📜

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ

ཁུདྡཀནིཀཱཡེ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱ

(པཋམོ བྷཱགོ)

གནྠཱརམྦྷཀཐཱ

ཨུཏྟམཾ ཝནྡནེཡྻཱནཾ, ཝནྡིཏྭཱ རཏནཏྟཡཾ;

ཡོ ཁུདྡཀནིཀཱཡམྷི, ཁུདྡཱཙཱརཔྤཧཱཡིནཱ.

དེསིཏོ ལོཀནཱཐེན, ལོཀནིསྶརཎེསིནཱ;

ཏསྶ སུཏྟནིཔཱཏསྶ, ཀརིསྶཱམཏྠཝཎྞནཾ.

ཨཡཾ སུཏྟནིཔཱཏོ ཙ, ཁུདྡཀེསྭེཝ ཨོགདྷོ;

ཡསྨཱ ཏསྨཱ ཨིམསྶཱཔི, ཀརིསྶཱམཏྠཝཎྞནཾ.

གཱཐཱསཏསམཱཀིཎྞོ, གེཡྻབྱཱཀརཎངྐིཏོ;

ཀསྨཱ སུཏྟནིཔཱཏོཏི, སངྑམེས གཏོཏི ཙེ.

སུཝུཏྟཏོ སཝནཏོ, ཨཏྠཱནཾ སུཊྛུ ཏཱཎཏོ;

སཱུཙནཱ སཱུདནཱ ཙེཝ, ཡསྨཱ སུཏྟཾ པཝུཙྩཏི.

ཏཐཱརཱུཔཱནི སུཏྟཱནི, ནིཔཱཏེཏྭཱ ཏཏོ ཏཏོ;

སམཱུཧཏོ ཨཡཾ ཏསྨཱ, སངྑམེཝམུཔཱགཏོ.

སབྦཱནི ཙཱཔི སུཏྟཱནི, པམཱཎནྟེན ཏཱདིནོ;

ཝཙནཱནི ཨཡཾ ཏེསཾ, ནིཔཱཏོ ཙ ཡཏོ ཏཏོ.

ཨཉྙསངྑཱནིམིཏྟཱནཾ, ཝིསེསཱནམབྷཱཝཏོ;

སངྑཾ སུཏྟནིཔཱཏོཏི, ཨེཝམེཝ སམཛ྄ཛྷགཱཏི.

༡. ཨུརགཝགྒོ

༡. ཨུརགསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ སམདྷིགཏསངྑོ ཙ ཡསྨཱ ཨེས ཝགྒཏོ ཨུརགཝགྒོ, ཙཱུལ༹ཝགྒོ, མཧཱཝགྒོ, ཨཊྛཀཝགྒོ, པཱརཱཡནཝགྒོཏི པཉྩ ཝགྒཱ ཧོནྟི; ཏེསུ ཨུརགཝགྒོ ཨཱདི. སུཏྟཏོ ཨུརགཝགྒེ དྭཱདས སུཏྟཱནི, ཙཱུལ༹ཝགྒེ ཙུདྡས, མཧཱཝགྒེ དྭཱདས, ཨཊྛཀཝགྒེ སོལ༹ས, པཱརཱཡནཝགྒེ སོལ༹སཱཏི སཏྟཏི སུཏྟཱནི. ཏེསཾ ཨུརགསུཏྟཾ ཨཱདི. པརིཡཏྟིཔམཱཎཏོ ཨཊྛ བྷཱཎཝཱརཱ. ཨེཝཾ ཝགྒསུཏྟཔརིཡཏྟིཔམཱཎཝཏོ པནསྶ –

‘‘ཡོ ཨུཔྤཏིཏཾ ཝིནེཏི ཀོདྷཾ, ཝིསཊཾ སཔྤཝིསཾཝ ཨོསདྷེཧི;

སོ བྷིཀྑུ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརཾ, ཨུརགོ ཛིཎྞམིཝ ཏཙཾ པུརཱཎ’’ནྟི. –

ཨཡཾ གཱཐཱ ཨཱདི. ཏསྨཱ ཨསྶཱ ཨིཏོ པབྷུཏི ཨཏྠཝཎྞནཾ ཀཱཏུཾ ཨིདཾ ཝུཙྩཏི –

‘‘ཡེན ཡཏྠ ཡདཱ ཡསྨཱ, ཝུཏྟཱ གཱཐཱ ཨཡཾ ཨིམཾ;

ཝིདྷིཾ པཀཱསཡིཏྭཱསྶཱ, ཀརིསྶཱམཏྠཝཎྞན’’ནྟི.

ཀེན པནཱཡཾ གཱཐཱ ཝུཏྟཱ, ཀཏྠ, ཀདཱ, ཀསྨཱ ཙ ཝུཏྟཱཏི? ཝུཙྩཏེ – ཡོ སོ བྷགཝཱ ཙཏུཝཱིསཏིབུདྡྷསནྟིཀེ ལདྡྷབྱཱཀརཎོ ཡཱཝ ཝེསྶནྟརཛཱཏཀཾ, ཏཱཝ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཏུསིཏབྷཝནེ ཨུཔྤཛྫི, ཏཏོཔི ཙཝིཏྭཱ སཀྱརཱཛཀུལེ ཨུཔཔཏྟིཾ གཧེཏྭཱ, ཨནུཔུབྦེན ཀཏམཧཱབྷིནིཀྑམནོ བོདྷིརུཀྑམཱུལེ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷིཏྭཱ, དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེཏྭཱ དེཝ-མནུསྶཱནཾ ཧིཏཱཡ དྷམྨཾ དེསེསི, ཏེན བྷགཝཏཱ སཡམྦྷུནཱ ཨནཱཙརིཡཀེན སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཝུཏྟཱ. སཱ ཙ པན ཨཱལ༹ཝིཡཾ. ཡདཱ ཙ བྷཱུཏགཱམསིཀྑཱཔདཾ པཉྙཏྟཾ, ཏདཱ ཏཏྠ ཨུཔགཏཱནཾ དྷམྨདེསནཏྠཾ ཝུཏྟཱཏི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔཝིསྶཛྫནཱ. ཝིཏྠཱརཏོ པན དཱུརེནིདཱནཨཝིདཱུརེནིདཱནསནྟིཀེནིདཱནཝསེན ཝེདིཏབྦཱ. ཏཏྠ དཱུརེནིདཱནཾ ནཱམ དཱིཔངྐརཏོ ཡཱཝ པཙྩུཔྤནྣཝཏྠུཀཐཱ, ཨཝིདཱུརེནིདཱནཾ ནཱམ ཏུསིཏབྷཝནཏོ ཡཱཝ པཙྩུཔྤནྣཝཏྠུཀཐཱ, སནྟིཀེནིདཱནཾ ནཱམ བོདྷིམཎྜཏོ ཡཱཝ པཙྩུཔྤནྣཝཏྠུཀཐཱཏི.

ཏཏྠ ཡསྨཱ ཨཝིདཱུརེནིདཱནཾ སནྟིཀེནིདཱནཉྩ དཱུརེནིདཱནེཡེཝ སམོདྷཱནཾ གཙྪནྟི, ཏསྨཱ དཱུརེནིདཱནཝསེནེཝེཏྠ ཝིཏྠཱརཏོ ཝིསྶཛྫནཱ ཝེདིཏབྦཱ. སཱ པནེསཱ ཛཱཏཀཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟཱཏི ཨིདྷ ན ཝིཏྠཱརིཏཱ. ཏཏོ ཏཏྠ ཝིཏྠཱརིཏནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡ སཱཝཏྠིཡཾ ཝཏྠུ ཨུཔྤནྣཾ, ཨིདྷ ཨཱལ༹ཝིཡཾ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཏེན སམཡེན བུདྡྷོ བྷགཝཱ ཨཱལ༹ཝིཡཾ ཝིཧརཏི ཨགྒཱལ༹ཝེ ཙེཏིཡེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཱལ༹ཝཀཱ བྷིཀྑཱུ ནཝཀམྨཾ ཀརོནྟཱ རུཀྑཾ ཚིནྡནྟིཔི ཚེདཱཔེནྟིཔི. ཨཉྙཏརོཔི ཨཱལ༹ཝཀོ བྷིཀྑུ རུཀྑཾ ཚིནྡཏི. ཏསྨིཾ རུཀྑེ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ ཏཾ བྷིཀྑུཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘མཱ, བྷནྟེ, ཨཏྟནོ བྷཝནཾ ཀཏྟུཀཱམོ མཡ྄ཧཾ བྷཝནཾ ཚིནྡཱི’ཏི. སོ བྷིཀྑུ ཨནཱདིཡནྟོ ཚིནྡིཡེཝ. ཏསྶཱ ཙ དེཝཏཱཡ དཱརཀསྶ བཱཧུཾ ཨཱཀོཊེསི. ཨཐ ཁོ ཏསྶཱ དེཝཏཱཡ ཨེཏདཧོསི – ‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨིམཾ བྷིཀྑུཾ ཨིདྷེཝ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཡྻ’ནྟི. ཨཐ ཁོ ཏསྶཱ དེཝཏཱཡ ཨེཏདཧོསི – ‘ན ཁོ མེཏཾ པཏིརཱུཔཾ, ཡཱཧཾ ཨིམཾ བྷིཀྑུཾ ཨིདྷེཝ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཡྻཾ, ཡཾནཱུནཱཧཾ བྷགཝཏོ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེཡྻ’ནྟི. ཨཐ ཁོ སཱ དེཝཏཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏོ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི. ‘སཱདྷུ, སཱདྷུ དེཝཏེ, སཱདྷུ ཁོ ཏྭཾ, དེཝཏེ, ཏཾ བྷིཀྑུཾ ཛཱིཝིཏཱ ན ཝོརོཔེསི. སཙཛྫ ཏྭཾ, དེཝཏེ, ཏཾ བྷིཀྑུཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཡྻཱསི, བཧུཉྩ ཏྭཾ, དེཝཏེ, ཨཔུཉྙཾ པསཝེཡྻཱསི. གཙྪ ཏྭཾ, དེཝཏེ, ཨམུཀསྨིཾ ཨོཀཱསེ རུཀྑོ ཝིཝིཏྟོ, ཏསྨིཾ ཨུཔགཙྪཱ’’’ཏི (པཱཙི. ༨༩).

ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱ པུན བྷགཝཱ ཏསྶཱ དེཝཏཱཡ ཨུཔྤནྣཀོདྷཝིནཡནཏྠཾ –

‘‘ཡོ ཝེ ཨུཔྤཏིཏཾ ཀོདྷཾ, རཐཾ བྷནྟཾཝ ཝཱརཡེ’’ཏི. (དྷ. པ. ༢༢༢) –

ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི. ཏཏོ ‘‘ཀཐཉྷི ནཱམ སམཎཱ སཀྱཔུཏྟིཡཱ རུཀྑཾ ཚིནྡིསྶནྟིཔི, ཚེདཱཔེསྶནྟིཔི, ཨེཀིནྡྲིཡཾ སམཎཱ སཀྱཔུཏྟིཡཱ ཛཱིཝཾ ཝིཧེཋེནྟཱི’’ཏི ཨེཝཾ མནུསྶཱནཾ ཨུཛ྄ཛྷཱཡིཏཾ སུཏྭཱ བྷིཀྑཱུཧི ཨཱརོཙིཏོ བྷགཝཱ – ‘‘བྷཱུཏགཱམཔཱཏབྱཏཱཡ པཱཙིཏྟིཡ’’ནྟི (པཱཙི. ༩༠) ཨིམཾ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ ཏཏྠ ཨུཔགཏཱནཾ དྷམྨདེསནཏྠཾ –

‘‘ཡོ ཨུཔྤཏིཏཾ ཝིནེཏི ཀོདྷཾ,

ཝིསཊཾ སཔྤཝིསཾཝ ཨོསདྷེཧཱི’’ཏི. –

ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི. ཨེཝམིདཾ ཨེཀཾཡེཝ ཝཏྠུ ཏཱིསུ ཋཱནེསུ སངྒཧཾ གཏཾ – ཝིནཡེ, དྷམྨཔདེ, སུཏྟནིཔཱཏེཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ཡཱ སཱ མཱཏིཀཱ ཋཔིཏཱ –

‘‘ཡེན ཡཏྠ ཡདཱ ཡསྨཱ, ཝུཏྟཱ གཱཐཱ ཨཡཾ ཨིམཾ;

ཝིདྷི པཀཱསཡིཏྭཱསྶཱ, ཀརིསྶཱམཏྠཝཎྞན’’ནྟི. –

སཱ སངྑེཔཏོ ཝིཏྠཱརཏོ ཙ པཀཱསིཏཱ ཧོཏི ཋཔེཏྭཱ ཨཏྠཝཎྞནཾ.

༡. ཨཡཾ པནེཏྠ ཨཏྠཝཎྞནཱ. ཡོཏི ཡོ ཡཱདིསོ ཁཏྟིཡཀུལཱ ཝཱ པབྦཛིཏོ, བྲཱཧྨཎཀུལཱ ཝཱ པབྦཛིཏོ, ནཝོ ཝཱ མཛ྄ཛྷིམོ ཝཱ ཐེརོ ཝཱ. ཨུཔྤཏིཏནྟི ཨུདྡྷམུདྡྷཾ པཏིཏཾ གཏཾ, པཝཏྟནྟི ཨཏྠོ, ཨུཔྤནྣནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨུཔྤནྣཉྩ ནཱམེཏཾ ཝཏྟམཱནབྷུཏྭཱཔགཏོཀཱསཀཏབྷཱུམིལདྡྷཝསེན ཨནེཀཔྤབྷེདཾ. ཏཏྠ སབྦམྤི སངྑཏཾ ཨུཔྤཱདཱདིསམངྒི ཝཏྟམཱནུཔྤནྣཾ ནཱམ, ཡཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཨུཔྤནྣཱ དྷམྨཱ, ཨནུཔྤནྣཱ དྷམྨཱ, ཨུཔྤཱདིནོ དྷམྨཱ’’ཏི (དྷ. ས. ཏིཀམཱཏིཀཱ ༡༧) ཝུཏྟཾ. ཨཱརམྨཎརསམནུབྷཝིཏྭཱ ནིརུདྡྷཾ ཨནུབྷུཏྭཱཔགཏསངྑཱཏཾ ཀུསལཱཀུསལཾ, ཨུཔྤཱདཱདིཏྟཡམནུཔྤཏྭཱ ནིརུདྡྷཾ བྷུཏྭཱཔགཏསངྑཱཏཾ སེསསངྑཏཉྩ བྷུཏྭཱཔགཏུཔྤནྣཾ ནཱམ. ཏདེཏཾ ‘‘ཨེཝརཱུཔཾ པཱཔཀཾ དིཊྛིགཏཾ ཨུཔྤནྣཾ ཧོཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༣༤; པཱཙི. ༤༡༧) ཙ, ‘‘ཡཐཱ ཙ ཨུཔྤནྣསྶ སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒསྶ བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརཱི ཧོཏཱི’’ཏི ཙ ཨེཝམཱདཱིསུ སུཏྟནྟེསུ དཊྛབྦཾ. ‘‘ཡཱནིསྶ ཏཱནི པུབྦེ ཀཏཱནི ཀམྨཱནཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ (མ. ནི. ༣.༢༤༨; ནེཏྟི. ༡༢༠) ནཡེན ཝུཏྟཾ ཀམྨཾ ཨཏཱིཏམྤི སམཱནཾ ཨཉྙསྶ ཝིཔཱཀཾ པཊིབཱཧིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝིཔཱཀསྶོཀཱསཾ ཀཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ, ཏཐཱ ཀཏོཀཱསཉྩ ཝིཔཱཀཾ ཨནུཔྤནྣམྤི ཨེཝཾ ཀཏེ ཨོཀཱསེ ཨཝསྶམུཔྤཏྟིཏོ ཨོཀཱསཀཏུཔྤནྣཾ ནཱམ. ཏཱསུ ཏཱསུ བྷཱུམཱིསུ ཨསམཱུཧཏམཀུསལཾ བྷཱུམིལདྡྷུཔྤནྣཾ ནཱམ.

ཨེཏྠ ཙ བྷཱུམིཡཱ བྷཱུམིལདྡྷསྶ ཙ ནཱནཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ. སེཡྻཐིདཾ – བྷཱུམི ནཱམ ཝིཔསྶནཱཡ ཨཱརམྨཎབྷཱུཏཱ ཏེབྷཱུམཀཱ པཉྩཀྑནྡྷཱ. བྷཱུམིལདྡྷཾ ནཱམ ཏེསུ ཨུཔྤཏྟཱརཧཾ ཀིལེསཛཱཏཾ. ཏེན ཧི སཱ བྷཱུམིལདྡྷཱ ནཱམ ཧོཏཱིཏི. ཏསྨཱ ‘‘བྷཱུམིལདྡྷ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏཉྩ པན ན ཨཱརམྨཎཝསེན. ཨཱརམྨཎཝསེན ཧི སབྦེཔི ཨཏཱིཏཱདིབྷེདེ པརིཉྙཱཏེཔི ཙ ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ཁནྡྷེ ཨཱརབྦྷ ཀིལེསཱ ཨུཔྤཛྫནྟི མཧཱཀཙྩཱཡནཨུཔྤལཝཎྞཱདཱིནཾ ཁནྡྷེ ཨཱརབྦྷ སོརེཡྻསེཊྛིཔུཏྟནནྡམཱཎཝཀཱདཱིནཾ ཝིཡ. ཡདི ཙེཏཾ བྷཱུམིལདྡྷཾ ནཱམ སིཡཱ, ཏསྶ ཨཔྤཧེཡྻཏོ ན ཀོཙི བྷཝམཱུལཾ ཛཧེཡྻ. ཝཏྠུཝསེན པན བྷཱུམིལདྡྷཾ ནཱམ ཝེདིཏབྦཾ. ཡཏྠ ཡཏྠ ཧི ཝིཔསྶནཱཡ ཨཔརིཉྙཱཏཱ ཁནྡྷཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཏཏྠ ཏཏྠ ཨུཔྤཱདཏོ པབྷུཏི ཏེསུ ཝཊྚམཱུལཾ ཀིལེསཛཱཏཾ ཨནུསེཏི. ཏཾ ཨཔྤཧཱིནཊྛེན བྷཱུམིལདྡྷུཔྤནྣཾ ནཱམཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཏཏྠ ཙ ཡསྶ ཁནྡྷེསུ ཨཔྤཧཱིནཱནུསཡིཏཱ ཀིལེསཱ, ཏསྶ ཏེ ཨེཝ ཁནྡྷཱ ཏེསཾ ཀིལེསཱནཾ ཝཏྠུ, ན ཨིཏརེ ཁནྡྷཱ. ཨཏཱིཏཀྑནྡྷེསུ ཙསྶ ཨཔྤཧཱིནཱནུསཡིཏཱནཾ ཀིལེསཱནཾ ཨཏཱིཏཀྑནྡྷཱ ཨེཝ ཝཏྠུ, ན ཨིཏརེ. ཨེསེཝ ནཡོ ཨནཱགཏཱདཱིསུ. ཏཐཱ ཀཱམཱཝཙརཀྑནྡྷེསུ ཨཔྤཧཱིནཱནུསཡིཏཱནཾ ཀིལེསཱནཾ ཀཱམཱཝཙརཀྑནྡྷཱ ཨེཝ ཝཏྠུ, ན ཨིཏརེ. ཨེས ནཡོ རཱུཔཱརཱུཔཱཝཙརེསུ.

སོཏཱཔནྣཱདཱིནཾ པན ཡསྶ ཡསྶ ཨརིཡཔུགྒལསྶ ཁནྡྷེསུ ཏཾ ཏཾ ཝཊྚམཱུལཾ ཀིལེསཛཱཏཾ ཏེན ཏེན མགྒེན པཧཱིནཾ, ཏསྶ ཏསྶ ཏེ ཏེ ཁནྡྷཱ པཧཱིནཱནཾ ཏེསཾ ཏེསཾ ཝཊྚམཱུལཀིལེསཱནཾ ཨཝཏྠུཏོ བྷཱུམཱིཏི སངྑཾ ན ལབྷནྟི. པུཐུཛྫནསྶ པན སབྦསོ ཝཊྚམཱུལཱནཾ ཀིལེསཱནཾ ཨཔྤཧཱིནཏྟཱ ཡཾ ཀིཉྩི ཀརིཡམཱནཾ ཀམྨཾ ཀུསལཾ ཝཱ ཨཀུསལཾ ཝཱ ཧོཏི, ཨིཙྩསྶ ཀིལེསཔྤཙྩཡཱ ཝཊྚཾ ཝཌྜྷཏི. ཏསྶེཏཾ ཝཊྚམཱུལཾ རཱུཔཀྑནྡྷེ ཨེཝ, ན ཝེདནཱཀྑནྡྷཱདཱིསུ…པེ… ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷེ ཨེཝ ཝཱ, ན རཱུཔཀྑནྡྷཱདཱིསཱུཏི ན ཝཏྟབྦཾ. ཀསྨཱ? ཨཝིསེསེན པཉྩསུ ཁནྡྷེསུ ཨནུསཡིཏཏྟཱ. ཀཐཾ? པཐཝཱིརསཱདིམིཝ རུཀྑེ. ཡཐཱ ཧི མཧཱརུཀྑེ པཐཝཱིཏལཾ ཨདྷིཊྛཱཡ པཐཝཱིརསཉྩ ཨཱཔོརསཉྩ ནིསྶཱཡ ཏཔྤཙྩཡཱ མཱུལཁནྡྷསཱཁཔསཱཁཔཏྟཔལླཝཔལཱསཔུཔྥཕལེཧི ཝཌྜྷིཏྭཱ ནབྷཾ པཱུརེཏྭཱ ཡཱཝཀཔྤཱཝསཱནཾ བཱིཛཔརམྤརཱཡ རུཀྑཔཝེཎཱིསནྟཱནེ ཋིཏེ ‘‘ཏཾ པཐཝཱིརསཱདི མཱུལེ ཨེཝ, ན ཁནྡྷཱདཱིསུ, ཕལེ ཨེཝ ཝཱ, ན མཱུལཱདཱིསཱུ’’ཏི ན ཝཏྟབྦཾ. ཀསྨཱ? ཨཝིསེསེན སབྦེསྭེཝ མཱུལཱདཱིསུ ཨནུགཏཏྟཱ, ཨེཝཾ. ཡཐཱ པན ཏསྶེཝ རུཀྑསྶ པུཔྥཕལཱདཱིསུ ནིབྦིནྣོ ཀོཙི པུརིསོ ཙཏཱུསུ དིསཱསུ མཎྜཱུཀཀཎྚཀཾ ནཱམ རུཀྑེ ཝིསཾ པཡོཛེཡྻ, ཨཐ སོ རུཀྑོ ཏེན ཝིསསམྥསྶེན ཕུཊྛོ པཐཝཱིརསཨཱཔོརསཔརིཡཱདིནྣེན ཨཔྤསཝནདྷམྨཏཾ ཨཱགམྨ པུན སནྟཱནཾ ནིབྦཏྟེཏུཾ སམཏྠོ ན བྷཝེཡྻ, ཨེཝམེཝཾ ཁནྡྷཔྤཝཏྟིཡཾ ནིབྦིནྣོ ཀུལཔུཏྟོ ཏསྶ པུརིསསྶ ཙཏཱུསུ དིསཱསུ རུཀྑེ ཝིསཔྤཡོཛནཾ ཝིཡ ཨཏྟནོ སནྟཱནེ ཙཏུམགྒབྷཱཝནཾ ཨཱརབྷཏི. ཨཐསྶ སོ ཁནྡྷསནྟཱནོ ཏེན ཙཏུམགྒཝིསསམྥསྶེན སབྦསོ ཝཊྚམཱུལཀིལེསཱནཾ པརིཡཱདིནྣཏྟཱ ཀིརིཡབྷཱཝམཏྟམུཔགཏཀཱཡཀམྨཱདི སབྦཀམྨཔྤབྷེདོ ཨཱཡཏིཾ པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟདྷམྨཏམཱགམྨ བྷཝནྟརསནྟཱནཾ ནིབྦཏྟེཏུཾ སམཏྠོ ན ཧོཏི. ཀེཝལཾ པན ཙརིམཝིཉྙཱཎནིརོདྷེན ནིརིནྡྷནོ ཝིཡ ཛཱཏཝེདོ ཨནུཔཱདཱནོ པརིནིབྦཱཏི. ཨེཝཾ བྷཱུམིཡཱ བྷཱུམིལདྡྷསྶ ཙ ནཱནཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཔིཙ ཨཔརམྤི སམུདཱཙཱརཱརམྨཎཱདྷིགྒཧིཏཱཝིཀྑམྦྷིཏཱསམཱུཧཏཝསེན ཙཏུབྦིདྷམུཔྤནྣཾ. ཏཏྠ ཝཏྟམཱནུཔྤནྣམེཝ སམུདཱཙཱརུཔྤནྣཾ. ཙཀྑཱདཱིནཾ པན ཨཱཔཱཐགཏེ ཨཱརམྨཎེ པུབྦབྷཱགེ ཨནུཔྤཛྫམཱནམྤི ཀིལེསཛཱཏཾ ཨཱརམྨཎསྶ ཨདྷིགྒཧིཏཏྟཱ ཨེཝ ཨཔརབྷཱགེ ཨཝསྶམུཔྤཏྟིཏོ ཨཱརམྨཎཱདྷིགྒཧིཏུཔྤནྣནྟི ཝུཙྩཏི. ཀལྱཱཎིགཱམེ པིཎྜཱཡ ཙརཏོ མཧཱཏིསྶཏྠེརསྶ ཝིསབྷཱགརཱུཔདསྶནེན ཨུཔྤནྣཀིལེསཛཱཏཉྩེཏྠ ནིདསྶནཾ. ཏསྶ ‘‘ཨུཔྤནྣཾ ཀཱམཝིཏཀྐ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༦; ཨ. ནི. ༦.༥༨) པཡོགོ དཊྛབྦོ. སམཐཝིཔསྶནཱནཾ ཨཉྙཏརཝསེན ཨཝིཀྑམྦྷིཏཀིལེསཛཱཏཾ ཙིཏྟསནྟཏིམནཱརཱུལ༹ྷཾ ཨུཔྤཏྟིནིཝཱརཀསྶ ཧེཏུནོ ཨབྷཱཝཱ ཨཝིཀྑམྦྷིཏུཔྤནྣཾ ནཱམ. ཏཾ ‘‘ཨཡམྤི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསམཱདྷི བྷཱཝིཏོ བཧུལཱིཀཏོ སནྟོ ཙེཝ པཎཱིཏོ ཙ ཨསེཙནཀོ ཙ སུཁོ ཙ ཝིཧཱརོ ཨུཔྤནྣུཔྤནྣེ པཱཔཀེ ཨཀུསལེ དྷམྨེ ཋཱནསོ ཨནྟརདྷཱཔེཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཱརཱ. ༡༦༥) དཊྛབྦཾ. སམཐཝིཔསྶནཱཝསེན ཝིཀྑམྦྷིཏམྤི ཀིལེསཛཱཏཾ ཨརིཡམགྒེན ཨསམཱུཧཏཏྟཱ ཨུཔྤཏྟིདྷམྨཏཾ ཨནཏཱིཏནྟི ཀཏྭཱ ཨསམཱུཧཏུཔྤནྣནྟི ཝུཙྩཏི. ཨཱཀཱསེན གཙྪནྟསྶ ཨཊྛསམཱཔཏྟིལཱབྷིནོ ཐེརསྶ ཀུསུམིཏརུཀྑེ ཨུཔཝནེ པུཔྥཱནི ཨོཙིནནྟསྶ མདྷུརསྶརེན གཱཡཏོ མཱཏུགཱམསྶ གཱིཏསྶརཾ སུཏཝཏོ ཨུཔྤནྣཀིལེསཛཱཏཉྩེཏྠ ནིདསྶནཾ. ཏསྶ ‘‘ཨརིཡཾ ཨཊྛངྒིཀཾ མགྒཾ བཧུལཱིཀརོནྟོ ཨུཔྤནྣུཔྤནྣེ པཱཔཀེ ཨཀུསལེ དྷམྨེ ཨནྟརཱཡེཝ ཨནྟརདྷཱཔེཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༥.༡༥༧) པཡོགོ དཊྛབྦོ. ཏིཝིདྷམྤི ཙེཏཾ ཨཱརམྨཎཱདྷིགྒཧིཏཱཝིཀྑམྦྷིཏཱསམཱུཧཏུཔྤནྣཾ བྷཱུམིལདྡྷེནེཝ སངྒཧཾ གཙྪཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨེཝམེཏསྨིཾ ཡཐཱཝུཏྟཔྤབྷེདེ ཨུཔྤནྣེ བྷཱུམིལདྡྷཱརམྨཎཱདྷིགྒཧིཏཱཝིཀྑམྦྷིཏཱསམཱུཧཏུཔྤནྣཝསེནཱཡཾ ཀོདྷོ ཨུཔྤནྣོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཀསྨཱ? ཨེཝཾཝིདྷསྶ ཝིནེཏབྦཏོ. ཨེཝཾཝིདྷམེཝ ཧི ཨུཔྤནྣཾ ཡེན ཀེནཙི ཝིནཡེན ཝིནེཏུཾ སཀྐཱ ཧོཏི. ཡཾ པནེཏཾ ཝཏྟམཱནབྷུཏྭཱཔགཏོཀཱསཀཏསམུདཱཙཱརསངྑཱཏཾ ཨུཔྤནྣཾ, ཨེཏྠ ཨཕལོ ཙ ཨསཀྱོ ཙ ཝཱཡཱམོ. ཨཕལོ ཧི བྷུཏྭཱཔགཏེ ཝཱཡཱམོ ཝཱཡཱམནྟརེནཱཔི ཏསྶ ནིརུདྡྷཏྟཱ. ཏཐཱ ཨོཀཱསཀཏེ. ཨསཀྱོ ཙ ཝཏྟམཱནསམུདཱཙཱརུཔྤནྣེ ཀིལེསཝོདཱནཱནཾ ཨེཀཛ྄ཛྷམནུཔྤཏྟིཏོཏི.

ཝིནེཏཱིཏི ཨེཏྠ པན –

‘‘དུཝིདྷོ ཝིནཡོ ནཱམ, ཨེཀམེཀེཏྠ པཉྩདྷཱ;

ཏེསུ ཨཊྛཝིདྷེནེས, ཝིནེཏཱིཏི པཝུཙྩཏི’’.

ཨཡཉྷི སཾཝརཝིནཡོ, པཧཱནཝིནཡོཏི དུཝིདྷོ ཝིནཡོ. ཨེཏྠ ཙ དུཝིདྷེ ཝིནཡེ ཨེཀམེཀོ ཝིནཡོ པཉྩདྷཱ བྷིཛྫཏི. སཾཝརཝིནཡོཔི ཧི སཱིལསཾཝརོ, སཏིསཾཝརོ, ཉཱཎསཾཝརོ, ཁནྟིསཾཝརོ, ཝཱིརིཡསཾཝརོཏི པཉྩཝིདྷོ. པཧཱནཝིནཡོཔི ཏདངྒཔྤཧཱནཾ, ཝིཀྑམྦྷནཔྤཧཱནཾ, སམུཙྪེདཔྤཧཱནཾ, པཊིཔྤསྶདྡྷིཔྤཧཱནཾ, ནིསྶརཎཔྤཧཱནནྟི པཉྩཝིདྷོ.

ཏཏྠ ‘‘ཨིམིནཱ པཱཏིམོཀྑསཾཝརེན ཨུཔེཏོ ཧོཏི སམུཔེཏོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཝིབྷ. ༥༡༡) སཱིལསཾཝརོ, ‘‘རཀྑཏི ཙཀྑུནྡྲིཡཾ, ཙཀྑུནྡྲིཡེ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༢༡༣; མ. ནི. ༡.༢༩༥; སཾ. ནི. ༤.༢༣༩; ཨ. ནི. ༣.༡༦) སཏིསཾཝརོ.

‘‘ཡཱནི སོཏཱནི ལོཀསྨིཾ, (ཨཛིཏཱཏི བྷགཝཱ)

སཏི ཏེསཾ ནིཝཱརཎཾ;

སོཏཱནཾ སཾཝརཾ བྲཱུམི,

པཉྙཱཡེཏེ པིདྷཱིཡརེ’’ཏི. (སུ. ནི. ༡༠༤༡) –

ཨཱདཱིསུ ཉཱཎསཾཝརོ, ‘‘ཁམོ ཧོཏི སཱིཏསྶ ཨུཎྷསྶཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༤; ཨ. ནི. ༤.༡༡༤) ཁནྟིསཾཝརོ, ‘‘ཨུཔྤནྣཾ ཀཱམཝིཏཀྐཾ ནཱདྷིཝཱསེཏི, པཛཧཏི, ཝིནོདེཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༦; ཨ. ནི. ༤.༡༡༤) ཝཱིརིཡསཾཝརོ ཝེདིཏབྦོ. སབྦོཔི ཙཱཡཾ སཾཝརོ ཡཐཱསཀཾ སཾཝརིཏབྦཱནཾ ཝིནེཏབྦཱནཉྩ ཀཱཡཝཙཱིདུཙྩརིཏཱདཱིནཾ སཾཝརཎཏོ སཾཝརོ, ཝིནཡནཏོ ཝིནཡོཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ ཏཱཝ སཾཝརཝིནཡོ པཉྩདྷཱ བྷིཛྫཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཏཐཱ ཡཾ ནཱམརཱུཔཔརིཙྪེདཱདཱིསུ ཝིཔསྶནངྒེསུ ཡཱཝ ཨཏྟནོ ཨཔརིཧཱནཝསེན པཝཏྟི, ཏཱཝ ཏེན ཏེན ཉཱཎེན ཏསྶ ཏསྶ ཨནཏྠསནྟཱནསྶ པཧཱནཾ. སེཡྻཐིདཾ – ནཱམརཱུཔཝཝཏྠཱནེན སཀྐཱཡདིཊྛིཡཱ, པཙྩཡཔརིགྒཧེན ཨཧེཏུཝིསམཧེཏུདིཊྛཱིནཾ, ཏསྶེཝ ཨཔརབྷཱགེན ཀངྑཱཝིཏརཎེན ཀཐཾཀཐཱིབྷཱཝསྶ, ཀལཱཔསམྨསནེན ‘‘ཨཧཾ མམཱ’’ཏི གཱཧསྶ, མགྒཱམགྒཝཝཏྠཱནེན ཨམགྒེ མགྒསཉྙཱཡ, ཨུདཡདསྶནེན ཨུཙྪེདདིཊྛིཡཱ, ཝཡདསྶནེན སསྶཏདིཊྛིཡཱ, བྷཡདསྶནེན སབྷཡེསུ ཨབྷཡསཉྙཱཡ, ཨཱདཱིནཝདསྶནེན ཨསྶཱདསཉྙཱཡ, ནིབྦིདཱནུཔསྶནེན ཨབྷིརཏིསཉྙཱཡ, མུཙྩིཏུཀམྱཏཱཉཱཎེན ཨམུཙྩིཏུཀམྱཏཱཡ, ཨུཔེཀྑཱཉཱཎེན ཨནུཔེཀྑཱཡ, ཨནུལོམེན དྷམྨཊྛིཏིཡཾ ནིབྦཱནེ ཙ པཊིལོམབྷཱཝསྶ, གོཏྲབྷུནཱ སངྑཱརནིམིཏྟགྒཱཧསྶ པཧཱནཾ, ཨེཏཾ ཏདངྒཔྤཧཱནཾ ནཱམ. ཡཾ པན ཨུཔཙཱརཔྤནཱབྷེདསྶ སམཱདྷིནོ ཡཱཝ ཨཏྟནོ ཨཔརིཧཱནིཔཝཏྟི, ཏཱཝ ཏེནཱབྷིཧཏཱནཾ ནཱིཝརཎཱནཾ ཡཐཱསཀཾ ཝིཏཀྐཱདིཔཙྩནཱིཀདྷམྨཱནཉྩ ཨནུཔྤཏྟིསངྑཱཏཾ པཧཱནཾ, ཨེཏཾ ཝིཀྑམྦྷནཔྤཧཱནཾ ནཱམ. ཡཾ པན ཙཏུནྣཾ ཨརིཡམགྒཱནཾ བྷཱཝིཏཏྟཱ ཏཾཏཾམགྒཝཏོ ཨཏྟནོ སནྟཱནེ ཡཐཱསཀཾ ‘‘དིཊྛིགཏཱནཾ པཧཱནཱཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༢༧༧) ནཡེན ཝུཏྟསྶ སམུདཡཔཀྑིཀསྶ ཀིལེསགཧནསྶ པུན ཨཙྩནྟཨཔྤཝཏྟིབྷཱཝེན སམུཙྪེདསངྑཱཏཾ པཧཱནཾ, ཨིདཾ སམུཙྪེདཔྤཧཱནཾ ནཱམ. ཡཾ པན ཕལཀྑཎེ པཊིཔྤསྶདྡྷཏྟཾ ཀིལེསཱནཾ པཧཱནཾ, ཨིདཾ པཊིཔྤསྶདྡྷིཔྤཧཱནཾ ནཱམ. ཡཾ པན སབྦསངྑཏནིསྶརཎཏྟཱ པཧཱིནསབྦསངྑཏཾ ནིབྦཱནཾ, ཨེཏཾ ནིསྶརཎཔྤཧཱནཾ ནཱམ. སབྦམྤི ཙེཏཾ པཧཱནཾ ཡསྨཱ ཙཱགཊྛེན པཧཱནཾ, ཝིནཡནཊྛེན ཝིནཡོ, ཏསྨཱ ‘‘པཧཱནཝིནཡོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏཾཏཾཔཧཱནཝཏོ ཝཱ ཏསྶ ཏསྶ ཝིནཡསྶ སམྦྷཝཏོཔེཏཾ ‘‘པཧཱནཝིནཡོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ པཧཱནཝིནཡོཔི པཉྩདྷཱ བྷིཛྫཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝམེཀེཀསྶ པཉྩདྷཱ བྷིནྣཏྟཱ དསེཏེ ཝིནཡཱ ཧོནྟི.

ཏེསུ པཊིཔྤསྶདྡྷིཝིནཡཾ ནིསྶརཎཝིནཡཉྩ ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསེན ཨཊྛཝིདྷེན ཝིནཡེནེས ཏེན ཏེན པརིཡཱཡེན ཝིནེཏཱིཏི པཝུཙྩཏི. ཀཐཾ? སཱིལསཾཝརེན ཀཱཡཝཙཱིདུཙྩརིཏཱནི ཝིནེནྟོཔི ཧི ཏཾསམྤཡུཏྟཾ ཀོདྷཾ ཝིནེཏི, སཏིཔཉྙཱསཾཝརེཧི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཱདཱིནི ཝིནེནྟོཔི དོམནསྶསམྤཡུཏྟཾ ཀོདྷཾ ཝིནེཏི, ཁནྟིསཾཝརེན སཱིཏཱདཱིནི ཁམནྟོཔི ཏཾཏཾཨཱགྷཱཏཝཏྠུསམྦྷཝཾ ཀོདྷཾ ཝིནེཏི, ཝཱིརིཡསཾཝརེན བྱཱཔཱདཝིཏཀྐཾ ཝིནེནྟོཔི ཏཾསམྤཡུཏྟཾ ཀོདྷཾ ཝིནེཏི. ཡེཧི དྷམྨེཧི ཏདངྒཝིཀྑམྦྷནསམུཙྪེདཔྤཧཱནཱནི ཧོནྟི, ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ ཨཏྟནི ནིབྦཏྟནེན ཏེ ཏེ དྷམྨེ པཛཧནྟོཔི ཏདངྒཔྤཧཱཏབྦཾ ཝིཀྑམྦྷེཏབྦཾ སམུཙྪིནྡིཏབྦཉྩ ཀོདྷཾ ཝིནེཏི. ཀཱམཉྩེཏྠ པཧཱནཝིནཡེན ཝིནཡོ ན སམྦྷཝཏི. ཡེཧི པན དྷམྨེཧི པཧཱནཾ ཧོཏི, ཏེཧི ཝིནེནྟོཔི པརིཡཱཡཏོ ‘‘པཧཱནཝིནཡེན ཝིནེཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. པཊིཔྤསྶདྡྷིཔྤཧཱནཀཱལེ པན ཝིནེཏབྦཱབྷཱཝཏོ ནིསྶརཎཔྤཧཱནསྶ ཙ ཨནུཔྤཱདེཏབྦཏོ ན ཏེཧི ཀིཉྩི ཝིནེཏཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ ཏེསུ པཊིཔྤསྶདྡྷིཝིནཡཾ ནིསྶརཎཝིནཡཉྩ ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསེན ཨཊྛཝིདྷེན ཝིནཡེནེས ཏེན ཏེན པརིཡཱཡེན ཝིནེཏཱིཏི པཝུཙྩཏཱིཏི. ཡེ ཝཱ –

‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱགྷཱཏཔཊིཝིནཡཱ, ཡཏྠ བྷིཀྑུནོ ཨུཔྤནྣོ ཨཱགྷཱཏོ སབྦསོ པཊིཝིནེཏབྦོ. ཀཏམེ པཉྩ? ཡསྨིཾ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལེ ཨཱགྷཱཏོ ཛཱཡེཐ, མེཏྟཱ ཏསྨིཾ པུགྒལེ བྷཱཝེཏབྦཱ…པེ… ཀརུཎཱ… ཨུཔེཀྑཱ… ཨསཏི-ཨམནསིཀཱརོ ཏསྨིཾ པུགྒལེ ཨཱཔཛྫིཏབྦོ, ཨེཝཾ ཏསྨིཾ པུགྒལེ ཨཱགྷཱཏོ པཊིཝིནེཏབྦོ. ཀམྨསྶཀཏཱ ཨེཝ ཝཱ ཏསྨིཾ པུགྒལེ ཨདྷིཊྛཱཏབྦཱ ཀམྨསྶཀོ ཨཡམཱཡསྨཱ…པེ… དཱཡཱདོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༡༦༡) –

ཨེཝཾ པཉྩ ཨཱགྷཱཏཔཊིཝིནཡཱ ཝུཏྟཱ. ཡེ ཙ –

‘‘པཉྩིམེ, ཨཱཝུསོ, ཨཱགྷཱཏཔཊིཝིནཡཱ, ཡཏྠ བྷིཀྑུནོ ཨུཔྤནྣོ ཨཱགྷཱཏོ སབྦསོ པཊིཝིནེཏབྦོ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷཱཝུསོ, ཨེཀཙྩོ པུགྒལོ ཨཔརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརོ ཧོཏི, པརིསུདྡྷཝཙཱིསམཱཙཱརོ, ཨེཝརཱུཔེཔི, ཨཱཝུསོ, པུགྒལེ ཨཱགྷཱཏོ པཊིཝིནེཏབྦོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༡༦༢) –

ཨེཝམཱདིནཱཔི ནཡེན པཉྩ ཨཱགྷཱཏཔཊིཝིནཡཱ ཝུཏྟཱ. ཏེསུ ཡེན ཀེནཙི ཨཱགྷཱཏཔཊིཝིནཡེན ཝིནེནྟོཔེས ཝིནེཏཱིཏི པཝུཙྩཏི. ཨཔིཙ ཡསྨཱ –

‘‘ཨུབྷཏོདཎྜཀེན ཙེཔི, བྷིཀྑཝེ, ཀཀཙེན ཙོརཱ ཨོཙརཀཱ ཨངྒམངྒཱནི ཨོཀྐནྟེཡྻུཾ, ཏཏྲཱཔི ཡོ མནོ པདོསེཡྻ, ན མེ སོ ཏེན སཱསནཀརོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༣༢) –-

ཨེཝཾ སཏྠུ ཨོཝཱདཾ,

‘‘ཏསྶེཝ ཏེན པཱཔིཡོ, ཡོ ཀུདྡྷཾ པཊིཀུཛ྄ཛྷཏི;

ཀུདྡྷཾ ཨཔྤཊིཀུཛ྄ཛྷནྟོ, སངྒཱམཾ ཛེཏི དུཛྫཡཾ.

‘‘ཨུབྷིནྣམཏྠཾ ཙརཏི, ཨཏྟནོ ཙ པརསྶ ཙ;

པརཾ སངྐུཔིཏཾ ཉཏྭཱ, ཡོ སཏོ ཨུཔསམྨཏི’’. (སཾ. ནི. ༡.༡༨༨);

‘‘སཏྟིམེ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སཔཏྟཀནྟཱ སཔཏྟཀརཎཱ ཀོདྷནཾ ཨཱགཙྪནྟི ཨིཏྠིཾ ཝཱ པུརིསཾ ཝཱ. ཀཏམེ སཏྟ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, སཔཏྟོ སཔཏྟསྶ ཨེཝཾ ཨིཙྪཏི – ‘ཨཧོ, ཝཏཱཡཾ དུབྦཎྞོ ཨསྶཱ’ཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ན, བྷིཀྑཝེ, སཔཏྟོ སཔཏྟསྶ ཝཎྞཝཏཱཡ ནནྡཏི. ཀོདྷནཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པུརིསཔུགྒལོ ཀོདྷཱབྷིབྷཱུཏོ ཀོདྷཔརེཏོ ཀིཉྩཱཔི སོ ཧོཏི སུནྷཱཏོ སུཝིལིཏྟོ ཀཔྤིཏཀེསམསྶུ ཨོདཱཏཝཏྠཝསནོ, ཨཐ ཁོ སོ དུབྦཎྞོཝ ཧོཏི ཀོདྷཱབྷིབྷཱུཏོ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམོ དྷམྨོ སཔཏྟཀནྟོ སཔཏྟཀརཎོ ཀོདྷནཾ ཨཱགཙྪཏི ཨིཏྠིཾ ཝཱ པུརིསཾ ཝཱ (ཨ. ནི. ༧.༦༤).

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, སཔཏྟོ སཔཏྟསྶ ཨེཝཾ ཨིཙྪཏི – ‘ཨཧོ, ཝཏཱཡཾ དུཀྑཾ སཡེཡྻཱ’ཏི…པེ… ‘ན པཙུརཏྠོ ཨསྶཱ’ཏི…པེ… ‘ན བྷོགཝཱ ཨསྶཱ’ཏི…པེ… ‘ན ཡསཝཱ ཨསྶཱ’ཏི…པེ… ‘ན མིཏྟཝཱ ཨསྶཱ’ཏི…པེ… ‘ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཨཔཱཡཾ དུགྒཏིཾ ཝིནིཔཱཏཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻཱ’ཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ན, བྷིཀྑཝེ, སཔཏྟོ སཔཏྟསྶ སུགཏིགམནེན ནནྡཏི. ཀོདྷནཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པུརིསཔུགྒལོ ཀོདྷཱབྷིབྷཱུཏོ ཀོདྷཔརེཏོ ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི, ཝཱཙཱཡ… མནསཱ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི. སོ ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརིཏྭཱ…པེ… ཝཱཙཱཡ…པེ… མནསཱ དུཙྩརིཏཾ ཙརིཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ…པེ… ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫཏི ཀོདྷཱབྷིབྷཱུཏོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༧.༦༤).

‘‘ཀུདྡྷོ ཨཏྠཾ ན ཛཱནཱཏི, ཀུདྡྷོ དྷམྨཾ ན པསྶཏི…པེ…. (ཨ. ནི. ༧.༦༤; མཧཱནི. ༥);

‘‘ཡེན ཀོདྷེན ཀུདྡྷཱསེ, སཏྟཱ གཙྪནྟི དུགྒཏིཾ;

ཏཾ ཀོདྷཾ སམྨདཉྙཱཡ, པཛཧནྟི ཝིཔསྶིནོ. (ཨིཏིཝུ. ༤);

‘‘ཀོདྷཾ ཛཧེ ཝིཔྤཛཧེཡྻ མཱནཾ, སཾཡོཛནཾ སབྦམཏིཀྐམེཡྻ. (དྷ. པ. ༢༢༡);

‘‘ཨནཏྠཛནནོ ཀོདྷོ, ཀོདྷོ ཙིཏྟཔྤཀོཔནོ. (ཨ. ནི. ༧.༦༤; ཨིཏིཝུ. ༨༨);

‘‘ཨེཀཱཔརཱདྷཾ ཁམ བྷཱུརིཔཉྙ, ན པཎྜིཏཱ ཀོདྷབལཱ བྷཝནྟཱི’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༥.༡༩) –

ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན ཀོདྷེ ཨཱདཱིནཝཉྩ པཙྩཝེཀྑཏོཔི ཀོདྷོ ཝིནཡཾ ཨུཔེཏི. ཏསྨཱ ཨེཝཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཀོདྷཾ ཝིནེནྟོཔི ཨེས ཝིནེཏཱིཏི ཝུཙྩཏི.

ཀོདྷནྟི ‘‘ཨནཏྠཾ མེ ཨཙརཱིཏི ཨཱགྷཱཏོ ཛཱཡཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༣.༣༤༠; ཨ. ནི. ༩.༢༩) ནཡེན སུཏྟེ ཝུཏྟཱནཾ ནཝནྣཾ, ‘‘ཨཏྠཾ མེ ན ཙརཱི’’ཏི ཨཱདཱིནཉྩ ཏཔྤཊིཔཀྑཏོ སིདྡྷཱནཾ ནཝནྣམེཝཱཏི ཨཊྛཱརསནྣཾ, ཁཱཎུཀཎྚཀཱདིནཱ ཨཊྛཱནེན སདྡྷིཾ ཨེཀཱུནཝཱིསཏིཡཱ ཨཱགྷཱཏཝཏྠཱུནཾ ཨཉྙཏརཱགྷཱཏཝཏྠུསམྦྷཝཾ ཨཱགྷཱཏཾ. ཝིསཊནྟི ཝིཏྠཏཾ. སཔྤཝིསནྟི སཔྤསྶ ཝིསཾ. ཨིཝཱཏི ཨོཔམྨཝཙནཾ, ཨི-ཀཱར ལོཔཾ ཀཏྭཱ ཝ-ཨིཙྩེཝ ཝུཏྟཾ. ཨོསདྷེཧཱིཏི ཨགདེཧི. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཐཱ ཝིསཏིཀིཙྪཀོ ཝེཛྫོ སཔྤེན དཊྛཾ སབྦཾ ཀཱཡཾ ཕརིཏྭཱ ཋིཏཾ ཝིསཊཾ སཔྤཝིསཾ མཱུལཁནྡྷཏཙཔཏྟཔུཔྥཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརེཧི ནཱནཱབྷེསཛྫེཧི པཡོཛེཏྭཱ ཀཏེཧི ཝཱ ཨོསདྷེཧི ཁིཔྤམེཝ ཝིནེཡྻ, ཨེཝམེཝཾ ཡོ ཡཐཱཝུཏྟེནཏྠེན ཨུཔྤཏིཏཾ ཙིཏྟསནྟཱནཾ བྱཱཔེཏྭཱ ཋིཏཾ ཀོདྷཾ ཡཐཱཝུཏྟེསུ ཝིནཡནཱུཔཱཡེསུ ཡེན ཀེནཙི ཨུཔཱཡེན ཝིནེཏི ནཱདྷིཝཱསེཏི པཛཧཏི ཝིནོདེཏི བྱནྟཱིཀརོཏཱིཏི.

སོ བྷིཀྑུ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརནྟི སོ ཨེཝཾ ཀོདྷཾ ཝིནེནྟོ བྷིཀྑུ ཡསྨཱ ཀོདྷོ ཏཏིཡམགྒེན སབྦསོ པཧཱིཡཏི, ཏསྨཱ ཨོརཔཱརསཉྙིཏཱནི པཉྩོརམྦྷཱགིཡསཾཡོཛནཱནི ཛཧཱཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨཝིསེསེན ཧི པཱརནྟི ཏཱིརསྶ ནཱམཾ, ཏསྨཱ ཨོརཱནི ཙ ཏཱནི སཾསཱརསཱགརསྶ པཱརབྷཱུཏཱནི ཙཱཏི ཀཏྭཱ ‘‘ཨོརཔཱར’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཡོ ཨུཔྤཏིཏཾ ཝིནེཏི ཀོདྷཾ ཝིསཊཾ སཔྤཝིསཾཝ ཨོསདྷེཧི’’, སོ ཏཏིཡམགྒེན སབྦསོ ཀོདྷཾ ཝིནེཏྭཱ ཨནཱགཱམིཕལེ ཋིཏོ བྷིཀྑུ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརཾ. ཏཏྠ ཨོརནྟི སཀཏྟབྷཱཝོ, པཱརནྟི པརཏྟབྷཱཝོ. ཨོརཾ ཝཱ ཚ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱནི ཨཱཡཏནཱནི, པཱརཾ ཚ བཱཧིརཱཡཏནཱནི. ཏཐཱ ཨོརཾ མནུསྶལོཀོ, པཱརཾ དེཝལོཀོ. ཨོརཾ ཀཱམདྷཱཏུ, པཱརཾ རཱུཔཱརཱུཔདྷཱཏུ. ཨོརཾ ཀཱམརཱུཔབྷཝོ, པཱརཾ ཨརཱུཔབྷཝོ. ཨོརཾ ཨཏྟབྷཱཝོ, པཱརཾ ཨཏྟབྷཱཝསུཁཱུཔཀརཎཱནི. ཨེཝམེཏསྨིཾ ཨོརཔཱརེ ཙཏུཏྠམགྒེན ཚནྡརཱགཾ པཛཧནྟོ ‘‘ཛཧཱཏི ཨོརཔཱར’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨེཏྠ ཙ ཀིཉྩཱཔི ཨནཱགཱམིནོ ཀཱམརཱགསྶ པཧཱིནཏྟཱ ཨིདྷཏྟབྷཱཝཱདཱིསུ ཚནྡརཱགོ ཨེཝ ནཏྠི; ཨཔིཙ ཁོ པནསྶ ཏཏིཡམགྒཱདཱིནཾ ཝིཡ ཝཎྞཔྤཀཱསནཏྠཾ སབྦམེཏཾ ཨོརཔཱརབྷེདཾ སངྒཧེཏྭཱ ཏཏྠ ཚནྡརཱགཔྤཧཱནེན ‘‘ཛཧཱཏི ཨོརཔཱར’’ནྟི ཝུཏྟཾ.

ཨིདཱནི ཏསྶཏྠསྶ ཝིབྷཱཝནཏྠཱཡ ཨུཔམཾ ཨཱཧ ‘‘ཨུརགོ ཛིཎྞམིཝ ཏཙཾ པུརཱཎ’’ནྟི. ཏཏྠ ཨུརེན གཙྪཏཱིཏི ཨུརགོ, སཔྤསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སོ དུཝིདྷོ – ཀཱམརཱུཔཱི ཙ ཨཀཱམརཱུཔཱི ཙ. ཀཱམརཱུཔཱིཔི དུཝིདྷོ – ཛལཛོ ཐལཛོ ཙ. ཛལཛོ ཛལེ ཨེཝ ཀཱམརཱུཔཾ ལབྷཏི, ན ཐལེ, སངྑཔཱལཛཱཏཀེ སངྑཔཱལནཱགརཱཛཱ ཝིཡ. ཐལཛོ ཐལེ ཨེཝ, ན ཛལེ. སོ ཛཛྫརབྷཱཝེན ཛིཎྞཾ, ཙིརཀཱལཏཱཡ པུརཱཎཉྩཱཏི སངྑཾ གཏཾ. ཏཙཾ ཛཧནྟོ ཙཏུབྦིདྷེན ཛཧཱཏི – སཛཱཏིཡཾ ཋིཏོ, ཛིགུཙྪནྟོ, ནིསྶཱཡ, ཐཱམེནཱཏི. སཛཱཏི ནཱམ སཔྤཛཱཏི དཱིགྷཏྟབྷཱཝོ. ཨུརགཱ ཧི པཉྩསུ ཋཱནེསུ སཛཱཏིཾ ནཱཏིཝཏྟནྟི – ཨུཔཔཏྟིཡཾ, ཙུཏིཡཾ, ཝིསྶཊྛནིདྡོཀྐམནེ, སམཱནཛཱཏིཡཱ མེཐུནཔཊིསེཝནེ, ཛིཎྞཏཙཱཔནཡནེ ཙཱཏི. སཔྤོ ཧི ཡདཱ ཏཙཾ ཛཧཱཏི, ཏདཱ སཛཱཏིཡཾཡེཝ ཋཏྭཱ ཛཧཱཏི. སཛཱཏིཡཾ ཋིཏོཔི ཙ ཛིགུཙྪནྟོ ཛཧཱཏི. ཛིགུཙྪནྟོ ནཱམ ཡདཱ ཨུཔཌྜྷཊྛཱནེ མུཏྟོ ཧོཏི, ཨུཔཌྜྷཊྛཱནེ ཨམུཏྟོ ཨོལམྦཏི, ཏདཱ ནཾ ཨཊྚཱིཡནྟོ ཛཧཱཏི. ཨེཝཾ ཛིགུཙྪནྟོཔི ཙ དཎྜནྟརཾ ཝཱ མཱུལནྟརཾ ཝཱ པཱསཱཎནྟརཾ ཝཱ ནིསྶཱཡ ཛཧཱཏི. ནིསྶཱཡ ཛཧནྟོཔི ཙ ཐཱམཾ ཛནེཏྭཱ, ཨུསྶཱཧཾ ཀཏྭཱ, ཝཱིརིཡེན ཝངྐཾ ནངྒུཊྛཾ ཀཏྭཱ, པསྶསནྟོཝ ཕཎཾ ཀརིཏྭཱ ཛཧཱཏི. ཨེཝཾ ཛཧིཏྭཱ ཡེནཀཱམཾ པཀྐམཏི. ཨེཝམེཝཾ ཨཡམྤི བྷིཀྑུ ཨོརཔཱརཾ ཛཧིཏུཀཱམོ ཙཏུབྦིདྷེན ཛཧཱཏི – སཛཱཏིཡཾ ཋིཏོ, ཛིགུཙྪནྟོ, ནིསྶཱཡ, ཐཱམེནཱཏི. སཛཱཏི ནཱམ བྷིཀྑུནོ ‘‘ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཛཱཏོ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༣༥༡) ཝཙནཏོ སཱིལཾ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘སཱིལེ པཏིཊྛཱཡ ནརོ སཔྤཉྙོ’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༢༣; པེཊཀོ. ༢༢). ཨེཝམེཏིསྶཾ སཛཱཏིཡཾ ཋིཏོ བྷིཀྑུ ཏཾ སཀཏྟབྷཱཝཱདིབྷེདཾ ཨོརཔཱརཾ ཛིཎྞཔུརཱཎཏཙམིཝ དུཀྑཾ ཛནེནྟཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཨཱདཱིནཝདསྶནེན ཛིགུཙྪནྟོ ཀལྱཱཎམིཏྟེ ནིསྶཱཡ ཨདྷིམཏྟཝཱཡཱམསངྑཱཏཾ ཐཱམཾ ཛནེཏྭཱ ‘‘དིཝསཾ ཙངྐམེན ནིསཛྫཱཡ ཨཱཝརཎཱིཡེཧི དྷམྨེཧི ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༡༦; ཝིབྷ. ༥༡༩) ཝུཏྟནཡེན རཏྟིནྡིཝཾ ཚདྷཱ ཝིབྷཛིཏྭཱ གྷཊེནྟོ ཝཱཡམནྟོ ཨུརགོ ཝིཡ, ཝངྐཾ ནངྒུཊྛཾ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ཨུརགོ ཝིཡ པསྶསནྟོ, ཨཡམྤི ཨསིཐིལཔརཀྐམཏཱཡ ཝཱཡམནྟོ ཨུརགོ ཝིཡ ཕཎཾ ཀརིཏྭཱ, ཨཡམྤི ཉཱཎཝིཔྥཱརཾ ཛནེཏྭཱ ཨུརགོཝ ཏཙཾ ཨོརཔཱརཾ ཛཧཱཏི. ཛཧིཏྭཱ ཙ ཨུརགོ ཝིཡ ཨོཧིཏཏཙོ ཡེནཀཱམཾ ཨཡམྤི ཨོཧིཏབྷཱརོ ཨནུཔཱདིསེསནིབྦཱནདྷཱཏུདིསཾ པཀྐམཏཱིཏི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ –

‘‘ཡོ ཨུཔྤཏིཏཾ ཝིནེཏི ཀོདྷཾ, ཝིསཊཾ སཔྤཝིསཾཝ ཨོསདྷེཧི;

སོ བྷིཀྑུ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརཾ, ཨུརགོ ཛིཎྞམིཝ ཏཙཾ པུརཱཎ’’ནྟི.

ཨེཝམེསཱ བྷགཝཏཱ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན པཋམགཱཐཱ དེསིཏཱཏི.

༢. ཨིདཱནི དུཏིཡགཱཐཱཡ ཨཏྠཝཎྞནཱཀྐམོ ཨནུཔྤཏྟོ. ཏཏྲཱཔི –

‘‘ཡེན ཡཏྠ ཡདཱ ཡསྨཱ, ཝུཏྟཱ གཱཐཱ ཨཡཾ ཨིམཾ;

ཝིདྷིཾ པཀཱསཡིཏྭཱསྶཱ, ཀརིསྶཱམཏྠཝཎྞན’’ནྟི. –

ཨཡམེཝ མཱཏིཀཱ. ཏཏོ པརཉྩ སབྦགཱཐཱསུ. ཨཏིཝིཏྠཱརབྷཡེན པན ཨིཏོ པབྷུཏི མཱཏིཀཾ ཨནིཀྑིཔིཏྭཱ ཨུཔྤཏྟིདསྶནནཡེནེཝ ཏསྶཱ ཏསྶཱ ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨཏྠཝཎྞནཾ ཀརིསྶཱམི. སེཡྻཐིདཾ ཡོ རཱགམུདཙྪིདཱ ཨསེསནྟི ཨཡཾ དུཏིཡགཱཐཱ.

ཏསྶུཔྤཏྟི – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ ཨུཔཊྛཱཀོ ཨཉྙཏརོ སུཝཎྞཀཱརཔུཏྟོ ཐེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏོ. ཐེརོ ཏསྶ ‘‘དཧརཱནཾ ཨསུབྷཾ སཔྤཱཡ’’ནྟི མནྟྭཱ རཱགཝིགྷཱཏཏྠཾ ཨསུབྷཀམྨཊྛཱནཾ ཨདཱསི. ཏསྶ ཏསྨིཾ ཨཱསེཝནམཏྟམྤི ཙིཏྟཾ ན ལབྷཏི. སོ ‘‘ཨནུཔཀཱརཾ མམེཏ’’ནྟི ཐེརསྶ ཨཱརོཙེསི. ཐེརོ ‘‘དཧརཱནམེཏཾ སཔྤཱཡ’’ནྟི མནྟྭཱ པུནཔི ཏདེཝཱཙིཀྑི. ཨེཝཾ ཙཏྟཱརོ མཱསཱ ཨཏཱིཏཱ, སོ ཀིཉྩིམཏྟམྤི ཝིསེསཾ ན ལབྷཏི. ཏཏོ ནཾ ཐེརོ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ ནེསི. བྷགཝཱ ‘‘ཨཝིསཡོ, སཱརིཔུཏྟ, ཏུཡ྄ཧེཏསྶ སཔྤཱཡཾ ཛཱནིཏུཾ, བུདྡྷཝེནེཡྻོ ཨེསོ’’ཏི ཝཏྭཱ པབྷསྶརཝཎྞཾ པདུམཾ ཨིདྡྷིཡཱ ནིམྨིནིཏྭཱ ཏསྶ ཧཏྠེ པཱདཱསི – ‘‘ཧནྡ, བྷིཀྑུ, ཨིམཾ ཝིཧཱརཔཙྪཱཡཱཡཾ ཝཱལིཀཱཏལེ ནཱལེ༹ན ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཋཔེཧི, ཨབྷིམུཁཉྩསྶ པལླངྐེན ནིསཱིད ‘ལོཧིཏཾ ལོཧིཏ’ནྟི ཨཱཝཛྫེནྟོ’’ཏི. ཨཡཾ ཀིར པཉྩ ཛཱཏིསཏཱནི སུཝཎྞཀཱརོཝ ཨཧོསི. ཏེནསྶ ‘‘ལོཧིཏཀནིམིཏྟཾ སཔྤཱཡ’’ནྟི ཉཏྭཱ བྷགཝཱ ལོཧིཏཀཀམྨཊྛཱནཾ ཨདཱསི. སོ ཏཐཱ ཀཏྭཱ མུཧུཏྟེནེཝ ཡཐཱཀྐམཾ ཏཏྠ ཙཏྟཱརིཔི ཛྷཱནཱནི ཨདྷིགནྟྭཱ ཨནུལོམཔཊིལོམཱདིནཱ ནཡེན ཛྷཱནཀཱིལ༹ཾ ཨཱརབྷི. ཨཐ བྷགཝཱ ‘ཏཾ པདུམཾ མིལཱཡཏཱུ’ཏི ཨདྷིཊྛཱསི. སོ ཛྷཱནཱ ཝུཊྛིཏོ ཏཾ མིལཱཏཾ ཀཱལ༹ཝཎྞཾ དིསྭཱ ‘‘པབྷསྶརརཱུཔཾ ཛརཱཡ པརིམདྡིཏ’’ནྟི ཨནིཙྩསཉྙཾ པཊིལབྷི. ཏཏོ ནཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟམྤི ཨུཔསཾཧརི. ཏཏོ ‘‘ཡདནིཙྩཾ ཏཾ དུཀྑཾ, ཡཾ དུཀྑཾ ཏདནཏྟཱ’’ཏི ཏཡོཔི བྷཝེ ཨཱདིཏྟེ ཝིཡ པསྶི. ཨེཝཾ པསྶཏོ ཙསྶཱཝིདཱུརེ པདུམསྶརོ ཨཏྠི. ཏཏྠ དཱརཀཱ ཨོརོཧིཏྭཱ པདུམཱནི བྷཉྫིཏྭཱ བྷཉྫིཏྭཱ རཱསིཾ ཀརོནྟི. ཏསྶ ཏཱནི ཨུདཀེ པདུམཱནི ནལ༹ཝནེ ཨགྒིཛཱལཱ ཝིཡ ཁཱཡིཾསུ, པཏྟཱནི པཏནྟཱནི པཔཱཏཾ པཝིསནྟཱནི ཝིཡ ཁཱཡིཾསུ, ཐལེ ནིཀྑིཏྟཔདུམཱནཾ ཨགྒཱནི མིལཱཏཱནི ཨགྒིཌཌྜྷཱནི ཝིཡ ཁཱཡིཾསུ. ཨཐསྶ ཏདནུསཱརེན སབྦདྷམྨེ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡཏོ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ཏཡོ བྷཝཱ ཨཱདིཏྟམིཝ ཨགཱརཾ ཨཔྤཊིསརཎཱ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཧིཾསུ. ཏཏོ བྷགཝཱ གནྡྷཀུཊིཡཾ ནིསིནྣོཝ ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨུཔརི སརཱིརཱབྷཾ མུཉྩི. སཱ ཙསྶ མུཁཾཡེཝ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརི. ཏཏོ སོ ‘‘ཀིམེཏ’’ནྟི ཨཱཝཛྫེནྟོ བྷགཝནྟཾ ཨཱགནྟྭཱ སམཱིཔེ ཋིཏམིཝ དིསྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཨཉྫལིཾ པཎཱམེསི. ཨཐསྶ བྷགཝཱ སཔྤཱཡཾ ཝིདིཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེནྟོ ཨིམཾ ཨོབྷཱསགཱཐཾ ཨབྷཱསི ‘‘ཡོ རཱགམུདཙྪིདཱ ཨསེས’’ནྟི.

ཏཏྠ རཉྫནཝསེན རཱགོ, པཉྩཀཱམགུཎརཱགསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨུདཙྪིདཱཏི ཨུཙྪིནྡཏི, བྷཉྫཏི, ཝིནཱསེཏི. ཨཏཱིཏཀཱལིཀཱནམྤི ཧི ཚནྡསི ཝཏྟམཱནཝཙནཾ ཨཀྑརཙིནྟཀཱ ཨིཙྪནྟི. ཨསེསནྟི སཱནུསཡཾ. བྷིསཔུཔྥཾཝ སརོརུཧནྟི སརེ ཝིརཱུལ༹ྷཾ པདུམཔུཔྥཾ ཝིཡ. ཝིགཡ྄ཧཱཏི ཨོགཡ྄ཧ, པཝིསིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སེསཾ པུབྦསདིསམེཝ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡཐཱ ནཱམ ཨེཏེ དཱརཀཱ སརཾ ཨོརུཡ྄ཧ བྷིསཔུཔྥཾ སརོརུཧཾ ཚིནྡནྟི, ཨེཝམེཝཾ ཡོ བྷིཀྑུ ཨིམཾ ཏེདྷཱཏུཀལོཀསནྣིཝཱསཾ ཨོགཡ྄ཧ –

‘‘ནཏྠི རཱགསམོ ཨགྒི’’; (དྷ. པ. ༢༠༢);

‘‘ཀཱམརཱགེན དཡ྄ཧཱམི, ཙིཏྟཾ མེ པརིདཡ྄ཧཏི’’; (སཾ. ནི. ༡.༢༡༢);

‘‘ཡེ རཱགརཏྟཱནུཔཏནྟི སོཏཾ, སཡཾ ཀཏཾ མཀྐཊཀོཝ ཛཱལཾ’’. (དྷ. པ. ༣༤༧);

‘‘རཏྟོ ཁོ, ཨཱཝུསོ, རཱགེན ཨབྷིབྷཱུཏོ པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོ པཱཎམྤི ཧནཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༥༦, ༧༢) –

ཨེཝམཱདིནཡམནུགནྟྭཱ རཱགཱདཱིནཝཔཙྩཝེཀྑཎེན ཡཐཱཝུཏྟཔྤཀཱརེཧི སཱིལསཾཝརཱདཱིཧི སཾཝརེཧི སཝིཉྙཱཎཀཱཝིཉྙཱཎཀེསུ ཝཏྠཱུསུ ཨསུབྷསཉྙཱཡ ཙ ཐོཀཾ ཐོཀཾ རཱགཾ སམུཙྪིནྡནྟོ ཨནཱགཱམིམགྒེན ཨཝསེསཾ ཨརཧཏྟམགྒེན ཙ ཏཏོ ཨནཝསེསམྤི ཨུཙྪིནྡཏི པུབྦེ ཝུཏྟཔྤཀཱརེནེཝ སོ བྷིཀྑུ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརཾ ཨུརགོ ཛིཎྞམིཝ ཏཙཾ པུརཱཎནྟི. ཨེཝམེསཱ བྷགཝཏཱ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན གཱཐཱ དེསིཏཱ. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙ སོ བྷིཀྑུ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛིཏོཏི.

༣. ཡོ ཏཎྷམུདཙྪིདཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི. ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ གགྒརཱཡ པོཀྑརཎིཡཱ ཏཱིརེ ཝིཧརནྟོ ཏཎྷཱཝསེན ཨཀུསལཝིཏཀྐཾ ཝིཏཀྐེཏི. བྷགཝཱ ཏསྶཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཝིདིཏྭཱ ཨིམཾ ཨོབྷཱསགཱཐམབྷཱསི.

ཏཏྠ ཏསྶཏཱིཏི ཏཎྷཱ. ཝིསཡེཧི ཏིཏྟིཾ ན ཨུཔེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཀཱམབྷཝཝིབྷཝཏཎྷཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སརིཏནྟི གཏཾ པཝཏྟཾ, ཡཱཝ བྷཝགྒཱ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ ཋིཏནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཱིགྷསརནྟི སཱིགྷགཱམིནིཾ, སནྡིཊྛིཀསམྤརཱཡིཀཾ ཨཱདཱིནཝཾ ཨགཎེཏྭཱ མུཧུཏྟེནེཝ པརཙཀྐཝཱལ༹མྤི བྷཝགྒམྤི སམྤཱཔུཎིཏུཾ སམཏྠནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝམེཏཾ སརིཏཾ སཱིགྷསརཾ སབྦཔྤཀཱརམྤི ཏཎྷཾ –

‘‘ཨུཔརིཝིསཱལཱ དུཔྤཱུརཱ, ཨིཙྪཱ ཝིསཊགཱམིནཱི;

ཡེ ཙ ཏཾ ཨནུགིཛ྄ཛྷནྟི, ཏེ ཧོནྟི ཙཀྐདྷཱརིནོ’’ཏི.

‘‘ཏཎྷཱདུཏིཡོ པུརིསོ, དཱིགྷམདྡྷཱནསཾསརཾ;

ཨིཏྠབྷཱཝཉྙཐཱབྷཱཝཾ, སཾསཱརཾ ནཱཏིཝཏྟཏཱི’’ཏི. (ཨིཏིཝུ. ༡༥, ༡༠༥; མཧཱནི. ༡༩༡; ཙཱུལ༹ནི. པཱརཱཡནཱནུགཱིཏིགཱཐཱནིདྡེས ༡༠༧);

‘‘ཨཱུནོ ལོཀོ ཨཏིཏྟོ ཏཎྷཱདཱསོཏི ཁོ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༣༠༥) ཙ –

ཨེཝམཱདཱིནཝཔཙྩཝེཀྑཎེན ཝུཏྟཔྤཀཱརེཧི སཱིལསཾཝརཱདཱིཧི ཙ ཡོ ཐོཀཾ ཐོཀཾ ཝིསོསཡིཏྭཱ ཨརཧཏྟམགྒེན ཨསེསཾ ཨུཙྪིཛྫཏི, སོ བྷིཀྑུ ཏསྨིཾཡེཝ ཁཎེ སབྦཔྤཀཱརམྤི ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརནྟི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ སོ བྷིཀྑུ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛིཏོཏི.

༤. ཡོ མཱནམུདབྦདྷཱིཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི. ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ གངྒཱཡ ཏཱིརེ ཝིཧརནྟོ གིམྷཀཱལེ ཨཔྤོདཀེ སོཏེ ཀཏཾ ནལ༹སེཏུཾ པཙྪཱ ཨཱགཏེན མཧོགྷེན ཝུཡ྄ཧམཱནཾ དིསྭཱ ‘‘ཨནིཙྩཱ སངྑཱརཱ’’ཏི སཾཝིགྒོ ཨཊྛཱསི. ཏསྶཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཝིདིཏྭཱ བྷགཝཱ ཨིམཾ ཨོབྷཱསགཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ མཱནོཏི ཛཱཏིཨཱདིཝཏྠུཀོ ཙེཏསོ ཨུཎྞཱམོ. སོ ‘‘སེཡྻོཧམསྨཱི’’ཏི མཱནོ, ‘‘སདིསོཧམསྨཱི’’ཏི མཱནོ, ‘‘ཧཱིནོཧམསྨཱི’’ཏི མཱནོཏི ཨེཝཾ ཏིཝིདྷོ ཧོཏི. པུན ‘‘སེཡྻསྶ སེཡྻོཧམསྨཱིཏི, སེཡྻསྶ སདིསོ, སེཡྻསྶ ཧཱིནོ, སདིསསྶ སེཡྻོ, སདིསསྶ སདིསོ, སདིསསྶ ཧཱིནོ, ཧཱིནསྶ སེཡྻོ, ཧཱིནསྶ སདིསོ, ཧཱིནསྶ ཧཱིནོཧམསྨཱི’’ཏི མཱནོཏི ཨེཝཾ ནཝཝིདྷོ ཧོཏི. ཏཾ སབྦཔྤཀཱརམྤི མཱནཾ –

‘‘ཡེན མཱནེན མཏྟཱསེ, སཏྟཱ གཙྪནྟི དུགྒཏི’’ནྟི. (ཨིཏིཝུ. ༦) –

ཨཱདིནཱ ནཡེན ཏཏྠ ཨཱདཱིནཝཔཙྩཝེཀྑཎེན ཝུཏྟཔྤཀཱརེཧི སཱིལསཾཝརཱདཱིཧི ཙ ཡོ ཐོཀཾ ཐོཀཾ ཝདྷེནྟོ ཀིལེསཱནཾ ཨབལདུབྦལཏྟཱ ནལ༹སེཏུསདིསཾ ལོཀུཏྟརདྷམྨཱནཾ ཨཏིབལཏྟཱ མཧོགྷསདིསེན ཨརཧཏྟམགྒེན ཨསེསཾ ཨུདབྦདྷི, ཨནཝསེསཔྤཧཱནཝསེན ཨུཙྪིནྡནྟོ ཝདྷེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སོ བྷིཀྑུ ཏསྨིཾཡེཝ ཁཎེ སབྦཔྤཀཱརམྤི ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརནྟི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ སོ བྷིཀྑུ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛིཏོཏི.

༥. ཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨིཏོ པརཱནཉྩ དྭཱདསནྣཾ ཨེཀཱཡེཝ ཨུཔྤཏྟི. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཉྙཏརོ བྲཱཧྨཎོ ཨཏྟནོ དྷཱིཏུཡཱ ཝཱརེཡྻེ པཙྩུཔཊྛིཏེ ཙིནྟེསི – ‘‘ཀེནཙི ཝསལེན ཨཔརིབྷུཏྟཔུབྦེཧི པུཔྥེཧི དཱརིཀཾ ཨལངྐརིཏྭཱ པཏིཀུལཾ པེསེསྶཱམཱི’’ཏི. སོ སནྟརབཱཧིརཾ སཱཝཏྠིཾ ཝིཙིནནྟོ ཀིཉྩི ཏིཎཔུཔྥམྤི ཨཔརིབྷུཏྟཔུབྦཾ ནཱདྡས. ཨཐ སམྦཧུལེ དྷུཏྟཀཛཱཏིཀེ བྲཱཧྨཎདཱརཀེ སནྣིཔཏིཏེ དིསྭཱ ‘‘ཨེཏེ པུཙྪིསྶཱམི, ཨཝསྶཾ སམྦཧུལེསུ ཀོཙི ཛཱནིསྶཏཱི’’ཏི ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪི. ཏེ ཏཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨུཔྤཎྜེནྟཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨུདུམྦརཔུཔྥཾ ནཱམ, བྲཱཧྨཎ, ལོཀེ ན ཀེནཙི པརིབྷུཏྟཔུབྦཾ. ཏེན དྷཱིཏརཾ ཨལངྐརིཏྭཱ དེཧཱི’’ཏི. སོ དུཏིཡདིཝསེ ཀཱལསྶེཝ ཝུཊྛཱཡ བྷཏྟཝིསྶགྒཾ ཀཏྭཱ ཨཙིརཝཏིཡཱ ནདིཡཱ ཏཱིརེ ཨུདུམྦརཝནཾ གནྟྭཱ ཨེཀམེཀཾ རུཀྑཾ ཝིཙིནནྟོ པུཔྥསྶ ཝཎྚམཏྟམྤི ནཱདྡས. ཨཐ ཝཱིཏིཝཏྟེ མཛ྄ཛྷནྷིཀེ དུཏིཡཏཱིརཾ ཨགམཱསི. ཏཏྠ ཙ ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ ཨཉྙཏརསྨིཾ མནུཉྙེ རུཀྑམཱུལེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ནིསིནྣོ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསི ཀརོཏི. སོ ཏཏྠ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨམནསིཀརིཏྭཱ, སཀིཾ ནིསཱིདིཏྭཱ, སཀིཾ ཨུཀྐུཊིཀོ ཧུཏྭཱ, སཀིཾ ཋཏྭཱ, ཏཾ རུཀྑཾ སབྦསཱཁཱཝིཊཔཔཏྟནྟརེསུ ཝིཙིནནྟོ ཀིལམཏི. ཏཏོ ནཾ སོ བྷིཀྑུ ཨཱཧ – ‘‘བྲཱཧྨཎ, ཀིཾ མགྒསཱི’’ཏི? ‘‘ཨུདུམྦརཔུཔྥཾ, བྷོ’’ཏི. ‘‘ཨུདུམྦརཔུཔྥཾ ནཱམ, བྲཱཧྨཎ, ལོཀེ ནཏྠི, མུསཱ ཨེཏཾ ཝཙནཾ, མཱ ཀིལམཱ’’ཏི. ཨཐ བྷགཝཱ ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཝིདིཏྭཱ ཨོབྷཱསཾ མུཉྩིཏྭཱ སམུཔྤནྣསམནྣཱཧཱརབཧུམཱནསྶ ཨིམཱ ཨོབྷཱསགཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི ‘‘ཡོ ནཱཛ྄ཛྷགམཱ བྷཝེསུ སཱར’’ནྟི སབྦཱ ཝཏྟབྦཱ.

ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡ ཏཱཝ ནཱཛ྄ཛྷགམཱཏི ནཱདྷིགཙྪི, ནཱདྷིགཙྪཏི ཝཱ. བྷཝེསཱུཏི ཀཱམརཱུཔཱརཱུཔསཉྙཱིཨསཉྙཱིནེཝསཉྙཱིནཱསཉྙཱིཨེཀཝོཀཱརཙཏུཝོཀཱརཔཉྩཝོཀཱརབྷཝེསུ. སཱརནྟི ནིཙྩབྷཱཝཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཝཱ. ཝིཙིནནྟི པཉྙཱཡ གཝེསནྟོ. པུཔྥམིཝ ཨུདུམྦརེསཱུཏི ཡཐཱ ཨུདུམྦརརུཀྑེསུ པུཔྥཾ ཝིཙིནནྟོ ཨེས བྲཱཧྨཎོ ནཱཛ྄ཛྷགམཱ, ཨེཝཾ ཡོ ཡོགཱཝཙརོཔི པཉྙཱཡ ཝིཙིནནྟོ སབྦབྷཝེསུ ཀིཉྩི སཱརཾ ནཱཛ྄ཛྷགམཱ. སོ ཨསཱརཀཊྛེན ཏེ དྷམྨེ ཨནིཙྩཏོ ཨནཏྟཏོ ཙ ཝིཔསྶནྟོ ཨནུཔུབྦེན ལོཀུཏྟརདྷམྨེ ཨདྷིགཙྪནྟོ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརཾ ཨུརགོ ཛིཎྞམིཝ ཏཙཾ པུརཱཎནྟི ཨཡམཏྠོ ཡོཛནཱ ཙ. ཨཝསེསགཱཐཱསུ པནསྶ ཡོཛནཾ ཨཝཏྭཱ ཝིསེསཏྠམཏྟམེཝ ཝཀྑཱམ.

༦.

‘‘ཡསྶནྟརཏོ ན སནྟི ཀོཔཱ,

ཨིཏིབྷཝཱབྷཝཏཉྩ ཝཱིཏིཝཏྟོ’’ཏི. (ཨུདཱ. ༢༠) –

ཨེཏྠ ཏཱཝ ཨཡཾ ‘ཨནྟརསདྡོ’ –

‘‘ནདཱིཏཱིརེསུ སཎྛཱནེ, སབྷཱསུ རཐིཡཱསུ ཙ;

ཛནཱ སངྒམྨ མནྟེནྟི, མཉྩ ཏཉྩ ཀིམནྟར’’ནྟི. (སཾ. ནི. ༡.༢༢༨);

‘‘ཨཔྤམཏྟཀེན ཝིསེསཱདྷིགམེན ཨནྟརཱ ཝོསཱནམཱཔཱདི’’ (ཨ. ནི. ༡༠.༨༤);

‘‘ཨནཏྠཛནནོ ཀོདྷོ, ཀོདྷོ ཙིཏྟཔྤཀོཔནོ;

བྷཡམནྟརཏོ ཛཱཏཾ, ཏཾ ཛནོ ནཱཝབུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི. (ཨ. ནི. ༧.༦༤; ཨིཏིཝུ. ༨༨) –

ཨེཝཾ ཀཱརཎཝེམཛ྄ཛྷཙིཏྟཱདཱིསུ སམྦཧུལེསུ ཨཏྠེསུ དིསྶཏི. ཨིདྷ པན ཙིཏྟེ. ཏཏོ ཡསྶནྟརཏོ ན སནྟི ཀོཔཱཏི ཏཏིཡམགྒེན སམཱུཧཏཏྟཱ ཡསྶ ཙིཏྟེ ན སནྟི ཀོཔཱཏི ཨཏྠོ. ཡསྨཱ པན བྷཝོཏི སམྤཏྟི, ཝིབྷཝོཏི ཝིཔཏྟི. ཏཐཱ བྷཝོཏི ཝུདྡྷི, ཝིབྷཝོཏི ཧཱནི. བྷཝོཏི སསྶཏོ, ཝིབྷཝོཏི ཨུཙྪེདོ. བྷཝོཏི པུཉྙཾ, ཝིབྷཝོཏི པཱཔཾ. ཝིབྷཝོ ཨབྷཝོཏི ཙ ཨཏྠཏོ ཨེཀམེཝ. ཏསྨཱ ཨིཏིབྷཝཱབྷཝཏཉྩ ཝཱིཏིཝཏྟོཏི ཨེཏྠ ཡཱ ཨེསཱ སམྤཏྟིཝིཔཏྟིཝུཌྜྷིཧཱནིསསྶཏུཙྪེདཔུཉྙཔཱཔཝསེན ཨིཏི ཨནེཀཔྤཀཱརཱ བྷཝཱབྷཝཏཱ ཝུཙྩཏི. ཙཏཱུཧིཔི མགྒེཧི ཡཐཱསམྦྷཝཾ ཏེན ཏེན ནཡེན ཏཾ ཨིཏིབྷཝཱབྷཝཏཉྩ ཝཱིཏིཝཏྟོཏི ཨེཝམཏྠོ ཉཱཏབྦོ.

༧. ཡསྶ ཝིཏཀྐཱཏི ཨེཏྠ པན ཡསྶ བྷིཀྑུནོ ཏཡོ ཀཱམབྱཱཔཱདཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐཱ, ཏཡོ ཉཱཏིཛནཔདཱམརཝིཏཀྐཱ, ཏཡོ པརཱནུདྡཡཏཱཔཊིསཾཡུཏྟལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀཨནཝཉྙཏྟིཔཊིསཾཡུཏྟཝིཏཀྐཱཏི ཨེཏེ ནཝ ཝིཏཀྐཱ སམནྟབྷདྡཀེ ཝུཏྟནཡེན ཏཏྠ ཏཏྠ ཨཱདཱིནཝཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཊིཔཀྑཝཝཏྠཱནེན ཏསྶ ཏསྶ པཧཱནསམཏྠེཧི ཏཱིཧི ཧེཊྛིམམགྒེཧི ཙ ཝིདྷཱུཔིཏཱ བྷུསཾ དྷཱུཔིཏཱ སནྟཱཔིཏཱ དཌྜྷཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ ཝིདྷཱུཔེཏྭཱ ཙ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུཝིཀཔྤིཏཱ ཨསེསཱ, ནིཡཀཛ྄ཛྷཏྟབྷཱུཏེ ཨཏྟནོ ཁནྡྷསནྟཱནེ ཨཛ྄ཛྷཏྟཛ྄ཛྷཏྟབྷཱུཏེ ཙིཏྟེ ཙ ཡཐཱ ན པུན སམྦྷཝནྟི, ཨེཝཾ ཨརཧཏྟམགྒེན ཨསེསཱ ཚིནྣཱ. ཚིནྣཉྷི ཀཔྤིཏནྟི ཝུཙྩཏི. ཡཐཱཧ ‘‘ཀཔྤིཏཀེསམསྶཱུ’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༡༢༢; ༤.༣༦༥). ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ.

༨. ཨིདཱནི ཡོ ནཱཙྩསཱརཱིཏི ཨེཏྠ ཡོ ནཱཙྩསཱརཱིཏི ཡོ ནཱཏིདྷཱཝི. ན པཙྩསཱརཱིཏི ན ཨོཧཱིཡི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཨཙྩཱརདྡྷཝཱིརིཡེན ཧི ཨུདྡྷཙྩེ པཏནྟོ ཨཙྩཱསརཏི, ཨཏིསིཐིལེན ཀོསཛྫེ པཏནྟོ པཙྩཱསརཏི. ཏཐཱ བྷཝཏཎྷཱཡ ཨཏྟཱནཾ ཀིལམེནྟོ ཨཙྩཱསརཏི, ཀཱམཏཎྷཱཡ ཀཱམསུཁམནུཡུཉྫནྟོ པཙྩཱསརཏི. སསྶཏདིཊྛིཡཱ ཨཙྩཱསརཏི, ཨུཙྪེདདིཊྛིཡཱ པཙྩཱསརཏི. ཨཏཱིཏཾ ཨནུསོཙནྟོ ཨཙྩཱསརཏི, ཨནཱགཏ པཊིཀངྑནྟོ པཙྩཱསརཏི. པུབྦནྟཱནུདིཊྛིཡཱ ཨཙྩཱསརཏི, ཨཔརནྟཱནུདིཊྛིཡཱ པཙྩཱསརཏི. ཏསྨཱ ཡོ ཨེཏེ ཨུབྷོ ཨནྟེ ཝཛྫེཏྭཱ མཛ྄ཛྷིམཾ པཊིཔདཾ པཊིཔཛྫནྟོ ནཱཙྩསཱརཱི ན པཙྩསཱརཱིཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སབྦཾ ཨཙྩགམཱ ཨིམཾ པཔཉྩནྟི ཏཱཡ ཙ པན ཨརཧཏྟམགྒཝོསཱནཱཡ མཛ྄ཛྷིམཱཡ པཊིཔདཱཡ སབྦཾ ཨིམཾ ཝེདནཱསཉྙཱཝིཏཀྐཔྤབྷཝཾ ཏཎྷཱམཱནདིཊྛིསངྑཱཏཾ ཏིཝིདྷཾ པཔཉྩཾ ཨཙྩགམཱ ཨཏིཀྐནྟོ, སམཏིཀྐནྟོཏི ཨཏྠོ.

༩. ཏདནནྟརགཱཐཱཡ པན སབྦཾ ཝིཏཐམིདནྟི ཉཏྭཱ ལོཀེཏི ཨཡམེཝ ཝིསེསོ. ཏསྶཏྠོ – སབྦནྟི ཨནཝསེསཾ, སཀལམནཱུནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ སནྟེཔི པན ཝིཔསྶནུཔགཾ ལོཀིཡཁནྡྷཱཡཏནདྷཱཏུཔྤབྷེདཾ སངྑཏམེཝ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཾ. ཝིཏཐནྟི ཝིགཏཏཐབྷཱཝཾ. ནིཙྩནྟི ཝཱ སུཁནྟི ཝཱ སུབྷནྟི ཝཱ ཨཏྟཱཏི ཝཱ ཡཐཱ ཡཐཱ ཀིལེསཝསེན བཱལཛནེཧི གཡ྄ཧཏི, ཏཐཱཏཐཱབྷཱཝཏོ ཝིཏཐནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིདནྟི ཏམེཝ སབྦཾ པཙྩཀྑབྷཱཝེན དསྶེནྟོ ཨཱཧ. ཉཏྭཱཏི མགྒཔཉྙཱཡ ཛཱནིཏྭཱ, ཏཉྩ པན ཨསམྨོཧཏོ, ན ཝིསཡཏོ. ལོཀེཏི ཨོཀཱསལོཀེ སབྦཾ ཁནྡྷཱདིབྷེདཾ དྷམྨཛཱཏཾ ‘‘ཝིཏཐམིད’’ནྟི ཉཏྭཱཏི སམྦནྡྷོ.

༡༠-༡༣. ཨིདཱནི ཨིཏོ པརཱསུ ཙཏཱུསུ གཱཐཱསུ ཝཱིཏལོབྷོ ཝཱིཏརཱགོ ཝཱིཏདོསོ ཝཱིཏམོཧོཏི ཨེཏེ ཝིསེསཱ. ཨེཏྠ ལུབྦྷནཝསེན ལོབྷོ. སབྦསངྒཱཧིཀམེཏཾ པཋམསྶ ཨཀུསལམཱུལསྶ ཨདྷིཝཙནཾ, ཝིསམལོབྷསྶ ཝཱ. ཡོ སོ ‘‘ཨཔྤེཀདཱ མཱཏུམཏྟཱིསུཔི ལོབྷདྷམྨཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, བྷགིནིམཏྟཱིསུཔི ལོབྷདྷམྨཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, དྷཱིཏུམཏྟཱིསུཔི ལོབྷདྷམྨཱ ཨུཔྤཛྫནྟཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༤.༡༢༧) ཨེཝཾ ཝུཏྟོ. རཛྫནཝསེན རཱགོ, པཉྩཀཱམགུཎརཱགསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. དུསྶནཝསེན དོསོ, པུབྦེ ཝུཏྟཀོདྷསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. མུཡ྄ཧནཝསེན མོཧོ, ཙཏཱུསུ ཨརིཡསཙྩེསུ ཨཉྙཱཎསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཏྠ ཡསྨཱ ཨཡཾ བྷིཀྑུ ལོབྷཾ ཛིགུཙྪནྟོ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷི ‘‘ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧཾ ལོབྷཾ ཝིནེཏྭཱ ཝིགཏལོབྷོ ཝིཧརེཡྻ’’ནྟི, ཏསྨཱ ཏསྶ ལོབྷཔྤཧཱནཱུཔཱཡཾ སབྦསངྑཱརཱནཾ ཝིཏཐབྷཱཝདསྶནཾ ལོབྷཔྤཧཱནཱནིསཾསཉྩ ཨོརཔཱརཔྤཧཱནཾ དསྶེནྟོ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. ཨེས ནཡོ ཨིཏོ པརཱསུཔི. ཀེཙི པནཱཧུ – ‘‘ཡཐཱཝུཏྟེནེཝ ནཡེན ཨེཏེ དྷམྨེ ཛིགུཙྪིཏྭཱ ཝིཔསྶནམཱརདྡྷསྶ ཏསྶ ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨེཀམེཀཱཝ ཨེཏྠ གཱཐཱ ཝུཏྟཱ’’ཏི. ཡཾ རུཙྩཏི, ཏཾ གཧེཏབྦཾ. ཨེས ནཡོ ཨིཏོ པརཱསུ ཙཏཱུསུ གཱཐཱསུ.

༡༤. ཨཡཾ པནེཏྠ ཨཏྠཝཎྞནཱ – ཨཔྤཧཱིནཊྛེན སནྟཱནེ སཡནྟཱིཏི ཨནུསཡཱ ཀཱམརཱགཔཊིགྷམཱནདིཊྛིཝིཙིཀིཙྪཱབྷཝརཱགཱཝིཛྫཱནཾ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སམྤཡུཏྟདྷམྨཱནཾ ཨཏྟནོ ཨཱཀཱརཱནུཝིདྷཱནཊྛེན མཱུལཱ; ཨཁེམཊྛེན ཨཀུསལཱ; དྷམྨཱནཾ པཏིཊྛཱབྷཱུཏཱཏིཔི མཱུལཱ; སཱཝཛྫདུཀྑཝིཔཱཀཊྛེན ཨཀུསལཱ; ཨུབྷཡམྤེཏཾ ལོབྷདོསམོཧཱནཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏེ ཧི ‘‘ལོབྷོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཀུསལཉྩ ཨཀུསལམཱུལཉྩཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨེཝཾ ནིདྡིཊྛཱ. ཨེཝམེཏེ ཨནུསཡཱ ཏེན ཏེན མགྒེན པཧཱིནཏྟཱ ཡསྶ ཀེཙི ན སནྟི, ཨེཏེ ཙ ཨཀུསལམཱུལཱ ཏཐེཝ སམཱུཧཏཱསེ, སམཱུཧཏཱ ཨིཙྩེཝ ཨཏྠོ. པཙྩཏྟབཧུཝཙནསྶ ཧི སེ-ཀཱརཱགམཾ ཨིཙྪནྟི སདྡལཀྑཎཀོཝིདཱ. ཨཊྛཀཐཱཙརིཡཱ པན ‘‘སེཏི ནིཔཱཏོ’’ཏི ཝཎྞཡནྟི. ཡཾ རུཙྩཏི, ཏཾ གཧེཏབྦཾ. ཨེཏྠ པན ‘‘ཀིཉྩཱཔི སོ ཨེཝཾཝིདྷོ བྷིཀྑུ ཁཱིཎཱསཝོ ཧོཏི, ཁཱིཎཱསཝོ ཙ ནེཝ ཨཱདིཡཏི, ན པཛཧཏི, པཛཧིཏྭཱ ཋིཏོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཏཐཱཔི ཝཏྟམཱནསམཱིཔེ ཝཏྟམཱནཝཙནལཀྑཎེན ‘‘ཛཧཱཏི ཨོརཔཱར’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨཐ ཝཱ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ཙ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡནྟོ ཨཏྟནོ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀབཱཧིརཱཡཏནསངྑཱཏཾ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརནྟི ཝེདིཏབྦོ.

ཏཏྠ ཀིལེསཔཊིཔཱཊིཡཱ མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ ཙཱཏི དྭིདྷཱ ཨནུསཡཱནཾ ཨབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ. ཀིལེསཔཊིཔཱཊིཡཱ ཧི ཀཱམརཱགཱནུསཡཔཊིགྷཱནུསཡཱནཾ ཏཏིཡམགྒེན ཨབྷཱཝོ ཧོཏི, མཱནཱནུསཡསྶ ཙཏུཏྠམགྒེན, དིཊྛཱནུསཡཝིཙིཀིཙྪཱནུསཡཱནཾ པཋམམགྒེན, བྷཝརཱགཱནུསཡཱཝིཛྫཱནུསཡཱནཾ ཙཏུཏྠམགྒེནེཝ. མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ པན པཋམམགྒེན དིཊྛཱནུསཡཝིཙིཀིཙྪཱནུསཡཱནཾ ཨབྷཱཝོ ཧོཏི. དུཏིཡམགྒེན ཀཱམརཱགཱནུསཡཔཊིགྷཱནུསཡཱནཾ ཏནུབྷཱཝོ, ཏཏིཡམགྒེན སབྦསོ ཨབྷཱཝོ, ཙཏུཏྠམགྒེན མཱནཱནུསཡབྷཝརཱགཱནུསཡཱཝིཛྫཱནུསཡཱནཾ ཨབྷཱཝོ ཧོཏི. ཏཏྠ ཡསྨཱ ན སབྦེ ཨནུསཡཱ ཨཀུསལམཱུལཱ; ཀཱམརཱགབྷཝརཱགཱནུསཡཱ ཨེཝ ཧི ལོབྷཱཀུསལམཱུལེན སངྒཧཾ གཙྪནྟི. པཊིགྷཱནུསཡཱཝིཛྫཱནུསཡཱ ཙ ‘‘དོསོ ཨཀུསལམཱུལཾ, མོཧོ ཨཀུསལམཱུལཾ’’ ཨིཙྩེཝ སངྑཾ གཙྪནྟི, དིཊྛིམཱནཝིཙིཀིཙྪཱནུསཡཱ པན ན ཀིཉྩི ཨཀུསལམཱུལཾ ཧོནྟི, ཡསྨཱ ཝཱ ཨནུསཡཱབྷཱཝཝསེན ཙ ཨཀུསལམཱུལསམུགྒྷཱཏཝསེན ཙ ཀིལེསཔྤཧཱནཾ པཊྛཔེསི, ཏསྨཱ –

‘‘ཡསྶཱནུསཡཱ ན སནྟི ཀེཙི, མཱུལཱ ཙ ཨཀུསལཱ སམཱུཧཏཱསེ’’. –

ཨིཏི བྷགཝཱ ཨཱཧ.

༡༥. ཡསྶ དརཐཛཱཏི ཨེཏྠ པན པཋམུཔྤནྣཱ ཀིལེསཱ པརིལཱ༹ཧཊྛེན དརཐཱ ནཱམ, ཨཔརཱཔརུཔྤནྣཱ པན ཏེཧི དརཐེཧི ཛཱཏཏྟཱ དརཐཛཱ ནཱམ. ཨོརནྟི སཀྐཱཡོ ཝུཙྩཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཨོརིམཾ ཏཱིརནྟི ཁོ, བྷིཀྑུ, སཀྐཱཡསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟི (སཾ. ནི. ༤.༢༣༨). ཨཱགམནཱཡཱཏི ཨུཔྤཏྟིཡཱ. པཙྩཡཱསེཏི པཙྩཡཱ ཨེཝ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡསྶ པན ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷགྒཧཎཱཡ པཙྩཡབྷཱུཏཱ ཨརིཡམགྒེན པཧཱིནཏྟཱ, ཀེཙི དརཐཛཝེཝཙནཱ ཀིལེསཱ ན སནྟི, པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ སོ བྷིཀྑུ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརནྟི.

༡༦. ཡསྶ ཝནཐཛཱཏི ཨེཏྠཔི དརཐཛཱ ཝིཡ ཝནཐཛཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཝཙནཏྠེ པན ཨཡཾ ཝིསེསོ – ཝནུཏེ, ཝནོཏཱིཏི ཝཱ ཝནཾ ཡཱཙཏི སེཝཏི བྷཛཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཎྷཱཡེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སཱ ཧི ཝིསཡཱནཾ པཏྠནཏོ སེཝནཏོ ཙ ‘‘ཝན’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏཾ པརིཡུཊྛཱནཝསེན ཝནཾ ཐརཏི ཏནོཏཱིཏི ཝནཐོ, ཏཎྷཱནུསཡསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཝནཐཱ ཛཱཏཱཏི ཝནཐཛཱཏི. ཀེཙི པནཱཧུ ‘‘སབྦེཔི ཀིལེསཱ གཧནཊྛེན ཝནཐོཏི ཝུཙྩནྟི, ཨཔརཱཔརུཔྤནྣཱ པན ཝནཐཛཱ’’ཏི. ཨཡམེཝ ཙེཏྠ ཨུརགསུཏྟེ ཨཏྠོ ཨདྷིཔྤེཏོ, ཨིཏརོ པན དྷམྨཔདགཱཐཱཡཾ. ཝིནིབནྡྷཱཡ བྷཝཱཡཱཏི བྷཝཝིནིབནྡྷཱཡ. ཨཐ ཝཱ ཙིཏྟསྶ ཝིསཡེསུ ཝིནིབནྡྷཱཡ ཨཱཡཏིཾ ཨུཔྤཏྟིཡཱ ཙཱཏི ཨཏྠོ. ཧེཏུཡེཝ ཧེཏུཀཔྤཱ.

༡༧. ཡོ ནཱིཝརཎེཏི ཨེཏྠ ནཱིཝརཎཱཏི ཙིཏྟཾ, ཧིཏཔཊིཔཏྟིཾ ཝཱ ནཱིཝརནྟཱིཏི ནཱིཝརཎཱ, པཊིཙྪཱདེནྟཱིཏི ཨཏྠོ. པཧཱཡཱཏི ཚཌྜེཏྭཱ. པཉྩཱཏི ཏེསཾ སངྑྱཱཔརིཙྪེདོ. ཨཱིགྷཱབྷཱཝཏོ ཨནཱིགྷོ. ཀཐཾཀཐཱཡ ཏིཎྞཏྟཱ ཏིཎྞཀཐཾཀཐོ. ཝིགཏསལླཏྟཱ ཝིསལློ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡོ བྷིཀྑུ ཀཱམཙྪནྡཱདཱིནི པཉྩ ནཱིཝརཎཱནི སམནྟབྷདྡཀེ ཝུཏྟནཡེན སཱམཉྙཏོ ཝིསེསཏོ ཙ ནཱིཝརཎེསུ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ ཏེན ཏེན མགྒེན པཧཱཡ ཏེསཉྩ པཧཱིནཏྟཱ ཨེཝ ཀིལེསདུཀྑསངྑཱཏསྶ ཨཱིགྷསྶཱབྷཱཝེན ཨནཱིགྷོ, ‘‘ཨཧོསིཾ ནུ ཁོ ཨཧཾ ཨཏཱིཏམདྡྷཱན’’ནྟིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༡༨; སཾ. ནི. ༢.༢༠) ནཡེན པཝཏྟཱཡ ཀཐཾཀཐཱཡ ཏིཎྞཏྟཱ ཏིཎྞཀཐཾཀཐོ, ‘‘ཏཏྠ ཀཏམེ པཉྩ སལླཱ? རཱགསལློ, དོསསལློ, མོཧསལློ, མཱནསལློ, དིཊྛིསལློ’’ཏི ཝུཏྟཱནཾ པཉྩནྣཾ སལླཱནཾ ཝིགཏཏྟཱ ཝིསལློ. སོ བྷིཀྑུ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརནྟི.

ཨཏྲཱཔི ཙ ཀིལེསཔཊིཔཱཊིཡཱ མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ ཙཱཏི དྭིདྷཱ ཨེཝ ནཱིཝརཎཔྤཧཱནཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཀིལེསཔཊིཔཱཊིཡཱ ཧི ཀཱམཙྪནྡནཱིཝརཎསྶ བྱཱཔཱདནཱིཝརཎསྶ ཙ ཏཏིཡམགྒེན པཧཱནཾ ཧོཏི, ཐིནམིདྡྷནཱིཝརཎསྶ ཨུདྡྷཙྩནཱིཝརཎསྶ ཙ ཙཏུཏྠམགྒེན. ‘‘ཨཀཏཾ ཝཏ མེ ཀུསལ’’ནྟིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༣.༢༤༨; ནེཏྟི. ༡༢༠) ནཡེན པཝཏྟསྶ ཝིཔྤཊིསཱརསངྑཱཏསྶ ཀུཀྐུཙྩནཱིཝརཎསྶ ཝིཙིཀིཙྪཱནཱིཝརཎསྶ ཙ པཋམམགྒེན. མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ པན ཀུཀྐུཙྩནཱིཝརཎསྶ ཝིཙིཀིཙྪཱནཱིཝརཎསྶ ཙ པཋམམགྒེན པཧཱནཾ ཧོཏི, ཀཱམཙྪནྡནཱིཝརཎསྶ བྱཱཔཱདནཱིཝརཎསྶ ཙ དུཏིཡམགྒེན ཏནུབྷཱཝོ ཧོཏི, ཏཏིཡེན ཨནཝསེསཔྤཧཱནཾ. ཐིནམིདྡྷནཱིཝརཎསྶ ཨུདྡྷཙྩནཱིཝརཎསྶ ཙ ཙཏུཏྠམགྒེན པཧཱནཾ ཧོཏཱིཏི. ཨེཝཾ –

‘‘ཡོ ནཱིཝརཎེ པཧཱཡ པཉྩ, ཨནཱིགྷོ ཏིཎྞཀཐཾཀཐོ ཝིསལློ;

སོ བྷིཀྑུ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརཾ, ཨུརགོ ཛིཎྞམིཝཏྟཙཾ པུརཱཎ’’ནྟི. –

ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ བྷགཝཱ དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ སོ བྷིཀྑུ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛིཏོ. ‘‘ཨེཀཙྩེ ཡེན ཡེན ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཡཱ ཡཱ གཱཐཱ དེསིཏཱ, ཏེན ཏེན ཏསྶཱ ཏསྶཱ གཱཐཱཡ པརིཡོསཱནེ སོ སོ བྷིཀྑུ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛིཏོ’’ཏི ཝདནྟི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཨུརགསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. དྷནིཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༨. པཀྐོདནོཏི དྷནིཡསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི. ཏེན སམཡེན དྷནིཡོ གོཔོ མཧཱིཏཱིརེ པཊིཝསཏི. ཏསྶཱཡཾ པུབྦཡོགོ – ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ པཱཝཙནེ དིབྦམཱནེ ཝཱིསཏི ཝསྶསཧསྶཱནི དིཝསེ དིཝསེ སངྒྷསྶ ཝཱིསཏི སལཱཀབྷཏྟཱནི ཨདཱསི. སོ ཏཏོ ཙུཏོ དེཝེསུ ཨུཔྤནྣོ. ཨེཝཾ དེཝལོཀེ ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ ཁེཔེཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཝིདེཧརཊྛམཛ྄ཛྷེ པབྦཏརཊྛཾ ནཱམ ཨཏྠི ཏཏྠ དྷམྨཀོརཎྜཾ ནཱམ ནགརཾ, ཏསྨིཾ ནགརེ སེཊྛིཔུཏྟོ ཧུཏྭཱ ཨབྷིནིབྦཏྟོ, གོཡཱུཐཾ ནིསྶཱཡ ཛཱིཝཏི. ཏསྶ ཧི ཏིཾསམཏྟཱནི གོསཧསྶཱནི ཧོནྟི, སཏྟཝཱིསསཧསྶཱ གཱཝོ ཁཱིརཾ དུཡ྄ཧནྟི. གོཔཱ ནཱམ ནིབདྡྷཝཱསིནོ ན ཧོནྟི. ཝསྶིཀེ ཙཏྟཱརོམཱསེ ཐལེ ཝསནྟི, ཨཝསེསེ ཨཊྛམཱསེ ཡཏྠ ཏིཎོདཀཾ སུཁཾ ལབྦྷཏི, ཏཏྠ ཝསནྟི. ཏཉྩ ནདཱིཏཱིརཾ ཝཱ ཛཱཏསྶརཏཱིརཾ ཝཱ ཧོཏི. ཨཐཱཡམྤི ཝསྶཀཱལེ ཨཏྟནོ ཝསིཏགཱམཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ གུནྣཾ ཕཱསུཝིཧཱརཏྠཱཡ ཨོཀཱསཾ གཝེསནྟོ མཧཱམཧཱི བྷིཛྫིཏྭཱ ཨེཀཏོ ཀཱལམཧཱི ཨེཀཏོ མཧཱམཧིཙྩེཝ སངྑཾ གནྟྭཱ སནྡམཱནཱ པུན སམུདྡསམཱིཔེ སམཱགནྟྭཱ པཝཏྟཱ. ཡཾ ཨོཀཱསཾ ཨནྟརདཱིཔཾ ཨཀཱསི, ཏཾ པཝིསིཏྭཱ ཝཙྪཱནཾ སཱལཾ ཨཏྟནོ ཙ ནིཝེསནཾ མཱཔེཏྭཱ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཏསྶ སཏྟ པུཏྟཱ, སཏྟ དྷཱིཏརོ, སཏྟ སུཎིསཱ, ཨནེཀེ ཙ ཀམྨཀཱརཱ ཧོནྟི. གོཔཱ ནཱམ ཝསྶནིམིཏྟཾ ཛཱནནྟི. ཡདཱ སཀུཎིཀཱ ཀུལཱཝཀཱནི རུཀྑགྒེ ཀརོནྟི, ཀཀྐཊཀཱ ཨུདཀསམཱིཔེ དྭཱརཾ པིདཧིཏྭཱ ཐལསམཱིཔདྭཱརེན ཝལ༹ཉྫེནྟི, ཏདཱ སུཝུཊྛིཀཱ བྷཝིསྶཏཱིཏི གཎྷནྟི. ཡདཱ པན སཀུཎིཀཱ ཀུལཱཝཀཱནི ནཱིཙཊྛཱནེ ཨུདཀཔིཊྛེ ཀརོནྟི, ཀཀྐཊཀཱ ཐལསམཱིཔེ དྭཱརཾ པིདཧིཏྭཱ ཨུདཀསམཱིཔདྭཱརེན ཝལ༹ཉྫེནྟི, ཏདཱ དུབྦུཊྛིཀཱ བྷཝིསྶཏཱིཏི གཎྷནྟི.

ཨཐ སོ དྷནིཡོ སུཝུཊྛིཀནིམིཏྟཱནི ཨུཔསལླཀྑེཏྭཱ ཨུཔཀཊྛེ ཝསྶཀཱལེ ཨནྟརདཱིཔཱ ནིཀྑམིཏྭཱ མཧཱམཧིཡཱ པརཏཱིརེ སཏྟསཏྟཱཧམྤི དེཝེ ཝསྶནྟེ ཨུདཀེན ཨནཛ྄ཛྷོཏྠརཎོཀཱསེ ཨཏྟནོ ཝསནོཀཱསཾ ཀཏྭཱ སམནྟཱ པརིཀྑིཔིཏྭཱ, ཝཙྪསཱལཱཡོ མཱཔེཏྭཱ, ཏཏྠ ནིཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཨཐསྶ དཱརུཏིཎཱདིསངྒཧེ ཀཏེ སབྦེསུ པུཏྟདཱརཀམྨཀརཔོརིསེསུ སམཱནིཡེསུ ཛཱཏེསུ ནཱནཔྤཀཱརེ ཁཛྫབྷོཛྫེ པཊིཡཏྟེ སམནྟཱ ཙཏུདྡིསཱ མེགྷམཎྜལཱནི ཨུཊྛཧིཾསུ. སོ དྷེནུཡོ དུཧཱཔེཏྭཱ, ཝཙྪསཱལཱསུ ཝཙྪེ སཎྛཱཔེཏྭཱ, གུནྣཾ ཙཏུདྡིསཱ དྷཱུམཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ, སབྦཔརིཛནཾ བྷོཛཱཔེཏྭཱ, སབྦཀིཙྩཱནི ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ དཱིཔེ ཨུཛྫཱལཱཔེཏྭཱ, སཡཾ ཁཱིརེན བྷཏྟཾ བྷུཉྫིཏྭཱ, མཧཱསཡནེ སཡནྟོ ཨཏྟནོ སིརིསམྤཏྟིཾ དིསྭཱ, ཏུཊྛཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ, ཨཔརདིསཱཡ མེགྷཏྠནིཏསདྡཾ སུཏྭཱ ནིཔནྣོ ཨིམཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི ‘‘པཀྐོདནོ དུདྡྷཁཱིརོཧམསྨཱི’’ཏི.

ཏཏྲཱཡཾ ཨཏྠཝཎྞནཱ – པཀྐོདནོཏི སིདྡྷབྷཏྟོ. དུདྡྷཁཱིརོཏི གཱཝོ དུཧིཏྭཱ གཧིཏཁཱིརོ. ཨཧནྟི ཨཏྟཱནཾ ནིདསྶེཏི, ཨསྨཱིཏི ཨཏྟནོ ཏཐཱབྷཱཝཾ. པཀྐོདནོ དུདྡྷཁཱིརོ ཙ ཨཧམསྨི བྷཝཱམཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིཏཱིཏི ཨེཝམཱཧཱཏི ཨཏྠོ. ནིདྡེསེ པན ‘‘ཨིཏཱིཏི པདསནྡྷི, པདསཾསགྒོ, པདཔཱརིཔཱུརི, ཨཀྑརསམཝཱཡོ བྱཉྫནསིལིཊྛཏཱ པདཱནུཔུབྦཏཱམེཏ’’ནྟི (ཙཱུལ༹ནི. ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༡) ཨེཝམསྶ ཨཏྠོ ཝཎྞིཏོ. སོཔི ཨིདམེཝ སནྡྷཱཡཱཏི ཝེདིཏབྦོ. ཡཾ ཡཾ ཧི པདཾ པུབྦཔདེན ཝུཏྟཾ, ཏསྶ ཏསྶ ཨེཝམཱཧཱཏི ཨེཏམཏྠཾ པཀཱསེནྟོཡེཝ ཨིཏིསདྡོ པཙྪིམེན པདེན མེཏྟེཡྻོ ཨིཏི ཝཱ བྷགཝཱ ཨིཏི ཝཱ ཨེཝམཱདིནཱ པདསནྡྷི ཧོཏི, ནཱཉྙཐཱ.

དྷནིཡོ གོཔོཏི ཏསྶ སེཊྛིཔུཏྟསྶ ནཱམསམོདྷཱནཾ. སོ ཧི ཡཱནིམཱནི ཐཱཝརཱདཱིནི པཉྩ དྷནཱནི, ཏེསུ ཋཔེཏྭཱ དཱནསཱིལཱདིཨནུགཱམིཀདྷནཾ, ཁེཏྟཝཏྠུ-ཨཱརཱམཱདིཏོ ཐཱཝརདྷནཏོཔི, གཝསྶཱདིཏོ ཛངྒམདྷནཏོཔི ཧིརཉྙསུཝཎྞཱདིཏོ སཾཧཱརིམདྷནཏོཔི, སིཔྤཱཡཏནཱདིཏོ ཨངྒསམདྷནཏོཔི ཡཾ ཏཾ ལོཀསྶ པཉྩགོརསཱནུཔྤདཱནེན བཧཱུཔཀཱརཾ ཏཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ནཏྠི གོསམིཏཾ དྷན’’ནྟི (སཾ. ནི. ༡.༡༣; ནེཏྟི. ༡༢༣) ཨེཝཾ ཝིསེསིཏཾ གོདྷནཾ, ཏེན སམནྣཱགཏཏྟཱ དྷནིཡོ, གུནྣཾ པཱལནཏོ གོཔོ. ཡོ ཧི ཨཏྟནོ གཱཝོ པཱལེཏི, སོ ‘‘གོཔོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཡོ པརེསཾ ཝེཏནེན བྷཊོ ཧུཏྭཱ, སོ གོཔཱལཀོ. ཨཡཾ པན ཨཏྟནོཡེཝ, ཏེན གོཔོཏི ཝུཏྟོ.

ཨནུཏཱིརེཏི ཏཱིརསྶ སམཱིཔེ. མཧིཡཱཏི མཧཱམཧཱིནཱམིཀཱཡ ནདིཡཱ. སམཱནེན ཨནུཀཱུལཝཏྟིནཱ པརིཛནེན སདྡྷིཾ ཝཱསོ ཡསྶ སོ སམཱནཝཱསོ, ཨཡཉྩ ཏཐཱཝིདྷོ. ཏེནཱཧ ‘‘སམཱནཝཱསོ’’ཏི. ཚནྣཱཏི ཏིཎཔཎྞཙྪདནེཧི ཨནོཝསྶཀཱ ཀཏཱ. ཀུཊཱིཏི ཝསནགྷརསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨཱཧིཏོཏི ཨཱབྷཏོ, ཛཱལིཏོ ཝཱ. གིནཱིཏི ཨགྒི. ཏེསུ ཏེསུ ཋཱནེསུ ཨགྒི ‘‘གིནཱི’’ཏི ཝོཧརཱིཡཏི. ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱིཏི ཨིདཱནི ཡདི ཨིཙྪསཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཝསྶཱཏི སིཉྩ, པགྒྷར, ཨུདཀཾ མུཉྩཱཏི ཨཏྠོ. དེཝཱཏི མེགྷཾ ཨཱལཔཏི. ཨཡཾ ཏཱཝེཏྠ པདཝཎྞནཱ.

ཨཡཾ པན ཨཏྠཝཎྞནཱ – ཨེཝམཡཾ དྷནིཡོ གོཔོ ཨཏྟནོ སཡནགྷརེ མཧཱསཡནེ ནིཔནྣོ མེགྷཏྠནིཏཾ སུཏྭཱ ‘‘པཀྐོདནོཧམསྨཱི’’ཏི བྷཎནྟོ ཀཱཡདུཀྑཝཱུཔསམཱུཔཱཡཾ ཀཱཡསུཁཧེཏུཉྩ ཨཏྟནོ སནྣིཧིཏཾ དཱིཔེཏི. ‘‘དུདྡྷཁཱིརོཧམསྨཱི’’ཏི བྷཎནྟོ ཙིཏྟདུཀྑཝཱུཔསམཱུཔཱཡཾ ཙིཏྟསུཁཧེཏུཉྩ. ‘‘ཨནུཏཱིརེ མཧིཡཱ’’ཏི ནིཝཱསཊྛཱནསམྤཏྟིཾ, ‘‘སམཱནཝཱསོ’’ཏི ཏཱདིསེ ཀཱལེ པིཡཝིཔྤཡོགཔདཊྛཱནསྶ སོཀསྶཱབྷཱཝཾ. ‘‘ཚནྣཱ ཀུཊཱི’’ཏི ཀཱཡདུཀྑཱཔགམཔཊིགྷཱཏཾ. ‘‘ཨཱཧིཏོ གིནཱི’’ཏི ཡསྨཱ གོཔཱལཀཱ པརིཀྑེཔདྷཱུམདཱརུཨགྒིཝསེན ཏཡོ ཨགྒཱི ཀརོནྟི. ཏེ ཙ ཏསྶ གེཧེ སབྦེ ཀཏཱ, ཏསྨཱ སབྦདིསཱསུ པརིཀྑེཔགྒིཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཨཱཧིཏོ གིནཱི’’ཏི བྷཎནྟོ ཝཱལ༹མིགཱགམནནིཝཱརཎཾ དཱིཔེཏི, གུནྣཾ མཛ྄ཛྷེ གོམཡཱདཱིཧི དྷཱུམགྒིཾ སནྡྷཱཡ ཌཾསམཀསཱདཱིཧི གུནྣཾ ཨནཱབཱདྷཾ, གོཔཱལཀཱནཾ སཡནཊྛཱནེ དཱརུཨགྒིཾ སནྡྷཱཡ གོཔཱལཀཱནཾ སཱིཏཱབཱདྷཔཊིགྷཱཏཾ. སོ ཨེཝཾ དཱིཔེནྟོ ཨཏྟནོ ཝཱ གུནྣཾ ཝཱ པརིཛནསྶ ཝཱ ཝུཊྛིཔཙྩཡསྶ ཀསྶཙི ཨཱབཱདྷསྶ ཨབྷཱཝཏོ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱི པཝསྶ དེཝཱ’’ཏི.

༡༩. ཨེཝཾ དྷནིཡསྶ ཨིམཾ གཱཐཾ བྷཱསམཱནསྶ ཨསྶོསི བྷགཝཱ དིབྦཱཡ སོཏདྷཱཏུཡཱ ཝིསུདྡྷཱཡ ཨཏིཀྐནྟམཱནུསིཀཱཡ ཛེཏཝནམཧཱཝིཧཱརེ གནྡྷཀུཊིཡཾ ཝིཧརནྟོ. སུཏྭཱ ཙ པན བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ ཨདྡས དྷནིཡཉྩ པཛཱཔཏིཉྩསྶ ‘‘ཨིམེ ཨུབྷོཔི ཧེཏུསམྤནྣཱ. སཙེ ཨཧཾ གནྟྭཱ དྷམྨཾ དེསེསྶཱམི, ཨུབྷོཔི པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིསྶནྟི. ནོ ཙེ གམིསྶཱམི, སྭེ ཨུདཀོགྷེན ཝིནསྶིསྶནྟཱི’’ཏི ཏཾ ཁཎེཡེཝ སཱཝཏྠིཏོ སཏྟ ཡོཛནསཏཱནི དྷནིཡསྶ ནིཝཱསཊྛཱནཾ ཨཱཀཱསེན གནྟྭཱ ཏསྶ ཀུཊིཡཱ ཨུཔརི ཨཊྛཱསི. དྷནིཡོ ཏཾ གཱཐཾ པུནཔྤུནཾ བྷཱསཏིཡེཝ, ན ནིཊྛཱཔེཏི, བྷགཝཏི གཏེཔི བྷཱསཏི. བྷགཝཱ ཙ ཏཾ སུཏྭཱ ‘‘ན ཨེཏྟཀེན སནྟུཊྛཱ ཝཱ ཝིསྶཏྠཱ ཝཱ ཧོནྟི, ཨེཝཾ པན ཧོནྟཱི’’ཏི དསྶེཏུཾ –

‘‘ཨཀྐོདྷནོ ཝིགཏཁིལོཧམསྨི, ཨནུཏཱིརེ མཧིཡེཀརཏྟིཝཱསོ;

ཝིཝཊཱ ཀུཊི ནིབྦུཏོ གིནི, ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱི པཝསྶ དེཝཱ’’ཏི. –

ཨིམཾ པཊིགཱཐཾ ཨབྷཱསི བྱཉྫནསབྷཱགཾ ནོ ཨཏྠསབྷཱགཾ. ན ཧི ‘‘པཀྐོདནོ’’ཏི, ‘‘ཨཀྐོདྷནོ’’ཏི ཙ ཨཱདཱིནི པདཱནི ཨཏྠཏོ སམེནྟི མཧཱསམུདྡསྶ ཨོརིམཔཱརིམཏཱིརཱནི ཝིཡ, བྱཉྫནཾ པནེཏྠ ཀིཉྩི ཀིཉྩི སམེཏཱིཏི བྱཉྫནསབྷཱགཱནི ཧོནྟི. ཏཏྠ པུརིམགཱཐཱཡ སདིསཔདཱནཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཝིསེསཔདཱནཾ པནཱཡཾ པདཏོ ཨཏྠཏོ ཙ ཝཎྞནཱ – ཨཀྐོདྷནོཏི ཨཀུཛ྄ཛྷནསབྷཱཝོ. ཡོ ཧི སོ པུབྦེ ཝུཏྟཔྤཀཱརཨཱགྷཱཏཝཏྠུསམྦྷཝོ ཀོདྷོ ཨེཀཙྩསྶ སུཔརིཏྟོཔི ཨུཔྤཛྫམཱནོ ཧདཡཾ སནྟཱཔེཏྭཱ ཝཱུཔསམྨཏི, ཡེན ཙ ཏཏོ བལཝཏརུཔྤནྣེན ཨེཀཙྩོ མུཁཝིཀུཎནམཏྟཾ ཀརོཏི, ཏཏོ བལཝཏརེན ཨེཀཙྩོ ཕརུསཾ ཝཏྟུཀཱམོ ཧནུསཉྩལནམཏྟཾ ཀརོཏི, ཨཔརོ ཏཏོ བལཝཏརེན ཕརུསཾ བྷཎཏི, ཨཔརོ ཏཏོ བལཝཏརེན དཎྜཾ ཝཱ སཏྠཾ ཝཱ གཝེསནྟོ དིསཱ ཝིལོཀེཏི, ཨཔརོ ཏཏོ བལཝཏརེན དཎྜཾ ཝཱ སཏྠཾ ཝཱ ཨཱམསཏི, ཨཔརོ ཏཏོ བལཝཏརེན དཎྜཱདཱིནི གཧེཏྭཱ ཨུཔདྷཱཝཏི, ཨཔརོ ཏཏོ བལཝཏརེན ཨེཀཾ ཝཱ དྭེ ཝཱ པཧཱརེ དེཏི, ཨཔརོ ཏཏོ བལཝཏརེན ཨཔི ཉཱཏིསཱལོཧིཏཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏི, ཨེཀཙྩོ ཏཏོ བལཝཏརེན པཙྪཱ ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཨཏྟཱནམྤི ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏི སཱིཧལ༹དཱིཔེ ཀཱལགཱམཝཱསཱི ཨམཙྩོ ཝིཡ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ཀོདྷོ པརམཝེཔུལླཔྤཏྟོ ཧོཏི. སོ བྷགཝཏཱ བོདྷིམཎྜེཡེཝ སབྦསོ པཧཱིནོ ཨུཙྪིནྣམཱུལོ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏོ, ཏསྨཱ བྷགཝཱ ‘‘ཨཀྐོདྷནོཧམསྨཱི’’ཏི ཨཱཧ.

ཝིགཏཁིལོཏི ཨཔགཏཁིལོ. ཡེ ཧི ཏེ ཙིཏྟབནྡྷབྷཱཝེན པཉྩ ཙེཏོཁིལཱ ཝུཏྟཱ, ཡེ ཧི ཙ ཁིལབྷཱུཏེ ཙིཏྟེ སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཁིལེ བྷཱུམིབྷཱགེ ཙཏྟཱརོ མཱསེ ཝསྶནྟེཔི དེཝེ སསྶཱནི ན རུཧནྟི, ཨེཝམེཝཾ སདྡྷམྨསྶཝནཱདིཀུསལཧེཏུཝསྶེ ཝསྶནྟེཔི ཀུསལཾ ན རུཧཏི ཏེ ཙ བྷགཝཏཱ བོདྷིམཎྜེཡེཝ སབྦསོ པཧཱིནཱ, ཏསྨཱ བྷགཝཱ ‘‘ཝིགཏཁིལོཧམསྨཱི’’ཏི ཨཱཧ.

ཨེཀརཏྟིཾ ཝཱསོ ཨསྶཱཏི ཨེཀརཏྟིཝཱསོ. ཡཐཱ ཧི དྷནིཡོ ཏཏྠ ཙཏྟཱརོ ཝསྶིཀེ མཱསེ ནིབདྡྷཝཱསཾ ཨུཔགཏོ, ན ཏཐཱ བྷགཝཱ. བྷགཝཱ ཧི ཏཾཡེཝ རཏྟིཾ ཏསྶ ཨཏྠཀཱམཏཱཡ ཏཏྠ ཝཱསཾ ཨུཔགཏོ. ཏསྨཱ ‘‘ཨེཀརཏྟིཝཱསོ’’ཏི ཨཱཧ. ཝིཝཊཱཏི ཨཔནཱིཏཙྪདནཱ. ཀུཊཱིཏི ཨཏྟབྷཱཝོ. ཨཏྟབྷཱཝོ ཧི ཏཾ ཏཾ ཨཏྠཝསཾ པཊིཙྩ ཀཱཡོཏིཔི གུཧཱཏིཔི དེཧོཏིཔི སནྡེཧོཏིཔི ནཱཝཱཏིཔི རཐོཏིཔི ཝཎོཏིཔི དྷཛོཏིཔི ཝམྨིཀོཏིཔི ཀུཊཱིཏིཔི ཀུཊིཀཱཏིཔི ཝུཙྩཏི. ཨིདྷ པན ཀཊྛཱདཱིནི པཊིཙྩ གེཧནཱམིཀཱ ཀུཊི ཝིཡ ཨཊྛིཨཱདཱིནི པཊིཙྩ སངྑྱཾ གཏཏྟཱ ‘‘ཀུཊཱི’’ཏི ཝུཏྟོ. ཡཐཱཧ –

‘‘སེཡྻཐཱཔི, ཨཱཝུསོ, ཀཊྛཉྩ པཊིཙྩ, ཝལླིཉྩ པཊིཙྩ, མཏྟིཀཉྩ པཊིཙྩ, ཏིཎཉྩ པཊིཙྩ, ཨཱཀཱསོ པརིཝཱརིཏོ ཨགཱརཾཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏི; ཨེཝམེཝ ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཨཊྛིཉྩ པཊིཙྩ, ནྷཱརུཉྩ པཊིཙྩ, མཾསཉྩ པཊིཙྩ, ཙམྨཉྩ པཊིཙྩ, ཨཱཀཱསོ པརིཝཱརིཏོ རཱུཔནྟྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༣༠༦).

ཙིཏྟམཀྐཊསྶ ནིཝཱསཏོ ཝཱ ཀུཊི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨཊྛིཀངྐལཀུཊི ཙེ སཱ, མཀྐཊཱཝསཐོ ཨིཏི;

མཀྐཊོ པཉྩདྭཱརཱཡ, ཀུཊིཀཱཡ པསཀྐིཡ;

དྭཱརེན ཨནུཔརིཡཱཏི, གྷཊྚཡནྟོ པུནཔྤུན’’ནྟི. (ཐེརགཱ. ༡༢༥);

སཱ ཀུཊི ཡེན ཏཎྷཱམཱནདིཊྛིཚདནེན སཏྟཱནཾ ཚནྣཏྟཱ པུནཔྤུནཾ རཱགཱདིཀིལེསཝསྶཾ ཨཏིཝསྶཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཚནྣམཏིཝསྶཏི, ཝིཝཊཾ ནཱཏིཝསྶཏི;

ཏསྨཱ ཚནྣཾ ཝིཝརེཐ, ཨེཝཾ ཏཾ ནཱཏིཝསྶཏཱི’’ཏི. (ཨུདཱ. ༤༥; ཐེརགཱ. ༤༤༧; པརི. ༣༣༩);

ཨཡཾ གཱཐཱ དྭཱིསུ ཋཱནེསུ ཝུཏྟཱ ཁནྡྷཀེ ཐེརགཱཐཱཡཉྩ. ཁནྡྷཀེ ཧི ‘‘ཡོ ཨཱཔཏྟིཾ པཊིཙྪཱདེཏི, ཏསྶ ཀིལེསཱ ཙ པུནཔྤུནཾ ཨཱཔཏྟིཡོ ཙ ཨཏིཝསྶནྟི, ཡོ པན ན པཊིཙྪཱདེཏི, ཏསྶ ནཱཏིཝསྶནྟཱི’’ཏི ཨིམཾ ཨཏྠཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟཱ. ཐེརགཱཐཱཡཾ ‘‘ཡསྶ རཱགཱདིཙྪདནཾ ཨཏྠི, ཏསྶ པུན ཨིཊྛཱརམྨཎཱདཱིསུ རཱགཱདིསམྦྷཝཏོ ཚནྣམཏིཝསྶཏི. ཡོ ཝཱ ཨུཔྤནྣེ ཀིལེསེ ཨདྷིཝཱསེཏི, ཏསྶེཝ ཨདྷིཝཱསིཏཀིལེསཙྪདནཙྪནྣཱ ཨཏྟབྷཱཝཀུཊི པུནཔྤུནཾ ཀིལེསཝསྶཾ ཨཏིཝསྶཏི. ཡསྶ པན ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎཝཱཏེན ཀིལེསཙྪདནསྶ ཝིདྡྷཾསིཏཏྟཱ ཝིཝཊཱ, ཏསྶ ནཱཏིཝསྶཏཱི’’ཏི. ཨཡམཏྠོ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏོ. བྷགཝཏཱ ཧི ཡཐཱཝུཏྟཾ ཚདནཾ ཡཐཱཝུཏྟེནེཝ ནཡེན ཝིདྡྷཾསིཏཾ, ཏསྨཱ ‘‘ཝིཝཊཱ ཀུཊཱི’’ཏི ཨཱཧ. ནིབྦུཏོཏི ཨུཔསནྟོ. གིནཱིཏི ཨགྒི. ཡེན ཧི ཨེཀཱདསཝིདྷེན ཨགྒིནཱ སབྦམིདཾ ཨཱདིཏྟཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཨཱདིཏྟཾ རཱགགྒིནཱ’’ཏི ཝིཏྠཱརོ. སོ ཨགྒི བྷགཝཏོ བོདྷིམཱུལེཡེཝ ཨརིཡམགྒསལིལསེཀེན ནིབྦུཏོ, ཏསྨཱ ‘‘ནིབྦུཏོ གིནཱི’’ཏི ཨཱཧ.

ཨེཝཾ ཝདནྟོ ཙ དྷནིཡཾ ཨཏུཊྛབྦེན ཏུསྶམཱནཾ ཨཉྙཱཔདེསེནེཝ པརིབྷཱསཏི, ཨོཝདཏི, ཨནུསཱསཏི. ཀཐཾ? ‘‘ཨཀྐོདྷནོ’’ཏི ཧི ཝདམཱནོ, དྷནིཡ, ཏྭཾ ‘‘པཀྐོདནོཧམསྨཱི’’ཏི ཏུཊྛོ, ཨོདནཔཱཀོ ཙ ཡཱཝཛཱིཝཾ དྷནཔརིཀྑཡེན ཀཏྟབྦོ, དྷནཔརིཀྑཡོ ཙ ཨཱརཀྑཱདིདུཀྑཔདཊྛཱནོ, ཨེཝཾ སནྟེ དུཀྑེནེཝ ཏུཊྛོ ཧོསི. ཨཧཾ པན ‘‘ཨཀྐོདྷནོཧམསྨཱི’’ཏི ཏུསྶནྟོ སནྡིཊྛིཀསམྤརཱཡིཀདུཀྑཱབྷཱཝེན ཏུཊྛོ ཧོམཱིཏི དཱིཔེཏི. ‘‘ཝིགཏཁིལོ’’ཏི ཝདམཱནོ ཏྭཾ ‘‘དུདྡྷཁཱིརོཧམསྨཱི’’ཏི ཏུསྶནྟོ ཨཀཏཀིཙྩོཝ ‘‘ཀཏཀིཙྩོཧམསྨཱི’’ཏི མནྟྭཱ ཏུཊྛོ, ཨཧཾ པན ‘‘ཝིགཏཁིལོཧམསྨཱི’’ཏི ཏུསྶནྟོ ཀཏཀིཙྩོཝ ཏུཊྛོ ཧོམཱིཏི དཱིཔེཏི. ‘‘ཨནུཏཱིརེ མཧིཡེཀརཏྟིཝཱསོ’’ཏི ཝདམཱནོ ཏྭཾ ཨནུཏཱིརེ མཧིཡཱ སམཱནཝཱསོཏི ཏུསྶནྟོ ཙཏུམཱསནིབདྡྷཝཱསེན ཏུཊྛོ. ནིབདྡྷཝཱསོ ཙ ཨཱཝཱསསངྒེན ཧོཏི, སོ ཙ དུཀྑོ, ཨེཝཾ སནྟེ དུཀྑེནེཝ ཏུཊྛོ ཧོསི. ཨཧཾ པན ཨེཀརཏྟིཝཱསོཏི ཏུསྶནྟོ ཨནིབདྡྷཝཱསེན ཏུཊྛོ, ཨནིབདྡྷཝཱསོ ཙ ཨཱཝཱསསངྒཱབྷཱཝེན ཧོཏི, ཨཱཝཱསསངྒཱབྷཱཝོ ཙ སུཁོཏི སུཁེནེཝ ཏུཊྛོ ཧོམཱིཏི དཱིཔེཏི.

‘‘ཝིཝཊཱ ཀུཊཱི’’ཏི ཝདམཱནོ ཏྭཾ ཚནྣཱ ཀུཊཱིཏི ཏུསྶནྟོ ཚནྣགེཧཏཱཡ ཏུཊྛོ, གེཧེ ཙ ཏེ ཚནྣེཔི ཨཏྟབྷཱཝཀུཊིཀཾ ཀིལེསཝསྶཾ ཨཏིཝསྶཏི, ཡེན སཉྫནིཏེཧི ཙཏཱུཧི མཧོགྷེཧི ཝུཡ྄ཧམཱནོ ཨནཡབྱསནཾ པཱཔུཎེཡྻཱསི, ཨེཝཾ སནྟེ ཨཏུཊྛབྦེནེཝ ཏུཊྛོ ཧོསི. ཨཧཾ པན ‘‘ཝིཝཊཱ ཀུཊཱི’’ཏི ཏུསྶནྟོ ཨཏྟབྷཱཝཀུཊིཡཱ ཀིལེསཙྪདནཱབྷཱཝེན ཏུཊྛོ. ཨེཝཉྩ མེ ཝིཝཊཱཡ ཀུཊིཡཱ ན ཏཾ ཀིལེསཝསྶཾ ཨཏིཝསྶཏི, ཡེན སཉྫནིཏེཧི ཙཏཱུཧི མཧོགྷེཧི ཝུཡ྄ཧམཱནོ ཨནཡབྱསནཾ པཱཔུཎེཡྻཾ, ཨེཝཾ སནྟེ ཏུཊྛབྦེནེཝ ཏུཊྛོ ཧོམཱིཏི དཱིཔེཏི. ‘‘ནིབྦུཏོ གིནཱི’’ཏི ཝདམཱནོ ཏྭཾ ཨཱཧིཏོ གིནཱིཏི ཏུསྶནྟོ ཨཀཏཱུཔདྡཝནིཝཱརཎོཝ ཀཏཱུཔདྡཝནིཝཱརཎོསྨཱིཏི མནྟྭཱ ཏུཊྛོ. ཨཧཾ པན ནིབྦུཏོ གིནཱིཏི ཏུསྶནྟོ ཨེཀཱདསགྒིཔརིལཱ༹ཧཱབྷཱཝཏོ ཀཏཱུཔདྡཝནིཝཱརཎཏཱཡེཝ ཏུཊྛོཏི དཱིཔེཏི. ‘‘ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱི པཝསྶ དེཝཱ’’ཏི ཝདམཱནོ ཨེཝཾ ཝིགཏདུཀྑཱནཾ ཨནུཔྤཏྟསུཁཱནཾ ཀཏསབྦཀིཙྩཱནཾ ཨམྷཱདིསཱནཾ ཨེཏཾ ཝཙནཾ སོབྷཏི, ཨཐ ཙེ པཏྠཡསི, པཝསྶ དེཝ, ན ནོ ཏཡི ཝསྶནྟེ ཝཱ ཨཝསྶནྟེ ཝཱ ཝུཌྜྷི ཝཱ ཧཱནི ཝཱ ཨཏྠི, ཏྭཾ པན ཀསྨཱ ཨེཝཾ ཝདསཱིཏི དཱིཔེཏི. ཏསྨཱ ཡཾ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨེཝཾ ཝདནྟོ ཙ དྷནིཡ ཨཏུཊྛབྦེནེཝ ཏུསྶམཱནཾ ཨཉྙཱཔདེསེནེཝ པརིབྷཱསཏི ཨོཝདཏི, ཨནུསཱསཏཱི’’ཏི, ཏཾ སམྨདེཝ ཝུཏྟནྟི.

