📜

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ

ཁུདྡཀནིཀཱཡེ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱ

(དུཏིཡོ བྷཱགོ)

༢. ཙཱུལ༹ཝགྒོ

༤. མངྒལསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ ¶ ¶ ¶ མེ སུཏནྟི མངྒལསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཛམྦུདཱིཔེ ཀིར ཏཏྠ ཏཏྠ ནགརདྭཱརསནྠཱགཱརསབྷཱདཱིསུ མཧཱཛནཱ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཧིརཉྙསུཝཎྞཾ དཏྭཱ ནཱནཔྤཀཱརཾ སཱིཏཱཧརཎཱདིབཱཧིརཀཀཐཾ ཀཐཱཔེནྟི, ཨེཀེཀཱ ཀཐཱ ཙཏུམཱསཙྩཡེན ནིཊྛཱཏི. ཏཏྠ ཨེཀདིཝསཾ མངྒལཀཐཱ སམུཊྛཱསི – ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ མངྒལཾ, ཀིཾ དིཊྛཾ མངྒལཾ, སུཏཾ མངྒལཾ, མུཏཾ མངྒལཾ, ཀོ མངྒལཾ ཛཱནཱཏཱི’’ཏི?

ཨཐ ¶ དིཊྛམངྒལིཀོ ནཱམེཀོ པུརིསོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཧཾ མངྒལཾ ཛཱནཱམི, དིཊྛཾ ལོཀེ མངྒལཾ, དིཊྛཾ ནཱམ ཨབྷིམངྒལསམྨཏཾ རཱུཔཾ. སེཡྻཐིདཾ – ཨིདྷེཀཙྩོ ཀཱལསྶེཝ ཝུཊྛཱཡ ཙཱཏཀསཀུཎཾ ཝཱ པསྶཏི, བེལུཝལཊྛིཾ ཝཱ གབྦྷིནིཾ ཝཱ ཀུམཱརཀེ ཝཱ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟེ པུཎྞགྷཊཾ ཝཱ ཨལླརོཧིཏམཙྪཾ ཝཱ ཨཱཛཉྙཾ ཝཱ ཨཱཛཉྙརཐཾ ཝཱ ཨུསབྷཾ ཝཱ གཱཝིཾ ཝཱ ཀཔིལཾ ཝཱ, ཡཾ ཝཱ པནཉྙམྤི ཀིཉྩི ཨེཝརཱུཔཾ ཨབྷིམངྒལསམྨཏཾ རཱུཔཾ པསྶཏི, ཨིདཾ ཝུཙྩཏི དིཊྛམངྒལ’’ནྟི. ཏསྶ ཝཙནཾ ཨེཀཙྩེ ཨགྒཧེསུཾ, ཨེཀཙྩེ ནཱགྒཧེསུཾ. ཡེ ནཱགྒཧེསུཾ, ཏེ ཏེན སཧ ཝིཝདིཾསུ.

ཨཐ ¶ སུཏམངྒལིཀོ ནཱམེཀོ པུརིསོ ཨཱཧ – ‘‘ཙཀྑུ ནཱམེཏཾ, བྷོ, སུཙིམྤི ཨསུཙིམྤི པསྶཏི, ཏཐཱ སུནྡརམྤི ཨསུནྡརམྤི, མནཱཔམྤི ཨམནཱཔམྤི. ཡདི ཏེན དིཊྛཾ མངྒལཾ སིཡཱ, སབྦམྤི མངྒལཾ སིཡཱ, ཏསྨཱ ན དིཊྛཾ མངྒལཾ, ཨཔིཙ ཁོ པན སུཏཾ མངྒལཾ, སུཏཾ ནཱམ ཨབྷིམངྒལསམྨཏོ སདྡོ. སེཡྻཐིདཾ – ཨིདྷེཀཙྩོ ཀཱལསྶེཝ ཝུཊྛཱཡ ཝཌྜྷཱཏི ཝཱ ཝཌྜྷམཱནཱཏི ཝཱ པུཎྞཱཏི ཝཱ ཕུསྶཱཏི ཝཱ སུམནཱཏི ཝཱ སིརཱིཏི ཝཱ སིརིཝཌྜྷཱཏི ཝཱ ཨཛྫ སུནཀྑཏྟཾ སུམུཧུཏྟཾ སུདིཝསཾ སུམངྒལནྟི ཨེཝརཱུཔཾ ཝཱ ཡཾཀིཉྩི ཨབྷིམངྒལསམྨཏཾ སདྡཾ སུཎཱཏི, ཨིདཾ ཝུཙྩཏི སུཏམངྒལ’’ནྟི. ཏསྶཔི ཝཙནཾ ཨེཀཙྩེ ཨགྒཧེསུཾ, ཨེཀཙྩེ ནཱགྒཧེསུཾ. ཡེ ནཱགྒཧེསུཾ, ཏེ ཏེན སཧ ཝིཝདིཾསུ.

ཨཐ མུཏམངྒལིཀོ ནཱམེཀོ པུརིསོ ཨཱཧ – ‘‘སོཏམྤི ཧི ནཱམེཏཾ བྷོ སཱདྷུམྤི ཨསཱདྷུམྤི མནཱཔམྤི ཨམནཱཔམྤི སུཎཱཏི. ཡདི ཏེན སུཏཾ མངྒལཾ སིཡཱ, སབྦམྤི མངྒལཾ སིཡཱ, ཏསྨཱ ན སུཏཾ མངྒལཾ, ཨཔིཙ ཁོ པན མུཏཾ མངྒལཾ, མུཏཾ ནཱམ ཨབྷིམངྒལསམྨཏཾ གནྡྷརསཕོཊྛབྦཾ. སེཡྻཐིདཾ – ཨིདྷེཀཙྩོ ཀཱལསྶེཝ ཝུཊྛཱཡ པདུམགནྡྷཱདིཔུཔྥགནྡྷཾ ཝཱ གྷཱཡཏི, ཕུསྶདནྟཀཊྛཾ ཝཱ ཁཱདཏི, པཐཝིཾ ཝཱ ཨཱམསཏི, ཧརིཏསསྶཾ ཝཱ ཨལླགོམཡཾ ཝཱ ཀཙྪཔཾ ཝཱ ཏིལཝཱཧཾ ཝཱ པུཔྥཾ ཝཱ ཕལཾ ཝཱ ཨཱམསཏི, ཕུསྶམཏྟིཀཱཡ ཝཱ སམྨཱ ལིམྤཏི, ཕུསྶསཱཊཀཾ ཝཱ ནིཝཱསེཏི, ཕུསྶཝེཋནཾ ཝཱ དྷཱརེཏི, ཡཾ ཝཱ པནཉྙམྤི ཀིཉྩི ཨེཝརཱུཔཾ ཨབྷིམངྒལསམྨཏཾ གནྡྷཾ ཝཱ གྷཱཡཏི, རསཾ ཝཱ སཱཡཏི, ཕོཊྛབྦཾ ཝཱ ཕུསཏི, ཨིདཾ ཝུཙྩཏི མུཏམངྒལ’’ནྟི. ཏསྶཔི ཝཙནཾ ཨེཀཙྩེ ཨགྒཧེསུཾ, ཨེཀཙྩེ ནཱགྒཧེསུཾ.

ཏཏྠ ན དིཊྛམངྒལིཀོ སུཏམུཏམངྒལིཀེ ཨསཀྑི སཉྙཱཔེཏུཾ. ན ཏེསཾ ཨཉྙཏརོ ཨིཏརེ དྭེ. ཏེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཡེ དིཊྛམངྒལིཀསྶ ཝཙནཾ གཎྷིཾསུ, ཏེ ‘‘དིཊྛཾཡེཝ མངྒལ’’ནྟི གཏཱ. ཡེ སུཏམུཏམངྒལིཀཱནཾ ཝཙནཾ གཎྷིཾསུ, ཏེ ‘‘སུཏཾཡེཝ མུཏཾཡེཝ མངྒལ’’ནྟི གཏཱ. ཨེཝམཡཾ མངྒལཀཐཱ སཀལཛམྦུདཱིཔེ པཱཀཊཱ ཛཱཏཱ.

ཨཐ སཀལཛམྦུདཱིཔེ མནུསྶཱ གུམྦགུམྦཱ ཧུཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ མངྒལ’’ནྟི མངྒལཱནི ཙིནྟཡིཾསུ ¶ . ཏེསཾ མནུསྶཱནཾ ཨཱརཀྑདེཝཏཱ ཏཾ ཀཐཾ སུཏྭཱ ཏཐེཝ མངྒལཱནི ཙིནྟཡིཾསུ. ཏཱསཾ དེཝཏཱནཾ བྷུམྨདེཝཏཱ མིཏྟཱ ཧོནྟི, ཨཐ ཏཏོ སུཏྭཱ བྷུམྨདེཝཏཱཔི ཏཐེཝ མངྒལཱནི ཙིནྟཡིཾསུ. ཏཱསམྤི དེཝཏཱནཾ ཨཱཀཱསཊྛདེཝཏཱ མིཏྟཱ ཧོནྟི, ཨཱཀཱསཊྛདེཝཏཱནཾ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀདེཝཏཱ. ཨེཏེནེཝ ཨུཔཱཡེན ཡཱཝ སུདསྶཱིདེཝཏཱནཾ ¶ ཨཀནིཊྛདེཝཏཱ མིཏྟཱ ཧོནྟི, ཨཐ ཏཏོ སུཏྭཱ ཨཀནིཊྛདེཝཏཱཔི ཏཐེཝ གུམྦགུམྦཱ ཧུཏྭཱ མངྒལཱནི ཙིནྟཡིཾསུ. ཨེཝཾ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ སབྦཏྠ མངྒལཙིནྟཱ ཨུདཔཱདི. ཨུཔྤནྣཱ ཙ སཱ ‘‘ཨིདཾ མངྒལཾ ཨིདཾ མངྒལ’’ནྟི ཝིནིཙྪིཡམཱནཱཔི ཨཔྤཏྟཱ ཨེཝ ཝིནིཙྪཡཾ དྭཱདས ཝསྶཱནི ཨཊྛཱསི. སབྦེ མནུསྶཱ ཙ དེཝཱ ཙ བྲཧྨཱནོ ཙ ཋཔེཏྭཱ ཨརིཡསཱཝཀེ དིཊྛསུཏམུཏཝསེན ཏིདྷཱ བྷིནྣཱ. ཨེཀོཔི ‘‘ཨིདམེཝ མངྒལ’’ནྟི ཡཐཱབྷུཙྩཏོ ནིཊྛངྒཏོ ནཱཧོསི, མངྒལཀོལཱཧལཾ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫི.

ཀོལཱཧལཾ ནཱམ པཉྩཝིདྷཾ – ཀཔྤཀོལཱཧལཾ, ཙཀྐཝཏྟིཀོལཱཧལཾ, བུདྡྷཀོལཱཧལཾ, མངྒལཀོལཱཧལཾ, མོནེཡྻཀོལཱཧལནྟི. ཏཏྠ ཀཱམཱཝཙརདེཝཱ མུཏྟསིརཱ ཝིཀིཎྞཀེསཱ རུདམྨུཁཱ ཨསྶཱུནི ཧཏྠེཧི པུཉྪམཱནཱ རཏྟཝཏྠནིཝཏྠཱ ཨཏིཝིཡ ཝིརཱུཔཝེསདྷཱརིནོ ཧུཏྭཱ, ‘‘ཝསྶསཏསཧསྶསྶ ཨཙྩཡེན ཀཔྤུཊྛཱནཾ བྷཝིསྶཏི. ཨཡཾ ལོཀོ ཝིནསྶིསྶཏི, མཧཱསམུདྡོ སུསྶིསྶཏི, ཨཡཉྩ མཧཱཔཐཝཱི སིནེརུ ཙ པབྦཏརཱཛཱ ཨུཌྜྷཡ྄ཧིསྶཏི ཝིནསྶིསྶཏི, ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཱ ལོཀཝིནཱསོ བྷཝིསྶཏི. མེཏྟཾ, མཱརིསཱ, བྷཱཝེཐ, ཀརུཎཾ མུདིཏཾ ཨུཔེཀྑཾ, མཱརིསཱ, བྷཱཝེཐ, མཱཏརཾ ཨུཔཊྛཧཐ, པིཏརཾ ཨུཔཊྛཧཐ, ཀུལེ ཛེཊྛཱཔཙཱཡིནོ ཧོཐ, ཛཱགརཐ མཱ པམཱདཏྠཱ’’ཏི མནུསྶཔཐེ ཝིཙརིཏྭཱ ཨཱརོཙེནྟི. ཨིདཾ ཀཔྤཀོལཱཧལཾ ནཱམ.

ཀཱམཱཝཙརདེཝཱཡེཝ ‘‘ཝསྶསཏསྶཙྩཡེན ཙཀྐཝཏྟིརཱཛཱ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱི’’ཏི མནུསྶཔཐེ ཝིཙརིཏྭཱ ཨཱརོཙེནྟི. ཨིདཾ ཙཀྐཝཏྟིཀོལཱཧལཾ ནཱམ.

