱསིནོ ཀམྦལསྶཏརཱདཡོ ནཱགཱ པཱུཛམཀཾསུ. ཨེཝཾ མཧཏིཡཱ པཱུཛཱཡ བྷགཝཱ ཡོཛནམཏྟཾ ཨདྡྷཱནཾ གངྒཱཡ གནྟྭཱ ཝེསཱལིཀཱནཾ སཱིམནྟརཾ པཝིཊྛོ.

ཏཏོ ལིཙྪཝིརཱཛཱནོ ཏེན བིམྦིསཱརེན ཀཏཔཱུཛཱཡ དིགུཎཾ ཀརོནྟཱ གལཔྤམཱཎེ ཨུདཀེ བྷགཝནྟཾ པཙྩུགྒཙྪིཾསུ. ཏེནེཝ ཁཎེན ཏེན མུཧུཏྟེན ཝིཛྫུཔྤབྷཱཝིནདྡྷནྡྷཀཱརཝིསཊཀཱུཊོ གལ༹གལཱ༹ཡནྟོ ཙཏཱུསུ དིསཱསུ མཧཱམེགྷོ ཝུཊྛཱསི. ཨཐ བྷགཝཏཱ པཋམཔཱདེ གངྒཱཏཱིརེ ནིཀྑིཏྟམཏྟེ པོཀྑརཝསྶཾ ཝསྶི. ཡེ ཏེམེཏུཀཱམཱ, ཏེ ཨེཝ ཏེམེནྟི, ཨཏེམེཏུཀཱམཱ ན ཏེམེནྟི. སབྦཏྠ ཛཱཎུམཏྟཾ ཨཱུརུམཏྟཾ ཀཊིམཏྟཾ གལཔྤམཱཎཾ ཨུདཀཾ ཝཧཏི, སབྦཀུཎཔཱནི ཨུདཀེན གངྒཾ པཝེསིཏཱནི པརིསུདྡྷོ བྷཱུམིབྷཱགོ ཨཧོསི.

ལིཙྪཝིརཱཛཱནོ བྷགཝནྟཾ ཨནྟརཱ ཡོཛནེ ཡོཛནེ ཝཱསཱཔེཏྭཱ མཧཱདཱནཱནི དཏྭཱ ཏཱིཧི དིཝསེཧི དིགུཎཾ པཱུཛཾ ཀརོནྟཱ ཝེསཱལིཾ ནཡིཾསུ. ཝེསཱལིཾ སམྤཏྟེ བྷགཝཏི སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ དེཝསངྒྷཔུརཀྑཏོ ཨཱགཙྪི, མཧེསཀྑཱནཾ དེཝཱནཾ སནྣིཔཱཏེན ཨམནུསྶཱ ཡེབྷུཡྻེན པལཱཡིཾསུ. བྷགཝཱ ནགརདྭཱརེ ཋཏྭཱ ཨཱནནྡཏྠེརཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨིམཾ ཨཱནནྡ, རཏནསུཏྟཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ བལིཀམྨཱུཔཀརཎཱནི གཧེཏྭཱ ལིཙྪཝིཀུམཱརེཧི སདྡྷིཾ ཝེསཱལིཡཱ ཏཱིསུ པཱཀཱརནྟརེསུ ཝིཙརནྟོ པརིཏྟཾ ཀརོཧཱི’’ཏི རཏནསུཏྟཾ ཨབྷཱསི. ཨེཝཾ ‘‘ཀེན པནེཏཾ སུཏྟཾ, ཀདཱ, ཀཏྠ, ཀསྨཱ ཙ ཝུཏྟ’’ནྟི ཨེཏེསཾ པཉྷཱནཾ ཝིསྶཛྫནཱ ཝིཏྠཱརེན ཝེསཱལིཝཏྠུཏོ པབྷུཏི པོརཱཎེཧི ཝཎྞིཡཏི.

ཨེཝཾ བྷགཝཏོ ཝེསཱལིཾ ཨནུཔྤཏྟདིཝསེཡེཝ ཝེསཱལིནགརདྭཱརེ ཏེསཾ ཨུཔདྡཝཱནཾ པཊིགྷཱཏཏྠཱཡ ཝུཏྟམིདཾ རཏནསུཏྟཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ པརིཏྟཏྠཱཡ བྷཱསམཱནོ བྷགཝཏོ པཏྟེན ཨུདཀཾ ཨཱདཱཡ སབྦནགརཾ ཨབྦྷུཀྐིརནྟོ ཨནུཝིཙརི. ‘‘ཡཾ ཀིཉྩཱི’’ཏི ཝུཏྟམཏྟེཡེཝ ཙ ཐེརེན ཡེ པུབྦེ ཨཔལཱཏཱ སངྐཱརཀཱུཊབྷིཏྟིཔྤདེསཱདིནིསྶིཏཱ ཨམནུསྶཱ, ཏེ ཙཏཱུཧི དྭཱརེཧི པལཱཡིཾསུ, དྭཱརཱནི ཨནོཀཱསཱནི ཨཧེསུཾ. ཏཏོ ཨེཀཙྩེ དྭཱརེསུ ཨོཀཱསཾ ཨལབྷམཱནཱ པཱཀཱརཾ བྷིནྡིཏྭཱ པལཱཏཱ. ཨམནུསྶེསུ གཏམཏྟེསུ མནུསྶཱནཾ གཏྟེསུ རོགོ ཝཱུཔསནྟོ, ཏེ ནིཀྑམིཏྭཱ སབྦགནྡྷཔུཔྥཱདཱིཧི ཐེརཾ པཱུཛེསུཾ. མཧཱཛནོ ནགརམཛ྄ཛྷེ སནྠཱགཱརཾ སབྦགནྡྷེཧི ལིམྤིཏྭཱ ཝིཏཱནཾ ཀཏྭཱ སབྦཱལངྐཱརེཧི ཨལངྐརིཏྭཱ ཏཏྠ བུདྡྷཱསནཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨཱནེསི.

བྷགཝཱ སནྠཱགཱརཾ པཝིསིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. བྷིཀྑུསངྒྷོཔི ཁོ རཱཛཱནོ མནུསྶཱ ཙ པཏིརཱུཔེ ཨོཀཱསེ ནིསཱིདིཾསུ. སཀྐོཔི དེཝཱནམིནྡོ དྭཱིསུ དེཝལོཀེསུ དེཝཔརིསཱཡ སདྡྷིཾ ཨུཔནིསཱིདི ཨཉྙེ ཙ དེཝཱ. ཨཱནནྡཏྠེརོཔི སབྦཾ ཝེསཱལིཾ ཨནུཝིཙརནྟོ ཨཱརཀྑཾ ཀཏྭཱ ཝེསཱལིནགརཝཱསཱིཧི སདྡྷིཾ ཨཱགནྟྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཏཏྠ བྷགཝཱ སབྦེསཾ ཏདེཝ རཏནསུཏྟཾ ཨབྷཱསཱིཏི.

༢༢༤. ཏཏྠ ཡཱནཱིདྷ བྷཱུཏཱནཱིཏི པཋམགཱཐཱཡཾ ཡཱནཱིཏི ཡཱདིསཱནི ཨཔྤེསཀྑཱནི ཝཱ མཧེསཀྑཱནི ཝཱ. ཨིདྷཱཏི ཨིམསྨིཾ པདེསེ, ཏསྨིཾ ཁཎེ སནྣིཔཏིཏཊྛཱནཾ སནྡྷཱཡཱཧ. བྷཱུཏཱནཱིཏི ཀིཉྩཱཔི བྷཱུཏསདྡོ ‘‘བྷཱུཏསྨིཾ པཱཙིཏྟིཡ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (པཱཙི. ༦༩) ཝིཛྫམཱནེ, ‘‘བྷཱུཏམིདནྟི, བྷིཀྑཝེ, སམནུཔསྶཐཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༤༠༡) ཁནྡྷཔཉྩཀེ, ‘‘ཙཏྟཱརོ ཁོ, བྷིཀྑུ, མཧཱབྷཱུཏཱ ཧེཏཱུ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༣.༨༦) ཙཏུབྦིདྷེ པཐཝཱིདྷཱཏྭཱདིརཱུཔེ, ‘‘ཡོ ཙ ཀཱལགྷསོ བྷཱུཏོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཛཱ. ༡.༢.༡༩༠) ཁཱིཎཱསཝེ, ‘‘སབྦེཝ ནིཀྑིཔིསྶནྟི, བྷཱུཏཱ ལོཀེ སམུསྶཡ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༢༢༠) སབྦསཏྟེ, ‘‘བྷཱུཏགཱམཔཱཏབྱཏཱཡཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (པཱཙི. ༩༠) རུཀྑཱདིཀེ, ‘‘བྷཱུཏཾ བྷཱུཏཏོ སཉྫཱནཱཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༣) ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ ཧེཊྛཱ སཏྟནིཀཱཡཾ ཨུཔཱདཱཡ ཝཏྟཏི. ཨིདྷ པན ཨཝིསེསཏོ ཨམནུསྶེསུ དཊྛབྦོ.

སམཱགཏཱནཱིཏི སནྣིཔཏིཏཱནི. བྷུམྨཱནཱིཏི བྷཱུམིཡཾ ནིབྦཏྟཱནི. ཝཱཏི ཝིཀཔྤནེ. ཏེན ཡཱནཱིདྷ བྷུམྨཱནི ཝཱ བྷཱུཏཱནི སམཱགཏཱནཱིཏི ཨིམམེཀཾ ཝིཀཔྤཾ ཀཏྭཱ པུན དུཏིཡཾ ཝིཀཔྤཾ ཀཱཏུཾ ‘‘ཡཱནི ཝཱ ཨནྟལིཀྑེ’’ཏི ཨཱཧ. ཨནྟལིཀྑེ ཝཱ ཡཱནི བྷཱུཏཱནི ནིབྦཏྟཱནི, ཏཱནི སབྦཱནི ཨིདྷ སམཱགཏཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཏྠ ཙ ཡཱམཏོ ཡཱཝ ཨཀནིཊྛཾ, ཏཱཝ ནིབྦཏྟཱནི བྷཱུཏཱནི ཨཱཀཱསེ པཱཏུབྷཱུཏཝིམཱནེསུ ནིབྦཏྟཏྟཱ ‘‘ཨནྟལིཀྑེ བྷཱུཏཱནཱི’’ཏི ཝེདིཏབྦཱནི. ཏཏོ ཧེཊྛཱ སིནེརུཏོ པབྷུཏི ཡཱཝ བྷཱུམིཡཾ རུཀྑལཏཱདཱིསུ ཨདྷིཝཏྠཱནི པཐཝིཡཉྩ ནིབྦཏྟཱནི བྷཱུཏཱནི, ཏཱནི སབྦཱནི བྷཱུམིཡཾ བྷཱུམིཔཊིབདྡྷེསུ ཙ རུཀྑལཏཱཔབྦཏཱདཱིསུ ནིབྦཏྟཏྟཱ ‘‘བྷུམྨཱནི བྷཱུཏཱནཱི’’ཏི ཝེདིཏབྦཱནི.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ སབྦཱནེཝ ཨམནུསྶབྷཱུཏཱནི ‘‘བྷུམྨཱནི ཝཱ ཡཱནི ཝ ཨནྟལིཀྑེ’’ཏི དྭཱིཧི པདེཧི ཝིཀཔྤེཏྭཱ པུན ཨེཀེན པདེན པརིགྒཧེཏྭཱ ‘‘སབྦེཝ བྷཱུཏཱ སུམནཱ བྷཝནྟཱུ’’ཏི ཨཱཧ. སབྦེཏི ཨནཝསེསཱ. ཨེཝཱཏི ཨཝདྷཱརཎེ, ཨེཀམྤི ཨནཔནེཏྭཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. བྷཱུཏཱཏི ཨམནུསྶཱ. སུམནཱ བྷཝནྟཱུཏི སུཁིཏམནཱ, པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏཱ བྷཝནྟཱུཏི ཨཏྠོ. ཨཐོཔཱིཏི ཀིཙྩནྟརསནྣིཡོཛནཏྠཾ ཝཱཀྱོཔཱདཱནེ ནིཔཱཏདྭཡཾ. སཀྐཙྩ སུཎནྟུ བྷཱསིཏནྟི ཨཊྛིཾ ཀཏྭཱ, མནསི ཀཏྭཱ, སབྦཙེཏསོ སམནྣཱཧརིཏྭཱ དིབྦསམྤཏྟིལོཀུཏྟརསུཁཱཝཧཾ མམ དེསནཾ སུཎནྟུ.

ཨེཝམེཏྠ བྷགཝཱ ‘‘ཡཱནཱིདྷ བྷཱུཏཱནི སམཱགཏཱནཱི’’ཏི ཨནིཡམིཏཝཙནེན བྷཱུཏཱནི པརིགྒཧེཏྭཱ པུན ‘‘བྷུམྨཱནི ཝཱ ཡཱནི ཝ ཨནྟལིཀྑེ’’ཏི དྭིདྷཱ ཝིཀཔྤེཏྭཱ ཏཏོ ‘‘སབྦེཝ བྷཱུཏཱ’’ཏི པུན ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ཀཏྭཱ ‘‘སུམནཱ བྷཝནྟཱུ’’ཏི ཨིམིནཱ ཝཙནེན ཨཱསཡསམྤཏྟིཡཾ ནིཡོཛེནྟོ ‘‘སཀྐཙྩ སུཎནྟུ བྷཱསིཏ’’ནྟི པཡོགསམྤཏྟིཡཾ, ཏཐཱ ཡོནིསོམནསིཀཱརསམྤཏྟིཡཾ པརཏོགྷོསསམྤཏྟིཡཉྩ, ཏཐཱ ཨཏྟསམྨཱཔཎིདྷིསཔྤུརིསཱུཔནིསྶཡསམྤཏྟཱིསུ སམཱདྷིཔཉྙཱཧེཏུསམྤཏྟཱིསུ ཙ ནིཡོཛེནྟོ གཱཐཾ སམཱཔེསི.

༢༢༥. ཏསྨཱ ཧི བྷཱུཏཱཏི དུཏིཡགཱཐཱ. ཏཏྠ ཏསྨཱཏི ཀཱརཎཝཙནཾ. བྷཱུཏཱཏི ཨཱམནྟནཝཙནཾ. ནིསཱམེཐཱཏི སུཎཱཐ. སབྦེཏི ཨནཝསེསཱ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡསྨཱ ཏུམྷེ དིབྦཊྛཱནཱནི ཏཏྠ ཨུཔབྷོགསམྤདཉྩ པཧཱཡ དྷམྨསྶཝནཏྠཾ ཨིདྷ སམཱགཏཱ, ན ནཊནཙྩནཱདིདསྶནཏྠཾ, ཏསྨཱ ཧི བྷཱུཏཱ ནིསཱམེཐ སབྦེཏི. ཨཐ ཝཱ ‘‘སུམནཱ བྷཝནྟུ སཀྐཙྩ སུཎནྟཱུ’’ཏི ཝཙནེན ཏེསཾ སུམནབྷཱཝཾ སཀྐཙྩཾ སོཏུཀམྱཏཉྩ དིསྭཱ ཨཱཧ – ཡསྨཱ ཏུམྷེ སུམནབྷཱཝེན ཨཏྟསམྨཱཔཎིདྷིཡོནིསོམནསིཀཱརཱསཡསུདྡྷཱིཧི སཀྐཙྩཾ སོཏུཀམྱཏཱཡ སཔྤུརིསཱུཔནིསྶཡཔརཏོགྷོསཔདཊྛཱནཏོ པཡོགསུདྡྷཱིཧི ཙ ཡུཏྟཱ, ཏསྨཱ ཧི བྷཱུཏཱ ནིསཱམེཐ སབྦེཏི. ཨཐ ཝཱ ཡཾ པུརིམགཱཐཱཡ ཨནྟེ ‘‘བྷཱསིཏ’’ནྟི ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཀཱརཎབྷཱཝེན ཨཔདིསནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཡསྨཱ མམ བྷཱསིཏཾ ནཱམ ཨཏིདུལླབྷཾ ཨཊྛཀྑཎཔརིཝཛྫིཏསྶ ཁཎསྶ དུལླབྷཏྟཱ, ཨནེཀཱནིསཾསཉྩ པཉྙཱཀརུཎཱགུཎེན པཝཏྟཏྟཱ, ཏཉྩཱཧཾ ཝཏྟུཀཱམོ ‘སུཎནྟུ བྷཱསིཏ’ནྟི ཨཝོཙཾ. ཏསྨཱ ཧི བྷཱུཏཱ ནིསཱམེཐ སབྦེ’’ཏི ཨིདཾ ཨིམིནཱ གཱཐཱཔདེན ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨེཝམེཏཾ ཀཱརཎཾ ནིརོཔེནྟོ ཨཏྟནོ བྷཱསིཏནིསཱམནེ ནིཡོཛེཏྭཱ ནིསཱམེཏབྦཾ ཝཏྟུམཱརདྡྷོ ‘‘མེཏྟཾ ཀརོཐ མཱནུསིཡཱ པཛཱཡཱ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ – ཡཱཡཾ ཏཱིཧི ཨུཔདྡཝེཧི ཨུཔདྡུཏཱ མཱནུསཱི པཛཱ, ཏསྶཱ མཱནུསིཡཱ པཛཱཡ མིཏྟབྷཱཝཾ ཧིཏཛ྄ཛྷཱསཡཏཾ པཙྩུཔཊྛཱཔེཐཱཏི. ཀེཙི པན ‘‘མཱནུསིཡཾ པཛ’’ནྟི པཋནྟི, ཏཾ བྷུམྨཏྠཱསམྦྷཝཱ ན ཡུཛྫཏི. ཡམྤི ཙཉྙེ ཨཏྠཾ ཝཎྞཡནྟི, སོཔི ན ཡུཛྫཏི. ཨདྷིཔྤཱཡོ པནེཏྠ – ནཱཧཾ བུདྡྷོཏི ཨིསྶརིཡབལེན ཝདཱམི, ཨཔིཙ པན ཏུམྷཱཀཉྩ ཨིམིསྶཱ ཙ མཱནུསིཡཱ པཛཱཡ ཧིཏཏྠཾ ཝདཱམི – ‘‘མེཏྟཾ ཀརོཐ མཱནུསིཡཱ པཛཱཡཱ’’ཏི. ཨེཏྠ ཙ –

‘‘ཡེ སཏྟསཎྜཾ པཐཝིཾ ཝིཛེཏྭཱ, རཱཛིསཡོ ཡཛམཱནཱ ཨནུཔརིཡགཱ;

ཨསྶམེདྷཾ པུརིསམེདྷཾ, སམྨཱཔཱསཾ ཝཱཛཔེཡྻཾ ནིརགྒལ༹ཾ.

‘‘མེཏྟསྶ ཙིཏྟསྶ སུབྷཱཝིཏསྶ, ཀལམྤི ཏེ ནཱནུབྷཝནྟི སོལ༹སིཾ.

‘‘ཨེཀམྤི ཙེ པཱཎམདུཊྛཙིཏྟོ, མེཏྟཱཡཏི ཀུསལཱི ཏེན ཧོཏི;

སབྦེ ཙ པཱཎེ མནསཱནུཀམྤཱི, པཧཱུཏམརིཡོ པཀརོཏི པུཉྙ’’ནྟི. (ཨ. ནི. ༨.༡) –

ཨེཝམཱདཱིནཾ སུཏྟཱནཾ ཨེཀཱདསཱནིསཾསཱནཉྩ ཝསེན ཡེ མེཏྟཾ ཀརོནྟི, ཏེསཾ མེཏྟཱ ཧིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

‘‘དེཝཏཱནུཀམྤིཏོ པོསོ, སདཱ བྷདྲཱནི པསྶཏཱི’’ཏི. (དཱི. ནི. ༢.༡༥༣; ཨུདཱ. ༧༦; མཧཱཝ. ༢༨༦) –

ཨེཝམཱདཱིནཾ ཝསེན ཡེསུ ཀརཱིཡཏི, ཏེསམྤི ཧིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨེཝཾ ཨུབྷཡེསམྤི ཧིཏབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘མེཏྟཾ ཀརོཐ མཱནུསིཡཱ པཛཱཡཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཨུཔཀཱརམྤི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘དིཝཱ ཙ རཏྟོ ཙ ཧརནྟི ཡེ བལིཾ, ཏསྨཱ ཧི ནེ རཀྑཐ ཨཔྤམཏྟཱ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ – ཡེ མནུསྶཱ ཙིཏྟཀམྨཀཊྛཀམྨཱདཱིཧིཔི དེཝཏཱ ཀཏྭཱ ཙེཏིཡརུཀྑཱདཱིནི ཙ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དེཝཏཱ ཨུདྡིསྶ དིཝཱ བལིཾ ཀརོནྟི, ཀཱལ༹པཀྑཱདཱིསུ ཙ རཏྟིཾ བལིཾ ཀརོནྟི. སལཱཀབྷཏྟཱདཱིནི ཝཱ དཏྭཱ ཨཱརཀྑདེཝཏཱ ཨུཔཱདཱཡ ཡཱཝ བྲཧྨདེཝཏཱནཾ པཏྟིདཱནནིཡྻཱཏནེན དིཝཱ བལིཾ ཀརོནྟི, ཚཏྟཱརོཔནདཱིཔམཱལཱ སབྦརཏྟིཀདྷམྨསྶཝནཱདཱིནི ཀཱརཱཔེཏྭཱ པཏྟིདཱནནིཡྻཱཏནེན ཙ རཏྟིཾ བལིཾ ཀརོནྟི, ཏེ ཀཐཾ ན རཀྑིཏབྦཱ. ཡཏོ ཨེཝཾ དིཝཱ ཙ རཏྟོ ཙ ཏུམྷེ ཨུདྡིསྶ ཀརོནྟི ཡེ བལིཾ, ཏསྨཱ ཧི ནེ རཀྑཐ. ཏསྨཱ བལིཀམྨཀཱརཎཱཔི ཏེ མནུསྶེ རཀྑཐ གོཔཡཐ, ཨཧིཏཾ ཏེསཾ ཨཔནེཐ, ཧིཏཾ ཨུཔནེཐ ཨཔྤམཏྟཱ ཧུཏྭཱ ཏཾ ཀཏཉྙུབྷཱཝཾ ཧདཡེ ཀཏྭཱ ནིཙྩམནུསྶརནྟཱཏི.

༢༢༦. ཨེཝཾ དེཝཏཱསུ མནུསྶཱནཾ ཨུཔཀཱརཀབྷཱཝཾ དསྶེཏྭཱ ཏེསཾ ཨུཔདྡཝཝཱུཔསམནཏྠཾ བུདྡྷཱདིགུཎཔྤཀཱསནེན ཙ དེཝམནུསྶཱནཾ དྷམྨསྶཝནཏྠཾ ‘‘ཡཾཀིཉྩི ཝིཏྟ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན སཙྩཝཙནཾ པཡུཛྫིཏུམཱརདྡྷོ. ཏཏྠ ཡཾཀིཉྩཱིཏི ཨནིཡམིཏཝསེན ཨནཝསེསཾ པརིཡཱདིཡཏི ཡཾཀིཉྩི ཏཏྠ ཏཏྠ ཝོཧཱརཱུཔགཾ. ཝིཏྟནྟི དྷནཾ. ཏཉྷི ཝིཏྟིཾ ཛནེཏཱིཏི ཝིཏྟཾ. ཨིདྷ ཝཱཏི མནུསྶལོཀཾ ནིདྡིསཏི, ཧུརཾ ཝཱཏི ཏཏོ པརཾ ཨཝསེསལོཀཾ. ཏེན ཙ ཋཔེཏྭཱ མནུསྶེ སབྦལོཀགྒཧཎེ པཏྟེ ‘‘སགྒེསུ ཝཱ’’ཏི པརཏོ ཝུཏྟཏྟཱ ཋཔེཏྭཱ མནུསྶེ ཙ སགྒེ ཙ ཨཝསེསཱནཾ ནཱགསུཔཎྞཱདཱིནཾ གཧཎཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཝཾ ཨིམེཧི དྭཱིཧི པདེཧི ཡཾ མནུསྶཱནཾ ཝོཧཱརཱུཔགཾ ཨལངྐཱརཔརིབྷོགཱུཔགཉྩ ཛཱཏརཱུཔརཛཏམུཏྟཱམཎིཝེལུ༹རིཡཔཝཱལ༹ལོཧིཏངྐམསཱརགལླཱདིཀཾ, ཡཉྩ མུཏྟཱམཎིཝཱལུཀཏྠཏཱཡ བྷཱུམིཡཱ རཏནམཡཝིམཱནེསུ ཨནེཀཡོཛནསཏཝིཏྠཏེསུ བྷཝནེསུ ཨུཔྤནྣཱནཾ ནཱགསུཔཎྞཱདཱིནཾ ཝིཏྟཾ, ཏཾ ནིདྡིཊྛཾ ཧོཏི.

སགྒེསུ ཝཱཏི ཀཱམཱཝཙརརཱུཔཱཝཙརདེཝལོཀེསུ. ཏེ ཧི སོབྷནེན ཀམྨེན ཨཛཱིཡནྟི གམྨནྟཱིཏི སགྒཱ, སུཊྛུ ཝཱ ཨགྒཱཏིཔི སགྒཱ. ཡནྟི ཡཾ སསྶཱམིཀཾ ཝཱ ཨསྶཱམིཀཾ ཝཱ. རཏནནྟི རཏིཾ ནཡཏི, ཝཧཏི, ཛནཡཏི, ཝཌྜྷེཏཱིཏི རཏནཾ, ཡཾཀིཉྩི ཙིཏྟཱིཀཏཾ མཧགྒྷཾ ཨཏུལཾ དུལླབྷདསྶནཾ ཨནོམསཏྟཔརིབྷོགཉྩ, ཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཙིཏྟཱིཀཏཾ མཧགྒྷཉྩ, ཨཏུལཾ དུལླབྷདསྶནཾ;

ཨནོམསཏྟཔརིབྷོགཾ, རཏནཾ ཏེན ཝུཙྩཏཱི’’ཏི.

པཎཱིཏནྟི ཨུཏྟམཾ, སེཊྛཾ, ཨཏཔྤཀཾ. ཨེཝཾ ཨིམིནཱ གཱཐཱཔདེན ཡཾ སགྒེསུ ཨནེཀཡོཛནསཏཔྤམཱཎསབྦརཏནམཡཝིམཱནེསུ སུདྷམྨཝེཛཡནྟཔྤབྷུཏཱིསུ སསྶཱམིཀཾ, ཡཉྩ བུདྡྷུཔྤཱདཝིརཧེན ཨཔཱཡམེཝ པརིཔཱུརེནྟེསུ སཏྟེསུ སུཉྙཝིམཱནཔཊིབདྡྷཾ ཨསྶཱམིཀཾ, ཡཾ ཝཱ པནཉྙམྤི པཐཝཱིམཧཱསམུདྡཧིམཝནྟཱདིནིསྶིཏཾ ཨསྶཱམིཀཾ རཏནཾ, ཏཾ ནིདྡིཊྛཾ ཧོཏི.

ན ནོ སམཾ ཨཏྠི ཏཐཱགཏེནཱཏི ན-ཨིཏི པཊིསེདྷེ, ནོ-ཨིཏི ཨཝདྷཱརཎེ. སམནྟི ཏུལྱཾ. ཨཏྠཱིཏི ཝིཛྫཏི. ཏཐཱགཏེནཱཏི བུདྡྷེན. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡཾ ཨེཏཾ ཝིཏྟཉྩ རཏནཉྩ པཀཱསིཏཾ, ཨེཏྠ ཨེཀམྤི བུདྡྷརཏནེན སདིསཾ རཏནཾ ནེཝཏྠི. ཡམྤི ཧི ཏཾ ཙིཏྟཱིཀཏཊྛེན རཏནཾ, སེཡྻཐིདཾ – རཉྙོ ཙཀྐཝཏྟིསྶ ཙཀྐརཏནཾ མཎིརཏནཉྩ, ཡམྷི ཨུཔྤནྣེ མཧཱཛནོ ན ཨཉྙཏྠ ཙིཏྟཱིཀཱརཾ ཀརོཏི, ན ཀོཙི པུཔྥགནྡྷཱདཱིནི གཧེཏྭཱ ཡཀྑཊྛཱནཾ ཝཱ བྷཱུཏཊྛཱནཾ ཝཱ གཙྪཏི, སབྦོཔི ཛནོ ཙཀྐརཏནམཎིརཏནམེཝ ཙིཏྟིཾ ཀརོཏི པཱུཛེཏི, ཏཾ ཏཾ ཝརཾ པཏྠེཏི, པཏྠིཏཔཏྠིཏཉྩསྶ ཨེཀཙྩཾ སམིཛ྄ཛྷཏི, ཏམྤི རཏནཾ བུདྡྷརཏནེན སམཾ ནཏྠི. ཡདི ཧི ཙིཏྟཱིཀཏཊྛེན རཏནཾ, ཏཐཱགཏོཝ རཏནཾ. ཏཐཱགཏེ ཧི ཨུཔྤནྣེ ཡེ ཀེཙི མཧེསཀྑཱ དེཝམནུསྶཱ, ན ཏེ ཨཉྙཏྲ ཙིཏྟཱིཀཱརཾ ཀརོནྟི, ན ཀཉྩི ཨཉྙཾ པཱུཛེནྟི. ཏཐཱ ཧི བྲཧྨཱ སཧམྤཏི སིནེརུམཏྟེན རཏནདཱམེན ཏཐཱགཏཾ པཱུཛེསི, ཡཐཱབལཉྩ ཨཉྙེ དེཝཱ མནུསྶཱ ཙ བིམྦིསཱརཀོསལརཱཛཨནཱཐཔིཎྜིཀཱདཡོ. པརིནིབྦུཏམྤི ཙ བྷགཝནྟཾ ཨུདྡིསྶ ཚནྣཝུཏིཀོཊིདྷནཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཨསོཀམཧཱརཱཛཱ སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཙཏུརཱསཱིཏི ཝིཧཱརསཧསྶཱནི པཏིཊྛཱཔེསི, ཀོ པན ཝཱདོ ཨཉྙེསཾ ཙིཏྟཱིཀཱརཱནཾ. ཨཔིཙ ཀསྶཉྙསྶ པརིནིབྦུཏསྶཱཔི ཛཱཏིབོདྷིདྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནཔརིནིབྦཱནཊྛཱནཱནི པཊིམཱཙེཏིཡཱདཱིནི ཝཱ ཨུདྡིསྶ ཨེཝཾ ཙིཏྟཱིཀཱརགརུཀཱརོ ཝཏྟཏི ཡཐཱ བྷགཝཏོ. ཨེཝཾ ཙིཏྟཱིཀཏཊྛེནཱཔི ཏཐཱགཏསམཾ རཏནཾ ནཏྠི.

ཏཐཱ ཡམྤི ཏཾ མཧགྒྷཊྛེན རཏནཾ, སེཡྻཐིདཾ – ཀཱསིཀཾ ཝཏྠཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཛིཎྞམྤི, བྷིཀྑཝེ, ཀཱསིཀཾ ཝཏྠཾ ཝཎྞཝནྟཉྩེཝ ཧོཏི སུཁསམྥསྶཉྩ མཧགྒྷཉྩཱ’’ཏི, ཏམྤི བུདྡྷརཏནེན སམཾ ནཏྠི. ཡདི ཧི མཧགྒྷཊྛེན རཏནཾ, ཏཐཱགཏོཝ རཏནཾ. ཏཐཱགཏོ ཧི ཡེསཾ པཾསུཀམྤི པཊིགྒཎྷཱཏི, ཏེསཾ ཏཾ མཧཔྥལཾ ཧོཏི མཧཱནིསཾསཾ, སེཡྻཐཱཔི ཨསོཀསྶ རཉྙོ. ཨིདམསྶ མཧགྒྷཏཱཡ. ཨེཝཾ མཧགྒྷཏཱཝཙནེ ཙེཏྠ དོསཱབྷཱཝསཱདྷཀཾ ཨིདཾ ཏཱཝ སུཏྟཔདཾ ཝེདིཏབྦཾ –

‘‘ཡེསཾ ཁོ པན སོ པཊིགྒཎྷཱཏི ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔྤཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཾ, ཏེསཾ ཏཾ མཧཔྥལཾ ཧོཏི མཧཱནིསཾསཾ. ཨིདམསྶ མཧགྒྷཏཱཡ ཝདཱམི. སེཡྻཐཱཔི ཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཀཱསིཀཾ ཝཏྠཾ མཧགྒྷཾ, ཏཐཱུཔམཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམཾ པུགྒལཾ ཝདཱམཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༡༠༠).

ཨེཝཾ མཧགྒྷཊྛེནཱཔི ཏཐཱགཏསམཾ རཏནཾ ནཏྠི.

ཏཐཱ ཡམྤི ཏཾ ཨཏུལཊྛེན རཏནཾ. སེཡྻཐིདཾ – རཉྙོ ཙཀྐཝཏྟིསྶ ཙཀྐརཏནཾ ཨུཔྤཛྫཏི ཨིནྡནཱིལམཎིམཡནཱབྷི སཏྟརཏནམཡསཧསྶཱརཾ པཝཱལ༹མཡནེམི, རཏྟསུཝཎྞམཡསནྡྷི, ཡསྶ དསནྣཾ དསནྣཾ ཨརཱནཾ ཨུཔརི ཨེཀཾ མུཎྜཱརཾ ཧོཏི ཝཱཏཾ གཧེཏྭཱ སདྡཀརཎཏྠཾ, ཡེན ཀཏོ སདྡོ སུཀུསལཔྤཏཱལི༹ཏཔཉྩངྒིཀཏཱུརིཡསདྡོ ཝིཡ ཧོཏི. ཡསྶ ནཱབྷིཡཱ ཨུབྷོསུ པསྶེསུ དྭེ སཱིཧམུཁཱནི ཧོནྟི, ཨབྦྷནྟརཾ སཀཊཙཀྐསྶེཝ སུསིརཾ, ཏསྶ ཀཏྟཱ ཝཱ ཀཱརེཏཱ ཝཱ ནཏྠི, ཀམྨཔཙྩཡེན ཨུཏུཏོ སམུཊྛཱཏི. ཡཾ རཱཛཱ དསཝིདྷཾ ཙཀྐཝཏྟིཝཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ ཏདཧུཔོསཐེ པནྣརསེ པུཎྞམདིཝསེ སཱིསཾནྷཱཏོ ཨུཔོསཐིཀོ ཨུཔརིཔཱསཱདཝརགཏོ སཱིལཱནི སོདྷེནྟོ ནིསིནྣོ པུཎྞཙནྡཾ ཝིཡ སཱུརིཡཾ ཝིཡ ཙ ཨུཊྛེནྟཾ པསྶཏི, ཡསྶ དྭཱདསཡོཛནཏོ སདྡོ སུཡྻཏི, ཡོཛནཏོ ཝཎྞོ དིསྶཏི, ཡཾ མཧཱཛནེན ‘‘དུཏིཡོ མཉྙེ ཙནྡོ སཱུརིཡོ ཝཱ ཨུཊྛིཏོ’’ཏི ཨཏིཝིཡ ཀོཏཱུཧལཛཱཏེན དིསྶམཱནཾ ནགརསྶ ཨུཔརི ཨཱགནྟྭཱ རཉྙོ ཨནྟེཔུརསྶ པཱཙཱིནཔསྶེ ནཱཏིཨུཙྩཾ ནཱཏིནཱིཙཾ ཧུཏྭཱ མཧཱཛནསྶ གནྡྷཔུཔྥཱདཱིཧི པཱུཛེཏུཾ ཡུཏྟཊྛཱནེ ཨཀྑཱཧཏཾ ཝིཡ ཏིཊྛཏི.

ཏདེཝ ཨནུབནྡྷམཱནཾ ཧཏྠིརཏནཾ ཨུཔྤཛྫཏི, སབྦསེཏོ རཏྟཔཱདོ སཏྟཔྤཏིཊྛོ ཨིདྡྷིམཱ ཝེཧཱསངྒམོ ཨུཔོསཐཀུལཱ ཝཱ ཚདྡནྟཀུལཱ ཝཱ ཨཱགཙྪཏི. ཨུཔོསཐཀུལཱ ཨཱགཙྪནྟོ ཧི སབྦཛེཊྛོ ཨཱགཙྪཏི, ཚདྡནྟཀུལཱ སབྦཀནིཊྛོ སིཀྑིཏསིཀྑོ དམཐཱུཔེཏོ. སོ དྭཱདསཡོཛནཾ པརིསཾ གཧེཏྭཱ སཀལཛམྦུདཱིཔཾ ཨནུསཾཡཱཡིཏྭཱ པུརེཔཱཏརཱསམེཝ སཀཾ རཱཛདྷཱནིཾ ཨཱགཙྪཏི.

ཏམྤི ཨནུབནྡྷམཱནཾ ཨསྶརཏནཾ ཨུཔྤཛྫཏི, སབྦསེཏོ རཏྟཔཱདོ ཀཱཀསཱིསོ མུཉྫཀེསོ ཝལཱཧཀསྶ རཱཛཀུལཱ ཨཱགཙྪཏི. སེསམེཏྠ ཧཏྠིརཏནསདིསམེཝ.

ཏམྤི ཨནུབནྡྷམཱནཾ མཎིརཏནཾ ཨུཔྤཛྫཏི. སོ ཧོཏི མཎི ཝེལུ༹རིཡོ སུབྷོ ཛཱཏིམཱ ཨཊྛཾསོ སུཔརིཀམྨཀཏོ ཨཱཡཱམཏོ ཙཀྐནཱབྷིསདིསོ, ཝེཔུལླཔབྦཏཱ ཨཱགཙྪཏི, སོ ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏེཔི ཨནྡྷཀཱརེ རཉྙོ དྷཛགྒཏོ ཡོཛནཾ ཨོབྷཱསེཏི, ཡསྶོབྷཱསེན མནུསྶཱ ‘‘དིཝཱ’’ཏི མཉྙམཱནཱ ཀམྨནྟེ པཡོཛེནྟི, ཨནྟམསོ ཀུནྠཀིཔིལླིཀཾ ཨུཔཱདཱཡ པསྶནྟི.

ཏམྤི ཨནུབནྡྷམཱནཾ ཨིཏྠིརཏནཾ ཨུཔྤཛྫཏི. པཀཏིཨགྒམཧེསཱི ཝཱ ཧོཏི, ཨུཏྟརཀུརུཏོ ཝཱ ཨཱགཙྪཏི མདྡརཱཛཀུལཏོ ཝཱ, ཨཏིདཱིགྷཱདིཚདོསཝིཝཛྫིཏཱ ཨཏིཀྐནྟཱ མཱནུསཾ ཝཎྞཾ ཨཔྤཏྟཱ དིབྦཾ ཝཎྞཾ, ཡསྶཱ རཉྙོ སཱིཏཀཱལེ ཨུཎྷཱནི གཏྟཱནི ཧོནྟི, ཨུཎྷཀཱལེ སཱིཏཱནི, སཏདྷཱ ཕོཊིཏཏཱུལཔིཙུནོ ཝིཡ སམྥསྶོ ཧོཏི, ཀཱཡཏོ ཙནྡནགནྡྷོ ཝཱཡཏི, མུཁཏོ ཨུཔྤལགནྡྷོ, པུབྦུཊྛཱཡིཏཱདིཨནེཀགུཎསམནྣཱགཏཱ ཙ ཧོཏི.

ཏམྤི ཨནུབནྡྷམཱནཾ གཧཔཏིརཏནཾ ཨུཔྤཛྫཏི རཉྙོ པཀཏིཀམྨཀརོ སེཊྛི, ཡསྶ ཙཀྐརཏནེ ཨུཔྤནྣམཏྟེ དིབྦཾ ཙཀྑུ པཱཏུབྷཝཏི, ཡེན སམནྟཏོ ཡོཛནམཏྟེ ནིདྷིཾ པསྶཏི སསྶཱམིཀམྤི ཨསྶཱམིཀམྤི. སོ རཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཝཱརེཏི ‘‘ཨཔྤོསྶུཀྐོ ཏྭཾ, དེཝ, ཧོཧི, ཨཧཾ ཏེ དྷནེན དྷནཀརཎཱིཡཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི.

ཏམྤི ཨནུབནྡྷམཱནཾ པརིཎཱཡཀརཏནཾ ཨུཔྤཛྫཏི རཉྙོ པཀཏིཛེཊྛཔུཏྟོ, ཙཀྐརཏནེ ཨུཔྤནྣམཏྟེ ཨཏིརེཀཔཉྙཱཝེཡྻཏྟིཡེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, དྭཱདསཡོཛནཱཡ པརིསཱཡ ཙེཏསཱ ཙིཏྟཾ པརིཛཱནིཏྭཱ ནིགྒཧཔགྒཧསམཏྠོ ཧོཏི. སོ རཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཝཱརེཏི – ‘‘ཨཔྤོསྶུཀྐོ ཏྭཾ, དེཝ, ཧོཧི, ཨཧཾ ཏེ རཛྫཾ ཨནུསཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. ཡཾ ཝཱ པནཉྙམྤི ཨེཝརཱུཔཾ ཨཏུལཊྛེན རཏནཾ, ཡསྶ ན སཀྐཱ ཏུལཡིཏྭཱ ཏཱིརཡིཏྭཱ ཨགྒྷོ ཀཱཏུཾ ‘‘སཏཾ ཝཱ སཧསྶཾ ཝཱ ཨགྒྷཏི ཀོཊིཾ ཝཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཨེཀརཏནམྤི བུདྡྷརཏནེན སམཾ ནཏྠི. ཡདི ཧི ཨཏུལཊྛེན རཏནཾ, ཏཐཱགཏོཝ རཏནཾ. ཏཐཱགཏོ ཧི ན སཀྐཱ སཱིལཏོ ཝཱ སམཱདྷིཏོ ཝཱ པཉྙཱདཱིནཾ ཝཱ ཨཉྙཏརཏོ ཀེནཙི ཏུལཡིཏྭཱ ཏཱིརཡིཏྭཱ ‘‘ཨེཏྟཀགུཎོ ཝཱ ཨིམིནཱ སམོ ཝཱ སཔྤཊིབྷཱགོ ཝཱ’’ཏི པརིཙྪིནྡིཏུཾ. ཨེཝཾ ཨཏུལཊྛེནཱཔི ཏཐཱགཏསམཾ རཏནཾ ནཏྠི.

ཏཐཱ ཡམྤི ཏཾ དུལླབྷདསྶནཊྛེན རཏནཾ. སེཡྻཐིདཾ – དུལླབྷཔཱཏུབྷཱཝོ རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟི ཙཀྐཱདཱིནི ཙ ཏསྶ རཏནཱནི, ཏམྤི བུདྡྷརཏནེན སམཾ ནཏྠི. ཡདི ཧི དུལླབྷདསྶནཊྛེན རཏནཾ, ཏཐཱགཏོཝ རཏནཾ, ཀུཏོ ཙཀྐཝཏྟིཨཱདཱིནཾ རཏནཏྟཾ, ཡཱནི ཨེཀསྨིཾཡེཝ ཀཔྤེ ཨནེཀཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི. ཡསྨཱ པན ཨསངྑྱེཡྻེཔི ཀཔྤེ ཏཐཱགཏསུཉྙོ ལོཀོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏཐཱགཏོ ཨེཝ ཀདཱཙི ཀརཧཙི ཨུཔྤཛྫནཏོ དུལླབྷདསྶནོ. ཝུཏྟཾ ཙེཏཾ བྷགཝཏཱ པརིནིབྦཱནསམཡེ –

‘‘དེཝཏཱ, ཨཱནནྡ, ཨུཛ྄ཛྷཱཡནྟི – ‘དཱུརཱ ཙ ཝཏམྷ ཨཱགཏཱ ཏཐཱགཏཾ དསྶནཱཡ, ཀདཱཙི ཀརཧཙི ཏཐཱགཏཱ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫནྟི ཨརཧནྟོ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ, ཨཛྫེཝ རཏྟིཡཱ པཙྪིམེ ཡཱམེ ཏཐཱགཏསྶ པརིནིབྦཱནཾ བྷཝིསྶཏི, ཨཡཉྩ མཧེསཀྑོ བྷིཀྑུ བྷགཝཏོ པུརཏོ ཋིཏོ ཨོཝཱརེནྟོ, ན མཡཾ ལབྷཱམ པཙྪིམེ ཀཱལེ ཏཐཱགཏཾ དསྶནཱཡཱ’’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༢༠༠).

ཨེཝཾ དུལླབྷདསྶནཊྛེནཔི ཏཐཱགཏསམཾ རཏནཾ ནཏྠི.

ཏཐཱ ཡམྤི ཏཾ ཨནོམསཏྟཔརིབྷོགཊྛེན རཏནཾ. སེཡྻཐིདཾ – རཉྙོ ཙཀྐཝཏྟིསྶ ཙཀྐརཏནཱདི. ཏཉྷི ཀོཊིསཏསཧསྶདྷནཱནམྤི སཏྟབྷཱུམིཀཔཱསཱདཝརཏལེ ཝསནྟཱནམྤི ཙཎྜཱལཝེནནེསཱདརཐཀཱརཔུཀྐུསཱདཱིནཾ ནཱིཙཀུལིཀཱནཾ ཨོམཀཔུརིསཱནཾ སུཔིནནྟེཔི པརིབྷོགཏྠཱཡ ན ནིབྦཏྟཏི. ཨུབྷཏོ སུཛཱཏསྶ པན རཉྙོ ཁཏྟིཡསྶེཝ པརིཔཱུརིཏདསཝིདྷཙཀྐཝཏྟིཝཏྟསྶ པརིབྷོགཏྠཱཡ ནིབྦཏྟནཏོ ཨནོམསཏྟཔརིབྷོགཾཡེཝ ཧོཏི, ཏམྤི བུདྡྷརཏནེན སམཾ ནཏྠི. ཡདི ཧི ཨནོམསཏྟཔརིབྷོགཊྛེན རཏནཾ, ཏཐཱགཏོཝ རཏནཾ. ཏཐཱགཏོ ཧི ལོཀེ ཨནོམསཏྟསམྨཏཱནམྤི ཨནུཔནིསྶཡསམྤནྣཱནཾ ཝིཔརཱིཏདསྶནཱནཾ པཱུརཎཀསྶཔཱདཱིནཾ ཚནྣཾ སཏྠཱརཱནཾ ཨཉྙེསཉྩ ཨེཝརཱུཔཱནཾ སུཔིནནྟེཔི ཨཔརིབྷོགོ, ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣཱནཾ པན ཙཏུཔྤདཱཡཔི གཱཐཱཡ པརིཡོསཱནེ ཨརཧཏྟམདྷིགནྟུཾ སམཏྠཱནཾ ནིབྦེདྷིཀཉཱཎདསྶནཱནཾ བཱཧིཡདཱརུཙཱིརིཡཔྤབྷུཏཱིནཾ ཨཉྙེསཉྩ མཧཱཀུལཔྤསུཏཱནཾ མཧཱསཱཝཀཱནཾ པརིབྷོགོ. ཏེ ཧི ཏཾ དསྶནཱནུཏྟརིཡསཝནཱནུཏྟརིཡཔཱརིཙརིཡཱནུཏྟརིཡཱདཱིནི སཱདྷེནྟཱ ཏཐཱ ཏཐཱ པརིབྷུཉྫནྟི. ཨེཝཾ ཨནོམསཏྟཔརིབྷོགཊྛེནཱཔི ཏཐཱགཏསམཾ རཏནཾ ནཏྠི.

ཡམྤི ཏཾ ཨཝིསེསཏོ རཏིཛནནཊྛེན རཏནཾ. སེཡྻཐིདཾ – རཉྙོ ཙཀྐཝཏྟིསྶ ཙཀྐརཏནཾ. ཏཉྷི དིསྭཱ རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟི ཨཏྟམནོ ཧོཏི, ཨེཝམྤི ཏཾ རཉྙོ རཏིཾ ཛནེཏི. པུན ཙཔརཾ རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟི ཝཱམེན ཧཏྠེན སུཝཎྞབྷིངྐཱརཾ གཧེཏྭཱ དཀྑིཎེན ཧཏྠེན ཙཀྐརཏནཾ ཨབྦྷུཀྐིརཏི ‘‘པཝཏྟཏུ བྷཝཾ ཙཀྐརཏནཾ, ཨབྷིཝིཛིནཱཏུ བྷཝཾ ཙཀྐརཏན’’ནྟི. ཏཏོ ཙཀྐརཏནཾ པཉྩངྒིཀཾ ཝིཡ ཏཱུརིཡཾ མདྷུརསྶརཾ ནིཙྪརནྟཾ ཨཱཀཱསེན པུརཏྠིམཾ དིསཾ གཙྪཏི, ཨནྭདེཝ རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟི ཙཀྐཱནུབྷཱཝེན དྭཱདསཡོཛནཝིཏྠིཎྞཱཡ ཙཏུརངྒིནིཡཱ སེནཱཡ ནཱཏིཨུཙྩཾ ནཱཏིནཱིཙཾ ཨུཙྩརུཀྑཱནཾ ཧེཊྛཱབྷཱགེན, ནཱིཙརུཀྑཱནཾ ཨུཔརིབྷཱགེན, རུཀྑེསུ པུཔྥཕལཔལླཝཱདིཔཎྞཱཀཱརཾ གཧེཏྭཱ ཨཱགཏཱནཾ ཧཏྠཏོ པཎྞཱཀཱརཉྩ གཎྷནྟོ ‘‘ཨེཧི ཁོ མཧཱརཱཛཱ’’ཏིཨེཝམཱདིནཱ པརམནིཔཙྩཀཱརེན ཨཱགཏེ པཊིརཱཛཱནོ ‘‘པཱཎོ ན ཧནྟབྦོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨནུསཱསནྟོ གཙྪཏི. ཡཏྠ པན རཱཛཱ བྷུཉྫིཏུཀཱམོ ཝཱ དིཝཱསེཡྻཾ ཝཱ ཀཔྤེཏུཀཱམོ ཧོཏི, ཏཏྠ ཙཀྐརཏནཾ ཨཱཀཱསཱ ཨོཏརིཏྭཱ ཨུདཀཱདིསབྦཀིཙྩཀྑམེ སམེ བྷཱུམིབྷཱགེ ཨཀྑཱཧཏཾ ཝིཡ ཏིཊྛཏི. པུན རཉྙོ གམནཙིཏྟེ ཨུཔྤནྣེ པུརིམནཡེནེཝ སདྡཾ ཀརོནྟཾ གཙྪཏི, ཡཾ སུཏྭཱ དྭཱདསཡོཛནིཀཱཔི པརིསཱ ཨཱཀཱསེན གཙྪཏི. ཙཀྐརཏནཾ ཨནུཔུབྦེན པུརཏྠིམཾ སམུདྡཾ ཨཛ྄ཛྷོགཱཧཏི, ཏསྨིཾ ཨཛ྄ཛྷོགཱཧནྟེ ཨུདཀཾ ཡོཛནཔྤམཱཎཾ ཨཔགནྟྭཱ བྷིཏྟཱིཀཏཾ ཝིཡ ཏིཊྛཏི. མཧཱཛནོ ཡཐཱཀཱམཾ སཏྟ རཏནཱནི གཎྷཱཏི. པུན རཱཛཱ སུཝཎྞབྷིངྐཱརཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨིཏོ པཊྛཱཡ མམ རཛྫ’’ནྟི ཨུདཀེན ཨབྦྷུཀྐིརིཏྭཱ ནིཝཏྟཏི. སེནཱ པུརཏོ ཧོཏི, ཙཀྐརཏནཾ པཙྪཏོ, རཱཛཱ མཛ྄ཛྷེ. ཙཀྐརཏནསྶ ཨོསཀྐིཏོསཀྐིཏཊྛཱནཾ ཨུདཀཾ པརིཔཱུརཏི. ཨེཏེནེཝ ཨུཔཱཡེན དཀྑིཎཔཙྪིམཨུཏྟརེཔི སམུདྡེ གཙྪཏི.

ཨེཝཾ ཙཏུདྡིསཾ ཨནུསཾཡཱཡིཏྭཱ ཙཀྐརཏནཾ ཏིཡོཛནཔྤམཱཎཾ ཨཱཀཱསཾ ཨཱརོཧཏི. ཏཏྠ ཋིཏོ རཱཛཱ ཙཀྐརཏནཱནུབྷཱཝེན ཝིཛིཏཾ པཉྩསཏཔརིཏྟདཱིཔཔཊིམཎྜིཏཾ སཏྟཡོཛནསཧསྶཔརིམཎྜལཾ པུབྦཝིདེཧཾ, ཏཐཱ ཨཊྛཡོཛནསཧསྶཔརིམཎྜལཾ ཨུཏྟརཀུརུཾ, སཏྟཡོཛནསཧསྶཔརིམཎྜལཾཡེཝ ཨཔརགོཡཱནཾ, དསཡོཛནསཧསྶཔརིམཎྜལཾ ཛམྦུདཱིཔཉྩཱཏི ཨེཝཾ ཙཏུམཧཱདཱིཔདྭིསཧསྶཔརིཏྟདཱིཔཔཊིམཎྜིཏཾ ཨེཀཾ ཙཀྐཝཱལ༹ཾ སུཕུལླཔུཎྜརཱིཀཝནཾ ཝིཡ ཨོལོཀེཏི. ཨེཝཾ ཨོལོཀཡཏོ ཙསྶ ཨནཔྤིཀཱ རཏི ཨུཔྤཛྫཏི. ཨེཝམྤི ཏཾ ཙཀྐརཏནཾ རཉྙོ རཏིཾ ཛནེཏི, ཏམྤི བུདྡྷརཏནསམཾ ནཏྠི. ཡདི ཧི རཏིཛནནཊྛེན རཏནཾ, ཏཐཱགཏོཝ རཏནཾ. ཀིཾ ཀརིསྶཏི ཨེཏཾ ཙཀྐརཏནཾ? ཏཐཱགཏོ ཧི ཡསྶཱ དིབྦཱཡ རཏིཡཱ ཙཀྐརཏནཱདཱིཧི སབྦེཧིཔི ཛནིཏཱ ཙཀྐཝཏྟིརཏི སངྑམྤི ཀལམྤི ཀལབྷཱགམྤི ན ཨུཔེཏི, ཏཏོཔི རཏིཏོ ཨུཏྟརིཏརཉྩ པཎཱིཏཏརཉྩ ཨཏྟནོ ཨོཝཱདཔྤཏིཀརཱནཾ ཨསངྑྱེཡྻཱནམྤི དེཝམནུསྶཱནཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནརཏིཾ, དུཏིཡཏཏིཡཙཏུཏྠཔཉྩམཛ྄ཛྷཱནརཏིཾ, ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནརཏིཾ, ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནརཏིཾ, སོཏཱཔཏྟིམགྒརཏིཾ, སོཏཱཔཏྟིཕལརཏིཾ, སཀདཱགཱམིཨནཱགཱམིཨརཧཏྟམགྒཕལརཏིཉྩ ཛནེཏི. ཨེཝཾ རཏིཛནནཊྛེནཱཔི ཏཐཱགཏསམཾ རཏནཾ ནཏྠཱིཏི.

ཨཔིཙ རཏནཾ ནཱམེཏཾ དུཝིདྷཾ ཧོཏི སཝིཉྙཱཎཀཾ ཨཝིཉྙཱཎཀཉྩ. ཏཏྠ ཨཝིཉྙཱཎཀཾ ཙཀྐརཏནཾ མཎིརཏནཾ, ཡཾ ཝཱ པནཉྙམྤི ཨནིནྡྲིཡབདྡྷཾ སུཝཎྞརཛཏཱདི, སཝིཉྙཱཎཀཾ ཧཏྠིརཏནཱདི པརིཎཱཡཀརཏནཔརིཡོསཱནཾ, ཡཾ ཝཱ པནཉྙམྤི ཨེཝརཱུཔཾ ཨིནྡྲིཡབདྡྷཾ. ཨེཝཾ དུཝིདྷེ ཙེཏྠ སཝིཉྙཱཎཀརཏནཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཨཝིཉྙཱཎཀཾ སུཝཎྞརཛཏམཎིམུཏྟཱདིརཏནཾ, སཝིཉྙཱཎཀཱནཾ ཧཏྠིརཏནཱདཱིནཾ ཨལངྐཱརཏྠཱཡ ཨུཔནཱིཡཏི.

སཝིཉྙཱཎཀརཏནམྤི དུཝིདྷཾ ཏིརཙྪཱནགཏརཏནཾ, མནུསྶརཏནཉྩ. ཏཏྠ མནུསྶརཏནཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཏིརཙྪཱནགཏརཏནཾ མནུསྶརཏནསྶ ཨོཔཝཡ྄ཧཾ ཧོཏི. མནུསྶརཏནམྤི དུཝིདྷཾ ཨིཏྠིརཏནཾ, པུརིསརཏནཉྩ. ཏཏྠ པུརིསརཏནཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཨིཏྠིརཏནཾ པུརིསརཏནསྶ པརིཙཱརིཀཏྟཾ ཨཱཔཛྫཏི. པུརིསརཏནམྤི དུཝིདྷཾ ཨགཱརིཀརཏནཾ, ཨནགཱརིཀརཏནཉྩ. ཏཏྠ ཨནགཱརིཀརཏནཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཨགཱརིཀརཏནེསུ ཨགྒོ ཙཀྐཝཏྟཱིཔི སཱིལཱདིགུཎཡུཏྟཾ ཨནགཱརིཀརཏནཾ པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཝནྡིཏྭཱ ཨུཔཊྛཧིཏྭཱ པཡིརུཔཱསིཏྭཱ ཙ དིབྦམཱནུསིཀཱ སམྤཏྟིཡོ པཱཔུཎིཏྭཱ ཨནྟེ ནིབྦཱནསམྤཏྟིཾ པཱཔུཎཱཏི.

ཨེཝཾ ཨནགཱརིཀརཏནམྤི དུཝིདྷཾ – ཨརིཡཔུཐུཛྫནཝསེན. ཨརིཡརཏནམྤི དུཝིདྷཾ སེཀྑཱསེཀྑཝསེན. ཨསེཀྑརཏནམྤི དུཝིདྷཾ སུཀྑཝིཔསྶཀསམཐཡཱནིཀཝསེན, སམཐཡཱནིཀརཏནམྤི དུཝིདྷཾ སཱཝཀཔཱརམིཔྤཏྟཾ, ཨཔྤཏྟཉྩ. ཏཏྠ སཱཝཀཔཱརམིཔྤཏྟཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏི. ཀསྨཱ? གུཎམཧནྟཏཱཡ. སཱཝཀཔཱརམིཔྤཏྟརཏནཏོཔི པཙྩེཀབུདྡྷརཏནཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏི. ཀསྨཱ? གུཎམཧནྟཏཱཡ. སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནསདིསཱཔི ཧི ཨནེཀསཏཱ སཱཝཀཱ ཨེཀསྶ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ གུཎཱནཾ སཏབྷཱགམྤི ན ཨུཔེནྟི. པཙྩེཀབུདྡྷརཏནཏོཔི སམྨཱསམྦུདྡྷརཏནཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏི. ཀསྨཱ? གུཎམཧནྟཏཱཡ. སཀལམྤི ཧི ཛམྦུདཱིཔཾ པཱུརེཏྭཱ པལླངྐེན པལླངྐཾ གྷཊྚེནྟཱ ནིསིནྣཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཨེཀསྶ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ གུཎཱནཾ ནེཝ སངྑཾ ན ཀལཾ ན ཀལབྷཱགཾ ཨུཔེནྟི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ བྷགཝཏཱ – ‘‘ཡཱཝཏཱ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ ཨཔདཱ ཝཱ…པེ… ཏཐཱགཏོ ཏེསཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏཱི’’ཏིཨཱདི (སཾ. ནི. ༥.༡༣༩; ཨ. ནི. ༤.༣༤; ༥.༣༢; ཨིཏིཝུ. ༩༠). ཨེཝཾ ཀེནཙིཔི པརིཡཱཡེན ཏཐཱགཏསམཾ རཏནཾ ནཏྠི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ ‘‘ན ནོ སམཾ ཨཏྠི ཏཐཱགཏེནཱ’’ཏི.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ བུདྡྷརཏནསྶ ཨཉྙེཧི རཏནེཧི ཨསམཏཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏེསཾ སཏྟཱནཾ ཨུཔྤནྣཨུཔདྡཝཝཱུཔསམནཏྠཾ ནེཝ ཛཱཏིཾ ན གོཏྟཾ ན ཀོལཔུཏྟིཡཾ ན ཝཎྞཔོཀྑརཏཱདིཾ ནིསྶཱཡ, ཨཔིཙ ཁོ ཨཝཱིཙིམུཔཱདཱཡ བྷཝགྒཔརིཡནྟེ ལོཀེ སཱིལསམཱདྷིཀྑནྡྷཱདཱིཧི གུཎེཧི བུདྡྷརཏནསྶ ཨསདིསབྷཱཝཾ ནིསྶཱཡ སཙྩཝཙནཾ པཡུཉྫཏི ‘‘ཨིདམྤི བུདྡྷེ རཏནཾ པཎཱིཏཾ, ཨེཏེན སཙྩེན སུཝཏྠི ཧོཏཱུ’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – ཨིདམྤི ཨིདྷ ཝཱ ཧུརཾ ཝཱ སགྒེསུ ཝཱ ཡཾཀིཉྩི ཨཏྠི ཝིཏྟཾ ཝཱ རཏནཾ ཝཱ, ཏེན སདྡྷིཾ ཏེཧི ཏེཧི གུཎེཧི ཨསམཏྟཱ བུདྡྷརཏནཾ པཎཱིཏཾ. ཡདི ཨེཏཾ སཙྩཾ, ཨེཏེན སཙྩེན ཨིམེསཾ པཱཎཱིནཾ སོཏྠི ཧོཏུ, སོབྷནཱནཾ ཨཏྠིཏཱ ཧོཏུ, ཨརོགཏཱ ནིརུཔདྡཝཏཱཏི. ཨེཏྠ ཙ ཡཐཱ ‘‘ཙཀྑུཾ ཁོ, ཨཱནནྡ, སུཉྙཾ ཨཏྟེན ཝཱ ཨཏྟནིཡེན ཝཱ’’ཏིཨེཝམཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༤.༨༥) ཨཏྟབྷཱཝེན ཝཱ ཨཏྟནིཡབྷཱཝེན ཝཱཏི ཨཏྠོ. ཨིཏརཐཱ ཧི ཙཀྑུ ཨཏྟཱ ཝཱ ཨཏྟནིཡཾ ཝཱཏི ཨཔྤཊིསིདྡྷམེཝ སིཡཱ. ཨེཝཾ རཏནཾ པཎཱིཏནྟི རཏནཏྟཾ པཎཱིཏཾ, རཏནབྷཱཝོ པཎཱིཏོཏི ཨཡམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨིཏརཐཱ ཧི བུདྡྷོ ནེཝ རཏནནྟི སིཛ྄ཛྷེཡྻ. ན ཧི ཡཏྠ རཏནཾ ཨཏྠི, ཏཾ རཏནནྟི སིཛ྄ཛྷཏི. ཡཏྠ པན ཙིཏྟཱིཀཏཱདིཨཏྠསངྑཱཏཾ ཡེན ཝཱ ཏེན ཝཱ ཝིདྷིནཱ སམྦནྡྷགཏཾ རཏནཏྟཾ ཨཏྠི, ཡསྨཱ ཏཾ རཏནཏྟམུཔཱདཱཡ རཏནནྟི པཉྙཱཔཱིཡཏི, ཏསྨཱ ཏསྶ རཏནཏྟསྶ ཨཏྠིཏཱཡ རཏནནྟི སིཛ྄ཛྷཏི. ཨཐ ཝཱ ཨིདམྤི བུདྡྷེ རཏནནྟི ཨིམིནཱཔི ཀཱརཎེན བུདྡྷོཝ རཏནནྟི ཨེཝམྤེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཝུཏྟམཏྟཱཡ ཙ བྷགཝཏཱ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ རཱཛཀུལསྶ སོཏྠི ཛཱཏཱ, བྷཡཾ ཝཱུཔསནྟཾ. ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཱཎཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ ཨམནུསྶེཧི པཊིགྒཧིཏཱཏི.

༢༢༧. ཨེཝཾ བུདྡྷགུཎེན སཙྩཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ནིབྦཱནདྷམྨགུཎེན ཝཏྟུམཱརདྡྷོ ‘‘ཁཡཾ ཝིརཱག’’ནྟི. ཏཏྠ ཡསྨཱ ནིབྦཱནསཙྪིཀིརིཡཱཡ རཱགཱདཡོ ཁཱིཎཱ ཧོནྟི པརིཀྑཱིཎཱ, ཡསྨཱ ཝཱ ཏཾ ཏེསཾ ཨནུཔྤཱདནིརོདྷཀྑཡམཏྟཾ, ཡསྨཱ ཙ ཏཾ རཱགཱདིཝིཡུཏྟཾ སམྤཡོགཏོ ཙ ཨཱརམྨཎཏོ ཙ, ཡསྨཱ ཝཱ ཏམྷི སཙྪིཀཏེ རཱགཱདཡོ ཨཙྩནྟཾ ཝིརཏྟཱ ཧོནྟི ཝིགཏཱ ཝིདྡྷསྟཱ, ཏསྨཱ ‘‘ཁཡ’’ནྟི ཙ ‘‘ཝིརཱག’’ནྟི ཙ ཝུཙྩཏི. ཡསྨཱ པནསྶ ན ཨུཔྤཱདོ པཉྙཱཡཏི, ན ཝཡོ ན ཋིཏསྶ ཨཉྙཐཏྟཾ, ཏསྨཱ ཏཾ ན ཛཱཡཏི ན ཛཱིཡཏི ན མཱིཡཏཱིཏི ཀཏྭཱ ‘‘ཨམཏ’’ནྟི ཝུཙྩཏི, ཨུཏྟམཊྛེན པན ཨཏཔྤཀཊྛེན ཙ པཎཱིཏནྟི. ཡདཛ྄ཛྷགཱཏི ཡཾ ཨཛ྄ཛྷགཱ ཝིནྡི, པཊིལབྷི, ཨཏྟནོ ཉཱཎབལེན སཙྪཱཀཱསི. སཀྱམུནཱིཏི སཀྱཀུལཔྤསུཏཏྟཱ སཀྱོ, མོནེཡྻདྷམྨསམནྣཱགཏཏྟཱ མུནི, སཀྱོ ཨེཝ མུནི སཀྱམུནི. སམཱཧིཏོཏི ཨརིཡམགྒསམཱདྷིནཱ སམཱཧིཏཙིཏྟོ. ན ཏེན དྷམྨེན སམཏྠི ཀིཉྩཱིཏི ཏེན ཁཡཱདིནཱམཀེན སཀྱམུནིནཱ ཨདྷིགཏེན དྷམྨེན སམཾ ཀིཉྩི དྷམྨཛཱཏཾ ནཏྠི. ཏསྨཱ སུཏྟནྟརེཔི ཝུཏྟཾ ‘‘ཡཱཝཏཱ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སངྑཏཱ ཝཱ ཨསངྑཏཱ ཝཱ, ཝིརཱགོ ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏཱི’’ཏིཨཱདི (ཨ. ནི. ༤.༣༤; ཨིཏིཝུ. ༩༠).

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ནིབྦཱནདྷམྨསྶ ཨཉྙེཧི དྷམྨེཧི ཨསམཏཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏེསཾ སཏྟཱནཾ ཨུཔྤནྣཨུཔདྡཝཝཱུཔསམནཏྠཾ ཁཡཝིརཱགཱམཏཔཎཱིཏཏཱགུཎེཧི ནིབྦཱནདྷམྨརཏནསྶ ཨསདིསབྷཱཝཾ ནིསྶཱཡ སཙྩཝཙནཾ པཡུཉྫཏི ‘‘ཨིདམྤི དྷམྨེ རཏནཾ པཎཱིཏཾ ཨེཏེན སཙྩེན སུཝཏྠི ཧོཏཱུ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ པུརིམགཱཐཱཡ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ ཨཱཎཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ ཨམནུསྶེཧི པཊིགྒཧིཏཱཏི.

༢༢༨. ཨེཝཾ ནིབྦཱནདྷམྨགུཎེན སཙྩཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི མགྒདྷམྨགུཎེན ཝཏྟུམཱརདྡྷོ ‘‘ཡཾ བུདྡྷསེཊྛོ’’ཏི. ཏཏྠ ‘‘བུཛ྄ཛྷིཏཱ སཙྩཱནཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (མཧཱནི. ༡༩༢; ཙཱུལ༹ནི. པཱརཱཡནཏྠུཏིགཱཐཱནིདྡེས ༩༧; པཊི. མ. ༡.༡༦༢) ནཡེན བུདྡྷོ, ཨུཏྟམོ པསཾསནཱིཡོ ཙཱཏི སེཊྛོ, བུདྡྷོ ཙ སོ སེཊྛོ ཙཱཏི བུདྡྷསེཊྛོ. ཨནུབུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷསངྑཱཏེསུ ཝཱ བུདྡྷེསུ སེཊྛོཏི བུདྡྷསེཊྛོ. སོ བུདྡྷསེཊྛོ ཡཾ པརིཝཎྞཡཱི, ‘‘ཨཊྛངྒིཀོ ཙ མགྒཱནཾ, ཁེམཾ ནིབྦཱནཔྤཏྟིཡཱ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༢༡༥) ཙ ‘‘ཨརིཡཾ ཝོ, བྷིཀྑཝེ, སམྨཱསམཱདྷིཾ དེསེསྶཱམི སཨུཔནིསཾ སཔརིཀྑཱར’’ནྟི (མ. ནི. ༣.༡༣༦) ཙ ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན ཏཏྠ ཏཏྠ པསཾསི པཀཱསཡི. སུཙིནྟི ཀིལེསམལསམུཙྪེདཀརཎཏོ ཨཙྩནྟཝོདཱནཾ. སམཱདྷིམཱནནྟརིཀཉྙམཱཧཱུཏི ཡཉྩ ཨཏྟནོ པཝཏྟིསམནནྟརཾ ནིཡམེནེཝ ཕལདཱནཏོ ‘‘ཨཱནནྟརིཀསམཱདྷཱི’’ཏི ཨཱཧུ. ན ཧི མགྒསམཱདྷིཉྷི ཨུཔྤནྣེ ཏསྶ ཕལུཔྤཏྟིནིསེདྷཀོ ཀོཙི ཨནྟརཱཡོ ཨཏྠི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨཡཉྩ པུགྒལོ སོཏཱཔཏྟིཕལསཙྪིཀིརིཡཱཡ པཊིཔནྣོ ཨསྶ, ཀཔྤསྶ ཙ ཨུཌྜཡ྄ཧནཝེལཱ ཨསྶ, ནེཝ ཏཱཝ ཀཔྤོ ཨུཌྜཡ྄ཧེཡྻ, ཡཱཝཱཡཾ པུགྒལོ ན སོཏཱཔཏྟིཕལཾ སཙྪིཀརོཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི པུགྒལོ ཋིཏཀཔྤཱི. སབྦེཔི མགྒསམངྒིནོ པུགྒལཱ ཋིཏཀཔྤིནོ’’ཏི (པུ. པ. ༡༧).

སམཱདྷིནཱ ཏེན སམོ ན ཝིཛྫཏཱིཏི ཏེན བུདྡྷསེཊྛཔརིཝཎྞིཏེན སུཙིནཱ ཨཱནནྟརིཀསམཱདྷིནཱ སམོ རཱུཔཱཝཙརསམཱདྷི ཝཱ ཨརཱུཔཱཝཙརསམཱདྷི ཝཱ ཀོཙི ན ཝིཛྫཏི. ཀསྨཱ? ཏེསཾ བྷཱཝིཏཏྟཱ ཏཏྠ ཏཏྠ བྲཧྨལོཀེ ཨུཔྤནྣསྶཱཔི པུན ནིརཡཱདཱིསུ ཨུཔྤཏྟིསམྦྷཝཏོ, ཨིམསྶ ཙ ཨརཧཏྟསམཱདྷིསྶ བྷཱཝིཏཏྟཱ ཨརིཡཔུགྒལསྶ སབྦུཔྤཏྟིསམུགྒྷཱཏསམྦྷཝཏོ. ཏསྨཱ སུཏྟནྟརེཔི ཝུཏྟཾ ‘‘ཡཱཝཏཱ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སངྑཏཱ, ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ ཏེསཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏཱི’’ཏིཨཱདི (ཨ. ནི. ༤.༣༤; ཨིཏིཝུ. ༩༠).

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨཱནནྟརིཀསམཱདྷིསྶ ཨཉྙེཧི སམཱདྷཱིཧི ཨསམཏཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི པུརིམནཡེནེཝ མགྒདྷམྨརཏནསྶ ཨསདིསབྷཱཝཾ ནིསྶཱཡ སཙྩཝཙནཾ པཡུཉྫཏི ‘‘ཨིདམྤི དྷམྨེ…པེ… ཧོཏཱུ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ ཨཱཎཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ ཨམནུསྶེཧི པཊིགྒཧིཏཱཏི.

༢༢༩. ཨེཝཾ མགྒདྷམྨགུཎེནཱཔི སཙྩཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི སངྒྷགུཎེནཱཔི ཝཏྟུམཱརདྡྷོ ‘‘ཡེ པུགྒལཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཡེཏི ཨནིཡམེཏྭཱ ཨུདྡེསོ. པུགྒལཱཏི སཏྟཱ. ཨཊྛཱཏི ཏེསཾ གཎནཔརིཙྪེདོ. ཏེ ཧི ཙཏྟཱརོ ཙ པཊིཔནྣཱ ཙཏྟཱརོ ཙ ཕལེ ཋིཏཱཏི ཨཊྛ ཧོནྟི. སཏཾ པསཏྠཱཏི སཔྤུརིསེཧི བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷསཱཝཀེཧི ཨཉྙེཧི ཙ དེཝམནུསྶེཧི པསཏྠཱ. ཀསྨཱ? སཧཛཱཏསཱིལཱདིགུཎཡོགཱ. ཏེསཉྷི ཙམྤཀཝཀུལཀུསུམཱདཱིནཾ སཧཛཱཏཝཎྞགནྡྷཱདཡོ ཝིཡ སཧཛཱཏསཱིལསམཱདྷིཨཱདཡོ གུཎཱ. ཏེན ཏེ ཝཎྞགནྡྷཱདིསམྤནྣཱནི ཝིཡ པུཔྥཱནི དེཝམནུསྶཱནཾ སཏཾ པིཡཱ མནཱཔཱ པསཾསནཱིཡཱ ཙ ཧོནྟི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཡེ པུགྒལཱ ཨཊྛསཏཾ པསཏྠཱ’’ཏི.

ཨཐ ཝཱ ཡེཏི ཨནིཡམེཏྭཱ ཨུདྡེསོ. པུགྒལཱཏི སཏྟཱ. ཨཊྛསཏནྟི ཏེསཾ གཎནཔརིཙྪེདོ. ཏེ ཧི ཨེཀབཱིཛཱི ཀོལཾཀོལོ སཏྟཀྑཏྟུཔརམོཏི ཏཡོ སོཏཱཔནྣཱ, ཀཱམརཱུཔཱརཱུཔབྷཝེསུ ཨདྷིགཏཔྥལཱ ཏཡོ སཀདཱགཱམིནོ, ཏེ སབྦེཔི ཙཏུནྣཾ པཊིཔདཱནཾ ཝསེན ཙཏུཝཱིསཏི, ཨནྟརཱཔརིནིབྦཱཡཱི, ཨུཔཧཙྩཔརིནིབྦཱཡཱི, སསངྑཱརཔརིནིབྦཱཡཱི, ཨསངྑཱརཔརིནིབྦཱཡཱི, ཨུདྡྷཾསོཏོ ཨཀནིཊྛགཱམཱིཏི, ཨཝིཧེསུ པཉྩ, ཏཐཱ ཨཏཔྤསུདསྶསུདསྶཱིསུ. ཨཀནིཊྛེསུ པན ཨུདྡྷཾསོཏཝཛྫཱ ཙཏྟཱརོཏི ཙཏུཝཱིསཏི ཨནཱགཱམིནོ, སུཀྑཝིཔསྶཀོ སམཐཡཱནིཀོཏི དྭེ ཨརཧནྟོ, ཙཏྟཱརོ མགྒཊྛཱཏི ཙཏུཔཉྙཱས. ཏེ སབྦེཔི སདྡྷཱདྷུརཔཉྙཱདྷུརཱནཾ ཝསེན དིགུཎཱ ཧུཏྭཱ ཨཊྛསཏཾ ཧོནྟི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

ཙཏྟཱརི ཨེཏཱནི ཡུགཱནི ཧོནྟཱིཏི ཏེ སབྦེཔི ཨཊྛ ཝཱ ཨཊྛསཏཾ ཝཱཏི ཝིཏྠཱརཝསེན ཨུདྡིཊྛཔུགྒལཱ, སངྑེཔཝསེན སོཏཱཔཏྟིམགྒཊྛོ ཕལཊྛོཏི ཨེཀཾ ཡུགཾ, ཨེཝཾ ཡཱཝ ཨརཧཏྟམགྒཊྛོ ཕལཊྛོཏི ཨེཀཾ ཡུགནྟི ཙཏྟཱརི ཡུགཱནི ཧོནྟི. ཏེ དཀྑིཎེཡྻཱཏི ཨེཏྠ ཏེཏི པུབྦེ ཨནིཡམེཏྭཱ ཨུདྡིཊྛཱནཾ ནིཡམེཏྭཱ ནིདྡེསོ. ཡེ པུགྒལཱ ཝིཏྠཱརཝསེན ཨཊྛ ཝཱ ཨཊྛསཏཾ ཝཱ, སངྑེཔཝསེན ཙཏྟཱརི ཡུགཱནི ཧོནྟཱིཏི ཝུཏྟཱ, སབྦེཔི ཏེ དཀྑིཎཾ ཨརཧནྟཱིཏི དཀྑིཎེཡྻཱ. དཀྑིཎཱ ནཱམ ཀམྨཉྩ ཀམྨཝིཔཱཀཉྩ སདྡཧིཏྭཱ ‘‘ཨེས མེ ཨིདཾ ཝེཛྫཀམྨཾ ཝཱ ཛངྒྷཔེསནིཀཾ ཝཱ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིནི ཨནཔེཀྑིཏྭཱ དཱིཡམཱནོ དེཡྻདྷམྨོ, ཏཾ ཨརཧནྟི ནཱམ སཱིལཱདིགུཎཡུཏྟཱ པུགྒལཱ. ཨིམེ ཙ ཏཱདིསཱ, ཏེན ཝུཙྩནྟི ཏེ ‘‘དཀྑིཎེཡྻཱ’’ཏི.

སུགཏསྶ སཱཝཀཱཏི བྷགཝཱ སོབྷནེན གམནེན ཡུཏྟཏྟཱ, སོབྷནཉྩ ཋཱནཾ གཏཏྟཱ, སུཊྛུ ཙ གཏཏྟཱ སུཊྛུ ཨེཝ ཙ གདཏྟཱ སུགཏོ, ཏསྶ སུགཏསྶ. སབྦེཔི ཏེ ཝཙནཾ སུཎནྟཱིཏི སཱཝཀཱ. ཀཱམཉྩ ཨཉྙེཔི སུཎནྟི, ན པན སུཏྭཱ ཀཏྟབྦཀིཙྩཾ ཀརོནྟི. ཨིམེ པན སུཏྭཱ ཀཏྟབྦཾ དྷམྨཱནུདྷམྨཔཊིཔཏྟིཾ ཀཏྭཱ མགྒཕལཱནི པཏྟཱ, ཏསྨཱ ‘‘སཱཝཀཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཨེཏེསུ དིནྣཱནི མཧཔྥལཱནཱིཏི ཨེཏེསུ སུགཏསཱཝཀེསུ ཨཔྤཀཱནིཔི དཱནཱནི དིནྣཱནི པཊིགྒཱཧཀཏོ དཀྑིཎཱཝིསུདྡྷིབྷཱཝཾ ཨུཔགཏཏྟཱ མཧཔྥལཱནི ཧོནྟི. ཏསྨཱ སུཏྟནྟརེཔི ཝུཏྟཾ –

‘‘ཡཱཝཏཱ, བྷིཀྑཝེ, སངྒྷཱ ཝཱ གཎཱ ཝཱ, ཏཐཱགཏསཱཝཀསངྒྷོ ཏེསཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏི, ཡདིདཾ ཙཏྟཱརི པུརིསཡུགཱནི ཨཊྛ པུརིསཔུགྒལཱ, ཨེས བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ…པེ… ཨགྒོ ཝིཔཱཀོ ཧོཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༣༤; ༥.༣༢; ཨིཏིཝུ. ༩༠).

ཨེཝཾ བྷགཝཱ སབྦེསམྤི མགྒཊྛཕལཊྛཱནཾ ཝསེན སངྒྷརཏནསྶ གུཎཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏམེཝ གུཎཾ ནིསྶཱཡ སཙྩཝཙནཾ པཡུཉྫཏི ‘‘ཨིདམྤི སངྒྷེ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ ཨཱཎཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ ཨམནུསྶེཧི པཊིགྒཧིཏཱཏི.

༢༣༠. ཨེཝཾ མགྒཊྛཕལཊྛཱནཾ ཝསེན སངྒྷགུཎེན སཙྩཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཏོ ཨེཀཙྩིཡཱནཾ ཕལསམཱཔཏྟིསུཁམནུབྷཝནྟཱནཾ ཁཱིཎཱསཝཔུགྒལཱནཾཡེཝ གུཎེན ཝཏྟུམཱརདྡྷོ ‘‘ཡེ སུཔྤཡུཏྟཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཡེཏི ཨནིཡམིཏུདྡེསཝཙནཾ. སུཔྤཡུཏྟཱཏི སུཊྛུ པཡུཏྟཱ, ཨནེཀཝིཧིཏཾ ཨནེསནཾ པཧཱཡ སུདྡྷཱཛཱིཝིཏཾ ནིསྶཱཡ ཝིཔསྶནཱཡ ཨཏྟཱནཾ པཡུཉྫིཏུམཱརདྡྷཱཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ སུཔྤཡུཏྟཱཏི པརིསུདྡྷཀཱཡཝཙཱིཔཡོགསམནྣཱགཏཱ. ཏེན ཏེསཾ སཱིལཀྑནྡྷཾ དསྶེཏི. མནསཱ དལ༹ྷེནཱཏི དལ༹ྷེན མནསཱ, ཐིརསམཱདྷིཡུཏྟེན ཙེཏསཱཏི ཨཏྠོ. ཏེན ཏེསཾ སམཱདྷིཀྑནྡྷཾ དསྶེཏི. ནིཀྐཱམིནོཏི ཀཱཡེ ཙ ཛཱིཝིཏེ ཙ ཨནཔེཀྑཱ ཧུཏྭཱ པཉྙཱདྷུརེན ཝཱིརིཡེན སབྦཀིལེསེཧི ཀཏནིཀྐམནཱ. ཏེན ཏེསཾ ཝཱིརིཡསམྤནྣཾ པཉྙཱཀྑནྡྷཾ དསྶེཏི.

གོཏམསཱསནམྷཱིཏི གོཏྟཏོ གོཏམསྶ ཏཐཱགཏསྶེཝ སཱསནམྷི. ཏེན ཨིཏོ བཧིདྡྷཱ ནཱནཔྤཀཱརམྤི ཨམརཏཔཾ ཀརོནྟཱནཾ སུཔྤཡོགཱདིགུཎཱབྷཱཝཏོ ཀིལེསེཧི ནིཀྐམནཱབྷཱཝཾ དཱིཔེཏི. ཏེཏི པུབྦེ ཨུདྡིཊྛཱནཾ ནིདྡེསཝཙནཾ. པཏྟིཔཏྟཱཏི ཨེཏྠ པཏྟབྦཱཏི པཏྟི, པཏྟབྦཱ ནཱམ པཏྟུཾ ཨརཧཱ, ཡཾ པཏྭཱ ཨཙྩནྟཡོགཀྑེམིནོ ཧོནྟི, ཨརཧཏྟཕལསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ, ཏཾ པཏྟིཾ པཏྟཱཏི པཏྟིཔཏྟཱ. ཨམཏནྟི ནིབྦཱནཾ. ཝིགཡ྄ཧཱཏི ཨཱརམྨཎཝསེན ཝིགཱཧིཏྭཱ. ལདྡྷཱཏི ལབྷིཏྭཱ. མུདྷཱཏི ཨབྱཡེན ཀཱཀཎིཀམཏྟམྤི བྱཡཾ ཨཀཏྭཱ. ནིབྦུཏིནྟི པཊིཔྤསྶདྡྷཀིལེསདརཐཾ ཕལསམཱཔཏྟིཾ. བྷུཉྫམཱནཱཏི ཨནུབྷཝམཱནཱ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡེ ཨིམསྨིཾ གོཏམསཱསནམྷི སཱིལསམྤནྣཏྟཱ སུཔྤཡུཏྟཱ, སམཱདྷིསམྤནྣཏྟཱ མནསཱ དལ༹ྷེན, པཉྙཱསམྤནྣཏྟཱ ནིཀྐཱམིནོ, ཏེ ཨིམཱཡ སམྨཱཔཊིཔདཱཡ ཨམཏཾ ཝིགཡ྄ཧ མུདྷཱ ལདྡྷཱ ཕལསམཱཔཏྟིསཉྙིཏཾ ནིབྦུཏིཾ བྷུཉྫམཱནཱ པཏྟིཔཏྟཱ ནཱམ ཧོནྟཱིཏི.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཕལསམཱཔཏྟིསུཁམནུབྷཝནྟཱནཾ ཁཱིཎཱསཝཔུགྒལཱནཾཡེཝ ཝསེན སངྒྷརཏནསྶ གུཎཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏམེཝ གུཎཾ ནིསྶཱཡ སཙྩཝཙནཾ པཡུཉྫཏི ‘‘ཨིདམྤི སངྒྷེ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ ཨཱཎཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ ཨམནུསྶེཧི པཊིགྒཧིཏཱཏི.

༢༣༡. ཨེཝཾ ཁཱིཎཱསཝཔུགྒལཱནཾ གུཎེན སངྒྷཱདྷིཊྛཱནཾ སཙྩཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི བཧུཛནཔཙྩཀྑེན སོཏཱཔནྣསྶེཝ གུཎེན ཝཏྟུམཱརདྡྷོ ‘‘ཡཐིནྡཁཱིལོ’’ཏི. ཏཏྠ ཡཐཱཏི ཨུཔམཱཝཙནཾ. ཨིནྡཁཱིལོཏི ནགརདྭཱརནིཝཱརཎཏྠཾ ཨུམྨཱརབྦྷནྟརེ ཨཊྛ ཝཱ དས ཝཱ ཧཏྠེ པཐཝིཾ ཁཎིཏྭཱ ཨཱཀོཊིཏསྶ སཱརདཱརུམཡཐམྦྷསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. པཐཝིནྟི བྷཱུམིཾ. སིཏོཏི ཨནྟོ པཝིསིཏྭཱ ནིསྶིཏོ. སིཡཱཏི བྷཝེཡྻ. ཙཏུབྦྷི ཝཱཏེཧཱིཏི ཙཏཱུཧི དིསཱཧི ཨཱགཏཝཱཏེཧི. ཨསམྤཀམྤིཡོཏི ཀམྤེཏུཾ ཝཱ ཙཱལེཏུཾ ཝཱ ཨསཀྐུཎེཡྻོ. ཏཐཱུཔམནྟི ཏཐཱཝིདྷཾ. སཔྤུརིསནྟི ཨུཏྟམཔུརིསཾ. ཝདཱམཱིཏི བྷཎཱམི. ཡོ ཨརིཡསཙྩཱནི ཨཝེཙྩ པསྶཏཱིཏི ཡོ ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི པཉྙཱཡ ཨཛ྄ཛྷོགཱཧེཏྭཱ པསྶཏི. ཏཏྠ ཨརིཡསཙྩཱནི ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱནི.

ཨཡཾ པནེཏྠ སངྑེཔཏྠོ – ཡཐཱ ཧི ཨིནྡཁཱིལོ གམྦྷཱིརནེམཏཱཡ པཐཝིསྶིཏོ ཙཏུབྦྷི ཝཱཏེཧི ཨསམྤཀམྤིཡོ སིཡཱ, ཨིམམྤི སཔྤུརིསཾ ཏཐཱུཔམམེཝ ཝདཱམི, ཡོ ཨརིཡསཙྩཱནི ཨཝེཙྩ པསྶཏི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ སོཔི ཨིནྡཁཱིལོ ཝིཡ ཙཏཱུཧི ཝཱཏེཧི སབྦཏིཏྠིཡཝཱདཝཱཏེཧི ཨསམྤཀམྤིཡོ ཧོཏི, ཏམྷཱ དསྶནཱ ཀེནཙི ཀམྤེཏུཾ ཝཱ ཙཱལེཏུཾ ཝཱ ཨསཀྐུཎེཡྻོ. ཏསྨཱ སུཏྟནྟརེཔི ཝུཏྟཾ –

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨཡོཁཱིལོ ཝཱ ཨིནྡཁཱིལོ ཝཱ གམྦྷཱིརནེམོ སུནིཁཱཏོ ཨཙལོ ཨསམྤཀམྤཱི, པུརཏྠིམཱཡ ཙེཔི དིསཱཡ ཨཱགཙྪེཡྻ བྷུསཱ ཝཱཏཝུཊྛི, ནེཝ ནཾ སངྐམྤེཡྻ ན སམྤཀམྤེཡྻ ན སམྤཙཱལེཡྻ. པཙྪིམཱཡ…པེ… དཀྑིཎཱཡ… ཨུཏྟརཱཡ ཙེཔི…པེ… ན སམྤཙཱལེཡྻ. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? གམྦྷཱིརཏྟཱ, བྷིཀྑཝེ, ནེམསྶ སུནིཁཱཏཏྟཱ ཨིནྡཁཱིལསྶ. ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཡེ ཙ ཁོ ཀེཙི སམཎཱ ཝཱ བྲཱཧྨཎཱ ཝཱ ‘ཨིདཾ དུཀྑནྟི…པེ… པཊིཔདཱ’ཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནནྟི, ཏེ ན ཨཉྙསྶ སམཎསྶ ཝཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཝཱ མུཁཾ ཨོལོཀེནྟི ‘ཨཡཾ ནཱུན བྷཝཾ ཛཱནཾ ཛཱནཱཏི པསྶཾ པསྶཏཱི’ཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? སུདིཊྛཏྟཱ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུནྣཾ ཨརིཡསཙྩཱན’’ནྟི (སཾ. ནི. ༥.༡༡༠༩).

ཨེཝཾ བྷགཝཱ བཧུཛནཔཙྩཀྑསྶ སོཏཱཔནྣསྶེཝ ཝསེན སངྒྷརཏནསྶ གུཎཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏམེཝ གུཎཾ ནིསྶཱཡ སཙྩཝཙནཾ པཡུཉྫཏི ‘‘ཨིདམྤི སངྒྷེ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ ཨཱཎཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ ཨམནུསྶེཧི པཊིགྒཧིཏཱཏི.

༢༣༢. ཨེཝཾ ཨཝིསེསཏོ སོཏཱཔནྣསྶ གུཎེན སངྒྷཱདྷིཊྛཱནཾ སཙྩཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཡེ ཏེ ཏཡོ སོཏཱཔནྣཱ ཨེཀབཱིཛཱི ཀོལཾཀོལོ སཏྟཀྑཏྟུཔརམོཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨིདྷེཀཙྩོ པུགྒལོ ཏིཎྞཾ སཾཡོཛནཱནཾ པརིཀྑཡཱ སོཏཱཔནྣོ ཧོཏི…པེ… སོ ཨེཀཾཡེཝ བྷཝཾ ནིབྦཏྟིཏྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརོཏི, ཨཡཾ ཨེཀབཱིཛཱི. ཏཐཱ དྭེ ཝཱ ཏཱིཎི ཝཱ ཀུལཱནི སནྡྷཱཝིཏྭཱ སཾསརིཏྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརོཏི, ཨཡཾ ཀོལཾཀོལོ. ཏཐཱ སཏྟཀྑཏྟུཾ དེཝེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཙ སནྡྷཱཝིཏྭཱ སཾསརིཏྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརོཏི, ཨཡཾ སཏྟཀྑཏྟུཔརམོ’’ཏི (པུ. པ. ༣༡-༣༣).

ཏེསཾ སབྦཀནིཊྛསྶ སཏྟཀྑཏྟུཔརམསྶ གུཎེན ཝཏྟུམཱརདྡྷོ ‘‘ཡེ ཨརིཡསཙྩཱནཱི’’ཏི. ཏཏྠ ཡེ ཨརིཡསཙྩཱནཱིཏི ཨེཏཾ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཝིབྷཱཝཡནྟཱིཏི པཉྙཱཨོབྷཱསེན སཙྩཔཊིཙྪཱདཀཾ ཀིལེསནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམིཏྭཱ ཨཏྟནོ པཀཱསཱནི པཱཀཊཱནི ཀརོནྟི. གམྦྷཱིརཔཉྙེནཱཏི ཨཔྤམེཡྻཔཉྙཏཱཡ སདེཝཀསྶཔི ལོཀསྶ ཉཱཎེན ཨལབྦྷནེཡྻཔཏིཊྛཔཉྙེན, སབྦཉྙུནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སུདེསིཏཱནཱིཏི སམཱསབྱཱསསཱཀལྱཝེཀལྱཱདཱིཧི ཏེཧི ཏེཧི ནཡེཧི སུཊྛུ དེསིཏཱནི. ཀིཉྩཱཔི ཏེ ཧོནྟི བྷུསཾ པམཏྟཱཏི ཏེ ཝིབྷཱཝིཏཨརིཡསཙྩཱ པུགྒལཱ ཀིཉྩཱཔི དེཝརཛྫཙཀྐཝཏྟིརཛྫཱདིཔྤམཱདཊྛཱནཾ ཨཱགམྨ བྷུསཾ པམཏྟཱ ཧོནྟི, ཏཐཱཔི སོཏཱཔཏྟིམགྒཉཱཎེན ཨབྷིསངྑཱརཝིཉྙཱཎསྶ ནིརོདྷཱ ཋཔེཏྭཱ སཏྟ བྷཝེ ཨནམཏགྒེ སཾསཱརེ ཡེ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ ནཱམཉྩ རཱུཔཉྩ, ཏེསཾ ནིརུདྡྷཏྟཱ ཨཏྠངྒཏཏྟཱ ན ཨཊྛམཾ བྷཝཾ ཨཱདིཡནྟི, སཏྟམབྷཝེ ཨེཝ པན ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎནྟཱིཏི.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ སཏྟཀྑཏྟུཔརམཝསེན སངྒྷརཏནསྶ གུཎཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏམེཝ གུཎཾ ནིསྶཱཡ སཙྩཝཙནཾ པཡུཉྫཏི ‘‘ཨིདམྤི སངྒྷེ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ ཨཱཎཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ ཨམནུསྶེཧི པཊིགྒཧིཏཱཏི.

༢༣༣. ཨེཝཾ སཏྟཀྑཏྟུཔརམསྶ ཨཊྛམཾ བྷཝཾ ཨནཱདིཡནགུཎེན སངྒྷཱདྷིཊྛཱནཾ སཙྩཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏསྶེཝ སཏྟ བྷཝེ ཨཱདིཡཏོཔི ཨཉྙེཧི ཨཔྤཧཱིནབྷཝཱདཱནེཧི པུགྒལེཧི ཝིསིཊྛེན གུཎེན ཝཏྟུམཱརདྡྷོ ‘‘སཧཱཝསྶཱ’’ཏི. ཏཏྠ སཧཱཝཱཏི སདྡྷིཾཡེཝ. ཨསྶཱཏི ‘‘ན ཏེ བྷཝཾ ཨཊྛམམཱདིཡནྟཱི’’ཏི ཝུཏྟེསུ ཨཉྙཏརསྶ. དསྶནསམྤདཱཡཱཏི སོཏཱཔཏྟིམགྒསམྤཏྟིཡཱ. སོཏཱཔཏྟིམགྒོ ཧི ནིབྦཱནཾ དིསྭཱ ཀཏྟབྦཀིཙྩསམྤདཱཡ སབྦཔཋམཾ ནིབྦཱནདསྶནཏོ ‘‘དསྶན’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏསྶ ཨཏྟནི པཱཏུབྷཱཝོ དསྶནསམྤདཱ, ཏཱཡ དསྶནསམྤདཱཡ སཧ ཨེཝ. ཏཡསྶུ དྷམྨཱ ཛཧིཏཱ བྷཝནྟཱིཏི ཨེཏྠ སུཨིཏི པདཔཱུརཎམཏྟེ ནིཔཱཏོ. ‘‘ཨིདཾསུ མེ, སཱརིཔུཏྟ, མཧཱཝིཀཊབྷོཛནསྨིཾ ཧོཏཱི’’ཏིཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༡༥༦) ཝིཡ. ཡཏོ སཧཱཝསྶ དསྶནསམྤདཱཡ ཏཡོ དྷམྨཱ ཛཧིཏཱ བྷཝནྟི པཧཱིནཱ བྷཝནྟཱིཏི ཨཡམེཝེཏྠ ཨཏྠོ.

ཨིདཱནི ཛཧིཏདྷམྨདསྶནཏྠཾ ཨཱཧ ‘‘སཀྐཱཡདིཊྛཱི ཝིཙིཀིཙྪིཏཉྩ, སཱིལབྦཏཾ ཝཱཔི ཡདཏྠི ཀིཉྩཱི’’ཏི. ཏཏྠ སཏི ཀཱཡེ ཝིཛྫམཱནེ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཔཉྩཀསངྑཱཏེ ཀཱཡེ ཝཱིསཏིཝཏྠུཀཱ དིཊྛི སཀྐཱཡདིཊྛི, སཏཱི ཝཱ ཏཏྠ ཀཱཡེ དིཊྛཱིཏིཔི སཀྐཱཡདིཊྛི, ཡཐཱཝུཏྟཔྤཀཱརེ ཀཱཡེ ཝིཛྫམཱནཱ དིཊྛཱིཏི ཨཏྠོ. སཏིཡེཝ ཝཱ ཀཱཡེ དིཊྛཱིཏིཔི སཀྐཱཡདིཊྛི, ཡཐཱཝུཏྟཔྤཀཱརེ ཀཱཡེ ཝིཛྫམཱནེ རཱུཔཱདིསངྑཱཏོ ཨཏྟཱཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཱ དིཊྛཱིཏི ཨཏྠོ. ཏསྶཱ ཙ པཧཱིནཏྟཱ སབྦདིཊྛིགཏཱནི པཧཱིནཱནིཡེཝ ཧོནྟི. སཱ ཧི ནེསཾ མཱུལཾ. སབྦཀིལེསབྱཱདྷིཝཱུཔསམནཏོ པཉྙཱ ‘‘ཙིཀིཙྪིཏ’’ནྟི ཝུཙྩཏི, ཏཾ པཉྙཱཙིཀིཙྪིཏཾ ཨིཏོ ཝིགཏཾ, ཏཏོ ཝཱ པཉྙཱཙིཀིཙྪིཏཱ ཨིདཾ ཝིགཏནྟི ཝིཙིཀིཙྪིཏཾ, ‘‘སཏྠརི ཀངྑཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༡༠༠༨; ཝིབྷ. ༩༡༥) ནཡེན ཝུཏྟཱཡ ཨཊྛཝཏྠུཀཱཡ ཝིམཏིཡཱ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏསྶཱ པཧཱིནཏྟཱ སབྦཝིཙིཀིཙྪིཏཱནི པཧཱིནཱནི ཧོནྟི. ཏཉྷི ནེསཾ མཱུལཾ. ‘‘ཨིཏོ བཧིདྡྷཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ སཱིལེན སུདྡྷི ཝཏེན སུདྡྷཱི’’ཏིཨེཝམཱདཱིསུ (དྷ. ས. ༡༢༢༢; ཝིབྷ. ༩༣༨) ཨཱགཏཾ གོསཱིལཀུཀྐུརསཱིལཱདིཀཾ སཱིལཾ གོཝཏཀུཀྐུརཝཏཱདིཀཉྩ ཝཏཾ ‘‘སཱིལབྦཏ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏསྶ པཧཱིནཏྟཱ སབྦམྤི ནགྒིཡམུཎྜིཀཱདི ཨམརཏཔཾ པཧཱིནཾ ཧོཏི. ཏཉྷི ཏསྶ མཱུལཾ. ཏེན སབྦཱཝསཱནེ ཝུཏྟཾ ‘‘ཡདཏྠི ཀིཉྩཱི’’ཏི. དུཀྑདསྶནསམྤདཱཡ ཙེཏྠ སཀྐཱཡདིཊྛི, སམུདཡདསྶནསམྤདཱཡ ཝིཙིཀིཙྪིཏཾ, མགྒདསྶནནིབྦཱནདསྶནསམྤདཱཡ སཱིལབྦཏཾ པཧཱིཡཏཱིཏི ཝིཉྙཱཏབྦཾ.

༢༣༤. ཨེཝམསྶ ཀིལེསཝཊྚཔྤཧཱནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏསྨིཾ ཀིལེསཝཊྚེ སཏི ཡེན ཝིཔཱཀཝཊྚེན བྷཝིཏབྦཾ, ཏཔྤཧཱནཱ ཏསྶཱཔི པཧཱནཾ དཱིཔེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཙཏཱུཧཔཱཡེཧི ཙ ཝིཔྤམུཏྟོ’’ཏི. ཏཏྠ ཙཏྟཱརོ ཨཔཱཡཱ ནཱམ ནིརཡཏིརཙྪཱནཔེཏྟིཝིསཡཨསུརཀཱཡཱ, ཏེཧི ཨེས སཏྟ བྷཝེ ཨུཔཱདིཡནྟོཔི ཝིཔྤམུཏྟོཏི ཨཏྠོ.

ཨེཝམསྶ ཝིཔཱཀཝཊྚཔྤཧཱནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཡཾ ཨིམསྶ ཝིཔཱཀཝཊྚསྶ མཱུལབྷཱུཏཾ ཀམྨཝཊྚཾ, ཏསྶཱཔི པཧཱནཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཚཙྩཱབྷིཋཱནཱནི ཨབྷབྦ ཀཱཏུ’’ནྟི. ཏཏྠ ཨབྷིཋཱནཱནཱིཏི ཨོལཱ༹རིཀཊྛཱནཱནི, ཏཱནི ཨེས ཚ ཨབྷབྦོ ཀཱཏུཾ. ཏཱནི ཙ ‘‘ཨཊྛཱནམེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨནཝཀཱསོ, ཡཾ དིཊྛིསམྤནྣོ པུགྒལོ མཱཏརཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཡྻཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (ཨ. ནི. ༡.༢༧༡; མ. ནི. ༣.༡༢༨; ཝིབྷ. ༨༠༩) ནཡེན ཨེཀཀནིཔཱཏེ ཝུཏྟཱནི མཱཏུགྷཱཏཔིཏུགྷཱཏཨརཧནྟགྷཱཏལོཧིཏུཔྤཱདསངྒྷབྷེདཨཉྙསཏྠཱརུདྡེསཀམྨཱནི ཝེདིཏབྦཱནི. ཏཱནི ཧི ཀིཉྩཱཔི དིཊྛིསམྤནྣོ ཨརིཡསཱཝཀོ ཀུནྠཀིཔིལླིཀམྤི ཛཱིཝིཏཱ ན ཝོརོཔེཏི, ཨཔིཙ ཁོ པན པུཐུཛྫནབྷཱཝསྶ ཝིགརཧཎཏྠཾ ཝུཏྟཱནི. པུཐུཛྫནོ ཧི ཨདིཊྛིསམྤནྣཏྟཱ ཨེཝཾམཧཱསཱཝཛྫཱནི ཨབྷིཋཱནཱནིཔི ཀརོཏི, དསྶནསམྤནྣོ པན ཨབྷབྦོ ཏཱནི ཀཱཏུནྟི. ཨབྷབྦགྒཧཎཉྩེཏྠ བྷཝནྟརེཔི ཨཀརཎདསྶནཏྠཾ. བྷཝནྟརེཔི ཧི ཨེས ཨཏྟནོ ཨརིཡསཱཝཀབྷཱཝཾ ཨཛཱནནྟོཔི དྷམྨཏཱཡ ཨེཝ ཨེཏཱནི ཝཱ ཚ, པཀཏིཔཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིནི ཝཱ པཉྩ ཝེརཱནི ཨཉྙསཏྠཱརུདྡེསེན སཧ ཚ ཋཱནཱནི ན ཀརོཏི, ཡཱནི སནྡྷཱཡ ཨེཀཙྩེ ‘‘ཚཚཱབྷིཋཱནཱནཱི’’ཏི པཋནྟི. མཏམཙྪགྒཱཧཱདཡོ ཙེཏྠ ཨརིཡསཱཝཀགཱམདཱརཀཱནཾ ནིདསྶནཾ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ སཏྟ བྷཝེ ཨཱདིཡཏོཔི ཨརིཡསཱཝཀསྶ ཨཉྙེཧི ཨཔྤཧཱིནབྷཝཱདཱནེཧི པུགྒལེཧི ཝིསིཊྛགུཎཝསེན སངྒྷརཏནསྶ གུཎཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏམེཝ གུཎཾ ནིསྶཱཡ སཙྩཝཙནཾ པཡུཉྫཏི ‘‘ཨིདམྤི སངྒྷེ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ ཨཱཎཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ ཨམནུསྶེཧི པཊིགྒཧིཏཱཏི.

༢༣༥. ཨེཝཾ སཏྟ བྷཝེ ཨཱདིཡཏོཔི ཨཉྙེཧི ཨཔྤཧཱིནབྷཝཱདཱནེཧི པུགྒལེཧི ཝིསིཊྛགུཎཝསེན སངྒྷཱདྷིཊྛཱནཾ སཙྩཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ‘‘ན ཀེཝལཾ དསྶནསམྤནྣོ ཚ ཨབྷིཋཱནཱནི ཨབྷབྦོ ཀཱཏུཾ, ཀིཾ པན ཨཔྤམཏྟཀམྤི པཱཔཾ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཏསྶ པཊིཙྪཱདནཱཡཔི ཨབྷབྦོ’’ཏི པམཱདཝིཧཱརིནོཔི དསྶནསམྤནྣསྶ ཀཏཔཊིཙྪཱདནཱབྷཱཝགུཎེན ཝཏྟུམཱརདྡྷོ ‘‘ཀིཉྩཱཔི སོ ཀམྨཾ ཀརོཏི པཱཔཀ’’ནྟི.

ཏསྶཏྠོ – སོ དསྶནསམྤནྣོ ཀིཉྩཱཔི སཏིསམྨོསེན པམཱདཝིཧཱརཾ ཨཱགམྨ ཡཾ ཏཾ བྷགཝཏཱ ལོཀཝཛྫསཉྩིཙྩཱནཏིཀྐམནཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ཡཾ མཡཱ སཱཝཀཱནཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཏྟཾ, ཏཾ མམ སཱཝཀཱ ཛཱིཝིཏཧེཏུཔི ནཱཏིཀྐམནྟཱི’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༨༥; ཨ. ནི. ༨.༡༩; ཨུདཱ. ༤༥), ཏཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཉྙཾ ཀུཊིཀཱརསཧསེཡྻཱདིཾ ཝཱ པཎྞཏྟིཝཛྫཝཱིཏིཀྐམསངྑཱཏཾ བུདྡྷཔཊིཀུཊྛཾ ཀཱཡེན པཱཔཀམྨཾ ཀརོཏི, པདསོདྷམྨཨུཏྟརིཚཔྤཉྩཝཱཙཱདྷམྨདེསནཱསམྥཔྤལཱཔཕརུསཝཙནཱདིཾ ཝཱ ཝཱཙཱཡ, ཨུད ཙེཏསཱ ཝཱ ཀཏྠཙི ལོབྷདོསུཔྤཱདནཛཱཏརཱུཔཱདིསཱདིཡནཾ ཙཱིཝརཱདིཔརིབྷོགེསུ ཨཔཙྩཝེཀྑཎཱདིཾ ཝཱ པཱཔཀམྨཾ ཀརོཏི. ཨབྷབྦོ སོ ཏསྶ པཊིཙྪདཱཡ, ན སོ ཏཾ ‘‘ཨིདཾ ཨཀཔྤིཡམཀརཎཱིཡ’’ནྟི ཛཱནིཏྭཱ མུཧུཏྟམྤི པཊིཙྪཱདེཏི, ཏངྑཎཉྙེཝ པན སཏྠརི ཝཱ ཝིཉྙཱུསུ ཝཱ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ ཨཱཝི ཀཏྭཱ ཡཐཱདྷམྨཾ པཊིཀརོཏི, ‘‘ན པུན ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ སཾཝརིཏབྦཾ ཝཱ སཾཝརཏི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཨབྷབྦཏཱ དིཊྛཔདསྶ ཝུཏྟཱ, ཨེཝརཱུཔཾ པཱཔཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཏསྶ པཊིཙྪཱདཱཡ དིཊྛནིབྦཱནཔདསྶ དསྶནསམྤནྣསྶ པུགྒལསྶ ཨབྷབྦཏཱ ཝུཏྟཱཏི ཨཏྠོ.

ཀཐཾ –

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, དཧརོ ཀུམཱརོ མནྡོ ཨུཏྟཱནསེཡྻཀོ ཧཏྠེན ཝཱ པཱདེན ཝཱ ཨངྒཱརཾ ཨཀྐམིཏྭཱ ཁིཔྤམེཝ པཊིསཾཧརཏི, ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, གྷམྨཏཱ ཨེསཱ དིཊྛིསམྤནྣསྶ པུགྒལསྶ, ཀིཉྩཱཔི ཏཐཱརཱུཔིཾ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏི, ཡཐཱརཱུཔཱཡ ཨཱཔཏྟིཡཱ ཝུཊྛཱནཾ པཉྙཱཡཏི, ཨཐ ཁོ ནཾ ཁིཔྤམེཝ སཏྠརི ཝཱ ཝིཉྙཱུསུ ཝཱ སབྲཧྨཙཱརཱིསུ དེསེཏི ཝིཝརཏི ཨུཏྟཱནཱིཀརོཏི, དེསེཏྭཱ ཝིཝརིཏྭཱ ཨུཏྟཱནཱིཀཏྭཱ ཨཱཡཏིཾ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༩༦).

ཨེཝཾ བྷགཝཱ པམཱདཝིཧཱརིནོཔི དསྶནསམྤནྣསྶ ཀཏཔཊིཙྪཱདནཱབྷཱཝགུཎེན སངྒྷརཏནསྶ གུཎཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏམེཝ གུཎཾ ནིསྶཱཡ སཙྩཝཙནཾ པཡུཉྫཏི ‘‘ཨིདམྤི སངྒྷེ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ ཨཱཎཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ ཨམནུསྶེཧི པཊིགྒཧིཏཱཏི.

༢༣༦. ཨེཝཾ སངྒྷཔརིཡཱཔནྣཱནཾ པུགྒལཱནཾ ཏེན ཏེན གུཎཔྤཀཱརེན སངྒྷཱདྷིཊྛཱནཾ སཙྩཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཡྭཱཡཾ བྷགཝཏཱ རཏནཏྟཡགུཎཾ དཱིཔེནྟེན ཨིདྷ སངྑེཔེན ཨཉྙཏྲ ཙ ཝིཏྠཱརེན པརིཡཏྟིདྷམྨོ དེསིཏོ, ཏམྤི ནིསྶཱཡ པུན བུདྡྷཱདྷིཊྛཱནཾ སཙྩཾ ཝཏྟུམཱརདྡྷོ ‘‘ཝནཔྤགུམྦེ ཡཐ ཕུསྶིཏགྒེ’’ཏི. ཏཏྠ ཨཱསནྣསནྣིཝེསཝཝཏྠིཏཱནཾ རུཀྑཱནཾ སམཱུཧོ ཝནཾ, མཱུལསཱརཕེགྒུཏཙསཱཁཱཔལཱསེཧི པཝུཌྜྷོ གུམྦོ པགུམྦོ, ཝནེ པགུམྦོ ཝནཔྤགུམྦོ, སྭཱཡཾ ‘‘ཝནཔྤགུམྦེ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཨེཝམྤི ཧི ཝཏྟུཾ ལབྦྷཏི ‘‘ཨཏྠི སཝིཏཀྐསཝིཙཱརེ, ཨཏྠི ཨཝིཏཀྐཝིཙཱརམཏྟེ, སུཁེ དུཀྑེ ཛཱིཝེ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. ཡཐཱཏི ཨོཔམྨཝཙནཾ. ཕུསྶིཏཱནི ཨགྒཱནི ཨསྶཱཏི ཕུསྶིཏགྒོ, སབྦསཱཁཱཔསཱཁཱསུ སཉྫཱཏཔུཔྥོཏི ཨཏྠོ. སོ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ‘‘ཕུསྶིཏགྒེ’’ཏི ཝུཏྟོ. གིམྷཱན མཱསེ པཋམསྨིཾ གིམྷེཏི ཡེ ཙཏྟཱརོ གིམྷམཱསཱ, ཏེསཾ ཙཏུནྣཾ གིམྷཱནཾ ཨེཀསྨིཾ མཱསེ. ཀཏམསྨིཾ མཱསེ ཨིཏི ཙེ? པཋམསྨིཾ གིམྷེ, ཙིཏྲམཱསེཏི ཨཏྠོ. སོ ཧི ‘‘པཋམགིམྷོ’’ཏི ཙ ‘‘བཱལཝསནྟོ’’ཏི ཙ ཝུཙྩཏི. ཏཏོ པརཾ པདཏྠཏོ པཱཀཊམེཝ.

ཨཡཾ པནེཏྠ པིཎྜཏྠོ – ཡཐཱ པཋམགིམྷནཱམཀེ བཱལཝསནྟེ ནཱནཱཝིདྷརུཀྑགཧནེ ཝནེ སུཔུཔྥིཏགྒསཱཁོ ཏརུཎརུཀྑགཙྪཔརིཡཱཡནཱམོ པགུམྦོ ཨཏིཝིཡ སསྶིརིཀོ ཧོཏི, ཨེཝམེཝཾ ཁནྡྷཱཡཏནཱདཱིཧི སཏིཔཊྛཱནསམྨཔྤདྷཱནཱདཱིཧི སཱིལསམཱདྷིཀྑནྡྷཱདཱིཧི ཝཱ ནཱནཔྤཀཱརེཧི ཨཏྠཔྤབྷེདཔུཔྥེཧི ཨཏིཝིཡ སསྶིརིཀཏྟཱ ཏཐཱུཔམཾ ནིབྦཱནགཱམིམགྒདཱིཔནཏོ ནིབྦཱནགཱམིཾ པརིཡཏྟིདྷམྨཝརཾ ནེཝ ལཱབྷཧེཏུ ན སཀྐཱརཱདིཧེཏུ, ཀེཝལཉྷི མཧཱཀརུཎཱཡ ཨབྦྷུསྶཱཧིཏཧདཡོ སཏྟཱནཾ པརམཾཧིཏཱཡ ཨདེསཡཱིཏི. པརམཾཧིཏཱཡཱཏི ཨེཏྠ ཙ གཱཐཱབནྡྷསུཁཏྠཾ ཨནུནཱསིཀོ, ཨཡཾ པནཏྠོ ‘‘པརམཧིཏཱཡ ནིབྦཱནཱཡ ཨདེསཡཱི’’ཏི.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨིམཾ སུཔུཔྥིཏགྒཝནཔྤགུམྦསདིསཾ པརིཡཏྟིདྷམྨཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏམེཝ ནིསྶཱཡ བུདྡྷཱདྷིཊྛཱནཾ སཙྩཝཙནཾ པཡུཉྫཏི ‘‘ཨིདམྤི བུདྡྷེ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ, ཀེཝལཾ པན ཨིདམྤི ཡཐཱཝུཏྟཔྤཀཱརཔརིཡཏྟིདྷམྨསངྑཱཏཾ བུདྡྷེ རཏནཾ པཎཱིཏནྟི ཡོཛེཏབྦཾ. ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ ཨཱཎཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ ཨམནུསྶེཧི པཊིགྒཧིཏཱཏི.

༢༣༧. ཨེཝཾ བྷགཝཱ པརིཡཏྟིདྷམྨེན བུདྡྷཱདྷིཊྛཱནཾ སཙྩཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ལོཀུཏྟརདྷམྨེན ཝཏྟུམཱརདྡྷོ ‘‘ཝརོ ཝརཉྙཱུ’’ཏི. ཏཏྠ ཝརོཏི པཎཱིཏཱདྷིམུཏྟིཀེཧི ཨིཙྪིཏོ ‘‘ཨཧོ ཝཏ མཡམྤི ཨེཝརཱུཔཱ ཨསྶཱམཱ’’ཏི, ཝརགུཎཡོགཏོ ཝཱ ཝརོ, ཨུཏྟམོ སེཊྛོཏི ཨཏྠོ. ཝརཉྙཱུཏི ནིབྦཱནཉྙཱུ. ནིབྦཱནཉྷི སབྦདྷམྨཱནཾ ཨུཏྟམཊྛེན ཝརཾ, ཏཉྩེས བོདྷིམཱུལེ སཡཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨཉྙཱསི. ཝརདོཏི པཉྩཝགྒིཡབྷདྡཝགྒིཡཛཊིལཱདཱིནཾ ཨཉྙེསཉྩ དེཝམནུསྶཱནཾ ནིབྦེདྷབྷཱགིཡཝཱསནཱབྷཱགིཡཝརདྷམྨདཱཡཱིཏི ཨཏྠོ. ཝརཱཧརོཏི ཝརསྶ མགྒསྶ ཨཱཧཊཏྟཱ ཝརཱཧརོཏི ཝུཙྩཏི. སོ ཧི བྷགཝཱ དཱིཔངྐརཏོ པབྷུཏི སམཏིཾས པཱརམིཡོ པཱུརེནྟོ པུབྦཀེཧི སམྨཱསམྦུདྡྷེཧི ཨནུཡཱཏཾ པུརཱཎཾ མགྒཝརཾ ཨཱཧརི, ཏེན ཝརཱཧརོཏི ཝུཙྩཏི. ཨཔིཙ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཔཊིལཱབྷེན ཝརོ, ནིབྦཱནསཙྪིཀིརིཡཱཡ ཝརཉྙཱུ, སཏྟཱནཾ ཝིམུཏྟིསུཁདཱནེན ཝརདོ, ཨུཏྟམཔཊིཔདཱཧརཎེན ཝརཱཧརོ, ཨེཏེཧི ལོཀུཏྟརགུཎེཧི ཨདྷིཀསྶ ཀསྶཙི ཨབྷཱཝཏོ ཨནུཏྟརོ.

ཨཔརོ ནཡོ – ཝརོ ཨུཔསམཱདྷིཊྛཱནཔརིཔཱུརཎེན, ཝརཉྙཱུ པཉྙཱདྷིཊྛཱནཔརིཔཱུརཎེན, ཝརདོ ཙཱགཱདྷིཊྛཱནཔརིཔཱུརཎེན, ཝརཱཧརོ སཙྩཱདྷིཊྛཱནཔརིཔཱུརཎེན, ཝརཾ མགྒསཙྩམཱཧརཱིཏི. ཏཐཱ ཝརོ པུཉྙུསྶཡེན, ཝརཉྙཱུ པཉྙུསྶཡེན, ཝརདོ བུདྡྷབྷཱཝཏྠིཀཱནཾ ཏདུཔཱཡསམྤདཱནེན, ཝརཱཧརོ པཙྩེཀབུདྡྷབྷཱཝཏྠིཀཱནཾ ཏདུཔཱཡཱཧརཎེན, ཨནུཏྟརོ ཏཏྠ ཏཏྠ ཨསདིསཏཱཡ, ཨཏྟནཱ ཝཱ ཨནཱཙརིཡཀོ ཧུཏྭཱ པརེསཾ ཨཱཙརིཡབྷཱཝེན, དྷམྨཝརཾ ཨདེསཡི སཱཝཀབྷཱཝཏྠིཀཱནཾ ཏདཏྠཱཡ སྭཱཁཱཏཏཱདིགུཎཡུཏྟསྶ ཝརདྷམྨསྶ དེསནཏོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ནཝཝིདྷེན ལོཀུཏྟརདྷམྨེན ཨཏྟནོ གུཎཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏམེཝ གུཎཾ ནིསྶཱཡ བུདྡྷཱདྷིཊྛཱནཾ སཙྩཝཙནཾ པཡུཉྫཏི ‘‘ཨིདམྤི བུདྡྷེ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཀེཝལཾ པན ཡཾ ཝརཾ ནཝལོཀུཏྟརདྷམྨཾ ཨེས ཨཉྙཱསི, ཡཉྩ ཨདཱསི, ཡཉྩ ཨཱཧརི, ཡཉྩ ཨདེསཡི, ཨིདམྤི བུདྡྷེ རཏནཾ པཎཱིཏནྟི ཨེཝཾ ཡོཛེཏབྦཾ. ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ ཨཱཎཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ ཨམནུསྶེཧི པཊིགྒཧིཏཱཏི.

༢༣༨. ཨེཝཾ བྷགཝཱ པརིཡཏྟིདྷམྨཾ ལོཀུཏྟརདྷམྨཉྩ ནིསྶཱཡ དྭཱིཧི གཱཐཱཧི བུདྡྷཱདྷིཊྛཱནཾ སཙྩཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཡེ ཏཾ པརིཡཏྟིདྷམྨཾ ཨསྶོསུཾ སུཏཱནུསཱརེན ཙ པཊིཔཛྫིཏྭཱ ནཝཔྤཀཱརམྤི ལོཀུཏྟརདྷམྨཾ ཨདྷིགམིཾསུ, ཏེསཾ ཨནུཔཱདིསེསནིབྦཱནཔྤཏྟིགུཎཾ ནིསྶཱཡ པུན སངྒྷཱདྷིཊྛཱནཾ སཙྩཾ ཝཏྟུམཱརདྡྷོ ‘‘ཁཱིཎཾ པུརཱཎ’’ནྟི. ཏཏྠ ཁཱིཎནྟི སམུཙྪིནྣཾ. པུརཱཎནྟི པུརཱཏནཾ. ནཝནྟི སམྤཏི ཝཏྟམཱནཾ. ནཏྠིསམྦྷཝནྟི ཨཝིཛྫམཱནཔཱཏུབྷཱཝཾ. ཝིརཏྟཙིཏྟཱཏི ཝིགཏརཱགཙིཏྟཱ. ཨཱཡཏིཀེ བྷཝསྨིནྟི ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ པུནབྦྷཝེ. ཏེཏི ཡེསཾ ཁཱིཎཾ པུརཱཎཾ ནཝཾ ནཏྠིསམྦྷཝཾ, ཡེ ཙ ཨཱཡཏིཀེ བྷཝསྨིཾ ཝིརཏྟཙིཏྟཱ, ཏེ ཁཱིཎཱསཝཱ བྷིཀྑཱུ. ཁཱིཎབཱིཛཱཏི ཨུཙྪིནྣབཱིཛཱ. ཨཝིརཱུལ༹ྷིཚནྡཱཏི ཝིརཱུལ༹ྷིཚནྡཝིརཧིཏཱ. ནིབྦནྟཱིཏི ཝིཛ྄ཛྷཱཡནྟི. དྷཱིརཱཏི དྷིཏིསམྤནྣཱ. ཡཐཱཡཾ པདཱིཔོཏི ཨཡཾ པདཱིཔོ ཝིཡ.

ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡཾ ཏཾ སཏྟཱནཾ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ནིརུདྡྷམྤི པུརཱཎཾ ཨཏཱིཏཀཱལིཀཾ ཀམྨཾ ཏཎྷཱསིནེཧསྶ ཨཔྤཧཱིནཏྟཱ པཊིསནྡྷིཨཱཧརཎསམཏྠཏཱཡ ཨཁཱིཎཾཡེཝ ཧོཏི, ཏཾ པུརཱཎཾ ཀམྨཾ ཡེསཾ ཨརཧཏྟམགྒེན ཏཎྷཱསིནེཧསྶ སོསིཏཏྟཱ ཨགྒིནཱ དཌྜྷབཱིཛམིཝ ཨཱཡཏིཾ ཝིཔཱཀདཱནཱསམཏྠཏཱཡ ཁཱིཎཾ. ཡཉྩ ནེསཾ བུདྡྷཔཱུཛཱདིཝསེན ཨིདཱནི པཝཏྟམཱནཾ ཀམྨཾ ནཝནྟི ཝུཙྩཏི, ཏཉྩ ཏཎྷཱཔཧཱནེནེཝ ཚིནྣམཱུལཔཱདཔཔུཔྥམིཝ ཨཱཡཏིཾ ཕལདཱནཱསམཏྠཏཱཡ ཡེསཾ ནཏྠིསམྦྷཝཾ, ཡེ ཙ ཏཎྷཱཔཧཱནེནེཝ ཨཱཡཏིཀེ བྷཝསྨིཾ ཝིརཏྟཙིཏྟཱ, ཏེ ཁཱིཎཱསཝཱ བྷིཀྑཱུ ‘‘ཀམྨཾ ཁེཏྟཾ ཝིཉྙཱཎཾ བཱིཛ’’ནྟི (ཨ. ནི. ༣.༧༧) ཨེཏྠ ཝུཏྟསྶ པཊིསནྡྷིཝིཉྙཱཎསྶ ཀམྨཀྑཡེནེཝ ཁཱིཎཏྟཱ ཁཱིཎབཱིཛཱ. ཡོཔི པུབྦེ པུནབྦྷཝསངྑཱཏཱཡ ཝིརཱུལ༹ྷིཡཱ ཚནྡོ ཨཧོསི, ཏསྶཱཔི སམུདཡཔྤཧཱནེནེཝ པཧཱིནཏྟཱ པུབྦེ ཝིཡ ཙུཏིཀཱལེ ཨསམྦྷཝེན ཨཝིརཱུལ༹ྷིཚནྡཱ དྷིཏིསམྤནྣཏྟཱ དྷཱིརཱ ཙརིམཝིཉྙཱཎནིརོདྷེན ཡཐཱཡཾ པདཱིཔོ ནིབྦུཏོ, ཨེཝཾ ནིབྦནྟི, པུན ‘‘རཱུཔིནོ ཝཱ ཨརཱུཔིནོ ཝཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིཾ པཉྙཏྟིཔཐཾ ཨཙྩེནྟཱིཏི. ཏསྨིཾ ཀིར སམཡེ ནགརདེཝཏཱནཾ པཱུཛནཏྠཱཡ ཛཱལིཏེསུ པདཱིཔེསུ ཨེཀོ པདཱིཔོ ཝིཛ྄ཛྷཱཡི, ཏཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཡཐཱཡཾ པདཱིཔོ’’ཏི.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཡེ ཏཾ པུརིམཱཧི དྭཱིཧི གཱཐཱཧི ཝུཏྟཾ པརིཡཏྟིདྷམྨཾ ཨསྶོསུཾ, སུཏཱནུསཱརེནེཝ པཊིཔཛྫིཏྭཱ ནཝཔྤཀཱརམྤི ལོཀུཏྟརདྷམྨཾ ཨདྷིགམིཾསུ, ཏེསཾ ཨནུཔཱདིསེསནིབྦཱནཔྤཏྟིགུཎཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏམེཝ གུཎཾ ནིསྶཱཡ སངྒྷཱདྷིཊྛཱནཾ སཙྩཝཙནཾ པཡུཉྫནྟོ དེསནཾ སམཱཔེསི ‘‘ཨིདམྤི སངྒྷེ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ, ཀེཝལཾ པན ཨིདམྤི ཡཐཱཝུཏྟེན པཀཱརེན ཁཱིཎཱསཝབྷིཀྑཱུནཾ ནིབྦཱནསངྑཱཏཾ སངྒྷེ རཏནཾ པཎཱིཏནྟི ཨེཝཾ ཡོཛེཏབྦཾ. ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ ཨཱཎཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ ཨམནུསྶེཧི པཊིགྒཧིཏཱཏི.

དེསནཱཔརིཡོསཱནེ རཱཛཀུལསྶ སོཏྠི ཨཧོསི, སབྦཱུཔདྡཝཱ ཝཱུཔསམིཾསུ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ པཱཎསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི.

༢༣༩-༢༤༡. ཨཐ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ ‘‘བྷགཝཏཱ རཏནཏྟཡགུཎཾ ནིསྶཱཡ སཙྩཝཙནཾ པཡུཉྫམཱནེན ནཱགརསྶ སོཏྠི ཀཏཱ, མཡཱཔི ནཱགརསྶ སོཏྠིཏྠཾ རཏནཏྟཡགུཎཾ ནིསྶཱཡ ཀིཉྩི ཝཏྟབྦ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ཨཝསཱནེ གཱཐཱཏྟཡཾ ཨབྷཱསི ‘‘ཡཱནཱིདྷ བྷཱུཏཱནཱི’’ཏི. ཏཏྠ ཡསྨཱ བུདྡྷོ ཡཐཱ ལོཀཧིཏཏྠཱཡ ཨུསྶུཀྐཾ ཨཱཔནྣེཧི ཨཱགནྟབྦཾ, ཏཐཱ ཨཱགཏཏོ, ཡཐཱ ཙ ཨེཏེཧི གནྟབྦཾ, ཏཐཱ གཏཏོ, ཡཐཱ ཝཱ ཨེཏེཧི ཨཱཛཱནིཏབྦཾ, ཏཐཱ ཨཱཛཱནནཏོ, ཡཐཱ ཙ ཛཱནིཏབྦཾ, ཏཐཱ ཛཱནནཏོ, ཡཉྩ ཏཐེཝ ཧོཏི, ཏསྶ གདནཏོ ཙ ‘‘ཏཐཱགཏོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཡསྨཱ ཙ སོ དེཝམནུསྶེཧི པུཔྥགནྡྷཱདིནཱ བཧིནིབྦཏྟེན ཨུཔཀརཎེན, དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔཏྟཱདིནཱ ཙ ཨཏྟནི ནིབྦཏྟེན ཨཏིཝིཡ པཱུཛིཏོ, ཏསྨཱ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ སབྦདེཝཔརིསཾ ཨཏྟནཱ སདྡྷིཾ སམྤིཎྜེཏྭཱ ཨཱཧ ‘‘ཏཐཱགཏཾ དེཝམནུསྶཔཱུཛིཏཾ, བུདྡྷཾ ནམསྶཱམ སུཝཏྠི ཧོཏཱུ’’ཏི.

ཡསྨཱ པན དྷམྨེ མགྒདྷམྨོ ཡཐཱ ཡུགནནྡྷ སམཐཝིཔསྶནཱབལེན གནྟབྦཾ ཀིལེསཔཀྑཾ སམུཙྪིནྡནྟེན, ཏཐཱ གཏོཏི ཏཐཱགཏོ. ནིབྦཱནདྷམྨོཔི ཡཐཱ གཏོ པཉྙཱཡ པཊིཝིདྡྷོ སབྦདུཀྑཝིགྷཱཏཱཡ སམྤཛྫཏི, བུདྡྷཱདཱིཧི ཏཐཱ ཨཝགཏོ, ཏསྨཱ ‘‘ཏཐཱགཏོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཡསྨཱ ཙ སངྒྷོཔི ཡཐཱ ཨཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣེཧི གནྟབྦཾ ཏེན ཏེན མགྒེན, ཏཐཱ གཏོ, ཏསྨཱ ‘‘ཏཐཱགཏོ’’ ཏྭེཝ ཝུཙྩཏི. ཏསྨཱ ཨཝསེསགཱཐཱདྭཡེཔི ཏཐཱགཏཾ དྷམྨཾ ནམསྶཱམ སུཝཏྠི ཧོཏུ, ཏཐཱགཏཾ སངྒྷཾ ནམསྶཱམ སུཝཏྠི ཧོཏཱུཏི ཝུཏྟཾ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཨེཝཾ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ ཨིམཾ གཱཐཱཏྟཡཾ བྷཱསིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ དེཝཔུརམེཝ གཏོ སདྡྷིཾ དེཝཔརིསཱཡ. བྷགཝཱ པན ཏདེཝ རཏནསུཏྟཾ དུཏིཡདིཝསེཔི དེསེསི, པུན ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ པཱཎསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཡཱཝ སཏྟམཾ དིཝསཾ དེསེསི, དིཝསེ དིཝསེ ཏཐེཝ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. བྷགཝཱ ཨཌྜྷམཱསམེཝ ཝེསཱལིཡཾ ཝིཧརིཏྭཱ རཱཛཱུནཾ ‘‘གཙྪཱམཱ’’ཏི པཊིཝེདེསི. ཏཏོ རཱཛཱནོ དིགུཎེན སཀྐཱརེན པུན ཏཱིཧི དིཝསེཧི བྷགཝནྟཾ གངྒཱཏཱིརཾ ནཡིཾསུ. གངྒཱཡཾ ནིབྦཏྟཱ ནཱགརཱཛཱནོ ཙིནྟེསུཾ – ‘‘མནུསྶཱ ཏཐཱགཏསྶ སཀྐཱརཾ ཀརོནྟི, མཡཾ ཀིཾ ན ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི སུཝཎྞརཛཏམཎིམཡཱ ནཱཝཱཡོ མཱཔེཏྭཱ སུཝཎྞརཛཏམཎིམཡེ ཨེཝ པལླངྐེ པཉྙཱཔེཏྭཱ པཉྩཝཎྞཔདུམསཉྪནྣཾ ཨུདཀཾ ཀརིཏྭཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨནུགྒཧཾ ཀརོཐཱ’’ཏི བྷགཝནྟཾ ཨུཔགཏཱ. བྷགཝཱ ཨདྷིཝཱསེཏྭཱ རཏནནཱཝམཱརཱུལ༹ྷོ པཉྩ ཙ བྷིཀྑུསཏཱནི སཀཾ སཀཾ ནཱཝཾ. ནཱགརཱཛཱནོ བྷགཝནྟཾ སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེན ནཱགབྷཝནཾ པཝེསེསུཾ. ཏཏྲ སུདཾ བྷགཝཱ སབྦརཏྟིཾ ནཱགཔརིསཱཡ དྷམྨཾ དེསེསི. དུཏིཡདིཝསེ དིབྦེཧི ཁཱདནཱིཡབྷོཛནཱིཡེཧི མཧཱདཱནཾ ཨདཾསུ. བྷགཝཱ ཨནུམོདིཏྭཱ ནཱགབྷཝནཱ ནིཀྑམི.

བྷཱུམཊྛཱ དེཝཱ ‘‘མནུསྶཱ ཙ ནཱགཱ ཙ ཏཐཱགཏསྶ སཀྐཱརཾ ཀརོནྟི, མཡཾ ཀིཾ ན ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཝནགུམྦརུཀྑཔབྦཏཱདཱིསུ ཚཏྟཱཏིཚཏྟཱནི ཨུཀྑིཔིཾསུ. ཨེཏེནེཝ ཨུཔཱཡེན ཡཱཝ ཨཀནིཊྛབྲཧྨབྷཝནཾ, ཏཱཝ མཧཱསཀྐཱརཝིསེསོ ནིབྦཏྟི. བིམྦིསཱརོཔི ལིཙྪཝཱིཧི ཨཱགཏཀཱལེ ཀཏསཀྐཱརཏོ དིགུཎམཀཱསི, པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ པཉྩཧི དིཝསེཧི བྷགཝནྟཾ རཱཛགཧཾ ཨཱནེསི.

རཱཛགཧམནུཔྤཏྟེ བྷགཝཏི པཙྪཱབྷཏྟཾ མཎྜལམཱལེ༹ སནྣིཔཏིཏཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཡམནྟརཀཐཱ ཨུདཔཱདི – ‘‘ཨཧོ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཨཱནུབྷཱཝོ, ཡཾ ཨུདྡིསྶ གངྒཱཡ ཨོརཏོ ཙ པཱརཏོ ཙ ཨཊྛཡོཛནོ བྷཱུམིབྷཱགོ ནིནྣཉྩ ཐལཉྩ སམཾ ཀཏྭཱ ཝཱལུཀཱཡ ཨོཀིརིཏྭཱ པུཔྥེཧི སཉྪནྣོ, ཡོཛནཔྤམཱཎཾ གངྒཱཡ ཨུདཀཾ ནཱནཱཝཎྞེཧི པདུམེཧི སཉྪནྣཾ, ཡཱཝ ཨཀནིཊྛབྷཝནཱ ཚཏྟཱཏིཚཏྟཱནི ཨུསྶིཏཱནཱི’’ཏི. བྷགཝཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཉཏྭཱ གནྡྷཀུཊིཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཏངྑཎཱནུརཱུཔེན པཱཊིཧཱརིཡེན གནྟྭཱ མཎྜལམཱལེ༹ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསཱིདི. ནིསཛྫ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི? བྷིཀྑཱུ སབྦཾ ཨཱརོཙེསུཾ. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨཡཾ པཱུཛཱཝིསེསོ མཡ྄ཧཾ བུདྡྷཱནུབྷཱཝེན ནིབྦཏྟོ, ན ནཱགདེཝབྲཧྨཱནུབྷཱཝེན, ཨཔིཙ ཁོ པུབྦེ ཨཔྤམཏྟཀཔརིཙྩཱགཱནུབྷཱཝེན ནིབྦཏྟོ’’ཏི. བྷིཀྑཱུ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ན མཡཾ, བྷནྟེ, ཏཾ ཨཔྤམཏྟཀཾ པརིཙྩཱགཾ ཛཱནཱམ, སཱདྷུ ནོ བྷགཝཱ ཏཐཱ ཀཐེཏུ, ཡཐཱ མཡཾ ཏཾ ཛཱནེཡྻཱམཱ’’ཏི.

བྷགཝཱ ཨཱཧ – བྷཱུཏཔུབྦཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཀྐསིལཱཡཾ སངྑོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ ཨཧོསི. ཏསྶ པུཏྟོ སུསཱིམོ ནཱམ མཱཎཝོ སོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀོ ཝཡེན, སོ ཨེཀདིཝསཾ པིཏརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. ཏཾ པིཏཱ ཨཱཧ – ‘‘ཀིཾ, ཏཱཏ སུསཱིམཱ’’ཏི? སོ ཨཱཧ – ‘‘ཨིཙྪཱམཧཾ, ཏཱཏ, བཱརཱཎསིཾ གནྟྭཱ སིཔྤཾ ཨུགྒཧེཏུ’’ནྟི. ‘‘ཏེན ཧི, ཏཱཏ སུསཱིམ, ཨསུཀོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ མམ སཧཱཡཀོ, ཏསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨུགྒཎྷཱཧཱི’’ཏི ཀཧཱཔཎསཧསྶཾ ཨདཱསི. སོ ཏཾ གཧེཏྭཱ མཱཏཱཔིཏརོ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན བཱརཱཎསིཾ གནྟྭཱ ཨུཔཙཱརཡུཏྟེན ཝིདྷིནཱ ཨཱཙརིཡཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨཏྟཱནཾ ནིཝེདེསི. ཨཱཙརིཡོ ‘‘མམ སཧཱཡཀསྶ པུཏྟོ’’ཏི མཱཎཝཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ སབྦཾ པཱཧུནེཡྻམཀཱསི. སོ ཨདྡྷཱནཀིལམཐཾ པཊིཝིནོདེཏྭཱ ཏཾ ཀཧཱཔཎསཧསྶཾ ཨཱཙརིཡསྶ པཱདམཱུལེ ཋཔེཏྭཱ སིཔྤཾ ཨུགྒཧེཏུཾ ཨོཀཱསཾ ཡཱཙི. ཨཱཙརིཡོ ཨོཀཱསཾ ཀཏྭཱ ཨུགྒཎྷཱཔེསི.

སོ ལཧུཉྩ གཎྷནྟོ བཧུཉྩ གཎྷནྟོ གཧིཏགཧིཏཉྩ སུཝཎྞབྷཱཛནེ པཀྑིཏྟམིཝ སཱིཧཏེལཾ ཨཝིནསྶམཱནཾ དྷཱརེནྟོ དྭཱདསཝསྶིཀཾ སིཔྤཾ ཀཏིཔཡམཱསེནེཝ པརིཡོསཱཔེསི. སོ སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཀརོནྟོ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཾཡེཝ པསྶཏི, ནོ པརིཡོསཱནཾ. ཨཐ ཨཱཙརིཡཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨིམསྶ སིཔྤསྶ ཨཱདིམཛ྄ཛྷམེཝ པསྶཱམི, པརིཡོསཱནཾ ན པསྶཱམཱི’’ཏི. ཨཱཙརིཡོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཧམྤི, ཏཱཏ, ཨེཝམེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཨཐ ཀོ, ཨཱཙརིཡ, ཨིམསྶ སིཔྤསྶ པརིཡོསཱནཾ ཛཱནཱཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨིསིཔཏནེ, ཏཱཏ, ཨིསཡོ ཨཏྠི, ཏེ ཛཱནེཡྻུ’’ནྟི. ཏེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘པུཙྪཱམི, ཨཱཙརིཡཱ’’ཏི. ‘‘པུཙྪ, ཏཱཏ, ཡཐཱསུཁ’’ནྟི. སོ ཨིསིཔཏནཾ གནྟྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪི – ‘‘ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཾ ཛཱནཱཐཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམཱཝུསོ, ཛཱནཱམཱ’’ཏི. ‘‘ཏཾ མམྤི སིཀྑཱཔེཐཱ’’ཏི. ‘‘ཏེན, ཧཱཝུསོ, པབྦཛཱཧི, ན སཀྐཱ ཨཔབྦཛིཏེན སིཀྑིཏུ’’ནྟི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ, པབྦཱཛེཐ ཝཱ མཾ, ཡཾ ཝཱ ཨིཙྪཐ, ཏཾ ཀཏྭཱ པརིཡོསཱནཾ ཛཱནཱཔེཐཱ’’ཏི. ཏེ ཏཾ པབྦཱཛེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནེ ནིཡོཛེཏུཾ ཨསམཏྠཱ ‘‘ཨེཝཾ ཏེ ནིཝཱསེཏབྦཾ, ཨེཝཾ པཱརུཔིཏབྦ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀཾ སིཀྑཱཔེསུཾ. སོ ཏཏྠ སིཀྑནྟོ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣཏྟཱ ན ཙིརེནེཝ པཙྩེཀབོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷི. སཀལབཱརཱཎསིཡཾ ‘‘སུསཱིམཔཙྩེཀབུདྡྷོ’’ཏི པཱཀཊོ ཨཧོསི ལཱབྷགྒཡསགྒཔྤཏྟོ སམྤནྣཔརིཝཱརོ. སོ ཨཔྤཱཡུཀསཾཝཏྟནིཀསྶ ཀམྨསྶ ཀཏཏྟཱ ན ཙིརེནེཝ པརིནིབྦཱཡི. ཏསྶ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཙ མཧཱཛནཀཱཡོ ཙ སརཱིརཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ དྷཱཏུཏོ གཧེཏྭཱ ནགརདྭཱརེ ཐཱུཔཾ པཏིཊྛཱཔེསུཾ.

ཨཐ ཁོ སངྑོ བྲཱཧྨཎོ ‘‘པུཏྟོ མེ ཙིརགཏོ, ན ཙསྶ པཝཏྟིཾ ཛཱནཱམཱི’’ཏི པུཏྟཾ དཊྛུཀཱམོ ཏཀྐསིལཱཡ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན བཱརཱཎསིཾ པཏྭཱ མཧཱཛནཀཱཡཾ སནྣིཔཏིཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཨདྡྷཱ བཧཱུསུ ཨེཀོཔི མེ པུཏྟསྶ པཝཏྟིཾ ཛཱནིསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེནྟོ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪི – ‘‘སུསཱིམོ ནཱམ མཱཎཝོ ཨིདྷ ཨཱགཏོ ཨཏྠི, ཨཔི ནུ ཏསྶ པཝཏྟིཾ ཛཱནཱཐཱ’’ཏི? ཏེ ‘‘ཨཱམ, བྲཱཧྨཎ, ཛཱནཱམ, ཨསྨིཾ ནགརེ བྲཱཧྨཎསྶ སནྟིཀེ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ ཧུཏྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡི, ཨཡམསྶ ཐཱུཔོ པཏིཊྛཱཔིཏོ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. སོ བྷཱུམིཾ ཧཏྠེན པཧརིཏྭཱ, རོདིཏྭཱ ཙ པརིདེཝིཏྭཱ ཙ ཏཾ ཙེཏིཡངྒཎཾ གནྟྭཱ ཏིཎཱནི ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཨུཏྟརསཱཊཀེན ཝཱལུཀཾ ཨཱནེཏྭཱ, པཙྩེཀབུདྡྷཙེཏིཡངྒཎེ ཨཱཀིརིཏྭཱ, ཀམཎྜལུཏོ ཨུདཀེན སམནྟཏོ བྷཱུམིཾ པརིཔྥོསིཏྭཱ ཝནཔུཔྥེཧི པཱུཛཾ ཀཏྭཱ ཨུཏྟརསཱཊཀེན པཊཱཀཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཐཱུཔསྶ ཨུཔརི ཨཏྟནོ ཚཏྟཾ བནྡྷིཏྭཱ པཀྐཱམཱིཏི.

ཨེཝཾ ཨཏཱིཏཾ དསྶེཏྭཱ ཏཾ ཛཱཏཀཾ པཙྩུཔྤནྣེན ཨནུསནྡྷེནྟོ བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨཀཐཾ ཀཐེསི – ‘‘སིཡཱ ཁོ པན ཝོ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝམསྶ ཨཉྙོ ནཱུན ཏེན སམཡེན སངྑོ བྲཱཧྨཎོ ཨཧོསཱི’’ཏི, ན ཁོ པནེཏཾ ཨེཝཾ དཊྛབྦཾ, ཨཧཾ ཏེན སམཡེན སངྑོ བྲཱཧྨཎོ ཨཧོསིཾ, མཡཱ སུསཱིམསྶ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ ཙེཏིཡངྒཎེ ཏིཎཱནི ཨུདྡྷཊཱནི, ཏསྶ མེ ཀམྨསྶ ནིསྶནྡེན ཨཊྛཡོཛནམགྒཾ ཝིགཏཁཱཎུཀཎྚཀཾ ཀཏྭཱ སམཾ སུདྡྷམཀཾསུ, མཡཱ ཏཏྠ ཝཱལུཀཱ ཨོཀིཎྞཱ, ཏསྶ མེ ནིསྶནྡེན ཨཊྛཡོཛནམགྒེ ཝཱལུཀཾ ཨོཀིརིཾསུ. མཡཱ ཏཏྠ ཝནཀུསུམེཧི པཱུཛཱ ཀཏཱ, ཏསྶ མེ ནིསྶནྡེན ནཝཡོཛནམགྒེ ཐལེ ཙ ཨུདཀེ ཙ ནཱནཱཔུཔྥེཧི པུཔྥསནྠརཾ ཨཀཾསུ. མཡཱ ཏཏྠ ཀམཎྜལུདཀེན བྷཱུམི པརིཔྥོསིཏཱ, ཏསྶ མེ ནིསྶནྡེན ཝེསཱལིཡཾ པོཀྑརཝསྶཾ ཝསྶི. མཡཱ ཏསྨིཾ ཙེཏིཡེ པཊཱཀཱ ཨཱརོཔིཏཱ, ཚཏྟཉྩ བདྡྷཾ, ཏསྶ མེ ནིསྶནྡེན ཡཱཝ ཨཀནིཊྛབྷཝནཱ པཊཱཀཱ ཙ ཨཱརོཔིཏཱ, ཚཏྟཱཏིཚཏྟཱནི ཙ ཨུསྶིཏཱནི. ཨིཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཡཾ མཡ྄ཧཾ པཱུཛཱཝིསེསོ ནེཝ བུདྡྷཱནུབྷཱཝེན ནིབྦཏྟོ, ན ནཱགདེཝབྲཧྨཱནུབྷཱཝེན, ཨཔིཙ ཁོ ཨཔྤམཏྟཀཔརིཙྩཱགཱནུབྷཱཝེན ནིབྦཏྟོ’’ཏི. དྷམྨཀཐཱཔརིཡོསཱནེ ཨིམཾ གཱཐམབྷཱསི –

‘‘མཏྟཱསུཁཔརིཙྩཱགཱ, པསྶེ ཙེ ཝིཔུལཾ སུཁཾ;

ཙཛེ མཏྟཱསུཁཾ དྷཱིརོ, སམྤསྶཾ ཝིཔུལཾ སུཁ’’ནྟི. (དྷ. པ. ༢༩༠);

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ རཏནསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. ཨཱམགནྡྷསུཏྟཝཎྞནཱ

སཱམཱཀཙིངྒཱུལཀཙཱིནཀཱནི ཙཱཏི ཨཱམགནྡྷསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨནུཔྤནྣེ བྷགཝཏི ཨཱམགནྡྷོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ པཉྩཧི མཱཎཝཀསཏེཧི སདྡྷིཾ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཧིམཝནྟཾ པཝིསིཏྭཱ པབྦཏནྟརེ ཨསྶམཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཝནམཱུལཕལཱཧཱརོ ཧུཏྭཱ ཏཏྠ པཊིཝསཏི, ན ཀདཱཙི མཙྪམཾསཾ ཁཱདཏི. ཨཐ ཏེསཾ ཏཱཔསཱནཾ ལོཎམྦིལཱདཱིནི ཨཔརིབྷུཉྫནྟཱནཾ པཎྜུརོགོ ཨུཔྤཛྫི. ཏཏོ ཏེ ‘‘ལོཎམྦིལཱདིསེཝནཏྠཱཡ མནུསྶཔཐཾ གཙྪཱམཱ’’ཏི པཙྩནྟགཱམཾ སམྤཏྟཱ. ཏཏྠ མནུསྶཱ ཏེསུ པསཱིདིཏྭཱ ནིམནྟེཏྭཱ བྷོཛེསུཾ, ཀཏབྷཏྟཀིཙྩཱནཾ ནེསཾ མཉྩཔཱིཋཔརིབྷོགབྷཱཛནཔཱདམཀྑནཱདཱིནི ཨུཔནེཏྭཱ ‘‘ཨེཏྠ, བྷནྟེ, ཝསཐ, མཱ ཨུཀྐཎྛིཏྠཱ’’ཏི ཝསནཊྛཱནཾ དསྶེཏྭཱ པཀྐམིཾསུ. དུཏིཡདིཝསེཔི ནེསཾ དཱནཾ དཏྭཱ པུན གྷརཔཊིཔཱཊིཡཱ ཨེཀེཀདིཝསཾ དཱནམདཾསུ. ཏཱཔསཱ ཙཏུམཱསཾ ཏཏྠ ཝསིཏྭཱ ལོཎམྦིལཱདིསེཝནཱཡ ཐིརབྷཱཝཔྤཏྟསརཱིརཱ ཧུཏྭཱ ‘‘མཡཾ, ཨཱཝུསོ, གཙྪཱམཱ’’ཏི མནུསྶཱནཾ ཨཱརོཙེསུཾ. མནུསྶཱ ཏེསཾ ཏེལཏཎྜུལཱདཱིནི ཨདཾསུ. ཏེ ཏཱནི ཨཱདཱཡ ཨཏྟནོ ཨསྶམམེཝ ཨགམཾསུ. ཏཉྩ གཱམཾ ཏཐེཝ སཾཝཙྪརེ སཾཝཙྪརེ ཨཱགམིཾསུ. མནུསྶཱཔི ཏེསཾ ཨཱགམནཀཱལཾ ཝིདིཏྭཱ དཱནཏྠཱཡ ཏཎྜུལཱདཱིནི སཛྫེཏྭཱཝ ཨཙྪནྟི, ཨཱགཏེ ཙ ནེ ཏཐེཝ སམྨཱནེནྟི.

ཨཐ བྷགཝཱ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐོ ཨནུཔུབྦེན སཱཝཏྠིཾ གནྟྭཱ ཏཏྠ ཝིཧརནྟོ ཏེསཾ ཏཱཔསཱནཾ ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟིཾ དིསྭཱ ཏཏོ ནིཀྑམྨ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཨནུཔུབྦེན ཏཾ གཱམཾ ཨནུཔྤཏྟོ. མནུསྶཱ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ མཧཱདཱནཱནི ཨདཾསུ. བྷགཝཱ ཏེསཾ དྷམྨཾ དེསེསི. ཏེ ཏཱཡ དྷམྨདེསནཱཡ ཨཔྤེཀཙྩེ སོཏཱཔནྣཱ, ཨེཀཙྩེ སཀདཱགཱམིནོ, ཨེཀཙྩེ ཨནཱགཱམིནོ ཨཧེསུཾ, ཨེཀཙྩེ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ. བྷགཝཱ པུནདེཝ སཱཝཏྠིཾ པཙྩཱགམཱསི. ཨཐ ཏེ ཏཱཔསཱ ཏཾ གཱམཾ ཨཱགམིཾསུ. མནུསྶཱ ཏཱཔསེ དིསྭཱ ན པུབྦསདིསཾ ཀོཏཱུཧལམཀཾསུ. ཏཱཔསཱ ཏཾ པུཙྪིཾསུ – ‘‘ཀིཾ, ཨཱཝུསོ, ཨིམེ མནུསྶཱ ན པུབྦསདིསཱ, ཀིཾ ནུ ཁོ ཨཡཾ གཱམོ རཱཛདཎྜེན ཨུཔདྡུཏོ, ཨུདཱཧུ དུབྦྷིཀྑེན, ཨུདཱཧུ ཨམྷེཧི སཱིལཱདིགུཎེཧི སམྤནྣཏརོ ཀོཙི པབྦཛིཏོ ཨིམཾ གཱམམནུཔྤཏྟོ’’ཏི? ཏེ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ན, བྷནྟེ, རཱཛདཎྜེན, ན དུབྦྷིཀྑེནཱཡཾ གཱམོ ཨུཔདྡུཏོ, ཨཔིཙ བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤནྣོ, སོ བྷགཝཱ བཧུཛནཧིཏཱཡ དྷམྨཾ དེསེནྟོ ཨིདྷཱགཏོ’’ཏི.

ཏཾ སུཏྭཱ ཨཱམགནྡྷཏཱཔསོ ‘‘བུདྡྷོཏི, གཧཔཏཡོ, ཝདེཐཱ’’ཏི? ‘‘བུདྡྷོཏི, བྷནྟེ, ཝདཱམཱ’’ཏི ཏིཀྑཏྟུཾ ཝཏྭཱ ‘‘གྷོསོཔི ཁོ ཨེསོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ, ཡདིདཾ བུདྡྷོ’’ཏི ཨཏྟམནོ ཨཏྟམནཝཱཙཾ ནིཙྪཱརེཏྭཱ པུཙྪི – ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ སོ བུདྡྷོ ཨཱམགནྡྷཾ བྷུཉྫཏི, ན བྷུཉྫཏཱི’’ཏི? ‘‘ཀོ, བྷནྟེ, ཨཱམགནྡྷོ’’ཏི? ‘‘ཨཱམགནྡྷོ ནཱམ མཙྪམཾསཾ, གཧཔཏཡོ’’ཏི. ‘‘བྷགཝཱ, བྷནྟེ, མཙྪམཾསཾ པརིབྷུཉྫཏཱི’’ཏི. ཏཾ སུཏྭཱ ཏཱཔསོ ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཨཧོསི – ‘‘མཱཧེཝ ཁོ པན བུདྡྷོ སིཡཱ’’ཏི. པུན ཙིནྟེསི – ‘‘བུདྡྷཱནཾ པཱཏུབྷཱཝོ ནཱམ དུལླབྷོ, གནྟྭཱ བུདྡྷཾ དིསྭཱ པུཙྪིཏྭཱ ཛཱནིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏཏོ ཡེན བྷགཝཱ གཏོ, ཏཾ མགྒཾ མནུསྶེ པུཙྪིཏྭཱ ཝཙྪགིདྡྷིནཱི གཱཝཱི ཝིཡ ཏུརིཏཏུརིཏོ སབྦཏྠ ཨེཀརཏྟིཝཱསེན སཱཝཏྠིཾ ཨནུཔྤཏྭཱ ཛེཏཝནམེཝ པཱཝིསི སདྡྷིཾ སཀཱཡ པརིསཱཡ. བྷགཝཱཔི ཏསྨིཾ སམཡེ དྷམྨདེསནཏྠཱཡ ཨཱསནེ ནིསིནྣོ ཨེཝ ཧོཏི. ཏཱཔསཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམྨ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཱ ཨནབྷིཝཱདེཏྭཱཝ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. བྷགཝཱ ‘‘ཀཙྩི ཝོ ཨིསཡོ ཁམནཱིཡ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཏེཧི སདྡྷིཾ པཊིསམྨོདི. ཏེཔི ‘‘ཁམནཱིཡཾ, བྷོ གོཏམཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧཾསུ. ཏཏོ ཨཱམགནྡྷོ བྷགཝནྟཾ པུཙྪི – ‘‘ཨཱམགནྡྷཾ, བྷོ གོཏམ, བྷུཉྫསི, ན བྷུཉྫསཱི’’ཏི? ‘‘ཀོ སོ, བྲཱཧྨཎ, ཨཱམགནྡྷོ ནཱམཱ’’ཏི? ‘‘མཙྪམཾསཾ, བྷོ གོཏམཱ’’ཏི. བྷགཝཱ ‘‘ན, བྲཱཧྨཎ, མཙྪམཾསཾ ཨཱམགནྡྷོ. ཨཔིཙ ཁོ ཨཱམགནྡྷོ ནཱམ སབྦེ ཀིལེསཱ པཱཔཀཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ན, བྲཱཧྨཎ, ཨིདཱནི ཏྭམེཝ ཨཱམགནྡྷཾ པུཙྪི, ཨཏཱིཏེཔི ཏིསྶོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ ཀསྶཔཾ བྷགཝནྟཾ པུཙྪི. ཨེཝཉྩ སོ པུཙྪི, ཨེཝཉྩསྶ བྷགཝཱ བྱཱཀཱསཱི’’ཏི ཏིསྶེན ཙ བྲཱཧྨཎེན ཀསྶཔེན ཙ བྷགཝཏཱ ཝུཏྟགཱཐཱཡོ ཨེཝ ཨཱནེཏྭཱ ཏཱཧི གཱཐཱཧི བྲཱཧྨཎཾ སཉྙཱཔེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘སཱམཱཀཙིངྒཱུལཀཙཱིནཀཱནི ཙཱ’’ཏི. ཨཡཾ ཏཱཝ ཨིམསྶ སུཏྟསྶ ཨིདྷ ཨུཔྤཏྟི.

ཨཏཱིཏེ པན ཀསྶཔོ ཀིར བོདྷིསཏྟོ ཨཊྛཱསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟསྶ བྲཱཧྨཎསྶ དྷནཝཏཱི ནཱམ བྲཱཧྨཎཱི, ཏསྶཱ ཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསི. ཨགྒསཱཝཀོཔི ཏཾ དིཝསཾཡེཝ དེཝལོཀཱ ཙཝིཏྭཱ ཨནུཔུརོཧིཏབྲཱཧྨཎསྶ པཛཱཔཏིཡཱ ཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟི. ཨེཝཾ ཏེསཾ ཨེཀདིཝསམེཝ པཊིསནྡྷིགྒཧཎཉྩ གབྦྷཝུཊྛཱནཉྩ ཨཧོསི, ཨེཀདིཝསམེཝ ཨེཏེསཾ ཨེཀསྶ ཀསྶཔོ, ཨེཀསྶ ཏིསྶོཏི ནཱམམཀཾསུ. ཏེ སཧཔཾསུཀཱིལ༹ནཀཱ དྭེ སཧཱཡཱ ཨནུཔུབྦེན ཝུཌྜྷིཾ ཨགམིཾསུ. ཏིསྶསྶ པིཏཱ པུཏྟཾ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘ཨཡཾ, ཏཱཏ, ཀསྶཔོ ནིཀྑམྨ པབྦཛིཏྭཱ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི, ཏྭམྤིསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ བྷཝནིསྶརཎཾ ཀརེཡྻཱསཱི’’ཏི. སོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི པཊིསྶུཎིཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘ཨུབྷོཔི, སམྨ, པབྦཛིསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱཧ. བོདྷིསཏྟོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི པཊིསྶུཎི. ཏཏོ ཝུཌྜྷིཾ ཨནུཔྤཏྟཀཱལེཔི ཏིསྶོ བོདྷིསཏྟཾ ཨཱཧ – ‘‘ཨེཧི, སམྨ, པབྦཛིསྶཱམཱ’’ཏི བོདྷིསཏྟོ ན ནིཀྑམི. ཏིསྶོ ‘‘ན ཏཱཝསྶ ཉཱཎཾ པརིཔཱཀཾ གཏ’’ནྟི སཡཾ ནིཀྑམྨ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཉྙེ པབྦཏཔཱདེ ཨསྶམཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཝསཏི. བོདྷིསཏྟོཔི ཨཔརེན སམཡེན གྷརེ ཋིཏོཡེཝ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཾ པརིགྒཧེཏྭཱ ཙཏྟཱརི ཛྷཱནཱནི ཨབྷིཉྙཱཡོ ཙ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ པཱསཱདེན བོདྷིམཎྜསམཱིཔཾ གནྟྭཱ ‘‘པུན པཱསཱདོ ཡཐཱཋཱནེཡེཝ པཏིཊྛཱཏཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཱསི, སོ སཀཊྛཱནེཡེཝ པཏིཊྛཱསི. ཨཔབྦཛིཏེན ཀིར བོདྷིམཎྜཾ ཨུཔགནྟུཾ ན སཀྐཱཏི. སོ པབྦཛིཏྭཱ བོདྷིམཎྜཾ པཏྭཱ ནིསཱིདིཏྭཱ སཏྟ དིཝསེ པདྷཱནཡོགཾ ཀཏྭཱ སཏྟཧི དིཝསེཧི སམྨཱསམྦོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི.

ཏདཱ ཨིསིཔཏནེ ཝཱིསཏིསཧསྶཱ པབྦཛིཏཱ པཊིཝསནྟི. ཨཐ ཀསྶཔོ བྷགཝཱ ཏེ ཨཱམནྟེཏྭཱ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསི. སུཏྟཔརིཡོསཱནེ སབྦེཝ ཨརཧནྟོ ཨཧེསུཾ. སོ སུདཾ བྷགཝཱ ཝཱིསཏིབྷིཀྑུསཧསྶཔརིཝུཏོ ཏཏྠེཝ ཨིསིཔཏནེ ཝསཏི. ཀིཀཱི ཙ ནཾ ཀཱསིརཱཛཱ ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི ཨུཔཊྛཱཏི. ཨཐེཀདིཝསཾ བཱརཱཎསིཝཱསཱི ཨེཀོ པུརིསོ པབྦཏེ ཙནྡནསཱརཱདཱིནི གཝེསནྟོ ཏིསྶསྶ ཏཱཔསསྶ ཨསྶམཾ པཏྭཱ ཏཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. ཏཱཔསོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཀུཏོ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘བཱརཱཎསིཏོ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀཱ ཏཏྠ པཝཏྟཱི’’ཏི? ‘‘ཏཏྠ, བྷནྟེ, ཀསྶཔོ ནཱམ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨུཔྤནྣོ’’ཏི. ཏཱཔསོ དུལླབྷཝཙནཾ སུཏྭཱ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ པུཙྪི – ‘‘ཀིཾ སོ ཨཱམགནྡྷཾ བྷུཉྫཏི, ན བྷུཉྫཏཱི’’ཏི? ‘‘ཀོ བྷནྟེ, ཨཱམགནྡྷོ’’ཏི? ‘‘མཙྪམཾསཾ ཨཱཝུསོ’’ཏི. ‘‘བྷགཝཱ, བྷནྟེ, མཙྪམཾསཾ བྷུཉྫཏཱི’’ཏི. ཏཾ སུཏྭཱ ཏཱཔསོ ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཧུཏྭཱ པུན ཙིནྟེསི – ‘‘གནྟྭཱ ཏཾ པུཙྪིསྶཱམི, སཙེ ‘ཨཱམགནྡྷཾ པརིབྷུཉྫཱམཱི’ཏི ཝཀྑཏི, ཏཏོ ནཾ ‘ཏུམྷཱཀཾ, བྷནྟེ, ཛཱཏིཡཱ ཙ ཀུལསྶ ཙ གོཏྟསྶ ཙ ཨནནུཙྪཝིཀམེཏ’ནྟི ནིཝཱརེཏྭཱ ཏསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ བྷཝནིསྶརཎཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི སལླཧུཀཾ ཨུཔཀརཎཾ གཧེཏྭཱ སབྦཏྠ ཨེཀརཏྟིཝཱསེན སཱཡནྷསམཡེ བཱརཱཎསིཾ པཏྭཱ ཨིསིཔཏནམེཝ པཱཝིསི. བྷགཝཱཔི ཏསྨིཾ སམཡེ དྷམྨདེསནཏྠཱཡ ཨཱསནེ ནིསིནྣོཡེཝ ཧོཏི. ཏཱཔསོ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམྨ ཨནབྷིཝཱདེཏྭཱ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏོ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. བྷགཝཱ ཏཾ དིསྭཱ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ པཊིསམྨོདི. སོཔི ‘‘ཁམནཱིཡཾ, བྷོ ཀསྶཔཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ པུཙྪི – ‘‘ཨཱམགནྡྷཾ, བྷོ ཀསྶཔ, བྷུཉྫསི, ན བྷུཉྫསཱི’’ཏི? ‘‘ནཱཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨཱམགནྡྷཾ བྷུཉྫཱམཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, སཱདྷུ, བྷོ ཀསྶཔ, པརཀུཎཔཾ ཨཁཱདནྟོ སུནྡརམཀཱསི, ཡུཏྟམེཏཾ བྷོཏོ ཀསྶཔསྶ ཛཱཏིཡཱ ཙ ཀུལསྶ ཙ གོཏྟསྶ ཙཱ’’ཏི. ཏཏོ བྷགཝཱ ‘‘ཨཧཾ ཀིལེསེ སནྡྷཱཡ ‘ཨཱམགནྡྷཾ ན བྷུཉྫཱམཱི’ཏི ཝདཱམི, བྲཱཧྨཎོ མཙྪམཾསཾ པཙྩེཏི, ཡཾནཱུནཱཧཾ སྭེ གཱམཾ པིཎྜཱཡ ཨཔཝིསིཏྭཱ ཀིཀཱིརཉྙོ གེཧཱ ཨཱབྷཏཾ པིཎྜཔཱཏཾ པརིབྷུཉྫེཡྻཾ, ཨེཝཾ ཨཱམགནྡྷཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐཱ པཝཏྟིསྶཏི. ཏཏོ བྲཱཧྨཎཾ དྷམྨདེསནཱཡ སཉྙཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི དུཏིཡདིཝསེ ཀཱལསྶེཝ སརཱིརཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ གནྡྷཀུཊིཾ པཱཝིསི. བྷིཀྑཱུ གནྡྷཀུཊིདྭཱརཾ པིཧིཏཾ དིསྭཱ ‘‘ན བྷགཝཱ ཨཛྫ བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ པཝིསིཏུཀཱམོ’’ཏི ཉཏྭཱ གནྡྷཀུཊིཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པིཎྜཱཡ པཝིསིཾསུ.

བྷགཝཱཔི གནྡྷཀུཊིཏོ ནིཀྑམྨ པཉྙཏྟཱསནེ ནིསཱིདི. ཏཱཔསོཔི ཁོ པཏྟསཱཀཾ པཙིཏྭཱ ཁཱདིཏྭཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ ནིསཱིདི. ཀིཀཱི ཀཱསིརཱཛཱ བྷིཀྑཱུ པིཎྜཱཡ ཙརནྟེ དིསྭཱ ‘‘ཀུཧིཾ བྷགཝཱ, བྷནྟེ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཝིཧཱརེ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཙ སུཏྭཱ ནཱནཱབྱཉྫནརསམནེཀམཾསཝིཀཏིསམྤནྣཾ བྷོཛནཾ བྷགཝཏོ པཱཧེསི. ཨམཙྩཱ ཝིཧཱརཾ ནེཏྭཱ བྷགཝཏོ ཨཱརོཙེཏྭཱ དཀྑིཎོདཀཾ དཏྭཱ པརིཝིསནྟཱ པཋམཾ ནཱནཱམཾསཝིཀཏིསམྤནྣཾ ཡཱགུཾ ཨདཾསུ, ཏཱཔསོ དིསྭཱ ‘‘ཁཱདཏི ནུ ཁོ ནོ’’ཏི ཙིནྟེནྟོ ཨཊྛཱསི. བྷགཝཱ ཏསྶ པསྶཏོཡེཝ ཡཱགུཾ པིཝནྟོ མཾསཁཎྜཾ མུཁེ པཀྑིཔི. ཏཱཔསོ དིསྭཱ ཀུདྡྷོ. པུན ཡཱགུཔཱིཏསྶ ནཱནཱརསབྱཉྫནཾ བྷོཛནམདཾསུ, ཏམྤི གཧེཏྭཱ བྷུཉྫནྟཾ དིསྭཱ ཨཏིཝིཡ ཀུདྡྷོ ‘‘མཙྪམཾསཾ ཁཱདནྟོཡེཝ ‘ན ཁཱདཱམཱི’ཏི བྷཎཏཱི’’ཏི. ཨཐ བྷགཝནྟཾ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩཾ ཧཏྠཔཱདེ དྷོཝིཏྭཱ ནིསིནྣཾ ཨུཔསངྐམྨ ‘‘བྷོ ཀསྶཔ, མུསཱ ཏྭཾ བྷཎསི, ནེཏཾ པཎྜིཏཀིཙྩཾ. མུསཱཝཱདོ ཧི གརཧིཏོ བུདྡྷཱནཾ, ཡེཔི ཏེ པབྦཏཔཱདེ ཝནམཱུལཕལཱདཱིཧི ཡཱཔེནྟཱ ཨིསཡོ ཝསནྟི, ཏེཔི མུསཱ ན བྷཎནྟཱི’’ཏི ཝཏྭཱ པུན ཨིསཱིནཾ གུཎེ གཱཐཱཡ ཝཎྞེནྟོ ཨཱཧ ‘‘སཱམཱཀཙིངྒཱུལཀཙཱིནཀཱནི ཙཱ’’ཏི.

༢༤༢. ཏཏྠ སཱམཱཀཱཏི དྷུནིཏྭཱ ཝཱ སཱིསཱནི ཨུཙྩིནིཏྭཱ ཝཱ གཡ྄ཧཱུཔགཱ ཏིཎདྷཉྙཛཱཏི. ཏཐཱ ཙིངྒཱུལཀཱ ཀཎཝཱིརཔུཔྥསཎྛཱནསཱིསཱ ཧོནྟི. ཙཱིནཀཱནཱིཏི ཨཊཝིཔབྦཏཔཱདེསུ ཨརོཔིཏཛཱཏཱ ཙཱིནམུགྒཱ. པཏྟཔྥལནྟི ཡཾཀིཉྩི ཧརིཏཔཎྞཾ. མཱུལཕལནྟི ཡཾཀིཉྩི ཀནྡམཱུལཾ. གཝིཔྥལནྟི ཡཾཀིཉྩི རུཀྑཝལླིཕལཾ. མཱུལགྒཧཎེན ཝཱ ཀནྡམཱུལཾ, ཕལགྒཧཎེན རུཀྑཝལླིཕལཾ, གཝིཔྥལགྒཧཎེན ཨུདཀེ ཛཱཏསིངྒྷཱཏཀཀསེརུཀཱདིཕལཾ ཝེདིཏབྦཾ. དྷམྨེན ལདྡྷནྟི དཱུཏེཡྻཔཧིཎགམནཱདིམིཙྪཱཛཱིཝཾ པཧཱཡ ཝནེ ཨུཉྪཱཙརིཡཱཡ ལདྡྷཾ. སཏནྟི སནྟོ ཨརིཡཱ. ཨསྣམཱནཱཏི བྷུཉྫམཱནཱ. ན ཀཱམཀཱམཱ ཨལིཀཾ བྷཎནྟཱིཏི ཏེ ཨེཝཾ ཨམམཱ ཨཔརིགྒཧཱ ཨེཏཱནི སཱམཱཀཱདཱིནི བྷུཉྫམཱནཱ ཨིསཡོ ཡཐཱ ཏྭཾ སཱདུརསཱདིཀེ ཀཱམེ པཏྠཡནྟོ ཨཱམགནྡྷཾ བྷུཉྫནྟོཡེཝ ‘‘ནཱཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨཱམགནྡྷཾ བྷུཉྫཱམཱི’’ཏི བྷཎནྟོ ཨལིཀཾ བྷཎསི, ཏཐཱ ན ཀཱམཀཱམཱ ཨལིཀཾ བྷཎནྟི, ཀཱམེ ཀཱམཡནྟཱ མུསཱ ན བྷཎནྟཱིཏི ཨིསཱིནཾ པསཾསཱཡ བྷགཝཏོ ནིནྡཾ དཱིཔེཏི.

༢༤༣. ཨེཝཾ ཨིསཱིནཾ པསཾསཱཔདེསེན བྷགཝནྟཾ ནིནྡིཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཏྟནཱ ཨདྷིཔྤེཏཾ ནིནྡཱཝཏྠུཾ དསྶེཏྭཱ ནིཔྤརིཡཱཡེནེཝ བྷགཝནྟཾ ནིནྡནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཡདསྣམཱནོ’’ཏི ཏཏྠ ད-ཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ. ཨཡཾ པནཏྠོ – ཡཾ ཀིཉྩིདེཝ སསམཾསཾ ཝཱ ཏིཏྟིརམཾསཾ ཝཱ དྷོཝནཙྪེདནཱདིནཱ པུབྦཔརིཀམྨེན སུཀཏཾ, པཙནཝཱསནཱདིནཱ པཙྪཱཔརིཀམྨེན སུནིཊྛིཏཾ, ན མཱཏརཱ ན པིཏརཱ, ཨཔིཙ ཁོ པན ‘‘དཀྑིཎེཡྻོ ཨཡ’’ནྟི མཉྙམཱནེཧི དྷམྨཀཱམེཧི པརེཧི དིནྣཾ, སཀྐཱརཀརཎེན པཡཏཾ པཎཱིཏམལངྐཏཾ, ཨུཏྟམརསཏཱཡ ཨོཛཝནྟཏཱཡ ཐཱམབལབྷརཎསམཏྠཏཱཡ ཙ པཎཱིཏཾ ཨསྣམཱནོ ཨཱཧཱརཡམཱནོ, ན ཀེཝལཉྩ ཡཾཀིཉྩི མཾསམེཝ, ཨཔིཙ ཁོ པན ཨིདམྤི སཱལཱིནམནྣཾ ཝིཙིཏཀཱལ༹ཀཾ སཱལིཏཎྜུལོདནཾ པརིབྷུཉྫམཱནོ སོ བྷུཉྫསི, ཀསྶཔ, ཨཱམགནྡྷཾ, སོ ཏྭཾ ཡཾཀིཉྩི མཾསཾ བྷུཉྫམཱནོ ཨིདཉྩ སཱལཱིནམནྣཾ པརིབྷུཉྫམཱནོ བྷུཉྫསི, ཀསྶཔ, ཨཱམགནྡྷནྟི བྷགཝནྟཾ གོཏྟེན ཨཱལཔཏི.

༢༤༤. ཨེཝཾ ཨཱཧཱརཏོ བྷགཝནྟཾ ནིནྡིཏྭཱ ཨིདཱནི མུསཱཝཱདཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ནིནྡནྟོ ཨཱཧ ‘‘ན ཨཱམགནྡྷོ…པེ… སུསངྑཏེཧཱི’’ཏི. ཏསྶཏྠོ – པུབྦེ མཡཱ པུཙྪིཏོ སམཱནོ ‘‘ན ཨཱམགནྡྷོ མམ ཀཔྤཏཱི’’ཏི ཨིཙྩེཝ ཏྭཾ བྷཱསསི, ཨེཝཾ ཨེཀཾསེནེཝ ཏྭཾ བྷཱསསི བྲཧྨབནྡྷུ བྲཱཧྨཎགུཎཝིརཧིཏཛཱཏིམཏྟབྲཱཧྨཎཱཏི པརིབྷཱསནྟོ བྷཎཏི. སཱལཱིནམནྣནྟི སཱལིཏཎྜུལོདནཾ. པརིབྷུཉྫམཱནོཏི བྷུཉྫམཱནོ. སཀུནྟམཾསེཧི སུསངྑཏེཧཱིཏི ཏདཱ བྷགཝཏོ ཨབྷིཧཊཾ སཀུཎམཾསཾ ནིདྡིསནྟོ བྷཎཏི.

ཨེཝཾ བྷཎནྟོ ཨེཝ ཙ བྷགཝཏོ ཧེཊྛཱ པཱདཏལཱ པབྷུཏི ཡཱཝ ཨུཔརི ཀེསགྒཱ སརཱིརམུལློཀེནྟོ དྭཏྟིཾསཝརལཀྑཎཱསཱིཏིཨནུབྱཉྫནསམྤདཾ བྱཱམཔྤབྷཱཔརིཀྑེཔཉྩ དིསྭཱ ‘‘ཨེཝརཱུཔོ མཧཱཔུརིསལཀྑཎཱདིཔཊིམཎྜིཏཀཱཡོ ན མུསཱ བྷཎིཏུཾ ཨརཧཏི. ཨཡཾ ཧིསྶ བྷཝནྟརེཔི སཙྩཝཱཙཱནིསྶནྡེནེཝ ཨུཎྞཱ བྷམུཀནྟརེ ཛཱཏཱ ཨོདཱཏཱ མུདུ ཏཱུལསནྣིབྷཱ, ཨེཀེཀཱནི ཙ ལོམཀཱུཔེསུ ལོམཱནི. སྭཱཡཾ ཀཐམིདཱནི མུསཱ བྷཎིསྶཏི. ཨདྡྷཱ ཨཉྙོ ཨིམསྶ ཨཱམགནྡྷོ བྷཝིསྶཏི, ཡཾ སནྡྷཱཡ ཨེཏདཝོཙ – ‘ནཱཧཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨཱམགནྡྷཾ བྷུཉྫཱམཱི’ཏི, ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨེཏཾ པུཙྪེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ སཉྫཱཏབཧུམཱནོ གོཏྟེནེཝ ཨཱལཔནྟོ ཨིམཾ གཱཐཱསེསཾ ཨཱཧ –

‘‘པུཙྪཱམི ཏཾ ཀསྶཔ ཨེཏམཏྠཾ, ཀཐཾཔཀཱརོ ཏཝ ཨཱམགནྡྷོ’’ཏི.

༢༤༥. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཨཱམགནྡྷཾ ཝིསྶཛྫེཏུཾ ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏོ’’ཏི ཨེཝམཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པཱཎཱཏིཔཱཏོཏི པཱཎཝདྷོ. ཝདྷཚེདབནྡྷནནྟི ཨེཏྠ སཏྟཱནཾ དཎྜཱདཱིཧི ཨཱཀོཊནཾ ཝདྷོ, ཧཏྠཔཱདཱདཱིནཾ ཚེདནཾ ཚེདོ, རཛྫུཨཱདཱིཧི བནྡྷོ བནྡྷནཾ. ཐེཡྻཾ མུསཱཝཱདོཏི ཐེཡྻཉྩ མུསཱཝཱདོ ཙ. ནིཀཏཱིཏི ‘‘དསྶཱམི, ཀརིསྶཱམཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨཱསཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ནིརཱསཱཀརཎཾ. ཝཉྩནཱནཱིཏི ཨསུཝཎྞཾ སུཝཎྞནྟི གཱཧཱཔནཱདཱིནི. ཨཛ྄ཛྷེནཀུཏྟནྟི ནིརཏྠཀམནེཀགནྠཔརིཡཱཔུཎནཾ. པརདཱརསེཝནཱཏི པརཔརིགྒཧིཏཱསུ ཙཱརིཏྟཱཔཛྫནཾ. ཨེསཱམགནྡྷོ ན ཧི མཾསབྷོཛནནྟི ཨེས པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཨཀུསལདྷམྨསམུདཱཙཱརོ ཨཱམགནྡྷོ ཝིསྶགནྡྷོ ཀུཎཔགནྡྷོ. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? ཨམནུཉྙཏྟཱ ཀིལེསཨསུཙིམིསྶཀཏྟཱ སབྦྷི ཛིགུཙྪིཏཏྟཱ པརམདུགྒནྡྷབྷཱཝཱཝཧཏྟཱ ཙ. ཡེ ཧི ཨུསྶནྣཀིལེསཱ སཏྟཱ, ཏེ ཏེཧི ཨཏིདུགྒནྡྷཱ ཧོནྟི, ནིཀྐིལེསཱནཾ མཏསརཱིརམྤི དུགྒནྡྷཾ ན ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨེསཱམགནྡྷོ. མཾསབྷོཛནཾ པན ཨདིཊྛམསུཏམཔརིསངྐིཏཉྩ ཨནཝཛྫཾ, ཏསྨཱ ན ཧི མཾསབྷོཛནཾ ཨཱམགནྡྷོཏི.

༢༤༦. ཨེཝཾ དྷམྨཱདྷིཊྛཱནཱཡ དེསནཱཡ ཨེཀེན ནཡེན ཨཱམགནྡྷཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཏེ ཏེ སཏྟཱ ཏེཧི ཏེཧི ཨཱམགནྡྷེཧི སམནྣཱགཏཱ, ན ཨེཀོ ཨེཝ སབྦེཧི, ན ཙ སབྦེ ཨེཀེནེཝ, ཏསྨཱ ནེསཾ ཏེ ཏེ ཨཱམགནྡྷེ པཀཱསེཏུཾ ‘‘ཡེ ཨིདྷ ཀཱམེསུ ཨསཉྙཏཱ ཛནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱཡ ཏཱཝ དེསནཱཡ ཨཱམགནྡྷེ ཝིསྶཛྫེནྟོ དྭེ གཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཡེ ཨིདྷ ཀཱམེསུ ཨསཉྙཏཱ ཛནཱཏི ཡེ ཀེཙི ཨིདྷ ལོཀེ ཀཱམཔཊིསེཝནསངྑཱཏེསུ ཀཱམེསུ མཱཏིམཱཏུཙྪཱདཱིསུཔི མརིཡཱདཱཝིརཧེན བྷིནྣསཾཝརཏཱཡ ཨསཾཡཏཱ པུཐུཛྫནཱ. རསེསུ གིདྡྷཱཏི ཛིཝ྄ཧཱཝིཉྙེཡྻེསུ རསེསུ གིདྡྷཱ གདྷིཏཱ མུཙྪིཏཱ ཨཛ྄ཛྷོསནྣཱ ཨནཱདཱིནཝདསྶཱཝིནོ ཨནིསྶརཎཔཉྙཱ རསེ པརིབྷུཉྫནྟི. ཨསུཙིབྷཱཝམསྶིཏཱཏི ཏཱཡ རསགིདྡྷིཡཱ རསཔཊིལཱབྷཏྠཱཡ ནཱནཔྤཀཱརམིཙྪཱཛཱིཝསངྑཱཏཨསུཙིབྷཱཝམིསྶིཏཱ. ནཏྠིཀདིཊྛཱིཏི ‘‘ནཏྠི དིནྣ’’ནྟིཨཱདིདསཝཏྠུཀམིཙྪཱདིཊྛིསམནྣཱགཏཱ. ཝིསམཱཏི ཝིསམེན ཀཱཡཀམྨཱདིནཱ སམནྣཱགཏཱ. དུརནྣཡཱཏི དུཝིཉྙཱཔཡཱ སནྡིཊྛིཔརཱམཱསཱིཨཱདྷཱནགྒཱཧཱིདུཔྤཊིནིསྶགྒིཏཱསམནྣཱགཏཱ. ཨེསཱམགནྡྷོཏི ཨེས ཨེཏཱཡ གཱཐཱཡ པུགྒལེ ཨདྷིཊྛཱཡ ནིདྡིཊྛོ ‘‘ཀཱམེསུ ཨསཾཡཏཏཱ རསགིདྡྷཏཱ ཨཱཛཱིཝཝིཔཏྟིནཏྠིཀདིཊྛིཀཱཡདུཙྩརིཏཱདིཝིསམཏཱ དུརནྣཡབྷཱཝཏཱ’’ཏི ཨཔརོཔི པུབྦེ ཝུཏྟེནེཝཏྠེན ཚབྦིདྷོ ཨཱམགནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. ན ཧི མཾསབྷོཛནནྟི མཾསབྷོཛནཾ པན ཡཐཱཝུཏྟེནེཝཏྠེན ན ཨཱམགནྡྷོཏི.

༢༤༧. དུཏིཡགཱཐཱཡཔི ཡེ ལཱུཁསཱཏི ཡེ ལཱུཁཱ ནིརསཱ, ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡུཏྟཱཏི ཨཏྠོ. དཱརུཎཱཏི ཀཀྑལཱ༹ དོཝཙསྶཏཱཡུཏྟཱ. པིཊྛིམཾསིཀཱཏི པུརཏོ མདྷུརཾ བྷཎིཏྭཱ པརམྨུཁེ ཨཝཎྞབྷཱསིནོ. ཨེཏེ ཧི ཨབྷིམུཁཾ ཨོལོཀེཏུམསཀྐོནྟཱ པརམྨུཁཱནཾ པིཊྛིམཾསཁཱདཀཱ ཝིཡ ཧོནྟི, ཏེན ‘‘པིཊྛིམཾསིཀཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. མིཏྟདྡུནོཏི མིཏྟདཱུཧཀཱ, དཱརདྷནཛཱིཝིཏེསུ ཝིསྶཱསམཱཔནྣཱནཾ མིཏྟཱནཾ ཏཏྠ མིཙྪཱཔཊིཔཛྫནཀཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ནིཀྐརུཎཱཏི ཀརུཎཱཝིརཧིཏཱ སཏྟཱནཾ ཨནཏྠཀཱམཱ. ཨཏིམཱནིནོཏི ‘‘ཨིདྷེཀཙྩོ ཛཱཏིཡཱ ཝཱ…པེ… ཨཉྙཏརཉྙཏརེན ཝཏྠུནཱ པརེ ཨཏིམཉྙཏི, ཡོ ཨེཝརཱུཔོ མཱནོ ཀེཏུཀམྱཏཱ ཙིཏྟསྶཱ’’ཏི (ཝིབྷ. ༨༨༠) ཨེཝཾ ཝུཏྟེན ཨཏིམཱནེན སམནྣཱགཏཱ. ཨདཱནསཱིལཱཏི ཨདཱནཔཀཏིཀཱ, ཨདཱནཱདྷིམུཏྟཱ ཨསཾཝིབྷཱགརཏཱཏི ཨཏྠོ. ན ཙ དེནྟི ཀསྶཙཱིཏི ཏཱཡ ཙ པན ཨདཱནསཱིལཏཱཡ ཡཱཙིཏཱཔི སནྟཱ ཀསྶཙི ཀིཉྩི ན དེནྟི, ཨདིནྣཔུབྦཀཀུལེ མནུསྶསདིསཱ ནིཛ྄ཛྷཱམཏཎྷིཀཔེཏཔརཱཡཎཱ ཧོནྟི. ཀེཙི པན ‘‘ཨཱདཱནསཱིལཱ’’ཏིཔི པཋནྟི, ཀེཝལཾ གཧཎསཱིལཱ, ཀསྶཙི པན ཀིཉྩི ན དེནྟཱིཏི. ཨེསཱམགནྡྷོ ན ཧི མཾསབྷོཛནནྟི ཨེས ཨེཏཱཡ གཱཐཱཡ པུགྒལེ ཨདྷིཊྛཱཡ ནིདྡིཊྛོ ‘‘ལཱུཁཏཱ, དཱརུཎཏཱ, པིཊྛིམཾསིཀཏཱ, མིཏྟདཱུབྷིཏཱ, ནིཀྐརུཎཏཱ, ཨཏིམཱནིཏཱ, ཨདཱནསཱིལཏཱ, ཨདཱན’’ནྟི ཨཔརོཔི པུབྦེ ཝུཏྟེནེཝཏྠེན ཨཊྛཝིདྷོ ཨཱམགནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ, ན ཧི མཾསབྷོཛནནྟི.

༢༤༨. ཨེཝཾ པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱཡ དེསནཱཡ དྭེ གཱཐཱཡོ ཝཏྭཱ པུན ཏསྶ ཏཱཔསསྶ ཨཱསཡཱནུཔརིཝཏྟནཾ ཝིདིཏྭཱ དྷམྨཱདྷིཊྛཱནཱཡེཝ དེསནཱཡ ཨེཀཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ ཀོདྷོ ཨུརགསུཏྟེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. མདོཏི ‘‘ཛཱཏིམདོ, གོཏྟམདོ, ཨཱརོགྱམདོ’’ཏིཨཱདིནཱ (ཝིབྷ. ༨༣༢) ནཡེན ཝིབྷངྒེ ཝུཏྟཔྤབྷེདོ ཙིཏྟསྶ མཛྫནབྷཱཝོ. ཐམྦྷོཏི ཐདྡྷབྷཱཝོ. པཙྩུཔཊྛཱཔནཱཏི པཙྩནཱིཀཊྛཱཔནཱ, དྷམྨེན ནཡེན ཝུཏྟསྶ པཊིཝིརུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཋཱནཾ. མཱཡཱཏི ‘‘ཨིདྷེཀཙྩོ ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརིཏྭཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (ཝིབྷ. ༨༩༤) ནཡེན ཝིབྷངྒེ ཝིབྷཏྟཱ ཀཏཔཱཔཔཊིཙྪཱདནཏཱ. ཨུསཱུཡཱཏི པརལཱབྷསཀྐཱརཱདཱིསུ ཨིསྶཱ. བྷསྶསམུསྶཡོཏི སམུསྶིཏཾ བྷསྶཾ, ཨཏྟུཀྐཾསནཏཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. མཱནཱཏིམཱནོཏི ‘‘ཨིདྷེཀཙྩོ ཛཱཏིཡཱ ཝཱ…པེ… ཨཉྙཏརཉྙཏརེན ཝཏྠུནཱ པུབྦཀཱལཾ པརེཧི སདིསཾ ཨཏྟཱནཾ དཧཏི, ཨཔརཀཱལཾ ཨཏྟཱནཾ སེཡྻཾ དཧཏི, པརེ ཧཱིནེ དཧཏི, ཡོ ཨེཝརཱུཔོ མཱནོ…པེ… ཀེཏུཀམྱཏཱ ཙིཏྟསྶཱ’’ཏི (ཝིབྷ. ༨༨༠) ཝིབྷངྒེ ཝིབྷཏྟོ. ཨསབྦྷི སནྠཝོཏི ཨསཔྤུརིསེཧི སནྠཝོ. ཨེསཱམགནྡྷོ ན ཧི མཾསབྷོཛནནྟི ཨེས ཀོདྷཱདི ནཝཝིདྷོ ཨཀུསལརཱསི པུབྦེ ཝུཏྟེནེཝཏྠེན ཨཱམགནྡྷོཏི ཝེདིཏབྦོ, ན ཧི མཾསབྷོཛནནྟི.

༢༤༩. ཨེཝཾ དྷམྨཱདྷིཊྛཱནཱཡ དེསནཱཡ ནཝཝིདྷཾ ཨཱམགནྡྷཾ དསྶེཏྭཱ པུནཔི པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱཡ དེསནཱཡ ཨཱམགནྡྷེ ཝིསྶཛྫེནྟོ ཏིསྶོ གཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ ཡེ པཱཔསཱིལཱཏི ཡེ པཱཔསམཱཙཱརཏཱཡ ‘‘པཱཔསཱིལཱ’’ཏི ལོཀེ པཱཀཊཱ. ཨིཎགྷཱཏསཱུཙཀཱཏི ཝསལསུཏྟེ ཝུཏྟནཡེན ཨིཎཾ གཧེཏྭཱ ཏསྶ ཨཔྤདཱནེན ཨིཎགྷཱཏཱ, པེསུཉྙེན སཱུཙཀཱ ཙ. ཝོཧཱརཀཱུཊཱ ཨིདྷ པཱཊིརཱུཔིཀཱཏི དྷམྨཊྚཊྛཱནེ ཋིཏཱ ལཉྫཾ གཧེཏྭཱ སཱམིཀེ པརཱཛེནྟཱ ཀཱུཊེན ཝོཧཱརེན སམནྣཱགཏཏྟཱ ཝོཧཱརཀཱུཊཱ, དྷམྨཊྛཔཊིརཱུཔཀཏྟཱ པཱཊིརཱུཔིཀཱ. ཨཐ ཝཱ ཨིདྷཱཏི སཱསནེ. པཱཊིརཱུཔིཀཱཏི དུསྶཱིལཱ. ཏེ ཧི ཡསྨཱ ནེསཾ ཨིརིཡཱཔཐསམྤདཱདཱིཧི སཱིལཝནྟཔཊིརཱུཔཾ ཨཏྠི, ཏསྨཱ པཊིརཱུཔཱ, པཊིརཱུཔཱ ཨེཝ པཱཊིརཱུཔིཀཱ. ནརཱདྷམཱ ཡེདྷ ཀརོནྟི ཀིབྦིསནྟི ཡེ ཨིདྷ ལོཀེ ནརཱདྷམཱ མཱཏཱཔིཏཱུསུ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷཱདཱིསུ ཙ མིཙྪཱཔཊིཔཏྟིསཉྙིཏཾ ཀིབྦིསཾ ཀརོནྟི. ཨེསཱམགནྡྷོ ན ཧི མཾསབྷོཛནནྟི ཨེས ཨེཏཱཡ གཱཐཱཡ པུགྒལེ ཨདྷིཊྛཱཡ ནིདྡིཊྛོ ‘‘པཱཔསཱིལཏཱ, ཨིཎགྷཱཏཏཱ, སཱུཙཀཏཱ, ཝོཧཱརཀཱུཊཏཱ, པཱཊིརཱུཔིཀཏཱ, ཀིབྦིསཀཱརིཏཱ’’ཏི ཨཔརོཔི པུབྦེ ཝུཏྟེནེཝཏྠེན ཚབྦིདྷོ ཨཱམགནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ, ན ཧི མཾསབྷོཛནནྟི.

༢༥༠. ཡེ ཨིདྷ པཱཎེསུ ཨསཉྙཏཱ ཛནཱཏི ཡེ ཛནཱ ཨིདྷལོཀེ པཱཎེསུ ཡཐཱཀཱམཙཱརིཏཱཡ སཏམྤི སཧསྶམྤི མཱརེཏྭཱ ཨནུདྡཡཱམཏྟསྶཱཔི ཨཀརཎེན ཨསཾཡཏཱ. པརེསམཱདཱཡ ཝིཧེསམུཡྻུཏཱཏི པརེསཾ སནྟཀཾ ཨཱདཱཡ དྷནཾ ཝཱ ཛཱིཝིཏཾ ཝཱ ཏཏོ ‘‘མཱ ཨེཝཾ ཀརོཐཱ’’ཏི ཡཱཙནྟཱནཾ ཝཱ ནིཝཱརེནྟཱནཾ ཝཱ པཱཎིལེཌྜུདཎྜཱདཱིཧི ཝིཧེསཾ ཨུཡྻུཏཱ. པརེ ཝཱ སཏྟེ སམཱདཱཡ ‘‘ཨཛྫ དས, ཨཛྫ ཝཱིས’’ནྟི ཨེཝཾ སམཱདིཡིཏྭཱ ཏེསཾ ཝདྷབནྡྷནཱདཱིཧི ཝིཧེསམུཡྻུཏཱ. དུསྶཱིལལུདྡཱཏི ནིསྶཱིལཱ ཙ དུརཱཙཱརཏྟཱ, ལུདྡཱ ཙ ཀུརཱུརཀམྨནྟཱ ལོཧིཏཔཱཎིཏཱཡ, མཙྪགྷཱཏཀམིགབནྡྷཀསཱཀུཎིཀཱདཡོ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཱ. ཕརུསཱཏི ཕརུསཝཱཙཱ. ཨནཱདརཱཏི ‘‘ཨིདཱནི ན ཀརིསྶཱམ, ཝིརམིསྶཱམ ཨེཝརཱུཔཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཱདརཝིརཧིཏཱ. ཨེསཱམགནྡྷོ ན ཧི མཾསབྷོཛནནྟི ཨེས ཨེཏཱཡ གཱཐཱཡ པུགྒལེ ཨདྷིཊྛཱཡ ནིདྡིཊྛོ ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏོ ཝདྷཚེདབནྡྷན’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན པུབྦེ ཝུཏྟོ ཙ ཨཝུཏྟོ ཙ ‘‘པཱཎེསུ ཨསཾཡཏཏཱ པརེསཾ ཝིཧེསཏཱ དུསྶཱིལཏཱ ལུདྡཏཱ ཕརུསཏཱ ཨནཱདརོ’’ཏི ཚབྦིདྷོ ཨཱམགནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ, ན ཧི མཾསབྷོཛནནྟི. པུབྦེ ཝུཏྟམྤི ཧི སོཏཱུནཾ སོཏུཀཱམཏཱཡ ཨཝདྷཱརཎཏཱཡ དལ༹ྷཱིཀརཎཏཱཡཱཏི ཨེཝམཱདཱིཧི ཀཱརཎེཧི པུན ཝུཙྩཏི. ཏེནེཝ ཙ པརཏོ ཝཀྑཏི ‘‘ཨིཙྩེཏམཏྠཾ བྷགཝཱ པུནཔྤུནཾ, ཨཀྑཱསི ནཾ ཝེདཡི མནྟཔཱརགཱུ’’ཏི.

༢༥༡. ཨེཏེསུ གིདྡྷཱ ཝིརུདྡྷཱཏིཔཱཏིནོཏི ཨེཏེསུ པཱཎེསུ གེདྷེན གིདྡྷཱ, དོསེན ཝིརུདྡྷཱ, མོཧེན ཨཱདཱིནཝཾ ཨཔསྶནྟཱ པུནཔྤུནཾ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརཔྤཏྟིཡཱ ཨཏིཔཱཏིནོ, ཨེཏེསུ ཝཱ ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏོ ཝདྷཚེདབནྡྷན’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟེསུ པཱཔཀམྨེསུ ཡཐཱསམྦྷཝཾ ཡེ གེདྷཝིརོདྷཱཏིཔཱཏསངྑཱཏཱ རཱགདོསམོཧཱ, ཏེཧི གིདྡྷཱ ཝིརུདྡྷཱ ཨཏིཔཱཏིནོ ཙ. ནིཙྩུཡྻུཏཱཏི ཨཀུསལཀརཎེ ནིཙྩཾ ཨུཡྻུཏཱ, ཀདཱཙི པཊིསངྑཱཡ ཨཔྤཊིཝིརཏཱ. པེཙྩཱཏི ཨསྨཱ ལོཀཱ པརཾ གནྟྭཱ. ཏམཾ ཝཛནྟི ཡེ, པཏནྟི སཏྟཱ ནིརཡཾ ཨཝཾསིརཱཏི ཡེ ལོཀནྟརིཀནྡྷཀཱརསངྑཱཏཾ ནཱིཙཀུལཏཱདིབྷེདཾ ཝཱ ཏམཾ ཝཛནྟི, ཡེ ཙ པཏནྟི སཏྟཱ ཨཝཱིཙིཨཱདིབྷེདཾ ནིརཡཾ ཨཝཾསིརཱ ཨདྷོགཏསཱིསཱ. ཨེསཱམགནྡྷོཏི ཏེསཾ སཏྟཱནཾ ཏམཝཛནནིརཡཔཏནཧེཏུ ཨེས གེདྷཝིརོདྷཱཏིཔཱཏབྷེདོ སབྦཱམགནྡྷམཱུལབྷཱུཏོ ཡཐཱཝུཏྟེནཏྠེན ཏིཝིདྷོ ཨཱམགནྡྷོ. ན ཧི མཾསབྷོཛནནྟི མཾསབྷོཛནཾ པན ན ཨཱམགནྡྷོཏི.

༢༥༢. ཨེཝཾ བྷགཝཱ པརམཏྠཏོ ཨཱམགནྡྷཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ དུགྒཏིམགྒབྷཱཝཉྩསྶ པཀཱསེཏྭཱ ཨིདཱནི ཡསྨིཾ མཙྪམཾསབྷོཛནེ ཏཱཔསོ ཨཱམགནྡྷསཉྙཱི དུགྒཏིམགྒསཉྙཱི ཙ ཧུཏྭཱ ཏསྶ ཨབྷོཛནེན སུདྡྷིཀཱམོ ཧུཏྭཱ ཏཾ ན བྷུཉྫཏི, ཏསྶ ཙ ཨཉྙསྶ ཙ ཏཐཱཝིདྷསྶ སོདྷེཏུཾ ཨསམཏྠབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘ན མཙྪམཾས’’ནྟི ཨིམཾ ཚཔྤདཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ སབྦཔདཱནི ཨནྟིམཔཱདེན ཡོཛེཏབྦཱནི – ན མཙྪམཾསཾ སོདྷེཏི མཙྩཾ ཨཝིཏིཎྞཀངྑཾ, ན ཨཱཧུཏིཡཉྙམུཏཱུཔསེཝནཱ སོདྷེཏི མཙྩཾ ཨཝིཏིཎྞཀངྑནྟི ཨེཝཾ. ཨེཏྠ ཙ ན མཙྪམཾསནྟི ཨཁཱདིཡམཱནཾ མཙྪམཾསཾ ན སོདྷེཏི, ཏཐཱ ཨནཱསཀཏྟནྟི ཨེཝཾ པོརཱཎཱ ཝཎྞེནྟི. ཨེཝཾ པན སུནྡརཏརཾ སིཡཱ ‘‘ན མཙྪམཾསཱནཾ ཨནཱསཀཏྟཾ ན མཙྪམཾསཱནཱནཱསཀཏྟཾ, མཙྪམཾསཱནཾ ཨནཱསཀཏྟཾ ན སོདྷེཏི, མཙྩ’’ནྟི ཨཐཱཔི སིཡཱ, ཨེཝཾ སནྟེ ཨནཱསཀཏྟཾ ཨོཧཱིཡཏཱིཏི? ཏཉྩ ན, ཨམརཏཔེན སངྒཧིཏཏྟཱ. ‘‘ཡེ ཝཱཔི ལོཀེ ཨམརཱ བཧཱུ ཏཔཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཧི སབྦོཔི ཝུཏྟཱཝསེསོ ཨཏྟཀིལམཐོ སངྒཧཾ གཙྪཏཱིཏི. ནགྒིཡནྟི ཨཙེལཀཏྟཾ. མུཎྜིཡནྟི མུཎྜབྷཱཝོ. ཛཊཱཛལླནྟི ཛཊཱ ཙ རཛོཛལླཉྩ. ཁརཱཛིནཱནཱིཏི ཁརཱནི ཨཛིནཙམྨཱནི. ཨགྒིཧུཏྟསྶུཔསེཝནཱཏི ཨགྒིཔཱརིཙཱརིཡཱ. ཨམརཱཏི ཨམརབྷཱཝཔཏྠནཏཱཡ པཝཏྟཀཱཡཀིལེསཱ. བཧཱུཏི ཨུཀྐུཊིཀཔྤདྷཱནཱདིབྷེདཏོ ཨནེཀེ. ཏཔཱཏི སརཱིརསནྟཱཔཱ. མནྟཱཏི ཝེདཱ. ཨཱཧུཏཱིཏི ཨགྒིཧོམཀམྨཾ. ཡཉྙམུཏཱུཔསེཝནཱཏི ཨསྶམེདྷཱདིཡཉྙཱ ཙ ཨུཏཱུཔསེཝནཱ ཙ. ཨུཏཱུཔསེཝནཱ ནཱམ གིམྷེ ཨཱཏཔཊྛཱནསེཝནཱ, ཝསྶེ རུཀྑམཱུལསེཝནཱ, ཧེམནྟེ ཛལཔྤཝེསསེཝནཱ. ན སོདྷེནྟི མཙྩཾ ཨཝིཏིཎྞཀངྑནྟི ཀིལེསསུདྡྷིཡཱ ཝཱ བྷཝསུདྡྷིཡཱ ཝཱ ཨཝིཏིཎྞཝིཙིཀིཙྪཾ མཙྩཾ ན སོདྷེནྟི. ཀངྑཱམལེ ཧི སཏི ན ཝིསུདྡྷོ ཧོཏི, ཏྭཉྩ སཀངྑོཡེཝཱཏི. ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཨཝིཏིཎྞཀངྑ’’ནྟི ཨེཏཾ ‘‘ན མཙྪམཾས’’ནྟིཨཱདཱིནི སུཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ མཙྪམཾསཱནཾ ཨབྷོཛནཱདིནཱ སིཡཱ ཝིསུདྡྷིམགྒོ’’ཏི ཏཱཔསསྶ ཀངྑཱཡ ཨུཔྤནྣཱཡ བྷགཝཏཱ ཝུཏྟཾ སིཡཱཏི ནོ ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཡཱ ཙསྶ ‘‘སོ མཙྪམཾསཾ བྷུཉྫཏཱི’’ཏི སུཏྭཱཝ བུདྡྷེ ཀངྑཱ ཨུཔྤནྣཱ, ཏཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

༢༥༣. ཨེཝཾ མཙྪམཾསཱནཱསཀཏྟཱདཱིནཾ སོདྷེཏུཾ ཨསམཏྠབྷཱཝཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི སོདྷེཏུཾ སམཏྠེ དྷམྨེ དསྶེནྟོ ‘‘སོཏེསུ གུཏྟོ’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ སོཏེསཱུཏི ཚསུ ཨིནྡྲིཡེསུ. གུཏྟོཏི ཨིནྡྲིཡསཾཝརགུཏྟིཡཱ སམནྣཱགཏོ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨིནྡྲིཡསཾཝརཔརིཝཱརསཱིལཾ དསྶེཏི. ཝིདིཏིནྡྲིཡོ ཙརེཏི ཉཱཏཔརིཉྙཱཡ ཚལི༹ནྡྲིཡཱནི ཝིདིཏྭཱ པཱཀཊཱནི ཀཏྭཱ ཙརེཡྻ, ཝིཧརེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཝིསུདྡྷསཱིལསྶ ནཱམརཱུཔཔརིཙྪེདཾ དསྶེཏི. དྷམྨེ ཋིཏོཏི ཨརིཡམགྒེན ཨབྷིསམེཏབྦཙཏུསཙྩདྷམྨེ ཋིཏོ. ཨེཏེན སོཏཱཔཏྟིབྷཱུམིཾ དསྶེཏི. ཨཛྫཝམདྡཝེ རཏོཏི ཨུཛུབྷཱཝེ ཙ མུདུབྷཱཝེ ཙ རཏོ. ཨེཏེན སཀདཱགཱམིབྷཱུམིཾ དསྶེཏི. སཀདཱགཱམཱི ཧི ཀཱཡཝངྐཱདིཀརཱནཾ ཙིཏྟཐདྡྷབྷཱཝཀརཱནཉྩ རཱགདོསཱནཾ ཏནུབྷཱཝཱ ཨཛྫཝམདྡཝེ རཏོ ཧོཏི. སངྒཱཏིགོཏི རཱགདོསསངྒཱཏིགོ. ཨེཏེན ཨནཱགཱམིབྷཱུམིཾ དསྶེཏི. སབྦདུཀྑཔྤཧཱིནོཏི སབྦསྶ ཝཊྚདུཀྑསྶ ཧེཏུཔྤཧཱནེན པཧཱིནསབྦདུཀྑོ. ཨེཏེན ཨརཧཏྟབྷཱུམིཾ དསྶེཏི. ན ལིཔྤཏི དིཊྛསུཏེསུ དྷཱིརོཏི སོ ཨེཝཾ ཨནུཔུབྦེན ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ དྷིཏིསམྤདཱཡ དྷཱིརོ དིཊྛསུཏེསུ དྷམྨེསུ ཀེནཙི ཀིལེསེན ན ལིཔྤཏི. ན ཀེཝལཉྩ དིཊྛསུཏེསུ, མུཏཝིཉྙཱཏེསུ ཙ ན ལིཔྤཏི, ཨཉྙདཏྠུ པརམཝིསུདྡྷིཔྤཏྟོ ཧོཏཱིཏི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི.

༢༥༤-༥. ཨིཏོ པརཾ ‘‘ཨིཙྩེཏམཏྠ’’ནྟི དྭེ གཱཐཱ སངྒཱིཏིཀཱརེཧི ཝུཏྟཱ. ཏཱསམཏྠོ – ཨིཏི བྷགཝཱ ཀསྶཔོ ཨེཏམཏྠཾ པུནཔྤུནཾ ཨནེཀཱཧི གཱཐཱཧི དྷམྨཱདྷིཊྛཱནཱཡ པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱཡ ཙ དེསནཱཡ ཡཱཝ ཏཱཔསོ ཨཉྙཱསི, ཏཱཝ སོ ཨཀྑཱསི ཀཐེསི ཝིཏྠཱརེསི. ནཾ ཝེདཡི མནྟཔཱརགཱུཏི སོཔི ཏཉྩ ཨཏྠཾ མནྟཔཱརགཱུ, ཝེདཔཱརགཱུ, ཏིསྶོ བྲཱཧྨཎོ ཝེདཡི ཨཉྙཱསི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? ཡསྨཱ ཨཏྠཏོ ཙ པདཏོ ཙ དེསནཱནཡཏོ ཙ ཙིཏྲཱཧི གཱཐཱཧི མུནཱི པཀཱསཡི. ཀཱིདིསོ? ནིརཱམགནྡྷོ ཨསིཏོ དུརནྣཡོ, ཨཱམགནྡྷཀིལེསཱབྷཱཝཱ ནིརཱམགནྡྷོ, ཏཎྷཱདིཊྛིནིསྶཡཱབྷཱཝཱ ཨསིཏོ, བཱཧིརདིཊྛིཝསེན ‘‘ཨིདཾ སེཡྻོ ཨིདཾ ཝར’’ནྟི ཀེནཙི ནེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏྟཱ དུརནྣཡོ. ཨེཝཾ པཀཱསིཏཝཏོ ཙསྶ སུཏྭཱན བུདྡྷསྶ སུབྷཱསིཏཾ པདཾ སུཀཐིཏཾ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ ནིརཱམགནྡྷཾ ནིཀྐིལེསཡོགཾ, སབྦདུཀྑཔྤནཱུདནཾ སབྦཝཊྚདུཀྑཔྤནཱུདནཾ, ནཱིཙམནོ ནཱིཙཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ ཝནྡི ཏཐཱགཏསྶ, ཏིསྶོ བྲཱཧྨཎོ ཏཐཱགཏསྶ པཱདེ པཉྩཔཏིཊྛིཏཾ ཀཏྭཱ ཝནྡི. ཏཏྠེཝ པབྦཛྫམརོཙཡིཏྠཱཏི ཏཏྠེཝ ཙ ནཾ ཨཱསནེ ནིསིནྣཾ ཀསྶཔཾ བྷགཝནྟཾ ཏིསྶོ ཏཱཔསོ པབྦཛྫམརོཙཡིཏྠ, ཨཡཱཙཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཾ བྷགཝཱ ‘‘ཨེཧི བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ཏངྑཎཾཡེཝ ཨཊྛཔརིཀྑཱརཡུཏྟོ ཧུཏྭཱ ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ ཝསྶསཏིཀཏྠེརོ ཝིཡ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ཀཏིཔཱཧེནེཝ སཱཝཀཔཱརམིཉཱཎཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཏིསྶོ ནཱམ ཨགྒསཱཝཀོ ཨཧོསི, པུན དུཏིཡོ བྷཱརདྭཱཛོ ནཱམ. ཨེཝཾ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཏིསྶབྷཱརདྭཱཛཾ ནཱམ སཱཝཀཡུགཾ ཨཧོསི.

ཨམྷཱཀཾ པན བྷགཝཱ ཡཱ ཙ ཏིསྶེན བྲཱཧྨཎེན ཨཱདིཏོ ཏིསྶོ གཱཐཱ ཝུཏྟཱ, ཡཱ ཙ ཀསྶཔེན བྷགཝཏཱ མཛ྄ཛྷེ ནཝ, ཡཱ ཙ ཏདཱ སངྒཱིཏིཀཱརེཧི ཨནྟེ དྭེ, ཏཱ སབྦཱཔི ཙུདྡས གཱཐཱ ཨཱནེཏྭཱ པརིཔུཎྞཾ ཀཏྭཱ ཨིམཾ ཨཱམགནྡྷསུཏྟཾ ཨཱཙརིཡཔྤམུཁཱནཾ པཉྩནྣཾ ཏཱཔསསཏཱནཾ ཨཱམགནྡྷཾ བྱཱཀཱསི. ཏཾ སུཏྭཱ སོ བྲཱཧྨཎོ ཏཐེཝ ནཱིཙམནོ ཧུཏྭཱ བྷགཝཏོ པཱདེ ཝནྡིཏྭཱ པབྦཛྫཾ ཡཱཙི སདྡྷིཾ པརིསཱཡ. ‘‘ཨེཐ བྷིཀྑཝོ’’ཏི བྷགཝཱ ཨཝོཙ. ཏེ ཏཐེཝ ཨེཧིབྷིཀྑུབྷཱཝཾ པཏྭཱ ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ཀཏིཔཱཧེནེཝ སབྦེཝ ཨགྒཕལེ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཧིཾསཱུཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཨཱམགནྡྷསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. ཧིརིསུཏྟཝཎྞནཱ

ཧིརིཾ ཏརནྟནྟི ཧིརིསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨནུཔྤནྣེ བྷགཝཏི སཱཝཏྠིཡཾ ཨཉྙཏརོ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལོ ཨཌྜྷོ ཨཧོསི ཨསཱིཏིཀོཊིདྷནཝིབྷཝོ. ཏསྶ ཨེཀཔུཏྟཀོ ཨཧོསི པིཡོ མནཱཔོ. སོ ཏཾ དེཝཀུམཱརཾ ཝིཡ ནཱནཔྤཀཱརེཧི སུཁཱུཔཀརཎེཧི སཾཝཌྜྷེནྟོ ཏཾ སཱཔཏེཡྻཾ ཏསྶ ཨནིཡྻཱཏེཏྭཱཝ ཀཱལམཀཱསི སདྡྷིཾ བྲཱཧྨཎིཡཱ. ཏཏོ ཏསྶ མཱཎཝསྶ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨཙྩཡེན བྷཎྜཱགཱརིཀོ སཱརགབྦྷཾ ཝིཝརིཏྭཱ སཱཔཏེཡྻཾ ནིཡྻཱཏེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཨིདཾ ཏེ, སཱམི, མཱཏཱཔིཏཱུནཾ སནྟཀཾ, ཨིདཾ ཨཡྻཀཔཡྻཀཱནཾ སནྟཀཾ, ཨིདཾ སཏྟཀུལཔརིཝཊྚེན ཨཱགཏ’’ནྟི. མཱཎཝོ དྷནཾ དིསྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིདཾ དྷནཾཡེཝ དིསྶཏི, ཡེཧི པན ཨིདཾ སཉྩིཏཾ, ཏེ ན དིསྶནྟི, སབྦེཝ མཙྩུཝསཾ གཏཱ. གཙྪནྟཱ ཙ ན ཨིཏོ ཀིཉྩི ཨཱདཱཡ ཨགམཾསུ, ཨེཝཾ ནཱམ བྷོགེ པཧཱཡ གནྟབྦོ པརལོཀོ, ན སཀྐཱ ཀིཉྩི ཨཱདཱཡ གནྟུཾ ཨཉྙཏྲ སུཙརིཏེན. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨིམཾ དྷནཾ པརིཙྩཛིཏྭཱ སུཙརིཏདྷནཾ གཎྷེཡྻཾ, ཡཾ སཀྐཱ ཨཱདཱཡ གནྟུ’’ནྟི. སོ དིཝསེ དིཝསེ སཏསཧསྶཾ ཝིསྶཛྫེནྟོ པུན ཙིནྟེསི – ‘‘པཧཱུཏམིདཾ དྷནཾ, ཀིཾ ཨིམིནཱ ཨེཝམཔྤཀེན པརིཙྩཱགེན, ཡཾནཱུནཱཧཾ མཧཱདཱནཾ དདེཡྻ’’ནྟི. སོ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི – ‘‘མཧཱརཱཛ, མམ གྷརེ ཨེཏྟཀཾ དྷནཾ ཨཏྠི, ཨིཙྪཱམི ཏེན མཧཱདཱནཾ དཱཏུཾ. སཱདྷུ, མཧཱརཱཛ, ནགརེ གྷོསནཾ ཀཱརཱཔེཐཱ’’ཏི. རཱཛཱ ཏཐཱ ཀཱརཱཔེསི. སོ ཨཱགཏཱགཏཱནཾ བྷཱཛནཱནི པཱུརེཏྭཱ སཏྟཧི དིཝསེཧི སབྦདྷནམདཱསི, དཏྭཱ ཙ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨེཝཾ མཧཱཔརིཙྩཱགཾ ཀཏྭཱ ཨཡུཏྟཾ གྷརེ ཝསིཏུཾ, ཡཾནཱུནཱཧཾ པབྦཛེཡྻ’’ནྟི. ཏཏོ པརིཛནསྶ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི. ཏེ ‘‘མཱ, ཏྭཾ སཱམི, ‘དྷནཾ པརིཀྑཱིཎ’ནྟི ཙིནྟཡི, མཡཾ ཨཔྤཀེནེཝ ཀཱལེན ནཱནཱཝིདྷེཧི ཨུཔཱཡེཧི དྷནསཉྩཡཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ནཱནཔྤཀཱརེཧི ཏཾ ཡཱཙིཾསུ. སོ ཏེསཾ ཡཱཙནཾ ཨནཱདིཡིཏྭཱཝ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛི.