༢༠. ཨེཝམིམཾ བྷགཝཏཱ ཝུཏྟཾ གཱཐཾ སུཏྭཱཔི དྷནིཡོ གོཔོ ‘‘ཀོ ཨཡཾ གཱཐཾ བྷཱསཏཱི’’ཏི ཨཝཏྭཱ ཏེན སུབྷཱསིཏེན པརིཏུཊྛོ པུནཔི ཏཐཱརཱུཔཾ སོཏུཀཱམོ ཨཔརམྤི གཱཐམཱཧ ‘‘ཨནྡྷཀམཀསཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཨནྡྷཀཱཏི ཀཱལ༹མཀྑིཀཱནཾ ཨདྷིཝཙནཾ, པིངྒལམཀྑིཀཱནནྟིཔི ཨེཀེ. མཀསཱཏི མཀསཱཡེཝ. ན ཝིཛྫརེཏི ནཏྠི. ཀཙྪེཏི དྭེ ཀཙྪཱ – ནདཱིཀཙྪོ ཙ པབྦཏཀཙྪོ ཙ. ཨིདྷ ནདཱིཀཙྪོ. རུལ༹ྷཏིཎེཏི སཉྫཱཏཏིཎེ. ཙརནྟཱིཏི བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀརོནྟི. ཝུཊྛིམྤཱིཏི ཝཱཏཝུཊྛིཨཱདིཀཱ ཨནེཀཱ ཝུཊྛིཡོ, ཏཱ ཨཱལ༹ཝཀསུཏྟེ པཀཱསཡིསྶཱམ. ཨིདྷ པན ཝསྶཝུཊྛིཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. སཧེཡྻུནྟི ཁམེཡྻུཾ. སེསཾ པཱཀཊམེཝ. ཨེཏྠ དྷནིཡོ ཡེ ཨནྡྷཀམཀསཱ སནྣིཔཏིཏྭཱ རུདྷིརེ པིཝནྟཱ མུཧུཏྟེནེཝ གཱཝོ ཨནཡབྱསནཾ པཱཔེནྟི, ཏསྨཱ ཝུཊྛིཏམཏྟེཡེཝ ཏེ གོཔཱལཀཱ པཾསུནཱ ཙ སཱཁཱཧི ཙ མཱརེནྟི, ཏེསཾ ཨབྷཱཝེན གུནྣཾ ཁེམཏཾ, ཀཙྪེ རུལ༹ྷཏིཎཙརཎེན ཨདྡྷཱནགམནཔརིསྶམཱབྷཱཝཾ ཝཏྭཱ ཁུདཱཀིལམཐཱབྷཱཝཉྩ དཱིཔེནྟོ ‘‘ཡཐཱ ཨཉྙེསཾ གཱཝོ ཨནྡྷཀམཀསསམྥསྶེཧི དིསྶམཱནཱ ཨདྡྷཱནགམནེན ཀིལནྟཱ ཁུདཱཡ མིལཱཡམཱནཱ ཨེཀཝུཊྛིནིཔཱཏམྤི ན སཧེཡྻུཾ, ན མེ ཏཐཱ གཱཝོ, མཡ྄ཧཾ པན གཱཝོ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱབྷཱཝཱ དྭིཀྑཏྟུཾ ཝཱ ཏིཀྑཏུཾ ཝཱ ཝུཊྛིམྤི སཧེཡྻུ’’ནྟི དཱིཔེཏི.

༢༡. ཏཏོ བྷགཝཱ ཡསྨཱ དྷནིཡོ ཨནྟརདཱིཔེ ཝསནྟོ བྷཡཾ དིསྭཱ, ཀུལླཾ བནྡྷིཏྭཱ, མཧཱམཧིཾ ཏརིཏྭཱ, ཏཾ ཀཙྪཾ ཨཱགམྨ ‘‘ཨཧཾ སུཊྛུ ཨཱགཏོ, ནིབྦྷཡེཝ ཋཱནེ ཋིཏོ’’ཏི མཉྙམཱནོ ཨེཝམཱཧ, སབྷཡེ ཨེཝ ཙ སོ ཋཱནེ ཋིཏོ, ཏསྨཱ ཏསྶ ཨཱགམནཊྛཱནཱ ཨཏྟནོ ཨཱགམནཊྛཱནཾ ཨུཏྟརིཏརཉྩ པཎཱིཏཏརཉྩ ཝཎྞེནྟོ ‘‘བདྡྷཱསི བྷིསཱི’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམབྷཱསི, ཨཏྠསབྷཱགཾ ནོ བྱཉྫནསབྷཱགཾ.

ཏཏྠ བྷིསཱིཏི པཏྠརིཏྭཱ པུཐུལཾ ཀཏྭཱ བདྡྷཀུལློ ཝུཙྩཏི ལོཀེ. ཨརིཡསྶ པན དྷམྨཝིནཡེ ཨརིཡམགྒསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨརིཡམགྒོ ཧི –

‘‘མགྒོ པཛྫོ པཐོ པནྠོ, ཨཉྫསཾ ཝཊུམཱཡནཾ;

ནཱཝཱ ཨུཏྟརསེཏུ ཙ, ཀུལློ ཙ བྷིསི སངྐམོ’’. (ཙཱུལ༹ནི. པཱརཱཡནཏྠུཏིགཱཐཱནིདྡེས ༡༠༡);

‘‘ཨདྡྷཱནཾ པབྷཝོ ཙེཝ, ཏཏྠ ཏཏྠ པཀཱསིཏོ’’.

ཨིམཱཡཔི གཱཐཱཡ བྷགཝཱ པུརིམནཡེནེཝ ཏཾ ཨོཝདནྟོ ཨིམཾ ཨཏྠཾ ཨཱཧཱཏི ཝེདིཏབྦོ – དྷནིཡ, ཏྭཾ ཀུལླཾ བནྡྷིཏྭཱ, མཧིཾ ཏརིཏྭཱ, ཨིམཾ ཋཱནམཱགཏོ, པུནཔི ཙ ཏེ ཀུལློ བནྡྷིཏབྦོ ཨེཝ བྷཝིསྶཏི, ནདཱི ཙ ཏརིཏབྦཱ, ན ཙེཏཾ ཋཱནཾ ཁེམཾ. མཡཱ པན ཨེཀཙིཏྟེ མགྒངྒཱནི སམོདྷཱནེཏྭཱ ཉཱཎབནྡྷནེན བདྡྷཱ ཨཧོསི བྷིསི. སཱ ཙ སཏྟཏིཾསབོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨཔརིཔུཎྞཏཱཡ ཨེཀརསབྷཱཝཱུཔགཏཏྟཱ ཨཉྙམཉྙཾ ཨནཏིཝཏྟནེན པུན བནྡྷིཏབྦཔྤཡོཛནཱབྷཱཝེན དེཝམནུསྶེསུ ཀེནཙི མོཙེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏཱཡ ཙ སུསངྑཏཱ. ཏཱཡ ཙམྷི ཏིཎྞོ, པུབྦེ པཏྠིཏཾ ཏཱིརཔྤདེསཾ གཏོ. གཙྪནྟོཔི ཙ ན སོཏཱཔནྣཱདཡོ ཝིཡ ཀཉྩིདེཝ པདེསཾ གཏོ. ཨཐ ཁོ པཱརགཏོ སབྦཱསཝཀྑཡཾ སབྦདྷམྨཔཱརཾ པརམཾ ཁེམཾ ནིབྦཱནཾ གཏོ, ཏིཎྞོཏི ཝཱ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོ, པཱརགཏོཏི ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ. ཀིཾ ཝིནེཡྻ པཱརགཏོཏི ཙེ? ཝིནེཡྻ ཨོགྷཾ, ཀཱམོགྷཱདིཙཏུབྦིདྷཾ ཨོགྷཾ ཏརིཏྭཱ ཨཏིཀྐམྨ ཏཾ པཱརཾ གཏོཏི. ཨིདཱནི ཙ པན མེ པུན ཏརིཏབྦཱབྷཱཝཏོ ཨཏྠོ བྷིསིཡཱ ན ཝིཛྫཏི, ཏསྨཱ མམེཝ ཡུཏྟཾ ཝཏྟུཾ ‘‘ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱི པཝསྶ དེཝཱ’’ཏི.

༢༢. ཏམྤི སུཏྭཱ དྷནིཡོ པུརིམནཡེནེཝ ‘‘གོཔཱི མམ ཨསྶཝཱ’’ཏི ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ གོཔཱིཏི བྷརིཡཾ ནིདྡིསཏི. ཨསྶཝཱཏི ཝཙནཀརཱ ཀིཾཀཱརཔཊིསཱཝིནཱི. ཨལོལཱཏི མཱཏུགཱམོ ཧི པཉྩཧི ལོལཏཱཧི ལོལོ ཧོཏི – ཨཱཧཱརལོལཏཱཡ, ཨལངྐཱརལོལཏཱཡ, པརཔུརིསལོལཏཱཡ, དྷནལོལཏཱཡ, པཱདལོལཏཱཡ. ཏཐཱ ཧི མཱཏུགཱམོ བྷཏྟཔཱུཝསུརཱདིབྷེདེ ཨཱཧཱརེ ལོལཏཱཡ ཨནྟམསོ པཱརིཝཱསིཀབྷཏྟམྤི བྷུཉྫཏི, ཧཏྠོཏཱཔཀམྤི ཁཱདཏི, དིགུཎཾ དྷནམནུཔྤདཏྭཱཔི སུརཾ པིཝཏི. ཨལངྐཱརལོལཏཱཡ ཨཉྙཾ ཨལངྐཱརཾ ཨལབྷམཱནོ ཨནྟམསོ ཨུདཀཏེལཀེནཔི ཀེསེ ཨོསཎྜེཏྭཱ མུཁཾ པརིམཛྫཏི. པརཔུརིསལོལཏཱཡ ཨནྟམསོ པུཏྟེནཔི ཏཱདིསེ པདེསེ པཀྐོསིཡམཱནོ པཋམཾ ཨསདྡྷམྨཝསེན ཙིནྟེཏི. དྷནལོལཏཱཡ ‘‘ཧཾསརཱཛཾ གཧེཏྭཱན སུཝཎྞཱ པརིཧཱཡཐ’’. པཱདལོལཏཱཡ ཨཱརཱམཱདིགམནསཱིལོ ཧུཏྭཱ སབྦཾ དྷནཾ ཝིནཱསེཏི. ཏཏྠ དྷནིཡོ ‘‘ཨེཀཱཔི ལོལཏཱ མཡ྄ཧཾ གོཔིཡཱ ནཏྠཱི’’ཏི དསྶེནྟོ ཨལོལཱཏི ཨཱཧ.

དཱིགྷརཏྟཾ སཾཝཱསིཡཱཏི དཱིགྷཀཱལཾ སདྡྷིཾ ཝསམཱནཱ ཀོམཱརབྷཱཝཏོ པབྷུཏི ཨེཀཏོ ཝཌྜྷིཏཱ. ཏེན པརཔུརིསེ ན ཛཱནཱཏཱིཏི དསྶེཏི. མནཱཔཱཏི ཨེཝཾ པརཔུརིསེ ཨཛཱནནྟཱི མམེཝ མནཾ ཨལླཱིཡཏཱིཏི དསྶེཏི. ཏསྶཱ ན སུཎཱམི ཀིཉྩི པཱཔནྟི ‘‘ཨིཏྠནྣཱམེན ནཱམ སདྡྷིཾ ཨིམཱཡ ཧསིཏཾ ཝཱ ལཔིཏཾ ཝཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཏསྶཱ ན སུཎཱམི, ཀཉྩི ཨཏིཙཱརདོསནྟི དསྶེཏི.

༢༣. ཨཐ བྷགཝཱ ཨེཏེཧི གུཎེཧི གོཔིཡཱ ཏུཊྛཾ དྷནིཡཾ ཨོཝདནྟོ པུརིམནཡེནེཝ ‘‘ཙིཏྟཾ མམ ཨསྶཝ’’ནྟི ཨིམཾ གཱཐམབྷཱསི, ཨཏྠསབྷཱགཾ, བྱཉྫནསབྷཱགཉྩ. ཏཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝ པདཱནི. ཨཡཾ པན ཨདྷིཔྤཱཡོ – དྷནིཡ, ཏྭཾ ‘‘གོཔཱི མམ ཨསྶཝཱ’’ཏི ཏུཊྛོ, སཱ པན ཏེ ཨསྶཝཱ བྷཝེཡྻ ཝཱ ན ཝཱ; དུཛྫཱནཾ པརཙིཏྟཾ, ཝིསེསཏོ མཱཏུགཱམསྶ. མཱཏུགཱམཉྷི ཀུཙྪིཡཱ པརིཧརནྟཱཔི རཀྑིཏུཾ ན སཀྐོནྟི, ཨེཝཾ དུརཀྑཙིཏྟཏྟཱ ཨེཝ ན སཀྐཱ ཏུམྷཱདིསེཧི ཨིཏྠཱི ཨལོལཱཏི ཝཱ སཾཝཱསིཡཱཏི ཝཱ མནཱཔཱཏི ཝཱ ནིཔྤཱཔཱཏི ཝཱ ཛཱནིཏུཾ. མཡ྄ཧཾ པན ཙིཏྟཾ ཨསྶཝཾ ཨོཝཱདཔཊིཀརཾ མམ ཝསེ ཝཏྟཏི, ནཱཧཾ ཏསྶ ཝསེ ཝཏྟཱམི. སོ ཙསྶ ཨསྶཝབྷཱཝོ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡེ ཚནྣཾ ཝཎྞཱནཾ ཨགྒིདྷཱརཱསུ ཙ ཨུདཀདྷཱརཱསུ ཙ པཝཏྟམཱནཱསུ སབྦཛནསྶ པཱཀཊོ ཨཧོསི. ཨགྒིནིམྨཱནེ ཧི ཏེཛོཀསིཎཾ སམཱཔཛྫིཏབྦཾ ཨུདཀནིམྨཱནེ ཨཱཔོཀསིཎཾ, ནཱིལཱདིནིམྨཱནེ ནཱིལཱདིཀསིཎཱནི. བུདྡྷཱནམྤི ཧི དྭེ ཙིཏྟཱནི ཨེཀཏོ ནཔྤཝཏྟནྟི, ཨེཀམེཝ པན ཨསྶཝབྷཱཝེན ཨེཝཾ ཝསཝཏྟི ཨཧོསི. ཏཉྩ ཁོ པན སབྦཀིལེསབནྡྷནཱཔགམཱ ཝིམུཏྟཾ, ཝིམུཏྟཏྟཱ ཏདེཝ ཨལོལཾ, ན ཏཝ གོཔཱི. དཱིཔངྐརབུདྡྷཀཱལཏོ ཙ པབྷུཏི དཱནསཱིལཱདཱིཧི དཱིགྷརཏྟཾ པརིབྷཱཝིཏཏྟཱ སཾཝཱསིཡཾ, ན ཏཝ གོཔཱི. ཏདེཏཾ ཨནུཏྟརེན དམཐེན དམིཏཏྟཱ སུདནྟཾ, སུདནྟཏྟཱ ཨཏྟནོ ཝསེན ཚདྭཱརཝིསེཝནཾ པཧཱཡ མམེཝ ཨདྷིཔྤཱཡམནསྶ ཝསེནཱནུཝཏྟནཏོ མནཱཔཾ, ན ཏཝ གོཔཱི.

པཱཔཾ པན མེ ན ཝིཛྫཏཱིཏི ཨིམིནཱ པན བྷགཝཱ ཏསྶ ཨཏྟནོ ཙིཏྟསྶ པཱཔཱབྷཱཝཾ དསྶེཏི, དྷནིཡོ ཝིཡ གོཔིཡཱ. སོ ཙསྶ པཱཔཱབྷཱཝོ ན ཀེཝལཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཀཱལེཡེཝ, ཨེཀཱུནཏིཾས ཝསྶཱནི སརཱགཱདིཀཱལེ ཨགཱརམཛ྄ཛྷེ ཝསནྟསྶཱཔི ཝེདིཏབྦོ. ཏདཱཔི ཧིསྶ ཨགཱརིཡབྷཱཝཱནུརཱུཔཾ ཝིཉྙུཔཊིཀུཊྛཾ ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ ཝཱ ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ ཝཱ མནོདུཙྩརིཏཾ ཝཱ ན ཨུཔྤནྣཔུབྦཾ. ཏཏོ པརཾ མཱརོཔི ཚབྦསྶཱནི ཨནབྷིསམྦུདྡྷཾ, ཨེཀཾ ཝསྶཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷནྟི སཏྟ ཝསྶཱནི ཏཐཱགཏཾ ཨནུབནྡྷི ‘‘ཨཔྤེཝ ནཱམ ཝཱལགྒནིཏུདནམཏྟམྤིསྶ པཱཔསམཱཙཱརཾ པསྶེཡྻ’’ནྟི. སོ ཨདིསྭཱཝ ནིབྦིནྣོ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘སཏྟ ཝསྶཱནི བྷགཝནྟཾ, ཨནུབནྡྷིཾ པདཱཔདཾ;

ཨོཏཱརཾ ནཱདྷིགཙྪིསྶཾ, སམྦུདྡྷསྶ སཏཱིམཏོ’’ཏི. (སུ. ནི. ༤༤༨);

བུདྡྷཀཱལེཔི ནཾ ཨུཏྟརམཱཎཝོ སཏྟ མཱསཱནི ཨནུབནྡྷི ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀཾ དཊྛུཀཱམོ. སོ ཀིཉྩི ཝཛྫཾ ཨདིསྭཱཝ པརིསུདྡྷསམཱཙཱརོ བྷགཝཱཏི གཏོ. ཙཏྟཱརི ཧི ཏཐཱགཏསྶ ཨརཀྑེཡྻཱནི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏསྶ ཨརཀྑེཡྻཱནི. ཀཏམཱནི ཙཏྟཱརི? པརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ, ནཏྠི ཏཐཱགཏསྶ ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ, ཡཾ ཏཐཱགཏོ རཀྑེཡྻ ‘མཱ མེ ཨིདཾ པརོ ཨཉྙཱསཱི’ཏི, པརིསུདྡྷཝཙཱིསམཱཙཱརོ…པེ… པརིསུདྡྷམནོསམཱཙཱརོ…པེ… པརིསུདྡྷཱཛཱིཝོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ, ནཏྠི ཏཐཱགཏསྶ མིཙྪཱཛཱིཝོ, ཡཾ ཏཐཱགཏོ རཀྑེཡྻ ‘མཱ མེ ཨིདཾ པརོ ཨཉྙཱསཱི’’’ཏི (ཨ. ནི. ༧.༥༨).

ཨེཝཾ ཡསྨཱ ཏཐཱགཏསྶ ཙིཏྟསྶ ན ཀེཝལཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཀཱལེ, པུབྦེཔི པཱཔཾ ནཏྠི ཨེཝ, ཏསྨཱ ཨཱཧ – ‘‘པཱཔཾ པན མེ ན ཝིཛྫཏཱི’’ཏི. ཏསྶཱདྷིཔྤཱཡོ – མམེཝ ཙིཏྟསྶ པཱཔཾ ན སཀྐཱ སུཎིཏུཾ, ན ཏཝ གོཔིཡཱ. ཏསྨཱ ཡདི ཨེཏེཧི གུཎེཧི ཏུཊྛེན ‘‘ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱི པཝསྶ དེཝཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཾ, མཡཱཝེཏཾ ཝཏྟབྦནྟི.

༢༤. ཏམྤི སུཏྭཱ དྷནིཡོ ཏཏུཏྟརིཔི སུབྷཱསིཏརསཱཡནཾ པིཝིཏུཀཱམོ ཨཏྟནོ བྷུཛིསྶབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨཏྟཝེཏནབྷཏོཧམསྨཱི’’ཏི. ཏཏྠ ཨཏྟཝེཏནབྷཏོཏི ཨཏྟནིཡེནེཝ གྷཱསཙྪཱདནེན བྷཏོ, ཨཏྟནོཡེཝ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཛཱིཝཱམི, ན པརསྶ ཝེཏནཾ གཧེཏྭཱ པརསྶ ཀམྨཾ ཀརོམཱིཏི དསྶེཏི. པུཏྟཱཏི དྷཱིཏརོ ཙ པུཏྟཱ ཙ, ཏེ སབྦེ པུཏྟཱཏྭེཝ ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ཝུཙྩནྟི. སམཱནིཡཱཏི སནྣིཧིཏཱ ཨཝིཔྤཝུཊྛཱ. ཨརོགཱཏི ནིརཱབཱདྷཱ, སབྦེཝ ཨཱུརུབཱཧུབལཱཏི དསྶེཏི. ཏེསཾ ན སུཎཱམི ཀིཉྩི པཱཔནྟི ཏེསཾ ཙོརཱཏི ཝཱ པརདཱརིཀཱཏི ཝཱ དུསྶཱིལཱཏི ཝཱ ཀིཉྩི པཱཔཾ ན སུཎཱམཱིཏི.

༢༥. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ བྷགཝཱ པུརིམནཡེནེཝ དྷནིཡཾ ཨོཝདནྟོ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི – ‘‘ནཱཧཾ བྷཏཀོ’’ཏི. ཨཏྲཱཔི ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝ པདཱནི. ཨཡཾ པན ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཏྭཾ ‘‘བྷུཛིསྶོཧམསྨཱི’’ཏི མནྟྭཱ ཏུཊྛོ, པརམཏྠཏོ ཙ ཨཏྟནོ ཀམྨཾ ཀརིཏྭཱ ཛཱིཝནྟོཔི དཱསོ ཨེཝཱསི ཏཎྷཱདཱསཏྟཱ, བྷཏཀཝཱདཱ ཙ ན པརིམུཙྩསི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ‘‘ཨཱུནོ ལོཀོ ཨཏིཏྟོ ཏཎྷཱདཱསོ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༣༠༥). པརམཏྠཏོ པན ནཱཧཾ བྷཏཀོསྨི ཀསྶཙི. ཨཧཉྷི ཀསྶཙི པརསྶ ཝཱ ཨཏྟནོ ཝཱ བྷཏཀོ ན ཧོམི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? ཡསྨཱ ནིབྦིཊྛེན ཙརཱམི སབྦལོཀེ. ཨཧཉྷི དཱིཔངྐརཔཱདམཱུལཏོ ཡཱཝ བོདྷི, ཏཱཝ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ བྷཏཀོ ཨཧོསིཾ. སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོ པན ནིབྦིཊྛོ ནིབྦིསོ རཱཛབྷཏོ ཝིཡ. ཏེནེཝ ནིབྦིཊྛེན སབྦཉྙུབྷཱཝེན ལོཀུཏྟརསམཱདྷིསུཁེན ཙ ཛཱིཝཱམི. ཏསྶ མེ ཨིདཱནི ཨུཏྟརིཀརཎཱིཡསྶ ཀཏཔརིཙཡསྶ ཝཱ ཨབྷཱཝཏོ ཨཔྤཧཱིནཔཊིསནྡྷིཀཱནཾ ཏཱདིསཱནཾ ཝིཡ པཏྟབྦོ ཀོཙི ཨཏྠོ བྷཏིཡཱ ན ཝིཛྫཏི. ‘‘བྷཊིཡཱ’’ཏིཔི པཱཋོ. ཏསྨཱ ཡདི བྷུཛིསྶཏཱཡ ཏུཊྛེན ‘‘ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱི པཝསྶ དེཝཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཾ, མཡཱཝེཏཾ ཝཏྟབྦནྟི.

༢༦. ཏམྤི སུཏྭཱ དྷནིཡོ ཨཏིཏྟོཝ སུབྷཱསིཏཱམཏེན ཨཏྟནོ པཉྩཔྤཀཱརགོམཎྜལཔརིཔུཎྞབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨཏྠི ཝསཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཝསཱཏི ཨདམིཏཝུཌྜྷཝཙྪཀཱ. དྷེནུཔཱཏི དྷེནུཾ པིཝནྟཱ ཏརུཎཝཙྪཀཱ, ཁཱིརདཱཡིཀཱ ཝཱ གཱཝོ. གོདྷརཎིཡོཏི གབྦྷིནིཡོ. པཝེཎིཡོཏི ཝཡཔྤཏྟཱ བལཱིབདྡེཧི སདྡྷིཾ མེཐུནཔཏྠནཀགཱཝོ. ཨུསབྷོཔི གཝམྤཏཱིཏི ཡོ གོཔཱལཀེཧི པཱཏོ ཨེཝ ནྷཱཔེཏྭཱ, བྷོཛེཏྭཱ, པཉྩངྒུལཾ དཏྭཱ, མཱལཾ བནྡྷིཏྭཱ – ‘‘ཨེཧི, ཏཱཏ, གཱཝོ གོཙརཾ པཱཔེཏྭཱ རཀྑིཏྭཱ ཨཱནེཧཱི’’ཏི པེསཱིཡཏི, ཨེཝཾ པེསིཏོ ཙ ཏཱ གཱཝོ ཨགོཙརཾ པརིཧརིཏྭཱ, གོཙརེ ཙཱརེཏྭཱ, སཱིཧབྱགྒྷཱདིབྷཡཱ པརིཏྟཱཡིཏྭཱ ཨཱནེཏི, ཏཐཱརཱུཔོ ཨུསབྷོཔི གཝམྤཏི ཨིདྷ མཡ྄ཧཾ གོམཎྜལེ ཨཏྠཱིཏི དསྶེསི.

༢༧. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ བྷགཝཱ ཏཐེཝ དྷནིཡཾ ཨོཝདནྟོ ཨིམཾ པཙྩནཱིཀགཱཐཾ ཨཱཧ ‘‘ནཏྠི ཝསཱ’’ཏི. ཨེཏྠ ཙེས ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཨིདྷ ཨམྷཱཀཾ སཱསནེ ཨདམིཏཊྛེན ཝུཌྜྷཊྛེན ཙ ཝསཱསངྑཱཏཱ པརིཡུཊྛཱནཱ ཝཱ, ཏརུཎཝཙྪཀེ སནྡྷཱཡ ཝསཱནཾ མཱུལཊྛེན ཁཱིརདཱཡིནིཡོ སནྡྷཱཡ པགྒྷརཎཊྛེན དྷེནུཔཱསངྑཱཏཱ ཨནུསཡཱ ཝཱ, པཊིསནྡྷིགབྦྷདྷཱརཎཊྛེན གོདྷརཎིསངྑཱཏཱ པུཉྙཱཔུཉྙཱནེཉྫཱབྷིསངྑཱརཙེཏནཱ ཝཱ, སཾཡོགཔཏྠནཊྛེན པཝེཎིསངྑཱཏཱ པཏྠནཱ ཏཎྷཱ ཝཱ, ཨཱདྷིཔཙྩཊྛེན པུབྦངྒམཊྛེན སེཊྛཊྛེན ཙ གཝམྤཏིཨུསབྷསངྑཱཏཾ ཨབྷིསངྑཱརཝིཉྙཱཎཾ ཝཱ ནཏྠི, སྭཱཧཾ ཨིམཱཡ སབྦཡོགཀྑེམབྷཱུཏཱཡ ནཏྠིཏཱཡ ཏུཊྛོ. ཏྭཾ པན སོཀཱདིཝཏྠུབྷཱུཏཱཡ ཨཏྠིཏཱཡ ཏུཊྛོ. ཏསྨཱ སབྦཡོགཀྑེམཏཱཡ ཏུཊྛསྶ མམེཝེཏཾ ཡུཏྟཾ ཝཏྟུཾ ‘‘ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱི པཝསྶ དེཝཱ’’ཏི.

༢༨. ཏམྤི སུཏྭཱ དྷནིཡོ ཏཏུཏྟརིཔི སུབྷཱསིཏཾ ཨམཏརསཾ ཨདྷིགནྟུཀཱམོ ཨཏྟནོ གོགཎསྶ ཁིལབནྡྷནསམྤཏྟིཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཁིལཱ ནིཁཱཏཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཁིལཱཏི གུནྣཾ བནྡྷནཏྠམྦྷཱ. ནིཁཱཏཱཏི ཨཱཀོཊེཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ པཝེསིཏཱ ཁུདྡཀཱ མཧནྟཱ ཁཎིཏྭཱ ཋཔིཏཱ. ཨསམྤཝེདྷཱིཏི ཨཀམྤཀཱ. དཱམཱཏི ཝཙྪཀཱནཾ བནྡྷནཏྠཱཡ ཀཏཱ གནྠིཏཔཱསཡུཏྟཱ རཛྫུབནྡྷནཝིསེསཱ. མུཉྫམཡཱཏི མུཉྫཏིཎམཡཱ. ནཝཱཏི ཨཙིརཀཏཱ. སུསཎྛཱནཱཏི སུཊྛུ སཎྛཱནཱ, སུཝཊྚིཏསཎྛཱནཱ ཝཱ. ན ཧི སཀྑིནྟཱིཏི ནེཝ སཀྑིསྶནྟི. དྷེནུཔཱཔི ཚེཏྟུནྟི ཏརུཎཝཙྪཀཱཔི ཚིནྡིཏུཾ.

༢༩. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ བྷགཝཱ དྷནིཡསྶ ཨིནྡྲིཡ-པརིཔཱཀཀཱལཾ ཉཏྭཱ པུརིམནཡེནེཝ ཏཾ ཨོཝདནྟོ ཨིམཾ ཙཏུསཙྩདཱིཔིཀཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི ‘‘ཨུསབྷོརིཝ ཚེཏྭཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཨུསབྷོཏི གོཔིཏཱ གོཔརིཎཱཡཀོ གོཡཱུཐཔཏི བལཱིབདྡོ. ཀེཙི པན བྷཎནྟི ‘‘གཝསཏཛེཊྛོ ཨུསབྷོ, སཧསྶཛེཊྛོ ཝསབྷོ, སཏསཧསྶཛེཊྛོ ནིསབྷོ’’ཏི. ཨཔརེ ‘‘ཨེཀགཱམཁེཏྟེ ཛེཊྛོ ཨུསབྷོ, དྭཱིསུ ཛེཊྛོ ཝསབྷོ, སབྦཏྠ ཨཔྤཊིཧཏོ ནིསབྷོ’’ཏི. སབྦེཔེཏེ པཔཉྩཱ, ཨཔིཙ ཁོ པན ཨུསབྷོཏི ཝཱ ཝསབྷོཏི ཝཱ ནིསབྷོཏི ཝཱ སབྦེཔེཏེ ཨཔྤཊིསམཊྛེན ཝེདིཏབྦཱ. ཡཐཱཧ – ‘‘ནིསབྷོ ཝཏ བྷོ སམཎོ གོཏམོ’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༣༨). ར-ཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ. བནྡྷནཱནཱིཏི རཛྫུབནྡྷནཱནི ཀིལེསབནྡྷནཱནི ཙ. ནཱགོཏི ཧཏྠཱི. པཱུཏིལཏནྟི གལོ༹ཙཱིལཏཾ. ཡཐཱ ཧི སུཝཎྞཝཎྞོཔི ཀཱཡོ པཱུཏིཀཱཡོ, ཝསྶསཏིཀོཔི སུནཁོ ཀུཀྐུརོ, ཏདཧུཛཱཏོཔི སིངྒཱལོ ‘‘ཛརསིངྒཱལོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ ཨབྷིནཝཱཔི གལོ༹ཙཱིལཏཱ ཨསཱརཀཏྟེན ‘‘པཱུཏིལཏཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. དཱལཡིཏྭཱཏི ཚིནྡིཏྭཱ. གབྦྷཉྩ སེཡྻཉྩ གབྦྷསེཡྻཾ. ཏཏྠ གབྦྷགྒཧཎེན ཛལཱབུཛཡོནི, སེཡྻགྒཧཎེན ཨཝསེསཱ. གབྦྷསེཡྻམུཁེན ཝཱ སབྦཱཔི ཏཱ ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. སེསམེཏྠ པདཏྠཏོ ཨུཏྟཱནམེཝ.

ཨཡཾ པནེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ – དྷནིཡ, ཏྭཾ བནྡྷནེན ཏུཊྛོ, ཨཧཾ པན བནྡྷནེན ཨཊྚཱིཡནྟོ ཐཱམཝཱིརིཡཱུཔེཏོ མཧཱཨུསབྷོརིཝ བནྡྷནཱནི པཉྩུདྡྷམྦྷཱགིཡསཾཡོཛནཱནི ཙཏུཏྠཨརིཡམགྒཐཱམཝཱིརིཡེན ཚེཏྭཱ, ནཱགོ པཱུཏིལཏཾཝ པཉྩོརམྦྷཱགིཡསཾཡོཛནབནྡྷནཱནི ཧེཊྛཱམགྒཏྟཡཐཱམཝཱིརིཡེན དཱལཡིཏྭཱ, ཨཐ ཝཱ ཨུསབྷོརིཝ བནྡྷནཱནི ཨནུསཡེ ནཱགོ པཱུཏིལཏཾཝ པརིཡུཊྛཱནཱནི ཚེཏྭཱ དཱལཡིཏྭཱཝ ཋིཏོ. ཏསྨཱ ན པུན གབྦྷསེཡྻཾ ཨུཔེསྶཾ. སོཧཾ ཛཱཏིདུཀྑཝཏྠུཀེཧི སབྦདུཀྑེཧི པརིམུཏྟོ སོབྷཱམི – ‘‘ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱི པཝསྶ དེཝཱ’’ཏི ཝདམཱནོ. ཏསྨཱ སཙེ ཏྭམྤི ཨཧཾ ཝིཡ ཝཏྟུམིཙྪསི, ཚིནྡ ཏཱནི བནྡྷནཱནཱིཏི. ཨེཏྠ ཙ བནྡྷནཱནི སམུདཡསཙྩཾ, གབྦྷསེཡྻཱ དུཀྑསཙྩཾ, ‘‘ན ཨུཔེསྶ’’ནྟི ཨེཏྠ ཨནུཔགམོ ཨནུཔཱདིསེསཝསེན, ‘‘ཚེཏྭཱ དཱལཡིཏྭཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཚེདོ པདཱལནཉྩ སཨུཔཱདིསེསཝསེན ནིརོདྷསཙྩཾ, ཡེན ཚིནྡཏི པདཱལེཏི ཙ, ཏཾ མགྒསཙྩནྟི.

ཨེཝམེཏཾ ཙཏུསཙྩདཱིཔིཀཾ གཱཐཾ སུཏྭཱ གཱཐཱཔརིཡོསཱནེ དྷནིཡོ ཙ པཛཱཔཏི ཙསྶ དྭེ ཙ དྷཱིཏརོཏི ཙཏྟཱརོ ཛནཱ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧིཾསུ. ཨཐ དྷནིཡོ ཨཝེཙྩཔྤསཱདཡོགེན ཏཐཱགཏེ མཱུལཛཱཏཱཡ པཏིཊྛིཏཱཡ སདྡྷཱཡ པཉྙཱཙཀྑུནཱ བྷགཝཏོ དྷམྨཀཱཡཾ དིསྭཱ དྷམྨཏཱཡ ཙོདིཏཧདཡོ ཙིནྟེསི – ‘‘བནྡྷནཱནི ཚིནྡིཾ, གབྦྷསེཡྻོ ཙ མེ ནཏྠཱི’’ཏི ཨཝཱིཙིཾ པརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ བྷཝགྒཱ ཀོ ཨཉྙོ ཨེཝཾ སཱིཧནཱདཾ ནདིསྶཏི ཨཉྙཏྲ བྷགཝཏཱ, ཨཱགཏོ ནུ ཁོ མེ སཏྠཱཏི. ཏཏོ བྷགཝཱ ཚབྦཎྞརསྨིཛཱལཝིཙིཏྲཾ སུཝཎྞརསསེཀཔིཉྫརཾ ཝིཡ སརཱིརཱབྷཾ དྷནིཡསྶ ནིཝེསནེ མུཉྩི ‘‘པསྶ དཱནི ཡཐཱསུཁ’’ནྟི.

༣༠. ཨཐ དྷནིཡོ ཨནྟོ པཝིཊྛཙནྡིམསཱུརིཡཾ ཝིཡ སམནྟཱ པཛྫལིཏཔདཱིཔསཧསྶསམུཛྫལིཏམིཝ ཙ ནིཝེསནཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཱགཏོ བྷགཝཱ’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེསི. ཏསྨིཾཡེཝ ཙ སམཡེ མེགྷོཔི པཱཝསྶི. ཏེནཱཧུ སངྒཱིཏིཀཱརཱ ‘‘ནིནྣཉྩ ཐལཉྩ པཱུརཡནྟོ’’ཏི. ཏཏྠ ནིནྣནྟི པལླལཾ. ཐལནྟི ཨུཀྐཱུལཾ. ཨེཝམེཏཾ ཨུཀྐཱུལཝིཀཱུལཾ སབྦམྤི སམཾ ཀཏྭཱ པཱུརཡནྟོ མཧཱམེགྷོ པཱཝསྶི, ཝསྶིཏུཾ ཨཱརབྷཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཱཝདེཝཱཏི ཡཾ ཁཎཾ བྷགཝཱ སརཱིརཱབྷཾ མུཉྩི, དྷནིཡོ ཙ ‘‘སཏྠཱ མེ ཨཱགཏོ’’ཏི སདྡྷཱམཡཾ ཙིཏྟཱབྷཾ མུཉྩི, ཏཾ ཁཎཾ པཱཝསྶཱིཏི. ཀེཙི པན ‘‘སཱུརིཡུགྒམནམྤི ཏསྨིཾཡེཝ ཁཎེ’’ཏི ཝཎྞཡནྟི.

༣༡-༣༢. ཨེཝཾ ཏསྨིཾ དྷནིཡསྶ སདྡྷུཔྤཱདཏཐཱགཏོབྷཱསཕརཎསཱུརིཡུགྒམནཀྑཎེ ཝསྶཏོ དེཝསྶ སདྡཾ སུཏྭཱ དྷནིཡོ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ ཨིམམཏྠཾ ཨབྷཱསཐ ‘‘ལཱབྷཱ ཝཏ ནོ ཨནཔྤཀཱ’’ཏི དྭེ གཱཐཱ ཝཏྟབྦཱ.

ཏཏྠ ཡསྨཱ དྷནིཡོ སཔུཏྟདཱརོ བྷགཝཏོ ཨརིཡམགྒཔཊིཝེདྷེན དྷམྨཀཱཡཾ དིསྭཱ, ལོཀུཏྟརཙཀྑུནཱ རཱུཔཀཱཡཾ དིསྭཱ, ལོཀིཡཙཀྑུནཱ སདྡྷཱཔཊིལཱབྷཾ ལབྷི. ཏསྨཱ ཨཱཧ – ‘‘ལཱབྷཱ ཝཏ ནོ ཨནཔྤཀཱ, ཡེ མཡཾ བྷགཝནྟཾ ཨདྡསཱམཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཝཏ ཨིཏི ཝིམྷཡཏྠེ ནིཔཱཏོ. ནོ ཨིཏི ཨམྷཱཀཾ. ཨནཔྤཀཱཏི ཝིཔུལཱ. སེསཾ ཨུཏྟཱནམེཝ. སརཎཾ ཏཾ ཨུཔེམཱཏི ཨེཏྠ པན ཀིཉྩཱཔི མགྒཔཊིཝེདྷེནེཝསྶ སིདྡྷཾ སརཎགམནཾ, ཏཏྠ པན ནིཙྪཡགམནམེཝ གཏོ, ཨིདཱནི ཝཱཙཱཡ ཨཏྟསནྣིཡྻཱཏནཾ ཀརོཏི. མགྒཝསེན ཝཱ སནྣིཡྻཱཏནསརཎཏཾ ཨཙལསརཎཏཾ པཏྟོ, ཏཾ པརེསཾ ཝཱཙཱཡ པཱཀཊཾ ཀརོནྟོ པཎིཔཱཏསརཎགམནཾ གཙྪཏི. ཙཀྑུམཱཏི བྷགཝཱ པཀཏིདིབྦཔཉྙཱསམནྟབུདྡྷཙཀྑཱུཧི པཉྩཧི ཙཀྑཱུཧི ཙཀྑུམཱ. ཏཾ ཨཱལཔནྟོ ཨཱཧ – ‘‘སརཎཾ ཏཾ ཨུཔེམ ཙཀྑུམཱ’’ཏི. ‘‘སཏྠཱ ནོ ཧོཧི ཏུཝཾ མཧཱམུནཱི’’ཏི ཨིདཾ པན ཝཙནཾ སིསྶབྷཱཝཱུཔགམནེནཱཔི སརཎགམནཾ པཱུརེཏུཾ བྷཎཏི, གོཔཱི ཙ ཨཧཉྩ ཨསྶཝཱ, བྲཧྨཙརིཡཾ སུགཏེ ཙརཱམསེཏི ཨིདཾ སམཱདཱནཝསེན.

ཏཏྠ བྲཧྨཙརིཡནྟི མེཐུནཝིརཏིམགྒསམཎདྷམྨསཱསནསདཱརསནྟོསཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ‘‘བྲཧྨཙཱརཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༨༣) ཧི མེཐུནཝིརཏི བྲཧྨཙརིཡནྟི ཝུཙྩཏི. ‘‘ཨིདཾ ཁོ པན མེ པཉྩསིཁ, བྲཧྨཙརིཡཾ ཨེཀནྟནིབྦིདཱཡཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༣༢༩) མགྒོ. ‘‘ཨབྷིཛཱནཱམི ཁོ པནཱཧཾ, སཱརིཔུཏྟ, ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༡༥༥) སམཎདྷམྨོ. ‘‘ཏཡིདཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨིདྡྷཉྩེཝ ཕཱིཏཉྩཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༣.༡༧༤) སཱསནཾ.

‘‘མཡཉྩ བྷརིཡཱ ནཱཏིཀྐམཱམ, ཨམྷེ ཙ བྷརིཡཱ ནཱཏིཀྐམནྟི;

ཨཉྙཏྲ ཏཱཧི བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརཱམ, ཏསྨཱ ཧི ཨམྷཾ དཧརཱ ན མཱིཡརེ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༠.༩༧) –

ཨེཝམཱདཱིསུ སདཱརསནྟོསོ. ཨིདྷ པན སམཎདྷམྨབྲཧྨཙརིཡཔུབྦངྒམཾ ཨུཔརིམགྒབྲཧྨཙརིཡམདྷིཔྤེཏཾ. སུགཏེཏི སུགཏསྶ སནྟིཀེ. བྷགཝཱ ཧི ཨནྟདྭཡམནུཔགྒམྨ སུཊྛུ གཏཏྟཱ, སོབྷཎེན ཙ ཨརིཡམགྒགམནེན སམནྣཱགཏཏྟཱ, སུནྡརཉྩ ནིབྦཱནསངྑཱཏཾ ཋཱནཾ གཏཏྟཱ སུགཏོཏི ཝུཙྩཏི. སམཱིཔཏྠེ ཙེཏྠ བྷུམྨཝཙནཾ, ཏསྨཱ སུགཏསྶ སནྟིཀེཏི ཨཏྠོ. ཙརཱམསེཏི ཙརཱམ. ཡཉྷི ཏཾ སཀྐཏེ ཙརཱམསཱིཏི ཝུཙྩཏི, ཏཾ ཨིདྷ ཙརཱམསེཏི. ཨཊྛཀཐཱཙརིཡཱ པན ‘‘སེཏི ནིཔཱཏོ’’ཏི བྷཎནྟི. ཏེནེཝ ཙེཏྠ ཨཱཡཱཙནཏྠཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཙརེམ སེ’’ཏིཔི པཱཋཾ ཝིཀཔྤེནྟི. ཡཾ རུཙྩཏི, ཏཾ གཧེཏབྦཾ.

ཨེཝཾ དྷནིཡོ བྲཧྨཙརིཡཙརཎཱཔདེསེན བྷགཝནྟཾ པབྦཛྫཾ ཡཱཙིཏྭཱ པབྦཛྫཔཡོཛནཾ དཱིཔེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཛཱཏཱིམརཎསྶ པཱརགཱུ, དུཀྑསྶནྟཀརཱ བྷཝཱམསེ’’ཏི. ཛཱཏིམརཎསྶ པཱརཾ ནཱམ ནིབྦཱནཾ, ཏཾ ཨརཧཏྟམགྒེན གཙྪཱམ. དུཀྑསྶཱཏི ཝཊྚདུཀྑསྶ. ཨནྟཀརཱཏི ཨབྷཱཝཀརཱ. བྷཝཱམསེཏི བྷཝཱམ, ཨཐ ཝཱ ཨཧོ ཝཏ མཡཾ བྷཝེཡྻཱམཱཏི. ‘‘ཙརཱམསེ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཏཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཝཾ ཝཏྭཱཔི ཙ པུན ཨུབྷོཔི ཀིར བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘པབྦཱཛེཐ ནོ བྷགཝཱ’’ཏི ཨེཝཾ པབྦཛྫཾ ཡཱཙིཾསཱུཏི.

༣༣. ཨཐ མཱརོ པཱཔིམཱ ཨེཝཾ ཏེ ཨུབྷོཔི ཝནྡིཏྭཱ པབྦཛྫཾ ཡཱཙནྟེ དིསྭཱ – ‘‘ཨིམེ མམ ཝིསཡཾ ཨཏིཀྐམིཏུཀཱམཱ, ཧནྡ ནེསཾ ཨནྟརཱཡཾ ཀརོམཱི’’ཏི ཨཱགནྟྭཱ གྷརཱཝཱསེ གུཎཾ དསྶེནྟོ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ ‘‘ནནྡཏི པུཏྟེཧི པུཏྟིམཱ’’ཏི. ཏཏྠ ནནྡཏཱིཏི ཏུསྶཏི མོདཏི. པུཏྟེཧཱིཏི པུཏྟེཧིཔི དྷཱིཏརེཧིཔི, སཧཡོགཏྠེ, ཀརཎཏྠེ ཝཱ ཀརཎཝཙནཾ, པུཏྟེཧི སཧ ནནྡཏི, པུཏྟེཧི ཀརཎབྷཱུཏེཧི ནནྡཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པུཏྟིམཱཏི པུཏྟཝཱ པུགྒལོ. ཨིཏཱིཏི ཨེཝམཱཧ. མཱརོཏི ཝསཝཏྟིབྷཱུམིཡཾ ཨཉྙཏརོ དཱམརིཀདེཝཔུཏྟོ. སོ ཧི སཊྛཱནཱཏིཀྐམིཏུཀཱམཾ ཛནཾ ཡཾ སཀྐོཏི, ཏཾ མཱརེཏི. ཡཾ ན སཀྐོཏི, ཏསྶཔི མརཎཾ ཨིཙྪཏི. ཏེན ‘‘མཱརོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. པཱཔིམཱཏི ལཱམཀཔུགྒལོ, པཱཔསམཱཙཱརོ ཝཱ. སངྒཱིཏིཀཱརཱནམེཏཾ ཝཙནཾ, སབྦགཱཐཱསུ ཙ ཨཱིདིསཱནི. ཡཐཱ ཙ པུཏྟེཧི པུཏྟིམཱ, གོཔིཡོ གོཧི ཏཐེཝ ནནྡཏི. ཡསྶ གཱཝོ ཨཏྠི, སོཔི གོཔིཡོ, གོཧི སཧ, གོཧི ཝཱ ཀརཎབྷཱུཏེཧི ཏཐེཝ ནནྡཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨེཝཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏསྶཏྠསྶ སཱདྷཀཀཱརཎཾ ནིདྡིསཏི, ‘‘ཨུཔདྷཱི ཧི ནརསྶ ནནྡནཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཨུཔདྷཱིཏི ཙཏྟཱརོ ཨུཔདྷཡོ – ཀཱམཱུཔདྷི, ཁནྡྷཱུཔདྷི, ཀིལེསཱུཔདྷི, ཨབྷིསངྑཱརཱུཔདྷཱིཏི. ཀཱམཱ ཧི ‘‘ཡཾ པཉྩཀཱམགུཎེ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི སུཁཾ སོམནསྶཾ, ཨཡཾ ཀཱམཱནཾ ཨསྶཱདོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༦༦) ཨེཝཾ ཝུཏྟསྶ སུཁསྶ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱཝཏོ ཨུཔདྷཱིཡཏི ཨེཏྠ སུཁནྟི ཨིམིནཱ ཝཙནཏྠེན ཨུཔདྷཱིཏི ཝུཙྩནྟི. ཁནྡྷཱཔི ཁནྡྷམཱུལཀདུཀྑསྶ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱཝཏོ, ཀིལེསཱཔི ཨཔཱཡདུཀྑསྶ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱཝཏོ, ཨབྷིསངྑཱརཱཔི བྷཝདུཀྑསྶ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱཝཏོཏི. ཨིདྷ པན ཀཱམཱུཔདྷི ཨདྷིཔྤེཏོ. སོ སཏྟསངྑཱརཝསེན དུཝིདྷོ. ཏཏྠ སཏྟཔཊིབདྡྷོ པདྷཱནོ, ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘པུཏྟེཧི གོཧཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཀཱརཎམཱཧ – ‘‘ཨུཔདྷཱི ཧི ནརསྶ ནནྡནཱ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ – ཡསྨཱ ཨིམེ ཀཱམཱུཔདྷཱི ནརསྶ ནནྡནཱ, ནནྡཡནྟི ནརཾ པཱིཏིསོམནསྶཾ ཨུཔསཾཧརནྟཱ, ཏསྨཱ ཝེདིཏབྦམེཏཾ ‘‘ནནྡཏི པུཏྟེཧི པུཏྟིམཱ, གོཔིཡོ གོཧི ཏཐེཝ ནནྡཏི, ཏྭཉྩ པུཏྟིམཱ གོཔིཡོ ཙ, ཏསྨཱ ཨེཏེཧི, ནནྡ, མཱ པབྦཛྫཾ པཱཊིཀངྑི. པབྦཛིཏསྶ ཧི ཨེཏེ ཨུཔདྷཡོ ན སནྟི, ཨེཝཾ སནྟེ ཏྭཾ དུཀྑསྶནྟཾ པཏྠེནྟོཔི དུཀྑིཏོཝ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི.

ཨིདཱནི ཏསྶཔི ཨཏྠསྶ སཱདྷཀཀཱརཎཾ ནིདྡིསཏི ‘‘ན ཧི སོ ནནྡཏི, ཡོ ནིརཱུཔདྷཱི’’ཏི. ཏསྶཏྠོ – ཡསྨཱ ཡསྶེཏེ ཨུཔདྷཡོ ནཏྠི, སོ པིཡེཧི ཉཱཏཱིཧི ཝིཔྤཡུཏྟོ ནིབྦྷོགཱུཔཀརཎོ ན ནནྡཏི, ཏསྨཱ ཏྭཾ ཨིམེ ཨུཔདྷཡོ ཝཛྫེཏྭཱ པབྦཛིཏོ དུཀྑིཏོཝ བྷཝིསྶསཱིཏི.

༣༤. ཨཐ བྷགཝཱ ‘‘མཱརོ ཨཡཾ པཱཔིམཱ ཨིམེསཾ ཨནྟརཱཡཱཡ ཨཱགཏོ’’ཏི ཝིདིཏྭཱ ཕལེན ཕལཾ པཱཏེནྟོ ཝིཡ ཏཱཡེཝ མཱརེནཱབྷཏཱཡ ཨུཔམཱཡ མཱརཝཱདཾ བྷིནྡནྟོ ཏམེཝ གཱཐཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ ‘‘ཨུཔདྷི སོཀཝཏྠཱུ’’ཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘སོཙཏི པུཏྟེཧི པུཏྟིམཱ’’ཏི. ཏཏྠ སབྦཾ པདཏྠཏོ ཨུཏྟཱནམེཝ. ཨཡཾ པན ཨདྷིཔྤཱཡོ – མཱ, པཱཔིམ, ཨེཝཾ ཨཝཙ ‘‘ནནྡཏི པུཏྟེཧི པུཏྟིམཱ’’ཏི. སབྦེཧེཝ ཧི པིཡེཧི, མནཱཔེཧི ནཱནཱབྷཱཝོ ཝིནཱབྷཱཝོ, ཨནཏིཀྐམནཱིཡོ ཨཡཾ ཝིདྷི, ཏེསཉྩ པིཡམནཱཔཱནཾ པུཏྟདཱརཱནཾ གཝཱསྶཝལ༹ཝཧིརཉྙསུཝཎྞཱདཱིནཾ ཝིནཱབྷཱཝེན ཨདྷིམཏྟསོཀསལླསམཔྤིཏཧདཡཱ སཏྟཱ ཨུམྨཏྟཀཱཔི ཧོནྟི ཁིཏྟཙིཏྟཱ, མརཎམྤི ནིགཙྪནྟི མརཎམཏྟམྤི དུཀྑཾ. ཏསྨཱ ཨེཝཾ གཎྷ – སོཙཏི པུཏྟེཧི པུཏྟིམཱ. ཡཐཱ ཙ པུཏྟེཧི པུཏྟིམཱ, གོཔིཡོ གོཧི ཏཐེཝ སོཙཏཱིཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? ཨུཔདྷཱི ཧི ནརསྶ སོཙནཱ. ཡསྨཱ ཙ ཨུཔདྷཱི ཧི ནརསྶ སོཙནཱ, ཏསྨཱ ཨེཝ ‘‘ན ཧི སོ སོཙཏི, ཡོ ནིརཱུཔདྷི’’. ཡོ ཨུཔདྷཱིསུ སངྒཔྤཧཱནེན ནིརུཔདྷི ཧོཏི, སོ སནྟུཊྛོ ཧོཏི ཀཱཡཔརིཧཱརིཀེན ཙཱིཝརེན, ཀུཙྪིཔརིཧཱརིཀེན པིཎྜཔཱཏེན, ཡེན ཡེནེཝ པཀྐམཏི, སམཱདཱཡེཝ པཀྐམཏི. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ པཀྑཱི སཀུཎོ …པེ… ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱཏི པཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ སབྦསོཀསམུགྒྷཱཏཱ ‘‘ན ཧི སོ སོཙཏི, ཡོ ནིརུཔདྷཱི’’ཏི. ཨིཏི བྷགཝཱ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ཝོསཱཔེསི. ཨཐ ཝཱ ཡོ ནིརུཔདྷི, ཡོ ནིཀྐིལེསོ, སོ ན སོཙཏི. ཡཱཝདེཝ ཧི ཀིལེསཱ སནྟི, ཏཱཝདེཝ སབྦེ ཨུཔདྷཡོ སོཀཔྥལཱཝ ཧོནྟི. ཀིལེསཔྤཧཱནཱ པན ནཏྠི སོཀོཏི. ཨེཝམྤི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསནཾ ཝོསཱཔེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ དྷནིཡོ ཙ གོཔཱི ཙ ཨུབྷོཔི པབྦཛིཾསུ. བྷགཝཱ ཨཱཀཱསེནེཝ ཛེཏཝནཾ ཨགམཱསི. ཏེ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ སཙྪིཀརིཾསུ. ཝསནཊྛཱནེ ཙ ནེསཾ གོཔཱལཀཱ ཝིཧཱརཾ ཀཱརེསུཾ. སོ ཨཛྫཱཔི གོཔཱལཀཝིཧཱརོཏྭེཝ པཉྙཱཡཏཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ དྷནིཡསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟཝཎྞནཱ

སབྦེསུ བྷཱུཏེསཱུཏི ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སབྦསུཏྟཱནཾ ཙཏུབྦིདྷཱ ཨུཔྤཏྟི – ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡཏོ, པརཛ྄ཛྷཱསཡཏོ, ཨཊྛུཔྤཏྟིཏོ, པུཙྪཱཝསིཏོ ཙཱཏི. དྭཡཏཱནུཔསྶནཱདཱིནཉྷི ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡཏོ ཨུཔྤཏྟི, མེཏྟསུཏྟཱདཱིནཾ པརཛ྄ཛྷཱསཡཏོ, ཨུརགསུཏྟཱདཱིནཾ ཨཊྛུཔྤཏྟིཏོ, དྷམྨིཀསུཏྟཱདཱིནཾ པུཙྪཱཝསིཏོ. ཏཏྠ ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟསྶ ཨཝིསེསེན པུཙྪཱཝསིཏོ ཨུཔྤཏྟི. ཝིསེསེན པན ཡསྨཱ ཨེཏྠ ཀཱཙི གཱཐཱ ཏེན ཏེན པཙྩེཀསམྦུདྡྷེན པུཊྛེན ཝུཏྟཱ, ཀཱཙི ཨཔུཊྛེན ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏམགྒནཡཱནུརཱུཔཾ ཨུདཱནཾཡེཝ ཨུདཱནེནྟེན, ཏསྨཱ ཀཱཡཙི གཱཐཱཡ པུཙྪཱཝསིཏོ, ཀཱཡཙི ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡཏོ ཨུཔྤཏྟི.

ཏཏྠ ཡཱ ཨཡཾ ཨཝིསེསེན པུཙྪཱཝསིཏོ ཨུཔྤཏྟི, སཱ ཨཱདིཏོ པབྷུཏི ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ རཧོགཏསྶ པཊིསལླཱིནསྶ ཨེཝཾ ཙེཏསོ པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི – ‘‘བུདྡྷཱནཾ པཏྠནཱ ཙ ཨབྷིནཱིཧཱརོ ཙ དིསྶཏི; ཏཐཱ སཱཝཀཱནཾ, པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ ན དིསྶཏི; ཡཾནཱུནཱཧཾ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪེཡྻ’’ནྟི. སོ པཊིསལླཱནཱ ཝུཊྛིཏོ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཡཐཱཀྐམེན ཨེཏམཏྠཾ པུཙྪི. ཨཐསྶ བྷགཝཱ པུབྦཡོགཱཝཙརསུཏྟཾ ཨབྷཱསི –

‘‘པཉྩིམེ, ཨཱནནྡ, ཨཱནིསཾསཱ པུབྦཡོགཱཝཙརེ དིཊྛེཝ དྷམྨེ པཊིཀཙྩེཝ ཨཉྙཾ ཨཱརཱདྷེཏི. ནོ ཙེ དིཊྛེཝ དྷམྨེ པཊིཀཙྩེཝ ཨཉྙཾ ཨཱརཱདྷེཏི, ཨཐ མརཎཀཱལེ ཨཉྙཾ ཨཱརཱདྷེཏི. ནོ ཙེ མརཎཀཱལེ ཨཉྙཾ ཨཱརཱདྷེཏི, ཨཐ དེཝཔུཏྟོ སམཱནོ ཨཉྙཾ ཨཱརཱདྷེཏི, ཨཐ བུདྡྷཱནཾ སམྨུཁཱིབྷཱཝེ ཁིཔྤཱབྷིཉྙོ ཧོཏི, ཨཐ པཙྪིམེ ཀཱལེ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ ཧོཏཱི’’ཏི –

ཨེཝཾ ཝཏྭཱ པུན ཨཱཧ –

‘‘པཙྩེཀབུདྡྷཱ ནཱམ, ཨཱནནྡ, ཨབྷིནཱིཧཱརསམྤནྣཱ པུབྦཡོགཱཝཙརཱ ཧོནྟི. ཏསྨཱ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷསཱཝཀཱནཾ སབྦེསཾ པཏྠནཱ ཙ ཨབྷིནཱིཧཱརོ ཙ ཨིཙྪིཏབྦོ’’ཏི.

སོ ཨཱཧ – ‘‘བུདྡྷཱནཾ, བྷནྟེ, པཏྠནཱ ཀཱིཝ ཙིརཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི? བུདྡྷཱནཾ, ཨཱནནྡ, ཧེཊྛིམཔརིཙྪེདེན ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ, མཛ྄ཛྷིམཔརིཙྪེདེན ཨཊྛ ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ, ཨུཔརིམཔརིཙྪེདེན སོལ༹ས ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ. ཨེཏེ ཙ བྷེདཱ པཉྙཱདྷིཀསདྡྷཱདྷིཀཝཱིརིཡཱདྷིཀཝསེན ཉཱཏབྦཱ. པཉྙཱདྷིཀཱནཉྷི སདྡྷཱ མནྡཱ ཧོཏི, པཉྙཱ ཏིཀྑཱ. སདྡྷཱདྷིཀཱནཾ པཉྙཱ མཛ྄ཛྷིམཱ ཧོཏི, སདྡྷཱ བལཝཱ. ཝཱིརིཡཱདྷིཀཱནཾ སདྡྷཱཔཉྙཱ མནྡཱ, ཝཱིརིཡཾ བལཝནྟི. ཨཔྤཏྭཱ པན ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ དིཝསེ དིཝསེ ཝེསྶནྟརདཱནསདིསཾ དཱནཾ དེནྟོཔི ཏདནུརཱུཔསཱིལཱདིསབྦཔཱརམིདྷམྨེ ཨཱཙིནནྟོཔི ཨནྟརཱ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱིཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི. ཀསྨཱ? ཉཱཎཾ གབྦྷཾ ན གཎྷཱཏི, ཝེཔུལླཾ ནཱཔཛྫཏི, པརིཔཱཀཾ ན གཙྪཏཱིཏི. ཡཐཱ ནཱམ ཏིམཱསཙཏུམཱསཔཉྩམཱསཙྩཡེན ནིཔྥཛྫནཀཾ སསྶཾ ཏཾ ཏཾ ཀཱལཾ ཨཔྤཏྭཱ དིཝསེ དིཝསེ སཧསྶཀྑཏྟུཾ ཀེལཱ༹ཡནྟོཔི ཨུདཀེན སིཉྩནྟོཔི ཨནྟརཱ པཀྑེན ཝཱ མཱསེན ཝཱ ནིཔྥཱདེསྶཏཱིཏི ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏི. ཀསྨཱ? སསྶཾ གབྦྷཾ ན གཎྷཱཏི, ཝེཔུལླཾ ནཱཔཛྫཏི, པརིཔཱཀཾ ན གཙྪཏཱིཏི. ཨེཝམེཝཾ ཨཔྤཏྭཱ ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི…པེ… ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏཱིཏི. ཏསྨཱ ཡཐཱཝུཏྟམེཝ ཀཱལཾ པཱརམིཔཱུརཎཾ ཀཱཏབྦཾ ཉཱཎཔརིཔཱཀཏྠཱཡ. ཨེཏྟཀེནཔི ཙ ཀཱལེན བུདྡྷཏྟཾ པཏྠཡཏོ ཨབྷིནཱིཧཱརཀརཎེ ཨཊྛ སམྤཏྟིཡོ ཨིཙྪིཏབྦཱ. ཨཡཉྷི –

‘‘མནུསྶཏྟཾ ལིངྒསམྤཏྟི, ཧེཏུ སཏྠཱརདསྶནཾ;

པབྦཛྫཱ གུཎསམྤཏྟི, ཨདྷིཀཱརོ ཙ ཚནྡཏཱ;

ཨཊྛདྷམྨསམོདྷཱནཱ, ཨབྷིནཱིཧཱརོ སམིཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༢.༥༩);

ཨབྷིནཱིཧཱརོཏི ཙ མཱུལཔཎིདྷཱནསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཏྠ མནུསྶཏྟནྟི མནུསྶཛཱཏི. ཨཉྙཏྲ ཧི མནུསྶཛཱཏིཡཱ ཨཝསེསཛཱཏཱིསུ དེཝཛཱཏིཡམྤི ཋིཏསྶ པཎིདྷི ན ཨིཛ྄ཛྷཏི. ཨེཏྠ ཋིཏེན པན བུདྡྷཏྟཾ པཏྠེནྟེན དཱནཱདཱིནི པུཉྙཀམྨཱནི ཀཏྭཱ མནུསྶཏྟཾཡེཝ པཏྠེཏབྦཾ. ཏཏྠ ཋཏྭཱ པཎིདྷི ཀཱཏབྦོ. ཨེཝཉྷི སམིཛ྄ཛྷཏི. ལིངྒསམྤཏྟཱིཏི པུརིསབྷཱཝོ. མཱཏུགཱམནཔུཾསཀཨུབྷཏོབྱཉྫནཀཱནཉྷི མནུསྶཛཱཏིཡཾ ཋིཏཱནམྤི པཎིདྷི ན སམིཛ྄ཛྷཏི. ཏཏྠ ཋིཏེན པན བུདྡྷཏྟཾ པཏྠེནྟེན དཱནཱདཱིནི པུཉྙཀམྨཱནི ཀཏྭཱ པུརིསབྷཱཝོཡེཝ པཏྠེཏབྦོ. ཏཏྠ ཋཏྭཱ པཎིདྷི ཀཱཏབྦོ. ཨེཝཉྷི སམིཛ྄ཛྷཏི. ཧེཏཱུཏི ཨརཧཏྟསྶ ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟི. ཡོ ཧི ཏསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ ཝཱཡམནྟོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཏུཾ སམཏྠོ, ཏསྶ སམིཛ྄ཛྷཏི, ནོ ཨིཏརསྶ, ཡཐཱ སུམེདྷཔཎྜིཏསྶ. སོ ཧི དཱིཔངྐརཔཱདམཱུལེ པབྦཛིཏྭཱ ཏེནཏྟབྷཱཝེན ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཏུཾ སམཏྠོ ཨཧོསི. སཏྠཱརདསྶནནྟི བུདྡྷཱནཾ སམྨུཁཱདསྶནཾ. ཨེཝཉྷི ཨིཛ྄ཛྷཏི, ནོ ཨཉྙཐཱ; ཡཐཱ སུམེདྷཔཎྜིཏསྶ. སོ ཧི དཱིཔངྐརཾ སམྨུཁཱ དིསྭཱ པཎིདྷེསི. པབྦཛྫཱཏི ཨནགཱརིཡབྷཱཝོ. སོ ཙ ཁོ སཱསནེ ཝཱ ཀམྨཝཱདིཀིརིཡཝཱདིཏཱཔསཔརིབྦཱཛཀནིཀཱཡེ ཝཱ ཝཊྚཏི ཡཐཱ སུམེདྷཔཎྜིཏསྶ. སོ ཧི སུམེདྷོ ནཱམ ཏཱཔསོ ཧུཏྭཱ པཎིདྷེསི. གུཎསམྤཏྟཱིཏི ཛྷཱནཱདིགུཎཔཊིལཱབྷོ. པབྦཛིཏསྶཱཔི ཧི གུཎསམྤནྣསྶེཝ ཨིཛ྄ཛྷཏི, ནོ ཨིཏརསྶ; ཡཐཱ སུམེདྷཔཎྜིཏསྶ. སོ ཧི པཉྩཱབྷིཉྙོ ཨཊྛསམཱཔཏྟིལཱབྷཱི ཙ ཧུཏྭཱ པཎིདྷེསི. ཨདྷིཀཱརོཏི ཨདྷིཀཀཱརོ, པརིཙྩཱགོཏི ཨཏྠོ. ཛཱིཝིཏཱདིཔརིཙྩཱགཉྷི ཀཏྭཱ པཎིདཧཏོཡེཝ ཨིཛ྄ཛྷཏི, ནོ ཨིཏརསྶ; ཡཐཱ སུམེདྷཔཎྜིཏསྶ. སོ ཧི –

‘‘ཨཀྐམིཏྭཱན མཾ བུདྡྷོ, སཧ སིསྶེཧི གཙྪཏུ;

མཱ ནཾ ཀལལེ ཨཀྐམིཏྠ, ཧིཏཱཡ མེ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༢.༥༣) –

ཨེཝཾ ཛཱིཝིཏཔརིཙྩཱགཾ ཀཏྭཱ པཎིདྷེསི. ཚནྡཏཱཏི ཀཏྟུཀམྱཏཱ. སཱ ཡསྶ བལཝཏཱི ཧོཏི, ཏསྶ ཨིཛ྄ཛྷཏི. སཱ ཙ, སཙེ ཀོཙི ཝདེཡྻ ‘‘ཀོ ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི སཏསཧསྶཉྩ ཀཔྤེ ནིརཡེ པཙྩིཏྭཱ བུདྡྷཏྟཾ ཨིཙྪཏཱི’’ཏི, ཏཾ སུཏྭཱ ཡོ ‘‘ཨཧ’’ནྟི ཝཏྟུཾ ཨུསྶཧཏི, ཏསྶ བལཝཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཏཐཱ ཡདི ཀོཙི ཝདེཡྻ ‘‘ཀོ སཀལཙཀྐཝཱལ༹ཾ ཝཱིཏཙྩིཀཱནཾ ཨངྒཱརཱནཾ པཱུརཾ ཨཀྐམནྟོ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ བུདྡྷཏྟཾ ཨིཙྪཏི, ཀོ སཀལཙཀྐཝཱལ༹ཾ སཏྟིསཱུལེཧི ཨཱཀིཎྞཾ ཨཀྐམནྟོ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ བུདྡྷཏྟཾ ཨིཙྪཏི, ཀོ སཀལཙཀྐཝཱལ༹ཾ སམཏིཏྟིཀཾ ཨུདཀཔུཎྞཾ ཨུཏྟརིཏྭཱ བུདྡྷཏྟཾ ཨིཙྪཏི, ཀོ སཀལཙཀྐཝཱལ༹ཾ ནིརནྟརཾ ཝེལུ༹གུམྦསཉྪནྣཾ མདྡནྟོ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ བུདྡྷཏྟཾ ཨིཙྪཏཱི’’ཏི ཏཾ སུཏྭཱ ཡོ ‘‘ཨཧ’’ནྟི ཝཏྟུཾ ཨུསྶཧཏི, ཏསྶ བལཝཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཝརཱུཔེན ཙ ཀཏྟུཀམྱཏཱཚནྡེན སམནྣཱགཏོ སུམེདྷཔཎྜིཏོ པཎིདྷེསཱིཏི.

ཨེཝཾ སམིདྡྷཱབྷིནཱིཧཱརོ ཙ བོདྷིསཏྟོ ཨིམཱནི ཨཊྛཱརས ཨབྷབྦཊྛཱནཱནི ན ཨུཔེཏི. སོ ཧི ཏཏོ པབྷུཏི ན ཛཙྩནྡྷོ ཧོཏི, ན ཛཙྩབདྷིརོ, ན ཨུམྨཏྟཀོ, ན ཨེལ༹མཱུགོ, ན པཱིཋསཔྤཱི, ན མིལཀྑཱུསུ ཨུཔྤཛྫཏི, ན དཱསིཀུཙྪིཡཱ ནིབྦཏྟཏི, ན ནིཡཏམིཙྪཱདིཊྛིཀོ ཧོཏི, ནཱསྶ ལིངྒཾ པརིཝཏྟཏི, ན པཉྩཱནནྟརིཡཀམྨཱནི ཀརོཏི, ན ཀུཊྛཱི ཧོཏི, ན ཏིརཙྪཱནཡོནིཡཾ ཝཊྚཀཏོ པཙྪིམཏྟབྷཱཝོ ཧོཏི, ན ཁུཔྤིཔཱསིཀནིཛ྄ཛྷཱམཏཎྷིཀཔེཏེསུ ཨུཔྤཛྫཏི, ན ཀཱལཀཉྩིཀཱསུརེསུ, ན ཨཝཱིཙིནིརཡེ, ན ལོཀནྟརིཀེསུ, ཀཱམཱཝཙརེསུ ན མཱརོ ཧོཏི, རཱུཔཱཝཙརེསུ ན ཨསཉྙཱིབྷཝེ, ན སུདྡྷཱཝཱསབྷཝེསུ ཨུཔྤཛྫཏི, ན ཨརཱུཔབྷཝེསུ, ན ཨཉྙཾ ཙཀྐཝཱལ༹ཾ སངྐམཏི.

ཡཱ ཙིམཱ ཨུསྶཱཧོ ཨུམྨངྒོ ཨཝཏྠཱནཾ ཧིཏཙརིཡཱ ཙཱཏི ཙཏསྶོ བུདྡྷབྷཱུམིཡོ, ཏཱཧི སམནྣཱགཏོ ཧོཏི. ཏཏྠ –

‘‘ཨུསྶཱཧོ ཝཱིརིཡཾ ཝུཏྟཾ, ཨུམྨངྒོ པཉྙཱ པཝུཙྩཏི;

ཨཝཏྠཱནཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ, ཧིཏཙརིཡཱ མེཏྟཱབྷཱཝནཱ’’ཏི. –

ཝེདིཏབྦཱ. ཡེ ཙཱཔི ཨིམེ ནེཀྑམྨཛ྄ཛྷཱསཡོ, པཝིཝེཀཛ྄ཛྷཱསཡོ, ཨལོབྷཛ྄ཛྷཱསཡོ, ཨདོསཛ྄ཛྷཱསཡོ, ཨམོཧཛ྄ཛྷཱསཡོ, ནིསྶརཎཛ྄ཛྷཱསཡོཏི ཚ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱ བོདྷིཔརིཔཱཀཱཡ སཾཝཏྟནྟི, ཡེཧི སམནྣཱགཏཏྟཱ ནེཀྑམྨཛ྄ཛྷཱསཡཱ ཙ བོདྷིསཏྟཱ ཀཱམེ དོསདསྶཱཝིནོ, པཝིཝེཀཛ྄ཛྷཱསཡཱ ཙ བོདྷིསཏྟཱ སངྒཎིཀཱཡ དོསདསྶཱཝིནོ, ཨལོབྷཛ྄ཛྷཱསཡཱ ཙ བོདྷིསཏྟཱ ལོབྷེ དོསདསྶཱཝིནོ, ཨདོསཛ྄ཛྷཱསཡཱ ཙ བོདྷིསཏྟཱ དོསེ དོསདསྶཱཝིནོ, ཨམོཧཛ྄ཛྷཱསཡཱ ཙ བོདྷིསཏྟཱ མོཧེ དོསདསྶཱཝིནོ, ནིསྶརཎཛ྄ཛྷཱསཡཱ ཙ བོདྷིསཏྟཱ སབྦབྷཝེསུ དོསདསྶཱཝིནོཏི ཝུཙྩནྟི, ཏེཧི ཙ སམནྣཱགཏོ ཧོཏི.

པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ པན ཀཱིཝ ཙིརཾ པཏྠནཱ ཝཊྚཏཱིཏི? པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ དྭེ ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ. ཏཏོ ཨོརཾ ན སཀྐཱ. པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝེཏྠ ཀཱརཎཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཏྟཀེནཱཔི ཙ ཀཱལེན པཙྩེཀབུདྡྷཏྟཾ པཏྠཡཏོ ཨབྷིནཱིཧཱརཀརཎེ པཉྩ སམྤཏྟིཡོ ཨིཙྪིཏབྦཱ. ཏེསཉྷི –

མནུསྶཏྟཾ ལིངྒསམྤཏྟི, ཝིགཏཱསཝདསྶནཾ;

ཨདྷིཀཱརོ ཚནྡཏཱ ཨེཏེ, ཨབྷིནཱིཧཱརཀཱརཎཱ.

ཏཏྠ ཝིགཏཱསཝདསྶནནྟི བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷསཱཝཀཱནཾ ཡསྶ ཀསྶཙི དསྶནནྟི ཨཏྠོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

ཨཐ སཱཝཀཱནཾ པཏྠནཱ ཀིཏྟཀཾ ཝཊྚཏཱིཏི? དྭིནྣཾ ཨགྒསཱཝཀཱནཾ ཨེཀཾ ཨསངྑྱེཡྻཾ ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ, ཨསཱིཏིམཧཱསཱཝཀཱནཾ ཀཔྤསཏསཧསྶཾ, ཏཐཱ བུདྡྷསྶ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨུཔཊྛཱཀསྶ པུཏྟསྶ ཙཱཏི. ཏཏོ ཨོརཾ ན སཀྐཱ. ཝུཏྟནཡམེཝེཏྠ ཀཱརཎཾ. ཨིམེསཾ པན སབྦེསམྤི ཨདྷིཀཱརོ ཚནྡཏཱཏི དྭངྒསམྤནྣོཡེཝ ཨབྷིནཱིཧཱརོ ཧོཏི.

ཨེཝཾ ཨིམཱཡ པཏྠནཱཡ ཨིམིནཱ ཙ ཨབྷིནཱིཧཱརེན ཡཐཱཝུཏྟཔྤབྷེདཾ ཀཱལཾ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ བུདྡྷཱ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫནྟཱ ཁཏྟིཡཀུལེ ཝཱ བྲཱཧྨཎཀུལེ ཝཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཁཏྟིཡབྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀུལཱནཾ ཨཉྙཏརསྨིཾ, ཨགྒསཱཝཀཱ པན ཁཏྟིཡབྲཱཧྨཎཀུལེསྭེཝ བུདྡྷཱ ཨིཝ སབྦབུདྡྷཱ སཾཝཊྚམཱནེ ཀཔྤེ ན ཨུཔྤཛྫནྟི, ཝིཝཊྚམཱནེ ཀཔྤེ ཨུཔྤཛྫནྟི. པཙྩེཀབུདྡྷཱ བུདྡྷེ ཨཔྤཏྭཱ བུདྡྷཱནཾ ཨུཔྤཛྫནཀཱལེཡེཝ ཨུཔྤཛྫནྟི. བུདྡྷཱ སཡཉྩ བུཛ྄ཛྷནྟི, པརེ ཙ བོདྷེནྟི. པཙྩེཀབུདྡྷཱ སཡམེཝ བུཛ྄ཛྷནྟི, ན པརེ བོདྷེནྟི. ཨཏྠརསམེཝ པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟི, ན དྷམྨརསཾ. ན ཧི ཏེ ལོཀུཏྟརདྷམྨཾ པཉྙཏྟིཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ དེསེཏུཾ སཀྐོནྟི, མཱུགེན དིཊྛསུཔིནོ ཝིཡ ཝནཙརཀེན ནགརེ སཱཡིཏབྱཉྫནརསོ ཝིཡ ཙ ནེསཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཧོཏི. སབྦཾ ཨིདྡྷིསམཱཔཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱཔབྷེདཾ པཱཔུཎནྟི, གུཎཝིསིཊྛཏཱཡ བུདྡྷཱནཾ ཧེཊྛཱ སཱཝཀཱནཾ ཨུཔརི ཧོནྟི, ཨཉྙེ པབྦཱཛེཏྭཱ ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀཾ སིཀྑཱཔེནྟི, ‘‘ཙིཏྟསལླེཁོ ཀཱཏབྦོ, ཝོསཱནཾ ནཱཔཛྫིཏབྦ’’ནྟི ཨིམིནཱ ཨུདྡེསེན ཨུཔོསཐཾ ཀརོནྟི, ‘ཨཛྫུཔོསཐོ’ཏི ཝཙནམཏྟེན ཝཱ. ཨུཔོསཐཾ ཀརོནྟཱ ཙ གནྡྷམཱདནེ མཉྫཱུསཀརུཀྑམཱུལེ རཏནམཱལེ༹ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཀརོནྟཱིཏི. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ སབྦཱཀཱརཔརིཔཱུརཾ པཏྠནཉྩ ཨབྷིནཱིཧཱརཉྩ ཀཐེཏྭཱ, ཨིདཱནི ཨིམཱཡ པཏྠནཱཡ ཨིམིནཱ ཙ ཨབྷིནཱིཧཱརེན སམུདཱགཏེ ཏེ ཏེ པཙྩེཀབུདྡྷེ ཀཐེཏུཾ ‘‘སབྦེསུ བྷཱུཏེསུ ནིདྷཱཡ དཎྜ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨིམཾ ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟཾ ཨབྷཱསི. ཨཡཾ ཏཱཝ ཨཝིསེསེན པུཙྪཱཝསིཏོ ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟསྶ ཨུཔྤཏྟི.

༣༥. ཨིདཱནི ཝིསེསེན ཝཏྟབྦཱ. ཏཏྠ ཨིམིསྶཱ ཏཱཝ གཱཐཱཡ ཨེཝཾ ཨུཔྤཏྟི ཝེདིཏབྦཱ – ཨཡཾ ཀིར པཙྩེཀབུདྡྷོ པཙྩེཀབོདྷིསཏྟབྷཱུམིཾ ཨོགཱཧནྟོ དྭེ ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཨཱརཉྙིཀོ ཧུཏྭཱ གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ པཱུརེནྟོ སམཎདྷམྨཾ ཨཀཱསི. ཨེཏཾ ཀིར ཝཏྟཾ ཨཔརིཔཱུརེཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ པཱཔུཎནྟཱ ནཱམ ནཏྠི. ཀིཾ པནེཏཾ གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ ནཱམ? ཧརཎཔཙྩཱཧརཎནྟི. ཏཾ ཡཐཱ ཝིབྷཱུཏཾ ཧོཏི, ཏཐཱ ཀཐེསྶཱམ.

ཨིདྷེཀཙྩོ བྷིཀྑུ ཧརཏི, ན པཙྩཱཧརཏི; ཨེཀཙྩོ པཙྩཱཧརཏི, ན ཧརཏི; ཨེཀཙྩོ པན ནེཝ ཧརཏི, ན པཙྩཱཧརཏི; ཨེཀཙྩོ ཧརཏི ཙ པཙྩཱཧརཏི ཙ. ཏཏྠ ཡོ བྷིཀྑུ པགེཝ ཝུཊྛཱཡ ཙེཏིཡངྒཎབོདྷིཡངྒཎཝཏྟཾ ཀཏྭཱ, བོདྷིརུཀྑེ ཨུདཀཾ ཨཱསིཉྩིཏྭཱ, པཱནཱིཡགྷཊཾ པཱུརེཏྭཱ པཱནཱིཡམཱལེ༹ ཋཔེཏྭཱ, ཨཱཙརིཡཝཏྟཾ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཝཏྟཾ ཀཏྭཱ, དྭེཨསཱིཏི ཁུདྡཀཝཏྟཱནི ཙུདྡས མཧཱཝཏྟཱནི ཙ སམཱདཱཡ ཝཏྟཏི, སོ སརཱིརཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ, སེནཱསནཾ པཝིསིཏྭཱ, ཡཱཝ བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཱ ཏཱཝ ཝིཝིཏྟཱསནེ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ, ཝེལཾ ཉཏྭཱ, ནིཝཱསེཏྭཱ, ཀཱཡབནྡྷནཾ བནྡྷིཏྭཱ, ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཀརིཏྭཱ, སངྒྷཱཊིཾ ཁནྡྷེ ཀརིཏྭཱ, པཏྟཾ ཨཾསེ ཨཱལགྒེཏྭཱ, ཀམྨཊྛཱནཾ མནསི ཀརོནྟོ ཙེཏིཡངྒཎཾ པཏྭཱ, ཙེཏིཡཉྩ བོདྷིཉྩ ཝནྡིཏྭཱ, གཱམསམཱིཔེ ཙཱིཝརཾ པཱརུཔིཏྭཱ, པཏྟམཱདཱཡ གཱམཾ པིཎྜཱཡ པཝིསཏི, ཨེཝཾ པཝིཊྛོ ཙ ལཱབྷཱི བྷིཀྑུ པུཉྙཝཱ ཨུཔཱསཀེཧི སཀྐཏགརུཀཏོ ཨུཔཊྛཱཀཀུལེ ཝཱ པཊིཀྐམནསཱལཱཡཾ ཝཱ པཊིཀྐམིཏྭཱ ཨུཔཱསཀེཧི ཏཾ ཏཾ པཉྷཾ པུཙྪིཡམཱནོ ཏེསཾ པཉྷཝིསྶཛྫནེན དྷམྨདེསནཱཝིཀྑེཔེན ཙ ཏཾ མནསིཀཱརཾ ཚཌྜེཏྭཱ ནིཀྑམཏི, ཝིཧཱརཾ ཨཱགཏོཔི བྷིཀྑཱུནཾ པཉྷཾ པུཊྛོ ཀཐེཏི, དྷམྨཾ བྷཎཏི, ཏཾ ཏཾ བྱཱཔཱརམཱཔཛྫཏི, པཙྪཱབྷཏྟམྤི པུརིམཡཱམམྤི མཛ྄ཛྷིམཡཱམམྤི ཨེཝཾ བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ པཔཉྩིཏྭཱ ཀཱཡདུཊྛུལླཱབྷིབྷཱུཏོ པཙྪིམཡཱམེཔི སཡཏི, ནེཝ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསི ཀརོཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཧརཏི, ན པཙྩཱཧརཏཱིཏི.

ཡོ པན བྱཱདྷིབཧུལོ ཧོཏི, བྷུཏྟཱཧཱརོ པཙྩཱུསསམཡེ ན སམྨཱ པརིཎམཏི, པགེཝ ཝུཊྛཱཡ ཡཐཱཝུཏྟཾ ཝཏྟཾ ཀཱཏུཾ ན སཀྐོཏི ཀམྨཊྛཱནཾ ཝཱ མནསི ཀཱཏུཾ, ཨཉྙདཏྠུ ཡཱགུཾ ཝཱ བྷེསཛྫཾ ཝཱ པཏྠཡམཱནོ ཀཱལསྶེཝ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ གཱམཾ པཝིསཏི. ཏཏྠ ཡཱགུཾ ཝཱ བྷེསཛྫཾ ཝཱ བྷཏྟཾ ཝཱ ལདྡྷཱ བྷཏྟཀིཙྩཾ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ, པཉྙཏྟཱསནེ ནིསིནྣོ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསི ཀཏྭཱ, ཝིསེསཾ པཏྭཱ ཝཱ ཨཔྤཏྭཱ ཝཱ, ཝིཧཱརཾ ཨཱགནྟྭཱ, ཏེནེཝ མནསིཀཱརེན ཝིཧརཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི པཙྩཱཧརཏི ན ཧརཏཱིཏི. ཨེདིསཱ ཙ བྷིཀྑཱུ ཡཱགུཾ པིཝིཏྭཱ, ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ, བུདྡྷསཱསནེ ཨརཧཏྟཾ པཏྟཱ གཎནཔཐཾ ཝཱིཏིཝཏྟཱ. སཱིཧལ༹དཱིཔེཡེཝ ཏེསུ ཏེསུ གཱམེསུ ཨཱསནསཱལཱཡ ན ཏཾ ཨཱསནཾ ཨཏྠི, ཡཏྠ ཡཱགུཾ པིཝིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ བྷིཀྑུ ནཏྠཱིཏི.

ཡོ པན པམཱདཝིཧཱརཱི ཧོཏི ནིཀྑིཏྟདྷུརོ, སབྦཝཏྟཱནི བྷིནྡིཏྭཱ པཉྩཝིདྷཙེཏོཁིལཝིནིབནྡྷནབདྡྷཙིཏྟོ ཝིཧརནྟོ ཀམྨཊྛཱནམནསིཀཱརམནནུཡུཏྟོ གཱམཾ པིཎྜཱཡ པཝིསིཏྭཱ གིཧིཔཔཉྩེན པཔཉྩིཏོ ཏུཙྪཀོ ནིཀྑམཏི, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ནེཝ ཧརཏི ན པཙྩཱཧརཏཱིཏི.

ཡོ པན པགེཝ ཝུཊྛཱཡ པུརིམནཡེནེཝ སབྦཝཏྟཱནི པརིཔཱུརེཏྭཱ ཡཱཝ བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཱ, ཏཱཝ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསི ཀརོཏི. ཀམྨཊྛཱནཾ ནཱམ དུཝིདྷཾ – སབྦཏྠཀཾ, པཱརིཧཱརིཡཉྩ. སབྦཏྠཀཾ ནཱམ མེཏྟཱ ཙ མརཎསྶཏི ཙ. ཏཾ སབྦཏྠ ཨིཙྪིཏབྦཏོ ‘‘སབྦཏྠཀ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. མེཏྟཱ ནཱམ ཨཱཝཱསཱདཱིསུ སབྦཏྠ ཨིཙྪིཏབྦཱ. ཨཱཝཱསེསུ ཧི མེཏྟཱཝིཧཱརཱི བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡོ ཧོཏི, ཏེན ཕཱསུ ཨསངྒྷཊྛོ ཝིཧརཏི. དེཝཏཱསུ མེཏྟཱཝིཧཱརཱི དེཝཏཱཧི རཀྑིཏགོཔིཏོ སུཁཾ ཝིཧརཏི. རཱཛརཱཛམཧཱམཏྟཱདཱིསུ མེཏྟཱཝིཧཱརཱི, ཏེཧི མམཱཡིཏོ སུཁཾ ཝིཧརཏི. གཱམནིགམཱདཱིསུ མེཏྟཱཝིཧཱརཱི སབྦཏྠ བྷིཀྑཱཙརིཡཱདཱིསུ མནུསྶེཧི སཀྐཏགརུཀཏོ སུཁཾ ཝིཧརཏི. མརཎསྶཏིབྷཱཝནཱཡ ཛཱིཝིཏནིཀནྟིཾ པཧཱཡ ཨཔྤམཏྟོ ཝིཧརཏི.

ཡཾ པན སདཱ པརིཧརིཏབྦཾ ཙརིཏཱནུཀཱུལེན གཧིཏཏྟཱ དསཱསུབྷཀསིཎཱནུསྶཏཱིསུ ཨཉྙཏརཾ, ཙཏུདྷཱཏུཝཝཏྠཱནམེཝ ཝཱ, ཏཾ སདཱ པརིཧརིཏབྦཏོ, རཀྑིཏབྦཏོ, བྷཱཝེཏབྦཏོ ཙ པཱརིཧཱརིཡནྟི ཝུཙྩཏི, མཱུལཀམྨཊྛཱནནྟིཔི ཏདེཝ. ཏཏྠ ཡཾ པཋམཾ སབྦཏྠཀཀམྨཊྛཱནཾ མནསི ཀརིཏྭཱ པཙྪཱ པཱརིཧཱརིཡཀམྨཊྛཱནཾ མནསི ཀརོཏི, ཏཾ ཙཏུདྷཱཏུཝཝཏྠཱནམུཁེན དསྶེསྶཱམ.

ཨཡཉྷི ཡཐཱཋིཏཾ ཡཐཱཔཎིཧིཏཾ ཀཱཡཾ དྷཱཏུསོ པཙྩཝེཀྑཏི – ཡཾ ཨིམསྨིཾ སརཱིརེ ཝཱིསཏིཀོཊྛཱསེསུ ཀཀྑལ༹ཾ ཁརགཏཾ, སཱ པཐཝཱིདྷཱཏུ. ཡཾ དྭཱདསསུ ཨཱབནྡྷནཀིཙྩཀརཾ སྣེཧགཏཾ, སཱ ཨཱཔོདྷཱཏུ. ཡཾ ཙཏཱུསུ པརིཔཱཙནཀརཾ ཨུསུམགཏཾ, སཱ ཏེཛོདྷཱཏུ. ཡཾ པན ཚསུ ཝིཏྠམྦྷནཀརཾ ཝཱཡོགཏཾ, སཱ ཝཱཡོདྷཱཏུ. ཡཾ པནེཏྠ ཙཏཱུཧི མཧཱབྷཱུཏེཧི ཨསམྥུཊྛཾ ཚིདྡཾ ཝིཝརཾ, སཱ ཨཱཀཱསདྷཱཏུ. ཏཾཝིཛཱནནཀཾ ཙིཏྟཾ ཝིཉྙཱཎདྷཱཏུ. ཏཏོ ཨུཏྟརི ཨཉྙོ སཏྟོ ཝཱ པུགྒལོ ཝཱ ནཏྠི. ཀེཝལཾ སུདྡྷསངྑཱརཔུཉྫོཝ ཨཡནྟི.

ཨེཝཾ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཏོ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསི ཀརིཏྭཱ, ཀཱལཾ ཉཏྭཱ, ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ནིཝཱསེཏྭཱ, པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ གཱམཾ པིཎྜཱཡ གཙྪཏི. གཙྪནྟོ ཙ ཡཐཱ ཨནྡྷཔུཐུཛྫནཱ ཨབྷིཀྐམཱདཱིསུ ‘‘ཨཏྟཱ ཨབྷིཀྐམཏི, ཨཏྟནཱ ཨབྷིཀྐམོ ནིབྦཏྟིཏོ’’ཏི ཝཱ, ‘‘ཨཧཾ ཨབྷིཀྐམཱམི, མཡཱ ཨབྷིཀྐམོ ནིབྦཏྟིཏོ’’ཏི ཝཱ སམྨུཡ྄ཧནྟི, ཏཐཱ ཨསམྨུཡ྄ཧནྟོ ‘‘ཨབྷིཀྐམཱམཱིཏི ཙིཏྟེ ཨུཔྤཛྫམཱནེ ཏེནེཝ ཙིཏྟེན སདྡྷིཾ ཙིཏྟསམུཊྛཱནཱ སནྡྷཱརཎཝཱཡོདྷཱཏུ ཨུཔྤཛྫཏི. སཱ ཨིམཾ པཐཝཱིདྷཱཏྭཱདིསནྣིཝེསབྷཱུཏཾ ཀཱཡསམྨཏཾ ཨཊྛིཀསངྒྷཱཊཾ ཝིཔྥརཏི, ཏཏོ ཙིཏྟཀིརིཡཱཝཱཡོདྷཱཏུཝིཔྥཱརཝསེན ཨཡཾ ཀཱཡསམྨཏོ ཨཊྛིཀསངྒྷཱཊོ ཨབྷིཀྐམཏི. ཏསྶེཝཾ ཨབྷིཀྐམཏོ ཨེཀེཀཔཱདུདྡྷཱརཎེ ཙཏཱུསུ དྷཱཏཱུསུ ཝཱཡོདྷཱཏུཨནུགཏཱ ཏེཛོདྷཱཏུ ཨདྷིཀཱ ཨུཔྤཛྫཏི, མནྡཱ ཨིཏརཱ. ཨཏིཧརཎཝཱིཏིཧརཎཱཔཧརཎེསུ པན ཏེཛོདྷཱཏུཨནུགཏཱ ཝཱཡོདྷཱཏུ ཨདྷིཀཱ ཨུཔྤཛྫཏི, མནྡཱ ཨིཏརཱ. ཨོརོཧཎེ པན པཐཝཱིདྷཱཏུཨནུགཏཱ ཨཱཔོདྷཱཏུ ཨདྷིཀཱ ཨུཔྤཛྫཏི, མནྡཱ ཨིཏརཱ. སནྣིཀྑེཔནསམུཔྤཱིལ༹ནེསུ ཨཱཔོདྷཱཏུཨནུགཏཱ པཐཝཱིདྷཱཏུ ཨདྷིཀཱ ཨུཔྤཛྫཏི, མནྡཱ ཨིཏརཱ. ཨིཙྩེཏཱ དྷཱཏུཡོ ཏེན ཏེན ཨཏྟནོ ཨུཔྤཱདཀཙིཏྟེན སདྡྷིཾ ཏཏྠ ཏཏྠེཝ བྷིཛྫནྟི. ཏཏྠ ཀོ ཨེཀོ ཨབྷིཀྐམཏི, ཀསྶ ཝཱ ཨེཀསྶ ཨབྷིཀྐམན’’ནྟི ཨེཝཾ ཨེཀེཀཔཱདུདྡྷཱརཎཱདིཔྤཀཱརེསུ ཨེཀེཀསྨིཾ པཀཱརེ ཨུཔྤནྣདྷཱཏུཡོ, ཏདཝིནིབྦྷུཏྟཱ ཙ སེསཱ རཱུཔདྷམྨཱ, ཏཾསམུཊྛཱཔཀཾ ཙིཏྟཾ, ཏཾསམྤཡུཏྟཱ ཙ སེསཱ ཨརཱུཔདྷམྨཱཏི ཨེཏེ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨཱ. ཏཏོ པརཾ ཨཏིཧརཎཝཱིཏིཧརཎཱདཱིསུ ཨཉྙཾ པཀཱརཾ ན སམྤཱཔུཎནྟི, ཏཏྠ ཏཏྠེཝ བྷིཛྫནྟི. ཏསྨཱ ཨནིཙྩཱ. ཡཉྩ ཨནིཙྩཾ, ཏཾ དུཀྑཾ. ཡཾ དུཀྑཾ, ཏདནཏྟཱཏི ཨེཝཾ སབྦཱཀཱརཔརིཔཱུརཾ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསིཀརོནྟོཝ གཙྪཏི. ཨཏྠཀཱམཱ ཧི ཀུལཔུཏྟཱ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ དསཔི ཝཱིསམྤི ཏིཾསམྤི ཙཏྟཱལཱིསམྤི པཉྙཱསམྤི སཊྛིཔི སཏྟཏིཔི སཏམྤི ཨེཀཏོ ཝསནྟཱ ཀཏིཀཝཏྟཾ ཀཏྭཱ ཝིཧརནྟི – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཏུམྷེ ན ཨིཎཊྛཱ, ན བྷཡཊྛཱ, ན ཛཱིཝིཀཱཔཀཏཱ པབྦཛིཏཱ; དུཀྑཱ མུཙྩིཏུཀཱམཱ པནེཏྠ པབྦཛིཏཱ. ཏསྨཱ གམནེ ཨུཔྤནྣཀིལེསཾ གམནེཡེཝ ནིགྒཎྷཐ, ཋཱནེ ནིསཛྫཱཡ, སཡནེ ཨུཔྤནྣཀིལེསཾ གམནེཡེཝ ནིགྒཎྷཐཱ’’ཏི. ཏེ ཨེཝཾ ཀཏིཀཝཏྟཾ ཀཏྭཱ བྷིཀྑཱཙཱརཾ གཙྪནྟཱ ཨཌྜྷཨུསབྷཨུསབྷཨཌྜྷགཱཝུཏགཱཝུཏནྟརེསུ པཱསཱཎཱ ཧོནྟི, ཏཱཡ སཉྙཱཡ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསིཀརོནྟཱཝ གཙྪནྟི. སཙེ ཀསྶཙི གམནེ ཀིལེསོ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཏྠེཝ ནཾ ནིགྒཎྷཱཏི. ཏཐཱ ཨསཀྐོནྟོ ཏིཊྛཏི. ཨཐསྶ པཙྪཏོ ཨཱགཙྪནྟོཔི ཏིཊྛཏི. སོ – ‘‘ཨཡཾ བྷིཀྑུ ཏུཡ྄ཧཾ ཨུཔྤནྣཝིཏཀྐཾ ཛཱནཱཏི, ཨནནུཙྪཝིཀཾ ཏེ ཨེཏ’’ནྟི ཨཏྟཱནཾ པཊིཙོདེཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཨརིཡབྷཱུམིཾ ཨོཀྐམཏི. ཏཐཱ ཨསཀྐོནྟོ ནིསཱིདཏི. ཨཐསྶ པཙྪཏོ ཨཱགཙྪནྟོཔི ནིསཱིདཏཱིཏི སོཡེཝ ནཡོ. ཨརིཡབྷཱུམི ཨོཀྐམིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོཔི ཏཾ ཀིལེསཾ ཝིཀྑམྦྷེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསིཀརོནྟོཝ གཙྪཏི. ན ཀམྨཊྛཱནཝིཔྤཡུཏྟེན ཙིཏྟེན པཱདཾ ཨུདྡྷརཏི. ཨུདྡྷརཏི ཙེ, པཊིནིཝཏྟིཏྭཱ པུརིམཔྤདེསཾཡེཝ ཨེཏི སཱིཧལ༹དཱིཔེ ཨཱལིནྡཀཝཱསཱི མཧཱཕུསྶདེཝཏྠེརོ ཝིཡ.

སོ ཀིར ཨེཀཱུནཝཱིསཏི ཝསྶཱནི གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ པཱུརེནྟོ ཨེཝ ཝིཧཱསི. མནུསྶཱཔི སུདཾ ཨནྟརཱམགྒེ ཀསནྟཱ ཙ ཝཔནྟཱ ཙ མདྡནྟཱ ཙ ཀམྨཱནི ཀརོནྟཱ ཐེརཾ ཏཐཱ གཙྪནྟཾ དིསྭཱ – ‘‘ཨཡཾ ཐེརོ པུནཔྤུནཾ ནིཝཏྟིཏྭཱ གཙྪཏི, ཀིཾ ནུ ཁོ མགྒམཱུལ༹ྷོ, ཨུདཱཧུ ཀིཉྩི པམུཊྛོ’’ཏི སམུལླཔནྟི. སོ ཏཾ ཨནཱདིཡིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཡུཏྟེནེཝ ཙིཏྟེན སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ ཝཱིསཏིཝསྶབྦྷནྟརེ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཨརཧཏྟཔྤཏྟདིཝསེ ཙསྶ ཙངྐམནཀོཊིཡཾ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ ཨངྒུལཱིཧི དཱིཔཾ ཨུཛྫཱལེཏྭཱ ཨཊྛཱསི. ཙཏྟཱརོཔི མཧཱརཱཛཱནོ སཀྐོ ཙ དེཝཱནམིནྡོ, བྲཧྨཱ ཙ སཧམྤཏི ཨུཔཊྛཱནཾ ཨཱགམཾསུ. ཏཉྩ ཨོབྷཱསཾ དིསྭཱ ཝནཝཱསཱི མཧཱཏིསྶཏྠེརོ ཏཾ དུཏིཡདིཝསེ པུཙྪི ‘‘རཏྟིབྷཱགེ ཨཱཡསྨཏོ སནྟིཀེ ཨོབྷཱསོ ཨཧོསི, ཀིཾ སོ ཨོབྷཱསོ’’ཏི? ཐེརོ ཝིཀྑེཔཾ ཀརོནྟོ ‘‘ཨོབྷཱསོ ནཱམ དཱིཔོབྷཱསོཔི ཧོཏི, མཎིཨོབྷཱསོཔཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིཾ ཨཱཧ. སོ ‘‘པཊིཙྪཱདེཐ ཏུམྷེ’’ཏི ནིབདྡྷོ ‘‘ཨཱམཱ’’ཏི པཊིཛཱནིཏྭཱ ཨཱརོཙེསི.

ཀཱལ༹ཝལླིམཎྜཔཝཱསཱི མཧཱནཱགཏྠེརོ ཝིཡ ཙ. སོཔི ཀིར གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ པཱུརེནྟོ ‘‘པཋམཾ ཏཱཝ བྷགཝཏོ མཧཱཔདྷཱནཾ པཱུཛེམཱི’’ཏི སཏྟ ཝསྶཱནི ཋཱནཙངྐམམེཝ ཨདྷིཊྛཱསི. པུན སོལ༹ས ཝསྶཱནི གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཨེཝཾ ཀམྨཊྛཱནཡུཏྟེནེཝ ཙིཏྟེན པཱདཾ ཨུདྡྷརནྟོ ཝིཔྤཡུཏྟེན ཙིཏྟེན ཨུདྡྷཊེ པན པཊིནིཝཏྟནྟོ གཱམསམཱིཔཾ གནྟྭཱ, ‘‘གཱཝཱི ནུ པབྦཛིཏོ ནཱུ’’ཏི ཨཱསངྐནཱིཡཔྤདེསེ ཋཏྭཱ, སངྒྷཱཊིཾ པཱརུཔིཏྭཱ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ, གཱམདྭཱརཾ པཏྭཱ, ཀཙྪཀནྟརཏོ ཨུདཀཾ གཧེཏྭཱ, གཎྜཱུསཾ ཀཏྭཱ གཱམཾ པཝིསཏི ‘‘བྷིཀྑཾ དཱཏུཾ ཝཱ ཝནྡིཏུཾ ཝཱ ཨུཔགཏེ མནུསྶེ ‘དཱིགྷཱཡུཀཱ ཧོཐཱ’ཏི ཝཙནམཏྟེནཔི མཱ མེ ཀམྨཊྛཱནཝིཀྑེཔོ ཨཧོསཱི’’ཏི སཙེ པན ‘‘ཨཛྫ, བྷནྟེ, ཀིཾ སཏྟམཱི, ཨུདཱཧུ ཨཊྛམཱི’’ཏི དིཝསཾ པུཙྪནྟི, ཨུདཀཾ གིལིཏྭཱ ཨཱརོཙེཏི. སཙེ དིཝསཔུཙྪཀཱ ན ཧོནྟི, ནིཀྑམནཝེལཱཡཾ གཱམདྭཱརེ ནིཊྛུབྷིཏྭཱཝ ཡཱཏི.

སཱིཧལ༹དཱིཔེཡེཝ ཀལམྦཏིཏྠཝིཧཱརེ ཝསྶཱུཔགཏཱ པཉྙཱསབྷིཀྑཱུ ཝིཡ ཙ. ཏེ ཀིར ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཨུཔོསཐདིཝསེ ཀཏིཀཝཏྟཾ ཨཀཾསུ – ‘‘ཨརཧཏྟཾ ཨཔྤཏྭཱ ཨཉྙམཉྙཾ ནཱལཔིསྶཱམཱ’’ཏི. གཱམཉྩ པིཎྜཱཡ པཝིསནྟཱ གཱམདྭཱརེ ཨུདཀགཎྜཱུསཾ ཀཏྭཱ པཝིསིཾསུ, དིཝསེ པུཙྪིཏེ ཨུདཀཾ གིལིཏྭཱ ཨཱརོཙེསུཾ, ཨཔུཙྪིཏེ གཱམདྭཱརེ ནིཊྛུབྷིཏྭཱ ཝིཧཱརཾ ཨཱགམཾསུ. ཏཏྠ མནུསྶཱ ནིཊྛུབྷནཊྛཱནཾ དིསྭཱ ཛཱནིཾསུ ‘‘ཨཛྫ ཨེཀོ ཨཱགཏོ, ཨཛྫ དྭེ’’ཏི. ཨེཝཉྩ ཙིནྟེསུཾ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཨེཏེ ཨམྷེཧེཝ སདྡྷིཾ ན སལླཔནྟི, ཨུདཱཧུ ཨཉྙམཉྙམྤི? ཡདི ཨཉྙམཉྙམྤི ན སལླཔནྟི, ཨདྡྷཱ ཝིཝཱདཛཱཏཱ བྷཝིསྶནྟི, ཧནྡ ནེསཾ ཨཉྙམཉྙཾ ཁམཱཔེསྶཱམཱ’’ཏི སབྦེ ཝིཧཱརཾ ཨགམཾསུ. ཏཏྠ པཉྙཱསབྷིཀྑཱུསུ ཝསྶཾ ཨུཔགཏེསུ དྭེ བྷིཀྑཱུ ཨེཀོཀཱསེ ནཱདྡསཾསུ. ཏཏོ ཡོ ཏེསུ ཙཀྑུམཱ པུརིསོ, སོ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ན, བྷོ, ཀལཧཀཱརཀཱནཾ ཝསནོཀཱསོ ཨཱིདིསོ ཧོཏི, སུསམྨཊྛཾ ཙེཏིཡངྒཎཾ བོདྷིཡངྒཎཾ, སུནིཀྑིཏྟཱ སམྨཛྫནིཡོ, སཱུཔཊྛཔིཏཾ པཱནཱིཡཔརིབྷོཛནཱིཡ’’ནྟི. ཏེ ཏཏོཝ ནིཝཏྟཱ. ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨནྟོཏེམཱསེཡེཝ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ མཧཱཔཝཱརཎཱཡ ཝིསུདྡྷིཔཝཱརཎཾ པཝཱརེསུཾ.

ཨེཝཾ ཀཱལ༹ཝལླིམཎྜཔཝཱསཱི མཧཱནཱགཏྠེརོ ཝིཡ ཀལམྦཏིཏྠཝིཧཱརེ ཝསྶཱུཔགཏབྷིཀྑཱུ ཝིཡ ཙ ཀམྨཊྛཱནཡུཏྟེནེཝ ཙིཏྟེན པཱདཾ ཨུདྡྷརནྟོ གཱམསམཱིཔཾ པཏྭཱ, ཨུདཀགཎྜཱུསཾ ཀཏྭཱ, ཝཱིཐིཡོ སལླཀྑེཏྭཱ, ཡཏྠ སུརཱསོཎྜདྷུཏྟཱདཡོ ཀལཧཀཱརཀཱ ཙཎྜཧཏྠིཨསྶཱདཡོ ཝཱ ནཏྠི, ཏཾ ཝཱིཐིཾ པཊིཔཛྫཏི. ཏཏྠ ཙ པིཎྜཱཡ ཙརམཱནོ ན ཏུརིཏཏུརིཏོ ཝིཡ ཛཝེན གཙྪཏི, ཛཝནཔིཎྜཔཱཏིཀདྷུཏངྒཾ ནཱམ ནཏྠི. ཝིསམབྷཱུམིབྷཱགཔྤཏྟཾ པན ཨུདཀབྷརིཏསཀཊམིཝ ནིཙྩལོཝ ཧུཏྭཱ གཙྪཏི. ཨནུགྷརཾ པཝིཊྛོ ཙ དཱཏུཀཱམཾ ཨདཱཏུཀཱམཾ ཝཱ སལླཀྑེཏུཾ ཏདནུརཱུཔཾ ཀཱལཾ ཨཱགམེནྟོ བྷིཀྑཾ གཧེཏྭཱ, པཏིརཱུཔེ ཨོཀཱསེ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཀམྨཊྛཱནཾ མནསི ཀརོནྟོ ཨཱཧཱརེ པཊིཀཱུལསཉྙཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ, ཨཀྑབྦྷཉྫནཝཎཱལེཔནཔུཏྟམཾསཱུཔམཱཝསེན པཙྩཝེཀྑནྟོ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཏི, ནེཝ དཝཱཡ ན མདཱཡ…པེ… བྷུཏྟཱཝཱི ཙ ཨུདཀཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ, མུཧུཏྟཾ བྷཏྟཀིལམཐཾ པཊིཔྤསྶམྦྷེཏྭཱ, ཡཐཱ པུརེ བྷཏྟཾ, ཨེཝཾ པཙྪཱ བྷཏྟཾ པུརིམཡཱམཾ པཙྪིམཡཱམཉྩ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསི ཀརོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཧརཏི ཙེཝ པཙྩཱཧརཏི ཙཱཏི. ཨེཝམེཏཾ ཧརཎཔཙྩཱཧརཎཾ གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟནྟི ཝུཙྩཏི.

ཨེཏཾ པཱུརེནྟོ ཡདི ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣོ ཧོཏི, པཋམཝཡེ ཨེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི. ནོ ཙེ པཋམཝཡེ པཱཔུཎཱཏི, ཨཐ མཛ྄ཛྷིམཝཡེ པཱཔུཎཱཏི. ནོ ཙེ མཛ྄ཛྷིམཝཡེ པཱཔུཎཱཏི, ཨཐ མརཎསམཡེ པཱཔུཎཱཏི. ནོ ཙེ མརཎསམཡེ པཱཔུཎཱཏི, ཨཐ དེཝཔུཏྟོ ཧུཏྭཱ པཱཔུཎཱཏི. ནོ ཙེ དེཝཔུཏྟོ ཧུཏྭཱ པཱཔུཎཱཏི, ཨཐ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ ཧུཏྭཱ པརིནིབྦཱཏི. ནོ ཙེ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ ཧུཏྭཱ པརིནིབྦཱཏི, ཨཐ བུདྡྷཱནཾ སནྟིཀེ ཁིཔྤཱབྷིཉྙོ ཧོཏི; སེཡྻཐཱཔི – ཐེརོ བཱཧིཡོ, མཧཱཔཉྙོ ཝཱ ཧོཏི; སེཡྻཐཱཔི ཐེརོ སཱརིཔུཏྟོ.

ཨཡཾ པན པཙྩེཀབོདྷིསཏྟོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ, ཨཱརཉྙིཀོ ཧུཏྭཱ, ཝཱིསཏི ཝསྶསཧསྶཱནི ཨེཏཾ གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ, ཀཱལཾ ཀཏྭཱ, ཀཱམཱཝཙརདེཝལོཀེ ཨུཔྤཛྫི. ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ བཱརཱཎསིརཉྙོ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསི. ཀུསལཱ ཨིཏྠིཡོ ཏདཧེཝ གབྦྷསཎྛཱནཾ ཛཱནནྟི, སཱ ཙ ཏཱསམཉྙཏརཱ, ཏསྨཱ ཏཾ གབྦྷཔཏིཊྛཱནཾ རཉྙོ ནིཝེདེསི. དྷམྨཏཱ ཨེསཱ, ཡཾ པུཉྙཝནྟེ སཏྟེ གབྦྷེ ཨུཔྤནྣེ མཱཏུགཱམོ གབྦྷཔརིཧཱརཾ ལབྷཏི. ཏསྨཱ རཱཛཱ ཏསྶཱ གབྦྷཔརིཧཱརཾ ཨདཱསི. སཱ ཏཏོ པབྷུཏི ནཱཙྩུཎྷཾ ཀིཉྩི ཨཛ྄ཛྷོཧརིཏུཾ ལབྷཏི, ནཱཏིསཱིཏཾ, ནཱཏིཨམྦིལཾ, ནཱཏིལོཎཾ, ནཱཏིཀཊུཀཾ, ནཱཏིཏིཏྟཀཾ. ཨཙྩུཎྷེ ཧི མཱཏརཱ ཨཛ྄ཛྷོཧཊེ གབྦྷསྶ ལོཧཀུམྦྷིཝཱསོ ཝིཡ ཧོཏི, ཨཏིསཱིཏེ ལོཀནྟརིཀཝཱསོ ཝིཡ, ཨཙྩམྦིལལོཎཀཊུཀཏིཏྟཀེསུ བྷུཏྟེསུ སཏྠེན ཕཱལེཏྭཱ ཨམྦིལཱདཱིཧི སིཏྟཱནི ཝིཡ གབྦྷསེཡྻཀསྶ ཨངྒཱནི ཏིབྦཝེདནཱནི ཧོནྟི. ཨཏིཙངྐམནཊྛཱནནིསཛྫཱསཡནཏོཔི ནཾ ནིཝཱརེནྟི – ‘‘ཀུཙྪིགཏསྶ སཉྩལནདུཀྑཾ མཱ ཨཧོསཱི’’ཏི. མུདུཀཏྠརཎཏྠཏཱཡ བྷཱུམིཡཾ ཙངྐམནཱདཱིནི མཏྟཱཡ ཀཱཏུཾ ལབྷཏི, ཝཎྞགནྡྷཱདིསམྤནྣཾ སཱདུསཔྤཱཡཾ ཨནྣཔཱནཾ ལབྷཏི. པརིགྒཧེཏྭཱཝ ནཾ ཙངྐམཱཔེནྟི, ནིསཱིདཱཔེནྟི, ཝུཊྛཱཔེནྟི.

སཱ ཨེཝཾ པརིཧརིཡམཱནཱ གབྦྷཔརིཔཱཀཀཱལེ སཱུཏིགྷརཾ པཝིསིཏྭཱ པཙྩཱུསསམཡེ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡི པཀྐཏེལམདྡིཏམནོསིལཱཔིཎྜིསདིསཾ དྷཉྙཔུཉྙལཀྑཎཱུཔེཏཾ. ཏཏོ ནཾ པཉྩམདིཝསེ ཨལངྐཏཔྤཊིཡཏྟཾ རཉྙོ དསྶེསུཾ, རཱཛཱ ཏུཊྛོ ཚསཊྛིཡཱ དྷཱཏཱིཧི ཨུཔཊྛཱཔེསི. སོ སབྦསམྤཏྟཱིཧི ཝཌྜྷམཱནོ ན ཙིརསྶེཝ ཝིཉྙུཏཾ པཱཔུཎི. ཏཾ སོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀམེཝ སམཱནཾ རཱཛཱ རཛྫེ ཨབྷིསིཉྩི, ཝིཝིདྷནཱཊཀཱནི ཙསྶ ཨུཔཊྛཱཔེསི. ཨབྷིསིཏྟོ རཱཛཔུཏྟོ རཛྫཾ ཀཱརེསི ནཱམེན བྲཧྨདཏྟོ སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཝཱིསཏིཡཱ ནགརསཧསྶེསུ. ཛམྦུདཱིཔེ ཧི པུབྦེ ཙཏུརཱསཱིཏི ནགརསཧསྶཱནི ཨཧེསུཾ. ཏཱནི པརིཧཱཡནྟཱནི སཊྛི ཨཧེསུཾ, ཏཏོ པརིཧཱཡནྟཱནི ཙཏྟཱལཱིསཾ, སབྦཔརིཧཱཡནཀཱལེ པན ཝཱིསཏི ཧོནྟི. ཨཡཉྩ བྲཧྨདཏྟོ སབྦཔརིཧཱཡནཀཱལེ ཨུཔྤཛྫི. ཏེནསྶ ཝཱིསཏི ནགརསཧསྶཱནི ཨཧེསུཾ, ཝཱིསཏི པཱསཱདསཧསྶཱནི, ཝཱིསཏི ཧཏྠིསཧསྶཱནི, ཝཱིསཏི ཨསྶསཧསྶཱནི, ཝཱིསཏི རཐསཧསྶཱནི, ཝཱིསཏི པཏྟིསཧསྶཱནི, ཝཱིསཏི ཨིཏྠིསཧསྶཱནི – ཨོརོདྷཱ ཙ ནཱཊཀིཏྠིཡོ ཙ, ཝཱིསཏི ཨམཙྩསཧསྶཱནི. སོ མཧཱརཛྫཾ ཀཱརཡམཱནོ ཨེཝ ཀསིཎཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ པཉྩ ཨབྷིཉྙཱཡོ, ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ ཙ ནིབྦཏྟེསི. ཡསྨཱ པན ཨབྷིསིཏྟརཉྙཱ ནཱམ ཨཝསྶཾ ཨཊྚཀརཎེ ནིསཱིདིཏབྦཾ, ཏསྨཱ ཨེཀདིཝསཾ པགེཝ པཱཏརཱསཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཝིནིཙྪཡཊྛཱནེ ནིསཱིདི. ཏཏྠ ཨུཙྩཱསདྡམཧཱསདྡཾ ཨཀཾསུ. སོ ‘‘ཨཡཾ སདྡོ སམཱཔཏྟིཡཱ ཨུཔཀྐིལེསོ’’ཏི པཱསཱདཏལཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ‘‘སམཱཔཏྟིཾ ཨཔྤེམཱི’’ཏི ནིསིནྣོ ནཱསཀྑི ཨཔྤེཏུཾ, རཛྫཝིཀྑེཔེན སམཱཔཏྟི པརིཧཱིནཱ. ཏཏོ ཙིནྟེསི ‘‘ཀིཾ རཛྫཾ ཝརཾ, ཨུདཱཧུ སམཎདྷམྨོ’’ཏི. ཏཏོ ‘‘རཛྫསུཁཾ པརིཏྟཾ ཨནེཀཱདཱིནཝཾ, སམཎདྷམྨསུཁཾ པན ཝིཔུལམནེཀཱནིསཾསཾ ཨུཏྟམཔུརིསསེཝིཏཉྩཱ’’ཏི ཉཏྭཱ ཨཉྙཏརཾ ཨམཙྩཾ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘ཨིམཾ རཛྫཾ དྷམྨེན སམེན ཨནུསཱས, མཱ ཁོ ཨདྷམྨཀཱརཾ ཨཀཱསཱི’’ཏི སབྦཾ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ པཱསཱདཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ སམཱཔཏྟིསུཁེན ཝིཧརཏི, ན ཀོཙི ཨུཔསངྐམིཏུཾ ལབྷཏི ཨཉྙཏྲ མུཁདྷོཝནདནྟཀཊྛདཱཡཀབྷཏྟནཱིཧཱརཀཱདཱིཧི.

ཏཏོ ཨདྡྷམཱསམཏྟེ ཝཱིཏིཀྐནྟེ མཧེསཱི པུཙྪི ‘‘རཱཛཱ ཨུཡྻཱནགམནབལདསྶནནཱཊཀཱདཱིསུ ཀཏྠཙི ན དིསྶཏི, ཀུཧིཾ གཏོ’’ཏི? ཏསྶཱ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསུཾ. སཱ ཨམཙྩསྶ པཱཧེསི ‘‘རཛྫེ པཊིཙྪིཏེ ཨཧམྤི པཊིཙྪིཏཱ ཧོམི, ཨེཏུ མཡཱ སདྡྷིཾ སཾཝཱསཾ ཀཔྤེཏཱུ’’ཏི. སོ ཨུབྷོ ཀཎྞེ ཐཀེཏྭཱ ‘‘ཨསཝནཱིཡམེཏ’’ནྟི པཊིཀྑིཔི. སཱ པུནཔི དྭཏྟིཀྑཏྟུཾ པེསེཏྭཱ ཨནིཙྪམཱནཾ ཏཛྫཱཔེསི – ‘‘ཡདི ན ཀརོསི, ཋཱནཱཔི ཏེ ཙཱཝེམི, ཛཱིཝིཏཱཔི ཝོརོཔེམཱི’’ཏི. སོ བྷཱིཏོ ‘‘མཱཏུགཱམོ ནཱམ དལ༹ྷནིཙྪཡོ, ཀདཱཙི ཨེཝམྤི ཀཱརཱཔེཡྻཱ’’ཏི ཨེཀདིཝསཾ རཧོ གནྟྭཱ ཏཱཡ སདྡྷིཾ སིརིསཡནེ སཾཝཱསཾ ཀཔྤེསི. སཱ པུཉྙཝཏཱི སུཁསམྥསྶཱ. སོ ཏསྶཱ སམྥསྶརཱགེན རཏྟོ ཏཏྠ ཨབྷིཀྑཎཾ སངྐིཏསངྐིཏོཝ ཨགམཱསི. ཨནུཀྐམེན ཨཏྟནོ གྷརསཱམིཀོ ཝིཡ ནིབྦིསངྐོ པཝིསིཏུམཱརདྡྷོ.

ཏཏོ རཱཛམནུསྶཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ རཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ. རཱཛཱ ན སདྡཧཏི. དུཏིཡམྤི ཏཏིཡམྤི ཨཱརོཙེསུཾ. ཏཏོ ནིལཱིནོ སཡམེཝ དིསྭཱ སབྦཱམཙྩེ སནྣིཔཱཏཱཔེཏྭཱ ཨཱརོཙེསི. ཏེ – ‘‘ཨཡཾ རཱཛཱཔརཱདྷིཀོ ཧཏྠཙྪེདཾ ཨརཧཏི, པཱདཙྪེདཾ ཨརཧཏཱི’’ཏི ཡཱཝ སཱུལེ ཨུཏྟཱསནཾ, ཏཱཝ སབྦཀམྨཀཱརཎཱནི ནིདྡིསིཾསུ. རཱཛཱ – ‘‘ཨེཏསྶ ཝདྷབནྡྷནཏཱལ༹ནེ མཡ྄ཧཾ ཝིཧིཾསཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻ, ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔནེ པཱཎཱཏིཔཱཏོ བྷཝེཡྻ, དྷནཧརཎེ ཨདིནྣཱདཱནཾ, ཨལཾ ཨེཝརཱུཔེཧི ཀཏེཧི, ཨིམཾ མམ རཛྫཱ ནིཀྐཌྜྷཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨམཙྩཱ ཏཾ ནིབྦིསཡཾ ཨཀཾསུ. སོ ཨཏྟནོ དྷནསཱརཉྩ པུཏྟདཱརཉྩ གཧེཏྭཱ པརཝིསཡཾ ཨགམཱསི. ཏཏྠ རཱཛཱ སུཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘དེཝ, ཨིཙྪཱམི ཏཾ ཨུཔཊྛཱཏུ’’ནྟི. སོ ཏཾ སམྤཊིཙྪི. ཨམཙྩོ ཀཏིཔཱཧཙྩཡེན ལདྡྷཝིསྶཱསོ ཏཾ རཱཛཱནཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘མཧཱརཱཛ, ཨམཀྑིཀམདྷུཾ པསྶཱམི, ཏཾ ཁཱདནྟོ ནཏྠཱི’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘ཀིཾ ཨེཏཾ ཨུཔྤཎྜེཏུཀཱམོ བྷཎཏཱི’’ཏི ན སུཎཱཏི. སོ ཨནྟརཾ ལབྷིཏྭཱ པུནཔི སུཊྛུཏརཾ ཝཎྞེཏྭཱ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ‘‘ཀིཾ ཨེཏ’’ནྟི པུཙྪི. ‘‘བཱརཱཎསིརཛྫཾ, དེཝཱ’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘མཾ ནེཏྭཱ མཱརེཏུཀཱམོསཱི’’ཏི ཨཱཧ. སོ ‘‘མཱ, དེཝ, ཨེཝཾ ཨཝཙ, ཡདི ན སདྡཧསི, མནུསྶེ པེསེཧཱི’’ཏི. སོ མནུསྶེ པེསེསི. ཏེ གནྟྭཱ གོཔུརཾ ཁཎིཏྭཱ རཉྙོ སཡནགྷརེ ཨུཊྛཧིཾསུ.

རཱཛཱ དིསྭཱ ‘‘ཀིསྶ ཨཱགཏཱཏྠཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཙོརཱ མཡཾ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. རཱཛཱ ཏེསཾ དྷནཾ དཱཔེཏྭཱ ‘‘མཱ པུན ཨེཝམཀཏྠཱ’’ཏི ཨོཝདིཏྭཱ ཝིསྶཛྫེསི. ཏེ ཨཱགནྟྭཱ ཏསྶ རཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ. སོ པུནཔི དྭཏྟིཀྑཏྟུཾ ཏཐེཝ ཝཱིམཾསིཏྭཱ ‘‘སཱིལཝཱ རཱཛཱ’’ཏི ཙཏུརངྒིནིཾ སེནཾ སནྣཡ྄ཧིཏྭཱ སཱིམནྟརེ ཨེཀཾ ནགརཾ ཨུཔགམྨ ཏཏྠ ཨམཙྩསྶ པཱཧེསི ‘‘ནགརཾ ཝཱ མེ དེཧི ཡུདྡྷཾ ཝཱ’’ཏི. སོ བྲཧྨདཏྟསྶ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙཱཔེསི ‘‘ཨཱཎཱཔེཏུ དེཝོ ཀིཾ ཡུཛ྄ཛྷཱམི, ཨུདཱཧུ ནགརཾ དེམཱི’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘ན ཡུཛ྄ཛྷིཏབྦཾ, ནགརཾ དཏྭཱ ཨིདྷཱགཙྪཱ’’ཏི པེསེསི. སོ ཏཐཱ ཨཀཱསི. པཊིརཱཛཱཔི ཏཾ ནགརཾ གཧེཏྭཱ ཨཝསེསནགརེསུཔི ཏཐེཝ དཱུཏཾ པཱཧེསི. ཏེཔི ཨམཙྩཱ ཏཐེཝ བྲཧྨདཏྟསྶ ཨཱརོཙེཏྭཱ ཏེན ‘‘ན ཡུཛ྄ཛྷིཏབྦཾ, ཨིདྷཱགནྟབྦ’’ནྟི ཝུཏྟཱ བཱརཱཎསིཾ ཨཱགམཾསུ.

ཏཏོ ཨམཙྩཱ བྲཧྨདཏྟཾ ཨཱཧཾསུ – ‘‘མཧཱརཱཛ, ཏེན སཧ ཡུཛ྄ཛྷཱམཱ’’ཏི. རཱཛཱ – ‘‘མམ པཱཎཱཏིཔཱཏོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཝཱརེསི. ཨམཙྩཱ – ‘‘མཡཾ, མཧཱརཱཛ, ཏཾ ཛཱིཝགྒཱཧཾ གཧེཏྭཱ ཨིདྷེཝ ཨཱནེསྶཱམཱ’’ཏི ནཱནཱཨུཔཱཡེཧི རཱཛཱནཾ སཉྙཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨེཧི མཧཱརཱཛཱ’’ཏི གནྟུཾ ཨཱརདྡྷཱ. རཱཛཱ ‘‘སཙེ སཏྟམཱརཎཔྤཧརཎཝིལུམྤནཀམྨཾ ན ཀརོཐ, གཙྪཱམཱི’’ཏི བྷཎཏི. ཨམཙྩཱ ‘‘ན, དེཝ, ཀརོམ, བྷཡཾ དསྶེཏྭཱ པལཱཔེམཱ’’ཏི ཙཏུརངྒིནིཾ སེནཾ སནྣཡ྄ཧིཏྭཱ གྷཊེསུ དཱིཔེ པཀྑིཔིཏྭཱ རཏྟིཾ གཙྪིཾསུ. པཊིརཱཛཱ ཏཾ དིཝསཾ བཱརཱཎསིསམཱིཔེ ནགརཾ གཧེཏྭཱ ཨིདཱནི ཀིནྟི རཏྟིཾ སནྣཱཧཾ མོཙཱཔེཏྭཱ པམཏྟོ ནིདྡཾ ཨོཀྐམི སདྡྷིཾ བལཀཱཡེན. ཏཏོ ཨམཙྩཱ བཱརཱཎསིརཱཛཱནཾ གཧེཏྭཱ པཊིརཉྙོ ཁནྡྷཱཝཱརཾ གནྟྭཱ སབྦགྷཊེཧི དཱིཔེ ནིཧརཱཔེཏྭཱ ཨེཀཔཛྫོཏཱཡ སེནཱཡ སདྡཾ ཨཀཾསུ. པཊིརཉྙོ ཨམཙྩོ མཧཱབལཾ དིསྭཱ བྷཱིཏོ ཨཏྟནོ རཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཨུཊྛེཧི ཨམཀྑིཀམདྷུཾ ཁཱདཱཧཱི’’ཏི མཧཱསདྡཾ ཨཀཱསི. ཏཐཱ དུཏིཡོཔི, ཏཏིཡོཔི. པཊིརཱཛཱ ཏེན སདྡེན པཊིབུཛ྄ཛྷིཏྭཱ བྷཡཾ སནྟཱསཾ ཨཱཔཛྫི. ཨུཀྐུཊྛིསཏཱནི པཝཏྟིཾསུ. སོ ‘‘པརཝཙནཾ སདྡཧིཏྭཱ ཨམིཏྟཧཏྠཾ པཏྟོམྷཱི’’ཏི སབྦརཏྟིཾ ཏཾ ཏཾ ཝིཔྤལཔིཏྭཱ དུཏིཡདིཝསེ ‘‘དྷམྨིཀོ རཱཛཱ, ཨུཔརོདྷཾ ན ཀརེཡྻ, གནྟྭཱ ཁམཱཔེམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ རཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཛཎྞུཀེཧི པཏིཊྛཧིཏྭཱ ‘‘ཁམ, མཧཱརཱཛ, མཡ྄ཧཾ ཨཔརཱདྷ’’ནྟི ཨཱཧ. རཱཛཱ ཏཾ ཨོཝདིཏྭཱ ‘‘ཨུཊྛེཧི, ཁམཱམི ཏེ’’ཏི ཨཱཧ. སོ རཉྙཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟམཏྟེཡེཝ པརམསྶཱསཔྤཏྟོ ཨཧོསི, བཱརཱཎསིརཉྙོ སམཱིཔེཡེཝ ཛནཔདེ རཛྫཾ ལབྷི. ཏེ ཨཉྙམཉྙཾ སཧཱཡཀཱ ཨཧེསུཾ.

ཨཐ བྲཧྨདཏྟོ དྭེཔི སེནཱ སམྨོདམཱནཱ ཨེཀཏོ ཋིཏཱ དིསྭཱ ‘‘མམེཀསྶ ཙིཏྟཱནུརཀྑཎཱཡ ཨསྨིཾ ཛནཀཱཡེ ཁུདྡཀམཀྑིཀཱཡ པིཝནམཏྟམྤི ལོཧིཏབིནྡུ ན ཨུཔྤནྣཾ. ཨཧོ སཱདྷུ, ཨཧོ སུཊྛུ, སབྦེ སཏྟཱ སུཁིཏཱ ཧོནྟུ, ཨཝེརཱ ཧོནྟུ, ཨབྱཱཔཛ྄ཛྷཱ ཧོནྟཱུ’’ཏི མེཏྟཱཛྷཱནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ, ཏདེཝ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ, སངྑཱརེ སམྨསིཏྭཱ, པཙྩེཀབོདྷིཉཱཎཾ སཙྪིཀཏྭཱ, སཡམྦྷུཏཾ པཱཔུཎི. ཏཾ མགྒསུཁེན ཕལསུཁེན སུཁིཏཾ ཧཏྠིཀྑནྡྷེ ནིསིནྣཾ ཨམཙྩཱ པཎིཔཱཏཾ ཀཏྭཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཡཱནཀཱལོ, མཧཱརཱཛ, ཝིཛིཏབལཀཱཡསྶ སཀྐཱརོ ཀཱཏབྦོ, པརཱཛིཏབལཀཱཡསྶ བྷཏྟཔརིབྦཡོ དཱཏབྦོ’’ཏི. སོ ཨཱཧ – ‘‘ནཱཧཾ, བྷཎེ, རཱཛཱ, པཙྩེཀབུདྡྷོ ནཱམཱཧ’’ནྟི. ཀིཾ དེཝོ བྷཎཏི, ན ཨེདིསཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཧོནྟཱིཏི? ཀཱིདིསཱ, བྷཎེ, པཙྩེཀབུདྡྷཱཏི? པཙྩེཀབུདྡྷཱ ནཱམ དྭངྒུལཀེསམསྶུ ཨཊྛཔརིཀྑཱརཡུཏྟཱ བྷཝནྟཱིཏི. སོ དཀྑིཎཧཏྠེན སཱིསཾ པརཱམསི, ཏཱཝདེཝ གིཧིལིངྒཾ ཨནྟརདྷཱཡི, པབྦཛིཏཝེསོ པཱཏུརཧོསི, དྭངྒུལཀེསམསྶུ ཨཊྛཔརིཀྑཱརསམནྣཱགཏོ ཝསྶསཏིཀཏྠེརསདིསོ ཨཧོསི. སོ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཧཏྠིཀྑནྡྷཏོ ཝེཧཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ པདུམཔུཔྥེ ནིསཱིདི. ཨམཙྩཱ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, ཀམྨཊྛཱནཾ, ཀཐཾ ཨདྷིགཏོསཱི’’ཏི པུཙྪིཾསུ. སོ ཡཏོ ཨསྶ མེཏྟཱཛྷཱནཀམྨཊྛཱནཾ ཨཧོསི, ཏཉྩ ཝིཔསྶནཾ ཝིཔསྶིཏྭཱ ཨདྷིགཏོ, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨུདཱནགཱཐཉྩ བྱཱཀརཎགཱཐཉྩ ཨིམཉྙེཝ གཱཐཾ ཨབྷཱསི ‘‘སབྦེསུ བྷཱུཏེསུ ནིདྷཱཡ དཎྜ’’ནྟི.

ཏཏྠ སབྦེསཱུཏི ཨནཝསེསེསུ. བྷཱུཏེསཱུཏི སཏྟེསུ. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརཾ པན རཏནསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ ཝཀྑཱམ. ནིདྷཱཡཱཏི ནིཀྑིཔིཏྭཱ. དཎྜནྟི ཀཱཡཝཙཱིམནོདཎྜཾ, ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཀཱཡདུཙྩརིཏཉྷི དཎྜཡཏཱིཏི དཎྜོ, བཱདྷེཏི ཨནཡབྱསནཾ པཱཔེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ མནོདུཙྩརིཏཾ ཙ. པཧརཎདཎྜོ ཨེཝ ཝཱ དཎྜོ, ཏཾ ནིདྷཱཡཱཏིཔི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཝིཧེཋཡནྟི ཨཝིཧེཋཡནྟོ. ཨཉྙཏརམྤཱིཏི ཡཾཀིཉྩི ཨེཀམྤི. ཏེསནྟི ཏེསཾ སབྦབྷཱུཏཱནཾ. ན པུཏྟམིཙྪེཡྻཱཏི ཨཏྲཛོ, ཁེཏྲཛོ, དིནྣཀོ, ཨནྟེཝཱསིཀོཏི ཨིམེསུ ཙཏཱུསུ པུཏྟེསུ ཡཾ ཀིཉྩི པུཏྟཾ ན ཨིཙྪེཡྻ. ཀུཏོ སཧཱཡནྟི སཧཱཡཾ པན ཨིཙྪེཡྻཱཏི ཀུཏོ ཨེཝ ཨེཏཾ.

ཨེཀོཏི པབྦཛྫཱསངྑཱཏེན ཨེཀོ, ཨདུཏིཡཊྛེན ཨེཀོ, ཏཎྷཱཔཧཱནེན ཨེཀོ, ཨེཀནྟཝིགཏཀིལེསོཏི ཨེཀོ, ཨེཀོ པཙྩེཀསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཨེཀོ. སམཎསཧསྶསྶཱཔི ཧི མཛ྄ཛྷེ ཝཏྟམཱནོ གིཧིསཉྙོཛནསྶ ཚིནྣཏྟཱ ཨེཀོ – ཨེཝཾ པབྦཛྫཱསངྑཱཏེན ཨེཀོ. ཨེཀོ ཏིཊྛཏི, ཨེཀོ གཙྪཏི, ཨེཀོ ནིསཱིདཏི, ཨེཀོ སེཡྻཾ ཀཔྤེཏི, ཨེཀོ ཨིརིཡཏི ཝཏྟཏཱིཏི – ཨེཝཾ ཨདུཏིཡཊྛེན ཨེཀོ.

‘‘ཏཎྷཱདུཏིཡོ པུརིསོ, དཱིགྷམདྡྷཱནསཾསརཾ;

ཨིཏྠབྷཱཝཉྙཐཱབྷཱཝཾ, སཾསཱརཾ ནཱཏིཝཏྟཏི.

‘‘ཨེཝམཱདཱིནཝཾ ཉཏྭཱ, ཏཎྷཾ དུཀྑསྶ སམྦྷཝཾ;

ཝཱིཏཏཎྷོ ཨནཱདཱནོ, སཏོ བྷིཀྑུ པརིབྦཛེ’’ཏི. (ཨིཏིཝུ. ༡༥, ༡༠༥; མཧཱནི. ༡༩༡; ཙཱུལ༹ནི. པཱརཱཡནཱནུགཱིཏིགཱཐཱནིདྡེས ༡༠༧) –

ཨེཝཾ ཏཎྷཱཔཧཱནཊྛེན ཨེཀོ. སབྦཀིལེསཱསྶ པཧཱིནཱ ཨུཙྪིནྣམཱུལཱ ཏཱལཱཝཏྠུཀཏཱ ཨནབྷཱཝཾཀཏཱ ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཱཏི – ཨེཝཾ ཨེཀནྟཝིགཏཀིལེསོཏི ཨེཀོ. ཨནཱཙརིཡཀོ ཧུཏྭཱ སཡམྦྷཱུ སཱམཉྙེཝ པཙྩེཀསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི – ཨེཝཾ ཨེཀོ པཙྩེཀསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཨེཀོ.