སུདྡྷཱཝཱསཱ པན དེཝཱ བྲཧྨཱབྷརཎེན ཨལངྐརིཏྭཱ བྲཧྨཝེཋནཾ སཱིསེ ཀཏྭཱ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏཱ བུདྡྷགུཎཝཱདིནོ ‘‘ཝསྶསཧསྶསྶ ཨཙྩཡེན བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱི’’ཏི མནུསྶཔཐེ ཝིཙརིཏྭཱ ཨཱརོཙེནྟི. ཨིདཾ བུདྡྷཀོལཱཧལཾ ནཱམ.

སུདྡྷཱཝཱསཱ ཨེཝ དེཝཱ མནུསྶཱནཾ ཙིཏྟཾ ཉཏྭཱ ‘‘དྭཱདསནྣཾ ཝསྶཱནཾ ཨཙྩཡེན སམྨཱསམྦུདྡྷོ མངྒལཾ ཀཐེསྶཏཱི’’ཏི མནུསྶཔཐེ ཝིཙརིཏྭཱ ཨཱརོཙེནྟི. ཨིདཾ མངྒལཀོལཱཧལཾ ནཱམ.

སུདྡྷཱཝཱསཱ ¶ ཨེཝ དེཝཱ ‘‘སཏྟནྣཾ ཝསྶཱནཾ ཨཙྩཡེན ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམཱགམྨ མོནེཡྻཔཊིཔདཾ པུཙྪིསྶཏཱི’’ཏི མནུསྶཔཐེ ཝིཙརིཏྭཱ ཨཱརོཙེནྟི. ཨིདཾ མོནེཡྻཀོལཱཧལཾ ¶ ནཱམ. ཨིམེསུ པཉྩསུ ཀོལཱཧལེསུ དིཊྛམངྒལཱདིཝསེན ཏིདྷཱ བྷིནྣེསུ དེཝམནུསྶེསུ ཨིདཾ མངྒལཀོལཱཧལཾ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫི.

ཨཐ དེཝེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཙ ཝིཙིནིཏྭཱ ཝིཙིནིཏྭཱ མངྒལཱནི ཨལབྷམཱནེསུ དྭཱདསནྣཾ ཝསྶཱནཾ ཨཙྩཡེན ཏཱཝཏིཾསཀཱཡིཀཱ དེཝཏཱ སངྒམྨ སམཱགམྨ ཨེཝཾ སམཙིནྟེསུཾ – ‘‘སེཡྻཐཱཔི ནཱམ, མཱརིསཱ, གྷརསཱམིཀོ ཨནྟོགྷརཛནཱནཾ, གཱམསཱམིཀོ གཱམཝཱསཱིནཾ, རཱཛཱ སབྦམནུསྶཱནཾ, ཨེཝམེཝཾ ཨཡཾ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ ཨམྷཱཀཾ ཨགྒོ ཙ སེཊྛོ ཙ ཡདིདཾ པུཉྙེན ཏེཛེན ཨིསྶརིཡེན པཉྙཱཡ དྭིནྣཾ དེཝལོཀཱནཾ ཨདྷིཔཏི. ཡཾནཱུན མཡཾ སཀྐཾ དེཝཱནམིནྡཾ ཨེཏམཏྠཾ པུཙྪེཡྻཱམཱ’’ཏི. ཏཱ སཀྐསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ སཀྐཾ དེཝཱནམིནྡཾ ཏངྑཎཱནུརཱུཔནིཝཱསནཱབྷརཎསསྶིརིཀསརཱིརཾ ཨཌྜྷཏེཡྻཀོཊིཨཙྪརཱགཎཔརིཝུཏཾ པཱརིཙྪཏྟཀམཱུལེ པཎྜུཀམྦལཝརཱསནེ ནིསིནྣཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཋཏྭཱ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘ཡགྒྷེ, མཱརིས, ཛཱནེཡྻཱསི, ཨེཏརཧི མངྒལཔཉྷཱ སམུཊྛིཏཱ, ཨེཀེ དིཊྛཾ མངྒལནྟི ཝདནྟི, ཨེཀེ སུཏཾ མངྒལནྟི ཝདནྟི, ཨེཀེ མུཏཾ མངྒལནྟི ཝདནྟི. ཏཏྠ མཡཉྩ ཨཉྙེ ཙ ཨནིཊྛངྒཏཱ, སཱདྷུ ཝཏ ནོ ཏྭཾ ཡཱཐཱཝཏོ བྱཱཀརོཧཱི’’ཏི. དེཝརཱཛཱ པཀཏིཡཱཔི པཉྙཝཱ ‘‘ཨཡཾ མངྒལཀཐཱ ཀཏྠ པཋམཾ སམུཊྛིཏཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘མཡཾ དེཝ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ ཨསྶུམྷཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཏཏོ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱ ཨཱཀཱསཊྛདེཝཏཱནཾ, ཨཱཀཱསཊྛདེཝཏཱ བྷུམྨདེཝཏཱནཾ, བྷུམྨདེཝཏཱ མནུསྶཱརཀྑདེཝཏཱནཾ, མནུསྶཱརཀྑདེཝཏཱ ‘‘མནུསྶལོཀེ སམུཊྛིཏཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ.

ཨཐ དེཝཱནམིནྡོ ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཀཏྠ ཝསཏཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘མནུསྶལོཀེ, དེཝཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ‘‘ཏཾ བྷགཝནྟཾ ཀོཙི པུཙྪཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ན ཀོཙི དེཝཱ’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ནཱམ ཏུམྷེ མཱརིསཱ ཨགྒིཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཁཛྫོཔནཀཾ ཨུཛྫཱལེཐ, ཡེ ཨནཝསེསམངྒལདེསཀཾ ཏཾ བྷགཝནྟཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ མཾ པུཙྪིཏབྦཾ མཉྙཐ? ཨཱགཙྪཐ, མཱརིསཱ, ཏཾ བྷགཝནྟཾ པུཙྪཱམ, ཨདྡྷཱ སསྶིརིཀཾ པཉྷབྱཱཀརཎཾ ལབྷིསྶཱམཱ’’ཏི ཨེཀཾ དེཝཔུཏྟཾ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘ཏྭཾ བྷགཝནྟཾ པུཙྪཱ’’ཏི. སོ དེཝཔུཏྟོ ཏངྑཎཱནུརཱུཔེན ¶ ཨལངྐཱརེན ཨཏྟཱནཾ ཨལངྐརིཏྭཱ ཝིཛྫུརིཝ ཝིཛྫོཏམཱནོ དེཝགཎཔརིཝུཏོ ཛེཏཝནམཧཱཝིཧཱརཾ ཨཱགནྟྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཋཏྭཱ མངྒལཔཉྷཾ པུཙྪནྟོ གཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི. བྷགཝཱ ཏསྶ ཏཾ པཉྷཾ ཝིསྶཛྫེནྟོ ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨེཝཾ མེ སུཏནྟིཨཱདཱིནམཏྠོ སངྑེཔཏོ ཀསིབྷཱརདྭཱཛསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ ཝུཏྟོ, ཝིཏྠཱརཾ པན ཨིཙྪནྟེཧི པཔཉྩསཱུདནིཡཱ མཛ྄ཛྷིམཊྛཀཐཱཡཾ ཝུཏྟནཡེན གཧེཏབྦོ. ཀསིབྷཱརདྭཱཛསུཏྟེ ཙ ‘‘མགདྷེསུ ཝིཧརཏི དཀྑིཎཱགིརིསྨིཾ ཨེཀནཱལཱ༹ཡཾ བྲཱཧྨཎགཱམེ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཨིདྷ ‘‘སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ¶ ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ’’ཏི. ཏསྨཱ ‘‘སཱཝཏྠིཡ’’ནྟི ཨིམཾ པདཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཨིདྷ ཨཔུབྦཔདཝཎྞནཾ ཀརིསྶཱམ.

སེཡྻཐིདཾ, སཱཝཏྠིཡནྟི ཨེཝཾནཱམཀེ ནགརེ. ཏཾ ཀིར སཝཏྠསྶ ནཱམ ཨིསིནོ ནིཝཱསཊྛཱནཾ ཨཧོསི. ཏསྨཱ ཡཐཱ ཀུསམྦསྶ ནིཝཱསོ ཀོསམྦཱི, ཀཱཀཎྜསྶ ནིཝཱསོ ཀཱཀཎྜཱིཏི, ཨེཝཾ ཨིཏྠིལིངྒཝསེན ‘‘སཱཝཏྠཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. པོརཱཎཱ པན ཝཎྞཡནྟི – ཡསྨཱ ཏསྨིཾ ཋཱནེ སཏྠསམཱཡོགེ ‘‘ཀིཾབྷཎྜམཏྠཱི’’ཏི པུཙྪིཏེ ‘‘སབྦམཏྠཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ, ཏསྨཱ ཏཾ ཝཙནམུཔཱདཱཡ ‘‘སཱཝཏྠཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏསྶཾ སཱཝཏྠིཡཾ. ཨེཏེནསྶ གོཙརགཱམོ དཱིཔིཏོ ཧོཏི. ཛེཏོ ནཱམ རཱཛཀུམཱརོ, ཏེན རོཔིཏསཾཝཌྜྷིཏཏྟཱ ཏསྶ ཛེཏསྶ ཝནནྟི ཛེཏཝནཾ, ཏསྨིཾ ཛེཏཝནེ. ཨནཱཐཱནཾ པིཎྜོ ཨེཏསྨིཾ ཨཏྠཱིཏི ཨནཱཐཔིཎྜིཀོ, ཏསྶ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ. ཨནཱཐཔིཎྜིཀེན གཧཔཏིནཱ ཙཏུཔཎྞཱསཀོཊིཔརིཙྩཱགེན ནིཊྛཱཔིཏཱརཱམེཏི ཨཏྠོ. ཨེཏེནསྶ པབྦཛིཏཱནུརཱུཔནིཝཱསོཀཱསོ དཱིཔིཏོ ཧོཏི.

ཨཐཱཏི ཨཝིཙྪེདཏྠེ, ཁོཏི ཨདྷིཀཱརནྟརནིདསྶནཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཏེན ཨཝིཙྪིནྣེཡེཝ ཏཏྠ བྷགཝཏོ ཝིཧཱརེ ‘‘ཨིདམདྷིཀཱརནྟརཾ ཨུདཔཱདཱི’’ཏི དསྶེཏི. ཀིཾ ཏནྟི? ཨཉྙཏརཱ དེཝཏཱཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཨཉྙཏརཱཏི ཨནིཡམིཏནིདྡེསོ. སཱ ཧི ནཱམགོཏྟཏོ ཨཔཱཀཊཱ, ཏསྨཱ ‘‘ཨཉྙཏརཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ. དེཝོ ཨེཝ དེཝཏཱ, ཨིཏྠིཔུརིསསཱདྷཱརཎམེཏཾ. ཨིདྷ པན པུརིསོ ཨེཝ སོ དེཝཔུཏྟོ, ཀིནྟུ སཱདྷཱརཎནཱམཝསེན ‘‘དེཝཏཱ’’ཏི ཝུཏྟོ.

ཨབྷིཀྐནྟཱཡ ¶ རཏྟིཡཱཏི ཨེཏྠ ཨབྷིཀྐནྟསདྡོ ཁཡསུནྡརཱབྷིརཱུཔཨབྦྷནུམོདནཱདཱིསུ དིསྶཏི. ཏཏྠ ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཱ, བྷནྟེ, རཏྟི, ནིཀྑནྟོ པཋམོ ཡཱམོ, ཙིརནིསིནྣོ བྷིཀྑུསངྒྷོ. ཨུདྡིསཏུ, བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུནཾ པཱཏིམོཀྑ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༨༣; ཨ. ནི. ༨.༢༠; ཨུདཱ. ༤༥) ཁཡེ དིསྶཏི. ‘‘ཨཡཾ ཨིམེསཾ ཙཏུནྣཾ པུགྒལཱནཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༡༠༠) སུནྡརེ.