ཏཏྠ ཨཊྛཝིདྷཱ ཏཱཔསཱ – སཔུཏྟབྷརིཡཱ, ཨུཉྪཱཙཱརིཀཱ, སམྤཏྟཀཱལིཀཱ, ཨནགྒིཔཀྐིཀཱ, ཨསྨམུཊྛིཀཱ, དནྟལུཡྻཀཱ, པཝཏྟཕལིཀཱ, ཝཎྚམུཏྟིཀཱ ཙཱཏི (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༢༨༠). ཏཏྠ སཔུཏྟབྷརིཡཱཏི པུཏྟདཱརེན སདྡྷིཾ པབྦཛིཏྭཱ ཀསིཝཎིཛྫཱདཱིཧི ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤཡམཱནཱ ཀེཎིཡཛཊིལཱདཡོ. ཨུཉྪཱཙཱརིཀཱཏི ནགརདྭཱརེ ཨསྶམཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཏཏྠ ཁཏྟིཡབྲཱཧྨཎཀུམཱརཱདཡོ སིཔྤཱདཱིནི སིཀྑཱཔེཏྭཱ ཧིརཉྙསུཝཎྞཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཏིལཏཎྜུལཱདིཀཔྤིཡབྷཎྜཔཊིགྒཱཧཀཱ, ཏེ སཔུཏྟབྷརིཡེཧི སེཊྛཏརཱ. སམྤཏྟཀཱལིཀཱཏི ཨཱཧཱརཝེལཱཡ སམྤཏྟཾ ཨཱཧཱརཾ གཧེཏྭཱ ཡཱཔེནྟཱ, ཏེ ཨུཉྪཱཙཱརིཀེཧི སེཊྛཏརཱ. ཨནགྒིཔཀྐིཀཱཏི ཨགྒིནཱ ཨཔཀྐཔཏྟཕལཱནི ཁཱདིཏྭཱ ཡཱཔེནྟཱ, ཏེ སམྤཏྟཀཱལིཀེཧི སེཊྛཏརཱ. ཨསྨམུཊྛིཀཱཏི མུཊྛིཔཱསཱཎཾ གཧེཏྭཱ ཨཉྙཾ ཝཱ ཀིཉྩི ཝཱསིསཏྠཀཱདིཾ གཧེཏྭཱ ཝིཙརནྟཱ ཡདཱ ཚཱཏཱ ཧོནྟི, ཏདཱ སམྤཏྟརུཀྑཏོ ཏཙཾ གཧེཏྭཱ ཁཱདིཏྭཱ ཨུཔོསཐངྒཱནི ཨདྷིཊྛཱཡ ཙཏྟཱརོ བྲཧྨཝིཧཱརེ བྷཱཝེནྟི, ཏེ ཨནགྒིཔཀྐིཀེཧི སེཊྛཏརཱ. དནྟལུཡྻཀཱཏི མུཊྛིཔཱསཱཎཱདཱིནིཔི ཨགཧེཏྭཱ ཙརནྟཱ ཁུདཱཀཱལེ སམྤཏྟརུཀྑཏོ དནྟེཧི ཨུཔྤཱཊེཏྭཱ ཏཙཾ ཁཱདིཏྭཱ ཨུཔོསཐངྒཱནི ཨདྷིཊྛཱཡ བྲཧྨཝིཧཱརེ བྷཱཝེནྟི, ཏེ ཨསྨམུཊྛིཀེཧི སེཊྛཏརཱ. པཝཏྟཕལིཀཱཏི ཛཱཏསྶརཾ ཝཱ ཝནསཎྜཾ ཝཱ ནིསྶཱཡ ཝསནྟཱ ཡཾ ཏཏྠ སརེ བྷིསམུལཱ༹ལཱདི, ཡཾ ཝཱ ཝནསཎྜེ པུཔྥཀཱལེ པུཔྥཾ, ཕལཀཱལེ ཕལཾ, ཏམེཝ ཁཱདནྟི. པུཔྥཕལེ ཨསཏི ཨནྟམསོ ཏཏྠ རུཀྑཔཔཊིཀམྤི ཁཱདིཏྭཱ ཝསནྟི, ན ཏྭེཝ ཨཱཧཱརཏྠཱཡ ཨཉྙཏྲ གཙྪནྟི. ཨུཔོསཐངྒཱདྷིཊྛཱནཾ བྲཧྨཝིཧཱརབྷཱཝནཾ ཙ ཀརོནྟི, ཏེ དནྟལུཡྻཀེཧི སེཊྛཏརཱ. ཝཎྚམུཏྟིཀཱ ནཱམ ཝཎྚམུཏྟཱནི བྷཱུམིཡཾ པཏིཏཱནི པཎྞཱནིཡེཝ ཁཱདནྟི, སེསཾ པུརིམསདིསམེཝ, ཏེ སབྦསེཊྛཱ.

ཨཡཾ པན བྲཱཧྨཎཀུལཔུཏྟོ ‘‘ཏཱཔསཔབྦཛྫཱསུ ཨགྒཔབྦཛྫཾ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཎྚམུཏྟིཀཔབྦཛྫམེཝ པབྦཛིཏྭཱ ཧིམཝནྟེ དྭེ ཏཡོ པབྦཏེ ཨཏིཀྐམྨ ཨསྶམཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ པཊིཝསཏི. ཨཐ བྷགཝཱ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐོ ཨནུཔུབྦེན སཱཝཏྠིཾ གནྟྭཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན སཱཝཏྠིཝཱསཱི ཨེཀོ པུརིསོ པབྦཏེ ཙནྡནསཱརཱདཱིནི གཝེསནྟོ ཏསྶ ཨསྶམཾ པཏྭཱ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. སོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཀུཏོ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘སཱཝཏྠིཏོ, བྷནྟེ’’ཏི. ‘‘ཀཱ ཏཏྠ པཝཏྟཱི’’ཏི? ‘‘ཏཏྠ, བྷནྟེ, མནུསྶཱ ཨཔྤམཏྟཱ དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀརོནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཀསྶ ཨོཝཱདཾ སུཏྭཱ’’ཏི? ‘‘བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ’’ཏི. ཏཱཔསོ བུདྡྷསདྡསྶཝནེན ཝིམྷིཏོ ‘‘བུདྡྷོཏི ཏྭཾ, བྷོ པུརིས, ཝདེསཱི’’ཏི ཨཱམགནྡྷེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཏིཀྑཏྟུཾ པུཙྪིཏྭཱ ‘‘གྷོསོཔི ཁོ ཨེསོ དུལླབྷོ’’ཏི ཨཏྟམནོ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ གནྟུཀཱམོ ཧུཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ན ཡུཏྟཾ བུདྡྷསྶ སནྟིཀཾ ཏུཙྪམེཝ གནྟུཾ, ཀིཾ ནུ ཁོ གཧེཏྭཱ གཙྪེཡྻ’’ནྟི. པུན ཙིནྟེསི – ‘‘བུདྡྷཱ ནཱམ ཨཱམིསགརུཀཱ ན ཧོནྟི, ཧནྡཱཧཾ དྷམྨཔཎྞཱཀཱརཾ གཧེཏྭཱ གཙྪཱམཱི’’ཏི ཙཏྟཱརོ པཉྷེ ཨབྷིསངྑརི –

‘‘ཀཱིདིསོ མིཏྟོ ན སེཝིཏབྦོ, ཀཱིདིསོ མིཏྟོ སེཝིཏབྦོ;

ཀཱིདིསོ པཡོགོ པཡུཉྫིཏབྦོ, ཀིཾ རསཱནཾ ཨགྒ’’ནྟི.

སོ ཏེ པཉྷེ གཧེཏྭཱ མཛ྄ཛྷིམདེསཱབྷིམུཁོ པཀྐམིཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན སཱཝཏྠིཾ པཏྭཱ ཛེཏཝནཾ པཝིཊྛོ. བྷགཝཱཔི ཏསྨིཾ སམཡེ དྷམྨདེསནཏྠཱཡ ཨཱསནེ ནིསིནྣོཡེཝ ཧོཏི. སོ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ ཨཝནྡིཏྭཱཝ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. བྷགཝཱ ‘‘ཀཙྩི, ཨིསི, ཁམནཱིཡ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན སམྨོདི. སོཔི ‘‘ཁམནཱིཡཾ, བྷོ གོཏམཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པཊིསམྨོདིཏྭཱ ‘‘ཡདི བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི, མནསཱ པུཙྪིཏེ པཉྷེ ཝཱཙཱཡ ཨེཝ ཝིསྶཛྫེསྶཏཱི’’ཏི མནསཱ ཨེཝ བྷགཝནྟཾ ཏེ པཉྷེ པུཙྪི. བྷགཝཱ བྲཱཧྨཎེན པུཊྛོ ཨཱདིཔཉྷཾ ཏཱཝ ཝིསྶཛྫེཏུཾ ཧིརིཾ ཏརནྟནྟི ཨཱརབྷིཏྭཱ ཨཌྜྷཏེཡྻཱ གཱཐཱཡོ ཨཱཧ.

༢༥༦. ཏཱསཾ ཨཏྠོ – ཧིརིཾ ཏརནྟནྟི ཧིརིཾ ཨཏིཀྐམནྟཾ ཨཧིརིཀཾ ནིལླཛྫཾ. ཝིཛིགུཙྪམཱནནྟི ཨསུཙིམིཝ པསྶམཱནཾ. ཨཧིརིཀོ ཧི ཧིརིཾ ཛིགུཙྪཏི ཨསུཙིམིཝ པསྶཏི, ཏེན ནཾ ན བྷཛཏི ན ཨལླཱིཡཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཝིཛིགུཙྪམཱན’’ནྟི. ཏཝཱཧམསྨི ཨིཏི བྷཱསམཱནནྟི ‘‘ཨཧཾ, སམྨ, ཏཝ སཧཱཡོ ཧིཏཀཱམོ སུཁཀཱམོ, ཛཱིཝིཏམྤི མེ ཏུཡ྄ཧཾ ཨཏྠཱཡ པརིཙྩཏྟ’’ནྟི ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན བྷཱསམཱནཾ. སཡ྄ཧཱནི ཀམྨཱནི ཨནཱདིཡནྟནྟི ཨེཝཾ བྷཱསིཏྭཱཔི ཙ སཡ྄ཧཱནི ཀཱཏུཾ སཀྐཱནིཔི ཏསྶ ཀམྨཱནི ཨནཱདིཡནྟཾ ཀརཎཏྠཱཡ ཨསམཱདིཡནྟཾ. ཨཐ ཝཱ ཙིཏྟེན ཏཏྠ ཨཱདརམཏྟམྤི ཨཀརོནྟཾ, ཨཔིཙ ཁོ པན ཨུཔྤནྣེསུ ཀིཙྩེསུ བྱསནམེཝ དསྶེནྟཾ. ནེསོ མམནྟི ཨིཏི ནཾ ཝིཛཉྙཱཏི ཏཾ ཨེཝརཱུཔཾ ‘‘མིཏྟཔཊིརཱུཔཀོ ཨེསོ, ནེསོ མེ མིཏྟོ’’ཏི ཨེཝཾ པཎྜིཏོ པུརིསོ ཝིཛཱནེཡྻ.

༢༥༧. ཨནནྭཡནྟི ཡཾ ཨཏྠཾ དསྶཱམི, ཀརིསྶཱམཱིཏི ཙ བྷཱསཏི, ཏེན ཨནནུགཏཾ. པིཡཾ ཝཱཙཾ ཡོ མིཏྟེསུ པཀུབྦཏཱིཏི ཡོ ཨཏཱིཏཱནཱགཏེཧི པདེཧི པཊིསནྠརནྟོ ནིརཏྠཀེན སངྒཎྷནྟོ ཀེཝལཾ བྱཉྫནཙྪཱཡཱམཏྟེནེཝ པིཡཾ མིཏྟེསུ ཝཱཙཾ པཝཏྟེཏི. ཨཀརོནྟཾ བྷཱསམཱནཾ, པརིཛཱནནྟི པཎྜིཏཱཏི ཨེཝརཱུཔཾ ཡཾ བྷཱསཏི, ཏཾ ཨཀརོནྟཾ, ཀེཝལཾ ཝཱཙཱཡ བྷཱསམཱནཾ ‘‘ཝཙཱིཔརམོ ནཱམེས ཨམིཏྟོ མིཏྟཔཊིརཱུཔཀོ’’ཏི ཨེཝཾ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ པཎྜིཏཱ ཛཱནནྟི.

༢༥༨. ན སོ མིཏྟོ ཡོ སདཱ ཨཔྤམཏྟོ, བྷེདཱསངྐཱི རནྡྷམེཝཱནུཔསྶཱིཏི ཡོ བྷེདམེཝ ཨཱསངྐམཱནོ ཀཏམདྷུརེན ཨུཔཙཱརེན སདཱ ཨཔྤམཏྟོ ཝིཧརཏི, ཡཾཀིཉྩི ཨསྶཏིཡཱ ཨམནསིཀཱརེན ཀཏཾ, ཨཉྙཱཎཀེན ཝཱ ཨཀཏཾ, ‘‘ཡདཱ མཾ གརཧིསྶཏི, ཏདཱ ནཾ ཨེཏེན པཊིཙོདེསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ རནྡྷམེཝ ཨནུཔསྶཏི, ན སོ མིཏྟོ སེཝིཏབྦོཏི.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ‘‘ཀཱིདིསོ མིཏྟོ ན སེཝིཏབྦོ’’ཏི ཨིམཾ ཨཱདིཔཉྷཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ དུཏིཡཾ ཝིསྶཛྫེཏུཾ ‘‘ཡསྨིཉྩ སེཏཱི’’ཏི ཨིམཾ ཨུཔཌྜྷགཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ ཡསྨིཉྩ མིཏྟེ མིཏྟོ ཏསྶ ཧདཡམནུཔཝིསིཏྭཱ སཡནེན ཡཐཱ ནཱམ པིཏུ ཨུརསི པུཏྟོ ‘‘ཨིམསྶ མཡི ཨུརསི སཡནྟེ དུཀྑཾ ཝཱ ཨནཏྟམནཏཱ ཝཱ བྷཝེཡྻཱ’’ཏིཨཱདཱིཧི ཨཔརིསངྐམཱནོ ནིབྦིསངྐོ ཧུཏྭཱ སེཏི, ཨེཝམེཝཾ དཱརདྷནཛཱིཝིཏཱདཱིསུ ཝིསྶཱསཾ ཀརོནྟོ མིཏྟབྷཱཝེན ནིབྦིསངྐོ སེཏི. ཡོ ཙ པརེཧི ཀཱརཎསཏཾ ཀཱརཎསཧསྶམྤི ཝཏྭཱ ཨབྷེཛྫོ, ས ཝེ མིཏྟོ སེཝིཏབྦོཏི.

༢༥༩. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ‘‘ཀཱིདིསོ མིཏྟོ སེཝིཏབྦོ’’ཏི ཨེཝཾ དུཏིཡཔཉྷཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཏཏིཡཾ ཝིསྶཛྫེཏུཾ ‘‘པཱམུཛྫཀརཎ’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – པཱམུཛྫཾ ཀརོཏཱིཏི པཱམུཛྫཀརཎཾ. ཋཱནནྟི ཀཱརཎཾ. ཀིཾ པན ཏནྟི? ཝཱིརིཡཾ. ཏཉྷི དྷམྨཱུཔསཉྷིཏཾ པཱིཏིཔཱམོཛྫསུཁམུཔྤཱདནཏོ པཱམུཛྫཀརཎནྟི ཝུཙྩཏི. ཡཐཱཧ ‘‘སྭཱཁཱཏེ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཝིནཡེ ཡོ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ, སོ སུཁཾ ཝིཧརཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༣༡༩). པསཾསཾ ཨཱཝཧཏཱིཏི པསཾསཱཝཧནཾ. ཨཱདིཏོ དིབྦམཱནུསཀསུཁཱནཾ, པརིཡོསཱནེ ནིབྦཱནསུཁསྶ ཨཱཝཧནཏོ ཕལཱུཔཙཱརེན སུཁཾ. ཕལཾ པཊིཀངྑམཱནོ ཕལཱནིསཾསོ. བྷཱཝེཏཱིཏི ཝཌྜྷེཏི. ཝཧནྟོ པོརིསཾ དྷུརནྟི པུརིསཱནུཙྪཝིཀཾ བྷཱརཾ ཨཱདཱཡ ཝིཧརནྟོ ཨེཏཾ སམྨཔྤདྷཱནཝཱིརིཡསངྑཱཏཾ ཋཱནཾ བྷཱཝེཏི, ཨཱིདིསོ པཡོགོ སེཝིཏབྦོཏི.

༢༦༠. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ‘‘ཀཱིདིསོ པཡོགོ པཡུཉྫིཏབྦོ’’ཏི ཏཏིཡཔཉྷཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཙཏུཏྠཾ ཝིསྶཛྫེཏུཾ ‘‘པཝིཝེཀརས’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ པཝིཝེཀོཏི ཀིལེསཝིཝེཀཏོ ཛཱཏཏྟཱ ཨགྒཕལཾ ཝུཙྩཏི, ཏསྶ རསོཏི ཨསྶཱདནཊྛེན ཏཾསམྤཡུཏྟཾ སུཁཾ. ཨུཔསམོཔི ཀིལེསཱུཔསམནྟེ ཛཱཏཏྟཱ ནིབྦཱནསངྑཱཏཨུཔསམཱརམྨཎཏྟཱ ཝཱ ཏདེཝ, དྷམྨཔཱིཏིརསོཔི ཨརིཡདྷམྨཏོ ཨནཔེཏཱཡ ནིབྦཱནསངྑཱཏེ དྷམྨེ ཨུཔྤནྣཱཡ པཱིཏིཡཱ རསཏྟཱ ཏདེཝ. ཏཾ པཝིཝེཀརསཾ ཨུཔསམསྶ ཙ རསཾ པིཏྭཱ ཏདེཝ དྷམྨཔཱིཏིརསཾ པིཝཾ ནིདྡརོ ཧོཏི ནིཔྤཱཔོ, པིཝིཏྭཱཔི ཀིལེསཔརིལཱ༹ཧཱབྷཱཝེན ནིདྡརོ, པིཝནྟོཔི པཧཱིནཔཱཔཏྟཱ ནིཔྤཱཔོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨེཏཾ རསཱནམགྒནྟི. ཀེཙི པན ‘‘ཛྷཱནནིབྦཱནཔཙྩཝེཀྑཎཱནཾ ཀཱཡཙིཏྟཨུཔདྷིཝིཝེཀཱནཉྩ ཝསེན པཝིཝེཀརསཱདཡོ ཏཡོ ཨེཝ ཨེཏེ དྷམྨཱ’’ཏི ཡོཛེནྟི, པུརིམམེཝ སུནྡརཾ. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཙཏུཏྠཔཉྷཾ ཝིསྶཛྫེནྟོ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཀཏིཔཱཧེནེཝ པཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟོ ཨརཧཱ ཨཧོསཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཧིརིསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

པཋམོ བྷཱགོ ནིཊྛིཏོ.

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ

ཁུདྡཀནིཀཱཡེ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱ

(དུཏིཡོ བྷཱགོ)

༢. ཙཱུལ༹ཝགྒོ

༤. མངྒལསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ མེ སུཏནྟི མངྒལསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཛམྦུདཱིཔེ ཀིར ཏཏྠ ཏཏྠ ནགརདྭཱརསནྠཱགཱརསབྷཱདཱིསུ མཧཱཛནཱ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཧིརཉྙསུཝཎྞཾ དཏྭཱ ནཱནཔྤཀཱརཾ སཱིཏཱཧརཎཱདིབཱཧིརཀཀཐཾ ཀཐཱཔེནྟི, ཨེཀེཀཱ ཀཐཱ ཙཏུམཱསཙྩཡེན ནིཊྛཱཏི. ཏཏྠ ཨེཀདིཝསཾ མངྒལཀཐཱ སམུཊྛཱསི – ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ མངྒལཾ, ཀིཾ དིཊྛཾ མངྒལཾ, སུཏཾ མངྒལཾ, མུཏཾ མངྒལཾ, ཀོ མངྒལཾ ཛཱནཱཏཱི’’ཏི?

ཨཐ དིཊྛམངྒལིཀོ ནཱམེཀོ པུརིསོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཧཾ མངྒལཾ ཛཱནཱམི, དིཊྛཾ ལོཀེ མངྒལཾ, དིཊྛཾ ནཱམ ཨབྷིམངྒལསམྨཏཾ རཱུཔཾ. སེཡྻཐིདཾ – ཨིདྷེཀཙྩོ ཀཱལསྶེཝ ཝུཊྛཱཡ ཙཱཏཀསཀུཎཾ ཝཱ པསྶཏི, བེལུཝལཊྛིཾ ཝཱ གབྦྷིནིཾ ཝཱ ཀུམཱརཀེ ཝཱ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟེ པུཎྞགྷཊཾ ཝཱ ཨལླརོཧིཏམཙྪཾ ཝཱ ཨཱཛཉྙཾ ཝཱ ཨཱཛཉྙརཐཾ ཝཱ ཨུསབྷཾ ཝཱ གཱཝིཾ ཝཱ ཀཔིལཾ ཝཱ, ཡཾ ཝཱ པནཉྙམྤི ཀིཉྩི ཨེཝརཱུཔཾ ཨབྷིམངྒལསམྨཏཾ རཱུཔཾ པསྶཏི, ཨིདཾ ཝུཙྩཏི དིཊྛམངྒལ’’ནྟི. ཏསྶ ཝཙནཾ ཨེཀཙྩེ ཨགྒཧེསུཾ, ཨེཀཙྩེ ནཱགྒཧེསུཾ. ཡེ ནཱགྒཧེསུཾ, ཏེ ཏེན སཧ ཝིཝདིཾསུ.

ཨཐ སུཏམངྒལིཀོ ནཱམེཀོ པུརིསོ ཨཱཧ – ‘‘ཙཀྑུ ནཱམེཏཾ, བྷོ, སུཙིམྤི ཨསུཙིམྤི པསྶཏི, ཏཐཱ སུནྡརམྤི ཨསུནྡརམྤི, མནཱཔམྤི ཨམནཱཔམྤི. ཡདི ཏེན དིཊྛཾ མངྒལཾ སིཡཱ, སབྦམྤི མངྒལཾ སིཡཱ, ཏསྨཱ ན དིཊྛཾ མངྒལཾ, ཨཔིཙ ཁོ པན སུཏཾ མངྒལཾ, སུཏཾ ནཱམ ཨབྷིམངྒལསམྨཏོ སདྡོ. སེཡྻཐིདཾ – ཨིདྷེཀཙྩོ ཀཱལསྶེཝ ཝུཊྛཱཡ ཝཌྜྷཱཏི ཝཱ ཝཌྜྷམཱནཱཏི ཝཱ པུཎྞཱཏི ཝཱ ཕུསྶཱཏི ཝཱ སུམནཱཏི ཝཱ སིརཱིཏི ཝཱ སིརིཝཌྜྷཱཏི ཝཱ ཨཛྫ སུནཀྑཏྟཾ སུམུཧུཏྟཾ སུདིཝསཾ སུམངྒལནྟི ཨེཝརཱུཔཾ ཝཱ ཡཾཀིཉྩི ཨབྷིམངྒལསམྨཏཾ སདྡཾ སུཎཱཏི, ཨིདཾ ཝུཙྩཏི སུཏམངྒལ’’ནྟི. ཏསྶཔི ཝཙནཾ ཨེཀཙྩེ ཨགྒཧེསུཾ, ཨེཀཙྩེ ནཱགྒཧེསུཾ. ཡེ ནཱགྒཧེསུཾ, ཏེ ཏེན སཧ ཝིཝདིཾསུ.

ཨཐ མུཏམངྒལིཀོ ནཱམེཀོ པུརིསོ ཨཱཧ – ‘‘སོཏམྤི ཧི ནཱམེཏཾ བྷོ སཱདྷུམྤི ཨསཱདྷུམྤི མནཱཔམྤི ཨམནཱཔམྤི སུཎཱཏི. ཡདི ཏེན སུཏཾ མངྒལཾ སིཡཱ, སབྦམྤི མངྒལཾ སིཡཱ, ཏསྨཱ ན སུཏཾ མངྒལཾ, ཨཔིཙ ཁོ པན མུཏཾ མངྒལཾ, མུཏཾ ནཱམ ཨབྷིམངྒལསམྨཏཾ གནྡྷརསཕོཊྛབྦཾ. སེཡྻཐིདཾ – ཨིདྷེཀཙྩོ ཀཱལསྶེཝ ཝུཊྛཱཡ པདུམགནྡྷཱདིཔུཔྥགནྡྷཾ ཝཱ གྷཱཡཏི, ཕུསྶདནྟཀཊྛཾ ཝཱ ཁཱདཏི, པཐཝིཾ ཝཱ ཨཱམསཏི, ཧརིཏསསྶཾ ཝཱ ཨལླགོམཡཾ ཝཱ ཀཙྪཔཾ ཝཱ ཏིལཝཱཧཾ ཝཱ པུཔྥཾ ཝཱ ཕལཾ ཝཱ ཨཱམསཏི, ཕུསྶམཏྟིཀཱཡ ཝཱ སམྨཱ ལིམྤཏི, ཕུསྶསཱཊཀཾ ཝཱ ནིཝཱསེཏི, ཕུསྶཝེཋནཾ ཝཱ དྷཱརེཏི, ཡཾ ཝཱ པནཉྙམྤི ཀིཉྩི ཨེཝརཱུཔཾ ཨབྷིམངྒལསམྨཏཾ གནྡྷཾ ཝཱ གྷཱཡཏི, རསཾ ཝཱ སཱཡཏི, ཕོཊྛབྦཾ ཝཱ ཕུསཏི, ཨིདཾ ཝུཙྩཏི མུཏམངྒལ’’ནྟི. ཏསྶཔི ཝཙནཾ ཨེཀཙྩེ ཨགྒཧེསུཾ, ཨེཀཙྩེ ནཱགྒཧེསུཾ.

ཏཏྠ ན དིཊྛམངྒལིཀོ སུཏམུཏམངྒལིཀེ ཨསཀྑི སཉྙཱཔེཏུཾ. ན ཏེསཾ ཨཉྙཏརོ ཨིཏརེ དྭེ. ཏེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཡེ དིཊྛམངྒལིཀསྶ ཝཙནཾ གཎྷིཾསུ, ཏེ ‘‘དིཊྛཾཡེཝ མངྒལ’’ནྟི གཏཱ. ཡེ སུཏམུཏམངྒལིཀཱནཾ ཝཙནཾ གཎྷིཾསུ, ཏེ ‘‘སུཏཾཡེཝ མུཏཾཡེཝ མངྒལ’’ནྟི གཏཱ. ཨེཝམཡཾ མངྒལཀཐཱ སཀལཛམྦུདཱིཔེ པཱཀཊཱ ཛཱཏཱ.

ཨཐ སཀལཛམྦུདཱིཔེ མནུསྶཱ གུམྦགུམྦཱ ཧུཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ མངྒལ’’ནྟི མངྒལཱནི ཙིནྟཡིཾསུ. ཏེསཾ མནུསྶཱནཾ ཨཱརཀྑདེཝཏཱ ཏཾ ཀཐཾ སུཏྭཱ ཏཐེཝ མངྒལཱནི ཙིནྟཡིཾསུ. ཏཱསཾ དེཝཏཱནཾ བྷུམྨདེཝཏཱ མིཏྟཱ ཧོནྟི, ཨཐ ཏཏོ སུཏྭཱ བྷུམྨདེཝཏཱཔི ཏཐེཝ མངྒལཱནི ཙིནྟཡིཾསུ. ཏཱསམྤི དེཝཏཱནཾ ཨཱཀཱསཊྛདེཝཏཱ མིཏྟཱ ཧོནྟི, ཨཱཀཱསཊྛདེཝཏཱནཾ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀདེཝཏཱ. ཨེཏེནེཝ ཨུཔཱཡེན ཡཱཝ སུདསྶཱིདེཝཏཱནཾ ཨཀནིཊྛདེཝཏཱ མིཏྟཱ ཧོནྟི, ཨཐ ཏཏོ སུཏྭཱ ཨཀནིཊྛདེཝཏཱཔི ཏཐེཝ གུམྦགུམྦཱ ཧུཏྭཱ མངྒལཱནི ཙིནྟཡིཾསུ. ཨེཝཾ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ སབྦཏྠ མངྒལཙིནྟཱ ཨུདཔཱདི. ཨུཔྤནྣཱ ཙ སཱ ‘‘ཨིདཾ མངྒལཾ ཨིདཾ མངྒལ’’ནྟི ཝིནིཙྪིཡམཱནཱཔི ཨཔྤཏྟཱ ཨེཝ ཝིནིཙྪཡཾ དྭཱདས ཝསྶཱནི ཨཊྛཱསི. སབྦེ མནུསྶཱ ཙ དེཝཱ ཙ བྲཧྨཱནོ ཙ ཋཔེཏྭཱ ཨརིཡསཱཝཀེ དིཊྛསུཏམུཏཝསེན ཏིདྷཱ བྷིནྣཱ. ཨེཀོཔི ‘‘ཨིདམེཝ མངྒལ’’ནྟི ཡཐཱབྷུཙྩཏོ ནིཊྛངྒཏོ ནཱཧོསི, མངྒལཀོལཱཧལཾ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫི.

ཀོལཱཧལཾ ནཱམ པཉྩཝིདྷཾ – ཀཔྤཀོལཱཧལཾ, ཙཀྐཝཏྟིཀོལཱཧལཾ, བུདྡྷཀོལཱཧལཾ, མངྒལཀོལཱཧལཾ, མོནེཡྻཀོལཱཧལནྟི. ཏཏྠ ཀཱམཱཝཙརདེཝཱ མུཏྟསིརཱ ཝིཀིཎྞཀེསཱ རུདམྨུཁཱ ཨསྶཱུནི ཧཏྠེཧི པུཉྪམཱནཱ རཏྟཝཏྠནིཝཏྠཱ ཨཏིཝིཡ ཝིརཱུཔཝེསདྷཱརིནོ ཧུཏྭཱ, ‘‘ཝསྶསཏསཧསྶསྶ ཨཙྩཡེན ཀཔྤུཊྛཱནཾ བྷཝིསྶཏི. ཨཡཾ ལོཀོ ཝིནསྶིསྶཏི, མཧཱསམུདྡོ སུསྶིསྶཏི, ཨཡཉྩ མཧཱཔཐཝཱི སིནེརུ ཙ པབྦཏརཱཛཱ ཨུཌྜྷཡ྄ཧིསྶཏི ཝིནསྶིསྶཏི, ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཱ ལོཀཝིནཱསོ བྷཝིསྶཏི. མེཏྟཾ, མཱརིསཱ, བྷཱཝེཐ, ཀརུཎཾ མུདིཏཾ ཨུཔེཀྑཾ, མཱརིསཱ, བྷཱཝེཐ, མཱཏརཾ ཨུཔཊྛཧཐ, པིཏརཾ ཨུཔཊྛཧཐ, ཀུལེ ཛེཊྛཱཔཙཱཡིནོ ཧོཐ, ཛཱགརཐ མཱ པམཱདཏྠཱ’’ཏི མནུསྶཔཐེ ཝིཙརིཏྭཱ ཨཱརོཙེནྟི. ཨིདཾ ཀཔྤཀོལཱཧལཾ ནཱམ.

ཀཱམཱཝཙརདེཝཱཡེཝ ‘‘ཝསྶསཏསྶཙྩཡེན ཙཀྐཝཏྟིརཱཛཱ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱི’’ཏི མནུསྶཔཐེ ཝིཙརིཏྭཱ ཨཱརོཙེནྟི. ཨིདཾ ཙཀྐཝཏྟིཀོལཱཧལཾ ནཱམ.

སུདྡྷཱཝཱསཱ པན དེཝཱ བྲཧྨཱབྷརཎེན ཨལངྐརིཏྭཱ བྲཧྨཝེཋནཾ སཱིསེ ཀཏྭཱ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏཱ བུདྡྷགུཎཝཱདིནོ ‘‘ཝསྶསཧསྶསྶ ཨཙྩཡེན བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱི’’ཏི མནུསྶཔཐེ ཝིཙརིཏྭཱ ཨཱརོཙེནྟི. ཨིདཾ བུདྡྷཀོལཱཧལཾ ནཱམ.

སུདྡྷཱཝཱསཱ ཨེཝ དེཝཱ མནུསྶཱནཾ ཙིཏྟཾ ཉཏྭཱ ‘‘དྭཱདསནྣཾ ཝསྶཱནཾ ཨཙྩཡེན སམྨཱསམྦུདྡྷོ མངྒལཾ ཀཐེསྶཏཱི’’ཏི མནུསྶཔཐེ ཝིཙརིཏྭཱ ཨཱརོཙེནྟི. ཨིདཾ མངྒལཀོལཱཧལཾ ནཱམ.

སུདྡྷཱཝཱསཱ ཨེཝ དེཝཱ ‘‘སཏྟནྣཾ ཝསྶཱནཾ ཨཙྩཡེན ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམཱགམྨ མོནེཡྻཔཊིཔདཾ པུཙྪིསྶཏཱི’’ཏི མནུསྶཔཐེ ཝིཙརིཏྭཱ ཨཱརོཙེནྟི. ཨིདཾ མོནེཡྻཀོལཱཧལཾ ནཱམ. ཨིམེསུ པཉྩསུ ཀོལཱཧལེསུ དིཊྛམངྒལཱདིཝསེན ཏིདྷཱ བྷིནྣེསུ དེཝམནུསྶེསུ ཨིདཾ མངྒལཀོལཱཧལཾ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫི.

ཨཐ དེཝེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཙ ཝིཙིནིཏྭཱ ཝིཙིནིཏྭཱ མངྒལཱནི ཨལབྷམཱནེསུ དྭཱདསནྣཾ ཝསྶཱནཾ ཨཙྩཡེན ཏཱཝཏིཾསཀཱཡིཀཱ དེཝཏཱ སངྒམྨ སམཱགམྨ ཨེཝཾ སམཙིནྟེསུཾ – ‘‘སེཡྻཐཱཔི ནཱམ, མཱརིསཱ, གྷརསཱམིཀོ ཨནྟོགྷརཛནཱནཾ, གཱམསཱམིཀོ གཱམཝཱསཱིནཾ, རཱཛཱ སབྦམནུསྶཱནཾ, ཨེཝམེཝཾ ཨཡཾ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ ཨམྷཱཀཾ ཨགྒོ ཙ སེཊྛོ ཙ ཡདིདཾ པུཉྙེན ཏེཛེན ཨིསྶརིཡེན པཉྙཱཡ དྭིནྣཾ དེཝལོཀཱནཾ ཨདྷིཔཏི. ཡཾནཱུན མཡཾ སཀྐཾ དེཝཱནམིནྡཾ ཨེཏམཏྠཾ པུཙྪེཡྻཱམཱ’’ཏི. ཏཱ སཀྐསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ སཀྐཾ དེཝཱནམིནྡཾ ཏངྑཎཱནུརཱུཔནིཝཱསནཱབྷརཎསསྶིརིཀསརཱིརཾ ཨཌྜྷཏེཡྻཀོཊིཨཙྪརཱགཎཔརིཝུཏཾ པཱརིཙྪཏྟཀམཱུལེ པཎྜུཀམྦལཝརཱསནེ ནིསིནྣཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཋཏྭཱ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘ཡགྒྷེ, མཱརིས, ཛཱནེཡྻཱསི, ཨེཏརཧི མངྒལཔཉྷཱ སམུཊྛིཏཱ, ཨེཀེ དིཊྛཾ མངྒལནྟི ཝདནྟི, ཨེཀེ སུཏཾ མངྒལནྟི ཝདནྟི, ཨེཀེ མུཏཾ མངྒལནྟི ཝདནྟི. ཏཏྠ མཡཉྩ ཨཉྙེ ཙ ཨནིཊྛངྒཏཱ, སཱདྷུ ཝཏ ནོ ཏྭཾ ཡཱཐཱཝཏོ བྱཱཀརོཧཱི’’ཏི. དེཝརཱཛཱ པཀཏིཡཱཔི པཉྙཝཱ ‘‘ཨཡཾ མངྒལཀཐཱ ཀཏྠ པཋམཾ སམུཊྛིཏཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘མཡཾ དེཝ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ ཨསྶུམྷཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཏཏོ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱ ཨཱཀཱསཊྛདེཝཏཱནཾ, ཨཱཀཱསཊྛདེཝཏཱ བྷུམྨདེཝཏཱནཾ, བྷུམྨདེཝཏཱ མནུསྶཱརཀྑདེཝཏཱནཾ, མནུསྶཱརཀྑདེཝཏཱ ‘‘མནུསྶལོཀེ སམུཊྛིཏཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ.

ཨཐ དེཝཱནམིནྡོ ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཀཏྠ ཝསཏཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘མནུསྶལོཀེ, དེཝཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ‘‘ཏཾ བྷགཝནྟཾ ཀོཙི པུཙྪཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ན ཀོཙི དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ནཱམ ཏུམྷེ མཱརིསཱ ཨགྒིཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཁཛྫོཔནཀཾ ཨུཛྫཱལེཐ, ཡེ ཨནཝསེསམངྒལདེསཀཾ ཏཾ བྷགཝནྟཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ མཾ པུཙྪིཏབྦཾ མཉྙཐ? ཨཱགཙྪཐ, མཱརིསཱ, ཏཾ བྷགཝནྟཾ པུཙྪཱམ, ཨདྡྷཱ སསྶིརིཀཾ པཉྷབྱཱཀརཎཾ ལབྷིསྶཱམཱ’’ཏི ཨེཀཾ དེཝཔུཏྟཾ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘ཏྭཾ བྷགཝནྟཾ པུཙྪཱ’’ཏི. སོ དེཝཔུཏྟོ ཏངྑཎཱནུརཱུཔེན ཨལངྐཱརེན ཨཏྟཱནཾ ཨལངྐརིཏྭཱ ཝིཛྫུརིཝ ཝིཛྫོཏམཱནོ དེཝགཎཔརིཝུཏོ ཛེཏཝནམཧཱཝིཧཱརཾ ཨཱགནྟྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཋཏྭཱ མངྒལཔཉྷཾ པུཙྪནྟོ གཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི. བྷགཝཱ ཏསྶ ཏཾ པཉྷཾ ཝིསྶཛྫེནྟོ ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨེཝཾ མེ སུཏནྟིཨཱདཱིནམཏྠོ སངྑེཔཏོ ཀསིབྷཱརདྭཱཛསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ ཝུཏྟོ, ཝིཏྠཱརཾ པན ཨིཙྪནྟེཧི པཔཉྩསཱུདནིཡཱ མཛ྄ཛྷིམཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟནཡེན གཧེཏབྦོ. ཀསིབྷཱརདྭཱཛསུཏྟེ ཙ ‘‘མགདྷེསུ ཝིཧརཏི དཀྑིཎཱགིརིསྨིཾ ཨེཀནཱལཱ༹ཡཾ བྲཱཧྨཎགཱམེ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཨིདྷ ‘‘སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ’’ཏི. ཏསྨཱ ‘‘སཱཝཏྠིཡ’’ནྟི ཨིམཾ པདཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཨིདྷ ཨཔུབྦཔདཝཎྞནཾ ཀརིསྶཱམ.

སེཡྻཐིདཾ, སཱཝཏྠིཡནྟི ཨེཝཾནཱམཀེ ནགརེ. ཏཾ ཀིར སཝཏྠསྶ ནཱམ ཨིསིནོ ནིཝཱསཊྛཱནཾ ཨཧོསི. ཏསྨཱ ཡཐཱ ཀུསམྦསྶ ནིཝཱསོ ཀོསམྦཱི, ཀཱཀཎྜསྶ ནིཝཱསོ ཀཱཀཎྜཱིཏི, ཨེཝཾ ཨིཏྠིལིངྒཝསེན ‘‘སཱཝཏྠཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. པོརཱཎཱ པན ཝཎྞཡནྟི – ཡསྨཱ ཏསྨིཾ ཋཱནེ སཏྠསམཱཡོགེ ‘‘ཀིཾབྷཎྜམཏྠཱི’’ཏི པུཙྪིཏེ ‘‘སབྦམཏྠཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ, ཏསྨཱ ཏཾ ཝཙནམུཔཱདཱཡ ‘‘སཱཝཏྠཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏསྶཾ སཱཝཏྠིཡཾ. ཨེཏེནསྶ གོཙརགཱམོ དཱིཔིཏོ ཧོཏི. ཛེཏོ ནཱམ རཱཛཀུམཱརོ, ཏེན རོཔིཏསཾཝཌྜྷིཏཏྟཱ ཏསྶ ཛེཏསྶ ཝནནྟི ཛེཏཝནཾ, ཏསྨིཾ ཛེཏཝནེ. ཨནཱཐཱནཾ པིཎྜོ ཨེཏསྨིཾ ཨཏྠཱིཏི ཨནཱཐཔིཎྜིཀོ, ཏསྶ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ. ཨནཱཐཔིཎྜིཀེན གཧཔཏིནཱ ཙཏུཔཎྞཱསཀོཊིཔརིཙྩཱགེན ནིཊྛཱཔིཏཱརཱམེཏི ཨཏྠོ. ཨེཏེནསྶ པབྦཛིཏཱནུརཱུཔནིཝཱསོཀཱསོ དཱིཔིཏོ ཧོཏི.

ཨཐཱཏི ཨཝིཙྪེདཏྠེ, ཁོཏི ཨདྷིཀཱརནྟརནིདསྶནཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཏེན ཨཝིཙྪིནྣེཡེཝ ཏཏྠ བྷགཝཏོ ཝིཧཱརེ ‘‘ཨིདམདྷིཀཱརནྟརཾ ཨུདཔཱདཱི’’ཏི དསྶེཏི. ཀིཾ ཏནྟི? ཨཉྙཏརཱ དེཝཏཱཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཨཉྙཏརཱཏི ཨནིཡམིཏནིདྡེསོ. སཱ ཧི ནཱམགོཏྟཏོ ཨཔཱཀཊཱ, ཏསྨཱ ‘‘ཨཉྙཏརཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ. དེཝོ ཨེཝ དེཝཏཱ, ཨིཏྠིཔུརིསསཱདྷཱརཎམེཏཾ. ཨིདྷ པན པུརིསོ ཨེཝ སོ དེཝཔུཏྟོ, ཀིནྟུ སཱདྷཱརཎནཱམཝསེན ‘‘དེཝཏཱ’’ཏི ཝུཏྟོ.

ཨབྷིཀྐནྟཱཡ རཏྟིཡཱཏི ཨེཏྠ ཨབྷིཀྐནྟསདྡོ ཁཡསུནྡརཱབྷིརཱུཔཨབྦྷནུམོདནཱདཱིསུ དིསྶཏི. ཏཏྠ ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཱ, བྷནྟེ, རཏྟི, ནིཀྑནྟོ པཋམོ ཡཱམོ, ཙིརནིསིནྣོ བྷིཀྑུསངྒྷོ. ཨུདྡིསཏུ, བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུནཾ པཱཏིམོཀྑ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༨༣; ཨ. ནི. ༨.༢༠; ཨུདཱ. ༤༥) ཁཡེ དིསྶཏི. ‘‘ཨཡཾ ཨིམེསཾ ཙཏུནྣཾ པུགྒལཱནཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༡༠༠) སུནྡརེ.

‘‘ཀོ མེ ཝནྡཏི པཱདཱནི, ཨིདྡྷིཡཱ ཡསསཱ ཛལཾ;

ཨབྷིཀྐནྟེན ཝཎྞེན, སབྦཱ ཨོབྷཱསཡཾ དིསཱ’’ཏི. (ཝི. ཝ. ༨༥༧) –

ཨེཝམཱདཱིསུ ཨབྷིརཱུཔེ. ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ, ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༢.༡༦; པཱརཱ. ༡༥) ཨབྦྷནུམོདནེ. ཨིདྷ པན ཁཡེ. ཏེན ཨབྷིཀྐནྟཱཡ རཏྟིཡཱ, པརིཀྑཱིཎཱཡ རཏྟིཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨབྷིཀྐནྟཝཎྞཱཏི ཨེཏྠ ཨབྷིཀྐནྟསདྡོ ཨབྷིརཱུཔེ, ཝཎྞསདྡོ པན ཚཝིཐུཏིཀུལཝགྒཀཱརཎསཎྛཱནཔྤམཱཎརཱུཔཱཡཏནཱདཱིསུ དིསྶཏི. ཏཏྠ ‘‘སུཝཎྞཝཎྞོསི བྷགཝཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༢.༣༩༩; སུ. ནི. ༥༥༣) ཚཝིཡཾ. ‘‘ཀདཱ སཉྙཱུལ༹ྷཱ པན ཏེ, གཧཔཏི, ཨིམེ སམཎསྶ གོཏམསྶ ཝཎྞཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༢.༧༧) ཐུཏིཡཾ. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷོ གོཏམ, ཝཎྞཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༣.༡༡༥) ཀུལཝགྒེ. ‘‘ཨཐ ཀེན ནུ ཝཎྞེན, གནྡྷཏྠེནོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༢༣༤) ཀཱརཎེ. ‘‘མཧནྟཾ ཧཏྠིརཱཛཝཎྞཾ ཨབྷིནིམྨིནིཏྭཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༡༣༨) སཎྛཱནེ. ‘‘ཏཡོ པཏྟསྶ ཝཎྞཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ པམཱཎེ. ‘‘ཝཎྞོ གནྡྷོ རསོ ཨོཛཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ རཱུཔཱཡཏནེ. སོ ཨིདྷ ཚཝིཡཾ དཊྛབྦོ. ཏེན ཨབྷིཀྐནྟཝཎྞཱ ཨབྷིརཱུཔཙྪཝཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཀེཝལཀཔྤནྟི ཨེཏྠ ཀེཝལསདྡོ ཨནཝསེསཡེབྷུཡྻཨབྱཱམིསྶཨནཏིརེཀདལ༹ྷཏྠཝིསཾཡོགཱདིཨནེཀཏྠོ. ཏཐཱ ཧིསྶ ‘‘ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༢༥༥; པཱརཱ. ༡) ཨནཝསེསཏཱ ཨཏྠོ. ‘‘ཀེཝལཀཔྤཱ ཙ ཨངྒམཱགདྷཱ པཧཱུཏཾ ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཾ ཨཱདཱཡ ཨུཔསངྐམིསྶནྟཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མཧཱཝ. ༤༣) ཡེབྷུཡྻཏཱ. ‘‘ཀེཝལསྶ དུཀྑཀྑནྡྷསྶ སམུདཡོ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཝིབྷ. ༢༢༥) ཨབྱཱམིསྶཏཱ. ‘‘ཀེཝལཾ སདྡྷཱམཏྟཀཾ ནཱུན ཨཡམཱཡསྨཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མཧཱཝ. ༢༤༤) ཨནཏིརེཀཏཱ. ‘‘ཨཱཡསྨཏོ བྷནྟེ ཨནུརུདྡྷསྶ བཱཧིཀོ ནཱམ སདྡྷིཝིཧཱརིཀོ ཀེཝལཀཔྤཾ སངྒྷབྷེདཱཡ ཋིཏོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༢༤༣) དལ༹ྷཏྠཏཱ. ‘‘ཀེཝལཱི ཝུསིཏཝཱ ཨུཏྟམཔུརིསོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༣.༥༧) ཝིསཾཡོགོ. ཨིདྷ པནསྶ ཨནཝསེསཏོ ཨཏྠོ ཨདྷིཔྤེཏོ.

ཀཔྤསདྡོ པནཱཡཾ ཨབྷིསདྡཧནཝོཧཱརཀཱལཔཉྙཏྟིཚེདནཝིཀཔྤལེསསམནྟབྷཱཝཱདིཨནེཀཏྠོ. ཏཐཱ ཧིསྶ ‘‘ཨོཀཔྤནིཡམེཏཾ བྷོཏོ གོཏམསྶ, ཡཏཱ ཏཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༣༨༧) ཨབྷིསདྡཧནམཏྠོ. ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི སམཎཀཔྤེཧི ཕལཾ པརིབྷུཉྫིཏུ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཙཱུལ༹ཝ. ༢༥༠) ཝོཧཱརོ. ‘‘ཡེན སུདཾ ནིཙྩཀཔྤཾ ཝིཧརཱམཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༣༨༧) ཀཱལོ. ‘‘ཨིཙྩཱཡསྨཱ ཀཔྤོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༡༠༩༨; ཙཱུལ༹ནི. ཀཔྤམཱཎཝཔུཙྪཱ ༡༡༧) པཉྙཏྟི. ‘‘ཨལངྐཏོ ཀཔྤིཏཀེསམསྶཱུ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཛཱ. ༢.༢༢.༡༣༦༨) ཚེདནཾ. ‘‘ཀཔྤཏི དྭངྒུལཀཔྤོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༤༦) ཝིཀཔྤོ. ‘‘ཨཏྠི ཀཔྤོ ནིཔཛྫིཏུ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༨.༨༠) ལེསོ. ‘‘ཀེཝལཀཔྤཾ ཝེལུ༹ཝནཾ ཨོབྷཱསེཏྭཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༩༤) སམནྟབྷཱཝོ. ཨིདྷ པནསྶ སམནྟབྷཱཝོ ཨཏྠོཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. ཡཏོ ཀེཝལཀཔྤཾ ཛེཏཝནནྟི ཨེཏྠ ཨནཝསེསཾ སམནྟཏོ ཛེཏཝནནྟི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ.

ཨོབྷཱསེཏྭཱཏི ཨཱབྷཱཡ ཕརིཏྭཱ, ཙནྡིམཱ ཝིཡ སཱུརིཡོ ཝིཡ ཙ ཨེཀོབྷཱསཾ ཨེཀཔཛྫོཏཾ ཀརིཏྭཱཏི ཨཏྠོ.

ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམཱིཏི བྷུམྨཏྠེ ཀརཎཝཙནཾ, ཡཏོ ཡཏྠ བྷགཝཱ, ཏཏྠ ཨུཔསངྐམཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཡེན ཝཱ ཀཱརཎེན བྷགཝཱ དེཝམནུསྶེཧི ཨུཔསངྐམིཏབྦོ, ཏེནེཝ ཀཱརཎེན ཨུཔསངྐམཱིཏི ཨེཝམྤེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཀེན ཙ ཀཱརཎེན བྷགཝཱ ཨུཔསངྐམིཏབྦོ? ནཱནཔྤཀཱརགུཎཝིསེསཱདྷིགམཱདྷིཔྤཱཡེན སཱདུཕལཱུཔབྷོགཱདྷིཔྤཱཡེན དིཛགཎེཧི ནིཙྩཕལིཏམཧཱརུཀྑོ ཝིཡ. ཨུཔསངྐམཱིཏི ཙ གཏཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨུཔསངྐམིཏྭཱཏི ཨུཔསངྐམནཔརིཡོསཱནདཱིཔནཾ. ཨཐ ཝཱ ཨེཝཾ གཏཱ ཏཏོ ཨཱསནྣཏརཾ ཋཱནཾ བྷགཝཏོ སམཱིཔསངྑཱཏཾ གནྟྭཱཏིཔི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱཏི བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ པཎམིཏྭཱ ནམསྶིཏྭཱ.

ཨེཀམནྟནྟི བྷཱཝནཔུཾསཀནིདྡེསོ, ཨེཀོཀཱསཾ ཨེཀཔསྶནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བྷུམྨཏྠེ ཝཱ ཨུཔཡོགཝཙནཾ. ཨཊྛཱསཱིཏི ནིསཛྫཱདིཔཊིཀྑེཔོ, ཋཱནཾ ཀཔྤེསི, ཋིཏཱ ཨཧོསཱིཏི ཨཏྠོ.

ཀཐཾ ཋིཏཱ པན སཱ ཨེཀམནྟཾ ཋིཏཱ ཨཧཱུཏི?

‘‘ན པཙྪཏོ ན པུརཏོ, ནཱཔི ཨཱསནྣདཱུརཏོ;

ན ཀཙྪེ ནོཔི པཊིཝཱཏེ, ན ཙཱཔི ཨོཎཏུཎྞཏེ;

ཨིམེ དོསེ ཝིཝཛྫེཏྭཱ, ཨེཀམནྟཾ ཋིཏཱ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཀསྨཱ པནཱཡཾ ཨཊྛཱསི ཨེཝ, ན ནིསཱིདཱིཏི? ལཧུཾ ནིཝཏྟིཏུཀཱམཏཱཡ. དེཝཏཱ ཧི ཀཉྩིདེཝ ཨཏྠཝསཾ པཊིཙྩ སུཙིཔུརིསོ ཝིཡ ཝཙྩཊྛཱནཾ མནུསྶལོཀཾ ཨཱགཙྪནྟི. པཀཏིཡཱ པནེཏཱསཾ ཡོཛནསཏཏོ པབྷུཏི མནུསྶལོཀོ དུགྒནྡྷཏཱཡ པཊིཀཱུལོ ཧོཏི, ན ཏཏྠ ཨབྷིརམནྟི. ཏེན སཱ ཨཱགཏཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ ལཧུཾ ནིཝཏྟིཏུཀཱམཏཱཡ ན ནིསཱིདི. ཡསྶ ཙ གམནཱདིཨིརིཡཱཔཐཔརིསྶམསྶ ཝིནོདནཏྠཾ ནིསཱིདནྟི, སོ དེཝཱནཾ པརིསྶམོ ནཏྠི, ཏསྨཱཔི ན ནིསཱིདི. ཡེ ཙ མཧཱསཱཝཀཱ བྷགཝནྟཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ཋིཏཱ, ཏེ པཏིམཱནེསི, ཏསྨཱཔི ན ནིསཱིདི. ཨཔིཙ བྷགཝཏི གཱརཝེནེཝ ན ནིསཱིདི. དེཝཱནཉྷི ནིསཱིདིཏུཀཱམཱནཾ ཨཱསནཾ ནིབྦཏྟཏི, ཏཾ ཨནིཙྪམཱནཱ ནིསཛྫཱཡ ཙིཏྟམྤི ཨཀཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི.

ཨེཀམནྟཾ ཋིཏཱ ཁོ སཱ དེཝཏཱཏི ཨེཝཾ ཨིམེཧི ཀཱརཎེཧི ཨེཀམནྟཾ ཋིཏཱ ཁོ སཱ དེཝཏཱ. བྷགཝནྟཾ གཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསཱིཏི བྷགཝནྟཾ གཱཐཱཡ ཨཀྑརཔདནིཡམིཏགནྠིཏེན ཝཙནེན ཨབྷཱསཱིཏི ཨཏྠོ.

༢༦༡. ཏཏྠ བཧཱུཏི ཨནིཡམིཏསངྑྱཱནིདྡེསོ. ཏེན ཨནེཀསཏཱ ཨནེཀསཧསྶཱ ཨནེཀསཏསཧསྶཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དིབྦནྟཱིཏི དེཝཱ, པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི ཀཱིལ༹ནྟི, ཨཏྟནོ ཝཱ སིརིཡཱ ཛོཏནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཔིཙ ཏིཝིདྷཱ དེཝཱ སམྨུཏིཨུཔཔཏྟིཝིསུདྡྷིཝསེན. ཡཐཱཧ –

‘‘དེཝཱཏི ཏཡོ དེཝཱ སམྨུཏིདེཝཱ, ཨུཔཔཏྟིདེཝཱ, ཝིསུདྡྷིདེཝཱ. ཏཏྠ སམྨུཏིདེཝཱ ནཱམ རཱཛཱནོ, དེཝིཡོ, རཱཛཀུམཱརཱ. ཨུཔཔཏྟིདེཝཱ ནཱམ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀེ དེཝེ ཨུཔཱདཱཡ ཏདུཏྟརིདེཝཱ. ཝིསུདྡྷིདེཝཱ ནཱམ ཨརཧནྟོ ཝུཙྩནྟཱི’’ཏི (ཙཱུལ༹ནི. དྷོཏཀམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༣༢, པཱརཱཡནཱནུགཱིཏིགཱཐཱནིདྡེས ༡༡༩).

ཏེསུ ཨིདྷ ཨུཔཔཏྟིདེཝཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ. མནུནོ ཨཔཙྩཱཏི མནུསྶཱ. པོརཱཎཱ པན བྷཎནྟི – མནསྶ ཨུསྶནྣཏཱཡ མནུསྶཱ. ཏེ ཛམྦུདཱིཔཀཱ, ཨཔརགོཡཱནཀཱ, ཨུཏྟརཀུརུཀཱ, པུབྦཝིདེཧཀཱཏི ཙཏུབྦིདྷཱ. ཨིདྷ ཛམྦུདཱིཔཀཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ. མངྒལནྟི ཨིམེཧི སཏྟཱཏི མངྒལཱནི, ཨིདྡྷིཾ ཝུདྡྷིཉྩ པཱཔུཎནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཙིནྟཡུནྟི ཙིནྟེསུཾ. ཨཱཀངྑམཱནཱཏི ཨིཙྪམཱནཱ པཏྠཡམཱནཱ པིཧཡམཱནཱ. སོཏྠཱནནྟི སོཏྠིབྷཱཝཾ, སབྦེསཾ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཱནཾ སོབྷནཱནཾ སུནྡརཱནཾ ཀལྱཱཎཱནཾ དྷམྨཱནམཏྠིཏནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བྲཱུཧཱིཏི དེསེཧི པཀཱསེཧི ཨཱཙིཀྑ ཝིཝར ཝིབྷཛ ཨུཏྟཱནཱིཀརོཧི. མངྒལནྟི ཨིདྡྷིཀཱརཎཾ ཝུདྡྷིཀཱརཎཾ སབྦསམྤཏྟིཀཱརཎཾ. ཨུཏྟམནྟི ཝིསིཊྛཾ པཝརཾ སབྦལོཀཧིཏསུཁཱཝཧནྟི ཨཡཾ གཱཐཱཡ ཨནུཔུབྦཔདཝཎྞནཱ.

ཨཡཾ པན པིཎྜཏྠོ – སོ དེཝཔུཏྟོ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ དེཝཏཱ མངྒལཔཉྷཾ སོཏུཀཱམཏཱཡ ཨིམསྨིཾ ཨེཀཙཀྐཝཱལེ༹ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཨེཀཝཱལགྒཀོཊིཨོཀཱསམཏྟེ དསཔི ཝཱིསམྤི ཏིཾསམྤི ཙཏྟཱལཱིསམྤི པཉྙཱསམྤི སཊྛིཔི སཏྟཏིཔི ཨསཱིཏིཔི སུཁུམཏྟབྷཱཝེ ནིམྨིནིཏྭཱ སབྦདེཝམཱརབྲཧྨཱནོ སིརིཡཱ ཙ ཏེཛསཱ ཙ ཨདྷིགཡ྄ཧ ཝིརོཙམཱནཾ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསིནྣཾ བྷགཝནྟཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ཋིཏཱ དིསྭཱ ཏསྨིཾ ཙ སམཡེ ཨནཱགཏཱནམྤི སཀལཛམྦུདཱིཔཀཱནཾ མནུསྶཱནཾ ཙེཏསཱ ཙེཏོཔརིཝིཏཀྐམཉྙཱཡ སབྦདེཝམནུསྶཱནཾ ཝིཙིཀིཙྪཱསལླསམུདྡྷརཎཏྠཾ ཨཱཧ – ‘‘བཧཱུ དེཝཱ མནུསྶཱ ཙ, མངྒལཱནི ཨཙིནྟཡུཾ, ཨཱཀངྑམཱནཱ སོཏྠཱནཾ ཨཏྟནོ སོཏྠིབྷཱཝཾ ཨིཙྪནྟཱ, བྲཱུཧི མངྒལམུཏྟམཾ, ཏེསཾ དེཝཱནཾ ཨནུམཏིཡཱ མནུསྶཱནཉྩ ཨནུགྒཧེན མཡཱ པུཊྛོ སམཱནོ ཡཾ སབྦེསམེཝ ཨམྷཱཀཾ ཨེཀནྟཧིཏསུཁཱཝཧནཏོ ཨུཏྟམཾ མངྒལཾ, ཏཾ ནོ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡ བྲཱུཧི བྷགཝཱ’’ཏི.

༢༦༢. ཨེཝམེཏཾ དེཝཔུཏྟསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ བྷགཝཱ ‘‘ཨསེཝནཱ ཙ བཱལཱན’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨསེཝནཱཏི ཨབྷཛནཱ ཨཔཡིརུཔཱསནཱ. བཱལཱནནྟི བལནྟི ཨསྶསནྟཱིཏི བཱལཱ, ཨསྶསིཏཔསྶསིཏམཏྟེན ཛཱིཝནྟི, ན པཉྙཱཛཱིཝིཏེནཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏེསཾ བཱལཱནཾ པཎྜིཏཱནནྟི པཎྜནྟཱིཏི པཎྜིཏཱ, སནྡིཊྛིཀསམྤརཱཡིཀེསུ ཨཏྠེསུ ཉཱཎགཏིཡཱ གཙྪནྟཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏེསཾ པཎྜིཏཱནཾ. སེཝནཱཏི བྷཛནཱ པཡིརུཔཱསནཱ ཏཾསཧཱཡཏཱ ཏཾསམྤཝངྐཏཱ. པཱུཛཱཏི སཀྐཱརགརུཀཱརམཱནནཝནྡནཱ. པཱུཛནེཡྻཱནནྟི པཱུཛཱརཧཱནཾ. ཨེཏཾ མངྒལམུཏྟམནྟི ཡཱ ཙ བཱལཱནཾ ཨསེཝནཱ, ཡཱ ཙ པཎྜིཏཱནཾ སེཝནཱ, ཡཱ ཙ པཱུཛནེཡྻཱནཾ པཱུཛཱ, ཏཾ སབྦཾ སམྤིཎྜེཏྭཱ ཨཱཧ ཨེཏཾ མངྒལམུཏྟམནྟི. ཡཾ ཏཡཱ པུཊྛཾ ‘‘བྲཱུཧི མངྒལམུཏྟམ’’ནྟི, ཨེཏྠ ཏཱཝ ཨེཏཾ མངྒལམུཏྟམནྟི གཎྷཱཧཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཡམེཏིསྶཱ གཱཐཱཡ པདཝཎྞནཱ.

ཨཏྠཝཎྞནཱ པནསྶཱ ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – ཨེཝམེཏཾ དེཝཔུཏྟསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ བྷགཝཱ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཡསྨཱ ཙཏུབྦིདྷཱ ཀཐཱ པུཙྪིཏཀཐཱ, ཨཔུཙྪིཏཀཐཱ, སཱནུསནྡྷིཀཐཱ, ཨནནུསནྡྷིཀཐཱཏི. ཏཏྠ ‘‘པུཙྪཱམི ཏཾ, གོཏམ, བྷཱུརིཔཉྙཾ, ཀཐཾཀརོ སཱཝཀོ སཱདྷུ ཧོཏཱི’’ཏི (སུ. ནི. ༣༧༨) ཙ, ‘‘ཀཐཾ ནུ ཏྭཾ, མཱརིས, ཨོགྷམཏརཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༡) ཙ ཨེཝམཱདཱིསུ པུཙྪིཏེན ཀཐིཀཱ པུཙྪིཏཀཐཱ. ‘‘ཡཾ པརེ སུཁཏོ ཨཱཧུ, ཏདརིཡཱ ཨཱཧུ དུཀྑཏོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༧༦༧) ཨཔུཙྪིཏེན ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡཝསེནེཝ ཀཐིཏཱ ཨཔུཙྪིཏཀཐཱ. སབྦཱཔི བུདྡྷཱནཾ ཀཐཱ ‘‘སནིདཱནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཾ དེསེམཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༡༢༦; ཀཐཱ. ༨༠༦) ཝཙནཏོ སཱནུསནྡྷིཀཐཱ. ཨནནུསནྡྷིཀཐཱ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ ནཏྠི. ཨེཝམེཏཱསུ ཀཐཱསུ ཨཡཾ དེཝཔུཏྟེན པུཙྪིཏེན བྷགཝཏཱ ཀཐིཏཏྟཱ པུཙྪིཏཀཐཱ. པུཙྪིཏཀཐཱཡཉྩ ཡཐཱ ཚེཀོ པུརིསོ ཀུསལོ མགྒསྶ, ཀུསལོ ཨམགྒསྶ, མགྒཾ པུཊྛོ པཋམཾ ཝིཛཧིཏབྦཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ པཙྪཱ གཧེཏབྦཾ ཨཱཙིཀྑཏི – ‘‘ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ ཋཱནེ དྭེདྷཱཔཐོ ཧོཏི, ཏཏྠ ཝཱམཾ མུཉྩིཏྭཱ དཀྑིཎཾ གཎྷཐཱ’’ཏི, ཨེཝཾ སེཝིཏབྦཱསེཝིཏབྦེསུ ཨསེཝིཏབྦཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ སེཝིཏབྦཾ ཨཱཙིཀྑཏི. བྷགཝཱ ཙ མགྒཀུསལཔུརིསསདིསོ. ཡཐཱཧ –

‘‘པུརིསོ མགྒཀུསལོཏི ཁོ, ཏིསྶ, ཏཐཱགཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༣.༨༤).

སོ ཧི ཀུསལོ ཨིམསྶ ལོཀསྶ, ཀུསལོ པརསྶ ལོཀསྶ, ཀུསལོ མཙྩུདྷེཡྻསྶ, ཀུསལོ ཨམཙྩུདྷེཡྻསྶ, ཀུསལོ མཱརདྷེཡྻསྶ, ཀུསལོ ཨམཱརདྷེཡྻསྶཱཏི. ཏསྨཱ པཋམཾ ཨསེཝིཏབྦཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ སེཝིཏབྦཾ ཨཱཙིཀྑནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཨསེཝནཱ ཙ བཱལཱནཾ, པཎྜིཏཱནཉྩ སེཝནཱ’’ཏི. ཝིཛཧིཏབྦམགྒོ ཝིཡ ཧི པཋམཾ བཱལཱ ན སེཝིཏབྦཱ ན པཡིརུཔཱསིཏབྦཱ, ཏཏོ གཧེཏབྦམགྒོ ཝིཡ པཎྜིཏཱ སེཝིཏབྦཱ པཡིརུཔཱསིཏབྦཱཏི.

ཀསྨཱ པན བྷགཝཏཱ མངྒལཾ ཀཐེནྟེན པཋམཾ བཱལཱནཾ ཨསེཝནཱ པཎྜིཏཱནཉྩ སེཝནཱ ཀཐིཏཱཏི? ཝུཙྩཏེ – ཡསྨཱ ཨིམཾ དིཊྛཱདཱིསུ མངྒལདིཊྛིཾ བཱལསེཝནཱཡ དེཝམནུསྶཱ གཎྷིཾསུ, སཱ ཙ ཨམངྒལཾ, ཏསྨཱ ནེསཾ ཏཾ ཨིདྷལོཀཏྠཔརལོཀཏྠབྷཉྫཀཾ ཨཀལྱཱཎམིཏྟསཾསགྒཾ གརཧནྟེན ཨུབྷཡལོཀཏྠསཱདྷཀཉྩ ཀལྱཱཎམིཏྟསཾསགྒཾ པསཾསནྟེན བྷགཝཏཱ པཋམཾ བཱལཱནཾ ཨསེཝནཱ པཎྜིཏཱནཉྩ སེཝནཱ ཀཐིཏཱཏི.

ཏཏྠ བཱལཱ ནཱམ ཡེ ཀེཙི པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཨཀུསལཀམྨཔཐསམནྣཱགཏཱ སཏྟཱ. ཏེ ཏཱིཧཱཀཱརེཧི ཛཱནིཏབྦཱ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཏཱིཎིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, བཱལསྶ བཱལལཀྑཎཱནཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༣; མ. ནི. ༣.༢༤༦) སུཏྟཾ. ཨཔིཙ པཱུརཎཀསྶཔཱདཡོ ཚ སཏྠཱརོ དེཝདཏྟཀོཀཱལིཀཀཊམོདཀཏིསྶཁཎྜདེཝིཡཱཔུཏྟསམུདྡདཏྟཙིཉྩམཱཎཝིཀཱདཡོ ཨཏཱིཏཀཱལེ ཙ དཱིགྷཝིདསྶ བྷཱཏཱཏི ཨིམེ ཨཉྙེ ཙ ཨེཝརཱུཔཱ སཏྟཱ བཱལཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཏེ ཨགྒིཔདིཏྟམིཝ ཨངྒཱརཾ ཨཏྟནཱ དུགྒཧིཏེན ཨཏྟཱནཉྩ ཨཏྟནོ ཝཙནཀཱརཀེ ཙ ཝིནཱསེནྟི, ཡཐཱ དཱིགྷཝིདསྶ བྷཱཏཱ ཙཏུབུདྡྷནྟརཾ སཊྛིཡོཛནམཏྟེན ཨཏྟབྷཱཝེན ཨུཏྟཱནོ པཏིཏོ མཧཱནིརཡེ པཙྩཏི, ཡཐཱ ཙ ཏསྶ དིཊྛིཾ ཨབྷིརུཙིཀཱནི པཉྩ ཀུལསཏཱནི ཏསྶེཝ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔནྣཱནི ནིརཡེ པཙྩནྟི. ཝུཏྟཾ ཧེཏཾ –

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ནལཱ༹གཱརཱ ཝཱ ཏིཎཱགཱརཱ ཝཱ ཨགྒི མུཏྟོ ཀཱུཊཱགཱརཱནིཔི ཌཧཏི ཨུལླིཏྟཱཝལིཏྟཱནི ནིཝཱཏཱནི ཕུསིཏགྒལཱ༹ནི པིཧིཏཝཱཏཔཱནཱནི, ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཡཱནི ཀཱནིཙི བྷཡཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི, སབྦཱནི ཏཱནི བཱལཏོ ཨུཔྤཛྫནྟི, ནོ པཎྜིཏཏོ. ཡེ ཀེཙི ཨུཔདྡཝཱ ཨུཔྤཛྫནྟི…པེ… ཡེ ཀེཙི ཨུཔསགྒཱ…པེ… ནོ པཎྜིཏཏོ. ཨིཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སཔྤཊིབྷཡོ བཱལོ, ཨཔྤཊིབྷཡོ པཎྜིཏོ. སཨུཔདྡཝོ བཱལོ, ཨནུཔདྡཝོ པཎྜིཏོ, སཨུཔསགྒོ བཱལོ, ཨནུཔསགྒོ པཎྜིཏོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༡).

ཨཔིཙ པཱུཏིམཙྪསདིསོ བཱལོ, པཱུཏིམཙྪབནྡྷཔཏྟཔུཊསདིསོ ཧོཏི ཏདུཔསེཝཱི, ཚཌྜནཱིཡཏཾ ཛིགུཙྪནཱིཡཏཉྩ ཨཱཔཛྫཏི ཝིཉྙཱུནཾ. ཝུཏྟཉྩེཏཾ –

‘‘པཱུཏིམཙྪཾ ཀུསགྒེན, ཡོ ནརོ ཨུཔནཡ྄ཧཏི;

ཀུསཱཔི པཱུཏཱི ཝཱཡནྟི, ཨེཝཾ བཱལཱུཔསེཝནཱ’’ཏི. (ཨིཏིཝུ. ༧༦; ཛཱ. ༡.༡༥.༡༨༣; ༢.༢༢.༡༢༥༧);

ཨཀིཏྟིཔཎྜིཏོ ཙཱཔི སཀྐེན དེཝཱནམིནྡེན ཝརེ དིཡྻམཱནེ ཨེཝམཱཧ –

‘‘བཱལཾ ན པསྶེ ན སུཎེ, ན ཙ བཱལེན སཾཝསེ;

བཱལེནལླཱཔསལླཱཔཾ, ན ཀརེ ན ཙ རོཙཡེ.

‘‘ཀིནྣུ ཏེ ཨཀརཾ བཱལོ, ཝད ཀསྶཔ ཀཱརཎཾ;

ཀེན ཀསྶཔ བཱལསྶ, དསྶནཾ ནཱབྷིཀངྑསི.

‘‘ཨནཡཾ ནཡཏི དུམྨེདྷོ, ཨདྷུརཱཡཾ ནིཡུཉྫཏི;

དུནྣཡོ སེཡྻསོ ཧོཏི, སམྨཱ ཝུཏྟོ པཀུཔྤཏི;

ཝིནཡཾ སོ ན ཛཱནཱཏི, སཱདྷུ ཏསྶ ཨདསྶན’’ནྟི. (ཛཱ. ༡.༡༣.༩༠-༩༢);

ཨེཝཾ བྷགཝཱ སབྦཱཀཱརེན བཱལཱུཔསེཝནཾ གརཧནྟོ བཱལཱནཾ ཨསེཝནཾ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཨིདཱནི པཎྜིཏསེཝནཾ པསཾསནྟོ ‘‘པཎྜིཏཱནཉྩ སེཝནཱ མངྒལ’’ནྟི ཨཱཧ. ཏཏྠ པཎྜིཏཱ ནཱམ ཡེ ཀེཙི པཱཎཱཏིཔཱཏཱཝེརམཎིཨཱདིདསཀུསལཀམྨཔཐསམནྣཱགཏཱ སཏྟཱ, ཏེ ཏཱིཧཱཀཱརེཧི ཛཱནིཏབྦཱ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཏཱིཎིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, པཎྜིཏསྶ པཎྜིཏལཀྑཎཱནཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༣; མ. ནི. ༣.༢༥༣) ཝུཏྟཾ. ཨཔིཙ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷཨསཱིཏིམཧཱསཱཝཀཱ ཨཉྙེ ཙ ཏཐཱགཏསྶ སཱཝཀཱ སུནེཏྟམཧཱགོཝིནྡཝིདྷུརསརབྷངྒམཧོསདྷསུཏསོམནིམིརཱཛ- ཨཡོགྷརཀུམཱརཨཀིཏྟིཔཎྜིཏཱདཡོ ཙ པཎྜིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཏེ བྷཡེ ཝིཡ རཀྑཱ, ཨནྡྷཀཱརེ ཝིཡ པདཱིཔོ, ཁུཔྤིཔཱསཱདིདུཀྑཱབྷིབྷཝེ ཝིཡ ཨནྣཔཱནཱདིཔཊིལཱབྷོ, ཨཏྟནོ ཝཙནཀརཱནཾ སབྦབྷཡཨུཔདྡཝཱུཔསགྒཝིདྡྷཾསནསམཏྠཱ ཧོནྟི. ཏཐཱ ཧི ཏཐཱགཏཾ ཨཱགམྨ ཨསངྑྱེཡྻཱ ཨཔརིམཱཎཱ དེཝམནུསྶཱ ཨཱསཝཀྑཡཾ པཏྟཱ, བྲཧྨལོཀེ པཏིཊྛིཏཱ, དེཝལོཀེ པཏིཊྛིཏཱ, སུགཏིལོཀེ ཨུཔྤནྣཱ. སཱརིཔུཏྟཏྠེརེ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི ཐེརཾ ཨུཔཊྛཧིཏྭཱ ཨསཱིཏི ཀུལསཧསྶཱནི སགྒེ ནིབྦཏྟཱནི. ཏཐཱ མཧཱམོགྒལླཱནམཧཱཀསྶཔཔྤབྷུཏཱིསུ སབྦམཧཱསཱཝཀེསུ, སུནེཏྟསྶ སཏྠུནོ སཱཝཀཱ ཨཔྤེཀཙྩེ བྲཧྨལོཀེ ཨུཔྤཛྫིཾསུ, ཨཔྤེཀཙྩེ པརནིམྨིཏཝསཝཏྟཱིནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ…པེ… ཨཔྤེཀཙྩེ གཧཔཏིམཧཱསཱལཀུལཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫིཾསུ. ཝུཏྟཉྩེཏཾ –

‘‘ནཏྠི, བྷིཀྑཝེ, པཎྜིཏཏོ བྷཡཾ, ནཏྠི པཎྜིཏཏོ ཨུཔདྡཝོ, ནཏྠི པཎྜིཏཏོ ཨུཔསགྒོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༡).

ཨཔིཙ ཏགརམཱལཱདིགནྡྷབྷཎྜསདིསོ པཎྜིཏོ, ཏགརམཱལཱདིགནྡྷབྷཎྜཔལིཝེཋནཔཏྟསདིསོ ཧོཏི ཏདུཔསེཝཱི, བྷཱཝནཱིཡཏཾ མནུཉྙཏཉྩ ཨཱཔཛྫཏི ཝིཉྙཱུནཾ. ཝུཏྟཉྩེཏཾ –

‘‘ཏགརཉྩ པལཱསེན, ཡོ ནརོ ཨུཔནཡ྄ཧཏི;

པཏྟཱཔི སུརབྷཱི ཝཱཡནྟི, ཨེཝཾ དྷཱིརཱུཔསེཝནཱ’’ཏི. (ཨིཏིཝུ. ༧༦; ཛཱ. ༡.༡༥.༡༨༤; ༢.༢༢.༡༢༥༨);

ཨཀིཏྟིཔཎྜིཏོ ཙཱཔི སཀྐེན དེཝཱནམིནྡེན ཝརེ དིཡྻམཱནེ ཨེཝམཱཧ –

‘‘དྷཱིརཾ པསྶེ སུཎེ དྷཱིརཾ, དྷཱིརེན སཧ སཾཝསེ;

དྷཱིརེནལླཱཔསལླཱཔཾ, ཏཾ ཀརེ ཏཉྩ རོཙཡེ.

‘‘ཀིནྣུ ཏེ ཨཀརཾ དྷཱིརོ, ཝད ཀསྶཔ ཀཱརཎཾ;

ཀེན ཀསྶཔ དྷཱིརསྶ, དསྶནཾ ཨབྷིཀངྑསི.

‘‘ནཡཾ ནཡཏི མེདྷཱཝཱི, ཨདྷུརཱཡཾ ན ཡུཉྫཏི;

སུནཡོ སེཡྻསོ ཧོཏི, སམྨཱ ཝུཏྟོ ན ཀུཔྤཏི;

ཝིནཡཾ སོ པཛཱནཱཏི, སཱདྷུ ཏེན སམཱགམོ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༣.༩༤-༩༦);

ཨེཝཾ བྷགཝཱ སབྦཱཀཱརེན པཎྜིཏསེཝནཾ པསཾསནྟོ, པཎྜིཏཱནཾ སེཝནཾ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཱཡ བཱལཱནཾ ཨསེཝནཱཡ པཎྜིཏཱནཾ སེཝནཱཡ ཙ ཨནུཔུབྦེན པཱུཛནེཡྻབྷཱཝཾ ཨུཔགཏཱནཾ པཱུཛཾ པསཾསནྟོ ‘‘པཱུཛཱ ཙ པཱུཛནེཡྻཱནཾ ཨེཏཾ མངྒལམུཏྟམ’’ནྟི ཨཱཧ. ཏཏྠ པཱུཛནེཡྻཱ ནཱམ སབྦདོསཝིརཧིཏཏྟཱ སབྦགུཎསམནྣཱགཏཏྟཱ ཙ བུདྡྷཱ བྷགཝནྟོ, ཏཏོ པཙྪཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཨརིཡསཱཝཀཱ ཙ. ཏེསཉྷི པཱུཛཱ ཨཔྤཀཱཔི དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏི, སུམནམཱལཱཀཱརམལླིཀཱདཡོ ཙེཏྠ ནིདསྶནཾ.

ཏཏྠེཀཾ ནིདསྶནམཏྟཾ བྷཎཱམ. བྷགཝཱ ཀིར ཨེཀདིཝསཾ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ རཱཛགཧཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི. ཨཐ ཁོ སུམནམཱལཱཀཱརོ རཉྙོ མཱགདྷསྶ སེནིཡསྶ བིམྦིསཱརསྶ པུཔྥཱནི གཧེཏྭཱ གཙྪནྟོ ཨདྡས བྷགཝནྟཾ ནགརདྭཱརཾ ཨནུཔྤཏྟཾ པཱསཱདིཀཾ པསཱདནཱིཡཾ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཱསཱིཏཱནུབྱཉྫནཔཊིམཎྜིཏཾ བུདྡྷསིརིཡཱ ཛལནྟཾ. དིསྭཱནསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘རཱཛཱ པུཔྥཱནི གཧེཏྭཱ སཏཾ ཝཱ སཧསྶཾ ཝཱ དདེཡྻ, ཏཉྩ ཨིདྷལོཀམཏྟམེཝ སུཁཾ བྷཝེཡྻ, བྷགཝཏོ པན པཱུཛཱ ཨཔྤམེཡྻཨསངྑྱེཡྻཕལཱ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏསུཁཱཝཧཱ ཧོཏི. ཧནྡཱཧཾ ཨིམེཧི པུཔྥེཧི བྷགཝནྟཾ པཱུཛེམཱི’’ཏི པསནྣཙིཏྟོ ཨེཀཾ པུཔྥམུཊྛིཾ གཧེཏྭཱ བྷགཝཏོ པཊིམུཁཾ ཁིཔི, པུཔྥཱནི ཨཱཀཱསེན གནྟྭཱ བྷགཝཏོ ཨུཔརི མཱལཱཝིཏཱནཾ ཧུཏྭཱ ཨཊྛཾསུ. མཱལཱཀཱརོ ཏཾ ཨཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ པསནྣཏརཙིཏྟོ པུན ཨེཀཾ པུཔྥམུཊྛིཾ ཁིཔི, ཏཱནི གནྟྭཱ མཱལཱཀཉྩུཀོ ཧུཏྭཱ ཨཊྛཾསུ. ཨེཝཾ ཨཊྛ པུཔྥམུཊྛིཡོ ཁིཔི, ཏཱནི གནྟྭཱ པུཔྥཀཱུཊཱགཱརཾ ཧུཏྭཱ ཨཊྛཾསུ. བྷགཝཱ ཨནྟོཀཱུཊཱགཱརེ ཝིཡ ཨཧོསི, མཧཱཛནཀཱཡོ སནྣིཔཏི. བྷགཝཱ མཱལཱཀཱརཾ པསྶནྟོ སིཏཾ པཱཏྭཱཀཱསི. ཨཱནནྡཏྠེརོ ‘‘ན བུདྡྷཱ ཨཧེཏུ ཨཔྤཙྩཡཱ སིཏཾ པཱཏུཀརོནྟཱི’’ཏི སིཏཀཱརཎཾ པུཙྪི. བྷགཝཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨེསོ, ཨཱནནྡ, མཱལཱཀཱརོ ཨིམིསྶཱ པཱུཛཱཡ ཨཱནུབྷཱཝེན སཏསཧསྶཀཔྤེ དེཝེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཙ སཾསརིཏྭཱ པརིཡོསཱནེ སུམནིསྶརོ ནཱམ པཙྩེཀབུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ཝཙནཔརིཡོསཱནེ ཙ དྷམྨདེསནཏྠཾ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ཏཉྩ ཀམྨཾ ཀཏཾ སཱདྷུ, ཡཾ ཀཏྭཱ ནཱནུཏཔྤཏི;

ཡསྶ པཏཱིཏོ སུམནོ, ཝིཔཱཀཾ པཊིསེཝཏཱི’’ཏི. (དྷ. པ. ༦༨);

གཱཐཱཔརིཡོསཱནེ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ པཱཎསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི, ཨེཝཾ ཨཔྤཀཱཔི ཏེསཾ པཱུཛཱ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. སཱ ཙ ཨཱམིསཔཱུཛཱཝ ཀོ པན ཝཱདོ པཊིཔཏྟིཔཱུཛཱཡ. ཡཏོ ཡེ ཀུལཔུཏྟཱ སརཎགམནེན སིཀྑཱཔདཔཊིགྒཧཎེན ཨུཔོསཐངྒསམཱདཱནེན ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཱདཱིཧི ཙ ཨཏྟནོ གུཎེཧི བྷགཝནྟཾ པཱུཛེནྟི, ཀོ ཏེསཾ པཱུཛཱཡ ཕལཾ ཝཎྞཡིསྶཏི. ཏེ ཧི ཏཐཱགཏཾ པརམཱཡ པཱུཛཱཡ པཱུཛེནྟཱིཏི ཝུཏྟཱ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཡོ ཁོ, ཨཱནནྡ, བྷིཀྑུ ཝཱ བྷིཀྑུནཱི ཝཱ ཨུཔཱསཀོ ཝཱ ཨུཔཱསིཀཱ ཝཱ དྷམྨཱནུདྷམྨཔཊིཔནྣོ ཝིཧརཏི སཱམཱིཙིཔྤཊིཔནྣོ ཨནུདྷམྨཙཱརཱི, སོ ཏཐཱགཏཾ སཀྐརོཏི གརུཾ ཀརོཏི མཱནེཏི པཱུཛེཏི ཨཔཙིཡཏི པརམཱཡ པཱུཛཱཡཱ’’ཏི.

ཨེཏེནཱནུསཱརེན པཙྩེཀབུདྡྷཨརིཡསཱཝཀཱནམྤི པཱུཛཱཡ ཧིཏསུཁཱཝཧཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨཔིཙ གཧཊྛཱནཾ ཀནིཊྛསྶ ཛེཊྛོ བྷཱཏཱཔི བྷགིནཱིཔི པཱུཛནེཡྻཱ, པུཏྟསྶ མཱཏཱཔིཏརོ, ཀུལཝདྷཱུནཾ སཱམིཀསསྶུསསུརཱཏི ཨེཝམྤེཏྠ པཱུཛནེཡྻཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཏེསམྤི ཧི པཱུཛཱ ཀུསལདྷམྨསངྑཱཏཏྟཱ ཨཱཡུཨཱདིཝཌྜྷིཧེཏུཏྟཱ ཙ མངྒལམེཝ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཏེ མཏྟེཡྻཱ བྷཝིསྶནྟི པེཏྟེཡྻཱ སཱམཉྙཱ བྲཧྨཉྙཱ ཀུལེ ཛེཊྛཱཔཙཱཡིནོ, ཨིདཾ ཀུསལཾ དྷམྨཾ སམཱདཱཡ ཝཏྟིསྶནྟི. ཏེ ཏེསཾ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ སམཱདཱནཧེཏུ ཨཱཡུནཱཔི ཝཌྜྷིསྶནྟི, ཝཎྞེནཔི ཝཌྜྷིསྶནྟཱི’’ཏིཨཱདི.

ཨེཝམེཏིསྶཱ གཱཐཱཡ བཱལཱནཾ ཨསེཝནཱ པཎྜིཏཱནཾ སེཝནཱ པཱུཛནེཡྻཱནཾ པཱུཛཱཏི ཏཱིཎི མངྒལཱནི ཝུཏྟཱནི. ཏཏྠ བཱལཱནཾ ཨསེཝནཱ བཱལསེཝནཔཙྩཡབྷཡཱདིཔརིཏྟཱཎེན ཨུབྷཡལོཀཧིཏཧེཏུཏྟཱ པཎྜིཏཱནཾ སེཝནཱ པཱུཛནེཡྻཱནཾ པཱུཛཱ ཙ ཏཱསཾ ཕལཝིབྷཱུཏིཝཎྞནཱཡཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ནིབྦཱནསུགཏིཧེཏུཏྟཱ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཱ. ཨིཏོ པརཾ ཏུ མཱཏིཀཾ ཨདསྶེཏྭཱ ཨེཝ ཡཾ ཡཏྠ མངྒལཾ, ཏཾ ཝཝཏྠཔེསྶཱམ, ཏསྶ ཙ མངྒལཏྟཾ ཝིབྷཱཝཡིསྶཱམཱཏི.

ནིཊྛིཏཱ ཨསེཝནཱ ཙ བཱལཱནནྟི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

༢༦༣. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ‘‘བྲཱུཧི མངྒལམུཏྟམ’’ནྟི ཨེཀཾ ཨཛ྄ཛྷེསིཏོཔི ཨཔྤཾ ཡཱཙིཏོ བཧུདཱཡཀོ ཨུལཱ༹རཔུརིསོ ཝིཡ ཨེཀཱཡ གཱཐཱཡ ཏཱིཎི མངྒལཱནི ཝཏྭཱ ཏཏོ ཨུཏྟརིཔི དེཝཏཱནཾ སོཏུཀཱམཏཱཡ མངྒལཱནཉྩ ཨཏྠིཏཱཡ ཡེསཾ ཡེསཾ ཡཾ ཡཾ ཨནུཀཱུལཾ, ཏེ ཏེ སཏྟེ ཏཏྠ ཏཏྠ མངྒལེ ནིཡོཛེཏུཀཱམཏཱཡ ཙ ‘‘པཏིརཱུཔདེསཝཱསོ ཙཱ’’ཏིཨཱདཱིཧི གཱཐཱཧི པུནཔི ཨནེཀཱནི མངྒལཱནི ཝཏྟུམཱརདྡྷོ.

ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡ ཏཱཝ པཏིརཱུཔོཏི ཨནུཙྪཝིཀོ. དེསོཏི གཱམོཔི ནིགམོཔི ནགརམྤི ཛནཔདོཔི ཡོ ཀོཙི སཏྟཱནཾ ནིཝཱསོཀཱསོ. ཝཱསོཏི ཏཏྠ ནིཝཱསོ. པུབྦེཏི པུརཱ ཨཏཱིཏཱསུ ཛཱཏཱིསུ. ཀཏཔུཉྙཏཱཏི ཨུཔཙིཏཀུསལཏཱ. ཨཏྟཱཏི ཙིཏྟཾ ཝུཙྩཏི, སཀལོ ཝཱ ཨཏྟབྷཱཝོ. སམྨཱཔཎིདྷཱིཏི ཏསྶ ཨཏྟནོ སམྨཱ པཎིདྷཱནཾ ནིཡུཉྫནཾ, ཋཔནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི ཨཡམེཏྠ པདཝཎྞནཱ.

ཨཏྠཝཎྞནཱ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ པཏིརཱུཔདེསོ ནཱམ ཡཏྠ ཙཏསྶོ པརིསཱ ཝིཧརནྟི, དཱནཱདཱིནི པུཉྙཀིརིཡཱཝཏྠཱུནི ཝཏྟནྟི, ནཝངྒཾ སཏྠུ སཱསནཾ དིཔྤཏི. ཏཏྠ ནིཝཱསོ སཏྟཱནཾ པུཉྙཀིརིཡཱཡ པཙྩཡཏྟཱ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. སཱིཧལ༹དཱིཔཔཝིཊྛཀེཝཊྚཱདཡོ ཙེཏྠ ནིདསྶནཾ.

ཨཔརོ ནཡོ – པཏིརཱུཔདེསོ ནཱམ བྷགཝཏོ བོདྷིམཎྜཔྤདེསོ, དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟིཏཔྤདེསོ, དྭཱདསཡོཛནཱཡ པརིསཱཡ མཛ྄ཛྷེ སབྦཏིཏྠིཡམཏཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡདསྶིཏཀཎྜམྦརུཀྑམཱུལཔྤདེསོ, དེཝོརོཧནཔྤདེསོ, ཡོ ཝཱ པནཉྙོཔི སཱཝཏྠིརཱཛགཧཱདིབུདྡྷཱདིཝཱསཔྤདེསོ. ཏཏྠ ནིཝཱསོ སཏྟཱནཾ ཚཨནུཏྟརིཡཔཊིལཱབྷཔཙྩཡཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

ཨཔརོ ནཡོ – པུརཏྠིམཱཡ དིསཱཡ ཀཛངྒལཾ ནཱམ ནིགམོ, ཏསྶ ཨཔརེན མཧཱསཱལཱ, ཏཏོ པརཾ པཙྩནྟིམཱ ཛནཔདཱ, ཨོརཏོ མཛ྄ཛྷེ. དཀྑིཎཔུརཏྠིམཱཡ དིསཱཡ སལླཝཏཱི ནཱམ ནདཱི, ཏཏོ པརཾ པཙྩནྟིམཱ ཛནཔདཱ, ཨོརཏོ མཛ྄ཛྷེ. དཀྑིཎཱཡ དིསཱཡ སེཏཀཎྞིཀཾ ནཱམ ནིགམོ, ཏཏོ པརཾ པཙྩནྟིམཱ ཛནཔདཱ, ཨོརཏོ མཛ྄ཛྷེ. པཙྪིམཱཡ དིསཱཡ ཐཱུཎཾ ནཱམ བྲཱཧྨཎགཱམོ, ཏཏོ པརཾ པཙྩནྟིམཱ ཛནཔདཱ, ཨོརཏོ མཛ྄ཛྷེ. ཨུཏྟརཱཡ དིསཱཡ ཨུསིརདྡྷཛོ ནཱམ པབྦཏོ, ཏཏོ པརཾ པཙྩནྟིམཱ ཛནཔདཱ, ཨོརཏོ མཛ྄ཛྷེ (མཧཱཝ. ༢༥༩). ཨཡཾ མཛ྄ཛྷིམཔྤདེསོ ཨཱཡཱམེན ཏཱིཎི ཡོཛནསཏཱནི, ཝིཏྠཱརེན ཨཌྜྷཏེཡྻཱནི, པརིཀྑེཔེན ནཝཡོཛནསཏཱནི ཧོནྟི, ཨེསོ པཏིརཱུཔདེསོ ནཱམ.

ཨེཏྠ ཙཏུནྣཾ མཧཱདཱིཔཱནཾ དྭིསཧསྶཱནཾ པརིཏྟདཱིཔཱནཉྩ ཨིསྶརིཡཱདྷིཔཙྩཀཱརཀཱ ཙཀྐཝཏྟཱི ཨུཔྤཛྫནྟི, ཨེཀཾ ཨསངྑྱེཡྻཾ ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ སཱརིཔུཏྟམཧཱམོགྒལླཱནཱདཡོ མཧཱསཱཝཀཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, དྭེ ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱ, ཙཏྟཱརི ཨཊྛ སོལ༹ས ཝཱ ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ ཙ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཏཏྠ སཏྟཱ ཙཀྐཝཏྟིརཉྙོ ཨོཝཱདཾ གཧེཏྭཱ པཉྩསུ སཱིལེསུ པཏིཊྛཱཡ སགྒཔརཱཡཎཱ ཧོནྟི, ཏཐཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ ཨོཝཱདེ པཏིཊྛཱཡ. སམྨཱསམྦུདྡྷསཱཝཀཱནཾ པན ཨོཝཱདེ པཏིཊྛཱཡ སགྒཔརཱཡཎཱ ནིབྦཱནཔརཱཡཎཱ ཙ ཧོནྟི. ཏསྨཱ ཏཏྠ ཝཱསོ ཨིམཱསཾ སམྤཏྟཱིནཾ པཙྩཡཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

པུབྦེ ཀཏཔུཉྙཏཱ ནཱམ ཨཏཱིཏཛཱཏིཡཾ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷཁཱིཎཱསཝེ ཨཱརབྦྷ ཨུཔཙིཏཀུསལཏཱ, སཱཔི མངྒལཾ. ཀསྨཱ? བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷེ སམྨུཁཏོ དསྶེཏྭཱ བུདྡྷཱནཾ ཝཱ བུདྡྷསཱཝཀཱནཾ ཝཱ སམྨུཁཱ སུཏཱཡ ཙཏུཔྤདིཀཱཡཔི གཱཐཱཡ པརིཡོསཱནེ ཨརཧཏྟཾ པཱཔེཏཱིཏི ཀཏྭཱ. ཡོ ཙ མནུསྶོ པུབྦེ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཨུསྶནྣཀུསལམཱུལོ ཧོཏི, སོ ཏེནེཝ ཀུསལམཱུལེན ཝིཔསྶནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཨཱསཝཀྑཡཾ པཱཔུཎཱཏི ཡཐཱ རཱཛཱ མཧཱཀཔྤིནོ ཨགྒམཧེསཱི ཙ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘པུབྦེ ཙ ཀཏཔུཉྙཏཱ མངྒལ’’ནྟི.

ཨཏྟསམྨཱཔཎིདྷི ནཱམ ཨིདྷེཀཙྩོ ཨཏྟཱནཾ དུསྶཱིལཾ སཱིལེ པཏིཊྛཱཔེཏི, ཨསྶདྡྷཾ སདྡྷཱསམྤདཱཡ པཏིཊྛཱཔེཏི, མཙྪརིཾ ཙཱགསམྤདཱཡ པཏིཊྛཱཔེཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ‘‘ཨཏྟསམྨཱཔཎིདྷཱི’’ཏི. ཨེསོ ཙ མངྒལཾ. ཀསྨཱ? དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཝེརཔྤཧཱནཝིཝིདྷཱནིསཾསཱདྷིགམཧེཏུཏོཏི.

ཨེཝཾ ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ པཏིརཱུཔདེསཝཱསོ, པུབྦེ ཙ ཀཏཔུཉྙཏཱ, ཨཏྟསམྨཱཔཎིདྷཱིཏི ཏཱིཎིཡེཝ མངྒལཱནི ཝུཏྟཱནི, མངྒལཏྟཉྩ ནེསཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིབྷཱཝིཏམེཝཱཏི.

ནིཊྛིཏཱ པཏིརཱུཔདེསཝཱསོ ཙཱཏི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

༢༦༤. ཨིདཱནི བཱཧུསཙྩཉྩཱཏི ཨེཏྠ བཱཧུསཙྩནྟི བཧུསྶུཏབྷཱཝོ. སིཔྤནྟི ཡཾཀིཉྩི ཧཏྠཀོསལླཾ. ཝིནཡོཏི ཀཱཡཝཱཙཱཙིཏྟཝིནཡནཾ. སུསིཀྑིཏོཏི སུཊྛུ སིཀྑིཏོ. སུབྷཱསིཏཱཏི སུཊྛུ བྷཱསིཏཱ. ཡཱཏི ཨནིཡམནིདྡེསོ. ཝཱཙཱཏི གིརཱ བྱཔྤཐོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི. ཨཡམེཏྠ པདཝཎྞནཱ.

ཨཏྠཝཎྞནཱ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – བཱཧུསཙྩཾ ནཱམ ཡཾ ཏཾ ‘‘སུཏདྷརོ ཧོཏི སུཏསནྣིཙཡོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༣༣༩; ཨ. ནི. ༤.༢༢) ཙ ‘‘ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ བཧུཀཾ སུཏཾ ཧོཏི སུཏྟཾ གེཡྻཾ ཝེཡྻཱཀརཎ’’ནྟི (ཨ. ནི. ༤.༦) ཙ ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན སཏྠུསཱསནདྷརཏྟཾ ཝཎྞིཏཾ, ཏཾ ཨཀུསལཔྤཧཱནཀུསལཱདྷིགམཧེཏུཏོ ཨནུཔུབྦེན པརམཏྠསཙྩསཙྪིཀིརིཡཧེཏུཏོ ཙ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘སུཏཝཱ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨཀུསལཾ པཛཧཏི, ཀུསལཾ བྷཱཝེཏི, སཱཝཛྫཾ པཛཧཏི, ཨནཝཛྫཾ བྷཱཝེཏི, སུདྡྷམཏྟཱནཾ པརིཧརཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༧.༦༧).

ཨཔརམྤི ཝུཏྟཾ –

‘‘དྷཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠམུཔཔརིཀྑཏི, ཨཏྠཾ ཨུཔཔརིཀྑཏོ དྷམྨཱ ནིཛ྄ཛྷཱནཾ ཁམནྟི, དྷམྨནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཡཱ སཏི ཚནྡོ ཛཱཡཏི, ཚནྡཛཱཏོ ཨུསྶཧཏི, ཨུསྶཧནྟོ ཏུལཡཏི, ཏུལཡནྟོ པདཧཏི, པདཧནྟོ ཀཱཡེན ཙེཝ པརམཏྠསཙྩཾ སཙྪིཀརོཏི, པཉྙཱཡ ཙ ཨཏིཝིཛ྄ཛྷ པསྶཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༢.༤༣༢).

ཨཔིཙ ཨགཱརིཀབཱཧུསཙྩམྤི ཡཾ ཨནཝཛྫཾ, ཏཾ ཨུབྷཡལོཀཧིཏསུཁཱཝཧནཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

སིཔྤཾ ནཱམ ཨགཱརིཀསིཔྤཉྩ ཨནགཱརིཀསིཔྤཉྩ. ཏཏྠ ཨགཱརིཀསིཔྤཾ ནཱམ ཡཾ པརཱུཔརོདྷཝིརཧིཏཾ ཨཀུསལཝིཝཛྫིཏཾ མཎིཀཱརསུཝཎྞཀཱརཀམྨཱདི, ཏཾ ཨིདྷལོཀཏྠཱཝཧནཏོ མངྒལཾ. ཨནགཱརིཀསིཔྤཾ ནཱམ ཙཱིཝརཝིཙཱརཎསིབྦནཱདི སམཎཔརིཀྑཱརཱབྷིསངྑརཎཾ, ཡཾ ཏཾ ‘‘ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཡཱནི ཏཱནི སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ཨུཙྩཱཝཙཱནི ཀིཾཀརཎཱིཡཱནི, ཏཏྠ དཀྑོ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཏཏྠ ཏཏྠ སཾཝཎྞིཏཾ, ཡཾ ‘‘ནཱཐཀརཎོ དྷམྨོ’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༣༤༥; ཨ. ནི. ༡༠.༡༧) ཙ ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཨཏྟནོ ཙ པརེསཉྩ ཨུབྷཡལོཀཧིཏསུཁཱཝཧནཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཝིནཡོ ནཱམ ཨགཱརིཀཝིནཡོ ཙ ཨནགཱརིཀཝིནཡོ ཙ. ཏཏྠ ཨགཱརིཀཝིནཡོ ནཱམ དསཨཀུསལཀམྨཔཐཝིརམཎཾ, སོ ཏཏྠ ཨསཾཀིལེསཱཔཛྫནེན ཨཱཙཱརགུཎཝཝཏྠཱནེན ཙ སུསིཀྑིཏོ ཨུབྷཡལོཀཧིཏསུཁཱཝཧནཏོ མངྒལཾ. ཨནགཱརིཀཝིནཡོ ནཱམ སཏྟཱཔཏྟིཀྑནྡྷེ ཨནཱཔཛྫནཾ, སོཔི ཝུཏྟནཡེནེཝ སུསིཀྑིཏོ. ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ ཝཱ ཨནགཱརིཀཝིནཡོ. སོ ཡཐཱ ཏཏྠ པཏིཊྛཱཡ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི, ཨེཝཾ སིཀྑནེན སུསིཀྑིཏོ ལོཀིཡལོཀུཏྟརསུཁཱདྷིགམཧེཏུཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦོ.

སུབྷཱསིཏཱ ཝཱཙཱ ནཱམ མུསཱཝཱདཱདིདོསཝིརཧིཏཱ ཝཱཙཱ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཙཏཱུཧི, བྷིཀྑཝེ, ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏཱ ཝཱཙཱ སུབྷཱསིཏཱ ཧོཏཱི’’ཏི. ཨསམྥཔྤལཱཔཱ ཝཱཙཱ ཨེཝ ཝཱ སུབྷཱསིཏཱ. ཡཐཱཧ –

‘‘སུབྷཱསིཏཾ ཨུཏྟམམཱཧུ སནྟོ,

དྷམྨཾ བྷཎེ ནཱདྷམྨཾ ཏཾ དུཏིཡཾ;

པིཡཾ བྷཎེ ནཱཔྤིཡཾ ཏཾ ཏཏིཡཾ,

སཙྩཾ བྷཎེ ནཱལིཀཾ ཏཾ ཙཏུཏྠ’’ནྟི. (སཾ. ནི. ༡.༢༡༣; སུ. ནི. ༤༥༢);

ཨཡམྤི ཨུབྷཡལོཀཧིཏསུཁཱཝཧནཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཱ. ཡསྨཱ ཙ ཨཡཾ ཝིནཡཔརིཡཱཔནྣཱ ཨེཝ, ཏསྨཱ ཝིནཡགྒཧཎེན ཨེཏཾ ཨསངྒཎྷིཏྭཱ ཝིནཡོ སངྒཧེཏབྦོ. ཨཐཝཱ ཀིཾ ཨིམིནཱ པརིསྶམེན པརེསཾ དྷམྨདེསནཱཝཱཙཱ ཨིདྷ ‘‘སུབྷཱསིཏཱ ཝཱཙཱ’’ཏི ཝེདིཏབྦཱ. སཱ ཧི ཡཐཱ པཏིརཱུཔདེསཝཱསོ, ཨེཝཾ སཏྟཱནཾ ཨུབྷཡལོཀཧིཏསུཁནིབྦཱནཱདྷིགམཔཙྩཡཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨཱཧ ཙ –

‘‘ཡཾ བུདྡྷོ བྷཱསཏི ཝཱཙཾ, ཁེམཾ ནིབྦཱནཔཏྟིཡཱ;

དུཀྑསྶནྟཀིརིཡཱཡ, སཱ ཝེ ཝཱཙཱནམུཏྟམཱ’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༢༡༣; སུ. ནི. ༤༥༦);

ཨེཝཾ ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ བཱཧུསཙྩཾ, སིཔྤཾ, ཝིནཡོ སུསིཀྑིཏོ, སུབྷཱསིཏཱ ཝཱཙཱཏི ཙཏྟཱརི མངྒལཱནི ཝུཏྟཱནི, མངྒལཏྟཉྩ ནེསཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིབྷཱཝིཏམེཝཱཏི.

ནིཊྛིཏཱ བཱཧུསཙྩཉྩཱཏི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

༢༦༥. ཨིདཱནི མཱཏཱཔིཏུཨུཔཊྛཱནནྟི ཨེཏྠ མཱཏུ ཙ པིཏུ ཙཱཏི མཱཏཱཔིཏུ. ཨུཔཊྛཱནནྟི ཨུཔཊྛཧནཾ. པུཏྟཱནཉྩ དཱརཱནཉྩཱཏི པུཏྟདཱརསྶ. སངྒཎྷནཾ སངྒཧོ. ན ཨཱཀུལཱ ཨནཱཀུལཱ. ཀམྨཱནི ཨེཝ ཀམྨནྟཱ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི ཨཡཾ པདཝཎྞནཱ.

ཨཏྠཝཎྞནཱ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – མཱཏཱ ནཱམ ཛནིཀཱ ཝུཙྩཏི, ཏཐཱ པིཏཱ. ཨུཔཊྛཱནཾ ནཱམ པཱདདྷོཝནསམྦཱཧནཨུཙྪཱདནནྷཱཔནེཧི ཙཏུཔཙྩཡསམྤདཱནེན ཙ ཨུཔཀཱརཀརཎཾ. ཏཏྠ ཡསྨཱ མཱཏཱཔིཏརོ བཧཱུཔཀཱརཱ པུཏྟཱནཾ ཨཏྠཀཱམཱ ཨནུཀམྤཀཱ, ཡཾ པུཏྟཀེ བཧི ཀཱིལི༹ཏྭཱ པཾསུམཀྑིཏསརཱིརཀེ ཨཱགཏེ དིསྭཱ པཾསུཀཾ པུཉྪིཏྭཱ མཏྠཀཾ ཨུཔསིངྒྷཱཡནྟཱ པརིཙུམྦནྟཱ ཙ སིནེཧཾ ཨུཔྤཱདེནྟི, ཝསྶསཏམྤི མཱཏཱཔིཏརོ སཱིསེན པརིཧརནྟཱ པུཏྟཱ ཏེསཾ པཊིཀཱརཾ ཀཱཏུཾ ཨསམཏྠཱ. ཡསྨཱ ཙ ཏེ ཨཱཔཱདཀཱ པོསཀཱ ཨིམསྶ ལོཀསྶ དསྶེཏཱརོ བྲཧྨསམྨཏཱ པུབྦཱཙརིཡསམྨཏཱ, ཏསྨཱ ཏེསཾ ཨུཔཊྛཱནཾ ཨིདྷ པསཾསཾ པེཙྩ སགྒསུཁཉྩ ཨཱཝཧཏི, ཏེན ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘བྲཧྨཱཏི མཱཏཱཔིཏརོ, པུབྦཱཙརིཡཱཏི ཝུཙྩརེ;

ཨཱཧུནེཡྻཱ ཙ པུཏྟཱནཾ, པཛཱཡ ཨནུཀམྤཀཱ.

‘‘ཏསྨཱ ཧི ནེ ནམསྶེཡྻ, སཀྐརེཡྻ ཙ པཎྜིཏོ;

ཨནྣེན ཨཐ པཱནེན, ཝཏྠེན སཡནེན ཙ.

‘‘ཨུཙྪཱདནེན ནྷཱཔནེན, པཱདཱནཾ དྷོཝནེན ཙ;

ཏཱཡ ནཾ པཱརིཙརིཡཱཡ, མཱཏཱཔིཏཱུསུ པཎྜིཏཱ;

ཨིདྷེཝ ནཾ པསཾསནྟི, པེཙྩ སགྒེ པམོདཏཱི’’ཏི. (ཨ. ནི. ༣.༣༡; ཨིཏིཝུ. ༡༠༦; ཛཱ. ༢.༢༠.༡༨༡-༡༨༣);

ཨཔརོ ནཡོ – ཨུཔཊྛཱནཾ ནཱམ བྷརཎཀིཙྩཀརཎཀུལཝཾསཊྛཔནཱདིཔཉྩཝིདྷཾ, ཏཾ པཱཔནིཝཱརཎཱདིཔཉྩཝིདྷདིཊྛདྷམྨིཀཧིཏཧེཏུཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘པཉྩཧི ཁོ, གཧཔཏིཔུཏྟ, ཋཱནེཧི པུཏྟེན པུརཏྠིམཱ དིསཱ མཱཏཱཔིཏརོ པཙྩུཔཊྛཱཏབྦཱ ‘བྷཏོ ནེ བྷརིསྶཱམི, ཀིཙྩཾ ནེསཾ ཀརིསྶཱམི, ཀུལཝཾསཾ ཋཔེསྶཱམི, དཱཡཛྫཾ པཊིཔཛྫིསྶཱམི, ཨཐ ཝཱ པན པེཏཱནཾ ཀཱལཀཏཱནཾ དཀྑིཎཾ ཨནུཔྤདསྶཱམཱི’ཏི. ཨིམེཧི ཁོ, གཧཔཏིཔུཏྟ, པཉྩཧི ཋཱནེཧི པུཏྟེན པུརཏྠིམཱ དིསཱ མཱཏཱཔིཏརོ པཙྩུཔཊྛིཏཱ པཉྩཧི ཋཱནེཧི པུཏྟཾ ཨནུཀམྤནྟི, པཱཔཱ ནིཝཱརེནྟི, ཀལྱཱཎེ ནིཝེསེནྟི, སིཔྤཾ སིཀྑཱཔེནྟི, པཏིརཱུཔེན དཱརེན སཾཡོཛེནྟི, སམཡེ དཱཡཛྫཾ ནིཡྻཱདེནྟཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༢༦༧).

ཨཔིཙ ཡོ མཱཏཱཔིཏརོ ཏཱིསུ ཝཏྠཱུསུ པསཱདུཔྤཱདནེན སཱིལསམཱདཱཔནེན པབྦཛྫཱཡ ཝཱ ཨུཔཊྛཧཏི, ཨཡཾ མཱཏཱཔིཏུཨུཔཊྛཱཀཱནཾ ཨགྒོ, ཏསྶ ཏཾ མཱཏཱཔིཏུཨུཔཊྛཱནཾ མཱཏཱཔིཏཱུཧི ཀཏསྶ ཨུཔཀཱརསྶ པཙྩུཔཀཱརབྷཱུཏཾ ཨནེཀེསཾ དིཊྛདྷམྨིཀཱནཾ སམྤརཱཡིཀཱནཉྩ ཨཏྠཱནཾ པདཊྛཱནཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

པུཏྟདཱརསྶཱཏི ཨེཏྠ ཨཏྟནཱ ཛནིཏཱ པུཏྟཱཔི དྷཱིཏརོཔི ‘‘པུཏྟཱ’’ ཏྭེཝ སངྑྱཾ གཙྪནྟི. དཱརཱཏི ཝཱིསཏིཡཱ བྷརིཡཱནཾ ཡཱ ཀཱཙི བྷརིཡཱ. པུཏྟཱ ཙ དཱརཱ ཙ པུཏྟདཱརཾ, ཏསྶ པུཏྟདཱརསྶ. སངྒཧོཏི སམྨཱནནཱདཱིཧི ཨུཔཀཱརཀརཎཾ. ཏཾ སུསཾཝིཧིཏཀམྨནྟཏཱདིདིཊྛདྷམྨིཀཧིཏཧེཏུཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ – ‘‘པཙྪིམཱ དིསཱ པུཏྟདཱརཱ ཝེདིཏབྦཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༢༦༦) ཨེཏྠ ཨུདྡིཊྛཾ པུཏྟདཱརཾ བྷརིཡཱསདྡེན སངྒཎྷིཏྭཱ –

‘‘པཉྩཧི ཁོ, གཧཔཏིཔུཏྟ, ཋཱནེཧི སཱམིཀེན པཙྪིམཱ དིསཱ བྷརིཡཱ པཙྩུཔཊྛཱཏབྦཱ, སམྨཱནནཱཡ ཨནཝམཱནནཱཡ ཨནཏིཙརིཡཱཡ ཨིསྶརིཡཝོསྶགྒེན ཨལངྐཱརཱནུཔྤདཱནེན. ཨིམེཧི ཁོ, གཧཔཏིཔུཏྟ, པཉྩཧི ཋཱནེཧི སཱམིཀེན པཙྪིམཱ དིསཱ བྷརིཡཱ པཙྩུཔཊྛིཏཱ པཉྩཧི ཋཱནེཧི སཱམིཀཾ ཨནུཀམྤཏི, སུསཾཝིཧིཏཀམྨནྟཱ ཙ ཧོཏི, སངྒཧིཏཔརིཛནཱ ཙ, ཨནཏིཙཱརིནཱི ཙ, སམྦྷཏཉྩ ཨནུརཀྑཏི, དཀྑཱ ཙ ཧོཏི ཨནལསཱ སབྦཀིཙྩེསཱུ’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༢༦༩).

ཨཡཾ ཝཱ ཨཔརོ ནཡོ – སངྒཧོཏི དྷམྨིཀཱཧི དཱནཔིཡཝཱཙཨཏྠཙརིཡཱཧི སངྒཎྷནཾ. སེཡྻཐིདཾ – ཨུཔོསཐདིཝསེསུ པརིབྦཡདཱནཾ, ནཀྑཏྟདིཝསེསུ ནཀྑཏྟདསྶཱཔནཾ, མངྒལདིཝསེསུ མངྒལཀརཎཾ, དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀེསུ ཨཏྠེསུ ཨོཝཱདཱནུསཱསནནྟི. ཏཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ དིཊྛདྷམྨིཀཧིཏཧེཏུཏོ སམྤརཱཡིཀཧིཏཧེཏུཏོ དེཝཏཱཧིཔི ནམསྶནཱིཡབྷཱཝཧེཏུཏོ ཙ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཡཐཱཧ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ –

‘‘ཡེ གཧཊྛཱ པུཉྙཀརཱ, སཱིལཝནྟོ ཨུཔཱསཀཱ;

དྷམྨེན དཱརཾ པོསེནྟི, ཏེ ནམསྶཱམི མཱཏལཱི’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༢༦༤);

ཨནཱཀུལཱ ཀམྨནྟཱ ནཱམ ཀཱལཉྙུཏཱཡ པཏིརཱུཔཀཱརིཏཱཡ ཨནལསཏཱཡ ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡསམྤདཱཡ ཨབྱསནཱིཡཏཱཡ ཙ ཀཱལཱཏིཀྐམནཨཔྤཏིརཱུཔཀརཎཱཀརཎསིཐིལཀརཎཱདིཨཱཀུལབྷཱཝཝིརཧིཏཱ ཀསིགོརཀྑཝཎིཛྫཱདཡོ ཀམྨནྟཱ. ཨེཏེ ཨཏྟནོ ཝཱ པུཏྟདཱརསྶ ཝཱ དཱསཀམྨཀརཱནཾ ཝཱ བྱཏྟཏཱཡ ཨེཝཾ པཡོཛིཏཱ དིཊྛེཝ དྷམྨེ དྷནདྷཉྙཝུཌྜྷིཔཊིལཱབྷཧེཏུཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཏྟཱ. ཝུཏྟཉྩེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘པཏིརཱུཔཀཱརཱི དྷུརཝཱ, ཨུཊྛཱཏཱ ཝིནྡཏེ དྷན’’ནྟི. (སུ. ནི. ༡༨༩; སཾ. ནི. ༡.༢༤༦) ཙ;

‘‘ན དིཝཱ སོཔྤསཱིལེན, རཏྟིམུཊྛཱནདེསྶིནཱ;

ནིཙྩཾ མཏྟེན སོཎྜེན, སཀྐཱ ཨཱཝསིཏུཾ གྷརཾ.

‘‘ཨཏིསཱིཏཾ ཨཏིཨུཎྷཾ, ཨཏིསཱཡམིདཾ ཨཧུ;

ཨིཏི ཝིསྶཊྛཀམྨནྟེ, ཨཏྠཱ ཨཙྩེནྟི མཱཎཝེ.

‘‘ཡོདྷ སཱིཏཉྩ ཨུཎྷཉྩ, ཏིཎཱ བྷིཡྻོ ན མཉྙཏི;

ཀརཾ པུརིསཀིཙྩཱནི, སོ སུཁཱ ན ཝིཧཱཡཏཱི’’ཏི. ཙ (དཱི. ནི. ༣.༢༥༣);

‘‘བྷོགེ སཾཧརམཱནསྶ, བྷམརསྶེཝ ཨིརཱིཡཏོ;

བྷོགཱ སནྣིཙཡཾ ཡནྟི, ཝམྨིཀོཝཱུཔཙཱིཡཏཱི’’ཏི. (དཱི. ནི. ༣.༢༦༥) –

ཙ ཨེཝམཱདི.

ཨེཝཾ ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ མཱཏུཔཊྛཱནཾ, པིཏུཔཊྛཱནཾ, པུཏྟདཱརསྶ སངྒཧོ, ཨནཱཀུལཱ ཙ ཀམྨནྟཱཏི ཙཏྟཱརི མངྒལཱནི ཝུཏྟཱནི, པུཏྟདཱརསྶ སངྒཧཾ ཝཱ དྭིདྷཱ ཀཏྭཱ པཉྩ, མཱཏཱཔིཏུཨུཔཊྛཱནཾ ཝཱ ཨེཀམེཝ ཀཏྭཱ ཏཱིཎི. མངྒལཏྟཉྩ ནེསཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིབྷཱཝིཏམེཝཱཏི.

ནིཊྛིཏཱ མཱཏཱཔིཏུཨུཔཊྛཱནནྟི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

༢༦༦. ཨིདཱནི དཱནཉྩཱཏི ཨེཏྠ དཱིཡཏེ ཨིམིནཱཏི དཱནཾ, ཨཏྟནོ སནྟཀཾ པརསྶ པཊིཔཱདཱིཡཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དྷམྨསྶ ཙརིཡཱ, དྷམྨཱ ཝཱ ཨནཔེཏཱ ཙརིཡཱ དྷམྨཙརིཡཱ. ཉཱཡནྟེ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨིམེ’’ཏི ཉཱཏཀཱ. ན ཨཝཛྫཱནི ཨནཝཛྫཱནི, ཨནིནྡིཏཱནི ཨགརཧིཏཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི ཨཡཾ པདཝཎྞནཱ.

ཨཏྠཝཎྞནཱ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – དཱནཾ ནཱམ པརཾ ཨུདྡིསྶ སུབུདྡྷིཔུབྦིཀཱ ཨནྣཱདིདསདཱནཝཏྠུཔརིཙྩཱགཙེཏནཱ ཏཾསམྤཡུཏྟོ ཝཱ ཨལོབྷོ. ཨལོབྷེན ཧི ཏཾ ཝཏྠུཾ པརསྶ པཊིཔཱདེཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘དཱིཡཏེ ཨིམིནཱཏི དཱན’’ནྟི. ཏཾ བཧུཛནཔིཡམནཱཔཏཱདཱིནཾ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཱནཾ ཕལཝིསེསཱནཾ ཨདྷིགམཧེཏུཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ‘‘དཱཡཀོ སཱིཧ དཱནཔཏི བཧུནོ ཛནསྶ པིཡོ ཧོཏི མནཱཔོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིནི ཙེཏྠ སུཏྟཱནི (ཨ. ནི. ༥.༣༤) ཨནུསྶརིཏབྦཱནི.

ཨཔརོ ནཡོ – དཱནཾ ནཱམ དུཝིདྷཾ ཨཱམིསདཱནཉྩ, དྷམྨདཱནཉྩ. ཏཏྠ ཨཱམིསདཱནཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརམེཝ. ཨིདྷལོཀཔརལོཀདུཀྑཀྑཡསུཁཱཝཧསྶ པན སམྨཱསམྦུདྡྷཔྤཝེདིཏསྶ དྷམྨསྶ པརེསཾ ཧིཏཀཱམཏཱཡ དེསནཱ དྷམྨདཱནཾ. ཨིམེསཉྩ དྭིནྣཾ དཱནཱནཾ ཨེཏདེཝ ཨགྒཾ. ཡཐཱཧ –

‘‘སབྦདཱནཾ དྷམྨདཱནཾ ཛིནཱཏི,

སབྦརསཾ དྷམྨརསོ ཛིནཱཏི;

སབྦརཏིཾ དྷམྨརཏཱི ཛིནཱཏི,

ཏཎྷཀྑཡོ སབྦདུཀྑཾ ཛིནཱཏཱི’’ཏི. (དྷ. པ. ༣༥༤);

ཏཏྠ ཨཱམིསདཱནསྶ མངྒལཏྟཾ ཝུཏྟམེཝ. དྷམྨདཱནཾ པན ཡསྨཱ ཨཏྠཔཊིསཾཝེདིཏཱདཱིནཾ གུཎཱནཾ པདཊྛཱནཾ, ཏསྨཱ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘ཡཐཱ ཡཐཱ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ཝིཏྠཱརེན པརེསཾ དེསེཏི, ཏཐཱ ཏཐཱ སོ ཏསྨིཾ དྷམྨེ ཨཏྠཔཊིསཾཝེདཱི ཙ ཧོཏི དྷམྨཔཊིསཾཝེདཱི ཙཱ’’ཏི ཨེཝམཱདི (དཱི. ནི. ༣.༣༥༥; ཨ. ནི. ༥.༢༦).

དྷམྨཙརིཡཱ ནཱམ དསཀུསལཀམྨཔཐཙརིཡཱ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཏིཝིདྷཾ ཁོ, གཧཔཏཡོ, ཀཱཡེན དྷམྨཙརིཡཱསམཙརིཡཱ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདི. སཱ པནེསཱ དྷམྨཙརིཡཱ སགྒལོཀཱུཔཔཏྟིཧེཏུཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ – ‘‘དྷམྨཙརིཡཱསམཙརིཡཱཧེཏུ ཁོ, གཧཔཏཡོ, ཨེཝམིདྷེཀཙྩེ སཏྟཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫནྟཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༤༡).

ཉཱཏཀཱ ནཱམ མཱཏིཏོ ཝཱ པིཏིཏོ ཝཱ ཡཱཝ སཏྟམཱ པིཏཱམཧཡུགཱ སམྦནྡྷཱ. ཏེསཾ བྷོགཔཱརིཛུཉྙེན ཝཱ བྱཱདྷིཔཱརིཛུཉྙེན ཝཱ ཨབྷིཧཏཱནཾ ཨཏྟནོ སམཱིཔཾ ཨཱགཏཱནཾ ཡཐཱབལཾ གྷཱསཙྪཱདནདྷནདྷཉྙཱདཱིཧི སངྒཧོ པསཾསཱདཱིནཾ དིཊྛདྷམྨིཀཱནཾ སུགཏིགམནཱདཱིནཉྩ སམྤརཱཡིཀཱནཾ ཝིསེསཱདྷིགམཱནཾ ཧེཏུཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

ཨནཝཛྫཱནི ཀམྨཱནི ནཱམ ཨུཔོསཐངྒསམཱདཱནཝེཡྻཱཝཙྩཀརཎཨཱརཱམཝནརོཔནསེཏུཀརཎཱདཱིནི ཀཱཡཝཙཱིམནོསུཙརིཏཀམྨཱནི. ཏཱནི ཧི ནཱནཔྤཀཱརཧིཏསུཁཱདྷིགམཧེཏུཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ‘‘ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ, ཝིསཱཁེ, ཝིཛྫཏི ཡཾ ཨིདྷེཀཙྩོ ཨིཏྠཱི ཝཱ པུརིསོ ཝཱ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསིཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིནི ཙེཏྠ སུཏྟཱནི (ཨ. ནི. ༨.༤༣) ཨནུསྶརིཏབྦཱནི.

ཨེཝཾ ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ དཱནཾ, དྷམྨཙརིཡཱ, ཉཱཏཀཱནཾ སངྒཧོ, ཨནཝཛྫཱནི ཀམྨཱནཱིཏི ཙཏྟཱརི མངྒལཱནི ཝུཏྟཱནི, མངྒལཏྟཉྩ ནེསཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིབྷཱཝིཏམེཝཱཏི.

ནིཊྛིཏཱ དཱནཉྩཱཏི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

༢༦༧. ཨིདཱནི ཨཱརཏཱི ཝིརཏཱིཏི ཨེཏྠ ཨཱརཏཱིཏི ཨཱརམཎཾ. ཝིརཏཱིཏི ཝིརམཎཾ, ཝིརམནྟི ཝཱ ཨེཏཱཡ སཏྟཱཏི ཝིརཏི. པཱཔཱཏི ཨཀུསལཱ. མདནཱིཡཊྛེན མཛྫཾ, མཛྫསྶ པཱནཾ མཛྫཔཱནཾ, ཏཏོ མཛྫཔཱནཱ. སཾཡམནཾ སཾཡམོ. ཨཔྤམཛྫནཾ ཨཔྤམཱདོ. དྷམྨེསཱུཏི ཀུསལེསུ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི ཨཡཾ པདཝཎྞནཱ.

ཨཏྠཝཎྞནཱ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – ཨཱརཏི ནཱམ པཱཔེ ཨཱདཱིནཝདསྶཱཝིནོ མནསཱ ཨེཝ ཨནབྷིརཏི. ཝིརཏི ནཱམ ཀམྨདྭཱརཝསེན ཀཱཡཝཱཙཱཧི ཝིརམཎཾ. སཱ ཙེསཱ ཝིརཏི ནཱམ སམྤཏྟཝིརཏི སམཱདཱནཝིརཏི སམུཙྪེདཝིརཏཱིཏི ཏིཝིདྷཱ ཧོཏི. ཏཏྠ ཡཱ ཀུལཔུཏྟསྶ ཨཏྟནོ ཛཱཏིཾ ཝཱ ཀུལཾ ཝཱ གོཏྟཾ ཝཱ པཊིཙྩ ‘‘ན མེ ཨེཏཾ པཏིརཱུཔཾ, ཡྭཱཧཾ ཨིམཾ པཱཎཾ ཧནེཡྻཾ, ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡེཡྻ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན སམྤཏྟཝཏྠུཏོ ཝིརཏི, ཨཡཾ སམྤཏྟཝིརཏི ནཱམ. སིཀྑཱཔདསམཱདཱནཝསེན པན པཝཏྟཱ སམཱདཱནཝིརཏི ནཱམ, ཡསྶཱ པཝཏྟིཏོ པབྷུཏི ཀུལཔུཏྟོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིནི ན སམཱཙརཏི. ཨརིཡམགྒསམྤཡུཏྟཱ སམུཙྪེདཝིརཏི ནཱམ, ཡསྶཱ པཝཏྟིཏོ པབྷུཏི ཨརིཡསཱཝཀསྶ པཉྩ བྷཡཱནི ཝེརཱནི ཝཱུཔསནྟཱནི ཧོནྟི. པཱཔཾ ནཱམ ཡཾ ཏཾ ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏོ ཁོ, གཧཔཏིཔུཏྟ, ཀམྨཀིལེསོ ཨདིནྣཱདཱནཾ…པེ… ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརོ…པེ… མུསཱཝཱདོ’’ཏི ཨེཝཾ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ –

‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏོ ཨདིནྣཱདཱནཾ, མུསཱཝཱདོ ཙ ཝུཙྩཏི;

པརདཱརགམནཉྩེཝ, ནཔྤསཾསནྟི པཎྜིཏཱ’’ཏི. (དཱི. ནི. ༣.༢༤༥) –

ཨེཝཾ གཱཐཱཡ སངྒཧིཏཾ ཀམྨཀིལེསསངྑཱཏཾ ཙཏུབྦིདྷཾ ཨཀུསལཾ, ཏཏོ པཱཔཱ. སབྦཱཔེསཱ ཨཱརཏི ཙ ཝིརཏི ཙ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀབྷཡཝེརཔྤཧཱནཱདིནཱནཔྤཀཱརཝིསེསཱདྷིགམཧེཏུཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཁོ, གཧཔཏིཔུཏྟ, ཨརིཡསཱཝཀོ’’ཏིཨཱདཱིནི ཙེཏྠ སུཏྟཱནི ཨནུསྶརིཏབྦཱནི.

མཛྫཔཱནཱ ཙ སཾཡམོ ནཱམ པུབྦེ ཝུཏྟསུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ ཝེརམཎིཡཱཝེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཡསྨཱ པན མཛྫཔཱཡཱི ཨཏྠཾ ན ཛཱནཱཏི, དྷམྨཾ ན ཛཱནཱཏི, མཱཏུཔི ཨནྟརཱཡཾ ཀརོཏི, པིཏུ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷཏཐཱགཏསཱཝཀཱནམྤི ཨནྟརཱཡཾ ཀརོཏི, དིཊྛེཝ དྷམྨེ གརཧཾ, སམྤརཱཡེ དུགྒཏིཾ, ཨཔརཱཔརིཡཱཡེ ཨུམྨཱདཉྩ པཱཔུཎཱཏི. མཛྫཔཱནཱ པན སཾཡཏོ ཏེསཾ དོསཱནཾ ཝཱུཔསམཾ ཏབྦིཔརཱིཏགུཎསམྤདཉྩ པཱཔུཎཱཏི. ཏསྨཱ ཨཡཾ མཛྫཔཱནཱ སཾཡམོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦོ.

ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ ཨཔྤམཱདོ ནཱམ ‘‘ཀུསལཱནཾ ཝཱ དྷམྨཱནཾ བྷཱཝནཱཡ ཨསཀྐཙྩཀིརིཡཏཱ ཨསཱཏཙྩཀིརིཡཏཱ ཨནཊྛིཏཀིརིཡཏཱ ཨོལཱིནཝུཏྟིཏཱ ནིཀྑིཏྟཚནྡཏཱ ནིཀྑིཏྟདྷུརཏཱ ཨནཱསེཝནཱ ཨབྷཱཝནཱ ཨབཧུལཱིཀམྨཾ ཨནདྷིཊྛཱནཾ ཨནནུཡོགོ པམཱདོ. ཡོ ཨེཝརཱུཔོ པམཱདོ པམཛྫནཱ པམཛྫིཏཏྟཾ, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི པམཱདོ’’ཏི (ཝིབྷ. ༨༤༦) ཨེཏྠ ཝུཏྟསྶ པམཱདསྶ པཊིཔཀྑནཡེན ཨཏྠཏོ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ སཏིཡཱ ཨཝིཔྤཝཱསོ ཝེདིཏབྦོ. སོ ནཱནཔྤཀཱརཀུསལཱདྷིགམཧེཏུཏོ ཨམཏཱདྷིགམཧེཏུཏོ ཙ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏཏྠ ‘‘ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༡༨-༡༩; ཨ. ནི. ༥.༢༦) ཙ ‘‘ཨཔྤམཱདོ ཨམཏཔད’’ནྟི (དྷ. པ. ༢༡) ཙ ཨེཝམཱདི སཏྠུསཱསནཾ ཨནུསྶརིཏབྦཾ.

ཨེཝཾ ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ པཱཔཱ ཝིརཏི, མཛྫཔཱནཱ སཾཡམོ, ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ ཨཔྤམཱདོཏི ཏཱིཎི མངྒལཱནི ཝུཏྟཱནི, མངྒལཏྟཉྩ ནེསཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིབྷཱཝིཏམེཝཱཏི.

ནིཊྛིཏཱ ཨཱརཏཱི ཝིརཏཱིཏི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

༢༦༨. ཨིདཱནི གཱརཝོ ཙཱཏི ཨེཏྠ གཱརཝོཏི གརུབྷཱཝོ. ནིཝཱཏོཏི ནཱིཙཝུཏྟིཏཱ. སནྟུཊྛཱིཏི སནྟོསོ. ཀཏསྶ ཛཱནནཏཱ ཀཏཉྙུཏཱ. ཀཱལེནཱཏི ཁཎེན སམཡེན. དྷམྨསྶ སཝནཾ དྷམྨསྶཝནཾ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི ཨཡཾ པདཝཎྞནཱ.

ཨཏྠཝཎྞནཱ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – གཱརཝོ ནཱམ གརུཀཱརཔཡོགཱརཧེསུ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷཏཐཱགཏསཱཝཀཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡམཱཏཱཔིཏུཛེཊྛབྷཱཏིཀབྷགིནིཨཱདཱིསུ ཡཐཱནུརཱུཔཾ གརུཀཱརོ གརུཀརཎཾ སགཱརཝཏཱ. སྭཱཡཾ གཱརཝོ ཡསྨཱ སུགཏིགམནཱདཱིནཾ ཧེཏུ. ཡཐཱཧ –

‘‘གརུཀཱཏབྦཾ གརུཾ ཀརོཏི, མཱནེཏབྦཾ མཱནེཏི, པཱུཛེཏབྦཾ པཱུཛེཏི. སོ ཏེན ཀམྨེན ཨེཝཾ སམཏྟེན ཨེཝཾ སམཱདིནྣེན ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ནོ ཙེ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ…པེ… ཨུཔཔཛྫཏི, སཙེ མནུསྶཏྟཾ ཨཱགཙྪཏི, ཡཏྠ ཡཏྠ པཙྩཱཛཱཡཏི, ཨུཙྩཱཀུལཱིནོ ཧོཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༣.༢༩༥).

ཡཐཱ ཙཱཧ – ‘‘སཏྟིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཔརིཧཱནིཡཱ དྷམྨཱ. ཀཏམེ སཏྟ? སཏྠུགཱརཝཏཱ’’ཏིཨཱདི (ཨ. ནི. ༧.༣༢-༣༣). ཏསྨཱ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

ནིཝཱཏོ ནཱམ ནཱིཙམནཏཱ ནིཝཱཏཝུཏྟིཏཱ, ཡཱཡ སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ ནིཧཏམཱནོ ནིཧཏདཔྤོ པཱདཔུཉྪནཙོལ༹ཀསམོ ཚིནྣཝིསཱཎུསབྷསམོ ཨུདྡྷཊདཱཋསཔྤསམོ ཙ ཧུཏྭཱ སཎྷོ སཁིལོ སུཁསམྦྷཱསོ ཧོཏི, ཨཡཾ ནིཝཱཏོ. སྭཱཡཾ ཡསཱདིགུཎཔཊིལཱབྷཧེཏུཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨཱཧ ཙ – ‘‘ནིཝཱཏཝུཏྟི ཨཏྠདྡྷོ, ཏཱདིསོ ལབྷཏེ ཡས’’ནྟི ཨེཝམཱདི (དཱི. ནི. ༣.༢༧༣).

སནྟུཊྛི ནཱམ ཨིཏརཱིཏརཔཙྩཡསནྟོསོ, སོ དྭཱདསཝིདྷོ ཧོཏི. སེཡྻཐིདཾ – ཙཱིཝརེ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ, ཡཐཱབལསནྟོསོ, ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོཏི ཏིཝིདྷོ. ཨེཝཾ པིཎྜཔཱཏཱདཱིསུ.

ཏསྶཱཡཾ པབྷེདཝཎྞནཱ – ཨིདྷ བྷིཀྑུ ཙཱིཝརཾ ལབྷཏི སུནྡརཾ ཝཱ ཨསུནྡརཾ ཝཱ, སོ ཏེནེཝ ཡཱཔེཏི, ཨཉྙཾ ན པཏྠེཏི, ལབྷནྟོཔི ན གཎྷཱཏི, ཨཡམསྶ ཙཱིཝརེ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ. ཨཐ པན ཨཱབཱདྷིཀོ ཧོཏི, གརུཾ ཙཱིཝརཾ པཱརུཔནྟོ ཨོཎམཏི ཝཱ ཀིལམཏི ཝཱ. སོ སབྷཱགེན བྷིཀྑུནཱ སདྡྷིཾ ཏཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ ལཧུཀེན ཡཱཔེནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི, ཨཡམསྶ ཙཱིཝརེ ཡཐཱབལསནྟོསོ. ཨཔརོ བྷིཀྑུ པཎཱིཏཔཙྩཡལཱབྷཱི ཧོཏི, སོ པཊྚཙཱིཝརཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརཾ མཧགྒྷཾ ཙཱིཝརཾ ལབྷིཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ ཐེརཱནཾ ཙིརཔབྦཛིཏཱནཾ བཧུསྶུཏཱནཉྩ ཨནུརཱུཔ’’ནྟི ཏེསཾ དཏྭཱ ཨཏྟནཱ སངྐཱརཀཱུཊཱ ཝཱ ཨཉྙཏོ ཝཱ ཀུཏོཙི ནནྟཀཱནི ཨུཙྩིནིཏྭཱ སངྒྷཱཊིཾ ཀཏྭཱ དྷཱརེནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི, ཨཡམསྶ ཙཱིཝརེ ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོ.

ཨིདྷ པན བྷིཀྑུ པིཎྜཔཱཏཾ ལབྷཏི ལཱུཁཾ ཝཱ པཎཱིཏཾ ཝཱ, སོ ཏེནེཝ ཡཱཔེཏི, ཨཉྙཾ ན པཏྠེཏི, ལབྷནྟོཔི ན གཎྷཱཏི, ཨཡམསྶ པིཎྜཔཱཏེ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ. ཨཐ པན ཨཱབཱདྷིཀོ ཧོཏི, ལཱུཁཾ པིཎྜཔཱཏཾ བྷུཉྫིཏྭཱ བཱལ༹ྷཾ རོགཱཏངྐཾ པཱཔུཎཱཏི, སོ སབྷཱགསྶ བྷིཀྑུནོ ཏཾ དཏྭཱ ཏསྶ ཧཏྠཏོ སཔྤིམདྷུཁཱིརཱདཱིནི བྷུཉྫིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི, ཨཡམསྶ པིཎྜཔཱཏེ ཡཐཱབལསནྟོསོ. ཨཔརོ བྷིཀྑུ པཎཱིཏཾ པིཎྜཔཱཏཾ ལབྷཏི, སོ ‘‘ཨཡཾ པིཎྜཔཱཏོ ཐེརཱནཾ ཙིརཔབྦཛིཏཱནཾ ཨཉྙེསཉྩ པཎཱིཏཔིཎྜཔཱཏཾ ཝིནཱ ཨཡཱཔེནྟཱནཾ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ཨནུརཱུཔོ’’ཏི ཏེསཾ དཏྭཱ ཨཏྟནཱ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ མིསྶཀཱཧཱརཾ བྷུཉྫནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི, ཨཡམསྶ པིཎྜཔཱཏེ ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོ.

ཨིདྷ པན བྷིཀྑུནོ སེནཱསནཾ པཱཔུཎཱཏི, སོ ཏེནེཝ སནྟུསྶཏི, པུན ཨཉྙཾ སུནྡརཏརམྤི པཱཔུཎནྟཾ ན གཎྷཱཏི, ཨཡམསྶ སེནཱསནེ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ. ཨཐ པན ཨཱབཱདྷིཀོ ཧོཏི, ནིཝཱཏསེནཱསནེ ཝསནྟོ ཨཏིཝིཡ པིཏྟརོགཱདཱིཧི ཨཱཏུརཱིཡཏི, སོ སབྷཱགསྶ བྷིཀྑུནོ ཏཾ དཏྭཱ ཏསྶ པཱཔུཎནཀེ སཝཱཏསཱིཏལསེནཱསནེ ཝསིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི, ཨཡམསྶ སེནཱསནེ ཡཐཱབལསནྟོསོ. ཨཔརོ བྷིཀྑུ སུནྡརཾ སེནཱསནཾ པཏྟམྤི ན སམྤཊིཙྪཏི ‘‘སུནྡརསེནཱསནཾ པམཱདཊྛཱནཾ, ཏཏྲ ནིསིནྣསྶ ཐིནམིདྡྷཾ ཨོཀྐམཏི, ནིདྡཱབྷིབྷཱུཏསྶ ཙ པུན པཊིབུཛ྄ཛྷཏོ ཀཱམཝིཏཀྐཱ སམུདཱཙརནྟཱི’’ཏི, སོ ཏཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཨབྦྷོཀཱསརུཀྑམཱུལཔཎྞཀུཊཱིསུ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ནིཝསནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི, ཨཡམསྶ སེནཱསནེ ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོ.

ཨིདྷ པན བྷིཀྑུ བྷེསཛྫཾ ལབྷཏི ཧརཱིཏཀཾ ཝཱ ཨཱམལཀཾ ཝཱ, སོ ཏེནེཝ ཡཱཔེཏི, ཨཉྙེཧི ལདྡྷཾ སཔྤིམདྷུཕཱཎིཏཱདིམྤི ན པཏྠེཏི, ལབྷནྟོཔི ན གཎྷཱཏི, ཨཡམསྶ གིལཱནཔཙྩཡེ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ. ཨཐ པན ཨཱབཱདྷིཀོ ཏེལེན ཨཏྠིཀོ ཕཱཎིཏཾ ལབྷཏི, སོ ཏཾ སབྷཱགསྶ བྷིཀྑུནོ དཏྭཱ ཏསྶ ཧཏྠཏོ ཏེལེན བྷེསཛྫཾ ཀཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི, ཨཡམསྶ གིལཱནཔཙྩཡེ ཡཐཱབལསནྟོསོ. ཨཔརོ བྷིཀྑུ ཨེཀསྨིཾ བྷཱཛནེ པཱུཏིམུཏྟཧརཱིཏཀཾ ཋཔེཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ ཙཏུམདྷུརཾ ‘‘གཎྷཐ, བྷནྟེ, ཡདིཙྪསཱི’’ཏི ཝུཙྩམཱནོ སཙསྶ ཏེསཾ དྭིནྣཾ ཨཉྙཏརེནཔི བྱཱདྷི ཝཱུཔསམྨཏི, ཨཐ ‘‘པཱུཏིམུཏྟཧརཱིཏཀཾ ནཱམ བུདྡྷཱདཱིཧི ཝཎྞིཏཾ, ཨཡཉྩ པཱུཏིམུཏྟབྷེསཛྫཾ ནིསྶཱཡ པབྦཛྫཱ, ཏཏྠ ཏེ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨུསྶཱཧོ ཀརཎཱིཡོ’’ཏི (མཧཱཝ. ༡༢༨) ཝུཏྟནྟི ཙིནྟེནྟོ ཙཏུམདྷུརབྷེསཛྫཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ མུཏྟཧརཱིཏཀེན བྷེསཛྫཾ ཀརོནྟོཔི པརམསནྟུཊྛོཝ ཧོཏི, ཨཡམསྶ གིལཱནཔཙྩཡེ ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོ.

ཨེཝཾ པབྷེདོ སབྦོཔེསོ སནྟོསོ སནྟུཊྛཱིཏི ཝུཙྩཏི. སཱ ཨཏྲིཙྪཏཱཔཱཔིཙྪཏཱམཧིཙྪཏཱདཱིནཾ པཱཔདྷམྨཱནཾ པཧཱནཱདྷིགམཧེཏུཏོ སུགཏིཧེཏུཏོ ཨརིཡམགྒསམྦྷཱརབྷཱཝཏོ ཙཱཏུདྡིསཱདིབྷཱཝཧེཏུཏོ ཙ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཱ. ཨཱཧ ཙ –

‘‘ཙཱཏུདྡིསོ ཨཔྤཊིགྷོ ཙ ཧོཏི,

སནྟུསྶམཱནོ ཨིཏརཱིཏརེནཱ’’ཏི. (སུ. ནི. ༤༢; ཙཱུལ༹ནི. ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟནིདྡེས ༡༢༨) ཨེཝམཱདི;

ཀཏཉྙུཏཱ ནཱམ ཨཔྤསྶ ཝཱ བཧུསྶ ཝཱ ཡེན ཀེནཙི ཀཏསྶ ཨུཔཀཱརསྶ པུནཔྤུནཾ ཨནུསྶརཎབྷཱཝེན ཛཱནནཏཱ. ཨཔིཙ ནེརཡིཀཱདིདུཀྑཔརིཏྟཱཎཏོ པུཉྙཱནི ཨེཝ པཱཎཱིནཾ བཧཱུཔཀཱརཱནི, ཏཏོ ཏེསམྤི ཨུཔཀཱརཱནུསྶརཎཏཱ ‘‘ཀཏཉྙུཏཱ’’ཏི ཝེདིཏབྦཱ. སཱ སཔྤུརིསེཧི པསཾསནཱིཡཏཱདིནཱནཔྤཀཱརཝིསེསཱདྷིགམཧེཏུཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཏྟཱ. ཨཱཧ ཙ – ‘‘དྭེམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ དུལླབྷཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ དྭེ? ཡོ ཙ པུབྦཀཱརཱི, ཡོ ཙ ཀཏཉྙཱུ ཀཏཝེདཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༢.༡༢༠).

ཀཱལེན དྷམྨསྶཝནཾ ནཱམ ཡསྨིཾ ཀཱལེ ཨུདྡྷཙྩསཧགཏཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི, ཀཱམཝིཏཀྐཱདཱིནཾ ཝཱ ཨཉྙཏརེན ཨབྷིབྷཱུཏཾ, ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཏེསཾ ཝིནོདནཏྠཾ དྷམྨསྶཝནཾ. ཨཔརེ ཨཱཧུ – པཉྩམེ པཉྩམེ དིཝསེ དྷམྨསྶཝནཾ ཀཱལེན དྷམྨསྶཝནཾ ནཱམ. ཡཐཱཧ ཨཱཡསྨཱ ཨནུརུདྡྷོ ‘‘པཉྩཱཧིཀཾ ཁོ པན མཡཾ, བྷནྟེ, སབྦརཏྟིཾ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྣིསཱིདཱམཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༣༢༧; མཧཱཝ. ༤༦༦).

ཨཔིཙ ཡསྨིཾ ཀཱལེ ཀལྱཱཎམིཏྟེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སཀྐཱ ཧོཏི ཨཏྟནོ ཀངྑཱཔཊིཝིནོདཀཾ དྷམྨཾ སོཏུཾ, ཏསྨིཾ ཀཱལེཔི དྷམྨསྶཝནཾ ‘‘ཀཱལེན དྷམྨསྶཝན’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཏེ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པརིཔུཙྪཏི པརིཔཉྷཏཱི’’ཏིཨཱདི (དཱི. ནི. ༣.༣༥༨). ཏདེཏཾ ཀཱལེན དྷམྨསྶཝནཾ ནཱིཝརཎཔྤཧཱནཙཏུརཱནིསཾསཨཱསཝཀྑཡཱདིནཱནཔྤཀཱརཝིསེསཱདྷིགམཧེཏུཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཡསྨིཾ, བྷིཀྑཝེ, སམཡེ ཨརིཡསཱཝཀོ ཨཊྛིཾ ཀཏྭཱ མནསི ཀཏྭཱ སབྦཾ ཙེཏསོ སམནྣཱཧརིཏྭཱ ཨོཧིཏསོཏོ དྷམྨཾ སུཎཱཏི, པཉྩསྶ ནཱིཝརཎཱནི ཏསྨིཾ སམཡེ ན ཧོནྟཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༢༡༩) ཙ.

‘‘སོཏཱནུགཏཱནཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱནཾ…པེ… སུཔྤཊིཝིདྡྷཱནཾ ཙཏྟཱརོ ཨཱནིསཾསཱ པཱཊིཀངྑཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༡༩༡) ཙ.

‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ ཀཱལེན ཀཱལཾ སམྨཱ བྷཱཝིཡམཱནཱ སམྨཱ ཨནུཔརིཝཏྟིཡམཱནཱ ཨནུཔུབྦེན ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ པཱཔེནྟི. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཀཱལེན དྷམྨསྶཝན’’ནྟི ཙ ཨེཝམཱདཱིནི (ཨ. ནི. ༤.༡༤༧).

ཨེཝཾ ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ གཱརཝོ, ནིཝཱཏོ, སནྟུཊྛི, ཀཏཉྙུཏཱ, ཀཱལེན དྷམྨསྶཝནནྟི པཉྩ མངྒལཱནི ཝུཏྟཱནི, མངྒལཏྟཉྩ ནེསཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིབྷཱཝིཏམེཝཱཏི.

ནིཊྛིཏཱ གཱརཝོ ཙ ནིཝཱཏོ ཙཱཏི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

༢༦༩. ཨིདཱནི ཁནྟཱི ཙཱཏི ཨེཏྠ ཁམནཾ ཁནྟི. པདཀྑིཎགྒཱཧིཏཱཡ སུཁཾ ཝཙོ ཨསྨིནྟི སུཝཙོ, སུཝཙསྶ ཀམྨཾ སོཝཙསྶཾ, སོཝཙསྶསྶ བྷཱཝོ སོཝཙསྶཏཱ. ཀིལེསཱནཾ སམིཏཏྟཱ སམཎཱ. དསྶནནྟི པེཀྑནཾ. དྷམྨསྶ སཱཀཙྪཱ དྷམྨསཱཀཙྪཱ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི ཨཡཾ པདཝཎྞནཱ.

ཨཏྠཝཎྞནཱ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ ཁནྟི ནཱམ ཨདྷིཝཱསནཀྑནྟི, ཡཱཡ སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ དསཧི ཨཀྐོསཝཏྠཱུཧི ཨཀྐོསནྟེ, ཝདྷབནྡྷཱདཱིཧི ཝཱ ཝིཧིཾསནྟེ པུགྒལེ ཨསུཎནྟོ ཝིཡ ཙ ཨཔསྶནྟོ ཝིཡ ཙ ནིབྦིཀཱརོ ཧོཏི ཁནྟིཝཱདཱི ཝིཡ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨཧཱུ ཨཏཱིཏམདྡྷཱནཾ, སམཎོ ཁནྟིདཱིཔནོ;

ཏཾ ཁནྟིཡཱཡེཝ ཋིཏཾ, ཀཱསིརཱཛཱ ཨཚེདཡཱི’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༤.༥༡);

བྷདྡཀཏོ ཝཱ མནསི ཀརོཏི ཏཏོ ཨུཏྟརི ཨཔརཱདྷཱབྷཱཝེན ཨཱཡསྨཱ པུཎྞཏྠེརོ ཝིཡ. ཡཐཱཧ –

‘‘སཙེ མཾ, བྷནྟེ, སུནཱཔརནྟཀཱ མནུསྶཱ ཨཀྐོསིསྶནྟི པརིབྷཱསིསྶནྟི, ཏཏྠ མེ ཨེཝཾ བྷཝིསྶཏི ‘བྷདྡཀཱ ཝཏིམེ སུནཱཔརནྟཀཱ མནུསྶཱ, སུབྷདྡཀཱ ཝཏིམེ སུནཱཔརནྟཀཱ མནུསྶཱ, ཡཾ མེ ནཡིམེ པཱཎིནཱ པཧཱརཾ དེནྟཱི’’’ཏིཨཱདི (མ. ནི. ༣.༣༩༦; སཾ. ནི. ༤.༨༨).

ཡཱཡ ཙ སམནྣཱགཏོ ཨིསཱིནམྤི པསཾསནཱིཡོ ཧོཏི. ཡཐཱཧ སརབྷངྒོ ཨིསི –

‘‘ཀོདྷཾ ཝདྷིཏྭཱ ན ཀདཱཙི སོཙཏི,

མཀྑཔྤཧཱནཾ ཨིསཡོ ཝཎྞཡནྟི;

སབྦེསཾ ཝུཏྟཾ ཕརུསཾ ཁམེཐ,

ཨེཏཾ ཁནྟིཾ ཨུཏྟམམཱཧུ སནྟོ’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༡༧.༦༤);

དེཝཏཱནམྤི པསཾསནཱིཡོ ཧོཏི. ཡཐཱཧ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ –

‘‘ཡོ ཧཝེ བལཝཱ སནྟོ, དུབྦལསྶ ཏིཏིཀྑཏི;

ཏམཱཧུ པརམཾ ཁནྟིཾ, ནིཙྩཾ ཁམཏི དུབྦལོ’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༢༥༠-༢༥༡);

བུདྡྷཱནམྤི པསཾསནཱིཡོ ཧོཏི. ཡཐཱཧ བྷགཝཱ –

‘‘ཨཀྐོསཾ ཝདྷབནྡྷཉྩ, ཨདུཊྛོ ཡོ ཏིཏིཀྑཏི;

ཁནྟཱིབལཾ བལཱནཱིཀཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎ’’ནྟི. (དྷ. པ. ༣༩༩);

སཱ པནེསཱ ཁནྟི ཨེཏེསཉྩ ཨིདྷ ཝཎྞིཏཱནཾ ཨཉྙེསཉྩ གུཎཱནཾ ཨདྷིགམཧེཏུཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཱ.

སོཝཙསྶཏཱ ནཱམ སཧདྷམྨིཀཾ ཝུཙྩམཱནེ ཝིཀྑེཔཾ ཝཱ ཏུཎྷཱིབྷཱཝཾ ཝཱ གུཎདོསཙིནྟནཾ ཝཱ ཨནཱཔཛྫིཏྭཱ ཨཏིཝིཡ ཨཱདརཉྩ གཱརཝཉྩ ནཱིཙམནཏཉྩ པུརཀྑཏྭཱ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི ཝཙནཀརཎཏཱ. སཱ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ སནྟིཀཱ ཨོཝཱདཱནུསཱསནཱིཔཊིལཱབྷཧེཏུཏོ དོསཔྤཧཱནགུཎཱདྷིགམཧེཏུཏོ ཙ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

སམཎཱནཾ དསྶནཾ ནཱམ ཨུཔསམིཏཀིལེསཱནཾ བྷཱཝིཏཀཱཡཝཙཱིཙིཏྟཔཉྙཱནཾ ཨུཏྟམདམཐསམཐསམནྣཱགཏཱནཾ པབྦཛིཏཱནཾ ཨུཔསངྐམནུཔཊྛཱནཨནུསྶརཎསཝནདསྶནཾ, སབྦམྤི ཨོམཀདེསནཱཡ ‘‘དསྶན’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཏཾ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཀསྨཱ? བཧཱུཔཀཱརཏྟཱ. ཨཱཧ ཙ – ‘‘དསྶནམྤཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ བཧཱུཔཀཱརཾ ཝདཱམཱི’’ཏིཨཱདི (ཨིཏིཝུ. ༡༠༤). ཡཏོ ཧིཏཀཱམེན ཀུལཔུཏྟེན སཱིལཝནྟེ བྷིཀྑཱུ གྷརདྭཱརཾ སམྤཏྟེ དིསྭཱ ཡདི དེཡྻདྷམྨོ ཨཏྠི, ཡཐཱབལཾ དེཡྻདྷམྨེན པཏིམཱནེཏབྦཱ. ཡདི ནཏྠི, པཉྩཔཏིཊྛིཏཾ ཀཏྭཱ ཝནྡིཏབྦཱ. ཏསྨིཾ ཨསམྤཛྫམཱནེ ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱ ནམསྶིཏབྦཱ, ཏསྨིམྤི ཨསམྤཛྫམཱནེ པསནྣཙིཏྟེན པིཡཙཀྑཱུཧི སམྤསྶིཏབྦཱ. ཨེཝཾ དསྶནམཱུལཀེནཱཔི ཧི པུཉྙེན ཨནེཀཱནི ཛཱཏིསཧསྶཱནི ཙཀྑུམྷི རོགོ ཝཱ དཱཧོ ཝཱ ཨུསྶདཱ ཝཱ པིལ༹ཀཱ ཝཱ ན ཧོནྟི, ཝིཔྤསནྣཔཉྩཝཎྞསསྶིརིཀཱནི ཧོནྟི ཙཀྑཱུནི རཏནཝིམཱནེ ཨུགྒྷཱཊིཏམཎིཀཝཱཊསདིསཱནི, སཏསཧསྶཀཔྤམཏྟཾ དེཝེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཙ སབྦསམྤཏྟཱིནཾ ལཱབྷཱི ཧོཏི. ཨནཙྪརིཡཉྩེཏཾ, ཡཾ མནུསྶབྷཱུཏོ སཔྤཉྙཛཱཏིཀོ སམྨཱ པཝཏྟིཏེན སམཎདསྶནམཡེན པུཉྙེན ཨེཝརཱུཔཾ ཝིཔཱཀསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝེཡྻ, ཡཏྠ ཏིརཙྪཱནགཏཱནམྤི ཀེཝལཾ སདྡྷཱམཏྟཀཛནིཏསྶ སམཎདསྶནསྶ ཨེཝཾ ཝིཔཱཀསམྤཏྟིཾ ཝཎྞཡནྟི –

‘‘ཨུལཱུཀོ མཎྜལཀྑིཀོ,

ཝེདིཡཀེ ཙིརདཱིགྷཝཱསིཀོ;

སུཁིཏོ ཝཏ ཀོསིཡོ ཨཡཾ,

ཀཱལུཊྛིཏཾ པསྶཏི བུདྡྷཝརཾ.

‘‘མཡི ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ, བྷིཀྑུསངྒྷེ ཨནུཏྟརེ;

ཀཔྤཱནཾ སཏསཧསྶཱནི, དུགྒཏིཾ སོ ན གཙྪཏི.

‘‘དེཝལོཀཱ ཙཝིཏྭཱན, ཀུསལཀམྨེན ཙོདིཏོ;

བྷཝིསྶཏི ཨནནྟཉཱཎོ, སོམནསྶོཏི ཝིསྶུཏོ’’ཏི. (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡༤༤; ཁུ. པཱ. ཨཊྛ. ༥.༡༠);

ཀཱལེན དྷམྨསཱཀཙྪཱ ནཱམ པདོསེ ཝཱ པཙྩཱུསེ ཝཱ དྭེ སུཏྟནྟིཀཱ བྷིཀྑཱུ ཨཉྙམཉྙཾ སུཏྟནྟཾ སཱཀཙྪནྟི, ཝིནཡདྷརཱ ཝིནཡཾ, ཨཱབྷིདྷམྨིཀཱ ཨབྷིདྷམྨཾ, ཛཱཏཀབྷཱཎཀཱ ཛཱཏཀཾ, ཨཊྛཀཐིཀཱ ཨཊྛཀཐཾ, ལཱིནུདྡྷཏཝིཙིཀིཙྪཱཔརེཏཙིཏྟཝིསོདྷནཏྠཾ ཝཱ ཏམྷི ཏམྷི ཀཱལེ སཱཀཙྪནྟི, ཨཡཾ ཀཱལེན དྷམྨསཱཀཙྪཱ. སཱ ཨཱགམབྱཏྟིཨཱདཱིནཾ གུཎཱནཾ ཧེཏུཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཙྩཏཱིཏི.

ཨེཝཾ ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཁནྟི, སོཝཙསྶཏཱ, སམཎདསྶནཾ, ཀཱལེན དྷམྨསཱཀཙྪཱཏི ཙཏྟཱརི མངྒལཱནི ཝུཏྟཱནི, མངྒལཏྟཉྩ ནེསཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིབྷཱཝིཏམེཝཱཏི.

ནིཊྛིཏཱ ཁནྟཱི ཙཱཏི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

༢༧༠. ཨིདཱནི ཏཔོ ཙཱཏི ཨེཏྠ པཱཔཀེ ཨཀུསལེ དྷམྨེ ཏཔཏཱིཏི ཏཔོ. བྲཧྨཾ ཙརིཡཾ, བྲཧྨཱནཾ ཝཱ ཙརིཡཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, སེཊྛཙརིཡནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨརིཡསཙྩཱནཾ དསྶནཾ ཨརིཡསཙྩཱན དསྶནཾ. ཨརིཡསཙྩཱནི དསྶནནྟིཔི ཨེཀེ, ཏཾ ན སུནྡརཾ. ནིཀྑནྟཾ ཝཱནཏོཏི ནིབྦཱནཾ, སཙྪིཀརཎཾ སཙྪིཀིརིཡཱ, ནིབྦཱནསྶ སཙྪིཀིརིཡཱ ནིབྦཱནསཙྪིཀིརིཡཱ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི ཨཡཾ པདཝཎྞནཱ.

ཨཏྠཝཎྞནཱ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – ཏཔོ ནཱམ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཱདཱིནཾ ཏཔནཏོ ཨིནྡྲིཡསཾཝརོ, ཀོསཛྫསྶ ཝཱ ཏཔནཏོ ཝཱིརིཡཾ. ཏེན ཧི སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ ཨཱཏཱཔཱིཏི ཝུཙྩཏི. སྭཱཡཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདིཔྤཧཱནཛྷཱནཱདིཔཊིལཱབྷཧེཏུཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦོ.

བྲཧྨཙརིཡཾ ནཱམ མེཐུནཝིརཏིསམཎདྷམྨསཱསནམགྒཱནཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཨབྲཧྨཙརིཡཾ པཧཱཡ བྲཧྨཙཱརཱི ཧོཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༡༩༤; མ. ནི. ༡.༢༩༢) ཨེཝམཱདཱིསུ མེཐུནཝིརཏི བྲཧྨཙརིཡནྟི ཝུཙྩཏི. ‘‘བྷགཝཏི ནོ, ཨཱཝུསོ, བྲཧྨཙརིཡཾ ཝུསྶཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༥༧) སམཎདྷམྨོ. ‘‘ན ཏཱཝཱཧཾ, པཱཔིམ, པརིནིབྦཱཡིསྶཱམི, ཡཱཝ མེ ཨིདཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ན ཨིདྡྷཉྩེཝ བྷཝིསྶཏི ཕཱིཏཉྩ ཝིཏྠཱརིཀཾ བཱཧུཛཉྙ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༡༦༨; སཾ. ནི. ༥.༨༢༢; ཨུདཱ. ༥༡) སཱསནཾ. ‘‘ཨཡམེཝ ཁོ, བྷིཀྑུ, ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ བྲཧྨཙརིཡཾ. སེཡྻཐིདཾ, སམྨཱདིཊྛཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༥.༦) མགྒོ. ཨིདྷ པན ཨརིཡསཙྩདསྶནེན པརཏོ མགྒསྶ གཧིཏཏྟཱ ཨཝསེསཾ སབྦམྤི ཝཊྚཏི. ཏཉྩེཏཾ ཨུཔརཱུཔརི ནཱནཔྤཀཱརཝིསེསཱདྷིགམཧེཏུཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨརིཡསཙྩཱན དསྶནཾ ནཱམ ཀུམཱརཔཉྷེ ཝུཏྟཏྠཱནཾ ཙཏུནྣཾ ཨརིཡསཙྩཱནཾ ཨབྷིསམཡཝསེན མགྒདསྶནཾ. ཏཾ སཾསཱརདུཀྑཝཱིཏིཀྐམཧེཏུཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

ནིབྦཱནསཙྪིཀིརིཡཱ ནཱམ ཨིདྷ ཨརཧཏྟཕལཾ ‘‘ནིབྦཱན’’ནྟི ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཏམྤི ཧི པཉྩགཏིཝཱནནེན ཝཱནསཉྙིཏཱཡ ཏཎྷཱཡ ནིཀྑནྟཏྟཱ ‘‘ནིབྦཱན’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏསྶ པཏྟི ཝཱ པཙྩཝེཀྑཎཱ ཝཱ ‘‘སཙྪིཀིརིཡཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨིཏརསྶ པན ནིབྦཱནསྶ ཨརིཡསཙྩཱནཾ དསྶནེནེཝ སཙྪིཀིརིཡཱ སིདྡྷཱ, ཏེནེཏཾ ཨིདྷ ན ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཨེཝམེསཱ ནིབྦཱནསཙྪིཀིརིཡཱ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱདིཧེཏུཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨེཝཾ ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ ཏཔོ, བྲཧྨཙརིཡཾ, ཨརིཡསཙྩཱན དསྶནཾ, ནིབྦཱནསཙྪིཀིརིཡཱཏི ཙཏྟཱརི མངྒལཱནི ཝུཏྟཱནི, མངྒལཏྟཉྩ ནེསཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིབྷཱཝིཏམེཝཱཏི.

ནིཊྛིཏཱ ཏཔོ ཙཱཏི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

༢༧༡. ཨིདཱནི ཕུཊྛསྶ ལོཀདྷམྨེཧཱིཏི ཨེཏྠ ཕུཊྛསྶཱཏི ཕུསིཏསྶ ཚུཔིཏསྶ སམྤཏྟསྶ. ལོཀེ དྷམྨཱ ལོཀདྷམྨཱ, ཡཱཝ ལོཀཔྤཝཏྟི, ཏཱཝ ཨནིཝཏྟཀཱ དྷམྨཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཙིཏྟནྟི མནོ མཱནསཾ. ཡསྶཱཏི ནཝསྶ ཝཱ མཛ྄ཛྷིམསྶ ཝཱ ཐེརསྶ ཝཱ. ན ཀམྤཏཱིཏི ན ཙལཏི, ན ཝེདྷཏི. ཨསོཀནྟི ནིསྶོཀཾ ཨབྦཱུལ༹ྷསོཀསལླཾ. ཝིརཛནྟི ཝིགཏརཛཾ ཝིདྡྷཾསིཏརཛཾ. ཁེམནྟི ཨབྷཡཾ ནིརུཔདྡཝཾ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི ཨཡཾ ཏཱཝ པདཝཎྞནཱ.

ཨཏྠཝཎྞནཱ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – ཕུཊྛསྶ ལོཀདྷམྨེཧི ཡསྶ ཙིཏྟཾ ན ཀམྤཏི, ཡསྶ ལཱབྷཱལཱབྷཱདཱིཧི ཨཊྛཧི ལོཀདྷམྨེཧི ཕུཊྛསྶ ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊསྶ ཙིཏྟཾ ན ཀམྤཏི, ན ཙལཏི, ན ཝེདྷཏི, ཏསྶ ཏཾ ཙིཏྟཾ ཀེནཙི ཨཀམྤནཱིཡལོཀུཏྟརབྷཱཝཱཝཧནཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཀསྶ པན ཨེཏེཧི ཕུཊྛསྶ ཙིཏྟཾ ན ཀམྤཏི? ཨརཧཏོ ཁཱིཎཱསཝསྶ, ན ཨཉྙསྶ ཀསྶཙི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘སེལོ ཡཐཱ ཨེཀགྒྷནོ, ཝཱཏེན ན སམཱིརཏི;

ཨེཝཾ རཱུཔཱ རསཱ སདྡཱ, གནྡྷཱ ཕསྶཱ ཙ ཀེཝལཱ.

‘‘ཨིཊྛཱ དྷམྨཱ ཨནིཊྛཱ ཙ, ན པཝེདྷེནྟི ཏཱདིནོ;

ཋིཏཾ ཙིཏྟཾ ཝིཔྤམུཏྟཾ, ཝཡཉྩསྶཱནུཔསྶཏཱི’’ཏི. (ཨ. ནི. ༦.༥༥; མཧཱཝ. ༢༤༤);

ཨསོཀཾ ནཱམ ཁཱིཎཱསཝསྶེཝ ཙིཏྟཾ. ཏཉྷི ཡོ ‘‘སོཀོ སོཙནཱ སོཙིཏཏྟཾ ཨནྟོསོཀོ ཨནྟོཔརིསོཀོ ཙེཏསོ པརིནིཛ྄ཛྷཱཡིཏཏྟ’’ནྟིཨཱདིནཱ (ཝིབྷ. ༢༣༧) ནཡེན ཝུཙྩཏི སོཀོ, ཏསྶ ཨབྷཱཝཏོ ཨསོཀཾ. ཀེཙི ནིབྦཱནཾ ཝདནྟི, ཏཾ པུརིམཔདེན ནཱནུསནྡྷིཡཏི. ཡཐཱ ཙ ཨསོཀཾ, ཨེཝཾ ཝིརཛཾ ཁེམནྟིཔི ཁཱིཎཱསཝསྶེཝ ཙིཏྟཾ. ཏཉྷི རཱགདོསམོཧརཛཱནཾ ཝིགཏཏྟཱ ཝིརཛཾ, ཙཏཱུཧི ཙ ཡོགེཧི ཁེམཏྟཱ ཁེམཾ. ཡཏོ ཨེཏཾ ཏེན ཏེནཱཀཱརེན ཏམྷི ཏམྷི པཝཏྟིཀྑཎེ གཧེཏྭཱ ནིདྡིཊྛཝསེན ཏིཝིདྷམྤི ཨཔྤཝཏྟཀྑནྡྷཏཱདིལོཀུཏྟམབྷཱཝཱཝཧནཏོ ཨཱཧུནེཡྻཱདིབྷཱཝཱཝཧནཏོ ཙ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨེཝཾ ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཊྛལོཀདྷམྨེཧི ཨཀམྤིཏཙིཏྟཾ, ཨསོཀཙིཏྟཾ, ཝིརཛཙིཏྟཾ, ཁེམཙིཏྟནྟི ཙཏྟཱརི མངྒལཱནི ཝུཏྟཱནི, མངྒལཏྟཉྩ ནེསཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིབྷཱཝིཏམེཝཱཏི.

ནིཊྛིཏཱ ཕུཊྛསྶ ལོཀདྷམྨེཧཱིཏི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

༢༧༢. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ‘‘ཨསེཝནཱ ཙ བཱལཱན’’ནྟིཨཱདཱིཧི དསཧི གཱཐཱཧི ཨཊྛཏིཾས མངྒལཱནི ཀཐེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨེཏཱནེཝ ཨཏྟནཱ ཝུཏྟམངྒལཱནི ཐུནནྟོ ‘‘ཨེཏཱདིསཱནི ཀཏྭཱནཱ’’ཏི ཨིམཾ ཨཝསཱནགཱཐམབྷཱསི.

ཏསྶཱཡཾ ཨཏྠཝཎྞནཱ – ཨེཏཱདིསཱནཱིཏི ཨེཏཱནི ཨཱིདིསཱནི མཡཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱནི བཱལཱནཾ ཨསེཝནཱདཱིནི. ཀཏྭཱནཱཏི ཀཏྭཱ. ཀཏྭཱན ཀཏྭཱ ཀརིཏྭཱཏི ཧི ཨཏྠཏོ ཨནཉྙཾ. སབྦཏྠམཔརཱཛིཏཱཏི སབྦཏྠ ཁནྡྷཀིལེསཱབྷིསངྑཱརདེཝཔུཏྟམཱརཔྤབྷེདེསུ ཙཏཱུསུ པཙྩཏྠིཀེསུ ཨེཀེནཔི ཨཔརཱཛིཏཱ ཧུཏྭཱ, སཡམེཝ ཏེ ཙཏྟཱརོ མཱརེ པརཱཛེཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. མཀཱརོ ཙེཏྠ པདསནྡྷིཀརཎམཏྟོཏི ཝིཉྙཱཏབྦོ.

སབྦཏྠ སོཏྠིཾ གཙྪནྟཱིཏི ཨེཏཱདིསཱནི མངྒལཱནི ཀཏྭཱ ཙཏཱུཧི མཱརེཧི ཨཔརཱཛིཏཱ ཧུཏྭཱ སབྦཏྠ ཨིདྷལོཀཔརལོཀེསུ ཋཱནཙངྐམནཱདཱིསུ ཙ སོཏྠིཾ གཙྪནྟི, བཱལསེཝནཱདཱིཧི ཡེ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ, ཏེསཾ ཨབྷཱཝཱ སོཏྠིཾ གཙྪནྟི, ཨནུཔདྡུཏཱ ཨནུཔསཊྛཱ ཁེམིནོ ཨཔྤཊིབྷཡཱ གཙྪནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨནུནཱསིཀོ ཙེཏྠ གཱཐཱབནྡྷསུཁཏྠཾ ཝུཏྟོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཏཾ ཏེསཾ མངྒལམུཏྟམནྟི ཨིམིནཱ གཱཐཱཔཱདེན བྷགཝཱ དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི. ཀཐཾ? ཨེཝཾ དེཝཔུཏྟ ཡེ ཨེཏཱདིསཱནི ཀརོནྟི, ཏེ ཡསྨཱ སབྦཏྠ སོཏྠིཾ གཙྪནྟི, ཏསྨཱ ཏཾ བཱལཱནཾ ཨསེཝནཱདི ཨཊྛཏིཾསཝིདྷམྤི ཏེསཾ ཨེཏཱདིསཀཱརཀཱནཾ མངྒལཾ ཨུཏྟམཾ སེཊྛཾ པཝརནྟི གཎྷཱཧཱིཏི.

ཨེཝཉྩ བྷགཝཏཱ ནིཊྛཱཔིཏཱཡ དེསནཱཡ པརིཡོསཱནེ ཀོཊིསཏསཧསྶདེཝཏཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ, སོཏཱཔཏྟིསཀདཱགཱམིཨནཱགཱམིཕལཔྤཏྟཱནཾ གཎནཱ ཨསངྑྱེཡྻཱ ཨཧོསི. ཨཐ བྷགཝཱ དུཏིཡདིཝསེ ཨཱནནྡཏྠེརཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨིམཾ, ཨཱནནྡ, རཏྟིཾ ཨཉྙཏརཱ དེཝཏཱ མཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མངྒལཔཉྷཾ པུཙྪི. ཨཐསྶཱཧཾ ཨཊྛཏིཾས མངྒལཱནི ཨབྷཱསིཾ, ཨུགྒཎྷ, ཨཱནནྡ, ཨིམཾ མངྒལཔརིཡཱཡཾ, ཨུགྒཧེཏྭཱ བྷིཀྑཱུ ཝཱཙེཧཱི’’ཏི. ཐེརོ ཨུགྒཧེཏྭཱ བྷིཀྑཱུ ཝཱཙེསི. ཏཡིདཾ ཨཱཙརིཡཔརམྤརཱབྷཏཾ ཡཱཝཛྫཏནཱ པཝཏྟཏི, ཨེཝམིདཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨིདྡྷཉྩེཝ ཕཱིཏཉྩ ཝིཏྠཱརིཀཾ བཱཧུཛཉྙཾ པུཐུབྷཱུཏཾ ཡཱཝ དེཝམནུསྶེཧི སུཔྤཀཱསིཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨིདཱནི ཨེཏེསྭེཝ མངྒལེསུ ཉཱཎཔརིཙཡཔཱཊཝཏྠཾ ཨཡཾ ཨཱདིཏོ པབྷུཏི ཡོཛནཱ – ཨེཝམིམེ ཨིདྷལོཀཔརལོཀལོཀུཏྟརསུཁཀཱམཱ སཏྟཱ བཱལཛནསེཝནཾ པཧཱཡ, པཎྜིཏེ ནིསྶཱཡ, པཱུཛནེཡྻེ པཱུཛེནྟཱ, པཏིརཱུཔདེསཝཱསེན པུབྦེ ཀཏཔུཉྙཏཱཡ ཙ ཀུསལཔྤཝཏྟིཡཾ ཙོདིཡམཱནཱ, ཨཏྟཱནཾ སམྨཱ པཎིདྷཱཡ, བཱཧུསཙྩསིཔྤཝིནཡེཧི ཨལངྐཏཏྟབྷཱཝཱ, ཝིནཡཱནུརཱུཔཾ སུབྷཱསིཏཾ བྷཱསམཱནཱ, ཡཱཝ གིཧིབྷཱཝཾ ན ཝིཛཧནྟི, ཏཱཝ མཱཏཱཔིཏུཨུཔཊྛཱནེན པོརཱཎཾ ཨིཎམཱུལཾ ཝིསོདྷཡམཱནཱ, པུཏྟདཱརསངྒཧེན ནཝཾ ཨིཎམཱུལཾ པཡོཛཡམཱནཱ, ཨནཱཀུལཀམྨནྟཏཱཡ དྷནདྷཉྙཱདིསམིདྡྷིཾ པཱཔུཎནྟཱ, དཱནེན བྷོགསཱརཾ དྷམྨཙརིཡཱཡ ཛཱིཝིཏསཱརཉྩ གཧེཏྭཱ, ཉཱཏིསངྒཧེན སཀཛནཧིཏཾ ཨནཝཛྫཀམྨནྟཏཱཡ པརཛནཧིཏཉྩ ཀརོནྟཱ, པཱཔཝིརཏིཡཱ པརཱུཔགྷཱཏཾ མཛྫཔཱནསཾཡམེན ཨཏྟཱུཔགྷཱཏཉྩ ཝིཝཛྫེཏྭཱ, དྷམྨེསུ ཨཔྤམཱདེན ཀུསལཔཀྑཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ, ཝཌྜྷིཏཀུསལཏཱཡ གིཧིབྱཉྫནཾ ཨོཧཱཡ པབྦཛིཏབྷཱཝེ ཋིཏཱཔི བུདྡྷབུདྡྷསཱཝཀུཔཛ྄ཛྷཱཙརིཡཱདཱིསུ གཱརཝེན ནིཝཱཏེན ཙ ཝཏྟསམྤདཾ ཨཱརཱདྷེཏྭཱ, སནྟུཊྛིཡཱ པཙྩཡགེདྷཾ པཧཱཡ, ཀཏཉྙུཏཱཡ སཔྤུརིསབྷཱུམིཡཾ ཋཏྭཱ, དྷམྨསྶཝནེན ཙིཏྟལཱིནཏཾ པཧཱཡ, ཁནྟིཡཱ སབྦཔརིསྶཡེ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ, སོཝཙསྶཏཱཡ སནཱཐམཏྟཱནཾ ཀཏྭཱ, སམཎདསྶནེན པཊིཔཏྟིཔཡོགཾ པསྶནྟཱ, དྷམྨསཱཀཙྪཱཡ ཀངྑཱཊྛཱནིཡེསུ དྷམྨེསུ ཀངྑཾ པཊིཝིནོདེཏྭཱ, ཨིནྡྲིཡསཾཝརཏཔེན སཱིལཝིསུདྡྷིཾ སམཎདྷམྨབྲཧྨཙརིཡེན ཙིཏྟཝིསུདྡྷིཾ ཏཏོ པརཱ ཙ ཙཏསྶོ ཝིསུདྡྷིཡོ སམྤཱདེནྟཱ, ཨིམཱཡ པཊིཔདཱཡ ཨརིཡསཙྩདསྶནཔརིཡཱཡཾ ཉཱཎདསྶནཝིསུདྡྷིཾ པཏྭཱ ཨརཧཏྟཕལསངྑཱཏཾ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརོནྟི. ཡཾ སཙྪིཀཏྭཱ སིནེརུཔབྦཏོ ཝིཡ ཝཱཏཝུཊྛཱིཧི ཨཊྛཧི ལོཀདྷམྨེཧི ཨཝིཀམྤམཱནཙིཏྟཱ ཨསོཀཱ ཝིརཛཱ ཁེམིནོ ཧོནྟི. ཡེ ཙ ཁེམིནོ, ཏེ སབྦཏྠ ཨེཀེནཱཔི ཨཔརཱཛིཏཱ ཧོནྟི, སབྦཏྠ ཙ སོཏྠིཾ གཙྪནྟི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ –

‘‘ཨེཏཱདིསཱནི ཀཏྭཱན, སབྦཏྠམཔརཱཛིཏཱ;

སབྦཏྠ སོཏྠིཾ གཙྪནྟི, ཏཾ ཏེསཾ མངྒལམུཏྟམ’’ནྟི.

ཨིཏི པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ མངྒལསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. སཱུཙིལོམསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ མེ སུཏནྟི སཱུཙིལོམསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཏྠཝཎྞནཱནཡེནེཝསྶ ཨུཔྤཏྟི ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི. ཨཏྠཝཎྞནཱཡཉྩ ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཏྠམེཝ. གཡཱཡཾ ཝིཧརཏི ཊངྐིཏམཉྩེ སཱུཙིལོམསྶ ཡཀྑསྶ བྷཝནེཏི ཨེཏྠ པན ཀཱ གཡཱ, ཀོ ཊངྐིཏམཉྩོ, ཀསྨཱ ཙ བྷགཝཱ ཏསྶ ཡཀྑསྶ བྷཝནེ ཝིཧརཏཱིཏི? ཝུཙྩཏེ – གཡཱཏི གཱམོཔི ཏིཏྠམྤི ཝུཙྩཏི, ཏདུབྷཡམྤི ཨིདྷ ཝཊྚཏི. གཡཱགཱམསྶ ཧི ཨཝིདཱུརེ དེསེ ཝིཧརནྟོཔི ‘‘གཡཱཡཾ ཝིཧརཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏསྶ ཙ གཱམསྶ སམཱིཔེ ཨཝིདཱུརེ དྭཱརསནྟིཀེ སོ ཊངྐིཏམཉྩོ. གཡཱཏིཏྠེ ཝིཧརནྟོཔི ‘‘གཡཱཡཾ ཝིཧརཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི, གཡཱཏིཏྠེ ཙ སོ ཊངྐིཏམཉྩོ. ཊངྐིཏམཉྩོཏི ཙཏུནྣཾ པཱསཱཎཱནཾ ཨུཔརི ཝིཏྠཏཾ པཱསཱཎཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཀཏོ པཱསཱཎམཉྩོ. ཏཾ ནིསྶཱཡ ཡཀྑསྶ བྷཝནཾ ཨཱལ༹ཝཀསྶ བྷཝནཾ ཝིཡ. ཡསྨཱ ཝཱ པན བྷགཝཱ ཏཾ དིཝསཾ པཙྩཱུསསམཡེ མཧཱཀརུཎཱསམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ སཱུཙིལོམསྶ ཙ ཁརལོམསྶ ཙཱཏི དྭིནྣམྤི ཡཀྑཱནཾ སོཏཱཔཏྟིཕལཱུཔནིསྶཡཾ ཨདྡས, ཏསྨཱ པཏྟཙཱིཝརཾ ཨཱདཱཡ ཨནྟོཨརུཎེཡེཝ ནཱནཱདིསཱཧི སནྣིཔཏིཏསྶ ཛནསྶ ཁེལ༹སིངྒྷཱཎིཀཱདིནཱནཔྤཀཱརཱསུཙིནིསྶནྡཀིལིནྣབྷཱུམིབྷཱགམྤི ཏཾ ཏིཏྠཔྤདེསཾ ཨཱགནྟྭཱ ཏསྨིཾ ཊངྐིཏམཉྩེ ནིསཱིདི སཱུཙིལོམསྶ ཡཀྑསྶ བྷཝནེ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ གཡཱཡཾ ཝིཧརཏི ཊངྐིཏམཉྩེ སཱུཙིལོམསྶ ཡཀྑསྶ བྷཝནེ’’ཏི.

ཏེན ཁོ པན སམཡེནཱཏི ཡཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཏཏྠ ཝིཧརཏི, ཏེན སམཡེན. ཁརོ ཙ ཡཀྑོ སཱུཙིལོམོ ཙ ཡཀྑོ བྷགཝཏོ ཨཝིདཱུརེ ཨཏིཀྐམནྟཱིཏི. ཀེ ཏེ ཡཀྑཱ, ཀསྨཱ ཙ ཨཏིཀྐམནྟཱིཏི? ཝུཙྩཏེ – ཏེསུ ཏཱཝ ཨེཀོ ཨཏཱིཏེ སངྒྷསྶ ཏེལཾ ཨནཱཔུཙྪཱ གཧེཏྭཱ ཨཏྟནོ སརཱིརཾ མཀྑེསི. སོ ཏེན ཀམྨེན ནིརཡེ པཙྩིཏྭཱ གཡཱཔོཀྑརཎིཏཱིརེ ཡཀྑཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟོ. ཏསྶེཝ ཙསྶ ཀམྨསྶ ཝིཔཱཀཱཝསེསེན ཝིརཱུཔཱནི ཨངྒཔཙྩངྒཱནི ཨཧེསུཾ, ཨིཊྛཀཙྪདནསདིསཉྩ ཁརསམྥསྶཾ ཙམྨཾ. སོ ཀིར ཡདཱ པརཾ བྷིཾསཱཔེཏུཀཱམོ ཧོཏི, ཏདཱ ཚདནིཊྛཀསདིསཱནི ཙམྨཀཔཱལཱནི ཨུཀྑིཔིཏྭཱ བྷིཾསཱཔེཏི. ཨེཝཾ སོ ཁརསམྥསྶཏྟཱ ཁརོ ཡཀྑོཏྭེཝ ནཱམཾ ལབྷི.

ཨིཏརོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཨུཔཱསཀོ ཧུཏྭཱ མཱསསྶ ཨཊྛ དིཝསེ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ དྷམྨཾ སུཎཱཏི. སོ ཨེཀདིཝསཾ དྷམྨསྶཝནེ གྷོསིཏེ སངྒྷཱརཱམདྭཱརེ ཨཏྟནོ ཁེཏྟཾ ཀེལཱཡནྟོ ཨུགྒྷོསནཾ སུཏྭཱ ‘‘སཙེ ནྷཱཡཱམི, ཙིརཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཀིལིཊྛགཏྟོཝ ཨུཔོསཐཱགཱརཾ པཝིསིཏྭཱ མཧགྒྷེ བྷུམྨཏྠརཎེ ཨནཱདརེན ནིཔཛྫིཏྭཱ སུཔི. བྷིཀྑུ ཨེཝཱཡཾ, ན ཨུཔཱསཀོཏི སཾཡུཏྟབྷཱཎཀཱ. སོ ཏེན ཙ ཨཉྙེན ཀམྨེན ཙ ནིརཡེ པཙྩིཏྭཱ གཡཱཔོཀྑརཎིཡཱ ཏཱིརེ ཡཀྑཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟོ. སོ ཏསྶ ཀམྨསྶ ཝིཔཱཀཱཝསེསེན དུདྡསིཀོ ཨཧོསི, སརཱིརེ ཙསྶ སཱུཙིསདིསཱནི ལོམཱནི ཨཧེསུཾ. སོ ཧི བྷིཾསཱཔེཏབྦཀེ སཏྟེ སཱུཙཱིཧི ཝིཛ྄ཛྷནྟོ ཝིཡ བྷིཾསཱཔེཏི. ཨེཝཾ སོ སཱུཙིསདིསལོམཏྟཱ སཱུཙིལོམོ ཡཀྑོཏྭེཝ ནཱམཾ ལབྷི. ཏེ ཨཏྟནོ གོཙརཏྠཱཡ བྷཝནཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ མུཧུཏྟཾ གནྟྭཱ གཏམགྒེནེཝ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཨིཏརཾ དིསཱབྷཱགཾ གཙྪནྟཱ བྷགཝཏོ ཨཝིདཱུརེ ཨཏིཀྐམནྟི.

ཨཐ ཁོ ཁརོཏི ཀསྨཱ ཏེ ཨེཝམཱཧཾསུ? ཁརོ སམཎཀཔྤཾ དིསྭཱ ཨཱཧ. སཱུཙིལོམོ པན ‘‘ཡོ བྷཱཡཏི ན སོ སམཎོ, སམཎཔཊིརཱུཔཀཏྟཱ པན སམཎཀོ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཝཾལདྡྷིཀོ. ཏསྨཱ ཏཱདིསཾ བྷགཝནྟཾ མཉྙམཱནོ ‘‘ནེསོ སམཎོ, སམཎཀོ ཨེསོ’’ཏི སཧསཱཝ ཝཏྭཱཔི པུན ཝཱིམཾསིཏུཀཱམོ ཨཱཧ – ‘‘ཡཱཝཱཧཾ ཛཱནཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨཐ ཁོ’’ཏི ཨེཝཾ ཝཏྭཱ ཏཏོ. སཱུཙིལོམོ ཡཀྑོཏི ཨིཏོ པབྷུཏི ཡཱཝ ཨཔིཙ ཁོ ཏེ སམྥསྶོ པཱཔཀོཏི, ཏཱཝ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ ཀེཝལཉྩེཏྠ བྷགཝཏོ ཀཱཡནྟི ཨཏྟནོ ཀཱཡཾ བྷགཝཏོ ཨུཔནཱམེསཱིཏི ཨེཝཾ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ.

ཏཏོ ཨབྷཱཡནྟཾ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ ‘‘པཉྷཾ ཏཾ སམཎཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? སོ ཧི ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམིནཱཔི ནཱམ མེ ཨེཝཾ ཁརེན ཨམནུསྶསམྥསྶེན མནུསྶོ སམཱནོ ཨཡཾ ན བྷཱཡཏི, ཧནྡཱཧཾ ཨེཏཾ བུདྡྷཝིསཡེ པཉྷཾ པུཙྪཱམི, ཨདྡྷཱ ཨཡཾ ཏཏྠ ན སམྤཱཡིསྶཏི, ཏཏོ ནཾ ཨེཝཾ ཝིཧེཋེསྶཱམཱི’’ཏི. བྷགཝཱ ཏཾ སུཏྭཱ ‘‘ན ཁྭཱཧཾ ཏཾ ཨཱཝུསོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཾ སབྦཾ ཨཱལ༹ཝཀསུཏྟེ ཝུཏྟནཡེནེཝ སབྦཱཀཱརེཧི ཝེདིཏབྦཾ.

༢༧༣. ཨཐ ཁོ སཱུཙིལོམོ ཡཀྑོ བྷགཝནྟཾ གཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི ‘‘རཱགོ ཙ དོསོ ཙཱ’’ཏི. ཏཏྠ རཱགདོསཱ ཝུཏྟནཡཱ ཨེཝ. ཀུཏོནིདཱནཱཏི ཀིཾནིདཱནཱ ཀིཾཧེཏུཀཱ. ཀུཏོཏི པཙྩཏྟཝཙནསྶ ཏོ-ཨཱདེསོ ཝེདིཏབྦོ, སམཱསེ ཙསྶ ལོཔཱབྷཱཝོ. ཨཐ ཝཱ ནིདཱནཱཏི ཛཱཏཱ ཨུཔྤནྣཱཏི ཨཏྠོ, ཏསྨཱ ཀུཏོནིདཱནཱ, ཀུཏོཛཱཏཱ, ཀུཏོཨུཔྤནྣཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨརཏཱི རཏཱི ལོམཧཾསོ ཀུཏོཛཱཏི ཡཱཡཾ ‘‘པནྟེསུ ཝཱ སེནཱསནེསུ ཨཉྙཏརཉྙཏརེསུ ཝཱ ཨདྷིཀུསལེསུ དྷམྨེསུ ཨརཏི ཨརཏིཏཱ ཨནབྷིརཏི ཨནབྷིརམཎཱ ཨུཀྐཎྛིཏཱ པརིཏསྶིཏཱ’’ཏི (ཝིབྷ. ༨༥༦) ཨེཝཾ ཝིབྷཏྟཱ ཨརཏི, ཡཱ ཙ པཉྩསུ ཀཱམགུཎེསུ རཏི, ཡོ ཙ ལོམཧཾསསམུཊྛཱཔནཏོ ‘‘ལོམཧཾསོ’’ཏྭེཝ སངྑྱཾ གཏོ ཙིཏྟུཏྲཱསོ. ཨིམེ ཏཡོ དྷམྨཱ ཀུཏོཛཱ ཀུཏོཛཱཏཱཏི པུཙྪཏི. ཀུཏོ སམུཊྛཱཡཱཏི ཀུཏོ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ. མནོཏི ཀུསལཙིཏྟཾ, ཝིཏཀྐཱཏི ཨུརགསུཏྟེ ཝུཏྟཱ ནཝ ཀཱམཝིཏཀྐཱདཡོ. ཀུམཱརཀཱ དྷངྐམིཝོསྶཛནྟཱིཏི ཡཐཱ གཱམདཱརཀཱ ཀཱིལ༹ནྟཱ ཀཱཀཾ སུཏྟེན པཱདེ བནྡྷིཏྭཱ ཨོསྶཛནྟི ཁིཔནྟི, ཨེཝཾ ཀུསལམནཾ ཨཀུསལཝིཏཀྐཱ ཀུཏོ སམུཊྛཱཡ ཨོསྶཛནྟཱིཏི པུཙྪཏི.

༢༧༤. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཏེ པཉྷེ ཝིསྶཛྫེནྟོ ‘‘རཱགོ ཙཱ’’ཏི དུཏིཡགཱཐམབྷཱསི. ཏཏྠ ཨིཏོཏི ཨཏྟབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡཱཧ. ཨཏྟབྷཱཝནིདཱནཱ ཧི རཱགདོསཱ. ཨརཏིརཏིལོམཧཾསཱ ཙ ཨཏྟབྷཱཝཏོ ཛཱཏཱ, ཀཱམཝིཏཀྐཱདིཨཀུསལཝིཏཀྐཱ ཙ ཨཏྟབྷཱཝཏོཡེཝ སམུཊྛཱཡ ཀུསལམནོ ཨོསྶཛནྟི, ཏེན ཏདཉྙཾ པཀཏིཨཱདིཀཱརཎཾ པཊིཀྑིཔནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཨིཏོནིདཱནཱ ཨིཏོཛཱ ཨིཏོ སམུཊྛཱཡཱ’’ཏི. སདྡསིདྡྷི ཙེཏྠ པུརིམགཱཐཱཡ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ.

༢༧༥-༦. ཨེཝཾ ཏེ པཉྷེ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཨིདཱནི ཡྭཱཡཾ ‘‘ཨིཏོནིདཱནཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ‘‘ཨཏྟབྷཱཝནིདཱནཱ ཨཏྟབྷཱཝཏོ ཛཱཏཱ ཨཏྟབྷཱཝཏོ སམུཊྛཱཡཱ’’ཏི ཨཏྠོ ཝུཏྟོ, ཏཾ སཱདྷེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘སྣེཧཛཱ ཨཏྟསམྦྷཱུཏཱ’’ཏི. ཨེཏེ ཧི སབྦེཔི རཱགཱདཡོ ཝིཏཀྐཔརིཡོསཱནཱ ཏཎྷཱསྣེཧེན ཛཱཏཱ, ཏཐཱ ཛཱཡནྟཱ ཙ པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷབྷེདེ ཨཏྟབྷཱཝཔརིཡཱཡེ ཨཏྟནི སམྦྷཱུཏཱ. ཏེནཱཧ – ‘‘སྣེཧཛཱ ཨཏྟསམྦྷཱུཏཱ’’ཏི. ཨིདཱནི ཏདཏྠཛོཏིཀཾ ཨུཔམཾ ཀརོཏི ‘‘ནིགྲོདྷསྶེཝ ཁནྡྷཛཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཁནྡྷེསུ ཛཱཏཱ ཁནྡྷཛཱ, པཱརོཧཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡཐཱ ནིགྲོདྷསྶ ཁནྡྷཛཱ ནཱམ པཱརོཧཱ ཨཱཔོརསསིནེཧེ སཏི ཛཱཡནྟི, ཛཱཡནྟཱ ཙ ཏསྨིཾཡེཝ ནིགྲོདྷེ ཏེསུ ཏེསུ སཱཁཔྤབྷེདེསུ སམྦྷཝནྟི, ཨེཝམེཏེཔི རཱགཱདཡོ ཨཛ྄ཛྷཏྟཏཎྷཱསྣེཧེ སཏི ཛཱཡནྟི, ཛཱཡནྟཱ ཙ ཏསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ ཏེསུ ཏེསུ ཙཀྑཱདིབྷེདེསུ དྭཱརཱརམྨཎཝཏྠཱུསུ སམྦྷཝནྟི. ཏསྨཱ ཝེདིཏབྦམེཏཾ ‘‘ཨཏྟབྷཱཝནིདཱནཱ ཨཏྟབྷཱཝཛཱ ཨཏྟབྷཱཝསམུཊྛཱནཱ ཙ ཨེཏེ’’ཏི.

ཨཝསེསདིཡཌྜྷགཱཐཱཡ པན ཨཡཾ སབྦསངྒཱཧིཀཱ ཨཏྠཝཎྞནཱ – ཨེཝཾ ཨཏྟསམྦྷཱུཏཱ ཙ ཨེཏེ པུཐཱུ ཝིསཏྟཱ ཀཱམེསུ. རཱགོཔི ཧི པཉྩཀཱམགུཎིཀཱདིཝསེན, དོསོཔི ཨཱགྷཱཏཝཏྠཱདིཝསེན, ཨརཏིཨཱདཡོཔི ཏསྶ ཏསྶེཝ བྷེདསྶ ཝསེནཱཏི སབྦཐཱ སབྦེཔིམེ ཀིལེསཱ པུཐཱུ ཨནེཀཔྤཀཱརཱ ཧུཏྭཱ ཝཏྠུདྭཱརཱརམྨཎཱདིཝསེན ཏེསུ ཏེསུ ཝཏྠུཀཱམེསུ ཏཐཱ ཏཐཱ ཝིསཏྟཱ ལགྒཱ ལགྒིཏཱ སཾསིབྦིཏྭཱ ཋིཏཱ. ཀིམིཝ? མཱལུཝཱཝ ཝིཏཏཱ ཝནེ, ཡཐཱ ཝནེ ཝིཏཏཱ མཱལུཝཱ ཏེསུ ཏེསུ རུཀྑསྶ སཱཁཔསཱཁཱདིབྷེདེསུ ཝིསཏྟཱ ཧོཏི ལགྒཱ ལགྒིཏཱ སཾསིབྦིཏྭཱ ཋིཏཱ, ཨེཝཾ པུཐུཔྤབྷེདེསུ ཝཏྠུཀཱམེསུ ཝིསཏྟཾ ཀིལེསགཎཾ ཡེ ནཾ པཛཱནནྟི ཡཏོནིདཱནཾ, ཏེ ནཾ ཝིནོདེནྟི སུཎོཧི ཡཀྑ.

ཏཏྠ ཡཏོནིདཱནནྟི བྷཱཝནཔུཾསཀནིདྡེསོ, ཏེན ཀིཾ དཱིཔེཏི? ཡེ སཏྟཱ ནཾ ཀིལེསགཎཾ ‘‘ཡཏོནིདཱནཾ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཛཱནནྟི, ཏེ ནཾ ‘‘ཏཎྷཱསྣེཧསྣེཧིཏེ ཨཏྟབྷཱཝེ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཏཾ ཏཎྷཱསྣེཧཾ ཨཱདཱིནཝཱནུཔསྶནཱདིབྷཱཝནཱཉཱཎགྒིནཱ ཝིསོསེནྟཱ ཝིནོདེནྟི པཛཧནྟི བྱནྟཱིཀརོནྟི ཙ, ཨེཏཾ ཨམྷཱཀཾ སུབྷཱསིཏཾ སུཎོཧི ཡཀྑཱཏི. ཨེཝམེཏྠ ཨཏྟབྷཱཝཛཱནནེན དུཀྑཔརིཉྙཾ ཏཎྷཱསྣེཧརཱགཱདིཀིལེསགཎཝིནོདནེན སམུདཡཔྤཧཱནཉྩ དཱིཔེཏི.

ཡེ ཙ ནཾ ཝིནོདེནྟི, ཏེ དུཏྟརཾ ཨོགྷམིམཾ ཏརནྟི ཨཏིཎྞཔུབྦཾ ཨཔུནབྦྷཝཱཡ. ཨེཏེན མགྒབྷཱཝནཾ ནིརོདྷསཙྪིཀིརིཡཉྩ དཱིཔེཏི. ཡེ ཧི ནཾ ཀིལེསགཎཾ ཝིནོདེནྟི, ཏེ ཨཝསྶཾ མགྒཾ བྷཱཝེནྟི. ན ཧི མགྒབྷཱཝནཾ ཝིནཱ ཀིལེསཝིནོདནཾ ཨཏྠི. ཡེ ཙ མགྒཾ བྷཱཝེནྟི, ཏེ དུཏྟརཾ པཀཏིཉཱཎེན ཀཱམོགྷཱདིཾ ཙཏུབྦིདྷམྤི ཨོགྷམིམཾ ཏརནྟི. མགྒབྷཱཝནཱ ཧི ཨོགྷཏརཎཾ. ཨཏིཎྞཔུབྦནྟི ཨིམིནཱ དཱིགྷེན ཨདྡྷུནཱ སུཔིནནྟེནཔི ཨཝཱིཏིཀྐནྟཔུབྦཾ. ཨཔུནབྦྷཝཱཡཱཏི ནིབྦཱནཱཡ. ཨེཝམིམཾ ཙཏུསཙྩདཱིཔིཀཾ གཱཐཾ སུཎནྟཱ ‘‘སུཏྭཱ དྷམྨཾ དྷཱརེནྟི, དྷཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠམུཔཔརིཀྑནྟཱི’’ཏིཨཱདིཀཾ ཀཐཾ སུབྷཱཝིནིཡཱ པཉྙཱཡ ཨནུཀྐམམཱནཱ ཏེ དྭེཔི སཧཱཡཀཱ ཡཀྑཱ གཱཐཱཔརིཡོསཱནེཡེཝ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧིཾསུ, པཱསཱདིཀཱ ཙ ཨཧེསུཾ སུཝཎྞཝཎྞཱ དིབྦཱལངྐཱརཝིབྷཱུསིཏཱཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ སཱུཙིལོམསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. ཀཔིལསུཏྟ-(དྷམྨཙརིཡསུཏྟ)-ཝཎྞནཱ

དྷམྨཙརིཡནྟི ཀཔིལསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཧེམཝཏསུཏྟེ ཝུཏྟནཡེནེཝ པརིནིབྦུཏེ ཀསྶཔེ བྷགཝཏི དྭེ ཀུལཔུཏྟཱ བྷཱཏརོ ནིཀྑམིཏྭཱ སཱཝཀཱནཾ སནྟིཀེ པབྦཛིཾསུ. ཛེཊྛོ སོདྷནོ ནཱམ, ཀནིཊྛོ ཀཔིལོ ནཱམ. ཏེསཾ མཱཏཱ སཱདྷནཱི ནཱམ, ཀནིཊྛབྷགིནཱི ཏཱཔནཱ ནཱམ. ཏཱཔི བྷིཀྑུནཱིསུ པབྦཛིཾསུ. ཏཏོ ཏེ དྭེཔི ཧེམཝཏསུཏྟེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ‘‘སཱསནེ ཀཏི དྷུརཱནཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ སུཏྭཱ ཙ ཛེཊྛོ ‘‘ཝཱསདྷུརཾ པཱུརེསྶཱམཱི’’ཏི པཉྩ ཝསྶཱནི ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱནཾ སནྟིཀེ ཝསིཏྭཱ པཉྩཝསྶོ ཧུཏྭཱ ཡཱཝ ཨརཧཏྟཾ, ཏཱཝ ཀམྨཊྛཱནཾ སུཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ ཝཱཡམནྟོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཀཔིལོ ‘‘ཨཧཾ ཏཱཝ ཏརུཎོ, ཝུཌྜྷཀཱལེ ཝཱསདྷུརཾ པརིཔཱུརེསྶཱམཱི’’ཏི གནྠདྷུརཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཏེཔིཊཀོ ཨཧོསི. ཏསྶ པརིཡཏྟིཾ ནིསྶཱཡ པརིཝཱརོ, པརིཝཱརཾ ནིསྶཱཡ ལཱབྷོ ཙ ཨུདཔཱདི.

སོ བཱཧུསཙྩམདེན མཏྟོ པཎྜིཏམཱནཱི ཨནཉྙཱཏེཔི ཨཉྙཱཏམཱནཱི ཧུཏྭཱ པརེཧི ཝུཏྟཾ ཀཔྤིཡམྤི ཨཀཔྤིཡཾ, ཨཀཔྤིཡམྤི ཀཔྤིཡཾ, སཱཝཛྫམྤི ཨནཝཛྫཾ, ཨནཝཛྫམྤི སཱཝཛྫནྟི བྷཎཏི. སོ པེསལེཧི བྷིཀྑཱུཧི, ‘‘མཱ, ཨཱཝུསོ ཀཔིལ, ཨེཝཾ ཨཝཙཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨོཝདིཡམཱནོ ‘‘ཏུམྷེ ཀིཾ ཛཱནཱཐ རིཏྟམུཊྛིསདིསཱ’’ཏིཨཱདཱིཧི ཝཙནེཧི ཁུཾསེནྟོ ཝམྦྷེནྟོཡེཝ ཙརཏི. བྷིཀྑཱུ ཏསྶ བྷཱཏུནོ སོདྷནཏྠེརསྶཱཔི ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསུཾ. སོཔི ནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨཱཝུསོ ཀཔིལ, སཱསནསྶ ཨཱཡུ ནཱམ ཏུམྷཱདིསཱནཾ སམྨཱཔཊིཔཏྟི. མཱ, ཨཱཝུསོ ཀཔིལ, ཀཔྤིཡམྤི ཨཀཔྤིཡཾ, ཨཀཔྤིཡམྤི ཀཔྤིཡཾ, སཱཝཛྫམྤི ཨནཝཛྫཾ, ཨནཝཛྫམྤི སཱཝཛྫནྟི ཝདེཧཱི’’ཏི. སོ ཏསྶཔི ཝཙནཾ ནཱདིཡི. ཏཏོ ནཾ སོདྷནཏྠེརོ དྭཏྟིཀྑཏྟུཾ ཝཏྭཱ –

‘‘ཨེཀཝཱཙམྤི དྭིཝཱཙཾ, བྷཎེཡྻ ཨནུཀམྤཀོ;

ཏཏུཏྟརིཾ ན བྷཱསེཡྻ, དཱསོཝཡྻསྶ སནྟིཀེ’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༡༩.༣༤) –

པརིཝཛྫེཏྭཱ ‘‘ཏྭམེཝ, ཨཱཝུསོ, སཀེན ཀམྨེན པཉྙཱཡིསྶསཱི’’ཏི པཀྐཱམི. ཏཏོ པབྷུཏི ནཾ པེསལཱ བྷིཀྑཱུ ཚཌྜེསུཾ.

སོ དུརཱཙཱརོ ཧུཏྭཱ དུརཱཙཱརཔརིཝུཏོ ཝིཧརནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ‘‘ཨུཔོསཐཾ ཨོསཱརེསྶཱམཱི’’ཏི སཱིཧཱསནཾ ཨབྷིརུཡ྄ཧ ཙིཏྲབཱིཛནིཾ གཧེཏྭཱ ནིསིནྣོ ‘‘ཝཏྟཏི, ཨཱཝུསོ, ཨེཏྠ བྷིཀྑཱུནཾ པཱཏིམོཀྑོ’’ཏི ཏིཀྑཏྟུཾ ཨཱཧ. ཨཐེཀོ བྷིཀྑུཔི ‘‘མཡ྄ཧཾ ཝཏྟཏཱི’’ཏི ན ཨཝོཙ. ན ཙ ཏསྶ ཏེསཾ ཝཱ པཱཏིམོཀྑོ ཝཏྟཏི. ཏཏོ སོ ‘‘པཱཏིམོཀྑེ སུཏེཔི ཨསུཏེཔི ཝིནཡོ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི ཨཱསནཱ ཝུཊྛཱསི. ཨེཝཾ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནཾ ཨོསཀྐཱཔེསི ཝིནཱསེསི. ཨཐ སོདྷནཏྠེརོ ཏདཧེཝ པརིནིབྦཱཡི. སོཔི ཀཔིལོ ཨེཝཾ ཏཾ སཱསནཾ ཨོསཀྐཱཔེཏྭཱ ཀཱལཀཏོ ཨཝཱིཙིམཧཱནིརཡེ ནིབྦཏྟི, སཱཔིསྶ མཱཏཱ ཙ བྷགིནཱི ཙ ཏསྶེཝ དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫིཏྭཱ པེསལེ བྷིཀྑཱུ ཨཀྐོསམཱནཱ པརིབྷཱསམཱནཱ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ ནིརཡེ ནིབྦཏྟིཾསུ.

ཏསྨིཾཡེཝ ཙ ཀཱལེ པཉྩསཏཱ པུརིསཱ གཱམགྷཱཏཱདཱིནི ཀཏྭཱ ཙོརིཀཱཡ ཛཱིཝནྟཱ ཛནཔདམནུསྶེཧི ཨནུབདྡྷཱ པལཱཡམཱནཱ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ ཏཏྠ ཀིཉྩི གཧནཾ ཝཱ པཊིསརཎཾ ཝཱ ཨཔསྶནྟཱ ཨཝིདཱུརེ པཱསཱཎེ ཝསནྟཾ ཨཉྙཏརཾ ཨཱརཉྙིཀཾ བྷིཀྑུཾ དིསྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ, བྷནྟེ, པཊིསརཎཾ ཧོཐཱ’’ཏི བྷཎིཾསུ. ཐེརོ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ སཱིལསདིསཾ པཊིསརཎཾ ནཏྠི, སབྦེ པཉྩ སཱིལཱནི སམཱདིཡཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ སཱིལཱནི སམཱདིཡིཾསུ. ཐེརོ ‘‘ཏུམྷེ སཱིལཝནྟོ, ཨིདཱནི ཨཏྟནོ ཛཱིཝིཏཾ ཝིནཱསེནྟེསུཔི མཱ མནོ པདཱུསཡིཏྠཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཾསུ. ཨཐ ཏེ ཛཱནཔདཱ སམྤཏྟཱ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ མགྒམཱནཱ ཏེ ཙོརེ དིསྭཱ སབྦེཝ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེསུཾ. ཏེ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ ཀཱམཱཝཙརདེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཾསུ. ཏེསུ ཛེཊྛཀཙོརོ ཛེཊྛཀདེཝཔུཏྟོ ཨཧོསི, ཨིཏརེ ཏསྶེཝ པརིཝཱརཱ.

ཏེ ཨནུལོམཔཊིལོམཾ སཾསརནྟཱ ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ དེཝལོཀེ ཁེཔེཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཀཱལེ དེཝལོཀཏོ ཙཝིཏྭཱ ཛེཊྛཀདེཝཔུཏྟོ སཱཝཏྠིདྭཱརེ ཀེཝཊྚགཱམོ ཨཏྠི, ཏཏྠ པཉྩསཏཀུལཛེཊྛསྶ ཀེཝཊྚསྶ པཛཱཔཏིཡཱ ཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསི, ཨིཏརེ ཨཝསེསཀེཝཊྚཔཛཱཔཏཱིནཾ. ཨེཝཾ ཏེསཾ ཨེཀདིཝསཾཡེཝ པཊིསནྡྷིགྒཧཎཉྩ གབྦྷཝུཊྛཱནཉྩ ཨཧོསི. ཨཐ ཀེཝཊྚཛེཊྛོ ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ ཨིམསྨིཾ གཱམེ ཨཉྙེཔི དཱརཀཱ ཨཛྫ ཛཱཏཱ’’ཏི ཝིཙིནནྟོ ཏེ དཱརཀེ དིསྭཱ ‘‘ཨིམེ མེ པུཏྟསྶ སཧཱཡཀཱ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི སབྦེསཾ པོསཱཝནིཀཾ ཨདཱསི. ཏེ སབྦེ སཧཱཡཀཱ སཧཔཾསུཾ ཀཱིལ༹ནྟཱ ཨནུཔུབྦེན ཝཡཔྤཏྟཱ ཨཧེསུཾ. ཡསོཛོ ཏེསཾ ཨགྒོ ཨཧོསི.

ཀཔིལོཔི ཏདཱ ནིརཡེ པཀྐཱཝསེསེན ཨཙིརཝཏིཡཱ སུཝཎྞཝཎྞོ དུགྒནྡྷམུཁོ མཙྪོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཨཐེཀདིཝསཾ སབྦེཔི ཀེཝཊྚདཱརཀཱ ཛཱལཱནི གཧེཏྭཱ ‘‘མཙྪེ བནྡྷིསྶཱམཱ’’ཏི ནདིཾ གནྟྭཱ ཛཱལཱནི པཀྑིཔིཾསུ. ཏེསཾ ཛཱལཾ སོ མཙྪོ པཱཝིསི. ཏཾ དིསྭཱ སབྦོ ཀེཝཊྚགཱམོ ཨུཙྩཱསདྡམཧཱསདྡོ ཨཧོསི – ‘‘ཨམྷཱཀཾ པུཏྟཱ པཋམཾ མཙྪེ བནྡྷནྟཱ སུཝཎྞམཙྪཾ བནྡྷིཾསུ, ཝུཌྜྷི ནེསཾ དཱརཀཱནཾ, ཨིདཱནི ཙ ནོ རཱཛཱ པཧཱུཏཾ དྷནཾ དསྶཏཱི’’ཏི. ཨཐ ཏེ པཉྩསཏཱཔི དཱརཀསཧཱཡཀཱ མཙྪཾ ནཱཝཱཡ པཀྑིཔིཏྭཱ ནཱཝཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ རཉྙོ སནྟིཀཾ ཨགམཾསུ. རཱཛཱ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ ཨེཏཾ བྷཎེ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘མཙྪོ དེཝཱ’’ཏི. རཱཛཱ སུཝཎྞཝཎྞཾ མཙྪཾ དིསྭཱ ‘‘བྷགཝཱ ཨེཏསྶ ཝཎྞཀཱརཎཾ ཛཱནིསྶཏཱི’’ཏི མཙྪཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. མཙྪསྶ མུཁཝིཝརཎཀཱལེ ཛེཏཝནཾ ཨཏིཝིཡ དུགྒནྡྷཾ ཧོཏི.

རཱཛཱ བྷགཝནྟཾ པུཙྪི – ‘‘ཀསྨཱ, བྷནྟེ, མཙྪོ སུཝཎྞཝཎྞོ ཛཱཏོ, ཀསྨཱ ཙསྶ མུཁཏོ དུགྒནྡྷོ ཝཱཡཏཱི’’ཏི? ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ པཱཝཙནེ ཀཔིལོ ནཱམ བྷིཀྑུ ཨཧོསི, བཧུསྶུཏོ ཨཱགཏཱགམོ. ཨཏྟནོ ཝཙནཾ ཨགཎྷནྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཀྐོསཀཔརིབྷཱསཀོ. ཏསྶ ཙ བྷགཝཏོ སཱསནཝིནཱསཀོ. ཡཾ སོ ཏསྶ བྷགཝཏོ སཱསནཾ ཝིནཱསེསི, ཏེན ཀམྨེན ཨཝཱིཙིམཧཱནིརཡེ ནིབྦཏྟི, ཝིཔཱཀཱཝསེསེན ཙ ཨིདཱནི མཙྪོ ཛཱཏོ. ཡཾ དཱིགྷརཏྟཾ བུདྡྷཝཙནཾ ཝཱཙེསི, བུདྡྷསྶ ཝཎྞཾ ཀཐེསི, ཏསྶ ནིསྶནྡེན ཨཱིདིསཾ ཝཎྞཾ པཊིལབྷི. ཡཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཀྐོསཀཔརིབྷཱསཀོ ཨཧོསི, ཏེནསྶ མུཁཏོ དུགྒནྡྷོ ཝཱཡཏི. ‘‘ཨུལླཔཱཔེམི ནཾ མཧཱརཱཛཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ བྷགཝཱ’’ཏི. ཨཐ བྷགཝཱ མཙྪཾ ཨཱལཔི – ‘‘ཏྭཾསི ཀཔིལོ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ བྷགཝཱ, ཨཧཾ ཀཔིལོ’’ཏི. ‘‘ཀུཏོ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི? ‘‘ཨཝཱིཙིམཧཱནིརཡཏོ བྷགཝཱ’’ཏི. ‘‘སོདྷནོ ཀུཧིཾ གཏོ’’ཏི? ‘‘པརིནིབྦུཏོ བྷགཝཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷནཱི ཀུཧིཾ གཏཱ’’ཏི? ‘‘མཧཱནིརཡེ ནིབྦཏྟཱ བྷགཝཱ’’ཏི. ‘‘ཏཱཔནཱ ཀུཧིཾ གཏཱ’’ཏི? ‘‘མཧཱནིརཡེ ནིབྦཏྟཱ བྷགཝཱ’’ཏི. ‘‘ཨིདཱནི ཏྭཾ ཀུཧིཾ གམིསྶསཱི’’ཏི? ‘‘མཧཱནིརཡཾ བྷགཝཱ’’ཏི. ཏཱཝདེཝ ཝིཔྤཊིསཱརཱབྷིབྷཱུཏོ ནཱཝཾ སཱིསེན པཧརིཏྭཱ ཀཱལཀཏོ མཧཱནིརཡེ ནིབྦཏྟི. མཧཱཛནོ སཾཝིགྒོ ཨཧོསི ལོམཧཊྛཛཱཏོ. ཨཐ བྷགཝཱ ཏཏྠ སམྤཏྟགཧཊྛཔབྦཛིཏཔརིསཱཡ ཏངྑཎཱནུརཱུཔཾ དྷམྨཾ དེསེནྟོ ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི.

༢༧༧-༨. ཏཏྠ དྷམྨཙརིཡནྟི ཀཱཡསུཙརིཏཱདི དྷམྨཙརིཡཾ. བྲཧྨཙརིཡནྟི མགྒབྲཧྨཙརིཡཾ. ཨེཏདཱཧུ ཝསུཏྟམནྟི ཨེཏཾ ཨུབྷཡམྤི ལོཀིཡལོཀུཏྟརཾ སུཙརིཏཾ སགྒམོཀྑསུཁསམྤཱཔཀཏྟཱ ཝསུཏྟམནྟི ཨཱཧུ ཨརིཡཱ. ཝསུཏྟམཾ ནཱམ ཨུཏྟམརཏནཾ, ཨནུགཱམིཀཾ ཨཏྟཱདྷཱིནཾ རཱཛཱདཱིནཾ ཨསཱདྷཱརཎནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ‘‘གཧཊྛསྶ ཝཱ པབྦཛིཏསྶ ཝཱ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡེཝ པཊིསརཎ’’ནྟི དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི པཊིཔཏྟིཝིརཧིཏཱཡ པབྦཛྫཱཡ ཨསཱརཀཏྟདསྶནེན ཀཔིལཾ ཨཉྙེ ཙ ཏཐཱརཱུཔེ གརཧནྟོ ‘‘པབྦཛིཏོཔི ཙེ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིམཱཧ.

ཏཏྲཱཡཾ ཨཏྠཝཎྞནཱ – ཡོ ཧི ཀོཙི གིཧིབྱཉྫནཱནི ཨཔནེཏྭཱ བྷཎྜུཀཱསཱཝཱདིགཧཎམཏྟཾ ཨུཔསངྐམནེན པབྦཛིཏོཔི ཙེ ཧོཏི པུབྦེ ཝུཏྟཏྠཾ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ, སོ ཙེ མུཁརཛཱཏིཀོ ཧོཏི ཕརུསཝཙནོ, ནཱནཔྤཀཱརཱཡ ཝིཧེསཱཡ ཨབྷིརཏཏྟཱ ཝིཧེསཱབྷིརཏོ, ཧིརོཏྟཔྤཱབྷཱཝེན མགསདིསཏྟཱ མགོ, ཛཱིཝིཏཾ ཏསྶ པཱཔིཡོ, ཏསྶ ཨེཝརཱུཔསྶ ཛཱིཝིཏཾ ཨཏིཔཱཔཾ ཨཏིཧཱིནཾ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཨིམཱཡ མིཙྪཱཔཊིཔཏྟིཡཱ རཱགཱདིམནེཀཔྤཀཱརཾ རཛཾ ཝཌྜྷེཏི ཨཏྟནོ.

༢༧༩. ན ཀེཝལཉྩ ཨིམིནཱཝ ཀཱརཎེནསྶ ཛཱིཝིཏཾ པཱཔིཡོ, ཨཔིཙ ཁོ པན ཨཡཾ ཨེཝརཱུཔོ མུཁརཛཱཏིཀཏྟཱ ཀལཧཱབྷིརཏོ བྷིཀྑུ སུབྷཱསིཏསྶ ཨཏྠཝིཛཱནནསམྨོཧནེན མོཧདྷམྨེན ཨཱཝུཏོ, ‘‘མཱ, ཨཱཝུསོ ཀཔིལ, ཨེཝཾ ཨཝཙ, ཨིམིནཱཔི པརིཡཱཡེན ཏཾ གཎྷཱཧཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན པེསལེཧི བྷིཀྑཱུཧི ཨཀྑཱཏམྤི ན ཛཱནཱཏི དྷམྨཾ བུདྡྷེན དེསིཏཾ. ཡོ དྷམྨོ བུདྡྷེན དེསིཏོ, ཏཾ ནཱནཔྤཀཱརེན ཨཏྟནོ ཝུཙྩམཱནམྤི ན ཛཱནཱཏི. ཨེཝམྤིསྶ ཛཱིཝིཏཾ པཱཔིཡོ.