ཙརེཏི ཡཱ ཨིམཱ ཨཊྛ ཙརིཡཱཡོ; སེཡྻཐིདཾ – པཎིདྷིསམྤནྣཱནཾ ཙཏཱུསུ ཨིརིཡཱཔཐེསུ ཨིརིཡཱཔཐཙརིཡཱ, ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱཡཏནེསུ ཨཱཡཏནཙརིཡཱ, ཨཔྤམཱདཝིཧཱརཱིནཾ ཙཏཱུསུ སཏིཔཊྛཱནེསུ སཏིཙརིཡཱ, ཨདྷིཙིཏྟམནུཡུཏྟཱནཾ ཙཏཱུསུ ཛྷཱནེསུ སམཱདྷིཙརིཡཱ, བུདྡྷིསམྤནྣཱནཾ ཙཏཱུསུ ཨརིཡསཙྩེསུ ཉཱཎཙརིཡཱ, སམྨཱ པཊིཔནྣཱནཾ ཙཏཱུསུ ཨརིཡམགྒེསུ མགྒཙརིཡཱ, ཨདྷིགཏཔྥལཱནཾ ཙཏཱུསུ སཱམཉྙཕལེསུ པཏྟིཙརིཡཱ, ཏིཎྞཾ བུདྡྷཱནཾ སབྦསཏྟེསུ ལོཀཏྠཙརིཡཱ, ཏཏྠ པདེསཏོ པཙྩེཀབུདྡྷསཱཝཀཱནནྟི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཙརིཡཱཏི ཨཊྛ ཙརིཡཱཡོ ཨིརིཡཱཔཐཙརིཡཱ’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༩༧; ༣.༢༨) ཝིཏྠཱརོ. ཏཱཧི ཙརིཡཱཧི སམནྣཱགཏོ བྷཝེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཡཱ ཨིམཱ ‘‘ཨདྷིམུཙྩནྟོ སདྡྷཱཡ ཙརཏི, པགྒཎྷནྟོ ཝཱིརིཡེན ཙརཏི, ཨུཔཊྛཧནྟོ སཏིཡཱ ཙརཏི, ཨཝིཀྑིཏྟོ སམཱདྷིནཱ ཙརཏི, པཛཱནནྟོ པཉྙཱཡ ཙརཏི, ཝིཛཱནནྟོ ཝིཉྙཱཎེན ཙརཏི, ཨེཝཾ པཊིཔནྣསྶ ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨཱཡཏནྟཱིཏི ཨཱཡཏནཙརིཡཱཡ ཙརཏི, ཨེཝཾ པཊིཔནྣོ ཝིསེསམདྷིགཙྪཏཱིཏི ཝིསེསཙརིཡཱཡ ཙརཏཱི’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༩༧; ༣.༢༩) ཨེཝཾ ཨཔརཱཔི ཨཊྛ ཙརིཡཱ ཝུཏྟཱ. ཏཱཧིཔི སམནྣཱགཏོ བྷཝེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོཏི ཨེཏྠ ཁགྒཝིསཱཎཾ ནཱམ ཁགྒམིགསིངྒཾ. ཀཔྤསདྡསྶ ཨཏྠཾ ཝིཏྠཱརཏོ མངྒལསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ པཀཱསཡིསྶཱམ. ཨིདྷ པནཱཡཾ ‘‘སཏྠུཀཔྤེན ཝཏ, བྷོ, ཀིར སཱཝཀེན སདྡྷིཾ མནྟཡམཱནཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༦༠) ཨེཝམཱདཱིསུ ཝིཡ པཊིབྷཱགོ ཝེདིཏབྦོ. ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོཏི ཁགྒཝིསཱཎསདིསོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཡཾ ཏཱཝེཏྠ པདཏོ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

ཨདྷིཔྤཱཡཱནུསནྡྷིཏོ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – ཡྭཱཡཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརོ དཎྜོ བྷཱུཏེསུ པཝཏྟིཡམཱནོ ཨཧིཏོ ཧོཏི, ཏཾ ཏེསུ ཨཔྤཝཏྟནེན ཏཔྤཊིཔཀྑབྷཱུཏཱཡ མེཏྟཱཡ པརཧིཏཱུཔསཾཧཱརེན ཙ སབྦེསུ བྷཱུཏེསུ ནིདྷཱཡ དཎྜཾ, ནིཧིཏདཎྜཏྟཱ ཨེཝ ཙ. ཡཐཱ ཨནིཧིཏདཎྜཱ སཏྟཱ བྷཱུཏཱནི དཎྜེན ཝཱ སཏྠེན ཝཱ པཱཎིནཱ ཝཱ ལེཌྜུནཱ ཝཱ ཝིཧེཋཡནྟི, ཏཐཱ ཨཝིཧེཋཡཾ ཨཉྙཏརམྤི ཏེསཾ. ཨིམཾ མེཏྟཱཀམྨཊྛཱནམཱགམྨ ཡདེཝ ཏཏྠ ཝེདནཱགཏཾ སཉྙཱསངྑཱརཝིཉྙཱཎགཏཾ ཏཉྩ ཏདནུསཱརེནེཝ ཏདཉྙཉྩ སངྑཱརགཏཾ ཝིཔསྶིཏྭཱ ཨིམཾ པཙྩེཀབོདྷིཾ ཨདྷིགཏོམྷཱིཏི ཨཡཾ ཏཱཝ ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨཡཾ པན ཨནུསནྡྷི – ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཏེ ཨམཙྩཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨིདཱནི, བྷནྟེ, ཀུཧིཾ གཙྪཐཱ’’ཏི? ཏཏོ ཏེན ‘‘པུབྦཔཙྩེཀསམྦུདྡྷཱ ཀཏྠ ཝསནྟཱི’’ཏི ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ཉཏྭཱ ‘‘གནྡྷམཱདནཔབྦཏེ’’ཏི ཝུཏྟེ པུནཱཧཾསུ – ‘‘ཨམྷེ དཱནི, བྷནྟེ, པཛཧཐ, ན ཨིཙྪཐཱ’’ཏི. ཨཐ པཙྩེཀབུདྡྷོ ཨཱཧ – ‘‘ན པུཏྟམིཙྪེཡྻཱ’’ཏི སབྦཾ. ཏཏྲཱདྷིཔྤཱཡོ – ཨཧཾ ཨིདཱནི ཨཏྲཛཱདཱིསུ ཡཾ ཀིཉྩི པུཏྟམྤི ན ཨིཙྪེཡྻཾ, ཀུཏོ པན ཏུམྷཱདིསཾ སཧཱཡཾ? ཏསྨཱ ཏུམྷེསུཔི ཡོ མཡཱ སདྡྷིཾ གནྟུཾ མཱདིསོ ཝཱ ཧོཏུཾ ཨིཙྪཏི, སོ ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ. ཨཐ ཝཱ ཏེཧི ‘‘ཨམྷེ དཱནི, བྷནྟེ, པཛཧཐ ན ཨིཙྪཐཱ’’ཏི ཝུཏྟེ སོ པཙྩེཀབུདྡྷོ ‘‘ན པུཏྟམིཙྪེཡྻ ཀུཏོ སཧཱཡ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཨཏྟནོ ཡཐཱཝུཏྟེནཏྠེན ཨེཀཙརིཡཱཡ གུཎཾ དིསྭཱ པམུདིཏོ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ ཨིམཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི – ‘‘ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝཏྭཱ པེཀྑམཱནསྶེཝ མཧཱཛནསྶ ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏིཏྭཱ གནྡྷམཱདནཾ ཨགམཱསི.

གནྡྷམཱདནོ ནཱམ ཧིམཝཏི ཙཱུལ༹ཀཱལ༹པབྦཏཾ, མཧཱཀཱལ༹པབྦཏཾ, ནཱགཔལིཝེཋནཾ, ཙནྡགབྦྷཾ, སཱུརིཡགབྦྷཾ, སུཝཎྞཔསྶཾ, ཧིམཝནྟཔབྦཏནྟི སཏྟ པབྦཏེ ཨཏིཀྐམྨ ཧོཏི. ཏཏྠ ནནྡམཱུལཀཾ ནཱམ པབྦྷཱརཾ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ ཝསནོཀཱསོ. ཏིསྶོ ཙ གུཧཱཡོ – སུཝཎྞགུཧཱ, མཎིགུཧཱ, རཛཏགུཧཱཏི. ཏཏྠ མཎིགུཧཱདྭཱརེ མཉྫཱུསཀོ ནཱམ རུཀྑོ ཡོཛནཾ ཨུབྦེདྷེན, ཡོཛནཾ ཝིཏྠཱརེན. སོ ཡཏྟཀཱནི ཨུདཀེ ཝཱ ཐལེ ཝཱ པུཔྥཱནི, སབྦཱནི ཏཱནི པུཔྥཡཏི ཝིསེསེན པཙྩེཀབུདྡྷཱགམནདིཝསེ. ཏསྶཱུཔརིཏོ སབྦརཏནམཱལོ༹ ཧོཏི. ཏཏྠ སམྨཛྫནཀཝཱཏོ ཀཙཝརཾ ཚཌྜེཏི, སམཀརཎཝཱཏོ སབྦརཏནམཡཾ ཝཱལིཀཾ སམཾ ཀརོཏི, སིཉྩནཀཝཱཏོ ཨནོཏཏྟདཧཏོ ཨཱནེཏྭཱ ཨུདཀཾ སིཉྩཏི, སུགནྡྷཀརཎཝཱཏོ ཧིམཝནྟཏོ སབྦེསཾ གནྡྷརུཀྑཱནཾ གནྡྷེ ཨཱནེཏི, ཨོཙིནཀཝཱཏོ པུཔྥཱནི ཨོཙིནིཏྭཱ པཱཏེཏི, སནྠརཀཝཱཏོ སབྦཏྠ སནྠརཏི. སདཱ པཉྙཏྟཱནེཝ ཙེཏྠ ཨཱསནཱནི ཧོནྟི, ཡེསུ པཙྩེཀབུདྡྷུཔྤཱདདིཝསེ ཨུཔོསཐདིཝསེ ཙ སབྦཔཙྩེཀབུདྡྷཱ སནྣིཔཏིཏྭཱ ནིསཱིདནྟི. ཨཡཾ ཏཏྠ པཀཏི. ཨབྷིསམྦུདྡྷ-པཙྩེཀབུདྡྷོ ཏཏྠ གནྟྭཱ པཉྙཏྟཱསནེ ནིསཱིདཏི. ཏཏོ སཙེ ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཨཉྙེཔི པཙྩེཀབུདྡྷཱ སཾཝིཛྫནྟི, ཏེཔི ཏངྑཎཾ སནྣིཔཏིཏྭཱ པཉྙཏྟཱསནེསུ ནིསཱིདནྟི. ནིསཱིདིཏྭཱ ཙ ཀིཉྩིདེཝ སམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཧནྟི, ཏཏོ སངྒྷཏྠེརོ ཨདྷུནཱགཏཔཙྩེཀབུདྡྷཾ སབྦེསཾ ཨནུམོདནཏྠཱཡ ‘‘ཀཐམདྷིགཏ’’ནྟི ཀམྨཊྛཱནཾ པུཙྪཏི. ཏདཱཔི སོ ཏམེཝ ཨཏྟནོ ཨུདཱནབྱཱཀརཎགཱཐཾ བྷཱསཏི. པུན བྷགཝཱཔི ཨཱཡསྨཏཱ ཨཱནནྡེན པུཊྛོ ཏམེཝ གཱཐཾ བྷཱསཏི, ཨཱནནྡོ ཙ སངྒཱིཏིཡནྟི ཨེཝམེཀེཀཱ གཱཐཱ པཙྩེཀསམྦོདྷིཨབྷིསམྦུདྡྷཊྛཱནེ, མཉྫཱུསཀམཱལེ༹, ཨཱནནྡེན པུཙྪིཏཀཱལེ, སངྒཱིཏིཡནྟི ཙཏུཀྑཏྟུཾ བྷཱསིཏཱ ཧོཏཱིཏི.

པཋམགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༣༦. སཾསགྒཛཱཏསྶཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པཙྩེཀབོདྷིསཏྟོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ ཝཱིསཏི ཝསྶསཧསྶཱནི པུརིམནཡེནེཝ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ ཀསིཎཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ, པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ, ནཱམརཱུཔཾ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ, ལཀྑཎསམྨསནཾ ཀཏྭཱ, ཨརིཡམགྒཾ ཨནདྷིགམྨ བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟི. སོ ཏཏོ ཙུཏོ བཱརཱཎསིརཉྙོ ཨགྒམཧེསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ པུརིམནཡེནེཝ ཝཌྜྷམཱནོ ཡཏོ པབྷུཏི ‘‘ཨཡཾ ཨིཏྠཱི ཨཡཾ པུརིསོ’’ཏི ཝིསེསཾ ཨཉྙཱསི, ཏཏུཔཱདཱཡ ཨིཏྠཱིནཾ ཧཏྠེ ན རམཏི, ཨུཙྪཱདནནྷཱཔནམཎྜནཱདིམཏྟམྤི ན སཧཏི. ཏཾ པུརིསཱ ཨེཝ པོསེནྟི, ཐཉྙཔཱཡནཀཱལེ དྷཱཏིཡོ ཀཉྩུཀཾ པཊིམུཉྩིཏྭཱ པུརིསཝེསེན ཐཉྙཾ པཱཡེནྟི. སོ ཨིཏྠཱིནཾ གནྡྷཾ གྷཱཡིཏྭཱ སདྡཾ ཝཱ སུཏྭཱ རོདཏི, ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོཔི ཨིཏྠིཡོ པསྶིཏུཾ ན ཨིཙྪཏི, ཏེན ཏཾ ཨནིཏྠིགནྡྷོཏྭེཝ སཉྫཱནིཾསུ.

ཏསྨིཾ སོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀེ ཛཱཏེ རཱཛཱ ‘‘ཀུལཝཾསཾ སཎྛཔེསྶཱམཱི’’ཏི ནཱནཱཀུལེཧི ཏསྶ ཨནུརཱུཔཱ ཀཉྙཱཡོ ཨཱནེཏྭཱ ཨཉྙཏརཾ ཨམཙྩཾ ཨཱཎཱཔེསི ‘‘ཀུམཱརཾ རམཱཔེཧཱི’’ཏི. ཨམཙྩོ ཨུཔཱཡེན ཏཾ རམཱཔེཏུཀཱམོ ཏསྶ ཨཝིདཱུརེ སཱཎིཔཱཀཱརཾ པརིཀྑིཔཱཔེཏྭཱ ནཱཊཀཱནི པཡོཛཱཔེསི. ཀུམཱརོ གཱིཏཝཱདིཏསདྡཾ སུཏྭཱ – ‘‘ཀསྶེསོ སདྡོ’’ཏི ཨཱཧ. ཨམཙྩོ ‘‘ཏཝེསོ, དེཝ, ནཱཊཀིཏྠཱིནཾ སདྡོ, པུཉྙཝནྟཱནཾ ཨཱིདིསཱནི ནཱཊཀཱནི ཧོནྟི, ཨབྷིརམ, དེཝ, མཧཱཔུཉྙོསི ཏྭ’’ནྟི ཨཱཧ. ཀུམཱརོ ཨམཙྩཾ དཎྜེན ཏཱལཱ༹པེཏྭཱ ནིཀྐཌྜྷཱཔེསི. སོ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ཀུམཱརསྶ མཱཏརཱ སཧ གནྟྭཱ, ཀུམཱརཾ ཁམཱཔེཏྭཱ, པུན ཨམཙྩཾ ཨཔྤེསི. ཀུམཱརོ ཏེཧི ཨཏིནིཔྤཱིལི༹ཡམཱནོ སེཊྛསུཝཎྞཾ དཏྭཱ སུཝཎྞཀཱརེ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘སུནྡརཾ ཨིཏྠིརཱུཔཾ ཀརོཐཱ’’ཏི. ཏེ ཝིསྶཀམྨུནཱ ནིམྨིཏསདིསཾ སབྦཱལངྐཱརཝིབྷཱུསིཏཾ ཨིཏྠིརཱུཔཾ ཀཏྭཱ དསྶེསུཾ. ཀུམཱརོ དིསྭཱ ཝིམྷཡེན སཱིསཾ ཙཱལེཏྭཱ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ པེསེསི ‘‘ཡདི ཨཱིདིསིཾ ཨིཏྠིཾ ལབྷིསྶཱམི, གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི. མཱཏཱཔིཏརོ ‘‘ཨམྷཱཀཾ པུཏྟོ མཧཱཔུཉྙོ, ཨཝསྶཾ ཏེན སཧ ཀཏཔུཉྙཱ ཀཱཙི དཱརིཀཱ ལོཀེ ཨུཔྤནྣཱ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཏཾ སུཝཎྞརཱུཔཾ རཐཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཨམཙྩཱནཾ ཨཔྤེསུཾ ‘‘གཙྪཐ, ཨཱིདིསིཾ དཱརིཀཾ གཝེསཐཱ’’ཏི. ཏེ གཧེཏྭཱ སོལ༹ས མཧཱཛནཔདེ ཝིཙརནྟཱ ཏཾ ཏཾ གཱམཾ གནྟྭཱ ཨུདཀཏིཏྠཱདཱིསུ ཡཏྠ ཡཏྠ ཛནསམཱུཧཾ པསྶནྟི, ཏཏྠ ཏཏྠ དེཝཏཾ ཝིཡ སུཝཎྞརཱུཔཾ ཋཔེཏྭཱ ནཱནཱཔུཔྥཝཏྠཱལངྐཱརེཧི པཱུཛཾ ཀཏྭཱ, ཝིཏཱནཾ བནྡྷིཏྭཱ, ཨེཀམནྟཾ ཏིཊྛནྟི – ‘‘ཡདི ཀེནཙི ཨེཝརཱུཔཱ དིཊྛཔུབྦཱ བྷཝིསྶཏི, སོ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསྶཏཱི’’ཏི? ཨེཏེནུཔཱཡེན ཨཉྙཏྲ མདྡརཊྛཱ སབྦེ ཛནཔདེ ཨཱཧིཎྜིཏྭཱ ཏཾ ‘‘ཁུདྡཀརཊྛ’’ནྟི ཨཝམཉྙམཱནཱ ཏཏྠ པཋམཾ ཨགནྟྭཱ ནིཝཏྟིཾསུ.

ཏཏོ ནེསཾ ཨཧོསི ‘‘མདྡརཊྛམྤི ཏཱཝ གཙྪཱམ, མཱ ནོ བཱརཱཎསིཾ པཝིཊྛེཔི རཱཛཱ པུན པཱཧེསཱི’’ཏི མདྡརཊྛེ སཱགལནགརཾ ཨགམཾསུ. སཱགལནགརེ ཙ མདྡཝོ ནཱམ རཱཛཱ. ཏསྶ དྷཱིཏཱ སོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀཱ ཨབྷིརཱུཔཱ ཧོཏི. ཏསྶཱ ཝཎྞདཱསིཡོ ནྷཱནོདཀཏྠཱཡ ཏིཏྠཾ གཏཱ. ཏཏྠ ཨམཙྩེཧི ཋཔིཏཾ ཏཾ སུཝཎྞརཱུཔཾ དཱུརཏོཝ དིསྭཱ ‘‘ཨམྷེ ཨུདཀཏྠཱཡ པེསེཏྭཱ རཱཛཔུཏྟཱི སཡམེཝ ཨཱགཏཱ’’ཏི བྷཎནྟིཡོ སམཱིཔཾ གནྟྭཱ ‘‘ནཱཡཾ སཱམིནཱི, ཨམྷཱཀཾ སཱམིནཱི ཨིཏོ ཨབྷིརཱུཔཏརཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཨམཙྩཱ ཏཾ སུཏྭཱ རཱཛཱནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨནུརཱུཔེན ནཡེན དཱརིཀཾ ཡཱཙིཾསུ, སོཔི ཨདཱསི. ཏཏོ བཱརཱཎསིརཉྙོ པཱཧེསུཾ ‘‘ལདྡྷཱ དཱརིཀཱ, སཱམཾ ཨཱགཙྪིསྶཏི, ཨུདཱཧུ ཨམྷེཝ ཨཱནེམཱ’’ཏི? སོ ཙ ‘‘མཡི ཨཱགཙྪནྟེ ཛནཔདཔཱིལཱ༹ བྷཝིསྶཏི, ཏུམྷེཝ ཨཱནེཐཱ’’ཏི པེསེསི.

ཨམཙྩཱ དཱརིཀཾ གཧེཏྭཱ ནགརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཀུམཱརསྶ པཱཧེསུཾ – ‘‘ལདྡྷཱ སུཝཎྞརཱུཔསདིསཱི དཱརིཀཱ’’ཏི. ཀུམཱརོ སུཏྭཱཝ རཱགེན ཨབྷིབྷཱུཏོ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱ པརིཧཱཡི. སོ དཱུཏཔརམྤརཾ པེསེསི ‘‘སཱིགྷཾ ཨཱནེཐ, སཱིགྷཾ ཨཱནེཐཱ’’ཏི. ཏེ སབྦཏྠ ཨེཀརཏྟིཝཱསེནེཝ བཱརཱཎསིཾ པཏྭཱ བཧིནགརེ ཋིཏཱ རཉྙོ པཱཧེསུཾ – ‘‘ཨཛྫ པཝིསིཏབྦཾ, ནོ’’ཏི? རཱཛཱ ‘‘སེཊྛཀུལཱ ཨཱནཱིཏཱ དཱརིཀཱ, མངྒལཀིརིཡཾ ཀཏྭཱ མཧཱསཀྐཱརེན པཝེསེསྶཱམ, ཨུཡྻཱནཾ ཏཱཝ ནཾ ནེཐཱ’’ཏི ཨཱཎཱཔེསི. ཏེ ཏཐཱ ཨཀཾསུ. སཱ ཨཙྩནྟསུཁུམཱལཱ ཡཱནུགྒྷཱཏེན ཨུབྦཱལ༹ྷཱ ཨདྡྷཱནཔརིསྶམེན ཨུཔྤནྣཝཱཏརོགཱ མིལཱཏམཱལཱ ཝིཡ ཧུཏྭཱ རཏྟིཾཡེཝ ཀཱལམཀཱསི. ཨམཙྩཱ ‘‘སཀྐཱརཱ པརིབྷཊྛམྷཱ’’ཏི པརིདེཝིཾསུ. རཱཛཱ ཙ ནཱགརཱ ཙ ‘‘ཀུལཝཾསོ ཝིནཊྛོ’’ཏི པརིདེཝིཾསུ. ནགརེ མཧཱཀོལཱཧལཾ ཨཧོསི. ཀུམཱརསྶ སུཏམཏྟེཡེཝ མཧཱསོཀོ ཨུདཔཱདི. ཏཏོ ཀུམཱརོ སོཀསྶ མཱུལཾ ཁཎིཏུམཱརདྡྷོ. སོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ སོཀོ ནཱམ ན ཨཛཱཏསྶ ཧོཏི, ཛཱཏསྶ པན ཧོཏི, ཏསྨཱ ཛཱཏིཾ པཊིཙྩ སོཀོ’’ཏི. ‘‘ཛཱཏི པན ཀིཾ པཊིཙྩཱ’’ཏི? ཏཏོ ‘‘བྷཝཾ པཊིཙྩ ཛཱཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ པུབྦབྷཱཝནཱནུབྷཱཝེན ཡོནིསོ མནསིཀརོནྟོ ཨནུལོམཔཊིལོམཔཊིཙྩསམུཔྤཱདཾ དིསྭཱ སངྑཱརེ སམྨསནྟོ ཏཏྠེཝ ནིསིནྣོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏཾ མགྒཕལསུཁེན སུཁིཏཾ སནྟིནྡྲིཡཾ སནྟམཱནསཾ ནིསིནྣཾ དིསྭཱ, པཎིཔཱཏཾ ཀཏྭཱ, ཨམཙྩཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘མཱ སོཙི, དེཝ, མཧནྟོ ཛམྦུདཱིཔོ, ཨཉྙཾ ཏཏོ སུནྡརཏརཾ ཨཱནེསྶཱམཱ’’ཏི. སོ ཨཱཧ – ‘‘ནཱཧཾ སོཙཀོ, ནིསྶོཀོ པཙྩེཀབུདྡྷོ ཨཧ’’ནྟི. ཨིཏོ པརཾ སབྦཾ པུརིམགཱཐཱསདིསམེཝ ཋཔེཏྭཱ གཱཐཱཝཎྞནཾ.

གཱཐཱཝཎྞནཱཡཾ པན སཾསགྒཛཱཏསྶཱཏི ཛཱཏསཾསགྒསྶ. ཏཏྠ དསྶན, སཝན, ཀཱཡ, སམུལླཔན, སམྦྷོགསཾསགྒཝསེན པཉྩཝིདྷོ སཾསགྒོ. ཏཏྠ ཨཉྙམཉྙཾ དིསྭཱ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཝཱིཐིཝསེན ཨུཔྤནྣརཱགོ དསྶནསཾསགྒོ ནཱམ. ཏཏྠ སཱིཧལ༹དཱིཔེ ཀཱལ༹དཱིགྷཝཱཔཱིགཱམེ པིཎྜཱཡ ཙརནྟཾ ཀལྱཱཎཝིཧཱརཝཱསཱིདཱིགྷབྷཱཎཀདཧརབྷིཀྑུཾ དིསྭཱ པཊིབདྡྷཙིཏྟཱ ཀེནཙི ཨུཔཱཡེན ཏཾ ཨལབྷིཏྭཱ, ཀཱལཀཏཱ ཀུཊུམྦིཡདྷཱིཏཱ, ཏསྶཱ ནིཝཱསནཙོལ༹ཁཎྜཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེཝརཱུཔཝཏྠདྷཱརིནིཡཱ ནཱམ སདྡྷིཾ སཾཝཱསཾ ནཱལཏྠ’’ནྟི ཧདཡཾ ཕཱལེཏྭཱ ཀཱལཀཏོ. སོ ཨེཝ ཙ དཧརོ ནིདསྶནཾ.

པརེཧི པན ཀཐིཡམཱནཾ རཱུཔཱདིསམྤཏྟིཾ ཨཏྟནཱ ཝཱ ཧསིཏལཔིཏགཱིཏསདྡཾ སུཏྭཱ སོཏཝིཉྙཱཎཝཱིཐིཝསེན ཨུཔྤནྣོ རཱགོ སཝནསཾསགྒོ ནཱམ. ཏཏྲཱཔི གིརིགཱམཝཱསཱིཀམྨཱརདྷཱིཏཱཡ པཉྩཧི ཀུམཱརཱིཧི སདྡྷིཾ པདུམསྶརཾ གནྟྭཱ, ནྷཏྭཱ མཱལཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ, ཨུཙྩཱསདྡེན གཱཡནྟིཡཱ ཨཱཀཱསེན གཙྪནྟོ སདྡཾ སུཏྭཱ ཀཱམརཱགེན ཝིསེསཱ པརིཧཱཡིཏྭཱ ཨནཡབྱསནཾ པཏྟོ པཉྩགྒལ༹ལེཎཝཱསཱི ཏིསྶདཧརོ ནིདསྶནཾ.

ཨཉྙམཉྙཾ ཨངྒཔརཱམསནེན ཨུཔྤནྣརཱགོ ཀཱཡསཾསགྒོ ནཱམ. དྷམྨགཱཡནདཧརབྷིཀྑུ ཙེཏྠ ནིདསྶནཾ. མཧཱཝིཧཱརེ ཀིར དཧརབྷིཀྑུ དྷམྨཾ བྷཱསཏི. ཏཏྠ མཧཱཛནེ ཨཱགཏེ རཱཛཱཔི ཨགམཱསི སདྡྷིཾ ཨནྟེཔུརེན. ཏཏོ རཱཛདྷཱིཏཱཡ ཏསྶ རཱུཔཉྩ སདྡཉྩ ཨཱགམྨ བལཝརཱགོ ཨུཔྤནྣོ, ཏསྶ ཙ དཧརསྶཱཔི. ཏཾ དིསྭཱ རཱཛཱ སལླཀྑེཏྭཱ སཱཎིཔཱཀཱརེན པརིཀྑིཔཱཔེསི. ཏེ ཨཉྙམཉྙཾ པརཱམསིཏྭཱ ཨཱལིངྒིཾསུ. པུན སཱཎིཔཱཀཱརཾ ཨཔནེཏྭཱ པསྶནྟཱ དྭེཔི ཀཱལཀཏེཡེཝ ཨདྡསཾསཱུཏི.

ཨཉྙམཉྙཾ ཨཱལཔནསམུལླཔནེ ཨུཔྤནྣོ རཱགོ པན སམུལླཔནསཾསགྒོ ནཱམ. བྷིཀྑུབྷིཀྑུནཱིཧི སདྡྷིཾ པརིབྷོགཀརཎེ ཨུཔྤནྣརཱགོ སམྦྷོགསཾསགྒོ ནཱམ. དྭཱིསུཔི ཙེཏེསུ པཱརཱཛིཀཔྤཏྟོ བྷིཀྑུ ཙ བྷིཀྑུནཱི ཙ ནིདསྶནཾ. མརིཙིཝཊྚིནཱམམཧཱཝིཧཱརམཧེ ཀིར དུཊྛགཱམཎི ཨབྷཡམཧཱརཱཛཱ མཧཱདཱནཾ པཊིཡཱདེཏྭཱ ཨུབྷཏོསངྒྷཾ པརིཝིསཏི. ཏཏྠ ཨུཎྷཡཱགུཡཱ དིནྣཱཡ སངྒྷནཝཀསཱམཎེརཱི ཨནཱདྷཱརཀསྶ སངྒྷནཝཀསཱམཎེརསྶ དནྟཝལཡཾ དཏྭཱ སམུལླཱཔཾ ཨཀཱསི. ཏེ ཨུབྷོཔི ཨུཔསམྤཛྫིཏྭཱ སཊྛིཝསྶཱ ཧུཏྭཱ པརཏཱིརཾ གཏཱ ཨཉྙམཉྙཾ སམུལླཱཔེན པུབྦསཉྙཾ པཊིལབྷིཏྭཱ ཏཱཝདེཝ ཛཱཏསིནེཧཱ སིཀྑཱཔདཾ ཝཱིཏིཀྐམིཏྭཱ པཱརཱཛིཀཱ ཨཧེསུནྟི.

ཨེཝཾ པཉྩཝིདྷེ སཾསགྒེ ཡེན ཀེནཙི སཾསགྒེན ཛཱཏསཾསགྒསྶ བྷཝཏི སྣེཧོ, པུརིམརཱགཔཙྩཡཱ བལཝརཱགོ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏཏོ སྣེཧནྭཡཾ དུཀྑམིདཾ པཧོཏི ཏམེཝ སྣེཧཾ ཨནུགཙྪནྟཾ སནྡིཊྛིཀསམྤརཱཡིཀསོཀཔརིདེཝཱདིནཱནཔྤཀཱརཀཾ དུཀྑམིདཾ པཧོཏི, ནིབྦཏྟཏི, བྷཝཏི, ཛཱཡཏི. ཨཔརེ པན ‘‘ཨཱརམྨཎེ ཙིཏྟསྶ ཝོསྶགྒོ སཾསགྒོ’’ཏི བྷཎནྟི. ཏཏོ སྣེཧོ, སྣེཧཱ དུཀྑམིདནྟི.

ཨེཝམཏྠཔྤབྷེདཾ ཨིམཾ ཨཌྜྷགཱཐཾ ཝཏྭཱ སོ པཙྩེཀབུདྡྷོ ཨཱཧ – ‘‘སྭཱཧཾ ཡམིདཾ སྣེཧནྭཡཾ སོཀཱདིདུཀྑཾ པཧོཏི, ཏསྶ དུཀྑསྶ མཱུལཾ ཁནནྟོ པཙྩེཀསམྦོདྷིམདྷིགཏོ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཏེ ཨམཙྩཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨམྷེཧི དཱནི, བྷནྟེ, ཀིཾ ཀཱཏབྦ’’ནྟི? ཏཏོ སོ ཨཱཧ – ‘‘ཏུམྷེ ཝཱ ཨཉྙེ ཝཱ ཡོ ཨིམམྷཱ དུཀྑཱ མུཙྩིཏུཀཱམོ, སོ སབྦོཔི ཨཱདཱིནཝཾ སྣེཧཛཾ པེཀྑམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི. ཨེཏྠ ཙ ཡཾ ‘‘སྣེཧནྭཡཾ དུཀྑམིདཾ པཧོཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ ‘‘ཏདེཝ སནྡྷཱཡ ཨཱདཱིནཝཾ སྣེཧཛཾ པེཀྑམཱནོ’’ཏི ཨིདཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨཐ ཝཱ ཡཐཱཝུཏྟེན སཾསགྒེན སཾསགྒཛཱཏསྶ བྷཝཏི སྣེཧོ, སྣེཧནྭཡཾ དུཀྑམིདཾ པཧོཏི, ཨེཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨཱདཱིནཝཾ སྣེཧཛཾ པེཀྑམཱནོ ཨཧཾ ཨདྷིགཏོཏི. ཨེཝཾ ཨབྷིསམྦནྡྷིཏྭཱ ཙཏུཏྠཔཱདོ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨུདཱནཝསེན ཝུཏྟོཔི ཝེདིཏབྦོ. ཏཏོ པརཾ སབྦཾ པུརིམགཱཐཱཡ ཝུཏྟསདིསམེཝཱཏི.

སཾསགྒགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༣༧. མིཏྟེ སུཧཛྫེཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ པཙྩེཀབོདྷིསཏྟོ པུརིམགཱཐཱཡ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ བཱརཱཎསིཡཾ རཛྫཾ ཀཱརེནྟོ པཋམཾ ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ‘‘ཀིཾ སམཎདྷམྨོ ཝརོ, རཛྫཾ ཝར’’ནྟི ཝཱིམཾསིཏྭཱ ཙཏུནྣཾ ཨམཙྩཱནཾ ཧཏྠེ རཛྫཾ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོཏི. ཨམཙྩཱ ‘‘དྷམྨེན སམེན ཀརོཐཱ’’ཏི ཝུཏྟཱཔི ལཉྫཾ གཧེཏྭཱ ཨདྷམྨེན ཀརོནྟི. ཏེ ལཉྫཾ གཧེཏྭཱ སཱམིཀེ པརཱཛེནྟཱ ཨེཀདཱ ཨཉྙཏརཾ རཱཛཝལླབྷཾ པརཱཛེསུཾ. སོ རཉྙོ བྷཏྟཧཱརཀེན སདྡྷིཾ པཝིསིཏྭཱ སབྦཾ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ དུཏིཡདིཝསེ སཡཾ ཝིནིཙྪཡཊྛཱནཾ ཨགམཱསི. ཏཏོ མཧཱཛནཀཱཡཱ – ‘‘ཨམཙྩཱ སཱམིཀེ ཨསཱམིཀེ ཀརོནྟཱི’’ཏི མཧཱསདྡཾ ཀརོནྟཱ མཧཱཡུདྡྷཾ ཝིཡ ཨཀཾསུ. ཨཐ རཱཛཱ ཝིནིཙྪཡཊྛཱནཱ ཝུཊྛཱཡ པཱསཱདཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ སམཱཔཏྟིཾ ཨཔྤེཏུཾ ནིསིནྣོ ཏེན སདྡེན ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ ན སཀྐོཏི ཨཔྤེཏུཾ. སོ ‘‘ཀིཾ མེ རཛྫེན, སམཎདྷམྨོ ཝརོ’’ཏི རཛྫསུཁཾ པཧཱཡ པུན སམཱཔཏྟིཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀསམྦོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. ཀམྨཊྛཱནཉྩ པུཙྪིཏོ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘མིཏྟེ སུཧཛྫེ ཨནུཀམྤམཱནོ, ཧཱཔེཏི ཨཏྠཾ པཊིབདྡྷཙིཏྟོ;

ཨེཏཾ བྷཡཾ སནྠཝེ པེཀྑམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ མེཏྟཱཡནཝསེན མིཏྟཱ. སུཧདཡབྷཱཝེན སུཧཛྫཱ. ཀེཙི ཧི ཨེཀནྟཧིཏཀཱམཏཱཡ མིཏྟཱཝ ཧོནྟི, ན སུཧཛྫཱ. ཀེཙི གམནཱགམནཊྛཱནནིསཛྫཱསམུལླཱཔཱདཱིསུ ཧདཡསུཁཛནནེན སུཧཛྫཱཝ ཧོནྟི, ན མིཏྟཱ. ཀེཙི ཏདུབྷཡཝསེན སུཧཛྫཱ ཙེཝ མིཏྟཱ ཙ. ཏེ དུཝིདྷཱ ཧོནྟི – ཨགཱརིཡཱ ཨནགཱརིཡཱ ཙ. ཏཏྠ ཨགཱརིཡཱ ཏིཝིདྷཱ ཧོནྟི – ཨུཔཀཱརོ, སམཱནསུཁདུཀྑོ, ཨནུཀམྤཀོཏི. ཨནགཱརིཡཱ ཝིསེསེན ཨཏྠཀྑཱཡིནོ ཨེཝ. ཏེ ཙཏཱུཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏཱ ཧོནྟི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཙཏཱུཧི ཁོ, གཧཔཏིཔུཏྟ, ཋཱནེཧི ཨུཔཀཱརོ མིཏྟོ སུཧདོ ཝེདིཏབྦོ – པམཏྟཾ རཀྑཏི, པམཏྟསྶ སཱཔཏེཡྻཾ རཀྑཏི, བྷཱིཏསྶ སརཎཾ ཧོཏི, ཨུཔྤནྣེསུ ཀིཙྩཀརཎཱིཡེསུ ཏདྡིགུཎཾ བྷོགཾ ཨནུཔྤདེཏི’’ (དཱི. ནི. ༣.༢༦༡).

ཏཐཱ –

‘‘ཙཏཱུཧི ཁོ, གཧཔཏིཔུཏྟ, ཋཱནེཧི སམཱནསུཁདུཀྑོ མིཏྟོ སུཧདོ ཝེདིཏབྦོ – གུཡ྄ཧམསྶ ཨཱཙིཀྑཏི, གུཡ྄ཧམསྶ པརིགཱུཧཏི, ཨཱཔདཱསུ ན ཝིཛཧཏི, ཛཱིཝིཏམྤིསྶ ཨཏྠཱཡ པརིཙྩཏྟཾ ཧོཏི’’ (དཱི. ནི. ༣.༢༦༢).

ཏཐཱ –

‘‘ཙཏཱུཧི ཁོ, གཧཔཏིཔུཏྟ, ཋཱནེཧི ཨནུཀམྤཀོ མིཏྟོ སུཧདོ ཝེདིཏབྦོ – ཨབྷཝེནསྶ ན ནནྡཏི, བྷཝེནསྶ ནནྡཏི, ཨཝཎྞཾ བྷཎམཱནཾ ནིཝཱརེཏི, ཝཎྞཾ བྷཎམཱནཾ པསཾསཏི’’ (དཱི. ནི. ༣.༢༦༤).

ཏཐཱ –

‘‘ཙཏཱུཧི ཁོ, གཧཔཏིཔུཏྟ, ཋཱནེཧི ཨཏྠཀྑཱཡཱི མིཏྟོ སུཧདོ ཝེདིཏབྦོ – པཱཔཱ ནིཝཱརེཏི, ཀལྱཱཎེ ནིཝེསེཏི, ཨསྶུཏཾ སཱཝེཏི, སགྒསྶ མགྒཾ ཨཱཙིཀྑཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༢༦༣).

ཏེསྭིདྷ ཨགཱརིཡཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཨཏྠཏོ པན སབྦེཔི ཡུཛྫནྟི. ཏེ མིཏྟེ སུཧཛྫེ. ཨནུཀམྤམཱནོཏི ཨནུདཡམཱནོ. ཏེསཾ སུཁཾ ཨུཔསཾཧརིཏུཀཱམོ དུཀྑཾ ཨཔཧརིཏུཀཱམོ ཙ.

ཧཱཔེཏི ཨཏྠནྟི དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠཝསེན ཏིཝིདྷཾ, ཏཐཱ ཨཏྟཏྠཔརཏྠཨུབྷཡཏྠཝསེནཱཔི ཏིཝིདྷཾ. ཨཏྠཾ ལདྡྷཝིནཱསནེན ཨལདྡྷཱནུཔྤཱདནེནཱཏི དྭིདྷཱཔི ཧཱཔེཏི ཝིནཱསེཏི. པཊིབདྡྷཙིཏྟོཏི ‘‘ཨཧཾ ཨིམཾ ཝིནཱ ན ཛཱིཝཱམི, ཨེས མེ གཏི, ཨེས མེ པརཱཡཎ’’ནྟི ཨེཝཾ ཨཏྟཱནཾ ནཱིཙེ ཋཱནེ ཋཔེནྟོཔི པཊིབདྡྷཙིཏྟོ ཧོཏི. ‘‘ཨིམེ མཾ ཝིནཱ ན ཛཱིཝནྟི, ཨཧཾ ཏེསཾ གཏི, ཏེསཾ པརཱཡཎ’’ནྟི ཨེཝཾ ཨཏྟཱནཾ ཨུཙྩེ ཋཱནེ ཋཔེནྟོཔི པཊིབདྡྷཙིཏྟོ ཧོཏི. ཨིདྷ པན ཨེཝཾ པཊིབདྡྷཙིཏྟོ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཨེཏཾ བྷཡནྟི ཨེཏཾ ཨཏྠཧཱཔནབྷཡཾ, ཨཏྟནོ སམཱཔཏྟིཧཱནིཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. སནྠཝེཏི ཏིཝིདྷོ སནྠཝོ – ཏཎྷཱདིཊྛིམིཏྟསནྠཝཝསེན. ཏཏྠ ཨཊྛསཏཔྤབྷེདཱཔི ཏཎྷཱ ཏཎྷཱསནྠཝོ, དྭཱསཊྛིབྷེདཱཔི དིཊྛི དིཊྛིསནྠཝོ, པཊིབདྡྷཙིཏྟཏཱཡ མིཏྟཱནུཀམྤནཱ མིཏྟསནྠཝོ. སོ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏོ. ཏེན ཧིསྶ སམཱཔཏྟི པརིཧཱིནཱ. ཏེནཱཧ – ‘‘ཨེཏཾ བྷཡཾ སནྠཝེ པེཀྑམཱནོ ཨཧམདྷིགཏོ’’ཏི. སེསཾ ཝུཏྟསདིསམེཝཱཏི ཝེདིཏབྦནྟི.

མིཏྟསུཧཛྫགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༣༨. ཝཾསོ ཝིསཱལོཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? པུབྦེ ཀིར ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ ཏཡོ པཙྩེཀབོདྷིསཏྟཱ པབྦཛིཏྭཱ ཝཱིསཏི ཝསྶསཧསྶཱནི གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ དེཝལོཀེ ཨུཔྤནྣཱ. ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ ཏེསཾ ཛེཊྛཀོ བཱརཱཎསིརཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟོ, ཨིཏརེ པཙྩནྟརཱཛཀུལེསུ. ཏེ ཨུབྷོཔི ཀམྨཊྛཱནཾ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ, རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ, ཨནུཀྐམེན པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཧུཏྭཱ, ནནྡམཱུལཀཔབྦྷཱརེ ཝསནྟཱ ཨེཀདིཝསཾ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ ‘‘མཡཾ ཀིཾ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨིམཾ ལོཀུཏྟརསུཁཾ ཨནུཔྤཏྟཱ’’ཏི ཨཱཝཛྫེཏྭཱ པཙྩཝེཀྑམཱནཱ ཀསྶཔབུདྡྷཀཱལེ ཨཏྟནོ ཙརིཡཾ ཨདྡསཾསུ. ཏཏོ ‘‘ཏཏིཡོ ཀུཧི’’ནྟི ཨཱཝཛྫེནྟཱ བཱརཱཎསིཡཾ རཛྫཾ ཀཱརེནྟཾ དིསྭཱ ཏསྶ གུཎེ སརིཏྭཱ ‘‘སོ པཀཏིཡཱཝ ཨཔྤིཙྪཏཱདིགུཎསམནྣཱགཏོ ཨཧོསི, ཨམྷཱཀཉྙེཝ ཨོཝཱདཀོ ཝཏྟཱ ཝཙནཀྑམོ པཱཔགརཧཱི, ཧནྡ, ནཾ ཨཱརམྨཎཾ དསྶེཏྭཱ མོཙེསྶཱམཱ’’ཏི ཨོཀཱསཾ གཝེསནྟཱ ཏཾ ཨེཀདིཝསཾ སབྦཱལངྐཱརཝིབྷཱུསིཏཾ ཨུཡྻཱནཾ གཙྪནྟཾ དིསྭཱ ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ ཨུཡྻཱནདྭཱརེ ཝེལུ༹གུམྦམཱུལེ ཨཊྛཾསུ. མཧཱཛནོ ཨཏིཏྟོ རཱཛདསྶནེན རཱཛཱནཾ ཨོལོཀེཏི. ཏཏོ རཱཛཱ ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ ཀོཙི མམ དསྶནེ ཨབྱཱཝཊོ’’ཏི ཨོལོཀེནྟོ པཙྩེཀབུདྡྷེ ཨདྡཀྑི. སཧ དསྶནེནེཝ ཙསྶ ཏེསུ སིནེཧོ ཨུཔྤཛྫི.

སོ ཧཏྠིཀྑནྡྷཱ ཨོརུཡ྄ཧ སནྟེན ཨུཔཙཱརེན ཏེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, ཀིཾ ནཱམཱ ཏུམྷེ’’ཏི པུཙྪི. ཏེ ཨཱཧཾསུ ‘‘མཡཾ, མཧཱརཱཛ, ཨསཛྫམཱནཱ ནཱམཱ’’ཏི. ‘‘བྷནྟེ, ‘ཨསཛྫམཱནཱ’ཏི ཨེཏསྶ ཀོ ཨཏྠོ’’ཏི? ‘‘ཨལགྒནཏྠོ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ཏཏོ ཏཾ ཝེལུ༹གུམྦཾ དསྶེནྟཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘སེཡྻཐཱཔི, མཧཱརཱཛ, ཨིམཾ ཝེལུ༹གུམྦཾ སབྦསོ མཱུལཁནྡྷསཱཁཱནུསཱཁཱཧི སཾསིབྦིཏྭཱ ཋིཏཾ ཨསིཧཏྠོ པུརིསོ མཱུལེ ཚེཏྭཱ ཨཱཝིཉྪནྟོ ན སཀྐུཎེཡྻ ཨུདྡྷརིཏུཾ, ཨེཝམེཝ ཏྭཾ ཨནྟོ ཙ བཧི ཙ ཛཊཱཡ ཛཊིཏོ ཨཱསཏྟཝིསཏྟོ ཏཏྠ ལགྒོ. སེཡྻཐཱཔི ཝཱ པནསྶ ཝེམཛ྄ཛྷགཏོཔི ཨཡཾ ཝཾསཀལཱི༹རོ ཨསཉྫཱཏསཱཁཏྟཱ ཀེནཙི ཨལགྒོ ཋིཏོ, སཀྐཱ ཙ པན ཨགྒེ ཝཱ མཱུལེ ཝཱ ཚེཏྭཱ ཨུདྡྷརིཏུཾ, ཨེཝམེཝ མཡཾ ཀཏྠཙི ཨསཛྫམཱནཱ སབྦདིསཱ གཙྪཱམཱ’’ཏི ཏཱཝདེཝ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ པསྶཏོ ཨེཝ རཉྙོ ཨཱཀཱསེན ནནྡམཱུལཀཔབྦྷཱརཾ ཨགམཾསུ. ཏཏོ རཱཛཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཀདཱ ནུ ཁོ ཨཧམྤི ཨེཝཾ ཨསཛྫམཱནོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི ཏཏྠེཝ ནིསཱིདིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. པུརིམནཡེནེཝ ཀམྨཊྛཱནཾ པུཙྪིཏོ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ཝཾསོ ཝིསཱལོཝ ཡཐཱ ཝིསཏྟོ, པུཏྟེསུ དཱརེསུ ཙ ཡཱ ཨཔེཀྑཱ;

ཝཾསཀྐལཱི༹རོཝ ཨསཛྫམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཝཾསོཏི ཝེལུ༹. ཝིསཱལོཏི ཝིཏྠིཎྞོ. ཙཀཱརོ ཨཝདྷཱརཎཏྠོ, ཨེཝཀཱརོ ཝཱ ཨཡཾ, སནྡྷིཝསེནེཏྠ ཨེཀཱརོ ནཊྛོ. ཏསྶ པརཔདེན སམྦནྡྷོ, ཏཾ པཙྪཱ ཡོཛེསྶཱམ. ཡཐཱཏི པཊིབྷཱགེ. ཝིསཏྟོཏི ལགྒོ, ཛཊིཏོ སཾསིབྦིཏོ. པུཏྟེསུ དཱརེསུ ཙཱཏི པུཏྟདྷཱིཏུབྷརིཡཱསུ. ཡཱ ཨཔེཀྑཱཏི ཡཱ ཏཎྷཱ ཡོ སྣེཧོ. ཝཾསཀྐལཱི༹རོཝ ཨསཛྫམཱནོཏི ཝཾསཀལཱི༹རོ ཝིཡ ཨལགྒམཱནོ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡཐཱ ཝཾསོ ཝིསཱལོ ཝིསཏྟོ ཨེཝ ཧོཏི, པུཏྟེསུ དཱརེསུ ཙ ཡཱ ཨཔེཀྑཱ, སཱཔི ཨེཝཾ ཏཱནི ཝཏྠཱུནི སཾསིབྦིཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ ཝིསཏྟཱ ཨེཝ. སྭཱཧཾ ཏཱཡ ཨཔེཀྑཱཡ ཨཔེཀྑཝཱ ཝིསཱལོ ཝཾསོ ཝིཡ ཝིསཏྟོཏི ཨེཝཾ ཨཔེཀྑཱཡ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ ཏཾ ཨཔེཀྑཾ མགྒཉཱཎེན ཚིནྡནྟོ ཨཡཾ ཝཾསཀལཱི༹རོཝ རཱུཔཱདཱིསུ ཝཱ ལོབྷཱདཱིསུ ཝཱ ཀཱམབྷཝཱདཱིསུ ཝཱ དིཊྛཱདཱིསུ ཝཱ ཏཎྷཱམཱནདིཊྛིཝསེན ཨསཛྫམཱནོ པཙྩེཀབོདྷིཾ ཨདྷིགཏོཏི. སེསཾ པུརིམནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི.

ཝཾསཀལཱི༹རགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༣༩. མིགོ ཨརཉྙམྷཱིཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨེཀོ ཀིར བྷིཀྑུ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ ཡོགཱཝཙརོ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ, བཱརཱཎསིཡཾ སེཊྛིཀུལེ ཨུཔྤནྣོ ཨཌྜྷེ མཧདྡྷནེ མཧཱབྷོགེ, སོ སུབྷགོ ཨཧོསི. ཏཏོ པརདཱརིཀོ ཧུཏྭཱ ཏཏྠ ཀཱལཀཏོ ནིརཡེ ནིབྦཏྟོ ཏཏྠ པཙྩིཏྭཱ ཝིཔཱཀཱཝསེསེན སེཊྛིབྷརིཡཱཡ ཀུཙྪིམྷི ཨིཏྠིཔཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསི. ནིརཡཏོ ཨཱགཏཱནཾ གཏྟཱནི ཨུཎྷཱནི ཧོནྟི. ཏེན སེཊྛིབྷརིཡཱ ཌཡ྄ཧམཱནེན ཨུདརེན ཀིཙྪེན ཀསིརེན ཏཾ གབྦྷཾ དྷཱརེཏྭཱ ཀཱལེན དཱརིཀཾ ཝིཛཱཡི. སཱ ཛཱཏདིཝསཏོ པབྷུཏི མཱཏཱཔིཏཱུནཾ སེསབནྡྷུཔརིཛནཱནཉྩ དེསྶཱ ཨཧོསི. ཝཡཔྤཏྟཱ ཙ ཡམྷི ཀུལེ དིནྣཱ, ཏཏྠཱཔི སཱམིཀསསྶུསསུརཱནཾ དེསྶཱཝ ཨཧོསི ཨཔྤིཡཱ ཨམནཱཔཱ. ཨཐ ནཀྑཏྟེ གྷོསིཏེ སེཊྛིཔུཏྟོ ཏཱཡ སདྡྷིཾ ཀཱིལི༹ཏུཾ ཨནིཙྪནྟོ ཝེསིཾ ཨཱནེཏྭཱ ཀཱིལ༹ཏི. སཱ ཏཾ དཱསཱིནཾ སནྟིཀཱ སུཏྭཱ སེཊྛིཔུཏྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ནཱནཔྤཀཱརེཧི ཨནུནཡིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨཡྻཔུཏྟ, ཨིཏྠཱི ནཱམ སཙེཔི དསནྣཾ རཱཛཱུནཾ ཀནིཊྛཱ ཧོཏི, ཙཀྐཝཏྟིནོ ཝཱ དྷཱིཏཱ, ཏཐཱཔི སཱམིཀསྶ པེསནཀརཱ ཧོཏི. སཱམིཀེ ཨནཱལཔནྟེ སཱུལེ ཨཱརོཔིཏཱ ཝིཡ དུཀྑཾ པཊིསཾཝེདེཏི. སཙེ ཨཧཾ ཨནུགྒཧཱརཧཱ, ཨནུགྒཧེཏབྦཱ. ནོ ཙེ, ཝིསྶཛྫེཏབྦཱ, ཨཏྟནོ ཉཱཏིཀུལཾ གམིསྶཱམཱི’’ཏི. སེཊྛིཔུཏྟོ – ‘‘ཧོཏུ, བྷདྡེ, མཱ སོཙི, ཀཱིལ༹ནསཛྫཱ ཧོཧི, ནཀྑཏྟཾ ཀཱིལི༹སྶཱམཱ’’ཏི ཨཱཧ. སེཊྛིདྷཱིཏཱ ཏཱཝཏཀེནཔི སལླཱཔམཏྟེན ཨུསྶཱཧཛཱཏཱ ‘‘སྭེ ནཀྑཏྟཾ ཀཱིལི༹སྶཱམཱི’’ཏི བཧུཾ ཁཛྫབྷོཛྫཾ པཊིཡཱདེཏི. སེཊྛིཔུཏྟོ དུཏིཡདིཝསེ ཨནཱརོཙེཏྭཱཝ ཀཱིལ༹ནཊྛཱནཾ གཏོ. སཱ ‘‘ཨིདཱནི པེསེསྶཏི, ཨིདཱནི པེསེསྶཏཱི’’ཏི མགྒཾ ཨོལོཀེནྟཱི ནིསིནྣཱ ཨུསྶཱུརཾ དིསྭཱ མནུསྶེ པེསེསི. ཏེ པཙྩཱགནྟྭཱ ‘‘སེཊྛིཔུཏྟོ གཏོ’’ཏི ཨཱརོཙེསུཾ. སཱ སབྦཾ ཏཾ པཊིཡཱདིཏཾ ཨཱདཱཡ ཡཱནཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ཨུཡྻཱནཾ གནྟུཾ ཨཱརདྡྷཱ.

ཨཐ ནནྡམཱུལཀཔབྦྷཱརེ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ སཏྟམེ དིཝསེ ནིརོདྷཱ ཝུཊྛཱཡ ཨནོཏཏྟེ མུཁཾ དྷོཝིཏྭཱ ནཱགལཏཱདནྟཔོཎཾ ཁཱདིཏྭཱ ‘‘ཀཏྠ ཨཛྫ བྷིཀྑཾ ཙརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ ཏཾ སེཊྛིདྷཱིཏརཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིམིསྶཱ མཡི སཀྐཱརཾ ཀརིཏྭཱ ཏཾ ཀམྨཾ པརིཀྑཡཾ གམིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ པབྦྷཱརསམཱིཔེ སཊྛིཡོཛནཾ མནོསིལཱཏལཾ, ཏཏྠ ཋཏྭཱ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ ཏསྶཱ པཊིཔཐེ ཨོརུཡ྄ཧ བཱརཱཎསཱིབྷིམུཁོ ཨགམཱསི. ཏཾ དིསྭཱ དཱསིཡོ སེཊྛིདྷཱིཏཱཡ ཨཱརོཙེསུཾ. སཱ ཡཱནཱ ཨོརུཡ྄ཧ སཀྐཙྩཾ ཝནྡིཏྭཱ, པཏྟཾ གཧེཏྭཱ, སབྦརསསམྤནྣེན ཁཱདནཱིཡབྷོཛནཱིཡེན པཱུརེཏྭཱ, པདུམཔུཔྥེན པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཧེཊྛཱཔི པདུམཔུཔྥཾ ཀཏྭཱ, པུཔྥཀལཱཔཾ ཧཏྠེན གཧེཏྭཱ, པཙྩེཀབུདྡྷཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ, ཏསྶ ཧཏྠེ པཏྟཾ དཏྭཱ, ཝནྡིཏྭཱ, པུཔྥཀལཱཔཧཏྠཱ པཏྠེསི ‘‘བྷནྟེ, ཡཐཱ ཨིདཾ པུཔྥཾ, ཨེཝཱཧཾ ཡཏྠ ཡཏྠ ཨུཔྤཛྫཱམི, ཏཏྠ ཏཏྠ མཧཱཛནསྶ པིཡཱ བྷཝེཡྻཾ མནཱཔཱ’’ཏི. ཨེཝཾ པཏྠེཏྭཱ དུཏིཡཾ པཏྠེསི ‘‘བྷནྟེ, དུཀྑོ གབྦྷཝཱསོ, ཏཾ ཨནུཔགམྨ པདུམཔུཔྥེ ཨེཝཾ པཊིསནྡྷི བྷཝེཡྻཱ’’ཏི. ཏཏིཡམྤི པཏྠེསི ‘‘བྷནྟེ, ཛིགུཙྪནཱིཡོ མཱཏུགཱམོ, ཙཀྐཝཏྟིདྷཱིཏཱཔི པརཝསཾ གཙྪཏི, ཏསྨཱ ཨཧཾ ཨིཏྠིབྷཱཝཾ ཨནུཔགམྨ པུརིསོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི. ཙཏུཏྠམྤི པཏྠེསི ‘‘བྷནྟེ, ཨིམཾ སཾསཱརདུཀྑཾ ཨཏིཀྐམྨ པརིཡོསཱནེ ཏུམྷེཧི པཏྟཾ ཨམཏཾ པཱཔུཎེཡྻ’’ནྟི.

ཨེཝཾ ཙཏུརོ པཎིདྷཡོ ཀཏྭཱ, ཏཾ པདུམཔུཔྥཀལཱཔཾ པཱུཛེཏྭཱ, པཙྩེཀབུདྡྷསྶ པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཝནྡིཏྭཱ ‘‘པུཔྥསདིསོ ཨེཝ མེ གནྡྷོ ཙེཝ ཝཎྞོ ཙ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨིམཾ པཉྩམཾ པཎིདྷིཾ ཨཀཱསི. ཏཏོ པཙྩེཀབུདྡྷོ པཏྟཾ པུཔྥཀལཱཔཉྩ གཧེཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ –

‘‘ཨིཙྪིཏཾ པཏྠིཏཾ ཏུཡ྄ཧཾ, ཁིཔྤམེཝ སམིཛ྄ཛྷཏུ;

སབྦེ པཱུརེནྟུ སངྐཔྤཱ, ཙནྡོ པནྣརསོ ཡཐཱ’’ཏི. –

ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ སེཊྛིདྷཱིཏཱཡ ཨནུམོདནཾ ཀཏྭཱ ‘‘སེཊྛིདྷཱིཏཱ མཾ གཙྪནྟཾ པསྶཏཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ ནནྡམཱུལཀཔབྦྷཱརཾ ཨགམཱསི. སེཊྛིདྷཱིཏཱཡ ཏཾ དིསྭཱ མཧཏཱི པཱིཏི ཨུཔྤནྣཱ. བྷཝནྟརེ ཀཏཾ ཨཀུསལཀམྨཾ ཨནོཀཱསཏཱཡ པརིཀྑཱིཎཾ, ཙིཉྩམྦིལདྷོཏཏམྦབྷཱཛནམིཝ སུདྡྷཱ ཛཱཏཱ. ཏཱཝདེཝ ཙསྶཱ པཏིཀུལེ ཉཱཏིཀུལེ ཙ སབྦོ ཛནོ ཏུཊྛོ ‘‘ཀིཾ ཀརོམཱ’’ཏི པིཡཝཙནཱནི པཎྞཱཀཱརཱནི ཙ པེསེསི. སེཊྛིཔུཏྟོ མནུསྶེ པེསེསི ‘‘སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ ཨཱནེཐ སེཊྛིདྷཱིཏརཾ, ཨཧཾ ཝིསྶརིཏྭཱ ཨུཡྻཱནཾ ཨཱགཏོ’’ཏི. ཏཏོ པབྷུཏི ཙ ནཾ ཨུརེ ཝིལིཏྟཙནྡནཾ ཝིཡ ཨཱམུཏྟམུཏྟཱཧཱརཾ ཝིཡ པུཔྥམཱལཾ ཝིཡ ཙ པིཡཱཡནྟོ པརིཧརི.

སཱ ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཨིསྶརིཡབྷོགསུཁཾ ཨནུབྷཝིཏྭཱ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ པུརིསབྷཱཝེན དེཝལོཀེ པདུམཔུཔྥེ ཨུཔྤཛྫི. སོ དེཝཔུཏྟོ གཙྪནྟོཔི པདུམཔུཔྥགབྦྷེཡེཝ གཙྪཏི, ཏིཊྛནྟོཔི, ནིསཱིདནྟོཔི, སཡནྟོཔི པདུམགབྦྷེཡེཝ སཡཏི. མཧཱཔདུམདེཝཔུཏྟོཏི ཙསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. ཨེཝཾ སོ ཏེན ཨིདྡྷཱནུབྷཱཝེན ཨནུལོམཔཊིལོམཾ ཚདེཝལོཀེ ཨེཝ སཾསརཏི.

ཏེན ཙ སམཡེན བཱརཱཎསིརཉྙོ ཝཱིསཏི ཨིཏྠིསཧསྶཱནི ཧོནྟི. རཱཛཱ ཨེཀིསྶཱཔི ཀུཙྪིཡཾ པུཏྟཾ ན ལབྷཏི. ཨམཙྩཱ རཱཛཱནཾ ཝིཉྙཱཔེསུཾ ‘‘དེཝ, ཀུལཝཾསཱནུཔཱལཀོ པུཏྟོ ཨིཙྪིཏབྦོ, ཨཏྲཛེ ཨཝིཛྫམཱནེ ཁེཏྲཛོཔི ཀུལཝཾསདྷརོ ཧོཏཱི’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘ཋཔེཏྭཱ མཧེསིཾ ཨཝསེསཱ ནཱཊཀིཏྠིཡོ སཏྟཱཧཾ དྷམྨནཱཊཀཾ ཀརོཐཱ’’ཏི ཡཐཱཀཱམཾ བཧི ཙརཱཔེསི, ཏཐཱཔི པུཏྟཾ ནཱལཏྠ. པུན ཨམཙྩཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘མཧཱརཱཛ, མཧེསཱི ནཱམ པུཉྙེན ཙ པཉྙཱཡ ཙ སབྦིཏྠཱིནཾ ཨགྒཱ, ཨཔྤེཝ ནཱམ དེཝོ མཧེསིཡཱཔི ཀུཙྪིསྨིཾ པུཏྟཾ ལབྷེཡྻཱ’’ཏི. རཱཛཱ མཧེསིཡཱ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི. སཱ ཨཱཧ – ‘‘མཧཱརཱཛ, ཡཱ ཨིཏྠཱི སཙྩཝཱདིནཱི སཱིལཝཏཱི, སཱ པུཏྟཾ ལབྷེཡྻ, ཧིརོཏྟཔྤརཧིཏཱཡ ཀུཏོ པུཏྟོ’’ཏི པཱསཱདཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ པཉྩ སཱིལཱནི སམཱདིཡིཏྭཱ པུནཔྤུནཾ ཨནུམཛྫཏི. སཱིལཝཏིཡཱ རཱཛདྷཱིཏཱཡ པཉྩ སཱིལཱནི ཨནུམཛྫནྟིཡཱ པུཏྟཔཏྠནཱཙིཏྟེ ཨུཔྤནྣམཏྟེ སཀྐསྶ ཨཱསནཾ སནྟཔྤི.

ཨཐ སཀྐོ ཨཱསནཏཱཔཀཱརཎཾ ཨཱཝཛྫེནྟོ ཨེཏམཏྠཾ ཝིདིཏྭཱ ‘‘སཱིལཝཏིཡཱ རཱཛདྷཱིཏཱཡ པུཏྟཝརཾ དེམཱི’’ཏི ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ དེཝིཡཱ སམྨུཁེ ཋཏྭཱ ‘‘ཀིཾ པཏྠེསི དེཝཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘པུཏྟཾ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘དམྨི ཏེ, དེཝི, པུཏྟཾ, མཱ ཙིནྟཡཱི’’ཏི ཝཏྭཱ དེཝལོཀཾ གནྟྭཱ ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ ཨེཏྠ ཁཱིཎཱཡུཀོ’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ ‘‘ཨཡཾ མཧཱཔདུམོ ཨུཔརིདེཝལོཀེ ཨུཔྤཛྫིཏུཾ ཨིཏོ ཙཝཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཏསྶ ཝིམཱནཾ གནྟྭཱ ‘‘ཏཱཏ མཧཱཔདུམ, མནུསྶལོཀཾ གཙྪཱཧཱི’’ཏི ཡཱཙི. སོ ཨཱཧ – ‘‘མཧཱརཱཛ, མཱ ཨེཝཾ བྷཎི, ཛེགུཙྪོ མནུསྶལོཀོ’’ཏི. ‘‘ཏཱཏ, ཏྭཾ མནུསྶལོཀེ པུཉྙཾ ཀཏྭཱ ཨིདྷཱུཔཔནྣོ, ཏཏྠེཝ ཋཏྭཱ པཱརམིཡོ པཱུརེཏབྦཱ, གཙྪ, ཏཱཏཱ’’ཏི. ‘‘དུཀྑོ, མཧཱརཱཛ, གབྦྷཝཱསོ, ན སཀྐོམི ཏཏྠ ཝསིཏུ’’ནྟི. ‘‘ཀིཾ ཏེ, ཏཱཏ, གབྦྷཝཱསེན, ཏཐཱ ཧི ཏྭཾ ཀམྨམཀཱསི, ཡཐཱ པདུམགབྦྷེཡེཝ ནིབྦཏྟིསྶསི, གཙྪ, ཏཱཏཱ’’ཏི པུནཔྤུནཾ ཝུཙྩམཱནོ ཨདྷིཝཱསེསི.

ཏཏོ མཧཱཔདུམོ དེཝལོཀཱ ཙཝིཏྭཱ བཱརཱཎསིརཉྙོ ཨུཡྻཱནེ སིལཱཔཊྚཔོཀྑརཎིཡཾ པདུམགབྦྷེ ནིབྦཏྟོ. ཏཉྩ རཏྟིཾ མཧེསཱི པཙྩཱུསསམཡེ སུཔིནནྟེན ཝཱིསཏིཨིཏྠིསཧསྶཔརིཝུཏཱ ཨུཡྻཱནཾ གནྟྭཱ སིལཱཔཊྚཔོཀྑརཎིཡཾ པདུམསྶརེ པུཏྟཾ ལདྡྷཱ ཝིཡ ཨཧོསི. སཱ པབྷཱཏཱཡ རཏྟིཡཱ སཱིལཱནི རཀྑམཱནཱ ཏཐེཝ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཨེཀཾ པདུམཔུཔྥཾ ཨདྡས. ཏཾ ནེཝ ཏཱིརེ ཧོཏི ན གམྦྷཱིརེ. སཧ དསྶནེནེཝ ཙསྶཱ ཏཏྠ པུཏྟསིནེཧོ ཨུཔྤཛྫི. སཱ སཱམཾཡེཝ པཝིསིཏྭཱ ཏཾ པུཔྥཾ ཨགྒཧེསི. པུཔྥེ གཧིཏམཏྟེཡེཝ པཏྟཱནི ཝིཀསིཾསུ. ཏཏྠ ཏཊྚཀེ ཨཱསིཏྟསུཝཎྞཔཊིམཾ ཝིཡ དཱརཀཾ ཨདྡས. དིསྭཱཝ ‘‘པུཏྟོ མེ ལདྡྷོ’’ཏི སདྡཾ ནིཙྪཱརེསི. མཧཱཛནོ སཱདྷུཀཱརསཧསྶཱནི མུཉྩི, རཉྙོ ཙ པེསེསི. རཱཛཱ སུཏྭཱ ‘‘ཀཏྠ ལདྡྷོ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ལདྡྷོཀཱསཉྩ སུཏྭཱ ‘‘ཨུཡྻཱནཉྩ པོཀྑརཎིཡཾ པདུམཉྩ ཨམྷཱཀཉྙེཝ ཁེཏྟཾ, ཏསྨཱ ཨམྷཱཀཾ ཁེཏྟེ ཛཱཏཏྟཱ ཁེཏྲཛོ ནཱམཱཡཾ པུཏྟོ’’ཏི ཝཏྭཱ ནགརཾ པཝེསེཏྭཱ ཝཱིསཏིསཧསྶཨིཏྠིཡོ དྷཱཏིཀིཙྩཾ ཀཱརཱཔེསི. ཡཱ ཡཱ ཀུམཱརསྶ རུཙིཾ ཉཏྭཱ པཏྠིཏཔཏྠིཏཾ ཁཱདནཱིཡཾ ཁཱདཱཔེཏི, སཱ སཱ སཧསྶཾ ལབྷཏི. སཀལབཱརཱཎསཱི ཙལིཏཱ, སབྦོ ཛནོ ཀུམཱརསྶ པཎྞཱཀཱརསཧསྶཱནི པེསེསི. ཀུམཱརོ ཏཾ ཏཾ ཨཏིནེཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ ཁཱད, ཨིམཾ བྷུཉྫཱ’’ཏི ཝུཙྩམཱནོ བྷོཛནེན ཨུབྦཱལ༹ྷོ ཨུཀྐཎྛིཏོ ཧུཏྭཱ, གོཔུརདྭཱརཾ གནྟྭཱ, ལཱཁཱགུལ༹ཀེན ཀཱིལ༹ཏི.

ཏདཱ ཨཉྙཏརོ པཙྩེཀབུདྡྷོ བཱརཱཎསིཾ ནིསྶཱཡ ཨིསིཔཏནེ ཝསཏི. སོ ཀཱལསྶེཝ ཝུཊྛཱཡ སེནཱསནཝཏྟསརཱིརཔརིཀམྨམནསིཀཱརཱདཱིནི སབྦཀིཙྩཱནི ཀཏྭཱ, པཊིསལླཱནཱ ཝུཊྛིཏོ ‘‘ཨཛྫ ཀཏྠ བྷིཀྑཾ གཧེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ ཀུམཱརསྶ སམྤཏྟིཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེས པུབྦེ ཀིཾ ཀམྨཾ ཀརཱི’’ཏི ཝཱིམཾསནྟོ ‘‘མཱདིསསྶ པིཎྜཔཱཏཾ དཏྭཱ, ཙཏསྶོ པཏྠནཱ པཏྠེསི ཏཏྠ ཏིསྶོ སིདྡྷཱ, ཨེཀཱ ཏཱཝ ན སིཛ྄ཛྷཏི, ཏསྶ ཨུཔཱཡེན ཨཱརམྨཎཾ དསྶེམཱི’’ཏི བྷིཀྑཱཙརིཡཝསེན ཀུམཱརསྶ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. ཀུམཱརོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘སམཎ, མཱ ཨིདྷ ཨཱགཙྪི, ཨིམེ ཧི ཏམྤི ‘ཨིདཾ ཁཱད, ཨིདཾ བྷུཉྫཱ’ཏི ཝདེཡྻུ’’ནྟི ཨཱཧ. སོ ཨེཀཝཙནེནེཝ ཏཏོ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཨཏྟནོ སེནཱསནཾ པཱཝིསི. ཀུམཱརོ པརིཛནཾ ཨཱཧ – ‘‘ཨཡཾ སམཎོ མཡཱ ཝུཏྟམཏྟོཝ ནིཝཏྟོ, ཀུདྡྷོ, ནུ, ཁོ མམཱ’’ཏི. ཏཏོ ཏེཧི ‘‘པབྦཛིཏཱ ནཱམ, དེཝ, ན ཀོདྷཔརཱཡཎཱ ཧོནྟི, པརེན པསནྣམནེན ཡཾ དིནྣཾ ཧོཏི, ཏེན ཡཱཔེནྟཱི’’ཏི ཝུཙྩམཱནོཔི ‘‘ཀུདྡྷོ ཨེཝ མམཱཡཾ སམཎོ, ཁམཱཔེསྶཱམི ན’’ནྟི མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ཧཏྠིཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ, མཧཏཱ རཱཛཱནུབྷཱཝེན ཨིསིཔཏནཾ གནྟྭཱ, མིགཡཱུཐཾ དིསྭཱ, པུཙྪི ‘‘ཀིཾ ནཱམ ཨེཏེ’’ཏི? ‘‘ཨེཏེ, སཱམི, མིགཱ ནཱམཱ’’ཏི. ཨེཏེསཾ ‘‘ཨིམཾ ཁཱདཐ, ཨིམཾ བྷུཉྫཐ, ཨིམཾ སཱཡཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པཊིཛགྒནྟཱ ཨཏྠཱིཏི. ནཏྠི སཱམི, ཡཏྠ ཏིཎོདཀཾ སུལབྷཾ, ཏཏྠ ཝསནྟཱིཏི.

ཀུམཱརོ ‘‘ཡཐཱ ཨིམེ ཨརཀྑིཡམཱནཱཝ ཡཏྠ ཨིཙྪནྟི, ཏཏྠ ཝསནྟི, ཀདཱ ནུ, ཁོ, ཨཧམྤི ཨེཝཾ ཝསེཡྻ’’ནྟི ཨེཏམཱརམྨཎཾ ཨགྒཧེསི. པཙྩེཀབུདྡྷོཔི ཏསྶ ཨཱགམནཾ ཉཏྭཱ སེནཱསནམགྒཉྩ ཙངྐམཉྩ སམྨཛྫིཏྭཱ, མཊྛཾ ཀཏྭཱ, ཨེཀདྭིཀྑཏྟུཾ ཙངྐམིཏྭཱ, པདནིཀྑེཔཾ དསྶེཏྭཱ, དིཝཱཝིཧཱརོཀཱསཉྩ པཎྞསཱལཉྩ སམྨཛྫིཏྭཱ, མཊྛཾ ཀཏྭཱ, པཝིསནཔདནིཀྑེཔཾ དསྶེཏྭཱ, ནིཀྑམནཔདནིཀྑེཔཾ ཨདསྶེཏྭཱ, ཨཉྙཏྲ ཨགམཱསི. ཀུམཱརོ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཏཾ པདེསཾ སམྨཛྫིཏྭཱ མཊྛཾ ཀཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཝསཏི མཉྙེ ཨེཏྠ སོ པཙྩེཀབུདྡྷོ’’ཏི པརིཛནེན བྷཱསིཏཾ སུཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘པཱཏོཔི སོ སམཎོ ཀུདྡྷོ, ཨིདཱནི ཧཏྠིཨསྶཱདཱིཧི ཨཏྟནོ ཨོཀཱསཾ ཨཀྐནྟཾ དིསྭཱ, སུཊྛུཏརཾ ཀུཛ྄ཛྷེཡྻ, ཨིདྷེཝ ཏུམྷེ ཏིཊྛཐཱ’’ཏི ཧཏྠིཀྑནྡྷཱ ཨོརུཡ྄ཧ ཨེཀཀོཝ སེནཱསནཾ པཝིཊྛོ ཝཏྟསཱིསེན སུསམྨཊྛོཀཱསེ པདནིཀྑེཔཾ དིསྭཱ, ‘‘ཨཡཾ སམཎོ ཨེཏྠ ཙངྐམནྟོ ན ཝཎིཛྫཱདིཀམྨཾ ཙིནྟེསི, ཨདྡྷཱ ཨཏྟནོ ཧིཏམེཝ ཙིནྟེསི མཉྙེ’’ཏི པསནྣམཱནསོ ཙངྐམཾ ཨཱརུཧིཏྭཱ, དཱུརཱིཀཏཔུཐུཝིཏཀྐོ གནྟྭཱ, པཱསཱཎཕལཀེ ནིསཱིདིཏྭཱ, སཉྫཱཏཨེཀགྒོ ཧུཏྭཱ, པཎྞསཱལཾ པཝིསིཏྭཱ, ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཉཱཎཾ ཨདྷིགནྟྭཱ, པུརིམནཡེནེཝ པུརོཧིཏེན ཀམྨཊྛཱནེ པུཙྪིཏེ གགནཏལེ ནིསིནྣོ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ –

‘‘མིགོ ཨརཉྙམྷི ཡཐཱ ཨབདྡྷོ, ཡེནིཙྪཀཾ གཙྪཏི གོཙརཱཡ;

ཝིཉྙཱུ ནརོ སེརིཏཾ པེཀྑམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ མིགོཏི དྭེ མིགཱ ཨེཎཱིམིགོ, པསདམིགོ ཙཱཏི. ཨཔིཙ སབྦེསཾ ཨཱརཉྙིཀཱནཾ ཙཏུཔྤདཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨིདྷ པན པསདམིགོ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཨརཉྙམྷཱིཏི གཱམཉྩ གཱམཱུཔཙཱརཉྩ ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསཾ ཨརཉྙཾ, ཨིདྷཾ པན ཨུཡྻཱནམདྷིཔྤེཏཾ, ཏསྨཱ ཨུཡྻཱནམྷཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡཐཱཏི པཊིབྷཱགེ. ཨབདྡྷོཏི རཛྫུབནྡྷནཱདཱིཧི ཨབདྡྷོ, ཨེཏེན ཝིསྶཏྠཙརིཡཾ དཱིཔེཏི. ཡེནིཙྪཀཾ གཙྪཏི གོཙརཱཡཏི ཡེན ཡེན དིསཱབྷཱགེན གནྟུམིཙྪཏི, ཏེན ཏེན དིསཱབྷཱགེན གོཙརཱཡ གཙྪཏི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ཨཱརཉྙཀོ མིགོ ཨརཉྙེ པཝནེ ཙརམཱནོ ཝིསྶཏྠོ གཙྪཏི, ཝིསྶཏྠོ ཏིཊྛཏི, ཝིསྶཏྠོ ནིསཱིདཏི, ཝིསྶཏྠོ སེཡྻཾ ཀཔྤེཏི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ཨནཱཔཱཐགཏོ, བྷིཀྑཝེ, ལུདྡསྶ; ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… པཋམཾ ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཨནྡྷམཀཱསི མཱརཾ ཨཔདཾ, ཝདྷིཏྭཱ མཱརཙཀྑུཾ ཨདསྶནཾ གཏོ པཱཔིམཏོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༨༧; ཙཱུལ༹ནི. ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟནིདྡེས ༡༢༥) ཝིཏྠཱརོ.

ཝིཉྙཱུ ནརོཏི པཎྜིཏཔུརིསོ. སེརིཏནྟི སཙྪནྡཝུཏྟིཏཾ ཨཔརཱཡཏྟཏཾ. པེཀྑམཱནོཏི པཉྙཱཙཀྑུནཱ ཨོལོཀཡམཱནོ. ཨཐ ཝཱ དྷམྨསེརིཏཾ པུགྒལསེརིཏཉྩ. ལོཀུཏྟརདྷམྨཱ ཧི ཀིལེསཝསཾ ཨགམནཏོ སེརིནོ ཏེཧི སམནྣཱགཏཱ པུགྒལཱ ཙ, ཏེསཾ བྷཱཝནིདྡེསོ སེརིཏཱ. ཏཾ པེཀྑམཱནོཏི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ‘‘ཡཐཱ མིགོ ཨརཉྙམྷི ཨབདྡྷོ ཡེནིཙྪཀཾ གཙྪཏི གོཙརཱཡ, ཀདཱ ནུ ཁོ ཨཧམྤི ཨེཝཾ གཙྪེཡྻ’’ནྟི ཨིཏི མེ ཏུམྷེཧི ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ པརིཝཱརེཏྭཱ ཋིཏེཧི བདྡྷསྶ ཡེནིཙྪཀཾ གནྟུཾ ཨལབྷནྟསྶ ཏསྨིཾ ཡེནིཙྪཀགམནཱབྷཱཝེན ཡེནིཙྪཀགམནེ ཙཱནིསཾསཾ དིསྭཱ ཨནུཀྐམེན སམཐཝིཔསྶནཱ པཱརིཔཱུརིཾ ཨགམཾསུ. ཏཏོ པཙྩེཀབོདྷིཾ ཨདྷིགཏོམྷི. ཏསྨཱ ཨཉྙོཔི ཝིཉྙཱུ པཎྜིཏོ ནརོ སེརིཏཾ པེཀྑམཱནོ ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི.

མིགཨརཉྙགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༤༠. ཨཱམནྟནཱ ཧོཏཱིཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཏཱིཏེ ཀིར ཨེཀཝཛྫིཀབྲཧྨདཏྟོ ནཱམ རཱཛཱ ཨཧོསི མུདུཀཛཱཏིཀོ. ཡདཱ ཨམཙྩཱ ཏེན སཧ ཡུཏྟཾ ཝཱ ཨཡུཏྟཾ ཝཱ མནྟེཏུཀཱམཱ ཧོནྟི, ཏདཱ ནཾ པཱཊིཡེཀྐཾ པཱཊིཡེཀྐཾ ཨེཀམནྟཾ ནེནྟི. ཏཾ ཨེཀདིཝསཾ དིཝཱསེཡྻཾ ཨུཔགཏཾ ཨཉྙཏརོ ཨམཙྩོ ‘‘དེཝ, མམ སོཏབྦཾ ཨཏྠཱི’’ཏི ཨེཀམནྟཾ གམནཾ ཡཱཙི. སོ ཨུཊྛཱཡ ཨགམཱསི. པུན ཨེཀོ མཧཱཨུཔཊྛཱནེ ནིསིནྣཾ ཝརཾ ཡཱཙི, ཨེཀོ ཧཏྠིཀྑནྡྷེ, ཨེཀོ ཨསྶཔིཊྛིཡཾ, ཨེཀོ སུཝཎྞརཐེ, ཨེཀོ སིཝིཀཱཡ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨུཡྻཱནཾ གཙྪནྟཾ ཡཱཙི. རཱཛཱ ཏཏོ ཨོརོཧིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨགམཱསི. ཨཔརོ ཛནཔདཙཱརིཀཾ གཙྪནྟཾ ཡཱཙི, ཏསྶཱཔི ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཧཏྠིཏོ ཨོརུཡ྄ཧ ཨེཀམནྟཾ ཨགམཱསི. ཨེཝཾ སོ ཏེཧི ནིབྦིནྣོ ཧུཏྭཱ པབྦཛི. ཨམཙྩཱ ཨིསྶརིཡེན ཝཌྜྷནྟི. ཏེསུ ཨེཀོ གནྟྭཱ རཱཛཱནཾ ཨཱཧ – ‘‘ཨམུཀཾ, མཧཱརཱཛ, ཛནཔདཾ མཡ྄ཧཾ དེཧཱི’’ཏི. རཱཛཱ ‘‘ཏཾ ཨིཏྠནྣཱམོ བྷུཉྫཏཱི’’ཏི བྷཎཏི. སོ རཉྙོ ཝཙནཾ ཨནཱདིཡིཏྭཱ ‘‘གཙྪཱམཧཾ ཏཾ ཛནཔདཾ གཧེཏྭཱ བྷུཉྫཱམཱི’’ཏི ཏཏྠ གནྟྭཱ, ཀལཧཾ ཀཏྭཱ, པུན ཨུབྷོཔི རཉྙོ སནྟིཀཾ ཨཱགནྟྭཱ, ཨཉྙམཉྙསྶ དོསཾ ཨཱརོཙེནྟི. རཱཛཱ ‘‘ན སཀྐཱ ཨིམེ ཏོསེཏུ’’ནྟི ཏེསཾ ལོབྷེ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀསམྦོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. སོ པུརིམནཡེནེཝ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ཨཱམནྟནཱ ཧོཏི སཧཱཡམཛ྄ཛྷེ, ཝཱསེ ཋཱནེ གམནེ ཙཱརིཀཱཡ;

ཨནབྷིཛ྄ཛྷིཏཾ སེརིཏཾ པེཀྑམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – སཧཱཡམཛ྄ཛྷེ ཋིཏསྶ དིཝཱསེཡྻསངྑཱཏེ ཝཱསེ ཙ, མཧཱཨུཔཊྛཱནསངྑཱཏེ ཋཱནེ ཙ, ཨུཡྻཱནགམནསངྑཱཏེ གམནེ ཙ, ཛནཔདཙཱརིཀསངྑཱཏཱཡ ཙཱརིཀཱཡ ཙ ‘‘ཨིདཾ མེ སུཎ, ཨིདཾ མེ དེཧཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཏཐཱ ཏཐཱ ཨཱམནྟནཱ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨཧཾ ཏཏྠ ནིབྦིཛྫིཏྭཱ ཡཱཡཾ ཨརིཡཛནསེཝིཏཱ ཨནེཀཱནིསཾསཱ ཨེཀནྟསུཁཱ, ཨེཝཾ སནྟེཔི ལོབྷཱབྷིབྷཱུཏེཧི སབྦཀཱཔུརིསེཧི ཨནབྷིཛ྄ཛྷིཏཱ ཨནབྷིཔཏྠིཏཱ པབྦཛྫཱ, ཏཾ ཨནབྷིཛ྄ཛྷིཏཾ པརེསཾ ཨཝསཝཏྟནེན དྷམྨཔུགྒལཝསེན ཙ སེརིཏཾ པེཀྑམཱནོ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཨནུཀྐམེན པཙྩེཀསམྦོདྷིཾ ཨདྷིགཏོམྷཱིཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཨཱམནྟནཱགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༤༡. ཁིཌྜཱ རཏཱིཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཨེཀཔུཏྟཀབྲཧྨདཏྟོ ནཱམ རཱཛཱ ཨཧོསི. སོ ཙསྶ ཨེཀཔུཏྟཀོ པིཡོ ཨཧོསི མནཱཔོ པཱཎསམོ. སོ སབྦིརིཡཱཔཐེསུ པུཏྟཾ གཧེཏྭཱཝ ཝཏྟཏི. སོ ཨེཀདིཝསཾ ཨུཡྻཱནཾ གཙྪནྟོ ཏཾ ཋཔེཏྭཱ གཏོ. ཀུམཱརོཔི ཏཾ དིཝསཾཡེཝ ཨུཔྤནྣེན བྱཱདྷིནཱ མཏོ. ཨམཙྩཱ ‘‘པུཏྟསིནེཧེན རཉྙོ ཧདཡམྤི ཕལེཡྻཱ’’ཏི ཨནཱརོཙེཏྭཱཝ ནཾ ཛྷཱཔེསུཾ. རཱཛཱ ཨུཡྻཱནེ སུརཱམདེན མཏྟོ པུཏྟཾ ནེཝ སརི, ཏཐཱ དུཏིཡདིཝསེཔི ནྷཱནབྷོཛནཝེལཱསུ. ཨཐ བྷུཏྟཱཝཱི ནིསིནྣོ སརིཏྭཱ ‘‘པུཏྟཾ མེ ཨཱནེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏསྶ ཨནུརཱུཔེན ཝིདྷཱནེན ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེསུཾ. ཏཏོ སོཀཱབྷིབྷཱུཏོ ནིསིནྣོ ཨེཝཾ ཡོནིསོ མནསཱཀཱསི ‘‘ཨིམསྨིཾ སཏི ཨིདཾ ཧོཏི, ཨིམསྶུཔྤཱདཱ ཨིདཾ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི. སོ ཨེཝཾ ཨནུཀྐམེན ཨནུལོམཔཊིལོམཾ པཊིཙྩསམུཔྤཱདཾ སམྨསནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. སེསཾ སཾསགྒགཱཐཱཡ ཝུཏྟསདིསམེཝ ཋཔེཏྭཱ གཱཐཱཡཏྠཝཎྞནཾ.

ཨཏྠཝཎྞནཱཡཾ པན ཁིཌྜཱཏི ཀཱིལ༹ནཱ. སཱ དུཝིདྷཱ ཧོཏི – ཀཱཡིཀཱ, ཝཱཙསིཀཱ ཙ. ཏཏྠ ཀཱཡིཀཱ ནཱམ ཧཏྠཱིཧིཔི ཀཱིལ༹ནྟི, ཨསྶེཧིཔི, རཐེཧིཔི, དྷནཱུཧིཔི, ཐརཱུཧིཔཱིཏི ཨེཝམཱདི. ཝཱཙསིཀཱ ནཱམ གཱིཏཾ, སིལོཀབྷཎནཾ, མུཁབྷེརཱིཏི ཨེཝམཱདི. རཏཱིཏི པཉྩཀཱམགུཎརཏི. ཝིཔུལནྟི ཡཱཝ ཨཊྛིམིཉྫཾ ཨཱཧཙྩ ཋཱནེན སཀལཏྟབྷཱཝབྱཱཔཀཾ. སེསཾ པཱཀཊམེཝ. ཨནུསནྡྷིཡོཛནཱཔི ཙེཏྠ སཾསགྒགཱཐཱཡ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ, ཏཏོ པརཉྩ སབྦནྟི.

ཁིཌྜཱརཏིགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༤༢. ཙཱཏུདྡིསོཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? པུབྦེ ཀིར ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ པཉྩ པཙྩེཀབོདྷིསཏྟཱ པབྦཛིཏྭཱ ཝཱིསཏི ཝསྶསཧསྶཱནི གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ དེཝལོཀེ ཨུཔྤནྣཱ. ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ ཏེསཾ ཛེཊྛཀོ བཱརཱཎསིཡཾ རཱཛཱ ཨཧོསི, སེསཱ པཱཀཏིཀརཱཛཱནོ. ཏེ ཙཏྟཱརོཔི ཀམྨཊྛཱནཾ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ, རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ, ཨནུཀྐམེན པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཧུཏྭཱ ནནྡམཱུལཀཔབྦྷཱརེ ཝསནྟཱ ཨེཀདིཝསཾ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ ཝཾསཀལཱི༹རགཱཐཱཡཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨཏྟནོ ཀམྨཉྩ སཧཱཡཉྩ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ཉཏྭཱ བཱརཱཎསིརཉྙོ ཨུཔཱཡེན ཨཱརམྨཎཾ དསྶེཏུཾ ཨོཀཱསཾ གཝེསནྟི. སོ ཙ རཱཛཱ ཏིཀྑཏྟུཾ རཏྟིཡཱ ཨུབྦིཛྫཏི, བྷཱིཏོ ཝིསྶརཾ ཀརོཏི, མཧཱཏལེ དྷཱཝཏི. པུརོཧིཏེན ཀཱལསྶེཝ ཝུཊྛཱཡ སུཁསེཡྻཾ པུཙྪིཏོཔི ‘‘ཀུཏོ མེ, ཨཱཙརིཡ, སུཁ’’ནྟི སབྦཾ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེསི. པུརོཧིཏོཔི ‘‘ཨཡཾ རོགོ ན སཀྐཱ ཡེན ཀེནཙི ཨུདྡྷཾཝིརེཙནཱདིནཱ བྷེསཛྫཀམྨེན ཝིནེཏུཾ, མཡ྄ཧཾ པན ཁཱདནཱུཔཱཡོ ཨུཔྤནྣོ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘རཛྫཧཱནིཛཱིཝིཏནྟརཱཡཱདཱིནཾ པུབྦནིམིཏྟཾ ཨེཏཾ མཧཱརཱཛཱ’’ཏི རཱཛཱནཾ སུཊྛུཏརཾ ཨུབྦེཛེཏྭཱ ཏསྶ ཝཱུཔསམནཏྠཾ ‘‘ཨེཏྟཀེ ཙ ཨེཏྟཀེ ཙ ཧཏྠིཨསྶརཐཱདཡོ ཧིརཉྙསུཝཎྞཉྩ དཀྑིཎཾ དཏྭཱ ཡཉྙོ ཡཛིཏབྦོ’’ཏི ཏཾ ཡཉྙཡཛནེ སམཱདཔེསི.

ཏཏོ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཨནེཀཱནི པཱཎསཧསྶཱནི ཡཉྙཏྠཱཡ སམྤིཎྜིཡམཱནཱནི དིསྭཱ ‘‘ཨེཏསྨིཾ ཀམྨེ ཀཏེ དུབྦོདྷནེཡྻོ བྷཝིསྶཏི, ཧནྡ ནཾ པཊིཀཙྩེཝ གནྟྭཱ པེཀྑཱམཱ’’ཏི ཝཾསཀལཱི༹རགཱཐཱཡཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨཱགནྟྭཱ པིཎྜཱཡ ཙརམཱནཱ རཱཛངྒཎེ པཊིཔཱཊིཡཱ ཨགམཾསུ. རཱཛཱ སཱིཧཔཉྫརེ ཋིཏོ རཱཛངྒཎཾ ཨོལོཀཡམཱནོ ཏེ ཨདྡཀྑི, སཧ དསྶནེནེཝ ཙསྶ སིནེཧོ ཨུཔྤཛྫི. ཏཏོ ཏེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཨཱཀཱསཏལེ པཉྙཏྟཱསནེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ སཀྐཙྩཾ བྷོཛེཏྭཱ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩེ ‘‘ཀེ ཏུམྷེ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘མཡཾ, མཧཱརཱཛ, ཙཱཏུདྡིསཱ ནཱམཱ’’ཏི. ‘‘བྷནྟེ, ཙཱཏུདྡིསཱཏི ཨིམསྶ ཀོ ཨཏྠོ’’ཏི? ‘‘ཙཏཱུསུ དིསཱསུ ཀཏྠཙི ཀུཏོཙི བྷཡཾ ཝཱ ཙིཏྟུཏྲཱསོ ཝཱ ཨམྷཱཀཾ ནཏྠི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ ཏཾ བྷཡཾ ཀིཾ ཀཱརཎཱ ན ཧོཏཱི’’ཏི? ‘‘མཡཉྷི, མཧཱརཱཛ, མེཏྟཾ བྷཱཝེམ, ཀརུཎཾ བྷཱཝེམ, མུདིཏཾ བྷཱཝེམ, ཨུཔེཀྑཾ བྷཱཝེམ, ཏེན ནོ ཏཾ བྷཡཾ ན ཧོཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཨཏྟནོ ཝསཏིཾ ཨགམཾསུ.

ཏཏོ རཱཛཱ ཙིནྟེསི ‘‘ཨིམེ སམཎཱ མེཏྟཱདིབྷཱཝནཱཡ བྷཡཾ ན ཧོཏཱིཏི བྷཎནྟི, བྲཱཧྨཎཱ པན ཨནེཀསཧསྶཔཱཎཝདྷཾ ཝཎྞཡནྟི, ཀེསཾ ནུ ཁོ ཝཙནཾ སཙྩ’’ནྟི. ཨཐསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སམཎཱ སུདྡྷེན ཨསུདྡྷཾ དྷོཝནྟི, བྲཱཧྨཎཱ པན ཨསུདྡྷེན ཨསུདྡྷཾ. ན ཙ སཀྐཱ ཨསུདྡྷེན ཨསུདྡྷཾ དྷོཝིཏུཾ, པབྦཛིཏཱནཾ ཨེཝ ཝཙནཾ སཙྩ’’ནྟི. སོ ‘‘སབྦེ སཏྟཱ སུཁིཏཱ ཧོནྟཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན མེཏྟཱདཡོ ཙཏྟཱརོཔི བྲཧྨཝིཧཱརེ བྷཱཝེཏྭཱ ཧིཏཕརཎཙིཏྟེན ཨམཙྩེ ཨཱཎཱཔེསི ‘‘སབྦེ པཱཎེ མུཉྩཐ, སཱིཏཱནི པཱནཱིཡཱནི པིཝནྟུ, ཧརིཏཱནི ཏིཎཱནི ཁཱདནྟུ, སཱིཏོ ཙ ནེསཾ ཝཱཏོ ཨུཔཝཱཡཏཱུ’’ཏི. ཏེ ཏཐཱ ཨཀཾསུ.

ཏཏོ རཱཛཱ ‘‘ཀལྱཱཎམིཏྟཱནཾ ཝཙནེནེཝ པཱཔཀམྨཏོ མུཏྟོམྷཱི’’ཏི ཏཏྠེཝ ནིསིནྣོ ཝིཔསྶིཏྭཱ པཙྩེཀསམྦོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. ཨམཙྩེཧི ཙ བྷོཛནཝེལཱཡཾ ‘‘བྷུཉྫ, མཧཱརཱཛ, ཀཱལོ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ནཱཧཾ རཱཛཱ’’ཏི པུརིམནཡེནེཝ སབྦཾ ཝཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནབྱཱཀརཎགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ཙཱཏུདྡིསོ ཨཔྤཊིགྷོ ཙ ཧོཏི, སནྟུསྶམཱནོ ཨིཏརཱིཏརེན;

པརིསྶཡཱནཾ སཧིཏཱ ཨཚམྦྷཱི, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཙཱཏུདྡིསོཏི ཙཏཱུསུ དིསཱསུ ཡཐཱསུཁཝིཧཱརཱི, ‘‘ཨེཀཾ དིསཾ ཕརིཏྭཱ ཝིཧརཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༣.༣༠༨; ཨ. ནི. ༤.༡༢༥; ཙཱུལ༹ནི. ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟནིདྡེས ༡༢༨) ཝཱ ནཡེན བྲཧྨཝིཧཱརབྷཱཝནཱཕརིཏཱ ཙཏསྶོ དིསཱ ཨསྶ སནྟཱིཏིཔི ཙཱཏུདྡིསོ. ཏཱསུ དིསཱསུ ཀཏྠཙི སཏྟེ ཝཱ སངྑཱརེ ཝཱ བྷཡེན ན པཊིཧཉྙཏཱིཏི ཨཔྤཊིགྷོ. སནྟུསྶམཱནོཏི དྭཱདསཝིདྷསྶ སནྟོསསྶཝསེན སནྟུསྶཀོ, ཨིཏརཱིཏརེནཱཏི ཨུཙྩཱཝཙེན པཙྩཡེན. པརིསྶཡཱནཾ སཧིཏཱ ཨཚམྦྷཱིཏི ཨེཏྠ པརིསྶཡནྟི ཀཱཡཙིཏྟཱནི, པརིཧཱཔེནྟི ཝཱ ཏེསཾ སམྤཏྟིཾ, ཏཱནི ཝཱ པཊིཙྩ སཡནྟཱིཏི པརིསྶཡཱ, བཱཧིརཱནཾ སཱིཧབྱགྒྷཱདཱིནཾ ཨབྦྷནྟརཱནཉྩ ཀཱམཙྪནྡཱདཱིནཾ ཀཱཡཙིཏྟུཔདྡཝཱནཾ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏེ པརིསྶཡེ ཨདྷིཝཱསནཁནྟིཡཱ ཙ ཝཱིརིཡཱདཱིཧི དྷམྨེཧི ཙ སཧཏཱིཏི པརིསྶཡཱནཾ སཧིཏཱ. ཐདྡྷབྷཱཝཀརབྷཡཱབྷཱཝེན ཨཚམྦྷཱི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡཐཱ ཏེ ཙཏྟཱརོ སམཎཱ, ཨེཝཾ ཨིཏརཱིཏརེན པཙྩཡེན སནྟུསྶམཱནོ ཨེཏྠ པཊིཔཏྟིཔདཊྛཱནེ སནྟོསེ ཋིཏོ ཙཏཱུསུ དིསཱསུ མེཏྟཱདིབྷཱཝནཱཡ ཙཱཏུདྡིསོ, སཏྟསངྑཱརེསུ པཊིཧནནབྷཡཱབྷཱཝེན ཨཔྤཊིགྷོ ཙ ཧོཏི. སོ ཙཱཏུདྡིསཏྟཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱནཾ པརིསྶཡཱནཾ སཧིཏཱ, ཨཔྤཊིགྷཏྟཱ ཨཚམྦྷཱི ཙ ཧོཏཱིཏི ཨེཝཾ པཊིཔཏྟིགུཎཾ དིསྭཱ ཡོནིསོ པཊིཔཛྫིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ ཨདྷིགཏོམྷཱིཏི. ཨཐ ཝཱ ཏེ སམཎཱ ཝིཡ སནྟུསྶམཱནོ ཨིཏརཱིཏརེན ཝུཏྟནཡེནེཝ ཙཱཏུདྡིསོ ཧོཏཱིཏི ཉཏྭཱ ཨེཝཾ ཙཱཏུདྡིསབྷཱཝཾ པཏྠཡནྟོ ཡོནིསོ པཊིཔཛྫིཏྭཱ ཨདྷིགཏོམྷི. ཏསྨཱ ཨཉྙོཔི ཨཱིདིསཾ ཋཱནཾ པཏྠཡམཱནོ ཙཱཏུདྡིསཏཱཡ པརིསྶཡཱནཾ སཧིཏཱ ཨཔྤཊིགྷཏཱཡ ཙ ཨཚམྦྷཱི ཧུཏྭཱ ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཙཱཏུདྡིསགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༤༣. དུསྶངྒཧཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིརཉྙོ ཀིར ཨགྒམཧེསཱི ཀཱལམཀཱསི. ཏཏོ ཝཱིཏིཝཏྟེསུ སོཀདིཝསེསུ ཨེཀཾ དིཝསཾ ཨམཙྩཱ ‘‘རཱཛཱུནཾ ནཱམ ཏེསུ ཏེསུ ཀིཙྩེསུ ཨགྒམཧེསཱི ཨཝསྶཾ ཨིཙྪིཏབྦཱ, སཱདྷུ, དེཝོ, ཨཉྙཾ དེཝིཾ ཨཱནེཏཱུ’’ཏི ཡཱཙིཾསུ. རཱཛཱ‘‘ཏེན ཧི, བྷཎེ, ཛཱནཱཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ པརིཡེསནྟཱ སཱམནྟརཛྫེ རཱཛཱ མཏོ. ཏསྶ དེཝཱི རཛྫཾ ཨནུསཱསཏི. སཱ ཙ གབྦྷིནཱི ཧོཏི. ཨམཙྩཱ ‘‘ཨཡཾ རཉྙོ ཨནུརཱུཔཱ’’ཏི ཉཏྭཱ ཏཾ ཡཱཙིཾསུ. སཱ ‘‘གབྦྷིནཱི ནཱམ མནུསྶཱནཾ ཨམནཱཔཱ ཧོཏི, སཙེ ཨཱགམེཐ, ཡཱཝ ཝིཛཱཡཱམི, ཨེཝཾ ཧོཏུ, ནོ ཙེ, ཨཉྙཾ པརིཡེསཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ རཉྙོཔི ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསུཾ. རཱཛཱ ‘‘གབྦྷིནཱིཔི ཧོཏུ ཨཱནེཐཱ’’ཏི. ཏེ ཨཱནེསུཾ. རཱཛཱ ཏཾ ཨབྷིསིཉྩིཏྭཱ སབྦཾ མཧེསཱིབྷོགཾ ཨདཱསི. ཏསྶཱ པརིཛནཉྩ ནཱནཱཝིདྷེཧི པཎྞཱཀཱརེཧི སངྒཎྷཱཏི. སཱ ཀཱལེན པུཏྟཾ ཝིཛཱཡི. ཏམྤི རཱཛཱ ཨཏྟནོ ཛཱཏཔུཏྟམིཝ སབྦིརིཡཱཔཐེསུ ཨངྐེ ཙ ཨུརེ ཙ ཀཏྭཱ ཝིཧརཏི. ཏཏོ དེཝིཡཱ པརིཛནོ ཙིནྟེསི ‘‘རཱཛཱ ཨཏིཝིཡ སངྒཎྷཱཏི ཀུམཱརཾ, ཨཏིཝིསྶཱསནིཡཱནི རཱཛཧདཡཱནི, ཧནྡ ནཾ པརིབྷེདེམཱ’’ཏི.

ཏཏོ ཀུམཱརཾ – ‘‘ཏྭཾ, ཏཱཏ, ཨམྷཱཀཾ རཉྙོ པུཏྟོ, ན ཨིམསྶ རཉྙོ, མཱ ཨེཏྠ ཝིསྶཱསཾ ཨཱཔཛྫཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཨཐ ཀུམཱརོ ‘‘ཨེཧི པུཏྟཱ’’ཏི རཉྙཱ ཝུཙྩམཱནོཔི ཧཏྠེ གཧེཏྭཱ ཨཱཀཌྜྷིཡམཱནོཔི པུབྦེ ཝིཡ རཱཛཱནཾ ན ཨལླཱིཡཏི. རཱཛཱ ‘‘ཀིཾ ཨེཏ’’ནྟི ཝཱིམཾསནྟོ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཨརེ, ཨེཏེ མཡཱ ཨེཝཾ སངྒཧིཏཱཔི པཊིཀཱུལཝུཏྟིནོ ཨེཝཱ’’ཏི ནིབྦིཛྫིཏྭཱ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏོ. ‘‘རཱཛཱ པབྦཛིཏོ’’ཏི ཨམཙྩཔརིཛནཱཔི བཧཱུ པབྦཛིཏཱ, ‘‘སཔརིཛནོ རཱཛཱ པབྦཛིཏོ’’ཏི མནུསྶཱ པཎཱིཏེ པཙྩཡེ ཨུཔནེནྟི. རཱཛཱ པཎཱིཏེ པཙྩཡེ ཡཐཱཝུཌྜྷཾ དཱཔེཏི. ཏཏྠ ཡེ སུནྡརཾ ལབྷནྟི, ཏེ ཏུསྶནྟི. ཨིཏརེ ཨུཛ྄ཛྷཱཡནྟི ‘‘མཡཾ པརིཝེཎསམྨཛྫནཱདཱིནི སབྦཀིཙྩཱནི ཀརོནྟཱ ལཱུཁབྷཏྟཾ ཛིཎྞཝཏྠཉྩ ལབྷཱམཱ’’ཏི. སོ ཏམྤི ཉཏྭཱ ‘‘ཨརེ, ཡཐཱཝུཌྜྷཾ དིཡྻམཱནེཔི ནཱམ ཨུཛ྄ཛྷཱཡནྟི, ཨཧོ, ཨཡཾ པརིསཱ དུསྶངྒཧཱ’’ཏི པཏྟཙཱིཝརཾ ཨཱདཱཡ ཨེཀོ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏཏྠ ཨཱགཏེཧི ཙ ཀམྨཊྛཱནཾ པུཙྪིཏོ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘དུསྶངྒཧཱ པབྦཛིཏཱཔི ཨེཀེ, ཨཐོ གཧཊྛཱ གྷརམཱཝསནྟཱ;

ཨཔྤོསྶུཀྐོ པརཔུཏྟེསུ ཧུཏྭཱ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

སཱ ཨཏྠཏོ པཱཀཊཱ ཨེཝ. ཨཡཾ པན ཡོཛནཱ – དུསྶངྒཧཱ པབྦཛིཏཱཔི ཨེཀེ, ཡེ ཨསནྟོསཱབྷིབྷཱུཏཱ, ཏཐཱཝིདྷཱ ཨེཝ ཙ ཨཐོ གཧཊྛཱ གྷརམཱཝསནྟཱ. ཨེཏམཧཾ དུསྶངྒཧབྷཱཝཾ ཛིགུཙྪནྟོ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ ཨདྷིགཏོམྷཱིཏི. སེསཾ པུརིམནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི.

དུསྶངྒཧགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༤༤. ཨོརོཔཡིཏྭཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར ཙཱཏུམཱསིཀབྲཧྨདཏྟོ ནཱམ རཱཛཱ གིམྷཱནཾ པཋམེ མཱསེ ཨུཡྻཱནཾ གཏོ. ཏཏྠ རམཎཱིཡེ བྷཱུམིབྷཱགེ ནཱིལགྷནཔཏྟསཉྪནྣཾ ཀོཝིལཱ༹རརུཀྑཾ དིསྭཱ ‘‘ཀོཝིལཱ༹རམཱུལེ མམ སཡནཾ པཉྙཱཔེཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨུཡྻཱནེ ཀཱིལི༹ཏྭཱ སཱཡནྷསམཡཾ ཏཏྠ སེཡྻཾ ཀཔྤེསི. པུན གིམྷཱནཾ མཛ྄ཛྷིམེ མཱསེ ཨུཡྻཱནཾ གཏོ. ཏདཱ ཀོཝིལཱ༹རོ པུཔྥིཏོ ཧོཏི, ཏདཱཔི ཏཐེཝ ཨཀཱསི. པུན གིམྷཱནཾ པཙྪིམེ མཱསེ གཏོ. ཏདཱ ཀོཝིལཱ༹རོ སཉྪིནྣཔཏྟོ སུཀྑརུཀྑོ ཝིཡ ཧོཏི. ཏདཱཔི སོ ཨདིསྭཱཝ ཏཾ རུཀྑཾ པུབྦཔརིཙཡེན ཏཏྠེཝ སེཡྻཾ ཨཱཎཱཔེསི. ཨམཙྩཱ ཛཱནནྟཱཔི ‘‘རཉྙཱ ཨཱཎཏྟ’’ནྟི བྷཡེན ཏཏྠ སཡནཾ པཉྙཱཔེསུཾ. སོ ཨུཡྻཱནེ ཀཱིལི༹ཏྭཱ སཱཡནྷསམཡཾ ཏཏྠ སེཡྻཾ ཀཔྤེནྟོ ཏཾ རུཀྑཾ དིསྭཱ ‘‘ཨརེ, ཨཡཾ པུབྦེ སཉྪནྣཔཏྟོ མཎིམཡོ ཝིཡ ཨབྷིརཱུཔདསྶནོ ཨཧོསི. ཏཏོ མཎིཝཎྞསཱཁནྟརེ ཋཔིཏཔཝཱལ༹ངྐུརསདིསེཧི པུཔྥེཧི སསྶིརིཀཙཱརུདསྶནོ ཨཧོསི. མུཏྟཱདལསདིསཝཱལིཀཱཀིཎྞོ ཙསྶ ཧེཊྛཱ བྷཱུམིབྷཱགོ བནྡྷནཱ པམུཏྟཔུཔྥསཉྪནྣོ རཏྟཀམྦལསནྠཏོ ཝིཡ ཨཧོསི. སོ ནཱམཛྫ སུཀྑརུཀྑོ ཝིཡ སཱཁཱམཏྟཱཝསེསོ ཋིཏོ. ‘ཨཧོ, ཛརཱཡ ཨུཔཧཏོ ཀོཝིལཱ༹རོ’’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘ཨནུཔཱདིནྣམྤི ཏཱཝ ཛརཱ ཧཉྙཏི, ཀིམངྒ པན ཨུཔཱདིནྣ’’ནྟི ཨནིཙྩསཉྙཾ པཊིལབྷི. ཏདནུསཱརེནེཝ སབྦསངྑཱརེ དུཀྑཏོ ཨནཏྟཏོ ཙ ཝིཔསྶནྟོ ‘‘ཨཧོ ཝཏཱཧམྤི སཉྪིནྣཔཏྟོ ཀོཝིལཱ༹རོ ཝིཡ ཨཔེཏགིཧིབྱཉྫནོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠཡམཱནོ ཨནུཔུབྦེན ཏསྨིཾ སཡནཏལེ དཀྑིཎེན པསྶེན ནིཔནྣོཡེཝ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏཏོ གམནཀཱལེ ཨམཙྩེཧི ‘‘ཀཱལོ གནྟུཾ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ནཱཧཾ རཱཛཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ པུརིམནཡེནེཝ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ཨོརོཔཡིཏྭཱ གིཧིབྱཉྫནཱནི, སཉྪིནྣཔཏྟོ ཡཐཱ ཀོཝིལཱ༹རོ;

ཚེཏྭཱན ཝཱིརོ གིཧིབནྡྷནཱནི, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨོརོཔཡིཏྭཱཏི ཨཔནེཏྭཱ. གིཧིབྱཉྫནཱནཱིཏི ཀེསམསྶུཨོདཱཏཝཏྠཱལངྐཱརམཱལཱགནྡྷཝིལེཔནཨིཏྠིཔུཏྟདཱསིདཱསཱདཱིནི. ཨེཏཱནི ཧི གིཧིབྷཱཝཾ བྱཉྫཡནྟི, ཏསྨཱ ‘‘གིཧིབྱཉྫནཱནཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི. སཉྪིནྣཔཏྟོཏི པཏིཏཔཏྟོ. ཚེཏྭཱནཱཏི མགྒཉཱཎེན ཚིནྡིཏྭཱ. ཝཱིརོཏི མགྒཝཱིརིཡསམནྣཱགཏོ. གིཧིབནྡྷནཱནཱིཏི ཀཱམབནྡྷནཱནི. ཀཱམཱ ཧི གིཧཱིནཾ བནྡྷནཱནི. ཨཡཾ ཏཱཝ པདཏྠོ.

ཨཡཾ པན ཨདྷིཔྤཱཡོ – ‘‘ཨཧོ ཝཏཱཧམྤི ཨོརོཔཡིཏྭཱ གིཧིབྱཉྫནཱནི སཉྪིནྣཔཏྟོ ཡཐཱ ཀོཝིལཱ༹རོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི ཨེཝཉྷི ཙིནྟཡམཱནོ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ ཨདྷིགཏོམྷཱིཏི. སེསཾ པུརིམནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི.

ཀོཝིལཱ༹རགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ. པཋམོ ཝགྒོ ནིཊྛིཏོ.

༤༥-༤༦. སཙེ ལབྷེཐཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? པུབྦེ ཀིར ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ དྭེ པཙྩེཀབོདྷིསཏྟཱ པབྦཛིཏྭཱ ཝཱིསཏི ཝསྶསཧསྶཱནི གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ དེཝལོཀེ ཨུཔྤནྣཱ. ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ ཏེསཾ ཛེཊྛཀོ བཱརཱཎསིརཉྙོ པུཏྟོ ཨཧོསི, ཀནིཊྛོ པུརོཧིཏསྶ པུཏྟོ ཨཧོསི. ཏེ ཨེཀདིཝསཾཡེཝ པཊིསནྡྷིཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀདིཝསམེཝ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ སཧཔཾསུཀཱིལི༹ཏསཧཱཡཀཱ ཨཧེསུཾ. པུརོཧིཏཔུཏྟོ པཉྙཝཱ ཨཧོསི. སོ རཱཛཔུཏྟཾ ཨཱཧ – ‘‘སམྨ, ཏྭཾ པིཏུནོ ཨཙྩཡེན རཛྫཾ ལབྷིསྶསི, ཨཧཾ པུརོཧིཏཊྛཱནཾ, སུསིཀྑིཏེན ཙ སུཁཾ རཛྫཾ ཨནུསཱསིཏུཾ སཀྐཱ, ཨེཧི སིཔྤཾ ཨུགྒཧེསྶཱམཱ’’ཏི. ཏཏོ ཨུབྷོཔི པུབྦོཔཙིཏཀམྨཱ ཧུཏྭཱ གཱམནིགམཱདཱིསུ བྷིཀྑཾ ཙརམཱནཱ པཙྩནྟཛནཔདགཱམཾ གཏཱ. ཏཉྩ གཱམཾ པཙྩེཀབུདྡྷཱ བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཱཡ པཝིསནྟི. ཨཐ མནུསྶཱ པཙྩེཀབུདྡྷེ དིསྭཱ ཨུསྶཱཧཛཱཏཱ ཨཱསནཱནི པཉྙཱཔེནྟི, པཎཱིཏཾ ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཾ ཨུཔནཱམེནྟི, མཱནེནྟི, པཱུཛེནྟི. ཏེསཾ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨམྷེཧི སདིསཱ ཨུཙྩཱཀུལིཀཱ ནཱམ ནཏྠི, ཨཐ ཙ པནིམེ མནུསྶཱ ཡདི ཨིཙྪནྟི, ཨམྷཱཀཾ བྷིཀྑཾ དེནྟི, ཡདི ཙ ནིཙྪནྟི, ན དེནྟི, ཨིམེསཾ པན པབྦཛིཏཱནཾ ཨེཝརཱུཔཾ སཀྐཱརཾ ཀརོནྟི, ཨདྡྷཱ ཨེཏེ ཀིཉྩི སིཔྤཾ ཛཱནནྟི, ཧནྡ ནེསཾ སནྟིཀེ སིཔྤཾ ཨུགྒཎྷཱམཱ’’ཏི.

ཏེ མནུསྶེསུ པཊིཀྐནྟེསུ ཨོཀཱསཾ ལབྷིཏྭཱ ‘‘ཡཾ, བྷནྟེ, ཏུམྷེ སིཔྤཾ ཛཱནཱཐ, ཏཾ ཨམྷེཔི སིཀྑཱཔེཐཱ’’ཏི ཡཱཙིཾསུ. པཙྩེཀབུདྡྷཱ ‘‘ན སཀྐཱ ཨཔབྦཛིཏེན སིཀྑིཏུ’’ནྟི ཨཱཧཾསུ. ཏེ པབྦཛྫཾ ཡཱཙིཏྭཱ པབྦཛིཾསུ. ཏཏོ ནེསཾ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ‘‘ཨེཝཾ ཝོ ནིཝཱསེཏབྦཾ, ཨེཝཾ པཱརུཔིཏབྦ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ‘‘ཨིམསྶ སིཔྤསྶ ཨེཀཱིབྷཱཝཱབྷིརཏི ནིཔྥཏྟི, ཏསྨཱ ཨེཀེནེཝ ནིསཱིདིཏབྦཾ, ཨེཀེན ཙངྐམིཏབྦཾ, ཋཱཏབྦཾ, སཡིཏབྦ’’ནྟི པཱཊིཡེཀྐཾ པཎྞསཱལམདཾསུ. ཏཏོ ཏེ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ པཎྞསཱལཾ པཝིསིཏྭཱ ནིསཱིདིཾསུ. པུརོཧིཏཔུཏྟོ ནིསིནྣཀཱལཏོ པབྷུཏི ཙིཏྟསམཱདྷཱནཾ ལདྡྷཱ ཛྷཱནཾ ལབྷི. རཱཛཔུཏྟོ མུཧུཏྟེནེཝ ཨུཀྐཎྛིཏོ ཏསྶ སནྟིཀཾ ཨཱགཏོ. སོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ, སམྨཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཨུཀྐཎྛིཏོམྷཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཏེན ཧི ཨིདྷ ནིསཱིདཱ’’ཏི. སོ ཏཏྠ མུཧུཏྟཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨིམསྶ ཀིར, སམྨ, སིཔྤསྶ ཨེཀཱིབྷཱཝཱབྷིརཏི ནིཔྥཏྟཱི’’ཏི པུརོཧིཏཔུཏྟོ ‘‘ཨེཝཾ, སམྨ, ཏེན ཧི ཏྭཾ ཨཏྟནོ ནིསིནྣོཀཱསཾ ཨེཝ གཙྪ, ཨུགྒཧེསྶཱམི ཨིམསྶ སིཔྤསྶ ནིཔྥཏྟི’’ནྟི ཨཱཧ. སོ གནྟྭཱ པུནཔི མུཧུཏྟེནེཝ ཨུཀྐཎྛིཏོ པུརིམནཡེནེཝ ཏིཀྑཏྟུཾ ཨཱགཏོ.

ཏཏོ ནཾ པུརོཧིཏཔུཏྟོ ཏཐེཝ ཨུཡྻོཛེཏྭཱ ཏསྨིཾ གཏེ ཙིནྟེསི ‘‘ཨཡཾ ཨཏྟནོ ཙ ཀམྨཾ ཧཱཔེཏི, མམ ཙ ཨིདྷཱབྷིཀྑཎཾ ཨཱགཙྪནྟོ’’ཏི. སོ པཎྞསཱལཏོ ནིཀྑམྨ ཨརཉྙཾ པཝིཊྛོ. ཨིཏརོ ཨཏྟནོ པཎྞསཱལཱཡེཝ ནིསིནྣོ པུནཔི མུཧུཏྟེནེཝ ཨུཀྐཎྛིཏོ ཧུཏྭཱ ཏསྶ པཎྞསཱལཾ ཨཱགནྟྭཱ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ མགྒནྟོཔི ཏཾ ཨདིསྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཡོ གཧཊྛཀཱལེ པཎྞཱཀཱརམྤི ཨཱདཱཡ ཨཱགཏོ མཾ དཊྛུཾ ན ལབྷཏི, སོ ནཱམ མཡི ཨཱགཏེ དསྶནམྤི ཨདཱཏུཀཱམོ པཀྐཱམི, ཨཧོ, རེ ཙིཏྟ, ན ལཛྫསི, ཡཾ མཾ ཙཏུཀྑཏྟུཾ ཨིདྷཱནེསི, སོདཱནི ཏེ ཝསེ ན ཝཏྟིསྶཱམི, ཨཉྙདཏྠུ ཏཾཡེཝ མམ ཝསེ ཝཏྟཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཏྟནོ སེནཱསནཾ པཝིསིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨཱཀཱསེན ནནྡམཱུལཀཔབྦྷཱརཾ ཨགམཱསི. ཨིཏརོཔི ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཨགམཱསི. ཏེ ཨུབྷོཔི མནོསིལཱཏལེ ནིསཱིདིཏྭཱ པཱཊིཡེཀྐཾ པཱཊིཡེཀྐཾ ཨིམཱ ཨུདཱནགཱཐཱཡོ ཨབྷཱསིཾསུ –

‘‘སཙེ ལབྷེཐ ནིཔཀཾ སཧཱཡཾ, སདྡྷིཾ ཙརཾ སཱདྷུཝིཧཱརི དྷཱིརཾ;

ཨབྷིབྷུཡྻ སབྦཱནི པརིསྶཡཱནི, ཙརེཡྻ ཏེནཏྟམནོ སཏཱིམཱ.

‘‘ནོ ཙེ ལབྷེཐ ནིཔཀཾ སཧཱཡཾ, སདྡྷིཾ ཙརཾ སཱདྷུཝིཧཱརི དྷཱིརཾ;

རཱཛཱཝ རཊྛཾ ཝིཛིཏཾ པཧཱཡ, ཨེཀོ ཙརེ མཱཏངྒརཉྙེཝ ནཱགོ’’ཏི.

ཏཏྠ ནིཔཀནྟི པཀཏིནིཔུཎཾ པཎྜིཏཾ ཀསིཎཔརིཀམྨཱདཱིསུ ཀུསལཾ. སཱདྷུཝིཧཱརིནྟི ཨཔྤནཱཝིཧཱརེན ཝཱ ཨུཔཙཱརེན ཝཱ སམནྣཱགཏཾ. དྷཱིརནྟི དྷིཏིསམྤནྣཾ. ཏཏྠ ནིཔཀཏྟེན དྷིཏིསམྤདཱ ཝུཏྟཱ. ཨིདྷ པན དྷིཏིསམྤནྣམེཝཱཏི ཨཏྠོ. དྷིཏི ནཱམ ཨསིཐིལཔརཀྐམཏཱ, ‘‘ཀཱམཾ ཏཙོ ཙ ནྷཱརུ ཙཱ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༡༨༤; ཨ. ནི. ༢.༥; མཧཱནི. ༡༩༦) ཨེཝཾ པཝཏྟཝཱིརིཡསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨཔིཙ དྷིཀཏཔཱཔོཏིཔི དྷཱིརོ. རཱཛཱཝ རཊྛཾ ཝིཛིཏཾ པཧཱཡཱཏི ཡཐཱ པཊིརཱཛཱ ‘‘ཝིཛིཏཾ རཊྛཾ ཨནཏྠཱཝཧ’’ནྟི ཉཏྭཱ རཛྫཾ པཧཱཡ ཨེཀོ ཙརཏི, ཨེཝཾ བཱལསཧཱཡཾ པཧཱཡ ཨེཀོ ཙརེ. ཨཐ ཝཱ རཱཛཱཝ རཊྛནྟི ཡཐཱ སུཏསོམོ རཱཛཱ ཝིཛིཏཾ རཊྛཾ པཧཱཡ ཨེཀོ ཙརི, ཡཐཱ ཙ མཧཱཛནཀོ, ཨེཝཾ ཨེཀོ ཙརེཏི ཨཡམྤི ཏསྶཏྠོ. སེསཾ ཝུཏྟཱནུསཱརེན སཀྐཱ ཛཱནིཏུནྟི ན ཝིཏྠཱརིཏནྟི.

སཧཱཡགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༤༧. ཨདྡྷཱ པསཾསཱམཱཏི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཡཱཝ ཨཱཀཱསཏལེ པཉྙཏྟཱསནེ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ ནིསཛྫཱ, ཏཱཝ ཙཱཏུདྡིསགཱཐཱཡ ཨུཔྤཏྟིསདིསཱ ཨེཝ ཨུཔྤཏྟི. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཡཐཱ སོ རཱཛཱ རཏྟིཡཱ ཏིཀྑཏྟུཾ ཨུབྦིཛྫི, ན ཏཐཱ ཨཡཾ, ནེཝསྶ ཡཉྙོ པཙྩུཔཊྛིཏོ ཨཧོསི. སོ ཨཱཀཱསཏལེ པཉྙཏྟེསུ ཨཱསནེསུ པཙྩེཀབུདྡྷེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ‘‘ཀེ ཏུམྷེ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘མཡཾ, མཧཱརཱཛ, ཨནཝཛྫབྷོཛིནོ ནཱམཱ’’ཏི. ‘‘བྷནྟེ, ‘ཨནཝཛྫབྷོཛིནོ’ཏི ཨིམསྶ ཀོ ཨཏྠོ’’ཏི? ‘‘སུནྡརཾ ཝཱ ཨསུནྡརཾ ཝཱ ལདྡྷཱ ནིབྦིཀཱརཱ བྷུཉྫཱམ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ཏཾ སུཏྭཱ རཉྙོ ཨེཏདཧོསི ‘‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨིམེ ཨུཔཔརིཀྑེཡྻཾ ཨེདིསཱ ཝཱ ནོ ཝཱ’’ཏི. ཏཾ དིཝསཾ ཀཎཱཛཀེན བིལངྒདུཏིཡེན པརིཝིསི. པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཨམཏཾ བྷུཉྫནྟཱ ཝིཡ ནིབྦིཀཱརཱ བྷུཉྫིཾསུ. རཱཛཱ ‘‘ཧོནྟི ནཱམ ཨེཀདིཝསཾ པཊིཉྙཱཏཏྟཱ ནིབྦིཀཱརཱ, སྭེ ཛཱནིསྶཱམཱི’’ཏི སྭཱཏནཱཡཔི ནིམནྟེསི. ཏཏོ དུཏིཡདིཝསེཔི ཏཐེཝཱཀཱསི. ཏེཔི ཏཐེཝ པརིབྷུཉྫིཾསུ. ཨཐ རཱཛཱ ‘‘ཨིདཱནི སུནྡརཾ དཏྭཱ ཝཱིམཾསིསྶཱམཱི’’ཏི པུནཔི ནིམནྟེཏྭཱ, དྭེ དིཝསེ མཧཱསཀྐཱརཾ ཀཏྭཱ, པཎཱིཏེན ཨཏིཝིཙིཏྲེན ཁཱདནཱིཡེན བྷོཛནཱིཡེན པརིཝིསི. ཏེཔི ཏཐེཝ ནིབྦིཀཱརཱ བྷུཉྫིཏྭཱ རཉྙོ མངྒལཾ ཝཏྭཱ པཀྐམིཾསུ. རཱཛཱ ཨཙིརཔཀྐནྟེསུ ཏེསུ ‘‘ཨནཝཛྫབྷོཛིནོཝ ཨེཏེ སམཎཱ, ཨཧོ ཝཏཱཧམྤི ཨནཝཛྫབྷོཛཱི བྷཝེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ མཧཱརཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛྫཾ སམཱདཱཡ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ, པཙྩེཀབུདྡྷོ ཧུཏྭཱ, མཉྫཱུསཀརུཀྑམཱུལེ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ཨཏྟནོ ཨཱརམྨཎཾ ཝིབྷཱཝེནྟོ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ཨདྡྷཱ པསཾསཱམ སཧཱཡསམྤདཾ, སེཊྛཱ སམཱ སེཝིཏབྦཱ སཧཱཡཱ;

ཨེཏེ ཨལདྡྷཱ ཨནཝཛྫབྷོཛཱི, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

སཱ པདཏྠཏོ ཨུཏྟཱནཱ ཨེཝ. ཀེཝལཾ པན སཧཱཡསམྤདནྟི ཨེཏྠ ཨསེཁེཧི སཱིལཱདིཀྑནྡྷེཧི སམྤནྣཱ སཧཱཡཱ ཨེཝ སཧཱཡསམྤདཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨཡཾ པནེཏྠ ཡོཛནཱ – ཡཱཡཾ ཝུཏྟཱ སཧཱཡསམྤདཱ, ཏཾ སཧཱཡསམྤདཾ ཨདྡྷཱ པསཾསཱམ, ཨེཀཾསེནེཝ ཐོམེམཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀཐཾ? སེཊྛཱ སམཱ སེཝིཏབྦཱ སཧཱཡཱཏི. ཀསྨཱ? ཨཏྟནོ ཧི སཱིལཱདཱིཧི སེཊྛེ སེཝམཱནསྶ སཱིལཱདཡོ དྷམྨཱ ཨནུཔྤནྣཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཨུཔྤནྣཱ ཝུདྡྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ པཱཔུཎནྟི. སམེ སེཝམཱནསྶ ཨཉྙམཉྙཾ སམདྷཱརཎེན ཀུཀྐུཙྩསྶ ཝིནོདནེན ཙ ལདྡྷཱ ན པརིཧཱཡནྟི. ཨེཏེ པན སཧཱཡཀེ སེཊྛེ ཙ སམེ ཙ ཨལདྡྷཱ ཀུཧནཱདིམིཙྪཱཛཱིཝཾ ཝཛྫེཏྭཱ དྷམྨེན སམེན ཨུཔྤནྣཾ བྷོཛནཾ བྷུཉྫནྟོ ཏཏྠ ཙ པཊིགྷཱནུནཡཾ ཨནུཔྤཱདེནྟོ ཨནཝཛྫབྷོཛཱི ཧུཏྭཱ ཨཏྠཀཱམོ ཀུལཔུཏྟོ ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ. ཨཧམྤི ཧི ཨེཝཾ ཙརནྟོ ཨིམཾ སམྤཏྟིཾ ཨདྷིགཏོམྷཱིཏི.

ཨནཝཛྫབྷོཛིགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༤༨. དིསྭཱ སུཝཎྞསྶཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཉྙཏརོ བཱརཱཎསིརཱཛཱ གིམྷསམཡེ དིཝཱསེཡྻཾ ཨུཔགཏོ. སནྟིཀེ ཙསྶ ཝཎྞདཱསཱི གོསཱིཏཙནྡནཾ པིསཏི. ཏསྶཱ ཨེཀབཱཧཱཡཾ ཨེཀཾ སུཝཎྞཝལཡཾ, ཨེཀབཱཧཱཡཾ དྭེ, ཏཱནི སངྒྷཊྚནྟི ཨིཏརཾ ན སངྒྷཊྚཏི. རཱཛཱ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེཝམེཝ གཎཝཱསེ སངྒྷཊྚནཱ, ཨེཀཝཱསེ ཨསངྒྷཊྚནཱ’’ཏི པུནཔྤུནཾ ཏཾ དཱསིཾ ཨོལོཀཡམཱནོ ཙིནྟེསི. ཏེན ཙ སམཡེན སབྦཱལངྐཱརབྷཱུསིཏཱ དེཝཱི ཏཾ བཱིཛཡནྟཱི ཋིཏཱ ཧོཏི. སཱ ‘‘ཝཎྞདཱསིཡཱ པཊིབདྡྷཙིཏྟོ མཉྙེ རཱཛཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཏཾ དཱསིཾ ཨུཊྛཱཔེཏྭཱ སཡམེཝ པིསིཏུམཱརདྡྷཱ. ཏསྶཱ ཨུབྷོསུ བཱཧཱསུ ཨནེཀེ སུཝཎྞཝལཡཱ, ཏེ སངྒྷཊྚནྟཱ མཧཱསདྡཾ ཛནཡིཾསུ. རཱཛཱ སུཊྛུཏརཾ ནིབྦིནྣོ དཀྑིཎེན པསྶེན ནིཔནྣོཡེཝ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏཾ ཨནུཏྟརེན སུཁེན སུཁིཏཾ ནིཔནྣཾ ཙནྡནཧཏྠཱ དེཝཱི ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཨཱལིམྤཱམི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཨཱཧ. རཱཛཱ – ‘‘ཨཔེཧི, མཱ ཨཱལིམྤཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. སཱ ‘‘ཀིསྶ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ‘‘ནཱཧཾ རཱཛཱ’’ཏི. ཨེཝམེཏེསཾ ཏཾ ཀཐཱསལླཱཔཾ སུཏྭཱ ཨམཙྩཱ ཨུཔསངྐམིཾསུ. ཏེཧིཔི མཧཱརཱཛཝཱདེན ཨཱལཔིཏོ ‘‘ནཱཧཾ, བྷཎེ, རཱཛཱ’’ཏི ཨཱཧ. སེསཾ པཋམགཱཐཱཡ ཝུཏྟསདིསམེཝ.

ཨཡཾ པན གཱཐཱཝཎྞནཱ – དིསྭཱཏི ཨོལོཀེཏྭཱ. སུཝཎྞསྶཱཏི ཀཉྩནསྶ ‘‘ཝལཡཱནཱི’’ཏི པཱཋསེསོ. སཱཝསེསཔཱཋོ ཧི ཨཡཾ ཨཏྠོ. པབྷསྶརཱནཱིཏི པབྷཱསནསཱིལཱནི, ཛུཏིམནྟཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. ཨཡཾ པན ཡོཛནཱ – དིསྭཱ བྷུཛསྨིཾ སུཝཎྞསྶ ཝལཡཱནི ‘‘གཎཝཱསེ སཏི སངྒྷཊྚནཱ, ཨེཀཝཱསེ ཨསངྒྷཊྚནཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཙིནྟེནྟོ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ ཨདྷིགཏོམྷཱིཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

སུཝཎྞཝལཡགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༤༩. ཨེཝཾ དུཏིཡེནཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཉྙཏརོ བཱརཱཎསིརཱཛཱ དཧརོཝ པབྦཛིཏུཀཱམོ ཨམཙྩེ ཨཱཎཱཔེསི ‘‘དེཝིཾ གཧེཏྭཱ རཛྫཾ པརིཧརཐ, ཨཧཾ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི. ཨམཙྩཱ ‘‘ན, མཧཱརཱཛ, ཨརཱཛཀཾ རཛྫཾ ཨམྷེཧི སཀྐཱ རཀྑིཏུཾ, སཱམནྟརཱཛཱནོ ཨཱགམྨ ཝིལུམྤིསྶནྟི, ཡཱཝ ཨེཀཔུཏྟོཔི ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཱཝ ཨཱགམེཧཱི’’ཏི སཉྙཱཔེསུཾ. མུདུཙིཏྟོ རཱཛཱ ཨདྷིཝཱསེསི. ཨཐ དེཝཱི གབྦྷཾ གཎྷི. རཱཛཱ པུནཔི ཏེ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘དེཝཱི གབྦྷིནཱི, པུཏྟཾ ཛཱཏཾ རཛྫེ ཨབྷིསིཉྩིཏྭཱ རཛྫཾ པརིཧརཐ, ཨཧཾ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི. ཨམཙྩཱ ‘‘དུཛྫཱནཾ, མཧཱརཱཛ, ཨེཏཾ དེཝཱི པུཏྟཾ ཝཱ ཝིཛཱཡིསྶཏི དྷཱིཏརཾ ཝཱ, ཝིཛཱཡནཀཱལཾ ཏཱཝ ཨཱགམེཧཱི’’ཏི པུནཔི སཉྙཱཔེསུཾ. ཨཐ སཱ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡི. ཏདཱཔི རཱཛཱ ཏཐེཝ ཨམཙྩེ ཨཱཎཱཔེསི. ཨམཙྩཱ པུནཔི རཱཛཱནཾ ‘‘ཨཱགམེཧི, མཧཱརཱཛ, ཡཱཝ, པཊིབལོ ཧོཏཱི’’ཏི བཧཱུཧི ཀཱརཎེཧི སཉྙཱཔེསུཾ. ཏཏོ ཀུམཱརེ པཊིབལེ ཛཱཏེ ཨམཙྩེ སནྣིཔཱཏཱཔེཏྭཱ ‘‘པཊིབལོ ཨཡཾ, ཏཾ རཛྫེ ཨབྷིསིཉྩིཏྭཱ པཊིཔཛྫཐཱ’’ཏི ཨམཙྩཱནཾ ཨོཀཱསཾ ཨདཏྭཱ ཨནྟརཱཔཎཱ ཀཱསཱཡཝཏྠཱདཡོ སབྦཔརིཀྑཱརེ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ཨནྟེཔུརེ ཨེཝ པབྦཛིཏྭཱ མཧཱཛནཀོ ཝིཡ ནིཀྑམི. སབྦཔརིཛནོ ནཱནཔྤཀཱརཀཾ པརིདེཝམཱནོ རཱཛཱནཾ ཨནུབནྡྷི.

རཱཛཱ ཡཱཝ ཨཏྟནོ རཛྫསཱིམཱ, ཏཱཝ གནྟྭཱ ཀཏྟརདཎྜེན ལེཁཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ ལེཁཱ ནཱཏིཀྐམིཏབྦཱ’’ཏི ཨཱཧ. མཧཱཛནོ ལེཁཱཡ སཱིསཾ ཀཏྭཱ, བྷཱུམིཡཾ ནིཔནྣོ པརིདེཝམཱནོ ‘‘ཏུཡ྄ཧཾ དཱནི, ཏཱཏ, རཉྙོ ཨཱཎཱ, ཀིཾ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི ཀུམཱརཾ ལེཁཾ ཨཏིཀྐམཱཔེསི. ཀུམཱརོ ‘‘ཏཱཏ, ཏཱཏཱ’’ཏི དྷཱཝིཏྭཱ རཱཛཱནཾ སམྤཱཔུཎི. རཱཛཱ ཀུམཱརཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེཏཾ མཧཱཛནཾ པརིཧརནྟོ རཛྫཾ ཀཱརེསིཾ, ཀིཾ དཱནི ཨེཀཾ དཱརཀཾ པརིཧརིཏུཾ ན སཀྑིསྶ’’ནྟི ཀུམཱརཾ གཧེཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཝིཊྛོ, ཏཏྠ པུབྦཔཙྩེཀབུདྡྷེཧི ཝསིཏཔཎྞསཱལཾ དིསྭཱ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི སདྡྷིཾ པུཏྟེན. ཏཏོ ཀུམཱརོ ཝརསཡནཱདཱིསུ ཀཏཔརིཙཡོ ཏིཎསནྠཱརཀེ ཝཱ རཛྫུམཉྩཀེ ཝཱ སཡམཱནོ རོདཏི. སཱིཏཝཱཏཱདཱིཧི ཕུཊྛོ སམཱནོ ‘‘སཱིཏཾ, ཏཱཏ, ཨུཎྷཾ, ཏཱཏ, མཀྑིཀཱ, ཏཱཏ, ཁཱདནྟི, ཚཱཏོམྷི, ཏཱཏ, པིཔཱསིཏོམྷི, ཏཱཏཱ’’ཏི ཝདཏི. རཱཛཱ ཏཾ སཉྙཱཔེནྟོཡེཝ རཏྟིཾ ཝཱིཏིནཱམེཏི. དིཝཱཔིསྶ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ བྷཏྟཾ ཨུཔནཱམེཏི, ཏཾ ཧོཏི མིསྶཀབྷཏྟཾ ཀངྒུཝརཀམུགྒཱདིབཧུལཾ. ཀུམཱརོ ཨཙྪཱདེནྟམྤི ཏཾ ཛིགྷཙྪཱཝསེན བྷུཉྫམཱནོ ཀཏིཔཱཧེནེཝ ཨུཎྷེ ཋཔིཏཔདུམཾ ཝིཡ མིལཱཡི. པཙྩེཀབོདྷིསཏྟོ པན པཊིསངྑཱནབལེན ནིབྦིཀཱརོཡེཝ བྷུཉྫཏི.