‘‘ཀོ མེ ཝནྡཏི པཱདཱནི, ཨིདྡྷིཡཱ ཡསསཱ ཛལཾ;

ཨབྷིཀྐནྟེན ཝཎྞེན, སབྦཱ ཨོབྷཱསཡཾ དིསཱ’’ཏི. (ཝི. ཝ. ༨༥༧) –

ཨེཝམཱདཱིསུ ཨབྷིརཱུཔེ. ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ, ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༢.༡༦; པཱརཱ. ༡༥) ཨབྦྷནུམོདནེ. ཨིདྷ པན ཁཡེ. ཏེན ཨབྷིཀྐནྟཱཡ རཏྟིཡཱ, པརིཀྑཱིཎཱཡ རཏྟིཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨབྷིཀྐནྟཝཎྞཱཏི ¶ ཨེཏྠ ཨབྷིཀྐནྟསདྡོ ཨབྷིརཱུཔེ, ཝཎྞསདྡོ པན ཚཝིཐུཏིཀུལཝགྒཀཱརཎསཎྛཱནཔྤམཱཎརཱུཔཱཡཏནཱདཱིསུ དིསྶཏི. ཏཏྠ ‘‘སུཝཎྞཝཎྞོསི བྷགཝཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༢.༣༩༩; སུ. ནི. ༥༥༣) ཚཝིཡཾ. ‘‘ཀདཱ སཉྙཱུལ༹ྷཱ པན ཏེ, གཧཔཏི, ཨིམེ སམཎསྶ གོཏམསྶ ཝཎྞཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༢.༧༧) ཐུཏིཡཾ. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷོ གོཏམ, ཝཎྞཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༣.༡༡༥) ཀུལཝགྒེ. ‘‘ཨཐ ཀེན ནུ ཝཎྞེན, གནྡྷཏྠེནོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༢༣༤) ཀཱརཎེ. ‘‘མཧནྟཾ ཧཏྠིརཱཛཝཎྞཾ ཨབྷིནིམྨིནིཏྭཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༡༣༨) སཎྛཱནེ. ‘‘ཏཡོ པཏྟསྶ ཝཎྞཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ པམཱཎེ. ‘‘ཝཎྞོ གནྡྷོ རསོ ཨོཛཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ རཱུཔཱཡཏནེ. སོ ཨིདྷ ཚཝིཡཾ དཊྛབྦོ. ཏེན ཨབྷིཀྐནྟཝཎྞཱ ཨབྷིརཱུཔཙྪཝཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཀེཝལཀཔྤནྟི ཨེཏྠ ཀེཝལསདྡོ ཨནཝསེསཡེབྷུཡྻཨབྱཱམིསྶཨནཏིརེཀདལ༹ྷཏྠཝིསཾཡོགཱདིཨནེཀཏྠོ. ཏཐཱ ཧིསྶ ‘‘ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༢༥༥; པཱརཱ. ༡) ཨནཝསེསཏཱ ཨཏྠོ. ‘‘ཀེཝལཀཔྤཱ ཙ ཨངྒམཱགདྷཱ པཧཱུཏཾ ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཾ ཨཱདཱཡ ཨུཔསངྐམིསྶནྟཱི’’ཏི ¶ ཨེཝམཱདཱིསུ (མཧཱཝ. ༤༣) ཡེབྷུཡྻཏཱ. ‘‘ཀེཝལསྶ དུཀྑཀྑནྡྷསྶ སམུདཡོ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཝིབྷ. ༢༢༥) ཨབྱཱམིསྶཏཱ. ‘‘ཀེཝལཾ སདྡྷཱམཏྟཀཾ ནཱུན ཨཡམཱཡསྨཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མཧཱཝ. ༢༤༤) ཨནཏིརེཀཏཱ. ‘‘ཨཱཡསྨཏོ བྷནྟེ ཨནུརུདྡྷསྶ བཱཧིཀོ ནཱམ སདྡྷིཝིཧཱརིཀོ ཀེཝལཀཔྤཾ སངྒྷབྷེདཱཡ ཋིཏོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༢༤༣) དལ༹ྷཏྠཏཱ. ‘‘ཀེཝལཱི ཝུསིཏཝཱ ཨུཏྟམཔུརིསོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༣.༥༧) ཝིསཾཡོགོ. ཨིདྷ པནསྶ ཨནཝསེསཏོ ཨཏྠོ ཨདྷིཔྤེཏོ.

ཀཔྤསདྡོ པནཱཡཾ ཨབྷིསདྡཧནཝོཧཱརཀཱལཔཉྙཏྟིཚེདནཝིཀཔྤལེསསམནྟབྷཱཝཱདིཨནེཀཏྠོ. ཏཐཱ ཧིསྶ ‘‘ཨོཀཔྤནིཡམེཏཾ བྷོཏོ གོཏམསྶ, ཡཏཱ ཏཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༣༨༧) ཨབྷིསདྡཧནམཏྠོ. ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི སམཎཀཔྤེཧི ཕལཾ པརིབྷུཉྫིཏུ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཙཱུལ༹ཝ. ༢༥༠) ཝོཧཱརོ. ‘‘ཡེན སུདཾ ནིཙྩཀཔྤཾ ཝིཧརཱམཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༣༨༧) ཀཱལོ. ‘‘ཨིཙྩཱཡསྨཱ ཀཔྤོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༡༠༩༨; ཙཱུལ༹ནི. ཀཔྤམཱཎཝཔུཙྪཱ ༡༡༧) པཉྙཏྟི. ‘‘ཨལངྐཏོ ཀཔྤིཏཀེསམསྶཱུ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཛཱ. ༢.༢༢.༡༣༦༨) ཚེདནཾ. ‘‘ཀཔྤཏི དྭངྒུལཀཔྤོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༤༦) ཝིཀཔྤོ. ‘‘ཨཏྠི ཀཔྤོ ནིཔཛྫིཏུ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༨.༨༠) ལེསོ. ‘‘ཀེཝལཀཔྤཾ ཝེལུ༹ཝནཾ ཨོབྷཱསེཏྭཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༩༤) སམནྟབྷཱཝོ. ཨིདྷ པནསྶ སམནྟབྷཱཝོ ཨཏྠོཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. ཡཏོ ཀེཝལཀཔྤཾ ཛེཏཝནནྟི ཨེཏྠ ཨནཝསེསཾ སམནྟཏོ ཛེཏཝནནྟི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ.

ཨོབྷཱསེཏྭཱཏི ¶ ཨཱབྷཱཡ ཕརིཏྭཱ, ཙནྡིམཱ ཝིཡ སཱུརིཡོ ཝིཡ ཙ ཨེཀོབྷཱསཾ ཨེཀཔཛྫོཏཾ ཀརིཏྭཱཏི ཨཏྠོ.

ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམཱིཏི བྷུམྨཏྠེ ཀརཎཝཙནཾ, ཡཏོ ཡཏྠ བྷགཝཱ, ཏཏྠ ཨུཔསངྐམཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཡེན ཝཱ ཀཱརཎེན བྷགཝཱ དེཝམནུསྶེཧི ཨུཔསངྐམིཏབྦོ, ཏེནེཝ ཀཱརཎེན ཨུཔསངྐམཱིཏི ཨེཝམྤེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཀེན ཙ ཀཱརཎེན བྷགཝཱ ཨུཔསངྐམིཏབྦོ? ནཱནཔྤཀཱརགུཎཝིསེསཱདྷིགམཱདྷིཔྤཱཡེན སཱདུཕལཱུཔབྷོགཱདྷིཔྤཱཡེན དིཛགཎེཧི ནིཙྩཕལིཏམཧཱརུཀྑོ ཝིཡ. ཨུཔསངྐམཱིཏི ཙ གཏཱཏི ¶ ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨུཔསངྐམིཏྭཱཏི ཨུཔསངྐམནཔརིཡོསཱནདཱིཔནཾ. ཨཐ ཝཱ ཨེཝཾ གཏཱ ཏཏོ ཨཱསནྣཏརཾ ཋཱནཾ བྷགཝཏོ སམཱིཔསངྑཱཏཾ གནྟྭཱཏིཔི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱཏི བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ པཎམིཏྭཱ ནམསྶིཏྭཱ.

ཨེཀམནྟནྟི བྷཱཝནཔུཾསཀནིདྡེསོ, ཨེཀོཀཱསཾ ཨེཀཔསྶནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བྷུམྨཏྠེ ཝཱ ཨུཔཡོགཝཙནཾ. ཨཊྛཱསཱིཏི ནིསཛྫཱདིཔཊིཀྑེཔོ, ཋཱནཾ ཀཔྤེསི, ཋིཏཱ ཨཧོསཱིཏི ཨཏྠོ.

ཀཐཾ ཋིཏཱ པན སཱ ཨེཀམནྟཾ ཋིཏཱ ཨཧཱུཏི?

‘‘ན པཙྪཏོ ན པུརཏོ, ནཱཔི ཨཱསནྣདཱུརཏོ;

ན ཀཙྪེ ནོཔི པཊིཝཱཏེ, ན ཙཱཔི ཨོཎཏུཎྞཏེ;

ཨིམེ དོསེ ཝིཝཛྫེཏྭཱ, ཨེཀམནྟཾ ཋིཏཱ ཨཧཱུ’’ཏི.

ཀསྨཱ པནཱཡཾ ཨཊྛཱསི ཨེཝ, ན ནིསཱིདཱིཏི? ལཧུཾ ནིཝཏྟིཏུཀཱམཏཱཡ. དེཝཏཱ ཧི ཀཉྩིདེཝ ཨཏྠཝསཾ པཊིཙྩ སུཙིཔུརིསོ ཝིཡ ཝཙྩཊྛཱནཾ མནུསྶལོཀཾ ཨཱགཙྪནྟི. པཀཏིཡཱ པནེཏཱསཾ ཡོཛནསཏཏོ པབྷུཏི མནུསྶལོཀོ དུགྒནྡྷཏཱཡ པཊིཀཱུལོ ཧོཏི, ན ཏཏྠ ཨབྷིརམནྟི. ཏེན སཱ ཨཱགཏཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ ལཧུཾ ནིཝཏྟིཏུཀཱམཏཱཡ ན ནིསཱིདི. ཡསྶ ཙ གམནཱདིཨིརིཡཱཔཐཔརིསྶམསྶ ཝིནོདནཏྠཾ ནིསཱིདནྟི, སོ དེཝཱནཾ པརིསྶམོ ནཏྠི, ཏསྨཱཔི ན ནིསཱིདི. ཡེ ཙ མཧཱསཱཝཀཱ བྷགཝནྟཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ཋིཏཱ, ཏེ པཏིམཱནེསི, ཏསྨཱཔི ན ནིསཱིདི. ཨཔིཙ བྷགཝཏི གཱརཝེནེཝ ན ནིསཱིདི. དེཝཱནཉྷི ནིསཱིདིཏུཀཱམཱནཾ ཨཱསནཾ ནིབྦཏྟཏི, ཏཾ ཨནིཙྪམཱནཱ ནིསཛྫཱཡ ཙིཏྟམྤི ཨཀཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི.

ཨེཀམནྟཾ ཋིཏཱ ཁོ སཱ དེཝཏཱཏི ཨེཝཾ ཨིམེཧི ཀཱརཎེཧི ཨེཀམནྟཾ ཋིཏཱ ཁོ སཱ དེཝཏཱ. བྷགཝནྟཾ གཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསཱིཏི བྷགཝནྟཾ གཱཐཱཡ ཨཀྑརཔདནིཡམིཏགནྠིཏེན ཝཙནེན ཨབྷཱསཱིཏི ཨཏྠོ.

༢༦༡. ཏཏྠ ¶ བཧཱུཏི ཨནིཡམིཏསངྑྱཱནིདྡེསོ. ཏེན ཨནེཀསཏཱ ཨནེཀསཧསྶཱ ཨནེཀསཏསཧསྶཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དིབྦནྟཱིཏི དེཝཱ, པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི ཀཱིལ༹ནྟི, ཨཏྟནོ ཝཱ སིརིཡཱ ཛོཏནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཔིཙ ཏིཝིདྷཱ དེཝཱ སམྨུཏིཨུཔཔཏྟིཝིསུདྡྷིཝསེན. ཡཐཱཧ –

‘‘དེཝཱཏི ¶ ཏཡོ དེཝཱ སམྨུཏིདེཝཱ, ཨུཔཔཏྟིདེཝཱ, ཝིསུདྡྷིདེཝཱ. ཏཏྠ སམྨུཏིདེཝཱ ནཱམ རཱཛཱནོ, དེཝིཡོ, རཱཛཀུམཱརཱ. ཨུཔཔཏྟིདེཝཱ ནཱམ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀེ དེཝེ ཨུཔཱདཱཡ ཏདུཏྟརིདེཝཱ. ཝིསུདྡྷིདེཝཱ ནཱམ ཨརཧནྟོ ཝུཙྩནྟཱི’’ཏི (ཙཱུལ༹ནི. དྷོཏཀམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༣༢, པཱརཱཡནཱནུགཱིཏིགཱཐཱནིདྡེས ༡༡༩).