༢༨༠. ཏཐཱ སོ ཨེཝརཱུཔོ ཝིཧེསཱབྷིརཏཏྟཱ ཝིཧེསཾ བྷཱཝིཏཏྟཱནཾ བྷཱཝིཏཏྟེ ཁཱིཎཱསཝབྷིཀྑཱུ སོདྷནཏྠེརཔབྷུཏིཀེ ‘‘ན ཏུམྷེ ཝིནཡཾ ཛཱནཱཐ, ན སུཏྟཾ ན ཨབྷིདྷམྨཾ, ཝུཌྜྷཔབྦཛིཏཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝིཧེསནྟོ. ཨུཔཡོགཔྤཝཏྟིཡཉྷི ཨིདཾ སཱམིཝཙནཾ. ཨཐ ཝཱ ཡཐཱཝུཏྟེནེཝ ནཡེན ‘‘ཝིཧེསཾ བྷཱཝིཏཏྟཱནཾ ཀརོནྟོ’’ཏི པཱཋསེསོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཾ ནིཔྤརིཡཱཡམེཝ སཱམིཝཙནཾ སིཛ྄ཛྷཏི. ཨཝིཛྫཱཡ པུརཀྑཏོཏི བྷཱཝིཏཏྟཝིཧེསནེ ཨཱདཱིནཝདསྶནཔཊིཙྪཱདིཀཱཡ ཨཝིཛྫཱཡ པུརཀྑཏོ པེསིཏོ པཡོཛིཏོ སེསཔབྦཛིཏཱནཾ བྷཱཝིཏཏྟཱནཾ ཝིཧེསབྷཱཝེན པཝཏྟཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཙིཏྟཝིབཱདྷནེན སངྐིལེསཾ, ཨཱཡཏིཉྩ ནིརཡསམྤཱཔནེན མགྒཾ ནིརཡགཱམིནཾ ན ཛཱནཱཏི.

༢༨༡. ཨཛཱནནྟོ ཙ ཏེན མགྒེན ཙཏུབྦིདྷཱཔཱཡབྷེདཾ ཝིནིཔཱཏཾ སམཱཔནྣོ. ཏཏྠ ཙ ཝིནིཔཱཏེ གབྦྷཱ གབྦྷཾ ཏམཱ ཏམཾ ཨེཀེཀནིཀཱཡེ སཏཀྑཏྟུཾ སཧསྶཀྑཏྟུམྤི མཱཏུཀུཙྪིཏོ མཱཏུཀུཙྪིཾ ཙནྡིམསཱུརིཡེཧིཔི ཨཝིདྡྷཾསནཱིཡཱ ཨསུརཀཱཡཏམཱ ཏམཉྩ སམཱཔནྣོ. ས ཝེ ཏཱདིསཀོ བྷིཀྑུ པེཙྩ ཨིཏོ པརལོཀཾ གནྟྭཱ ཨཡཾ ཀཔིལམཙྪོ ཝིཡ ནཱནཔྤཀཱརཾ དུཀྑཾ ནིགཙྪཏི.

༢༨༢. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? གཱུཐཀཱུཔོ ཡཐཱ ཨསྶ, སམྤུཎྞོ གཎཝསྶིཀོ,ཡཐཱ ཝཙྩཀུཊིགཱུཐཀཱུཔོ གཎཝསྶིཀོ ཨནེཀཝསྶིཀོ བཧཱུནི ཝསྶཱནི མུཁཏོ གཱུཐེན པཱུརིཡམཱནོ སམྤུཎྞོ ཨསྶ, སོ ཨུདཀཀུམྦྷསཏེཧི ཨུདཀཀུམྦྷསཧསྶེཧི དྷོཝིཡམཱནོཔི དུགྒནྡྷདུབྦཎྞིཡཱནཔགམཱ དུབྦིསོདྷོ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཡོ ཨེཝརཱུཔོ ཨསྶ དཱིགྷརཏྟཾ སཾཀིལིཊྛཀམྨནྟོ གཱུཐཀཱུཔོ ཝིཡ གཱུཐེན པཱཔེན སམྤུཎྞཏྟཱ སམྤུཎྞོ པུགྒལོ, སོ དུབྦིསོདྷོ ཧི སཱངྒཎོ, ཙིརཀཱལཾ ཏསྶ ཨངྒཎསྶ ཝིཔཱཀཾ པཙྩནུབྷོནྟོཔི ན སུཛ྄ཛྷཏི. ཏསྨཱ ཝསྶགཎནཱཡ ཨཔརིམཱཎམྤི ཀཱལཾ ས ཝེ ཏཱདིསཀོ བྷིཀྑུ པེཙྩ དུཀྑཾ ནིགཙྪཏཱིཏི. ཨཐ ཝཱ ཨཡཾ ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ སམྦནྡྷོ – ཡཾ ཝུཏྟཾ ‘‘ས ཝེ ཏཱདིསཀོ བྷིཀྑུ, པེཙྩ དུཀྑཾ ནིགཙྪཏཱི’’ཏི, ཏཏྲ སིཡཱ ཏུམྷཱཀཾ ‘‘སཀྐཱ པནཱཡཾ ཏཐཱ ཀཱཏུཾ, ཡཐཱ པེཙྩ དུཀྑཾ ན ནིགཙྪེཡྻཱ’’ཏི. ན སཀྐཱ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ གཱུཐཀཱུཔོ…པེ… སཱངྒཎོཏི.

༢༨༣-༤. ཡཏོ པཊིཀཙྩེཝ ཡཾ ཨེཝརཱུཔཾ ཛཱནཱཐ, བྷིཀྑཝོ གེཧནིསྶིཏཾ, ཡཾ ཨེཝརཱུཔཾ པཉྩཀཱམགུཎནིསྶིཏཾ ཛཱནེཡྻཱཐ ཨབྷཱུཏགུཎཔཏྠནཱཀཱརཔྤཝཏྟཱཡ པཱཔིཀཱཡ ཨིཙྪཱཡ སམནྣཱགཏཏྟཱ པཱཔིཙྪཾ, ཀཱམཝིཏཀྐཱདཱིཧི སམནྣཱགཏཏྟཱ པཱཔསངྐཔྤཾ, ཀཱཡིཀཝཱིཏིཀྐམཱདིནཱ ཝེལུ༹དཱནཱདིབྷེདེན ཙ པཱཔཱཙཱརེན སམནྣཱགཏཏྟཱ པཱཔཱཙཱརཾ, ཝེསིཡཱདིཔཱཔགོཙརཏོ པཱཔགོཙརཾ, སབྦེ སམགྒཱ ཧུཏྭཱན ཨབྷིནིབྦཛྫིཡཱཐ ནཾ. ཏཏྠ ཨབྷིནིབྦཛྫིཡཱཐཱཏི ཝིཝཛྫེཡྻཱཐ མཱ བྷཛེཡྻཱཐ, མཱ ཙསྶ ཨབྷིནིབྦཛྫནམཏྟེནེཝ ཨཔྤོསྶུཀྐཏཾ ཨཱཔཛྫེཡྻཱཐ, ཨཔིཙ ཁོ པན ཀཱརཎྜཝཾ ནིདྡྷམཐ, ཀསམྦུཾ ཨཔཀསྶཐ, ཏཾ ཀཙཝརབྷཱུཏཾ པུགྒལཾ ཀཙཝརམིཝ ཨནཔེཀྑཱ ནིདྡྷམཐ, ཀསཊབྷཱུཏཉྩ ནཾ ཁཏྟིཡཱདཱིནཾ མཛ྄ཛྷེ པཝིཊྛཾ པབྷིནྣཔགྒྷརིཏཀུཊྛཾ ཙཎྜཱལཾ ཝིཡ ཨཔཀསྶཐ, ཧཏྠེ ཝཱ སཱིསེ ཝཱ གཧེཏྭཱ ནིཀྐཌྜྷཐ. སེཡྻཐཱཔི ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ ཏཾ པུགྒལཾ པཱཔདྷམྨཾ བཱཧཱཡ གཧེཏྭཱ བཧིདྭཱརཀོཊྛཀཱ ནིཀྑཱམེཏྭཱ སཱུཙིགྷཊིཀཾ ཨདཱསི, ཨེཝཾ ཨཔཀསྶཐཱཏི དསྶེཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? སངྒྷཱརཱམོ ནཱམ སཱིལཝནྟཱནཾ ཀཏོ, ན དུསྶཱིལཱནཾ.

༢༨༥-༦. ཡཏོ ཨེཏདེཝ ཏཏོ པལཱཔེ ཝཱཧེཐ, ཨསྶམཎེ སམཎམཱནིནེ, ཡཐཱ ཧི པལཱཔཱ ཨནྟོ ཏཎྜུལརཧིཏཱཔི བཧི ཐུསེཧི ཝཱིཧཱི ཝིཡ དིསྶནྟི, ཨེཝཾ པཱཔབྷིཀྑཱུ ཨནྟོ སཱིལཱདིཝིརཧིཏཱཔི བཧི ཀཱསཱཝཱདིཔརིཀྑཱརེན བྷིཀྑཱུ ཝིཡ དིསྶནྟི. ཏསྨཱ ‘‘པལཱཔཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཏེ པལཱཔེ ཝཱཧེཐ, ཨོཔུནཱཐ, ཝིདྷམཐ པརམཏྠཏོ ཨསྶམཎེ ཝེསམཏྟེན སམཎམཱནིནེ. ཨེཝཾ ནིདྡྷམིཏྭཱན…པེ… པཏིསྶཏཱ. ཏཏྠ ཀཔྤཡཝ྄ཧོཏི ཀཔྤེཐ, ཀརོཐཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཏིསྶཏཱཏི ཨཉྙམཉྙཾ སགཱརཝཱ སཔྤཏིསྶཱ. ཏཏོ སམགྒཱ ནིཔཀཱ, དུཀྑསྶནྟཾ ཀརིསྶཐཱཏི ཨཐེཝཾ ཏུམྷེ སུདྡྷཱ སུདྡྷེཧི སཾཝཱསཾ ཀཔྤེནྟཱ, དིཊྛིསཱིལསཱམཉྙཏཱཡ སམགྒཱ, ཨནུཔུབྦེན པརིཔཱཀགཏཱཡ པཉྙཱཡ ནིཔཀཱ, སབྦསྶེཝིམསྶ ཝཊྚདུཀྑཱདིནོ དུཀྑསྶ ཨནྟཾ ཀརིསྶཐཱཏི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསནཾ ནིཊྛཔེསི.

དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཏེ པཉྩསཏཱ ཀེཝཊྚཔུཏྟཱ སཾཝེགམཱཔཛྫིཏྭཱ དུཀྑསྶནྟཀིརིཡཾ པཏྠཡམཱནཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ དུཀྑསྶནྟཾ ཀཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ ཨཱནེཉྫཝིཧཱརསམཱཔཏྟིདྷམྨཔརིབྷོགེན ཨེཀཔརིབྷོགཱ ཨཧེསུཾ. སཱ ཙ ནེསཾ ཨེཝཾ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ ཨེཀཔརིབྷོགཏཱ ཨུདཱནེ ཝུཏྟཡསོཛསུཏྟཝསེནེཝ ཝེདིཏབྦཱཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཀཔིལསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. བྲཱཧྨཎདྷམྨིཀསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ མེ སུཏནྟི བྲཱཧྨཎདྷམྨིཀསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམེཝ ཡཱསྶ ནིདཱནེ ‘‘ཨཐ ཁོ སམྦཧུལཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ སམྦཧུལཱཏི བཧཱུ ཨནེཀེ. ཀོསལཀཱཏི ཀོསལརཊྛཝཱསིནོ. བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཱཏི ཛཱཏིཡཱ བྲཱཧྨཎཱ མཧཱསཱརཏཱཡ མཧཱསཱལཱ. ཡེསཾ ཀིར ནིདཧིཏྭཱ ཋཔིཏཾཡེཝ ཨསཱིཏིཀོཊིསངྑྱཾ དྷནམཏྠི, ཏེ ‘‘བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཨིམེ ཙ ཏཱདིསཱ, ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཱ’’ཏི. ཛིཎྞཱཏི ཛཛྫརཱིབྷཱུཏཱ ཛརཱཡ ཁཎྜིཙྩཱདིབྷཱཝམཱཔཱདིཏཱ. ཝུཌྜྷཱཏི ཨངྒཔཙྩངྒཱནཾ ཝུཌྜྷིམརིཡཱདཾ པཏྟཱ. མཧལླཀཱཏི ཛཱཏིམཧལླཀཏཱཡ སམནྣཱགཏཱ, ཙིརཀཱལཔྤསུཏཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨདྡྷགཏཱཏི ཨདྡྷཱནཾ གཏཱ, དྭེ ཏཡོ རཱཛཔརིཝཊྚེ ཨཏཱིཏཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཝཡོ ཨནུཔྤཏྟཱཏི པཙྪིམཝཡཾ སམྤཏྟཱ. ཨཔིཙ ཛིཎྞཱཏི པོརཱཎཱ, ཙིརཀཱལཔྤཝཏྟཀུལནྭཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝུཌྜྷཱཏི སཱིལཱཙཱརཱདིགུཎཝུཌྜྷིཡུཏྟཱ. མཧལླཀཱཏི ཝིབྷཝམཧནྟཏཱཡ སམནྣཱགཏཱ མཧདྡྷནཱ མཧཱབྷོགཱ. ཨདྡྷགཏཱཏི མགྒཔཊིཔནྣཱ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཝཏཙརིཡཱདིམརིཡཱདཾ ཨཝཱིཏིཀྐམྨ ཙརམཱནཱ. ཝཡོ ཨནུཔྤཏྟཱཏི ཛཱཏིཝུཌྜྷབྷཱཝམྤི ཨནྟིམཝཡཾ ཨནུཔྤཏྟཱཏི ཨེཝམྤེཏྠ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ.

བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདིཾསཱུཏི ཁམནཱིཡཱདཱིནི པུཙྪནྟཱ ཨཉྙམཉྙཾ སམཔྤཝཏྟམོདཱ ཨཧེསུཾ. ཡཱཡ ཙ ‘‘ཀཙྩི བྷོཏོ གོཏམསྶ ཁམནཱིཡཾ, ཀཙྩི ཡཱཔནཱིཡཾ, ཨཔྤཱབཱདྷཾ, ཨཔྤཱཏངྐཾ, བལཾ, ལཧུཊྛཱནཾ, ཕཱསུཝིཧཱརོ’’ཏིཨཱདིཀཱཡ ཀཐཱཡ སམྨོདིཾསུ, ཏཾ པཱིཏིཔཱམོཛྫསངྑཱཏསམྨོདཛནནཏོ སམྨོདིཏུཾ ཨརཧཏོ ཙ སམྨོདནཱིཡཾ, ཨཏྠབྱཉྫནམདྷུརཏཱཡ སུཙིརམྤི ཀཱལཾ སཱརེཏུཾ ནིརནྟརཾ པཝཏྟེཏུཾ ཨརཧཏོ སརིཏབྦབྷཱཝཏོ ཙ སཱརཎཱིཡཾ. སུཡྻམཱནསུཁཏོ ཙ སམྨོདནཱིཡཾ, ཨནུསྶརིཡམཱནསུཁཏོ སཱརཎཱིཡཾ, ཏཐཱ བྱཉྫནཔརིསུདྡྷཏཱཡ སམྨོདནཱིཡཾ, ཨཏྠཔརིསུདྡྷཏཱཡ སཱརཎཱིཡནྟི ཨེཝཾ ཨནེཀེཧི པརིཡཱཡེཧི སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ པརིཡོསཱཔེཏྭཱ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ ཡེནཏྠེན ཨཱགཏཱ, ཏཾ པུཙྪིཏུཀཱམཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཏཾ –

‘‘ན པཙྪཏོ ན པུརཏོ, ནཱཔི ཨཱསནྣདཱུརཏོ;

ན པསྶེ ནཱཔི པཊིཝཱཏེ, ན ཙཱཔི ཨོཎཏུཎྞཏེ’’ཏི. –

ཨཱདིནཱ ནཡེན མངྒལསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ ཝུཏྟམེཝ.

ཨེཝཾ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཱ ཁོ ཏེ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘ཀིཾ ཏ’’ནྟི? ‘‘སནྡིསྶནྟི ནུ ཁོ’’ཏིཨཱདི. ཏཾ སབྦཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. ཀེཝལཉྷེཏྠ བྲཱཧྨཎཱནཾ བྲཱཧྨཎདྷམྨེཏི དེསཀཱལཱདིདྷམྨེ ཚཌྜེཏྭཱ ཡོ བྲཱཧྨཎདྷམྨོ, ཏསྨིཾཡེཝ. ཏེན ཧི བྲཱཧྨཎཱཏི ཡསྨཱ མཾ ཏུམྷེ ཡཱཙིཏྠ, ཏསྨཱ བྲཱཧྨཎཱ སུཎཱཐ, སོཏཾ ཨོདཧཐ, སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཐ, ཡོནིསོ མནསི ཀརོཐ. ཏཐཱ པཡོགསུདྡྷིཡཱ སུཎཱཐ, ཨཱསཡསུདྡྷིཡཱ སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཐ. ཨཝིཀྑེཔེན སུཎཱཐ, པགྒཧེན སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཐཱཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨེཏེསཾ པདཱནཾ པུབྦེ ཨཝུཏྟོཔི ཨདྷིཔྤཱཡོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཐ བྷགཝཏཱ ཝུཏྟཾ ཏཾ ཝཙནཾ སམྤཊིཙྪནྟཱ ‘‘ཨེཝཾ བྷོ’’ཏི ཁོ ཏེ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཱ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ, བྷགཝཏོ ཝཙནཾ ཨབྷིམུཁཱ ཧུཏྭཱ ཨསྶོསུཾ. ཨཐ ཝཱ པཊིསྶུཎིཾསུ. ‘‘སུཎཱཐ སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཐཱ’’ཏི ཝུཏྟམཏྠཾ ཀཏྟུཀཱམཏཱཡ པཊིཛཱནིཾསཱུཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཐ ཏེསཾ ཨེཝཾ པཊིསྶུཏཝཏཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀིཾ ཏ’’ནྟི? ‘‘ཨིསཡོ པུབྦཀཱ’’ཏིཨཱདི.

༢༨༧. ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡ ཏཱཝ སཉྙཏཏྟཱཏི སཱིལསཾཡམེན སཾཡཏཙིཏྟཱ. ཏཔསྶིནོཏི ཨིནྡྲིཡསཾཝརཏཔཡུཏྟཱ. ཨཏྟདཏྠམཙཱརིསུནྟི མནྟཛ྄ཛྷེནབྲཧྨཝིཧཱརབྷཱཝནཱདིཾ ཨཏྟནོ ཨཏྠཾ ཨཀཾསུ. སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

༢༨༨. དུཏིཡགཱཐཱདཱིསུཔི ཨཡཾ སངྑེཔཝཎྞནཱ – ན པསཱུ བྲཱཧྨཎཱནཱསུནྟི པོརཱཎཱནཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ པསཱུ ན ཨཱསུཾ, ན ཏེ པསུཔརིགྒཧམཀཾསུ. ན ཧིརཉྙཾ ན དྷཱནིཡནྟི ཧིརཉྙཉྩ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨནྟམསོ ཛཏུམཱསཀོཔི ནཱཧོསི, ཏཐཱ ཝཱིཧིསཱལིཡཝགོདྷཱུམཱདི པུབྦཎྞཱཔརཎྞབྷེདཾ དྷཱནིཡམྤི ཏེསཾ ནཱཧོསི. ཏེ ཧི ནིཀྑིཏྟཛཱཏརཱུཔརཛཏཱ ཨསནྣིདྷིཀཱརཀཱཝ ཧུཏྭཱ ཀེཝལཾ སཛ྄ཛྷཱཡདྷནདྷཉྙཱ ཨཏྟནོ མནྟཛ྄ཛྷེནསངྑཱཏེནེཝ དྷནེན དྷཉྙེན ཙ སམནྣཱགཏཱ ཨཧེསུཾ. ཡོ ཙཱཡཾ མེཏྟཱདིཝིཧཱརོ སེཊྛཏྟཱ ཨནུགཱམིཀཏྟཱ ཙ བྲཧྨནིདྷཱིཏི ཝུཙྩཏི, ཏཉྩ བྲཧྨཾ ནིདྷིམཔཱལཡུཾ སདཱ ཏསྶ བྷཱཝནཱནུཡོགེན.

༢༨༩. ཨེཝཾ ཝིཧཱརཱིནཾ ཡཾ ནེསཾ པཀཏཾ ཨཱསི, ཡཾ ཨེཏེསཾ པཀཏཾ ཨེཏེ བྲཱཧྨཎེ ཨུདྡིསྶ ཀཏཾ ཨཧོསི. དྭཱརབྷཏྟཾ ཨུཔཊྛིཏནྟི ‘‘བྲཱཧྨཎཱནཾ དསྶཱམཱ’’ཏི སཛྫེཏྭཱ ཏེཧི ཏེཧི དཱཡཀེཧི ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ གྷརདྭཱརེ ཋཔིཏབྷཏྟཾ. སདྡྷཱཔཀཏནྟི སདྡྷཱཡ པཀཏཾ, སདྡྷཱདེཡྻནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེསཱནནྟི ཨེསནྟཱིཏི ཨེསཱ, ཏེསཾ ཨེསཱནཾ, ཨེསམཱནཱནཾ པརིཡེསམཱནཱནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དཱཏཝེཏི དཱཏབྦཾ. ཏདམཉྙིསུནྟི ཏཾ ཨམཉྙིཾསུ, ཏཾ དྭཱརེ སཛྫེཏྭཱ ཋཔིཏཾ བྷཏྟཾ སདྡྷཱདེཡྻཾ པརིཡེསམཱནཱནཾ ཨེཏེསཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ དཱཏབྦཾ ཨམཉྙིཾསུ དཱཡཀཱ ཛནཱ, ན ཏཏོ པརཾ. ཨནཏྠིཀཱ ཧི ཏེ ཨཉྙེན ཨཧེསུཾ, ཀེཝལཾ གྷཱསཙྪཱདནཔརམཏཱཡ སནྟུཊྛཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༢༩༠. ནཱནཱརཏྟེཧཱིཏི ནཱནཱཝིདྷརཱགརཏྟེཧི ཝཏྠེཧི ཝིཙིཏྲཏྠརཎཏྠཏེཧི, སཡནེཧི ཨེཀབྷཱུམིཀདྭིབྷཱུམིཀཱདིཔཱསཱདཝརེཧི. ཨཱཝསཐེཧཱིཏི ཨེཝརཱུཔེཧི ཨུཔཀརཎེཧི. ཕཱིཏཱ ཛནཔདཱ རཊྛཱ ཨེཀེཀཔྤདེསབྷཱུཏཱ ཛནཔདཱ ཙ ཀེཙི ཀེཙི སཀལརཊྛཱ ཙ ‘‘ནམོ བྲཱཧྨཎཱན’’ནྟི སཱཡཾ པཱཏཾ བྲཱཧྨཎེ དེཝེ ཝིཡ ནམསྶིཾསུ.

༢༩༡. ཏེ ཨེཝཾ ནམསྶིཡམཱནཱ ལོཀེན ཨཝཛ྄ཛྷཱ བྲཱཧྨཎཱ ཨཱསུཾ, ན ཀེཝལཉྩ ཨཝཛ྄ཛྷཱ, ཨཛེཡྻཱ ཝིཧིཾསིཏུམྤི ཨནབྷིབྷཝནཱིཡཏྟཱ ཨཛེཡྻཱ ཙ ཨཧེསུཾ. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? དྷམྨརཀྑིཏཱ, ཡསྨཱ དྷམྨེན རཀྑིཏཱ. ཏེ ཧི པཉྩ ཝརསཱིལདྷམྨེ རཀྑིཾསུ, ‘‘དྷམྨོ ཧཝེ རཀྑཏི དྷམྨཙཱརི’’ནྟི (ཛཱ. ༡.༡༠.༡༠༢; ༡.༡༥.༣༨༥) དྷམྨརཀྑིཏཱ ཧུཏྭཱ ཨཝཛ྄ཛྷཱ ཨཛེཡྻཱ ཙ ཨཧེསུནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ན ནེ ཀོཙི ནིཝཱརེསཱིཏི ཏེ བྲཱཧྨཎེ ཀུལཱནཾ དྭཱརེསུ སབྦསོ བཱཧིརེསུ ཙ ཨབྦྷནྟརེསུ ཙ སབྦདྭཱརེསུ ཡསྨཱ ཏེསུ པིཡསམྨཏེསུ ཝརསཱིལསམནྣཱགཏེསུ མཱཏཱཔིཏཱུསུ ཝིཡ ཨཏིཝིསྶཏྠཱ མནུསྶཱ ཨཧེསུཾ, ཏསྨཱ ‘‘ཨིདཾ ནཱམ ཋཱནཾ ཏཡཱ ན པཝིསིཏབྦ’’ནྟི ན ཀོཙི ནིཝཱརེསི.

༢༩༢. ཨེཝཾ དྷམྨརཀྑིཏཱ ཀུལདྭཱརེསུ ཨནིཝཱརིཏཱ ཙརནྟཱ ཨཊྛ ཙ ཙཏྟཱལཱིསཉྩཱཏི ཨཊྛཙཏྟཱལཱིསཾ ཝསྶཱནི ཀུམཱརབྷཱཝཏོ པབྷུཏི ཙརཎེན ཀོམཱརཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཾསུ ཏེ. ཡེཔི བྲཱཧྨཎཙཎྜཱལཱ ཨཧེསུཾ, ཀོ པན ཝཱདོ བྲཧྨསམཱདཱིསཱུཏི ཨེཝམེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརནྟཱ ཨེཝ ཧི ཝིཛྫཱཙརཎཔརིཡེཊྛིཾ ཨཙརུཾ བྲཱཧྨཎཱ པུརེ, ན ཨབྲཧྨཙཱརིནོ ཧུཏྭཱ. ཏཏྠ ཝིཛྫཱཔརིཡེཊྛཱིཏི མནྟཛ྄ཛྷེནཾ. ཝུཏྟཉྩེཏཾ ‘‘སོ ཨཊྛཙཏྟཱལཱིས ཝསྶཱནི ཀོམཱརཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརཏི མནྟེ ཨདྷཱིཡམཱནོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༡༩༢). ཙརཎཔརིཡེཊྛཱིཏི སཱིལརཀྑཎཾ. ‘‘ཝིཛྫཱཙརཎཔརིཡེཊྛུ’’ནྟིཔི པཱཋོ, ཝིཛྫཱཙརཎཾ པརིཡེསིཏུཾ ཨཙརུནྟི ཨཏྠོ.

༢༩༣. ཡཐཱཝུཏྟཉྩ ཀཱལཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏྭཱ ཏཏོ པརཾ གྷརཱཝཱསཾ ཀཔྤེནྟཱཔི ན བྲཱཧྨཎཱ ཨཉྙམགམུཾ ཁཏྟིཡཾ ཝཱ ཝེསྶཱདཱིསུ ཨཉྙཏརཾ ཝཱ, ཡེ ཨཧེསུཾ དེཝསམཱ ཝཱ མརིཡཱདཱ ཝཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏཐཱ སཏཾ ཝཱ སཧསྶཾ ཝཱ དཏྭཱ ནཔི བྷརིཡཾ ཀིཎིཾསུ ཏེ, སེཡྻཐཱཔི ཨེཏརཧི ཨེཀཙྩེ ཀིཎནྟི. ཏེ ཧི དྷམྨེན དཱརཾ པརིཡེསནྟི. ཀཐཾ? ཨཊྛཙཏྟཱལཱིསཾ ཝསྶཱནི བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏྭཱ བྲཱཧྨཎཱ ཀཉྙཱབྷིཀྑཾ ཨཱཧིཎྜནྟི – ‘‘ཨཧཾ ཨཊྛཙཏྟཱལཱིས ཝསྶཱནི ཙིཎྞབྲཧྨཙརིཡོ, ཡདི ཝཡཔྤཏྟཱ དཱརིཀཱ ཨཏྠི, དེཐ མེ’’ཏི. ཏཏོ ཡསྶ ཝཡཔྤཏྟཱ དཱརིཀཱ ཧོཏི, སོ ཏཾ ཨལངྐརིཏྭཱ ནཱིཧརིཏྭཱ དྭཱརེ ཋིཏསྶེཝ བྲཱཧྨཎསྶ ཧཏྠེ ཨུདཀཾ ཨཱསིཉྩནྟོ ‘‘ཨིམཾ ཏེ, བྲཱཧྨཎ, བྷརིཡཾ པོསཱཝནཏྠཱཡ དམྨཱི’’ཏི ཝཏྭཱ དེཏི.

ཀསྨཱ པན ཏེ ཨེཝཾ ཙིརཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏྭཱཔི དཱརཾ པརིཡེསནྟི, ན ཡཱཝཛཱིཝཾ བྲཧྨཙཱརིནོ ཧོནྟཱིཏི? མིཙྪཱདིཊྛིཝསེན. ཏེསཉྷི ཨེཝཾདིཊྛི ཧོཏི – ‘‘ཡོ པུཏྟཾ ན ཨུཔྤཱདེཏི, སོ ཀུལཝཾསཙྪེདཀརོ ཧོཏི, ཏཏོ ནིརཡེ པཙྩཏཱི’’ཏི. ཙཏྟཱརོ ཀིར ཨབྷཱཡིཏབྦཾ བྷཱཡནྟི གཎྜུཔྤཱདོ ཀིཀཱི ཀུནྟནཱི བྲཱཧྨཎཱཏི. གཎྜུཔྤཱདཱ ཀིར མཧཱཔཐཝིཡཱ ཁཡབྷཡེན མཏྟབྷོཛིནོ ཧོནྟི, ན བཧུཾ མཏྟིཀཾ ཁཱདནྟི. ཀིཀཱི སཀུཎིཀཱ ཨཱཀཱསཔཏནབྷཡེན ཨཎྜསྶ ཨུཔརི ཨུཏྟཱནཱ སེཏི. ཀུནྟནཱི སཀུཎིཀཱ པཐཝིཀམྤནབྷཡེན པཱདེཧི བྷཱུམིཾ ན སུཊྛུ ཨཀྐམཏི. བྲཱཧྨཎཱ ཀུལཝཾསཱུཔཙྪེདབྷཡེན དཱརཾ པརིཡེསནྟི. ཨཱཧ ཙེཏྠ –

‘‘གཎྜུཔྤཱདོ ཀིཀཱི ཙེཝ, ཀུནྟཱི བྲཱཧྨཎདྷམྨིཀོ;

ཨེཏེ ཨབྷཡཾ བྷཱཡནྟི, སམྨཱུལ༹ྷཱ ཙཏུརོ ཛནཱ’’ཏི.

ཨེཝཾ དྷམྨེན དཱརཾ པརིཡེསིཏྭཱཔི ཙ སམྤིཡེནེཝ སཾཝཱསཾ སངྒནྟྭཱ སམརོཙཡུཾ, སམྤིཡེནེཝ ཨཉྙམཉྙཾ པེམེནེཝ ཀཱཡེན ཙ ཙིཏྟེན ཙ མིསྶཱིབྷཱུཏཱ སངྒྷཊིཏཱ སཾསཊྛཱ ཧུཏྭཱ སཾཝཱསཾ སམརོཙཡུཾ, ན ཨཔྤིཡེན ན ནིགྒཧེན ཙཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༢༩༤. ཨེཝཾ སམྤིཡེནེཝ སཾཝཱསཾ ཀརོནྟཱཔི ཙ ཨཉྙཏྲ ཏམྷཱཏི, ཡོ སོ ཨུཏུསམཡོ, ཡམྷི སམཡེ བྲཱཧྨཎཱི བྲཱཧྨཎེན ཨུཔགནྟབྦཱ, ཨཉྙཏྲ ཏམྷཱ སམཡཱ ཋཔེཏྭཱ ཏཾ སམཡཾ ཨུཏུཏོ ཝིརཏཾ ཨུཏུཝེརམཎིཾ པཏི བྷརིཡཾ, ཡཱཝ པུན སོ སམཡོ ཨཱགཙྪཏི, ཏཱཝ ཨཊྛཏྭཱ ཨནྟརཱཡེཝ. མེཐུནཾ དྷམྨནྟི མེཐུནཱཡ དྷམྨཱཡ. སམྤདཱནཝཙནཔཏྟིཡཱ ཀིརེཏཾ ཨུཔཡོགཝཙནཾ. ནཱསྶུ གཙྪནྟཱིཏི ནེཝ གཙྪནྟི. བྲཱཧྨཎཱཏི ཡེ ཧོནྟི དེཝསམཱ ཙ མརིཡཱདཱ ཙཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༢༩༥. ཨཝིསེསེན པན སབྦེཔི བྲཧྨཙརིཡཉྩ…པེ… ཨཝཎྞཡུཾ. ཏཏྠ བྲཧྨཙརིཡནྟི མེཐུནཝིརཏི. སཱིལནྟི སེསཱནི ཙཏྟཱརི སིཀྑཱཔདཱནི. ཨཛྫཝནྟི ཨུཛུབྷཱཝོ, ཨཏྠཏོ ཨསཋཏཱ ཨམཱཡཱཝིཏཱ ཙ. མདྡཝནྟི མུདུབྷཱཝོ, ཨཏྠཏོ ཨཏྠདྡྷཏཱ ཨནཏིམཱནིཏཱ ཙ. ཏཔོཏི ཨིནྡྲིཡསཾཝརོ. སོརཙྩནྟི སུརཏབྷཱཝོ སུཁསཱིལཏཱ ཨཔྤཊིཀཱུལསམཱཙཱརཏཱ. ཨཝིཧིཾསཱཏི པཱཎིཨཱདཱིཧི ཨཝིཧེསིཀཛཱཏིཀཏཱ སཀརུཎབྷཱཝོ. ཁནྟཱིཏི ཨདྷིཝཱསནཀྑནྟི. ཨིཙྩེཏེ གུཎེ ཨཝཎྞཡུཾ. ཡེཔི ནཱསཀྑིཾསུ སབྦསོ པཊིཔཏྟིཡཱ ཨཱརཱདྷེཏུཾ, ཏེཔི ཏཏྠ སཱརདསྶིནོ ཧུཏྭཱ ཝཱཙཱཡ ཝཎྞཡིཾསུ པསཾསིཾསུ.

༢༩༦. ཨེཝཾ ཝཎྞེནྟཱནཉྩ ཡོ ནེསཾ…པེ… ནཱགམཱ, ཡོ ཨེཏེསཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ པརམོ བྲཧྨཱ ཨཧོསི, བྲཧྨསམོ ནཱམ ཨུཏྟམོ བྲཱཧྨཎོ ཨཧོསི, དལ༹ྷེན པརཀྐམེན སམནྣཱགཏཏྟཱ དལ༹ྷཔརཀྐམོ. ས ཝཱཏི ཝིབྷཱཝནེ ཝཱ-སདྡོ, ཏེན སོ ཨེཝརཱུཔོ བྲཱཧྨཎོཏི ཏམེཝ ཝིབྷཱཝེཏི. མེཐུནཾ དྷམྨནྟི མེཐུནསམཱཔཏྟིཾ. སུཔིནནྟེཔི ནཱགམཱཏི སུཔིནེཔི ན ཨགམཱསི.

༢༩༧. ཏཏོ ཏསྶ ཝཏྟཾ…པེ… ཨཝཎྞཡུཾ. ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ ནཝམགཱཐཱཡ ཝུཏྟགུཎེཡེཝ ཨཱདིཨནྟཝསེན ནིདྡིསནྟོ དེཝསམེ བྲཱཧྨཎེ པཀཱསེཏི. ཏེ ཧི ཝིཉྙུཛཱཏིཀཱ པཎྜིཏཱ ཏསྶ བྲཧྨསམསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཝཏྟཾ ཨནུསིཀྑནྟི པབྦཛྫཱཡ ཛྷཱནབྷཱཝནཱཡ ཙ, ཏེ ཙ ཨིམེ བྲཧྨཙརིཡཱདིགུཎེ པཊིཔཏྟིཡཱ ཨེཝ ཝཎྞཡནྟཱིཏི. ཏེ སབྦེཔི བྲཱཧྨཎཱ པཉྩཀནིཔཱཏེ དོཎསུཏྟེ (ཨ. ནི. ༥.༡༩༢) ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ.

༢༩༨. ཨིདཱནི མརིཡཱདེ བྲཱཧྨཎེ དསྶེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཏཎྜུལཾ སཡན’’ནྟི. ཏསྶཏྠོ – ཏེསུ ཡེ ཧོནྟི མརིཡཱདཱ, ཏེ བྲཱཧྨཎཱ སཙེ ཡཉྙཾ ཀཔྤེཏུཀཱམཱ ཧོནྟི, ཨཐ ཨཱམཀདྷཉྙཔཊིགྒཧཎཱ པཊིཝིརཏཏྟཱ ནཱནཔྤཀཱརཀཾ ཏཎྜུལཉྩ, མཉྩཔཱིཋཱདིབྷེདཾ སཡནཉྩ, ཁོམཱདིབྷེདཾ ཝཏྠཉྩ, གོསཔྤིཏིལཏེལཱདིབྷེདཾ སཔྤིཏེལཉྩ ཡཱཙིཡ དྷམྨེན, ‘‘ཨུདྡིསྶ ཨརིཡཱ ཏིཊྛནྟི, ཨེསཱ ཨརིཡཱན ཡཱཙནཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟེན ཨུདྡིསྶཋཱནསངྑཱཏེན དྷམྨེན ཡཱཙིཏྭཱ, ཨཐ ཡོ ཡཾ ཨིཙྪཏི དཱཏུཾ, ཏེན ཏཾ དིནྣཏཎྜུལཱདིཾ སམོདྷཱནེཏྭཱ སཾཀཌྜྷིཏྭཱ. ‘‘སམུདཱནེཏྭཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཨེཀོཡེཝཏྠོ. ཏཏོ ཡཉྙམཀཔྤཡུནྟི ཏཏོ གཧེཏྭཱ དཱནམཀཾསུ.

༢༩༩. ཀརོནྟཱ ཙ ཨེཝམེཏསྨིཾ ཨུཔཊྛིཏསྨིཾ དཱནསངྑཱཏེ ཡཉྙསྨིཾ ནཱསྶུ གཱཝོ ཧནིཾསུ ཏེ, ན ཏེ གཱཝིཡོ ཧནིཾསུ. གཱཝཱིམུཁེན ཙེཏྠ སབྦཔཱཎཱ ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཀིཾཀཱརཎཱ ན ཧནིཾསཱུཏི? བྲཧྨཙརིཡཱདིགུཎཡུཏྟཏྟཱ. ཨཔིཙ ཝིསེསཏོ ཡཐཱ མཱཏཱ…པེ… ནཱསྶུ གཱཝོ ཧནིཾསུ ཏེ. ཏཏྠ ཡཱསུ ཛཱཡནྟི ཨོསདྷཱཏི ཡཱསུ པིཏྟཱདཱིནཾ བྷེསཛྫབྷཱུཏཱ པཉྩ གོརསཱ ཛཱཡནྟི.

༣༠༠. ཨནྣདཱཏིཨཱདཱིསུ ཡསྨཱ པཉྩ གོརསེ པརིབྷུཉྫནྟཱནཾ ཁུདཱ ཝཱུཔསམྨཏི, བལཾ ཝཌྜྷཏི, ཚཝིཝཎྞོ ཝིཔྤསཱིདཏི, ཀཱཡིཀམཱནསིཀཾ སུཁཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏསྨཱ ཨནྣདཱ བལདཱ ཝཎྞདཱ སུཁདཱ ཙེཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

༣༠༡. ཨེཝཾ ཏེ ཡཉྙེསུ གཱཝོ ཨཧནནྟཱ པུཉྙཔྤབྷཱཝཱནུགྒཧིཏསརཱིརཱ སུཁུམཱལཱ…པེ… སུཁམེདྷིཏྠ ཡཾ པཛཱ. ཏཏྠ སུཁུམཱལཱ མུདུཏལུཎཧཏྠཔཱདཱདིཏཱཡ, མཧཱཀཱཡཱ ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤཏྟིཡཱ, ཝཎྞཝནྟོ སུཝཎྞཝཎྞཏཱཡ སཎྛཱནཡུཏྟཏཱཡ ཙ, ཡསསྶིནོ ལཱབྷཔརིཝཱརསམྤདཱཡ. སེཧི དྷམྨེཧཱིཏི སཀེཧི ཙཱརིཏྟེཧི. ཀིཙྩཱཀིཙྩེསུ ཨུསྶུཀཱཏི ཀིཙྩེསུ ‘‘ཨིདཾ ཀཱཏབྦཾ’’, ཨཀིཙྩེསུ ‘‘ཨིདཾ ན ཀཱཏབྦ’’ནྟི ཨུསྶུཀྐམཱཔནྣཱ ཧུཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ ཏེ པོརཱཎཱ བྲཱཧྨཎཱ ཨེཝརཱུཔཱ ཧུཏྭཱ དསྶནཱིཡཱ པསཱདནཱིཡཱ ལོཀསྶ པརམདཀྑིཎེཡྻཱ ཨིམཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ ཡཱཝ ལོཀེ ཨཝཏྟིཾསུ, ཏཱཝ ཝིགཏཨཱིཏིབྷཡུཔདྡཝཱ ཧུཏྭཱ ནཱནཔྤཀཱརཀཾ སུཁཾ ཨེདྷིཏྠ པཱཔུཎི, སུཁཾ ཝཱ ཨེདྷིཏྠ སུཁཾ ཝུཌྜྷིཾ ཨགམཱསི. ཨཡཾ པཛཱཏི སཏྟལོཀཾ ནིདསྶེཏི.

༣༠༢-༣. ཀཱལཙྩཡེན པན སམྦྷིནྣམརིཡཱདབྷཱཝཾ ཨཱཔཛྫིཏུཀཱམཱནཾ ཏེསཾ ཨཱསི ཝིཔལླཱསོ…པེ… བྷཱགསོ མིཏེ. ཏཏྠ ཝིཔལླཱསོཏི ཝིཔརཱིཏསཉྙཱ. ཨཎུཏོ ཨཎུནྟི ལཱམཀཊྛེན པརིཏྟཊྛེན ཨཔྤསྶཱདཊྛེན ཨཎུབྷཱུཏཏོ ཀཱམགུཎཏོ ཨུཔྤནྣཾ ཛྷཱནསཱམཉྙནིབྦཱནསུཁཱནི ཨུཔནིདྷཱཡ སངྑྱམྤི ཨནུཔགམནེན ཨཎུཾ ཀཱམསུཁཾ, ལོཀུཏྟརསུཁཾ ཝཱ ཨུཔནིདྷཱཡ ཨཎུབྷཱུཏཏོ ཨཏྟནཱ པཊིལདྡྷལོཀིཡསམཱཔཏྟིསུཁཏོ ཨཎུཾ ཨཔྤཀཏོཔི ཨཔྤཀཾ ཀཱམསུཁཾ དིསྭཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. རཱཛིནོ ཙཱཏི རཉྙོ ཙ. ཝིཡཱཀཱརནྟི སམྤཏྟིཾ. ཨཱཛཉྙསཾཡུཏྟེཏི ཨསྶཱཛཱནཱིཡསཾཡུཏྟེ. སུཀཏེཏི དཱརུཀམྨལོཧཀམྨེན སུནིཊྛིཏེ. ཙིཏྟསིབྦནེཏི སཱིཧཙམྨཱདཱིཧི ཨལངྐརཎཝསེན ཙིཏྲསིབྦནེ. ནིཝེསནེཏི གྷརཝཏྠཱུནི. ནིཝེསེཏི ཏཏྠ པཏིཊྛཱཔིཏགྷརཱནི. ཝིབྷཏྟེཏི ཨཱཡཱམཝིཏྠཱརཝསེན ཝིབྷཏྟཱནི. བྷཱགསོ མིཏེཏི ཨངྒཎདྭཱརཔཱསཱདཀཱུཊཱགཱརཱདིཝསེན ཀོཊྛཱསཾ ཀོཊྛཱསཾ ཀཏྭཱ མིཏཱནི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཏེསཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨཎུཏོ ཨཎུསཉྙིཏཾ ཀཱམསུཁཉྩ རཉྙོ བྱཱཀཱརཉྩ ཨལངྐཏནཱརིཡོ ཙ ཝུཏྟཔྤཀཱརེ རཐེ ཙ ནིཝེསནེ ནིཝེསེ ཙ དིསྭཱ དུཀྑེསུཡེཝ ཨེཏེསུ ཝཏྠཱུསུ ‘‘སུཁ’’ནྟི པཝཏྟཏྟཱ པུབྦེ པཝཏྟནེཀྑམྨསཉྙཱཝིཔལླཱསསངྑཱཏཱ ཝིཔརཱིཏསཉྙཱ ཨཱསི.

༣༠༤. ཏེ ཨེཝཾ ཝིཔརཱིཏསཉྙཱ ཧུཏྭཱ གོམཎྜལཔརིབྱཱུལ༹ྷཾ…པེ… བྲཱཧྨཎཱ. ཏཏྠ གོམཎྜལཔརིབྱཱུལ༹ྷནྟི གོཡཱུཐེཧི པརིཀིཎྞཾ. ནཱརཱིཝརགཎཱཡུཏནྟི ཝརནཱརཱིགཎསཾཡུཏྟཾ. ཨུལཱ༹རནྟི ཝིཔུལཾ. མཱནུསཾ བྷོགནྟི མནུསྶཱནཾ ནིཝེསནཱདིབྷོགཝཏྠུཾ. ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡིཾསཱུཏི ‘‘ཨཧོ ཝཏིདཾ ཨམྷཱཀཾ ཨསྶཱ’’ཏི ཏཎྷཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨབྷིཔཏྠཡམཱནཱ ཛྷཱཡིཾསུ.

༣༠༥. ཨེཝཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡནྟཱ ཙ ‘‘ཨེཏེ མནུསྶཱ སུནྷཱཏཱ སུཝིལིཏྟཱ ཀཔྤིཏཀེསམསྶཱུ ཨཱམུཏྟམཎིཨཱབྷརཎཱ པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི པརིཙཱརེནྟི, མཡཾ པན ཨེཝཾ ཏེཧི ནམསྶིཡམཱནཱཔི སེདམལཀིལིཊྛགཏྟཱ པརཱུལ༹ྷཀཙྪནཁལོམཱ བྷོགརཧིཏཱ པརམཀཱརུཉྙཏཾ པཏྟཱ ཝིཧརཱམ. ཨེཏེ ཙ ཧཏྠིཀྑནྡྷཨསྶཔིཊྛིསིཝིཀཱསུཝཎྞརཐཱདཱིཧི ཝིཙརནྟི, མཡཾ པཱདེཧི. ཨེཏེ དྭིབྷཱུམིཀཱདིཔཱསཱདཏལེསུ ཝསནྟི, མཡཾ ཨརཉྙརུཀྑམཱུལཱདཱིསུ. ཨེཏེ ཙ གོནཀཱདཱིཧི ཨཏྠརཎེཧི ཨཏྠཏཱསུ ཝརསེཡྻཱསུ སཡནྟི, མཡཾ ཏཊྚིཀཱཙམྨཁཎྜཱདཱིནི ཨཏྠརིཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ. ཨེཏེ ནཱནཱརསཱནི བྷོཛནཱནི བྷུཉྫནྟི, མཡཾ ཨུཉྪཱཙརིཡཱཡ ཡཱཔེམ. ཀཐཾ ནུ ཁོ མཡམྤི ཨེཏེཧི སདིསཱ བྷཝེཡྻཱམཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘དྷནཾ ཨིཙྪིཏབྦཾ, ན སཀྐཱ དྷནརཧིཏེཧི ཨཡཾ སམྤཏྟི པཱཔུཎིཏུ’’ནྟི ཙ ཨཝདྷཱརེཏྭཱ ཝེདེ བྷིནྡིཏྭཱ དྷམྨཡུཏྟེ པུརཱཎམནྟེ ནཱསེཏྭཱ ཨདྷམྨཡུཏྟེ ཀཱུཊམནྟེ གནྠེཏྭཱ དྷནཏྠིཀཱ ཨོཀྐཱཀརཱཛཱནམུཔསངྐམྨ སོཏྠིཝཙནཱདཱིནི པཡུཉྫིཏྭཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ, མཧཱརཱཛ, བྲཱཧྨཎཝཾསེ པཝེཎིཡཱ ཨཱགཏཾ པོརཱཎམནྟཔདཾ ཨཏྠི, ཏཾ མཡཾ ཨཱཙརིཡམུཊྛིཏཱཡ ན ཀསྶཙི བྷཎིམྷཱ, ཏཾ མཧཱརཱཛཱ སོཏུམརཧཏཱི’’ཏི ཙ ཝཏྭཱ ཨསྶམེདྷཱདིཡཉྙཾ ཝཎྞཡིཾསུ. ཝཎྞཡིཏྭཱ ཙ རཱཛཱནཾ ཨུསྶཱཧེནྟཱ ‘‘ཡཛ, མཧཱརཱཛ, ཨེཝཾ པཧཱུཏདྷནདྷཉྙོ ཏྭཾ, ནཏྠི ཏེ ཡཉྙསམྦྷཱརཝེཀལླཾ, ཨེཝཉྷི ཏེ ཡཛཏོ སཏྟཀུལཔརིཝཊྚཱ སགྒེ ཨུཔྤཛྫིསྶནྟཱི’’ཏི ཨཝོཙུཾ. ཏེན ནེསཾ ཏཾ པཝཏྟིཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ བྷགཝཱ ‘‘ཏེ ཏཏྠ མནྟེ…པེ… བཧུ ཏེ དྷན’’ནྟི.

ཏཏྠ ཏཏྠཱཏི ཏསྨིཾ, ཡཾ བྷོགམབྷིཛ྄ཛྷཱཡིཾསུ, ཏནྣིམིཏྟནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ནིམིཏྟཏྠེ ཧི ཨེཏཾ བྷུམྨཝཙནཾ. ཏདུཔཱགམུནྟི ཏདཱ ཨུཔཱགམུཾ. པཧཱུཏདྷནདྷཉྙོསཱིཏི པཧཱུཏདྷནདྷཉྙོ བྷཝིསྶསི, ཨབྷིསམྤརཱཡནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨཱསཾསཱཡཉྷི ཨནཱགཏེཔི ཝཏྟམཱནཝཙནཾ ཨིཙྪནྟི སདྡཀོཝིདཱ. ཡཛསྶཱུཏི ཡཛཱཧི. ཝིཏྟཾ དྷནནྟི ཛཱཏརཱུཔཱདིརཏནམེཝ ཝིཏྟིཀཱརཎཏོ ཝིཏྟཾ, སམིདྡྷིཀཱརཎཏོ དྷནནྟི ཝུཏྟཾ. ཨཐ ཝཱ ཝིཏྟནྟི ཝིཏྟིཀཱརཎབྷཱུཏམེཝ ཨཱབྷརཎཱདི ཨུཔཀརཎཾ, ཡཾ ‘‘པཧཱུཏཝིཏྟཱུཔཀརཎོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༣༣༡) ཨཱགཙྪཏི. དྷནནྟི ཧིརཉྙསུཝཎྞཱདི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཏེ བྲཱཧྨཎཱ མནྟེ གནྠེཏྭཱ ཏདཱ ཨོཀྐཱཀཾ ཨུཔཱགམུཾ. ཀིནྟི? ‘‘མཧཱརཱཛ, བཧཱུ ཏེ ཝིཏྟཉྩ དྷནཉྩ, ཡཛསྶུ, ཨཱཡཏིམྤི པཧཱུཏདྷནདྷཉྙོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི.

༣༠༦. ཨེཝཾ ཀཱརཎཾ ཝཏྭཱ སཉྙཱཔེནྟེཧི ཏཏོ ཙ རཱཛཱ…པེ… ཨདཱ དྷནཾ. ཏཏྠ སཉྙཏྟོཏི ཉཱཔིཏོ. རཐེསབྷོཏི མཧཱརཐེསུ ཁཏྟིཡེསུ ཨཀམྤིཡཊྛེན ཨུསབྷསདིསོ. ‘‘ཨསྶམེདྷ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཨསྶམེཏྠ མེདྷནྟཱིཏི ཨསྶམེདྷོ, དྭཱིཧི པརིཡཉྙེཧི ཡཛིཏབྦསྶ ཨེཀཝཱིསཏིཡཱུཔསྶ ཋཔེཏྭཱ བྷཱུམིཉྩ པུརིསེ ཙ ཨཝསེསསབྦཝིབྷཝདཀྑིཎསྶ ཡཉྙསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. པུརིསམེཏྠ མེདྷནྟཱིཏི པུརིསམེདྷོ, ཙཏཱུཧི པརིཡཉྙེཧི ཡཛིཏབྦསྶ སདྡྷིཾ བྷཱུམིཡཱ ཨསྶམེདྷེ ཝུཏྟཝིབྷཝདཀྑིཎསྶ ཡཉྙསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སམྨམེཏྠ པཱསནྟཱིཏི སམྨཱཔཱསོ, དིཝསེ དིཝསེ སམྨཾ ཁིཔིཏྭཱ ཏསྶ པཏིཏོཀཱསེ ཝེདིཾ ཀཏྭཱ སཾཧཱརིམེཧི ཡཱུཔཱདཱིཧི སརསྶཏིནདིཡཱ ནིམུགྒོཀཱསཏོ པབྷུཏི པཊིལོམཾ གཙྪནྟེན ཡཛིཏབྦསྶ སཏྲཡཱགསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཝཱཛམེཏྠ པིཝནྟཱིཏི ཝཱཛཔེཡྻོ. ཨེཀེན པརིཡཉྙེན སཏྟརསཧི པསཱུཧི ཡཛིཏབྦསྶ བེལུཝཡཱུཔསྶ སཏྟརསཀདཀྑིཎསྶ ཡཉྙསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ནཏྠི ཨེཏྠ ཨགྒལཱ༹ཏི ནིརགྒལོ༹, ནཝཧི པརིཡཉྙེཧི ཡཛིཏབྦསྶ སདྡྷིཾ བྷཱུམིཡཱ ཙ པུརིསེཧི ཙ ཨསྶམེདྷེ ཝུཏྟཝིབྷཝདཀྑིཎསྶ སབྦམེདྷཔརིཡཱཡནཱམསྶ ཨསྶམེདྷཝིཀཔྤསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ.

༣༠༧-༨. ཨིདཱནི ཡཾ ཝུཏྟཾ ‘‘བྲཱཧྨཎཱནམདཱ དྷན’’ནྟི, ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘གཱཝོ སཡནཉྩཱ’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. སོ ཧི རཱཛཱ ‘‘དཱིགྷརཏྟཾ ལཱུཁཱཧཱརེན ཀིལནྟཱ པཉྩ གོརསེ པརིབྷུཉྫནྟཱུ’’ཏི ནེསཾ སཔུངྒཝཱནི གོཡཱུཐཱནེཝ ཨདཱསི, ཏཐཱ ‘‘དཱིགྷརཏྟཾ ཐཎྜིལསཱཡིཏཱཡ ཐཱུལསཱཊཀནིཝཱསནེན ཨེཀསེཡྻཱཡ པཱདཙཱརེན རུཀྑམཱུལཱདིཝཱསེན ཙ ཀིལནྟཱ གོནཀཱདིཨཏྠཏཝརསཡནཱདཱིསུ སུཁཾ ཨནུབྷོནྟཱུ’’ཏི ནེསཾ མཧགྒྷཱནི སཡནཱདཱིནི ཙ ཨདཱསི. ཨེཝམེཏཾ ནཱནཔྤཀཱརཀཾ ཨཉྙཉྩ ཧིརཉྙསུཝཎྞཱདིདྷནཾ ཨདཱསི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘གཱཝོ སཡནཉྩ ཝཏྠཉྩ…པེ… བྲཱཧྨཎཱནམདཱ དྷན’’ནྟི.

༣༠༩-༡༠. ཨེཝཾ ཏསྶ རཉྙོ སནྟིཀཱ ཏེ ཙ ཏཏྠ…པེ… པུན མུཔཱགམུཾ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཏསྶ རཉྙོ སནྟིཀཱ ཏེ བྲཱཧྨཎཱ ཏེསུ ཡཱགེསུ དྷནཾ ལབྷིཏྭཱ དཱིགྷརཏྟཾ དིཝསེ དིཝསེ ཨེཝམེཝ གྷཱསཙྪཱདནཾ པརིཡེསིཏྭཱ ནཱནཔྤཀཱརཀཾ ཝཏྠུཀཱམ སནྣིདྷིཾ སམརོཙཡུཾ. ཏཏོ ཏེསཾ ཨིཙྪཱཝཏིཎྞཱནཾ ཁཱིརཱདིཔཉྩགོརསསྶཱདཝསེན རསཏཎྷཱཡ ཨོཏིཎྞཙིཏྟཱནཾ ‘‘ཁཱིརཱདཱིནིཔི ཏཱཝ གུནྣཾ སཱདཱུནི, ཨདྡྷཱ ཨིམཱསཾ མཾསཾ སཱདུཏརཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ མཾསཾ པཊིཙྩ བྷིཡྻོ ཏཎྷཱ པཝཌྜྷཐ. ཏཏོ ཙིནྟེསུཾ – ‘‘སཙེ མཡཾ མཱརེཏྭཱ ཁཱདིསྶཱམ, གཱརཡ྄ཧཱ བྷཝིསྶཱམ, ཡཾནཱུན མནྟེ གནྠེཡྻཱམཱ’’ཏི. ཨཐ པུནཔི ཝེདཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཏདནུརཱུཔེ ཏེ ཏཏྠ མནྟེ གནྠེཏྭཱ ཏེ བྲཱཧྨཎཱ ཏནྣིམིཏྟཾ ཀཱུཊམནྟེ གནྠེཏྭཱ ཨོཀྐཱཀརཱཛཱནཾ པུན ཨུཔཱགམིཾསུ. ཨིམམཏྠཾ བྷཱསམཱནཱ ‘‘ཡཐཱ ཨཱཔོ ཙ…པེ… བཧུ ཏེ དྷན’’ནྟི.

ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཨམྷཱཀཾ, མཧཱརཱཛ, མནྟེསུ ཨེཏདཱགཏཾ ཡཐཱ ཨཱཔོ ཧཏྠདྷོཝནཱདིསབྦཀིཙྩེསུ པཱཎཱིནཾ ཨུཔཡོགཾ གཙྪཏི, ནཏྠི ཏེསཾ ཏཏོནིདཱནཾ པཱཔཾ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ པརིཀྑཱརོ སོ ཧི པཱཎིནཾ, ཨུཔཀརཎཏྠཱཡ ཨུཔྤནྣོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཡཐཱ ཙཱཡཾ མཧཱཔཐཝཱི གམནཊྛཱནཱདིསབྦཀིཙྩེསུ ཀཧཱཔཎསངྑཱཏཾ ཧིརཉྙཾ སུཝཎྞརཛཏཱདིབྷེདཾ དྷནཾ, ཡཝགོདྷཱུམཱདིབྷེདཾ དྷཱནིཡཉྩ, སཾཝོཧཱརཱདིསབྦཀིཙྩེསུ ཨུཔཡོགཾ གཙྪཏི, ཨེཝཾ གཱཝོ མནུསྶཱནཾ སབྦཀིཙྩེསུ ཨུཔཡོགགམནཏྠཱཡ ཨུཔྤནྣཱ. ཏསྨཱ ཨེཏཱ ཧནིཏྭཱ ནཱནཔྤཀཱརཀེ ཡཱགེ ཡཛསྶུ བཧུ ཏེ ཝིཏྟཾ, ཡཛསྶུ བཧུ ཏེ དྷནནྟི.

༣༡༡-༡༢. ཨེཝཾ པུརིམནཡེནེཝ ཏཏོ ཙ རཱཛཱ…པེ… ཨགྷཱཏཡི, ཡཾ ཏཏོ པུབྦེ ཀཉྩི སཏྟཾ ན པཱདཱ…པེ… གྷཱཏཡི. ཏདཱ ཀིར བྲཱཧྨཎཱ ཡཉྙཱཝཱཊཾ གཱཝཱིནཾ པཱུརེཏྭཱ མངྒལཨུསབྷཾ བནྡྷིཏྭཱ རཉྙོ མཱུལཾ ནེཏྭཱ ‘‘མཧཱརཱཛ, གོམེདྷཡཉྙཾ ཡཛསྶུ, ཨེཝཾ ཏེ བྲཧྨལོཀསྶ མགྒོ ཝིསུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. རཱཛཱ ཀཏམངྒལཀིཙྩོ ཁགྒཾ གཧེཏྭཱ པུངྒཝེན སཧ ཨནེཀསཏསཧསྶཱ གཱཝོ མཱརེསི. བྲཱཧྨཎཱ ཡཉྙཱཝཱཊེ མཾསཱནི ཚིནྡིཏྭཱ ཁཱདིཾསུ, པཱིཏཀོདཱཏརཏྟཀམྦལེ ཙ པཱརུཔིཏྭཱ མཱརེསུཾ. ཏདུཔཱདཱཡ ཀིར གཱཝོ པཱརུཏེ དིསྭཱ ཨུབྦིཛྫནྟི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘ན པཱདཱ…པེ… གྷཱཏཡཱི’’ཏི.

༣༡༣. ཏཏོ དེཝཱཏི ཨེཝཾ ཏསྨིཾ རཱཛིནི གཱཝིཡོ གྷཱཏེཏུམཱརདྡྷེ ཨཐ ཏདནནྟརམེཝ ཏཾ གོགྷཱཏཀཾ དིསྭཱ ཨེཏེ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱདཡོ དེཝཱ ཙ, པིཏརོཏི བྲཱཧྨཎེསུ ལདྡྷཝོཧཱརཱ བྲཧྨཱནོ ཙ, སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ ཙ, པབྦཏཔཱདནིཝཱསིནོ དཱནཝཡཀྑསཉྙིཏཱ ཨསུརརཀྑསཱ ཙ ‘‘ཨདྷམྨོ ཨདྷམྨོ’’ཏི ཨེཝཾ ཝཱཙཾ ནིཙྪཱརེནྟཱ ‘‘དྷི མནུསྶཱ, དྷི མནུསྶཱ’’ཏི ཙ ཝདནྟཱ པཀྐནྡུཾ. ཨེཝཾ བྷཱུམིཏོ པབྷུཏི སོ སདྡོ མུཧུཏྟེན ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཱ ཨགམཱསི, ཨེཀདྷིཀྐཱརཔརིཔུཎྞོ ལོཀོ ཨཧོསི. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? ཡཾ སཏྠཾ ནིཔཏཱི གཝེ, ཡསྨཱ གཱཝིམྷི སཏྠཾ ནིཔཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༣༡༤. ན ཀེཝལཉྩ དེཝཱདཡོ པཀྐནྡུཾ, ཨཡམཉྙོཔི ལོཀེ ཨནཏྠོ ཨུདཔཱདི – ཡེ ཧི ཏེ ཏཡོ རོགཱ པུརེ ཨཱསུཾ, ཨིཙྪཱ ཨནསནཾ ཛརཱ, ཀིཉྩི ཀིཉྩིདེཝ པཏྠནཏཎྷཱ ཙ ཁུདཱ ཙ པརིཔཱཀཛརཱ ཙཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏེ པསཱུནཉྩ སམཱརམྦྷཱ, ཨཊྛཱནཝུཏིམཱགམུཾ, ཙཀྑུརོགཱདིནཱ བྷེདེན ཨཊྛནཝུཏིབྷཱཝཾ པཱཔུཎིཾསཱུཏི ཨཏྠོ.

༣༡༥. ཨིདཱནི བྷགཝཱ ཏཾ པསུསམཱརམྦྷཾ ནིནྡནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨེསོ ཨདྷམྨོ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ ཨེསོ པསུསམཱརམྦྷསངྑཱཏོ ཀཱཡདཎྜཱདཱིནཾ ཏིཎྞཾ དཎྜཱནཾ ཨཉྙཏརདཎྜབྷཱུཏོ དྷམྨཏོ ཨཔེཏཏྟཱ ཨདྷམྨོ ཨོཀྐནྟོ ཨཧུ, པཝཏྟོ ཨཱསི, སོ ཙ ཁོ ཏཏོ པབྷུཏི པཝཏྟཏྟཱ པུརཱཎོ, ཡསྶ ཨོཀྐམནཏོ པབྷུཏི ཀེནཙི པཱདཱདིནཱ ཨཧིཾསནཏོ ཨདཱུསིཀཱཡོ གཱཝོ ཧཉྙནྟི. ཡཱ གྷཱཏེནྟཱ དྷམྨཱ དྷཾསནྟི ཙཝནྟི པརིཧཱཡནྟི ཡཱཛཀཱ ཡཉྙཡཱཛིནོ ཛནཱཏི.

༣༡༦. ཨེཝམེསོ ཨཎུདྷམྨོཏི ཨེཝཾ ཨེསོ ལཱམཀདྷམྨོ ཧཱིནདྷམྨོ, ཨདྷམྨོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡསྨཱ ཝཱ ཨེཏྠ དཱནདྷམྨོཔི ཨཔྤཀོ ཨཏྠི, ཏསྨཱ ཏཾ སནྡྷཱཡཱཧ ‘‘ཨཎུདྷམྨོ’’ཏི. པོརཱཎོཏི ཏཱཝ ཙིརཀཱལཏོ པབྷུཏི པཝཏྟཏྟཱ པོརཱཎོ. ཝིཉྙཱུཧི པན གརཧིཏཏྟཱ ཝིཉྙཱུགརཧིཏོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཡསྨཱ ཙ ཝིཉྙུགརཧིཏོ, ཏསྨཱ ཡཏྠ ཨེདིསཀཾ པསྶཏི, ཡཱཛཀཾ གརཧཏཱི ཛནོ. ཀཐཾ? ‘‘ཨབྦུདཾ བྲཱཧྨཎེཧི ཨུཔྤཱདིཏཾ, གཱཝོ ཝདྷིཏྭཱ མཾསཾ ཁཱདནྟཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིནི ཝཏྭཱཏི ཨཡམེཏྠ ཨནུསྶཝོ.

༣༡༧. ཨེཝཾ དྷམྨེ ཝིཡཱཔནྣེཏི ཨེཝཾ པོརཱཎེ བྲཱཧྨཎདྷམྨེ ནཊྛེ. ‘‘ཝིཡཱཝཏྟེ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཝིཔརིཝཏྟིཏྭཱ ཨཉྙཐཱ བྷཱུཏེཏི ཨཏྠོ. ཝིབྷིནྣཱ སུདྡཝེསྶིཀཱཏི པུབྦེ སམགྒཱ ཝིཧརནྟཱ སུདྡཱ ཙ ཝེསྶཱ ཙ ཏེ ཝིབྷིནྣཱ. པུཐཱུ ཝིབྷིནྣཱ ཁཏྟིཡཱཏི ཁཏྟིཡཱཔི བཧཱུ ཨཉྙམཉྙཾ བྷིནྣཱ. པཏིཾ བྷརིཡཱཝམཉྙཐཱཏི བྷརིཡཱ ཙ གྷརཱཝཱསཏྠཾ ཨིསྶརིཡབལེ ཋཔིཏཱ པུཏྟབལཱདཱིཧི ཨུཔེཏཱ ཧུཏྭཱ པཏིཾ ཨཝམཉྙཐ, པརིབྷཝི ཨཝམཉྙི ན སཀྐཙྩཾ ཨུཔཊྛཱསི.

༣༡༨. ཨེཝཾ ཨཉྙམཉྙཾ ཝིབྷིནྣཱ སམཱནཱ ཁཏྟིཡཱ བྲཧྨབནྡྷཱུ ཙ…པེ… ཀཱམཱནཾ ཝསམནྭགུནྟི. ཁཏྟིཡཱ ཙ བྲཱཧྨཎཱ ཙ ཡེ ཙཉྙེ ཝེསྶསུདྡཱ ཡཐཱ སངྐརཾ ནཱཔཛྫནྟི, ཨེཝཾ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ གོཏྟེན རཀྑིཏཏྟཱ གོཏྟརཀྑིཏཱ. ཏེ སབྦེཔི ཏཾ ཛཱཏིཝཱདཾ ནིརཾཀཏྭཱ, ‘‘ཨཧཾ ཁཏྟིཡོ, ཨཧཾ བྲཱཧྨཎོ’’ཏི ཨེཏཾ སབྦམྤི ནཱསེཏྭཱ པཉྩཀཱམགུཎསངྑཱཏཱནཾ ཀཱམཱནཾ ཝསཾ ཨནྭགུཾ ཨཱསཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ, ཀཱམཧེཏུ ན ཀིཉྩི ཨཀཏྟབྦཾ ནཱཀཾསཱུཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨེཝམེཏྠ བྷགཝཱ ‘‘ཨིསཡོ པུབྦཀཱ’’ཏིཨཱདཱིཧི ནཝཧི གཱཐཱཧི པོརཱཎཱནཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཝཎྞཾ བྷཱསིཏྭཱ ‘‘ཡོ ནེསཾ པརམོ’’ཏི གཱཐཱཡ བྲཧྨསམཾ, ‘‘ཏསྶ ཝཏྟམནུསིཀྑནྟཱ’’ཏི གཱཐཱཡ དེཝསམཾ, ‘‘ཏཎྜུལཾ སཡན’’ནྟིཨཱདིཀཱཧི ཙཏཱུཧི གཱཐཱཧི མརིཡཱདཾ, ‘‘ཏེསཾ ཨཱསི ཝིཔལླཱསོ’’ཏིཨཱདཱིཧི སཏྟརསཧི གཱཐཱཧི སམྦྷིནྣམརིཡཱདཾ, ཏསྶ ཝིཔྤཊིཔཏྟིཡཱ དེཝཱདཱིནཾ པཀྐནྡནཱདིདཱིཔནཏྠཉྩ དསྶེཏྭཱ དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི. བྲཱཧྨཎཙཎྜཱལོ པན ཨིདྷ ཨཝུཏྟོཡེཝ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཝིཔཏྟིཡཱ ཨཀཱརཎཾ. བྲཱཧྨཎདྷམྨསམྤཏྟིཡཱ ཧི བྲཧྨསམདེཝསམམརིཡཱདཱ ཀཱརཎཾ ཧོནྟི, ཝིཔཏྟིཡཱ སམྦྷིནྣམརིཡཱདོ. ཨཡཾ པན དོཎསུཏྟེ (ཨ. ནི. ༥.༡༩༢) ཝུཏྟཔྤཀཱརོ བྲཱཧྨཎཙཎྜཱལོ བྲཱཧྨཎདྷམྨཝིཔཏྟིཡཱཔི ཨཀཱརཎཾ. ཀསྨཱ? ཝིཔནྣེ དྷམྨེ ཨུཔྤནྣཏྟཱ. ཏསྨཱ ཏཾ ཨདསྶེཏྭཱཝ དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི. ཨེཏརཧི པན སོཔི བྲཱཧྨཎཙཎྜཱལོ དུལླབྷོ. ཨེཝམཡཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ དྷམྨོ ཝིནཊྛོ. ཏེནེཝཱཧ དོཎོ བྲཱཧྨཎོ – ‘‘ཨེཝཾ སནྟེ མཡཾ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཙཎྜཱལམྤི ན པཱུརེམཱ’’ཏི. སེསམེཏྠ ཝུཏྟནཡམེཝ.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ བྲཱཧྨཎདྷམྨིཀསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. དྷམྨསུཏྟ-(ནཱཝཱསུཏྟ)-ཝཎྞནཱ

༣༡༩. ཡསྨཱ ཧི དྷམྨནྟི དྷམྨསུཏྟཾ, ‘‘ནཱཝཱསུཏྟ’’ནྟིཔི ཝུཙྩཏི. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨིདཾ སུཏྟཾ ཨཱཡསྨནྟཾ སཱརིཔུཏྟཏྠེརཾ ཨཱརབྦྷ ཝུཏྟཾ. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརོ པན དྭིནྣཾ ཨགྒསཱཝཀཱནཾ ཨུཔྤཏྟིཏོ པབྷུཏི ཝེདིཏབྦོ. སེཡྻཐིདཾ – ཨནུཔྤནྣེ ཀིར བྷགཝཏི དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ ཨེཀཾ ཨསངྑྱེཡྻཾ ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟཱ. ཏེསཾ པཋམོ ཙཝིཏྭཱ རཱཛགཧསྶ ཨཝིདཱུརེ ཨུཔཏིསྶགཱམོ ནཱམ བྲཱཧྨཎཱནཾ བྷོགགཱམོ ཨཏྠི, ཏཏྠ སཊྛིཨདྷིཀཔཉྩཀོཊིསཏདྷནཝིབྷཝསྶ གཱམསཱམིནོ བྲཱཧྨཎསྶ རཱུཔསཱརཱི ནཱམ བྲཱཧྨཎཱི, ཏསྶཱ ཀུཙྪིཡཾ པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསི. དུཏིཡོ ཏསྶེཝཱཝིདཱུརེ ཀོལིཏགཱམོ ནཱམ བྲཱཧྨཎཱནཾ བྷོགགཱམོ ཨཏྠི. ཏཏྠ ཏཐཱརཱུཔཝིབྷཝསྶེཝ གཱམསཱམིནོ བྲཱཧྨཎསྶ མོགྒལླཱནཱི ནཱམ བྲཱཧྨཎཱི, ཏསྶཱ ཀུཙྪིཡཾ ཏཾ དིཝསམེཝ པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསི. ཨེཝཾ ཏེསཾ ཨེཀདིཝསམེཝ པཊིསནྡྷིགྒཧཎཉྩ གབྦྷཝུཊྛཱནཉྩ ཨཧོསི. ཨེཀདིཝསེཡེཝ ཙ ནེསཾ ཨེཀསྶ ཨུཔཏིསྶགཱམེ ཛཱཏཏྟཱ ཨུཔཏིསྶོ, ཨེཀསྶ ཀོལིཏགཱམེ ཛཱཏཏྟཱ ཀོལིཏོཏི ནཱམམཀཾསུ.

ཏེ སཧཔཾསུཾ ཀཱིལ༹ནྟཱ སཧཱཡཀཱ ཨནུཔུབྦེན ཝུཌྜྷིཾ པཱཔུཎིཾསུ, ཨེཀམེཀསྶ ཙ པཉྩཔཉྩམཱཎཝཀསཏཱནི པརིཝཱརཱ ཨཧེསུཾ. ཏེ ཨུཡྻཱནཾ ཝཱ ནདཱིཏིཏྠཾ ཝཱ གཙྪནྟཱ སཔརིཝཱརཱཡེཝ གཙྪནྟི. ཨེཀོ པཉྩཧི སུཝཎྞསིཝིཀཱསཏེཧི, དུཏིཡོ པཉྩཧི ཨཱཛཉྙརཐསཏེཧི. ཏདཱ ཙ རཱཛགཧེ ཀཱལཱནུཀཱལཾ གིརགྒསམཛྫོ ནཱམ ཧོཏི. སཱཡནྷསམཡེ ནགརཝེམཛ྄ཛྷེ ཡཏྠ སཀལཨངྒམགདྷཝཱསིནོ ཨབྷིཉྙཱཏཱ ཁཏྟིཡཀུམཱརཱདཡོ སནྣིཔཏིཏྭཱ སུཔཉྙཏྟེསུ མཉྩཔཱིཋཱདཱིསུ ནིསིནྣཱ སམཛྫཝིབྷཱུཏིཾ པསྶནྟི. ཨཐ ཏེ སཧཱཡཀཱ ཏེན པརིཝཱརེན སདྡྷིཾ ཏཏྠ གནྟྭཱ པཉྙཏྟཱསནེསུ ནིསཱིདིཾསུ. ཏཏོ ཨུཔཏིསྶོ སམཛྫཝིབྷཱུཏིཾ པསྶནྟོ མཧཱཛནཀཱཡཾ སནྣིཔཏིཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེཏྟཀོ ཛནཀཱཡོ ཝསྶསཏཾ ཨཔྤཏྭཱཝ མརིསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེསི. ཏསྶ མརཎཾ ཨཱགནྟྭཱ ནལཱཊནྟེ པཏིཊྛིཏཾ ཝིཡ ཨཧོསི, ཏཐཱ ཀོལིཏསྶ. ཏེསཾ ཨནེཀཔྤཀཱརེསུ ནཊེསུ ནཙྩནྟེསུ དསྶནམཏྟེཔི ཙིཏྟཾ ན ནམི, ཨཉྙདཏྠུ སཾཝེགོཡེཝ ཨུདཔཱདི.

ཨཐ ཝུཊྛིཏེ སམཛྫེ པཀྐནྟཱཡ པརིསཱཡ སཀཔརིཝཱརེན པཀྐནྟེསུ ཏེསུ སཧཱཡེསུ ཀོལིཏོ ཨུཔཏིསྶཾ པུཙྪི – ‘‘ཀིཾ, སམྨ, ནཱཊཀཱདིདསྶནེན ཏཝ པམོདནམཏྟམྤི ནཱཧོསཱི’’ཏི? སོ ཏསྶ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ཏམྤི ཏཐེཝ པཊིཔུཙྪི. སོཔི ཏསྶ ཨཏྟནོ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ‘‘ཨེཧི, སམྨ, པབྦཛིཏྭཱ ཨམཏཾ གཝེསཱམཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘སཱདྷུ སམྨཱ’’ཏི ཨུཔཏིསྶོ ཏཾ སམྤཊིཙྪི. ཏཏོ དྭེཔི ཛནཱ ཏཾ སམྤཏྟིཾ ཚཌྜེཏྭཱ པུནདེཝ རཱཛགཧམནུཔྤཏྟཱ. ཏེན ཙ སམཡེན རཱཛགཧེ སཉྩཡོ ནཱམ པརིབྦཱཛཀོ པཊིཝསཏི. ཏེ ཏསྶ སནྟིཀེ པཉྩཧི མཱཎཝཀསཏེཧི སདྡྷིཾ པབྦཛིཏྭཱ ཀཏིཔཱཧེནེཝ ཏཡོ ཝེདེ སབྦཉྩ པརིབྦཱཛཀསམཡཾ ཨུགྒཧེསུཾ. ཏེ ཏེསཾ སཏྠཱནཾ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཾ ཨུཔཔརིཀྑནྟཱ པརིཡོསཱནཾ ཨདིསྭཱ ཨཱཙརིཡཾ པུཙྪིཾསུ – ‘‘ཨིམེསཾ སཏྠཱནཾ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཾ དིསྶཏི, པརིཡོསཱནཾ པན ན དིསྶཏི ‘ཨིདཾ ནཱམ ཨིམེཧི སཏྠེཧི པཱཔུཎེཡྻཱཏི, ཡཏོ ཨུཏྟརི པཱཔུཎིཏབྦཾ ནཏྠཱི’’’ཏི. སོཔི ཨཱཧ – ‘‘ཨཧམྤི ཏེསཾ ཏཐཱཝིདྷཾ པརིཡོསཱནཾ ན པསྶཱམཱི’’ཏི. ཏེ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཏེན ཧི མཡཾ ཨིམེསཾ པརིཡོསཱནཾ གཝེསཱམཱ’’ཏི. ཏེ ཨཱཙརིཡོ ‘‘ཡཐཱསུཁཾ གཝེསཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨེཝཾ ཏེ ཏེན ཨནུཉྙཱཏཱ ཨམཏཾ གཝེསམཱནཱ ཨཱཧིཎྜནྟཱ ཛམྦུདཱིཔེ པཱཀཊཱ ཨཧེསུཾ. ཏེཧི ཁཏྟིཡཔཎྜིཏཱདཡོ པཉྷཾ པུཊྛཱ ཨུཏྟརུཏྟརིཾ ན སམྤཱཡནྟི. ‘‘ཨུཔཏིསྶོ ཀོལིཏོ’’ཏི ཝུཏྟེ པན ‘‘ཀེ ཨེཏེ, ན ཁོ མཡཾ ཛཱནཱམཱ’’ཏི བྷཎནྟཱ ནཏྠི, ཨེཝཾ ཝིསྶུཏཱ ཨཧེསུཾ.

ཨེཝཾ ཏེསུ ཨམཏཔརིཡེསནཾ ཙརམཱནེསུ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཱ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐོ ཨནུཔུབྦེན རཱཛགཧམནུཔྤཏྟོ. ཏེ ཙ པརིབྦཱཛཀཱ སཀལཛམྦུདཱིཔཾ ཙརིཏྭཱ ཏིཊྛཏུ ཨམཏཾ, ཨནྟམསོ པརིཡོསཱནཔཉྷཝིསྶཛྫནམཏྟམྤི ཨལབྷནྟཱ པུནདེཝ རཱཛགཧཾ ཨགམཾསུ. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨསྶཛི པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱཏི ཡཱཝ ཏེསཾ པབྦཛྫཱ, ཏཱཝ སབྦཾ པབྦཛྫཱཀྑནྡྷཀེ (མཧཱཝ. ༦༠) ཨཱགཏནཡེནེཝ ཝིཏྠཱརཏོ དཊྛབྦཾ.

ཨེཝཾ པབྦཛིཏེསུ ཏེསུ དྭཱིསུ སཧཱཡཀེསུ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཨཌྜྷམཱསེན སཱཝཀཔཱརམཱིཉཱཎཾ སཙྪཱཀཱསི. སོ ཡདཱ ཨསྶཛིཏྠེརེན སདྡྷིཾ ཨེཀཝིཧཱརེ ཝསཏི, ཏདཱ བྷགཝཏོ ཨུཔཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཨནནྟརཾ ཐེརསྶ ཨུཔཊྛཱནཾ གཙྪཏི ‘‘པུབྦཱཙརིཡོ མེ ཨཡམཱཡསྨཱ, ཨེཏམཧཾ ནིསྶཱཡ བྷགཝཏོ སཱསནཾ ཨཉྙཱསི’’ནྟི གཱརཝེན. ཡདཱ པན ཨསྶཛིཏྠེརེན སདྡྷིཾ ཨེཀཝིཧཱརེ ན ཝསཏི, ཏདཱ ཡསྶཾ དིསཱཡཾ ཐེརོ ཝསཏི, ཏཾ དིསཾ ཨོལོཀེཏྭཱ པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཝནྡིཏྭཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ ནམསྶཏི. ཏཾ དིསྭཱ ཀེཙི བྷིཀྑཱུ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘སཱརིཔུཏྟོ ཨགྒསཱཝཀོ ཧུཏྭཱ དིསཾ ནམསྶཏི, ཨཛྫཱཔི མཉྙེ བྲཱཧྨཎདིཊྛི ཨཔྤཧཱིནཱ’’ཏི. ཨཐ བྷགཝཱ དིབྦཱཡ སོཏདྷཱཏུཡཱ ཏཾ ཀཐཱསལླཱཔཾ སུཏྭཱ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསིནྣཾཡེཝ ཨཏྟཱནཾ དསྶེནྟོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི? ཏེ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱཙིཀྑིཾསུ. ཏཏོ བྷགཝཱ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, སཱརིཔུཏྟོ དིསཾ ནམསྶཏི, ཡཾ ནིསྶཱཡ སཱསནཾ ཨཉྙཱསི, ཏཾ ཨཏྟནོ ཨཱཙརིཡཾ ཝནྡཏི ནམསྶཏི སམྨཱནེཏི, ཨཱཙརིཡཔཱུཛཀོ, བྷིཀྑཝེ, སཱརིཔུཏྟོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཏྠ སནྣིཔཏིཏཱནཾ དྷམྨདེསནཏྠཾ ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི.

ཏཏྠ ཡསྨཱ ཧི དྷམྨཾ པུརིསོ ཝིཛཉྙཱཏི ཡཏོ པུགྒལཱ པིཊཀཏྟཡཔྤབྷེདཾ པརིཡཏྟིདྷམྨཾ ཝཱ, པརིཡཏྟིཾ སུཏྭཱ ཨདྷིགནྟབྦཾ ནཝལོཀུཏྟརཔྤབྷེདཾ པཊིཝེདྷདྷམྨཾ ཝཱ པུརིསོ ཝིཛཉྙཱ ཛཱནེཡྻ ཝེདེཡྻ. ‘‘ཡསྶཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, སོ ཨེཝཏྠོ. ཨིནྡཾཝ ནཾ དེཝཏཱ པཱུཛཡེཡྻཱཏི ཡཐཱ སཀྐཾ དེཝཱནམིནྡཾ དྭཱིསུ དེཝལོཀེསུ དེཝཏཱ པཱུཛེནྟི, ཨེཝཾ སོ པུགྒལོ ཏཾ པུགྒལཾ ཀཱལསྶེཝ ཝུཊྛཱཡ ཨུཔཱཧནཨོམུཉྩནཱདིཾ སབྦཾ ཝཏྟཔཊིཝཏྟཾ ཀརོནྟོ པཱུཛེཡྻ སཀྐརེཡྻ གརུཀརེཡྻ. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? སོ པཱུཛིཏོ…པེ… པཱཏུཀརོཏི དྷམྨཾ, སོ ཨཱཙརིཡོ ཨེཝཾ པཱུཛིཏོ ཏསྨིཾ ཨནྟེཝཱསིམྷི པསནྣཙིཏྟོ པརིཡཏྟིཔཊིཝེདྷཝསེན བཧུསྶུཏོ དེསནཱཝསེནེཝ པརིཡཏྟིདྷམྨཉྩ, དེསནཾ སུཏྭཱ ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཏྟིཡཱ ཨདྷིགནྟབྦཾ པཊིཝེདྷདྷམྨཉྩ པཱཏུཀརོཏི དེསེཏི, དེསནཱཡ ཝཱ པརིཡཏྟིདྷམྨཾ, ཨུཔམཱཝསེན ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏཔཊིཝེདྷདྷམྨཾ པཱཏུཀརོཏི.

༣༢༠. ཏདཊྛིཀཏྭཱན ནིསམྨ དྷཱིརོཏི ཨེཝཾ པསནྣེན ཨཱཙརིཡེན པཱཏུཀཏཾ དྷམྨཾ ཨཊྛིཀཏྭཱན སུཎིཏྭཱ ཨུཔདྷཱརཎསམཏྠཏཱཡ དྷཱིརོ པུརིསོ. དྷམྨཱནུདྷམྨཾ པཊིཔཛྫམཱནོཏི ལོཀུཏྟརདྷམྨསྶ ཨནུལོམཏྟཱ ཨནུདྷམྨབྷཱུཏཾ ཝིཔསྶནཾ བྷཱཝཡམཱནོ. ཝིཉྙཱུ ཝིབྷཱཝཱི ནིཔུཎོ ཙ ཧོཏཱིཏི ཝིཉྙུཏཱསངྑཱཏཱཡ པཉྙཱཡ ཨདྷིགམེན ཝིཉྙཱུ, ཝིབྷཱཝེཏྭཱ པརེསམྤི པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ ཉཱཔནསམཏྠཏཱཡ ཝིབྷཱཝཱི, པརམསུཁུམཏྠཔཊིཝེདྷཏཱཡ ནིཔུཎོ ཙ ཧོཏི. ཡོ ཏཱདིསཾ བྷཛཏི ཨཔྤམཏྟོཏི ཡོ ཏཱདིསཾ པུབྦེ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ བཧུསྶུཏཾ ཨཔྤམཏྟོ ཏཔྤསཱདནཔརོ ཧུཏྭཱ བྷཛཏི.

༣༢༡. ཨེཝཾ པཎྜིཏཱཙརིཡསེཝནཾ པསཾསིཏྭཱ ཨིདཱནི བཱལཱཙརིཡསེཝནཾ ནིནྡནྟོ ‘‘ཁུདྡཉྩ བཱལ’’ནྟི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཁུདྡནྟི ཁུདྡེན ཀཱཡཀམྨཱདིནཱ སམནྣཱགཏཾ, པཉྙཱབྷཱཝཏོ བཱལཾ. ཨནཱགཏཏྠནྟི ཨནདྷིགཏཔརིཡཏྟིཔཊིཝེདྷཏྠཾ. ཨུསཱུཡཀནྟི ཨིསྶཱམནཀཏཱཡ ཨནྟེཝཱསིཀསྶ ཝུཌྜྷིཾ ཨསཧམཱནཾ. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ པདཏོ. ཨདྷིཔྤཱཡཏོ པན ཡོ བཧུཙཱིཝརཱདིལཱབྷཱི ཨཱཙརིཡོ ཨནྟེཝཱསིཀཱནཾ ཙཱིཝརཱདཱིནི ན སཀྐོཏི དཱཏུཾ, དྷམྨདཱནེ པན ཨནིཙྩདུཀྑཱནཏྟཝཙནམཏྟམྤི ན སཀྐོཏི. ཨེཏེཧི ཁུདྡཏཱདིདྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཏྟཱ ཏཾ ཁུདྡཾ བཱལཾ ཨནཱགཏཏྠཾ ཨུསཱུཡཀཾ ཨཱཙརིཡཾ ཨུཔསེཝམཱནོ ‘‘པཱུཏིམཙྪཾ ཀུསགྒེནཱ’’ཏི (ཨིཏིཝུ. ༧༦; ཛཱ. ༡.༡༥.༡༨༣) ཝུཏྟནཡེན སཡམྤི བཱལོ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཨིདྷ སཱསནེ ཀིཉྩི ཨཔྤམཏྟཀམྤི པརིཡཏྟིདྷམྨཾ པཊིཝེདྷདྷམྨཾ ཝཱ ཨཝིབྷཱཝཡིཏྭཱ ཙ ཨཝིཛཱནིཏྭཱ ཙ ཡསྶ དྷམྨེསུ ཀངྑཱ, ཏཾ ཨཏརིཏྭཱ མརཎཾ ཨུཔེཏཱིཏི ཨེཝམསྶ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

༣༢༢-༣. ཨིདཱནི ཏསྶེཝཏྠསྶ པཱཀཊཀརཎཏྠཾ ‘‘ཡཐཱ ནརོ’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ ཨཱཔགནྟི ནདིཾ. མཧོདཀནྟི བཧུཨུདཀཾ. སལིལནྟི ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ གཏཾ, ཝིཏྠིཎྞནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ‘‘སརིཏ’’ནྟིཔི པཱཋོ, སོ ཨེཝཏྠོ. སཱིགྷསོཏནྟི ཧཱརཧཱརིཀཾ, ཝེགཝཏིནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀིཾ སོཏི ཨེཏྠ ‘‘སོ ཝུཡ྄ཧམཱནོ’’ཏི ཨིམིནཱ ཙ སོཀཱརེན ཏསྶ ནརསྶ ནིདྡིཊྛཏྟཱ ནིཔཱཏམཏྟོ སོཀཱརོ. ཀིཾ སཱུཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི ཡཐཱ ‘‘ན བྷཝིསྶཱམི ནཱམ སོ, ཝིནསྶིསྶཱམི ནཱམ སོ’’ཏི. དྷམྨནྟི པུབྦེ ཝུཏྟཾ དུཝིདྷམེཝ. ཨནིསཱམཡཏྠནྟི ཨནིསཱམེཏྭཱ ཨཏྠཾ. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ པདཏོ.

ཨདྷིཔྤཱཡཏོ པན ཡཐཱ ཡོ ཀོཙིདེཝ ནརོ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ནདིཾ ཨོཏརིཏྭཱ ཏཱཡ ནདིཡཱ ཝུཡ྄ཧམཱནོ ཨནུསོཏགཱམཱི སོཏམེཝ ཨནུགཙྪནྟོ པརེ པཱརཏྠིཀེ ཀིཾ སཀྑཏི པཱརཾ ནེཏུཾ. ‘‘སཀྐཏཱི’’ཏིཔི པཱཋོ. ཏཐེཝ དུཝིདྷམྤི དྷམྨཾ ཨཏྟནོ པཉྙཱཡ ཨཝིབྷཱཝཡིཏྭཱ བཧུསྶུཏཱནཉྩ སནྟིཀེ ཨཏྠཾ ཨནིསཱམེཏྭཱ སཡཾ ཨཝིབྷཱཝིཏཏྟཱ ཨཛཱནནྟོ ཨནིསཱམིཏཏྟཱ ཙ ཨཝིཏིཎྞཀངྑོ པརེ ཀིཾ སཀྑཏི ནིཛ྄ཛྷཱཔེཏུཾ པེཀྑཱཔེཏུནྟི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ‘‘སོ ཝཏ, ཙུནྡ, ཨཏྟནཱ པལིཔཔལིཔནྣོ’’ཏིཨཱདིཀཉྩེཏྠ (མ. ནི. ༡.༨༧) སུཏྟཔདཾ ཨནུསྶརིཏབྦཾ.

༣༢༤-༥. ཨེཝཾ བཱལསེཝནཱཡ བཱལསྶ པརཾ ནིཛ྄ཛྷཱཔེཏུཾ ཨསམཏྠཏཱཡ པཱཀཊཀརཎཏྠཾ ཨུཔམཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ‘‘ཡོ ཏཱདིསཾ བྷཛཏི ཨཔྤམཏྟོ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟསྶ པཎྜིཏསྶ པརེ ནིཛ྄ཛྷཱཔེཏུཾ སམཏྠཏཱཡ པཱཀཊཀརཎཏྠཾ ‘‘ཡཐཱཔི ནཱཝ’’ནྟི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ ཕིཡེནཱཏི དབྦིཔདརེན. རིཏྟེནཱཏི ཝེལུ༹དཎྜེན. ཏཏྠཱཏི ཏསྶཾ ནཱཝཱཡཾ. ཏཏྲཱུཔཡཉྙཱུཏི ཏསྶཱ ནཱཝཱཡ ཨཱཧརཎཔཊིཧརཎཱདིཨུཔཱཡཛཱནནེན མགྒཔཊིཔཱདནེན ཨུཔཱཡཉྙཱུ. སིཀྑིཏསིཀྑཏཱཡ སུཀུསལཧཏྠཏཱཡ ཙ ཀུསལོ. ཨུཔྤནྣུཔདྡཝཔཊིཀཱརསམཏྠཏཱཡ མུཏཱིམཱ. ཝེདགཱུཏི ཝེདསངྑཱཏེཧི ཙཏཱུཧི མགྒཉཱཎེཧི གཏོ. བྷཱཝིཏཏྟོཏི ཏཱཡེཝ མགྒབྷཱཝནཱཡ བྷཱཝིཏཙིཏྟོ. བཧུསྶུཏོཏི པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ. ཨཝེདྷདྷམྨོཏི ཨཊྛཧི ལོཀདྷམྨེཧི ཨཀམྤནིཡསབྷཱཝོ. སོཏཱཝདྷཱནཱུཔནིསཱུཔཔནྣེཏི སོཏཨོདཧནེན ཙ མགྒཕལཱནཾ ཨུཔནིསྶཡེན ཙ ཨུཔཔནྣེ. སེསཾ ཨུཏྟཱནཔདཏྠམེཝ. ཨདྷིཔྤཱཡཡོཛནཱཔི སཀྐཱ པུརིམནཡེནེཝ ཛཱནིཏུནྟི ན ཝིཏྠཱརིཏཱ.

༣༢༦. ཨེཝཾ པཎྜིཏསྶ པརེ ནིཛ྄ཛྷཱཔེཏུཾ སམཏྠབྷཱཝཔཱཀཊཀརཎཏྠཾ ཨུཔམཾ ཝཏྭཱ ཏསྶཱ པཎྜིཏསེཝནཱཡ ནིཡོཛེནྟོ ‘‘ཏསྨཱ ཧཝེ’’ཏི ཨིམཾ ཨཝསཱནགཱཐམཱཧ. ཏཏྲཱཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ཡསྨཱ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣཱ པཎྜིཏསེཝནེན ཝིསེསཾ པཱཔུཎནྟི, ཏསྨཱ ཧཝེ སཔྤུརིསཾ བྷཛེཐ. ཀཱིདིསཾ སཔྤུརིསཾ བྷཛེཐ? མེདྷཱཝིནཉྩེཝ བཧུསྶུཏཉྩ, པཉྙཱསམྤཏྟིཡཱ ཙ མེདྷཱཝིནཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརསུཏདྭཡེན ཙ བཧུསྶུཏཾ. ཏཱདིསཉྷི བྷཛམཱནོ ཏེན བྷཱསིཏསྶ དྷམྨསྶ ཨཉྙཱཡ ཨཏྠཾ ཨེཝཾ ཉཏྭཱ ཙ ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཛྫམཱནོ ཏཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ པཊིཝེདྷཝསེན ཝིཉྙཱཏདྷམྨོ སོ མགྒཕལནིབྦཱནཔྤབྷེདཾ ལོཀུཏྟརསུཁཾ ལབྷེཐ ཨདྷིགཙྪེཡྻ པཱཔུཎེཡྻཱཏི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ སམཱཔེསཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ དྷམྨསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. ཀིཾསཱིལསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༢༧. ཀིཾསཱིལོཏི ཀིཾསཱིལསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟསྶ གིཧིསཧཱཡཀོ ཨེཀོ ཐེརསྶེཝ པིཏུནོ ཝངྒནྟབྲཱཧྨཎསྶ སཧཱཡསྶ བྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ སཊྛིཀོཊིཨདྷིཀཾ པཉྩསཏཀོཊིདྷནཾ པརིཙྩཛིཏྭཱ ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ སབྦཾ བུདྡྷཝཙནཾ པརིཡཱཔུཎི. ཏསྶ ཐེརོ བཧུསོ ཨོཝདིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནམདཱསི, སོ ཏེན ཝིསེསཾ ནཱདྷིགཙྪཏི. ཏཏོ ཐེརོ ‘‘བུདྡྷཝེནེཡྻོ ཨེསོ’’ཏི ཉཏྭཱ ཏཾ ཨཱདཱཡ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཏཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ པུགྒལཾ ཨནིཡམེཏྭཱ ‘‘ཀིཾསཱིལོ’’ཏི པུཙྪི. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཏཏོ པརཾ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ ཀིཾསཱིལོཏི ཀཱིདིསེན ཝཱརིཏྟསཱིལེན སམནྣཱགཏོ, ཀཱིདིསཔཀཏིཀོ ཝཱ. ཀིཾསམཱཙཱརོཏི ཀཱིདིསེན ཙཱརིཏྟེན ཡུཏྟོ. ཀཱནི ཀམྨཱནི བྲཱུཧཡནྟི ཀཱནི ཀཱཡཀམྨཱདཱིནི ཝཌྜྷེནྟོ. ནརོ སམྨཱ ནིཝིཊྛསྶཱཏི ཨབྷིརཏོ ནརོ སཱསནེ སམྨཱ པཏིཊྛིཏོ བྷཝེཡྻ. ཨུཏྟམཏྠཉྩ པཱཔུཎེཏི སབྦཏྠཱནཾ ཨུཏྟམཾ ཨརཧཏྟཉྩ པཱཔུཎེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༣༢༨. ཏཏོ བྷགཝཱ ‘‘སཱརིཔུཏྟོ ཨཌྜྷམཱསཱུཔསམྤནྣོ སཱཝཀཔཱརམིཔྤཏྟོ, ཀསྨཱ ཨཱདིཀམྨིཀཔུཐུཛྫནཔཉྷཾ པུཙྪཏཱི’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ ‘‘སདྡྷིཝིཧཱརིཀཾ ཨཱརབྦྷཱ’’ཏི ཉཏྭཱ པུཙྪཱཡ ཝུཏྟཾ ཙཱརིཏྟསཱིལཾ ཨཝིབྷཛིཏྭཱཝ ཏསྶ སཔྤཱཡཝསེན དྷམྨཾ དེསེནྟོ ‘‘ཝུཌྜྷཱཔཙཱཡཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ པཉྙཱཝུཌྜྷོ, གུཎཝུཌྜྷོ, ཛཱཏིཝུཌྜྷོ, ཝཡོཝུཌྜྷོཏི ཙཏྟཱརོ ཝུཌྜྷཱ. ཛཱཏིཡཱ ཧི དཧརོཔི བཧུསྶུཏོ བྷིཀྑུ ཨཔྤསྶུཏམཧལླཀབྷིཀྑཱུནམནྟརེ བཱཧུསཙྩཔཉྙཱཡ ཝུཌྜྷཏྟཱ པཉྙཱཝུཌྜྷོ. ཏསྶ ཧི སནྟིཀེ མཧལླཀབྷིཀྑཱུཔི བུདྡྷཝཙནཾ པརིཡཱཔུཎནྟི, ཨོཝཱདཝིནིཙྪཡཔཉྷཝིསྶཛྫནཱནི ཙ པཙྩཱསཱིསནྟི. ཏཐཱ དཧརོཔི བྷིཀྑུ ཨདྷིགམསམྤནྣོ གུཎཝུཌྜྷོ ནཱམ. ཏསྶ ཧི ཨོཝཱདེ པཏིཊྛཱཡ མཧལླཀཱཔི ཝིཔསྶནཱགབྦྷཾ གཧེཏྭཱ ཨརཧཏྟཕལཾ པཱཔུཎནྟི. ཏཐཱ དཧརོཔི རཱཛཱ ཁཏྟིཡོ མུདྡྷཱཝསིཏྟོ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ སེསཛནསྶ ཝནྡནཱརཧཏོ ཛཱཏིཝུཌྜྷོ ནཱམ. སབྦོ པན པཋམཛཱཏོ ཝཡོཝུཌྜྷོ ནཱམ. ཏཏྠ ཡསྨཱ པཉྙཱཡ སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ སདིསོ ནཏྠི ཋཔེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ, ཏཐཱ གུཎེནཔི ཨཌྜྷམཱསེན སབྦསཱཝཀཔཱརམཱིཉཱཎསྶ པཊིཝིདྡྷཏྟཱ. ཛཱཏིཡཱཔི སོ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལེ ཨུཔྤནྣོ, ཏསྨཱ ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཝཡེན སམཱནོཔི སོ ཨིམེཧི ཏཱིཧི ཀཱརཎེཧི ཝུཌྜྷོ. ཨིམསྨིཾ པནཏྠེ པཉྙཱགུཎེཧི ཨེཝ ཝུཌྜྷབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ བྷགཝཱ ཨཱཧ – ‘‘ཝུཌྜྷཱཔཙཱཡཱི’’ཏི. ཏསྨཱ ཏཱདིསཱནཾ ཝུཌྜྷཱནཾ ཨཔཙིཏིཀརཎེན ཝུཌྜྷཱཔཙཱཡཱི, ཏེསམེཝ ཝུཌྜྷཱནཾ ལཱབྷཱདཱིསུ ཨུསཱུཡཝིགམེན ཨནུསཱུཡཀོ ཙ སིཡཱཏི ཨཡམཱདིཔཱདསྶ ཨཏྠོ.

ཀཱལཉྙཱུ ཙསྶཱཏི ཨེཏྠ པན རཱགེ ཨུཔྤནྣེ ཏསྶ ཝིནོདནཏྠཱཡ གརཱུནཾ དསྶནཾ གཙྪནྟོཔི ཀཱལཉྙཱུ, དོསེ… མོཧེ… ཀོསཛྫེ ཨུཔྤནྣེ ཏསྶ ཝིནོདནཏྠཱཡ གརཱུནཾ དསྶནཾ གཙྪནྟོཔི ཀཱལཉྙཱུ, ཡཏོ ཨེཝཾ ཀཱལཉྙཱུ ཙ ཨསྶ གརཱུནཾ དསྶནཱཡ. དྷམྨིཾ ཀཐནྟི སམཐཝིཔསྶནཱཡུཏྟཾ. ཨེརཡིཏནྟི ཝུཏྟཾ. ཁཎཉྙཱུཏི ཏསྶཱ ཀཐཱཡ ཁཎཝེདཱི, དུལླབྷོ ཝཱ ཨཡཾ ཨཱིདིསཱཡ ཀཐཱཡ སཝནཀྑཎོཏི ཛཱནནྟོ. སུཎེཡྻ སཀྐཙྩཱཏི ཏཾ ཀཐཾ སཀྐཙྩཾ སུཎེཡྻ. ན ཀེཝལཉྩ ཏམེཝ, ཨཉྙཱནིཔི བུདྡྷགུཎཱདིཔཊིསཾཡུཏྟཱནི སུབྷཱསིཏཱནི སཀྐཙྩམེཝ སུཎེཡྻཱཏི ཨཏྠོ.

༣༢༩. ‘‘ཀཱལཉྙཱུ ཙསྶ གརཱུནཾ དསྶནཱཡཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟནཡཉྩ ཨཏྟནོ ཨུཔྤནྣརཱགཱདིཝིནོདནཀཱལཾ ཉཏྭཱཔི གརཱུནཾ སནྟིཀཾ གཙྪནྟོ ཀཱལེན གཙྪེ གརཱུནཾ སཀཱསཾ, ‘‘ཨཧཾ ཀམྨཊྛཱནིཀོ དྷུཏངྒདྷརོ ཙཱ’’ཏི ཀཏྭཱ ན ཙེཏིཡཝནྡནབོདྷིཡངྒཎབྷིཀྑཱཙཱརམགྒཨཏིམཛ྄ཛྷནྷིཀཝེལཱདཱིསུ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཋིཏམཱཙརིཡཾ དིསྭཱ པརིཔུཙྪནཏྠཱཡ ཨུཔསངྐམེཡྻ, སཀསེནཱསནེ པན ཨཏྟནོ ཨཱསནེ ནིསིནྣཾ ཝཱུཔསནྟདརཐཾ སལླཀྑེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཱདིཝིདྷིཔུཙྪནཏྠཾ ཨུཔསངྐམེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ ཨུཔསངྐམནྟོཔི ཙ ཐམྦྷཾ ནིརཾཀཏྭཱ ནིཝཱཏཝུཏྟི ཐདྡྷབྷཱཝཀརཾ མཱནཾ ཝིནཱསེཏྭཱ ནཱིཙཝུཏྟི པཱདཔུཉྪནཙོལ༹ཀཚིནྣཝིསཱཎུསབྷཨུདྡྷཏདཱཋསཔྤསདིསོ ཧུཏྭཱ ཨུཔསངྐམེཡྻ. ཨཐ ཏེན གརུནཱ ཝུཏྟཾ ཨཏྠཾ དྷམྨཾ…པེ… སམཱཙརེ ཙ. ཨཏྠནྟི བྷཱསིཏཏྠཾ. དྷམྨནྟི པཱལི༹དྷམྨཾ. སཾཡམནྟི སཱིལཾ. བྲཧྨཙརིཡནྟི ཨཝསེསསཱསནབྲཧྨཙརིཡཾ. ཨནུསྶརེ ཙེཝ སམཱཙརེ ཙཱཏི ཨཏྠཾ ཀཐིཏོཀཱསེ ཨནུསྶརེཡྻ, དྷམྨཾ སཾཡམཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཀཐིཏོཀཱསེ ཨནུསྶརེཡྻ, ཨནུསྶརཎམཏྟེནེཝ ཙ ཨཏུསྶནྟོ ཏཾ སབྦམྤི སམཱཙརེ སམཱཙརེཡྻ སམཱདཱཡ ཝཏྟེཡྻ. ཏཱསཾ ཀཐཱནཾ ཨཏྟནི པཝཏྟནེ ཨུསྶུཀྐཾ ཀརེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ ཀརོནྟོ ཧི ཀིཙྩཀརོ ཧོཏི.

༣༣༠. ཏཏོ པརཉྩ དྷམྨཱརཱམོ དྷམྨརཏོ དྷམྨེ ཋིཏོ དྷམྨཝིནིཙྪཡཉྙཱུ བྷཝེཡྻ. སབྦཔདེསུ ཙེཏྠ དྷམྨོཏི སམཐཝིཔསྶནཱ, ཨཱརཱམོ རཏཱིཏི ཨེཀོཝ ཨཏྠོ, དྷམྨེ ཨཱརཱམོ ཨསྶཱཏི དྷམྨཱརཱམོ. དྷམྨེ རཏོ, ན ཨཉྙཾ པིཧེཏཱིཏི དྷམྨརཏོ. དྷམྨེ ཋིཏོ དྷམྨཾ ཝཏྟནཏོ. དྷམྨཝིནིཙྪཡཾ ཛཱནཱཏི ‘‘ཨིདཾ ཨུདཡཉཱཎཾ ཨིདཾ ཝཡཉཱཎ’’ནྟི དྷམྨཝིནིཙྪཡཉྙཱུ, ཨེཝརཱུཔོ ཨསྶ. ཨཐ ཡཱཡཾ རཱཛཀཐཱདིཏིརཙྪཱནཀཐཱ ཏརུཎཝིཔསྶཀསྶ བཧིདྡྷཱརཱུཔཱདཱིསུ ཨབྷིནནྡནུཔྤཱདནེན ཏཾ སམཐཝིཔསྶནཱདྷམྨཾ སནྡཱུསེཏི, ཏསྨཱ ‘‘དྷམྨསནྡོསཝཱདོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏཾ ནེཝཱཙརེ དྷམྨསནྡོསཝཱདཾ, ཨཉྙདཏྠུ ཨཱཝཱསགོཙརཱདིསཔྤཱཡཱནི སེཝནྟོ ཏཙྪེཧི ནཱིཡེཐ སུབྷཱསིཏེཧི. སམཐཝིཔསྶནཱཔཊིསཾཡུཏྟཱནེཝེཏྠ ཏཙྪཱནི, ཏཐཱརཱུཔེཧི སུབྷཱསིཏེཧི ནཱིཡེཐ ནཱིཡེཡྻ, ཀཱལཾ ཁེཔེཡྻཱཏི ཨཏྠོ.

༣༣༡. ཨིདཱནི ‘‘དྷམྨསནྡོསཝཱད’’ནྟི ཨེཏྠ ཨཏིསངྑེཔེན ཝུཏྟཾ སམཐཝིཔསྶནཱཡུཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ ཨུཔཀྐིལེསཾ པཱཀཊཾ ཀརོནྟོ ཏདཉྙེནཔི ཨུཔཀྐིལེསེན སདྡྷིཾ ‘‘ཧསྶཾ ཛཔྤ’’ནྟི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. ཧཱསནྟིཔི པཱཋོ. ཝིཔསྶཀེན ཧི བྷིཀྑུནཱ ཧསནཱིཡསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ སིཏམཏྟམེཝ ཀཱཏབྦཾ, ནིརཏྠཀཀཐཱཛཔྤོ ན བྷཱསིཏབྦོ, ཉཱཏིབྱསནཱདཱིསུ པརིདེཝོ ན ཀཱཏབྦོ, ཁཱཎུཀཎྚཀཱདིམྷི མནོཔདོསོ ན ཨུཔྤཱདེཏབྦོ. མཱཡཱཀཏནྟི ཝུཏྟཱ མཱཡཱ, ཏིཝིདྷཾ ཀུཧནཾ, པཙྩཡེསུ གིདྡྷི, ཛཱཏིཨཱདཱིཧི མཱནོ, པཙྩནཱིཀསཱཏཏཱསངྑཱཏོ སཱརམྦྷོ, ཕརུསཝཙནལཀྑཎཾ ཀཀྐསཾ, རཱགཱདཡོ ཀསཱཝཱ, ཨདྷིམཏྟཏཎྷཱལཀྑཎཱ མུཙྪཱཏི ཨིམེ ཙ དོསཱ སུཁཀཱམེན ཨངྒཱརཀཱསུ ཝིཡ, སུཙིཀཱམེན གཱུཐཋཱནཾ ཝིཡ, ཛཱིཝིཏུཀཱམེན ཨཱསིཝིསཱདཡོ ཝིཡ ཙ པཧཱཏབྦཱ. ཧིཏྭཱ ཙ ཨཱརོགྱམདཱདིཝིགམཱ ཝཱིཏམདེན ཙིཏྟཝིཀྑེཔཱབྷཱཝཱ ཋིཏཏྟེན ཙརིཏབྦཾ. ཨེཝཾ པཊིཔནྣོ ཧི སབྦུཔཀྐིལེསཔརིསུདྡྷཱཡ བྷཱཝནཱཡ ན ཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘ཧསྶཾ ཛཔྤཾ…པེ… ཋིཏཏྟོ’’ཏི.

༣༣༢. ཨིདཱནི ཡྭཱཡཾ ‘‘ཧསྶཾ ཛཔྤ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨུཔཀྐིལེསོ ཝུཏྟོ, ཏེན སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཡསྨཱ སཱཧསོ ཧོཏི ཨཝཱིམཾསཀཱརཱི, རཏྟོ རཱགཝསེན དུཊྛོ དོསཝསེན གཙྪཏི, པམཏྟོ ཙ ཧོཏི ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ བྷཱཝནཱཡ ཨསཱཏཙྩཀཱརཱི, ཏཐཱརཱུཔསྶ ཙ ‘‘སུཎེཡྻ སཀྐཙྩ སུབྷཱསིཏཱནཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟོ ཨོཝཱདོ ནིརཏྠཀོ, ཏསྨཱ ཨིམསྶ སཾཀིལེསསྶ པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱཡ དེསནཱཡ སུཏཱདིཝུདྡྷིཔཊིཔཀྑབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཝིཉྙཱཏསཱརཱནཱི’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ.

ཏསྶཏྠོ – ཡཱནི ཧེཏཱནི སམཐཝིཔསྶནཱཔཊིསཾཡུཏྟཱནི སུབྷཱསིཏཱནི, ཏེསཾ ཝིཛཱནནཾ སཱརོ. ཡདི ཝིཉྙཱཏཱནི སཱདྷུ, ཨཐ སདྡམཏྟམེཝ གཧིཏཾ, ན ཀིཉྩི ཀཏཾ ཧོཏི, ཡེན ཨེཏཱནི སུཏམཡེན ཉཱཎེན ཝིཉྙཱཡནྟི, ཏཾ སུཏཾ, ཨེཏཉྩ སུཏམཡཉཱཎཾ ཝིཉྙཱཏསམཱདྷིསཱརཾ, ཏེསུ ཝིཉྙཱཏེསུ དྷམྨེསུ ཡོ སམཱདྷི ཙིཏྟསྶཱཝིཀྑེཔོ ཏཐཏྟཱཡ པཊིཔཏྟི, ཨཡམསྶ སཱརོ. ན ཧི ཝིཛཱནནམཏྟེནེཝ ཀོཙི ཨཏྠོ སིཛ྄ཛྷཏི. ཡོ པནཱཡཾ ནརོ རཱགཱདིཝསེན ཝཏྟནཏོ སཱཧསོ, ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ བྷཱཝནཱཡ ཨསཱཏཙྩཀཱརིཏཱཡ པམཏྟོ, སོ སདྡམཏྟགྒཱཧཱིཡེཝ ཧོཏི. ཏེན ཏསྶ ཨཏྠཝིཛཱནནཱབྷཱཝཏོ སཱ སུབྷཱསིཏཝིཛཱནནཔཉྙཱ ཙ, ཏཐཏྟཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ ཨབྷཱཝཏོ སུཏཉྩ ན ཝཌྜྷཏཱིཏི.

༣༣༣. ཨེཝཾ པམཏྟཱནཾ སཏྟཱནཾ པཉྙཱཔརིཧཱནིཾ སུཏཔརིཧཱནིཉྩ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཔྤམཏྟཱནཾ ཏདུབྷཡསཱརཱདྷིགམཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘དྷམྨེ ཙ ཡེ…པེ… སཱརམཛ྄ཛྷགཱུ’’ཏི. ཏཏྠ ཨརིཡཔྤཝེདིཏོ དྷམྨོ ནཱམ སམཐཝིཔསྶནཱདྷམྨོ. ཨེཀོཔི ཧི བུདྡྷོ སམཐཝིཔསྶནཱདྷམྨཾ ཨདེསེཏྭཱ པརིནིབྦུཏོ ནཱམ ནཏྠི. ཏསྨཱ ཨེཏསྨིཾ དྷམྨེ ཙ ཡེ ཨརིཡཔྤཝེདིཏེ རཏཱ ནིརཏཱ ཨཔྤམཏྟཱ སཱཏཙྩཱནུཡོགིནོ, ཨནུཏྟརཱ ཏེ ཝཙསཱ མནསཱ ཀམྨུནཱ ཙ, ཏེ ཙཏུབྦིདྷེན ཝཙཱིསུཙརིཏེན ཏིཝིདྷེན མནོསུཙརིཏེན ཏིཝིདྷེན ཀཱཡསུཙརིཏེན ཙ སམནྣཱགཏཏྟཱ ཝཙསཱ མནསཱ ཀམྨུནཱ ཙ ཨནུཏྟརཱ, ཨཝསེསསཏྟེཧི ཨསམཱ ཨགྒཱཝིསིཊྛཱ. ཨེཏྟཱཝཏཱ སདྡྷིཾ པུབྦབྷཱགསཱིལེན ཨརིཡམགྒསམྤཡུཏྟཾ སཱིལཾ དསྶེཏི. ཨེཝཾ པརིསུདྡྷསཱིལཱ ཏེ སནྟིསོརཙྩསམཱདྷིསཎྛིཏཱ, སུཏསྶ པཉྙཱཡ ཙ སཱརམཛ྄ཛྷགཱུ, ཡེ ཨརིཡཔྤཝེདིཏེ དྷམྨེ རཏཱ, ཏེ ན ཀེཝལཾ ཝཱཙཱདཱིཧི ཨནུཏྟརཱ ཧོནྟི, ཨཔིཙ ཁོ པན སནྟིསོརཙྩེ སམཱདྷིམྷི ཙ སཎྛིཏཱ ཧུཏྭཱ སུཏསྶ པཉྙཱཡ ཙ སཱརམཛ྄ཛྷགཱུ ཨདྷིགཏཱ ཨིཙྩེཝ ཝེདིཏབྦཱ. ཨཱསཾསཱཡཾ བྷཱུཏཝཙནཾ. ཏཏྠ སནྟཱིཏི ནིབྦཱནཾ, སོརཙྩནྟི སུནྡརེ རཏབྷཱཝེན ཡཐཱབྷཱུཏཔཊིཝེདྷིཀཱ པཉྙཱ, སནྟིཡཱ སོརཙྩནྟི སནྟིསོརཙྩཾ, ནིབྦཱནཱརམྨཎཱཡ མགྒཔཉྙཱཡེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སམཱདྷཱིཏི ཏཾསམྤཡུཏྟོཝ མགྒསམཱདྷི. སཎྛིཏཱཏི ཏདུབྷཡེ པཏིཊྛིཏཱ. སུཏཔཉྙཱནཾ སཱརཾ ནཱམ ཨརཧཏྟཕལཝིམུཏྟི. ཝིམུཏྟིསཱརཉྷི ཨིདཾ བྲཧྨཙརིཡཾ.

ཨེཝམེཏྠ བྷགཝཱ དྷམྨེན པུབྦབྷཱགཔཊིཔདཾ, ‘‘ཨནུཏྟརཱ ཝཙསཱ’’ཏིཨཱདཱིཧི སཱིལཀྑནྡྷཾ, སནྟིསོརཙྩསམཱདྷཱིཧི པཉྙཱཀྑནྡྷསམཱདྷིཀྑནྡྷེཏི ཏཱིཧིཔི ཨིམེཧི ཁནྡྷེཧི ཨཔརབྷཱགཔཊིཔདཉྩ དསྶེཏྭཱ སུཏཔཉྙཱསཱརེན ཨཀུཔྤཝིམུཏྟིཾ དསྶེནྟོ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ སམཱཔེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙ སོ བྷིཀྑུ སོཏཱཔཏྟིཕལཾ པཏྭཱ པུན ན ཙིརསྶེཝ ཨགྒཕལེ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱསཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཀིཾསཱིལསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. ཨུཊྛཱནསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༣༤. ཨུཊྛཧཐཱཏི ཨུཊྛཱནསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརནྟོ རཏྟིཾ ཛེཏཝནཝིཧཱརེ ཝསིཏྭཱ པུབྦཎྷསམཡཾ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ སཱཝཏྠིཡཾ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ པཱཙཱིནདྭཱརེན ནགརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ མིགཱརམཱཏུཔཱསཱདཾ ཨགམཱསི དིཝཱཝིཧཱརཏྠཱཡ. ཨཱཙིཎྞཾ ཀིརེཏཾ བྷགཝཏོ རཏྟིཾ ཛེཏཝནཝིཧཱརེ ཝསིཏྭཱ མིགཱརམཱཏུཔཱསཱདེ དིཝཱཝིཧཱརཱུཔགམནཾ, རཏྟིཉྩ མིགཱརམཱཏུཔཱསཱདེ ཝསིཏྭཱ ཛེཏཝནེ དིཝཱཝིཧཱརཱུཔགམནཾ. ཀསྨཱ? དྭིནྣཾ ཀུལཱནཾ ཨནུགྒཧཏྠཱཡ མཧཱཔརིཙྩཱགགུཎཔརིདཱིཔནཏྠཱཡ ཙ. མིགཱརམཱཏུཔཱསཱདསྶ ཙ ཧེཊྛཱ པཉྩ ཀཱུཊཱགཱརགབྦྷསཏཱནི ཧོནྟི, ཡེསུ པཉྩསཏཱ བྷིཀྑཱུ ཝསནྟི. ཏཏྠ ཡདཱ བྷགཝཱ ཧེཊྛཱཔཱསཱདེ ཝསཏི, ཏདཱ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ གཱརཝེན ཨུཔརིཔཱསཱདཾ ནཱརུཧནྟི. ཏཾ དིཝསཾ པན བྷགཝཱ ཨུཔརིཔཱསཱདེ ཀཱུཊཱགཱརགབྦྷཾ པཱཝིསི, ཏེན ཧེཊྛཱཔཱསཱདེ པཉྩཔི གབྦྷསཏཱནི པཉྩསཏཱ བྷིཀྑཱུ པཝིསིཾསུ. ཏེ ཙ སབྦེཝ ནཝཱ ཧོནྟི ཨདྷུནཱགཏཱ ཨིམཾ དྷམྨཝིནཡཾ ཨུདྡྷཏཱ ཨུནྣལཱ༹ པཱཀཏིནྡྲིཡཱ. ཏེ པཝིསིཏྭཱ དིཝཱསེཡྻཾ སུཔིཏྭཱ སཱཡཾ ཨུཊྛཱཡ མཧཱཏལེ སནྣིཔཏིཏྭཱ ‘‘ཨཛྫ བྷཏྟགྒེ ཏུཡ྄ཧཾ ཀིཾ ཨཧོསི, ཏྭཾ ཀཏྠ ཨགམཱསི, ཨཧཾ ཨཱཝུསོ ཀོསལརཉྙོ གྷརཾ, ཨཧཾ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ, ཏཏྠ ཨེཝརཱུཔོ ཙ ཨེཝརཱུཔོ ཙ བྷོཛནཝིདྷི ཨཧོསཱི’’ཏི ནཱནཔྤཀཱརཾ ཨཱམིསཀཐཾ ཀཐེནྟཱ ཨུཙྩཱསདྡམཧཱསདྡཱ ཨཧེསུཾ.

བྷགཝཱ ཏཾ སདྡཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨིམེ མཡཱ སདྡྷིཾ ཝསནྟཱཔི ཨེཝཾ པམཏྟཱ, ཨཧོ ཨཡུཏྟཀཱརིནོ’’ཏི མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརསྶ ཨཱགམནཾ ཙིནྟེསི. ཏཱཝདེཝ ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ བྷགཝཏོ ཙིཏྟཾ ཉཏྭཱ ཨིདྡྷིཡཱ ཨཱགམྨ པཱདམཱུལེ ཝནྡམཱནོཡེཝ ཨཧོསི. ཏཏོ ནཾ བྷགཝཱ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨེཏེ ཏེ, མོགྒལླཱན, སབྲཧྨཙཱརིནོ པམཏྟཱ, སཱདྷུ ནེ སཾཝེཛེཧཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ བྷནྟེ’’ཏི ཁོ སོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ བྷགཝཏོ པཊིསྶུཎིཏྭཱ ཏཱཝདེཝ ཨཱཔོཀསིཎཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཀརཱིསབྷཱུམིཡཾ ཋིཏཾ མཧཱཔཱསཱདཾ ནཱཝཾ ཝིཡ མཧཱཝཱཏོ པཱདངྒུཊྛཀེན ཀམྤེསི སདྡྷིཾ པཏིཊྛིཏཔཐཝིཔྤདེསེན. ཨཐ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷཱིཏཱ ཝིསྶརཾ ཀརོནྟཱ སཀསཀཙཱིཝརཱནི ཚཌྜེཏྭཱ ཙཏཱུཧི དྭཱརེཧི ནིཀྑམིཾསུ. བྷགཝཱ ཏེསཾ ཨཏྟཱནཾ དསྶེནྟོ ཨཉྙེན དྭཱརེན གནྡྷཀུཊིཾ པཝིསནྟོ ཝིཡ ཨཧོསི, ཏེ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨཊྛཾསུ. བྷགཝཱ ‘‘ཀིཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷཱིཏཏྠཱ’’ཏི པུཙྪི, ཏེ ‘‘ཨཡཾ, བྷནྟེ, མིགཱརམཱཏུཔཱསཱདོ ཀམྤིཏོ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ‘‘ཛཱནཱཐ, བྷིཀྑཝེ, ཀེནཱ’’ཏི? ‘‘ན ཛཱནཱམ, བྷནྟེ’’ཏི. ཨཐ བྷགཝཱ ‘‘ཏུམྷཱདིསཱནཾ, བྷིཀྑཝེ, མུཊྛསྶཏཱིནཾ ཨསམྤཛཱནཱནཾ པམཱདཝིཧཱརཱིནཾ སཾཝེགཛནནཏྠཾ མོགྒལླཱནེན ཀམྤིཏོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨདེསནཏྠཾ ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨུཊྛཧཐཱཏི ཨཱསནཱ ཨུཊྛཧཐ གྷཊཐ ཝཱཡམཐ, མཱ ཀུསཱིཏཱ ཧོཐ. ནིསཱིདཐཱཏི པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཱནུཡོགཏྠཱཡ ནིསཱིདཐ. ཀོ ཨཏྠོ སུཔིཏེན ཝོཏི ཀོ ཏུམྷཱཀཾ ཨནུཔཱདཱཔརིནིབྦཱནཏྠཱཡ པབྦཛིཏཱནཾ སུཔིཏེན ཨཏྠོ. ན ཧི སཀྐཱ སུཔནྟེན ཀོཙི ཨཏྠོ པཱཔུཎིཏུཾ. ཨཱཏུརཱནཉྷི ཀཱ ནིདྡཱ, སལླཝིདྡྷཱན རུཔྤཏནྟི ཡཏྲ ཙ ནཱམ ཨཔྤཀེཔི སརཱིརཔྤདེསེ ཨུཊྛིཏེན ཙཀྑུརོགཱདིནཱ རོགེན ཨཱཏུརཱནཾ ཨེཀདྭངྒུལམཏྟམྤི པཝིཊྛེན ཨཡསལླཨཊྛིསལླདནྟསལླཝིསཱཎསལླཀཊྛསལླཱནཾ ཨཉྙཏརེན སལླེན རུཔྤམཱནཱནཾ མནུསྶཱནཾ ནིདྡཱ ནཏྠི, ཏཏྠ ཏུམྷཱཀཾ སཀལཙིཏྟསརཱིརསནྟཱནཾ བྷཉྫིཏྭཱ ཨུཔྤནྣེཧི ནཱནཔྤཀཱརཀིལེསརོགེཧི ཨཱཏུརཱནཉྷི ཀཱ ནིདྡཱ རཱགསལླཱདཱིཧི ཙ པཉྩཧི སལླེཧི ཨནྟོཧདཡཾ པཝིསིཡ ཝིདྡྷཏྟཱ སལླཝིདྡྷཱནཾ རུཔྤཏཾ.

༣༣༥. ཨེཝཾ ཝཏྭཱ པུན བྷགཝཱ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨུསྶཱཧེནྟོ སཾཝེཛེནྟོ ཙ ཨཱཧ – ‘‘ཨུཊྛཧཐ…པེ… ཝསཱནུགེ’’ཏི. ཏཏྲཱཡཾ སཱདྷིཔྤཱཡཡོཛནཱ ཨཏྠཝཎྞནཱ – ཨེཝཾ ཀིལེསསལླཝིདྡྷཱནཉྷི ཝོ, བྷིཀྑཝེ, ཀཱལོ པབུཛ྄ཛྷིཏུཾ. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? མཎྜཔེཡྻམིདཾ, བྷིཀྑཝེ, བྲཧྨཙརིཡཾ, སཏྠཱ སམྨུཁཱིབྷཱུཏོ, ཨིཏོ པུབྦེ པན ཝོ དཱིགྷརཏྟཾ སུཏྟཾ, གིརཱིསུ སུཏྟཾ, ནདཱིསུ སུཏྟཾ, སམེསུ སུཏྟཾ, ཝིསམེསུ སུཏྟཾ, རུཀྑགྒེསུཔི སུཏྟཾ ཨདསྶནཱ ཨརིཡསཙྩཱནཾ, ཏསྨཱ ཏསྶཱ ནིདྡཱཡ ཨནྟཀིརིཡཏྠཾ ཨུཊྛཧཐ ནིསཱིདཐ དལ༹ྷཾ སིཀྑཐ སནྟིཡཱ.

ཏཏྠ པུརིམཔཱདསྶཏྠོ ཝུཏྟནཡོ ཨེཝ. དུཏིཡཔཱདེ པན སནྟཱིཏི ཏིསྶོ སནྟིཡོ – ཨཙྩནྟསནྟི, ཏདངྒསནྟི, སམྨུཏིསནྟཱིཏི, ནིབྦཱནཝིཔསྶནཱདིཊྛིགཏཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨིདྷ པན ཨཙྩནྟསནྟི ནིབྦཱནམདྷིཔྤེཏཾ, ཏསྨཱ ནིབྦཱནཏྠཾ དལ༹ྷཾ སིཀྑཐ, ཨསིཐིལཔརཀྐམཱ ཧུཏྭཱ སིཀྑཐཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? མཱ ཝོ པམཏྟེ ཝིཉྙཱཡ, མཙྩུརཱཛཱ ཨམོཧཡིཏྠ ཝསཱནུགེ, མཱ ཏུམྷེ ‘‘པམཏྟཱ ཨེཏེ’’ཏི ཨེཝཾ ཉཏྭཱ མཙྩུརཱཛཔརིཡཱཡནཱམོ མཱརོ ཝསཱནུགེ ཨམོཧཡིཏྠ, ཡཐཱ ཏསྶ ཝསཾ གཙྪཐ, ཨེཝཾ ཝསཱནུགེ ཀརོནྟོ མཱ ཨམོཧཡིཏྠཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༣༣༦. ཡཏོ ཏསྶ ཝསཾ ཨནུཔགཙྪནྟཱ ཡཱཡ དེཝཱ མནུསྶཱ ཙ…པེ… སམཔྤིཏཱ, ཡཱཡ དེཝཱ ཙ མནུསྶཱ ཙ ཨཏྠིཀཱ རཱུཔསདྡགནྡྷརསཕོཊྛབྦཏྠིཀཱ, ཏཾ རཱུཔཱདིཾ སིཏཱ ནིསྶིཏཱ ཨལླཱིནཱ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛནྟི, ཏརཐ སམཏིཀྐམཐ ཨེཏཾ ནཱནཔྤཀཱརེསུ ཝིསཡེསུ ཝིསཊཝིཏྠིཎྞཝིསཱལཏྟཱ ཝིསཏྟིཀཾ བྷཝབྷོགཏཎྷཾ. ཁཎོ ཝོ མཱ ཨུཔཙྩགཱ, ཨཡཾ ཏུམྷཱཀཾ སམཎདྷམྨཀརཎཀྑཎོ མཱ ཨཏིཀྐམི. ཡེསཉྷི ཨཡམེཝརཱུཔོ ཁཎོ ཨཏིཀྐམཏི, ཡེ ཙ ཨིམཾ ཁཎཾ ཨཏིཀྐམནྟི, ཏེ ཁཎཱཏཱིཏཱ ཧི སོཙནྟི ནིརཡམྷི སམཔྤིཏཱ, ནིརསྶཱདཊྛེན ནིརཡསཉྙིཏེ ཙཏུབྦིདྷེཔི ཨཔཱཡེ པཏིཊྛིཏཱ ‘‘ཨཀཏཾ ཝཏ ནོ ཀལྱཱཎ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན སོཙནྟི.

༣༣༧. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨུསྶཱཧེཏྭཱ སཾཝེཛེཏྭཱ ཙ ཨིདཱནི ཏེསཾ ཏཾ པམཱདཝིཧཱརཾ ཝིགརཧིཏྭཱ སབྦེཝ ཏེ ཨཔྤམཱདེ ནིཡོཛེནྟོ ‘‘པམཱདོ རཛོ’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ པམཱདོཏི སངྑེཔཏོ སཏིཝིཔྤཝཱསོ, སོ ཙིཏྟམལིནཊྛེན རཛོ. ཏཾ པམཱདམནུཔཏིཏོ པམཱདཱནུཔཏིཏོ, པམཱདཱནུཔཏིཏཏྟཱ ཨཔརཱཔརུཔྤནྣོ པམཱདོ ཨེཝ, སོཔི རཛོ. ན ཧི ཀདཱཙི པམཱདོ ནཱམ ཨརཛོ ཨཏྠི. ཏེན ཀིཾ དཱིཔེཏི? མཱ ཏུམྷེ ‘‘དཧརཱ ཏཱཝ མཡཾ པཙྪཱ ཛཱནིསྶཱམཱ’’ཏི ཝིསྶཱསམཱཔཛྫིཏྠ. དཧརཀཱལེཔི ཧི པམཱདོ རཛོ, མཛ྄ཛྷིམཀཱལེཔི ཐེརཀཱལེཔི པམཱདཱནུཔཏིཏཏྟཱ མཧཱརཛོ སངྐཱརཀཱུཊོ ཨེཝ ཧོཏི, ཡཐཱ གྷརེ ཨེཀདྭེདིཝསིཀོ རཛོ རཛོ ཨེཝ, ཝཌྜྷམཱནོ པན གཎཝསྶིཀོ སངྐཱརཀཱུཊོ ཨེཝ ཧོཏི. ཨེཝཾ སནྟེཔི པན པཋམཝཡེ བུདྡྷཝཙནཾ པརིཡཱཔུཎིཏྭཱ ཨིཏརཝཡེསུ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ, པཋམཝཡེ ཝཱ པརིཡཱཔུཎིཏྭཱ མཛ྄ཛྷིམཝཡེ སུཎིཏྭཱ པཙྪིམཝཡེ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོཔི བྷིཀྑུ པམཱདཝིཧཱརཱི ན ཧོཏི ཨཔྤམཱདཱནུལོམཔཊིཔདཾ པཊིཔནྣཏྟཱ. ཡོ པན སབྦཝཡེསུ པམཱདཝིཧཱརཱི དིཝཱསེཡྻཾ ཨཱམིསཀཐཉྩ ཨནུཡུཏྟོ, སེཡྻཐཱཔི ཏུམྷེ, ཏསྶེཝ སོ པཋམཝཡེ པམཱདོ རཛོ, ཨིཏརཝཡེསུ པམཱདཱནུཔཏིཏོ མཧཱཔམཱདོ ཙ མཧཱརཛོ ཨེཝཱཏི.

ཨེཝཾ ཏེསཾ པམཱདཝིཧཱརཾ ཝིགརཧིཏྭཱ ཨཔྤམཱདེ ནིཡོཛེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཔྤམཱདེན ཝིཛྫཱཡ, ཨབྦཧེ སལླམཏྟནོ’’ཏི, ཏསྶཏྠོ – ཡསྨཱ ཨེཝམེསོ སབྦདཱཔི པམཱདོ རཛོ, ཏསྨཱ སཏིཨཝིཔྤཝཱསསངྑཱཏེན ཨཔྤམཱདེན ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཉཱཎསངྑཱཏཱཡ ཙ ཝིཛྫཱཡ པཎྜིཏོ ཀུལཔུཏྟོ ཨུདྡྷརེ ཨཏྟནོ ཧདཡནིསྶིཏཾ རཱགཱདིཔཉྩཝིདྷཾ སལླནྟི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ སམཱཔེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ སཾཝེགམཱཔཛྫིཏྭཱ ཏམེཝ དྷམྨདེསནཾ མནསི ཀརིཏྭཱ པཙྩཝེཀྑམཱནཱ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པཉྩསཏཱཔི ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཧིཾསཱུཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཨུཊྛཱནསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༡. རཱཧུལསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༣༨. ཀཙྩི ཨབྷིཎྷསཾཝཱསཱཏི རཱཧུལསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བྷགཝཱ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷིཏྭཱ བོདྷིམཎྜཏོ ཨནུཔུབྦེན ཀཔིལཝཏྠུཾ གནྟྭཱ ཏཏྠ རཱཧུལཀུམཱརེན ‘‘དཱཡཛྫཾ མེ སམཎ དེཧཱི’’ཏི དཱཡཛྫཾ ཡཱཙིཏོ སཱརིཔུཏྟཏྠེརཾ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘རཱཧུལཀུམཱརཾ པབྦཱཛེཧཱི’’ཏི. ཏཾ སབྦཾ ཁནྡྷཀཊྛཀཐཱཡཾ (མཧཱཝ. ཨཊྛ. ༡༠༥) ཝུཏྟནཡེནེཝ གཧེཏབྦཾ. ཨེཝཾ པབྦཛིཏཾ པན རཱཧུལཀུམཱརཾ ཝུཌྜྷིཔྤཏྟཾ སཱརིཔུཏྟཏྠེརོཝ ཨུཔསམྤཱདེསི, མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརོ ཨསྶ ཀམྨཝཱཙཱཙརིཡོ ཨཧོསི. ཏཾ བྷགཝཱ ‘‘ཨཡཾ ཀུམཱརོ ཛཱཏིཨཱདིསམྤནྣོ, སོ ཛཱཏིགོཏྟཀུལཝཎྞཔོཀྑརཏཱདཱིནི ནིསྶཱཡ མཱནཾ ཝཱ མདཾ ཝཱ མཱ ཨཀཱསཱི’’ཏི དཧརཀཱལཏོ པབྷུཏི ཡཱཝ ན ཨརིཡབྷཱུམིཾ པཱཔུཎི, ཏཱཝ ཨོཝདནྟོ ཨབྷིཎྷཾ ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི. ཏསྨཱ ཙེཏཾ སུཏྟཔརིཡོསཱནེཔི ཝུཏྟཾ ‘‘ཨིཏྠཾ སུདཾ བྷགཝཱ ཨཱཡསྨནྟཾ རཱཧུལཾ ཨིམཱཧི གཱཐཱཧི ཨབྷིཎྷཾ ཨོཝདཏཱི’’ཏི. ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡཾ ཨཡཾ སངྑེཔཏྠོ ‘‘ཀཙྩི ཏྭཾ, རཱཧུལ, ཨབྷིཎྷཾ སཾཝཱསཧེཏུ ཛཱཏིཨཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརེན ཝཏྠུནཱ ན པརིབྷཝསི པཎྜིཏཾ, ཉཱཎཔདཱིཔསྶ དྷམྨདེསནཱཔདཱིཔསྶ ཙ དྷཱརཎཏོ ཨུཀྐཱདྷཱརོ མནུསྶཱནཾ ཀཙྩི ཨཔཙིཏོ ཏཡཱ, ཀཙྩི ནིཙྩཾ པཱུཛིཏོ ཏཡཱ’’ཏི ཨཱཡསྨནྟཾ སཱརིཔུཏྟཾ སནྡྷཱཡ བྷཎཏི.

༣༣༩. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨཱཡསྨཱ རཱཧུལོ ‘‘ནཱཧཾ བྷགཝཱ ནཱིཙཔུརིསོ ཝིཡ སཾཝཱསཧེཏུ མཱནཾ ཝཱ མདཾ ཝཱ ཀརོམཱི’’ཏི དཱིཔེནྟོ ཨིམཾ པཊིགཱཐམཱཧ ‘‘ནཱཧཾ ཨབྷིཎྷསཾཝཱསཱ’’ཏི. སཱ ཨུཏྟཱནཏྠཱ ཨེཝ.

༣༤༠. ཏཏོ ནཾ བྷགཝཱ ཨུཏྟརིཾ ཨོཝདནྟོ པཉྩ ཀཱམགུཎེཏིཨཱདིཀཱ ཨཝསེསགཱཐཱཡོ ཨཱཧ. ཏཏྠ ཡསྨཱ པཉྩ ཀཱམགུཎཱ སཏྟཱནཾ པིཡརཱུཔཱ པིཡཛཱཏིཀཱ ཨཏིཝིཡ སཏྟེཧི ཨིཙྪིཏཱ པཏྠིཏཱ, མནོ ཙ ནེསཾ རམཡནྟི, ཏེ ཙཱཡསྨཱ རཱཧུལོ ཧིཏྭཱ སདྡྷཱཡ གྷརཱ ནིཀྑནྟོ, ན རཱཛཱབྷིནཱིཏོ, ན ཙོརཱབྷིནཱིཏོ, ན ཨིཎཊྚོ, ན བྷཡཊྚོ, ན ཛཱིཝིཀཱཔཀཏོ, ཏསྨཱ ནཾ བྷགཝཱ ‘‘པཉྩ ཀཱམགུཎེ ཧིཏྭཱ, པིཡརཱུཔེ མནོརམེ, སདྡྷཱཡ གྷརཱ ནིཀྑམྨཱ’’ཏི སམུཏྟེཛེཏྭཱ ཨིམསྶ ནེཀྑམྨསྶ པཏིརཱུཔཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ ནིཡོཛེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘དུཀྑསྶནྟཀརོ བྷཝཱ’’ཏི.

ཏཏྠ སིཡཱ ‘‘ནནུ ཙཱཡསྨཱ དཱཡཛྫཾ པཏྠེནྟོ བལཀྐཱརེན པབྦཱཛིཏོ, ཨཐ ཀསྨཱ བྷགཝཱ ཨཱཧ – ‘སདྡྷཱཡ གྷརཱ ནིཀྑམྨཱ’’’ཏི ཝུཙྩཏེ – ནེཀྑམྨཱདྷིམུཏྟཏྟཱ. ཨཡཉྷི ཨཱཡསྨཱ དཱིགྷརཏྟཾ ནེཀྑམྨཱདྷིམུཏྟོ པདུམུཏྟརསམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པུཏྟཾ ཨུཔརེཝཏཾ ནཱམ སཱམཎེརཾ དིསྭཱ སངྑོ ནཱམ ནཱགརཱཛཱ ཧུཏྭཱ སཏྟ དིཝསེ དཱནཾ དཏྭཱ ཏཐཱབྷཱཝཾ པཏྠེཏྭཱ ཏཏོ པབྷུཏི པཏྠནཱསམྤནྣོ ཨབྷིནཱིཧཱརསམྤནྣོ སཏསཧསྶཀཔྤེ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཨནྟིམབྷཝཾ ཨུཔཔནྣོ. ཨེཝཾ ནེཀྑམྨཱདྷིམུཏྟཏཉྩསྶ བྷགཝཱ ཛཱནཱཏི. ཏཐཱགཏབལཉྙཏརཉྷི ཨེཏཾ ཉཱཎཾ. ཏསྨཱ ཨཱཧ – ‘‘སདྡྷཱཡ གྷརཱ ནིཀྑམྨཱ’’ཏི. ཨཐ ཝཱ དཱིགྷརཏྟཾ སདྡྷཱཡེཝ གྷརཱ ནིཀྑམྨ ཨིདཱནི དུཀྑསྶནྟཀརོ བྷཝཱཏི ཨཡམེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༣༤༡. ཨིདཱནིསྶ ཨཱདིཏོ པབྷུཏི ཝཊྚདུཀྑསྶ ཨནྟཀིརིཡཱཡ པཊིཔཏྟིཾ དསྶེཏུཾ ‘‘མིཏྟེ བྷཛསྶུ ཀལྱཱཎེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སཱིལཱདཱིཧི ཨདྷིཀཱ ཀལྱཱཎམིཏྟཱ ནཱམ, ཏེ བྷཛནྟོ ཧིམཝནྟཾ ནིསྶཱཡ མཧཱསཱལཱ མཱུལཱདཱིཧི ཝིཡ སཱིལཱདཱིཧི ཝཌྜྷཏི. ཏེནཱཧ – ‘‘མིཏྟེ བྷཛསྶུ ཀལྱཱཎེ’’ཏི. པནྟཉྩ སཡནཱསནཾ, ཝིཝིཏྟཾ ཨཔྤནིགྒྷོསནྟི ཡཉྩ སཡནཱསནཾ པནྟཾ དཱུརཾ ཝིཝིཏྟཾ ཨཔྤཱཀིཎྞཾ ཨཔྤནིགྒྷོསཾ, ཡཏྠ མིགསཱུཀརཱདིསདྡེན ཨརཉྙསཉྙཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཐཱརཱུཔཾ སཡནཱསནཉྩ བྷཛསྶུ. མཏྟཉྙཱུ ཧོཧི བྷོཛནེཏི པམཱཎཉྙཱུ ཧོཧི, པཊིགྒཧཎམཏྟཾ པརིབྷོགམཏྟཉྩ ཛཱནཱཧཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠ པཊིགྒཧཎམཏྟཉྙུནཱ དེཡྻདྷམྨེཔི ཨཔྤེ དཱཡཀེཔི ཨཔྤཾ དཱཏུཀཱམེ ཨཔྤམེཝ གཧེཏབྦཾ, དེཡྻདྷམྨེ ཨཔྤེ དཱཡཀེ པན བཧུཾ དཱཏུཀཱམེཔི ཨཔྤམེཝ གཧེཏབྦཾ, དེཡྻདྷམྨེ པན བཧུཏརེ དཱཡཀེཔི ཨཔྤཾ དཱཏུཀཱམེ ཨཔྤམེཝ གཧེཏབྦཾ, དེཡྻདྷམྨེཔི བཧུཏརེ དཱཡཀེཔི བཧུཾ དཱཏུཀཱམེ ཨཏྟནོ བལཾ ཛཱནིཏྭཱ གཧེཏབྦཾ. ཨཔིཙ མཏྟཱཡེཝ ཝཎྞིཏཱ བྷགཝཏཱཏི པརིབྷོགམཏྟཉྙུནཱ པུཏྟམཾསཾ ཝིཡ ཨཀྑབྦྷཉྫནམིཝ ཙ ཡོནིསོ མནསི ཀརིཏྭཱ བྷོཛནཾ པརིབྷུཉྫིཏབྦནྟི.

༣༤༢. ཨེཝམིམཱཡ གཱཐཱཡ བྲཧྨཙརིཡསྶ ཨུཔཀཱརབྷཱུཏཱཡ ཀལྱཱཎམིཏྟསེཝནཱཡ ནིཡོཛེཏྭཱ སེནཱསནབྷོཛནམུཁེན ཙ པཙྩཡཔརིབྷོགཔཱརིསུདྡྷིསཱིལེ སམཱདཔེཏྭཱ ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཙཱིཝརཱདཱིསུ ཏཎྷཱཡ མིཙྪཱཨཱཛཱིཝོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏཾ པཊིསེདྷེཏྭཱ ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིསཱིལེ སམཱདཔེནྟོ ‘‘ཙཱིཝརེ པིཎྜཔཱཏེ ཙཱ’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ པཙྩཡེཏི གིལཱནཔྤཙྩཡེ. ཨེཏེསཱུཏི ཨེཏེསུ ཙཏཱུསུ ཙཱིཝརཱདཱིསུ བྷིཀྑཱུནཾ ཏཎྷུཔྤཱདཝཏྠཱུསུ. ཏཎྷཾ མཱཀཱསཱིཏི ‘‘ཧིརིཀོཔཱིནཔཊིཙྪཱདནཱདིཨཏྠམེཝ ཏེ ཙཏྟཱརོ པཙྩཡཱ ནིཙྩཱཏུརཱནཾ པུརིསཱནཾ པཊིཀཱརབྷཱུཏཱ ཛཛྫརགྷརསྶེཝིམསྶ ཨཏིདུབྦལསྶ ཀཱཡསྶ ཨུཔཏྠམྦྷབྷཱུཏཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨཱདཱིནཝཾ པསྶནྟོ ཏཎྷཾ མཱ ཛནེསི, ཨཛནེནྟོ ཨནུཔྤཱདེནྟོ ཝིཧརཱཧཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? མཱ ལོཀཾ པུནརཱགམི. ཨེཏེསུ ཧི ཏཎྷཾ ཀརོནྟོ ཏཎྷཱཡ ཨཱཀཌྜྷིཡམཱནོ པུནཔི ཨིམཾ ལོཀཾ ཨཱགཙྪཏི. སོ ཏྭཾ ཨེཏེསུ ཏཎྷཾ མཱཀཱསི, ཨེཝཾ སནྟེ ན པུན ཨིམཾ ལོཀཾ ཨཱགམིསྶསཱིཏི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨཱཡསྨཱ རཱཧུལོ ‘‘ཙཱིཝརེ ཏཎྷཾ མཱཀཱསཱིཏི མཾ བྷགཝཱ ཨཱཧཱ’’ཏི ཙཱིཝརཔཊིསཾཡུཏྟཱནི དྭེ དྷུཏངྒཱནི སམཱདིཡི པཾསུཀཱུལིཀངྒཉྩ, ཏེཙཱིཝརིཀངྒཉྩ. ‘‘པིཎྜཔཱཏེ ཏཎྷཾ མཱཀཱསཱིཏི མཾ བྷགཝཱ ཨཱཧཱ’’ཏི པིཎྜཔཱཏཔཊིསཾཡུཏྟཱནི པཉྩ དྷུཏངྒཱནི སམཱདིཡི – པིཎྜཔཱཏིཀངྒཾ, སཔདཱནཙཱརིཀངྒཾ, ཨེཀཱསནིཀངྒཾ, པཏྟཔིཎྜིཀངྒཾ, ཁལུཔཙྪཱབྷཏྟིཀངྒནྟི. ‘‘སེནཱསནེ ཏཎྷཾ མཱཀཱསཱིཏི མཾ བྷགཝཱ ཨཱཧཱ’’ཏི སེནཱསནཔཊིསཾཡུཏྟཱནི ཚ དྷུཏངྒཱནི སམཱདིཡི – ཨཱརཉྙིཀངྒཾ, ཨབྦྷོཀཱསིཀངྒཾ, རུཀྑམཱུལིཀངྒཾ, ཡཐཱསནྠཏིཀངྒཾ, སོསཱནིཀངྒཾ, ནེསཛྫིཀངྒནྟི. ‘‘གིལཱནཔྤཙྩཡེ ཏཎྷཾ མཱཀཱསཱིཏི མཾ བྷགཝཱ ཨཱཧཱ’’ཏི སབྦཔྤཙྩཡེསུ ཡཐཱལཱབྷཾ ཡཐཱབལཾ ཡཐཱསཱརུཔྤནྟི ཏཱིཧི སནྟོསེཧི སནྟུཊྛོ ཨཧོསི, ཡཐཱ ཏཾ སུབྦཙོ ཀུལཔུཏྟོ པདཀྑིཎགྒཱཧཱི ཨནུསཱསནིནྟི.

༣༤༣. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨཱཡསྨནྟཾ རཱཧུལཾ ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིསཱིལེ སམཱདཔེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཝསེསསཱིལེ སམཐཝིཔསྶནཱསུ ཙ སམཱདཔེཏུཾ ‘‘སཾཝུཏོ པཱཏིམོཀྑསྨི’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སཾཝུཏོ པཱཏིམོཀྑསྨིནྟི ཨེཏྠ བྷཝསྶཱུཏི པཱཋསེསོ. བྷཝཱཏི ཨནྟིམཔདེན ཝཱ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ, ཏཐཱ དུཏིཡཔདེ. ཨེཝམེཏེཧི དྭཱིཧི ཝཙནེཧི པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཱིལེ, ཨིནྡྲིཡསཾཝརསཱིལེ ཙ སམཱདཔེསི. པཱཀཊཝསེན ཙེཏྠ པཉྩིནྡྲིཡཱནི ཝུཏྟཱནི. ལཀྑཎཏོ པན ཚཊྛམྤི ཝུཏྟཾཡེཝ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. སཏི ཀཱཡགཏཱ ཏྱཏྠཱུཏི ཨེཝཾ ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལེ པཏིཊྛིཏསྶ ཏུཡ྄ཧཾ ཙཏུདྷཱཏུཝཝཏྠཱནཙཏུབྦིདྷསམྤཛཉྙཱནཱཔཱནསྶཏིཨཱཧཱརེཔཊིཀཱུལསཉྙཱབྷཱཝནཱདིབྷེདཱ ཀཱཡགཏཱ སཏི ཨཏྠུ བྷཝཏུ, བྷཱཝེཧི ནནྟི ཨཏྠོ. ནིབྦིདཱབཧུལོ བྷཝཱཏི སཾསཱརཝཊྚེ ཨུཀྐཎྛནབཧུལོ སབྦལོཀེ ཨནབྷིརཏསཉྙཱི ཧོཧཱིཏི ཨཏྠོ.

༣༤༤. ཨེཏྟཱཝཏཱ ནིབྦེདྷབྷཱགིཡཾ ཨུཔཙཱརབྷཱུམིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཔྤནཱབྷཱུམིཾ དསྶེནྟོ ‘‘ནིམིཏྟཾ པརིཝཛྫེཧཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ནིམིཏྟནྟི རཱགཊྛཱནིཡཾ སུབྷནིམིཏྟཾ. ཏེནེཝ ནཾ པརཏོ ཝིསེསེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘སུབྷཾ རཱགཱུཔསཉྷིཏ’’ནྟི. པརིཝཛྫེཧཱིཏི ཨམནསིཀཱརེན པརིཙྩཛཱཧི. ཨསུབྷཱཡ ཙིཏྟཾ བྷཱཝེཧཱིཏི ཡཐཱ སཝིཉྙཱཎཀེ ཨཝིཉྙཱཎཀེ ཝཱ ཀཱཡེ ཨསུབྷབྷཱཝནཱ སམྤཛྫཏི, ཨེཝཾ ཙིཏྟཾ བྷཱཝེཧི. ཨེཀགྒཾ སུསམཱཧིཏནྟི ཨུཔཙཱརསམཱདྷིནཱ ཨེཀགྒཾ, ཨཔྤནཱསམཱདྷིནཱ སུསམཱཧིཏཾ. ཡཐཱ ཏེ ཨཱིདིསཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི, ཏཐཱ ནཾ བྷཱཝེཧཱིཏི ཨཏྠོ.

༣༤༥. ཨེཝམསྶ ཨཔྤནཱབྷཱུམིཾ དསྶེཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨནིམིཏྟ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨནིམིཏྟཉྩ བྷཱཝེཧཱིཏི ཨེཝཾ ནིབྦེདྷབྷཱགིཡེན སམཱདྷིནཱ སམཱཧིཏཙིཏྟོ ཝིཔསྶནཾ བྷཱཝེཧཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝིཔསྶནཱ ཧི ‘‘ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱཉཱཎཾ ནིཙྩནིམིཏྟཏོ ཝིམུཙྩཏཱིཏི ཨནིམིཏྟོ ཝིམོཀྑོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན རཱགནིམིཏྟཱདཱིནཾ ཝཱ ཨགྒཧཎེན ཨནིམིཏྟཝོཧཱརཾ ལབྷཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘སོ ཁྭཱཧཾ, ཨཱཝུསོ, སབྦནིམིཏྟཱནཾ ཨམནསིཀཱརཱ ཨནིམིཏྟཾ ཙེཏོསམཱདྷིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, ཨཱཝུསོ, ཨིམིནཱ ཝིཧཱརེན ཝིཧརཏོ ནིམིཏྟཱནུསཱརི ཝིཉྙཱཎཾ ཧོཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༤.༣༤༠).

མཱནཱནུསཡམུཛྫཧཱཏི ཨིམཱཡ ཨནིམིཏྟབྷཱཝནཱཡ ཨནིཙྩསཉྙཾ པཊིལབྷིཏྭཱ ‘‘ཨནིཙྩསཉྙིནོ, མེགྷིཡ, ཨནཏྟསཉྙཱ སཎྛཱཏི, ཨནཏྟསཉྙཱི ཨསྨིམཱནསམུགྒྷཱཏཾ པཱཔུཎཱཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ (ཨ. ནི. ༩.༣; ཨུདཱ. ༣༡) ཨནུཀྐམེན མཱནཱནུསཡཾ ཨུཛྫཧ པཛཧ པརིཙྩཛཱཧཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཏོ མཱནཱབྷིསམཡཱ, ཨུཔསནྟོ ཙརིསྶསཱིཏི ཨཐེཝཾ ཨརིཡམགྒེན མཱནསྶ ཨབྷིསམཡཱ ཁཡཱ ཝཡཱ པཧཱནཱ པཊིནིསྶགྒཱ ཨུཔསནྟོ ནིབྦུཏོ སཱིཏིབྷཱུཏོ སབྦདརཐཔརིལཱ༹ཧཝིརཧིཏོ ཡཱཝ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱསི, ཏཱཝ སུཉྙཏཱནིམིཏྟཱཔྤཎིཧིཏཱནཾ ཨཉྙཏརཉྙཏརེན ཕལསམཱཔཏྟིཝིཧཱརེན ཙརིསྶསི ཝིཧརིསྶསཱིཏི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི.

ཏཏོ པརཾ ‘‘ཨིཏྠཾ སུདཾ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདི སངྒཱིཏིཀཱརཀཱནཾ ཝཙནཾ. ཏཏྠ ཨིཏྠཾ སུདནྟི ཨིཏྠཾ སུ ཨིདཾ, ཨེཝམེཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. ཨེཝཾ ཨོཝདིཡམཱནོ ཙཱཡསྨཱ རཱཧུལོ པརིཔཱཀགཏེསུ ཝིམུཏྟིཔརིཔཱཙནིཡེསུ དྷམྨེསུ ཙཱུལ༹རཱཧུལོཝཱདསུཏྟཔརིཡོསཱནེ ཨནེཀེཧི དེཝཏཱསཧསྶེཧི སདྡྷིཾ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱསཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ རཱཧུལསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༢. ནིགྲོདྷཀཔྤསུཏྟ-(ཝངྒཱིསསུཏྟ)-ཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ མེ སུཏནྟི ནིགྲོདྷཀཔྤསུཏྟཾ, ‘‘ཝངྒཱིསསུཏྟ’’ནྟིཔི ཝུཙྩཏི. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམེཝ ཡཱསྶ ནིདཱནེ ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ ཨེཝཾ མེཏིཨཱདཱིནི ཝུཏྟཏྠཱནེཝ, ཡཏོ ཏཱནི ཨཉྙཱནི ཙ ཏཐཱཝིདྷཱནི ཚཌྜེཏྭཱ ཨཝུཏྟནཡམེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ. ཨགྒཱལ༹ཝེ ཙེཏིཡེཏི ཨཱལ༹ཝིཡཾ ཨགྒཙེཏིཡེ. ཨནུཔྤནྣེ ཧི བྷགཝཏི ཨགྒཱལ༹ཝགོཏམཀཱདཱིནི ཨནེཀཱནི ཙེཏིཡཱནི ཨཧེསུཾ ཡཀྑནཱགཱདཱིནཾ བྷཝནཱནི. ཏཱནི ཨུཔྤནྣེ བྷགཝཏི མནུསྶཱ ཝིནཱསེཏྭཱ ཝིཧཱརེ ཨཀཾསུ, ཏེནེཝ ཙ ནཱམེན ཝོཧརིཾསུ. ཏཏོ ཨགྒཱལ༹ཝཙེཏིཡསངྑཱཏེ ཝིཧཱརེ ཝིཧརཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཱཡསྨཏོ ཝངྒཱིསསྶཱཏི ཨེཏྠ ཨཱཡསྨཱཏི པིཡཝཙནཾ, ཝངྒཱིསོཏི ཏསྶ ཐེརསྶ ནཱམཾ. སོ ཛཱཏིཏོ པབྷུཏི ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦོ – སོ ཀིར པརིབྦཱཛཀསྶ པུཏྟོ པརིབྦཱཛིཀཱཡ ཀུཙྪིམྷི ཛཱཏོ ཨཉྙཏརཾ ཝིཛྫཾ ཛཱནཱཏི, ཡསྶཱནུབྷཱཝེན ཚཝསཱིསཾ ཨཱཀོཊེཏྭཱ སཏྟཱནཾ གཏིཾ ཛཱནཱཏི. མནུསྶཱཔི སུདཾ ཨཏྟནོ ཉཱཏཱིནཾ ཀཱལཀཏཱནཾ སུསཱནཏོ སཱིསཱནི ཨཱནེཏྭཱ ཏཾ ཏེསཾ གཏིཾ པུཙྪནྟི. སོ ‘‘ཨསུཀནིརཡེ ནིབྦཏྟོ, ཨསུཀམནུསྶལོཀེ’’ཏི ཝདཏི. ཏེ ཏེན ཝིམྷིཏཱ ཏསྶ བཧུཾ དྷནཾ དེནྟི. ཨེཝཾ སོ སཀལཛམྦུདཱིཔེ པཱཀཊོ ཨཧོསི.

སོ སཏསཧསྶཀཔྤཾ པཱུརིཏཔཱརམཱི ཨབྷིནཱིཧཱརསམྤནྣོ པཉྩཧི པུརིསསཧསྶེཧི པརིཝུཏོ གཱམནིགམཛནཔདརཱཛདྷཱནཱིསུ ཝིཙརནྟོ སཱཝཏྠིཾ ཨནུཔྤཏྟོ. ཏེན ཙ སམཡེན བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི, སཱཝཏྠིཝཱསིནོ པུརེབྷཏྟཾ དཱནཾ དཏྭཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ སུནིཝཏྠཱ སུཔཱརུཏཱ པུཔྥགནྡྷཱདཱིནི གཧེཏྭཱ དྷམྨསྶཝནཏྠཱཡ ཛེཏཝནཾ གཙྪནྟི. སོ ཏེ དིསྭཱ ‘‘མཧཱཛནཀཱཡོ ཀུཧིཾ གཙྪཏཱི’’ཏི པུཙྪི. ཨཐསྶ ཏེ ཨཱཙིཀྑིཾསུ – ‘‘བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤནྣོ, སོ བཧུཛནཧིཏཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏཏྠ གཙྪཱམཱ’’ཏི. སོཔི ཏེཧི སདྡྷིཾ སཔརིཝཱརོ གནྟྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨཐ ནཾ བྷགཝཱ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཀིཾ, ཝངྒཱིས, ཛཱནཱསི ཀིར ཏཱདིསཾ ཝིཛྫཾ, ཡཱཡ སཏྟཱནཾ ཚཝསཱིསཱནི ཨཱཀོཊེཏྭཱ གཏིཾ པཝེདེསཱི’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷོ གོཏམ, ཛཱནཱམཱི’’ཏི. བྷགཝཱ ནིརཡེ ནིབྦཏྟསྶ སཱིསཾ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ དསྶེསི, སོ ནཁེན ཨཱཀོཊེཏྭཱ ‘‘ནིརཡེ ནིབྦཏྟསྶ སཱིསཾ བྷོ གོཏམཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨེཝཾ སབྦགཏིནིབྦཏྟཱནཾ སཱིསཱནི དསྶེསི, སོཔི ཏཐེཝ ཉཏྭཱ ཨཱརོཙེསི. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཁཱིཎཱསཝསཱིསཾ དསྶེསི, སོ པུནཔྤུནཾ ཨཱཀོཊེཏྭཱ ན ཨཉྙཱསི. ཏཏོ བྷགཝཱ ‘‘ཨཝིསཡོ ཏེ ཨེཏྠ ཝངྒཱིས, མམེཝེསོ ཝིསཡོ, ཁཱིཎཱསཝསཱིས’’ནྟི ཝཏྭཱ ཨིམཾ གཱཐམབྷཱསི –

‘‘གཏཱི མིགཱནཾ པཝནཾ, ཨཱཀཱསོ པཀྑིནཾ གཏི;

ཝིབྷཝོ གཏི དྷམྨཱནཾ, ནིབྦཱནཾ ཨརཧཏོ གཏཱི’’ཏི. (པརི. ༣༣༩);

ཝངྒཱིསོ གཱཐཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ མེ, བྷོ གོཏམ, ཝིཛྫཾ དེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. བྷགཝཱ ‘‘ནཱཡཾ ཝིཛྫཱ ཨཔབྦཛིཏཱནཾ སམྤཛྫཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. སོ ‘‘པབྦཱཛེཏྭཱ ཝཱ མཾ, བྷོ གོཏམ, ཡཾ ཝཱ ཨིཙྪསི, ཏཾ ཀཏྭཱ ཨིམཾ ཝིཛྫཾ དེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏདཱ ཙ བྷགཝཏོ ནིགྲོདྷཀཔྤཏྠེརོ སམཱིཔེ ཧོཏི, ཏཾ བྷགཝཱ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘ཏེན ཧི, ནིགྲོདྷཀཔྤ, ཨིམཾ པབྦཱཛེཧཱི’’ཏི. སོ ཏཾ པབྦཱཛེཏྭཱ ཏཙཔཉྩཀཀམྨཊྛཱནཾ ཨཱཙིཀྑི. ཝངྒཱིསོ ཨནུཔུབྦེན པཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟོ ཨརཧཱ ཨཧོསི. ཨེཏདགྒེ ཙ བྷགཝཏཱ ནིདྡིཊྛོ ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ པཊིབྷཱནཝནྟཱནཾ ཡདིདཾ ཝངྒཱིསོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༢༡༢).

ཨེཝཾ སམུདཱགཏསྶ ཨཱཡསྨཏོ ཝངྒཱིསསྶ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ཝཛྫཱཝཛྫཱདིཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡནེན ཨེཝཾ ལདྡྷཝོཧཱརོ ནིགྲོདྷཀཔྤོ ནཱམ ཐེརོ. ཀཔྤོཏི ཏསྶ ཐེརསྶ ནཱམཾ, ནིགྲོདྷམཱུལེ པན ཨརཧཏྟཾ ཨདྷིགཏཏྟཱ ‘‘ནིགྲོདྷཀཔྤོ’’ཏི བྷགཝཏཱ ཝུཏྟོ. ཏཏོ ནཾ བྷིཀྑཱུཔི ཨེཝཾ ཝོཧརནྟི. སཱསནེ ཐིརབྷཱཝཾ པཏྟོཏི ཐེརོ. ཨགྒཱལ༹ཝེ ཙེཏིཡེ ཨཙིརཔརིནིབྦུཏོ ཧོཏཱིཏི ཏསྨིཾ ཙེཏིཡེ ཨཙིརཔརིནིབྦུཏོ ཧོཏི. རཧོགཏསྶ པཊིསལླཱིནསྶཱཏི གཎམྷཱ ཝཱུཔཀཊྛཏྟཱ རཧོགཏསྶ ཀཱཡེན, པཊིསལླཱིནསྶ ཙིཏྟེན ཏེཧི ཏེཧི ཝིསཡེཧི པཊིནིཝཏྟིཏྭཱ སལླཱིནསྶ. ཨེཝཾ ཙེཏསོ པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདཱིཏི ཨིམིནཱ ཨཱཀཱརེན ཝིཏཀྐོ ཨུཔྤཛྫི. ཀསྨཱ པན ཨུདཔཱདཱིཏི. ཨསམྨུཁཏྟཱ དིཊྛཱསེཝནཏྟཱ ཙ. ཨཡཉྷི ཏསྶ པརིནིབྦཱནཀཱལེ ན སམྨུཁཱ ཨཧོསི, དིཊྛཔུབྦཉྩཱནེན ཨསྶ ཧཏྠཀུཀྐུཙྩཱདིཔུབྦཱསེཝནཾ, ཏཱདིསཉྩ ཨཁཱིཎཱསཝཱནམྤི ཧོཏི ཁཱིཎཱསཝཱནམྤི པུབྦཔརིཙཡེན.

ཏཐཱ ཧི པིཎྜོལབྷཱརདྭཱཛོ པཙྪཱབྷཏྟཾ དིཝཱཝིཧཱརཏྠཱཡ ཨུདེནསྶ ཨུཡྻཱནམེཝ གཙྪཏི པུབྦེ རཱཛཱ ཧུཏྭཱ ཏཏྠ པརིཙཱརེསཱིཏི ཨིམིནཱ པུབྦཔརིཙཡེན, གཝམྤཏིཏྠེརོ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ སུཉྙཾ དེཝཝིམཱནཾ གཙྪཏི དེཝཔུཏྟོ ཧུཏྭཱ ཏཏྠ པརིཙཱརེསཱིཏི ཨིམིནཱ པུབྦཔརིཙཡེན. པིལིནྡཝཙྪོ བྷིཀྑཱུ ཝསལཝཱདེན སམུདཱཙརཏི ཨབྦོཀིཎྞཱནི པཉྩ ཛཱཏིསཏཱནི བྲཱཧྨཎོ ཧུཏྭཱ ཏཐཱ ཨབྷཱསཱིཏི ཨིམིནཱ པུབྦཔརིཙཡེན. ཏསྨཱ ཨསམྨུཁཏྟཱ དིཊྛཱསེཝནཏྟཱ ཙསྶ ཨེཝཾ ཙེཏསོ པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི ‘‘པརིནིབྦུཏོ ནུ ཁོ མེ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ, ཨུདཱཧུ ནོ པརིནིབྦུཏོ’’ཏི. ཏཏོ པརཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. ཨེཀཾསཾ ཙཱིཝརཾ ཀཏྭཱཏི ཨེཏྠ པན པུན སཎྛཱཔནེན ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. ཨེཀཾསནྟི ཙ ཝཱམཾསཾ པཱརུཔིཏྭཱ ཋིཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཡཏོ ཡཐཱ ཝཱམཾསཾ པཱརུཔིཏྭཱ ཋིཏཾ ཧོཏི, ཏཐཱ ཙཱིཝརཾ ཀཏྭཱཏི ཨེཝམསྶཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

༣༤༦. ཨནོམཔཉྙནྟི ཨོམཾ ཝུཙྩཏི པརིཏྟཾ ལཱམཀཾ, ན ཨོམཔཉྙཾ, ཨནོམཔཉྙཾ, མཧཱཔཉྙནྟི ཨཏྠོ. དིཊྛེཝ དྷམྨེཏི པཙྩཀྑམེཝ, ཨིམསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེཏི ཝཱ ཨཏྠོ. ཝིཙིཀིཙྪཱནནྟི ཨེཝརཱུཔཱནཾ པརིཝིཏཀྐཱནཾ. ཉཱཏོཏི པཱཀཊོ. ཡསསྶཱིཏི ལཱབྷཔརིཝཱརསམྤནྣོ ཨབྷིནིབྦུཏཏྟོཏི གུཏྟཙིཏྟོ ཨཔརིཌཡ྄ཧམཱནཙིཏྟོ ཝཱ.

༣༤༧. ཏཡཱ ཀཏནྟི ནིགྲོདྷམཱུལེ ནིསིནྣཏྟཱ ‘‘ནིགྲོདྷཀཔྤོ’’ཏི ཝདཏཱ ཏཡཱ ཀཏནྟི ཡཐཱ ཨཏྟནཱ ཨུཔལཀྑེཏི, ཏཐཱ བྷཎཏི. བྷགཝཱ པན ན ནིསིནྣཏྟཱ ཨེཝ ཏཾ ཏཐཱ ཨཱལཔི, ཨཔིཙ ཁོ ཏཏྠ ཨརཧཏྟཾ པཏྟཏྟཱ. བྲཱཧྨཎསྶཱཏི ཛཱཏིཾ སནྡྷཱཡ བྷཎཏི. སོ ཀིར བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལཱ པབྦཛིཏོ. ནམསྶཾ ཨཙརཱིཏི ནམསྶམཱནོ ཝིཧཱསི. མུཏྱཔེཀྑོཏི ནིབྦཱནསངྑཱཏཾ ཝིམུཏྟིཾ ཨཔེཀྑམཱནོ, ནིབྦཱནཾ པཏྠེནྟོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དལ༹ྷདྷམྨདསྶཱིཏི བྷགཝནྟཾ ཨཱལཔཏི. དལ༹ྷདྷམྨོ ཧི ནིབྦཱནཾ ཨབྷིཛྫནཊྛེན, ཏཉྩ བྷགཝཱ དསྶེཏི. ཏསྨཱ ཏཾ ‘‘དལ༹ྷདྷམྨདསྶཱི’’ཏི ཨཱཧ.

༣༤༨. སཀྱཱཏིཔི བྷགཝནྟམེཝ ཀུལནཱམེན ཨཱལཔཏི. མཡམྤི སབྦེཏི ནིརཝསེསཔརིསཾ སངྒཎྷིཏྭཱ ཨཏྟཱནཾ དསྶེནྟོ བྷཎཏི. སམནྟཙཀྑཱུཏིཔི བྷགཝནྟམེཝ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེན ཨཱལཔཏི. སམཝཊྛིཏཱཏི སམྨཱ ཨཝཊྛིཏཱ ཨཱབྷོགཾ ཀཏྭཱ ཋིཏཱ. ནོཏི ཨམྷཱཀཾ. སཝནཱཡཱཏི ཨིམསྶ པཉྷསྶ ཝེཡྻཱཀརཎསྶཝནཏྠཱཡ. སོཏཱཏི སོཏིནྡྲིཡཱནི. ཏུཝཾ ནོ སཏྠཱ ཏྭམནུཏྟརོསཱིཏི ཐུཏིཝཙནམཏྟམེཝེཏཾ.

༣༤༩. ཚིནྡེཝ ནོ ཝིཙིཀིཙྪནྟི ཨཀུསལཝིཙིཀིཙྪཱཡ ནིབྦིཙིཀིཙྪོ སོ, ཝིཙིཀིཙྪཱཔཏིརཱུཔཀཾ པན ཏཾ པརིཝིཏཀྐཾ སནྡྷཱཡེཝམཱཧ. བྲཱུཧི མེཏནྟི བྲཱུཧི མེ ཨེཏཾ, ཡཾ མཡཱ ཡཱཙིཏོསི ‘‘ཏཾ སཱཝཀཾ སཀྱ, མཡམྤི སབྦེ ཨཉྙཱཏུམིཙྪཱམཱ’’ཏི, བྲཱུཝནྟོ ཙ ཏཾ བྲཱཧྨཎཾ པརིནིབྦུཏཾ ཝེདཡ བྷཱུརིཔཉྙ མཛ྄ཛྷེཝ ནོ བྷཱས, པརིནིབྦུཏཾ ཉཏྭཱ མཧཱཔཉྙཾ བྷགཝཱ མཛ྄ཛྷེཝ ཨམྷཱཀཾ སབྦེསཾ བྷཱས, ཡཐཱ སབྦེཝ མཡཾ ཛཱནེཡྻཱམ. སཀྐོཝ དེཝཱན སཧསྶནེཏྟོཏི ཨིདཾ པན ཐུཏིཝཙནམེཝ. ཨཔིཙསྶ ཨཡཾ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཡཐཱ སཀྐོ སཧསྶནེཏྟོ དེཝཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ཏེཧི སཀྐཙྩཾ སམྤཊིཙྪིཏཝཙནོ བྷཱསཏི, ཨེཝཾ ཨམྷཱཀཾ མཛ྄ཛྷེ ཨམྷེཧི སམྤཊིཙྪིཏཝཙནོ བྷཱསཱཏི.

༣༥༠. ཡེ ཀེཙཱིཏི ཨིམམྤི གཱཐཾ བྷགཝནྟཾ ཐུནནྟོཡེཝ ཝཏྟུཀཱམཏཾ ཛནེཏུཾ བྷཎཏི. ཏསྶཏྠོ ཡེ ཀེཙི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཡོ གནྠཱ ཏེསཾ ཨཔྤཧཱནེ མོཧཝིཙིཀིཙྪཱནཾ པཧཱནཱབྷཱཝཏོ ‘‘མོཧམགྒཱ’’ཏི ཙ ‘‘ཨཉྙཱཎཔཀྑཱ’’ཏི ཙ ‘‘ཝིཙིཀིཙྪཊྛཱནཱ’’ཏི ཙ ཝུཙྩནྟི. སབྦེ ཏེ ཏཐཱགཏཾ པཏྭཱ ཏཐཱགཏསྶ དེསནཱབལེན ཝིདྡྷཾསིཏཱ ན བྷཝནྟི ནསྶནྟི. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? ཙཀྑུཉྷི ཨེཏཾ པརམཾ ནརཱནཾ, ཡསྨཱ ཏཐཱགཏོ སབྦགནྠཝིདྷམནཔཉྙཱཙཀྑུཛནནཏོ ནརཱནཾ པརམཾ ཙཀྑུནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༣༥༡. ནོ ཙེ ཧི ཛཱཏཱུཏི ཨིམམྤི གཱཐཾ ཐུནནྟོཡེཝ ཝཏྟུཀཱམཏཾ ཛནེནྟོཝ བྷཎཏི. ཏཏྠ ཛཱཏཱུཏི ཨེཀཾསཝཙནཾ. པུརིསོཏི བྷགཝནྟཾ སནྡྷཱཡཱཧ. ཛོཏིམནྟོཏི པཉྙཱཛོཏིསམནྣཱགཏཱ སཱརིཔུཏྟཱདཡོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡདི བྷགཝཱ ཡཐཱ པུརཏྠིམཱདིབྷེདོ ཝཱཏོ ཨབྦྷགྷནཾ ཝིཧནཏི, ཨེཝཾ དེསནཱཝེགེན ཀིལེསེ ན ཝིཧནེཡྻ. ཏཐཱ ཡཐཱ ཨབྦྷགྷནེན ནིཝུཏོ ལོཀོ ཏམོཝ ཧོཏི ཨེཀནྡྷཀཱརོ, ཨེཝཾ ཨཉྙཱཎནིཝུཏོཔི ཏམོཝསྶ. ཡེཔི ཨིམེ དཱནི ཛོཏིམནྟོ ཁཱཡནྟི སཱརིཔུཏྟཱདཡོ, ཏེཔི ནརཱ ན ཏཔེཡྻུནྟི.

༣༥༢. དྷཱིརཱ ཙཱཏི ཨིམམྤི གཱཐཾ པུརིམནཡེནེཝ བྷཎཏི. ཏསྶཏྠོ དྷཱིརཱ ཙ པཎྜིཏཱ པུརིསཱ པཛྫོཏཀརཱ བྷཝནྟི, པཉྙཱཔཛྫོཏཾ ཨུཔྤཱདེནྟི. ཏསྨཱ ཨཧཾ ཏཾ ཝཱིར པདྷཱནཝཱིརིཡསམནྣཱགཏོ བྷགཝཱ ཏཐེཝ མཉྙེ དྷཱིརོཏི ཙ པཛྫོཏཀརོཏྭེཝ ཙ མཉྙཱམི. མཡཉྷི ཝིཔསྶིནཾ སབྦདྷམྨེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པསྶནྟཾ བྷགཝནྟཾ ཛཱནནྟཱ ཨེཝ ཨུཔཱགམུམྷཱ, ཏསྨཱ པརིསཱསུ ནོ ཨཱཝིཀརོཧི ཀཔྤཾ, ནིགྲོདྷཀཔྤཾ ཨཱཙིཀྑ པཀཱསེཧཱིཏི.

༣༥༣. ཁིཔྤནྟི ཨིམམྤི གཱཐཾ པུརིམནཡེནེཝ བྷཎཏི. ཏསྶཏྠོ ཁིཔྤཾ གིརཾ ཨེརཡ ལཧུཾ ཨཙིརཱཡམཱནོ ཝཙནཾ བྷཱས, ཝགྒུཾ མནོརམཾ བྷགཝཱ. ཡཐཱ སུཝཎྞཧཾསོ གོཙརཔཊིཀྐནྟོ ཛཱཏསྶརཝནསཎྜཾ དིསྭཱ གཱིཝཾ པགྒཡ྄ཧ ཨུཙྩཱརེཏྭཱ རཏྟཏུཎྜེན སཎིཀཾ ཨཏརམཱནོ ཝགྒུཾ གིརཾ ནིཀཱུཛཏི ནིཙྪཱརེཏི, ཨེཝམེཝ ཏྭམྤི སཎིཀཾ ནིཀཱུཛ, ཨིམིནཱ མཧཱཔུརིསལཀྑཎཉྙཏརེན བིནྡུསྶརེན སུཝིཀཔྤིཏེན སུཊྛུཝིཀཔྤིཏེན ཨབྷིསངྑཏེན. ཨེཏེ མཡཾ སབྦེཝ ཨུཛུགཏཱ ཨཝིཀྑིཏྟམཱནསཱ ཧུཏྭཱ ཏཝ ནིཀཱུཛིཏཾ སུཎོམཱཏི.

༣༥༤. པཧཱིནཛཱཏིམརཎནྟི ཨིམམྤི གཱཐཾ པུརིམནཡེནེཝ བྷཎཏི. ཏཏྠ ན སེསེཏཱིཏི ཨསེསོ, ཏཾ ཨསེསཾ. སོཏཱཔནྣཱདཡོ ཝིཡ ཀིཉྩི ཨསེསེཏྭཱ པཧཱིནཛཱཏིམརཎནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ནིགྒཡ྄ཧཱཏི སུཊྛུ ཡཱཙིཏྭཱ ནིབནྡྷིཏྭཱ. དྷོནནྟི དྷུཏསབྦཔཱཔཾ. ཝདེསྶཱམཱིཏི ཀཐཱཔེསྶཱམི དྷམྨཾ. ན ཀཱམཀཱརོ ཧི པུཐུཛྫནཱནནྟི པུཐུཛྫནཱནམེཝ ཧི ཀཱམཀཱརོ ནཏྠི, ཡཾ པཏྠེནྟི ཉཱཏུཾ ཝཱ ཝཏྟུཾ ཝཱ, ཏཾ ན སཀྐོནྟི. སངྑེཡྻཀཱརོ ཙ ཏཐཱགཏཱནནྟི ཏཐཱགཏཱནཾ པན ཝཱིམཾསཀཱརོ པཉྙཱཔུབྦངྒམཱ ཀིརིཡཱ. ཏེ ཡཾ པཏྠེནྟི ཉཱཏུཾ ཝཱ ཝཏྟུཾ ཝཱ, ཏཾ སཀྐོནྟཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༣༥༥. ཨིདཱནི ཏཾ སངྑེཡྻཀཱརཾ པཀཱསེནྟོ ‘‘སམྤནྣཝེཡྻཱཀརཎ’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཏཐཱ ཧི ཏཝ བྷགཝཱ ཨིདཾ སམུཛྫུཔཉྙསྶ ཏཏྠ ཏཏྠ སམུགྒཧཱིཏཾ ཝུཏྟཾ པཝཏྟིཏཾ སམྤནྣཝེཡྻཱཀརཎཾ, ‘‘སནྟཏིམཧཱམཏྟོ སཏྟཏཱལམཏྟཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ པརིནིབྦཱཡིསྶཏི, སུཔྤབུདྡྷོ སཀྐོ སཏྟམེ དིཝསེ པཐཝིཾ པཝིསིསྶཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ ཨཝིཔརཱིཏཾ དིཊྛཾ. ཏཏོ པན སུཊྛུཏརཾ ཨཉྫལིཾ པཎཱམེཏྭཱ ཨཱཧ – ཨཡམཉྫལཱི པཙྪིམོ སུཔྤཎཱམིཏོ, ཨཡམཔརོཔི ཨཉྫལཱི སུཊྛུཏརཾ པཎཱམིཏོ. མཱ མོཧཡཱིཏི མཱ ནོ ཨཀཐནེན མོཧཡི ཛཱནཾ ཛཱནནྟོ ཀཔྤསྶ གཏིཾ. ཨནོམཔཉྙཱཏི བྷགཝནྟཾ ཨཱལཔཏི.

༣༥༦. པརོཝརནྟི ཨིམཾ པན གཱཐཾ ཨཔརེནཔི པརིཡཱཡེན ཨམོཧནམེཝ ཡཱཙནྟོ ཨཱཧ. ཏཏྠ པརོཝརནྟི ལོཀིཡལོཀུཏྟརཝསེན སུནྡརཱསུནྡརཾ དཱུརེསནྟིཀཾ ཝཱ. ཨརིཡདྷམྨནྟི ཙཏུསཙྩདྷམྨཾ. ཝིདིཏྭཱཏི པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ. ཛཱནནྟི སབྦཾ ཉེཡྻདྷམྨཾ ཛཱནནྟོ. ཝཱཙཱབྷིཀངྑཱམཱིཏི ཡཐཱ གྷམྨནི གྷམྨཏཏྟོ པུརིསོ ཀིལནྟོ ཏསིཏོ ཝཱརིཾ, ཨེཝཾ ཏེ ཝཱཙཾ ཨབྷིཀངྑཱམི. སུཏཾ པཝསྶཱཏི སུཏསངྑཱཏཾ སདྡཱཡཏནཾ པཝསྶ པགྒྷར མུཉྩ པཝཏྟེཧི. ‘‘སུཏསྶ ཝསྶཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཝུཏྟཔྤཀཱརསྶ སདྡཱཡཏནསྶ ཝུཊྛིཾ ཝསྶཱཏི ཨཏྠོ.

༣༥༧. ཨིདཱནི ཡཱདིསཾ ཝཱཙཾ ཨབྷིཀངྑཏི, ཏཾ པཀཱསེནྟོ –

‘‘ཡདཏྠིཀཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨཙརཱི,

ཀཔྤཱཡནོ ཀཙྩིསྶ ཏཾ ཨམོགྷཾ;

ནིབྦཱཡི སོ ཨཱདུ སཨུཔཱདིསེསོ,

ཡཐཱ ཝིམུཏྟོ ཨཧུ ཏཾ སུཎོམཱ’’ཏི. –

གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཀཔྤཱཡནོཏི ཀཔྤམེཝ པཱུཛཱཝསེན བྷཎཏི. ཡཐཱ ཝིམུཏྟོཏི ‘‘ཀིཾ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ ཡཐཱ ཨསེཀྑཱ, ཨུདཱཧུ ཨུཔཱདིསེསཱཡ ཡཐཱ སེཀྑཱ’’ཏི པུཙྪཏི. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ.

༣༥༨. ཨེཝཾ དྭཱདསཧི གཱཐཱཧི ཡཱཙིཏོ བྷགཝཱ ཏཾ ཝིཡཱཀརོནྟོ –

‘‘ཨཙྪེཙྪི ཏཎྷཾ ཨིདྷ ནཱམརཱུཔེ, (ཨིཏི བྷགཝཱ)

ཀཎྷསྶ སོཏཾ དཱིགྷརཏྟཱནུསཡིཏཾ;

ཨཏཱརི ཛཱཏིཾ མརཎཾ ཨསེསཾ,

ཨིཙྩབྲཝཱི བྷགཝཱ པཉྩསེཊྛོ’’ཏི. –

གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ པུརིམཔདསྶ ཏཱཝ ཨཏྠོ – ཡཱཔི ཨིམསྨིཾ ནཱམརཱུཔེ ཀཱམཏཎྷཱདིབྷེདཱ ཏཎྷཱདཱིགྷརཏྟཾ ཨཔྤཧཱིནཊྛེན ཨནུསཡིཏཱ ཀཎྷནཱམཀསྶ མཱརསྶ ‘‘སོཏ’’ནྟིཔི ཝུཙྩཏི, ཏཾ ཀཎྷསྶ སོཏབྷཱུཏཾ དཱིགྷརཏྟཱནུསཡིཏཾ ཨིདྷ ནཱམརཱུཔེ ཏཎྷཾ ཀཔྤཱཡནོ ཚིནྡཱིཏི. ཨིཏི བྷགཝཱཏི ཨིདཾ པནེཏྠ སངྒཱིཏིཀཱརཱནཾ ཝཙནཾ. ཨཏཱརི ཛཱཏིཾ མརཎཾ ཨསེསནྟི སོ ཏཾ ཏཎྷཾ ཚེཏྭཱ ཨསེསཾ ཛཱཏིམརཎཾ ཨཏཱརི, ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡཱིཏི དསྶེཏི. ཨིཙྩབྲཝཱི བྷགཝཱ པཉྩསེཊྛོཏི ཝངྒཱིསེན པུཊྛོ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ པཉྩནྣཾ པཋམསིསྶཱནཾ པཉྩཝགྒིཡཱནཾ སེཊྛོ, པཉྩཧི ཝཱ སདྡྷཱདཱིཧི ཨིནྡྲིཡེཧི, སཱིལཱདཱིཧི ཝཱ དྷམྨཀྑནྡྷེཧི ཨཏིཝིསིཊྛེཧི ཙཀྑཱུཧི ཙ སེཊྛོཏི སངྒཱིཏིཀཱརཱནམེཝིདཾ ཝཙནཾ.

༣༥༩. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏམབྷིནནྡམཱནསོ ཝངྒཱིསོ ‘‘ཨེས སུཏྭཱ’’ཏིཨཱདིགཱཐཱཡོ ཨཱཧ. ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡ ཨིསིསཏྟམཱཏི བྷགཝཱ ཨིསི ཙ སཏྟམོ ཙ ཨུཏྟམཊྛེན ཝིཔསྶཱིསིཁཱིཝེསྶབྷཱུཀཀུསནྡྷཀོཎཱགམནཀསྶཔནཱམཀེ ཚ ཨིསཡོ ཨཏྟནཱ སཧ སཏྟ ཀརོནྟོ པཱཏུབྷཱུཏོཏིཔི ཨིསིསཏྟམོ, ཏཾ ཨཱལཔནྟོ ཨཱཧ. ན མཾ ཝཉྩེསཱིཏི ཡསྨཱ པརིནིབྦུཏོ, ཏསྨཱ ཏསྶ པརིནིབྦུཏབྷཱཝཾ ཨིཙྪནྟཾ མཾ ན ཝཉྩེསི, ན ཝིསཾཝཱདེསཱིཏི ཨཏྠོ. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ.

༣༦༠. དུཏིཡགཱཐཱཡ ཡསྨཱ མུཏྱཔེཀྑོ ཝིཧཱསི, ཏསྨཱ ཏཾ སནྡྷཱཡཱཧ ‘‘ཡཐཱཝཱདཱི ཏཐཱཀཱརཱི, ཨཧུ བུདྡྷསྶ སཱཝཀོ’’ཏི. མཙྩུནོ ཛཱལཾ ཏཏནྟི ཏེབྷཱུམཀཝཊྚེ ཝིཏྠཏཾ མཱརསྶ ཏཎྷཱཛཱལཾ. མཱཡཱཝིནོཏི བཧུམཱཡསྶ. ‘‘ཏཐཱ མཱཡཱཝིནོ’’ཏིཔི ཀེཙི པཋནྟི, ཏེསཾ ཡོ ཨནེཀཱཧི མཱཡཱཧི ཨནེཀཀྑཏྟུམྤི བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམི, ཏསྶ ཏཐཱ མཱཡཱཝིནོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༣༦༡. ཏཏིཡགཱཐཱཡ ཨཱདཱིཏི ཀཱརཎཾ. ཨུཔཱདཱནསྶཱཏི ཝཊྚསྶ. ཝཊྚཉྷི ཨུཔཱདཱཏབྦཊྛེན ཨིདྷ ‘‘ཨུཔཱདཱན’’ནྟི ཝུཏྟཾ, ཏསྶེཝ ཨུཔཱདཱནསྶ ཨཱདིཾ ཨཝིཛྫཱཏཎྷཱདིབྷེདཾ ཀཱརཎཾ ཨདྡས ཀཔྤོཏི ཨེཝཾ ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི བྷགཝཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡེན ཝདཏི. ཨཙྩགཱ ཝཏཱཏི ཨཏིཀྐནྟོ ཝཏ. མཙྩུདྷེཡྻནྟི མཙྩུ ཨེཏྠ དྷིཡཏཱིཏི མཙྩུདྷེཡྻཾ, ཏེབྷཱུམཀཝཊྚསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཾ སུདུཏྟརཾ མཙྩུདྷེཡྻཾ ཨཙྩགཱ ཝཏཱཏི ཝེདཛཱཏོ བྷཎཏི. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝཱཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ནིགྲོདྷཀཔྤསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༣. སམྨཱཔརིབྦཱཛནཱིཡསུཏྟ-(མཧཱསམཡསུཏྟ)-ཝཎྞནཱ

༣༦༢. པུཙྪཱམི མུནིཾ པཧཱུཏཔཉྙནྟི སམྨཱཔརིབྦཱཛནཱིཡསུཏྟཾ, ‘‘མཧཱསམཡསུཏྟ’’ནྟིཔི ཝུཙྩཏི མཧཱསམཡདིཝསེ ཀཐིཏཏྟཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? པུཙྪཱཝསིཀཱ ཨུཔྤཏྟི. ནིམྨིཏབུདྡྷེན ཧི པུཊྛོ བྷགཝཱ ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི, ཏཾ སདྡྷིཾ པུཙྪཱཡ ‘‘སམྨཱཔརིབྦཱཛནཱིཡསུཏྟ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརཏོ པན སཱཀིཡཀོལིཡཱནཾ ཨུཔྤཏྟིཏོ པབྷུཏི པོརཱཎེཧི ཝཎྞཱིཡཏི.

ཏཏྲཱཡཾ ཨུདྡེསམགྒཝཎྞནཱ – པཋམཀཔྤིཀཱནཾ ཀིར རཉྙོ མཧཱསམྨཏསྶ རོཛོ ནཱམ པུཏྟོ ཨཧོསི. རོཛསྶ ཝརརོཛོ, ཝརརོཛསྶ ཀལྱཱཎོ, ཀལྱཱཎསྶ ཝརཀལྱཱཎོ, ཝརཀལྱཱཎསྶ མནྡྷཱཏཱ, མནྡྷཱཏུསྶ ཝརམནྡྷཱཏཱ, ཝརམནྡྷཱཏུསྶ ཨུཔོསཐོ, ཨུཔོསཐསྶ ཝརོ, ཝརསྶ ཨུཔཝརོ, ཨུཔཝརསྶ མགྷདེཝོ, མགྷདེཝསྶ པརམྤརཱ ཙཏུརཱསཱིཏི ཁཏྟིཡསཧསྶཱནི ཨཧེསུཾ. ཏེསཾ པརཏོ ཏཡོ ཨོཀྐཱཀཝཾསཱ ཨཧེསུཾ. ཏེསུ ཏཏིཡཨོཀྐཱཀསྶ པཉྩ མཧེསིཡོ ཨཧེསུཾ – ཧཏྠཱ, ཙིཏྟཱ, ཛནྟུ, ཛཱལིནཱི, ཝིསཱཁཱཏི. ཨེཀེཀིསྶཱ པཉྩ པཉྩ ཨིཏྠིསཏཱནི པརིཝཱརཱ. སབྦཛེཊྛཱཡ ཙཏྟཱརོ པུཏྟཱ – ཨོཀྐཱམུཁོ, ཀརཀཎྜུ, ཧཏྠིནིཀོ, སིནིཔུརོཏི; པཉྩ དྷཱིཏརོ – པིཡཱ, སུཔྤིཡཱ, ཨཱནནྡཱ, ཝིཛིཏཱ, ཝིཛིཏསེནཱཏི. ཨེཝཾ སཱ ནཝ པུཏྟེ ལབྷིཏྭཱ ཀཱལམཀཱསི.

ཨཐ རཱཛཱ ཨཉྙཾ དཧརཾ ཨབྷིརཱུཔཾ རཱཛདྷཱིཏརཾ ཨཱནེཏྭཱ ཨགྒམཧེསིཊྛཱནེ ཋཔེསི. སཱཔི ཛནྟུཾ ནཱམ ཨེཀཾ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡི. ཏཾ ཛནྟུཀུམཱརཾ པཉྩམདིཝསེ ཨལངྐརིཏྭཱ རཉྙོ དསྶེསི. རཱཛཱ ཏུཊྛོ མཧེསིཡཱ ཝརཾ ཨདཱསི. སཱ ཉཱཏཀེཧི སདྡྷིཾ མནྟེཏྭཱ པུཏྟསྶ རཛྫཾ ཡཱཙི. རཱཛཱ ‘‘ནསྶ ཝསལི, མམ པུཏྟཱནཾ ཨནྟརཱཡམིཙྪསཱི’’ཏི ནཱདཱསི. སཱ པུནཔྤུནཾ རཧོ རཱཛཱནཾ པརིཏོསེཏྭཱ ‘‘ན, མཧཱརཱཛ, མུསཱཝཱདོ ཝཊྚཏཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ ཡཱཙཏི ཨེཝ. ཨཐ རཱཛཱ པུཏྟེ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཧཾ, ཏཱཏཱ, ཏུམྷཱཀཾ ཀནིཊྛཾ ཛནྟུཀུམཱརཾ དིསྭཱ ཏསྶ མཱཏུཡཱ སཧསཱ ཝརཾ ཨདཱསིཾ. སཱ པུཏྟསྶ རཛྫཾ པརིཎཱམེཏུཾ ཨིཙྪཏི. ཏུམྷེ མམཙྩཡེན ཨཱགནྟྭཱ རཛྫཾ ཀཱརེཡྻཱཐཱ’’ཏི ཨཊྛཧི ཨམཙྩེཧི སདྡྷིཾ ཨུཡྻོཛེསི. ཏེ བྷགིནིཡོ ཨཱདཱཡ ཙཏུརངྒིནིཡཱ སེནཱཡ ནགརཱ ནིཀྑམིཾསུ. ‘‘ཀུམཱརཱ པིཏུཨཙྩཡེན ཨཱགནྟྭཱ རཛྫཾ ཀཱརེསྶནྟི, གཙྪཱམ ནེ ཨུཔཊྛཧཱམཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ བཧཱུ མནུསྶཱ ཨནུབནྡྷིཾསུ. པཋམདིཝསེ ཡོཛནམཏྟཱ སེནཱ ཨཧོསི, དུཏིཡདིཝསེ དྭིཡོཛནམཏྟཱ, ཏཏིཡདིཝསེ ཏིཡོཛནམཏྟཱ. ཀུམཱརཱ ཙིནྟེསུཾ – ‘‘མཧཱ ཨཡཾ བལཀཱཡོ, སཙེ མཡཾ ཀཉྩི སཱམནྟརཱཛཱནཾ ཨཀྐམིཏྭཱ ཛནཔདཾ གཎྷིསྶཱམ, སོཔི ནོ ན པཧོསྶཏི, ཀིཾ པརེསཾ པཱིལ༹ཾ ཀཏྭཱ ལདྡྷརཛྫེན, མཧཱ ཛམྦུདཱིཔོ, ཨརཉྙེ ནགརཾ མཱཔེསྶཱམཱ’’ཏི ཧིམཝནྟཱབྷིམུཁཱ ཨགམིཾསུ.

ཏཏྠ ནགརམཱཔནོཀཱསཾ པརིཡེསམཱནཱ ཧིམཝཏི ཀཔིལོ ནཱམ གྷོརཏཔོ ཏཱཔསོ པཊིཝསཏི པོཀྑརཎིཏཱིརེ མཧཱསཱཀསཎྜེ, ཏསྶ ཝསནོཀཱསཾ གཏཱ. སོ ཏེ དིསྭཱ པུཙྪིཏྭཱ སབྦཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ ཏེསུ ཨནུཀམྤཾ ཨཀཱསི. སོ ཀིར བྷུམྨཛཱལཾ ནཱམ ཝིཛྫཾ ཛཱནཱཏི, ཡཱཡ ཨུདྡྷཾ ཨསཱིཏིཧཏྠེ ཨཱཀཱསེ ཙ ཧེཊྛཱ བྷཱུམིཡཉྩ གུཎདོསེ པསྶཏི. ཨཐེཀསྨིཾ པདེསེ སཱུཀརམིགཱ སཱིཧབྱགྒྷཱདཡོ ཏཱསེཏྭཱ པརིཔཱཏེནྟི, མཎྜཱུཀམཱུསིཀཱ སཔྤེ བྷིཾསཱཔེནྟི. སོ ཏེ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ བྷཱུམིཔྤདེསོ པཐཝཱིཨགྒ’’ནྟི ཏསྨིཾ པདེསེ ཨསྶམཾ མཱཔེསི. ཏཏོ སོ རཱཛཀུམཱརེ ཨཱཧ – ‘‘སཙེ མམ ནཱམེན ནགརཾ ཀརོཐ, དེམི ཝོ ཨིམཾ ཨོཀཱས’’ནྟི. ཏེ ཏཐཱ པཊིཛཱནིཾསུ. ཏཱཔསོ ‘‘ཨིམསྨིཾ ཨོཀཱསེ ཋཏྭཱ ཙཎྜཱལཔུཏྟོཔི ཙཀྐཝཏྟིཾ བལེན ཨཏིསེཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཨསྶམེ རཉྙོ གྷརཾ མཱཔེཏྭཱ ནགརཾ མཱཔེཐཱ’’ཏི ཏཾ ཨོཀཱསཾ དཏྭཱ སཡཾ ཨཝིདཱུརེ པབྦཏཔཱདེ ཨསྶམཾ ཀཏྭཱ ཝསི. ཏཏོ ཀུམཱརཱ ཏཏྠ ནགརཾ མཱཔེཏྭཱ ཀཔིལསྶ ཝུཏྠོཀཱསེ ཀཏཏྟཱ ‘‘ཀཔིལཝཏྠཱུ’’ཏི ནཱམཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཏཏྠ ནིཝཱསཾ ཀཔྤེསུཾ.

ཨཐ ཨམཙྩཱ ‘‘ཨིམེ ཀུམཱརཱ ཝཡཔྤཏྟཱ, ཡདི ནེསཾ པིཏཱ སནྟིཀེ བྷཝེཡྻ, སོ ཨཱཝཱཧཝིཝཱཧཾ ཀཱརེཡྻ. ཨིདཱནི པན ཨམྷཱཀཾ བྷཱརོ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཀུམཱརེཧི སདྡྷིཾ མནྟེསུཾ. ཀུམཱརཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ སདིསཱ ཁཏྟིཡདྷཱིཏརོ ན པསྶཱམ, ཏཱསམྤི བྷགིནཱིནཾ སདིསེ ཁཏྟིཡཀུམཱརེ, ཛཱཏིསམྦྷེདཉྩ ན ཀརོམཱ’’ཏི. ཏེ ཛཱཏིསམྦྷེདབྷཡེན ཛེཊྛབྷགིནིཾ མཱཏུཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསཱཧི སཾཝཱསཾ ཀཔྤེསུཾ. ཏེསཾ པིཏཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ ‘‘སཀྱཱ ཝཏ, བྷོ ཀུམཱརཱ, པརམསཀྱཱ ཝཏ, བྷོ ཀུམཱརཱ’’ཏི ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི. ཨཡཾ ཏཱཝ སཀྱཱནཾ ཨུཔྤཏྟི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘ཨཐ ཁོ, ཨམྦཊྛ, རཱཛཱ ཨོཀྐཱཀོ ཨམཙྩེ པཱརིསཛྫེ ཨཱམནྟེསི – ‘ཀཧཾ ནུ ཁོ, བྷོ, ཨེཏརཧི ཀུམཱརཱ སམྨནྟཱི’ཏི. ཨཏྠི, དེཝ, ཧིམཝནྟཔསྶེ པོཀྑརཎིཡཱ ཏཱིརེ མཧཱསཱཀསཎྜོ, ཏཏྠེཏརཧི ཀུམཱརཱ སམྨནྟི. ཏེ ཛཱཏིསམྦྷེདབྷཡཱ སཀཱཧི བྷགིནཱིཧི སདྡྷིཾ སཾཝཱསཾ ཀཔྤེནྟཱིཏི. ཨཐ ཁོ, ཨམྦཊྛ, རཱཛཱ ཨོཀྐཱཀོ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི – ‘སཀྱཱ ཝཏ, བྷོ ཀུམཱརཱ, པརམསཀྱཱ ཝཏ, བྷོ ཀུམཱརཱ’ཏི, ཏདགྒེ ཁོ པན, ཨམྦཊྛ, སཀྱཱ པཉྙཱཡནྟི, སོ ཙ སཀྱཱནཾ པུབྦཔུརིསོ’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༢༦༧).

ཏཏོ ནེསཾ ཛེཊྛབྷགིནིཡཱ ཀུཊྛརོགོ ཨུདཔཱདི, ཀོཝིལཱ༹རཔུཔྥསདིསཱནི གཏྟཱནི ཨཧེསུཾ. རཱཛཀུམཱརཱ ‘‘ཨིམཱཡ སདྡྷིཾ ཨེཀཏོ ནིསཛྫཊྛཱནབྷོཛནཱདཱིནི ཀརོནྟཱནམྤི ཨུཔརི ཨེས རོགོ སངྐམཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨུཡྻཱནཀཱིལ༹ཾ གཙྪནྟཱ ཝིཡ ཏཾ ཡཱནེ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ པོཀྑརཎིཾ ཁཎཱཔེཏྭཱ ཏཾ ཏཏྠ ཁཱདནཱིཡབྷོཛནཱིཡེཧི སདྡྷིཾ པཀྑིཔིཏྭཱ ཨུཔརི པདརཾ པཊིཙྪཱདཱཔེཏྭཱ པཾསུཾ དཏྭཱ པཀྐམིཾསུ. ཏེན ཙ སམཡེན རཱམོ ནཱམ རཱཛཱ ཀུཊྛརོགཱི ཨོརོདྷེཧི ཙ ནཱཊཀེཧི ཙ ཛིགུཙྪིཡམཱནོ ཏེན སཾཝེགེན ཛེཊྛཔུཏྟསྶ རཛྫཾ དཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ ཏཏྠ པཎྞམཱུལཕལཱནི པརིབྷུཉྫནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརོགོ སུཝཎྞཝཎྞོ ཧུཏྭཱ, ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིཙརནྟོ མཧནྟཾ སུསིརརུཀྑཾ དིསྭཱ ཏསྶབྦྷནྟརེ སོལ༹སཧཏྠཔྤམཱཎཾ ཏཾ ཀོལཱཔཾ སོདྷེཏྭཱ, དྭཱརཉྩ ཝཱཏཔཱནཉྩ ཀཏྭཱ ནིསྶེཎིཾ བནྡྷིཏྭཱ ཏཏྠ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. སོ ཨངྒཱརཀཊཱཧེ ཨགྒིཾ ཀཏྭཱ རཏྟིཾ ཝིསྶརཉྩ སུསྶརཉྩ སུཎནྟོ སཡཏི. སོ ‘‘ཨསུཀསྨིཾ པདེསེ སཱིཧོ སདྡམཀཱསི, ཨསུཀསྨིཾ བྱགྒྷོ’’ཏི སལླཀྑེཏྭཱ པབྷཱཏེ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཝིགྷཱསམཾསཾ ཨཱདཱཡ པཙིཏྭཱ ཁཱདཏི.

ཨཐེཀདིཝསཾ སོ པཙྩཱུསསམཡེ ཨགྒིཾ ཛཱལེཏྭཱ ནིསཱིདི. ཏེན ཙ སམཡེན ཏསྶཱ རཱཛདྷཱིཏཱཡ གནྡྷཾ གྷཱཡིཏྭཱ བྱགྒྷོ ཏཾ པདེསཾ ཁཎིཏྭཱ པདརཏྠརེ ཝིཝརམཀཱསི. ཏེན ཝིཝརེན སཱ བྱགྒྷཾ དིསྭཱ བྷཱིཏཱ ཝིསྶརམཀཱསི. སོ ཏཾ སདྡཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨིཏྠིསདྡོ ཨེསོ’’ཏི ཙ སལླཀྑེཏྭཱ པཱཏོཝ ཏཏྠ གནྟྭཱ ‘‘ཀོ ཨེཏྠཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘མཱཏུགཱམོ སཱམཱི’’ཏི. ‘‘ནིཀྑམཱ’’ཏི. ‘‘ན ནིཀྑམཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ཀཱརཎཱ’’ཏི? ‘‘ཁཏྟིཡཀཉྙཱ ཨཧ’’ནྟི. ཨེཝཾ སོབྦྷེ ནིཁཱཏཱཔི མཱནམེཝ ཀརོཏི. སོ སབྦཾ པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨཧམྤི ཁཏྟིཡོ’’ཏི ཛཱཏིཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ‘‘ཨེཧི དཱནི ཁཱིརེ པཀྑིཏྟསཔྤི ཝིཡ ཛཱཏ’’ནྟི ཨཱཧ. སཱ ‘‘ཀུཊྛརོགིནཱིམྷི སཱམི, ན སཀྐཱ ནིཀྑམིཏུ’’ནྟི ཨཱཧ. སོ ‘‘ཀཏཀམྨོ དཱནི ཨཧཾ སཀྐཱ ཏིཀིཙྪིཏུ’’ནྟི ནིསྶེཎིཾ དཏྭཱ ཏཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝསནོཀཱསཾ ནེཏྭཱ སཡཾ པརིབྷུཏྟབྷེསཛྫཱནི ཨེཝ དཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརོགཾ སུཝཎྞཝཎྞམཀཱསི. སོ ཏཱཡ སདྡྷིཾ སཾཝཱསཾ ཀཔྤེསི. སཱ པཋམསཾཝཱསེནེཝ གབྦྷཾ གཎྷིཏྭཱ དྭེ པུཏྟེ ཝིཛཱཡི, པུནཔི དྭེཏི ཨེཝཾ སོལ༹སཀྑཏྟུཾ ཝིཛཱཡི. ཨེཝཾ ཏེ དྭཏྟིཾས བྷཱཏརོ ཨཧེསུཾ. ཏེ ཨནུཔུབྦེན ཝུཌྜྷིཔྤཏྟེ པིཏཱ སབྦསིཔྤཱནི སིཀྑཱཔེསི.

ཨཐེཀདིཝསཾ ཨེཀོ རཱམརཉྙོ ནགརཝཱསཱི པབྦཏེ རཏནཱནི གཝེསནྟོ ཏཾ པདེསཾ ཨཱགཏོ རཱཛཱནཾ དིསྭཱ ཨཉྙཱསི. ‘‘ཛཱནཱམཧཾ, དེཝ, ཏུམྷེ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཀུཏོ ཏྭཾ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི ཙ ཏེན པུཊྛོ ‘‘ནགརཏོ དེཝཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏོ ནཾ རཱཛཱ སབྦཾ པཝཏྟིཾ པུཙྪི. ཨེཝཾ ཏེསུ སམུལླཔམཱནེསུ ཏེ དཱརཀཱ ཨཱགམིཾསུ. སོ ཏེ དིསྭཱ ‘‘ཨིམེ ཀེ དེཝཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘པུཏྟཱ མེ བྷཎེ’’ཏི. ‘‘ཨིམེཧི དཱནི, དེཝ, དྭཏྟིཾསཀུམཱརེཧི པརིཝུཏོ ཝནེ ཀིཾ ཀརིསྶསི, ཨེཧི རཛྫམནུསཱསཱ’’ཏི? ‘‘ཨལཾ, བྷཎེ, ཨིདྷེཝ སུཁ’’ནྟི. སོ ‘‘ལདྡྷཾ དཱནི མེ ཀཐཱཔཱབྷཏ’’ནྟི ནགརཾ གནྟྭཱ རཉྙོ པུཏྟསྶཱརོཙེསི. རཉྙོ པུཏྟོ ‘‘པིཏརཾ ཨཱནེསྶཱམཱི’’ཏི ཙཏུརངྒིནིཡཱ སེནཱཡ ཏཏྠ གནྟྭཱ ནཱནཔྤཀཱརེཧི པིཏརཾ ཡཱཙི. སོཔི ‘‘ཨལཾ, ཏཱཏ ཀུམཱར, ཨིདྷེཝ སུཁ’’ནྟི ནེཝ ཨིཙྪི. ཏཏོ རཱཛཔུཏྟོ ‘‘ན དཱནི རཱཛཱ ཨཱགནྟུཾ ཨིཙྪཏི, ཧནྡསྶ ཨིདྷེཝ ནགརཾ མཱཔེམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཏཾ ཀོལརུཀྑཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ གྷརཾ ཀཏྭཱ ནགརཾ མཱཔེཏྭཱ ཀོལརུཀྑཾ ཨཔནེཏྭཱ ཀཏཏྟཱ ‘‘ཀོལནགར’’ནྟི ཙ བྱགྒྷཔཐེ ཀཏཏྟཱ ‘‘བྱགྒྷཔཛྫ’’ནྟི ཙཱཏི དྭེ ནཱམཱནི ཨཱརོཔེཏྭཱ ཨགམཱསི.

ཏཏོ ཝཡཔྤཏྟེ ཀུམཱརེ མཱཏཱ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘ཏཱཏཱ, ཏུམྷཱཀཾ ཀཔིལཝཏྠུཝཱསིནོ སཀྱཱ མཱཏུལཱ ཧོནྟི, དྷཱིཏརོ ནེསཾ གཎྷཐཱ’’ཏི. ཏེ ཡཾ དིཝསཾ ཁཏྟིཡཀཉྙཱཡོ ནདཱིཀཱིལ༹ནཾ གཙྪནྟི, ཏཾ དིཝསཾ གནྟྭཱ ནདཱིཏིཏྠཾ ཨུཔརུནྡྷིཏྭཱ ནཱམཱནི སཱཝེཏྭཱ པཏྠིཏཱ པཏྠིཏཱ རཱཛདྷཱིཏརོ གཧེཏྭཱ ཨགམཾསུ. སཀྱརཱཛཱནོ སུཏྭཱ ‘‘ཧོཏུ བྷཎེ, ཨམྷཱཀཾ ཉཱཏཀཱ ཨེཝཱ’’ཏི ཏུཎྷཱི ཨཧེསུཾ. ཨཡཾ ཀོལིཡཱནཾ ཨུཔྤཏྟི.

ཨེཝཾ ཏེསཾ སཱཀིཡཀོལིཡཱནཾ ཨཉྙམཉྙཾ ཨཱཝཱཧཝིཝཱཧཾ ཀརོནྟཱནཾ ཨཱགཏོ ཝཾསོ ཡཱཝ སཱིཧཧནུརཱཛཱ, ཏཱཝ ཝིཏྠཱརཏོ ཝེདིཏབྦོ – སཱིཧཧནུརཉྙོ ཀིར པཉྩ པུཏྟཱ ཨཧེསུཾ – སུདྡྷོདནོ, ཨམིཏོདནོ, དྷོཏོདནོ, སཀྐོདནོ, སུཀྐོདནོཏི. ཏེསུ སུདྡྷོདནེ རཛྫཾ ཀཱརཡམཱནེ ཏསྶ པཛཱཔཏིཡཱ ཨཉྫནརཉྙོ དྷཱིཏཱཡ མཧཱམཱཡཱདེཝིཡཱ ཀུཙྪིམྷི པཱུརིཏཔཱརམཱི མཧཱཔུརིསོ ཛཱཏཀནིདཱནེ ཝུཏྟནཡེན ཏུསིཏཔུརཱ ཙཝིཏྭཱ པཊིསནྡྷིཾ གཧེཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན ཀཏམཧཱབྷིནིཀྑམནོ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷིཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐོ ཨནུཀྐམེན ཀཔིལཝཏྠུཾ གནྟྭཱ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛཱདཡོ ཨརིཡཕལེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཛནཔདཙཱརིཀཾ པཀྐམིཏྭཱ པུནཔི ཨཔརེན སམཡེན པཙྩཱགནྟྭཱ པནྣརསཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ ཝིཧརཏི ནིགྲོདྷཱརཱམེ.

ཏཏྠ ཝིཧརནྟེ ཙ བྷགཝཏི སཱཀིཡཀོལིཡཱནཾ ཨུདཀཾ པཊིཙྩ ཀལཧོ ཨཧོསི. ཀཐཾ? ནེསཾ ཀིར ཨུབྷིནྣམྤི ཀཔིལཔུརཀོལིཡཔུརཱནཾ ཨནྟརེ རོཧིཎཱི ནཱམ ནདཱི པཝཏྟཏི. སཱ ཀདཱཙི ཨཔྤོདཀཱ ཧོཏི, ཀདཱཙི མཧོདཀཱ. ཨཔྤོདཀཀཱལེ སེཏུཾ ཀཏྭཱ སཱཀིཡཱཔི ཀོལིཡཱཔི ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ སསྶཔཱཡནཏྠཾ ཨུདཀཾ ཨཱནེནྟི. ཏེསཾ མནུསྶཱ ཨེཀདིཝསཾ སེཏུཾ ཀརོནྟཱ ཨཉྙམཉྙཾ བྷཎྜནྟཱ ‘‘ཨརེ ཏུམྷཱཀཾ རཱཛཀུལཾ བྷགིནཱིཧི སདྡྷིཾ སཾཝཱསཾ ཀཔྤེསི ཀུཀྐུཊསོཎསིངྒཱལཱདིཏིརཙྪཱནཱ ཝིཡ, ཏུམྷཱཀཾ རཱཛཀུལཾ སུསིརརུཀྑེ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི པིསཱཙིལླིཀཱ ཝིཡཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཛཱཏིཝཱདེན ཁུཾསེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ རཱཛཱུནཾ ཨཱརོཙེསུཾ. ཏེ ཀུདྡྷཱ ཡུདྡྷསཛྫཱ ཧུཏྭཱ རོཧིཎཱིནདཱིཏཱིརཾ སམྤཏྟཱ. ཨེཝཾ སཱགརསདིསཾ བལཾ ཨཊྛཱསི.

ཨཐ བྷགཝཱ ‘‘ཉཱཏཀཱ ཀལཧཾ ཀརོནྟི, ཧནྡ, ནེ ཝཱརེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ དྭིནྣཾ སེནཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ཨཊྛཱསི. ཏམྤི ཨཱཝཛྫེཏྭཱ སཱཝཏྠིཏོ ཨཱགཏོཏི ཨེཀེ. ཨེཝཾ ཋཏྭཱ ཙ པན ཨཏྟདཎྜསུཏྟཾ (སུ. ནི. ༩༤༡ ཨཱདཡོ) ཨབྷཱསི. ཏཾ སུཏྭཱ སབྦེ སཾཝེགཔྤཏྟཱ ཨཱཝུདྷཱནི ཚཌྜེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ནམསྶམཱནཱ ཨཊྛཾསུ, མཧགྒྷཉྩ ཨཱསནཾ པཉྙཱཔེསུཾ. བྷགཝཱ ཨོརུཡ྄ཧ པཉྙཏྟཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ ‘‘ཀུཋཱརཱིཧཏྠོ པུརིསོ’’ཏིཨཱདིཀཾ ཕནྡནཛཱཏཀཾ (ཛཱ. ༡.༡༣.༡༤), ‘‘ཝནྡཱམི ཏཾ ཀུཉྫརཱ’’ཏིཨཱདིཀཾ ལཊུཀིཀཛཱཏཀཾ (ཛཱ. ༡.༥.༣༩).