ཏཏོ སོ ཀུམཱརཾ སཉྙཱཔེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ནགརསྨིཾ, ཏཱཏ, པཎཱིཏཱཧཱརོ ལབྦྷཏི, ཏཏྠ གཙྪཱམཱ’’ཏི. ཀུམཱརོ ‘‘ཨཱམ, ཏཱཏཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏོ ནཾ པུརཀྑཏྭཱ ཨཱགཏམགྒེནེཝ ནིཝཏྟི. ཀུམཱརམཱཏཱཔི དེཝཱི ‘‘ན དཱནི རཱཛཱ ཀུམཱརཾ གཧེཏྭཱ ཨརཉྙེ ཙིརཾ ཝསིསྶཏི, ཀཏིཔཱཧེནེཝ ནིཝཏྟིསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ རཉྙཱ ཀཏྟརདཎྜེན ལིཁིཏཊྛཱནེཡེཝ ཝཏིཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཏཏོ རཱཛཱ ཏསྶཱ ཝཏིཡཱ ཨཝིདཱུརེ ཋཏྭཱ ‘‘ཨེཏྠ ཏེ, ཏཱཏ, མཱཏཱ ནིསིནྣཱ, གཙྪཱཧཱི’’ཏི པེསེསི. ཡཱཝ ཙ སོ ཏཾ ཋཱནཾ པཱཔུཎཱཏི, ཏཱཝ ཨུདིཀྑནྟོ ཨཊྛཱསི ‘‘མཱ ཧེཝ ནཾ ཀོཙི ཝིཧེཋེཡྻཱ’’ཏི. ཀུམཱརོ མཱཏུ སནྟིཀཾ དྷཱཝནྟོ ཨགམཱསི. ཨཱརཀྑཀཔུརིསཱ ཙ ནཾ དིསྭཱ དེཝིཡཱ ཨཱརོཙེསུཾ. དེཝཱི ཝཱིསཏིནཱཊཀིཏྠིསཧསྶཔརིཝུཏཱ གནྟྭཱ པཊིགྒཧེསི, རཉྙོ ཙ པཝཏྟིཾ པུཙྪི. ཨཐ ‘‘པཙྪཏོ ཨཱགཙྪཏཱི’’ཏི སུཏྭཱ མནུསྶེ པེསེསི. རཱཛཱཔི ཏཱཝདེཝ སཀཝསཏིཾ ཨགམཱསི. མནུསྶཱ རཱཛཱནཾ ཨདིསྭཱ ནིཝཏྟིཾསུ. ཏཏོ དེཝཱི ནིརཱསཱཝ ཧུཏྭཱ, པུཏྟཾ གཧེཏྭཱ, ནགརཾ གནྟྭཱ, ཏཾ རཛྫེ ཨབྷིསིཉྩི. རཱཛཱཔི ཨཏྟནོ ཝསཏིཾ པཏྭཱ, ཏཏྠ ནིསིནྣོ ཝིཔསྶིཏྭཱ, པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ, མཉྫཱུསཀརུཀྑམཱུལེ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ཨེཝཾ དུཏིཡེན སཧ མམསྶ, ཝཱཙཱབྷིལཱཔོ ཨབྷིསཛྫནཱ ཝཱ;

ཨེཏཾ བྷཡཾ ཨཱཡཏིཾ པེཀྑམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

སཱ པདཏྠཏོ ཨུཏྟཱནཱ ཨེཝ. ཨཡཾ པནེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཡྭཱཡཾ ཨེཏེན དུཏིཡེན ཀུམཱརེན སཱིཏུཎྷཱདཱིནི ནིཝེདེནྟེན སཧཝཱསེན ཏཾ སཉྙཱཔེནྟསྶ མམ ཝཱཙཱབྷིལཱཔོ, ཏསྨིཾ སིནེཧཝསེན ཨབྷིསཛྫནཱ ཙ ཛཱཏཱ, སཙེ ཨཧཾ ཨིམཾ ན པརིཙྩཛཱམི, ཏཏོ ཨཱཡཏིམྤི ཧེསྶཏི ཡཐེཝ ཨིདཱནི; ཨེཝཾ དུཏིཡེན སཧ མམསྶ ཝཱཙཱབྷིལཱཔོ ཨབྷིསཛྫནཱ ཝཱ. ཨུབྷཡམྤི ཙེཏཾ ཨནྟརཱཡཀརཾ ཝིསེསཱདྷིགམསྶཱཏི ཨེཏཾ བྷཡཾ ཨཱཡཏིཾ པེཀྑམཱནོ ཏཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཡོནིསོ པཊིཔཛྫིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ ཨདྷིགཏོམྷཱིཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཨཱཡཏིབྷཡགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༥༠. ཀཱམཱ ཧི ཙིཏྲཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར སེཊྛིཔུཏྟོ དཧརོཝ སེཊྛིཊྛཱནཾ ལབྷི. ཏསྶ ཏིཎྞཾ ཨུཏཱུནཾ ཏཡོ པཱསཱདཱ ཧོནྟི. སོ ཏཏྠ སབྦསམྤཏྟཱིཧི དེཝཀུམཱརོ ཝིཡ པརིཙཱརེཏི. སོ དཧརོཝ སམཱནོ ‘‘པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི མཱཏཱཔིཏརོ ཡཱཙི. ཏེ ནཾ ཝཱརེནྟི. སོ ཏཐེཝ ནིབནྡྷཏི. པུནཔི ནཾ མཱཏཱཔིཏརོ ‘‘ཏྭཾ, ཏཱཏ, སུཁུམཱལོ, དུཀྐརཱ པབྦཛྫཱ, ཁུརདྷཱརཱཡ ཨུཔརི ཙངྐམནསདིསཱ’’ཏི ནཱནཔྤཀཱརེཧི ཝཱརེནྟི. སོ ཏཐེཝ ནིབནྡྷཏི. ཏེ ཙིནྟེསུཾ ‘‘སཙཱཡཾ པབྦཛཏི, ཨམྷཱཀཾ དོམནསྶཾ ཧོཏི. སཙེ ནཾ ནིཝཱརེམ, ཨེཏསྶ དོམནསྶཾ ཧོཏི. ཨཔིཙ ཨམྷཱཀཾ དོམནསྶཾ ཧོཏུ, མཱ ཙ ཨེཏསྶཱ’’ཏི ཨནུཛཱནིཾསུ. ཏཏོ སོ སབྦཔརིཛནཾ པརིདེཝམཱནཾ ཨནཱདིཡིཏྭཱ ཨིསིཔཏནཾ གནྟྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ སནྟིཀེ པབྦཛི. ཏསྶ ཨུལཱ༹རསེནཱསནཾ ན པཱཔུཎཱཏི, མཉྩཀེ ཏཊྚིཀཾ པཏྠརིཏྭཱ སཡི. སོ ཝརསཡནེ ཀཏཔརིཙཡོ སབྦརཏྟིཾ ཨཏིདུཀྑིཏོ ཨཧོསི. པབྷཱཏེཔི སརཱིརཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ, པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ པཙྩེཀབུདྡྷེཧི སདྡྷིཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི. ཏཏྠ ཝུཌྜྷཱ ཨགྒཱསནཉྩ ཨགྒཔིཎྜཉྩ ལབྷནྟི, ནཝཀཱ ཡཾཀིཉྩིདེཝ ཨཱསནཾ ལཱུཁབྷོཛནཉྩ. སོ ཏེན ལཱུཁབྷོཛནེནཱཔི ཨཏིདུཀྑིཏོ ཨཧོསི. སོ ཀཏིཔཱཧཾཡེཝ ཀིསོ དུབྦཎྞོ ཧུཏྭཱ ནིབྦིཛྫི ཡཐཱ ཏཾ ཨཔརིཔཱཀགཏེ སམཎདྷམྨེ. ཏཏོ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ དཱུཏཾ པེསེཏྭཱ ཨུཔྤབྦཛི. སོ ཀཏིཔཱཧཾཡེཝ བལཾ གཧེཏྭཱ པུནཔི པབྦཛིཏུཀཱམོ ཨཧོསི. ཏཏོ ཏེནེཝ ཀམེན པབྦཛིཏྭཱ པུནཔི ཨུཔྤབྦཛིཏྭཱ ཏཏིཡཝཱརེ པབྦཛིཏྭཱ སམྨཱ པཊིཔནྣོ པཙྩེཀསམྦོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཝཏྭཱ པུན པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ཨིམམེཝ བྱཱཀརཎགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ཀཱམཱ ཧི ཙིཏྲཱ མདྷུརཱ མནོརམཱ, ཝིརཱུཔརཱུཔེན མཐེནྟི ཙིཏྟཾ;

ཨཱདཱིནཝཾ ཀཱམགུཎེསུ དིསྭཱ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཀཱམཱཏི དྭེ ཀཱམཱ ཝཏྠུཀཱམཱ ཙ ཀིལེསཀཱམཱ ཙ. ཏཏྠ ཝཏྠུཀཱམཱ མནཱཔིཡརཱུཔཱདཡོ དྷམྨཱ, ཀིལེསཀཱམཱ ཚནྡཱདཡོ སབྦེཔི རཱགཔྤབྷེདཱ. ཨིདྷ པན ཝཏྠུཀཱམཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ. རཱུཔཱདིཨནེཀཔྤཀཱརཝསེན ཙིཏྲཱ. ལོཀསྶཱདཝསེན མདྷུརཱ. བཱལཔུཐུཛྫནཱནཾ མནཾ རམེནྟཱིཏི མནོརམཱ. ཝིརཱུཔརཱུཔེནཱཏི ཝིརཱུཔེན རཱུཔེན, ཨནེཀཝིདྷེན སབྷཱཝེནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏེ ཧི རཱུཔཱདིཝསེན ཙིཏྲཱ, རཱུཔཱདཱིསུཔི ནཱིལཱདིཝསེན ཝིཝིདྷརཱུཔཱ. ཨེཝཾ ཏེན ཝིརཱུཔརཱུཔེན ཏཐཱ ཏཐཱ ཨསྶཱདཾ དསྶེཏྭཱ མཐེནྟི ཙིཏྟཾ པབྦཛྫཱཡ ཨབྷིརམིཏུཾ ན དེནྟཱིཏི. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ. ནིགམནམྤི དྭཱིཧི ཏཱིཧི ཝཱ པདེཧི ཡོཛེཏྭཱ པུརིམགཱཐཱསུ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི.

ཀཱམགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༥༡. ཨཱིཏཱི ཙཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར རཉྙོ གཎྜོ ཨུདཔཱདི. བཱལ༹ྷཱ ཝེདནཱ ཝཏྟནྟི. ཝེཛྫཱ ‘‘སཏྠཀམྨེན ཝིནཱ ཕཱསུ ན ཧོཏཱི’’ཏི བྷཎནྟི. རཱཛཱ ཏེསཾ ཨབྷཡཾ དཏྭཱ སཏྠཀམྨཾ ཀཱརཱཔེསི. ཏེ ཕཱལེཏྭཱ, པུབྦལོཧིཏཾ ནཱིཧརིཏྭཱ, ནིབྦེདནཾ ཀཏྭཱ, ཝཎཾ པཊྚེན བནྡྷིཾསུ, ཨཱཧཱརཱཙཱརེསུ ཙ ནཾ སམྨཱ ཨོཝདིཾསུ. རཱཛཱ ལཱུཁབྷོཛནེན ཀིསསརཱིརོ ཨཧོསི, གཎྜོ ཙསྶ མིལཱཡི. སོ ཕཱསུཀསཉྙཱི ཧུཏྭཱ སིནིདྡྷཱཧཱརཾ བྷུཉྫི. ཏེན ཙ སཉྫཱཏབལོ ཝིསཡེ པཊིསེཝི. ཏསྶ གཎྜོ པུན པུརིམསབྷཱཝམེཝ སམྤཱཔུཎི. ཨེཝཾ ཡཱཝ ཏིཀྑཏྟུཾ སཏྠཀམྨཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ, ཝེཛྫེཧི པརིཝཛྫིཏོ ནིབྦིཛྫིཏྭཱ, རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ, ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ, ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ, སཏྟཧི ཝསྶེཧི པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ, ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ བྷཱསིཏྭཱ ནནྡམཱུལཀཔབྦྷཱརཾ ཨགམཱསི.

‘‘ཨཱིཏཱི ཙ གཎྜོ ཙ ཨུཔདྡཝོ ཙ, རོགོ ཙ སལླཉྩ བྷཡཉྩ མེཏཾ;

ཨེཏཾ བྷཡཾ ཀཱམགུཎེསུ དིསྭཱ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨེཏཱིཏི ཨཱིཏི, ཨཱགནྟུཀཱནཾ ཨཀུསལབྷཱགིཡཱནཾ བྱསནཧེཏཱུནཾ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏསྨཱ ཀཱམགུཎཱཔི ཨེཏེ ཨནེཀབྱསནཱཝཧཊྛེན དལ༹ྷསནྣིཔཱཏཊྛེན ཙ ཨཱིཏི. གཎྜོཔི ཨསུཙིཾ པགྒྷརཏི, ཨུདྡྷུམཱཏཔརིཔཀྐཔརིབྷིནྣོ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཨེཏེ ཀིལེསཱསུཙིཔགྒྷརཎཏོ ཨུཔྤཱདཛརཱབྷངྒེཧི ཨུདྡྷུམཱཏཔརིཔཀྐཔརིབྷིནྣབྷཱཝཏོ ཙ གཎྜོ. ཨུཔདྡཝཏཱིཏི ཨུཔདྡཝོ; ཨནཏྠཾ ཛནེནྟོ ཨབྷིབྷཝཏི; ཨཛ྄ཛྷོཏྠརཏཱིཏི ཨཏྠོ, རཱཛདཎྜཱདཱིནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏསྨཱ ཀཱམགུཎཱཔེཏེ ཨཝིདིཏནིབྦཱནཏྠཱཝཧཧེཏུཏཱཡ སབྦུཔདྡཝཝཏྠུཏཱཡ ཙ ཨུཔདྡཝོ. ཡསྨཱ པནེཏེ ཀིལེསཱཏུརབྷཱཝཾ ཛནེནྟཱ སཱིལསངྑཱཏམཱརོགྱཾ, ལོལུཔྤཾ ཝཱ ཨུཔྤཱདེནྟཱ པཱཀཏིཀམེཝ ཨཱརོགྱཾ ཝིལུམྤནྟི, ཏསྨཱ ཨིམིནཱ ཨཱརོགྱཝིལུམྤནཊྛེནེཝ རོགོ. ཨབྦྷནྟརམནུཔྤཝིཊྛཊྛེན པན ཨནྟོཏུདཀཊྛེན དུནྣིཧརཎཱིཡཊྛེན ཙ སལླཾ. དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀབྷཡཱཝཧནཏོ བྷཡཾ. མེ ཨེཏནྟི མེཏཾ. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ. ནིགམནཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི.

ཨཱིཏིགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༥༢. སཱིཏཉྩཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར སཱིཏཱལུཀབྲཧྨདཏྟོ ནཱམ རཱཛཱ ཨཧོསི. སོ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཉྙཀུཊིཀཱཡ ཝིཧརཏི. ཏསྨིཉྩ པདེསེ སཱིཏེ སཱིཏཾ, ཨུཎྷེ ཨུཎྷམེཝ ཙ ཧོཏི ཨབྦྷོཀཱསཏྟཱ པདེསསྶ. གོཙརགཱམེ བྷིཀྑཱ ཡཱཝདཏྠཱཡ ན ལབྦྷཏི. པིཝནཀཔཱནཱིཡམྤི དུལླབྷཾ, ཝཱཏཱཏཔཌཾསསརཱིསཔཱཔི བཱདྷེནྟི. ཏསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨིཏོ ཨཌྜྷཡོཛནམཏྟེ སམྤནྣོ པདེསོ, ཏཏྠ སབྦེཔི ཨེཏེ པརིསྶཡཱ ནཏྠི. ཡཾནཱུནཱཧཾ ཏཏྠ གཙྪེཡྻཾ; ཕཱསུཀཾ ཝིཧརནྟེན སཀྐཱ ཝིསེསཾ ཨདྷིགནྟུ’’ནྟི. ཏསྶ པུན ཨཧོསི – ‘‘པབྦཛིཏཱ ནཱམ ན པཙྩཡཝསིཀཱ ཧོནྟི, ཨེཝརཱུཔཉྩ ཙིཏྟཾ ཝསེ ཝཏྟེནྟི, ན ཙིཏྟསྶ ཝསེ ཝཏྟེནྟི, ནཱཧཾ གམིསྶཱམཱི’’ཏི པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ན ཨགམཱསི. ཨེཝཾ ཡཱཝཏཏིཡཀཾ ཨུཔྤནྣཙིཏྟཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ནིཝཏྟེསི. ཏཏོ ཏཏྠེཝ སཏྟ ཝསྶཱནི ཝསིཏྭཱ, སམྨཱ པཊིཔཛྫམཱནོ པཙྩེཀསམྦོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ, ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ བྷཱསིཏྭཱ ནནྡམཱུལཀཔབྦྷཱརཾ ཨགམཱསི.

‘‘སཱིཏཉྩ ཨུཎྷཉྩ ཁུདཾ པིཔཱསཾ, ཝཱཏཱཏཔེ ཌཾསསརཱིསཔེ ཙ;

སབྦཱནིཔེཏཱནི ཨབྷིསམྦྷཝིཏྭཱ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ སཱིཏཉྩཱཏི སཱིཏཾ ནཱམ དུཝིདྷཾ ཨབྦྷནྟརདྷཱཏུཀྑོབྷཔཙྩཡཉྩ, བཱཧིརདྷཱཏུཀྑོབྷཔཙྩཡཉྩ; ཏཐཱ ཨུཎྷཾ. ཌཾསཱཏི པིངྒལམཀྑིཀཱ. སརཱིསཔཱཏི ཡེ ཀེཙི དཱིགྷཛཱཏིཀཱ སརིཏྭཱ གཙྪནྟི. སེསཾ པཱཀཊམེཝ. ནིགམནམྤི ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི.

སཱིཏཱལུཀགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༥༣. ནཱགོཝཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར ཨཉྙཏརོ རཱཛཱ ཝཱིསཏི ཝསྶཱནི རཛྫཾ ཀཱརེཏྭཱ ཀཱལཀཏོ ནིརཡེ ཝཱིསཏི ཨེཝ ཝསྶཱནི པཙྩིཏྭཱ ཧིམཝནྟཔྤདེསེ ཧཏྠིཡོནིཡཾ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ སཉྫཱཏཀྑནྡྷོ པདུམཝཎྞསཀལསརཱིརོ ཨུལཱ༹རོ ཡཱུཐཔཏི མཧཱནཱགོ ཨཧོསི. ཏསྶ ཨོབྷགྒོབྷགྒཾ སཱཁཱབྷངྒཾ ཧཏྠིཚཱཔཱཝ ཁཱདནྟི. ཨོགཱཧེཔི ནཾ ཧཏྠིནིཡོ ཀདྡམེན ལིམྤནྟི, སབྦཾ པཱལིལེཡྻཀནཱགསྶེཝ ཨཧོསི. སོ ཡཱུཐཱ ནིབྦིཛྫིཏྭཱ པཀྐམི. ཏཏོ ནཾ པདཱནུསཱརེན ཡཱུཐཾ ཨནུབནྡྷི. ཨེཝཾ ཡཱཝཏཏིཡཾ པཀྐནྟོ ཨནུབདྡྷོཝ. ཏཏོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིདཱནི མཡ྄ཧཾ ནཏྟཀོ བཱརཱཎསིཡཾ རཛྫཾ ཀཱརེཏི, ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨཏྟནོ པུརིམཛཱཏིཡཱ ཨུཡྻཱནཾ གཙྪེཡྻཾ, ཏཏྲ མཾ སོ རཀྑིསྶཏཱི’’ཏི. ཏཏོ རཏྟིཾ ནིདྡཱཝསཾ གཏེ ཡཱུཐེ ཡཱུཐཾ པཧཱཡ ཏམེཝ ཨུཡྻཱནཾ པཱཝིསི. ཨུཡྻཱནཔཱལོ དིསྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ‘‘ཧཏྠིཾ གཧེསྶཱམཱི’’ཏི སེནཱཡ པརིཝཱརེསི. ཧཏྠཱི རཱཛཱནཾ ཨེཝ ཨབྷིམུཁོ གཙྪཏི. རཱཛཱ ‘‘མཾ ཨབྷིམུཁོ ཨེཏཱི’’ཏི ཁུརཔྤཾ སནྣཡ྄ཧིཏྭཱ ཨཊྛཱསི. ཏཏོ ཧཏྠཱི ‘‘ཝིཛ྄ཛྷེཡྻཱཔི མཾ ཨེསོ’’ཏི མཱནུསིཀཱཡ ཝཱཙཱཡ ‘‘བྲཧྨདཏྟ, མཱ མཾ ཝིཛ྄ཛྷ, ཨཧཾ ཏེ ཨཡྻཀོ’’ཏི ཨཱཧ. རཱཛཱ ‘‘ཀིཾ བྷཎསཱི’’ཏི སབྦཾ པུཙྪི. ཧཏྠཱིཔི རཛྫེ ཙ ནརཀེ ཙ ཧཏྠིཡོནིཡཉྩ པཝཏྟིཾ སབྦཾ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ‘‘སུནྡརཾ, མཱ བྷཱཡི, མཱ ཙ ཀཉྩི བྷིཾསཱཔེཧཱི’’ཏི ཧཏྠིནོ ཝཊྚཉྩ ཨཱརཀྑཀེ ཙ ཧཏྠིབྷཎྜེ ཙ ཨུཔཊྛཱཔེསི.

ཨཐེཀདིཝསཾ རཱཛཱ ཧཏྠིཀྑནྡྷགཏོ ‘‘ཨཡཾ ཝཱིསཏི ཝསྶཱནི རཛྫཾ ཀཏྭཱ ནིརཡེ པཀྐོ, ཝིཔཱཀཱཝསེསེན ཙ ཏིརཙྪཱནཡོནིཡཾ ཨུཔྤནྣོ, ཏཏྠཔི གཎཝཱསསངྒྷཊྚནཾ ཨསཧནྟོ ཨིདྷཱགཏོ. ཨཧོ དུཀྑོ གཎཝཱསོ, ཨེཀཱིབྷཱཝོ ཨེཝ ཙ པན སུཁོ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏཾ ལོཀུཏྟརསུཁེན སུཁིཏཾ ཨམཙྩཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ, པཎིཔཱཏཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཡཱནཀཱལོ མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཏཏོ ‘‘ནཱཧཾ རཱཛཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པུརིམནཡེནེཝ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ནཱགོཝ ཡཱུཐཱནི ཝིཝཛྫཡིཏྭཱ, སཉྫཱཏཁནྡྷོ པདུམཱི ཨུལཱ༹རོ;

ཡཐཱབྷིརནྟཾ ཝིཧརཾ ཨརཉྙེ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

སཱ པདཏྠཏོ པཱཀཊཱ ཨེཝ. ཨཡཾ པནེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡཡོཛནཱ. སཱ ཙ ཁོ ཡུཏྟིཝསེནེཝ, ན ཨནུསྶཝཝསེན. ཡཐཱ ཨཡཾ ཧཏྠཱི མནུསྶཀནྟེསུ སཱིལེསུ དནྟཏྟཱ ཨདནྟབྷཱུམིཾ ནཱགཙྪཏཱིཏི ཝཱ, སརཱིརམཧནྟཏཱཡ ཝཱ ནཱགོ, ཨེཝཾ ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཨརིཡཀནྟེསུ སཱིལེསུ དནྟཏྟཱ ཨདནྟབྷཱུམིཾ ནཱགམནེན ཨཱགུཾ ཨཀརཎེན པུན ཨིཏྠཏྟཾ ཨནཱགམནེན ཙ གུཎསརཱིརམཧནྟཏཱཡ ཝཱ ནཱགོ བྷཝེཡྻཾ. ཡཐཱ ཙེས ཡཱུཐཱནི ཝིཝཛྫེཏྭཱ ཨེཀཙརིཡསུཁེན ཡཐཱབྷིརནྟཾ ཝིཧརཾ ཨརཉྙེ ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ, ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཨེཝཾ གཎཾ ཝིཝཛྫེཏྭཱ ཨེཀཝིཧཱརསུཁེན ཛྷཱནསུཁེན ཡཐཱབྷིརནྟཾ ཝིཧརཾ ཨརཉྙེ ཨཏྟནོ ཡཐཱ ཡཐཱ སུཁཾ, ཏཐཱ ཏཐཱ ཡཏྟཀཾ ཝཱ ཨིཙྪཱམི, ཏཏྟཀཾ ཨརཉྙེ ནིཝཱསཾ ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ ཙརེཡྻནྟི ཨཏྠོ. ཡཐཱ ཙེས སུསཎྛིཏཀྑནྡྷཏཱཡ སཉྫཱཏཀྑནྡྷོ, ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཨེཝཾ ཨསེཁསཱིལཀྑནྡྷམཧནྟཏཱཡ སཉྫཱཏཀྑནྡྷོ བྷཝེཡྻཾ. ཡཐཱ ཙེས པདུམསདིསགཏྟཏཱཡ ཝཱ པདུམཀུལེ ཨུཔྤནྣཏཱཡ ཝཱ པདུམཱི, ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཨེཝཾ པདུམསདིསཨུཛུགཏྟཏཱཡ ཝཱ ཨརིཡཛཱཏིཔདུམེ ཨུཔྤནྣཏཱཡ ཝཱ པདུམཱི བྷཝེཡྻཾ. ཡཐཱ ཙེས ཐཱམབལཛཝཱདཱིཧི ཨུལཱ༹རོ, ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཨེཝཾ པརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརཏཱདཱིཧི སཱིལསམཱདྷིནིབྦེདྷིཀཔཉྙཱདཱིཧི ཝཱ ཨུལཱ༹རོ བྷཝེཡྻནྟི ཨེཝཾ ཙིནྟེནྟོ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ ཨདྷིགཏོམྷཱིཏི.

ནཱགགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༥༤. ཨཊྛཱན ཏནྟི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིརཉྙོ ཀིར པུཏྟོ དཧརོ ཨེཝ སམཱནོ པབྦཛིཏུཀཱམོ མཱཏཱཔིཏརོ ཡཱཙི. མཱཏཱཔིཏརོ ནཾ ཝཱརེནྟི. སོ ཝཱརིཡམཱནོཔི ནིབནྡྷཏིཡེཝ ‘‘པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏཏོ ནཾ པུབྦེ ཝུཏྟསེཊྛིཔུཏྟཾ ཝིཡ སབྦཾ ཝཏྭཱ ཨནུཛཱནིཾསུ. པབྦཛིཏྭཱ ཙ ཨུཡྻཱནེཡེཝ ཝསིཏབྦནྟི པཊིཛཱནཱཔེསུཾ, སོ ཏཐཱ ཨཀཱསི. ཏསྶ མཱཏཱ པཱཏོཝ ཝཱིསཏིསཧསྶནཱཊཀིཏྠིཔརིཝུཏཱ ཨུཡྻཱནཾ གནྟྭཱ, པུཏྟཾ ཡཱགུཾ པཱཡེཏྭཱ, ཨནྟརཱ ཁཛྫཀཱདཱིནི ཙ ཁཱདཱཔེཏྭཱ, ཡཱཝ མཛ྄ཛྷནྷིཀསམཡཾ ཏེན སདྡྷིཾ སམུལླཔིཏྭཱ, ནགརཾ པཝིསཏི. པིཏཱ ཙ མཛ྄ཛྷནྷིཀེ ཨཱགནྟྭཱ, ཏཾ བྷོཛེཏྭཱ ཨཏྟནཱཔི བྷུཉྫིཏྭཱ, དིཝསཾ ཏེན སདྡྷིཾ སམུལླཔིཏྭཱ, སཱཡནྷསམཡེ ཛགྒནཔུརིསེ ཋཔེཏྭཱ ནགརཾ པཝིསཏི. སོ ཨེཝཾ རཏྟིནྡིཝཾ ཨཝིཝིཏྟོ ཝིཧརཏི. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཱདིཙྩབནྡྷུ ནཱམ པཙྩེཀབུདྡྷོ ནནྡམཱུལཀཔབྦྷཱརེ ཝིཧརཏི. སོ ཨཱཝཛྫེནྟོ ཏཾ ཨདྡས – ‘‘ཨཡཾ ཀུམཱརོ པབྦཛིཏུཾ ཨསཀྑི, ཛཊཾ ཚིནྡིཏུཾ ན སཀྐོཏཱི’’ཏི. ཏཏོ པརཾ ཨཱཝཛྫི ‘‘ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ ནིབྦིཛྫིསྶཏི, ནོ’’ཏི. ཨཐ ‘‘དྷམྨཏཱཡ ནིབྦིནྡནྟོ ཨཏིཙིརཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘ཏསྶ ཨཱརམྨཎཾ དསྶེསྶཱམཱི’’ཏི པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ མནོསིལཱཏལཏོ ཨཱགནྟྭཱ ཨུཡྻཱནེ ཨཊྛཱསི. རཱཛཔུརིསོ དིསྭཱ ‘‘པཙྩེཀབུདྡྷོ ཨཱགཏོ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ‘‘ཨིདཱནི མེ པུཏྟོ པཙྩེཀབུདྡྷེན སདྡྷིཾ ཨནུཀྐཎྛིཏོ ཝསིསྶཏཱི’’ཏི པམུདིཏམནོ ཧུཏྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷཾ སཀྐཙྩཾ ཨུཔཊྛཧིཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཝཱསཾ ཡཱཙིཏྭཱ པཎྞསཱལཱདིཝཱཝིཧཱརཊྛཱནཙངྐམཱདིསབྦཾ ཀཱརེཏྭཱ ཝཱསེསི.

སོ ཏཏྠ ཝསནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཨོཀཱསཾ ལབྷིཏྭཱ ཀུམཱརཾ པུཙྪི ‘‘ཀོསི ཏྭ’’ནྟི? སོ ཨཱཧ ‘‘ཨཧཾ པབྦཛིཏོ’’ཏི. ‘‘པབྦཛིཏཱ ནཱམ ན ཨེདིསཱ ཧོནྟཱི’’ཏི. ‘‘ཨཐ བྷནྟེ, ཀཱིདིསཱ ཧོནྟི, ཀིཾ མཡ྄ཧཾ ཨནནུཙྪཝིཀ’’ནྟི ཝུཏྟེ ‘‘ཏྭཾ ཨཏྟནོ ཨནནུཙྪཝིཀཾ ན པེཀྑསི, ནནུ ཏེ མཱཏཱ ཝཱིསཏིསཧསྶཨིཏྠཱིཧི སདྡྷིཾ པུབྦཎྷསམཡེ ཨཱགཙྪནྟཱི ཨུཡྻཱནཾ ཨཝིཝིཏྟཾ ཀརོཏི, པིཏཱ མཧཏཱ བལཀཱཡེན སཱཡནྷསམཡེ, ཛགྒནཔུརིསཱ སཀལརཏྟིཾ; པབྦཛིཏཱ ནཱམ ཏཝ སདིསཱ ན ཧོནྟི, ‘ཨེདིསཱ པན ཧོནྟཱི’’’ཏི ཏཏྲ ཋིཏསྶེཝ ཨིདྡྷིཡཱ ཧིམཝནྟེ ཨཉྙཏརཾ ཝིཧཱརཾ དསྶེསི. སོ ཏཏྠ པཙྩེཀབུདྡྷེ ཨཱལམྦནབཱཧཾ ནིསྶཱཡ ཋིཏེ ཙ ཙངྐམནྟེ ཙ རཛནཀམྨསཱུཙིཀམྨཱདཱིནི ཀརོནྟེ ཙ དིསྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཏུམྷེ ཨིདྷ, ནཱགཙྪཐ, པབྦཛྫཱ ནཱམ ཏུམྷེཧི ཨནུཉྙཱཏཱ’’ཏི. ‘‘ཨཱམ, པབྦཛྫཱ ཨནུཉྙཱཏཱ, པབྦཛིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ སམཎཱ ནཱམ ཨཏྟནོ ནིསྶརཎཾ ཀཱཏུཾ ཨིཙྪིཏཔཏྠིཏཉྩ པདེསཾ གནྟུཾ ལབྷནྟི, ཨེཏྟཀཾཝ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ –

‘‘ཨཊྛཱན ཏཾ སངྒཎིཀཱརཏསྶ, ཡཾ ཕསྶཡེ སཱམཡིཀཾ ཝིམུཏྟི’’ནྟི. –

ཨིམཾ ཨུཔཌྜྷགཱཐཾ ཝཏྭཱ, དིསྶམཱནེནེཝ ཀཱཡེན ནནྡམཱུལཀཔབྦྷཱརཾ ཨགམཱསི. ཨེཝཾ གཏེ པཙྩེཀབུདྡྷེ སོ ཨཏྟནོ པཎྞསཱལཾ པཝིསིཏྭཱ ནིཔཛྫི. ཨཱརཀྑཀཔུརིསོཔི ‘‘སཡིཏོ ཀུམཱརོ, ཨིདཱནི ཀུཧིཾ གམིསྶཏཱི’’ཏི པམཏྟོ ནིདྡཾ ཨོཀྐམི. སོ ཏསྶ པམཏྟབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརཾ གཧེཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཱཝིསི. ཏཏྲ ཙ ཝིཝིཏྟོ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ, པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ, པཙྩེཀབུདྡྷཊྛཱནཾ གཏོ. ཏཏྲ ཙ ‘‘ཀཐམདྷིགཏ’’ནྟི པུཙྪིཏོ ཨཱདིཙྩབནྡྷུནཱ ཝུཏྟཾ ཨུཔཌྜྷགཱཐཾ པརིཔུཎྞཾ ཀཏྭཱ ཨབྷཱསི.

ཏསྶཏྠོ – ཨཊྛཱན ཏནྟི. ཨཊྛཱནཾ ཏཾ, ཨཀཱརཎཾ ཏནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི, ཨནུནཱསིཀལོཔོ ཀཏོ ‘‘ཨརིཡསཙྩཱན དསྶན’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཁུ. པཱ. ༥.༡༡; སུ. ནི. ༢༧༠) ཝིཡ. སངྒཎིཀཱརཏསྶཱཏི གཎཱབྷིརཏསྶ. ཡནྟི ཀརཎཝཙནམེཏཾ ‘‘ཡཾ ཧིརཱིཡཏི ཧིརཱིཡིཏབྦེནཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. ས. ༣༠) ཝིཡ. ཕསྶཡེཏི ཨདྷིགཙྪེ. སཱམཡིཀཾ ཝིམུཏྟིནྟི ལོཀིཡསམཱཔཏྟིཾ. སཱ ཧི ཨཔྤིཏཔྤིཏསམཡེ ཨེཝ པཙྩནཱིཀེཧི ཝིམུཙྩནཏོ ‘‘སཱམཡིཀཱ ཝིམུཏྟཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏཾ སཱམཡིཀཾ ཝིམུཏྟིཾ. ཨཊྛཱནཾ ཏཾ, ན ཏཾ ཀཱརཎཾ ཝིཛྫཏི སངྒཎིཀཱརཏསྶ, ཡེན ཀཱརཎེན ཕསྶཡེཏི ཨེཏཾ ཨཱདིཙྩབནྡྷུསྶ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ ཝཙོ ནིསམྨ སངྒཎིཀཱརཏིཾ པཧཱཡ ཡོནིསོ པཊིཔཛྫནྟོ ཨདྷིགཏོམྷཱིཏི ཨཱཧ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཨཊྛཱནགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

དུཏིཡོ ཝགྒོ ནིཊྛིཏོ.

༥༥. དིཊྛཱིཝིསཱུཀཱནཱིཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར ཨཉྙཏརོ རཱཛཱ རཧོགཏོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཡཐཱ སཱིཏཱདཱིནཾ པཊིགྷཱཏཀཱནི ཨུཎྷཱདཱིནི ཨཏྠི, ཨཏྠི ནུ ཁོ ཨེཝཾ ཝཊྚཔཊིགྷཱཏཀཾ ཝིནཊྚཾ, ནོ’’ཏི. སོ ཨམཙྩེ པུཙྪི – ‘‘ཝིཝཊྚཾ ཛཱནཱཐཱ’’ཏི? ཏེ ‘‘ཛཱནཱམ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. རཱཛཱ – ‘‘ཀིཾ ཏ’’ནྟི? ཏཏོ ‘‘ཨནྟཝཱ ལོཀོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན སསྶཏུཙྪེདཾ ཀཐེསུཾ. ཨཐ རཱཛཱ ‘‘ཨིམེ ན ཛཱནནྟི, སབྦེཔིམེ དིཊྛིགཏིཀཱ’’ཏི སཡམེཝ ཏེསཾ ཝིལོམཏཉྩ ཨཡུཏྟཏཉྩ དིསྭཱ ‘‘ཝཊྚཔཊིགྷཱཏཀཾ ཝིཝཊྚཾ ཨཏྠི, ཏཾ གཝེསིཏབྦ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. ཨིམཉྩ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི པཙྩེཀབུདྡྷམཛ྄ཛྷེ བྱཱཀརཎགཱཐཉྩ –

‘‘དིཊྛཱིཝིསཱུཀཱནི ཨུཔཱཏིཝཏྟོ, པཏྟོ ནིཡཱམཾ པཊིལདྡྷམགྒོ;

ཨུཔྤནྣཉཱཎོམྷི ཨནཉྙནེཡྻོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – དིཊྛཱིཝིསཱུཀཱནཱིཏི དྭཱསཊྛིདིཊྛིགཏཱནི. ཏཱནི ཧི མགྒསམྨཱདིཊྛིཡཱ ཝིསཱུཀཊྛེན ཝིཛ྄ཛྷནཊྛེན ཝིལོམཊྛེན ཙ ཝིསཱུཀཱནི. ཨེཝཾ དིཊྛིཡཱ ཝིསཱུཀཱནི, དིཊྛི ཨེཝ ཝཱ ཝིསཱུཀཱནི དིཊྛིཝིསཱུཀཱནི. ཨུཔཱཏིཝཏྟོཏི དསྶནམགྒེན ཨཏིཀྐནྟོ. པཏྟོ ནིཡཱམནྟི ཨཝིནིཔཱཏདྷམྨཏཱཡ སམྦོདྷིཔརཱཡཎཏཱཡ ཙ ནིཡཏབྷཱཝཾ ཨདྷིགཏོ, སམྨཏྟནིཡཱམསངྑཱཏཾ ཝཱ པཋམམགྒནྟི. ཨེཏྟཱཝཏཱ པཋམམགྒཀིཙྩནིཔྥཏྟི ཙ ཏསྶ པཊིལཱབྷོ ཙ ཝུཏྟོ. ཨིདཱནི པཊིལདྡྷམགྒོཏི ཨིམིནཱ སེསམགྒཔཊིལཱབྷཾ དསྶེཏི. ཨུཔྤནྣཉཱཎོམྷཱིཏི ཨུཔྤནྣཔཙྩེཀབོདྷིཉཱཎོ ཨམྷི. ཨེཏེན ཕལཾ དསྶེཏི. ཨནཉྙནེཡྻོཏི ཨཉྙེཧི ‘‘ཨིདཾ སཙྩཾ, ཨིདཾ སཙྩ’’ནྟི ན ནེཏབྦོ. ཨེཏེན སཡམྦྷུཏཾ དཱིཔེཏི, པཏྟེ ཝཱ པཙྩེཀབོདྷིཉཱཎེ ཨནེཡྻཏཱཡ ཨབྷཱཝཱ སཡཾཝསིཏཾ. སམཐཝིཔསྶནཱཡ ཝཱ དིཊྛིཝིསཱུཀཱནི ཨུཔཱཏིཝཏྟོ, ཨཱདིམགྒེན པཏྟོ ནིཡཱམཾ, སེསེཧི པཊིལདྡྷམགྒོ, ཕལཉཱཎེན ཨུཔྤནྣཉཱཎོ, ཏཾ སབྦཾ ཨཏྟནཱཝ ཨདྷིགཏོཏི ཨནཉྙནེཡྻོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི.

དིཊྛིཝིསཱུཀགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༥༦. ནིལློལུཔོཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིརཉྙོ ཀིར སཱུདོ ཨནྟརབྷཏྟཾ པཙིཏྭཱ ཨུཔནཱམེསི མནུཉྙདསྶནཾ སཱདུརསཾ ‘‘ཨཔྤེཝ ནཱམ མེ རཱཛཱ དྷནམནུཔྤདེཡྻཱ’’ཏི. ཏཾ རཉྙོ གནྡྷེནེཝ བྷོཏྟུཀཱམཏཾ ཛནེསི མུཁེ ཁེལ༹ཾ ཨུཔྤཱདེནྟཾ. པཋམཀབལེ༹ པན མུཁེ པཀྑིཏྟམཏྟེ སཏྟརསཧརཎིསཧསྶཱནི ཨམཏེནེཝ ཕུཊྛཱནི ཨཧེསུཾ. སཱུདོ ‘‘ཨིདཱནི མེ དསྶཏི, ཨིདཱནི མེ དསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེསི. རཱཛཱཔི ‘‘སཀྐཱརཱརཧོ སཱུདོ’’ཏི ཙིནྟེསི – ‘‘རསཾ སཱཡིཏྭཱ པན སཀྐརོནྟཾ མཾ པཱཔཀོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཙྪེཡྻ – ‘ལོལོ ཨཡཾ རཱཛཱ རསགརུཀོ’’’ཏི ན ཀིཉྩི ཨབྷཎི. ཨེཝཾ ཡཱཝ བྷོཛནཔརིཡོསཱནཾ, ཏཱཝ སཱུདོཔི ‘‘ཨིདཱནི དསྶཏི, ཨིདཱནི དསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེསི. རཱཛཱཔི ཨཝཎྞབྷཡེན ན ཀིཉྩི ཨབྷཎི. ཏཏོ སཱུདོ ‘‘ནཏྠི ཨིམསྶ རཉྙོ ཛིཝ྄ཧཱཝིཉྙཱཎ’’ནྟི དུཏིཡདིཝསེ ཨརསབྷཏྟཾ ཨུཔནཱམེསི. རཱཛཱ བྷུཉྫནྟོ ‘‘ནིགྒཧཱརཧོ ཨཛྫ སཱུདོ’’ཏི ཛཱནནྟོཔི པུབྦེ ཝིཡ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཨཝཎྞབྷཡེན ན ཀིཉྩི ཨབྷཎི. ཏཏོ སཱུདོ ‘‘རཱཛཱ ནེཝ སུནྡརཾ ནཱསུནྡརཾ ཛཱནཱཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ སབྦཾ པརིབྦཡཾ ཨཏྟནཱ གཧེཏྭཱ ཡཾཀིཉྩིདེཝ པཙིཏྭཱ རཉྙོ དེཏི. རཱཛཱ ‘‘ཨཧོ ཝཏ ལོབྷོ, ཨཧཾ ནཱམ ཝཱིསཏི ནགརསཧསྶཱནི བྷུཉྫནྟོ ཨིམསྶ ལོབྷེན བྷཏྟམཏྟམྤི ན ལབྷཱམཱི’’ཏི ནིབྦིཛྫིཏྭཱ, རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ, ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི, པུརིམནཡེནེཝ ཙ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ནིལློལུཔོ ནིཀྐུཧོ ནིཔྤིཔཱསོ, ནིམྨཀྑོ ནིདྡྷནྟཀསཱཝམོཧོ;

ནིརཱསཡོ སབྦལོཀེ བྷཝིཏྭཱ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ ནིལློལུཔོཏི ཨལོལུཔོ. ཡོ ཧི རསཏཎྷཱབྷིབྷཱུཏོ ཧོཏི, སོ བྷུསཾ ལུཔྤཏི པུནཔྤུནཉྩ ལུཔྤཏི, ཏེན ལོལུཔོཏི ཝུཙྩཏི. ཏསྨཱ ཨེས ཏཾ པཊིཀྑིཔནྟོ ཨཱཧ ‘‘ནིལློལུཔོ’’ཏི. ནིཀྐུཧོཏི ཨེཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཡསྶ ཏིཝིདྷཾ ཀུཧནཝཏྠུ ནཏྠི, སོ ནིཀྐུཧོཏི ཝུཙྩཏི. ཨིམིསྶཱ པན གཱཐཱཡ མནུཉྙབྷོཛནཱདཱིསུ ཝིམྷཡམནཱཔཛྫནཏོ ནིཀྐུཧོཏི ཨཡམདྷིཔྤཱཡོ. ནིཔྤིཔཱསོཏི ཨེཏྠ པཱཏུམིཙྪཱ པིཔཱསཱ, ཏསྶཱ ཨབྷཱཝེན ནིཔྤིཔཱསོ, སཱདུརསལོབྷེན བྷོཏྟུཀམྱཏཱཝིརཧིཏོཏི ཨཏྠོ. ནིམྨཀྑོཏི ཨེཏྠ པརགུཎཝིནཱསནལཀྑཎོ མཀྑོ, ཏསྶ ཨབྷཱཝེན ནིམྨཀྑོ. ཨཏྟནོ གཧཊྛཀཱལེ སཱུདསྶ གུཎམཀྑནཱབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡཱཧ. ནིདྡྷནྟཀསཱཝམོཧོཏི ཨེཏྠ རཱགཱདཡོ ཏཡོ, ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིནི ཙ ཏཱིཎཱིཏི ཚ དྷམྨཱ ཡཐཱསམྦྷཝཾ ཨཔྤསནྣཊྛེན སཀབྷཱཝཾ ཝིཛཧཱཔེཏྭཱ པརབྷཱཝཾ གཎྷཱཔནཊྛེན ཀསཊཊྛེན ཙ ཀསཱཝཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཏཏྠ, ཀཏམེ ཏཡོ ཀསཱཝཱ? རཱགཀསཱཝོ, དོསཀསཱཝོ, མོཧཀསཱཝོ, ཨིམེ ཏཡོ ཀསཱཝཱ. ཏཏྠ, ཀཏམེ ཨཔརེཔི ཏཡོ ཀསཱཝཱ? ཀཱཡཀསཱཝོ, ཝཙཱིཀསཱཝོ, མནོཀསཱཝོ’’ཏི (ཝིབྷ. ༩༢༤).

ཏེསུ མོཧཾ ཋཔེཏྭཱ པཉྩནྣཾ ཀསཱཝཱནཾ ཏེསཉྩ སབྦེསཾ མཱུལབྷཱུཏསྶ མོཧསྶ ནིདྡྷནྟཏྟཱ ནིདྡྷནྟཀསཱཝམོཧོ, ཏིཎྞཾ ཨེཝ ཝཱ ཀཱཡཝཙཱིམནོཀསཱཝཱནཾ མོཧསྶ ཙ ནིདྡྷནྟཏྟཱ ནིདྡྷནྟཀསཱཝམོཧོ. ཨིཏརེསུ ནིལློལུཔཏཱདཱིཧི རཱགཀསཱཝསྶ, ནིམྨཀྑཏཱཡ དོསཀསཱཝསྶ ནིདྡྷནྟབྷཱཝོ སིདྡྷོ ཨེཝ. ནིརཱསཡོཏི ནིཏྟཎྷོ. སབྦལོཀེཏི སཀལལོཀེ, ཏཱིསུ བྷཝེསུ དྭཱདསསུ ཝཱ ཨཱཡཏནེསུ བྷཝཝིབྷཝཏཎྷཱཝིརཧིཏོ ཧུཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཐ ཝཱ ཏཡོཔི པཱདེ ཝཏྭཱ ཨེཀོ ཙརེཏི ཨེཀོ ཙརིཏུཾ སཀྐུཎེཡྻཱཏི ཨེཝམྤི ཨེཏྠ སམྦནྡྷོ ཀཱཏབྦོཏི.

ནིལློལུཔགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༥༧. པཱཔཾ སཧཱཡནྟི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར ཨཉྙཏརོ རཱཛཱ མཧཙྩརཱཛཱནུབྷཱཝེན ནགརཾ པདཀྑིཎཾ ཀརོནྟོ མནུསྶེ ཀོཊྛཱགཱརཏོ པུརཱཎདྷཉྙཱནི བཧིདྡྷཱ ནཱིཧརནྟེ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ, བྷཎེ, ཨིད’’ནྟི ཨམཙྩེ པུཙྪི. ‘‘ཨིདཱནི, མཧཱརཱཛ, ནཝདྷཉྙཱནི ཨུཔྤཛྫིསྶནྟི, ཏེསཾ ཨོཀཱསཾ ཀཱཏུཾ ཨིམེ མནུསྶཱ པུརཱཎདྷཉྙཱདཱིནི ཚཌྜེནྟཱི’’ཏི. རཱཛཱ – ‘‘ཀིཾ, བྷཎེ, ཨིཏྠཱགཱརབལཀཱཡཱདཱིནཾ ཝཊྚཾ པརིཔུཎྞ’’ནྟི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛ, པརིཔུཎྞནྟི’’. ‘‘ཏེན ཧི, བྷཎེ, དཱནསཱལཾ ཀཱརཱཔེཐ, དཱནཾ དསྶཱམི, མཱ ཨིམཱནི དྷཉྙཱནི ཨནུཔཀཱརཱནི ཝིནསྶིཾསཱུ’’ཏི. ཏཏོ ནཾ ཨཉྙཏརོ དིཊྛིགཏིཀོ ཨམཙྩོ ‘‘མཧཱརཱཛ, ནཏྠི དིནྣ’’ནྟི ཨཱརབྦྷ ཡཱཝ ‘‘བཱལཱ ཙ པཎྜིཏཱ ཙ སནྡྷཱཝིཏྭཱ སཾསརིཏྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརིསྶནྟཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ནིཝཱརེསི. སོ དུཏིཡམྤི ཏཏིཡམྤི ཀོཊྛཱགཱརེ ཝིལུམྤནྟེ དིསྭཱ ཏཐེཝ ཨཱཎཱཔེསི. ཏཏིཡམྤི ནཾ ‘‘མཧཱརཱཛ, དཏྟུཔཉྙཏྟཾ ཡདིདཾ དཱན’’ནྟིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ ནིཝཱརེསི. སོ ‘‘ཨརེ, ཨཧཾ ཨཏྟནོ སནྟཀམྤི ན ལབྷཱམི དཱཏུཾ, ཀིཾ མེ ཨིམེཧི པཱཔསཧཱཡེཧཱི’’ཏི ནིབྦིནྣོ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏཉྩ པཱཔཾ སཧཱཡཾ གརཧནྟོ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘པཱཔཾ སཧཱཡཾ པརིཝཛྫཡེཐ, ཨནཏྠདསྶིཾ ཝིསམེ ནིཝིཊྛཾ;

སཡཾ ན སེཝེ པསུཏཾ པམཏྟཾ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏསྶཱཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ཡྭཱཡཾ དསཝཏྠུཀཱཡ པཱཔདིཊྛིཡཱ སམནྣཱགཏཏྟཱ པཱཔོ, པརེསམྤི ཨནཏྠཾ པསྶཏཱིཏི ཨནཏྠདསྶཱི, ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདིམྷི ཙ ཝིསམེ ནིཝིཊྛོ, ཏཾ ཨཏྠཀཱམོ ཀུལཔུཏྟོ པཱཔཾ སཧཱཡཾ པརིཝཛྫཡེཐ ཨནཏྠདསྶིཾ ཝིསམེ ནིཝིཊྛཾ. སཡཾ ན སེཝེཏི ཨཏྟནོ ཝསེན ན སེཝེ. ཡདི པན པརཝསོ ཧོཏི, ཀིཾ སཀྐཱ ཀཱཏུནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པསུཏནྟི པསཊཾ, དིཊྛིཝསེན ཏཏྠ ཏཏྠ ལགྒནྟི ཨཏྠོ. པམཏྟནྟི ཀཱམགུཎེསུ ཝོསྶཊྛཙིཏྟཾ, ཀུསལབྷཱཝནཱརཧིཏཾ ཝཱ. ཏཾ ཨེཝརཱུཔཾ ན སེཝེ, ན བྷཛེ, ན པཡིརུཔཱསེ, ཨཉྙདཏྠུ ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོཏི.

པཱཔསཧཱཡགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༥༨. བཧུསྶུཏནྟི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? པུབྦེ ཀིར ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ ཨཊྛ པཙྩེཀབོདྷིསཏྟཱ པབྦཛིཏྭཱ གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ དེཝལོཀེ ཨུཔྤནྣཱཏི སབྦཾ ཨནཝཛྫབྷོཛཱིགཱཐཱཡ ཝུཏྟསདིསམེཝ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – པཙྩེཀབུདྡྷེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ རཱཛཱ ཨཱཧ ‘‘ཀེ ཏུམྷེ’’ཏི? ཏེ ཨཱཧཾསུ – ‘‘མཡཾ, མཧཱརཱཛ, བཧུསྶུཏཱ ནཱམཱ’’ཏི. རཱཛཱ – ‘‘ཨཧཾ སུཏབྲཧྨདཏྟོ ནཱམ, སུཏེན ཏིཏྟིཾ ན གཙྪཱམི, ཧནྡ, ནེསཾ སནྟིཀེ ཝིཙིཏྲནཡཾ སདྡྷམྨདེསནཾ སོསྶཱམཱི’’ཏི ཨཏྟམནོ དཀྑིཎོདཀཾ དཏྭཱ, པརིཝིསིཏྭཱ, བྷཏྟཀིཙྩཔརིཡོསཱནེ སངྒྷཏྠེརསྶ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ, ཝནྡིཏྭཱ, པུརཏོ ནིསཱིདི ‘‘དྷམྨཀཐཾ, བྷནྟེ, ཀརོཐཱ’’ཏི. སོ ‘‘སུཁིཏོ ཧོཏུ, མཧཱརཱཛ, རཱགཀྑཡོ ཧོཏཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨུཊྛིཏོ. རཱཛཱ ‘‘ཨཡཾ ན བཧུསྶུཏོ, དུཏིཡོ བཧུསྶུཏོ བྷཝིསྶཏི, སྭེ དཱནི ཝིཙིཏྲདྷམྨདེསནཾ སོསྶཱམཱི’’ཏི སྭཱཏནཱཡ ནིམནྟེསི. ཨེཝཾ ཡཱཝ སབྦེསཾ པཊིཔཱཊི གཙྪཏི, ཏཱཝ ནིམནྟེསི. ཏེ སབྦེཔི ‘‘དོསཀྑཡོ ཧོཏུ, མོཧཀྑཡོ, གཏིཀྑཡོ, ཝཊྚཀྑཡོ, ཨུཔདྷིཀྑཡོ, ཏཎྷཀྑཡོ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨེཝཾ ཨེཀེཀཾ པདཾ ཝིསེསེཏྭཱ སེསཾ པཋམསདིསམེཝ ཝཏྭཱ ཨུཊྛཧིཾསུ.

ཏཏོ རཱཛཱ ‘‘ཨིམེ ‘བཧུསྶུཏཱ མཡ’ནྟི བྷཎནྟི, ན ཙ ཏེསཾ ཝིཙིཏྲཀཐཱ, ཀིམེཏེཧི ཝུཏྟ’’ནྟི ཏེསཾ ཝཙནཏྠཾ ཨུཔཔརིཀྑིཏུམཱརདྡྷོ. ཨཐ ‘‘རཱགཀྑཡོ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨུཔཔརིཀྑནྟོ ‘‘རཱགེ ཁཱིཎེ དོསོཔི མོཧོཔི ཨཉྙཏརཉྙཏརེཔི ཀིལེསཱ ཁཱིཎཱ ཧོནྟཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཨཏྟམནོ ཨཧོསི – ‘‘ནིཔྤརིཡཱཡབཧུསྶུཏཱ ཨིམེ སམཎཱ. ཡཐཱ ཧི པུརིསེན མཧཱཔཐཝིཾ ཝཱ ཨཱཀཱསཾ ཝཱ ཨངྒུལིཡཱ ནིདྡིསནྟེན ན ཨངྒུལིམཏྟོཝ པདེསོ ནིདྡིཊྛོ ཧོཏི, ཨཔིཙ, ཁོ, པན པཐཝཱིཨཱཀཱསཱ ཨེཝ ནིདྡིཊྛཱ ཧོནྟི, ཨེཝཾ ཨིམེཧི ཨེཀམེཀཾ ཨཏྠཾ ནིདྡིསནྟེཧི ཨཔརིམཱཎཱ ཨཏྠཱ ནིདྡིཊྛཱ ཧོནྟཱི’’ཏི. ཏཏོ སོ ‘‘ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཨེཝཾ བཧུསྶུཏོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཏཐཱརཱུཔཾ བཧུསྶུཏབྷཱཝཾ པཏྠེནྟོ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ, ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ, ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘བཧུསྶུཏཾ དྷམྨདྷརཾ བྷཛེཐ, མིཏྟཾ ཨུལཱ༹རཾ པཊིབྷཱནཝནྟཾ;

ཨཉྙཱཡ ཨཏྠཱནི ཝིནེཡྻ ཀངྑཾ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠཱཡཾ སངྑེཔཏྠོ – བཧུསྶུཏནྟི དུཝིདྷོ བཧུསྶུཏོ ཏཱིསུ པིཊཀེསུ ཨཏྠཏོ ནིཁིལོ པརིཡཏྟིབཧུསྶུཏོ ཙ, མགྒཕལཝིཛྫཱབྷིཉྙཱནཾ པཊིཝིདྡྷཏྟཱ པཊིཝེདྷབཧུསྶུཏོ ཙ. ཨཱགཏཱགམོ དྷམྨདྷརོ. ཨུལཱ༹རེཧི པན ཀཱཡཝཙཱིམནོཀམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨུལཱ༹རོ. ཡུཏྟཔཊིབྷཱནོ ཙ མུཏྟཔཊིབྷཱནོ ཙ ཡུཏྟམུཏྟཔཊིབྷཱནོ ཙ པཊིབྷཱནཝཱ. པརིཡཏྟིཔརིཔུཙྪཱདྷིགམཝསེན ཝཱ ཏིདྷཱ པཊིབྷཱནཝཱ ཝེདིཏབྦོ. ཡསྶ ཧི པརིཡཏྟི པཊིབྷཱཏི, སོ པརིཡཏྟིཔཊིབྷཱནཝཱ. ཡསྶ ཨཏྠཉྩ ཉཱཎཉྩ ལཀྑཎཉྩ ཋཱནཱཊྛཱནཉྩ པརིཔུཙྪནྟསྶ པརིཔུཙྪཱ པཊིབྷཱཏི, སོ པརིཔུཙྪཱཔཊིབྷཱནཝཱ. ཡེན མགྒཱདཡོ པཊིཝིདྡྷཱ ཧོནྟི, སོ ཨདྷིགམཔཊིབྷཱནཝཱ. ཏཾ ཨེཝརཱུཔཾ བཧུསྶུཏཾ དྷམྨདྷརཾ བྷཛེཐ མིཏྟཾ ཨུལཱ༹རཾ པཊིབྷཱནཝནྟཾ. ཏཏོ ཏསྶཱནུབྷཱཝེན ཨཏྟཏྠཔརཏྠཨུབྷཡཏྠབྷེདཏོ ཝཱ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠབྷེདཏོ ཝཱ ཨནེཀཔྤཀཱརཱནི ཨཉྙཱཡ ཨཏྠཱནི. ཏཏོ – ‘‘ཨཧོསིཾ ནུ ཁོ ཨཧཾ ཨཏཱིཏམདྡྷཱན’’ནྟིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༡༨; སཾ. ནི. ༢.༢༠) ཀངྑཊྛཱནེསུ ཝིནེཡྻ ཀངྑཾ, ཝིཙིཀིཙྪཾ ཝིནེཏྭཱ ཝིནཱསེཏྭཱ ཨེཝཾ ཀཏསབྦཀིཙྩོ ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོཏི.

བཧུསྶུཏགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༥༩. ཁིཌྜཾ རཏིནྟི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཝིབྷཱུསཀབྲཧྨདཏྟོ ནཱམ རཱཛཱ པཱཏོཝ ཡཱགུཾ ཝཱ བྷཏྟཾ ཝཱ བྷུཉྫིཏྭཱ ནཱནཱཝིདྷཝིབྷཱུསནེཧི ཨཏྟཱནཾ ཝིབྷཱུསཱཔེཏྭཱ མཧཱཨཱདཱསེ སཀལསརཱིརཾ དིསྭཱ ཡཾ ན ཨིཙྪཏི ཏཾ ཨཔནེཏྭཱ ཨཉྙེན ཝིབྷཱུསནེན ཝིབྷཱུསཱཔེཏི. ཏསྶ ཨེཀདིཝསཾ ཨེཝཾ ཀརོཏོ བྷཏྟཝེལཱ མཛ྄ཛྷནྷིཀསམཡོ པཏྟོ. ཨཐ ཨཝིབྷཱུསིཏོཝ དུསྶཔཊྚེན སཱིསཾ ཝེཋེཏྭཱ, བྷུཉྫིཏྭཱ, དིཝཱསེཡྻཾ ཨུཔགཙྪི. པུནཔི ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཏཐེཝ ཀརོཏོ སཱུརིཡོ ཨཏྠངྒཏོ. ཨེཝཾ དུཏིཡདིཝསེཔི ཏཏིཡདིཝསེཔི. ཨཐསྶ ཨེཝཾ མཎྜནཔྤསུཏསྶ པིཊྛིརོགོ ཨུདཔཱདི. ཏསྶེཏདཧོསི – ‘‘ཨཧོ རེ, ཨཧཾ སབྦཐཱམེན ཝིབྷཱུསནྟོཔི ཨིམསྨིཾ ཀཔྤཀེ ཝིབྷཱུསནེ ཨསནྟུཊྛོ ལོབྷཾ ཨུཔྤཱདེསིཾ. ལོབྷོ ཙ ནཱམེས ཨཔཱཡགམནཱིཡོ དྷམྨོ, ཧནྡཱཧཾ, ལོབྷཾ ནིགྒཎྷཱམཱི’’ཏི རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ཁིཌྜཾ རཏིཾ ཀཱམསུཁཉྩ ལོཀེ, ཨནལངྐརིཏྭཱ ཨནཔེཀྑམཱནོ;

ཝིབྷཱུསནཊྛཱནཱ ཝིརཏོ སཙྩཝཱདཱི, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཁིཌྜཱ ཙ རཏི ཙ པུབྦེ ཝུཏྟཱཝ. ཀཱམསུཁནྟི ཝཏྠུཀཱམསུཁཾ. ཝཏྠུཀཱམཱཔི ཧི སུཁསྶ ཝིསཡཱདིབྷཱཝེན སུཁནྟི ཝུཙྩནྟི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཨཏྠི རཱུཔཾ སུཁཾ སུཁཱནུཔཏིཏ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༣.༦༠). ཨེཝམེཏཾ ཁིཌྜཾ རཏིཾ ཀཱམསུཁཉྩ ཨིམསྨིཾ ཨོཀཱསལོཀེ ཨནལངྐརིཏྭཱ ཨལནྟི ཨཀཏྭཱ, ཨེཏཾ ཏཔྤཀནྟི ཝཱ སཱརབྷཱུཏནྟི ཝཱ ཨེཝཾ ཨགྒཧེཏྭཱ. ཨནཔེཀྑམཱནོཏི ཏེན ཨལངྐརཎེན ཨནཔེཀྑཎསཱིལོ, ཨཔིཧཱལུཀོ, ནིཏྟཎྷོ, ཝིབྷཱུསནཊྛཱནཱ ཝིརཏོ སཙྩཝཱདཱི ཨེཀོ ཙརེཏི. ཏཏྠ ཝིབྷཱུསཱ དུཝིདྷཱ – ཨགཱརིཀཝིབྷཱུསཱ, ཨནགཱརིཀཝིབྷཱུསཱ ཙ. ཏཏྠ ཨགཱརིཀཝིབྷཱུསཱ སཱཊཀཝེཋནམཱལཱགནྡྷཱདི, ཨནགཱརིཀཝིབྷཱུསཱ པཏྟམཎྜནཱདི. ཝིབྷཱུསཱ ཨེཝ ཝིབྷཱུསནཊྛཱནཾ. ཏསྨཱ ཝིབྷཱུསནཊྛཱནཱ ཏིཝིདྷཱཡ ཝིརཏིཡཱ ཝིརཏོ. ཨཝིཏཐཝཙནཏོ སཙྩཝཱདཱིཏི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ.

ཝིབྷཱུསནཊྛཱནགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༦༠. པུཏྟཉྩ དཱརནྟི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིརཉྙོ ཀིར པུཏྟོ དཧརཀཱལེ ཨེཝ ཨབྷིསིཏྟོ རཛྫཾ ཀཱརེསི. སོ པཋམགཱཐཱཡ ཝུཏྟཔཙྩེཀབོདྷིསཏྟོ ཝིཡ རཛྫསིརིམནུབྷཝནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཧཾ རཛྫཾ ཀཱརེནྟོ བཧཱུནཾ དུཀྑཾ ཀརོམི. ཀིཾ མེ ཨེཀབྷཏྟཏྠཱཡ ཨིམིནཱ པཱཔེན, ཧནྡ སུཁམུཔྤཱདེམཱི’’ཏི རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘པུཏྟཉྩ དཱརཾ པིཏརཉྩ མཱཏརཾ, དྷནཱནི དྷཉྙཱནི ཙ བནྡྷཝཱནི;

ཧིཏྭཱན ཀཱམཱནི ཡཐོདྷིཀཱནི, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ དྷནཱནཱིཏི མུཏྟཱམཎིཝེལུ༹རིཡསངྑསིལཱཔཝཱལ༹རཛཏཛཱཏརཱུཔཱདཱིནི རཏནཱནི. དྷཉྙཱནཱིཏི སཱལིཝཱིཧིཡཝགོདྷུམཀངྐུཝརཀཀུདྲཱུསཀཔབྷེདཱནི སཏྟ སེསཱཔརཎྞཱནི ཙ. བནྡྷཝཱནཱིཏི ཉཱཏིབནྡྷུགོཏྟབནྡྷུམིཏྟབནྡྷུསིཔྤབནྡྷུཝསེན ཙཏུབྦིདྷེ བནྡྷཝེ. ཡཐོདྷིཀཱནཱིཏི སཀསཀཨོདྷིཝསེན ཋིཏཱནེཝ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

པུཏྟདཱརགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༦༡. སངྒོ ཨེསོཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར པཱདལོལབྲཧྨདཏྟོ ནཱམ རཱཛཱ ཨཧོསི. སོ པཱཏོཝ ཡཱགུཾ ཝཱ བྷཏྟཾ ཝཱ བྷུཉྫིཏྭཱ ཏཱིསུ པཱསཱདེསུ ཏིཝིདྷནཱཊཀཱནི པསྶཏི. ཏིཝིདྷནཱཊཀཱནཱིཏི ཀིར པུབྦརཱཛཏོ ཨཱགཏཾ, ཨནནྟརརཱཛཏོ ཨཱགཏཾ, ཨཏྟནོ ཀཱལེ ཨུཊྛིཏནྟི. སོ ཨེཀདིཝསཾ པཱཏོཝ དཧརནཱཊཀཔཱསཱདཾ གཏོ. ཏཱ ནཱཊཀིཏྠིཡོ ‘‘རཱཛཱནཾ རམཱཔེསྶཱམཱ’’ཏི སཀྐསྶ དེཝཱནམིནྡསྶ ཨཙྪརཱཡོ ཝིཡ ཨཏིམནོཧརཾ ནཙྩགཱིཏཝཱདིཏཾ པཡོཛེསུཾ. རཱཛཱ – ‘‘ཨནཙྪརིཡམེཏཾ དཧརཱན’’ནྟི ཨསནྟུཊྛོ ཧུཏྭཱ མཛ྄ཛྷིམནཱཊཀཔཱསཱདཾ གཏོ. ཏཱཔི ནཱཊཀིཏྠིཡོ ཏཐེཝ ཨཀཾསུ. སོ ཏཏྠཱཔི ཏཐེཝ ཨསནྟུཊྛོ ཧུཏྭཱ མཧཱནཱཊཀཔཱསཱདཾ གཏོ. ཏཱཔི ནཱཊཀིཏྠིཡོ ཏཐེཝ ཨཀཾསུ. རཱཛཱ དྭེ ཏཡོ རཱཛཔརིཝཊྚེ ཨཏཱིཏཱནཾ ཏཱསཾ མཧལླཀབྷཱཝེན ཨཊྛིཀཱིལ༹ནསདིསཾ ནཙྩཾ དིསྭཱ གཱིཏཉྩ ཨམདྷུརཾ སུཏྭཱ པུནདེཝ དཧརནཱཊཀཔཱསཱདཾ, པུན མཛ྄ཛྷིམནཱཊཀཔཱསཱདནྟི ཨེཝཾ ཝིཙརིཏྭཱ ཀཏྠཙི ཨསནྟུཊྛོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམཱ ནཱཊཀིཏྠིཡོ སཀྐཾ དེཝཱནམིནྡཾ ཨཙྪརཱཡོ ཝིཡ མཾ རམཱཔེཏུཀཱམཱ སབྦཐཱམེན ནཙྩགཱིཏཝཱདིཏཾ པཡོཛེསུཾ, སྭཱཧཾ ཀཏྠཙི ཨསནྟུཊྛོ ལོབྷམེཝ ཝཌྜྷེམི, ལོབྷོ ཙ ནཱམེས ཨཔཱཡགམནཱིཡོ དྷམྨོ, ཧནྡཱཧཾ ལོབྷཾ ནིགྒཎྷཱམཱི’’ཏི རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘སངྒོ ཨེསོ པརིཏྟམེཏྠ སོཁྱཾ, ཨཔྤསྶཱདོ དུཀྑམེཏྠ བྷིཡྻོ;

གལོ༹ ཨེསོ ཨིཏི ཉཏྭཱ མཏིམཱ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – སངྒོ ཨེསོཏི ཨཏྟནོ ཨུཔབྷོགཾ ནིདྡིསཏི. སོ ཧི སཛྫནྟི ཏཏྠ པཱཎིནོ ཀདྡམེ པཝིཊྛོ ཧཏྠཱི ཝིཡཱཏི སངྒོ. པརིཏྟམེཏྠ སོཁྱནྟི ཨེཏྠ པཉྩཀཱམགུཎཱུཔབྷོགཀཱལེ ཝིཔརཱིཏསཉྙཱཡ ཨུཔྤཱདེཏབྦཏོ ཀཱམཱཝཙརདྷམྨཔརིཡཱཔནྣཏོ ཝཱ ལཱམཀཊྛེན སོཁྱཾ པརིཏྟཾ, ཝིཛྫུཔྤབྷཱཡ ཨོབྷཱསིཏནཙྩདསྶནསུཁཾ ཝིཡ ཨིཏྟརཾ, ཏཱཝཀཱལིཀནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཔྤསྶཱདོ དུཀྑམེཏྠ བྷིཡྻོཏི ཨེཏྠ ཙ ཡྭཱཡཾ ‘‘ཡཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིམེ པཉྩ ཀཱམགུཎེ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི སུཁཾ སོམནསྶཾ, ཨཡཾ ཀཱམཱནཾ ཨསྶཱདོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༦༦) ཝུཏྟོ. སོ ཡདིདཾ ‘‘ཀོ ཙ, བྷིཀྑཝེ, ཀཱམཱནཾ ཨཱདཱིནཝོ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཀུལཔུཏྟོ ཡེན སིཔྤཊྛཱནེན ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏི, ཡདི མུདྡཱཡ, ཡདི གཎནཱཡཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༡༦༧) ནཡེནེཏྠ དུཀྑཾ ཝུཏྟཾ. ཏཾ ཨུཔནིདྷཱཡ ཨཔྤོ ཨུདཀབིནྡུམཏྟོ ཧོཏི. ཨཐ ཁོ དུཀྑམེཝ བྷིཡྻོ བཧུ, ཙཏཱུསུ སམུདྡེསུ ཨུདཀསདིསཾ ཧོཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཔྤསྶཱདོ དུཀྑམེཏྠ བྷིཡྻོ’’ཏི. གལོ༹ ཨེསོཏི ཨསྶཱདཾ དསྶེཏྭཱ ཨཱཀཌྜྷནཝསེན བལི༹སོ ཝིཡ ཨེསོ ཡདིདཾ པཉྩ ཀཱམགུཎཱ. ཨིཏི ཉཏྭཱ མཏིམཱཏི ཨེཝཾ ཉཏྭཱ བུདྡྷིམཱ པཎྜིཏོ པུརིསོ སབྦམྤེཏཾ པཧཱཡ ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོཏི.

སངྒགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༦༢. སནྡཱལཡིཏྭཱནཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར ཨནིཝཏྟབྲཧྨདཏྟོ ནཱམ རཱཛཱ ཨཧོསི. སོ སངྒཱམཾ ཨོཏིཎྞོ ཨཛིནིཏྭཱ ཨཉྙཾ ཝཱ ཀིཙྩཾ ཨཱརདྡྷོ ཨནིཊྛཔེཏྭཱ ན ནིཝཏྟཏི, ཏསྨཱ ནཾ ཨེཝཾ སཉྫཱནིཾསུ. སོ ཨེཀདིཝསཾ ཨུཡྻཱནཾ གཙྪཏི. ཏེན ཙ སམཡེན ཝནདཱཧོ ཨུཊྛཱསི. སོ ཨགྒི སུཀྑཱནི ཙ ཧརིཏཱནི ཙ ཏིཎཱདཱིནི དཧནྟོ ཨནིཝཏྟམཱནོ ཨེཝ གཙྪཏི. རཱཛཱ ཏཾ དིསྭཱ ཏཔྤཊིབྷཱགནིམིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེསི. ‘‘ཡཐཱཡཾ ཝནདཱཧོ, ཨེཝམེཝ ཨེཀཱདསཝིདྷོ ཨགྒི སབྦསཏྟེ དཧནྟོ ཨནིཝཏྟམཱནོཝ གཙྪཏི མཧཱདུཀྑཾ ཨུཔྤཱདེནྟོ, ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཨིམསྶ དུཀྑསྶ ནིཝཏྟནཏྠཾ ཨཡཾ ཨགྒི ཝིཡ ཨརིཡམགྒཉཱཎགྒིནཱ ཀིལེསེ དཧནྟོ ཨནིཝཏྟམཱནོ གཙྪེཡྻ’’ནྟི? ཏཏོ མུཧུཏྟཾ གནྟྭཱ ཀེཝཊྚེ ཨདྡས ནདིཡཾ མཙྪེ གཎྷནྟེ. ཏེསཾ ཛཱལནྟརཾ པཝིཊྛོ ཨེཀོ མཧཱམཙྪོ ཛཱལཾ བྷེཏྭཱ པལཱཡི. ཏེ ‘‘མཙྪོ ཛཱལཾ བྷེཏྭཱ གཏོ’’ཏི སདྡམཀཾསུ. རཱཛཱ ཏམྤི ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཏཔྤཊིབྷཱགནིམིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེསི – ‘‘ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཨརིཡམགྒཉཱཎེན ཏཎྷཱདིཊྛིཛཱལཾ བྷེཏྭཱ ཨསཛྫམཱནོ གཙྪེཡྻ’’ནྟི. སོ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪཱཀཱསི, ཨིམཉྩ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘སནྡཱལཡིཏྭཱན སཾཡོཛནཱནི, ཛཱལཾཝ བྷེཏྭཱ སལིལམྦུཙཱརཱི;

ཨགྒཱིཝ དཌྜྷཾ ཨནིཝཏྟམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏསྶཱ དུཏིཡཔཱདེ ཛཱལནྟི སུཏྟམཡཾ ཝུཙྩཏི. ཨམྦཱུཏི ཨུདཀཾ, ཏཏྠ ཙརཏཱིཏི ཨམྦུཙཱརཱི, མཙྪསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སལིལེ ཨམྦུཙཱརཱི སལིལམྦུཙཱརཱི, ཏསྨིཾ ནདཱིསལིལེ ཛཱལཾ བྷེཏྭཱ ཨམྦུཙཱརཱིཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏིཡཔཱདེ དཌྜྷནྟི དཌྜྷཊྛཱནཾ ཝུཙྩཏི. ཡཐཱ ཨགྒི དཌྜྷཊྛཱནཾ པུན ན ནིཝཏྟཏི, ན ཏཏྠ བྷིཡྻོ ཨཱགཙྪཏི, ཨེཝཾ མགྒཉཱཎགྒིནཱ དཌྜྷཾ ཀཱམགུཎཊྛཱནཾ ཨནིཝཏྟམཱནོ ཏཏྠ བྷིཡྻོ ཨནཱགཙྪནྟོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

སནྡཱལནགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༦༣. ཨོཀྑིཏྟཙཀྑཱུཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར ཙཀྑུལོལབྲཧྨདཏྟོ ནཱམ རཱཛཱ པཱདལོལབྲཧྨདཏྟོ ཝིཡ ནཱཊཀདསྶནམནུཡུཏྟོ ཧོཏི. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – སོ ཨསནྟུཊྛོ ཏཏྠ ཏཏྠ གཙྪཏི, ཨཡཾ ཏཾ ཏཾ ནཱཊཀཾ དིསྭཱ ཨཏིཝིཡ ཨབྷིནནྡིཏྭཱ ནཱཊཀཔརིཝཏྟདསྶནེན ཏཎྷཾ ཝཌྜྷེནྟོ ཝིཙརཏི. སོ ཀིར ནཱཊཀདསྶནཱཡ ཨཱགཏཾ ཨཉྙཏརཾ ཀུཊུམྦིཡབྷརིཡཾ དིསྭཱ རཱགཾ ཨུཔྤཱདེསི. ཏཏོ སཾཝེགམཱཔཛྫིཏྭཱ པུན ‘‘ཨཧཾ ཨིམཾ ཏཎྷཾ ཝཌྜྷེནྟོ ཨཔཱཡཔརིཔཱུརཀོ བྷཝིསྶཱམི, ཧནྡ ནཾ ནིགྒཎྷཱམཱི’’ཏི པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨཏྟནོ པུརིམཔཊིཔཏྟིཾ གརཧནྟོ ཏཔྤཊིཔཀྑགུཎདཱིཔིཀཾ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ཨོཀྑིཏྟཙཀྑཱུ ན ཙ པཱདལོལོ, གུཏྟིནྡྲིཡོ རཀྑིཏམཱནསཱནོ;

ཨནཝསྶུཏོ ཨཔརིཌཡ྄ཧམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨོཀྑིཏྟཙཀྑཱུཏི ཧེཊྛཱཁིཏྟཙཀྑུ, སཏྟ གཱིཝཊྛཱིནི པཊིཔཱཊིཡཱ ཋཔེཏྭཱ པརིཝཛྫགཧེཏབྦདསྶནཏྠཾ ཡུགམཏྟཾ པེཀྑམཱནོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ན ཏུ ཧནུཀཊྛིནཱ ཧདཡཊྛིཾ སངྒྷཊྚེནྟོ. ཨེཝཉྷི ཨོཀྑིཏྟཙཀྑུཏཱ ན སམཎསཱརུཔྤཱ ཧོཏཱི. ན ཙ པཱདལོལོཏི ཨེཀསྶ དུཏིཡོ, དྭིནྣཾ ཏཏིཡོཏི ཨེཝཾ གཎམཛ྄ཛྷཾ པཝིསིཏུཀཱམཏཱཡ ཀཎྜཱུཡམཱནཔཱདོ ཝིཡ ཨབྷཝནྟོ, དཱིགྷཙཱརིཀཨནཝཊྛིཏཙཱརིཀཝིརཏོ ཝཱ. གུཏྟིནྡྲིཡོཏི ཚསུ ཨིནྡྲིཡེསུ ཨིདྷ ཝིསུཾཝུཏྟཱཝསེསཝསེན གོཔིཏིནྡྲིཡོ. རཀྑིཏམཱནསཱནོཏི མཱནསཾ ཡེཝ མཱནསཱནཾ, ཏཾ རཀྑིཏམསྶཱཏི རཀྑིཏམཱནསཱནོ. ཡཐཱ ཀིལེསེཧི ན ཝིལུཔྤཏི, ཨེཝཾ རཀྑིཏཙིཏྟོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨནཝསྶུཏོཏི ཨིམཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ ཏེསུ ཏེསུ ཨཱརམྨཎེསུ ཀིལེསཨནྭཱསྶཝཝིརཧིཏོ. ཨཔརིཌཡ྄ཧམཱནོཏི ཨེཝཾ ཨནྭཱསྶཝཝིརཧཱཝ ཀིལེསགྒཱིཧི ཨཔརིཌཡ྄ཧམཱནོ. བཧིདྡྷཱ ཝཱ ཨནཝསྶུཏོ, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨཔརིཌཡ྄ཧམཱནོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཨོཀྑིཏྟཙཀྑུགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༦༤. ཨོཧཱརཡིཏྭཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར ཨཡཾ ཨཉྙོཔི ཙཱཏུམཱསིཀབྲཧྨདཏྟོ ནཱམ རཱཛཱ ཙཏུམཱསེ ཙཏུམཱསེ ཨུཡྻཱནཀཱིལ༹ཾ གཙྪཏི. སོ ཨེཀདིཝསཾ གིམྷཱནཾ མཛ྄ཛྷིམེ མཱསེ ཨུཡྻཱནཾ པཝིསནྟོ ཨུཡྻཱནདྭཱརེ པཏྟསཉྪནྣཾ པུཔྥཱལངྐཏཝིཊཔཾ པཱརིཙྪཏྟཀཀོཝིལཱ༹རཾ དིསྭཱ ཨེཀཾ པུཔྥཾ གཧེཏྭཱ ཨུཡྻཱནཾ པཱཝིསི. ཏཏོ ‘‘རཉྙཱ ཨགྒཔུཔྥཾ གཧིཏ’’ནྟི ཨཉྙཏརོཔི ཨམཙྩོ ཧཏྠིཀྑནྡྷེ ཋིཏོ ཨེཝ ཨེཀཾ པུཔྥཾ ཨགྒཧེསི. ཨེཏེནེཝ ཨུཔཱཡེན སབྦོ བལཀཱཡོ ཨགྒཧེསི. པུཔྥཾ ཨནསྶཱདེནྟཱ པཏྟམྤི གཎྷིཾསུ. སོ རུཀྑོ ནིཔྤཏྟཔུཔྥོ ཁནྡྷམཏྟོཝ ཨཧོསི. ཏཾ རཱཛཱ སཱཡནྷསམཡེ ཨུཡྻཱནཱ ནིཀྑམནྟོ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ ཀཏོ ཨཡཾ རུཀྑོ, མམ ཨཱགམནཝེལཱཡཾ མཎིཝཎྞསཱཁནྟརེསུ པཝཱལ༹སདིསཔུཔྥཱལངྐཏོ ཨཧོསི, ཨིདཱནི ནིཔྤཏྟཔུཔྥོ ཛཱཏོ’’ཏི ཙིནྟེནྟོ ཏསྶེཝཱཝིདཱུརེ ཨཔུཔྥིཏཾ རུཀྑཾ སཉྪནྣཔལཱསཾ ཨདྡས. དིསྭཱ ཙསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཡཾ རུཀྑོ པུཔྥབྷརིཏསཱཁཏྟཱ བཧུཛནསྶ ལོབྷནཱིཡོ ཨཧོསི, ཏེན མུཧུཏྟེནེཝ བྱསནཾ པཏྟོ, ཨཡཾ པནཉྙོ ཨལོབྷནཱིཡཏྟཱ ཏཐེཝ ཋིཏོ. ཨིདམྤི རཛྫཾ པུཔྥིཏརུཀྑོ ཝིཡ ལོབྷནཱིཡཾ, བྷིཀྑུབྷཱཝོ པན ཨཔུཔྥིཏརུཀྑོ ཝིཡ ཨལོབྷནཱིཡོ. ཏསྨཱ ཡཱཝ ཨིདམྤི ཨཡཾ རུཀྑོ ཝིཡ ན ཝིལུཔྤཏི, ཏཱཝ ཨཡམཉྙོ སཉྪནྣཔཏྟོ ཡཐཱ པཱརིཙྪཏྟཀོ, ཨེཝཾ ཀཱསཱཝེན པརིསཉྪནྣེན ཧུཏྭཱ པབྦཛིཏབྦ’’ནྟི. སོ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ཨོཧཱརཡིཏྭཱ གིཧིབྱཉྫནཱནི, སཉྪནྣཔཏྟོ ཡཐཱ པཱརིཚཏྟོ;

ཀཱསཱཡཝཏྠོ ཨབྷིནིཀྑམིཏྭཱ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཀཱསཱཡཝཏྠོ ཨབྷིནིཀྑམིཏྭཱཏི ཨིམསྶ པཱདསྶ གེཧཱ ཨབྷིནིཀྑམིཏྭཱ ཀཱསཱཡཝཏྠོ ཧུཏྭཱཏི ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ སཀྐཱ ཛཱནིཏུནྟི ན ཝིཏྠཱརིཏནྟི.

པཱརིཙྪཏྟཀགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

ཏཏིཡོ ཝགྒོ ནིཊྛིཏོ.

༦༥. རསེསཱུཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཉྙཏརོ ཀིར བཱརཱཎསིརཱཛཱ ཨུཡྻཱནེ ཨམཙྩཔུཏྟེཧི པརིཝུཏོ སིལཱཔཊྚཔོཀྑརཎིཡཾ ཀཱིལ༹ཏི. ཏསྶ སཱུདོ སབྦམཾསཱནཾ རསཾ གཧེཏྭཱ ཨཏཱིཝ སུསངྑཏཾ ཨམཏཀཔྤཾ ཨནྟརབྷཏྟཾ པཙིཏྭཱ ཨུཔནཱམེསི. སོ ཏཏྠ གེདྷམཱཔནྣོ ཀསྶཙི ཀིཉྩི ཨདཏྭཱ ཨཏྟནཱཝ བྷུཉྫི. ཨུདཀཀཱིལ༹ཏོ ཙ ཨཏིཝིཀཱལེ ནིཀྑནྟོ སཱིགྷཾ སཱིགྷཾ བྷུཉྫི. ཡེཧི སདྡྷིཾ པུབྦེ བྷུཉྫཏི, ན ཏེསཾ ཀཉྩི སརི. ཨཐ པཙྪཱ པཊིསངྑཱནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ‘‘ཨཧོ, མཡཱ པཱཔཾ ཀཏཾ, ཡྭཱཧཾ རསཏཎྷཱཡ ཨབྷིབྷཱུཏོ སབྦཛནཾ ཝིསརིཏྭཱ ཨེཀཀོཝ བྷུཉྫིཾ. ཧནྡ རསཏཎྷཾ ནིགྒཎྷཱམཱི’’ཏི རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨཏྟནོ པུརིམཔཊིཔཏྟིཾ གརཧནྟོ ཏཔྤཊིཔཀྑགུཎདཱིཔིཀཾ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘རསེསུ གེདྷཾ ཨཀརཾ ཨལོལོ, ཨནཉྙཔོསཱི སཔདཱནཙཱརཱི;

ཀུལེ ཀུལེ ཨཔྤཊིབདྡྷཙིཏྟོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ རསེསཱུཏི ཨམྦིལམདྷུརཏིཏྟཀཀཊུཀལོཎིཀཁཱརིཀཀསཱཝཱདིབྷེདེསུ སཱཡནཱིཡེསུ. གེདྷཾ ཨཀརནྟི གིདྡྷིཾ ཨཀརོནྟོ, ཏཎྷཾ ཨནུཔྤཱདེནྟོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨལོལོཏི ‘‘ཨིདཾ སཱཡིསྶཱམི, ཨིདཾ སཱཡིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ རསཝིསེསེསུ ཨནཱཀུལོ. ཨནཉྙཔོསཱིཏི པོསེཏབྦཀསདྡྷིཝིཧཱརིཀཱདིཝིརཧིཏོ, ཀཱཡསནྡྷཱརཎམཏྟེན སནྟུཊྛོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡཐཱ ཝཱ པུབྦེ ཨུཡྻཱནེ རསེསུ གེདྷཀརཎལོལོ ཧུཏྭཱ ཨཉྙཔོསཱི ཨཱསིཾ, ཨེཝཾ ཨཧུཏྭཱ ཡཱཡ ཏཎྷཱཡ ལོལོ ཧུཏྭཱ རསེསུ གེདྷཾ ཀརོཏི. ཏཾ ཏཎྷཾ ཧིཏྭཱ ཨཱཡཏིཾ ཏཎྷཱམཱུལཀསྶ ཨཉྙསྶ ཨཏྟབྷཱཝསྶ ཨནིབྦཏྟནེན ཨནཉྙཔོསཱིཏི དསྶེཏི. ཨཐ ཝཱ ཨཏྠབྷཉྫནཀཊྛེན ཨཉྙེཏི ཀིལེསཱ ཝུཙྩནྟི. ཏེསཾ ཨཔོསནེན ཨནཉྙཔོསཱིཏི ཨཡམྤེཏྠ ཨཏྠོ. སཔདཱནཙཱརཱིཏི ཨཝོཀྐམྨཙཱརཱི ཨནུཔུབྦཙཱརཱི, གྷརཔཊིཔཱཊིཾ ཨཚཌྜེཏྭཱ ཨཌྜྷཀུལཉྩ དལིདྡཀུལཉྩ ནིརནྟརཾ པིཎྜཱཡ པཝིསམཱནོཏི ཨཏྠོ. ཀུལེ ཀུལེ ཨཔྤཊིབདྡྷཙིཏྟོཏི ཁཏྟིཡཀུལཱདཱིསུ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཀིལེསཝསེན ཨལགྒཙིཏྟོ, ཙནྡཱུཔམོ ནིཙྩནཝཀོ ཧུཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

རསགེདྷགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༦༦. པཧཱཡ པཉྩཱཝརཎཱནཱིཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར ཨཉྙཏརོ རཱཛཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནལཱབྷཱི ཨཧོསི. སོ ཛྷཱནཱནུརཀྑཎཏྠཾ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིསམྤདཾ དཱིཔེནྟོ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘པཧཱཡ པཉྩཱཝརཎཱནི ཙེཏསོ, ཨུཔཀྐིལེསེ བྱཔནུཛྫ སབྦེ;

ཨནིསྶིཏོ ཚེཏྭ སིནེཧདོསཾ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨཱཝརཎཱནཱིཏི ནཱིཝརཎཱནེཝ. ཏཱནི ཨཏྠཏོ ཨུརགསུཏྟེ ཝུཏྟཱནི. ཏཱནི པན ཡསྨཱ ཨབྦྷཱདཡོ ཝིཡ ཙནྡསཱུརིཡེ ཙེཏོ ཨཱཝརནྟི, ཏསྨཱ ‘‘ཨཱཝརཎཱནི ཙེཏསོ’’ཏི ཝུཏྟཱནི. ཏཱནི ཨུཔཙཱརེན ཝཱ ཨཔྤནཱཡ ཝཱ པཧཱཡ. ཨུཔཀྐིལེསེཏི ཨུཔགམྨ ཙིཏྟཾ ཝིབཱདྷེནྟེ ཨཀུསལེ དྷམྨེ, ཝཏྠོཔམཱདཱིསུ ཝུཏྟེ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཡོ ཝཱ. བྱཔནུཛྫཱཏི པནུདིཏྭཱ ཝིནཱསེཏྭཱ, ཝིཔསྶནཱམགྒེན པཛཧིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སབྦེཏི ཨནཝསེསེ. ཨེཝཾ སམཐཝིཔསྶནཱསམྤནྣོ པཋམམགྒེན དིཊྛིནིསྶཡསྶ པཧཱིནཏྟཱ ཨནིསྶིཏོ. སེསམགྒེཧི ཚེཏྭཱ ཏེདྷཱཏུཀཾ སིནེཧདོསཾ, ཏཎྷཱརཱགནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སིནེཧོ ཨེཝ ཧི གུཎཔཊིཔཀྑཏོ སིནེཧདོསོཏི ཝུཏྟོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཨཱཝརཎགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༦༧. ཝིཔིཊྛིཀཏྭཱནཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར ཨཉྙཏརོ རཱཛཱ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནལཱབྷཱི ཨཧོསི. སོ ཛྷཱནཱནུརཀྑཎཏྠཾ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིསམྤདཾ དཱིཔེནྟོ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ཝིཔིཊྛིཀཏྭཱན སུཁཾ དུཁཉྩ, པུབྦེཝ ཙ སོམནསྶདོམནསྶཾ;

ལདྡྷཱནུཔེཀྑཾ སམཐཾ ཝིསུདྡྷཾ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཝིཔིཊྛིཀཏྭཱནཱཏི པིཊྛིཏོ ཀཏྭཱ, ཚཌྜེཏྭཱ ཛཧིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སུཁཾ དུཁཉྩཱཏི ཀཱཡིཀཾ སཱཏཱསཱཏཾ. སོམནསྶདོམནསྶནྟི ཙེཏསིཀཾ སཱཏཱསཱཏཾ. ཨུཔེཀྑནྟི ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནུཔེཀྑཾ. སམཐནྟི ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསམཐམེཝ. ཝིསུདྡྷནྟི པཉྩནཱིཝརཎཝིཏཀྐཝིཙཱརཔཱིཏིསུཁསངྑཱཏེཧི ནཝཧི པཙྩནཱིཀདྷམྨེཧི ཝིམུཏྟཏྟཱ ཝིསུདྡྷཾ, ནིདྡྷནྟསུཝཎྞམིཝ ཝིགཏཱུཔཀྐིལེསནྟི ཨཏྠོ.

ཨཡཾ པན ཡོཛནཱ – ཝིཔིཊྛིཀཏྭཱན སུཁཾ དུཀྑཉྩ པུབྦེཝ པཋམཛ྄ཛྷཱནུཔཙཱརབྷཱུམིཡཾཡེཝ དུཀྑཾ, ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནུཔཙཱརབྷཱུམིཡཾ སུཁནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. པུན ཨཱདིཏོ ཝུཏྟཾ ཙཀཱརཾ པརཏོ ནེཏྭཱ ‘‘སོམནསྶཾ དོམནསྶཉྩ ཝིཔིཊྛིཀཏྭཱན པུབྦེཝཱ’’ཏི ཨདྷིཀཱརོ. ཏེན སོམནསྶཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནུཔཙཱརེ, དོམནསྶཉྩ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནུཔཙཱརེཡེཝཱཏི དཱིཔེཏི. ཨེཏཱནི ཧི ཨེཏེསཾ པརིཡཱཡཏོ པཧཱནཊྛཱནཱནི. ནིཔྤརིཡཱཡཏོ པན དུཀྑསྶ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ, དོམནསྶསྶ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཾ, སུཁསྶ ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཾ, སོམནསྶསྶ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ པཧཱནཊྛཱནཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི ཨེཏྠུཔྤནྣཾ དུཀྑིནྡྲིཡཾ ཨཔརིསེསཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏིཨཱདི (སཾ. ནི. ༥.༥༡༠). ཏཾ སབྦཾ ཨཊྛསཱལིནིཡཱ དྷམྨསངྒཧཊྛཀཐཱཡཾ (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༡༦༥) ཝུཏྟཾ. ཡཏོ པུབྦེཝ ཏཱིསུ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིསུ དུཀྑདོམནསྶསུཁཱནི ཝིཔིཊྛིཀཏྭཱ ཨེཏྠེཝ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནེ སོམནསྶཾ ཝིཔིཊྛིཀཏྭཱ ཨིམཱཡ པཊིཔདཱཡ ལདྡྷཱནུཔེཀྑཾ སམཐཾ ཝིསུདྡྷཾ ཨེཀོ ཙརེཏི. སེསཾ སབྦཏྠ པཱཀཊམེཝཱཏི.

ཝིཔིཊྛིཀཏྭཱགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༦༨. ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཉྙཏརོ ཀིར པཙྩནྟརཱཛཱ སཧསྶཡོདྷཔརིམཱཎབལཀཱཡོ རཛྫེན ཁུདྡཀོ, པཉྙཱཡ མཧནྟོ ཨཧོསི. སོ ཨེཀདིཝསཾ ‘‘ཀིཉྩཱཔི ཨཧཾ ཁུདྡཀོ, པཉྙཝཏཱ ཙ པན སཀྐཱ སཀལཛམྦུདཱིཔཾ གཧེཏུ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ སཱམནྟརཉྙོ དཱུཏཾ པཱཧེསི – ‘‘སཏྟདིཝསབྦྷནྟརེ མེ རཛྫཾ ཝཱ དེཏུ ཡུདྡྷཾ ཝཱ’’ཏི. ཏཏོ སོ ཨཏྟནོ ཨམཙྩེ སམོདྷཱནེཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘མཡཱ ཏུམྷེ ཨནཱཔུཙྪཱཡེཝ སཱཧསཾ ཀཏཾ, ཨམུཀསྶ རཉྙོ ཨེཝཾ པཧིཏཾ, ཀིཾ ཀཱཏབྦ’’ནྟི? ཏེ ཨཱཧཾསུ – ‘‘སཀྐཱ, མཧཱརཱཛ, སོ དཱུཏོ ནིཝཏྟེཏུ’’ནྟི? ‘‘ན སཀྐཱ, གཏོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ‘‘ཡདི ཨེཝཾ ཝིནཱསིཏམྷཱ ཏཡཱ, ཏེན ཧི དུཀྑཾ ཨཉྙསྶ སཏྠེན མརིཏུཾ. ཧནྡ, མཡཾ ཨཉྙམཉྙཾ པཧརིཏྭཱ མརཱམ, ཨཏྟཱནཾ པཧརིཏྭཱ མརཱམ, ཨུབྦནྡྷཱམ, ཝིསཾ ཁཱདཱམཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཏེསུ ཨེཀམེཀོ མརཎམེཝ སཾཝཎྞེཏི. ཏཏོ རཱཛཱ – ‘‘ཀིཾ མེ, ཨིམེཧི, ཨཏྠི, བྷཎེ, མཡ྄ཧཾ ཡོདྷཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ‘‘ཨཧཾ, མཧཱརཱཛ, ཡོདྷོ, ཨཧཾ, མཧཱརཱཛ, ཡོདྷོ’’ཏི ཏཾ ཡོདྷསཧསྶཾ ཨུཊྛཧི.

རཱཛཱ ‘‘ཨེཏེ ཨུཔཔརིཀྑིསྶཱམཱི’’ཏི མནྟྭཱ ཙིཏཀཾ སཛྫེཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘མཡཱ, བྷཎེ, ཨིདཾ ནཱམ སཱཧསཾ ཀཏཾ, ཏཾ མེ ཨམཙྩཱ པཊིཀྐོསནྟི, སོཧཾ ཙིཏཀཾ པཝིསིསྶཱམི, ཀོ མཡཱ སདྡྷིཾ པཝིསིསྶཏི, ཀེན མཡ྄ཧཾ ཛཱིཝིཏཾ པརིཙྩཏྟ’’ནྟི? ཨེཝཾ ཝུཏྟེ པཉྩསཏཱ ཡོདྷཱ ཨུཊྛཧིཾསུ – ‘‘མཡཾ, མཧཱརཱཛ, པཝིསཱམཱ’’ཏི. ཏཏོ རཱཛཱ ཨཔརེ པཉྩསཏེ ཡོདྷེ ཨཱཧ – ‘‘ཏུམྷེ ཨིདཱནི, ཏཱཏཱ, ཀིཾ ཀརིསྶཐཱ’’ཏི? ཏེ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ནཱཡཾ, མཧཱརཱཛ, པུརིསཀཱརོ, ཨིཏྠིཀིརིཡཱ ཨེསཱ, ཨཔིཙ མཧཱརཱཛེན པཊིརཉྙོ དཱུཏོ པེསིཏོ, ཏེན མཡཾ རཉྙཱ སདྡྷིཾ ཡུཛ྄ཛྷིཏྭཱ མརིསྶཱམཱ’’ཏི. ཏཏོ རཱཛཱ ‘‘པརིཙྩཏྟཾ ཏུམྷེཧི མམ ཛཱིཝིཏ’’ནྟི ཙཏུརངྒིནིཾ སེནཾ སནྣཡ྄ཧིཏྭཱ ཏེན ཡོདྷསཧསྶེན པརིཝུཏོ གནྟྭཱ རཛྫསཱིམཱཡ ནིསཱིདི.

སོཔི པཊིརཱཛཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨརེ, སོ ཁུདྡཀརཱཛཱ མམ དཱསསྶཱཔི ནཔྤཧོཏཱི’’ཏི ཀུཛ྄ཛྷིཏྭཱ སབྦཾ བལཀཱཡཾ ཨཱདཱཡ ཡུཛ྄ཛྷིཏུཾ ནིཀྑམི. ཁུདྡཀརཱཛཱ ཏཾ ཨབྦྷུཡྻཱཏཾ དིསྭཱ བལཀཱཡཾ ཨཱཧ – ‘‘ཏཱཏཱ, ཏུམྷེ ན བཧུཀཱ; སབྦེ སམྤིཎྜིཏྭཱ, ཨསིཙམྨཾ གཧེཏྭཱ, སཱིགྷཾ ཨིམསྶ རཉྙོ པུརཏོ ཨུཛུཀཾ ཨེཝ གཙྪཐཱ’’ཏི. ཏེ ཏཐཱ ཨཀཾསུ. ཨཐ སཱ སེནཱ དྭིདྷཱ བྷིཛྫིཏྭཱ ཨནྟརམདཱསི. ཏེ ཏཾ རཱཛཱནཾ ཛཱིཝགྒཱཧཾ གཎྷིཾསུ, ཨཉྙེ ཡོདྷཱ པལཱཡིཾསུ. ཁུདྡཀརཱཛཱ ‘‘ཏཾ མཱརེམཱི’’ཏི པུརཏོ དྷཱཝཏི, པཊིརཱཛཱ ཏཾ ཨབྷཡཾ ཡཱཙི. ཏཏོ ཏསྶ ཨབྷཡཾ དཏྭཱ, སཔཐཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ, ཏཾ ཨཏྟནོ མནུསྶཾ ཀཏྭཱ, ཏེན སཧ ཨཉྙཾ རཱཛཱནཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ, ཏསྶ རཛྫསཱིམཱཡ ཋཏྭཱ པེསེསི – ‘‘རཛྫཾ ཝཱ མེ དེཏུ ཡུདྡྷཾ ཝཱ’’ཏི. སོ ‘‘ཨཧཾ ཨེཀཡུདྡྷམྤི ན སཧཱམཱི’’ཏི རཛྫཾ ནིཡྻཱཏེསི. ཨེཏེནེཝ ཨུཔཱཡེན སབྦརཱཛཱནོ གཧེཏྭཱ ཨནྟེ བཱརཱཎསིརཱཛཱནམྤི ཨགྒཧེསི.

སོ ཨེཀསཏརཱཛཔརིཝུཏོ སཀལཛམྦུདཱིཔེ རཛྫཾ ཨནུསཱསནྟོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཧཾ པུབྦེ ཁུདྡཀོ ཨཧོསིཾ, སོམྷི ཨཏྟནོ ཉཱཎསམྤཏྟིཡཱ སཀལཛམྦུདཱིཔསྶ ཨིསྶརོ ཛཱཏོ. ཏཾ ཁོ པན མེ ཉཱཎཾ ལོཀིཡཝཱིརིཡསམྤཡུཏྟཾ, ནེཝ ནིབྦིདཱཡ ན ཝིརཱགཱཡ སཾཝཏྟཏི, སཱདྷུ ཝཏསྶ སྭཱཧཾ ཨིམིནཱ ཉཱཎེན ལོཀུཏྟརདྷམྨཾ གཝེསེཡྻ’’ནྟི. ཏཏོ བཱརཱཎསིརཉྙོ རཛྫཾ དཏྭཱ, པུཏྟདཱརཉྩ སཀཛནཔདམེཝ པེསེཏྭཱ, པབྦཛྫཾ སམཱདཱཡ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ, པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝཱིརིཡསམྤཏྟིཾ དཱིཔེནྟོ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ཨཱརདྡྷཝིརིཡོ པརམཏྠཔཏྟིཡཱ, ཨལཱིནཙིཏྟོ ཨཀུསཱིཏཝུཏྟི;

དལ༹ྷནིཀྐམོ ཐཱམབལཱུཔཔནྣོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨཱརདྡྷཾ ཝཱིརིཡམསྶཱཏི ཨཱརདྡྷཝིརིཡོ. ཨེཏེན ཨཏྟནོ ཝཱིརིཡཱརམྦྷཾ ཨཱདིཝཱིརིཡཾ དསྶེཏི. པརམཏྠོ ཝུཙྩཏི ནིབྦཱནཾ, ཏསྶ པཏྟིཡཱ པརམཏྠཔཏྟིཡཱ. ཨེཏེན ཝཱིརིཡཱརམྦྷེན པཏྟབྦཕལཾ དསྶེཏི. ཨལཱིནཙིཏྟོཏི ཨེཏེན བལཝཱིརིཡཱུཔཏྠམྦྷཱནཾ ཙིཏྟཙེཏསིཀཱནཾ ཨལཱིནཏཾ དསྶེཏི. ཨཀུསཱིཏཝུཏྟཱིཏི ཨེཏེན ཋཱནཨཱསནཙངྐམནཱདཱིསུ ཀཱཡསྶ ཨནཝསཱིདནཾ. དལ༹ྷནིཀྐམོཏི ཨེཏེན ‘‘ཀཱམཾ ཏཙོ ཙ ནྷཱརུ ཙཱ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༡༨༤; ཨ. ནི. ༢.༥; མཧཱནི. ༡༩༦) ཨེཝཾ པཝཏྟཾ པདཧནཝཱིརིཡཾ དསྶེཏི, ཡཾ ཏཾ ཨནུཔུབྦསིཀྑཱདཱིསུ པདཧནྟོ ‘‘ཀཱཡེན ཙེཝ པརམསཙྩཾ སཙྪིཀརོཏི, པཉྙཱཡ ཙ ནཾ ཨཏིཝིཛ྄ཛྷ པསྶཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཐ ཝཱ ཨེཏེན མགྒསམྤཡུཏྟཝཱིརིཡཾ དསྶེཏི. ཏཉྷི དལ༹ྷཉྩ བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཾ གཏཏྟཱ, ནིཀྐམོ ཙ སབྦསོ པཊིཔཀྑཱ ནིཀྑནྟཏྟཱ, ཏསྨཱ ཏཾསམངྒཱིཔུགྒལོཔི དལ༹ྷོ ནིཀྐམོ ཨསྶཱཏི ‘‘དལ༹ྷནིཀྐམོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཐཱམབལཱུཔཔནྣོཏི མགྒཀྑཎེ ཀཱཡཐཱམེན ཉཱཎབལེན ཙ ཨུཔཔནྣོ, ཨཐ ཝཱ ཐཱམབྷཱུཏེན བལེན ཨུཔཔནྣོཏི ཐཱམབལཱུཔཔནྣོ, ཐིརཉཱཎབལཱུཔཔནྣོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཏེན ཏསྶ ཝཱིརིཡསྶ ཝིཔསྶནཱཉཱཎསམྤཡོགཾ དཱིཔེནྟོ ཡོནིསོ པདཧནབྷཱཝཾ སཱདྷེཏི. པུབྦབྷཱགམཛ྄ཛྷིམཨུཀྐཊྛཝཱིརིཡཝསེན ཝཱ ཏཡོཔི པཱདཱ ཡོཛེཏབྦཱ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༦༩. པཊིསལླཱནནྟི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཱཝརཎགཱཐཱཡ ཨུཔྤཏྟིསདིསཱ ཨེཝ ཨུཔྤཏྟི, ནཏྠི ཀོཙི ཝིསེསོ. ཨཏྠཝཎྞནཱཡཾ པནསྶཱ པཊིསལླཱནནྟི ཏེཧི ཏེཧི སཏྟསངྑཱརེཧི པཊིནིཝཏྟིཏྭཱ སལླཱིནཾ ཨེཀཏྟསེཝིཏཱ ཨེཀཱིབྷཱཝོ, ཀཱཡཝིཝེཀོཏི ཨཏྠོ. ཛྷཱནནྟི པཙྩནཱིཀཛྷཱཔནཏོ ཨཱརམྨཎལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཏོ ཙ ཙིཏྟཝིཝེཀོ ཝུཙྩཏི. ཏཏྠ ཨཊྛསམཱཔཏྟིཡོ ནཱིཝརཎཱདིཔཙྩནཱིཀཛྷཱཔནཏོ ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཏོ ཙ ཛྷཱནནྟི ཝུཙྩཏི, ཝིཔསྶནཱམགྒཕལཱནི སཏྟསཉྙཱདིཔཙྩནཱིཀཛྷཱཔནཏོ, ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཏོཡེཝ ཙེཏྠ ཕལཱནི. ཨིདྷ པན ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནམེཝ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཨེཝམེཏཾ པཊིསལླཱནཉྩ ཛྷཱནཉྩ ཨརིཉྩམཱནོ, ཨཛཧམཱནོ, ཨནིསྶཛྫམཱནོ. དྷམྨེསཱུཏི ཝིཔསྶནཱུཔགེསུ པཉྩཀྑནྡྷཱདིདྷམྨེསུ. ནིཙྩནྟི སཏཏཾ, སམིཏཾ, ཨབྦྷོཀིཎྞཾ. ཨནུདྷམྨཙཱརཱིཏི ཏེ དྷམྨེ ཨཱརབྦྷ པཝཏྟམཱནེན ཨནུགཏཾ ཝིཔསྶནཱདྷམྨཾ ཙརམཱནོ. ཨཐ ཝཱ དྷམྨཱཏི ནཝ ལོཀུཏྟརདྷམྨཱ, ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ ཨནུལོམོ དྷམྨོཏི ཨནུདྷམྨོ, ཝིཔསྶནཱཡེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཏྠ ‘‘དྷམྨཱནཾ ནིཙྩཾ ཨནུདྷམྨཙཱརཱི’’ཏི ཝཏྟབྦེ གཱཐཱབནྡྷསུཁཏྠཾ ཝིབྷཏྟིབྱཏྟཡེན ‘‘དྷམྨེསཱུ’’ཏི ཝུཏྟཾ སིཡཱ. ཨཱདཱིནཝཾ སམྨསིཏཱ བྷཝེསཱུཏི ཏཱཡ ཨནུདྷམྨཙརིཏཱསངྑཱཏཱཡ ཝིཔསྶནཱཡ ཨནིཙྩཱཀཱརཱདིདོསཾ ཏཱིསུ བྷཝེསུ སམནུཔསྶནྟོ ཨེཝཾ ཨིམཾ ཀཱཡཝིཝེཀཙིཏྟཝིཝེཀཾ ཨརིཉྩམཱནོ སིཁཱཔྤཏྟཝིཔསྶནཱསངྑཱཏཱཡ པཊིཔདཱཡ ཨདྷིགཏོཏི ཝཏྟབྦོ ཨེཀོ ཙརེཏི ཨེཝཾ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

པཊིསལླཱནགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༧༠. ཏཎྷཀྑཡནྟི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཉྙཏརོ ཀིར བཱརཱཎསིརཱཛཱ མཧཙྩརཱཛཱནུབྷཱཝེན ནགརཾ པདཀྑིཎཾ ཀརོཏི. ཏསྶ སརཱིརསོབྷཱཡ ཨཱཝཊྚིཏཧདཡཱ སཏྟཱ པུརཏོ གཙྪནྟཱཔི ནིཝཏྟིཏྭཱ ཏམེཝ ཨུལློཀེནྟི, པཙྪཏོ གཙྪནྟཱཔི, ཨུབྷོཧི པསྶེཧི གཙྪནྟཱཔི. པཀཏིཡཱ ཨེཝ ཧི བུདྡྷདསྶནེ པུཎྞཙནྡསམུདྡརཱཛདསྶནེ ཙ ཨཏིཏྟོ ལོཀོ. ཨཐ ཨཉྙཏརཱ ཀུཊུམྦིཡབྷརིཡཱཔི ཨུཔརིཔཱསཱདགཏཱ སཱིཧཔཉྫརཾ ཝིཝརིཏྭཱ ཨོལོཀཡམཱནཱ ཨཊྛཱསི. རཱཛཱ ཏཾ དིསྭཱཝ པཊིབདྡྷཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ ཨམཙྩཾ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘ཛཱནཱཧི ཏཱཝ, བྷཎེ, ཨཡཾ ཨིཏྠཱི སསཱམིཀཱ ཝཱ ཨསཱམིཀཱ ཝཱ’’ཏི. སོ གནྟྭཱ ‘‘སསཱམིཀཱ’’ཏི ཨཱརོཙེསི. ཨཐ རཱཛཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམཱ ཝཱིསཏིསཧསྶནཱཊཀིཏྠིཡོ དེཝཙྪརཱཡོ ཝིཡ མཾཡེཝ ཨེཀཾ ཨབྷིརམེནྟི, སོ དཱནཱཧཾ ཨེཏཱཔི ཨཏུསིཏྭཱ པརསྶ ཨིཏྠིཡཱ ཏཎྷཾ ཨུཔྤཱདེསིཾ, སཱ ཨུཔྤནྣཱ ཨཔཱཡམེཝ ཨཱཀཌྜྷཏཱི’’ཏི ཏཎྷཱཡ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ ‘‘ཧནྡ ནཾ ནིགྒཎྷཱམཱི’’ཏི རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ཏཎྷཀྑཡཾ པཏྠཡམཔྤམཏྟོ, ཨནེལ༹མཱུགོ སུཏཝཱ སཏཱིམཱ;

སངྑཱཏདྷམྨོ ནིཡཏོ པདྷཱནཝཱ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཏཎྷཀྑཡནྟི ནིབྦཱནཾ, ཨེཝཾ དིཊྛཱདཱིནཝཱཡ ཏཎྷཱཡ ཨེཝ ཨཔྤཝཏྟིཾ. ཨཔྤམཏྟོཏི སཱཏཙྩཀཱརཱི སཀྐཙྩཀཱརཱི. ཨནེལ༹མཱུགོཏི ཨལཱལཱམུཁོ. ཨཐ ཝཱ ཨནེལོ༹ ཙ ཨམཱུགོ ཙ, པཎྜིཏོ བྱཏྟོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཧིཏསུཁསམྤཱཔཀཾ སུཏམསྶ ཨཏྠཱིཏི སུཏཝཱ ཨཱགམསམྤནྣོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཏཱིམཱཏི ཙིརཀཏཱདཱིནཾ ཨནུསྶརིཏཱ. སངྑཱཏདྷམྨོཏི དྷམྨུཔཔརིཀྑཱཡ པརིཉྙཱཏདྷམྨོ. ནིཡཏོཏི ཨརིཡམགྒེན ནིཡཱམཾ པཏྟོ. པདྷཱནཝཱཏི སམྨཔྤདྷཱནཝཱིརིཡསམྤནྣོ. ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ ཨེས པཱཋོ ཡོཛེཏབྦོ. ཨེཝམེཏེཧི ཨཔྤམཱདཱདཱིཧི སམནྣཱགཏོ ནིཡཱམསམྤཱཔཀེན པདྷཱནེན པདྷཱནཝཱ, ཏེན པདྷཱནེན པཏྟནིཡཱམཏྟཱ ནིཡཏོ, ཏཏོ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཡཱ སངྑཱཏདྷམྨོ. ཨརཧཱ ཧི པུན སངྑཱཏབྦཱབྷཱཝཏོ ‘‘སངྑཱཏདྷམྨོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཡཐཱཧ ‘‘ཡེ ཙ སངྑཱཏདྷམྨཱསེ, ཡེ ཙ སེཁཱ པུཐཱུ ཨིདྷཱ’’ཏི (སུ. ནི. ༡༠༤༤; ཙཱུལ༹ནི. ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༧). སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཏཎྷཀྑཡགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༧༡. སཱིཧོ ཝཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཉྙཏརསྶ ཀིར བཱརཱཎསིརཉྙོ དཱུརེ ཨུཡྻཱནཾ ཧོཏི. སོ པགེཝ ཝུཊྛཱཡ ཨུཡྻཱནཾ གཙྪནྟོ ཨནྟརཱམགྒེ ཡཱནཱ ཨོརུཡ྄ཧ ཨུདཀཊྛཱནཾ ཨུཔགཏོ ‘‘མུཁཾ དྷོཝིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏསྨིཉྩ པདེསེ སཱིཧཱི པོཏཀཾ ཛནེཏྭཱ གོཙརཱཡ གཏཱ. རཱཛཔུརིསོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘སཱིཧཔོཏཀོ དེཝཱ’’ཏི ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ‘‘སཱིཧོ ཀིར ན ཀསྶཙི བྷཱཡཏཱི’’ཏི ཏཾ ཨུཔཔརིཀྑིཏུཾ བྷེརིཨཱདཱིནི ཨཱཀོཊཱཔེསི. སཱིཧཔོཏཀོ ཏཾ སདྡཾ སུཏྭཱཔི ཏཐེཝ སཡི. རཱཛཱ ཡཱཝཏཏིཡཀཾ ཨཱཀོཊཱཔེསི, སོ ཏཏིཡཝཱརེ སཱིསཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ སབྦཾ པརིསཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཏཐེཝ སཡི. ཨཐ རཱཛཱ ‘‘ཡཱཝསྶ མཱཏཱ ནཱགཙྪཏི, ཏཱཝ གཙྪཱམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ གཙྪནྟོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཏཾ དིཝསཾ ཛཱཏོཔི སཱིཧཔོཏཀོ ན སནྟསཏི ན བྷཱཡཏི, ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཏཎྷཱདིཊྛིཔརིཏཱསཾ ཚེཏྭཱ ན སནྟསེཡྻཾ ན བྷཱཡེཡྻ’’ནྟི. སོ ཏཾ ཨཱརམྨཎཾ གཧེཏྭཱ, གཙྪནྟོ པུན ཀེཝཊྚེཧི མཙྪེ གཧེཏྭཱ སཱཁཱསུ བནྡྷིཏྭཱ པསཱརིཏེ ཛཱལེ ཝཱཏཾ ཨལགྒཾཡེཝ གཙྪམཱནཾ དིསྭཱ, ཏམྤི ནིམིཏྟཾ ཨགྒཧེསི – ‘‘ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཏཎྷཱདིཊྛིཛཱལཾ མོཧཛཱལཾ ཝཱ ཕཱལེཏྭཱ ཨེཝཾ ཨསཛྫམཱནོ གཙྪེཡྻ’’ནྟི.

ཨཐ ཨུཡྻཱནཾ གནྟྭཱ སིལཱཔཊྚཔོཀྑརཎིཏཱིརེ ནིསིནྣོ ཝཱཏབྦྷཱཧཏཱནི པདུམཱནི ཨོནམིཏྭཱ ཨུདཀཾ ཕུསིཏྭཱ ཝཱཏཝིགམེ པུན ཡཐཱཋཱནེ ཋིཏཱནི ཨུདཀེན ཨནུཔལིཏྟཱནི དིསྭཱ ཏམྤི ནིམིཏྟཾ ཨགྒཧེསི – ‘‘ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧམྤི ཡཐཱ ཨེཏཱནི ཨུདཀེ ཛཱཏཱནི ཨུདཀེན ཨནུཔལིཏྟཱནི ཏིཊྛནྟི, ཨེཝམེཝཾ ལོཀེ ཛཱཏོ ལོཀེན ཨནུཔལིཏྟོ ཏིཊྛེཡྻ’’ནྟི. སོ པུནཔྤུནཾ ‘‘ཡཐཱ སཱིཧཝཱཏཔདུམཱནི, ཨེཝཾ ཨསནྟསནྟེན ཨསཛྫམཱནེན ཨནུཔལིཏྟེན བྷཝིཏབྦ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ, རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ, ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘སཱིཧོཝ སདྡེསུ ཨསནྟསནྟོ, ཝཱཏོཝ ཛཱལམྷི ཨསཛྫམཱནོ;

པདུམཾཝ ཏོཡེན ཨལིཔྤམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ སཱིཧོཏི ཙཏྟཱརོ སཱིཧཱ – ཏིཎསཱིཧོ, པཎྜུསཱིཧོ, ཀཱལ༹སཱིཧོ, ཀེསརསཱིཧོཏི. ཀེསརསཱིཧོ ཏེསཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏི. སོཝ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཝཱཏོ པུརཏྠིམཱདིཝསེན ཨནེཀཝིདྷོ, པདུམཾ རཏྟསེཏཱདིཝསེན. ཏེསུ ཡོ ཀོཙི ཝཱཏོ ཡཾཀིཉྩི པདུམཉྩ ཝཊྚཏིཡེཝ. ཏཏྠ ཡསྨཱ སནྟཱསོ ཨཏྟསིནེཧེན ཧོཏི, ཨཏྟསིནེཧོ ཙ ཏཎྷཱལེཔོ, སོཔི དིཊྛིསམྤཡུཏྟེན ཝཱ དིཊྛིཝིཔྤཡུཏྟེན ཝཱ ལོབྷེན ཧོཏི, སོ ཙ ཏཎྷཱཡེཝ. སཛྫནཾ པན ཏཏྠ ཨུཔཔརིཀྑཱཝིརཧིཏསྶ མོཧེན ཧོཏི, མོཧོ ཙ ཨཝིཛྫཱ. ཏཏྠ སམཐེན ཏཎྷཱཡ པཧཱནཾ ཧོཏི, ཝིཔསྶནཱཡ, ཨཝིཛྫཱཡ. ཏསྨཱ སམཐེན ཨཏྟསིནེཧཾ པཧཱཡ སཱིཧོཝ སདྡེསུ ཨནིཙྩཱདཱིསུ ཨསནྟསནྟོ, ཝིཔསྶནཱཡ མོཧཾ པཧཱཡ ཝཱཏོཝ ཛཱལམྷི ཁནྡྷཱཡཏནཱདཱིསུ ཨསཛྫམཱནོ, སམཐེནེཝ ལོབྷཾ ལོབྷསམྤཡུཏྟཾ ཨེཝ དིཊྛིཉྩ པཧཱཡ, པདུམཾཝ ཏོཡེན སབྦབྷཝབྷོགལོབྷེན ཨལིཔྤམཱནོ. ཨེཏྠ ཙ སམཐསྶ སཱིལཾ པདཊྛཱནཾ, སམཐོ སམཱདྷི, ཝིཔསྶནཱ པཉྙཱཏི. ཨེཝཾ ཏེསུ དྭཱིསུ དྷམྨེསུ སིདྡྷེསུ ཏཡོཔི ཁནྡྷཱ སིདྡྷཱ ཧོནྟི. ཏཏྠ སཱིལཀྑནྡྷེན སུརཏོ ཧོཏི. སོ སཱིཧོཝ སདྡེསུ ཨཱགྷཱཏཝཏྠཱུསུ ཀུཛ྄ཛྷིཏུཀཱམཏཱཡ ན སནྟསཏི. པཉྙཱཀྑནྡྷེན པཊིཝིདྡྷསབྷཱཝོ ཝཱཏོཝ ཛཱལམྷི ཁནྡྷཱདིདྷམྨབྷེདེ ན སཛྫཏི, སམཱདྷིཀྑནྡྷེན ཝཱིཏརཱགོ པདུམཾཝ ཏོཡེན རཱགེན ན ལིཔྤཏི. ཨེཝཾ སམཐཝིཔསྶནཱཧི སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱཀྑནྡྷེཧི ཙ ཡཐཱསམྦྷཝཾ ཨཝིཛྫཱཏཎྷཱནཾ ཏིཎྞཉྩ ཨཀུསལམཱུལཱནཾ པཧཱནཝསེན ཨསནྟསནྟོ ཨསཛྫམཱནོ ཨལིཔྤམཱནོ ཙ ཝེདིཏབྦོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

ཨསནྟསནྟགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༧༢. སཱིཧོ ཡཐཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཉྙཏརོ ཀིར བཱརཱཎསིརཱཛཱ པཙྩནྟཾ ཀུཔྤིཏཾ ཝཱུཔསམེཏུཾ གཱམཱནུགཱམིམགྒཾ ཚཌྜེཏྭཱ, ཨུཛུཾ ཨཊཝིམགྒཾ གཧེཏྭཱ, མཧཏིཡཱ སེནཱཡ གཙྪཏི. ཏེན ཙ སམཡེན ཨཉྙཏརསྨིཾ པབྦཏཔཱདེ སཱིཧོ བཱལསཱུརིཡཱཏཔཾ ཏཔྤམཱནོ ནིཔནྣོ ཧོཏི. ཏཾ དིསྭཱ རཱཛཔུརིསོ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ‘‘སཱིཧོ ཀིར སདྡེན ན སནྟསཏཱི’’ཏི བྷེརིསངྑཔཎཝཱདཱིཧི སདྡཾ ཀཱརཱཔེསི. སཱིཧོ ཏཐེཝ ནིཔཛྫི. དུཏིཡམྤི ཀཱརཱཔེསི. སཱིཧོ ཏཐེཝ ནིཔཛྫི. ཏཏིཡམྤི ཀཱརཱཔེསི. སཱིཧོ ‘‘མམ པཊིསཏྟུ ཨཏྠཱི’’ཏི ཙཏཱུཧི པཱདེཧི སུཔྤཏིཊྛིཏཾ པཏིཊྛཧིཏྭཱ སཱིཧནཱདཾ ནདི. ཏཾ སུཏྭཱཝ ཧཏྠཱརོཧཱདཡོ ཧཏྠིཨཱདཱིཧི ཨོརོཧིཏྭཱ ཏིཎགཧནཱནི པཝིཊྛཱ, ཧཏྠིཨསྶགཎཱ དིསཱཝིདིསཱ པལཱཏཱ. རཉྙོ ཧཏྠཱིཔི རཱཛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཝནགཧནཱནི པོཐཡམཱནོ པལཱཡི. སོ ཏཾ སནྡྷཱརེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ རུཀྑསཱཁཱཡ ཨོལམྦིཏྭཱ, པཐཝིཾ པཏིཏྭཱ, ཨེཀཔདིཀམགྒེན གཙྪནྟོ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ ཝསནཊྛཱནཾ པཱཔུཎིཏྭཱ ཏཏྠ པཙྩེཀབུདྡྷེ པུཙྪི – ‘‘ཨཔི, བྷནྟེ, སདྡམསྶུཏྠཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི. ‘‘ཀསྶ སདྡཾ, བྷནྟེ’’ཏི? ‘‘པཋམཾ བྷེརིསངྑཱདཱིནཾ, པཙྪཱ སཱིཧསྶཱ’’ཏི. ‘‘ན བྷཱཡིཏྠ, བྷནྟེ’’ཏི? ‘‘ན མཡཾ, མཧཱརཱཛ, ཀསྶཙི སདྡསྶ བྷཱཡཱམཱ’’ཏི. ‘‘སཀྐཱ པན, བྷནྟེ, མཡ྄ཧམྤི ཨེདིསཾ ཀཱཏུ’’ནྟི? ‘‘སཀྐཱ, མཧཱརཱཛ, སཙེ པབྦཛསཱི’’ཏི. ‘‘པབྦཛཱམི, བྷནྟེ’’ཏི. ཏཏོ ནཾ པབྦཱཛེཏྭཱ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀཾ སིཀྑཱཔེསུཾ. སོཔི པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘སཱིཧོ ཡཐཱ དཱཋབལཱི པསཡ྄ཧ, རཱཛཱ མིགཱནཾ ཨབྷིབྷུཡྻ ཙཱརཱི;

སེཝེཐ པནྟཱནི སེནཱསནཱནི, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ སཧནཱ ཙ ཧནནཱ ཙ སཱིགྷཛཝཏྟཱ ཙ སཱིཧོ. ཀེསརསཱིཧོཝ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏོ. དཱཋཱ བལམསྶ ཨཏྠཱིཏི དཱཋབལཱི. པསཡ྄ཧ ཨབྷིབྷུཡྻཱཏི, ཨུབྷཡཾ ཙཱརཱིསདྡེན སཧ ཡོཛེཏབྦཾ པསཡ྄ཧཙཱརཱི ཨབྷིབྷུཡྻཙཱརཱིཏི ཏཏྠ པསཡ྄ཧ ནིགྒཧེཏྭཱ ཙརཎེན པསཡ྄ཧཙཱརཱི, ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ, སནྟཱསེཏྭཱ, ཝསཱིཀཏྭཱ, ཙརཎེན ཨབྷིབྷུཡྻཙཱརཱི. སྭཱཡཾ ཀཱཡབལེན པསཡ྄ཧཙཱརཱི, ཏེཛསཱ ཨབྷིབྷུཡྻཙཱརཱི. ཏཏྠ སཙེ ཀོཙི ཝདེཡྻ – ‘‘ཀིཾ པསཡ྄ཧ ཨབྷིབྷུཡྻ ཙཱརཱི’’ཏི, ཏཏོ མིགཱནནྟི སཱམིཝཙནཾ ཨུཔཡོགཝཙནཾ ཀཏྭཱ ‘‘མིགེ པསཡ྄ཧ ཨབྷིབྷུཡྻ ཙཱརཱི’’ཏི པཊིཝཏྟབྦཾ. པནྟཱནཱིཏི དཱུརཱནི. སེནཱསནཱནཱིཏི ཝསནཊྛཱནཱནི. སེསཾ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ སཀྐཱ ཛཱནིཏུནྟི ན ཝིཏྠཱརིཏནྟི.

དཱཋབལཱིགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༧༣. མེཏྟཾ ཨུཔེཀྑནྟི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཉྙཏརོ ཀིར རཱཛཱ མེཏྟཱདིཛྷཱནལཱབྷཱི ཨཧོསི. སོ ‘‘ཛྷཱནསུཁནྟརཱཡཀརཾ རཛྫ’’ནྟི ཛྷཱནཱནུརཀྑཎཏྠཾ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ, ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

མེཏྟཾ ཨུཔེཀྑཾ ཀརུཎཾ ཝིམུཏྟིཾ, ཨཱསེཝམཱནོ མུདིཏཉྩ ཀཱལེ;

སབྦེན ལོཀེན ཨཝིརུཛ྄ཛྷམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ ‘‘སབྦེ སཏྟཱ སུཁིཏཱ ཧོནྟཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཧིཏསུཁུཔནཡནཀཱམཏཱ མེཏྟཱ. ‘‘ཨཧོ ཝཏ ཨིམམྷཱ དུཀྑཱ ཝིམུཙྩེཡྻུ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨཧིཏདུཀྑཱཔནཡནཀཱམཏཱ ཀརུཎཱ. ‘‘མོདནྟི ཝཏ བྷོནྟོ སཏྟཱ མོདནྟི སཱདྷུ སུཊྛཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཧིཏསུཁཱཝིཔྤཡོགཀཱམཏཱ མུདིཏཱ. ‘‘པཉྙཱཡིསྶནྟི སཀེན ཀམྨེནཱ’’ཏི སུཁདུཀྑེསུ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑནཏཱ ཨུཔེཀྑཱ. གཱཐཱབནྡྷསུཁཏྠཾ པན ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ མེཏྟཾ ཝཏྭཱ ཨུཔེཀྑཱ ཝུཏྟཱ, མུདིཏཱ པཙྪཱ. ཝིམུཏྟིནྟི ཙཏསྶོཔི ཧི ཨེཏཱ ཨཏྟནོ པཙྩནཱིཀདྷམྨེཧི ཝིམུཏྟཏྟཱ ཝིམུཏྟིཡོ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘མེཏྟཾ ཨུཔེཀྑཾ ཀརུཎཾ, ཝིམུཏྟིཾ, ཨཱསེཝམཱནོ མུདིཏཉྩ ཀཱལེ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨཱསེཝམཱནོཏི ཏིསྶོ ཏིཀཙཏུཀྐཛ྄ཛྷཱནཝསེན, ཨུཔེཀྑཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཝསེན བྷཱཝཡམཱནོ. ཀཱལེཏི མེཏྟཾ ཨཱསེཝིཏྭཱ ཏཏོ ཝུཊྛཱཡ ཀརུཎཾ, ཏཏོ ཝུཊྛཱཡ མུདིཏཾ, ཏཏོ ཨིཏརཏོ ཝཱ ནིཔྤཱིཏིཀཛྷཱནཏོ ཝུཊྛཱཡ ཨུཔེཀྑཾ ཨཱསེཝམཱནོ ‘‘ཀཱལེ ཨཱསེཝམཱནོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨཱསེཝིཏུཾ ཕཱསུཀཱལེ ཝཱ. སབྦེན ལོཀེན ཨཝིརུཛ྄ཛྷམཱནོཏི དསསུ དིསཱསུ སབྦེན སཏྟལོཀེན ཨཝིརུཛ྄ཛྷམཱནོ. མེཏྟཱདཱིནཉྷི བྷཱཝིཏཏྟཱ སཏྟཱ ཨཔྤཊིཀཱུལཱ ཧོནྟི. སཏྟེསུ ཙ ཝིརོདྷབྷཱུཏོ པཊིགྷོ ཝཱུཔསམྨཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘སབྦེན ལོཀེན ཨཝིརུཛ྄ཛྷམཱནོ’’ཏི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརེན པན མེཏྟཱདིཀཐཱ ཨཊྛསཱལིནིཡཱ དྷམྨསངྒཧཊྛཀཐཱཡཾ (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༢༥༡) ཝུཏྟཱ. སེསཾ པུབྦཝུཏྟསདིསམེཝཱཏི.

ཨཔྤམཉྙཱགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༧༤. རཱགཉྩ དོསཉྩཱཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? རཱཛགཧཾ ཀིར ཨུཔནིསྶཱཡ མཱཏངྒོ ནཱམ པཙྩེཀབུདྡྷོ ཝིཧརཏི སབྦཔཙྪིམོ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ. ཨཐ ཨམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟེ ཨུཔྤནྣེ དེཝཏཱཡོ བོདྷིསཏྟསྶ པཱུཛནཏྠཱཡ ཨཱགཙྪནྟིཡོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘མཱརིསཱ, མཱརིསཱ, བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤནྣོ’’ཏི བྷཎིཾསུ. སོ ནིརོདྷཱ ཝུཊྛཧནྟོ ཏཾ སདྡཾ སུཏྭཱ, ཨཏྟནོ ཙ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ དིསྭཱ, ཧིམཝནྟེ མཧཱཔཔཱཏོ ནཱམ པབྦཏོ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ པརིནིབྦཱནཊྛཱནཾ, ཏཏྠ ཨཱཀཱསེན གནྟྭཱ པུབྦེ པརིནིབྦུཏཔཙྩེཀབུདྡྷསྶ ཨཊྛིསངྒྷཱཏཾ པཔཱཏེ པཀྑིཔིཏྭཱ, སིལཱཏལེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘རཱགཉྩ དོསཉྩ པཧཱཡ མོཧཾ, སནྡཱལཡིཏྭཱན སཾཡོཛནཱནི;

ཨསནྟསཾ ཛཱིཝིཏསངྑཡམྷི, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ རཱགདོསམོཧཱ ཨུརགསུཏྟེ ཝུཏྟཱ. སཾཡོཛནཱནཱིཏི དས སཾཡོཛནཱནི. ཏཱནི ཙ ཏེན ཏེན མགྒེན སནྡཱལཡིཏྭཱ. ཨསནྟསཾ ཛཱིཝིཏསངྑཡམྷཱིཏི ཛཱིཝིཏསངྑཡོ ཝུཙྩཏི ཙུཏིཙིཏྟསྶ པརིབྷེདོ, ཏསྨིཉྩ ཛཱིཝིཏསངྑཡེ ཛཱིཝིཏནིཀནྟིཡཱ པཧཱིནཏྟཱ ཨསནྟསནྟི. ཨེཏྟཱཝཏཱ སོཔཱདིསེསཾ ནིབྦཱནདྷཱཏུཾ ཨཏྟནོ དསྶེཏྭཱ གཱཐཱཔརིཡོསཱནེ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡཱིཏི.

ཛཱིཝིཏསངྑཡགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

༧༥. བྷཛནྟཱིཏི ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བཱརཱཎསིཡཾ ཀིར ཨཉྙཏརོ རཱཛཱ ཨཱདིགཱཐཱཡ ཝུཏྟཔྤཀཱརམེཝ ཕཱིཏཾ རཛྫཾ སམནུསཱསཏི. ཏསྶ ཁརོ ཨཱབཱདྷོ ཨུཔྤཛྫི, དུཀྑཱ ཝེདནཱ ཝཏྟནྟི. ཝཱིསཏིསཧསྶིཏྠིཡོ པརིཝཱརེཏྭཱ ཧཏྠཔཱདསམྦཱཧནཱདཱིནི ཀརོནྟི. ཨམཙྩཱ ‘‘ན དཱནཱཡཾ རཱཛཱ ཛཱིཝིསྶཏི, ཧནྡ མཡཾ ཨཏྟནོ སརཎཾ གཝེསཱམཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨཉྙསྶ རཉྙོ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨུཔཊྛཱནཾ ཡཱཙིཾསུ. ཏེ ཏཏྠ ཨུཔཊྛཧནྟིཡེཝ, ན ཀིཉྩི ལབྷནྟི. རཱཛཱཔི ཨཱབཱདྷཱ ཝུཊྛཧིཏྭཱ པུཙྪི ‘‘ཨིཏྠནྣཱམོ ཙ ཨིཏྠནྣཱམོ ཙ ཀུཧི’’ནྟི? ཏཏོ ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ སཱིསཾ ཙཱལེཏྭཱ ཏུཎྷཱི ཨཧོསི. ཏེཔི ཨམཙྩཱ ‘‘རཱཛཱ ཝུཊྛིཏོ’’ཏི སུཏྭཱ ཏཏྠ ཀིཉྩི ཨལབྷམཱནཱ པརམེན པཱརིཛུཉྙེན སམནྣཱགཏཱ པུནདེཝ ཨཱགནྟྭཱ རཱཛཱནཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཾསུ. ཏེན ཙ རཉྙཱ ‘‘ཀུཧིཾ, ཏཱཏཱ, ཏུམྷེ གཏཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘དེཝཾ དུབྦལཾ དིསྭཱ ཨཱཛཱིཝིཀབྷཡེནམྷཱ ཨསུཀཾ ནཱམ ཛནཔདཾ གཏཱ’’ཏི. རཱཛཱ སཱིསཾ ཙཱལེཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨིམེ ཝཱིམཾསེཡྻཾ, ཀིཾ པུནཔི ཨེཝཾ ཀརེཡྻུཾ ནོ’’ཏི? སོ པུབྦེ ཨཱབཱདྷིཀརོགེན ཕུཊྛོ ཝིཡ བཱལ༹ྷཝེདནཾ ཨཏྟཱནཾ དསྶེནྟོ གིལཱནཱལཡཾ ཨཀཱསི. ཨིཏྠིཡོ སམྤརིཝཱརེཏྭཱ པུབྦསདིསམེཝ སབྦཾ ཨཀཾསུ. ཏེཔི ཨམཙྩཱ ཏཐེཝ པུན བཧུཏརཾ ཛནཾ གཧེཏྭཱ པཀྐམིཾསུ. ཨེཝཾ རཱཛཱ ཡཱཝཏཏིཡཾ སབྦཾ པུབྦསདིསཾ ཨཀཱསི. ཏེཔི ཏཐེཝ པཀྐམིཾསུ. ཏཏོ ཙཏུཏྠམྤི ཏེ ཨཱགཏེ དིསྭཱ ‘‘ཨཧོ ཨིམེ དུཀྐརཾ ཨཀཾསུ, ཡེ མཾ བྱཱདྷིཏཾ པཧཱཡ ཨནཔེཀྑཱ པཀྐམིཾསཱུ’’ཏི ནིབྦིནྣོ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ པཙྩེཀབོདྷིཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཨིམཾ ཨུདཱནགཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘བྷཛནྟི སེཝནྟི ཙ ཀཱརཎཏྠཱ, ནིཀྐཱརཎཱ དུལླབྷཱ ཨཛྫ མིཏྟཱ;

ཨཏྟཊྛཔཉྙཱ ཨསུཙཱི མནུསྶཱ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ’’ཏི.

ཏཏྠ བྷཛནྟཱིཏི སརཱིརེན ཨལླཱིཡིཏྭཱ པཡིརུཔཱསནྟི. སེཝནྟཱིཏི ཨཉྫལིཀམྨཱདཱིཧི ཀིཾ ཀཱརཔཊིསྶཱཝིཏཱཡ ཙ པརིཙརནྟི. ཀཱརཎཾ ཨཏྠོ ཨེཏེསནྟི ཀཱརཎཏྠཱ, བྷཛནཱཡ སེཝནཱཡ ཙ ནཱཉྙཾ ཀཱརཎམཏྠི, ཨཏྠོ ཨེཝ ནེསཾ ཀཱརཎཾ, ཨཏྠཧེཏུ སེཝནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ནིཀྐཱརཎཱ དུལླབྷཱ ཨཛྫ མིཏྟཱཏི ‘‘ཨིཏོ ཀིཉྩི ལཙྪཱམཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཏྟཔཊིལཱབྷཀཱརཎེན ནིཀྐཱརཎཱ, ཀེཝལཾ –

‘‘ཨུཔཀཱརོ ཙ ཡོ མིཏྟོ,

སུཁེ དུཀྑེ ཙ ཡོ སཁཱ;

ཨཏྠཀྑཱཡཱི ཙ ཡོ མིཏྟོ,

ཡོ ཙ མིཏྟཱནུཀམྤཀོ’’ཏི. (དཱི. ནི. ༣.༢༦༥) –

ཨེཝཾ ཝུཏྟེན ཨརིཡེན མིཏྟབྷཱཝེན སམནྣཱགཏཱ དུལླབྷཱ ཨཛྫ མིཏྟཱ. ཨཏྟནི ཋིཏཱ ཨེཏེསཾ པཉྙཱ, ཨཏྟཱནཾཡེཝ ཨོལོཀེནྟི, ན ཨཉྙནྟི ཨཏྟཊྛཔཉྙཱ. དིཊྛཏྠཔཉྙཱཏི ཨཡམྤི ཀིར པོརཱཎཔཱཋོ, སམྤཏི དིཊྛིཡེཝ ཨཏྠེ ཨེཏེསཾ པཉྙཱ, ཨཱཡཏིཾ ན པེཀྑནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨསུཙཱིཏི ཨསུཙིནཱ ཨནརིཡེན ཀཱཡཝཙཱིམནོཀམྨེན སམནྣཱགཏཱ. སེསཾ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི.

ཀཱརཎཏྠགཱཐཱཝཎྞནཱ སམཏྟཱ.

ཙཏུཏྠོ ཝགྒོ ནིཊྛིཏོ ཨེཀཱདསཧི གཱཐཱཧི.