ཏེསུ ཨིདྷ ཨུཔཔཏྟིདེཝཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ. མནུནོ ཨཔཙྩཱཏི མནུསྶཱ. པོརཱཎཱ པན བྷཎནྟི – མནསྶ ཨུསྶནྣཏཱཡ མནུསྶཱ. ཏེ ཛམྦུདཱིཔཀཱ, ཨཔརགོཡཱནཀཱ, ཨུཏྟརཀུརུཀཱ, པུབྦཝིདེཧཀཱཏི ཙཏུབྦིདྷཱ. ཨིདྷ ཛམྦུདཱིཔཀཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ. མངྒལནྟི ཨིམེཧི སཏྟཱཏི མངྒལཱནི, ཨིདྡྷིཾ ཝུདྡྷིཉྩ པཱཔུཎནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཙིནྟཡུནྟི ཙིནྟེསུཾ. ཨཱཀངྑམཱནཱཏི ཨིཙྪམཱནཱ པཏྠཡམཱནཱ པིཧཡམཱནཱ. སོཏྠཱནནྟི སོཏྠིབྷཱཝཾ, སབྦེསཾ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཱནཾ སོབྷནཱནཾ སུནྡརཱནཾ ཀལྱཱཎཱནཾ དྷམྨཱནམཏྠིཏནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བྲཱུཧཱིཏི དེསེཧི པཀཱསེཧི ཨཱཙིཀྑ ཝིཝར ཝིབྷཛ ཨུཏྟཱནཱིཀརོཧི. མངྒལནྟི ཨིདྡྷིཀཱརཎཾ ཝུདྡྷིཀཱརཎཾ སབྦསམྤཏྟིཀཱརཎཾ. ཨུཏྟམནྟི ཝིསིཊྛཾ པཝརཾ སབྦལོཀཧིཏསུཁཱཝཧནྟི ཨཡཾ གཱཐཱཡ ཨནུཔུབྦཔདཝཎྞནཱ.

ཨཡཾ པན པིཎྜཏྠོ – སོ དེཝཔུཏྟོ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ དེཝཏཱ མངྒལཔཉྷཾ སོཏུཀཱམཏཱཡ ཨིམསྨིཾ ཨེཀཙཀྐཝཱལེ༹ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཨེཀཝཱལགྒཀོཊིཨོཀཱསམཏྟེ དསཔི ཝཱིསམྤི ཏིཾསམྤི ཙཏྟཱལཱིསམྤི པཉྙཱསམྤི སཊྛིཔི སཏྟཏིཔི ཨསཱིཏིཔི སུཁུམཏྟབྷཱཝེ ནིམྨིནིཏྭཱ སབྦདེཝམཱརབྲཧྨཱནོ སིརིཡཱ ཙ ཏེཛསཱ ཙ ཨདྷིགཡ྄ཧ ཝིརོཙམཱནཾ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསིནྣཾ བྷགཝནྟཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ཋིཏཱ དིསྭཱ ཏསྨིཾ ཙ སམཡེ ཨནཱགཏཱནམྤི སཀལཛམྦུདཱིཔཀཱནཾ མནུསྶཱནཾ ཙེཏསཱ ཙེཏོཔརིཝིཏཀྐམཉྙཱཡ སབྦདེཝམནུསྶཱནཾ ཝིཙིཀིཙྪཱསལླསམུདྡྷརཎཏྠཾ ཨཱཧ – ‘‘བཧཱུ དེཝཱ མནུསྶཱ ཙ, མངྒལཱནི ཨཙིནྟཡུཾ, ཨཱཀངྑམཱནཱ སོཏྠཱནཾ ཨཏྟནོ སོཏྠིབྷཱཝཾ ཨིཙྪནྟཱ, བྲཱུཧི མངྒལམུཏྟམཾ, ཏེསཾ དེཝཱནཾ ཨནུམཏིཡཱ མནུསྶཱནཉྩ ཨནུགྒཧེན མཡཱ པུཊྛོ སམཱནོ ཡཾ སབྦེསམེཝ ཨམྷཱཀཾ ཨེཀནྟཧིཏསུཁཱཝཧནཏོ ཨུཏྟམཾ མངྒལཾ, ཏཾ ནོ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡ བྲཱུཧི བྷགཝཱ’’ཏི.

༢༦༢. ཨེཝམེཏཾ ¶ དེཝཔུཏྟསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ བྷགཝཱ ‘‘ཨསེཝནཱ ཙ བཱལཱན’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨསེཝནཱཏི ཨབྷཛནཱ ཨཔཡིརུཔཱསནཱ. བཱལཱནནྟི བལནྟི ཨསྶསནྟཱིཏི བཱལཱ, ཨསྶསིཏཔསྶསིཏམཏྟེན ཛཱིཝནྟི, ན པཉྙཱཛཱིཝིཏེནཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏེསཾ བཱལཱནཾ པཎྜིཏཱནནྟི ¶ པཎྜནྟཱིཏི པཎྜིཏཱ, སནྡིཊྛིཀསམྤརཱཡིཀེསུ ཨཏྠེསུ ཉཱཎགཏིཡཱ གཙྪནྟཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏེསཾ པཎྜིཏཱནཾ. སེཝནཱཏི བྷཛནཱ པཡིརུཔཱསནཱ ཏཾསཧཱཡཏཱ ཏཾསམྤཝངྐཏཱ. པཱུཛཱཏི སཀྐཱརགརུཀཱརམཱནནཝནྡནཱ. པཱུཛནེཡྻཱནནྟི པཱུཛཱརཧཱནཾ. ཨེཏཾ མངྒལམུཏྟམནྟི ཡཱ ཙ བཱལཱནཾ ཨསེཝནཱ, ཡཱ ཙ པཎྜིཏཱནཾ སེཝནཱ, ཡཱ ཙ པཱུཛནེཡྻཱནཾ པཱུཛཱ, ཏཾ སབྦཾ སམྤིཎྜེཏྭཱ ཨཱཧ ཨེཏཾ མངྒལམུཏྟམནྟི. ཡཾ ཏཡཱ པུཊྛཾ ‘‘བྲཱུཧི མངྒལམུཏྟམ’’ནྟི, ཨེཏྠ ཏཱཝ ཨེཏཾ མངྒལམུཏྟམནྟི གཎྷཱཧཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཡམེཏིསྶཱ གཱཐཱཡ པདཝཎྞནཱ.

ཨཏྠཝཎྞནཱ པནསྶཱ ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – ཨེཝམེཏཾ དེཝཔུཏྟསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ བྷགཝཱ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཡསྨཱ ཙཏུབྦིདྷཱ ཀཐཱ པུཙྪིཏཀཐཱ, ཨཔུཙྪིཏཀཐཱ, སཱནུསནྡྷིཀཐཱ, ཨནནུསནྡྷིཀཐཱཏི. ཏཏྠ ‘‘པུཙྪཱམི ཏཾ, གོཏམ, བྷཱུརིཔཉྙཾ, ཀཐཾཀརོ སཱཝཀོ སཱདྷུ ཧོཏཱི’’ཏི (སུ. ནི. ༣༧༨) ཙ, ‘‘ཀཐཾ ནུ ཏྭཾ, མཱརིས, ཨོགྷམཏརཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༡) ཙ ཨེཝམཱདཱིསུ པུཙྪིཏེན ཀཐིཀཱ པུཙྪིཏཀཐཱ. ‘‘ཡཾ པརེ སུཁཏོ ཨཱཧུ, ཏདརིཡཱ ཨཱཧུ དུཀྑཏོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༧༦༧) ཨཔུཙྪིཏེན ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡཝསེནེཝ ཀཐིཏཱ ཨཔུཙྪིཏཀཐཱ. སབྦཱཔི བུདྡྷཱནཾ ཀཐཱ ‘‘སནིདཱནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཾ དེསེམཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༡༢༦; ཀཐཱ. ༨༠༦) ཝཙནཏོ སཱནུསནྡྷིཀཐཱ. ཨནནུསནྡྷིཀཐཱ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ ནཏྠི. ཨེཝམེཏཱསུ ཀཐཱསུ ཨཡཾ དེཝཔུཏྟེན པུཙྪིཏེན བྷགཝཏཱ ཀཐིཏཏྟཱ པུཙྪིཏཀཐཱ. པུཙྪིཏཀཐཱཡཉྩ ཡཐཱ ཚེཀོ པུརིསོ ཀུསལོ མགྒསྶ, ཀུསལོ ཨམགྒསྶ, མགྒཾ པུཊྛོ པཋམཾ ཝིཛཧིཏབྦཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ པཙྪཱ གཧེཏབྦཾ ཨཱཙིཀྑཏི – ‘‘ཨསུཀསྨིཾ ནཱམ ཋཱནེ དྭེདྷཱཔཐོ ཧོཏི, ཏཏྠ ཝཱམཾ མུཉྩིཏྭཱ དཀྑིཎཾ གཎྷཐཱ’’ཏི, ཨེཝཾ སེཝིཏབྦཱསེཝིཏབྦེསུ ཨསེཝིཏབྦཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ སེཝིཏབྦཾ ཨཱཙིཀྑཏི. བྷགཝཱ ཙ མགྒཀུསལཔུརིསསདིསོ. ཡཐཱཧ –

‘‘པུརིསོ མགྒཀུསལོཏི ཁོ, ཏིསྶ, ཏཐཱགཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༣.༨༤).

སོ ¶ ཧི ཀུསལོ ཨིམསྶ ལོཀསྶ, ཀུསལོ པརསྶ ལོཀསྶ, ཀུསལོ མཙྩུདྷེཡྻསྶ, ཀུསལོ ཨམཙྩུདྷེཡྻསྶ, ཀུསལོ མཱརདྷེཡྻསྶ, ཀུསལོ ཨམཱརདྷེཡྻསྶཱཏི. ཏསྨཱ པཋམཾ ཨསེཝིཏབྦཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ སེཝིཏབྦཾ ཨཱཙིཀྑནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཨསེཝནཱ ཙ བཱལཱནཾ, པཎྜིཏཱནཉྩ སེཝནཱ’’ཏི. ཝིཛཧིཏབྦམགྒོ ཝིཡ ཧི པཋམཾ བཱལཱ ན སེཝིཏབྦཱ ན པཡིརུཔཱསིཏབྦཱ, ཏཏོ གཧེཏབྦམགྒོ ཝིཡ པཎྜིཏཱ སེཝིཏབྦཱ པཡིརུཔཱསིཏབྦཱཏི.

ཀསྨཱ པན བྷགཝཏཱ མངྒལཾ ཀཐེནྟེན པཋམཾ བཱལཱནཾ ཨསེཝནཱ པཎྜིཏཱནཉྩ སེཝནཱ ཀཐིཏཱཏི? ཝུཙྩཏེ – ཡསྨཱ ཨིམཾ དིཊྛཱདཱིསུ མངྒལདིཊྛིཾ བཱལསེཝནཱཡ དེཝམནུསྶཱ གཎྷིཾསུ, སཱ ¶ ཙ ཨམངྒལཾ, ཏསྨཱ ནེསཾ ཏཾ ཨིདྷལོཀཏྠཔརལོཀཏྠབྷཉྫཀཾ ཨཀལྱཱཎམིཏྟསཾསགྒཾ གརཧནྟེན ཨུབྷཡལོཀཏྠསཱདྷཀཉྩ ཀལྱཱཎམིཏྟསཾསགྒཾ པསཾསནྟེན བྷགཝཏཱ པཋམཾ བཱལཱནཾ ཨསེཝནཱ པཎྜིཏཱནཉྩ སེཝནཱ ཀཐིཏཱཏི.

ཏཏྠ བཱལཱ ནཱམ ཡེ ཀེཙི པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཨཀུསལཀམྨཔཐསམནྣཱགཏཱ སཏྟཱ. ཏེ ཏཱིཧཱཀཱརེཧི ཛཱནིཏབྦཱ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཏཱིཎིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, བཱལསྶ བཱལལཀྑཎཱནཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༣; མ. ནི. ༣.༢༤༦) སུཏྟཾ. ཨཔིཙ པཱུརཎཀསྶཔཱདཡོ ཚ སཏྠཱརོ དེཝདཏྟཀོཀཱལིཀཀཊམོདཀཏིསྶཁཎྜདེཝིཡཱཔུཏྟསམུདྡདཏྟཙིཉྩམཱཎཝིཀཱདཡོ ཨཏཱིཏཀཱལེ ཙ དཱིགྷཝིདསྶ བྷཱཏཱཏི ཨིམེ ཨཉྙེ ཙ ཨེཝརཱུཔཱ སཏྟཱ བཱལཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཏེ ཨགྒིཔདིཏྟམིཝ ཨངྒཱརཾ ཨཏྟནཱ དུགྒཧིཏེན ཨཏྟཱནཉྩ ཨཏྟནོ ཝཙནཀཱརཀེ ཙ ཝིནཱསེནྟི, ཡཐཱ དཱིགྷཝིདསྶ བྷཱཏཱ ཙཏུབུདྡྷནྟརཾ སཊྛིཡོཛནམཏྟེན ཨཏྟབྷཱཝེན ཨུཏྟཱནོ པཏིཏོ མཧཱནིརཡེ པཙྩཏི, ཡཐཱ ཙ ཏསྶ དིཊྛིཾ ཨབྷིརུཙིཀཱནི པཉྩ ཀུལསཏཱནི ཏསྶེཝ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔནྣཱནི ནིརཡེ པཙྩནྟི. ཝུཏྟཾ ཧེཏཾ –

‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑཝེ, ནལཱ༹གཱརཱ ཝཱ ཏིཎཱགཱརཱ ཝཱ ཨགྒི མུཏྟོ ཀཱུཊཱགཱརཱནིཔི ཌཧཏི ཨུལླིཏྟཱཝལིཏྟཱནི ནིཝཱཏཱནི ཕུསིཏགྒལཱ༹ནི པིཧིཏཝཱཏཔཱནཱནི, ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཡཱནི ཀཱནིཙི ¶ བྷཡཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི, སབྦཱནི ཏཱནི བཱལཏོ ཨུཔྤཛྫནྟི, ནོ པཎྜིཏཏོ. ཡེ ཀེཙི ཨུཔདྡཝཱ ཨུཔྤཛྫནྟི…པེ… ཡེ ཀེཙི ཨུཔསགྒཱ…པེ… ནོ པཎྜིཏཏོ. ཨིཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སཔྤཊིབྷཡོ བཱལོ, ཨཔྤཊིབྷཡོ པཎྜིཏོ. སཨུཔདྡཝོ བཱལོ, ཨནུཔདྡཝོ པཎྜིཏོ, སཨུཔསགྒོ བཱལོ, ཨནུཔསགྒོ པཎྜིཏོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༡).