‘‘སམྨོདམཱནཱ གཙྪནྟི, ཛཱལམཱདཱཡ པཀྑིནོ;

ཡདཱ ཏེ ཝིཝདིསྶནྟི, ཏདཱ ཨེཧིནྟི མེ ཝས’’ནྟི. (ཛཱ. ༡.༡.༣༣) –

ཨིམཾ ཝཊྚཀཛཱཏཀཉྩ ཀཐེཏྭཱ པུན ཏེསཾ ཙིརཀཱལཔྤཝཏྟཾ ཉཱཏིབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ཨིམཾ མཧཱཝཾསཾ ཀཐེསི. ཏེ ‘‘པུབྦེ ཀིར མཡཾ ཉཱཏཀཱ ཨེཝཱ’’ཏི ཨཏིཝིཡ པསཱིདིཾསུ. ཏཏོ སཀྱཱ ཨཌྜྷཏེཡྻཀུམཱརསཏེ, ཀོལིཡཱ ཨཌྜྷཏེཡྻཀུམཱརསཏེཏི པཉྩ ཀུམཱརསཏེ བྷགཝཏོ པརིཝཱརཏྠཱཡ ཨདཾསུ. བྷགཝཱ ཏེསཾ པུབྦཧེཏུཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེཐ བྷིཀྑཝོ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ སབྦེ ཨིདྡྷིཡཱ ནིབྦཏྟཨཊྛཔརིཀྑཱརཡུཏྟཱ ཨཱཀཱསེ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ ཨཱགམྨ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨཊྛཾསུ. བྷགཝཱ ཏེ ཨཱདཱཡ མཧཱཝནཾ ཨགམཱསི. ཏེསཾ པཛཱཔཏིཡོ དཱུཏེ པཱཧེསུཾ, ཏེ ཏཱཧི ནཱནཔྤཀཱརེཧི པལོབྷིཡམཱནཱ ཨུཀྐཎྛིཾསུ. བྷགཝཱ ཏེསཾ ཨུཀྐཎྛིཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཧིམཝནྟཾ དསྶེཏྭཱ ཏཏྠ ཀུཎཱལཛཱཏཀཀཐཱཡ (ཛཱ. ༢.༢༡.༢༨༩ ཀུཎཱལཛཱཏཀཾ) ཏེསཾ ཨནབྷིརཏིཾ ཝིནོདེཏུཀཱམོ ཨཱཧ – ‘‘དིཊྛཔུབྦོ ཝོ, བྷིཀྑཝེ, ཧིམཝཱ’’ཏི? ‘‘ན བྷགཝཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཐ, བྷིཀྑཝེ, པེཀྑཐཱ’’ཏི ཨཏྟནོ ཨིདྡྷིཡཱ ཏེ ཨཱཀཱསེན ནེནྟོ ‘‘ཨཡཾ སུཝཎྞཔབྦཏོ, ཨཡཾ རཛཏཔབྦཏོ, ཨཡཾ མཎིཔབྦཏོ’’ཏི ནཱནཔྤཀཱརེ པབྦཏེ དསྶེཏྭཱ ཀུཎཱལདཧེ མནོསིལཱཏལེ པཙྩུཊྛཱསི. ཏཏོ ‘‘ཧིམཝནྟེ སབྦེ ཙཏུཔྤདབཧུཔྤདཱདིབྷེདཱ ཏིརཙྪཱནགཏཱ པཱཎཱ ཨཱགཙྪནྟུ, སབྦེསཉྩ པཙྪཏོ ཀུཎཱལསཀུཎོ’’ཏི ཨདྷིཊྛཱསི. ཨཱགཙྪནྟེ ཙ ཏེ ཛཱཏིནཱམནིརུཏྟིཝསེན ཝཎྞེནྟོ ‘‘ཨེཏེ, བྷིཀྑཝེ, ཧཾསཱ, ཨེཏེ ཀོཉྩཱ, ཨེཏེ ཙཀྐཝཱཀཱ, ཀརཝཱིཀཱ, ཧཏྠིསོཎྜཀཱ, པོཀྑརསཱཏཀཱ’’ཏི ཏེསཾ དསྶེསི.

ཏེ ཝིམྷིཏཧདཡཱ པསྶནྟཱ སབྦཔཙྪཏོ ཨཱགཙྪནྟཾ དྭཱིཧི དིཛཀཉྙཱཧི མུཁཏུཎྜཀེན ཌཾསིཏྭཱ གཧིཏཀཊྛཝེམཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣཾ སཧསྶདིཛཀཉྙཱཔརིཝཱརཾ ཀུཎཱལསཀུཎཾ དིསྭཱ ཨཙྪརིཡབྦྷུཏཙིཏྟཛཱཏཱ བྷགཝནྟཾ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཀཙྩི, བྷནྟེ, བྷགཝཱཔི ཨིདྷ ཀུཎཱལརཱཛཱ བྷཱུཏཔུབྦོ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷིཀྑཝེ, མཡཱཝེས ཀུཎཱལཝཾསོ ཀཏོ. ཨཏཱིཏེ ཧི མཡཾ ཙཏྟཱརོ ཛནཱ ཨིདྷ ཝསིམྷཱ – ནཱརདོ དེཝིལོ ཨིསི, ཨཱནནྡོ གིཛ྄ཛྷརཱཛཱ, པུཎྞམུཁོ ཕུསྶཀོཀིལོ, ཨཧཾ ཀུཎཱལོ སཀུཎོ’’ཏི སབྦཾ མཧཱཀུཎཱལཛཱཏཀཾ ཀཐེསི. ཏཾ སུཏྭཱ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ པུརཱཎདུཏིཡིཀཱཡོ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ ཨནབྷིརཏི ཝཱུཔསནྟཱ. ཏཏོ ཏེསཾ བྷགཝཱ སཙྩཀཐཾ ཀཐེསི, ཀཐཱཔརིཡོསཱནེ སབྦཔཙྪིམཀོ སོཏཱཔནྣོ, སབྦཨུཔརིམོ ཨནཱགཱམཱི ཨཧོསི, ཨེཀོཔི པུཐུཛྫནོ ཝཱ ཨརཧཱ ཝཱ ནཏྠི. ཏཏོ བྷགཝཱ ཏེ ཨཱདཱཡ པུནདེཝ མཧཱཝནེ ཨོརུཧི. ཨཱགཙྪམཱནཱ ཙ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨཏྟནོཝ ཨིདྡྷིཡཱ ཨཱགཙྪིཾསུ.

ཨཐ ནེསཾ བྷགཝཱ ཨུཔརིམགྒཏྠཱཡ པུན དྷམྨཾ དེསེསི. ཏེ པཉྩསཏཱཔི ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཧིཾསུ. པཋམཾ པཏྟོ པཋམམེཝ ཨགམཱསི ‘‘བྷགཝཏོ ཨཱརོཙེསྶཱམཱི’’ཏི. ཨཱགནྟྭཱ ཙ ‘‘ཨབྷིརམཱམཧཾ བྷགཝཱ, ན ཨུཀྐཎྛཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཝཾ ཏེ སབྦེཔི ཨནུཀྐམེན ཨཱགནྟྭཱ བྷགཝནྟཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ནིསཱིདིཾསུ ཛེཊྛམཱསཨུཔོསཐདིཝསེ སཱཡནྷསམཡེ. ཏཏོ པཉྩསཏཁཱིཎཱསཝཔརིཝུཏཾ ཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསིནྣཾ བྷགཝནྟཾ ཋཔེཏྭཱ ཨསཉྙསཏྟེ ཙ ཨརཱུཔབྲཧྨཱནོ ཙ སཀལདསསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹ ཨཝསེསདེཝཏཱདཡོ མངྒལསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ ཝུཏྟནཡེན སུཁུམཏྟབྷཱཝེ ནིམྨིནིཏྭཱ སམྤརིཝཱརེསུཾ ‘‘ཝིཙིཏྲཔཊིབྷཱནཾ དྷམྨདེསནཾ སོསྶཱམཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཙཏྟཱརོ ཁཱིཎཱསཝབྲཧྨཱནོ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ བྲཧྨགཎཾ ཨཔསྶནྟཱ ‘‘ཀུཧིཾ གཏཱ’’ཏི ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ཏམཏྠཾ ཉཏྭཱ པཙྪཱ ཨཱགནྟྭཱ ཨོཀཱསཾ ཨལབྷམཱནཱ ཙཀྐཝཱལ༹མུདྡྷནི ཋཏྭཱ པཙྩེཀགཱཐཱཡོ ཨབྷཱསིཾསུ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨཐ ཁོ ཙཏུནྣཾ སུདྡྷཱཝཱསཀཱཡིཀཱནཾ དེཝཏཱནཾ ཨེཏདཧོསི – ‘ཨཡཾ, ཁོ, བྷགཝཱ སཀྐེསུ ཝིཧརཏི ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ མཧཱཝནེ མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ པཉྩམཏྟེཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སབྦེཧེཝ ཨརཧནྟེཧི. དསཧི ཙ ལོཀདྷཱཏཱུཧི དེཝཏཱ ཡེབྷུཡྻེན སནྣིཔཏིཏཱ ཧོནྟི བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ. ཡཾནཱུན མཡམྤི ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམེཡྻཱམ, ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པཙྩེཀཾ གཱཐཾ བྷཱསེཡྻཱམཱ’’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༣༣༡; སཾ. ནི. ༡.༣༧).

སབྦཾ སགཱཐཱཝགྒེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཝཾ གནྟྭཱ ཙ ཏཏྠ ཨེཀོ བྲཧྨཱ པུརཏྠིམཙཀྐཝཱལ༹མུདྡྷནི ཨོཀཱསཾ ལབྷིཏྭཱ ཏཏྠ ཋིཏོ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘མཧཱསམཡོ པཝནསྨིཾ…པེ…

དཀྑིཏཱཡེ ཨཔརཱཛིཏསངྒྷ’’ནྟི. (དཱི. ནི. ༢.༣༣༢; སཾ. ནི. ༡.༣༧);

ཨིམཉྩསྶ གཱཐཾ བྷཱསམཱནསྶ པཙྪིམཙཀྐཝཱལ༹པབྦཏེ ཋིཏོ སདྡཾ ཨསྶོསི.

དུཏིཡོ པཙྪིམཙཀྐཝཱལ༹མུདྡྷནི ཨོཀཱསཾ ལབྷིཏྭཱ ཏཏྠ ཋིཏོ ཏཾ གཱཐཾ སུཏྭཱ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ཏཏྲ བྷིཀྑཝོ སམཱདཧཾསུ…པེ…

ཨིནྡྲིཡཱནི རཀྑནྟི པཎྜིཏཱ’’ཏི. (དཱི. ནི. ༢.༣༣༢; སཾ. ནི. ༡.༣༧);

ཏཏིཡོ དཀྑིཎཙཀྐཝཱལ༹མུདྡྷནི ཨོཀཱསཾ ལབྷིཏྭཱ ཏཏྠ ཋིཏོ ཏཾ གཱཐཾ སུཏྭཱ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ཚེཏྭཱ ཁཱིལཾ ཚེཏྭཱ པལིགྷཾ…པེ… སུསུནཱགཱ’’ཏི. (དཱི. ནི. ༢.༣༣༢; སཾ. ནི. ༡.༣༧);

ཙཏུཏྠོ ཨུཏྟརཙཀྐཝཱལ༹མུདྡྷནི ཨོཀཱསཾ ལབྷིཏྭཱ ཏཏྠ ཋིཏོ ཏཾ གཱཐཾ སུཏྭཱ ཨིམཾ གཱཐམབྷཱསི –

‘‘ཡེ ཀེཙི བུདྡྷཾ སརཎཾ གཏཱསེ…པེ…

དེཝཀཱཡཾ པརིཔཱུརེསྶནྟཱི’’ཏི. (དཱི. ནི. ༢.༣༣༢; སཾ. ནི. ༡.༣༧);

ཏསྶཔི ཏཾ སདྡཾ དཀྑིཎཙཀྐཝཱལ༹མུདྡྷནི ཋིཏོ ཨསྶོསི. ཨེཝཾ ཏདཱ ཨིམེ ཙཏྟཱརོ བྲཧྨཱནོ པརིསཾ ཐོམེཏྭཱ ཋིཏཱ ཨཧེསུཾ, མཧཱབྲཧྨཱནོ ཨེཀཙཀྐཝཱལ༹ཾ ཚཱདེཏྭཱ ཨཊྛཾསུ.

ཨཐ བྷགཝཱ དེཝཔརིསཾ ཨོལོཀེཏྭཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཱརོཙེསི – ‘‘ཡེཔི ཏེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཧེསུཾ ཨཏཱིཏམདྡྷཱནཾ ཨརཧནྟོ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ, ཏེསམྤི བྷགཝནྟཱནཾ ཨེཏཔྤརམཱཡེཝ དེཝཏཱ སནྣིཔཏིཏཱ ཨཧེསུཾ. སེཡྻཐཱཔི མཡ྄ཧཾ ཨེཏརཧི, ཡེཔི ཏེ, བྷིཀྑཝེ, བྷཝིསྶནྟི ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ ཨརཧནྟོ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ, ཏེསམྤི བྷགཝནྟཱནཾ ཨེཏཔྤརམཱཡེཝ དེཝཏཱ སནྣིཔཏིཏཱ བྷཝིསྶནྟི སེཡྻཐཱཔི མཡ྄ཧཾ ཨེཏརཧཱི’’ཏི. ཏཏོ ཏཾ དེཝཔརིསཾ བྷབྦཱབྷབྦཝསེན དྭིདྷཱ ཝིབྷཛི ‘‘ཨེཏྟཀཱ བྷབྦཱ, ཨེཏྟཀཱ ཨབྷབྦཱ’’ཏི. ཏཏྠ ‘‘ཨབྷབྦཔརིསཱ བུདྡྷསཏེཔི དྷམྨཾ དེསེནྟེ ན བུཛ྄ཛྷཏི, བྷབྦཔརིསཱ སཀྐཱ བོདྷེཏུ’’ནྟི ཉཏྭཱ པུན བྷབྦཔུགྒལེ ཙརིཡཝསེན ཚདྷཱ ཝིབྷཛི ‘‘ཨེཏྟཀཱ རཱགཙརིཏཱ, ཨེཏྟཀཱ དོས-མོཧ-ཝིཏཀྐ-སདྡྷཱ-བུདྡྷིཙརིཏཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཙརིཡཝསེན པརིགྒཧེཏྭཱ ‘‘ཨསྶཱ པརིསཱཡ ཀཱིདིསཱ དྷམྨདེསནཱ སཔྤཱཡཱ’’ཏི དྷམྨཀཐཾ ཝིཙིནིཏྭཱ པུན ཏཾ པརིསཾ མནསཱཀཱསི – ‘‘ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡེན ནུ ཁོ ཛཱནེཡྻ, པརཛ྄ཛྷཱསཡེན, ཨཊྛུཔྤཏྟིཝསེན, པུཙྪཱཝསེནཱ’’ཏི. ཏཏོ ‘‘པུཙྪཱཝསེན ཛཱནེཡྻཱ’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘པཉྷཾ པུཙྪིཏུཾ སམཏྠོ ཨཏྠི, ནཏྠཱི’’ཏི པུན སཀལཔརིསཾ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ‘‘ནཏྠི ཀོཙཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘སཙེ ཨཧམེཝ པུཙྪིཏྭཱ ཨཧམེཝ ཝིསྶཛྫེཡྻཾ, ཨེཝམསྶཱ པརིསཱཡ སཔྤཱཡཾ ན ཧོཏི. ཡཾནཱུནཱཧཾ ནིམྨིཏབུདྡྷཾ མཱཔེཡྻནྟི པཱདཀཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ མནོམཡིདྡྷིཡཱ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ ནིམྨིཏབུདྡྷཾ མཱཔེསི. སབྦངྒཔཙྩངྒཱི ལཀྑཎསམྤནྣོ པཏྟཙཱིཝརདྷརོ ཨཱལོཀིཏཝིལོཀིཏཱདིསམྤནྣོ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཱནཙིཏྟེན སཧ པཱཏུརཧོསི. སོ པཱཙཱིནལོཀདྷཱཏུཏོ ཨཱགནྟྭཱ བྷགཝཏོ སམསམེ ཨཱསནེ ནིསིནྣོ ཨེཝཾ ཨཱགནྟྭཱ ཡཱནི བྷགཝཏཱ ཨིམམྷི སམཱགམེ ཙརིཡཝསེན ཚ སུཏྟཱནི (སུ. ནི. ༨༥༤ ཨཱདཡོ, ༨༦༨ ཨཱདཡོ, ༨༨༤ ཨཱདཡོ, ༩༠༡ ཨཱདཡོ, ༩༢༡ ཨཱདཡོ) ཀཐིཏཱནི. སེཡྻཐིདཾ – པུརཱབྷེདསུཏྟཾ ཀལཧཝིཝཱདསུཏྟཾ ཙཱུལ༹བྱཱུཧཾ མཧཱབྱཱུཧཾ ཏུཝཊཀཾ ཨིདམེཝ སམྨཱཔརིབྦཱཛནཱིཡནྟི. ཏེསུ རཱགཙརིཏདེཝཏཱནཾ སཔྤཱཡཝསེན ཀཐེཏབྦསྶ ཨིམསྶ སུཏྟསྶ པཝཏྟནཏྠཾ པཉྷཾ པུཙྪནྟོ ‘‘པུཙྪཱམི མུནིཾ པཧཱུཏཔཉྙ’’ནྟི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ.

ཏཏྠ པཧཱུཏཔཉྙནྟི མཧཱཔཉྙཾ. ཏིཎྞནྟི ཙཏུརོགྷཏིཎྞཾ. པཱརངྒཏནྟི ནིབྦཱནཔྤཏྟཾ. པརིནིབྦུཏནྟི སཨུཔཱདིསེསནིབྦཱནཝསེན པརིནིབྦུཏཾ. ཋིཏཏྟནྟི ལོཀདྷམྨེཧི ཨཀམྤནཱིཡཙིཏྟཾ. ནིཀྑམྨ གྷརཱ པནུཛྫ ཀཱམེཏི ཝཏྠུཀཱམེ པནུདིཏྭཱ གྷརཱཝཱསཱ ནིཀྑམྨ. ཀཐཾ བྷིཀྑུ སམྨཱ སོ ལོཀེ པརིབྦཛེཡྻཱཏི སོ བྷིཀྑུ ཀཐཾ ལོཀེ སམྨཱ པརིབྦཛེཡྻ ཝིཧརེཡྻ ཨནུཔལིཏྟོ ལོཀེན ཧུཏྭཱ, ལོཀཾ ཨཏིཀྐམེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསམེཏྠ ཝུཏྟནཡམེཝ.

༣༦༣. ཨཐ བྷགཝཱ ཡསྨཱ ཨཱསཝཀྑཡཾ ཨཔྤཏྭཱ ལོཀེ སམྨཱ པརིབྦཛནྟོ ནཱམ ནཏྠི, ཏསྨཱ ཏསྨིཾ རཱགཙརིཏཱདིཝསེན པརིགྒཧིཏེ སབྦཔུགྒལསམཱུཧེ ཏཾ ཏཾ ཏེསཾ ཏེསཾ སམཱནདོསཱནཾ དེཝཏཱགཎཱནཾ ཨཱཙིཎྞདོསཔྤཧཱནཏྠཾ ‘‘ཡསྶ མངྒལཱ’’ཏི ཨཱརབྷིཏྭཱ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ ཁཱིཎཱསཝཔཊིཔདཾ པཀཱསེནྟོ པནྣརས གཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡ ཏཱཝ མངྒལཱཏི མངྒལསུཏྟེ ཝུཏྟཱནཾ དིཊྛམངྒལཱདཱིནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སམཱུཧཏཱཏི སུཊྛུ ཨཱུཧཏཱ པཉྙཱསཏྠེན སམུཙྪིནྣཱ. ཨུཔྤཱཏཱཏི ‘‘ཨུཀྐཱཔཱཏདིསཱཌཱཧཱདཡོ ཨེཝཾ ཝིཔཱཀཱ ཧོནྟཱི’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཱ ཨུཔྤཱཏཱབྷིནིཝེསཱ. སུཔིནཱཏི ‘‘པུབྦཎྷསམཡེ སུཔིནཾ དིསྭཱ ཨིདཾ ནཱམ ཧོཏི, མཛ྄ཛྷནྷིཀཱདཱིསུ ཨིདཾ, ཝཱམཔསྶེན སཡཏཱ དིཊྛེ ཨིདཾ ནཱམ ཧོཏི, དཀྑིཎཔསྶཱདཱིཧི ཨིདཾ, སུཔིནནྟེ ཙནྡཾ དིསྭཱ ཨིདཾ ནཱམ ཧོཏི, སཱུརིཡཱདཡོ དིསྭཱ ཨིད’’ནྟི ཨེཝཾ པཝཏྟཱ སུཔིནཱབྷིནིཝེསཱ. ལཀྑཎཱཏི དཎྜལཀྑཎཝཏྠལཀྑཎཱདིཔཱཋཾ པཋིཏྭཱ ‘‘ཨིམིནཱ ཨིདཾ ནཱམ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཱ ལཀྑཎཱབྷིནིཝེསཱ. ཏེ སབྦེཔི བྲཧྨཛཱལེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ. སོ མངྒལདོསཝིཔྤཧཱིནོཏི ཨཊྛཏིཾས མཧཱམངྒལཱནི ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསཱ མངྒལདོསཱ ནཱམ. ཡསྶ པནེཏེ མངྒལཱདཡོ སམཱུཧཏཱ, སོ མངྒལདོསཝིཔྤཧཱིནོ ཧོཏི. ཨཐ ཝཱ མངྒལཱནཉྩ ཨུཔྤཱཏཱདིདོསཱནཉྩ པཧཱིནཏྟཱ མངྒལདོསཝིཔྤཧཱིནོ ཧོཏི, ན མངྒལཱདཱིཧི སུདྡྷིཾ པཙྩེཏི ཨརིཡམགྒསྶ ཨདྷིགཏཏྟཱ. ཏསྨཱ སམྨཱ སོ ལོཀེ པརིབྦཛེཡྻ, སོ ཁཱིཎཱསཝོ སམྨཱ ལོཀེ པརིབྦཛེཡྻ ཨནུཔལིཏྟོ ལོཀེནཱཏི.

༣༦༤. དུཏིཡགཱཐཱཡ རཱགཾ ཝིནཡེཐ མཱནུསེསུ, དིབྦེསུ ཀཱམེསུ ཙཱཔི བྷིཀྑཱུཏི མཱནུསེསུ ཙ དིབྦེསུ ཙ ཀཱམགུཎེསུ ཨནཱགཱམིམགྒེན ཨནུཔྤཏྟིདྷམྨཏཾ ནེནྟོ རཱགཾ ཝིནཡེཐ. ཨཏིཀྐམྨ བྷཝཾ སམེཙྩ དྷམྨནྟི ཨེཝཾ རཱགཾ ཝིནེཏྭཱ ཏཏོ པརཾ ཨརཧཏྟམགྒེན སབྦཔྤཀཱརཏོ པརིཉྙཱབྷིསམཡཱདཡོ སཱདྷེནྟོ ཙཏུསཙྩབྷེདམྤི སམེཙྩ དྷམྨཾ ཨིམཱཡ པཊིཔདཱཡ ཏིཝིདྷམྤི ཨཏིཀྐམྨ བྷཝཾ. སམྨཱ སོཏི སོཔི བྷིཀྑུ སམྨཱ ལོཀེ པརིབྦཛེཡྻ.

༣༦༥. ཏཏིཡགཱཐཱཡ ‘‘ཨནུརོདྷཝིརོདྷཝིཔྤཧཱིནོ’’ཏི སབྦཝཏྠཱུསུ པཧཱིནརཱགདོསོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ སབྦགཱཐཱསུ ཙ ‘‘སོཔི བྷིཀྑུ སམྨཱ ལོཀེ པརིབྦཛེཡྻཱ’’ཏི ཡོཛེཏབྦཾ. ཨིཏོ པརཉྷི ཡོཛནམྤི ཨཝཏྭཱ ཨཝུཏྟནཡམེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ.

༣༦༦. ཙཏུཏྠགཱཐཱཡ སཏྟསངྑཱརཝསེན དུཝིདྷཾ པིཡཉྩ ཨཔྤིཡཉྩ ཝེདིཏབྦཾ, ཏཏྠ ཚནྡརཱགཔཊིགྷཔྤཧཱནེན ཧིཏྭཱ. ཨནུཔཱདཱཡཱཏི ཙཏཱུཧི ཨུཔཱདཱནེཧི ཀཉྩི དྷམྨཾ ཨགྒཧེཏྭཱ. ཨནིསྶིཏོ ཀུཧིཉྩཱིཏི ཨཊྛསཏབྷེདེན ཏཎྷཱནིསྶཡེན དྭཱསཊྛིབྷེདེན དིཊྛིནིསྶཡེན ཙ ཀུཧིཉྩི རཱུཔཱདིདྷམྨེ བྷཝེ ཝཱ ཨནིསྶིཏོ. སཾཡོཛནིཡེཧི ཝིཔྤམུཏྟོཏི སབྦེཔི ཏེབྷཱུམཀདྷམྨཱ དསཝིདྷསཾཡོཛནསྶ ཝིསཡཏྟཱ སཾཡོཛནིཡཱ, ཏེཧི སབྦཔྤཀཱརཏོ མགྒབྷཱཝནཱཡ པརིཉྙཱཏཏྟཱ ཙ ཝིཔྤམུཏྟོཏི ཨཏྠོ. པཋམཔཱདེན ཙེཏྠ རཱགདོསཔྤཧཱནཾ ཝུཏྟཾ, དུཏིཡེན ཨུཔཱདཱནནིསྶཡཱབྷཱཝོ, ཏཏིཡེན སེསཱཀུསལེཧི ཨཀུསལཝཏྠཱུཧི ཙ ཝིཔྤམོཀྑོ. པཋམེན ཝཱ རཱགདོསཔྤཧཱནཾ, དུཏིཡེན ཏདུཔཱཡོ, ཏཏིཡེན ཏེསཾ པཧཱིནཏྟཱ སཾཡོཛནིཡེཧི ཝིཔྤམོཀྑོཏི ཝེདིཏབྦོ.

༣༦༧. པཉྩམགཱཐཱཡ ཨུཔདྷཱིསཱུཏི ཁནྡྷུཔདྷཱིསུ. ཨཱདཱནནྟི ཨཱདཱཏབྦཊྛེན ཏེཡེཝ ཝུཙྩནྟི. ཨནཉྙནེཡྻོཏི ཨནིཙྩཱདཱིནཾ སུདིཊྛཏྟཱ ‘‘ཨིདཾ སེཡྻོ’’ཏི ཀེནཙི ཨནེཏབྦོ. སེསཾ ཨུཏྟཱནཔདཏྠམེཝ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཨཱདཱནེསུ ཙཏུཏྠམགྒེན སབྦསོ ཚནྡརཱགཾ ཝིནེཏྭཱ སོ ཝིནཱིཏཚནྡརཱགོ, ཏེསུ ཨུཔདྷཱིསུ ན སཱརམེཏི, སབྦེ ཨུཔདྷཱི ཨསཱརཀཏྟེནེཝ པསྶཏི. ཏཏོ ཏེསུ དུཝིདྷེནཔི ནིསྶཡེན ཨནིསྶིཏོ ཨཉྙེན ཝཱ ཀེནཙི ‘‘ཨིདཾ སེཡྻོ’’ཏི ཨནེཏབྦོ ཁཱིཎཱསཝོ བྷིཀྑུ སམྨཱ སོ ལོཀེ པརིབྦཛེཡྻ.

༣༦༨. ཚཊྛགཱཐཱཡ ཨཝིརུདྡྷོཏི ཨེཏེསཾ ཏིཎྞཾ དུཙྩརིཏཱནཾ པཧཱིནཏྟཱ སུཙརིཏེཧི སདྡྷིཾ ཨཝིརུདྡྷོ. ཝིདིཏྭཱ དྷམྨནྟི མགྒེན ཙཏུསཙྩདྷམྨཾ ཉཏྭཱ. ནིབྦཱནཔདཱབྷིཔཏྠཡཱནོཏི ཨནུཔཱདིསེསཾ ཁནྡྷཔརིནིབྦཱནཔདཾ པཏྠཡམཱནོ. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

༣༦༩. སཏྟམགཱཐཱཡ ཨཀྐུཊྛོཏི དསཧི ཨཀྐོསཝཏྠཱུཧི ཨབྷིསཏྟོ. ན སནྡྷིཡེཐཱཏི ན ཨུཔནཡ྄ཧེཐ ན ཀུཔྤེཡྻ. ལདྡྷཱ པརབྷོཛནཾ ན མཛྫེཏི པརེཧི དིནྣཾ སདྡྷཱདེཡྻཾ ལབྷིཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཉཱཏོ ཡསསྶཱི ལཱབྷཱི’’ཏི ན མཛྫེཡྻ. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

༣༧༠. ཨཊྛམགཱཐཱཡ ལོབྷནྟི ཝིསམལོབྷཾ. བྷཝནྟི ཀཱམབྷཝཱདིབྷཝཾ. ཨེཝཾ དྭཱིཧི པདེཧི བྷཝབྷོགཏཎྷཱ ཝུཏྟཱ. པུརིམེན ཝཱ སབྦཱཔི ཏཎྷཱ, པཙྪིམེན ཀམྨབྷཝོ. ཝིརཏོ ཚེདནབནྡྷནཱ ཙཱཏི ཨེཝམེཏེསཾ ཀམྨཀིལེསཱནཾ པཧཱིནཏྟཱ པརསཏྟཚེདནབནྡྷནཱ ཙ ཝིརཏོཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

༣༧༡. ནཝམགཱཐཱཡ སཱརུཔྤཾ ཨཏྟནོ ཝིདིཏྭཱཏི ཨཏྟནོ བྷིཀྑུབྷཱཝསྶ པཏིརཱུཔཾ ཨནེསནཱདིཾ པཧཱཡ སམྨཱཨེསནཱདིཨཱཛཱིཝསུདྡྷིཾ ཨཉྙཉྩ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཾ ཏཏྠ པཏིཊྛཧནེན ཝིདིཏྭཱ. ན ཧི ཉཱཏམཏྟེནེཝ ཀིཉྩི ཧོཏི. ཡཐཱཏཐིཡནྟི ཡཐཱཏཐཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ. དྷམྨནྟི ཁནྡྷཱཡཏནཱདིབྷེདཾ ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎེན, ཙཏུསཙྩདྷམྨཾ ཝཱ མགྒེན ཝིདིཏྭཱ. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

༣༧༢. དསམགཱཐཱཡ སོ ནིརཱསོ ཨནཱསིསཱནོཏི ཡསྶ ཨརིཡམགྒེན ཝིནཱསིཏཏྟཱ ཨནུསཡཱ ཙ ན སནྟི, ཨཀུསལམཱུལཱ ཙ སམཱུཧཏཱ, སོ ནིརཱསོ ནིཏྟཎྷོ ཧོཏི. ཏཏོ ཨཱསཱཡ ཨབྷཱཝེན ཀཉྩི རཱུཔཱདིདྷམྨཾ ནཱསཱིསཏི. ཏེནཱཧ ‘‘ནིརཱསོ ཨནཱསིསཱནོ’’ཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

༣༧༣. ཨེཀཱདསམགཱཐཱཡ ཨཱསཝཁཱིཎོཏི ཁཱིཎཙཏུརཱསཝོ. པཧཱིནམཱནོཏི པཧཱིནནཝཝིདྷམཱནོ. རཱགཔཐནྟི རཱགཝིསཡབྷཱུཏཾ ཏེབྷཱུམཀདྷམྨཛཱཏཾ. ཨུཔཱཏིཝཏྟོཏི པརིཉྙཱཔཧཱནེཧི ཨཏིཀྐནྟོ. དནྟོཏི སབྦདྭཱརཝིསེཝནཾ ཧིཏྭཱ ཨརིཡེན དམཐེན དནྟབྷཱུམིཾ པཏྟོ. པརིནིབྦུཏོཏི ཀིལེསགྒིཝཱུཔསམེན སཱིཏིབྷཱུཏོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

༣༧༤. དྭཱདསམགཱཐཱཡ སདྡྷོཏི བུདྡྷཱདིགུཎེསུ པརཔྤཙྩཡཝིརཧིཏཏྟཱ སབྦཱཀཱརསམྤནྣེན ཨཝེཙྩཔྤསཱདེན སམནྣཱགཏོ, ན པརསྶ སདྡྷཱཡ པཊིཔཏྟིཡཾ གམནབྷཱཝེན. ཡཐཱཧ – ‘‘ན ཁྭཱཧཾ ཨེཏྠ བྷནྟེ བྷགཝཏོ སདྡྷཱཡ གཙྪཱམཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༣༤). སུཏཝཱཏི ཝོསིཏསུཏཀིཙྩཏྟཱ པརམཏྠིཀསུཏསམནྣཱགཏོ. ནིཡཱམདསྶཱིཏི སཾསཱརཀནྟཱརམཱུལ༹ྷེ ལོཀེ ཨམཏཔུརགཱམིནོ སམྨཏྟནིཡཱམབྷཱུཏསྶ མགྒསྶ དསྶཱཝཱི, དིཊྛམགྒོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝགྒགཏེསུ ན ཝགྒསཱརཱིཏི ཝགྒགཏཱ ནཱམ དྭཱསཊྛིདིཊྛིགཏིཀཱ ཨཉྙམཉྙཾ པཊིལོམཏྟཱ, ཨེཝཾ ཝགྒཱཧི དིཊྛཱིཧི གཏེསུ སཏྟེསུ ན ཝགྒསཱརཱི – ‘‘ཨིདཾ ཨུཙྪིཛྫིསྶཏི, ཨིདཾ ཏཐེཝ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ དིཊྛིཝསེན ཨགམནཏོ. པཊིགྷནྟི པཊིགྷཱཏཀཾ, ཙིཏྟཝིགྷཱཏཀནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དོསཝིསེསནམེཝེཏཾ. ཝིནེཡྻཱཏི ཝིནེཏྭཱ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

༣༧༥. ཏེརསམགཱཐཱཡ སཾསུདྡྷཛིནོཏི སཾསུདྡྷེན ཨརཧཏྟམགྒེན ཝིཛིཏཀིལེསོ. ཝིཝཊྚཙྪདོཏི ཝིཝཊརཱགདོསམོཧཚདནོ. དྷམྨེསུ ཝསཱིཏི ཙཏུསཙྩདྷམྨེསུ ཝསིཔྤཏྟོ. ན ཧིསྶ སཀྐཱ ཏེ དྷམྨཱ ཡཐཱ ཉཱཏཱ ཀེནཙི ཨཉྙཐཱ ཀཱཏུཾ, ཏེན ཁཱིཎཱསཝོ ‘‘དྷམྨེསུ ཝསཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. པཱརགཱུཏི པཱརཾ ཝུཙྩཏི ནིབྦཱནཾ, ཏཾ གཏོ, སཨུཔཱདིསེསཝསེན ཨདྷིགཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨནེཛོཏི ཨཔགཏཏཎྷཱཙལནོ. སངྑཱརནིརོདྷཉཱཎཀུསལོཏི སངྑཱརནིརོདྷོ ཝུཙྩཏི ནིབྦཱནཾ, ཏམྷི ཉཱཎཾ ཨརིཡམགྒཔཉྙཱ, ཏཏྠ ཀུསལོ, ཙཏུཀྑཏྟུཾ བྷཱཝིཏཏྟཱ ཚེཀོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༣༧༦. ཙུདྡསམགཱཐཱཡ ཨཏཱིཏེསཱུཏི པཝཏྟིཾ པཏྭཱ ཨཏིཀྐནྟེསུ པཉྩཀྑནྡྷེསུ. ཨནཱགཏེསཱུཏི པཝཏྟིཾ ཨཔྤཏྟེསུ པཉྩཀྑནྡྷེསུ ཨེཝ. ཀཔྤཱཏཱིཏོཏི ‘‘ཨཧཾ མམ’’ནྟི ཀཔྤནཾ སབྦམྤི ཝཱ ཏཎྷཱདིཊྛིཀཔྤཾ ཨཏཱིཏོ. ཨཏིཙྩ སུདྡྷིཔཉྙོཏི ཨཏཱིཝ སུདྡྷིཔཉྙོ, ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཝཱ སུདྡྷིཔཉྙོ. ཀིཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ? ཨདྡྷཏྟཡཾ. ཨརཧཱ ཧི ཡྭཱཡཾ ཨཝིཛྫཱསངྑཱརསངྑཱཏོ ཨཏཱིཏོ ཨདྡྷཱ, ཛཱཏིཛརཱམརཎསངྑཱཏོ ཨནཱགཏོ ཨདྡྷཱ, ཝིཉྙཱཎཱདིབྷཝཔརིཡནྟོ པཙྩུཔྤནྣོ ཙ ཨདྡྷཱ, ཏཾ སབྦམྤི ཨཏིཀྐམྨ ཀངྑཾ ཝིཏརིཏྭཱ པརམསུདྡྷིཔྤཏྟཔཉྙོ ཧུཏྭཱ ཋིཏོ. ཏེན ཝུཙྩཏི ‘‘ཨཏིཙྩ སུདྡྷིཔཉྙོ’’ཏི. སབྦཱཡཏནེཧཱིཏི དྭཱདསཧཱཡཏནེཧི. ཨརཧཱ ཧི ཨེཝཾ ཀཔྤཱཏཱིཏོ. ཀཔྤཱཏཱིཏཏྟཱ ཨཏིཙྩ སུདྡྷིཔཉྙཏྟཱ ཙ ཨཱཡཏིཾ ན ཀིཉྩི ཨཱཡཏནཾ ཨུཔེཏི. ཏེནཱཧ – ‘‘སབྦཱཡཏནེཧི ཝིཔྤམུཏྟོ’’ཏི.

༣༧༧. པནྣརསམགཱཐཱཡ ཨཉྙཱཡ པདནྟི ཡེ ཏེ ‘‘སཙྩཱནཾ ཙཏུརོ པདཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ, ཏེསུ ཨེཀེཀཔདཾ པུབྦབྷཱགསཙྩཝཝཏྠཱཔནཔཉྙཱཡ ཉཏྭཱ. སམེཙྩ དྷམྨནྟི ཏཏོ པརཾ ཙཏཱུཧི ཨརིཡམགྒེཧི ཙཏུསཙྩདྷམྨཾ སམེཙྩ. ཝིཝཊཾ དིསྭཱན པཧཱནམཱསཝཱནནྟི ཨཐ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎེན ཨཱསཝཀྑཡསཉྙིཏཾ ནིབྦཱནཾ ཝིཝཊཾ པཱཀཊམནཱཝཊཾ དིསྭཱ. སབྦུཔདྷཱིནཾ པརིཀྑཡཱཏི སབྦེསཾ ཁནྡྷཀཱམགུཎཀིལེསཱབྷིསངྑཱརབྷེདཱནཾ ཨུཔདྷཱིནཾ པརིཀྑཱིཎཏྟཱ ཀཏྠཙི ཨསཛྫམཱནོ བྷིཀྑུ སམྨཱ སོ ལོཀེ པརིབྦཛེཡྻ ཝིཧརེཡྻ, ཨནལླཱིཡནྟོ ལོཀཾ གཙྪེཡྻཱཏི དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི.

༣༧༨. ཏཏོ སོ ནིམྨིཏོ དྷམྨདེསནཾ ཐོམེནྟོ ‘‘ཨདྡྷཱ ཧི བྷགཝཱ’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཡོ སོ ཨེཝཾ ཝིཧཱརཱིཏི ཡོ སོ མངྒལཱདཱིནི སམཱུཧནིཏྭཱ སབྦམངྒལདོསཔྤཧཱནཝིཧཱརཱི, ཡོཔི སོ དིབྦམཱནུསཀེསུ ཀཱམེསུ རཱགཾ ཝིནེཡྻ བྷཝཱཏིཀྐམྨ དྷམྨཱབྷིསམཡཝིཧཱརཱིཏི ཨེཝཾ ཏཱཡ ཏཱཡ གཱཐཱཡ ནིདྡིཊྛབྷིཀྑུཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ. སེསཾ ཨུཏྟཱནམེཝ. ཨཡཾ པན ཡོཛནཱ – ཨདྡྷཱ ཧི བྷགཝཱ ཏཐེཝ ཨེཏཾ ཡཾ ཏྭཾ ‘‘ཡསྶ མངྒལཱ སམཱུཧཏཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ ཏསྶཱ ཏསྶཱ གཱཐཱཡ པརིཡོསཱནེ ‘‘སམྨཱ སོ ལོཀེ པརིབྦཛེཡྻཱ’’ཏི ཨཝཙ. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? ཡོ སོ ཨེཝཾཝིཧཱརཱི བྷིཀྑུ, སོ ཨུཏྟམེན དམཐེན དནྟོ, སབྦཱནི ཙ དསཔི སཾཡོཛནཱནི ཙཏུརོ ཙ ཡོགེ ཝཱིཏིཝཏྟོ ཧོཏི. ཏསྨཱ སམྨཱ སོ ལོཀེ པརིབྦཛེཡྻ, ནཏྠི མེ ཨེཏྠ ཝིཙིཀིཙྪཱཏི ཨིཏི དེསནཱཐོམནགཱཐམྤི ཝཏྭཱ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི. སུཏྟཔརིཡོསཱནེ ཀོཊིསཏསཧསྶདེཝཏཱནཾ ཨགྒཕལཔྤཏྟི ཨཧོསི, སོཏཱཔཏྟིསཀདཱགཱམིཨནཱགཱམིཕལཔྤཏྟཱ པན གཎནཏོ ཨསངྑྱེཡྻཱཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ སམྨཱཔརིབྦཱཛནཱིཡསུཏྟཝཎྞནཱ

ནིཊྛིཏཱ.

༡༤. དྷམྨིཀསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ མེ སུཏནྟི དྷམྨིཀསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཏིཊྛམཱནེ ཀིར བྷགཝཏི ལོཀནཱཐེ དྷམྨིཀོ ནཱམ ཨུཔཱསཀོ ཨཧོསི ནཱམེན ཙ པཊིཔཏྟིཡཱ ཙ. སོ ཀིར སརཎསམྤནྣོ སཱིལསམྤནྣོ བཧུསྶུཏོ པིཊཀཏྟཡདྷརོ ཨནཱགཱམཱི ཨབྷིཉྙཱལཱབྷཱི ཨཱཀཱསཙཱརཱི ཨཧོསི. ཏསྶ པརིཝཱརཱ པཉྩསཏཱ ཨུཔཱསཀཱ, ཏེཔི ཏཱདིསཱ ཨེཝ ཨཧེསུཾ. ཏསྶེཀདིཝསཾ ཨུཔོསཐིཀསྶ རཧོགཏསྶ པཊིསལླཱིནསྶ མཛ྄ཛྷིམཡཱམཱཝསཱནསམཡེ ཨེཝཾ པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི – ‘‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨགཱརིཡཨནགཱརིཡཱནཾ པཊིཔདཾ པུཙྪེཡྻ’’ནྟི. སོ པཉྩཧི ཨུཔཱསཀསཏེཧི པརིཝུཏོ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏམཏྠཾ པུཙྪི, བྷགཝཱ ཙསྶ བྱཱཀཱསི. ཏཏྠ པུབྦེ ཝཎྞིཏསདིསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ, ཨཔུབྦཾ ཝཎྞཡིསྶཱམ.

༣༧༩. ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡ ཏཱཝ ཀཐཾཀརོཏི ཀཐཾ ཀརོནྟོ ཀཐཾ པཊིཔཛྫནྟོ. སཱདྷུ ཧོཏཱིཏི སུནྡརོ ཨནཝཛྫོ ཨཏྠསཱདྷནོ ཧོཏི. ཨུཔཱསཀཱསེཏི ཨུཔཱསཀཱཨིཙྩེཝ ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསམཏྠཏོ པཱཀཊམེཝ. ཨཡཾ པན ཡོཛནཱ – ཡོ ཝཱ ཨགཱརཱ ཨནགཱརམེཏི པབྦཛཏི, ཡེ ཝཱ ཨགཱརིནོ ཨུཔཱསཀཱ, ཨེཏེསུ དུཝིདྷེསུ སཱཝཀེསུ ཀཐཾཀརོ སཱཝཀོ སཱདྷུ ཧོཏཱིཏི.

༣༨༠-༡. ཨིདཱནི ཨེཝཾ པུཊྛསྶ བྷགཝཏོ བྱཱཀརཎསམཏྠཏཾ དཱིཔེནྟོ ‘‘ཏུཝཉྷཱི’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ གཏིནྟི ཨཛ྄ཛྷཱསཡགཏིཾ. པརཱཡཎནྟི ནིཔྥཏྟིཾ. ཨཐ ཝཱ གཏིནྟི ནིརཡཱདིཔཉྩཔྤབྷེདཾ. པརཱཡཎནྟི གཏིཏོ པརཾ ཨཡནཾ གཏིཝིཔྤམོཀྑཾ པརིནིབྦཱནཾ, ན ཙཏྠི ཏུལྱོཏི ཏཡཱ སདིསོ ནཏྠི. སབྦཾ ཏུཝཾ ཉཱཎམཝེཙྩ དྷམྨཾ, པཀཱསེསི སཏྟེ ཨནུཀམྤམཱནོཏི ཏྭཾ བྷགཝཱ ཡདཏྠི ཉེཡྻཾ ནཱམ, ཏཾ ཨནཝསེསཾ ཨཝེཙྩ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ སཏྟེ ཨནུཀམྤམཱནོ སབྦཾ ཉཱཎཉྩ དྷམྨཉྩ པཀཱསེསི. ཡཾ ཡཾ ཡསྶ ཧིཏཾ ཧོཏི, ཏཾ ཏཾ ཏསྶ ཨཱཝིཀཱསིཡེཝ དེསེསིཡེཝ, ན ཏེ ཨཏྠི ཨཱཙརིཡམུཊྛཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝིརོཙསི ཝིམལོཏི དྷཱུམརཛཱདིཝིརཧིཏོ ཝིཡ ཙནྡོ, རཱགཱདིམལཱབྷཱཝེན ཝིམལོ ཝིརོཙསི. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

༣༨༢. ཨིདཱནི ཡེསཾ ཏདཱ བྷགཝཱ དྷམྨཾ དེསེསི, ཏེ དེཝཔུཏྟེ ཀིཏྟེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ པསཾསནྟོ ‘‘ཨཱགཉྪཱི ཏེ སནྟིཀེ’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ ནཱགརཱཛཱ ཨེརཱཝཎོ ནཱམཱཏི ཨཡཾ ཀིར ཨེརཱཝཎོ ནཱམ དེཝཔུཏྟོ ཀཱམརཱུཔཱི དིབྦེ ཝིམཱནེ ཝསཏི. སོ ཡདཱ སཀྐོ ཨུཡྻཱནཀཱིལ༹ཾ གཙྪཏི, ཏདཱ དིཡཌྜྷསཏཡོཛནཾ ཀཱཡཾ ཨབྷིནིམྨིནིཏྭཱ ཏེཏྟིཾས ཀུམྦྷེ མཱཔེཏྭཱ ཨེརཱཝཎོ ནཱམ ཧཏྠཱི ཧོཏི. ཏསྶ ཨེཀེཀསྨིཾ ཀུམྦྷེ དྭེ དྭེ དནྟཱ ཧོནྟི, ཨེཀེཀསྨིཾ དནྟེ སཏྟ སཏྟ པོཀྑརཎིཡོ, ཨེཀེཀིསྶཱ པོཀྑརཎིཡཱ སཏྟ སཏྟ པདུམིནིཡོ, ཨེཀེཀིསྶཱ པདུམིནིཡཱ སཏྟ སཏྟ པུཔྥཱནི, ཨེཀེཀསྨིཾ པུཔྥེ སཏྟ སཏྟ པཏྟཱནི, ཨེཀེཀསྨིཾ པཏྟེ སཏྟ སཏྟ ཨཙྪརཱཡོ ནཙྩནྟི པདུམཙྪརཱཡོཏྭེཝ ཝིསྶུཏཱ སཀྐསྶ ནཱཊཀིཏྠིཡོ, ཡཱ ཙ ཝིམཱནཝཏྠུསྨིམྤི ‘‘བྷམནྟི ཀཉྙཱ པདུམེསུ སིཀྑིཏཱ’’ཏི (ཝི. ཝ. ༡༠༣༤) ཨཱགཏཱ. ཏེསཾ པན ཏེཏྟིསཾཀུམྦྷཱནཾ མཛ྄ཛྷེ སུདསྶནཀུམྦྷོ ནཱམ ཏིཾསཡོཛནམཏྟོ ཧོཏི, ཏཏྠ ཡོཛནཔྤམཱཎོ མཎིཔལླངྐོ ཏིཡོཛནུབྦེདྷེ པུཔྥམཎྜཔེ ཨཏྠརཱིཡཏི. ཏཏྠ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ ཨཙྪརཱསངྒྷཔརིཝུཏོ དིབྦསམྤཏྟིཾ པཙྩནུབྷོཏི. སཀྐེ པན དེཝཱནམིནྡེ ཨུཡྻཱནཀཱིལཱ༹ཏོ པཊིནིཝཏྟེ པུན ཏཾ རཱུཔཾ སཾཧརིཏྭཱན དེཝཔུཏྟོཝ ཧོཏི. ཏཾ སནྡྷཱཡཱཧ – ‘‘ཨཱགཉྪི ཏེ སནྟིཀེ ནཱགརཱཛཱ ཨེརཱཝཎོ ནཱམཱ’’ཏི. ཛིནོཏི སུཏྭཱཏི ‘‘ཝིཛིཏཔཱཔདྷམྨོ ཨེས བྷགཝཱ’’ཏི ཨེཝཾ སུཏྭཱ. སོཔི ཏཡཱ མནྟཡིཏྭཱཏི ཏཡཱ སདྡྷིཾ མནྟཡིཏྭཱ, པཉྷཾ པུཙྪིཏྭཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨཛ྄ཛྷགམཱཏི ཨདྷིཨགམཱ, གཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཱདྷཱུཏི སུཏྭཱན པཏཱིཏརཱུཔོཏི ཏཾ པཉྷཾ སུཏྭཱ ‘‘སཱདྷུ བྷནྟེ’’ཏི ཨབྷིནནྡིཏྭཱ ཏུཊྛརཱུཔོ གཏོཏི ཨཏྠོ.

༣༨༣. རཱཛཱཔི ཏཾ ཝེསྶཝཎོ ཀུཝེརོཏི ཨེཏྠ སོ ཡཀྑོ རཉྫནཊྛེན རཱཛཱ, ཝིསཱཎཱཡ རཱཛདྷཱནིཡཱ རཛྫཾ ཀཱརེཏཱིཏི ཝེསྶཝཎོ, པུརིམནཱམེན ཀུཝེརོཏི ཝེདིཏབྦོ. སོ ཀིར ཀུཝེརོ ནཱམ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལོ ཧུཏྭཱ དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཝིསཱཎཱཡ རཱཛདྷཱནིཡཱ ཨདྷིཔཏི ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟོ. ཏསྨཱ ‘‘ཀུཝེརོ ཝེསྶཝཎོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཝུཏྟཉྩེཏཾ ཨཱཊཱནཱཊིཡསུཏྟེ –

‘‘ཀུཝེརསྶ ཁོ པན, མཱརིས, མཧཱརཱཛསྶ ཝིསཱཎཱ ནཱམ རཱཛདྷཱནཱི, ཏསྨཱ ཀུཝེརོ མཧཱརཱཛཱ ‘ཝེསྶཝཎོ’ཏི པཝུཙྩཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༢༩༡) –

སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ.

ཏཏྠ སིཡཱ – ཀསྨཱ པན དཱུརཏརེ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ ཝསནྟོ ཨེརཱཝཎོ པཋམཾ ཨཱགཏོ, ཝེསྶཝཎོ པཙྪཱ, ཨེཀནགརེཝ ཝསནྟོ ཨཡཾ ཨུཔཱསཀོ སབྦཔཙྪཱ, ཀཐཉྩ སོ ཏེསཾ ཨཱགམནཾ ཨཉྙཱསི, ཡེན ཨེཝམཱཧཱཏི? ཝུཙྩཏེ – ཝེསྶཝཎོ ཀིར ཏདཱ ཨནེཀསཧསྶཔཝཱལ༹པལླངྐཾ དྭཱདསཡོཛནཾ ནཱརིཝཱཧནཾ ཨབྷིརུཡ྄ཧ པཝཱལ༹ཀུནྟཾ ཨུཙྩཱརེཏྭཱ དསསཧསྶཀོཊིཡཀྑེཧི པརིཝུཏོ ‘‘བྷགཝནྟཾ པཉྷཾ པུཙྪིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཀཱསཊྛཀཝིམཱནཱནི པརིཧརིཏྭཱ མགྒེན མགྒཾ ཨཱགཙྪནྟོ ཝེལུ༹ཀཎྜཀནགརེ ནནྡམཱཏཱཡ ཨུཔཱསིཀཱཡ ནིཝེསནསྶ ཨུཔརིབྷཱགཾ སམྤཏྟོ. ཨུཔཱསིཀཱཡ ཨཡམཱནུབྷཱཝོ – པརིསུདྡྷསཱིལཱ ཧོཏི, ནིཙྩཾ ཝིཀཱལབྷོཛནཱ པཊིཝིརཏཱ, པིཊཀཏྟཡདྷཱརིནཱི, ཨནཱགཱམིཕལེ པཏིཊྛིཏཱ. སཱ ཏམྷི སམཡེ སཱིཧཔཉྫརཾ ཨུགྒྷཱཊེཏྭཱ ཨུཏུགྒཧཎཏྠཱཡ མཱལུཏེརིཏོཀཱསེ ཋཏྭཱ ཨཊྛཀཔཱརཱཡནཝགྒེ པརིམཎྜལེཧི པདབྱཉྫནེཧི མདྷུརེན སརེན བྷཱསཏི. ཝེསྶཝཎོ ཏཏྠེཝ ཡཱནཱནི ཋཔེཏྭཱ ཡཱཝ ཨུཔཱསིཀཱ ‘‘ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ མགདྷེསུ ཝིཧརནྟོ པཱསཱཎཀེ ཙེཏིཡེ པརིཙཱརཀསོལ༹སནྣཾ བྲཱཧྨཎཱན’’ནྟི ནིགམནཾ ཨབྷཱསི, ཏཱཝ སབྦཾ སུཏྭཱ ཝགྒཔརིཡོསཱནེ སུཝཎྞམུརཛསདིསཾ མཧནྟཾ གཱིཝཾ པགྒཧེཏྭཱ ‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ བྷགིནཱི’’ཏི སཱདྷུཀཱརམདཱསི. སཱ ‘‘ཀོ ཨེཏྠཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཨཧཾ བྷགིནི ཝེསྶཝཎོ’’ཏི. ཨུཔཱསིཀཱ ཀིར པཋམཾ སོཏཱཔནྣཱ ཨཧོསི, པཙྪཱ ཝེསྶཝཎོ. ཏཾ སོ དྷམྨཏོ སཧོདརབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ ཨུཔཱསིཀཾ བྷགིནིཝཱདེན སམུདཱཙརཏི. ཨུཔཱསིཀཱཡ ཙ ‘‘ཝིཀཱལོ, བྷཱཏིཀ བྷདྲམུཁ, ཡསྶ དཱནི ཀཱལཾ མཉྙསཱི’’ཏི ཝུཏྟོ ‘‘ཨཧཾ བྷགིནི ཏཡི པསནྣོ པསནྣཱཀཱརཾ ཀརོམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏེན ཧི བྷདྲམུཁ, མམ ཁེཏྟེ ནིཔྥནྣཾ སཱལིཾ ཀམྨཀརཱ ཨཱཧརིཏུཾ ན སཀྐོནྟི, ཏཾ ཏཝ པརིསཱཡ ཨཱཎཱཔེཧཱིཏི. སོ ‘‘སཱདྷུ བྷགིནཱི’’ཏི ཡཀྑེ ཨཱཎཱཔེསི. ཏེ ཨཌྜྷཏེརས ཀོཊྛཱགཱརསཏཱནི པཱུརེསུཾ. ཏཏོ པབྷུཏི ཀོཊྛཱགཱརཾ ཨཱུནཾ ནཱམ ནཱཧོསི, ‘‘ནནྡམཱཏུ ཀོཊྛཱགཱརཾ ཝིཡཱ’’ཏི ལོཀེ ནིདསྶནཾ ཨཧོསི. ཝེསྶཝཎོ ཀོཊྛཱགཱརཱནི པཱུརེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམི. བྷགཝཱ ‘‘ཝིཀཱལེ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ བྷགཝཏོ སབྦཾ ཨཱརོཙེསི. ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན ཨཱསནྣཏརེཔི ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀབྷཝནེ ཝསནྟོ ཝེསྶཝཎོ པཙྪཱ ཨཱགཏོ. ཨེརཱཝཎསྶ པན ན ཀིཉྩི ཨནྟརཱ ཀརཎཱིཡཾ ཨཧོསི, ཏེན སོ པཋམཏརཾ ཨཱགཏོ.

ཨཡཾ པན ཨུཔཱསཀོ ཀིཉྩཱཔི ཨནཱགཱམཱི པཀཏིཡཱཝ ཨེཀབྷཏྟིཀོ, ཏཐཱཔི ཏདཱ ཨུཔོསཐདིཝསོཏི ཀཏྭཱ ཨུཔོསཐངྒཱནི ཨདྷིཊྛཱཡ སཱཡནྷསམཡཾ སུནིཝཏྠོ སུཔཱརུཏོ པཉྩསཏཨུཔཱསཀཔརིཝུཏོ ཛེཏཝནཾ གནྟྭཱ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ ཨཏྟནོ གྷརཾ ཨཱགམྨ ཏེསཾ ཨུཔཱསཀཱནཾ སརཎསཱིལཨུཔོསཐཱནིསཾསཱདིབྷེདཾ ཨུཔཱསཀདྷམྨཾ ཀཐེཏྭཱ ཏེ ཨུཔཱསཀེ ཨུཡྻོཛེསི. ཏེསཉྩ ཏསྶེཝ གྷརེ མུཊྛིཧཏྠཔྤམཱཎཔཱདཀཱནི པཉྩ ཀཔྤིཡམཉྩསཏཱནི པཱཊེཀྐོཝརཀེསུ པཉྙཏྟཱནི ཧོནྟི. ཏེ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཨོཝརཀཾ པཝིསིཏྭཱ སམཱཔཏྟིཾ ཨཔྤེཏྭཱ ནིསཱིདིཾསུ, ཨུཔཱསཀོཔི ཏཐེཝཱཀཱསི. ཏེན ཙ སམཡེན སཱཝཏྠིནགརེ སཏྟཔཉྙཱས ཀུལསཏསཧསྶཱནི ཝསནྟི, མནུསྶགཎནཱཡ ཨཊྛཱརསཀོཊིམནུསྶཱ. ཏེན པཋམཡཱམེ ཧཏྠིཨསྶམནུསྶབྷེརིསདྡཱདཱིཧི སཱཝཏྠིནགརཾ མཧཱསམུདྡོ ཝིཡ ཨེཀསདྡཾ ཧོཏི. མཛ྄ཛྷིམཡཱམསམནནྟརེ སོ སདྡོ པཊིཔྤསྶམྦྷཏི. ཏམྷི ཀཱལེ ཨུཔཱསཀོ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ ཨཏྟནོ གུཎེ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ‘‘ཡེནཱཧཾ མགྒསུཁེན ཕལསུཁེན སུཁིཏོ ཝིཧརཱམི, ཨིདཾ སུཁཾ ཀཾ ནིསྶཱཡ ལདྡྷ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘བྷགཝནྟཾ ནིསྶཱཡཱ’’ཏི བྷགཝཏི ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ ‘‘བྷགཝཱ ཨེཏརཧི ཀཏམེན ཝིཧཱརེན ཝིཧརཏཱི’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཨེརཱཝཎཝེསྶཝཎེ དིསྭཱ དིབྦཱཡ སོཏདྷཱཏུཡཱ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ ཙེཏོཔརིཡཉཱཎེན ཏེསཾ པསནྣཙིཏྟཏཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཡཾནཱུནཱཧམྤི བྷགཝནྟཾ ཨུབྷཡཧིཏཾ པཊིཔདཾ པུཙྪེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེསི. ཏསྨཱ སོ ཨེཀནགརེ ཝསནྟོཔི སབྦཔཙྪཱ ཨཱགཏོ, ཨེཝཉྩ ནེསཾ ཨཱགམནཾ ཨཉྙཱསི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཨཱགཉྪི ཏེ སནྟིཀེ ནཱགརཱཛཱ…པེ… སོ ཙཱཔི སུཏྭཱན པཏཱིཏརཱུཔོ’’ཏི.

༣༨༤. ཨིདཱནི ཨིཏོ བཧིདྡྷཱ ལོཀསམྨཏེཧི སམཎབྲཱཧྨཎེཧི ཨུཀྐཊྛབྷཱཝེན བྷགཝནྟཾ པསཾསནྟོ ‘‘ཡེ ཀེཙིམེ’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ ཏིཏྠིཡཱཏི ནནྡཝཙྪསཾཀིཙྩེཧི ཨཱདིཔུགྒལེཧི ཏཱིཧི ཏིཏྠཀརེཧི ཀཏེ དིཊྛིཏིཏྠེ ཛཱཏཱ, ཏེསཾ སཱསནེ པབྦཛིཏཱ པཱུརཎཱདཡོ ཚ སཏྠཱརོ. ཏཏྠ ནཱཊཔུཏྟོ ནིགཎྛོ, ཨཝསེསཱ ཨཱཛཱིཝཀཱཏི ཏེ སབྦེ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཡེ ཀེཙིམེ ཏིཏྠིཡཱ ཝཱདསཱིལཱ’’ཏི, ‘‘མཡཾ སམྨཱ པཊིཔནྣཱ, ཨཉྙེ མིཙྪཱ པཊིཔནྣཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝཱདཀརཎསཱིལཱ ལོཀཾ མུཁསཏྟཱིཧི ཝིཏུདནྟཱ ཝིཙརནྟི. ཨཱཛཱིཝཀཱ ཝཱཏི ཏེ ཨེཀཛ྄ཛྷམུདྡིཊྛེ བྷིནྡིཏྭཱ དསྶེཏི. ནཱཏིཏརནྟཱིཏི ནཱཏིཀྐམནྟི. སབྦེཏི ཨཉྙེཔི ཡེ ཀེཙི ཏིཏྠིཡསཱཝཀཱདཡོ, ཏེཔི པརིགྒཎྷནྟོ ཨཱཧ. ‘‘ཋིཏོ ཝཛནྟཾ ཝིཡཱ’’ཏི ཡཐཱ ཀོཙི ཋིཏོ གཏིཝིཀལོ སཱིགྷགཱམིནཾ པུརིསཾ གཙྪནྟཾ ནཱཏིཏརེཡྻ, ཨེཝཾ ཏེ པཉྙཱགཏིཡཱ ཨབྷཱཝེན ཏེ ཏེ ཨཏྠཔྤབྷེདེ བུཛ྄ཛྷིཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ ཋིཏཱ, ཨཏིཛཝནཔཉྙཾ བྷགཝནྟཾ ནཱཏིཏརནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༣༨༥. བྲཱཧྨཎཱ ཝཱདསཱིལཱ ཝུདྡྷཱ ཙཱཏི ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙངྐཱིཏཱརུཀྑཔོཀྑརསཱཏིཛཱཎུསྶོཎིཨཱདཡོ དསྶེཏི, ཨཔི བྲཱཧྨཎཱ སནྟི ཀེཙཱིཏི ཨིམིནཱ མཛ྄ཛྷིམཱཔི དཧརཱཔི ཀེཝལཾ བྲཱཧྨཎཱ སནྟི ཨཏྠི ཨུཔལབྦྷནྟི ཀེཙཱིཏི ཨེཝཾ ཨསྶལཱཡནཝཱསེཊྛཨམྦཊྛཨུཏྟརམཱཎཝཀཱདཡོ དསྶེཏི. ཨཏྠབདྡྷཱཏི ‘‘ཨཔི ནུ ཁོ ཨིམཾ པཉྷཾ བྱཱཀརེཡྻ, ཨིམཾ ཀངྑཾ ཚིནྡེཡྻཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཏྠབདྡྷཱ བྷཝནྟི. ཡེ ཙཱཔི ཨཉྙེཏི ཨཉྙེཔི ཡེ ‘‘མཡཾ ཝཱདིནོ’’ཏི ཨེཝཾ མཉྙམཱནཱ ཝིཙརནྟི ཁཏྟིཡཔཎྜིཏབྲཱཧྨཎབྲཧྨདེཝཡཀྑཱདཡོ ཨཔརིམཱཎཱ. ཏེཔི སབྦེ ཏཡི ཨཏྠབདྡྷཱ བྷཝནྟཱིཏི དསྶེཏི.

༣༨༦-༧. ཨེཝཾ ནཱནཔྤཀཱརེཧི བྷགཝནྟཾ པསཾསིཏྭཱ ཨིདཱནི དྷམྨེནེཝ ཏཾ པསཾསིཏྭཱ དྷམྨཀཐཾ ཡཱཙནྟོ ‘‘ཨཡཉྷི དྷམྨོ’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ ཨཡཉྷི དྷམྨོཏི སཏྟཏིཾས བོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨེ སནྡྷཱཡཱཧ. ནིཔུཎོཏི སཎྷོ དུཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷོ. སུཁོཏི པཊིཝིདྡྷོ སམཱནོ ལོཀུཏྟརསུཁམཱཝཧཏི, ཏསྨཱ སུཁཱཝཧཏྟཱ ‘‘སུཁོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. སུཔྤཝུཏྟོཏི སུདེསིཏོ. སུསྶཱུསམཱནཱཏི སོཏུཀཱམམྷཱཏི ཨཏྠོ. ཏཾ ནོ ཝདཱཏི ཏཾ དྷམྨཾ ཨམྷཱཀཾ ཝད. ‘‘ཏྭཾ ནོ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཏྭཾ ཨམྷཱཀཾ ཝདཱཏི ཨཏྠོ. སབྦེཔིམེ བྷིཀྑཝོཏི ཏངྑཎཾ ནིསིནྣཱནི ཀིར པཉྩ བྷིཀྑུསཏཱནི ཧོནྟི, ཏཱནི དསྶེནྟོ ཡཱཙཏི. ཨུཔཱསཀཱ ཙཱཔཱིཏི ཨཏྟནོ པརིཝཱརེ ཨཉྙེ ཙ དསྶེཏི. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ.

༣༨༨. ཨཐ བྷགཝཱ ཨནགཱརིཡཔཊིཔདཾ ཏཱཝ དསྶེཏུཾ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘སུཎཱཐ མེ བྷིཀྑཝོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ དྷམྨཾ དྷུཏཾ ཏཉྩ ཙརཱཐ སབྦེཏི ཀིལེསེ དྷུནཱཏཱིཏི དྷུཏོ, ཨེཝརཱུཔཾ ཀིལེསདྷུནནཀཾ པཊིཔདཱདྷམྨཾ སཱཝཡཱམི ཝོ, ཏཉྩ མཡཱ སཱཝིཏཾ སབྦེ ཙརཐ པཊིཔཛྫཐ, མཱ པམཱདིཏྠཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིརིཡཱཔཐནྟི གམནཱདིཙཏུབྦིདྷཾ. པབྦཛིཏཱནུལོམིཀནྟི སམཎསཱརུཔྤཾ སཏིསམྤཛཉྙཡུཏྟཾ. ཨརཉྙེ ཀམྨཊྛཱནཱནུཡོགཝསེན པཝཏྟམེཝཱཏི ཨཔརེ. སེཝེཐ ནནྟི ཏཾ ཨིརིཡཱཔཐཾ བྷཛེཡྻ. ཨཏྠདསོཏི ཧིཏཱནུཔསྶཱི. མུཏཱིམཱཏི བུདྡྷིམཱ. སེསམེཏྠ གཱཐཱཡ པཱཀཊམེཝ.

༣༨༩. ནོ ཝེ ཝིཀཱལེཏི ཨེཝཾ པབྦཛིཏཱནུལོམིཀཾ ཨིརིཡཱཔཐཾ སེཝམཱནོ ཙ དིཝཱམཛ྄ཛྷནྷིཀཝཱིཏིཀྐམཾ ཨུཔཱདཱཡ ཝིཀཱལེ ན ཙརེཡྻ བྷིཀྑུ, ཡུཏྟཀཱལེ ཨེཝ པན གཱམཾ པིཎྜཱཡ ཙརེཡྻ. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? ཨཀཱལཙཱརིཉྷི སཛནྟི སངྒཱ, ཨཀཱལཙཱརིཾ པུགྒལཾ རཱགསངྒཱདཡོ ཨནེཀེ སངྒཱ སཛནྟི པརིསྶཛནྟི ཨུཔགུཧནྟི ཨལླཱིཡནྟི. ཏསྨཱ ཝིཀཱལེ ན ཙརནྟི བུདྡྷཱ, ཏསྨཱ ཡེ ཙཏུསཙྩབུདྡྷཱ ཨརིཡཔུགྒལཱ, ན ཏེ ཝིཀཱལེ པིཎྜཱཡ ཙརནྟཱིཏི. ཏེན ཀིར སམཡེན ཝིཀཱལབྷོཛནསིཀྑཱཔདཾ ཨཔྤཉྙཏྟཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ དྷམྨདེསནཱཝསེནེཝེཏྠ པུཐུཛྫནཱནཾ ཨཱདཱིནཝཾ དསྶེནྟོ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. ཨརིཡཱ པན སཧ མགྒཔཊིལཱབྷཱ ཨེཝ ཏཏོ པཊིཝིརཏཱ ཧོནྟི, ཨེསཱ དྷམྨཏཱ.

༣༩༠. ཨེཝཾ ཝིཀཱལཙརིཡཾ པཊིསེདྷེཏྭཱ ‘‘ཀཱལེ ཙརནྟེནཔི ཨེཝཾ ཙརིཏབྦ’’ནྟི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘རཱུཔཱ ཙ སདྡཱ ཙཱ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ – ཡེ ཏེ རཱུཔཱདཡོ ནཱནཔྤཀཱརཀཾ མདཾ ཛནེནྟཱ སཏྟེ སམྨདཡནྟི, ཏེསུ པིཎྜཔཱཏཔཱརིསུདྡྷིསུཏྟཱདཱིསུ (མ. ནི. ༣.༤༣༨ ཨཱདཡོ) ཝུཏྟནཡེན ཚནྡཾ ཝིནོདེཏྭཱ ཡུཏྟཀཱལེནེཝ པཱཏརཱསཾ པཝིསེཡྻཱཏི. ཨེཏྠ ཙ པཱཏོ ཨསིཏབྦོཏི པཱཏརཱསོ, པིཎྜཔཱཏསྶེཏཾ ནཱམཾ. ཡོ ཡཏྠ ལབྦྷཏི, སོ པདེསོཔི ཏཾ ཡོགེན ‘‘པཱཏརཱསོ’’ཏི ཨིདྷ ཝུཏྟོ. ཡཏོ པིཎྜཔཱཏཾ ལབྷཏི, ཏཾ ཨོཀཱསཾ གཙྪེཡྻཱཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

༣༩༡. ཨེཝཾ པཝིཊྛོ –

‘‘པིཎྜཉྩ བྷིཀྑུ སམཡེན ལདྡྷཱ,

ཨེཀོ པཊིཀྐམྨ རཧོ ནིསཱིདེ;

ཨཛ྄ཛྷཏྟཙིནྟཱི ན མནོ བཧིདྡྷཱ,

ནིཙྪཱརཡེ སངྒཧིཏཏྟབྷཱཝོ’’.

ཏཏྠ པིཎྜནྟི མིསྶཀབྷིཀྑཾ, སཱ ཧི ཏཏོ ཏཏོ སམོདྷཱནེཏྭཱ སམྤིཎྜིཏཊྛེན ‘‘པིཎྜོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. སམཡེནཱཏི ཨནྟོམཛ྄ཛྷནྷིཀཀཱལེ. ཨེཀོ པཊིཀྐམྨཱཏི ཀཱཡཝིཝེཀཾ སམྤཱདེནྟོ ཨདུཏིཡོ ནིཝཏྟིཏྭཱ. ཨཛ྄ཛྷཏྟཙིནྟཱིཏི ཏིལཀྑཎཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཁནྡྷསནྟཱནཾ ཙིནྟེནྟོ. ན མནོ བཧིདྡྷཱ ནིཙྪཱརཡེཏི བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱདཱིསུ རཱགཝསེན ཙིཏྟཾ ན ནཱིཧརེ. སངྒཧིཏཏྟབྷཱཝོཏི སུཊྛུ གཧིཏཙིཏྟོ.

༣༩༢. ཨེཝཾ ཝིཧརནྟོ ཙ –

‘‘སཙེཔི སོ སལླཔེ སཱཝཀེན,

ཨཉྙེན ཝཱ ཀེནཙི བྷིཀྑུནཱ ཝཱ;

དྷམྨཾ པཎཱིཏཾ ཏམུདཱཧརེཡྻ,

ན པེསུཎཾ ནོཔི པརཱུཔཝཱདཾ’’.

ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? སོ ཡོགཱཝཙརོ ཀིཉྩིདེཝ སོཏུཀཱམཏཱཡ ཨུཔགཏེན སཱཝཀེན ཝཱ ཀེནཙི ཨཉྙཏིཏྠིཡགཧཊྛཱདིནཱ ཝཱ ཨིདྷེཝ པབྦཛིཏེན བྷིཀྑུནཱ ཝཱ སདྡྷིཾ སཙེཔི སལླཔེ, ཨཐ ཡྭཱཡཾ མགྒཕལཱདིཔཊིསཾཡུཏྟོ དསཀཐཱཝཏྠུབྷེདོ ཝཱ ཨཏཔྤཀཊྛེན པཎཱིཏོ དྷམྨོ. ཏཾ དྷམྨཾ པཎཱིཏཾ ཨུདཱཧརེཡྻ, ཨཉྙཾ པན པིསུཎཝཙནཾ ཝཱ པརཱུཔཝཱདཾ ཝཱ ཨཔྤམཏྟཀམྤི ན ཨུདཱཧརེཡྻཱཏི.

༣༩༣. ཨིདཱནི ཏསྨིཾ པརཱུཔཝཱདེ དོསཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཝཱདཉྷི ཨེཀེ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ – ཨིདྷེཀཙྩེ མོགྷཔུརིསཱ པརཱུཔཝཱདསཉྷིཏཾ ནཱནཔྤཀཱརཾ ཝིགྒཱཧིཀཀཐཱབྷེདཾ ཝཱདཾ པཊིསེནིཡནྟི ཝིརུཛ྄ཛྷནྟི, ཡུཛ྄ཛྷིཏུཀཱམཱ ཧུཏྭཱ སེནཱཡ པཊིམུཁཾ གཙྪནྟཱ ཝིཡ ཧོནྟི, ཏེ མཡཾ ལཱམཀཔཉྙེ ན པསཾསཱམ. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? ཏཏོ ཏཏོ ནེ པསཛནྟི སངྒཱ, ཡསྨཱ ཏེ ཏཱདིསཀེ པུགྒལེ ཏཏོ ཏཏོ ཝཙནཔཐཏོ སམུཊྛཱཡ ཝིཝཱདསངྒཱ སཛནྟི ཨལླཱིཡནྟི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ སཛནྟཱིཏི? ཙིཏྟཉྷི ཏེ ཏཏྠ གམེནྟི དཱུརེ, ཡསྨཱ ཏེ པཊིསེནིཡནྟཱ ཙིཏྟཾ ཏཏྠ གམེནྟི, ཡཏྠ གཏཾ སམཐཝིཔསྶནཱནཾ དཱུརེ ཧོཏཱིཏི.

༣༩༤-༥. ཨེཝཾ པརིཏྟཔཉྙཱནཾ པཝཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི མཧཱཔཉྙཱནཾ པཝཏྟིཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘པིཎྜཾ ཝིཧཱརཾ…པེ… སཱཝཀོ’’ཏི. ཏཏྠ ཝིཧཱརེན པཏིསྶཡོ, སཡནཱསནེན མཉྩཔཱིཋནྟི ཏཱིཧིཔི པདེཧི སེནཱསནམེཝ ཝུཏྟཾ. ཨཱཔནྟི ཨུདཀཾ. སངྒྷཱཊིརཛཱུཔཝཱཧནནྟི པཾསུམལཱདིནོ སངྒྷཱཊིརཛསྶ དྷོཝནཾ. སུཏྭཱན དྷམྨཾ སུགཏེན དེསིཏནྟི སབྦཱསཝསཾཝརཱདཱིསུ ‘‘པཊིསངྑཱ ཡོནིསོ ཙཱིཝརཾ པཊིསེཝཏི སཱིཏསྶ པཊིགྷཱཏཱཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༢༣; ཨ. ནི. ༦.༥༨) ནཡེན བྷགཝཏཱ དེསིཏཾ དྷམྨཾ སུཏྭཱ. སངྑཱཡ སེཝེ ཝརཔཉྙསཱཝཀོཏི ཨེཏཾ ཨིདྷ པིཎྜནྟི ཝུཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཾ, ཝིཧཱརཱདཱིཧི ཝུཏྟཾ སེནཱསནཾ, ཨཱཔམུཁེན དསྶིཏཾ གིལཱནཔཙྩཡཾ, སངྒྷཱཊིཡཱ ཙཱིཝརནྟི ཙཏུབྦིདྷམྤི པཙྩཡཾ སངྑཱཡ ‘‘ཡཱཝདེཝ ཨིམསྶ ཀཱཡསྶ ཋིཏིཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༢༣; ཨ. ནི. ༦.༥༨) ནཡེན པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ སེཝེ ཝརཔཉྙསཱཝཀོ, སེཝིཏུཾ སཀྐུཎེཡྻ ཝརཔཉྙསྶ ཏཐཱགཏསྶ སཱཝཀོ སེཀྑོ ཝཱ པུཐུཛྫནོ ཝཱ, ནིཔྤརིཡཱཡེན ཙ ཨརཧཱ. སོ ཧི ཙཏུརཱཔསྶེནོ ‘‘སངྑཱཡེཀཾ པཊིསེཝཏི, སངྑཱཡེཀཾ ཨདྷིཝཱསེཏི, སངྑཱཡེཀཾ པརིཝཛྫེཏི, སངྑཱཡེཀཾ ཝིནོདེཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༣༠༨; མ. ནི. ༢.༡༦༨; ཨ. ནི. ༡༠.༢༠) ཝུཏྟོ. ཡསྶཱ ཙ སངྑཱཡ སེཝེ ཝརཔཉྙསཱཝཀོ, ཏསྨཱ ཧི པིཎྜེ…པེ… ཡཐཱ པོཀྑརེ ཝཱརིབིནྡུ, ཏཐཱ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

༣༩༦. ཨེཝཾ ཁཱིཎཱསཝཔཊིཔཏྟིཾ དསྶེནྟོ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན ཨནགཱརིཡཔཊིཔདཾ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨགཱརིཡཔཊིཔདཾ དསྶེཏུཾ ‘‘གཧཊྛཝཏྟཾ པན ཝོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡ ཏཱཝ སཱཝཀོཏི ཨགཱརིཡསཱཝཀོ. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. ཨཡཾ པན ཡོཛནཱ – ཡོ མཡཱ ཨིཏོ པུབྦེ ཀེཝལོ ཨབྱཱམིསྶོ སཀལོ པརིཔུཎྞོ བྷིཀྑུདྷམྨོ ཀཐིཏོ. ཨེས ཁེཏྟཝཏྠུཨཱདིཔརིགྒཧེཧི སཔརིགྒཧེན ན ལབྦྷཱ ཕསྶེཏུཾ ན སཀྐཱ ཨདྷིགནྟུནྟི.

༣༩༧. ཨེཝཾ ཏསྶ བྷིཀྑུདྷམྨཾ པཊིསེདྷེཏྭཱ གཧཊྛདྷམྨམེཝ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘པཱཎཾ ན ཧནེ’’ཏི. ཏཏྠ པུརིམཌྜྷེན ཏིཀོཊིཔརིསུདྡྷཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱཝེརམཎི ཝུཏྟཱ, པཙྪིམཌྜྷེན སཏྟེསུ ཧིཏཔཊིཔཏྟི. ཏཏིཡཔཱདོ ཙེཏྠ ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟེ (སུ. ནི. ༣༥ ཨཱདཡོ) ཙཏུཏྠཔཱདེ ཐཱཝརཏསབྷེདོ མེཏྟསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ (སུ. ནི. ༡༤༣ ཨཱདཡོ) སབྦཔྤཀཱརཏོ ཝཎྞིཏོ. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ པན ཡོཛནཱ ཀཱཏབྦཱ – ཏསཐཱཝརེསུ སབྦེསུ བྷཱུཏེསུ ནིདྷཱཡ དཎྜཾ ན ཧནེ ན གྷཱཏཡེཡྻ ནཱནུཛཉྙཱཏི. ‘‘ནིདྷཱཡ དཎྜ’’ནྟི ཨིཏོ ཝཱ པརཾ ‘‘ཝཏྟེཡྻཱ’’ཏི པཱཋསེསོ ཨཱཧརིཏབྦོ. ཨིཏརཐཱ ཧི ན པུབྦེནཱཔརཾ སནྡྷིཡཏི.

༣༩༨. ཨེཝཾ པཋམསིཀྑཱཔདཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི དུཏིཡསིཀྑཱཔདཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཏཏོ ཨདིནྣ’’ནྟི. ཏཏྠ ཀིཉྩཱིཏི ཨཔྤཾ ཝཱ བཧུཾ ཝཱ. ཀྭཙཱིཏི གཱམེ ཝཱ ཨརཉྙེ ཝཱ. སཱཝཀོཏི ཨགཱརིཡསཱཝཀོ. བུཛ྄ཛྷམཱནོཏི ‘‘པརསནྟཀམིད’’ནྟི ཛཱནམཱནོ. སབྦཾ ཨདིནྣཾ པརིཝཛྫཡེཡྻཱཏི ཨེཝཉྷི པཊིཔཛྫམཱནོ སབྦཾ ཨདིནྣཾ པརིཝཛྫེཡྻ, ནོ ཨཉྙཐཱཏི དཱིཔེཏི. སེསམེཏྠ ཝུཏྟནཡཉྩ པཱཀཊཉྩཱཏི.

༣༩༩. ཨེཝཾ དུཏིཡསིཀྑཱཔདམྤི ཏིཀོཊིཔརིསུདྡྷཾ དསྶེཏྭཱ ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདཏོ པབྷུཏི ཏཏིཡཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨབྲཧྨཙརིཡ’’ནྟི. ཏཏྠ ཨསམྦྷུཎནྟོཏི ཨསཀྐོནྟོ.

༤༠༠. ཨིདཱནི ཙཏུཏྠསིཀྑཱཔདཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘སབྷགྒཏོ ཝཱ’’ཏི. ཏཏྠ སབྷགྒཏོཏི སནྠཱགཱརཱདིགཏོ. པརིསགྒཏོཏི པཱུགམཛྫགཏོ. སེསམེཏྠ ཝུཏྟནཡཉྩ པཱཀཊཉྩཱཏི.

༤༠༡. ཨེཝཾ ཙཏུཏྠསིཀྑཱཔདམྤི ཏིཀོཊིཔརིསུདྡྷཾ དསྶེཏྭཱ པཉྩམཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘མཛྫཉྩ པཱན’’ནྟི. ཏཏྠ མཛྫཉྩ པཱནནྟི གཱཐཱབནྡྷསུཁཏྠཾ ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. ཨཡཾ པནཏྠོ ‘‘མཛྫཔཱནཉྩ ན སམཱཙརེཡྻཱ’’ཏི. དྷམྨཾ ཨིམནྟི ཨིམཾ མཛྫཔཱནཝེརམཎཱིདྷམྨཾ. ཨུམྨཱདནནྟནྟི ཨུམྨཱདནཔརིཡོསཱནཾ. ཡོ ཧི སབྦལཧུཀོ མཛྫཔཱནསྶ ཝིཔཱཀོ, སོ མནུསྶབྷཱུཏསྶ ཨུམྨཏྟཀསཾཝཏྟནིཀོ ཧོཏི. ཨིཏི ནཾ ཝིདིཏྭཱཏི ཨིཏི ནཾ མཛྫཔཱནཾ ཉཏྭཱ. སེསམེཏྠ ཝུཏྟནཡཉྩ པཱཀཊཉྩཱཏི.

༤༠༢. ཨེཝཾ པཉྩམསིཀྑཱཔདམྤི ཏིཀོཊིཔརིསུདྡྷཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི པུརིམསིཀྑཱཔདཱནམྤི མཛྫཔཱནམེཝ སཾཀིལེསཀརཉྩ བྷེདཀརཉྩ དསྶེཏྭཱ དལ༹ྷཏརཾ ཏཏོ ཝེརམཎིཡཾ ནིཡོཛེནྟོ ཨཱཧ ‘‘མདཱ ཧི པཱཔཱནི ཀརོནྟཱི’’ཏི. ཏཏྠ མདཱཏི མདཧེཏུ. ཧིཀཱརོ པདཔཱུརཎམཏྟེ ནིཔཱཏོ. པཱཔཱནི ཀརོནྟཱིཏི པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིནི སབྦཱཀུསལཱནི ཀརོནྟི. ཨུམྨཱདནཾ མོཧནནྟི པརལོཀེ ཨུམྨཱདནཾ ཨིཧལོཀེ མོཧནཾ. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

༤༠༣-༤. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨགཱརིཡསཱཝཀསྶ ནིཙྩསཱིལཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨུཔོསཐངྒཱནི དསྶེནྟོ ‘‘པཱཎཾ ན ཧནེ’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ ཨབྲཧྨཙརིཡཱཏི ཨསེཊྛཙརིཡབྷཱུཏཱ. མེཐུནཱཏི མེཐུནདྷམྨསམཱཔཏྟིཏོ. རཏྟིཾ ན བྷུཉྫེཡྻ ཝིཀཱལབྷོཛནནྟི རཏྟིམྤི ན བྷུཉྫེཡྻ, དིཝཱཔི ཀཱལཱཏིཀྐནྟབྷོཛནཾ ན བྷུཉྫེཡྻ. ན ཙ གནྡྷནྟི ཨེཏྠ གནྡྷགྒཧཎེན ཝིལེཔནཙུཎྞཱདཱིནིཔི གཧིཏཱནེཝཱཏི ཝེདིཏབྦཱནི. མཉྩེཏི ཀཔྤིཡམཉྩེ. སནྠཏེཏི ཏཊྚིཀཱདཱིཧི ཀཔྤིཡཏྠརཎེཧི ཨཏྠཏེ. ཚམཱཡཾ པན གོནཀཱདིསནྠཏཱཡཔི ཝཊྚཏི. ཨཊྛངྒིཀནྟི པཉྩངྒིཀཾ ཝིཡ ཏཱུརིཡཾ, ན ཨངྒཝིནིམུཏྟཾ. དུཀྑནྟགུནཱཏི ཝཊྚདུཀྑསྶ ཨནྟགཏེན. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ. པཙྪིམཌྜྷུཾ པན སངྒཱིཏིཀཱརཀེཧི ཝུཏྟནྟིཔི ཨཱཧུ.

༤༠༥. ཨེཝཾ ཨུཔོསཐངྒཱནི དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨུཔོསཐཀཱལཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཏཏོ ཙ པཀྑསྶཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཏཏོཏི པདཔཱུརཎམཏྟེ ནིཔཱཏོ. པཀྑསྶུཔཝསྶུཔོསཐནྟི ཨེཝཾ པརཔདེན ཡོཛེཏབྦཾ ‘‘པཀྑསྶ ཙཱཏུདྡསིཾ པཉྩདསིཾ ཨཊྛམིནྟི ཨེཏེ ཏཡོ དིཝསེ ཨུཔཝསྶ ཨུཔོསཐཾ, ཨེཏཾ ཨཊྛངྒིཀཨུཔོསཐཾ ཨུཔགམྨ ཝསིཏྭཱ’’ཏི. པཱཊིཧཱརིཡཔཀྑཉྩཱཏི ཨེཏྠ པན ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཱཡ པུརིམབྷཱགེ ཨཱསཱལ༹ྷམཱསོ, ཨནྟོཝསྶཾ ཏཡོ མཱསཱ, ཀཏྟིཀམཱསོཏི ཨིམེ པཉྩ མཱསཱ ‘‘པཱཊིཧཱརིཡཔཀྑོ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཨཱསཱལ༹ྷཀཏྟིཀཕགྒུཎམཱསཱ ཏཡོ ཨེཝཱཏི ཨཔརེ. པཀྑུཔོསཐདིཝསཱནཾ པུརིམཔཙྪིམདིཝསཝསེན པཀྑེ པཀྑེ ཏེརསཱིཔཱཊིཔདསཏྟམཱིནཝམཱིསངྑཱཏཱ ཙཏྟཱརོ ཙཏྟཱརོ དིཝསཱཏི ཨཔརེ. ཡཾ རུཙྩཏི, ཏཾ གཧེཏབྦཾ. སབྦཾ ཝཱ པན པུཉྙཀཱམཱིནཾ བྷཱསིཏབྦཾ. ཨེཝམེཏཾ པཱཊིཧཱརིཡཔཀྑཉྩ པསནྣམཱནསོ སུསམཏྟརཱུཔཾ སུཔརིཔུཎྞརཱུཔཾ ཨེཀམྤི དིཝསཾ ཨཔརིཙྩཛནྟོ ཨཊྛངྒུཔེཏཾ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསྶཱཏི སམྦནྡྷིཏབྦཾ.

༤༠༦. ཨེཝཾ ཨུཔོསཐཀཱལཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏེསུ ཀཱལེསུ ཨེཏཾ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསྶ ཡཾ ཀཱཏབྦཾ, ཏཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཏཏོ ཙ པཱཏོ’’ཏི. ཨེཏྠཱཔི ཏཏོཏི པདཔཱུརཎམཏྟེ ནིཔཱཏོ, ཨནནྟརཏྠེ ཝཱ, ཨཐཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཱཏོཏི ཨཔརཛྫུདིཝསཔུབྦབྷཱགེ. ཨུཔཝུཏྠུཔོསཐོཏི ཨུཔཝསིཏཨུཔོསཐོ. ཨནྣེནཱཏི ཡཱགུབྷཏྟཱདིནཱ. པཱནེནཱཏི ཨཊྛཝིདྷཔཱནེན. ཨནུམོདམཱནོཏི ཨནུཔམོདམཱནོ, ནིརནྟརཾ མོདམཱནོཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱརཧནྟི ཨཏྟནོ ཨནུརཱུཔེན, ཡཐཱསཏྟི ཡཐཱབལནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཾཝིབྷཛེཐཱཏི བྷཱཛེཡྻ པཏིམཱནེཡྻ. སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

༤༠༧. ཨེཝཾ ཨུཔཝུཏྠུཔོསཐསྶ ཀིཙྩཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཡཱཝཛཱིཝིཀཾ གརུཝཏྟཾ ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིཉྩ ཀཐེཏྭཱ ཏཱཡ པཊིཔདཱཡ ཨདྷིགནྟབྦཊྛཱནཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘དྷམྨེན མཱཏཱཔིཏརོ’’ཏི. ཏཏྠ དྷམྨེནཱཏི དྷམྨལདྡྷེན བྷོགེན. བྷརེཡྻཱཏི པོསེཡྻ. དྷམྨིཀཾ སོ ཝཎིཛྫནྟི སཏྟཝཎིཛྫཱ, སཏྠཝཎིཛྫཱ, ཝིསཝཎིཛྫཱ, མཾསཝཎིཛྫཱ, སུརཱཝཎིཛྫཱཏི ཨིམཱ པཉྩ ཨདྷམྨཝཎིཛྫཱ ཝཛྫེཏྭཱ ཨཝསེསཱ དྷམྨིཀཝཎིཛྫཱ. ཝཎིཛྫཱམུཁེན ཙེཏྠ ཀསིགོརཀྑཱདི ཨཔརོཔི དྷམྨིཀོ ཝོཧཱརོ སངྒཧིཏོ. སེསམུཏྟཱནཏྠམེཝ. ཨཡཾ པན ཡོཛནཱ – སོ ནིཙྩསཱིལཨུཔོསཐསཱིལདཱནདྷམྨསམནྣཱགཏོ ཨརིཡསཱཝཀོ པཡོཛཡེ དྷམྨིཀཾ ཝཎིཛྫཾ, ཏཏོ ལདྡྷེན ཙ དྷམྨཏོ ཨནཔེཏཏྟཱ དྷམྨེན བྷོགེན མཱཏཱཔིཏརོ བྷརེཡྻ. ཨཐ སོ གིཧཱི ཨེཝཾ ཨཔྤམཏྟོ ཨཱདིཏོ པབྷུཏི ཝུཏྟཾ ཨིམཾ ཝཏྟཾ ཝཏྟཡནྟོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ ཡེ ཏེ ཨཏྟནོ ཨཱབྷཱཡ ཨནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམེཏྭཱ ཨཱལོཀཀརཎེན སཡམྤབྷཱཏི ལདྡྷནཱམཱ ཚ ཀཱམཱཝཙརདེཝཱ, ཏེ སཡམྤབྷེ ནཱམ དེཝེ ཨུཔེཏི བྷཛཏི ཨལླཱིཡཏི, ཏེསཾ ནིབྦཏྟཊྛཱནེ ནིབྦཏྟཏཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ དྷམྨིཀསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིཊྛིཏོ ཙ དུཏིཡོ ཝགྒོ ཨཏྠཝཎྞནཱནཡཏོ, ནཱམེན

ཙཱུལ༹ཝགྒོཏི.

༣. མཧཱཝགྒོ

༡. པབྦཛྫཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༠༨. པབྦཛྫཾ ཀིཏྟཡིསྶཱམཱིཏི པབྦཛྫཱསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བྷགཝཏི ཀིར སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརནྟེ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི – ‘‘སཱརིཔུཏྟཱདཱིནཾ མཧཱསཱཝཀཱནཾ པབྦཛྫཱ ཀིཏྟིཏཱ, ཏཾ བྷིཀྑཱུ ཙ ཨུཔཱསཀཱ ཙ ཛཱནནྟི. བྷགཝཏོ པན ཨཀིཏྟིཏཱ, ཡཾནཱུནཱཧཾ ཀིཏྟེཡྻ’’ནྟི. སོ ཛེཏཝནཝིཧཱརེ ཨཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཙིཏྟབཱིཛནིཾ གཧེཏྭཱ བྷིཀྑཱུནཾ བྷགཝཏོ པབྦཛྫཾ ཀིཏྟེནྟོ ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི.

ཏཏྠ ཡསྨཱ པབྦཛྫཾ ཀིཏྟེནྟེན ཡཐཱ པབྦཛི, ཏཾ ཀིཏྟེཏབྦཾ. ཡཐཱ ཙ པབྦཛི, ཏཾ ཀིཏྟེནྟེན ཡཐཱ ཝཱིམཾསམཱནོ པབྦཛྫཾ རོཙེསི, ཏཾ ཀིཏྟེཏབྦཾ. ཏསྨཱ ‘‘པབྦཛྫཾ ཀིཏྟཡིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཡཐཱ པབྦཛཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཙཀྑུམཱཏི པཉྩཧི ཙཀྑཱུཧི ཙཀྑུམཱ ཙཀྑུསམྤནྣོཏི ཨཏྠོ. སེསམཱདིགཱཐཱཡ ཨུཏྟཱནམེཝ.

༤༠༩. ཨིདཱནི ‘‘ཡཐཱ ཝཱིམཾསམཱནོ’’ཏི ཏམཏྠཾ པཀཱསེནྟོ ཨཱཧ ‘‘སམྦཱདྷོཡ’’ནྟི. ཏཏྠ སམྦཱདྷོཏི པུཏྟདཱརཱདིསམྤཱིལ༹ནེན ཀིལེསསམྤཱིལ༹ནེན ཙ ཀུསལཀིརིཡཱཡ ཨོཀཱསརཧིཏོ. རཛསྶཱཡཏནནྟི ཀམྦོཛཱདཡོ ཝིཡ ཨསྶཱདཱིནཾ, རཱགཱདིརཛསྶ ཨུཔྤཏྟིདེསོ. ཨབྦྷོཀཱསོཏི ཝུཏྟསམྦཱདྷཔཊིཔཀྑབྷཱཝེན ཨཱཀཱསོ ཝིཡ ཝིཝཊཱ. ཨིཏི དིསྭཱན པབྦཛཱིཏི ཨིཏི གྷརཱཝཱསཔབྦཛྫཱསུ བྱཱདྷིཛརཱམརཎེཧི སུཊྛུཏརཾ ཙོདིཡམཱནཧདཡོ ཨཱདཱིནཝམཱནིསཾསཉྩ ཝཱིམཾསིཏྭཱ, མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིཏྭཱ, ཨནོམཱནདཱིཏཱིརེ ཁགྒེན ཀེསེ ཚིནྡིཏྭཱ, ཏཱཝདེཝ ཙ དྭངྒུལམཏྟསཎྛིཏསམཎསཱརུཔྤཀེསམསྶུ ཧུཏྭཱ གྷཊིཀཱརེན བྲཧྨུནཱ ཨུཔནཱིཏེ ཨཊྛ པརིཀྑཱརེ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨེཝཾ ནིཝཱསེཏབྦཾ པཱརུཔིཏབྦ’’ནྟི ཀེནཙི ཨནནུསིཊྛོ ཨནེཀཛཱཏིསཧསྶཔཝཏྟིཏེན ཨཏྟནོ པབྦཛྫཱཙིཎྞེནེཝ སིཀྑཱཔིཡམཱནོ པབྦཛི. ཨེཀཾ ཀཱསཱཝཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཨེཀཾ ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཀརིཏྭཱ ཨེཀཾ ཙཱིཝརཾ ཁནྡྷེ ཀརིཏྭཱ མཏྟིཀཱཔཏྟཾ ཨཾསེ ཨཱལགྒེཏྭཱ པབྦཛིཏཝེསཾ ཨདྷིཊྛཱསཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝ.

༤༡༠. ཨེཝཾ བྷགཝཏོ པབྦཛྫཾ ཀིཏྟེཏྭཱ ཏཏོ པརཾ པབྦཛིཏཔཊིཔཏྟིཾ ཨནོམཱནདཱིཏཱིརཾ ཧིཏྭཱ པདྷཱནཱཡ གམནཉྩ པཀཱསེཏུཾ ‘‘པབྦཛིཏྭཱན ཀཱཡེནཱ’’ཏིཨཱདིཾ སབྦམབྷཱསི. ཏཏྠ ཀཱཡེན པཱཔཀམྨཾ ཝིཝཛྫཡཱིཏི ཏིཝིདྷཾ ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ ཝཛྫེསི. ཝཙཱིདུཙྩརིཏནྟི ཙཏུབྦིདྷཾ ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ. ཨཱཛཱིཝཾ པརིསོདྷཡཱིཏི མིཙྪཱཛཱིཝཾ ཧིཏྭཱ སམྨཱཛཱིཝམེཝ པཝཏྟཡི.

༤༡༡. ཨེཝཾ ཨཱཛཱིཝཊྛམཀསཱིལཾ སོདྷེཏྭཱ ཨནོམཱནདཱིཏཱིརཏོ ཏིཾསཡོཛནཔྤམཱཎཾ སཏྟཱཧེན ཨགམཱ རཱཛགཧཾ བུདྡྷོ. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཡདཱ རཱཛགཧཾ ཨགམཱསི, ཏདཱ བུདྡྷོ ན ཧོཏི, ཏཐཱཔི བུདྡྷསྶ པུབྦཙརིཡཱཏི ཀཏྭཱ ཨེཝཾ ཝཏྟུཾ ལབྦྷཏི – ‘‘ཨིདྷ རཱཛཱ ཛཱཏོ, ཨིདྷ རཛྫཾ ཨགྒཧེསཱི’’ཏིཨཱདི ལོཀིཡཝོཧཱརཝཙནཾ ཝིཡ. མགདྷཱནནྟི མགདྷཱནཾ ཛནཔདསྶ ནགརནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. གིརིབྦཛནྟི ཨིདམྤི ཏསྶ ནཱམཾ. ཏཉྷི པཎྜཝགིཛ྄ཛྷཀཱུཊཝེབྷཱརཨིསིགིལིཝེཔུལླནཱམཀཱནཾ པཉྩནྣཾ གིརཱིནཾ མཛ྄ཛྷེ ཝཛོ ཝིཡ ཋིཏཾ, ཏསྨཱ ‘‘གིརིབྦཛ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. པིཎྜཱཡ ཨབྷིཧཱརེསཱིཏི བྷིཀྑཏྠཱཡ ཏསྨིཾ ནགརེ ཙརི. སོ ཀིར ནགརདྭཱརེ ཋཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘སཙཱཧཾ རཉྙོ བིམྦིསཱརསྶ ཨཏྟནོ ཨཱགམནཾ ནིཝེདེཡྻཾ, ‘སུདྡྷོདནསྶ པུཏྟོ སིདྡྷཏྠོ ནཱམ ཀུམཱརོ ཨཱགཏོ’ཏི བཧུམྤི མེ པཙྩཡཾ ཨབྷིཧརེཡྻ. ན ཁོ པན མེ ཏཾ པཏིརཱུཔཾ པབྦཛིཏསྶ ཨཱརོཙེཏྭཱ པཙྩཡགཧཎཾ, ཧནྡཱཧཾ པིཎྜཱཡ ཙརཱམཱི’’ཏི དེཝདཏྟིཡཾ པཾསུཀཱུལཙཱིཝརཾ པཱརུཔིཏྭཱ མཏྟིཀཱཔཏྟཾ གཧེཏྭཱ པཱཙཱིནདྭཱརེན ནགརཾ པཝིསིཏྭཱ ཨནུགྷརཾ པིཎྜཱཡ ཨཙརི. ཏེནཱཧ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ – ‘‘པིཎྜཱཡ ཨབྷིཧཱརེསཱི’’ཏི. ཨཱཀིཎྞཝརལཀྑཎོཏི སརཱིརེ ཨཱཀིརིཏྭཱ ཝིཡ ཋཔིཏཝརལཀྑཎོ ཝིཔུལཝརལཀྑཎོ ཝཱ. ཝིཔུལམྤི ཧི ‘‘ཨཱཀིཎྞ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཨཱཀིཎྞལུདྡོ པུརིསོ, དྷཱཏིཙེལཾཝ མཀྑིཏོ’’ཏི (ཛཱ. ༡.༦.༡༡༨; ༡.༩.༡༠༦). ཝིཔུལལུདྡོཏི ཨཏྠོ.

༤༡༢. ཏམདྡསཱཏི ཏཏོ ཀིར པུརིམཱནི སཏྟ དིཝསཱནི ནགརེ ནཀྑཏྟཾ གྷོསིཏཾ ཨཧོསི. ཏཾ དིཝསཾ པན ‘‘ནཀྑཏྟཾ ཝཱིཏིཝཏྟཾ, ཀམྨནྟཱ པཡོཛེཏབྦཱ’’ཏི བྷེརི ཙརི. ཨཐ མཧཱཛནོ རཱཛངྒཎེ སནྣིཔཏི. རཱཛཱཔི ‘‘ཀམྨནྟཾ སཾཝིདཧིསྶཱམཱི’’ཏི སཱིཧཔཉྫརཾ ཝིཝརིཏྭཱ བལཀཱཡཾ པསྶནྟོ ཏཾ པིཎྜཱཡ ཨབྷིཧཱརེནྟཾ མཧཱསཏྟཾ ཨདྡས. ཏེནཱཧ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ – ‘‘ཏམདྡསཱ བིམྦིསཱརོ, པཱསཱདསྨིཾ པཏིཊྛིཏོ’’ཏི. ཨིམམཏྠཾ ཨབྷཱསཐཱཏི ཨིམཾ ཨཏྠཾ ཨམཙྩཱནཾ ཨབྷཱསི.

༤༡༣. ཨིདཱནི ཏཾ ཏེསཾ ཨམཙྩཱནཾ བྷཱསིཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཨིམཾ བྷོནྟོ’’ཏི. ཏཏྠ ཨིམནྟི སོ རཱཛཱ བོདྷིསཏྟཾ དསྶེཏི, བྷོནྟོཏི ཨམཙྩེ ཨཱལཔཏི. ནིསཱམེཐཱཏི པསྶཐ. ཨབྷིརཱུཔོཏི དསྶནཱིཡངྒཔཙྩངྒོ. བྲཧྨཱཏི ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤནྣོ. སུཙཱིཏི པརིསུདྡྷཚཝིཝཎྞོ. ཙརཎེནཱཏི གམནེན.

༤༡༤-༥. ནཱིཙཀུལཱམིཝཱཏི ནཱིཙཀུལཱ ཨིཝ པབྦཛིཏོ ན ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. མཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ. ཀུཧིཾ བྷིཀྑུ གམིསྶཏཱིཏི ཨཡཾ བྷིཀྑུ ཀུཧིཾ གམིསྶཏི, ཨཛྫ ཀཏྠ ཝསིསྶཏཱིཏི ཛཱནིཏུཾ རཱཛདཱུཏཱ སཱིགྷཾ གཙྪནྟུ. དསྶནཀཱམཱ ཧི མཡཾ ཨསྶཱཏི ཨིམིནཱ ཨདྷིཔྤཱཡེན ཨཱཧ. གུཏྟདྭཱརོ ཨོཀྑིཏྟཙཀྑུཏཱཡ, སུསཾཝུཏོ སཏིཡཱ. གུཏྟདྭཱརོ ཝཱ སཏིཡཱ, སུསཾཝུཏོ པཱསཱདིཀེན སངྒྷཱཊིཙཱིཝརདྷཱརཎེན.

༤༡༦. ཁིཔྤཾ པཏྟཾ ཨཔཱུརེསཱིཏི སམྤཛཱནཏྟཱ པཏིསྶཏཏྟཱ ཙ ཨདྷིཀཾ ཨགཎྷནྟོ ‘‘ཨལཾ ཨེཏྟཱཝཏཱ’’ཏི ཨཛ྄ཛྷཱསཡཔཱུརཎེན ཁིཔྤཾ པཏྟཾ ཨཔཱུརེསི. མུནཱིཏི མོནཏྠཱཡ པཊིཔནྣཏྟཱ ཨཔྤཏྟམུནིབྷཱཝོཔི མུནིཨིཙྩེཝ ཝུཏྟོ, ལོཀཝོཧཱརེན ཝཱ. ལོཀིཡཱ ཧི ཨམོནསམྤཏྟམྤི པབྦཛིཏཾ ‘‘མུནཱི’’ཏི བྷཎནྟི. པཎྜཝཾ ཨབྷིཧཱརེསཱིཏི ཏཾ པབྦཏཾ ཨབྷིརུཧི. སོ ཀིར མནུསྶེ པུཙྪི ‘‘ཨིམསྨིཾ ནགརེ པབྦཛིཏཱ ཀཏྠ ཝསནྟཱི’’ཏི. ཨཐསྶ ཏེ ‘‘པཎྜཝསྶ ཨུཔརི པུརཏྠཱབྷིམུཁཔབྦྷཱརེ’’ཏི ཨཱརོཙེསུཾ. ཏསྨཱ ཏམེཝ པཎྜཝཾ ཨབྷིཧཱརེསི ‘‘ཨེཏྠ ཝཱསོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཙིནྟེཏྭཱ.

༤༡༩-༢༣. བྱགྒྷུསབྷོཝ སཱིཧོཝ གིརིགབྦྷརེཏི གིརིགུཧཱཡཾ བྱགྒྷོ ཝིཡ ཨུསབྷོ ཝིཡ སཱིཧོ ཝིཡ ཙ ནིསིནྣོཏི ཨཏྠོ. ཨེཏེ ཧི ཏཡོ སེཊྛཱ ཝིགཏབྷཡབྷེརཝཱ གིརིགབྦྷརེ ནིསཱིདནྟི, ཏསྨཱ ཨེཝཾ ཨུཔམཾ ཨཀཱསི. བྷདྡཡཱནེནཱཏི ཧཏྠིཨསྶརཐསིཝིཀཱདིནཱ ཨུཏྟམཡཱནེན. སཡཱནབྷཱུམིཾ ཡཱཡིཏྭཱཏི ཡཱཝཏིཀཱ བྷཱུམི ཧཏྠིཨསྶཱདིནཱ ཡཱནེན སཀྐཱ གནྟུཾ, ཏཾ གནྟྭཱ. ཨཱསཛྫཱཏི པཏྭཱ, སམཱིཔམསྶ གནྟྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨུཔཱཝིསཱིཏི ནིསཱིདི. ཡུཝཱཏི ཡོབྦནསམྤནྣོ. དཧརོཏི ཛཱཏིཡཱ ཏརུཎོ. པཋམུཔྤཏྟིཀོ སུསཱུཏི ཏདུབྷཡཝིསེསནམེཝ. ཡུཝཱ སུསཱུཏི ཨཏིཡོབྦནོ. པཋམུཔྤཏྟིཀོཏི པཋམེནེཝ ཡོབྦནཝེསེན ཨུཊྛིཏོ. དཧརོ ཙཱསཱིཏི སཏི ཙ དཧརཏྟེ སུསུ བཱལཀོ ཝིཡ ཁཱཡསཱིཏི.

༤༢༤-༥. ཨནཱིཀགྒནྟི བལཀཱཡཾ སེནཱམུཁཾ. དདཱམི བྷོགེ བྷུཉྫསྶཱུཏི ཨེཏྠ ‘‘ཨཧཾ ཏེ ཨངྒམགདྷེསུ ཡཱཝིཙྪསི, ཏཱཝ དདཱམི བྷོགེ. ཏཾ ཏྭཾ སོབྷཡནྟོ ཨནཱིཀགྒཾ ནཱགསངྒྷཔུརཀྑཏོ བྷུཉྫསྶཱུ’’ཏི ཨེཝཾ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. ཨུཛུཾ ཛནཔདོ རཱཛཱཏི ‘‘དདཱམི བྷོགེ བྷུཉྫསྶུ, ཛཱཏིཾ ཨཀྑཱཧི པུཙྪིཏོ’’ཏི ཨེཝཾ ཀིར ཝུཏྟོ མཧཱཔུརིསོ ཙིནྟེསི – ‘‘སཙེ ཨཧཾ རཛྫེན ཨཏྠིཀོ ཨསྶཾ, ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱདཡོཔི མཾ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ རཛྫེན ནིམནྟེཡྻུཾ, གེཧེ ཋིཏོ ཨེཝ ཝཱ ཙཀྐཝཏྟིརཛྫཾ ཀཱརེཡྻཾ. ཨཡཾ པན རཱཛཱ ཨཛཱནནྟོ ཨེཝམཱཧ – ‘ཧནྡཱཧཾ, ཏཾ ཛཱནཱཔེམཱི’’’ཏི བཱཧཾ ཨུཙྩཱརེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཱགཏདིསཱབྷཱགཾ ནིདྡིསནྟོ ‘‘ཨུཛུཾ ཛནཔདོ རཱཛཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཧིམཝནྟསྶ པསྶཏོཏི བྷཎནྟོ སསྶསམྤཏྟིཝེཀལླཱབྷཱཝཾ དསྶེཏི. ཧིམཝནྟཉྷི ནིསྶཱཡ པཱསཱཎཝིཝརསམྦྷཝཱ མཧཱསཱལཱཔི པཉྩཧི ཝུདྡྷཱིཧི ཝཌྜྷནྟི, ཀིམངྒཾ པན ཁེཏྟེ ཝུཏྟཱནི སསྶཱནི. དྷནཝཱིརིཡེན སམྤནྣོཏི བྷཎནྟོ སཏྟཧི རཏནེཧི ཨཝེཀལླཏྟཾ, པརརཱཛཱུཧི ཨཏཀྐནཱིཡཾ ཝཱིརཔུརིསཱདྷིཊྛིཏབྷཱཝཉྩསྶ དསྶེཏི. ཀོསལེསུ ནིཀེཏིནོཏི བྷཎནྟོ ནཝཀརཱཛབྷཱཝཾ པཊིཀྑིཔཏི. ནཝཀརཱཛཱ ཧི ནིཀེཏཱིཏི ན ཝུཙྩཏི. ཡསྶ པན ཨཱདིཀཱལཏོ པབྷུཏི ཨནྭཡཝསེན སོ ཨེཝ ཛནཔདོ ནིཝཱསོ, སོ ནིཀེཏཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཏཐཱརཱུཔོ ཙ རཱཛཱ སུདྡྷོདནོ, ཡཾ སནྡྷཱཡཱཧ ‘‘ཀོསལེསུ ནིཀེཏིནོ’’ཏི. ཏེན ཨནྭཡཱགཏམྤི བྷོགསམྤཏྟིཾ དཱིཔེཏི.

༤༢༦. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨཏྟནོ བྷོགསམྤཏྟིཾ དཱིཔེཏྭཱ ‘‘ཨཱདིཙྩཱ ནཱམ གོཏྟེན, སཱཀིཡཱ ནཱམ ཛཱཏིཡཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཛཱཏིསམྤཏྟིཉྩ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ཡཾ ཝུཏྟཾ རཉྙཱ ‘‘དདཱམི བྷོགེ བྷུཉྫསྶཱུ’’ཏི, ཏཾ པཊིཀྑིཔནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཏམྷཱ ཀུལཱ པབྦཛིཏོམྷི, ན ཀཱམེ ཨབྷིཔཏྠཡ’’ནྟི. ཡདི ཧི ཨཧཾ ཀཱམེ ཨབྷིཔཏྠཡེཡྻཾ, ན ཨཱིདིསཾ དྷནཝཱིརིཡསམྤནྣཾ དྭཱསཱིཏིསཧསྶཝཱིརཔུརིསསམཱཀུལཾ ཀུལཾ ཚཌྜེཏྭཱ པབྦཛེཡྻནྟི ཨཡཾ ཀིརེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༤༢༧. ཨེཝཾ རཉྙོ ཝཙནཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཏཏོ པརཾ ཨཏྟནོ པབྦཛྫཱཧེཏུཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཀཱམེསྭཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ, ནེཀྑམྨཾ དཊྛུ ཁེམཏོ’’ཏི. ཨེཏཾ ‘‘པབྦཛིཏོམྷཱི’’ཏི ཨིམིནཱ སམྦནྡྷིཏབྦཾ. ཏཏྠ དཊྛཱུཏི དིསྭཱ. སེསམེཏྠ ཨིཏོ པུརིམགཱཐཱསུ ཙ ཡཾ ཡཾ ན ཝིཙཱརིཏཾ, ཏཾ ཏཾ སབྦཾ ཨུཏྟཱནཏྠཏྟཱ ཨེཝ ན ཝིཙཱརིཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཝཾ ཨཏྟནོ པབྦཛྫཱཧེཏུཾ ཝཏྭཱ པདྷཱནཏྠཱཡ གནྟུཀཱམོ རཱཛཱནཾ ཨཱམནྟེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘པདྷཱནཱཡ གམིསྶཱམི, ཨེཏྠ མེ རཉྫཏཱི མནོ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ – ཡསྨཱཧཾ, མཧཱརཱཛ, ནེཀྑམྨཾ དཊྛུ ཁེམཏོ པབྦཛིཏོ, ཏསྨཱ ཏཾ པརམཏྠནེཀྑམྨཾ ནིབྦཱནཱམཏཾ སབྦདྷམྨཱནཾ ཨགྒཊྛེན པདྷཱནཾ པཏྠེནྟོ པདྷཱནཏྠཱཡ གམིསྶཱམི, ཨེཏྠ མེ པདྷཱནེ རཉྫཏི མནོ, ན ཀཱམེསཱུཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཀིར རཱཛཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨཱཧ – ‘‘པུབྦེཝ མེཏཾ, བྷནྟེ, སུཏཾ ‘སུདྡྷོདནརཉྙོ ཀིར པུཏྟོ སིདྡྷཏྠཀུམཱརོ ཙཏྟཱརི པུབྦནིམིཏྟཱནི དིསྭཱ པབྦཛིཏྭཱ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི, སོཧཾ, བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ ཨདྷིམུཏྟིཾ དིསྭཱ ཨེཝཾཔསནྣོ ‘ཨདྡྷཱ བུདྡྷཏྟཾ པཱཔུཎིསྶཐཱ’ཏི. སཱདྷུ, བྷནྟེ, བུདྡྷཏྟཾ པཏྭཱ པཋམཾ མམ ཝིཛིཏཾ ཨོཀྐམེཡྻཱཐཱ’’ཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ པབྦཛྫཱསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. པདྷཱནསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༢༨. ཏཾ མཾ པདྷཱནཔཧིཏཏྟནྟི པདྷཱནསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ‘‘པདྷཱནཱཡ གམིསྶཱམི, ཨེཏྠ མེ རཉྫཏཱི མནོ’’ཏི ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ པབྦཛྫཱསུཏྟཾ ནིཊྛཱཔེསི. བྷགཝཱ གནྡྷཀུཊིཡཾ ནིསིནྣོ ཙིནྟེསི – ‘‘མཡཱ ཚབྦསྶཱནི པདྷཱནཾ པཏྠཡམཱནེན དུཀྐརཀཱརིཀཱ ཀཏཱ, ཏཾ ཨཛྫ བྷིཀྑཱུནཾ ཀཐེསྶཱམཱི’’ཏི. ཨཐ གནྡྷཀུཊིཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ བུདྡྷཱསནེ ནིསིནྣོ ‘‘ཏཾ མཾ པདྷཱནཔཧིཏཏྟ’’ནྟི ཨཱརབྷིཏྭཱ ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི.

ཏཏྠ ཏཾ མནྟི དྭཱིཧིཔི ཝཙནེཧི ཨཏྟཱནམེཝ ནིདྡིསཏི. པདྷཱནཔཧིཏཏྟནྟི ནིབྦཱནཏྠཱཡ པེསིཏཙིཏྟཾ པརིཙྩཏྟཨཏྟབྷཱཝཾ ཝཱ. ནདིཾ ནེརཉྫརཾ པཏཱིཏི ལཀྑཎཾ ནིདྡིསཏི. ལཀྑཎཉྷི པདྷཱནཔཧིཏཏྟཱཡ ནེརཉྫརཱ ནདཱི. ཏེནེཝ ཙེཏྠ ཨུཔཡོགཝཙནཾ. ཨཡཾ པནཏྠོ ‘‘ནདིཡཱ ནེརཉྫརཱཡཱ’’ཏི, ནེརཉྫརཱཡ ཏཱིརེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝིཔརཀྐམྨཱཏི ཨཏཱིཝ པརཀྐམིཏྭཱ. ཛྷཱཡནྟནྟི ཨཔྤཱཎཀཛ྄ཛྷཱནམནུཡུཉྫནྟཾ. ཡོགཀྑེམསྶ པཏྟིཡཱཏི ཙཏཱུཧི ཡོགེཧི ཁེམསྶ ནིབྦཱནསྶ ཨདྷིགམཏྠཾ.

༤༢༩. ནམུཙཱིཏི མཱརོ. སོ ཧི ཨཏྟནོ ཝིསཡཱ ནིཀྑམིཏུཀཱམེ དེཝམནུསྶེ ན མུཉྩཏི, ཨནྟརཱཡཾ ནེསཾ ཀརོཏི, ཏསྨཱ ‘‘ནམུཙཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཀརུཎཾ ཝཱཙནྟི ཨནུདྡཡཱཡུཏྟཾ ཝཱཙཾ. བྷཱསམཱནོ ཨུཔཱགམཱིཏི ཨིདཾ ཨུཏྟཱནམེཝ. ཀསྨཱ པན ཨུཔཱགཏོ? མཧཱཔུརིསོ ཀིར ཨེཀདིཝསཾ ཙིནྟེསི – ‘‘སབྦདཱ ཨཱཧཱརཾ པརིཡེསམཱནོ ཛཱིཝིཏེ སཱཔེཀྑོ ཧོཏི, ན ཙ སཀྐཱ ཛཱིཝིཏེ སཱཔེཀྑེན ཨམཏཾ ཨདྷིགནྟུ’’ནྟི. ཏཏོ ཨཱཧཱརུཔཙྪེདཱཡ པཊིཔཛྫི, ཏེན ཀིསོ དུབྦཎྞོ ཙ ཨཧོསི. ཨཐ མཱརོ ‘‘ཨཡཾ སམྦོདྷཱཡ མགྒོ ཧོཏི, ན ཧོཏཱིཏི ཨཛཱནནྟོ ཨཏིགྷོརཾ ཏཔཾ ཀརོཏི, ཀདཱཙི མམ ཝིསཡཾ ཨཏིཀྐམེཡྻཱ’’ཏི བྷཱིཏོ ‘‘ཨིདཉྩིདཉྩ ཝཏྭཱ ཝཱརེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱགཏོ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཀིསོ ཏྭམསི དུབྦཎྞོ, སནྟིཀེ མརཎཾ ཏཝཱ’’ཏི.

༤༣༠. ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱ ཨཐསྶ མརཎསནྟིཀབྷཱཝཾ སཱཝེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘སཧསྶབྷཱགོ མརཎསྶ, ཨེཀཾསོ ཏཝ ཛཱིཝིཏ’’ནྟི. ཏསྶཏྠོ – སཧསྶཾ བྷཱགཱནཾ ཨསྶཱཏི སཧསྶབྷཱགོ. ཀོ སོ? མརཎསྶ པཙྩཡོཏི པཱཋསེསོ. ཨེཀོ ཨཾསོཏི ཨེཀཾསོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཨཡཾ ཨཔྤཱཎཀཛ྄ཛྷཱནཱདིསཧསྶབྷཱགོ ཏཝ མརཎསྶ པཙྩཡོ, ཏཏོ པན ཏེ ཨེཀོ ཨེཝ བྷཱགོ ཛཱིཝིཏཾ, ཨེཝཾ སནྟིཀེ མརཎཾ ཏཝཱཏི. ཨེཝཾ མརཎསྶ སནྟིཀབྷཱཝཾ སཱཝེཏྭཱ ཨཐ ནཾ ཛཱིཝིཏེ སམུསྶཱཧེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཛཱིཝ བྷོ ཛཱིཝིཏཾ སེཡྻོ’’ཏི. ཀཐཾ སེཡྻོཏི ཙེ. ཛཱིཝཾ པུཉྙཱནི ཀཱཧསཱིཏི.

༤༣༡. ཨཐ ཨཏྟནཱ སམྨཏཱནི པུཉྙཱནི དསྶེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཙརཏོ ཙ ཏེ བྲཧྨཙརིཡ’’ནྟི. ཏཏྠ བྲཧྨཙརིཡནྟི ཀཱལེན ཀཱལཾ མེཐུནཝིརཏིཾ སནྡྷཱཡཱཧ, ཡཾ ཏཱཔསཱ ཀརོནྟི. ཛཱུཧཏོཏི ཛུཧནྟསྶ. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ.

༤༣༢. དུགྒོ མགྒོཏི ཨིམཾ པན ཨཌྜྷགཱཐཾ པདྷཱནཝིཙྪནྡཾ ཛནེནྟོ ཨཱཧ. ཏཏྠ ཨཔྤཱཎཀཛ྄ཛྷཱནཱདིགཧནཏྟཱ དུཀྑེན གནྟབྦོཏི དུགྒོ, དུཀྑིཏཀཱཡཙིཏྟེན ཀཏྟབྦཏྟཱ དུཀྐརོ, སནྟིཀམརཎེན ཏཱདིསེནཱཔི པཱཔུཎིཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏོ དུརབྷིསམྦྷཝོཏི ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨིཏོ པརཾ ཨིམཱ གཱཐཱ བྷཎཾ མཱརོ, ཨཊྛཱ བུདྡྷསྶ སནྟིཀེཏི ཨཡམུཔཌྜྷགཱཐཱ སངྒཱིཏིཀཱརེཧི ཝུཏྟཱ. སཀལགཱཐཱཔཱིཏི ཨེཀེ. བྷགཝཏཱ ཨེཝ པན པརཾ ཝིཡ ཨཏྟཱནཾ ནིདྡིསནྟེན སབྦམེཏྠ ཨེཝཾཛཱཏིཀཾ ཝུཏྟནྟི ཨཡམམྷཱཀཾ ཁནྟི. ཏཏྠ ཨཊྛཱཏི ཨཊྛཱསི. སེསཾ ཨུཏྟཱནམེཝ.

༤༣༣. ཚཊྛགཱཐཱཡ ཡེནཏྠེནཱཏི ཨེཏྠ པརེསཾ ཨནྟརཱཡཀརཎེན ཨཏྟནོ ཨཏྠེན ཏྭཾ, པཱཔིམ, ཨཱགཏོསཱིཏི ཨཡམདྷིཔྤཱཡོ. སེསཾ ཨུཏྟཱནམེཝ.

༤༣༤. ‘‘ཛཱིཝཾ པུཉྙཱནི ཀཱཧསཱི’’ཏི ཨིདཾ པན ཝཙནཾ པཊིཀྑིཔནྟོ ‘‘ཨཎུམཏྟོཔཱི’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ པུཉྙེནཱཏི ཝཊྚགཱམིཾ མཱརེན ཝུཏྟཾ པུཉྙཾ སནྡྷཱཡ བྷཎཏི. སེསཾ ཨུཏྟཱནམེཝ.

༤༣༥. ཨིདཱནི ‘‘ཨེཀཾསོ ཏཝ ཛཱིཝིཏ’’ནྟི ཨིདཾ ཝཙནཾ ཨཱརབྦྷ མཱརཾ སནྟཛྫེནྟོ ‘‘ཨཏྠི སདྡྷཱ’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྲཱཡམདྷིཔྤཱཡོ – ཨརེ, མཱར, ཡོ ཨནུཏྟརེ སནྟིཝརཔདེ ཨསྶདྡྷོ བྷཝེཡྻ, སདྡྷོཔི ཝཱ ཀུསཱིཏོ, སདྡྷོ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ སམཱནོཔི ཝཱ དུཔྤཉྙོ, ཏཾ ཏྭཾ ཛཱིཝིཏམནུཔུཙྪམཱནོ སོབྷེཡྻཱསི, མཡ྄ཧཾ པན ཨནུཏྟརེ སནྟིཝརཔདེ ཨོཀཔྤནསདྡྷཱ ཨཏྠི, ཏཐཱ ཀཱཡིཀཙེཏསིཀམསིཐིལཔརཀྐམཏཱསངྑཱཏཾ ཝཱིརིཡཾ, ཝཛིརཱུཔམཱ པཉྙཱ ཙ མམ ཝིཛྫཏི, སོ ཏྭཾ ཨེཝཾ མཾ པཧིཏཏྟཾ ཨུཏྟམཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཀིཾ ཛཱིཝམནུཔུཙྪསི, ཀསྨཱ ཛཱིཝིཏཾ པུཙྪསི. པཉྙཱ ཙ མམཱཏི ཨེཏྠ ཙ སདྡེན སཏི སམཱདྷི ཙ. ཨེཝཾ སནྟེ ཡེཧི པཉྩཧི ཨིནྡྲིཡེཧི སམནྣཱགཏཱ ནིབྦཱནཾ པཱཔུཎནྟི, ཏེསུ ཨེཀེནཱཔི ཨཝིརཧིཏཾ ཨེཝཾ མཾ པཧིཏཏྟཾ ཀིཾ ཛཱིཝམནུཔུཙྪསི? ནནུ – ཨེཀཱཧཾ ཛཱིཝིཏཾ སེཡྻོ, ཝཱིརིཡམཱརབྷཏོ དལ༹ྷཾ (དྷ. པ. ༡༡༢). པཉྙཝནྟསྶ ཛྷཱཡིནོ, པསྶཏོ ཨུདཡབྦཡནྟི (དྷ. པ. ༡༡༡, ༡༡༣).

༤༣༦-༨. ཨེཝཾ མཱརཾ སནྟཛྫེཏྭཱ ཨཏྟནོ དེཧཙིཏྟཔྤཝཏྟིཾ དསྶེནྟོ ‘‘ནདཱིནམཔཱི’’པི གཱཐཱཏྟཡམཱཧ. ཏམཏྠཏོ པཱཀཊམེཝ. ཨཡཾ པན ཨདྷིཔྤཱཡཝཎྞནཱ – ཡྭཱཡཾ མམ སརཱིརེ ཨཔྤཱཎཀཛ྄ཛྷཱནཝཱིརིཡཝེགསམུཊྛིཏོ ཝཱཏོ ཝཏྟཏི, ལོཀེ གངྒཱཡམུནཱདཱིནཾ ནདཱིནམྤི སོཏཱནི ཨཡཾ ཝིསོསཡེ, ཀིཉྩ མེ ཨེཝཾ པཧིཏཏྟསྶ ཙཏུནཱལི༹མཏྟཾ ལོཧིཏཾ ན ཨུཔསོསེཡྻ. ན ཀེཝལཉྩ མེ ལོཧིཏམེཝ སུསྶཏི, ཨཔིཙ ཁོ པན ཏམྷི ལོཧིཏེ སུསྶམཱནམྷི བདྡྷཱབདྡྷབྷེདཾ སརཱིརཱནུགཏཾ པིཏྟཾ, ཨསིཏཔཱིཏཱདིཔཊིཙྪཱདཀཾ ཙཏུནཱལི༹མཏྟམེཝ སེམྷཉྩ, ཀིཉྩཱཔརཾ ཏཏྟཀམེཝ མུཏྟཉྩ ཨོཛཉྩ སུསྶཏི, ཏེསུ ཙ སུསྶམཱནེསུ མཾསཱནིཔི ཁཱིཡནྟི, ཏསྶ མེ ཨེཝཾ ཨནུཔུབྦེན མཾསེསུ ཁཱིཡམཱནེསུ བྷིཡྻོ ཙིཏྟཾ པསཱིདཏི, ན ཏྭེཝ ཏཔྤཙྩཡཱ སཾསཱིདཏི. སོ ཏྭཾ ཨཱིདིསཾ ཙིཏྟམཛཱནནྟོ སརཱིརམཏྟམེཝ དིསྭཱ བྷཎསི ‘‘ཀིསོ ཏྭམསི དུབྦཎྞོ, སནྟིཀེ མརཎཾ ཏཝཱ’’ཏི. ན ཀེཝལཉྩ མེ ཙིཏྟམེཝ པསཱིདཏི, ཨཔིཙ ཁོ པན བྷིཡྻོ སཏི ཙ པཉྙཱ ཙ སམཱདྷི མམ ཏིཊྛཏི, ཨཎུམཏྟོཔི པམཱདོ ཝཱ སམྨོཧོ ཝཱ ཙིཏྟཝིཀྑེཔོ ཝཱ ནཏྠི, ཏསྶ མཡ྄ཧཾ ཨེཝཾ ཝིཧརཏོ ཡེ ཀེཙི སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨཏཱིཏཾ ཝཱ ཨདྡྷཱནཾ ཨནཱགཏཾ ཝཱ ཨེཏརཧི ཝཱ ཨོཔཀྐམིཀཱ ཝེདནཱ ཝེདཡནྟི, ཏཱསཾ ནིདསྶནབྷཱུཏཾ པཏྟསྶ ཨུཏྟམཝེདནཾ. ཡཐཱ ཨཉྙེསཾ དུཀྑེན ཕུཊྛཱནཾ སུཁཾ, སཱིཏེན ཨུཎྷཾ, ཨུཎྷེན སཱིཏཾ, ཁུདཱཡ བྷོཛནཾ, པིཔཱསཱཡ ཕུཊྛཱནཾ ཨུདཀཾ ཨཔེཀྑཏེ ཙིཏྟཾ, ཨེཝཾ པཉྩསུ ཀཱམགུཎེསུ ཨེཀཀཱམམྤི ནཱཔེཀྑཀེ ཙིཏྟཾ. ‘‘ཨཧོ ཝཏཱཧཾ སུབྷོཛནཾ བྷུཉྫིཏྭཱ སུཁསེཡྻཾ སཡེཡྻ’’ནྟི ཨཱིདིསེནཱཀཱརེན མམ ཙིཏྟཾ ན ཨུཔྤནྣཾ, པསྶ, ཏྭཾ མཱར, སཏྟསྶ སུདྡྷཏནྟི.

༤༣༩-༤༡. ཨེཝཾ ཨཏྟནོ སུདྡྷཏཾ དསྶེཏྭཱ ‘‘ནིཝཱརེསྶཱམི ཏ’’ནྟི ཨཱགཏསྶ མཱརསྶ མནོརཐབྷཉྫནཏྠཾ མཱརསེནཾ ཀིཏྟེཏྭཱ ཏཱཡ ཨཔརཱཛིཏབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཀཱམཱ ཏེ པཋམཱ སེནཱ’’ཏིཨཱདིཀཱ ཚ གཱཐཱཡོ ཨཱཧ.

ཏཏྠ ཡསྨཱ ཨཱདིཏོཝ ཨགཱརིཡབྷཱུཏེ སཏྟེ ཝཏྠུཀཱམེསུ ཀིལེསཀཱམཱ མོཧཡནྟི, ཏེ ཨབྷིབྷུཡྻ ཨནགཱརིཡབྷཱཝཾ ཨུཔགཏཱནཾ པནྟེསུ ཝཱ སེནཱསནེསུ ཨཉྙཏརཉྙཏརེསུ ཝཱ ཨདྷིཀུསལེསུ དྷམྨེསུ ཨརཏི ཨུཔྤཛྫཏི. ཝུཏྟཉྩེཏཾ ‘‘པབྦཛིཏེན ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཨབྷིརཏི དུཀྐརཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༤.༣༣༡). ཏཏོ ཏེ པརཔཊིབདྡྷཛཱིཝིཀཏྟཱ ཁུཔྤིཔཱསཱ བཱདྷེཏི, ཏཱཡ བཱདྷིཏཱནཾ པརིཡེསནཏཎྷཱ ཙིཏྟཾ ཀིལམཡཏི, ཨཐ ནེསཾ ཀིལནྟཙིཏྟཱནཾ ཐིནམིདྡྷཾ ཨོཀྐམཏི. ཏཏོ ཝིསེསམནདྷིགཙྪནྟཱནཾ དུརབྷིསམྦྷཝེསུ ཨརཉྙཝནཔཏྠེསུ སེནཱསནེསུ ཝིཧརཏཾ ཨུཏྲཱསསཉྙིཏཱ བྷཱིརུ ཛཱཡཏི, ཏེསཾ ཨུསྶངྐིཏཔརིསངྐིཏཱནཾ དཱིགྷརཏྟཾ ཝིཝེཀརསམནསྶཱདཡམཱནཱནཾ ཝིཧརཏཾ ‘‘ན སིཡཱ ནུ ཁོ ཨེས མགྒོ’’ཏི པཊིཔཏྟིཡཾ ཝིཙིཀིཙྪཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཾ ཝིནོདེཏྭཱ ཝིཧརཏཾ ཨཔྤམཏྟཀེན ཝིསེསཱདྷིགམེན མཱནམཀྑཐམྦྷཱ ཛཱཡནྟི, ཏེཔི ཝིནོདེཏྭཱ ཝིཧརཏཾ ཏཏོ ཨདྷིཀཏརཾ ཝིསེསཱདྷིགམཾ ནིསྶཱཡ ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, ལཱབྷཱདིམུཙྪིཏཱ དྷམྨཔཏིརཱུཔཀཱནི པཀཱསེནྟཱ མིཙྪཱཡསཾ ཨདྷིགནྟྭཱ ཏཏྠ ཋིཏཱ ཛཱཏིཨཱདཱིཧི ཨཏྟཱནཾ ཨུཀྐཾསེནྟི, པརཾ ཝམྦྷེནྟི, ཏསྨཱ ཀཱམཱདཱིནཾ པཋམསེནཱདིབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ.

༤༤༢-༣. ཨེཝམེཏཾ དསཝིདྷཾ སེནཾ ཨུདྡིསིཏྭཱ ཡསྨཱ སཱ ཀཎྷདྷམྨསམནྣཱགཏཏྟཱ ཀཎྷསྶ ནམུཙིནོ ཨུཔཀཱརཱཡ སཾཝཏྟཏི, ཏསྨཱ ནཾ ཏཝ སེནཱཏི ནིདྡིསནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཨེསཱ ནམུཙི ཏེ སེནཱ, ཀཎྷསྶཱབྷིཔྤཧཱརིནཱི’’ཏི. ཏཏྠ ཨབྷིཔྤཧཱརིནཱིཏི སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ གྷཱཏནཱི ནིཔྤོཐནཱི, ཨནྟརཱཡཀརཱིཏི ཨཏྠོ. ན ནཾ ཨསཱུརོ ཛིནཱཏི, ཛེཏྭཱ ཙ ལབྷཏེ སུཁནྟི ཨེཝཾ ཏཝ སེནཾ ཨསཱུརོ ཀཱཡེ ཙ ཛཱིཝིཏེ ཙ སཱཔེཀྑོ པུརིསོ ན ཛིནཱཏི, སཱུརོ པན ཛིནཱཏི, ཛེཏྭཱ ཙ མགྒསུཁཾ ཕལསུཁཉྩ ཨདྷིགཙྪཏི. ཡསྨཱ ཙ ལབྷཏེ སུཁཾ, ཏསྨཱ སུཁཾ པཏྠཡམཱནོ ཨཧམྤི ཨེས མུཉྫཾ པརིཧརེཏི. སངྒཱམཱཝཙརཱ ཨནིཝཏྟིནོ པུརིསཱ ཨཏྟནོ ཨནིཝཏྟནཀབྷཱཝཝིཉྙཱཔནཏྠཾ སཱིསེ ཝཱ དྷཛེ ཝཱ ཨཱཝུདྷེ ཝཱ མུཉྫཏིཎཾ བནྡྷནྟི, ཏཾ ཨཡམྤི པརིཧརཏིཙྩེཝ མཾ དྷཱརེཧི. ཏཝ སེནཱཡ པརཱཛིཏསྶ དྷིརཏྠུ མམ ཛཱིཝིཏཾ, ཏསྨཱ ཨེཝཾ དྷཱརེཧི – སངྒཱམེ མེ མཏཾ སེཡྻོ, ཡཉྩེ ཛཱིཝེ པརཱཛིཏོ, ཡེན ཛཱིཝིཏེན པརཱཛིཏོ ཛཱིཝེ, ཏསྨཱ ཛཱིཝིཏཱ ཏཡཱ སམྨཱཔཊིཔནྣཱནཾ ཨནྟརཱཡཀརེན སདྡྷིཾ སངྒཱམེ མཏཾ མམ སེཡྻོཏི ཨཏྠོ.

༤༤༤. ཀསྨཱ མཏཾ སེཡྻོཏི ཙེ? ཡསྨཱ པགཱལ༹ྷེཏྠ…པེ… སུབྦཏཱ, ཨེཏྠ ཀཱམཱདིཀཱཡ ཨཏྟུཀྐཾསནཔརཝམྦྷནཔརིཡོསཱནཱཡ ཏཝ སེནཱཡ པགཱལ༹ྷཱ ནིམུགྒཱ ཨནུཔཝིཊྛཱ ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ན དིསྶནྟི, སཱིལཱདཱིཧི གུཎེཧི ནཔྤཀཱསནྟི, ཨནྡྷཀཱརཾ པཝིཊྛཱ ཝིཡ ཧོནྟི. ཨེཏེ ཨེཝཾ པགཱལ༹ྷཱ སམཱནཱ སཙེཔི ཀདཱཙི ཨུམྨུཛྫིཏྭཱ ནིམུཛྫནཔུརིསོ ཝིཡ ‘‘སཱཧུ སདྡྷཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨུམྨུཛྫནྟི, ཏཐཱཔི ཏཱཡ སེནཱཡ ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊཏྟཱ ཏཉྩ མགྒཾ ན ཛཱནནྟི ཁེམཾ ནིབྦཱནགཱམཱིནཾ, སབྦེཔི བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷཱདཡོ ཡེན གཙྪནྟི སུབྦཏཱཏི. ཨིམཾ པན གཱཐཾ སུཏྭཱ མཱརོ པུན ཀིཉྩི ཨཝཏྭཱ ཨེཝ པཀྐཱམི.

༤༤༥-༦. པཀྐནྟེ པན ཏསྨིཾ མཧཱསཏྟོ ཏཱཡ དུཀྐརཀཱརིཀཱཡ ཀིཉྩིཔི ཝིསེསཾ ཨནདྷིགཙྪནྟོ ཨནུཀྐམེན ‘‘སིཡཱ ནུ ཁོ ཨཉྙོ མགྒོ བོདྷཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཙིནྟེཏྭཱ ཨོལཱ༹རིཀཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཏྭཱ, བལཾ གཧེཏྭཱ, ཝིསཱཁཔུཎྞམདིཝསེ པགེཝ སུཛཱཏཱཡ པཱཡཱསཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ, བྷདྲཝནསཎྜེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཏཏྠ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ ནིབྦཏྟེནྟོ དིཝསཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ སཱཡནྷསམཡེ མཧཱབོདྷིམཎྜཱབྷིམུཁོ གནྟྭཱ སོཏྠིཡེན དིནྣཱ ཨཊྛ ཏིཎམུཊྛིཡོ བོདྷིམཱུལེ ཝིཀིརིཏྭཱ དསསཧསྶལོཀདྷཱཏུདེཝཏཱཧི ཀཏསཀྐཱརབཧུམཱནོ –

‘‘ཀཱམཾ ཏཙོ ཙ ནྷཱརུ ཙ, ཨཊྛི ཙ ཨཝསིསྶཏུ;

ཨུཔསུསྶཏུ ནིསྶེསཾ, སརཱིརེ མཾསལོཧིཏ’’ནྟི. –

ཙཏུརངྒཝཱིརིཡཾ ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ ‘‘ན དཱནི བུདྡྷཏྟཾ ཨཔཱཔུཎིཏྭཱ པལླངྐཾ བྷིནྡིསྶཱམཱི’’ཏི པཊིཉྙཾ ཀཏྭཱ ཨཔརཱཛིཏཔལླངྐེ ནིསཱིདི. ཏཾ ཉཏྭཱ མཱརོ པཱཔིམཱ ‘‘ཨཛྫ སིདྡྷཏྠོ པཊིཉྙཾ ཀཏྭཱ ནིསིནྣོ, ཨཛྫེཝ དཱནིསྶ སཱ པཊིཉྙཱ པཊིབཱཧིཏབྦཱ’’ཏི བོདྷིམཎྜཏོ ཡཱཝ ཙཀྐཝཱལ༹མཱཡཏཾ དྭཱདསཡོཛནཝིཏྠཱརཾ ཨུདྡྷཾ ནཝཡོཛནམུགྒཏཾ མཱརསེནཾ སམུཊྛཱཔེཏྭཱ དིཡཌྜྷཡོཛནསཏཔྤམཱཎཾ གིརིམེཁལཾ ཧཏྠིརཱཛཱནཾ ཨཱརུཡ྄ཧ བཱཧུསཧསྶཾ མཱཔེཏྭཱ ནཱནཱཝུདྷཱནི གཧེཏྭཱ ‘‘གཎྷཐ, ཧནཐ, པཧརཐཱ’’ཏི བྷཎནྟོ ཨཱལ༹ཝཀསུཏྟེ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱ ཝུཊྛིཡོ མཱཔེསི, ཏཱ མཧཱཔུརིསཾ པཏྭཱ ཏཏྠ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱ ཨེཝ སམྤཛྫིཾསུ. ཏཏོ ཝཛིརངྐུསེན ཧཏྠིཾ ཀུམྦྷེ པཧརིཏྭཱ མཧཱཔུརིསསྶ སམཱིཔཾ ནེཏྭཱ ‘‘ཨུཊྛེཧི, བྷོ སིདྡྷཏྠ, པལླངྐཱ’’ཏི ཨཱཧ. མཧཱཔུརིསོ ‘‘ན ཨུཊྛཧཱམི མཱརཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཾ དྷཛིནིཾ སམནྟཱ ཝིལོཀེནྟོ ཨིམཱ གཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི ‘‘སམནྟཱ དྷཛིནི’’ནྟི.

ཏཏྠ དྷཛིནིནྟི སེནཾ. ཡུཏྟནྟི ཨུཡྻུཏྟཾ. སཝཱཧནནྟི གིརིམེཁལནཱགརཱཛསཧིཏཾ. པཙྩུགྒཙྪཱམཱིཏི ཨབྷིམུཁོ ཨུཔརི གམིསྶཱམི, སོ ཙ ཁོ ཏེཛེནེཝ, ན ཀཱཡེན. ཀསྨཱ? མཱ མཾ ཋཱནཱ ཨཙཱཝཡི, མཾ ཨེཏསྨཱ ཋཱནཱ ཨཔརཱཛིཏཔལླངྐཱ མཱརོ མཱ ཙཱལེསཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ནཔྤསཧཏཱིཏི སཧིཏུཾ ན སཀྐོཏི, ནཱབྷིབྷཝཏི ཝཱ. ཨཱམཾ པཏྟནྟི ཀཱཙཛཱཏཾ མཏྟིཀཱབྷཱཛནཾ. ཨསྨནཱཏི པཱསཱཎེན. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ.

༤༤༧-༨. ཨིདཱནི ‘‘ཨེཏཾ ཏེ མཱརསེནཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཏཏོ པརཾ ཝིཛིཏསངྒཱམོ སམྤཏྟདྷམྨརཱཛཱབྷིསེཀོ ཨིདཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཝསཱིཀརིཏྭཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཝསཱིཀརིཏྭཱ སངྐཔྤནྟི མགྒབྷཱཝནཱཡ སབྦཾ མིཙྪཱསངྐཔྤཾ པཧཱཡ སམྨཱསངྐཔྤསྶེཝ པཝཏྟནེན ཝསཱིཀརིཏྭཱ སངྐཔྤཾ. སཏིཉྩ སཱུཔཏིཊྛིཏནྟི ཀཱཡཱདཱིསུ ཙཏཱུསུ ཋཱནེསུ ཨཏྟནོ སཏིཉྩ སུཊྛུ ཨུཔཊྛིཏཾ ཀརིཏྭཱ ཨེཝཾ ཝསཱིཀཏསངྐཔྤོ སུཔྤཏིཊྛིཏསྶཏི རཊྛཱ རཊྛཾ ཝིཙརིསྶཱམི དེཝམནུསྶབྷེདེ པུཐཱུ སཱཝཀེ ཝིནཡནྟོ. ཨཐ མཡཱ ཝིནཱིཡམཱནཱ ཏེ ཨཔྤམཏྟཱ…པེ… ན སོཙརེ, ཏཾ ནིབྦཱནཱམཏམེཝཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༤༤༩-༥༡. ཨཐ མཱརོ ཨིམཱ གཱཐཱཡོ སུཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨེཝརཱུཔཾ པཀྑཾ དིསྭཱ ན བྷཱཡསི བྷིཀྑཱུ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཱར, ན བྷཱཡཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཀསྨཱ ན བྷཱཡསཱི’’ཏི? ‘‘དཱནཱདཱིནཾ པཱརམིཔུཉྙཱནཾ ཀཏཏྟཱ’’ཏི. ‘‘ཀོ ཨེཏཾ ཛཱནཱཏི དཱནཱདཱིནི ཏྭམཀཱསཱི’’ཏི? ‘‘ཀིཾ ཨེཏྠ པཱཔིམ སཀྑིཀིཙྩེན, ཨཔིཙ ཨེཀསྨིཾཡེཝ བྷཝེ ཝེསྶནྟརོ ཧུཏྭཱ ཡཾ དཱནམདཱསིཾ, ཏསྶཱནུབྷཱཝེན སཏྟཀྑཏྟུཾ ཚཧི པཀཱརེཧི སཉྫཱཏཀམྤཱ ཨཡཾ མཧཱཔཐཝཱིཡེཝ སཀྑཱི’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨུདཀཔརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ མཧཱཔཐཝཱི ཀམྤི བྷེརཝསདྡཾ མུཉྩམཱནཱ, ཡཾ སུཏྭཱ མཱརོ ཨསནིཧཏོ ཝིཡ བྷཱིཏོ དྷཛཾ པཎཱམེཏྭཱ པལཱཡི སདྡྷིཾ པརིསཱཡ. ཨཐ མཧཱཔུརིསོ ཏཱིཧི ཡཱམེཧི ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨརུཎུགྒམནེ ‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརཾ…པེ… ཏཎྷཱནཾ ཁཡམཛ྄ཛྷགཱ’’ཏི ཨིམཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི. མཱརོ ཨུདཱནསདྡེན ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཨཡཾ‘བུདྡྷོ ཨཧ’ནྟི པཊིཛཱནཱཏི, ཧནྡ ནཾ ཨནུབནྡྷཱམི ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀཾ པསྶིཏུཾ. སཙསྶ ཀིཉྩི ཀཱཡེན ཝཱ ཝཱཙཱཡ ཝཱ ཁལིཏཾ བྷཝིསྶཏི, ཝིཧེཋེསྶཱམི ན’’ནྟི པུབྦེ བོདྷིསཏྟབྷཱུམིཡཾ ཚབྦསྶཱནི ཨནུབནྡྷིཏྭཱ བུདྡྷཏྟཾ པཏྟཾ ཨེཀཾ ཝསྶཾ ཨནུབནྡྷི. ཏཏོ བྷགཝཏོ ཀིཉྩི ཁལིཏཾ ཨཔསྶནྟོ ‘‘སཏྟ ཝསྶཱནཱི’’ཏི ཨིམཱ ནིབྦེཛནཱིཡགཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨོཏཱརནྟི རནྡྷཾ ཝིཝརཾ. ནཱདྷིགཙྪིསྶནྟི ནཱདྷིགམིཾ. མེདཝཎྞནྟི མེདཔིཎྜསདིསཾ. ཨནུཔརིཡགཱཏི པརིཏོ པརིཏོ ཨགམཱསི. མུདུནྟི མུདུཀཾ. ཝིནྡེམཱཏི ཨདྷིགཙྪེཡྻཱམ. ཨསྶཱདནཱཏི སཱདུབྷཱཝོ. ཝཱཡསེཏྟོཏི ཝཱཡསོ ཨེཏྟོ. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ.

ཨཡཾ པན ཡོཛནཱ – སཏྟ ཝསྶཱནི བྷགཝནྟཾ ཨོཏཱརཱཔེཀྑོ ཨནུབནྡྷིཾ ཀཏྠཙི ཨཝིཛཧནྟོ པདཱཔདཾ, ཨེཝཾ ཨནུབནྡྷིཏྭཱཔི ཙ ཨོཏཱརཾ ནཱདྷིགམིཾ. སོཧཾ ཡཐཱ ནཱམ མེདཝཎྞཾ པཱསཱཎཾ མེདསཉྙཱི ཝཱཡསོ ཨེཀསྨིཾ པསྶེ མུཁཏུཎྜཀེན ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨསྶཱདཾ ཨཝིནྡམཱནོ ‘‘ཨཔྤེཝ ནཱམ ཨེཏྠ མུདུ ཝིནྡེམ, ཨཔི ཨིཏོ ཨསྶཱདནཱ སིཡཱ’’ཏི སམནྟཱ ཏཐེཝ ཝིཛ྄ཛྷནྟོ ཨནུཔརིཡཱཡིཏྭཱ ཀཏྠཙི ཨསྶཱདཾ ཨལདྡྷཱ ‘‘པཱསཱཎོཝཱཡ’’ནྟི ནིབྦིཛྫ པཀྐམེཡྻ, ཨེཝམེཝཱཧཾ བྷགཝནྟཾ ཀཱཡཀམྨཱདཱིསུ ཨཏྟནོ པརིཏྟཔཉྙཱམུཁཏུཎྜཀེན ཝིཛ྄ཛྷནྟོ སམནྟཱ ཨནུཔརིཡགཱ ‘‘ཨཔྤེཝ ནཱམ ཀཏྠཙི ཨཔརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརཱདིམུདུབྷཱཝཾ ཝིནྡེམ, ཀུཏོཙི ཨསྶཱདནཱ སིཡཱ’’ཏི, ཏེ དཱནི མཡཾ ཨསྶཱདཾ ཨལབྷམཱནཱ ཀཱཀོཝ སེལམཱསཛྫ ནིབྦིཛྫཱཔེམ གོཏམཾ ཨཱསཛྫ ཏཏོ གོཏམཱ ནིབྦིཛྫ ཨཔེམཱཏི. ཨེཝཾ ཝདཏོ ཀིར མཱརསྶ སཏྟ ཝསྶཱནི ནིཔྥལཔརིསྶམཾ ནིསྶཱཡ བལཝསོཀོ ཨུདཔཱདི. ཏེནསྶ ཝིསཱིདམཱནངྒཔཙྩངྒསྶ བེལུཝཔཎྜུ ནཱམ ཝཱིཎཱ ཀཙྪཏོ པཏིཏཱ. ཡཱ སཀིཾ ཀུསལེཧི ཝཱདིཏཱ ཙཏྟཱརོ མཱསེ མདྷུརསྶརཾ མུཉྩཏི, ཡཾ གཧེཏྭཱ སཀྐོ པཉྩསིཁསྶ ཨདཱསི. ཏཾ སོ པཏམཱནམྤི ན བུཛ྄ཛྷི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ –

༤༥༢.

‘‘ཏསྶ སོཀཔརེཏསྶ, ཝཱིཎཱ ཀཙྪཱ ཨབྷསྶཐ;

ཏཏོ སོ དུམྨནོ ཡཀྑོ, ཏཏྠེཝནྟརདྷཱཡཐཱ’’ཏི.

སངྒཱིཏིཀཱརཀཱ ཨཱཧཾསཱུཏི ཨེཀེ, ཨམྷཱཀཾ པནེཏཾ ནཀྑམཏཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ པདྷཱནསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. སུབྷཱསིཏསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ མེ སུཏནྟི སུབྷཱསིཏསུཏྟཾ. ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡཏོ ཙསྶ ཨུཔྤཏྟི. བྷགཝཱ ཧི སུབྷཱསིཏཔྤིཡོ, སོ ཨཏྟནོ སུབྷཱསིཏསམུདཱཙཱརཔྤཀཱསནེན སཏྟཱནཾ དུབྦྷཱསིཏསམུདཱཙཱརཾ པཊིསེདྷེནྟོ ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི. ཏཏྠ ཨེཝཾ མེ སུཏནྟིཨཱདི སངྒཱིཏིཀཱརཝཙནཾ. ཏཏྠ ཏཏྲ ཁོ བྷགཝཱ…པེ… བྷདནྟེཏི ཏེ བྷིཀྑཱུཏི ཨེཏཾ ཨཔུབྦཾ, སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཏསྨཱ ཨཔུབྦཔདཝཎྞནཏྠམིདཾ ཝུཙྩཏི – ཏཏྲཱཏི དེསཀཱལཔརིདཱིཔནཾ. ཏཉྷི ཡཾ སམཡཾ ཝིཧརཏི, ཏཏྲ སམཡེ, ཡསྨིཉྩ ཨཱརཱམེ ཝིཧརཏི, ཏཏྲ ཨཱརཱམེཏི དཱིཔེཏི. བྷཱསིཏབྦཡུཏྟེ ཝཱ དེསཀཱལེ དཱིཔེཏི. ན ཧི བྷགཝཱ ཨཡུཏྟེ དེསེ ཀཱལེ ཝཱ དྷམྨཾ བྷཱསཏི. ‘‘ཨཀཱལོ ཁོ, ཏཱཝ, བཱཧིཡཱ’’ཏིཨཱདི (ཨུདཱ. ༡༠) ཙེཏྠ སཱདྷཀཾ. ཁོཏི པདཔཱུརཎམཏྟེ ཨཝདྷཱརཎཱདིཀཱལཏྠེ ཝཱ ནིཔཱཏོ. བྷགཝཱཏི ལོཀགརུཔརིདཱིཔནཾ. བྷིཀྑཱུཏི ཀཐཱསཝནཡུཏྟཔུགྒལཔརིདཱིཔནཾ. ཨཱམནྟེསཱིཏི ཨཱལཔི ཨབྷཱསི སམྦོདྷེསི.

བྷིཀྑཝོཏི ཨཱམནྟནཱཀཱརཔརིདཱིཔནཾ. ཏཉྩ བྷིཀྑནསཱིལཏཱདིགུཎཡོགསིདྡྷཏྟཱ ཝུཏྟཾ. ཏེན ནེསཾ ཧཱིནཱདྷིཀཛནསེཝིཏཾ ཝུཏྟིཾ པཀཱསེནྟོ ཨུདྡྷཏདཱིནབྷཱཝནིགྒཧཾ ཀརོཏི. ‘‘བྷིཀྑཝོ’’ཏི ཨིམིནཱ ཙ ཀརུཎཱཝིཔྥཱརསོམྨཧདཡནཡནནིཔཱཏཔུབྦངྒམེན ཝཙནེན ཏེ ཨཏྟནོ མུཁཱབྷིམུཁེ ཀརིཏྭཱ ཏེནེཝ ཀཐེཏུཀམྱཏཱདཱིཔཀེན ཝཙནེན ཏེསཾ སོཏུཀམྱཏཾ ཛནེཏི, ཏེནེཝ ཙ སམྦོདྷནཏྠེན ཝཙནེན སཱདྷུཀསཝནམནསིཀཱརེཔི ཏེ ནིཡོཛེཏི. སཱདྷུཀསཝནམནསིཀཱརཱཡཏྟཱ ཧི སཱསནསམྤཏྟི. ཨཔརེསུཔི དེཝམནུསྶེསུ ཝིཛྫམཱནེསུ ཀསྨཱ བྷིཀྑཱུ ཨེཝ ཨཱམནྟེསཱིཏི ཙེ? ཛེཊྛསེཊྛཱསནྣསདཱསནྣིཧིཏབྷཱཝཏོ. སབྦཔརིསསཱདྷཱརཎཱ ཧི ཨཡཾ དྷམྨདེསནཱ, ན པཱཊིཔུགྒལིཀཱ. པརིསཱཡ ཙ ཛེཊྛཱ བྷིཀྑཱུ པཋམུཔྤནྣཏྟཱ, སེཊྛཱ ཨནགཱརིཡབྷཱཝཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ སཏྠུ ཙརིཡཱནུཝིདྷཱཡཀཏྟཱ སཀལསཱསནཔཊིགྒཱཧཀཏྟཱ ཙ. ཨཱསནྣཱ ཏཏྠ ནིསིནྣེསུ སཏྠུ སནྟིཀཏྟཱ, སདཱ སནྣིཧིཏཱ སཏྠུ སནྟིཀཱཝཙརཏྟཱ. ཏེན བྷགཝཱ སབྦཔརིསསཱདྷཱརཎཾ དྷམྨཾ དེསེནྟོ བྷིཀྑཱུ ཨེཝ ཨཱམནྟེསི. ཨཔིཙ བྷཱཛནཾ ཏེ ཨིམཱཡ ཀཐཱཡ ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཏྟིསབྦྷཱཝཏོཏིཔི ཏེ ཨེཝ ཨཱམནྟེསི. བྷདནྟེཏི གཱརཝཱདྷིཝཙནམེཏཾ. ཏེ བྷིཀྑཱུཏི ཡེ བྷགཝཱ ཨཱམནྟེསི, ཏེ ཨེཝཾ བྷགཝནྟཾ ཨཱལཔནྟཱ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུནྟི.

ཙཏཱུཧི ཨངྒེཧཱིཏི ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི ཨཝཡཝེཧི ཝཱ. མུསཱཝཱདཱཝེརམཎིཨཱདཱིནི ཧི ཙཏྟཱརི སུབྷཱསིཏཝཱཙཱཡ ཀཱརཎཱནི. སཙྩཝཙནཱདཡོ ཙཏྟཱརོ ཨཝཡཝཱ, ཀཱརཎཏྠེ ཙ ཨངྒསདྡོ. ཙཏཱུཧཱིཏི ནིསྶཀྐཝཙནཾ ཧོཏི, ཨཝཡཝཏྠེ ཀརཎཝཙནཾ. སམནྣཱགཏཱཏི སམནུཨཱགཏཱ པཝཏྟཱ ཡུཏྟཱ ཙ. ཝཱཙཱཏི སམུལླཔནཝཱཙཱ. ཡཱ སཱ ‘‘ཝཱཙཱ གིརཱ བྱཔྤཐོ’’ཏི (དྷ. ས. ༦༣༦) ཙ, ‘‘ནེལཱ ཀཎྞསུཁཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༩; མ. ནི. ༣.༡༤) ཙ ཨེཝམཱདཱིསུ ཨཱགཙྪཏི. ཡཱ པན ‘‘ཝཱཙཱཡ ཙེ ཀཏཾ ཀམྨ’’ནྟི (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༡ ཀཱཡཀམྨདྭཱར) ཨེཝཾ ཝིཉྙཏྟི ཙ, ‘‘ཡཱ ཙཏཱུཧི ཝཙཱིདུཙྩརིཏེཧི ཨཱརཏི ཝིརཏི…པེ… ཨཡཾ ཝུཙྩཏི སམྨཱཝཱཙཱ’’ཏི (དྷ. ས. ༢༩༩; ཝིབྷ. ༢༠༦) ཨེཝཾ ཝིརཏི ཙ, ‘‘ཕརུསཝཱཙཱ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱསེཝིཏཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ ནིརཡསཾཝཏྟནིཀཱ ཧོཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༨.༤༠) ཨེཝཾ ཙེཏནཱ ཙ ཝཱཙཱཏི ཨཱགཙྪཏི, སཱ ཨིདྷ ན ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཀསྨཱ? ཨབྷཱསིཏབྦཏོ. སུབྷཱསིཏཱ ཧོཏཱིཏི སུཊྛུ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི. ཏེནསྶཱ ཨཏྠཱཝཧནཏཾ དཱིཔེཏི. ན དུབྦྷཱསིཏཱཏི ན དུཊྛུ བྷཱསིཏཱ. ཏེནསྶཱ ཨནཏྠཱནཱཝཧནཏཾ དཱིཔེཏི. ཨནཝཛྫཱཏི ཝཛྫསངྑཱཏརཱགཱདིདོསཝིརཧིཏཱ. ཏེནསྶཱ ཀཱརཎསུདྡྷིཾ ཝུཏྟདོསཱབྷཱཝཉྩ དཱིཔེཏི. ཨནནུཝཛྫཱ ཙཱཏི ཨནུཝཱདཝིམུཏྟཱ. ཏེནསྶཱ སབྦཱཀཱརསམྤཏྟིཾ དཱིཔེཏི. ཝིཉྙཱུནནྟི པཎྜིཏཱནཾ. ཏེན ནིནྡཱཔསཾསཱསུ བཱལཱ ཨཔྤམཱཎཱཏི དཱིཔེཏི.

ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧཱིཏི ཀཐེཏུཀམྱཏཱཔུཙྪཱ. ཨིདྷཱཏི ཨིམསྨིཾ སཱསནེ. བྷིཀྑཝེཏི ཡེསཾ ཀཐེཏུཀཱམོ, ཏདཱལཔནཾ. བྷིཀྑཱུཏི ཝུཏྟཔྤཀཱརཝཱཙཱབྷཱསནཀཔུགྒལནིདསྶནཾ. སུབྷཱསིཏཾཡེཝ བྷཱསཏཱིཏི པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱཡ དེསནཱཡ ཙཏཱུསུ ཝཱཙངྒེསུ ཨཉྙཏརངྒནིདྡེསཝཙནཾ. ནོ དུབྦྷཱསིཏནྟི ཏསྶེཝ ཝཱཙངྒསྶ པཊིཔཀྑབྷཱསནནིཝཱརཎཾ. ཏེན ‘‘མུསཱཝཱདཱདཡོཔི ཀདཱཙི ཝཏྟབྦཱ’’ཏི དིཊྛིཾ ནིསེདྷེཏི. ‘‘ནོ དུབྦྷཱསིཏ’’ནྟི ཨིམིནཱ ཝཱ མིཙྪཱཝཱཙཔྤཧཱནཾ དཱིཔེཏི, ‘‘སུབྷཱསིཏ’’ནྟི ཨིམིནཱ པཧཱིནམིཙྪཱཝཱཙེན སཏཱ བྷཱསིཏབྦཝཙནལཀྑཎཾ. ཏཐཱ པཱཔསྶ ཨཀརཎཾ, ཀུསལསྶ ཨུཔསམྤདཾ. ཨངྒཔརིདཱིཔནཏྠཾ པན ཨབྷཱསིཏབྦཾ པུབྦེ ཨཝཏྭཱ བྷཱསིཏབྦམེཝཱཧ. ཨེས ནཡོ དྷམྨཾཡེཝཱཏིཨཱདཱིསུཔི.

ཨེཏྠ ཙ ‘‘སུབྷཱསིཏཾཡེཝ བྷཱསཏི ནོ དུབྦྷཱསིཏ’’ནྟི ཨིམིནཱ པིསུཎདོསརཧིཏཾ སམགྒཀརཎཝཙནཾ ཝུཏྟཾ, ‘‘དྷམྨཾཡེཝ བྷཱསཏི ནོ ཨདྷམྨ’’ནྟི ཨིམིནཱ སམྥདོསརཧིཏཾ དྷམྨཏོ ཨནཔེཏཾ མནྟཱཝཙནཾ ཝུཏྟཾ, ཨིཏརེཧི དྭཱིཧི ཕརུསཱལིཀརཧིཏཱནི པིཡསཙྩཝཙནཱནི ཝུཏྟཱནི. ཨིམེཧི ཁོཏིཨཱདིནཱ པན ཏཱནི ཨངྒཱནི པཙྩཀྑཏོ དསྶེནྟོ ཏཾ ཝཱཙཾ ནིགམེཏི. ཝིསེསཏོ ཙེཏྠ ‘‘ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏཱ ཝཱཙཱ སུབྷཱསིཏཱ ཧོཏཱི’’ཏི བྷཎནྟོ ཡདཉྙེ པཊིཉྙཱདཱིཧི ཨཝཡཝེཧི ནཱམཱདཱིཧི པདེཧི ལིངྒཝཙནཝིབྷཏྟིཀཱལཀཱརཀཱདཱིཧི སམྤཏྟཱིཧི ཙ སམནྣཱགཏཾ ཝཱཙཾ ‘‘སུབྷཱསིཏ’’ནྟི མཉྙནྟི, ཏཾ དྷམྨཏོ པཊིསེདྷེཏི. ཨཝཡཝཱདིསམྤནྣཱཔི ཧི པེསུཉྙཱདིསམནྣཱགཏཱ ཝཱཙཱ དུབྦྷཱསིཏཱཝ ཧོཏི ཨཏྟནོ པརེསཉྩ ཨནཏྠཱཝཧཏྟཱ. ཨིམེཧི པན ཙཏཱུཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏཱ སཙེཔི མིལཀྑུབྷཱསཱཔརིཡཱཔནྣཱ གྷཊཙེཊིཀཱགཱིཏིཀཔརིཡཱཔནྣཱ ཝཱ ཧོཏི, ཏཐཱཔི སུབྷཱསིཏཱ ཨེཝ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཧིཏསུཁཱཝཧཏྟཱ. སཱིཧལ༹དཱིཔེ མགྒཔསྶེ སསྶཾ རཀྑནྟིཡཱ སཱིཧལ༹ཙེཊིཀཱཡ སཱིཧལ༹ཀེནེཝ ཛཱཏིཛརཱམརཎཔཊིསཾཡུཏྟཾ གཱིཏཾ གཱཡནྟིཡཱ སུཏྭཱ མགྒཾ གཙྪནྟཱ སཊྛིམཏྟཱ ཝིཔསྶཀབྷིཀྑཱུ ཙེཏྠ ཨརཧཏྟཾ པཏྟཱ ནིདསྶནཾ. ཏཐཱ ཏིསྶོ ནཱམ ཨཱརདྡྷཝིཔསྶཀོ བྷིཀྑུ པདུམསརསམཱིཔེན གཙྪནྟོ པདུམསརེ པདུམཱནི བྷཉྫིཏྭཱ བྷཉྫིཏྭཱ –

‘‘པཱཏོ ཕུལླཾ ཀོཀནདཾ, སཱུརིཡཱལོཀེན བྷཛྫིཡཏེ;

ཨེཝཾ མནུསྶཏྟགཏཱ སཏྟཱ, ཛརཱབྷིཝེགེན མདྡཱིཡནྟཱི’’ཏི. –

ཨིམཾ གཱིཏཾ གཱཡནྟིཡཱ ཙེཊིཀཱཡ སུཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ, བུདྡྷནྟརེ ཙ ཨཉྙཏརོ པུརིསོ སཏྟཧི པུཏྟེཧི སདྡྷིཾ ཝནཱ ཨཱགམྨ ཨཉྙཏརཱཡ ཨིཏྠིཡཱ མུསལེན ཏཎྜུལེ ཀོཊྚེནྟིཡཱ –

‘‘ཛརཱཡ པརིམདྡིཏཾ ཨེཏཾ, མིལཱཏཚཝིཙམྨནིསྶིཏཾ;

མརཎེན བྷིཛྫཏི ཨེཏཾ, མཙྩུསྶ གྷསམཱམིསཾ.

‘‘ཀིམཱིནཾ ཨཱལཡཾ ཨེཏཾ, ནཱནཱཀུཎཔེན པཱུརིཏཾ;

ཨསུཙིསྶ བྷཱཛནཾ ཨེཏཾ, ཀདལིཀྑནྡྷསམཾ ཨིད’’ནྟི. –

ཨིམཾ གཱིཏིཀཾ སུཏྭཱ སཧ པུཏྟེཧི པཙྩེཀབོདྷིཾ པཏྟོ, ཨཉྙེ ཙ ཨཱིདིསེཧི ཨུཔཱཡེཧི ཨརིཡབྷཱུམིཾ པཏྟཱ ནིདསྶནཾ. ཨནཙྪརིཡཾ པནེཏཾ, ཡཾ བྷགཝཏཱ ཨཱསཡཱནུསཡཀུསལེན ‘‘སབྦེ སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟཱ གཱཐཱཡོ སུཏྭཱ པཉྩསཏཱ བྷིཀྑཱུ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ, ཨཉྙེ ཙ ཁནྡྷཱཡཏནཱདིཔཊིསཾཡུཏྟཱ ཀཐཱ སུཏྭཱ ཨནེཀེ དེཝམནུསྶཱཏི. ཨེཝཾ ཨིམེཧི ཙཏཱུཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏཱ ཝཱཙཱ སཙེཔི མིལཀྑུབྷཱསཱཔརིཡཱཔནྣཱ, གྷཊཙེཊིཀཱགཱིཏིཀཔརིཡཱཔནྣཱ ཝཱ ཧོཏི, ཏཐཱཔི ‘‘སུབྷཱསིཏཱ’’ཏི ཝེདིཏབྦཱ. སུབྷཱསིཏཏྟཱ ཨེཝ ཙ ཨནཝཛྫཱ ཙ ཨནནུཝཛྫཱ ཙ ཝིཉྙཱུནཾ ཨཏྠཏྠིཀཱནཾ ཀུལཔུཏྟཱནཾ ཨཏྠཔཊིསརཎཱནཾ, ནོ བྱཉྫནཔཊིསརཎཱནནྟི.

ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱཏི ཨིདཾ སུབྷཱསིཏལཀྑཎཾ བྷགཝཱ ཨཝོཙ. ཨིདཾ ཝཏྭཱན སུགཏོ, ཨཐཱཔརཾ ཨེཏདཝོཙ སཏྠཱཏི ཨིདཉྩ ལཀྑཎཾ ཝཏྭཱ ཨཐ ཨཉྙམྤི ཨེཏཾ ཨཝོཙ སཏྠཱ. ཨིདཱནི ཝཏྟབྦགཱཐཾ དསྶེཏྭཱ སབྦམེཏཾ སངྒཱིཏིཀཱརཀཱ ཨཱཧཾསུ. ཏཏྠ ཨཔརནྟི གཱཐཱབནྡྷཝཙནཾ སནྡྷཱཡ ཝུཙྩཏི. ཏཾ དུཝིདྷཾ ཧོཏི – པཙྪཱ ཨཱགཏཔརིསཾ ཨསྶཝནསུསྶཝནཨཱདྷཱརཎདལ༹ྷཱིཀརཎཱདཱིནི ཝཱ སནྡྷཱཡ ཏདཏྠདཱིཔཀམེཝ ཙ. པུབྦེ ཀེནཙི ཀཱརཎེན པརིཧཱཔིཏསྶ ཨཏྠསྶ དཱིཔནེན ཨཏྠཝིསེསདཱིཔཀཉྩ ‘‘པུརིསསྶ ཧི ཛཱཏསྶ, ཀུཋཱརཱི ཛཱཡཏེ མུཁེ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༦༦༢) ཝིཡ. ཨིདྷ པན ཏདཏྠདཱིཔཀམེཝ.

༤༥༣. ཏཏྠ སནྟོཏི བུདྡྷཱདཡོ. ཏེ ཧི སུབྷཱསིཏཾ ‘‘ཨུཏྟམཾ སེཊྛ’’ནྟི ཝཎྞཡནྟི. དུཏིཡཾ ཏཏིཡཾ ཙཏུཏྠནྟི ཨིདཾ པན པུབྦེ ནིདྡིཊྛཀྐམཾ ཨུཔཱདཱཡ ཝུཏྟཾ. གཱཐཱཔརིཡོསཱནེ པན ཝངྒཱིསཏྠེརོ བྷགཝཏོ སུབྷཱསིཏེ པསཱིདི.

སོ ཡཾ པསནྣཱཀཱརཾ ཨཀཱསི, ཡཉྩ ཝཙནཾ བྷགཝཱ ཨབྷཱསི, ཏཾ དསྶེནྟཱ སངྒཱིཏིཀཱརཀཱ ‘‘ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧཾསུ. ཏཏྠ པཊིབྷཱཏི མནྟི མམ བྷཱགོ པཀཱསཏི. པཊིབྷཱཏུ ཏནྟི ཏཝ བྷཱགོ པཀཱསཏུ. སཱརུཔྤཱཧཱིཏི ཨནུཙྪཝིཀཱཧི. ཨབྷིཏྠཝཱིཏི པསཾསི.

༤༥༤. ན ཏཱཔཡེཏི ཝིཔྤཊིསཱརེན ན ཏཱཔེཡྻ. ན ཝིཧིཾསེཡྻཱཏི ཨཉྙམཉྙཾ བྷིནྡནྟོ ན བཱདྷེཡྻ. སཱ ཝེ ཝཱཙཱཏི སཱ ཝཱཙཱ ཨེཀཾསེནེཝ སུབྷཱསིཏཱ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨཔིསུཎཝཱཙཱཡ བྷགཝནྟཾ ཐོམེཏི.

༤༥༥. པཊིནནྡིཏཱཏི ཧཊྛེན ཧདཡེན པཊིམུཁཾ གནྟྭཱ ནནྡིཏཱ སམྤིཡཱཡིཏཱ. ཡཾ ཨནཱདཱཡ པཱཔཱནི, པརེསཾ བྷཱསཏེ པིཡནྟི ཡཾ ཝཱཙཾ བྷཱསནྟོ པརེསཾ པཱཔཱནི ཨཔྤིཡཱནི པཊིཀྐཱུལཱནི ཕརུསཝཙནཱནི ཨནཱདཱཡ ཨཏྠབྱཉྫནམདྷུརཾ པིཡམེཝ ཝཙནཾ བྷཱསཏི, ཏཾ པིཡཝཱཙམེཝ བྷཱསེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ པིཡཝཙནེན བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཏྠཝི.

༤༥༦. ཨམཏཱཏི ཨམཏསདིསཱ སཱདུབྷཱཝེན. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ ‘‘སཙྩཾ ཧཝེ སཱདུཏརཾ རསཱན’’ནྟི (སཾ. ནི. ༡.༧༣; སུ. ནི. ༡༨༤). ནིབྦཱནཱམཏཔཙྩཡཏྟཱ ཝཱ ཨམཏཱ. ཨེས དྷམྨོ སནནྟནོཏི ཡཱཡཾ སཙྩཝཱཙཱ ནཱམ, ཨེས པོརཱཎོ དྷམྨོ ཙརིཡཱ པཝེཎཱི, ཨིདམེཝ ཧི པོརཱཎཱནཾ ཨཱཙིཎྞཾ, ན ཏེ ཨལིཀཾ བྷཱསིཾསུ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘སཙྩེ ཨཏྠེ ཙ དྷམྨེ ཙ, ཨཧུ སནྟོ པཏིཊྛིཏཱ’’ཏི. ཏཏྠ སཙྩེ པཏིཊྛིཏཏྟཱ ཨེཝ ཨཏྟནོ ཙ པརེསཉྩ ཨཏྠེ པཏིཊྛིཏཱ. ཨཏྠེ པཏིཊྛིཏཏྟཱ ཨེཝ ཙ དྷམྨེ པཏིཊྛིཏཱ ཧོནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. པརཾ ཝཱ དྭཡཾ སཙྩཝིསེསནམིཙྩེཝ ཝེདིཏབྦཾ. སཙྩེ པཏིཊྛིཏཱ. ཀཱིདིསེ? ཨཏྠེ ཙ དྷམྨེ ཙ, ཡཾ པརེསཾ ཨཏྠཏོ ཨནཔེཏཏྟཱ ཨཏྠཾ ཨནུཔརོདྷཾ ཀརོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཏིཔི ཙ ཨནུཔརོདྷཀརཏྟེ དྷམྨཏོ ཨནཔེཏཏྟཱ དྷམྨཾ, ཡཾ དྷམྨིཀམེཝ ཨཏྠཾ སཱདྷེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ སཙྩཝཙནེན བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཏྠཝི.

༤༥༧. ཁེམནྟི ཨབྷཡཾ ནིརུཔདྡཝཾ. ཀེན ཀཱརཎེནཱཏི ཙེ? ནིབྦཱནཔྤཏྟིཡཱ དུཀྑསྶནྟཀིརིཡཱཡ, ཡསྨཱ ཀིལེསནིབྦཱནཾ པཱཔེཏི, ཝཊྚདུཀྑསྶ ཙ ཨནྟཀིརིཡཱཡ སཾཝཏྟཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཡཾ བུདྡྷོ ནིབྦཱནཔྤཏྟིཡཱ དུཀྑསྶནྟཀིརིཡཱཡཱཏི དྭིནྣཾ ནིབྦཱནདྷཱཏཱུནམཏྠཱཡ ཁེམམགྒཔྤཀཱསནཏོ ཁེམཾ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི, སཱ ཝེ ཝཱཙཱནམུཏྟམཱཏི སཱ ཝཱཙཱ སབྦཝཱཙཱནཾ སེཊྛཱཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ མནྟཱཝཙནེན བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཏྠཝནྟོ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསཱིཏི ཨཡམེཏྠ ཨཔུབྦཔདཝཎྞནཱ. སེསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ སུབྷཱསིཏསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. པཱུརལཱ༹སསུཏྟ-(སུནྡརིཀབྷཱརདྭཱཛསུཏྟ)-ཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ མེ སུཏནྟི པཱུརལཱ༹སསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བྷགཝཱ པཙྪཱབྷཏྟཀིཙྩཱཝསཱནེ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ སུནྡརིཀབྷཱརདྭཱཛབྲཱཧྨཎཾ ཨརཧཏྟསྶ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣཾ དིསྭཱ ‘‘ཏཏྠ མཡི གཏེ ཀཐཱ པཝཏྟིསྶཏི, ཏཏོ ཀཐཱཝསཱནེ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ ཨེས བྲཱཧྨཎོ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིསྶཏཱི’’ཏི ཙ ཉཏྭཱ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེཏྭཱ ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨེཝཾ མེ སུཏནྟིཨཱདི སངྒཱིཏིཀཱརཀཱནཾ ཝཙནཾ. ཀིཾཛཙྩོ བྷཝནྟིཨཱདི ཏསྶ བྲཱཧྨཎསྶ, ན བྲཱཧྨཎོ ནོམྷཱིཏིཨཱདི བྷགཝཏོ. ཏཾ སབྦམྤི སམོདྷཱནེཏྭཱ ‘‘པཱུརལཱ༹སསུཏྟ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏཏྠ ཝུཏྟསདིསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ, ཨཝུཏྟཾ ཝཎྞཡིསྶཱམ, ཏཉྩ ཁོ ཨུཏྟཱནཏྠཱནི པདཱནི ཨནཱམསནྟཱ. ཀོསལེསཱུཏི ཀོསལཱ ནཱམ ཛཱནཔདིནོ རཱཛཀུམཱརཱ. ཏེསཾ ནིཝཱསོ ཨེཀོཔི ཛནཔདོ རུལ༹ྷིསདྡེན ‘‘ཀོསལཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏསྨིཾ ཀོསལེསུ ཛནཔདེ. ཀེཙི པན ‘‘ཡསྨཱ པུབྦེ མཧཱཔནཱདཾ རཱཛཀུམཱརཾ ནཱནཱནཱཊཀཱདཱིནི དིསྭཱ སིཏམཏྟམྤི ཨཀརོནྟཾ སུཏྭཱ རཱཛཱ ཨཱཎཱཔེསི ‘ཡོ མམ པུཏྟཾ ཧསཱཔེཏི, སབྦཱབྷརཎེཧི ནཾ ཨལངྐརོམཱི’ཏི. ཏཏོ ནངྒལཱནི ཚཌྜེཏྭཱ མཧཱཛནཀཱཡོ སནྣིཔཏི. ཏེ ཙ མནུསྶཱ ཨཏིརེཀསཏྟཝསྶཱནི ནཱནཱཀཱིལི༹ཀཱདཡོ དསྶེནྟཱཔི ཏཾ ནཱསཀྑིཾསུ ཧསཱཔེཏུཾ. ཏཏོ སཀྐོ དེཝནཊཾ པེསེསི, སོ དིབྦནཱཊཀཾ དསྶེཏྭཱ ཧསཱཔེསི. ཨཐ ཏེ མནུསྶཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཝསནོཀཱསཱབྷིམུཁཱ པཀྐམིཾསུ. ཏེ པཊིཔཐེ མིཏྟསུཧཛྫཱདཡོ དིསྭཱ པཊིསནྠཱརམཀཾསུ ‘ཀཙྩི བྷོ ཀུསལཾ, ཀཙྩི བྷོ ཀུསལ’ནྟི. ཏསྨཱ ཏཾ ‘ཀུསལ’ནྟི སདྡཾ ཨུཔཱདཱཡ སོ པདེསོ ‘ཀོསལོ’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི ཝཎྞཡནྟི. སུནྡརིཀཱཡ ནདིཡཱ ཏཱིརེཏི སུནྡརིཀཱཏི ཨེཝཾནཱམིཀཱཡ ནདིཡཱ ཏཱིརེ.

ཏེན ཁོ པནཱཏི ཡེན སམཡེན བྷགཝཱ ཏཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝིནེཏུཀཱམོ གནྟྭཱ ཏསྶཱ ནདིཡཱ ཏཱིརེ སསཱིསཾ པཱརུཔིཏྭཱ རུཀྑམཱུལེ ནིསཛྫཱསངྑཱཏེན ཨིརིཡཱཔཐཝིཧཱརེན ཝིཧརཏི. སུནྡརིཀབྷཱརདྭཱཛོཏི སོ བྲཱཧྨཎོ ཏསྶཱ ནདིཡཱ ཏཱིརེ ཝསཏི ཨགྒིཉྩ ཛུཧཏི, བྷཱརདྭཱཛོཏི ཙསྶ གོཏྟཾ, ཏསྨཱ ཨེཝཾ ཝུཙྩཏི. ཨགྒིཾ ཛུཧཏཱིཏི ཨཱཧུཏིཔཀྑིཔནེན ཛཱལེཏི. ཨགྒིཧུཏྟཾ པརིཙརཏཱིཏི ཨགྱཱཡཏནཾ སམྨཛྫནཱུཔལེཔནབལིཀམྨཱདིནཱ པཡིརུཔཱསཏི. ཀོ ནུ ཁོ ཨིམཾ ཧབྱསེསཾ བྷུཉྫེཡྻཱཏི སོ ཀིར བྲཱཧྨཎོ ཨགྒིམྷི ཛུཧིཏྭཱ ཨཝསེསཾ པཱཡཱསཾ དིསྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨགྒིམྷི ཏཱཝ པཀྑིཏྟཔཱཡཱསོ མཧཱབྲཧྨུནཱ བྷུཏྟོ, ཨཡཾ པན ཨཝསེསོ ཨཏྠི. ཏཾ ཡདི བྲཧྨུནོ མུཁཏོ ཛཱཏསྶ བྲཱཧྨཎསྶེཝ དདེཡྻཾ, ཨེཝཾ མེ པིཏརཱ སཧ པུཏྟོཔི སནྟཔྤིཏོ བྷཝེཡྻ, སུཝིསོདྷིཏོ ཙ བྲཧྨལོཀགཱམིམགྒོ ཨསྶ, ཧནྡཱཧཾ བྲཱཧྨཎཾ གཝེསཱམཱི’’ཏི. ཏཏོ བྲཱཧྨཎདསྶནཏྠཾ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཙཏུདྡིསཱ ཨནུཝིལོཀེསི – ‘‘ཀོ ནུ ཁོ ཨིམཾ ཧབྱསེསཾ བྷུཉྫེཡྻཱ’’ཏི.

ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེཏི ཏསྨིཾ ཝནསཎྜེ སེཊྛརུཀྑམཱུལེ. སསཱིསཾ པཱརུཏནྟི སཧ སཱིསེན པཱརུཏཀཱཡཾ. ཀསྨཱ པན བྷགཝཱ ཨེཝམཀཱསི, ཀིཾ ནཱརཱཡནསངྑཱཏབལོཔི ཧུཏྭཱ ནཱསཀྑི ཧིམཔཱཏཾ སཱིཏཝཱཏཉྩ པཊིབཱཧིཏུནྟི? ཨཏྠེཏཾ ཀཱརཎཾ. ན ཧི བུདྡྷཱ སབྦསོ ཀཱཡཔཊིཛགྒནཾ ཀརོནྟི ཨེཝ, ཨཔིཙ བྷགཝཱ ‘‘ཨཱགཏེ བྲཱཧྨཎེ སཱིསཾ ཝིཝརིསྶཱམི, མཾ དིསྭཱ བྲཱཧྨཎོ ཀཐཾ པཝཏྟེསྶཏི, ཨཐསྶ ཀཐཱནུསཱརེན དྷམྨཾ དེསེསྶཱམཱི’’ཏི ཀཐཱཔཝཏྟནཏྠཾ ཨེཝམཀཱསི. དིསྭཱན ཝཱམེན…པེ… ཏེནུཔསངྐམཱིཏི སོ ཀིར བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ བྲཱཧྨཎོ ‘‘ཨཡཾ སསཱིསཾ པཱརུཔིཏྭཱ སབྦརཏྟིཾ པདྷཱནམནུཡུཏྟོ, ཨིམསྶ དཀྑིཎོདཀཾ དཏྭཱ ཨིམཾ ཧབྱསེསཾ དསྶཱམཱི’’ཏི བྲཱཧྨཎསཉྙཱི ཧུཏྭཱ ཨེཝ ཨུཔསངྐམི. མུཎྜོ ཨཡཾ བྷཝཾ, མུཎྜཀོ ཨཡཾ བྷཝནྟི སཱིསེ ཝིཝརིཏམཏྟེཝ ཀེསནྟཾ དིསྭཱ ‘‘མུཎྜོ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏོ སུཊྛུཏརཾ ཨོལོཀེནྟོ པརིཏྟམྤི སིཁཾ ཨདིསྭཱ ཧཱིལེ༹ནྟོ ‘‘མུཎྜཀོ’’ཏི ཨཱཧ. ཨེཝརཱུཔཱ ཧི ནེསཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ དིཊྛི. ཏཏོ ཝཱཏི ཡཏྠ ཋིཏོ ཨདྡས, ཏམྷཱ པདེསཱ མུཎྜཱཔཱིཏི ཀེནཙི ཀཱརཎེན མུཎྜིཏསཱིསཱཔི ཧོནྟི.

༤༥༨. ན བྲཱཧྨཎོ ནོམྷཱིཏི ཨེཏྠ ནཀཱརོ པཊིསེདྷེ, ནོཀཱརོ ཨཝདྷཱརཎེ ‘‘ན ནོ སམ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཁུ. པཱ. ༦.༣; སུ. ནི. ༢༢༦) ཝིཡ. ཏེན ནེཝམྷི བྲཱཧྨཎོཏི དསྶེཏི. ན རཱཛཔུཏྟོཏི ཁཏྟིཡོ ནམྷི. ན ཝེསྶཱཡནོཏི ཝེསྶོཔི ནམྷི. ཨུདཀོཙི ནོམྷཱིཏི ཨཉྙོཔི སུདྡོ ཝཱ ཙཎྜཱལོ ཝཱ ཀོཙི ན ཧོམཱིཏི ཨེཝཾ ཨེཀཾསེནེཝ ཛཱཏིཝཱདསམུདཱཙཱརཾ པཊིཀྑིཔཏི. ཀསྨཱ? མཧཱསམུདྡཾ པཏྟཱ ཝིཡ ཧི ནདིཡོ པབྦཛྫཱུཔགཏཱ ཀུལཔུཏྟཱ ཛཧནྟི པུརིམཱནི ནཱམགོཏྟཱནི. པཧཱརཱདསུཏྟཉྩེཏྠ (ཨ. ནི. ༨.༡༩) སཱདྷཀཾ. ཨེཝཾ ཛཱཏིཝཱདཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཡཐཱབྷཱུཏམཏྟཱནཾ ཨཱཝིཀརོནྟོ ཨཱཧ – ‘‘གོཏྟཾ པརིཉྙཱཡ པུཐུཛྫནཱནཾ, ཨཀིཉྩནོ མནྟ ཙརཱམི ལོཀེ’’ཏི. ཀཐཾ གོཏྟཾ པརིཉྙཱསཱིཏི ཙེ? བྷགཝཱ ཧི ཏཱིཧི པརིཉྙཱཧི པཉྩཀྑནྡྷེ པརིཉྙཱསི, ཏེསུ ཙ པརིཉྙཱཏེསུ གོཏྟཾ པརིཉྙཱཏམེཝ ཧོཏི. རཱགཱདིཀིཉྩནཱནཾ པན ཨབྷཱཝེན སོ ཨཀིཉྩནོ མནྟཱ ཛཱནིཏྭཱ ཉཱཎཱནུཔརིཝཏྟཱིཧི ཀཱཡཀམྨཱདཱིཧི ཙརཏི. ཏེནཱཧ – ‘‘གོཏྟཾ…པེ… ལོཀེ’’ཏི. མནྟཱ ཝུཙྩཏི པཉྙཱ, ཏཱཡ ཙེས ཙརཏི. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘མནྟཾ ཙརཱམི ལོཀེ’’ཏི ཚནྡཝསེན རསྶཾ ཀཏྭཱ.

༤༥༩-༦༠. ཨེཝཾ ཨཏྟཱནཾ ཨཱཝིཀཏྭཱ ཨིདཱནི ‘‘ཨེཝཾ ཨོལཱ༹རིཀཾ ལིངྒམྤི དིསྭཱ པུཙྪིཏབྦཱཔུཙྪིཏབྦཾ ན ཛཱནཱསཱི’’ཏི བྲཱཧྨཎསྶ ཨུཔཱརམྦྷཾ ཨཱརོཔེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘སངྒྷཱཊིཝཱསཱི…པེ… གོཏྟཔཉྷ’’ནྟི. ཨེཏྠ ཙ ཚིནྣསངྒྷཊིཏཊྛེན ཏཱིཎིཔི ཙཱིཝརཱནི ‘‘སངྒྷཱཊཱི’’ཏི ཨདྷིཔྤེཏཱནི, ཏཱནི ནིཝཱསེཏི པརིདཧཏཱིཏི སངྒྷཱཊིཝཱསཱི. ཨགཧོཏི ཨགེཧོ, ནིཏྟཎྷོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ནིཝཱསཱགཱརཾ པན བྷགཝཏོ ཛེཏཝནེ མཧཱགནྡྷཀུཊིཀརེརིམཎྜལམཱལ༹ཀོསམྦཀུཊིཙནྡནམཱལཱདིཨནེཀཔྤཀཱརཾ, ཏཾ སནྡྷཱཡ ན ཡུཛྫཏི. ནིཝུཏྟཀེསོཏི ཨཔནཱིཏཀེསོ, ཨོཧཱརིཏཀེསམསྶཱུཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨབྷིནིབྦུཏཏྟོཏི ཨཏཱིཝ ཝཱུཔསནྟཔརིལཱ༹ཧཙིཏྟོ, གུཏྟཙིཏྟོ ཝཱ. ཨལིཔྤམཱནོ ཨིདྷ མཱཎཝེཧཱིཏི ཨུཔཀརཎསིནེཧསྶ པཧཱིནཏྟཱ མནུསྶེཧི ཨལིཏྟོ ཨསཾསཊྛོ ཨེཀནྟཝིཝིཏྟོ. ཨཀལླཾ མཾ བྲཱཧྨཎཱཏི ཡྭཱཧཾ ཨེཝཾ སངྒྷཱཊིཝཱསཱི…པེ… ཨལིཔྤམཱནོ ཨིདྷ མཱཎཝེཧི, ཏཾ མཾ ཏྭཾ, བྲཱཧྨཎ, པཱཀཏིཀཱནི ནཱམགོཏྟཱནི ཨཏཱིཏཾ པབྦཛིཏཾ སམཱནཾ ཨཔྤཏིརཱུཔཾ གོཏྟཔཉྷཾ པུཙྪསཱིཏི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨུཔཱརམྦྷཾ མོཙེནྟོ བྲཱཧྨཎོ ཨཱཧ – པུཙྪནྟི ཝེ, བྷོ བྲཱཧྨཎཱ, བྲཱཧྨཎེབྷི སཧ ‘‘བྲཱཧྨཎོ ནོ བྷཝ’’ནྟི. ཏཏྠ བྲཱཧྨཎོ ནོཏི བྲཱཧྨཎོ ནཱུཏི ཨཏྠོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ནཱཧཾ བྷོ ཨཀལླཾ པུཙྪཱམི. ཨམྷཱཀཉྷི བྲཱཧྨཎསམཡེ བྲཱཧྨཎཱ བྲཱཧྨཎེཧི སཧ སམཱགནྟྭཱ ‘‘བྲཱཧྨཎོ ནུ བྷཝཾ, བྷཱརདྭཱཛོ ནུ བྷཝ’’ནྟི ཨེཝཾ ཛཱཏིམྤི གོཏྟམྤི པུཙྪནྟི ཨེཝཱཏི.

༤༦༡-༢. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ བྷགཝཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཙིཏྟམུདུབྷཱཝཀརཎཏྠཾ མནྟེསུ ཨཏྟནོ པཀཏཉྙུཏཾ པཀཱསེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘བྲཱཧྨཎོ ཧི ཙེ ཏྭཾ བྲཱུསི…པེ… ཙཏུཝཱིསཏཀྑར’’ནྟི. ཏསྶཏྠོ – སཙེ ཏྭཾ ‘‘བྲཱཧྨཎོ ཨཧཾ’’ཏི བྲཱུསི, མཉྩ ཨབྲཱཧྨཎཾ བྲཱུསི, ཏསྨཱ བྷཝནྟཾ སཱཝིཏྟིཾ པུཙྪཱམི ཏིཔདཾ ཙཏུཝཱིསཏཀྑརཾ, ཏཾ མེ བྲཱུཧཱིཏི. ཨེཏྠ ཙ བྷགཝཱ པརམཏྠཝེདཱནཾ ཏིཎྞཾ པིཊཀཱནཾ ཨཱདིབྷཱུཏཾ པརམཏྠབྲཱཧྨཎེཧི སབྦབུདྡྷེཧི པཀཱསིཏཾ ཨཏྠསམྤནྣཾ བྱཉྫནསམྤནྣཉྩ ‘‘བུདྡྷཾ སརཎཾ གཙྪཱམི, དྷམྨཾ སརཎཾ གཙྪཱམི, སངྒྷཾ སརཎཾ གཙྪཱམཱི’’ཏི ཨིམཾ ཨརིཡསཱཝིཏྟིཾ སནྡྷཱཡ པུཙྪཏི. ཡདིཔི ཧི བྲཱཧྨཎོ ཨཉྙཾ ཝདེཡྻ, ཨདྡྷཱ ནཾ བྷགཝཱ ‘‘ནཱཡཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ སཱཝིཏྟཱིཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི ཏསྶ ཨསཱརཀཏྟཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདྷེཝ པཏིཊྛཱཔེཡྻ. བྲཱཧྨཎོ པན ‘‘སཱཝིཏྟིཾ པུཙྪཱམི ཏིཔདཾ ཙཏུཝཱིསཏཀྑར’’ནྟི ཨིདཾ ཨཏྟནོ སམཡསིདྡྷཾ སཱཝིཏྟིལཀྑཎབྱཉྫནཀཾ བྲཧྨསྶརེན ནིཙྪཱརིཏཝཙནཾ སུཏྭཱཝ ‘‘ཨདྡྷཱཡཾ སམཎོ བྲཱཧྨཎསམཡེ ནིཊྛཾ གཏོ, ཨཧཾ པན ཨཉྙཱཎེན ‘ཨབྲཱཧྨཎོ ཨཡ’ནྟི པརིབྷཝིཾ, སཱདྷུརཱུཔོ མནྟཔཱརགཱུ བྲཱཧྨཎོཝ ཨེསོ’’ཏི ནིཊྛཾ གནྟྭཱ ‘‘ཧནྡ ནཾ ཡཉྙཝིདྷིཾ དཀྑིཎེཡྻཝིདྷིཉྩ པུཙྪཱམཱི’’ཏི ཏམཏྠཾ པུཙྪནྟོ ‘‘ཀིཾནིསྶིཏཱ…པེ… ལོཀེ’’ཏི ཨིམཾ ཝིསམགཱཐཱཔདཏྟཡམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཀིཾནིསྶིཏཱ ཀིམདྷིཔྤཱཡཱ ཀིཾ པཏྠེནྟཱ ཨིསཡོ ཙ ཁཏྟིཡཱ ཙ བྲཱཧྨཎཱ ཙ ཨཉྙེ ཙ མནུཛཱ དེཝཏཱནཾ ཨཏྠཱཡ ཡཉྙཾ ཨཀཔྤཡིཾསུ. ཡཉྙམཀཔྤཡིཾསཱུཏི མཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ. ཨཀཔྤཡིཾསཱུཏི སཾཝིདཧིཾསུ ཨཀཾསུ. པུཐཱུཏི བཧཱུ ཨནྣཔཱནདཱནཱདིནཱ བྷེདེན ཨནེཀཔྤཀཱརེ པུཐཱུ ཝཱ ཨིསཡོ མནུཛཱ ཁཏྟིཡཱ བྲཱཧྨཎཱ ཙ ཀིཾནིསྶིཏཱ ཡཉྙམཀཔྤཡིཾསུ. ཀཐཾ ནེསཾ ཏཾ ཀམྨཾ སམིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨིམིནཱདྷིཔྤཱཡེན པུཙྪཏི.

༤༦༣. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཏམཏྠཾ བྱཱཀརོནྟོ ‘‘ཡདནྟགཱུ ཝེདགཱུ ཡཉྙཀཱལེ. ཡསྶཱཧུཏིཾ ལབྷེ ཏསྶིཛ྄ཛྷེཏི བྲཱུམཱི’’ཏི ཨིདཾ སེསཔདདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ ཡདནྟགཱུཏི ཡོ ཨནྟགཱུ, ཨོཀཱརསྶ ཨཀཱརོ, དཀཱརོ ཙ པདསནྡྷིཀརོ ‘‘ཨསཱདྷཱརཎམཉྙེས’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཁུ. པཱ. ༨.༩) མཀཱརོ ཝིཡ. ཨཡཾ པན ཨཏྠོ – ཡོ ཝཊྚདུཀྑསྶ ཏཱིཧི པརིཉྙཱཧི ཨནྟགཏཏྟཱ ཨནྟགཱུ, ཙཏཱུཧི ཙ མགྒཉཱཎཝེདེཧི ཀིལེསེ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ གཏཏྟཱ ཝེདགཱུ, སོ ཡསྶ ཨིསིམནུཛཁཏྟིཡབྲཱཧྨཎཱནཾ ཨཉྙཏརསྶ ཡཉྙཀཱལེ ཡསྨིཾ ཀིསྨིཉྩི ཨཱཧཱརེ པཙྩུཔཊྛིཏེ ཨནྟམསོ ཝནཔཎྞམཱུལཕལཱདིམྷིཔི ཨཱཧུཏིཾ ལབྷེ, ཏཏོ ཀིཉྩི དེཡྻདྷམྨཾ ལབྷེཡྻ, ཏསྶ ཏཾ ཡཉྙཀམྨཾ ཨིཛ྄ཛྷེ སམིཛ྄ཛྷེཡྻ, མཧཔྥལཾ བྷཝེཡྻཱཏི བྲཱུམཱིཏི.

༤༦༤. ཨཐ བྲཱཧྨཎོ ཏཾ བྷགཝཏོ པརམཏྠཡོགགམྦྷཱིརཾ ཨཏིམདྷུརགིརནིབྦིཀཱརསརསམྤནྣཾ དེསནཾ སུཏྭཱ སརཱིརསམྤཏྟིསཱུཙིཏཉྩསྶ སབྦགུཎསམྤཏྟིཾ སམྦྷཱཝཡམཱནོ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ ‘‘ཨདྡྷཱ ཧི ཏསྶཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨིཏི བྲཱཧྨཎོཏི སངྒཱིཏིཀཱརཱནཾ ཝཙནཾ, སེསཾ བྲཱཧྨཎསྶ. ཏསྶཏྠོ – ཨདྡྷཱ ཧི ཏསྶ མཡ྄ཧཾ ཧུཏམིཛ྄ཛྷེ, ཨཡཾ ཨཛྫ དེཡྻདྷམྨོ ཨིཛ྄ཛྷིསྶཏི སམིཛ྄ཛྷིསྶཏི མཧཔྥལོ བྷཝིསྶཏི ཡཾ ཏཱདིསཾ ཝེདགུམདྡསཱམ, ཡསྨཱ ཏཱདིསཾ བྷཝནྟརཱུཔཾ ཝེདགུཾ ཨདྡསཱམ. ཏྭཉྙེཝ ཧི སོ ཝེདགཱུ, ན ཨཉྙོ. ཨིཏོ པུབྦེ པན ཏུམྷཱདིསཱནཾ ཝེདགཱུནཾ ཨནྟགཱུནཉྩ ཨདསྶནེན ཨམྷཱདིསཱནཾ ཡཉྙེ པཊིཡཏྟཾ ཨཉྙོ ཛནོ བྷུཉྫཏི པཱུརལཱ༹སཾ ཙརུཀཉྩ པཱུཝཉྩཱཏི.

༤༦༥. ཏཏོ བྷགཝཱ ཨཏྟནི པསནྣཾ ཝཙནཔཊིགྒཧཎསཛྫཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝིདིཏྭཱ ཡཐཱསྶ སུཊྛུ པཱཀཊཱ ཧོནྟི, ཨེཝཾ ནཱནཔྤཀཱརེཧི དཀྑིཎེཡྻེ པཀཱསེཏུཀཱམོ ‘‘ཏསྨཱཏིཧ ཏྭ’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡསྨཱ མཡི པསནྣོསི, ཏསྨཱ པན ཨིཧ ཏྭཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨུཔསངྐམྨ པུཙྪཱཏི ཨཏྟཱནཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ. ཨིདཱནི ཨིཏོ པུབྦཾ ཨཏྠེནཨཏྠིཀཔདཾ པརཔདེན སམྦནྡྷིཏབྦཾ – ཨཏྠེན ཨཏྠིཀོ ཏསྶ ཨཏྠཏྠིཀབྷཱཝསྶ ཨནུརཱུཔཾ ཀིལེསགྒིཝཱུཔསམེན སནྟཾ, ཀོདྷདྷཱུམཝིགམེན ཝིདྷཱུམཾ, དུཀྑཱབྷཱཝེན ཨནཱིགྷཾ, ཨནེཀཝིདྷཨཱསཱབྷཱཝེན ནིརཱསཾ ཨཔྤེཝིདྷ ཨེཀཾསེན ཨིདྷ ཋིཏོཝ ཨིདྷ ཝཱ སཱསནེ ཨབྷིཝིནྡེ ལཙྪསི ཨདྷིགཙྪིསྶསི སུམེདྷཾ ཝརཔཉྙཾ ཁཱིཎཱསཝདཀྑིཎེཡྻནྟི. ཨཐ ཝཱ ཡསྨཱ མཡི པསནྣོསི, ཏསྨཱཏིཧ, ཏྭཾ བྲཱཧྨཎ, ཨཏྠེན ཨཏྠིཀོ སམཱནོ ཨུཔསངྐམྨ པུཙྪ སནྟཾ ཝིདྷཱུམཾ ཨནཱིགྷཾ ནིརཱསནྟི ཨཏྟཱནཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ. ཨེཝཾ པུཙྪནྟོ ཨཔྤེཝིདྷ ཨབྷིཝིནྡེ སུམེདྷཾ ཁཱིཎཱསཝདཀྑིཎེཡྻནྟི ཨེཝམྤེཏྠ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

༤༦༦. ཨཐ བྲཱཧྨཎོ ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཛྫམཱནོ བྷགཝནྟཾ ཨཱཧ – ‘‘ཡཉྙེ རཏོཧཾ…པེ… བྲཱུཧི མེཏ’’ནྟི. ཏཏྠ ཡཉྙོ ཡཱགོ དཱནནྟི ཨཏྠཏོ ཨེཀཾ. ཏསྨཱ དཱནརཏོ ཨཧཾ, ཏཱཡ ཨེཝ དཱནཱརཱམཏཱཡ དཱནཾ དཱཏུཀཱམོ, ན པན ཛཱནཱམི, ཨེཝཾ ཨཛཱནནྟཾ ཨནུསཱསཏུ མཾ བྷཝཾ. ཨནུསཱསནྟོ ཙ ཨུཏྟཱནེནེཝ ནཡེན ཡཏྠ ཧུཏཾ ཨིཛ྄ཛྷཏེ བྲཱུཧི མེཏནྟི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ. ‘‘ཡཐཱཧུཏ’’ནྟིཔི པཱཋོ.

༤༦༧. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཝཏྟུཀཱམོ ཨཱཧ – ‘‘ཏེན ཧི…པེ… དེསེསྶཱམཱི’’ཏི. ཨོཧིཏསོཏསྶ ཙསྶ ཨནུསཱསནཏྠཾ ཏཱཝ ‘‘མཱ ཛཱཏིཾ པུཙྪཱི’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ མཱ ཛཱཏིཾ པུཙྪཱིཏི ཡདི ཧུཏསམིདྡྷིཾ དཱནམཧཔྥལཏཾ པཙྩཱསཱིསསི, ཛཱཏིཾ མཱ པུཙྪ. ཨཀཱརཎཉྷི དཀྑིཎེཡྻཝིཙཱརཎཱཡ ཛཱཏི. ཙརཎཉྩ པུཙྪཱཏི ཨཔིཙ ཁོ སཱིལཱདིགུཎབྷེདཾ ཙརཎཾ པུཙྪ. ཨེཏཉྷི དཀྑིཎེཡྻཝིཙཱརཎཱཡ ཀཱརཎཾ.

ཨིདཱནིསྶ ཏམཏྠཾ ཝིབྷཱཝེནྟོ ནིདསྶནམཱཧ – ‘‘ཀཊྛཱ ཧཝེ ཛཱཡཏི ཛཱཏཝེདོ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྲཱཡམདྷིཔྤཱཡོ – ཨིདྷ ཀཊྛཱ ཨགྒི ཛཱཡཏི, ན ཙ སོ སཱལཱདིཀཊྛཱ ཛཱཏོ ཨེཝ ཨགྒིཀིཙྩཾ ཀརོཏི, སཱཔཱནདོཎིཨཱདིཀཊྛཱ ཛཱཏོ ན ཀརོཏི, ཨཔིཙ ཁོ ཨཏྟནོ ཨཙྩིཨཱདིགུཎསམྤནྣཏྟཱ ཨེཝ ཀརོཏི. ཨེཝཾ ན བྲཱཧྨཎཀུལཱདཱིསུ ཛཱཏོ ཨེཝ དཀྑིཎེཡྻོ ཧོཏི, ཙཎྜཱལཀུལཱདཱིསུ ཛཱཏོ ན ཧོཏི, ཨཔིཙ ཁོ ནཱིཙཱཀུལཱིནོཔི ཨུཙྩཱཀུལཱིནོཔི ཁཱིཎཱསཝམུནི དྷིཏིམཱ ཧིརཱིནིསེདྷོ ཨཱཛཱནིཡོ ཧོཏི, ཨིམཱཡ དྷིཏིཧིརིཔམུཁཱཡ གུཎསམྤཏྟིཡཱ ཛཱཏིམཱ ཨུཏྟམདཀྑིཎེཡྻོ ཧོཏི. སོ ཧི དྷིཏིཡཱ གུཎེ དྷཱརཡཏི, ཧིརིཡཱ དོསེ ནིསེདྷེཏི. ཝུཏྟཉྩེཏཾ ‘‘ཧིརིཡཱ ཧི སནྟོ ན ཀརོནྟི པཱཔ’’ནྟི. ཏེན ཏེ བྲཱུམི –

‘‘མཱ ཛཱཏིཾ པུཙྪཱི ཙརཎཉྩ པུཙྪ,

ཀཊྛཱ ཧཝེ ཛཱཡཏི ཛཱཏཝེདོ;

ནཱིཙཱཀུལཱིནོཔི མུནཱི དྷིཏཱིམཱ,

ཨཱཛཱནིཡོ ཧོཏི ཧིརཱིནིསེདྷོ’’ཏི. –

ཨེས སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརོ པན ཨསྶལཱཡནསུཏྟཱནུསཱརེན (མ. ནི. ༢.༤༠༡ ཨཱདཡོ) ཝེདིཏབྦོ.

༤༦༨. ཨེཝམེཏཾ བྷགཝཱ ཙཱཏུཝཎྞིསུདྡྷིཡཱ ཨནུསཱསིཏྭཱ ཨིདཱནི ཡཏྠ ཧུཏཾ ཨིཛ྄ཛྷཏེ, ཡཐཱ ཙ ཧུཏཾ ཨིཛ྄ཛྷཏེ, ཏམཏྠཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སཙྩེན དནྟོ’’ཏིཨཱདིགཱཐམཱཧ. ཏཏྠ སཙྩེནཱཏི པརམཏྠསཙྩེན. ཏཉྷི པཏྟོ དནྟོ ཧོཏི. ཏེནཱཧ – ‘‘སཙྩེན དནྟོ’’ཏི. དམསཱ ཨུཔེཏོཏི ཨིནྡྲིཡདམེན སམནྣཱགཏོ. ཝེདནྟགཱུཏི ཝེདེཧི ཝཱ ཀིལེསཱནཾ ཨནྟཾ གཏོ, ཝེདཱནཾ ཝཱ ཨནྟཾ ཙཏུཏྠམགྒཉཱཎཾ གཏོ. ཝཱུསིཏབྲཧྨཙརིཡོཏི པུན ཝསིཏབྦཱབྷཱཝཏོ ཝུཏྠམགྒབྲཧྨཙརིཡོ. ཀཱལེན ཏམྷི ཧབྱཾ པཝེཙྪེཏི ཨཏྟནོ དེཡྻདྷམྨཊྛིཏཀཱལཾ ཏསྶ སམྨུཁཱིབྷཱཝཀཱལཉྩ ཨུཔལཀྑེཏྭཱ ཏེན ཀཱལེན ཏཱདིསེ དཀྑིཎེཡྻེ དེཡྻདྷམྨཾ པཝེཙྪེཡྻ, པཝེསེཡྻ པཊིཔཱདེཡྻ.

༤༦༩-༧༡. ཀཱམེཏི ཝཏྠུཀཱམེ ཙ ཀིལེསཀཱམེ ཙ. སུསམཱཧིཏིནྡྲིཡཱཏི སུཊྛུ སམཱཧིཏཨིནྡྲིཡཱ, ཨཝིཀྑིཏྟཨིནྡྲིཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཙནྡོཝ རཱཧུགྒཧཎཱ པམུཏྟཱཏི ཡཐཱ ཙནྡོ རཱཧུགྒཧཎཱ, ཨེཝཾ ཀིལེསགྒཧཎཱ པམུཏྟཱ ཡེ ཨཏཱིཝ བྷཱསནྟི ཙེཝ ཏཔནྟི ཙ. སཏཱཏི སཏིསམྤནྣཱ. མམཱཡིཏཱནཱིཏི ཏཎྷཱདིཊྛིམམཱཡིཏཱནི.

༤༧༢. ཡོ ཀཱམེ ཧིཏྭཱཏི ཨིཏོ པབྷུཏི ཨཏྟཱནཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ཏཏྠ ཀཱམེ ཧིཏྭཱཏི ཀིལེསཀཱམེ པཧཱཡ. ཨབྷིབྷུཡྻཙཱརཱིཏི ཏེསཾ པཧཱིནཏྟཱ ཝཏྠུཀཱམེ ཨབྷིབྷུཡྻཙཱརཱི. ཛཱཏིམརཎསྶ ཨནྟཾ ནཱམ ནིབྦཱནཾ ཝུཙྩཏི, ཏཉྩ ཡོ ཝེདི ཨཏྟནོ པཉྙཱབལེན ཨཉྙཱསི. ཨུདཀརཧདོ ཝཱཏི ཡེ ཨིམེ ཨནོཏཏྟདཧོ ཀཎྞམུཎྜདཧོ རཐཀཱརདཧོ ཚདྡནྟདཧོ ཀུཎཱལདཧོ མནྡཱཀིནིདཧོ སཱིཧཔྤཔཱཏདཧོཏི ཧིམཝཏི སཏྟ མཧཱརཧདཱ ཨགྒིསཱུརིཡསནྟཱཔེཧི ཨསམྥུཊྛཏྟཱ ནིཙྩཾ སཱིཏལཱ, ཏེསཾ ཨཉྙཏརོ ཨུདཀརཧདོཝ སཱིཏོ པརིནིབྦུཏཀིལེསཔརིལཱ༹ཧཏྟཱ.

༤༧༣. སམོཏི ཏུལྱོ. སམེཧཱིཏི ཝིཔསྶིཨཱདཱིཧི བུདྡྷེཧི. ཏེ ཧི པཊིཝེདྷསམཏྟཱ ‘‘སམཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ནཏྠི ཏེསཾ པཊིཝེདྷེནཱདྷིགནྟབྦེསུ གུཎེསུ, པཧཱཏབྦེསུ ཝཱ དོསེསུ ཝེམཏྟཏཱ, ཨདྡྷཱནཨཱཡུཀུལཔྤམཱཎཱབྷིནིཀྑམནཔདྷཱནབོདྷིརསྨཱིཧི པན ནེསཾ ཝེམཏྟཏཱ ཧོཏི. ཏཐཱ ཧི ཏེ ཧེཊྛིམཔརིཙྪེདེན ཙཏཱུཧི ཨསངྑྱེཡྻེཧི ཀཔྤསཏསཧསྶེན ཙ པཱརམིཡོ པཱུརེནྟི, ཨུཔརིམཔརིཙྪེདེན སོལ༹སཧི ཨསངྑྱེཡྻེཧི ཀཔྤསཏསཧསྶེན ཙ. ཨཡཾ ནེསཾ ཨདྡྷཱནཝེམཏྟཏཱ. ཧེཊྛིམཔརིཙྪེདེན ཙ ཝསྶསཏཱཡུཀཀཱལེ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཨུཔརིམཔརིཙྪེདེན ཝསྶསཏསཧསྶཱཡུཀཀཱལེ. ཨཡཾ ནེསཾ ཨཱཡུཝེམཏྟཏཱ. ཁཏྟིཡཀུལེ ཝཱ བྲཱཧྨཎཀུལེ ཝཱ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཨཡཾ ཀུལཝེམཏྟཏཱ. ཨུཙྩཱ ཝཱ ཧོནྟི ཨཊྛཱསཱིཏིཧཏྠཔྤམཱཎཱ, ནཱིཙཱ ཝཱ པནྣརསཨཊྛཱརསཧཏྠཔྤམཱཎཱ. ཨཡཾ པམཱཎཝེམཏྟཏཱ. ཧཏྠིཨསྶརཐསིཝིཀཱདཱིཧི ནིཀྑམནྟི ཝེཧཱསེན ཝཱ. ཏཐཱ ཧི ཝིཔསྶིཀཀུསནྡྷཱ ཨསྶརཐེན ནིཀྑམིཾསུ, སིཁཱིཀོཎཱགམནཱ ཧཏྠིཀྑནྡྷེན, ཝེསྶབྷཱུ སིཝིཀཱཡ, ཀསྶཔོ ཝེཧཱསེན, སཀྱམུནི ཨསྶཔིཊྛིཡཱ. ཨཡཾ ནེཀྑམྨཝེམཏྟཏཱ. སཏྟཱཧཾ ཝཱ པདྷཱནམནུཡུཉྫནྟི, ཨཌྜྷམཱསཾ, མཱསཾ, དྭེམཱསཾ, ཏེམཱསཾ, ཙཏུམཱསཾ, པཉྩམཱསཾ, ཚམཱསཾ, ཨེཀཝསྶཾ དྭིཏིཙཏུཔཉྩཚཝསྶཱནི ཝཱ. ཨཡཾ པདྷཱནཝེམཏྟཏཱ. ཨསྶཏྠོ ཝཱ བོདྷིརུཀྑོ ཧོཏི ནིགྲོདྷཱདཱིནཾ ཝཱ ཨཉྙཏརོ. ཨཡཾ བོདྷིཝེམཏྟཏཱ. བྱཱམཱསཱིཏིཨནནྟཔབྷཱཡུཏྟཱ ཧོནྟི. ཏཏྠ བྱཱམཔྤབྷཱ ཝཱ ཨསཱིཏིཔྤབྷཱ ཝཱ སབྦེསཾ སམཱནཱ, ཨནནྟཔྤབྷཱ པན དཱུརམྤི གཙྪཏི ཨཱསནྣམྤི, ཨེཀགཱཝུཏཾ དྭིགཱཝུཏཾ ཡོཛནཾ ཨནེཀཡོཛནཾ ཙཀྐཝཱལ༹པརིཡནྟམྤི, མངྒལསྶ བུདྡྷསྶ སརཱིརཔྤབྷཱ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹ཾ ཨགམཱསི. ཨེཝཾ སནྟེཔི མནསཱ ཙིནྟཱཡཏྟཱཝ སབྦབུདྡྷཱནཾ, ཡོ ཡཏྟཀམིཙྪཏི, ཏསྶ ཏཏྟཀཾ གཙྪཏི. ཨཡཾ རསྨིཝེམཏྟཏཱ. ཨིམཱ ཨཊྛ ཝེམཏྟཏཱ ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསེསུ པཊིཝེདྷེནཱདྷིགནྟབྦེསུ གུཎེསུ, པཧཱཏབྦེསུ ཝཱ དོསེསུ ནཏྠི ནེསཾ ཝིསེསོ, ཏསྨཱ ‘‘སམཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཨེཝམེཏེཧི སམོ སམེཧི.