ཨེཝམེཏཾ ཨེཀཙཏྟཱལཱིསགཱཐཱཔརིམཱཎཾ ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟཾ ཀཏྠཙིདེཝ ཝུཏྟེན ཡོཛནཱནཡེན སབྦཏྠ ཡཐཱནུརཱུཔཾ ཡོཛེཏྭཱ ཨནུསནྡྷིཏོ ཨཏྠཏོ ཙ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཏིཝིཏྠཱརབྷཡེན པན ཨམྷེཧི ན སབྦཏྠ ཡོཛིཏནྟི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. ཀསིབྷཱརདྭཱཛསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ མེ སུཏནྟི ཀསིབྷཱརདྭཱཛསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བྷགཝཱ མགདྷེསུ ཝིཧརནྟོ དཀྑིཎཱགིརིསྨིཾ ཨེཀནཱལཱཡཾ བྲཱཧྨཎགཱམེ པུརེབྷཏྟཀིཙྩཾ པཙྪཱབྷཏྟཀིཙྩནྟི ཨིམེསུ དྭཱིསུ བུདྡྷཀིཙྩེསུ པུརེབྷཏྟཀིཙྩཾ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ པཙྪཱབྷཏྟཀིཙྩཱཝསཱནེ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ ཀསིབྷཱརདྭཱཛཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨརཧཏྟསྶ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣཾ དིསྭཱ ‘‘ཏཏྠ མཡི གཏེ ཡཐཱ པཝཏྟིསྶཏི, ཏཏོ ཀཐཱཝསཱནེ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ ཨེས བྲཱཧྨཎོ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིསྶཏཱི’’ཏི ཙ ཉཏྭཱ, ཏཏྠ གནྟྭཱ, ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེཏྭཱ, ཨིམཾ སུཏྟཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ སིཡཱ ‘‘ཀཏམཾ བུདྡྷཱནཾ པུརེབྷཏྟཀིཙྩཾ, ཀཏམཾ པཙྪཱབྷཏྟཀིཙྩ’’ནྟི? ཝུཙྩཏེ – བུདྡྷོ བྷགཝཱ པཱཏོ ཨེཝ ཨུཊྛཱཡ ཨུཔཊྛཱཀཱནུགྒཧཏྠཾ སརཱིརཕཱསུཀཏྠཉྩ མུཁདྷོཝནཱདིསརཱིརཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཱ, ཏཱཝ ཝིཝིཏྟཱསནེ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ, བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཱཡ ནིཝཱསེཏྭཱ, ཀཱཡབནྡྷནཾ བནྡྷིཏྭཱ, ཙཱིཝརཾ པཱརུཔིཏྭཱ, པཏྟམཱདཱཡ ཀདཱཙི ཨེཀཀོཝ ཀདཱཙི བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ པིཎྜཱཡ པཝིསཏི, ཀདཱཙི པཀཏིཡཱ, ཀདཱཙི ཨནེཀེཧི པཱཊིཧཱརིཡེཧི ཝཏྟམཱནེཧི. སེཡྻཐིདཾ – པིཎྜཱཡ པཝིསཏོ ལོཀནཱཐསྶ པུརཏོ པུརཏོ གནྟྭཱ མུདུགཏིཡོ ཝཱཏཱ པཐཝིཾ སོདྷེནྟི; ཝལཱཧཀཱ ཨུདཀཕུསིཏཱནི མུཉྩནྟཱ མགྒེ རེཎུཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ ཨུཔརི ཝིཏཱནཾ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛནྟི. ཨཔརེ ཝཱཏཱ པུཔྥཱནི ཨུཔསཾཧརིཏྭཱ མགྒེ ཨོཀིརནྟི, ཨུནྣཏཱ བྷཱུམིཔྤདེསཱ ཨོནམནྟི, ཨོནཏཱ ཨུནྣམནྟི, པཱདནིཀྑེཔསམཡེ སམཱཝ བྷཱུམི ཧོཏི, སུཁསམྥསྶཱནི རཐཙཀྐམཏྟཱནི པདུམཔུཔྥཱནི ཝཱ པཱདེ སམྤཊིཙྪནྟི, ཨིནྡཁཱིལསྶ ཨནྟོ ཋཔིཏམཏྟེ དཀྑིཎཔཱདེ སརཱིརཱ ཚབྦཎྞརསྨིཡོ ནིཙྪརིཏྭཱ སུཝཎྞརསཔིཉྫརཱནི ཝིཡ ཙིཏྲཔཊཔརིཀྑིཏྟཱནི ཝིཡ ཙ པཱསཱདཀཱུཊཱགཱརཱདཱིནི ཀརོནྟིཡོ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིདྷཱཝནྟི, ཧཏྠིཨསྶཝིཧངྒཱདཡོ སཀསཀཊྛཱནེསུ ཋིཏཱཡེཝ མདྷུརེནཱཀཱརེན སདྡཾ ཀརོནྟི, ཏཐཱ བྷེརིཝཱིཎཱདཱིནི ཏཱུརིཡཱནི མནུསྶཱནཾ ཀཱཡཱུཔགཱནི ཙ ཨཱབྷརཎཱནི, ཏེན སཉྙཱཎེན མནུསྶཱ ཛཱནནྟི ‘‘ཨཛྫ བྷགཝཱ ཨིདྷ པིཎྜཱཡ པཝིཊྛོ’’ཏི. ཏེ སུནིཝཏྠཱ སུཔཱརུཏཱ གནྡྷཔུཔྥཱདཱིནི ཨཱདཱཡ གྷརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨནྟརཝཱིཐིཾ པཊིཔཛྫིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ གནྡྷཔུཔྥཱདཱིཧི སཀྐཙྩཾ པཱུཛེཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ – ‘‘ཨམྷཱཀཾ, བྷནྟེ, དས བྷིཀྑཱུ, ཨམྷཱཀཾ ཝཱིསཏི, ཨམྷཱཀཾ བྷིཀྑུསཏཾ དེཐཱ’’ཏི ཡཱཙིཏྭཱ བྷགཝཏོཔི པཏྟཾ གཧེཏྭཱ, ཨཱསནཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ སཀྐཙྩཾ པིཎྜཔཱཏེན པཊིམཱནེནྟི.

བྷགཝཱ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩོ ཏེསཾ སནྟཱནཱནི ཨོལོཀེཏྭཱ ཏཐཱ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཡཐཱ ཀེཙི སརཎགམནེ པཏིཊྛཧནྟི, ཀེཙི པཉྩསུ སཱིལེསུ, ཀེཙི སོཏཱཔཏྟིསཀདཱགཱམིཨནཱགཱམིཕལཱནཾ ཨཉྙཏརསྨིཾ, ཀེཙི པབྦཛིཏྭཱ ཨགྒཕལེ ཨརཧཏྟེཏི. ཨེཝཾ ཏཐཱ ཏཐཱ ཛནཾ ཨནུགྒཧེཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཝིཧཱརཾ གཙྪཏི. ཏཏྠ མཎྜལམཱལེ༹ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསཱིདཏི བྷིཀྑཱུནཾ བྷཏྟཀིཙྩཔརིཡོསཱནཾ ཨཱགམཡམཱནོ. ཏཏོ བྷིཀྑཱུནཾ བྷཏྟཀིཙྩཔརིཡོསཱནེ ཨུཔཊྛཱཀོ བྷགཝཏོ ནིཝེདེཏི. ཨཐ བྷགཝཱ གནྡྷཀུཊིཾ པཝིསཏི. ཨིདཾ ཏཱཝ པུརེབྷཏྟཀིཙྩཾ. ཡཉྩེཏྠ ན ཝུཏྟཾ, ཏཾ བྲཧྨཱཡུསུཏྟེ ཝུཏྟནཡེནེཝ གཧེཏབྦཾ.

ཨཐ བྷགཝཱ ཨེཝཾ ཀཏཔུརེབྷཏྟཀིཙྩོ གནྡྷཀུཊིཡཱ ཨུཔཊྛཱནེ ནིསཱིདིཏྭཱ, པཱདེ པཀྑཱལེཏྭཱ, པཱདཔཱིཋེ ཋཏྭཱ, བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཨོཝདཏི – ‘‘བྷིཀྑཝེ, ཨཔྤམཱདེན སམྤཱདེཐ, བུདྡྷུཔྤཱདོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ, མནུསྶཔཊིལཱབྷོ དུལླབྷོ, སདྡྷཱསམྤཏྟི དུལླབྷཱ, པབྦཛྫཱ དུལླབྷཱ, སདྡྷམྨསྶཝནཾ དུལླབྷཾ ལོཀསྨི’’ནྟི. ཏཏོ བྷིཀྑཱུ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ པུཙྪནྟི. ཨཐ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཙརིཡཝསེན ཀམྨཊྛཱནཾ དེཏི. ཏེ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ, བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ, ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནཾ གཙྪནྟི; ཀེཙི ཨརཉྙཾ, ཀེཙི རུཀྑམཱུལཾ, ཀེཙི པབྦཏཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརཾ, ཀེཙི ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀབྷཝནཾ…པེ… ཀེཙི ཝསཝཏྟིབྷཝནནྟི. ཏཏོ བྷགཝཱ གནྡྷཀུཊིཾ པཝིསིཏྭཱ སཙེ ཨཱཀངྑཏི, དཀྑིཎེན པསྶེན སཏོ སམྤཛཱནོ མུཧུཏྟཾ སཱིཧསེཡྻཾ ཀཔྤེཏི. ཨཐ སམསྶཱསིཏཀཱཡོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ དུཏིཡབྷཱགེ ལོཀཾ ཝོལོཀེཏི. ཏཏིཡབྷཱགེ ཡཾ གཱམཾ ཝཱ ནིགམཾ ཝཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཏི, ཏཏྠ ཛནོ པུརེབྷཏྟཾ དཱནཾ དཏྭཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ སུནིཝཏྠོ སུཔཱརུཏོ གནྡྷཔུཔྥཱདཱིནི ཨཱདཱཡ ཝིཧཱརེ སནྣིཔཏཏི. ཏཏོ བྷགཝཱ སམྤཏྟཔརིསཱཡ ཨནུརཱུཔེན པཱཊིཧཱརིཡེན གནྟྭཱ དྷམྨསབྷཱཡཾ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསཛྫ དྷམྨཾ དེསེཏི ཀཱལཡུཏྟཾ པམཱཎཡུཏྟཾ. ཨཐ ཀཱལཾ ཝིདིཏྭཱ པརིསཾ ཨུཡྻོཛེཏི.

ཏཏོ སཙེ གཏྟཱནི ཨོསིཉྩིཏུཀཱམོ ཧོཏི. ཨཐ བུདྡྷཱསནཱ ཨུཊྛཱཡ ཨུཔཊྛཱཀེན ཨུདཀཔཊིཡཱདིཏོཀཱསཾ གནྟྭཱ, ཨུཔཊྛཱཀཧཏྠཏོ ཨུདཀསཱཊིཀཾ གཧེཏྭཱ, ནྷཱནཀོཊྛཀཾ པཝིསཏི. ཨུཔཊྛཱཀོཔི བུདྡྷཱསནཾ ཨཱནེཏྭཱ གནྡྷཀུཊིཔརིཝེཎེ པཉྙཱཔེཏི. བྷགཝཱ གཏྟཱནི ཨོསིཉྩིཏྭཱ, སུརཏྟདུཔཊྚཾ ནིཝཱསེཏྭཱ, ཀཱཡབནྡྷནཾ བནྡྷིཏྭཱ, ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཀཏྭཱ, ཏཏྠ ཨཱགནྟྭཱ, ནིསཱིདཏི ཨེཀཀོཝ མུཧུཏྟཾ པཊིསལླཱིནོ. ཨཐ བྷིཀྑཱུ ཏཏོ ཏཏོ ཨཱགམྨ བྷགཝཏོ ཨུཔཊྛཱནཾ གཙྪནྟི. ཏཏྠ ཨེཀཙྩེ པཉྷཾ པུཙྪནྟི, ཨེཀཙྩེ ཀམྨཊྛཱནཾ, ཨེཀཙྩེ དྷམྨསྶཝནཾ ཡཱཙནྟི. བྷགཝཱ ཏེསཾ ཨདྷིཔྤཱཡཾ སམྤཱདེནྟོ པཋམཾ ཡཱམཾ ཝཱིཏིནཱམེཏི.

མཛ྄ཛྷིམཡཱམེ སཀལདསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུདེཝཏཱཡོ ཨོཀཱསཾ ལབྷམཱནཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྷཾ པུཙྪནྟི ཡཐཱབྷིསངྑཏཾ ཨནྟམསོ ཙཏུརཀྑརམྤི. བྷགཝཱ ཏཱསཾ དེཝཏཱནཾ པཉྷཾ ཝིསྶཛྫེནྟོ མཛ྄ཛྷིམཡཱམཾ ཝཱིཏིནཱམེཏི. ཏཏོ པཙྪིམཡཱམཾ ཙཏྟཱརོ བྷཱགེ ཀཏྭཱ ཨེཀཾ བྷཱགཾ ཙངྐམཾ ཨདྷིཊྛཱཏི, དུཏིཡབྷཱགཾ གནྡྷཀུཊིཾ པཝིསིཏྭཱ དཀྑིཎེན པསྶེན སཏོ སམྤཛཱནོ སཱིཧསེཡྻཾ ཀཔྤེཏི, ཏཏིཡབྷཱགཾ ཕལསམཱཔཏྟིཡཱ ཝཱིཏིནཱམེཏི, ཙཏུཏྠབྷཱགཾ མཧཱཀརུཎཱསམཱཔཏྟིཾ པཝིསིཏྭཱ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེཏི ཨཔྤརཛཀྑམཧཱརཛཀྑཱདིསཏྟདསྶནཏྠཾ. ཨིདཾ པཙྪཱབྷཏྟཀིཙྩཾ.

ཨེཝམིམསྶ པཙྪཱབྷཏྟཀིཙྩསྶ ལོཀཝོལོཀནསངྑཱཏེ ཙཏུཏྠབྷཱགཱཝསཱནེ བུདྡྷདྷམྨསངྒྷེསུ དཱནསཱིལཨུཔོསཐཀམྨཱདཱིསུ ཙ ཨཀཏཱདྷིཀཱརེ ཀཏཱདྷིཀཱརེ ཙ ཨནུཔནིསྶཡསམྤནྣེ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣེ ཙ སཏྟེ པསྶིཏུཾ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ ཀསིབྷཱརདྭཱཛཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨརཧཏྟསྶ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣཾ དིསྭཱ ‘‘ཏཏྠ མཡི གཏེ ཀཐཱ པཝཏྟིསྶཏི, ཏཏོ ཀཐཱཝསཱནེ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ ཨེས བྲཱཧྨཎོ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིསྶཏཱི’’ཏི ཙ ཉཏྭཱ, ཏཏྠ གནྟྭཱ, ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེཏྭཱ ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨེཝཾ མེ སུཏནྟིཨཱདི ཨཱཡསྨཏཱ ཨཱནནྡེན པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཱལེ དྷམྨསངྒཱིཏིཾ ཀརོནྟེན ཨཱཡསྨཏཱ མཧཱཀསྶཔཏྠེརེན པུཊྛེན པཉྩནྣཾ ཨརཧནྟསཏཱནཾ ཝུཏྟཾ, ‘‘ཨཧཾ, ཁོ, སམཎ ཀསཱམི ཙ ཝཔཱམི ཙཱ’’ཏི ཀསིབྷཱརདྭཱཛེན ཝུཏྟཾ, ‘‘ཨཧམྤི ཁོ བྲཱཧྨཎ ཀསཱམི ཙ ཝཔཱམི ཙཱ’’ཏིཨཱདི བྷགཝཏཱ ཝུཏྟཾ. ཏདེཏཾ སབྦམྤི སམོདྷཱནེཏྭཱ ‘‘ཀསིབྷཱརདྭཱཛསུཏྟ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

ཏཏྠ ཨེཝནྟི ཨཡཾ ཨཱཀཱརནིདསྶནཱཝདྷཱརཎཏྠོ ཨེཝཾ-སདྡོ. ཨཱཀཱརཏྠེན ཧི ཨེཏེན ཨེཏམཏྠཾ དཱིཔེཏི – ནཱནཱནཡནིཔུཎམནེཀཛ྄ཛྷཱསཡསམུཊྛཱནཾ ཨཏྠབྱཉྫནསམྤནྣཾ ཝིཝིདྷཔཱཊིཧཱརིཡཾ དྷམྨཏྠདེསནཱཔཊིཝེདྷགམྦྷཱིརཾ སབྦསཏྟེཧི སཀསཀབྷཱསཱནུརཱུཔམུཔལཀྑཎིཡསབྷཱཝཾ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཝཙནཾ, ཏཾ སབྦཱཀཱརེན ཀོ སམཏྠོ ཝིཉྙཱཏུཾ; ཨཐ, ཁོ, ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏཾ, མཡཱཔི ཨེཀེནཱཀཱརེན སུཏ’’ནྟི. ནིདསྶནཏྠེན ‘‘ནཱཧཾ སཡམྦྷཱུ, ན མཡཱ ཨིདཾ སཙྪིཀཏ’’ནྟི ཨཏྟཱནཾ པརིམོཙེནྟོ ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏཾ, མཡཱ ཨེཝཾ སུཏ’’ནྟི ཨིདཱནི ཝཏྟབྦཾ སཀལསུཏྟཾ ནིདསྶེཏི. ཨཝདྷཱརཎཏྠེན ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ བཧུསྶུཏཱནཾ ཡདིདཾ ཨཱནནྡོ, གཏིམནྟཱནཾ, སཏིམནྟཱནཾ, དྷིཏིམནྟཱནཾ, ཨུཔཊྛཱཀཱནཾ ཡདིདཾ ཨཱནནྡོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༢༡༩-༢༢༣) ཨེཝཾ བྷགཝཏཱ པསཏྠབྷཱཝཱནུརཱུཔཾ ཨཏྟནོ དྷཱརཎབལཾ དསྶེནྟོ སཏྟཱནཾ སོཏུཀམྱཏཾ ཛནེཏི ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏཾ ཏཉྩ ཨཏྠཏོ ཝཱ བྱཉྫནཏོ ཝཱ ཨནཱུནམནདྷིཀཾ, ཨེཝམེཝ, ན ཨཉྙཐཱ དཊྛབྦ’’ནྟི. མེ སུཏནྟི ཨེཏྠ མཡཱསདྡཏྠོ མེ-སདྡོ, སོཏདྭཱརཝིཉྙཱཎཏྠོ སུཏསདྡོ. ཏསྨཱ ཨེཝཾ མེ སུཏནྟི ཨེཝཾ མཡཱ སོཏཝིཉྙཱཎཔུབྦངྒམཱཡ ཝིཉྙཱཎཝཱིཐིཡཱ ཨུཔདྷཱརིཏནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨེཀཾ སམཡནྟི ཨེཀཾ ཀཱལཾ. བྷགཝཱཏི བྷཱགྱཝཱ, བྷགྒཝཱ, བྷཏྟཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. མགདྷེསུ ཝིཧརཏཱིཏི མགདྷཱ ནཱམ ཛནཔདིནོ རཱཛཀུམཱརཱ, ཏེསཾ ནིཝཱསོ ཨེཀོཔི ཛནཔདོ རུལ༹ྷཱིསདྡེན ‘‘མགདྷཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏསྨིཾ མགདྷེསུ ཛནཔདེ. ཀེཙི པན ‘‘ཡསྨཱ ཙེཏིཡརཱཛཱ མུསཱཝཱདཾ བྷཎིཏྭཱ བྷཱུམིཾ པཝིསནྟོ ‘མཱ གདྷཾ པཝིསཱ’ཏི ཝུཏྟོ, ཡསྨཱ ཝཱ ཏཾ རཱཛཱནཾ མགྒནྟཱ བྷཱུམིཾ ཁནནྟཱ པུརིསཱ ‘མཱ གདྷཾ ཀརོཐཱ’ཏི ཝུཏྟཱ, ཏསྨཱ མགདྷཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིཧི ནཡེཧི བཧུདྷཱ པཔཉྩེནྟི. ཡཾ རུཙྩཏི, ཏཾ གཧེཏབྦནྟི. ཝིཧརཏཱིཏི ཨེཀཾ ཨིརིཡཱཔཐབཱདྷནཾ ཨཔརེན ཨིརིཡཱཔཐེན ཝིཙྪིནྡིཏྭཱ ཨཔརིཔཏནྟཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཧརཏི, པཝཏྟེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དིབྦབྲཧྨཨརིཡཝིཧཱརེཧི ཝཱ སཏྟཱནཾ ཝིཝིདྷཾ ཧིཏཾ ཧརཏཱིཏི ཝིཧརཏི. ཧརཏཱིཏི ཨུཔསཾཧརཏི, ཨུཔནེཏི, ཛནེཏི, ཨུཔྤཱདེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཐཱ ཧི ཡདཱ སཏྟཱ ཀཱམེསུ ཝིཔྤཊིཔཛྫནྟི, ཏདཱ ཀིར བྷགཝཱ དིབྦེན ཝིཧཱརེན ཝིཧརཏི ཏེསཾ ཨལོབྷཀུསལམཱུལུཔྤཱདནཏྠཾ – ‘‘ཨཔྤེཝ ནཱམ ཨིམཾ པཊིཔཏྟིཾ དིསྭཱ ཨེཏྠ རུཙིཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཀཱམེསུ ཝིརཛྫེཡྻུ’’ནྟི. ཡདཱ པན ཨིསྶརིཡཏྠཾ སཏྟེསུ ཝིཔྤཊིཔཛྫནྟི, ཏདཱ བྲཧྨཝིཧཱརེན ཝིཧརཏི ཏེསཾ ཨདོསཀུསལམཱུལུཔྤཱདནཏྠཾ – ‘‘ཨཔྤེཝ ནཱམ ཨིམཾ པཊིཔཏྟིཾ དིསྭཱ ཨེཏྠ རུཙིཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཨདོསེན དོསཾ ཝཱུཔསམེཡྻུ’’ནྟི. ཡདཱ པན པབྦཛིཏཱ དྷམྨཱདྷིཀརཎཾ ཝིཝདནྟི, ཏདཱ ཨརིཡཝིཧཱརེན ཝིཧརཏི ཏེསཾ ཨམོཧཀུསལམཱུལུཔྤཱདནཏྠཾ – ‘‘ཨཔྤེཝ ནཱམ ཨིམཾ པཊིཔཏྟིཾ དིསྭཱ ཨེཏྠ རུཙིཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཨམོཧེན མོཧཾ ཝཱུཔསམེཡྻུ’’ནྟི. ཨིརིཡཱཔཐཝིཧཱརེན པན ན ཀདཱཙི ན ཝིཧརཏི ཏཾ ཝིནཱ ཨཏྟབྷཱཝཔརིཧརཎཱབྷཱཝཏོཏི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརཾ པན མངྒལསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ ཝཀྑཱམ.

དཀྑིཎཱགིརིསྨིནྟི ཡོ སོ རཱཛགཧཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ཋིཏོ གིརི, ཏསྶ དཀྑིཎཔསྶེ ཛནཔདོ ‘‘དཀྑིཎཱགིརཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏསྨིཾ ཛནཔདེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཝིཧཱརསྶཱཔི ཏདེཝ ནཱམཾ. ཨེཀནཱལཱ༹ཡཾ བྲཱཧྨཎགཱམེཏི ཨེཀནཱལཱ༹ཏི ཏསྶ གཱམསྶ ནཱམཾ. བྲཱཧྨཎཱ ཙེཏྠ སམྦཧུལཱ པཊིཝསནྟི, བྲཱཧྨཎབྷོགོ ཝཱ སོ, ཏསྨཱ ‘‘བྲཱཧྨཎགཱམོ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

ཏེན ཁོ པན སམཡེནཱཏི ཡཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཨཔརཱཛིཏཔལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷིཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐོ མགདྷརཊྛེ ཨེཀནཱལ༹ཾ བྲཱཧྨཎགཱམཾ ཨུཔནིསྶཱཡ དཀྑིཎཱགིརིམཧཱཝིཧཱརེ བྲཱཧྨཎསྶ ཨིནྡྲིཡཔརིཔཱཀཾ ཨཱགམཡམཱནོ ཝིཧརཏི, ཏེན སམཡེན ཀརཎབྷཱུཏེནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཁོ པནཱཏི ཨིདཾ པནེཏྠ ནིཔཱཏདྭཡཾ པདཔཱུརཎམཏྟཾ, ཨདྷིཀཱརནྟརདསྶནཏྠཾ ཝཱཏི དཊྛབྦཾ. ཀསིབྷཱརདྭཱཛསྶ བྲཱཧྨཎསྶཱཏི སོ བྲཱཧྨཎོ ཀསིཡཱ ཛཱིཝཏི, བྷཱརདྭཱཛོཏི ཙསྶ གོཏྟཾ, ཏསྨཱ ཨེཝཾ ཝུཙྩཏི. པཉྩམཏྟཱནཱིཏི ཡཐཱ – ‘‘བྷོཛནེ མཏྟཉྙཱུ’’ཏི ཨེཏྠ མཏྟསདྡོ པམཱཎེ ཝཏྟཏི, ཨེཝམིདྷཱཔི, ཏསྨཱ པཉྩཔམཱཎཱནི ཨནཱུནཱནི ཨནདྷིཀཱནི, པཉྩནངྒལསཏཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཡུཏྟཱནཱིཏི པཡོཛིཏཱནི, བལིབདྡཱནཾ ཁནྡྷེསུ ཋཔེཏྭཱ ཡུགེ ཡོཏྟེཧི ཡོཛིཏཱནི ཧོནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

ཝཔྤཀཱལེཏི ཝཔནཀཱལེ, བཱིཛནིཀྑིཔཀཱལེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ དྭེ ཝཔྤཱནི ཀལལཝཔྤཉྩ, པཾསུཝཔྤཉྩ. པཾསུཝཔྤཾ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཏཉྩ ཁོ པཋམདིཝསེ མངྒལཝཔྤཾ. ཏཏྠཱཡཾ ཨུཔཀརཎསམྤདཱ – ཏཱིཎི བལིབདྡསཧསྶཱནི ཨུཔཊྛཱཔིཏཱནི ཧོནྟི, སབྦེསཾ སུཝཎྞམཡཱནི སིངྒཱནི པཊིམུཀྐཱནི, རཛཏམཡཱ ཁུརཱ, སབྦེ སེཏམཱལཱཧི སབྦགནྡྷསུགནྡྷེཧི པཉྩངྒུལིཀེཧི ཙ ཨལངྐཏཱ པརིཔུཎྞངྒཔཙྩངྒཱ སབྦལཀྑཎསམྤནྣཱ, ཨེཀཙྩེ ཀཱལཱ༹ ཨཉྫནཝཎྞཱཡེཝ, ཨེཀཙྩེ སེཏཱ ཕལིཀཝཎྞཱ, ཨེཀཙྩེ རཏྟཱ པཝཱལ༹ཝཎྞཱ, ཨེཀཙྩེ ཀམྨཱསཱ མསཱརགལླཝཎྞཱ. པཉྩསཏཱ ཀསྶཀཔུརིསཱ སབྦེ ཨཧཏསེཏཝཏྠནིཝཏྠཱ མཱལཱལངྐཏཱ དཀྑིཎཨཾསཀཱུཊེསུ ཋཔིཏཔུཔྥཙུམྦཊཀཱ ཧརིཏཱལམནོསིལཱལཉྪནུཛྫལིཏགཏྟབྷཱགཱ དས དས ནངྒལཱ ཨེཀེཀགུམྦཱ ཧུཏྭཱ གཙྪནྟི. ནངྒལཱནཾ སཱིསཉྩ ཡུགཉྩ པཏོདཱ ཙ སུཝཎྞཝིནདྡྷཱ. པཋམནངྒལེ ཨཊྛ བལིབདྡཱ ཡུཏྟཱ, སེསེསུ ཙཏྟཱརོ ཙཏྟཱརོ, ཨཝསེསཱ ཀིལནྟཔརིཝཏྟནཏྠཾ ཨཱནཱིཏཱ. ཨེཀེཀགུམྦེ ཨེཀམེཀཾ བཱིཛསཀཊཾ ཨེཀེཀོ ཀསཏི, ཨེཀེཀོ ཝཔཏི.

བྲཱཧྨཎོ པན པགེཝ མསྶུཀམྨཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ནྷཏྭཱ སུགནྡྷགནྡྷེཧི ཝིལིཏྟོ པཉྩསཏགྒྷནཀཾ ཝཏྠཾ ནིཝཱསེཏྭཱ སཧསྶགྒྷནཀཾ ཨེཀཾསཾ ཀརིཏྭཱ ཨེཀམེཀིསྶཱ ཨངྒུལིཡཱ དྭེ དྭེ ཀཏྭཱ ཝཱིསཏི ཨངྒུལིམུདྡིཀཱཡོ, ཀཎྞེསུ སཱིཧཀུཎྜལཱནི, སཱིསེ ཙ བྲཧྨཝེཋནཾ པཊིམུཉྩིཏྭཱ སུཝཎྞམཱལཾ ཀཎྛེ ཀཏྭཱ བྲཱཧྨཎགཎཔརིཝུཏོ ཀམྨནྟཾ ཝོསཱསཏི. ཨཐསྶ བྲཱཧྨཎཱི ཨནེཀསཏབྷཱཛནེསུ པཱཡཱསཾ པཙཱཔེཏྭཱ མཧཱསཀཊེསུ ཨཱརོཔེཏྭཱ གནྡྷོདཀེན ནྷཱཡིཏྭཱ སབྦཱལངྐཱརཝིབྷཱུསིཏཱ བྲཱཧྨཎཱིགཎཔརིཝུཏཱ ཀམྨནྟཾ ཨགམཱསི. གེཧམྤིསྶ སབྦཏྠ གནྡྷེཧི སུཝིལིཏྟཾ པུཔྥེཧི སུཀཏབལིཀམྨཾ, ཁེཏྟཉྩ ཏེསུ ཏེསུ ཋཱནེསུ སམུསྶིཏཔཊཱཀཾ ཨཧོསི. པརིཛནཀམྨཀཱརེཧི སཧ ཀམྨནྟཾ ཨོསཊཔརིསཱ ཨཌྜྷཏེཡྻསཧསྶཱ ཨཧོསི. སབྦེ ཨཧཏཝཏྠནིཝཏྠཱ, སབྦེསཉྩ པཱཡཱསབྷོཛནཾ པཊིཡཏྟཾ ཨཧོསི.

ཨཐ བྲཱཧྨཎོ ཡཏྠ སཱམཾ བྷུཉྫཏི, ཏཾ སུཝཎྞཔཱཏིཾ དྷོཝཱཔེཏྭཱ པཱཡཱསསྶ པཱུརེཏྭཱ སཔྤིམདྷུཕཱཎིཏཱདཱིནི ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ ནངྒལབལིཀམྨཾ ཀཱརཱཔེསི. བྲཱཧྨཎཱི པཉྩ ཀསྶཀསཏཱནི སུཝཎྞརཛཏཀཾསཏམྦམཡཱནི བྷཱཛནཱནི གཧེཏྭཱ ནིསིནྣཱནི སུཝཎྞཀཊཙྪུཾ གཧེཏྭཱ པཱཡཱསེན པརིཝིསནྟཱི གཙྪཏི. བྲཱཧྨཎོ པན བལིཀམྨཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ རཏྟསུཝཎྞབནྡྷཱུཔཱཧནཱཡོ ཨཱརོཧིཏྭཱ རཏྟསུཝཎྞདཎྜཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨིདྷ པཱཡཱསཾ དེཐ, ཨིདྷ སཔྤིཾ, ཨིདྷ སཀྑརཾ དེཐཱ’’ཏི ཝོསཱསམཱནོ ཝིཙརཏི. ཨཐ བྷགཝཱ གནྡྷཀུཊིཡཾ ནིསིནྣོཝ བྲཱཧྨཎསྶ པརིཝེསནཾ ཝཏྟམཱནཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཀཱལོ བྲཱཧྨཎཾ དམེཏུ’’ནྟི ནིཝཱསེཏྭཱ, ཀཱཡབནྡྷནཾ བནྡྷིཏྭཱ, སངྒྷཱཊིཾ པཱརུཔིཏྭཱ, པཏྟཾ གཧེཏྭཱ, གནྡྷཀུཊིཏོ ནིཀྑམི ཡཐཱ ཏཾ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི. ཏེནཱཧ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ‘‘ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཨཐ ཨིཏི ནིཔཱཏོ ཨཉྙཱདྷིཀཱརཝཙནཱརམྦྷེ ཁོཏི པདཔཱུརཎེ. བྷགཝཱཏི ཝུཏྟནཡམེཝ. པུབྦཎྷསམཡནྟི དིཝསསྶ པུབྦབྷཱགསམཡཾ, པུབྦཎྷསམཡེཏི ཨཏྠོ, པུབྦཎྷེ ཝཱ སམཡཾ པུབྦཎྷསམཡཾ, པུབྦཎྷེ ཨེཀཾ ཁཎནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཨཙྩནྟསཾཡོགེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ ལབྦྷཏི. ནིཝཱསེཏྭཱཏི པརིདཧིཏྭཱ, ཝིཧཱརནིཝཱསནཔརིཝཏྟནཝསེནེཏཾ ཝེདིཏབྦཾ. ན ཧི བྷགཝཱ ཏཏོ པུབྦེ ཨནིཝཏྠོ ཨཱསི. པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡཱཏི པཏྟཾ ཧཏྠེཧི, ཙཱིཝརཾ ཀཱཡེན ཨཱདིཡིཏྭཱ, སམྤཊིཙྪིཏྭཱ དྷཱརེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. བྷགཝཏོ ཀིར པིཎྜཱཡ པཝིསིཏུཀཱམསྶ བྷམརོ ཝིཡ ཝིཀསིཏཔདུམདྭཡམཛ྄ཛྷཾ, ཨིནྡནཱིལམཎིཝཎྞཾ སེལམཡཾ པཏྟཾ ཧཏྠདྭཡམཛ྄ཛྷཾ ཨཱགཙྪཏི. ཏསྨཱ ཨེཝམཱགཏཾ པཏྟཾ ཧཏྠེཧི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཙཱིཝརཉྩ པརིམཎྜལཾ པཱརུཏཾ ཀཱཡེན དྷཱརེཏྭཱཏི ཨེཝམསྶ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཡེན ཝཱ ཏེན ཝཱ ཧི པཀཱརེན གཎྷནྟོ ཨཱདཱཡ ཨིཙྩེཝ ཝུཙྩཏི ཡཐཱ ‘‘སམཱདཱཡེཝ པཀྐམཏཱི’’ཏི.

ཡེནཱཏི ཡེན མགྒེན. ཀམྨནྟོཏི ཀམྨཀརཎོཀཱསོ. ཏེནཱཏི ཏེན མགྒེན. ཨུཔསངྐམཱིཏི གཏོ, ཡེན མགྒེན ཀསིབྷཱརདྭཱཛསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཀམྨནྟོ གམྨཏི, ཏེན མགྒེན གཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཐ ཀསྨཱ, བྷིཀྑཱུ, བྷགཝནྟཾ ནཱནུབནྡྷིཾསཱུཏི? ཝུཙྩཏེ – ཡདཱ བྷགཝཱ ཨེཀཀོཝ ཀཏྠཙི ཨུཔསངྐམིཏུཀཱམོ ཧོཏི, བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཱཡཾ དྭཱརཾ པིདཧིཏྭཱ ཨནྟོགནྡྷཀུཊིཾ པཝིསཏི. ཏཏོ བྷིཀྑཱུ ཏཱཡ སཉྙཱཡ ཛཱནནྟི – ‘‘ཨཛྫ བྷགཝཱ ཨེཀཀོཝ གཱམཾ པཝིསིཏུཀཱམོ, ཨདྡྷཱ ཀཉྩི ཨེཝ ཝིནེཏབྦཔུགྒལཾ ཨདྡསཱ’’ཏི. ཏེ ཨཏྟནོ པཏྟཙཱིཝརཾ གཧེཏྭཱ, གནྡྷཀུཊིཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ, བྷིཀྑཱཙཱརཾ གཙྪནྟི. ཏདཱ ཙ བྷགཝཱ ཨེཝམཀཱསི. ཏསྨཱ བྷིཀྑཱུ བྷགཝནྟཾ ནཱནུབནྡྷིཾསཱུཏི.

ཏེན ཁོ པན སམཡེནཱཏི ཡེན སམཡེན བྷགཝཱ ཀམྨནྟཾ ཨུཔསངྐམི, ཏེན སམཡེན ཏསྶ བྲཱཧྨཎསྶ པརིཝེསནཱ ཝཏྟཏི, བྷཏྟཝིསྶགྒོ ཝཏྟཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཡཾ པུབྦེ ཨཝོཙུམྷ – ‘‘བྲཱཧྨཎཱི པཉྩ ཀསྶཀསཏཱནི སུཝཎྞརཛཏཀཾསཏམྦམཡཱནི བྷཱཛནཱནི གཧེཏྭཱ ནིསིནྣཱནི སུཝཎྞཀཊཙྪུཾ གཧེཏྭཱ པཱཡཱསེན པརིཝིསནྟཱི གཙྪཏཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཡེན པརིཝེསནཱ ཏེནུཔསངྐམི. ཀིཾ ཀཱརཎཱཏི? བྲཱཧྨཎསྶ ཨནུགྒཧཀརཎཏྠཾ. ན ཧི བྷགཝཱ ཀཔཎཔུརིསོ ཝིཡ བྷོཏྟུཀཱམཏཱཡ པརིཝེསནཾ ཨུཔསངྐམཏི. བྷགཝཏོ ཧི དྭེ ཨསཱིཏིསཧསྶསངྑྱཱ སཀྱཀོལིཡརཱཛཱནོ ཉཱཏཡོ, ཏེ ཨཏྟནོ སམྤཏྟིཡཱ ནིབདྡྷབྷཏྟཾ དཱཏུཾ ཨུསྶཧནྟི. ན པན བྷགཝཱ བྷཏྟཏྠཱཡ པབྦཛིཏོ, ཨཔིཙ ཁོ པན ‘‘ཨནེཀཱནི ཨསངྑྱེཡྻཱནི པཉྩ མཧཱཔརིཙྩཱགེ པརིཙྩཛནྟོ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ མུཏྟོ མོཙེསྶཱམི, དནྟོ དམེསྶཱམི; སནྟོ སམེསྶཱམི, པརིནིབྦུཏོ པརིནིབྦཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི པབྦཛིཏོ. ཏསྨཱ ཨཏྟནོ མུཏྟཏྟཱ…པེ… པརིནིབྦུཏཏྟཱ ཙ པརཾ མོཙེནྟོ…པེ… པརིནིབྦཱཔེནྟོ ཙ ལོཀེ ཝིཙརནྟོ བྲཱཧྨཎསྶ ཨནུགྒཧཀརཎཏྠཾ ཡེན པརིཝེསནཱ ཏེནུཔསངྐམཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསཱིཏི ཨེཝཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཙ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. ཨེཀམནྟནྟི བྷཱཝནཔུཾསཀནིདྡེསོ, ཨེཀོཀཱསཾ ཨེཀཔསྶནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བྷུམྨཏྠེ ཝཱ ཨུཔཡོགཝཙནཾ, ཏསྶ དསྶནཱུཔཙཱརེ ཀཐཱསཝནཊྛཱནེ, ཡཏྠ ཋིཏཾ བྲཱཧྨཎོ པསྶཏི, ཏཏྠ ཨུཙྩཊྛཱནེ ཨཊྛཱསི. ཋཏྭཱ ཙ སུཝཎྞརསཔིཉྫརཾ སཧསྶཙནྡསཱུརིཡོབྷཱསཱཏིབྷཱསཡམཱནཾ སརཱིརཱབྷཾ མུཉྩི སམནྟཏོ ཨསཱིཏིཧཏྠཔརིམཱཎཾ, ཡཱཡ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏཏྟཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཀམྨནྟསཱལཱབྷིཏྟིརུཀྑཀསིཏམཏྟིཀཱཔིཎྜཱདཡོ སུཝཎྞམཡཱ ཝིཡ ཨཧེསུཾ. ཨཐ མནུསྶཱ པཱཡཱསཾ བྷུཏྟཱ ཨསཱིཏིཨནུབྱཉྫནཔརིཝཱརདྭཏྟིཾསཝརལཀྑཎཔཊིམཎྜིཏསརཱིརཾ བྱཱམཔྤབྷཱཔརིཀྑེཔཝིབྷཱུསིཏབཱཧུཡུགལ༹ཾ ཀེཏུམཱལཱསམུཛྫལིཏསསྶིརིཀདསྶནཾ ཛངྒམམིཝ པདུམསྶརཾ, རཾསིཛཱལུཛྫལིཏཏཱརཱགཎམིཝ གགནཏལཾ, ཨཱདིཏྟམིཝ ཙ ཀནཀགིརིསིཁརཾ སིརིཡཱ ཛལམཱནཾ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཨེཀམནྟཾ ཋིཏཾ དིསྭཱ ཧཏྠཔཱདེ དྷོཝིཏྭཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ སམྤརིཝཱརེཏྭཱ ཨཊྛཾསུ. ཨེཝཾ ཏེཧི སམྤརིཝཱརིཏཾ ཨདྡས ཁོ ཀསིབྷཱརདྭཱཛོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ པིཎྜཱཡ ཋིཏཾ. དིསྭཱན བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཨཧཾ ཁོ, སམཎ, ཀསཱམི ཙ ཝཔཱམི ཙཱ’’ཏི.

ཀསྨཱ པནཱཡཾ ཨེཝམཱཧ? ཀིཾ སམནྟཔཱསཱདིཀེ པསཱདནཱིཡེ ཨུཏྟམདམཐསམཐམནུཔྤཏྟེཔི བྷགཝཏི ཨཔྤསཱདེན, ཨུདཱཧུ ཨཌྜྷཏེཡྻཱནཾ ཛནསཧསྶཱནཾ པཱཡཱསཾ པཊིཡཱདེཏྭཱཔི ཀཊཙྪུབྷིཀྑཱཡ མཙྪེརེནཱཏི? ཨུབྷཡཐཱཔི ནོ, ཨཔིཙ ཁྭཱསྶ བྷགཝཏོ དསྶནེན ཨཏིཏྟཾ ནིཀྑིཏྟཀམྨནྟཾ ཛནཾ དིསྭཱ ‘‘ཀམྨབྷངྒཾ མེ ཀཱཏུཾ ཨཱགཏོ’’ཏི ཨནཏྟམནཏཱ ཨཧོསི. ཏསྨཱ ཨེཝམཱཧ. བྷགཝཏོ ཙ ལཀྑཎསམྤཏྟིཾ དིསྭཱ ‘‘སཙཱཡཾ ཀམྨནྟེ པཡོཛཡིསྶ, སཀལཛམྦུདཱིཔེ མནུསྶཱནཾ སཱིསེ ཙཱུལཱ༹མཎི ཝིཡ ཨབྷཝིསྶ, ཀོ ནཱམསྶ ཨཏྠོ ན སམྤཛྫིསྶ, ཨེཝམེཝཾ ཨལསཏཱཡ ཀམྨནྟེ ཨཔྤཡོཛེཏྭཱ ཝཔྤམངྒལཱདཱིསུ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ བྷུཉྫནྟོ ཀཱཡདལ༹ྷཱིབཧུལོ ཝིཙརཏཱི’’ཏིཔིསྶ ཨཧོསི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཨཧཾ ཁོ, སམཎ, ཀསཱམི ཙ ཝཔཱམི ཙ, ཀསིཏྭཱ ཙ ཝཔིཏྭཱ ཙ བྷུཉྫཱམཱི’’ཏི. ན མེ ཀམྨནྟཱ བྱཱཔཛྫནྟི, ན ཙམྷི ཡཐཱ ཏྭཾ ཨེཝཾ ལཀྑཎསམྤནྣོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏྭམྤི སམཎ…པེ… བྷུཉྫསྶུ, ཀོ ཏེ ཨཏྠོ ན སམྤཛྫེཡྻ ཨེཝཾ ལཀྑཎསམྤནྣསྶཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨཔིཙཱཡཾ ཨསྶོསི – ‘‘སཀྱརཱཛཀུལེ ཀིར ཀུམཱརོ ཨུཔྤནྣོ, སོ ཙཀྐཝཏྟིརཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏོ’’ཏི. ཏསྨཱ ‘‘ཨིདཱནི ཨཡཾ སོ’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘ཙཀྐཝཏྟིརཛྫཾ ཀིར པཧཱཡ ཀིལནྟོསཱི’’ཏི ཨུཔཱརམྦྷཾ ཀརོནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨཧཾ ཁོ སམཎཱ’’ཏི. ཨཔིཙཱཡཾ ཏིཀྑཔཉྙོ བྲཱཧྨཎོ, ན བྷགཝནྟཾ ཨཝཀྑིཔནྟོ བྷཎཏི, བྷགཝཏོ པན རཱུཔསམྤཏྟིཾ དིསྭཱ པཉྙཱསམྤཏྟིཾ སམྦྷཱཝཡམཱནོ ཀཐཱཔཝཏྟནཏྠམྤི ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཨཧཾ ཁོ སམཎཱ’’ཏི. ཏཏོ བྷགཝཱ ཝེནེཡྻཝསེན སདེཝཀེ ལོཀེ ཨགྒཀསྶཀཝཔྤཀབྷཱཝཾ ཨཏྟནོ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨཧམྤི ཁོ བྲཱཧྨཎཱ’’ཏི.

ཨཐ བྲཱཧྨཎསྶ ཙིནྟཱ ཨུདཔཱདི – ‘‘ཨཡཾ སམཎོ ‘ཀསཱམི ཙ ཝཔཱམི ཙཱ’ཏི ཨཱཧ. ན ཙསྶ ཨོལཱ༹རིཀཱནི ཡུགནངྒལཱདཱིནི ཀསིབྷཎྜཱནི པསྶཱམི, སོ མུསཱ ནུ ཁོ བྷཎཏི, ནོ’’ཏི བྷགཝནྟཾ པཱདཏལཱ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཨུཔརི ཀེསནྟཱ སམྨཱལོཀཡམཱནོ ཨངྒཝིཛྫཱཡ ཀཏཱདྷིཀཱརཏྟཱ དྭཏྟིཾསཝརལཀྑཎསམྤཏྟིམསྶ ཉཏྭཱ ‘‘ཨཊྛཱནམེཏཾ ཨནཝཀཱསོ, ཡཾ ཨེཝརཱུཔོ མུསཱ བྷཎེཡྻཱ’’ཏི ཏཱཝདེཝ སཉྫཱཏབཧུམཱནོ བྷགཝཏི སམཎཝཱདཾ པཧཱཡ གོཏྟེན བྷགཝནྟཾ སམུདཱཙརམཱནོ ཨཱཧ ‘‘ན ཁོ པན མཡཾ པསྶཱམ བྷོཏོ གོཏམསྶཱ’’ཏི.

ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱ ཏིཀྑཔཉྙོ བྲཱཧྨཎོ ‘‘གམྦྷཱིརཏྠཾ སནྡྷཱཡ ཨིམིནཱ ཨེཏཾ ཝུཏྟ’’ནྟི ཉཏྭཱ པུཙྪིཏྭཱ ཏམཏྠཾ ཉཱཏུཀཱམོ བྷགཝནྟཾ གཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི. ཏེནཱཧ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ‘‘ཨཐ ཁོ ཀསིབྷཱརདྭཱཛོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ གཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསཱི’’ཏི. ཏཏྠ གཱཐཱཡཱཏི ཨཀྑརཔདནིཡམིཏེན ཝཙནེན. ཨཛ྄ཛྷབྷཱསཱིཏི ཨབྷཱསི.

༧༦-༧༧. ཏཏྠ བྲཱཧྨཎོ ‘‘ཀསི’’ནྟི ཡུགནངྒལཱདིཀསིསམྦྷཱརསམཱཡོགཾ ཝདཏི. བྷགཝཱ པན ཡསྨཱ པུབྦདྷམྨསབྷཱགེན རོཔེཏྭཱ ཀཐནཾ ནཱམ བུདྡྷཱནཾ ཨཱནུབྷཱཝོ, ཏསྨཱ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ དཱིཔེནྟོ པུབྦདྷམྨསབྷཱགེན རོཔེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘སདྡྷཱ བཱིཛ’’ནྟི. ཀོ པནེཏྠ པུབྦདྷམྨསབྷཱགོ, ནནུ བྲཱཧྨཎེན བྷགཝཱ ཡུགནངྒལཱདིཀསིསམྦྷཱརསམཱཡོགཾ པུཙྪིཏོ ཨཐ ཙ པན ཨཔུཙྪིཏསྶ བཱིཛསྶ སབྷཱགེན རོཔེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘སདྡྷཱ བཱིཛ’’ནྟི, ཨེཝཉྩ སཏི ཨནནུསནྡྷིཀཱཝ ཨཡཾ ཀཐཱ ཧོཏཱིཏི? ཝུཙྩཏེ – ན བུདྡྷཱནཾ ཨནནུསནྡྷིཀཱ ནཱམ ཀཐཱ ཨཏྠི, ནཱཔི བུདྡྷཱ པུབྦདྷམྨསབྷཱགཾ ཨནཱརོཔེཏྭཱ ཀཐེནྟི. ཨེཝཉྩེཏྠ ཨནུསནྡྷི ཝེདིཏབྦཱ – ཨནེན ཧི བྲཱཧྨཎེན བྷགཝཱ ཡུགནངྒལཱདིཀསིསམྦྷཱརཝསེན ཀསིཾ པུཙྪིཏོ. སོ ཏསྶ ཨནུཀམྤཱཡ ‘‘ཨིདཾ ཨཔུཙྪིཏ’’ནྟི ཨཔརིཧཱཔེཏྭཱ སམཱུལཾ སཨུཔཀཱརཾ སསམྦྷཱརཾ སཕལཾ ཀསིཾ ཉཱཔེཏུཾ མཱུལཏོ པཊྛཱཡ ཀསིཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘སདྡྷཱ བཱིཛ’’ནྟི. བཱིཛཉྷི ཀསིཡཱ མཱུལཾ ཏསྨིཾ སཏི ཀཏྟབྦཏོ, ཨསཏི ཨཀཏྟབྦཏོ, ཏཔྤམཱཎེན ཙ ཀཏྟབྦཏོ. བཱིཛེ ཧི སཏི ཀསིཾ ཀརོནྟི, ཨསཏི ན ཀརོནྟི. བཱིཛཔྤམཱཎེན ཙ ཀུསལཱ ཀསྶཀཱ ཁེཏྟཾ ཀསནྟི, ན ཨཱུནཾ ‘‘མཱ ནོ སསྶཾ པརིཧཱཡཱི’’ཏི, ན ཨདྷིཀཾ ‘‘མཱ ནོ མོགྷོ ཝཱཡཱམོ ཨཧོསཱི’’ཏི. ཡསྨཱ ཙ བཱིཛམེཝ མཱུལཾ, ཏསྨཱ བྷགཝཱ མཱུལཏོ པཊྛཱཡ ཀསིཾ དསྶེནྟོ ཏསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཀསིཡཱ པུབྦདྷམྨསྶ བཱིཛསྶ སབྷཱགེན ཨཏྟནོ ཀསིཡཱ པུབྦདྷམྨཾ རོཔེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘སདྡྷཱ བཱིཛ’’ནྟི. ཨེཝམེཏྠ པུབྦདྷམྨསབྷཱགོ ཝེདིཏབྦོ.

པུཙྪིཏཾཡེཝ ཝཏྭཱ ཨཔུཙྪིཏཾ པཙྪཱ ཀིཾ ན ཝུཏྟནྟི ཙེ? ཏསྶ ཨུཔཀཱརབྷཱཝཏོ དྷམྨསམྦནྡྷསམཏྠབྷཱཝཏོ ཙ. ཨཡཉྷི བྲཱཧྨཎོ པཉྙཝཱ, མིཙྪཱདིཊྛིཀུལེ པན ཛཱཏཏྟཱ སདྡྷཱཝིརཧིཏོ. སདྡྷཱཝིརཧིཏོ ཙ པཉྙཝཱ པརེསཾ སདྡྷཱཡ ཨཏྟནོ ཝིསཡེ ཨཔཊིཔཛྫམཱནོ ཝིསེསཾ ནཱདྷིགཙྪཏི, ཀིལེསཀཱལུསྶིཡབྷཱཝཱཔགམཔྤསཱདམཏྟལཀྑཎཱཔི ཙསྶ དུབྦལཱ སདྡྷཱ བལཝཏིཡཱ པཉྙཱཡ སཧ ཝཏྟམཱནཱ ཨཏྠསིདྡྷིཾ ན ཀརོཏི, ཧཏྠིནཱ སཧ ཨེཀདྷུརེ ཡུཏྟགོཎོ ཝིཡ. ཏསྨཱ ཏསྶ སདྡྷཱ ཨུཔཀཱརིཀཱ. ཨེཝཾ ཏསྶ བྲཱཧྨཎསྶ སཨུཔཀཱརབྷཱཝཏོ ཏཾ བྲཱཧྨཎཾ སདྡྷཱཡ པཏིཊྛཱཔེནྟེན པཙྪཱཔི ཝཏྟབྦོ ཨཡམཏྠོ པུབྦེ ཝུཏྟོ དེསནཱཀུསལཏཱཡ ཡཐཱ ཨཉྙཏྲཱཔི ‘‘སདྡྷཱ བནྡྷཏི པཱཐེཡྻ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༡.༧༩) ཙ, ‘‘སདྡྷཱ དུཏིཡཱ པུརིསསྶ ཧོཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༥༩) ཙ, ‘‘སདྡྷཱིདྷ ཝིཏྟཾ པུརིསསྶ སེཊྛ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༡.༧༣, ༢༤༦; སུ. ནི. ༡༨༤) ཙ, ‘‘སདྡྷཱཡ ཏརཏི ཨོགྷ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༡.༢༤༦) ཙ, ‘‘སདྡྷཱཧཏྠོ མཧཱནཱགོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༦.༤༣; ཐེརགཱ. ༦༩༤) ཙ, ‘‘སདྡྷེསིཀོ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོཏི ཙཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༧.༦༧). བཱིཛསྶ ཙ ཨུཔཀཱརིཀཱ ཝུཊྛི, སཱ ཏདནནྟརཉྙེཝ ཝུཙྩམཱནཱ སམཏྠཱ ཧོཏི. ཨེཝཾ དྷམྨསམྦནྡྷསམཏྠབྷཱཝཏོ པཙྪཱཔི ཝཏྟབྦོ ཨཡམཏྠོ པུབྦེ ཝུཏྟོ, ཨཉྙོ ཙ ཨེཝཾཝིདྷོ ཨཱིསཱཡོཏྟཱདི.

ཏཏྠ སམྤསཱདནལཀྑཎཱ སདྡྷཱ, ཨོཀཔྤནལཀྑཎཱ ཝཱ, པཀྑནྡནརསཱ, ཨདྷིམུཏྟིཔཙྩུཔཊྛཱནཱ, ཨཀཱལུསྶིཡཔཙྩུཔཊྛཱནཱ ཝཱ, སོཏཱཔཏྟིཡངྒཔདཊྛཱནཱ, སདྡཧིཏབྦདྷམྨཔདཊྛཱནཱ ཝཱ, ཨཱདཱསཛལཏལཱདཱིནཾ པསཱདོ ཝིཡ ཙེཏསོ པསཱདབྷཱུཏཱ, ཨུདཀཔྤསཱདཀམཎི ཝིཡ ཨུདཀསྶ, སམྤཡུཏྟདྷམྨཱནཾ པསཱདིཀཱ. བཱིཛནྟི པཉྩཝིདྷཾ – མཱུལབཱིཛཾ, ཁནྡྷབཱིཛཾ, ཕལུབཱིཛཾ, ཨགྒབཱིཛཾ, བཱིཛབཱིཛམེཝ པཉྩམནྟི. ཏཾ སབྦམྤི ཝིརུཧནཊྛེན བཱིཛཾཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘བཱིཛཉྩེཏཾ ཝིརུཧནཊྛེནཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ཡཐཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཀསིཡཱ མཱུལབྷཱུཏཾ བཱིཛཾ དྭེ ཀིཙྩཱནི ཀརོཏི, ཧེཊྛཱ མཱུལེན པཏིཊྛཱཏི, ཨུཔརི ཨངྐུརཾ ཨུཊྛཱཔེཏི; ཨེཝཾ བྷགཝཏོ ཀསིཡཱ མཱུལབྷཱུཏཱ སདྡྷཱ ཧེཊྛཱ སཱིལམཱུལེན པཏིཊྛཱཏི, ཨུཔརི སམཐཝིཔསྶནངྐུརཾ ཨུཊྛཱཔེཏི. ཡཐཱ ཙ ཏཾ མཱུལེན པཐཝིརསཾ ཨཱཔོརསཾ གཧེཏྭཱ ནཱལེ༹ན དྷཉྙཔརིཔཱཀགཧཎཏྠཾ ཝཌྜྷཏི; ཨེཝམཡཾ སཱིལམཱུལེན སམཐཝིཔསྶནཱརསཾ གཧེཏྭཱ ཨརིཡམགྒནཱལེ༹ན ཨརིཡཕལདྷཉྙཔརིཔཱཀགཧཎཏྠཾ ཝཌྜྷཏི. ཡཐཱ ཙ ཏཾ སུབྷཱུམིཡཾ པཏིཊྛཧིཏྭཱ མཱུལངྐུརཔཎྞནཱལ༹ཀཎྜཔྤསཝེཧི ཝུཌྜྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ པཏྭཱ, ཁཱིརཾ ཛནེཏྭཱ, ཨནེཀསཱལིཕལབྷརིཏཾ སཱལིསཱིསཾ ནིཔྥཱདེཏི; ཨེཝམཡཾ ཙིཏྟསནྟཱནེ པཏིཊྛཧིཏྭཱ སཱིལཙིཏྟདིཊྛིཀངྑཱཝིཏརཎམགྒཱམགྒཉཱཎདསྶནཔཊིཔདཱཉཱཎདསྶནཝིསུདྡྷཱིཧི ཝུཌྜྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ པཏྭཱ ཉཱཎདསྶནཝིསུདྡྷིཁཱིརཾ ཛནེཏྭཱ ཨནེཀཔཊིསམྦྷིདཱབྷིཉྙཱབྷརིཏཾ ཨརཧཏྟཕལཾ ནིཔྥཱདེཏི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘སདྡྷཱ བཱིཛ’’ནྟི.

ཏཏྠ སིཡཱ ‘‘པརོཔཉྙཱསཀུསལདྷམྨེསུ ཨེཀཏོ ཨུཔྤཛྫམཱནེསུ ཀསྨཱ སདྡྷཱཝ བཱིཛནྟི ཝུཏྟཱ’’ཏི? ཝུཙྩཏེ – བཱིཛཀིཙྩཀརཎཏོ. ཡཐཱ ཧི ཏེསུ ཝིཉྙཱཎཾཡེཝ ཝིཛཱནནཀིཙྩཾ ཀརོཏི, ཨེཝཾ སདྡྷཱ བཱིཛཀིཙྩཾ, སཱ ཙ སབྦཀུསལཱནཾ མཱུལབྷཱུཏཱ. ཡཐཱཧ –

‘‘སདྡྷཱཛཱཏོ ཨུཔསངྐམཏི, ཨུཔསངྐམནྟོ པཡིརུཔཱསཏི, པཡིརུཔཱསནྟོ སོཏཾ ཨོདཧཏི, ཨོཧིཏསོཏོ དྷམྨཾ སུཎཱཏི, སུཏྭཱ དྷམྨཾ དྷཱརེཏི, དྷཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠཾ ཨུཔཔརིཀྑཏི, ཨཏྠཾ ཨུཔཔརིཀྑཏོ དྷམྨཱ ནིཛ྄ཛྷཱནཾ ཁམནྟི, དྷམྨནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཡཱ སཏི ཚནྡོ ཛཱཡཏི, ཚནྡཛཱཏོ ཨུསྶཧཏི, ཨུསྶཱཧེཏྭཱ ཏུལཡཏི, ཏུལཡིཏྭཱ པདཧཏི, པཧིཏཏྟོ སམཱནོ ཀཱཡེན ཙེཝ པརམསཙྩཾ སཙྪིཀརོཏི, པཉྙཱཡ ཙ ནཾ ཨཏིཝིཛ྄ཛྷཔསྶཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༢.༡༨༣, ༤༣༢).

ཏཔཏི ཨཀུསལེ དྷམྨེ ཀཱཡཉྩཱཏི ཏཔོ; ཨིནྡྲིཡསཾཝརཝཱིརིཡདྷུཏངྒདུཀྐརཀཱརིཀཱནཾ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨིདྷ པན ཨིནྡྲིཡསཾཝརོ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཝུཊྛཱིཏི ཝསྶཝུཊྛིཝཱཏཝུཊྛཱིཏིཨཱདིནཱ ཨནེཀཝིདྷཱ. ཨིདྷ ཝསྶཝུཊྛི ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཡཐཱ ཧི བྲཱཧྨཎསྶ ཝསྶཝུཊྛིསམནུགྒཧིཏཾ བཱིཛཾ བཱིཛམཱུལཀཉྩ སསྶཾ ཝིརུཧཏི ན མིལཱཡཏི ནིཔྥཏྟིཾ གཙྪཏི, ཨེཝཾ བྷགཝཏོ ཨིནྡྲིཡསཾཝརསམནུགྒཧིཏཱ སདྡྷཱ སདྡྷཱམཱུལཱ ཙ སཱིལཱདཡོ དྷམྨཱ ཝིརུཧནྟི ན མིལཱཡནྟི ནིཔྥཏྟིཾ གཙྪནྟི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཏཔོ ཝུཊྛཱི’’ཏི. ‘‘པཉྙཱ མེ’’ཏི ཨེཏྠ ཙ ཝུཏྟོ མེ-སདྡོ ཨིམེསུཔི པདེསུ ཡོཛེཏབྦོ ‘‘སདྡྷཱ མེ བཱིཛཾ, ཏཔོ མེ ཝུཊྛཱི’’ཏི. ཏེན ཀིཾ དཱིཔེཏི? ཡཐཱ, བྲཱཧྨཎ, ཏཡཱ ཝཔིཏེ བཱིཛེ སཙེ ཝུཊྛི ཨཏྠི, སཱདྷུ, ནོ ཙེ ཨཏྠི, ཨུདཀམྤི དཱཏབྦཾ ཧོཏི, ཏཐཱ མཡཱ ཧིརི-ཨཱིསེ པཉྙཱཡུགནངྒལེ མནོཡོཏྟེན ཨེཀཱབདྡྷེ ཀཏེ ཝཱིརིཡབལིབདྡེ ཡོཛེཏྭཱ སཏིཔཱཙནེན ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཙིཏྟསནྟཱནཁེཏྟེ སདྡྷཱབཱིཛེ ཝཔིཏེ ཝུཊྛི-ཨབྷཱཝོ ནཱམ ནཏྠི. ཨཡཾ པན མེ སཏཏཾ སམིཏཾ ཏཔོ ཝུཊྛཱིཏི.

པཛཱནཱཏི ཨེཏཱཡ པུགྒལོ, སཡཾ ཝཱ པཛཱནཱཏཱིཏི པཉྙཱ, སཱ ཀཱམཱཝཙརཱདིབྷེདཏོ ཨནེཀཝིདྷཱ. ཨིདྷ པན སཧ ཝིཔསྶནཱཡ མགྒཔཉྙཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཡུགནངྒལནྟི ཡུགཉྩ ནངྒལཉྩ. ཡཐཱ ཧི བྲཱཧྨཎསྶ ཡུགནངྒལཾ, ཨེཝཾ བྷགཝཏོ དུཝིདྷཱཔི པཉྙཱ. ཏཏྠ ཡཐཱ ཡུགཾ ཨཱིསཱཡ ཨུཔནིསྶཡཾ ཧོཏི, པུརཏོ ཧོཏི, ཨཱིསཱབདྡྷཾ ཧོཏི, ཡོཏྟཱནཾ ནིསྶཡཾ ཧོཏི, བལིབདྡཱནཾ ཨེཀཏོ གམནཾ དྷཱརེཏི, ཨེཝཾ པཉྙཱ ཧིརིཔམུཁཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔནིསྶཡཱ ཧོཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘པཉྙུཏྟརཱ སབྦེ ཀུསལཱ དྷམྨཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༨.༨༣) ཙ, ‘‘པཉྙཱ ཧི སེཊྛཱ ཀུསལཱ ཝདནྟི, ནཀྑཏྟརཱཛཱརིཝ ཏཱརཀཱན’’ནྟི (ཛཱ. ༢.༡༧.༨༡) ཙ. ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ པུབྦངྒམཊྛེན པུརཏོ ཙ ཧོཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘སཱིལཾ ཧིརཱི ཙཱཔི སཏཉྩ དྷམྨོ, ཨནྭཱཡིཀཱ པཉྙཝཏོ བྷཝནྟཱི’’ཏི. ཧིརིཝིཔྤཡོགེན ཨནུཔྤཏྟིཏོ ཨཱིསཱབདྡྷཱ ཧོཏི, མནོསངྑཱཏསྶ སམཱདྷིཡོཏྟསྶ ནིསྶཡཔཙྩཡཏོ ཡོཏྟཱནཾ ནིསྶཡོ ཧོཏི, ཨཙྩཱརདྡྷཱཏིལཱིནབྷཱཝཔཊིསེདྷནཏོ ཝཱིརིཡབལིབདྡཱནཾ ཨེཀཏོ གམནཾ དྷཱརེཏི. ཡཐཱ ཙ ནངྒལཾ ཕཱལཡུཏྟཾ ཀསནཀཱལེ པཐཝིགྷནཾ བྷིནྡཏི, མཱུལསནྟཱནཀཱནི པདཱལེཏི, ཨེཝཾ སཏིཡུཏྟཱ པཉྙཱ ཝིཔསྶནཱཀཱལེ དྷམྨཱནཾ སནྟཏིསམཱུཧཀིཙྩཱརམྨཎགྷནཾ བྷིནྡཏི, སབྦཀིལེསམཱུལསནྟཱནཀཱནི པདཱལེཏི. སཱ ཙ ཁོ ལོཀུཏྟརཱཝ ཨིཏརཱ པན ལོཀིཡཱཔི སིཡཱ. ཏེནཱཧ – ‘‘པཉྙཱ མེ ཡུགནངྒལ’’ནྟི.

ཧིརཱིཡཏི ཨེཏཱཡ པུགྒལོ, སཡཾ ཝཱ ཧིརཱིཡཏི ཨཀུསལཔྤཝཏྟིཾ ཛིགུཙྪཏཱིཏི ཧིརཱི. ཏགྒཧཎེན སཧཙརཎབྷཱཝཏོ ཨོཏྟཔྤཾ གཧིཏཾཡེཝ ཧོཏི. ཨཱིསཱཏི ཡུགནངྒལསནྡྷཱརིཀཱ དཱརུཡཊྛི. ཡཐཱ ཧི བྲཱཧྨཎསྶ ཨཱིསཱ ཡུགནངྒལཾ སནྡྷཱརེཏི, ཨེཝཾ བྷགཝཏོཔི ཧིརཱི ལོཀིཡལོཀུཏྟརཔཉྙཱསངྑཱཏཾ ཡུགནངྒལཾ སནྡྷཱརེཏི ཧིརིཡཱ ཨསཏི པཉྙཱཡ ཨབྷཱཝཏོ. ཡཐཱ ཙ ཨཱིསཱཔཊིབདྡྷཾ ཡུགནངྒལཾ ཀིཙྩཀརཾ ཧོཏི ཨཙལཾ ཨསིཐིལཾ, ཨེཝཾ ཧིརིཔཊིབདྡྷཱ ཙ པཉྙཱ ཀིཙྩཀཱརཱི ཧོཏི ཨཙལཱ ཨསིཐིལཱ ཨབྦོཀིཎྞཱ ཨཧིརིཀེན. ཏེནཱཧ ‘‘ཧིརཱི ཨཱིསཱ’’ཏི.

མུནཱཏཱིཏི མནོ, ཙིཏྟསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨིདྷ པན མནོསཱིསེན ཏཾསམྤཡུཏྟོ སམཱདྷི ཨདྷིཔྤེཏོ. ཡོཏྟནྟི རཛྫུབནྡྷནཾ. ཏཾ ཏིཝིདྷཾ ཨཱིསཱཡ སཧ ཡུགསྶ བནྡྷནཾ, ཡུགེན སཧ བལིབདྡཱནཾ བནྡྷནཾ, སཱརཐིནཱ སཧ བལིབདྡཱནཾ བནྡྷནནྟི. ཏཏྠ ཡཐཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཡོཏྟཾ ཨཱིསཱཡུགབལིབདྡེ ཨེཀཱབདྡྷེ ཀཏྭཱ སཀཀིཙྩེ པཊིཔཱདེཏི, ཨེཝཾ བྷགཝཏོ སམཱདྷི སབྦེཝ ཏེ ཧིརིཔཉྙཱཝཱིརིཡདྷམྨེ ཨེཀཱརམྨཎེ ཨཝིཀྑེཔབྷཱཝེན བནྡྷིཏྭཱ སཀཀིཙྩེ པཊིཔཱདེཏི. ཏེནཱཧ – ‘‘མནོ ཡོཏྟ’’ནྟི.

སརཏི ཨེཏཱཡ ཙིརཀཏཱདིམཏྠཾ པུགྒལོ, སཡཾ ཝཱ སརཏཱིཏི སཏི, སཱ ཨསམྨུསྶནལཀྑཎཱ. ཕཱལེཏཱིཏི ཕཱལོ. པཱཛེཏི ཨེཏེནཱཏི པཱཛནཾ. ཏཾ ཨིདྷ ‘‘པཱཙན’’ནྟི ཝུཙྩཏི, པཏོདསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཕཱལོ ཙ པཱཙནཉྩ ཕཱལཔཱཙནཾ. ཡཐཱ ཧི བྲཱཧྨཎསྶ ཕཱལཔཱཙནཾ, ཨེཝཾ བྷགཝཏོ ཝིཔསྶནཱཡུཏྟཱ མགྒཡུཏྟཱ ཙ སཏི. ཏཏྠ ཡཐཱ ཕཱལོ ནངྒལམནུརཀྑཏི, པུརཏོ ཙསྶ གཙྪཏི, ཨེཝཾ སཏི ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ གཏིཡོ སམནྭེསམཱནཱ ཨཱརམྨཎེ ཝཱ ཨུཔཊྛཱཔཡམཱནཱ པཉྙཱནངྒལཾ རཀྑཏི, ཏཐཱ ཧི ‘‘སཏཱརཀྑེན ཙེཏསཱ ཝིཧརཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༡༠.༢༠) ‘‘ཨཱརཀྑཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ. ཨསམྨུསྶནཝསེན ཙསྶ པུརཏོ ཧོཏི. སཏིཔརིཙིཏེ ཧི དྷམྨེ པཉྙཱ པཛཱནཱཏི, ནོ སམྨུཊྛེ. ཡཐཱ ཙ པཱཙནཾ བལིབདྡཱནཾ ཝིཛ྄ཛྷནབྷཡཾ དསྶེནྟཾ སཾསཱིདནཾ ན དེཏི, ཨུཔྤཐགམནཉྩ ཝཱརེཏི, ཨེཝཾ སཏི ཝཱིརིཡབལིབདྡཱནཾ ཨཔཱཡབྷཡཾ དསྶེནྟཱི ཀོསཛྫསཾསཱིདནཾ ན དེཏི, ཀཱམགུཎསངྑཱཏེ ཨགོཙརེ ཙཱརཾ ནིཝཱརེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནེ ནིཡོཛེནྟཱི ཨུཔྤཐགམནཉྩ ཝཱརེཏི. ཏེནཱཧ – ‘‘སཏི མེ ཕཱལཔཱཙན’’ནྟི.

༧༨. ཀཱཡགུཏྟོཏི ཏིཝིདྷེན ཀཱཡསུཙརིཏེན གུཏྟོ. ཝཙཱིགུཏྟོཏི ཙཏུབྦིདྷེན ཝཙཱིསུཙརིཏེན གུཏྟོ. ཨེཏྟཱཝཏཱ པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཱིལཾ ཝུཏྟཾ. ཨཱཧཱརེ ཨུདརེ ཡཏོཏི ཨེཏྠ ཨཱཧཱརམུཁེན སབྦཔཙྩཡཱནཾ སངྒཧིཏཏྟཱ ཙཏུབྦིདྷེཔི པཙྩཡེ ཡཏོ སཾཡཏོ ནིརུཔཀྐིལེསོཏི ཨཏྠོ. ཨིམིནཱ ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ ཝུཏྟཾ. ཨུདརེ ཡཏོཏི ཨུདརེ ཡཏོ སཾཡཏོ མིཏབྷོཛཱི, ཨཱཧཱརེ མཏྟཉྙཱུཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིམིནཱ བྷོཛནེ མཏྟཉྙུཏཱམུཁེན པཙྩཡཔཊིསེཝནསཱིལཾ ཝུཏྟཾ. ཏེན ཀིཾ དཱིཔེཏི? ཡཐཱ ཏྭཾ, བྲཱཧྨཎ, བཱིཛཾ ཝཔིཏྭཱ སསྶཔརིཔཱལནཏྠཾ ཀཎྚཀཝཏིཾ ཝཱ རུཀྑཝཏིཾ ཝཱ པཱཀཱརཔརིཀྑེཔཾ ཝཱ ཀརོསི, ཏེན ཏེ གོམཧིཾསམིགགཎཱ པཝེསཾ ཨལབྷནྟཱ སསྶཾ ན ཝིལུམྤནྟི, ཨེཝམཧམྤི སདྡྷཱབཱིཛཾ ཝཔིཏྭཱ ནཱནཔྤཀཱརཀུསལསསྶཔརིཔཱལནཏྠཾ ཀཱཡཝཙཱིཨཱཧཱརགུཏྟིམཡཾ ཏིཝིདྷཔརིཀྑེཔཾ ཀརོམི. ཏེན མེ རཱགཱདིཨཀུསལདྷམྨགོམཧིཾསམིགགཎཱ པཝེསཾ ཨལབྷནྟཱ ནཱནཔྤཀཱརཀུསལསསྶཾ ན ཝིལུམྤནྟཱིཏི.

སཙྩཾ ཀརོམི ནིདྡཱནནྟི ཨེཏྠ དྭཱིཧི དྭཱརེཧི ཨཝིསཾཝཱདནཾ སཙྩཾ. ནིདྡཱནནྟི ཚེདནཾ ལུནནཾ ཨུཔྤཱཊནཾ, ཀརཎཏྠེ ཙེཏཾ ཨུཔཡོགཝཙནཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཡཉྷི ཨེཏྠ ཨཏྠོ ‘‘སཙྩེན ཀརོམི ནིདྡཱན’’ནྟི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡཐཱ ཏྭཾ བཱཧིརཾ ཀསིཾ ཀསིཏྭཱ སསྶདཱུསཀཱནཾ ཏིཎཱནཾ ཧཏྠེན ཝཱ ཨསིཏེན ཝཱ ནིདྡཱནཾ ཀརོསི; ཨེཝམཧམྤི ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཾ ཀསིཾ ཀསིཏྭཱ ཀུསལསསྶདཱུསཀཱནཾ ཝིསཾཝཱདནཏིཎཱནཾ སཙྩེན ནིདྡཱནཾ ཀརོམི. ཉཱཎསཙྩཾ ཝཱ ཨེཏྠ སཙྩནྟི ཝེདིཏབྦཾ, ཡཾ ཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎནྟི ཝུཙྩཏི. ཏེན ཨཏྟསཉྙཱདཱིནཾ ཏིཎཱནཾ ནིདྡཱནཾ ཀརོམཱིཏི ཨེཝཾ ཡོཛེཏབྦཾ. ཨཐ ཝཱ ནིདྡཱནནྟི ཚེདཀཾ ལཱཝཀཾ, ཨུཔྤཱཊཀནྟི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ སནྟེ ཡཐཱ ཏྭཾ དཱསཾ ཝཱ ཀམྨཀརཾ ཝཱ ནིདྡཱནཾ ཀརོསི, ‘‘ནིདྡེཧི ཏིཎཱནཱི’’ཏི ཏིཎཱནཾ ཚེདཀཾ ལཱཝཀཾ ཨུཔྤཱཊཀཾ ཀརོསི; ཨེཝམཧཾ སཙྩཾ ཀརོམཱིཏི ཨུཔཡོགཝཙནེནེཝ ཝཏྟུཾ ཡུཛྫཏི. ཨཐ ཝཱ སཙྩནྟི དིཊྛིསཙྩཾ. ཏམཧཾ ནིདྡཱནཾ ཀརོམི, ཚིནྡིཏབྦཾ ལུནིཏབྦཾ ཨུཔྤཱཊེཏབྦཾ ཀརོམཱིཏི ཨེཝམྤི ཨུཔཡོགཝཙནེནེཝ ཝཏྟུཾ ཡུཛྫཏི.

སོརཙྩཾ མེ པམོཙནནྟི ཨེཏྠ ཡཾ ཏཾ ‘‘ཀཱཡིཀོ ཨཝཱིཏིཀྐམོ, ཝཱཙསིཀོ ཨཝཱིཏིཀྐམོ’’ཏི, ཨེཝཾ སཱིལམེཝ ‘‘སོརཙྩ’’ནྟི ཝུཏྟཾ, ན ཏཾ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཾ, ཝུཏྟམེཝ ཨེཏཾ ‘‘ཀཱཡགུཏྟོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན, ཨརཧཏྟཕལཾ པན ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཏམྤི ཧི སུནྡརེ ནིབྦཱནེ རཏབྷཱཝཏོ ‘‘སོརཙྩ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. པམོཙནནྟི ཡོགྒཝིསྶཛྫནཾ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡཐཱ ཏཝ པམོཙནཾ པུནཔི སཱཡནྷེ ཝཱ དུཏིཡདིཝསེ ཝཱ ཨནཱགཏསཾཝཙྪརེ ཝཱ ཡོཛེཏབྦཏོ ཨཔྤམོཙནམེཝ ཧོཏི, ན མམ ཨེཝཾ. ན ཧི མམ ཨནྟརཱ མོཙནཾ ནཱམ ཨཏྠི. ཨཧཉྷི དཱིཔངྐརདསབལཀཱལཏོ པབྷུཏི པཉྙཱནངྒལེ ཝཱིརིཡབལིབདྡེ ཡོཛེཏྭཱ ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ མཧཱཀསིཾ ཀསནྟོ ཏཱཝ ན མུཉྩིཾ, ཡཱཝ ན སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷི. ཡདཱ ཙ མེ སབྦཾ ཏཾ ཀཱལཾ ཁེཔེཏྭཱ བོདྷིརུཀྑམཱུལེ ཨཔརཱཛིཏཔལླངྐེ ནིསིནྣསྶ སབྦགུཎཔརིཝཱརཾ ཨརཧཏྟཕལཾ ཨུདཔཱདི, ཏདཱ མཡཱ ཏཾ སབྦུསྶུཀྐཔཊིཔྤསྶདྡྷིཔྤཏྟིཡཱ པམུཏྟཾ, ན དཱནི པུན ཡོཛེཏབྦཾ བྷཝིསྶཏཱིཏི. ཨེཏམཏྠཾ སནྡྷཱཡཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘སོརཙྩཾ མེ པམོཙན’’ནྟི.

༧༩. ཝཱིརིཡཾ མེ དྷུརདྷོརཡ྄ཧནྟི ཨེཏྠ ཝཱིརིཡནྟི ‘‘ཀཱཡིཀོ ཝཱ, ཙེཏསིཀོ ཝཱ ཝཱིརིཡཱརམྦྷོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟཔདྷཱནཾ. དྷུརཱཡཾ དྷོརཡ྄ཧཾ དྷུརདྷོརཡ྄ཧཾ, དྷུརཾ ཝཧཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱ ཧི བྲཱཧྨཎསྶ དྷུརཱཡཾ དྷོརཡ྄ཧཱཀཌྜྷིཏཾ ནངྒལཾ བྷཱུམིགྷནཾ བྷིནྡཏི, མཱུལསནྟཱནཀཱནི ཙ པདཱལེཏི, ཨེཝཾ བྷགཝཏོ ཝཱིརིཡཱཀཌྜྷིཏཾ པཉྙཱནངྒལཾ ཡཐཱཝུཏྟཾ གྷནཾ བྷིནྡཏི, ཀིལེསསནྟཱནཀཱནི ཙ པདཱལེཏི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཝཱིརིཡཾ མེ དྷུརདྷོརཡ྄ཧ’’ནྟི. ཨཐ ཝཱ པུརིམདྷུརཾ ཝཧནྟཱ དྷུརཱ, མཱུལདྷུརཾ ཝཧནྟཱ དྷོརཡ྄ཧཱ; དྷུརཱ ཙ དྷོརཡ྄ཧཱ ཙ དྷུརདྷོརཡ྄ཧཱ. ཏཏྠ ཡཐཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཨེཀམེཀསྨིཾ ནངྒལེ ཙཏུབལིབདྡཔྤབྷེདཾ དྷུརདྷོརཡ྄ཧཾ ཝཧནྟཾ ཨུཔྤནྣཱནུཔྤནྣཏིཎམཱུལགྷཱཏཾ སསྶསམྤཏྟིཉྩ སཱདྷེཏི, ཨེཝཾ བྷགཝཏོ ཙཏུསམྨཔྤདྷཱནཝཱིརིཡཔྤབྷེདཾ དྷུརདྷོརཡ྄ཧཾ ཝཧནྟཾ ཨུཔྤནྣཱནུཔྤནྣཱཀུསལམཱུལགྷཱཏཾ ཀུསལསམྤཏྟིཉྩ སཱདྷེཏི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཝཱིརིཡཾ མེ དྷུརདྷོརཡ྄ཧ’’ནྟི.

ཡོགཀྑེམཱདྷིཝཱཧནནྟི ཨེཏྠ ཡོགེཧི ཁེམཏྟཱ ‘‘ཡོགཀྑེམ’’ནྟི ནིབྦཱནཾ ཝུཙྩཏི, ཏཾ ཨདྷིཀཏྭཱ ཝཱཧཱིཡཏི, ཨབྷིམུཁཾ ཝཱ ཝཱཧཱིཡཏཱིཏི ཨདྷིཝཱཧནཾ. ཡོགཀྑེམསྶ ཨདྷིཝཱཧནཾ ཡོགཀྑེམཱདྷིཝཱཧནཾ. ཏེན ཀིཾ དཱིཔེཏི? ཡཐཱ ཏཝ དྷུརདྷོརཡ྄ཧཾ པུརཏྠིམཾ དིསཾ པཙྪིམཱདཱིསུ ཝཱ ཨཉྙཏརཾ ཨབྷིམུཁཾ ཝཱཧཱིཡཏི, ཏཐཱ མམ དྷུརདྷོརཡ྄ཧཾ ནིབྦཱནཱབྷིམུཁཾ ཝཱཧཱིཡཏི.

ཨེཝཾ ཝཱཧིཡམཱནཉྩ གཙྪཏི ཨནིཝཏྟནྟཾ. ཡཐཱ ཏཝ ནངྒལཾ ཝཧནྟཾ དྷུརདྷོརཡ྄ཧཾ ཁེཏྟཀོཊིཾ པཏྭཱ པུན ནིཝཏྟཏི, ཨེཝཾ ཨནིཝཏྟནྟཾ དཱིཔངྐརཀཱལཏོ པབྷུཏི གཙྪཏེཝ. ཡསྨཱ ཝཱ ཏེན ཏེན མགྒེན པཧཱིནཱ ཀིལེསཱ པུནཔྤུནཾ པཧཱཏབྦཱ ན ཧོནྟི, ཡཐཱ ཏཝ ནངྒལེན ཚིནྣཱནི ཏིཎཱནི པུནཔི ཨཔརསྨིཾ སམཡེ ཚིནྡིཏབྦཱནི ཧོནྟི, ཏསྨཱཔི ཨེཏཾ པཋམམགྒཝསེན དིཊྛེཀཊྛེ ཀིལེསེ, དུཏིཡཝསེན ཨོལཱ༹རིཀེ, ཏཏིཡཝསེན ཨནུསཧགཏེ ཀིལེསེ, ཙཏུཏྠཝསེན སབྦཀིལེསེ པཛཧནྟཾ གཙྪཏི ཨནིཝཏྟནྟཾ. ཨཐ ཝཱ གཙྪཏི ཨནིཝཏྟནྟི ནིཝཏྟནརཧིཏཾ ཧུཏྭཱ གཙྪཏཱིཏི ཨཏྠོ. ནྟི ཏཾ དྷུརདྷོརཡ྄ཧཾ. ཨེཝམྤེཏྠ པདཙྪེདོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཾ གཙྪནྟཉྩ ཡཐཱ ཏཝ དྷུརདྷོརཡ྄ཧཾ ན ཏཾ ཋཱནཾ གཙྪཏི, ཡཏྠ གནྟྭཱ ཀསྶཀོ ཨསོཀོ ནིསྶོཀོ ཝིརཛོ ཧུཏྭཱ ན སོཙཏི, ཨེཏཾ པན ཏཾ ཋཱནཾ གཙྪཏི, ཡཏྠ གནྟྭཱ ན སོཙཏི. ཡཏྠ སཏིཔཱཙནེན ཨེཏཾ ཝཱིརིཡདྷུརདྷོརཡ྄ཧཾ ཙོདེནྟོ གནྟྭཱ མཱདིསོ ཀསྶཀོ ཨསོཀོ ནིསྶོཀོ ཝིརཛོ ཧུཏྭཱ ན སོཙཏི, ཏཾ སབྦསོཀསལླསམུགྒྷཱཏབྷཱུཏཾ ནིབྦཱནཱམཏསངྑཱཏཾ ཋཱནཾ གཙྪཏཱིཏི.

༨༠. ཨིདཱནི ནིགམནཾ ཀརོནྟོ བྷགཝཱ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ –

‘‘ཨེཝམེསཱ ཀསཱི ཀཊྛཱ, སཱ ཧོཏི ཨམཏཔྥལཱ;

ཨེཏཾ ཀསིཾ ཀསིཏྭཱན, སབྦདུཀྑཱ པམུཙྩཏཱི’’ཏི.

ཏསྶཱཡཾ སངྑེཔཏྠོ – མཡཱ བྲཱཧྨཎ ཨེསཱ སདྡྷཱབཱིཛཱ ཏཔོཝུཊྛིཡཱ ཨནུགྒཧིཏཱ ཀསི, པཉྙཱམཡཾ ཡུགནངྒལཾ, ཧིརིམཡཉྩ ཨཱིསཾ, མནོམཡེན ཡོཏྟེན, ཨེཀཱབདྡྷཾ ཀཏྭཱ, པཉྙཱནངྒལེ སཏིཕཱལཾ ཨཱཀོཊེཏྭཱ, སཏིཔཱཙནཾ གཧེཏྭཱ, ཀཱཡཝཙཱིཨཱཧཱརགུཏྟིཡཱ གོཔེཏྭཱ, སཙྩཾ ནིདྡཱནཾ ཀཏྭཱ, སོརཙྩཾ པམོཙནཾ ཝཱིརིཡཾ དྷུརདྷོརཡ྄ཧཾ ཡོགཀྑེམཱབྷིམུཁཾ ཨནིཝཏྟནྟཾ ཝཱཧེནྟེན ཀཊྛཱ, ཀསིཀམྨཔརིཡོསཱནཾ ཙཏུབྦིདྷཾ སཱམཉྙཕལཾ པཱཔིཏཱ, སཱ ཧོཏི ཨམཏཔྥལཱ, སཱ ཨེསཱ ཀསི ཨམཏཔྥལཱ ཧོཏི. ཨམཏཾ ཝུཙྩཏི ནིབྦཱནཾ, ནིབྦཱནཱནིསཾསཱ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. སཱ ཁོ པནེསཱ ཀསི ན མམེཝེཀསྶ ཨམཏཔྥལཱ ཧོཏི, ཨཔིཙ, ཁོ, པན ཡོ ཀོཙི ཁཏྟིཡོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཝེསྶོ ཝཱ སུདྡོ ཝཱ གཧཊྛོ ཝཱ པབྦཛིཏོ ཝཱ ཨེཏཾ ཀསིཾ ཀསཏི, སོ སབྦོཔི ཨེཏཾ ཀསིཾ ཀསིཏྭཱན, སབྦདུཀྑཱ པམུཙྩཏི, སབྦསྨཱ ཝཊྚདུཀྑདུཀྑདུཀྑསངྑཱརདུཀྑཝིཔརིཎཱམདུཀྑཱ པམུཙྩཏཱིཏི. ཨེཝཾ བྷགཝཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན ནིབྦཱནཔརིཡོསཱནཾ ཀཏྭཱ དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི.

ཏཏོ བྲཱཧྨཎོ གམྦྷཱིརཏྠཾ དེསནཾ སུཏྭཱ ‘‘མམ ཀསིཕལཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཨཔརཛྫུ ཨེཝ ཚཱཏོ ཧོཏི, ཨིམསྶ པན ཀསི ཨམཏཔྥལཱ, ཏསྶཱ ཕལཾ བྷུཉྫིཏྭཱ སབྦདུཀྑཱ པམུཙྩཏཱི’’ཏི ཙ ཝིདིཏྭཱ པསནྣོ པསནྣཱཀཱརཾ ཀཱཏུཾ པཱཡཱསཾ དཱཏུམཱརདྡྷོ. ཏེནཱཧ ‘‘ཨཐ ཁོ ཀསིབྷཱརདྭཱཛོ’’ཏི. ཏཏྠ མཧཏིཡཱཏི མཧཏིཡནྟི ཨཏྠོ. ཀཾསཔཱཏིཡཱཏི སུཝཎྞཔཱཏིཡཾ, སཏསཧསྶགྒྷནཀེ ཨཏྟནོ སུཝཎྞཐཱལེ. ཝཌྜྷེཏྭཱཏི ཚུཔིཏྭཱ, ཨཱཀིརིཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བྷགཝཏོ ཨུཔནཱམེསཱིཏི སཔྤིམདྷུཕཱཎིཏཱདཱིཧི ཝིཙིཏྲཾ ཀཏྭཱ, དུཀཱུལཝིཏཱནེན པཊིཙྪཱདེཏྭཱ, ཨུཀྑིཔིཏྭཱ, སཀྐཙྩཾ ཏཐཱགཏསྶ ཨབྷིཧརི. ཀིནྟི? ‘‘བྷུཉྫཏུ བྷཝཾ གོཏམོ པཱཡཱསཾ, ཀསྶཀོ བྷཝ’’ནྟི. ཏཏོ ཀསྶཀབྷཱཝསཱདྷཀཾ ཀཱརཎམཱཧ ‘‘ཡཉྷི…པེ… ཀསཏཱི’’ཏི, ཡསྨཱ བྷཝཾ…པེ… ཀསཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཐ བྷགཝཱ ‘‘གཱཐཱབྷིགཱིཏཾ མེ’’ཏི ཨཱཧ.

༨༡. ཏཏྠ གཱཐཱབྷིགཱིཏནྟི གཱཐཱཧི ཨབྷིགཱིཏཾ, གཱཐཱཡོ བྷཱསིཏྭཱ ལདྡྷནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. མེཏི མཡཱ. ཨབྷོཛནེཡྻནྟི བྷུཉྫནཱརཧཾ ན ཧོཏི. སམྤསྶཏནྟི སམྨཱ ཨཱཛཱིཝསུདྡྷིཾ པསྶཏཾ, སམནྟཱ ཝཱ པསྶཏཾ སམྤསྶཏཾ, བུདྡྷཱནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ནེས དྷམྨོཏི ‘‘གཱཐཱབྷིགཱིཏཾ བྷུཉྫིཏབྦ’’ནྟི ཨེས དྷམྨོ ཨེཏཾ ཙཱརིཏྟཾ ན ཧོཏི, ཏསྨཱ གཱཐཱབྷིགཱིཏཾ པནུདནྟི བུདྡྷཱ པཊིཀྑིཔནྟི ན བྷུཉྫནྟཱིཏི. ཀིཾ པན བྷགཝཏཱ པཱཡཱསཏྠཾ གཱཐཱ ཨབྷིགཱིཏཱ, ཡེན ཨེཝམཱཧཱཏི? ན ཨེཏདཏྠཾ ཨབྷིགཱིཏཱ, ཨཔིཙ, ཁོ, པན པཱཏོ པཊྛཱཡ ཁེཏྟསམཱིཔེ ཋཏྭཱ ཀཊཙྪུབྷིཀྑམྤི ཨལབྷིཏྭཱ པུན སཀལབུདྡྷགུཎེ པཀཱསེཏྭཱ ལདྡྷཾ ཏདེཏཾ ནཊནཙྩཀཱདཱིཧི ནཙྩིཏྭཱ གཱཡིཏྭཱ ཙ ལདྡྷསདིསཾ ཧོཏི, ཏེན ‘‘གཱཐཱབྷིགཱིཏ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཏཱདིསཉྩ ཡསྨཱ བུདྡྷཱནཾ ན ཀཔྤཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཨབྷོཛནེཡྻ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཨཔྤིཙྪཏཱནུརཱུཔཉྩེཏཾ ན ཧོཏི, ཏསྨཱཔི པཙྪིམཾ ཛནཏཾ ཨནུཀམྤམཱནེན ཙ ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. ཡཏྲ ཙ ནཱམ པརཔྤཀཱསིཏེནཱཔི ཨཏྟནོ གུཎེན ཨུཔྤནྣཾ ལཱབྷཾ པཊིཀྑིཔནྟི སེཡྻཐཱཔི ཨཔྤིཙྪོ གྷཊིཀཱརོ ཀུམྦྷཀཱརོ, ཏཏྲ ཀཐཾ ཀོཊིཔྤཏྟཱཡ ཨཔྤིཙྪཏཱཡ སམནྣཱགཏོ བྷགཝཱ ཨཏྟནཱཝ ཨཏྟནོ གུཎཔྤཀཱསནེན ཨུཔྤནྣཾ ལཱབྷཾ སཱདིཡིསྶཏི, ཡཏོ ཡུཏྟམེཝ ཨེཏཾ བྷགཝཏོ ཝཏྟུནྟི.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ‘‘ཨཔྤསནྣཾ ཨདཱཏུཀཱམཾ བྲཱཧྨཎཾ གཱཐཱགཱཡནེན དཱཏུཀཱམཾ ཀཏྭཱ, སམཎོ གོཏམོ བྷོཛནཾ པཊིགྒཧེསི, ཨཱམིསཀཱརཎཱ ཨིམསྶ དེསནཱ’’ཏི ཨིམམྷཱ ལོཀཱཔཝཱདཱ ཨཏྟཱནཾ མོཙེནྟོ དེསནཱཔཱརིསུདྡྷིཾ དཱིཔེཏྭཱ, ཨིདཱནི ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིཾ དཱིཔེནྟོ ཨཱཧ ‘‘དྷམྨེ སཏཱི བྲཱཧྨཎ ཝུཏྟིརེསཱ’’ཏི ཏསྶཏྠོ – ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིདྷམྨེ ཝཱ དསཝིདྷསུཙརིཏདྷམྨེ ཝཱ བུདྡྷཱནཾ ཙཱརིཏྟདྷམྨེ ཝཱ སཏི སཾཝིཛྫམཱནེ ཨནུཔཧཏེ ཝཏྟམཱནེ ཝུཏྟིརེསཱ ཨེཀནྟཝོདཱཏཱ ཨཱཀཱསེ པཱཎིཔྤསཱརཎཀཔྤཱ ཨེསནཱ པརིཡེསནཱ ཛཱིཝིཏཝུཏྟི བུདྡྷཱནཾ བྲཱཧྨཎཱཏི.

༨༢. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ བྲཱཧྨཎོ ‘‘པཱཡཱསཾ མེ པཊིཀྑིཔཏི, ཨཀཔྤིཡཾ ཀིརེཏཾ བྷོཛནཾ, ཨདྷཉྙོ ཝཏསྨིཾ, དཱནཾ དཱཏུཾ ན ལབྷཱམཱི’’ཏི དོམནསྶཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ‘‘ཨཔྤེཝ ནཱམ ཨཉྙཾ པཊིགྒཎྷེཡྻཱ’’ཏི ཙ ཙིནྟེསི. ཏཾ ཉཏྭཱ བྷགཝཱ ‘‘ཨཧཾ བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཾ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཨཱགཏོ – ‘ཨེཏྟཀེན ཀཱལེན ཨིམཾ བྲཱཧྨཎཾ པསཱདེསྶཱམཱི’ཏི, བྲཱཧྨཎོ ཙ དོམནསྶཾ ཨཀཱསི. ཨིདཱནི ཏེན དོམནསྶེན མཡི ཙིཏྟཾ པཀོཔེཏྭཱ ཨམཏཝརདྷམྨཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ ན སཀྑིསྶཏཱི’’ཏི བྲཱཧྨཎསྶ པསཱདཛནནཏྠཾ ཏེན པཏྠིཏམནོརཐཾ པཱུརེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨཉྙེན ཙ ཀེཝལིན’’ནྟི. ཏཏྠ ཀེཝལིནནྟི སབྦགུཎཔརིཔུཎྞཾ, སབྦཡོགཝིསཾཡུཏྟཾ ཝཱཏི ཨཏྠོ. མཧནྟཱནཾ སཱིལཀྑནྡྷཱདཱིནཾ གུཎཱནཾ ཨེསནཏོ མཧེསིཾ. པརིཀྑཱིཎསབྦཱསཝཏྟཱ ཁཱིཎཱསཝཾ. ཧཏྠཔཱདཀུཀྐུཙྩམཱདིཾ ཀཏྭཱ ཝཱུཔསནྟསབྦཀུཀྐུཙྩཏྟཱ ཀུཀྐུཙྩཝཱུཔསནྟཾ. ཨུཔཊྛཧསྶཱུཏི པརིཝིསསྶུ པཊིམཱནཡསྶུ. ཨེཝཾ བྲཱཧྨཎེན ཙིཏྟེ ཨུཔྤཱདིཏེཔི པརིཡཱཡམེཝ བྷཎཏི, ན ཏུ བྷཎཏི ‘‘དེཧི, ཨཱཧརཱཧཱི’’ཏི. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝ.

ཨཐ བྲཱཧྨཎོ ‘‘ཨཡཾ པཱཡཱསོ བྷགཝཏོ ཨཱནཱིཏོ ནཱཧཾ ཨརཧཱམི ཏཾ ཨཏྟནོ ཚནྡེན ཀསྶཙི དཱཏུ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ཨཱཧ ‘‘ཨཐ ཀསྶ ཙཱཧ’’ནྟི. ཏཏོ བྷགཝཱ ‘‘ཏཾ པཱཡཱསཾ ཋཔེཏྭཱ ཏཐཱགཏཾ ཏཐཱགཏསཱཝཀཉྩ ཨཉྙསྶ ཨཛཱིརཎདྷམྨོ’’ཏི ཉཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ན ཁྭཱཧཾ ཏ’’ནྟི. ཏཏྠ སདེཝཀཝཙནེན པཉྩཀཱམཱཝཙརདེཝགྒཧཎཾ, སམཱརཀཝཙནེན ཚཊྛཀཱམཱཝཙརདེཝགྒཧཎཾ, སབྲཧྨཀཝཙནེན རཱུཔཱཝཙརབྲཧྨགྒཧཎཾ ཨརཱུཔཱཝཙརཱ པན བྷུཉྫེཡྻུནྟི ཨསམྦྷཱཝནེཡྻཱ. སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཝཙནེན སཱསནཔཙྩཏྠིཀཔཙྩཱམིཏྟསམཎབྲཱཧྨཎགྒཧཎཾ སམིཏཔཱཔབཱཧིཏཔཱཔསམཎབྲཱཧྨཎགྒཧཎཉྩ. པཛཱཝཙནེན སཏྟལོཀགྒཧཎཾ, སདེཝམནུསྶཝཙནེན སམྨུཏིདེཝཨཝསེསམནུསྶགྒཧཎཾ. ཨེཝམེཏྠ ཏཱིཧི ཝཙནེཧི ཨོཀཱསལོཀོ, དྭཱིཧི པཛཱཝསེན སཏྟལོཀོ གཧིཏོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨེས སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརཾ པན ཨཱལ༹ཝཀསུཏྟེ ཝཎྞཡིསྶཱམ.

ཀསྨཱ པན སདེཝཀཱདཱིསུ ཀསྶཙི ན སམྨཱ པརིཎཱམཾ གཙྪེཡྻཱཏི? ཨོལཱ༹རིཀེ སུཁུམོཛཱཔཀྑིཔནཏོ. ཨིམསྨིཉྷི པཱཡཱསེ བྷགཝནྟཾ ཨུདྡིསྶ གཧིཏམཏྟེཡེཝ དེཝཏཱཧི ཨོཛཱ པཀྑིཏྟཱ ཡཐཱ སུཛཱཏཱཡ པཱཡཱསེ, ཙུནྡསྶ ཙ སཱུཀརམདྡཝེ པཙྩམཱནེ, ཝེརཉྫཱཡཉྩ བྷགཝཏཱ གཧིཏགཧིཏཱལོཔེ, བྷེསཛྫཀྑནྡྷཀེ ཙ ཀཙྩཱནསྶ གུལ༹ྷཀུམྦྷསྨིཾ ཨཝསིཊྛགུལ༹ྷེ. སོ ཨོལཱ༹རིཀེ སུཁུམོཛཱཔཀྑིཔནཏོ དེཝཱནཾ ན པརིཎམཏི. དེཝཱ ཧི སུཁུམསརཱིརཱ, ཏེསཾ ཨོལཱ༹རིཀོ མནུསྶཱཧཱརོ ན སམྨཱ པརིཎམཏི. མནུསྶཱནམྤི ན པརིཎམཏི. མནུསྶཱ ཧི ཨོལཱ༹རིཀསརཱིརཱ, ཏེསཾ སུཁུམཱ དིབྦོཛཱ ན སམྨཱ པརིཎམཏི. ཏཐཱགཏསྶ པན པཀཏིཨགྒིནཱཝ པརིཎམཏི, སམྨཱ ཛཱིརཏི. ཀཱཡབལཉཱཎབལཔྤབྷཱཝེནཱཏི ཨེཀེ ཏཐཱགཏསཱཝཀསྶ ཁཱིཎཱསཝསྶེཏཾ སམཱདྷིབལེན མཏྟཉྙུཏཱཡ ཙ པརིཎམཏི, ཨིཏརེསཾ ཨིདྡྷིམནྟཱནམྤི ན པརིཎམཏི. ཨཙིནྟནཱིཡཾ ཝཱ ཨེཏྠ ཀཱརཎཾ, བུདྡྷཝིསཡོ ཨེསོཏི.

ཏེན ཧི ཏྭནྟི ཡསྨཱ ཨཉྙཾ ན པསྶཱམི, མམ ན ཀཔྤཏི, མམ ཨཀཔྤནྟཾ སཱཝཀསྶཱཔི མེ ན ཀཔྤཏི, ཏསྨཱ ཏྭཾ བྲཱཧྨཎཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཔྤཧརིཏེཏི པརིཏྟཧརིཏཏིཎེ, ཨཔྤརུལ༹ྷརིཏཏིཎེ ཝཱ པཱསཱཎཔིཊྛིསདིསེ. ཨཔྤཱཎཀེཏི ནིཔྤཱཎཀེ, པཱཡཱསཛ྄ཛྷོཏྠརཎཀཱརཎེན མརིཏབྦཔཱཎརཧིཏེ ཝཱ མཧཱཨུདཀཀྑནྡྷེ. སཧ ཏིཎནིསྶིཏེཧི པཱཎེཧི ཏིཎཱནཾ པཱཎཀཱནཉྩ ཨནུརཀྑཎཏྠཱཡ ཨེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཙིཙྩིཊཱཡཏི ཙིཊིཙིཊཱཡཏཱིཏི ཨེཝཾ སདྡཾ ཀརོཏི. སཾདྷཱུཔཱཡཏཱིཏི སམནྟཱ དྷཱུཔཱཡཏི. སམྤདྷཱུཔཱཡཏཱིཏི ཏཐེཝ ཨདྷིམཏྟཾ དྷཱུཔཱཡཏི. ཀསྨཱ ཨེཝཾ ཨཧོསཱིཏི? བྷགཝཏོ ཨཱནུབྷཱཝེན, ན ཨུདཀསྶ, ན པཱཡཱསསྶ, ན བྲཱཧྨཎསྶ, ན ཨཉྙེསཾ དེཝཡཀྑཱདཱིནཾ. བྷགཝཱ ཧི བྲཱཧྨཎསྶ དྷམྨསཾཝེགཏྠཾ ཏཐཱ ཨདྷིཊྛཱསི. སེཡྻཐཱཔི ནཱམཱཏི ཨོཔམྨནིདསྶནམཏྟམེཏཾ, ཡཐཱ ཕཱལོཏི ཨེཏྟཀམེཝ ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཾཝིགྒོ ཙིཏྟེན, ལོམཧཊྛཛཱཏོ སརཱིརེན. སརཱིརེ ཀིརསྶ ནཝནཝུཏིལོམཀཱུཔསཧསྶཱནི སུཝཎྞབྷིཏྟིཡཱ ཨཱཧཏམཎིནཱགདནྟཱ ཝིཡ ཨུདྡྷགྒཱ ཨཧེསུཾ. སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

པཱདེསུ པན ནིཔཏིཏྭཱ བྷགཝཏོ དྷམྨདེསནཾ ཨབྦྷནུམོདམཱནོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ, ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམཱ’’ཏི. ཨབྦྷནུམོདནེ ཧི ཨཡམིདྷ ཨབྷིཀྐནྟ སདྡོ. ཝིཏྠཱརཏོ པནསྶ མངྒལསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ ཨཏྠཝཎྞནཱ ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི. ཡསྨཱ ཙ ཨབྦྷནུམོདནཏྠེ, ཏསྨཱ སཱདྷུ སཱདྷུ བྷོ གོཏམཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

‘‘བྷཡེ ཀོདྷེ པསཾསཱཡཾ, ཏུརིཏེ ཀོཏཱུཧལཙྪརེ;

ཧཱསེ སོཀེ པསཱདེ ཙ, ཀརེ ཨཱམེཌིཏཾ བུདྷོ’’ཏི. –

ཨིམིནཱ ཙ ལཀྑཎེན ཨིདྷ པསཱདཝསེན པསཾསཱཝསེན ཙཱཡཾ དྭིཀྑཏྟུཾ ཝུཏྟོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨཐ ཝཱ ཨབྷིཀྐནྟནྟི ཨབྷིཀནྟཾ ཨཏིཨིཊྛཾ, ཨཏིམནཱཔཾ, ཨཏིསུནྡརནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཏཏྠ ཨེཀེན ཨབྷིཀྐནྟསདྡེན དེསནཾ ཐོམེཏི, ཨེཀེན ཨཏྟནོ པསཱདཾ. ཨཡཉྷི ཨེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ, ཡདིདཾ བྷོཏོ གོཏམསྶ དྷམྨདེསནཱ, ཨབྷིཀྐནྟཾ ཡདིདཾ བྷོཏོ གོཏམསྶ དྷམྨདེསནཾ ཨཱགམྨ མམ པསཱདོཏི. བྷགཝཏོ ཨེཝ ཝཱ ཝཙནཾ དྭེ དྭེ ཨཏྠེ སནྡྷཱཡ ཐོམེཏི – བྷོཏོ གོཏམསྶ ཝཙནཾ ཨབྷིཀྐནྟཾ དོསནཱསནཏོ, ཨབྷིཀྐནྟཾ གུཎཱདྷིགམནཏོ, ཏཐཱ སདྡྷཱཛནནཏོ, པཉྙཱཛནནཏོ, སཱཏྠཏོ, སབྱཉྫནཏོ, ཨུཏྟཱནཔདཏོ, གམྦྷཱིརཏྠཏོ, ཀཎྞསུཁཏོ, ཧདཡངྒམཏོ, ཨནཏྟུཀྐཾསནཏོ, ཨཔརཝམྦྷནཏོ, ཀརུཎཱསཱིཏལཏོ, པཉྙཱཝདཱཏཏོ, ཨཱཔཱཐརམཎཱིཡཏོ, ཝིམདྡཀྑམཏོ, སུཡྻམཱནསུཁཏོ, ཝཱིམཾསིཡམཱནཧིཏཏོཏི ཨེཝམཱདཱིཧི ཡོཛེཏབྦཾ.

ཏཏོ པརམྤི ཙཏཱུཧི ཨུཔམཱཧི དེསནཾཡེཝ ཐོམེཏི. ཏཏྠ ནིཀྐུཛྫིཏནྟི ཨདྷོམུཁཊྛཔིཏཾ, ཧེཊྛཱ མུཁཛཱཏཾ ཝཱ. ཨུཀྐུཛྫེཡྻཱཏི ཨུཔརིམུཁཾ ཀརེཡྻ. པཊིཙྪནྣནྟི ཏིཎཔཎྞཱདིཙྪཱདིཏཾ. ཝིཝརེཡྻཱཏི ཨུགྒྷཱཊེཡྻ. མཱུལ༹ྷསྶཱཏི དིསཱམཱུལ༹ྷསྶ. མགྒཾ ཨཱཙིཀྑེཡྻཱཏི ཧཏྠེ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨེས མགྒོ’’ཏི ཝདེཡྻ. ཨནྡྷཀཱརེཏི ཀཱལ༹པཀྑཙཱཏུདྡསཱིཨཌྜྷརཏྟགྷནཝནསཎྜམེགྷཔཊལེཧི ཙཏུརངྒེ ཏམསི. ཨཡཾ ཏཱཝ པདཏྠོ.

ཨཡཾ པན ཨདྷིཔྤཱཡཡོཛནཱ – ཡཐཱ ཀོཙི ནིཀྐུཛྫིཏཾ ཨུཀྐུཛྫེཡྻ, ཨེཝཾ སདྡྷམྨཝིམུཁཾ ཨསདྡྷམྨཔཏིཏཾ མཾ ཨསདྡྷམྨཱ ཝུཊྛཱཔེནྟེན, ཡཐཱ པཊིཙྪནྣཾ ཝིཝརེཡྻ; ཨེཝཾ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནནྟརདྷཱནཱ པབྷུཏི མིཙྪཱདིཊྛིགཧནཔཊིཙྪནྣཾ སཱསནཾ ཝིཝརནྟེན, ཡཐཱ མཱུལ༹ྷསྶ མགྒཾ ཨཱཙིཀྑེཡྻ, ཨེཝཾ ཀུམྨགྒམིཙྪཱམགྒཔཊིཔནྣསྶ མེ སགྒམོཀྑམགྒཾ ཨཱཙིཀྑནྟེན, ཡཐཱ ཨནྡྷཀཱརེ ཏེལཔཛྫོཏཾ དྷཱརེཡྻ, ཨེཝཾ མོཧནྡྷཀཱརནིམུགྒསྶ མེ བུདྡྷཱདིརཏནརཱུཔཱནི ཨཔསྶཏོ ཏཔྤཊིཙྪཱདཀམོཧནྡྷཀཱརཝིདྡྷཾསཀདེསནཱཔཛྫོཏདྷཱརཎེན མཡ྄ཧཾ བྷོཏཱ གོཏམེན ཨེཏེཧི པརིཡཱཡེཧི དེསིཏཏྟཱ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན དྷམྨོ པཀཱསིཏོ.

ཨཐ ཝཱ ཨེཀཙྩིཡེན མཏྟེན ཡསྨཱ ཨཡཾ དྷམྨོ དུཀྑདསྶནེན ཨསུབྷེ ‘‘སུབྷ’’ནྟི ཝིཔལླཱསཔྤཧཱནེན ཙ ནིཀྐུཛྫིཏུཀྐུཛྫིཏསདིསོ, སམུདཡདསྶནེན དུཀྑེ ‘‘སུཁ’’ནྟི ཝིཔལླཱསཔྤཧཱནེན ཙ པཊིཙྪནྣཝིཝརཎསདིསོ, ནིརོདྷདསྶནེན ཨནིཙྩེ ‘‘ནིཙྩ’’ནྟི ཝིཔལླཱསཔྤཧཱནེན ཙ མཱུལ༹ྷསྶ མགྒཱཙིཀྑཎསདིསོ, མགྒདསྶནེན ཨནཏྟནི ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི ཝིཔལླཱསཔྤཧཱནེན ཙ ཨནྡྷཀཱརེ པཛྫོཏསདིསོ, ཏསྨཱ སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ནིཀྐུཛྫིཏཾ ཝཱ ཨུཀྐུཛྫེཡྻ…པེ… པཛྫོཏཾ དྷཱརེཡྻ ‘‘ཙཀྑུམནྟོ རཱུཔཱནི དཀྑནྟཱི’’ཏི, ཨེཝཾ པཀཱསིཏོ ཧོཏི.

ཡསྨཱ པནེཏྠ སདྡྷཱཏཔཀཱཡགུཏྟཏཱདཱིཧི སཱིལཀྑནྡྷོ པཀཱསིཏོ ཧོཏི, པཉྙཱཡ པཉྙཱཀྑནྡྷོ, ཧིརིམནཱདཱིཧི སམཱདྷིཀྑནྡྷོ, ཡོགཀྑེམེན ནིརོདྷོཏི ཨེཝཾ ཏིཀྑནྡྷོ ཨརིཡམགྒོ ནིརོདྷོ ཙཱཏི སརཱུཔེནེཝ དྭེ ཨརིཡསཙྩཱནི པཀཱསིཏཱནི. ཏཏྠ མགྒོ པཊིཔཀྑོ སམུདཡསྶ, ནིརོདྷོ དུཀྑསྶཱཏི པཊིཔཀྑེན དྭེ. ཨིཏི ཨིམིནཱ པརིཡཱཡེན ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི པཀཱསིཏཱནི. ཏསྨཱ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན པཀཱསིཏོ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨེསཱཧནྟིཨཱདཱིསུ ཨེསོ ཨཧནྟི ཨེསཱཧཾ. སརཎཾ གཙྪཱམཱིཏི པཱདེསུ ནིཔཏིཏྭཱ པཎིཔཱཏེན སརཎགམནེན གཏོཔི ཨིདཱནི ཝཱཙཱཡ སམཱདིཡནྟོ ཨཱཧ. ཨཐ ཝཱ པཎིཔཱཏེན བུདྡྷཾཡེཝ སརཎཾ གཏོཏི ཨིདཱནི ཏཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ སེསེ དྷམྨསངྒྷེཔི གནྟུཾ ཨཱཧ. ཨཛྫཏགྒེཏི ཨཛྫཏཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ, ཨཛྫདགྒེཏི ཝཱ པཱཋོ, ད-ཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ, ཨཛྫ ཨགྒཾ ཀཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཱཎེཧི ཨུཔེཏཾ པཱཎུཔེཏཾ, ཡཱཝ མེ ཛཱིཝིཏཾ པཝཏྟཏི, ཏཱཝ ཨུཔེཏཾ, ཨནཉྙསཏྠུཀཾ ཏཱིཧི སརཎགམནེཧི སརཎཾ གཏཾ མཾ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏུ ཛཱནཱཏཱུཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨནེན སུཏཱནུརཱུཔཱ པཊིཔཏྟི དསྶིཏཱ ཧོཏི. ནིཀྐུཛྫིཏཱདཱིཧི ཝཱ སཏྠུསམྤཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིམིནཱ ‘‘ཨེསཱཧ’’ནྟིཨཱདིནཱ སིསྶསམྤཏྟི དསྶིཏཱ. ཏེན ཝཱ པཉྙཱཔཊིལཱབྷཾ དསྶེཏྭཱ ཨིམིནཱ སདྡྷཱཔཊིལཱབྷོ དསྶིཏོ. ཨིདཱནི ཨེཝཾ པཊིལདྡྷསདྡྷེན པཉྙཝཏཱ ཡཾ ཀཏྟབྦཾ, ཏཾ ཀཏྟུཀཱམོ བྷགཝནྟཾ ཡཱཙཏི ‘‘ལབྷེཡྻཱཧ’’ནྟི. ཏཏྠ བྷགཝཏོ ཨིདྡྷིཡཱདཱིཧི ཨབྷིཔྤསཱདིཏཙིཏྟོ ‘‘བྷགཝཱཔི ཙཀྐཝཏྟིརཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏོ, ཀིམངྒཾ པནཱཧ’’ནྟི སདྡྷཱཡ པབྦཛྫཾ ཡཱཙཏི, ཏཏྠ པརིཔཱུརཀཱརིཏཾ པཏྠེནྟོ པཉྙཱཡ ཨུཔསམྤདཾ. སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

ཨེཀོ ཝཱུཔཀཊྛོཏིཨཱདཱིསུ པན ཨེཀོ ཀཱཡཝིཝེཀེན, ཝཱུཔཀཊྛོ ཙིཏྟཝིཝེཀེན, ཨཔྤམཏྟོ ཀམྨཊྛཱནེ སཏིཨཝིཛཧནེན, ཨཱཏཱཔཱི ཀཱཡིཀཙེཏསིཀཝཱིརིཡསངྑཱཏེན ཨཱཏཱཔེན, པཧིཏཏྟོ ཀཱཡེ ཙ ཛཱིཝིཏེ ཙ ཨནཔེཀྑཏཱཡ ཝིཧརནྟོ ཨཉྙཏརཨིརིཡཱཔཐཝིཧཱརེན. ན ཙིརསྶེཝཱཏི པབྦཛྫཾ ཨུཔཱདཱཡ ཝུཙྩཏི. ཀུལཔུཏྟཱཏི དུཝིདྷཱ ཀུལཔུཏྟཱ, ཛཱཏིཀུལཔུཏྟཱ, ཨཱཙཱརཀུལཔུཏྟཱ ཙ. ཨཡཾ པན ཨུབྷཡཐཱཔི ཀུལཔུཏྟོ. ཨགཱརསྨཱཏི གྷརཱ. ཨགཱརཱནཾ ཧིཏཾ ཨགཱརིཡཾ ཀསིགོརཀྑཱདིཀུཊུམྦཔོསནཀམྨཾ ཝུཙྩཏི. ནཏྠི ཨེཏྠ ཨགཱརིཡནྟི ཨནགཱརིཡཾ, པབྦཛྫཱཡེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ པབྦཛནྟཱིཏི ཨུཔགཙྪནྟི ཨུཔསངྐམནྟི. ཏདནུཏྟརནྟི ཏཾ ཨནུཏྟརཾ. བྲཧྨཙརིཡཔརིཡོསཱནནྟི མགྒབྲཧྨཙརིཡསྶ པརིཡོསཱནཾ, ཨརཧཏྟཕལནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏསྶ ཧི ཨཏྠཱཡ ཀུལཔུཏྟཱ པབྦཛནྟི. དིཊྛེཝ དྷམྨེཏི ཏསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ. སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱཏི ཨཏྟནཱཡེཝ པཉྙཱཡ པཙྩཀྑཾ ཀཏྭཱ, ཨཔརཔྤཙྩཡཾ ཉཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧཱསཱིཏི པཱཔུཎིཏྭཱ སམྤཱདེཏྭཱ ཝཱ ཝིཧཱསི. ཨེཝཾ ཝིཧརནྟོ ཙ ཁཱིཎཱ ཛཱཏི…པེ… ཨབྦྷཉྙཱསི. ཨེཏེནསྶ པཙྩཝེཀྑཎབྷཱུམིཾ དསྶེཏི.

ཀཏམཱ པནསྶ ཛཱཏི ཁཱིཎཱ, ཀཐཉྩ ནཾ ཨབྦྷཉྙཱསཱིཏི? ཝུཙྩཏེ – ན ཏཱཝསྶ ཨཏཱིཏཱ ཛཱཏི ཁཱིཎཱ པུབྦེཝ ཁཱིཎཏྟཱ, ན ཨནཱགཏཱ ཨནཱགཏེ ཝཱཡཱམཱབྷཱཝཏོ, ན པཙྩུཔྤནྣཱ ཝིཛྫམཱནཏྟཱ. ཡཱ པན མགྒསྶ ཨབྷཱཝིཏཏྟཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻ ཨེཀཙཏུཔཉྩཝོཀཱརབྷཝེསུ ཨེཀཙཏུཔཉྩཀྑནྡྷཔྤབྷེདཱ ཛཱཏི, སཱ མགྒསྶ བྷཱཝིཏཏྟཱ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཏཾ ཨཱཔཛྫནེན ཁཱིཎཱ. ཏཾ སོ མགྒབྷཱཝནཱཡ པཧཱིནཀིལེསེ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཀིལེསཱབྷཱཝེ ཝིཛྫམཱནམྤི ཀམྨཾ ཨཱཡཏིཾ ཨཔཊིསནྡྷིཀཾ ཧོཏཱིཏི ཛཱནནྟོ ཛཱནཱཏི.

ཝུསིཏནྟི ཝུཏྠཾ པརིཝུཏྠཾ, ཀཏཾ ཙརིཏཾ ནིཊྛཱཔིཏནྟི ཨཏྠོ. བྲཧྨཙརིཡནྟི མགྒབྲཧྨཙརིཡཾ. ཀཏཾ ཀརཎཱིཡནྟི ཙཏཱུསུ སཙྩེསུ ཙཏཱུཧི མགྒེཧི པརིཉྙཱཔཧཱནསཙྪིཀིརིཡབྷཱཝནཱཝསེན སོལ༹སཝིདྷམྤི ཀིཙྩཾ ནིཊྛཱཔིཏནྟི ཨཏྠོ. ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱཏི ཨིདཱནི པུན ཨིཏྠབྷཱཝཱཡ ཨེཝཾ སོལ༹སཀིཙྩབྷཱཝཱཡ ཀིལེསཀྑཡཱཡ ཝཱ མགྒབྷཱཝནཱ ནཏྠཱིཏི. ཨཐ ཝཱ ཨིཏྠཏྟཱཡཱཏི ཨིཏྠབྷཱཝཏོ, ཨིམསྨཱ ཨེཝཾཔཀཱརཱ ཨིདཱནི ཝཏྟམཱནཀྑནྡྷསནྟཱནཱ ཨཔརཾ ཁནྡྷསནྟཱནཾ ནཏྠི. ཨིམེ པན པཉྩཀྑནྡྷཱ པརིཉྙཱཏཱ ཏིཊྛནྟི ཚིནྣམཱུལཀོ རུཀྑོ ཝིཡཱཏི ཨབྦྷཉྙཱསི. ཨཉྙཏརོཏི ཨེཀོ. ཨརཧཏནྟི ཨརཧནྟཱནཾ. མཧཱསཱཝཀཱནཾ ཨབྦྷནྟརོ ཨཱཡསྨཱ བྷཱརདྭཱཛོ ཨཧོསཱིཏི ཨཡཾ ཀིརེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཀསིབྷཱརདྭཱཛསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. ཙུནྡསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༣. པུཙྪཱམི མུནིཾ པཧཱུཏཔཉྙནྟི ཙུནྡསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སངྑེཔཏོ ཏཱཝ ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡཔརཛ྄ཛྷཱསཡཨཊྛུཔྤཏྟིཔུཙྪཱཝསིཀབྷེདཏོ ཙཏཱུསུ ཨུཔྤཏྟཱིསུ ཨིམསྶ སུཏྟསྶ པུཙྪཱཝསིཀཱ ཨུཔྤཏྟི. ཝིཏྠཱརཏོ པན ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ མལླེསུ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ ཡེན པཱཝཱ ཏདཝསརི. ཏཏྲ སུདཾ བྷགཝཱ པཱཝཱཡཾ ཝིཧརཏི ཙུནྡསྶ ཀམྨཱརཔུཏྟསྶ ཨམྦཝནེ. ཨིཏོ པབྷུཏི ཡཱཝ ‘‘ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེན ཡེན ཙུནྡསྶ ཀམྨཱརཔུཏྟསྶ ནིཝེསནཾ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༡༨༩), ཏཱཝ སུཏྟེ ཨཱགཏནཡེནེཝ ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ.

ཨེཝཾ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ ནིསིནྣེ བྷགཝཏི ཙུནྡོ ཀམྨཱརཔུཏྟོ བུདྡྷཔྤམུཁཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པརིཝིསནྟོ བྱཉྫནསཱུཔཱདིགཧཎཏྠཾ བྷིཀྑཱུནཾ སུཝཎྞབྷཱཛནཱནི ཨུཔནཱམེསི. ཨཔཉྙཏྟེ སིཀྑཱཔདེ ཀེཙི བྷིཀྑཱུ སུཝཎྞབྷཱཛནཱནི པཊིཙྪིཾསུ ཀེཙི ན པཊིཙྪིཾསུ. བྷགཝཏོ པན ཨེཀམེཝ བྷཱཛནཾ ཨཏྟནོ སེལམཡཾ པཏྟཾ, དུཏིཡབྷཱཛནཾ བུདྡྷཱ ན གཎྷནྟི. ཏཏྠ ཨཉྙཏརོ པཱཔབྷིཀྑུ སཧསྶགྒྷནཀཾ སུཝཎྞབྷཱཛནཾ ཨཏྟནོ བྷོཛནཏྠཱཡ སམྤཏྟཾ ཐེཡྻཙིཏྟེན ཀུཉྩིཀཏྠཝིཀཱཡ པཀྑིཔི. ཙུནྡོ པརིཝིསིཏྭཱ ཧཏྠཔཱདཾ དྷོཝིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ནམསྶམཱནོ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཨོལོཀེནྟོ ཏཾ བྷིཀྑུཾ ཨདྡས, དིསྭཱ ཙ པན ཨཔསྶམཱནོ ཝིཡ ཧུཏྭཱ ན ནཾ ཀིཉྩི ཨབྷཎི བྷགཝཏི ཐེརེསུ ཙ གཱརཝེན, ཨཔིཙ ‘‘མིཙྪཱདིཊྛིཀཱནཾ ཝཙནཔཐོ མཱ ཨཧོསཱི’’ཏི. སོ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ སཾཝརཡུཏྟཱཡེཝ སམཎཱ, ཨུདཱཧུ བྷིནྣསཾཝརཱ ཨཱིདིསཱཔི སམཎཱ’’ཏི ཉཱཏུཀཱམོ སཱཡནྷསམཡེ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཧ ‘‘པུཙྪཱམི མུནི’’ནྟི.

ཏཏྠ པུཙྪཱམཱིཏི ཨིདཾ ‘‘ཏིསྶོ པུཙྪཱ ཨདིཊྛཛོཏནཱ པུཙྪཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (ཙཱུལ༹ནི. པུཎྞཀམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༡༢) ནཡེན ནིདྡེསེ ཝུཏྟནཡམེཝ. མུནིནྟི ཨེཏམྤི ‘‘མོནཾ ཝུཙྩཏི ཉཱཎཾ. ཡཱ པཉྙཱ པཛཱནནཱ…པེ… སམྨཱདིཊྛི, ཏེན ཉཱཎེན སམནྣཱགཏོ མུནི, མོནཔྤཏྟོཏི, ཏཱིཎི མོནེཡྻཱནི ཀཱཡམོནེཡྻ’’ནྟིཨཱདིནཱ (མཧཱནི. ༡༤) ནཡེན ཏཏྠེཝ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨཡམྤནེཏྠ སངྑེཔོ. པུཙྪཱམཱིཏི ཨོཀཱསཾ ཀཱརེནྟོ མུནིནྟི མུནིམུནིཾ བྷགཝནྟཾ ཨཱལཔཏི. པཧཱུཏཔཉྙནྟིཨཱདཱིནི ཐུཏིཝཙནཱནི, ཏེཧི ཏཾ མུནིཾ ཐུནཱཏི. ཏཏྠ པཧཱུཏཔཉྙནྟི ཝིཔུལཔཉྙཾ. ཉེཡྻཔརིཡནྟིཀཏྟཱ ཙསྶ ཝིཔུལཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨིཏི ཙུནྡོ ཀམྨཱརཔུཏྟོཏི ཨིདཾ དྭཡཾ དྷནིཡསུཏྟེ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨིཏོ པརཾ པན ཨེཏྟཀམྤི ཨཝཏྭཱ སབྦཾ ཝུཏྟནཡཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཨཝུཏྟནཡམེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ.

བུདྡྷནྟི ཏཱིསུ བུདྡྷེསུ ཏཏིཡབུདྡྷཾ. དྷམྨསྶཱམིནྟི མགྒདྷམྨསྶ ཛནཀཏྟཱ པུཏྟསྶེཝ པིཏརཾ ཨཏྟནཱ ཨུཔྤཱདིཏསིཔྤཱཡཏནཱདཱིནཾ ཝིཡ ཙ ཨཱཙརིཡཾ དྷམྨསྶ སཱམིཾ, དྷམྨིསྶརཾ དྷམྨརཱཛཾ དྷམྨཝསཝཏྟིནྟི ཨཏྠོ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘སོ ཧི, བྲཱཧྨཎ, བྷགཝཱ ཨནུཔྤནྣསྶ མགྒསྶ ཨུཔྤཱདེཏཱ, ཨསཉྫཱཏསྶ མགྒསྶ སཉྫནེཏཱ, ཨནཀྑཱཏསྶ མགྒསྶ ཨཀྑཱཏཱ, མགྒཉྙཱུ, མགྒཝིདཱུ, མགྒཀོཝིདོ. མགྒཱནུགཱ ཙ པན ཨེཏརཧི སཱཝཀཱ ཝིཧརནྟི པཙྪཱ སམནྣཱགཏཱ’’ཏི (མ. ནི. ༣.༧༩).

ཝཱིཏཏཎྷནྟི ཝིགཏཀཱམབྷཝཝིབྷཝཏཎྷཾ. དྭིཔདུཏྟམནྟི དྭིཔདཱནཾ ཨུཏྟམཾ. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི བྷགཝཱ ན ཀེཝལཾ དྭིཔདུཏྟམོ ཨེཝ, ཨཐ ཁོ ཡཱཝཏཱ སཏྟཱ ཨཔདཱ ཝཱ དྭིཔདཱ ཝཱ…པེ… ནེཝསཉྙཱིནཱསཉྙིནོ ཝཱ, ཏེསཾ སབྦེསཾ ཨུཏྟམོ. ཨཐ ཁོ ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདཝསེན དྭིཔདུཏྟམོཏྭེཝ ཝུཙྩཏི. དྭིཔདཱ ཧི སབྦསཏྟཱནཾ ཨུཀྐཊྛཱ ཙཀྐཝཏྟིམཧཱསཱཝཀཔཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ ཏཏྠ ཨུཔྤཏྟིཏོ, ཏེསཉྩ ཨུཏྟམོཏི ཝུཏྟེ སབྦསཏྟུཏྟམོཏི ཝུཏྟོཡེཝ ཧོཏི. སཱརཐཱིནཾ པཝརནྟི སཱརེཏཱིཏི སཱརཐི, ཧཏྠིདམཀཱདཱིནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏེསཉྩ བྷགཝཱ པཝརོ ཨནུཏྟརེན དམནེན པུརིསདམྨེ དམེཏུཾ སམཏྠབྷཱཝཏོ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཧཏྠིདམཀེན, བྷིཀྑཝེ, ཧཏྠིདམྨོ སཱརིཏོ ཨེཀཾ ཨེཝ དིསཾ དྷཱཝཏི པུརཏྠིམཾ ཝཱ པཙྪིམཾ ཝཱ ཨུཏྟརཾ ཝཱ དཀྑིཎཾ ཝཱ. ཨསྶདམཀེན, བྷིཀྑཝེ, ཨསྶདམྨོ…པེ… གོདམཀེན, བྷིཀྑཝེ, གོདམྨོ…པེ… དཀྑིཎཾ ཝཱ. ཏཐཱགཏེན ཧི, བྷིཀྑཝེ, ཨརཧཏཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན པུརིསདམྨོ སཱརིཏོ ཨཊྛ དིསཱ ཝིདྷཱཝཏི, རཱུཔཱི རཱུཔཱནི པསྶཏི, ཨཡམེཀཱ དིསཱ…པེ… སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི, ཨཡཾ ཨཊྛམཱི དིསཱ’’ཏི (མ. ནི. ༣.༣༡༢).

ཀཏཱིཏི ཨཏྠཔྤབྷེདཔུཙྪཱ. ལོཀེཏི སཏྟལོཀེ. སམཎཱཏི པུཙྪིཏབྦཨཏྠནིདསྶནཾ. ཨིངྒྷཱཏི ཡཱཙནཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཏདིངྒྷཱཏི ཏེ ཨིངྒྷ. བྲཱུཧཱིཏི ཨཱཙིཀྑ ཀཐཡསྶཱུཏི.

༨༤. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ བྷགཝཱ ཙུནྡཾ ཀམྨཱརཔུཏྟཾ ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, ཀུསལཾ, ཀིཾ ཨཀུསལ’’ནྟིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༣.༢༩༦) ནཡེན གིཧིཔཉྷཾ ཨཔུཙྪིཏྭཱ སམཎཔཉྷཾ པུཙྪནྟཾ དིསྭཱ ཨཱཝཛྫེནྟོ ‘‘ཏཾ པཱཔབྷིཀྑུཾ སནྡྷཱཡ ཨཡཾ པུཙྪཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཏསྶ ཨཉྙཏྲ ཝོཧཱརམཏྟཱ ཨསྶམཎབྷཱཝཾ དཱིཔེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཙཏུརོ སམཎཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཙཏུརོཏི སངྑྱཱཔརིཙྪེདོ. སམཎཱཏི ཀདཱཙི བྷགཝཱ ཏིཏྠིཡེ སམཎཝཱདེན ཝདཏི; ཡཐཱཧ – ‘‘ཡཱནི ཏཱནི པུཐུསམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ཝཏཀོཏཱུཧལམངྒལཱནཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༠༧). ཀདཱཙི པུཐུཛྫནེ; ཡཐཱཧ – ‘‘སམཎཱ སམཎཱཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཛནོ སཉྫཱནཱཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༣༥). ཀདཱཙི སེཀྑེ; ཡཐཱཧ – ‘‘ཨིདྷེཝ, བྷིཀྑཝེ, སམཎོ, ཨིདྷ དུཏིཡོ སམཎོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༣༩; དཱི. ནི. ༢.༢༡༤; ཨ. ནི. ༤.༢༤༡). ཀདཱཙི ཁཱིཎཱསཝེ; ཡཐཱཧ – ‘‘ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ སམཎོ ཧོཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༣༨). ཀདཱཙི ཨཏྟཱནཾཡེཝ; ཡཐཱཧ – ‘‘སམཎོཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟི (ཨ. ནི. ༨.༨༥). ཨིདྷ པན ཏཱིཧི པདེཧི སབྦེཔི ཨརིཡེ སཱིལཝནྟཾ པུཐུཛྫནཉྩ, ཙཏུཏྠེན ཨིཏརཾ ཨསྶམཎམྤི བྷཎྜུཾ ཀཱསཱཝཀཎྛཾ ཀེཝལཾ ཝོཧཱརམཏྟཀེན སམཎོཏི སངྒཎྷིཏྭཱ ‘‘ཙཏུརོ སམཎཱ’’ཏི ཨཱཧ. ན པཉྩམཏྠཱིཏི ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཝོཧཱརམཏྟཀེན པཊིཉྙཱམཏྟཀེནཱཔི པཉྩམོ སམཎོ ནཱམ ནཏྠི.

ཏེ ཏེ ཨཱཝིཀརོམཱིཏི ཏེ ཙཏུརོ སམཎེ ཏཝ པཱཀཊེ ཀརོམི. སཀྑིཔུཊྛོཏི སམྨུཁཱ པུཙྪིཏོ. མགྒཛིནོཏི མགྒེན སབྦཀིལེསེ ཝིཛིཏཱཝཱིཏི ཨཏྠོ. མགྒདེསཀོཏི པརེསཾ མགྒཾ དེསེཏཱ. མགྒེ ཛཱིཝཏཱིཏི སཏྟསུ སེཀྑེསུ ཡོ ཀོཙི སེཀྑོ ཨཔརིཡོསིཏམགྒཝཱསཏྟཱ ལོཀུཏྟརེ, སཱིལཝནྟཔུཐུཛྫནོ ཙ ལོཀིཡེ མགྒེ ཛཱིཝཏི ནཱམ, སཱིལཝནྟཔུཐུཛྫནོ ཝཱ ལོཀུཏྟརམགྒནིམིཏྟཾ ཛཱིཝནཏོཔི མགྒེ ཛཱིཝཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཡོ ཙ མགྒདཱུསཱིཏི ཡོ ཙ དུསྶཱིལོ མིཙྪཱདིཊྛི མགྒཔཊིལོམཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ མགྒདཱུསཀོཏི ཨཏྠོ.

༨༥. ‘‘ཨིམེ ཏེ ཙཏུརོ སམཎཱ’’ཏི ཨེཝཾ བྷགཝཏཱ སངྑེཔེན ཨུདྡིཊྛེ ཙཏུརོ སམཎེ ‘‘ཨཡཾ ནཱམེཏྠ མགྒཛིནོ, ཨཡཾ མགྒདེསཀོ, ཨཡཾ མགྒེ ཛཱིཝཏི, ཨཡཾ མགྒདཱུསཱི’’ཏི ཨེཝཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ པུན པུཙྪིཏུཾ ཙུནྡོ ཨཱཧ ‘‘ཀཾ མགྒཛིན’’ནྟི. ཏཏྠ མགྒེ ཛཱིཝཏི མེཏི ཡོ སོ མགྒེ ཛཱིཝཏི, ཏཾ མེ བྲཱུཧི པུཊྛོཏི. སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

༨༦. ཨིདཱནིསྶ བྷགཝཱ ཙཏུརོཔི སམཎེ ཙཏཱུཧི གཱཐཱཧི ནིདྡིསནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཡོ ཏིཎྞཀཐཾཀཐོ ཝིསལློ’’ཏི. ཏཏྠ ཏིཎྞཀཐཾཀཐོ ཝིསལློཏི ཨེཏཾ ཨུརགསུཏྟེ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ. ཡསྨཱ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ མགྒཛིནོཏི བུདྡྷསམཎོ ཨདྷིཔྤེཏོ, ཏསྨཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེན ཀཐཾཀཐཱཔཏིརཱུཔཀསྶ སབྦདྷམྨེསུ ཨཉྙཱཎསྶ ཏིཎྞཏྟཱཔི ‘‘ཏིཎྞཀཐཾཀཐོ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ. པུབྦེ ཝུཏྟནཡེན ཧི ཏིཎྞཀཐཾཀཐཱཔི སོཏཱཔནྣཱདཡོ པཙྩེཀབུདྡྷཔརིཡོསཱནཱ སཀདཱགཱམིཝིསཡཱདཱིསུ བུདྡྷཝིསཡཔརིཡོསཱནེསུ པཊིཧཏཉཱཎཔྤབྷཱཝཏྟཱ པརིཡཱཡེན ཨཏིཎྞཀཐཾཀཐཱཝ ཧོནྟི. བྷགཝཱ པན སབྦཔྤཀཱརེན ཏིཎྞཀཐཾཀཐོཏི. ནིབྦཱནཱབྷིརཏོཏི ནིབྦཱནེ ཨབྷིརཏོ, ཕལསམཱཔཏྟིཝསེན སདཱ ནིབྦཱནནིནྣཙིཏྟོཏི ཨཏྠོ. ཏཱདིསོ ཙ བྷགཝཱ. ཡཐཱཧ –

‘‘སོ ཁོ ཨཧཾ, ཨགྒིཝེསྶན, ཏསྶཱ ཨེཝ ཀཐཱཡ པརིཡོསཱནེ, ཏསྨིཾཡེཝ པུརིམསྨིཾ སམཱདྷིནིམིཏྟེ ཨཛ྄ཛྷཏྟམེཝ ཙིཏྟཾ སཎྛཔེམི, སནྣིསཱདེམི, ཨེཀོདིཾ ཀརོམི, སམཱདཧཱམཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༣༨༧).

ཨནཱནུགིདྡྷོཏི ཀཉྩི དྷམྨཾ ཏཎྷཱགེདྷེན ཨནནུགིཛ྄ཛྷནྟོ. ལོཀསྶ སདེཝཀསྶ ནེཏཱཏི ཨཱསཡཱནུསཡཱནུལོམེན དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ པཱརཱཡནམཧཱསམཡཱདཱིསུ ཨནེཀེསུ སུཏྟནྟེསུ ཨཔརིམཱཎཱནཾ དེཝམནུསྶཱནཾ སཙྩཔཊིཝེདྷསམྤཱདནེན སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ ནེཏཱ, གམཡིཏཱ, ཏཱརེཏཱ, པཱརཾ སམྤཱཔེཏཱཏི ཨཏྠོ. ཏཱདིནྟི ཏཱདིསཾ ཡཐཱཝུཏྟཔྤཀཱརལོཀདྷམྨེཧི ནིབྦིཀཱརནྟི ཨཏྠོ. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ.