ཨཔིཙ པཱུཏིམཙྪསདིསོ བཱལོ, པཱུཏིམཙྪབནྡྷཔཏྟཔུཊསདིསོ ཧོཏི ཏདུཔསེཝཱི, ཚཌྜནཱིཡཏཾ ཛིགུཙྪནཱིཡཏཉྩ ཨཱཔཛྫཏི ཝིཉྙཱུནཾ. ཝུཏྟཉྩེཏཾ –

‘‘པཱུཏིམཙྪཾ ཀུསགྒེན, ཡོ ནརོ ཨུཔནཡ྄ཧཏི;

ཀུསཱཔི པཱུཏཱི ཝཱཡནྟི, ཨེཝཾ བཱལཱུཔསེཝནཱ’’ཏི. (ཨིཏིཝུ. ༧༦; ཛཱ. ༡.༡༥.༡༨༣; ༢.༢༢.༡༢༥༧);

ཨཀིཏྟིཔཎྜིཏོ ཙཱཔི སཀྐེན དེཝཱནམིནྡེན ཝརེ དིཡྻམཱནེ ཨེཝམཱཧ –

‘‘བཱལཾ ¶ ན པསྶེ ན སུཎེ, ན ཙ བཱལེན སཾཝསེ;

བཱལེནལླཱཔསལླཱཔཾ, ན ཀརེ ན ཙ རོཙཡེ.

‘‘ཀིནྣུ ཏེ ཨཀརཾ བཱལོ, ཝད ཀསྶཔ ཀཱརཎཾ;

ཀེན ཀསྶཔ བཱལསྶ, དསྶནཾ ནཱབྷིཀངྑསི.

‘‘ཨནཡཾ ནཡཏི དུམྨེདྷོ, ཨདྷུརཱཡཾ ནིཡུཉྫཏི;

དུནྣཡོ སེཡྻསོ ཧོཏི, སམྨཱ ཝུཏྟོ པཀུཔྤཏི;

ཝིནཡཾ སོ ན ཛཱནཱཏི, སཱདྷུ ཏསྶ ཨདསྶན’’ནྟི. (ཛཱ. ༡.༡༣.༩༠-༩༢);

ཨེཝཾ བྷགཝཱ སབྦཱཀཱརེན བཱལཱུཔསེཝནཾ གརཧནྟོ བཱལཱནཾ ཨསེཝནཾ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཨིདཱནི པཎྜིཏསེཝནཾ པསཾསནྟོ ‘‘པཎྜིཏཱནཉྩ སེཝནཱ མངྒལ’’ནྟི ཨཱཧ. ཏཏྠ པཎྜིཏཱ ནཱམ ཡེ ཀེཙི པཱཎཱཏིཔཱཏཱཝེརམཎིཨཱདིདསཀུསལཀམྨཔཐསམནྣཱགཏཱ སཏྟཱ, ཏེ ཏཱིཧཱཀཱརེཧི ཛཱནིཏབྦཱ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཏཱིཎིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, པཎྜིཏསྶ པཎྜིཏལཀྑཎཱནཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༣; མ. ནི. ༣.༢༥༣) ཝུཏྟཾ. ཨཔིཙ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷཨསཱིཏིམཧཱསཱཝཀཱ ཨཉྙེ ཙ ཏཐཱགཏསྶ སཱཝཀཱ སུནེཏྟམཧཱགོཝིནྡཝིདྷུརསརབྷངྒམཧོསདྷསུཏསོམནིམིརཱཛ- ཨཡོགྷརཀུམཱརཨཀིཏྟིཔཎྜིཏཱདཡོ ཙ པཎྜིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཏེ ¶ བྷཡེ ཝིཡ རཀྑཱ, ཨནྡྷཀཱརེ ཝིཡ པདཱིཔོ, ཁུཔྤིཔཱསཱདིདུཀྑཱབྷིབྷཝེ ཝིཡ ཨནྣཔཱནཱདིཔཊིལཱབྷོ, ཨཏྟནོ ཝཙནཀརཱནཾ སབྦབྷཡཨུཔདྡཝཱུཔསགྒཝིདྡྷཾསནསམཏྠཱ ཧོནྟི. ཏཐཱ ཧི ཏཐཱགཏཾ ཨཱགམྨ ཨསངྑྱེཡྻཱ ཨཔརིམཱཎཱ དེཝམནུསྶཱ ཨཱསཝཀྑཡཾ པཏྟཱ, བྲཧྨལོཀེ པཏིཊྛིཏཱ, དེཝལོཀེ པཏིཊྛིཏཱ, སུགཏིལོཀེ ཨུཔྤནྣཱ. སཱརིཔུཏྟཏྠེརེ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི ཐེརཾ ཨུཔཊྛཧིཏྭཱ ཨསཱིཏི ཀུལསཧསྶཱནི སགྒེ ནིབྦཏྟཱནི. ཏཐཱ མཧཱམོགྒལླཱནམཧཱཀསྶཔཔྤབྷུཏཱིསུ སབྦམཧཱསཱཝཀེསུ, སུནེཏྟསྶ སཏྠུནོ སཱཝཀཱ ཨཔྤེཀཙྩེ བྲཧྨལོཀེ ཨུཔྤཛྫིཾསུ, ཨཔྤེཀཙྩེ པརནིམྨིཏཝསཝཏྟཱིནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ…པེ… ཨཔྤེཀཙྩེ གཧཔཏིམཧཱསཱལཀུལཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫིཾསུ. ཝུཏྟཉྩེཏཾ –

‘‘ནཏྠི, བྷིཀྑཝེ, པཎྜིཏཏོ བྷཡཾ, ནཏྠི པཎྜིཏཏོ ཨུཔདྡཝོ, ནཏྠི པཎྜིཏཏོ ཨུཔསགྒོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༡).

ཨཔིཙ ¶ ཏགརམཱལཱདིགནྡྷབྷཎྜསདིསོ པཎྜིཏོ, ཏགརམཱལཱདིགནྡྷབྷཎྜཔལིཝེཋནཔཏྟསདིསོ ཧོཏི ཏདུཔསེཝཱི, བྷཱཝནཱིཡཏཾ མནུཉྙཏཉྩ ཨཱཔཛྫཏི ཝིཉྙཱུནཾ. ཝུཏྟཉྩེཏཾ –

‘‘ཏགརཉྩ པལཱསེན, ཡོ ནརོ ཨུཔནཡ྄ཧཏི;

པཏྟཱཔི སུརབྷཱི ཝཱཡནྟི, ཨེཝཾ དྷཱིརཱུཔསེཝནཱ’’ཏི. (ཨིཏིཝུ. ༧༦; ཛཱ. ༡.༡༥.༡༨༤; ༢.༢༢.༡༢༥༨);

ཨཀིཏྟིཔཎྜིཏོ ཙཱཔི སཀྐེན དེཝཱནམིནྡེན ཝརེ དིཡྻམཱནེ ཨེཝམཱཧ –

‘‘དྷཱིརཾ པསྶེ སུཎེ དྷཱིརཾ, དྷཱིརེན སཧ སཾཝསེ;

དྷཱིརེནལླཱཔསལླཱཔཾ, ཏཾ ཀརེ ཏཉྩ རོཙཡེ.

‘‘ཀིནྣུ ཏེ ཨཀརཾ དྷཱིརོ, ཝད ཀསྶཔ ཀཱརཎཾ;

ཀེན ཀསྶཔ དྷཱིརསྶ, དསྶནཾ ཨབྷིཀངྑསི.

‘‘ནཡཾ ནཡཏི མེདྷཱཝཱི, ཨདྷུརཱཡཾ ན ཡུཉྫཏི;

སུནཡོ སེཡྻསོ ཧོཏི, སམྨཱ ཝུཏྟོ ན ཀུཔྤཏི;

ཝིནཡཾ སོ པཛཱནཱཏི, སཱདྷུ ཏེན སམཱགམོ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡༣.༩༤-༩༦);

ཨེཝཾ བྷགཝཱ སབྦཱཀཱརེན པཎྜིཏསེཝནཾ པསཾསནྟོ, པཎྜིཏཱནཾ སེཝནཾ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཱཡ བཱལཱནཾ ཨསེཝནཱཡ པཎྜིཏཱནཾ ¶ སེཝནཱཡ ཙ ཨནུཔུབྦེན པཱུཛནེཡྻབྷཱཝཾ ཨུཔགཏཱནཾ པཱུཛཾ པསཾསནྟོ ‘‘པཱུཛཱ ཙ པཱུཛནེཡྻཱནཾ ཨེཏཾ མངྒལམུཏྟམ’’ནྟི ཨཱཧ. ཏཏྠ པཱུཛནེཡྻཱ ནཱམ སབྦདོསཝིརཧིཏཏྟཱ སབྦགུཎསམནྣཱགཏཏྟཱ ཙ བུདྡྷཱ བྷགཝནྟོ, ཏཏོ པཙྪཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཨརིཡསཱཝཀཱ ཙ. ཏེསཉྷི པཱུཛཱ ཨཔྤཀཱཔི དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཧོཏི, སུམནམཱལཱཀཱརམལླིཀཱདཡོ ཙེཏྠ ནིདསྶནཾ.

ཏཏྠེཀཾ ནིདསྶནམཏྟཾ བྷཎཱམ. བྷགཝཱ ཀིར ཨེཀདིཝསཾ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ རཱཛགཧཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི. ཨཐ ཁོ སུམནམཱལཱཀཱརོ རཉྙོ མཱགདྷསྶ སེནིཡསྶ བིམྦིསཱརསྶ པུཔྥཱནི གཧེཏྭཱ གཙྪནྟོ ཨདྡས བྷགཝནྟཾ ནགརདྭཱརཾ ཨནུཔྤཏྟཾ པཱསཱདིཀཾ པསཱདནཱིཡཾ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཱསཱིཏཱནུབྱཉྫནཔཊིམཎྜིཏཾ བུདྡྷསིརིཡཱ ཛལནྟཾ. དིསྭཱནསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘རཱཛཱ པུཔྥཱནི གཧེཏྭཱ སཏཾ ཝཱ སཧསྶཾ ཝཱ དདེཡྻ, ཏཉྩ ཨིདྷལོཀམཏྟམེཝ སུཁཾ བྷཝེཡྻ, བྷགཝཏོ པན པཱུཛཱ ཨཔྤམེཡྻཨསངྑྱེཡྻཕལཱ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏསུཁཱཝཧཱ ¶ ཧོཏི. ཧནྡཱཧཾ ཨིམེཧི པུཔྥེཧི བྷགཝནྟཾ པཱུཛེམཱི’’ཏི པསནྣཙིཏྟོ ཨེཀཾ པུཔྥམུཊྛིཾ གཧེཏྭཱ བྷགཝཏོ པཊིམུཁཾ ཁིཔི, པུཔྥཱནི ཨཱཀཱསེན གནྟྭཱ བྷགཝཏོ ཨུཔརི མཱལཱཝིཏཱནཾ ཧུཏྭཱ ཨཊྛཾསུ. མཱལཱཀཱརོ ཏཾ ཨཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ པསནྣཏརཙིཏྟོ པུན ཨེཀཾ པུཔྥམུཊྛིཾ ཁིཔི, ཏཱནི གནྟྭཱ མཱལཱཀཉྩུཀོ ཧུཏྭཱ ཨཊྛཾསུ. ཨེཝཾ ཨཊྛ པུཔྥམུཊྛིཡོ ཁིཔི, ཏཱནི གནྟྭཱ པུཔྥཀཱུཊཱགཱརཾ ཧུཏྭཱ ཨཊྛཾསུ. བྷགཝཱ ཨནྟོཀཱུཊཱགཱརེ ཝིཡ ཨཧོསི, མཧཱཛནཀཱཡོ སནྣིཔཏི. བྷགཝཱ མཱལཱཀཱརཾ པསྶནྟོ སིཏཾ པཱཏྭཱཀཱསི. ཨཱནནྡཏྠེརོ ‘‘ན བུདྡྷཱ ཨཧེཏུ ཨཔྤཙྩཡཱ སིཏཾ པཱཏུཀརོནྟཱི’’ཏི སིཏཀཱརཎཾ པུཙྪི. བྷགཝཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨེསོ, ཨཱནནྡ, མཱལཱཀཱརོ ཨིམིསྶཱ པཱུཛཱཡ ཨཱནུབྷཱཝེན སཏསཧསྶཀཔྤེ དེཝེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཙ སཾསརིཏྭཱ པརིཡོསཱནེ སུམནིསྶརོ ནཱམ པཙྩེཀབུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ཝཙནཔརིཡོསཱནེ ཙ དྷམྨདེསནཏྠཾ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ཏཉྩ ཀམྨཾ ཀཏཾ སཱདྷུ, ཡཾ ཀཏྭཱ ནཱནུཏཔྤཏི;