ཝིསམེཧི དཱུརེཏི ན སམཱ ཝིསམཱ, པཙྩེཀབུདྡྷཱདཡོ ཨཝསེསསབྦསཏྟཱ. ཏེཧི ཝིསམེཧི ཨསདིསཏཱཡ དཱུརེ. སཀལཛམྦུདཱིཔཾ པཱུརེཏྭཱ པལླངྐེན པལླངྐཾ སངྒྷཊྚེཏྭཱ ནིསིནྣཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱཔི ཧི གུཎེཧི ཨེཀསྶ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཀལཾ ནཱགྒྷནྟི སོལ༹སིཾ, ཀོ པན ཝཱདོ སཱཝཀཱདཱིསུ. ཏེནཱཧ – ‘‘ཝིསམེཧི དཱུརེ’’ཏི. ཏཐཱགཏོ ཧོཏཱིཏི ཨུབྷཡཔདེཧི དཱུརེཏི ཡོཛེཏབྦཾ. ཨནནྟཔཉྙོཏི ཨཔརིམིཏཔཉྙོ. ལོཀིཡམནུསྶཱནཉྷི པཉྙཾ ཨུཔནིདྷཱཡ ཨཊྛམཀསྶ པཉྙཱ ཨདྷིཀཱ, ཏསྶ པཉྙཾ ཨུཔནིདྷཱཡ སོཏཱཔནྣསྶ. ཨེཝཾ ཡཱཝ ཨརཧཏོ པཉྙཾ ཨུཔནིདྷཱཡ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ པཉྙཱ ཨདྷིཀཱ, པཙྩེཀབུདྡྷསྶ པཉྙཾ པན ཨུཔནིདྷཱཡ ཏཐཱགཏསྶ པཉྙཱ ཨདྷིཀཱཏི ན ཝཏྟབྦཱ, ཨནནྟཱ ཨིཙྩེཝ པན ཝཏྟབྦཱ. ཏེནཱཧ – ‘‘ཨནནྟཔཉྙོ’’ཏི. ཨནཱུཔལིཏྟོཏི ཏཎྷཱདིཊྛིལེཔེཧི ཨལིཏྟོ. ཨིདྷ ཝཱ ཧུརཾ ཝཱཏི ཨིདྷལོཀེ ཝཱ པརལོཀེ ཝཱ. ཡོཛནཱ པནེཏྠ – སམོ སམེཧི ཝིསམེཧི དཱུརེ ཏཐཱགཏོ ཧོཏི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཨནནྟཔཉྙོ ཨནུཔལིཏྟོ ཨིདྷ ཝཱ ཧུརཾ ཝཱ, ཏེན ཏཐཱགཏོ ཨརཧཏི པཱུརལཱ༹སནྟི.

༤༧༤. ཡམྷི ན མཱཡཱཏི ཨཡཾ པན གཱཐཱ ཨཉྙཱ ཙ ཨཱིདིསཱ མཱཡཱདིདོསཡུཏྟེསུ བྲཱཧྨཎེསུ དཀྑིཎེཡྻསཉྙཱཔཧཱནཏྠཾ ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཏཏྠ ཨམམོཏི སཏྟསངྑཱརེསུ ‘‘ཨིདཾ མམཱ’’ཏི པཧཱིནམམཱཡིཏབྷཱཝོ.

༤༧༥. ནིཝེསནནྟི ཏཎྷཱདིཊྛིནིཝེསནཾ. ཏེན ཧི མནོ ཏཱིསུ བྷཝེསུ ནིཝིསཏི, ཏེན ཏཾ ‘‘ནིཝེསནཾ མནསོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏཏྠེཝ ཝཱ ནིཝིསཏི ཏཾ ཧིཏྭཱ གནྟུཾ ཨསམཏྠཏཱཡ. ཏེནཔི ‘‘ནིཝེསན’’ནྟི ཝུཙྩཏི. པརིགྒཧཱཏི ཏཎྷཱདིཊྛིཡོ ཨེཝ, ཏཱཧི པརིགྒཧིཏདྷམྨཱ ཝཱ. ཀེཙཱིཏི ཨཔྤམཏྟཀཱཔི. ཨནུཔཱདིཡཱནོཏི ཏེསཾ ནིཝེསནཔརིགྒཧཱནཾ ཨབྷཱཝཱ ཀཉྩི དྷམྨཾ ཨནུཔཱདིཡམཱནོ.

༤༧༦. སམཱཧིཏོ མགྒསམཱདྷིནཱ. ཨུདཏཱརཱིཏི ཨུཏྟིཎྞོ. དྷམྨཾ ཙཉྙཱསཱིཏི སབྦཉྩ ཉེཡྻདྷམྨཾ ཨཉྙཱསི. པརམཱཡ དིཊྛིཡཱཏི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེན.

༤༧༧. བྷཝཱསཝཱཏི བྷཝཏཎྷཱཛྷཱནནིཀནྟིསསྶཏདིཊྛིསཧགཏཱ རཱགཱ. ཝཙཱིཏི ཝཱཙཱ. ཁརཱཏི ཀཀྑལཱ༹ ཕརུསཱ. ཝིདྷཱུཔིཏཱཏི དཌྜྷཱ. ཨཏྠགཏཱཏི ཨཏྠངྒཏཱ. ན སནྟཱིཏི ཝིདྷཱུཔིཏཏྟཱ ཨཏྠངྒཏཏྟཱ ཙ. ཨུབྷཡེཧི པན ཨུབྷཡཾ ཡོཛེཏབྦཾ སབྦདྷཱིཏི སབྦེསུ ཁནྡྷཱཡཏནཱདཱིསུ.

༤༧༨. མཱནསཏྟེསཱུཏི མཱནེན ལགྒེསུ. དུཀྑཾ པརིཉྙཱཡཱཏི ཝཊྚདུཀྑཾ ཏཱིཧི པརིཉྙཱཧི པརིཛཱནིཏྭཱ. སཁེཏྟཝཏྠུནྟི སཧེཏུཔཙྩཡཾ, སདྡྷིཾ ཀམྨཀིལེསེཧཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༤༧༩. ཨཱསཾ ཨནིསྶཱཡཱཏི ཏཎྷཾ ཨནལླཱིཡིཏྭཱ. ཝིཝེཀདསྶཱིཏི ནིབྦཱནདསྶཱི. པརཝེདིཡནྟི པརེཧི ཉཱཔེཏབྦཾ. དིཊྛིམུཔཱཏིཝཏྟོཏི དྭཱསཊྛིབྷེདམྤི མིཙྪཱདིཊྛིཾ ཨཏིཀྐནྟོ. ཨཱརམྨཎཱཏི པཙྩཡཱ, པུནབྦྷཝཀཱརཎཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༤༨༠. པརོཔརཱཏི ཝརཱཝརཱ སུནྡརཱསུནྡརཱ. པརཱ ཝཱ བཱཧིརཱ, ཨཔརཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱ. སམེཙྩཱཏི ཉཱཎེན པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ. དྷམྨཱཏི ཁནྡྷཱཡཏནཱདཡོ དྷམྨཱ. ཨུཔཱདཱནཁཡེ ཝིམུཏྟོཏི ནིབྦཱནེ ནིབྦཱནཱརམྨཎཏོ ཝིམུཏྟོ, ནིབྦཱནཱརམྨཎཝིམུཏྟིལཱབྷཱིཏི ཨཏྠོ.

༤༨༡. སཾཡོཛནཾཛཱཏིཁཡནྟདསྶཱིཏི སཾཡོཛནཀྑཡནྟདསྶཱི ཛཱཏིཀྑཡནྟདསྶཱི ཙ. སཾཡོཛནཀྑཡནྟེན ཙེཏྠ སཨུཔཱདིསེསཱ ནིབྦཱནདྷཱཏུ, ཛཱཏིཀྑཡནྟེན ཨནུཔཱདིསེསཱ ཝུཏྟཱ. ཁཡནྟོཏི ཧི ཨཙྩནྟཁཡསྶ སམུཙྪེདཔྤཧཱནསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨནུནཱསིཀལོཔོ ཙེཏྠ ‘‘ཝིཝེཀཛཾ པཱིཏིསུཁ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཝིཡ ན ཀཏོ. ཡོཔཱནུདཱིཏི ཡོ ཨཔནུདི. རཱགཔཐནྟི རཱགཱརམྨཎཾ, རཱགམེཝ ཝཱ. རཱགོཔི ཧི དུགྒཏཱིནཾ པཐཏྟཱ ‘‘རཱགཔཐོ’’ཏི ཝུཙྩཏི ཀམྨཔཐོ ཝིཡ. སུདྡྷོ ནིདོསོ ཝིམལོ ཨཀཱཙོཏི པརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརཱདིཏཱཡ སུདྡྷོ. ཡེཧི ‘‘རཱགདོསཱ ཨཡཾ པཛཱ, དོསདོསཱ, མོཧདོསཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏེསཾ ཨབྷཱཝཱ ནིདོསོ. ཨཊྛཔུརིསམལཝིགམཱ ཝིམལོ, ཨུཔཀྐིལེསཱབྷཱཝཏོ ཨཀཱཙོ. ཨུཔཀྐིལིཊྛོ ཧི ཨུཔཀྐིལེསེན ‘‘སཀཱཙོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. སུདྡྷོ ཝཱ ཡསྨཱ ནིདྡོསོ, ནིདྡོསཏཱཡ ཝིམལོ, བཱཧིརམལཱབྷཱཝེན ཝིམལཏྟཱ ཨཀཱཙོ. སམལོ ཧི ‘‘སཀཱཙོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཝིམལཏྟཱ ཝཱ ཨཱགུཾ ན ཀརོཏི, ཏེན ཨཀཱཙོ. ཨཱགུཀིརིཡཱ ཧི ཨུཔགྷཱཏཀརཎཏོ ‘‘ཀཱཙོ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

༤༨༢. ཨཏྟནོ ཨཏྟཱནཾ ནཱནུཔསྶཏཱིཏི ཉཱཎསམྤཡུཏྟེན ཙིཏྟེན ཝིཔསྶནྟོ ཨཏྟནོ ཁནྡྷེསུ ཨཉྙཾ ཨཏྟཱནཾ ནཱམ ན པསྶཏི, ཁནྡྷམཏྟམེཝ པསྶཏི. ཡཱ ཙཱཡཾ ‘‘ཨཏྟནཱཝ ཨཏྟཱནཾ སཉྫཱནཱམཱི’’ཏི ཏསྶ སཙྩཏོ ཐེཏཏོ དིཊྛི ཨུཔྤཛྫཏི, ཏསྶཱ ཨབྷཱཝཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟཱནཾ ནཱནུཔསྶཏི, ཨཉྙདཏྠུ པཉྙཱཡ ཁནྡྷེ པསྶཏི. མགྒསམཱདྷིནཱ སམཱཧིཏོ, ཀཱཡཝངྐཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝཱ ཨུཛྫུགཏོ, ལོཀདྷམྨེཧི ཨཀམྤནཱིཡཏོ ཋིཏཏྟོ, ཏཎྷཱསངྑཱཏཱཡ ཨེཛཱཡ པཉྩནྣཾ ཙེཏོཁིལཱནཉྩ ཨཊྛཊྛཱནཱཡ ཀངྑཱཡ ཙ ཨབྷཱཝཱ ཨནེཛོ ཨཁིལོ ཨཀངྑོ.

༤༨༣. མོཧནྟརཱཏི མོཧཀཱརཎཱ མོཧཔཙྩཡཱ, སབྦཀིལེསཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སབྦེསུ དྷམྨེསུ ཙ ཉཱཎདསྶཱིཏི སཙྪིཀཏསབྦཉྙུཏཉྙཱཎོ. ཏཉྷི སབྦེསུ དྷམྨེསུ ཉཱཎཾ, ཏཉྩ བྷགཝཱ པསྶི, ‘‘ཨདྷིགཏཾ མེ’’ཏི སཙྪིཀཏྭཱ ཝིཧཱསི. ཏེན ཝུཙྩཏི ‘‘སབྦེསུ དྷམྨེསུ ཙ ཉཱཎདསྶཱི’’ཏི. སམྦོདྷིནྟི ཨརཧཏྟཾ. ཨནུཏྟརནྟི པཙྩེཀབུདྡྷསཱཝཀེཧི ཨསཱདྷཱརཎཾ. སིཝནྟི ཁེམཾ ནིརུཔདྡཝཾ སསྶིརིཀཾ ཝཱ. ཡཀྑསྶཱཏི པུརིསསྶ. སུདྡྷཱིཏི ཝོདཱནཏཱ. ཨེཏྠ ཧི མོཧནྟརཱབྷཱཝེན སབྦདོསཱབྷཱཝོ, ཏེན སཾསཱརཀཱརཎསམུཙྪེདོ ཨནྟིམསརཱིརདྷཱརིཏཱ, ཉཱཎདསྶིཏཱཡ སབྦགུཎསམྦྷཝོ. ཏེན ཨནུཏྟརཱ སམྦོདྷིཔཏྟི, ཨིཏོ པརཉྩ པཧཱཏབྦམདྷིགནྟབྦཾ ཝཱ ནཏྠི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཨེཏྟཱཝཏཱ ཡཀྑསྶ སུདྡྷཱི’’ཏི.

༤༨༤. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ བྲཱཧྨཎོ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ བྷགཝཏི པསནྣོ པསནྣཱཀཱརཾ ཀརོནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཧུཏཉྩ མཡ྄ཧ’’ནྟི. ཏསྶཏྠོ – ཡམཧཾ ཨིཏོ པུབྦེ བྲཧྨཱནཾ ཨཱརབྦྷ ཨགྒིམྷི ཨཛུཧཾ, ཏཾ མེ ཧུཏཾ སཙྩཾ ཝཱ ཧོཏི, ཨལིཀཾ ཝཱཏི ན ཛཱནཱམི. ཨཛྫ པན ཨིདཾ ཧུཏཉྩ མཡ྄ཧཾ ཧུཏམཏྠུ སཙྩཾ, སཙྩཧུཏམེཝ ཨཏྠཱུཏི ཡཱཙནྟོ བྷཎཏི. ཡཾ ཏཱདིསཾ ཝེདགུནཾ ཨལཏྠཾ, ཡསྨཱ ཨིདྷེཝ ཋིཏོ བྷཝནྟརཱུཔཾ ཝེདགུཾ ཨལཏྠཾ. བྲཧྨཱ ཧི སཀྑི, པཙྩཀྑམེཝ ཧི ཏྭཾ བྲཧྨཱ, ཡཏོ པཊིགྒཎྷཱཏུ མེ བྷགཝཱ, པཊིགྒཧེཏྭཱ ཙ བྷུཉྫཏུ མེ བྷགཝཱ པཱུརལཱ༹སནྟི ཏཾ ཧབྱསེསཾ ཨུཔནཱམེནྟོ ཨཱཧ.

༤༨༧. ཨཐ བྷགཝཱ ཀསིབྷཱརདྭཱཛསུཏྟེ ཝུཏྟནཡེན གཱཐཱདྭཡམབྷཱསི. ཏཏོ བྲཱཧྨཎོ ‘‘ཨཡཾ ཨཏྟནཱ ན ཨིཙྪཏི, ཀམྤི ཙཉྙཾ སནྡྷཱཡ ‘ཀེཝལིནཾ མཧེསིཾ ཁཱིཎཱསཝཾ ཀུཀྐུཙྩཝཱུཔསནྟཾ ཨནྣེན པཱནེན ཨུཔཊྛཧསྶཱུ’ཏི བྷཎཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ གཱཐཱཡ ཨཏྠཾ ཨསལླཀྑེཏྭཱ ཏཾ ཉཱཏུཀཱམོ ཨཱཧ ‘‘སཱདྷཱཧཾ བྷགཝཱ’’ཏི. ཏཏྠ སཱདྷཱུཏི ཨཱཡཱཙནཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཏཐཱཏི ཡེན ཏྭམཱཧ, ཏེན པཀཱརེན. ཝིཛཉྙནྟི ཛཱནེཡྻཾ. ཡནྟི ཡཾ དཀྑིཎེཡྻཾ ཡཉྙཀཱལེ པརིཡེསམཱནོ ཨུཔཊྛཧེཡྻནྟི པཱཋསེསོ. པཔྤུཡྻཱཏི པཏྭཱ. ཏཝ སཱསནནྟི ཏཝ ཨོཝཱདཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཱདྷཱཧཾ བྷགཝཱ ཏཝ ཨོཝཱདཾ ཨཱགམྨ ཏཐཱ ཝིཛཉྙཾ ཨཱརོཙེཧི མེ ཏཾ ཀེཝལིནནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཡོ དཀྑིཎཾ བྷུཉྫེཡྻ མཱདིསསྶ, ཡཾ ཙཱཧཾ ཡཉྙཀཱལེ པརིཡེསམཱནོ ཨུཔཊྛཧེཡྻཾ, ཏཐཱརཱུཔཾ མེ དཀྑིཎེཡྻཾ དསྶེཧི, སཙེ ཏྭཾ ན བྷུཉྫསཱིཏི.

༤༨༨-༩༠. ཨཐསྶ བྷགཝཱ པཱཀཊེན ནཡེན ཏཐཱརཱུཔཾ དཀྑིཎེཡྻཾ དསྶེནྟོ ‘‘སཱརམྦྷཱ ཡསྶཱ’’ཏི གཱཐཱཏྟཡམཱཧ. ཏཏྠ སཱིམནྟཱནཾ ཝིནེཏཱརནྟི སཱིམཱཏི མརིཡཱདཱ སཱདྷུཛནཝུཏྟི, ཏསྶཱ ཨནྟཱ པརིཡོསཱནཱ ཨཔརབྷཱགཱཏི ཀཏྭཱ སཱིམནྟཱ ཝུཙྩནྟི ཀིལེསཱ, ཏེསཾ ཝིནེཏཱརནྟི ཨཏྠོ. སཱིམནྟཱཏི བུདྡྷཝེནེཡྻཱ སེཀྑཱ ཙ པུཐུཛྫནཱ ཙ, ཏེསཾ ཝིནེཏཱརནྟིཔི ཨེཀེ. ཛཱཏིམརཎཀོཝིདནྟི ‘‘ཨེཝཾ ཛཱཏི ཨེཝཾ མརཎ’’ནྟི ཨེཏྠ ཀུསལཾ. མོནེཡྻསམྤནྣནྟི པཉྙཱསམྤནྣཾ, ཀཱཡམོནེཡྻཱདིསམྤནྣཾ ཝཱ. བྷཀུཊིཾ ཝིནཡིཏྭཱནཱཏི ཡཾ ཨེཀཙྩེ དུབྦུདྡྷིནོ ཡཱཙཀཾ དིསྭཱ བྷཀུཊིཾ ཀརོནྟི, ཏཾ ཝིནཡིཏྭཱ, པསནྣམུཁཱ ཧུཏྭཱཏི ཨཏྠོ. པཉྫལིཀཱཏི པགྒཧིཏཨཉྫལིནོ ཧུཏྭཱ.

༤༩༡. ཨཐ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ ཐོམཡམཱནོ ‘‘བུདྡྷོ བྷཝ’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨཱཡཱགོཏི ཨཱཡཛིཏབྦོ, ཏཏོ ཏཏོ ཨཱགམྨ ཝཱ ཡཛིཏབྦམེཏྠཱཏིཔི ཨཱཡཱགོ, དེཡྻདྷམྨཱནཾ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱུཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསམེཏྠ ཨིཏོ པུརིམགཱཐཱསུ ཙ ཡཾ ན ཝཎྞིཏཾ, ཏཾ སཀྐཱ ཨཝཎྞིཏམྤི ཛཱནིཏུནྟི ཨུཏྟཱནཏྠཏྟཱཡེཝ ན ཝཎྞིཏཾ. ཨིཏོ པརཾ པན ཀསིབྷཱརདྭཱཛསུཏྟེ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ པཱུརལཱ༹སསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. མཱགྷསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ མེ སུཏནྟི མཱགྷསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམེཝ ཡཱསྶ ནིདཱནེ ཝུཏྟཱ. ཨཡཉྷི མཱགྷོ མཱཎཝོ དཱཡཀོ ཨཧོསི དཱནཔཏི. ཏསྶེཏདཧོསི – ‘‘སམྤཏྟཀཔཎདྡྷིཀཱདཱིནཾ དཱནཾ དིནྣཾ མཧཔྥལཾ ཧོཏི, ཨུདཱཧུ ནོཏི སམཎཾ གོཏམཾ ཨེཏམཏྠཾ པུཙྪིསྶཱམི, སམཎོ ཀིར གོཏམོ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཾ ཛཱནཱཏཱི’’ཏི. སོ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪི. བྷགཝཱ ཙསྶ པུཙྪཱནུརཱུཔཾ བྱཱཀཱསི. ཏཡིདཾ སངྒཱིཏིཀཱརཱནཾ བྲཱཧྨཎསྶ བྷགཝཏོཏི ཏིཎྞམྤི ཝཙནཾ སམོདྷཱནེཏྭཱ ‘‘མཱགྷསུཏྟ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

ཏཏྠ རཱཛགཧེཏི ཨེཝཾནཱམཀེ ནགརེ. ཏཉྷི མནྡྷཱཏུམཧཱགོཝིནྡཱདཱིཧི པརིགྒཧིཏཏྟཱ ‘‘རཱཛགཧ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨཉྙེཔེཏྠ པཀཱརེ ཝཎྞཡནྟི. ཀིཾ ཏེཧི, ནཱམམེཏཾ ཏསྶ ནགརསྶ? ཏཾ པནེཏཾ བུདྡྷཀཱལེ ཙ ཙཀྐཝཏྟིཀཱལེ ཙ ནགརཾ ཧོཏི, སེསཀཱལེ སུཉྙཾ ཧོཏི ཡཀྑཔརིགྒཧིཏཾ, ཏེསཾ ཝསནྟཝནཾ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛཏི. ཨེཝཾ གོཙརགཱམཾ དསྶེཏྭཱ ནིཝཱསཊྛཱནམཱཧ – ‘‘གིཛ྄ཛྷཀཱུཊེ པབྦཏེ’’ཏི. སོ ཙ གིཛ྄ཛྷཱ ཏསྶ ཀཱུཊེསུ ཝསིཾསུ, གིཛ྄ཛྷསདིསཱནི ཝཱསྶ ཀཱུཊཱནི, ཏསྨཱ ‘‘གིཛ྄ཛྷཀཱུཊོ’’ཏི ཝུཙྩཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨཐ ཁོ…པེ… ཨཝོཙཱཏི ཨེཏྠ མཱགྷོཏི ཏསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ནཱམཾ. མཱཎཝོཏི ཨནྟེཝཱསིཝཱསཾ ཨནཏཱིཏབྷཱཝེན ཝུཙྩཏི, ཛཱཏིཡཱ པན མཧལླཀོ. ‘‘པུབྦཱཙིཎྞཝསེནཱ’’ཏི ཨེཀེ པིངྒིཡོ མཱཎཝོ ཝིཡ. སོ ཧི ཝཱིསཝསྶསཏིཀོཔི པུབྦཱཙིཎྞཝསེན ‘‘པིངྒིཡོ མཱཎཝོ’’ ཏྭེཝ སངྑཾ ཨགམཱསི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

ཨཧཉྷི, བྷོ གོཏམ…པེ… པསཝཱམཱིཏི ཨེཏྠ དཱཡཀོ དཱནཔཏཱིཏི དཱཡཀོ ཙེཝ དཱནཔཏི ཙ. ཡོ ཧི ཨཉྙསྶ སནྟཀཾ ཏེནཱཎཏྟོ དེཏི, སོཔི དཱཡཀོ ཧོཏི, ཏསྨིཾ པན དཱནེ ཨིསྶརིཡཱབྷཱཝཏོ ན དཱནཔཏི. ཨཡཾ པན ཨཏྟནོ སནྟཀཾཡེཝ དེཏི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཨཧཉྷི, བྷོ གོཏམ, དཱཡཀོ དཱནཔཏཱི’’ཏི. ཨཡམེཝ ཧི ཨེཏྠ ཨཏྠོ, ཨཉྙཏྲ པན ཨནྟརནྟརཱ མཙྪེརེན ཨབྷིབྷུཡྻམཱནོ དཱཡཀོ ཨནབྷིབྷཱུཏོ དཱནཔཏཱིཏིཨཱདིནཱཔི ནཡེན ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི. ཝདཉྙཱུཏི ཡཱཙཀཱནཾ ཝཙནཾ ཛཱནཱམི ཝུཏྟམཏྟེཡེཝ ‘‘ཨཡམིདམརཧཏི ཨཡམིད’’ནྟི པུརིསཝིསེསཱཝདྷཱརཎེན བཧཱུཔཀཱརབྷཱཝགཧཎེན ཝཱ. ཡཱཙཡོགོཏི ཡཱཙིཏུཾ ཡུཏྟོ. ཡོ ཧི ཡཱཙཀེ དིསྭཱཝ བྷཀུཊིཾ ཀཏྭཱ ཕརུསཝཙནཱདཱིནི བྷཎཏི, སོ ན ཡཱཙཡོགོ ཧོཏི. ཨཧཾ པན ན ཏཱདིསོཏི དཱིཔེཏི. དྷམྨེནཱཏི ཨདིནྣཱདཱནནིཀཏིཝཉྩནཱདཱིནི ཝཛྫེཏྭཱ བྷིཀྑཱཙརིཡཱཡ, ཡཱཙནཱཡཱཏི ཨཏྠོ. ཡཱཙནཱ ཧི བྲཱཧྨཎཱནཾ བྷོགཔརིཡེསནེ དྷམྨོ, ཡཱཙམཱནཱནཉྩ ནེསཾ པརེཧི ཨནུགྒཧཀཱམེཧི དིནྣཱ བྷོགཱ དྷམྨལདྡྷཱ ནཱམ དྷམྨཱདྷིགཏཱ ཙ ཧོནྟི, སོ ཙ ཏཐཱ པརིཡེསིཏྭཱ ལབྷི. ཏེནཱཧ – ‘‘དྷམྨེན བྷོགེ པརིཡེསཱམི…པེ… དྷམྨཱདྷིགཏེཧཱི’’ཏི. བྷིཡྻོཔི དདཱམཱིཏི ཏཏོ ཨུཏྟརིཔི དདཱམི, པམཱཎཾ ནཏྠི, ཨེཏྠ ལདྡྷབྷོགཔྤམཱཎེན དདཱམཱིཏི དསྶེཏི.

ཏགྒྷཱཏི ཨེཀཾསཝཙནེ ནིཔཱཏོ. ཨེཀཾསེནེཝ ཧི སབྦབུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷསཱཝཀེཧི པསཏྠཾ དཱནཾ ཨནྟམསོ ཏིརཙྪཱནགཏཱནམྤི དཱིཡམཱནཾ. ཝུཏྟཉྩེཏཾ ‘‘སབྦཏྠ ཝཎྞིཏཾ དཱནཾ, ན དཱནཾ གརཧིཏཾ ཀྭཙཱི’’ཏི. ཏསྨཱ བྷགཝཱཔི ཨེཀཾསེནེཝ ཏཾ པསཾསནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཏགྒྷ ཏྭཾ མཱཎཝ…པེ… པསཝསཱི’’ཏི. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. ཨེཝཾ བྷགཝཏཱ ‘‘བཧུཾ སོ པུཉྙཾ པསཝཏཱི’’ཏི ཝུཏྟེཔི དཀྑིཎེཡྻཏོ དཀྑིཎཱཝིསུདྡྷིཾ སོཏུཀཱམོ བྲཱཧྨཎོ ཨུཏྟརི བྷགཝནྟཾ པུཙྪི. ཏེནཱཧུ སངྒཱིཏིཀཱརཱ – ‘‘ཨཐ ཁོ མཱགྷོ མཱཎཝོ བྷགཝནྟཾ གཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསཱི’’ཏི. ཏཾ ཨཏྠཏོ ཝུཏྟནཡམེཝ.

༤༩༢. པུཙྪཱམཧནྟིཨཱདིགཱཐཱསུ པན ཝདཉྙུནྟི ཝཙནཝིདུཾ, སབྦཱཀཱརེན སཏྟཱནཾ ཝུཏྟཝཙནཱདྷིཔྤཱཡཉྙུནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སུཛ྄ཛྷེཏི དཀྑིཎེཡྻཝསེན སུདྡྷཾ མཧཔྥལཾ བྷཝེཡྻ. ཡོཛནཱ པནེཏྠ – ཡོ ཡཱཙཡོགོ དཱནཔཏི གཧཊྛོ པུཉྙཏྠིཀོ ཧུཏྭཱ པརེསཾ ཨནྣཔཱནཾ དདཾ ཡཛཏི, ན ཨགྒིམྷི ཨཱཧུཏིམཏྟཾ པཀྑིཔནྟོ, ཏཉྩ ཁོ པུཉྙཔེཀྑོཝ ན པཙྩུཔཀཱརཀལྱཱཎཀིཏྟིསདྡཱདིཨཔེཀྑོ, ཏསྶ ཨེཝརཱུཔསྶ ཡཛམཱནསྶ ཧུཏཾ ཀཐཾ སུཛ྄ཛྷེཡྻཱཏི?

༤༩༣. ཨཱརཱདྷཡེ དཀྑིཎེཡྻེབྷི ཏཱདཱིཏི ཏཱདིསོ ཡཱཙཡོགོ དཀྑིཎེཡྻེཧི ཨཱརཱདྷཡེ སམྤཱདཡེ སོདྷཡེ, མཧཔྥལཾ ཏཾ ཧུཏཾ ཀརེཡྻ, ན ཨཉྙཐཱཏི ཨཏྠོ. ཨིམིནཱསྶ ‘‘ཀཐཾ ཧུཏཾ ཡཛམཱནསྶ སུཛ྄ཛྷེ’’ ཨིཙྩེཏཾ བྱཱཀཏཾ ཧོཏི.

༤༩༤. ཨཀྑཱཧི མེ བྷགཝཱ དཀྑིཎེཡྻེཏི ཨེཏྠ ཡོ ཡཱཙཡོགོ དདཾ པརེསཾ ཡཛཏི, ཏསྶ མེ བྷགཝཱ དཀྑིཎེཡྻེ ཨཀྑཱཧཱིཏི ཨེཝཾ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

༤༩༥. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ནཱནཔྤཀཱརེཧི ནཡེཧི དཀྑིཎེཡྻེ པཀཱསེནྟོ ‘‘ཡེ ཝེ ཨསཏྟཱ’’ཏིཨཱདིཀཱ གཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ ཨསཏྟཱཏི རཱགཱདིསངྒཝསེན ཨལགྒཱ. ཀེཝལིནོཏི པརིནིཊྛིཏཀིཙྩཱ. ཡཏཏྟཱཏི གུཏྟཙིཏྟཱ.

༤༩༦-༧. དནྟཱ ཨནུཏྟརེན དམཐེན, ཝིམུཏྟཱ པཉྙཱཙེཏོཝིམུཏྟཱིཧི, ཨནཱིགྷཱ ཨཱཡཏིཾ ཝཊྚདུཀྑཱབྷཱཝེན, ནིརཱསཱ སམྤཏི ཀིལེསཱབྷཱཝེན. ཨིམིསྶཱ པན གཱཐཱཡ དུཏིཡགཱཐཱ བྷཱཝནཱནུབྷཱཝཔྤཀཱསནནཡེན ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ‘‘བྷཱཝནཱནུཡོགམནུཡུཏྟསྶ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཝིཧརཏོ ཀིཉྩཱཔི ན ཨེཝཾ ཨིཙྪཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻ ‘ཨཧོ ཝཏ མེ ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩེཡྻཱ’ཏི (ཨ. ནི. ༧.༧༡), ཨཐ ཁྭཱསྶ ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏཱི’’ཏི ཨིདཾ ཙེཏྠ སུཏྟཾ སཱདྷཀཾ.

༤༩༨-༥༠༢. རཱགཉྩ…པེ… ཡེསུ ན མཱཡཱ…པེ… ན ཏཎྷཱསུ ཨུཔཱཏིཔནྣཱཏི ཀཱམཏཎྷཱདཱིསུ ནཱདྷིམུཏྟཱ. ཝིཏརེཡྻཱཏི ཝིཏརིཏྭཱ. ཏཎྷཱཏི རཱུཔཏཎྷཱདིཚབྦིདྷཱ. བྷཝཱབྷཝཱཡཱཏི སསྶཏཱཡ ཝཱ ཨུཙྪེདཱཡ ཝཱ. ཨཐ ཝཱ བྷཝསྶ ཨབྷཝཱཡ བྷཝཱབྷཝཱཡ, པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟིཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིདྷ ཝཱ ཧུརཾ ཝཱཏི ཨིདཾ པན ‘‘ཀུཧིཉྩི ལོཀེ’’ཏི ཨིམསྶ ཝིཏྠཱརཝཙནཾ.

༥༠༤. ཡེ ཝཱིཏརཱགཱ…པེ… སམིཏཱཝིནོཏི སམིཏཝནྟོ, ཀིལེསཝཱུཔསམཀཱརིནོཏི ཨཏྠོ. སམིཏཱཝིཏཏྟཱ ཙ ཝཱིཏརཱགཱ ཨཀོཔཱ. ཨིདྷ ཝིཔྤཧཱཡཱཏི ཨིདྷལོཀེ ཝཏྟམཱནེ ཁནྡྷེ ཝིཧཱཡ, ཏཏོ པརཾ ཡེསཾ གམནཾ ནཏྠཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིཏོ པརཾ ‘‘ཡེ ཀཱམེ ཧིཏྭཱ ཨགཧཱ ཙརནྟི, སུསཉྙཏཏྟཱ ཏསརཾཝ ཨུཛྫུ’’ནྟི ཨིམམྤི གཱཐཾ ཀེཙི པཋནྟི.

༥༠༦-༨. ཛཧིཏྭཱཏི ཧིཏྭཱ. ‘‘ཛཧིཏྭཱནཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཨཡམེཝཏྠོ. ཨཏྟདཱིཔཱཏི ཨཏྟནོ གུཎེ ཨེཝ ཨཏྟནོ དཱིཔཾ ཀཏྭཱ ཝིཙརནྟཱ ཁཱིཎཱསཝཱ ཝུཙྩནྟི. ཡེ ཧེཏྠཱཏི ཧཀཱརོ ནིཔཱཏོ པདཔཱུརཎམཏྟེ. ཨཡཾ པནཏྠོ – ཡེ ཨེཏྠ ཁནྡྷཱཡཏནཱདིསནྟཱནེ ཡཐཱ ཨིདཾ ཁནྡྷཱཡཏནཱདི ཏཐཱ ཛཱནནྟི, ཡཾསབྷཱཝཾ ཏཾསབྷཱཝཾཡེཝ སཉྫཱནནྟི ཨནིཙྩཱདིཝསེན ཛཱནནྟཱ. ཨཡམནྟིམཱ ནཏྠི པུནབྦྷཝོཏི ཨཡཾ ནོ ཨནྟིམཱ ཛཱཏི, ཨིདཱནི ནཏྠི པུནབྦྷཝོཏི ཨེཝཉྩ ཡེ ཛཱནནྟཱིཏི.

༥༠༩. ཡོ ཝེདགཱུཏི ཨིདཱནི ཨཏྟཱནཾ སནྡྷཱཡ བྷགཝཱ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ སཏིམཱཏི ཚསཏཏཝིཧཱརསཏིཡཱ སམནྣཱགཏོ. སམྦོདྷིཔཏྟོཏི སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོ. སརཎཾ བཧཱུནནྟི བཧཱུནཾ དེཝམནུསྶཱནཾ བྷཡཝིཧིཾསནེན སརཎབྷཱུཏོ.

༥༡༠. ཨེཝཾ དཀྑིཎེཡྻེ སུཏྭཱ ཨཏྟམནོ བྲཱཧྨཎོ ཨཱཧ – ‘‘ཨདྡྷཱ ཨམོགྷཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཏྭཉྷེཏྠ ཛཱནཱསི ཡཐཱ ཏཐཱ ཨིདནྟི ཏྭཉྷི ཨེཏྠ ལོཀེ ཨིདཾ སབྦམྤི ཉེཡྻཾ ཡཐཱ ཏཐཱ ཛཱནཱསི ཡཱཐཱཝཏོ ཛཱནཱསི, ཡཱདིསཾ ཏཾ ཏཱདིསམེཝ ཛཱནཱསཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཐཱ ཧི ཏེ ཝིདིཏོ ཨེས དྷམྨོཏི ཏཐཱ ཧི ཏེ ཨེསཱ དྷམྨདྷཱཏུ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱ, ཡསྶཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཏཱ ཡཾ ཡཾ ཨིཙྪསི, ཏཾ ཏཾ ཛཱནཱསཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༥༡༡. ཨེཝཾ སོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ པསཾསིཏྭཱ དཀྑིཎེཡྻསམྤདཱཡ ཡཉྙསམྤདཾ ཉཏྭཱ དཱཡཀསམྤདཱཡཔི ཏཾ ཚལ༹ངྒཔརིཔཱུརཾ ཡཉྙསམྤདཾ སོཏུཀཱམོ ‘‘ཡོ ཡཱཙཡོགོ’’ཏི ཨུཏྟརིཔཉྷཾ པུཙྪི. ཏཏྲཱཡཾ ཡོཛནཱ – ཡོ ཡཱཙཡོགོ དདཾ པརེསཾ ཡཛཏི, ཏསྶ ཨཀྑཱཧི མེ བྷགཝཱ ཡཉྙསམྤདནྟི.

༥༡༢. ཨཐསྶ བྷགཝཱ དྭཱིཧི གཱཐཱཧི ཨཀྑཱསི. ཏཏྠཱཡཾ ཨཏྠཡོཛནཱ – ཡཛསྶུ མཱགྷ, ཡཛམཱནོ ཙ སབྦཏྠ ཝིཔྤསཱདེཧི ཙིཏྟཾ, ཏཱིསུཔི ཀཱལེསུ ཙིཏྟཾ པསཱདེཧི. ཨེཝཾ ཏེ ཡཱཡཾ –

‘‘པུབྦེཝ དཱནཱ སུམནོ, དདཾ ཙིཏྟཾ པསཱདཡེ;

དཏྭཱ ཨཏྟམནོ ཧོཏི, ཨེསཱ ཡཉྙསྶ སམྤདཱ’’ཏི. (ཨ. ནི. ༦.༣༧; པེ. ཝ. ༣༠༥) –

ཡཉྙསམྤདཱ ཝུཏྟཱ, ཏཱཡ སམྤནྣོ ཡཉྙོ བྷཝིསྶཏི. ཏཏྠ སིཡཱ ‘‘ཀཐཾ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏབྦ’’ནྟི? དོསཔྤཧཱནེན. ཀཐཾ དོསཔྤཧཱནཾ ཧོཏི? ཡཉྙཱརམྨཎཏཱཡ. ཨཡཉྷི ཨཱརམྨཎཾ ཡཛམཱནསྶ ཡཉྙོ ཨེཏྠ པཏིཊྛཱཡ ཛཧཱཏི དོསཾ, ཨཡཉྷི སཏྟེསུ མེཏྟཱཔུབྦངྒམེན སམྨཱདིཊྛིཔདཱིཔཝིཧཏམོཧནྡྷཀཱརེན ཙིཏྟེན ཡཛམཱནསྶ དེཡྻདྷམྨསངྑཱཏོ ཡཉྙོ ཨཱརམྨཎཾ ཧོཏི, སོ ཨེཏྠ ཡཉྙེ ཨཱརམྨཎཝསེན པཝཏྟིཡཱ པཏིཊྛཱཡ དེཡྻདྷམྨཔཙྩཡཾ ལོབྷཾ, པཊིགྒཱཧཀཔཙྩཡཾ ཀོདྷཾ, ཏདུབྷཡནིདཱནཾ མོཧནྟི ཨེཝཾ ཏིཝིདྷམྤི ཛཧཱཏི དོསཾ. སོ ཨེཝཾ བྷོགེསུ ཝཱིཏརཱགོ, སཏྟེསུ ཙ པཝིནེཡྻ དོསཾ ཏཔྤཧཱནེནེཝ པཧཱིནཔཉྩནཱིཝརཎོ ཨནུཀྐམེན ཨུཔཙཱརཔྤནཱབྷེདཾ ཨཔརིམཱཎསཏྟཕརཎེན ཨེཀསཏྟེ ཝཱ ཨནཝསེསཕརཎེན ཨཔྤམཱཎཾ མེཏྟཾ ཙིཏྟཾ བྷཱཝེནྟོ པུན བྷཱཝནཱཝེཔུལླཏྠཾ, རཏྟིནྡིཝཾ སཏཏཾ སབྦཨིརིཡཱཔཐེསུ ཨཔྤམཏྟོ ཧུཏྭཱ ཏམེཝ མེཏྟཛ྄ཛྷཱནསངྑཱཏཾ སབྦཱ དིསཱ ཕརཏེ ཨཔྤམཉྙནྟི.

༥༡༤. ཨཐ བྲཱཧྨཎོ ཏཾ མེཏྟཾ ‘‘བྲཧྨལོཀམགྒོ ཨཡ’’ནྟི ཨཛཱནནྟོ ཀེཝལཾ ཨཏྟནོ ཝིསཡཱཏཱིཏཾ མེཏྟཱབྷཱཝནཾ སུཏྭཱ སུཊྛུཏརཾ སཉྫཱཏསབྦཉྙུསམྦྷཱཝནོ བྷགཝཏི ཨཏྟནཱ བྲཧྨལོཀཱདྷིམུཏྟཏྟཱ བྲཧྨལོཀཱུཔཔཏྟིམེཝ ཙ སུདྡྷིཾ མུཏྟིཉྩ མཉྙམཱནོ བྲཧྨལོཀམགྒཾ པུཙྪནྟོ ‘‘ཀོ སུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྲ ཙ བྲཧྨལོཀགཱམིཾ པུཉྙཾ ཀརོནྟཾ སནྡྷཱཡཱཧ – ‘‘ཀོ སུཛ྄ཛྷཏི མུཙྩཏཱི’’ཏི, ཨཀརོནྟཾ སནྡྷཱཡ ‘‘བཛ྄ཛྷཏཱི ཙཱ’’ཏི. ཀེནཏྟནཱཏི ཀེན ཀཱརཎེན. སཀྑི བྲཧྨཛྫདིཊྛོཏི བྲཧྨཱ ཨཛྫ སཀྑི དིཊྛོ. སཙྩནྟི བྷགཝཏོ བྲཧྨསམཏྟཾ ཨཱརབྦྷ ཨཙྩཱདརེན སཔཐཾ ཀརོཏི. ཀཐཾ ཨུཔཔཛྫཏཱིཏི ཨཙྩཱདརེནེཝ པུནཔི པུཙྪཏི. ཛུཏིམཱཏི བྷགཝནྟཾ ཨཱལཔཏི.

ཏཏྠ ཡསྨཱ ཡོ བྷིཀྑུ མེཏྟཱཡ ཏིཀཙཏུཀྐཛ྄ཛྷཱནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཏམེཝ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི, སོ སུཛ྄ཛྷཏི མུཙྩཏི ཙ, ཏཐཱརཱུཔོ ཙ བྲཧྨལོཀཾ ན གཙྪཏི. ཡོ པན མེཏྟཱཡ ཏིཀཙཏུཀྐཛ྄ཛྷཱནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ‘‘སནྟཱ ཨེསཱ སམཱཔཏྟཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཏཾ ཨསྶཱདེཏི, སོ བཛ྄ཛྷཏི. ཨཔརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནོ ཙ ཏེནེཝ ཛྷཱནེན བྲཧྨལོཀཾ གཙྪཏི, ཏསྨཱ བྷགཝཱ ཡོ སུཛ྄ཛྷཏི མུཙྩཏི ཙ, ཏསྶ བྲཧྨལོཀགམནཾ ཨནནུཛཱནནྟོ ཨནཱམསིཏྭཱཝ ཏཾ པུགྒལཾ ཡོ བཛ྄ཛྷཏི. ཏསྶ ཏེན ཛྷཱནེན བྲཧྨལོཀགམནཾ དསྶེནྟོ བྲཱཧྨཎསྶ སཔྤཱཡེན ནཡེན ‘‘ཡོ ཡཛཏཱི’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ.

༥༡༥. ཏཏྠ ཏིཝིདྷནྟི ཏིཀཱལཔྤསཱདཾ སནྡྷཱཡཱཧ. ཏེན དཱཡཀཏོ ཨངྒཏྟཡཾ དསྶེཏི. ཨཱརཱདྷཡེ དཀྑིཎེཡྻེབྷི ཏཱདཱིཏི ཏཉྩ སོ ཏཱདིསོ ཏིཝིདྷསམྤཏྟིསཱདྷཀོ པུགྒལོ ཏིཝིདྷཾ ཡཉྙསམྤདཾ དཀྑིཎེཡྻེཧི ཁཱིཎཱསཝེཧི སཱདྷེཡྻ སམྤཱདེཡྻ. ཨིམིནཱ པཊིགྒཱཧཀཏོ ཨངྒཏྟཡཾ དསྶེཏི. ཨེཝཾ ཡཛིཏྭཱ སམྨཱ ཡཱཙཡོགོཏི ཨེཝཾ མེཏྟཛ྄ཛྷཱནཔདཊྛཱནབྷཱཝེན ཚལ༹ངྒསམནྣཱགཏཾ ཡཉྙཾ སམྨཱ ཡཛིཏྭཱ སོ ཡཱཙཡོགོ ཏེན ཚལ༹ངྒཡཉྙཱུཔནིསྶཡེན མེཏྟཛ྄ཛྷཱནེན ཨུཔཔཛྫཏི བྲཧྨལོཀནྟི བྲཱུམཱིཏི བྲཱཧྨཎཾ སམུསྶཱཧེནྟོ དེསནཾ སམཱཔེསི. སེསཾ སབྦགཱཐཱསུ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. ཨིཏོ པརཉྩ པུབྦེ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ མཱགྷསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. སབྷིཡསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ མེ སུཏནྟི སབྷིཡསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམེཝ ཡཱསྶ ནིདཱནེ ཝུཏྟཱ. ཨཏྠཝཎྞནཱཀྐམེཔི ཙསྶ པུབྦསདིསཾ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཡཾ པན ཨཔུབྦཾ, ཏཾ ཨུཏྟཱནཏྠཱནི པདཱནི པརིཧརནྟཱ ཝཎྞཡིསྶཱམ. ཝེལུ༹ཝནེ ཀལནྡཀནིཝཱཔེཏི ཝེལུ༹ཝནནྟི ཏསྶ ཨུཡྻཱནསྶ ནཱམཾ. ཏཾ ཀིར ཝེལཱུ༹ཧི ཙ པརིཀྑིཏྟཾ ཨཧོསི ཨཊྛཱརསཧཏྠེན ཙ པཱཀཱརེན, གོཔུརདྭཱརཊྚཱལཀཡུཏྟཾ ནཱིལོབྷཱསཾ མནོརམཾ, ཏེན ‘‘ཝེལུ༹ཝན’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཀལནྡཀཱནཉྩེཏྠ ནིཝཱཔཾ ཨདཾསུ, ཏེན ‘‘ཀལནྡཀནིཝཱཔོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཀལནྡཀཱ ནཱམ ཀཱལ༹ཀཱ ཝུཙྩནྟི. པུབྦེ ཀིར ཨཉྙཏརོ རཱཛཱ ཏཏྠ ཨུཡྻཱནཀཱིལ༹ནཏྠཾ ཨཱགཏོ སུརཱམདེན མཏྟོ དིཝཱསེཡྻཾ སུཔི. པརིཛནོཔིསྶ ‘‘སུཏྟོ རཱཛཱ’’ཏི པུཔྥཕལཱདཱིཧི པལོབྷིཡམཱནོ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ པཀྐཱམི. ཨཐ སུརཱགནྡྷེན ཨཉྙཏརསྨཱ སུསིརརུཀྑཱ ཀཎྷསཔྤོ ནིཀྑམིཏྭཱ རཉྙོ ཨབྷིམུཁོ ཨཱགཙྪཏི. ཏཾ དིསྭཱ རུཀྑདེཝཏཱ ‘‘རཉྙོ ཛཱིཝིཏཾ དསྶཱམཱི’’ཏི ཀཱལ༹ཀཝེསེན ཨཱགནྟྭཱ ཀཎྞམཱུལེ སདྡམཀཱསི. རཱཛཱ པཊིབུཛ྄ཛྷི, ཀཎྷསཔྤོ ནིཝཏྟོ. སོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ མམ ཀཱལ༹ཀཱཡ ཛཱིཝིཏཾ དིནྣ’’ནྟི ཀཱལ༹ཀཱནཾ ཏཏྠ ནིཝཱཔཾ པཊྛཔེསི, ཨབྷཡགྷོསནཉྩ གྷོསཱཔེསི. ཏསྨཱ ཏཾ ཏཏོ པབྷུཏི ‘‘ཀལནྡཀནིཝཱཔོ’’ཏི སངྑཾ གཏཾ.

སབྷིཡསྶ པརིབྦཱཛཀསྶཱཏི སབྷིཡོཏི ཏསྶ ནཱམཾ, པརིབྦཱཛཀོཏི བཱཧིར པབྦཛྫཾ ཨུཔཱདཱཡ ཝུཙྩཏི. པུརཱཎསཱལོཧིཏཱཡ དེཝཏཱཡཱཏི ན མཱཏཱ ན པིཏཱ, ཨཔིཙ ཁོ པནསྶ མཱཏཱ ཝིཡ པིཏཱ ཝིཡ ཙ ཧིཏཛ྄ཛྷཱསཡཏྟཱ སོ དེཝཔུཏྟོ ‘‘པུརཱཎསཱལོཧིཏཱ དེཝཏཱ’’ཏི ཝུཏྟོ. པརིནིབྦུཏེ ཀིར ཀསྶཔེ བྷགཝཏི པཏིཊྛིཏེ སུཝཎྞཙེཏིཡེ ཏཡོ ཀུལཔུཏྟཱ སམྨུཁསཱཝཀཱནཾ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཙརིཡཱནུརཱུཔཱནི ཀམྨཊྛཱནཱནི གཧེཏྭཱ པཙྩནྟཛནཔདཾ གནྟྭཱ ཨརཉྙཱཡཏནེ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟི, ཨནྟརནྟརཱ ཙ ཙེཏིཡཝནྡནཏྠཱཡ དྷམྨསྶཝནཏྠཱཡ ཙ ནགརཾ གཙྪནྟི. ཨཔརེན ཙ སམཡེན ཏཱཝཏཀམྤི ཨརཉྙེ ཝིཔྤཝཱསཾ ཨརོཙཡམཱནཱ ཏཏྠེཝ ཨཔྤམཏྟཱ ཝིཧརིཾསུ, ཨེཝཾ ཝིཧརནྟཱཔི ན ཙ ཀིཉྩི ཝིསེསཾ ཨདྷིགམིཾསུ. ཏཏོ ནེསཾ ཨཧོསི – ‘‘མཡཾ པིཎྜཱཡ གཙྪནྟཱ ཛཱིཝིཏེ སཱཔེཀྑཱ ཧོམ, ཛཱིཝིཏེ སཱཔེཀྑེན ཙ ན སཀྐཱ ལོཀུཏྟརདྷམྨོ ཨདྷིགནྟུཾ, པུཐུཛྫནཀཱལཀིརིཡཱཔི དུཀྑཱ, ཧནྡ མཡཾ ནིསྶེཎིཾ བནྡྷིཏྭཱ པབྦཏཾ ཨབྷིརུཡ྄ཧ ཀཱཡེ ཙ ཛཱིཝིཏེ ཙ ཨནཔེཀྑཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོམཱ’’ཏི. ཏེ ཏཐཱ ཨཀཾསུ.

ཨཐ ནེསཾ མཧཱཐེརོ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣཏྟཱ ཏདཧེཝ ཚལ༹བྷིཉྙཱཔརིཝཱརཾ ཨརཧཏྟཾ སཙྪཱཀཱསི. སོ ཨིདྡྷིཡཱ ཧིམཝནྟཾ གནྟྭཱ ཨནོཏཏྟེ མུཁཾ དྷོཝིཏྭཱ ཨུཏྟརཀུརཱུསུ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩོ པུན ཨཉྙམྤི པདེསཾ གནྟྭཱ པཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ ཨནོཏཏྟཨུདཀཉྩ ནཱགལཏཱདནྟཔོཎཉྩ གཧེཏྭཱ ཏེསཾ སནྟིཀཾ ཨཱགནྟྭཱ ཨཱཧ – ‘‘པསྶཐཱཝུསོ མམཱནུབྷཱཝཾ, ཨཡཾ ཨུཏྟརཀུརུཏོ པིཎྜཔཱཏོ, ཨིདཾ ཧིམཝནྟཏོ ཨུདཀདནྟཔོཎཾ ཨཱབྷཏཾ, ཨིམཾ བྷུཉྫིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོཐ, ཨེཝཱཧཾ ཏུམྷེ སདཱ ཨུཔཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏེ ཏཾ སུཏྭཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཏུམྷེ, བྷནྟེ, ཀཏཀིཙྩཱ, ཏུམྷེཧི སཧ སལླཱཔམཏྟམྤི ཨམྷཱཀཾ པཔཉྩོ, མཱ དཱནི ཏུམྷེ པུན ཨམྷཱཀཾ སནྟིཀཾ ཨཱགམིཏྠཱ’’ཏི. སོ ཀེནཙི པརིཡཱཡེན ཏེ སམྤཊིཙྪཱཔེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ པཀྐཱམི.

ཏཏོ ཏེསཾ ཨེཀོ དྭཱིཧཏཱིཧཙྩཡེན པཉྩཱབྷིཉྙོ ཨནཱགཱམཱི ཨཧོསི. སོཔི ཏཐེཝ ཨཀཱསི, ཨིཏརེན ཙ པཊིཀྑིཏྟོ ཏཐེཝ ཨགམཱསི. སོ ཏཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཝཱཡམནྟོ པབྦཏཾ ཨཱརུཧནདིཝསཏོ སཏྟམེ དིཝསེ ཀིཉྩི ཝིསེསཾ ཨནདྷིགནྟྭཱཝ ཀཱལཀཏོ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟི. ཁཱིཎཱསཝཏྠེརོཔི ཏཾ དིཝསམེཝ པརིནིབྦཱཡི, ཨནཱགཱམཱི སུདྡྷཱཝཱསེསུ ཨུཔྤཛྫི. དེཝཔུཏྟོ ཚསུ ཀཱམཱཝཙརདེཝལོཀེསུ ཨནུལོམཔཊིལོམེན དིབྦསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝིཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཀཱལེ དེཝལོཀཱ ཙཝིཏྭཱ ཨཉྙཏརིསྶཱ པརིབྦཱཛིཀཱཡ ཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསི. སཱ ཀིར ཨཉྙཏརསྶ ཁཏྟིཡསྶ དྷཱིཏཱ, ཏཾ མཱཏཱཔིཏརོ ‘‘ཨམྷཱཀཾ དྷཱིཏཱ སམཡནྟརཾ ཛཱནཱཏཱུ’’ཏི ཨེཀསྶ པརིབྦཱཛཀསྶ ནིཡྻཱཏེསུཾ. ཏསྶེཀོ ཨནྟེཝཱསིཀོ པརིབྦཱཛཀོ ཏཱཡ སདྡྷིཾ ཝིཔྤཊིཔཛྫི. སཱ ཏེན གབྦྷཾ གཎྷི. ཏཾ གབྦྷིནིཾ དིསྭཱ པརིབྦཱཛིཀཱ ནིཀྐཌྜྷིཾསུ. སཱ ཨཉྙཏྠ གཙྪནྟཱི ཨནྟརཱམགྒེ སབྷཱཡཾ ཝིཛཱཡི, ཏེནསྶ ‘‘སབྷིཡོ’’ཏྭེཝ ནཱམཾ ཨཀཱསི. སོཔི སབྷིཡོ ཝཌྜྷིཏྭཱ པརིབྦཱཛཀཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ནཱནཱསཏྠཱནི ཨུགྒཧེཏྭཱ མཧཱཝཱདཱི ཧུཏྭཱ ཝཱདཀྑིཏྟཏཱཡ སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཝིཙརནྟོ ཨཏྟནོ སདིསཾ ཝཱདིཾ ཨདིསྭཱ ནགརདྭཱརེ ཨསྶམཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཁཏྟིཡཀུམཱརཱདཡོ སིཔྤཾ སིཀྑཱཔེནྟོ ཏཏྠ ཝསཏི.

ཨཐ བྷགཝཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐོ ཨནུཔུབྦེན རཱཛགཧཾ ཨཱགནྟྭཱ ཝེལུ༹ཝནེ ཝིཧརཏི ཀལནྡཀནིཝཱཔེ. སབྷིཡོ པན བུདྡྷུཔྤཱདཾ ན ཛཱནཱཏི. ཨཐ སོ སུདྡྷཱཝཱསབྲཧྨཱ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ ‘‘ཨིམཱཧཾ ཝིསེསཾ ཀསྶཱནུབྷཱཝེན པཏྟོ’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ སམཎདྷམྨཀིརིཡཾ ཏེ ཙ སཧཱཡེ ཨནུསྶརིཏྭཱ ‘‘ཏེསུ ཨེཀོ པརིནིབྦུཏོ, ཨེཀོ ཨིདཱནི ཀཏྠཱ’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ ‘‘དེཝལོཀཱ ཙཝིཏྭཱ ཛམྦུདཱིཔེ ཨུཔྤནྣོ བུདྡྷུཔྤཱདམྤི ན ཛཱནཱཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘ཧནྡ ནཾ བུདྡྷུཔསེཝནཱཡ ནིཡོཛེམཱི’’ཏི ཝཱིསཏི པཉྷེ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ རཏྟིབྷཱགེ ཏསྶ ཨསྶམམཱགམྨ ཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ ‘‘སབྷིཡ, སབྷིཡཱ’’ཏི པཀྐོསི. སོ ནིདྡཱཡམཱནོ ཏིཀྑཏྟུཾ ཏཾ སདྡཾ སུཏྭཱ ནིཀྑམྨ ཨོབྷཱསཾ དིསྭཱ པཉྫལིཀོ ཨཊྛཱསི. ཏཏོ ཏཾ བྲཧྨཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨཧཾ སབྷིཡ ཏཝཏྠཱཡ ཝཱིསཏི པཉྷེ ཨཱཧརིཾ, ཏེ ཏྭཾ ཨུགྒཎྷ. ཡོ ཙ ཏེ སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཨིམེ པཉྷེ པུཊྛོ བྱཱཀརོཏི, ཏསྶ སནྟིཀེ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརེཡྻཱསཱི’’ཏི. ཨིམཾ དེཝཔུཏྟཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ ‘‘པུརཱཎསཱལོཧིཏཱཡ དེཝཏཱཡ པཉྷཱ ཨུདྡིཊྛཱ ཧོནྟཱི’’ཏི. ཨུདྡིཊྛཱཏི ཨུདྡེསམཏྟེནེཝ ཝུཏྟཱ, ན ཝིབྷངྒེན.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཙ ནེ སབྷིཡོ ཨེཀཝཙནེནེཝ པདཔཊིཔཱཊིཡཱ ཨུགྒཧེསི. ཨཐ སོ བྲཧྨཱ ཛཱནནྟོཔི ཏསྶ བུདྡྷུཔྤཱདཾ ནཱཙིཀྑི. ‘‘ཨཏྠཾ གཝེསམཱནོ པརིབྦཱཛཀོ སཡམེཝ སཏྠཱརཾ ཉསྶཏི. ཨིཏོ བཧིདྡྷཱ ཙ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ཏུཙྪབྷཱཝ’’ནྟི ཨིམིནཱ པནཱདྷིཔྤཱཡེན ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཡོ ཏེ སབྷིཡ…པེ… ཙརེཡྻཱསཱི’’ཏི. ཐེརགཱཐཱསུ པན ཙཏུཀྐནིཔཱཏེ སབྷིཡཏྠེརཱཔདཱནཾ ཝཎྞེནྟཱ བྷཎནྟི ‘‘སཱ ཙསྶ མཱཏཱ ཨཏྟནོ ཝིཔྤཊིཔཏྟིཾ ཙིནྟེཏྭཱ ཏཾ ཛིགུཙྪམཱནཱ ཛྷཱནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ བྲཧྨལོཀེ ཨུཔྤནྣཱ, ཏཱཡ བྲཧྨདེཝཏཱཡ ཏེ པཉྷཱ ཨུདྡིཊྛཱ’’ཏི.

ཡེ ཏེཏི ཨིདཱནི ཝཏྟབྦཱནཾ ཨུདྡེསཔཙྩུདྡེསོ. སམཎབྲཱཧྨཎཱཏི པབྦཛྫཱུཔགམནེན ལོཀསམྨུཏིཡཱ ཙ སམཎཱ ཙེཝ བྲཱཧྨཎཱ ཙ. སངྒྷིནོཏི གཎཝནྟོ. གཎིནོཏི སཏྠཱརོ, ‘‘སབྦཉྙུནོ མཡ’’ནྟི ཨེཝཾ པཊིཉྙཱཏཱརོ. གཎཱཙརིཡཱཏི ཨུདྡེསཔརིཔུཙྪཱདིཝསེན པབྦཛིཏགཧཊྛགཎསྶ ཨཱཙརིཡཱ. ཉཱཏཱཏི ཨབྷིཉྙཱཏཱ, ཝིསྶུཏཱ པཱཀཊཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡསསྶིནོཏི ལཱབྷཔརིཝཱརསམྤནྣཱ. ཏིཏྠཀརཱཏི ཏེསཾ དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫནྟེཧི ཨོཏརིཏབྦཱནཾ ཨོགཱཧིཏབྦཱནཾ དིཊྛིཏིཏྠཱནཾ ཀཏྟཱརོ. སཱདྷུསམྨཏཱ བཧུཛནསྶཱཏི ‘‘སཱདྷཝོ ཨེཏེ སནྟོ སཔྤུརིསཱ’’ཏི ཨེཝཾ བཧུཛནསྶ སམྨཏཱ.

སེཡྻཐིདནྟི ཀཏམེ ཏེཏི ཙེ-ཨིཙྩེཏསྨིཾ ཨཏྠེ ནིཔཱཏོ. པཱུརཎོཏི ནཱམཾ, ཀསྶཔོཏི གོཏྟཾ. སོ ཀིར ཛཱཏིཡཱ དཱསོ, དཱསསཏཾ པཱུརེནྟོ ཛཱཏོ. ཏེནསྶ ‘‘པཱུརཎོ’’ཏི ནཱམམཀཾསུ. པལཱཡིཏྭཱ པན ནགྒེསུ པབྦཛིཏྭཱ ‘‘ཀསྶཔོ ཨཧ’’ནྟི གོཏྟཾ ཨུདྡིསི, སབྦཉྙུཏཉྩ པཙྩཉྙཱསི. མཀྑལཱིཏི ནཱམཾ, གོསཱལཱཡ ཛཱཏཏྟཱ གོསཱལོཏིཔི ཝུཙྩཏི. སོཔི ཀིར ཛཱཏིཡཱ དཱསོ ཨེཝ, པལཱཡིཏྭཱ པབྦཛི, སབྦཉྙུཏཉྩ པཙྩཉྙཱསི. ཨཛིཏོཏི ནཱམཾ, ཨཔྤིཙྪཏཱཡ ཀེསཀམྦལཾ དྷཱརེཏི, ཏེན ཀེསཀམྦལོཏིཔི ཝུཙྩཏི, སོཔི སབྦཉྙུཏཾ པཙྩཉྙཱསི. པཀུདྷོཏི ནཱམཾ, ཀཙྩཱཡནོཏི གོཏྟཾ. ཨཔྤིཙྪཝསེན ཨུདཀེ ཛཱིཝསཉྙཱཡ ཙ ནྷཱནམུཁདྷོཝནཱདི པཊིཀྑིཏྟོ, སོཔི སབྦཉྙུཏཾ པཙྩཉྙཱསི. སཉྩཡོཏི ནཱམཾ, བེལཊྛོ པནསྶ པིཏཱ, ཏསྨཱ བེལཊྛཔུཏྟོཏི ཝུཙྩཏི, སོཔི སབྦཉྙུཏཾ པཙྩཉྙཱསི. ནིགཎྛོཏི པབྦཛྫཱནཱམེན, ནཱཊཔུཏྟོཏི པིཏུནཱམེན ཝུཙྩཏི. ནཱཊོཏི ཀིར ནཱམསྶ པིཏཱ, ཏསྶ པུཏྟོཏི ནཱཊཔུཏྟོ, སོཔི སབྦཉྙུཏཾ པཙྩཉྙཱསི. སབྦེཔི པཉྩསཏཔཉྩསཏསིསྶཔརིཝཱརཱ ཨཧེསུཾ. ཏེཏི ཏེ ཚ སཏྠཱརོ. ཏེ པཉྷེཏི ཏེ ཝཱིསཏི པཉྷེ. ཏེཏི ཏེ ཚ སཏྠཱརོ. ན སམྤཱཡནྟཱིཏི ན སམྤཱདེནྟི. ཀོཔནྟི ཙིཏྟཙེཏསིཀཱནཾ ཨཱཝིལབྷཱཝཾ. དོསནྟི པདུཊྛཙིཏྟཏཾ, ཏདུབྷཡམྤེཏཾ མནྡཏིཀྑབྷེདསྶ ཀོདྷསྶེཝཱདྷིཝཙནཾ. ཨཔྤཙྩཡནྟི ཨཔྤཏཱིཏཏཱ, དོམནསྶནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཱཏུཀརོནྟཱིཏི ཀཱཡཝཙཱིཝིཀཱརེན པཀཱསེནྟི, པཱཀཊཾ ཀརོནྟི.

ཧཱིནཱཡཱཏི གཧཊྛབྷཱཝཱཡ. གཧཊྛབྷཱཝོ ཧི པབྦཛྫཾ ཨུཔནིདྷཱཡ སཱིལཱདིགུཎཧཱིནཏོ ཧཱིནཀཱམསུཁཔཊིསེཝནཏོ ཝཱ ‘‘ཧཱིནོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨུཙྩཱ པབྦཛྫཱ. ཨཱཝཏྟིཏྭཱཏི ཨོསཀྐིཏྭཱ. ཀཱམེ པརིབྷུཉྫེཡྻནྟི ཀཱམེ པཊིསེཝེཡྻཾ. ཨིཏི ཀིརསྶ སབྦཉྙུཔཊིཉྙཱནམྤི པབྦཛིཏཱནཾ ཏུཙྪཀཏྟཾ དིསྭཱ ཨཧོསི. ཨུཔྤནྣཔརིཝིཏཀྐཝསེནེཝ ཙ ཨཱགནྟྭཱ པུནཔྤུནཾ ཝཱིམཾསམཱནསྶ ཨཐ ཁོ སབྷིཡསྶ པརིབྦཱཛཀསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཡམྤི ཁོ སམཎོ’’ཏི ཙ ‘‘ཡེཔི ཁོ ཏེ བྷོནྟོ’’ཏི ཙ ‘‘སམཎོ ཁོ དཧརོཏི ན ཨུཉྙཱཏབྦོ’’ཏི ཙཱཏི ཨེཝམཱདི. ཏཏྠ ཛིཎྞཱཏིཨཱདཱིནི པདཱནི ཝུཏྟནཡཱནེཝ. ཐེརཱཏི ཨཏྟནོ སམཎདྷམྨེ ཐིརབྷཱཝཔྤཏྟཱ. རཏྟཉྙཱུཏི རཏནཉྙཱུ, ‘‘ནིབྦཱནརཏནཾ ཛཱནཱམ མཡ’’ནྟི ཨེཝཾ སཀཱཡ པཊིཉྙཱཡ ལོཀེནཱཔི སམྨཏཱ, བཧུརཏྟིཝིདཱུ ཝཱ. ཙིརཾ པབྦཛིཏཱནཾ ཨེཏེསནྟི ཙིརཔབྦཛིཏཱ. ན ཨུཉྙཱཏབྦོཏི ན ཨཝཛཱནིཏབྦོ, ན ནཱིཙཾ ཀཏྭཱ ཛཱནིཏབྦོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ན པརིབྷོཏབྦོཏི ན པརིབྷཝིཏབྦོ, ‘‘ཀིམེས ཉསྶཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ན གཧེཏབྦོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༥༡༦. ཀངྑཱི ཝེཙིཀིཙྪཱིཏི སབྷིཡོ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདམཱནོ ཨེཝཾ བྷགཝཏོ རཱུཔསམྤཏྟིདམཱུཔསམསཱུཙིཏཾ སབྦཉྙུཏཾ སམྦྷཱཝཡམཱནོ ཝིགཏུདྡྷཙྩོ ཧུཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཀངྑཱི ཝེཙིཀིཙྪཱི’’ཏི. ཏཏྠ ‘‘ལབྷེཡྻཾ ནུ ཁོ ཨིམེསཾ བྱཱཀརཎ’’ནྟི ཨེཝཾ པཉྷཱནཾ བྱཱཀརཎཀངྑཱཡ ཀངྑཱི. ‘‘ཀོ ནུ ཁོ ཨིམསྶིམསྶ ཙ པཉྷསྶ ཨཏྠོ’’ཏི ཨེཝཾ ཝིཙིཀིཙྪཱཡ ཝེཙིཀིཙྪཱི. དུབྦལཝིཙིཀིཙྪཱཡ ཝཱ ཏེསཾ པཉྷཱནཾ ཨཏྠེ ཀངྑནཏོ ཀངྑཱི, བལཝཏིཡཱ ཝིཙིནནྟོ ཀིཙྪཏིཡེཝ, ན སཀྐོཏི སནྣིཊྛཱཏུནྟི ཝེཙིཀིཙྪཱི. ཨབྷིཀངྑམཱནོཏི ཨཏིཝིཡ པཏྠཡམཱནོ. ཏེསནྟཀརོཏི ཏེསཾ པཉྷཱནཾ ཨནྟཀརོ. བྷཝནྟོཝ ཨེཝཾ བྷཝཱཧཱིཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘པཉྷེ མེ པུཊྛོ…པེ… བྱཱཀརོཧི མེ’’ཏི. ཏཏྠ པཉྷེ མེཏི པཉྷེ མཡཱ. པུཊྛོཏི པུཙྪིཏོ. ཨནུཔུབྦནྟི པཉྷཔཊིཔཱཊིཡཱ ཨནུདྷམྨནྟི ཨཏྠཱནུརཱུཔཾ པཱལི༹ཾ ཨཱརོཔེནྟོ. བྱཱཀརོཧི མེཏི མཡ྄ཧཾ བྱཱཀརོཧི.

༥༡༧. དཱུརཏོཏི སོ ཀིར ཨིཏོ ཙིཏོ ཙཱཧིཎྜནྟོ སཏྟཡོཛནསཏམགྒཏོ ཨཱགཏོ. ཏེནཱཧ – བྷགཝཱ ‘‘དཱུརཏོ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི, ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཝཱ སཱསནཏོ ཨཱགཏཏྟཱ ‘‘དཱུརཏོ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི ནཾ ཨཱཧ.

༥༡༨. པུཙྪ མནྟི ཨིམཱཡ པནསྶ གཱཐཱཡ སབྦཉྙུཔཝཱརཎཾ པཝཱརེཏི. ཏཏྠ མནསིཙྪསཱིཏི མནསཱ ཨིཙྪསི.

ཡཾ ཝཏཱཧནྟི ཡཾ ཝཏ ཨཧཾ. ཨཏྟམནོཏི པཱིཏིཔཱམོཛྫསོམནསྶེཧི ཕུཊཙིཏྟོ. ཨུདགྒོཏི ཀཱཡེན ཙིཏྟེན ཙ ཨབྦྷུནྣཏོ. ཨིདཾ པན པདཾ ན སབྦཔཱཋེསུ ཨཏྠི. ཨིདཱནི ཡེཧི དྷམྨེཧི ཨཏྟམནོ, ཏེ དསྶེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘པམུདིཏོ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ’’ཏི.

༥༡༩. ཀིཾ པཏྟིནནྟི ཀིཾ པཏྟཾ ཀིམདྷིགཏཾ. སོརཏནྟི སུཝཱུཔསནྟཾ. ‘‘སུརཏ’’ནྟིཔི པཱཋོ, སུཊྛུ ཨུཔརཏནྟི ཨཏྠོ. དནྟནྟི དམིཏཾ. བུདྡྷོཏི ཝིབུདྡྷོ, བུདྡྷབོདྡྷབྦོ ཝཱ. ཨེཝཾ སབྷིཡོ ཨེཀེཀཱཡ གཱཐཱཡ ཙཏྟཱརོ ཙཏྟཱརོ ཀཏྭཱ པཉྩཧི གཱཐཱཧི ཝཱིསཏི པཉྷེ པུཙྪི. བྷགཝཱ པནསྶ ཨེཀམེཀཾ པཉྷཾ ཨེཀམེཀཱཡ གཱཐཱཡ ཀཏྭཱ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ ཝཱིསཏིཡཱ གཱཐཱཧི བྱཱཀཱསི.

༥༢༠. ཏཏྠ ཡསྨཱ བྷིནྣཀིལེསོ པརམཏྠབྷིཀྑུ, སོ ཙ ནིབྦཱནཔྤཏྟོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨསྶ ‘‘ཀིཾ པཏྟིནམཱཧུ བྷིཀྑུན’’ནྟི ཨིམཾ པཉྷཾ བྱཱཀརོནྟོ ‘‘པཛྫེནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡོ ཨཏྟནཱ བྷཱཝིཏེན མགྒེན པརིནིབྦཱནགཏོ ཀིལེསཔརིནིབྦཱནཾ པཏྟོ, པརིནིབྦཱནགཏཏྟཱ ཨེཝ ཙ ཝིཏིཎྞཀངྑོ ཝིཔཏྟིསམྤཏྟིཧཱནིབུདྡྷིཨུཙྪེདསསྶཏཨཔུཉྙཔུཉྙབྷེདཾ ཝིབྷཝཉྩ བྷཝཉྩ ཝིཔྤཧཱཡ, མགྒཝཱསཾ ཝུསིཏཝཱ ཁཱིཎཔུནབྦྷཝོཏི ཙ ཨེཏེསཾ ཐུཏིཝཙནཱནཾ ཨརཧོ, སོ བྷིཀྑཱུཏི.

༥༢༡. ཡསྨཱ པན ཝིཔྤཊིཔཏྟིཏོ སུཊྛུ ཨུཔརཏབྷཱཝེན ནཱནཔྤཀཱརཀིལེསཝཱུཔསམེན ཙ སོརཏོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘སབྦཏྠ ཨུཔེཀྑཀོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན དུཏིཡཔཉྷབྱཱཀརཎམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡོ སབྦཏྠ རཱུཔཱདཱིསུ ཨཱརམྨཎེསུ ‘‘ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ ནེཝ སུམནོ ཧོཏི, ན དུམྨནོ’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཱཡ ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱཡ ཨུཔེཀྑཀོ, ཝེཔུལླཔྤཏྟཱཡ སཏིཡཱ སཏིམཱ, ན སོ ཧིཾསཏི ནེཝ ཧིཾསཏི ཀཉྩི ཏསཐཱཝརཱདིབྷེདཾ སཏྟཾ སབྦལོཀེ སབྦསྨིམྤི ལོཀེ, ཏིཎྞོགྷཏྟཱ ཏིཎྞོ, སམིཏཔཱཔཏྟཱ སམཎོ, ཨཱཝིལསངྐཔྤཔྤཧཱནཱ ཨནཱཝིལོ. ཡསྶ ཙིམེ རཱགདོསམོཧམཱནདིཊྛིཀིལེསདུཙྩརིཏསངྑཱཏཱ སཏྟུསྶདཱ ཀེཙི ཨོལཱ༹རིཀཱ ཝཱ སུཁུམཱ ཝཱ ན སནྟི, སོ ཨིམཱཡ ཨུཔེཀྑཱཝིཧཱརིཏཱཡ སཏིཝེཔུལླཏཱཡ ཨཧིཾསཀཏཱཡ ཙ ཝིཔྤཊིཔཏྟིཏོ སུཊྛུ ཨུཔརཏབྷཱཝེན ཨིམིནཱ ཨོགྷཱདིནཱནཔྤཀཱརཀིལེསཝཱུཔསམེན ཙ སོརཏོཏི.

༥༢༢. ཡསྨཱ ཙ བྷཱཝིཏིནྡྲིཡོ ནིབྦྷཡོ ནིབྦིཀཱརོ དནྟོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཡསྶིནྡྲིཡཱནཱི’’ཏི གཱཐཱཡ ཏཏིཡཔཉྷཾ བྱཱཀཱསི. ཏསྶཏྠོ – ཡསྶ ཙཀྑཱདཱིནི ཚལི༹ནྡྲིཡཱནི གོཙརབྷཱཝནཱཡ ཨནིཙྩཱདིཏིལཀྑཎཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཝཱསནཱབྷཱཝནཱཡ སཏིསམྤཛཉྙགནྡྷཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ ཙ བྷཱཝིཏཱནི, ཏཱནི ཙ ཁོ ཡཐཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ གོཙརབྷཱཝནཱཡ, ཨེཝཾ པན བཧིདྡྷཱ ཙ སབྦལོཀེཏི ཡཏྠ ཡཏྠ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཝེཀལླཏཱ ཝེཀལླཏཱཡ ཝཱ སམྦྷཝོ, ཏཏྠ ཏཏྠ ནཱབྷིཛ྄ཛྷཱདིཝསེན བྷཱཝིཏཱནཱིཏི ཨེཝཾ ནིབྦིཛ྄ཛྷ ཉཏྭཱ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨིམཾ པརཉྩ ལོཀཾ སཀསནྟཏིཀྑནྡྷལོཀཾ པརསནྟཏིཀྑནྡྷལོཀཉྩ ཨདནྡྷམརཎཾ མརིཏུཀཱམོ ཀཱལཾ ཀངྑཏི, ཛཱིཝིཏཀྑཡཀཱལཾ ཨཱགམེཏི པཏིམཱནེཏི, ན བྷཱཡཏི མརཎསྶ. ཡཐཱཧ ཐེརོ –

‘‘མརཎེ མེ བྷཡཾ ནཏྠི, ནིཀནྟི ནཏྠི ཛཱིཝིཏེ’’; (ཐེརགཱ. ༢༠);

‘‘ནཱབྷིཀངྑཱམི མརཎཾ, ནཱབྷིཀངྑཱམི ཛཱིཝིཏཾ;

ཀཱལཉྩ པཊིཀངྑཱམི, ནིབྦིསཾ བྷཏཀོ ཡཐཱ’’ཏི. (ཐེརགཱ. ༦༠༦);

བྷཱཝིཏོ ས དནྟོཏི ཨེཝཾ བྷཱཝིཏིནྡྲིཡོ སོ དནྟོཏི.

༥༢༣. ཡསྨཱ པན བུདྡྷོ ནཱམ བུདྡྷིསམྤནྣོ ཀིལེསནིདྡཱ ཝིབུདྡྷོ ཙ, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཀཔྤཱནཱི’’ཏི གཱཐཱཡ ཙཏུཏྠཔཉྷཾ བྱཱཀཱསི. ཏཏྠ ཀཔྤཱནཱིཏི ཏཎྷཱདིཊྛིཡོ. ཏཱ ཧི ཏཐཱ ཏཐཱ ཝིཀཔྤནཏོ ‘‘ཀཔྤཱནཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཝིཙེཡྻཱཏི ཨནིཙྩཱདིབྷཱཝེན སམྨསིཏྭཱ. ཀེཝལཱནཱིཏི སཀལཱནི. སཾསཱརནྟི ཡོ ཙཱཡཾ –

‘‘ཁནྡྷཱནཉྩ པཊིཔཱཊི, དྷཱཏུཨཱཡཏནཱན ཙ;

ཨབྦོཙྪིནྣཾ ཝཏྟམཱནཱ, སཾསཱརོཏི པཝུཙྩཏཱི’’ཏི. –

ཨེཝཾ ཁནྡྷཱདིཔཊིཔཱཊིསངྑཱཏོ སཾསཱརོ, ཏཾ སཾསཱརཉྩ ཀེཝལཾ ཝིཙེཡྻ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁནྡྷཱནཾ མཱུལབྷཱུཏེསུ ཀམྨཀིལེསེསུ ཁནྡྷེསུ ཙཱཏི ཨེཝཾ ཏཱིསུཔི ཝཊྚེསུ ཝིཔསྶནཾ ཨཱཧ. དུབྷཡཾ ཙུཏཱུཔཔཱཏནྟི སཏྟཱནཾ ཙུཏིཾ ཨུཔཔཱཏནྟི ཨིམཉྩ ཨུབྷཡཾ ཝིཙེཡྻ ཉཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཏེན ཙུཏཱུཔཔཱཏཉཱཎཾ ཨཱཧ. ཝིགཏརཛམནངྒཎཾ ཝིསུདྡྷནྟི རཱགཱདིརཛཱནཾ ཝིགམཱ ཨངྒཎཱནཾ ཨབྷཱཝཱ མལཱནཉྩ ཝིགམཱ ཝིགཏརཛམནངྒཎཾ ཝིསུདྡྷཾ. པཏྟཾ ཛཱཏིཁཡནྟི ནིབྦཱནཾ པཏྟཾ. ཏམཱཧུ བུདྡྷནྟི ཏཾ ཨིམཱཡ ལོཀུཏྟརཝིཔསྶནཱཡ ཙུཏཱུཔཔཱཏཉཱཎབྷེདཱཡ བུདྡྷིཡཱ སམྤནྣཏྟཱ ཨིམཱཡ ཙ ཝིགཏརཛཱདིཏཱཡ ཀིལེསནིདྡཱ ཝིབུདྡྷཏྟཱ ཏཱཡ པཊིཔདཱཡ ཛཱཏིཀྑཡཾ པཏྟཾ བུདྡྷམཱཧུ.

ཨཐ ཝཱ ཀཔྤཱནི ཝིཙེཡྻ ཀེཝལཱནཱིཏི ‘‘ཨནེཀེཔི སཾཝཊྚཝིཝཊྚཀཔྤེ ཨམུཏྲཱསི’’ནྟིཨཱདིནཱ (ཨིཏིཝུ. ༩༩; པཱརཱ. ༡༢) ནཡེན ཝིཙིནིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཏེན པཋམཝིཛྫམཱཧ. སཾསཱརཾ དུབྷཡཾ ཙུཏཱུཔཔཱཏནྟི སཏྟཱནཾ ཙུཏིཾ ཨུཔཔཱཏནྟི ཨིམཉྩ ཨུབྷཡཾ སཾསཱརཾ ‘‘ཨིམེ ཝཏ བྷོནྟོ སཏྟཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝིཙིནིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཏེན དུཏིཡཝིཛྫམཱཧ. ཨཝསེསེན ཏཏིཡཝིཛྫམཱཧ. ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎེན ཧི ཝིགཏརཛཱདིཏཱ ཙ ནིབྦཱནཔྤཏྟི ཙ ཧོཏཱིཏི. ཏམཱཧུ བུདྡྷནྟི ཨེཝཾ ཝིཛྫཏྟཡབྷེདབུདྡྷིསམྤནྣཾ ཏཾ བུདྡྷམཱཧཱུཏི.

༥༢༥. ཨེཝཾ པཋམགཱཐཱཡ ཝུཏྟཔཉྷེ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ དུཏིཡགཱཐཱཡ ཝུཏྟཔཉྷེསུཔི ཡསྨཱ བྲཧྨབྷཱཝཾ སེཊྛབྷཱཝཾ པཏྟོ པརམཏྠབྲཱཧྨཎོ བཱཧིཏསབྦཔཱཔོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘བཱཧིཏྭཱ’’ཏི གཱཐཱཡ པཋམཾ པཉྷཾ བྱཱཀཱསི. ཏསྶཏྠོ – ཡོ ཙཏུཏྠམགྒེན བཱཧིཏྭཱ སབྦཔཱཔཀཱནི ཋིཏཏྟོ, ཋིཏོ ཨིཙྩེཝ ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བཱཧིཏཔཱཔཏྟཱ ཨེཝ ཙ ཝིམལོ, ཝིམལབྷཱཝཾ བྲཧྨབྷཱཝཾ སེཊྛབྷཱཝཾ པཏྟོ, པཊིཔྤསྶདྡྷསམཱདྷིཝིཀྑེཔཀརཀིལེསམལེན ཨགྒཕལསམཱདྷིནཱ སཱདྷུསམཱཧིཏོ, སཾསཱརཧེཏུསམཏིཀྐམེན སཾསཱརམཏིཙྩ པརིནིཊྛིཏཀིཙྩཏཱཡ ཀེཝལཱི, སོ ཏཎྷཱདིཊྛཱིཧི ཨནིསྶིཏཏྟཱ ཨསིཏོ, ལོཀདྷམྨེཧི ནིབྦིཀཱརཏྟཱ ‘‘ཏཱདཱི’’ཏི ཙ པཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ ཐུཏིརཧོ ས བྲཧྨཱ སོ བྲཱཧྨཎོཏི.

༥༢༦. ཡསྨཱ པན སམིཏཔཱཔཏཱཡ སམཎོ, ནྷཱཏཔཱཔཏཱཡ ནྷཱཏཀོ, ཨཱགཱུནཾ ཨཀརཎེན ཙ ནཱགོཏི པཝུཙྩཏི, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ཏཏོ ཨཔརཱཧི ཏཱིཧི གཱཐཱཧི ཏཡོ པཉྷེ བྱཱཀཱསི. ཏཏྠ སམིཏཱཝཱིཏི ཨརིཡམགྒེན ཀིལེསེ སམེཏྭཱ ཋིཏོ. སམཎོ པཝུཙྩཏེ ཏཐཏྟཱཏི ཏཐཱརཱུཔོ སམཎོ པཝུཙྩཏཱིཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ པཉྷོ བྱཱཀཏོ ཧོཏི, སེསཾ ཏསྨིཾ སམཎེ སབྷིཡསྶ བཧུམཱནཛནནཏྠཾ ཐུཏིཝཙནཾ. ཡོ ཧི སམིཏཱཝཱི, སོ པུཉྙཔཱཔཱནཾ ཨཔཊིསནྡྷིཀརཎེན པཧཱཡ པུཉྙཔཱཔཾ རཛཱནཾ ཝིགམེན ཝིརཛོ, ཨནིཙྩཱདིཝསེན ཉཏྭཱ ཨིམཾ པརཉྩ ལོཀཾ ཛཱཏིམརཎཾ ཨུཔཱཏིཝཏྟོ ཏཱདི ཙ ཧོཏི.

༥༢༧. ནིནྷཱཡ…པེ… ནྷཱཏཀོཏི ཨེཏྠ པན ཡོ ཨཛ྄ཛྷཏྟབཧིདྡྷཱསངྑཱཏེ སབྦསྨིམྤི ཨཱཡཏནལོཀེ ཨཛ྄ཛྷཏྟབཧིདྡྷཱརམྨཎཝསེན ཨུཔྤཏྟིརཧཱནི སབྦཔཱཔཀཱནི མགྒཉཱཎེན ནིནྷཱཡ དྷོཝིཏྭཱ ཏཱཡ ནིནྷཱཏཔཱཔཀཏཱཡ ཏཎྷཱདིཊྛིཀཔྤེཧི ཀཔྤིཡེསུ དེཝམནུསྶེསུ ཀཔྤཾ ན ཨེཏི, ཏཾ ནྷཱཏཀམཱཧཱུཏི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ.

༥༢༨. ཙཏུཏྠགཱཐཱཡཔི ཨཱགུཾ ན ཀརོཏི ཀིཉྩི ལོཀེཏི ཡོ ལོཀེ ཨཔྤམཏྟཀམྤི པཱཔསངྑཱཏཾ ཨཱགུཾ ན ཀརོཏི, ནཱགོ པཝུཙྩཏེ ཏཐཏྟཱཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ པཉྷོ བྱཱཀཏོ ཧོཏི, སེསཾ པུབྦནཡེནེཝ ཐུཏིཝཙནཾ. ཡོ ཧི མགྒེན པཧཱིནཨཱགུཏྟཱ ཨཱགུཾ ན ཀརོཏི, སོ ཀཱམཡོགཱདིཀེ སབྦཡོགེ དསསཉྙོཛནབྷེདཱནི ཙ སབྦབནྡྷནཱནི ཝིསཛྫ ཛཧིཏྭཱ སབྦཏྠ ཁནྡྷཱདཱིསུ ཀེནཙི སངྒེན ན སཛྫཏི, དྭཱིཧི ཙ ཝིམུཏྟཱིཧི ཝིམུཏྟོ, ཏཱདི ཙ ཧོཏཱིཏི.

༥༣༠. ཨེཝཾ དུཏིཡགཱཐཱཡ ཝུཏྟཔཉྷེ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཏཏིཡགཱཐཱཡ ཝུཏྟཔཉྷེསུཔི ཡསྨཱ ‘‘ཁེཏྟཱནཱི’’ཏི ཨཱཡཏནཱནི ཝུཙྩནྟི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཙཀྑུཔེཏཾ ཙཀྑཱཡཏནཾཔེཏཾ…པེ… ཁེཏྟམྤེཏཾ ཝཏྠུཔེཏ’’ནྟི (དྷ. ས. ༥༩༦-༥༩༨). ཏཱནི ཝིཛེཡྻ ཝིཛེཏྭཱ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ, ཝིཙེཡྻ ཝཱ ཨནིཙྩཱདིབྷཱཝེན ཝིཙིནིཏྭཱ ཨུཔཔརིཀྑིཏྭཱ ཀེཝལཱནི ཨནཝསེསཱནི, ཝིསེསཏོ པན སངྒཧེཏུབྷཱུཏཾ དིབྦཾ མཱནུསཀཉྩ བྲཧྨཁེཏྟཾ, ཡཾ དིབྦཾ དྭཱདསཱཡཏནབྷེདཾ ཏཐཱ མཱནུསཀཉྩ, ཡཉྩ བྲཧྨཁེཏྟཾ ཚལཱ༹ཡཏནེ ཙཀྑཱཡཏནཱདིདྭཱདསཱཡཏནབྷེདཾ, ཏཾ སབྦམྤི ཝིཛེཡྻ ཝིཙེཡྻ ཝཱ. ཡཏོ ཡདེཏཾ སབྦེསཾ ཁེཏྟཱནཾ མཱུལབནྡྷནཾ ཨཝིཛྫཱབྷཝཏཎྷཱདི, ཏསྨཱ སབྦཁེཏྟམཱུལབནྡྷནཱ པམུཏྟོ. ཨེཝམེཏེསཾ ཁེཏྟཱནཾ ཝིཛིཏཏྟཱ ཝིཙིནིཏཏྟཱ ཝཱ ཁེཏྟཛིནོ ནཱམ ཧོཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཁེཏྟཱནཱི’’ཏི ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ པཋམཔཉྷཾ བྱཱཀཱསི. ཏཏྠ ཀེཙི ‘‘ཀམྨཾ ཁེཏྟཾ, ཝིཉྙཱཎཾ བཱིཛཾ, ཏཎྷཱ སྣེཧོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༧༧) ཝཙནཏོ ཀམྨཱནི ཁེཏྟཱནཱིཏི ཝདནྟི. དིབྦཾ མཱནུསཀཉྩ བྲཧྨཁེཏྟནྟི ཨེཏྠ ཙ དེཝཱུཔགཾ ཀམྨཾ དིབྦཾ, མནུསྶཱུཔགཾ ཀམྨཾ མཱནུསཀཾ, བྲཧྨཱུཔགཾ ཀམྨཾ བྲཧྨཁེཏྟནྟི ཝཎྞཡནྟི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

༥༣༡. ཡསྨཱ པན སཀཊྛེན ཀོསསདིསཏྟཱ ‘‘ཀོསཱནཱི’’ཏི ཀམྨཱནི ཝུཙྩནྟི, ཏེསཉྩ ལུནནཱ སམུཙྪེདནཱ ཀུསལོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཀོསཱནཱི’’ཏི གཱཐཱཡ དུཏིཡཔཉྷཾ བྱཱཀཱསི. ཏསྶཏྠོ – ལོཀིཡལོཀུཏྟརཝིཔསྶནཱཡ ཝིསཡཏོ ཀིཙྩཏོ ཙ ཨནིཙྩཱདིབྷཱཝེན ཀུསལཱཀུསལཀམྨསངྑཱཏཱནི ཀོསཱནི ཝིཙེཡྻ ཀེཝལཱནི, ཝིསེསཏོ པན སངྒཧེཏུབྷཱུཏཾ ཨཊྛཀཱམཱཝཙརཀུསལཙེཏནཱབྷེདཾ དིབྦཾ མཱནུསཀཉྩ ནཝམཧགྒཏཀུསལཙེཏནཱབྷེདཉྩ བྲཧྨཀོསཾ ཝིཙེཡྻ. ཏཏོ ཨིམཱཡ མགྒབྷཱཝནཱཡ ཨཝིཛྫཱབྷཝཏཎྷཱདིབྷེདཱ སབྦཀོསཱནཾ མཱུལབནྡྷནཱ པམུཏྟོ, ཨེཝམེཏེསཾ ཀོསཱནཾ ལུནནཱ ‘‘ཀུསལོ’’ཏི པཝུཙྩཏི, ཏཐཏྟཱ ཏཱདཱི ཙ ཧོཏཱིཏི. ཨཐ ཝཱ སཏྟཱནཾ དྷམྨཱནཉྩ ནིཝཱསཊྛེན ཨསིཀོསསདིསཏྟཱ ‘‘ཀོསཱནཱི’’ཏི ཏཡོ བྷཝཱ དྭཱདསཱཡཏནཱནི ཙ ཝེདིཏབྦཱནི. ཨེཝམེཏྠ ཡོཛནཱ ཀཱཏབྦཱ.

༥༣༢. ཡསྨཱ ཙ ན ཀེཝལཾ པཎྜཏཱིཏི ཨིམིནཱཝ ‘‘པཎྜིཏོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨཔིཙ ཁོ པན པཎྜརཱནི ཨིཏོ ཨུཔགཏོ པཝིཙཡཔཉྙཱཡ ཨལླཱིནོཏིཔི ‘‘པཎྜིཏོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘དུབྷཡཱནཱི’’ཏི གཱཐཱཡ ཏཏིཡཔཉྷཾ བྱཱཀཱསི. ཏསྶཏྠོ – ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ བཧིདྡྷཱ ཙཱཏི ཨེཝཾ ཨུབྷཡཱནི ཨནིཙྩཱདིབྷཱཝེན ཝིཙེཡྻ. པཎྜརཱནཱིཏི ཨཱཡཏནཱནི. ཏཱནི ཧི པཀཏིཔརིསུདྡྷཏྟཱ རུལ༹ྷིཡཱ ཙ ཨེཝཾ ཝུཙྩནྟི, ཏཱནི ཝིཙེཡྻ ཨིམཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ ནིདྡྷནྟམལཏྟཱ སུདྡྷིཔཉྙོ པཎྜིཏོཏི པཝུཙྩཏི ཏཐཏྟཱ, ཡསྨཱ ཏཱནི པཎྜརཱནི པཉྙཱཡ ཨིཏོ ཧོཏི, སེསམསྶ ཐུཏིཝཙནཾ. སོ ཧི པཱཔཔུཉྙསངྑཱཏཾ ཀཎྷསུཀྐཾ ཨུཔཱཏིཝཏྟོ ཏཱདཱི ཙ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨེཝཾ ཐུཏོ.

༥༣༣. ཡསྨཱ པན ‘‘མོནཾ ཝུཙྩཏི ཉཱཎཾ, ཡཱ པཉྙཱ པཛཱནནཱ…པེ… སམྨཱདིཊྛི, ཏེན ཉཱཎེན སམནྣཱགཏོ མུནཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨསཏཉྩཱ’’ཏི གཱཐཱཡ ཙཏུཏྠཔཉྷཾ བྱཱཀཱསི. ཏསྶཏྠོ – ཡྭཱཡཾ ཨཀུསལཀུསལཔྤབྷེདོ ཨསཏཉྩ སཏཉྩ དྷམྨོ, ཏཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ བཧིདྡྷཱཏི ཨིམསྨིཾ སབྦལོཀེ པཝིཙཡཉཱཎེན ཨསཏཉྩ སཏཉྩ ཉཏྭཱ དྷམྨཾ ཏསྶ ཉཱཏཏྟཱ ཨེཝ རཱགཱདིབྷེདཏོ སཏྟཝིདྷཾ སངྒཾ ཏཎྷཱདིཊྛིབྷེདཏོ དུཝིདྷཾ ཛཱལཉྩ ཨཏིཙྩ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཋིཏོ. སོ ཏེན མོནསངྑཱཏེན པཝིཙཡཉཱཎེན སམནྣཱགཏཏྟཱ མུནི. དེཝམནུསྶེཧི པཱུཛནཱིཡོཏི ཨིདཾ པནསྶ ཐུཏིཝཙནཾ. སོ ཧི ཁཱིཎཱསཝམུནིཏྟཱ དེཝམནུསྶཱནཾ པཱུཛཱརཧོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨེཝཾ ཐུཏོ.

༥༣༥. ཨེཝཾ ཏཏིཡགཱཐཱཡ ཝུཏྟཔཉྷེ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཙཏུཏྠགཱཐཱཡ ཝུཏྟཔཉྷེསུཔི ཡསྨཱ ཡོ ཙཏཱུཧི མགྒཉཱཎཝེདེཧི ཀིལེསཀྑཡཾ ཀརོནྟོ གཏོ, སོ པརམཏྠཏོ ཝེདགཱུ ནཱམ ཧོཏི. ཡོ ཙ སབྦསམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ སཏྠསཉྙིཏཱནི ཝེདཱནི, ཏཱཡེཝ མགྒབྷཱཝནཱཡ ཀིཙྩཏོ ཨནིཙྩཱདིཝསེན ཝིཙེཡྻ. ཏཏྠ ཚནྡརཱགཔྤཧཱནེན ཏམེཝ སབྦཾ ཝེདམཏིཙྩ ཡཱ ཝེདཔཙྩཡཱ ཝཱ ཨཉྙཐཱ ཝཱ ཨུཔྤཛྫནྟི ཝེདནཱ, ཏཱསུ སབྦཝེདནཱསུ ཝཱིཏརཱགོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨིདཾ པཏྟིན’’ནྟི ཨཝཏྭཱ ‘‘ཝེདཱནཱི’’ཏི གཱཐཱཡ པཋམཔཉྷཾ བྱཱཀཱསི. ཡསྨཱ ཝཱ ཡོ པཝིཙཡཔཉྙཱཡ ཝེདཱནི ཝིཙེཡྻ, ཏཏྠ ཚནྡརཱགཔྤཧཱནེན སབྦཾ ཝེདམཏིཙྩ ཝཏྟཏི, སོ སཏྠསཉྙིཏཱནི ཝེདཱནི གཏོ ཉཱཏོ ཨཏིཀྐནྟོ ཙ ཧོཏི. ཡོ ཝེདནཱསུ ཝཱིཏརཱགོ, སོཔི ཝེདནཱསཉྙིཏཱནི ཝེདཱནི གཏོ ཨཏིཀྐནྟོ ཙ ཧོཏི. ཝེདཱནི གཏོཏིཔི ཝེདགཱུ, ཏསྨཱ ཏམྤི ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨིདཾ པཏྟིན’’ནྟི ཨཝཏྭཱ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ པཋམཔཉྷཾ བྱཱཀཱསི.

༥༣༦. ཡསྨཱ པན དུཏིཡཔཉྷེ ‘‘ཨནུཝིདིཏོ’’ཏི ཨནུབུདྡྷོ ཝུཙྩཏི, སོ ཙ ཨནུཝིཙྩ པཔཉྩནཱམརཱུཔཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨཏྟནོ སནྟཱནེ ཏཎྷཱམཱནདིཊྛིབྷེདཾ པཔཉྩཾ ཏཔྤཙྩཡཱ ནཱམརཱུཔཉྩ ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱདཱིཧི ཨནུཝིཙྩ ཨནུཝིདིཏྭཱ, ན ཀེཝལཉྩ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ, བཧིདྡྷཱ ཙ རོགམཱུལཾ, པརསནྟཱནེ ཙ ཨིམསྶ ནཱམརཱུཔརོགསྶ མཱུལཾ ཨཝིཛྫཱབྷཝཏཎྷཱདིཾ, ཏམེཝ ཝཱ པཔཉྩཾ ཨནུཝིཙྩ ཏཱཡ བྷཱཝནཱཡ སབྦེསཾ རོགཱནཾ མཱུལབནྡྷནཱ, སབྦསྨཱ ཝཱ རོགཱནཾ མཱུལབནྡྷནཱ, ཨཝིཛྫཱབྷཝཏཎྷཱདིབྷེདཱ, ཏསྨཱ ཨེཝ ཝཱ པཔཉྩཱ པམུཏྟོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨནུཝིཙྩཱ’’ཏི གཱཐཱཡ དུཏིཡཔཉྷཾ བྱཱཀཱསི.

༥༣༧. ‘‘ཀཐཉྩ ཝཱིརིཡཝཱ’’ཏི ཨེཏྠ པན ཡསྨཱ ཡོ ཨརིཡམགྒེན སབྦཔཱཔཀེཧི ཝིརཏོ, ཏཐཱ ཝིརཏཏྟཱ ཙ ཨཱཡཏིཾ ཨཔཊིསནྡྷིཏཱཡ ནིརཡདུཀྑཾ ཨཏིཙྩ ཋིཏོ ཝཱིརིཡཝཱསོ ཝཱིརིཡནིཀེཏོ, སོ ཁཱིཎཱསཝོ ‘‘ཝཱིརིཡཝཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཏཾ ཨརཧཏི, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཝིརཏོ’’ཏི གཱཐཱཡ ཏཏིཡཔཉྷཾ བྱཱཀཱསི. པདྷཱནཝཱ དྷཱིརོ ཏཱདཱིཏི ཨིམཱནི པནསྶ ཐུཏིཝཙནཱནི. སོ ཧི པདྷཱནཝཱ མགྒཛྷཱནཔདྷཱནེན, དྷཱིརོ ཀིལེསཱརིཝིདྡྷཾསནསམཏྠཏཱཡ, ཏཱདཱི ནིབྦིཀཱརཏཱཡ, ཏསྨཱ ཨེཝཾ ཐུཏོ. སེསཾ ཡོཛེཏྭཱ ཝཏྟབྦཾ.

༥༣༨. ‘‘ཨཱཛཱནིཡོ ཀིནྟི ནཱམ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ པན ཡསྨཱ པཧཱིནསབྦཝངྐདོསོ ཀཱརཎཱཀཱརཎཉྙཱུ ཨསྶོ ཝཱ ཧཏྠཱི ཝཱ ‘‘ཨཱཛཱནིཡོ ཧོཏཱི’’ཏི ལོཀེ ཝུཙྩཏི, ན ཙ ཏསྶ སབྦསོ ཏེ དོསཱ པཧཱིནཱ ཨེཝ, ཁཱིཎཱསཝསྶ པན ཏེ པཧཱིནཱ, ཏསྨཱ སོ ‘‘ཨཱཛཱནིཡོ’’ཏི པརམཏྠཏོ ཝཏྟབྦཏཾ ཨརཧཏཱིཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཡསྶཱ’’ཏི གཱཐཱཡ ཙཏུཏྠཔཉྷཾ བྱཱཀཱསི. ཏསྶཏྠོ – ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ བཧིདྡྷཱ ཙཱཏི ཨེཝཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟབཧིདྡྷཱསཉྙོཛནསངྑཱཏཱནི ཡསྶ ཨསྶུ ལུནཱནི བནྡྷནཱནི པཉྙཱསཏྠེན ཚིནྣཱནི པདཱལིཏཱནི. སངྒམཱུལནྟི ཡཱནི ཏེསུ ཏེསུ ཝཏྠཱུསུ སངྒསྶ སཛྫནཱཡ ཨནཏིཀྐམནཱཡ མཱུལཾ ཧོནྟི, ཨཐ ཝཱ ཡསྶ ཨསྶུ ལུནཱནི རཱགཱདཱིནི བནྡྷནཱནི ཡཱནི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ བཧིདྡྷཱ ཙ སངྒམཱུལཱནི ཧོནྟི, སོ སབྦསྨཱ སངྒཱནཾ མཱུལབྷཱུཏཱ སབྦསངྒཱནཾ ཝཱ མཱུལབྷཱུཏཱ བནྡྷནཱ པམུཏྟོ ‘‘ཨཱཛཱནིཡོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏཐཏྟཱ ཏཱདི ཙ ཧོཏཱིཏི.

༥༤༠. ཨེཝཾ ཙཏུཏྠགཱཐཱཡ ཝུཏྟཔཉྷེ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ པཉྩམགཱཐཱཡ ཝུཏྟཔཉྷེསུཔི ཡསྨཱ ཡཾ ཚནྡཛ྄ཛྷེནམཏྟེན ཨཀྑརཙིནྟཀཱ སོཏྟིཡཾ ཝཎྞཡནྟི, ཝོཧཱརམཏྟསོཏྟིཡོ སོ. ཨརིཡོ པན བཱཧུསཙྩེན ནིསྶུཏཔཱཔཏཱཡ ཙ པརམཏྠསོཏྟིཡོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨིདཾ པཏྟིན’’ནྟི ཨཝཏྭཱ ‘‘སུཏྭཱ’’ཏི གཱཐཱཡ པཋམཔཉྷཾ བྱཱཀཱསི. ཏསྶཏྠོ – ཡོ ཨིམསྨིཾ ལོཀེ སུཏམཡཔཉྙཱཀིཙྩཝསེན སུཏྭཱ ཀཱཏབྦཀིཙྩཝསེན ཝཱ སུཏྭཱ ཝིཔསྶནཱུཔགཾ སབྦདྷམྨཾ ཨནིཙྩཱདིཝསེན ཨབྷིཉྙཱཡ སཱཝཛྫཱནཝཛྫཾ ཡདཏྠི ཀིཉྩི, ཨིམཱཡ པཊིཔདཱཡ ཀིལེསེ ཀིལེསཊྛཱནིཡེ ཙ དྷམྨེ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཨབྷིབྷཱུཏི སངྑཾ གཏོ, ཏཾ སུཏྭཱ སབྦདྷམྨཾ ཨབྷིཉྙཱཡ ལོཀེ སཱཝཛྫཱནཝཛྫཾ ཡདཏྠི ཀིཉྩི, ཨབྷིབྷུཾ སུཏཝཏྟཱ སོཏྟིཡོཏི ཨཱཧུ. ཡསྨཱ ཙ ཡོ ཨཀཐཾཀཐཱི ཀིལེསབནྡྷནེཧི ཝིམུཏྟོ, རཱགཱདཱིཧི ཨཱིགྷེཧི ཨནཱིགྷོ ཙ ཧོཏི སབྦདྷི སབྦེསུ དྷམྨེསུ ཁནྡྷཱཡཏནཱདཱིསུ, ཏསྨཱ ཏཾ ཨཀཐཾཀཐིཾ ཝིམུཏྟཾ ཨནཱིགྷཾ སབྦདྷི ནིསྶུཏཔཱཔཀཏྟཱཔི ‘‘སོཏྟིཡོ’’ཏི ཨཱཧཱུཏི.

༥༤༡. ཡསྨཱ པན ཧིཏཀཱམེན ཛནེན ཨརཎཱིཡཏོ ཨརིཡོ ཧོཏི, ཨབྷིགམནཱིཡཏོཏི ཨཏྠོ. ཏསྨཱ ཡེཧི གུཎེཧི སོ ཨརཎཱིཡོ ཧོཏི, ཏེ དསྶེནྟཱ ‘‘ཚེཏྭཱ’’ཏི གཱཐཱཡ དུཏིཡཔཉྷཾ བྱཱཀཱསི. ཏསྶཏྠོ – ཙཏྟཱརི ཨཱསཝཱནི དྭེ ཙ ཨཱལཡཱནི པཉྙཱསཏྠེན ཚེཏྭཱ ཝིདྭཱ ཝིཉྙཱུ ཝིབྷཱཝཱི ཙཏུམགྒཉཱཎཱི སོ པུནབྦྷཝཝསེན ན ཨུཔེཏི གབྦྷསེཡྻཾ, ཀཉྩི ཡོནིཾ ན ཨུཔགཙྪཏི, ཀཱམཱདིབྷེདཉྩ སཉྙཾ ཏིཝིདྷཾ. ཀཱམགུཎསངྑཱཏཉྩ པངྐཾ པནུཛྫ པནུདིཏྭཱ ཏཎྷཱདིཊྛིཀཔྤཱནཾ ཨཉྙཏརམྤི ཀཔྤཾ ན ཨེཏི, ཨེཝཾ ཨཱསཝཙྪེདཱདིགུཎསམནྣཱགཏཾ ཏམཱཧུ ཨརིཡོཏི. ཡསྨཱ ཝཱ པཱཔཀེཧི ཨཱརཀཏྟཱ ཨརིཡོ ཧོཏི ཨནཡེ ཙ ཨནིརཱིཡནཱ, ཏསྨཱ ཏམྤི ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ དུཏིཡཔཉྷཾ བྱཱཀཱསི. ཨཱསཝཱདཡོ ཧི པཱཔཀཱ དྷམྨཱ ཨནཡསམྨཏཱ, ཏེ ཙཱནེན ཚིནྣཱ པནུནྣཱ, ན ཙ ཏེཧི ཀམྤཏི, ཨིཙྩསྶ ཏེ ཨཱརཀཱ ཧོནྟི, ན ཙ ཏེསུ ཨིརཱིཡཏི ཏསྨཱ ཨཱརཀཱསྶ ཧོནྟི པཱཔཀཱ དྷམྨཱཏི ཨིམིནཱཔཏྠེན. ཨནཡེ ན ཨིརཱིཡཏཱིཏི ཨིམིནཱཔཏྠེན ཏམཱཧུ ཨརིཡོཏི ཙ ཨེཝམྤེཏྠ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ. ‘‘ཝིདྭཱ སོ ན ཨུཔེཏི གབྦྷསེཡྻ’’ནྟི ཨིདཾ པན ཨིམསྨིཾ ཨཏྠཝིཀཔྤེ ཐུཏིཝཙནམེཝ ཧོཏི.

༥༤༢. ‘‘ཀཐཾ ཙརཎཝཱ’’ཏི ཨེཏྠ པན ཡསྨཱ ཙརཎེཧི པཏྟབྦཾ པཏྟོ ‘‘ཙརཎཝཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཏཾ ཨརཧཏི, ཏསྨཱ ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཡོ ཨིདྷཱ’’ཏི གཱཐཱཡ ཏཏིཡཔཉྷཾ བྱཱཀཱསི. ཏཏྠ ཡོ ཨིདྷཱཏི ཡོ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ. ཙརཎེསཱུཏི སཱིལཱདཱིསུ ཧེམཝཏསུཏྟེ (སུ. ནི. ༡༥༣ ཨཱདཡོ) ཝུཏྟཔནྣརསདྷམྨེསུ. ནིམིཏྟཏྠེ བྷུམྨཝཙནཾ. པཏྟིཔཏྟོཏི པཏྟབྦཾ པཏྟོ. ཡོ ཙརཎནིམིཏྟཾ ཙརཎཧེཏུ ཙརཎཔཙྩཡཱ པཏྟབྦཾ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཙརཎཝཱ སོཏི སོ ཨིམཱཡ ཙརཎེཧི པཏྟབྦཔཏྟིཡཱ ཙརཎཝཱ ཧོཏཱིཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ པཉྷོ བྱཱཀཏོ ཧོཏི, སེསམསྶ ཐུཏིཝཙནཾ. ཡོ ཧི ཙརཎེཧི པཏྟིཔཏྟོ, སོ ཀུསལོ ཙ ཧོཏི ཚེཀོ, སབྦདཱ ཙ ཨཱཛཱནཱཏི ནིབྦཱནདྷམྨཾ, ནིཙྩཾ ནིབྦཱནནིནྣཙིཏྟཏཱཡ སབྦཏྠ ཙ ཁནྡྷཱདཱིསུ ན སཛྫཏི. དྭཱིཧི ཙ ཝིམུཏྟཱིཧི ཝིམུཏྟཙིཏྟོ ཧོཏི, པཊིགྷཱ ཡསྶ ན སནྟཱིཏི.

༥༤༣. ཡསྨཱ པན ཀམྨཱདཱིནཾ པརིབྦཱཛནེན པརིབྦཱཛཀོ ནཱམ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘དུཀྑཝེཔཀྐ’’ནྟི གཱཐཱཡ ཙཏུཏྠཔཉྷཾ བྱཱཀཱསི. ཏཏྠ ཝིཔཱཀོ ཨེཝ ཝེཔཀྐཾ, དུཀྑཾ ཝེཔཀྐམསྶཱཏི དུཀྑཝེཔཀྐཾ. པཝཏྟིདུཀྑཛནནཏོ སབྦམྤི ཏེདྷཱཏུཀཀམྨཾ ཝུཙྩཏི. ཨུདྡྷནྟི ཨཏཱིཏཾ. ཨདྷོཏི ཨནཱགཏཾ. ཏིརིཡཾ ཝཱཔི མཛ྄ཛྷེཏི པཙྩུཔྤནྣཾ. ཏཉྷི ན ཨུདྡྷཾ ན ཨདྷོ, ཏིརིཡཾ ཨུབྷིནྣཉྩ ཨནྟརཱ, ཏེན ‘‘མཛ྄ཛྷེ’’ཏི ཝུཏྟཾ. པརིབྦཱཛཡིཏྭཱཏི ནིཀྑཱམེཏྭཱ ནིདྡྷམེཏྭཱ. པརིཉྙཙཱརཱིཏི པཉྙཱཡ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཙརནྟོ. ཨཡཾ ཏཱཝ ཨཔུབྦཔདཝཎྞནཱ. ཨཡཾ པན ཨདྷིཔྤཱཡཡོཛནཱ – ཡོ ཏིཡདྡྷཔརིཡཱཔནྣམྤི དུཀྑཛནཀཾ ཡདཏྠི ཀིཉྩི ཀམྨཾ, ཏཾ སབྦམྤི ཨརིཡམགྒེན ཏཎྷཱཝིཛྫཱསིནེཧེ སོསེནྟོ ཨཔཊིསནྡྷིཛནཀབྷཱཝཀརཎེན པརིབྦཱཛཡིཏྭཱ ཏཐཱ པརིབྦཱཛིཏཏྟཱ ཨེཝ ཙ ཏཾ ཀམྨཾ པརིཉྙཱཡ ཙརཎཏོ པརིཉྙཙཱརཱི. ན ཀེཝལཉྩ ཀམྨམེཝ, མཱཡཾ མཱནམཐོཔི ལོབྷཀོདྷཾ ཨིམེཔི དྷམྨེ པཧཱནཔརིཉྙཱཡ པརིཉྙཙཱརཱི, པརིཡནྟམཀཱསི ནཱམརཱུཔཾ, ནཱམརཱུཔསྶ ཙ པརིཡནྟམཀཱསི པརིབྦཱཛེསི ཨིཙྩེཝཏྠོ. ཨིམེསཾ ཀམྨཱདཱིནཾ པརིབྦཱཛནེན ཏཾ པརིབྦཱཛཀམཱཧུ. པཏྟིཔཏྟནྟི ཨིདཾ པནསྶ ཐུཏིཝཙནཾ.

༥༤༤. ཨེཝཾ པཉྷབྱཱཀརཎེན ཏུཊྛསྶ པན སབྷིཡསྶ ‘‘ཡཱནི ཙ ཏཱིཎཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཨབྷིཏྠཝནགཱཐཱསུ ཨོསརཎཱནཱིཏི ཨོགཧཎཱནི ཏིཏྠཱནི, དིཊྛིཡོཏི ཨཏྠོ. ཏཱནི ཡསྨཱ སཀྐཱཡདིཊྛིཡཱ སཧ བྲཧྨཛཱལེ ཝུཏྟདྭཱསཊྛིདིཊྛིགཏཱནི གཧེཏྭཱ ཏེསཊྛི ཧོནྟི, ཡསྨཱ ཙ ཏཱནི ཨཉྙཏིཏྠིཡསམཎཱནཾ པཝཱདབྷཱུཏཱནི སཏྠཱནི སིཏཱནི ཨུཔདིསིཏབྦཝསེན, ན ཨུཔྤཏྟིཝསེན. ཨུཔྤཏྟིཝསེན པན ཡདེཏཾ ‘‘ཨིཏྠཱི པུརིསོ’’ཏི སཉྙཀྑརཾ ཝོཧཱརནཱམཾ, ཡཱ ཙཱཡཾ མིཙྪཱཔརིཝིཏཀྐཱནུསྶཝཱདིཝསེན ‘‘ཨེཝརཱུཔེན ཨཏྟནཱ བྷཝིཏབྦ’’ནྟི བཱལཱནཾ ཝིཔརཱིཏསཉྙཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏདུབྷཡནིསྶིཏཱནི ཏེསཾ ཝསེན ཨུཔྤཛྫནྟི, ན ཨཏྟཔཙྩཀྑཱནི. ཏཱནི ཙ བྷགཝཱ ཝིནེཡྻ ཝིནཡིཏྭཱ ཨོགྷཏམགཱ ཨོགྷཏམཾ ཨོགྷནྡྷཀཱརཾ ཨགཱ ཨཏིཀྐནྟོ. ‘‘ཨོགྷནྟམགཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཨོགྷཱནཾ ཨནྟཾ ཨགཱ, ཏསྨཱ ཨཱཧ ‘‘ཡཱནི ཙ ཏཱིཎི…པེ… ཏམགཱ’’ཏི.

༥༤༥. ཏཏོ པརཾ ཝཊྚདུཀྑསྶ ཨནྟཾ པཱརཉྩ ནིབྦཱནཾ ཏཔྤཏྟིཡཱ དུཀྑཱབྷཱཝཏོ ཏཔྤཊིཔཀྑཏོ ཙ ཏཾ སནྡྷཱཡཱཧ, ‘‘ཨནྟགཱུསི པཱརགཱུ དུཀྑསྶཱ’’ཏི. ཨཐ ཝཱ པཱརགཱུ བྷགཝཱ ནིབྦཱནཾ གཏཏྟཱ, ཏཾ ཨཱལཔནྟོ ཨཱཧ, ‘‘པཱརགཱུ ཨནྟགཱུསི དུཀྑསྶཱ’’ཏི ཨཡམེཏྠ སམྦནྡྷོ. སམྨཱ ཙ བུདྡྷོ སཱམཉྩ བུདྡྷོཏི སམྨཱསམྦུདྡྷོ. ཏཾ མཉྙེཏི ཏམེཝ མཉྙཱམི, ན ཨཉྙནྟི ཨཙྩཱདརེན བྷཎཏི. ཛུཏིམཱཏི པརེསམྤི ཨནྡྷཀཱརཝིདྷམནེན ཛུཏིསམྤནྣོ. མུཏིམཱཏི ཨཔརཔྤཙྩཡཉེཡྻཉཱཎསམཏྠཱཡ མུཏིཡཱ པཉྙཱཡ སམྤནྣོ. པཧཱུཏཔཉྙོཏི ཨནནྟཔཉྙོ. ཨིདྷ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎམདྷིཔྤེཏཾ. དུཀྑསྶནྟཀརཱཏི ཨཱམནྟེནྟོ ཨཱཧ. ཨཏཱརེསི མནྟི ཀངྑཱཏོ མཾ ཏཱརེསི.

༥༤༦-༩. ཡཾ མེཏིཨཱདིགཱཐཱཡ ནམཀྐཱརཀརཎཾ བྷཎཏི. ཏཏྠ ཀངྑིཏྟནྟི ཝཱིསཏིཔཉྷནིསྶིཏཾ ཨཏྠཾ སནྡྷཱཡཱཧ. སོ ཧི ཏེན ཀངྑིཏོ ཨཧོསི. མོནཔཐེསཱུཏི ཉཱཎཔཐེསུ. ཝིནལཱི༹ཀཏཱཏི ཝིགཏནལཱ༹ ཀཏཱ, ཨུཙྪིནྣཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ནཱག ནཱགསྶཱཏི ཨེཀཾ ཨཱམནྟནཝཙནཾ, ཨེཀསྶ ‘‘བྷཱསཏོ ཨནུམོདནྟཱི’’ཏི ཨིམིནཱ སམྦནྡྷོ. ‘‘དྷམྨདེསན’’ནྟི པཱཋསེསོ. སབྦེ དེཝཱཏི ཨཱཀཱསཊྛཱ ཙ བྷཱུམཊྛཱ ཙ. ནཱརདཔབྦཏཱཏི ཏེཔི ཀིར དྭེ དེཝགཎཱ པཉྙཝནྟོ, ཏེཔི ཨནུམོདནྟཱིཏི སབྦཾ པསཱདེན ཙ ནམཀྐཱརཀརཎཾ བྷཎཏི.

༥༥༠-༥༣. ཨནུམོདནཱརཧཾ བྱཱཀརཎསམྤདཾ སུཏྭཱ ‘‘ནམོ ཏེ’’ཏི ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱ ཨཱཧ. པུརིསཱཛཉྙཱཏི པུརིསེསུ ཛཱཏིསམྤནྣཾ. པཊིཔུགྒལོཏི པཊིབྷཱགོ པུགྒལོ ཏུཝཾ བུདྡྷོ ཙཏུསཙྩཔཊིཝེདྷེན, སཏྠཱ ཨནུསཱསནིཡཱ སཏྠཝཱཧཏཱཡ ཙ, མཱརཱབྷིབྷཱུ ཙཏུམཱརཱབྷིབྷཝེན, མུནི བུདྡྷམུནི. ཨུཔདྷཱིཏི ཁནྡྷཀིལེསཀཱམགུཎཱབྷིསངྑཱརབྷེདཱ ཙཏྟཱརོ. ཝགྒཱུཏི ཨབྷིརཱུཔཾ. པུཉྙེ ཙཱཏི ལོཀིཡེ ན ལིམྤསི ཏེསཾ ཨཀརཎེན, པུབྦེ ཀཏཱནམྤི ཝཱ ཨཱཡཏིཾ ཕལཱུཔབྷོགཱབྷཱཝེན. ཏཾནིམིཏྟེན ཝཱ ཏཎྷཱདིཊྛིལེཔེན. ཝནྡཏི སཏྠུནོཏི ཨེཝཾ བྷཎནྟོ གོཔྥཀེསུ པརིགྒཧེཏྭཱ པཉྩཔཏིཊྛིཏཾ ཝནྡི.

ཨཉྙཏིཏྠིཡཔུབྦོཏི ཨཉྙཏིཏྠིཡོ ཨེཝ. ཨཱཀངྑཏཱིཏི ཨིཙྪཏི. ཨཱརདྡྷཙིཏྟཱཏི ཨབྷིརཱདྷིཏཙིཏྟཱ. ཨཔིཙ མེཏྠ པུགྒལཝེམཏྟཏཱ ཝིདིཏཱཏི ཨཔིཙ མཡཱ ཨེཏྠ ཨཉྙཏིཏྠིཡཱནཾ པརིཝཱསེ པུགྒལནཱནཏྟཾ ཝིདིཏཾ, ན སབྦེནེཝ པརིཝསིཏབྦནྟི. ཀེན པན ན པརིཝསིཏབྦཾ? ཨགྒིཡེཧི ཛཊིལེཧི, སཱཀིཡེན ཛཱཏིཡཱ, ལིངྒཾ ཝིཛཧིཏྭཱ ཨཱགཏེན. ཨཝིཛཧིཏྭཱ ཨཱགཏོཔི ཙ ཡོ མགྒཕལཔཊིལཱབྷཱཡ ཧེཏུསམྤནྣོ ཧོཏི, ཏཱདིསོཝ སབྷིཡོ པརིབྦཱཛཀོ. ཏསྨཱ བྷགཝཱ ‘‘ཏཝ པན, སབྷིཡ, ཏིཏྠིཡཝཏྟཔཱུརཎཏྠཱཡ པརིཝཱསཀཱརཎཾ ནཏྠི, ཨཏྠཏྠིཀོ ཏྭཾ ‘མགྒཕལཔཊིལཱབྷཱཡ ཧེཏུསམྤནྣོ’ཏི ཝིདིཏམེཏཾ མཡཱ’’ཏི ཏསྶ པབྦཛྫཾ ཨནུཛཱནནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཔིཙ མེཏྠ པུགྒལཝེམཏྟཏཱ ཝིདིཏཱ’’ཏི. སབྷིཡོ པན ཨཏྟནོ ཨཱདརཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘སཙེ བྷནྟེ’’ཏི. ཏཾ སབྦཾ ཨཉྙཉྩ ཏཐཱརཱུཔཾ ཨུཏྟཱནཏྠཏྟཱ པུབྦེ ཝུཏྟནཡཏྟཱ ཙ ཨིདྷ ན ཝཎྞིཏཾ, ཡཏོ པུབྦེ ཝཎྞིཏཱནུསཱརེན ཝེདིཏབྦནྟི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ སབྷིཡསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. སེལསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ མེ སུཏནྟི སེལསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམེཝ ཡཱསྶ ནིདཱནེ ཝུཏྟཱ. ཨཏྠཝཎྞནཱཀྐམེཔི ཙསྶ པུབྦསདིསཾ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཡཾ པན ཨཔུབྦཾ, ཏཾ ཨུཏྟཱནཏྠཱནི པདཱནི པརིཧརནྟཱ ཝཎྞཡིསྶཱམ. ཨངྒུཏྟརཱཔེསཱུཏི ཨངྒཱ ཨེཝ སོ ཛནཔདོ, གངྒཱཡ པན ཡཱ ཨུཏྟརེན ཨཱཔོ, ཏཱསཾ ཨཝིདཱུརཏྟཱ ‘‘ཨུཏྟརཱཔོ’’ཏིཔི ཝུཙྩཏི. ཀཏརགངྒཱཡ ཨུཏྟརེན ཡཱ ཨཱཔོཏི? མཧཱམཧཱིགངྒཱཡ.

ཏཏྲཱཡཾ ཏསྶཱ ནདིཡཱ ཨཱཝིབྷཱཝཏྠཾ ཨཱདིཏོ པབྷུཏི ཝཎྞནཱ – ཨཡཾ ཀིར ཛམྦུདཱིཔོ དསསཧསྶཡོཛནཔརིམཱཎོ. ཏཏྠ ཙཏུསཧསྶཡོཛནཔརིམཱཎོ པདེསོ ཨུདཀེན ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊོ ‘‘སམུདྡོ’’ཏི སངྑཾ གཏོ. ཏིསཧསྶཡོཛནཔམཱཎེ མནུསྶཱ ཝསནྟི. ཏིསཧསྶཡོཛནཔམཱཎེ ཧིམཝཱ པཏིཊྛིཏོ ཨུབྦེདྷེན པཉྩཡོཛནསཏིཀོ ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཀཱུཊེཧི པཊིམཎྜིཏོ སམནྟཏོ སནྡམཱནཔཉྩསཏནདཱིཝིཙིཏྟོ. ཡཏྠ ཨཱཡཱམཝིཏྠཱརེན གམྦྷཱིརཏཱཡ ཙ པཉྙཱསཔཉྙཱསཡོཛནཱ དིཡཌྜྷཡོཛནསཏཔརིམཎྜལཱ པཱུརལཱ༹སསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ ཝུཏྟཱ ཨནོཏཏྟཱདཡོ སཏྟ མཧཱསརཱ པཏིཊྛིཏཱ.

ཏེསུ ཨནོཏཏྟོ སུདསྶནཀཱུཊཾ, ཙིཏྲཀཱུཊཾ, ཀཱལ༹ཀཱུཊཾ, གནྡྷམཱདནཀཱུཊཾ, ཀེལཱསཀཱུཊནྟི ཨིམེཧི པཉྩཧི པབྦཏེཧི པརིཀྑིཏྟོ. ཏཏྠ སུདསྶནཀཱུཊཾ སུཝཎྞམཡཾ དྭིཡོཛནསཏུབྦེདྷཾ ཨནྟོཝངྐཾ ཀཱཀམུཁསཎྛཱནཾ ཏམེཝ སརཾ པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཋིཏཾ, ཙིཏྲཀཱུཊཾ སབྦརཏནམཡཾ, ཀཱལ༹ཀཱུཊཾ ཨཉྫནམཡཾ, གནྡྷམཱདནཀཱུཊཾ སཱནུམཡཾ ཨབྦྷནྟརེ མུགྒཝཎྞཾ ནཱནཔྤཀཱརཨོསདྷསཉྪནྣཾ ཀཱལ༹པཀྑུཔོསཐདིཝསེ ཨཱདིཏྟམིཝ ཨངྒཱརཾ ཛལནྟཾ ཏིཊྛཏི, ཀེལཱསཀཱུཊཾ རཛཏམཡཾ. སབྦཱནི སུདསྶནེན སམཱནུབྦེདྷསཎྛཱནཱནི ཏམེཝ སརཾ པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཋིཏཱནི. སབྦཱནི དེཝཱནུབྷཱཝེན ནཱགཱནུབྷཱཝེན ཙ ཝསྶནྟི, ནདིཡོ ཙ ཏེསུ སནྡནྟི. ཏཾ སབྦམྤི ཨུདཀཾ ཨནོཏཏྟམེཝ པཝིསཏི. ཙནྡིམསཱུརིཡཱ དཀྑིཎེན ཝཱ ཨུཏྟརེན ཝཱ གཙྪནྟཱ པབྦཏནྟརེན ཏཾ ཨོབྷཱསེནྟི, ཨུཛུཾ གཙྪནྟཱ ན ཨོབྷཱསེནྟི. ཏེནེཝསྶ ‘‘ཨནོཏཏྟ’’ནྟི སངྑཱ ཨུདཔཱདི.

ཏཏྠ མནོཧརསིལཱཏལཱནི ནིམྨཙྪཀཙྪཔཱནི ཕལིཀསདིསནིམྨལཱུདཀཱནི ནཧཱནཏིཏྠཱནི སུཔྤཊིཡཏྟཱནི ཧོནྟི, ཡེསུ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷཁཱིཎཱསཝཱ ཨིསིགཎཱ ཙ ནྷཱཡནྟི, དེཝཡཀྑཱདཡོ ཙ ཨུཡྻཱནཀཱིལི༹ཀཾ ཀཱིལ༹ནྟི.

ཙཏཱུསུ ཙསྶ པསྶེསུ སཱིཧམུཁཾ, ཧཏྠིམུཁཾ, ཨསྶམུཁཾ, ཨུསབྷམུཁནྟི ཙཏྟཱརི མུཁཱནི ཧོནྟི, ཡེཧི ཙཏསྶོ ནདིཡོ སནྡནྟི. སཱིཧམུཁེན ནིཀྑནྟནདཱིཏཱིརེ སཱིཧཱ བཧུཏརཱ ཧོནྟི, ཧཏྠིམུཁཱདཱིཧི ཧཏྠིཨསྶཨུསབྷཱ. པུརཏྠིམདིསཏོ ནིཀྑནྟནདཱི ཨནོཏཏྟཾ ཏིཀྑཏྟུཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཨིཏརཱ ཏིསྶོ ནདིཡོ ཨནུཔགམྨ པཱཙཱིནཧིམཝནྟེནེཝ ཨམནུསྶཔཐཾ གནྟྭཱ མཧཱསམུདྡཾ པཝིསཏི. པཙྪིམདིསཏོ ཙ ཨུཏྟརདིསཏོ ཙ ནིཀྑནྟནདིཡོཔི ཏཐེཝ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཙྪིམཧིམཝནྟེནེཝ ཨུཏྟརཧིམཝནྟེནེཝ ཙ ཨམནུསྶཔཐཾ གནྟྭཱ མཧཱསམུདྡཾ པཝིསནྟི. དཀྑིཎདིསཏོ ནིཀྑནྟནདཱི པན ཏཾ ཏིཀྑཏྟུཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ དཀྑིཎེན ཨུཛུཀཾ པཱསཱཎཔིཊྛེནེཝ སཊྛིཡོཛནཱནི གནྟྭཱ པབྦཏཾ པཧརིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ པརིཎཱཧེན ཏིགཱཝུཏཔམཱཎཱ ཨུདཀདྷཱརཱ ཧུཏྭཱ ཨཱཀཱསེན སཊྛི ཡོཛནཱནི གནྟྭཱ ཏིཡགྒལེ༹ ནཱམ པཱསཱཎེ པཏིཏཱ, པཱསཱཎོ ཨུདཀདྷཱརཱཝེགེན བྷིནྣོ. ཏཏྲ པཉྙཱསཡོཛནཔམཱཎཱ ཏིཡགྒལཱ༹ ནཱམ པོཀྑརཎཱི ཛཱཏཱ. པོཀྑརཎིཡཱ ཀཱུལཾ བྷིནྡིཏྭཱ པཱསཱཎཾ པཝིསིཡ སཊྛི ཡོཛནཱནི གཏཱ. ཏཏོ གྷནཔཐཝིཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཨུམངྒེན སཊྛི ཡོཛནཱནི གནྟྭཱ ཝིཉྫྷཾ ནཱམ ཏིརཙྪཱནཔབྦཏཾ པཧརིཏྭཱ ཧཏྠཏལེ པཉྩངྒུལིསདིསཱ པཉྩདྷཱརཱ ཧུཏྭཱ པཝཏྟཏི. སཱ ཏིཀྑཏྟུཾ ཨནོཏཏྟཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ གཏཊྛཱནེ ‘‘ཨཱཝཊྚགངྒཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨུཛུཀཾ པཱསཱཎཔིཊྛེན སཊྛི ཡོཛནཱནི གཏཊྛཱནེ ‘‘ཀཎྷགངྒཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཱཀཱསེན སཊྛི ཡོཛནཱནི གཏཊྛཱནེ ‘‘ཨཱཀཱསགངྒཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏིཡགྒལ༹པཱསཱཎེ པཉྙཱསཡོཛནོཀཱསེ ‘‘ཏིཡགྒལ༹པོཀྑརཎཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཀཱུལཾ བྷིནྡིཏྭཱ པཱསཱཎཾ པཝིསིཡ སཊྛི ཡོཛནཱནི གཏཊྛཱནེ ‘‘བཧལགངྒཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. པཐཝིཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཨུམངྒེན སཊྛི ཡོཛནཱནི གཏཊྛཱནེ ‘‘ཨུམངྒགངྒཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཝིཉྫྷཾ ནཱམ ཏིརཙྪཱནཔབྦཏཾ པཧརིཏྭཱ པཉྩདྷཱརཱ ཧུཏྭཱ པཝཏྟཊྛཱནེ ‘‘གངྒཱ, ཡམུནཱ, ཨཙིརཝཏཱི, སརབྷཱུ, མཧཱི’’ཏི པཉྩདྷཱ ཝུཙྩཏི. ཨེཝམེཏཱ པཉྩ མཧཱགངྒཱ ཧིམཝཏཱ སམྦྷཝནྟི. ཏཱསུ ཡཱ ཨཡཾ པཉྩམཱི མཧཱི ནཱམ, སཱ ཨིདྷ ‘‘མཧཱམཧཱིགངྒཱ’’ཏི ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཏསྶཱ གངྒཱཡ ཨུཏྟརེན ཡཱ ཨཱཔོ, ཏཱསཾ ཨཝིདཱུརཏྟཱ སོ ཛནཔདོ ‘‘ཨངྒུཏྟརཱཔོ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ. ཏསྨིཾ ཛནཔདེ ཨངྒུཏྟརཱཔེསུ.

ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོཏི ཨདྡྷཱནགམནཾ ཀུརུམཱནོ. ཏཏྠ བྷགཝཏོ དུཝིདྷཱ ཙཱརིཀཱ ཏུརིཏཙཱརིཀཱ, ཨཏུརིཏཙཱརིཀཱ ཙ. ཏཏྠ དཱུརེཔི བྷབྦཔུགྒལེ དིསྭཱ སཧསཱ གམནཾ ཏུརིཏཙཱརིཀཱ. སཱ མཧཱཀསྶཔཔཙྩུགྒམནཱདཱིསུ དཊྛབྦཱ. ཏཾ པཙྩུགྒཙྪནྟོ ཧི བྷགཝཱ མུཧུཏྟེནེཝ ཏིགཱཝུཏཾ ཨགམཱསི, ཨཱལ༹ཝཀདམནཏྠཾ ཏིཾསཡོཛནཾ, ཏཐཱ ཨངྒུལིམཱལསྶཏྠཱཡ. པུཀྐུསཱཏིསྶ པན པཉྩཏྟཱལཱིསཡོཛནཾ, མཧཱཀཔྤིནསྶ ཝཱིསཡོཛནསཏཾ, དྷནིཡསྶཏྠཱཡ སཏྟཡོཛནསཏཾ ཨདྡྷཱནཾ ཨགམཱསི. ཨཡཾ ཏུརིཏཙཱརིཀཱ ནཱམ. གཱམནིགམནགརཔཊིཔཱཊིཡཱ པན པིཎྜཔཱཏཙརིཡཱདཱིཧི ལོཀཾ ཨནུགྒཎྷནྟསྶ གམནཾ ཨཏུརིཏཙཱརིཀཱ ནཱམ. ཨཡཾ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཨེཝཾ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ. མཧཏཱཏི སངྑྱཱམཧཏཱ གུཎམཧཏཱ ཙ. བྷིཀྑུསངྒྷེནཱཏི སམཎགཎེན. ཨཌྜྷཏེལ༹སེཧཱིཏི ཨཌྜྷེན ཏེལ༹སཧི, དྭཱདསཧི སཏེཧི པཉྙཱསཱཡ ཙ བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡེན…པེ… ཏདཝསརཱིཏི ཨཱཔཎབཧུལཏཱཡ སོ ནིགམོ ‘‘ཨཱཔཎོ’’ ཏྭེཝ ནཱམཾ ལབྷི. ཏསྨིཾ ཀིར ཝཱིསཏིཨཱཔཎམུཁསཧསྶཱནི ཝིབྷཏྟཱནི ཨཧེསུཾ. ཡེན དིསཱབྷཱགེན མགྒེན ཝཱ སོ ཨངྒུཏྟརཱཔཱནཾ རཊྛསྶ ནིགམོ ཨོསརིཏབྦོ, ཏེན ཨཝསརི ཏདཝསརི ཨགམཱསི, ཏཾ ནིགམཾ ཨནུཔཱཔུཎཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཀེཎིཡོ ཛཊིལོཏི ཀེཎིཡོཏི ནཱམེན, ཛཊིལོཏི ཏཱཔསོ. སོ ཀིར བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལོ, དྷནརཀྑཎཏྠཱཡ པན ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ སམཱདཱཡ རཉྙོ པཎྞཱཀཱརཾ དཏྭཱ བྷཱུམིབྷཱགཾ གཧེཏྭཱ ཏཏྠ ཨསྶམཾ ཀཱརེཏྭཱ ཝསཏི ཀུལསཧསྶསྶ ནིསྶཡོ ཧུཏྭཱ. ཨསྶམེཔི ཙསྶ ཨེཀོ ཏཱལརུཀྑོ དིཝསེ དིཝསེ ཨེཀཾ སུཝཎྞཕལཾ མུཉྩཏཱིཏི ཝདནྟི. སོ དིཝཱ ཀཱསཱཡཱནི དྷཱརེཏི ཛཊཱ ཙ བནྡྷཏི, རཏྟིཾ ཡཐཱསུཁཾ པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི སམཔྤིཏོ སམངྒཱིབྷཱུཏོ པརིཙཱརེཏི. སཀྱཔུཏྟོཏི ཨུཙྩཱཀུལཔརིདཱིཔནཾ. སཀྱཀུལཱ པབྦཛིཏོཏི སདྡྷཱཡ པབྦཛིཏབྷཱཝཔརིདཱིཔནཾ, ཀེནཙི པཱརིཛུཉྙེན ཨནབྷིབྷཱུཏོ ཨཔརིཀྑཱིཎཾཡེཝ ཏཾ ཀུལཾ པཧཱཡ སདྡྷཱཡ པབྦཛིཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཾ ཁོ པནཱཏི ཨིཏྠམྦྷཱུཏཱཁྱཱནཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ, ཏསྶ ཁོ པན བྷོཏོ གོཏམསྶཱཏི ཨཏྠོ. ཀལྱཱཎོཏི ཀལྱཱཎགུཎསམནྣཱགཏོ, སེཊྛོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀིཏྟིསདྡོཏི ཀིཏྟིཡེཝ ཐུཏིགྷོསོ ཝཱ.

ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱཏི ཨཱདིམྷི པན ཨཡཾ ཏཱཝ ཡོཛནཱ – སོ བྷགཝཱ ཨིཏིཔི ཨརཧཾ, ཨིཏིཔི སམྨཱསམྦུདྡྷོ…པེ… ཨིཏིཔི བྷགཝཱཏི, ཨིམིནཱ ཙ ཨིམིནཱ ཙ ཀཱརཎེནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཨཱརཀཏྟཱ, ཨརཱིནཾ ཨརཱནཉྩ ཧཏཏྟཱ པཙྩཡཱདཱིནཾ ཨརཧཏྟཱ, པཱཔཀརཎེ རཧཱབྷཱཝཱཏི ཨིམེཧི ཏཱཝ ཀཱརཎེཧི སོ བྷགཝཱ ཨརཧནྟི ཝེདིཏབྦོ. ཨཱརཀཱ ཧི སོ སབྦཀིལེསེཧི མགྒེན སཝཱསནཱནཾ ཀིལེསཱནཾ ཝིདྡྷཾསིཏཏྟཱཏི ཨཱརཀཏྟཱ ཨརཧཾ. ཏེ ཙཱནེན ཀིལེསཱརཡོ མགྒེན ཧཏཱཏི ཨརཱིནཾ ཧཏཏྟཱཔི ཨརཧཾ. ཡཉྩེཏཾ ཨཝིཛྫཱབྷཝཏཎྷཱམཡནཱབྷི, པུཉྙཱདིཨབྷིསངྑཱརཱནཾ ཛརཱམརཎནེམི, ཨཱསཝསམུདཡམཡེན ཨཀྑེན ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཏིབྷཝརཐེ སམཱཡོཛིཏཾ ཨནཱདིཀཱལཔཝཏྟཾ སཾསཱརཙཀྐཾ. ཏསྶཱནེན བོདྷིམཎྜེ ཝཱིརིཡཔཱདེཧི སཱིལཔཐཝིཡཾ པཏིཊྛཱཡ སདྡྷཱཧཏྠེན ཀམྨཀྑཡཀརཉཱཎཕརསུཾ གཧེཏྭཱ སབྦེ ཨརཱ ཧཏཱཏི ཨརཱནཾ ཧཏཏྟཱཏིཔི ཨརཧཾ. ཨགྒདཀྑིཎེཡྻཏྟཱ ཙ ཙཱིཝརཱདིཔཙྩཡེ སཀྐཱརགརུཀཱརཱདཱིནི ཙ ཨརཧཏཱིཏི པཙྩཡཱདཱིནཾ ཨརཧཏྟཱཔི ཨརཧཾ. ཡཐཱ ཙ ལོཀེ ཀེཙི པཎྜིཏམཱནིནོ བཱལཱ ཨསིལོཀབྷཡེན རཧོ པཱཔཾ ཀརོནྟི, ཨེཝཾ ནཱཡཾ ཀདཱཙི ཀརོཏཱིཏི པཱཔཀརཎེ རཧཱབྷཱཝཏོཔི ཨརཧཾ. ཧོཏི ཙེཏྠ –

‘‘ཨཱརཀཏྟཱ ཧཏཏྟཱ ཙ, ཀིལེསཱརཱིན སོ མུནི;

ཧཏསཾསཱརཙཀྐཱརོ, པཙྩཡཱདཱིན ཙཱརཧོ;

ན རཧོ ཀརོཏི པཱཔཱནི, ཨརཧཾ ཏེན པཝུཙྩཏཱི’’ཏི.

སམྨཱ སཱམཉྩ སཙྩཱནཾ བུདྡྷཏྟཱ སམྨཱསམྦུདྡྷོ. ཨཏིསཡཝིསུདྡྷཱཧི ཝིཛྫཱཧི ཨབྦྷུཏྟམེན ཙརཎེན ཙ སམནྣཱགཏཏྟཱ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ. སོབྷནགམནཏྟཱ སུནྡརཾ ཋཱནཾ གཏཏྟཱ སུཊྛུ གཏཏྟཱ སམྨཱ གདཏྟཱ ཙ སུགཏོ. སབྦཐཱཔི ཝིདིཏལོཀཏྟཱ ལོཀཝིདཱུ. སོ ཧི བྷགཝཱ སབྷཱཝཏོ སམུདཡཏོ ནིརོདྷཏོ ནིརོདྷཱུཔཱཡཏོཏི སབྦཐཱ ཁནྡྷཱཡཏནཱདིབྷེདཾ སངྑཱརལོཀཾ ཨཝེདི, ‘‘ཨེཀོ ལོཀོ སབྦེ སཏྟཱ ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཱ. དྭེ ལོཀཱ ནཱམཉྩ རཱུཔཉྩ. ཏཡོ ལོཀཱ ཏིསྶོ ཝེདནཱ. ཙཏྟཱརོ ལོཀཱ ཙཏྟཱརོ ཨཱཧཱརཱ. པཉྩ ལོཀཱ པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ. ཚ ལོཀཱ ཚ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱནི ཨཱཡཏནཱནི. སཏྟ ལོཀཱ སཏྟ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡོ. ཨཊྛ ལོཀཱ ཨཊྛ ལོཀདྷམྨཱ. ནཝ ལོཀཱ ནཝ སཏྟཱཝཱསཱ. དས ལོཀཱ དསཱཡཏནཱནི. དྭཱདས ལོཀཱ དྭཱདསཱཡཏནཱནི. ཨཊྛཱརས ལོཀཱ ཨཊྛཱརས དྷཱཏུཡོ’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༡༢) ཨེཝཾ སབྦཐཱ སངྑཱརལོཀཾ ཨཝེདི. སཏྟཱནཾ ཨཱསཡཾ ཛཱནཱཏི, ཨནུསཡཾ ཛཱནཱཏི, ཙརིཏཾ ཛཱནཱཏི, ཨདྷིམུཏྟིཾ ཛཱནཱཏི, ཨཔྤརཛཀྑེ མཧཱརཛཀྑེ ཏིཀྑིནྡྲིཡེ མུདིནྡྲིཡེ སྭཱཀཱརེ དྭཱཀཱརེ སུཝིཉྙཱཔཡེ དུཝིཉྙཱཔཡེ བྷབྦེ ཨབྷབྦེ སཏྟེ ཛཱནཱཏཱིཏི སབྦཐཱ སཏྟལོཀཾ ཨཝེདི. ཏཐཱ ཨེཀཾ ཙཀྐཝཱལ༹ཾ ཨཱཡཱམཏོ ཝིཏྠཱརཏོ ཙ ཡོཛནཱནཾ དྭཱདས སཏསཧསྶཱནི ཏཱིཎི སཧསྶཱནི ཨཌྜྷཔཉྩམཱནི ཙ སཏཱནི, པརིཀྑེཔཏོ ཚཏྟིཾས སཏསཧསྶཱནི དས སཧསྶཱནི ཨཌྜྷུཌྜྷཱནི ཙ སཏཱནི.

ཏཏྠ –

དུཝེ སཏསཧསྶཱནི, ཙཏྟཱརི ནཧུཏཱནི ཙ;

ཨེཏྟཀཾ བཧལཏྟེན, སངྑཱཏཱཡཾ ཝསུནྡྷརཱ.

ཙཏྟཱརི སཏསཧསྶཱནི, ཨཊྛེཝ ནཧུཏཱནི ཙ;

ཨེཏྟཀཾ བཧལཏྟེན, ཛལཾ ཝཱཏེ པཏིཊྛིཏཾ.

ནཝ སཏསཧསྶཱནི, མཱལུཏོ ནབྷམུགྒཏོ;

སཊྛི ཙེཝ སཧསྶཱནི, ཨེསཱ ལོཀསྶ སཎྛིཏི’’.

ཨེཝཾ སཎྛིཏེ ཙེཏྠ ཡོཛནཱནཾ –

ཙཏུརཱསཱིཏི སཧསྶཱནི, ཨཛ྄ཛྷོགཱལ༹ྷོ མཧཎྞཝེ;

ཨཙྩུགྒཏོ ཏཱཝདེཝ, སིནེརུ པབྦཏུཏྟམོ.

ཏཏོ ཨུཔཌྜྷུཔཌྜྷེན, པམཱཎེན ཡཐཱཀྐམཾ;

ཨཛ྄ཛྷོགཱལ༹ྷུགྒཏཱ དིབྦཱ, ནཱནཱརཏནཙིཏྟིཏཱ.

ཡུགནྡྷརོ ཨཱིསདྷརོ, ཀརཝཱིཀོ སུདསྶནོ;

ནེམིནྡྷརོ ཝིནཏཀོ, ཨསྶཀཎྞོ གིརི བྲཧཱ.

ཨེཏེ སཏྟ མཧཱསེལཱ, སིནེརུསྶ སམནྟཏོ;

མཧཱརཱཛཱནམཱཝཱསཱ, དེཝཡཀྑནིསེཝིཏཱ.

ཡོཛནཱནཾ སཏཱནུཙྩོ, ཧིམཝཱ པཉྩ པབྦཏོ;

ཡོཛནཱནཾ སཧསྶཱནི, ཏཱིཎི ཨཱཡཏཝིཏྠཏོ.

ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶེཧི, ཀཱུཊེཧི པཊིམཎྜིཏོ;

ཏིཔཉྩཡོཛནཀྑནྡྷ-པརིཀྑེཔཱ ནགཝ྄ཧཡཱ.

པཉྙཱསཡོཛནཀྑནྡྷ-སཱཁཱཡཱམཱ སམནྟཏོ;

སཏྟཡོཛནཝིཏྠིཎྞཱ, ཏཱཝདེཝ ཙ ཨུགྒཏཱ.

ཛམྦཱུ ཡསྶཱནུབྷཱཝེན, ཛམྦུདཱིཔོ པཀཱསིཏོ;

དྭེ ཨསཱིཏིསཧསྶཱནི, ཨཛ྄ཛྷོགཱལ༹ྷོ མཧཎྞཝེ.

ཨཙྩུགྒཏོ ཏཱཝདེཝ, ཙཀྐཝཱལ༹སིལུཙྩཡོ;

པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཏཾ སབྦཾ, ཙཀྐཝཱལ༹མཡཾ ཋིཏོ’’.

ཏཏྠ ཙནྡམཎྜལཾ ཨེཀཱུནཔཉྙཱསཡོཛནཾ, སཱུརིཡམཎྜལཾ པཉྙཱསཡོཛནཾ, ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཾ དསསཧསྶཡོཛནཾ, ཏཐཱ ཨསུརབྷཝནཾ ཨཝཱིཙིམཧཱནིརཡོ ཛམྦུདཱིཔོ ཙ. ཨཔརགོཡཱནཾ སཏྟསཧསྶཡོཛནཾ, ཏཐཱ པུབྦཝིདེཧོ, ཨུཏྟརཀུརུ ཨཊྛསཧསྶཡོཛནོ. ཨེཀམེཀོ ཙེཏྠ མཧཱདཱིཔོ པཉྩསཏཔཉྩསཏཔརིཏྟདཱིཔཔརིཝཱརོ. ཏཾ སབྦམྤི ཨེཀཾ ཙཀྐཝཱལ༹ཾ ཨེཀཱ ལོཀདྷཱཏུ. ཙཀྐཝཱལ༹ནྟརེསུ ལོཀནྟརིཀནིརཡཱ. ཨེཝཾ ཨནནྟཱནི ཙཀྐཝཱལཱ༹ནི ཨནནྟཱ ལོཀདྷཱཏུཡོ, ཨནནྟེན བུདྡྷཉཱཎེན ཨཉྙཱསཱིཏི སབྦཐཱ ཨོཀཱསལོཀཾ ཨཝེདི. ཨེཝཾ སོ བྷགཝཱ སབྦཐཱ. ཝིདིཏལོཀཏྟཱ ལོཀཝིདཱུཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨཏྟནོ པན གུཎེཧི ཝིསིཊྛཏརསྶ ཀསྶཙི ཨབྷཱཝཱ ཨནུཏྟརོ. ཝིཙིཏྟེཧི ཝིནཡནཱུཔཱཡེཧི པུརིསདམྨེ སཱརེཏཱིཏི པུརིསདམྨསཱརཐི. དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠེཧི ཡཐཱརཧཾ ཨནུསཱསཏི ནིཏྠཱརེཏི ཙཱཏི སཏྠཱ. དེཝམནུསྶགྒཧཎཾ ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདཝསེན བྷབྦཔུགྒལཔརིགྒཧཝསེན ཙ ཀཏཾ, ནཱགཱདིཀེཔི པན ཨེས ལོཀིཡཏྠེན ཨནུསཱསཏི. ཡདཏྠི ནེཡྻཾ ནཱམ, སབྦསྶ བུདྡྷཏྟཱ ཝིམོཀྑནྟིཀཉཱཎཝསེན བུདྡྷོ. ཡཏོ པན སོ –

‘‘བྷགྱཝཱ བྷགྒཝཱ ཡུཏྟོ, བྷགེཧི ཙ ཝིབྷཏྟཝཱ;

བྷཏྟཝཱ ཝནྟགམནོ, བྷཝེསུ བྷགཝཱ ཏཏོ’’ཏི.

ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརཏོ པནེཏཱནི པདཱནི ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༢༤-༡༢༥) ཝུཏྟཱནི.

སོ ཨིམཾ ལོཀནྟི སོ བྷགཝཱ ཨིམཾ ལོཀཾ. ཨིདཱནི ཝཏྟབྦཾ ནིདསྶེཏི. སདེཝཀནྟིཨཱདཱིནི ཀསིབྷཱརདྭཱཛཨཱལ༹ཝཀསུཏྟེསུ ཝུཏྟནཡཱནེཝ. སཡནྟི སཱམཾ ཨཔརནེཡྻོ ཧུཏྭཱ. ཨབྷིཉྙཱཏི ཨབྷིཉྙཱཡ. སཙྪིཀཏྭཱཏི པཙྩཀྑཾ ཀཏྭཱ. པཝེདེཏཱིཏི བོདྷེཏི ཉཱཔེཏི པཀཱསེཏི. སོ དྷམྨཾ དེསེཏི…པེ… པརིཡོསཱནཀལྱཱཎནྟི སོ བྷགཝཱ སཏྟེསུ ཀཱརུཉྙཏཾ པཊིཙྩ ཨནུཏྟརཾ ཝིཝེཀསུཁཾ ཧིཏྭཱཔི དྷམྨཾ དེསེཏི. ཏཉྩ ཁོ ཨཔྤཾ ཝཱ བཧུཾ ཝཱ དེསེནྟོ ཨཱདིཀལྱཱཎཱདིཔྤཀཱརམེཝ དེསེཏི. ཀཐཾ? ཨེཀགཱཐཱཔི ཧི སམནྟབྷདྡཀཏྟཱ དྷམྨསྶ པཋམཔཱདེན ཨཱདིཀལྱཱཎཱ, དུཏིཡཏཏིཡཔཱདེཧི མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཱ, པཙྪིམཔཱདེན པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཱ. ཨེཀཱནུསནྡྷིཀཾ སུཏྟཾ ནིདཱནེན ཨཱདིཀལྱཱཎཾ, ནིགམནེན པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ, སེསེན མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ. ནཱནཱནུསནྡྷིཀཾ པཋམཱནུསནྡྷིནཱ ཨཱདིཀལྱཱཎཾ, པཙྪིམེན པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ, སེསེཧི མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ. སཀལོཔི སཱསནདྷམྨོ ཨཏྟནོ ཨཏྠབྷཱུཏེན སཱིལེན ཨཱདིཀལྱཱཎོ, སམཐཝིཔསྶནཱམགྒཕལེཧི མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ, ནིབྦཱནེན པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ. སཱིལསམཱདྷཱིཧི ཝཱ ཨཱདིཀལྱཱཎོ, ཝིཔསྶནཱམགྒེཧི མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ, ཕལནིབྦཱནེཧི པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ. བུདྡྷསུབོདྷིཏཱཡ ཝཱ ཨཱདིཀལྱཱཎོ, དྷམྨསུདྷམྨཏཱཡ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ, སངྒྷསུཔྤཊིཔཏྟིཡཱ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ. ཏཾ སུཏྭཱ ཏཐཏྟཱཡ པཊིཔནྣེན ཨདྷིགནྟབྦཱཡ ཨབྷིསམྦོདྷིཡཱ ཝཱ ཨཱདིཀལྱཱཎོ, པཙྩེཀབོདྷིཡཱ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ, སཱཝཀབོདྷིཡཱ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ. སུཡྻམཱནོ ཙེས ནཱིཝརཎཱདིཝིཀྑམྦྷནཏོ སཝནེནཔི ཀལྱཱཎམེཝ ཨཱཝཧཏཱིཏི ཨཱདིཀལྱཱཎོ, པཊིཔཛྫམཱནོ སམཐཝིཔསྶནཱསུཁཱཝཧནཏོ པཊིཔཏྟིཡཱཔི ཀལྱཱཎམེཝ ཨཱཝཧཏཱིཏི མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ, ཏཐཱ པཊིཔནྣོ ཙ པཊིཔཏྟིཕལེ ནིཊྛིཏེ ཏཱདིབྷཱཝཱཝཧནཏོ པཊིཔཏྟིཕལེནཔི ཀལྱཱཎམེཝ ཨཱཝཧཏཱིཏི པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ. ནཱཐཔྤབྷཝཏྟཱ ཙ པབྷཝསུདྡྷིཡཱ ཨཱདིཀལྱཱཎོ, ཨཏྠསུདྡྷིཡཱ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ, ཀིཙྩསུདྡྷིཡཱ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ. ཡཏོ ཨཔྤཾ ཝཱ བཧུཾ ཝཱ དེསེནྟོ ཨཱདིཀལྱཱཎཱདིཔྤཀཱརམེཝ དེསེཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

སཱཏྠཾ སབྱཉྫནནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ པན ཡསྨཱ ཨིམཾ དྷམྨཾ དེསེནྟོ སཱསནབྲཧྨཙརིཡཾ མགྒབྲཧྨཙརིཡཉྩ པཀཱསེཏི, ནཱནཱནཡེཧི དཱིཔེཏི, ཏཉྩ ཡཐཱསམྦྷཝཾ ཨཏྠསམྤཏྟིཡཱ སཱཏྠཾ, བྱཉྫནསམྤཏྟིཡཱ སབྱཉྫནཾ. སངྐཱསནཔཀཱསནཝིཝརཎཝིབྷཛནཨུཏྟཱནཱིཀརཎཔཉྙཏྟིཨཏྠཔདསམཱཡོགཏོ སཱཏྠཾ, ཨཀྑརཔདབྱཉྫནཱཀཱརནིརུཏྟིནིདྡེསསམྤཏྟིཡཱ སབྱཉྫནཾ. ཨཏྠགམྦྷཱིརཏཱཔཊིཝེདྷགམྦྷཱིརཏཱཧི སཱཏྠཾ, དྷམྨགམྦྷཱིརཏཱདེསནཱགམྦྷཱིརཏཱཧི སབྱཉྫནཾ. ཨཏྠཔཊིབྷཱནཔཊིསམྦྷིདཱཝིསཡཏོ སཱཏྠཾ, དྷམྨནིརུཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱཝིསཡཏོ སབྱཉྫནཾ. པཎྜིཏཝེདནཱིཡཏོ སརིཀྑཀཛནཔྤསཱདཀནྟི སཱཏྠཾ, སདྡྷེཡྻཏོ ལོཀིཡཛནཔྤསཱདཀནྟི སབྱཉྫནཾ. གམྦྷཱིརཱདྷིཔྤཱཡཏོ སཱཏྠཾ, ཨུཏྟཱནཔདཏོ སབྱཉྫནཾ. ཨུཔནེཏབྦསྶཱབྷཱཝཏོ སཀལཔརིཔུཎྞབྷཱཝེན ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ, ཨཔནེཏབྦསྶ ཨབྷཱཝཏོ ནིདྡོསབྷཱཝེན པརིསུདྡྷཾ. སིཀྑཏྟཡཔརིགྒཧིཏཏྟཱ བྲཧྨབྷཱུཏེཧི སེཊྛེཧི ཙརིཏབྦཏོ ཏེསཉྩ ཙརིཡབྷཱཝཏོ བྲཧྨཙརིཡཾ. ཏསྨཱ ‘‘སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ…པེ… བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི.

ཨཔིཙ ཡསྨཱ སནིདཱནཾ སཨུཔྤཏྟིཀཉྩ དེསེནྟོ ཨཱདིཀལྱཱཎཾ དེསེཏི, ཝིནེཡྻཱནཾ ཨནུརཱུཔཏོ ཨཏྠསྶ ཨཝིཔརཱིཏཏཱཡ ཧེཏུདཱཧརཎཡོགཏོ ཙ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ, སོཏཱུནཾ སདྡྷཱཔཊིལཱབྷེན ནིགམནེན ཙ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ. ཨེཝཾ དེསེནྟོ ཙ བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེཏི. ཏཉྩ པཊིཔཏྟིཡཱ ཨདྷིགམབྱཏྟིཏོ སཱཏྠཾ, པརིཡཏྟིཡཱ ཨཱགམབྱཏྟིཏོ སབྱཉྫནཾ, སཱིལཱདིཔཉྩདྷམྨཀྑནྡྷཡུཏྟཏོ ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ, ནིརུཔཀྐིལེསཏོ ནིཏྠརཎཏྠཱཡ པཝཏྟིཏོ ལོཀཱམིསནིརཔེཀྑཏོ ཙ པརིསུདྡྷཾ, སེཊྛཊྛེན བྲཧྨབྷཱུཏཱནཾ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷསཱཝཀཱནཾ ཙརིཡཏོ བྲཧྨཙརིཡནྟི ཝུཙྩཏི, ཏསྨཱཔི ‘‘སོ དྷམྨཾ དེསེཏི…པེ… བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི.

སཱདྷུ ཁོ པནཱཏི སུནྡརཾ ཁོ པན, ཨཏྠཱཝཧཾ སུཁཱཝཧནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡཱཏི པཱནཀཱནིསཾསཔཊིསཾཡུཏྟཱཡ. ཨཡཉྷི ཀེཎིཡོ སཱཡནྷསམཡེ བྷགཝཏོ ཨཱགམནཾ ཨསྶོསི. ‘‘ཏུཙྪཧཏྠོ བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡ གནྟུཾ ལཛྫམཱནོ ཝིཀཱལབྷོཛནཱ ཝིརཏཱནམྤི པཱནཀཾ ཀཔྤཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ པཉྩཧི ཀཱཛསཏེཧི སུསངྑཏཾ བདརཔཱནཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ ཨགམཱསི. ཡཐཱཧ བྷེསཛྫཀྑནྡྷཀེ ‘‘ཨཐ ཁོ ཀེཎིཡསྶ ཛཊིལསྶ ཨེཏདཧོསི, ཀིཾ ནུ ཁོ ཨཧཾ སམཎསྶ གོཏམསྶ ཧརཱཔེཡྻ’’ནྟི (མཧཱཝ. ༣༠༠) སབྦཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཏཏོ ནཾ བྷགཝཱ ཡཐཱ སེཀྑསུཏྟེ (མ. ནི. ༢.༢༢ ཨཱདཡོ) སཱཀིཡེ ཨཱཝསཐཱནིསཾསཔཊིསཾཡུཏྟཱཡ ཀཐཱཡ, གོསིངྒསཱལཝནེ (མ. ནི. ༡.༣༢༥ ཨཱདཡོ) ཏཡོ ཀུལཔུཏྟེ སཱམགྒིརསཱནིསཾསཔཊིསཾཡུཏྟཱཡ, རཐཝིནཱིཏེ (མ. ནི. ༡.༢༥༢ ཨཱདཡོ) ཛཱཏིབྷཱུམཀེ བྷིཀྑཱུ དསཀཐཱཝཏྠུཔཊིསཾཡུཏྟཱཡ, ཨེཝཾ ཏངྑཎཱནུརཱུཔཱཡ པཱནཀཱནིསཾསཔཊིསཾཡུཏྟཱཡ ཀཐཱཡ པཱནཀདཱནཱནིསཾསཾ སནྡསྶེསི, ཏཐཱརཱུཔཱནཾ པུཉྙཱནཾ པུནཔི ཀཏྟབྦཏཱཡ ནིཡོཛེནྟོ སམཱདཔེསི, ཨབྦྷུསྶཱཧཾ ཛནེནྟོ སམུཏྟེཛེསི, སནྡིཊྛིཀསམྤརཱཡིཀེན ཕལཝིསེསེན པཧཾསེནྟོ སམྤཧཾསེསི. ཏེནཱཧ ‘‘དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ…པེ… སམྤཧཾསེསཱི’’ཏི. སོ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ བྷགཝཏི པསནྣོ བྷགཝནྟཾ ནིམནྟེསི, བྷགཝཱ ཙསྶ ཏིཀྑཏྟུཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཨདྷིཝཱསེསི. ཏེནཱཧ ‘‘ཨཐ ཁོ ཀེཎིཡོ ཛཊིལོ…པེ… ཨདྷིཝཱསེསི བྷགཝཱ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེནཱ’’ཏི.

ཀིམཏྠཾ པན པཊིཀྑིཔི བྷགཝཱཏི? པུནཔྤུནཾ ཡཱཙནཱཡ ཙསྶ པུཉྙཝུཌྜྷི བྷཝིསྶཏི, བཧུཏརཉྩ པཊིཡཱདེསྶཏི, ཏཏོ ཨཌྜྷཏེལསཱནཾ བྷིཀྑུསཏཱནཾ པཊིཡཏྟཾ ཨཌྜྷསོལ༹སནྣཾ པཱཔུཎིསྶཏཱིཏི. ཀུཏོ ཨཔརཱནི ཏཱིཎི སཏཱནཱིཏི ཙེ? ཨཔྤཊིཡཏྟེཡེཝ ཧི བྷཏྟེ སེལོ བྲཱཧྨཎོ ཏཱིཧི མཱཎཝཀསཏེཧི སདྡྷིཾ པབྦཛིསྶཏི, ཏཾ དིསྭཱ བྷགཝཱ ཨེཝམཱཧཱཏི. མིཏྟཱམཙྩེཏི མིཏྟེ ཙ ཀམྨཀརེ ཙ. ཉཱཏིསཱལོཧིཏེཏི སམཱནལོཧིཏེ ཨེཀཡོནིསམྦནྡྷེ པུཏྟདྷཱིཏཱདཡོ ཨཝསེསབནྡྷཝེ ཙ. ཡེནཱཏི ཡསྨཱ. མེཏི མཡ྄ཧཾ. ཀཱཡཝེཡྻཱཝཊིཀནྟི ཀཱཡེན ཝེཡྻཱཝཙྩཾ. མཎྜལམཱལ༹ཾ པཊིཡཱདེཏཱིཏི སེཏཝིཏཱནམཎྜཔཾ ཀརོཏི.

ཏིཎྞཾ ཝེདཱནནྟི ཨིརུབྦེདཡཛུབྦེདསཱམཝེདཱནཾ. སཧ ནིགྷཎྜུནཱ ཙ ཀེཊུབྷེན ཙ སནིགྷཎྜུཀེཊུབྷཱནཾ. ནིགྷཎྜཱུཏི ནཱམནིགྷཎྜུརུཀྑཱདཱིནཾ ཝེཝཙནཔྤཀཱསཀཾ སཏྠཾ. ཀེཊུབྷནྟི ཀིརིཡཱཀཔྤཝིཀཔྤོ ཀཝཱིནཾ ཨུཔཀཱརཱཡ སཏྠཾ. སཧ ཨཀྑརཔྤབྷེདེན སཱཀྑརཔྤབྷེདཱནཾ. ཨཀྑརཔྤབྷེདོཏི སིཀྑཱ ཙ ནིརུཏྟི ཙ. ཨིཏིཧཱསཔཉྩམཱནནྟི ཨཐབྦནཝེདཾ ཙཏུཏྠཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཨིཏིཧ ཨཱས ཨིཏིཧ ཨཱསཱ’’ཏི ཨཱིདིསཝཙནཔཊིསཾཡུཏྟོ པུརཱཎཀཐཱསངྑཱཏོ ཨིཏིཧཱསོ པཉྩམོ ཨེཏེསནྟི ཨིཏིཧཱསཔཉྩམཱ. ཏེསཾ ཨིཏིཧཱསཔཉྩམཱནཾ. པདཾ ཏདཝསེསཉྩ བྱཱཀརཎཾ ཨཛ྄ཛྷེཏི ཝེདེཏི ཙཱཏི པདཀོ ཝེཡྻཱཀརཎོ. ལོཀཱཡཏེ ཝིཏཎྜཝཱདསཏྠེ མཧཱཔུརིསལཀྑཎཱདྷིཀཱརེ ཙ དྭཱདསསཧསྶེ མཧཱཔུརིསལཀྑཎསཏྠེ ཨནཱུནོ པརིཔཱུརཀཱརཱིཏི ལོཀཱཡཏམཧཱཔུརིསལཀྑཎེསུ ཨནཝཡོ, ཨཝཡོ ན ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཝཡོ ནཱམ ཡོ ཏཱནི ཨཏྠཏོ ཙ གནྠཏོ ཙ སནྡྷཱརེཏུཾ ན སཀྐོཏི.

ཛངྒྷཱཡ ཧིཏཾ ཝིཧཱརཾ ཛངྒྷཱཝིཧཱརཾ, ཙིརཱསནཱདིཛནིཏཾ པརིསྶམཾ ཝིནོདེཏུཾ ཛངྒྷཱཔསཱརཎཏྠཾ ཨདཱིགྷཙཱརིཀནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨནུཙངྐམམཱནོཏི ཙངྐམམཱནོ ཨེཝ. ཨནུཝིཙརམཱནོཏི ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཙརམཱནོ. ཀེཎིཡསྶ ཛཊིལསྶ ཨསྶམོཏི ཀེཎིཡསྶ ཨསྶམཾ ནིཝེསནཾ. ཨཱཝཱཧོཏི ཀཉྙཱགཧཎཾ. ཝིཝཱཧོཏི ཀཉྙཱདཱནཾ. མཧཱཡཉྙོཏི མཧཱཡཛནཾ. མཱགདྷོཏི མགདྷཱནཾ ཨིསྶརོ. མཧཏིཡཱ སེནཱཡ སམནྣཱགཏཏྟཱ སེནིཡོ. བིམྦཱིཏི སུཝཎྞཾ, ཏསྨཱ སཱརསུཝཎྞསདིསཝཎྞཏཱཡ བིམྦིསཱརོ. སོ མེ ནིམནྟིཏོཏི སོ མཡཱ ནིམནྟིཏོ.

ཨཐ བྲཱཧྨཎོ པུབྦེ ཀཏཱདྷིཀཱརཏྟཱ བུདྡྷསདྡཾ སུཏྭཱཝ ཨམཏེནེཝཱབྷིསིཏྟོ ཝིམྷཡརཱུཔཏྟཱ ཨཱཧ – ‘‘བུདྡྷོཏི, བྷོ ཀེཎིཡ, ཝདེསཱི’’ཏི. ཨིཏརོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨཱཙིཀྑནྟོ ཨཱཧ – ‘‘བུདྡྷོཏི, བྷོ སེལ, ཝདཱམཱི’’ཏི. ཏཏོ ནཾ པུནཔི དལ༹ྷཱིཀརཎཏྠཾ པུཙྪི, ཨིཏརོཔི ཏཐེཝ ཨཱརོཙེསི. ཨཐ ཀཔྤསཏསཧསྶེཧིཔི བུདྡྷསདྡསྶ དུལླབྷབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘གྷོསོཔི ཁོ ཨེསོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ ཡདིདཾ བུདྡྷོ’’ཏི. ཏཏྠ ཡདིདནྟི ནིཔཱཏོ, ཡོ ཨེསོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨཐ བྲཱཧྨཎོ བུདྡྷསདྡཾ སུཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ སོ སཙྩམེཝ བུདྡྷོ, ཨུདཱཧུ ནཱམམཏྟམེཝསྶ བུདྡྷོ’’ཏི ཝཱིམཾསིཏུཀཱམོ ཙིནྟེསི, ཨབྷཱསི ཨེཝ ཝཱ ‘‘ཨཱགཏཱནི ཁོ པན…པེ… ཝིཝཊྚཙྪདོ’’ཏི. ཏཏྠ ‘‘མནྟེསཱུ’’ཏི ཝེདེསུ. ‘‘ཏཐཱགཏོ ཀིར ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱི’’ཏི པཊིཀཙྩེཝ སུདྡྷཱཝཱསདེཝཱ བྲཱཧྨཎཝེསེན ལཀྑཎཱནི པཀྑིཔིཏྭཱ ཝེདེ ཝཱཙེནྟི ‘‘ཏདནུསཱརེན མཧེསཀྑཱ སཏྟཱ ཏཐཱགཏཾ ཛཱནིསྶནྟཱི’’ཏི. ཏེན པུབྦེ ཝེདེསུ མཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནི ཨཱགཙྪནྟི. པརིནིབྦུཏེ པན ཏཐཱགཏེ ཀམེན ཨནྟརདྷཱཡནྟི, ཏེན ཨེཏརཧི ནཏྠི. མཧཱཔུརིསསྶཱཏི པཎིདྷིསམཱདཱནཉཱཎསམཱདཱནཀརུཎཱདིགུཎམཧཏོ པུརིསསྶ. དྭེཝ གཏིཡོཏི དྭེ ཨེཝ ནིཊྛཱ. ཀཱམཉྩཱཡཾ གཏིསདྡོ ‘‘པཉྩ ཁོ ཨིམཱ, སཱརིཔུཏྟ, གཏིཡོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༡༥༣) བྷཝབྷེདེ, ‘‘གཏཱི མིགཱནཾ པཝན’’ནྟིཨཱདཱིསུ (པརི. ༣༣༩) ནིཝཱསཊྛཱནེ, ‘‘ཨེཝཾ ཨདྷིམཏྟགཏིམནྟོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༡༦༡) པཉྙཱཡཾ, ‘‘གཏིགཏ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཙཱུལ༹ཝ. ༢༠༤) ཝིསཊབྷཱཝེ ཝཏྟཏི, ཨིདྷ པན ནིཊྛཱཡཾ ཝེདིཏབྦོ. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཡེཧི ལཀྑཎེཧི སམནྣཱགཏོ རཱཛཱ ཧོཏི ཙཀྐཝཏྟི, ན ཏེཧི ཨེཝ བུདྡྷོ. ཛཱཏིསཱམཉྙཏོ པན ཏཱནིཡེཝ ཏཱནཱིཏི ཝུཙྩནྟི. ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཡེཧི སམནྣཱགཏསྶཱ’’ཏི.

སཙེ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏཱིཏི ཡདི ཨགཱརེ ཝསཏི. རཱཛཱ ཧོཏི ཙཀྐཝཏྟཱིཏི ཙཏཱུཧི ཨཙྪརིཡདྷམྨེཧི སངྒཧཝཏྠཱུཧི ཙ ལོཀཾ རཉྫནཏོ རཱཛཱ. ཙཀྐརཏནཾ ཝཏྟེཏི, ཙཏཱུཧི སམྤཏྟིཙཀྐེཧི, ཝཏྟཏི, ཏེཧི ཙ པརཾ ཝཏྟེཏི, པརཧིཏཱཡ ཙ ཨིརིཡཱཔཐཙཀྐཱནཾ ཝཏྟོ ཨེཏསྨིཾ ཨཏྠཱིཏི ཙཀྐཝཏྟི. ཨེཏྠ ཙ རཱཛཱཏི སཱམཉྙཾ, ཙཀྐཝཏྟཱིཏི ཝིསེསནཾ. དྷམྨེན ཙརཏཱིཏི དྷམྨིཀོ, ཉཱཡེན སམེན ཝཏྟཏཱིཏི ཨཏྠོ. དྷམྨེན རཛྫཾ ལབྷིཏྭཱ རཱཛཱ ཛཱཏོཏི དྷམྨརཱཛཱ. པརཧིཏདྷམྨཀརཎེན ཝཱ དྷམྨིཀོ, ཨཏྟཧིཏདྷམྨཀརཎེན དྷམྨརཱཛཱ. ཙཏུརནྟཱཡ ཨིསྶརོཏི ཙཱཏུརནྟོ, ཙཏུསམུདྡནྟཱཡ ཙཏྟུབྦིདྷདཱིཔཝིབྷཱུསིཏཱཡ ཙ པཐཝིཡཱ ཨིསྶརོཏི ཨཏྠོ. ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཀོདྷཱདིཔཙྩཏྠིཀེ བཧིདྡྷཱ ཙ སབྦརཱཛཱནོ ཝིཛེསཱིཏི ཝིཛིཏཱཝཱི. ཛནཔདཏྠཱཝརིཡཔྤཏྟོཏི ཛནཔདེ དྷུཝབྷཱཝཾ ཐཱཝརབྷཱཝཾ པཏྟོ, ན སཀྐཱ ཀེནཙི ཙཱལེཏུཾ, ཛནཔདོ ཝཱ ཏམྷི ཐཱཝརིཡཔྤཏྟོ ཨནུསྶུཀྐོ སཀམྨནིརཏོ ཨཙལོ ཨསམྤཝེདྷཱིཏིཔི ཛནཔདཏྠཱཝརིཡཔྤཏྟོ.

སེཡྻཐིདནྟི ནིཔཱཏོ, ཏསྶ ཨེཏཱནི ཀཏམཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཙཀྐརཏནཾ…པེ… པརིཎཱཡཀརཏནམེཝ སཏྟམནྟི ཏཱནི སབྦཔྤཀཱརཏོ རཏནསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ ཝུཏྟཱནི. ཏེསུ ཨཡཾ ཙཀྐཝཏྟིརཱཛཱ ཙཀྐརཏནེན ཨཛིཏཾ ཛིནཱཏི, ཧཏྠིཨསྶརཏནེཧི ཝིཛིཏེ ཡཐཱསུཁམནུཝིཙརཏི, པརིཎཱཡཀརཏནེན ཝིཛིཏམནུརཀྑཏི, སེསེཧི ཨུཔབྷོགསུཁམནུབྷཝཏི. པཋམེན ཙསྶ ཨུསྶཱཧསཏྟིཡོགོ, ཧཏྠིཨསྶགཧཔཏིརཏནེཧི པབྷུསཏྟིཡོགོ, པརིཎཱཡཀརཏནེན མནྟསཏྟིཡོགོ སུཔརིཔུཎྞོ ཧོཏི, ཨིཏྠིམཎིརཏནེཧི ཙ ཏིཝིདྷསཏྟིཡོགཕལཾ. སོ ཨིཏྠིམཎིརཏནེཧི བྷོགསུཁམནུབྷོཏི, སེསེཧི ཨིསྶརིཡསུཁཾ. ཝིསེསཏོ ཙསྶ པུརིམཱནི ཏཱིཎི ཨདོསཀུསལམཱུལཛནིཏཀམྨཱནུབྷཱཝེན སམྤཛྫནྟི, མཛ྄ཛྷིམཱནི ཨལོབྷཀུསལམཱུལཛནིཏཀམྨཱནུབྷཱཝེན, པཙྪིམམེཀཾ ཨམོཧཀུསལམཱུལཛནིཏཀམྨཱནུབྷཱཝེནཱཏི ཝེདིཏབྦཾ.

པརོསཧསྶནྟི ཨཏིརེཀསཧསྶཾ. སཱུརཱཏི ཨབྷཱིརུཀཛཱཏིཀཱ. ཝཱིརངྒརཱུཔཱཏི དེཝཔུཏྟསདིསཀཱཡཱ, ཨེཝཾ ཏཱཝེཀེ. ཨཡཾ པནེཏྠ སབྷཱཝོ ཝཱིརཱཏི ཨུཏྟམསཱུརཱ ཝུཙྩནྟི, ཝཱིརཱནཾ ཨངྒཾ ཝཱིརངྒཾ, ཝཱིརཀཱརཎཾ ཝཱིརིཡནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝཱིརངྒཾ རཱུཔཾ ཨེཏེསནྟི ཝཱིརངྒརཱུཔཱ, ཝཱིརིཡམཡསརཱིརཱ ཝིཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པརསེནཔྤམདྡནཱཏི སཙེ པཊིམུཁཾ ཏིཊྛེཡྻ པརསེནཱ, ཏཾ པམདྡིཏུཾ སམཏྠཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. དྷམྨེནཱཏི ‘‘པཱཎོ ན ཧནྟབྦོ’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༢.༢༤༤; མ. ནི. ༣.༢༥༧) པཉྩསཱིལདྷམྨེན. ཨརཧཾ ཧོཏི སམྨཱསམྦུདྡྷོ ལོཀེ ཝིཝཊྚཙྪདོཏི ཨེཏྠ རཱགདོསམོཧམཱནདིཊྛིཨཝིཛྫཱདུཙྩརིཏཚདནེཧི སཏྟཧི པཊིཙྪནྣེ ཀིལེསནྡྷཀཱརེ ལོཀེ ཏཾ ཚདནཾ ཝིཝཊྚེཏྭཱ སམནྟཏོ སཉྫཱཏཱལོཀོ ཧུཏྭཱ ཋིཏོཏི ཝིཝཊྚཙྪདོ. ཏཏྠ པཋམེན པདེན པཱུཛཱརཧཏཱ, དུཏིཡེན ཏསྶཱ ཧེཏུ ཡསྨཱ སམྨཱསམྦུདྡྷོཏི. ཏཏིཡེན བུདྡྷཏྟཧེཏུ ཝིཝཊྚཙྪདཏཱ ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨཐ ཝཱ ཝིཝཊྚོ ཙ ཝིཙྪདོ ཙཱཏི ཝིཝཊྚཙྪདོ, ཝཊྚརཧིཏོ ཚདནརཧིཏོ ཙཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏེན ཨརཧཾ ཝཊྚཱབྷཱཝེན སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཚདནཱབྷཱཝེནཱཏི ཨེཝཾ པུརིམཔདདྭཡསྶེཝ ཧེཏུདྭཡཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དུཏིཡེན ཝེསཱརཛྫེན ཙེཏྠ པུརིམསིདྡྷི, པཋམེན དུཏིཡསིདྡྷི, ཏཏིཡཙཏུཏྠེཧི ཏཏིཡསིདྡྷི ཧོཏི. པུརིམཉྩ དྷམྨཙཀྑུཾ, དུཏིཡཾ བུདྡྷཙཀྑུཾ, ཏཏིཡཾ སམནྟཙཀྑུཾ སཱདྷེཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨིདཱནི བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ གནྟུཀཱམོ ཨཱཧ – ‘‘ཀཧཾ པན བྷོ…པེ… སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེཏིཨཱདཱིསུ ཡེནེསཱཏི ཡེན དིསཱབྷཱགེན ཨེསཱ. ནཱིལཝནརཱཛཱིཏི ནཱིལཝཎྞརུཀྑཔནྟི. ཝནཾ ཀིར མེགྷཔནྟིསདིསཾ. ཡཏྠ བྷགཝཱ ཏདཱ ཝིཧཱསི, ཏཾ ནིདྡིསནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཡེནེསཱ བྷོ, སེལ, ནཱིལཝནརཱཛཱི’’ཏི. ཏཏྠ ‘‘སོ ཝིཧརཏཱི’’ཏི ཨཡཾ པནེཏྠ པཱཋསེསོ, བྷུམྨཏྠེ ཝཱ ཀརཎཝཙནཾ. པདེ པདནྟི པདསམཱིཔེ པདཾ. ཏེན ཏུརིཏགམནཾ པཊིསེདྷེཏི. དུརཱསདཱ ཧཱིཏི ཀཱརཎཾ ཨཱཧ, ཡསྨཱ ཏེ དུརཱསདཱ, ཏསྨཱ ཨེཝཾ བྷོནྟོ ཨཱགཙྪནྟཱུཏི. ཀིཾ པན ཀཱརཎཱ དུརཱསདཱཏི ཙེ? སཱིཧཱཝ ཨེཀཙརཱ. ཡཐཱ ཧི སཱིཧཱ སཧཱཡཀིཙྩཱབྷཱཝཏོ ཨེཀཙརཱ, ཨེཝཾ ཏེཔི ཝིཝེཀཀཱམཏཱཡ. ‘‘ཡདཱ ཙཱཧ’’ནྟིཨཱདིནཱ པན ཏེ མཱཎཝཀེ ཨུཔཙཱརཾ སིཀྑཱཔེཏི. ཏཏྠ མཱ ཨོཔཱཏེཐཱཏི མཱ པཝེསེཐ, མཱ ཀཐེཐཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཱགམེནྟཱུཏི པཊིམཱནེནྟུ, ཡཱཝ ཀཐཱ པརིཡོསཱནཾ གཙྪཏི, ཏཱཝ ཏུཎྷཱི བྷཝནྟཱུཏི ཨཏྠོ.

སམནྣེསཱིཏི གཝེསི. ཡེབྷུཡྻེནཱཏི བཧུཀཱནི ཨདྡས, ཨཔྤཀཱནི ནཱདྡས. ཏཏོ ཡཱནི ན ཨདྡས, ཏཱནི དཱིཔེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཋཔེཏྭཱ དྭེ’’ཏི. ཀངྑཏཱིཏི ཀངྑཾ ཨུཔྤཱདེཏི པཏྠནཾ ‘‘ཨཧོ ཝཏ པསྶེཡྻ’’ནྟི. ཝིཙིཀིཙྪཏཱིཏི ཏཏོ ཏཏོ ཏཱནི ཝིཙིནནྟོ ཀིཙྪཏི ན སཀྐོཏི དཊྛུཾ. ནཱདྷིམུཙྩཏཱིཏི ཏཱཡ ཝིཙིཀིཙྪཱཡ སནྣིཊྛཱནཾ ན གཙྪཏི. ན སམྤསཱིདཏཱིཏི ཏཏོ ‘‘པརིཔུཎྞལཀྑཎོ ཨཡ’’ནྟི བྷགཝཏི པསཱདཾ ནཱཔཛྫཏི. ཀངྑཱཡ ཝཱ སུདུབྦལཝིམཏི ཝུཏྟཱ, ཝིཙིཀིཙྪཱཡ མཛ྄ཛྷིམཱ, ཨནདྷིམུཙྩནཏཱཡ བལཝཏཱི, ཨསམྤསཱདེན ཏེཧི ཏཱིཧི དྷམྨེཧི ཙིཏྟསྶ ཀཱལུསྶིཡབྷཱཝོ.

ཀོསོཧིཏེཏི ཝཏྠིཀོསེན པཊིཙྪནྣེ. ཝཏྠགུཡ྄ཧེཏི ཨངྒཛཱཏེ. བྷགཝཏོ ཧི ཝརཝཱརཎསྶེཝ ཀོསོཧིཏཾ ཝཏྠགུཡ྄ཧཾ སུཝཎྞཝཎྞཾ པདུམགབྦྷསམཱནཾ. ཏཾ སོ ཝཏྠཔཊིཙྪནྣཏྟཱ ཨཔསྶནྟོ ཨནྟོམུཁགཏཱཡ ཙ ཛིཝ྄ཧཱཡ པཧཱུཏབྷཱཝཾ ཨསལླཀྑེནྟོ ཏེསུ དྭཱིསུ ལཀྑཎེསུ ཀངྑཱི ཨཧོསི ཝིཙིཀིཙྪཱི. ཏཐཱརཱུཔནྟི ཀཐཾ རཱུཔཾ? ཀིམེཏྠ ཨམྷེཧི ཝཏྟབྦཾ, ཝུཏྟམེཏཾ ནཱགསེནཏྠེརེནེཝ མིལིནྡརཉྙཱ པུཊྛེན (མི. པ. ༤.༣.༣) –

‘‘དུཀྐརཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷགཝཏཱ ཀཏནྟི. ཀིཾ, མཧཱརཱཛཱཏི? མཧཱཛནེན ཧིརིཀརཎོཀཱསཾ བྲཧྨཱཡུབྲཱཧྨཎསྶ ཙ ཨནྟེཝཱསིཨུཏྟརསྶ ཙ བཱཝརིསྶ ཨནྟེཝཱསཱིནཾ སོལ༹སནྣཾ བྲཱཧྨཎཱནཉྩ སེལསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཨནྟེཝཱསཱིནཾ ཏིསཏམཱཎཝཱནཉྩ དསྶེསི, བྷནྟེཏི. ན, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ གུཡ྄ཧཾ དསྶེཏི, ཚཱཡཾ བྷགཝཱ དསྶེཏི, ཨིདྡྷིཡཱ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ ནིཝཱསནནིཝཏྠཾ ཀཱཡབནྡྷནབདྡྷཾ ཙཱིཝརཔཱརུཏཾ ཚཱཡཱརཱུཔཀམཏྟཾ དསྶེཏི, མཧཱརཱཛཱཏི. ཚཱཡཱརཱུཔེ དིཊྛེ སཏི དིཊྛོ ཨེཝ ནནུ, བྷནྟེཏི. ཏིཊྛཏེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཧདཡརཱུཔཾ དིསྭཱ བུཛ྄ཛྷནཀསཏྟོ བྷཝེཡྻ, ཧདཡམཾསཾ ནཱིཧརིཏྭཱ དསྶེཡྻ སམྨཱསམྦུདྡྷོཏི. ཀལློསི, བྷནྟེ, ནཱགསེནཱ’’ཏི (མི. པ. ༤.༣.༣).

ནིནྣཱམེཏྭཱཏི ནཱིཧརིཏྭཱ. ཀཎྞསོཏཱནུམསནེན ཙེཏྠ དཱིགྷབྷཱཝོ, ནཱསིཀཱསོཏཱནུམསནེན ཏནུབྷཱཝོ, ནལཱཊཙྪཱདནེན པུཐུལབྷཱཝོ པཀཱསིཏོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨཱཙརིཡཔཱཙརིཡཱནནྟི ཨཱཙརིཡཱནཉྩེཝ ཨཱཙརིཡཱཙརིཡཱནཉྩ. སཀེ ཝཎྞེཏི ཨཏྟནོ གུཎེ.

༥༥༤. པརིཔུཎྞཀཱཡོཏི ལཀྑཎེཧི པརིཔུཎྞཏཱཡ ཨཧཱིནངྒཔཙྩངྒཏཱཡ ཙ པརིཔུཎྞསརཱིརོ. སུརུཙཱིཏི སུནྡརསརཱིརཔྤབྷོ. སུཛཱཏོཏི ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤཏྟིཡཱ སཎྛཱནསམྤཏྟིཡཱ ཙ སུནིབྦཏྟོ. ཙཱརུདསྶནོཏི སུཙིརམྤི པསྶནྟཱནཾ ཨཏིཏྟིཛནཀཾ ཨཔྤཊིཀཱུལཾ རམཎཱིཡཾ ཙཱརུ ཨེཝ དསྶནཾ ཨསྶཱཏི ཙཱརུདསྶནོ. ཀེཙི པན བྷཎནྟི ‘‘ཙཱརུདསྶནོཏི སུནྡརནེཏྟོ’’ཏི. སུཝཎྞཝཎྞོཏི སུཝཎྞསདིསཝཎྞོ. ཨསཱིཏི བྷཝསི. ཨེཏཾ སབྦཔདེཧི ཡོཛེཏབྦཾ. སུསུཀྐདཱཋོཏི སུཊྛུ སུཀྐདཱཋོ. བྷགཝཏོ ཧི དཱཋཱཧི ཙནྡཀིརཎཱ ཝིཡ ཨཏིཝིཡ པཎྜརརཾསིཡོ ནིཙྪརནྟི. ཏེནཱཧ – ‘‘སུསུཀྐདཱཋོསཱི’’ཏི.

༥༥༥. མཧཱཔུརིསལཀྑཎཱཏི པུབྦེ ཝུཏྟབྱཉྫནཱནེཝ ཝཙནནྟརེན ནིགམེནྟོ ཨཱཧ.

༥༥༦. ཨིདཱནི ཏེསུ ལཀྑཎེསུ ཨཏྟནོ ཨབྷིརུཙིཏེཧི ལཀྑཎེཧི བྷགཝནྟཾ ཐུནནྟོ ཨཱཧ – ‘‘པསནྣནེཏྟོ’’ཏིཨཱདི. བྷགཝཱ ཧི པཉྩཝཎྞཔསཱདསམྤཏྟིཡཱ པསནྣནེཏྟོ, པརིཔུཎྞཙནྡམཎྜལསདིསམུཁཏྟཱ སུམུཁོ, ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤཏྟིཡཱ བྲཧཱ, བཧྨུཛུགཏྟཏཱཡ ཨུཛུ, ཛུཏིམནྟཏཱཡ པཏཱཔཝཱ. ཡམྤི ཙེཏྠ པུབྦེ ཝུཏྟཾ, ཏཾ ‘‘མཛ྄ཛྷེ སམཎསངྒྷསྶཱ’’ཏི ཨིམིནཱ པརིཡཱཡེན ཐུནཏཱ པུན ཝུཏྟཾ. ཨཱིདིསོ ཧི ཨེཝཾ ཝིརོཙཏི. ཨེས ནཡོ ཨུཏྟརགཱཐཱཡཔི.

༥༥༧-༨. ཨུཏྟམཝཎྞིནོཏི ཨུཏྟམཝཎྞསམྤནྣསྶ. ཛམྦུསཎྜསྶཱཏི ཛམྦུདཱིཔསྶ. པཱཀཊེན ཨིསྶརིཡཾ ཝཎྞཡནྟོ ཨཱཧ, ཨཔིཙ ཙཀྐཝཏྟི ཙཏུནྣམྤི དཱིཔཱནཾ ཨིསྶརོ ཧོཏི.

༥༥༩. ཁཏྟིཡཱཏི ཛཱཏིཁཏྟིཡཱ. བྷོཛཱཏི བྷོགིཡཱ. རཱཛཱནོཏི ཡེ ཀེཙི རཛྫཾ ཀཱརེནྟཱ. ཨནུཡནྟཱཏི ཨནུགཱམིནོ སེཝཀཱ. རཱཛཱབྷིརཱཛཱཏི རཱཛཱུནཾ པཱུཛནིཡོ རཱཛཱ ཧུཏྭཱ, ཙཀྐཝཏྟཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. མནུཛིནྡོཏི མནུསྶཱདྷིཔཏི པརམིསྶརོ ཧུཏྭཱ.

༥༦༠. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ བྷགཝཱ ‘‘ཡེ ཏེ བྷཝནྟི ཨརཧནྟོ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ, ཏེ སཀེ ཝཎྞེ བྷཉྙམཱནེ ཨཏྟཱནཾ པཱཏུཀརོནྟཱི’’ཏི ཨིམཾ སེལསྶ མནོརཐཾ པཱུརེནྟོ ཨཱཧ ‘‘རཱཛཱཧམསྨཱི’’ཏི. ཏཏྲཱཡམདྷིཔྤཱཡོ – ཡཾ ཁོ མཾ ཏྭཾ སེལ ཡཱཙསི ‘‘རཱཛཱ ཨརཧསི བྷཝིཏུཾ ཙཀྐཝཏྟཱི’’ཏི, ཨེཏྠ ཨཔྤོསྶུཀྐོ ཧོཏི, རཱཛཱཧམསྨི, སཏི ཙ རཱཛཏྟེ ཡཐཱ ཨཉྙོ རཱཛཱ སམཱནོཔི ཡོཛནསཏཾ ཝཱ ཨནུསཱསཏི, དྭེ ཏཱིཎི ཝཱ ཙཏྟཱརི ཝཱ པཉྩ ཝཱ ཡོཛནསཏཱནི ཡོཛནསཧསྶཾ ཝཱ ཙཀྐཝཏྟི ཧུཏྭཱཔི ཙཏུདཱིཔཔརིཡནྟམཏྟཾ ཝཱ, ནཱཧམེཝཾ པརིཙྪིནྣཝིསཡོ. ཨཧཉྷི དྷམྨརཱཛཱ ཨནུཏྟརོ བྷཝགྒཏོ ཨཝཱིཙིཔརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ ཏིརིཡཾ ཨཔྤམེཡྻཱ ལོཀདྷཱཏུཡོ ཨནུསཱསཱམི. ཡཱཝཏཱ ཧི ཨཔདདྭིཔདཱདིབྷེདཱ སཏྟཱ, ཨཧཾ ཏེསཾ ཨགྒོ. ན ཧི མེ ཀོཙི སཱིལེན ཝཱ…པེ… ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནེན ཝཱ པཊིབྷཱགོ ཨཏྠི. སྭཱཧཾ ཨེཝཾ དྷམྨརཱཛཱ ཨནུཏྟརོ ཨནུཏྟརེནེཝ ཙཏུསཏིཔཊྛཱནཱདིབྷེདབོདྷིཔཀྑིཡསངྑཱཏེན དྷམྨེན ཙཀྐཾ ཝཏྟེམི ‘‘ཨིདཾ པཛཧཐ, ཨིདཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཐཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཱཎཱཙཀྐཾ, ‘‘ཨིདཾ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, དུཀྑཾ ཨརིཡསཙྩ’’ནྟིཨཱདིནཱ (སཾ. ནི. ༥.༡༠༨༡; མཧཱཝ. ༡༤) པརིཡཏྟིདྷམྨེན དྷམྨཙཀྐམེཝ ཝཱ. ཙཀྐཾ ཨཔྤཊིཝཏྟིཡནྟི ཡཾ ཙཀྐཾ ཨཔྤཊིཝཏྟིཡཾ ཧོཏི སམཎེན ཝཱ…པེ… ཀེནཙི ལོཀསྨིནྟི.

༥༦༡-༢. ཨེཝཾ ཨཏྟཱནཾ ཨཱཝིཀརོནྟཾ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ སེལོ དལ༹ྷིཀརཎཏྠཾ ‘‘སམྦུདྡྷོ པཊིཛཱནཱསཱི’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ ཀོ ནུ སེནཱཔཏཱིཏི དྷམྨརཉྙོ བྷོཏོ, དྷམྨེན པཝཏྟིཏསྶ དྷམྨཙཀྐསྶ ཨནུཔྤཝཏྟཀོ སེནཱཔཏི ཀོཏི པུཙྪི.

༥༦༣. ཏེན ཙ སམཡེན བྷགཝཏོ དཀྑིཎཔསྶེ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ནིསིནྣོ ཧོཏི སུཝཎྞཔུཉྫོ ཝིཡ སིརིཡཱ སོབྷམཱནོ, ཏཾ དསྶེནྟོ བྷགཝཱ ‘‘མཡཱ པཝཏྟིཏ’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨནུཛཱཏོ ཏཐཱགཏནྟི ཏཐཱགཏཧེཏུ ཨནུཛཱཏོ, ཏཐཱགཏེན ཧེཏུནཱ ཛཱཏོཏི ཨཏྠོ.

༥༦༤. ཨེཝཾ ‘‘ཀོ ནུ སེནཱཔཏཱི’’ཏི པཉྷཾ བྱཱཀརིཏྭཱ ཡཾ སེལོ ཨཱཧ – ‘‘སམྦུདྡྷོ པཊིཛཱནཱསཱི’’ཏི, ཏཏྲ ནཾ ནིཀྐངྑཾ ཀཱཏུཀཱམོ ‘‘ནཱཧཾ པཊིཉྙཱམཏྟེནེཝ པཊིཛཱནཱམི, ཨཔིཙཱཧཾ ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན བུདྡྷོ’’ཏི ཉཱཔེཏུཾ ‘‘ཨབྷིཉྙེཡྻ’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨབྷིཉྙེཡྻནྟི ཝིཛྫཱ ཙ ཝིམུཏྟི ཙ. མགྒསཙྩསམུདཡསཙྩཱནི པན བྷཱཝེཏབྦཔཧཱཏབྦཱནི, ཧེཏུཝཙནེན པན ཕལསིདྡྷིཏོ ཏེསཾ ཕལཱནི ནིརོདྷསཙྩདུཀྑསཙྩཱནིཔི ཝུཏྟཱནེཝ བྷཝནྟི. ཡཏོ སཙྪིཀཱཏབྦཾ སཙྪིཀཏཾ, པརིཉྙེཡྻཾ པརིཉྙཱཏནྟི ཨེཝམྤེཏྠ ཝུཏྟམེཝ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཙཏུསཙྩབྷཱཝནཱཕལཉྩ ཝིཛྫཱཝིམུཏྟིཾ དསྶེནྟོ ‘‘བུཛ྄ཛྷིཏབྦཾ བུཛ྄ཛྷིཏྭཱ བུདྡྷོ ཛཱཏོསྨཱི’’ཏི ཡུཏྟེན ཧེཏུནཱ བུདྡྷཏྟཾ སཱདྷེཏི.

༥༦༥-༧. ཨེཝཾ ནིཔྤརིཡཱཡེན ཨཏྟཱནཾ པཱཏུཀཏྭཱ ཨཏྟནི ཀངྑཱཝིཏརཎཏྠཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨབྷིཏྠརཡམཱནོ ‘‘ཝིནཡསྶཱུ’’ཏི གཱཐཱཏྟཡམཱཧ. ཏཏྠ སལླཀཏྟོཏི རཱགསལླཱདིསཏྟསལླཀཏྟནོ. བྲཧྨབྷཱུཏོཏི སེཊྛབྷཱུཏོ. ཨཏིཏུལོཏི ཏུལཾ ཨཏཱིཏོ ཨུཔམཾ ཨཏཱིཏོ, ནིརཱུཔམོཏི ཨཏྠོ. མཱརསེནཔྤམདྡནོཏི ‘‘ཀཱམཱ ཏེ པཋམཱ སེནཱ’’ཏིཨཱདིཀཱཡ ‘‘པརེ ཙ ཨཝཛཱནཱཏཱི’’ཏི (སུ. ནི. ༤༤༠; མཧཱནི. ༢༨; ཙཱུལ༹ནི. ནནྡམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༤༧) ཨེཝཾ ཝུཏྟཱཡ མཱརཔརིསསངྑཱཏཱཡ མཱརསེནཱཡ པམདྡནོ. སབྦཱམིཏྟེཏི ཁནྡྷཀིལེསཱབྷིསངྑཱརམཙྩུདེཝཔུཏྟམཱརཱདིཀེ སབྦཔཙྩཏྠིཀེ. ཝསཱིཀཏྭཱཏི ཨཏྟནོ ཝསེ ཝཏྟེཏྭཱ. ཨཀུཏོབྷཡོཏི ཀུཏོཙི ཨབྷཡོ.

༥༦༨-༧༠. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ སེལོ བྲཱཧྨཎོ ཏཱཝདེཝ བྷགཝཏི སཉྫཱཏཔྤསཱདོ པབྦཛྫཱཔེཀྑོ ཧུཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ བྷཝནྟོ’’ཏི གཱཐཱཏྟཡམཱཧ ཡཐཱ ཏཾ པརིཔཱཀགཏཱཡ ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟིཡཱ སམྨཱ ཙོདིཡམཱནོ. ཏཏྠ ཀཎྷཱབྷིཛཱཏིཀོཏི ཙཎྜཱལཱདིནཱིཙཀུལེ ཛཱཏོ.

༥༧༡. ཏཏོ ཏེཔི མཱཎཝཀཱ ཏཐེཝ པབྦཛྫཱཔེཀྑཱ ཧུཏྭཱ ‘‘ཨེཏཉྩེ རུཙྩཏི བྷོཏོ’’ཏི གཱཐམཱཧཾསུ ཡཐཱ ཏཾ ཏེན སདྡྷིཾ ཀཏཱདྷིཀཱརཱ ཀུལཔུཏྟཱ.

༥༧༢. ཨཐ སེལོ ཏེསུ མཱཎཝཀེསུ ཏུཊྛཙིཏྟོ ཏེ དསྶེནྟོ པབྦཛྫཾ ཡཱཙམཱནོ ‘‘བྲཱཧྨཎཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ.

༥༧༣. ཏཏོ བྷགཝཱ ཡསྨཱ སེལོ ཨཏཱིཏེ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ ཏེསཾཡེཝ ཏིཎྞཾ པུརིསསཏཱནཾ གཎསེཊྛོ ཧུཏྭཱ ཏེཧི སདྡྷིཾ པརིཝེཎཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཙ ཀཏྭཱ ཀམེན དེཝམནུསྶསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝམཱནོ པཙྪིམེ བྷཝེ ཏེསཾཡེཝ ཨཱཙརིཡོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟོ, ཏཉྩ ནེསཾ ཀམྨཾ ཝིམུཏྟིཔརིཔཱཀཱཡ པརིཔཀྐཾ ཨེཧིབྷིཀྑུབྷཱཝསྶ ཙ ཨུཔནིསྶཡབྷཱུཏཾ, ཏསྨཱ ཏེ སབྦེཝ ཨེཧིབྷིཀྑུཔབྦཛྫཱཡ པབྦཱཛེནྟོ ‘‘སྭཱཀྑཱཏ’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ སནྡིཊྛིཀནྟི པཙྩཀྑཾ. ཨཀཱལིཀནྟི མགྒཱནནྟརཕལུཔྤཏྟིཏོ ན ཀཱལནྟརེ པཏྟབྦཕལཾ. ཡཏྠཱཏི ཡནྣིམིཏྟཱ. མགྒབྲཧྨཙརིཡནིམིཏྟཱ ཧི པབྦཛྫཱ ཨཔྤམཏྟསྶ སཏིཝིཔྤཝཱསཝིརཧིཏསྶ ཏཱིསུ སིཀྑཱསུ སིཀྑཏོ ཨམོགྷཱ ཧོཏི. ཏེནཱཧ – ‘‘སྭཱཀྑཱཏཾ…པེ… སིཀྑཏོ’’ཏི.

ཨེཝཉྩ ཝཏྭཱ ‘‘ཨེཐ བྷིཀྑཝོ’’ཏི བྷགཝཱ ཨཝོཙ. ཏེ སབྦེ པཏྟཙཱིཝརདྷརཱ ཧུཏྭཱ ཨཱཀཱསེནཱགམྨ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེསུཾ. ཨེཝམིམཾ ཏེསཾ ཨེཧིབྷིཀྑུབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ སངྒཱིཏིཀཱརཱ ‘‘ཨལཏྠ ཁོ སེལོ…པེ… ཨུཔསམྤད’’ནྟི ཨཱཧཾསུ.

བྷུཏྟཱཝིནྟི བྷུཏྟཝནྟཾ. ཨོནཱིཏཔཏྟཔཱཎིནྟི པཏྟཏོ ཨོནཱིཏཔཱཎིཾ, ཨཔནཱིཏཧཏྠནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ‘‘ཨུཔགནྟྭཱ’’ཏི པཱཋསེསོ དཊྛབྦོ. ཨིཏརཐཱ ཧི བྷགཝནྟཾ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདཱིཏི ན ཡུཛྫཏི.

༥༧༤. ཨགྒིཧུཏྟམུཁཱཏི བྷགཝཱ ཀེཎིཡསྶ ཙིཏྟཱནུཀཱུལཝསེན ཨནུམོདནྟོ ཨེཝམཱཧ. ཏཏྠ ཨགྒིཔརིཙརིཡཾ ཝིནཱ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཡཉྙཱབྷཱཝཏོ ‘‘ཨགྒིཧུཏྟམུཁཱ ཡཉྙཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨགྒིཧུཏྟསེཊྛཱ ཨགྒིཧུཏྟཔདྷཱནཱཏི ཨཏྠོ. ཝེདེ སཛ྄ཛྷཱཡནྟེཧི པཋམཾ སཛ྄ཛྷཱཡིཏབྦཏོ སཱཝིཏྟཱི ‘‘ཚནྡསོ མུཁ’’ནྟི ཝུཏྟཱ. མནུསྶཱནཾ སེཊྛཏོ རཱཛཱ ‘‘མུཁ’’ནྟི ཝུཏྟོ. ནདཱིནཾ ཨཱདྷཱརཏོ པཊིསརཎཏོ ཙ སཱགརོ ‘‘མུཁ’’ནྟི ཝུཏྟོ. ཙནྡཡོགཝསེན ‘‘ཨཛྫ ཀཏྟིཀཱ ཨཛྫ རོཧིནཱི’’ཏི སཉྫཱནནཏོ ཨཱལོཀཀརཎཏོ སོམྨབྷཱཝཏོ ཙ ‘‘ནཀྑཏྟཱནཾ མུཁཾ ཙནྡོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཏཔནྟཱནཾ ཨགྒཏྟཱ ཨཱདིཙྩོ ‘‘ཏཔཏཾ མུཁ’’ནྟི ཝུཏྟོ. དཀྑིཎེཡྻཱནཾ པན ཨགྒཏྟཱ ཝིསེསེན ཏསྨིཾ སམཡེ བུདྡྷཔྤམུཁཾ སངྒྷཾ སནྡྷཱཡ ‘‘པུཉྙཾ ཨཱཀངྑམཱནཱནཾ, སངྒྷོ ཝེ ཡཛཏཾ མུཁ’’ནྟི ཝུཏྟོ. ཏེན སངྒྷོ པུཉྙསྶ ཨཱཡམུཁནྟི དསྶེཏི.

༥༧༦. ཡཾ ཏཾ སརཎནྟི ཨཉྙབྱཱཀརཎགཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – པཉྩཧི ཙཀྑཱུཧི ཙཀྑུམཱ བྷགཝཱ, ཡསྨཱ མཡཾ ཨིཏོ ཨཊྛམེ དིཝསེ ཏཾ སརཎཾ ཨགམམྷ, ཏསྨཱ སཏྟརཏྟེན ཏཝ སཱསནེ ཨནུཏྟརེན དམཐེན དནྟམྷ. ཨཧོ ཏེ སརཎསྶ ཨཱནུབྷཱཝོཏི.

༥༧༧-༨. ཏཏོ པརཾ བྷགཝནྟཾ དྭཱིཧི གཱཐཱཧི ཐུནིཏྭཱ ཏཏིཡཱཡ ཝནྡནཾ ཡཱཙཏི –

༥༧༩.

‘‘བྷིཀྑཝོ ཏིསཏཱ ཨིམེ, ཏིཊྛནྟི པཉྫལཱིཀཏཱ;

པཱདེ ཝཱིར པསཱརེཧི, ནཱགཱ ཝནྡནྟུ སཏྠུནོ’’ཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ སེལསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. སལླསུཏྟཝཎྞནཱ

༥༨༠. ཨནིམིཏྟནྟི སལླསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བྷགཝཏོ ཀིར ཨུཔཊྛཱཀོ ཨེཀོ ཨུཔཱསཀོ, ཏསྶ པུཏྟོ ཀཱལམཀཱསི. སོ པུཏྟསོཀཱབྷིབྷཱུཏོ སཏྟཱཧཾ ནིརཱཧཱརོ ཨཧོསི. ཏཾ ཨནུཀམྤནྟོ བྷགཝཱ ཏསྶ གྷརཾ གནྟྭཱ སོཀཝིནོདནཏྠཾ ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨནིམཏྟནྟི ཀིརིཡཱཀཱརནིམིཏྟཝིརཧིཏཾ. ཡཐཱ ཧི ‘‘ཡདཱཧཾ ཨཀྑིཾ ཝཱ ནིཁཎིསྶཱམི, བྷམུཀཾ ཝཱ ཨུཀྑིཔིསྶཱམི, ཏེན ནིམིཏྟེན ཏཾ བྷཎྜཾ ཨཝཧརཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཀིརིཡཱཀཱརནིམིཏྟམཏྠི, ན ཨེཝཾ ཛཱིཝིཏེ. ན ཧི སཀྐཱ ལདྡྷུཾ ‘‘ཡཱཝཱཧཾ ཨིདཾ ཝཱ ཨིདཾ ཝཱ ཀརོམི, ཏཱཝ ཏྭཾ ཛཱིཝ, མཱ མཱིཡཱ’’ཏི. ཨནཉྙཱཏནྟི ཨཏོ ཨེཝ ན སཀྐཱ ཨེཀཾསེན ཨཉྙཱཏུཾ ‘‘ཨེཏྟཀཾ ཝཱ ཨེཏྟཀཾ ཝཱ ཀཱལཾ ཨིམིནཱ ཛཱིཝིཏབྦ’’ནྟི གཏིཡཱ ཨཱཡུཔརིཡནྟཝསེན ཝཱ. ཡཐཱ ཧི ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱདཱིནཾ པརིམིཏཾ ཨཱཡུ, ན ཏཐཱ མཙྩཱནཾ, ཨེཝམྤི ཨེཀཾསེན ཨནཉྙཱཏཾ.

ཀསིརནྟི ཨནེཀཔཙྩཡཔཊིབདྡྷཝུཏྟིབྷཱཝཏོ ཀིཙྪཾ ན སུཁཡཱཔནཱིཡཾ. ཏཐཱ ཧི ཏཾ ཨསྶཱསཔཊིབདྡྷཉྩ, པསྶཱསཔཊིབདྡྷཉྩ, མཧཱབྷཱུཏཔཊིབདྡྷཉྩ, ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརཔཊིབདྡྷཉྩ, ཨུསྨཱཔཊིབདྡྷཉྩ, ཝིཉྙཱཎཔཊིབདྡྷཉྩ. ཨནསྶསནྟོཔི ཧི ན ཛཱིཝཏི ཨཔསྶསནྟོཔི. ཙཏཱུསུ ཙ དྷཱཏཱུསུ ཀཊྛམུཁཱདིཨཱསཱིཝིསདཊྛོ ཝིཡ ཀཱཡོ པཐཝཱིདྷཱཏུཔྤཀོཔེན ཏཱཝ ཐདྡྷོ ཧོཏི ཀལིངྒརསདིསོ. ཡཐཱཧ –

‘‘པཏྠདྡྷོ བྷཝཏཱི ཀཱཡོ, དཊྛོ ཀཊྛམུཁེན ཝཱ;

པཐཝཱིདྷཱཏུཔྤཀོཔེན, ཧོཏི ཀཊྛམུཁེཝ སོ’’ཏི. (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༥༨༤);

ཨཱཔོདྷཱཏུཔྤཀོཔེན པཱུཏིབྷཱཝཾ ཨཱཔཛྫིཏྭཱ པགྒྷརིཏཔུབྦམཾསལོཧིཏོ ཨཊྛིཙམྨཱཝསེསོ ཧོཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘པཱུཏིཀོ བྷཝཏཱི ཀཱཡོ, དཊྛོ པཱུཏིམུཁེན ཝཱ;

ཨཱཔོདྷཱཏུཔྤཀོཔེན, ཧོཏི པཱུཏིམུཁེཝ སོ’’ཏི. (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༥༨༤);

ཏེཛོདྷཱཏུཔྤཀོཔེན ཨངྒཱརཀཱསུཡཾ པཀྑིཏྟོ ཝིཡ སམནྟཱ པརིཌཡ྄ཧཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘སནྟཏྟོ བྷཝཏཱི ཀཱཡོ, དཊྛོ ཨགྒིམུཁེན ཝཱ;

ཏེཛོདྷཱཏུཔྤཀོཔེན, ཧོཏི ཨགྒིམུཁེཝ སོ’’ཏི. (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༥༨༤);

ཝཱཡོདྷཱཏུཔྤཀོཔེན སཉྪིཛྫམཱནསནྡྷིབནྡྷནོ པཱསཱཎེཧི ཀོཊྚེཏྭཱ སཉྩུཎྞིཡམཱནཊྛིཀོ ཝིཡ ཙ ཧོཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘སཉྪིནྣོ བྷཝཏཱི ཀཱཡོ, དཊྛོ སཏྠམུཁེན ཝཱ;

ཝཱཡོདྷཱཏུཔྤཀོཔེན, ཧོཏི སཏྠམུཁེཝ སོ’’ཏི. (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༥༨༤);

དྷཱཏུཔྤཀོཔབྱཱཔནྣཀཱཡོཔི ཙ ན ཛཱིཝཏི. ཡདཱ པན ཏཱ དྷཱཏུཡོ ཨཉྙམཉྙཾ པཏིཊྛཱནཱདིཀིཙྩཾ སཱདྷེནྟཱཔི སམཾ ཝཧནྟི, ཏདཱ ཛཱིཝིཏཾ པཝཏྟཏི. ཨེཝཾ མཧཱབྷཱུཏཔཊིབདྡྷཉྩ ཛཱིཝིཏཾ. དུབྦྷིཀྑཱདཱིསུ པན ཨཱཧཱརུཔཙྪེདེན སཏྟཱནཾ ཛཱིཝིཏཀྑཡོ པཱཀཊོ ཨེཝ. ཨེཝཾ ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརཔཊིབདྡྷཉྩ ཛཱིཝིཏཾ. ཏཐཱ ཨསིཏཔཱིཏཱདིཔརིཔཱཀེ ཀམྨཛཏེཛེ ཁཱིཎེ སཏྟཱ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔུཎནྟཱཔི པཱཀཊཱ ཨེཝ. ཨེཝཾ ཨུསྨཱཔཊིབདྡྷཉྩ ཛཱིཝིཏཾ. ཝིཉྙཱཎེ པན ནིརུདྡྷེ ནིརུདྡྷཏོ པབྷུཏི སཏྟཱནཾ ན ཧོཏི ཛཱིཝིཏནྟི ཨེཝམྤི ལོཀེ པཱཀཊམེཝ. ཨེཝཾ ཝིཉྙཱཎཔཊིབདྡྷཉྩ ཛཱིཝིཏཾ. ཨེཝཾ ཨནེཀཔཙྩཡཔཊིབདྡྷཝུཏྟིབྷཱཝཏོ ཀསིརཾ ཝེདིཏབྦཾ.

པརིཏྟཉྩཱཏི ཨཔྤཀཾ, དེཝཱནཾ ཛཱིཝིཏཾ ཨུཔནིདྷཱཡ ཏིཎགྒེ ཨུསྶཱཝབིནྡུསདིསཾ, ཙིཏྟཀྑཎཏོ ཨུདྡྷཾ ཨབྷཱཝེན ཝཱ པརིཏྟཾ. ཨཏིདཱིགྷཱཡུཀོཔི ཧི སཏྟོ ཨཏཱིཏེན ཙིཏྟེན ཛཱིཝིཏྠ ན ཛཱིཝཏི ན ཛཱིཝིསྶཏི, ཨནཱགཏེན ཛཱིཝིསྶཏི ན ཛཱིཝཏི ན ཛཱིཝིཏྠ, པཙྩུཔྤནྣེན ཛཱིཝཏི ན ཛཱིཝིཏྠ ན ཛཱིཝིསྶཏི. ཝུཏྟཉྩེཏཾ –

‘‘ཛཱིཝིཏཾ ཨཏྟབྷཱཝོ ཙ, སུཁདུཀྑཱ ཙ ཀེཝལཱ;

ཨེཀཙིཏྟསམཱཡུཏྟཱ, ལཧུསོ ཝཏྟཏེ ཁཎོ.

‘‘ཙུལླཱསཱིཏིསཧསྶཱནི, ཀཔྤཱ ཏིཊྛནྟི ཡེ མརཱུ;

ནཏྭེཝ ཏེཔི ཛཱིཝནྟི, དྭཱིཧི ཙིཏྟེཧི སཾཡུཏཱ’’ཏི. (མཧཱནི. ༡༠);

ཏཉྩ དུཀྑེན སཾཡུཏནྟི ཏཉྩ ཛཱིཝིཏཾ ཨེཝཾ ཨནིམིཏྟམནཉྙཱཏཾ ཀསིརཾ པརིཏྟཉྩ སམཱནམྤི སཱིཏུཎྷཌཾསམཀསཱདིསམྥསྶཁུཔྤིཔཱསཱསངྑཱརདུཀྑཝིཔརིཎཱམདུཀྑདུཀྑདུཀྑེཧི སཾཡུཏཾ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡསྨཱ ཨཱིདིསཾ མཙྩཱནཾ ཛཱིཝིཏཾ, ཏསྨཱ ཏྭཾ ཡཱཝ ཏཾ པརིཀྑཡཾ ན གཙྪཏི, ཏཱཝ དྷམྨཙརིཡམེཝ བྲཱུཧཡ, མཱ པུཏྟམནུསོཙཱཏི.