༨༧. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ ‘‘མགྒཛིན’’ནྟི བུདྡྷསམཎཾ ནིདྡིསིཏྭཱ ཨིདཱནི ཁཱིཎཱསཝསམཎཾ ནིདྡིསནྟོ ཨཱཧ ‘‘པརམཾ པརམནྟཱི’’ཏི. ཏཏྠ པརམཾ ནཱམ ནིབྦཱནཾ, སབྦདྷམྨཱནཾ ཨགྒཾ ཨུཏྟམནྟི ཨཏྠོ. པརམནྟི ཡོདྷ ཉཏྭཱཏི ཏཾ པརམཾ པརམམིཙྩེཝ ཡོ ཨིདྷ སཱསནེ ཉཏྭཱ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎེན. ཨཀྑཱཏི ཝིབྷཛཏེ ཨིདྷེཝ དྷམྨནྟི ནིབྦཱནདྷམྨཾ ཨཀྑཱཏི, ཨཏྟནཱ པཊིཝིདྡྷཏྟཱ པརེསཾ པཱཀཊཾ ཀརོཏི ‘‘ཨིདཾ ནིབྦཱན’’ནྟི, མགྒདྷམྨཾ ཝིབྷཛཏི ‘‘ཨིམེ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ…པེ… ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ’’ཏི. ཨུབྷཡམྤི ཝཱ ཨུགྒྷཊིཏཉྙཱུནཾ སངྑེཔདེསནཱཡ ཨཱཙིཀྑཏི, ཝིཔཉྩིཏཉྙཱུནཾ ཝིཏྠཱརདེསནཱཡ ཝིབྷཛཏི. ཨེཝཾ ཨཱཙིཀྑནྟོ ཝིབྷཛནྟོ ཙ ‘‘ཨིདྷེཝ སཱསནེ ཨཡཾ དྷམྨོ, ན ཨིཏོ བཧིདྡྷཱ’’ཏི སཱིཧནཱདཾ ནདནྟོ ཨཀྑཱཏི ཙ ཝིབྷཛཏི ཙ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཀྑཱཏི ཝིབྷཛཏེ ཨིདྷེཝ དྷམྨ’’ནྟི. ཏཾ ཀངྑཚིདཾ མུནིཾ ཨནེཛནྟི ཏཾ ཨེཝརཱུཔཾ ཙཏུསཙྩཔཊིཝེདྷེན ཨཏྟནོ, དེསནཱཡ ཙ པརེསཾ ཀངྑཙྪེདནེན ཀངྑཙྪིདཾ, མོནེཡྻསམནྣཱགམེན མུནིཾ, ཨེཛཱསངྑཱཏཱཡ ཏཎྷཱཡ ཨབྷཱཝཏོ ཨནེཛཾ དུཏིཡཾ བྷིཀྑུནམཱཧུ མགྒདེསིནྟི.

༨༨. ཨེཝཾ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ སཡཾ ཨནུཏྟརཾ མགྒཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ དེསནཱཡ ཨནུཏྟརོ མགྒདེསཱི སམཱནོཔི དཱུཏམིཝ ལེཁཝཱཙཀམིཝ ཙ རཉྙོ ཨཏྟནོ སཱསནཧརཾ སཱསནཛོཏཀཉྩ ‘‘མགྒདེསི’’ནྟི ཁཱིཎཱསཝསམཎཾ ནིདྡིསིཏྭཱ ཨིདཱནི སེཀྑསམཎཉྩ སཱིལཝནྟཔུཐུཛྫནསམཎཉྩ ནིདྡིསནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཡོ དྷམྨཔདེ’’ཏི. ཏཏྠ པདཝཎྞནཱ པཱཀཊཱཡེཝ. ཨཡཾ པནེཏྠ ཨཏྠཝཎྞནཱ – ཡོ ནིབྦཱནདྷམྨསྶ པདཏྟཱ དྷམྨཔདེ, ཨུབྷོ ཨནྟེ ཨནུཔགམྨ དེསིཏཏྟཱ ཨཱསཡཱནུརཱུཔཏོ ཝཱ སཏིཔཊྛཱནཱདིནཱནཔྤཀཱརེཧི དེསིཏཏྟཱ སུདེསིཏེ, མགྒསམངྒཱིཔི ཨནཝསིཏམགྒཀིཙྩཏྟཱ མགྒེ ཛཱིཝཏི, སཱིལསཾཡམེན སཉྙཏོ, ཀཱཡཱདཱིསུ སཱུཔཊྛིཏཱཡ ཙིརཀཏཱདིསརཎཱཡ ཝཱ སཏིཡཱ སཏིམཱ, ཨཎུམཏྟསྶཱཔི ཝཛྫསྶ ཨབྷཱཝཏོ ཨནཝཛྫཏྟཱ, ཀོཊྛཱསབྷཱཝེན ཙ པདཏྟཱ སཏྟཏིཾསབོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨསངྑཱཏཱནི ཨནཝཛྫཔདཱནི བྷངྒཉཱཎཏོ པབྷུཏི བྷཱཝནཱསེཝནཱཡ སེཝམཱནོ, ཏཾ བྷིཀྑུནཾ ཏཏིཡཾ མགྒཛཱིཝིནྟི ཨཱཧཱུཏི.

༨༩. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ ‘‘མགྒཛཱིཝི’’ནྟི སེཀྑསམཎཾ སཱིལཝནྟཔུཐུཛྫནསམཎཉྩ ནིདྡིསིཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཾ བྷཎྜུཾ ཀཱསཱཝཀཎྛཾ ཀེཝལཾ ཝོཧཱརམཏྟསམཎཾ ནིདྡིསནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཚདནཾ ཀཏྭཱནཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཚདནཾ ཀཏྭཱནཱཏི པཏིརཱུཔཾ ཀརིཏྭཱ, ཝེསཾ གཧེཏྭཱ, ལིངྒཾ དྷཱརེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སུབྦཏཱནནྟི བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷསཱཝཀཱནཾ. ཏེསཉྷི སུནྡརཱནི ཝཏཱནི, ཏསྨཱ ཏེ སུབྦཏཱཏི ཝུཙྩནྟི. པཀྑནྡཱིཏི པཀྑནྡཀོ, ཨནྟོ པཝིསཀོཏི ཨཏྠོ. དུསྶཱིལོ ཧི གཱུཐཔཊིཙྪཱདནཏྠཾ ཏིཎཔཎྞཱདིཙྪདནཾ ཝིཡ ཨཏྟནོ དུསྶཱིལབྷཱཝཾ པཊིཙྪཱདནཏྠཾ སུབྦཏཱནཾ ཚདནཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཨཧམྤི བྷིཀྑཱུ’’ཏི བྷིཀྑུམཛ྄ཛྷེ པཀྑནྡཏི, ‘‘ཨེཏྟཀཝསྶེན བྷིཀྑུནཱ གཧེཏབྦཾ ཨེཏ’’ནྟི ལཱབྷེ དཱིཡམཱནེ ‘‘ཨཧཾ ཨེཏྟཀཝསྶོ’’ཏི གཎྷིཏུཾ པཀྑནྡཏི, ཏེན ཝུཙྩཏི ‘‘ཚདནཾ ཀཏྭཱན སུབྦཏཱནཾ པཀྑནྡཱི’’ཏི. ཙཏུནྣམྤི ཁཏྟིཡཱདིཀུལཱནཾ ཨུཔྤནྣཾ པསཱདཾ ཨནནུརཱུཔཔཊིཔཏྟིཡཱ དཱུསེཏཱིཏི ཀུལདཱུསཀོ. པགབྦྷོཏི ཨཊྛཊྛཱནེན ཀཱཡཔཱགབྦྷིཡེན, ཙཏུཊྛཱནེན ཝཙཱིཔཱགབྦྷིཡེན, ཨནེཀཊྛཱནེན མནོཔཱགབྦྷིཡེན ཙ སམནྣཱགཏོཏི ཨཏྠོ. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརཾ པན མེཏྟསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ ཝཀྑཱམ.

ཀཏཔཊིཙྪཱདནལཀྑཎཱཡ མཱཡཱཡ སམནྣཱགཏཏྟཱ མཱཡཱཝཱི. སཱིལསཾཡམཱབྷཱཝེན ཨསཉྙཏོ. པལཱཔསདིསཏྟཱ པལཱཔོ. ཡཐཱ ཧི པལཱཔོ ཨནྟོ ཏཎྜུལརཧིཏོཔི བཧི ཐུསེན ཝཱིཧི ཝིཡ དིསྶཏི, ཨེཝམིདྷེཀཙྩོ ཨནྟོ སཱིལཱདིགུཎསཱརཝིརཧིཏོཔི བཧི སུབྦཏཙྪདནེན སམཎཝེསེན སམཎོ ཝིཡ དིསྶཏི. སོ ཨེཝཾ པལཱཔསདིསཏྟཱ ‘‘པལཱཔོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསུཏྟེ པན ‘‘ཨཔལཱཔཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པརིསཱ, ནིཔྤལཱཔཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པརིསཱ, སུདྡྷཱ སཱརེ པཏིཊྛིཏཱ’’ཏི (མ. ནི. ༣.༡༤༦) ཨེཝཾ པུཐུཛྫནཀལྱཱཎོཔི ‘‘པལཱཔོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཨིདྷ པན ཀཔིལསུཏྟེ ཙ ‘‘ཏཏོ པལཱཔེ ཝཱཧེཐ, ཨསྶམཎེ སམཎམཱནིནེ’’ཏི (སུ. ནི. ༢༨༤) ཨེཝཾ པརཱཛིཏཀོ ‘‘པལཱཔོ’’ཏི ཝུཏྟོ. པཏིརཱུཔེན ཙརཾ སམགྒདཱུསཱིཏི ཏཾ སུབྦཏཱནཾ ཚདནཾ ཀཏྭཱ ཡཐཱ ཙརནྟཾ ‘‘ཨཱརཉྙིཀོ ཨཡཾ རུཀྑམཱུལིཀོ, པཾསུཀཱུལིཀོ, པིཎྜཔཱཏིཀོ, ཨཔྤིཙྪོ, སནྟུཊྛོ’’ཏི ཛནོ ཛཱནཱཏི, ཨེཝཾ པཏིརཱུཔེན ཡུཏྟརཱུཔེན བཱཧིརམཊྛེན ཨཱཙཱརེན ཙརནྟོ པུགྒལོ ཨཏྟནོ ལོཀུཏྟརམགྒསྶ, པརེསཾ སུགཏིམགྒསྶ ཙ དཱུསནཏོ ‘‘མགྒདཱུསཱི’’ཏི ཝེདིཏབྦོ.

༩༠. ཨེཝཾ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ ‘‘མགྒདཱུསཱི’’ཏི དུསྶཱིལཾ ཝོཧཱརམཏྟཀསམཎཾ ནིདྡིསིཏྭཱ ཨིདཱནི ཏེསཾ ཨཉྙམཉྙཾ ཨབྱཱམིསྶཱིབྷཱཝཾ དཱིཔེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨེཏེ ཙ པཊིཝིཛ྄ཛྷཱི’’ཏི. ཏསྶཏྠོ – ཨེཏེ ཙཏུརོ སམཎེ ཡཐཱཝུཏྟེན ལཀྑཎེན པཊིཝིཛ྄ཛྷི ཨཉྙཱསི སཙྪཱཀཱསི ཡོ གཧཊྛོ ཁཏྟིཡོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཨཉྙོ ཝཱ ཀོཙི, ཨིམེསཾ ཙཏུནྣཾ སམཎཱནཾ ལཀྑཎསྶཝནམཏྟེན སུཏཝཱ, ཏསྶེཝ ལཀྑཎསྶ ཨརིཡཱནཾ སནྟིཀེ སུཏཏྟཱ ཨརིཡསཱཝཀོ, ཏེཡེཝ སམཎེ ‘‘ཨཡཉྩ ཨཡཉྩ ཨེཝཾལཀྑཎོ’’ཏི པཛཱནནམཏྟེན སཔྤཉྙོ, ཡཱདིསོ ཨཡཾ པཙྪཱ ཝུཏྟོ མགྒདཱུསཱི, ཨིཏརེཔི སབྦེ ནེཏཱདིསཱཏི ཉཏྭཱ ཨིཏི དིསྭཱ ཨེཝཾ པཱཔཾ ཀརོནྟམྤི ཨེཏཾ པཱཔབྷིཀྑུཾ དིསྭཱ. ཏཏྠཱཡཾ ཡོཛནཱ – ཨེཏེ ཙ པཊིཝིཛ྄ཛྷི ཡོ གཧཊྛོ སུཏཝཱ ཨརིཡསཱཝཀོ སཔྤཉྙོ, ཏསྶ ཏཱཡ པཉྙཱཡ སབྦེ ‘‘ནེཏཱདིསཱ’’ཏི ཉཏྭཱ ཝིཧརཏོ ཨིཏི དིསྭཱ ན ཧཱཔེཏི སདྡྷཱ, ཨེཝཾ པཱཔཀམྨཾ ཀརོནྟཾ པཱཔབྷིཀྑུཾ དིསྭཱཔི ན ཧཱཔེཏི, ན ཧཱཡཏི, ན ནསྶཏི སདྡྷཱཏི.

ཨེཝཾ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ ཏེསཾ ཨབྱཱམིསྶཱིབྷཱཝཾ དཱིཔེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨིཏི དིསྭཱཔི ‘‘སབྦེ ནེཏཱདིསཱ’’ཏི ཛཱནནྟཾ ཨརིཡསཱཝཀཾ པསཾསནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཀཐཉྷི དུཊྛེནཱ’’ཏི. ཏསྶ སམྦནྡྷོ – ཨེཏདེཝ ཙ ཡུཏྟཾ སུཏཝཏོ ཨརིཡསཱཝཀསྶ, ཡདིདཾ ཨེཀཙྩཾ པཱཔཾ ཀརོནྟཾ ཨིཏི དིསྭཱཔི སབྦེ ‘‘ནེཏཱདིསཱ’’ཏི ཛཱནནཾ. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? ཀཐཉྷི དུཊྛེན ཨསམྤདུཊྛཾ, སུདྡྷཾ ཨསུདྡྷེན སམཾ ཀརེཡྻཱཏི? ཏསྶཏྠོ – ཀཐཉྷི སུཏཝཱ ཨརིཡསཱཝཀོ སཔྤཉྙོ, སཱིལཝིཔཏྟིཡཱ དུཊྛེན མགྒདཱུསིནཱ ཨདུཊྛཾ ཨིཏརཾ སམཎཏྟཡཾ, སུདྡྷཾ སམཎཏྟཡམེཝཾ ཨཔརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརཏཱདཱིཧི ཨསུདྡྷེན པཙྪིམེན ཝོཧཱརམཏྟཀསམཎེན སམཾ ཀརེཡྻ སདིསནྟི ཛཱནེཡྻཱཏི. སུཏྟཔརིཡོསཱནེ ཨུཔཱསཀསྶ མགྒོ ཝཱ ཕལཾ ཝཱ ན ཀཐིཏཾ. ཀངྑཱམཏྟམེཝ ཧི ཏསྶ པཧཱིནནྟི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཙུནྡསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. པརཱབྷཝསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ མེ སུཏནྟི པརཱབྷཝསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? མངྒལསུཏྟཾ ཀིར སུཏྭཱ དེཝཱནཾ ཨེཏདཧོསི – ‘‘བྷགཝཏཱ མངྒལསུཏྟེ སཏྟཱནཾ ཝུཌྜྷིཉྩ སོཏྠིཉྩ ཀཐཡམཱནེན ཨེཀཾསེན བྷཝོ ཨེཝ ཀཐིཏོ, ནོ པརཱབྷཝོ. ཧནྡ དཱནི ཡེན སཏྟཱ པརིཧཱཡནྟི ཝིནསྶནྟི, ཏཾ ནེསཾ པརཱབྷཝམྤི པུཙྪཱམཱ’’ཏི. ཨཐ མངྒལསུཏྟཾ ཀཐིཏདིཝསཏོ དུཏིཡདིཝསེ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ དེཝཏཱཡོ པརཱབྷཝསུཏྟཾ སོཏུཀཱམཱ ཨིམསྨིཾ ཨེཀཙཀྐཝཱལེ༹ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཨེཀཝཱལགྒཀོཊིཨོཀཱསམཏྟེ དསཔི ཝཱིསམྤི ཏིཾསམྤི ཙཏྟཱལཱིསམྤི པཉྙཱསམྤི སཊྛིཔི སཏྟཏིཔི ཨསཱིཏིཔི སུཁུམཏྟབྷཱཝེ ནིམྨིནིཏྭཱ སབྦདེཝམཱརབྲཧྨཱནོ སིརིཡཱ ཙ ཏེཛེན ཙ ཨདྷིགཡ྄ཧ ཝིརོཙམཱནཾ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསིནྣཾ བྷགཝནྟཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ཨཊྛཾསུ. ཏཏོ སཀྐེན དེཝཱནམིནྡེན ཨཱཎཏྟོ ཨཉྙཏརོ དེཝཔུཏྟོ བྷགཝནྟཾ པརཱབྷཝཔཉྷཾ པུཙྪི. ཨཐ བྷགཝཱ པུཙྪཱཝསེན ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི.

ཏཏྠ ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏ’’ནྟིཨཱདི ཨཱཡསྨཏཱ ཨཱནནྡེན ཝུཏྟཾ. ‘‘པརཱབྷཝནྟཾ པུརིས’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨེཀནྟརིཀཱ གཱཐཱ དེཝཔུཏྟེན ཝུཏྟཱ, ‘‘སུཝིཛཱནོ བྷཝཾ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨེཀནྟརིཀཱ ཨེཝ ཨཝསཱནགཱཐཱ ཙ བྷགཝཏཱ ཝུཏྟཱ, ཏདེཏཾ སབྦམྤི སམོདྷཱནེཏྭཱ ‘‘པརཱབྷཝསུཏྟ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏཏྠ ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཡཾ ཝཏྟབྦཾ, ཏཾ སབྦཾ མངྒལསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ ཝཀྑཱམ.

༩༡. པརཱབྷཝནྟཾ པུརིསནྟིཨཱདཱིསུ པན པརཱབྷཝནྟནྟི པརིཧཱཡནྟཾ ཝིནསྶནྟཾ. པུརིསནྟི ཡཾཀིཉྩི སཏྟཾ ཛནྟུཾ. མཡཾ པུཙྪཱམ གོཏམཱཏི སེསདེཝེཧི སདྡྷིཾ ཨཏྟཱནཾ ནིདསྶེཏྭཱ ཨོཀཱསཾ ཀཱརེནྟོ སོ དེཝཔུཏྟོ གོཏྟེན བྷགཝནྟཾ ཨཱལཔཏི. བྷཝནྟཾ པུཊྛུམཱགམྨཱཏི མཡཉྷི བྷཝནྟཾ པུཙྪིསྶཱམཱཏི ཏཏོ ཏཏོ ཙཀྐཝཱལཱ༹ ཨཱགཏཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཏེན ཨཱདརཾ དསྶེཏི. ཀིཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁནྟི ཨེཝཾ ཨཱགཏཱནཾ ཨམྷཱཀཾ བྲཱུཧི པརཱབྷཝཏོ པུརིསསྶ ཀིཾ མུཁཾ, ཀིཾ དྭཱརཾ, ཀཱ ཡོནི, ཀིཾ ཀཱརཎཾ, ཡེན མཡཾ པརཱབྷཝནྟཾ པུརིསཾ ཛཱནེཡྻཱམཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཏེན ‘‘པརཱབྷཝནྟཾ པུརིས’’ནྟི ཨེཏྠ ཝུཏྟསྶ པརཱབྷཝཏོ པུརིསསྶ པརཱབྷཝཀཱརཎཾ པུཙྪཏི. པརཱབྷཝཀཱརཎེ ཧི ཉཱཏེ ཏེན ཀཱརཎསཱམཉྙེན སཀྐཱ ཡོ ཀོཙི པརཱབྷཝཔུརིསོ ཛཱནིཏུནྟི.

༩༢. ཨཐསྶ བྷགཝཱ སུཊྛུ པཱཀཊཱིཀརཎཏྠཾ པཊིཔཀྑཾ དསྶེཏྭཱ པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱཡ དེསནཱཡ པརཱབྷཝམུཁཾ དཱིཔེནྟོ ཨཱཧ ‘‘སུཝིཛཱནོ བྷཝ’’ནྟི. ཏསྶཏྠོ – ཡྭཱཡཾ བྷཝཾ ཝཌྜྷནྟོ ཨཔརིཧཱཡནྟོ པུརིསོ, སོ སུཝིཛཱནོ ཧོཏི, སུཁེན ཨཀསིརེན ཨཀིཙྪེན སཀྐཱ ཝིཛཱནིཏུཾ. ཡོཔཱཡཾ པརཱབྷཝཏཱིཏི པརཱབྷཝོ, པརིཧཱཡཏི ཝིནསྶཏི, ཡསྶ ཏུམྷེ པརཱབྷཝཏོ པུརིསསྶ མུཁཾ མཾ པུཙྪཐ, སོཔི སུཝིཛཱནོ. ཀཐཾ? ཨཡཉྷི དྷམྨཀཱམོ བྷཝཾ ཧོཏི དསཀུསལཀམྨཔཐདྷམྨཾ ཀཱམེཏི, པིཧེཏི, པཏྠེཏི, སུཎཱཏི, པཊིཔཛྫཏི, སོ ཏཾ པཊིཔཏྟིཾ དིསྭཱ སུཏྭཱ ཙ ཛཱནིཏབྦཏོ སུཝིཛཱནོ ཧོཏི. ཨིཏརོཔི དྷམྨདེསྶཱི པརཱབྷཝོ, ཏམེཝ དྷམྨཾ དེསྶཏི, ན ཀཱམེཏི, ན པིཧེཏི, ན པཏྠེཏི, ན སུཎཱཏི, ན པཊིཔཛྫཏི, སོ ཏཾ ཝིཔྤཊིཔཏྟིཾ དིསྭཱ སུཏྭཱ ཙ ཛཱནིཏབྦཏོ སུཝིཛཱནོ ཧོཏཱིཏི. ཨེཝམེཏྠ བྷགཝཱ པཊིཔཀྑཾ དསྶེནྟོ ཨཏྠཏོ དྷམྨཀཱམཏཾ བྷཝཏོ མུཁཾ དསྶེཏྭཱ དྷམྨདེསྶིཏཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁཾ དསྶེཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

༩༣. ཨཐ སཱ དེཝཏཱ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡམཱནཱ ཨཱཧ ‘‘ཨིཏི ཧེཏ’’ནྟི. ཏསྶཏྠོ – ཨིཏི ཧི ཡཐཱ ཝུཏྟོ བྷགཝཏཱ, ཏཐེཝ ཨེཏཾ ཝིཛཱནཱམ, གཎྷཱམ, དྷཱརེམ, པཋམོ སོ པརཱབྷཝོ སོ དྷམྨདེསྶིཏཱལཀྑཎོ པཋམོ པརཱབྷཝོ. ཡཱནི མཡཾ པརཱབྷཝམུཁཱནི ཝིཛཱནིཏུཾ ཨཱགཏམྷཱ, ཏེསུ ཨིདཾ ཏཱཝ ཨེཀཾ པརཱབྷཝམུཁནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཝིགྒཧོ, པརཱབྷཝནྟི ཨེཏེནཱཏི པརཱབྷཝོ. ཀེན ཙ པརཱབྷཝནྟི? ཡཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁཾ, ཀཱརཎཾ, ཏེན. བྱཉྫནམཏྟེན ཨེཝ ཧི ཨེཏྠ ནཱནཱཀརཎཾ, ཨཏྠཏོ པན པརཱབྷཝོཏི ཝཱ པརཱབྷཝཏོ མུཁནྟི ཝཱ ནཱནཱཀརཎཾ ནཏྠི. ཨེཝམེཀཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁཾ ཝིཛཱནཱམཱཏི ཨབྷིནནྡིཏྭཱ ཏཏོ པརཾ ཉཱཏུཀཱམཏཱཡཱཧ ‘‘དུཏིཡཾ བྷགཝཱ བྲཱུཧི, ཀིཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁ’’ནྟི. ཨིཏོ པརཉྩ ཏཏིཡཾ ཙཏུཏྠནྟིཨཱདཱིསུཔི ཨིམིནཱཝ ནཡེནཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

༩༤. བྱཱཀརཎཔཀྑེཔི ཙ ཡསྨཱ ཏེ ཏེ སཏྟཱ ཏེཧི ཏེཧི པརཱབྷཝམུཁེཧི སམནྣཱགཏཱ, ན ཨེཀོཡེཝ སབྦེཧི, ན ཙ སབྦེ ཨེཀེནེཝ, ཏསྨཱ ཏེསཾ ཏེསཾ ཏཱནི ཏཱནི པརཱབྷཝམུཁཱནི དསྶེཏུཾ ‘‘ཨསནྟསྶ པིཡཱ ཧོནྟཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱཡ ཨེཝ དེསནཱཡ ནཱནཱཝིདྷཱནི པརཱབྷཝམུཁཱནི བྱཱཀཱསཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཏཏྲཱཡཾ སངྑེཔཏོ ཨཏྠཝཎྞནཱ – ཨསནྟོ ནཱམ ཚ སཏྠཱརོ, ཡེ ཝཱ པནཉྙེཔི ཨཝཱུཔསནྟེན ཀཱཡཝཙཱིམནོཀམྨེན སམནྣཱགཏཱ, ཏེ ཨསནྟོ ཨསྶཔིཡཱ ཧོནྟི སུནཀྑཏྟཱདཱིནཾ ཨཙེལཀཀོརཁཏྟིཡཱདཡོ ཝིཡ. སནྟོ ནཱམ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷསཱཝཀཱ. ཡེ ཝཱ པནཉྙེཔི ཝཱུཔསནྟེན ཀཱཡཝཙཱིམནོཀམྨེན སམནྣཱགཏཱ, ཏེ སནྟེ ན ཀུརུཏེ པིཡཾ, ཨཏྟནོ པིཡེ ཨིཊྛེ ཀནྟེ མནཱཔེ ན ཀུརུཏེཏི ཨཏྠོ. ཝེནེཡྻཝསེན ཧེཏྠ ཝཙནབྷེདོ ཀཏོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨཐ ཝཱ སནྟེ ན ཀུརུཏེཏི སནྟེ ན སེཝཏཱིཏི ཨཏྠོ, ཡཐཱ ‘‘རཱཛཱནཾ སེཝཏཱི’’ཏི ཨེཏསྨིཉྷི ཨཏྠེ རཱཛཱནཾ པིཡཾ ཀུརུཏེཏི སདྡཝིདཱུ མནྟེནྟི. པིཡནྟི པིཡམཱནོ, ཏུསྶམཱནོ, མོདམཱནོཏི ཨཏྠོ. ཨསཏཾ དྷམྨོ ནཱམ དྭཱསཊྛི དིཊྛིགཏཱནི, དསཱཀུསལཀམྨཔཐཱ ཝཱ. ཏཾ ཨསཏཾ དྷམྨཾ རོཙེཏི, པིཧེཏི, པཏྠེཏི, སེཝཏི. ཨེཝམེཏཱཡ གཱཐཱཡ ཨསནྟཔིཡཏཱ, སནྟཨཔྤིཡཏཱ, ཨསདྡྷམྨརོཙནཉྩཱཏི ཏིཝིདྷཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁཾ ཝུཏྟཾ. ཨེཏེན ཧི སམནྣཱགཏོ པུརིསོ པརཱབྷཝཏི པརིཧཱཡཏི, ནེཝ ཨིདྷ ན ཧུརཾ ཝུཌྜྷིཾ པཱཔུཎཱཏི, ཏསྨཱ ‘‘པརཱབྷཝཏོ མུཁ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཝིཏྠཱརཾ པནེཏྠ ‘‘ཨསེཝནཱ ཙ བཱལཱནཾ, པཎྜིཏཱནཉྩ སེཝནཱ’’ཏི གཱཐཱཝཎྞནཱཡཾ ཝཀྑཱམ.

༩༦. ནིདྡཱསཱིལཱི ནཱམ ཡོ གཙྪནྟོཔི, ནིསཱིདནྟོཔི, ཏིཊྛནྟོཔི, སཡཱནོཔི ནིདྡཱཡཏིཡེཝ. སབྷཱསཱིལཱི ནཱམ སངྒཎིཀཱརཱམཏཾ, བྷསྶཱརཱམཏམནུཡུཏྟོ. ཨནུཊྛཱཏཱཏི ཝཱིརིཡཏེཛཝིརཧིཏོ ཨུཊྛཱནསཱིལོ ན ཧོཏི, ཨཉྙེཧི ཙོདིཡམཱནོ གཧཊྛོ ཝཱ སམཱནོ གཧཊྛཀམྨཾ, པབྦཛིཏོ ཝཱ པབྦཛིཏཀམྨཾ ཨཱརབྷཏི. ཨལསོཏི ཛཱཏིཨལསོ, ཨཙྩནྟཱབྷིབྷཱུཏོ ཐིནེན ཋིཏཊྛཱནེ ཋིཏོ ཨེཝ ཧོཏི, ནིསིནྣཊྛཱནེ ནིསིནྣོ ཨེཝ ཧོཏི, ཨཏྟནོ ཨུསྶཱཧེན ཨཉྙཾ ཨིརིཡཱཔཐཾ ན ཀཔྤེཏི. ཨཏཱིཏེ ཨརཉྙེ ཨགྒིམྷི ཨུཊྛིཏེ ཨཔལཱཡནཨལསཱ ཙེཏྠ ནིདསྶནཾ. ཨཡམེཏྠ ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདོ, ཏཏོ ལཱམཀཔརིཙྪེདེནཱཔི པན ཨལསོ ཨལསོཏྭེཝ ཝེདིཏབྦོ. དྷཛོཝ རཐསྶ, དྷཱུམོཝ ཨགྒིནོ, ཀོདྷོ པཉྙཱཎམསྶཱཏི ཀོདྷཔཉྙཱཎོ. དོསཙརིཏོ ཁིཔྤཀོཔཱི ཨརུཀཱུཔམཙིཏྟོ པུགྒལོ ཨེཝརཱུཔོ ཧོཏི. ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ ནིདྡཱསཱིལཏཱ, སབྷཱསཱིལཏཱ, ཨནུཊྛཱནཏཱ, ཨལསཏཱ, ཀོདྷཔཉྙཱཎཏཱཏི པཉྩཝིདྷཾ པརཱབྷཝམུཁཾ ཝུཏྟཾ. ཨེཏེན ཧི སམནྣཱགཏོ ནེཝ གཧཊྛོ གཧཊྛཝུཌྜྷིཾ, ན པབྦཛིཏོ པབྦཛིཏཝུཌྜྷིཾ པཱཔུཎཱཏི, ཨཉྙདཏྠུ པརིཧཱཡཏིཡེཝ པརཱབྷཝཏིཡེཝ, ཏསྨཱ ‘‘པརཱབྷཝཏོ མུཁ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

༩༨. མཱཏཱཏི ཛནིཀཱ ཝེདིཏབྦཱ. པིཏཱཏི ཛནཀོཡེཝ. ཛིཎྞཀཾ སརཱིརསིཐིལཏཱཡ. གཏཡོབྦནཾ ཡོབྦནཱཏིཀྐམེན ཨཱསཱིཏིཀཾ ཝཱ ནཱཝུཏིཀཾ ཝཱ སཡཾ ཀམྨཱནི ཀཱཏུམསམཏྠཾ. པཧུ སནྟོཏི སམཏྠོ སམཱནོ སུཁཾ ཛཱིཝམཱནོ. ན བྷརཏཱིཏི ན པོསེཏི. ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨབྷརཎཾ, ཨཔོསནཾ, ཨནུཔཊྛཱནཾ ཨེཀཾཡེཝ པརཱབྷཝམུཁཾ ཝུཏྟཾ. ཨེཏེན ཧི སམནྣཱགཏོ ཡཾ ཏཾ –

‘‘ཏཱཡ ནཾ པཱརིཙརིཡཱཡ, མཱཏཱཔིཏཱུསུ པཎྜིཏཱ;

ཨིདྷེཝ ནཾ པསཾསནྟི, པེཙྩ སགྒེ པམོདཏཱི’’ཏི. (ཨིཏིཝུ. ༡༠༦; ཨ. ནི. ༤.༦༣) –

མཱཏཱཔིཏུབྷརཎེ ཨཱནིསཾསཾ ཝུཏྟཾ. ཏཾ ན པཱཔུཎཱཏི, ཨཉྙདཏྠུ ‘‘མཱཏཱཔིཏརོཔི ན བྷརཏི, ཀཾ ཨཉྙཾ བྷརིསྶཏཱི’’ཏི ནིནྡཉྩ ཝཛྫནཱིཡཏཉྩ དུགྒཏིཉྩ པཱཔུཎནྟོ པརཱབྷཝཏིཡེཝ, ཏསྨཱ ‘‘པརཱབྷཝཏོ མུཁ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

༡༠༠. པཱཔཱནཾ བཱཧིཏཏྟཱ བྲཱཧྨཎཾ, སམིཏཏྟཱ སམཎཾ. བྲཱཧྨཎཀུལཔྤབྷཝམྤི ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ, པབྦཛྫུཔགཏཾ སམཎཾ, ཏཏོ ཨཉྙཾ ཝཱཔི ཡཾཀིཉྩི ཡཱཙནཀཾ. མུསཱཝཱདེན ཝཉྩེཏཱིཏི ‘‘ཝད, བྷནྟེ, པཙྩཡེནཱ’’ཏི པཝཱརེཏྭཱ ཡཱཙིཏོ ཝཱ པཊིཛཱནིཏྭཱ པཙྪཱ ཨཔྤདཱནེན ཏསྶ ཏཾ ཨཱསཾ ཝིསཾཝཱདེཏི. ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ བྲཱཧྨཎཱདཱིནཾ མུསཱཝཱདེན ཝཉྩནཾ ཨེཀཾཡེཝ པརཱབྷཝམུཁཾ ཝུཏྟཾ. ཨེཏེན ཧི སམནྣཱགཏོ ཨིདྷ ནིནྡཾ, སམྤརཱཡེ དུགྒཏིཾ སུགཏིཡམྤི ཨདྷིཔྤཱཡཝིཔཏྟིཉྩ པཱཔུཎཱཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘དུསྶཱིལསྶ སཱིལཝིཔནྣསྶ པཱཔཀོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཙྪཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༡༤༩; ཨ. ནི. ༥.༢༡༣; མཧཱཝ. ༢༨༥).

ཏཐཱ –

‘‘ཙཏཱུཧི, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོ ཨེཝཾ ནིརཡེ. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? མུསཱཝཱདཱི ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདི (ཨ. ནི. ༤.༨༢).

ཏཐཱ –

‘‘ཨིདྷ, སཱརིཔུཏྟ, ཨེཀཙྩོ སམཎཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཝཱརེཏི, ‘ཝད, བྷནྟེ, པཙྩཡེནཱ’ཏི, སོ ཡེན པཝཱརེཏི, ཏཾ ན དེཏི. སོ ཙེ ཏཏོ ཙུཏོ ཨིཏྠཏྟཾ ཨཱགཙྪཏི. སོ ཡཾ ཡདེཝ ཝཎིཛྫཾ པཡོཛེཏི, སཱསྶ ཧོཏི ཚེདགཱམིནཱི. ཨིདྷ པན སཱརིཔུཏྟ…པེ… སོ ཡེན པཝཱརེཏི, ན ཏཾ ཡཐཱདྷིཔྤཱཡཾ དེཏི. སོ ཙེ ཏཏོ ཙུཏོ ཨིཏྠཏྟཾ ཨཱགཙྪཏི. སོ ཡཾ ཡདེཝ ཝཎིཛྫཾ པཡོཛེཏི, སཱསྶ ན ཧོཏི ཡཐཱདྷིཔྤཱཡཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༧༩).

ཨེཝམིམཱནི ནིནྡཱདཱིནི པཱཔུཎནྟོ པརཱབྷཝཏིཡེཝ, ཏསྨཱ ‘‘པརཱབྷཝཏོ མུཁ’’ནྟི ཝུཏྟཾ.

༡༠༢. པཧཱུཏཝིཏྟོཏི པཧཱུཏཛཱཏརཱུཔརཛཏམཎིརཏནོ. སཧིརཉྙོཏི སཀཧཱཔཎོ. སབྷོཛནོཏི ཨནེཀསཱུཔབྱཉྫནབྷོཛནསམྤནྣོ. ཨེཀོ བྷུཉྫཏི སཱདཱུནཱིཏི སཱདཱུནི བྷོཛནཱནི ཨཏྟནོ པུཏྟཱནམྤི ཨདཏྭཱ པཊིཙྪནྣོཀཱསེ བྷུཉྫཏཱིཏི ཨེཀོ བྷུཉྫཏི སཱདཱུནི. ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ བྷོཛནགིདྡྷཏཱཡ བྷོཛནམཙྪརིཡཾ ཨེཀཾཡེཝ པརཱབྷཝམུཁཾ ཝུཏྟཾ. ཨེཏེན ཧི སམནྣཱགཏོ ནིནྡཾ ཝཛྫནཱིཡཾ དུགྒཏིནྟི ཨེཝམཱདཱིནི པཱཔུཎནྟོ པརཱབྷཝཏིཡེཝ, ཏསྨཱ ‘‘པརཱབྷཝཏོ མུཁ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཝུཏྟནཡེནེཝ སབྦཾ སུཏྟཱནུསཱརེན ཡོཛེཏབྦཾ, ཨཏིཝིཏྠཱརབྷཡེན པན ཨིདཱནི ཡོཛནཱནཡཾ ཨདསྶེཏྭཱ ཨཏྠམཏྟམེཝ བྷཎཱམ.

༡༠༤. ཛཱཏིཏྠདྡྷོ ནཱམ ཡོ ‘‘ཨཧཾ ཛཱཏིསམྤནྣོ’’ཏི མཱནཾ ཛནེཏྭཱ ཏེན ཐདྡྷོ ཝཱཏཔཱུརིཏབྷསྟཱ ཝིཡ ཨུདྡྷུམཱཏོ ཧུཏྭཱ ན ཀསྶཙི ཨོནམཏི. ཨེས ནཡོ དྷནགོཏྟཏྠདྡྷེསུ. སཉྙཱཏིཾ ཨཏིམཉྙེཏཱིཏི ཨཏྟནོ ཉཱཏིམྤི ཛཱཏིཡཱ ཨཏིམཉྙཏི སཀྱཱ ཝིཡ ཝིཊཊཱུབྷཾ. དྷནེནཱཔི ཙ ‘‘ཀཔཎོ ཨཡཾ དལིདྡོ’’ཏི ཨཏིམཉྙཏི, སཱམཱིཙིམཏྟམྤི ན ཀརོཏི, ཏསྶ ཏེ ཉཱཏཡོ པརཱབྷཝམེཝ ཨིཙྪནྟི. ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ ཝཏྠུཏོ ཙཏུབྦིདྷཾ, ལཀྑཎཏོ ཨེཀཾཡེཝ པརཱབྷཝམུཁཾ ཝུཏྟཾ.

༡༠༦. ཨིཏྠིདྷུཏྟོཏི ཨིཏྠཱིསུ སཱརཏྟོ, ཡཾཀིཉྩི ཨཏྠི, ཏཾ སབྦམྤི དཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ ཨིཏྠིཾ སངྒཎྷཱཏི. ཏཐཱ སབྦམྤི ཨཏྟནོ སནྟཀཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱ སུརཱཔཱནཔཡུཏྟོ སུརཱདྷུཏྟོ. ནིཝཏྠསཱཊཀམྤི ནིཀྑིཔིཏྭཱ ཛཱུཏཀཱིལ༹ནམནུཡུཏྟོ ཨཀྑདྷུཏྟོ. ཨེཏེཧི ཏཱིཧི ཋཱནེཧི ཡཾཀིཉྩིཔི ལདྡྷཾ ཧོཏི, ཏསྶ ཝིནཱསནཏོ ལདྡྷཾ ལདྡྷཾ ཝིནཱསེཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཾཝིདྷོ པརཱབྷཝཏིཡེཝ, ཏེནསྶེཏཾ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ ཏིཝིདྷཾ པརཱབྷཝམུཁཾ ཝུཏྟཾ.

༡༠༨. སེཧི དཱརེཧཱིཏི ཨཏྟནོ དཱརེཧི. ཡོ ཨཏྟནོ དཱརེཧི ཨསནྟུཊྛོ ཧུཏྭཱ ཝེསིཡཱསུ པདུསྶཏི, ཏཐཱ པརདཱརེསུ, སོ ཡསྨཱ ཝེསཱིནཾ དྷནཔྤདཱནེན པརདཱརསེཝནེན ཙ རཱཛདཎྜཱདཱིཧི པརཱབྷཝཏིཡེཝ, ཏེནསྶེཏཾ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ དུཝིདྷཾ པརཱབྷཝམུཁཾ ཝུཏྟཾ.

༡༡༠. ཨཏཱིཏཡོབྦནོཏི ཡོབྦནམཏིཙྩ ཨཱསཱིཏིཀོ ཝཱ ནཱཝུཏིཀོ ཝཱ ཧུཏྭཱ ཨཱནེཏི པརིགྒཎྷཱཏི. ཏིམྦརུཏྠནིནྟི ཏིམྦརུཕལསདིསཏྠནིཾ ཏརུཎདཱརིཀཾ. ཏསྶཱ ཨིསྶཱ ན སུཔཏཱིཏི ‘‘དཧརཱཡ མཧལླཀེན སདྡྷིཾ རཏི ཙ སཾཝཱསོ ཙ ཨམནཱཔོ, མཱ ཧེཝ ཁོ ཏརུཎཾ པཏྠེཡྻཱ’’ཏི ཨིསྶཱཡ ཏཾ རཀྑནྟོ ན སུཔཏི. སོ ཡསྨཱ ཀཱམརཱགེན ཙ ཨིསྶཱཡ ཙ ཌཡ྄ཧནྟོ བཧིདྡྷཱ ཀམྨནྟེ ཙ ཨཔྤཡོཛེནྟོ པརཱབྷཝཏིཡེཝ, ཏེནསྶེཏཾ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ ཨིམཾ ཨིསྶཱཡ ཨསུཔནཾ ཨེཀཾཡེཝ པརཱབྷཝམུཁཾ ཝུཏྟཾ.

༡༡༢. སོཎྜིནྟི མཙྪམཾསཱདཱིསུ ལོལཾ གེདྷཛཱཏིཀཾ. ཝིཀིརཎིནྟི ཏེསཾ ཨཏྠཱཡ དྷནཾ པཾསུཀཾ ཝིཡ ཝིཀིརིཏྭཱ ནཱསནསཱིལཾ. པུརིསཾ ཝཱཔི ཏཱདིསནྟི པུརིསོ ཝཱཔི ཡོ ཨེཝརཱུཔོ ཧོཏི, ཏཾ ཡོ ཨིསྶརིཡསྨིཾ ཋཔེཏི, ལཉྪནམུདྡིཀཱདཱིནི དཏྭཱ གྷརཱཝཱསེ ཀམྨནྟེ ཝཱ ཝཎིཛྫཱདིཝོཧཱརེསུ ཝཱ ཏདེཝ ཝཱཝཊཾ ཀཱརེཏི. སོ ཡསྨཱ ཏསྶ དོསེན དྷནཀྑཡཾ པཱཔུཎནྟོ པརཱབྷཝཏིཡེཝ, ཏེནསྶེཏཾ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ ཏཐཱཝིདྷསྶ ཨིསྶརིཡསྨིཾ ཋཔནཾ ཨེཀཾཡེཝ པརཱབྷཝམུཁཾ ཝུཏྟཾ.

༡༡༤. ཨཔྤབྷོགོ ནཱམ སནྣིཙིཏཱནཉྩ བྷོགཱནཾ ཨཱཡམུཁསྶ ཙ ཨབྷཱཝཏོ. མཧཱཏཎྷོཏི མཧཏིཡཱ བྷོགཏཎྷཱཡ སམནྣཱགཏོ, ཡཾ ལདྡྷཾ, ཏེན ཨསནྟུཊྛོ. ཁཏྟིཡེ ཛཱཡཏེ ཀུལེཏི ཁཏྟིཡཱནཾ ཀུལེ ཛཱཡཏི. སོ ཙ རཛྫཾ པཏྠཡཏཱིཏི སོ ཨེཏཱཡ མཧཱཏཎྷཏཱཡ ཨནུཔཱཡེན ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ ཨཏྟནོ དཱཡཛྫབྷཱུཏཾ ཨལབྦྷནེཡྻཾ ཝཱ པརསནྟཀཾ རཛྫཾ པཏྠེཏི, སོ ཨེཝཾ པཏྠེནྟོ ཡསྨཱ ཏམྤི ཨཔྤཀཾ བྷོགཾ ཡོདྷཱཛཱིཝཱདཱིནཾ དཏྭཱ རཛྫཾ ཨཔཱཔུཎནྟོ པརཱབྷཝཏིཡེཝ, ཏེནསྶེཏཾ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ རཛྫཔཏྠནཾ ཨེཀཾཡེཝ པརཱབྷཝམུཁཾ ཝུཏྟཾ.

༡༡༥. ཨིཏོ པརཾ ཡདི སཱ དེཝཏཱ ‘‘ཏེརསམཾ བྷགཝཱ བྲཱུཧི…པེ… སཏསཧསྶིམཾ བྷགཝཱ བྲཱུཧཱི’’ཏི པུཙྪེཡྻ, ཏམྤི བྷགཝཱ ཀཐེཡྻ. ཡསྨཱ པན སཱ དེཝཏཱ ‘‘ཀིཾ ཨིམེཧི པུཙྪིཏེཧི, ཨེཀམེཏྠ ཝུཌྜྷིཀརཾ ནཏྠཱི’’ཏི ཏཱནི པརཱབྷཝམུཁཱནི ཨསུཡྻམཱནཱ ཨེཏྟཀམྤི པུཙྪིཏྭཱ ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཧུཏྭཱ ཏུཎྷཱི ཨཧོསི, ཏསྨཱ བྷགཝཱ ཏསྶཱསཡཾ ཝིདིཏྭཱ དེསནཾ ནིཊྛཱཔེནྟོ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི ‘‘ཨེཏེ པརཱབྷཝེ ལོཀེ’’ཏི.

ཏཏྠ པཎྜིཏོཏི པརིཝཱིམཾསཱཡ སམནྣཱགཏོ. སམཝེཀྑིཡཱཏི པཉྙཱཙཀྑུནཱ ཨུཔཔརིཀྑིཏྭཱ. ཨརིཡོཏི ན མགྒེན, ན ཕལེན, ཨཔིཙ ཁོ, པན ཨེཏསྨིཾ པརཱབྷཝསངྑཱཏེ ཨནཡེ ན ཨིརིཡཏཱིཏི ཨརིཡོ. ཡེན དསྶནེན ཡཱཡ པཉྙཱཡ པརཱབྷཝེ དིསྭཱ ཝིཝཛྫེཏི, ཏེན སམྤནྣཏྟཱ དསྶནསམྤནྣོ. ས ལོཀཾ བྷཛཏེ སིཝནྟི སོ ཨེཝརཱུཔོ སིཝཾ ཁེམམུཏྟམམནུཔདྡཝཾ དེཝལོཀཾ བྷཛཏི, ཨལླཱིཡཏི, ཨུཔགཙྪཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ པརཱབྷཝམུཁཱནི སུཏྭཱ ཨུཔྤནྣསཾཝེགཱནུརཱུཔཾ ཡོནིསོ པདཧིཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིསཀདཱགཱམིཨནཱགཱམིཕལཱནི པཏྟཱ དེཝཏཱ གཎནཾ ཝཱིཏིཝཏྟཱ. ཡཐཱཧ –

‘‘མཧཱསམཡསུཏྟེ ཙ, ཨཐོ མངྒལསུཏྟཀེ;

སམཙིཏྟེ རཱཧུལོཝཱདེ, དྷམྨཙཀྐེ པརཱབྷཝེ.

‘‘དེཝཏཱསམིཏཱི ཏཏྠ, ཨཔྤམེཡྻཱ ཨསངྑིཡཱ;

དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཙེཏྠ, གཎནཱཏོ ཨསངྑིཡོ’’ཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ པརཱབྷཝསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. ཨགྒིཀབྷཱརདྭཱཛསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ མེ སུཏནྟི ཨགྒིཀབྷཱརདྭཱཛསུཏྟཾ, ‘‘ཝསལསུཏྟ’’ནྟིཔི ཝུཙྩཏི. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཀསིབྷཱརདྭཱཛསུཏྟེ ཝུཏྟནཡེན པཙྪཱབྷཏྟཀིཙྩཱཝསཱནེ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ ཨགྒིཀབྷཱརདྭཱཛཾ བྲཱཧྨཎཾ སརཎསིཀྑཱཔདཱནཾ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣཾ དིསྭཱ ‘‘ཏཏྠ མཡི གཏེ ཀཐཱ པཝཏྟིསྶཏི, ཏཏོ ཀཐཱཝསཱནེ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ ཨེས བྲཱཧྨཎོ སརཎཾ གནྟྭཱ སིཀྑཱཔདཱནི སམཱདིཡིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ, ཏཏྠ གནྟྭཱ, པཝཏྟཱཡ ཀཐཱཡ བྲཱཧྨཎེན དྷམྨདེསནཾ ཡཱཙིཏོ ཨིམཾ སུཏྟཾ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏ’’ནྟིཨཱདིཾ མངྒལསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ ཝཎྞཡིསྶཱམ, ‘‘ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ པུབྦཎྷསམཡ’’ནྟིཨཱདི ཀསིབྷཱརདྭཱཛསུཏྟེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨགྒིཀབྷཱརདྭཱཛསྶཱཏི ཡཾ ཡཾ ཨཝུཏྟཔུབྦཾ, ཏཾ ཏདེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ. སེཡྻཐིདཾ – སོ ཧི བྲཱཧྨཎོ ཨགྒིཾ ཛུཧཏི པརིཙརཏཱིཏི ཀཏྭཱ ཨགྒིཀོཏི ནཱམེན པཱཀཊོ ཨཧོསི, བྷཱརདྭཱཛོཏི གོཏྟེན. ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨགྒིཀབྷཱརདྭཱཛསྶཱ’’ཏི. ནིཝེསནེཏི གྷརེ. ཏསྶ ཀིར བྲཱཧྨཎསྶ ནིཝེསནདྭཱརེ ཨནྟརཝཱིཐིཡཾ ཨགྒིཧུཏསཱལཱ ཨཧོསི. ཏཏོ ‘‘ནིཝེསནདྭཱརེ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ཏསྶཔི པདེསསྶ ནིཝེསནེཡེཝ པརིཡཱཔནྣཏྟཱ ‘‘ནིཝེསནེ’’ཏི ཝུཏྟཾ. སམཱིཔཏྠེ ཝཱ བྷུམྨཝཙནཾ, ནིཝེསནསམཱིཔེཏི ཨཏྠོ. ཨགྒི པཛྫལིཏོ ཧོཏཱིཏི ཨགྒིཡཱདྷཱནེ ཋིཏོ ཨགྒི ཀཏབྦྷུདྡྷརཎོ སམིདྷཱཔཀྑེཔཾ བཱིཛནཝཱཏཉྩ ལབྷིཏྭཱ ཛལིཏོ ཨུདྡྷཾ སམུགྒཏཙྩིསམཱཀུལོ ཧོཏི. ཨཱཧུཏི པགྒཧིཏཱཏི སསཱིསཾ ནྷཱཡིཏྭཱ མཧཏཱ སཀྐཱརེན པཱཡཱསསཔྤིམདྷུཕཱཎིཏཱདཱིནི ཨབྷིསངྑཏཱནི ཧོནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཡཉྷི ཀིཉྩི ཨགྒིམྷི ཛུཧིཏབྦཾ, ཏཾ སབྦཾ ‘‘ཨཱཧུཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. སཔདཱནནྟི ཨནུགྷརཾ. བྷགཝཱ ཧི སབྦཛནཱནུགྒཧཏྠཱཡ ཨཱཧཱརསནྟུཊྛིཡཱ ཙ ཨུཙྩནཱིཙཀུལཾ ཨཝོཀྐམྨ པིཎྜཱཡ ཙརཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘སཔདཱནཾ པིཎྜཱཡ ཙརམཱནོ’’ཏི.

ཨཐ ཀིམཏྠཾ སབྦཱཀཱརསམྤནྣཾ སམནྟཔཱསཱདིཀཾ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཙིཏྟཾ ནཔྤསཱིདཏི? ཀསྨཱ ཙ ཨེཝཾ ཕརུསེན ཝཙནེན བྷགཝནྟཾ སམུདཱཙརཏཱིཏི? ཝུཙྩཏེ – ཨཡཾ ཀིར བྲཱཧྨཎོ ‘‘མངྒལཀིཙྩེསུ སམཎདསྶནཾ ཨཝམངྒལ’’ནྟི ཨེཝཾདིཊྛིཀོ, ཏཏོ ‘‘མཧཱབྲཧྨུནོ བྷུཉྫནཝེལཱཡ ཀཱལ༹ཀཎྞཱི མུཎྜཀསམཎཀོ མམ ནིཝེསནཾ ཨུཔསངྐམཏཱི’’ཏི མནྟྭཱ ཙིཏྟཾ ནཔྤསཱདེསི, ཨཉྙདཏྠུ དོསཝསཾཡེཝ ཨགམཱསི. ཨཐ ཀུདྡྷོ ཨནཏྟམནོ ཨནཏྟམནཝཱཙཾ ནིཙྪཱརེསི ‘‘ཏཏྲེཝ མུཎྜཀཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྲཱཔི ཙ ཡསྨཱ ‘‘མུཎྜོ ཨསུདྡྷོ ཧོཏཱི’’ཏི བྲཱཧྨཎཱནཾ དིཊྛི, ཏསྨཱ ‘‘ཨཡཾ ཨསུདྡྷོ, ཏེན དེཝབྲཱཧྨཎཔཱུཛཀོ ན ཧོཏཱི’’ཏི ཛིགུཙྪནྟོ ‘‘མུཎྜཀཱ’’ཏི ཨཱཧ. མུཎྜཀཏྟཱ ཝཱ ཨུཙྪིཊྛོ ཨེས, ན ཨིམཾ པདེསཾ ཨརཧཏི ཨཱགཙྪིཏུནྟི སམཎོ ཧུཏྭཱཔི ཨཱིདིསཾ ཀཱཡཀིལེསཾ ན ཝཎྞེཏཱིཏི ཙ སམཎབྷཱཝཾ ཛིགུཙྪནྟོ ‘‘སམཎཀཱ’’ཏི ཨཱཧ. ན ཀེཝལཾ དོསཝསེནེཝ, ཝསལེ ཝཱ པབྦཱཛེཏྭཱ ཏེཧི སདྡྷིཾ ཨེཀཏོ སམྦྷོགཔརིབྷོགཀརཎེན པཏིཏོ ཨཡཾ ཝསལཏོཔི པཱཔཏརོཏི ཛིགུཙྪནྟོ ‘‘ཝསལཀཱ’’ཏི ཨཱཧ – ‘‘ཝསལཛཱཏིཀཱནཾ ཝཱ ཨཱཧུཏིདསྶནམཏྟསཝནེན པཱཔཾ ཧོཏཱི’’ཏི མཉྙམཱནོཔི ཨེཝམཱཧ.

བྷགཝཱ ཏཐཱ ཝུཏྟོཔི ཝིཔྤསནྣེནེཝ མུཁཝཎྞེན མདྷུརེན སརེན བྲཱཧྨཎསྶ ཨུཔརི ཨནུཀམྤཱསཱིཏལེན ཙིཏྟེན ཨཏྟནོ སབྦསཏྟེཧི ཨསཱདྷཱརཎཏཱདིབྷཱཝཾ པཀཱསེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཛཱནཱསི པན, ཏྭཾ བྲཱཧྨཎཱ’’ཏི. ཨཐ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝཏོ མུཁཔྤསཱདསཱུཙིཏཾ ཏཱདིབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཨནུཀམྤཱསཱིཏལེན ཙིཏྟེན ནིཙྪཱརིཏཾ མདྷུརསྶརཾ སུཏྭཱ ཨམཏེནེཝ ཨབྷིསིཏྟཧདཡོ ཨཏྟམནོ ཝིཔྤསནྣིནྡྲིཡོ ནིཧཏམཱནོ ཧུཏྭཱ ཏཾ ཛཱཏིསབྷཱཝཾ ཝིསཨུགྒིརསདིསཾ སམུདཱཙཱརཝཙནཾ པཧཱཡ ‘‘ནཱུན ཡམཧཾ ཧཱིནཛཙྩཾ ཝསལནྟི པཙྩེམི, ན སོ པརམཏྠཏོ ཝསལོ, ན ཙ ཧཱིནཛཙྩཏཱ ཨེཝ ཝསལཀརཎོ དྷམྨོ’’ཏི མཉྙམཱནོ ‘‘ན ཁྭཱཧཾ, བྷོ གོཏམཱ’’ཏི ཨཱཧ. དྷམྨཏཱ ཧེསཱ, ཡཾ ཧེཏུསམྤནྣོ པཙྩཡཱལཱབྷེན ཕརུསོཔི སམཱནོ ལདྡྷམཏྟེ པཙྩཡེ མུདུཀོ ཧོཏཱིཏི.

ཏཏྠ སཱདྷཱུཏི ཨཡཾ སདྡོ ཨཱཡཱཙནསམྤཊིཙྪནསམྤཧཾསནསུནྡརདལ༹ྷཱིཀམྨཱདཱིསུ དིསྶཏི. ‘‘སཱདྷུ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ སཾཁིཏྟེན དྷམྨཾ དེསེཏཱུ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༤.༩༥; ཨ. ནི. ༧.༨༣) ཧི ཨཱཡཱཙནེ. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེཏི ཁོ སོ བྷིཀྑུ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡིཏྭཱ ཨནུམོདིཏྭཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༣.༨༦) སམྤཊིཙྪནེ. ‘‘སཱདྷུ, སཱདྷུ, སཱརིཔུཏྟཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༣.༣༤༩) སམྤཧཾསནེ.

‘‘སཱདྷུ དྷམྨརུཙཱི རཱཛཱ, སཱདྷུ པཉྙཱཎཝཱ ནརོ;

སཱདྷུ མིཏྟཱནམདྡུབྦྷོ, པཱཔསྶཱཀརཎཾ སུཁ’’ནྟི. (ཛཱ. ༢.༡༨.༡༠༡) –

ཨཱདཱིསུ སུནྡརེ. ‘‘ཏཾ སུཎཱཐ, སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཐཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༡) དལ༹ྷཱིཀམྨེ. ཨིདྷ པན ཨཱཡཱཙནེ.

ཏེན ཧཱིཏི ཏསྶཱདྷིཔྤཱཡནིདསྶནཾ, སཙེ ཉཱཏུཀཱམོསཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀཱརཎཝཙནཾ ཝཱ, ཏསྶ ཡསྨཱ ཉཱཏུཀཱམོསི, ཏསྨཱ, བྲཱཧྨཎ, སུཎཱཧི, སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཧི, ཏཐཱ ཏེ བྷཱསིསྶཱམི, ཡཐཱ ཏྭཾ ཛཱནིསྶསཱིཏི ཨེཝཾ པརཔདེཧི སདྡྷིཾ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཏྲ ཙ སུཎཱཧཱིཏི སོཏིནྡྲིཡཝིཀྑེཔཝཱརཎཾ, སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཧཱིཏི མནསིཀཱརེ དལ༹ྷཱིཀམྨནིཡོཛནེན མནིནྡྲིཡཝིཀྑེཔཝཱརཎཾ. པུརིམཉྩེཏྠ བྱཉྫནཝིཔལླཱསགྒཱཧཝཱརཎཾ, པཙྪིམཾ ཨཏྠཝིཔལླཱསགྒཱཧཝཱརཎཾ. པུརིམེན ཙ དྷམྨསྶཝནེ ནིཡོཛེཏི, པཙྪིམེན སུཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ དྷཱརཎཏྠཱུཔཔརིཀྑཱདཱིསུ. པུརིམེན ཙ ‘‘སབྱཉྫནོ ཨཡཾ དྷམྨོ, ཏསྨཱ སཝནཱིཡོ’’ཏི དཱིཔེཏི, པཙྪིམེན ‘‘སཱཏྠོ, ཏསྨཱ མནསི ཀཱཏབྦོ’’ཏི. སཱདྷུཀཔདཾ ཝཱ ཨུབྷཡཔདེཧི ཡོཛེཏྭཱ ‘‘ཡསྨཱ ཨཡཾ དྷམྨོ དྷམྨགམྦྷཱིརོ ཙ དེསནཱགམྦྷཱིརོ ཙ, ཏསྨཱ སུཎཱཧི སཱདྷུཀཾ. ཡསྨཱ ཨཏྠགམྦྷཱིརོ པཊིཝེདྷགམྦྷཱིརོ ཙ, ཏསྨཱ སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཧཱི’’ཏི ཨེཏམཏྠཾ དཱིཔེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘སུཎཱཧི སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཧཱི’’ཏི.

ཏཏོ ‘‘ཨེཝཾ གམྦྷཱིརེ ཀཐམཧཾ པཏིཊྛཾ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཝིསཱིདནྟམིཝ ཏཾ བྲཱཧྨཎཾ སམུསྶཱཧེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏཏྠ ‘‘ཡཐཱ ཏྭཾ ཉསྶསི, ཏཐཱ པརིམཎྜལེཧི པདབྱཉྫནེཧི ཨུཏྟཱནེན ནཡེན བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝམདྷིཔྤཱཡོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཏོ ཨུསྶཱཧཛཱཏོ ཧུཏྭཱ ‘‘ཨེཝཾ བྷོ’’ཏི ཁོ ཨགྒིཀབྷཱརདྭཱཛོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསི, སམྤཊིཙྪི པཊིགྒཧེསཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི, ཡཐཱནུསིཊྛཾ ཝཱ པཊིཔཛྫནེན ཨབྷིམུཁོ ཨསྶོསཱིཏི. ཨཐསྶ ‘‘བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙཱ’’ཏི ཨིདཱནི ཝཏྟབྦཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ཀོདྷནོ ཨུཔནཱཧཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིཀཾ.

༡༡༦. ཏཏྠ ཀོདྷནོཏི ཀུཛ྄ཛྷནསཱིལོ. ཨུཔནཱཧཱིཏི ཏསྶེཝ ཀོདྷསྶ དལ༹ྷཱིཀམྨེན ཨུཔནཱཧེན སམནྣཱགཏོ. པརེསཾ གུཎེ མཀྑེཏི པུཉྪཏཱིཏི མཀྑཱི, པཱཔོ ཙ སོ མཀྑཱི ཙཱཏི པཱཔམཀྑཱི. ཝིཔནྣདིཊྛཱིཏི ཝིནཊྛསམྨཱདིཊྛི, ཝིཔནྣཱཡ ཝཱ ཝིརཱུཔཾ གཏཱཡ དསཝཏྠུཀཱཡ མིཙྪཱདིཊྛིཡཱ སམནྣཱགཏོ. མཱཡཱཝཱིཏི ཨཏྟནི ཝིཛྫམཱནདོསཔཊིཙྪཱདནལཀྑཎཱཡ མཱཡཱཡ སམནྣཱགཏོ. ཏཾ ཛཉྙཱ ཝསལོ ཨིཏཱིཏི ཏཾ ཨེཝརཱུཔཾ པུགྒལཾ ཨེཏེསཾ ཧཱིནདྷམྨཱནཾ ཝསྶནཏོ སིཉྩནཏོ ཨནྭཱསྶཝནཏོ ‘‘ཝསལོ’’ཏི ཛཱནེཡྻཱཏི, ཨེཏེཧི སབྦེཧི བྲཱཧྨཎམཏྠཀེ ཛཱཏོ. ཨཡཉྷི པརམཏྠཏོ ཝསལོ ཨེཝ, ཨཏྟནོ ཧདཡཏུཊྛིམཏྟཾ, ན པརནྟི. ཨེཝམེཏྠ བྷགཝཱ ཨཱདིཔདེནེཝ ཏསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཀོདྷནིགྒཧཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཀོདྷཱདིདྷམྨོ ཧཱིནཔུགྒལོ’’ཏི པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱཡ ཙ དེསནཱཡ ཀོདྷཱདིདྷམྨེ དེསེནྟོ ཨེཀེན ཏཱཝ པརིཡཱཡེན ཝསལཉྩ ཝསལཀརཎེ ཙ དྷམྨེ དེསེསི. ཨེཝཾ དེསེནྟོ ཙ ‘‘ཏྭཾ ཨཧ’’ནྟི པརཝམྦྷནཾ ཨཏྟུཀྐཾསནཉྩ ཨཀཏྭཱ དྷམྨེནེཝ སམེན ཉཱཡེན ཏཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝསལབྷཱཝེ, ཨཏྟཱནཉྩ བྲཱཧྨཎབྷཱཝེ ཋཔེསི.

༡༡༧. ཨིདཱནི ཡཱཡཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ དིཊྛི ‘‘ཀདཱཙི པཱཎཱཏིཔཱཏཨདིནྣཱདཱནཱདཱིནི ཀརོནྟོཔི བྲཱཧྨཎོ ཨེཝཱ’’ཏི. ཏཾ དིཊྛིཾ པཊིསེདྷེནྟོ, ཡེ ཙ སཏྟཝིཧིཾསཱདཱིསུ ཨཀུསལདྷམྨེསུ ཏེཧི ཏེཧི སམནྣཱགཏཱ ཨཱདཱིནཝཾ ཨཔསྶནྟཱ ཏེ དྷམྨེ ཨུཔྤཱདེནྟི, ཏེསཾ ‘‘ཧཱིནཱ ཨེཏེ དྷམྨཱ ཝསལཀརཎཱ’’ཏི ཏཏྠ ཨཱདཱིནཝཉྩ དསྶེནྟོ ཨཔརེཧིཔི པརིཡཱཡེཧི ཝསལཉྩ ཝསལཀརཎེ ཙ དྷམྨེ དེསེཏུཾ ‘‘ཨེཀཛཾ ཝཱ དྭིཛཾ ཝཱ’’ཏི ཨེཝམཱདིགཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨེཀཛོཏི ཋཔེཏྭཱ ཨཎྜཛཾ ཨཝསེསཡོནིཛོ. སོ ཧི ཨེཀདཱ ཨེཝ ཛཱཡཏི. དྭིཛོཏི ཨཎྜཛོ. སོ ཧི མཱཏུཀུཙྪིཏོ ཨཎྜཀོསཏོ ཙཱཏི དྭིཀྑཏྟུཾ ཛཱཡཏི. ཏཾ ཨེཀཛཾ ཝཱ དྭིཛཾ ཝཱཔི. ཡོདྷ པཱཎནྟི ཡོ ཨིདྷ སཏྟཾ. ཝིཧིཾསཏཱིཏི ཀཱཡདྭཱརིཀཙེཏནཱསམུཊྛིཏེན ཝཱ ཝཙཱིདྭཱརིཀཙེཏནཱསམུཊྛིཏེན ཝཱ པཡོགེན ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏི. ‘‘པཱཎཱནི ཧིཾསཏཱི’’ཏིཔི པཱཋོ. ཏཏྠ ཨེཀཛཾ ཝཱ དྭིཛཾ ཝཱཏི ཨེཝཾཔབྷེདཱནི ཡོདྷ པཱཎཱནི ཧིཾསཏཱིཏི ཨེཝཾ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. ཡསྶ པཱཎེ དཡཱ ནཏྠཱིཏི ཨེཏེན མནསཱ ཨནུཀམྤཱཡ ཨབྷཱཝཾ ཨཱཧ. སེསམེཏྠ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨིཏོ པརཱསུ ཙ གཱཐཱསུ, ཡཏོ ཨེཏྟཀམྤི ཨཝཏྭཱ ཨིཏོ པརཾ ཨུཏྟཱནཏྠཱནི པདཱནི པརིཧརནྟཱ ཨཝཎྞིཏཔདཝཎྞནཱམཏྟམེཝ ཀརིསྶཱམ.

༡༡༨. ཧནྟཱིཏི ཧནཏི ཝིནཱསེཏི. པརིརུནྡྷཏཱིཏི སེནཱཡ པརིཝཱརེཏྭཱ ཏིཊྛཏི. གཱམཱནི ནིགམཱནི ཙཱཏི ཨེཏྠ ཙ-སདྡེན ནགརཱནཱིཏིཔི ཝཏྟབྦཾ. ནིགྒཱཧཀོ སམཉྙཱཏོཏི ཨིམིནཱ ཧནནཔརིརུནྡྷནེན གཱམནིགམནགརགྷཱཏཀོཏི ལོཀེ ཝིདིཏོ.

༡༡༩. གཱམེ ཝཱ ཡདི ཝཱརཉྙེཏི གཱམོཔི ནིགམོཔི ནགརམྤི སབྦོཝ ཨིདྷ གཱམོ སདྡྷིཾ ཨུཔཙཱརེན, ཏཾ ཋཔེཏྭཱ སེསཾ ཨརཉྙཾ. ཏསྨིཾ གཱམེ ཝཱ ཡདི ཝཱརཉྙེ ཡཾ པརེསཾ མམཱཡིཏཾ, ཡཾ པརསཏྟཱནཾ པརིགྒཧིཏམཔརིཙྩཏྟཾ སཏྟོ ཝཱ སངྑཱརོ ཝཱ. ཐེཡྻཱ ཨདིནྣམཱདེཏཱིཏི ཏེཧི ཨདིནྣཾ ཨནནུཉྙཱཏཾ ཐེཡྻཙིཏྟེན ཨཱདིཡཏི, ཡེན ཀེནཙི པཡོགེན ཡེན ཀེནཙི ཨཝཧཱརེན ཨཏྟནོ གཧཎཾ སཱདྷེཏི.

༡༢༠. ཨིཎམཱདཱཡཱཏི ཨཏྟནོ སནྟཀཾ ཀིཉྩི ནིཀྑིཔིཏྭཱ ནིཀྑེཔགྒཧཎེན ཝཱ, ཀིཉྩི ཨནིཀྑིཔིཏྭཱ ‘‘ཨེཏྟཀེན ཀཱལེན ཨེཏྟཀཾ ཝཌྜྷིཾ དསྶཱམཱི’’ཏི ཝཌྜྷིགྒཧཎེན ཝཱ, ‘‘ཡཾ ཨིཏོ ཨུདཡཾ བྷཝིསྶཏི, ཏཾ མཡ྄ཧཾ མཱུལཾ ཏཝེཝ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཝཱ ‘‘ཨུདཡཾ ཨུབྷིནྣམྤི སཱདྷཱརཎ’’ནྟི ཝཱ ཨེཝཾ ཏཾཏཾཨཱཡོགགྒཧཎེན ཝཱ ཨིཎཾ གཧེཏྭཱ. ཙུཛྫམཱནོ པལཱཡཏི ན ཧི ཏེ ཨིཎམཏྠཱིཏི ཏེན ཨིཎཱཡིཀེན ‘‘དེཧི མེ ཨིཎ’’ནྟི ཙོདིཡམཱནོ ‘‘ན ཧི ཏེ ཨིཎམཏྠི, མཡཱ གཧིཏནྟི ཀོ སཀྑཱི’’ཏི ཨེཝཾ བྷཎནེན གྷརེ ཝསནྟོཔི པལཱཡཏི.

༡༢༡. ཀིཉྩིཀྑཀམྱཏཱཏི ཨཔྤམཏྟཀེཔི ཀིསྨིཉྩིདེཝ ཨིཙྪཱཡ. པནྠསྨིཾ ཝཛནྟཾ ཛནནྟི མགྒེ གཙྪནྟཾ ཡཾཀིཉྩི ཨིཏྠིཾ ཝཱ པུརིསཾ ཝཱ. ཧནྟྭཱ ཀིཉྩིཀྑམཱདེཏཱིཏི མཱརེཏྭཱ ཀོཊྚེཏྭཱ ཏཾ བྷཎྜཀཾ གཎྷཱཏི.

༡༢༢. ཨཏྟཧེཏཱུཏི ཨཏྟནོ ཛཱིཝིཏཀཱརཎཱ, ཏཐཱ པརཧེཏུ. དྷནཧེཏཱུཏི སཀདྷནསྶ ཝཱ པརདྷནསྶ ཝཱ ཀཱརཎཱ. ཙ-ཀཱརོ སབྦཏྠ ཝིཀཔྤནཏྠོ. སཀྑིཔུཊྛོཏི ཡཾ ཛཱནཱསི, ཏཾ ཝདེཧཱིཏི པུཙྪིཏོ. མུསཱ བྲཱུཏཱིཏི ཛཱནནྟོ ཝཱ ‘‘ན ཛཱནཱམཱི’’ཏི ཨཛཱནནྟོ ཝཱ ‘‘ཛཱནཱམཱི’’ཏི བྷཎཏི, སཱམིཀེ ཨསཱམིཀེ, ཨསཱམིཀེ ཙ སཱམིཀེ ཀརོཏི.

༡༢༣. ཉཱཏཱིནནྟི སམྦནྡྷཱིནཾ. སཁཱིནནྟི ཝཡསྶཱནཾ དཱརེསཱུཏི པརཔརིགྒཧིཏེསུ. པཊིདིསྶཏཱིཏི པཊིཀཱུལེན དིསྶཏི, ཨཏིཙརནྟོ དིསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ. སཱཧསཱཏི བལཀྐཱརེན ཨནིཙྪཾ. སམྤིཡེནཱཏི ཏེཧི ཏེསཾ དཱརེཧི པཏྠིཡམཱནོ སཡཉྩ པཏྠཡམཱནོ, ཨུབྷཡསིནེཧཝསེནཱཔཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༡༢༤. མཱཏརཾ པིཏརཾ ཝཱཏི ཨེཝཾ མེཏྟཱཡ པདཊྛཱནབྷཱུཏམྤི, ཛིཎྞཀཾ གཏཡོབྦནནྟི ཨེཝཾ ཀརུཎཱཡ པདཊྛཱནབྷཱུཏམྤི. པཧུ སནྟོ ན བྷརཏཱིཏི ཨཏྠསམྤནྣོ ཨུཔཀརཎསམྤནྣོ ཧུཏྭཱཔི ན པོསེཏི.

༡༢༥. སསུནྟི སསྶུཾ. ཧནྟཱིཏི པཱཎིནཱ ཝཱ ལེཌྜུནཱ ཝཱ ཨཉྙེན ཝཱ ཀེནཙི པཧརཏི. རོསེཏཱིཏི ཀོདྷམསྶ སཉྫནེཏི ཝཱཙཱཡ ཕརུསཝཙནེན.

༡༢༦. ཨཏྠནྟི སནྡིཊྛིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠེསུ ཡཾཀིཉྩི. པུཙྪིཏོ སནྟོཏི པུཊྛོ སམཱནོ. ཨནཏྠམནུསཱསཏཱིཏི ཏསྶ ཨཧིཏམེཝ ཨཱཙིཀྑཏི. པཊིཙྪནྣེན མནྟེཏཱིཏི ཨཏྠཾ ཨཱཙིཀྑནྟོཔི ཡཐཱ སོ ན ཛཱནཱཏི, ཏཐཱ ཨཔཱཀཊེཧི པདབྱཉྫནེཧི པཊིཙྪནྣེན ཝཙནེན མནྟེཏི, ཨཱཙརིཡམུཊྛིཾ ཝཱ ཀཏྭཱ དཱིགྷརཏྟཾ ཝསཱཔེཏྭཱ སཱཝསེསམེཝ མནྟེཏི.

༡༢༧. ཡོ ཀཏྭཱཏི ཨེཏྠ མཡཱ པུབྦབྷཱགེ པཱཔིཙྪཏཱ ཝུཏྟཱ. ཡཱ སཱ ‘‘ཨིདྷེཀཙྩོ ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརིཏྭཱ, ཝཱཙཱཡ དུཙྩརིཏཾ ཙརིཏྭཱ, མནསཱ དུཙྩརིཏཾ ཙརིཏྭཱ, ཏསྶ པཊིཙྪཱདནཧེཏུ པཱཔིཀཾ ཨིཙྪཾ པཎིདཧཏི, མཱ མཾ ཛཉྙཱཏི ཨིཙྪཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨཱགཏཱ. ཡཐཱ ཨཉྙེ ན ཛཱནནྟི, ཏཐཱ ཀརཎེན ཀཏཱནཉྩ ཨཝིཝརཎེན པཊིཙྪནྣཱ ཨསྶ ཀམྨནྟཱཏི པཊིཙྪནྣཀམྨནྟོ.

༡༢༨. པརཀུལནྟི ཉཱཏིཀུལཾ ཝཱ མིཏྟཀུལཾ ཝཱ. ཨཱགཏནྟི ཡསྶ ཏེན ཀུལེ བྷུཏྟཾ, ཏཾ ཨཏྟནོ གེཧམཱགཏཾ པཱནབྷོཛནཱདཱིཧི ནཔྤཊིཔཱུཛེཏི, ན ཝཱ དེཏི, ཨཝབྷུཏྟཾ ཝཱ དེཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༡༢༩. ཡོ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱཏི པརཱབྷཝསུཏྟེ ཝུཏྟནཡམེཝ.

༡༣༠. བྷཏྟཀཱལེ ཨུཔཊྛིཏེཏི བྷོཛནཀཱལེ ཛཱཏེ. ཨུཔཊྛིཏནྟིཔི པཱཋོ, བྷཏྟཀཱལེ ཨཱགཏནྟི ཨཏྠོ. རོསེཏི ཝཱཙཱ ན ཙ དེཏཱིཏི ‘‘ཨཏྠཀཱམོ མེ ཨཡཾ བལཀྐཱརེན མཾ པུཉྙཾ ཀཱརཱཔེཏུཾ ཨཱགཏོ’’ཏི ཨཙིནྟེཏྭཱ ཨཔྤཏིརཱུཔེན ཕརུསཝཙནེན རོསེཏི, ཨནྟམསོ སམྨུཁབྷཱཝམཏྟམྤི ཙསྶ ན དེཏི, པགེཝ བྷོཛནནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༡༣༡. ཨསཏཾ ཡོདྷ པབྲཱུཏཱིཏི ཡོ ཨིདྷ ཡཐཱ ནིམིཏྟཱནི དིསྶནྟི ‘‘ཨསུཀདིཝསེ ཨིདཉྩིདཉྩ ཏེ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨསཛྫནཱནཾ ཝཙནཾ པབྲཱུཏི. ‘‘ཨསནྟ’’ནྟིཔི པཱཋོ, ཨབྷཱུཏནྟི ཨཏྠོ. པབྲཱུཏཱིཏི བྷཎཏི ‘‘ཨམུཀསྨིཾ ནཱམ གཱམེ མཡ྄ཧཾ ཨཱིདིསོ གྷརཝིབྷཝོ, ཨེཧི ཏཏྠ གཙྪཱམ, གྷརཎཱི མེ བྷཝིསྶསི, ཨིདཉྩིདཉྩ ཏེ དསྶཱམཱི’’ཏི པརབྷརིཡཾ པརདཱསིཾ ཝཱ ཝཉྩེནྟོ དྷུཏྟོ ཝིཡ. ནིཛིགཱིསཱནོཏི ནིཛིགཱིསམཱནོ མགྒམཱནོ, ཏཾ ཝཉྩེཏྭཱ ཡཾཀིཉྩི གཧེཏྭཱ པལཱཡིཏུཀཱམོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༡༣༢. ཡོ ཙཏྟཱནནྟི ཡོ ཙ ཨཏྟཱནཾ. སམུཀྐཾསེཏི ཛཱཏིཨཱདཱིཧི སམུཀྐཾསཏི ཨུཙྩཊྛཱནེ ཋཔེཏི. པརེ ཙ མཝཛཱནཱཏཱིཏི ཏེཧིཡེཝ པརེ ཨཝཛཱནཱཏི, ནཱིཙཾ ཀརོཏི. མ-ཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ. ནིཧཱིནོཏི གུཎཝུཌྜྷིཏོ པརིཧཱིནོ, ཨདྷམབྷཱཝཾ ཝཱ གཏོ. སེན མཱནེནཱཏི ཏེན ཨུཀྐཾསནཱཝཛཱནནསངྑཱཏེན ཨཏྟནོ མཱནེན.

༡༣༣. རོསཀོཏི ཀཱཡཝཱཙཱཧི པརེསཾ རོསཛནཀོ. ཀདརིཡོཏི ཐདྡྷམཙྪརཱི, ཡོ པརེ པརེསཾ དེནྟེ ཨཉྙཾ ཝཱ པུཉྙཾ ཀརོནྟེ ཝཱརེཏི, ཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. པཱཔིཙྪོཏི ཨསནྟགུཎསམྦྷཱཝནིཙྪཱཡ སམནྣཱགཏོ. མཙྪརཱིཏི ཨཱཝཱསཱདིམཙྪརིཡཡུཏྟོ. སཋོཏི ཨསནྟགུཎཔྤཀཱསནལཀྑཎེན སཱཋེཡྻེན སམནྣཱགཏོ, ཨསམྨཱབྷཱསཱི ཝཱ ཨཀཱཏུཀཱམོཔི ‘‘ཀརོམཱི’’ཏིཨཱདིཝཙནེན. ནཱསྶ པཱཔཛིགུཙྪནལཀྑཎཱ ཧིརཱི, ནཱསྶ ཨུཏྟཱསནཏོ ཨུབྦེགལཀྑཎཾ ཨོཏྟཔྤནྟི ཨཧིརིཀོ ཨནོཏྟཔྤཱི.

༡༣༤. བུདྡྷནྟི སམྨཱསམྦུདྡྷཾ. པརིབྷཱསཏཱིཏི ‘‘ཨསབྦཉྙཱུ’’ཏིཨཱདཱིཧི ཨཔཝདཏི, སཱཝཀཉྩ ‘‘དུཔྤཊིཔནྣོ’’ཏིཨཱདཱིཧི. པརིབྦཱཛཾ གཧཊྛཾ ཝཱཏི སཱཝཀཝིསེསནམེཝེཏཾ པབྦཛིཏཾ ཝཱ ཏསྶ སཱཝཀཾ, གཧཊྛཾ ཝཱ པཙྩཡདཱཡཀནྟི ཨཏྠོ. བཱཧིརཀཾ ཝཱ པརིབྦཱཛཀཾ ཡཾཀིཉྩི གཧཊྛཾ ཝཱ ཨབྷཱུཏེན དོསེན པརིབྷཱསཏཱིཏི ཨེཝམྤེཏྠ ཨཏྠཾ ཨིཙྪནྟི པོརཱཎཱ.

༡༣༥. ཨནརཧཾ སནྟོཏི ཨཁཱིཎཱསཝོ སམཱནོ. ཨརཧཾ པཊིཛཱནཱཏཱིཏི ‘‘ཨཧཾ ཨརཧཱ’’ཏི པཊིཛཱནཱཏི, ཡཐཱ ནཾ ‘‘ཨརཧཱ ཨཡ’’ནྟི ཛཱནནྟི, ཏཐཱ ཝཱཙཾ ནིཙྪཱརེཏི, ཀཱཡེན པརཀྐམཏི, ཙིཏྟེན ཨིཙྪཏི ཨདྷིཝཱསེཏི. ཙོརོཏི ཐེནོ. སབྲཧྨཀེ ལོཀེཏི ཨུཀྐཊྛཝསེན ཨཱཧ – སབྦལོཀེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ལོཀེ ཧི སནྡྷིཙྪེདནནིལློཔཧརཎཨེཀཱགཱརིཀཀརཎཔརིཔནྠཏིཊྛནཱདཱིཧི པརེསཾ དྷནཾ ཝིལུམྤནྟཱ ཙོརཱཏི ཝུཙྩནྟི. སཱསནེ པན པརིསསམྤཏྟིཨཱདཱིཧི པཙྩཡཱདཱིནི ཝིལུམྤནྟཱ. ཡཐཱཧ –

‘‘པཉྩིམེ, བྷིཀྑཝེ, མཧཱཙོརཱ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ མཧཱཙོརསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི ‘ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧཾ སཏེན ཝཱ སཧསྶེན ཝཱ པརིཝུཏོ གཱམནིགམརཱཛདྷཱནཱིསུ ཨཱཧིཎྜིསྶཱམི ཧནནྟོ, གྷཱཏེནྟོ, ཚིནྡནྟོ, ཚེདཱཔེནྟོ, པཙནྟོ པཱཙེནྟོཏི, སོ ཨཔརེན སམཡེན སཏེན ཝཱ སཧསྶེན ཝཱ པརིཝུཏོ གཱམནིགམརཱཛདྷཱནཱིསུ ཨཱཧིཎྜཏི ཧནནྟོ…པེ… པཱཙེནྟོ. ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩསྶ པཱཔབྷིཀྑུནོ ཨེཝཾ ཧོཏི ‘ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཧཾ སཏེན ཝཱ…པེ… རཱཛདྷཱནཱིསུ ཙཱརིཀཾ ཙརིསྶཱམི སཀྐཏོ, གརུཀཏོ, མཱནིཏོ, པཱུཛིཏོ, ཨཔཙིཏོ, གཧཊྛཱནཉྩེཝ པབྦཛིཏཱནཉྩ ལཱབྷཱི ཙཱིཝར…པེ… པརིཀྑཱརཱན’ནྟི. སོ ཨཔརེན སམཡེན སཏེན ཝཱ སཧསྶེན ཝཱ པརིཝུཏོ གཱམནིགམརཱཛདྷཱནཱིསུ ཙཱརིཀཾ ཙརཏི སཀྐཏོ…པེ… པརིཀྑཱརཱནཾ. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པཋམོ མཧཱཙོརོ སནྟོ སཾཝིཛྫམཱནོ ལོཀསྨིཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པཱཔབྷིཀྑུ ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏཾ དྷམྨཝིནཡཾ པརིཡཱཔུཎིཏྭཱ ཨཏྟནོ དཧཏི, ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡོ…པེ… ལོཀསྨིཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ པཱཔབྷིཀྑུ སུདྡྷཾ བྲཧྨཙཱརིཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརནྟཾ ཨམཱུལཀེན ཨབྲཧྨཙརིཡེན ཨནུདྡྷཾསེཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏཏིཡོ…པེ… ལོཀསྨིཾ.

‘‘པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདྷེཀཙྩོ, པཱཔབྷིཀྑུ ཡཱནི ཏཱནི སངྒྷསྶ གརུབྷཎྜཱནི གརུཔརིཀྑཱརཱནི, སེཡྻཐིདཾ – ཨཱརཱམོ, ཨཱརཱམཝཏྠུ, ཝིཧཱརོ, ཝིཧཱརཝཏྠུ, མཉྩོ, པཱིཋཾ, བྷིསི, བིམྦོཧནཾ, ལོཧཀུམྦྷཱི, ལོཧབྷཱཎཀཾ, ལོཧཝཱརཀོ, ལོཧཀཊཱཧཾ, ཝཱསི, ཕརསུ, ཀུཋཱརཱི, ཀུདཱལོ, ནིཁཱདནཾ, ཝལླི, ཝེལུ༹, མུཉྫཾ, པབྦཛཾ, ཏིཎཾ, མཏྟིཀཱ, དཱརུབྷཎྜཾ, མཏྟིཀཱབྷཎྜཾ, ཏེཧི གིཧིཾ སངྒཎྷཱཏི ཨུཔལཱཔེཏི. ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏུཏྠོ…པེ… ལོཀསྨིཾ.

‘‘སདེཝཀེ, བྷིཀྑཝེ, ལོཀེ…པེ… སདེཝམནུསྶཱཡ ཨཡཾ ཨགྒོ མཧཱཙོརོ, ཡོ ཨསནྟཾ ཨབྷཱུཏཾ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཾ ཨུལླཔཏཱི’’ཏི (པཱརཱ. ༡༩༥).

ཏཏྠ ལོཀིཡཙོརཱ ལོཀིཡམེཝ དྷནདྷཉྙཱདིཾ ཐེནེནྟི. སཱསནེ ཝུཏྟཙོརེསུ པཋམོ ཏཐཱརཱུཔམེཝ ཙཱིཝརཱདིཔཙྩཡམཏྟཾ, དུཏིཡོ པརིཡཏྟིདྷམྨཾ, ཏཏིཡོ པརསྶ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཙཏུཏྠོ སངྒྷིཀགརུབྷཎྜཾ, པཉྩམོ ཛྷཱནསམཱདྷིསམཱཔཏྟིམགྒཕལཔྤབྷེདཾ ལོཀིཡལོཀུཏྟརགུཎདྷནཾ, ལོཀིཡཉྩ ཙཱིཝརཱདིཔཙྩཡཛཱཏཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཐེཡྻཱཡ ཝོ, བྷིཀྑཝེ, རཊྛཔིཎྜོ བྷུཏྟོ’’ཏི. ཏཏྠ ཡྭཱཡཾ པཉྩམོ མཧཱཙོརོ, ཏཾ སནྡྷཱཡཱཧ བྷགཝཱ ‘‘ཙོརོ སབྲཧྨཀེ ལོཀེ’’ཏི. སོ ཧི ‘‘སདེཝཀེ, བྷིཀྑཝེ, ལོཀེ…པེ… སདེཝམནུསྶཱཡ ཨཡཾ ཨགྒོ མཧཱཙོརོ, ཡོ ཨསནྟཾ ཨབྷཱུཏཾ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཾ ཨུལླཔཏཱི’’ཏི (པཱརཱ. ༡༩༥) ཨེཝཾ ལོཀིཡལོཀུཏྟརདྷནཐེནནཏོ ཨགྒོ མཧཱཙོརོཏི ཝུཏྟོ, ཏསྨཱ ཏཾ ཨིདྷཱཔི ‘‘སབྲཧྨཀེ ལོཀེ’’ཏི ཨིམིནཱ ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདེན པཀཱསེསི.

ཨེསོ ཁོ ཝསལཱདྷམོཏི. ཨེཏྠ ཁོཏི ཨཝདྷཱརཎཏྠོ, ཏེན ཨེསོ ཨེཝ ཝསལཱདྷམོ. ཝསལཱནཾ ཧཱིནོ སབྦཔཙྪིམཀོཏི ཨཝདྷཱརེཏི. ཀསྨཱ? ཝིསིཊྛཝཏྠུམྷི ཐེཡྻདྷམྨཝསྶནཏོ, ཡཱཝ ཏཾ པཊིཉྙཾ ན ཝིསྶཛྫེཏི, ཏཱཝ ཨཝིགཏཝསལཀརཎདྷམྨཏོ ཙཱཏི.

ཨེཏེ ཁོ ཝསལཱཏི. ཨིདཱནི ཡེ ཏེ པཋམགཱཐཱཡ ཨཱསཡཝིཔཏྟིཝསེན ཀོདྷནཱདཡོ པཉྩ, པཱཔམཀྑིཾ ཝཱ དྭིདྷཱ ཀཏྭཱ ཚ, དུཏིཡགཱཐཱཡ པཡོགཝིཔཏྟིཝསེན པཱཎཧིཾསཀོ ཨེཀོ, ཏཏིཡཱཡ པཡོགཝིཔཏྟིཝསེནེཝ གཱམནིགམནིགྒཱཧཀོ ཨེཀོ, ཙཏུཏྠཱཡ ཐེཡྻཱཝཧཱརཝསེན ཨེཀོ, པཉྩམཱཡ ཨིཎཝཉྩནཝསེན ཨེཀོ, ཚཊྛཱཡ པསཡ྄ཧཱཝཧཱརཝསེན པནྠདཱུསཀོ ཨེཀོ, སཏྟམཱཡ ཀཱུཊསཀྑིཝསེན ཨེཀོ, ཨཊྛམཱཡ མིཏྟདུབྦྷིཝསེན ཨེཀོ, ནཝམཱཡ ཨཀཏཉྙུཝསེན ཨེཀོ, དསམཱཡ ཀཏནཱསནཝིཧེསནཝསེན ཨེཀོ, ཨེཀཱདསམཱཡ ཧདཡཝཉྩནཝསེན ཨེཀོ, དྭཱདསམཱཡ པཊིཙྪནྣཀམྨནྟཝསེན དྭེ, ཏེརསམཱཡ ཨཀཏཉྙུཝསེན ཨེཀོ, ཙུདྡསམཱཡ ཝཉྩནཝསེན ཨེཀོ, པནྣརསམཱཡ ཝིཧེསནཝསེན ཨེཀོ, སོལ༹སམཱཡ ཝཉྩནཝསེན ཨེཀོ, སཏྟརསམཱཡ ཨཏྟུཀྐཾསནཔརཝམྦྷནཝསེན དྭེ, ཨཊྛཱརསམཱཡ པཡོགཱསཡཝིཔཏྟིཝསེན རོསཀཱདཡོ སཏྟ, ཨེཀཱུནཝཱིསཏིམཱཡ པརིབྷཱསནཝསེན དྭེ, ཝཱིསཏིམཱཡ ཨགྒམཧཱཙོརཝསེན ཨེཀོཏི ཨེཝཾ ཏེཏྟིཾས ཙཏུཏྟིཾས ཝཱ ཝསལཱ ཝུཏྟཱ. ཏེ ནིདྡིསནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨེཏེ ཁོ ཝསལཱ ཝུཏྟཱ, མཡཱ ཡེ ཏེ པཀཱསིཏཱ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ – ཡེ ཏེ མཡཱ པུབྦེ ‘‘ཛཱནཱསི པན ཏྭཾ, བྲཱཧྨཎ, ཝསལ’’ནྟི ཨེཝཾ སངྑེཔཏོ ཝསལཱ ཝུཏྟཱ, ཏེ ཝིཏྠཱརཏོ ཨེཏེ ཁོ པཀཱསིཏཱཏི. ཨཐ ཝཱ ཡེ ཏེ མཡཱ པུགྒལཝསེན ཝུཏྟཱ, ཏེ དྷམྨཝསེནཱཔི ཨེཏེ ཁོ པཀཱསིཏཱ. ཨཐ ཝཱ ཨེཏེ ཁོ ཝསལཱ ཝུཏྟཱ ཨརིཡེཧི ཀམྨཝསེན, ན ཛཱཏིཝསེན, མཡཱ ཡེ ཏེ པཀཱསིཏཱ ‘‘ཀོདྷནོ ཨུཔནཱཧཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན.

༡༣༦. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཝསལཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཡསྨཱ བྲཱཧྨཎོ སཀཱཡ དིཊྛིཡཱ ཨཏཱིཝ ཨབྷིནིཝིཊྛོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏཾ དིཊྛིཾ པཊིསེདྷེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ན ཛཙྩཱ ཝསལོ ཧོཏཱི’’ཏི. ཏསྶཏྠོ – པརམཏྠཏོ ཧི ན ཛཙྩཱ ཝསལོ ཧོཏི, ན ཛཙྩཱ ཧོཏི བྲཱཧྨཎོ, ཨཔིཙ ཁོ ཀམྨུནཱ ཝསལོ ཧོཏི, ཀམྨུནཱ ཧོཏི བྲཱཧྨཎོ, ཨཔརིསུདྡྷཀམྨཝསྶནཏོ ཝསལོ ཧོཏི, པརིསུདྡྷེན ཀམྨུནཱ ཨཔརིསུདྡྷཝཱཧནཏོ བྲཱཧྨཎོ ཧོཏི. ཡསྨཱ ཝཱ ཏུམྷེ ཧཱིནཾ ཝསལཾ ཨུཀྐཊྛཾ བྲཱཧྨཎཾ མཉྙིཏྠ, ཏསྨཱ ཧཱིནེན ཀམྨུནཱ ཝསལོ ཧོཏི, ཨུཀྐཊྛེན ཀམྨུནཱ བྲཱཧྨཎོ ཧོཏཱིཏི ཨེཝམྤི ཨཏྠཾ ཉཱཔེནྟོ ཨེཝམཱཧ.

༡༣༧-༡༣༩. ཨིདཱནི ཏམེཝཏྠཾ ནིདསྶནེན སཱདྷེཏུཾ ‘‘ཏདམིནཱཔི ཛཱནཱཐཱ’’ཏིཨཱདིཀཱ ཏིསྶོ གཱཐཱཡོ ཨཱཧ. ཏཱསུ དྭེ ཙཏུཔྤཱདཱ, ཨེཀཱ ཚཔྤཱདཱ, ཏཱསཾ ཨཏྠོ – ཡཾ མཡཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ན ཛཙྩཱ ཝསལོ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདི, ཏདམིནཱཔི ཛཱནཱཐ, ཡཐཱ མེདཾ ནིདསྶནཾ, ཏཾ ཨིམིནཱཔི པཀཱརེན ཛཱནཱཐ, ཡེན མེ པཀཱརེན ཡེན སཱམཉྙེན ཨིདཾ ནིདསྶནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀཏམཾ ནིདསྶནནྟི ཙེ? ཙཎྜཱལཔུཏྟོ སོཔཱཀོ…པེ… བྲཧྨལོཀཱུཔཔཏྟིཡཱཏི.

ཙཎྜཱལསྶ པུཏྟོ ཙཎྜཱལཔུཏྟོ. ཨཏྟནོ ཁཱདནཏྠཱཡ མཏེ སུནཁེ ལབྷིཏྭཱ པཙཏཱིཏི སོཔཱཀོ. མཱཏངྒོཏི ཨེཝཾནཱམོ ཝིསྶུཏོཏི ཨེཝཾ ཧཱིནཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཙ ཛཱིཝིཀཱཡ ཙ ནཱམེན ཙ པཱཀཊོ.

སོཏི པུརིམཔདེན སམྦནྡྷིཏྭཱ སོ མཱཏངྒོ ཡསཾ པརམཾ པཏྟོ, ཨབྦྷུཏཾ ཨུཏྟམཾ ཨཏིཝིསིཊྛཾ ཡསཾ ཀིཏྟིཾ པསཾསཾ པཏྟོ. ཡཾ སུདུལླབྷནྟི ཡཾ ཨུལཱ༹རཀུལཱུཔཔནྣེནཱཔི དུལླབྷཾ, ཧཱིནཀུལཱུཔཔནྣེན སུདུལླབྷཾ. ཨེཝཾ ཡསཔྤཏྟསྶ ཙ ཨཱགཙྪུཾ ཏསྶུཔཊྛཱནཾ, ཁཏྟིཡཱ བྲཱཧྨཎཱ བཧཱུ, ཏསྶ མཱཏངྒསྶ པཱརིཙརིཡཏྠཾ ཁཏྟིཡཱ ཙ བྲཱཧྨཎཱ ཙ ཨཉྙེ ཙ བཧཱུ ཝེསྶསུདྡཱདཡོ ཛམྦུདཱིཔམནུསྶཱ ཡེབྷུཡྻེན ཨུཔཊྛཱནཾ ཨཱགམིཾསཱུཏི ཨཏྠོ.

ཨེཝཾ ཨུཔཊྛཱནསམྤནྣོ སོ མཱཏངྒོ ཝིགཏཀིལེསརཛཏྟཱ ཝིརཛཾ, མཧནྟེཧི བུདྡྷཱདཱིཧི པཊིཔནྣཏྟཱ མཧཱཔཐཾ, བྲཧྨལོཀསངྑཱཏཾ དེཝལོཀཾ ཡཱཔེཏུཾ སམཏྠཏྟཱ དེཝལོཀཡཱནསཉྙིཏཾ ཨཊྛསམཱཔཏྟིཡཱནཾ ཨབྷིརུཡ྄ཧ, ཏཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ ཀཱམརཱགཾ ཝིརཱཛེཏྭཱ, ཀཱཡསྶ བྷེདཱ བྲཧྨལོཀཱུཔགོ ཨཧུ, སཱ ཏཐཱ ཧཱིནཱཔི ན ནཾ ཛཱཏི ནིཝཱརེསི བྲཧྨལོཀཱུཔཔཏྟིཡཱ, བྲཧྨལོཀཱུཔཔཏྟིཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨཡཾ པནཏྠོ ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦོ – ཨཏཱིཏེ ཀིར མཧཱཔུརིསོ ཏེན ཏེནུཔཱཡེན སཏྟཧིཏཾ ཀརོནྟོ སོཔཱཀཛཱིཝིཀེ ཙཎྜཱལཀུལེ ཨུཔྤཛྫི. སོ ནཱམེན མཱཏངྒོ, རཱུཔེན དུདྡསིཀོ ཧུཏྭཱ བཧིནགརེ ཙམྨཀུཊིཀཱཡ ཝསཏི, ཨནྟོནགརེ བྷིཀྑཾ ཙརིཏྭཱ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏི. ཨཐེཀདིཝསཾ ཏསྨིཾ ནགརེ སུརཱནཀྑཏྟེ གྷོསིཏེ དྷུཏྟཱ ཡཐཱསཀེན པརིཝཱརེན ཀཱིལ༹ནྟི. ཨཉྙཏརཱཔི བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལདྷཱིཏཱ པནྣརསསོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀཱ དེཝཀཉྙཱ ཝིཡ རཱུཔེན དསྶནཱིཡཱ པཱསཱདིཀཱ ‘‘ཨཏྟནོ ཀུལཝཾསཱནུརཱུཔཾ ཀཱིལི༹སྶཱམཱི’’ཏི པཧཱུཏཾ ཁཛྫབྷོཛྫཱདིཀཱིལ༹ནསམྦྷཱརཾ སཀཊེསུ ཨཱརོཔེཏྭཱ སབྦསེཏཝལ༹ཝཡུཏྟཾ ཡཱནམཱརུཡ྄ཧ མཧཱཔརིཝཱརེན ཨུཡྻཱནབྷཱུམིཾ གཙྪཏི དིཊྛམངྒལིཀཱཏི ནཱམེན. སཱ ཀིར ‘‘དུསྶཎྛིཏཾ རཱུཔཾ ཨཝམངྒལ’’ནྟི དཊྛུཾ ན ཨིཙྪཏི, ཏེནསྶཱ དིཊྛམངྒལིཀཱཏྭེཝ སངྑཱ ཨུདཔཱདི.

ཏདཱ སོ མཱཏངྒོ ཀཱལསྶེཝ ཝུཊྛཱཡ པཊཔིལོཏིཀཾ ནིཝཱསེཏྭཱ, ཀཾསཏཱལ༹ཾ ཧཏྠེ བནྡྷིཏྭཱ, བྷཱཛནཧཏྠོ ནགརཾ པཝིསཏི, མནུསྶེ དིསྭཱ དཱུརཏོ ཨེཝ ཀཾསཏཱལ༹ཾ ཨཱཀོཊེནྟོ. ཨཐ དིཊྛམངྒལིཀཱ ‘‘ཨུསྶརཐ, ཨུསྶརཐཱ’’ཏི པུརཏོ པུརཏོ ཧཱིནཛནཾ ཨཔནེནྟེཧི པུརིསེཧི ནཱིཡམཱནཱ ནགརདྭཱརམཛ྄ཛྷེ མཱཏངྒཾ དིསྭཱ ‘‘ཀོ ཨེསོ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཧཾ མཱཏངྒཙཎྜཱལོཏི. སཱ ‘‘ཨཱིདིསཾ དིསྭཱ གཏཱནཾ ཀུཏོ ཝུཌྜྷཱི’’ཏི ཡཱནཾ ནིཝཏྟཱཔེསི. མནུསྶཱ ‘‘ཡཾ མཡཾ ཨུཡྻཱནཾ གནྟྭཱ ཁཛྫབྷོཛྫཱདིཾ ལབྷེཡྻཱམ, ཏསྶ ནོ མཱཏངྒེན ཨནྟརཱཡོ ཀཏོ’’ཏི ཀུཔིཏཱ ‘‘གཎྷཐ ཙཎྜཱལ’’ནྟི ལེཌྜཱུཧི པཧརིཏྭཱ ‘‘མཏོ’’ཏི པཱདེ གཧེཏྭཱ ཨེཀམནྟེ ཚཌྜེཏྭཱ ཀཙཝརེན པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཨགམཾསུ. སོ སཏིཾ པཊིལབྷིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡ མནུསྶེ པུཙྪི – ‘‘ཀིཾ, ཨཡྻཱ, དྭཱརཾ ནཱམ སབྦསཱདྷཱརཎཾ, ཨུདཱཧུ བྲཱཧྨཎཱནཾཡེཝ ཀཏ’’ནྟི? མནུསྶཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘སབྦེསཾ སཱདྷཱརཎ’’ནྟི. ‘‘ཨེཝཾ སབྦསཱདྷཱརཎདྭཱརེན པཝིསིཏྭཱ བྷིཀྑཱཧཱརེན ཡཱཔེནྟཾ མཾ དིཊྛམངྒལིཀཱཡ མནུསྶཱ ཨིམཾ ཨནཡབྱསནཾ པཱཔེསུ’’ནྟི རཐིཀཱཡ རཐིཀཾ ཨཱཧིཎྜནྟོ མནུསྶཱནཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ བྲཱཧྨཎསྶ གྷརདྭཱརེ ནིཔཛྫི – ‘‘དིཊྛམངྒལིཀཾ ཨལདྡྷཱ ན ཝུཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི.

བྲཱཧྨཎོ ‘‘གྷརདྭཱརེ མཱཏངྒོ ནིཔནྣོ’’ཏི སུཏྭཱ ‘‘ཏསྶ ཀཱཀཎིཀཾ དེཐ, ཏེལེན ཨངྒཾ མཀྑེཏྭཱ གཙྪཏཱུ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ཏཾ ན ཨིཙྪཏི, ‘‘དིཊྛམངྒལིཀཾ ཨལདྡྷཱ ན ཝུཊྛཧིསྶཱམི’’ཙྩེཝ ཨཱཧ. ཏཏོ བྲཱཧྨཎོ ‘‘དྭེ ཀཱཀཎིཀཱཡོ དེཐ, ཀཱཀཎིཀཱཡ པཱུཝཾ ཁཱདཏུ, ཀཱཀཎིཀཱཡ ཏེལེན ཨངྒཾ མཀྑེཏྭཱ གཙྪཏཱུ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ཏཾ ན ཨིཙྪཏི, ཏཐེཝ ཝདཏི. བྲཱཧྨཎོ སུཏྭཱ ‘‘མཱསཀཾ དེཐ, པཱདཾ, ཨུཔཌྜྷཀཧཱཔཎཾ, ཀཧཱཔཎཾ དྭེ ཏཱིཎཱི’’ཏི ཡཱཝ སཏཾ ཨཱཎཱཔེསི. སོ ན ཨིཙྪཏི, ཏཐེཝ ཝདཏི. ཨེཝཾ ཡཱཙནྟཱནཾཡེཝ སཱུརིཡོ ཨཏྠངྒཏོ. ཨཐ བྲཱཧྨཎཱི པཱསཱདཱ ཨོརུཡ྄ཧ སཱཎིཔཱཀཱརཾ པརིཀྑིཔཱཔེཏྭཱ ཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཡཱཙི – ‘‘ཏཱཏ མཱཏངྒ, དིཊྛམངྒལིཀཱཡ ཨཔརཱདྷཾ ཁམ, སཧསྶཾ གཎྷཱཧི, དྭེ ཏཱིཎཱི’’ཏི ཡཱཝ ‘‘སཏསཧསྶཾ གཎྷཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. སོ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏོ ནིཔཛྫིཡེཝ.

ཨེཝཾ ཙཏཱུཧཔཉྩཱཧེ ཝཱིཏིཝཏྟེ བཧུམྤི པཎྞཱཀཱརཾ དཏྭཱ དིཊྛམངྒལིཀཾ ཨལབྷནྟཱ ཁཏྟིཡཀུམཱརཱདཡོ མཱཏངྒསྶ ཨུཔཀཎྞཀེ ཨཱརོཙཱཔེསུཾ – ‘‘པུརིསཱ ནཱམ ཨནེཀཱནིཔི སཾཝཙྪརཱནི ཝཱིརིཡཾ ཀཏྭཱ ཨིཙྪིཏཏྠཾ པཱཔུཎནྟི, མཱ ཁོ ཏྭཾ ནིབྦིཛྫི, ཨདྡྷཱ དྭཱིཧཏཱིཧཙྩཡེན དིཊྛམངྒལིཀཾ ལཙྪསཱི’’ཏི. སོ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏོ ནིཔཛྫིཡེཝ. ཨཐ སཏྟམེ དིཝསེ སམནྟཱ པཊིཝིསྶཀཱ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ‘‘ཏུམྷེ མཱཏངྒཾ ཝཱ ཨུཊྛཱཔེཐ, དཱརིཀཾ ཝཱ དེཐ, མཱ ཨམྷེ སབྦེ ནཱསཡིཏྠཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཏེསཾ ཀིར ཨཡཾ དིཊྛི ‘‘ཡསྶ གྷརདྭཱརེ ཨེཝཾ ནིཔནྣོ ཙཎྜཱལོ མརཏི, ཏསྶ གྷརེན སཧ སམནྟཱ སཏྟསཏྟགྷརཝཱསིནོ ཙཎྜཱལཱ ཧོནྟཱི’’ཏི. ཏཏོ དིཊྛམངྒལིཀཾ ནཱིལཔཊཔིལོཏིཀཾ ནིཝཱསཱཔེཏྭཱ ཨུལུ༹ངྐཀལོ༹པིཀཱདཱིནི དཏྭཱ པརིདེཝམཱནཾ ཏསྶ སནྟིཀཾ ནེཏྭཱ ‘‘གཎྷ དཱརིཀཾ, ཨུཊྛཱཡ གཙྪཱཧཱི’’ཏི ཨདཾསུ. སཱ པསྶེ ཋཏྭཱ ‘‘ཨུཊྛཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ, སོ ‘‘ཧཏྠེན མཾ གཧེཏྭཱ ཨུཊྛཱཔེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. སཱ ནཾ ཨུཊྛཱཔེསི. སོ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘མཡཾ ཨནྟོནགརེ ཝསིཏུཾ ན ལབྷཱམ, ཨེཧི མཾ བཧིནགརེ ཙམྨཀུཊིཾ ནེཧཱི’’ཏི. སཱ ནཾ ཧཏྠེ གཧེཏྭཱ ཏཏྠ ནེསི. ‘‘པིཊྛིཡཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ’’ཏི ཛཱཏཀབྷཱཎཀཱ. ནེཏྭཱ ཙསྶ སརཱིརཾ ཏེལེན མཀྑེཏྭཱ, ཨུཎྷོདཀེན ནྷཱཔེཏྭཱ, ཡཱགུཾ པཙིཏྭཱ ཨདཱསི. སོ ‘‘བྲཱཧྨཎཀཉྙཱ ཨཡཾ མཱ ཝིནསྶཱི’’ཏི ཛཱཏིསམྦྷེདཾ ཨཀཏྭཱཝ ཨཌྜྷམཱསམཏྟཾ བལཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཝནཾ གཙྪཱམི, ‘ཨཏིཙིརཱཡཏཱི’ཏི མཱ ཏྭཾ ཨུཀྐཎྛཱི’’ཏི ཝཏྭཱ གྷརམཱནུསཀཱནི ཙ ‘‘ཨིམཾ མཱ པམཛྫིཏྠཱ’’ཏི ཨཱཎཱཔེཏྭཱ གྷརཱ ནིཀྑམྨ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ, ཀསིཎཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ, ཀཏིཔཱཧེནེཝ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ པཉྩ ཙ ཨབྷིཉྙཱཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ‘‘ཨིདཱནཱཧཾ དིཊྛམངྒལིཀཱཡ མནཱཔོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ ནགརདྭཱརེ ཨོརོཧིཏྭཱ དིཊྛམངྒལིཀཱཡ སནྟིཀཾ པེསེསི.

སཱ སུཏྭཱ ‘‘ཀོཙི མཉྙེ མམ ཉཱཏཀོ པབྦཛིཏོ མཾ དུཀྑིཏཾ ཉཏྭཱ དཊྛུཾ ཨཱགཏོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟཡམཱནཱ གནྟྭཱ, ཏཾ ཉཏྭཱ, པཱདེསུ ནིཔཏིཏྭཱ ‘‘ཀིསྶ མཾ ཨནཱཐཾ ཏུམྷེ ཨཀཏྠཱ’’ཏི ཨཱཧ. མཧཱཔུརིསོ ‘‘མཱ ཏྭཾ དིཊྛམངྒལིཀེ དུཀྑིནཱི ཨཧོསི, སཀལཛམྦུདཱིཔཝཱསཱིཧི ཏེ སཀྐཱརཾ ཀཱརེསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘གཙྪ ཏྭཾ གྷོསནཾ ཀརོཧི – ‘མཧཱབྲཧྨཱ མམ སཱམིཀོ ན མཱཏངྒོ, སོ ཙནྡཝིམཱནཾ བྷིནྡིཏྭཱ སཏྟམེ དིཝསེ མམ སནྟིཀཾ ཨཱགམིསྶཏཱི’’’ཏི. སཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལདྷཱིཏཱ ཧུཏྭཱ ཨཏྟནོ པཱཔཀམྨེན ཨིམཾ ཙཎྜཱལབྷཱཝཾ པཏྟཱ, ན སཀྐོམི ཨེཝཾ ཝཏྟུ’’ནྟི. མཧཱཔུརིསོ ‘‘ན ཏྭཾ མཱཏངྒསྶ ཨཱནུབྷཱཝཾ ཛཱནཱསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཡཐཱ སཱ སདྡཧཏི, ཏཐཱ ཨནེཀཱནི པཱཊིཧཱརིཡཱནི དསྶེཏྭཱ ཏཐེཝ ཏཾ ཨཱཎཱཔེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝསཏིཾ ཨགམཱསི. སཱ ཏཐཱ ཨཀཱསི.

མནུསྶཱ ཨུཛ྄ཛྷཱཡནྟི ཧསནྟི – ‘‘ཀཐཉྷི ནཱམཱཡཾ ཨཏྟནོ པཱཔཀམྨེན ཙཎྜཱལབྷཱཝཾ པཏྭཱ པུན ཏཾ མཧཱབྲཧྨཱནཾ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི. སཱ ཨདྷིམཱནཱ ཨེཝ ཧུཏྭཱ དིཝསེ དིཝསེ གྷོསནྟཱི ནགརཾ ཨཱཧིཎྜཏི ‘‘ཨིཏོ ཚཊྛེ དིཝསེ, པཉྩམེ, ཙཏུཏྠེ, ཏཏིཡེ, སུཝེ, ཨཛྫ ཨཱགམིསྶཏཱི’’ཏི. མནུསྶཱ ཏསྶཱ ཝིསྶཏྠཝཱཙཾ སུཏྭཱ ‘‘ཀདཱཙི ཨེཝམྤི སིཡཱ’’ཏི ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ གྷརདྭཱརེསུ མཎྜཔཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ, སཱཎིཔཱཀཱརཾ སཛྫེཏྭཱ, ཝཡཔྤཏྟཱ དཱརིཀཱཡོ ཨལངྐརིཏྭཱ ‘‘མཧཱབྲཧྨནི ཨཱགཏེ ཀཉྙཱདཱནཾ དསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱཀཱསཾ ཨུལློཀེནྟཱ ནིསཱིདིཾསུ. ཨཐ མཧཱཔུརིསོ པུཎྞམདིཝསེ གགནཏལཾ ཨུཔཱརཱུལ༹ྷེ ཙནྡེ ཙནྡཝིམཱནཾ ཕཱལེཏྭཱ པསྶཏོ མཧཱཛནསྶ མཧཱབྲཧྨརཱུཔེན ནིགྒཙྪི. མཧཱཛནོ ‘‘དྭེ ཙནྡཱ ཛཱཏཱ’’ཏི ཨཏིམཉྙི. ཏཏོ ཨནུཀྐམེན ཨཱགཏཾ དིསྭཱ ‘‘སཙྩཾ དིཊྛམངྒལིཀཱ ཨཱཧ, མཧཱབྲཧྨཱཝ ཨཡཾ དིཊྛམངྒལིཀཾ དམེཏུཾ པུབྦེ མཱཏངྒཝེསེནཱགཙྪཱི’’ཏི ནིཊྛཾ ཨགམཱསི. ཨེཝཾ སོ མཧཱཛནེན དིསྶམཱནོ དིཊྛམངྒལིཀཱཡ ཝསནཊྛཱནེ ཨེཝ ཨོཏརི. སཱ ཙ ཏདཱ ཨུཏུནཱི ཨཧོསི. སོ ཏསྶཱ ནཱབྷིཾ ཨངྒུཊྛཀེན པརཱམསི. ཏེན ཕསྶེན གབྦྷོ པཏིཊྛཱསི. ཏཏོ ནཾ ‘‘གབྦྷོ ཏེ སཎྛིཏོ, པུཏྟམྷི ཛཱཏེ ཏཾ ནིསྶཱཡ ཛཱིཝཱཧཱི’’ཏི ཝཏྭཱ པསྶཏོ མཧཱཛནསྶ པུན ཙནྡཝིམཱནཾ པཱཝིསི.

བྲཱཧྨཎཱ ‘‘དིཊྛམངྒལིཀཱ མཧཱབྲཧྨུནོ པཛཱཔཏི ཨམྷཱཀཾ མཱཏཱ ཛཱཏཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཏོ ཏཏོ ཨཱགཙྪནྟི. ཏཾ སཀྐཱརཾ ཀཱཏུཀཱམཱནཾ མནུསྶཱནཾ སམྤཱིལ༹ནེན ནགརདྭཱརཱནི ཨནོཀཱསཱནི ཨཧེསུཾ. ཏེ དིཊྛམངྒལིཀཾ ཧིརཉྙརཱསིམྷི ཋཔེཏྭཱ, ནྷཱཔེཏྭཱ, མཎྜེཏྭཱ, རཐཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ, མཧཱསཀྐཱརེན ནགརཾ པདཀྑིཎཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ, ནགརམཛ྄ཛྷེ མཎྜཔཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ, ཏཏྲ ནཾ ‘‘མཧཱབྲཧྨུནོ པཛཱཔཏཱི’’ཏི དིཊྛཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ ཝསཱཔེནྟི ‘‘ཡཱཝསྶཱ པཏིརཱུཔཾ ཝསནོཀཱསཾ ཀརོམ, ཏཱཝ ཨིདྷེཝ ཝསཏཱུ’’ཏི. སཱ མཎྜཔེ ཨེཝ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡི. ཏཾ ཝིསུདྡྷདིཝསེ སདྡྷིཾ པུཏྟེན སསཱིསཾ ནྷཱཔེཏྭཱ མཎྜཔེ ཛཱཏོཏི དཱརཀསྶ ‘‘མཎྜབྱཀུམཱརོ’’ཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ. ཏཏོ པབྷུཏི ཙ ནཾ བྲཱཧྨཎཱ ‘‘མཧཱབྲཧྨུནོ པུཏྟོ’’ཏི པརིཝཱརེཏྭཱ ཙརནྟི. ཏཏོ ཨནེཀསཏསཧསྶཔྤཀཱརཱ པཎྞཱཀཱརཱ ཨཱགཙྪནྟི, ཏེ བྲཱཧྨཎཱ ཀུམཱརསྶཱརཀྑཾ ཋཔེསུཾ, ཨཱགཏཱ ལཧུཾ ཀུམཱརཾ དཊྛུཾ ན ལབྷནྟི.

ཀུམཱརོ ཨནུཔུབྦེན ཝུཌྜྷིམནྭཱཡ དཱནཾ དཱཏུཾ ཨཱརདྡྷོ. སོ སཱལཱཡ སམྤཏྟཱནཾ ཀཔཎདྡྷིཀཱནཾ ཨདཏྭཱ བྲཱཧྨཎཱནཾཡེཝ དེཏི. མཧཱཔུརིསོ ‘‘ཀིཾ མམ པུཏྟོ དཱནཾ དེཏཱི’’ཏི ཨཱཝཛྫེཏྭཱ བྲཱཧྨཎཱནཾཡེཝ དཱནཾ དེནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཡཐཱ སབྦེསཾ དསྶཏི, ཏཐཱ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཙཱིཝརཾ པཱརུཔིཏྭཱ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཨཱཀཱསེན ཨཱགམྨ པུཏྟསྶ གྷརདྭཱརེ ཨཊྛཱསི. ཀུམཱརོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཀུཏོ ཨཡཾ ཨེཝཾ ཝིརཱུཔཝེསོ ཝསལོ ཨཱགཏོ’’ཏི ཀུདྡྷོ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ –

‘‘ཀུཏོ ནུ ཨཱགཙྪསི དུམྨཝཱསཱི, ཨོཏལླཀོ པཾསུཔིསཱཙཀོཝ;

སངྐཱརཙོལ༹ཾ པཊིམུཉྩ ཀཎྛེ, ཀོ རེ ཏུཝཾ ཧོསི ཨདཀྑིཎེཡྻོ’’ཏི.

བྲཱཧྨཎཱ ‘‘གཎྷཐ གཎྷཐཱ’’ཏི ཏཾ གཧེཏྭཱ ཨཱཀོཊེཏྭཱ ཨནཡབྱསནཾ པཱཔེསུཾ. སོ ཨཱཀཱསེན གནྟྭཱ བཧིནགརེ པཙྩཊྛཱསི. དེཝཏཱ ཀུཔིཏཱ ཀུམཱརཾ གལེ གཧེཏྭཱ ཨུདྡྷཾཔཱདཾ ཨདྷོསིརཾ ཋཔེསུཾ. སོ ཨཀྑཱིཧི ནིགྒཏེཧི མུཁེན ཁེལ༹ཾ པགྒྷརནྟེན གྷརུགྷརུཔསྶཱསཱི དུཀྑཾ ཝེདཡཏི. དིཊྛམངྒལིཀཱ སུཏྭཱ ‘‘ཀོཙི ཨཱགཏོ ཨཏྠཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ཨཱམ, པབྦཛིཏོ ཨཱགཙྪཱི’’ཏི. ‘‘ཀུཧིཾ གཏོ’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ གཏོ’’ཏི. སཱ ཏཏྠ གནྟྭཱ ‘‘ཁམཐ, བྷནྟེ, ཨཏྟནོ དཱསསྶཱ’’ཏི ཡཱཙནྟཱི ཏསྶ པཱདམཱུལེ བྷཱུམིཡཱ ནིཔཛྫི. ཏེན ཙ སམཡེན མཧཱཔུརིསོ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ, ཡཱགུཾ ལབྷིཏྭཱ, ཏཾ པིཝནྟོ ཏཏྠ ནིསིནྣོ ཧོཏི, སོ ཨཝསིཊྛཾ ཐོཀཾ ཡཱགུཾ དིཊྛམངྒལིཀཱཡ ཨདཱསི. ‘‘གཙྪ ཨིམཾ ཡཱགུཾ ཨུདཀཀུམྦྷིཡཱ ཨཱལོལེཏྭཱ ཡེསཾ བྷཱུཏཝིཀཱརོ ཨཏྠི, ཏེསཾ ཨཀྑིམུཁཀཎྞནཱསཱབིལེསུ ཨཱསིཉྩ, སརཱིརཉྩ པརིཔྥོསེཧི, ཨེཝཾ ནིབྦིཀཱརཱ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི. སཱ ཏཐཱ ཨཀཱསི. ཏཏོ ཀུམཱརེ པཀཏིསརཱིརེ ཛཱཏེ ‘‘ཨེཧི, ཏཱཏ མཎྜབྱ, ཏཾ ཁམཱཔེསྶཱམཱ’’ཏི པུཏྟཉྩ སབྦེ བྲཱཧྨཎེ ཙ ཏསྶ པཱདམཱུལེ ནིཀྐུཛྫིཏྭཱ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ ཁམཱཔེསི.

སོ ‘‘སབྦཛནསྶ དཱནཾ དཱཏབྦ’’ནྟི ཨོཝདིཏྭཱ, དྷམྨཀཐཾ ཀཏྭཱ, ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནཾཡེཝ གནྟྭཱ, ཙིནྟེསི ‘‘ཨིཏྠཱིསུ པཱཀཊཱ དིཊྛམངྒལིཀཱ དམིཏཱ, པུརིསེསུ པཱཀཊོ མཎྜབྱཀུམཱརོ, ཨིདཱནི ཀོ དམེཏབྦོ’’ཏི. ཏཏོ ཛཱཏིམནྟཏཱཔསཾ ཨདྡས བནྡྷུམཏཱིནགརཾ ནིསྶཱཡ ཀུམྦྷཝཏཱིནདཱིཏཱིརེ ཝིཧརནྟཾ. སོ ‘‘ཨཧཾ ཛཱཏིཡཱ ཝིསིཊྛོ, ཨཉྙེཧི པརིབྷུཏྟོདཀཾ ན པརིབྷུཉྫཱམཱི’’ཏི ཨུཔརིནདིཡཱ ཝསཏི. མཧཱཔུརིསོ ཏསྶ ཨུཔརིབྷཱགེ ཝཱསཾ ཀཔྤེཏྭཱ ཏསྶ ཨུདཀཔརིབྷོགཝེལཱཡཾ དནྟཀཊྛཾ ཁཱདིཏྭཱ ཨུདཀེ པཀྑིཔི. ཏཱཔསོ ཏཾ ཨུདཀེན ཝུཡ྄ཧམཱནཾ དིསྭཱ ‘‘ཀེནིདཾ ཁིཏྟ’’ནྟི པཊིསོཏཾ གནྟྭཱ མཧཱཔུརིསཾ དིསྭཱ ‘‘ཀོ ཨེཏྠཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘མཱཏངྒཙཎྜཱལོ, ཨཱཙརིཡཱ’’ཏི. ‘‘ཨཔེཧི, ཙཎྜཱལ, མཱ ཨུཔརིནདིཡཱ ཝསཱི’’ཏི. མཧཱཔུརིསོ ‘‘སཱདྷུ, ཨཱཙརིཡཱ’’ཏི ཧེཊྛཱནདིཡཱ ཝསཏི, པཊིསོཏམྤི དནྟཀཊྛཾ ཏཱཔསསྶ སནྟིཀཾ ཨཱགཙྪཏི. ཏཱཔསོ པུན གནྟྭཱ ‘‘ཨཔེཧི, ཙཎྜཱལ, མཱ ཧེཊྛཱནདིཡཾ ཝས, ཨུཔརིནདིཡཱཡེཝ ཝསཱ’’ཏི ཨཱཧ. མཧཱཔུརིསོ ‘‘སཱདྷུ, ཨཱཙརིཡཱ’’ཏི ཏཐཱ ཨཀཱསི, པུནཔི ཏཐེཝ ཨཧོསི. ཏཱཔསོ པུནཔི ‘‘ཏཐཱ ཀརོཏཱི’’ཏི དུཊྛོ མཧཱཔུརིསཾ སཔི ‘‘སཱུརིཡསྶ ཏེ ཨུགྒམནཝེལཱཡ སཏྟདྷཱ མུདྡྷཱ ཕལཏཱུ’’ཏི. མཧཱཔུརིསོཔི ‘‘སཱདྷུ, ཨཱཙརིཡ, ཨཧཾ པན སཱུརིཡུཊྛཱནཾ ན དེམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ སཱུརིཡུཊྛཱནཾ ནིཝཱརེསི. ཏཏོ རཏྟི ན ཝིབྷཱཡཏི, ཨནྡྷཀཱརོ ཛཱཏོ, བྷཱིཏཱ བནྡྷུམཏཱིཝཱསིནོ ཏཱཔསསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ, ཨཱཙརིཡ, ཨམྷཱཀཾ སོཏྠིབྷཱཝོ’’ཏི པུཙྪིཾསུ. ཏེ ཧི ཏཾ ‘‘ཨརཧཱ’’ཏི མཉྙནྟི. སོ ཏེསཾ སབྦམཱཙིཀྑི. ཏེ མཧཱཔུརིསཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘སཱུརིཡཾ, བྷནྟེ, མུཉྩཐཱ’’ཏི ཡཱཙིཾསུ. མཧཱཔུརིསོ ‘‘ཡདི ཏུམྷཱཀཾ ཨརཧཱ ཨཱགནྟྭཱ མཾ ཁམཱཔེཏི, མུཉྩཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ.

མནུསྶཱ གནྟྭཱ ཏཱཔསཾ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨེཧི, བྷནྟེ, མཱཏངྒཔཎྜིཏཾ ཁམཱཔེཧི, མཱ ཏུམྷཱཀཾ ཀལཧཀཱརཎཱ མཡཾ ནསྶིམྷཱ’’ཏི. སོ ‘‘ནཱཧཾ ཙཎྜཱལཾ ཁམཱཔེམཱི’’ཏི ཨཱཧ. མནུསྶཱ ‘‘ཨམྷེ ཏྭཾ ནཱསེསཱི’’ཏི ཏཾ ཧཏྠཔཱདེསུ གཧེཏྭཱ མཧཱཔུརིསསྶ སནྟིཀཾ ནེསུཾ. མཧཱཔུརིསོ ‘‘མམ པཱདམཱུལེ ཀུཙྪིཡཱ ནིཔཛྫིཏྭཱ ཁམཱཔེནྟེ ཁམཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. མནུསྶཱ ‘‘ཨེཝཾ ཀརོཧཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཏཱཔསོ ‘‘ནཱཧཾ ཙཎྜཱལཾ ཝནྡཱམཱི’’ཏི. མནུསྶཱ ‘‘ཏཝ ཚནྡེན ན ཝནྡིསྶསཱི’’ཏི ཧཏྠཔཱདམསྶུགཱིཝཱདཱིསུ གཧེཏྭཱ མཧཱཔུརིསསྶ པཱདམཱུལེ སཡཱཔེསུཾ. སོ ‘‘ཁམཱམཧཾ ཨིམསྶ, ཨཔིཙཱཧཾ ཏསྶེཝཱནུཀམྤཱཡ སཱུརིཡཾ ན མུཉྩཱམི, སཱུརིཡེ ཧི ཨུགྒཏམཏྟེ མུདྡྷཱ ཨསྶ སཏྟདྷཱ ཕལིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. མནུསྶཱ ‘‘ཨིདཱནི, བྷནྟེ, ཀིཾ ཀཱཏབྦ’’ནྟི ཨཱཧཾསུ. མཧཱཔུརིསོ ‘‘ཏེན ཧི ཨིམཾ གལཔྤམཱཎེ ཨུདཀེ ཋཔེཏྭཱ མཏྟིཀཱཔིཎྜེནསྶ སཱིསཾ པཊིཙྪཱདེཐ, སཱུརིཡརསྨཱིཧི ཕུཊྛོ མཏྟིཀཱཔིཎྜོ སཏྟདྷཱ ཕལིསྶཏི. ཏསྨིཾ ཕལིཏེ ཨེས ཨཉྙཏྲ གཙྪཏཱུ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ ཏཱཔསཾ ཧཏྠཔཱདཱདཱིསུ གཧེཏྭཱ ཏཐཱ ཨཀཾསུ. སཱུརིཡེ མུཉྩིཏམཏྟེ མཏྟིཀཱཔིཎྜོ སཏྟདྷཱ ཕལིཏྭཱ པཏི, ཏཱཔསོ བྷཱིཏོ པལཱཡི. མནུསྶཱ དིསྭཱ ‘‘པསྶཐ, བྷོ, སམཎསྶ ཨཱནུབྷཱཝ’’ནྟི དནྟཀཊྛཔཀྑིཔནམཱདིཾ ཀཏྭཱ སབྦཾ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ ‘‘ནཏྠི ཨཱིདིསོ སམཎོ’’ཏི ཏསྨིཾ པསཱིདིཾསུ. ཏཏོ པབྷུཏི སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཁཏྟིཡབྲཱཧྨཎཱདཡོ གཧཊྛཔབྦཛིཏཱ མཱཏངྒཔཎྜིཏསྶ ཨུཔཊྛཱནཾ ཨགམཾསུ. སོ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ བྲཧྨལོཀེ ཨུཔྤཛྫི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ ‘‘ཏདམིནཱཔི ཛཱནཱཐ…པེ… བྲཧྨལོཀཱུཔཔཏྟིཡཱ’’ཏི.

༡༤༠-༡༤༡. ཨེཝཾ ‘‘ན ཛཙྩཱ ཝསལོ ཧོཏི, ཀམྨུནཱ ཝསལོ ཧོཏཱི’’ཏི སཱདྷེཏྭཱ ཨིདཱནི ‘‘ན ཛཙྩཱ ཧོཏི བྲཱཧྨཎོ, ཀམྨུནཱ ཧོཏི བྲཱཧྨཎོ’’ཏི ཨེཏཾ སཱདྷེཏུཾ ཨཱཧ ‘‘ཨཛ྄ཛྷཱཡཀཀུལེ ཛཱཏཱ …པེ… དུགྒཏྱཱ གརཧཱཡ ཝཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཨཛ྄ཛྷཱཡཀཀུལེ ཛཱཏཱཏི མནྟཛ྄ཛྷཱཡཀེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ཛཱཏཱ. ‘‘ཨཛ྄ཛྷཱཡཀཱཀུལེ༹ ཛཱཏཱ’’ཏིཔི པཱཋོ. མནྟཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཱཡཀེ ཨནུཔཀུཊྛེ ཙ བྲཱཧྨཎཀུལེ ཛཱཏཱཏི ཨཏྠོ. མནྟཱ བནྡྷཝཱ ཨེཏེསནྟི མནྟབནྡྷཝཱ. ཝེདབནྡྷཱུ ཝེདཔཊིསྶརཎཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏེ ཙ པཱཔེསུ ཀམྨེསུ ཨབྷིཎྷམུཔདིསྶརེཏི ཏེ ཨེཝཾ ཀུལེ ཛཱཏཱ མནྟབནྡྷཝཱ ཙ སམཱནཱཔི ཡདི པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིསུ པཱཔཀམྨེསུ པུནཔྤུནཾ ཨུཔདིསྶནྟི, ཨཐ དིཊྛེཝ དྷམྨེ གཱརཡ྄ཧཱ སམྤརཱཡེ ཙ དུགྒཏི ཏེ ཨེཝམུཔདིསྶམཱནཱ ཨིམསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ མཱཏཱཔིཏཱུཧིཔི ‘‘ནཡིམེ ཨམྷཱཀཾ པུཏྟཱ, དུཛྫཱཏཱ ཨེཏེ ཀུལསྶ ཨངྒཱརབྷཱུཏཱ, ནིཀྐཌྜྷཐ ནེ’’ཏི, བྲཱཧྨཎེཧིཔི ‘‘གཧཔཏིཀཱ ཨེཏེ, ན ཨེཏེ བྲཱཧྨཎཱ, མཱ ནེསཾ སདྡྷཡཉྙཐཱལིཔཱཀཱདཱིསུ པཝེསཾ དེཐ, མཱ ནེཧི སདྡྷིཾ སལླཔཐཱ’’ཏི, ཨཉྙེཧིཔི མནུསྶེཧི ‘‘པཱཔཀམྨནྟཱ ཨེཏེ, ན ཨེཏེ བྲཱཧྨཎཱ’’ཏི ཨེཝཾ གཱརཡ྄ཧཱ ཧོནྟི. སམྤརཱཡེ ཙ ནེསཾ དུགྒཏི ནིརཡཱདིབྷེདཱ, དུགྒཏི ཨེཏེསཾ པརལོཀེ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. སམྤརཱཡེ ཝཱཏིཔི པཱཋོ. པརལོཀེ ཨེཏེསཾ དུཀྑསྶ གཏི དུགྒཏི, དུཀྑཔྤཏྟིཡེཝ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ན ནེ ཛཱཏི ནིཝཱརེཏི, དུགྒཏྱཱ གརཧཱཡ ཝཱཏི སཱ ཏཐཱ ཨུཀྐཊྛཱཔི ཡཾ ཏྭཾ སཱརཏོ པཙྩེསི, ཛཱཏི ཨེཏེ པཱཔཀམྨེསུ པདིསྶནྟེ བྲཱཧྨཎེ ‘‘སམྤརཱཡེ ཙ དུགྒཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱཡ དུགྒཏིཡཱ ཝཱ, ‘‘དིཊྛེཝ དྷམྨེ གཱརཡ྄ཧཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱཡ གརཧཱཡ ཝཱ ན ནིཝཱརེཏི.

༡༤༢. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨཛ྄ཛྷཱཡཀཀུལེ ཛཱཏཱནམྤི བྲཱཧྨཎཱནཾ གཱརཡ྄ཧཱདིཀམྨཝསེན དིཊྛེཝ དྷམྨེ པཏིཏབྷཱཝཾ དཱིཔེནྟོ དུགྒཏིགམནེན ཙ སམྤརཱཡེ བྲཱཧྨཎཛཱཏིཡཱ ཨབྷཱཝཾ དཱིཔེནྟོ ‘‘ན ཛཙྩཱ ཧོཏི བྲཱཧྨཎོ, ཀམྨུནཱ ཧོཏི བྲཱཧྨཎོ’’ཏི ཨེཏམྤི ཨཏྠཾ སཱདྷེཏྭཱ ཨིདཱནི དུཝིདྷམྤི ཨཏྠཾ ནིགམེནྟོ ཨཱཧ, ཨེཝཾ བྲཱཧྨཎ –

‘‘ན ཛཙྩཱ ཝསལོ ཧོཏི, ན ཛཙྩཱ ཧོཏི བྲཱཧྨཎོ;

ཀམྨུནཱ ཝསལོ ཧོཏི, ཀམྨུནཱ ཧོཏི བྲཱཧྨཎོ’’ཏི.

སེསཾ ཀསིབྷཱརདྭཱཛསུཏྟེ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཝིསེསཏོ ཝཱ ཨེཏྠ ནིཀྐུཛྫིཏཾ ཝཱཏིཨཱདཱིནཾ ཨེཝཾ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ – ཡཐཱ ཀོཙི ནིཀྐུཛྫིཏཾ ཝཱ ཨུཀྐུཛྫེཡྻ, ཨེཝཾ མཾ ཀམྨཝིམུཁཾ ཛཱཏིཝཱདེ པཏིཏཾ ‘‘ཛཱཏིཡཱ བྲཱཧྨཎཝསལབྷཱཝོ ཧོཏཱི’’ཏི དིཊྛིཏོ ཝུཊྛཱཔེནྟེན, ཡཐཱ པཊིཙྪནྣཾ ཝིཝརེཡྻ, ཨེཝཾ ཛཱཏིཝཱདཔཊིཙྪནྣཾ ཀམྨཝཱདཾ ཝིཝརནྟེན, ཡཐཱ མཱུལ༹ྷསྶ མགྒཾ ཨཱཙིཀྑེཡྻ, ཨེཝཾ བྲཱཧྨཎཝསལབྷཱཝསྶ ཨསམྦྷིནྣཨུཛུམགྒཾ ཨཱཙིཀྑནྟེན, ཡཐཱ ཨནྡྷཀཱརེ ཝཱ ཏེལཔཛྫོཏཾ དྷཱརེཡྻ, ཨེཝཾ མཱཏངྒཱདིནིདསྶནཔཛྫོཏདྷཱརཎེན མཡ྄ཧཾ བྷོཏཱ གོཏམེན ཨེཏེཧི པརིཡཱཡེཧི པཀཱསིཏཏྟཱ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན དྷམྨོ པཀཱསིཏོཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཨགྒིཀབྷཱརདྭཱཛསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. མེཏྟསུཏྟཝཎྞནཱ

ཀརཎཱིཡམཏྠཀུསལེནཱཏི མེཏྟསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཧིམཝནྟཔསྶཏོ ཀིར དེཝཏཱཧི ཨུབྦཱལ༹ྷཱ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ སཱཝཏྠིཾ ཨཱགཙྪིཾསུ. ཏེསཾ བྷགཝཱ པརིཏྟཏྠཱཡ ཀམྨཊྛཱནཏྠཱཡ ཙ ཨིམཾ སུཏྟཾ ཨབྷཱསི. ཨཡཾ ཏཱཝ སངྑེཔོ.

ཨཡཾ པན ཝིཏྠཱརོ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཨུཔཀཊྛཱཡ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཱཡ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན སམྦཧུལཱ ནཱནཱཝེརཛྫཀཱ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝསྶཾ ཨུཔགནྟུཀཱམཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམནྟི. ཏཏྲ སུདཾ བྷགཝཱ རཱགཙརིཏཱནཾ སཝིཉྙཱཎཀཱཝིཉྙཱཎཀཝསེན ཨེཀཱདསཝིདྷཾ ཨསུབྷཀམྨཊྛཱནཾ, དོསཙརིཏཱནཾ ཙཏུབྦིདྷཾ མེཏྟཱདིཀམྨཊྛཱནཾ, མོཧཙརིཏཱནཾ མརཎསྶཏིཀམྨཊྛཱནཱདཱིནི, ཝིཏཀྐཙརིཏཱནཾ ཨཱནཱཔཱནསྶཏིཔཐཝཱིཀསིཎཱདཱིནི, སདྡྷཱཙརིཏཱནཾ བུདྡྷཱནུསྶཏིཀམྨཊྛཱནཱདཱིནི, བུདྡྷིཙརིཏཱནཾ ཙཏུདྷཱཏུཝཝཏྠནཱདཱིནཱིཏི ཨིམིནཱ ནཡེན ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཔྤབྷེདཙརིཏཱནུཀཱུལཱནི ཀམྨཊྛཱནཱནི ཀཐེཏི.