ཡསྶ པཏཱིཏོ སུམནོ, ཝིཔཱཀཾ པཊིསེཝཏཱི’’ཏི. (དྷ. པ. ༦༨);

གཱཐཱཔརིཡོསཱནེ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ པཱཎསཧསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི, ཨེཝཾ ཨཔྤཀཱཔི ཏེསཾ པཱུཛཱ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ¶ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. སཱ ཙ ཨཱམིསཔཱུཛཱཝ ཀོ པན ཝཱདོ པཊིཔཏྟིཔཱུཛཱཡ. ཡཏོ ཡེ ཀུལཔུཏྟཱ སརཎགམནེན སིཀྑཱཔདཔཊིགྒཧཎེན ཨུཔོསཐངྒསམཱདཱནེན ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཱདཱིཧི ཙ ཨཏྟནོ གུཎེཧི བྷགཝནྟཾ པཱུཛེནྟི, ཀོ ཏེསཾ པཱུཛཱཡ ཕལཾ ཝཎྞཡིསྶཏི. ཏེ ཧི ཏཐཱགཏཾ པརམཱཡ པཱུཛཱཡ པཱུཛེནྟཱིཏི ཝུཏྟཱ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཡོ ཁོ, ཨཱནནྡ, བྷིཀྑུ ཝཱ བྷིཀྑུནཱི ཝཱ ཨུཔཱསཀོ ཝཱ ཨུཔཱསིཀཱ ཝཱ དྷམྨཱནུདྷམྨཔཊིཔནྣོ ཝིཧརཏི སཱམཱིཙིཔྤཊིཔནྣོ ཨནུདྷམྨཙཱརཱི, སོ ཏཐཱགཏཾ སཀྐརོཏི གརུཾ ཀརོཏི མཱནེཏི པཱུཛེཏི ཨཔཙིཡཏི པརམཱཡ པཱུཛཱཡཱ’’ཏི.

ཨེཏེནཱནུསཱརེན པཙྩེཀབུདྡྷཨརིཡསཱཝཀཱནམྤི པཱུཛཱཡ ཧིཏསུཁཱཝཧཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨཔིཙ གཧཊྛཱནཾ ཀནིཊྛསྶ ཛེཊྛོ བྷཱཏཱཔི བྷགིནཱིཔི པཱུཛནེཡྻཱ, པུཏྟསྶ མཱཏཱཔིཏརོ, ཀུལཝདྷཱུནཾ སཱམིཀསསྶུསསུརཱཏི ཨེཝམྤེཏྠ པཱུཛནེཡྻཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཏེསམྤི ཧི པཱུཛཱ ཀུསལདྷམྨསངྑཱཏཏྟཱ ཨཱཡུཨཱདིཝཌྜྷིཧེཏུཏྟཱ ཙ མངྒལམེཝ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཏེ མཏྟེཡྻཱ བྷཝིསྶནྟི པེཏྟེཡྻཱ སཱམཉྙཱ བྲཧྨཉྙཱ ཀུལེ ཛེཊྛཱཔཙཱཡིནོ, ཨིདཾ ཀུསལཾ ¶ དྷམྨཾ སམཱདཱཡ ཝཏྟིསྶནྟི. ཏེ ཏེསཾ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ སམཱདཱནཧེཏུ ཨཱཡུནཱཔི ཝཌྜྷིསྶནྟི, ཝཎྞེནཔི ཝཌྜྷིསྶནྟཱི’’ཏིཨཱདི.

ཨེཝམེཏིསྶཱ གཱཐཱཡ བཱལཱནཾ ཨསེཝནཱ པཎྜིཏཱནཾ སེཝནཱ པཱུཛནེཡྻཱནཾ པཱུཛཱཏི ཏཱིཎི མངྒལཱནི ཝུཏྟཱནི. ཏཏྠ བཱལཱནཾ ཨསེཝནཱ བཱལསེཝནཔཙྩཡབྷཡཱདིཔརིཏྟཱཎེན ཨུབྷཡལོཀཧིཏཧེཏུཏྟཱ པཎྜིཏཱནཾ སེཝནཱ པཱུཛནེཡྻཱནཾ པཱུཛཱ ཙ ཏཱསཾ ཕལཝིབྷཱུཏིཝཎྞནཱཡཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ནིབྦཱནསུགཏིཧེཏུཏྟཱ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཱ. ཨིཏོ པརཾ ཏུ མཱཏིཀཾ ཨདསྶེཏྭཱ ཨེཝ ཡཾ ཡཏྠ མངྒལཾ, ཏཾ ཝཝཏྠཔེསྶཱམ, ཏསྶ ཙ མངྒལཏྟཾ ཝིབྷཱཝཡིསྶཱམཱཏི.

ནིཊྛིཏཱ ཨསེཝནཱ ཙ བཱལཱནནྟི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

༢༦༣. ཨེཝཾ ¶ བྷགཝཱ ‘‘བྲཱུཧི མངྒལམུཏྟམ’’ནྟི ཨེཀཾ ཨཛ྄ཛྷེསིཏོཔི ཨཔྤཾ ཡཱཙིཏོ བཧུདཱཡཀོ ཨུལཱ༹རཔུརིསོ ཝིཡ ཨེཀཱཡ གཱཐཱཡ ཏཱིཎི མངྒལཱནི ཝཏྭཱ ཏཏོ ཨུཏྟརིཔི དེཝཏཱནཾ སོཏུཀཱམཏཱཡ མངྒལཱནཉྩ ཨཏྠིཏཱཡ ཡེསཾ ཡེསཾ ཡཾ ཡཾ ཨནུཀཱུལཾ, ཏེ ཏེ སཏྟེ ཏཏྠ ཏཏྠ མངྒལེ ནིཡོཛེཏུཀཱམཏཱཡ ཙ ‘‘པཏིརཱུཔདེསཝཱསོ ཙཱ’’ཏིཨཱདཱིཧི གཱཐཱཧི པུནཔི ཨནེཀཱནི མངྒལཱནི ཝཏྟུམཱརདྡྷོ.

ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡ ཏཱཝ པཏིརཱུཔོཏི ཨནུཙྪཝིཀོ. དེསོཏི གཱམོཔི ནིགམོཔི ནགརམྤི ཛནཔདོཔི ཡོ ཀོཙི སཏྟཱནཾ ནིཝཱསོཀཱསོ. ཝཱསོཏི ཏཏྠ ནིཝཱསོ. པུབྦེཏི པུརཱ ཨཏཱིཏཱསུ ཛཱཏཱིསུ. ཀཏཔུཉྙཏཱཏི ཨུཔཙིཏཀུསལཏཱ. ཨཏྟཱཏི ཙིཏྟཾ ཝུཙྩཏི, སཀལོ ཝཱ ཨཏྟབྷཱཝོ. སམྨཱཔཎིདྷཱིཏི ཏསྶ ཨཏྟནོ སམྨཱ པཎིདྷཱནཾ ནིཡུཉྫནཾ, ཋཔནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི ཨཡམེཏྠ པདཝཎྞནཱ.

ཨཏྠཝཎྞནཱ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ པཏིརཱུཔདེསོ ནཱམ ཡཏྠ ཙཏསྶོ པརིསཱ ཝིཧརནྟི, དཱནཱདཱིནི པུཉྙཀིརིཡཱཝཏྠཱུནི ཝཏྟནྟི, ནཝངྒཾ སཏྠུ སཱསནཾ དིཔྤཏི. ཏཏྠ ནིཝཱསོ སཏྟཱནཾ པུཉྙཀིརིཡཱཡ པཙྩཡཏྟཱ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. སཱིཧལ༹དཱིཔཔཝིཊྛཀེཝཊྚཱདཡོ ཙེཏྠ ནིདསྶནཾ.

ཨཔརོ ནཡོ – པཏིརཱུཔདེསོ ནཱམ བྷགཝཏོ བོདྷིམཎྜཔྤདེསོ, དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟིཏཔྤདེསོ, དྭཱདསཡོཛནཱཡ པརིསཱཡ མཛ྄ཛྷེ སབྦཏིཏྠིཡམཏཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡདསྶིཏཀཎྜམྦརུཀྑམཱུལཔྤདེསོ, དེཝོརོཧནཔྤདེསོ, ཡོ ཝཱ པནཉྙོཔི སཱཝཏྠིརཱཛགཧཱདིབུདྡྷཱདིཝཱསཔྤདེསོ. ཏཏྠ ནིཝཱསོ སཏྟཱནཾ ཚཨནུཏྟརིཡཔཊིལཱབྷཔཙྩཡཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

ཨཔརོ ¶ ནཡོ – པུརཏྠིམཱཡ དིསཱཡ ཀཛངྒལཾ ནཱམ ནིགམོ, ཏསྶ ཨཔརེན མཧཱསཱལཱ, ཏཏོ པརཾ པཙྩནྟིམཱ ཛནཔདཱ, ཨོརཏོ མཛ྄ཛྷེ. དཀྑིཎཔུརཏྠིམཱཡ དིསཱཡ སལླཝཏཱི ནཱམ ནདཱི, ཏཏོ པརཾ པཙྩནྟིམཱ ཛནཔདཱ, ཨོརཏོ མཛ྄ཛྷེ. དཀྑིཎཱཡ དིསཱཡ སེཏཀཎྞིཀཾ ནཱམ ནིགམོ, ཏཏོ པརཾ པཙྩནྟིམཱ ཛནཔདཱ, ཨོརཏོ མཛ྄ཛྷེ. པཙྪིམཱཡ དིསཱཡ ཐཱུཎཾ ནཱམ བྲཱཧྨཎགཱམོ, ཏཏོ པརཾ པཙྩནྟིམཱ ཛནཔདཱ, ཨོརཏོ མཛ྄ཛྷེ. ཨུཏྟརཱཡ དིསཱཡ ཨུསིརདྡྷཛོ ནཱམ པབྦཏོ, ཏཏོ པརཾ པཙྩནྟིམཱ ཛནཔདཱ ¶ , ཨོརཏོ མཛ྄ཛྷེ (མཧཱཝ. ༢༥༩). ཨཡཾ མཛ྄ཛྷིམཔྤདེསོ ཨཱཡཱམེན ཏཱིཎི ཡོཛནསཏཱནི, ཝིཏྠཱརེན ཨཌྜྷཏེཡྻཱནི, པརིཀྑེཔེན ནཝཡོཛནསཏཱནི ཧོནྟི, ཨེསོ པཏིརཱུཔདེསོ ནཱམ.

ཨེཏྠ ཙཏུནྣཾ མཧཱདཱིཔཱནཾ དྭིསཧསྶཱནཾ པརིཏྟདཱིཔཱནཉྩ ཨིསྶརིཡཱདྷིཔཙྩཀཱརཀཱ ཙཀྐཝཏྟཱི ཨུཔྤཛྫནྟི, ཨེཀཾ ཨསངྑྱེཡྻཾ ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ སཱརིཔུཏྟམཧཱམོགྒལླཱནཱདཡོ མཧཱསཱཝཀཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, དྭེ ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱ, ཙཏྟཱརི ཨཊྛ སོལ༹ས ཝཱ ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ ཙ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཏཏྠ སཏྟཱ ཙཀྐཝཏྟིརཉྙོ ཨོཝཱདཾ གཧེཏྭཱ པཉྩསུ སཱིལེསུ པཏིཊྛཱཡ སགྒཔརཱཡཎཱ ཧོནྟི, ཏཐཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ ཨོཝཱདེ པཏིཊྛཱཡ. སམྨཱསམྦུདྡྷསཱཝཀཱནཾ པན ཨོཝཱདེ པཏིཊྛཱཡ སགྒཔརཱཡཎཱ ནིབྦཱནཔརཱཡཎཱ ཙ ཧོནྟི. ཏསྨཱ ཏཏྠ ཝཱསོ ཨིམཱསཾ སམྤཏྟཱིནཾ པཙྩཡཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

པུབྦེ ཀཏཔུཉྙཏཱ ནཱམ ཨཏཱིཏཛཱཏིཡཾ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷཁཱིཎཱསཝེ ཨཱརབྦྷ ཨུཔཙིཏཀུསལཏཱ, སཱཔི མངྒལཾ. ཀསྨཱ? བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷེ སམྨུཁཏོ དསྶེཏྭཱ བུདྡྷཱནཾ ཝཱ བུདྡྷསཱཝཀཱནཾ ཝཱ སམྨུཁཱ སུཏཱཡ ཙཏུཔྤདིཀཱཡཔི གཱཐཱཡ པརིཡོསཱནེ ཨརཧཏྟཾ པཱཔེཏཱིཏི ཀཏྭཱ. ཡོ ཙ མནུསྶོ པུབྦེ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཨུསྶནྣཀུསལམཱུལོ ཧོཏི, སོ ཏེནེཝ ཀུསལམཱུལེན ཝིཔསྶནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཨཱསཝཀྑཡཾ པཱཔུཎཱཏི ཡཐཱ རཱཛཱ མཧཱཀཔྤིནོ ཨགྒམཧེསཱི ཙ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘པུབྦེ ཙ ཀཏཔུཉྙཏཱ མངྒལ’’ནྟི.