༥༨༡. ཨཐཱཔི མཉྙེཡྻཱསི ‘‘སབྦཱུཔཀརཎེཧི པུཏྟཾ ཨནུརཀྑནྟསྶཱཔི མེ སོ མཏོ, ཏེན སོཙཱམཱི’’ཏི, ཨེཝམྤི མཱ སོཙི. ན ཧི སོ ཨུཔཀྐམོ ཨཏྠི, ཡེན ཛཱཏཱ ན མིཡྻརེ, ན ཧི སཀྐཱ ཀེནཙི ཨུཔཀྐམེན ཛཱཏཱ སཏྟཱ མཱ མརནྟཱུཏི རཀྑིཏུནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏོ ཡསྨཱ སོ ‘‘ཛརཾ པཏྭཱ ནཱམ, བྷནྟེ, མརཎཾ ཨནུརཱུཔཾ, ཨཏིདཧརོ མེ པུཏྟོ མཏོ’’ཏི ཙིནྟེསི, ཏསྨཱ ཨཱཧ ‘‘ཛརམྤི པཏྭཱ མརཎཾ, ཨེཝཾདྷམྨཱ ཧི པཱཎིནོ’’ཏི, ཛརཾ པཏྭཱཔི ཨཔྤཏྭཱཔི མརཎཾ, ནཏྠི ཨེཏྠ ནིཡམོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༥༨༢. ཨིདཱནི ཏམཏྠཾ ནིདསྶནེན སཱདྷེནྟོ ‘‘ཕལཱནམིཝ པཀྐཱན’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡཐཱ ཕལཱནཾ པཀྐཱནཾ ཡསྨཱ སཱུརིཡུགྒམནཏོ པབྷུཏི སཱུརིཡཱཏཔེན སནྟཔྤམཱནེ རུཀྑེ པཐཝིརསོ ཙ ཨཱཔོརསོ ཙ པཏྟཏོ སཱཁཾ སཱཁཏོ ཁནྡྷཾ ཁནྡྷཏོ མཱུལནྟི ཨེཝཾ ཨནུཀྐམེན མཱུལཏོ པཐཝིམེཝ པཝིསཏི, ཨོགམནཏོ པབྷུཏི པན པཐཝིཏོ མཱུལཾ མཱུལཏོ ཁནྡྷནྟི ཨེཝཾ ཨནུཀྐམེན སཱཁཱཔཏྟཔལླཝཱདཱིནི པུན ཨཱརོཧཏི, ཨེཝཾ ཨཱརོཧནྟོ ཙ པརིཔཱཀགཏེ ཕལེ ཝཎྚམཱུལཾ ན པཝིསཏི. ཨཐ སཱུརིཡཱཏཔེན ཏཔྤམཱནེ ཝཎྚམཱུལེ པརིལཱ༹ཧོ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏེན ཏཱནི ཕལཱནི པཱཏོ པཱཏོ ནིཙྩཀཱལཾ པཏནྟི, ནེསཾ པཱཏོ པཏནཏོ བྷཡཾ ཧོཏི, པཏནཱ བྷཡཾ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ ཛཱཏཱནཾ མཙྩཱནཾ ནིཙྩཾ མརཎཏོ བྷཡཾ. པཀྐཕལསདིསཱ ཧི སཏྟཱཏི.

༥༨༣-༦. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ ‘‘ཡཐཱཔི ཀུམྦྷཀཱརསྶ…པེ… ཛཱིཝིཏ’’ནྟི. ཏསྨཱ ‘‘དཧརཱ ཙ…པེ… པརཱཡཎཱ’’ཏི ཨེཝཾ གཎྷ, ཨེཝཉྩ གཧེཏྭཱ ‘‘ཏེསཾ མཙྩུ…པེ… ཉཱཏཱི ཝཱ པན ཉཱཏཀེ’’ཏི ཨེཝམྤི གཎྷ. ཡསྨཱ ཙ ན པིཏཱ ཏཱཡཏེ པུཏྟཾ, ཉཱཏཱི ཝཱ པན ཉཱཏཀེ, ཏསྨཱ པེཀྑཏཾཡེཝ…པེ… ནཱིཡཏི.

ཏཏྠ ཨཡཾ ཡོཛནཱ – པསྶམཱནཱནཾཡེཝ ཉཱཏཱིནཾ ‘‘ཨམྨ, ཏཱཏཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པུཐུ ཨནེཀཔྤཀཱརཀཾ ལཱལཔཏཾཡེཝ མཙྩཱནཾ ཨེཀམེཀོ མཙྩོ ཡཐཱ གོ ཝཛ྄ཛྷོ ཨེཝཾ ནཱིཡཏི, ཨེཝཾ པསྶ, ཨུཔཱསཀ, ཡཱཝ ཨཏཱཎོ ལོཀོཏི.

༥༨༧. ཏཏྠ ཡེ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷཱདཡོ དྷིཏིསམྤནྣཱ, ཏེ ‘‘ཨེཝམབྦྷཱཧཏོ ལོཀོ མཙྩུནཱ ཙ ཛརཱཡ ཙ, སོ ན སཀྐཱ ཀེནཙི པརིཏྟཱཎཾ ཀཱཏུ’’ནྟི ཡསྨཱ ཛཱནནྟི, ཏསྨཱ དྷཱིརཱ ན སོཙནྟི ཝིདིཏྭཱ ལོཀཔརིཡཱཡཾ. ཨིམཾ ལོཀསབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ན སོཙནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༥༨༨. ཏྭཾ པན ཡསྶ མགྒཾ…པེ… པརིདེཝསི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡསྶ མཱཏུཀུཙྪིཾ ཨཱགཏསྶ ཨཱགཏམགྒཾ ཝཱ ཨིཏོ ཙཝིཏྭཱ ཨཉྙཏྠ གཏསྶ གཏམགྒཾ ཝཱ ན ཛཱནཱསི, ཏསྶ ཨིམེ ཨུབྷོ ཨནྟེ ཨསམྤསྶཾ ནིརཏྠཾ པརིདེཝསི. དྷཱིརཱ པན ཏེ པསྶནྟཱ ཝིདིཏྭཱ ལོཀཔརིཡཱཡཾ ན སོཙནྟཱིཏི.

༥༨༩. ཨིདཱནི ‘‘ནིརཏྠཾ པརིདེཝསཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཔརིདེཝནཱཡ ནིརཏྠཀབྷཱཝཾ སཱདྷེནྟོ ‘‘པརིདེཝཡམཱནོ ཙེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨུདབྦཧེཏི ཨུབྦཧེཡྻ དྷཱརེཡྻ, ཨཏྟནི སཉྫནེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. སམྨཱུལ༹ྷོ ཧིཾསམཏྟཱནནྟི སམྨཱུལ༹ྷོ ཧུཏྭཱ ཨཏྟཱནཾ བཱདྷེནྟོ. ཀཡིརཱ ཙེ ནཾ ཝིཙཀྑཎོཏི ཡདི ཏཱདིསོ ཀཉྩི ཨཏྠཾ ཨུདབྦཧེ, ཝིཙཀྑཎོཔི ནཾ པརིདེཝཾ ཀརེཡྻ.

༥༩༠. ན ཧི རུཎྞེནཱཏི ཨེཏྠཱཡཾ ཡོཛནཱ – ན པན ཀོཙི རུཎྞེན ཝཱ སོཀེན ཝཱ ཙེཏསོ སནྟིཾ པཔྤོཏི, ཨཔིཙ ཁོ པན རོདཏོ སོཙཏོ ཙ བྷིཡྻོ ཨསྶ ཨུཔྤཛྫཏེ དུཀྑཾ, སརཱིརཉྩ དུབྦཎྞིཡཱདཱིཧི ཨུཔཧཉྙཏཱིཏི.

༥༩༡. ན ཏེན པེཏཱཏི ཏེན པརིདེཝནེན ཀཱལཀཏཱ ན པཱལེནྟི ན ཡཱཔེནྟི, ན ཏཾ ཏེསཾ ཨུཔཀཱརཱཡ ཧོཏི. ཏསྨཱ ནིརཏྠཱ པརིདེཝནཱཏི.

༥༩༢. ན ཀེཝལཉྩ ནིརཏྠཱ, ཨནཏྠམྤི ཨཱཝཧཏི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ སོཀམཔྤཛཧཾ …པེ… ཝསམནྭགཱུ. ཏཏྠ ཨནུཏྠུནནྟོཏི ཨནུསོཙནྟོ. ཝསམནྭགཱུཏི ཝསཾ གཏོ.

༥༩༣. ཨེཝམྤི ནིརཏྠཀཏྟཾ ཨནཏྠཱཝཧཏྟཉྩ སོཀསྶ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི སོཀཝིནཡཏྠཾ ཨོཝདནྟོ ‘‘ཨཉྙེཔི པསྶཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ གམིནེཏི གམིཀེ, པརལོཀགམནསཛྫེ ཋིཏེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཕནྡནྟེཝིདྷ པཱཎིནོཏི མརཎབྷཡེན ཕནྡམཱནེཡེཝ ཨིདྷ སཏྟེ.

༥༩༤. ཡེན ཡེནཱཏི ཡེནཱཀཱརེན མཉྙནྟི ‘‘དཱིགྷཱཡུཀོ བྷཝིསྶཏི, ཨརོགོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ཏཏོ ཏཾ ཨཉྙཐཱཡེཝ ཧོཏི, སོ ཨེཝཾ མཉྙིཏོ མརཏིཔི, རོགཱིཔི ཧོཏི. ཨེཏཱདིསོ ཨཡཾ ཝིནཱབྷཱཝོ མཉྙིཏཔྤཙྩནཱིཀེན ཧོཏི, པསྶ, ཨུཔཱསཀ, ལོཀསབྷཱཝནྟི ཨེཝམེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

༥༩༦. ཨརཧཏོ སུཏྭཱཏི ཨིམཾ ཨེཝརཱུཔཾ ཨརཧཏོ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ. ནེསོ ལབྦྷཱ མཡཱ ཨིཏཱིཏི སོ པེཏོ ‘‘ཨིདཱནི མཡཱ པུན ཛཱིཝཏཱུ’’ཏི ན ལབྦྷཱ ཨིཏི པརིཛཱནནྟོ, ཝིནེཡྻ པརིདེཝིཏནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༥༩༧. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ – ‘‘ཡཐཱ སརཎམཱདིཏྟཾ…པེ… དྷཾསཡེ’’ཏི. ཏཏྠ དྷཱིརོ དྷིཏིསམྤདཱཡ, སཔཉྙོ སཱབྷཱཝིཀཔཉྙཱཡ, པཎྜིཏོ བཱཧུསཙྩཔཉྙཱཡ, ཀུསལོ ཙིནྟཀཛཱཏིཀཏཱཡ ཝེདིཏབྦོ. ཙིནྟཱམཡསུཏམཡབྷཱཝནཱམཡཔཉྙཱཧི ཝཱ ཡོཛེཏབྦཾ.

༥༩༨-༩. ན ཀེཝལཉྩ སོཀམེཝ, པརིདེཝཾ…པེ… སལླམཏྟནོ. ཏཏྠ པཛཔྤནྟི ཏཎྷཾ. དོམནསྶནྟི ཙེཏསིཀདུཀྑཾ. ཨབྦཧེཏི ཨུདྡྷརེ. སལླནྟི ཨེཏམེཝ ཏིཔྤཀཱརཾ དུནྣཱིཧརཎཊྛེན ཨནྟོཝིཛ྄ཛྷནཊྛེན ཙ སལླཾ. པུབྦེ ཝུཏྟཾ སཏྟཝིདྷཾ རཱགཱདིསལླཾ ཝཱ. ཨེཏསྨིཉྷི ཨབྦཱུལ༹ྷེ སལླེ ཨབྦཱུལ༹ྷསལློ…པེ… ནིབྦུཏོཏི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི. ཏཏྠ ཨསིཏོཏི ཏཎྷཱདིཊྛཱིཧི ཨནིསྶིཏོ. པཔྤུཡྻཱཏི པཱཔུཎིཏྭཱ. སེསཾ ཨིདྷ ཨིཏོ པུབྦེ ཝུཏྟཏྟཱ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ, ཏསྨཱ ན ཝཎྞིཏཾ.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ སལླསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. ཝཱསེཊྛསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ མེ སུཏནྟི ཝཱསེཊྛསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམེཝ ཡཱསྶ ནིདཱནེ ཝུཏྟཱ ཨཏྠཝཎྞནཾ པནསྶ ཝུཏྟནཡཱནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནི ཙ པདཱནི པརིཧརནྟཱ ཀརིསྶཱམ. ཨིཙྪཱནངྒལོཏི གཱམསྶ ནཱམཾ. བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཱནཾ ཙངྐཱི ཏཱརུཀྑོ ཏོདེཡྻོཏི ཝོཧཱརནཱམམེཏཾ. པོཀྑརསཱཏི ཛཱཎུསྶོཎཱིཏི ནེམིཏྟིཀཾ. ཏེསུ ཀིར ཨེཀོ ཧིམཝནྟཔསྶེ པོཀྑརཎིཡཱ པདུམེ ནིབྦཏྟོ, ཨཉྙཏརོ ཏཱཔསོ ཏཾ པདུམཾ གཧེཏྭཱ ཏཏྠ སཡིཏཾ དཱརཀཾ དིསྭཱ སཾཝཌྜྷེཏྭཱ རཉྙོ དསྶེསི. པོཀྑརེ སཡིཏཏྟཱ ‘‘པོཀྑརསཱཏཱི’’ཏི ཙསྶ ནཱམམཀཱསི. ཨེཀསྶ ཋཱནནྟརེ ནེམིཏྟིཀཾ. ཏེན ཀིར ཛཱཎུསྶོཎིནཱམཀཾ པུརོཧིཏཊྛཱནཾ ལདྡྷཾ, སོ ཏེནེཝ པཉྙཱཡི.

ཏེ སབྦེཔི ཨཉྙེ ཙ ཨབྷིཉྙཱཏཱ ཨབྷིཉྙཱཏཱ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཱ ཀསྨཱ ཨིཙྪཱནངྒལེ པཊིཝསནྟཱིཏི? ཝེདསཛ྄ཛྷཱཡནཔརིཝཱིམཾསནཏྠཾ. ཏེན ཀིར སམཡེན ཀོསལཛནཔདེ ཝེདཀཱ བྲཱཧྨཎཱ ཝེདཱནཾ སཛ྄ཛྷཱཡཀརཎཏྠཉྩ ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑཎཏྠཉྩ ཏསྨིཾཡེཝ གཱམེ སནྣིཔཏནྟི. ཏེན ཏེཔི ཨནྟརནྟརཱ ཨཏྟནོ བྷོགགཱམཏོ ཨཱགམྨ ཏཏྠ པཊིཝསནྟི.

ཝཱསེཊྛབྷཱརདྭཱཛཱནནྟི ཝཱསེཊྛསྶ ཙ བྷཱརདྭཱཛསྶ ཙ. ཨཡམནྟརཱཀཐཱཏི ཡཾ ཨཏྟནོ སཧཱཡཀབྷཱཝཱནུརཱུཔཾ ཀཐཾ ཀཐེནྟཱ ཨནུཝིཙརིཾསུ, ཏསྶཱ ཀཐཱཡ ཨནྟརཱ ཝེམཛ྄ཛྷེཡེཝ ཨཡཾ ཨཉྙཱ ཀཐཱ ཨུདཔཱདཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཾསུདྡྷགཧཎིཀོཏི སཾསུདྡྷཀུཙྪིཀོ, སཾསུདྡྷཱཡ བྲཱཧྨཎིཡཱ ཨེཝ ཀུཙྪིསྨིཾ ནིབྦཏྟོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ‘‘སམཝེཔཱཀིནིཡཱ གཧཎིཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཧི ཨུདརགྒི ‘‘གཧཎཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨིདྷ པན མཱཏུཀུཙྪི. ཡཱཝ སཏྟམཱཏི མཱཏུ མཱཏཱ, པིཏུ པིཏཱཏི ཨེཝཾ པཊིལོམེན ཡཱཝ སཏྟ ཛཱཏིཡོ. ཨེཏྠ ཙ པིཏཱམཧོ ཙ པིཏཱམཧཱི ཙ པིཏཱམཧཱ, ཏཐཱ མཱཏཱམཧོ ཙ མཱཏཱམཧཱི ཙ མཱཏཱམཧཱ, པིཏཱམཧཱ ཙ མཱཏཱམཧཱ ཙ པིཏཱམཧཱཡེཝ. པིཏཱམཧཱནཾ ཡུགཾ པིཏཱམཧཡུགཾ. ཡུགནྟི ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ. ཨབྷིལཱཔམཏྟམེཝ ཙེཏཾ, ཨཏྠཏོ པན པིཏཱམཧཱཡེཝ པིཏཱམཧཡུགཾ. ཨཀྑིཏྟོཏི ཛཱཏིཾ ཨཱརབྦྷ ‘‘ཀིཾ སོ’’ཏི ཀེནཙི ཨནཝཉྙཱཏོ. ཨནུཔཀྐུཊྛོཏི ཛཱཏིསནྡོསཝཱདེན ཨནུཔཀྐུཊྛཔུབྦོ. ཝཏསམྤནྣོཏི ཨཱཙཱརསམྤནྣོ. སཉྙཱཔེཏུནྟི ཉཱཔེཏུཾ བོདྷེཏུཾ, ནིརནྟརཾ ཀཱཏུནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཱཡཱམཱཏི གཙྪཱམ.

༦༠༠. ཨནུཉྙཱཏཔཊིཉྙཱཏཱཏི ‘‘ཏེཝིཛྫཱ ཏུམྷེ’’ཏི ཨེཝཾ མཡཾ ཨཱཙརིཡེཧི ཙ ཨནུཉྙཱཏཱ ཨཏྟནཱ ཙ པཊིཛཱནིམྷཱཏི ཨཏྠོ. ཨསྨཱཏི བྷཝཱམ. ཨུབྷོཏི དྭེཔི ཛནཱ. ཨཧཾ པོཀྑརསཱཏིསྶ, ཏཱརུཀྑསྶཱཡཾ མཱཎཝོཏི ཨཧཾ པོཀྑརསཱཏིསྶ ཛེཊྛནྟེཝཱསཱི ཨགྒསིསྶོ, ཨཡཾ ཏཱརུཀྑསྶཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡེན བྷཎཏི ཨཱཙརིཡསམྤཏྟིཾ ཨཏྟནོ སམྤཏྟིཉྩ དཱིཔེནྟོ.

༦༠༡. ཏེཝིཛྫཱནནྟི ཏིཝེདཱནཾ. ཀེཝལིནོཏི ནིཊྛངྒཏཱ. ཨསྨསེཏི ཨམྷ བྷཝཱམ. ཨིདཱནི ཏཾ ཀེཝལིབྷཱཝཾ ཝིཏྠཱརེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘པདཀསྨཱ…པེ… སཱདིསཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཛཔྤེཏི ཝེདེ. ཀམྨུནཱཏི དསཝིདྷེན ཀུསལཀམྨཔཐཀམྨུནཱ. ཨཡཉྷི པུབྦེ སཏྟཝིདྷཾ ཀཱཡཝཙཱིཀམྨཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཡཏོ ཁོ བྷོ སཱིལཝཱ ཧོཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏིཝིདྷཾ མནོཀམྨཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཝཏསམྤནྣོ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེན སམནྣཱགཏོ ཧི ཨཱཙཱརསམྤནྣོ ཧོཏི.

༦༠༢-༥. ཨིདཱནི ཏཾ ཝཙནནྟརེན དསྶེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཧཉྩ ཀམྨུནཱ བྲཱུམཱི’’ཏི. ཁཡཱཏཱིཏནྟི ཨཱུནབྷཱཝཾ ཨཏཱིཏཾ, པརིཔུཎྞནྟི ཨཏྠོ. པེཙྩཱཏི ཨུཔགནྟྭཱ. ནམསྶནྟཱིཏི ནམོ ཀརོནྟི. ཙཀྑུཾ ལོཀེ སམུཔྤནྣནྟི ཨཝིཛྫནྡྷཀཱརེ ལོཀེ, ཏཾ ཨནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམིཏྭཱ ལོཀསྶ དིཊྛདྷམྨིཀཱདིཨཏྠསནྡསྶནེན ཙཀྑུ ཧུཏྭཱ སམུཔྤནྣཾ.

༦༠༦. ཨེཝཾ ཨབྷིཏྠཝིཏྭཱ ཝཱསེཊྛེན ཡཱཙིཏོ བྷགཝཱ དྭེཔི ཛནེ སངྒཎྷནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཏེསཾ ཝོ ཨཧཾ བྱཀྑིསྶ’’ནྟིཨཱདི. ཏཏྠ བྱཀྑིསྶནྟི བྱཱཀརིསྶཱམི. ཨནུཔུབྦནྟི ཏིཊྛཏུ ཏཱཝ བྲཱཧྨཎཙིནྟཱ, ཀཱིཊཔཊངྒཏིཎརུཀྑཏོ པབྷུཏི ཝོ ཨནུཔུབྦཾ བྱཀྑིསྶནྟི ཨེཝམེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ ཝེདིཏབྦོ, ཨེཝཾ ཝིཏྠཱརཀཐཱཡ ཝིནེཏབྦཱ ཧི ཏེ མཱཎཝཀཱ. ཛཱཏིཝིབྷངྒནྟི ཛཱཏིཝིཏྠཱརཾ. ཨཉྙམཉྙཱ ཧི ཛཱཏིཡོཏི ཏེསཾ ཏེསཉྷི པཱཎཱནཾ ཛཱཏིཡོ ཨཉྙཱ ཨཉྙཱ ནཱནཔྤཀཱརཱཏི ཨཏྠོ.

༦༠༧. ཏཏོ པཱཎཱནཾ ཛཱཏིཝིབྷངྒེ ཀཐེཏབྦེ ‘‘ཏིཎརུཀྑེཔི ཛཱནཱཐཱ’’ཏི ཨནུཔཱདིནྣཀཱནཾ ཏཱཝ ཀཐེཏུཾ ཨཱརདྡྷོ. ཏཾ ཀིམཏྠམིཏི ཙེ? ཨུཔཱདིནྣེསུ སུཁཉཱཔནཏྠཾ. ཨནུཔཱདིནྣེསུ ཧི ཛཱཏིབྷེདེ གཧིཏེ ཨུཔཱདིནྣེསུ སོ པཱཀཊཏརོ ཧོཏི. ཏཏྠ ཏིཎཱནི ནཱམ ཨནྟོཕེགྒཱུནི བཧིསཱརཱནི. ཏསྨཱ ཏཱལནཱལི༹ཀེརཱདཡོཔི ཏིཎསངྒཧཾ གཙྪནྟི. རུཀྑཱ ནཱམ བཧིཕེགྒཱུ ཨནྟོསཱརཱ. ཏིཎཱནི ཙ རུཀྑཱ ཙ ཏིཎརུཀྑཱ. ཏེ ཨུཔཡོགབཧུཝཙནེན དསྶེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཏིཎརུཀྑེཔི ཛཱནཱཐཱ’’ཏི. ན ཙཱཔི པཊིཛཱནརེཏི ‘‘མཡཾ ཏིཎཱ, མཡཾ རུཀྑཱ’’ཏི ཨེཝམྤི ན པཊིཛཱནནྟི. ལིངྒཾ ཛཱཏིམཡནྟི ཨཔཊིཛཱནནྟཱནམྤི ཙ ཏེསཾ ཛཱཏིམཡམེཝ སཎྛཱནཾ ཨཏྟནོ མཱུལབྷཱུཏཏིཎཱདིསདིསམེཝ ཧོཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? ཨཉྙམཉྙཱ ཧི ཛཱཏིཡོ, ཡསྨཱ ཨཉྙཱ ཏིཎཛཱཏི, ཨཉྙཱ རུཀྑཛཱཏི; ཏིཎེསུཔི ཨཉྙཱ ཏཱལཛཱཏི, ཨཉྙཱ ནཱལི༹ཀེརཛཱཏཱིཏི ཨེཝཾ ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ.

ཏེན ཀིཾ དཱིཔེཏི? ཡཾ ཛཱཏིཝསེན ནཱནཱ ཧོཏི, ཏཾ ཨཏྟནོ པཊིཉྙཾ པརེསཾ ཝཱ ཨུཔདེསཾ ཝིནཱཔི ཨཉྙཛཱཏིཏོ ཝིསེསེན གཡ྄ཧཏི. ཡདི ཙ ཛཱཏིཡཱ བྲཱཧྨཎོ བྷཝེཡྻ, སོཔི ཨཏྟནོ པཊིཉྙཾ པརེསཾ ཝཱ ཨུཔདེསཾ ཝིནཱ ཁཏྟིཡཏོ ཝེསྶསུདྡཏོ ཝཱ ཝིསེསེན གཡ྄ཧེཡྻ, ན ཙ གཡ྄ཧཏི, ཏསྨཱ ན ཛཱཏིཡཱ བྲཱཧྨཎོཏི. པརཏོ པན ‘‘ཡཐཱ ཨེཏཱསུ ཛཱཏཱིསཱུ’’ཏི ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ ཨེཏམཏྠཾ ཝཙཱིབྷེདེནེཝ ཨཱཝིཀརིསྶཏི.

༦༠༨. ཨེཝཾ ཨནུཔཱདིནྣེསུ ཛཱཏིབྷེདཾ དསྶེཏྭཱ ཨུཔཱདིནྣེསུ ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཏཏོ ཀཱིཊེ’’ཏི ཨེཝམཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཀཱིཊཱཏི ཀིམཡོ. པཊངྒཱཏི པཊངྒཱཡེཝ. ཡཱཝ ཀུནྠཀིཔིལླིཀེཏི ཀུནྠཀིཔིལླིཀཾ པརིཡནྟཾ ཀཏྭཱཏི ཨཏྠོ.

༦༠༩. ཁུདྡཀེཏི ཀཱལ༹ཀཀཎྜཀཱདཡོ. མཧལླཀེཏི སསབིལཱ༹རཱདཡོ. སབྦེ ཧི ཏེ ཨནེཀཝཎྞཱ.

༦༡༠. པཱདཱུདརེཏི ཨུདརཔཱདེ, ཨུདརཾཡེཝ ཡེསཾ པཱདཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དཱིགྷཔིཊྛིཀེཏི སཔྤཱནཉྷི སཱིསཏོ ཡཱཝ ནངྒུཊྛཱ པིཊྛི ཨེཝ ཧོཏི, ཏེན ཏེ ‘‘དཱིགྷཔིཊྛིཀཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཏེཔི ཨནེཀཔྤཀཱརཱ ཨཱསཱིཝིསཱདིབྷེདེན.

༦༡༡. ཨོདཀེཏི ཨུདཀམྷི ཛཱཏེ. མཙྪཱཔི ཨནེཀཔྤཀཱརཱ རོཧིཏམཙྪཱདིབྷེདེན.

༦༡༢. པཀྑཱིཏི སཀུཎེ. ཏེ ཧི པཀྑཱནཾ ཨཏྠིཏཱཡ ‘‘པཀྑཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི. པཏྟེཧི ཡནྟཱིཏི པཏྟཡཱནཱ. ཝེཧཱསེ གཙྪནྟཱིཏི ཝིཧངྒམཱ. ཏེཔི ཨནེཀཔྤཀཱརཱ ཀཱཀཱདིབྷེདེན.

༦༡༣. ཨེཝཾ ཐལཛལཱཀཱསགོཙརཱནཾ པཱཎཱནཾ ཛཱཏིབྷེདཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཡེནཱདྷིཔྤཱཡེན ཏཾ དསྶེསི, ཏཾ ཨཱཝིཀརོནྟོ ‘‘ཡཐཱ ཨེཏཱསཱུ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ སངྑེཔཏོ པུབྦེ ཝུཏྟཱདྷིཔྤཱཡཝཎྞནཱཝསེནེཝ ཝེདིཏབྦོ.

༦༡༤-༦. ཝིཏྠཱརཏོ པནེཏྠ ཡཾ ཝཏྟབྦཾ, ཏཾ སཡམེཝ དསྶེནྟོ ‘‘ན ཀེསེཧཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྲཱཡཾ ཡོཛནཱ – ཡཾ ཝུཏྟཾ ‘‘ནཏྠི མནུསྶེསུ ལིངྒཾ ཛཱཏིམཡཾ པུཐཱུ’’ཏི, ཏཾ ཨེཝཾ ནཏྠཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. སེཡྻཐིདཾ, ན ཀེསེཧཱིཏི. ན ཧི ‘‘བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨཱིདིསཱ ཀེསཱ ཧོནྟི, ཁཏྟིཡཱནཾ ཨཱིདིསཱ’’ཏི ནིཡམོ ཨཏྠི ཡཐཱ ཧཏྠིཨསྶམིགཱདཱིནནྟི ཨིམིནཱ ནཡེན སབྦཾ ཡོཛེཏབྦཾ. ལིངྒཾ ཛཱཏིམཡཾ ནེཝ, ཡཐཱ ཨཉྙཱསུ ཛཱཏིསཱུཏི ཨིདཾ པན ཝུཏྟསྶེཝཏྠསྶ ནིགམནནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཏསྶ ཡོཛནཱ – ཏདེཝ ཡསྨཱ ཨིམེཧི ཀེསཱདཱིཧི ནཏྠི མནུསྶེསུ ལིངྒཾ ཛཱཏིམཡཾ པུཐུ, ཏསྨཱ ཝེདིཏབྦམེཏཾ ‘‘བྲཱཧྨཎཱདིབྷེདེསུ མནུསྶེསུ ལིངྒཾ ཛཱཏིམཡཾ ནེཝ ཡཐཱ ཨཉྙཱསུ ཛཱཏཱིསཱུ’’ཏི.

༦༡༧. ཨིདཱནི ཨེཝཾ ཛཱཏིབྷེདེ ཨསནྟེཔི བྲཱཧྨཎོ ཁཏྟིཡོཏི ཨིདཾ ནཱནཏྟཾ ཡཐཱ ཛཱཏཾ, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘པཙྩཏྟ’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཨེཏཾ ཏིརཙྪཱནཱནཾ ཝིཡ ཡོནིསིདྡྷམེཝ ཀེསཱདིསཎྛཱནཱནཏྟཾ མནུསྶེསུ བྲཱཧྨཎཱདཱིནཾ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ སརཱིརེསུ ན ཝིཛྫཏི. ཨཝིཛྫམཱནེཔི པན ཨེཏསྨིཾ ཡདེཏཾ བྲཱཧྨཎོ ཁཏྟིཡོཏི ནཱནཏྟཝིདྷཱནཔརིཡཱཡཾ ཝོཀཱརཾ, ཏཾ ཝོཀཱརཉྩ མནུསྶེསུ སམཉྙཱཡ པཝུཙྩཏི, ཝོཧཱརམཏྟེན ཝུཙྩཏཱིཏི.

༦༡༩-༦༢༥. ཨེཏྟཱཝཏཱ བྷགཝཱ བྷཱརདྭཱཛསྶ ཝཱདཾ ནིགྒཧེཏྭཱ ཨིདཱནི ཡདི ཛཱཏིཡཱ བྲཱཧྨཎོ བྷཝེཡྻ, ཨཱཛཱིཝསཱིལཱཙཱརཝིཔནྣོཔི བྲཱཧྨཎོ བྷཝེཡྻ. ཡསྨཱ པན པོརཱཎཱ བྲཱཧྨཎཱ ཏསྶ བྲཱཧྨཎབྷཱཝཾ ན ཨིཙྪནྟི ལོཀེ ཙ ཨཉྙེཔི པཎྜིཏམནུསྶཱ, ཏསྨཱ ཝཱསེཊྛསྶ ཝཱདཔགྒཧཎཏྠཾ ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཡོ ཧི ཀོཙི མནུསྶེསཱུ’’ཏིཨཱདིཀཱ ཨཊྛ གཱཐཱཡོ ཨཱཧ. ཏཏྠ གོརཀྑནྟི ཁེཏྟརཀྑཾ, ཀསིཀམྨནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཐཝཱི ཧི ‘‘གོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏཔྤབྷེདོ ཙ ཁེཏྟཾ. པུཐུསིཔྤེནཱཏི ཏནྟཝཱཡཀམྨཱདིནཱནཱསིཔྤེན. ཝོཧཱརནྟི ཝཎིཛྫཾ. པརཔེསྶེནཱཏི པརེསཾ ཝེཡྻཱཝཙྩེན. ཨིསྶཏྠནྟི ཨཱཝུདྷཛཱིཝིཀཾ, ཨུསུཉྩ སཏྟིཉྩཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པོརོཧིཙྩེནཱཏི པུརོཧིཏཀམྨེན.

༦༢༦. ཨེཝཾ བྲཱཧྨཎསམཡེན ཙ ལོཀཝོཧཱརེན ཙ ཨཱཛཱིཝསཱིལཱཙཱརཝིཔནྣསྶ ཨབྲཱཧྨཎབྷཱཝཾ སཱདྷེཏྭཱ ཨེཝཾ སནྟེ ན ཛཱཏིཡཱ བྲཱཧྨཎོ, གུཎེཧི པན བྲཱཧྨཎོ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཡཏྠ ཡཏྠ ཀུལེ ཛཱཏོ ཡོ གུཎཝཱ, སོ བྲཱཧྨཎོ, ཨཡམེཏྠ ཉཱཡོཏི ཨེཝམེཏཾ ཉཱཡཾ ཨཏྠཏོ ཨཱཔཱདེཏྭཱ པུན ཏདེཝ ཉཱཡཾ ཝཙཱིབྷེདེན པཀཱསེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ན ཙཱཧཾ བྲཱཧྨཎཾ བྲཱུམཱི’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – ཨཧཾ པན ཡྭཱཡཾ ཙཏཱུསུ ཡོནཱིསུ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཛཱཏོ, ཏཏྲཱཔི ཝཱ ཝིསེསེན ཡོ བྲཱཧྨཎསམཉྙིཏཱཡ མཱཏརི སམྦྷཱུཏོ, ཏཾ ཡོནིཛཾ མཏྟིསམྦྷཝཾ ཡཱ ཙཱཡཾ ‘‘ཨུབྷཏོ སུཛཱཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༡.༣༠༣; མ. ནི. ༢.༤༢༤) ནཡེན བྲཱཧྨཎེཧི བྲཱཧྨཎསྶ པརིསུདྡྷཨུཔྤཏྟིམགྒསངྑཱཏཱ ཡོནི ཀཐཱིཡཏི, ‘‘སཾསུདྡྷགཧཎིཀོ’’ཏི ཨིམིནཱ ཙ མཱཏུསམྤཏྟི, ཏཏོཔི ཛཱཏསམྦྷཱུཏཏྟཱ ‘‘ཡོནིཛོ མཏྟིསམྦྷཝོ’’ཏི ཙ ཝུཙྩཏི, ཏམྤི ཡོནིཛཾ མཏྟིསམྦྷཝཾ ཨིམིནཱ ཙ ཡོནིཛམཏྟིསམྦྷཝམཏྟེན བྲཱཧྨཎཾ ན བྲཱུམི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ‘‘བྷོ བྷོ’’ཏི ཝཙནམཏྟེན ཨཉྙེཧི སཀིཉྩནེཧི ཝིསིཊྛཏྟཱ བྷོཝཱདཱི ནཱམ སོ ཧོཏི, སཙེ ཧོཏི སཀིཉྩནོ. ཡོ པནཱཡཾ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཀུལེ ཛཱཏོཔི རཱགཱདིཀིཉྩནཱབྷཱཝེན ཨཀིཉྩནོ, སབྦགཧཎཔཊིནིསྶགྒེན ཙ ཨནཱདཱནོ, ཨཀིཉྩནཾ ཨནཱདཱནཾ ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ བཱཧིཏཔཱཔོཏི.

༦༢༧. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ – ‘‘སབྦསཾཡོཛནཾ ཚེཏྭཱ’’ཏིཨཱདིཀཱ སཏྟཝཱིསཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ སབྦསཾཡོཛནནྟི དསཝིདྷཾ སཾཡོཛནཾ. ན པརིཏསྶཏཱིཏི ཏཎྷཱཡ ན ཏསྶཏི. ཏམཧནྟི ཏཾ ཨཧཾ རཱགཱདཱིནཾ སངྒཱནཾ ཨཏིཀྐནྟཏྟཱ སངྒཱཏིགཾ, ཙཏུནྣམྤི ཡོགཱནཾ ཨབྷཱཝེན ཝིསཾཡུཏྟཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༢༨. ནདྡྷིནྟི ནཡ྄ཧནབྷཱཝེན པཝཏྟཾ ཀོདྷཾ. ཝརཏྟནྟི བནྡྷནབྷཱཝེན པཝཏྟཾ ཏཎྷཾ. སནྡཱནཾ སཧནུཀྐམནྟི ཨནུསཡཱནུཀྐམསཧིཏཾ དྭཱསཊྛིདིཊྛིསནྡཱནཾ, ཨིདཾ སབྦམྤི ཚིནྡིཏྭཱ ཋིཏཾ ཨཝིཛྫཱཔལིགྷསྶ ཨུཀྑིཏྟཏྟཱ ཨུཀྑིཏྟཔལིགྷཾ ཙཏུནྣཾ སཙྩཱནྣཾ བུདྡྷཏྟཱ བུདྡྷཾ ཨཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༢༩. ཨདུཊྛོཏི ཨེཝཾ དསཧི ཨཀྐོསཝཏྠཱུཧི ཨཀྐོསཉྩ པཱཎིཨཱདཱིཧི པོཐནཉྩ ཨནྡུབནྡྷནཱདཱིཧི བནྡྷནཉྩ ཡོ ཨཀུདྡྷམཱནསོ ཧུཏྭཱ ཨདྷིཝཱསེསི, ཁནྟིབལེན སམནྣཱགཏཏྟཱ ཁནྟཱིབལཾ, པུནཔྤུནཾ ཨུཔྤཏྟིཡཱ ཨནཱིཀབྷཱུཏེན ཏེནེཝ ཁནྟཱིབལཱནཱིཀེན སམནྣཱགཏཏྟཱ བལཱནཱིཀཾ ཏཾ ཨེཝརཱུཔཾ ཨཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༣༠. ཝཏནྟནྟི དྷུཏཝཏེན སམནྣཱགཏཾ, ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལེན སཱིལཝནྟཾ, ཏཎྷཱཨུསྶདཱབྷཱཝེན ཨནུསྶདཾ, ཚལི༹ནྡྲིཡདམནེན དནྟཾ, ཀོཊིཡཾ ཋིཏེན ཨཏྟབྷཱཝེན ཨནྟིམསཱརཱིརཾ ཏམཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༣༡. ཡོ ན ལིམྤཏཱིཏི ཨེཝམེཝ ཡོ ཨབྦྷནྟརེ དུཝིདྷེཔི ཀཱམེ ན ལིམྤཏི, ཏསྨིཾ ཀཱམེ ན སཎྛཱཏི, ཏམཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༣༢. དུཀྑསྶཱཏི ཁནྡྷདུཀྑསྶ. པནྣབྷཱརནྟི ཨོཧིཏཀྑནྡྷབྷཱརཾ ཙཏཱུཧི ཡོགེཧི སབྦཀིལེསེཧི ཝཱ ཝིསཾཡུཏྟཾ ཏམཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༣༣. གམྦྷཱིརཔཉྙནྟི གམྦྷཱིརེསུ ཁནྡྷཱདཱིསུ པཝཏྟཱཡ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏཾ, དྷམྨོཛཔཉྙཱཡ མེདྷཱཝིཾ, ‘‘ཨཡཾ དུགྒཏིཡཱ, ཨཡཾ སུགཏིཡཱ, ཨཡཾ ནིབྦཱནསྶ མགྒོ, ཨཡཾ ཨམགྒོ’’ཏི ཨེཝཾ མགྒེ ཨམགྒེ ཙ ཚེཀཏཱཡ མགྒཱམགྒསྶ ཀོཝིདཾ, ཨརཧཏྟསངྑཱཏཾ ཨུཏྟམཏྠམནུཔྤཏྟཾ ཏམཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༣༤. ཨསཾསཊྛནྟི དསྶནསཝནསམུལླཱཔཔརིབྷོགཀཱཡསཾསགྒཱནཾ ཨབྷཱཝེན ཨསཾསཊྛཾ. ཨུབྷཡནྟི གིཧཱིཧི ཙ ཨནགཱརེཧི ཙཱཏི ཨུབྷཡེཧིཔི ཨསཾསཊྛཾ. ཨནོཀསཱརིནྟི ཨནཱལཡཙཱརིཾ, ཏཾ ཨེཝརཱུཔཾ ཨཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༣༥. ནིདྷཱཡཱཏི ནིཀྑིཔིཏྭཱ ཨོརོཔེཏྭཱ. ཏསེསུ ཐཱཝརེསུ ཙཱཏི ཏཎྷཱཏཱསེན ཏསེསུ ཏཎྷཱབྷཱཝེན ཐིརཏཱཡ ཐཱཝརེསུ. ཡོ ན ཧནྟཱིཏི ཡོ ཨེཝཾ སབྦསཏྟེསུ ཝིགཏཔཊིགྷཏཱཡ ནིཀྑིཏྟདཎྜོ ནེཝ ཀཉྩི སཡཾ ཧནཏི, ན ཨཉྙེན གྷཱཏེཏི, ཏམཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༣༦. ཨཝིརུདྡྷནྟི ཨཱགྷཱཏཝསེན ཝིརུདྡྷེསུཔི ལོཀིཡམཧཱཛནེསུ ཨཱགྷཱཏཱབྷཱཝེན ཨཝིརུདྡྷཾ, ཧཏྠགཏེ དཎྜེ ཝཱ སཏྠེ ཝཱ ཨཝིཛྫམཱནེཔི པརེསཾ པཧཱརདཱནཏོ ཨཝིརཏཏྟཱ ཨཏྟདཎྜེསུ ཛནེསུ ནིབྦུཏཾ ནིཀྑིཏྟདཎྜཾ, པཉྩནྣཾ ཁནྡྷཱནཾ ‘‘ཨཧཾ མམ’’ནྟི གཧིཏཏྟཱ སཱདཱནེསུ, ཏསྶ གཧཎསྶ ཨབྷཱཝེན ཨནཱདཱནཾ ཏཾ ཨེཝརཱུཔཾ ཨཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༣༧. ཨཱརགྒཱཏི ཡསྶེཏེ རཱགཱདཡོ ཨཡཉྩ པརགུཎམཀྑཎལཀྑཎོ མཀྑོ ཨཱརགྒཱ སཱསཔོ ཝིཡ པཔཏིཏོ, ཡཐཱ སཱསཔོ ཨཱརགྒེ ན སནྟིཊྛཏི, ཨེཝཾ ཙིཏྟེ ན ཏིཊྛཏི, ཏམཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༣༨. ཨཀཀྐསནྟི ཨཕརུསཾ. ཝིཉྙཱཔནིནྟི ཨཏྠཝིཉྙཱཔནིཾ. སཙྩནྟི བྷཱུཏཾ. ནཱབྷིསཛེཏི ཡཱཡ གིརཱཡ ཨཉྙཾ ཀུཛ྄ཛྷཱཔནཝསེན ན ལགྒཱཔེཡྻ. ཁཱིཎཱསཝོ ནཱམ ཨེཝརཱུཔམེཝ གིརཾ བྷཱསེཡྻ. ཏསྨཱ ཏམཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༣༩. སཱཊཀཱབྷརཎཱདཱིསུ དཱིགྷཾ ཝཱ རསྶཾ ཝཱ, མཎིམུཏྟཱདཱིསུ ཨཎུཾ ཝཱ ཐཱུལཾ ཝཱ མཧགྒྷཨཔྤགྒྷཝསེན སུབྷཾ ཝཱ ཨསུབྷཾ ཝཱ ཡོ པུགྒལོ ཨིམསྨིཾ ལོཀེ པརཔརིགྒཧིཏཾ ནཱདིཡཏི, ཏམཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༤༠. ནིརཱསཱསནྟི ནིཏྟཎྷཾ. ཝིསཾཡུཏྟནྟི སབྦཀིལེསེཧི ཝིཡུཏྟཾ ཏམཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༤༡. ཨཱལཡཱཏི ཏཎྷཱ. ཨཉྙཱཡ ཨཀཐཾཀཐཱིཏི ཨཊྛ ཝཏྠཱུནི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཛཱནིཏྭཱ ཨཊྛཝཏྠུཀཱཡ ཝིཙིཀིཙྪཱཡ ནིབྦིཙིཀིཙྪོ. ཨམཏོགདྷམནུཔྤཏྟནྟི ཨམཏཾ ནིབྦཱནཾ ཨོགཧེཏྭཱ ཨནུཔྤཏྟཾ ཏམཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༤༢. ཨུབྷོཏི དྭེཔི པུཉྙཱནི པཱཔཱནི ཙ ཚཌྜེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སངྒནྟི རཱགཱདིབྷེདཾ སངྒཾ. ཨུཔཙྩགཱཏི ཨཏིཀྐནྟོ. ཏམཧཾ ཝཊྚམཱུལསོཀེན ཨསོཀཾ, ཨབྦྷནྟརེ རཱགརཛཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝེན ཝིརཛཾ, ནིརུཔཀྐིལེསཏཱཡ སུདྡྷཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༤༣. ཝིམལནྟི ཨབྦྷཱདིམལཝིརཧིཏཾ. སུདྡྷནྟི ནིརུཔཀྐིལེསཾ. ཝིཔྤསནྣནྟི པསནྣཙིཏྟཾ. ཨནཱཝིལནྟི ཀིལེསཱཝིལཏྟཝིརཧིཏཾ. ནནྡཱིབྷཝཔརིཀྑཱིཎནྟི ཏཱིསུ བྷཝེསུ པརིཀྑཱིཎཏཎྷཾ ཏམཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༤༤. ཡོ བྷིཀྑུ ཨིམཾ རཱགཔལིཔཐཉྩེཝ ཀིལེསདུགྒཉྩ སཾསཱརཝཊྚཉྩ ཙཏུནྣཾ སཙྩཱནཾ ཨཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷནཀམོཧཉྩ ཨཏཱིཏོ, ཙཏྟཱརོ ཨོགྷེ ཏིཎྞོ ཧུཏྭཱ པཱརཾ ཨནུཔྤཏྟོ, དུཝིདྷེན ཛྷཱནེན ཛྷཱཡཱི, ཏཎྷཱཡ ཨབྷཱཝེན ཨནེཛོ, ཀཐཾཀཐཱཡ ཨབྷཱཝེན ཨཀཐཾཀཐཱི, ཨུཔཱདཱནཱནཾ ཨབྷཱཝེན ཨནུཔཱདིཡིཏྭཱ ཀིལེསནིབྦཱནེན ནིབྦུཏོ, ཏམཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༤༥. ཡོ པུགྒལོ, ཨིདྷ ལོཀེ, ཨུབྷོཔི ཀཱམེ ཧིཏྭཱ ཨནཱགཱརོ ཧུཏྭཱ པརིབྦཛཏི, ཏཾ པརིཀྑཱིཎཀཱམཉྩེཝ པརིཀྑཱིཎབྷཝཉྩ ཨཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༤༦. ཡོ ཨིདྷ ལོཀེ ཚདྭཱརིཀཾ ཏཎྷཾ ཛཧིཏྭཱ གྷརཱཝཱསེན ཨནཏྠིཀོ ཨནཱགཱརོ ཧུཏྭཱ པརིབྦཛཏི, ཏཎྷཱཡ ཙེཝ བྷཝསྶ ཙ པརིཀྑཱིཎཏྟཱ ཏཎྷཱབྷཝཔརིཀྑཱིཎཾ ཏམཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༤༧. མཱནུསཀཾ ཡོགནྟི མཱནུསཀཾ ཨཱཡུཉྩེཝ པཉྩཝིདྷཀཱམགུཎེ ཙ. དིབྦཡོགེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨུཔཙྩགཱཏི ཡོ མཱནུསཀཾ ཡོགཾ ཧིཏྭཱ དིབྦཾ ཨཏིཀྐནྟོ, ཏཾ སབྦེཧི ཙཏཱུཧི ཡོགེཧི ཝིསཾཡུཏྟཾ ཨཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༤༨. རཏིནྟི པཉྩཀཱམགུཎརཏིཾ. ཨརཏིནྟི ཨརཉྙཝཱསེ ཨུཀྐཎྛིཏཏྟཾ. སཱིཏིབྷཱུཏནྟི ནིབྦུཏཾ, ནིརུཔདྷིནྟི ནིརུཔཀྐིལེསཾ, ཝཱིརནྟི ཏཾ ཨེཝརཱུཔཾ སབྦཾ ཁནྡྷལོཀཾ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཋིཏཾ ཝཱིརིཡཝནྟཾ ཨཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༤༩. ཡོ ཝེདཱིཏི ཡོ སཏྟཱནཾ སབྦཱཀཱརེན ཙུཏིཉྩ པཊིསནྡྷིཉྩ པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ ཛཱནཱཏི, ཏམཧཾ ཨལགྒཏཱཡ ཨསཏྟཾ, པཊིཔཏྟིཡཱ སུཊྛུ གཏཏྟཱ སུགཏཾ, ཙཏུནྣཾ སཙྩཱནཾ བུདྡྷཏཱཡ བུདྡྷཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༥༠. ཡསྶཱཏི ཡསྶེཏེ དེཝཱདཡོ གཏིཾ ན ཛཱནནྟི, ཏམཧཾ ཨཱསཝཱནཾ ཁཱིཎཏཱཡ ཁཱིཎཱསཝཾ, ཀིལེསེཧི ཨཱརཀཏྟཱ ཨརཧནྟཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༥༡. པུརེཏི ཨཏཱིཏཀྑནྡྷེསུ. པཙྪཱཏི ཨནཱགཏེསུ. མཛ྄ཛྷེཏི པཙྩུཔྤནྣེསུ. ཀིཉྩནནྟི ཡསྶེཏེསུ ཋཱནེསུ ཏཎྷཱགཱཧསངྑཱཏཾ ཀིཉྩནཾ ནཏྠི. ཏམཧཾ རཱགཀིཉྩནཱདཱིཧི ཨཀིཉྩནཾ. ཀསྶཙི གཧཎསྶ ཨབྷཱཝེན ཨནཱདཱནཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༥༢. ཨཙྪམྦྷིཏཏྟེན ཨུསབྷསདིསཏཱཡ ཨུསབྷཾ, ཨུཏྟམཊྛེན པཝརཾ, ཝཱིརིཡསམྤཏྟིཡཱ ཝཱིརཾ, མཧནྟཱནཾ སཱིལཀྑནྡྷཱདཱིནཾ ཨེསིཏཏྟཱ མཧེསིཾ, ཏིཎྞཾ མཱརཱནཾ ཝིཛིཏཏྟཱ ཝིཛིཏཱཝིནཾ, ནིནྷཱཏཀིལེསཏཱཡ ནྷཱཏཀཾ, ཙཏུསཙྩབུདྡྷཏཱཡ བུདྡྷཾ ཏཾ ཨེཝརཱུཔཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༥༣. ཡོ པུབྦེནིཝཱསཾ པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ ཛཱནཱཏི, ཚབྦཱིསཏིདེཝལོཀབྷེདཾ སགྒཾ, ཙཏུབྦིདྷཾ ཨཔཱཡཉྩ དིབྦཙཀྑུནཱ པསྶཏི, ཨཐོ ཛཱཏིཀྑཡསངྑཱཏཾ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ, ཏམཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༥༤. ཨེཝཾ བྷགཝཱ གུཎཏོ བྲཱཧྨཎཾ ཝཏྭཱ ‘‘ཡེ ‘ཛཱཏིཏོ བྲཱཧྨཎོ’ཏི ཨབྷིནིཝེསཾ ཀརོནྟི, ཏེ ཨིདཾ ཝོཧཱརམཏྟཾ ཨཛཱནནྟཱ, སཱ ཙ ནེསཾ དིཊྛི དུདྡིཊྛཱི’’ཏི དསྶེནྟོ ‘‘སམཉྙཱ ཧེསཱ’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ‘‘ཡདིདཾ བྲཱཧྨཎོ ཁཏྟིཡོ བྷཱརདྭཱཛོ ཝཱསེཊྛོ’’ཏི ནཱམགོཏྟཾ པཀཔྤིཏཾ, སམཉྙཱ ཧེསཱ ལོཀསྨིཾ, པཉྙཏྟིཝོཧཱརམཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ སམྨུཙྩཱ སམུདཱགཏཾ སམནུཉྙཱཡ ཨཱགཏཾ. ཏཉྷི ཏཏྠ ཏཏྠ ཛཱཏཀཱལེཡེཝསྶ ཉཱཏིསཱལོཧིཏེཧི པཀཔྤིཏཾ ཀཏཾ. ནོ ཙེཏཾ ཨེཝཾ པཀཔྤེཡྻུཾ, ན ཀོཙི ཀཉྩི དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ བྲཱཧྨཎོ’’ཏི ཝཱ ‘‘བྷཱརདྭཱཛོ’’ཏི ཝཱ ཛཱནེཡྻ.

༦༥༥. ཨེཝཾ པཀཔྤིཏཉྩེཏཾ དཱིགྷརཏྟམནུསཡིཏཾ དིཊྛིགཏམཛཱནཏཾ, ‘‘པཀཔྤིཏཾ ནཱམགོཏྟཾ, ནཱམགོཏྟམཏྟམེཏཾ སཾཝོཧཱརཏྠཾ པཀཔྤིཏ’’ནྟི ཨཛཱནནྟཱནཾ སཏྟཱནཾ ཧདཡེ དཱིགྷརཏྟཾ དིཊྛིགཏམནུསཡིཏཾ, ཏསྶ ཨནུསཡིཏཏྟཱ ཏཾ ནཱམགོཏྟཾ ཨཛཱནནྟཱ ཏེ པབྲུཝནྟི ‘‘ཛཱཏིཡཱ ཧོཏི བྲཱཧྨཎོ’’ཏི, ཨཛཱནནྟཱཡེཝ ཨེཝཾ ཝདནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༦༥༦-༧. ཨེཝཾ ‘‘ཡེ ‘ཛཱཏིཏོ བྲཱཧྨཎོ’ཏི ཨབྷིནིཝེསཾ ཀརོནྟི, ཏེ ཨིདཾ ཝོཧཱརམཏྟམཛཱནནྟཱ, སཱ ཙ ནེསཾ དིཊྛི དུདྡིཊྛཱི’’ཏི དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ནིཔྤརིཡཱཡམེཝ ཛཱཏིཝཱདཾ པཊིཀྑིཔནྟོ ཀམྨཝཱདཉྩ ནིརོཔེནྟོ ‘‘ན ཛཙྩཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ‘‘ཀམྨུནཱ བྲཱཧྨཎོ ཧོཏི, ཀམྨུནཱ ཧོཏི ཨབྲཱཧྨཎོ’’ཏི ཨིམིསྶཱ ཨུཔཌྜྷགཱཐཱཡ ཨཏྠཝིཏྠཱརཎཏྠཾ ‘‘ཀསྶཀོ ཀམྨུནཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཀམྨུནཱཏི པཙྩུཔྤནྣེན ཀསིཀམྨཱདིནིབྦཏྟཀཙེཏནཱཀམྨུནཱ.

༦༥༩. པཊིཙྩསམུཔྤཱདདསྶཱཏི ‘‘ཨིམིནཱ པཙྩཡེན ཨེཝཾ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ པཊིཙྩསམུཔྤཱདདསྶཱཝིནོ. ཀམྨཝིཔཱཀཀོཝིདཱཏི སམྨཱནཱཝམཱནཱརཧེ ཀུལེ ཀམྨཝསེན ཨུཔྤཏྟི ཧོཏི, ཨཉྙཱཔི ཧཱིནཔཎཱིཏཏཱ ཧཱིནཔཎཱིཏེ ཀམྨེ ཝིཔཙྩམཱནེ ཧོཏཱིཏི ཨེཝཾ ཀམྨཝིཔཱཀཀུསལཱ.

༦༦༠. ‘‘ཀམྨུནཱཝཏྟཏཱི’’ཏི གཱཐཱཡ པན ‘‘ལོཀོ’’ཏི ཝཱ ‘‘པཛཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘སཏྟཱ’’ཏི ཝཱ ཨེཀོཡེཝ ཨཏྠོ, ཝཙནམཏྟམེཝ ནཱནཾ. པུརིམཔདེན ཙེཏྠ ‘‘ཨཏྠི བྲཧྨཱ མཧཱབྲཧྨཱ…པེ… སེཊྛོ སཛིཏཱ ཝསཱི པིཏཱ བྷཱུཏབྷབྱཱན’’ནྟི (དཱི. ནི. ༡.༤༢) ཨིམིསྶཱ དིཊྛིཡཱ ནིསེདྷོ ཝེདིཏབྦོ. ཀམྨུནཱ ཧི ཝཏྟཏི ཏཱསུ ཏཱསུ གཏཱིསུ ཨུཔྤཛྫཏི ལོཀོ, ཏསྶ ཀོ སཛིཏཱཏི? དུཏིཡེན ‘‘ཨེཝཾ ཀམྨུནཱ ཨུཔྤནྣོཔི ཙ པཝཏྟིཡམྤི ཨཏཱིཏཔཙྩུཔྤནྣབྷེདེན ཀམྨུནཱ ཨེཝ པཝཏྟཏི, སུཁདུཀྑཱནི པཙྩནུབྷོནྟོ ཧཱིནཔཎཱིཏཱདིབྷཱཝཾ ཨཱཔཛྫནྟོ པཝཏྟཏཱི’’ཏི དསྶེཏི. ཏཏིཡེན ཏམེཝཏྠཾ ནིགམེཏི ‘‘ཨེཝཾ སབྦཐཱཔི ཀམྨནིབནྡྷནཱ སཏྟཱ ཀམྨེནེཝ བདྡྷཱ ཧུཏྭཱ པཝཏྟནྟི, ན ཨཉྙཐཱ’’ཏི. ཙཏུཏྠེན ཏམཏྠཾ ཨུཔམཱཡ ཝིབྷཱཝེཏི རཐསྶཱཎཱིཝ ཡཱཡཏོཏི. ཡཐཱ རཐསྶ ཡཱཡཏོ ཨཱཎི ནིབནྡྷནཾ ཧོཏི, ན ཏཱཡ ཨནིབདྡྷོ ཡཱཏི, ཨེཝཾ ལོཀསྶ ཨུཔྤཛྫཏོ ཙ པཝཏྟཏོ ཙ ཀམྨཾ ནིབནྡྷནཾ, ན ཏེན ཨནིབདྡྷོ ཨུཔྤཛྫཏི ནཔྤཝཏྟཏི.

༦༦༡. ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཨེཝཾ ཀམྨནིབནྡྷནོ ལོཀོ, ཏསྨཱ སེཊྛེན ཀམྨུནཱ སེཊྛབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཏཔེནཱ’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ ཏཔེནཱཏི ཨིནྡྲིཡསཾཝརེན. བྲཧྨཙརིཡེནཱཏི སིཀྑཱནིསྶིཏེན ཝུཏྟཱཝསེསསེཊྛཙརིཡེན. སཾཡམེནཱཏི སཱིལེན. དམེནཱཏི པཉྙཱཡ. ཨེཏེན སེཊྛཊྛེན བྲཧྨབྷཱུཏེན ཀམྨུནཱ བྲཱཧྨཎོ ཧོཏི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཨེཏཾ བྲཱཧྨཎམུཏྟམཾ, ཡསྨཱ ཨེཏཾ ཀམྨཾ ཨུཏྟམོ བྲཱཧྨཎབྷཱཝོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ‘‘བྲཧྨཱན’’ནྟིཔི པཱཋོ, ཏསྶཏྠོ – བྲཧྨཾ ཨཱནེཏཱིཏི བྲཧྨཱནཾ, བྲཧྨབྷཱཝཾ ཨཱནེཏི ཨཱཝཧཏི དེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༦༦༢. དུཏིཡགཱཐཱཡ སནྟོཏི སནྟཀིལེསོ. བྲཧྨཱ སཀྐོཏི བྲཧྨཱ ཙ སཀྐོ ཙ. ཡོ ཨེཝརཱུཔོ, སོ ན ཀེཝལཾ བྲཱཧྨཎོ, ཨཔིཙ ཁོ བྲཧྨཱ ཙ སཀྐོ ཙ སོ ཝིཛཱནཏཾ པཎྜིཏཱནཾ, ཨེཝཾ ཝཱསེཊྛ ཛཱནཱཧཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཝཱསེཊྛསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. ཀོཀཱལིཀསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ མེ སུཏནྟི ཀོཀཱལིཀསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨིམསྶ སུཏྟསྶ ཨུཔྤཏྟི ཨཏྠཝཎྞནཱཡམེཝ ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི. ཨཏྠཝཎྞནཱཡ ཙསྶ ཨེཝཾ མེ སུཏནྟིཨཱདི ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨཐ ཁོ ཀོཀཱལིཀོཏི ཨེཏྠ པན ཀོ ཨཡཾ ཀོཀཱལིཀོ, ཀསྨཱ ཙ ཨུཔསངྐམཱིཏི? ཝུཙྩཏེ – ཨཡཾ ཀིར ཀོཀཱལིཀརཊྛེ ཀོཀཱལིཀནགརེ ཀོཀཱལིཀསེཊྛིསྶ པུཏྟོ པབྦཛིཏྭཱ པིཏརཱ ཀཱརཱཔིཏེ ཝིཧཱརེཡེཝ པཊིཝསཏི ‘‘ཙཱུལ༹ཀོཀཱལིཀོ’’ཏི ནཱམེན, ན དེཝདཏྟསྶ སིསྶོ. སོ ཧི བྲཱཧྨཎཔུཏྟོ ‘‘མཧཱཀོཀཱལིཀོ’’ཏི པཉྙཱཡི.

བྷགཝཏི ཀིར སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརནྟེ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ པཉྩམཏྟེཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ ཛནཔདཙཱརིཀཾ ཙརམཱནཱ ཨུཔཀཊྛཱཡ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཱཡ ཝིཝེཀཝཱསཾ ཝསིཏུཀཱམཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨུཡྻོཛེཏྭཱ ཨཏྟནོ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཏསྨིཾ ཛནཔདེ ཏཾ ནགརཾ པཏྭཱ ཏཾ ཝིཧཱརཾ ཨགམཾསུ. ཏཏྠ ཏེ ཀོཀཱལིཀེན སདྡྷིཾ སམྨོདིཏྭཱ ཏཾ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨཱཝུསོ, མཡཾ ཨིདྷ ཏེམཱསཾ ཝསིསྶཱམ, མཱ ཀསྶཙི ཨཱརོཙེཡྻཱསཱི’’ཏི. སོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི པཊིསྶུཎིཏྭཱ ཏེམཱསེ ཨཏཱིཏེ ཨིཏརདིཝསཾ པགེཝ ནགརཾ པཝིསིཏྭཱ ཨཱརོཙེསི – ‘‘ཏུམྷེ ཨགྒསཱཝཀེ ཨིདྷཱགནྟྭཱ ཝསམཱནེ ན ཛཱནིཏྠ, ན ཏེ ཀོཙི པཙྩཡེནཱཔི ནིམནྟེཏཱི’’ཏི. ནགརཝཱསིནོ ‘‘ཀསྨཱ ནོ, བྷནྟེ, ནཱརོཙཡིཏྠཱ’’ཏི. ཀིཾ ཨཱརོཙིཏེན, ཀིཾ ནཱདྡསཐ དྭེ བྷིཀྑཱུ ཝསནྟེ, ནནུ ཨེཏེ ཨགྒསཱཝཀཱཏི. ཏེ ཁིཔྤཾ སནྣིཔཏིཏྭཱ སཔྤིགུལ༹ཝཏྠཱདཱིནི ཨཱནེཏྭཱ ཀོཀཱལིཀསྶ པུརཏོ ནིཀྑིཔིཾསུ. སོ ཙིནྟེསི – ‘‘པརམཔྤིཙྪཱ ཨགྒསཱཝཀཱ ‘པཡུཏྟཝཱཙཱཡ ཨུཔྤནྣོ ལཱབྷོ’ཏི ཉཏྭཱ ན སཱདིཡིསྶནྟི, ཨསཱདིཡནྟཱ ཨདྡྷཱ ‘ཨཱཝཱསིཀསྶ དེཐཱ’ཏི བྷཎིསྶནྟི, ཧནྡཱཧཾ ཨིམཾ ལཱབྷཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ གཙྪཱམཱི’’ཏི. སོ ཏཐཱ ཨཀཱསི, ཐེརཱ དིསྭཱཝ པཡུཏྟཝཱཙཱཡ ཨུཔྤནྣབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཨིམེ པཙྩཡཱ ནེཝ ཨམྷཱཀཾ ན ཀོཀཱལིཀསྶ ཝཊྚནྟཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘ཨཱཝཱསིཀསྶ དེཐཱ’’ཏི ཨཝཏྭཱ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ པཀྐམིཾསུ. ཏེན ཀོཀཱལིཀོ ‘‘ཀཐཉྷི ནཱམ ཨཏྟནཱ ཨགྒཎྷནྟཱ མཡ྄ཧམྤི ན དཱཔེསུ’’ནྟི དོམནསྶཾ ཨུཔྤཱདེསི.

ཏེ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ ཨགམཾསུ. བྷགཝཱ ཙ པཝཱརེཏྭཱ སཙེ ཨཏྟནཱ ཛནཔདཙཱརིཀཾ ན གཙྪཏི, ཨགྒསཱཝཀེ པེསེཏི – ‘‘ཙརཐ, བྷིཀྑཝེ, ཙཱརིཀཾ བཧུཛནཧིཏཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིནི (མཧཱཝ. ༣༢) ཝཏྭཱ. ཨིདམཱཙིཎྞཾ ཏཐཱགཏཱནཾ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཏྟནཱ ཨགནྟུཀཱམོ ཧོཏི. ཨཐ ཁོ ཨིམེ པུནདེཝ ཨུཡྻོཛེསི – ‘‘གཙྪཐ, བྷིཀྑཝེ, ཙརཐ ཙཱརིཀ’’ནྟི. ཏེ པཉྩམཏྟེཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནཱ ཨནུཔུབྦེན ཏསྨིཾ རཊྛེ ཏམེཝ ནགརཾ ཨགམཾསུ. ནཱགརཱ ཐེརེ སཉྫཱནིཏྭཱ སཧ པརིཀྑཱརེཧི དཱནཾ སཛྫེཏྭཱ ནགརམཛ྄ཛྷེ མཎྜཔཾ ཀཏྭཱ དཱནཾ ཨདཾསུ, ཐེརཱནཉྩ པརིཀྑཱརེ ཨུཔནཱམེསུཾ. ཐེརཱ གཧེཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཨདཾསུ. ཏཾ དིསྭཱ ཀོཀཱལིཀོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམེ པུབྦེ ཨཔྤིཙྪཱ ཨཧེསུཾ, ཨིདཱནི ལོབྷཱབྷིབྷཱུཏཱ པཱཔིཙྪཱ ཛཱཏཱ, པུབྦེཔི ཨཔྤིཙྪསནྟུཊྛཔཝིཝིཏྟསདིསཱ མཉྙེ, ཨིམེ པཱཔིཙྪཱ ཨསནྟགུཎཔརིདཱིཔཀཱ པཱཔབྷིཀྑཱུ’’ཏི. སོ ཐེརེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཨཱཝུསོ, ཏུམྷེ པུབྦེ ཨཔྤིཙྪཱ སནྟུཊྛཱ པཝིཝིཏྟཱ ཝིཡ ཨཧུཝཏྠ, ཨིདཱནི པནཏྠ པཱཔབྷིཀྑཱུ ཛཱཏཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཏཱཝདེཝ ཏརམཱནརཱུཔོ ནིཀྑམིཏྭཱ གནྟྭཱ ‘‘བྷགཝཏོ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསྶཱམཱི’’ཏི སཱཝཏྠཱབྷིམུཁོ གནྟྭཱ ཨནུཔུབྦེན བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམི. ཨཡམེཏྠ ཀོཀཱལིཀོ, ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན ཨུཔསངྐམི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཐ ཁོ ཀོཀཱལིཀོ བྷིཀྑུ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམཱི’’ཏིཨཱདི.

བྷགཝཱ ཏཾ ཏུརིཏཏུརིཏཾ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱཝ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ཨཉྙཱསི – ‘‘ཨགྒསཱཝཀེ ཨཀྐོསིཏུཀཱམོ ཨཱགཏོ’’ཏི. ‘‘སཀྐཱ ནུ ཁོ པཊིསེདྷེཏུ’’ནྟི ཙ ཨཱཝཛྫེནྟོ ‘‘ན སཀྐཱ, ཐེརེསུ ཨཔརཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨཱགཏོ, ཨེཀཾསེན པདུམནིརཡེ ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱི’’ཏི ཨདྡས. ཨེཝཾ དིསྭཱཔི པན ‘‘སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནེཔི ནཱམ གརཧནྟཾ སུཏྭཱ ན ནིསེདྷེཏཱི’’ཏི པརཱུཔཝཱདམོཙནཏྠཾ ཨརིཡཱུཔཝཱདསྶ མཧཱསཱཝཛྫབྷཱཝདསྶནཏྠཉྩ ‘‘མཱ ཧེཝ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཏིཀྑཏྟུཾ པཊིསེདྷེསི. ཏཏྠ མཱ ཧེཝནྟི མཱ ཨེཝམཱཧ, མཱ ཨེཝཾ ཨབྷཎཱིཏི ཨཏྠོ. པེསལཱཏི པིཡསཱིལཱ. སདྡྷཱཡིཀོཏི སདྡྷཱགམཀརོ, པསཱདཱཝཧོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཙྩཡིཀོཏི པཙྩཡཀརོ, ‘‘ཨེཝམེཏ’’ནྟི སནྣིཊྛཱཝཧོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨཙིརཔཀྐནྟསྶཱཏི པཀྐནྟསྶ སཏོ ན ཙིརེནེཝ སབྦོ ཀཱཡོ ཕུཊོ ཨཧོསཱིཏི ཀེསགྒམཏྟམྤི ཨོཀཱསཾ ཨཝཛྫེཏྭཱ སཀལསརཱིརཾ ཨཊྛཱིནི བྷིནྡིཏྭཱ ཨུགྒཏཱཧི པཱིལ༹ཀཱཧི ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊཾ ཨཧོསི. ཏཏྠ ཡསྨཱ བུདྡྷཱནུབྷཱཝེན ཏཐཱརཱུཔཾ ཀམྨཾ བུདྡྷཱནཾ སམྨུཁཱིབྷཱཝེ ཝིཔཱཀཾ ན དེཏི, དསྶནཱུཔཙཱརེ པན ཝིཛཧིཏམཏྟེ དེཏི, ཏསྨཱ ཏསྶ ཨཙིརཔཀྐནྟསྶ པཱིལ༹ཀཱ ཨུཊྛཧིཾསུ. ཏེནེཝ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཙིརཔཀྐནྟསྶ ཙ ཀོཀཱལིཀསྶཱ’’ཏི. ཨཐ ཀསྨཱ ཏཏྠེཝ ན ཨཊྛཱསཱིཏི ཙེ? ཀམྨཱནུབྷཱཝེན. ཨོཀཱསཀཏཉྷི ཀམྨཾ ཨཝསྶཾ ཝིཔཙྩཏི, ཏཾ ཏསྶ ཏཏྠ ཋཱཏུཾ ན དེཏི. སོ ཀམྨཱནུབྷཱཝེན ཙོདིཡམཱནོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐཱམི. ཀལཱ༹ཡམཏྟིཡོཏི ཙཎཀམཏྟིཡོ. བེལུཝསལཱཊུཀམཏྟིཡོཏི ཏརུཎབེལུཝམཏྟིཡོ. པབྷིཛྫིཾསཱུཏི བྷིཛྫིཾསུ. ཏཱསུ བྷིནྣཱསུ སཀལསརཱིརཾ པནསཔཀྐཾ ཝིཡ ཨཧོསི. སོ པཀྐེན གཏྟེན ཨནཡབྱསནཾ པཏྭཱ དུཀྑཱབྷིབྷཱུཏོ ཛེཏཝནདྭཱརཀོཊྛཀེ སཡི. ཨཐ དྷམྨསྶཝནཏྠཾ ཨཱགཏཱགཏཱ མནུསྶཱ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘དྷི ཀོཀཱལིཀ, དྷི ཀོཀཱལིཀ, ཨཡུཏྟམཀཱསི, ཨཏྟནོཡེཝ མུཁཾ ནིསྶཱཡ ཨནཡབྱསནཾ པཏྟོསཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཏེསཾ སུཏྭཱ ཨཱརཀྑདེཝཏཱ དྷིཀྐཱརཾ ཨཀཾསུ, ཨཱརཀྑདེཝཏཱནཾ ཨཱཀཱསཊྛདེཝཏཱཏི ཨིམིནཱ ཨུཔཱཡེན ཡཱཝ ཨཀནིཊྛབྷཝནཱ ཨེཀདྷིཀྐཱརོ ཨུདཔཱདི.

ཏདཱ ཙ ཏུརཱུ ནཱམ བྷིཀྑུ ཀོཀཱལིཀསྶ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ཨནཱགཱམིཕལཾ པཏྭཱ སུདྡྷཱཝཱསེསུ ནིབྦཏྟོ ཧོཏི. སོཔི སམཱཔཏྟིཡཱ ཝུཊྛིཏོ ཏཾ དྷིཀྐཱརཾ སུཏྭཱ ཨཱགམྨ ཀོཀཱལིཀཾ ཨོཝདི སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནེསུ ཙིཏྟཔྤསཱདཛནནཏྠཾ. སོ ཏསྶཱཔི ཝཙནཾ ཨགྒཧེཏྭཱ ཨཉྙདཏྠུ ཏམེཝ ཨཔརཱདྷེཏྭཱ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ པདུམནིརཡེ ཨུཔྤཛྫི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཨཐ ཁོ ཀོཀཱལིཀོ བྷིཀྑུ ཏེནེཝཱབཱདྷེན…པེ… ཨཱགྷཱཏེཏྭཱ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ བྲཧྨཱ སཧམྤཏཱིཏི ཀོ ཨཡཾ བྲཧྨཱ, ཀསྨཱ ཙ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཏདཝོཙཱཏི? ཨཡཾ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ སཧཀོ ནཱམ བྷིཀྑུ ཨནཱགཱམཱི ཧུཏྭཱ སུདྡྷཱཝཱསེསུ ཨུཔྤནྣོ, ཏཏྠ ནཾ ‘‘སཧམྤཏི བྲཧྨཱ’’ཏི སཉྫཱནནྟི. སོ པན ‘‘ཨཧཾ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པདུམནིརཡཾ ཀིཏྟེསྶཱམི, ཏཏོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཱརོཙེསྶཏི. ཀཐཱནུསནྡྷིཀུསལཱ བྷིཀྑཱུ ཏཏྠཱཡུཔྤམཱཎཾ པུཙྪིསྶནྟི, བྷགཝཱ ཨཱཙིཀྑནྟོ ཨརིཡཱུཔཝཱདེ ཨཱདཱིནཝཾ པཀཱསེསྶཏཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཏདཝོཙ. བྷགཝཱ ཏཐེཝ ཨཀཱསི, ཨཉྙཏརོཔི བྷིཀྑུ པུཙྪི. ཏེན ཙ པུཊྛོ ‘‘སེཡྻཐཱཔི བྷིཀྑཱུ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ ཝཱིསཏིཁཱརིཀོཏི མཱགདྷཀེན པཏྠེན ཙཏྟཱརོ པཏྠཱ ཀོསལརཊྛེ ཨེཀོ པཏྠོ ཧོཏི, ཏེན པཏྠེན ཙཏྟཱརོ པཏྠཱ ཨཱལ༹ྷཀཾ, ཙཏྟཱརི ཨཱལ༹ྷཀཱནི དོཎཾ, ཙཏུདོཎཱ མཱནིཀཱ, ཙཏུམཱནིཀཱ ཁཱརཱི, ཏཱཡ ཁཱརིཡཱ ཝཱིསཏིཁཱརིཀོ. ཏིལཝཱཧོཏི ཏིལསཀཊཾ. ཨབྦུདོ ནིརཡོཏི ཨབྦུདོ ནཱམ ཀོཙི པཙྩེཀནིརཡོ ནཏྠི, ཨཝཱིཙིམྷིཡེཝ ཨབྦུདགཎནཱཡ པཙྩནོཀཱསོ པན ‘‘ཨབྦུདོ ནིརཡོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཨེས ནཡོ ནིརབྦུདཱདཱིསུ.

ཏཏྠ ཝསྶགཎནཱཔི ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – ཡཐེཝ ཧི སཏཾ སཏསཧསྶཱནི ཀོཊི ཧོཏི, ཨེཝཾ སཏཾ སཏསཧསྶཀོཊིཡོ པཀོཊི ནཱམ ཧོཏི, སཏཾ སཏསཧསྶཔཀོཊིཡོ ཀོཊིཔྤཀོཊི ནཱམ, སཏཾ སཏསཧསྶཀོཊིཔྤཀོཊིཡོ ནཧུཏཾ, སཏཾ སཏསཧསྶནཧུཏཱནི ནིནྣཧུཏཾ, སཏཾ སཏསཧསྶནིནྣཧུཏཱནི ཨེཀཾ ཨབྦུདཾ, ཏཏོ ཝཱིསཏིགུཎཾ ནིརབྦུདཾ. ཨེས ནཡོ སབྦཏྠ. ཀེཙི པན ‘‘ཏཏྠ ཏཏྠ པརིདེཝནཱནཏྟེནཔི ཀམྨཀརཎནཱནཏྟེནཔི ཨིམཱནི ནཱམཱནི ལདྡྷཱནཱི’’ཏི ཝདནྟི, ཨཔརེ ‘‘སཱིཏནརཀཱ ཨེཝ ཨེཏེ’’ཏི.

ཨཐཱཔརནྟི ཏདཏྠཝིསེསཏྠདཱིཔཀཾ གཱཐཱབནྡྷཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. པཱཋཝསེན ཝུཏྟཝཱིསཏིགཱཐཱསུ ཧི ཨེཏྠ ‘‘སཏཾ སཧསྶཱན’’ནྟི ཨཡམེཀཱ ཨེཝ གཱཐཱ ཝུཏྟཏྠདཱིཔིཀཱ, སེསཱ ཝིསེསཏྠདཱིཔིཀཱ ཨེཝ, ཨཝསཱནེ གཱཐཱདྭཡམེཝ པན མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝིནིཙྪིཏཔཱཋེ ནཏྠི. ཏེནཱཝོཙུམྷ ‘‘ཝཱིསཏིགཱཐཱསཱུ’’ཏི.

༦༦༣. ཏཏྠ ཀུཋཱརཱིཏི ཨཏྟཙྪེདཀཊྛེན ཀུཋཱརིསདིསཱ ཕརུསཝཱཙཱ. ཚིནྡཏཱིཏི ཀུསལམཱུལསངྑཱཏཾ ཨཏྟནོ མཱུལཾཡེཝ ནིཀནྟཏི.

༦༦༤. ནིནྡིཡནྟི ནིནྡིཏབྦཾ. ཏཾ ཝཱ ནིནྡཏི ཡོ པསཾསིཡོཏི ཡོ ཨུཏྟམཊྛེན པསཾསཱརཧོ པུགྒལོ, ཏཾ ཝཱ སོ པཱཔིཙྪཏཱདཱིནི ཨཱརོཔེཏྭཱ གརཧཏི. ཝིཙིནཱཏཱིཏི ཨུཔཙིནཱཏི. ཀལིནྟི ཨཔརཱདྷཾ.

༦༦༥. ཨཡཾ ཀལཱིཏི ཨཡཾ ཨཔརཱདྷོ. ཨཀྑེསཱུཏི ཛཱུཏཀཱིལ༹ནཨཀྑེསུ. སབྦསྶཱཔི སཧཱཔི ཨཏྟནཱཏི སབྦེན ཨཏྟནོ དྷནེནཔི ཨཏྟནཱཔི སདྡྷིཾ. སུགཏེསཱུཔི སུཊྛུ གཏཏྟཱ, སུནྡརཉྩ ཋཱནཾ གཏཏྟཱ སུགཏནཱམཀེསུ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷསཱཝཀེསུ. མནཾ པདོསཡེཏི ཡོ མནཾ པདཱུསེཡྻ. ཏསྶཱཡཾ མནོཔདོསོ ཨེཝ མཧཏྟརོ ཀལཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༦༦༦. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ སཏཾ སཧསྶཱནཾ…པེ… པཱཔཀཾ, ཡསྨཱ ཝསྶགཎནཱཡ ཨེཏྟཀོ སོ ཀཱལོ, ཡཾ ཀཱལཾ ཨརིཡགརཧཱི ཝཱཙཾ མནཉྩ པཎིདྷཱཡ པཱཔཀཾ ནིརཡཾ ཨུཔེཏི, ཏཏྠ པཙྩཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིདཉྷི སངྑེཔེན པདུམནིརཡེ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ.

༦༦༧. ཨིདཱནི ཨཔརེནཔི ནཡེན ‘‘ཨཡམེཝ མཧཏྟརོ ཀལི, ཡོ སུགཏེསུ མནཾ པདཱུསཡེ’’ཏི ཨིམམཏྠཾ ཝིབྷཱཝེནྟོ ‘‘ཨབྷཱུཏཝཱདཱི’’ཏི ཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨབྷཱུཏཝཱདཱིཏི ཨརིཡཱུཔཝཱདཝསེན ཨལིཀཝཱདཱི. ནིརཡནྟི པདུམཱདིཾ. པེཙྩ སམཱ བྷཝནྟཱིཏི ཨིཏོ པཊིགནྟྭཱ ནིརཡཱུཔཔཏྟིཡཱ སམཱ བྷཝནྟི. པརཏྠཱཏི པརལོཀེ.

༦༦༨. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ – ཡོ ཨཔྤདུཊྛསྶཱཏི. ཏཏྠ མནོཔདོསཱབྷཱཝེན ཨཔྤདུཊྛོ, ཨཝིཛྫཱམལཱབྷཱཝེན སུདྡྷོ, པཱཔིཙྪཱབྷཱཝེན ཨནངྒཎོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨཔྤདུཊྛཏྟཱ ཝཱ སུདྡྷསྶ, སུདྡྷཏྟཱ ཨནངྒཎསྶཱཏི ཨེཝམྤེཏྠ ཡོཛེཏབྦཾ.

༦༦༩. ཨེཝཾ སུགཏེསུ མནོཔདོསསྶ མཧཏྟརཀལིབྷཱཝཾ སཱདྷེཏྭཱ ཨིདཱནི ཝཱརིཏཝཏྠུགཱཐཱ ནཱམ ཙུདྡས གཱཐཱ ཨཱཧ. ཨིམཱ ཀིར ཀོཀཱལིཀཾ མཱིཡམཱནམེཝ ཨོཝདནྟེནཱཡསྨཏཱ མཧཱམོགྒལླཱནེན ཝུཏྟཱ, ‘‘མཧཱབྲཧྨུནཱ’’ཏི ཨེཀེ. ཏཱསཾ ཨིམིནཱ སུཏྟེན སདྡྷིཾ ཨེཀསངྒཧཏྠཾ ཨཡམུདྡེསོ ‘‘ཡོ ལོབྷགུཎེ ཨནུཡུཏྟོ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡ ཏཱཝ ‘‘གུཎོ’’ཏི ནིདྡིཊྛཏྟཱ ཨནེཀཀྑཏྟུཾ པཝཏྟཏྟཱ ཝཱ ལོབྷོཡེཝ ལོབྷགུཎོ, ཏཎྷཱཡེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨཝདཉྙཱུཏི ཨཝཙནཉྙཱུ བུདྡྷཱནམྤི ཨོཝཱདཾ ཨགྒཧཎེན. མཙྪརཱིཏི པཉྩཝིདྷམཙྪརིཡེན. པེསུཎིཡཾ ཨནུཡུཏྟོཏི ཨགྒསཱཝཀཱནཾ བྷེདཀཱམཏཱཡ. སེསཾ པཱཀཊམེཝ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡོ, ཨཱཝུསོ ཀོཀཱལིཀ, ཏུམྷཱདིསོ ཨནུཡུཏྟལོབྷཏཎྷཱཡ ལོབྷགུཎེ ཨནུཡུཏྟོ ཨསྶདྡྷོ ཀདརིཡོ ཨཝདཉྙཱུ མཙྪརཱི པེསུཎིཡཾ ཨནུཡུཏྟོ, སོ ཝཙསཱ པརིབྷཱསཏི ཨཉྙཾ ཨབྷཱསནེཡྻམྤི པུགྒལཾ. ཏེན ཏཾ ཝདཱམི ‘‘མུཁདུགྒཱ’’ཏི གཱཐཱཏྟཡཾ.

༦༧༠. ཏསྶཱཡཾ ཨནུཏྟཱནཔདཏྠོ – མུཁདུགྒ མུཁཝིསམ, ཝིབྷཱུཏ ཝིགཏབྷཱུཏ, ཨལིཀཝཱདི, ཨནརིཡ ཨསཔྤུརིས, བྷཱུནཧུ བྷཱུཏིཧནཀ, ཝུཌྜྷིནཱསཀ, པུརིསནྟ ཨནྟིམཔུརིས, ཀལི ཨལཀྑིཔུརིས, ཨཝཛཱཏ བུདྡྷསྶ ཨཝཛཱཏཔུཏྟ.

༦༧༡. རཛམཱཀིརསཱིཏི ཀིལེསརཛཾ ཨཏྟནི པཀྑིཔསི. པཔཏནྟི སོབྦྷཾ. ‘‘པཔཱཏ’’ནྟིཔི པཱཋོ, སོ ཨེཝཏྠོ. ‘‘པཔད’’ནྟིཔི པཱཋོ, མཧཱནིརཡནྟི ཨཏྠོ.

༦༧༢. ཨེཏི ཧཏནྟི ཨེཏྠ ཧ-ཨིཏི ནིཔཱཏོ, ཏནྟི ཏཾ ཀུསལཱཀུསལཀམྨཾ. ཨཐ ཝཱ ཧཏནྟི གཏཾ པཊིཔནྣཾ, ཨུཔཙིཏནྟི ཨཏྠོ. སུཝཱམཱིཏི སཱམི ཏསྶ ཀམྨསྶ ཀཏཏྟཱ. སོ ཧི ཏཾ ཀམྨཾ ལབྷཏེཝ, ནཱསྶ ཏཾ ནསྶཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡསྨཱ ཙ ལབྷཏི, ཏསྨཱ དུཀྑཾ མནྡོ…པེ… ཀིབྦིསཀཱརཱི.

༦༧༣. ཨིདཱནི ཡཾ དུཀྑཾ མནྡོ པསྶཏི, ཏཾ པཀཱསེནྟོ ‘‘ཨཡོསངྐུསམཱཧཏཊྛཱན’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པུརིམཨུཔཌྜྷགཱཐཱཡ ཏཱཝ ཨཏྠོ – ཡཾ ཏཾ ཨཡོསངྐུསམཱཧཏཊྛཱནཾ སནྡྷཱཡ བྷགཝཏཱ ‘‘ཏམེནཾ, བྷིཀྑཝེ, ནིརཡཔཱལཱ པཉྩཝིདྷབནྡྷནཾ ནཱམ ཀཱརཎཾ ཀརོནྟཱི’’ཏི (མ. ནི. ༣.༢༥༠; ཨ. ནི. ༣.༣༦) ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཨུཔེཏི, ཨེཝཾ ཨུཔེནྟོ ཙ ཏཏྠེཝ ཨཱདིཏྟཱཡ ལོཧཔཐཝིཡཱ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ ནིརཡཔཱལེཧི པཉྩསུ ཋཱནེསུ ཨཱཀོཊིཡམཱནཾ ཏཏྟཾ ཁིལསངྑཱཏཾ ཏིཎྷདྷཱརམཡསཱུལམུཔེཏི, ཡཾ སནྡྷཱཡ བྷགཝཏཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཏཏྟཾ ཨཡོཁིལཾ ཧཏྠེ གམེནྟཱི’’ཏིཨཱདི. ཏཏོ པརཱ ཨུཔཌྜྷགཱཐཱ ཨནེཀཱནི ཝསྶསཧསྶཱནི ཏཏྠ པཙྩིཏྭཱ པཀྐཱཝསེསཱནུབྷཝནཏྠཾ ཨནུཔུབྦེན ཁཱརོདཀནདཱིཏཱིརཾ གཏསྶ ཡཾ ཏཾ ‘‘ཏཏྟཾ ཨཡོགུལ༹ཾ མུཁེ པཀྑིཔནྟི, ཏཏྟཾ ཏམྦལོཧཾ མུཁེ ཨཱསིཉྩནྟཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨཡོཏི ལོཧཾ. གུལ༹སནྣིབྷནྟི བེལུཝསཎྛཱནཾ. ཨཡོགཧཎེན ཙེཏྠ ཏམྦལོཧཾ, ཨིཏརེན ཨཡོགུལ༹ཾ ཝེདིཏབྦཾ. པཏིརཱུཔནྟི ཀཏཀམྨཱནུརཱུཔཾ.

༦༧༤. ཏཏོ པརཱསུ གཱཐཱསུ ན ཧི ཝགྒཱུཏི ‘‘གཎྷཐ, པཧརཐཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝདནྟཱ ནིརཡཔཱལཱ མདྷུརཝཱཙཾ ན ཝདནྟི. ནཱབྷིཛཝནྟཱིཏི ན སུམུཁབྷཱཝེན ཨབྷིམུཁཱ ཛཝནྟི, ན སུམུཁཱ ཨུཔསངྐམནྟི, ཨནཡབྱསནམཱཝཧནྟཱ ཨེཝ ཨུཔསངྐམནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ན ཏཱཎམུཔེནྟཱིཏི ཏཱཎཾ ལེཎཾ པཊིསརཎཾ ཧུཏྭཱ ན ཨུཔགཙྪནྟི, གཎྷནྟཱ ཧནནྟཱ ཨེཝ ཨུཔེནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨངྒཱརེ སནྠཏེ སཡནྟཱིཏི ཨངྒཱརཔབྦཏཾ ཨཱརོཔིཏཱ སམཱནཱ ཨནེཀཱནི ཝསྶསཧསྶཱནི སནྠཏེ ཨངྒཱརེ སེནྟི. གིནིསམྤཛྫལིཏནྟི སམནྟཏོ ཛལིཏཾ སབྦདིསཱསུ ཙ སམྤཛྫལིཏཾ ཨགྒིཾ. པཝིསནྟཱིཏི མཧཱནིརཡེ པཀྑིཏྟཱ སམཱནཱ ཨོགཱཧནྟི. མཧཱནིརཡོ ནཱམ ཡོ སོ ‘‘ཙཏུཀྐཎྞོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༣༦) ཝུཏྟོ, ནཾ ཡོཛནསཏེ ཋཏྭཱ པསྶཏཾ ཨཀྑཱིནི བྷིཛྫནྟི.

༦༧༥. ཛཱལེན ཙ ཨོནཧིཡཱནཱཏི ཨཡོཛཱལེན པལིཝེཋེཏྭཱ མིགལུདྡཀཱ མིགཾ ཝིཡ ཧནནྟི. ཨིདཾ དེཝདཱུཏེ ཨཝུཏྟཀམྨཀཱརཎཾ. ཨནྡྷཾཝ ཏིམིསམཱཡནྟཱིཏི ཨནྡྷཀརཎེན ཨནྡྷམེཝ བཧལནྡྷཀཱརཏྟཱ ‘‘ཏིམིས’’ནྟི སཉྙིཏཾ དྷཱུམརོརུཝཾ ནཱམ ནརཀཾ གཙྪནྟི. ཏཏྲ ཀིར ནེསཾ ཁརདྷཱུམཾ གྷཱཡིཏྭཱ ཨཀྑཱིནི བྷིཛྫནྟི, ཏེན ‘‘ཨནྡྷཾཝཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏཾ ཝིཏཏཉྷི ཡཐཱ མཧིཀཱཡོཏི ཏཉྩ ཨནྡྷཏིམིསཾ མཧིཀཱཡོ ཝིཡ ཝིཏཏཾ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཝིཏྠཏ’’ནྟིཔི པཱཋོ. ཨིདམྤི དེཝདཱུཏེ ཨཝུཏྟཀམྨཀཱརཎམེཝ.

༦༧༦. ཨཐ ལོཧམཡནྟི ཨཡཾ པན ལོཧཀུམྦྷཱི པཐཝིཔརིཡནྟིཀཱ ཙཏུནཧུཏཱདྷིཀཱནི དྭེཡོཛནསཏསཧསྶཱནི གམྦྷཱིརཱ སམཏིཏྟིཀཱ ཏཏྲལོཧཔཱུརཱ ཧོཏི. པཙྩནྟི ཧི ཏཱསུ ཙིརརཏྟནྟི ཏཱསུ ཀུམྦྷཱིསུ དཱིགྷརཏྟཾ པཙྩནྟི. ཨགྒིནིསམཱསཱུཏི ཨགྒིསམཱསུ. སམུཔྤིལཝཱཏེཏི སམུཔྤིལཝནྟཱ, སཀིམྤི ཨུདྡྷཾ སཀིམྤི ཨདྷོ གཙྪམཱནཱ ཕེཎུདྡེཧཀཾ པཙྩནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དེཝདཱུཏེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཏཾ ཝེདིཏབྦཾ.

༦༧༧. པུབྦལོཧིཏམིསྶེཏི པུབྦལོཧིཏམིསྶཱཡ ལོཧཀུམྦྷིཡཱ. ཏཏྠ ཀིནྟི ཏཏྠ. ཡཾ ཡཾ དིསཀནྟི དིསཾ ཝིདིསཾ. ཨདྷིསེཏཱིཏི གཙྪཏི. ‘‘ཨབྷིསེཏཱི’’ཏིཔི པཱཋོ, ཏཏྠ ཡཾ ཡཾ དིསཾ ཨལླཱིཡཏི ཨཔསྶཡཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཀིལིསྶཏཱིཏི བཱདྷཱིཡཏི. ‘‘ཀིལིཛྫཏཱི’’ཏིཔི པཱཋོ, པཱུཏི ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. སམྥུསམཱནོཏི ཏེན པུབྦལོཧིཏེན ཕུཊྛོ སམཱནོ. ཨིདམྤི དེཝདཱུཏེ ཨཝུཏྟཀམྨཀཱརཎཾ.

༦༧༨. པུལ༹ཝཱཝསཐེཏི པུལ༹ཝཱནཾ ཨཱཝཱསེ. ཨཡམྤི ལོཧཀུམྦྷཱིཡེཝ དེཝདཱུཏེ ‘‘གཱུཐནིརཡོ’’ཏི ཝུཏྟཱ, ཏཏྠ པཏིཏསྶ སཱུཙིམུཁཔཱཎཱ ཚཝིཨཱདཱིནི ཚིནྡིཏྭཱ ཨཊྛིམིཉྫཾ ཁཱདནྟི. གནྟུཾ ན ཧི ཏཱིརམཔཏྠཱིཏི ཨཔགནྟུཾ ན ཧི ཏཱིརཾ ཨཏྠི. ‘‘ཏཱིརཝམཏྠཱི’’ཏིཔི པཱཋོ, སོཡེཝཏྠོ. ཏཱིརམེཝ ཨེཏྠ ‘‘ཏཱིརཝ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. སབྦསམཱ ཧི སམནྟཀཔལླཱཏི ཡསྨཱ ཏསྶཱ ཀུམྦྷིཡཱ ཨུཔརིབྷཱགེཔི ནིཀུཛྫིཏཏྟཱ སབྦཏྠ སམཱ སམནྟཏོ ཀཊཱཧཱ, ཏསྨཱ ཨཔགནྟུཾ ཏཱིརཾ ནཏྠཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༦༧༩. ཨསིཔཏྟཝནཾ དེཝདཱུཏེ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཏཉྷི དཱུརཏོ རམཎཱིཡཾ ཨམྦཝནཾ ཝིཡ དིསྶཏི, ཨཐེཏྠ ལོབྷེན ནེརཡིཀཱ པཝིསནྟི, ཏཏོ ནེསཾ ཝཱཏེརིཏཱནི པཏྟཱནི པཏིཏྭཱ ཨངྒཔཙྩངྒཱནི ཚིནྡནྟི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཏཾ པཝིསནྟི སམུཙྪིདགཏྟཱ’’ཏི. ཏཾ པཝིསནྟི ཏཏོ སུཊྛུ ཚིནྣགཏྟཱ ཧོནྟཱིཏི. ཛིཝ྄ཧཾ བལི༹སེན གཧེཏྭཱ ཨཱརཛཡཱརཛཡཱ ཝིཧནནྟཱིཏི ཏཏྠ ཨསིཔཏྟཝནེ ཝེགེན དྷཱཝིཏྭཱ པཏིཏཱནཾ མུསཱཝཱདཱིནཾ ནེརཡིཀཱནཾ ནིརཡཔཱལཱ ཛིཝ྄ཧཾ བལི༹སེན ནིཀྐཌྜྷིཏྭཱ ཡཐཱ མནུསྶཱ ཨལླཙམྨཾ བྷཱུམིཡཾ པཏྠརིཏྭཱ ཁིལེཧི ཨཱཀོཊེནྟི, ཨེཝཾ ཨཱཀོཊེཏྭཱ ཕརསཱུཧི ཕཱལེཏྭཱ ཕཱལེཏྭཱ ཨེཀམེཀཾ ཀོཊིཾ ཚིནྡེཏྭཱ ཝིཧནནྟི, ཚིནྣཚིནྣཱ ཀོཊི པུནཔྤུནཾ སམུཊྛཱཏི. ‘‘ཨཱརཙཡཱརཙཡཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཨཱཝིཉྪིཏྭཱ ཨཱཝིཉྪིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཏམྤི དེཝདཱུཏེ ཨཝུཏྟཀམྨཀཱརཎཾ.

༦༨༠. ཝེཏརཎིནྟི དེཝདཱུཏེ ‘‘མཧཏཱི ཁཱརོདཀཱ ནདཱི’’ཏི (མ. ནི. ༣.༢༦༩) ཝུཏྟནདིཾ. སཱ ཀིར གངྒཱ ཝིཡ ཨུདཀབྷརིཏཱ དིསྶཏི. ཨཐེཏྠ ནྷཱཡིསྶཱམ པིཝིསྶཱམཱཏི ནེརཡིཀཱ པཏནྟི. ཏིཎྷདྷཱརཁུརདྷཱརནྟི ཏིཎྷདྷཱརཾ ཁུརདྷཱརཾ, ཏིཀྑདྷཱརཁུརདྷཱརཝཏིནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏསྶཱ ཀིར ནདིཡཱ ཨུདྡྷམདྷོ ཨུབྷཡཏཱིརེསུ ཙ ཏིཎྷདྷཱརཱ ཁུརཱ པཊིཔཱཊིཡཱ ཋཔིཏཱ ཝིཡ ཏིཊྛནྟི, ཏེན སཱ ‘‘ཏིཎྷདྷཱརཱ ཁུརདྷཱརཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏཾ ཏིཎྷདྷཱརཁུརདྷཱརཾ ཨུདཀཱསཱཡ ཨུཔེནྟི ཨལླཱིཡནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ ཨུཔེནྟཱ ཙ པཱཔཀམྨེན ཙོདིཏཱ ཏཏྠ མནྡཱ པཔཏནྟི བཱལཱཏི ཨཏྠོ.

༦༨༡. སཱམཱ སབལཱཏི ཨེཏཾ པརཏོ ‘‘སོཎཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཡོཛེཏབྦཾ. སཱམཝཎྞཱ ཀམྨཱསཝཎྞཱ ཙ སོཎཱ ཁཱདནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀཱཀོལགཎཱཏི ཀཎྷཀཱཀགཎཱ. པཊིགིདྡྷཱཏི སུཊྛུ སཉྫཱཏགེདྷཱ ཧུཏྭཱ, ‘‘མཧཱགིཛ྄ཛྷཱ’’ཏི ཨེཀེ. ཀུལལཱཏི ཀུལལཔཀྑིནོ, ‘‘སེནཱནམེཏཾ ནཱམ’’ནྟི ཨེཀེ. ཝཱཡསཱཏི ཨཀཎྷཀཱཀཱ. ཨིདམྤི དེཝདཱུཏེ ཨཝུཏྟཀམྨཀཱརཎཾ. ཏཏྠ ཝུཏྟཱནིཔི པན ཀཱནིཙི ཨིདྷ ན ཝུཏྟཱནི, ཏཱནི ཨེཏེསཾ པུརིམཔཙྪིམབྷཱགཏྟཱ ཝུཏྟཱནེཝ ཧོནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི.

༦༨༢. ཨིདཱནི སབྦམེཝེཏཾ ནརཀཝུཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཨོཝདནྟོ ‘‘ཀིཙྪཱ ཝཏཱཡ’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཀིཙྪཱ ཝཏ ཨཡཾ ཨིདྷ ནརཀེ ནཱནཔྤཀཱརཀམྨཀརཎབྷེདཱ ཝུཏྟི, ཡཾ ཛནོ ཕུསཏི ཀིབྦིསཀཱརཱི. ཏསྨཱ ཨིདྷ ཛཱིཝིཏསེསེ ཛཱིཝིཏསནྟཏིཡཱ ཝིཛྫམཱནཱཡ ཨིདྷ ལོཀེ ཋིཏོཡེཝ སམཱནོ སརཎགམནཱདིཀུསལདྷམྨཱནུཊྛཱནེན ཀིཙྩཀརོ ནརོ སིཡཱ བྷཝེཡྻ. ཀིཙྩཀརོ བྷཝནྟོཔི ཙ སཱཏཙྩཀཱརིཏཱཝསེནེཝ བྷཝེཡྻ, ན པམཛྫེ མུཧུཏྟམྤི ན པམཱདམཱཔཛྫེཡྻཱཏི ཨཡམེཏྠ སམུཙྩཡཝཎྞནཱ. ཡསྨཱ པན ཝུཏྟཱཝསེསཱནི པདཱནི པུབྦེ ཝུཏྟནཡཏྟཱ ཨུཏྟཱནཏྠཏྟཱ ཙ སུཝིཉྙེཡྻཱནེཝ, ཏསྨཱ ཨནུཔདཝཎྞནཱ ན ཀཏཱཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཀོཀཱལིཀསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༡. ནཱལཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༦༨༥. ཨཱནནྡཛཱཏེཏི ནཱལཀསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? པདུམུཏྟརསྶ ཀིར བྷགཝཏོ སཱཝཀཾ མོནེཡྻཔཊིཔདཾ པཊིཔནྣཾ དིསྭཱ ཏཐཏྟཾ ཨབྷིཀངྑམཱནོ ཏཏོ པབྷུཏི ཀཔྤསཏསཧསྶཾ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཨསིཏསྶ ཨིསིནོ བྷཱགིནེཡྻོ ནཱལཀོ ནཱམ ཏཱཔསོ བྷགཝནྟཾ དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟིཏདིཝསཏོ སཏྟམེ དིཝསེ ‘‘ཨཉྙཱཏམེཏ’’ནྟིཨཱདཱིཧི དྭཱིཧི གཱཐཱཧི མོནེཡྻཔཊིཔདཾ པུཙྪི. ཏསྶ བྷགཝཱ ‘‘མོནེཡྻཾ ཏེ ཨུཔཉྙིསྶ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཏཾ བྱཱཀཱསི. པརིནིབྦུཏེ པན བྷགཝཏི སངྒཱིཏིཾ ཀརོནྟེནཱཡསྨཏཱ མཧཱཀསྶཔེན ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཏམེཝ མོནེཡྻཔཊིཔདཾ པུཊྛོ ཡེན ཡདཱ ཙ སམཱདཔིཏོ ནཱལཀོ བྷགཝནྟཾ པུཙྪི. ཏཾ སབྦཾ པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ དསྶེཏུཀཱམོ ‘‘ཨཱནནྡཛཱཏེ’’ཏིཨཱདིཀཱ ཝཱིསཏི ཝཏྠུགཱཐཱཡོ ཝཏྭཱ ཨབྷཱསི. ཏཾ སབྦམྤི ‘‘ནཱལཀསུཏྟ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

ཏཏྠ ཨཱནནྡཛཱཏེཏི སམིདྡྷིཛཱཏེ ཝུདྡྷིཔྤཏྟེ. པཏཱིཏེཏི ཏུཊྛེ. ཨཐ ཝཱ ཨཱནནྡཛཱཏེཏི པམུདིཏེ. པཏཱིཏེཏི སོམནསྶཛཱཏེ. སུཙིཝསནེཏི ཨཀིལིཊྛཝསནེ. དེཝཱནཉྷི ཀཔྤརུཀྑནིབྦཏྟཱནི ཝསནཱནི རཛཾ ཝཱ མལཾ ཝཱ ན གཎྷནྟི. དུསྶཾ གཧེཏྭཱཏི ཨིདྷ དུསྶསདིསཏྟཱ ‘‘དུསྶ’’ནྟི ལདྡྷཝོཧཱརཾ དིབྦཝཏྠཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ. ཨསིཏོ ཨིསཱིཏི ཀཎྷསརཱིརཝཎྞཏྟཱ ཨེཝཾལདྡྷནཱམོ ཨིསི. དིཝཱཝིཧཱརེཏི དིཝཱཝིཧཱརཊྛཱནེ. སེསཾ པདཏོ ཨུཏྟཱནམེཝ.

སམྦནྡྷཏོ པན – ཨཡཾ ཀིར སུདྡྷོདནསྶ པིཏུ སཱིཧཧནུརཉྙོ པུརོཧིཏོ སུདྡྷོདནསྶཔི ཨནབྷིསིཏྟཀཱལེ སིཔྤཱཙརིཡོ ཧུཏྭཱ ཨབྷིསིཏྟཀཱལེ པུརོཧིཏོཡེཝ ཨཧོསི. ཏསྶ སཱཡཾ པཱཏཾ རཱཛུཔཊྛཱནཾ ཨཱགཏསྶ རཱཛཱ དཧརཀཱལེ ཝིཡ ནིཔཙྩཀཱརཾ ཨཀཏྭཱ ཨཉྫལིཀམྨམཏྟམེཝ ཀརོཏི. དྷམྨཏཱ ཀིརེསཱ པཏྟཱབྷིསེཀཱནཾ སཀྱརཱཛཱུནཾ. པུརོཧིཏོ ཏེན ནིབྦིཛྫིཏྭཱ ‘‘པབྦཛྫཱམཧཾ མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཨཱཧ. རཱཛཱ ཏསྶ ནིཙྪཡཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཏེན ཧི, ཨཱཙརིཡ, མམེཝ ཨུཡྻཱནེ ཝསིཏབྦཾ, ཡཐཱ ཏེ ཨཧཾ ཨབྷིཎྷཾ པསྶེཡྻ’’ནྟི ཡཱཙི. སོ ‘‘ཨེཝཾ ཧོཏཱུ’’ཏི པཊིསྶུཎིཏྭཱ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ རཉྙཱ ཨུཔཊྛཧིཡམཱནོ ཨུཡྻཱནེཡེཝ ཝསནྟོ ཀསིཎཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ པཉྩཱབྷིཉྙཱཡོ ཙ ནིབྦཏྟེསི. སོ ཏཏོ པབྷུཏི རཱཛཀུལེ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ ཧིམཝནྟཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀབྷཝནཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརཾ གནྟྭཱ དིཝཱཝིཧཱརཾ ཀརོཏི. ཨཐེཀདིཝསཾ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཾ གནྟྭཱ རཏནཝིམཱནཾ པཝིསིཏྭཱ དིབྦརཏནཔལླངྐེ ནིསིནྣོ སམཱདྷིསུཁཾ ཨནུབྷཝིཏྭཱ སཱཡནྷསམཡཾ ཝུཊྛཱཡ ཝིམཱནདྭཱརེ ཋཏྭཱ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིལོཀེནྟོ སཊྛིཡོཛནཱཡ མཧཱཝཱིཐིཡཱ ཙེལུཀྑེཔཾ ཀཏྭཱ བོདྷིསཏྟགུཎཔསཾསིཏཱནི ཐུཏིཝཙནཱནི ཝཏྭཱ ཀཱིལ༹ནྟེ སཀྐཔྤམུཁེ དེཝེ ཨདྡས. ཏེནཱཧ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ – ‘‘ཨཱནནྡཛཱཏེ…པེ… དིཝཱཝིཧཱརེ’’ཏི.

༦༨༦. ཏཏོ སོ ཨེཝཾ དིསྭཱན དེཝེ…པེ… ཀིཾ པཊིཙྩ. ཏཏྠ ཨུདགྒེཏི ཨབྦྷུནྣཏཀཱཡེ. ཙིཏྟིཾ ཀརིཏྭཱནཱཏི ཨཱདརཾ ཀཏྭཱ. ཀལྱརཱུཔོཏི ཏུཊྛརཱུཔོ. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

༦༨༧. ཨིདཱནི ‘‘ཡདཱཔི ཨཱསཱི’’ཏིཨཱདིགཱཐཱ ཨུཏྟཱནསམྦནྡྷཱ ཨེཝ. པདཏྠོ པན པཋམགཱཐཱཡ ཏཱཝ སངྒམོཏི སངྒཱམོ. ཛཡོ སུརཱནནྟི དེཝཱནཾ ཛཡོ.

ཏསྶཱཝིབྷཱཝཏྠཾ ཨཡམནུཔུབྦིཀཐཱ ཝེདིཏབྦཱ – སཀྐོ ཀིར མགདྷརཊྛེ མཙལགཱམཝཱསཱི ཏེཏྟིཾསམནུསྶསེཊྛོ མགྷོ ནཱམ མཱཎཝོ ཧུཏྭཱ སཏྟ ཝཏྟཔདཱནི པཱུརེཏྭཱ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ ནིབྦཏྟི སདྡྷིཾ པརིསཱཡ. ཏཏོ པུབྦདེཝཱ ‘‘ཨཱགནྟུཀདེཝཔུཏྟཱ ཨཱགཏཱ, སཀྐཱརཾ ནེསཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ དིབྦཔདུམཱནི ཨུཔནཱམེསུཾ, ཨུཔཌྜྷརཛྫེན ཙ ནིམནྟེསུཾ. སཀྐོ ཨུཔཌྜྷརཛྫེན ཨསནྟུཊྛོ སཀཔརིསཾ སཉྙཱཔེཏྭཱ ཨེཀདིཝསཾ སུརཱམདམཏྟེ ཏེ པཱདེ གཧེཏྭཱ སིནེརུཔབྦཏཔཱདེ ཁིཔི. ཏེསཾ སིནེརུསྶ ཧེཊྛིམཏལེ དསསཧསྶཡོཛནཾ ཨསུརབྷཝནཾ ནིབྦཏྟི པཱརིཙྪཏྟཀཔཊིཙྪནྣབྷཱུཏཱཡ ཙིཏྲཔཱཊལིཡཱ ཨུཔསོབྷིཏཾ. ཏཏོ ཏེ སཏིཾ པཊིལབྷིཏྭཱ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཾ ཨཔསྶནྟཱ ‘‘ཨཧོ རེ ནཊྛཱ མཡཾ པཱནམདདོསེན, ན དཱནི མཡཾ སུརཾ པིཝིམྷཱ, ཨསུརཾ པིཝིམྷཱ, ན དཱནིམྷཱ སུརཱ, ཨསུརཱ དཱནི ཛཱཏམྷཱ’’ཏི. ཏཏོ པབྷུཏི ‘‘ཨསུརཱ’’ཨིཙྩེཝ ཨུཔྤནྣསམཉྙཱ ཧུཏྭཱ ‘‘ཧནྡ དཱནི དེཝེཧི སདྡྷིཾ སངྒཱམེམཱ’’ཏི སིནེརུཾ པརིཏོ ཨཱརོཧིཾསུ. ཏཏོ སཀྐོ ཨསུརེ ཡུདྡྷེན ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ པུནཔི སམུདྡེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཙཏཱུསུ དྭཱརེསུ ཨཏྟནཱ སདིསཾ ཨིནྡཔཊིམཾ མཱཔེཏྭཱ ཋཔེསི. ཏཏོ ཨསུརཱ ‘‘ཨཔྤམཏྟོ ཝཏཱཡཾ སཀྐོ ནིཙྩཾ རཀྑནྟོ ཏིཊྛཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ པུནདེཝ ནགརཾ ཨགམིཾསུ. ཏཏོ དེཝཱ ཨཏྟནོ ཛཡཾ གྷོསེནྟཱ མཧཱཝཱིཐིཡཾ ཙེལུཀྑེཔཾ ཀརོནྟཱ ནཀྑཏྟཾ ཀཱིལི༹ཾསུ. ཨཐ ཨསིཏོ ཨཏཱིཏཱནཱགཏེ ཙཏྟཱལཱིསཀཔྤེ ཨནུསྶརིཏུཾ སམཏྠཏཱཡ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཨིམེཧི པུབྦེཔི ཨེཝཾ ཀཱིལི༹ཏཔུབྦ’’ནྟི ཨཱཝཛྫེནྟོ ཏཾ དེཝཱསུརསངྒཱམེ དེཝཝིཛཡཾ དིསྭཱ ཨཱཧ –

‘‘ཡདཱཔི ཨཱསཱི ཨསུརེཧི སངྒམོ,

ཛཡོ སུརཱནཾ ཨསུརཱ པརཱཛིཏཱ;

ཏདཱཔི ནེཏཱདིསོ ལོམཧཾསནོ’’ཏི.

ཏསྨིམྤི ཀཱལེ ཨེཏཱདིསོ ལོམཧཾསནོ པམོདོ ན ཨཱསི. ཀིམབྦྷུཏཾ དཊྛུ མརཱུ པམོདིཏཱཏི ཨཛྫ པན ཀིཾ ཨབྦྷུཏཾ དིསྭཱ ཨེཝཾ དེཝཱ པམུདིཏཱཏི.

༦༨༨. དུཏིཡགཱཐཱཡ སེལེ༹ནྟཱིཏི མུཁེན ཨུསྶེལ༹ནསདྡཾ མུཉྩནྟི. གཱཡནྟི ནཱནཱཝིདྷཱནི གཱིཏཱནི, ཝཱདཡནྟི ཨཊྛསཊྛི ཏཱུརིཡསཧསྶཱནི, ཕོཊེནྟཱིཏི ཨཔྥོཊེནྟི. པུཙྪཱམི ཝོཧནྟི ཨཏྟནཱ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ཉཱཏུཾ སམཏྠོཔི ཏེསཾ ཝཙནཾ སོཏུཀཱམཏཱཡ པུཙྪཏི. མེརུམུདྡྷཝཱསིནེཏི སིནེརུམུདྡྷནི ཝསནྟེ. སིནེརུསྶ ཧི ཧེཊྛིམཏལེ དསཡོཛནསཧསྶཾ ཨསུརབྷཝནཾ, མཛ྄ཛྷིམཏལེ དྭིསཧསྶཔརིཏྟདཱིཔཔརིཝཱརཱ ཙཏྟཱརོ མཧཱདཱིཔཱ, ཨུཔརིམཏལེ དསཡོཛནསཧསྶཾ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཾ. ཏསྨཱ དེཝཱ ‘‘མེརུམུདྡྷཝཱསིནོ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. མཱརིསཱཏི དེཝེ ཨཱམནྟེཏི, ནིདུཀྑཱ ནིརཱབཱདྷཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༦༨༩. ཨཐསྶ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེནྟེཧི དེཝེཧི ཝུཏྟཱཡ ཏཏིཡགཱཐཱཡ བོདྷིསཏྟོཏི བུཛ྄ཛྷནཀསཏྟོ, སམྨཱསམྦོདྷིཾ གནྟུཾ ཨརཧོ སཏྟོ རཏནཝརོཏི ཝརརཏནབྷཱུཏོ. ཏེནམྷ ཏུཊྛཱཏི ཏེན ཀཱརཎེན མཡཾ ཏུཊྛཱ. སོ ཧི བུདྡྷཏྟཾ པཏྭཱ ཏཐཱ དྷམྨཾ དེསེསྶཏི, ཡཐཱ མཡཉྩ ཨཉྙེ ཙ དེཝགཎཱ སེཀྑཱསེཀྑབྷཱུམིཾ པཱཔུཎིསྶཱམ. མནུསྶཱཔིསྶ དྷམྨཾ སུཏྭཱ ཡེ ན སཀྑིསྶནྟི པརིནིབྦཱཏུཾ, ཏེ དཱནཱདཱིནི ཀཏྭཱ དེཝལོཀེ པརིཔཱུརེསྶནྟཱིཏི ཨཡཾ ཀིར ནེསཾ ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏཏྠ ‘‘ཏུཊྛཱ ཀལྱརཱུཔཱ’’ཏི ཀིཉྩཱཔི ཨིདཾ པདདྭཡཾ ཨཏྠཏོ ཨབྷིནྣཾ, ཏཐཱཔི ‘‘ཀིམབྦྷུཏཾ དཊྛུ མརཱུ པམོདིཏཱ, ཀིཾ དེཝསངྒྷོ ཨཏིརིཝ ཀལྱརཱུཔོ’’ཏི ཨིམསྶ པཉྷདྭཡསྶ ཝིསྶཛྫནཏྠཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

༦༩༠. ཨིདཱནི ཡེན ཨདྷིཔྤཱཡེན བོདྷིསཏྟེ ཛཱཏེ ཏུཊྛཱ ཨཧེསུཾ, ཏཾ ཨཱཝིཀརོནྟེཧི ཝུཏྟཱཡ ཙཏུཏྠགཱཐཱཡ སཏྟགྒཧཎེན དེཝམནུསྶགྒཧཎཾ, པཛཱགཧཎེན སེསགཏིགྒཧཎཾ. ཨེཝཾ དྭཱིཧི པདེཧི པཉྩསུཔི གཏཱིསུ སེཊྛབྷཱཝཾ དསྶེཏི. ཏིརཙྪཱནཱཔི ཧི སཱིཧཱདཡོ ཨསནྟཱསཱདིགུཎཡུཏྟཱ, ཏེཔི ཨཡམེཝ ཨཏིསེཏི. ཏསྨཱ ‘‘པཛཱནམུཏྟམོ’’ཏི ཝུཏྟོ. དེཝམནུསྶེསུ པན ཡེ ཨཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣཱདཡོ ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ, ཏེསུ ཨུབྷཡཧིཏཔཊིཔནྣོ ཨགྒཔུགྒལོ ཨཡཾ, ནརེསུ ཙ ཨུསབྷསདིསཏྟཱ ནརཱསབྷོ. ཏེནསྶ ཐུཏིཾ བྷཎནྟཱ ཨིདམྤི པདདྭཡམཱཧཾསུ.

༦༩༡. པཉྩམགཱཐཱཡ ཏཾ སདྡནྟི ཏཾ དེཝེཧི ཝུཏྟཝཙནསདྡཾ. ཨཝསརཱིཏི ཨོཏརི. ཏད བྷཝནནྟི ཏདཱ བྷཝནཾ.

༦༩༢. ཚཊྛགཱཐཱཡ ཏཏོཏི ཨསིཏསྶ ཝཙནཏོ ཨནནྟརཾ. ཨུཀྐཱམུཁེཝཱཏི ཨུཀྐཱམུཁེ ཨེཝ, མཱུསཱམུཁེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སུཀུསལསམྤཧཊྛནྟི སུཀུསལེན སུཝཎྞཀཱརེན སངྒྷཊྚིཏཾ, སངྒྷཊྚེནྟེན ཏཱཔིཏནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. དདྡལླམཱནནྟི ཝིཛྫོཏམཱནཾ. ཨསིཏཝ྄ཧཡསྶཱཏི ཨསིཏནཱམསྶ དུཏིཡེན ནཱམེན ཀཎྷདེཝིལསྶ ཨིསིནོ.

༦༩༣. སཏྟམགཱཐཱཡ ཏཱརཱསབྷཾ ཝཱཏི ཏཱརཱནཾ ཨུསབྷསདིསཾ, ཙནྡནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཝིསུདྡྷནྟི ཨབྦྷཱདིཨུཔཀྐིལེསརཧིཏཾ. སརདརིཝཱཏི སརདེ ཨིཝ. ཨཱནནྡཛཱཏོཏི སཝནམཏྟེནེཝ ཨུཔྤནྣཱཡ པཱིཏིཡཱ པཱིཏིཛཱཏོ. ཨལཏྠ པཱིཏིནྟི དིསྭཱ པུནཔི པཱིཏིཾ ལབྷི.

༦༩༤. ཏཏོ པརཾ བོདྷིསཏྟསྶ དེཝེཧི སདཱ པཡུཛྫམཱནསཀྐཱརདཱིཔནཏྠཾ ཝུཏྟཨཊྛམགཱཐཱཡ ཨནེཀསཱཁནྟི ཨནེཀསལཱཀཾ. སཧསྶམཎྜལནྟི རཏྟསུཝཎྞམཡསཧསྶམཎྜལཡུཏྟཾ. ཚཏྟནྟི དིབྦསེཏཙྪཏྟཾ. ཝཱིཏིཔཏནྟཱིཏི སརཱིརཾ བཱིཛམཱནཱ པཏནུཔྤཏནཾ ཀརོནྟི.

༦༩༥. ནཝམགཱཐཱཡ ཛཊཱིཏི ཛཊིལོ. ཀཎྷསིརིཝ྄ཧཡོཏི ཀཎྷསདྡེན ཙ སིརིསདྡེན ཙ ཨཝ྄ཧཡམཱནོ. ཏཾ ཀིར ‘‘སིརིཀཎྷོ’’ཏིཔི ཨཝ྄ཧཡནྟི ཨཱམནྟེནྟི, ཨཱལཔནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཎྜུཀམྦལེཏི རཏྟཀམྦལེ. ཨདྷིཀཱརཏོ ཙེཏྠ ‘‘ཀུམཱར’’ནྟི ཝཏྟབྦཾ, པཱཋསེསོ ཝཱ ཀཱཏབྦོ. པུརིམགཱཐཱཡ ཙ ཨཧཏྠཔཱསགཏཾ སནྡྷཱཡ ‘‘དིསྭཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨིདྷ པན ཧཏྠཔཱསགཏཾ པཊིགྒཧཎཏྠཾ ཨུཔནཱིཏཾ, ཏསྨཱ པུན ཝཙནཾ ‘‘དིསྭཱ’’ཏི. པུརིམཾ ཝཱ དསྶནཔཱིཏིལཱབྷཱཔེཀྑཾ གཱཐཱཝསཱནེ ‘‘ཝིཔུལམལཏྠ པཱིཏི’’ནྟི ཝཙནཏོ, ཨིདཾ པཊིགྒཧཱཔེཀྑཾ ཨཝསཱནེ ‘‘སུམནོ པཊིགྒཧེ’’ཏི ཝཙནཏོ. པུརིམཉྩ ཀུམཱརསམྦནྡྷམེཝ, ཨིདཾ སེཏཙྪཏྟསམྦནྡྷམྤི. དིསྭཱཏི སཏསཧསྶགྒྷནཀེ གནྡྷཱརརཏྟཀམྦལེ སུཝཎྞནིཀྑཾ ཝིཡ ཀུམཱརཾ ‘‘ཚཏྟཾ མརཱུ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ སེཏཙྪཏྟཾ དྷཱརིཡནྟཾ མུདྡྷནི དིསྭཱ. ཀེཙི པན ‘‘ཨིདཾ མཱནུསཀཾ ཚཏྟཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟ’’ནྟི བྷཎནྟི. ཡཐེཝ ཧི དེཝཱ, ཨེཝཾ མནུསྶཱཔི ཚཏྟཙཱམརམོརཧཏྠཏཱལཝཎྚཝཱལ༹བཱིཛནིཧཏྠཱ མཧཱཔུརིསཾ ཨུཔགཙྪནྟཱིཏི. ཨེཝཾ སནྟེཔི ན ཏསྶ ཝཙནེན ཀོཙིཔི ཨཏིསཡོ ཨཏྠི, ཏསྨཱ ཡཐཱཝུཏྟམེཝ སུནྡརཾ. པཊིགྒཧེཏི ཨུབྷོཧི ཧཏྠེཧི པཊིགྒཧེསི. ཨིསིཾ ཀིར ཝནྡཱཔེཏུཾ ཀུམཱརཾ ཨུཔནེསུཾ. ཨཐསྶ པཱདཱ པརིཝཏྟིཏྭཱ ཨིསིསྶ མཏྠཀེ པཏིཊྛཧིཾསུ. སོ ཏམྤི ཨཙྪརིཡཾ དིསྭཱ ཨུདགྒཙིཏྟོ སུམནོ པཊིགྒཧེསི.

༦༩༦. དསམགཱཐཱཡཾ ཛིགཱིསཀོཏི ཛིགཱིསནྟོ མགྒནྟོ པརིཡེསནྟོ, ཨུཔཔརིཀྑནྟོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ལཀྑཎམནྟཔཱརགཱུཏི ལཀྑཎཱནཾ ཝེདཱནཉྩ པཱརཾ གཏོ. ཨནུཏྟརཱཡནྟི ཨནུཏྟརོ ཨཡཾ. སོ ཀིར ཨཏྟནོ ཨབྷིམུཁཱགཏེསུ མཧཱསཏྟསྶ པཱདཏལེསུ ཙཀྐཱནི དིསྭཱ ཏདནུསཱརེན སེསལཀྑཎཱནི ཛིགཱིསནྟོ སབྦཾ ལཀྑཎསམྤཏྟིཾ དིསྭཱ ‘‘ཨདྡྷཱཡཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཨེཝམཱཧ.

༦༩༧. ཨེཀཱདསཱཡཾ ཨཐཏྟནོ གམནནྟི པཊིསནྡྷིཝསེན ཨརཱུཔགམནཾ. ཨཀལྱརཱུཔོ གལ༹ཡཏི ཨསྶུཀཱནཱིཏི ཏཾ ཨཏྟནོ ཨརཱུཔཱུཔཔཏྟིཾ ཨནུསྶརིཏྭཱ ‘‘ན དཱནཱཧཾ ཨསྶ དྷམྨདེསནཾ སོཏུཾ ལཙྪཱམཱི’’ཏི ཨཏུཊྛརཱུཔོ བལཝསོཀཱབྷིབྷཝེན དོམནསྶཛཱཏོ ཧུཏྭཱ ཨསྶཱུནི པཱཏེཏི གལ༹ཡཏི. ‘‘གརཡཏཱི’’ཏིཔི པཱཋོ. ཡདི པནེས རཱུཔབྷཝེ ཙིཏྟཾ ནམེཡྻ, ཀིཾ ཏཏྠ ན ཨུཔྤཛྫེཡྻ, ཡེནེཝཾ རོདཏཱིཏི? ན ན ཨུཔྤཛྫེཡྻ, ཨཀུསལཏཱཡ པནེཏཾ ཝིདྷིཾ ན ཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ སནྟེཔི དོམནསྶུཔྤཏྟིཡེཝསྶ ཨཡུཏྟཱ སམཱཔཏྟིལཱབྷེན ཝིཀྑམྦྷིཏཏྟཱཏི ཙེ? ན, ཝིཀྑམྦྷིཏཏྟཱ ཨེཝ. མགྒབྷཱཝནཱཡ སམུཙྪིནྣཱ ཧི ཀིལེསཱ ན ཨུཔྤཛྫནྟི, སམཱཔཏྟིལཱབྷཱིནཾ པན བལཝཔཙྩཡེན ཨུཔྤཛྫནྟི. ཨུཔྤནྣེ ཀིལེསེ པརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནཏྟཱ ཀུཏསྶ ཨརཱུཔགམནནྟི ཙེ? ཨཔྤཀསིརེན པུནཱདྷིགམཏོ. སམཱཔཏྟིལཱབྷིནོ ཧི ཨུཔྤནྣེ ཀིལེསེ བལཝཝཱིཏིཀྐམཾ ཨནཱཔཛྫནྟཱ ཝཱུཔསནྟམཏྟེཡེཝ ཀིལེསཝེགེ པུན ཏཾ ཝིསེསཾ ཨཔྤཀསིརེནེཝཱདྷིགཙྪནྟི, ‘‘པརིཧཱིནཝིསེསཱ ཨིམེ’’ཏིཔི དུཝིཉྙེཡྻཱ ཧོནྟི, ཏཱདིསོ ཙ ཨེསོ. ནོ ཙེ ཀུམཱརེ བྷཝིསྶཏི ཨནྟརཱཡོཏི ན བྷཝིསྶཏི ནུ ཁོ ཨིམསྨིཾ ཀུམཱརེ ཨནྟརཱཡོ.

༦༩༨. དྭཱདསཱཡཾ ན ཨོརཀཱཡནྟི ཨཡཾ ཨོརཀོ པརིཏྟོ ན ཧོཏི. ཨུཏྟརགཱཐཱཡ ཝཏྟབྦཾ བུདྡྷབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡཱཧ.

༦༩༩. ཏེརསཱཡཾ སམྦོདྷིཡགྒནྟི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ. ཏཉྷི ཨཝིཔརཱིཏབྷཱཝེན སམྨཱ བུཛ྄ཛྷནཏོ སམྦོདྷི, ཀཏྠཙི ཨཱཝརཎཱབྷཱཝེན སབྦཉཱཎུཏྟམཏོ ‘‘ཨགྒ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཕུསིསྶཏཱིཏི པཱཔུཎིསྶཏི. པརམཝིསུདྡྷདསྶཱིཏི ནིབྦཱནདསྶཱི. ཏཉྷི ཨེཀནྟཝིསུདྡྷཏྟཱ པརམཝིསུདྡྷཾ. ཝིཏྠཱརིཀསྶཱཏི ཝིཏྠཱརིཀཾ ཨསྶ. བྲཧྨཙརིཡནྟི སཱསནཾ.

༧༠༠. ཙུདྡསཱཡཾ ཨཐནྟརཱཏི ཨནྟརཱཡེཝ ཨསྶ, སམྦོདྷིཔྤཏྟིཏོ ཨོརཏོ ཨེཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ན སོསྶནྟི ན སུཎིསྶཾ. ཨསམདྷུརསྶཱཏི ཨསམཝཱིརིཡསྶ. ཨཊྚོཏི ཨཱཏུརོ. བྱསནཾ གཏོཏི སུཁཝིནཱསཾ པཏྟོ. ཨགྷཱཝཱིཏི དུཀྑིཏོ, སབྦཾ དོམནསྶུཔྤཱདམེཝ སནྡྷཱཡཱཧ. དོམནསྶེན ཧི སོ ཨཱཏུརོ. ཏཉྩསྶ སུཁབྱསནཏོ བྱསནཾ, སུཁཝིནཱསནཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏེན ཙ སོ ཙེཏསིཀཨགྷབྷཱུཏེན ཨགྷཱཝཱི.

༧༠༡. པནྣརསཱཡཾ ཝིཔུལཾ ཛནེཏྭཱནཱཏི ཝིཔུལཾ ཛནེཏྭཱ. ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ. ནིགྒམཱཏི ནིགྒཏོ. ཨེཝཾ ནིགྒཏོ ཙ སོ བྷཱགིནེཡྻཾ སཡནྟི སཀཾ བྷཱགིནེཡྻཾ, ཨཏྟནོ བྷགིནིཡཱ པུཏྟནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སམཱདཔེསཱིཏི ཨཏྟནོ ཨཔྤཱཡུཀབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཀནིཊྛབྷགིནིཡཱ ཙ པུཏྟསྶ ནཱལཀསྶ མཱཎཝཀསྶ ཨུཔཙིཏཔུཉྙཏཾ ཨཏྟནོ བལེན ཉཏྭཱ ‘‘ཝུཌྜྷིཔྤཏྟོ པམཱདམྤི ཨཱཔཛྫེཡྻཱ’’ཏི ནཾ ཨནུཀམྤམཱནོ བྷགིནིཡཱ གྷརཾ གནྟྭཱ ‘‘ཀཧཾ ནཱལཀོ’’ཏི. ‘‘བཧི, བྷནྟེ, ཀཱིལ༹ཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨཱནེཐ ན’’ནྟི ཨཱཎཱཔེཏྭཱ ཏངྑཎཾཡེཝ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཱཛེཏྭཱ སམཱདཔེསི ཨོཝདི ཨནུསཱསི. ཀཐཾ? ‘‘བུདྡྷོཏི གྷོསཾ…པེ… བྲཧྨཙརིཡ’’ནྟི སོལ༹སམགཱཐམཱཧ.

༧༠༢. ཏཏྠ ཡད པརཏོཏི ཡདཱ པརཏོ. དྷམྨམགྒནྟི པརམདྷམྨསྶ ནིབྦཱནསྶ མགྒཾ, དྷམྨཾ ཝཱ ཨགྒཾ སཧ པཊིཔདཱཡ ནིབྦཱནཾ. ཏསྨིནྟི ཏསྶ སནྟིཀེ. བྲཧྨཙརིཡནྟི སམཎདྷམྨཾ.

༧༠༣. སཏྟརསཱཡཾ ཏཱདིནཱཏི ཏསྶཎྛིཏེན, ཏསྨིཾ སམཡེ ཀིལེསཝིཀྑམྦྷནེ སམཱདྷིལཱབྷེ ཙ སཏི ཝིཀྑམྦྷིཏཀིལེསེན སམཱཧིཏཙིཏྟེན ཙཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨནཱགཏེ པརམཝིསུདྡྷདསྶིནཱཏི ‘‘ཨཡཾ ནཱལཀོ ཨནཱགཏེ ཀཱལེ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པརམཝིསུདྡྷཾ ནིབྦཱནཾ པསྶིསྶཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ དིཊྛཏྟཱ སོ ཨིསི ཨིམིནཱ པརིཡཱཡེན ‘‘ཨནཱགཏེ པརམཝིསུདྡྷདསྶཱི’’ཏི ཝུཏྟོ. ཏེན ཨནཱགཏེ པརམཝིསུདྡྷདསྶིནཱ. ཨུཔཙིཏཔུཉྙསཉྩཡོཏི པདུམུཏྟརཏོ པབྷུཏི ཀཏཔུཉྙསཉྩཡོ. པཏིཀྑནྟི ཨཱགམཡམཱནོ. པརིཝསཱིཏི པབྦཛིཏྭཱ ཏཱཔསཝེསེན ཝསི. རཀྑིཏིནྡྲིཡོཏི རཀྑིཏསོཏིནྡྲིཡོ ཧུཏྭཱ. སོ ཀིར ཏཏོ པབྷུཏི ཨུདཀེ ན ནིམུཛྫི ‘‘ཨུདཀཾ པཝིསིཏྭཱ སོཏིནྡྲིཡཾ ཝིནཱསེཡྻ, ཏཏོ དྷམྨསྶཝནབཱཧིརོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ.

༧༠༤. ཨཊྛཱརསཱཡཾ སུཏྭཱན གྷོསནྟི སོ ནཱལཀོ ཨེཝཾ པརིཝསནྟོ ཨནུཔུབྦེན བྷགཝཏཱ སམྦོདྷིཾ པཏྭཱ བཱརཱཎསིཡཾ དྷམྨཙཀྐེ པཝཏྟིཏེ ཏཾ ‘‘བྷགཝཏཱ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟིཏཾ, སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝཏ སོ བྷགཝཱ ཨུཔྤནྣོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཛིནཝརཙཀྐཝཏྟནེ པཝཏྟགྷོསཾ ཨཏྟནོ ཨཏྠཀཱམཱཧི དེཝཏཱཧི ཨཱགནྟྭཱ ཨཱརོཙིཏཾ སུཏྭཱ. གནྟྭཱན དིསྭཱ ཨིསིནིསབྷནྟི སཏྟཱཧཾ དེཝཏཱཧི མོནེཡྻཀོལཱཧལེ ཀཡིརམཱནེ སཏྟམེ དིཝསེ ཨིསིཔཏནཾ གནྟྭཱ ‘‘ནཱལཀོ ཨཱགམིསྶཏི, ཏསྶ དྷམྨཾ དེསེསྶཱམཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ཙ ཨབྷིསནྡྷིནཱ ཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསིནྣཾ དིསྭཱ ནིསབྷསདིསཾ ཨིསིནིསབྷཾ བྷགཝནྟཾ. པསནྣོཏི སཧ དསྶནེནེཝ པསནྣཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ. མོནེཡྻསེཊྛནྟི ཉཱཎུཏྟམཾ, མགྒཉཱཎནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སམཱགཏེ ཨསིཏཱཝ྄ཧཡསྶ སཱསནེཏི ཨསིཏསྶ ཨིསིནོ ཨོཝཱདཀཱལེ ཨནུཔྤཏྟེ. ཏེན ཧི – ‘‘ཡདཱ ཝིཝརཏི དྷམྨམགྒཾ, ཏདཱ གནྟྭཱ སམཡཾ པརིཔུཙྪམཱནོ ཙརསྶུ ཏསྨིཾ བྷགཝཏི བྲཧྨཙརིཡ’’ནྟི ཨནུསིཊྛོ, ཨཡཉྩ སོ ཀཱལོ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘སམཱགཏེ ཨསིཏཱཝ྄ཧཡསྶ སཱསནེ’’ཏི. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ.

ཨཡཾ ཏཱཝ ཝཏྠུགཱཐཱཝཎྞནཱ.

༧༠༥. པུཙྪཱགཱཐཱདྭཡེ ཨཉྙཱཏམེཏནྟི ཝིདིཏཾ མཡཱ ཨེཏཾ. ཡཐཱཏཐནྟི ཨཝིཔརཱིཏཾ. ཀོ ཨདྷིཔྤཱཡོ? ཡཾ ཨསིཏོ ‘‘སམྦོདྷིཡགྒཾ ཕུསིསྶཏཱཡཾ ཀུམཱརོ’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘བུདྡྷོཏི གྷོསཾ ཡད པརཏོ སུཎོསི, སམྦོདྷིཔྤཏྟོ ཝིཝརཏི དྷམྨམགྒ’’ནྟི མཾ ཨཝཙ, ཏདེཏཾ མཡཱ ཨསིཏསྶ ཝཙནཾ ཨཛྫ བྷགཝནྟཾ སཀྑིཾ དིསྭཱ ‘‘ཡཐཱཏཐམེཝཱ’’ཏི ཨཉྙཱཏནྟི. ཏཾ ཏནྟི ཏསྨཱ ཏཾ. སབྦདྷམྨཱན པཱརགུནྟི ཧེམཝཏསུཏྟེ ཝུཏྟནཡེན ཚཧི ཨཱཀཱརེཧི. སབྦདྷམྨཱནཾ པཱརགཏཾ.

༧༠༦. ཨནགཱརིཡུཔེཏསྶཱཏི ཨནགཱརིཡཾ ཨུཔེཏསྶ, པབྦཛིཏསྶཱཏི ཨཏྠོ. བྷིཀྑཱཙརིཡཾ ཛིགཱིསཏོཏི ཨརིཡེཧི ཨཱཙིཎྞཾ ཨནུཔཀྐིལིཊྛཾ བྷིཀྑཱཙརིཡཾ པརིཡེསམཱནསྶ. མོནེཡྻནྟི མུནཱིནཾ སནྟཀཾ. ཨུཏྟམཾ པདནྟི ཨུཏྟམཔཊིཔདཾ. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ.

༧༠༧. ཨཐསྶ ཨེཝཾ པུཊྛོ བྷགཝཱ ‘‘མོནེཡྻཾ ཏེ ཨུཔཉྙིསྶ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན མོནེཡྻཔཊིཔདཾ བྱཱཀཱསི. ཏཏྠ ཨུཔཉྙིསྶནྟི ཨུཔཉྙཱཔེཡྻཾ, ཝིཝརེཡྻཾ པཉྙཱཔེཡྻནྟི ཨཏྠོ. དུཀྐརཾ དུརབྷིསམྦྷཝནྟི ཀཱཏུཉྩ དུཀྑཾ ཀཡིརམཱནཉྩ སམྦྷཝིཏུཾ སཧིཏུཾ དུཀྑནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཡཾ པནེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཨཧཾ ཏེ མོནེཡྻཾ པཉྙཱཔེཡྻཾ, ཡདི ནཾ ཀཱཏུཾ ཝཱ ཨབྷིསམྦྷོཏུཾ ཝཱ སུཁཾ བྷཝེཡྻ, ཨེཝཾ པན དུཀྐརཾ དུརབྷིསམྦྷཝཾ པུཐུཛྫནཀཱལཏོ པབྷུཏི ཀིལིཊྛཙིཏྟཾ ཨནུཔྤཱདེཏྭཱ པཊིཔཛྫིཏབྦཏོ. ཏཐཱ ཧི ནཾ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ ཨེཀོཝ སཱཝཀོ ཀརོཏི ཙ སམྦྷོཏི ཙཱཏི.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ མོནེཡྻསྶ དུཀྐརབྷཱཝཾ དུརབྷིསམྦྷཝཏཉྩ དསྶེནྟོ ནཱལཀསྶ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེཏྭཱ ཏམསྶ ཝཏྟུཀཱམོ ཨཱཧ ‘‘ཧནྡ ཏེ ནཾ པཝཀྑཱམི, སནྠམྦྷསྶུ དལ༹ྷོ བྷཝཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཧནྡཱཏི བྱཝསཱཡཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཏེ ནཾ པཝཀྑཱམཱིཏི ཏུཡ྄ཧཾ ཏཾ མོནེཡྻཾ པཝཀྑཱམི. སནྠམྦྷསྶཱུཏི དུཀྐརཀརཎསམཏྠེན ཝཱིརིཡཱུཔཏྠམྦྷེན ཨཏྟཱནཾ ཨུཔཏྠམྦྷཡ. དལ༹ྷོ བྷཝཱཏི དུརབྷིསམྦྷཝསཧནསམཏྠཱཡ ཨསིཐིལཔརཀྐམཏཱཡ ཐིརོ ཧོཏི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡསྨཱ ཏྭཾ ཨུཔཙིཏཔུཉྙསམྦྷཱརོ, ཏསྨཱཧཾ ཨེཀནྟབྱཝསིཏོཝ ཧུཏྭཱ ཨེཝཾ དུཀྐརཾ དུརབྷིསམྦྷཝམྤི སམཱནཾ ཏུཡ྄ཧཾ ཏཾ མོནེཡྻཾ པཝཀྑཱམི, སནྠམྦྷསྶུ དལ༹ྷོ བྷཝཱཏི.

༧༠༨. ཨེཝཾ པརམསལླེཁཾ མོནེཡྻཝཏྟཾ ཝཏྟུཀཱམོ ནཱལཀཾ སནྠམྦྷནེ དལ༹ྷཱིབྷཱཝེ ཙ ནིཡོཛེཏྭཱ པཋམཾ ཏཱཝ གཱམཱུཔནིབདྡྷཀིལེསཔྤཧཱནཾ དསྶེནྟོ ‘‘སམཱནབྷཱག’’ནྟི ཨུཔཌྜྷགཱཐམཱཧ. ཏཏྠ སམཱནབྷཱགནྟི སམབྷཱགཾ ཨེཀསདིསཾ ནིནྣཱནཱཀརཎཾ. ཨཀྐུཊྛཝནྡིཏནྟི ཨཀྐོསཉྩ ཝནྡནཉྩ.

ཨིདཱནི ཡཐཱ ཏཾ སམཱནབྷཱགཾ ཀཡིརཏི, ཏཾ ཨུཔཱཡཾ དསྶེནྟོ ‘‘མནོཔདོས’’ནྟི ཨུཔཌྜྷགཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཨཀྐུཊྛོ མནོཔདོསཾ རཀྑེཡྻ, ཝནྡིཏོ སནྟོ ཨནུཎྞཏོ ཙརེ, རཉྙཱཔི ཝནྡིཏོ སམཱནོ ‘‘མཾ ཝནྡཏཱི’’ཏི ཨུདྡྷཙྩཾ ནཱཔཛྫེཡྻ.

༧༠༩. ཨིདཱནི ཨརཉྙཱུཔནིབདྡྷཀིལེསཔྤཧཱནཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨུཙྩཱཝཙཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཨརཉྙསཉྙིཏེ དཱཡེཔི ཨིཊྛཱནིཊྛཝསེན ཨུཙྩཱཝཙཱ ནཱནཔྤཀཱརཱ ཨཱརམྨཎཱ ནིཙྪརནྟི, ཙཀྑཱདཱིནཾ ཨཱཔཱཐམཱགཙྪནྟི, ཏེ ཙ ཁོ ཨགྒིསིཁཱུཔམཱ པརིལཱ༹ཧཛནཀཊྛེན. ཡཐཱ ཝཱ ཌཡ྄ཧམཱནེ ཝནེ ཨགྒིསིཁཱ ནཱནཔྤཀཱརཏཱཡ ཨུཙྩཱཝཙཱ ནིཙྪརནྟི, སདྷཱུམཱཔི, ཝིདྷཱུམཱཔི, ནཱིལཱཔི, པཱིཏཱཔི, རཏྟཱཔི, ཁུདྡཀཱཔི, མཧནྟཱཔི, ཨེཝཾ སཱིཧབྱགྒྷམནུསྶཱམནུསྶཝིཝིདྷཝིཧངྒཝིརུཏཔུཔྥཕལཔལླཝཱདིབྷེདཝསེན ནཱནཔྤཀཱརཏཱཡ དཱཡེ ཨུཙྩཱཝཙཱ ཨཱརམྨཎཱ ནིཙྪརནྟི བྷིཾསནཀཱཔི, རཛནཱིཡཱཔི, དོསནཱིཡཱཔི, མོཧནཱིཡཱཔི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཨུཙྩཱཝཙཱ ནིཙྪརནྟི, དཱཡེ ཨགྒིསིཁཱུཔམཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ནིཙྪརནྟེསུ ཙ ཨུཙྩཱཝཙེསུ ཨཱརམྨཎེསུ ཡཱ ཀཱཙི ཨུཡྻཱནཝནཙཱརིཀཾ གཏཱ སམཱནཱ པཀཏིཡཱ ཝཱ ཝནཙཱརིནིཡོ ཀཊྛཧཱརིཀཱདཡོ རཧོགཏཾ དིསྭཱ ཧསིཏལཔིཏརུདིཏདུནྣིཝཏྠཱདཱིཧི ནཱརིཡོ མུནིཾ པལོབྷེནྟི, ཏཱ སུ ཏཾ མཱ པལོབྷཡུཾ, ཏཱ ནཱརིཡོ ཏཾ མཱ པལོབྷཡུཾ. ཡཐཱ ན པལོབྷེནྟི, ཏཐཱ ཀརོཧཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༧༡༠-༡༡. ཨེཝམསྶ བྷགཝཱ གཱམེ ཙ ཨརཉྙེ ཙ པཊིཔཏྟིཝིདྷིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི སཱིལསཾཝརཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཝིརཏོ མེཐུནཱ དྷམྨཱ’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ ཧིཏྭཱ ཀཱམེ པརོཔརེཏི མེཐུནདྷམྨཏོ ཨཝསེསེཔི སུནྡརེ ཙ ཨསུནྡརེ ཙ པཉྩ ཀཱམགུཎེ ཧིཏྭཱ. ཏཔྤཧཱནེན ཧི མེཐུནཝིརཏི སུསམྤནྣཱ ཧོཏི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཧིཏྭཱ ཀཱམེ པརོཔརེ’’ཏི. ཨཡམེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ. ‘‘ཨཝིརུདྡྷོ’’ཏིཨཱདཱིནི པན པདཱནི ‘‘ན ཧནེཡྻ, ན གྷཱཏཡེ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཱཡ པཱཎཱཏིཔཱཏཱཝེརམཎིཡཱ སམྤཏྟིདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཱནི. ཏཏྲཱཡཾ སངྑེཔཝཎྞནཱ – པརཔཀྑིཡེསུ པཱཎེསུ ཨཝིརུདྡྷོ, ཨཏྟཔཀྑིཡེསུ ཨསཱརཏྟོ, སབྦེཔི སཏཎྷནིཏྟཎྷཏཱཡ ཏསཐཱཝརེ པཱཎེ ཛཱིཝིཏུཀཱམཏཱཡ ཨམརིཏུཀཱམཏཱཡ སུཁཀཱམཏཱཡ དུཀྑཔཊིཀཱུལཏཱཡ ཙ ‘‘ཡཐཱ ཨཧཾ ཏཐཱ ཨེཏེ’’ཏི ཨཏྟསམཱནཏཱཡ ཏེསུ ཝིརོདྷཾ ཝིནེནྟོ ཏེནེཝ པཀཱརེན ‘‘ཡཐཱ ཨེཏེ ཏཐཱ ཨཧ’’ནྟི པརེསཾ སམཱནཏཱཡ ཙ ཨཏྟནི ཨནུརོདྷཾ ཝིནེནྟོ ཨེཝཾ ཨུབྷཡཐཱཔི ཨནུརོདྷཝིརོདྷཝིཔྤཧཱིནོ ཧུཏྭཱ མརཎཔཊིཀཱུལཏཱཡ ཨཏྟཱནཾ ཨུཔམཾ ཀཏྭཱ པཱཎེསུ ཡེ ཀེཙི ཏསེ ཝཱ ཐཱཝརེ ཝཱ པཱཎེ ན ཧནེཡྻ སཱཧཏྠིཀཱདཱིཧི པཡོགེཧི, ན གྷཱཏཡེ ཨཱཎཏྟིཀཱདཱིཧཱིཏི.

༧༡༢. ཨེཝམསྶ མེཐུནཝིརཏིཔཱཎཱཏིཔཱཏཝིརཏིམུཁེན སངྑེཔཏོ པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཱིལཾ ཝཏྭཱ ‘‘ཧིཏྭཱ ཀཱམེ’’ཏིཨཱདཱིཧི ཨིནྡྲིཡསཾཝརཉྩ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཧིཏྭཱ ཨིཙྪཉྩཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡཱཡཾ ཏཎྷཱ ཨེཀཾ ལདྡྷཱ དུཏིཡཾ ཨིཙྪཏི, དྭེ ལདྡྷཱ ཏཏིཡཾ, སཏསཧསྶཾ ལདྡྷཱ ཏདུཏྟརིམྤི ཨིཙྪཏཱིཏི ཨེཝཾ ཨཔྤཊིལདྡྷཝིསཡཾ ཨིཙྪནཏོ ‘‘ཨིཙྪཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཡོ ཙཱཡཾ པཊིལདྡྷཝིསཡལུབྦྷནོ ལོབྷོ. ཏཾ ཧིཏྭཱ ཨིཙྪཉྩ ལོབྷཉྩ ཡཏྠ སཏྟོ པུཐུཛྫནོ, ཡསྨིཾ ཙཱིཝརཱདིཔཙྩཡེ ཏེཧི ཨིཙྪཱལོབྷེཧི པུཐུཛྫནོ སཏྟོ ལགྒོ པཊིབདྡྷོ ཏིཊྛཏི, ཏཏྠ ཏཾ ཨུབྷཡམྤི ཧིཏྭཱ པཙྩཡཏྠཾ ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིཾ ཨཝིརོདྷེནྟོ ཉཱཎཙཀྑུནཱ ཙཀྑུམཱ ཧུཏྭཱ ཨིམཾ མོནེཡྻཔཊིཔདཾ པཊིཔཛྫེཡྻ. ཨེཝཉྷི པཊིཔནྣོ ཏརེཡྻ ནརཀཾ ཨིམཾ, དུཔྤཱུརཎཊྛེན ནརཀསཉྙིཏཾ མིཙྪཱཛཱིཝཧེཏུབྷཱུཏཾ ཨིམཾ པཙྩཡཏཎྷཾ ཏརེཡྻ, ཨིམཱཡ ཝཱ པཊིཔདཱཡ ཏརེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༧༡༣. ཨེཝཾ པཙྩཡཏཎྷཱཔཧཱནམུཁེན ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི བྷོཛནེ མཏྟཉྙུཏཱམུཁེན པཙྩཡཔརིབྷོགསཱིལཾ ཏདནུསཱརེན ཙ ཡཱཝ ཨརཧཏྟཔྤཏྟི, ཏཱཝ པཊིཔདཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཱུནཱུདརོ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – དྷམྨེན སམེན ལདྡྷེསུ ཨིཏརཱིཏརཙཱིཝརཱདཱིསུ པཙྩཡེསུ ཨཱཧཱརཾ ཏཱཝ ཨཱཧཱརེནྟོ –

‘‘ཙཏྟཱརོ པཉྩ ཨཱལོཔེ, ཨབྷུཏྭཱ ཨུདཀཾ པིཝེ;

ཨལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཱཡ, པཧིཏཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ’’ཏི. (ཐེརགཱ. ༩༨༣) –

ཝུཏྟནཡེན ཨཱུནཨུདརོ ཨསྶ, ན ཝཱཏབྷརིཏབྷསྟཱ ཝིཡ ཨུདྡྷུམཱཏུདརོ, བྷཏྟསམྨདཔཙྩཡཱ ཐིནམིདྡྷཾ པརིཧརེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཱུནཱུདརོ ཧོནྟོཔི ཙ མིཏཱཧཱརོ ཨསྶ བྷོཛནེ མཏྟཉྙཱུ, ‘‘ནེཝ དཝཱཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ པཙྩཝེཀྑཎེན གུཎཏོ དོསཏོ ཙ པརིཙྪིནྣཱཧཱརོ. ཨེཝཾ མིཏཱཧཱརོ སམཱནོཔི པཙྩཡདྷུཏངྒཔརིཡཏྟིཨདྷིགམཝསེན ཙཏུབྦིདྷཱཡ ཨཔྤིཙྪཏཱཡ ཨཔྤིཙྪོ ཨསྶ. ཨེཀཾསེན ཧི མོནེཡྻཔཊིཔདཾ པཊིཔནྣེན བྷིཀྑུནཱ ཨེཝཾ ཨཔྤིཙྪེན བྷཝིཏབྦཾ. ཏཏྠ ཨེཀེཀསྨིཾ པཙྩཡེ ཏཱིཧི སནྟོསེཧི སནྟུསྶནཱ པཙྩཡཔྤིཙྪཏཱ. དྷུཏངྒདྷརསྶེཝ སཏོ ‘‘དྷུཏཝཱཏི མཾ པརེ ཛཱནནྟཱུ’’ཏི ཨནིཙྪནཏཱ དྷུཏངྒཔྤིཙྪཏཱ. བཧུསྶུཏསྶེཝ སཏོ ‘‘བཧུསྶུཏོཏི མཾ པརེ ཛཱནནྟཱུ’’ཏི ཨནིཙྪནཏཱ པརིཡཏྟིཨཔྤིཙྪཏཱ མཛ྄ཛྷནྟིཀཏྠེརསྶ ཝིཡ. ཨདྷིགམསམྤནྣསྶེཝ སཏོ ‘‘ཨདྷིགཏོ ཨཡཾ ཀུསལཾ དྷམྨནྟི མཾ པརེ ཛཱནནྟཱུ’’ཏི ཨནིཙྪནཏཱ ཨདྷིགམཔྤིཙྪཏཱ. སཱ ཙ ཨརཧཏྟཱདྷིགམཏོ ཨོརཾ ཝེདིཏབྦཱ. ཨརཧཏྟཱདྷིགམཏྠཉྷི ཨཡཾ པཊིཔདཱཏི. ཨེཝཾ ཨཔྤིཙྪོཔི ཙ ཨརཧཏྟམགྒེན ཏཎྷཱལོལུཔྤཾ ཧིཏྭཱ ཨལོལུཔོ ཨསྶ. ཨེཝཾ ཨལོལུཔོ ཧི སདཱ ཨིཙྪཱཡ ནིཙྪཱཏོ ཨནིཙྪོ ཧོཏི ནིབྦུཏོ, ཡཱཡ ཨིཙྪཱཡ ཚཱཏཱ ཧོནྟི སཏྟཱ ཁུཔྤིཔཱསཱཏུརཱ ཝིཡ ཨཏིཏྟཱ, ཏཱཡ ཨིཙྪཱཡ ཨནིཙྪོ ཧོཏི ཨནིཙྪཏྟཱ ཙ ནིཙྪཱཏོ ཧོཏི ཨནཱཏུརོ པརམཏིཏྟིཔྤཏྟོ. ཨེཝཾ ནིཙྪཱཏཏྟཱ ནིབྦུཏོ ཧོཏི ཝཱུཔསནྟསབྦཀིལེསཔརིལཱ༹ཧོཏི ཨེཝམེཏྠ ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

༧༡༤. ཨེཝཾ ཡཱཝ ཨརཧཏྟཔྤཏྟི, ཏཱཝཔཊིཔདཾ ཀཐེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཾ པཊིཔདཾ པཊིཔནྣསྶ བྷིཀྑུནོ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིནིཊྛཾ དྷུཏངྒསམཱདཱནཾ སེནཱསནཝཏྟཉྩ ཀཐེནྟོ ‘‘ས པིཎྜཙཱར’’ནྟི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ ས པིཎྜཙཱརཾ ཙརིཏྭཱཏི སོ བྷིཀྑུ བྷིཀྑཾ ཙརིཏྭཱ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཝཱ ཀཏྭཱ. ཝནནྟམབྷིཧཱརཡེཏི ཨཔཔཉྩིཏོ གིཧིཔཔཉྩེན ཝནཾ ཨེཝ གཙྪེཡྻ. ཨུཔཊྛིཏོ རུཀྑམཱུལསྨིནྟི རུཀྑམཱུལེ ཋིཏོ ཝཱ ཧུཏྭཱ. ཨཱསནཱུཔགཏོཏི ཨཱསནཾ ཨུཔགཏོ ཝཱ ཧུཏྭཱ, ནིསིནྣོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. མུནཱིཏི མོནེཡྻཔཊིཔདཾ པཊིཔནྣོ. ཨེཏྠ ཙ ‘‘པིཎྜཙཱརཾ ཙརིཏྭཱ’’ཏི ཨིམིནཱ པིཎྜཔཱཏིཀངྒཾ ཝུཏྟཾ. ཡསྨཱ པན ཨུཀྐཊྛཔིཎྜཔཱཏིཀོ སཔདཱནཙཱརཱི ཨེཀཱསནིཀོ པཏྟཔིཎྜིཀོ ཁལུཔཙྪཱབྷཏྟིཀོ ཙ ཧོཏིཡེཝ, ཏེཙཱིཝརིཀཔཾསུཀཱུལམྤི ཙ སམཱདིཡཏེཝ, ཏསྨཱ ཨིམཱནིཔི ཚ ཝུཏྟཱནེཝ ཧོནྟི. ‘‘ཝནནྟམབྷིཧཱརཡེ’’ཏི ཨིམིནཱ པན ཨཱརཉྙིཀངྒཾ ཝུཏྟཾ, ‘‘ཨུཔཊྛིཏོ རུཀྑམཱུལསྨི’’ནྟི ཨིམིནཱ རུཀྑམཱུལིཀངྒཾ, ‘‘ཨཱསནཱུཔགཏོ’’ཏི ཨིམིནཱ ནེསཛྫིཀངྒཾ. ཡཐཱཀྐམཾ པན ཨེཏེསཾ ཨནུལོམཏྟཱ ཨབྦྷོཀཱསིཀཡཐཱསནྠཏིཀསོསཱནིཀངྒཱནི ཝུཏྟཱནིཡེཝ ཧོནྟཱིཏི ཨེཝམེཏཱཡ གཱཐཱཡ ཏེརས དྷུཏངྒཱནི ནཱལཀཏྠེརསྶ ཀཐེསི.

༧༡༥. ས ཛྷཱནཔསུཏོ དྷཱིརོཏི སོ ཨནུཔྤནྣསྶ ཛྷཱནསྶ ཨུཔྤཱདནེན ཨུཔྤནྣསྶ ཨཱཝཛྫནསམཱཔཛྫནཱདྷིཊྛཱནཝུཊྛཱནཔཙྩཝེཀྑཎེཧི ཙ ཛྷཱནེསུ པསུཏོ ཨནུཡུཏྟོ. དྷཱིརོཏི དྷིཏིསམྤནྣོ. ཝནནྟེ རམིཏོ སིཡཱཏི ཝནེ ཨབྷིརཏོ སིཡཱ, གཱམནྟསེནཱསནེ ནཱབྷིརམེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཛྷཱཡེཐ རུཀྑམཱུལསྨིཾ, ཨཏྟཱནམབྷིཏོསཡནྟི ན ཀེཝལཾ ལོཀིཡཛ྄ཛྷཱནཔསུཏོཡེཝ སིཡཱ, ཨཔིཙ ཁོ ཏསྨིཾཡེཝ རུཀྑམཱུལེ སོཏཱཔཏྟིམགྒཱདིསམྤཡུཏྟེན ལོཀུཏྟརཛ྄ཛྷཱནེནཱཔི ཨཏྟཱནཾ ཨཏཱིཝ ཏོསེནྟོ ཛྷཱཡེཐ. པརམསྶཱསཔྤཏྟིཡཱ ཧི ལོཀུཏྟརཛ྄ཛྷཱནེནེཝ ཙིཏྟཾ ཨཏཱིཝ ཏུསྶཏི, ན ཨཉྙེན. ཏེནཱཧ – ‘‘ཨཏྟཱནམབྷིཏོསཡ’’ནྟི. ཨེཝམིམཱཡ གཱཐཱཡ ཛྷཱནཔསུཏཏཱཡ ཝནནྟསེནཱསནཱབྷིརཏིཾ ཨརཧཏྟཉྩ ཀཐེསི.

༧༡༦. ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ ནཱལཀཏྠེརོ ཝནནྟམབྷིཧཱརེཏྭཱ ནིརཱཧཱརོཔི པཊིཔདཱཔཱུརཎེ ཨཏཱིཝ ཨུསྶུཀྐོ ཨཧོསི, ནིརཱཧཱརེན ཙ སམཎདྷམྨཾ ཀཱཏུཾ ན སཀྐཱ. ཏཐཱ ཀརོནྟསྶ ཧི ཛཱིཝིཏཾ ནཔྤཝཏྟཏི, ཀིལེསེ པན ཨནུཔྤཱདེནྟེན ཨཱཧཱརོ པརིཡེསིཏབྦོ, ཨཡམེཏྠ ཉཱཡོ. ཏསྨཱ ཏསྶ བྷགཝཱ ཨཔརཱཔརེསུཔི དིཝསེསུ པིཎྜཱཡ ཙརིཏབྦཾ, ཀིལེསཱ པན ན ཨུཔྤཱདེཏབྦཱཏི དསྶནཏྠཾ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིནིཊྛཾཡེཝ བྷིཀྑཱཙཱརཝཏྟཾ ཀཐེནྟོ ‘‘ཏཏོ རཏྱཱ ཝིཝསཱནེ’’ཏིཨཱདིཀཱ ཚ གཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ ཏཏོཏི ‘‘ས པིཎྜཙཱརཾ ཙརིཏྭཱ, ཝནནྟམབྷིཧཱརཡེ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཔིཎྜཙཱརཝནནྟཱབྷིཧཱརཏོ ཨུཏྟརིཔི. རཏྱཱ ཝིཝསཱནེཏི རཏྟིསམཏིཀྐམེ, དུཏིཡདིཝསེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. གཱམནྟམབྷིཧཱརཡེཏི ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀཝཏྟཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཱ, ཏཱཝ ཝིཝེཀམནུབྲཱུཧེཏྭཱ གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟེ ཝུཏྟནཡེན ཀམྨཊྛཱནཾ མནསི ཀརོནྟོ གཱམཾ གཙྪེཡྻ. ཨཝ྄ཧཱནཾ ནཱབྷིནནྡེཡྻཱཏི ‘‘བྷནྟེ, ཨམྷཱཀཾ གྷརེ བྷུཉྫིཏབྦ’’ནྟི ནིམནྟནཾ, ‘‘དེཏི ནུ ཁོ ན དེཏི ནུ ཁོ སུནྡརཾ ནུ ཁོ དེཏི ཨསུནྡརཾ ནུ ཁོ དེཏཱི’’ཏི ཨེཝརཱུཔཾ ཝིཏཀྐཾ བྷོཛནཉྩ པཊིཔདཱཔཱུརཀོ བྷིཀྑུ ནཱབྷིནནྡེཡྻ, ནཔྤཊིགྒཎྷེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡདི པན བལཀྐཱརེན པཏྟཾ གཧེཏྭཱ པཱུརེཏྭཱ དེནྟི, པརིབྷུཉྫིཏྭཱ སམཎདྷམྨོ ཀཱཏབྦོ, དྷུཏངྒཾ ན ཀུཔྤཏི, ཏདུཔཱདཱཡ པན ཏཾ གཱམཾ ན པཝིསིཏབྦཾ. ཨབྷིཧཱརཉྩ གཱམཏོཏི སཙེ གཱམཾ པཝིཊྛསྶ པཱཏིསཏེཧིཔི བྷཏྟཾ ཨབྷིཧརནྟི, ཏམྤི ནཱབྷིནནྡེཡྻ, ཏཏོ ཨེཀསིཏྠམྤི ནཔྤཊིགྒཎྷེཡྻ, ཨཉྙདཏྠུ གྷརཔཊིཔཱཊིཡཱ པིཎྜཔཱཏམེཝ ཙརེཡྻཱཏི.

༧༡༧. ན མུནཱི གཱམམཱགམྨ, ཀུལེསུ སཧསཱ ཙརེཏི སོ ཙ མོནཏྠཱཡ པཊིཔནྣཀོ མུནི གཱམཾ གཏོ སམཱནོ ཀུལེསུ སཧསཱ ན ཙརེ, སཧསོཀིཏཱདིཨནནུལོམིཀཾ གིཧིསཾསགྒཾ ན ཨཱཔཛྫེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. གྷཱསེསནཾ ཚིནྣཀཐོ, ན ཝཱཙཾ པཡུཏཾ བྷཎེཏི ཚིནྣཀཐོ ཝིཡ ཧུཏྭཱ ཨོབྷཱསཔརིཀཐཱནིམིཏྟཝིཉྙཏྟིཔཡུཏྟཾ གྷཱསེསནཝཱཙཾ ན བྷཎེཡྻ. སཙེ ཨཱཀངྑེཡྻ, གིལཱནོ སམཱནོ གེལཉྙཔཊིབཱཧནཏྠཱཡ བྷཎེཡྻ. སེནཱསནཏྠཱཡ ཝཱ ཝིཉྙཏྟིཾ ཋཔེཏྭཱ ཨོབྷཱསཔརིཀཐཱནིམིཏྟཔཡུཏྟཾ, ཨཝསེསཔཙྩཡཏྠཱཡ པན ཨགིལཱནོ ནེཝ ཀིཉྩི བྷཎེཡྻཱཏི.

༧༡༨-༩. ཨལཏྠཾ ཡདིདནྟི ཨིམིསྶཱ པན གཱཐཱཡ ཨཡམཏྠོ – གཱམཾ པིཎྜཱཡ པཝིཊྛོ ཨཔྤམཏྟཀེཔི ཀིསྨིཉྩི ལདྡྷེ ‘‘ཨལཏྠཾ ཡཾ ཨིདཾ སཱདྷཱུ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨལདྡྷེ ‘‘ནཱལཏྠཾ ཀུསལ’’ནྟི ཏམྤི ‘‘སུནྡར’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ཨུབྷཡེནེཝ ལཱབྷཱལཱབྷེན སོ ཏཱདཱི ནིབྦིཀཱརོ ཧུཏྭཱ རུཀྑཾཝུཔནིཝཏྟཏི, ཡཐཱཔི པུརིསོ ཕལགཝེསཱི རུཀྑཾ ཨུཔགམྨ ཕལཾ ལདྡྷཱཔི ཨལདྡྷཱཔི ཨནནུནཱིཏོ ཨཔྤཊིཧཏོ མཛ྄ཛྷཏྟོཡེཝ ཧུཏྭཱ གཙྪཏི, ཨེཝཾ ཀུལཾ ཨུཔགམྨ ལཱབྷཾ ལདྡྷཱཔི ཨལདྡྷཱཔི མཛ྄ཛྷཏྟོཝ ཧུཏྭཱ གཙྪཏཱིཏི. ས པཏྟཔཱཎཱི ཏི གཱཐཱ ཨུཏྟཱནཏྠཱཝ.

༧༢༠. ཨུཙྩཱཝཙཱཏི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ སམྦནྡྷོ – ཨེཝཾ བྷིཀྑཱཙཱརཝཏྟསམྤནྣོ ཧུཏྭཱཔི ཏཱཝཏཀེནེཝ ཏུཊྛིཾ ཨནཱཔཛྫིཏྭཱ པཊིཔདཾ ཨཱརོདྷེཡྻ. པཊིཔཏྟིསཱརཉྷི སཱསནཾ. སཱ ཙཱཡཾ ཨུཙྩཱཝཙཱ…པེ… མུཏནྟི. ཏསྶཏྠོ – སཱ ཙཱཡཾ མགྒཔཊིཔདཱ ཨུཏྟམནིཧཱིནབྷེདཏོ ཨུཙྩཱཝཙཱ བུདྡྷསམཎེན པཀཱསིཏཱ. སུཁཱཔཊིཔདཱ ཧི ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ ཨུཙྩཱ, དུཀྑཱཔཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ ཨཝཙཱ. ཨིཏརཱ དྭེ ཨེཀེནངྒེན ཨུཙྩཱ, ཨེཀེན ཨཝཙཱ. པཋམཱ ཨེཝ ཝཱ ཨུཙྩཱ, ཨིཏརཱ ཏིསྶོཔི ཨཝཙཱ. ཏཱཡ ཙེཏཱཡ ཨུཙྩཱཡ ཨཝཙཱཡ ཝཱ པཊིཔདཱཡ ན པཱརཾ དིགུཎཾ ཡནྟི. ‘‘དུགུཎ’’ནྟི ཝཱ པཱཋོ, ཨེཀམགྒེན དྭིཀྑཏྟུཾ ནིབྦཱནཾ ན ཡནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཀསྨཱ? ཡེན མགྒེན ཡེ ཀིལེསཱ པཧཱིནཱ, ཏེསཾ པུན ཨཔྤཧཱཏབྦཏོ. ཨེཏེན པརིཧཱནདྷམྨཱབྷཱཝཾ དཱིཔེཏི. ནཡིདཾ ཨེཀགུཎཾ མུཏནྟི ཏཉྩ ཨིདཾ པཱརཾ ཨེཀཀྑཏྟུཾཡེཝ ཕུསནཱརཧམྤི ན ཧོཏི. ཀསྨཱ? ཨེཀེན མགྒེན སབྦཀིལེསཔྤཧཱནཱབྷཱཝཏོ. ཨེཏེན ཨེཀམགྒེནེཝ ཨརཧཏྟཱབྷཱཝཾ དཱིཔེཏི.

༧༢༡. ཨིདཱནི པཊིཔདཱནིསཾསཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཡསྶ ཙ ཝིསཏཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡསྶ ཙ ཨེཝཾ པཊིཔནྣསྶ བྷིཀྑུནོ ཏཱཡ པཊིཔདཱཡ པཧཱིནཏྟཱ ཨཊྛསཏཏཎྷཱཝིཙརིཏབྷཱཝེན ཝིསཏཏྟཱ ཝིསཏཱ ཏཎྷཱ ནཏྠི, ཏསྶ ཀིལེསསོཏཙྪེདེན ཚིནྣསོཏསྶ ཀུསལཱཀུསལཔྤཧཱནེན ཀིཙྩཱཀིཙྩཔྤཧཱིནསྶ རཱགཛོ ཝཱ དོསཛོ ཝཱ ཨཔྤམཏྟཀོཔི པརིལཱ༹ཧོ ན ཝིཛྫཏཱིཏི.

༧༢༢. ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཨིམཱ གཱཐཱཡོ སུཏྭཱ ནཱལཀཏྠེརསྶ ཙིཏྟཾ ཨུདཔཱདི – ‘‘ཡདི ཨེཏྟཀཾ མོནེཡྻཾ སུཀརཾ ན དུཀྐརཾ, སཀྐཱ ཨཔྤཀསིརེན པཱུརེཏུ’’ནྟི, ཏསྨཱསྶ བྷགཝཱ ‘‘དུཀྐརམེཝ མོནེཡྻ’’ནྟི དསྶེནྟོ པུན ‘‘མོནེཡྻཾ ཏེ ཨུཔཉྙིསྶ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨུཔཉྙིསྶནྟི ཨུཔཉྙཱཔེཡྻཾ, ཀཐཡིསྶནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཁུརདྷཱརཱ ཨུཔམཱ ཨསྶཱཏི ཁུརདྷཱརཱུཔམོ. བྷཝེཏི བྷཝེཡྻ. ཀོ ཨདྷིཔྤཱཡོ? མོནེཡྻཾ པཊིཔནྣོ བྷིཀྑུ ཁུརདྷཱརཾ ཨུཔམཾ ཀཏྭཱ པཙྩཡེསུ ཝཏྟེཡྻ. ཡཐཱ མདྷུདིདྡྷཾ ཁུརདྷཱརཾ ལིཧནྟོ, ཚེདཏོ, ཛིཝ྄ཧཾ རཀྑཏི, ཨེཝཾ དྷམྨེན ལདྡྷེ པཙྩཡེ པརིབྷུཉྫནྟོ ཙིཏྟཾ ཀིལེསུཔྤཏྟིཏོ རཀྑེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཙྩཡཱ ཧི པརིསུདྡྷེན ཉཱཡེན ལདྡྷུཉྩ ཨནཝཛྫཔརིབྷོགེན པརིབྷུཉྫིཏུཉྩ ན སུཁེན སཀྐཱཏི བྷགཝཱ པཙྩཡནིསྶིཏམེཝ བཧུསོ བྷཎཏི. ཛིཝ྄ཧཱཡ ཏཱལུམཱཧཙྩ, ཨུདརེ སཉྙཏོ སིཡཱཏི ཛིཝ྄ཧཱཡ ཏཱལུཾ ཨུཔྤཱིལེ༹ཏྭཱཔི རསཏཎྷཾ ཝིནོདེནྟོ ཀིལིཊྛེན མགྒེན ཨུཔྤནྣཔཙྩཡེ ཨསེཝནྟོ ཨུདརེ སཾཡཏོ སིཡཱ.

༧༢༣. ཨལཱིནཙིཏྟོ ཙ སིཡཱཏི ནིཙྩཾ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ བྷཱཝནཱཡ ཨཊྛིཏཀཱརིཏཱཡ ཨཀུསཱིཏཙིཏྟོ ཙ བྷཝེཡྻ. ན ཙཱཔི བཧུ ཙིནྟཡེཏི ཉཱཏིཛནཔདཱམརཝིཏཀྐཝསེན ཙ བཧུཾ ན ཙིནྟེཡྻ. ནིརཱམགནྡྷོ ཨསིཏོ, བྲཧྨཙརིཡཔརཱཡཎོཏི ནིཀྐིལེསོ ཙ ཧུཏྭཱ ཏཎྷཱདིཊྛཱིཧི ཀིསྨིཉྩི བྷཝེ ཨནིསྶིཏོ སིཀྑཱཏྟཡསཀལསཱསནབྲཧྨཙརིཡཔརཱཡཎོ ཨེཝ བྷཝེཡྻ.

༧༢༤-༥. ཨེཀཱསནསྶཱཏི ཝིཝིཏྟཱསནསྶ. ཨཱསནམུཁེན ཙེཏྠ སབྦཨིརིཡཱཔཐཱ ཝུཏྟཱ. ཡཏོ སབྦཨིརིཡཱཔཐེསུ ཨེཀཱིབྷཱཝསྶ སིཀྑེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཀཱསནསྶཱཏི ཙ སམྤདཱནཝཙནམེཏཾ. སམཎཱུཔཱསནསྶ ཙཱཏི སམཎེཧི ཨུཔཱསིཏབྦསྶ ཨཊྛཏིཾསཱརམྨཎབྷཱཝནཱནུཡོགསྶ, སམཎཱནཾ ཝཱ ཨུཔཱསནབྷཱུཏསྶ ཨཊྛཏིཾསཱརམྨཎབྷེདསྶེཝ. ཨིདམྤི སམྤདཱནཝཙནམེཝ, ཨུཔཱསནཏྠནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཏྠ ཙ ཨེཀཱསནེན ཀཱཡཝིཝེཀོ, སམཎཱུཔཱསནེན ཙིཏྟཝིཝེཀོ ཝུཏྟོ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨེཀཏྟཾ མོནམཀྑཱཏནྟི ཨེཝམིདཾ ཀཱཡཙིཏྟཝིཝེཀཝསེན ‘‘ཨེཀཏྟཾ མོན’’ནྟི ཨཀྑཱཏཾ. ཨེཀོ ཙེ ཨབྷིརམིསྶསཱིཏི ཨིདཾ པན ཨུཏྟརགཱཐཱཔེཀྑཾ པདཾ, ‘‘ཨཐ བྷཱཧིསི དསདིསཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཨསྶ སམྦནྡྷོ.

བྷཱཧིསཱིཏི བྷཱསིསྶསི པཀཱསེསྶསི. ཨིམཾ པཊིཔདཾ བྷཱཝེནྟོ སབྦདིསཱསུ ཀིཏྟིཡཱ པཱཀཊོ བྷཝིསྶསཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སུཏྭཱ དྷཱིརཱནནྟིཨཱདཱིནཾ པན ཙཏུནྣཾ པདཱནཾ ཨཡམཏྠོ – ཡེན ཙ ཀིཏྟིགྷོསེན བྷཱཧིསི དསདིསཱ ཏཾ དྷཱིརཱནཾ ཛྷཱཡཱིནཾ ཀཱམཙཱགིནཾ ནིགྷོསཾ སུཏྭཱ ཨཐ ཏྭཾ ཏེན ཨུདྡྷཙྩཾ ཨནཱཔཛྫིཏྭཱ བྷིཡྻོ ཧིརིཉྩ སདྡྷཉྩ ཀརེཡྻཱསི, ཏེན གྷོསེན ཧརཱཡམཱནོ ‘‘ནིཡྻཱནིཀཔཊིཔདཱ ཨཡ’’ནྟི སདྡྷཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཨུཏྟརི པཊིཔཏྟིམེཝ བྲཱུཧེཡྻཱསི. མཱམཀོཏི ཨེཝཉྷི སནྟེ མམ སཱཝཀོ ཧོཏཱིཏི.

༧༢༦. ཏཾ ནདཱིཧཱིཏི ཡཾ ཏཾ མཡཱ ‘‘ཧིརིཉྩ སདྡྷཉྩ བྷིཡྻོ ཀུབྦེཐཱ’’ཏི ཝདཏཱ ‘‘ཨུདྡྷཙྩཾ ན ཀཱཏབྦ’’ནྟི ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཨིམིནཱ ནདཱིནིདསྶནེནཱཔི ཛཱནཱཐ, ཏབྦིཔརིཡཱཡཉྩ སོབྦྷེསུ ཙ པདརེསུཙ ཛཱནཱཐ. སོབྦྷེསཱུཏི མཱཏིཀཱསུ. པདརེསཱུཏི དརཱིསུ. ཀཐཾ? སཎནྟཱ ཡནྟི ཀུསོབྦྷཱ, ཏུཎྷཱི ཡནྟི མཧོདདྷཱིཏི. ཀུསོབྦྷཱ ཧི སོབྦྷཔདརཱདིབྷེདཱ སབྦཱཔི ཀུནྣདིཡོ སཎནྟཱ སདྡཾ ཀརོནྟཱ ཨུདྡྷཏཱ ཧུཏྭཱ ཡནྟི, གངྒཱདིབྷེདཱ པན མཧཱནདིཡོ ཏུཎྷཱི ཡནྟི, ཨེཝཾ ‘‘མོནེཡྻཾ པཱུརེམཱི’’ཏི ཨུདྡྷཏོ ཧོཏི ཨམཱམཀོ, མཱམཀོ པན ཧིརིཉྩ སདྡྷཉྩ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ནཱིཙཙིཏྟོཝ ཧོཏི.

༧༢༧-༩. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ – ཡདཱུནཀཾ…པེ… པཎྜིཏོཏི. ཏཏྠ སིཡཱ – སཙེ ཨཌྜྷཀུམྦྷཱུཔམོ བཱལོ སཎནྟཏཱཡ, རཧདོ པཱུརོཝ པཎྜིཏོ སནྟཏཱཡ, ཨཐ ཀསྨཱ བུདྡྷསམཎོ ཨེཝཾ དྷམྨདེསནཱབྱཱཝཊོ ཧུཏྭཱ བཧུཾ བྷཱསཏཱིཏི ཨིམིནཱ སམྦནྡྷེན ‘‘ཡཾ སམཎོ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡཾ བུདྡྷསམཎོ བཧུཾ བྷཱསཏི ཨུཔེཏཾ ཨཏྠསཉྷིཏཾ, ཨཏྠུཔེཏཾ དྷམྨུཔེཏཉྩ ཧིཏེན ཙ སཾཧིཏཾ, ཏཾ ན ཨུདྡྷཙྩེན, ཨཔིཙ ཁོ ཛཱནཾ སོ དྷམྨཾ དེསེཏི དིཝསམྤི དེསེནྟོ ནིཔྤཔཉྩོཝ ཧུཏྭཱ. ཏསྶ ཧི སབྦཾ ཝཙཱིཀམྨཾ ཉཱཎཱནུཔརིཝཏྟི. ཨེཝཾ དེསེནྟོ ཙ ‘‘ཨིདམསྶ ཧིཏཾ ཨིདམསྶ ཧིཏ’’ནྟི ནཱནཔྤཀཱརཏོ ཛཱནཾ སོ བཧུ བྷཱསཏི, ན ཀེཝལཾ བཧུབྷཱཎིཏཱཡ. ཨཝསཱནགཱཐཱཡ སམྦནྡྷོ – ཨེཝཾ ཏཱཝ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེན སམནྣཱགཏོ བུདྡྷསམཎོ ཛཱནཾ སོ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཛཱནཾ སོ བཧུ བྷཱསཏི. ཏེན དེསིཏཾ པན དྷམྨཾ ནིབྦེདྷབྷཱགིཡེནེཝ ཉཱཎེན ཡོ ཙ ཛཱནཾ སཾཡཏཏྟོ, ཛཱནཾ ན བཧུ བྷཱསཏི, ས མུནི མོནམརཧཏི, ས མུནི མོནམཛ྄ཛྷགཱཏི. ཏསྶཏྠོ – ཏཾ དྷམྨཾ ཛཱནནྟོ སཾཡཏཏྟོ གུཏྟཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ ཡཾ བྷཱསིཏཾ སཏྟཱནཾ ཧིཏསུཁཱཝཧཾ ན ཧོཏི, ཏཾ ཛཱནཾ ན བཧུ བྷཱསཏི. སོ ཨེཝཾཝིདྷོ མོནཏྠཾ པཊིཔནྣཀོ མུནི མོནེཡྻཔཊིཔདཱསངྑཱཏཾ མོནཾ ཨརཧཏི. ན ཀེཝལཉྩ ཨརཧཏིཡེཝ, ཨཔིཙ ཁོ པན ས མུནི ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎསངྑཱཏཾ མོནཾ ཨཛ྄ཛྷགཱ ཨིཙྩེཝ ཝེདིཏབྦོཏི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི.

ཏཾ སུཏྭཱ ནཱལཀཏྠེརོ ཏཱིསུ ཋཱནེསུ ཨཔྤིཙྪོ ཨཧོསི དསྶནེ སཝནེ པུཙྪཱཡཱཏི. སོ ཧི དེསནཱཔརིཡོསཱནེ པསནྣཙིཏྟོ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ཝནཾ པཝིཊྛོ, པུན ‘‘ཨཧོ ཝཏཱཧཾ བྷགཝནྟཾ པསྶེཡྻ’’ནྟི ལོལབྷཱཝཾ ན ཛནེསི. ཨཡམསྶ དསྶནེ ཨཔྤིཙྪཏཱ. ཏཐཱ ‘‘ཨཧོ ཝཏཱཧཾ པུན དྷམྨདེསནཾ སུཎེཡྻ’’ནྟི ལོལབྷཱཝཾ ན ཛནེསི. ཨཡམསྶ སཝནེ ཨཔྤིཙྪཏཱ. ཏཐཱ ‘‘ཨཧོ ཝཏཱཧཾ པུན མོནེཡྻཔཊིཔདཾ པུཙྪེཡྻ’’ནྟི ལོལབྷཱཝཾ ན ཛནེསི. ཨཡམསྶ པུཙྪཱཡ ཨཔྤིཙྪཏཱ.

སོ ཨེཝཾ ཨཔྤིཙྪོ སམཱནོ པབྦཏཔཱདཾ པཝིསིཏྭཱ ཨེཀཝནསཎྜེ དྭེ དིཝསཱནི ན ཝསི, ཨེཀརུཀྑམཱུལེ དྭེ དིཝསཱནི ན ནིསཱིདི, ཨེཀགཱམེ དྭེ དིཝསཱནི པིཎྜཱཡ ན པཱཝིསི. ཨིཏི ཝནཏོ ཝནཾ, རུཀྑཏོ རུཀྑཾ, གཱམཏོ གཱམཾ ཨཱཧིཎྜནྟོ ཨནུརཱུཔཔཊིཔདཾ པཊིཔཛྫིཏྭཱ ཨགྒཕལེ པཏིཊྛཱསི. ཨཐ ཡསྨཱ མོནེཡྻཔཊིཔདཾ ཨུཀྐཊྛཾ ཀཏྭཱ པཱུརེནྟོ བྷིཀྑུ སཏྟེཝ མཱསཱནི ཛཱིཝཏི, མཛ྄ཛྷིམཾ ཀཏྭཱ པཱུརེནྟོ སཏྟ ཝསྶཱནི, མནྡཾ ཀཏྭཱ པཱུརེནྟོ སོལ༹ས ཝསྶཱནི. ཨཡཉྩ ཨུཀྐཊྛཾ ཀཏྭཱ པཱུརེསི, ཏསྨཱ སཏྟ མཱསེ ཋཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཱཡུསངྑཱརཔརིཀྑཡཾ ཉཏྭཱ ནྷཱཡིཏྭཱ ནིཝཱསེཏྭཱ ཀཱཡབནྡྷནཾ བནྡྷིཏྭཱ དིགུཎཾ སངྒྷཱཊིཾ པཱརུཔིཏྭཱ དསབལཱབྷིམུཁོ པཉྩཔཏིཊྛིཏཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱ ཧིངྒུལཀཔབྦཏཾ ནིསྶཱཡ ཋིཏཀོཝ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡི. ཏསྶ པརིནིབྦུཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ བྷགཝཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ ཏཏྠ གནྟྭཱ སརཱིརཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ དྷཱཏུཡོ གཱཧཱཔེཏྭཱ ཙེཏིཡཾ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཨགམཱསཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ནཱལཀསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༢. དྭཡཏཱནུཔསྶནཱསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ མེ སུཏནྟི དྭཡཏཱནུཔསྶནཱསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨིམསྶ སུཏྟསྶ ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡཏོ ཨུཔྤཏྟི. ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡེན ཧི བྷགཝཱ ཨིམཾ སུཏྟཾ དེསེསི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརོ པནསྶ ཨཏྠཝཎྞནཱཡམེཝ ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི. ཏཏྠ ཨེཝཾ མེ སུཏནྟིཨཱདཱིནི ཝུཏྟནཡཱནེཝ. པུབྦཱརཱམེཏི སཱཝཏྠིནགརསྶ པུརཏྠིམདིསཱཡཾ ཨཱརཱམེ. མིགཱརམཱཏུ པཱསཱདེཏི ཨེཏྠ ཝིསཱཁཱ ཨུཔཱསིཀཱ ཨཏྟནོ སསུརེན མིགཱརེན སེཊྛིནཱ མཱཏུཊྛཱནེ ཋཔིཏཏྟཱ ‘‘མིགཱརམཱཏཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏཱཡ མིགཱརམཱཏུཡཱ ནཝཀོཊིཨགྒྷནཀཾ མཧཱལཏཱཔིལ༹ནྡྷནཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཀཱརཱཔིཏོ པཱསཱདོ ཧེཊྛཱ ཙ ཨུཔརི ཙ པཉྩ པཉྩ གབྦྷསཏཱནི ཀཏྭཱ སཧསྶཀཱུཊཱགཱརགབྦྷོ, སོ ‘‘མིགཱརམཱཏུཔཱསཱདོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏསྨིཾ མིགཱརམཱཏུ པཱསཱདེ.

ཏེན ཁོ པན སམཡེན བྷགཝཱཏི ཡཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཾ ནིསྶཱཡ པུབྦཱརཱམེ མིགཱརམཱཏུ པཱསཱདེ ཝིཧརཏི, ཏེན སམཡེན. ཏདཧུཔོསཐེཏི ཏསྨིཾ ཨཧུ ཨུཔོསཐེ, ཨུཔོསཐདིཝསེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པནྣརསེཏི ཨིདཾ ཨུཔོསཐགྒཧཎེན སམྤཏྟཱཝསེསུཔོསཐཔཊིཀྑེཔཝཙནཾ. པུཎྞཱཡ པུཎྞམཱཡ རཏྟིཡཱཏི པནྣརསདིཝསཏྟཱ དིཝསགཎནཱཡ ཨབྦྷཱདིཨུཔཀྐིལེསཝིརཧཏྟཱ རཏྟིགུཎསམྤཏྟིཡཱ ཙ པུཎྞཏྟཱ པུཎྞཱཡ, པརིཔུཎྞཙནྡཏྟཱ པུཎྞམཱཡ ཙ རཏྟིཡཱ. བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོཏི བྷིཀྑུསངྒྷེན པརིཝུཏོ. ཨབྦྷོཀཱསེ ནིསིནྣོ ཧོཏཱིཏི མིགཱརམཱཏུ རཏནཔཱསཱདཔརིཝེཎེ ཨབྦྷོཀཱསེ ཨུཔརི ཨཔྤཊིཙྪནྣེ ཨོཀཱསེ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསིནྣོ ཧོཏི. ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཾ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏནྟི ཨཏཱིཝ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཾ, ཡཏོ ཡཏོ ཝཱ ཨནུཝིལོཀེཏི, ཏཏོ ཏཏོ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཾ, ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཾ ཝཱཙཱཡ, པུན ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཾ ཀཱཡེན. བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཨནུཝིལོཀེཏྭཱཏི ཏཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ནིསིནྣཾ ཨནེཀསཧསྶབྷིཀྑུཔརིམཱཎཾ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཾ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ‘‘ཨེཏྟཀཱ ཨེཏྠ སོཏཱཔནྣཱ, ཨེཏྟཀཱ སཀདཱགཱམིནོ, ཨེཏྟཀཱ ཨནཱགཱམིནོ ཨེཏྟཀཱ ཨཱརདྡྷཝིཔསྶཀཱ ཀལྱཱཎཔུཐུཛྫནཱ, ཨིམསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཀཱིདིསཱི དྷམྨདེསནཱ སཔྤཱཡཱ’’ཏི སཔྤཱཡདྷམྨདེསནཱཔརིཙྪེདནཏྠཾ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིལོཀེཏྭཱ.

ཡེ ཏེ, བྷིཀྑཝེ, ཀུསལཱ དྷམྨཱཏི ཡེ ཏེ ཨཱརོགྱཊྛེན ཨནཝཛྫཊྛེན ཨིཊྛཕལཊྛེན ཀོསལླསམྦྷཱུཏཊྛེན ཙ ཀུསལཱ སཏྟཏིཾསབོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨཱ, ཏཛྫོཏཀཱ ཝཱ པརིཡཏྟིདྷམྨཱ. ཨརིཡཱ ནིཡྻཱནིཀཱ སམྦོདྷགཱམིནོཏི ཨུཔགནྟབྦཊྛེན ཨརིཡཱ, ལོཀཏོ ནིཡྻཱནཊྛེན ནིཡྻཱནིཀཱ, སམྦོདྷསངྑཱཏཾ ཨརཧཏྟཾ གམནཊྛེན སམྦོདྷགཱམིནོ. ཏེསཾ ཝོ བྷིཀྑཝེ…པེ… སཝནཱཡ, ཏེསཾ བྷིཀྑཝེ ཀུསལཱནཾ…པེ… སམྦོདྷགཱམཱིནཾ ཀཱ ཨུཔནིསཱ, ཀིཾ ཀཱརཎཾ, ཀིཾ པཡོཛནཾ ཏུམྷཱཀཾ སཝནཱཡ, ཀིམཏྠཾ ཏུམྷེ ཏེ དྷམྨེ སུཎཱཐཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡཱཝདེཝ དྭཡཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཉཱཎཱཡཱཏི ཨེཏྠ ཡཱཝདེཝཱཏི པརིཙྪེདཱཝདྷཱརཎཝཙནཾ. དྭེ ཨཝཡཝཱ ཨེཏེསནྟི དྭཡཱ, དྭཡཱ ཨེཝ དྭཡཏཱ, ཏེསཾ དྭཡཏཱནཾ. ‘‘དྭཡཱན’’ནྟིཔི པཱཋོ. ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཉཱཎཱཡཱཏི ཨཝིཔརཱིཏཉཱཎཱཡ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡདེཏཾ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཱདིབྷེདེན དྭིདྷཱ ཝཝཏྠིཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཝིཔསྶནཱསངྑཱཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎཾ, ཨེཏདཏྠཱཡ ན ཨིཏོ བྷིཡྻོཏི, སཝནེན ཧི ཨེཏྟཀཾ ཧོཏི, ཏདུཏྟརི ཝིསེསཱདྷིགམོ བྷཱཝནཱཡཱཏི. ཀིཉྩ དྭཡཏཾ ཝདེཐཱཏི ཨེཏྠ པན སཙེ, ཝོ བྷིཀྑཝེ, སིཡཱ, ཀིཉྩ ཏུམྷེ, བྷནྟེ, དྭཡཏཾ ཝདེཐཱཏི ཨཡམདྷིཔྤཱཡོ. པདཏྠོ པན ‘‘ཀིཉྩ དྭཡཏཱབྷཱཝཾ ཝདེཐཱ’’ཏི.

(༡) ཏཏོ བྷགཝཱ དྭཡཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨིདཾ དུཀྑ’’ནྟི ཨེཝམཱདིམཱཧ. ཏཏྠ དྭཡཏཱནཾ ཙཏུསཙྩདྷམྨཱནཾ ‘‘ཨིདཾ དུཀྑཾ, ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོ’’ཏི ཨེཝཾ ལོཀིཡསྶ ཨེཀསྶ ཨཝཡཝསྶ སཧེཏུཀསྶ ཝཱ དུཀྑསྶ དསྶནེན ཨཡཾ ཨེཀཱནུཔསྶནཱ, ཨིཏརཱ ལོཀུཏྟརསྶ དུཏིཡསྶ ཨཝཡཝསྶ སཨུཔཱཡསྶ ཝཱ ནིརོདྷསྶ དསྶནེན དུཏིཡཱནུཔསྶནཱ. པཋམཱ ཙེཏྠ ཏཏིཡཙཏུཏྠཝིསུདྡྷཱིཧི ཧོཏི, དུཏིཡཱ པཉྩམཝིསུདྡྷིཡཱ. ཨེཝཾ སམྨཱ དྭཡཏཱནུཔསྶིནོཏི ཨིམིནཱ ཝུཏྟནཡེན སམྨཱ དྭཡདྷམྨེ ཨནུཔསྶནྟསྶ སཏིཡཱ ཨཝིཔྤཝཱསེན ཨཔྤམཏྟསྶ, ཀཱཡིཀཙེཏསིཀཝཱིརིཡཱཏཱཔེན ཨཱཏཱཔིནོ ཀཱཡེ ཙ ཛཱིཝིཏེ ཙ ནིརཔེཀྑཏྟཱ, པཧིཏཏྟསྶ. པཱཊིཀངྑནྟི ཨིཙྪིཏབྦཾ. དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཨཉྙཱཏི ཨསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ ཨརཧཏྟཾ. སཏི ཝཱ ཨུཔཱདིསེསེ ཨནཱགཱམིཏཱཏི ‘‘ཨུཔཱདིསེས’’ནྟི པུནབྦྷཝཝསེན ཨུཔཱདཱཏབྦཀྑནྡྷསེསཾ ཝུཙྩཏི, ཏསྨིཾ ཝཱ སཏི ཨནཱགཱམིབྷཱཝོ པཊིཀངྑོཏི དསྶེཏི. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཧེཊྛིམཕལཱནིཔི ཨེཝཾ དྭཡཏཱནུཔསྶིནོཝ ཧོནྟི, ཨུཔརིམཕལེསུ པན ཨུསྶཱཧཾ ཛནེནྟོ ཨེཝམཱཧ.

ཨིདམཝོཙཱཏིཨཱདི སངྒཱིཏིཀཱརཱནཾ ཝཙནཾ. ཏཏྠ ཨིདནྟི ‘‘ཡེ ཏེ, བྷིཀྑཝེ’’ཏིཨཱདིཝུཏྟནིདསྶནཾ. ཨེཏནྟི ཨིདཱནི ‘‘ཡེ དུཀྑ’’ནྟི ཨེཝམཱདིཝཏྟབྦགཱཐཱབནྡྷནིདསྶནཾ. ཨིམཱ ཙ གཱཐཱ ཙཏུསཙྩདཱིཔཀཏྟཱ ཝུཏྟཏྠདཱིཔིཀཱ ཨེཝ, ཨེཝཾ སནྟེཔི གཱཐཱརུཙིཀཱནཾ པཙྪཱ ཨཱགཏཱནཾ པུབྦེ ཝུཏྟཾ ཨསམཏྠཏཱཡ ཨནུགྒཧེཏྭཱ ‘‘ཨིདཱནི ཡདི ཝདེཡྻ སུནྡར’’ནྟི ཨཱཀངྑནྟཱནཾ ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟཱནཉྩ ཨཏྠཱཡ ཝུཏྟཱ. ཝིསེསཏྠདཱིཔིཀཱ ཝཱཏི ཨཝིཔསྶཀེ ཝིཔསྶཀེ ཙ དསྶེཏྭཱ ཏེསཾ ཝཊྚཝིཝཊྚདསྶནཏོ, ཏསྨཱ ཝིསེསཏྠདསྶནཏྠམེཝ ཝུཏྟཱ. ཨེས ནཡོ ཨིཏོ པརམྤི གཱཐཱཝཙནེསུ.

༧༣༠. ཏཏྠ ཡཏྠ ཙཱཏི ནིབྦཱནཾ དསྶེཏི. ནིབྦཱནེ ཧི དུཀྑཾ སབྦསོ ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏི, སབྦཔྤཀཱརཾ ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏི, སཧེཏུཀཾ ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏི, ཨསེསཉྩ ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏི. ཏཉྩ མགྒནྟི ཏཉྩ ཨཊྛངྒིཀཾ མགྒཾ.

༧༣༡-༣. ཙེཏོཝིམུཏྟིཧཱིནཱ ཏེ, ཨཐོ པཉྙཱཝིམུཏྟིཡཱཏི ཨེཏྠ ཨརཧཏྟཕལསམཱདྷི རཱགཝིརཱགཱ ཙེཏོཝིམུཏྟི, ཨརཧཏྟཕལཔཉྙཱ ཨཝིཛྫཱཝིརཱགཱ པཉྙཱཝིམུཏྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཏཎྷཱཙརིཏེན ཝཱ ཨཔྤནཱཛྷཱནབལེན ཀིལེསེ ཝིཀྑམྦྷེཏྭཱ ཨདྷིགཏཾ ཨརཧཏྟཕལཾ རཱགཝིརཱགཱ ཙེཏོཝིམུཏྟི, དིཊྛིཙརིཏེན ཨུཔཙཱརཛ྄ཛྷཱནམཏྟཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཝིཔསྶིཏྭཱ ཨདྷིགཏཾ ཨརཧཏྟཕལཾ ཨཝིཛྫཱཝིརཱགཱ པཉྙཱཝིམུཏྟི. ཨནཱགཱམིཕལཾ ཝཱ ཀཱམརཱགཾ སནྡྷཱཡ རཱགཝིརཱགཱ ཙེཏོཝིམུཏྟི, ཨརཧཏྟཕལཾ སབྦཔྤཀཱརཏོ ཨཝིཛྫཱཝིརཱགཱ པཉྙཱཝིམུཏྟཱིཏི. ཨནྟཀིརིཡཱཡཱཏི ཝཊྚདུཀྑསྶ ཨནྟཀརཎཏྠཱཡ. ཛཱཏིཛརཱུཔགཱཏི ཛཱཏིཛརཾ ཨུཔགཏཱ, ཛཱཏིཛརཱཡ ཝཱ ཨུཔགཏཱ, ན པརིམུཙྩནྟི ཛཱཏིཛརཱཡཱཏི ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ. སེསམེཏྠ ཨཱདིཏོ པབྷུཏི པཱཀཊམེཝ. གཱཐཱཔརིཡོསཱནེ ཙ སཊྛིམཏྟཱ བྷིཀྑཱུ ཏཾ དེསནཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཝིཔསྶིཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ ཨཱསནེ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ. ཡཐཱ ཙེཏྠ, ཨེཝཾ སབྦཝཱརེསུ.

(༢) ཨཏོ ཨེཝ བྷགཝཱ ‘‘སིཡཱ ཨཉྙེནཔི པརིཡཱཡེནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ནཱནཔྤཀཱརཏོ དྭཡཏཱནུཔསྶནཾ ཨཱཧ. ཏཏྠ དུཏིཡཝཱརེ ཨུཔདྷིཔཙྩཡཱཏི སཱསཝཀམྨཔཙྩཡཱ. སཱསཝཀམྨཉྷི ཨིདྷ ‘‘ཨུཔདྷཱི’’ཏི ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱཏི ཨསེསཾ ཝིརཱགེན ནིརོདྷཱ, ཨསེསཝིརཱགསངྑཱཏཱ ཝཱ ནིརོདྷཱ.

༧༣༤. ཨུཔདྷིནིདཱནཱཏི ཀམྨཔཙྩཡཱ. དུཀྑསྶ ཛཱཏིཔྤབྷཝཱནུཔསྶཱིཏི ཝཊྚདུཀྑསྶ ཛཱཏིཀཱརཎཾ ‘‘ཨུཔདྷཱི’’ཏི ཨནུཔསྶནྟོ. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ. ཨེཝཾ ཨཡམྤི ཝཱརོ ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི དཱིཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ ཝུཏྟོ. ཡཐཱ ཙཱཡཾ, ཨེཝཾ སབྦཝཱརཱ.

(༣) ཏཏྠ ཏཏིཡཝཱརེ ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡཱཏི བྷཝགཱམིཀམྨསམྦྷཱརཨཝིཛྫཱཔཙྩཡཱ. དུཀྑཾ པན སབྦཏྠ ཝཊྚདུཀྑམེཝ.

༧༣༥. ཛཱཏིམརཎསཾསཱརནྟི ཁནྡྷནིབྦཏྟིཾ ཛཱཏིཾ ཁནྡྷབྷེདཾ མརཎཾ ཁནྡྷཔཊིཔཱཊིཾ སཾསཱརཉྩ. ཝཛནྟཱིཏི གཙྪནྟི ཨུཔེནྟི. ཨིཏྠབྷཱཝཉྙཐཱབྷཱཝནྟི ཨིམཾ མནུསྶབྷཱཝཾ ཨིཏོ ཨཝསེསཨཉྙནིཀཱཡབྷཱཝཉྩ. གཏཱིཏི པཙྩཡབྷཱཝོ.

༧༣༦. ཨཝིཛྫཱ ཧཱཡནྟི ཨཝིཛྫཱ ཧི ཨཡཾ. ཝིཛྫཱགཏཱ ཙ ཡེ སཏྟཱཏི ཡེ ཙ ཨརཧཏྟམགྒཝིཛྫཱཡ ཀིལེསེ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ གཏཱ ཁཱིཎཱསཝསཏྟཱ. སེསམུཏྟཱནཏྠམེཝ.

(༤) ཙཏུཏྠཝཱརེ སངྑཱརཔཙྩཡཱཏི པུཉྙཱཔུཉྙཱནེཉྫཱབྷིསངྑཱརཔཙྩཡཱ.

༧༣༨-༩. ཨེཏམཱདཱིནཝཾ ཉཏྭཱཏི ཡདིདཾ དུཀྑཾ སངྑཱརཔཙྩཡཱ, ཨེཏཾ ཨཱདཱིནཝནྟི ཉཏྭཱ. སབྦསངྑཱརསམཐཱཏི སབྦེསཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱནཾ སངྑཱརཱནཾ མགྒཉཱཎེན སམཐཱ, ཨུཔཧཏཏཱཡ ཕལསམཏྠཏཱཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཉྙཱནནྟི ཀཱམསཉྙཱདཱིནཾ མགྒེནེཝ ཨུཔརོདྷནཱ. ཨེཏཾ ཉཏྭཱ ཡཐཱཏཐནྟི ཨེཏཾ དུཀྑཀྑཡཾ ཨཝིཔརཱིཏཾ ཉཏྭཱ. སམྨདྡསཱཏི སམྨཱདསྶནཱ. སམྨདཉྙཱཡཱཏི སངྑཏཾ ཨནིཙྩཱདིཏོ, ཨསངྑཏཉྩ ནིཙྩཱདིཏོ ཉཏྭཱ. མཱརསཾཡོགནྟི ཏེབྷཱུམཀཝཊྚཾ. སེསམུཏྟཱནཏྠམེཝ.

(༥) པཉྩམཝཱརེ ཝིཉྙཱཎཔཙྩཡཱཏི ཀམྨསཧཛཱཏཨབྷིསངྑཱརཝིཉྙཱཎཔཙྩཡཱ.

༧༤༡. ནིཙྪཱཏོཏི ནིཏྟཎྷོ. པརིནིབྦུཏོཏི ཀིལེསཔརིནིབྦཱནེན པརིནིབྦུཏོ ཧོཏི. སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

(༦) ཚཊྛཝཱརེ ཕསྶཔཙྩཡཱཏི ཨབྷིསངྑཱརཝིཉྙཱཎསམྤཡུཏྟཕསྶཔཙྩཡཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ ཨེཏྠ པདཔཊིཔཱཊིཡཱ ཝཏྟབྦཱནི ནཱམརཱུཔསལཱ༹ཡཏནཱནི ཨཝཏྭཱ ཕསྶོ ཝུཏྟོ. ཏཱནི ཧི རཱུཔམིསྶཀཏྟཱ ཀམྨསམྤཡུཏྟཱནེཝ ན ཧོནྟི, ཨིདཉྩ ཝཊྚདུཀྑཾ ཀམྨཏོ ཝཱ སམྦྷཝེཡྻ ཀམྨསམྤཡུཏྟདྷམྨཏོ ཝཱཏི.

༧༤༢-༣. བྷཝསོཏཱནུསཱརིནནྟི ཏཎྷཱནུསཱརིནཾ. པརིཉྙཱཡཱཏི ཏཱིཧི པརིཉྙཱཧི པརིཛཱནིཏྭཱ. ཨཉྙཱཡཱཏི ཨརཧཏྟམགྒཔཉྙཱཡ ཉཏྭཱ. ཨུཔསམེ རཏཱཏི ཕལསམཱཔཏྟིཝསེན ནིབྦཱནེ རཏཱ. ཕསྶཱབྷིསམཡཱཏི ཕསྶནིརོདྷཱ. སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

(༧) སཏྟམཝཱརེ ཝེདནཱཔཙྩཡཱཏི ཀམྨསམྤཡུཏྟཝེདནཱཔཙྩཡཱ.

༧༤༤-༥. ཨདུཀྑམསུཁཾ སཧཱཏི ཨདུཀྑམསུཁེན སཧ. ཨེཏཾ དུཀྑནྟི ཉཏྭཱནཱཏི ཨེཏཾ སབྦཾ ཝེདཡིཏཾ ‘‘དུཀྑཀཱརཎ’’ནྟི ཉཏྭཱ, ཝིཔརིཎཱམཊྛིཏིཨཉྙཱཎདུཀྑཏཱཧི ཝཱ དུཀྑཾ ཉཏྭཱ. མོསདྷམྨནྟི ནསྶནདྷམྨཾ. པལོཀིནནྟི ཛརཱམརཎེཧི པལུཛྫནདྷམྨཾ. ཕུསྶ ཕུསྶཱཏི ཨུདཡབྦཡཉཱཎེན ཕུསིཏྭཱ ཕུསིཏྭཱ. ཝཡཾ པསྶནྟི ཨནྟེ བྷངྒམེཝ པསྶནྟོ. ཨེཝཾ ཏཏྠ ཝིཛཱནཏཱིཏི ཨེཝཾ ཏཱ ཝེདནཱ ཝིཛཱནཱཏི, ཏཏྠ ཝཱ དུཀྑབྷཱཝཾ ཝིཛཱནཱཏི. ཝེདནཱནཾ ཁཡཱཏི ཏཏོ པརཾ མགྒཉཱཎེན ཀམྨསམྤཡུཏྟཱནཾ ཝེདནཱནཾ ཁཡཱ. སེསམུཏྟཱནམེཝ.

(༨) ཨཊྛམཝཱརེ ཏཎྷཱཔཙྩཡཱཏི ཀམྨསམྦྷཱརཏཎྷཱཔཙྩཡཱ.

༧༤༧. ཨེཏམཱདཱིནཝཾ ཉཏྭཱ, ཏཎྷཾ དུཀྑསྶ སམྦྷཝནྟི ཨེཏཾ དུཀྑསྶ སམྦྷཝཾ ཏཎྷཱཡ ཨཱདཱིནཝཾ ཉཏྭཱ. སེསམུཏྟཱནམེཝ.

(༩) ནཝམཝཱརེ ཨུཔཱདཱནཔཙྩཡཱཏི ཀམྨསམྦྷཱརཨུཔཱདཱནཔཙྩཡཱ.

༧༤༨-༩. བྷཝོཏི ཝིཔཱཀབྷཝོ ཁནྡྷཔཱཏུབྷཱཝོ. བྷཱུཏོ དུཀྑནྟི བྷཱུཏོ སམྦྷཱུཏོ ཝཊྚདུཀྑཾ ནིགཙྪཏི. ཛཱཏསྶ མརཎནྟི ཡཏྲཱཔི ‘‘བྷཱུཏོ སུཁཾ ནིགཙྪཏཱི’’ཏི བཱལཱ མཉྙནྟི, ཏཏྲཱཔི དུཀྑམེཝ དསྶེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཛཱཏསྶ མརཎཾ ཧོཏཱི’’ཏི. དུཏིཡགཱཐཱཡ ཡོཛནཱ – ཨནིཙྩཱདཱིཧི སམྨདཉྙཱཡ པཎྜིཏཱ ཨུཔཱདཱནཀྑཡཱ ཛཱཏིཀྑཡཾ ནིབྦཱནཾ ཨབྷིཉྙཱཡ ན གཙྪནྟི པུནབྦྷཝནྟི.

(༡༠) དསམཝཱརེ ཨཱརམྦྷཔཙྩཡཱཏི ཀམྨསམྤཡུཏྟཝཱིརིཡཔཙྩཡཱ.

༧༥༡. ཨནཱརམྦྷེ ཝིམུཏྟིནོཏི ཨནཱརམྦྷེ ནིབྦཱནེ ཝིམུཏྟསྶ. སེསམུཏྟཱནམེཝ.

(༡༡) ཨེཀཱདསམཝཱརེ ཨཱཧཱརཔཙྩཡཱཏི ཀམྨསམྤཡུཏྟཱཧཱརཔཙྩཡཱ. ཨཔརོ ནཡོ – ཙཏུབྦིདྷཱ སཏྟཱ རཱུཔཱུཔགཱ, ཝེདནཱུཔགཱ, སཉྙཱུཔགཱ, སངྑཱརཱུཔགཱཏི. ཏཏྠ ཨེཀཱདསཝིདྷཱཡ ཀཱམདྷཱཏུཡཱ སཏྟཱ རཱུཔཱུཔགཱ ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརསེཝནཏོ. རཱུཔདྷཱཏུཡཱ སཏྟཱ ཨཉྙཏྲ ཨསཉྙེཧི ཝེདནཱུཔགཱ ཕསྶཱཧཱརསེཝནཏོ. ཧེཊྛཱ ཏིཝིདྷཱཡ ཨརཱུཔདྷཱཏུཡཱ སཏྟཱ སཉྙཱུཔགཱ སཉྙཱབྷིནིབྦཏྟམནོསཉྩེཏནཱཧཱརསེཝནཏོ. བྷཝགྒེ སཏྟཱ སངྑཱརཱུཔགཱ སངྑཱརཱབྷིནིབྦཏྟཝིཉྙཱཎཱཧཱརསེཝནཏོཏི. ཨེཝམྤི ཡཾ ཀིཉྩི དུཀྑཾ སམྦྷོཏི, སབྦཾ ཨཱཧཱརཔཙྩཡཱཏི ཝེདིཏབྦཾ.

༧༥༥. ཨཱརོགྱནྟི ནིབྦཱནཾ. སངྑཱཡ སེཝཱིཏི ཙཏྟཱརོ པཙྩཡེ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ སེཝམཱནོ, ‘‘པཉྩཀྑནྡྷཱ དྭཱདསཱཡཏནཱནི ཨཊྛཱརསདྷཱཏུཡོ’’ཏི ཨེཝཾ ཝཱ ལོཀཾ སངྑཱཡ ‘‘ཨནིཙྩཾ དུཀྑཾ ཨནཏྟཱ’’ཏི ཉཱཎེན སེཝམཱནོ. དྷམྨཊྛོཏི ཙཏུསཙྩདྷམྨེ ཋིཏོ. སངྑྱཾ ནོཔེཏཱིཏི ‘‘དེཝོ’’ཏི ཝཱ ‘‘མནུསྶོ’’ཏི ཝཱ ཨཱདིཀཾ སངྑྱཾ ན གཙྪཏི. སེསམུཏྟཱནམེཝ.

(༡༢) དྭཱདསམཝཱརེ ཨིཉྫིཏཔཙྩཡཱཏི ཏཎྷཱམཱནདིཊྛིཀམྨཀིལེསཨིཉྫིཏེསུ ཡཏོ ཀུཏོཙི ཀམྨསམྦྷཱརིཉྫིཏཔཙྩཡཱ.

༧༥༧. ཨེཛཾ ཝོསྶཛྫཱཏི ཏཎྷཾ ཙཛིཏྭཱ. སངྑཱརེ ཨུཔརུནྡྷིཡཱཏི ཀམྨཾ ཀམྨསམྤཡུཏྟེ ཙ སངྑཱརེ ནིརོདྷེཏྭཱ. སེསམུཏྟཱནམེཝ.

(༡༣) ཏེརསམཝཱརེ ནིསྶིཏསྶ ཙལིཏནྟི ཏཎྷཱཡ ཏཎྷཱདིཊྛིམཱནེཧི ཝཱ ཁནྡྷེ ནིསྶིཏསྶ སཱིཧསུཏྟེ (སཾ. ནི. ༣.༧༨) དེཝཱནཾ ཝིཡ བྷཡཙལནཾ ཧོཏི. སེསམུཏྟཱནམེཝ.

(༡༤) ཙུདྡསམཝཱརེ རཱུཔེཧཱིཏི རཱུཔབྷཝེཧི རཱུཔསམཱཔཏྟཱིཧི ཝཱ. ཨརཱུཔཱཏི ཨརཱུཔབྷཝཱ ཨརཱུཔསམཱཔཏྟིཡོ ཝཱ. ནིརོདྷོཏི ནིབྦཱནཾ.

༧༦༡. མཙྩུཧཱཡིནོཏི མརཎམཙྩུ ཀིལེསམཙྩུ དེཝཔུཏྟམཙྩུཧཱཡིནོ, ཏིཝིདྷམྤི ཏཾ མཙྩུཾ ཧིཏྭཱ གཱམིནོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསམུཏྟཱནམེཝ.

(༡༥) པནྣརསམཝཱརེ ཡནྟི ནཱམརཱུཔཾ སནྡྷཱཡཱཧ. ཏཉྷི ལོཀེན དྷུཝསུབྷསུཁཏྟཝསེན ‘‘ཨིདཾ སཙྩ’’ནྟི ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡིཏཾ དིཊྛམཱལོཀིཏཾ. ཏདམརིཡཱནནྟི ཨིདཾ ཨརིཡཱནཾ, ཨནུནཱསིཀཨིཀཱརལོཔཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཨེཏཾ མུསཱཏི ཨེཏཾ དྷུཝཱདིཝསེན གཧིཏམྤི མུསཱ, ན ཏཱདིསཾ ཧོཏཱིཏི. པུན ཡནྟི ནིབྦཱནཾ སནྡྷཱཡཱཧ. ཏཉྷི ལོཀེན རཱུཔཝེདནཱདཱིནམབྷཱཝཏོ ‘‘ཨིདཾ མུསཱ ནཏྠི ཀིཉྩཱི’’ཏི ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡིཏཾ. ཏདམརིཡཱནཾ ཨེཏཾ སཙྩནྟི ཏཾ ཨིདཾ ཨརིཡཱནཾ ཨེཏཾ ནིཀྐིལེསསངྑཱཏཱ སུབྷབྷཱཝཱ, པཝཏྟིདུཀྑཔཊིཔཀྑསངྑཱཏཱ སུཁབྷཱཝཱ, ཨཙྩནྟསནྟིསངྑཱཏཱ ནིཙྩབྷཱཝཱ ཙ ཨནཔགམནེན པརམཏྠཏོ ‘‘སཙྩ’’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ སུདིཊྛཾ.

༧༦༢-༣. ཨནཏྟནི ཨཏྟམཱནིནྟི ཨནཏྟནི ནཱམརཱུཔེ ཨཏྟམཱནིཾ. ཨིདཾ སཙྩནྟི མཉྙཏཱིཏི ཨིདཾ ནཱམརཱུཔཾ དྷུཝཱདིཝསེན ‘‘སཙྩ’’ནྟི མཉྙཏི. ཡེན ཡེན ཧཱིཏི ཡེན ཡེན རཱུཔེ ཝཱ ཝེདནཱཡ ཝཱ ‘‘མམ རཱུཔཾ, མམ ཝེདནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན མཉྙནྟི. ཏཏོ ཏནྟི ཏཏོ མཉྙིཏཱཀཱརཱ ཏཾ ནཱམརཱུཔཾ ཧོཏི ཨཉྙཐཱ. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? ཏཉྷི ཏསྶ མུསཱ ཧོཏི, ཡསྨཱ ཏཾ ཡཐཱམཉྙིཏཱཀཱརཱ མུསཱ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨཉྙཐཱ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཀསྨཱ པན མུསཱ ཧོཏཱིཏི? མོསདྷམྨཉྷི ཨིཏྟརཾ, ཡསྨཱ ཡཾ ཨིཏྟརཾ པརིཏྟཔཙྩུཔཊྛཱནཾ, ཏཾ མོསདྷམྨཾ ནསྶནདྷམྨཾ ཧོཏི, ཏཐཱརཱུཔཉྩ ནཱམརཱུཔནྟི. སཙྩཱབྷིསམཡཱཏི སཙྩཱཝབོདྷཱ. སེསམུཏྟཱནམེཝ.