ཨཐ ཁོ པཉྩམཏྟཱནི བྷིཀྑུསཏཱནི བྷགཝཏོ སནྟིཀེ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ སཔྤཱཡསེནཱསནཉྩ གོཙརགཱམཉྩ པརིཡེསམཱནཱནི ཨནུཔུབྦེན གནྟྭཱ པཙྩནྟེ ཧིམཝནྟེན སདྡྷིཾ ཨེཀཱབདྡྷཾ ནཱིལཀཱཙམཎིསནྣིབྷསིལཱཏལཾ སཱིཏལགྷནཙྪཱཡནཱིལཝནསཎྜམཎྜིཏཾ མུཏྟཱཏལརཛཏཔཊྚསདིསཝཱལུཀཱཀིཎྞབྷཱུམིབྷཱགཾ སུཙིསཱཏསཱིཏལཛལཱསཡཔརིཝཱརིཏཾ པབྦཏམདྡསཾསུ. ཨཐ ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཏཏྠེཀརཏྟིཾ ཝསིཏྭཱ པབྷཱཏཱཡ རཏྟིཡཱ སརཱིརཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཏསྶ ཨཝིདཱུརེ ཨཉྙཏརཾ གཱམཾ པིཎྜཱཡ པཝིསིཾསུ. གཱམོ གྷནནིཝེསསནྣིཝིཊྛཀུལསཧསྶཡུཏྟོ, མནུསྶཱ ཙེཏྠ སདྡྷཱ པསནྣཱ, ཏེ པཙྩནྟེ པབྦཛིཏདསྶནསྶ དུལླབྷཏཱཡ བྷིཀྑཱུ དིསྭཱ ཨེཝ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏཱ ཧུཏྭཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷོཛེཏྭཱ ‘‘ཨིདྷེཝ, བྷནྟེ, ཏེམཱསཾ ཝསཐཱ’’ཏི ཡཱཙིཏྭཱ པཉྩཔདྷཱནཀུཊིསཏཱནི ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཏཏྠ མཉྩཔཱིཋཔཱནཱིཡཔརིབྷོཛནཱིཡགྷཊཱདཱིནི སབྦཱུཔཀརཎཱནི པཊིཡཱདེསུཾ.

བྷིཀྑཱུ དུཏིཡདིཝསེ ཨཉྙཾ གཱམཾ པིཎྜཱཡ པཝིསིཾསུ. ཏཏྠཱཔི མནུསྶཱ ཏཐེཝ ཨུཔཊྛཧིཏྭཱ ཝསྶཱཝཱསཾ ཡཱཙིཾསུ. བྷིཀྑཱུ ‘‘ཨསཏི ཨནྟརཱཡེ’’ཏི ཨདྷིཝཱསེཏྭཱ ཏཾ ཝནསཎྜཾ པཝིསིཏྭཱ སབྦརཏྟིནྡིཝཾ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡཱ ཧུཏྭཱ ཡཱམགཎྜིཀཾ ཀོཊྚེཏྭཱ ཡོནིསོམནསིཀཱརབཧུལཱ ཝིཧརནྟཱ རུཀྑམཱུལཱནི ཨུཔགནྟྭཱ ནིསཱིདིཾསུ. སཱིལཝནྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཏེཛེན ཝིཧཏཏེཛཱ རུཀྑདེཝཏཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཝིམཱནཱ ཨོརུཡ྄ཧ དཱརཀེ གཧེཏྭཱ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིཙརནྟི. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ རཱཛཱུཧི ཝཱ རཱཛམཧཱམཏྟེཧི ཝཱ གཱམཀཱཝཱསཾ གཏེཧི གཱམཝཱསཱིནཾ གྷརེསུ ཨོཀཱསེ གཧིཏེ གྷརམཱནུསཀཱ གྷརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨཉྙཏྲ ཝསནྟཱ ‘‘ཀདཱ ནུ ཁོ གམིསྶནྟཱི’’ཏི དཱུརཏོ ཨོལོཀེནྟི; ཨེཝམེཝ དེཝཏཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཝིམཱནཱནི ཚཌྜེཏྭཱ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིཙརནྟིཡོ དཱུརཏོཝ ཨོལོཀེནྟི – ‘‘ཀདཱ ནུ ཁོ བྷདནྟཱ གམིསྶནྟཱི’’ཏི. ཏཏོ ཨེཝཾ སམཙིནྟེསུཾ ‘‘པཋམཝསྶཱུཔགཏཱ བྷིཀྑཱུ ཨཝསྶཾ ཏེམཱསཾ ཝསིསྶནྟི. མཡཾ པན ཏཱཝ ཙིརཾ དཱརཀེ གཧེཏྭཱ ཨོཀྐམྨ ཝསིཏུཾ ན སཀྑིསྶཱམ. ཧནྡ མཡཾ བྷིཀྑཱུནཾ བྷཡཱནཀཾ ཨཱརམྨཎཾ དསྶེམཱ’’ཏི. ཏཱ རཏྟིཾ བྷིཀྑཱུནཾ སམཎདྷམྨཀརཎཝེལཱཡ བྷིཾསནཀཱནི ཡཀྑརཱུཔཱནི ནིམྨིནིཏྭཱ པུརཏོ པུརཏོ ཏིཊྛནྟི, བྷེརཝསདྡཉྩ ཀརོནྟི. བྷིཀྑཱུནཾ ཏཱནི རཱུཔཱནི པསྶནྟཱནཾ ཏཉྩ སདྡཾ སུཎནྟཱནཾ ཧདཡཾ ཕནྡི, དུབྦཎྞཱ ཙ ཨཧེསུཾ ཨུཔྤཎྜུཔཎྜུཀཛཱཏཱ. ཏེན ཏེ ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ ཀཱཏུཾ ནཱསཀྑིཾསུ. ཏེསཾ ཨནེཀགྒཙིཏྟཱནཾ བྷཡེན ཙ པུནཔྤུནཾ སཾཝིགྒཱནཾ སཏི སམྨུསྶི. ཏཏོ ནེསཾ མུཊྛསྶཏཱིནཾ དུགྒནྡྷཱནི ཨཱརམྨཎཱནི པཡོཛེསུཾ. ཏེསཾ ཏེན དུགྒནྡྷེན ནིམྨཐིཡམཱནམིཝ མཏྠལུངྒཾ ཨཧོསི, བཱལ༹ྷཱ སཱིསཝེདནཱ ཨུཔྤཛྫིཾསུ, ན ཙ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཉྙམཉྙསྶ ཨཱརོཙེསུཾ.

ཨཐེཀདིཝསཾ སངྒྷཏྠེརསྶ ཨུཔཊྛཱནཀཱལེ སབྦེསུ སནྣིཔཏིཏེསུ སངྒྷཏྠེརོ པུཙྪི – ‘‘ཏུམྷཱཀཾ, ཨཱཝུསོ, ཨིམཾ ཝནསཎྜཾ པཝིཊྛཱནཾ ཀཏིཔཱཧཾ ཨཏིཝིཡ པརིསུདྡྷོ ཚཝིཝཎྞོ ཨཧོསི པརིཡོདཱཏོ, ཝིཔྤསནྣཱནི ཙ ཨིནྡྲིཡཱནི ཨེཏརཧི པནཏྠ ཀིསཱ དུབྦཎྞཱ ཨུཔྤཎྜུཔཎྜུཀཛཱཏཱ, ཀིཾ ཝོ ཨིདྷ ཨསཔྤཱཡ’’ནྟི? ཏཏོ ཨེཀོ བྷིཀྑུ ཨཱཧ – ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, རཏྟིཾ ཨཱིདིསཉྩ ཨཱིདིསཉྩ བྷེརཝཱརམྨཎཾ པསྶཱམི ཙ སུཎཱམི ཙ, ཨཱིདིསཉྩ གནྡྷཾ གྷཱཡཱམི, ཏེན མེ ཙིཏྟཾ ན སམཱདྷིཡཏཱི’’ཏི. ཨེཏེནེཝ ཨུཔཱཡེན སབྦེ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེསུཾ. སངྒྷཏྠེརོ ཨཱཧ – ‘‘བྷགཝཏཱ ཨཱཝུསོ དྭེ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཱ པཉྙཏྟཱ, ཨམྷཱཀཉྩ ཨིདཾ སེནཱསནཾ ཨསཔྤཱཡཾ, ཨཱཡཱམཱཝུསོ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ, གནྟྭཱ ཨཉྙཾ སཔྤཱཡཾ སེནཱསནཾ པུཙྪཱམཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ བྷནྟེ’’ཏི ཏེ བྷིཀྑཱུ ཐེརསྶ པཊིསྶུཎིཏྭཱ སབྦེ སེནཱསནཾ སཾསཱམེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཨནུཔལིཏྟཏྟཱ ཀུལེསུ ཀཉྩི ཨནཱམནྟེཏྭཱ ཨེཝ ཡེན སཱཝཏྠི ཏེན ཙཱརིཀཾ པཀྐམིཾསུ. ཨནུཔུབྦེན སཱཝཏྠིཾ གནྟྭཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ ཨགམིཾསུ.

བྷགཝཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ དིསྭཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨནྟོཝསྶཾ ཙཱརིཀཱ ཙརིཏབྦཱཏི མཡཱ སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཏྟཾ, ཀིསྶ ཏུམྷེ ཙཱརིཀཾ ཙརཐཱ’’ཏི. ཏེ བྷགཝཏོ སབྦཾ ཨཱརོཙེསུཾ. བྷགཝཱ ཨཱཝཛྫེནྟོ སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཨནྟམསོ ཙཏུཔྤཱདཔཱིཋཀཊྛཱནམཏྟམྤི ཏེསཾ སཔྤཱཡཾ སེནཱསནཾ ནཱདྡས. ཨཐ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨཱཧ – ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཏུམྷཱཀཾ ཨཉྙཾ སཔྤཱཡཾ སེནཱསནཾ ཨཏྠི, ཏཏྠེཝ ཏུམྷེ ཝིཧརནྟཱ ཨཱསཝཀྑཡཾ པཱཔུཎེཡྻཱཐ. གཙྪཐ, བྷིཀྑཝེ, ཏམེཝ སེནཱསནཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཐ. སཙེ པན དེཝཏཱཧི ཨབྷཡཾ ཨིཙྪཐ, ཨིམཾ པརིཏྟཾ ཨུགྒཎྷཐ, ཨེཏཉྷི ཝོ པརིཏྟཉྩ ཀམྨཊྛཱནཉྩ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི.

ཨཔརེ པནཱཧུ – ‘‘གཙྪཐ, བྷིཀྑཝེ, ཏམེཝ སེནཱསནཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཐཱ’’ཏི ཨིདཉྩ ཝཏྭཱ བྷགཝཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨཔིཙ ཁོ ཨཱརཉྙཀེན པརིཧརཎཾ ཉཱཏབྦཾ. སེཡྻཐིདཾ – སཱཡཾཔཱཏཾ ཀརཎཝསེན དྭེ མེཏྟཱ, དྭེ པརིཏྟཱ, དྭེ ཨསུབྷཱ, དྭེ མརཎསྶཏཱི ཨཊྛ མཧཱསཾཝེགཝཏྠུསམཱཝཛྫནཉྩ. ཨཊྛ མཧཱསཾཝེགཝཏྠཱུནི ནཱམ ཛཱཏི ཛརཱ བྱཱདྷི མརཎཾ ཙཏྟཱརི ཨཔཱཡདུཀྑཱནཱིཏི. ཨཐ ཝཱ ཛཱཏིཛརཱབྱཱདྷིམརཎཱནི ཙཏྟཱརི, ཨཔཱཡདུཀྑཾ པཉྩམཾ, ཨཏཱིཏེ ཝཊྚམཱུལཀཾ དུཀྑཾ, ཨནཱགཏེ ཝཊྚམཱུལཀཾ དུཀྑཾ, པཙྩུཔྤནྣེ ཨཱཧཱརཔརིཡེཊྛིམཱུལཀཾ དུཀྑ’’ནྟི. ཨེཝཾ བྷགཝཱ པརིཧརཎཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ མེཏྟཏྠཉྩ པརིཏྟཏྠཉྩ ཝིཔསྶནཱཔཱདཀཛྷཱནཏྠཉྩ ཨིམཾ སུཏྟཾ ཨབྷཱསཱིཏི.

༡༤༣. ཏཏྠ ཀརཎཱིཡམཏྠཀུསལེནཱཏི ཨིམིསྶཱ པཋམགཱཐཱཡ ཏཱཝ ཨཡཾ པདཝཎྞནཱ – ཀརཎཱིཡནྟི ཀཱཏབྦཾ, ཀརཎཱརཧནྟི ཨཏྠོ. ཨཏྠོཏི པཊིཔདཱ, ཡཾ ཝཱ ཀིཉྩི ཨཏྟནོ ཧིཏཾ, ཏཾ སབྦཾ ཨརཎཱིཡཏོ ཨཏྠོཏི ཝུཙྩཏི, ཨརཎཱིཡཏོ ནཱམ ཨུཔགནྟབྦཏོ. ཨཏྠེ ཀུསལེན ཨཏྠཀུསལེན, ཨཏྠཚེཀེནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡནྟི ཨནིཡམིཏཔཙྩཏྟཾ. ནྟི ནིཡམིཏཨུཔཡོགཾ. ཨུབྷཡམྤི ཝཱ ཡཾ ཏནྟི པཙྩཏྟཝཙནཾ. སནྟཾ པདནྟི ཨུཔཡོགཝཙནཾ. ཏཏྠ ལཀྑཎཏོ སནྟཾ, པཏྟབྦཏོ པདཾ, ནིབྦཱནསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨབྷིསམེཙྩཱཏི ཨབྷིསམཱགནྟྭཱ. སཀྐོཏཱིཏི སཀྐོ, སམཏྠོ པཊིབལོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨུཛཱུཏི ཨཛྫཝཡུཏྟོ. སུཊྛུ ཨུཛཱུཏི སུཧུཛུ. སུཁཾ ཝཙོ ཨསྨིནྟི སུཝཙོ. ཨསྶཱཏི བྷཝེཡྻ. མུདཱུཏི མདྡཝཡུཏྟོ. ན ཨཏིམཱནཱིཏི ཨནཏིམཱནཱི.

ཨཡཾ པནེཏྠ ཨཏྠཝཎྞནཱ – ཀརཎཱིཡམཏྠཀུསལེན ཡནྟ སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེཙྩཱཏི. ཨེཏྠ ཏཱཝ ཨཏྠི ཀརཎཱིཡཾ, ཨཏྠི ཨཀརཎཱིཡཾ. ཏཏྠ སངྑེཔཏོ སིཀྑཏྟཡཾ ཀརཎཱིཡཾ, སཱིལཝིཔཏྟི, དིཊྛིཝིཔཏྟི, ཨཱཙཱརཝིཔཏྟི, ཨཱཛཱིཝཝིཔཏྟཱིཏི ཨེཝམཱདི ཨཀརཎཱིཡཾ. ཏཐཱ ཨཏྠི ཨཏྠཀུསལོ, ཨཏྠི ཨནཏྠཀུསལོ.

ཏཏྠ ཡོ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ན ཨཏྟཱནཾ སམྨཱ པཡོཛེཏི, ཁཎྜསཱིལོ ཧོཏི, ཨེཀཝཱིསཏིཝིདྷཾ ཨནེསནཾ ནིསྶཱཡ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེཏི. སེཡྻཐིདཾ – ཝེལུ༹དཱནཾ, པཏྟདཱནཾ, པུཔྥདཱནཾ, ཕལདཱནཾ, དནྟཀཊྛདཱནཾ, མུཁོདཀདཱནཾ, སིནཱནདཱནཾ, ཙུཎྞདཱནཾ, མཏྟིཀཱདཱནཾ, ཙཱཊུཀམྱཏཾ, མུགྒསཱུཔྱཏཾ, པཱརིབྷཊུཏཾ, ཛངྒྷཔེསནིཡཾ, ཝེཛྫཀམྨཾ, དཱུཏཀམྨཾ, པཧིཎགམནཾ, པིཎྜཔཊིཔིཎྜདཱནཱནུཔྤདཱནཾ, ཝཏྠུཝིཛྫཾ, ནཀྑཏྟཝིཛྫཾ, ཨངྒཝིཛྫནྟི. ཚབྦིདྷེ ཙ ཨགོཙརེ ཙརཏི. སེཡྻཐིདཾ – ཝེསིཡགོཙརེ ཝིདྷཝཱཐུལླཀུམཱརིཀཔཎྜཀབྷིཀྑུནིཔཱནཱགཱརགོཙརེཏི. སཾསཊྛོ ཙ ཝིཧརཏི རཱཛཱུཧི རཱཛམཧཱམཏྟེཧི ཏིཏྠིཡེཧི ཏིཏྠིཡསཱཝཀེཧི ཨནནུལོམིཀེན གིཧིསཾསགྒེན. ཡཱནི ཝཱ པན ཏཱནི ཀུལཱནི ཨསདྡྷཱནི ཨཔྤསནྣཱནི ཨནོཔཱནབྷཱུཏཱནི ཨཀྐོསཀཔརིབྷཱསཀཱནི ཨནཏྠཀཱམཱནི ཨཧིཏཨཕཱསུཀཨཡོགཀྑེམཀཱམཱནི བྷིཀྑཱུནཾ…པེ… ཨུཔཱསིཀཱནཾ, ཏཐཱརཱུཔཱནི ཀུལཱནི སེཝཏི བྷཛཏི པཡིརུཔཱསཏི. ཨཡཾ ཨནཏྠཀུསལོ.

ཡོ པན ཨིམསྨིཾ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཨཏྟཱནཾ སམྨཱ པཡོཛེཏི, ཨནེསནཾ པཧཱཡ ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལེ པཏིཊྛཱཏུཀཱམོ སདྡྷཱསཱིསེན པཱཏིམོཀྑསཾཝརཾ, སཏིསཱིསེན ཨིནྡྲིཡསཾཝརཾ, ཝཱིརིཡསཱིསེན ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིཾ, པཉྙཱསཱིསེན པཙྩཡཔཊིསེཝནཾ པཱུརེཏི ཨཡཾ ཨཏྠཀུསལོ.

ཡོ ཝཱ སཏྟཱཔཏྟིཀྑནྡྷསོདྷནཝསེན པཱཏིམོཀྑསཾཝརཾ, ཚདྭཱརེ གྷཊྚིཏཱརམྨཎེསུ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཱིནཾ ཨནུཔྤཏྟིཝསེན ཨིནྡྲིཡསཾཝརཾ, ཨནེསནཔརིཝཛྫནཝསེན ཝིཉྙུཔསཏྠབུདྡྷབུདྡྷསཱཝཀཝཎྞིཏཔཙྩཡཔཊིསེཝནེན ཙ ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིཾ, ཡཐཱཝུཏྟཔཙྩཝེཀྑཎཝསེན པཙྩཡཔཊིསེཝནཾ, ཙཏུཨིརིཡཱཔཐཔརིཝཏྟནེ སཱཏྠཀཱདཱིནཾ པཙྩཝེཀྑཎཝསེན སམྤཛཉྙཉྩ སོདྷེཏི, ཨཡམྤི ཨཏྠཀུསལོ.

ཡོ ཝཱ ཡཐཱ ཨཱུསོདཀཾ པཊིཙྩ སཾཀིལིཊྛཾ ཝཏྠཾ པརིཡོདཱཡཏི, ཚཱརིཀཾ པཊིཙྩ ཨཱདཱསོ, ཨུཀྐཱམུཁཾ པཊིཙྩ ཛཱཏརཱུཔཾ, ཏཐཱ ཉཱཎཾ པཊིཙྩ སཱིལཾ ཝོདཱཡཏཱིཏི ཉཏྭཱ ཉཱཎོདཀེན དྷོཝནྟོ སཱིལཾ པརིཡོདཱཔེཏི. ཡཐཱ ཙ ཀིཀཱི སཀུཎིཀཱ ཨཎྜཾ, ཙམརཱིམིགོ ཝཱལདྷིཾ, ཨེཀཔུཏྟིཀཱ ནཱརཱི པིཡཾ ཨེཀཔུཏྟཀཾ, ཨེཀནཡནོ པུརིསོ ཏཾ ཨེཀནཡནཾ རཀྑཏི, ཏཐཱ ཨཏིཝིཡ ཨཔྤམཏྟོ ཨཏྟནོ སཱིལཀྑནྡྷཾ རཀྑཏི, སཱཡཾཔཱཏཾ པཙྩཝེཀྑམཱནོ ཨཎུམཏྟམྤི ཝཛྫཾ ན པསྶཏི, ཨཡམྤི ཨཏྠཀུསལོ.

ཡོ ཝཱ པན ཨཝིཔྤཊིསཱརཀརསཱིལེ པཏིཊྛཱཡ ཀིལེསཝིཀྑམྦྷནཔཊིཔདཾ པགྒཎྷཱཏི, ཏཾ པགྒཧེཏྭཱ ཀསིཎཔརིཀམྨཾ ཀརོཏི, ཀསིཎཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ སམཱཔཏྟིཡོ ནིབྦཏྟེཏི, ཨཡམྤི ཨཏྠཀུསལོ. ཡོ ཝཱ པན སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ སངྑཱརེ སམྨསིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི, ཨཡཾ ཨཏྠཀུསལཱནཾ ཨགྒོ.

ཏཏྠ ཡེ ཨིམེ ཡཱཝ ཨཝིཔྤཊིསཱརཀརསཱིལེ པཏིཊྛཱནེན, ཡཱཝ ཝཱ ཀིལེསཝིཀྑམྦྷནཔཊིཔདཱཡ པགྒཧཎེན མགྒཕལེན ཝཎྞིཏཱ ཨཏྠཀུསལཱ, ཏེ ཨིམསྨིཾ ཨཏྠེ ཨཏྠཀུསལཱཏི ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཏཐཱཝིདྷཱ ཙ ཏེ བྷིཀྑཱུ. ཏེན བྷགཝཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ སནྡྷཱཡ ཨེཀཔུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱཡ དེསནཱཡ ‘‘ཀརཎཱིཡམཏྠཀུསལེནཱ’’ཏི ཨཱཧ.

ཏཏོ ‘‘ཀིཾ ཀརཎཱིཡ’’ནྟི ཏེསཾ སཉྫཱཏཀངྑཱནཾ ཨཱཧ ‘‘ཡནྟ སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེཙྩཱ’’ཏི. ཨཡམེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཏཾ བུདྡྷཱནུབུདྡྷེཧི ཝཎྞིཏཾ སནྟཾ ནིབྦཱནཔདཾ པཊིཝེདྷཝསེན ཨབྷིསམེཙྩ ཝིཧརིཏུཀཱམེན ཡཾ ཀརཎཱིཡནྟི. ཨེཏྠ ཙ ཡནྟི ཨིམསྶ གཱཐཱཔཱདསྶ ཨཱདིཏོ ཝུཏྟམེཝ ཀརཎཱིཡནྟི. ཨདྷིཀཱརཏོ ཨནུཝཏྟཏི ཏཾ སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེཙྩཱཏི. ཨཡཾ པན ཡསྨཱ སཱཝསེསཔཱཋོ ཨཏྠོ, ཏསྨཱ ‘‘ཝིཧརིཏུཀཱམེནཱ’’ཏི ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨཐ ཝཱ སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེཙྩཱཏི ཨནུསྶཝཱདིཝསེན ལོཀིཡཔཉྙཱཡ ནིབྦཱནཔདཾ སནྟནྟི ཉཏྭཱ ཏཾ ཨདྷིགནྟུཀཱམེན ཡནྟཾ ཀརཎཱིཡནྟི ཨདྷིཀཱརཏོ ཨནུཝཏྟཏི, ཏཾ ཀརཎཱིཡམཏྠཀུསལེནཱཏི ཨེཝམྤེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཀརཎཱིཡམཏྠཀུསལེནཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཀི’’ནྟི ཙིནྟེནྟཱནཾ ཨཱཧ ‘‘ཡནྟ སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེཙྩཱ’’ཏི. ཏསྶེཝཾ ཨདྷིཔྤཱཡོ ཝེདིཏབྦོ – ལོཀིཡཔཉྙཱཡ སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེཙྩ ཡཾ ཀརཎཱིཡཾ, ཏནྟི. ཡཾ ཀཱཏབྦཾ, ཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ཀརཎཱརཧམེཝ ཏནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཀིཾ པན ཏནྟི? ཀིམཉྙཾ སིཡཱ ཨཉྙཏྲ ཏདདྷིགམཱུཔཱཡཏོ. ཀཱམཉྩེཏཾ ཀརཎཱརཧཏྠེན སིཀྑཏྟཡདཱིཔཀེན ཨཱདིཔདེནེཝ ཝུཏྟཾ. ཏཐཱ ཧི ཏསྶ ཨཏྠཝཎྞནཱཡཾ ཨཝོཙུམྷཱ ‘‘ཨཏྠི ཀརཎཱིཡཾ ཨཏྠི ཨཀརཎཱིཡཾ. ཏཏྠ སངྑེཔཏོ སིཀྑཏྟཡཾ ཀརཎཱིཡ’’ནྟི. ཨཏིསངྑེཔདེསིཏཏྟཱ པན ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཀེཧིཙི ཝིཉྙཱཏཾ, ཀེཧིཙི ན ཝིཉྙཱཏཾ. ཏཏོ ཡེཧི ན ཝིཉྙཱཏཾ, ཏེསཾ ཝིཉྙཱཔནཏྠཾ ཡཾ ཝིསེསཏོ ཨཱརཉྙཀེན བྷིཀྑུནཱ ཀཱཏབྦཾ, ཏཾ ཝིཏྠཱརེནྟོ ‘‘སཀྐོ ཨུཛཱུ ཙ སུཧུཛཱུ ཙ, སུཝཙོ ཙསྶ མུདུ ཨནཏིམཱནཱི’’ཏི ཨིམཾ ཏཱཝ ཨུཔཌྜྷགཱཐཾ ཨཱཧ.

ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེཙྩ ཝིཧརིཏུཀཱམོ ལོཀིཡཔཉྙཱཡ ཝཱ ཏཾ ཨབྷིསམེཙྩ ཏདདྷིགམཱཡ པཊིཔཛྫམཱནོ ཨཱརཉྙཀོ བྷིཀྑུ དུཏིཡཙཏུཏྠཔདྷཱནིཡངྒསམནྣཱགམེན ཀཱཡེ ཙ ཛཱིཝིཏེ ཙ ཨནཔེཀྑོ ཧུཏྭཱ སཙྩཔཊིཝེདྷཱཡ པཊིཔཛྫིཏུཾ སཀྐོ ཨསྶ, ཏཐཱ ཀསིཎཔརིཀམྨཝཏྟསམཱདཱནཱདཱིསུ, ཨཏྟནོ པཏྟཙཱིཝརཔཊིསངྑརཎཱདཱིསུ ཙ ཡཱནི ཏཱནི སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ཨུཙྩཱཝཙཱནི ཀིཾ ཀརཎཱིཡཱནི, ཏེསུ ཨཉྙེསུ ཙ ཨེཝརཱུཔེསུ སཀྐོ ཨསྶ དཀྑོ ཨནལསོ སམཏྠོ. སཀྐོ ཧོནྟོཔི ཙ ཏཏིཡཔདྷཱནིཡངྒསམནྣཱགམེན ཨུཛུ ཨསྶ. ཨུཛུ ཧོནྟོཔི ཙ སཀིཾ ཨུཛུབྷཱཝེན སནྟོསཾ ཨནཱཔཛྫིཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ པུནཔྤུནཾ ཨསིཐིལཀརཎེན སུཊྛུཏརཾ ཨུཛུ ཨསྶ. ཨསཋཏཱཡ ཝཱ ཨུཛུ, ཨམཱཡཱཝིཏཱཡ སུཧུཛུ. ཀཱཡཝཙཱིཝངྐཔྤཧཱནེན ཝཱ ཨུཛུ, མནོཝངྐཔྤཧཱནེན སུཧུཛུ. ཨསནྟགུཎསྶ ཝཱ ཨནཱཝིཀརཎེན ཨུཛུ, ཨསནྟགུཎེན ཨུཔྤནྣསྶ ལཱབྷསྶ ཨནདྷིཝཱསནེན སུཧུཛུ. ཨེཝཾ ཨཱརམྨཎལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནེཧི པུརིམདྭཡཏཏིཡསིཀྑཱཧི པཡོགཱསཡསུདྡྷཱིཧི ཙ ཨུཛུ ཙ སུཧུཛུ ཙ ཨསྶ.

ན ཀེཝལཉྩ ཨུཛུ ཙ སུཧུཛུ ཙ, ཨཔིཙ པན སུབྦཙོ ཙ ཨསྶ. ཡོ ཧི པུགྒལོ ‘‘ཨིདཾ ན ཀཱཏབྦ’’ནྟི ཝུཏྟོ ‘‘ཀིཾ ཏེ དིཊྛཾ, ཀིཾ ཏེ སུཏཾ, ཀོ མེ ཧུཏྭཱ ཝདསི, ཀིཾ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ཨཱཙརིཡོ སནྡིཊྛོ སམྦྷཏྟོ ཝཱ’’ཏི ཝདཏི, ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན ཝཱ ཏཾ ཝིཧེཋེཏི, སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཝཱ ན ཏཐཱ ཀརོཏི, སོ ཝིསེསཱདྷིགམསྶ དཱུརེ ཧོཏི. ཡོ པན ཨོཝདིཡམཱནོ ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ, སུཊྛུ ཝུཏྟཾ, ཨཏྟནོ ཝཛྫཾ ནཱམ དུདྡསཾ ཧོཏི, པུནཔི མཾ ཨེཝརཱུཔཾ དིསྭཱ ཝདེཡྻཱཐ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡ, ཙིརསྶཾ མེ ཏུམྷཱཀཾ སནྟིཀཱ ཨོཝཱདོ ལདྡྷོ’’ཏི ཝདཏི, ཡཐཱནུསིཊྛཉྩ པཊིཔཛྫཏི, སོ ཝིསེསཱདྷིགམསྶ ཨཝིདཱུརེ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཨེཝཾ པརསྶ ཝཙནཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཀརོནྟོ སུབྦཙོ ཙ ཨསྶ.

ཡཐཱ ཙ སུཝཙོ, ཨེཝཾ མུདུ ཨསྶ. མུདཱུཏི གཧཊྛེཧི དཱུཏགམནཔྤཧིཎགམནཱདཱིསུ ནིཡུཉྫིཡམཱནོ ཏཏྠ མུདུབྷཱཝཾ ཨཀཏྭཱ ཐདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཝཏྟཔཊིཔཏྟིཡཾ སཀལབྲཧྨཙརིཡེ ཙ མུདུ ཨསྶ སུཔརིཀམྨཀཏསུཝཎྞཾ ཝིཡ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིནིཡོགཀྑམོ. ཨཐ ཝཱ མུདཱུཏི ཨབྷཱཀུཊིཀོ ཨུཏྟཱནམུཁོ སུཁསམྦྷཱསོ པཊིསནྠཱརཝུཏྟི སུཏིཏྠཾ ཝིཡ སུཁཱཝགཱཧོ ཨསྶ. ན ཀེཝལཉྩ མུདུ, ཨཔིཙ པན ཨནཏིམཱནཱི ཨསྶ, ཛཱཏིགོཏྟཱདཱིཧི ཨཏིམཱནཝཏྠཱུཧི པརེ ནཱཏིམཉྙེཡྻ, སཱརིཔུཏྟཏྠེརོ ཝིཡ ཙཎྜཱལཀུམཱརཀསམེན ཙེཏསཱ ཝིཧརེཡྻཱཏི.

༡༤༤. ཨེཝཾ བྷགཝཱ སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེཙྩ ཝིཧརིཏུཀཱམསྶ ཏདདྷིགམཱཡ ཝཱ པཊིཔཛྫམཱནསྶ ཝིསེསཏོ ཨཱརཉྙཀསྶ བྷིཀྑུནོ ཨེཀཙྩཾ ཀརཎཱིཡཾ ཝཏྭཱ པུན ཏཏུཏྟརིཔི ཝཏྟུཀཱམོ ‘‘སནྟུསྶཀོ ཙཱ’’ཏི དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ.

ཏཏྠ ‘‘སནྟུཊྛཱི ཙ ཀཏཉྙུཏཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཔྤབྷེདེན དྭཱདསཝིདྷེན སནྟོསེན སནྟུསྶཏཱིཏི སནྟུསྶཀོ. ཨཐ ཝཱ ཏུསྶཏཱིཏི ཏུསྶཀོ, སཀེན ཏུསྶཀོ, སནྟེན ཏུསྶཀོ, སམེན ཏུསྶཀོཏི སནྟུསྶཀོ. ཏཏྠ སཀཾ ནཱམ ‘‘པིཎྜིཡཱལོཔབྷོཛནཾ ནིསྶཱཡཱ’’ཏི (མཧཱཝ. ༧༣) ཨེཝཾ ཨུཔསམྤདམཱལ༹ཀེ ཨུདྡིཊྛཾ ཨཏྟནཱ ཙ སམྤཊིཙྪིཏཾ ཙཏུཔཙྩཡཛཱཏཾ. ཏེན སུནྡརེན ཝཱ ཨསུནྡརེན ཝཱ སཀྐཙྩཾ ཝཱ ཨསཀྐཙྩཾ ཝཱ དིནྣེན པཊིགྒཧཎཀཱལེ པརིབྷོགཀཱལེ ཙ ཝིཀཱརམདསྶེཏྭཱ ཡཱཔེནྟོ ‘‘སཀེན ཏུསྶཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. སནྟཾ ནཱམ ཡཾ ལདྡྷཾ ཧོཏི ཨཏྟནོ ཝིཛྫམཱནཾ, ཏེན སནྟེནེཝ ཏུསྶནྟོ ཏཏོ པརཾ ན པཏྠེནྟོ ཨཏྲིཙྪཏཾ པཛཧནྟོ ‘‘སནྟེན ཏུསྶཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. སམཾ ནཱམ ཨིཊྛཱནིཊྛེསུ ཨནུནཡཔཊིགྷཔྤཧཱནཾ. ཏེན སམེན སབྦཱརམྨཎེསུ ཏུསྶནྟོ ‘‘སམེན ཏུསྶཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

སུཁེན བྷརཱིཡཏཱིཏི སུབྷརོ, སུཔོསོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡོ ཧི བྷིཀྑུ སཱལིམཾསོདནཱདཱིནཾ པཏྟེ པཱུརེཏྭཱ དིནྣེཔི དུམྨུཁབྷཱཝཾ ཨནཏྟམནབྷཱཝམེཝ ཙ དསྶེཏི, ཏེསཾ ཝཱ སམྨུཁཱཝ ཏཾ པིཎྜཔཱཏཾ ‘‘ཀིཾ ཏུམྷེཧི དིནྣ’’ནྟི ཨཔསཱདེནྟོ སཱམཎེརགཧཊྛཱདཱིནཾ དེཏི, ཨེས དུབྦྷརོ. ཨེཏཾ དིསྭཱ མནུསྶཱ དཱུརཏོཝ པརིཝཛྫེནྟི ‘‘དུབྦྷརོ བྷིཀྑུ ན སཀྐཱ པོསིཏུ’’ནྟི. ཡོ པན ཡཾཀིཉྩི ལཱུཁཾ ཝཱ པཎཱིཏཾ ཝཱ ཨཔྤཾ ཝཱ བཧུཾ ཝཱ ལབྷིཏྭཱ ཨཏྟམནོ ཝིཔྤསནྣམུཁོ ཧུཏྭཱ ཡཱཔེཏི, ཨེས སུབྷརོ. ཨེཏཾ དིསྭཱ མནུསྶཱ ཨཏིཝིཡ ཝིསྶཏྠཱ ཧོནྟི – ‘‘ཨམྷཱཀཾ བྷདནྟོ སུབྷརོ ཐོཀཐོཀེནཔི ཏུསྶཏི, མཡམེཝ ནཾ པོསེསྶཱམཱ’’ཏི པཊིཉྙཾ ཀཏྭཱ པོསེནྟི. ཨེཝརཱུཔོ ཨིདྷ སུབྷརོཏི ཨདྷིཔྤེཏོ.

ཨཔྤཾ ཀིཙྩམསྶཱཏི ཨཔྤཀིཙྩོ, ན ཀམྨཱརཱམཏཱབྷསྶཱརཱམཏཱསངྒཎིཀཱརཱམཏཱདིཨནེཀཀིཙྩབྱཱཝཊོ. ཨཐ ཝཱ སཀལཝིཧཱརེ ནཝཀམྨསངྒྷབྷོགསཱམཎེརཨཱརཱམིཀཝོསཱསནཱདིཀིཙྩཝིརཧིཏོ, ཨཏྟནོ ཀེསནཁཙྪེདནཔཏྟཙཱིཝརཔརིཀམྨཱདིཾ ཀཏྭཱ སམཎདྷམྨཀིཙྩཔརོ ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

སལླཧུཀཱ ཝུཏྟི ཨསྶཱཏི སལླཧུཀཝུཏྟི. ཡཐཱ ཨེཀཙྩོ བཧུབྷཎྜོ བྷིཀྑུ དིསཱཔཀྐམནཀཱལེ བཧུཾ པཏྟཙཱིཝརཔཙྩཏྠརཎཏེལགུལཱ༹དིཾ མཧཱཛནེན སཱིསབྷཱརཀཊིབྷཱརཱདཱིཧི ཨུཙྩཱརཱཔེཏྭཱ པཀྐམཏི, ཨེཝཾ ཨཧུཏྭཱ ཡོ ཨཔྤཔརིཀྑཱརོ ཧོཏི, པཏྟཙཱིཝརཱདིཨཊྛསམཎཔརིཀྑཱརམཏྟམེཝ པརིཧརཏི, དིསཱཔཀྐམནཀཱལེ པཀྑཱི སཀུཎོ ཝིཡ སམཱདཱཡེཝ པཀྐམཏི, ཨེཝརཱུཔོ ཨིདྷ སལླཧུཀཝུཏྟཱིཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. སནྟཱནི ཨིནྡྲིཡཱནི ཨསྶཱཏི སནྟིནྡྲིཡོ, ཨིཊྛཱརམྨཎཱདཱིསུ རཱགཱདིཝསེན ཨནུདྡྷཏིནྡྲིཡོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ནིཔཀོཏི ཝིཉྙཱུ ཝིབྷཱཝཱི པཉྙཝཱ, སཱིལཱནུརཀྑཎཔཉྙཱཡ ཙཱིཝརཱདིཝིཙཱརཎཔཉྙཱཡ ཨཱཝཱསཱདིསཏྟསཔྤཱཡཔརིཛཱནནཔཉྙཱཡ ཙ སམནྣཱགཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ན པགབྦྷོཏི ཨཔྤགབྦྷོ, ཨཊྛཊྛཱནེན ཀཱཡཔཱགབྦྷིཡེན, ཙཏུཊྛཱནེན ཝཙཱིཔཱགབྦྷིཡེན, ཨནེཀཊྛཱནེན མནོཔཱགབྦྷིཡེན ཙ ཝིརཧིཏོཏི ཨཏྠོ.

ཨཊྛཊྛཱནཾ ཀཱཡཔཱགབྦྷིཡཾ (མཧཱནི. ༨༧) ནཱམ སངྒྷགཎཔུགྒལབྷོཛནསཱལཱཛནྟཱགྷརནྷཱནཏིཏྠབྷིཀྑཱཙཱརམགྒཨནྟརགྷརཔཝེསནེསུ ཀཱཡེན ཨཔྤཏིརཱུཔཀརཎཾ. སེཡྻཐིདཾ – ཨིདྷེཀཙྩོ སངྒྷམཛ྄ཛྷེ པལླཏྠིཀཱཡ ཝཱ ནིསཱིདཏི, པཱདེ པཱདམོདཧིཏྭཱ ཝཱཏི ཨེཝམཱདི, ཏཐཱ གཎམཛ྄ཛྷེ, གཎམཛ྄ཛྷེཏི ཙཏུཔརིསསནྣིཔཱཏེ, ཏཐཱ ཝུཌྜྷཏརེ པུགྒལེ. བྷོཛནསཱལཱཡཾ པན ཝུཌྜྷཱནཾ ཨཱསནཾ ན དེཏི, ནཝཱནཾ ཨཱསནཾ པཊིབཱཧཏི, ཏཐཱ ཛནྟཱགྷརེ. ཝུཌྜྷེ ཙེཏྠ ཨནཱཔུཙྪཱ ཨགྒིཛཱལནཱདཱིནི ཀརོཏི. ནྷཱནཏིཏྠེ ཙ ཡདིདཾ ‘‘དཧརོ ཝུཌྜྷོཏི པམཱཎཾ ཨཀཏྭཱ ཨཱགཏཔཊིཔཱཊིཡཱ ནྷཱཡིཏབྦ’’ནྟི ཝུཏྟཾ, ཏམྤི ཨནཱདིཡནྟོ པཙྪཱ ཨཱགནྟྭཱ ཨུདཀཾ ཨོཏརིཏྭཱ ཝུཌྜྷེ ཙ ནཝེ ཙ བཱདྷེཏི. བྷིཀྑཱཙཱརམགྒེ པན ཨགྒཱསནཨགྒོདཀཨགྒཔིཎྜཏྠཾ ཝུཌྜྷཱནཾ པུརཏོ པུརཏོ ཡཱཏི བཱཧཱཡ བཱཧཾ པཧརནྟོ, ཨནྟརགྷརཔྤཝེསནེ ཝུཌྜྷཱནཾ པཋམཏརཾ པཝིསཏི, དཧརེཧི ཀཱཡཀཱིལ༹ནཾ ཀརོཏཱིཏི ཨེཝམཱདི.

ཙཏུཊྛཱནཾ ཝཙཱིཔཱགབྦྷིཡཾ ནཱམ སངྒྷགཎཔུགྒལཨནྟརགྷརེསུ ཨཔྤཏིརཱུཔཝཱཙཱནིཙྪཱརཎཾ. སེཡྻཐིདཾ – ཨིདྷེཀཙྩོ སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ཨནཱཔུཙྪཱ དྷམྨཾ བྷཱསཏི, ཏཐཱ པུབྦེ ཝུཏྟཔྤཀཱརེ གཎེ ཝུཌྜྷཏརེ པུགྒལེ ཙ. ཏཏྠ མནུསྶེཧི པཉྷཾ པུཊྛོ ཝུཌྜྷཏརཾ ཨནཱཔུཙྪཱ ཝིསྶཛྫེཏི. ཨནྟརགྷརེ པན ‘‘ཨིཏྠནྣཱམེ ཀིཾ ཨཏྠི, ཀིཾ ཡཱགུ ཨུདཱཧུ ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཾ, ཀིཾ མེ དསྶསི, ཀིམཛྫ ཁཱདིསྶཱམི, ཀིཾ བྷུཉྫིསྶཱམི, ཀིཾ པིཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེདམཱདིཾ བྷཱསཏི.

ཨནེཀཊྛཱནཾ མནོཔཱགབྦྷིཡཾ ནཱམ ཏེསུ ཏེསུ ཋཱནེསུ ཀཱཡཝཱཙཱཧི ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརཾ ཨནཱཔཛྫིཏྭཱཔི མནསཱ ཨེཝ ཀཱམཝིཏཀྐཱདིནཱནཔྤཀཱརཨཔྤཏིརཱུཔཝིཏཀྐནཾ.

ཀུལེསྭནནུགིདྡྷོཏི ཡཱནི ཀུལཱནི ཨུཔསངྐམཏི, ཏེསུ པཙྩཡཏཎྷཱཡ ཝཱ ཨནནུལོམིཡགིཧིསཾསགྒཝསེན ཝཱ ཨནནུགིདྡྷོ, ན སཧསོཀཱི, ན སཧནནྡཱི, ན སུཁིཏེསུ སུཁིཏོ, ན དུཀྑིཏེསུ དུཀྑིཏོ, ན ཨུཔྤནྣེསུ ཀིཙྩཀརཎཱིཡེསུ ཨཏྟནཱ ཝཱ ཡོགམཱཔཛྫིཏཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིམིསྶཱ ཙ གཱཐཱཡ ཡཾ ‘‘སུཝཙོ ཙསྶཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨསྶཱ’’ཏི ཝཙནཾ, ཏཾ སབྦཔདེཧི སདྡྷིཾ ‘‘སནྟུསྶཀོ ཙ ཨསྶ, སུབྷརོ ཙ ཨསྶཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཡོཛེཏབྦཾ.

༡༤༥. ཨེཝཾ བྷགཝཱ སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེཙྩ ཝིཧརིཏུཀཱམསྶ ཏདདྷིགམཱཡ ཝཱ པཊིཔཛྫིཏུཀཱམསྶ ཝིསེསཏོ ཨཱརཉྙཀསྶ བྷིཀྑུནོ ཏཏུཏྟརིཔི ཀརཎཱིཡཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཀརཎཱིཡམྤི ཨཱཙིཀྑིཏུཀཱམོ ‘‘ན ཙ ཁུདྡམཱཙརེ ཀིཉྩི, ཡེན ཝིཉྙཱུ པརེ ཨུཔཝདེཡྻུ’’ནྟི ཨིམཾ ཨུཔཌྜྷགཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཨེཝམིམཾ ཀརཎཱིཡཾ ཀརོནྟོ ཡཾ ཏཾ ཀཱཡཝཙཱིམནོདུཙྩརིཏཾ ཁུདྡཾ ལཱམཀནྟི ཝུཙྩཏི, ཏཾ ན ཙ ཁུདྡཾ སམཱཙརེ. ཨསམཱཙརནྟོ ཙ ན ཀེཝལཾ ཨོལཱ༹རིཀཾ, ཀིཾ པན ཀིཉྩི ན སམཱཙརེ, ཨཔྤམཏྟཀཾ ཨཎུམཏྟམྤི ན སམཱཙརེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཏཏོ ཏསྶ སམཱཙཱརེ སནྡིཊྛིཀམེཝཱདཱིནཝཾ དསྶེཏི ‘‘ཡེན ཝིཉྙཱུ པརེ ཨུཔཝདེཡྻུ’’ནྟི. ཨེཏྠ ཙ ཡསྨཱ ཨཝིཉྙཱུ པརེ ཨཔྤམཱཎཾ. ཏེ ཧི ཨནཝཛྫཾ ཝཱ སཱཝཛྫཾ ཀརོནྟི, ཨཔྤསཱཝཛྫཾ ཝཱ མཧཱསཱཝཛྫཾ. ཝིཉྙཱུ ཨེཝ པན པམཱཎཾ. ཏེ ཧི ཨནུཝིཙྩ པརིཡོགཱཧེཏྭཱ ཨཝཎྞཱརཧསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསནྟི, ཝཎྞཱརཧསྶ ཙ ཝཎྞཾ བྷཱསནྟི, ཏསྨཱ ‘‘ཝིཉྙཱུ པརེ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨིམཱཧི ཨཌྜྷཏེཡྻཱཧི གཱཐཱཧི སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེཙྩ ཝིཧརིཏུཀཱམསྶ, ཏདདྷིགམཱཡ ཝཱ པཊིཔཛྫིཏུཀཱམསྶ ཝིསེསཏོ ཨཱརཉྙཀསྶ ཨཱརཉྙཀསཱིསེན ཙ སབྦེསམྤི ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཝིཧརིཏུཀཱམཱནཾ ཀརཎཱིཡཱཀརཎཱིཡབྷེདཾ ཀམྨཊྛཱནཱུཔཙཱརཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཏསྶ དེཝཏཱབྷཡསྶ པཊིགྷཱཏཱཡ པརིཏྟཏྠཾ ཝིཔསྶནཱཔཱདཀཛ྄ཛྷཱནཝསེན ཀམྨཊྛཱནཏྠཉྩ ‘‘སུཁིནོ ཝ ཁེམིནོ ཧོནྟཱུ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན མེཏྟཀཐཾ ཀཐེཏུམཱརདྡྷོ.

ཏཏྠ སུཁིནོཏི སུཁསམངྒིནོ. ཁེམིནོཏི ཁེམཝནྟོ, ཨབྷཡཱ ནིརུཔདྡཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སབྦེཏི ཨནཝསེསཱ. སཏྟཱཏི པཱཎིནོ. སུཁིཏཏྟཱཏི སུཁིཏཙིཏྟཱ. ཨེཏྠ ཙ ཀཱཡིཀེན སུཁེན སུཁིནོ, མཱནསེན སུཁིཏཏྟཱ, ཏདུབྷཡེནཱཔི སབྦབྷཡཱུཔདྡཝཝིགམེན ཝཱ ཁེམིནོཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཀསྨཱ པན ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ? མེཏྟཱབྷཱཝནཱཀཱརདསྶནཏྠཾ. ཨེཝཉྷི མེཏྟཱ བྷཱཝེཏབྦཱ ‘‘སབྦེ སཏྟཱ སུཁིནོ ཧོནྟཱུ’’ཏི ཝཱ, ‘‘ཁེམིནོ ཧོནྟཱུ’’ཏི ཝཱ, ‘‘སུཁིཏཏྟཱ ཧོནྟཱུ’’ཏི ཝཱ.

༡༤༦. ཨེཝཾ ཡཱཝ ཨུཔཙཱརཏོ ཨཔྤནཱཀོཊི, ཏཱཝ སངྑེཔེན མེཏྟཱབྷཱཝནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཝིཏྠཱརཏོཔི ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡེ ཀེཙཱི’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཨཐ ཝཱ ཡསྨཱ པུཐུཏྟཱརམྨཎེ པརིཙིཏཾ ཙིཏྟཾ ན ཨཱདིཀེནེཝ ཨེཀཏྟེ སཎྛཱཏི, ཨཱརམྨཎཔྤབྷེདཾ པན ཨནུགནྟྭཱ ཀམེན སཎྛཱཏི, ཏསྨཱ ཏསྶ ཏསཐཱཝརཱདིདུཀཏིཀཔྤབྷེདེ ཨཱརམྨཎེ ཨནུགནྟྭཱ ཨནུགནྟྭཱ སཎྛཱནཏྠམྤི ‘‘ཡེ ཀེཙཱི’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཨཐ ཝཱ ཡསྨཱ ཡསྶ ཡཾ ཨཱརམྨཎཾ ཝིབྷཱུཏཾ ཧོཏི, ཏསྶ ཏཏྠ ཙིཏྟཾ སུཁཾ ཏིཊྛཏི. ཏསྨཱ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཡསྶ ཡཾ ཝིབྷཱུཏཾ ཨཱརམྨཎཾ, ཏསྶ ཏཏྠ ཙིཏྟཾ སཎྛཱཔེཏུཀཱམོ ཏསཐཱཝརཱདིདུཀཏྟིཀཨཱརམྨཎཔྤབྷེདདཱིཔཀཾ ‘‘ཡེ ཀེཙཱི’’ཏི ཨིམཾ གཱཐཱདྭཡམཱཧ.

ཨེཏྠ ཧི ཏསཐཱཝརདུཀཾ དིཊྛཱདིཊྛདུཀཾ དཱུརསནྟིཀདུཀཾ བྷཱུཏསམྦྷཝེསིདུཀནྟི ཙཏྟཱརི དུཀཱནི, དཱིགྷཱདཱིཧི ཙ ཚཧི པདེཧི མཛ྄ཛྷིམཔདསྶ ཏཱིསུ, ཨཎུཀཔདསྶ ཙ དྭཱིསུ ཏིཀེསུ ཨཏྠསམྦྷཝཏོ དཱིགྷརསྶམཛ྄ཛྷིམཏྟིཀཾ མཧནྟཱཎུཀམཛ྄ཛྷིམཏྟིཀཾ ཐཱུལཱཎུཀམཛ྄ཛྷིམཏྟིཀནྟི ཏཡོ ཏིཀེ དཱིཔེཏི. ཏཏྠ ཡེ ཀེཙཱིཏི ཨནཝསེསཝཙནཾ. པཱཎཱ ཨེཝ བྷཱུཏཱ པཱཎབྷཱུཏཱ. ཨཐ ཝཱ པཱཎནྟཱིཏི པཱཎཱ. ཨེཏེན ཨསྶཱསཔསྶཱསཔཊིབདྡྷེ པཉྩཝོཀཱརསཏྟེ གཎྷཱཏི. བྷཝནྟཱིཏི བྷཱུཏཱ. ཨེཏེན ཨེཀཝོཀཱརཙཏུཝོཀཱརསཏྟེ གཎྷཱཏི. ཨཏྠཱིཏི སནྟི, སཾཝིཛྫནྟི.

ཨེཝཾ ‘‘ཡེ ཀེཙི པཱཎབྷཱུཏཏྠཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ཝཙནེན དུཀཏྟིཀེཧི སངྒཧེཏབྦེ སབྦེ སཏྟེ ཨེཀཛ྄ཛྷཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི སབྦེཔི ཏེ ཏསཱ ཝཱ ཐཱཝརཱ ཝཱ ཨནཝསེསཱཏི ཨིམིནཱ དུཀེན སངྒཧེཏྭཱ དསྶེཏི.

ཏཏྠ ཏསནྟཱིཏི ཏསཱ, སཏཎྷཱནཾ སབྷཡཱནཉྩེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏིཊྛནྟཱིཏི ཐཱཝརཱ, པཧཱིནཏཎྷཱབྷཡཱནཾ ཨརཧཏཾ ཨེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ནཏྠི ཏེསཾ ཨཝསེསནྟི ཨནཝསེསཱ, སབྦེཔཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡཉྩ དུཏིཡགཱཐཱཡ ཨནྟེ ཝུཏྟཾ, ཏཾ སབྦདུཀཏིཀེཧི སམྦནྡྷིཏབྦཾ – ཡེ ཀེཙི པཱཎབྷཱུཏཏྠི ཏསཱ ཝཱ ཐཱཝརཱ ཝཱ ཨནཝསེསཱ, ཨིམེཔི སབྦེ སཏྟཱ བྷཝནྟུ སུཁིཏཏྟཱ. ཨེཝཾ ཡཱཝ བྷཱུཏཱ ཝཱ སམྦྷཝེསཱི ཝཱ ཨིམེཔི སབྦེ སཏྟཱ བྷཝནྟུ སུཁིཏཏྟཱཏི.

ཨིདཱནི དཱིགྷརསྶམཛ྄ཛྷིམཱདིཏིཀཏྟཡདཱིཔཀེསུ དཱིགྷཱ ཝཱཏིཨཱདཱིསུ ཚསུ པདེསུ དཱིགྷཱཏི དཱིགྷཏྟབྷཱཝཱ ནཱགམཙྪགོདྷཱདཡོ. ཨནེཀབྱཱམསཏཔྤམཱཎཱཔི ཧི མཧཱསམུདྡེ ནཱགཱནཾ ཨཏྟབྷཱཝཱ ཨནེཀཡོཛནཔྤམཱཎཱཔི མཙྪགོདྷཱདཱིནཾ ཨཏྟབྷཱཝཱ ཧོནྟི. མཧནྟཱཏི མཧནྟཏྟབྷཱཝཱ ཛལེ མཙྪཀཙྪཔཱདཡོ, ཐལེ ཧཏྠིནཱགཱདཡོ, ཨམནུསྶེསུ དཱནཝཱདཡོ. ཨཱཧ ཙ – ‘‘རཱཧུགྒཾ ཨཏྟབྷཱཝཱིན’’ནྟི (ཨ. ནི. ༤.༡༥). ཏསྶ ཧི ཨཏྟབྷཱཝོ ཨུབྦེདྷེན ཙཏྟཱརི ཡོཛནསཧསྶཱནི ཨཊྛ ཙ ཡོཛནསཏཱནི, བཱཧཱུ དྭཱདསཡོཛནསཏཔརིམཱཎཱ, པཉྙཱསཡོཛནཾ བྷམུཀནྟརཾ, ཏཐཱ ཨངྒུལནྟརིཀཱ, ཧཏྠཏལཱནི དྭེ ཡོཛནསཏཱནཱིཏི. མཛ྄ཛྷིམཱཏི ཨསྶགོཎམཧིཾསསཱུཀརཱདཱིནཾ ཨཏྟབྷཱཝཱ. རསྶཀཱཏི ཏཱསུ ཏཱསུ ཛཱཏཱིསུ ཝཱམནཱདཡོ དཱིགྷམཛ྄ཛྷིམེཧི ཨོམཀཔྤམཱཎཱ སཏྟཱ. ཨཎུཀཱཏི མཾསཙཀྑུསྶ ཨགོཙརཱ, དིབྦཙཀྑུཝིསཡཱ ཨུདཀཱདཱིསུ ནིབྦཏྟཱ སུཁུམཏྟབྷཱཝཱ སཏྟཱ, ཨཱུཀཱདཡོ ཝཱ. ཨཔིཙ ཡེ ཏཱསུ ཏཱསུ ཛཱཏཱིསུ མཧནྟམཛ྄ཛྷིམེཧི ཐཱུལམཛ྄ཛྷིམེཧི ཙ ཨོམཀཔྤམཱཎཱ སཏྟཱ, ཏེ ཨཎུཀཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཐཱུལཱཏི པརིམཎྜལཏྟབྷཱཝཱ མཙྪཀུམྨསིཔྤིཀསམྦུཀཱདཡོ སཏྟཱ.

༡༤༧. ཨེཝཾ ཏཱིཧི ཏིཀེཧི ཨནཝསེསཏོ སཏྟེ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ‘‘དིཊྛཱ ཝཱ ཡེཝ ཨདིཊྛཱ’’ཏིཨཱདཱིཧི ཏཱིཧི དུཀེཧིཔི ཏེ སངྒཧེཏྭཱ དསྶེཏི.

ཏཏྠ དིཊྛཱཏི ཡེ ཨཏྟནོ ཙཀྑུསྶ ཨཱཔཱཐམཱགཏཝསེན དིཊྛཔུབྦཱ. ཨདིཊྛཱཏི ཡེ པརསམུདྡཔརསེལཔརཙཀྐཝཱལཱ༹དཱིསུ ཋིཏཱ. ‘‘ཡེཝ དཱུརེ ཝསནྟི ཨཝིདཱུརེ’’ཏི ཨིམིནཱ པན དུཀེན ཨཏྟནོ ཨཏྟབྷཱཝསྶ དཱུརེ ཙ ཨཝིདཱུརེ ཙ ཝསནྟེ སཏྟེ དསྶེཏི. ཏེ ཨུཔཱདཱཡུཔཱདཱཝསེན ཝེདིཏབྦཱ. ཨཏྟནོ ཧི ཀཱཡེ ཝསནྟཱ སཏྟཱ ཨཝིདཱུརེ, བཧིཀཱཡེ ཝསནྟཱ དཱུརེ. ཏཐཱ ཨནྟོཨུཔཙཱརེ ཝསནྟཱ ཨཝིདཱུརེ, བཧིཨུཔཙཱརེ ཝསནྟཱ དཱུརེ. ཨཏྟནོ ཝིཧཱརེ གཱམེ ཛནཔདེ དཱིཔེ ཙཀྐཝཱལེ༹ ཝསནྟཱ ཨཝིདཱུརེ, པརཙཀྐཝཱལེ༹ ཝསནྟཱ དཱུརེ ཝསནྟཱིཏི ཝུཙྩནྟི.

བྷཱུཏཱཏི ཛཱཏཱ, ཨབྷིནིབྦཏྟཱ. ཡེ བྷཱུཏཱ ཨེཝ, ན པུན བྷཝིསྶནྟཱིཏི སངྑྱཾ གཙྪནྟི, ཏེསཾ ཁཱིཎཱསཝཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སམྦྷཝམེསནྟཱིཏི སམྦྷཝེསཱི. ཨཔྤཧཱིནབྷཝསཾཡོཛནཏྟཱ ཨཱཡཏིམྤི སམྦྷཝཾ ཨེསནྟཱནཾ སེཀྑཔུཐུཛྫནཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨཐ ཝཱ ཙཏཱུསུ ཡོནཱིསུ ཨཎྜཛཛལཱབུཛཱ སཏྟཱ ཡཱཝ ཨཎྜཀོསཾ ཝཏྠིཀོསཉྩ ན བྷིནྡནྟི, ཏཱཝ སམྦྷཝེསཱི ནཱམ. ཨཎྜཀོསཾ ཝཏྠིཀོསཉྩ བྷིནྡིཏྭཱ བཧི ནིཀྑནྟཱ བྷཱུཏཱ ནཱམ. སཾསེདཛཱ ཨོཔཔཱཏིཀཱ ཙ པཋམཙིཏྟཀྑཎེ སམྦྷཝེསཱི ནཱམ. དུཏིཡཙིཏྟཀྑཎཏོ པབྷུཏི བྷཱུཏཱ ནཱམ. ཡེན ཝཱ ཨིརིཡཱཔཐེན ཛཱཡནྟི, ཡཱཝ ཏཏོ ཨཉྙཾ ན པཱཔུཎནྟི, ཏཱཝ སམྦྷཝེསཱི ནཱམ. ཏཏོ པརཾ བྷཱུཏཱཏི.

༡༤༨. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ‘‘སུཁིནོ ཝཱ’’ཏིཨཱདཱིཧི ཨཌྜྷཏེཡྻཱཧི གཱཐཱཧི ནཱནཔྤཀཱརཏོ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཧིཏསུཁཱགམཔཏྠནཱཝསེན སཏྟེསུ མེཏྟཱབྷཱཝནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཧིཏདུཀྑཱནཱགམཔཏྠནཱཝསེནཱཔི ཏཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ན པརོ པརཾ ནིཀུབྦེཐཱ’’ཏི. ཨེས པོརཱཎཔཱཋོ, ཨིདཱནི པན ‘‘པརཾ ཧཱི’’ཏིཔི པཋནྟི, ཨཡཾ ན སོབྷནོ.

ཏཏྠ པརོཏི པརཛནོ. པརནྟི པརཛནཾ. ན ནིཀུབྦེཐཱཏི ན ཝཉྩེཡྻ. ནཱཏིམཉྙེཐཱཏི ན ཨཏིཀྐམིཏྭཱ མཉྙེཡྻ. ཀཏྠཙཱིཏི ཀཏྠཙི ཨོཀཱསེ, གཱམེ ཝཱ ནིགམེ ཝཱ ཁེཏྟེ ཝཱ ཉཱཏིམཛ྄ཛྷེ ཝཱ པཱུགམཛ྄ཛྷེ ཝཱཏིཨཱདི. ནནྟི ཨེཏཾ. ཀཉྩཱིཏི ཡཾ ཀཉྩི ཁཏྟིཡཾ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ གཧཊྛཾ ཝཱ པབྦཛིཏཾ ཝཱ སུགཏཾ ཝཱ དུགྒཏཾ ཝཱཏིཨཱདི. བྱཱརོསནཱ པཊིགྷསཉྙཱཏི ཀཱཡཝཙཱིཝིཀཱརེཧི བྱཱརོསནཱཡ ཙ, མནོཝིཀཱརེན པཊིགྷསཉྙཱཡ ཙ. ‘‘བྱཱརོསནཱཡ པཊིགྷསཉྙཱཡཱ’’ཏི ཧི ཝཏྟབྦེ ‘‘བྱཱརོསནཱ པཊིགྷསཉྙཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི ཡཐཱ ‘‘སམྨ དཉྙཱཡ ཝིམུཏྟཱ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘སམྨ དཉྙཱ ཝིམུཏྟཱ’’ཏི, ཡཐཱ ཙ ‘‘ཨནུཔུབྦསིཀྑཱཡ ཨནུཔུབྦཀིརིཡཱཡ ཨནུཔུབྦཔཊིཔདཱཡཱ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘ཨནུཔུབྦསིཀྑཱ ཨནུཔུབྦཀིརིཡཱ ཨནུཔུབྦཔཊིཔདཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༨.༡༩; ཨུདཱ. ༤༥; ཙཱུལ༹ཝ. ༣༨༥). ནཱཉྙམཉྙསྶ དུཀྑམིཙྪེཡྻཱཏི ཨཉྙམཉྙསྶ དུཀྑཾ ན ཨིཙྪེཡྻ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ན ཀེཝལཾ ‘‘སུཁིནོ ཝཱ ཁེམིནོ ཝཱ ཧོནྟཱུ’’ཏིཨཱདི མནསིཀཱརཝསེནེཝ མེཏྟཾ བྷཱཝེཡྻ. ཀིཾ པན ‘‘ཨཧོ ཝཏ ཡོ ཀོཙི པརཔུགྒལོ ཡཾ ཀཉྩི པརཔུགྒལཾ ཝཉྩནཱདཱིཧི ནིཀཏཱིཧི ན ནིཀུབྦེཐ, ཛཱཏིཨཱདཱིཧི ཙ ནཝཧི མཱནཝཏྠཱུཧི ཀཏྠཙི པདེསེ ཡཾ ཀཉྩི པརཔུགྒལཾ ནཱཏིམཉྙེཡྻ, ཨཉྙམཉྙསྶ ཙ བྱཱརོསནཱཡ ཝཱ པཊིགྷསཉྙཱཡ ཝཱ དུཀྑཾ ན ཨིཙྪེཡྻཱ’’ཏི ཨེཝམྤི མནསི ཀརོནྟོ བྷཱཝེཡྻཱཏི.

༡༤༩. ཨེཝཾ ཨཧིཏདུཀྑཱནཱགམཔཏྠནཱཝསེན ཨཏྠཏོ མེཏྟཱབྷཱཝནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏམེཝ ཨུཔམཱཡ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘མཱཏཱ ཡཐཱ ནིཡཾ པུཏྟ’’ནྟི.

ཏསྶཏྠོ – ཡཐཱ མཱཏཱ ནིཡཾ པུཏྟཾ ཨཏྟནི ཛཱཏཾ ཨོརསཾ པུཏྟཾ, ཏཉྩ ཨེཀཔུཏྟམེཝ ཨཱཡུསཱ ཨནུརཀྑེ, ཏསྶ དུཀྑཱགམཔཊིབཱཧནཏྠཾ ཨཏྟནོ ཨཱཡུམྤི ཙཛིཏྭཱ ཏཾ ཨནུརཀྑེ, ཨེཝམྤི སབྦབྷཱུཏེསུ ཨིདཾ མེཏྟམཱནསཾ བྷཱཝཡེ, པུནཔྤུནཾ ཛནཡེ ཝཌྜྷཡེ, ཏཉྩ ཨཔརིམཱཎསཏྟཱརམྨཎཝསེན ཨེཀསྨིཾ ཝཱ སཏྟེ ཨནཝསེསཕརཎཝསེན ཨཔརིམཱཎཾ བྷཱཝཡེཏི.

༡༥༠. ཨེཝཾ སབྦཱཀཱརེན མེཏྟཱབྷཱཝནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏསྶེཝ ཝཌྜྷནཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘མེཏྟཉྩ སབྦལོཀསྨཱི’’ཏི.

ཏཏྠ མིཛྫཏི ཏཱཡཏི ཙཱཏི མིཏྟོ, ཧིཏཛ྄ཛྷཱསཡཏཱཡ སིནིཡ྄ཧཏི, ཨཧིཏཱགམཏོ རཀྑཏི ཙཱཏི ཨཏྠོ. མིཏྟསྶ བྷཱཝོ མེཏྟཾ. སབྦསྨིནྟི ཨནཝསེསེ. ལོཀསྨིནྟི སཏྟལོཀེ. མནསི བྷཝནྟི མཱནསཾ. ཏཉྷི ཙིཏྟསམྤཡུཏྟཏྟཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. བྷཱཝཡེཏི ཝཌྜྷཡེ. ནཱསྶ པརིམཱཎནྟི ཨཔརིམཱཎཾ, ཨཔྤམཱཎསཏྟཱརམྨཎཏཱཡ ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. ཨུདྡྷནྟི ཨུཔརི. ཏེན ཨརཱུཔབྷཝཾ གཎྷཱཏི. ཨདྷོཏི ཧེཊྛཱ. ཏེན ཀཱམབྷཝཾ གཎྷཱཏི. ཏིརིཡནྟི ཝེམཛ྄ཛྷཾ. ཏེན རཱུཔབྷཝཾ གཎྷཱཏི. ཨསམྦཱདྷནྟི སམྦཱདྷཝིརཧིཏཾ, བྷིནྣསཱིམནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཱིམཱ ནཱམ པཙྩཏྠིཀོ ཝུཙྩཏི, ཏསྨིམྤི པཝཏྟནྟི ཨཏྠོ. ཨཝེརནྟི ཝེརཝིརཧིཏཾ, ཨནྟརནྟརཱཔི ཝེརཙེཏནཱཔཱཏུབྷཱཝཝིརཧིཏནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨསཔཏྟནྟི ཝིགཏཔཙྩཏྠིཀཾ. མེཏྟཱཝིཧཱརཱི ཧི པུགྒལོ མནུསྶཱནཾ པིཡོ ཧོཏི, ཨམནུསྶཱནཾ པིཡོ ཧོཏི, ནཱསྶ ཀོཙི པཙྩཏྠིཀོ ཧོཏི, ཏེནསྶ ཏཾ མཱནསཾ ཝིགཏཔཙྩཏྠིཀཏྟཱ ‘‘ཨསཔཏྟ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. པརིཡཱཡཝཙནཉྷི ཨེཏཾ, ཡདིདཾ པཙྩཏྠིཀོ སཔཏྟོཏི. ཨཡཾ ཨནུཔདཏོ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

ཨཡཾ པནེཏྠ ཨདྷིཔྤེཏཏྠཝཎྞནཱ – ཡདེཏཾ ‘‘ཨེཝམྤི སབྦབྷཱུཏེསུ མཱནསཾ བྷཱཝཡེ ཨཔརིམཱཎ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཏཉྩེཏཾ ཨཔརིམཱཎཾ མེཏྟཾ མཱནསཾ སབྦལོཀསྨིཾ བྷཱཝཡེ ཝཌྜྷཡེ, ཝུཌྜྷིཾ, ཝིརཱུལ༹ྷིཾ, ཝེཔུལླཾ གམཡེ. ཀཐཾ? ཨུདྡྷཾ ཨདྷོ ཙ ཏིརིཡཉྩ, ཨུདྡྷཾ ཡཱཝ བྷཝགྒཱ, ཨདྷོ ཡཱཝ ཨཝཱིཙིཏོ, ཏིརིཡཾ ཡཱཝ ཨཝསེསདིསཱ. ཨུདྡྷཾ ཝཱ ཨཱརུཔྤཾ, ཨདྷོ ཀཱམདྷཱཏུཾ, ཏིརིཡཾ རཱུཔདྷཱཏུཾ ཨནཝསེསཾ ཕརནྟོ. ཨེཝཾ བྷཱཝེནྟོཔི ཙ ཏཾ ཡཐཱ ཨསམྦཱདྷཾ, ཨཝེརཾ, ཨསཔཏྟཉྩ, ཧོཏི ཏཐཱ སམྦཱདྷཝེརསཔཏྟཱབྷཱཝཾ ཀརོནྟོ བྷཱཝཡེ. ཡཾ ཝཱ ཏཾ བྷཱཝནཱསམྤདཾ པཏྟཾ སབྦཏྠ ཨོཀཱསལཱབྷཝསེན ཨསམྦཱདྷཾ. ཨཏྟནོ པརེསུ ཨཱགྷཱཏཔཊིཝིནཡེན ཨཝེརཾ, ཨཏྟནི ཙ པརེསཾ ཨཱགྷཱཏཔཊིཝིནཡེན ཨསཔཏྟཾ ཧོཏི, ཏཾ ཨསམྦཱདྷཾ ཨཝེརཾ ཨསཔཏྟཾ ཨཔརིམཱཎཾ མེཏྟཾ མཱནསཾ ཨུདྡྷཾ ཨདྷོ ཏིརིཡཉྩཱཏི ཏིཝིདྷཔརིཙྪེདེ སབྦལོཀསྨིཾ བྷཱཝཡེ ཝཌྜྷཡེཏི.

༡༥༡. ཨེཝཾ མེཏྟཱབྷཱཝནཱཡ ཝཌྜྷནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཾ བྷཱཝནམནུཡུཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ཨིརིཡཱཔཐནིཡམཱབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཏིཊྛཾ ཙརཾ…པེ… ཨདྷིཊྛེཡྻཱ’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – ཨེཝམེཏཾ མེཏྟཾ མཱནསཾ བྷཱཝེནྟོ སོ ‘‘ནིསཱིདཏི པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ, ཨུཛུཾ ཀཱཡཾ པཎིདྷཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༣༧༤; མ. ནི. ༡.༡༠༧; ཝིབྷ. ༥༠༨) ཝིཡ ཨིརིཡཱཔཐནིཡམཾ ཨཀཏྭཱ ཡཐཱསུཁཾ ཨཉྙཏརཉྙཏརཨིརིཡཱཔཐབཱདྷནཝིནོདནཾ ཀརོནྟོ ཏིཊྛཾ ཝཱ ཙརཾ ཝཱ ནིསིནྣོ ཝཱ སཡཱནོ ཝཱ ཡཱཝཏཱ ཝིགཏམིདྡྷོ ཨསྶ, ཨཐ ཨེཏཾ མེཏྟཱཛྷཱནསྶཏིཾ ཨདྷིཊྛེཡྻ.

ཨཐ ཝཱ ཨེཝཾ མེཏྟཱབྷཱཝནཱཡ ཝཌྜྷནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཝསཱིབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཏིཊྛཾ ཙར’’ནྟི. ཝསིཔྤཏྟོ ཧི ཏིཊྛཾ ཝཱ ཙརཾ ཝཱ ནིསིནྣོ ཝཱ སཡཱནོ ཝཱ ཡཱཝཏཱ ཨིརིཡཱཔཐེན ཨེཏཾ མེཏྟཱཛྷཱནསྶཏིཾ ཨདྷིཊྛཱཏུཀཱམོ ཧོཏི. ཨཐ ཝཱ ཏིཊྛཾ ཝཱ ཙརཾ ཝཱཏི ན ཏསྶ ཋཱནཱདཱིནི ཨནྟརཱཡཀརཱནི ཧོནྟི, ཨཔིཙ ཁོ སོ ཡཱཝཏཱ ཨེཏཾ མེཏྟཱཛྷཱནསྶཏིཾ ཨདྷིཊྛཱཏུཀཱམོ ཧོཏི, ཏཱཝཏཱ ཝིཏམིདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཨདྷིཊྛཱཏི, ནཏྠི ཏསྶ ཏཏྠ དནྡྷཱཡིཏཏྟཾ. ཏེནཱཧ ‘‘ཏིཊྛཾ ཙརཾ ནིསིནྣོ ཝ སཡཱནོ, ཡཱཝཏཱསྶ ཝིཏམིདྡྷོ. ཨེཏཾ སཏིཾ ཨདྷིཊྛེཡྻཱ’’ཏི.

ཏསྶཱཡམདྷིཔྤཱཡོ – ཡཾ ཏཾ ‘‘མེཏྟཉྩ སབྦལོཀསྨི, མཱནསཾ བྷཱཝཡེ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཏཐཱ བྷཱཝཡེ, ཡཐཱ ཋཱནཱདཱིསུ ཡཱཝཏཱ ཨིརིཡཱཔཐེན, ཋཱནཱདཱིནི ཝཱ ཨནཱདིཡིཏྭཱ ཡཱཝཏཱ ཨེཏཾ མེཏྟཱཛྷཱནསྶཏིཾ ཨདྷིཊྛཱཏུཀཱམོ ཨསྶ, ཏཱཝཏཱ ཝིཏམིདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཨེཏཾ སཏིཾ ཨདྷིཊྛེཡྻཱཏི.

ཨེཝཾ མེཏྟཱབྷཱཝནཱཡ ཝསཱིབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨེཏཾ སཏིཾ ཨདྷིཊྛེཡྻཱ’’ཏི ཏསྨིཾ མེཏྟཱཝིཧཱརེ ནིཡོཛེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཾ ཝིཧཱརཾ ཐུནནྟོ ཨཱཧ ‘‘བྲཧྨམེཏཾ ཝིཧཱརམིདྷམཱཧཱུ’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – ཡྭཱཡཾ ‘‘སུཁིནོཝ ཁེམིནོ ཧོནྟཱུ’’ཏིཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ ‘‘ཨེཏཾ སཏིཾ ཨདྷིཊྛེཡྻཱ’’ཏི སཾཝཎྞིཏོ མེཏྟཱཝིཧཱརོ, ཨེཏཾ ཙཏཱུསུ དིབྦབྲཧྨཨརིཡཨིརིཡཱཔཐཝིཧཱརེསུ ནིདྡོསཏྟཱ ཨཏྟནོཔི པརེསམྤི ཨཏྠཀརཏྟཱ ཙ ཨིདྷ ཨརིཡསྶ དྷམྨཝིནཡེ བྲཧྨཝིཧཱརམཱཧུ, སེཊྛཝིཧཱརམཱཧཱུཏི. ཡཏོ སཏཏཾ སམིཏཾ ཨབྦོཀིཎྞཾ ཏིཊྛཾ ཙརཾ ནིསིནྣོ ཝཱ སཡཱནོ ཝཱ ཡཱཝཏཱསྶ ཝིཏམིདྡྷོ, ཨེཏཾ སཏིཾ ཨདྷིཊྛེཡྻཱཏི.

༡༥༢. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ནཱནཔྤཀཱརཏོ མེཏྟཱབྷཱཝནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཡསྨཱ མེཏྟཱ སཏྟཱརམྨཎཏྟཱ ཨཏྟདིཊྛིཡཱ ཨཱསནྣཱ ཧོཏི ཏསྨཱ དིཊྛིགཧཎནིསེདྷནམུཁེན ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཏདེཝ མེཏྟཱཛྷཱནཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཨརིཡབྷཱུམིཔྤཏྟིཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘དིཊྛིཉྩ ཨནུཔགྒམྨཱ’’ཏི. ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ དེསནཾ སམཱཔེསི.

ཏསྶཏྠོ – ཡྭཱཡཾ ‘‘བྲཧྨམེཏཾ ཝིཧཱརམིདྷམཱཧཱུ’’ཏི སཾཝཎྞིཏོ མེཏྟཱཛྷཱནཝིཧཱརོ, ཏཏོ ཝུཊྛཱཡ ཡེ ཏཏྠ ཝིཏཀྐཝིཙཱརཱདཡོ དྷམྨཱ, ཏེ, ཏེསཉྩ ཝཏྠཱདིཨནུསཱརེན རཱུཔདྷམྨེ པརིགྒཧེཏྭཱ ཨིམིནཱ ནཱམརཱུཔཔརིཙྪེདེན ‘‘སུདྡྷསངྑཱརཔུཉྫོཡཾ, ན ཨིདྷ སཏྟཱུཔལབྦྷཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༡༧༡) ཨེཝཾ དིཊྛིཉྩ ཨནུཔགྒམྨ ཨནུཔུབྦེན ལོཀུཏྟརསཱིལེན སཱིལཝཱ ཧུཏྭཱ ལོཀུཏྟརསཱིལསམྤཡུཏྟེནེཝ སོཏཱཔཏྟིམགྒསམྨཱདིཊྛིསངྑཱཏེན དསྶནེན སམྤནྣོ. ཏཏོ པརཾ ཡོཔཱཡཾ ཝཏྠུཀཱམེསུ གེདྷོ ཀིལེསཀཱམོ ཨཔྤཧཱིནོ ཧོཏི, ཏམྤི སཀདཱགཱམིཨནཱགཱམིམགྒེཧི ཏནུབྷཱཝེན ཨནཝསེསཔྤཧཱནེན ཙ ཀཱམེསུ གེདྷཾ ཝིནེཡྻ ཝིནཡིཏྭཱ ཝཱུཔསམེཏྭཱ ན ཧི ཛཱཏུ གབྦྷསེཡྻ པུན རེཏི ཨེཀཾསེནེཝ པུན གབྦྷསེཡྻཾ ན ཨེཏི, སུདྡྷཱཝཱསེསུ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཏྭཱ པརིནིབྦཱཏཱིཏི.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ དེསནཾ སམཱཔེཏྭཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨཱཧ – ‘‘གཙྪཐ, བྷིཀྑཝེ, ཏསྨིཾཡེཝ ཝནསཎྜེ ཝིཧརཐ. ཨིམཉྩ སུཏྟཾ མཱསསྶ ཨཊྛསུ དྷམྨསྶཝནདིཝསེསུ གཎྜིཾ ཨཱཀོཊེཏྭཱ ཨུསྶཱརེཐ, དྷམྨཀཐཾ ཀརོཐ, སཱཀཙྪཐ, ཨནུམོདཐ, ཨིདམེཝ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཱསེཝཐ, བྷཱཝེཐ, བཧུལཱིཀརོཐ. ཏེཔི ཝོ ཨམནུསྶཱ ཏཾ བྷེརཝཱརམྨཎཾ ན དསྶེསྶནྟི, ཨཉྙདཏྠུ ཨཏྠཀཱམཱ ཧིཏཀཱམཱ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི. ཏེ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི བྷགཝཏོ པཊིསྶུཎིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ, པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ, ཏཏྠ གནྟྭཱ, ཏཐཱ ཨཀཾསུ. དེཝཏཱཡོ ཙ ‘‘བྷདནྟཱ ཨམྷཱཀཾ ཨཏྠཀཱམཱ ཧིཏཀཱམཱ’’ཏི པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏཱ ཧུཏྭཱ སཡམེཝ སེནཱསནཾ སམྨཛྫནྟི, ཨུཎྷོདཀཾ པཊིཡཱདེནྟི, པིཊྛིཔརིཀམྨཔཱདཔརིཀམྨཾ ཀརོནྟི, ཨཱརཀྑཾ སཾཝིདཧནྟི. ཏེ བྷིཀྑཱུ ཏཐེཝ མེཏྟཾ བྷཱཝེཏྭཱ ཏམེཝ ཙ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ སབྦེཝ ཏསྨིཾཡེཝ ཨནྟོཏེམཱསེ ཨགྒཕལཾ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཏྭཱ མཧཱཔཝཱརཎཱཡ ཝིསུདྡྷིཔཝཱརཎཾ པཝཱརེསུནྟི.

ཨེཝཉྷི ཨཏྠཀུསལེན ཏཐཱགཏེན,

དྷམྨིསྶརེན ཀཐིཏཾ ཀརཎཱིཡམཏྠཾ;

ཀཏྭཱནུབྷུཡྻ པརམཾ ཧདཡསྶ སནྟིཾ,

སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེནྟི སམཏྟཔཉྙཱ.

ཏསྨཱ ཧི ཏཾ ཨམཏམབྦྷུཏམརིཡཀནྟཾ,

སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེཙྩ ཝིཧརིཏུཀཱམོ;

ཝིཉྙཱུ ཛནོ ཝིམལསཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱ,

བྷེདཾ ཀརེཡྻ སཏཏཾ ཀརཎཱིཡམཏྠནྟི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ མེཏྟསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. ཧེམཝཏསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨཛྫ པནྣརསོཏི ཧེམཝཏསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? པུཙྪཱཝསིཀཱ ཨུཔྤཏྟི. ཧེམཝཏེན ཧི པུཊྛོ བྷགཝཱ ‘‘ཚསུ ལོཀོ སམུཔྤནྣོ’’ཏིཨཱདཱིནི ཨབྷཱསི. ཏཏྠ ‘‘ཨཛྫ པནྣརསོ’’ཏིཨཱདི སཱཏཱགིརེན ཝུཏྟཾ, ‘‘ཨིཏི སཱཏཱགིརོ’’ཏིཨཱདི སངྒཱིཏིཀཱརེཧི, ‘‘ཀཙྩིམནོ’’ཏིཨཱདི ཧེམཝཏེན, ‘‘ཚསུ ལོཀོ’’ཏིཨཱདི བྷགཝཏཱ, ཏཾ སབྦམྤི སམོདྷཱནེཏྭཱ ‘‘ཧེམཝཏསུཏྟ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ‘‘སཱཏཱགིརིསུཏྟ’’ནྟི ཨེཀཙྩེཧི.

ཏཏྠ ཡཱཡཾ ‘‘ཨཛྫ པནྣརསོ’’ཏིཨཱདི གཱཐཱ. ཏསྶཱ ཨུཔྤཏྟི – ཨིམསྨིཾཡེཝ བྷདྡཀཔྤེ ཝཱིསཏིཝསྶསཧསྶཱཡུཀེསུ པུརིསེསུ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ སོལ༹སཝསྶསཧསྶཱཡུཀཱནི ཋཏྭཱ པརིནིབྦུཏསྶ བྷགཝཏོ ཀསྶཔསམྨཱསམྦུདྡྷསྶ མཧཏིཡཱ པཱུཛཱཡ སརཱིརཀིཙྩཾ ཨཀཾསུ. ཏསྶ དྷཱཏུཡོ ཨཝིཀིརིཏྭཱ སུཝཎྞཀྑནྡྷོ ཝིཡ ཨེཀགྒྷནཱ ཧུཏྭཱ ཨཊྛཾསུ. དཱིགྷཱཡུཀབུདྡྷཱནཉྷི ཨེསཱ དྷམྨཏཱ. ཨཔྤཱཡུཀབུདྡྷཱ པན ཡསྨཱ བཧུཏརེན ཛནེན ཨདིཊྛཱ ཨེཝ པརིནིབྦཱཡནྟི, ཏསྨཱ དྷཱཏུཔཱུཛམྤི ཀཏྭཱ ‘‘ཏཏྠ ཏཏྠ ཛནཱ པུཉྙཾ པསཝིསྶནྟཱི’’ཏི ཨནུཀམྤཱཡ ‘‘དྷཱཏུཡོ ཝིཀིརནྟཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཧནྟི. ཏེན ཏེསཾ སུཝཎྞཙུཎྞཱནི ཝིཡ དྷཱཏུཡོ ཝིཀིརནྟི, སེཡྻཐཱཔི ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ.

མནུསྶཱ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨེཀཾཡེཝ དྷཱཏུགྷརཾ ཀཏྭཱ ཙེཏིཡཾ པཏིཊྛཱཔེསུཾ ཡོཛནཾ ཨུབྦེདྷེན པརིཀྑེཔེན ཙ. ཏསྶ ཨེཀེཀགཱཝུཏནྟརཱནི ཙཏྟཱརི དྭཱརཱནི ཨཧེསུཾ. ཨེཀཾ དྭཱརཾ ཀིཀཱི རཱཛཱ ཨགྒཧེསི; ཨེཀཾ ཏསྶེཝ པུཏྟོ པཐཝིནྡྷརོ ནཱམ; ཨེཀཾ སེནཱཔཏིཔམུཁཱ ཨམཙྩཱ; ཨེཀཾ སེཊྛིཔམུཁཱ ཛཱནཔདཱ རཏྟསུཝཎྞམཡཱ ཨེཀགྒྷནཱ སུཝཎྞརསཔཊིབྷཱགཱ ཙ ནཱནཱརཏནམཡཱ ཨིཊྛཀཱ ཨཧེསུཾ ཨེཀེཀཱ སཏསཧསྶགྒྷནིཀཱ. ཏེ ཧརིཏཱལམནོསིལཱཧི མཏྟིཀཱཀིཙྩཾ སུརབྷིཏེལེན ཨུདཀཀིཙྩཉྩ ཀཏྭཱ ཏཾ ཙེཏིཡཾ པཏིཊྛཱཔེསུཾ.

ཨེཝཾ པཏིཊྛིཏེ ཙེཏིཡེ དྭེ ཀུལཔུཏྟཱ སཧཱཡཀཱ ནིཀྑམིཏྭཱ སམྨུཁསཱཝཀཱནཾ ཐེརཱནཾ སནྟིཀེ པབྦཛིཾསུ. དཱིགྷཱཡུཀབུདྡྷཱནཉྷི སམྨུཁསཱཝཀཱཡེཝ པབྦཱཛེནྟི, ཨུཔསམྤཱདེནྟི, ནིསྶཡཾ དེནྟི, ཨིཏརེ ན ལབྷནྟི. ཏཏོ ཏེ ཀུལཔུཏྟཱ ‘‘སཱསནེ, བྷནྟེ, ཀཏི དྷུརཱནཱི’’ཏི པུཙྪིཾསུ. ཐེརཱ ‘‘དྭེ དྷུརཱནཱི’’ཏི ཀཐེསུཾ – ‘‘ཝཱསདྷུརཾ, པརིཡཏྟིདྷུརཉྩཱ’’ཏི. ཏཏྠ པབྦཛིཏེན ཀུལཔུཏྟེན ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱནཾ སནྟིཀེ པཉྩ ཝསྶཱནི ཝསིཏྭཱ, ཝཏྟཔཊིཝཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ, པཱཏིམོཀྑཾ དྭེ ཏཱིཎི བྷཱཎཝཱརསུཏྟནྟཱནི ཙ པགུཎཾ ཀཏྭཱ, ཀམྨཊྛཱནཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ, ཀུལེ ཝཱ གཎེ ཝཱ ནིརཱལཡེན ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ, ཨརཧཏྟསཙྪིཀིརིཡཱཡ གྷཊིཏབྦཾ ཝཱཡམིཏབྦཾ, ཨེཏཾ ཝཱསདྷུརཾ. ཨཏྟནོ ཐཱམེན པན ཨེཀཾ ཝཱ ནིཀཱཡཾ པརིཡཱཔུཎིཏྭཱ དྭེ ཝཱ པཉྩ ཝཱ ནིཀཱཡེ པརིཡཏྟིཏོ ཙ ཨཏྠཏོ ཙ སུཝིསདཾ སཱསནཾ ཨནུཡུཉྫིཏབྦཾ, ཨེཏཾ པརིཡཏྟིདྷུརནྟི. ཨཐ ཏེ ཀུལཔུཏྟཱ ‘‘དྭིནྣཾ དྷུརཱནཾ ཝཱསདྷུརམེཝ སེཊྛ’’ནྟི ཝཏྭཱ ‘‘མཡཾ པནམྷཱ དཧརཱ, ཝུཌྜྷཀཱལེ ཝཱསདྷུརཾ པརིཔཱུརེསྶཱམ, པརིཡཏྟིདྷུརཾ ཏཱཝ པཱུརེམཱ’’ཏི པརིཡཏྟིཾ ཨཱརབྷིཾསུ. ཏེ པཀཏིཡཱཝ པཉྙཝནྟོ ནཙིརསྶེཝ སཀལེ བུདྡྷཝཙནེ པཀཏཉྙནོ ཝིནཡེ ཙ ཨཏིཝིཡ ཝིནིཙྪཡཀུསལཱ ཨཧེསུཾ. ཏེསཾ པརིཡཏྟིཾ ནིསྶཱཡ པརིཝཱརོ ཨུཔྤཛྫི, པརིཝཱརཾ ནིསྶཱཡ ལཱབྷོ, ཨེཀམེཀསྶ པཉྩསཏཔཉྩསཏཱ བྷིཀྑཱུ པརིཝཱརཱ ཨཧེསུཾ. ཏེ སཏྠུསཱསནཾ དཱིཔེནྟཱ ཝིཧརིཾསུ, པུན བུདྡྷཀཱལོ ཝིཡ ཨཧོསི.

ཏདཱ དྭེ བྷིཀྑཱུ གཱམཀཱཝཱསེ ཝིཧརནྟི དྷམྨཝཱདཱི ཙ ཨདྷམྨཝཱདཱི ཙ. ཨདྷམྨཝཱདཱི ཙཎྜོ ཧོཏི ཕརུསོ, མུཁརོ, ཏསྶ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརོ ཨིཏརསྶ པཱཀཊོ ཧོཏི. ཏཏོ ནཾ ‘‘ཨིདཾ ཏེ, ཨཱཝུསོ, ཀམྨཾ སཱསནསྶ ཨཔྤཏིརཱུཔ’’ནྟི ཙོདེསི. སོ ‘‘ཀིཾ ཏེ དིཊྛཾ, ཀིཾ སུཏ’’ནྟི ཝིཀྑིཔཏི. ཨིཏརོ ‘‘ཝིནཡདྷརཱ ཛཱནིསྶནྟཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏོ ཨདྷམྨཝཱདཱི ‘‘སཙེ ཨིམཾ ཝཏྠུཾ ཝིནཡདྷརཱ ཝིནིཙྪིནིསྶནྟི, ཨདྡྷཱ མེ སཱསནེ པཏིཊྛཱ ན བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཨཏྟནོ པཀྑཾ ཀཱཏུཀཱམོ ཏཱཝདེཝ པརིཀྑཱརེ ཨཱདཱཡ ཏེ དྭེ ཐེརེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སམཎཔརིཀྑཱརེ དཏྭཱ ཏེསཾ ནིསྶཡེན ཝིཧརིཏུམཱརདྡྷོ. སབྦཉྩ ནེསཾ ཨུཔཊྛཱནཾ ཀརོནྟོ སཀྐཙྩཾ ཝཏྟཔཊིཝཏྟཾ པཱུརེཏུཀཱམོ ཝིཡ ཨཀཱསི. ཏཏོ ཨེཀདིཝསཾ ཨུཔཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཏེཧི ཝིསྶཛྫིཡམཱནོཔི ཨཊྛཱསིཡེཝ. ཐེརཱ ‘‘ཀིཉྩི ཝཏྟབྦམཏྠཱི’’ཏི ཏཾ པུཙྪིཾསུ. སོ ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ, ཨེཀེན མེ བྷིཀྑུནཱ སཧ ཨཛ྄ཛྷཱཙཱརཾ པཊིཙྩ ཝིཝཱདོ ཨཏྠི. སོ ཡདི ཏཾ ཝཏྠུཾ ཨིདྷཱགནྟྭཱ ཨཱརོཙེཏི, ཡཐཱཝིནིཙྪཡཾ ན ཝིནིཙྪིནིཏབྦ’’ནྟི. ཐེརཱ ‘‘ཨོསཊཾ ཝཏྠུཾ ཡཐཱཝིནིཙྪཡཾ ན ཝིནིཙྪིནིཏུཾ ན ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. སོ ‘‘ཨེཝཾ ཀརིཡམཱནེ, བྷནྟེ, མམ སཱསནེ པཏིཊྛཱ ནཏྠི, མཡ྄ཧེཏཾ པཱཔཾ ཧོཏུ, མཱ ཏུམྷེ ཝིནིཙྪིནཐཱ’’ཏི. ཏེ ཏེན ནིཔྤཱིལི༹ཡམཱནཱ སམྤཊིཙྪིཾསུ. སོ ཏེསཾ པཊིཉྙཾ གཧེཏྭཱ པུན ཏཾ ཨཱཝཱསཾ གནྟྭཱ ‘‘སབྦཾ ཝིནཡདྷརཱནཾ སནྟིཀེ ནིཊྛིཏ’’ནྟི ཏཾ དྷམྨཝཱདིཾ སུཊྛུཏརཾ ཨཝམཉྙནྟོ ཕརུསེན སམུདཱཙརཏི. དྷམྨཝཱདཱི ‘‘ནིསྶངྐོ ཨཡཾ ཛཱཏོ’’ཏི ཏཱཝདེཝ ནིཀྑམིཏྭཱ ཐེརཱནཾ པརིཝཱརཾ བྷིཀྑུསཧསྶཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ནནུ, ཨཱཝུསོ, ཨོསཊཾ ཝཏྠུ ཡཐཱདྷམྨཾ ཝིནིཙྪིནིཏབྦཾ, ཨནོསརཱཔེཏྭཱ ཨེཝ ཝཱ ཨཉྙམཉྙཾ ཨཙྩཡཾ དེསཱཔེཏྭཱ སཱམགྒཱི ཀཱཏབྦཱ. ཨིམེ པན ཐེརཱ ནེཝ ཝཏྠུཾ ཝིནིཙྪིནིཾསུ, ན སཱམགྒིཾ ཨཀཾསུ. ཀིཾ ནཱམེཏ’’ནྟི? ཏེཔི སུཏྭཱ ཏུཎྷཱི ཨཧེསུཾ – ‘‘ནཱུན ཀིཉྩི ཨཱཙརིཡེཧི ཉཱཏ’’ནྟི. ཏཏོ ཨདྷམྨཝཱདཱི ཨོཀཱསཾ ལབྷིཏྭཱ ‘‘ཏྭཾ པུབྦེ ‘ཝིནཡདྷརཱ ཛཱནིསྶནྟཱི’ཏི བྷཎསི. ཨིདཱནི ཏེསཾ ཝིནཡདྷརཱནཾ ཨཱརོཙེཧི ཏཾ ཝཏྠུ’’ནྟི དྷམྨཝཱདིཾ པཱིལེ༹ཏྭཱ ‘‘ཨཛྫཏགྒེ པརཱཛིཏོ ཏྭཾ, མཱ ཏཾ ཨཱཝཱསཾ ཨཱགཙྪཱི’’ཏི ཝཏྭཱ པཀྐཱམི. ཏཏོ དྷམྨཝཱདཱི ཐེརེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཏུམྷེ སཱསནཾ ཨནཔེཀྑིཏྭཱ ‘ཨམྷེ ཨུཔཊྛེསི པརིཏོསེསཱི’ཏི པུགྒལམེཝ ཨཔེཀྑིཏྠ, སཱསནཾ ཨརཀྑིཏྭཱ པུགྒལཾ རཀྑིཏྠ, ཨཛྫཏགྒེ དཱནི ཏུམྷཱཀཾ ཝིནིཙྪཡཾ ཝིནིཙྪིནིཏུཾ ན ཝཊྚཏི, ཨཛྫ པརིནིབྦུཏོ ཀསྶཔོ བྷགཝཱ’’ཏི མཧཱསདྡེན ཀནྡིཏྭཱ ‘‘ནཊྛཾ སཏྠུ སཱསན’’ནྟི པརིདེཝམཱནོ པཀྐཱམི.

ཨཐ ཁོ ཏེ བྷིཀྑཱུ སཾཝིགྒམཱནསཱ ‘‘མཡཾ པུགྒལམནུརཀྑནྟཱ སཱསནརཏནཾ སོབྦྷེ པཀྑིཔིམྷཱ’’ཏི ཀུཀྐུཙྩཾ ཨུཔྤཱདེསུཾ. ཏེ ཏེནེཝ ཀུཀྐུཙྩེན ཨུཔཧཏཱསཡཏྟཱ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ སགྒེ ནིབྦཏྟིཏུམསཀྐོནྟཱ ཨེཀཱཙརིཡོ ཧིམཝཏི ཧེམཝཏེ པབྦཏེ ནིབྦཏྟི ཧེམཝཏོ ཡཀྑོཏི ནཱམེན. དུཏིཡཱཙརིཡོ མཛ྄ཛྷིམདེསེ སཱཏཔབྦཏེ སཱཏཱགིརོཏི ནཱམེན. ཏེཔི ནེསཾ པརིཝཱརཱ བྷིཀྑཱུ ཏེསཾཡེཝ ཨནུཝཏྟིཏྭཱ སགྒེ ནིབྦཏྟིཏུམསཀྐོནྟཱ ཏེསཾ པརིཝཱརཱ ཡཀྑཱཝ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟིཾསུ. ཏེསཾ པན པཙྩཡདཱཡཀཱ གཧཊྛཱ དེཝལོཀེ ནིབྦཏིཾསུ. ཧེམཝཏསཱཏཱགིརཱ ཨཊྛཝཱིསཏིཡཀྑསེནཱཔཏཱིནམབྦྷནྟརཱ མཧཱནུབྷཱཝཱ ཡཀྑརཱཛཱནོ ཨཧེསུཾ.

ཡཀྑསེནཱཔཏཱིནཉྩ ཨཡཾ དྷམྨཏཱ – མཱསེ མཱསེ ཨཊྛ དིཝསཱནི དྷམྨཝིནིཙྪཡཏྠཾ ཧིམཝཏི མནོསིལཱཏལེ ནཱགཝཏིམཎྜཔེ དེཝཏཱནཾ སནྣིཔཱཏོ ཧོཏི, ཏཏྠ སནྣིཔཏིཏབྦནྟི. ཨཐ སཱཏཱགིརཧེམཝཏཱ ཏསྨིཾ སམཱགམེ ཨཉྙམཉྙཾ དིསྭཱ སཉྫཱནིཾསུ – ‘‘ཏྭཾ, སམྨ, ཀུཧིཾ ཨུཔྤནྣོ, ཏྭཾ ཀུཧི’’ནྟི ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཨུཔྤཏྟིཊྛཱནཉྩ པུཙྪིཏྭཱ ཝིཔྤཊིསཱརིནོ ཨཧེསུཾ. ‘‘ནཊྛཱ མཡཾ, སམྨ, པུབྦེ ཝཱིསཏི ཝསྶསཧསྶཱནི སམཎདྷམྨཾ ཀཏྭཱ ཨེཀཾ པཱཔསཧཱཡཾ ནིསྶཱཡ ཡཀྑཡོནིཡཾ ཨུཔྤནྣཱ, ཨམྷཱཀཾ པན པཙྩཡདཱཡཀཱ ཀཱམཱཝཙརདེཝེསུ ནིབྦཏྟཱ’’ཏི. ཨཐ སཱཏཱགིརོ ཨཱཧ – ‘‘མཱརིས, ཧིམཝཱ ནཱམ ཨཙྪརིཡབྦྷུཏསམྨཏོ, ཀིཉྩི ཨཙྪརིཡཾ དིསྭཱ ཝཱ སུཏྭཱ ཝཱ མམཱཔི ཨཱརོཙེཡྻཱསཱི’’ཏི. ཧེམཝཏོཔི ཨཱཧ – ‘‘མཱརིས, མཛ྄ཛྷིམདེསོ ནཱམ ཨཙྪརིཡབྦྷུཏསམྨཏོ, ཀིཉྩི ཨཙྪརིཡཾ དིསྭཱ ཝཱ སུཏྭཱ ཝཱ མམཱཔི ཨཱརོཙེཡྻཱསཱི’’ཏི. ཨེཝཾ ཏེསུ དྭཱིསུ སཧཱཡེསུ ཨཉྙམཉྙཾ ཀཏིཀཾ ཀཏྭཱ, ཏམེཝ ཨུཔྤཏྟིཾ ཨཝིཝཛྫེཏྭཱ ཝསམཱནེསུ ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ ཝཱིཏིཝཏྟཾ, མཧཱཔཐཝཱི ཨེཀཡོཛནཏིགཱཝུཏམཏྟཾ ཨུསྶདཱ.

ཨཐམྷཱཀཾ བོདྷིསཏྟོ དཱིཔངྐརཔཱདམཱུལེ ཀཏཔཎིདྷཱནོ ཡཱཝ ཝེསྶནྟརཛཱཏཀཾ, ཏཱཝ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ, ཏུསིཏབྷཝནེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ, ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ, དྷམྨཔདནིདཱནེ ཝུཏྟནཡེན དེཝཏཱཧི ཨཱཡཱཙིཏོ པཉྩ མཧཱཝིལོཀནཱནི ཝིལོཀེཏྭཱ, དེཝཏཱནཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ, དྭཏྟིཾསཱཡ པུབྦནིམིཏྟེསུ ཝཏྟམཱནེསུ ཨིདྷ པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསི དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ཀམྤེཏྭཱ. ཏཱནི དིསྭཱཔི ཨིམེ རཱཛཡཀྑཱ ‘‘ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན ནིབྦཏྟཱནཱི’’ཏི ན ཛཱནིཾསུ. ‘‘ཁིཌྜཱཔསུཏཏྟཱ ནེཝཱདྡསཾསཱུ’’ཏི ཨེཀེ. ཨེས ནཡོ ཛཱཏིཡཾ ཨབྷིནིཀྑམནེ བོདྷིཡཉྩ. དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནེ པན པཉྩཝགྒིཡེ ཨཱམནྟེཏྭཱ བྷགཝཏི ཏིཔརིཝཊྚཾ དྭཱདསཱཀཱརཾ ཝརདྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེནྟེ མཧཱབྷཱུམིཙཱལཾ པུབྦནིམིཏྟཾ པཱཊིཧཱརིཡཱནི ཙ ཨེཏེསཾ ཨེཀོ སཱཏཱགིརོཡེཝ པཋམཾ ཨདྡས. ནིབྦཏྟིཀཱརཎཉྩ ཏེསཾ ཉཏྭཱ སཔརིསོ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམྨ དྷམྨདེསནཾ ཨསྶོསི, ན ཙ ཀིཉྩི ཝིསེསཾ ཨདྷིགཙྪི. ཀསྨཱ? སོ ཧི དྷམྨཾ སུཎནྟོ ཧེམཝཏཾ ཨནུསྶརིཏྭཱ ‘‘ཨཱགཏོ ནུ ཁོ མེ སཧཱཡཀོ, ནོ’’ཏི པརིསཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཏཾ ཨཔསྶནྟོ ‘‘ཝཉྩིཏོ མེ སཧཱཡོ, ཡོ ཨེཝཾ ཝིཙིཏྲཔཊིབྷཱནཾ བྷགཝཏོ དྷམྨདེསནཾ ན སུཎཱཏཱི’’ཏི ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ ཨཧོསི. བྷགཝཱ ཙ ཨཏྠངྒཏེཔི ཙ སཱུརིཡེ དེསནཾ ན ནིཊྛཱཔེསི.

ཨཐ སཱཏཱགིརོ ‘‘སཧཱཡཾ གཧེཏྭཱ ཏེན སཧཱགམྨ དྷམྨདེསནཾ སོསྶཱམཱི’’ཏི ཧཏྠིཡཱནཨསྶཡཱནགརུལ༹ཡཱནཱདཱིནི མཱཔེཏྭཱ པཉྩཧི ཡཀྑསཏེཧི པརིཝུཏོ ཧིམཝནྟཱབྷིམུཁོ པཱཡཱསི, ཏདཱ ཧེམཝཏོཔི. ཡསྨཱ པཊིསནྡྷིཛཱཏི-ཨབྷིནིཀྑམན-བོདྷིཔརིནིབྦཱནེསྭེཝ དྭཏྟིཾས པུབྦནིམིཏྟཱནི ཧུཏྭཱཝ པཏིཝིགཙྪནྟི, ན ཙིརཊྛིཏིཀཱནི ཧོནྟི, དྷམྨཙཀྐཔཝཏྟནེ པན ཏཱནི སཝིསེསཱནི ཧུཏྭཱ, ཙིརཏརཾ ཋཏྭཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི, ཏསྨཱ ཧིམཝཏི ཏཾ ཨཙྪརིཡཔཱཏུབྷཱཝཾ དིསྭཱ ‘‘ཡཏོ ཨཧཾ ཛཱཏོ, ན ཀདཱཙི ཨཡཾ པབྦཏོ ཨེཝཾ ཨབྷིརཱམོ བྷཱུཏཔུབྦོ, ཧནྡ དཱནི མམ སཧཱཡཾ གཧེཏྭཱ ཨཱགམྨ ཏེན སཧ ཨིམཾ པུཔྥསིརིཾ ཨནུབྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཏཐེཝ མཛ྄ཛྷིམདེསཱབྷིམུཁོ ཨཱགཙྪཏི. ཏེ ཨུབྷོཔི རཱཛགཧསྶ ཨུཔརི སམཱགནྟྭཱ ཨཉྙམཉྙསྶ ཨཱགམནཀཱརཎཾ པུཙྪིཾསུ. ཧེམཝཏོ ཨཱཧ – ‘‘ཡཏོ ཨཧཾ, མཱརིས, ཛཱཏོ, ནཱཡཾ པབྦཏོ ཨེཝཾ ཨཀཱལཀུསུམིཏེཧི རུཀྑེཧི ཨབྷིརཱམོ བྷཱུཏཔུབྦོ, ཏསྨཱ ཨེཏཾ པུཔྥསིརིཾ ཏཡཱ སདྡྷིཾ ཨནུབྷཝིསྶཱམཱིཏི ཨཱགཏོམྷཱི’’ཏི. སཱཏཱགིརོ ཨཱཧ – ‘‘ཛཱནཱསི, པན, ཏྭཾ མཱརིས, ཡེན ཀཱརཎེན ཨིམཾ ཨཀཱལཔུཔྥཔཱཊིཧཱརིཡཾ ཛཱཏ’’ནྟི? ‘‘ན ཛཱནཱམི, མཱརིསཱ’’ཏི. ‘‘ཨིམཾ, མཱརིས, པཱཊིཧཱརིཡཾ ན ཀེཝལ ཧིམཝནྟེཡེཝ, ཨཔིཙ ཁོ པན དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏཱུསུ ནིབྦཏྟཾ, སམྨཱསམྦུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤནྣོ, ཨཛྫ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསི, ཏེན ཀཱརཎེནཱ’’ཏི. ཨེཝཾ སཱཏཱགིརོ ཧེམཝཏསྶ བུདྡྷུཔྤཱདཾ ཀཐེཏྭཱ, ཏཾ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ ཨཱནེཏུཀཱམོ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. ཀེཙི པན གོཏམཀེ ཙེཏིཡེ ཝིཧརནྟེ བྷགཝཏི ཨཡམེཝམཱཧཱཏི བྷཎནྟི ‘‘ཨཛྫ པནྣརསོ’’ཏི.

༡༥༣. ཏཏྠ ཨཛྫཱཏི ཨཡཾ རཏྟིནྡིཝོ པཀྑགཎནཏོ པནྣརསོ, ཨུཔཝསིཏབྦཏོ ཨུཔོསཐོ. ཏཱིསུ ཝཱ ཨུཔོསཐེསུ ཨཛྫ པནྣརསོ ཨུཔོསཐོ, ན ཙཱཏུདྡསཱི ཨུཔོསཐོ, ན སཱམགྒཱིཨུཔོསཐོ. ཡསྨཱ ཝཱ པཱཏིམོཀྑུདྡེསཨཊྛངྒཨུཔཝཱསཔཉྙཏྟིདིཝསཱདཱིསུ སམྦཧུལེསུ ཨཏྠེསུ ཨུཔོསཐསདྡོ ཝཏྟཏི. ‘‘ཨཱཡཱམཱཝུསོ, ཀཔྤིན, ཨུཔོསཐཾ གམིསྶཱམཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཧི པཱཏིམོཀྑུདྡེསེ ཨུཔོསཐསདྡོ. ‘‘ཨེཝཾ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏོ ཁོ ཝིསཱཁེ ཨུཔོསཐོ ཨུཔཝུཏྠོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༨.༤༣) པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཝེརམཎིཨཱདིཀེསུ ཨཊྛངྒེསུ. ‘‘སུདྡྷསྶ ཝེ སདཱ ཕགྒུ, སུདྡྷསྶུཔོསཐོ སདཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༧༩) ཨུཔཝཱསེ. ‘‘ཨུཔོསཐོ ནཱམ ནཱགརཱཛཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༢༤༦; མ. ནི. ༣.༢༥༨) པཉྙཏྟིཡཾ. ‘‘ཏདཧུཔོསཐེ པནྣརསེ སཱིསཾནྷཱཏསྶཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༣.༨༥; མ. ནི. ༣.༢༥༦) དིཝསེ. ཏསྨཱ ཨཝསེསཏྠཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཨཱསཱལ༹ྷཱིཔུཎྞམདིཝསཾཡེཝ ནིཡཱམེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཛྫ པནྣརསོ ཨུཔོསཐོ’’ཏི. པཱཊིཔདོ དུཏིཡོཏི ཨེཝཾ གཎིཡམཱནེ ཨཛྫ པནྣརསོ དིཝསོཏི ཨཏྠོ.

དིཝི བྷཝཱནི དིབྦཱནི, དིབྦཱནི ཨེཏྠ ཨཏྠཱིཏི དིབྦཱ. ཀཱནི ཏཱནི? རཱུཔཱནི. ཏཉྷི རཏྟིཾ དེཝཱནཾ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཏོ སནྣིཔཏིཏཱནཾ སརཱིརཝཏྠཱབྷརཎཝིམཱནཔྤབྷཱཧི ཨབྦྷཱདིཨུཔཀྐིལེསཝིརཧིཏཱཡ ཙནྡཔྤབྷཱཡ ཙ སཀལཛམྦུདཱིཔོ ཨལངྐཏོ ཨཧོསི. ཝིསེསཱལངྐཏོ ཙ པརམཝིསུདྡྷིདེཝསྶ བྷགཝཏོ སརཱིརཔྤབྷཱཡ. ཏེནཱཧ ‘‘དིབྦཱ རཏྟི ཨུཔཊྛིཏཱ’’ཏི.

ཨེཝཾ རཏྟིགུཎཝཎྞནཱཔདེསེནཱཔི སཧཱཡསྶ ཙིཏྟཔྤསཱདཾ ཛནེནྟོ བུདྡྷུཔྤཱདཾ ཀཐེཏྭཱ ཨཱཧ ‘‘ཨནོམནཱམཾ སཏྠཱརཾ, ཧནྡ པསྶཱམ གོཏམ’’ནྟི. ཏཏྠ ཨནོམེཧི ཨལཱམཀེཧི སབྦཱཀཱརཔརིཔཱུརེཧི གུཎེཧི ནཱམཾ ཨསྶཱཏི ཨནོམནཱམོ. ཏཐཱ ཧིསྶ ‘‘བུཛ྄ཛྷིཏཱ སཙྩཱནཱིཏི བུདྡྷོ, བོདྷེཏཱ པཛཱཡཱཏི བུདྡྷོ’’ཏིཨཱདིནཱ (མཧཱནི. ༡༩༢; ཙཱུལ༹ནི. པཱརཱཡནཏྠུཏིགཱཐཱནིདྡེས ༩༧; པཊི. མ. ༡.༡༦༢) ནཡེན བུདྡྷོཏི ཨནོམེཧི གུཎེཧི ནཱམཾ, ‘‘བྷགྒརཱགོཏི བྷགཝཱ, བྷགྒདོསོཏི བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (མཧཱནི. ༨༤) ནཡེན ཙ ཨནོམེཧི གུཎེཧི ནཱམཾ. ཨེས ནཡོ ‘‘ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ’’ཏིཨཱདཱིསུ. དིཊྛདྷམྨིཀཱདཱིསུ ཨཏྠེསུ དེཝམནུསྶེ ཨནུསཱསཏི ‘‘ཨིམཾ པཛཧཐ, ཨིམཾ སམཱདཱཡ ཝཏྟཐཱ’’ཏི སཏྠཱ. ཨཔིཙ ‘‘སཏྠཱ བྷགཝཱ སཏྠཝཱཧོ, ཡཐཱ སཏྠཝཱཧོ སཏྟེ ཀནྟཱརཾ ཏཱརེཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (མཧཱནི. ༡༩༠) ནིདྡེསེ ཝུཏྟནཡེནཱཔི སཏྠཱ. ཏཾ ཨནོམནཱམཾ སཏྠཱརཾ. ཧནྡཱཏི བྱཝསཱནཏྠེ ནིཔཱཏོ. པསྶཱམཱཏི ཏེན ཨཏྟཱནཾ སཧ སངྒཧེཏྭཱ པཙྩུཔྤནྣཝཙནཾ. གོཏམནྟི གོཏམགོཏྟཾ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ‘‘སཏྠཱ, ན སཏྠཱ’’ཏི མཱ ཝིམཏིཾ ཨཀཱསི, ཨེཀནྟབྱཝསིཏོ ཧུཏྭཱཝ ཨེཧི པསྶཱམ གོཏམནྟི.

༡༥༤. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཧེམཝཏོ ‘‘ཨཡཾ སཱཏཱགིརོ ‘ཨནོམནཱམཾ སཏྠཱར’ནྟི བྷཎནྟོ ཏསྶ སབྦཉྙུཏཾ པཀཱསེཏི, སབྦཉྙུནོ ཙ དུལླབྷཱ ལོཀེ, སབྦཉྙུཔཊིཉྙེཧི པཱུརཎཱདིསདིསེཧེཝ ལོཀོ ཨུཔདྡུཏོ. སོ པན ཡདི སབྦཉྙཱུ, ཨདྡྷཱ ཏཱདིལཀྑཎཔྤཏྟོ བྷཝིསྶཏི, ཏེན ཏཾ ཨེཝཾ པརིགྒཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཏཱདིལཀྑཎཾ པུཙྪནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཀཙྩི མནོ’’ཏི.

ཏཏྠ ཀཙྩཱིཏི པུཙྪཱ. མནོཏི ཙིཏྟཾ. སུཔཎིཧིཏོཏི སུཊྛུ ཋཔིཏོ, ཨཙལོ ཨསམྤཝེདྷཱི. སབྦེསུ བྷཱུཏེསུ སབྦབྷཱུཏེསུ. ཏཱདིནོཏི ཏཱདིལཀྑཎཔྤཏྟསྶེཝ སཏོ. པུཙྪཱ ཨེཝ ཝཱ ཨཡཾ ‘‘སོ ཏེ སཏྠཱ སབྦབྷཱུཏེསུ ཏཱདཱི, ཨུདཱཧུ ནོ’’ཏི. ཨིཊྛེ ཨནིཊྛེ ཙཱཏི ཨེཝརཱུཔེ ཨཱརམྨཎེ. སངྐཔྤཱཏི ཝིཏཀྐཱ. ཝསཱིཀཏཱཏི ཝསཾ གམིཏཱ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡཾ ཏྭཾ སཏྠཱརཾ ཝདསི, ཏསྶ ཏེ སཏྠུནོ ཀཙྩི ཏཱདིལཀྑཎཔྤཏྟསྶ སཏོ སབྦབྷཱུཏེསུ མནོ སུཔཎིཧིཏོ, ཨུདཱཧུ ཡཱཝ ཙལནཔཙྩཡཾ ན ལབྷཏི, ཏཱཝ སུཔཎིཧིཏོ ཝིཡ ཁཱཡཏི. སོ ཝཱ ཏེ སཏྠཱ ཀཙྩི སབྦབྷཱུཏེསུ སམཙིཏྟེན ཏཱདཱི, ཨུདཱཧུ ནོ, ཡེ ཙ ཁོ ཨིཊྛཱནིཊྛེསུ ཨཱརམྨཎེསུ རཱགདོསཝསེན སངྐཔྤཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ, ཏྱཱསྶ ཀཙྩི ཝསཱིཀཏཱ, ཨུདཱཧུ ཀདཱཙི ཏེསམྤི ཝསེན ཝཏྟཏཱིཏི.

༡༥༥. ཏཏོ སཱཏཱགིརོ བྷགཝཏོ སབྦཉྙུབྷཱཝེ བྱཝསིཏཏྟཱ སབྦེ སབྦཉྙུགུཎེ ཨནུཛཱནནྟོ ཨཱཧ ‘‘མནོ ཙསྶ སུཔཎིཧིཏོ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ སུཔཎིཧིཏོཏི སུཊྛུ ཋཔིཏོ, པཐཝཱིསམོ ཨཝིརུཛ྄ཛྷནཊྛེན, སིནེརུསམོ སུཔྤཏིཊྛིཏཱཙལནཊྛེན, ཨིནྡཁཱིལསམོ ཙཏུབྦིདྷམཱརཔརཝཱདིགཎེཧི ཨཀམྤིཡཊྛེན. ཨནཙྪརིཡཉྩེཏཾ, བྷགཝཏོ ཨིདཱནི སབྦཱཀཱརསམྤནྣཏྟཱ སབྦཉྙུབྷཱཝེ ཋིཏསྶ མནོ སུཔཎིཧིཏོ ཨཙལོ བྷཝེཡྻ. ཡསྶ ཏིརཙྪཱནབྷཱུཏསྶཱཔི སརཱགཱདིཀཱལེ ཚདྡནྟནཱགཀུལེ ཨུཔྤནྣསྶ སཝིསེན སལླེན ཝིདྡྷསྶ ཨཙལོ ཨཧོསི, ཝདྷཀེཔི ཏསྨིཾ ནཔྤདུསྶི, ཨཉྙདཏྠུ ཏསྶེཝ ཨཏྟནོ དནྟེ ཚེཏྭཱ ཨདཱསི; ཏཐཱ མཧཱཀཔིབྷཱུཏསྶ མཧཏིཡཱ སིལཱཡ སཱིསེ པཧཊསྶཱཔི ཏསྶེཝ ཙ མགྒཾ དསྶེསི; ཏཐཱ ཝིདྷུརཔཎྜིཏབྷཱུཏསྶ པཱདེསུ གཧེཏྭཱ སཊྛིཡོཛནེ ཀཱལ༹པབྦཏཔཔཱཏེ པཀྑིཏྟསྶཱཔི ཨཉྙདཏྠུ ཏསྶེཝ ཡཀྑསྶཏྠཱཡ དྷམྨཾ དེསེསི. ཏསྨཱ སམྨདེཝ ཨཱཧ སཱཏཱགིརོ – ‘‘མནོ ཙསྶ སུཔཎིཧིཏོ’’ཏི.

སབྦབྷཱུཏེསུ ཏཱདིནོཏི སབྦསཏྟེསུ ཏཱདིལཀྑཎཔྤཏྟསྶེཝ སཏོ མནོ སུཔཎིཧིཏོ, ན ཡཱཝ པཙྩཡཾ ན ལབྷཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠ བྷགཝཏོ ཏཱདིལཀྑཎཾ པཉྩདྷཱ ཝེདིཏབྦཾ. ཡཐཱཧ –

‘‘བྷགཝཱ པཉྩཧཱཀཱརེཧི ཏཱདཱི, ཨིཊྛཱནིཊྛེ ཏཱདཱི, ཙཏྟཱཝཱིཏི ཏཱདཱི, མུཏྟཱཝཱིཏི ཏཱདཱི, ཏིཎྞཱཝཱིཏི ཏཱདཱི, ཏནྣིདྡེསཱཏི ཏཱདཱི. ཀཐཾ བྷགཝཱ ཨིཊྛཱནིཊྛེ ཏཱདཱི? བྷགཝཱ ལཱབྷེཔི ཏཱདཱི’’ཏི (མཧཱནི. ༣༨).

ཨེཝམཱདི སབྦཾ ནིདྡེསེ ཝུཏྟནཡེནེཝ གཧེཏབྦཾ. ལཱབྷཱདཡོ ཙ ཏསྶ མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝིཏྠཱརིཏནཡེན ཝེདིཏབྦཱ. ‘‘པུཙྪཱ ཨེཝ ཝཱ ཨཡཾ. སོ ཏེ སཏྠཱ སབྦབྷཱུཏེསུ ཏཱདཱི, ཨུདཱཧུ ནོ’’ཏི ཨིམསྨིམྤི ཝིཀཔྤེ སབྦབྷཱུཏེསུ སམཙིཏྟཏཱཡ ཏཱདཱི ཨམྷཱཀཾ སཏྠཱཏི ཨཏྠོ. ཨཡཉྷི བྷགཝཱ སུཁཱུཔསཾཧཱརཀཱམཏཱཡ དུཀྑཱཔནཡནཀཱམཏཱཡ ཙ སབྦསཏྟེསུ སམཙིཏྟོ, ཡཱདིསོ ཨཏྟནི, ཏཱདིསོ པརེསུ, ཡཱདིསོ མཱཏརི མཧཱམཱཡཱཡ, ཏཱདིསོ ཙིཉྩམཱཎཝིཀཱཡ, ཡཱདིསོ པིཏརི སུདྡྷོདནེ, ཏཱདིསོ སུཔྤབུདྡྷེ, ཡཱདིསོ པུཏྟེ རཱཧུལེ, ཏཱདིསོ ཝདྷཀེསུ དེཝདཏྟདྷནཔཱལཀཨངྒུལིམཱལཱདཱིསུ. སདེཝཀེ ལོཀེཔི ཏཱདཱི. ཏསྨཱ སམྨདེཝཱཧ སཱཏཱགིརོ – ‘‘སབྦབྷཱུཏེསུ ཏཱདིནོ’’ཏི.

ཨཐོ ཨིཊྛེ ཨནིཊྛེ ཙཱཏི. ཨེཏྠ པན ཨེཝཾ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ – ཡཾ ཀིཉྩི ཨིཊྛཾ ཝཱ ཨནིཊྛཾ ཝཱ ཨཱརམྨཎཾ, སབྦཔྤཀཱརེཧི ཏཏྠ ཡེ རཱགདོསཝསེན སངྐཔྤཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ, ཏྱཱསྶ ཨནུཏྟརེན མགྒེན རཱགཱདཱིནཾ པཧཱིནཏྟཱ ཝསཱིཀཏཱ, ན ཀདཱཙི ཏེསཾ ཝསེ ཝཏྟཏི. སོ ཧི བྷགཝཱ ཨནཱཝིལསངྐཔྤོ སུཝིམུཏྟཙིཏྟོ སུཝིམུཏྟཔཉྙོཏི. ཨེཏྠ ཙ སུཔཎིཧིཏམནཏཱཡ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརཱབྷཱཝོ ཝུཏྟོ. སབྦབྷཱུཏེསུ ཨིཊྛཱནིཊྛེཧི སོ ཡཏྠ བྷཝེཡྻ, ཏཾ སཏྟསངྑཱརབྷེདཏོ དུཝིདྷམཱརམྨཎཾ ཝུཏྟཾ. སངྐཔྤཝསཱིབྷཱཝེན ཏསྨིཾ ཨཱརམྨཎེ ཏསྶ མནསིཀཱརཱབྷཱཝཏོ ཀིལེསཔྤཧཱནཾ ཝུཏྟཾ. སུཔཎིཧིཏམནཏཱཡ ཙ མནོསམཱཙཱརསུདྡྷི, སབྦབྷཱུཏེསུ ཏཱདིཏཱཡ ཀཱཡསམཱཙཱརསུདྡྷི, སངྐཔྤཝསཱིབྷཱཝེན ཝིཏཀྐམཱུལཀཏྟཱ ཝཱཙཱཡ ཝཙཱིསམཱཙཱརསུདྡྷི. ཏཐཱ སུཔཎིཧིཏམནཏཱཡ ལོབྷཱདིསབྦདོསཱབྷཱཝོ, སབྦབྷཱུཏེསུ ཏཱདིཏཱཡ མེཏྟཱདིགུཎསབྦྷཱཝོ, སངྐཔྤཝསཱིབྷཱཝེན པཊིཀཱུལེ ཨཔྤཊིཀཱུལསཉྙིཏཱདིབྷེདཱ ཨརིཡིདྡྷི, ཏཱཡ ཙསྶ སབྦཉྙུབྷཱཝོ ཝུཏྟོ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

༡༥༦. ཨེཝཾ ཧེམཝཏོ པུབྦེ མནོདྭཱརཝསེནེཝ ཏཱདིབྷཱཝཾ པུཙྪིཏྭཱ ཏཉྩ པཊིཛཱནནྟམིམཾ སུཏྭཱ དལ༹ྷཱིཀམྨཏྠཾ ཨིདཱནི དྭཱརཏྟཡཝསེནཱཔི, པུབྦེ ཝཱ སངྑེཔེན ཀཱཡཝཙཱིམནོདྭཱརསུདྡྷིཾ པུཙྪིཏྭཱ ཏཉྩ པཊིཛཱནནྟམིམཾ སུཏྭཱ དལ༹ྷཱིཀམྨཏྠམེཝ ཝིཏྠཱརེནཱཔི པུཙྪནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཀཙྩི ཨདིནྣ’’ནྟི. ཏཏྠ གཱཐཱབནྡྷསུཁཏྠཱཡ པཋམཾ ཨདིནྣཱདཱནཝིརཏིཾ པུཙྪཏི. ཨཱརཱ པམཱདམྷཱཏི པཉྩསུ ཀཱམགུཎེསུ ཙིཏྟཝོསྶགྒཏོ དཱུརཱིབྷཱཝེན ཨབྲཧྨཙརིཡཝིརཏིཾ པུཙྪཏི. ‘‘ཨཱརཱ པམདམྷཱ’’ཏིཔི པཋནྟི, ཨཱརཱ མཱཏུགཱམཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཛྷཱནཾ ན རིཉྩཏཱིཏི ཨིམིནཱ པན ཏསྶཱཡེཝ ཏིཝིདྷཱཡ ཀཱཡདུཙྩརིཏཝིརཏིཡཱ བལཝབྷཱཝཾ པུཙྪཏི. ཛྷཱནཡུཏྟསྶ ཧི ཝིརཏི བལཝཏཱི ཧོཏཱིཏི.

༡༥༧. ཨཐ སཱཏཱགིརོ ཡསྨཱ བྷགཝཱ ན ཀེཝལཾ ཨེཏརཧི, ཨཏཱིཏེཔི ཨདྡྷཱནེ དཱིགྷརཏྟཾ ཨདིནྣཱདཱནཱདཱིཧི པཊིཝིརཏོ, ཏསྶཱ ཏསྶཱཡེཝ ཙ ཝིརཏིཡཱ ཨཱནུབྷཱཝེན ཏཾ ཏཾ མཧཱཔུརིསལཀྑཎཾ པཊིལབྷི, སདེཝཀོ ཙསྶ ལོཀོ ‘‘ཨདིནྣཱདཱནཱ པཊིཝིརཏོ སམཎོ གོཏམོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝཎྞཾ བྷཱསཏི. ཏསྨཱ ཝིསྶཊྛཱཡ ཝཱཙཱཡ སཱིཧནཱདཾ ནདནྟོ ཨཱཧ ‘‘ན སོ ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡཏཱི’’ཏི. ཏཾ ཨཏྠཏོ པཱཀཊམེཝ. ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ ཏཏིཡཔཱདེ ‘‘པམཱདམྷཱ པམདམྷཱ’’ཏི དྭིདྷཱ པཱཋོ. ཙཏུཏྠཔཱདེ ཙ ཛྷཱནཾ ན རིཉྩཏཱིཏི ཛྷཱནཾ རིཏྟཀཾ སུཉྙཀཾ ན ཀརོཏི, ན པརིཙྩཛཏཱིཏི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

༡༥༨. ཨེཝཾ ཀཱཡདྭཱརེ སུདྡྷིཾ སུཏྭཱ ཨིདཱནི ཝཙཱིདྭཱརེ སུདྡྷིཾ པུཙྪནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཀཙྩི མུསཱ ན བྷཎཏཱི’’ཏི. ཨེཏྠ ཁཱིཎཱཏཱིཏི ཁཱིཎོ, ཝིཧིཾསཏི བདྷཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཝཱཙཱཡ པཐོ བྱཔྤཐོ, ཁཱིཎོ བྱཔྤཐོ ཨསྶཱཏི ཁཱིཎབྱཔྤཐོ. ཏཾ ན-ཀཱརེན པཊིསེདྷེཏྭཱ པུཙྪཏི ‘‘ན ཁཱིཎབྱཔྤཐོ’’ཏི, ན ཕརུསཝཱཙོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ‘‘ནཱཁཱིཎབྱཔྤཐོ’’ཏིཔི པཱཋོ, ན ཨཁཱིཎཝཙནོཏི ཨཏྠོ. ཕརུསཝཙནཉྷི པརེསཾ ཧདཡེ ཨཁཱིཡམཱནཾ ཏིཊྛཏི. ཏཱདིསཝཙནོ ཀཙྩི ན སོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝིབྷཱུཏཱིཏི ཝིནཱསོ, ཝིབྷཱུཏིཾ ཀཱསཏི ཀརོཏི ཝཱཏི ཝིབྷཱུཏིཀཾ, ཝིབྷཱུཏིཀམེཝ ཝེབྷཱུཏིཀཾ, ཝེབྷཱུཏིཡནྟིཔི ཝུཙྩཏི, པེསུཉྙསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཉྷི སཏྟཱནཾ ཨཉྙམཉྙཏོ བྷེདནེན ཝིནཱསཾ ཀརོཏི. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

༡༥༩. ཨཐ སཱཏཱགིརོ ཡསྨཱ བྷགཝཱ ན ཀེཝལཾ ཨེཏརཧི, ཨཏཱིཏེཔི ཨདྡྷཱནེ དཱིགྷརཏྟཾ མུསཱཝཱདཱདཱིཧི པཊིཝིརཏོ, ཏསྶཱ ཏསྶཱཡེཝ ཙ ཝིརཏིཡཱ ཨཱནུབྷཱཝེན ཏཾ ཏཾ མཧཱཔུརིསལཀྑཎཾ པཊིལབྷི, སདེཝཀོ ཙསྶ ལོཀོ ‘‘མུསཱཝཱདཱ པཊིཝིརཏོ སམཎོ གོཏམོ’’ཏི ཝཎྞཾ བྷཱསཏི. ཏསྨཱ ཝིསྶཊྛཱཡ ཝཱཙཱཡ སཱིཧནཱདཾ ནདནྟོ ཨཱཧ, ‘‘མུསཱ ཙ སོ ན བྷཎཏཱི’’ཏི. ཏཏྠ མུསཱཏི ཝིནིདྷཱཡ དིཊྛཱདཱིནི པརཝིསཾཝཱདནཝཙནཾ. ཏཾ སོ ན བྷཎཏི. དུཏིཡཔཱདེ པན པཋམཏྠཝསེན ན ཁཱིཎབྱཔྤཐོཏི, དུཏིཡཏྠཝསེན ནཱཁཱིཎབྱཔྤཐོཏི པཱཋོ. ཙཏུཏྠཔཱདེ མནྟཱཏི པཉྙཱ ཝུཙྩཏི. བྷགཝཱ ཡསྨཱ ཏཱཡ མནྟཱཡ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཨཏྠམེཝ བྷཱསཏི ཨཏྠཏོ ཨནཔེཏཝཙནཾ, ན སམྥཾ. ཨཉྙཱཎཔུརེཀྑཱརཉྷི ནིརཏྠཀཝཙནཾ བུདྡྷཱནཾ ནཏྠི. ཏསྨཱ ཨཱཧ – ‘‘མནྟཱ ཨཏྠཾ སོ བྷཱསཏཱི’’ཏི. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ.

༡༦༠. ཨེཝཾ ཝཙཱིདྭཱརསུདྡྷིམྤི སུཏྭཱ ཨིདཱནི མནོདྭཱརསུདྡྷིཾ པུཙྪནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཀཙྩི ན རཛྫཏི ཀཱམེསཱུ’’ཏི. ཏཏྠ ཀཱམཱཏི ཝཏྠུཀཱམཱ. ཏེསུ ཀིལེསཀཱམེན ན རཛྫཏཱིཏི པུཙྪནྟོ ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱལུཏཾ པུཙྪཏི. ཨནཱཝིལནྟི པུཙྪནྟོ བྱཱཔཱདེན ཨཱཝིལབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ ཨབྱཱཔཱདཏཾ པུཙྪཏི. མོཧཾ ཨཏིཀྐནྟོཏི པུཙྪནྟོ ཡེན མོཧེན མཱུལ༹ྷོ མིཙྪཱདིཊྛིཾ གཎྷཱཏི, ཏསྶཱཏིཀྐམེན སམྨཱདིཊྛིཏཾ པུཙྪཏི. དྷམྨེསུ ཙཀྑུམཱཏི པུཙྪནྟོ སབྦདྷམྨེསུ ཨཔྤཊིཧཏསྶ ཉཱཎཙཀྑུནོ, པཉྩཙཀྑུཝིསཡེསུ ཝཱ དྷམྨེསུ པཉྩནྣམྤི ཙཀྑཱུནཾ ཝསེན སབྦཉྙུཏཾ པུཙྪཏི ‘‘དྭཱརཏྟཡཔཱརིསུདྡྷིཡཱཔི སབྦཉྙཱུ ན ཧོཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ.

༡༦༡. ཨཐ སཱཏཱགིརོ ཡསྨཱ བྷགཝཱ ཨཔྤཏྭཱཝ ཨརཧཏྟཾ ཨནཱགཱམིམགྒེན ཀཱམརཱགབྱཱཔཱདཱནཾ པཧཱིནཏྟཱ ནེཝ ཀཱམེསུ རཛྫཏི, ན བྱཱཔཱདེན ཨཱཝིལཙིཏྟོ, སོཏཱཔཏྟིམགྒེནེཝ ཙ མིཙྪཱདིཊྛིཔཙྩཡསྶ སཙྩཔཊིཙྪཱདཀམོཧསྶ པཧཱིནཏྟཱ མོཧཾ ཨཏིཀྐནྟོ, སཱམཉྩ སཙྩཱནི ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷིཏྭཱ བུདྡྷོཏི ཝིམོཀྑནྟིཀཾ ནཱམཾ ཡཐཱཝུཏྟཱནི ཙ ཙཀྑཱུནི པཊིལབྷི, ཏསྨཱ ཏསྶ མནོདྭཱརསུདྡྷིཾ སབྦཉྙུཏཉྩ ཨུགྒྷོསེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ན སོ རཛྫཏི ཀཱམེསཱུ’’ཏི.

༡༦༢. ཨེཝཾ ཧེམཝཏོ བྷགཝཏོ དྭཱརཏྟཡཔཱརིསུདྡྷིཾ སབྦཉྙུཏཉྩ སུཏྭཱ ཧཊྛོ ཨུདགྒོ ཨཏཱིཏཛཱཏིཡཾ བཱཧུསཙྩཝིསདཱཡ པཉྙཱཡ ཨསཛྫམཱནཝཙནཔྤཐོ ཧུཏྭཱ ཨཙྪརིཡབྦྷུཏརཱུཔེ སབྦཉྙུགུཎེ སོཏུཀཱམོ ཨཱཧ ‘‘ཀཙྩི ཝིཛྫཱཡ སམྤནྣོ’’ཏི. ཏཏྠ ཝིཛྫཱཡ སམྤནྣོཏི ཨིམིནཱ དསྶནསམྤཏྟིཾ པུཙྪཏི, སཾསུདྡྷཙཱརཎོཏི ཨིམིནཱ གམནསམྤཏྟིཾ. ཚནྡཝསེན ཙེཏྠ དཱིགྷཾ ཀཏྭཱ ཙཱཀཱརམཱཧ, སཾསུདྡྷཙརཎོཏི ཨཏྠོ. ཨཱསཝཱ ཁཱིཎཱཏི ཨིམིནཱ ཨེཏཱཡ དསྶནགམནསམྤཏྟིཡཱ པཏྟབྦཱཡ ཨཱསཝཀྑཡསཉྙིཏཱཡ པཋམནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པཏྟིཾ པུཙྪཏི, ནཏྠི པུནབྦྷཝོཏི ཨིམིནཱ དུཏིཡནིབྦཱནདྷཱཏུཔཏྟིསམཏྠཏཾ, པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎེན ཝཱ པརམསྶཱསཔྤཏྟིཾ ཉཏྭཱ ཋིཏབྷཱཝཾ.

༡༦༣. ཏཏོ ཡཱ ཨེསཱ ‘‘སོ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱས’’ནྟིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༥༢) ནཡེན བྷཡབྷེརཝཱདཱིསུ ཏིཝིདྷཱ, ‘‘སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེ…པེ… ཨཱནེཉྫཔྤཏྟེ ཉཱཎདསྶནཱཡ ཙིཏྟཾ ཨབྷིནཱིཧརཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༡.༢༧༩) ནཡེན ཨམྦཊྛཱདཱིསུ ཨཊྛཝིདྷཱ ཝིཛྫཱ ཝུཏྟཱ, ཏཱཡ ཡསྨཱ སབྦཱཡཔི སབྦཱཀཱརསམྤནྣཱཡ བྷགཝཱ ཨུཔེཏོ. ཡཉྩེཏཾ ‘‘ཨིདྷ, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏི, ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརོ ཧོཏི, བྷོཛནེ མཏྟཉྙཱུ ཧོཏི, ཛཱགརིཡཾ ཨནུཡུཏྟོ ཧོཏི, སཏྟཧི སདྡྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཾ ནིཀཱམལཱབྷཱི ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨུདྡིསིཏྭཱ ‘‘ཀཐཉྩ, མཧཱནཱམ, ཨརིཡསཱཝཀོ སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༢.༢༤) ནཡེན སེཁསུཏྟེ ནིདྡིཊྛཾ པནྣརསཔྤབྷེདཾ ཙརཎཾ. ཏཉྩ ཡསྨཱ སབྦཱུཔཀྐིལེསཔྤཧཱནེན བྷགཝཏོ ཨཏིཝིཡ སཾསུདྡྷཾ. ཡེཔིམེ ཀཱམཱསཝཱདཡོ ཙཏྟཱརོ ཨཱསཝཱ, ཏེཔི ཡསྨཱ སབྦེ སཔརིཝཱརཱ སཝཱསནཱ བྷགཝཏོ ཁཱིཎཱ. ཡསྨཱ ཙ ཨིམཱཡ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤདཱཡ ཁཱིཎཱསཝོ ཧུཏྭཱ ཏདཱ བྷགཝཱ ‘‘ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ’’ཏི པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཋིཏོ, ཏསྨཱ སཱཏཱགིརོ བྷགཝཏོ སབྦཉྙུབྷཱཝེ བྱཝསཱཡེན སམུསྶཱཧིཏཧདཡོ སབྦེཔི གུཎེ ཨནུཛཱནནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཝིཛྫཱཡ ཙེཝ སམྤནྣོ’’ཏི.