ཨཏྟསམྨཱཔཎིདྷི ནཱམ ཨིདྷེཀཙྩོ ཨཏྟཱནཾ དུསྶཱིལཾ སཱིལེ པཏིཊྛཱཔེཏི, ཨསྶདྡྷཾ སདྡྷཱསམྤདཱཡ པཏིཊྛཱཔེཏི, མཙྪརིཾ ཙཱགསམྤདཱཡ པཏིཊྛཱཔེཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ‘‘ཨཏྟསམྨཱཔཎིདྷཱི’’ཏི. ཨེསོ ཙ མངྒལཾ. ཀསྨཱ? དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཝེརཔྤཧཱནཝིཝིདྷཱནིསཾསཱདྷིགམཧེཏུཏོཏི.

ཨེཝཾ ¶ ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ པཏིརཱུཔདེསཝཱསོ, པུབྦེ ཙ ཀཏཔུཉྙཏཱ, ཨཏྟསམྨཱཔཎིདྷཱིཏི ཏཱིཎིཡེཝ མངྒལཱནི ཝུཏྟཱནི, མངྒལཏྟཉྩ ནེསཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིབྷཱཝིཏམེཝཱཏི.

ནིཊྛིཏཱ ¶ པཏིརཱུཔདེསཝཱསོ ཙཱཏི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

༢༦༤. ཨིདཱནི བཱཧུསཙྩཉྩཱཏི ཨེཏྠ བཱཧུསཙྩནྟི བཧུསྶུཏབྷཱཝོ. སིཔྤནྟི ཡཾཀིཉྩི ཧཏྠཀོསལླཾ. ཝིནཡོཏི ཀཱཡཝཱཙཱཙིཏྟཝིནཡནཾ. སུསིཀྑིཏོཏི སུཊྛུ སིཀྑིཏོ. སུབྷཱསིཏཱཏི སུཊྛུ བྷཱསིཏཱ. ཡཱཏི ཨནིཡམནིདྡེསོ. ཝཱཙཱཏི གིརཱ བྱཔྤཐོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི. ཨཡམེཏྠ པདཝཎྞནཱ.

ཨཏྠཝཎྞནཱ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – བཱཧུསཙྩཾ ནཱམ ཡཾ ཏཾ ‘‘སུཏདྷརོ ཧོཏི སུཏསནྣིཙཡོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༣༣༩; ཨ. ནི. ༤.༢༢) ཙ ‘‘ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶ པུགྒལསྶ བཧུཀཾ སུཏཾ ཧོཏི སུཏྟཾ གེཡྻཾ ཝེཡྻཱཀརཎ’’ནྟི (ཨ. ནི. ༤.༦) ཙ ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན སཏྠུསཱསནདྷརཏྟཾ ཝཎྞིཏཾ, ཏཾ ཨཀུསལཔྤཧཱནཀུསལཱདྷིགམཧེཏུཏོ ཨནུཔུབྦེན པརམཏྠསཙྩསཙྪིཀིརིཡཧེཏུཏོ ཙ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘སུཏཝཱ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨཀུསལཾ པཛཧཏི, ཀུསལཾ བྷཱཝེཏི, སཱཝཛྫཾ པཛཧཏི, ཨནཝཛྫཾ བྷཱཝེཏི, སུདྡྷམཏྟཱནཾ པརིཧརཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༧.༦༧).

ཨཔརམྤི ཝུཏྟཾ –

‘‘དྷཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠམུཔཔརིཀྑཏི, ཨཏྠཾ ཨུཔཔརིཀྑཏོ དྷམྨཱ ནིཛ྄ཛྷཱནཾ ཁམནྟི, དྷམྨནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཡཱ སཏི ཚནྡོ ཛཱཡཏི, ཚནྡཛཱཏོ ཨུསྶཧཏི, ཨུསྶཧནྟོ ཏུལཡཏི, ཏུལཡནྟོ པདཧཏི, པདཧནྟོ ཀཱཡེན ཙེཝ པརམཏྠསཙྩཾ སཙྪིཀརོཏི, པཉྙཱཡ ཙ ཨཏིཝིཛ྄ཛྷ པསྶཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༢.༤༣༢).

ཨཔིཙ ཨགཱརིཀབཱཧུསཙྩམྤི ཡཾ ཨནཝཛྫཾ, ཏཾ ཨུབྷཡལོཀཧིཏསུཁཱཝཧནཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

སིཔྤཾ ¶ ནཱམ ཨགཱརིཀསིཔྤཉྩ ཨནགཱརིཀསིཔྤཉྩ. ཏཏྠ ཨགཱརིཀསིཔྤཾ ནཱམ ཡཾ པརཱུཔརོདྷཝིརཧིཏཾ ཨཀུསལཝིཝཛྫིཏཾ མཎིཀཱརསུཝཎྞཀཱརཀམྨཱདི, ཏཾ ཨིདྷལོཀཏྠཱཝཧནཏོ མངྒལཾ. ཨནགཱརིཀསིཔྤཾ ནཱམ ཙཱིཝརཝིཙཱརཎསིབྦནཱདི སམཎཔརིཀྑཱརཱབྷིསངྑརཎཾ, ཡཾ ཏཾ ‘‘ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཡཱནི ཏཱནི སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ཨུཙྩཱཝཙཱནི ཀིཾཀརཎཱིཡཱནི, ཏཏྠ དཀྑོ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཏཏྠ ཏཏྠ སཾཝཎྞིཏཾ, ཡཾ ‘‘ནཱཐཀརཎོ དྷམྨོ’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༣༤༥; ཨ. ནི. ༡༠.༡༧) ཙ ¶ ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཨཏྟནོ ཙ པརེསཉྩ ཨུབྷཡལོཀཧིཏསུཁཱཝཧནཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཝིནཡོ ནཱམ ཨགཱརིཀཝིནཡོ ཙ ཨནགཱརིཀཝིནཡོ ཙ. ཏཏྠ ཨགཱརིཀཝིནཡོ ནཱམ དསཨཀུསལཀམྨཔཐཝིརམཎཾ, སོ ཏཏྠ ཨསཾཀིལེསཱཔཛྫནེན ཨཱཙཱརགུཎཝཝཏྠཱནེན ཙ སུསིཀྑིཏོ ཨུབྷཡལོཀཧིཏསུཁཱཝཧནཏོ མངྒལཾ. ཨནགཱརིཀཝིནཡོ ནཱམ སཏྟཱཔཏྟིཀྑནྡྷེ ཨནཱཔཛྫནཾ, སོཔི ཝུཏྟནཡེནེཝ སུསིཀྑིཏོ. ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ ཝཱ ཨནགཱརིཀཝིནཡོ. སོ ཡཐཱ ཏཏྠ པཏིཊྛཱཡ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི, ཨེཝཾ སིཀྑནེན སུསིཀྑིཏོ ལོཀིཡལོཀུཏྟརསུཁཱདྷིགམཧེཏུཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦོ.

སུབྷཱསིཏཱ ཝཱཙཱ ནཱམ མུསཱཝཱདཱདིདོསཝིརཧིཏཱ ཝཱཙཱ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཙཏཱུཧི, བྷིཀྑཝེ, ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏཱ ཝཱཙཱ སུབྷཱསིཏཱ ཧོཏཱི’’ཏི. ཨསམྥཔྤལཱཔཱ ཝཱཙཱ ཨེཝ ཝཱ སུབྷཱསིཏཱ. ཡཐཱཧ –

‘‘སུབྷཱསིཏཾ ཨུཏྟམམཱཧུ སནྟོ,

དྷམྨཾ བྷཎེ ནཱདྷམྨཾ ཏཾ དུཏིཡཾ;

པིཡཾ བྷཎེ ནཱཔྤིཡཾ ཏཾ ཏཏིཡཾ,

སཙྩཾ བྷཎེ ནཱལིཀཾ ཏཾ ཙཏུཏྠ’’ནྟི. (སཾ. ནི. ༡.༢༡༣; སུ. ནི. ༤༥༢);

ཨཡམྤི ཨུབྷཡལོཀཧིཏསུཁཱཝཧནཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཱ. ཡསྨཱ ཙ ཨཡཾ ཝིནཡཔརིཡཱཔནྣཱ ཨེཝ, ཏསྨཱ ཝིནཡགྒཧཎེན ཨེཏཾ ཨསངྒཎྷིཏྭཱ ཝིནཡོ སངྒཧེཏབྦོ. ཨཐཝཱ ཀིཾ ཨིམིནཱ པརིསྶམེན པརེསཾ དྷམྨདེསནཱཝཱཙཱ ཨིདྷ ‘‘སུབྷཱསིཏཱ ཝཱཙཱ’’ཏི ཝེདིཏབྦཱ. སཱ ¶ ཧི ཡཐཱ པཏིརཱུཔདེསཝཱསོ, ཨེཝཾ སཏྟཱནཾ ཨུབྷཡལོཀཧིཏསུཁནིབྦཱནཱདྷིགམཔཙྩཡཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨཱཧ ཙ –

‘‘ཡཾ བུདྡྷོ བྷཱསཏི ཝཱཙཾ, ཁེམཾ ནིབྦཱནཔཏྟིཡཱ;

དུཀྑསྶནྟཀིརིཡཱཡ, སཱ ཝེ ཝཱཙཱནམུཏྟམཱ’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༢༡༣; སུ. ནི. ༤༥༦);

ཨེཝཾ ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ བཱཧུསཙྩཾ, སིཔྤཾ, ཝིནཡོ སུསིཀྑིཏོ, སུབྷཱསིཏཱ ཝཱཙཱཏི ཙཏྟཱརི མངྒལཱནི ཝུཏྟཱནི, མངྒལཏྟཉྩ ནེསཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིབྷཱཝིཏམེཝཱཏི.

ནིཊྛིཏཱ ¶ བཱཧུསཙྩཉྩཱཏི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

༢༦༥. ཨིདཱནི མཱཏཱཔིཏུཨུཔཊྛཱནནྟི ཨེཏྠ མཱཏུ ཙ པིཏུ ཙཱཏི མཱཏཱཔིཏུ. ཨུཔཊྛཱནནྟི ཨུཔཊྛཧནཾ. པུཏྟཱནཉྩ དཱརཱནཉྩཱཏི པུཏྟདཱརསྶ. སངྒཎྷནཾ སངྒཧོ. ན ཨཱཀུལཱ ཨནཱཀུལཱ. ཀམྨཱནི ཨེཝ ཀམྨནྟཱ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི ཨཡཾ པདཝཎྞནཱ.

ཨཏྠཝཎྞནཱ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – མཱཏཱ ནཱམ ཛནིཀཱ ཝུཙྩཏི, ཏཐཱ པིཏཱ. ཨུཔཊྛཱནཾ ནཱམ པཱདདྷོཝནསམྦཱཧནཨུཙྪཱདནནྷཱཔནེཧི ཙཏུཔཙྩཡསམྤདཱནེན ཙ ཨུཔཀཱརཀརཎཾ. ཏཏྠ ཡསྨཱ མཱཏཱཔིཏརོ བཧཱུཔཀཱརཱ པུཏྟཱནཾ ཨཏྠཀཱམཱ ཨནུཀམྤཀཱ, ཡཾ པུཏྟཀེ བཧི ཀཱིལི༹ཏྭཱ པཾསུམཀྑིཏསརཱིརཀེ ཨཱགཏེ དིསྭཱ པཾསུཀཾ པུཉྪིཏྭཱ མཏྠཀཾ ཨུཔསིངྒྷཱཡནྟཱ པརིཙུམྦནྟཱ ཙ སིནེཧཾ ཨུཔྤཱདེནྟི, ཝསྶསཏམྤི མཱཏཱཔིཏརོ སཱིསེན པརིཧརནྟཱ པུཏྟཱ ཏེསཾ པཊིཀཱརཾ ཀཱཏུཾ ཨསམཏྠཱ. ཡསྨཱ ཙ ཏེ ཨཱཔཱདཀཱ པོསཀཱ ཨིམསྶ ལོཀསྶ དསྶེཏཱརོ བྲཧྨསམྨཏཱ པུབྦཱཙརིཡསམྨཏཱ, ཏསྨཱ ཏེསཾ ཨུཔཊྛཱནཾ ཨིདྷ པསཾསཾ པེཙྩ སགྒསུཁཉྩ ཨཱཝཧཏི, ཏེན ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘བྲཧྨཱཏི མཱཏཱཔིཏརོ, པུབྦཱཙརིཡཱཏི ཝུཙྩརེ;

ཨཱཧུནེཡྻཱ ཙ པུཏྟཱནཾ, པཛཱཡ ཨནུཀམྤཀཱ.