(༡༦) སོལ༹སམཝཱརེ ཡནྟི ཚབྦིདྷམིཊྛཱརམྨཎཾ སནྡྷཱཡཱཧ. ཏཉྷི ལོཀེན སལབྷམཙྪམཀྐཊཱདཱིཧི པདཱིཔབལི༹སལེཔཱདཡོ ཝིཡ ‘‘ཨིདཾ སུཁ’’ནྟི ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡིཏཾ. ཏདམརིཡཱནཾ ཨེཏཾ དུཀྑནྟི ཏཾ ཨིདཾ ཨརིཡཱནཾ ‘‘ཀཱམཱ ཧི ཙིཏྲཱ མདྷུརཱ མནོརམཱ, ཝིརཱུཔརཱུཔེན མཐེནྟི ཙིཏྟ’’ནྟིཨཱདིནཱ (སུ. ནི. ༥༠; ཙཱུལ༹ནི. ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟནིདྡེས ༡༣༦) ནཡེན ‘‘ཨེཏཾ དུཀྑ’’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ སུདིཊྛཾ. པུན ཡནྟི ནིབྦཱནམེཝ སནྡྷཱཡཱཧ. ཏཉྷི ལོཀེན ཀཱམགུཎཱབྷཱཝཱ ‘‘དུཀྑ’’ནྟི ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡིཏཾ. ཏདམརིཡཱནནྟི ཏཾ ཨིདཾ ཨརིཡཱནཾ པརམཏྠསུཁཏོ ‘‘ཨེཏཾ སུཁ’’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ སུདིཊྛཾ.

༧༦༥-༦. ཀེཝལཱཏི ཨནཝསེསཱ. ཨིཊྛཱཏི ཨིཙྪིཏཱ པཏྠིཏཱ. ཀནྟཱཏི པིཡཱ. མནཱཔཱཏི མནཝུཌྜྷིཀརཱ. ཡཱཝཏཏྠཱིཏི ཝུཙྩཏཱིཏི ཡཱཝཏཱ ཨེཏེ ཚ ཨཱརམྨཎཱ ཨཏྠཱིཏི ཝུཙྩནྟི. ཝཙནབྱཏྟཡོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཏེ ཝོཏི ཨེཏྠ ཝོཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ.

༧༦༧-༨. སུཁནྟི དིཊྛམརིཡེཧི, སཀྐཱཡསྶུཔརོདྷནནྟི ‘‘སུཁ’’མིཏི ཨརིཡེཧི པཉྩཀྑནྡྷནིརོདྷོ དིཊྛོ, ནིབྦཱནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཙྩནཱིཀམིདཾ ཧོཏཱིཏི པཊིལོམམིདཾ དསྶནཾ ཧོཏི. པསྶཏནྟི པསྶནྟཱནཾ, པཎྜིཏཱནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡཾ པརེཏི ཨེཏྠ ཡནྟི ཝཏྠུཀཱམེ སནྡྷཱཡཱཧ. པུན ཡཾ པརེཏི ཨེཏྠ ནིབྦཱནཾ.

༧༦༩-༧༡. པསྶཱཏི སོཏཱརཾ ཨཱལཔཏི. དྷམྨནྟི ནིབྦཱནདྷམྨཾ. སམྤམཱུལ༹ྷེཏྠཝིདྡསཱུཏི སམྤམཱུལ༹ྷཱ ཨེཏྠ ཨཝིདྡསཱུ བཱལཱ. ཀིཾཀཱརཎཾ སམྤམཱུལ༹ྷཱ? ནིཝུཏཱནཾ ཏམོ ཧོཏི , ཨནྡྷཀཱརོ ཨཔསྶཏཾ, བཱལཱནཾ ཨཝིཛྫཱཡ ནིཝུཏཱནཾ ཨོཏྠཊཱནཾ ཨནྡྷབྷཱཝཀརཎོ ཏམོ ཧོཏི, ཡེན ནིབྦཱནདྷམྨཾ དཊྛུཾ ན སཀྐོནྟི. སཏཉྩ ཝིཝཊཾ ཧོཏི, ཨཱལོཀོ པསྶཏཱམིཝཱཏི སཏཉྩ སཔྤུརིསཱནཾ པཉྙཱདསྶནེན པསྶཏཾ ཨཱལོཀོཝ ཝིཝཊཾ ཧོཏི ནིབྦཱནཾ. སནྟིཀེ ན ཝིཛཱནནྟི, མགཱ དྷམྨསྶཀོཝིདཱཏི ཡཾ ཨཏྟནོ སརཱིརེ ཏཙཔཉྩཀམཏྟཾ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཨནནྟརམེཝ ཨདྷིགནྟབྦཏོ, ཨཏྟནོ ཁནྡྷཱནཾ ཝཱ ནིརོདྷམཏྟཏོ སནྟིཀེ ནིབྦཱནཾ, ཏཾ ཨེཝཾ སནྟིཀེ སནྟམྤི ན ཝིཛཱནནྟི མགབྷཱུཏཱ ཛནཱ མགྒཱམགྒདྷམྨསྶ སཙྩདྷམྨསྶ ཝཱ ཨཀོཝིདཱ, སབྦཐཱ བྷཝརཱག…པེ… སུསམྦུདྷོ. ཏཏྠ མཱརདྷེཡྻཱནུཔནྣེཧཱིཏི ཏེབྷཱུམཀཝཊྚཾ ཨནུཔནྣེཧི.

༧༧༢. པཙྪིམགཱཐཱཡ སམྦནྡྷོ ‘‘ཨེཝཾ ཨསུསམྦུདྷཾ ཀོ ནུ ཨཉྙཏྲ མརིཡེཧཱི’’ཏི. ཏསྶཏྠོ – ཋཔེཏྭཱ ཨརིཡེ ཀོ ནུ ཨཉྙོ ནིབྦཱནཔདཾ ཛཱནིཏུཾ ཨརཧཏི, ཡཾ པདཾ ཙཏུཏྠེན ཨརིཡམགྒེན སམྨདཉྙཱཡ ཨནནྟརམེཝ ཨནཱསཝཱ ཧུཏྭཱ ཀིལེསཔརིནིབྦཱནེན པརིནིབྦནྟི, སམྨདཉྙཱཡ ཝཱ ཨནཱསཝཱ ཧུཏྭཱ ཨནྟེ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦནྟཱིཏི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི.

ཨཏྟམནཱཏི ཏུཊྛམནཱ. ཨབྷིནནྡུནྟི ཨབྷིནནྡིཾསུ. ཨིམསྨིཉྩ པན ཝེཡྻཱཀརཎསྨིནྟི ཨིམསྨིཾ སོལ༹སམེ ཝེཡྻཱཀརཎེ. བྷཉྙམཱནེཏི བྷཎིཡམཱནེ. སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

ཨེཝཾ སབྦེསུཔི སོལ༹སསུ ཝེཡྻཱཀརཎེསུ སཊྛིམཏྟེ སཊྛིམཏྟེ ཀཏྭཱ སཊྛིཨདྷིཀཱནཾ ནཝནྣཾ བྷིཀྑུསཏཱནཾ ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཱནི ཝིམུཙྩིཾསུ, སོལ༹སཀྑཏྟུཾ ཙཏྟཱརི ཙཏྟཱརི ཀཏྭཱ ཙཏུསཊྛི སཙྩཱནེཏྠ ཝེནེཡྻཝསེན ནཱནཔྤཀཱརཏོ དེསིཏཱནཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ དྭཡཏཱནུཔསྶནཱསུཏྟཝཎྞནཱ

ནིཊྛིཏྟཱ.

ནིཊྛིཏོ ཙ ཏཏིཡོ ཝགྒོ ཨཏྠཝཎྞནཱནཡཏོ, ནཱམེན

མཧཱཝགྒོཏི.

༤. ཨཊྛཀཝགྒོ

༡. ཀཱམསུཏྟཝཎྞནཱ

༧༧༣. ཀཱམཾ ཀཱམཡམཱནསྶཱཏི ཀཱམསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བྷགཝཏི ཀིར སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརནྟེ ཨཉྙཏརོ བྲཱཧྨཎོ སཱཝཏྠིཡཱ ཛེཏཝནསྶ ཙ ཨནྟརེ ཨཙིརཝཏཱིནདཱིཏཱིརེ ‘‘ཡཝཾ ཝཔིསྶཱམཱི’’ཏི ཁེཏྟཾ ཀསཏི. བྷགཝཱ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ པིཎྜཱཡ པཝིསནྟོ ཏཾ དིསྭཱ ཨཱཝཛྫེནྟོ ཨདྡས – ‘‘ཨསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཡཝཱ ཝིནསྶིསྶནྟཱི’’ཏི, པུན ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟིཾ ཨཱཝཛྫེནྟོ ཙསྶ སོཏཱཔཏྟིཕལསྶ ཨུཔནིསྶཡཾ ཨདྡས. ‘‘ཀདཱ པཱཔུཎེཡྻཱ’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ ‘‘སསྶེ ཝིནཊྛེ སོཀཱབྷིབྷཱུཏོ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ’’ཏི ཨདྡས. ཏཏོ ཙིནྟེསི – ‘‘སཙཱཧཾ ཏདཱ ཨེཝ བྲཱཧྨཎཾ ཨུཔསངྐམིསྶཱམི, ན མེ ཨོཝཱདཾ སོཏབྦཾ མཉྙིསྶཏི. ནཱནཱརུཙིཀཱ ཧི བྲཱཧྨཎཱ, ཧནྡ, ནཾ ཨིཏོ པབྷུཏིཡེཝ སངྒཎྷཱམི, ཨེཝཾ མཡི མུདུཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ ཏདཱ ཨོཝཱདཾ སོསྶཏཱི’’ཏི བྲཱཧྨཎཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཀིཾ, བྲཱཧྨཎ, ཀརོསཱི’’ཏི. བྲཱཧྨཎོ ‘‘ཨེཝཾ ཨུཙྩཱཀུལཱིནོ སམཎོ གོཏམོ མཡཱ སདྡྷིཾ པཊིསནྠཱརཾ ཀརོཏཱི’’ཏི ཏཱཝཏཀེནེཝ བྷགཝཏི པསནྣཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ ‘‘ཁེཏྟཾ, བྷོ གོཏམ, ཀསཱམི ཡཝཾ ཝཔིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ སཱརིཔུཏྟཏྠེརོ ཙིནྟེསི – ‘‘བྷགཝཱ བྲཱཧྨཎེན སདྡྷིཾ པཊིསནྠཱརཾ ཨཀཱསི, ན ཙ ཨཧེཏུ ཨཔྤཙྩཡཱ ཏཐཱགཏཱ ཨེཝཾ ཀརོནྟི, ཧནྡཱཧམྤི ཏེན སདྡྷིཾ པཊིསནྠཱརཾ ཀརོམཱི’’ཏི བྲཱཧྨཎཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏཐེཝ པཊིསནྠཱརམཀཱསི. ཨེཝཾ མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརོ སེསཱ ཙ ཨསཱིཏི མཧཱསཱཝཀཱ. བྲཱཧྨཎོ ཨཏཱིཝ ཨཏྟམནོ ཨཧོསི.

ཨཐ བྷགཝཱ སམྤཛྫམཱནེཔི སསྶེ ཨེཀདིཝསཾ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩོ སཱཝཏྠིཏོ ཛེཏཝནཾ གཙྪནྟོ མགྒཱ ཨོཀྐམྨ བྲཱཧྨཎསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨཱཧ – ‘‘སུནྡརཾ ཏེ, བྲཱཧྨཎ, ཡཝཀྑེཏྟ’’ནྟི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷོ གོཏམ, སུནྡརཾ, སཙེ སམྤཛྫིསྶཏི, ཏུམྷཱཀམྤི སཾཝིབྷཱགཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི. ཨཐསྶ ཙཏུམཱསཙྩཡེན ཡཝཱ ནིཔྥཛྫིཾསུ. ཏསྶ ‘‘ཨཛྫ ཝཱ སྭེ ཝཱ ལཱཡིསྶཱམཱི’’ཏི ཨུསྶུཀྐཾ ཀུརུམཱནསྶེཝ མཧཱམེགྷོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ སབྦརཏྟིཾ ཝསྶི. ཨཙིརཝཏཱི ནདཱི པཱུརཱ ཨཱགནྟྭཱ སབྦཾ ཡཝཾ ཝཧི. བྲཱཧྨཎོ སབྦརཏྟིཾ ཨནཏྟམནོ ཧུཏྭཱ པབྷཱཏེ ནདཱིཏཱིརཾ གཏོ སབྦཾ སསྶཝིཔཏྟིཾ དིསྭཱ ‘‘ཝིནཊྛོམྷི, ཀཐཾ དཱནི ཛཱིཝིསྶཱམཱི’’ཏི བལཝསོཀཾ ཨུཔྤཱདེསི. བྷགཝཱཔི ཏམེཝ རཏྟིཾ པཙྩཱུསསམཡེ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ ‘‘ཨཛྫ བྲཱཧྨཎསྶ དྷམྨདེསནཱཀཱལོ’’ཏི ཉཏྭཱ བྷིཀྑཱཙཱརཝཏྟེན སཱཝཏྠིཾ པཝིསིཏྭཱ བྲཱཧྨཎསྶ གྷརདྭཱརེ ཨཊྛཱསི. བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ ‘‘སོཀཱབྷིབྷཱུཏཾ མཾ ཨསྶཱསེཏུཀཱམོ སམཎོ གོཏམོ ཨཱགཏོ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨཱསནཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ནིསཱིདཱཔེསི. བྷགཝཱ ཛཱནནྟོཝ བྲཱཧྨཎཾ པུཙྪི – ‘‘ཀིཾ བྲཱཧྨཎ པདུཊྛཙིཏྟོ ཝིཧཱསཱི’’ཏི? ཨཱམ, བྷོ གོཏམ, སབྦཾ མེ ཡཝཀྑེཏྟཾ ཨུདཀེན ཝཱུལ༹ྷནྟི. ཨཐ བྷགཝཱ ‘‘ན, བྲཱཧྨཎ, ཝིཔནྣེ དོམནསྶཾ, སམྤནྣེ ཙ སོམནསྶཾ ཀཱཏབྦཾ. ཀཱམཱ ཧི ནཱམ སམྤཛྫནྟིཔི ཝིཔཛྫནྟིཔཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏསྶ བྲཱཧྨཎསྶ སཔྤཱཡཾ ཉཏྭཱ དྷམྨདེསནཱཝསེན ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི. ཏཏྠ སངྑེཔཏོ པདཏྠསམྦནྡྷམཏྟམེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ, ཝིཏྠཱརོ པན ནིདྡེསེ (མཧཱནི. ༡) ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཡཐཱ ཙ ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ, ཨེཝཾ ཨིཏོ པརཾ སབྦསུཏྟེསུ.

ཏཏྠ ཀཱམནྟི མནཱཔིཡརཱུཔཱདིཏེབྷཱུམཀདྷམྨསངྑཱཏཾ ཝཏྠུཀཱམཾ, ཀཱམཡམཱནསྶཱཏི ཨིཙྪམཱནསྶ. ཏསྶ ཙེ ཏཾ སམིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཏསྶ ཀཱམཡམཱནསྶ སཏྟསྶ ཏཾ ཀཱམསངྑཱཏཾ ཝཏྠུ སམིཛ྄ཛྷཏི ཙེ, སཙེ སོ ཏཾ ལབྷཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨདྡྷཱ པཱིཏིམནོ ཧོཏཱིཏི ཨེཀཾསཾ ཏུཊྛཙིཏྟོ ཧོཏི. ལདྡྷཱཏི ལབྷིཏྭཱ. མཙྩོཏི སཏྟོ. ཡདིཙྪཏཱིཏི ཡཾ ཨིཙྪཏི.

༧༧༤. ཏསྶ ཙེ ཀཱམཡཱནསྶཱཏི ཏསྶ པུགྒལསྶ ཀཱམེ ཨིཙྪམཱནསྶ, ཀཱམེན ཝཱ ཡཱཡམཱནསྶ. ཚནྡཛཱཏསྶཱཏི ཛཱཏཏཎྷསྶ. ཛནྟུནོཏི སཏྟསྶ. ཏེ ཀཱམཱ པརིཧཱཡནྟཱིཏི ཏེ ཀཱམཱ པརིཧཱཡནྟི ཙེ. སལླཝིདྡྷོཝ རུཔྤཏཱིཏི ཨཐ ཨཡོམཡཱདིནཱ སལླེན ཝིདྡྷོ ཝིཡ པཱིལཱི༹ཡཏི.

༧༧༥. ཏཏིཡགཱཐཱཡ སངྑེཔཏྠོ – ཡོ པན ཨིམེ ཀཱམེ ཏཏྠ ཚནྡརཱགཝིཀྑམྦྷནེན ཝཱ སམུཙྪེདེན ཝཱ ཨཏྟནོ པཱདེན སཔྤསྶ སིརཾ ཨིཝ པརིཝཛྫེཏི. སོ བྷིཀྑུ སབྦཾ ལོཀཾ ཝིསརིཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ ལོཀེ ཝིསཏྟིཀཱསངྑཱཏཾ ཏཎྷཾ སཏོ ཧུཏྭཱ སམཏིཝཏྟཏཱིཏི.

༧༧༦-༨. ཏཏོ པརཱསཾ ཏིསྶནྣཾ གཱཐཱནཾ ཨཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ཡོ ཨེཏཾ སཱལིཀྑེཏྟཱདིཾ ཁེཏྟཾ ཝཱ གྷརཝཏྠཱདིཾ ཝཏྠུཾ ཝཱ ཀཧཱཔཎསངྑཱཏཾ ཧིརཉྙཾ ཝཱ གོཨསྶབྷེདཾ གཝཱསྶཾ ཝཱ ཨིཏྠིསཉྙིཀཱ ཐིཡོ ཝཱ ཉཱཏིབནྡྷཝཱདཱི བནྡྷཱུ ཝཱ ཨཉྙེ ཝཱ མནཱཔིཡརཱུཔཱདཱི པུཐུ ཀཱམེ ཨནུགིཛ྄ཛྷཏི, ཏཾ པུགྒལཾ ཨབལསངྑཱཏཱ ཀིལེསཱ བལཱིཡནྟི སཧནྟི མདྡནྟི, སདྡྷཱབལཱདིཝིརཧེན ཝཱ ཨབལཾ ཏཾ པུགྒལཾ ཨབལཱ ཀིལེསཱ བལཱིཡནྟི, ཨབལཏྟཱ བལཱིཡནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཏཾ ཀཱམགིདྡྷཾ ཀཱམེ རཀྑནྟཾ པརིཡེསནྟཉྩ སཱིཧཱདཡོ ཙ པཱཀཊཔརིསྶཡཱ ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཡོ ཙ ཨཔཱཀཊཔརིསྶཡཱ མདྡནྟི, ཏཏོ ཨཔཱཀཊཔརིསྶཡེཧི ཨབྷིབྷཱུཏཾ ཏཾ པུགྒལཾ ཛཱཏིཨཱདིདུཀྑཾ བྷིནྣཾ ནཱཝཾ ཨུདཀཾ ཝིཡ ཨནྭེཏི. ཏསྨཱ ཀཱཡགཏཱསཏིཨཱདིབྷཱཝནཱཡ ཛནྟུ སདཱ སཏོ ཧུཏྭཱ ཝིཀྑམྦྷནསམུཙྪེདཝསེན རཱུཔཱདཱིསུ ཝཏྠུཀཱམེསུ སབྦཔྤཀཱརམྤི ཀིལེསཀཱམཾ པརིཝཛྫེནྟོ ཀཱམཱནི པརིཝཛྫཡེ. ཨེཝཾ ཏེ ཀཱམེ པཧཱཡ ཏཔྤཧཱནཀརམགྒེནེཝ ཙཏུབྦིདྷམྤི ཏརེ ཨོགྷཾ ཏརེཡྻ ཏརིཏུཾ སཀྐུཎེཡྻ. ཏཏོ ཡཐཱ པུརིསོ ཨུདཀགརུཀཾ ནཱཝཾ སིཉྩིཏྭཱ ལཧུཀཱཡ ནཱཝཱཡ ཨཔྤཀསིརེནེཝ པཱརགཱུ བྷཝེཡྻ, པཱརཾ གཙྪེཡྻ, ཨེཝམེཝ ཨཏྟབྷཱཝནཱཝཾ ཀིལེསཱུདཀགརུཀཾ སིཉྩིཏྭཱ ལཧུཀེན ཨཏྟབྷཱཝེན པཱརགཱུ བྷཝེཡྻ, སབྦདྷམྨཔཱརཾ ནིབྦཱནཾ གཏོ བྷཝེཡྻ, ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཡཱ གཙྪེཡྻ ཙ, ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཏཱིཏི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ བྲཱཧྨཎོ ཙ བྲཱཧྨཎཱི ཙ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧིཾསཱུཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཀཱམསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. གུཧཊྛཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༧༧༩. སཏྟོ གུཧཱཡནྟི གུཧཊྛཀསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བྷགཝཏི ཀིར སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརནྟེ ཨཱཡསྨཱ པིཎྜོལབྷཱརདྭཱཛོ ཀོསམྦིཡཾ གཾངྒཱཏཱིརེ ཨཱཝཊྚཀཾ ནཱམ ཨུཏེནསྶ ཨུཡྻཱནཾ, ཏཏྠ ཨགམཱསི སཱིཏལེ པདེསེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ནིསཱིདིཏུཀཱམོ. ཨཉྙདཱཔི ཙཱཡཾ གཙྪཏེཝ ཏཏྠ པུབྦཱསེཝནེན ཡཐཱ གཝམྤཏིཏྠེརོ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནནྟི ཝུཏྟནཡམེཏཾ ཝངྒཱིསསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ. སོ ཏཏྠ གངྒཱཏཱིརེ སཱིཏལེ རུཀྑམཱུལེ སམཱཔཏྟིཾ ཨཔྤེཏྭཱ དིཝཱཝིཧཱརཾ ནིསཱིདི. རཱཛཱཔི ཁོ ཨུཏེནོ ཏཾ དིཝསཾཡེཝ ཨུཡྻཱནཀཱིལི༹ཀཾ གནྟྭཱ བཧུདེཝ དིཝསབྷཱགཾ ནཙྩགཱིཏཱདཱིཧི ཨུཡྻཱནེ ཀཱིལི༹ཏྭཱ པཱནམདམཏྟོ ཨེཀིསྶཱ ཨིཏྠིཡཱ ཨངྐེ སཱིསཾ ཀཏྭཱ སཡི. སེསིཏྠིཡོ ‘‘སུཏྟོ རཱཛཱ’’ཏི ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཨུཡྻཱནེ པུཔྥཕལཱདཱིནི གཎྷནྟིཡོ ཐེརཾ དིསྭཱ ཧིརོཏྟཔྤཾ ཨུཔཊྛཱཔེཏྭཱ ‘‘མཱ སདྡཾ ཨཀཏྠཱ’’ཏི ཨཉྙམཉྙཾ ནིཝཱརེཏྭཱ ཨཔྤསདྡཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཐེརཾ སམྤརིཝཱརེཏྭཱ ནིསཱིདིཾསུ. ཐེརོ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ ཏཱསཾ དྷམྨཾ དེསེསི, ཏཱ ཏུཊྛཱ ‘‘སཱདྷུ སཱདྷཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ སུཎནྟི.

རཉྙོ སཱིསཾ ཨངྐེནཱདཱཡ ནིསིནྣིཏྠཱི ‘‘ཨིམཱ མཾ ཨོཧཱཡ ཀཱིལ༹ནྟཱི’’ཏི ཏཱསུ ཨིསྶཱཔཀཏཱ ཨཱུརུཾ ཙཱལེཏྭཱ རཱཛཱནཾ པབོདྷེསི. རཱཛཱ པཊིབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨིཏྠཱགཱརཾ ཨཔསྶནྟོ ‘‘ཀུཧིཾ ཨིམཱ ཝསལིཡོ’’ཏི ཨཱཧ. སཱ ཨཱཧ – ‘‘ཏུམྷེསུ ཨབཧུཀཏཱ ‘སམཎཾ རམཡིསྶཱམཱ’ཏི གཏཱ’’ཏི. སོ ཀུདྡྷོ ཐེརཱབྷིམུཁོ ཨགམཱསི. ཏཱ ཨིཏྠིཡོ རཱཛཱནཾ དིསྭཱ ཨེཀཙྩཱ ཨུཊྛཧིཾསུ, ཨེཀཙྩཱ ‘‘མཧཱརཱཛ, པབྦཛིཏསྶ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཎཱམཱ’’ཏི ན ཨུཊྛཧིཾསུ. སོ ཏེན བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ཀུདྡྷོ ཐེརཾ ཨཝནྡིཏྭཱཝ ‘‘ཀིམཏྠཾ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཝིཝེཀཏྠཾ མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. སོ ‘‘ཝིཝེཀཏྠཱཡ ཨཱགཏཱ ཨེཝཾ ཨིཏྠཱགཱརཔརིཝུཏཱ ནིསཱིདནྟཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཏཝ ཝིཝེཀཾ ཀཐེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཐེརོ ཝིསཱརདོཔི ཝིཝེཀཀཐཱཡ ‘‘ནཱཡཾ ཨཉྙཱཏུཀཱམོ པུཙྪཏཱི’’ཏི ཏུཎྷཱི ཨཧོསི. རཱཛཱ ‘‘སཙེ ན ཀཐེསི, ཏམྦཀིཔིལླིཀེཧི ཏཾ ཁཱདཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཉྙཏརསྨིཾ ཨསོཀརུཀྑེ ཏམྦཀིཔིལླིཀཔུཊཾ གཎྷནྟོ ཨཏྟནོཝ ཨུཔརི ཝིཀིརི. སོ སརཱིརཾ པུཉྪིཏྭཱ ཨཉྙཾ པུཊཾ གཧེཏྭཱ ཐེརཱབྷིམུཁོ ཨགམཱསི. ཐེརོ ‘‘སཙཱཡཾ རཱཛཱ མཡི ཨཔརཛ྄ཛྷེཡྻ, ཨཔཱཡཱབྷིམུཁོ བྷཝེཡྻཱ’’ཏི ཏཾ ཨནུཀམྤམཱནོ ཨིདྡྷིཡཱ ཨཱཀཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ གཏོ.

ཏཏོ ཨིཏྠིཡོ ཨཱཧཾསུ – ‘‘མཧཱརཱཛ, ཨཉྙེ རཱཛཱནོ ཨཱིདིསཾ པབྦཛིཏཾ དིསྭཱ པུཔྥགནྡྷཱདཱིཧི པཱུཛེནྟི, ཏྭཾ ཏམྦཀིཔིལླིཀཔུཊེན ཨཱསཱདེཏུཾ ཨཱརདྡྷོ ཨཧོསི, ཀུལཝཾསཾ ནཱསེཏུཾ ཨུཊྛིཏོ’’ཏི. སོ ཨཏྟནོ དོསཾ ཉཏྭཱ ཏུཎྷཱི ཧུཏྭཱ ཨུཡྻཱནཔཱལཾ པུཙྪི – ‘‘ཨཉྙམྤི དིཝསཾ ཐེརོ ཨིདྷཱགཙྪཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ཏེན ཧི ཡདཱ ཨཱགཙྪཏི, ཏདཱ མེ ཨཱརོཙེཡྻཱསཱིཏི. སོ ཨེཀདིཝསཾ ཐེརེ ཨཱགཏེ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱཔི ཐེརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྷཾ པུཙྪིཏྭཱ པཱཎེཧི སརཎཾ གཏོ ཨཧོསི. ཏམྦཀིཔིལླིཀཔུཊེན ཨཱསཱདིཏདིཝསེ པན ཐེརོ ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ པུན པཐཝིཡཾ ནིམུཛྫིཏྭཱ བྷགཝཏོ གནྡྷཀུཊིཡཾ ཨུམྨུཛྫི. བྷགཝཱཔི ཁོ དཀྑིཎེན པསྶེན སཏོ སམྤཛཱནོ སཱིཧསེཡྻཾ ཀཔྤཡམཱནོ ཐེརཾ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ, བྷཱརདྭཱཛ, ཨཀཱལེ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཐེརོ ‘‘ཨཱམ བྷགཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ སབྦཾ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེསི. ཏཾ སུཏྭཱ བྷགཝཱ ‘‘ཀིཾ ཀརིསྶཏི ཏསྶ ཝིཝེཀཀཐཱ ཀཱམགུཎགིདྡྷསྶཱ’’ཏི ཝཏྭཱ དཀྑིཎེན པསྶེན ནིཔནྣོ ཨེཝ ཐེརསྶ དྷམྨདེསནཏྠཾ ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི.

ཏཏྠ སཏྟོཏི ལགྒོ. གུཧཱཡནྟི ཀཱཡེ. ཀཱཡོ ཧི རཱགཱདཱིནཾ ཝཱལཱ༹ནཾ ཝསནོཀཱསཏོ ‘‘གུཧཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. བཧུནཱབྷིཚནྣོཏི བཧུནཱ རཱགཱདིཀིལེསཛཱལེན ཨབྷིཙྪནྣོ. ཨེཏེན ཨཛ྄ཛྷཏྟབནྡྷནཾ ཝུཏྟཾ. ཏིཊྛནྟི རཱགཱདིཝསེན ཏིཊྛནྟོ. ནརོཏི སཏྟོ. མོཧནསྨིཾ པགཱལ༹ྷོཏི མོཧནཾ ཝུཙྩཏི ཀཱམགུཎཱ. ཨེཏྠ ཧི དེཝམནུསྶཱ མུཡ྄ཧནྟི, ཏེསུ ཨཛ྄ཛྷོགཱལ༹ྷོ ཧུཏྭཱ. ཨེཏེན བཧིདྡྷཱབནྡྷནཾ ཝུཏྟཾ. དཱུརེ ཝིཝེཀཱ ཧི ཏཐཱཝིདྷོ སོཏི སོ ཏཐཱརཱུཔོ ནརོ ཏིཝིདྷཱཔི ཀཱཡཝིཝེཀཱདིཀཱ ཝིཝེཀཱ དཱུརེ ཨནཱསནྣེ. ཀིཾཀཱརཎཱ? ཀཱམཱ ཧི ལོཀེ ན ཧི སུཔྤཧཱཡཱ, ཡསྨཱ ལོཀེ ཀཱམཱ སུཔྤཧཱཡཱ ན ཧོནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༧༨༠. ཨེཝཾ པཋམགཱཐཱཡ ‘‘དཱུརེ ཝིཝེཀཱ ཏཐཱཝིདྷོ’’ཏི སཱདྷེཏྭཱ པུན ཏཐཱཝིདྷཱནཾ སཏྟཱནཾ དྷམྨཏཾ ཨཱཝིཀརོནྟོ ‘‘ཨིཙྪཱནིདཱནཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨིཙྪཱནིདཱནཱཏི ཏཎྷཱཧེཏུཀཱ. བྷཝསཱཏབདྡྷཱཏི སུཁཝེདནཱདིམྷི བྷཝསཱཏེ བདྡྷཱ. ཏེ དུཔྤམུཉྩཱཏི ཏེ བྷཝསཱཏཝཏྠུབྷཱུཏཱ དྷམྨཱ, ཏེ ཝཱ ཏཏྠ བདྡྷཱ ཨིཙྪཱནིདཱནཱ སཏྟཱ དུཔྤམོཙཡཱ. ན ཧི ཨཉྙམོཀྑཱཏི ཨཉྙེན ཙ མོཙེཏུཾ ན སཀྐོནྟི. ཀཱརཎཝཙནཾ ཝཱ ཨེཏཾ, ཏེ སཏྟཱ དུཔྤམུཉྩཱ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཨཉྙེན མོཙེཏབྦཱ ན ཧོནྟི. ཡདི པན མུཉྩེཡྻུཾ, སཀེན ཐཱམེན མུཉྩེཡྻུནྟི ཨཡམསྶ ཨཏྠོ. པཙྪཱ པུརེ ཝཱཔི ཨཔེཀྑམཱནཱཏི ཨནཱགཏེ ཨཏཱིཏེ ཝཱ ཀཱམེ ཨཔེཀྑམཱནཱ. ཨིམེཝ ཀཱམེ པུརིམེཝ ཛཔྤནྟི ཨིམེ ཝཱ པཙྩུཔྤནྣེ ཀཱམེ པུརིམེ ཝཱ དུཝིདྷེཔི ཨཏཱིཏཱནཱགཏེ བལཝཏཎྷཱཡ པཏྠཡམཱནཱ. ཨིམེསཉྩ དྭིནྣཾ པདཱནཾ ‘‘ཏེ དུཔྤམུཉྩཱ ན ཧི ཨཉྙམོཀྑཱ’’ཏི ཨིམིནཱ སཧ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ, ཨིཏརཐཱ ‘‘ཨཔེཀྑམཱནཱ ཛཔྤཾ ཀིཾ ཀརོནྟི ཀིཾ ཝཱ ཀཏཱ’’ཏི ན པཉྙཱཡེཡྻུཾ.

༧༨༡-༢. ཨེཝཾ པཋམགཱཐཱཡ ‘‘དཱུརེ ཝིཝེཀཱ ཏཐཱཝིདྷོ’’ཏི སཱདྷེཏྭཱ དུཏིཡགཱཐཱཡ ཙ ཏཐཱཝིདྷཱནཾ སཏྟཱནཾ དྷམྨཏཾ ཨཱཝིཀཏྭཱ ཨིདཱནི ནེསཾ པཱཔཀམྨཀརཎཾ ཨཱཝིཀརོནྟོ ‘‘ཀཱམེསུ གིདྡྷཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཏེ སཏྟཱ ཀཱམེསུ པརིབྷོགཏཎྷཱཡ གིདྡྷཱ པརིཡེསནཱདིམནུཡུཏྟཏྟཱ པསུཏཱ སམྨོཧམཱཔནྣཏྟཱ པམཱུལ༹ྷཱ ཨཝགམནཏཱཡ མཙྪརིཏཱཡ བུདྡྷཱདཱིནཾ ཝཙནཾ ཨནཱདིཡནཏཱཡ ཙ ཨཝདཱནིཡཱ. ཀཱཡཝིསམཱདིམྷི ཝིསམེ ནིཝིཊྛཱ ཨནྟཀཱལེ མརཎདུཀྑཱུཔནཱིཏཱ ‘‘ཀིཾསཱུ བྷཝིསྶཱམ ཨིཏོ ཙུཏཱསེ’’ཏི པརིདེཝཡནྟཱིཏི. ཡསྨཱ ཨེཏདེཝ, ཏསྨཱ ཧི སིཀྑེཐ…པེ… མཱཧུ དྷཱིརཱཏི. ཏཏྠ སིཀྑེཐཱཏི ཏིསྶོ སིཀྑཱ ཨཱཔཛྫེཡྻ. ཨིདྷེཝཱཏི ཨིམསྨིཾཡེཝ སཱསནེ. སེསམུཏྟཱནམེཝ.

༧༨༣. ཨིདཱནི ཡེ ཏཐཱ ན ཀརོནྟི, ཏེསཾ བྱསནཔྤཏྟིཾ དསྶེནྟོ ‘‘པསྶཱམཱི’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ པསྶཱམཱིཏི མཾསཙཀྑུཨཱདཱིཧི པེཀྑཱམི. ལོཀེཏི ཨཔཱཡཱདིམྷི. པརིཕནྡམཱནནྟི ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཕནྡམཱནཾ. པཛཾ ཨིམནྟི ཨིམཾ སཏྟཀཱཡཾ. ཏཎྷགཏནྟི ཏཎྷཱཡ གཏཾ ཨབྷིབྷཱུཏཾ, ནིཔཱཏིཏནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. བྷཝེསཱུཏི ཀཱམབྷཝཱདཱིསུ. ཧཱིནཱ ནརཱཏི ཧཱིནཀམྨནྟཱ ནརཱ. མཙྩུམུཁེ ལཔནྟཱིཏི ཨནྟཀཱལེ སམྤཏྟེ མརཎམུཁེ པརིདེཝནྟི. ཨཝཱིཏཏཎྷཱསེཏི ཨཝིགཏཏཎྷཱ. བྷཝཱབྷཝེསཱུཏི ཀཱམབྷཝཱདཱིསུ. ཨཐ ཝཱ བྷཝཱབྷཝེསཱུཏི བྷཝབྷཝེསུ, པུནཔྤུནབྷཝེསཱུཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༧༨༤. ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཨཝཱིཏཏཎྷཱ ཨེཝཾ ཕནྡནྟི ཙ ལཔནྟི ཙ, ཏསྨཱ ཏཎྷཱཝིནཡེ སམཱདཔེནྟོ ‘‘མམཱཡིཏེ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ མམཱཡིཏེཏི ཏཎྷཱདིཊྛིམམཏྟེཧི ‘‘མམ’’ནྟི པརིགྒཧིཏེ ཝཏྠུསྨིཾ. པསྶཐཱཏི སོཏཱརེ ཨཱལཔནྟོ ཨཱཧ. ཨེཏམྤཱིཏི ཨེཏམྤི ཨཱདཱིནཝཾ. སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

༧༨༥. ཨེཝམེཏྠ པཋམགཱཐཱཡ ཨསྶཱདཾ, ཏཏོ པརཱཧི ཙཏཱུཧི ཨཱདཱིནཝཉྩ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི སཨུཔཱཡཾ ནིསྶརཎཾ ནིསྶརཎཱནིསཾསཉྩ དསྶེཏུཾ སབྦཱཧི ཝཱ ཨེཏཱཧི ཀཱམཱནཾ ཨཱདཱིནཝཾ ཨོཀཱརཾ སཾཀིལེསཉྩ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ནེཀྑམྨེ ཨཱནིསཾསཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨུབྷོསུ ཨནྟེསཱུ’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ ཨུབྷོསུ ཨནྟེསཱུཏི ཕསྶཕསྶསམུདཡཱདཱིསུ དྭཱིསུ པརིཙྪེདེསུ. ཝིནེཡྻ ཚནྡནྟི ཚནྡརཱགཾ ཝིནེཏྭཱ. ཕསྶཾ པརིཉྙཱཡཱཏི ཙཀྑུསམྥསྶཱདིཕསྶཾ, ཕསྶཱནུསཱརེན ཝཱ ཏཾསམྤཡུཏྟེ སབྦེཔི ཨརཱུཔདྷམྨེ, ཏེསཾ ཝཏྠུདྭཱརཱརམྨཎཝསེན རཱུཔདྷམྨེ ཙཱཏི སཀལམྤི ནཱམརཱུཔཾ ཏཱིཧི པརིཉྙཱཧི པརིཛཱནིཏྭཱ. ཨནཱནུགིདྡྷོཏི རཱུཔཱདཱིསུ སབྦདྷམྨེསུ ཨགིདྡྷོ. ཡདཏྟགརཧཱི ཏདཀུབྦམཱནོཏི ཡཾ ཨཏྟནཱ གརཧཏི, ཏཾ ཨཀུརུམཱནོ. ནལིཔྤཏཱི དིཊྛསུཏེསུ དྷཱིརོཏི སོ ཨེཝརཱུཔོ དྷིཏིསམྤནྣོ དྷཱིརོ དིཊྛེསུ ཙ སུཏེསུ ཙ དྷམྨེསུ དྭིནྣཾ ལེཔཱནཾ ཨེཀེནཔི ལེཔེན ན ལིཔྤཏི. ཨཱཀཱསམིཝ ནིརུཔལིཏྟོ ཨཙྩནྟཝོདཱནཔྤཏྟོ ཧོཏི.

༧༨༦. སཉྙཾ པརིཉྙཱཏི གཱཐཱཡ པན ཨཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ན ཀེཝལཉྩ ཕསྶམེཝ, ཨཔིཙ ཁོ པན ཀཱམསཉྙཱདིབྷེདཾ སཉྙམྤི, སཉྙཱནུསཱརེན ཝཱ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ནཱམརཱུཔཾ ཏཱིཧི པརིཉྙཱཧི པརིཛཱནིཏྭཱ ཨིམཱཡ པཊིཔདཱཡ ཙཏུབྦིདྷམྤི ཝིཏརེཡྻ ཨོགྷཾ, ཏཏོ སོ ཏིཎྞོགྷོ ཏཎྷཱདིཊྛིཔརིགྒཧེསུ ཏཎྷཱདིཊྛིལེཔཔྤཧཱནེན ནོཔལིཏྟོ ཁཱིཎཱསཝམུནི རཱགཱདིསལླཱནཾ ཨབྦཱུལ༹ྷཏྟཱ ཨབྦཱུལ༹ྷསལློ སཏིཝེཔུལླཔྤཏྟིཡཱ ཨཔྤམཏྟོ ཙརཾ, པུབྦབྷཱགེ ཝཱ ཨཔྤམཏྟོ ཙརཾ ཏེན ཨཔྤམཱདཙཱརེན ཨབྦཱུལ༹ྷསལློ ཧུཏྭཱ སཀཔརཏྟབྷཱཝཱདིབྷེདཾ ནཱསཱིསཏཱི ལོཀམིམཾ པརཉྩ, ཨཉྙདཏྠུ ཙརིམཙིཏྟནིརོདྷཱ ནིརུཔཱདཱནོ ཛཱཏཝེདོཝ པརིནིབྦཱཏཱིཏི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི དྷམྨནེཏྟིཊྛཔནམེཝ ཀརོནྟོ, ན ཨུཏྟརིཾ ཨིམཱཡ དེསནཱཡ མགྒཾ ཝཱ ཕལཾ ཝཱ ཨུཔྤཱདེསི ཁཱིཎཱསཝསྶ དེསིཏཏྟཱཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ གུཧཊྛཀསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. དུཊྛཊྛཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༧༨༧. ཝདནྟི ཝེ དུཊྛམནཱཔཱིཏི དུཊྛཊྛཀསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཱདིགཱཐཱཡ ཏཱཝ ཨུཔྤཏྟི – མུནིསུཏྟནཡེན བྷགཝཏོ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཙ ཨུཔྤནྣལཱབྷསཀྐཱརཾ ཨསཧམཱནཱ ཏིཏྠིཡཱ སུནྡརིཾ པརིབྦཱཛིཀཾ ཨུཡྻོཛེསུཾ. སཱ ཀིར ཛནཔདཀལྱཱཎཱི སེཏཝཏྠཔརིབྦཱཛིཀཱཝ ཨཧོསི. སཱ སུནྷཱཏཱ སུནིཝཏྠཱ མཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཝིབྷཱུསིཏཱ བྷགཝཏོ དྷམྨཾ སུཏྭཱ སཱཝཏྠིཝཱསཱིནཾ ཛེཏཝནཏོ ནིཀྑམནཝེལཱཡ སཱཝཏྠིཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཛེཏཝནཱབྷིམུཁཱི གཙྪཏི. མནུསྶེཧི ཙ ‘‘ཀུཧིཾ གཙྪསཱི’’ཏི པུཙྪིཏཱ ‘‘སམཎཾ གོཏམཾ སཱཝཀེ ཙསྶ རམཡིཏུཾ གཙྪཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཛེཏཝནདྭཱརཀོཊྛཀེ ཝིཙརིཏྭཱ ཛེཏཝནདྭཱརཀོཊྛཀེ པིདཧིཏེ ནགརཾ པཝིསིཏྭཱ པབྷཱཏེ པུན ཛེཏཝནཾ གནྟྭཱ གནྡྷཀུཊིསམཱིཔེ པུཔྥཱནི ཝིཙིནནྟཱི ཝིཡ ཙརཏི. བུདྡྷུཔཊྛཱནཾ ཨཱགཏེཧི ཙ མནུསྶེཧི ‘‘ཀིམཏྠཾ ཨཱགཏཱསཱི’’ཏི པུཙྪིཏཱ ཡཾཀིཉྩིདེཝ བྷཎཏི. ཨེཝཾ ཨཌྜྷམཱསམཏྟེ ཝཱིཏིཀྐནྟེ ཏིཏྠིཡཱ ཏཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏྭཱ པརིཁཱཏཊེ ནིཀྑིཔིཏྭཱ པབྷཱཏེ ‘‘སུནྡརིཾ ན པསྶཱམཱ’’ཏི ཀོལཱཧལཾ ཀཏྭཱ རཉྙོ ཙ ཨཱརོཙེཏྭཱ ཏེན ཨནུཉྙཱཏཱ ཛེཏཝནཾ པཝིསིཏྭཱ ཝིཙིནནྟཱ ཝིཡ ཏཾ ནིཀྑིཏྟཊྛཱནཱ ཨུདྡྷརིཏྭཱ མཉྩཀཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ནགརཾ ཨབྷིཧརིཏྭཱ ཨུཔཀྐོསཾ ཨཀཾསུ. སབྦཾ པཱལི༹ཡཾ (ཨུདཱ. ༣༨) ཨཱགཏནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

བྷགཝཱ ཏཾ དིཝསཾ པཙྩཱུསསམཡེ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ ‘‘ཏིཏྠིཡཱ ཨཛྫ ཨཡསཾ ཨུཔྤཱདེསྶནྟཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘ཏེསཾ སདྡཧིཏྭཱ མཱདིསེ ཙིཏྟཾ པཀོཔེཏྭཱ མཧཱཛནོ ཨཔཱཡཱབྷིམུཁོ མཱ ཨཧོསཱི’’ཏི གནྡྷཀུཊིདྭཱརཾ པིདཧིཏྭཱ ཨནྟོགནྡྷཀུཊིཡཾཡེཝ ཨཙྪི, ན ནགརཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི. བྷིཀྑཱུ པན དྭཱརཾ པིདཧིཏཾ དིསྭཱ པུབྦསདིསམེཝ པཝིསིཾསུ. མནུསྶཱ བྷིཀྑཱུ དིསྭཱ ནཱནཔྤཀཱརེཧི ཨཀྐོསིཾསུ. ཨཐ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ བྷགཝཏོ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ‘‘ཏིཏྠིཡེཧི, བྷནྟེ, མཧཱཨཡསོ ཨུཔྤཱདིཏོ, ན སཀྐཱ ཨིདྷ ཝསིཏུཾ, ཝིཔུལོ ཛམྦུདཱིཔོ, ཨཉྙཏྠ གཙྪཱམཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏྠཔི ཨཡསེ ཨུཊྛིཏེ ཀུཧིཾ གམིསྶསི ཨཱནནྡཱཏི? ‘‘ཨཉྙཾ ནགརཾ བྷགཝཱ’’ཏི. ཨཐ བྷགཝཱ ‘‘ཨཱགམེཧི, ཨཱནནྡ, སཏྟཱཧམེཝཱཡཾ སདྡོ བྷཝིསྶཏི, སཏྟཱཧཙྩཡེན ཡེཧི ཨཡསོ ཀཏོ, ཏེསཾཡེཝ ཨུཔརི པཏིསྶཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཱནནྡཏྠེརསྶ དྷམྨདེསནཏྠཾ ‘‘ཝདནྟི ཝེ’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམབྷཱསི.

ཏཏྠ ཝདནྟཱིཏི བྷགཝནྟཾ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ ཨུཔཝདནྟི. དུཊྛམནཱཔི ཨེཀེ ཨཐོཔི ཝེ སཙྩམནཱཏི ཨེཀཙྩེ དུཊྛཙིཏྟཱ, ཨེཀཙྩེ ཏཐསཉྙིནོཔི ཧུཏྭཱ, ཏིཏྠིཡཱ དུཊྛཙིཏྟཱ, ཡེ ཏེསཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ སདྡཧིཾསུ, ཏེ སཙྩམནཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཝཱདཉྩ ཛཱཏནྟི ཨེཏཾ ཨཀྐོསཝཱདཾ ཨུཔྤནྣཾ. མུནི ནོ ཨུཔེཏཱིཏི ཨཀཱརཀཏཱཡ ཙ ཨཀུཔྤནཏཱཡ ཙ བུདྡྷམུནི ན ཨུཔེཏི. ཏསྨཱ མུནཱི ནཏྠི ཁིལོ ཀུཧིཉྩཱིཏི ཏེན ཀཱརཎེན ཨཡཾ མུནི རཱགཱདིཁིལེཧི ནཏྠི ཁིལོ ཀུཧིཉྩཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

༧༨༨. ཨིམཉྩ གཱཐཾ ཝཏྭཱ བྷགཝཱ ཨཱནནྡཏྠེརཾ པུཙྪི, ‘‘ཨེཝཾ ཁུཾསེཏྭཱ ཝམྦྷེཏྭཱ ཝུཙྩམཱནཱ བྷིཀྑཱུ, ཨཱནནྡ, ཀིཾ ཝདནྟཱི’’ཏི. ན ཀིཉྩི བྷགཝཱཏི. ‘‘ན, ཨཱནནྡ, ‘ཨཧཾ སཱིལཝཱ’ཏི སབྦཏྠ ཏུཎྷཱི བྷཝིཏབྦཾ, ལོཀེ ཧི ནཱབྷཱསམཱནཾ ཛཱནནྟི མིསྶཾ བཱལེཧི པཎྜིཏ’’ནྟི ཝཏྭཱ, ‘‘བྷིཀྑཱུ, ཨཱནནྡ, ཏེ མནུསྶེ ཨེཝཾ པཊིཙོདེནྟཱུ’’ཏི དྷམྨདེསནཏྠཱཡ ‘‘ཨབྷཱུཏཝཱདཱི ནིརཡཾ ཨུཔེཏཱི’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམབྷཱསི. ཐེརོ ཏཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱཧ – ‘‘མནུསྶཱ ཏུམྷེཧི ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ པཊིཙོདེཏབྦཱ’’ཏི. བྷིཀྑཱུ ཏཐཱ ཨཀཾསུ. པཎྜིཏམནུསྶཱ ཏུཎྷཱི ཨཧེསུཾ. རཱཛཱཔི རཱཛཔུརིསེ སབྦཏོ པེསེཏྭཱ ཡེསཾ དྷུཏྟཱནཾ ལཉྫཾ དཏྭཱ ཏིཏྠིཡཱ ཏཾ མཱརཱཔེསུཾ, ཏེ གཧེཏྭཱ ནིགྒཡ྄ཧ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཉཏྭཱ ཏིཏྠིཡེ པརིབྷཱསི. མནུསྶཱཔི ཏིཏྠིཡེ དིསྭཱ ལེཌྜུནཱ པཧརནྟི, པཾསུནཱ ཨོཀིརནྟི ‘‘བྷགཝཏོ ཨཡསཾ ཨུཔྤཱདེསུ’’ནྟི. ཨཱནནྡཏྠེརོ ཏཾ དིསྭཱ བྷགཝཏོ ཨཱརོཙེསི, བྷགཝཱ ཐེརསྶ ཨིམཾ གཱཐམབྷཱསི ‘‘སཀཉྷི དིཊྛིཾ…པེ… ཝདེཡྻཱ’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – ཡཱཡཾ དིཊྛི ཏིཏྠིཡཛནསྶ ‘‘སུནྡརིཾ མཱརེཏྭཱ སམཎཱནཾ སཀྱཔུཏྟིཡཱནཾ ཨཝཎྞཾ པཀཱསེཏྭཱ ཨེཏེནུཔཱཡེན ལདྡྷཾ སཀྐཱརཾ སཱདིཡིསྶཱམཱ’’ཏི, སོ ཏཾ དིཊྛིཾ ཀཐཾ ཨཏིཀྐམེཡྻ, ཨཐ ཁོ སོ ཨཡསོ ཏམེཝ ཏིཏྠིཡཛནཾ པཙྩཱགཏོ ཏཾ དིཊྛིཾ ཨཙྩེཏུཾ ཨསཀྐོནྟཾ. ཡོ ཝཱ སསྶཏཱདིཝཱདཱི, སོཔི སཀཾ དིཊྛིཾ ཀཐཾ ཨཙྩཡེཡྻ ཏེན དིཊྛིཙྪནྡེན ཨནུནཱིཏོ ཏཱཡ ཙ དིཊྛིརུཙིཡཱ ནིཝིཊྛོ, ཨཔིཙ ཁོ པན སཡཾ སམཏྟཱནི པཀུབྦམཱནོ ཨཏྟནཱཝ པརིཔུཎྞཱནི ཏཱནི དིཊྛིགཏཱནི ཀརོནྟོ ཡཐཱ ཛཱནེཡྻ, ཏཐེཝ ཝདེཡྻཱཏི.

༧༨༩. ཨཐ རཱཛཱ སཏྟཱཧཙྩཡེན ཏཾ ཀུཎཔཾ ཚཌྜཱཔེཏྭཱ སཱཡནྷསམཡཾ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ནནུ, བྷནྟེ, ཨཱིདིསེ ཨཡསེ ཨུཔྤནྣེ མཡ྄ཧམྤི ཨཱརོཙེཏབྦཾ སིཡཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ བྷགཝཱ, ‘‘ན, མཧཱརཱཛ, ‘ཨཧཾ སཱིལཝཱ གུཎསམྤནྣོ’ཏི པརེསཾ ཨཱརོཙེཏུཾ ཨརིཡཱནཾ པཏིརཱུཔ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཏསྶཱ ཨཊྛུཔྤཏྟིཡཾ ‘‘ཡོ ཨཏྟནོ སཱིལཝཏཱནཱི’’ཏི ཨཝསེསགཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ སཱིལཝཏཱནཱིཏི པཱཏིམོཀྑཱདཱིནི སཱིལཱནི ཨཱརཉྙིཀཱདཱིནི དྷུཏངྒཝཏཱནི ཙ. ཨནཱནུཔུཊྛོཏི ཨཔུཙྪིཏོ. པཱཝཱཏི ཝདཏི. ཨནརིཡདྷམྨཾ ཀུསལཱ ཏམཱཧུ, ཡོ ཨཱཏུམཱནཾ སཡམེཝ པཱཝཱཏི ཡོ ཨེཝཾ ཨཏྟཱནཾ སཡམེཝ ཝདཏི, ཏསྶ ཏཾ ཝཱདཾ ‘‘ཨནརིཡདྷམྨོ ཨེསོ’’ཏི ཀུསལཱ ཨེཝཾ ཀཐེནྟི.

༧༩༠. སནྟོཏི རཱགཱདིཀིལེསཝཱུཔསམེན སནྟོ, ཏཐཱ ཨབྷིནིབྦུཏཏྟོ. ཨིཏིཧནྟི སཱིལེསུ ཨཀཏྠམཱནོཏི ‘‘ཨཧམསྨི སཱིལསམྤནྣོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨིཏི སཱིལེསུ ཨཀཏྠམཱནོ, སཱིལནིམིཏྟཾ ཨཏྟཱུཔནཱཡིཀཾ ཝཱཙཾ ཨབྷཱསམཱནོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏམརིཡདྷམྨཾ ཀུསལཱ ཝདནྟཱིཏི ཏསྶ ཏཾ ཨཀཏྠནཾ ‘‘ཨརིཡདྷམྨོ ཨེསོ’’ཏི བུདྡྷཱདཡོ ཁནྡྷཱདིཀུསལཱ ཝདནྟི. ཡསྶུསྶདཱ ནཏྠི ཀུཧིཉྩི ལོཀེཏི ཡསྶ ཁཱིཎཱསཝསྶ རཱགཱདཡོ སཏྟ ཨུསྶདཱ ཀུཧིཉྩི ལོཀེ ནཏྠི, ཏསྶ ཏཾ ཨཀཏྠནཾ ‘‘ཨརིཡདྷམྨོ ཨེསོ’’ཏི ཨེཝཾ ཀུསལཱ ཝདནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ.

༧༩༡. ཨེཝཾ ཁཱིཎཱསཝཔཊིཔཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི དིཊྛིགཏིཀཱནཾ ཏིཏྠིཡཱནཾ པཊིཔཏྟིཾ རཉྙོ དསྶེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘པཀཔྤིཏཱ སངྑཏཱ’’ཏི. ཏཏྠ པཀཔྤིཏཱཏི པརིཀཔྤིཏཱ. སངྑཏཱཏི པཙྩཡཱབྷིསངྑཏཱ. ཡསྶཱཏི ཡསྶ ཀསྶཙི དིཊྛིགཏིཀསྶ. དྷམྨཱཏི དིཊྛིཡོ. པུརཀྑཏཱཏི པུརཏོ ཀཏཱ. སནྟཱིཏི སཾཝིཛྫནྟི. ཨཝཱིཝདཱཏཱཏི ཨཝོདཱཏཱ. ཡདཏྟནི པསྶཏི ཨཱནིསཾསཾ, ཏཾ ནིསྶིཏོ ཀུཔྤཔཊིཙྩསནྟིནྟི ཡསྶེཏེ དིཊྛིདྷམྨཱ པུརཀྑཏཱ ཨཝོདཱཏཱ སནྟི, སོ ཨེཝཾཝིདྷོ ཡསྨཱ ཨཏྟནི ཏསྶཱ དིཊྛིཡཱ དིཊྛིདྷམྨིཀཉྩ སཀྐཱརཱདིཾ, སམྤརཱཡིཀཉྩ གཏིཝིསེསཱདིཾ ཨཱནིསཾསཾ པསྶཏི, ཏསྨཱ ཏཉྩ ཨཱནིསཾསཾ, ཏཉྩ ཀུཔྤཏཱཡ ཙ པཊིཙྩསམུཔྤནྣཏཱཡ ཙ སམྨུཏིསནྟིཏཱཡ ཙ ཀུཔྤཔཊིཙྩསནྟིསངྑཱཏཾ དིཊྛིཾ ནིསྶིཏོཝ ཧོཏི, སོ ཏནྣིསྶིཏཏྟཱ ཨཏྟཱནཾ ཝཱ ཨུཀྐཾསེཡྻ པརེ ཝཱ ཝམྦྷེཡྻ ཨབྷཱུཏེཧིཔི གུཎདོསེཧི.

༧༩༢. ཨེཝཾ ནིསྶིཏེན ཙ དིཊྛཱིནིཝེསཱ…པེ… ཨཱདིཡཏཱི ཙ དྷམྨནྟི. ཏཏྠ དིཊྛཱིནིཝེསཱཏི ཨིདཾསཙྩཱབྷིནིཝེསསངྑཱཏཱནི དིཊྛིནིཝེསནཱནི. ན ཧི སྭཱཏིཝཏྟཱཏི སུཁེན ཨཏིཝཏྟིཏབྦཱ ན ཧོནྟི. དྷམྨེསུ ནིཙྪེཡྻ སམུགྒཧཱིཏནྟི དྭཱསཊྛིདིཊྛིདྷམྨེསུ ཏཾ ཏཾ སམུགྒཧིཏཾ ཨབྷིནིཝིཊྛཾ དྷམྨཾ ནིཙྪིནིཏྭཱ པཝཏྟཏྟཱ དིཊྛིནིཝེསཱ ན ཧི སྭཱཏིཝཏྟཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏསྨཱ ནརོ ཏེསུ ནིཝེསནེསུ, ནིརསྶཏཱི ཨཱདིཡཏཱི ཙ དྷམྨནྟི ཡསྨཱ ན ཧི སྭཱཏིཝཏྟཱ, ཏསྨཱ ནརོ ཏེསུཡེཝ དིཊྛིནིཝེསནེསུ ཨཛསཱིལགོསཱིལཀུཀྐུརསཱིལཔཉྩཱཏཔམརུཔྤཔཱཏཨུཀྐུཊིཀཔྤདྷཱནཀཎྚཀཱཔསྶཡཱདིབྷེདཾ སཏྠཱརདྷམྨཀྑཱནགཎཱདིབྷེདཉྩ ཏཾ ཏཾ དྷམྨཾ ནིརསྶཏི ཙ ཨཱདིཡཏི ཙ ཛཧཏི ཙ གཎྷཱཏི ཙ ཝནམཀྐཊོ ཝིཡ ཏཾ ཏཾ སཱཁནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ ནིརསྶནྟོ ཙ ཨཱདིཡནྟོ ཙ ཨནཝཊྛིཏཙིཏྟཏྟཱ ཨསནྟེཧིཔི གུཎདོསེཧི ཨཏྟནོ ཝཱ པརསྶ ཝཱ ཡསཱཡསཾ ཨུཔྤཱདེཡྻ.

༧༩༣. ཡོ པནཱཡཾ སབྦདིཊྛིགཏཱདིདོསདྷུནནཱཡ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏཏྟཱ དྷོནོ, ཏསྶ དྷོནསྶ ཧི…པེ… ཨནཱུཔཡོ སོ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? དྷོནདྷམྨསམནྣཱགམཱ དྷོནསྶ དྷུཏསབྦཔཱཔསྶ ཨརཧཏོ ཀཏྠཙི ལོཀེ ཏེསུ ཏེསུ བྷཝེསུ པཀཔྤིཏཱ དིཊྛི ནཏྠི, སོ ཏསྶཱ དིཊྛིཡཱ ཨབྷཱཝེན, ཡཱཡ ཙ ཨཏྟནཱ ཀཏཾ པཱཔཀམྨཾ པཊིཙྪཱདེནྟཱ ཏིཏྠིཡཱ མཱཡཱཡ མཱནེན ཝཱ ཨེཏཾ ཨགཏིཾ གཙྪནྟི, ཏམྤི མཱཡཉྩ མཱནཉྩ པཧཱཡ དྷོནོ རཱགཱདཱིནཾ དོསཱནཾ ཀེན གཙྪེཡྻ, དིཊྛདྷམྨེ སམྤརཱཡེ ཝཱ ནིརཡཱདཱིསུ གཏིཝིསེསེསུ ཀེན སངྑཾ གཙྪེཡྻ, ཨནཱུཔཡོ སོ, སོ ཧི ཏཎྷཱདིཊྛིཨུཔཡཱནཾ དྭིནྣཾ ཨབྷཱཝེན ཨནཱུཔཡོཏི.

༧༩༤. ཡོ པན ཏེསཾ དྭིནྣཾ བྷཱཝེན ཨུཔཡོ ཧོཏི, སོ ཨུཔཡོ ཧི…པེ… དིཊྛིམིདྷེཝ སབྦནྟི. ཏཏྠ ཨུཔཡོཏི ཏཎྷཱདིཊྛིནིསྶིཏོ. དྷམྨེསུ ཨུཔེཏི ཝཱདནྟི ‘‘རཏྟོ’’ཏི ཝཱ ‘‘དུཊྛོ’’ཏི ཝཱ ཨེཝཾ ཏེསུ ཏེསུ དྷམྨེསུ ཨུཔེཏི ཝཱདཾ. ཨནཱུཔཡཾ ཀེན ཀཐཾ ཝདེཡྻཱཏི ཏཎྷཱདིཊྛིཔཧཱནེན ཨནཱུཔཡཾ ཁཱིཎཱསཝཾ ཀེན རཱགེན ཝཱ དོསེན ཝཱ ཀཐཾ ‘‘རཏྟོ’’ཏི ཝཱ ‘‘དུཊྛོ’’ཏི ཝཱ ཝདེཡྻ, ཨེཝཾ ཨནུཔཝཛྫོ ཙ སོ ཀིཾ ཏིཏྠིཡཱ ཝིཡ ཀཏཔཊིཙྪཱདཀོ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨཏྟཱ ནིརཏྟཱ ན ཧི ཏསྶ ཨཏྠཱིཏི ཏསྶ ཧི ཨཏྟདིཊྛི ཝཱ ཨུཙྪེདདིཊྛི ཝཱ ནཏྠི, གཧཎཾ མུཉྩནཾ ཝཱཔི ཨཏྟནིརཏྟསཉྙིཏཾ ནཏྠི. ཀིཾཀཱརཎཱ ནཏྠཱིཏི ཙེ? ཨདྷོསི སོ དིཊྛིམིདྷེཝ སབྦཾ, ཡསྨཱ སོ ཨིདྷེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ ཉཱཎཝཱཏེན སབྦཾ དིཊྛིགཏཾ ཨདྷོསི, པཛཧི, ཝིནོདེསཱིཏི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི. ཏཾ སུཏྭཱ རཱཛཱ ཨཏྟམནོ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པཀྐཱམཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ དུཊྛཊྛཀསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. སུདྡྷཊྛཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༧༩༥. པསྶཱམི སུདྡྷནྟི སུདྡྷཊྛཀསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཏཱིཏེ ཀིར ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ བཱརཱཎསིཝཱསཱི ཨཉྙཏརོ ཀུཊུམྦིཀོ པཉྩཧི སཀཊསཏེཧི པཙྩནྟཛནཔདཾ ཨགམཱསི བྷཎྜགྒཧཎཏྠཾ. ཏཏྠ ཝནཙརཀེན སདྡྷིཾ མིཏྟཾ ཀཏྭཱ ཏསྶ པཎྞཱཀཱརཾ དཏྭཱ པུཙྪི – ‘‘ཀཙྩི, ཏེ སམྨ, ཙནྡནསཱརཾ དིཊྛཔུབྦ’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ སཱམཱི’’ཏི ཙ ཝུཏྟེ ཏེནེཝ སདྡྷིཾ ཙནྡནཝནཾ པཝིསིཏྭཱ སབྦསཀཊཱནི ཙནྡནསཱརསྶ པཱུརེཏྭཱ ཏམྤི ཝནཙརཀཾ ‘‘ཡདཱ, སམྨ, བཱརཱཎསིཾ ཨཱགཙྪསི, ཏདཱ ཙནྡནསཱརཾ གཧེཏྭཱ ཨཱགཙྪེཡྻཱསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ བཱརཱཎསིཾཡེཝ ཨགམཱསི. ཨཐཱཔརེན སམཡེན སོཔི ཝནཙརཀོ ཙནྡནསཱརཾ གཧེཏྭཱ ཏསྶ གྷརཾ ཨགམཱསི. སོ ཏཾ དིསྭཱ སབྦཾ པཊིསནྠཱརཾ ཀཏྭཱ སཱཡནྷསམཡེ ཙནྡནསཱརཾ པིསཱཔེཏྭཱ སམུགྒཾ པཱུརེཏྭཱ ‘‘གཙྪ, སམྨ, ནྷཱཡིཏྭཱ ཨཱགཙྪཱ’’ཏི ཨཏྟནོ པུརིསེན སདྡྷིཾ ནྷཱནཏིཏྠཾ པེསེསི. ཏེན ཙ སམཡེན བཱརཱཎསིཡཾ ཨུསྶཝོ ཧོཏི. ཨཐ བཱརཱཎསིཝཱསིནོ པཱཏོཝ དཱནཾ དཏྭཱ སཱཡཾ སུདྡྷཝཏྠནིཝཏྠཱ མཱལཱགནྡྷཱདཱིནི གཧེཏྭཱ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ མཧཱཙེཏིཡཾ ཝནྡིཏུཾ གཙྪནྟི. སོ ཝནཙརཀོ ཏེ དིསྭཱ ‘‘མཧཱཛནོ ཀུཧིཾ གཙྪཏཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཝིཧཱརཾ ཙེཏིཡཝནྡནཏྠཱཡཱ’’ཏི ཙ སུཏྭཱ སཡམྤི ཨགམཱསི. ཏཏྠ མནུསྶེ ཧརིཏཱལམནོསིལཱདཱིཧི ནཱནཔྤཀཱརེཧི ཙེཏིཡེ པཱུཛཾ ཀརོནྟེ དིསྭཱ ཀིཉྩི ཙིཏྲཾ ཀཱཏུཾ ཨཛཱནནྟོ ཏཾ ཙནྡནཾ གཧེཏྭཱ མཧཱཙེཏིཡེ སུཝཎྞིཊྛཀཱནཾ. ཨུཔརི ཀཾསཔཱཏིམཏྟཾ མཎྜལཾ ཨཀཱསི. ཨཐ ཏཏྠ སཱུརིཡུགྒམནཝེལཱཡཾ སཱུརིཡརསྨིཡོ ཨུཊྛཧིཾསུ. སོ ཏཾ དིསྭཱ པསཱིདི, པཏྠནཉྩ ཨཀཱསི ‘‘ཡཏྠ ཡཏྠ ནིབྦཏྟཱམི, ཨཱིདིསཱ མེ རསྨིཡོ ཨུརེ ཨུཊྛཧནྟཱུ’’ཏི. སོ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ ཏཱཝཏིཾསེསུ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ཨུརེ རསྨིཡོ ཨུཊྛཧིཾསུ, ཙནྡམཎྜལཾ ཝིཡསྶ ཨུརམཎྜལཾ ཝིརོཙཏི, ‘‘ཙནྡཱབྷོ དེཝཔུཏྟོ’’ཏྭེཝ ཙ ནཾ སཉྫཱནིཾསུ.

སོ ཏཱཡ སམྤཏྟིཡཱ ཚསུ དེཝལོཀེསུ ཨནུལོམཔཊིལོམཏོ ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ ཁེཔེཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏི ཨུཔྤནྣེ སཱཝཏྠིཡཾ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟི, ཏཐེཝསྶ ཨུརེ ཙནྡམཎྜལསདིསཾ རསྨིམཎྜལཾ ཨཧོསི. ནཱམཀརཎདིཝསེ ཙསྶ མངྒལཾ ཀཏྭཱ བྲཱཧྨཎཱ ཏཾ མཎྜལཾ དིསྭཱ ‘‘དྷཉྙཔུཉྙལཀྑཎོ ཨཡཾ ཀུམཱརོ’’ཏི ཝིམྷིཏཱ ‘‘ཙནྡཱབྷོ’’ ཏྭེཝ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. ཏཾ ཝཡཔྤཏྟཾ བྲཱཧྨཎཱ གཧེཏྭཱ ཨལངྐརིཏྭཱ རཏྟཀཉྩུཀཾ པཱརུཔཱཔེཏྭཱ རཐེ ཨཱརོཔེཏྭཱ ‘‘མཧཱབྲཧྨཱ ཨཡ’’ནྟི པཱུཛེཏྭཱ ‘‘ཡོ ཙནྡཱབྷཾ པསྶཏི, སོ ཡསདྷནཱདཱིནི ལབྷཏི, སམྤརཱཡཉྩ སགྒཾ གཙྪཏཱི’’ཏི ཨུགྒྷོསེནྟཱ གཱམནིགམརཱཛདྷཱནཱིསུ ཨཱཧིཎྜནྟི. གཏགཏཊྛཱནེ མནུསྶཱ ‘‘ཨེས ཀིར བྷོ ཙནྡཱབྷོ ནཱམ, ཡོ ཨེཏཾ པསྶཏི, སོ ཡསདྷནསགྒཱདཱིནི ལབྷཏཱི’’ཏི ཨུཔརཱུཔརི ཨཱགཙྪནྟི, སཀལཛམྦུདཱིཔོ ཙལི. བྲཱཧྨཎཱ ཏུཙྪཧཏྠཀཱནཾ ཨཱགཏཱནཾ ན དསྶེནྟི, སཏཾ ཝཱ སཧསྶཾ ཝཱ གཧེཏྭཱ ཨཱགཏཱནམེཝ དསྶེནྟི. ཨེཝཾ ཙནྡཱབྷཾ གཧེཏྭཱ ཨནུཝིཙརནྟཱ བྲཱཧྨཎཱ ཀམེན སཱཝཏྠིཾ ཨནུཔྤཏྟཱ.

ཏེན ཙ སམཡེན བྷགཝཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐོ ཨནུཔུབྦེན སཱཝཏྠིཾ ཨཱགནྟྭཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ བཧུཛནཧིཏཱཡ དྷམྨཾ དེསེནྟོ. ཨཐ ཙནྡཱབྷོ སཱཝཏྠིཾ པཏྭཱ སམུདྡཔཀྑནྟཀུནྣདཱི ཝིཡ ཨཔཱཀཊོ ཨཧོསི, ཙནྡཱབྷོཏི བྷཎནྟོཔི ནཏྠི. སོ སཱཡནྷསམཡེ མཧཱཛནཀཱཡཾ མཱལཱགནྡྷཱདཱིནི ཨཱདཱཡ ཛེཏཝནཱབྷིམུཁཾ གཙྪནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཀུཧིཾ གཙྪཐཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤནྣོ, སོ བཧུཛནཧིཏཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏཾ སོཏུཾ ཛེཏཝནཾ གཙྪཱམཱ’’ཏི ཙ ཏེསཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ སོཔི བྲཱཧྨཎགཎཔརིཝུཏོ ཏཏྠེཝ ཨགམཱསི. བྷགཝཱ ཙ ཏསྨིཾ སམཡེ དྷམྨསབྷཱཡཾ ཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསིནྣོཝ ཧོཏི. ཙནྡཱབྷོ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམྨ མདྷུརཔཊིསནྠཱརཾ ཀཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི, ཏཱཝདེཝ ཙསྶ སོ ཨཱལོཀོ ཨནྟརཧིཏོ. བུདྡྷཱལོཀསྶ ཧི སམཱིཔེ ཨསཱིཏིཧཏྠབྦྷནྟརེ ཨཉྙོ ཨཱལོཀོ ནཱབྷིབྷོཏི. སོ ‘‘ཨཱལོཀོ མེ ནཊྛོ’’ཏི ནིསཱིདིཏྭཱཝ ཨུཊྛཱསི, ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཙ གནྟུམཱརདྡྷོ. ཨཐ ནཾ ཨཉྙཏརོ པུརིསོ ཨཱཧ – ‘‘ཀིཾ བྷོ ཙནྡཱབྷ, སམཎསྶ གོཏམསྶ བྷཱིཏོ གཙྪསཱི’’ཏི. ནཱཧཾ བྷཱིཏོ གཙྪཱམི, ཨཔིཙ མེ ཨིམསྶ ཏེཛེན ཨཱལོཀོ ན སམྤཛྫཏཱིཏི པུནདེཝ བྷགཝཏོ པུརཏོ ནིསཱིདིཏྭཱ པཱདཏལཱ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཀེསགྒཱ རཱུཔརཾསིལཀྑཎཱདིསམྤཏྟིཾ དིསྭཱ ‘‘མཧེསཀྑོ སམཎོ གོཏམོ, མམ ཨུརེ ཨཔྤམཏྟཀོ ཨཱལོཀོ ཨུཊྛིཏོ, ཏཱཝཏཀེནཔི མཾ གཧེཏྭཱ བྲཱཧྨཎཱ སཀལཛམྦུདཱིཔཾ ཝིཙརནྟི. ཨེཝཾ ཝརལཀྑཎསམྤཏྟིསམནྣཱགཏསྶ སམཎསྶ གོཏམསྶ ནེཝ མཱནོ ཨུཔྤནྣོ, ཨདྡྷཱ ཨཡཾ ཨནོམགུཎསམནྣཱགཏོ བྷཝིསྶཏི སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱན’’ནྟི ཨཏིཝིཡ པསནྣཙིཏྟོ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ པབྦཛྫཾ ཡཱཙི. བྷགཝཱ ཨཉྙཏརཾ ཐེརཾ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘པབྦཱཛེཧི ན’’ནྟི. སོ ཏཾ པབྦཱཛེཏྭཱ ཏཙཔཉྩཀཀམྨཊྛཱནཾ ཨཱཙིཀྑི. སོ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ན ཙིརེནེཝ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ‘‘ཙནྡཱབྷཏྠེརོ’’ཏི ཝིསྶུཏོ ཨཧོསི. ཏཾ ཨཱརབྦྷ བྷིཀྑཱུ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཡེ ཙནྡཱབྷཾ ཨདྡསཾསུ. ཏེ ཡསཾ ཝཱ དྷནཾ ཝཱ ལབྷིཾསུ, སགྒཾ ཝཱ གཙྪིཾསུ, ཝིསུདྡྷིཾ ཝཱ པཱཔུཎིཾསུ ཏེན ཙཀྑུདྭཱརིཀརཱུཔདསྶནེནཱ’’ཏི. བྷགཝཱ ཏསྶཾ ཨཊྛུཔྤཏྟིཡཾ ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི.

ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡ ཏཱཝཏྠོ – ན, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝརཱུཔེན དསྶནེན སུདྡྷི ཧོཏི. ཨཔིཙ ཁོ ཀིལེསམལིནཏྟཱ ཨསུདྡྷཾ, ཀིལེསརོགཱནཾ ཨཝིགམཱ སརོགམེཝ ཙནྡཱབྷཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨཉྙཾ ཝཱ ཨེཝརཱུཔཾ དིསྭཱ དིཊྛིགཏིཀོ བཱལོ ཨབྷིཛཱནཱཏི ‘‘པསྶཱམི སུདྡྷཾ པརམཾ ཨརོགཾ, ཏེན ཙ དིཊྛིསངྑཱཏེན དསྶནེན སཾསུདྡྷི ནརསྶ ཧོཏཱི’’ཏི, སོ ཨེཝཾ ཨབྷིཛཱནནྟོ ཏཾ དསྶནཾ ‘‘པརམ’’ནྟི ཉཏྭཱ ཏསྨིཾ དསྶནེ སུདྡྷཱནུཔསྶཱི སམཱནོ ཏཾ དསྶནཾ ‘‘མགྒཉཱཎ’’ནྟི པཙྩེཏི. ཏཾ པན མགྒཉཱཎཾ ན ཧོཏི. ཏེནཱཧ – ‘‘དིཊྛེན ཙེ སུདྡྷཱི’’ཏི དུཏིཡགཱཐཾ.

༧༩༦. ཏསྶཏྠོ – ཏེན རཱུཔདསྶནསངྑཱཏེན དིཊྛེན ཡདི ཀིལེསསུདྡྷི ནརསྶ ཧོཏི. ཏེན ཝཱ ཉཱཎེན སོ ཡདི ཛཱཏིཨཱདིདུཀྑཾ པཛཧཱཏི. ཨེཝཾ སནྟེ ཨརིཡམགྒཏོ ཨཉྙེན ཨསུདྡྷིམགྒེནེཝ སོ སུཛ྄ཛྷཏི, རཱགཱདཱིཧི ཨུཔདྷཱིཧི སཨུཔདྷིཀོ ཨེཝ སམཱནོ སུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨཱཔནྣཾ ཧོཏི, ན ཙ ཨེཝཾཝིདྷོ སུཛ྄ཛྷཏི. ཏསྨཱ དིཊྛཱི ཧི ནཾ པཱཝ ཏཐཱ ཝདཱནཾ, སཱ ནཾ དིཊྛིཡེཝ ‘‘མིཙྪཱདིཊྛིཀོ ཨཡ’’ནྟི ཀཐེཏི དིཊྛིཨནུརཱུཔཾ ‘‘སསྶཏོ ལོཀོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཏཐཱ ཏཐཱ ཝདནྟི.

༧༩༧. ན བྲཱཧྨཎོཏི ཏཏིཡགཱཐཱ. ཏསྶཏྠོ – ཡོ པན བཱཧིཏཔཱཔཏྟཱ བྲཱཧྨཎོ ཧོཏི, སོ མགྒེན ཨདྷིགཏཱསཝཀྑཡོ ཁཱིཎཱསཝབྲཱཧྨཎོ ཨརིཡམགྒཉཱཎཏོ ཨཉྙེན ཨབྷིམངྒལསམྨཏརཱུཔསངྑཱཏེ དིཊྛེ ཏཐཱཝིདྷསདྡསངྑཱཏེ སུཏེ ཨཝཱིཏིཀྐམསངྑཱཏེ སཱིལེ ཧཏྠིཝཏཱདིབྷེདེ ཝཏེ པཐཝིཨཱདིབྷེདེ མུཏེ ཙ ཨུཔྤནྣེན མིཙྪཱཉཱཎེན སུདྡྷིཾ ན ཨཱཧ. སེསམསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཝཎྞབྷཎནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. སོ ཧི ཏེདྷཱཏུཀཔུཉྙེ སབྦསྨིཉྩ པཱཔེ ཨནཱུཔལིཏྟོ, ཏསྶ པཧཱིནཏྟཱ ཨཏྟདིཊྛིཡཱ ཡསྶ ཀསྶཙི ཝཱ གཧཎསྶ པཧཱིནཏྟཱ ཨཏྟཉྫཧོ, པུཉྙཱབྷིསངྑཱརཱདཱིནཾ ཨཀརཎཏོ ནཡིདྷ པཀུབྦམཱནོཏི ཝུཙྩཏི. ཏསྨཱ ནཾ ཨེཝཾ པསཾསནྟོ ཨཱཧ. སབྦསྶེཝ ཙསྶ པུརིམཔཱདེན སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ – པུཉྙེ ཙ པཱཔེ ཙ ཨནཱུཔལིཏྟོ, ཨཏྟཉྫཧོ ནཡིདྷ པཀུབྦམཱནོ, ན བྲཱཧྨཎོ ཨཉྙཏོ སུདྡྷིམཱཧཱཏི.

༧༩༨. ཨེཝཾ ན བྲཱཧྨཎོ ཨཉྙཏོ སུདྡྷིམཱཧཱཏི ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཡེ དིཊྛིགཏིཀཱ ཨཉྙཏོ སུདྡྷིཾ བྲུཝནྟི, ཏེསཾ ཏསྶཱ དིཊྛིཡཱ ཨནིབྦཱཧཀབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘པུརིམཾ པཧཱཡཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཏེ ཧི ཨཉྙཏོ སུདྡྷིཝཱདཱ སམཱནཱཔི ཡསྶཱ དིཊྛིཡཱ ཨཔྤཧཱིནཏྟཱ གཧཎམུཉྩནཾ ཧོཏི. ཏཱཡ པུརིམཾ སཏྠཱརཱདིཾ པཧཱཡ ཨཔརཾ ནིསྶིཏཱ ཨེཛཱསངྑཱཏཱཡ ཏཎྷཱཡ ཨནུགཏཱ ཨབྷིབྷཱུཏཱ རཱགཱདིབྷེདཾ ན ཏརནྟི སངྒཾ, ཏཉྩ ཨཏརནྟཱ ཏཾ ཏཾ དྷམྨཾ ཨུགྒཎྷནྟི ཙ ནིརསྶཛནྟི ཙ མཀྐཊོཝ སཱཁནྟི.

༧༩༩. པཉྩམགཱཐཱཡ སམྦནྡྷོ – ཡོ ཙ སོ ‘‘དིཊྛཱི ཧི ནཾ པཱཝ ཏཐཱ ཝདཱན’’ནྟི ཝུཏྟོ, སོ སཡཾ སམཱདཱཡཱཏི. ཏཏྠ སཡནྟི སཱམཾ. སམཱདཱཡཱཏི གཧེཏྭཱ. ཝཏཱནཱིཏི ཧཏྠིཝཏཱདཱིནི. ཨུཙྩཱཝཙནྟི ཨཔརཱཔརཾ ཧཱིནཔཎཱིཏཾ ཝཱ སཏྠཱརཏོ སཏྠཱརཱདིཾ. སཉྙསཏྟོཏི ཀཱམསཉྙཱདཱིསུ ལགྒོ. ཝིདྭཱ ཙ ཝེདེཧི སམེཙྩ དྷམྨནྟི པརམཏྠཝིདྭཱ ཙ ཨརཧཱ ཙཏཱུཧི མགྒཉཱཎཝེདེཧི ཙཏུསཙྩདྷམྨཾ ཨབྷིསམེཙྩཱཏི. སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

༨༠༠. ས སབྦདྷམྨེསུ ཝིསེནིབྷཱུཏོ, ཡཾ ཀིཉྩི དིཊྛཾཝ སུཏཾ མུཏཾ ཝཱཏི སོ བྷཱུརིཔཉྙོ ཁཱིཎཱསཝོ ཡཾ ཀིཉྩི དིཊྛཾ ཝཱ སུཏཾ ཝཱ མུཏཾ ཝཱ ཏེསུ སབྦདྷམྨེསུ མཱརསེནཾ ཝིནཱསེཏྭཱ ཋིཏབྷཱཝེན ཝིསེནིབྷཱུཏོ. ཏམེཝདསྶིནྟི ཏཾ ཨེཝཾ ཝིསུདྡྷདསྶིཾ. ཝིཝཊཾ ཙརནྟནྟི ཏཎྷཙྪདནཱདིཝིགམེན ཝིཝཊཾ ཧུཏྭཱ ཙརནྟཾ. ཀེནཱིདྷ ལོཀསྨིཾ ཝིཀཔྤཡེཡྻཱཏི ཀེན ཨིདྷ ལོཀེ ཏཎྷཱཀཔྤེན ཝཱ དིཊྛིཀཔྤེན ཝཱ ཀོཙི ཝིཀཔྤེཡྻ, ཏེསཾ ཝཱ པཧཱིནཏྟཱ རཱགཱདིནཱ པུབྦེ ཝུཏྟེནཱཏི.

༨༠༡. ན ཀཔྤཡནྟཱིཏི གཱཐཱཡ སམྦནྡྷོ ཨཏྠོ ཙ – ཀིཉྩ བྷིཡྻོ? ཏེ ཧི ཏཱདིསཱ སནྟོ དྭིནྣཾ ཀཔྤཱནཾ པུརེཀྑཱརཱནཉྩ ཀེནཙི ན ཀཔྤཡནྟི ན པུརེཀྑརོནྟི, པརམཏྠཨཙྩནྟསུདྡྷིཨདྷིགཏཏྟཱ ཨནཙྩནྟསུདྡྷིཾཡེཝ ཨཀིརིཡསསྶཏདིཊྛིཾ ཨཙྩནྟ སུདྡྷཱིཏི ན ཏེ ཝདནྟི. ཨཱདཱནགནྠཾ གཐིཏཾ ཝིསཛྫཱཏི ཙཏུབྦིདྷམྤི རཱུཔཱདཱིནཾ ཨཱདཱཡཀཏྟཱ ཨཱདཱནགནྠཾ ཨཏྟནོ ཙིཏྟསནྟཱནེ གཐིཏཾ བདྡྷཾ ཨརིཡམགྒསཏྠེན ཝིསཛྫ ཚིནྡིཏྭཱ. སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

༨༠༢. སཱིམཱཏིགོཏི གཱཐཱ ཨེཀཔུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱཡ དེསནཱཡ ཝུཏྟཱ. པུབྦསདིསོ ཨེཝ པནསྶཱ སམྦནྡྷོ, སོ ཨེཝཾ ཨཏྠཝཎྞནཱཡ སདྡྷིཾ ཝེདིཏབྦོ – ཀིཉྩ བྷིཡྻོ སོ ཨཱིདིསོ བྷཱུརིཔཉྙོ ཙཏུནྣཾ ཀིལེསསཱིམཱནཾ ཨཏཱིཏཏྟཱ སཱིམཱཏིགོ བཱཧིཏཔཱཔཏྟཱ ཙ བྲཱཧྨཎོ, ཨིཏྠམྦྷཱུཏསྶ ཙ ཏསྶ ནཏྠི པརཙིཏྟཔུབྦེནིཝཱསཉཱཎེཧི ཉཏྭཱ ཝཱ མཾསཙཀྑུདིབྦཙཀྑཱུཧི དིསྭཱ ཝཱ ཀིཉྩི སམུགྒཧཱིཏཾ, ཨབྷིནིཝིཊྛནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སོ ཙ ཀཱམརཱགཱབྷཱཝཏོ ན རཱགརཱགཱི, རཱུཔཱརཱུཔརཱགཱབྷཱཝཏོ ན ཝིརཱགརཏྟོ. ཡཏོ ཨེཝཾཝིདྷསྶ ‘‘ཨིདཾ པར’’ནྟི ཀིཉྩི ཨིདྷ ཨུགྒཧིཏཾ ནཏྠཱིཏི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ སུདྡྷཊྛཀསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. པརམཊྛཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༠༣. པརམནྟི དིཊྛཱིསཱུཏི པརམཊྛཀསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བྷགཝཏི ཀིར སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརནྟེ ནཱནཱཏིཏྠིཡཱ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ དིཊྛིཾ དཱིཔེནྟཱ ‘‘ཨིདཾ པརམཾ, ཨིདཾ པརམ’’ནྟི ཀལཧཾ ཀཏྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ. རཱཛཱ སམྦཧུལེ ཛཙྩནྡྷེ སནྣིཔཱཏཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨིམེསཾ ཧཏྠིཾ དསྶེཐཱ’’ཏི ཨཱཎཱཔེསི. རཱཛཔུརིསཱ ཨནྡྷེ སནྣིཔཱཏཱཔེཏྭཱ ཧཏྠིཾ པུརཏོ སཡཱཔེཏྭཱ ‘‘པསྶཐཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཏེ ཧཏྠིསྶ ཨེཀམེཀཾ ཨངྒཾ པརཱམསིཾསུ. ཏཏོ རཉྙཱ ‘‘ཀཱིདིསོ, བྷཎེ, ཧཏྠཱི’’ཏི པུཊྛོ ཡོ སོཎྜཾ པརཱམསི, སོ ‘‘སེཡྻཐཱཔི, མཧཱརཱཛ, ནངྒལཱིསཱ’’ཏི བྷཎི. ཡེ དནྟཱདཱིནི པརཱམསིཾསུ, ཏེ ཨིཏརཾ ‘‘མཱ བྷོ རཉྙོ པུརཏོ མུསཱ བྷཎཱི’’ཏི པརིབྷཱསིཏྭཱ ‘‘སེཡྻཐཱཔི, མཧཱརཱཛ, བྷིཏྟིཁིལོ’’ཏིཨཱདཱིནི ཨཱཧཾསུ. རཱཛཱ ཏཾ སབྦཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨཱིདིསོ ཏུམྷཱཀཾ སམཡོ’’ཏི ཏིཏྠིཡེ ཨུཡྻོཛེསི. ཨཉྙཏརོ པིཎྜཙཱརིཀོ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཉཏྭཱ བྷགཝཏོ ཨཱརོཙེསི. བྷགཝཱ ཏསྶཾ ཨཊྛུཔྤཏྟིཡཾ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘ཡཐཱ, བྷིཀྑཝེ, ཛཙྩནྡྷཱ ཧཏྠིཾ ཨཛཱནནྟཱ ཏཾ ཏཾ ཨངྒཾ པརཱམསིཏྭཱ ཝིཝདིཾསུ, ཨེཝཾ ཏིཏྠིཡཱ ཝིམོཀྑནྟིཀདྷམྨཾ ཨཛཱནནྟཱ ཏཾ ཏཾ དིཊྛིཾ པརཱམསིཏྭཱ ཝིཝདནྟཱི’’ཏི ཝཏྭཱ དྷམྨདེསནཏྠཾ ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི.

ཏཏྠ པརམནྟི དིཊྛཱིསུ པརིབྦསཱནོཏི ‘‘ཨིདཾ པརམ’’ནྟི གཧེཏྭཱ སཀཱཡ སཀཱཡ དིཊྛིཡཱ ཝསམཱནོ. ཡདུཏྟརི ཀུརུཏེཏི ཡཾ ཨཏྟནོ སཏྠཱརཱདིཾ སེཊྛཾ ཀརོཏི. ཧཱིནཱཏི ཨཉྙེ ཏཏོ སབྦམཱཧཱཏི ཏཾ ཨཏྟནོ སཏྠཱརཱདིཾ ཋཔེཏྭཱ ཏཏོ ཨཉྙེ སབྦེ ‘‘ཧཱིནཱ ཨིམེ’’ཏི ཨཱཧ. ཏསྨཱ ཝིཝཱདཱནི ཨཝཱིཏིཝཏྟོཏི ཏེན ཀཱརཎེན སོ དིཊྛིཀལཧེ ཨཝཱིཏིཝཏྟོཝ ཧོཏི.

༨༠༤. དུཏིཡགཱཐཱཡ ཨཏྠོ – ཨེཝཾ ཨཝཱིཏིཝཏྟོ ཙ ཡཾ དིཊྛེ སུཏེ སཱིལཝཏེ མུཏེཏི ཨེཏེསུ ཝཏྠཱུསུ ཨུཔྤནྣདིཊྛིསངྑཱཏེ ཨཏྟནི པུབྦེ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ཨཱནིསཾསཾ པསྶཏི. ཏདེཝ སོ ཏཏྠ སཀཱཡ དིཊྛིཡཱ ཨཱནིསཾསཾ ‘‘ཨིདཾ སེཊྛ’’ནྟི ཨབྷིནིཝིསིཏྭཱ ཨཉྙཾ སབྦཾ པརསཏྠཱརཱདིཀཾ ནིཧཱིནཏོ པསྶཏི.

༨༠༥. ཏཏིཡགཱཐཱཡ ཨཏྠོ – ཨེཝཾ པསྶཏོ ཙསྶ ཡཾ ཨཏྟནོ སཏྠཱརཱདིཾ ནིསྶིཏོ ཨཉྙཾ པརསཏྠཱརཱདིཾ ཧཱིནཾ པསྶཏི ཏཾ པན དསྶནཾ གནྠམེཝ ཀུསལཱ ཝདནྟི, བནྡྷནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡསྨཱ ཨེཏདེཝ, ཏསྨཱ ཧི དིཊྛཾཝ སུཏཾ མུཏཾ ཝཱ སཱིལབྦཏཾ བྷིཀྑུ ན ནིསྶཡེཡྻ, ནཱབྷིནིཝེསེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༨༠༦. ཙཏུཏྠགཱཐཱཡ ཨཏྠོ – ན ཀེཝལཾ དིཊྛསུཏཱདིཾ ན ནིསྶཡེཡྻ, ཨཔིཙ ཁོ པན ཨསཉྫཱཏཾ ཨུཔརཱུཔརི དིཊྛིམྤི ལོཀསྨིཾ ན ཀཔྤཡེཡྻ, ན ཛནེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀཱིདིསཾ? ཉཱཎེན ཝཱ སཱིལཝཏེན ཝཱཔི, སམཱཔཏྟིཉཱཎཱདིནཱ ཉཱཎེན ཝཱ སཱིལཝཏེན ཝཱ ཡཱ ཀཔྤིཡཏི, ཨེཏཾ དིཊྛིཾ ན ཀཔྤེཡྻ. ན ཀེཝལཉྩ དིཊྛིཾ ན ཀཔྤཡེཡྻ, ཨཔིཙ ཁོ པན མཱནེནཔི ཛཱཏིཨཱདཱིཧི ཝཏྠཱུཧི སམོཏི ཨཏྟཱནམནཱུཔནེཡྻ, ཧཱིནོ ན མཉྙེཐ ཝིསེསི ཝཱཔཱིཏི.

༨༠༧. པཉྩམགཱཐཱཡ ཨཏྠོ – ཨེཝཉྷི དིཊྛིཾ ཨཀཔྤེནྟོ ཨམཉྙམཱནོ ཙ ཨཏྟཾ པཧཱཡ ཨནུཔཱདིཡཱནོ ཨིདྷ ཝཱ ཡཾ པུབྦེ གཧིཏཾ, ཏཾ པཧཱཡ ཨཔརཾ ཨགྒཎྷནྟོ ཏསྨིམྤི ཝུཏྟཔྤཀཱརེ ཉཱཎེ དུཝིདྷཾ ནིསྶཡཾ ནོ ཀརོཏི. ཨཀརོནྟོ ཙ ས ཝེ ཝིཡཏྟེསུ ནཱནཱདིཊྛིཝསེན བྷིནྣེསུ སཏྟེསུ ན ཝགྒསཱརཱི ཚནྡཱདིཝསེན ཨགཙྪནདྷམྨོ ཧུཏྭཱ དྭཱསཊྛིཡཱ དིཊྛཱིསུ ཀིཉྩིཔི དིཊྛིཾ ན པཙྩེཏི, ན པཙྩཱགཙྪཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༨༠༨-༡༠. ཨིདཱནི ཡོ སོ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ ཝུཏྟོ ཁཱིཎཱསཝོ, ཏསྶ ཝཎྞབྷཎནཏྠཾ ‘‘ཡསྶཱུབྷཡནྟེ’’ཏིཨཱདིཀཱ ཏིསྶོ གཱཐཱཡོ ཨཱཧ. ཏཏྠ ཨུབྷཡནྟེཏི པུབྦེ ཝུཏྟཕསྶཱདིབྷེདེ. པཎིདྷཱིཏི ཏཎྷཱ. བྷཝཱབྷཝཱཡཱཏི པུནཔྤུནབྷཝཱཡ. ཨིདྷ ཝཱ ཧུརཾ ཝཱཏི སཀཏྟབྷཱཝཱདིབྷེདེ ཨིདྷ ཝཱ པརཏྟབྷཱཝཱདིབྷེདེ པརཏྠ ཝཱ. དིཊྛེ ཝཱཏི དིཊྛསུདྡྷིཡཱ ཝཱ. ཨེས ནཡོ སུཏཱདཱིསུ. སཉྙཱཏི སཉྙཱསམུཊྛཱཔིཀཱ དིཊྛི. དྷམྨཱཔི ཏེསཾ ན པཊིཙྪིཏཱསེཏི དྭཱསཊྛིདིཊྛིགཏདྷམྨཱཔི ཏེསཾ ‘‘ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’’ནྟི ཨེཝཾ ན པཊིཙྪིཏཱ. པཱརངྒཏོ ན པཙྩེཏི ཏཱདཱིཏི ནིབྦཱནཔཱརཾ གཏོ ཏེན ཏེན མགྒེན པཧཱིནེ ཀིལེསེ པུན ནཱགཙྪཏི, པཉྩཧི ཙ ཨཱཀཱརེཧི ཏཱདཱི ཧོཏཱིཏི. སེསཾ པཱཀཊམེཝཱཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ པརམཊྛཀསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. ཛརཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༡༡. ཨཔྤཾ ཝཏ ཛཱིཝིཏནྟི ཛརཱསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝསྶཾ ཝསིཏྭཱ ཡཱནི ཏཱནི བུདྡྷཱནཾ སརཱིརཱརོགྱསམྤཱདནཾ ཨནུཔྤནྣསིཀྑཱཔདཔཉྙཱཔནཾ ཝེནེཡྻདམནཾ ཏཐཱརཱུཔཱཡ ཨཊྛུཔྤཏྟིཡཱ ཛཱཏཀཱདིཀཐནནྟིཨཱདཱིནི ཛནཔདཙཱརིཀཱནིམིཏྟཱནི, ཏཱནི སམཝེཀྑིཏྭཱ ཛནཔདཙཱརིཀཾ པཀྐཱམི. ཨནུཔུབྦེན ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ སཱཡཾ སཱཀེཏཾ ཨནུཔྤཏྟོ ཨཉྫནཝནཾ པཱཝིསི. སཱཀེཏཝཱསིནོ སུཏྭཱ ‘‘ཨཀཱལོ ཨིདཱནི བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡཱ’’ཏི ཝིབྷཱཏཱཡ རཏྟིཡཱ མཱལཱགནྡྷཱདཱིནི གཧེཏྭཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ པཱུཛནཝནྡནསམྨོདནཱདཱིནི ཀཏྭཱ པརིཝཱརེཏྭཱ ཨཊྛཾསུ ཡཱཝ བྷགཝཏོ གཱམཔྤཝེསནཝེལཱ, ཨཐ བྷགཝཱ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི. ཏཾ ཨཉྙཏརོ སཱཀེཏཀོ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལོ ནགརཱ ནིཀྑནྟོ ནགརདྭཱརེ ཨདྡས. དིསྭཱ པུཏྟསིནེཧཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ‘‘ཙིརདིཊྛོསི, པུཏྟ, མཡཱ’’ཏི པརིདེཝཡམཱནོ ཨབྷིམུཁོ ཨགམཱསི. བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ སཉྙཱཔེསི – ‘‘ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, བྲཱཧྨཎོ ཡཾ ཨིཙྪཏི, ཏཾ ཀརོཏུ, ན ཝཱརེཏབྦོ’’ཏི.

བྲཱཧྨཎོཔི ཝཙྪགིདྡྷིནཱིཝ གཱཝཱི ཨཱགནྟྭཱ བྷགཝཏོ ཀཱཡཾ པུརཏོ ཙ པཙྪཏོ ཙ དཀྑིཎཏོ ཙ ཝཱམཏོ ཙཱཏི སམནྟཱ ཨཱལིངྒི ‘‘ཙིརདིཊྛོསི, པུཏྟ, ཙིརཾ ཝིནཱ ཨཧོསཱི’’ཏི བྷཎནྟོ. ཡདི པན སོ ཏཐཱ ཀཱཏུཾ ན ལབྷེཡྻ, ཧདཡཾ ཕཱལེཏྭཱ མརེཡྻ. སོ བྷགཝནྟཾ ཨཝོཙ – ‘‘བྷགཝཱ ཏུམྷེཧི སདྡྷིཾ ཨཱགཏབྷིཀྑཱུནཾ ཨཧམེཝ བྷིཀྑཾ དཱཏུཾ སམཏྠོ, མམེཝ ཨནུགྒཧཾ ཀརོཐཱ’’ཏི. ཨདྷིཝཱསེསི བྷགཝཱ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན. བྲཱཧྨཎོ བྷགཝཏོ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ པུརཏོ གཙྪནྟོ བྲཱཧྨཎིཡཱ པེསེསི – ‘‘པུཏྟོ མེ ཨཱགཏོ, ཨཱསནཾ པཉྙཱཔེཏབྦ’’ནྟི. སཱ ཏཐཱ ཀཏྭཱ ཨཱགམནཾ པསྶནྟཱི ཋིཏཱ བྷགཝནྟཾ ཨནྟརཝཱིཐིཡཾཡེཝ དིསྭཱ པུཏྟསིནེཧཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ‘‘ཙིརདིཊྛོསི, པུཏྟ, མཡཱ’’ཏི པཱདེསུ གཧེཏྭཱ རོདིཏྭཱ གྷརཾ ཨཏིནེཏྭཱ སཀྐཙྩཾ བྷོཛེསི. བྷུཏྟཱཝིནོ བྲཱཧྨཎོ པཏྟཾ ཨཔནཱམེསི. བྷགཝཱ ཏེསཾ སཔྤཱཡཾ ཝིདིཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེསི, དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཨུབྷོཔི སོཏཱཔནྣཱ ཨཧེསུཾ. ཨཐ བྷགཝནྟཾ ཡཱཙིཾསུ – ‘‘ཡཱཝ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨིམཾ ནགརཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཏི, ཨམྷཱཀཾཡེཝ གྷརེ བྷིཀྑཱ གཧེཏབྦཱ’’ཏི. བྷགཝཱ ‘‘ན བུདྡྷཱ ཨེཝཾ ཨེཀཾ ནིབདྡྷཊྛཱནཾཡེཝ གཙྪནྟཱི’’ཏི པཊིཀྑིཔི. ཏེ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཏེན ཧི, བྷནྟེ, བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱཔི ཏུམྷེ ཨིདྷེཝ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ ཝིཧཱརཾ གཙྪཐཱ’’ཏི. བྷགཝཱ ཏེསཾ ཨནུགྒཧཏྠཱཡ ཏཐཱ ཨཀཱསི. མནུསྶཱ བྲཱཧྨཎཉྩ བྲཱཧྨཎིཉྩ ‘‘བུདྡྷཔིཏཱ བུདྡྷམཱཏཱ’’ ཏྭེཝ ཝོཧརིཾསུ. ཏམྤི ཀུལཾ ‘‘བུདྡྷཀུལ’’ནྟི ནཱམཾ ལབྷི.

ཨཱནནྡཏྠེརོ བྷགཝནྟཾ པུཙྪི – ‘‘ཨཧཾ བྷགཝཏོ མཱཏཱཔིཏརོ ཛཱནཱམི, ཨིམེ པན ཀསྨཱ ཝདནྟི ‘ཨཧཾ བུདྡྷམཱཏཱ ཨཧཾ བུདྡྷཔིཏཱ’’’ཏི. བྷགཝཱ ཨཱཧ – ‘‘ནིརནྟརཾ མེ, ཨཱནནྡ, བྲཱཧྨཎཱི ཙ བྲཱཧྨཎོ ཙ པཉྩ ཛཱཏིསཏཱནི མཱཏཱཔིཏརོ ཨཧེསུཾ, པཉྩ ཛཱཏིསཏཱནི མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཛེཊྛཀཱ, པཉྩ ཛཱཏིསཏཱནི ཀནིཊྛཀཱ. ཏེ པུབྦསིནེཧེནེཝ ཀཐེནྟཱི’’ཏི ཨིམཉྩ གཱཐམབྷཱསི –

‘‘པུབྦེཝ སནྣིཝཱསེན, པཙྩུཔྤནྣཧིཏེན ཝཱ;

ཨེཝཾ ཏཾ ཛཱཡཏེ པེམཾ, ཨུཔྤལཾཝ ཡཐོདཀེ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༢.༡༧༤);

ཏཏོ བྷགཝཱ སཱཀེཏེ ཡཐཱབྷིརནྟཾ ཝིཧརིཏྭཱ པུན ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ སཱཝཏྠིམེཝ ཨགམཱསི. སོཔི བྲཱཧྨཎོ ཙ བྲཱཧྨཎཱི ཙ བྷིཀྑཱུ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཏིརཱུཔཾ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ སེསམགྒེ པཱཔུཎིཏྭཱ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡིཾསུ. ནགརེ བྲཱཧྨཎཱ སནྣིཔཏིཾསུ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཉཱཏཀེ སཀྐརིསྶཱམཱ’’ཏི. སོཏཱཔནྣསཀདཱགཱམིཨནཱགཱམིནོ ཨུཔཱསཀཱཔི སནྣིཔཏིཾསུ ཨུཔཱསིཀཱཡོ ཙ ‘‘ཨམྷཱཀཾ སཧདྷམྨིཀེ སཀྐརིསྶཱམཱ’’ཏི. ཏེ སབྦེཔི ཀམྦལཀཱུཊཱགཱརཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ མཱལཱགནྡྷཱདཱིཧི པཱུཛེནྟཱ ནགརཱ ནིཀྑཱམེསུཾ.

བྷགཝཱཔི ཏཾ དིཝསཾ པཙྩཱུསསམཡེ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ ཏེསཾ པརིནིབྦཱནབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཏཏྠ མཡི གཏེ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ བཧུཛནསྶ དྷམྨཱབྷིསམཡོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ སཱཝཏྠིཏོ ཨཱགནྟྭཱ ཨཱལཱ༹ཧནམེཝ པཱཝིསི. མནུསྶཱ དིསྭཱ ‘‘མཱཏཱཔིཏཱུནཾ སརཱིརཀིཙྩཾ ཀཱཏུཀཱམོ བྷགཝཱ ཨཱགཏོ’’ཏི ཝནྡིཏྭཱ ཨཊྛཾསུ. ནཱགརཱཔི ཀཱུཊཱགཱརཾ པཱུཛེནྟཱ ཨཱལཱ༹ཧནཾ ཨཱནེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ པུཙྪིཾསུ – ‘‘གཧཊྛཨརིཡསཱཝཀཱ ཀཐཾ པཱུཛེཏབྦཱ’’ཏི. བྷགཝཱ ‘‘ཡཐཱ ཨསེཀྑཱ པཱུཛིཡནྟི, ཏཐཱ པཱུཛེཏབྦཱ ཨིམེ’’ཏི ཨདྷིཔྤཱཡེན ཏེསཾ ཨསེཀྑམུནིབྷཱཝཾ དཱིཔེནྟོ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ –

‘‘ཨཧིཾསཀཱ ཡེ མུནཡོ, ནིཙྩཾ ཀཱཡེན སཾཝུཏཱ;

ཏེ ཡནྟི ཨཙྩུཏཾ ཋཱནཾ, ཡཏྠ གནྟྭཱ ན སོཙརེ’’ཏི. (དྷ. པ. ༢༢༥);

ཏཉྩ པརིསཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཏངྑཎཱནུརཱུཔཾ དྷམྨཾ དེསེནྟོ ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨཔྤཾ ཝཏ ཛཱིཝིཏཾ ཨིདནྟི ‘‘ཨིདཾ ཝཏ མནུསྶཱནཾ ཛཱིཝིཏཾ ཨཔྤཾ པརིཏྟཾ ཋིཏིཔརིཏྟཏཱཡ སརསཔརིཏྟཏཱཡཱ’’ཏི སལླསུཏྟེཔི ཝུཏྟནཡམེཏཾ. ཨོརཾ ཝསྶསཏཱཔི མིཡྻཏཱིཏི ཝསྶསཏཱ ཨོརཾ ཀལལཱདིཀཱལེཔི མིཡྻཏི. ཨཏིཙྩཱཏི ཝསྶསཏཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ. ཛརསཱཔི མིཡྻཏཱིཏི ཛརཱཡཔི མིཡྻཏི.

༨༡༢-༦. མམཱཡིཏེཏི མམཱཡིཏཝཏྠུཀཱརཎཱ. ཝིནཱབྷཱཝསནྟམེཝིདནྟི སནྟཝིནཱབྷཱཝཾ ཝིཛྫམཱནཝིནཱབྷཱཝམེཝ ཨིདཾ, ན སཀྐཱ ཨཝིནཱབྷཱཝེན བྷཝིཏུནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. མཱམཀོཏི མམ ཨུཔཱསཀོ བྷིཀྑུ ཝཱཏི སངྑཾ གཏོ, བུདྡྷཱདཱིནི ཝཱ ཝཏྠཱུནི མམཱཡམཱནོ. སངྒཏནྟི སམཱགཏཾ དིཊྛཔུབྦཾ ཝཱ. པིཡཱཡིཏནྟི པིཡཾ ཀཏཾ. ནཱམཾཡེཝཱཝསིསྶཏི ཨཀྑེཡྻནྟི སབྦཾ རཱུཔཱདིདྷམྨཛཱཏཾ པཧཱིཡཏི, ནཱམམཏྟམེཝ ཏུ ཨཝསིསྶཏི ‘‘བུདྡྷརཀྑིཏོ, དྷམྨརཀྑིཏོ’’ཏི ཨེཝཾ སངྑཱཏུཾ ཀཐེཏུཾ. མུནཡོཏི ཁཱིཎཱསཝམུནཡོ. ཁེམདསྶིནོཏི ནིབྦཱནདསྶིནོ.

༨༡༧. སཏྟམགཱཐཱ ཨེཝཾ མརཎབྦྷཱཧཏེ ལོཀེ ཨནུརཱུཔཔཊིཔཏྟིདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ པཏིལཱིནཙརསྶཱཏི ཏཏོ ཏཏོ པཏིལཱིནཾ ཙིཏྟཾ ཀཏྭཱ ཙརནྟསྶ. བྷིཀྑུནོཏི ཀལྱཱཎཔུཐུཛྫནསྶ སེཀྑསྶ ཝཱ. སཱམགྒིཡམཱཧུ ཏསྶ ཏཾ, ཡོ ཨཏྟཱནཾ བྷཝནེ ན དསྶཡེཏི ཏསྶེཏཾ པཏིརཱུཔམཱཧུ, ཡོ ཨེཝཾཔཊིཔནྣོ ནིརཡཱདིབྷེདེ བྷཝནེ ཨཏྟཱནཾ ན དསྶེཡྻ. ཨེཝཉྷི སོ ཨིམམྷཱ མརཎཱ མུཙྩེཡྻཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༨༡༨-༢༠. ཨིདཱནི ཡོ ‘‘ཨཏྟཱནཾ བྷཝནེ ན དསྶཡེ’’ཏི ཨེཝཾ ཁཱིཎཱསཝོ ཝིབྷཱཝིཏོ, ཏསྶ ཝཎྞབྷཎནཏྠཾ ཨིཏོ པརཱ ཏིསྶོ གཱཐཱཡོ ཨཱཧ. ཏཏྠ སབྦཏྠཱཏི དྭཱདསསུ ཨཱཡཏནེསུ. ཡདིདཾ དིཊྛསུཏཾ མུཏེསུ ཝཱཏི ཨེཏྠ པན ཡདིདཾ དིཊྛསུཏཾ, ཨེཏྠ ཝཱ མུཏེསུ ཝཱ དྷམྨེསུ ཨེཝཾ མུནི ན ཨུཔལིམྤཏཱིཏི ཨེཝཾ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. དྷོནོ ན ཧི ཏེན མཉྙཏི, ཡདིདཾ དིཊྛསུཏཾ མུཏེསུ ཝཱཏི ཨཏྲཱཔི ཡདིདཾ དིཊྛསུཏྟཾ, ཏེན ཝཏྠུནཱ ན མཉྙཏི, མུཏེསུ ཝཱ དྷམྨེསུ ན མཉྙཏཱིཏི ཨེཝམེཝ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. ན ཧི སོ རཛྫཏི ནོ ཝིརཛྫཏཱིཏི. བཱལཔུཐུཛྫནཱ ཝིཡ ན རཛྫཏི, ཀལྱཱཎཔུཐུཛྫནསེཀྑཱ ཝིཡ ན ཝིརཛྫཏི, རཱགསྶ པན ཁཱིཎཏྟཱ ‘‘ཝིརཱགོ’’ཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏི. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝཱཏི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ པཱཎསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཛརཱསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. ཏིསྶམེཏྟེཡྻསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༢༡. མེཐུནམནུཡུཏྟསྶཱཏི ཏིསྶམེཏྟེཡྻསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བྷགཝཏི ཀིར སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརནྟེ ཏིསྶམེཏྟེཡྻཱ ནཱམ དྭེ སཧཱཡཱ སཱཝཏྠིཾ ཨགམཾསུ. ཏེ སཱཡནྷསམཡཾ མཧཱཛནཾ ཛེཏཝནཱབྷིམུཁཾ གཙྪནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཀུཧིཾ གཙྪཐཱ’’ཏི པུཙྪིཾསུ. ཏཏོ ཏེཧི ‘‘བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤནྣོ, བཧུཛནཧིཏཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏཾ སོཏུཾ ཛེཏཝནཾ གཙྪཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘མཡམྤི སོསྶཱམཱ’’ཏི ཨགམཾསུ. ཏེ ཨཝཉྫྷདྷམྨདེསཀསྶ བྷགཝཏོ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ པརིསནྟརེ ནིསིནྣཱཝ ཙིནྟེསུཾ – ‘‘ན སཀྐཱ ཨགཱརམཛ྄ཛྷེ ཋིཏེནཱཡཾ དྷམྨོ པརིཔཱུརེཏུ’’ནྟི. ཨཐ པཀྐནྟེ མཧཱཛནེ བྷགཝནྟཾ པབྦཛྫཾ ཡཱཙིཾསུ. བྷགཝཱ ‘‘ཨིམེ པབྦཱཛེཧཱི’’ཏི ཨཉྙཏརཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱཎཱཔེསི. སོ ཏེ པབྦཱཛེཏྭཱ ཏཙཔཉྩཀཀམྨཊྛཱནཾ དཏྭཱ ཨརཉྙཝཱསཾ གནྟུམཱརདྡྷོ. མེཏྟེཡྻོ ཏིསྶཾ ཨཱཧ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ཨརཉྙཾ གཙྪཏི, མཡམྤི གཙྪཱམཱ’’ཏི. ཏིསྶོ ‘‘ཨལཾ ཨཱཝུསོ, བྷགཝཏོ དསྶནཾ དྷམྨསྶཝནཉྩ ཨཧཾ པིཧེམི, གཙྪ ཏྭ’’ནྟི ཝཏྭཱ ན ཨགམཱསི. མེཏྟེཡྻོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡེན སཧ གནྟྭཱ ཨརཉྙེ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ ན ཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི སདྡྷིཾ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡེཧི. ཏིསྶསྶཱཔི ཛེཊྛབྷཱཏཱ བྱཱདྷིནཱ ཀཱལམཀཱསི. སོ ཏཾ སུཏྭཱ ཨཏྟནོ གཱམཾ ཨགམཱསི, ཏཏྲ ནཾ ཉཱཏཀཱ པལོབྷེཏྭཱ ཨུཔྤབྦཱཛེསུཾ. མེཏྟེཡྻོཔི ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡེཧི སདྡྷིཾ སཱཝཏྠིཾ ཨཱགཏོ. ཨཐ བྷགཝཱ ཝུཏྠཝསྶོ ཛནཔདཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཨནུཔུབྦེན ཏཾ གཱམཾ པཱཔུཎི. ཏཏྠ མེཏྟེཡྻོ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ཨིམསྨིཾ, བྷནྟེ, གཱམེ མམ གིཧིསཧཱཡོ ཨཏྠི, མུཧུཏྟཾ ཏཱཝ ཨཱགམེཐ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡཱ’’ཏི ཝཏྭཱ གཱམཾ པཝིསིཏྭཱ ཏཾ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ ཨཱནེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཋིཏོ ཏསྶཏྠཱཡ ཨཱདིགཱཐཱཡ བྷགཝནྟཾ པཉྷཾ པུཙྪི. ཏསྶ བྷགཝཱ བྱཱཀརོནྟོ ཨཝསེསགཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི. ཨཡམསྶ སུཏྟསྶ ཨུཔྤཏྟི.

ཏཏྠ མེཐུནམནུཡུཏྟསྶཱཏི མེཐུནདྷམྨསམཱཡུཏྟསྶ. ཨིཏཱིཏི ཨེཝམཱཧ. ཨཱཡསྨཱཏི པིཡཝཙནམེཏཾ, ཏིསྶོཏི ནཱམཾ ཏསྶ ཐེརསྶ. སོ ཧི ཏིསྶོཏི ནཱམེན. མེཏྟེཡྻོཏི གོཏྟཾ, གོཏྟཝསེནེཝ ཙེས པཱཀཊོ ཨཧོསི. ཏསྨཱ ཨཊྛུཔྤཏྟིཡཾ ཝུཏྟཾ ‘‘ཏིསྶམེཏྟེཡྻཱ ནཱམ དྭེ སཧཱཡཱ’’ཏི. ཝིགྷཱཏནྟི ཨུཔགྷཱཏཾ. བྲཱུཧཱིཏི ཨཱཙིཀྑ. མཱརིསཱཏི པིཡཝཙནམེཏཾ, ནིདུཀྑཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སུཏྭཱན ཏཝ སཱསནནྟི ཏཝ ཝཙནཾ སུཏྭཱ. ཝིཝེཀེ སིཀྑིསྶཱམསེཏི སཧཱཡཾ ཨཱརབྦྷ དྷམྨདེསནཾ ཡཱཙནྟོ བྷཎཏི. སོ པན སིཀྑིཏསིཀྑོཡེཝ.

༨༢༢. མུསྶཏེ ཝཱཔི སཱསནནྟི པརིཡཏྟིཔཊིཔཏྟིཏོ དུཝིདྷམྤི སཱསནཾ ནསྶཏི. ཝཱཔཱིཏི པདཔཱུརཎམཏྟཾ. ཨེཏཾ ཏསྨིཾ ཨནཱརིཡནྟི ཏསྨིཾ པུགྒལེ ཨེཏཾ ཨནརིཡཾ, ཡདིདཾ མིཙྪཱཔཊིཔདཱ.

༨༢༣. ཨེཀོ པུབྦེ ཙརིཏྭཱནཱཏི པབྦཛྫཱསངྑཱཏེན ཝཱ གཎཝོསྶགྒཊྛེན ཝཱ པུབྦེ ཨེཀོ ཝིཧརིཏྭཱ. ཡཱནཾ བྷནྟཾཝ ཏཾ ལོཀེ, ཧཱིནམཱཧུ པུཐུཛྫནནྟི ཏཾ ཝིབྦྷནྟཀཾ པུགྒལཾ ཡཐཱ ཧཏྠིཡཱནཱདིཡཱནཾ ཨདནྟཾ ཝིསམཾ ཨཱརོཧཏི, ཨཱརོཧཀམྤི བྷཉྫཏི, པཔཱཏེཔི པཔཏཏི. ཨེཝཾ ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདིཝིསམཱརོཧནེན ནརཀཱདཱིསུ, ཨཏྠབྷཉྫནེན ཛཱཏིཔཔཱཏཱདཱིསུ པཔཏནེན ཙ ཡཱནཾ བྷནྟཾཝ ཨཱཧུ ཧཱིནཾ པུཐུཛྫནཉྩ ཨཱཧཱུཏི.

༨༢༤-༥. ཡསོ ཀིཏྟི ཙཱཏི ལཱབྷསཀྐཱརོ པསཾསཱ ཙ. པུབྦེཏི པབྦཛིཏབྷཱཝེ. ཧཱཡཏེ ཝཱཔི ཏསྶ སཱཏི ཏསྶ ཝིབྦྷནྟཀསྶ སཏོ སོ ཙ ཡསོ སཱ ཙ ཀིཏྟི ཧཱཡཏི. ཨེཏམྤི དིསྭཱཏི ཨེཏམྤི པུབྦེ ཡསཀིཏྟཱིནཾ བྷཱཝཾ པཙྪཱ ཙ ཧཱནིཾ དིསྭཱ. སིཀྑེཐ མེཐུནཾ ཝིཔྤཧཱཏཝེཏི ཏིསྶོ སིཀྑཱ སིཀྑེཐ. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? མེཐུནཾ ཝིཔྤཧཱཏཝེ, མེཐུནཔྤཧཱནཏྠཱཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡོ ཧི མེཐུནཾ ན ཝིཔྤཛཧཏི, སངྐཔྤེཧི…པེ… ཏཐཱཝིདྷོ. ཏཏྠ པརེཏོཏི སམནྣཱགཏོ. པརེསཾ ནིགྒྷོསནྟི ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཱདཱིནཾ ནིནྡཱཝཙནཾ. མངྐུ ཧོཏཱིཏི དུམྨནོ ཧོཏི.

༨༢༦. ཨིཏོ པརཱ གཱཐཱ པཱཀཊསམྦནྡྷཱ ཨེཝ. ཏཱསུ སཏྠཱནཱིཏི ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིནི. ཏཱནི ཧི ཨཏྟནོ པརེསཉྩ ཚེདནཊྛེན ‘‘སཏྠཱནཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཏེསུ ཙཱཡཾ ཝིསེསཏོ ཙོདིཏོ མུསཱཝཙནསཏྠཱནེཝ ཀརོཏི – ‘‘ཨིམིནཱ ཀཱརཎེནཱཧཾ ཝིབྦྷནྟོ’’ཏི བྷཎནྟོ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཨེས ཁྭསྶ མཧཱགེདྷོ, མོསཝཛྫཾ པགཱཧཏཱི’’ཏི. ཏཏྠ ཨེས ཁྭསྶཱཏི ཨེས ཁོ ཨསྶ. མཧཱགེདྷོཏི མཧཱབནྡྷནཾ. ཀཏམོཏི ཙེ? ཡདིདཾ མོསཝཛྫཾ པགཱཧཏི, སྭཱསྶ མུསཱཝཱདཛ྄ཛྷོགཱཧོ མཧཱགེདྷོཏི ཝེདིཏབྦོ.

༨༢༧. མནྡོཝ པརིཀིསྶཏཱིཏི པཱཎཝདྷཱདཱིནི ཀརོནྟོ ཏཏོནིདཱནཉྩ དུཀྑམནུབྷོནྟོ བྷོགཔརིཡེསནརཀྑནཱནི ཙ ཀརོནྟོ མོམཱུཧོ ཝིཡ པརིཀིལིསྶཏི.

༨༢༨-༩. ‘‘ཨེཏམཱདཱིནཝཾ ཉཏྭཱ, མུནི པུབྦཱཔརེ ཨིདྷཱ’’ཏི ཨེཏཾ ‘‘ཡསོ ཀིཏྟི ཙ ཡཱ པུབྦེ, ཧཱཡཏེཝཱཔི ཏསྶ སཱ’’ཏི ཨིཏོ པབྷུཏི ཝུཏྟེ པུབྦཱཔརེ ཨིདྷ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ པུབྦཏོ ཨཔརེ སམཎབྷཱཝཏོ ཝིབྦྷནྟཀབྷཱཝེ ཨཱདཱིནཝཾ མུནི ཉཏྭཱ. ཨེཏདརིཡཱནམུཏྟམནྟི ཡདིདཾ ཝིཝེཀཙརིཡཱ, ཨེཏཾ བུདྡྷཱདཱིནཾ ཨརིཡཱནཾ ཨུཏྟམཾ, ཏསྨཱ ཝིཝེཀཉྙེཝ སིཀྑེཐཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ན ཏེན སེཊྛོ མཉྙེཐཱཏི ཏེན ཙ ཝིཝེཀེན ན ཨཏྟཱནཾ ‘‘སེཊྛོ ཨཧ’’ནྟི མཉྙེཡྻ, ཏེན ཐདྡྷོ ན བྷཝེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༨༣༠. རིཏྟསྶཱཏི ཝིཝིཏྟསྶ ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིཧི ཝིརཧིཏསྶ. ཨོགྷཏིཎྞསྶ པིཧཡནྟི, ཀཱམེསུ གདྷིཏཱ པཛཱཏི ཝཏྠུཀཱམེསུ ལགྒཱ སཏྟཱ ཏསྶ ཙཏུརོགྷཏིཎྞསྶ པིཧཡནྟི ཨིཎཱཡིཀཱ ཝིཡ ཨཱཎཎྱསྶཱཏི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཏིསྶོ སོཏཱཔཏྟིཕལཾ པཏྭཱ པཙྪཱ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ སཙྪཱཀཱསཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཏིསྶམེཏྟེཡྻསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. པསཱུརསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༣༡. ཨིདྷེཝ སུདྡྷཱིཏི པསཱུརསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བྷགཝཏི ཀིར སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརནྟེ པསཱུརོ ནཱམ པརིབྦཱཛཀོ མཧཱཝཱདཱི, སོ ‘‘ཨཧམསྨི སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཝཱདེན ཨགྒོ, ཏསྨཱ ཡཐཱ ཛམྦུདཱིཔསྶ ཛམྦུཔཉྙཱཎཾ, ཨེཝཾ མམཱཔི བྷཝིཏུཾ ཨརཧཏཱི’’ཏི ཛམྦུསཱཁཾ དྷཛཾ ཀཏྭཱ སཀལཛམྦུདཱིཔེ པཊིཝཱདཾ ཨནཱསཱདེནྟོ ཨནུཔུབྦེན སཱཝཏྠིཾ ཨཱགནྟྭཱ ནགརདྭཱརེ ཝཱལིཀཏྠལཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠ སཱཁཾ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ ‘‘ཡོ མཡཱ སདྡྷིཾ ཝཱདཾ ཀཱཏུཾ སམཏྠོ, སོ ཨིམཾ སཱཁཾ བྷཉྫཏཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ ནགརཾ པཱཝིསི. ཏཾ ཋཱནཾ མཧཱཛནོ པརིཝཱརེཏྭཱ ཨཊྛཱསི. ཏེན ཙ སམཡེན ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ སཱཝཏྠིཏོ ནིཀྑམཏི. སོ ཏཾ དིསྭཱ སམྦཧུལེ གཱམདཱརཀེ པུཙྪི – ‘‘ཀིཾ ཨེཏཾ དཱརཀཱ’’ཏི, ཏེ སབྦཾ ཨཱཙིཀྑིཾསུ. ‘‘ཏེན ཧི ནཾ ཏུམྷེ ཨུདྡྷརིཏྭཱ པཱདེཧི བྷཉྫཐ, ‘ཝཱདཏྠིཀོ ཝིཧཱརཾ ཨཱགཙྪཏཱུ’ཏི ཙ བྷཎཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པཀྐཱམི.

པརིབྦཱཛཀོ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩོ ཨཱགནྟྭཱ ཨུདྡྷརིཏྭཱ བྷགྒཾ སཱཁཾ དིསྭཱ ‘‘ཀེནིདཾ ཀཱརིཏ’’ནྟི པུཙྪི. ‘‘བུདྡྷསཱཝཀེན སཱརིཔུཏྟེནཱ’’ཏི ཙ ཝུཏྟེ པམུདིཏོ ཧུཏྭཱ ‘‘ཨཛྫ མམ ཛཡཾ སམཎསྶ ཙ པརཱཛཡཾ པཎྜིཏཱ པསྶནྟཱུ’’ཏི པཉྷཝཱིམཾསཀེ ཀཱརཎིཀེ ཨཱནེཏུཾ སཱཝཏྠིཾ པཝིསིཏྭཱ ཝཱིཐིསིངྒྷཱཊཀཙཙྩརེསུ ཝིཙརནྟོ ‘‘སམཎསྶ གོཏམསྶ ཨགྒསཱཝཀེན སཧ ཝཱདེ པཉྙཱཔཊིབྷཱནཾ སོཏུཀཱམཱ བྷོནྟོ ནིཀྑམནྟཱུ’’ཏི ཨུགྒྷོསེསི. ‘‘པཎྜིཏཱནཾ ཝཙནཾ སོསྶཱམཱ’’ཏི སཱསནེ པསནྣཱཔི ཨཔྤསནྣཱཔི བཧཱུ མནུསྶཱ ནིཀྑམིཾསུ. ཏཏོ པསཱུརོ མཧཱཛནཔརིཝུཏོ ‘‘ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨེཝཾ བྷཎིསྶཱམཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ཝིཏཀྐེནྟོ ཝིཧཱརཾ ཨགམཱསི. ཐེརོ ‘‘ཝིཧཱརེ ཨུཙྩཱསདྡམཧཱསདྡོ ཛནབྱཱཀུལཉྩ མཱ ཨཧོསཱི’’ཏི ཛེཏཝནདྭཱརཀོཊྛཀེ ཨཱསནཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ ནིསཱིདི.

པརིབྦཱཛཀོ ཐེརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཏྭཾ, བྷོ, པབྦཛིཏ, མཡ྄ཧཾ ཛམྦུདྷཛཾ བྷཉྫཱཔེསཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཨཱམ པརིབྦཱཛཀཱ’’ཏི ཙ ཝུཏྟེ ‘‘ཧོཏུ ནོ, བྷོ, ཀཱཙི ཀཐཱཔཝཏྟཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཧོཏུ པརིབྦཱཛཀཱ’’ཏི ཙ ཐེརེན སམྤཊིཙྪིཏེ ‘‘ཏྭཾ, སམཎ, པུཙྪ, ཨཧཾ ཝིསྶཛྫེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏོ ནཾ ཐེརོ ཨཝཙ ‘‘ཀིཾ, པརིབྦཱཛཀ, དུཀྐརཾ པུཙྪཱ, ཨུདཱཧུ ཝིསྶཛྫན’’ནྟི. ཝིསྶཛྫནཾ བྷོ, པབྦཛིཏ, པུཙྪཱཡ ཀིཾ དུཀྐརཾ. ཏཾ ཡོ ཧི ཀོཙི ཡཾཀིཉྩི པུཙྪཏཱིཏི. ‘‘ཏེན ཧི, པརིབྦཱཛཀ, ཏྭཾ པུཙྪ, ཨཧཾ ཝིསྶཛྫེསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟེ པརིབྦཱཛཀོ ‘‘སཱདྷུརཱུཔོ བྷིཀྑུ ཋཱནེ སཱཁཾ བྷཉྫཱཔེསཱི’’ཏི ཝིམྷིཏཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ ཐེརཾ པུཙྪི – ‘‘ཀོ པུརིསསྶ ཀཱམོ’’ཏི. ‘‘སངྐཔྤརཱགོ པུརིསསྶ ཀཱམོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༦.༦༣) ཐེརོ ཨཱཧ. སོ ཏཾ སུཏྭཱ ཐེརེ ཝིརུདྡྷསཉྙཱི ཧུཏྭཱ པརཱཛཡཾ ཨཱརོཔེཏུཀཱམོ ཨཱཧ – ‘‘ཙིཏྲཝིཙིཏྲཱརམྨཎཾ པན བྷོ, པབྦཛིཏ, པུརིསསྶ ཀཱམཾ ན ཝདེསཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, པརིབྦཱཛཀ, ན ཝདེམཱི’’ཏི. ཏཏོ ནཾ པརིབྦཱཛཀོ ཡཱཝ ཏིཀྑཏྟུཾ པཊིཉྙཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ‘‘སུཎནྟུ བྷོནྟོ སམཎསྶ ཝཱདེ དོས’’ནྟི པཉྷཝཱིམཾསཀེ ཨཱལཔིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘བྷོ, པབྦཛིཏ, ཏུམྷཱཀཾ སབྲཧྨཙཱརིནོ ཨརཉྙེ ཝིཧརནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, པརིབྦཱཛཀ, ཝིཧརནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཏེ ཏཏྠ ཝིཧརནྟཱ ཀཱམཝིཏཀྐཱདཡོ ཝིཏཀྐེ ཝིཏཀྐེནྟཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, པརིབྦཱཛཀ, པུཐུཛྫནཱ སཧསཱ ཝིཏཀྐེནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཡདི ཨེཝཾ ཏེསཾ སམཎབྷཱཝོ ཀུཏོ? ནནུ ཏེ ཨགཱརིཀཱ ཀཱམབྷོགིནོ ཧོནྟཱི’’ཏི ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱ ཨཐཱཔརཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ན ཏེ ཝེ ཀཱམཱ ཡཱནི ཙིཏྲཱནི ལོཀེ,

སངྐཔྤརཱགཉྩ ཝདེསི ཀཱམཾ;

སངྐཔྤཡཾ ཨཀུསལེ ཝིཏཀྐེ,

བྷིཀྑུཔི ཏེ ཧེསྶཏི ཀཱམབྷོགཱི’’ཏི. (སཾ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༣༤);

ཨཐ ཐེརོ པརིབྦཱཛཀསྶ ཝཱདེ དོསཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཀིཾ, པརིབྦཱཛཀ, སངྐཔྤརཱགཾ པུརིསསྶ ཀཱམཾ ན ཝདེསི, ཙིཏྲཝིཙིཏྲཱརམྨཎཾ ཝདེསཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷོ, པབྦཛིཏཱ’’ཏི. ཏཏོ ནཾ ཐེརོ ཡཱཝ ཏིཀྑཏྟུཾ པཊིཉྙཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ‘‘སུཎཱཐ, ཨཱཝུསོ, པརིབྦཱཛཀསྶ ཝཱདེ དོས’’ནྟི པཉྷཝཱིམཾསཀེ ཨཱལཔིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨཱཝུསོ པསཱུར, ཏཝ སཏྠཱ ཨཏྠཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, པབྦཛིཏ, ཨཏྠཱི’’ཏི. ‘‘སོ ཙཀྑུཝིཉྙེཡྻཾ རཱུཔཱརམྨཎཾ པསྶཏི སདྡཱརམྨཎཱདཱིནི ཝཱ སེཝཏཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, པབྦཛིཏ, སེཝཏཱི’’ཏི. ‘‘ཡདི ཨེཝཾ ཏསྶ སཏྠུབྷཱཝོ ཀུཏོ, ནནུ སོ ཨགཱརིཀོ ཀཱམབྷོགཱི ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱ ཨཐཱཔརཾ ཨེཏདཝོཙ –

‘‘ཏེ ཝེ ཀཱམཱ ཡཱནི ཙིཏྲཱནི ལོཀེ,

སངྐཔྤརཱགཾ ན ཝདེསི ཀཱམཾ;

པསྶནྟོ རཱུཔཱནི མནོརམཱནི,

སུཎནྟོ སདྡཱནི མནོརམཱནི.

‘‘གྷཱཡནྟོ གནྡྷཱནི མནོརམཱནི,

སཱཡནྟོ རསཱནི མནོརམཱནི;

ཕུསནྟོ ཕསྶཱནི མནོརམཱནི,

སཏྠཱཔི ཏེ ཧེསྶཏི ཀཱམབྷོགཱི’’ཏི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ནིཔྤཊིབྷཱནོ པརིབྦཱཛཀོ ‘‘ཨཡཾ པབྦཛིཏོ མཧཱཝཱདཱི, ཨིམསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཝཱདསཏྠཾ སིཀྑིསྶཱམཱི’’ཏི སཱཝཏྠིཾ པཝིསིཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརཾ པརིཡེསིཏྭཱ ཛེཏཝནཾ པཝིཊྛོ ཏཏྠ ལཱལུདཱཡིཾ སུཝཎྞཝཎྞཾ ཀཱཡཱུཔཔནྣཾ སརཱིརཱཀཱརཱཀཔྤེསུ སམནྟཔཱསཱདིཀཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ བྷིཀྑུ མཧཱཔཉྙོ མཧཱཝཱདཱི’’ཏི མནྟྭཱ ཏསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཏཾ ཝཱདེན ནིགྒཧེཏྭཱ སལིངྒེན ཏཾཡེཝ ཏིཏྠཱཡཏནཾ པཀྐམིཏྭཱ པུན ‘‘སམཎེན གོཏམེན སདྡྷིཾ ཝཱདཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི སཱཝཏྠིཡཾ པུརིམནཡེནེཝ ཨུགྒྷོསེཏྭཱ མཧཱཛནཔརིཝུཏོ ‘‘ཨེཝཾ སམཎཾ གོཏམཾ ནིགྒཧེསྶཱམཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ཝདནྟོ ཛེཏཝནཾ ཨགམཱསི. ཛེཏཝནདྭཱརཀོཊྛཀེ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ ‘‘ཨཡཾ ཨབྷཱཛནབྷཱུཏོ’’ཏི མུཁབནྡྷམསྶ ཨཀཱསི. སོ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མཱུགོ ཝིཡ ནིསཱིདི. མནུསྶཱ ‘‘ཨིདཱནི པུཙྪིསྶཏི, ཨིདཱནི པུཙྪིསྶཏཱི’’ཏི ཏསྶ མུཁཾ ཨུལློཀེཏྭཱ ‘‘ཝདེཧི, བྷོ པསཱུར, ཝདེཧི, བྷོ པསཱུརཱ’’ཏི ཨུཙྩཱསདྡམཧཱསདྡཱ ཨཧེསུཾ. ཨཐ བྷགཝཱ ‘‘ཀིཾ པསཱུརོ ཝདིསྶཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཏྠ སམྤཏྟཔརིསཱཡ དྷམྨདེསནཏྠཾ ཨིམཾ སུཏྟཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡ ཏཱཝ ཨཡཾ སངྑེཔོ – ཨིམེ དིཊྛིགཏིཀཱ ཨཏྟནོ དིཊྛིཾ སནྡྷཱཡ ཨིདྷེཝ སུདྡྷཱི ཨིཏི ཝཱདཡནྟི ནཱཉྙེསུ དྷམྨེསུ ཝིསུདྡྷིམཱཧུ. ཨེཝཾ སནྟེ ཨཏྟནོ སཏྠཱརཱདཱིནི ནིསྶིཏཱ ཏཏྠེཝ ‘‘ཨེས ཝཱདོ སུབྷོ’’ཏི ཨེཝཾ སུབྷཾ ཝདཱནཱ ཧུཏྭཱ པུཐཱུ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ‘‘སསྶཏོ ལོཀོ’’ཏིཨཱདཱིསུ པཙྩེཀསཙྩེསུ ནིཝིཊྛཱ.

༨༣༢. ཨེཝཾ ནིཝིཊྛཱ ཙ – ཏེ ཝཱདཀཱམཱཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ བཱལཾ དཧནྟཱི མིཐུ ཨཉྙམཉྙནྟི ‘‘ཨཡཾ བཱལོ ཨཡཾ བཱལོ’’ཏི ཨེཝཾ དྭེཔི ཛནཱ ཨཉྙམཉྙཾ བཱལཾ དཧནྟི, བཱལཏོ པསྶནྟི. ཝདནྟི ཏེ ཨཉྙསིཏཱ ཀཐོཛྫནྟི ཏེ ཨཉྙམཉྙཾ སཏྠཱརཱདིཾ ནིསྶིཏཱ ཀལཧཾ ཝདནྟི. པསཾསཀཱམཱ ཀུསལཱ ཝདཱནཱཏི པསཾསཏྠིཀཱ ཨུབྷོཔི ‘‘མཡཾ ཀུསལཝཱདཱ པཎྜིཏཝཱདཱ’’ཏི ཨེཝཾསཉྙིནོ ཧུཏྭཱ.

༨༣༣. ཨེཝཾ ཝདཱནེསུ ཙ ཏེསུ ཨེཀོ ནིཡམཏོ ཨེཝ – ཡུཏྟོ ཀཐཱཡནྟི གཱཐཱ. ཏཏྠ ཡུཏྟོ ཀཐཱཡནྟི ཝིཝཱདཀཐཱཡ ཨུསྶུཀྐོ. པསཾསམིཙྪཾ ཝིནིགྷཱཏི ཧོཏཱིཏི ཨཏྟནོ པསཾསཾ ཨིཙྪནྟོ ‘‘ཀཐཾ ནུ ཁོ ནིགྒཧེསྶཱམཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པུབྦེཝ སལླཱཔཱ ཀཐཾཀཐཱི ཝིནིགྷཱཏཱི ཧོཏི. ཨཔཱཧཏསྨིནྟི པཉྷཝཱིམཾསཀེཧི ‘‘ཨཏྠཱཔགཏཾ ཏེ བྷཎིཏཾ, བྱཉྫནཱཔགཏཾ ཏེ བྷཎིཏ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨཔཧཱརིཏེ ཝཱདེ. ནིནྡཱཡ སོ ཀུཔྤཏཱིཏི ཨེཝཾ ཨཔཱཧཏསྨིཉྩ ཝཱདེ ཨུཔྤནྣཱཡ ནིནྡཱཡ སོ ཀུཔྤཏི. རནྡྷམེསཱིཏི པརསྶ རནྡྷམེཝ གཝེསནྟོ.

༨༣༤. ན ཀེཝལཉྩ ཀུཔྤཏི, ཨཔིཙ ཁོ པན ཡམསྶ ཝཱདནྟི གཱཐཱ. ཏཏྠ པརིཧཱིནམཱཧུ ཨཔཱཧཏནྟི ཨཏྠབྱཉྫནཱདིཏོ ཨཔཱཧཏཾ པརིཧཱིནཾ ཝདནྟི. པརིདེཝཏཱིཏི ཏཏོ ནིམིཏྟཾ སོ ‘‘ཨཉྙཾ མཡཱ ཨཱཝཛྫིཏ’’ནྟིཨཱདཱིཧི ཝིཔྤལཔཏི. སོཙཏཱིཏི ‘‘ཏསྶ ཛཡོ’’ཏིཨཱདཱིནི ཨཱརབྦྷ སོཙཏི. ཨུཔཙྩགཱ མནྟི ཨནུཏྠུནཱཏཱིཏི ‘‘སོ མཾ ཝཱདེན ཝཱདཾ ཨཏིཀྐནྟོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན སུཊྛུཏརཾ ཝིཔྤལཔཏི.

༨༣༥. ཨེཏེ ཝིཝཱདཱ སམཎེསཱུཏི ཨེཏྠ པན སམཎཱ ཝུཙྩནྟི བཱཧིརཔརིབྦཱཛཀཱ. ཨེཏེསུ ཨུགྒྷཱཏི ནིགྷཱཏི ཧོཏཱིཏི ཨེཏེསུ ཝཱདེསུ ཛཡཔརཱཛཡཱདིཝསེན ཙིཏྟསྶ ཨུགྒྷཱཏཾ ནིགྷཱཏཉྩ པཱཔུཎནྟོ ཨུགྒྷཱཏཱི ནིགྷཱཏཱི ཙ ཧོཏི. ཝིརམེ ཀཐོཛྫནྟི པཛཧེཡྻ ཀལཧཾ. ན ཧཉྙདཏྠཏྠི པསཾསལཱབྷཱཏི ན ཧི ཨེཏྠ པསཾསལཱབྷཏོ ཨཉྙོ ཨཏྠོ ཨཏྠི.

༨༣༦-༧. ཚཊྛགཱཐཱཡ ཨཏྠོ – ཡསྨཱ ཙ ན ཧཉྙདཏྠཏྠི པསཾསལཱབྷཱ, ཏསྨཱ པརམཾ ལཱབྷཾ ལབྷནྟོཔི ‘‘སུནྡརོ ཨཡ’’ནྟི ཏཏྠ དིཊྛིཡཱ པསཾསིཏོ ཝཱ པན ཧོཏི ཏཾ ཝཱདཾ པརིསཱཡ མཛ྄ཛྷེ དཱིཔེཏྭཱ, ཏཏོ སོ ཏེན ཛཡཏྠེན ཏུཊྛིཾ ཝཱ དནྟཝིདཾསཀཾ ཝཱ ཨཱཔཛྫནྟོ ཧསཏི, མཱནེན ཙ ཨུཎྞམཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? ཡསྨཱ ཏཾ ཛཡཏྠཾ པཔྤུཡྻ ཡཐཱམཱནོ ཛཱཏོ, ཨེཝཾ ཨུཎྞམཏོ ཙ ཡཱ ཨུཎྞཏཱིཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ མཱནཱཏིམཱནཾ ཝདཏེ པནེསོཏི ཨེསོ པན ཏཾ ཨུཎྞཏིཾ ‘‘ཝིགྷཱཏབྷཱུམཱི’’ཏི ཨབུཛ྄ཛྷམཱནོ མཱནཉྩ ཨཏིམཱནཉྩ ཝདཏིཡེཝ.

༨༣༨. ཨེཝཾ ཝཱདེ དོསཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏསྶ ཝཱདཾ ཨསམྤཊིཙྪནྟོ ‘‘སཱུརོ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ རཱཛཁཱདཱཡཱཏི རཱཛཁཱདནཱིཡེན, བྷཏྟཝེཏནེནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨབྷིགཛྫམེཏི པཊིསཱུརམིཙྪནྟི ཡཐཱ སོ པཊིསཱུརཾ ཨིཙྪནྟོ ཨབྷིགཛྫནྟོ ཨེཏི, ཨེཝཾ དིཊྛིགཏིཀོ དིཊྛིགཏིཀནྟི དསྶེཏི. ཡེནེཝ སོ, ཏེན པལེཧཱིཏི ཡེན སོ ཏུཡ྄ཧཾ པཊིསཱུརོ, ཏེན གཙྪ. པུབྦེཝ ནཏྠི ཡདིདཾ ཡུདྷཱཡཱཏི ཡཾ པན ཨིདཾ ཀིལེསཛཱཏཾ ཡུདྡྷཱཡ སིཡཱ, ཏཾ ཨེཏཾ པུབྦེཝ ནཏྠི, བོདྷིམཱུལེཡེཝ པཧཱིནནྟི དསྶེཏི. སེསགཱཐཱ པཱཀཊསམྦནྡྷཱཡེཝ.

༨༣༩-༤༠. ཏཏྠ ཝིཝཱདཡནྟཱིཏི ཝིཝདནྟི. པཊིསེནིཀཏྟཱཏི པཊིལོམཀཱརཀོ. ཝིསེནིཀཏྭཱཏི ཀིལེསསེནཾ ཝིནཱསེཏྭཱ. ཀིཾ ལབྷེཐོཏི པཊིམལླཾ ཀིཾ ལབྷིསྶསི. པསཱུརཱཏི ཏཾ པརིབྦཱཛཀཾ ཨཱལཔཏི. ཡེསཱིདྷ ནཏྠཱིཏི ཡེསཾ ཨིདྷ ནཏྠི.

༨༤༡. པཝིཏཀྐནྟི ‘‘ཛཡོ ནུ ཁོ མེ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱདཱིནི ཝིཏཀྐེནྟོ. དྷོནེན ཡུགཾ སམཱགམཱཏི དྷུཏཀིལེསེན བུདྡྷེན སདྡྷིཾ ཡུགགྒཱཧཾ སམཱཔནྣོ. ན ཧི ཏྭཾ སཀྑསི སམྤཡཱཏཝེཏི ཀོཏྠུཀཱདཡོ ཝིཡ སཱིཧཱདཱིཧི, དྷོནེན སཧ ཡུགཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀཔདམྤི སམྤཡཱཏུཾ ཡུགགྒཱཧམེཝ ཝཱ སམྤཱདེཏུཾ ན སཀྑིསྶསཱིཏི. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝཱཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ པསཱུརསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. མཱགཎྜིཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༤༢. དིསྭཱན ཏཎྷནྟི མཱགཎྜིཡསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརནྟོ པཙྩཱུསསམཡེ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ ཀུརཱུསུ ཀམྨཱསདྷམྨནིགམཝཱསིནོ མཱགཎྜིཡསྶ ནཱམ བྲཱཧྨཎསྶ སཔཛཱཔཏིཀསྶ ཨརཧཏྟཱུཔནིསྶཡཾ དིསྭཱ ཏཱཝདེཝ སཱཝཏྠིཏོ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཀམྨཱསདྷམྨསྶ ཨཝིདཱུརེ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཝནསཎྜེ ནིསཱིདི སུཝཎྞོབྷཱསཾ མུཉྩམཱནོ. མཱགཎྜིཡོཔི ཏངྑཎཾ ཏཏྠ མུཁདྷོཝནཏྠཾ གཏོ སུཝཎྞོབྷཱསཾ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ ཨིད’’ནྟི ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ པེཀྑམཱནོ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ ཨཏྟམནོ ཨཧོསི. ཏསྶ ཀིར དྷཱིཏཱ སུཝཎྞཝཎྞཱ, ཏཾ བཧཱུ ཁཏྟིཡཀུམཱརཱདཡོ ཝཱརཡནྟཱ ན ལབྷནྟི. བྲཱཧྨཎོ ཨེཝཾལདྡྷིཀོ ཧོཏི ‘‘སམཎསྶེཝ ནཾ སུཝཎྞཝཎྞསྶ དསྶཱམཱི’’ཏི. སོ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ མེ དྷཱིཏཱཡ སམཱནཝཎྞོ, ཨིམསྶ ནཾ དསྶཱམཱི’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེསི. ཏསྨཱ དིསྭཱཝ ཨཏྟམནོ ཨཧོསི. སོ ཝེགེན གྷརཾ གནྟྭཱ བྲཱཧྨཎིཾ ཨཱཧ – ‘‘བྷོཏི བྷོཏི མཡཱ དྷཱིཏཱཡ སམཱནཝཎྞོ པུརིསོ དིཊྛོ, ཨལངྐརོཧི དཱརིཀཾ, ཏསྶ ནཾ དསྶཱམཱ’’ཏི. བྲཱཧྨཎིཡཱ དཱརིཀཾ གནྡྷོདཀེན ནྷཱཔེཏྭཱ ཝཏྠཔུཔྥཱལངྐཱརཱདཱིཧི ཨལངྐརོནྟིཡཱ ཨེཝ བྷགཝཏོ བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཱ སམྤཏྟཱ. ཨཐ བྷགཝཱ ཀམྨཱསདྷམྨཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི.

ཏེཔི ཁོ དྷཱིཏརཾ གཧེཏྭཱ བྷགཝཏོ ནིསིནྣོཀཱསཾ ཨགམཾསུ. ཏཏྠ བྷགཝནྟཾ ཨདིསྭཱ བྲཱཧྨཎཱི ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིལོཀེནྟཱི བྷགཝཏོ ནིསཛྫཊྛཱནཾ ཏིཎསནྠཱརཀཾ ཨདྡས. བུདྡྷཱནཉྩ ཨདྷིཊྛཱནབལེན ནིསིནྣོཀཱསོ པདནིཀྑེཔོ ཙ ཨབྱཱཀུལཱ ཧོནྟི. སཱ བྲཱཧྨཎཾ ཨཱཧ – ‘‘ཨེས, བྲཱཧྨཎ, ཏསྶ ཏིཎསནྠཱརོ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷོཏཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, བྲཱཧྨཎ, ཨམྷཱཀཾ ཨཱགམནཀམྨཾ ན སམྤཛྫིསྶཏཱི’’ཏི. ‘‘ཀསྨཱ བྷོཏཱི’’ཏི? ‘‘པསྶ, བྲཱཧྨཎ, ཨབྱཱཀུལོ ཏིཎསནྠཱརོ, ནེསོ ཀཱམབྷོགིནོ པརིབྷུཏྟོ’’ཏི. བྲཱཧྨཎོ ‘‘མཱ, བྷོཏི མངྒལེ པརིཡེསིཡམཱནེ ཨཝམངྒལཾ ཨབྷཎཱི’’ཏི ཨཱཧ. པུནཔི བྲཱཧྨཎཱི ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིཙརནྟཱི བྷགཝཏོ པདནིཀྑེཔཾ དིསྭཱ བྲཱཧྨཎཾ ཨཱཧ ‘‘ཨཡཾ ཏསྶ པདནིཀྑེཔོ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷོཏཱི’’ཏི. ‘‘པསྶ, བྲཱཧྨཎ, པདནིཀྑེཔཾ, ནཱཡཾ སཏྟོ ཀཱམེསུ གདྷིཏོ’’ཏི. ‘‘ཀཐཾ ཏྭཾ བྷོཏི ཛཱནཱསཱི’’ཏི ཙ ཝུཏྟཱ ཨཏྟནོ ཉཱཎབལཾ དསྶེནྟཱི ཨཱཧ –

‘‘རཏྟསྶ ཧི ཨུཀྐུཊིཀཾ པདཾ བྷཝེ,

དུཊྛསྶ ཧོཏི ཨནུཀཌྜྷིཏཾ པདཾ;

མཱུལ༹ྷསྶ ཧོཏི སཧསཱནུཔཱིལི༹ཏཾ,

ཝིཝཊྚཙྪདསྶ ཨིདམཱིདིསཾ པད’’ནྟི. (ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༢༦༠-༢༦༡; དྷ. པ. ཨཊྛ. ༡.༢ སཱམཱཝཏཱིཝཏྠུ; ཝིསུདྡྷི. ༡.༤༥);

ཨཡཉྩརཧི ཏེསཾ ཀཐཱ ཝིཔྤཀཏཱ, ཨཐ བྷགཝཱ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩོ ཏམེཝ ཝནསཎྜཾ ཨཱགཏོ. བྲཱཧྨཎཱི བྷགཝཏོ ཝརལཀྑཎཁཙིཏཾ བྱཱམཔྤབྷཱཔརིཀྑིཏྟཾ རཱུཔཾ དིསྭཱ བྲཱཧྨཎཾ ཨཱཧ – ‘‘ཨེས ཏཡཱ, བྲཱཧྨཎ, དིཊྛོ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ བྷོཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨཱགཏཀམྨཾ ན སམྤཛྫིསྶཏེཝ, ཨེཝརཱུཔོ ནཱམ ཀཱམེ པརིབྷུཉྫིསྶཏཱིཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏཱི’’ཏི. ཏེསཾ ཨེཝཾ ཝདནྟཱནཉྙེཝ བྷགཝཱ ཏིཎསནྠཱརཀེ ནིསཱིདི. ཨཐ བྲཱཧྨཎོ དྷཱིཏརཾ ཝཱམེན ཧཏྠེན གཧེཏྭཱ ཀམཎྜལུཾ དཀྑིཎེན ཧཏྠེན གཧེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘བྷོ, པབྦཛིཏ, ཏྭཉྩ སུཝཎྞཝཎྞོ ཨཡཉྩ དཱརིཀཱ, ཨནུཙྪཝིཀཱ ཨེསཱ ཏཝ, ཨིམཱཧཾ བྷོཏོ བྷརིཡཾ པོསཱཝནཏྠཱཡ དམྨཱི’’ཏི ཝཏྭཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ དཱཏུཀཱམོ ཨཊྛཱསི. བྷགཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཨནཱལཔིཏྭཱ ཨཉྙེན སདྡྷིཾ སལླཔམཱནོ ཝིཡ ‘‘དིསྭཱན ཏཎྷ’’ནྟི ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏསྶཏྠོ – ཨཛཔཱལནིགྲོདྷམཱུལེ ནཱནཱརཱུཔཱནི ནིམྨིནིཏྭཱ ཨབྷིཀཱམམཱགཏཾ མཱརདྷཱིཏརཾ དིསྭཱན ཏཎྷཾ ཨརཏིཾ རགཉྩ ཚནྡམཏྟམྤི མེ མེཐུནསྨིཾ ནཱཧོསི, ཀིམེཝིདཾ ཨིམིསྶཱ དཱརིཀཱཡ མུཏྟཀརཱིསཔུཎྞཾ རཱུཔཾ དིསྭཱ བྷཝིསྶཏི སབྦཐཱ པཱདཱཔི ནཾ སམྥུསིཏུཾ ན ཨིཙྪེ, ཀུཏོནེན སཾཝསིཏུནྟི.

༨༤༣. ཏཏོ མཱགཎྜིཡོ ‘‘པབྦཛིཏཱ ནཱམ མཱནུསཀེ ཀཱམེ པཧཱཡ དིབྦཀཱམཏྠཱཡ པབྦཛནྟི, ཨཡཉྩ དིབྦེཔི ཀཱམེ ན ཨིཙྪཏི, ཨིདམྤི ཨིཏྠིརཏནཾ, ཀཱ ནུ ཨསྶ དིཊྛཱི’’ཏི པུཙྪིཏུཾ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨེཏཱདིསཾ ཙེ རཏནནྟི དིབྦིཏྠིརཏནཾ སནྡྷཱཡ བྷཎཏི, ནཱརིནྟི ཨཏྟནོ དྷཱིཏརཾ སནྡྷཱཡ. དིཊྛིགཏཾ སཱིལཝཏཾ ནུ ཛཱིཝིཏནྟི དིཊྛིཉྩ སཱིལཉྩ ཝཏཉྩ ཛཱིཝིཏཉྩ. བྷཝཱུཔཔཏྟིཉྩ ཝདེསི ཀཱིདིསནྟི ཨཏྟནོ བྷཝཱུཔཔཏྟིཉྩ ཀཱིདིསཾ ཝདསཱིཏི.

༨༤༤. ཨིཏོ པརཱ དྭེ གཱཐཱ ཝིསཛྫནཔུཙྪཱནཡེན པཝཏྟཏྟཱ པཱཀཊསམྦནྡྷཱཡེཝ. ཏཱསུ པཋམགཱཐཱཡ སངྑེཔཏྠོ – ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, མཱགཎྜིཡ, དྭཱསཊྛིདིཊྛིགཏདྷམྨེསུ ནིཙྪིནིཏྭཱ ‘‘ཨིདམེཝ སཙྩཾ, མོགྷམཉྙ’’ནྟི ཨེཝཾ ཨིདཾ ཝདཱམཱིཏི སམུགྒཧིཏཾ ན ཧོཏི ནཏྠི ན ཝིཛྫཏི. ཀིཾཀཱརཎཱ? ཨཧཉྷི པསྶནྟོ དིཊྛཱིསུ ཨཱདཱིནཝཾ ཀཉྩི དིཊྛིཾ ཨགྒཧེཏྭཱ སཙྩཱནི པཝིཙིནནྟོ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ རཱགཱདཱིནཾ སནྟིབྷཱཝེན ཨཛ྄ཛྷཏྟསནྟིསངྑཱཏཾ ནིབྦཱནམེཝ ཨདྡསནྟི.

༨༤༥. དུཏིཡགཱཐཱཡ སངྑེཔཏྠོ – ཡཱནིམཱནི དིཊྛིགཏཱནི ཏེཧི ཏེཧི སཏྟེཧི ཝིནིཙྪིནིཏྭཱ གཧིཏཏྟཱ ཝིནིཙྪཡཱཏི ཙ ཨཏྟནོ པཙྩཡེཧི ཨབྷིསངྑཏབྷཱཝཱདིནཱ ནཡེན པཀཔྤིཏཱནི ཙཱཏི ཝུཙྩནྟི. ཏེ ཏྭཾ མུནི དིཊྛིགཏདྷམྨེ ཨགྒཧེཏྭཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟསནྟཱིཏི ཡམེཏམཏྠཾ བྲཱུསི, ཨཱཙིཀྑ མེ, ཀཐཾ ནུ དྷཱིརེཧི པཝེདིཏཾ ཀཐཾ པཀཱསིཏཾ དྷཱིརེཧི ཏཾ པདནྟི.

༨༤༦. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཡཐཱ ཡེན ཨུཔཱཡེན ཏཾ པདཾ དྷཱིརེཧི པཀཱསིཏཾ, ཏཾ ཨུཔཱཡཾ སཔཊིཔཀྑཾ དསྶེནྟོ ‘‘ན དིཊྛིཡཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ‘‘ན དིཊྛིཡཱ’’ཏིཨཱདཱིཧི དིཊྛིསུཏིཨཊྛསམཱཔཏྟིཉཱཎབཱཧིརསཱིལབྦཏཱནི པཊིཀྑིཔཏི. ‘‘སུདྡྷིམཱཧཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཾ ཨཱཧ-སདྡཾ སབྦཏྠ ནཀཱརེན སདྡྷིཾ ཡོཛེཏྭཱ པུརིསབྱཏྟཡཾ ཀཏྭཱ ‘‘དིཊྛིཡཱ སུདྡྷིཾ ནཱཧཾ ཀཐེམཱི’’ཏི ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཡཐཱ ཙེཏྠ, ཨེཝཾ ཨུཏྟརཔདེསུཔི. ཏཏྠ ཙ ཨདིཊྛིཡཱ ནཱཧཱཏི དསཝཏྠུཀཾ སམྨཱདིཊྛིཾ ཝིནཱ ན ཀཐེམི. ཏཐཱ ཨསྶུཏིཡཱཏི ནཝངྒཾ སཝནཾ ཝིནཱ. ཨཉཱཎཱཏི ཀམྨསྶ ཀཏསཙྩཱནུལོམིཀཉཱཎཾ ཝིནཱ. ཨསཱིལཏཱཏི པཱཏིམོཀྑསཾཝརཾ ཝིནཱ. ཨབྦཏཱཏི དྷུཏངྒཝཏཾ ཝིནཱ. ནོཔི ཏེནཱཏི ཏེསུ ཨེཀམེཀེན དིཊྛིཨཱདིམཏྟེནཱཔི ནོ ཀཐེམཱིཏི ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཏེ ཙ ནིསྶཛྫ ཨནུགྒཧཱཡཱཏི ཨེཏེ ཙ པུརིམེ དིཊྛིཨཱདིབྷེདེ ཀཎྷཔཀྑིཡེ དྷམྨེ སམུགྒྷཱཏཀརཎེན ནིསྶཛྫ, པཙྪིམེ ཨདིཊྛིཨཱདིབྷེདེ སུཀྐཔཀྑིཡེ ཨཏམྨཡཏཱཔཛྫནེན ཨནུགྒཧཱཡ. སནྟོ ཨནིསྶཱཡ བྷཝཾ ན ཛཔྤེཏི ཨིམཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ རཱགཱདིཝཱུཔསམེན སནྟོ ཙཀྑཱདཱིསུ ཀཉྩི དྷམྨཾ ཨནིསྶཱཡ ཨེཀམྤི བྷཝཾ ཨཔིཧེཏུཾ ཨཔཏྠེཏུཾ སམཏྠོ སིཡཱ, ཨཡམསྶ ཨཛ྄ཛྷཏྟསནྟཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༨༤༧. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཝཙནཏྠཾ ཨསལླཀྑེནྟོ མཱགཎྜིཡོ ‘‘ནོ ཙེ ཀིརཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ དིཊྛཱདཱིནི ཝུཏྟནཡཱནེཝ. ཀཎྷཔཀྑིཡཱནིཡེཝ པན སནྡྷཱཡ ཨུབྷཡཏྲཱཔི ཨཱཧ. ཨཱཧ-སདྡཾ པན ནོཙེཀིར-སདྡེན ཡོཛེཏྭཱ ‘‘ནོ ཙེ ཀིརཱཧ ནོ ཙེ ཀིར ཀཐེསཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. མོམུཧནྟི ཨཏིམཱུལ༹ྷཾ, མོཧནཾ ཝཱ. པཙྩེནྟཱིཏི ཛཱནནྟི.

༨༤༨. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཏཾ དིཊྛིཾ ནིསྶཱཡ པུཙྪཾ པཊིཀྑིཔནྟོ ‘‘དིཊྛིཉྩ ནིསྶཱཡཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཏྭཾ, མཱགཎྜིཡ, དིཊྛིཾ ནིསྶཱཡ པུནཔྤུནཾ པུཙྪམཱནོ ཡཱནི ཏེ དིཊྛིགཏཱནི སམུགྒཧིཏཱནི, ཏེསྭེཝ སམུགྒཧཱིཏེསུ ཨེཝཾ པམོཧཾ ཨཱགཏོ, ཨིཏོ ཙ མཡཱ ཝུཏྟཨཛ྄ཛྷཏྟསནྟིཏོ པཊིཔཏྟིཏོ དྷམྨདེསནཏོ ཝཱ ཨཎུམྤི ཡུཏྟསཉྙཾ ན པསྶསི, ཏེན ཀཱརཎེན ཏྭཾ ཨིམཾ དྷམྨཾ མོམུཧཏོ པསྶསཱིཏི.

༨༤༩. ཨེཝཾ སམུགྒཧིཏེསུ པམོཧེན མཱགཎྜིཡསྶ ཝིཝཱདཱཔཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏེསུ ཨཉྙེསུ ཙ དྷམྨེསུ ཝིགཏཔྤམོཧསྶ ཨཏྟནོ ནིབྦིཝཱདཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘སམོ ཝིསེསཱི’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡོ ཨེཝཾ ཏིཝིདྷམཱནེན ཝཱ དིཊྛིཡཱ ཝཱ མཉྙཏི, སོ ཏེན མཱནེན ཏཱཡ དིཊྛིཡཱ ཏེན ཝཱ པུགྒལེན ཝིཝདེཡྻ. ཡོ པན ཨམྷཱདིསོ ཨིམཱསུ ཏཱིསུ ཝིདྷཱསུ ཨཝིཀམྤམཱནོ, སམོ ཝིསེསཱིཏི ན ཏསྶ ཧོཏི, ན ཙ ཧཱིནོཏི པཱཋསེསོ.

༨༥༠. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ – སཙྩནྟི སོཏི གཱཐཱ. ཏསྶཏྠོ – སོ ཨེཝརཱུཔོ པཧཱིནམཱནདིཊྛིཀོ མཱདིསོ བཱཧིཏཔཱཔཏྟཱདིནཱ ནཡེན བྲཱཧྨཎོ ‘‘ཨིདམེཝ སཙྩ’’ནྟི ཀིཾ ཝདེཡྻ ཀིཾ ཝཏྠུཾ བྷཎེཡྻ, ཀེན ཝཱ ཀཱརཎེན བྷཎེཡྻ, ‘‘མཡ྄ཧཾ སཙྩཾ, ཏུཡ྄ཧཾ མུསཱ’’ཏི ཝཱ ཀེན མཱནེན དིཊྛིཡཱ པུགྒལེན ཝཱ ཝིཝདེཡྻ? ཡསྨིཾ མཱདིསེ ཁཱིཎཱསཝེ ‘‘སདིསོཧམསྨཱི’’ཏི པཝཏྟིཡཱ སམཾ ཝཱ, ཨིཏརདྭཡབྷཱཝེན པཝཏྟིཡཱ ཝིསམཾ ཝཱ མཉྙིཏཾ ནཏྠི, སོ སམཱནཱདཱིསུ ཀེན ཝཱདཾ པཊིསཾཡུཛེཡྻ པཊིཔྥརེཡྻཱཏི. ནནུ ཨེཀཾསེནེཝ ཨེཝརཱུཔོ པུགྒལོ – ཨོཀཾ པཧཱཡཱཏི གཱཐཱ?

༨༥༡. ཏཏྠ ཨོཀཾ པཧཱཡཱཏི རཱུཔཝཏྠཱདིཝིཉྙཱཎསྶ ཨོཀཱསཾ ཏཏྲ ཚནྡརཱགཔྤཧཱནེན ཚཌྜེཏྭཱ. ཨནིཀེཏསཱརཱིཏི རཱུཔནིམིཏྟནིཀེཏཱདཱིནི ཏཎྷཱཝསེན ཨསརནྟོ. གཱམེ ཨཀུབྦཾ མུནི སནྠཝཱནཱིཏི གཱམེ གིཧིསནྠཝཱནི ཨཀརོནྟོ. ཀཱམེཧི རིཏྟོཏི ཀཱམེསུ ཚནྡརཱགཱབྷཱཝེན སབྦཀཱམེཧི པུཐུབྷཱུཏོ. ཨཔུརེཀྑརཱནོཏི ཨཱཡཏིཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཨནབྷིནིབྦཏྟེནྟོ. ཀཐཾ ན ཝིགྒཡ྄ཧ ཛནེན ཀཡིརཱཏི ཛནེན སདྡྷིཾ ཝིགྒཱཧིཀཀཐཾ ན ཀཐེཡྻ. སོ ཨེཝརཱུཔོ – ཡེཧི ཝིཝིཏྟོཏི གཱཐཱ.

༨༥༢. ཏཏྠ ཡེཧཱིཏི ཡེཧི དིཊྛིགཏེཧི. ཝིཝིཏྟོ ཝིཙརེཡྻཱཏི རིཏྟོ ཙརེཡྻ. ན ཏཱནི ཨུགྒཡ྄ཧ ཝདེཡྻ ནཱགོཏི ‘‘ཨཱགུཾ ན ཀརོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (ཙཱུལ༹ནི. བྷདྲཱཝུདྷམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༧༠; པཱརཱཡནཱནུགཱིཏིགཱཐཱནིདྡེས ༡༠༢) ནཡེན ནཱགོ ཏཱནི དིཊྛིགཏཱནི ཨུགྒཧེཏྭཱ ན ཝདེཡྻ. ཛལམྦུཛནྟི ཛལསཉྙིཏེ ཨམྦུམྷི ཛཱཏཾ ཀཎྚཀནཱལ༹ཾ ཝཱརིཛཾ, པདུམནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡཐཱ ཛལེན པངྐེན ཙ ནཱུཔལིཏྟནྟི ཏཾ པདུམཾ ཡཐཱ ཛལེན ཙ པངྐེན ཙ ཨནུཔལིཏྟཾ ཧོཏི, ཨེཝཾ མུནི སནྟིཝཱདོ ཨགིདྡྷོཏི ཨེཝཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟསནྟིཝཱདོ མུནི གེདྷཱབྷཱཝེན ཨགིདྡྷོ. ཀཱམེ ཙ ལོཀེ ཙ ཨནཱུཔལིཏྟོཏི དུཝིདྷེཔི ཀཱམེ ཨཔཱཡཱདིཀེ ཙ ལོཀེ དྭཱིཧིཔི ལེཔེཧི ཨནུཔལིཏྟོ ཧོཏི.

༨༥༣. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ – ན ཝེདགཱུཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ ན ཝེདགཱུ དིཊྛིཡཱཡཀོཏི ཙཏུམགྒཝེདགཱུ མཱདིསོ དིཊྛིཡཱཡཀོ ན ཧོཏི, དིཊྛིཡཱ གཙྪནྟོ ཝཱ, ཏཾ སཱརཏོ པཙྩེནྟོ ཝཱ ན ཧོཏི. ཏཏྠ ཝཙནཏྠོ – ཡཱཡཏཱིཏི ཡཱཡཀོ, ཀརཎཝཙནེན དིཊྛིཡཱ ཡཱཏཱིཏི དིཊྛིཡཱཡཀོ. ཨུཔཡོགཏྠེ སཱམིཝཙནེན དིཊྛིཡཱ ཡཱཏཱིཏིཔི དིཊྛིཡཱཡཀོ. ན མུཏིཡཱ ས མཱནམེཏཱིཏི མུཏརཱུཔཱདིབྷེདཱཡ མུཏིཡཱཔི སོ མཱནཾ ན ཨེཏི. ན ཧི ཏམྨཡོ སོཏི ཏཎྷཱདིཊྛིཝསེན ཏམྨཡོ ཧོཏི ཏཔྤརཱཡཎོ, ཨཡཾ པན ན ཏཱདིསོ. ན ཀམྨུནཱ ནོཔི སུཏེན ནེཡྻོཏི པུཉྙཱབྷིསངྑཱརཱདིནཱ ཀམྨུནཱ ཝཱ སུཏསུདྡྷིཨཱདིནཱ སུཏེན ཝཱ སོ ནེཏབྦོ ན ཧོཏི. ཨནཱུཔནཱིཏོ ས ནིཝེསནེསཱུཏི སོ དྭིནྣམྤི ཨུཔཡཱནཾ པཧཱིནཏྟཱ སབྦེསུ ཏཎྷཱདིཊྛིནིཝེསནེསུ ཨནཱུཔནཱིཏོ. ཏསྶ ཙ ཨེཝཾཝིདྷསྶ – སཉྙཱཝིརཏྟསྶཱཏི གཱཐཱ.

༨༥༤. ཏཏྠ སཉྙཱཝིརཏྟསྶཱཏི ནེཀྑམྨསཉྙཱཔུབྦངྒམཱཡ བྷཱཝནཱཡ པཧཱིནཀཱམཱདིསཉྙསྶ. ཨིམིནཱ པདེན ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམུཏྟོ སམཐཡཱནིཀོ ཨདྷིཔྤེཏོ. པཉྙཱཝིམུཏྟསྶཱཏི ཝིཔསྶནཱཔུབྦངྒམཱཡ བྷཱཝནཱཡ སབྦཀིལེསེཧི ཝིམུཏྟསྶ. ཨིམིནཱ སུཀྑཝིཔསྶཀོ ཨདྷིཔྤེཏོ. སཉྙཉྩ དིཊྛིཉྩ ཡེ ཨགྒཧེསུཾ, ཏེ གྷཊྚཡནྟཱ ཝིཙརནྟི ལོཀེཏི ཡེ ཀཱམསཉྙཱདིཀཾ སཉྙཾ ཨགྒཧེསུཾ, ཏེ ཝིསེསཏོ གཧཊྛཱ ཀཱམཱདྷིཀརཎཾ, ཡེ ཙ དིཊྛིཾ ཨགྒཧེསུཾ, ཏེ ཝིསེསཏོ པབྦཛིཏཱ དྷམྨཱདྷིཀརཎཾ ཨཉྙམཉྙཾ གྷཊྚེནྟཱ ཝིཙརནྟཱིཏི. སེསམེཏྠ ཡཾ ཨཝུཏྟཾ, ཏཾ ཝུཏྟཱནུསཱརེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ བྲཱཧྨཎོ ཙ བྲཱཧྨཎཱི ཙ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསཱུཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ མཱགཎྜིཡསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. པུརཱབྷེདསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༥༥. ཀཐཾདསྶཱིཏི པུརཱབྷེདསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨིམསྶ སུཏྟསྶ ཨིཏོ པརེསཉྩ པཉྩནྣཾ ཀལཧཝིཝཱདཙཱུལ༹བྱཱུཧམཧཱབྱཱུཧཏུཝཊཀཨཏྟདཎྜསུཏྟཱནཾ སམྨཱཔརིབྦཱཛནཱིཡསྶ ཨུཔྤཏྟིཡཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ སཱམཉྙཏོ ཨུཔྤཏྟི ཝུཏྟཱ. ཝིསེསཏོ པན ཡཐེཝ ཏསྨིཾ མཧཱསམཡེ རཱགཙརིཏདེཝཏཱནཾ སཔྤཱཡཝསེན དྷམྨཾ དེསེཏུཾ ནིམྨིཏབུདྡྷེན ཨཏྟཱནཾ པུཙྪཱཔེཏྭཱ སམྨཱཔརིབྦཱཛནཱིཡསུཏྟམབྷཱསི, ཨེཝཾ ཏསྨིཾཡེཝ མཧཱསམཡེ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ པུརཱ སརཱིརབྷེདཱ ཀཏྟབྦ’’ནྟི ཨུཔྤནྣཙིཏྟཱནཾ དེཝཏཱནཾ ཙིཏྟཾ ཉཏྭཱ ཏཱསཾ ཨནུགྒཧཏྠཾ ཨཌྜྷཏེལ༹སབྷིཀྑུསཏཔརིཝཱརཾ ནིམྨིཏབུདྡྷཾ ཨཱཀཱསེན ཨཱནེཏྭཱ ཏེན ཨཏྟཱནཾ པུཙྪཱཔེཏྭཱ ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི.

ཏཏྠ པུཙྪཱཡ ཏཱཝ སོ ནིམྨིཏོ ཀཐཾདསྶཱིཏི ཨདྷིཔཉྙཾ ཀཐཾསཱིལོཏི ཨདྷིསཱིལཾ, ཨུཔསནྟོཏི ཨདྷིཙིཏྟཾ པུཙྪཏི. སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

༨༥༦. ཝིསྶཛྫནེ པན བྷགཝཱ སརཱུཔེན ཨདྷིཔཉྙཱདཱིནི ཨཝིསྶཛྫེཏྭཱཝ ཨདྷིཔཉྙཱདིཔྤབྷཱཝེན ཡེསཾ ཀིལེསཱནཾ ཨུཔསམཱ ‘‘ཨུཔསནྟོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ནཱནཱདེཝཏཱནཾ ཨཱསཡཱནུལོམེན ཏེསཾ ཨུཔསམམེཝ དཱིཔེནྟོ ‘‘ཝཱིཏཏཎྷོ’’ཏིཨཱདིཀཱ གཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ ཨཱདིཏོ ཨཊྛནྣཾ གཱཐཱནཾ ‘‘ཏཾ བྲཱུམི ཨུཔསནྟོ’’ཏི ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཏོ པརཱསཾ ‘‘ས ཝེ སནྟོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི ཨིམིནཱ སབྦཔཙྪིམེན པདེན.

ཨནུཔདཝཎྞནཱནཡེན ཙ – ཝཱིཏཏཎྷོ པུརཱ བྷེདཱཏི ཡོ སརཱིརབྷེདཱ པུབྦམེཝ པཧཱིནཏཎྷོ. པུབྦམནྟམནིསྶིཏོཏི ཨཏཱིཏདྡྷཱདིབྷེདཾ པུབྦནྟམནིསྶིཏོ. ཝེམཛ྄ཛྷེནུཔསངྑེཡྻོཏི པཙྩུཔྤནྣེཔི ཨདྡྷནི ‘‘རཏྟོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ན ཨུཔསངྑཱཏབྦོ. ཏསྶ ནཏྠི པུརཀྑཏནྟི ཏསྶ ཨརཧཏོ དྭིནྣཾ པུརེཀྑཱརཱནཾ ཨབྷཱཝཱ ཨནཱགཏེ ཨདྡྷནི པུརཀྑཏམྤི ནཏྠི, ཏཾ བྲཱུམི ཨུཔསནྟོཏི ཨེཝམེཏྠ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨེས ནཡོ སབྦཏྠ. ཨིཏོ པརཾ པན ཡོཛནཾ ཨདསྶེཏྭཱ ཨནུཏྟཱནཔདཝཎྞནཾཡེཝ ཀརིསྶཱམ.

༨༥༧. ཨསནྟཱསཱིཏི ཏེན ཏེན ཨལཱབྷཀེན ཨསནྟསནྟོ. ཨཝིཀཏྠཱིཏི སཱིལཱདཱིཧི ཨཝིཀཏྠནསཱིལོ. ཨཀུཀྐུཙོཏི ཧཏྠཀུཀྐུཙཱདིཝིརཧིཏོ. མནྟབྷཱཎཱིཏི མནྟཱཡ པརིགྒཧེཏྭཱ ཝཱཙཾ བྷཱསིཏཱ. ཨནུདྡྷཏོཏི ཨུདྡྷཙྩཝིརཧིཏོ. ས ཝེ ཝཱཙཱཡཏོཏི སོ ཝཱཙཱཡ ཡཏོ སཾཡཏོ ཙཏུདོསཝིརཧིཏཾ ཝཱཙཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི.

༨༥༨. ནིརཱསཏྟཱིཏི ནིཏྟཎྷོ. ཝིཝེཀདསྶཱི ཕསྶེསཱུཏི པཙྩུཔྤནྣེསུ ཙཀྑུསམྥསྶཱདཱིསུ ཨཏྟཱདིབྷཱཝཝིཝེཀཾ པསྶཏི. དིཊྛཱིསུ ཙ ན ནཱིཡཏཱིཏི དྭཱསཊྛིདིཊྛཱིསུ ཀཱཡཙི དིཊྛིཡཱ ན ནཱིཡཏི.

༨༥༩. པཏིལཱིནོཏི རཱགཱདཱིནཾ པཧཱིནཏྟཱ ཏཏོ ཨཔགཏོ. ཨཀུཧཀོཏི ཨཝིམྷཱཔཀོ ཏཱིཧི ཀུཧནཝཏྠཱུཧི. ཨཔིཧཱལཱུཏི ཨཔིཧནསཱིལོ, པཏྠནཱཏཎྷཱཡ རཧིཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨམཙྪརཱིཏི པཉྩམཙྪེརཝིརཧིཏོ. ཨཔྤགབྦྷོཏི ཀཱཡཔཱགབྦྷིཡཱདིཝིརཧིཏོ. ཨཛེགུཙྪོཏི སམྤནྣསཱིལཱདིཏཱཡ ཨཛེགུཙྪནཱིཡོ ཨསེཙནཀོ མནཱཔོ. པེསུཎེཡྻེ ཙ ནོ ཡུཏོཏི དྭཱིཧི ཨཱཀཱརེཧི ཨུཔསཾཧརིཏབྦེ པིསུཎཀམྨེ ཨཡུཏྟོ.

༨༦༠. སཱཏིཡེསུ ཨནསྶཱཝཱིཏི སཱཏཝཏྠཱུསུ ཀཱམགུཎེསུ ཏཎྷཱསནྠཝཝིརཧིཏོ. སཎྷོཏི སཎྷེཧི ཀཱཡཀམྨཱདཱིཧི སམནྣཱགཏོ. པཊིབྷཱནཝཱཏི པརིཡཏྟིཔརིཔུཙྪཱདྷིགམཔཊིབྷཱནེཧི སམནྣཱགཏོ. ན སདྡྷོཏི སཱམཾ ཨདྷིགཏདྷམྨཾ ན ཀསྶཙི སདྡཧཏི. ན ཝིརཛྫཏཱིཏི ཁཡཱ རཱགསྶ ཝིརཏྟཏྟཱ ཨིདཱནི ན ཝིརཛྫཏི.

༨༦༡. ལཱབྷཀམྱཱ ན སིཀྑཏཱིཏི ན ལཱབྷཔཏྠནཱཡ སུཏྟནྟཱདཱིནི སིཀྑཏི. ཨཝིརུདྡྷོ ཙ ཏཎྷཱཡ, རསེསུ ནཱནུགིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཝིརོདྷཱབྷཱཝེན ཙ ཨཝིརུདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཏཎྷཱཡ མཱུལརསཱདཱིསུ གེདྷཾ ནཱཔཛྫཏི.

༨༦༢. ཨུཔེཀྑཀོཏི ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱཡ སམནྣཱགཏོ. སཏོཏི ཀཱཡཱནུཔསྶནཱདིསཏིཡུཏྟོ.

༨༦༣. ནིསྶཡནཱཏི ཏཎྷཱདིཊྛིནིསྶཡཱ. ཉཏྭཱ དྷམྨནྟི ཨནིཙྩཱདཱིཧི ཨཱཀཱརེཧི དྷམྨཾ ཛཱནིཏྭཱ. ཨནིསྶིཏོཏི ཨེཝཾ ཏེཧི ནིསྶཡེཧི ཨནིསྶིཏོ. ཏེན ཨཉྙཏྲ དྷམྨཉཱཎཱ ནཏྠི ནིསྶཡཱནཾ ཨབྷཱཝོཏི དཱིཔེཏི བྷཝཱཡ ཝིབྷཝཱཡ ཝཱཏི སསྶཏཱཡ ཨུཙྪེདཱཡ ཝཱ.

༨༦༤. ཏཾ བྲཱུམི ཨུཔསནྟོཏི ཏཾ ཨེཝརཱུཔཾ ཨེཀེཀགཱཐཱཡ ཝུཏྟཾ ཨུཔསནྟོཏི ཀཐེམི. ཨཏརཱི སོ ཝིསཏྟིཀནྟི སོ ཨིམཾ ཝིསཏཱདིབྷཱཝེན ཝིསཏྟིཀཱསངྑཱཏཾ མཧཱཏཎྷཾ ཨཏརི.

༨༦༥. ཨིདཱནི ཏམེཝ ཨུཔསནྟཾ པསཾསནྟོ ཨཱཧ ‘‘ན ཏསྶ པུཏྟཱ’’ཏི ཨེཝམཱདི. ཏཏྠ པུཏྟཱ ཨཏྲཛཱདཡོ ཙཏྟཱརོ. ཨེཏྠ ཙ པུཏྟཔརིགྒཧཱདཡོ པུཏྟཱདིནཱམེན ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཏེ ཧིསྶ ན ཝིཛྫནྟི, ཏེསཾ ཝཱ ཨབྷཱཝེན པུཏྟཱདཡོ ན ཝིཛྫནྟཱིཏི.

༨༦༦. ཡེན ནཾ ཝཛྫུཾ པུཐུཛྫནཱ, ཨཐོ སམཎབྲཱཧྨཎཱཏི ཡེན ཏཾ རཱགཱདིནཱ ཝཛྫེན པུཐུཛྫནཱ སབྦེཔི དེཝམནུསྶཱ ཨིཏོ བཧིདྡྷཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཙ རཏྟོ ཝཱ དུཊྛོ ཝཱཏི, ཝདེཡྻུཾ. ཏཾ ཏསྶ ཨཔུརཀྑཏནྟི ཏཾ རཱགཱདིཝཛྫཾ ཏསྶ ཨརཧཏོ ཨཔུརཀྑཏཾ ཏསྨཱ ཝཱདེསུ ནེཛཏཱིཏི ཏཾ ཀཱརཎཱ ནིནྡཱཝཙནེསུ ན ཀམྤཏི.

༨༦༧. ན ཨུསྶེསུ ཝདཏེཏི ཝིསིཊྛེསུ ཨཏྟཱནཾ ཨནྟོཀཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཝིསིཊྛོ’’ཏི ཨཏིམཱནཝསེན ན ཝདཏི. ཨེས ནཡོ ཨིཏརེསུ དྭཱིསུ. ཀཔྤཾ ནེཏི ཨཀཔྤིཡོཏི སོ ཨེཝརཱུཔོ དུཝིདྷམྤི ཀཔྤཾ ན ཨེཏི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཨཀཔྤིཡོ, པཧཱིནཀཔྤོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༨༦༨. སཀནྟི མཡ྄ཧནྟི པརིགྒཧིཏཾ. ཨསཏཱ ཙ ན སོཙཏཱིཏི ཨཝིཛྫམཱནཱདིནཱ ཨསཏཱ ཙ ན སོཙཏི. དྷམྨེསུ ཙ ན གཙྪཏཱིཏི སབྦེསུ དྷམྨེསུ ཚནྡཱདིཝསེན ན གཙྪཏི. ས ཝེ སནྟོཏི ཝུཙྩཏཱིཏི སོ ཨེཝརཱུཔོ ནརུཏྟམོ ‘‘སནྟོ’’ཏི ཝུཙྩཏཱིཏི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཀོཊིསཏསཧསྶདེཝཏཱནཾ ཨརཧཏྟཔྤཏྟི ཨཧོསི, སོཏཱཔནྣཱདཱིནཾ གཎནཱ ནཏྠཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ པུརཱབྷེདསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༡. ཀལཧཝིཝཱདསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༦༩. ཀུཏོ པཧཱུཏཱ ཀལཧཱ ཝིཝཱདཱཏི ཀལཧཝིཝཱདསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨིདམྤི ཏསྨིཾཡེཝ མཧཱསམཡེ ‘‘ཀུཏོ ནུ, ཁོ, ཀལཧཱདཡོ ཨཊྛ དྷམྨཱ པཝཏྟནྟཱི’’ཏི ཨུཔྤནྣཙིཏྟཱནཾ ཨེཀཙྩཱནཾ དེཝཏཱནཾ ཏེ དྷམྨེ ཨཱཝིཀཱཏུཾ པུརིམནཡེནེཝ ནིམྨིཏབུདྡྷེན ཨཏྟཱནཾ པུཙྪཱཔེཏྭཱ ཝུཏྟཾ ཏཏྠ པུཙྪཱཝིསྶཛྫནཀྐམེན ཋིཏཏྟཱ སབྦགཱཐཱ པཱཀཊསམྦནྡྷཱཡེཝ.

ཨནུཏྟཱནཔདཝཎྞནཱ པནེཏཱསཾ ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – ཀུཏོཔཧཱུཏཱ ཀལཧཱ ཝིཝཱདཱཏི ཀལཧོ ཙ ཏསྶ པུབྦབྷཱགོ ཝིཝཱདོ ཙཱཏི ཨིམེ ཀུཏོ ཛཱཏཱ. པརིདེཝསོཀཱ སཧམཙྪརཱ ཙཱཏི པརིདེཝསོཀཱ ཙ མཙྪརཱ ཙ ཀུཏོཔཧཱུཏཱ. མཱནཱཏིམཱནཱ སཧཔེསུཎཱ ཙཱཏི མཱནཱ ཙ ཨཏིམཱནཱ ཙ པེསུཎཱ ཙ ཀུཏོཔཧཱུཏཱ. ཏེཏི ཏེ སབྦེཔི ཨཊྛ ཀིལེསདྷམྨཱ. ཏདིངྒྷ བྲཱུཧཱིཏི ཏཾ མཡཱ པུཙྪིཏམཏྠཾ བྲཱུཧི ཡཱཙཱམི ཏཾ ཨཧནྟི. ཡཱཙནཏྠོ ཧི ཨིངྒྷཱཏི ནིཔཱཏོ.

༨༧༠. པིཡཔྤཧཱུཏཱཏི པིཡཝཏྠུཏོ ཛཱཏཱ. ཡུཏྟི པནེཏྠ ནིདྡེསེ (མཧཱནི. ༩༨) ཝུཏྟཱ ཨེཝ. མཙྪེརཡུཏྟཱ ཀལཧཱ ཝིཝཱདཱཏི ཨིམིནཱ ཀལཧཝིཝཱདཱདཱིནཾ ན ཀེཝལཾ པིཡཝཏྠུམེཝ, མཙྪརིཡམྤི པཙྩཡཾ དསྶེཏི. ཀལཧཝིཝཱདསཱིསེན ཙེཏྠ སབྦེཔི ཏེ དྷམྨཱ ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཡཐཱ ཙ ཨེཏེསཾ མཙྪརིཡཾ, ཏཐཱ པེསུཎཱནཉྩ ཝིཝཱདཾ. ཏེནཱཧ – ‘‘ཝིཝཱདཛཱཏེསུ ཙ པེསུཎཱནཱི’’ཏི.

༨༧༡. པིཡཱསུ ལོཀསྨིཾ ཀུཏོནིདཱནཱ ཡེ ཙཱཔི ལོབྷཱ ཝིཙརནྟི ལོཀེཏི ‘‘པིཡཱ པཧཱུཏཱ ཀལཧཱ’’ཏི ཡེ ཨེཏྠ ཝུཏྟཱ. ཏེ པིཡཱ ལོཀསྨིཾ ཀུཏོནིདཱནཱ, ན ཀེཝལཉྩ པིཡཱ, ཡེ ཙཱཔི ཁཏྟིཡཱདཡོ ལོབྷཱ ཝིཙརནྟི ལོབྷཧེཏུཀཱ ལོབྷེནཱབྷིབྷཱུཏཱ ཝིཙརནྟི, ཏེསཾ སོ ལོབྷོ ཙ ཀུཏོནིདཱནོཏི དྭེ ཨཏྠེ ཨེཀཱཡ པུཙྪཱཡ པུཙྪཏི. ཨཱསཱ ཙ ནིཊྛཱ ཙཱཏི ཨཱསཱ ཙ ཏསྶཱ ཨཱསཱཡ སམིདྡྷི ཙ. ཡེ སམྤརཱཡཱཡ ནརསྶ ཧོནྟཱིཏི ཡེ ནརསྶ སམྤརཱཡཱཡ ཧོནྟི, པརཱཡནཱ ཧོནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཀཱ ཨེཝཱཡམྤི པུཙྪཱ.

༨༧༢. ཚནྡཱནིདཱནཱནཱིཏི ཀཱམཙྪནྡཱདིཚནྡནིདཱནཱནི. ཡེ ཙཱཔི ལོབྷཱ ཝིཙརནྟཱིཏི ཡེ ཙཱཔི ཁཏྟིཡཱདཡོ ལོབྷཱ ཝིཙརནྟི ཏེསཾ ལོབྷོཔི ཚནྡནིདཱནོཏི དྭེཔི ཨཏྠེ ཨེཀཏོ ཝིསྶཛྫེཏི. ཨིཏོནིདཱནཱཏི ཚནྡནིདཱནཱ ཨེཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ‘‘ཀུཏོནིདཱནཱ ཀུཏོནིདཱནཱ’’ཏི (སུ. ནི. ༢༧༣) ཨེཏེསུ ཙ སདྡསིདྡྷི སཱུཙིལོམསུཏྟེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ.

༨༧༣. ཝིནིཙྪཡཱཏི ཏཎྷཱདིཊྛིཝིནིཙྪཡཱ. ཡེ ཝཱཔི དྷམྨཱ སམཎེན ཝུཏྟཱཏི ཡེ ཙ ཨཉྙེཔི ཀོདྷཱདཱིཧི སམྤཡུཏྟཱ, ཏཐཱརཱུཔཱ ཝཱ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ བུདྡྷསམཎེན ཝུཏྟཱ, ཏེ ཀུཏོཔཧཱུཏཱཏི.

༨༧༤. ཏམཱུཔནིསྶཱཡ པཧོཏི ཚནྡོཏི ཏཾ སུཁདུཀྑཝེདནཾ. ཏདུབྷཡཝཏྠུསངྑཱཏཾ སཱཏཱསཱཏཾ ཨུཔནིསྶཱཡ སཾཡོགཝིཡོགཔཏྠནཱཝསེན ཚནྡོ པཧོཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ‘‘ཚནྡོ ནུ ལོཀསྨིཾ ཀུཏོནིདཱནོ’’ཏི ཨཡཾ པཉྷོ ཝིསྶཛྫིཏོ ཧོཏི. རཱུཔེསུ དིསྭཱ ཝིབྷཝཾ བྷཝཉྩཱཏི རཱུཔེསུ ཝཡཉྩ ཨུཔྤཱདཉྩ དིསྭཱ. ཝིནིཙྪཡཾ ཀུབྦཏི ཛནྟུ ལོཀེཏི ཨཔཱཡཱདིཀེ ལོཀེ ཨཡཾ ཛནྟུ བྷོགཱདྷིགམནཏྠཾ ཏཎྷཱཝིནིཙྪཡཾ ‘‘ཨཏྟཱ མེ ཨུཔྤནྣོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན དིཊྛིཝིནིཙྪཡཉྩ ཀུརུཏེ. ཡུཏྟི པནེཏྠ ནིདྡེསེ (མཧཱནི. ༡༠༢) ཝུཏྟཱ ཨེཝ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ‘‘ཝིནིཙྪཡཱ ཙཱཔི ཀུཏོཔཧཱུཏཱ’’ཏི ཨཡཾ པཉྷོ ཝིསྶཛྫིཏོ ཧོཏི.

༨༧༥. ཨེཏེཔི དྷམྨཱ དྭཡམེཝ སནྟེཏི ཨེཏེཔི ཀོདྷཱདཡོ དྷམྨཱ སཱཏཱསཱཏདྭཡེ སནྟེ ཨེཝ པཧོནྟི ཨུཔྤཛྫནྟི. ཨུཔྤཏྟི ཙ ནེསཾ ནིདྡེསེ (མཧཱནི. ༡༠༣) ཝུཏྟཱཡེཝ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཏཏིཡཔཉྷོཔི ཝིསྶཛྫིཏོ ཧོཏི. ཨིདཱནི ཡོ ཨེཝཾ ཝིསྶཛྫིཏེསུ ཨེཏེསུ པཉྷེསུ ཀཐཾཀཐཱི བྷཝེཡྻ, ཏསྶ ཀཐཾཀཐཱཔཧཱནཱུཔཱཡཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཀཐཾཀཐཱི ཉཱཎཔཐཱཡ སིཀྑེ’’ཏི, ཉཱཎདསྶནཉཱཎཱདྷིགམནཏྠཾ ཏིསྶོ སིཀྑཱ སིཀྑེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? ཉཏྭཱ པཝུཏྟཱ སམཎེན དྷམྨཱ. བུདྡྷསམཎེན ཧི ཉཏྭཱཝ དྷམྨཱ ཝུཏྟཱ, ནཏྠི ཏསྶ དྷམྨེསུ ཨཉྙཱཎཾ. ཨཏྟནོ པན ཉཱཎཱབྷཱཝེན ཏེ ཨཛཱནནྟོ ན ཛཱནེཡྻ, ན དེསནཱ དོསེན, ཏསྨཱ ཀཐཾཀཐཱི ཉཱཎཔཐཱཡ སིཀྑེ, ཉཏྭཱ པཝུཏྟཱ སམཎེན དྷམྨཱཏི.

༨༧༦-༧. སཱཏཾ ཨསཱཏཉྩ ཀུཏོནིདཱནཱཏི ཨེཏྠ སཱཏཾ ཨསཱཏནྟི སུཁདུཀྑཝེདནཱ ཨེཝ ཨདྷིཔྤེཏཱ. ན བྷཝནྟི ཧེཏེཏི ན བྷཝནྟི ཨེཏེ. ཝིབྷཝཾ བྷཝཉྩཱཔི ཡམེཏམཏྠཾ ཨེཏཾ མེ པབྲཱུཧི ཡཏོནིདཱནནྟི སཱཏཱསཱཏཱནཾ ཝིབྷཝཾ བྷཝཉྩ ཨེཏམྤི ཡཾ ཨཏྠཾ. ལིངྒབྱཏྟཡོ ཨེཏྠ ཀཏོ. ཨིདཾ པན ཝུཏྟཾ ཧོཏི – སཱཏཱསཱཏཱནཾ ཝིབྷཝོ བྷཝོ ཙཱཏི ཡོ ཨེས ཨཏྠོ, ཨེཝཾ མེ པབྲཱུཧི ཡཏོནིདཱནནྟི. ཨེཏྠ ཙ སཱཏཱསཱཏཱནཾ ཝིབྷཝབྷཝཝཏྠུཀཱ ཝིབྷཝབྷཝདིཊྛིཡོ ཨེཝ ཝིབྷཝབྷཝཱཏི ཨཏྠཏོ ཝེདིཏབྦཱ. ཏཐཱ ཧི ཨིམསྶ པཉྷསྶ ཝིསྶཛྫནཔཀྑེ ‘‘བྷཝདིཊྛིཔི ཕསྶནིདཱནཱ, ཝིབྷཝདིཊྛིཔི ཕསྶནིདཱནཱ’’ཏི ནིདྡེསེ (མཧཱནི. ༡༠༥) ཝུཏྟཾ. ཨིཏོནིདཱནནྟི ཕསྶནིདཱནཾ.

༨༧༨. ཀིསྨིཾ ཝིབྷཱུཏེ ན ཕུསནྟི ཕསྶཱཏི ཀིསྨིཾ ཝཱིཏིཝཏྟེ ཙཀྑུསམྥསྶཱདཡོ པཉྩ ཕསྶཱ ན ཕུསནྟི.

༨༧༩. ནཱམཉྩ རཱུཔཉྩ པཊིཙྩཱཏི སམྤཡུཏྟཀནཱམཾ ཝཏྠཱརམྨཎརཱུཔཉྩ པཊིཙྩ. རཱུཔེ ཝིབྷཱུཏེ ན ཕུསནྟི ཕསྶཱཏི རཱུཔེ ཝཱིཏིཝཏྟེ པཉྩ ཕསྶཱ ན ཕུསནྟི.

༨༨༠. ཀཐཾ སམེཏསྶཱཏི ཀཐཾ པཊིཔནྣསྶ. ཝིབྷོཏི རཱུཔནྟི རཱུཔ ཝིབྷཝཏི, ན བྷཝེཡྻ ཝཱ. སུཁཾ དུཁཉྩཱཏི ཨིཊྛཱནིཊྛཾ རཱུཔམེཝ པུཙྪཏི.

༨༨༡. ན སཉྙསཉྙཱིཏི ཡཐཱ སམེཏསྶ ཝིབྷོཏི རཱུཔཾ, སོ པཀཏིསཉྙཱཡ སཉྙཱིཔི ན ཧོཏི. ན ཝིསཉྙསཉྙཱིཏི ཝིསཉྙཱཡཔི ཝིརཱུཔཱཡ སཉྙཱཡ སཉྙཱི ན ཧོཏི ཨུམྨཏྟཀོ ཝཱ ཁིཏྟཙིཏྟོ ཝཱ. ནོཔི ཨསཉྙཱིཏི སཉྙཱཝིརཧིཏོཔི ན ཧོཏི ནིརོདྷསམཱཔནྣོ ཝཱ ཨསཉྙསཏྟོ ཝཱ. ན ཝིབྷཱུཏསཉྙཱིཏི ‘‘སབྦསོ རཱུཔསཉྙཱན’’ནྟིཨཱདིནཱ (དྷ ས. ༢༦༥; ཝིབྷ. ༦༠༢) ནཡེན སམཏིཀྐནྟསཉྙཱིཔི ན ཧོཏི ཨརཱུཔཛ྄ཛྷཱནལཱབྷཱི. ཨེཝཾ སམེཏསྶ ཝིབྷོཏི རཱུཔནྟི ཨེཏསྨིཾ སཉྙསཉྙིཏཱདིབྷཱཝེ ཨཊྛཏྭཱ ཡདེཏཾ ཝུཏྟཾ ‘‘སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ…པེ… ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནསམཱཔཏྟིཔཊིལཱབྷཏྠཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནཱིཧརཏཱི’’ཏི. ཨེཝཾ སམེཏསྶ ཨརཱུཔམགྒསམངྒིནོ ཝིབྷོཏི རཱུཔཾ. སཉྙཱནིདཱནཱ ཧི པཔཉྩསངྑཱཏི ཨེཝཾ པཊིཔནྣསྶཱཔི ཡཱ སཉྙཱ, ཏནྣིདཱནཱ ཏཎྷཱདིཊྛིཔཔཉྩཱ ཨཔྤཧཱིནཱ ཨེཝ ཧོནྟཱིཏི དསྶེཏི.

༨༨༢-༣. ཨེཏྟཱཝཏགྒཾ ནུ ཝདནྟི, ཧེཀེ ཡཀྑསྶ སུདྡྷིཾ ཨིདྷ པཎྜིཏཱསེ. ཨུདཱཧུ ཨཉྙམྤི ཝདནྟི ཨེཏྟོཏི ཨེཏྟཱཝཏཱ ནུ ཨིདྷ པཎྜིཏཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨགྒཾ སུདྡྷིཾ སཏྟསྶ ཝདནྟི, ཨུདཱཧུ ཨཉྙམྤི ཨེཏྟོ ཨརཱུཔསམཱཔཏྟིཏོ ཨདྷིཀཾ ཝདནྟཱིཏི པུཙྪཏི. ཨེཏྟཱཝཏགྒམྤི ཝདནྟི ཧེཀེཏི ཨེཀེ སསྶཏཝཱདཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ པཎྜིཏམཱནིནོ ཨེཏྟཱཝཏཱཔི ཨགྒཾ སུདྡྷིཾ ཝདནྟི. ཏེསཾ པནེཀེ སམཡཾ ཝདནྟཱིཏི ཏེསཾཡེཝ ཨེཀེ ཨུཙྪེདཝཱདཱ སམཡཾ ཨུཙྪེདཾ ཝདནྟི. ཨནུཔཱདིསེསེ ཀུསལཱ ཝདཱནཱཏི ཨནུཔཱདིསེསེ ཀུསལཝཱདཱ སམཱནཱ.

༨༨༤. ཨེཏེ ཙ ཉཏྭཱ ཨུཔནིསྶིཏཱཏི ཨེཏེ ཙ དིཊྛིགཏིཀེ སསྶཏུཙྪེདདིཊྛིཡོ ནིསྶིཏཱཏི ཉཏྭཱ. ཉཏྭཱ མུནཱི ནིསྶཡེ སོ ཝིམཾསཱིཏི ནིསྶཡེ ཙ ཉཏྭཱ སོ ཝཱིམཾསཱི པཎྜིཏོ བུདྡྷམུནི. ཉཏྭཱ ཝིམུཏྟོཏི དུཀྑཱནིཙྩཱདིཏོ དྷམྨེ ཉཏྭཱ ཝིམུཏྟོ. བྷཝཱབྷཝཱཡ ན སམེཏཱིཏི པུནཔྤུནཾ ཨུཔཔཏྟིཡཱ ན སམཱགཙྪཏཱིཏི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ པུརཱབྷེདསུཏྟེ ཝུཏྟསདིསོཡེཝཱབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཀལཧཝིཝཱདསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༢. ཙཱུལ༹བྱཱུཧསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༨༥-༦. སཀཾསཀཾདིཊྛིཔརིབྦསཱནཱཏི ཙཱུལ༹བྱཱུཧསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨིདམྤི ཏསྨིཾཡེཝ མཧཱསམཡེ ‘‘སབྦེཔི ཨིམེ དིཊྛིགཏིཀཱ ‘སཱདྷུརཱུཔམྷཱ’ཏི བྷཎནྟི, ཀིཾ ནུ ཁོ སཱདྷུརཱུཔཱཝ ཨིམེ ཨཏྟནོཡེཝ དིཊྛིཡཱ པཏིཊྛཧནྟི, ཨུདཱཧུ ཨཉྙམྤི དིཊྛིཾ གཎྷནྟཱི’’ཏི ཨུཔྤནྣཙིཏྟཱནཾ ཨེཀཙྩཱནཾ དེཝཏཱནཾ ཏམཏྠཾ པཀཱསེཏུཾ པུརིམནཡེནེཝ ནིམྨིཏབུདྡྷེན ཨཏྟཱནཾ པུཙྪཱཔེཏྭཱ ཝུཏྟཾ.

ཏཏྠ ཨཱདིཏོ དྭེཔི གཱཐཱ པུཙྪཱགཱཐཱཡེཝ. ཏཱསུ སཀཾསཀཾདིཊྛིཔརིབྦསཱནཱཏི ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ དིཊྛིཡཱ ཝསམཱནཱ. ཝིགྒཡ྄ཧ ནཱནཱ ཀུསལཱ ཝདནྟཱིཏི དིཊྛིབལགྒཱཧཾ གཧེཏྭཱ, ཏཏྠ ‘‘ཀུསལཱམྷཱ’’ཏི པཊིཛཱནམཱནཱ པུཐུ པུཐུ ཝདནྟི ཨེཀཾ ན ཝདནྟི. ཡོ ཨེཝཾ ཛཱནཱཏི ས ཝེདི དྷམྨཾ ཨིདཾ པཊིཀོསམཀེཝལཱི སོཏི ཏཉྩ དིཊྛིཾ སནྡྷཱཡ ཡོ ཨེཝཾ ཛཱནཱཏི, སོ དྷམྨཾ ཝེདི. ཨིདཾ པན པཊིཀྐོསནྟོ ཧཱིནོ ཧོཏཱིཏི ཝདནྟི. བཱལོཏི ཧཱིནོ. ཨཀྐུསལོཏི ཨཝིདྭཱ.

༨༨༧-༨. ཨིདཱནི ཏིསྶོ ཝིསྶཛྫནགཱཐཱ ཧོནྟི. ཏཱ པུརིམཌྜྷེན ཝུཏྟམཏྠཾ པཙྪིམཌྜྷེན པཊིབྱཱུཧིཏྭཱ ཋིཏཱ. ཏེན བྱཱུཧེན ཨུཏྟརསུཏྟཏོ ཙ ཨཔྤཀཏྟཱ ཨིདཾ སུཏྟཾ ‘‘ཙཱུལ༹བྱཱུཧ’’ནྟི ནཱམཾ ལབྷཏི. ཏཏྠ པརསྶ ཙེ དྷམྨནྟི པརསྶ དིཊྛིཾ. སབྦེཝ བཱལཱཏི ཨེཝཾ སནྟེ སབྦེཝ ཨིམེ བཱལཱ ཧོནྟཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? སབྦེཝིམེ དིཊྛིཔརིབྦསཱནཱཏི སནྡིཊྛིཡཱ ཙེཝ ན ཝཱིཝདཱཏཱ. སཾསུདྡྷཔཉྙཱ ཀུསལཱ མུཏཱིམཱཏི སཀཱཡ དིཊྛིཡཱ ན ཝིཝདཱཏཱ ན ཝོདཱཏཱ སཾཀིལིཊྛཱཝ སམཱནཱ སཾསུདྡྷཔཉྙཱ ཙ ཀུསལཱ ཙ མུཏིམནྟོ ཙ ཏེ ཧོནྟི ཙེ. ཨཐ ཝཱ ‘‘སནྡིཊྛིཡཱ ཙེ པན ཝཱིཝདཱཏཱ’’ ཏིཔི པཱཋོ. ཏསྶཏྠོ – སཀཱཡ པན དིཊྛིཡཱ ཝོདཱཏཱ སཾསུདྡྷཔཉྙཱ ཀུསལཱ མུཏིམནྟོ ཧོནྟི ཙེ. ན ཏེསཾ ཀོཙཱིཏི ཨེཝཾ སནྟེ ཏེསཾ ཨེཀོཔི ཧཱིནཔཉྙོ ན ཧོཏི. ཀིཾཀཱརཎཱ? དིཊྛཱི ཧི ཏེསམྤི ཏཐཱ སམཏྟཱ, ཡཐཱ ཨིཏརེསནྟི.

༨༨༩. ན ཝཱཧམེཏནྟི གཱཐཱཡ སངྑེཔཏྠོ – ཡཾ ཏེ མིཐུ དྭེ དྭེ ཛནཱ ཨཉྙམཉྙཾ ‘‘བཱལོ’’ཏི ཨཱཧུ, ཨཧཾ ཨེཏཾ ཏཐིཡཾ ཏཙྪནྟི ནེཝ བྲཱུམི. ཀིཾཀཱརཎཱ? ཡསྨཱ སབྦེ ཏེ སཀཾ སཀཾ དིཊྛིཾ ‘‘ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’’ནྟི ཨཀཾསུ. ཏེན ཙ ཀཱརཎེན པརཾ ‘‘བཱལོ’’ཏི དཧནྟི. ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཏཐིཡ’’ནྟི ‘‘ཀཐིཝ’’ནྟི དྭེཔི པཱཋཱ.

༨༩༠. ཡམཱཧཱུཏི པུཙྪཱགཱཐཱཡ ཡཾ དིཊྛིསཙྩཾ ཏཐིཡནྟི ཨེཀེ ཨཱཧུ.

༨༩༡. ཨེཀཉྷི སཙྩནྟི ཝིསྶཛྫནགཱཐཱཡ ཨེཀཾ སཙྩཾ ནིརོདྷོ མགྒོ ཝཱ. ཡསྨིཾ པཛཱ ནོ ཝིཝདེ པཛཱནནྟི ཡམྷི སཙྩེ པཛཱནནྟོ པཛཱ ནོ ཝིཝདེཡྻ. སཡཾ ཐུནནྟཱིཏི ཨཏྟནཱ ཝདནྟི.

༨༩༢. ཀསྨཱ ནཱུཏི པུཙྪཱགཱཐཱཡ པཝཱདིཡཱསེཏི ཝཱདིནོ. ཨུདཱཧུ ཏེ ཏཀྐམནུསྶརནྟཱིཏི ཏེ ཝཱདིནོ ཨུདཱཧུ ཨཏྟནོ ཏཀྐམཏྟཾ ཨནུགཙྪནྟི.

༨༩༣. ན ཧེཝཱཏི ཝིསྶཛྫནགཱཐཱཡ ཨཉྙཏྲ སཉྙཱཡ ནིཙྩཱནཱིཏི ཋཔེཏྭཱ སཉྙཱམཏྟེན ནིཙྩནྟི གཧིཏགྒཧཎཱནི. ཏཀྐཉྩ དིཊྛཱིསུ པཀཔྤཡིཏྭཱཏི ཨཏྟནོ མིཙྪཱསངྐཔྤམཏྟཾ དིཊྛཱིསུ ཛནེཏྭཱ. ཡསྨཱ པན དིཊྛཱིསུ ཝིཏཀྐཾ ཛནེནྟཱ དིཊྛིཡོཔི ཛནེནྟི, ཏསྨཱ ནིདྡེསེ ཝུཏྟཾ ‘‘དིཊྛིགཏཱནི ཛནེནྟི སཉྫནེནྟཱི’’ཏིཨཱདི (མཧཱནི. ༡༢༡).

༨༩༤-༥. ཨིདཱནི ཨེཝཾ ནཱནཱསཙྩེསུ ཨསནྟེསུ ཏཀྐམཏྟམནུསྶརནྟཱནཾ དིཊྛིགཏིཀཱནཾ ཝིཔྤཊིཔཏྟིཾ དསྶེཏུཾ ‘‘དིཊྛེ སུཏེ’’ཏིཨཱདིཀཱ གཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ དིཊྛེཏི དིཊྛཾ, དིཊྛསུདྡྷིནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨེས ནཡོ སུཏཱདཱིསུ. ཨེཏེ ཙ ནིསྶཱཡ ཝིམཱནདསྶཱིཏི ཨེཏེ དིཊྛིདྷམྨེ ནིསྶཡིཏྭཱ སུདྡྷིབྷཱཝསངྑཱཏཾ ཝིམཱནཾ ཨསམྨཱནཾ པསྶནྟོཔི. ཝིནིཙྪཡེ ཋཏྭཱ པཧསྶམཱནོ, བཱལོ པརོ ཨཀྐུསལོཏི ཙཱཧཱཏི ཨེཝཾ ཝིམཱནདསྶཱིཔི ཏསྨིཾ དིཊྛིཝིནིཙྪཡེ ཋཏྭཱ ཏུཊྛིཛཱཏོ ཧཱསཛཱཏོ ཧུཏྭཱ ‘‘པརོ ཧཱིནོ ཙ ཨཝིདྭཱ ཙཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝདཏིཡེཝ. ཨེཝཾ སནྟེ ཡེནེཝཱཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ སཡམཏྟནཱཏི སཡམེཝ ཨཏྟཱནཾ. ཝིམཱནེཏཱིཏི གརཧཏི. ཏདེཝ པཱཝཱཏི ཏདེཝ ཝཙནཾ དིཊྛིཾ ཝདཏི, ཏཾ ཝཱ པུགྒལཾ.

༨༩༦. ཨཏིསཱརདིཊྛིཡཱཏི གཱཐཱཡཏྠོ – སོ ཨེཝཾ ཏཱཡ ལཀྑཎཱཏིསཱརིནིཡཱ ཨཏིསཱརདིཊྛིཡཱ སམཏྟོ པུཎྞོ ཨུདྡྷུམཱཏོ, ཏེན ཙ དིཊྛིམཱནེན མཏྟོ ‘‘པརིཔུཎྞོ ཨཧཾ ཀེཝལཱི’’ཏི ཨེཝཾ པརིཔུཎྞམཱནཱི སཡམེཝ ཨཏྟཱནཾ མནསཱ ‘‘ཨཧཾ པཎྜིཏོ’’ཏི ཨབྷིསིཉྩཏི. ཀིཾཀཱརཎཱ? དིཊྛཱི ཧི སཱ ཏསྶ ཏཐཱ སམཏྟཱཏི.

༨༩༧. པརསྶ ཙེཏི གཱཐཱཡ སམྦནྡྷོ ཨཏྠོ ཙ – ཀིཉྩ བྷིཡྻོ? ཡོ སོ ཝིནིཙྪཡེ ཋཏྭཱ པཧསྶམཱནོ ‘‘བཱལོ པརོ ཨཀྐུསལོ’’ཏི ཙཱཧ. ཏསྶ པརསྶ ཙེ ཧི ཝཙསཱ སོ ཏེན ཝུཙྩམཱནོ ནིཧཱིནོ ཧོཏི. ཏུམོ སཧཱ ཧོཏི ནིཧཱིནཔཉྙོ, སོཔི ཏེནེཝ སཧ ནིཧཱིནཔཉྙོ ཧོཏི. སོཔི ཧི ནཾ ‘‘བཱལོ’’ཏི ཝདཏི. ཨཐསྶ ཝཙནཾ ཨཔྤམཱཎཾ, སོ པན སཡམེཝ ཝེདགཱུ ཙ དྷཱིརོ ཙ ཧོཏི. ཨེཝཾ སནྟེ ན ཀོཙི བཱལོ སམཎེསུ ཨཏྠི. སབྦེཔི ཧི ཏེ ཨཏྟནོ ཨིཙྪཱཡ པཎྜིཏཱ.

༨༩༨. ཨཉྙཾ ཨིཏོཏི གཱཐཱཡ སམྦནྡྷོ ཨཏྠོ ཙ – ‘‘ཨཐ ཙེ སཡཾ ཝེདགཱུ ཧོཏི དྷཱིརོ, ན ཀོཙི བཱལོ སམཎེསུ ཨཏྠཱི’’ཏི ཨེཝཉྷི ཝུཏྟེཔི སིཡཱ ཀསྶཙི ‘‘ཀསྨཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཝུཙྩཏེ – ཡསྨཱ ཨཉྙཾ ཨིཏོ ཡཱབྷིཝདནྟི དྷམྨཾ ཨཔརདྡྷཱ སུདྡྷིམཀེཝལཱི ཏེ, ཨེཝམྤི ཏིཏྠིཡཱ པུཐུསོ ཝདནྟི, ཡེ ཨིཏོ ཨཉྙཾ དིཊྛིཾ ཨབྷིཝདནྟི, ཡེ ཨཔརདྡྷཱ ཝིརདྡྷཱ སུདྡྷིམགྒཾ, ཨཀེཝལིནོ ཙ ཏེཏི ཨེཝཾ པུཐུཏིཏྠིཡཱ ཡསྨཱ ཝདནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀསྨཱ པནེཝཾ ཝདནྟཱིཏི ཙེ? སནྡིཊྛིརཱགེན ཧི ཏེ བྷིརཏྟཱ, ཡསྨཱ སཀེན དིཊྛིརཱགེན ཨབྷིརཏྟཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༨༩༩-༩༠༠. ཨེཝཾ ཨབྷིརཏྟཱ ཙ – ཨིདྷེཝ སུདྡྷིནྟི གཱཐཱ. ཏཏྠ སཀཱཡནེཏི སཀམགྒེ དལ༹ྷཾ ཝདཱནཱཏི དལ༹ྷཝཱདཱ. ཨེཝཉྩ དལ༹ྷཝཱདེསུ ཏེསུ ཡོ ཀོཙི ཏིཏྠིཡོ སཀཱཡནེ ཝཱཔི དལ༹ྷཾ ཝདཱནོ ཀམེཏྠ བཱལོཏི པརཾ དཧེཡྻ, སངྑེཔཏོ ཏཏྠ སསྶཏུཙྪེདསངྑཱཏེ ཝིཏྠཱརཏོ ཝཱ ནཏྠིཀཨིསྶརཀཱརཎནིཡཏཱདིབྷེདེ སཀེ ཨཱཡཏནེ ‘‘ཨིདམེཝ སཙྩ’’ནྟི དལ༹ྷཾ ཝདཱནོ ཀཾ པརཾ ཨེཏྠ དིཊྛིགཏེ ‘‘བཱལོ’’ཏི སཧ དྷམྨེན པསྶེཡྻ, ནནུ སབྦོཔི ཏསྶ མཏེན པཎྜིཏོ ཨེཝ སུཔྤཊིཔནྣོ ཨེཝ ཙ. ཨེཝཾ སནྟེ ཙ སཡམེཝ སོ མེདྷགམཱཝཧེཡྻ པརཾ ཝདཾ བཱལམསུདྡྷིདྷམྨཾ, སོཔི པརཾ ‘‘བཱལོ ཙ ཨསུདྡྷིདྷམྨོ ཙ ཨཡ’’ནྟི ཝདནྟོ ཨཏྟནཱཝ ཀལཧཾ ཨཱཝཧེཡྻ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ སབྦོཔི ཏསྶ མཏེན པཎྜིཏོ ཨེཝ སུཔྤཊིཔནྣོ ཨེཝ ཙ.