༡༦༤. ཏཏོ ཧེམཝཏོ ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ བྷགཝཱ’’ཏི བྷགཝཏི ནིཀྐངྑོ ཧུཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ཋིཏོཡེཝ བྷགཝནྟཾ པསཾསནྟོ སཱཏཱགིརཉྩ ཨཱརཱདྷེནྟོ ཨཱཧ ‘‘སམྤནྣཾ མུནིནོ ཙིཏྟ’’ནྟི. ཏསྶཏྠོ – སམྤནྣཾ མུནིནོ ཙིཏྟཾ, ‘‘མནོ ཙསྶ སུཔཎིཧིཏོ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཏཱདིབྷཱཝེན པུཎྞཾ སམྤུཎྞཾ, ‘‘ན སོ ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཀཱཡཀམྨུནཱ, ‘‘ན སོ རཛྫཏི ཀཱམེསཱུ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟམནོཀམྨུནཱ ཙ པུཎྞཾ སམྤུཎྞཾ, ‘‘མུསཱ ཙ སོ ན བྷཎཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟབྱཔྤཐེན ཙ ཝཙཱིཀམྨུནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ སམྤནྣཙིཏྟཉྩ ཨནུཏྟརཱཡ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤདཱཡ སམྤནྣཏྟཱ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣཉྩ ཨིམེཧི གུཎེཧི ‘‘མནོ ཙསྶ སུཔཎིཧིཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན དྷམྨཏོ ནཾ པསཾསསི, སབྷཱཝཏོ ཏཙྪཏོ བྷཱུཏཏོ ཨེཝ ནཾ པསཾསསི, ན ཀེཝལཾ སདྡྷཱམཏྟཀེནཱཏི དསྶེཏི.

༡༦༥-༡༦༦. ཏཏོ སཱཏཱགིརོཔི ‘‘ཨེཝམེཏཾ, མཱརིས, སུཊྛུ ཏཡཱ ཉཱཏཉྩ ཨནུམོདིཏཉྩཱ’’ཏི ཨདྷིཔྤཱཡེན ཏམེཝ སཾརཱདྷེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘སམྤནྣཾ མུནིནོ…པེ… དྷམྨཏོ ཨནུམོདསཱི’’ཏི. ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱ པུན བྷགཝཏོ དསྶནེ ཏཾ ཨབྷིཏྠཝཡམཱནོ ཨཱཧ ‘‘སམྤནྣཾ…པེ… ཧནྡ པསྶཱམ གོཏམ’’ནྟི.

༡༦༧. ཨཐ ཧེམཝཏོ ཨཏྟནོ ཨབྷིརུཙིཏགུཎེཧི པུརིམཛཱཏིབཱཧུསཙྩབལེན བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཏྠུནནྟོ སཱཏཱགིརཾ ཨཱཧ – ‘‘ཨེཎིཛངྒྷཾ…པེ… ཨེཧི པསྶཱམ གོཏམ’’ནྟི. ཏསྶཏྠོ – ཨེཎིམིགསྶེཝ ཛངྒྷཱ ཨསྶཱཏི ཨེཎིཛངྒྷོ. བུདྡྷཱནཉྷི ཨེཎིམིགསྶེཝ ཨནུཔུབྦཝཊྚཱ ཛངྒྷཱ ཧོནྟི, ན པུརཏོ ནིམྨཾསཱ པཙྪཏོ སུསུམཱརཀུཙྪི ཝིཡ ཨུདྡྷུམཱཏཱ. ཀིསཱ ཙ བུདྡྷཱ ཧོནྟི དཱིགྷརསྶསམཝཊྚིཏཡུཏྟཊྛཱནེསུ ཏཐཱརཱུཔཱཡ ཨངྒཔཙྩངྒསམྤཏྟིཡཱ, ན ཝཋརཔུརིསཱ ཝིཡ ཐཱུལཱ. པཉྙཱཡ ཝིལིཁིཏཀིལེསཏྟཱ ཝཱ ཀིསཱ. ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀབཱཧིརསཔཏྟཝིདྡྷཾསནཏོ ཝཱིརཱ. ཨེཀཱསནབྷོཛིཏཱཡ པརིམིཏབྷོཛིཏཱཡ ཙ ཨཔྤཱཧཱརཱ, ན དྭཏྟིམཏྟཱལོཔབྷོཛིཏཱཡ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨཧཾ ཁོ པན, ཨུདཱཡི, ཨཔྤེཀདཱ ཨིམིནཱ པཏྟེན སམཏིཏྟིཀམྤི བྷུཉྫཱམི, བྷིཡྻོཔི བྷུཉྫཱམི. ‘ཨཔྤཱཧཱརོ སམཎོ གོཏམོ ཨཔྤཱཧཱརཏཱཡ ཙ ཝཎྞཝཱདཱི’ཏི ཨིཏི ཙེ མཾ, ཨུདཱཡི, སཱཝཀཱ སཀྐརེཡྻུཾ, གརུཾ ཀརེཡྻུཾ, མཱནེཡྻུཾ, པཱུཛེཡྻུཾ, སཀྐཏྭཱ, གརུཾ ཀཏྭཱ, ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརེཡྻུཾ. ཡེ ཏེ, ཨུདཱཡི, མམ སཱཝཀཱ ཀོསཀཱཧཱརཱཔི ཨཌྜྷཀོསཀཱཧཱརཱཔི བེལུཝཱཧཱརཱཔི ཨཌྜྷབེལུཝཱཧཱརཱཔི, ན མཾ ཏེ ཨིམིནཱ དྷམྨེན སཀྐརེཡྻུཾ…པེ… ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརེཡྻུ’’ནྟི (མ. ནི. ༢.༢༤༢).

ཨཱཧཱརེ ཚནྡརཱགཱབྷཱཝེན ཨལོལུཔཱ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེནྟི མོནེཡྻསམྤཏྟིཡཱ མུནིནོ. ཨནགཱརིཀཏཱཡ ཝིཝེཀནིནྣམཱནསཏཱཡ ཙ ཝནེ ཛྷཱཡནྟི. ཏེནཱཧ ཧེམཝཏོ ཡཀྑོ ‘‘ཨེཎིཛངྒྷཾ…པེ… ཨེཧི པསྶཱམ གོཏམ’’ནྟི.

༡༦༨. ཨེཝཉྩ ཝཏྭཱ པུན ཏསྶ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སོཏུཀཱམཏཱཡ ‘‘སཱིཧཾཝེཀཙར’’ནྟི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – སཱིཧཾཝཱཏི དུརཱསདཊྛེན ཁམནཊྛེན ནིབྦྷཡཊྛེན ཙ ཀེསརསཱིཧསདིསཾ. ཡཱཡ ཏཎྷཱཡ ‘‘ཏཎྷཱདུཏིཡོ པུརིསོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏསྶཱ ཨབྷཱཝེན ཨེཀཙརཾ, ཨེཀིསྶཱ ལོཀདྷཱཏུཡཱ དྭིནྣཾ བུདྡྷཱནཾ ཨནུཔྤཏྟིཏོཔི ཨེཀཙརཾ. ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟེ ཝུཏྟནཡེནཱཔི ཙེཏྠ ཏཾ ཏཾ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ནཱགནྟི པུནབྦྷཝཾ ནེཝ གནྟཱརཾ ནཱགནྟཱརཾ. ཨཐ ཝཱ ཨཱགུཾ ན ཀརོཏཱིཏིཔི ནཱགོ. བལཝཱཏིཔི ནཱགོ. ཏཾ ནཱགཾ. ཀཱམེསུ ཨནཔེཀྑིནནྟི དྭཱིསུཔི ཀཱམེསུ ཚནྡརཱགཱབྷཱཝེན ཨནཔེཀྑིནཾ. ཨུཔསངྐམྨ པུཙྪཱམ, མཙྩུཔཱསཔྤམོཙནནྟི ཏཾ ཨེཝརཱུཔཾ མཧེསིཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏེབྷཱུམཀཝཊྚསྶ མཙྩུཔཱསསྶ པམོཙནཾ ཝིཝཊྚཾ ནིབྦཱནཾ པུཙྪཱམ. ཡེན ཝཱ ཨུཔཱཡེན དུཀྑསམུདཡསངྑཱཏཱ མཙྩུཔཱསཱ པམུཙྩཏི, ཏཾ མཙྩུཔཱསཔྤམོཙནཾ པུཙྪཱམཱཏི. ཨིམཾ གཱཐཾ ཧེམཝཏོ སཱཏཱགིརཉྩ སཱཏཱགིརཔརིསཉྩ ཨཏྟནོ པརིསཉྩ སནྡྷཱཡ ཨཱཧ.

ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཱསཱལ༹ྷཱིནཀྑཏྟཾ གྷོསིཏཾ ཨཧོསི. ཨཐ སམནྟཏོ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟེ དེཝནགརེ སིརིཾ པཙྩནུབྷོནྟཱི ཝིཡ རཱཛགཧེ ཀཱལཱི༹ ནཱམ ཀུརརགྷརིཀཱ ཨུཔཱསིཀཱ པཱསཱདམཱརུཡ྄ཧ སཱིཧཔཉྫརཾ ཝིཝརིཏྭཱ གབྦྷཔརིསྶམཾ ཝིནོདེནྟཱི སཝཱཏཔྤདེསེ ཨུཏུགྒཧཎཏྠཾ ཋིཏཱ ཏེསཾ ཡཀྑསེནཱཔཏཱིནཾ ཏཾ བུདྡྷགུཎཔཊིསཾཡུཏྟཾ ཀཐཾ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཏོ ཨསྶོསི. སུཏྭཱ ཙ ‘‘ཨེཝཾ ཝིཝིདྷགུཎསམནྣཱགཏཱ བུདྡྷཱ’’ཏི བུདྡྷཱརམྨཎཾ པཱིཏིཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཏཱཡ ནཱིཝརཎཱནི ཝིཀྑམྦྷེཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཋིཏཱ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱསི. ཏཏོ ཨེཝ བྷགཝཏཱ ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝིཀཱནཾ ཨུཔཱསིཀཱནཾ ཨནུསྶཝཔྤསནྣཱནཾ, ཡདིདཾ ཀཱལཱི༹ ཨུཔཱསིཀཱ ཀུརརགྷརིཀཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༢༦༧) ཨེཏདགྒེ ཋཔིཏཱ.

༡༦༩. ཏེཔི ཡཀྑསེནཱཔཏཡོ སཧསྶཡཀྑཔརིཝཱརཱ མཛ྄ཛྷིམཡཱམསམཡེ ཨིསིཔཏནཾ པཏྭཱ, དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟིཏཔལླངྐེནེཝ ནིསིནྣཾ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམྨ ཝནྡིཏྭཱ, ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཏྠཝིཏྭཱ ཨོཀཱསམཀཱརཡིཾསུ ‘‘ཨཀྑཱཏཱརཾ པཝཏྟཱར’’ནྟི. ཏསྶཏྠོ – ཋཔེཏྭཱ ཏཎྷཾ ཏེབྷཱུམཀེ དྷམྨེ ‘‘ཨིདཾ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, དུཀྑཾ ཨརིཡསཙྩ’’ནྟིཨཱདིནཱ (སཾ. ནི. ༥.༡༠༨༡; མཧཱཝ. ༡༤) ནཡེན སཙྩཱནཾ ཝཝཏྠཱནཀཐཱཡ ཨཀྑཱཏཱརཾ, ‘‘‘ཏཾ ཁོ པནིདཾ དུཀྑཾ ཨརིཡསཙྩཾ པརིཉྙེཡྻ’ནྟི མེ བྷིཀྑཝེ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཏེསུ ཀིཙྩཉཱཎཀཏཉཱཎཔྤཝཏྟནེན པཝཏྟཱརཾ. ཡེ ཝཱ དྷམྨཱ ཡཐཱ ཝོཧརིཏབྦཱ, ཏེསུ ཏཐཱ ཝོཧཱརཀཐནེན ཨཀྑཱཏཱརཾ, ཏེསཾཡེཝ དྷམྨཱནཾ སཏྟཱནུརཱུཔཏོ པཝཏྟཱརཾ. ཨུགྒྷཊིཏཉྙུཝིཔཉྩིཏཉྙཱུནཾ ཝཱ དེསནཱཡ ཨཀྑཱཏཱརཾ, ནེཡྻཱནཾ པཊིཔཱདནེན པཝཏྟཱརཾ. ཨུདྡེསེན ཝཱ ཨཀྑཱཏཱརཾ, ཝིབྷངྒེན ཏེཧི ཏེཧི པཀཱརེཧི ཝཙནཏོ པཝཏྟཱརཾ. བོདྷིཔཀྑིཡཱནཾ ཝཱ སལཀྑཎཀཐནེན ཨཀྑཱཏཱརཾ, སཏྟཱནཾ ཙིཏྟསནྟཱནེ པཝཏྟནེན པཝཏྟཱརཾ. སངྑེཔཏོ ཝཱ ཏཱིཧི པརིཝཊྚེཧི སཙྩཱནཾ ཀཐནེན ཨཀྑཱཏཱརཾ, ཝིཏྠཱརཏོ པཝཏྟཱརཾ. ‘‘སདྡྷིནྡྲིཡཾ དྷམྨོ, ཏཾ དྷམྨཾ པཝཏྟེཏཱིཏི དྷམྨཙཀྐ’’ནྟི (པཊི. མ. ༢.༤༠) ཨེཝམཱདིནཱ པཊིསམྦྷིདཱནཡེན ཝིཏྠཱརིཏསྶ དྷམྨཙཀྐསྶ པཝཏྟནཏོ པཝཏྟཱརཾ.

སབྦདྷམྨཱནནྟི ཙཏུབྷཱུམཀདྷམྨཱནཾ. པཱརགུནྟི ཚཧཱཀཱརེཧི པཱརཾ གཏཾ ཨབྷིཉྙཱཡ, པརིཉྙཱཡ, པཧཱནེན, བྷཱཝནཱཡ, སཙྪིཀིརིཡཱཡ, སམཱཔཏྟིཡཱ. སོ ཧི བྷགཝཱ སབྦདྷམྨེ ཨབྷིཛཱནནྟོ གཏོཏི ཨབྷིཉྙཱཔཱརགཱུ, པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷེ པརིཛཱནནྟོ གཏོཏི པརིཉྙཱཔཱརགཱུ, སབྦཀིལེསེ པཛཧནྟོ གཏོཏི པཧཱནཔཱརགཱུ, ཙཏྟཱརོ མགྒེ བྷཱཝེནྟོ གཏོཏི བྷཱཝནཱཔཱརགཱུ, ནིརོདྷཾ སཙྪིཀརོནྟོ གཏོཏི སཙྪིཀིརིཡཱཔཱརགཱུ, སབྦཱ སམཱཔཏྟིཡོ སམཱཔཛྫནྟོ གཏོཏི སམཱཔཏྟིཔཱརགཱུ. ཨེཝཾ སབྦདྷམྨཱནཾ པཱརགུཾ. བུདྡྷཾ ཝེརབྷཡཱཏཱིཏནྟི ཨཉྙཱཎསཡནཏོ པཊིབུདྡྷཏྟཱ བུདྡྷཾ, སབྦེན ཝཱ སརཎཝཎྞནཱཡཾ ཝུཏྟེནཏྠེན བུདྡྷཾ, པཉྩཝེརབྷཡཱནཾ ཨཏཱིཏཏྟཱ ཝེརབྷཡཱཏཱིཏཾ. ཨེཝཾ བྷགཝནྟཾ ཨཏིཏྠཝནྟཱ ‘‘མཡཾ པུཙྪཱམ གོཏམ’’ནྟི ཨོཀཱསམཀཱརཡིཾསུ.

༡༧༠. ཨཐ ནེསཾ ཡཀྑཱནཾ ཏེཛེན ཙ པཉྙཱཡ ཙ ཨགྒོ ཧེམཝཏོ ཡཐཱདྷིཔྤེཏཾ པུཙྪིཏབྦཾ པུཙྪནྟོ ‘‘ཀིསྨིཾ ལོཀོ’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. ཏསྶཱདིཔཱདེ ཀིསྨིནྟི བྷཱཝེནབྷཱཝལཀྑཎེ བྷུམྨཝཙནཾ, ཀིསྨིཾ ཨུཔྤནྣེ ལོཀོ སམུཔྤནྣོ ཧོཏཱིཏི ཨཡཉྷེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ. སཏྟལོཀསངྑཱརལོཀེ སནྡྷཱཡ པུཙྪཏི. ཀིསྨིཾ ཀུབྦཏི སནྠཝནྟི ཨཧནྟི ཝཱ མམནྟི ཝཱ ཏཎྷཱདིཊྛིསནྠཝཾ ཀིསྨིཾ ཀུབྦཏི, ཨདྷིཀརཎཏྠེ བྷུམྨཝཙནཾ. ཀིསྶ ལོཀོཏི ཨུཔཡོགཏྠེ སཱམིཝཙནཾ, ཀིཾ ཨུཔཱདཱཡ ལོཀོཏི སངྑྱཾ གཙྪཏཱིཏི ཨཡཉྷེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཀིསྨིཾ ལོཀོཏི བྷཱཝེནབྷཱཝལཀྑཎཀཱརཎཏྠེསུ བྷུམྨཝཙནཾ. ཀིསྨིཾ སཏི ཀེན ཀཱརཎེན ལོཀོ ཝིཧཉྙཏི པཱིལཱི༹ཡཏི བཱདྷཱིཡཏཱིཏི ཨཡཉྷེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༡༧༡. ཨཐ བྷགཝཱ ཡསྨཱ ཚསུ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀབཱཧིརེསུ ཨཱཡཏནེསུ ཨུཔྤནྣེསུ སཏྟལོཀོ ཙ དྷནདྷཉྙཱདིཝསེན སངྑཱརལོཀོ ཙ ཨུཔྤནྣོ ཧོཏི, ཡསྨཱ ཙེཏྠ སཏྟལོཀོ ཏེསྭེཝ ཚསུ དུཝིདྷམྤི སནྠཝཾ ཀརོཏི. ཙཀྑཱཡཏནཾ ཝཱ ཧི ‘‘ཨཧཾ མམ’’ནྟི གཎྷཱཏི ཨཝསེསེསུ ཝཱ ཨཉྙཏརཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཙཀྑུ ཨཏྟཱཏི ཡོ ཝདེཡྻ, ཏཾ ན ཨུཔཔཛྫཏཱི’’ཏིཨཱདི (མ. ནི. ༣.༤༢༢). ཡསྨཱ ཙ ཨེཏཱནིཡེཝ ཚ ཨུཔཱདཱཡ དུཝིདྷོཔི ལོཀོཏི སངྑྱཾ གཙྪཏི, ཡསྨཱ ཙ ཏེསྭེཝ ཚསུ སཏི སཏྟལོཀོ དུཀྑཔཱཏུབྷཱཝེན ཝིཧཉྙཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཧཏྠེསུ, བྷིཀྑཝེ, སཏི ཨཱདཱནནིཀྑེཔནཾ ཧོཏི, པཱདེསུ སཏི ཨབྷིཀྐམཔཊིཀྐམོ ཧོཏི, པབྦེསུ སཏི སམིཉྫནཔསཱརཎཾ ཧོཏི, ཀུཙྪིསྨིཾ སཏི ཛིགྷཙྪཱཔིཔཱསཱ ཧོཏི; ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཀྑུསྨིཾ སཏི ཙཀྑུསམྥསྶཔཙྩཡཱ ཨུཔྤཛྫཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུཁཾ དུཀྑ’’ནྟིཨཱདི (སཾ. ནི. ༤.༢༣༧).

ཏཐཱ ཏེསུ ཨཱདྷཱརབྷཱུཏེསུ པཊིཧཏོ སངྑཱརལོཀོ ཝིཧཉྙཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཙཀྑུསྨིཾ ཨནིདསྶནེ སཔྤཊིགྷེ པཊིཧཉྙི ཝཱ’’ཨིཏི (དྷ. ས. ༥༩༧-༨) ཙ.

‘‘ཙཀྑུ, བྷིཀྑཝེ, པཊིཧཉྙཏི མནཱཔཱམནཱཔེསུ རཱུཔེསཱུ’’ཏི (སཾ. ནི. ༤.༢༣༨) ཨེཝམཱདི.

ཏཐཱ ཏེཧིཡེཝ ཀཱརཎབྷཱུཏེཧི དུཝིདྷོཔི ལོཀོ ཝིཧཉྙཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཙཀྑུ ཝིཧཉྙཏི མནཱཔཱམནཱཔེསུ རཱུཔེསཱུ’’ཏི (སཾ. ནི. ༤.༢༣༨) ཙ.

‘‘ཙཀྑུ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱདིཏྟཾ, རཱུཔཱ ཨཱདིཏྟཱ. ཀེན ཨཱདིཏྟཾ? རཱགགྒིནཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༤.༢༨; མཧཱཝ. ༥༤) ཨེཝམཱདི.

ཏསྨཱ ཚཨཛ྄ཛྷཏྟིཀབཱཧིརཱཡཏནཝསེན ཏཾ པུཙྪཾ ཝིསྶཛྫེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཚསུ ལོཀོ སམུཔྤནྣོ’’ཏི.

༡༧༢. ཨཐ སོ ཡཀྑོ ཨཏྟནཱ ཝཊྚཝསེན པུཊྛཔཉྷཾ བྷགཝཏཱ དྭཱདསཱཡཏནཝསེན སངྑིཔིཏྭཱ ཝིསྶཛྫིཏཾ ན སུཊྛུ ཨུཔལཀྑེཏྭཱ ཏཉྩ ཨཏྠཾ ཏཔྤཊིཔཀྑཉྩ ཉཱཏུཀཱམོ སངྑེཔེནེཝ ཝཊྚཝིཝཊྚཾ པུཙྪནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཀཏམཾ ཏ’’ནྟི. ཏཏྠ ཨུཔཱདཱཏབྦཊྛེན ཨུཔཱདཱནཾ, དུཀྑསཙྩསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཡཏྠ ལོཀོ ཝིཧཉྙཏཱིཏི ‘‘ཚསུ ལོཀོ ཝིཧཉྙཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ བྷགཝཏཱ ཡཏྠ ཚབྦིདྷེ ཨུཔཱདཱནེ ལོཀོ ཝིཧཉྙཏཱིཏི ཝུཏྟོ, ཏཾ ཀཏམཾ ཨུཔཱདཱནནྟི? ཨེཝཾ ཨུཔཌྜྷགཱཐཱཡ སརཱུཔེནེཝ དུཀྑསཙྩཾ པུཙྪི. སམུདཡསཙྩཾ པན ཏསྶ ཀཱརཎབྷཱཝེན གཧིཏམེཝ ཧོཏི. ནིཡྻཱནཾ པུཙྪིཏོཏི ཨིམཱཡ པན ཨུཔཌྜྷགཱཐཱཡ མགྒསཙྩཾ པུཙྪི. མགྒསཙྩེན ཧི ཨརིཡསཱཝཀོ དུཀྑཾ པརིཛཱནནྟོ, སམུདཡཾ པཛཧནྟོ, ནིརོདྷཾ སཙྪིཀརོནྟོ, མགྒཾ བྷཱཝེནྟོ ལོཀམྷཱ ནིཡྻཱཏི, ཏསྨཱ ནིཡྻཱནནྟི ཝུཙྩཏི. ཀཐནྟི ཀེན པཀཱརེན. དུཀྑཱ པམུཙྩཏཱིཏི ‘‘ཨུཔཱདཱན’’ནྟི ཝུཏྟཱ ཝཊྚདུཀྑཱ པམོཀྑཾ པཱཔུཎཱཏི. ཨེཝམེཏྠ སརཱུཔེནེཝ མགྒསཙྩཾ པུཙྪི, ནིརོདྷསཙྩཾ པན ཏསྶ ཝིསཡབྷཱཝེན གཧིཏམེཝ ཧོཏི.

༡༧༣. ཨེཝཾ ཡཀྑེན སརཱུཔེན དསྶེཏྭཱ ཙ ཨདསྶེཏྭཱ ཙ ཙཏུསཙྩཝསེན པཉྷཾ པུཊྛོ བྷགཝཱ ཏེནེཝ ནཡེན ཝིསྶཛྫེནྟོ ཨཱཧ ‘‘པཉྩ ཀཱམགུཎཱ’’ཏི. ཏཏྠ པཉྩཀཱམགུཎསངྑཱཏགོཙརགྒཧཎེན ཏགྒོཙརཱནི པཉྩཱཡཏནཱནི གཧིཏཱནེཝ ཧོནྟི. མནོ ཚཊྛོ ཨེཏེསནྟི མནོཚཊྛཱ. པཝེདིཏཱཏི པཀཱསིཏཱ. ཨེཏྠ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀེསུ ཚཊྛསྶ མནཱཡཏནསྶ གཧཎེན ཏསྶ ཝིསཡབྷཱུཏཾ དྷམྨཱཡཏནཾ གཧིཏམེཝ ཧོཏི. ཨེཝཾ ‘‘ཀཏམཾ ཏཾ ཨུཔཱདཱན’’ནྟི ཨིམཾ པཉྷཾ ཝིསྶཛྫེནྟོ པུནཔི དྭཱདསཱཡཏནཱནཾ ཝསེནེཝ དུཀྑསཙྩཾ པཀཱསེསི. མནོགཧཎེན ཝཱ སཏྟནྣཾ ཝིཉྙཱཎདྷཱཏཱུནཾ གཧིཏཏྟཱ ཏཱསུ པུརིམཔཉྩཝིཉྙཱཎདྷཱཏུགྒཧཎེན ཏཱསཾ ཝཏྠཱུནི པཉྩ ཙཀྑཱདཱིནི ཨཱཡཏནཱནི, མནོདྷཱཏུམནོཝིཉྙཱཎདྷཱཏུགྒཧཎེན ཏཱསཾ ཝཏྠུགོཙརབྷེདཾ དྷམྨཱཡཏནཾ གཧིཏམེཝཱཏི ཨེཝམྤི དྭཱདསཱཡཏནཝསེན དུཀྑསཙྩཾ པཀཱསེསི. ལོཀུཏྟརམནཱཡཏནདྷམྨཱཡཏནེཀདེསོ པནེཏྠ ཡཏྠ ལོཀོ ཝིཧཉྙཏི, ཏཾ སནྡྷཱཡ ནིདྡིཊྛཏྟཱ ན སངྒཡ྄ཧཏི.

ཨེཏྠ ཚནྡཾ ཝིརཱཛེཏྭཱཏི ཨེཏྠ དྭཱདསཱཡཏནབྷེདེ དུཀྑསཙྩེ ཏཱནེཝཱཡཏནཱནི ཁནྡྷཏོ དྷཱཏུཏོ ནཱམརཱུཔཏོཏི ཏཐཱ ཏཐཱ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ, ཏིལཀྑཎཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ, ཝིཔསྶནྟོ ཨརཧཏྟམགྒཔརིཡོསཱནཱཡ ཝིཔསྶནཱཡ ཏཎྷཱསངྑཱཏཾ ཚནྡཾ སབྦསོ ཝིརཱཛེཏྭཱ ཝིནེཏྭཱ ཝིདྡྷཾསེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ དུཀྑཱ པམུཙྩཏཱིཏི ཨིམིནཱ པཀཱརེན ཨེཏསྨཱ ཝཊྚདུཀྑཱ པམུཙྩཏཱིཏི. ཨེཝམིམཱཡ ཨུཔཌྜྷགཱཐཱཡ ‘‘ནིཡྻཱནཾ པུཙྪིཏོ བྲཱུཧི, ཀཐཾ དུཀྑཱ པམུཙྩཏཱི’’ཏི ཨཡཾ པཉྷོ ཝིསྶཛྫིཏོ ཧོཏི, མགྒསཙྩཉྩ པཀཱསིཏཾ སམུདཡནིརོདྷསཙྩཱནི པནེཏྠ པུརིམནཡེནེཝ སངྒཧིཏཏྟཱ པཀཱསིཏཱནེཝ ཧོནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི. ཨུཔཌྜྷགཱཐཱཡ ཝཱ དུཀྑསཙྩཾ, ཚནྡེན སམུདཡསཙྩཾ, ‘‘ཝིརཱཛེཏྭཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཝིརཱགེན ནིརོདྷསཙྩཾ, ‘‘ཝིརཱགཱཝིམུཙྩཏཱི’’ཏི ཝཙནཏོ ཝཱ མགྒསཙྩཾ. ‘‘ཨེཝ’’ནྟི ཨུཔཱཡནིདསྶནེན མགྒསཙྩཾ, དུཀྑནིརོདྷནྟི ཝཙནཏོ ཝཱ. ‘‘དུཀྑཱ པམུཙྩཏཱི’’ཏི དུཀྑཔམོཀྑེན ནིརོདྷསཙྩནྟི ཨེཝམེཏྠ ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི པཀཱསིཏཱནི ཧོནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི.

༡༧༤. ཨེཝཾ ཙཏུསཙྩགབྦྷཱཡ གཱཐཱཡ ལཀྑཎཏོ ནིཡྻཱནཾ པཀཱསེཏྭཱ པུན ཏདེཝ སཀེན ནིརུཏྟཱབྷིལཱཔེན ནིགམེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨེཏཾ ལོཀསྶ ནིཡྻཱན’’ནྟི. ཨེཏྠ ཨེཏནྟི པུབྦེ ཝུཏྟསྶ ནིདྡེསོ, ལོཀསྶཱཏི ཏེདྷཱཏུཀལོཀསྶ. ཡཐཱཏཐནྟི ཨཝིཔརཱིཏཾ. ཨེཏཾ ཝོ ཨཧམཀྑཱམཱིཏི སཙེཔི མཾ སཧསྶཀྑཏྟུཾ པུཙྪེཡྻཱཐ, ཨེཏཾ ཝོ ཨཧམཀྑཱམི, ན ཨཉྙཾ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཨེཝཾ དུཀྑཱ པམུཙྩཏི, ན ཨཉྙཐཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨཐ ཝཱ ཨེཏེན ནིཡྻཱནེན ཨེཀདྭཏྟིཀྑཏུཾ ནིགྒཏཱནམྤི ཨེཏཾ ཝོ ཨཧམཀྑཱམི, ཨུཔརིཝིསེསཱདྷིགམཱཡཔི ཨེཏདེཝ ཨཧམཀྑཱམཱིཏི ཨཏྠོ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཨེཝཾ དུཀྑཱ པམུཙྩཏི ཨསེསནིསྶེསཱཏི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ དྭེཔི ཡཀྑསེནཱཔཏཡོ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧིཾསུ སདྡྷིཾ ཡཀྑསཧསྶེན.

༡༧༥. ཨཐ ཧེམཝཏོ པཀཏིཡཱཔི དྷམྨགརུ ཨིདཱནི ཨརིཡབྷཱུམིཡཾ པཏིཊྛཱཡ སུཊྛུཏརཾ ཨཏིཏྟོ བྷགཝཏོ ཝིཙིཏྲཔཊིབྷཱནཱཡ དེསནཱཡ བྷགཝནྟཾ སེཀྑཱསེཀྑབྷཱུམིཾ པུཙྪནྟོ ‘‘ཀོ སཱུདྷ ཏརཏཱི’’ཏི གཱཐམབྷཱསི. ཏཏྠ ཀོ སཱུདྷ ཏརཏི ཨོགྷནྟི ཨིམིནཱ ཙཏུརོགྷཾ ཀོ ཏརཏཱིཏི སེཀྑབྷཱུམིཾ པུཙྪཏི ཨཝིསེསེན. ཡསྨཱ ཨཎྞཝནྟི ན ཝིཏྠཏམཏྟཾ ནཱཔི གམྦྷཱིརམཏྟཾ ཨཔིཙ པན ཡཾ ཝིཏྠཏཏརཉྩ གམྦྷཱིརཏརཉྩ, ཏཾ ཝུཙྩཏི. ཏཱདིསོ ཙ སཾསཱརཎྞཝོ. ཨཡཉྷི སམནྟཏོ པརིཡནྟཱབྷཱཝེན ཝིཏྠཏོ, ཧེཊྛཱ པཏིཊྛཱབྷཱཝེན ཨུཔརི ཨཱལམྦནཱབྷཱཝེན ཙ གམྦྷཱིརོ, ཏསྨཱ ‘‘ཀོ ཨིདྷ ཏརཏི ཨཎྞཝཾ, ཏསྨིཉྩ ཨཔྤཏིཊྛེ ཨནཱལམྦེ གམྦྷཱིརེ ཨཎྞཝེ ཀོ ན སཱིདཏཱི’’ཏི ཨསེཀྑབྷཱུམིཾ པུཙྪཏི.

༡༧༦. ཨཐ བྷགཝཱ ཡོ བྷིཀྑུ ཛཱིཝིཏཧེཏུཔི ཝཱིཏིཀྐམཾ ཨཀརོནྟོ སབྦདཱ སཱིལསམྤནྣོ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཱཡ ཙ པཉྙཱཡ པཉྙཝཱ, ཨུཔཙཱརཔྤནཱསམཱདྷིནཱ ཨིརིཡཱཔཐཧེཊྛིམམགྒཕལེཧི ཙ སུསམཱཧིཏོ, ཏིལཀྑཎཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ནིཡཀཛ྄ཛྷཏྟཙིནྟནསཱིལོ, སཱཏཙྩཀིརིཡཱཝཧཱཡ ཨཔྤམཱདསཏིཡཱ ཙ སམནྣཱགཏོ. ཡསྨཱ སོ ཙཏུཏྠེན མགྒེན ཨིམཾ སུདུཏྟརཾ ཨོགྷཾ ཨནཝསེསཾ ཏརཏི, ཏསྨཱ སེཀྑབྷཱུམིཾ ཝིསྶཛྫེནྟོ ‘‘སབྦདཱ སཱིལསམྤནྣོ’’ཏི ཨིམཾ ཏིསིཀྑཱགབྦྷཾ གཱཐམཱཧ. ཨེཏྠ ཧི སཱིལསམྤདཱཡ ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱ, སཏིསམཱདྷཱིཧི ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱ, ཨཛ྄ཛྷཏྟཙིནྟིཏཱཔཉྙཱཧི ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱཏི ཏིསྶོ སིཀྑཱ སཨུཔཀཱརཱ སཱནིསཾསཱ ཙ ཝུཏྟཱ. ཨུཔཀཱརོ ཧི སིཀྑཱནཾ ལོཀིཡཔཉྙཱ སཏི ཙ, ཨནིསཾསོ སཱམཉྙཕལཱནཱིཏི.

༡༧༧. ཨེཝཾ པཋམགཱཐཱཡ སེཀྑབྷཱུམིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨསེཀྑབྷཱུམིཾ དསྶེནྟོ དུཏིཡགཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ ཝིརཏོ ཀཱམསཉྙཱཡཱཏི ཡཱ ཀཱཙི ཀཱམསཉྙཱ, ཏཏོ སབྦཏོ ཙཏུཏྠམགྒསམྤཡུཏྟཱཡ སམུཙྪེདཝིརཏིཡཱ ཝིརཏོ. ‘‘ཝིརཏྟོ’’ཏིཔི པཱཋོ. ཏདཱ ‘‘ཀཱམསཉྙཱཡཱ’’ཏི བྷུམྨཝཙནཾ ཧོཏི, སགཱཐཱཝགྒེ པན ‘‘ཀཱམསཉྙཱསཱུ’’ཏིཔི (སཾ. ནི. ༡.༩༦) པཱཋོ. ཙཏཱུཧིཔི མགྒེཧི དསནྣཾ སཾཡོཛནཱནཾ ཨཏཱིཏཏྟཱ སབྦསཾཡོཛནཱཏིགོ, ཙཏུཏྠེནེཝ ཝཱ ཨུདྡྷམྦྷཱགིཡསབྦསཾཡོཛནཱཏིགོ, ཏཏྲཏཏྲཱབྷིནནྡིནཱིཏཎྷཱསངྑཱཏཱཡ ནནྡིཡཱ ཏིཎྞཉྩ བྷཝཱནཾ པརིཀྑཱིཎཏྟཱ ནནྡཱིབྷཝཔརིཀྑཱིཎོ སོ ཏཱདིསོ ཁཱིཎཱསཝོ བྷིཀྑུ གམྦྷཱིརེ སཾསཱརཎྞཝེ ན སཱིདཏི ནནྡཱིཔརིཀྑཡེན སཨུཔཱདིསེསཾ, བྷཝཔརིཀྑཡེན ཙ ཨནུཔཱདིསེསཾ ནིབྦཱནཐལཾ སམཱཔཛྫ པརམསྶཱསཔྤཏྟིཡཱཏི.

༡༧༨. ཨཐ ཧེམཝཏོ སཧཱཡཉྩ ཡཀྑཔརིསཉྩ ཨོལོཀེཏྭཱ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ ‘‘གམྦྷཱིརཔཉྙ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིཧི གཱཐཱཧི བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཏྠཝིཏྭཱ སབྦཱཝཏིཡཱ པརིསཱཡ སཧཱཡེན ཙ སདྡྷིཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ, པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ, ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནཾ ཨགམཱསི.

ཏཱསཾ པན གཱཐཱནཾ ཨཡཾ ཨཏྠཝཎྞནཱ – གམྦྷཱིརཔཉྙནྟི གམྦྷཱིརཱཡ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏཾ. ཏཏྠ པཊིསམྦྷིདཱཡཾ ཝུཏྟནཡེན གམྦྷཱིརཔཉྙཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཝུཏྟཉྷི ཏཏྠ ‘‘གམྦྷཱིརེསུ ཁནྡྷེསུ ཉཱཎཾ པཝཏྟཏཱིཏི གམྦྷཱིརཔཉྙཱ’’ཏིཨཱདི (པཊི. མ. ༣.༤). ནིཔུཎཏྠདསྶིནྟི ནིཔུཎེཧི ཁཏྟིཡཔཎྜིཏཱདཱིཧི ཨབྷིསངྑཏཱནཾ པཉྷཱནཾ ཨཏྠདསྶིཾ ཨཏྠཱནཾ ཝཱ ཡཱནི ནིཔུཎཱནི ཀཱརཎཱནི དུཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷཱནི ཨཉྙེཧི ཏེསཾ དསྶནེན ནིཔུཎཏྠདསྶིཾ. རཱགཱདིཀིཉྩནཱབྷཱཝེན ཨཀིཉྩནཾ. དུཝིདྷེ ཀཱམེ ཏིཝིདྷེ ཙེ བྷཝེ ཨལགྒནེན ཀཱམབྷཝེ ཨསཏྟཾ. ཁནྡྷཱདིབྷེདེསུ སབྦཱརམྨཎེསུ ཚནྡརཱགབནྡྷནཱབྷཱཝེན སབྦདྷི ཝིཔྤམུཏྟཾ. དིབྦེ པཐེ ཀམམཱནནྟི ཨཊྛསམཱཔཏྟིབྷེདེ དིབྦེ པཐེ སམཱཔཛྫནཝསེན ཙངྐམནྟཾ. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ན ཏཱཡ ཝེལཱཡ བྷགཝཱ དིབྦེ པཐེ ཀམཏི, ཨཔིཙ ཁོ པུབྦེ ཀམནཾ ཨུཔཱདཱཡ ཀམནསཏྟིསབྦྷཱཝེན ཏཏྠ ལདྡྷཝསཱིབྷཱཝཏཱཡ ཨེཝཾ ཝུཙྩཏི. ཨཐ ཝཱ ཡེ ཏེ ཝིསུདྡྷིདེཝཱ ཨརཧནྟོ, ཏེསཾ པཐེ སནྟཝིཧཱརེ ཀམནེནཱཔེཏཾ ཝུཏྟཾ. མཧནྟཱནཾ གུཎཱནཾ ཨེསནེན མཧེསིཾ.

༡༧༩. དུཏིཡགཱཐཱཡ ཨཔརེན པརིཡཱཡེན ཐུཏི ཨཱརདྡྷཱཏི ཀཏྭཱ པུན ནིཔུཎཏྠདསྶིགྒཧཎཾ ནིདསྶེཏི. ཨཐ ཝཱ ནིཔུཎཏྠེ དསྶེཏཱརནྟི ཨཏྠོ. པཉྙཱདདནྟི པཉྙཱཔཊིལཱབྷསཾཝཏྟནིཀཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ ཀཐནེན པཉྙཱདཱཡཀཾ. ཀཱམཱལཡེ ཨསཏྟནྟི ཡྭཱཡཾ ཀཱམེསུ ཏཎྷཱདིཊྛིཝསེན དུཝིདྷོ ཨཱལཡོ, ཏཏྠ ཨསཏྟཾ. སབྦཝིདུནྟི སབྦདྷམྨཝིདུཾ, སབྦཉྙུནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སུམེདྷནྟི ཏསྶ སབྦཉྙུབྷཱཝསྶ མགྒབྷཱུཏཱཡ པཱརམཱིཔཉྙཱསངྑཱཏཱཡ མེདྷཱཡ སམནྣཱགཏཾ. ཨརིཡེ པཐེཏི ཨཊྛངྒིཀེ མགྒེ, ཕལསམཱཔཏྟིཡཾ ཝཱ. ཀམམཱནནྟི པཉྙཱཡ ཨཛ྄ཛྷོགཱཧམཱནཾ མགྒལཀྑཎཾ ཉཏྭཱ དེསནཏོ, པཝིསམཱནཾ ཝཱ ཁཎེ ཁཎེ ཕལསམཱཔཏྟིསམཱཔཛྫནཏོ, ཙཏུབྦིདྷམགྒབྷཱཝནཱསངྑཱཏཱཡ ཀམནསཏྟིཡཱ ཀམིཏཔུབྦཾ ཝཱ.

༡༨༠. སུདིཊྛཾ ཝཏ ནོ ཨཛྫཱཏི. ཨཛྫ ཨམྷེཧི སུནྡརཾ དིཊྛཾ, ཨཛྫ ཝཱ ཨམྷཱཀཾ སུནྡརཾ དིཊྛཾ, དསྶནནྟི ཨཏྠོ. སུཔྤབྷཱཏཾ སུཧུཊྛིཏནྟི ཨཛྫ ཨམྷཱཀཾ སུཊྛུ པབྷཱཏཾ སོབྷནཾ ཝཱ པབྷཱཏཾ ཨཧོསི. ཨཛྫ ཙ ནོ སུནྡརཾ ཨུཊྛིཏཾ ཨཧོསི, ཨནུཔརོདྷེན སཡནཏོ ཨུཊྛིཏཾ. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? ཡཾ ཨདྡསཱམ སམྦུདྡྷཾ, ཡསྨཱ སམྦུདྡྷཾ ཨདྡསཱམཱཏི ཨཏྟནོ ལཱབྷསམྤཏྟིཾ ཨཱརབྦྷ པཱམོཛྫཾ པཝེདེཏི.

༡༨༡. ཨིདྡྷིམནྟོཏི ཀམྨཝིཔཱཀཛིདྡྷིཡཱ སམནྣཱགཏཱ. ཡསསྶིནོཏི ལཱབྷགྒཔརིཝཱརགྒསམྤནྣཱ. སརཎཾ ཡནྟཱིཏི ཀིཉྩཱཔི མགྒེནེཝ གཏཱ, ཏཐཱཔི སོཏཱཔནྣབྷཱཝཔརིདཱིཔནཏྠཾ པསཱདདསྶནཏྠཉྩ ཝཱཙཾ བྷིནྡཏི.

༡༨༢. གཱམཱ གཱམནྟི དེཝགཱམཱ དེཝགཱམཾ. ནགཱ ནགནྟི དེཝཔབྦཏཱ དེཝཔབྦཏཾ. ནམསྶམཱནཱ སམྦུདྡྷཾ, དྷམྨསྶ ཙ སུདྷམྨཏནྟི ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝཏ བྷགཝཱ, སྭཱཀྑཱཏོ ཝཏ བྷགཝཏོ དྷམྨོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན བུདྡྷསུབོདྷིཏཉྩ དྷམྨསུདྷམྨཏཉྩ. ‘‘སུཔྤཊིཔནྣོ ཝཏ བྷགཝཏོ སཱཝཀསངྒྷོ’’ཏིཨཱདིནཱ སངྒྷ-སུཔྤཊིཔཏྟིཉྩ ཨབྷིཏྠཝིཏྭཱ ཨབྷིཏྠཝིཏྭཱ ནམསྶམཱནཱ དྷམྨགྷོསཀཱ ཧུཏྭཱ ཝིཙརིསྶཱམཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཧེམཝཏསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. ཨཱལ༹ཝཀསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ མེ སུཏནྟི ཨཱལ༹ཝཀསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཏྠཝཎྞནཱནཡེནེཝསྶ ཨུཔྤཏྟི ཨཱཝིབྷཝིསྶཏི. ཨཏྠཝཎྞནཱཡ ཙ ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏཾ, ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ’’ཏི ཨེཏཾ ཝུཏྟཏྠམེཝ. ཨཱལ༹ཝིཡཾ ཝིཧརཏི ཨཱལ༹ཝཀསྶ ཡཀྑསྶ བྷཝནེཏི ཨེཏྠ པན ཀཱ ཨཱལ༹ཝཱི, ཀསྨཱ ཙ བྷགཝཱ ཏསྶ ཡཀྑསྶ བྷཝནེ ཝིཧརཏཱིཏི? ཝུཙྩཏེ – ཨཱལ༹ཝཱིཏི རཊྛམྤི ནགརམྤི ཝུཙྩཏི, ཏདུབྷཡམྤི ཨིདྷ ཝཊྚཏི. ཨཱལ༹ཝཱིནགརསྶ ཧི སམཱིཔེ ཝིཧརནྟོཔི ‘‘ཨཱལ༹ཝིཡཾ ཝིཧརཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏསྶ ཙ ནགརསྶ སམཱིཔེ ཨཝིདཱུརེ གཱཝུཏམཏྟེ ཏཾ བྷཝནཾ, ཨཱལ༹ཝཱིརཊྛེ ཝིཧརནྟོཔི ‘‘ཨཱལ༹ཝིཡཾ ཝིཧརཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨཱལ༹ཝཱིརཊྛེ ཙེཏཾ བྷཝནཾ.

ཡསྨཱ པན ཨཱལ༹ཝཀོ རཱཛཱ ཝིཝིདྷནཱཊཀཱུཔབྷོགཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཙོརཔཊིབཱཧནཏྠཾ པཊིརཱཛནིསེདྷནཏྠཾ བྱཱཡཱམཀརཎཏྠཉྩ སཏྟམེ སཏྟམེ དིཝསེ མིགཝཾ གཙྪནྟོ ཨེཀདིཝསཾ བལཀཱཡེན སདྡྷིཾ ཀཏིཀཾ ཨཀཱསི – ‘‘ཡསྶ པསྶེན མིགོ པལཱཡཏི, ཏསྶེཝ སོ བྷཱརོ’’ཏི. ཨཐ ཏསྶེཝ པསྶེན མིགོ པལཱཡི, ཛཝསམྤནྣོ རཱཛཱ དྷནུཾ གཧེཏྭཱ པཏྟིཀོཝ ཏིཡོཛནཾ ཏཾ མིགཾ ཨནུབནྡྷི. ཨེཎིམིགཱ ཙ ཏིཡོཛནཝེགཱ ཨེཝ ཧོནྟི. ཨཐ པརིཀྑཱིཎཛཝཾ ཏཾ མིགཾ ཨུདཀཾ པཝིསིཏྭཱ, ཋིཏཾ ཝདྷིཏྭཱ, དྭིདྷཱ ཚེཏྭཱ, ཨནཏྠིཀོཔི མཾསེན ‘‘ནཱསཀྑི མིགཾ གཧེཏུ’’ནྟི ཨཔཝཱདམོཙནཏྠཾ ཀཱཛེནཱདཱཡ ཨཱགཙྪནྟོ ནགརསྶཱཝིདཱུརེ བཧལཔཏྟཔལཱསཾ མཧཱནིགྲོདྷཾ དིསྭཱ པརིསྶམཝིནོདནཏྠཾ ཏསྶ མཱུལམུཔགཏོ. ཏསྨིཉྩ ནིགྲོདྷེ ཨཱལ༹ཝཀོ ཡཀྑོ མཧཱརཱཛསནྟིཀཱ ཝརཾ ལབྷིཏྭཱ མཛ྄ཛྷནྷིཀསམཡེ ཏསྶ རུཀྑསྶ ཚཱཡཱཡ ཕུཊྛོཀཱསཾ པཝིཊྛེ པཱཎིནོ ཁཱདནྟོ པཊིཝསཏི. སོ ཏཾ དིསྭཱ ཁཱདིཏུཾ ཨུཔགཏོ. ཨཐ རཱཛཱ ཏེན སདྡྷིཾ ཀཏིཀཾ ཨཀཱསི – ‘‘མུཉྩ མཾ, ཨཧཾ ཏེ དིཝསེ དིཝསེ མནུསྶཉྩ ཐཱལིཔཱཀཉྩ པེསེསྶཱམཱི’’ཏི. ཡཀྑོ ‘‘ཏྭཾ རཱཛཱུཔབྷོགེན པམཏྟོ སམྨུསྶསི, ཨཧཾ པན བྷཝནཾ ཨནུཔགཏཉྩ ཨནནུཉྙཱཏཉྩ ཁཱདིཏུཾ ན ལབྷཱམི, སྭཱཧཾ བྷཝནྟམྤི ཛཱིཡེཡྻ’’ནྟི ན མུཉྩི. རཱཛཱ ‘‘ཡཾ དིཝསཾ ན པེསེམི, ཏཾ དིཝསཾ མཾ གཧེཏྭཱ ཁཱདཱཧཱི’’ཏི ཨཏྟཱནཾ ཨནུཛཱནིཏྭཱ ཏེན མུཏྟོ ནགརཱབྷིམུཁོ ཨགམཱསི.

བལཀཱཡོ མགྒེ ཁནྡྷཱཝཱརཾ བནྡྷིཏྭཱ ཋིཏོ རཱཛཱནཾ དིསྭཱ – ‘‘ཀིཾ, མཧཱརཱཛ, ཨཡསམཏྟབྷཡཱ ཨེཝཾ ཀིལནྟོསཱི’’ཏི ཝདནྟོ པཙྩུགྒནྟྭཱ པཊིགྒཧེསི. རཱཛཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨནཱརོཙེཏྭཱ ནགརཾ གནྟྭཱ, ཀཏཔཱཏརཱསོ ནགརགུཏྟིཀཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི. ནགརགུཏྟིཀོ – ‘‘ཀིཾ, དེཝ, ཀཱལཔརིཙྪེདོ ཀཏོ’’ཏི ཨཱཧ. རཱཛཱ ‘‘ན ཀཏོ, བྷཎེ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘དུཊྛུ ཀཏཾ, དེཝ, ཨམནུསྶཱ ཧི པརིཙྪིནྣམཏྟམེཝ ལབྷནྟི, ཨཔརིཙྪིནྣེ པན ཛནཔདསྶ ཨཱབཱདྷོ བྷཝིསྶཏི. ཧོཏུ, དེཝ, ཀིཉྩཱཔི ཨེཝམཀཱསི, ཨཔྤོསྶུཀྐོ ཏྭཾ རཛྫསུཁཾ ཨནུབྷོཧི, ཨཧམེཏྠ ཀཱཏབྦཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི. སོ ཀཱལསྶེཝ ཝུཊྛཱཡ བནྡྷནཱགཱརཾ གནྟྭཱ ཡེ ཡེ ཝཛ྄ཛྷཱ ཧོནྟི, ཏེ ཏེ སནྡྷཱཡ – ‘‘ཡོ ཛཱིཝིཏཏྠིཀོ ཧོཏི, སོ ནིཀྑམཏཱུ’’ཏི བྷཎཏི. ཡོ པཋམཾ ནིཀྑམཏི ཏཾ གེཧཾ ནེཏྭཱ, ནྷཱཔེཏྭཱ, བྷོཛེཏྭཱ ཙ, ‘‘ཨིམཾ ཐཱལིཔཱཀཾ ཡཀྑསྶ དེཧཱི’’ཏི པེསེཏི. ཏཾ རུཀྑམཱུལཾ པཝིཊྛམཏྟཾཡེཝ ཡཀྑོ བྷེརཝཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ནིམྨིནིཏྭཱ མཱུལཀནྡཾ ཝིཡ ཁཱདཏི. ཡཀྑཱནུབྷཱཝེན ཀིར མནུསྶཱནཾ ཀེསཱདཱིནི ཨུཔཱདཱཡ སཀལསརཱིརཾ ནཝནཱིཏཔིཎྜོ ཝིཡ ཧོཏི. ཡཀྑསྶ བྷཏྟཾ གཱཧཱཔེཏྟུཾ གཏཔུརིསཱ ཏཾ དིསྭཱ བྷཱིཏཱ ཡཐཱམིཏྟཾ ཨཱརོཙེསུཾ. ཏཏོ པབྷུཏི ‘‘རཱཛཱ ཙོརེ གཧེཏྭཱ ཡཀྑསྶ དེཏཱི’’ཏི མནུསྶཱ ཙོརཀམྨཏོ པཊིཝིརཏཱ. ཏཏོ ཨཔརེན སམཡེན ནཝཙོརཱནཾ ཨབྷཱཝེན པུརཱཎཙོརཱནཉྩ པརིཀྑཡེན བནྡྷནཱགཱརཱནི སུཉྙཱནི ཨཧེསུཾ.

ཨཐ ནགརགུཏྟིཀོ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ ཨཏྟནོ དྷནཾ ནགརརཙྪཱསུ ཚཌྜཱཔེསི – ‘‘ཨཔྤེཝ ནཱམ ཀོཙི ལོབྷེན གཎྷེཡྻཱ’’ཏི. ཏཾ པཱདེནཔི ན ཀོཙི ཚུཔི. སོ ཙོརེ ཨལབྷནྟོ ཨམཙྩཱནཾ ཨཱརོཙེསི. ཨམཙྩཱ ‘‘ཀུལཔཊིཔཱཊིཡཱ ཨེཀམེཀཾ ཛིཎྞཀཾ པེསེམ, སོ པཀཏིཡཱཔི མཙྩུམུཁེ ཝཏྟཏཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. རཱཛཱ ‘‘‘ཨམྷཱཀཾ པིཏརཾ, ཨམྷཱཀཾ པིཏཱམཧཾ པེསེཏཱི’ཏི མནུསྶཱ ཁོབྷཾ ཀརིསྶནྟི, མཱ ཝོ ཨེཏཾ རུཙྩཱི’’ཏི ནིཝཱརེསི. ‘‘ཏེན ཧི, དེཝ, དཱརཀཾ པེསེམ ཨུཏྟཱནསེཡྻཀཾ, ཏཐཱཝིདྷསྶ ཧི ‘མཱཏཱ མེ པིཏཱ མེ’ཏི སིནེཧོ ནཏྠཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. རཱཛཱ ཨནུཛཱནི. ཏེ ཏཐཱ ཨཀཾསུ. ནགརེ དཱརཀམཱཏརོ ཙ དཱརཀེ གཧེཏྭཱ གབྦྷིནིཡོ ཙ པལཱཡིཏྭཱ པརཛནཔདེ དཱརཀེ སཾཝཌྜྷེཏྭཱ ཨཱནེནྟི. ཨེཝཾ སབྦཱནིཔི དྭཱདས ཝསྶཱནི གཏཱནི.

ཏཏོ ཨེཀདིཝསཾ སཀལནགརཾ ཝིཙིནིཏྭཱ ཨེཀམྤི དཱརཀཾ ཨལབྷིཏྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ – ‘‘ནཏྠི, དེཝ, ནགརེ དཱརཀོ ཋཔེཏྭཱ ཨནྟེཔུརེ ཏཝ པུཏྟཾ ཨཱལ༹ཝཀཀུམཱར’’ནྟི. རཱཛཱ ‘‘ཡཐཱ མམ པུཏྟོ པིཡོ, ཨེཝཾ སབྦལོཀསྶ, ཨཏྟནཱ པན པིཡཏརཾ ནཏྠི, གཙྪཐ, ཏམྤི དཏྭཱ མམ ཛཱིཝིཏཾ རཀྑཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེན ཙ སམཡེན ཨཱལ༹ཝཀཀུམཱརསྶ མཱཏཱ པུཏྟཾ ནྷཱཔེཏྭཱ, མཎྜེཏྭཱ, དུཀཱུལཙུམྦཊཀེ ཀཏྭཱ, ཨངྐེ སཡཱཔེཏྭཱ, ནིསིནྣཱ ཧོཏི. རཱཛཔུརིསཱ རཉྙོ ཨཱཎཱཡ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཝིཔྤལཔནྟིཡཱ ཏསྶཱ སོལ༹སནྣཉྩ ཨིཏྠིསཧསྶཱནཾ སདྡྷིཾ དྷཱཏིཡཱ ཏཾ ཨཱདཱཡ པཀྐམིཾསུ ‘‘སྭེ ཡཀྑབྷཀྑོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ཏཾ དིཝསཉྩ བྷགཝཱ པཙྩཱུསསམཡེ པཙྩུཊྛཱཡ ཛེཏཝནམཧཱཝིཧཱརེ གནྡྷཀུཊིཡཾ མཧཱཀརུཎཱསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ པུན བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ ཨདྡས ཨཱལ༹ཝཀསྶ ཀུམཱརསྶ ཨནཱགཱམིཕལུཔྤཏྟིཡཱ ཨུཔནིསྶཡཾ, ཡཀྑསྶ ཙ སོཏཱཔཏྟིཕལུཔྤཏྟིཡཱ ཨུཔནིསྶཡཾ དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ པཱཎསཧསྶཱནཾ དྷམྨཙཀྑུཔཊིལཱབྷསྶཱཏི. ཏསྨཱ ཝིབྷཱཏཱཡ རཏྟིཡཱ པུརེབྷཏྟཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ ཨནིཊྛིཏཔཙྪཱབྷཏྟཀིཙྩོཝ ཀཱལ༹པཀྑཨུཔོསཐདིཝསེ ཝཏྟམཱནེ ཨོགྒཏེ སཱུརིཡེ ཨེཀཀོཝ ཨདུཏིཡོ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ པཱདགམནེནེཝ སཱཝཏྠིཏོ ཏིཾས ཡོཛནཱནི གནྟྭཱ ཏསྶ ཡཀྑསྶ བྷཝནཾ པཱཝིསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཱལ༹ཝཀསྶ ཡཀྑསྶ བྷཝནེ’’ཏི.

ཀིཾ པན བྷགཝཱ ཡསྨིཾ ནིགྲོདྷེ ཨཱལ༹ཝཀསྶ བྷཝནཾ, ཏསྶ མཱུལེ ཝིཧཱསི, ཨུདཱཧུ བྷཝནེཡེཝཱཏི? ཝུཙྩཏེ – བྷཝནེཡེཝ. ཡཐེཝ ཧི ཡཀྑཱ ཨཏྟནོ བྷཝནཾ པསྶནྟི, ཏཐཱ བྷགཝཱཔི. སོ ཏཏྠ གནྟྭཱ བྷཝནདྭཱརེ ཨཊྛཱསི. ཏདཱ ཨཱལ༹ཝཀོ ཧིམཝནྟེ ཡཀྑསམཱགམཾ གཏོ ཧོཏི. ཏཏོ ཨཱལ༹ཝཀསྶ དྭཱརཔཱལོ གདྲབྷོ ནཱམ ཡཀྑོ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ, ཝནྡིཏྭཱ – ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཝིཀཱལེ ཨཱགཏོ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཨཱམ, གདྲབྷ, ཨཱགཏོམྷི. སཙེ ཏེ ཨགརུ, ཝིཧརེཡྻཱམེཀརཏྟིཾ ཨཱལ༹ཝཀསྶ བྷཝནེ’’ཏི. ‘‘ན མེ, བྷནྟེ, གརུ, ཨཔིཙ ཁོ སོ ཡཀྑོ ཀཀྑལོ༹ ཕརུསོ, མཱཏཱཔིཏཱུནམྤི ཨབྷིཝཱདནཱདཱིནི ན ཀརོཏི, མཱ རུཙྩི བྷགཝཏོ ཨིདྷ ཝཱསོ’’ཏི. ‘‘ཛཱནཱམི, གདྲབྷ, ཏསྶ ཀཀྑལ༹ཏྟཾ, ན ཀོཙི མམནྟརཱཡོ བྷཝིསྶཏི, སཙེ ཏེ ཨགརུ, ཝིཧརེཡྻཱམེཀརཏྟི’’ནྟི.

དུཏིཡམྤི གདྲབྷོ ཡཀྑོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨགྒིཏཏྟཀཔཱལསདིསོ, བྷནྟེ, ཨཱལ༹ཝཀོ, ‘མཱཏཱཔིཏརོ’ཏི ཝཱ ‘སམཎབྲཱཧྨཎཱ’ཏི ཝཱ ‘དྷམྨོ’ཏི ཝཱ ན ཛཱནཱཏི, ཨིདྷཱགཏཱནཾ ཙིཏྟཀྑེཔམྤི ཀརོཏི, ཧདཡམྤི ཕཱལེཏི, པཱདེཔི གཧེཏྭཱ པརསམུདྡེ ཝཱ པརཙཀྐཝཱལེ༹ ཝཱ ཁིཔཏཱི’’ཏི. དུཏིཡམྤི བྷགཝཱ ཨཱཧ – ‘‘ཛཱནཱམི, གདྲབྷ, སཙེ ཏེ ཨགརུ, ཝིཧརེཡྻཱམེཀརཏྟི’’ནྟི. ཏཏིཡམྤི གདྲབྷོ ཡཀྑོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨགྒིཏཏྟཀཔཱལསདིསོ, བྷནྟེ, ཨཱལ༹ཝཀོ, ‘མཱཏཱཔིཏརོ’ཏི ཝཱ ‘སམཎབྲཱཧྨཎཱ’ཏི ཝཱ ‘དྷམྨོ’ཏི ཝཱ ན ཛཱནཱཏི, ཨིདྷཱགཏཱནཾ ཙིཏྟཀྑེཔམྤི ཀརོཏི, ཧདཡམྤི ཕཱལེཏི, པཱདེཔི གཧེཏྭཱ པརསམུདྡེ ཝཱ པརཙཀྐཝཱལེ༹ ཝཱ ཁིཔཏཱི’’ཏི. ཏཏིཡམྤི བྷགཝཱ ཨཱཧ – ‘‘ཛཱནཱམི, གདྲབྷ, སཙེ ཏེ ཨགརུ, ཝིཧརེཡྻཱམེཀརཏྟི’’ནྟི. ‘‘ན མེ, བྷནྟེ, གརུ, ཨཔིཙ ཁོ སོ ཡཀྑོ ཨཏྟནོ ཨནཱརོཙེཏྭཱ ཨནུཛཱནནྟཾ མཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཡྻ, ཨཱརོཙེམི, བྷནྟེ, ཏསྶཱ’’ཏི. ‘‘ཡཐཱསུཁཾ, གདྲབྷ, ཨཱརོཙེཧཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, བྷནྟེ, ཏྭམེཝ ཛཱནཱཧཱི’’ཏི བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཧིམཝནྟཱབྷིམུཁོ པཀྐཱམི. བྷཝནདྭཱརམྤི སཡམེཝ བྷགཝཏོ ཝིཝརམདཱསི. བྷགཝཱ ཨནྟོབྷཝནཾ པཝིསིཏྭཱ ཡཏྠ ཨབྷིལཀྑིཏེསུ མངྒལདིཝསཱདཱིསུ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨཱལ༹ཝཀོ སིརིཾ ཨནུབྷོཏི, ཏསྨིཾཡེཝ དིབྦརཏནཔལླངྐེ ནིསཱིདིཏྭཱ སུཝཎྞཱབྷཾ མུཉྩི. ཏཾ དིསྭཱ ཡཀྑསྶ ཨིཏྠིཡོ ཨཱགནྟྭཱ, བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ, སམྤརིཝཱརེཏྭཱ ནིསཱིདིཾསུ. བྷགཝཱ ‘‘པུབྦེ ཏུམྷེ དཱནཾ དཏྭཱ, སཱིལཾ སམཱདིཡིཏྭཱ, པཱུཛནེཡྻཾ པཱུཛེཏྭཱ, ཨིམཾ སམྤཏྟིཾ པཏྟཱ, ཨིདཱནིཔི ཏཐེཝ ཀརོཐ, མཱ ཨཉྙམཉྙཾ ཨིསྶཱམཙྪརིཡཱབྷིབྷཱུཏཱ ཝིཧརཐཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཏཱསཾ པཀིཎྞཀདྷམྨཀཐཾ ཀཐེསི. ཏཱ ཙ བྷགཝཏོ མདྷུརནིགྒྷོསཾ སུཏྭཱ, སཱདྷུཀཱརསཧསྶཱནི དཏྭཱ, བྷགཝནྟཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ནིསཱིདིཾསུཡེཝ. གདྲབྷོཔི ཧིམཝནྟཾ གནྟྭཱ ཨཱལ༹ཝཀསྶ ཨཱརོཙེསི – ‘‘ཡགྒྷེ, མཱརིས, ཛཱནེཡྻཱསི, ཝིམཱནེ ཏེ བྷགཝཱ ནིསིནྣོ’’ཏི. སོ གདྲབྷསྶ སཉྙམཀཱསི ‘‘ཏུཎྷཱི ཧོཧི, གནྟྭཱ ཀཏྟབྦཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི. པུརིསམཱནེན ཀིར ལཛྫིཏོ ཨཧོསི, ཏསྨཱ ‘‘མཱ ཀོཙི པརིསམཛ྄ཛྷེ སུཎེཡྻཱ’’ཏི ཝཱརེསི.

ཏདཱ སཱཏཱགིརཧེམཝཏཱ བྷགཝནྟཾ ཛེཏཝནེཡེཝ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ཡཀྑསམཱགམཾ གམིསྶཱམཱ’’ཏི སཔརིཝཱརཱ ནཱནཱཡཱནེཧི ཨཱཀཱསེན གཙྪནྟི. ཨཱཀཱསེ ཙ ཡཀྑཱནཾ ན སབྦཏྠ མགྒོ ཨཏྠི, ཨཱཀཱསཊྛཱནི ཝིམཱནཱནི པརིཧརིཏྭཱ མགྒཊྛཱནེནེཝ མགྒོ ཧོཏི. ཨཱལ༹ཝཀསྶ པན ཝིམཱནཾ བྷཱུམཊྛཾ སུགུཏྟཾ པཱཀཱརཔརིཀྑིཏྟཾ སུསཾཝིཧིཏདྭཱརཊྚཱལཀགོཔུརཾ, ཨུཔརི ཀཾསཛཱལསཉྪནྣཾ མཉྫཱུསསདིསཾ ཏིཡོཛནཾ ཨུབྦེདྷེན. ཏསྶ ཨུཔརི མགྒོ ཧོཏི. ཏེ ཏཾ པདེསམཱགམྨ གནྟུཾ ཨསམཏྠཱ ཨཧེསུཾ. བུདྡྷཱནཉྷི ནིསིནྣོཀཱསསྶ ཨུཔརིབྷཱགེན ཡཱཝ བྷཝགྒཱ, ཏཱཝ ཀོཙི གནྟུཾ ཨསམཏྠོ. ཏེ ‘‘ཀིམིད’’ནྟི ཨཱཝཛྫེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ ཨཱཀཱསེ ཁིཏྟལེཌྜུ ཝིཡ ཨོརུཡ྄ཧ ཝནྡིཏྭཱ, དྷམྨཾ སུཏྭཱ, པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཡཀྑསམཱགམཾ གཙྪཱམ བྷགཝཱ’’ཏི ཏཱིཎི ཝཏྠཱུནི པསཾསནྟཱ ཡཀྑསམཱགམཾ ཨགམཾསུ. ཨཱལ༹ཝཀོ ཏེ དིསྭཱ ‘‘ཨིདྷ ནིསཱིདཐཱ’’ཏི པཊིཀྐམྨ ཨོཀཱསམདཱསི. ཏེ ཨཱལ༹ཝཀསྶ ནིཝེདེསུཾ ‘‘ལཱབྷཱ ཏེ, ཨཱལ༹ཝཀ, ཡསྶ ཏེ བྷཝནེ བྷགཝཱ ཝིཧརཏི, གཙྪཱཝུསོ བྷགཝནྟཾ པཡིརུཔཱསསྶཱུ’’ཏི. ཨེཝཾ བྷགཝཱ བྷཝནེཡེཝ ཝིཧཱསི, ན ཡསྨིཾ ནིགྲོདྷེ ཨཱལ༹ཝཀསྶ བྷཝནཾ, ཏསྶ མཱུལེཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཨཱལ༹ཝིཡཾ ཝིཧརཏི ཨཱལ༹ཝཀསྶ ཡཀྑསྶ བྷཝནེ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ ཨཱལ༹ཝཀོ…པེ… བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ ‘‘ནིཀྑམ སམཎཱ’’ཏི. ‘‘ཀསྨཱ པནཱཡཾ ཨེཏདཝོཙཱ’’ཏི? ཝུཙྩཏེ – རོསེཏུཀཱམཏཱཡ. ཏཏྲེཝཾ ཨཱདིཏོ པབྷུཏི སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ – ཨཡཉྷི ཡསྨཱ ཨསྶདྡྷསྶ སདྡྷཱཀཐཱ དུཀྐཐཱ ཧོཏི དུསྶཱིལཱདཱིནཾ སཱིལཱདིཀཐཱ ཝིཡ, ཏསྨཱ ཏེསཾ ཡཀྑཱནཾ སནྟིཀཱ བྷགཝཏོ པསཾསཾ སུཏྭཱ ཨེཝ ཨགྒིམྷི པཀྑིཏྟལོཎསཀྑརཱ ཝིཡ ཨབྦྷནྟརཀོཔེན ཏཊཏཊཱཡམཱནཧདཡོ ཧུཏྭཱ ‘‘ཀོ སོ བྷགཝཱ ནཱམ, ཡོ མམ བྷཝནཾ པཝིཊྛོ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ན ཏྭཾ, ཨཱཝུསོ, ཛཱནཱསི བྷགཝནྟཾ ཨམྷཱཀཾ སཏྠཱརཾ, ཡོ ཏུསིཏབྷཝནེ ཋིཏོ པཉྩ མཧཱཝིལོཀནཱནི ཝིལོཀེཏྭཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཡཱཝ དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནཾ ཀཐེནྟཱ པཊིསནྡྷིཨཱདིནཱ དྭཏྟིཾས པུབྦནིམིཏྟཱནི ཝཏྭཱ ‘‘ཨིམཱནིཔི ཏྭཾ, ཨཱཝུསོ, ཨཙྪརིཡཱནི ནཱདྡསཱ’’ཏི ཙོདེསུཾ. སོ དིསྭཱཔི ཀོདྷཝསེན ‘‘ནཱདྡས’’ནྟི ཨཱཧ. ཨཱཝུསོ ཨཱལ༹ཝཀ པསྶེཡྻཱསི ཝཱ ཏྭཾ, ན ཝཱ, ཀོ ཏཡཱ ཨཏྠོ པསྶཏཱ ཝཱ ཨཔསྶཏཱ ཝཱ, ཀིཾ ཏྭཾ ཀརིསྶསི ཨམྷཱཀཾ སཏྠུནོ, ཡོ ཏྭཾ ཏཾ ཨུཔནིདྷཱཡ ཙལཀྐཀུདྷམཧཱཨུསབྷསམཱིཔེ ཏདཧུཛཱཏཝཙྪཀོ ཝིཡ, ཏིདྷཱཔབྷིནྣམཏྟཝཱརཎསམཱིཔེ བྷིངྐཔོཏཀོ ཝིཡ, བྷཱསུརཝིལམྦཀེསརཨུཔསོབྷིཏཀྑནྡྷསྶ མིགརཉྙོ སམཱིཔེ ཛརསིངྒཱལོ ཝིཡ, དིཡཌྜྷཡོཛནསཏཔྤཝཌྜྷཀཱཡསུཔཎྞརཱཛསམཱིཔེ ཚིནྣཔཀྑཀཱཀཔོཏཀོ ཝིཡ ཁཱཡསི, གཙྪ ཡཾ ཏེ ཀརཎཱིཡཾ, ཏཾ ཀརོཧཱིཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཀུདྡྷོ ཨཱལ༹ཝཀོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ མནོསིལཱཏལེ ཝཱམཔཱདེན ཋཏྭཱ ‘‘པསྶཐ དཱནི ཏུམྷཱཀཾ ཝཱ སཏྠཱ མཧཱནུབྷཱཝོ, ཨཧཾ ཝཱ’’ཏི དཀྑིཎཔཱདེན སཊྛིཡོཛནམཏྟཾ ཀེལཱསཔབྦཏཀཱུཊཾ ཨཀྐམི, ཏཾ ཨཡོཀཱུཊཔཧཊོ ནིདྡྷནྟཨཡོཔིཎྜོ ཝིཡ པཔཊིཀཱཡོ མུཉྩི. སོ ཏཏྲ ཋཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཨཱལ༹ཝཀོ’’ཏི གྷོསེསི, སཀལཛམྦུདཱིཔཾ སདྡོ ཕརི.

ཙཏྟཱརོ ཀིར སདྡཱ སཀལཛམྦུདཱིཔེ སུཡྻིཾསུ – ཡཉྩ པུཎྞཀོ ཡཀྑསེནཱཔཏི དྷནཉྩཡཀོརབྱརཱཛཱནཾ ཛཱུཏེ ཛིནིཏྭཱ ཨཔྥོཊེཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཛིནི’’ནྟི ཨུགྒྷོསེསི, ཡཉྩ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ པརིཧཱཡམཱནེ ཝིསྶཀམྨཾ དེཝཔུཏྟཾ སུནཁཾ ཀཱརེཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ པཱཔབྷིཀྑཱུ ཙ པཱཔབྷིཀྑུནིཡོ ཙ ཨུཔཱསཀེ ཙ ཨུཔཱསིཀཱཡོ ཙ སབྦེཝ ཨདྷམྨཝཱདིནོ ཁཱདཱམཱི’’ཏི ཨུགྒྷོསཱཔེསི, ཡཉྩ ཀུསཛཱཏཀེ པབྷཱཝཏིཧེཏུ སཏྟཧི རཱཛཱུཧི ནགརེ ཨུཔརུདྡྷེ པབྷཱཝཏིཾ ཨཏྟནཱ སཧ ཧཏྠིཀྑནྡྷཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ནགརཱ ནིཀྑམྨ ‘‘ཨཧཾ སཱིཧསྶརཀུསམཧཱརཱཛཱ’’ཏི མཧཱཔུརིསོ ཨུགྒྷོསེསི, ཡཉྩ ཨཱལ༹ཝཀོ ཀེལཱསམུདྡྷནི ཋཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཨཱལ༹ཝཀོ’’ཏི. ཏདཱ ཧི སཀལཛམྦུདཱིཔེ དྭཱརེ དྭཱརེ ཋཏྭཱ ཨུགྒྷོསིཏསདིསཾ ཨཧོསི, ཏིཡོཛནསཧསྶཝིཏྠཏོ ཙ ཧིམཝཱཔི སངྐམྤི ཡཀྑསྶ ཨཱནུབྷཱཝེན.

སོ ཝཱཏམཎྜལཾ སམུཊྛཱཔེསི – ‘‘ཨེཏེནེཝ སམཎཾ པལཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི. ཏེ པུརཏྠིམཱདིབྷེདཱ ཝཱཏཱ སམུཊྛཧིཏྭཱ ཨཌྜྷཡོཛནཡོཛནདྭིཡོཛནཏིཡོཛནཔྤམཱཎཱནི པབྦཏཀཱུཊཱནི པདཱལེཏྭཱ ཝནགཙྪརུཀྑཱདཱིནི ཨུམྨཱུལེཏྭཱ ཨཱལ༹ཝཱིནགརཾ པཀྑནྟཱ ཛིཎྞཧཏྠིསཱལཱདཱིནི ཙུཎྞེནྟཱ ཚདནིཊྛཀཱ ཨཱཀཱསེ བྷམེནྟཱ. བྷགཝཱ ‘‘མཱ ཀསྶཙི ཨུཔརོདྷོ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཱསི. ཏེ ཝཱཏཱ དསབལཾ པཏྭཱ ཙཱིཝརཀཎྞམཏྟམྤི ཙཱལེཏུཾ ནཱསཀྑིཾསུ. ཏཏོ མཧཱཝསྶཾ སམུཊྛཱཔེསི ‘‘ཨུདཀེན ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ སམཎཾ མཱརེསྶཱམཱི’’ཏི. ཏསྶཱནུབྷཱཝེན ཨུཔརཱུཔརི སཏཔཊལསཧསྶཔཊལཱདིབྷེདཱ ཝལཱཧཀཱ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཝསྶིཾསུ, ཝུཊྛིདྷཱརཱཝེགེན པཐཝཱི ཚིདྡཱ ཨཧོསི, ཝནརུཀྑཱདཱིནཾ ཨུཔརི མཧོགྷོ ཨཱགནྟྭཱ དསབལསྶ ཙཱིཝརེ ཨུསྶཱཝབིནྡུམཏྟམྤི ཏེམེཏུཾ ནཱསཀྑི. ཏཏོ པཱསཱཎཝསྶཾ སམུཊྛཱཔེསི, མཧནྟཱནི མཧནྟཱནི པབྦཏཀཱུཊཱནི དྷཱུམཱཡནྟཱནི པཛྫལནྟཱནི ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ དསབལཾ པཏྭཱ དིབྦམཱལཱགུལཱ༹ནི སམྤཛྫིཾསུ. ཏཏོ པཧརཎཝསྶཾ སམུཊྛཱཔེསི, ཨེཀཏོདྷཱརཱཨུབྷཏོདྷཱརཱ ཨསིསཏྟིཁུརཔྤཱདཡོ དྷཱུམཱཡནྟཱ པཛྫལནྟཱ ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ དསབལཾ པཏྭཱ དིབྦཔུཔྥཱནི ཨཧེསུཾ. ཏཏོ ཨངྒཱརཝསྶཾ སམུཊྛཱཔེསི, ཀིཾསུཀཝཎྞཱ ཨངྒཱརཱ ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ དསབལསྶ པཱདམཱུལེ དིབྦཔུཔྥཱནི ཧུཏྭཱ ཝིཀིརིཾསུ. ཏཏོ ཀུཀྐུལཝསྶཾ སམུཊྛཱཔེསི, ཨཙྩུཎྷོ ཀུཀྐུལོ ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ དསབལསྶ པཱདམཱུལེ ཙནྡནཙུཎྞཾ ཧུཏྭཱ ནིཔཏི. ཏཏོ ཝཱལུཀཱཝསྶཾ སམུཊྛཱཔེསི, ཨཏིསུཁུམཱ ཝཱལུཀཱ དྷཱུམཱཡནྟཱ པཛྫལནྟཱ ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ དསབལསྶ པཱདམཱུལེ དིབྦཔུཔྥཱནི ཧུཏྭཱ ནིཔཏིཾསུ. ཏཏོ ཀལལཝསྶཾ སམུཊྛཱཔེསི, ཏཾ ཀལལཝསྶཾ དྷཱུམཱཡནྟཾ པཛྫལནྟཾ ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ དསབལསྶ པཱདམཱུལེ དིབྦགནྡྷཾ ཧུཏྭཱ ནིཔཏི. ཏཏོ ཨནྡྷཀཱརཾ སམུཊྛཱཔེསི ‘‘བྷིཾསེཏྭཱ སམཎཾ པལཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི. ཏཾ ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏནྡྷཀཱརསདིསཾ ཧུཏྭཱ དསབལཾ པཏྭཱ སཱུརིཡཔྤབྷཱཝིཧཏམིཝནྡྷཀཱརཾ ཨནྟརདྷཱཡི.

ཨེཝཾ ཡཀྑོ ཨིམཱཧི ནཝཧི ཝཱཏཝསྶཔཱསཱཎཔཧརཎངྒཱརཀུཀྐུལཝཱལུཀཀལལནྡྷཀཱརཝུཊྛཱིཧི བྷགཝནྟཾ པལཱཔེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ནཱནཱཝིདྷཔཧརཎཧཏྠཱཡ ཨནེཀཔྤཀཱརརཱུཔབྷཱུཏགཎསམཱཀུལཱཡ ཙཏུརངྒིནིཡཱ སེནཱཡ སཡམེཝ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིགཏོ. ཏེ བྷཱུཏགཎཱ ཨནེཀཔྤཀཱརེ ཝིཀཱརེ ཀཏྭཱ ‘‘གཎྷཐ ཧནཐཱ’’ཏི བྷགཝཏོ ཨུཔརི ཨཱགཙྪནྟཱ ཝིཡ ཧོནྟི, ཨཔིཙ ཏེ ནིདྡྷནྟལོཧཔིཎྜཾ ཝིཡ མཀྑིཀཱ, བྷགཝནྟཾ ཨལླཱིཡིཏུཾ ཨསམཏྠཱ ཨེཝཾ ཨཧེསུཾ. ཨེཝཾ སནྟེཔི ཡཐཱ བོདྷིམཎྜེ མཱརོ ཨཱགཏཝེལཱཡམེཝ ནིཝཏྟོ, ཏཐཱ ཨནིཝཏྟིཏྭཱ ཨུཔཌྜྷརཏྟིམཏྟཾ བྱཱཀུལམཀཾསུ. ཨེཝཾ ཨུཔཌྜྷརཏྟིམཏྟཾ ཨནེཀཔྤཀཱརཝིབྷིཾསནདསྶནེནཔི བྷགཝནྟཾ ཙཱལེཏུམསཀྐོནྟོ ཨཱལ༹ཝཀོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཀེནཙི ཨཛེཡྻཾ དུསྶཱཝུདྷཾ མུཉྩེཡྻ’’ནྟི.

ཙཏྟཱརི ཀིར ཨཱཝུདྷཱནི ལོཀེ སེཊྛཱནི – སཀྐསྶ ཝཛིརཱཝུདྷཾ, ཝེསྶཝཎསྶ གདཱཝུདྷཾ, ཡམསྶ ནཡནཱཝུདྷཾ, ཨཱལ༹ཝཀསྶ དུསྶཱཝུདྷནྟི. ཡདི ཧི སཀྐོ ཀུདྡྷོ ཝཛིརཱཝུདྷཾ སིནེརུམཏྠཀེ པཧརེཡྻ ཨཊྛསཊྛིསཧསྶཱདྷིཀཡོཛནསཏསཧསྶཾ སིནེརུཾ ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཧེཊྛཏོ གཙྪེཡྻ. ཝེསྶཝཎསྶ པུཐུཛྫནཀཱལེ ཝིསྶཛྫིཏགདཱ བཧཱུནཾ ཡཀྑསཧསྶཱནཾ སཱིསཾ པཱཏེཏྭཱ པུན ཧཏྠཔཱསཾ ཨཱགནྟྭཱ ཏིཊྛཏི. ཡམེན ཀུདྡྷེན ནཡནཱཝུདྷེན ཨོལོཀིཏམཏྟེ ཨནེཀཱནི ཀུམྦྷཎྜསཧསྶཱནི ཏཏྟཀཔཱལེ ཏིལཱ ཝིཡ ཝིཔྥུརནྟཱནི ཝིནསྶནྟི. ཨཱལ༹ཝཀོ ཀུདྡྷོ སཙེ ཨཱཀཱསེ དུསྶཱཝུདྷཾ མུཉྩེཡྻ, དྭཱདས ཝསྶཱནི དེཝོ ན ཝསྶེཡྻ. སཙེ པཐཝིཡཾ མུཉྩེཡྻ, སབྦརུཀྑཏིཎཱདཱིནི སུསྶིཏྭཱ དྭཱདསཝསྶནྟརཾ ན པུན རུཧེཡྻུཾ. སཙེ སམུདྡེ མུཉྩེཡྻ, ཏཏྟཀཔཱལེ ཨུདཀབིནྡུ ཝིཡ སབྦམུདཀཾ སུསྶེཡྻ. སཙེ སིནེརུསདིསེཔི པབྦཏེ མུཉྩེཡྻ, ཁཎྜཱཁཎྜཾ ཧུཏྭཱ ཝིཀིརེཡྻ. སོ ཨེཝཾ མཧཱནུབྷཱཝཾ དུསྶཱཝུདྷཾ ཨུཏྟརཱིཡཀཏཾ མུཉྩིཏྭཱ ཨགྒཧེསི. ཡེབྷུཡྻེན དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུདེཝཏཱ ཝེགེན སནྣིཔཏིཾསུ – ‘‘ཨཛྫ བྷགཝཱ ཨཱལ༹ཝཀཾ དམེསྶཏི, ཏཏྠ དྷམྨཾ སོསྶཱམཱ’’ཏི. ཡུདྡྷདསྶནཀཱམཱཔི དེཝཏཱ སནྣིཔཏིཾསུ. ཨེཝཾ སཀལམྤི ཨཱཀཱསཾ དེཝཏཱཧི པུརིཔུཎྞམཧོསི.

ཨཐ ཨཱལ༹ཝཀོ བྷགཝཏོ སམཱིཔེ ཨུཔརཱུཔརི ཝིཙརིཏྭཱ ཝཏྠཱཝུདྷཾ མུཉྩི. ཏཾ ཨསནིཝིཙཀྐཾ ཝིཡ ཨཱཀཱསེ བྷེརཝསདྡཾ ཀརོནྟཾ དྷཱུམཱཡནྟཾ པཛྫལནྟཾ བྷགཝནྟཾ པཏྭཱ ཡཀྑསྶ མཱནམདྡནཏྠཾ པཱདམུཉྪནཙོལ༹ཀཾ ཧུཏྭཱ པཱདམཱུལེ ནིཔཏི. ཨཱལ༹ཝཀོ ཏཾ དིསྭཱ ཚིནྣཝིསཱཎོ ཝིཡ ཨུསབྷོ, ཨུདྡྷཊདཱཋོ ཝིཡ སཔྤོ, ནིཏྟེཛོ ནིམྨདོ ནིཔཏིཏམཱནདྡྷཛོ ཧུཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘དུསྶཱཝུདྷམྤི སམཎཾ ནབྷིབྷོསི, ཀིཾ ནུ ཁོ ཀཱརཎ’’ནྟི? ཨིདཾ ཀཱརཎཾ, མེཏྟཱཝིཧཱརཡུཏྟོ སམཎོ, ཧནྡ ནཾ རོསེཏྭཱ མེཏྟཱཡ ཝིཡོཛེམཱིཏི. ཨིམིནཱ སམྦནྡྷེནེཏཾ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཐ ཁོ ཨཱལ༹ཝཀོ ཡཀྑོ ཡེན བྷགཝཱ…པེ… ནིཀྑམ སམཎཱ’’ཏི. ཏཏྲཱཡམདྷིཔྤཱཡོ – ཀསྨཱ མཡཱ ཨནནུཉྙཱཏོ མམ བྷཝནཾ པཝིསིཏྭཱ གྷརསཱམིཀོ ཝིཡ ཨིཏྠཱགཱརསྶ མཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོསི, ནནུ ཨཡུཏྟམེཏཾ སམཎསྶ ཡདིདཾ ཨདིནྣཔཊིབྷོགོ ཨིཏྠིསཾསགྒོ ཙ, ཏསྨཱ ཡདི ཏྭཾ སམཎདྷམྨེ ཋིཏོ, ནིཀྑམ སམཎཱཏི. ཨེཀེ པན ‘‘ཨེཏཱནི ཨཉྙཱནི ཙ ཕརུསཝཙནཱནི ཝཏྭཱ ཨེཝཱཡཾ ཨེཏདཝོཙཱ’’ཏི བྷཎནྟི.

ཨཐ བྷགཝཱ ‘‘ཡསྨཱ ཐདྡྷོ པཊིཐདྡྷབྷཱཝེན ཝིནེཏུཾ ན སཀྐཱ, སོ ཧི པཊིཐདྡྷབྷཱཝེ ཀརིཡམཱནེ སེཡྻཐཱཔི ཙཎྜསྶ ཀུཀྐུརསྶ ནཱསཱཡ པིཏྟཾ བྷིནྡེཡྻ, སོ བྷིཡྻོསོ མཏྟཱཡ ཙཎྜཏརོ ཨསྶ, ཨེཝཾ ཐདྡྷཏརོ ཧོཏི, མུདུནཱ པན སོ སཀྐཱ ཝིནེཏུ’’ནྟི ཉཏྭཱ ‘‘སཱདྷཱཝུསོ’’ཏི པིཡཝཙནེན ཏསྶ ཝཙནཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ནིཀྑམི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘སཱདྷཱཝུསོཏི བྷགཝཱ ནིཀྑམཱི’’ཏི.

ཏཏོ ཨཱལ༹ཝཀོ ‘‘སུཝཙོ ཝཏཱཡཾ སམཎོ ཨེཀཝཙནེནེཝ ནིཀྑནྟོ, ཨེཝཾ ནཱམ ནིཀྑམེཏུཾ སུཁཾ སམཎཾ ཨཀཱརཎེནེཝཱཧཾ སཀལརཏྟིཾ ཡུདྡྷེན ཨབྦྷུཡྻཱསི’’ནྟི མུདུཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ པུན ཙིནྟེསི ‘‘ཨིདཱནིཔི ན སཀྐཱ ཛཱནིཏུཾ, ཀིཾ ནུ ཁོ སུཝཙཏཱཡ ནིཀྑནྟོ, ཨུདཱཧུ ཀོདྷེན, ཧནྡ ནཾ ཝཱིམཾསཱམཱི’’ཏི. ཏཏོ ‘‘པཝིས སམཎཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ‘‘སུཝཙོ’’ཏི མུདུབྷཱུཏཙིཏྟཝཝཏྠཱནཀརཎཏྠཾ པུནཔི པིཡཝཙནཾ ཝདནྟོ སཱདྷཱཝུསོཏི བྷགཝཱ པཱཝིསི. ཨཱལ༹ཝཀོ པུནཔྤུནཾ ཏམེཝ སུཝཙབྷཱཝཾ ཝཱིམཾསནྟོ དུཏིཡམྤི ཏཏིཡམྤི ‘‘ནིཀྑམ པཝིསཱ’’ཏི ཨཱཧ. བྷགཝཱཔི ཏཐཱ ཨཀཱསི. ཡདི ན ཀརེཡྻ, པཀཏིཡཱཔི ཐདྡྷཡཀྑསྶ ཙིཏྟཾ ཐདྡྷཏརཾ ཧུཏྭཱ དྷམྨཀཐཱཡ བྷཱཛནཾ ན བྷཝེཡྻ. ཏསྨཱ ཡཐཱ ནཱམ མཱཏཱ རོདནྟཾ པུཏྟཀཾ ཡཾ སོ ཨིཙྪཏི, ཏཾ དཏྭཱ ཝཱ ཀཏྭཱ ཝཱ སཉྙཱཔེཏི, ཏཐཱ བྷགཝཱ ཀིལེསརོདནེན རོདནྟཾ ཡཀྑཾ སཉྙཱཔེཏུཾ ཡཾ སོ བྷཎཏི, ཏཾ ཨཀཱསི. ཡཐཱ ཙ དྷཱཏཱི ཐཉྙཾ ཨཔིཝནྟཾ དཱརཀཾ ཀིཉྩི དཏྭཱ ཨུཔལཱལེ༹ཏྭཱ པཱཡེཏི, ཏཐཱ བྷགཝཱ ཡཀྑཾ ལོཀུཏྟརདྷམྨཁཱིརཾ པཱཡེཏུཾ ཏསྶ པཏྠིཏཝཙནཀརཎེན ཨུཔལཱལེ༹ནྟོ ཨེཝམཀཱསི. ཡཐཱ ཙ པུརིསོ ལཱབུམྷི ཙཏུམདྷུརཾ པཱུརེཏུཀཱམོ ཏསྶབྦྷནྟརཾ སོདྷེཏི, ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཡཀྑསྶ ཙིཏྟེ ལོཀུཏྟརཙཏུམདྷུརཾ པཱུརེཏུཀཱམོ ཏསྶ ཨབྦྷནྟརེ ཀོདྷམལཾ སོདྷེཏུཾ ཡཱཝ ཏཏིཡཾ ནིཀྑམནཔཝེསནཾ ཨཀཱསི.

ཨཐ ཨཱལ༹ཝཀོ ‘‘སུཝཙོ ཨཡཾ སམཎོ, ‘ནིཀྑམཱ’ཏི ཝུཏྟོ ནིཀྑམཏི, ‘པཝིསཱ’ཏི ཝུཏྟོ པཝིསཏི, ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨིམཾ སམཎཾ ཨེཝམེཝཾ སཀལརཏྟིཾ ཀིལམེཏྭཱ, པཱདེ གཧེཏྭཱ, པཱརགངྒཱཡ ཁིཔེཡྻ’’ནྟི པཱཔཀཾ ཙིཏཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཙཏུཏྠཝཱརཾ ཨཱཧ – ‘‘ནིཀྑམ སམཎཱ’’ཏི. ཏཾ ཉཏྭཱ བྷགཝཱ ‘‘ན ཁྭཱཧཾ ཏ’’ནྟི ཨཱཧ. ‘‘ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཏདུཏྟརིཾ ཀརཎཱིཡཾ པརིཡེསམཱནོ པཉྷཾ པུཙྪིཏབྦཾ མཉྙིསྶཏི, ཏཾ དྷམྨཀཐཱཡ མུཁཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘ན ཁྭཱཧཾ ཏ’’ནྟི ཨཱཧ. ཏཏྠ ནཨིཏི པཊིཀྑེཔེ, ཁོཨིཏི ཨཝདྷཱརཎེ. ཨཧནྟི ཨཏྟནིདསྶནཾ, ནྟི ཧེཏུཝཙནཾ. ཏེནེཏྠ ‘‘ཡསྨཱ ཏྭཾ ཨེཝཾ ཙིནྟེསི, ཏསྨཱ ཨཧཾ ཨཱཝུསོ ནེཝ ནིཀྑམིསྶཱམི, ཡཾ ཏེ ཀརཎཱིཡཾ, ཏཾ ཀརོཧཱི’’ཏི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ.

ཏཏོ ཨཱལ༹ཝཀོ ཡསྨཱ པུབྦེཔི ཨཱཀཱསེནཱགམནཝེལཱཡཾ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ, ཨེཏཾ སུཝཎྞཝིམཱནཾ, ཨུདཱཧུ རཛཏམཎིཝིམཱནཱནཾ ཨཉྙཏརཾ, ཧནྡ ནཾ པསྶཱམཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཏྟནོ ཝིམཱནཾ ཨཱགཏེ ཨིདྡྷིམནྟེ ཏཱཔསཔརིབྦཱཛཀེ པཉྷཾ པུཙྪིཏྭཱ ཝིསྶཛྫེཏུམསཀྐོནྟེ ཙིཏྟཀྑེཔཱདཱིཧི ཝིཧེཋེཏི. ཀཐཾ? ཨམནུསྶཱ ཧི བྷིཾསནཀརཱུཔདསྶནེན ཝཱ ཧདཡཝཏྠུཔརིམདྡནེན ཝཱཏི དྭཱིཧཱཀཱརེཧི ཙིཏྟཀྑེཔཾ ཀརོནྟི. ཨཡཾ པན ཡསྨཱ ‘‘ཨིདྡྷིམནྟོ བྷིཾསནཀརཱུཔདསྶནེན ན ཏསནྟཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨིདྡྷིཔྤབྷཱཝེན སུཁུམཏྟབྷཱཝཾ ནིམྨིནིཏྭཱ, ཏེསཾ ཨནྟོ པཝིསིཏྭཱ ཧདཡཝཏྠུཾ པརིམདྡཏི, ཏཏོ ཙིཏྟསནྟཏི ན སཎྛཱཏི, ཏསྶཱ ཨསཎྛམཱནཱཡ ཨུམྨཏྟཀཱ ཧོནྟི ཁིཏྟཙིཏྟཱ. ཨེཝཾ ཁིཏྟཙིཏྟཱནཾ ཨེཏེསཾ ཨུརམྤི ཕཱལེཏི, པཱདེཔི ནེ གཧེཏྭཱ པཱརགངྒཱཡ ཁིཔཏི ‘‘མཱསྶུ མེ པུན ཨེཝརཱུཔཱ བྷཝནམཱགམིཾསཱུ’’ཏི, ཏསྨཱ ཏེ པཉྷེ སརིཏྭཱ ‘‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨིམཾ སམཎཾ ཨིདཱནི ཨེཝཾ ཝིཧེཋེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ཨཱཧ ‘‘པཉྷཾ ཏཾ སམཎཱ’’ཏིཨཱདི.

ཀུཏོ པནསྶ ཏེ པཉྷཱཏི? ཏསྶ ཀིར མཱཏཱཔིཏརོ ཀསྶཔཾ བྷགཝནྟཾ པཡིརུཔཱསིཏྭཱ ཨཊྛ པཉྷེ སཝིསྶཛྫནེ ཨུགྒཧེསུཾ. ཏེ དཧརཀཱལེ ཨཱལ༹ཝཀཾ པརིཡཱཔུཎཱཔེསུཾ. སོ ཀཱལཙྩཡེན ཝིསྶཛྫནཾ སམྨུསྶི. ཏཏོ ‘‘ཨིམེ པཉྷཱཔི མཱ ཝིནསྶནྟཱུ’’ཏི སུཝཎྞཔཊྚེ ཛཱཏིཧིངྒུལཀེན ལིཁཱཔེཏྭཱ ཝིམཱནེ ནིཀྑིཔི. ཨེཝམེཏེ བུདྡྷཔཉྷཱ བུདྡྷཝིསཡཱ ཨེཝ ཧོནྟི. བྷགཝཱ ཏཾ སུཏྭཱ ཡསྨཱ བུདྡྷཱནཾ པརིཙྩཏྟལཱབྷནྟརཱཡོ ཝཱ ཛཱིཝིཏནྟརཱཡོ ཝཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎབྱཱམཔྤབྷཱནཾ པཊིགྷཱཏོ ཝཱ ན སཀྐཱ ཀེནཙི ཀཱཏུཾ, ཏསྨཱ ཏཾ ལོཀེ ཨསཱདྷཱརཎཾ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ན ཁྭཱཧཾ ཏཾ, ཨཱཝུསོ, པསྶཱམི སདེཝཀེ ལོཀེ’’ཏི.

ཏཏྠ ‘‘སདེཝཀཝཙནེན པཉྩཀཱམཱཝཙརདེཝགྒཧཎ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨེཏེསཾ པདཱནཾ ཨཏྠམཏྟདསྶནེན སངྑེཔོ ཝུཏྟོ, ན ཨནུསནྡྷིཡོཛནཱཀྐམེན ཝིཏྠཱརོ. སྭཱཡཾ ཝུཙྩཏི – སདེཝཀཝཙནེན ཧི ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདཏོ སབྦདེཝེསུ གཧིཏེསུཔི ཡེསཾ ཏཏྠ སནྣིཔཏིཏེ དེཝགཎེ ཝིམཏི ཨཧོསི ‘‘མཱརོ མཧཱནུབྷཱཝོ ཚཀཱམཱཝཙརིསྶརོ ཝསཝཏྟཱི པཙྩནཱིཀསཱཏོ དྷམྨདེསྶཱི ཀུརུརཀམྨནྟོ, ཀིཾ ནུ ཁོ, སོཔིསྶ ཙིཏྟཀྑེཔཱདཱིནི ན ཀརེཡྻཱ’’ཏི, ཏེསཾ ཝིམཏིཔཊིབཱཧནཏྠཾ ‘‘སམཱརཀེ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏོ ཡེསཾ ཨཧོསི – ‘‘བྲཧྨཱ མཧཱནུབྷཱཝོ ཨེཀངྒུལིཡཱ ཨེཀཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶེ ཨཱལོཀཾ ཀརོཏི, དྭཱིཧི…པེ… དསཧི ཨངྒུལཱིཧི དསསུ ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶེསུ, ཨནུཏྟརཉྩ ཛྷཱནསམཱཔཏྟིསུཁཾ པཊིསཾཝེདེཏི, ཀིཾ སོཔི ན ཀརེཡྻཱ’’ཏི, ཏེསཾ ཝིམཏིཔཊིབཱཧནཏྠཾ ‘‘སབྲཧྨཀེ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ཡེསཾ ཨཧོསི ‘‘པུཐུ སམཎབྲཱཧྨཎཱ སཱསནསྶ པཙྩཏྠིཀཱ པཙྩཱམིཏྟཱ མནྟཱདིབལསམནྣཱགཏཱ, ཀིཾ ཏེཔི ན ཀརེཡྻུ’’ནྟི, ཏེསཾ ཝིམཏིཔཊིབཱཧནཏྠཾ ‘‘སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཡཱ པཛཱཡཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨེཝཾ ཨུཀྐཊྛཊྛཱནེསུ ཀསྶཙི ཨབྷཱཝཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི སདེཝམནུསྶཱཡཱཏི ཝཙནེན སམྨུཏིདེཝེ ཨཝསེསམནུསྶེ ཙ ཨུཔཱདཱཡ ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདཝསེནེཝ སེསསཏྟལོཀེཔི ཀསྶཙི ཨབྷཱཝཾ དསྶེསཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨནུསནྡྷིཡོཛནཱཀྐམོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཏསྶ བཱདྷནཙིཏྟཾ པཊིསེདྷེཏྭཱ པཉྷཔུཙྪནེ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨཔིཙ ཏྭཾ, ཨཱཝུསོ, པུཙྪ ཡདཱཀངྑསཱི’’ཏི. ཏསྶཏྠོ – པུཙྪ, ཡདི ཨཱཀངྑསི, ན མེ པཉྷཝིསྶཛྫནེ བྷཱརོ ཨཏྠི. ཨཐ ཝཱ ‘‘པུཙྪ ཡཾ ཨཱཀངྑསི, ཏེ སབྦཾ ཝིསྶཛྫེསྶཱམཱི’’ཏི སབྦཉྙུཔཝཱརཎཾ པཝཱརེསི ཨསཱདྷཱརཎཾ པཙྩེཀབུདྡྷཨགྒསཱཝཀམཧཱསཱཝཀེཧི. ཏེ ཧི ‘‘པུཙྪཱཝུསོ སུཏྭཱ ཝེདིསྶཱམཱ’’ཏི ཝདནྟི. བུདྡྷཱ པན ‘‘པུཙྪཱཝུསོ ཡདཱཀངྑསཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༢༣༧, ༢༤༦) ཝཱ,

‘‘པུཙྪ ཝཱསཝ མཾ པཉྷཾ, ཡཾ ཀིཉྩི མནསིཙྪསཱི’’ཏི ཝཱ. (དཱི. ནི. ༢.༣༥༦);

‘‘བཱཝརིསྶ ཙ ཏུཡ྄ཧཾ ཝཱ, སབྦེསཾ སབྦསཾསཡཾ;

ཀཏཱཝཀཱསཱ པུཙྪཝ྄ཧོ, ཡཾ ཀིཉྩི མནསིཙྪཐཱ’’ཏི ཝཱ. (སུ. ནི. ༡༠༣༦) –

ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན དེཝམནུསྶཱནཾ སབྦཉྙུཔཝཱརཎཾ པཝཱརེནྟི. ཨནཙྪརིཡཉྩེཏཾ, ཡཾ བྷགཝཱ བུདྡྷབྷཱུམིཾ པཏྭཱ ཨེཝཾ པཝཱརཎཾ པཝཱརེཡྻ, ཡོ བོདྷིསཏྟབྷཱུམིཡཾ པདེསཉཱཎེ ཝཏྟམཱནོཔི –

‘‘ཀོཎྜཉྙ པཉྷཱནི ཝིཡཱཀརོཧི, ཡཱཙནྟི ཏཾ ཨིསཡོ སཱདྷུརཱུཔཱ;

ཀོཎྜཉྙ ཨེསོ མནུཛེསུ དྷམྨོ, ཡཾ ཝུདྡྷམཱགཙྪཏི ཨེས བྷཱརོ’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༡༧.༦༠) –

ཨེཝཾ ཨིསཱིཧི ཡཱཙིཏོ –

‘‘ཀཏཱཝཀཱསཱ པུཙྪནྟུ བྷོནྟོ, ཡཾ ཀིཉྩི པཉྷཾ མནསཱབྷིཔཏྠིཏཾ;

ཨཧཉྷི ཏཾ ཏཾ ཝོ ཝིཡཱཀརིསྶཾ, ཉཏྭཱ སཡཾ ལོཀམིམཾ པརཉྩཱ’’ཏི. –

ཨེཝཾ སརབྷངྒཀཱལེ སམྦྷཝཛཱཏཀེ ཙ སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཏིཀྑཏྟུཾ ཝིཙརིཏྭཱ པཉྷཱནཾ ཨནྟཀརཾ ཨདིསྭཱ ཛཱཏིཡཱ སཏྟཝསྶིཀོ རཐིཀཱཡ པཾསུཀཱིལི༹ཀཾ ཀཱིལ༹ནྟོ སུཙིརཏེན བྲཱཧྨཎེན པུཊྛོ –

‘‘ཏགྒྷ ཏེ ཨཧམཀྑིསྶཾ, ཡཐཱཔི ཀུསལོ ཏཐཱ;

རཱཛཱ ཙ ཁོ ནཾ ཛཱནཱཏི, ཡདི ཀཱཧཏི ཝཱ ན ཝཱ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༦.༡༧༢) –

ཨེཝཾ སབྦཉྙུཔཝཱརཎཾ པཝཱརེསི. ཨེཝཾ བྷགཝཏཱ ཨཱལ༹ཝཀསྶ སབྦཉྙུཔཝཱརཎཱཡ པཝཱརིཏཱཡ ཨཐ ཁོ ཨཱལ༹ཝཀོ ཡཀྑོ བྷགཝནྟཾ གཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི ‘‘ཀིཾ སཱུདྷ ཝིཏྟ’’ནྟི.

༡༨༣. ཏཏྠ ཀིནྟི པུཙྪཱཝཙནཾ. སཱུཏི པདཔཱུརཎམཏྟེ ནིཔཱཏོ. ཨིདྷཱཏི ཨིམསྨིཾ ལོཀེ. ཝིཏྟནྟི ཝིདཏི, པཱིཏིཾ ཀརོཏཱིཏི ཝིཏྟཾ, དྷནསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སུཙིཎྞནྟི སུཀཏཾ. སུཁནྟི ཀཱཡིཀཙེཏསིཀཾ སཱཏཾ. ཨཱཝཧཱཏཱིཏི ཨཱཝཧཏི, ཨཱནེཏི, དེཏི, ཨཔྤེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི ཧཝེཏི དལ༹ྷཏྠེ ནིཔཱཏོ. སཱདུཏརནྟི ཨཏིསཡེན སཱདུཾ. ‘‘སཱདྷུཏར’’ནྟིཔི པཱཋོ. རསཱནནྟི རསསཉྙིཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ. ཀཐནྟི ཀེན པཀཱརེན, ཀཐཾཛཱིཝིནོ ཛཱིཝིཏཾ ཀཐཾཛཱིཝིཛཱིཝིཏཾ, གཱཐཱབནྡྷསུཁཏྠཾ པན སཱནུནཱསིཀཾ ཝུཙྩཏི. ‘‘ཀཐཾཛཱིཝིཾ ཛཱིཝཏ’’ནྟི ཝཱ པཱཋོ. ཏསྶ ཛཱིཝནྟཱནཾ ཀཐཾཛཱིཝིནྟི ཨཏྠོ. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ. ཨེཝམིམཱཡ གཱཐཱཡ ‘‘ཀིཾ སུ ཨིདྷ ལོཀེ པུརིསསྶ ཝིཏྟཾ སེཊྛཾ, ཀིཾ སུ སུཙིཎྞཾ སུཁམཱཝཧཱཏི, ཀིཾ རསཱནཾ སཱདུཏརཾ, ཀཐཾཛཱིཝིནོ ཛཱིཝིཏཾ སེཊྛམཱཧཱུ’’ཏི ཨིམེ ཙཏྟཱརོ པཉྷེ པུཙྪི.

༡༨༤. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཀསྶཔདསབལེན ཝིསྶཛྫིཏནཡེནེཝ ཝིསྶཛྫེནྟོ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ ‘‘སདྡྷཱིདྷ ཝིཏྟ’’ནྟི. ཏཏྠ ཡཐཱ ཧིརཉྙསུཝཎྞཱདི ཝིཏྟཾ ཨུཔབྷོགཔརིབྷོགསུཁཾ ཨཱཝཧཏི, ཁུཔྤིཔཱསཱདིདུཀྑཾ པཊིབཱཧཏི, དཱལིདྡིཡཾ ཝཱུཔསམེཏི, མུཏྟཱདིརཏནཔཊིལཱབྷཧེཏུ ཧོཏི, ལོཀསནྠུཏིཉྩ ཨཱཝཧཏི, ཨེཝཾ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཱ སདྡྷཱཔི ཡཐཱསམྦྷཝཾ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཝིཔཱཀསུཁམཱཝཧཏི, སདྡྷཱདྷུརེན པཊིཔནྣཱནཾ ཛཱཏིཛརཱདིདུཀྑཾ པཊིབཱཧཏི, གུཎདཱལིདྡིཡཾ ཝཱུཔསམེཏི, སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒཱདིརཏནཔཊིལཱབྷཧེཏུ ཧོཏི.

‘‘སདྡྷོ སཱིལེན སམྤནྣོ, ཡསོ བྷོགསམཔྤིཏོ;

ཡཾ ཡཾ པདེསཾ བྷཛཏི, ཏཏྠ ཏཏྠེཝ པཱུཛིཏོ’’ཏི. (དྷ. པ. ༣༠༣) –

ཝཙནཏོ ལོཀསནྠུཏིཉྩ ཨཱཝཧཏཱིཏི ཀཏྭཱ ‘‘ཝིཏྟ’’ནྟི ཝུཏྟཱ. ཡསྨཱ པནེཏཾ སདྡྷཱཝིཏྟཾ ཨནུགཱམིཀཾ ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཾ སབྦསམྤཏྟིཧེཏུ, ལོཀིཡསྶ ཧིརཉྙསུཝཎྞཱདིཝིཏྟསྶཱཔི ནིདཱནཾ. སདྡྷོཡེཝ ཧི དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཝིཏྟཾ ཨདྷིགཙྪཏི, ཨསྶདྡྷསྶ པན ཝིཏྟཾ ཡཱཝདེཝ ཨནཏྠཱཡ ཧོཏི, ཏསྨཱ ‘‘སེཊྛ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. པུརིསསྶཱཏི ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདདེསནཱ; ཏསྨཱ ན ཀེཝལཾ པུརིསསྶ, ཨིཏྠིཨཱདཱིནམྤི སདྡྷཱཝིཏྟམེཝ སེཊྛནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

དྷམྨོཏི དསཀུསལཀམྨཔཐདྷམྨོ, དཱནསཱིལབྷཱཝནཱདྷམྨོ ཝཱ. སུཙིཎྞོཏི སུཀཏོ སུཙརིཏོ. སུཁམཱཝཧཱཏཱིཏི སོཎསེཊྛིཔུཏྟརཊྛཔཱལཱདཱིནཾ ཝིཡ མནུསྶསུཁཾ, སཀྐཱདཱིནཾ ཝིཡ དིབྦསུཁཾ, པརིཡོསཱནེ ཙ མཧཱཔདུམཱདཱིནཾ ཝིཡ ནིབྦཱནསུཁཉྩ ཨཱཝཧཏཱིཏི.

སཙྩནྟི ཨཡཾ སཙྩསདྡོ ཨནེཀེསུ ཨཏྠེསུ དིསྶཏི. སེཡྻཐིདཾ – ‘‘སཙྩཾ བྷཎེ ན ཀུཛ྄ཛྷེཡྻཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. པ. ༢༢༤) ཝཱཙཱསཙྩེ. ‘‘སཙྩེ ཋིཏཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཙཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཛཱ. ༢.༢༡.༤༣༣) ཝིརཏིསཙྩེ. ‘‘ཀསྨཱ ནུ སཙྩཱནི ཝདནྟི ནཱནཱ, པཝཱདིཡཱསེ ཀུསལཱཝདཱནཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༨༩༡) དིཊྛིསཙྩེ. ‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, བྲཱཧྨཎསཙྩཱནཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༡༨༥) བྲཱཧྨཎསཙྩེ. ‘‘ཨེཀཉྷི སཙྩཾ ན དུཏཱིཡམཏྠཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༨༩༠) པརམཏྠསཙྩེ. ‘‘ཙཏུནྣཾ སཙྩཱནཾ ཀཏི ཀུསལཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཝིབྷ. ༢༡༦) ཨརིཡསཙྩེ. ཨིདྷ པན པརམཏྠསཙྩཾ ནིབྦཱནཾ, ཝིརཏིསཙྩཾ ཝཱ ཨབྦྷནྟརཾ ཀཏྭཱ ཝཱཙཱསཙྩཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ, ཡསྶཱནུབྷཱཝེན ཨུདཀཱདཱིནི ཝསེ ཝཏྟེནྟི ཛཱཏིཛརཱམརཎཔཱརཾ ཏརནྟི. ཡཐཱཧ –

‘‘སཙྩེན ཝཱཙེནུདཀམྤི དྷཱཝཏི, ཝིསམྤི སཙྩེན ཧནནྟི པཎྜིཏཱ;

སཙྩེན དེཝོ ཐནཡཾ པཝསྶཏི, སཙྩེ ཋིཏཱ ནིབྦུཏིཾ པཏྠཡནྟི.

‘‘ཡེ ཀེཙིམེ ཨཏྠི རསཱ པཐབྱཱ, སཙྩཾ ཏེསཾ སཱདུཏརཾ རསཱནཾ;

སཙྩེ ཋིཏཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཙ, ཏརནྟི ཛཱཏིམརཎསྶ པཱར’’ནྟི. (ཛཱ. ༢.༢༡.༤༣༣);

སཱདུཏརནྟི མདྷུརཏརཾ, པཎཱིཏཏརཾ. རསཱནནྟི ཡེ ཨིམེ ‘‘མཱུལརསོ, ཁནྡྷརསོ’’ཏིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༦༢༨-༦༣༠) ནཡེན སཱཡནཱིཡདྷམྨཱ, ཡེ ཙིམེ ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, སབྦཾ ཕལརསཾ (མཧཱཝ. ༣༠༠) ཨརསརཱུཔོ བྷཝཾ གོཏམོ, ཡེ ཏེ, བྲཱཧྨཎ, རཱུཔརསཱ, སདྡརསཱ (ཨ. ནི. ༨.༡༡; པཱརཱ. ༣), ཨནཱཔཏྟི རསརསེ (པཱཙི. ༦༠༧-༦༠༩), ཨཡཾ དྷམྨཝིནཡོ ཨེཀརསོ ཝིམུཏྟིརསོ (ཨ. ནི. ༨.༡༩; ཙཱུལ༹ཝ. ༣༨༥), བྷཱགཱི ཝཱ བྷགཝཱ ཨཏྠརསསྶ དྷམྨརསསྶཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (མཧཱནི. ༡༤༩; ཙཱུལ༹ནི. ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༢) ནཡེན ཝཱཙཱརསཱུཔཝཛྫཱ ཨཝསེསབྱཉྫནཱདཡོ དྷམྨཱ ‘‘རསཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི, ཏེསཾ རསཱནཾ སཙྩཾ ཧཝེ སཱདུཏརཾ སཙྩམེཝ སཱདུཏརཾ, སཱདྷུཏརཾ ཝཱ སེཊྛཏརཾ, ཨུཏྟམཏརཾ. མཱུལརསཱདཡོ ཧི སརཱིརཾ ཨུཔབྲཱུཧེནྟི, སཾཀིལེསིཀཉྩ སུཁམཱཝཧནྟི. སཙྩརསེ ཝིརཏིསཙྩཝཱཙཱསཙྩརསཱ སམཐཝིཔསྶནཱདཱིཧི ཙིཏྟམུཔབྲཱུཧེནྟི, ཨསཾཀིལེསིཀཉྩ སུཁམཱཝཧནྟི, ཝིམུཏྟིརསོ པརམཏྠསཙྩརསཔརིབྷཱཝིཏཏྟཱ སཱདུ, ཨཏྠརསདྷམྨརསཱ ཙ ཏདདྷིགམཱུཔཱཡབྷཱུཏཾ ཨཏྠཉྩ དྷམྨཉྩ ནིསྶཱཡ པཝཏྟིཏོཏི.

པཉྙཱཛཱིཝིནྟི ཨེཏྠ པན ཡྭཱཡཾ ཨནྡྷེཀཙཀྑུདྭིཙཀྑུཀེསུ དྭིཙཀྑུཔུགྒལོ གཧཊྛོ ཝཱ ཀམྨནྟཱནུཊྛཱནསརཎགམནདཱནསཾཝིབྷཱགསཱིལསམཱདཱནཨུཔོསཐཀམྨཱདིགཧཊྛཔཊིཔདཾ, པབྦཛིཏོ ཝཱ ཨཝིཔྤཊིསཱརཀརསཱིལསངྑཱཏཾ ཏདུཏྟརིཙིཏྟཝིསུདྡྷིཨཱདིབྷེདཾ ཝཱ པབྦཛིཏཔཊིཔདཾ པཉྙཱཡ ཨཱརཱདྷེཏྭཱ ཛཱིཝཏི, ཏསྶ པཉྙཱཛཱིཝིནོ ཛཱིཝིཏཾ, ཏཾ ཝཱ པཉྙཱཛཱིཝིཾ ཛཱིཝིཏཾ སེཊྛམཱཧཱུཏི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ.

༡༨༥-༦. ཨེཝཾ བྷགཝཏཱ ཝིསྶཛྫིཏེ ཙཏྟཱརོཔི པཉྷེ སུཏྭཱ ཨཏྟམནོ ཡཀྑོ ཨཝསེསེཔི ཙཏྟཱརོ པཉྷེ པུཙྪནྟོ ‘‘ཀཐཾ སུ ཏརཏི ཨོགྷ’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཨཐསྶ བྷགཝཱ པུརིམནཡེནེཝ ཝིསྶཛྫེནྟོ ‘‘སདྡྷཱཡ ཏརཏཱི’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཡོ ཙཏུབྦིདྷཾ ཨོགྷཾ ཏརཏི, སོ སཾསཱརཎྞཝམྤི ཏརཏི, ཝཊྚདུཀྑམྤི ཨཙྩེཏི, ཀིལེསམལཱཔི པརིསུཛ྄ཛྷཏི, ཨེཝཾ སནྟེཔི པན ཡསྨཱ ཨསྶདྡྷོ ཨོགྷཏརཎཾ ཨསདྡཧནྟོ ན པཀྑནྡཏི, པཉྩསུ ཀཱམགུཎེསུ ཙིཏྟཝོསྶགྒེན པམཏྟོ ཏཏྠེཝ སཏྟཝིསཏྟཏཱཡ སཾསཱརཎྞཝཾ ན ཏརཏི, ཀུསཱིཏོ དུཀྑཾ ཝིཧརཏི ཝོཀིཎྞོ ཨཀུསལེཧི དྷམྨེཧི, ཨཔྤཉྙོ སུདྡྷིམགྒཾ ཨཛཱནནྟོ ན པརིསུཛ྄ཛྷཏི, ཏསྨཱ ཏཔྤཊིཔཀྑཾ དསྶེནྟེན བྷགཝཏཱ ཨཡཾ གཱཐཱ ཝུཏྟཱ.

ཨེཝཾ ཝུཏྟཱཡ ཙེཏཱཡ ཡསྨཱ སོཏཱཔཏྟིཡངྒཔདཊྛཱནཾ སདྡྷིནྡྲིཡཾ, ཏསྨཱ ‘‘སདྡྷཱཡ ཏརཏི ཨོགྷ’’ནྟི ཨིམིནཱ པདེན དིཊྛོགྷཏརཎཾ སོཏཱཔཏྟིམགྒཾ སོཏཱཔནྣཉྩ པཀཱསེཏི. ཡསྨཱ པན སོཏཱཔནྣོ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ བྷཱཝནཱཡ སཱཏཙྩཀིརིཡཱསངྑཱཏེན ཨཔྤམཱདེན སམནྣཱགཏོ དུཏིཡམགྒཾ ཨཱརཱདྷེཏྭཱ ཋཔེཏྭཱ སཀིདེཝ ཨིམཾ ལོཀཾ ཨཱགམནམཏྟཾ ཨཝསེསཾ སོཏཱཔཏྟིམགྒེན ཨཏིཎྞཾ བྷཝོགྷཝཏྠུཾ སཾསཱརཎྞཝཾ ཏརཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཨཔྤམཱདེན ཨཎྞཝ’’ནྟི ཨིམིནཱ པདེན བྷཝོགྷཏརཎཾ སཀདཱགཱམིམགྒཾ སཀདཱགཱམིཉྩ པཀཱསེཏི. ཡསྨཱ སཀདཱགཱམཱི ཝཱིརིཡེན ཏཏིཡམགྒཾ ཨཱརཱདྷེཏྭཱ སཀདཱགཱམིམགྒེན ཨནཏཱིཏཾ ཀཱམོགྷཝཏྠུཾ; ཀཱམོགྷསཉྙིཏཉྩ ཀཱམདུཀྑམཙྩེཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཝཱིརིཡེན དུཀྑམཙྩེཏཱི’’ཏི ཨིམིནཱ པདེན ཀཱམོགྷཏརཎཾ ཨནཱགཱམིམགྒཾ ཨནཱགཱམིཉྩ པཀཱསེཏི. ཡསྨཱ པན ཨནཱགཱམཱི ཝིགཏཀཱམཔངྐཏཱཡ པརིསུདྡྷཱཡ པཉྙཱཡ ཨེཀནྟཔརིསུདྡྷཾ ཙཏུཏྠམགྒཔཉྙཾ ཨཱརཱདྷེཏྭཱ ཨནཱགཱམིམགྒེན ཨཔྤཧཱིནཾ ཨཝིཛྫཱསངྑཱཏཾ པརམམལཾ པཛཧཏི, ཏསྨཱ ‘‘པཉྙཱཡ པརིསུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི ཨིམིནཱ པདེན ཨཝིཛྫོགྷཏརཎཾ ཨརཧཏྟམགྒཾ ཨརཧནྟཉྩ པཀཱསེཏི. ཨིམཱཡ ཙ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན ཀཐིཏཱཡ གཱཐཱཡ པརིཡོསཱནེ ཡཀྑོ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱསི.

༡༨༧. ཨིདཱནི ཏམེཝ ‘‘པཉྙཱཡ པརིསུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཾ པཉྙཱཔདཾ གཧེཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིབྷཱནེན ལོཀིཡལོཀུཏྟརམིསྶཀཾ པཉྷཾ པུཙྪནྟོ ‘‘ཀཐཾ སུ ལབྷཏེ པཉྙ’’ནྟི ཨིམཾ ཚཔྤདགཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཀཐཾ སཱུཏི སབྦཏྠེཝ ཨཏྠཡུཏྟིཔུཙྪཱ ཧོཏི. ཨཡཉྷི པཉྙཱདིཨཏྠཾ ཉཏྭཱ ཏསྶ ཡུཏྟིཾ པུཙྪཏི ‘‘ཀཐཾ ཀཱཡ ཡུཏྟིཡཱ ཀེན ཀཱརཎེན པཉྙཾ ལབྷཏཱི’’ཏི. ཨེས ནཡོ དྷནཱདཱིསུ.

༡༨༨. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི པཉྙཱལཱབྷཾ དསྶེནྟོ ‘‘སདྡཧཱནོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡེན པུབྦབྷཱགེ ཀཱཡསུཙརིཏཱདིབྷེདེན, ཨཔརབྷཱགེ ཙ སཏྟཏིཾསབོདྷིཔཀྑིཡབྷེདེན དྷམྨེན ཨརཧནྟོ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷསཱཝཀཱ ནིབྦཱནཾ པཏྟཱ, ཏཾ སདྡཧཱནོ ཨརཧཏཾ དྷམྨཾ ནིབྦཱནཔྤཏྟིཡཱ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཾ པཉྙཾ ལབྷཏི. ཏཉྩ ཁོ ན སདྡྷཱམཏྟཀེནེཝ, ཡསྨཱ པན སདྡྷཱཛཱཏོ ཨུཔསངྐམཏི, ཨུཔསངྐམནྟོ པཡིརུཔཱསཏི, པཡིརུཔཱསནྟོ སོཏཾ ཨོདཧཏི, ཨོཧིཏསོཏོ དྷམྨཾ སུཎཱཏི, ཏསྨཱ ཨུཔསངྐམནཏོ པབྷུཏི ཡཱཝ དྷམྨསྶཝནེན སུསྶཱུསཾ ལབྷཏི. ཀི ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཏཾ དྷམྨཾ སདྡཧིཏྭཱཔི ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡེ ཀཱལེན ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝཏྟཀརཎེན པཡིརུཔཱསིཏྭཱ ཡདཱ པཡིརུཔཱསནཱཡ ཨཱརཱདྷིཏཙིཏྟཱ ཀིཉྩི ཝཏྟུཀཱམཱ ཧོནྟི. ཨཐ ཨདྷིགཏཱཡ སོཏུཀཱམཏཱཡ སོཏཾ ཨོདཧིཏྭཱ སུཎནྟོ ལབྷཏཱིཏི. ཨེཝཾ སུསཱུསམྤི ཙ སཏིཨཝིཔྤཝཱསེན ཨཔྤམཏྟོ སུབྷཱསིཏདུབྦྷཱསིཏཉྙུཏཱཡ ཝིཙཀྑཎོ ཨེཝ ལབྷཏི, ན ཨིཏརོ. ཏེནཱཧ ‘‘ཨཔྤམཏྟོ ཝིཙཀྑཎོ’’ཏི.

ཨེཝཾ ཡསྨཱ སདྡྷཱཡ པཉྙཱལཱབྷསཾཝཏྟནིཀཾ པཊིཔདཾ པཊིཔཛྫཏི, སུསྶཱུསཱཡ སཀྐཙྩཾ པཉྙཱདྷིགམཱུཔཱཡཾ སུཎཱཏི, ཨཔྤམཱདེན གཧིཏཾ ན སམྨུསྶཏི, ཝིཙཀྑཎཏཱཡ ཨནཱུནཱདྷིཀཾ ཨཝིཔརཱིཏཉྩ གཧེཏྭཱ ཝིཏྠཱརིཀཾ ཀརོཏི. སུསྶཱུསཱཡ ཝཱ ཨོཧིཏསོཏོ པཉྙཱཔཊིལཱབྷཧེཏུཾ དྷམྨཾ སུཎཱཏི, ཨཔྤམཱདེན སུཏྭཱ དྷམྨཾ དྷཱརེཏི, ཝིཙཀྑཎཏཱཡ དྷཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠམུཔཔརིཀྑཏི, ཨཐཱནུཔུབྦེན པརམཏྠསཙྩཾ སཙྪིཀརོཏི, ཏསྨཱསྶ བྷགཝཱ ‘‘ཀཐཾ སུ ལབྷཏེ པཉྙ’’ནྟི པུཊྛོ ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི ཀཱརཎཱནི དསྶེནྟོ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ – ‘‘སདྡཧཱནོ…པེ… ཝིཙཀྑཎོ’’ཏི.

༡༨༩. ཨིདཱནི ཏཏོ པརེ ཏཡོ པཉྷེ ཝིསྶཛྫེནྟོ ‘‘པཏིརཱུཔཀཱརཱི’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ དེསཀཱལཱདཱིནི ཨཧཱཔེཏྭཱ ལོཀིཡསྶ ལོཀུཏྟརསྶ ཝཱ དྷནསྶ པཏིརཱུཔཾ ཨདྷིགམཱུཔཱཡཾ ཀརོཏཱིཏི པཏིརཱུཔཀཱརཱི. དྷུརཝཱཏི ཙེཏསིཀཝཱིརིཡཝསེན ཨནིཀྑིཏྟདྷུརོ. ཨུཊྛཱཏཱཏི ‘‘ཡོ ཙ སཱིཏཉྩ ཨུཎྷཉྩ, ཏིཎཱ བྷིཡྻོ ན མཉྙཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (ཐེརགཱ. ༢༣༢; དཱི. ནི. ༣.༢༥༣) ནཡེན ཀཱཡིཀཝཱིརིཡཝསེན ཨུཊྛཱནསམྤནྣོ ཨསིཐིལཔརཀྐམོ. ཝིནྡཏེ དྷནནྟི ཨེཀམཱུསིཀཱཡ ན ཙིརསྶེཝ དྭེསཏསཧསྶསངྑཾ ཙཱུལ༹ནྟེཝཱསཱི ཝིཡ ལོཀིཡདྷནཉྩ, མཧལླཀམཧཱཏིསྶཏྠེརོ ཝིཡ ལོཀུཏྟརདྷནཉྩ ལབྷཏི. སོ ཧི ‘‘ཏཱིཧི ཨིརིཡཱཔཐེཧི ཝིཧརིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྟཾ ཀཏྭཱ ཐིནམིདྡྷཱགམནཝེལཱཡ པལཱལཙུམྦཊཀཾ ཏེམེཏྭཱ, སཱིསེ ཀཏྭཱ, གལཔྤམཱཎཾ ཨུདཀཾ པཝིསིཏྭཱ, ཐིནམིདྡྷཾ པཊིབཱཧེནྟོ དྭཱདསཧི ཝསྶེཧི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. སཙྩེནཱཏི ཝཙཱིསཙྩེནཱཔི ‘‘སཙྩཝཱདཱི བྷཱུཏཝཱདཱི’’ཏི, པརམཏྠསཙྩེནཱཔི ‘‘བུདྡྷོ པཙྩེཀབུདྡྷོ ཨརིཡསཱཝཀོ’’ཏི ཨེཝཾ ཀིཏྟིཾ པཔྤོཏི. དདནྟི ཡཾཀིཉྩི ཨིཙྪིཏཔཏྠིཏཾ དདནྟོ མིཏྟཱནི གནྠཏི, སམྤཱདེཏི ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ. དུདྡདཾ ཝཱ དདཾ གནྠཏི, དཱནམུཁེན ཝཱ ཙཏྟཱརིཔི སངྒཧཝཏྠཱུནི གཧིཏཱནཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི. ཏེཧི མིཏྟཱནི ཀརོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༡༩༠. ཨེཝཾ གཧཊྛཔབྦཛིཏཱནཾ སཱདྷཱརཎེན ལོཀིཡལོཀུཏྟརམིསྶཀེན ནཡེན ཙཏྟཱརོ པཉྷེ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཨིདཱནི ‘‘ཀཐཾ པེཙྩ ན སོཙཏཱི’’ཏི ཨིམཾ པཉྩམཾ པཉྷཾ གཧཊྛཝསེན ཝིསྶཛྫེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཡསྶེཏེ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ – ཡསྶ ‘‘སདྡཧཱནོ ཨརཧཏ’’ནྟི ཨེཏྠ ཝུཏྟཱཡ སབྦཀལྱཱཎདྷམྨུཔྤཱདིཀཱཡ སདྡྷཱཡ སམནྣཱགཏཏྟཱ སདྡྷསྶ གྷརམེསིནོ གྷརཱཝཱསཾ པཉྩ ཝཱ ཀཱམགུཎེ ཨེསནྟསྶ གཝེསནྟསྶ ཀཱམབྷོགིནོ གཧཊྛསྶ ‘‘སཙྩེན ཀིཏྟིཾ པཔྤོཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ སཙྩཾ, ‘‘སུསྶཱུསཾ ལབྷཏེ པཉྙ’’ནྟི ཨེཏྠ སུསྶཱུསཔཉྙཱནཱམེན ཝུཏྟོ དྷམྨོ, ‘‘དྷུརཝཱ ཨུཊྛཱཏཱ’’ཏི ཨེཏྠ དྷུརནཱམེན ཨུཊྛཱནནཱམེན ཙ ཝུཏྟཱ དྷཱིཏི, ‘‘དདཾ མིཏྟཱནི གནྠཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཔྤཀཱརོ ཙཱགོ ཙཱཏི ཨེཏེ ཙཏུརོ དྷམྨཱ སནྟི. ས ཝེ པེཙྩ ན སོཙཏཱིཏི ཨིདྷལོཀཱ པརལོཀཾ གནྟྭཱ ས ཝེ ན སོཙཏཱིཏི.

༡༩༡. ཨེཝཾ བྷགཝཱ པཉྩམམྤི པཉྷཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཏཾ ཡཀྑཾ ཙོདེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཨིངྒྷ ཨཉྙེཔཱི’’ཏི. ཏཏྠ ཨིངྒྷཱཏི ཙོདནཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཨཉྙེཔཱིཏི ཨཉྙེཔི དྷམྨེ པུཐཱུ སམཎབྲཱཧྨཎེ པུཙྪསྶུ, ཨཉྙེཔི ཝཱ པཱུརཎཱདཡོ སབྦཉྙུཔཊིཉྙེ པུཐཱུ སམཎབྲཱཧྨཎེ པུཙྪསྶུ. ཡདི ཨམྷེཧི ‘‘སཙྩེན ཀིཏྟིཾ པཔྤོཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱ སཙྩཱ བྷིཡྻོ ཀིཏྟིཔྤཏྟིཀཱརཎཾ ཝཱ, ‘‘སུསྶཱུསཾ ལབྷཏེ པཉྙ’’ནྟི ཨེཏྠ སུསྶཱུསནཔཉྙཱཔདེསེན ཝུཏྟཱ དམཱ བྷིཡྻོ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཔཉྙཱཔཊིལཱབྷཀཱརཎཾ ཝཱ. ‘‘དདཾ མིཏྟཱནི གནྠཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱ ཙཱགཱ བྷིཡྻོ མིཏྟགནྠནཀཱརཎཾ ཝཱ, ‘‘དྷུརཝཱ ཨུཊྛཱཏཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཏཾ ཏཾ ཨཏྠཝསཾ པཊིཙྩ དྷུརནཱམེན ཨུཊྛཱནནཱམེན ཙ ཝུཏྟཱཡ མཧཱབྷཱརསཧནཊྛེན ཨུསྶོལ༹ྷཱིབྷཱཝཔྤཏྟཱཡ ཝཱིརིཡསངྑཱཏཱཡ ཁནྟྱཱ བྷིཡྻོ ལོཀིཡལོཀུཏྟརདྷནཝིནྡནཀཱརཎཾ ཝཱ, ‘‘སཙྩཾ དྷམྨོ དྷིཏི ཙཱགོ’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟེཧི ཨིམེཧེཝ ཙཏཱུཧི དྷམྨེཧི བྷིཡྻོ ཨསྨཱ ལོཀཱ པརཾ ལོཀཾ པེཙྩ ཨསོཙནཀཱརཎཾ ཝཱ ཨིདྷ ཝིཛྫཏཱིཏི ཨཡམེཏྠ སདྡྷིཾ སངྑེཔཡོཛནཱཡ ཨཏྠཝཎྞནཱ. ཝིཏྠཱརཏོ པན ཨེཀམེཀཾ པདཾ ཨཏྠུདྡྷཱརཔདུདྡྷཱརཝཎྞནཱནཡེཧི ཝིབྷཛིཏྭཱ ཝེདིཏབྦཱ.

༡༩༢. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཡཀྑོ ཡེན སཾསཡེན ཨཉྙེ པུཙྪེཡྻ, ཏསྶ པཧཱིནཏྟཱ ‘‘ཀཐཾ ནུ དཱནི པུཙྪེཡྻཾ, པུཐཱུ སམཎབྲཱཧྨཎེཏི ཝཏྭཱ ཡེཔིསྶ ཨཔུཙྪནཀཱརཎཾ ན ཛཱནནྟི, ཏེཔི ཛཱནཱཔེནྟོ ‘‘ཡོཧཾ ཨཛྫ པཛཱནཱམི, ཡོ ཨཏྠོ སམྤརཱཡིཀོ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏྠ ཨཛྫཱཏི ཨཛྫཱདིཾ ཀཏྭཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. པཛཱནཱམཱིཏི ཡཐཱཝུཏྟེན པཀཱརེན ཛཱནཱམི. ཡོ ཨཏྠོཏི ཨེཏྟཱཝཏཱ ‘‘སུསྶཱུསཾ ལབྷཏེ པཉྙ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟཾ དིཊྛདྷམྨིཀཾ དསྶེཏི སམྤརཱཡིཀོཏི ཨིམིནཱ ‘‘ཡསྶེཏེ ཙཏུརོ དྷམྨཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ པེཙྩ སོཀཱབྷཱཝཀརཾ སམྤརཱཡིཀཾ. ཨཏྠོཏི ཙ ཀཱརཎསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨཡཉྷི ཨཏྠསདྡོ ‘‘སཱཏྠཾ སབྱཉྫན’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (པཱརཱ. ༡; དཱི. ནི. ༡.༢༥༥) པཱཋཏྠེ ཝཏྟཏི. ‘‘ཨཏྠོ མེ, གཧཔཏི, ཧིརཉྙསུཝཎྞེནཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༢༥༠; མ. ནི. ༣.༢༥༨) ཀིཙྩཏྠེ ‘‘ཧོཏི སཱིལཝཏཾ ཨཏྠོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཛཱ. ༡.༡.༡༡) ཝུཌྜྷིམྷི. ‘‘བཧུཛནོ བྷཛཏེ ཨཏྠཧེཏཱུ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཛཱ. ༡.༡༥.༨༩) དྷནེ. ‘‘ཨུབྷིནྣམཏྠཾ ཙརཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཛཱ. ༡.༧.༦༦; སཾ. ནི. ༡.༢༥༠; ཐེརགཱ. ༤༤༣) ཧིཏེ. ‘‘ཨཏྠེ ཛཱཏེ ཙ པཎྜིཏ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཛཱ. ༡.༡.༩༢) ཀཱརཎེ. ཨིདྷ པན ཀཱརཎེ. ཏསྨཱ ཡཾ པཉྙཱདིལཱབྷཱདཱིནཾ ཀཱརཎཾ དིཊྛདྷམྨིཀཾ, ཡཉྩ པེཙྩ སོཀཱབྷཱཝསྶ ཀཱརཎཾ སམྤརཱཡིཀཾ, ཏཾ ཡོཧཾ ཨཛྫ བྷགཝཏཱ ཝུཏྟནཡེན སཱམཾཡེཝ པཛཱནཱམི, སོ ཀཐཾ ནུ དཱནི པུཙྪེཡྻཾ པུཐཱུ སམཎབྲཱཧྨཎེཏི ཨེཝམེཏྠ སངྑེཔཏོ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

༡༩༣. ཨེཝཾ ཡཀྑོ ‘‘པཛཱནཱམི ཡོ ཨཏྠོ སམྤརཱཡིཀོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏསྶ ཉཱཎསྶ བྷགཝཾམཱུལཀཏྟཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཏྠཱཡ ཝཏ མེ བུདྡྷོ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏྠ ཨཏྠཱཡཱཏི ཧིཏཱཡ, ཝུཌྜྷིཡཱ ཝཱ. ཡཏྠ དིནྣཾ མཧཔྥལནྟི ‘‘ཡསྶེཏེ ཙཏུརོ དྷམྨཱ’’ཏི (ཛཱ. ༡.༡.༩༧) ཨེཏྠ ཝུཏྟཙཱགེན ཡཏྠ དིནྣཾ མཧཔྥལཾ ཧོཏི, ཏཾ ཨགྒདཀྑིཎེཡྻཾ བུདྡྷཾ པཛཱནཱམཱིཏི ཨཏྠོ. ཀེཙི པན ‘‘སངྒྷཾ སནྡྷཱཡ ཨེཝམཱཧཱ’’ཏི བྷཎནྟི.

༡༩༤. ཨེཝཾ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ ཨཏྟནོ ཧིཏཱདྷིགམཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི པརཧིཏཱཡ པཊིཔཏྟིཾ དཱིཔེནྟོ ཨཱཧ ‘‘སོ ཨཧཾ ཝིཙརིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏསྶཏྠོ ཧེམཝཏསུཏྟེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཝམིམཱཡ གཱཐཱཡ པརིཡོསཱནཉྩ རཏྟིཝིབྷཱཡནཉྩ སཱདྷུཀཱརསདྡུཊྛཱནཉྩ ཨཱལ༹ཝཀཀུམཱརསྶ ཡཀྑསྶ བྷཝནཾ ཨཱནཡནཉྩ ཨེཀཀྑཎེཡེཝ ཨཧོསི. རཱཛཔུརིསཱ སཱདྷུཀཱརསདྡ