༩༠༡. ཨེཝཾ སབྦཐཱཔི ཝིནིཙྪཡེ ཋཏྭཱ སཡཾ པམཱཡ ཨུདྡྷཾས ལོཀསྨིཾ ཝིཝཱདམེཏི, དིཊྛིཡཾ ཋཏྭཱ སཡཉྩ སཏྠཱརཱདཱིནི མིནིཏྭཱ སོ བྷིཡྻོ ཝིཝཱདམེཏཱིཏི. ཨེཝཾ པན ཝིནིཙྪཡེསུ ཨཱདཱིནཝཾ ཉཏྭཱ ཨརིཡམགྒེན ཧིཏྭཱན སབྦཱནི ཝིནིཙྪཡཱནི ན མེདྷགཾ ཀུབྦཏི ཛནྟུ ལོཀེཏི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ པུརཱབྷེདསུཏྟེ ཝུཏྟསདིསོ ཨེཝཱབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཙཱུལ༹བྱཱུཧསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༣. མཧཱབྱཱུཧསུཏྟཝཎྞནཱ

༩༠༢. ཡེ ཀེཙིམེཏི མཧཱབྱཱུཧསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨིདམྤི ཏསྨིཾཡེཝ མཧཱསམཡེ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཨིམེ དིཊྛིཔརིབྦསཱནཱ ཝིཉྙཱུནཾ སནྟིཀཱ ནིནྡམེཝ ལབྷནྟི, ཨུདཱཧུ པསཾསམྤཱི’’ཏི ཨུཔྤནྣཙིཏྟཱནཾ ཨེཀཙྩཱནཾ དེཝཏཱནཾ ཏམཏྠཾ ཨཱཝིཀཱཏུཾ པུརིམནཡེན ནིམྨིཏབུདྡྷེན ཨཏྟཱནཾ པུཙྪཱཔེཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨནྭཱནཡནྟཱིཏི ཨནུ ཨཱནཡནྟི, པུནཔྤུནཾ ཨཱཧརནྟི.

༩༠༣. ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཏེ ‘‘ཨིདམེཝ སཙྩ’’ནྟི ཝདནྟཱ དིཊྛིགཏིཀཱ ཝཱདིནོ ཀདཱཙི ཀཏྠཙི པསཾསམྤི ལབྷནྟི, ཡཾ ཨེཏཾ པསཾསཱསངྑཱཏཾ ཝཱདཕལཾ, ཏཾ ཨཔྤཾ རཱགཱདཱིནཾ སམཱཡ སམཏྠཾ ན ཧོཏི, ཀོ པན ཝཱདོ དུཏིཡེ ནིནྡཱཕལེ, ཏསྨཱ ཨེཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨིམཾ ཏཱཝ ཝིསྶཛྫནགཱཐམཱཧ. ‘‘ཨཔྤཉྷི ཨེཏཾ ན ཨལཾ སམཱཡ, དུཝེ ཝིཝཱདསྶ ཕལཱནི བྲཱུམཱི’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ དུཝེ ཝིཝཱདསྶ ཕལཱནཱིཏི ནིནྡཱ པསཾསཱ ཙ, ཛཡཔརཱཛཡཱདཱིནི ཝཱ ཏཾསབྷཱགཱནི. ཨེཏམྤི དིསྭཱཏི ‘‘ནིནྡཱ ཨནིཊྛཱ ཨེཝ, པསཾསཱ ནཱལཾ སམཱཡཱ’’ཏི ཨེཏམྤི ཝིཝཱདཕལེ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ. ཁེམཱབྷིཔསྶཾ ཨཝིཝཱདབྷཱུམིནྟི ཨཝིཝཱདབྷཱུམིཾ ནིབྦཱནཾ ‘‘ཁེམ’’ནྟི པསྶམཱནོ.

༩༠༤. ཨེཝཉྷི ཨཝིཝདམཱནོ – ཡཱ ཀཱཙིམཱཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ སམྨུཏིཡོཏི དིཊྛིཡོ. པུཐུཛྫཱཏི པུཐུཛྫནསམྦྷཝཱ. སོ ཨུཔཡཾ ཀིམེཡྻཱཏི སོ ཨུཔགནྟབྦཊྛེན ཨུཔཡཾ རཱུཔཱདཱིསུ ཨེཀམྤི དྷམྨཾ ཀིཾ ཨུཔེཡྻ, ཀེན ཝཱ ཀཱརཎེན ཨུཔེཡྻ. དིཊྛེ སུཏེ ཁནྟིམཀུབྦམཱནོཏི དིཊྛསུཏསུདྡྷཱིསུ པེམཾ ཨཀརོནྟོ.

༩༠༥. ཨིཏོ བཱཧིརཱ པན – སཱིལུཏྟམཱཏི གཱཐཱ. ཏསྶཏྠོ – སཱིལཾཡེཝ ‘‘ཨུཏྟམ’’ནྟི མཉྙམཱནཱ སཱིལུཏྟམཱ ཨེཀེ བྷོནྟོ སཾཡམམཏྟེན སུདྡྷིཾ ཝདནྟི, ཧཏྠིཝཏཱདིཉྩ ཝཏཾ སམཱདཱཡ ཨུཔཊྛིཏཱ, ཨིདྷེཝ དིཊྛིཡཾ ཨསྶ སཏྠུནོ སུདྡྷིནྟི བྷཝཱུཔནཱིཏཱ བྷཝཛ྄ཛྷོསིཏཱ སམཱནཱ ཝདནྟི, ཨཔིཙ ཏེ ཀུསལཱ ཝདཱནཱ ‘‘ཀུསལཱ མཡ’’ནྟི ཨེཝཾ ཝཱདཱ.

༩༠༦. ཨེཝཾ སཱིལུཏྟམེསུ ཙ ཏེསུ ཏཐཱ པཊིཔནྣོ ཡོ ཀོཙི – སཙེ ཙུཏོཏི གཱཐཱ. ཏསྶཏྠོ – སཙེ ཏཏོ སཱིལཝཏཏོ པརཝིཙྪནྡནེན ཝཱ ཨནབྷིསམྦྷུཎནྟོ ཝཱ ཙུཏོ ཧོཏི, སོ ཏཾ སཱིལབྦཏཱདིཀམྨཾ པུཉྙཱབྷིསངྑཱརཱདིཀམྨཾ ཝཱ ཝིརཱདྷཡིཏྭཱ པཝེདྷཏཱི. ན ཀེཝལཉྩ ཝེདྷཏི, ཨཔིཙ ཁོ ཏཾ སཱིལབྦཏསུདྡྷིཾ པཛཔྤཏཱི ཙ ཝིཔྤལཔཏི པཏྠཡཏཱི ཙ. ཀིམིཝ? སཏྠཱཝ ཧཱིནོ པཝསཾ གྷརམྷཱ. གྷརམྷཱ པཝསནྟོ སཏྠཏོ ཧཱིནོ ཡཐཱ ཏཾ གྷརཾ ཝཱ སཏྠཾ ཝཱ པཏྠེཡྻཱཏི.

༩༠༧. ཨེཝཾ པན སཱིལུཏྟམཱནཾ ཝེདྷཀཱརཎཾ ཨརིཡསཱཝཀོ – སཱིལབྦཏཾ ཝཱཔི པཧཱཡ སབྦནྟི གཱཐཱ. ཏཏྠ སཱཝཛྫནཝཛྫནྟི སབྦཱཀུསལཾ ལོཀིཡཀུསལཉྩ. ཨེཏཾ སུདྡྷིཾ ཨསུདྡྷིནྟི ཨཔཏྠཡཱནོཏི པཉྩཀཱམགུཎཱདིབྷེདཾ ཨེཏཾ སུདྡྷིཾ, ཨཀུསལཱདིབྷེདཾ ཨསུདྡྷིཉྩ ཨཔཏྠཡམཱནོ. ཝིརཏོ ཙརེཏི སུདྡྷིཡཱ ཨསུདྡྷིཡཱ ཙ ཝིརཏོ ཙརེཡྻ. སནྟིམནུགྒཧཱཡཱཏི དིཊྛིཾ ཨགཧེཏྭཱ.

༩༠༨. ཨེཝཾ ཨིཏོ བཱཧིརཀེ སཱིལུཏྟམེ སཾཡམེན ཝིསུདྡྷིཝཱདེ ཏེསཾ ཝིགྷཱཏཾ སཱིལབྦཏཔྤཧཱཡིནོ ཨརཧཏོ ཙ པཊིཔཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཉྙཐཱཔི སུདྡྷིཝཱདེ བཱཧིརཀེ དསྶེནྟོ ‘‘ཏམཱུཔནིསྶཱཡཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – སནྟཉྙེཔི སམཎབྲཱཧྨཎཱ, ཏེ ཛིགུཙྪིཏཾ ཨམརནྟཔཾ ཝཱ དིཊྛསུདྡྷིཨཱདཱིསུ ཝཱ ཨཉྙཏརཉྙཏརཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཨཀིརིཡདིཊྛིཡཱ ཝཱ ཨུདྡྷཾསརཱ ཧུཏྭཱ བྷཝཱབྷཝེསུ ཨཝཱིཏཏཎྷཱསེ སུདྡྷིམནུཏྠུནནྟི ཝདནྟི ཀཐེནྟཱིཏི.

༩༠༩. ཨེཝཾ ཏེསཾ ཨཝཱིཏཏཎྷཱནཾ སུདྡྷིཾ ཨནུཏྠུནནྟཱནཾ ཡོཔི སུདྡྷིཔྤཏྟམེཝ ཨཏྟཱནཾ མཉྙེཡྻ, ཏསྶཔི ཨཝཱིཏཏཎྷཏྟཱ བྷཝཱབྷཝེསུ ཏཾ ཏཾ ཝཏྠུཾ པཏྠཡམཱནསྶ ཧི ཛཔྤིཏཱནི པུནཔྤུནཾ ཧོནྟིཡེཝཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏཎྷཱ ཧི ཨཱསེཝིཏཱ ཏཎྷཾ ཝཌྜྷཡཏེཝ. ན ཀེཝལཉྩ ཛཔྤིཏཱནི, པཝེདྷིཏཾ ཝཱཔི པཀཔྤིཏེསུ, ཏཎྷཱདིཊྛཱིཧི ཙསྶ པཀཔྤིཏེསུ ཝཏྠཱུསུ པཝེདྷིཏམྤི ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བྷཝཱབྷཝེསུ པན ཝཱིཏཏཎྷཏྟཱ ཨཱཡཏིཾ ཙུཏཱུཔཔཱཏོ ཨིདྷ ཡསྶ ནཏྠི, སཀེན ཝེདྷེཡྻ ཀུཧིཾཝ ཛཔྤེཏི ཨཡམེཏིསྶཱ གཱཐཱཡ སམྦནྡྷོ. སེསཾ ནིདྡེསེ ཝུཏྟནཡམེཝ.

༩༡༠-༡༡. ཡམཱཧཱུཏི པུཙྪཱགཱཐཱ. ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཨེཀོཔི ཨེཏྠ ཝཱདོ སཙྩོ ནཏྠི, ཀེཝལཾ དིཊྛིམཏྟཀེན ཧི ཏེ ཝདནྟི, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘སཀཉྷཱི’’ཏི ཨིམཾ ཏཱཝ ཝིསྶཛྫནགཱཐམཱཧ. ཏཏྠ སམྨུཏིནྟི དིཊྛིཾ.

༩༡༢. ཨེཝམེཏེསུ སཀཾ དྷམྨཾ པརིཔུཎྞཾ བྲུཝནྟེསུ ཨཉྙསྶ པན དྷམྨཾ ‘‘ཧཱིན’’ནྟི ཝདནྟེསུ ཡསྶ ཀསྶཙི – པརསྶ ཙེ ཝམྦྷཡིཏེན ཧཱིནོཏི གཱཐཱ. ཏསྶཏྠོ – ཡདི པརསྶ ནིནྡིཏཀཱརཎཱ ཧཱིནོ བྷཝེཡྻ, ན ཀོཙི དྷམྨེསུ ཝིསེསི ཨགྒོ བྷཝེཡྻ. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? པུཐཱུ ཧི ཨཉྙསྶ ཝདནྟི དྷམྨཾ, ནིཧཱིནཏོ སབྦེཝ ཏེ སམྷི དལ༹ྷཾ ཝདཱནཱ སཀདྷམྨེ དལ༹ྷཝཱདཱ ཨེཝ.

༩༡༣. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ – སདྡྷམྨཔཱུཛཱཏི གཱཐཱ. ཏསྶཏྠོ – ཏེ ཙ ཏིཏྠིཡཱ ཡཐཱ པསཾསནྟི སཀཱཡནཱནི, སདྡྷམྨཔཱུཛཱཔི ནེསཾ ཏཐེཝ ཝཏྟཏི. ཏེ ཧི ཨཏིཝིཡ སཏྠཱརཱདཱིནི སཀྐརོནྟི. ཏཏྠ ཡདི ཏེ པམཱཎཱ སིཡུཾ, ཨེཝཾ སནྟེ སབྦེཝ ཝཱདཱ ཏཐིཡཱ བྷཝེཡྻུཾ. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? སུདྡྷཱི ཧི ནེསཾ པཙྩཏྟམེཝ, ན སཱ ཨཉྙཏྲ སིཛ྄ཛྷཏི, ནཱཔི པརམཏྠཏོ. ཨཏྟནི དིཊྛིགཱཧམཏྟམེཝ ཧི ཏཾ ཏེསཾ པརཔཙྩཡནེཡྻབུདྡྷཱིནཾ.

༩༡༤. ཡོ ཝཱ པན ཝིཔརཱིཏོ བཱཧིཏཔཱཔཏྟཱ བྲཱཧྨཎོ, ཏསྶ – ན བྲཱཧྨཎསྶ པརནེཡྻམཏྠཱིཏི གཱཐཱ. ཏསྶཏྠོ – བྲཱཧྨཎསྶ ཧི ‘‘སབྦེ སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. པ. ༢༧༧; ནེཏྟི. ༥) ནཡེན སུདིཊྛཏྟཱ པརེན ནེཏབྦཾ ཉཱཎཾ ནཏྠི, དིཊྛིདྷམྨེསུ ‘‘ཨིདམེཝ སཙྩ’’ནྟི ནིཙྪིནིཏྭཱ སམུགྒཧཱིཏམྤི ནཏྠི. ཏཾཀཱརཎཱ སོ དིཊྛིཀལཧཱནི ཨཏཱིཏོ, ན ཙ སོ སེཊྛཏོ པསྶཏི དྷམྨམཉྙཾ ཨཉྙཏྲ སཏིཔཊྛཱནཱདཱིཧི.

༩༡༥. ཛཱནཱམཱིཏི གཱཐཱཡ སམྦནྡྷོ ཨཏྠོ ཙ – ཨེཝཾ ཏཱཝ པརམཏྠབྲཱཧྨཎོ ན ཧི སེཊྛཏོ པསྶཏི དྷམྨམཉྙཾ, ཨཉྙེ པན ཏིཏྠིཡཱ པརཙིཏྟཉཱཎཱདཱིཧི ཛཱནནྟཱ པསྶནྟཱཔི ‘‘ཛཱནཱམི པསྶཱམི ཏཐེཝ ཨེཏ’’ནྟི ཨེཝཾ ཝདནྟཱཔི ཙ དིཊྛིཡཱ སུདྡྷིཾ པཙྩེནྟི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཏེསུ ཨེཀོཔི ཨདྡཀྑི ཙེ ཨདྡས ཙེཔི ཏེན པརཙིཏྟཉཱཎཱདིནཱ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨཏྠཾ, ཀིཉྷི ཏུམསྶ ཏེན ཏསྶ ཏེན དསྶནེན ཀིཾ ཀཏཾ, ཀིཾ དུཀྑཔརིཉྙཱ སཱདྷིཏཱ, ཨུདཱཧུ སམུདཡཔཧཱནཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརཾ, ཡཏོ སབྦཐཱཔི ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨརིཡམགྒཾ ཏེ ཏིཏྠིཡཱ ཨཉྙེནེཝ ཝདནྟི སུདྡྷིཾ, ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཝཱ ཏེ ཏིཏྠིཡེ བུདྡྷཱདཡོ ཨཉྙེནེཝ ཝདནྟི སུདྡྷིནྟི.

༩༡༦. པསྶཾ ནརོཏི གཱཐཱཡ སམྦནྡྷོ ཨཏྠོ ཙ. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ? ཡྭཱཡཾ པརཙིཏྟཉཱཎཱདཱིཧི ཨདྡཀྑི, སོ པསྶཾ ནརོ དཀྑཏི ནཱམརཱུཔཾ, ན ཏཏོ པརཾ དིསྭཱན ཝཱ ཉསྶཏི ཏཱནིམེཝ ནཱམརཱུཔཱནི ནིཙྩཏོ སུཁཏོ ཝཱ ན ཨཉྙཐཱ. སོ ཨེཝཾ པསྶནྟོ ཀཱམཾ བཧུཾ པསྶཏུ ཨཔྤཀཾ ཝཱ ནཱམརཱུཔཾ ནིཙྩཏོ སུཁཏོ ཙ, ཨཐསྶ ཨེཝརཱུཔེན དསྶནེན ན ཧི ཏེན སུདྡྷིཾ ཀུསལཱ ཝདནྟཱིཏི.

༩༡༧. ནིཝིསྶཝཱདཱིཏི གཱཐཱཡ སམྦནྡྷོ ཨཏྠོ ཙ – ཏེན ཙ དསྶནེན སུདྡྷིཡཱ ཨསཏིཡཱཔི ཡོ ‘‘ཛཱནཱམི པསྶཱམི ཏཐེཝ ཨེཏ’’ནྟི ཨེཝཾ ནིཝིསྶཝཱདཱི, ཨེཏཾ ཝཱ དསྶནཾ པཊིཙྩ དིཊྛིཡཱ སུདྡྷིཾ པཙྩེནྟོ ‘‘ཨིདམེཝ སཙྩ’’ནྟི ཨེཝཾ ནིཝིསྶཝཱདཱི, སོ སུབྦིནཡོ ན ཧོཏི ཏཾ ཏཐཱ པཀཔྤིཏཾ ཨབྷིསངྑཏཾ དིཊྛིཾ པུརེཀྑརཱནོ. སོ ཧི ཡཾ སཏྠཱརཱདིཾ ནིསྶིཏོ, ཏཏྠེཝ སུབྷཾ ཝདཱནོ སུདྡྷིཾ ཝདོ, ‘‘པརིསུདྡྷཝཱདོ པརིསུདྡྷདསྶནོ ཝཱ ཨཧ’’ནྟི ཨཏྟཱནཾ མཉྙམཱནོ ཏཏྠ ཏཐདྡསཱ སོ, ཏཏྠ སཀཱཡ དིཊྛིཡཱ ཨཝིཔརཱིཏམེཝ སོ ཨདྡས. ཡཐཱ སཱ དིཊྛི པཝཏྟཏི, ཏཐེཝ ནཾ ཨདྡས, ན ཨཉྙཐཱ པསྶིཏུཾ ཨིཙྪཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༩༡༨. ཨེཝཾ པཀཔྤིཏཾ དིཊྛིཾ པུརེཀྑརཱནེསུ ཏིཏྠིཡེསུ – ན བྲཱཧྨཎོ ཀཔྤམུཔེཏི སངྑཱཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ སངྑཱཏི སངྑཱཡ, ཛཱནིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ནཔི ཉཱཎབནྡྷཱུཏི སམཱཔཏྟིཉཱཎཱདིནཱ ཨཀཏཏཎྷཱདིཊྛིབནྡྷུ. ཏཏྠ ཝིགྒཧོ – ནཱཔི ཨསྶ ཉཱཎེན ཀཏོ བནྡྷུ ཨཏྠཱིཏི ནཔི ཉཱཎབནྡྷུ. སམྨུཏིཡོཏི དིཊྛིསམྨུཏིཡོ. པུཐུཛྫཱཏི པུཐུཛྫནསམྦྷཝཱ. ཨུགྒཧཎནྟི མཉྙེཏི ཨུགྒཧཎནྟི ཨཉྙེ, ཨཉྙེ ཏཱ སམྨུཏིཡོ ཨུགྒཎྷནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༩༡༩. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ – ཝིསྶཛྫ གནྠཱནཱིཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ ཨནུགྒཧོཏི ཨུགྒཧཎཝིརཧིཏོ, སོཔི ནཱསྶ ཨུགྒཧོཏི ཨནུགྒཧོ, ན ཝཱ ཨུགྒཎྷཱཏཱིཏི ཨནུགྒཧོ.

༩༢༠. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ – སོ ཨེཝརཱུཔོ – པུབྦཱསཝེཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ པུབྦཱསཝེཏི ཨཏཱིཏརཱུཔཱདཱིནི ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤཛྫམཱནདྷམྨེ ཀིལེསེ. ནཝེཏི པཙྩུཔྤནྣརཱུཔཱདཱིནི ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤཛྫམཱནདྷམྨེ. ན ཚནྡགཱུཏི ཚནྡཱདིཝསེན ན གཙྪཏི. ཨནཏྟགརཧཱིཏི ཀཏཱཀཏཝསེན ཨཏྟཱནཾ ཨགརཧནྟོ.

༩༢༡. ཨེཝཾ ཨནཏྟགརཧཱི ཙ – ས སབྦདྷམྨེསཱུཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ སབྦདྷམྨེསཱུཏི དྭཱསཊྛིདིཊྛིདྷམྨེསུ ‘‘ཡཾ ཀིཉྩི དིཊྛཾ ཝཱ’’ཏི ཨེཝཾཔབྷེདེསུ. པནྣབྷཱརོཏི པཏིཏབྷཱརོ. ན ཀཔྤེཏཱིཏི ན ཀཔྤིཡོ, དུཝིདྷམྤི ཀཔྤཾ ན ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ནཱུཔརཏོཏི པུཐུཛྫནཀལྱཱཎཀསེཀྑཱ ཝིཡ ཨུཔརཏིསམངྒཱིཔི ན ཧོཏི. ན པཏྠིཡོཏི ནིཏྟཎྷོ. ཏཎྷཱ ཧི པཏྠིཡཏཱིཏི པཏྠིཡཱ, ནཱསྶ པཏྠིཡཱཏི ན པཏྠིཡོཏི. སེསཾ ཏཏྠ ཏཏྠ པཱཀཊམེཝཱཏི ན ཝུཏྟཾ. ཨེཝཾ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི, དེསནཱཔརིཡོསཱནེ པུརཱབྷེདསུཏྟེ ཝུཏྟསདིསོ ཨེཝཱབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ མཧཱབྱཱུཧསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༤. ཏུཝཊཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༩༢༢. པུཙྪཱམི ཏནྟི ཏུཝཊཀསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨིདམྤི ཏསྨིཾཡེཝ མཧཱསམཡེ ‘‘ཀཱ ནུ ཁོ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཡཱ པཊིཔཏྟཱི’’ཏི ཨུཔྤནྣཙིཏྟཱནཾ ཨེཀཙྩཱནཾ དེཝཏཱནཾ ཏམཏྠཾ པཀཱསེཏུཾ པུརིམནཡེནེཝ ནིམྨིཏབུདྡྷེན ཨཏྟཱནཾ པུཙྪཱཔེཏྭཱ ཝུཏྟཾ.

ཏཏྠ ཨཱདིགཱཐཱཡ ཏཱཝ པུཙྪཱམཱིཏི ཨེཏྠ ཨདིཊྛཛོཏནཱདིཝསེན པུཙྪཱ ཝིབྷཛིཏཱ. ཨཱདིཙྩབནྡྷུནྟི ཨཱདིཙྩསྶ གོཏྟབནྡྷུཾ. ཝིཝེཀཾ སནྟིཔདཉྩཱཏི ཝིཝེཀཉྩ སནྟིཔདཉྩ. ཀཐཾ དིསྭཱཏི ཀེན ཀཱརཎེན དིསྭཱ, ཀཐཾ པཝཏྟདསྶནོ ཧུཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༩༢༣. ཨཐ བྷགཝཱ ཡསྨཱ ཡཐཱ པསྶནྟོ ཀིལེསེ ཨུཔརུནྡྷཏི, ཏཐཱ པཝཏྟདསྶནོ ཧུཏྭཱ པརིནིབྦཱཏི, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ ཨཱཝིཀརོནྟོ ནཱནཔྤཀཱརེན ཏཾ དེཝཔརིསཾ ཀིལེསཔྤཧཱནེ ནིཡོཛེནྟོ ‘‘མཱུལཾ པཔཉྩསངྑཱཡཱ’’ཏི ཨཱརབྷིཏྭཱ པཉྩ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨཱདིགཱཐཱཡ ཏཱཝ སངྑེཔཏྠོ – པཔཉྩཱཏི སངྑཱཏཏྟཱ པཔཉྩཱ ཨེཝ པཔཉྩསངྑཱ. ཏསྶཱ ཨཝིཛྫཱདཡོ ཀིལེསཱ མཱུལཾ, ཏཾ པཔཉྩསངྑཱཡ མཱུལཾ ཨསྨཱིཏི པཝཏྟམཱནཉྩ སབྦཾ མནྟཱཡ ཨུཔརུནྡྷེ. ཡཱ ཀཱཙི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཏཎྷཱ ཨུཔཛྫེཡྻུཾ, ཏཱསཾ ཝིནཡཱ སདཱ སཏོ སིཀྑེ ཨུཔཊྛིཏསྶཏི ཧུཏྭཱ སིཀྑེཡྻཱཏི.

༩༢༤. ཨེཝཾ ཏཱཝ པཋམགཱཐཱཡ ཨེཝ ཏིསིཀྑཱཡུཏྟཾ དེསནཾ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསེཏྭཱ པུན མཱནཔྤཧཱནཝསེན དེསེཏུཾ ‘‘ཡཾ ཀིཉྩཱི’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཡཾ ཀིཉྩི དྷམྨམབྷིཛཉྙཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟནྟི ཡཾ ཀིཉྩི ཨུཙྩཱཀུལཱིནཏཱདིཀཾ ཨཏྟནོ གུཎཾ ཛཱནེཡྻ ཨཐ ཝཱཔི བཧིདྡྷཱཏི ཨཐ ཝཱ བཧིདྡྷཱཔི ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱནཾ ཝཱ གུཎཾ ཛཱནེཡྻ. ན ཏེན ཐཱམཾ ཀུབྦེཐཱཏི ཏེན གུཎེན ཐཱམཾ ན ཀརེཡྻ.

༩༢༥. ཨིདཱནིསྶ ཨཀརཎཝིདྷིཾ དསྶེནྟོ ‘‘སེཡྻོ ན ཏེནཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཏེན ཙ མཱནེན ‘‘སེཡྻོཧ’’ནྟི ཝཱ ‘‘ནཱིཙོཧ’’ནྟི ཝཱ ‘‘སརིཀྑོཧ’’ནྟི ཝཱཔི ན མཉྙེཡྻ, ཏེཧི ཙ ཨུཙྩཱཀུལཱིནཏཱདཱིཧི གུཎེཧི ཕུཊྛོ ཨནེཀརཱུཔེཧི ‘‘ཨཧཾ ཨུཙྩཱཀུལཱ པབྦཛིཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨཏྟཱནཾ ཝིཀཔྤེནྟོ ན ཏིཊྛེཡྻ.

༩༢༦. ཨེཝཾ མཱནཔྤཧཱནཝསེནཔི དེསེཏྭཱ ཨིདཱནི སབྦཀིལེསཱུཔསམཝསེནཔི དེསེཏུཾ ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟམེཝཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨཛ྄ཛྷཏྟམེཝུཔསམེཏི ཨཏྟནི ཨེཝ རཱགཱདིསབྦཀིལེསེ ཨུཔསམེཡྻ. ན ཨཉྙཏོ བྷིཀྑུ སནྟིམེསེཡྻཱཏི ཋཔེཏྭཱ ཙ སཏིཔཊྛཱནཱདཱིནི ཨཉྙེན ཨུཔཱཡེན སནྟིཾ ན པརིཡེསེཡྻ. ཀུཏོ ནིརཏྟཱ ཝཱཏི ནིརཏྟཱ ཀུཏོ ཨེཝ.

༩༢༧. ཨིདཱནི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨུཔསནྟསྶ ཁཱིཎཱསཝསྶ ཏཱདིབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘མཛ྄ཛྷེ ཡཐཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡཐཱ མཧཱསམུདྡསྶ ཨུཔརིམཧེཊྛིམབྷཱགཱནཾ ཝེམཛ྄ཛྷསངྑཱཏེ ཙཏུཡོཛནསཧསྶཔྤམཱཎེ མཛ྄ཛྷེ པབྦཏནྟརེ ཋིཏསྶ ཝཱ མཛ྄ཛྷེ སམུདྡསྶ ཨཱུམི ན ཛཱཡཏི, ཋིཏོཝ སོ ཧོཏི ཨཝིཀམྤམཱནོ, ཨེཝཾ ཨནེཛོ ཁཱིཎཱསཝོ ལཱབྷཱདཱིསུ ཋིཏོ ཨསྶ ཨཝིཀམྤམཱནོ, སོ ཏཱདིསོ རཱགཱདིཨུསྶདཾ བྷིཀྑུ ན ཀརེཡྻ ཀུཧིཉྩཱིཏི.

༩༢༨. ཨིདཱནི ཨེཏཾ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསིཏཾ དྷམྨདེསནཾ ཨབྦྷནུམོདནྟོ ཏསྶ ཙ ཨརཧཏྟསྶ ཨཱདིཔཊིཔདཾ པུཙྪནྟོ ནིམྨིཏབུདྡྷོ ‘‘ཨཀིཏྟཡཱི’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨཀིཏྟཡཱིཏི ཨཱཙིཀྑི. ཝིཝཊཙཀྑཱུཏི ཝིཝཊེཧི ཨནཱཝརཎེཧི པཉྩཧི ཙཀྑཱུཧི སམནྣཱགཏོ. སཀྑིདྷམྨནྟི སཡཾ ཨབྷིཉྙཱཏཾ ཨཏྟཔཙྩཀྑཾ དྷམྨཾ. པརིསྶཡཝིནཡནྟི པརིསྶཡཝིནཡནཾ. པཊིཔདཾ ཝདེཧཱིཏི ཨིདཱནི པཊིཔཏྟིཾ ཝདེཧི. བྷདྡནྟེཏི ‘‘བྷདྡཾ ཏཝ ཨཏྠཱུ’’ཏི བྷགཝནྟཾ ཨཱལཔནྟོ ཨཱཧ. ཨཐ ཝཱ བྷདྡཾ སུནྡརཾ ཏཝ པཊིཔདཾ ཝདེཧཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཱཏིམོཀྑཾ ཨཐ ཝཱཔི སམཱདྷིནྟི ཏམེཝ པཊིཔདཾ བྷིནྡིཏྭཱ པུཙྪཏི. པཊིཔདནྟི ཨེཏེན ཝཱ མགྒཾ པུཙྪཏི. ཨིཏརེཧི སཱིལཾ སམཱདྷིཉྩ པུཙྪཏི.

༩༢༩-༣༠. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཡསྨཱ ཨིནྡྲིཡསཾཝརོ སཱིལསྶ རཀྑཱ, ཡསྨཱ ཝཱ ཨིམིནཱ ཨནུཀྐམེན དེསིཡམཱནཱ ཨཡཾ དེསནཱ ཏཱསཾ དེཝཏཱནཾ སཔྤཱཡཱ, ཏསྨཱ ཨིནྡྲིཡསཾཝརཏོ པབྷུཏི པཊིཔདཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཙཀྑཱུཧཱི’’ཏིཨཱདིམཱརདྡྷོ. ཏཏྠ ཙཀྑཱུཧི ནེཝ ལོལསྶཱཏི ཨདིཊྛདཀྑིཏབྦཱདིཝསེན ཙཀྑཱུཧི ལོལོ ནེཝསྶ. གཱམཀཐཱཡ ཨཱཝརཡེ སོཏནྟི ཏིརཙྪཱནཀཐཱཏོ སོཏཾ ཨཱཝརེཡྻ. ཕསྶེནཱཏི རོགཕསྶེན. བྷཝཉྩ ནཱབྷིཛཔྤེཡྻཱཏི ཏསྶ ཕསྶསྶ ཝིནོདནཏྠཱཡ ཀཱམབྷཝཱདིབྷཝཉྩ ན པཏྠེཡྻ. བྷེརཝེསུ ཙ ན སམྤཝེདྷེཡྻཱཏི ཏསྶ ཕསྶསྶ པཙྩཡབྷཱུཏེསུ སཱིཧབྱགྒྷཱདཱིསུ བྷེརཝེསུ ཙ ན སམྤཝེདྷེཡྻ, ཨཝསེསེསུ ཝཱ གྷཱནིནྡྲིཡམནིནྡྲིཡཝིསཡེསུ ནཔྤཝེདྷེཡྻ. ཨེཝཾ པརིཔཱུརོ ཨིནྡྲིཡསཾཝརོ ཝུཏྟོ ཧོཏི. པུརིམེཧི ཝཱ ཨིནྡྲིཡསཾཝརཾ དསྶེཏྭཱ ཨིམིནཱ ‘‘ཨརཉྙེ ཝསཏཱ བྷེརཝཾ དིསྭཱ ཝཱ སུཏྭཱ ཝཱ ན ཝེདྷིཏབྦ’’ནྟི དསྶེཏི.

༩༣༡. ལདྡྷཱ ན སནྣིདྷིཾ ཀཡིརཱཏི ཨེཏེསཾ ཨནྣཱདཱིནཾ ཡཾཀིཉྩི དྷམྨེན ལབྷིཏྭཱ ‘‘ཨརཉྙེ ཙ སེནཱསནེ ཝསཏཱ སདཱ དུལླབྷ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ སནྣིདྷིཾ ན ཀརེཡྻ.

༩༣༢. ཛྷཱཡཱི ན པཱདལོལསྶཱཏི ཛྷཱནཱབྷིརཏོ ཙ ན པཱདལོལོ ཨསྶ. ཝིརམེ ཀུཀྐུཙྩཱ ནཔྤམཛྫེཡྻཱཏི ཧཏྠཀུཀྐུཙྩཱདིཀུཀྐུཙྩཾ ཝིནོདེཡྻ. སཀྐཙྩཀཱརིཏཱཡ ཙེཏྠ ནཔྤམཛྫེཡྻ.

༩༣༣. ཏནྡིཾ མཱཡཾ ཧསྶཾ ཁིཌྜནྟི ཨཱལསིཡཉྩ མཱཡཉྩ ཧསྶཉྩ ཀཱཡིཀཙེཏསིཀཁིཌྜཉྩ. སཝིབྷཱུསནྟི སདྡྷིཾ ཝིབྷཱུསཱཡ.

༩༣༤-༧. ཨཱཐབྦཎནྟི ཨཱཐབྦཎིཀམནྟཔྤཡོགཾ. སུཔིནནྟི སུཔིནསཏྠཾ. ལཀྑཎནྟི མཎིལཀྑཎཱདིཾ. ནོ ཝིདཧེཏི ནཔྤཡོཛེཡྻ. ཝིརུཏནྟི མིགཱདཱིནཾ ཝསྶིཏཾ. པེསུཎིཡནྟི པེསུཉྙཾ. ཀཡཝིཀྐཡེཏི པཉྩཧི སཧདྷམྨིཀེཧི སདྡྷིཾ ཝཉྩནཱཝསེན ཝཱ ཨུདཡཔཏྠནཱཝསེན ཝཱ ན ཏིཊྛེཡྻ. ཨུཔཝཱདཾ བྷིཀྑུ ན ཀརེཡྻཱཏི ཨུཔཝཱདཀརེ ཀིལེསེ ཨནིབྦཏྟེནྟོ ཨཏྟནི པརེཧི སམཎབྲཱཧྨཎེཧི ཨུཔཝཱདཾ ན ཛནེཡྻ. གཱམེ ཙ ནཱབྷིསཛྫེཡྻཱཏི གཱམེ ཙ གིཧིསཾསགྒཱདཱིཧི ནཱབྷིསཛྫེཡྻ. ལཱབྷཀམྱཱ ཛནཾ ན ལཔཡེཡྻཱཏི ལཱབྷཀཱམཏཱཡ ཛནཾ ནཱལཔཡེཡྻ. པཡུཏྟནྟི ཙཱིཝརཱདཱིཧི སམྤཡུཏྟཾ, ཏདཏྠཾ ཝཱ པཡོཛིཏཾ.

༩༣༨-༩. མོསཝཛྫེ ན ནཱིཡེཐཱཏི མུསཱཝཱདེ ན ནཱིཡེཐ. ཛཱིཝིཏེནཱཏི ཛཱིཝིཀཱཡ. སུཏྭཱ རུསིཏོ བཧུཾ ཝཱཙཾ, སམཎཱནཾ ཝཱ པུཐུཛནཱནནྟི རུསིཏོ གྷཊྚིཏོ པརེཧི ཏེས སམཎཱནཾ ཝཱ ཁཏྟིཡཱདིབྷེདཱནཾ ཝཱ ཨཉྙེསཾ པུཐུཛནཱནཾ བཧུམྤི ཨནིཊྛཝཱཙཾ སུཏྭཱ. ན པཊིཝཛྫཱཏི ན པཊིཝདེཡྻ. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? ན ཧི སནྟོ པཊིསེནིཀརོནྟི.

༩༤༠. ཨེཏཉྩ དྷམྨམཉྙཱཡཱཏི སབྦམེཏཾ ཡཐཱཝུཏྟཾ དྷམྨཾ ཉཏྭཱ. ཝིཙིནནྟི ཝིཙིནནྟོ. སནྟཱིཏི ནིབྦུཏིཾ ཉཏྭཱཏི ནིབྦུཏིཾ རཱགཱདཱིནཾ སནྟཱིཏི ཉཏྭཱ.

༩༤༡. ཀིཾཀཱརཎཱ ནཔྤམཛྫེཨིཏི ཙེ – ཨབྷིབྷཱུ ཧི སོཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ ཨབྷིབྷཱུཏི རཱུཔཱདཱིནཾ ཨབྷིབྷཝིཏཱ. ཨནབྷིབྷཱུཏོཏི ཏེཧི ཨནབྷིབྷཱུཏོ. སཀྑིདྷམྨམནཱིཏིཧམདསྶཱིཏི པཙྩཀྑམེཝ ཨནཱིཏིཧཾ དྷམྨམདྡཀྑི. སདཱ ནམསྶམནུསིཀྑེཏི སདཱ ནམསྶནྟོ ཏིསྶོ སིཀྑཱཡོ སིཀྑེཡྻ. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝ.

ཀེཝལཾ པན ཨེཏྠ ‘‘ཙཀྑཱུཧི ནེཝ ལོལོ’’ཏིཨཱདཱིཧི ཨིནྡྲིཡསཾཝརོ, ‘‘ཨནྣཱནམཐོ པཱནཱན’’ནྟིཨཱདཱིཧི སནྣིདྷིཔཊིཀྑེཔམུཁེན པཙྩཡཔཊིསེཝནསཱིལཾ, མེཐུནམོསཝཛྫཔེསུཎིཡཱདཱིཧི པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཱིལཾ, ‘‘ཨཱཐབྦཎཾ སུཔིནཾ ལཀྑཎ’’ནྟིཨཱདཱིཧི ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ, ‘‘ཛྷཱཡཱི ཨསྶཱ’’ཏི ཨིམིནཱ སམཱདྷི, ‘‘ཝིཙིནཾ བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཨིམིནཱ པཉྙཱ, ‘‘སདཱ སཏོ སིཀྑེ’’ཏི ཨིམིནཱ པུན སངྑེཔཏོ ཏིསྶོཔི སིཀྑཱ, ‘‘ཨཐ ཨཱསནེསུ སཡནེསུ, ཨཔྤསདྡེསུ བྷིཀྑུ ཝིཧརེཡྻ, ནིདྡཾ ན བཧུལཱིཀརེཡྻཱ’’ཏིཨཱདཱིཧི སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱནཾ ཨུཔཀཱརཱཔཀཱརསངྒཎྷནཝིནོདནཱནི ཝུཏྟཱནཱིཏི. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ནིམྨིཏསྶ པརིཔུཎྞཔཊིཔདཾ ཝཏྭཱ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི, དེསནཱཔརིཡོསཱནེ པུརཱབྷེདསུཏྟེ ཝུཏྟསདིསོཡེཝཱབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཏུཝཊཀསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༥. ཨཏྟདཎྜསུཏྟཝཎྞནཱ

༩༤༢. ཨཏྟདཎྜཱ བྷཡཾ ཛཱཏནྟི ཨཏྟདཎྜསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཡོ སོ སམྨཱཔརིབྦཱཛནཱིཡསུཏྟསྶ ཨུཔྤཏྟིཡཾ ཝུཙྩམཱནཱཡ སཱཀིཡཀོལིཡཱནཾ ཨུདཀཾ པཊིཙྩ ཀལཧོ ཝཎྞིཏོ, ཏཾ ཉཏྭཱ བྷགཝཱ ‘‘ཉཱཏཀཱ ཀལཧཾ ཀརོནྟི, ཧནྡ ནེ ཝཱརེསྶཱམཱི’’ཏི དྭིནྣཾ སེནཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ཋཏྭཱ ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི.

ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡཏྠོ – ཡཾ ལོཀསྶ དིཊྛདྷམྨིཀཾ ཝཱ སམྤརཱཡིཀཾ ཝཱ བྷཡཾ ཛཱཏཾ, ཏཾ སབྦཾ ཨཏྟདཎྜཱ བྷཡཾ ཛཱཏཾ ཨཏྟནོ དུཙྩརིཏཀཱརཎཱ ཛཱཏཾ, ཨེཝཾ སནྟེཔི ཛནཾ པསྶཐ མེདྷགཾ, ཨིམཾ སཱཀིཡཱདིཛནཾ པསྶཐ ཨཉྙམཉྙཾ མེདྷགཾ ཧིཾསཀཾ བཱདྷཀནྟི. ཨེཝཾ ཏཾ པཊིཝིརུདྡྷཾ ཝིཔྤཊིཔནྣཾ ཛནཾ པརིབྷཱསིཏྭཱ ཨཏྟནོ སམྨཱཔཊིཔཏྟིདསྶནེན ཏསྶ སཾཝེགཾ ཛནེཏུཾ ཨཱཧ ‘‘སཾཝེགཾ ཀིཏྟཡིསྶཱམི, ཡཐཱ སཾཝིཛིཏཾ མཡཱ’’ཏི, པུབྦེ བོདྷིསཏྟེནེཝ སཏཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༩༤༣. ཨིདཱནི ཡཐཱནེན སཾཝིཛིཏཾ, ཏཾ པཀཱརཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཕནྡམཱན’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཕནྡམཱནནྟི ཏཎྷཱདཱིཧི ཀམྤམཱནཾ. ཨཔྤོདཀེཏི ཨཔྤཨུདཀེ. ཨཉྙམཉྙེཧི བྱཱརུདྡྷེ དིསྭཱཏི ནཱནཱསཏྟེ ཙ ཨཉྙམཉྙེཧི སདྡྷིཾ ཝིརུདྡྷེ དིསྭཱ. མཾ བྷཡམཱཝིསཱིཏི མཾ བྷཡཾ པཝིཊྛཾ.

༩༤༤. སམནྟམསཱརོ ལོཀོཏི ནིརཡཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ སམནྟཏོ ལོཀོ ཨསཱརོ ནིཙྩསཱརཱདིརཧིཏོ. དིསཱ སབྦཱ སམེརིཏཱཏི སབྦཱ དིསཱ ཨནིཙྩཏཱཡ ཀམྤིཏཱ. ཨིཙྪཾ བྷཝནམཏྟནོཏི ཨཏྟནོ ཏཱཎཾ ཨིཙྪནྟོ. ནཱདྡསཱསིཾ ཨནོསིཏནྟི ཀིཉྩི ཋཱནཾ ཛརཱདཱིཧི ཨནཛ྄ཛྷཱཝུཏྠཾ ནཱདྡཀྑིཾ.

༩༤༥. ཨོསཱནེཏྭེཝ བྱཱརུདྡྷེ, དིསྭཱ མེ ཨརཏཱི ཨཧཱུཏི ཡོབྦཉྙཱདཱིནཾ ཨོསཱནེ ཨེཝ ཨནྟགམཀེ ཨེཝ ཝིནཱསཀེ ཨེཝ ཛརཱདཱིཧི བྱཱརུདྡྷེ ཨཱཧཏཙིཏྟེ སཏྟེ དིསྭཱ ཨརཏི མེ ཨཧོསི. ཨཐེཏྠ སལླནྟི ཨཐ ཨེཏེསུ སཏྟེསུ རཱགཱདིསལླཾ. ཧདཡནིསྶིཏནྟི ཙིཏྟནིསྶིཏཾ.

༩༤༦. ‘‘ཀཐཾཨཱནུབྷཱཝཾ སལླ’’ནྟི ཙེ – ཡེན སལླེན ཨོཏིཎྞོཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ དིསཱ སབྦཱ ཝིདྷཱཝཏཱིཏི སབྦཱ དུཙྩརིཏདིསཱཔི པུརཏྠིམཱདིདིསཱཝིདིསཱཔི དྷཱཝཏི. ཏམེཝ སལླམབྦུཡ྄ཧ, ན དྷཱཝཏི ན སཱིདཏཱིཏི ཏམེཝ སལླཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཏཱ ཙ དིསཱ ན དྷཱཝཏི, ཙཏུརོགྷེ ཙ ན སཱིདཏཱིཏི.

༩༤༧. ཨེཝཾམཧཱནུབྷཱཝེན སལླེན ཨོཏིཎྞེསྭཔི ཙ སཏྟེསུ – ཏཏྠ སིཀྑཱནུགཱིཡནྟི, ཡཱནི ལོཀེ གདྷིཏཱནཱིཏི གཱཐཱ. ཏསྶཏྠོ – ཡེ ལོཀེ པཉྩ ཀཱམགུཎཱ པཊིལཱབྷཱཡ གིཛ྄ཛྷནྟཱིཏི ཀཏྭཱ ‘‘གདྷིཏཱནཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི, ཙིརཀཱལཱསེཝིཏཏྟཱ ཝཱ ‘‘གདྷིཏཱནཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི, ཏཏྠ ཏཾ ནིམིཏྟཾ ཧཏྠིསིཀྑཱདིཀཱ ཨནེཀཱ སིཀྑཱ ཀཐཱིཡནྟི ཨུགྒཡ྄ཧནྟི ཝཱ. པསྶཐ ཡཱཝ པམཏྟོ ཝཱཡཾ ལོཀོ, ཡཏོ པཎྜིཏོ ཀུལཔུཏྟོ ཏེསུ ཝཱ གདྷིཏེསུ ཏཱསུ ཝཱ སིཀྑཱསུ ཨདྷིམུཏྟོ ན སིཡཱ, ཨཉྙདཏྠུ ཨནིཙྩཱདིདསྶནེན ནིབྦིཛ྄ཛྷ སབྦསོ ཀཱམེ ཨཏྟནོ ནིབྦཱནམེཝ སིཀྑེཏི.

༩༤༨. ཨིདཱནི ཡཐཱ ནིབྦཱནཱཡ སིཀྑིཏབྦཾ, ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘སཙྩོ སིཡཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སཙྩོཏི ཝཱཙཱསཙྩེན ཉཱཎསཙྩེན མགྒསཙྩེན ཙ སམནྣཱགཏོ. རིཏྟཔེསུཎོཏི པཧཱིནཔེསུཎོ. ཝེཝིཙྪནྟི མཙྪརིཡཾ.

༩༤༩. ནིདྡཾ ཏནྡིཾ སཧེ ཐཱིནནྟི པཙལཱཡིཀཉྩ ཀཱཡཱལསིཡཉྩ ཙིཏྟཱལསིཡཉྩཱཏི ཨིམེ ཏཡོ དྷམྨེ ཨབྷིབྷཝེཡྻ. ནིབྦཱནམནསོཏི ནིབྦཱནནིནྣཙིཏྟོ.

༩༥༠-༥༡. སཱཧསཱཏི རཏྟསྶ རཱགཙརིཡཱདིབྷེདཱ སཱཧསཀརཎཱ. པུརཱཎཾ ནཱབྷིནནྡེཡྻཱཏི ཨཏཱིཏརཱུཔཱདིཾ ནཱབྷིནནྡེཡྻ. ནཝེཏི པཙྩུཔྤནྣེ. ཧིཡྻམཱནེཏི ཝིནསྶམཱནེ. ཨཱཀཱསཾ ན སིཏོ སིཡཱཏི ཏཎྷཱནིསྶིཏོ ན བྷཝེཡྻ. ཏཎྷཱ ཧི རཱུཔཱདཱིནཾ ཨཱཀཱསནཏོ ‘‘ཨཱཀཱསོ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

༩༥༢. ‘‘ཀིཾཀཱརཎཱ ཨཱཀཱསཾ ན སིཏོ སིཡཱ’’ཏི ཙེ – ‘‘གེདྷཾ བྲཱུམཱི’’ཏི གཱཐཱ. ཏསྶཏྠོ – ཨཧཉྷི ཨིམཾ ཨཱཀཱསསངྑཱཏཾ ཏཎྷཾ རཱུཔཱདཱིསུ གིཛ྄ཛྷནཏོ གེདྷཾ བྲཱུམི ‘‘གེདྷོ’’ཏི ཝདཱམི. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ – ཨཝཧནནཊྛེན ‘‘ཨོགྷོ’’ཏི ཙ ཨཱཛཝནཊྛེན ‘‘ཨཱཛཝ’’ནྟི ཙ ‘‘ཨིདཾ མཡ྄ཧཾ, ཨིདཾ མཡ྄ཧ’’ནྟི ཛཔྤཀཱརཎཏོ ‘‘ཛཔྤན’’ནྟི ཙ དུམྨུཉྩནཊྛེན ‘‘ཨཱརམྨཎ’’ནྟི ཙ ཀམྤཀརཎེན ‘‘པཀམྤན’’ནྟི ཙ བྲཱུམི, ཨེསཱ ཙ ལོཀསྶ པལིབོདྷཊྛེན དུརཏིཀྐམནཱིཡཊྛེན ཙ ཀཱམཔངྐོ དུརཙྩཡོཏི. ‘‘ཨཱཀཱསཾ ན སིཏོ སིཡཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཝཱ ‘‘ཀིམེཏཾ ཨཱཀཱས’’ནྟི ཙེ? གེདྷཾ བྲཱུམཱིཏི. ཨེཝམྤི ཏསྶཱ གཱཐཱཡ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཏྠ པདཡོཛནཱ – ཨཱཀཱསནྟི གེདྷཾ བྲཱུམཱིཏི. ཏཐཱ ཡྭཱཡཾ མཧོགྷོཏི ཝུཙྩཏི. ཏཾ བྲཱུམི, ཨཱཛཝཾ བྲཱུམི, ཛཔྤནཾ བྲཱུམི, པཀམྤནཾ བྲཱུམི, ཡྭཱཡཾ སདེཝཀེ ལོཀེ ཀཱམཔངྐོ དུརཙྩཡོ, ཏཾ བྲཱུམཱིཏི.

༩༥༣. ཨེཝམེཏཾ གེདྷཱདིཔརིཡཱཡཾ ཨཱཀཱསཾ ཨནིསྶིཏོ – སཙྩཱ ཨཝོཀྐམྨཱཏི གཱཐཱ. ཏསྶཏྠོ – པུབྦེ ཝུཏྟཱ ཏིཝིདྷཱཔི སཙྩཱ ཨཝོཀྐམྨ མོནེཡྻཔྤཏྟིཡཱ མུནཱིཏི སངྑྱཾ གཏོ ནིབྦཱནཏྠལེ ཏིཊྛཏི བྲཱཧྨཎོ, ས ཝེ ཨེཝརཱུཔོ སབྦཱནི ཨཱཡཏནཱནི ནིསྶཛྫིཏྭཱ ‘‘སནྟོ’’ཏི ཝུཙྩཏཱིཏི.

༩༥༤. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ – ས ཝེ ཝིདྭཱཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ ཉཏྭཱ དྷམྨནྟི ཨནིཙྩཱདིནཡེན སངྑཏདྷམྨཾ ཉཏྭཱ. སམྨཱ སོ ལོཀེ ཨིརིཡཱནོཏི ཨསམྨཱཨིརིཡནཀརཱནཾ ཀིལེསཱནཾ པཧཱནཱ སམྨཱ སོ ལོཀེ ཨིརིཡམཱནོ.

༩༥༥. ཨེཝཾ ཨཔིཧེནྟོ ཙ – ཡོདྷ ཀཱམེཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ སངྒནྟི སཏྟཝིདྷཾ སངྒཉྩ ཡོ ཨཙྩཏརི ནཱཛ྄ཛྷེཏཱིཏི ནཱབྷིཛ྄ཛྷཱཡཏི.

༩༥༦. ཏསྨཱ ཏུམྷེསུཔི ཡོ ཨེཝརཱུཔོ ཧོཏུམིཙྪཏི, ཏཾ ཝདཱམི – ཡཾ པུབྦེཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ ཡཾ པུབྦེཏི ཨཏཱིཏེ སངྑཱརེ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤཛྫནདྷམྨཾ ཀིལེསཛཱཏཾ ཨཏཱིཏཀམྨཉྩ. པཙྪཱ ཏེ མཱཧུ ཀིཉྩནནྟི ཨནཱགཏེཔི སངྑཱརེ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤཛྫནདྷམྨཾ རཱགཱདིཀིཉྩནཾ མཱཧུ. མཛ྄ཛྷེ ཙེ ནོ གཧེསྶསཱིཏི པཙྩུཔྤནྣེ རཱུཔཱདིདྷམྨེཔི ན གཧེསྶསི ཙེ.

༩༥༧. ཨེཝཾ ‘‘ཨུཔསནྟོ ཙརིསྶསཱི’’ཏི ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨརཧཏོ ཐུཏིཝསེན ཨིཏོ པརཱ གཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ སབྦསོཏི གཱཐཱཡ མམཱཡིཏནྟི མམཏྟཀརཎཾ, ‘‘མམ ཨིད’’ནྟི གཧིཏཾ ཝཱ ཝཏྠུ. ཨསཏཱ ཙ ན སོཙཏཱིཏི ཨཝིཛྫམཱནཀཱརཎཱ ཨསནྟཀཱརཎཱ ན སོཙཏི. ན ཛཱིཡཏཱིཏི ཛཱནིམྤི ན གཙྪཏི.

༩༥༨-༩. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ – ཡསྶ ནཏྠཱིཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ ཀིཉྩནནྟི ཀིཉྩི རཱུཔཱདིདྷམྨཛཱཏཾ. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ – ཨནིཊྛུརཱིཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ ཨནིཊྛུརཱིཏི ཨནིསྶུཀཱི. ‘‘ཨནིདྡྷུརཱི’’ཏིཔི ཀེཙི པཋནྟི. སབྦདྷཱི སམོཏི སབྦཏྠ སམོ, ཨུཔེཀྑཀོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡོ སོ ‘‘ནཏྠི མེ’’ཏི ན སོཙཏི, ཏམཧཾ ཨཝིཀམྤིནཾ པུགྒལཾ པུཊྛོ སམཱནོ ཨནིཊྛུརཱི ཨནནུགིདྡྷོ ཨནེཛོ སབྦདྷི སམོཏི ཨིམཾ ཏསྨིཾ པུགྒལེ ཙཏུབྦིདྷམཱནིསཾསཾ བྲཱུམཱིཏི.

༩༦༠. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ – ཨནེཛསྶཱཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ ནིསངྑཏཱིཏི པུཉྙཱབྷིསངྑཱརཱདཱིསུ ཡོ ཀོཙི སངྑཱརོ. སོ ཧི ཡསྨཱ ནིསངྑརིཡཏི ནིསངྑརོཏི ཝཱ, ཏསྨཱ ‘‘ནིསངྑཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཝིཡཱརམྦྷཱཏི ཝིཝིདྷཱ པུཉྙཱབྷིསངྑཱརཱདིཀཱ ཨཱརམྦྷཱ. ཁེམཾ པསྶཏི སབྦདྷཱིཏི སབྦཏྠ ཨབྷཡམེཝ པསྶཏི.

༩༦༡. ཨེཝཾ པསྶནྟོ ན སམེསཱུཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ ན ཝདཏེཏི ‘‘སདིསོཧམསྨཱི’’ཏིཨཱདིནཱ མཱནཝསེན སམེསུཔི ཨཏྟཱནཾ ན ཝདཏི ཨོམེསུཔི ཨུསྶེསུཔི. ནཱདེཏི ན ནིརསྶཏཱིཏི རཱུཔཱདཱིསུ ཀཉྩི དྷམྨཾ ན གཎྷཱཏི; ན ནིསྶཛྫཏི. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝ. ཨེཝཾ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི, དེསནཱཔརིཡོསཱནེ པཉྩསཏཱ སཱཀིཡཀུམཱརཱ ཙ ཀོལིཡཀུམཱརཱ ཙ ཨེཧིབྷིཀྑུཔབྦཛྫཱཡ པབྦཛིཏཱ, ཏེ གཧེཏྭཱ བྷགཝཱ མཧཱཝནཾ པཱཝིསཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཨཏྟདཎྜསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༦. སཱརིཔུཏྟསུཏྟཝཎྞནཱ

༩༦༢. ན མེ དིཊྛོཏི སཱརིཔུཏྟསུཏྟཾ, ‘‘ཐེརཔཉྷསུཏྟ’’ནྟིཔི ཝུཙྩཏི. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨིམསྶ སུཏྟསྶ ཨུཔྤཏྟི – རཱཛགཧཀསྶ སེཊྛིསྶ ཙནྡནགྷཊིཀཱཡ པཊིལཱབྷཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཏཱཡ ཙནྡནགྷཊིཀཱཡ ཀཏསྶ པཏྟསྶ ཨཱཀཱསེ ཨུསྶཱཔནཾ ཨཱཡསྨཏོ པིཎྜོལབྷཱརདྭཱཛསྶ ཨིདྡྷིཡཱ པཏྟགྒཧཎཾ, ཏསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ སཱཝཀཱནཾ ཨིདྡྷིཔཊིཀྑེཔོ, ཏིཏྠིཡཱནཾ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ པཱཊིཧཱརིཡཾ ཀཏྟུཀཱམཏཱ, པཱཊིཧཱརིཡཀརཎཾ, བྷགཝཏོ སཱཝཏྠིགམནཾ, ཏིཏྠིཡཱནུབནྡྷནཾ, སཱཝཏྠིཡཾ པསེནདིནོ བུདྡྷཱུཔགམནཾ ཀཎྜམྦཔཱཏུབྷཱཝོ, ཙཏུནྣཾ པརིསཱནཾ ཏིཏྠིཡཛཡཏྠཾ པཱཊིཧཱརིཡཀརཎུསྶུཀྐནིཝཱརཎཾ, ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཀརཎཾ, ཀཏཔཱཊིཧཱརིཡསྶ བྷགཝཏོ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནགམནཾ, ཏཏྠ ཏེམཱསཾ དྷམྨདེསནཱ, ཨཱཡསྨཏཱ མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརེན ཡཱཙིཏསྶ དེཝལོཀཏོ སངྐསྶནགརེ ཨོརོཧཎནྟི ཨིམཱནི ཝཏྠཱུནི ཨནྟརནྟརེ ཙ ཛཱཏཀཱནི ཝིཏྠཱརེཏྭཱ ཡཱཝ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹དེཝཏཱཧི པཱུཛིཡམཱནོ བྷགཝཱ མཛ྄ཛྷེ མཎིམཡེན སོཔཱནེན སངྐསྶནགརེ ཨོརུཡ྄ཧ སོཔཱནཀལེ༹ཝརེ ཨཊྛཱསི –

‘‘ཡེ ཛྷཱནཔྤསུཏཱ དྷཱིརཱ, ནེཀྑམྨཱུཔསམེ རཏཱ;

དེཝཱཔི ཏེསཾ པིཧཡནྟི, སམྦུདྡྷཱནཾ སཏཱིམཏ’’ནྟི. (དྷ. པ. ༡༨༡) –

ཨིམིསྶཱ དྷམྨཔདགཱཐཱཡ ཝུཙྩམཱནཱཡ ཝུཏྟཱ. སོཔཱནཀལེ༹ཝརེ ཋིཏཾ པན བྷགཝནྟཾ སབྦཔཋམཾ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཝནྡི, ཏཏོ ཨུཔྤལཝཎྞཱ བྷིཀྑུནཱི, ཨཐཱཔརོ ཛནཀཱཡོ. ཏཏྲ བྷགཝཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམིསྶཾ པརིསཏི མོགྒལླཱནོ ཨིདྡྷིཡཱ ཨགྒོཏི པཱཀཊོ, ཨནུརུདྡྷོ དིབྦཙཀྑུནཱ, པུཎྞོ དྷམྨཀཐིཀཏྟེན, སཱརིཔུཏྟཾ པནཱཡཾ པརིསཱ ན ཀེནཙི གུཎེན ཨེཝཾ ཨགྒོཏི ཛཱནཱཏི, ཡཾནཱུནཱཧཾ སཱརིཔུཏྟཾ པཉྙཱགུཎེན པཀཱསེཡྻ’’ནྟི. ཨཐ ཐེརཾ པཉྷཾ པུཙྪི. ཐེརོ བྷགཝཏཱ པུཙྪིཏཾ པུཙྪིཏཾ པུཐུཛྫནཔཉྷཾ, སེཀྑཔཉྷཾ, ཨསེཀྑཔཉྷཉྩ, སབྦཾ ཝིསྶཛྫེསི. ཏདཱ ནཾ ཛནོ ‘‘པཉྙཱཡ ཨགྒོ’’ཏི ཨཉྙཱསི. ཨཐ བྷགཝཱ ‘‘སཱརིཔུཏྟོ ན ཨིདཱནེཝ པཉྙཱཡ ཨགྒོ, ཨཏཱིཏེཔི པཉྙཱཡ ཨགྒོ’’ཏི ཛཱཏཀཾ ཨཱནེསི.

ཨཏཱིཏེ པརོསཧསྶཱ ཨིསཡོ ཝནམཱུལཕལཱཧཱརཱ པབྦཏཔཱདེ ཝསནྟི. ཏེསཾ ཨཱཙརིཡསྶ ཨཱབཱདྷོ ཨུཔྤཛྫི, ཨུཔཊྛཱནཱནི ཝཏྟནྟི. ཛེཊྛནྟེཝཱསཱི ‘‘སཔྤཱཡབྷེསཛྫཾ ཨཱཧརིསྶཱམི, ཨཱཙརིཡཾ ཨཔྤམཏྟཱ ཨུཔཊྛཧཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ མནུསྶཔཐཾ ཨགམཱསི. ཏསྨིཾ ཨནཱགཏེཡེཝ ཨཱཙརིཡོ ཀཱལམཀཱསི. ཏཾ ‘‘ཨིདཱནི ཀཱལཾ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི ཨནྟེཝཱསིཀཱ སམཱཔཏྟིམཱརབྦྷ པུཙྪིཾསུ. སོ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནསམཱཔཏྟིཾ སནྡྷཱཡཱཧ – ‘‘ནཏྠི ཀིཉྩཱི’’ཏི, ཨནྟེཝཱསིནོ ‘‘ནཏྠི ཨཱཙརིཡསྶ ཨདྷིགམོ’’ཏི ཨགྒཧེསུཾ. ཨཐ ཛེཊྛནྟེཝཱསཱི བྷེསཛྫཾ ཨཱདཱཡ ཨཱགནྟྭཱ ཏཾ ཀཱལཀཏཾ དིསྭཱ ཨཱཙརིཡཾ ‘‘ཀིཉྩི པུཙྪིཏྠཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཱམ པུཙྪིམྷཱ, ‘‘ནཏྠི ཀིཉྩཱི’’ཏི ཨཱཧ, ན ཀིཉྩི ཨཱཙརིཡེན ཨདྷིགཏནྟི. ནཏྠི ཀིཉྩཱིཏི ཝདནྟོ ཨཱཙརིཡོ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཾ པཝེདེསི, སཀྐཱཏབྦོ ཨཱཙརིཡོཏི.

‘‘པརོསཧསྶམྤི སམཱགཏཱནཾ,

ཀནྡེཡྻུཾ ཏེ ཝསྶསཏཾ ཨཔཉྙཱ;

ཨེཀོཔི སེཡྻོ པུརིསོ སཔཉྙོ,

ཡོ བྷཱསིཏསྶ ཝིཛཱནཱཏི ཨཏྠ’’ནྟི. (ཛཱ. ༡.༡.༩༩);

ཀཐིཏེ ཙ པན བྷགཝཏཱ ཛཱཏཀེ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཨཏྟནོ སདྡྷིཝིཧཱརིཀཱནཾ པཉྩནྣཾ བྷིཀྑུསཏཱནམཏྠཱཡ སཔྤཱཡསེནཱསནགོཙརསཱིལཝཏཱདཱིནི པུཙྪིཏུཾ ‘‘ན མེ དིཊྛོ ཨིཏོ པུབྦེ’’ཏི ཨིམཾ ཐུཏིགཱཐཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཨཊྛ གཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི. ཏམཏྠཾ ཝིསྶཛྫེནྟོ བྷགཝཱ ཏཏོ པརཱ སེསགཱཐཱཏི.

ཏཏྠ ཨིཏོ པུབྦེཏི ཨིཏོ སངྐསྶནགརེ ཨོཏརཎཏོ པུབྦེ. ཝགྒུཝདོཏི སུནྡརཝདོ. ཏུསིཏཱ གཎིམཱགཏོཏི ཏུསིཏཀཱཡཱ ཙཝིཏྭཱ མཱཏུཀུཙྪིཾ ཨཱགཏཏྟཱ ཏུསིཏཱ ཨཱགཏོ, གཎཱཙརིཡཏྟཱ གཎཱི. སནྟུཊྛཊྛེན ཝཱ ཏུསིཏསངྑཱཏཱ དེཝལོཀཱ གཎིཾ ཨཱགཏོ ཏུསིཏཱནཾ ཝཱ ཨརཧནྟཱནཾ གཎིཾ ཨཱགཏོཏི.

༩༦༣. དུཏིཡགཱཐཱཡ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ ཡཐཱ དིསྶཏཱིཏི སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ ཝིཡ མནུསྶཱནམྤི དིསྶཏི. ཡཐཱ ཝཱ དིསྶཏཱིཏི ཏཙྪཏོ ཨཝིཔརཱིཏཏོ དིསྶཏི ཙཀྑུམཱཏི ཨུཏྟམཙཀྑུ. ཨེཀོཏི པབྦཛྫཱསངྑཱཏཱདཱིཧི ཨེཀོ. རཏིནྟི ནེཀྑམྨརཏིཨཱདིཾ.

༩༦༤. ཏཏིཡགཱཐཱཡ བཧཱུནམིདྷ བདྡྷཱནནྟི ཨིདྷ བཧཱུནཾ ཁཏྟིཡཱདཱིནཾ སིསྶཱནཾ. སིསྶཱ ཧི ཨཱཙརིཡེ པཊིབདྡྷཝུཏྟིཏྟཱ ‘‘བདྡྷཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི ཨཏྠི པཉྷེན ཨཱགམནྟི ཨཏྠིཀོ པཉྷེན ཨཱགཏོམྷི, ཨཏྠིཀཱནཾ ཝཱ པཉྷེན ཨཱགམནཾ, པཉྷེན ཨཏྠི ཨཱགམནཾ ཝཱཏི.

༩༦༥. ཙཏུཏྠགཱཐཱཡ ཝིཛིགུཙྪཏོཏི ཛཱཏིཨཱདཱིཧི ཨཊྚཱིཡཏོ རིཏྟམཱསནནྟི ཝིཝིཏྟཾ མཉྩཔཱིཋཾ. པབྦཏཱནཾ གུཧཱསུ ཝཱཏི པབྦཏགུཧཱསུ ཝཱ རིཏྟམཱསནཾ བྷཛཏོཏི སམྦནྡྷིཏབྦཾ.

༩༦༦. པཉྩམགཱཐཱཡ ཨུཙྩཱཝཙེསཱུཏི ཧཱིནཔཎཱིཏེསུ. སཡནེསཱུཏི ཝིཧཱརཱདཱིསུ སེནཱསནེསུ. ཀཱིཝནྟོ ཏཏྠ བྷེརཝཱཏི ཀིཏྟཀཱ ཏཏྠ བྷཡཀཱརཎཱ. ‘‘ཀུཝནྟོ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཀཱུཛནྟོཏི ཙསྶ ཨཏྠོ. ན པན པུབྦེནཱཔརཾ སནྡྷིཡཏི.

༩༦༧. ཚཊྛགཱཐཱཡ ཀཏཱི པརིསྶཡཱཏི ཀིཏྟཀཱ ཨུཔདྡཝཱ. ཨགཏཾ དིསནྟི ནིབྦཱནཾ. ཏཉྷི ཨགཏཔུབྦཏྟཱ ཨགཏཾ ཏཐཱ ནིདྡིསིཏབྦཏོ དིསཱ ཙཱཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨགཏཾ དིས’’ནྟི. ཨབྷིསམྦྷཝེཏི ཨབྷིབྷཝེཡྻ. པནྟམྷཱིཏི པརིཡནྟེ.

༩༦༨-༩. སཏྟམགཱཐཱཡ ཀྱཱསྶ བྱཔྤཐཡོ ཨསྶཱུཏི ཀཱིདིསཱནི ཏསྶ ཝཙནཱནི ཨསྶུ. ཨཊྛམགཱཐཱཡ ཨེཀོདི ནིཔཀོཏི ཨེཀགྒཙིཏྟོ པཎྜིཏོ.

༩༧༠. ཨེཝཾ ཨཱཡསྨཏཱ སཱརིཔུཏྟེན ཏཱིཧི གཱཐཱཧི བྷགཝནྟཾ ཐོམེཏྭཱ པཉྩཧི གཱཐཱཧི – པཉྩསཏཱནཾ སིསྶཱནམཏྠཱཡ སེནཱསནགོཙརསཱིལཝཏཱདཱིནི པུཙྪིཏོ བྷགཝཱ ཏམཏྠཾ པཀཱསེཏུཾ ‘‘ཝིཛིགུཙྪམཱནསྶཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝིསྶཛྫནམཱརདྡྷོ. ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡ ཏཱཝཏྠོ – ཛཱཏིཨཱདཱིཧི ཝིཛིགུཙྪམཱནསྶ རིཏྟཱསནཾ སཡནཾ སེཝཏོ ཙེ སམྦོདྷིཀཱམསྶ སཱརིཔུཏྟ, བྷིཀྑུནོ ཡདིདཾ ཕཱསུ ཡོ ཕཱསུཝིཧཱརོ ཡཐཱནུདྷམྨཾ ཡོ ཙ ཨནུདྷམྨོ, ཏཾ ཏེ པཝཀྑཱམི ཡཐཱ པཛཱནཾ ཡཐཱ པཛཱནནྟོ ཝདེཡྻ, ཨེཝཾ ཝདཱམཱིཏི.

༩༧༡. དུཏིཡགཱཐཱཡ པརིཡནྟཙཱརཱིཏི སཱིལཱདཱིསུ ཙཏཱུསུ པརིཡནྟེསུ ཙརམཱནོ. ཌཾསཱདྷིཔཱཏཱནནྟི པིངྒལམཀྑིཀཱནཉྩ སེསམཀྑིཀཱནཉྩ. སེསམཀྑིཀཱ ཧི ཏཏོ ཏཏོ ཨདྷིཔཏིཏྭཱ ཁཱདནྟི, ཏསྨཱ ‘‘ཨདྷིཔཱཏཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. མནུསྶཕསྶཱནནྟི ཙོརཱདིཕསྶཱནཾ.

༩༧༢. ཏཏིཡགཱཐཱཡ པརདྷམྨིཀཱ ནཱམ སཏྟ སཧདྷམྨིཀཝཛྫཱ སབྦེཔི བཱཧིརཀཱ. ཀུསལཱནུཨེསཱིཏི ཀུསལདྷམྨེ ཨནྭེསམཱནོ.

༩༧༣. ཙཏུཏྠགཱཐཱཡ ཨཱཏངྐཕསྶེནཱཏི རོགཕསྶེན. སཱིཏཾ ཨཏུཎྷནྟི སཱིཏཉྩ ཨུཎྷཉྩ. སོ ཏེཧི ཕུཊྛོ བཧུདྷཱཏི སོ ཏེཧི ཨཱཏངྐཱདཱིཧི ཨནེཀེཧི ཨཱཀཱརེཧི ཕུཊྛོ སམཱནོཔི. ཨནོཀོཏི ཨབྷིསངྑཱརཝིཉྙཱཎཱདཱིནཾ ཨནོཀཱསབྷཱུཏོ.

༩༧༤. ཨེཝཾ ‘‘བྷིཀྑུནོ ཝིཛིགུཙྪཏོ’’ཏིཨཱདཱིཧི ཏཱིཧི གཱཐཱཧི པུཊྛམཏྠཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཨིདཱནི ‘‘ཀྱཱསྶ བྱཔྤཐཡོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པུཊྛཾ ཝིསྶཛྫེནྟོ ‘‘ཐེཡྻཾ ན ཀཱརེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཕསྶེཏི ཕརེཡྻ. ཡདཱཝིལཏྟཾ མནསོ ཝིཛཉྙཱཏི ཡཾ ཙིཏྟསྶ ཨཱཝིལཏྟཾ ཝིཛཱནེཡྻ, ཏཾ སབྦཾ ‘‘ཀཎྷསྶ པཀྑོ’’ཏི ཝིནོདཡེཡྻ.

༩༧༥. མཱུལམྤི ཏེསཾ པལིཁཉྙ ཏིཊྛེཏི ཏེསཾ ཀོདྷཱཏིམཱནཱནཾ ཡཾ ཨཝིཛྫཱདིཀཾ མཱུལཾ, ཏམྤི པལིཁཎིཏྭཱ ཏིཊྛེཡྻ. ཨདྡྷཱ བྷཝནྟོ ཨབྷིསམྦྷཝེཡྻཱཏི ཨེཝཾ པིཡཔྤིཡཾ ཨབྷིབྷཝནྟོ ཨེཀཾསེནེཝ ཨབྷིབྷཝེཡྻ, ན ཏཏྲ སིཐིལཾ པརཀྐམེཡྻཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༩༧༦. པཉྙཾ པུརཀྑཏྭཱཏི པཉྙཾ པུབྦངྒམཾ ཀཏྭཱ. ཀལྱཱཎཔཱིཏཱིཏི ཀལྱཱཎཱཡ པཱིཏིཡཱ སམནྣཱགཏོ. ཙཏུརོ སཧེཐ པརིདེཝདྷམྨེཏི ཨནནྟརགཱཐཱཡ ཝུཙྩམཱནེ པརིདེཝནཱིཡདྷམྨེ སཧེཡྻ.

༩༧༧. ཀིཾསཱུ ཨསིསྶཱམཱིཏི ཀིཾ བྷུཉྫིསྶཱམི. ཀུཝཾ ཝཱ ཨསིསྶནྟི ཀུཧིཾ ཝཱ ཨསིསྶཱམི. དུཀྑཾ ཝཏ སེཏྠ ཀྭཛྫ སེསྶནྟི ཨིམཾ རཏྟིཾ དུཀྑཾ སཡིཾ, ཨཛྫ ཨཱགམནརཏྟིཾ ཀཏྠ སཡིསྶཾ. ཨེཏེ ཝིཏཀྐེཏི ཨེཏེ པིཎྜཔཱཏནིསྶིཏེ དྭེ, སེནཱསནནིསྶིཏེ དྭེཏི ཙཏྟཱརོ ཝིཏཀྐེ. ཨནིཀེཏཙཱརཱིཏི ཨཔལིབོདྷཙཱརཱི ནིཏྟཎྷཙཱརཱི.

༩༧༨. ཀཱལེཏི པིཎྜཔཱཏཀཱལེ པིཎྜཔཱཏསངྑཱཏཾ ཨནྣཾ ཝཱ ཙཱིཝརཀཱལེ ཙཱིཝརསངྑཱཏཾ ཝསནཾ ཝཱ ལདྡྷཱ དྷམྨེན སམེནཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. མཏྟཾ སོ ཛཉྙཱཏི པཊིགྒཧཎེ ཙ པརིབྷོགེ ཙ སོ པམཱཎཾ ཛཱནེཡྻ. ཨིདྷཱཏི སཱསནེ, ནིཔཱཏམཏྟམེཝ ཝཱ ཨེཏཾ. ཏོསནཏྠནྟི སནྟོསཏྠཾ, ཨེཏདཏྠཾ མཏྟཾ ཛཱནེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སོ ཏེསུ གུཏྟོཏི སོ བྷིཀྑུ ཏེསུ པཙྩཡེསུ གུཏྟོ. ཡཏཙཱརཱིཏི སཾཡཏཝིཧཱརོ, རཀྑིཏིརིཡཱཔཐོ རཀྑིཏཀཱཡཝཙཱིམནོདྭཱརོ ཙཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ‘‘ཡཏིཙཱརཱི’’ཏིཔི པཱཋོ, སོཡེཝཏྠོ. རུསིཏོཏི རོསིཏོ, གྷཊྚིཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༩༧༩. ཛྷཱནཱནུཡུཏྟོཏི ཨནུཔནྣུཔྤཱདནེན ཨུཔྤནྣཱསེཝནེན ཙ ཛྷཱནེ ཨནུཡུཏྟོ. ཨུཔེཀྑམཱརབྦྷ སམཱཧིཏཏྟོཏི ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནུཔེཀྑཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ སམཱཧིཏཙིཏྟོ. ཏཀྐཱསཡཾ ཀུཀྐུཙྩིཡཱུཔཚིནྡེཏི ཀཱམཝིཏཀྐཱདིཾ ཏཀྐཉྩ, ཀཱམསཉྙཱདིཾ ཏསྶ ཏཀྐསྶ ཨཱསཡཉྩ, ཧཏྠཀུཀྐུཙྩཱདིཾ ཀུཀྐུཙྩིཡཉྩ ཨུཔཙྪིནྡེཡྻ.

༩༨༠. ཙུདིཏོ ཝཙཱིབྷི སཏིམཱབྷིནནྡེཏི ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཱདཱིཧི ཝཱཙཱཧི ཙོདིཏོ སམཱནོ སཏིམཱ ཧུཏྭཱ ཏཾ ཙོདནཾ ཨབྷིནནྡེཡྻ. ཝཱཙཾ པམུཉྩེ ཀུསལནྟི ཉཱཎསམུཊྛིཏཾ ཝཱཙཾ པམུཉྩེཡྻ. ནཱཏིཝེལནྟི ཨཏིཝེལཾ པན ཝཱཙཾ ཀཱལཝེལཉྩ སཱིལཝེལཉྩ ཨཏིཀྐནྟཾ ནཔྤམུཉྩེཡྻ. ཛནཝཱདདྷམྨཱཡཱཏི ཛནཝཱདཀཐཱཡ. ན ཙེཏཡེཡྻཱཏི ཙེཏནཾ ན ཨུཔྤཱདེཡྻ.

༩༨༡. ཨཐཱཔརནྟི ཨཐ ཨིདཱནི ཨིཏོ པརམྤི. པཉྩ རཛཱནཱིཏི རཱུཔརཱགཱདཱིནི པཉྩ རཛཱནི. ཡེསཾ སཏཱིམཱ ཝིནཡཱཡ སིཀྑེཏི ཡེསཾ ཨུཔཊྛིཏསྶཏི ཧུཏྭཱ ཝིནཡནཏྠཾ ཏིསྶོ སིཀྑཱ སིཀྑེཡྻ. ཨེཝཾ སིཀྑནྟོ ཧི རཱུཔེསུ…པེ… ཕསྶེསུ སཧེཐ རཱགཾ, ན ཨཉྙེཏི.

༩༨༢. ཏཏོ སོ ཏེསཾ ཝིནཡཱཡ སིཀྑནྟོ ཨནུཀྐམེན – ཨེཏེསུ དྷམྨེསཱུཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ ཨེཏེསཱུཏི རཱུཔཱདཱིསུ. ཀཱལེན སོ སམྨཱ དྷམྨཾ པརིཝཱིམཾསམཱནོཏི སོ བྷིཀྑུ ཡྭཱཡཾ ‘‘ཨུདྡྷཏེ ཙིཏྟེ སམཱདྷིསྶ ཀཱལོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཀཱལོ ཝུཏྟོ, ཏེན ཀཱལེན སབྦཾ སངྑཏདྷམྨཾ ཨནིཙྩཱདིནཡེན པརིཝཱིམཾསམཱནོ. ཨེཀོདིབྷཱུཏོ ཝིཧནེ ཏམཾ སོཏི སོ ཨེཀགྒཙིཏྟོ སབྦཾ མོཧཱདིཏམཾ ཝིཧནེཡྻ. ནཏྠི ཨེཏྠ སཾསཡོ. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ པཉྩསཏཱ བྷིཀྑཱུ ཨརཧཏྟཾ པཏྟཱ, ཏིཾསཀོཊིསངྑྱཱནཉྩ དེཝམནུསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ སཱརིཔུཏྟསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིཊྛིཏོ ཙ ཙཏུཏྠོ ཝགྒོ ཨཏྠཝཎྞནཱནཡཏོ, ནཱམེན

ཨཊྛཀཝགྒོཏི.

༥. པཱརཱཡནཝགྒོ

ཝཏྠུགཱཐཱཝཎྞནཱ

༩༨༣. ཀོསལཱནཾ པུརཱ རམྨཱཏི པཱརཱཡནཝགྒསྶ ཝཏྠུགཱཐཱ. ཏཱསཾ ཨུཔྤཏྟི – ཨཏཱིཏེ ཀིར བཱརཱཎསིཝཱསཱི ཨེཀོ རུཀྑཝཌྜྷཀཱི སཀེ ཨཱཙརིཡཀེ ཨདུཏིཡོ, ཏསྶ སོལ༹ས སིསྶཱ, ཨེཀམེཀསྶ སཧསྶཾ ཨནྟེཝཱསིཀཱ. ཨེཝཾ ཏེ སཏྟརསཱདྷིཀསོལ༹སསཧསྶཱ ཨཱཙརིཡནྟེཝཱསིནོ སབྦེཔི བཱརཱཎསིཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེནྟཱ པབྦཏསམཱིཔཾ གནྟྭཱ རུཀྑེ གཧེཏྭཱ ཏཏྠེཝ ནཱནཱཔཱསཱདཝིཀཏིཡོ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ ཀུལླཾ བནྡྷིཏྭཱ གངྒཱཡ བཱརཱཎསིཾ ཨཱནེཏྭཱ སཙེ རཱཛཱ ཨཏྠིཀོ ཧོཏི, རཉྙོ, ཨེཀབྷཱུམིཀཾ ཝཱ…པེ… སཏྟབྷཱུམིཀཾ ཝཱ པཱསཱདཾ ཡོཛེཏྭཱ དེནྟི. ནོ ཙེ, ཨཉྙེསམྤི ཝིཀིཎིཏྭཱ པུཏྟདཱརཾ པོསེནྟི. ཨཐ ནེསཾ ཨེཀདིཝསཾ ཨཱཙརིཡོ ‘‘ན སཀྐཱ ཝཌྜྷཀིཀམྨེན ནིཙྩཾ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏུཾ, དུཀྐརཉྷི ཛརཱཀཱལེ ཨེཏཾ ཀམྨ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ཨནྟེཝཱསིཀེ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཏཱཏཱ, ཨུདུམྦརཱདཡོ, ཨཔྤསཱརརུཀྑེ ཨཱནེཐཱ’’ཏི. ཏེ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི པཊིསྶུཎིཏྭཱ ཨཱནཡིཾསུ. སོ ཏེཧི ཀཊྛསཀུཎཾ ཀཏྭཱ ཏསྶ ཨབྦྷནྟརཾ པཝིསིཏྭཱ ཡནྟཾ པཱུརེསི. ཀཊྛསཀུཎོ སུཔཎྞརཱཛཱ ཝིཡ ཨཱཀཱསཾ ལངྒྷིཏྭཱ ཝནསྶ ཨུཔརི ཙརིཏྭཱ ཨནྟེཝཱསཱིནཾ པུརཏོ ཨོརུཧི. ཨཐ ཨཱཙརིཡོ སིསྶེ ཨཱཧ – ‘‘ཏཱཏཱ, ཨཱིདིསཱནི ཀཊྛཝཱཧནཱནི ཀཏྭཱ སཀྐཱ སཀལཛམྦུདཱིཔེ རཛྫཾ གཧེཏུཾ, ཏུམྷེཔི, ཏཱཏཱ, ཨེཏཱནི ཀརོཐ, རཛྫཾ གཧེཏྭཱ ཛཱིཝིསྶཱམ, དུཀྑཾ ཝཌྜྷཀིསིཔྤེན ཛཱིཝིཏུ’’ནྟི. ཏེ ཏཐཱ ཀཏྭཱ ཨཱཙརིཡསྶ པཊིཝེདེསུཾ. ཏཏོ ནེ ཨཱཙརིཡོ ཨཱཧ – ‘‘ཀཏམཾ, ཏཱཏཱ, རཛྫཾ གཎྷཱམཱ’’ཏི? ‘‘བཱརཱཎསིརཛྫཾ ཨཱཙརིཡཱ’’ཏི. ‘‘ཨལཾ, ཏཱཏཱ, མཱ ཨེཏཾ རུཙྩི, མཡཉྷི ཏཾ གཧེཏྭཱཔི ‘ཝཌྜྷཀིརཱཛཱ ཝཌྜྷཀིཡུཝརཱཛཱ’ཏི ཝཌྜྷཀིཝཱདཱ ན མུཙྩིསྶཱམ, མཧནྟོ ཛམྦུདཱིཔོ, ཨཉྙཏྠ གཙྪཱམཱ’’ཏི.

ཏཏོ སཔུཏྟདཱརཱ ཀཊྛཝཱཧནཱནི, ཨབྷིརུཧིཏྭཱ སཛྫཱཝུདྷཱ ཧུཏྭཱ ཧིམཝནྟཱབྷིམུཁཱ གནྟྭཱ ཧིམཝཏི ཨཉྙཏརཾ ནགརཾ པཝིསིཏྭཱ རཉྙོ ནིཝེསནེཡེཝ པཙྩུཊྛཧཾསུ. ཏེ ཏཏྠ རཛྫཾ གཧེཏྭཱ ཨཱཙརིཡཾ རཛྫེ ཨབྷིསིཉྩིཾསུ. སོ ‘‘ཀཊྛཝཱཧནོ རཱཛཱ’’ཏི པཱཀཊོ ཨཧོསི. ཏམྤི ནགརཾ ཏེན གཧིཏཏྟཱ ‘‘ཀཊྛཝཱཧནནགར’’ནྟྭེཝ ནཱམཾ ལབྷི, ཏཐཱ སཀལརཊྛམྤི. ཀཊྛཝཱཧནོ རཱཛཱ དྷམྨིཀོ ཨཧོསི, ཏཐཱ ཡུཝརཱཛཱ ཨམཙྩཊྛཱནེསུ ཙ ཋཔིཏཱ སོལ༹ས སིསྶཱ. ཏཾ རཊྛཾ རཉྙཱ ཙཏཱུཧི སངྒཧཝཏྠཱུཧི སངྒཡ྄ཧམཱནཾ ཨཏིཝིཡ ཨིདྡྷཾ ཕཱིཏཾ ནིརུཔདྡཝཉྩ ཨཧོསི. ནཱགརཱ ཛཱནཔདཱ རཱཛཱནཉྩ རཱཛཔརིསཉྩ ཨཏིཝིཡ མམཱཡིཾསུ ‘‘བྷདྡཀོ ནོ རཱཛཱ ལདྡྷོ, བྷདྡིཀཱ རཱཛཔརིསཱ’’ཏི.

ཨཐེཀདིཝསཾ མཛ྄ཛྷིམདེསཏོ ཝཱཎིཛཱ བྷཎྜཾ གཧེཏྭཱ ཀཊྛཝཱཧནནགརཾ ཨཱགམཾསུ པཎྞཱཀཱརཉྩ གཧེཏྭཱ རཱཛཱནཾ པསྶིཾསུ. རཱཛཱ ‘‘ཀུཏོ ཨཱགཏཏྠཱ’’ཏི སབྦཾ པུཙྪི. ‘‘བཱརཱཎསིཏོ དེཝཱ’’ཏི. སོ ཏཏྠ སབྦཾ པཝཏྟིཾ པུཙྪིཏྭཱ – ‘‘ཏུམྷཱཀཾ རཉྙཱ སདྡྷིཾ མམ མིཏྟབྷཱཝཾ ཀརོཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཾསུ. སོ ཏེསཾ པརིབྦཡཾ དཏྭཱ གམནཀཱལེ སམྤཏྟེ པུན ཨཱདརེན ཝཏྭཱ ཝིསྶཛྫེསི. ཏེ བཱརཱཎསིཾ གནྟྭཱ ཏསྶ རཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ. རཱཛཱ ‘‘ཀཊྛཝཱཧནརཊྛཱ ཨཱགཏཱནཾ ཝཱཎིཛཀཱནཾ ཨཛྫཏགྒེ སུངྐཾ མུཉྩཱམཱི’’ཏི བྷེརིཾ ཙརཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨཏྠུ མེ ཀཊྛཝཱཧནོ མིཏྟོ’’ཏི དྭེཔི ཨདིཊྛམིཏྟཱ ཨཧེསུཾ. ཀཊྛཝཱཧནོཔི ཙ སཀནགརེ བྷེརིཾ ཙརཱཔེསི – ‘‘ཨཛྫཏགྒེ བཱརཱཎསིཏོ ཨཱགཏཱནཾ ཝཱཎིཛཀཱནཾ སུངྐཾ མུཉྩཱམི, པརིབྦཡོ ཙ ནེསཾ དཱཏབྦོ’’ཏི. ཏཏོ བཱརཱཎསིརཱཛཱ ཀཊྛཝཱཧནསྶ ལེཁཾ པེསེསི ‘‘སཙེ ཏསྨིཾ ཛནཔདེ དཊྛུཾ ཝཱ སོཏུཾ ཝཱ ཨརཧརཱུཔཾ ཀིཉྩི ཨཙྪརིཡཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨམྷེཔི དཀྑཱཔེཏུ ཙ སཱཝེཏུ ཙཱ’’ཏི. སོཔིསྶ ཏཐེཝ པཊིལེཁཾ པེསེསི. ཨེཝཾ ཏེསཾ ཀཏིཀཾ ཀཏྭཱ ཝསནྟཱནཾ ཀདཱཙི ཀཊྛཝཱཧནསྶ ཨཏིམཧགྒྷཱ ཨཙྩནྟསུཁུམཱ ཀམྦལཱ ཨུཔྤཛྫིཾསུ བཱལསཱུརིཡརསྨིསདིསཱ ཝཎྞེན. ཏེ དིསྭཱ རཱཛཱ ‘‘མམ སཧཱཡསྶ པེསེམཱི’’ཏི དནྟཀཱརེཧི ཨཊྛ དནྟཀརཎྜཀེ ལིཁཱཔེཏྭཱ ཏེསུ ཀརཎྜཀེསུ ཏེ ཀམྦལེ པཀྑིཔིཏྭཱ ལཱཁཱཙརིཡེཧི བཧི ལཱཁཱགོལ༹ཀསདིསེ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཨཊྛཔི ལཱཁཱགོལ༹ཀེ སམུགྒེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཝཏྠེན ཝེཋེཏྭཱ རཱཛམུདྡིཀཱཡ ལཉྪེཏྭཱ ‘‘བཱརཱཎསིརཉྙོ དེཐཱ’’ཏི ཨམཙྩེ པེསེསི. ལེཁཉྩ ཨདཱསི ‘‘ཨཡཾ པཎྞཱཀཱརོ ནགརམཛ྄ཛྷེ ཨམཙྩཔརིཝུཏེན པེཀྑིཏབྦོ’’ཏི.

ཏེ གནྟྭཱ བཱརཱཎསིརཉྙོ ཨདཾསུ. སོ ལེཁཾ ཝཱཙེཏྭཱ ཨམཙྩེ སནྣིཔཱཏེཏྭཱ ནགརམཛ྄ཛྷེ རཱཛངྒཎེ ལཉྪནཾ བྷིནྡིཏྭཱ པལིཝེཋནཾ ཨཔནེཏྭཱ སམུགྒཾ ཝིཝརིཏྭཱ ཨཊྛ ལཱཁཱགོལ༹ཀེ དིསྭཱ ‘‘མམ སཧཱཡོ ལཱཁཱགོལ༹ཀེཧི ཀཱིལ༹ནཀབཱལཀཱནཾ ཝིཡ མཡ྄ཧཾ ལཱཁཱགོལ༹ཀེ པེསེསཱི’’ཏི མངྐུ ཧུཏྭཱ ཨེཀཾ ལཱཁཱགོལ༹ཀཾ ཨཏྟནོ ནིསིནྣཱསནེ པཧརི. ཏཱཝདེཝ ལཱཁཱ པརིཔཏི, དནྟཀརཎྜཀོ ཝིཝརཾ དཏྭཱ དྭེབྷཱགོ ཨཧོསི. སོ ཨབྦྷནྟརེ ཀམྦལཾ དིསྭཱ ཨིཏརེཔི ཝིཝརི སབྦཏྠ ཏཐེཝ ཨཧོསི. ཨེཀམེཀོ ཀམྦལོ དཱིགྷཏོ སོལ༹སཧཏྠོ ཝིཏྠཱརཏོ ཨཊྛཧཏྠོ. པསཱརིཏེ ཀམྦལེ རཱཛངྒཎཾ སཱུརིཡཔྤབྷཱཡ ཨོབྷཱསིཏམིཝ ཨཧོསི. ཏཾ དིསྭཱ མཧཱཛནོ ཨངྒུལིཡོ ཝིདྷུནི, ཙེལུཀྑེཔཉྩ ཨཀཱསི, ‘‘ཨམྷཱཀཾ རཉྙོ ཨདིཊྛསཧཱཡོ ཀཊྛཝཱཧནརཱཛཱ ཨེཝརཱུཔཾ པཎྞཱཀཱརཾ པེསེསི, ཡུཏྟཾ ཨེཝརཱུཔཾ མིཏྟཾ ཀཱཏུ’’ནྟི ཨཏྟམནོ ཨཧོསི. རཱཛཱ ཝོཧཱརིཀེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཨེཀམེཀཾ ཀམྦལཾ ཨགྒྷཱཔེསི, སབྦེཔི ཨནགྒྷཱ ཨཧེསུཾ. ཏཏོ ཙིནྟེསི – ‘‘པཙྪཱ པེསེནྟེན པཋམཾ པེསིཏཔཎྞཱཀཱརཏོ ཨཏིརེཀཾ པེསེཏུཾ ཝཊྚཏི, སཧཱཡེན ཙ མེ ཨནགྒྷོ པཎྞཱཀཱརོ པེསིཏོ, ཀིཾ ནུ, ཁོ, ཨཧཾ སཧཱཡསྶ པེསེཡྻ’’ནྟི? ཏེན ཙ སམཡེན ཀསྶཔོ བྷགཝཱ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ བཱརཱཎསིཡཾ ཝིཧརཏི. ཨཐ རཉྙོ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཝཏྠུཏྟཡརཏནཏོ ཨཉྙཾ ཨུཏྟམརཏནཾ ནཏྠི, ཧནྡཱཧཾ ཝཏྠུཏྟཡརཏནསྶ ཨུཔྤནྣབྷཱཝཾ སཧཱཡསྶ པེསེམཱི’’ཏི. སོ –

‘‘བུདྡྷོ ལོཀེ སམུཔྤནྣོ, ཧིཏཱཡ སབྦཔཱཎིནཾ;

དྷམྨོ ལོཀེ སམུཔྤནྣོ, སུཁཱཡ སབྦཔཱཎིནཾ;

སངྒྷོ ལོཀེ སམུཔྤནྣོ, པུཉྙཀྑེཏྟཾ ཨནུཏྟར’’ནྟི. –

ཨིམཾ གཱཐཾ, ཡཱཝ ཨརཧཏྟཾ, ཏཱཝ ཨེཀབྷིཀྑུསྶ པཊིཔཏྟིཉྩ སུཝཎྞཔཊྚེ ཛཱཏིཧིངྒུལཀེན ལིཁཱཔེཏྭཱ སཏྟརཏནམཡེ སམུགྒེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཏཾ སམུགྒཾ མཎིམཡེ སམུགྒེ, མཎིམཡཾ མསཱརགལླམཡེ, མསཱརགལླམཡཾ ལོཧིཏངྒམཡེ, ལོཧིཏངྒམཡཾ, སུཝཎྞམཡེ, སུཝཎྞམཡཾ རཛཏམཡེ, རཛཏམཡཾ དནྟམཡེ, དནྟམཡཾ སཱརམཡེ, སཱརམཡཾ སམུགྒཾ པེལཱ༹ཡ པཀྑིཔིཏྭཱ པེལ༹ཾ དུསྶེན ཝེཋེཏྭཱ ལཉྪེཏྭཱ མཏྟཝརཝཱརཎཾ སོཝཎྞདྡྷཛཾ སོཝཎྞཱལངྐཱར ཧེམཛཱལསཉྪནྣཾ ཀཱརེཏྭཱ ཏསྶུཔརི པལླངྐཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ པལླངྐེ པེལ༹ཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ སེཏཙྪཏྟེན དྷཱརིཡམཱནེན སབྦགནྡྷཔུཔྥཱདཱིཧི པཱུཛཱཡ ཀརིཡམཱནཱཡ སབྦཏཱལཱ༹ཝཙརེཧི ཐུཏིསཏཱནི གཱཡམཱནེཧི ཡཱཝ ཨཏྟནོ རཛྫསཱིམཱ, ཏཱཝ མགྒཾ ཨལངྐཱརཱཔེཏྭཱ སཡམེཝ ནེསི. ཏཏྲ ཙ ཋཏྭཱ སཱམནྟརཱཛཱུནཾ པཎྞཱཀཱརཾ པེསེསི – ‘‘ཨེཝཾ སཀྐརོནྟེཧི ཨཡཾ པཎྞཱཀཱརོ པེསེཏབྦོ’’ཏི. ཏཾ སུཏྭཱ ཏེ ཏེ རཱཛཱནོ པཊིམགྒཾ ཨཱགནྟྭཱ ཡཱཝ ཀཊྛཝཱཧནསྶ རཛྫསཱིམཱ, ཏཱཝ ནཡིཾསུ.

ཀཊྛཝཱཧནོཔི སུཏྭཱ པཊིམགྒཾ ཨཱགནྟྭཱ ཏཐེཝ པཱུཛེནྟོ ནགརཾ པཝེསེཏྭཱ ཨམཙྩེ ཙ ནཱགརེ ཙ སནྣིཔཱཏཱཔེཏྭཱ རཱཛངྒཎེ པལིཝེཋནདུསྶཾ ཨཔནེཏྭཱ པེལ༹ཾ ཝིཝརིཏྭཱ པེལཱ༹ཡ སམུགྒཾ པསྶིཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན སབྦསམུགྒེ ཝིཝརིཏྭཱ སུཝཎྞཔཊྚེ ལེཁཾ པསྶིཏྭཱ ‘‘ཀཔྤསཏསཧསྶེཧི ཨཏིདུལླབྷཾ མམ སཧཱཡོ པཎྞཱཀཱརརཏནཾ པེསེསཱི’’ཏི ཨཏྟམནོ ཧུཏྭཱ ‘‘ཨསུཏཔུབྦཾ ཝཏ སུཎིམྷཱ ‘བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤནྣོ’ཏི, ཡཾནཱུནཱཧཾ གནྟྭཱ བུདྡྷཉྩ པསྶེཡྻཾ དྷམྨཉྩ སུཎེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ཨམཙྩེ ཨཱམནྟེསི – ‘‘བུདྡྷདྷམྨསངྒྷརཏནཱནི ཀིར ལོཀེ ཨུཔྤནྣཱནི, ཀིཾ ཀཱཏབྦཾ མཉྙཐཱ’’ཏི. ཏེ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨིདྷེཝ ཏུམྷེ, མཧཱརཱཛ, ཧོཐ, མཡཾ གནྟྭཱ པཝཏྟིཾ ཛཱནིསྶཱམཱ’’ཏི.

ཏཏོ སོལ༹སསཧསྶཔརིཝཱརཱ སོལ༹ས ཨམཙྩཱ རཱཛཱནཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ‘‘ཡདི བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤནྣོ པུན དསྶནཾ ནཏྠི, ཡདི ན ཨུཔྤནྣོ, ཨཱགམིསྶཱམཱ’’ཏི ནིགྒཏཱ. རཉྙོ པན བྷཱགིནེཡྻོ པཙྪཱ རཱཛཱནཾ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ཨཧམྤི གཙྪཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏཱཏ, ཏྭཾ ཏཏྠ བུདྡྷུཔྤཱདཾ ཉཏྭཱ པུན ཨཱགནྟྭཱ མམ ཨཱརོཙེཧཱིཏི. སོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཨགམཱསི. ཏེ སབྦེཔི སབྦཏྠ ཨེཀརཏྟིཝཱསེན གནྟྭཱ བཱརཱཎསིཾ པཏྟཱ. ཨསམྤཏྟེསྭེཝ ཙ ཏེསུ བྷགཝཱ པརིནིབྦཱཡི. ཏེ ‘‘ཀོ བུདྡྷོ, ཀུཧིཾ བུདྡྷོ’’ཏི སཀལཝིཧཱརཾ ཨཱཧིཎྜནྟཱ སམྨུཁསཱཝཀེ དིསྭཱ པུཙྪིཾསུ. ཏེ ནེསཾ ‘‘བུདྡྷོ པརིནིབྦུཏོ’’ཏི ཨཱཙིཀྑིཾསུ. ཏེ ‘‘ཨཧོ དཱུརདྡྷཱནཾ ཨཱགནྟྭཱ དསྶནམཏྟམྤི ན ལབྷིམྷཱ’’ཏི པརིདེཝམཱནཱ ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, ཀོཙི བྷགཝཏཱ དིནྣཨོཝཱདོ ཨཏྠཱི’’ཏི པུཙྪིཾསུ. ཨཱམ, ཨུཔཱསཀཱ ཨཏྠི, སརཎཏྟཡེ པཏིཊྛཱཏབྦཾ, པཉྩསཱིལཱནི སམཱདཱཏབྦཱནི, ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏོ ཨུཔོསཐོ ཨུཔཝསིཏབྦོ, དཱནཾ དཱཏབྦཾ, པབྦཛིཏབྦནྟི. ཏེ སུཏྭཱ ཏཾ བྷཱགིནེཡྻཾ ཨམཙྩཾ ཋཔེཏྭཱ སབྦེ པབྦཛིཾསུ. བྷཱགིནེཡྻོ པརིབྷོགདྷཱཏུཾ གཧེཏྭཱ ཀཊྛཝཱཧནརཊྛཱབྷིམུཁོ པཀྐཱམི. པརིབྷོགདྷཱཏུ ནཱམ བོདྷིརུཀྑཔཏྟཙཱིཝརཱདཱིནི. ཨཡཾ པན བྷགཝཏོ དྷམྨཀརཎཾ དྷམྨདྷརཾ ཝིནཡདྷརམེཀཾ ཐེརཉྩ གཧེཏྭཱ པཀྐཱམི, ཨནུཔུབྦེན ཙ ནགརཾ གནྟྭཱ ‘‘བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤནྣོ ཙ པརིནིབྦུཏྟོ ཙཱ’’ཏི རཉྙོ ཨཱརོཙེཏྭཱ བྷགཝཏཱ དིནྣོཝཱདཾ ཨཱཙིཀྑི. རཱཛཱ ཐེརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ ཝིཧཱརཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཙེཏིཡཾ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ བོདྷིརུཀྑཾ རོཔེཏྭཱ སརཎཏྟཡེ པཉྩསུ ཙ ནིཙྩསཱིལེསུ པཏིཊྛཱཡ ཨཊྛངྒུཔེཏཾ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསནྟོ དཱནཱདཱིནི དེནྟོ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཀཱམཱཝཙརདེཝལོཀེ ནིབྦཏྟི. ཏེཔི སོལ༹སསཧསྶཱ པབྦཛིཏྭཱ པུཐུཛྫནཀཱལཀིརིཡཾ ཀཏྭཱ ཏསྶེཝ རཉྙོ པརིཝཱརཱ སམྤཛྫིཾསུ.

ཏེ ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ དེཝལོཀེ ཁེཔེཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏི ཨནུཔྤནྣེཡེཝ དེཝལོཀཏོ ཙཝིཏྭཱ ཨཱཙརིཡོ པསེནདིརཉྙོ པིཏུ པུརོཧིཏསྶ པུཏྟོ ཛཱཏོ ནཱམེན ‘‘བཱཝརཱི’’ཏི, ཏཱིཧི མཧཱཔུརིསལཀྑཎེཧི སམནྣཱགཏོ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ, པིཏུནོ ཙ ཨཙྩཡེན པུརོཧིཏཊྛཱནེ ཨཊྛཱསི. ཨཝསེསཱཔི སོལ༹སཱདྷིཀསོལ༹སསཧསྶཱ ཏཏྠེཝ སཱཝཏྠིཡཱ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟཱ. ཏེསུ སོལ༹ས ཛེཊྛནྟེཝཱསིནོ བཱཝརིསྶ སནྟིཀེ སིཔྤཾ ཨུགྒཧེསུཾ, ཨིཏརེ སོལ༹སསཧསྶཱ ཏེསཾཡེཝ སནྟིཀེཏི ཨེཝཾ ཏེ པུནཔི སབྦེ སམཱགཙྪིཾསུ. མཧཱཀོསལརཱཛཱཔི ཀཱལམཀཱསི, ཏཏོ པསེནདིཾ རཛྫེ ཨབྷིསིཉྩིཾསུ. བཱཝརཱི ཏསྶཱཔི པུརོཧིཏོ ཨཧོསི. རཱཛཱ པིཏརཱ དིནྣཉྩ ཨཉྙཉྩ བྷོགཾ བཱཝརིསྶ ཨདཱསི. སོ ཧི དཧརཀཱལེ ཏསྶེཝ སནྟིཀེ སིཔྤཾ ཨུགྒཧེསི. ཏཏོ བཱཝརཱི རཉྙོ ཨཱརོཙེསི – ‘‘པབྦཛིསྶཱམཧཾ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཨཱཙརིཡ, ཏུམྷེསུ ཋིཏེསུ མམ པིཏཱ ཋིཏོ ཝིཡ ཧོཏི, མཱ པབྦཛིཏྠཱ’’ཏི. ‘‘ཨལཾ, མཧཱརཱཛ, པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི. རཱཛཱ ཝཱརེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ‘‘སཱཡཾ པཱཏཾ མམ དསྶནཊྛཱནེ རཱཛུཡྻཱནེ པབྦཛཐཱ’’ཏི ཡཱཙི. ཨཱཙརིཡོ སོལ༹སསཧསྶཔརིཝཱརེཧི སོལ༹སཧི སིསྶེཧི སདྡྷིཾ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ རཱཛུཡྻཱནེ ཝསི, རཱཛཱ ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི ཨུཔཊྛཧཏི. སཱཡཾ པཱཏཉྩསྶ ཨུཔཊྛཱནཾ གཙྪཏི.

ཨཐེཀདིཝསཾ ཨནྟེཝཱསིནོ ཨཱཙརིཡཾ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ནགརསམཱིཔེ ཝཱསོ ནཱམ མཧཱཔལིབོདྷོ, ཝིཛནསམྤཱཏཾ ཨཱཙརིཡ ཨོཀཱསཾ གཙྪཱམ, པནྟསེནཱསནཝཱསོ ནཱམ བཧཱུཔཀཱརོ པབྦཛིཏཱན’’ནྟི. ཨཱཙརིཡོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ཏིཀྑཏྟུཾ ཝཱརེཏྭཱ ཝཱརེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ དྭེསཏསཧསྶཱནི ཀཧཱཔཎཱནི དཏྭཱ དྭེ ཨམཙྩེ ཨཱཎཱཔེསི ‘‘ཡཏྠ ཨིསིགཎོ ཝཱསཾ ཨིཙྪཏི, ཏཏྠ ཨསྶམཾ ཀཏྭཱ དེཐཱ’’ཏི. ཏཏོ ཨཱཙརིཡོ སོལ༹སཱདྷིཀསོལ༹སསཧསྶཛཊིལཔརིཝུཏོ ཨམཙྩེཧི ཨནུགྒཧམཱནོ ཨུཏྟརཛནཔདཱ དཀྑིཎཛནཔདཱབྷིམུཁོ ཨགམཱསི. ཏམཏྠཾ གཧེཏྭཱ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ སངྒཱིཏིཀཱལེ པཱརཱཡནཝགྒསྶ ནིདཱནཾ ཨཱརོཔེནྟོ ཨིམཱ གཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཀོསལཱནཾ པུརཱཏི ཀོསལརཊྛསྶ ནགརཱ, སཱཝཏྠིཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཱཀིཉྩཉྙནྟི ཨཀིཉྩནབྷཱཝཾ, པརིགྒཧཱུཔཀརཎཝིཝེཀནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༩༨༤. སོ ཨསྶཀསྶ ཝིསཡེ, ཨལ༹ཀསྶ སམཱསནེཏི སོ བྲཱཧྨཎོ ཨསྶཀསྶ ཙ ཨལ༹ཀསྶ ཙཱཏི དྭིནྣམྤི རཱཛཱུནཾ སམཱསནྣེ ཝིསཡེ ཨཱསནྣེ རཊྛེ, དྭིནྣམྤི རཊྛཱནཾ མཛ྄ཛྷེཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. གོདྷཱཝརཱི ཀཱུལེཏི གོདྷཱཝརིཡཱ ནདིཡཱ ཀཱུལེ. ཡཏྠ གོདྷཱཝརཱི དྭིདྷཱ བྷིཛྫིཏྭཱ ཏིཡོཛནཔྤམཱཎཾ ཨནྟརདཱིཔམཀཱསི སབྦཾ ཀཔིཊྛཝནསཉྪནྣཾ, ཡཏྠ པུབྦེསརབྷངྒཱདཡོ ཝསིཾསུ, ཏསྨིཾ དེསེཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. སོ ཀིར ཏཾ པདེསཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ པུབྦསམཎཱལཡོ པབྦཛིཏསཱརུཔྤ’’ནྟི ཨམཙྩཱནཾ ནིཝེདེསི. ཨམཙྩཱ བྷཱུམིགྒཧཎཏྠཾ ཨསྶཀརཉྙོ སཏསཧསྶཾ, ཨལ༹ཀརཉྙོ སཏསཧསྶཾ ཨདཾསུ. ཏེ ཏཉྩ པདེསཾ ཨཉྙཉྩ དྭིཡོཛནམཏྟནྟི སབྦམྤི པཉྩཡོཛནམཏྟཾ པདེསཾ ཨདཾསུ. ཏེསཾ ཀིར རཛྫསཱིམནྟརེ སོ པདེསོ ཧོཏི. ཨམཙྩཱ ཏཏྠ ཨསྶམཾ ཀཱརེཏྭཱ སཱཝཏྠིཏོ ཙ ཨཉྙམྤི དྷནཾ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ གོཙརགཱམཾ ནིཝེསེཏྭཱ ཨགམཾསུ. ཨུཉྪེ ན ཙ ཕལེན ཙཱཏི ཨུཉྪཱཙརིཡཱཡ ཙ ཝནམཱུལཕལེན ཙ. ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཏསྶེཝ ཨུཔནིསྶཱཡ, གཱམོ ཙ ཝིཔུལོ ཨཧཱུ’’ཏི.

༩༨༥. ཏཏྠ ཏསྶཱཏི ཏསྶ གོདྷཱཝརཱིཀཱུལསྶ, ཏསྶ ཝཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཨུཔཡོགཏྠེ ཙེཏཾ སཱམིཝཙནཾ, ཏཾ ཨུཔནིསྶཱཡཱཏི ཨཏྠོ. ཏཏོ ཛཱཏེན ཨཱཡེན, མཧཱཡཉྙམཀཔྤཡཱིཏི ཏསྨིཾ གཱམེ ཀསིཀམྨཱདིནཱ སཏསཧསྶཾ ཨཱཡོ ཨུཔྤཛྫི, ཏཾ གཧེཏྭཱ ཀུཊུམྦིཀཱ རཉྙོ ཨསྶཀསྶ སནྟིཀཾ ཨགམཾསུ ‘‘སཱདིཡཏུ དེཝོ ཨཱཡ’’ནྟི. སོ ‘‘ནཱཧཾ སཱདིཡཱམི, ཨཱཙརིཡསྶེཝ ཨུཔནེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཱཙརིཡོཔི ཏཾ ཨཏྟནོ ཨགྒཧེཏྭཱ དཱནཡཉྙཾ ཨཀཔྤཡི. ཨེཝཾ སོ སཾཝཙྪརེ སཾཝཙྪརེ དཱནམདཱསི.

༩༨༦. མཧཱཡཉྙནྟི གཱཐཱཡཏྠོ – སོ ཨེཝཾ སཾཝཙྪརེ སཾཝཙྪརེ དཱནཡཉྙཾ ཡཛནྟོ ཨེཀསྨིཾ སཾཝཙྪརེ ཏཾ མཧཱཡཉྙཾ ཡཛིཏྭཱ ཏཏོ གཱམཱ ནིཀྑམྨ པུན པཱཝིསི ཨསྶམཾ. པཝིཊྛོ ཙ པཎྞསཱལཾ པཝིསིཏྭཱ ‘‘སུཊྛུ དིནྣ’’ནྟི དཱནཾ ཨནུམཛྫནྟོ ནིསཱིདི. ཨེཝཾ ཏསྨིཾ པཊིཔཝིཊྛམྷི ཏརུཎཱཡ བྲཱཧྨཎིཡཱ གྷརེ ཀམྨཾ ཨཀཱཏུཀཱམཱཡ ‘‘ཨེསོ, བྲཱཧྨཎ, བཱཝརཱི གོདྷཱཝརཱིཏཱིརེ ཨནུསཾཝཙྪརཾ སཏསཧསྶཾ ཝིསྶཛྫེཏི, གཙྪ ཏཏོ པཉྩསཏཱནི ཡཱཙིཏྭཱ དཱསིཾ མེ ཨཱནེཧཱི’’ཏི པེསིཏོ ཨཉྙོ ཨཱགཉྪི བྲཱཧྨཎོཏི.

༩༨༧-༨. ཨུགྒྷཊྚཔཱདོཏི མགྒགམནེན གྷཊྚཔཱདཏལོ, པཎྷིཀཱཡ ཝཱ པཎྷིཀཾ, གོཔྥཀེན ཝཱ གོཔྥཀཾ, ཛཎྞུཀེན ཝཱ ཛཎྞུཀཾ ཨཱཧཙྩ གྷཊྚཔཱདོ. སུཁཉྩ ཀུསལཾ པུཙྪཱིཏི སུཁཉྩ ཀུསལཉྩ པུཙྪི ‘‘ཀཙྩི ཏེ, བྲཱཧྨཎ, སུཁཾ, ཀཙྩི ཀུསལ’’ནྟི.

༩༨༩-༩༡. ཨནུཛཱནཱཧཱིཏི ཨནུམཉྙཱཧི སདྡཧཱཧི. སཏྟདྷཱཏི སཏྟཝིདྷེན. ཨབྷིསངྑརིཏྭཱཏི གོམཡཝནཔུཔྥཀུསཏིཎཱདཱིནི ཨཱདཱཡ སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ བཱཝརིསྶ ཨསྶམདྭཱརཾ གནྟྭཱ གོམཡེན བྷཱུམིཾ ཨུཔལིམྤིཏྭཱ པུཔྥཱནི ཝིཀིརིཏྭཱ ཏིཎཱནི སནྠརིཏྭཱ ཝཱམཔཱདཾ ཀམཎྜལཱུདཀེན དྷོཝིཏྭཱ སཏྟཔཱདམཏྟཾ གནྟྭཱ ཨཏྟནོ པཱདཏལེ པརཱམསནྟོ ཨེཝརཱུཔཾ ཀུཧནཾ ཀཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བྷེརཝཾ སོ ཨཀིཏྟཡཱིཏི བྷཡཛནཀཾ ཝཙནཾ ཨཀིཏྟཡི, ‘‘སཙེ མེ ཡཱཙམཱནསྶཱ’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམབྷཱསཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. དུཀྑིཏོཏི དོམནསྶཛཱཏོ.

༩༩༢-༤. ཨུསྶུསྶཏཱིཏི ཏསྶ ཏཾ ཝཙནཾ ཀདཱཙི སཙྩཾ བྷཝེཡྻཱཏི མཉྙམཱནོ སུསྶཏི. དེཝཏཱཏི ཨསྶམེ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ ཨེཝ. མུདྡྷནི མུདྡྷཔཱཏེ ཝཱཏི མུདྡྷེ ཝཱ མུདྡྷཔཱཏེ ཝཱ.

༩༩༥-༦. བྷོཏཱི ཙརཧི ཛཱནཱཏཱིཏི བྷོཏཱི ཙེ ཛཱནཱཏི. མུདྡྷཱདྷིཔཱཏཉྩཱཏི མུདྡྷཔཱཏཉྩ. ཉཱཎམེཏྠཱཏི ཉཱཎཾ མེ ཨེཏྠ.

༩༩༨. པུརཱཏི ཨེཀཱུནཏིཾསཝསྶཝཡཀཱལེ. བཱཝརིབྲཱཧྨཎེ པན གོདྷཱཝརཱིཏཱིརེ ཝསམཱནེ ཨཊྛནྣཾ ཝསྶཱནཾ ཨཙྩཡེན བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུདཔཱདི. ཨཔཙྩོཏི ཨནུཝཾསོ.

༩༩༩. སབྦཱབྷིཉྙཱབལཔྤཏྟོཏི སབྦཱབྷིཉྙཱཡ བལཔྤཏྟོ, སབྦཱ ཝཱ ཨབྷིཉྙཱཡོ ཙ བལཱནི ཙ པཏྟོ. ཝིམུཏྟོཏི ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟིཡཱ ཝིམུཏྟཙིཏྟོ.

༡༠༠༡-༣. སོཀསྶཱཏི སོཀོ ཨསྶ. པཧཱུཏཔཉྙོཏི མཧཱཔཉྙོ. ཝརབྷཱུརིམེདྷསོཏི ཨུཏྟམཝིཔུལཔཉྙོ བྷཱུཏེ ཨབྷིརཏཝརཔཉྙོ ཝཱ. ཝིདྷུརོཏི ཝིགཏདྷུརོ, ཨཔྤཊིམོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༡༠༠༤-༩. མནྟཔཱརགེཏི ཝེདཔཱརགེ. པསྶཝ྄ཧོཏི པསྶཐ ཨཛཱནཏནྟི ཨཛཱནནྟཱནཾ. ལཀྑཎཱཏི ལཀྑཎཱནི. བྱཱཀྑཱཏཱཏི ཀཐིཏཱནི, ཝིཏྠཱརིཏཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སམཏྟཱཏི སམཏྟཱནི, པརིཔུཎྞཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དྷམྨེན མནུསཱསཏཱིཏི དྷམྨེན ཨནུསཱསཏི.

༡༠༡༡. ཛཱཏིཾ གོཏྟཉྩ ལཀྑཎནྟི ‘‘ཀཱིཝ ཙིརཾ ཛཱཏོ’’ཏི མམ ཛཱཏིཉྩ གོཏྟཉྩ ལཀྑཎཉྩ. མནྟེ སིསྶེཏི མཡཱ པརིཙིཏཝེདེ ཙ མམ སིསྶེ ཙ. མནསཱཡེཝ པུཙྪཐཱཏི ཨིམེ སཏྟ པཉྷེ ཙིཏྟེནེཝ པུཙྪཐ.

༡༠༡༣-༨. ཏིསྶམེཏྟེཡྻོཏི ཨེཀོཡེཝ ཨེས ནཱམགོཏྟཝསེན ཝུཏྟོ. དུབྷཡོཏི ཨུབྷོ. པཙྩེཀགཎིནོཏི ཝིསུཾ ཝིསུཾ གཎཝནྟོ. པུབྦཝཱསནཝཱསིཏཱཏི པུབྦེ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ. གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཔུཉྙཝཱསནཱཡ ཝཱསིཏཙིཏྟཱ. པུརམཱཧིསྶཏིནྟི མཱཧིསྶཏིནཱམིཀཾ པུརཾ, ནགརནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཉྩ ནགརཾ པཝིཊྛཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ, ཨེཝཾ སབྦཏྠ. གོནདྡྷནྟི གོདྷཔུརསྶ ནཱམཾ. ཝནསཝ྄ཧཡནྟི པཝནནགརཾ ཝུཙྩཏི, ‘‘ཝནསཱཝཏྠི’’ནྟི ཨེཀེ. ཨེཝཾ ཝནསཱཝཏྠིཏོ ཀོསམྦིཾ, ཀོསམྦིཏོ ཙ སཱཀེཏཾ ཨནུཔྤཏྟཱནཾ ཀིར ཏེསཾ སོལ༹སནྣཾ ཛཊིལཱནཾ ཚཡོཛནམཏྟཱ པརིསཱ ཨཧོསི.

༡༠༡༩. ཨཐ བྷགཝཱ ‘‘བཱཝརིསྶ ཛཊིལཱ མཧཱཛནཾ སཾཝཌྜྷེནྟཱ ཨཱགཙྪནྟི, ན ཙ ཏཱཝ ནེསཾ ཨིནྡྲིཡཱནི པརིཔཱཀཾ གཙྪནྟི, ནཱཔི ཨཡཾ དེསོ སཔྤཱཡོ, མགདྷཁེཏྟེ པན ཏེསཾ པཱསཱཎཀཙེཏིཡཾ སཔྤཱཡཾ. ཏཏྲ ཧི མཡི དྷམྨཾ དེསེནྟེ མཧཱཛནསྶ དྷམྨཱབྷིསམཡོ བྷཝིསྶཏི, སབྦནགརཱནི ཙ པཝིསིཏྭཱ ཨཱགཙྪནྟཱ བཧུཏརེན ཛནེན ཨཱགམིསྶནྟཱི’’ཏི བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ སཱཝཏྠིཏོ རཱཛགཧཱབྷིམུཁོ ཨགམཱསི. ཏེཔི ཛཊིལཱ སཱཝཏྠིཾ ཨཱགནྟྭཱ ཝིཧཱརཾ པཝིསིཏྭཱ ‘‘ཀོ བུདྡྷོ, ཀུཧིཾ བུདྡྷོ’’ཏི ཝིཙིནནྟཱ གནྡྷཀུཊིམཱུལཾ གནྟྭཱ བྷགཝཏོ པདནིཀྑེཔཾ དིསྭཱ ‘‘རཏྟསྶ ཧི ཨུཀྐུཊིཀཾ པདཾ བྷཝེ…པེ… ཝིཝཊྚཙྪདསྶ ཨིདམཱིདིསཾ པད’’ནྟི (ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༢༦༠-༢༦༡; དྷ. པ. ཨཊྛ. ༡.༢༠ སཱམཱཝཏཱིཝཏྠུ; ཝིསུདྡྷི. ༡.༤༥) ‘‘སབྦཉྙུ བུདྡྷོ’’ཏི ནིཊྛཾ གཏཱ. བྷགཝཱཔི ཨནུཔུབྦེན སེཏབྱཀཔིལཝཏྠུཨཱདཱིནི ནགརཱནི པཝིསིཏྭཱ མཧཱཛནཾ སཾཝཌྜྷེནྟོ པཱསཱཎཀཙེཏིཡཾ གཏོ. ཛཊིལཱཔི ཏཱཝདེཝ སཱཝཏྠིཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ སབྦཱནི ཏཱནི ནགརཱནི པཝིསིཏྭཱ པཱསཱཎཀཙེཏིཡམེཝ ཨགམཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཀོསམྦིཉྩཱཔི སཱཀེཏཾ, སཱཝཏྠིཉྩ པུརུཏྟམཾ. སེཏབྱཾ ཀཔིལཝཏྠུ’’ནྟིཨཱདི.

༡༠༢༠. ཏཏྠ མཱགདྷཾ པུརནྟི མགདྷཔུརཾ རཱཛགཧནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. པཱསཱཎཀཾ ཙེཏིཡནྟི མཧཏོ པཱསཱཎསྶ ཨུཔརི པུབྦེ དེཝཊྛཱནཾ ཨཧོསི. ཨུཔྤནྣེ པན བྷགཝཏི ཝིཧཱརོ ཛཱཏོ. སོ ཏེནེཝ པུརིམཝོཧཱརེན ‘‘པཱསཱཎཀཾ ཙེཏིཡ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

༡༠༢༡. ཏསིཏོཝུདཀནྟི ཏེ ཧི ཛཊིལཱ ཝེགསཱ བྷགཝནྟཾ ཨནུབནྡྷམཱནཱ སཱཡཾ གཏམགྒཾ པཱཏོ, པཱཏོ གཏམགྒཉྩ སཱཡཾ གཙྪནྟཱ ‘‘ཨེཏྠ བྷགཝཱ’’ཏི སུཏྭཱ ཨཏིཝིཡ པཱིཏིཔཱམོཛྫཛཱཏཱ ཏཾ ཙེཏིཡཾ ཨབྷིརུཧིཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཏུརིཏཱ པབྦཏམཱརུཧུ’’ནྟི.

༡༠༢༤. ཨེཀམནྟཾ ཋིཏོ ཧཊྛོཏི ཏསྨིཾ པཱསཱཎཀེ ཙེཏིཡེ སཀྐེན མཱཔིཏམཧཱམཎྜཔེ ནིསིནྣཾ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཀཙྩི ཨིསཡོ ཁམནཱིཡ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན བྷགཝཏཱ པཊིསམྨོདནཱིཡེ ཀཏེ ‘‘ཁམནཱིཡཾ བྷོ གོཏམཱ’’ཏིཨཱདཱིཧི སཡམྤི པཊིསནྠཱརཾ ཀཏྭཱ ཨཛིཏོ ཛེཊྛནྟེཝཱསཱི ཨེཀམནྟཾ ཋིཏོ ཧཊྛཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ མནོཔཉྷེ པུཙྪི.

༡༠༢༥. ཏཏྠ ཨཱདིསྶཱཏི ‘‘ཀཏིཝསྶོ’’ཏི ཨེཝཾ ཨུདྡིསྶ. ཛམྨནནྟི ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡསྶ ཛཱཏིཾ བྲཱུཧཱི’’ཏི པུཙྪཏི. པཱརམིནྟི ནིཊྛཱགམནཾ.

༡༠༢༦-༧. ཝཱིསཾ ཝསྶསཏནྟི ཝཱིསཏིཝསྶཱདྷིཀཾ ཝསྶསཏཾ. ལཀྑཎེཏི མཧཱཔུརིསལཀྑཎེ. ཨེཏསྨིཾ ཨིཏོ པརེསུ ཙ ཨིཏིཧཱསཱདཱིསུ ཨནཝཡོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ པརཔདཾ ཝཱ ཨཱནེཏྭཱ ཏེསུ པཱརམིཾ གཏོཏི ཡོཛེཏབྦཾ. པཉྩསཏཱནི ཝཱཙེཏཱིཏི པཀཏིཨལསདུམྨེདྷམཱཎཝཀཱནཾ པཉྩསཏཱནི སཡཾ མནྟེ ཝཱཙེཏི. སདྷམྨེཏི ཨེཀེ བྲཱཧྨཎདྷམྨེ, ཏེཝིཛྫཀེ པཱཝཙནེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༡༠༢༨. ལཀྑཎཱནཾ པཝིཙཡནྟི ལཀྑཎཱནཾ ཝིཏྠཱརཾ, ‘‘ཀཏམཱནི ཏཱནིསྶ གཏྟེ ཏཱིཎི ལཀྑཎཱནཱི’’ཏི པུཙྪཏི.

༡༠༣༠-༣༡. པུཙྪཉྷཱིཏི པུཙྪམཱནཾ ཀམེཏཾ པཊིབྷཱསཏཱིཏི དེཝཱདཱིསུ ཀཾ པུགྒལཾ ཨེཏཾ པཉྷཝཙནཾ པཊིབྷཱསཏཱིཏི.

༡༠༣༢-༣༣. ཨེཝཾ བྲཱཧྨཎོ པཉྩནྣཾ པཉྷཱནཾ ཝེཡྻཱཀརཎཾ སུཏྭཱ ཨཝསེསེ དྭེ པུཙྪནྟོ ‘‘མུདྡྷཾ མུདྡྷཱདྷིཔཱཏཉྩཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཏེ བྱཱཀརོནྟོ ‘‘ཨཝིཛྫཱ མུདྡྷཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཡསྨཱ ཙཏཱུསུ སཙྩེསུ ཨཉྙཱཎབྷཱུཏཱ ཨཝིཛྫཱ སཾསཱརསྶ སཱིསཾ, ཏསྨཱ ‘‘ཨཝིཛྫཱ མུདྡྷཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཡསྨཱ ཙ ཨརཧཏྟམགྒཝིཛྫཱ ཨཏྟནཱ སཧཛཱཏེཧི སདྡྷཱསཏིསམཱདྷིཀཏྟུཀམྱཏཱཚནྡཝཱིརིཡེཧི སམནྣཱགཏཱ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨེཀརསཊྛབྷཱཝམུཔགཏཏྟཱ ཏཾ མུདྡྷཾ ཨདྷིཔཱཏེཏི, ཏསྨཱ ‘‘དྷིཛྫཱ མུདྡྷཱདྷིཔཱཏིནཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

༡༠༣༤-༨. ཏཏོ ཝེདེན མཧཏཱཏི ཨཐ ཨིམཾ པཉྷཝེཡྻཱཀརཎཾ སུཏྭཱ ཨུཔྤནྣཱཡ མཧཱཔཱིཏིཡཱ སནྠམྦྷིཏྭཱ ཨལཱིནབྷཱཝཾ, ཀཱཡཙིཏྟཱནཾ ཨུདགྒཾ པཏྭཱཏི ཨཏྠོ. པཏིཏྭཱ ཙ ‘‘བཱཝརཱི’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. ཨཐ ནཾ ཨནུཀམྤམཱནོ བྷགཝཱ ‘‘སུཁིཏོ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཝཏྭཱ ཙ ‘‘བཱཝརིསྶ ཙཱ’’ཏི སབྦཉྙུཔཝཱརཎཾ པཝཱརེསི. ཏཏྠ སབྦེསནྟི ཨནཝསེསཱནཾ སོལ༹སསཧསྶཱནཾ. ཏཏྠ པུཙྪི ཏཐཱགཏནྟི ཏཏྠ པཱསཱཎཀེ ཙེཏིཡེ, ཏཏྠ ཝཱ པརིསཱཡ, ཏེསུ ཝཱ པཝཱརིཏེསུ ཨཛིཏོ པཋམཾ པཉྷཾ པུཙྪཱིཏི. སེསཾ སབྦགཱཐཱསུ པཱཀཊམེཝཱཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཝཏྠུགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡. ཨཛིཏསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༠༣༩. ཏསྨིཾ པན པཉྷེ ནིཝུཏོཏི པཊིཙྪཱདིཏོ. ཀིསྶཱབྷིལེཔནཾ བྲཱུསཱིཏི ཀིཾ ཨསྶ ལོཀསྶ ཨབྷིལེཔནཾ ཝདེསི.

༡༠༤༠. ཝེཝིཙྪཱ པམཱདཱ ནཔྤཀཱསཏཱིཏི མཙྪརིཡཧེཏུ ཙ པམཱདཧེཏུ ཙ ནཔྤཀཱསཏི. མཙྪརིཡཾ ཧིསྶ དཱནཱདིགུཎེཧི པཀཱསིཏུཾ ན དེཏི, པམཱདོ སཱིལཱདཱིཧི. ཛཔྤཱབྷིལེཔནནྟི ཏཎྷཱ ཨསྶ ལོཀསྶ མཀྐཊལེཔོ ཝིཡ མཀྐཊསྶ ཨབྷིལེཔནཾ. དུཀྑནྟི ཛཱཏིཨཱདིཀཾ དུཀྑཾ.

༡༠༤༡. སཝནྟི སབྦདྷི སོཏཱཏི སབྦེསུ རཱུཔཱདིཨཱཡཏནེསུ ཏཎྷཱདིཀཱ སོཏཱ སནྡནྟི. ཀིཾ ནིཝཱརཎནྟི ཏེསཾ ཀིཾ ཨཱཝརཎཾ ཀཱ རཀྑཱཏི? སཾཝརཾ བྲཱུཧཱིཏི ཏཾ ཏེསཾ ནིཝཱརཎསངྑཱཏཾ སཾཝརཾ བྲཱུཧི. ཨེཏེན སཱཝསེསཔྤཧཱནཾ པུཙྪཏི. ཀེན སོཏཱ པིདྷིཡྻརེཏི ཀེན དྷམྨེན ཨེཏེ སོཏཱ པིདྷིཡྻནྟི པཙྪིཛྫནྟི. ཨེཏེན ཨནཝསེསཔྤཧཱནཾ པུཙྪཏི.

༡༠༤༢. སཏི ཏེསཾ ནིཝཱརཎནྟི ཝིཔསྶནཱཡུཏྟཱ. ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ གཏིཡོ སམནྣེསམཱནཱ སཏི ཏེསཾ སོཏཱནཾ ནིཝཱརཎཾ. སོཏཱནཾ སཾཝརཾ བྲཱུམཱིཏི ཏམེཝཱཧཾ སཏིཾ སོཏཱནཾ སཾཝརཾ བྲཱུམཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. པཉྙཱཡེཏེ པིདྷིཡྻརེཏི རཱུཔཱདཱིསུ པན ཨནིཙྩཏཱདིཔཊིཝེདྷསཱདྷིཀཱཡ མགྒཔཉྙཱཡ ཨེཏེ སོཏཱ སབྦསོ པིདྷིཡྻནྟཱིཏི.

༡༠༤༣. པཉྙཱ ཙེཝཱཏི པཉྷགཱཐཱཡ, ཡཱ ཙཱཡཾ ཏཡཱ ཝུཏྟཱ པཉྙཱ ཡཱ ཙ སཏི, ཡཉྩ ཏདཝསེསཾ ནཱམརཱུཔཾ, ཨེཏཾ སབྦམྤི ཀཏྠ ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ཨེཏཾ མེ པཉྷཾ པུཊྛོ བྲཱུཧཱིཏི ཨེཝཾ སངྑེཔཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

༡༠༤༤. ཝིསྶཛྫནགཱཐཱཡ པནསྶ ཡསྨཱ པཉྙཱསཏིཡོ ནཱམེནེཝ སངྒཧཾ གཙྪནྟི, ཏསྨཱ ཏཱ ཝིསུཾ ན ཝུཏྟཱ. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔཏྠོ – ཡཾ མཾ ཏྭཾ, ཨཛིཏ, ཨེཏཾ པཉྷཾ ཨཔུཙྪི ‘‘ཀཏྠེཏཾ ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི, ཏཾ ཏེ ཡཏྠ ནཱམཉྩ རཱུཔཉྩ ཨསེསཾ ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏི, ཏཾ ཝདནྟོ ཝདཱམི, ཏསྶ, ཏསྶ ཧི ཝིཉྙཱཎསྶ ནིརོདྷེན སཧེཝ ཨཔུབྦཾ ཨཙརིམཾ ཨེཏྠེཏཾ ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏི. ཨེཏྠེཝ ཝིཉྙཱཎནིརོདྷེ ནིརུཛ྄ཛྷཏི ཨེཏཾ, ཝིཉྙཱཎནིརོདྷཱ ཏསྶ ནིརོདྷོ ཧོཏི. ཏཾ ནཱཏིཝཏྟཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༡༠༤༥. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ‘‘དུཀྑམསྶ མཧབྦྷཡ’’ནྟི ཨིམིནཱ པཀཱསིཏཾ དུཀྑསཙྩཾ, ‘‘ཡཱནི སོཏཱནཱི’’ཏི ཨིམིནཱ སམུདཡསཙྩཾ པཉྙཱཡེཏེ པིདྷིཡྻརེཏི ཨིམིནཱ མགྒསཙྩཾ, ‘‘ཨསེསཾ ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ནིརོདྷསཙྩནྟི ཨེཝཾ ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི སུཏྭཱཔི ཨརིཡབྷཱུམིཾ ཨནདྷིགཏོ པུན སེཁཱསེཁཔཊིཔདཾ པུཙྪནྟོ ‘‘ཡེ ཙ སངྑཱཏདྷམྨཱསེ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ སངྑཱཏདྷམྨཱཏི ཨནིཙྩཱདིཝསེན པརིཝཱིམཾསིཏདྷམྨཱ, ཨརཧཏཾ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སེཁཱཏི སཱིལཱདཱིནི སིཀྑམཱནཱ ཨཝསེསཱ ཨརིཡཔུགྒལཱ. པུཐཱུཏི བཧཱུ སཏྟཛནཱ. ཏེསཾ མེ ནིཔཀོ ཨིརིཡཾ པུཊྛོ པབྲཱུཧཱིཏི ཏེསཾ མེ སེཁཱསེཁཱནཾ ནིཔཀོ པཎྜིཏོ ཏྭཾ པུཊྛོ པཊིཔཏྟིཾ བྲཱུཧཱིཏི.

༡༠༤༦. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཡསྨཱ སེཁེན ཀཱམཙྪནྡནཱིཝརཎཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ སབྦཀིལེསཱ པཧཱཏབྦཱ ཨེཝ, ཏསྨཱ ‘‘ཀཱམེསཱུ’’ཏི ཨུཔཌྜྷགཱཐཱཡ སེཁཔཊིཔདཾ དསྶེཏི. ཏསྶཏྠོ – ཝཏྠུ ‘‘ཀཱམེསུ’’ ཀིལེསཀཱམེན ནཱབྷིགིཛ྄ཛྷེཡྻ ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཡོ ཙ མནསོ ཨཱཝིལབྷཱཝཀརེ དྷམྨེ པཛཧནྟོ མནསཱ ནཱཝིལོ སིཡཱཏི. ཡསྨཱ པན ཨསེཁོ ཨནིཙྩཱདིཝསེན སབྦསངྑཱརཱདཱིནཾ པརིཏུལིཏཏྟཱ ཀུསལོ སབྦདྷམྨེསུ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱསཏིཨཱདཱིཧི ཙ སཏོ སཀྐཱཡདིཊྛིཨཱདཱིནཾ བྷིནྣཏྟཱ བྷིཀྑུབྷཱཝཾ པཏྟོ ཙ ཧུཏྭཱ སབྦིརིཡཱཔཐེསུ པརིབྦཛཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཀུསལོ’’ཏི ཨུཔཌྜྷགཱཐཱཡ ཨསེཁཔཊིཔདཾ དསྶེཏི. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི, དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཨཛིཏོ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱསི སདྡྷིཾ ཨནྟེཝཱསིསཧསྶེན, ཨཉྙེསཉྩ ཨནེཀསཧསྶཱནཾ དྷམྨཙཀྑུཾ ཨུདཔཱདི. སཧ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཡཱ ཙ ཨཱཡསྨཏོ ཨཛིཏསྶ ཨནྟེཝཱསིསཧསྶསྶ ཙ ཨཛིནཛཊཱཝཱཀཙཱིརཱདཱིནི ཨནྟརདྷཱཡིཾསུ. སབྦེཝ ཨིདྡྷིམཡཔཏྟཙཱིཝརདྷརཱ, དྭངྒུལཀེསཱ ཨེཧིབྷིཀྑཱུ ཧུཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ནམསྶམཱནཱ པཉྫལིཀཱ ནིསཱིདིཾསཱུཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཨཛིཏསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. ཏིསྶམེཏྟེཡྻསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༠༤༧. ཀོདྷ སནྟུསྶིཏོཏི ཏིསྶམེཏྟེཡྻསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སབྦསུཏྟཱནཾ པུཙྪཱཝསིཀཱ ཨེཝ ཨུཔྤཏྟི. ཏེ ཧི བྲཱཧྨཎཱ ‘‘ཀཏཱཝཀཱསཱ པུཙྪཝ྄ཧོ’’ཏི བྷགཝཏཱ པཝཱརིཏཏྟཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ སཾསཡཾ པུཙྪིཾསུ. པུཊྛོ པུཊྛོ ཙ ཏེསཾ བྷགཝཱ བྱཱཀཱསི. ཨེཝཾ པུཙྪཱཝསིཀཱནེཝེཏཱནི སུཏྟཱནཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི.

ནིཊྛིཏེ པན ཨཛིཏཔཉྷེ ‘‘ཀཐཾ ལོཀཾ ཨཝེཀྑནྟཾ, མཙྩུརཱཛཱ ན པསྶཏཱི’’ཏི (སུ. ནི. ༡༡༢༤; ཙཱུལ༹ནི. པིངྒིཡམཱཎཝཔུཙྪཱ ༡༤༤) ཨེཝཾ མོགྷརཱཛཱ པུཙྪིཏུཾ ཨཱརབྷི. ཏཾ ‘‘ན ཏཱཝསྶ ཨིནྡྲིཡཱནི པརིཔཱཀཾ གཏཱནཱི’’ཏི ཉཏྭཱ བྷགཝཱ ‘‘ཏིཊྛ ཏྭཾ, མོགྷརཱཛ, ཨཉྙོ པུཙྪཏཱུ’’ཏི པཊིཀྑིཔི. ཏཏོ ཏིསྶམེཏྟེཡྻོ ཨཏྟནོ སཾསཡཾ པུཙྪནྟོ ‘‘ཀོདྷཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཀོདྷ སནྟུསྶིཏོཏི ཀོ ཨིདྷ ཏུཊྛོ. ཨིཉྫིཏཱཏི ཏཎྷཱདིཊྛིཝིཔྥནྡིཏཱནི. ཨུབྷནྟམབྷིཉྙཱཡཱཏི ཨུབྷོ ཨནྟེ ཨབྷིཛཱནིཏྭཱ. མནྟཱ ན ལིཔྤཏཱིཏི པཉྙཱཡ ན ལིཔྤཏི.

༡༠༤༨-༩. ཏསྶེཏམཏྠཾ བྱཱཀརོནྟོ བྷགཝཱ ‘‘ཀཱམེསཱུ’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ ཀཱམེསུ བྲཧྨཙརིཡཝཱཏི ཀཱམནིམིཏྟཾ བྲཧྨཙརིཡཝཱ, ཀཱམེསུ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ མགྒབྲཧྨཙརིཡེན སམནྣཱགཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ སནྟུསིཏཾ དསྶེཏི, ‘‘ཝཱིཏཏཎྷོ’’ཏིཨཱདཱིཧི ཨནིཉྫིཏཾ. ཏཏྠ སངྑཱཡ ནིབྦུཏོཏི ཨནིཙྩཱདིཝསེན དྷམྨེ ཝཱིམཾསིཏྭཱ རཱགཱདིནིབྦཱནེན ནིབྦུཏོ. སེསཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝུཏྟནཡཏྟཱ པཱཀཊམེཝ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨིམམྤི སུཏྟཾ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཨཡམྤི བྲཱཧྨཎོ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱསི སདྡྷིཾ ཨནྟེཝཱསིསཧསྶེན, ཨཉྙེསཉྩ ཨནེཀསཧསྶཱནཾ དྷམྨཙཀྑུཾ ཨུདཔཱདི. སེསཾ པུབྦསདིསམེཝཱཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཏིསྶམེཏྟེཡྻསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. པུཎྞཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༠༥༠. ཨནེཛནྟི པུཎྞཀསུཏྟཾ. ཨིམམྤི པུརིམནཡེནེཝ མོགྷརཱཛཱནཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ མཱུལདསྶཱཝིནྟི ཨཀུསལམཱུལཱདིདསྶཱཝིཾ. ཨིསཡོཏི ཨིསིནཱམཀཱ ཛཊིལཱ. ཡཉྙནྟི དེཡྻདྷམྨཾ. ཨཀཔྤཡིཾསཱུཏི པརིཡེསནྟི.

༡༠༥༡. ཨཱསཱིསམཱནཱཏི རཱུཔཱདཱིནི པཏྠཡམཱནཱ. ཨིཏྠཏྟནྟི ཨིཏྠབྷཱཝཉྩ པཏྠཡམཱནཱ, མནུསྶཱདིབྷཱཝཾ ཨིཙྪནྟཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཛརཾ སིཏཱཏི ཛརཾ ནིསྶིཏཱ. ཛརཱམུཁེན ཙེཏྠ སབྦཝཊྚདུཀྑཾ ཝུཏྟཾ. ཏེན ཝཊྚདུཀྑནིསྶིཏཱ ཏཏོ ཨཔརིམུཙྩམཱནཱ ཨེཝ ཀཔྤཡིཾསཱུཏི དཱིཔེཏི.

༡༠༥༢. ཀཙྩིསྶུ ཏེ བྷགཝཱ ཡཉྙཔཐེ ཨཔྤམཏྟཱ, ཨཏཱརུཾ ཛཱཏིཉྩ ཛརཉྩ མཱརིསཱཏི ཨེཏྠ ཡཉྙོཡེཝ ཡཉྙཔཐོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཀཙྩི ཏེ ཡཉྙེ ཨཔྤམཏྟཱ ཧུཏྭཱ ཡཉྙཾ ཀཔྤཡནྟཱ ཝཊྚདུཀྑམཏརིཾསཱུཏི.

༡༠༥༣. ཨཱསཱིསནྟཱིཏི རཱུཔཔཊིལཱབྷཱདཡོ པཏྠེནྟི. ཐོམཡནྟཱིཏི ‘‘སུཡིཊྛཾ སུཙི དིནྣ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཡཉྙཱདཱིནི པསཾསནྟི. ཨབྷིཛཔྤནྟཱིཏི རཱུཔཱདིཔཊིལཱབྷཱཡ ཝཱཙཾ བྷིནྡནྟི. ཛུཧནྟཱིཏི དེནྟི. ཀཱམཱབྷིཛཔྤནྟི པཊིཙྩ ལཱབྷནྟི རཱུཔཱདིཔཊིལཱབྷཾ པཊིཙྩ པུནཔྤུནཾ ཀཱམེ ཨེཝ ཨབྷིཛཔྤནྟི, ‘‘ཨཧོ ཝཏ ཨམྷཱཀཾ སིཡུ’’ནྟི ཝདནྟི, ཏཎྷཉྩ ཏཏྠ ཝཌྜྷེནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡཱཛཡོགཱཏི ཡཱགཱདྷིམུཏྟཱ. བྷཝརཱགརཏྟཱཏི ཨེཝམིམེཧི ཨཱསཱིསནཱདཱིཧི བྷཝརཱགེནེཝ རཏྟཱ, བྷཝརཱགརཏྟཱ ཝཱ ཧུཏྭཱ ཨེཏཱནི ཨཱསཱིསནཱདཱིནི ཀརོནྟཱ ནཱཏརིཾསུ ཛཱཏིཨཱདིཝཊྚདུཀྑཾ ན ཨུཏྟརིཾསཱུཏི.

༡༠༥༤-༥. ཨཐཀོཙརཧཱིཏི ཨཐ ཨིདཱནི ཀོ ཨཉྙོ ཨཏཱརཱིཏི. སངྑཱཡཱཏི ཉཱཎེན ཝཱིམཾསིཏྭཱ. པརོཔརཱནཱིཏི པརཱནི ཙ ཨོརཱནི ཙ, པརཏྟབྷཱཝསཀཏྟབྷཱཝཱདཱིནི པརཱནི ཙ ཨོརཱནི ཙཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝིདྷཱུམོཏི ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདིདྷཱུམཝིརཧིཏོ. ཨནཱིགྷོཏི རཱགཱདིཨཱིགྷཝིརཧིཏོ. ཨཏཱརི སོཏི སོ ཨེཝརཱུཔོ ཨརཧཱ ཛཱཏིཛརཾ ཨཏཱརི. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨིམམྤི སུཏྟཾ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཨཡམྤི བྲཱཧྨཎོ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱསི སདྡྷིཾ ཨནྟེཝཱསིསཧསྶེན, ཨཉྙེསཉྩ ཨནེཀསཏཱནཾ དྷམྨཙཀྑུཾ ཨུདཔཱདི. སེསཾ ཝུཏྟསདིསམེཝཱཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ པུཎྞཀསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. མེཏྟགཱུསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༠༥༦. པུཙྪཱམི ཏནྟི མེཏྟགུསུཏྟཾ. ཏཏྠ མཉྙཱམི ཏཾ ཝེདགུཾ བྷཱཝིཏཏྟནྟི ‘‘ཨཡཾ ཝེདགཱུ’’ཏི ཙ ‘‘བྷཱཝིཏཏྟོ’’ཏི ཙ ཨེཝཾ ཏཾ མཉྙཱམི.

༡༠༥༧. ཨཔུཙྪསཱིཏི ཨེཏྠ ཨ-ཨིཏི པདཔཱུརཎམཏྟེ ནིཔཱཏོ, པུཙྪསིཙྩེཝ ཨཏྠོ. པཝཀྑཱམི ཡཐཱ པཛཱནནྟི ཡཐཱ པཛཱནནྟོ ཨཱཙིཀྑཏི, ཨེཝཾ ཨཱཙིཀྑིསྶཱམི. ཨུཔདྷིནིདཱནཱ པབྷཝནྟི དུཀྑཱཏི ཏཎྷཱདིཨུཔདྷིནིདཱནཱ ཛཱཏིཨཱདིདུཀྑཝིསེསཱ པབྷཝནྟི.

༡༠༥༨. ཨེཝཾ ཨུཔདྷིནིདཱནཏོ པབྷཝནྟེསུ དུཀྑེསུ – ཡོ ཝེ ཨཝིདྭཱཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ པཛཱནནྟི སངྑཱརེ ཨནིཙྩཱདིཝསེན ཛཱནནྟོ. དུཀྑསྶ ཛཱཏིཔྤབྷཝཱནུཔསྶཱིཏི ཝཊྚདུཀྑསྶ ཛཱཏིཀཱརཎཾ ‘‘ཨུཔདྷཱི’’ཏི ཨནུཔསྶནྟོ.

༡༠༥༩. སོཀཔརིདྡཝཉྩཱཏི སོཀཉྩ པརིདེཝཉྩ. ཏཐཱ ཧི ཏེ ཝིདིཏོ ཨེས དྷམྨོཏི ཡཐཱ ཡཐཱ སཏྟཱ ཛཱནནྟི, ཏཐཱ ཏཐཱ པཉྙཱཔནཝསེན ཝིདིཏོ ཨེས དྷམྨོཏི.

༡༠༦༠-༦༡. ཀིཏྟཡིསྶཱམི ཏེ དྷམྨནྟི ནིབྦཱནདྷམྨཾ ནིབྦཱནགཱམིནིཔཊིཔདཱདྷམྨཉྩ ཏེ དེསཡིསྶཱམི. དིཊྛེ དྷམྨེཏི དིཊྛེ དུཀྑཱདིདྷམྨེ, ཨིམསྨིཾཡེཝ ཝཱ ཨཏྟབྷཱཝེ. ཨནཱིཏིཧནྟི ཨཏྟཔཙྩཀྑཾ. ཡཾ ཝིདིཏྭཱཏི ཡཾ དྷམྨཾ ‘‘སབྦེ སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན སམྨསནྟོ ཝིདིཏྭཱ. ཏཉྩཱཧཾ ཨབྷིནནྡཱམཱིཏི ཏཾ ཝུཏྟཔཀཱརདྷམྨཛོཏཀཾ ཏཝ ཝཙནཾ ཨཧཾ པཏྠཡཱམི. དྷམྨམུཏྟམནྟི ཏཉྩ དྷམྨམུཏྟམཾ ཨབྷིནནྡཱམཱིཏི.

༡༠༦༢. ཨུདྡྷཾ ཨདྷོ ཏིརིཡཉྩཱཔི མཛ྄ཛྷེཏི ཨེཏྠ ཨུདྡྷནྟི ཨནཱགཏདྡྷཱ ཝུཙྩཏི, ཨདྷོཏི ཨཏཱིཏདྡྷཱ, ཏིརིཡཉྩཱཔི མཛ྄ཛྷེཏི པཙྩུཔྤནྣདྡྷཱ. ཨེཏེསུ ནནྡིཉྩ ནིཝེསནཉྩ, པནུཛྫ ཝིཉྙཱཎནྟི ཨེཏེསུ ཨུདྡྷཱདཱིསུ ཏཎྷཉྩ དིཊྛིནིཝེསནཉྩ ཨབྷིསངྑཱརཝིཉྙཱཎཉྩ པནུདེཧི, པནུདིཏྭཱ ཙ བྷཝེ ན ཏིཊྛེ, ཨེཝཾ སནྟེ དུཝིདྷེཔི བྷཝེ ན ཏིཊྛེཡྻ. ཨེཝཾ ཏཱཝ པནུཛྫསདྡསྶ པནུདེཧཱིཏི ཨིམསྨིཾ ཨཏྠཝིཀཔྤེ སམྦནྡྷོ, པནུདིཏྭཱཏི ཨེཏསྨིཾ པན ཨཏྠཝིཀཔྤེ བྷཝེ ན ཏིཊྛེཏི ཨཡམེཝ སམྦནྡྷོ. ཨེཏཱནི ནནྡིནིཝེསནཝིཉྙཱཎཱནི པནུདིཏྭཱ དུཝིདྷེཔི བྷཝེ ན ཏིཊྛེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༡༠༦༣-༤. ཨེཏཱནི ཝིནོདེཏྭཱ བྷཝེ ཨཏིཊྛནྟོ ཨེསོ – ཨེཝཾཝིཧཱརཱིཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ ཨིདྷེཝཱཏི ཨིམསྨིཾཡེཝ སཱསནེ, ཨིམསྨིཾཡེཝ ཝཱ ཨཏྟབྷཱཝེ. སུཀིཏྟིཏཾ གོཏམནཱུཔདྷཱིཀནྟི ཨེཏྠ ཨནུཔདྷིཀནྟི ནིབྦཱནཾ. ཏཾ སནྡྷཱཡ བྷགཝནྟཾ ཨཱལཔནྟོ ཨཱཧ – ‘‘སུཀིཏྟིཏཾ གོཏམནཱུཔདྷཱིཀ’’ནྟི.

༡༠༦༥. ན ཀེཝལཾ དུཀྑམེཝ པཧཱསི – ཏེ ཙཱཔཱིཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ ཨཊྛིཏནྟི སཀྐཙྩཾ, སདཱ ཝཱ. ཏཾ ཏཾ ནམསྶཱམཱིཏི ཏསྨཱ ཏཾ ནམསྶཱམི. སམེཙྩཱཏི ཨུཔགནྟྭཱ. ནཱགཱཏི བྷགཝནྟཾ ཨཱལཔནྟོ ཨཱཧ.

༡༠༦༦. ཨིདཱནི ཏཾ བྷགཝཱ ‘‘ཨདྡྷཱ ཧི བྷགཝཱ པཧཱསི དུཀྑ’’ནྟི ཨེཝཾ ཏེན བྲཱཧྨཎེན ཝིདིཏོཔི ཨཏྟཱནཾ ཨནུཔནེཏྭཱཝ པཧཱིནདུཀྑེན པུགྒལེན ཨོཝདནྟོ ‘‘ཡཾ བྲཱཧྨཎ’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡཾ ཏྭཾ ཨབྷིཛཱནནྟོ ‘‘ཨཡཾ བཱཧིཏཔཱཔཏྟཱ བྲཱཧྨཎོ, ཝེདེཧི གཏཏྟཱ ཝེདགཱུ, ཀིཉྩནཱབྷཱཝེན ཨཀིཉྩནོ, ཀཱམེསུ ཙ བྷཝེསུ ཙ ཨསཏྟཏྟཱ ཀཱམབྷཝེ ཨསཏྟོ’’ཏི ཛཉྙཱ ཛཱནེཡྻཱསི. ཨདྡྷཱ ཧི སོ ཨིམཾ ཨོགྷཾ ཨཏཱརི, ཏིཎྞོ ཙ པཱརཾ ཨཁིལོ ཨཀངྑོ.

༡༠༦༧. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ – ཝིདྭཱ ཙ ཡོཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ ཨིདྷཱཏི ཨིམསྨིཾ སཱསནེ, ཨཏྟབྷཱཝེ ཝཱ. ཝིསཛྫཱཏི ཝོསྶཛྫིཏྭཱ. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨིམམྤི སུཏྟཾ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙ ཝུཏྟསདིསོ ཨེཝ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ མེཏྟགཱུསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. དྷོཏཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༠༦༨-༩. པུཙྪཱམི ཏནྟི དྷོཏཀསུཏྟཾ. ཏཏྠ ཝཱཙཱབྷིཀངྑཱམཱིཏི ཝཱཙཾ ཨབྷིཀངྑཱམི. སིཀྑེ ནིབྦཱནམཏྟནོཏི ཨཏྟནོ རཱགཱདཱིནཾ ནིབྦཱནཏྠཱཡ ཨདྷིསཱིལཱདཱིནི སིཀྑེཡྻ. ཨིཏོཏི མམ མུཁཏོ.

༡༠༧༠. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨཏྟམནོ དྷོཏཀོ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཏྠཝམཱནོ ཀཐཾཀཐཱཔམོཀྑཾ ཡཱཙནྟོ ‘‘པསྶཱམཧ’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ པསྶཱམཧཾ དེཝམནུསྶལོཀེཏི པསྶཱམི ཨཧཾ དེཝམནུསྶལོཀེ. ཏཾ ཏཾ ནམསྶཱམཱིཏི ཏཾ ཨེཝརཱུཔཾ ནམསྶཱམི. པམུཉྩཱཏི པམོཙེཧི.

༡༠༧༡. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཨཏྟཱདྷཱིནམེཝ ཀཐཾཀཐཱཔམོཀྑཾ ཨོགྷཏརཎམུཁེན དསྶེནྟོ ‘‘ནཱཧ’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ནཱཧཾ སཧིསྶཱམཱིཏི ཨཧཾ ན སཧིསྶཱམི ན སཀྑིསྶཱམི, ན ཝཱཡམིསྶཱམཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པམོཙནཱཡཱཏི པམཱཙེཏུཾ. ཀཐཾཀཐིནྟི སཀངྑཾ. ཏརེསཱིཏི ཏརེཡྻཱསི.

༡༠༧༢-༥. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨཏྟམནཏརོ དྷོཏཀོ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཏྠཝམཱནོ ཨནུསཱསནིཾ ཡཱཙནྟོ ‘‘ཨནུསཱས བྲཧྨེ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ བྲཧྨཱཏི སེཊྛཝཙནམེཏཾ. ཏེན བྷགཝནྟཾ ཨཱམནྟཡམཱནོ ཨཱཧ – ‘‘ཨནུསཱས བྲཧྨེ’’ཏི. ཝིཝེཀདྷམྨནྟི སབྦསངྑཱརཝིཝེཀནིབྦཱནདྷམྨཾ. ཨབྱཱཔཛྫམཱནོཏི ནཱནཔྤཀཱརཏཾ ཨནཱཔཛྫམཱནོ. ཨིདྷེཝ སནྟོཏི ཨིདྷེཝ སམཱནོ. ཨསིཏོཏི ཨནིསྶིཏོ. ཨིཏོ པརཱ དྭེ གཱཐཱ མེཏྟགུསུཏྟེ ཝུཏྟནཡཱ ཨེཝ. ཀེཝལཉྷི ཏཏྠ དྷམྨཾ, ཨིདྷ སནྟིནྟི ཨཡཾ ཝིསེསོ. ཏཏིཡགཱཐཱཡཔི པུབྦཌྜྷཾ ཏཏྠ ཝུཏནཡམེཝ ཨཔརཌྜྷེ སངྒོཏི སཛྫནཊྛཱནཾ, ལགྒནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨིམམྤི སུཏྟཾ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙ ཝུཏྟསདིསོ ཨེཝ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ དྷོཏཀསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. ཨུཔསཱིཝསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༠༧༦. ཨེཀོ ཨཧནྟི ཨུཔསཱིཝསུཏྟཾ. ཏཏྠ མཧནྟམོགྷནྟི མཧནྟཾ ཨོགྷཾ. ཨནིསྶིཏོཏི པུགྒལཾ ཝཱ དྷམྨཾ ཝཱ ཨནིསྶིཏོ. ནོ ཝིསཧཱམཱིཏི ན སཀྐོམི. ཨཱརམྨཎནྟི ནིསྶཡཾ. ཡཾ ནིསྶིཏོཏི ཡཾ པུགྒལཾ ཝཱ དྷམྨཾ ཝཱ ནིསྶིཏོ.

༡༠༧༧. ཨིདཱནི ཡསྨཱ སོ བྲཱཧྨཎོ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནལཱབྷཱི ཏཉྩ སནྟམྤི ནིསྶཡཾ ན ཛཱནཱཏི, ཏེནསྶ བྷགཝཱ ཏཉྩ ནིསྶཡཾ ཨུཏྟརི ཙ ནིཡྻཱནཔཐཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཱཀིཉྩཉྙ’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ པེཀྑམཱནོཏི ཏཾ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནསམཱཔཏྟིཾ སཏོ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཧིཏྭཱ ཙ ཨནིཙྩཱདིཝསེན པསྶམཱནོ. ནཏྠཱིཏི ནིསྶཱཡཱཏི ཏཾ ‘‘ནཏྠི ཀིཉྩཱི’’ཏི པཝཏྟསམཱཔཏྟིཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ. ཏརསྶུ ཨོགྷནྟི ཏཏོ པབྷུཏི པཝཏྟཱཡ ཝིཔསྶནཱཡ ཡཐཱནུརཱུཔཾ ཙཏུབྦིདྷམྤི ཨོགྷཾ ཏརསྶུ. ཀཐཱཧཱིཏི ཀཐཾཀཐཱཧི. ཏཎྷཀྑཡཾ ནཏྟམཧཱབྷིཔསྶཱཏི རཏྟིནྡིཝཾ ནིབྦཱནཾ ཝིབྷཱུཏཾ ཀཏྭཱ པསྶ. ཨེཏེནསྶ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཾ ཀཐེཏི.

༡༠༧༨-༩. ཨིདཱནི ‘‘ཀཱམེ པཧཱཡཱ’’ཏི སུཏྭཱ ཝིཀྑམྦྷནཝསེན ཨཏྟནཱ པཧཱིནེ ཀཱམེ སམྤསྶམཱནོ ‘‘སབྦེསཱུ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཧིཏྭཱ མཉྙནྟི ཨཉྙཾ ཏཏོ ཧེཊྛཱ ཚབྦིདྷམྤི སམཱཔཏྟིཾ ཧིཏྭཱ. སཉྙཱཝིམོཀྑེ པརམེཏི སཏྟསུ སཉྙཱཝིམོཀྑེསུ ཨུཏྟམེ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནེ. ཏིཊྛེ ནུ སོ ཏཏྠ ཨནཱནུཡཱཡཱིཏི སོ པུགྒལོ ཏཏྠ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནབྲཧྨལོཀེ ཨཝིགཙྪམཱནོ ཏིཊྛེཡྻ ནཱུཏི པུཙྪཏི. ཨཐསྶ བྷགཝཱ སཊྛིཀཔྤསཧསྶམཏྟཾཡེཝ ཋཱནཾ ཨནུཛཱནནྟོ ཏཏིཡགཱཐམཱཧ.

༡༠༨༠. ཨེཝཾ ཏསྶ ཏཏྠ ཋཱནཾ སུཏྭཱ ཨིདཱནིསྶ སསྶཏུཙྪེདབྷཱཝཾ པུཙྪནྟོ ‘‘ཏིཊྛེ ཙེ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ པཱུགམྤི ཝསྶཱནནྟི ཨནེཀསངྑྱམྤི ཝསྶཱནཾ, གཎརཱསིནྟི ཨཏྠོ. ‘‘པཱུགམྤི ཝསྶཱནཱི’’ཏིཔི པཱཋོ, ཏཏྠ ཝིབྷཏྟིབྱཏྟཡེན སཱམིཝཙནསྶ པཙྩཏྟཝཙནཾ ཀཏྟབྦཾ, པཱུགནྟི ཝཱ ཨེཏསྶ བཧཱུནཱིཏི ཨཏྠོ ཝཏྟབྦོ. ‘‘པཱུགཱནཱི’’ཏི ཝཱཔི པཋནྟི, པུརིམཔཱཋོཡེཝ སབྦསུནྡརོ. ཏཏྠེཝ སོ སཱིཏི སིཡཱ ཝིམུཏྟོཏི སོ པུགྒལོ ཏཏྠེཝཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནེ ནཱནཱདུཀྑེཧི ཝིམུཏྟོ སཱིཏིབྷཱཝཔྤཏྟོ བྷཝེཡྻ, ནིབྦཱནཔྤཏྟོ སསྶཏོ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛེཡྻཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཙཝེཐ ཝིཉྙཱཎཾ ཏཐཱཝིདྷསྶཱཏི ཨུདཱཧུ ཏཐཱཝིདྷསྶ ཝིཉྙཱཎཾ ཨནུཔཱདཱཡ པརིནིབྦཱཡེཡྻཱཏི ཨུཙྪེདཾ པུཙྪཏི, པཊིསནྡྷིགྒཧཎཏྠཾ ཝཱཔི བྷཝེཡྻཱཏི པཊིསནྡྷིམྤི ཏསྶ པུཙྪཏི.

༡༠༨༡. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཨུཙྪེདསསྶཏཾ ཨནུཔགམྨ ཏཏྠ ཨུཔྤནྣསྶ ཨརིཡསཱཝཀསྶ ཨནུཔཱདཱཡ པརིནིབྦཱནཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཙྩཱི ཡཐཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨཏྠཾ པལེཏཱིཏི ཨཏྠཾ གཙྪཏི. ན ཨུཔེཏི སངྑནྟི ‘‘ཨསུཀཾ ནཱམ དིསཾ གཏོ’’ཏི ཝོཧཱརཾ ན གཙྪཏི. ཨེཝཾ མུནཱི ནཱམཀཱཡཱ ཝིམུཏྟོཏི ཨེཝཾ ཏཏྠ ཨུཔྤནྣོ སེཀྑམུནི པཀཏིཡཱ པུབྦེཝ རཱུཔཀཱཡཱ ཝིམུཏྟོ ཏཏྠ ཙཏུཏྠམགྒཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ དྷམྨཀཱཡསྶ པརིཉྙཱཏཏྟཱ པུན ནཱམཀཱཡཱཔི ཝིམུཏྟོ ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམུཏྟོ ཁཱིཎཱསཝོ ཧུཏྭཱ ཨནུཔཱདཱཔརིནིབྦཱནསངྑཱཏཾ ཨཏྠཾ པལེཏི, ན ཨུཔེཏི སངྑཾ ‘‘ཁཏྟིཡོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིཀཾ.

༡༠༨༢. ཨིདཱནི ‘‘ཨཏྠཾ པལེཏཱི’’ཏི སུཏྭཱ ཏསྶ ཡོནིསོ ཨཏྠཾ ཨསལླཀྑེནྟོ ‘‘ཨཏྠངྒཏོ སོ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – སོ ཨཏྠངྒཏོ ཨུདཱཧུ ནཏྠི, ཨུདཱཧུ ཝེ སསྶཏིཡཱ སསྶཏབྷཱཝེན ཨརོགོ ཨཝིཔརིཎཱམདྷམྨོ སོཏི ཨེཝཾ ཏཾ མེ མུནཱི སཱདྷུ ཝིཡཱཀརོཧི. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? ཏཐཱ ཧི ཏེ ཝིདིཏོ ཨེས དྷམྨོཏི.

༡༠༨༣. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཏཐཱ ཨཝཏྟབྦཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཏྠངྒཏསྶཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨཏྠངྒཏསྶཱཏི ཨནུཔཱདཱཔརིནིབྦུཏསྶ. ན པམཱཎམཏྠཱིཏི རཱུཔཱདིཔྤམཱཎཾ ནཏྠི. ཡེན ནཾ ཝཛྫུནྟི ཡེན རཱགཱདིནཱ ནཾ ཝདེཡྻུཾ. སབྦེསུ དྷམྨེསཱུཏི སབྦེསུ ཁནྡྷཱདིདྷམྨེསུ. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨིམཾ སུཏྟཾ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙ ཝུཏྟསདིསོ ཨེཝ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཨུཔསཱིཝསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. ནནྡསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༠༨༤-༥. སནྟི ལོཀེཏི ནནྡསུཏྟཾ. ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡ ཨཏྠོ – ལོཀེ ཁཏྟིཡཱདཡོ ཛནཱ ཨཱཛཱིཝཀནིགཎྛཱདིཀེ སནྡྷཱཡ ‘‘སནྟི མུནཡོ’’ཏི ཝདནྟི, ཏཡིདཾ ཀཐཾསཱུཏི ཀིཾ ནུ ཁོ ཏེ སམཱཔཏྟིཉཱཎཱདིནཱ ཉཱཎེན ཨུཔྤནྣཏྟཱ ཉཱཎཱུཔཔནྣཾ ནོ མུནིཾ ཝདནྟི, ཨེཝཾཝིདྷཾ ནུ ཝདནྟི, ཨུདཱཧུ ཝེ ནཱནཔྤཀཱརཀེན ལཱུཁཛཱིཝིཏསངྑཱཏེན ཛཱིཝིཏེནཱུཔཔནྣནྟི ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཏདུབྷཡཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ མུནིཾ དསྶེནྟོ ‘‘ན དིཊྛིཡཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ.

༡༠༨༦-༧. ཨིདཱནི ‘‘དིཊྛཱདཱིཧི སུདྡྷཱི’’ཏི ཝདནྟཱནཾ ཝཱདེ ཀངྑཱཔཧཱནཏྠཾ ‘‘ཡེ ཀེཙིམེ’’ཏི པུཙྪཏི. ཏཏྠ ཨནེཀརཱུཔེནཱཏི ཀོཏཱུཧལམངྒལཱདིནཱ. ཏཏྠ ཡཏཱ ཙརནྟཱཏི ཏཏྠ སཀཱཡ དིཊྛིཡཱ གུཏྟཱ ཝིཧརནྟཱ. ཨཐསྶ ཏཐཱ སུདྡྷིཨབྷཱཝཾ དཱིཔེནྟོ བྷགཝཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ.

༡༠༨༨-༩༠. ཨེཝཾ ‘‘ནཱཏརིཾསཱུ’’ཏི སུཏྭཱ ཨིདཱནི ཡོ ཨཏརི, ཏཾ སོཏུཀཱམོ ‘‘ཡེ ཀེཙིམེ’’ཏི པུཙྪཏི. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཨོགྷཏིཎྞམུཁེན ཛཱཏིཛརཱཏིཎྞེ དསྶེནྟོ ཏཏིཡཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ནིཝུཏཱཏི ཨོཝུཊཱ པརིཡོནདྡྷཱ. ཡེསཱིདྷཱཏི ཡེསུ ཨིདྷ. ཨེཏྠ ཙ སུ-ཨིཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ཏཎྷཾ པརིཉྙཱཡཱཏི ཏཱིཧི པརིཉྙཱཧི ཏཎྷཾ པརིཛཱནིཏྭཱ. སེསཾ སབྦཏྠ པུབྦེ ཝུཏྟནཡཏྟཱ པཱཀཊམེཝ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི, དེསནཱཔརིཡོསཱནེ པན ནནྡོ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡམཱནོ ‘‘ཨེཏཱབྷིནནྡཱམཱི’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཨིདྷཱཔི ཙ པུབྦེ ཝུཏྟསདིསོ ཨེཝ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ནནྡསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. ཧེམཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༠༩༡-༤. ཡེ མེ པུབྦེཏི ཧེམཀསུཏྟཾ. ཏཏྠ ཡེ མེ པུབྦེ ཝིཡཱཀཾསཱུཏི ཡེ བཱཝརིཨཱདཡོ པུབྦེ མཡ྄ཧཾ སཀཾ ལདྡྷིཾ ཝིཡཱཀཾསུ. ཧུརཾ གོཏམསཱསནཱཏི གོཏམསཱསནཱ པུབྦཏརཾ. སབྦཾ ཏཾ ཏཀྐཝཌྜྷནནྟི སབྦཾ ཏཾ ཀཱམཝིཏཀྐཱདིཝཌྜྷནཾ. ཏཎྷཱནིགྒྷཱཏནནྟི ཏཎྷཱཝིནཱསནཾ. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཏཾ དྷམྨཾ ཨཱཙིཀྑནྟོ ‘‘ཨིདྷཱ’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ ཨེཏདཉྙཱཡ ཡེ སཏཱཏི ཨེཏཾ ནིབྦཱནཔདམཙྩུཏཾ ‘‘སབྦེ སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝིཔསྶནྟཱ ཨནུཔུབྦེན ཛཱནིཏྭཱ ཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶནཱསཏིཨཱདཱིཧི སཏཱ. དིཊྛདྷམྨཱབྷིནིབྦུཏཱཏི ཝིདིཏདྷམྨཏྟཱ, དིཊྛདྷམྨཏྟཱ, རཱགཱདིནིབྦཱནེན ཙ ཨབྷིནིབྦུཏཱ. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨིམམྤི སུཏྟཾ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙ པུབྦསདིསོ ཨེཝ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཧེམཀསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. ཏོདེཡྻསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༠༩༥. ཡསྨིཾ ཀཱམཱཏི ཏོདེཡྻསུཏྟཾ. ཏཏྠ ཝིམོཀྑོ ཏསྶ ཀཱིདིསོཏི ཏསྶ ཀཱིདིསོ ཝིམོཀྑོ ཨིཙྪིཏབྦོཏི པུཙྪཏི. ཨིདཱནི ཏསྶ ཨཉྙཝིམོཀྑཱབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ བྷགཝཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཝིམོཀྑོ ཏསྶ ནཱཔརོཏི ཏསྶ ཨཉྙོ ཝིམོཀྑོ ནཏྠི.

༡༠༩༧-༨. ཨེཝཾ ‘‘ཏཎྷཀྑཡོ ཨེཝ ཝིམོཀྑོ’’ཏི ཝུཏྟེཔི ཏམཏྠཾ ཨསལླཀྑེནྟོ ‘‘ནིརཱསསོ སོ ཨུད ཨཱསསཱནོ’’ཏི པུན པུཙྪཏི. ཏཏྠ ཨུད པཉྙཀཔྤཱིཏི ཨུདཱཧུ སམཱཔཏྟིཉཱཎཱདིནཱ ཉཱཎེན ཏཎྷཱཀཔྤཾ ཝཱ དིཊྛིཀཔྤཾ ཝཱ ཀཔྤཡཏི. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཏཾ ཨཱཙིཀྑནྟོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཀཱམབྷཝེཏི ཀཱམེ ཙ བྷཝེ ཙ. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨིམམྤི སུཏྟཾ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙ པུབྦསདིསོ ཨེཝ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཏོདེཡྻསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. ཀཔྤསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༠༩༩. མཛ྄ཛྷེ སརསྨིནྟི ཀཔྤསུཏྟཾ. ཏཏྠ མཛ྄ཛྷེ སརསྨིནྟི པུརིམཔཙྪིམཀོཊིཔཉྙཱཎཱབྷཱཝཏོ མཛ྄ཛྷབྷཱུཏེ སཾསཱརེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏིཊྛཏནྟི ཏིཊྛམཱནཱནཾ. ཡཐཱཡིདཾ ནཱཔརཾ སིཡཱཏི ཡཐཱ ཨིདཾ དུཀྑཾ པུན ན བྷཝེཡྻ.

༡༡༠༡-༢. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཏམཏྠཾ བྱཱཀརོནྟོ ཏིསྶོ གཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ ཨཀིཉྩནནྟི ཀིཉྩནཔཊིཔཀྑཾ. ཨནཱདཱནནྟི ཨཱདཱནཔཊིཔཀྑཾ, ཀིཉྩནཱདཱནཝཱུཔསམནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨནཱཔརནྟི ཨཔརཔཊིབྷཱགདཱིཔཝིརཧིཏཾ, སེཊྛནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ན ཏེ མཱརསྶ པདྡྷགཱུཏི ཏེ མཱརསྶ པདྡྷཙརཱ པརིཙཱརཀཱ སིསྶཱ ན ཧོནྟི. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨིམམྤི སུཏྟཾ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསེསི དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙ པུབྦསདིསོ ཨེཝ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཀཔྤསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༡. ཛཏུཀཎྞིསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༡༠༣-༤. སུཏྭཱནཧནྟི ཛཏུཀཎྞིསུཏྟཾ. ཏཏྠ སུཏྭཱནཧཾ ཝཱིརམཀཱམཀཱམིནྟི ཨཧཾ ‘‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝཱིརཾ ཀཱམཱནཾ ཨཀཱམནཏོ ཨཀཱམཀཱམིཾ བུདྡྷཾ སུཏྭཱ. ཨཀཱམམཱགམནྟི ནིཀྐཱམཾ བྷགཝནྟཾ པུཙྪིཏུཾ ཨཱགཏོམྷི. སཧཛནེཏྟཱཏི སཧཛཱཏསབྦཉྙུཏཉྙཱཎཙཀྑུ. ཡཐཱཏཙྪནྟི ཡཐཱཏཐཾ. བྲཱུཧི མེཏི པུན ཡཱཙནྟོ བྷཎཏི. ཡཱཙནྟོ ཧི སཧསྶཀྑཏྟུམྤི བྷཎེཡྻ, ཀོ པན ཝཱདོ དྭིཀྑཏྟུཾ. ཏེཛཱི ཏེཛསཱཏི ཏེཛེན སམནྣཱགཏོ ཏེཛསཱ ཨབྷིབྷུཡྻ. ཡམཧཾ ཝིཛཉྙཾ ཛཱཏིཛརཱཡ ཨིདྷ ཝིཔྤཧཱནནྟི ཡམཧཾ ཛཱཏིཛརཱནཾ པཧཱནབྷཱུཏཾ དྷམྨཾ ཨིདྷེཝ ཛཱནེཡྻཾ.

༡༡༠༥-༧. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཏཾ དྷམྨམཱཙིཀྑནྟོ ཏིསྶོ གཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ ནེཀྑམྨཾ དཊྛུ ཁེམཏོཏི ནིབྦཱནཉྩ ནིབྦཱནགཱམིནིཉྩ པཊིཔདཾ ‘‘ཁེམ’’ནྟི དིསྭཱ. ཨུགྒཧིཏནྟི ཏཎྷཱདིཊྛིཝསེན གཧིཏཾ. ནིརཏྟཾ ཝཱཏི ནིརསྶིཏབྦཾ ཝཱ, མུཉྩིཏབྦནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. མཱ ཏེ ཝིཛྫིཏྠཱཏི མཱ ཏེ ཨཧོསི. ཀིཉྩནནྟི རཱགཱདིཀིཉྩནཾ ཝཱཔི ཏེ མཱ ཝིཛྫིཏྠ. པུབྦེཏི ཨཏཱིཏེ སངྑཱརེ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཀིལེསཱ. བྲཱཧྨཎཱཏི བྷགཝཱ ཛཏུཀཎྞིཾ ཨཱལཔཏི. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨིམམྤི སུཏྟཾ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙ པུབྦསདིསོ ཨེཝ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཛཏུཀཎྞིསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༢. བྷདྲཱཝུདྷསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༡༠༨-༩. ཨོཀཉྫཧནྟི བྷདྲཱཝུདྷསུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨོཀཉྫཧནྟི ཨཱལཡཾ ཛཧཾ. ཏཎྷཙྪིདནྟི ཚཏཎྷཱཀཱཡཙྪིདཾ. ཨནེཛནྟི ལོཀདྷམྨེསུ ནིཀྐམྤཾ. ནནྡིཉྫཧནྟི ཨནཱགཏརཱུཔཱདིཔཏྠནཱཛཧཾ. ཨེཀཱ ཨེཝ ཧི ཏཎྷཱ ཐུཏིཝསེན ཨིདྷ ནཱནཔྤཀཱརཏོ ཝུཏྟཱ. ཀཔྤཉྫཧནྟི དུཝིདྷཀཔྤཛཧཾ. ཨབྷིཡཱཙེཏི ཨཏིཝིཡ ཡཱཙཱམི. སུཏྭཱན ནཱགསྶ ཨཔནམིསྶནྟི ཨིཏོཏི ནཱགསྶ ཏཝ བྷགཝཱ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཨིཏོ པཱསཱཎཀཙེཏིཡཏོ བཧཱུ ཛནཱ པཀྐམིསྶནྟཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཛནཔདེཧི སངྒཏཱཏི ཨངྒཱདཱིཧི ཛནཔདེཧི ཨིདྷ སམཱགཏཱ. ཝིཡཱཀརོཧཱིཏི དྷམྨཾ དེསེཧི.

༡༡༡༠. ཨཐསྶ ཨཱསཡཱནུལོམེན དྷམྨཾ དེསེནྟོ བྷགཝཱ དྭེ གཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ ཨཱདཱནཏཎྷནྟི རཱུཔཱདཱིནཾ ཨཱདཱཡིཀཾ གཧཎཏཎྷཾ, ཏཎྷུཔཱདཱནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡཾ ཡཉྷི ལོཀསྨིམུཔཱདིཡནྟཱིཏི ཨེཏེསུ ཨུདྡྷཱདིབྷེདེསུ ཡཾ ཡཾ གཎྷནྟི. ཏེནེཝ མཱརོ ཨནྭེཏི ཛནྟུནྟི ཏེནེཝ ཨུཔཱདཱནཔཙྩཡནིབྦཏྟཀམྨཱབྷིསངྑཱརནིབྦཏྟཝསེན པཊིསནྡྷིཀྑནྡྷམཱརོ ཏཾ སཏྟཾ ཨནུགཙྪཏི.

༡༡༡༡. ཏསྨཱ པཛཱནནྟི ཏསྨཱ ཨེཏམཱདཱིནཝཾ ཨནིཙྩཱདིཝསེན ཝཱ སངྑཱརེ ཛཱནནྟོ. ཨཱདཱནསཏྟེ ཨིཏི པེཀྑམཱནོ, པཛཾ ཨིམཾ མཙྩུདྷེཡྻེ ཝིསཏྟནྟི ཨཱདཱཏབྦཊྛེན ཨཱདཱནེསུ རཱུཔཱདཱིསུ སཏྟེ སབྦལོཀེ ཨིམཾ པཛཾ མཙྩུདྷེཡྻེ ལགྒཾ པེཀྑམཱནོ. ཨཱདཱནསཏྟེ ཝཱ ཨཱདཱནཱབྷིནིཝིཊྛེ པུགྒལེ ཨཱདཱནསངྒཧེཏུཉྩ ཨིམཾ པཛཾ མཙྩུདྷེཡྻེ ལགྒཾ ཏཏོ ཝཱིཏིཀྐམིཏུཾ ཨསམཏྠཾ ཨིཏི པེཀྑམཱནོ ཀིཉྩནཾ སབྦལོཀེ ན ཨུཔྤཱདིཡེཐཱཏི སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨིམམྤི སུཏྟཾ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙ པུབྦསདིསོ ཨེཝ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ བྷདྲཱཝུདྷསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༣. ཨུདཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༡༡༢-༣. ཛྷཱཡིནྟི ཨུདཡསུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨཉྙཱཝིམོཀྑནྟི པཉྙཱནུབྷཱཝནིཛ྄ཛྷཱཏཾ ཝིམོཀྑཾ པུཙྪཏི. ཨཐ བྷགཝཱ ཡསྨཱ ཨུདཡོ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནལཱབྷཱི, ཏསྨཱསྶ པཊིལདྡྷཛ྄ཛྷཱནཝསེན ནཱནཔྤཀཱརཏོ ཨཉྙཱཝིམོཀྑཾ དསྶེནྟོ གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ པཧཱནཾ ཀཱམཙྪནྡཱནནྟི ཡམིདཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེནྟསྶ ཀཱམཙྪནྡཔྤཧཱནཾ, ཏམྤི ཨཉྙཱཝིམོཀྑཾ པབྲཱུམི. ཨེཝཾ སབྦཔདཱནི ཡོཛེཏབྦཱནི.

༡༡༡༤. ཨུཔེཀྑཱསཏིསཾསུདྡྷནྟི ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཨུཔེཀྑཱསཏཱིཧི སཾསུདྡྷཾ. དྷམྨཏཀྐཔུརེཛཝནྟི ཨིམིནཱ ཏསྨིཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཝིམོཀྑེ ཋཏྭཱ ཛྷཱནངྒཱནི ཝིཔསྶིཏྭཱ ཨདྷིགཏཾ ཨརཧཏྟཝིམོཀྑཾ ཝདཏི. ཨརཧཏྟཝིམོཀྑསྶ ཧི མགྒསམྤཡུཏྟསམྨཱསངྐཔྤཱདིབྷེདོ དྷམྨཏཀྐོ པུརེཛཝོ ཧོཏི. ཏེནཱཧ – ‘‘དྷམྨཏཀྐཔུརེཛཝ’’ནྟི. ཨཝིཛྫཱཡ པབྷེདནནྟི ཨེཏམེཝ ཙ ཨཉྙཱཝིམོཀྑཾ ཨཝིཛྫཱཔབྷེདནསངྑཱཏཾ ནིབྦཱནཾ ནིསྶཱཡ ཛཱཏཏྟཱ ཀཱརཎོཔཙཱརེན ‘‘ཨཝིཛྫཱཡ པབྷེདན’’ནྟི པབྲཱུམཱིཏི.

༡༡༡༥-༦. ཨེཝཾ ཨཝིཛྫཱཔབྷེདནཝཙནེན ཝུཏྟཾ ནིབྦཱནཾ སུཏྭཱ ‘‘ཏཾ ཀིསྶ ཝིཔྤཧཱནེན ཝུཙྩཏཱི’’ཏི པུཙྪནྟོ ‘‘ཀིཾསུ སཾཡོཛནོ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཀིཾསུ སཾཡོཛནོཏི ཀིཾ སཾཡོཛནོ. ཝིཙཱརཎནྟི ཝིཙརཎཀཱརཎཾ. ཀིསྶསྶ ཝིཔྤཧཱནེནཱཏི ཀིཾ ནཱམཀསྶ ཨསྶ དྷམྨསྶ ཝིཔྤཧཱནེན. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཏམཏྠཾ བྱཱཀརོནྟོ ‘‘ནནྡིསཾཡོཛནོ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཝིཏཀྐསྶཱཏི ཀཱམཝིཏཀྐཱདིཀོ ཝིཏཀྐོ ཨསྶ.

༡༡༡༧-༨. ཨིདཱནི ཏསྶ ནིབྦཱནསྶ མགྒཾ པུཙྪནྟོ ‘‘ཀཐཾ སཏསྶཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཝིཉྙཱཎནྟི ཨབྷིསངྑཱརཝིཉྙཱཎཾ. ཨཐསྶ མགྒཾ ཀཐེནྟོ བྷགཝཱ ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཉྩཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨེཝཾ སཏསྶཱཏི ཨེཝཾ སཏསྶ སམྤཛཱནསྶ. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨིམམྤི སུཏྟཾ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙ པུབྦསདིསོ ཨེཝ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཨུདཡསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༤. པོསཱལསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༡༡༩-༢༠. ཡོ ཨཏཱིཏནྟི པོསཱལསུཏྟཾ. ཏཏྠ ཡོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱདིསཏཱིཏི ཡོ བྷགཝཱ ཨཏྟནོ ཙ པརེསཉྩ ‘‘ཨེཀམྤི ཛཱཏི’’ནྟིཨཱདིབྷེདཾ ཨཏཱིཏཾ ཨཱདིསཏི. ཝིབྷཱུཏརཱུཔསཉྙིསྶཱཏི སམཏིཀྐནྟརཱུཔསཉྙིསྶ. སབྦཀཱཡཔྤཧཱཡིནོཏི ཏདངྒཝིཀྑམྦྷནཝསེན སབྦརཱུཔཀཱཡཔྤཧཱཡིནོ, པཧཱིནརཱུཔབྷཝཔཊིསནྡྷིཀསྶཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ནཏྠི ཀིཉྩཱིཏི པསྶཏོཏི ཝིཉྙཱཎཱབྷཱཝཝིཔསྶནེན ‘‘ནཏྠི ཀིཉྩཱི’’ཏི པསྶཏོ, ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནལཱབྷིནོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཉཱཎཾ སཀྐཱནུཔུཙྪཱམཱིཏི སཀྐཱཏི བྷགཝནྟཾ ཨཱལཔནྟོ ཨཱཧ. ཏསྶ པུགྒལསྶ ཉཱཎཾ པུཙྪཱམི, ཀཱིདིསཾ པུཙྪིཏབྦནྟི. ཀཐཾ ནེཡྻོཏི ཀཐཾ སོ ནེཏབྦོ, ཀཐམསྶ ཨུཏྟརིཉཱཎཾ ཨུཔྤཱདེཏབྦནྟི.

༡༡༢༡. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཏཱདིསེ པུགྒལེ ཨཏྟནོ ཨཔྤཊིཧཏཉཱཎཏཾ པཀཱསེཏྭཱ ཏཾ ཉཱཎཾ བྱཱཀཱཏུཾ གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡོ སབྦཱ, ཨབྷིཛཱནཾ ཏཐཱགཏོཏི ཨབྷིསངྑཱརཝསེན ཙཏསྶོ པཊིསནྡྷིཝསེན སཏྟཱཏི ཨེཝཾ སབྦཱ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡོ ཨབྷིཛཱནནྟོ ཏཐཱགཏོ. ཏིཊྛནྟམེནཾ ཛཱནཱཏཱིཏི ཀམྨཱབྷིསངྑཱརཝསེན ཏིཊྛནྟཾ ཨེཏཾ པུགྒལཾ ཛཱནཱཏི ‘‘ཨཱཡཏིཾ ཨཡཾ ཨེཝཾགཏིཀོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ཝིམུཏྟནྟི ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཱདཱིསུ ཨདྷིམུཏྟཾ. ཏཔྤརཱཡཎནྟི ཏམྨཡཾ.

༡༡༢༢. ཨཱཀིཉྩཉྙསམྦྷཝཾ ཉཏྭཱཏི ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནཛནཀཾ ཀམྨཱབྷིསངྑཱརཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཀིནྟི པལིབོདྷོ ཨཡ’’ནྟི. ནནྡཱི སཾཡོཛནཾ ཨིཏཱིཏི ཡཱ ཙ ཏཏྠ ཨརཱུཔརཱགསངྑཱཏཱ ནནྡཱི, ཏཉྩ སཾཡོཛནཾ ཨིཏི ཉཏྭཱ. ཏཏོ ཏཏྠ ཝིཔསྶཏཱིཏི ཏཏོ ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནསམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཧིཏྭཱ ཏཾ སམཱཔཏྟིཾ ཨནིཙྩཱདིཝསེན ཝིཔསྶཏི. ཨེཏཾ ཉཱཎཾ ཏཐཾ ཏསྶཱཏི ཨེཏཾ ཏསྶ པུགྒལསྶ ཨེཝཾ ཝིཔསྶཏོ ཨནུཀྐམེནེཝ ཨུཔྤནྣཾ ཨརཧཏྟཉཱཎཾ ཨཝིཔརཱིཏཾ. ཝུསཱིམཏོཏི ཝུསིཏཝནྟསྶ. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨིམམྤི སུཏྟཾ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙ པུབྦསདིསོ ཨེཝ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ པོསཱལསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༥. མོགྷརཱཛསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༡༢༣. དྭཱཧཾ སཀྐནྟི མོགྷརཱཛསུཏྟཾ. ཏཏྠ དྭཱཧནྟི དྭེ ཝཱརེ ཨཧཾ. སོ ཧི པུབྦེ ཨཛིཏསུཏྟསྶ ཙ ཏིསྶམེཏྟེཡྻསུཏྟསྶ ཙ ཨཝསཱནེ དྭིཀྑཏྟུཾ བྷགཝནྟཾ པུཙྪི. བྷགཝཱ པནསྶ ཨིནྡྲིཡཔརིཔཱཀཾ ཨཱགམཡམཱནོ ན བྱཱཀཱསི. ཏེནཱཧ – ‘‘དྭཱཧཾ སཀྐཾ ཨཔུཙྪིསྶ’’ནྟི. ཡཱཝཏཏིཡཉྩ དེཝཱིསི, བྱཱཀརོཏཱིཏི མེ སུཏནྟི ཡཱཝཏཏིཡཉྩ སཧདྷམྨིཀཾ པུཊྛོ ཝིསུདྡྷིདེཝབྷཱུཏོ ཨིསི བྷགཝཱ སམྨཱསམྦུདྡྷོ བྱཱཀརོཏཱིཏི ཨེཝཾ མེ སུཏཾ. གོདྷཱཝརཱིཏཱིརེཡེཝ ཀིར སོ ཨེཝམསྶོསི. ཏེནཱཧ – ‘‘བྱཱཀརོཏཱིཏི མེ སུཏ’’ནྟི.

༡༡༢༤. ཨཡཾ ལོཀོཏི མནུསྶལོཀོ. པརོ ལོཀོཏི ཏཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསོ. སདེཝཀོཏི བྲཧྨལོཀཾ ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསོ ཨུཔཔཏྟིདེཝསམྨུཏིདེཝཡུཏྟོ, ‘‘བྲཧྨལོཀོ སདེཝཀོ’’ཏི ཨེཏཾ ཝཱ ‘‘སདེཝཀེ ལོཀེ’’ཏིཨཱདིནཡནིདསྶནམཏྟཾ, ཏེན སབྦོཔི ཏཐཱཝུཏྟཔྤཀཱརོ ལོཀོ ཝེདིཏབྦོ.

༡༡༢༥. ཨེཝཾ ཨབྷིཀྐནྟདསྶཱཝིནྟི ཨེཝཾ ཨགྒདསྶཱཝིཾ, སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱདྷིམུཏྟིགཏིཔརཱཡཎཱདཱིནི པསྶིཏུཾ སམཏྠནྟི དསྶེཏི.

༡༡༢༦. སུཉྙཏོ ལོཀཾ ཨཝེཀྑསྶཱུཏི ཨཝསིཡཔཝཏྟསལླཀྑཎཝསེན ཝཱ ཏུཙྪསངྑཱརསམནུཔསྶནཱཝསེན ཝཱཏི དྭཱིཧི ཀཱརཎེཧི སུཉྙཏོ ལོཀཾ པསྶ. ཨཏྟཱནུདིཊྛིཾ ཨཱུཧཙྩཱཏི སཀྐཱཡདིཊྛིཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨིམམྤི སུཏྟཾ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙ ཝུཏྟསདིསོ ཨེཝ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ མོགྷརཱཛསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༦. པིངྒིཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༡༢༧. ཛིཎྞོཧམསྨཱིཏི པིངྒིཡསུཏྟཾ. ཏཏྠ ཛིཎྞོཧམསྨི ཨབལོ ཝཱིཏཝཎྞོཏི སོ ཀིར བྲཱཧྨཎོ ཛརཱབྷིབྷཱུཏོ ཝཱིསཝསྶསཏིཀོ ཛཱཏིཡཱ, དུབྦལོ ཙ ‘‘ཨིདྷ པདཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཉྙཏྠེཝ ཀརོཏི, ཝིནཊྛཔུརིམཙྪཝིཝཎྞོ ཙ. ཏེནཱཧ – ‘‘ཛིཎྞོཧམསྨི ཨབལོ ཝཱིཏཝཎྞོ’’ཏི. མཱཧཾ ནསྶཾ མོམུཧོ ཨནྟརཱཝཱཏི མཱཧཾ ཏུཡ྄ཧཾ དྷམྨཾ ཨསཙྪིཀཏྭཱ ཨནྟརཱཡེཝ ཨཝིདྭཱ ཧུཏྭཱ ཨནསྶིཾ. ཛཱཏིཛརཱཡ ཨིདྷ ཝིཔྤཧཱནནྟི ཨིདྷེཝ ཏཝ པཱདམཱུལེ པཱསཱཎཀེ ཝཱ ཙེཏིཡ ཛཱཏིཛརཱཡ ཝིཔྤཧཱནཾ ནིབྦཱནདྷམྨཾ ཡམཧཾ ཝིཛཉྙཾ, ཏཾ མེ ཨཱཙིཀྑ.

༡༡༢༨. ཨིདཱནི ཡསྨཱ པིངྒིཡོ ཀཱཡེ སཱཔེཀྑཏཱཡ ‘‘ཛིཎྞོཧམསྨཱི’’ཏི གཱཐམཱཧ ཏེནསྶ བྷགཝཱ ཀཱཡེ སིནེཧཔྤཧཱནཏྠཾ ‘‘དིསྭཱན རཱུཔེསུ ཝིཧཉྙམཱནེ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ རཱུཔེསཱུཏི རཱུཔཧེཏུ རཱུཔཔཙྩཡཱ. ཝིཧཉྙམཱནེཏི ཀམྨཀཱརཎཱདཱིཧི ཨུཔཧཉྙམཱནེ. རུཔྤནྟི རཱུཔེསཱུཏི ཙཀྑུརོགཱདཱིཧི ཙ རཱུཔཧེཏུཡེཝ ཛནཱ རུཔྤནྟི བཱདྷཱིཡནྟི.

༡༡༢༩-༣༠. ཨེཝཾ བྷགཝཏཱ ཡཱཝ ཨརཧཏྟཾ ཏཱཝ ཀཐིཏཾ པཊིཔཏྟིཾ སུཏྭཱཔི པིངྒིཡོ ཛརཱདུབྦལཏཱཡ ཝིསེསཾ ཨནདྷིགནྟྭཱཝ པུན ‘‘དིསཱ ཙཏསྶོ’’ཏི ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ བྷགཝནྟཾ ཐོམེནྟོ དེསནཾ ཡཱཙཏི. ཨཐསྶ བྷགཝཱ པུནཔི ཡཱཝ ཨརཧཏྟཾ, ཏཱཝ པཊིཔདཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཏཎྷཱདྷིཔནྣེ’’ཏི གཱཐམཱཧ. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝ.

ཨིམམྤི སུཏྟཾ བྷགཝཱ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙ པིངྒིཡོ ཨནཱགཱམིཕལེ པཏིཊྛཱསི. སོ ཀིར ཨནྟརནྟརཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨེཝཾ ཝིཙིཏྲཔཊིབྷཱནཾ ནཱམ དེསནཾ ན ལབྷི མཡ྄ཧཾ མཱཏུལོ བཱཝརཱི སཝནཱཡཱ’’ཏི. ཏེན སིནེཧཝིཀྑེཔེན ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཏུཾ ནཱསཀྑི. ཨནྟེཝཱསིནོ པནསྶ སཧསྶཛཊིལཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ. སབྦེཝ ཨིདྡྷིམཡཔཏྟཙཱིཝརདྷརཱ ཨེཧིབྷིཀྑཝོ ཨཧེསུནྟི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ པིངྒིཡསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

པཱརཱཡནཏྠུཏིགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨིཏོ པརཾ སངྒཱིཏིཀཱརཱ དེསནཾ ཐོམེནྟཱ ‘‘ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧཾསུ. ཏཏྠ ཨིདམཝོཙཱཏི ཨིདཾ པརཱཡནཾ ཨཝོཙ. པརིཙཱརཀསོལ༹སཱནནྟི བཱཝརིསྶ པརིཙཱརཀེན པིངྒིཡེན སཧ སོལ༹སནྣཾ བུདྡྷསྶ ཝཱ བྷགཝཏོ པརིཙཱརཀཱནཾ སོལ༹སནྣནྟི པརིཙཱརཀསོལ༹སནྣཾ. ཏེ ཨེཝ ཙ བྲཱཧྨཎཱ. ཏཏྠ སོལ༹སཔརིསཱ པན པུརཏོ ཙ པཙྪཏོ ཙ ཝཱམཔསྶཏོ ཙ དཀྑིཎཔསྶཏོ ཙ ཚ ཚ ཡོཛནཱནི ནིསིནྣཱ ཨུཛུཀེན དྭཱདསཡོཛནིཀཱ ཨཧོསི. ཨཛ྄ཛྷིཊྛོཏི ཡཱཙིཏོ ཨཏྠམཉྙཱཡཱཏི པཱལི༹ཨཏྠམཉྙཱཡ. དྷམྨམཉྙཱཡཱཏི པཱལི༹མཉྙཱཡ. པཱརཱཡནནྟི ཨེཝཾ ཨིམསྶ དྷམྨཔརིཡཱཡསྶ ཨདྷིཝཙནཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཏེསཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ ནཱམཱནི ཀིཏྟཡནྟཱ ‘‘ཨཛིཏོ ཏིསྶམེཏྟེཡྻོ…པེ… བུདྡྷསེཊྛཾ ཨུཔཱགམུ’’ནྟི ཨཱཧཾསུ.

༡༡༣༡-༧. ཏཏྠ སམྤནྣཙརཎནྟི ནིབྦཱནཔདཊྛཱནབྷཱུཏེན པཱཏིམོཀྑསཱིལཱདིནཱ སམྤནྣཾ. ཨིསིནྟི མཧེསིཾ. སེསཾ པཱཀཊམེཝ. ཏཏོ པརཾ བྲཧྨཙརིཡམཙརིཾསཱུཏི མགྒབྲཧྨཙརིཡཾ ཨཙརིཾསུ. ཏསྨཱ པཱརཱཡནནྟི ཏསྶ པཱརབྷཱུཏསྶ ནིབྦཱནསྶ ཨཡནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

པཱརཱཡནཱནུགཱིཏིགཱཐཱཝཎྞནཱ

༡༡༣༨. པཱརཱཡནམནུགཱཡིསྶནྟི ཨསྶ ཨཡཾ སམྦནྡྷོ – བྷགཝཏཱ ཧི པཱརཱཡནེ དེསིཏེ སོལ༹སསཧསྶཱ ཛཊིལཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ, ཨཝསེསཱནཉྩ ཙུདྡསཀོཊིསངྑཱནཾ དེཝམནུསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ པོརཱཎེཧི –

‘‘ཏཏོ པཱསཱཎཀེ རམྨེ, པཱརཱཡནསམཱགམེ;

ཨམཏཾ པཱཔཡཱི བུདྡྷོ, ཙུདྡས པཱཎཀོཊིཡོ’’ཏི.

ནིཊྛིཏཱཡ པན དྷམྨདེསནཱཡ ཏཏོ ཏཏོ ཨཱགཏཱ མནུསྶཱ བྷགཝཏོ ཨཱནུབྷཱཝེན ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ གཱམནིགམཱདཱིསྭེཝ པཱཏུརཧེསུཾ. བྷགཝཱཔི སཱཝཏྠིམེཝ ཨགམཱསི པརིཙཱརཀསོལ༹སཱདཱིཧི ཨནེཀེཧི བྷིཀྑུསཧསྶེཧི པརིཝུཏོ. ཏཏྠ པིངྒིཡོ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘གཙྪཱམཧཾ, བྷནྟེ, བཱཝརིསྶ བུདྡྷུཔྤཱདཾ ཨཱརོཙེཏུཾ, པཊིསྶུཏཉྷི ཏསྶ མཡཱ’’ཏི. ཨཐ བྷགཝཏཱ ཨནུཉྙཱཏོ ཉཱཎགམནེནེཝ གོདྷཱཝརཱིཏཱིརཾ གནྟྭཱ པཱདགམནེན ཨསྶམཱབྷིམུཁོ ཨགམཱསི. ཏམེནཾ བཱཝརཱི བྲཱཧྨཎོ མགྒཾ ཨོལོཀེནྟོ ནིསིནྣོ དཱུརཏོཝ ཁཱརིཛཊཱདིཝིརཧིཏཾ བྷིཀྑུཝེསེན ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ ‘‘བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤནྣོ’’ཏི ནིཊྛཾ ཨགམཱསི. སམྤཏྟཉྩཱཔི ནཾ པུཙྪི – ‘‘ཀིཾ, པིངྒིཡ, བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤནྣོ’’ཏི. ‘‘ཨཱམ, བྲཱཧྨཎ, ཨུཔྤནྣོ, པཱསཱཎཀེ ཙེཏིཡེ ནིསིནྣོ ཨམྷཱཀཾ དྷམྨཾ དེསེསི, ཏམཧཾ ཏུཡ྄ཧཾ དེསེསྶཱམཱི’’ཏི. ཏཏོ བཱཝརཱི མཧཏཱ སཀྐཱརེན སཔརིསོ ཏཾ པཱུཛེཏྭཱ ཨཱསནཾ པཉྙཱཔེསི. ཏཏྠ ནིསཱིདིཏྭཱ པིངྒིཡོ ‘‘པཱརཱཡནམནུགཱཡིསྶ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ ཨནུགཱཡིསྶནྟི བྷགཝཏཱ གཱིཏཾ ཨནུགཱཡིསྶཾ. ཡཐཱདྡཀྑཱིཏི ཡཐཱ སཱམཾ སཙྩཱབྷིསམྦོདྷེན ཨསཱདྷཱརཎཉཱཎེན ཙ ཨདྡཀྑི. ནིཀྐཱམོཏི པཧཱིནཀཱམོ. ‘‘ནིཀྐམོ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཝཱིརིཡཝཱཏི ཨཏྠོ ནིཀྑནྟོ ཝཱ ཨཀུསལཔཀྑཱ. ནིབྦནོཏི ཀིལེསཝནཝིརཧིཏོ, ཏཎྷཱཝིརཧིཏོ ཨེཝ ཝཱ. ཀིསྶ ཧེཏུ མུསཱ བྷཎེཏི ཡེཧི ཀིལེསེཧི མུསཱ བྷཎེཡྻ, ཨེཏེ ཏསྶ པཧཱིནཱཏི དསྶེཏི. ཨེཏེན བྲཱཧྨཎསྶ སཝནེ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེཏི.

༡༡༣༩-༤༡. ཝཎྞཱུཔསཉྷིཏནྟི གུཎཱུཔསཉྷིཏཾ. སཙྩཝ྄ཧཡོཏི ‘‘བུདྡྷོ’’ཏི སཙྩེནེཝ ཨཝ྄ཧཱནེན ནཱམེན ཡུཏྟོ. བྲཧྨེཏི ཏཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨཱལཔཏི. ཀུབྦནཀནྟི པརིཏྟཝནཾ. བཧུཔྥལཾ ཀཱནནམཱཝསེཡྻཱཏི ཨནེཀཕལཱདིཝིཀཏིབྷརིཏཾ ཀཱནནཾ ཨཱགམྨ ཝསེཡྻ. ཨཔྤདསྶེཏི བཱཝརིཔབྷུཏིཀེ པརིཏྟཔཉྙེ. མཧོདདྷིནྟི ཨནོཏཏྟཱདིཾ མཧནྟཾ ཨུདཀརཱསིཾ.

༡༡༤༢-༤. ཡེམེ པུབྦེཏི ཡེ ཨིམེ པུབྦེ. ཏམནུདཱསིནོཏི ཏམོནུདོ ཨཱསིནོ. བྷཱུརིཔཉྙཱཎོཏི ཉཱཎདྷཛོ. བྷཱུརིམེདྷསོཏི ཝིཔུལཔཉྙོ. སནྡིཊྛིཀམཀཱལིཀནྟི སཱམཾ པསྶིཏབྦཕལཾ, ན ཙ ཀཱལནྟརེ པཏྟབྦཕལཾ. ཨནཱིཏིཀནྟི ཀིལེསཨཱིཏིཝིརཧིཏཾ.

༡༡༤༥-༥༠. ཨཐ ནཾ བཱཝརཱི ཨཱཧ ‘‘ཀིཾ ནུ ཏམྷཱ’’ཏི དྭེ གཱཐཱ. ཏཏོ པིངྒིཡོ བྷགཝཏོ སནྟིཀཱ ཨཝིཔྤཝཱསམེཝ དཱིཔེནྟོ ‘‘ནཱཧཾ ཏམྷཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. པསྶཱམི ནཾ མནསཱ ཙཀྑུནཱཝཱཏི ཏཾ བུདྡྷཾ ཨཧཾ ཙཀྑུནཱ ཝིཡ མནསཱ པསྶཱམི. ནམསྶམཱནོ ཝིཝསེམི རཏྟིནྟི ནམསྶམཱནོཝ རཏྟིཾ ཨཏིནཱམེམི. ཏེན ཏེནེཝ ནཏོཏི ཡེན དིསཱབྷཱགེན བུདྡྷོ, ཏེན ཏེནེཝཱཧམྤི ནཏོ ཏནྣིནྣོ ཏཔྤོཎོཏི དསྶེཏི.

༡༡༥༡. དུབྦལཐཱམཀསྶཱཏི ཨཔྤཐཱམཀསྶ, ཨཐ ཝཱ དུབྦལསྶ དུཏྠཱམཀསྶ ཙ བལཝཱིརིཡཧཱིནསྶཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏེནེཝ ཀཱཡོ ན པལེཏཱིཏི ཏེནེཝ དུབྦལཐཱམཀཏྟེན ཀཱཡོ ན གཙྪཏི, ཡེན ཝཱ བུདྡྷོ, ཏེན ན གཙྪཏི. ‘‘ན པརེཏཱི’’ཏིཔི པཱཋོ, སོ ཨེཝཏྠོ. ཏཏྠཱཏི བུདྡྷསྶ སནྟིཀེ. སངྐཔྤཡནྟཱཡཱཏི སངྐཔྤགམནེན. ཏེན ཡུཏྟོཏི ཡེན བུདྡྷོ, ཏེན ཡུཏྟོ པཡུཏྟོ ཨནུཡུཏྟོཏི དསྶེཏི.

༡༡༥༢. པངྐེ སཡཱནོཏི ཀཱམཀདྡམེ སཡམཱནོ. དཱིཔཱ དཱིཔཾ ཨུཔཔླཝིནྟི སཏྠཱརཱདིཏོ སཏྠཱརཱདིཾ ཨབྷིགཙྪིཾ. ཨཐདྡསཱསིཾ སམྦུདྡྷནྟི སོཧཾ ཨེཝཾ དུདྡིཊྛིཾ གཧེཏྭཱ ཨནྭཱཧིཎྜནྟོ ཨཐ པཱསཱཎཀེ ཙེཏིཡེ བུདྡྷམདྡཀྑིཾ.

༡༡༥༣. ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཝསཱནེ པིངྒིཡསྶ ཙ བཱཝརིསྶ ཙ ཨིནྡྲིཡཔརིཔཱཀཾ ཝིདིཏྭཱ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཋིཏོཡེཝ སུཝཎྞོབྷཱསཾ མུཉྩི. པིངྒིཡོ བཱཝརིསྶ བུདྡྷགུཎེ ཝཎྞཡནྟོ ནིསིནྣོ ཨེཝ ཏཾ ཨོབྷཱསཾ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ ཨིད’’ནྟི ཝིལོཀེནྟོ བྷགཝནྟཾ ཨཏྟནོ པུརཏོ ཋིཏཾ ཝིཡ དིསྭཱ བཱཝརིབྲཱཧྨཎསྶ ‘‘བུདྡྷོ ཨཱགཏོ’’ཏི ཨཱརོཙེསི, བྲཱཧྨཎོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱ ཨཊྛཱསི. བྷགཝཱཔི ཨོབྷཱསཾ ཕརིཏྭཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཨཏྟཱནཾ དསྶེནྟོ ཨུབྷིནྣམྤི སཔྤཱཡཾ ཝིདིཏྭཱ པིངྒིཡམེཝ ཨཱལཔམཱནོ ‘‘ཡཐཱ ཨཧཱུ ཝཀྐལཱི’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམབྷཱསི.

ཏསྶཏྠོ – ཡཐཱ ཝཀྐལིཏྠེརོ སདྡྷཱདྷིམུཏྟོ ཨཧོསི, སདྡྷཱདྷུརེན ཙ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཡཐཱ ཙ སོལ༹སནྣཾ ཨེཀོ བྷདྲཱཝུདྷོ ནཱམ ཡཐཱ ཙ ཨཱལ༹ཝི གོཏམོ, ཨེཝམེཝ ཏྭམྤི པམུཉྩསྶུ སདྡྷཾ. ཏཏོ སདྡྷཱཡ ཨདྷིམུཙྩནྟོ ‘‘སབྦེ སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ མཙྩུདྷེཡྻསྶ པཱརཾ ནིབྦཱནཾ གམིསྶསཱིཏི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ པིངྒིཡོ ཨརཧཏྟེ བཱཝརཱི ཨནཱགཱམིཕལེ པཏིཊྛཧི. བཱཝརིབྲཱཧྨཎསྶ སིསྶཱ པན པཉྩསཏཱ སོཏཱཔནྣཱ ཨཧེསུཾ.

༡༡༥༤-༥. ཨིདཱནི པིངྒིཡོ ཨཏྟནོ པསཱདཾ པཝེདེནྟོ ‘‘ཨེས བྷིཡྻོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པཊིབྷཱནཝཱཏི པཊིབྷཱནཔཊིསམྦྷིདཱཡ ཨུཔེཏོ. ཨདྷིདེཝེ ཨབྷིཉྙཱཡཱཏི ཨདྷིདེཝཀརེ དྷམྨེ ཉཏྭཱ. པརོཝརནྟི ཧཱིནཔཎཱིཏཾ, ཨཏྟནོ ཙ པརསྶ ཙ ཨདྷིདེཝཏྟཀརཾ སབྦཾ དྷམྨཛཱཏཾ ཝེདཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀངྑཱིནཾ པཊིཛཱནཏནྟི ཀངྑཱིནཾཡེཝ སཏཾ ‘‘ནིཀྐངྑམྷཱ’’ཏི པཊིཛཱནནྟཱནཾ.

༡༡༥༦. ཨསཾཧཱིརནྟི རཱགཱདཱིཧི ཨསཾཧཱརིཡཾ. ཨསཾཀུཔྤནྟི ཨཀུཔྤཾ ཨཝིཔརིཎཱམདྷམྨཾ. དྭཱིཧིཔི པདེཧི ནིབྦཱནཾ བྷཎཏི. ཨདྡྷཱ གམིསྶཱམཱིཏི ཨེཀཾསེནེཝ ཏཾ ཨནུཔཱདིསེསཾ ནིབྦཱནདྷཱཏུཾ གམིསྶཱམི. ན མེཏྠ ཀངྑཱཏི ནཏྠི མེ ཨེཏྠ ནིབྦཱནེ ཀངྑཱ. ཨེཝཾ མཾ དྷཱརེཧི ཨདྷིམུཏྟཙིཏྟནྟི པིངྒིཡོ ‘‘ཨེཝམེཝ ཏྭམྤི པམུཉྩསྶུ སདྡྷ’’ནྟི. ཨིམིནཱ བྷགཝཏོ ཨོཝཱདེན ཨཏྟནི སདྡྷཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ སདྡྷཱདྷུརེནེཝ ཙ ཝིམུཉྩིཏྭཱ ཏཾ སདྡྷཱདྷིམུཏྟཏཾ པཀཱསེནྟོ བྷགཝནྟཾ ཨཱཧ – ‘‘ཨེཝཾ མཾ དྷཱརེཧི ཨདྷིམུཏྟཙིཏྟ’’ནྟི. ཨཡམེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ ‘‘ཡཐཱ མཾ ཏྭཾ ཨཝཙ, ཨེཝམེཝ ཨདྷིམུཏྟཾ དྷཱརེཧཱི’’ཏི.

ཨིཏི པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ སོལ༹སབྲཱཧྨཎསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིཊྛིཏོ ཙ པཉྩམོ ཝགྒོ ཨཏྠཝཎྞནཱནཡཏོ, ནཱམེན

པཱརཱཡནཝགྒོཏི.

ནིགམནཀཐཱ

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ཡཾ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཨུཏྟམཾ ཝནྡནེཡྻཱནཾ, ཝནྡིཏྭཱ རཏནཏྟཡཾ;

ཡོ ཁུདྡཀནིཀཱཡམྷི, ཁུདྡཱཙཱརཔྤཧཱཡིནཱ.

‘‘དེསིཏོ ལོཀནཱཐེན, ལོཀནིཏྠརཎེསིནཱ;

ཏསྶ སུཏྟནིཔཱཏསྶ, ཀརིསྶཱམཏྠཝཎྞན’’ནྟི.

ཨེཏྠ ཨུརགཝགྒཱདིཔཉྩཝགྒསངྒཧིཏསྶ ཨུརགསུཏྟཱདིསཏྟཏིསུཏྟཔྤབྷེདསྶ སུཏྟནིཔཱཏསྶ ཨཏྠཝཎྞནཱ ཀཏཱ ཧོཏི. ཏེནེཏཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘ཨིམཾ སུཏྟནིཔཱཏསྶ, ཀརོནྟེནཏྠཝཎྞནཾ;

སདྡྷམྨཊྛིཏིཀཱམེན, ཡཾ པཏྟཾ ཀུསལཾ མཡཱ.

‘‘ཏསྶཱནུབྷཱཝཏོ ཁིཔྤཾ, དྷམྨེ ཨརིཡཔྤཝེདིཏེ;

ཝུཌྜྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ, པཱཔུཎཱཏུ ཨཡཾ ཛནོ’’ཏི.

(པརིཡཏྟིཔྤམཱཎཏོ ཙཏུཙཏྟཱལཱིསམཏྟཱ བྷཱཎཝཱརཱ.)

པརམཝིསུདྡྷསདྡྷཱབུདྡྷིཝཱིརིཡཔྤཊིམཎྜིཏེན སཱིལཱཙཱརཛྫཝམདྡཝཱདིགུཎསམུདཡསམུདིཏེན སཀསམཡསམཡནྟརགཧནཛ྄ཛྷོགཱཧཎསམཏྠེན པཉྙཱཝེཡྻཏྟིཡསམནྣཱགཏེན ཏིཔིཊཀཔརིཡཏྟིཔྤབྷེདེ སཱཊྛཀཐེ སཏྠུསཱསནེ ཨཔྤཊིཧཏཉཱཎཔྤབྷཱཝེན མཧཱཝེཡྻཱཀརཎེན ཀརཎསམྤཏྟིཛནིཏསུཁཝིནིགྒཏམདྷུརོདཱརཝཙནལཱཝཎྞཡུཏྟེན ཡུཏྟམུཏྟཝཱདིནཱ ཝཱདཱིཝརེན མཧཱཀཝིནཱ ཚལ༹བྷིཉྙཱཔཊིསམྦྷིདཱདིཔྤབྷེདགུཎཔཊིམཎྜིཏེ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨེ སུཔྤཏིཊྛིཏབུདྡྷཱིནཾ ཐེརཝཾསཔྤདཱིཔཱནཾ ཐེརཱནཾ མཧཱཝིཧཱརཝཱསཱིནཾ ཝཾསཱལངྐཱརབྷཱུཏེན ཝིཔུལཝིསུདྡྷབུདྡྷིནཱ བུདྡྷགྷོསོཏི གརཱུཧི གཧིཏནཱམདྷེཡྻེན ཐེརེན ཀཏཱ ཨཡཾ པརམཏྠཛོཏིཀཱ ནཱམ སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱ –

ཏཱཝ ཏིཊྛཏུ ལོཀསྨིཾ, ལོཀནིཏྠརཎེསིནཾ;

དསྶེནྟཱི ཀུལཔུཏྟཱནཾ, ནཡཾ པཉྙཱཝིསུདྡྷིཡཱ.

ཡཱཝ བུདྡྷོཏི ནཱམམྤི, སུདྡྷཙིཏྟསྶ ཏཱདིནོ;

ལོཀམྷི ལོཀཛེཊྛསྶ, པཝཏྟཏི མཧེསིནོཏི.

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཏྠཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.