‘‘ཏསྨཱ ཧི ནེ ནམསྶེཡྻ, སཀྐརེཡྻ ཙ པཎྜིཏོ;

ཨནྣེན ཨཐ པཱནེན, ཝཏྠེན སཡནེན ཙ.

‘‘ཨུཙྪཱདནེན ¶ ནྷཱཔནེན, པཱདཱནཾ དྷོཝནེན ཙ;

ཏཱཡ ནཾ པཱརིཙརིཡཱཡ, མཱཏཱཔིཏཱུསུ པཎྜིཏཱ;

ཨིདྷེཝ ནཾ པསཾསནྟི, པེཙྩ སགྒེ པམོདཏཱི’’ཏི. (ཨ. ནི. ༣.༣༡; ཨིཏིཝུ. ༡༠༦; ཛཱ. ༢.༢༠.༡༨༡-༡༨༣);

ཨཔརོ ནཡོ – ཨུཔཊྛཱནཾ ནཱམ བྷརཎཀིཙྩཀརཎཀུལཝཾསཊྛཔནཱདིཔཉྩཝིདྷཾ, ཏཾ པཱཔནིཝཱརཎཱདིཔཉྩཝིདྷདིཊྛདྷམྨིཀཧིཏཧེཏུཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘པཉྩཧི ཁོ, གཧཔཏིཔུཏྟ, ཋཱནེཧི པུཏྟེན པུརཏྠིམཱ དིསཱ མཱཏཱཔིཏརོ པཙྩུཔཊྛཱཏབྦཱ ‘བྷཏོ ནེ བྷརིསྶཱམི, ཀིཙྩཾ ནེསཾ ཀརིསྶཱམི, ཀུལཝཾསཾ ཋཔེསྶཱམི, དཱཡཛྫཾ པཊིཔཛྫིསྶཱམི, ཨཐ ཝཱ པན པེཏཱནཾ ཀཱལཀཏཱནཾ དཀྑིཎཾ ཨནུཔྤདསྶཱམཱི’ཏི ¶ . ཨིམེཧི ཁོ, གཧཔཏིཔུཏྟ, པཉྩཧི ཋཱནེཧི པུཏྟེན པུརཏྠིམཱ དིསཱ མཱཏཱཔིཏརོ པཙྩུཔཊྛིཏཱ པཉྩཧི ཋཱནེཧི པུཏྟཾ ཨནུཀམྤནྟི, པཱཔཱ ནིཝཱརེནྟི, ཀལྱཱཎེ ནིཝེསེནྟི, སིཔྤཾ སིཀྑཱཔེནྟི, པཏིརཱུཔེན དཱརེན སཾཡོཛེནྟི, སམཡེ དཱཡཛྫཾ ནིཡྻཱདེནྟཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༢༦༧).

ཨཔིཙ ཡོ མཱཏཱཔིཏརོ ཏཱིསུ ཝཏྠཱུསུ པསཱདུཔྤཱདནེན སཱིལསམཱདཱཔནེན པབྦཛྫཱཡ ཝཱ ཨུཔཊྛཧཏི, ཨཡཾ མཱཏཱཔིཏུཨུཔཊྛཱཀཱནཾ ཨགྒོ, ཏསྶ ཏཾ མཱཏཱཔིཏུཨུཔཊྛཱནཾ མཱཏཱཔིཏཱུཧི ཀཏསྶ ཨུཔཀཱརསྶ པཙྩུཔཀཱརབྷཱུཏཾ ཨནེཀེསཾ དིཊྛདྷམྨིཀཱནཾ སམྤརཱཡིཀཱནཉྩ ཨཏྠཱནཾ པདཊྛཱནཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

པུཏྟདཱརསྶཱཏི ཨེཏྠ ཨཏྟནཱ ཛནིཏཱ པུཏྟཱཔི དྷཱིཏརོཔི ‘‘པུཏྟཱ’’ ཏྭེཝ སངྑྱཾ གཙྪནྟི. དཱརཱཏི ཝཱིསཏིཡཱ བྷརིཡཱནཾ ཡཱ ཀཱཙི བྷརིཡཱ. པུཏྟཱ ཙ དཱརཱ ཙ པུཏྟདཱརཾ, ཏསྶ པུཏྟདཱརསྶ. སངྒཧོཏི སམྨཱནནཱདཱིཧི ཨུཔཀཱརཀརཎཾ. ཏཾ སུསཾཝིཧིཏཀམྨནྟཏཱདིདིཊྛདྷམྨིཀཧིཏཧེཏུཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ – ‘‘པཙྪིམཱ དིསཱ པུཏྟདཱརཱ ཝེདིཏབྦཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༢༦༦) ཨེཏྠ ཨུདྡིཊྛཾ པུཏྟདཱརཾ བྷརིཡཱསདྡེན སངྒཎྷིཏྭཱ –

‘‘པཉྩཧི ¶ ཁོ, གཧཔཏིཔུཏྟ, ཋཱནེཧི སཱམིཀེན པཙྪིམཱ དིསཱ བྷརིཡཱ པཙྩུཔཊྛཱཏབྦཱ, སམྨཱནནཱཡ ཨནཝམཱནནཱཡ ཨནཏིཙརིཡཱཡ ཨིསྶརིཡཝོསྶགྒེན ཨལངྐཱརཱནུཔྤདཱནེན. ཨིམེཧི ཁོ, གཧཔཏིཔུཏྟ, པཉྩཧི ཋཱནེཧི སཱམིཀེན པཙྪིམཱ དིསཱ བྷརིཡཱ པཙྩུཔཊྛིཏཱ པཉྩཧི ཋཱནེཧི སཱམིཀཾ ཨནུཀམྤཏི, སུསཾཝིཧིཏཀམྨནྟཱ ཙ ཧོཏི, སངྒཧིཏཔརིཛནཱ ཙ, ཨནཏིཙཱརིནཱི ཙ, སམྦྷཏཉྩ ཨནུརཀྑཏི, དཀྑཱ ཙ ཧོཏི ཨནལསཱ སབྦཀིཙྩེསཱུ’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༢༦༩).

ཨཡཾ ཝཱ ཨཔརོ ནཡོ – སངྒཧོཏི དྷམྨིཀཱཧི དཱནཔིཡཝཱཙཨཏྠཙརིཡཱཧི སངྒཎྷནཾ. སེཡྻཐིདཾ – ཨུཔོསཐདིཝསེསུ པརིབྦཡདཱནཾ, ནཀྑཏྟདིཝསེསུ ནཀྑཏྟདསྶཱཔནཾ, མངྒལདིཝསེསུ མངྒལཀརཎཾ, དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀེསུ ཨཏྠེསུ ཨོཝཱདཱནུསཱསནནྟི. ཏཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ དིཊྛདྷམྨིཀཧིཏཧེཏུཏོ སམྤརཱཡིཀཧིཏཧེཏུཏོ དེཝཏཱཧིཔི ནམསྶནཱིཡབྷཱཝཧེཏུཏོ ཙ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཡཐཱཧ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ –

‘‘ཡེ གཧཊྛཱ པུཉྙཀརཱ, སཱིལཝནྟོ ཨུཔཱསཀཱ;

དྷམྨེན དཱརཾ པོསེནྟི, ཏེ ནམསྶཱམི མཱཏལཱི’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༢༦༤);

ཨནཱཀུལཱ ¶ ཀམྨནྟཱ ནཱམ ཀཱལཉྙུཏཱཡ པཏིརཱུཔཀཱརིཏཱཡ ཨནལསཏཱཡ ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡསམྤདཱཡ ཨབྱསནཱིཡཏཱཡ ཙ ཀཱལཱཏིཀྐམནཨཔྤཏིརཱུཔཀརཎཱཀརཎསིཐིལཀརཎཱདིཨཱཀུལབྷཱཝཝིརཧིཏཱ ཀསིགོརཀྑཝཎིཛྫཱདཡོ ཀམྨནྟཱ. ཨེཏེ ཨཏྟནོ ཝཱ པུཏྟདཱརསྶ ཝཱ དཱསཀམྨཀརཱནཾ ཝཱ བྱཏྟཏཱཡ ཨེཝཾ པཡོཛིཏཱ དིཊྛེཝ དྷམྨེ དྷནདྷཉྙཝུཌྜྷིཔཊིལཱབྷཧེཏུཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཏྟཱ. ཝུཏྟཉྩེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘པཏིརཱུཔཀཱརཱི དྷུརཝཱ, ཨུཊྛཱཏཱ ཝིནྡཏེ དྷན’’ནྟི. (སུ. ནི. ༡༨༩; སཾ. ནི. ༡.༢༤༦) ཙ;

‘‘ན དིཝཱ སོཔྤསཱིལེན, རཏྟིམུཊྛཱནདེསྶིནཱ;

ནིཙྩཾ མཏྟེན སོཎྜེན, སཀྐཱ ཨཱཝསིཏུཾ གྷརཾ.

‘‘ཨཏིསཱིཏཾ ཨཏིཨུཎྷཾ, ཨཏིསཱཡམིདཾ ཨཧུ;

ཨིཏི ཝིསྶཊྛཀམྨནྟེ, ཨཏྠཱ ཨཙྩེནྟི མཱཎཝེ.

‘‘ཡོདྷ ¶ སཱིཏཉྩ ཨུཎྷཉྩ, ཏིཎཱ བྷིཡྻོ ན མཉྙཏི;

ཀརཾ པུརིསཀིཙྩཱནི, སོ སུཁཱ ན ཝིཧཱཡཏཱི’’ཏི. ཙ (དཱི. ནི. ༣.༢༥༣);

‘‘བྷོགེ སཾཧརམཱནསྶ, བྷམརསྶེཝ ཨིརཱིཡཏོ;

བྷོགཱ སནྣིཙཡཾ ཡནྟི, ཝམྨིཀོཝཱུཔཙཱིཡཏཱི’’ཏི. (དཱི. ནི. ༣.༢༦༥) –

ཙ ཨེཝམཱདི.

ཨེཝཾ ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ མཱཏུཔཊྛཱནཾ, པིཏུཔཊྛཱནཾ, པུཏྟདཱརསྶ སངྒཧོ, ཨནཱཀུལཱ ཙ ཀམྨནྟཱཏི ཙཏྟཱརི མངྒལཱནི ཝུཏྟཱནི, པུཏྟདཱརསྶ སངྒཧཾ ཝཱ དྭིདྷཱ ཀཏྭཱ པཉྩ, མཱཏཱཔིཏུཨུཔཊྛཱནཾ ཝཱ ཨེཀམེཝ ཀཏྭཱ ཏཱིཎི. མངྒལཏྟཉྩ ནེསཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིབྷཱཝིཏམེཝཱཏི.

ནིཊྛིཏཱ མཱཏཱཔིཏུཨུཔཊྛཱནནྟི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

༢༦༦. ཨིདཱནི དཱནཉྩཱཏི ཨེཏྠ དཱིཡཏེ ཨིམིནཱཏི དཱནཾ, ཨཏྟནོ སནྟཀཾ པརསྶ པཊིཔཱདཱིཡཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དྷམྨསྶ ཙརིཡཱ, དྷམྨཱ ཝཱ ཨནཔེཏཱ ཙརིཡཱ དྷམྨཙརིཡཱ. ཉཱཡནྟེ ¶ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨིམེ’’ཏི ཉཱཏཀཱ. ན ཨཝཛྫཱནི ཨནཝཛྫཱནི, ཨནིནྡིཏཱནི ཨགརཧིཏཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི ཨཡཾ པདཝཎྞནཱ.

ཨཏྠཝཎྞནཱ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – དཱནཾ ནཱམ པརཾ ཨུདྡིསྶ སུབུདྡྷིཔུབྦིཀཱ ཨནྣཱདིདསདཱནཝཏྠུཔརིཙྩཱགཙེཏནཱ ཏཾསམྤཡུཏྟོ ཝཱ ཨལོབྷོ. ཨལོབྷེན ཧི ཏཾ ཝཏྠུཾ པརསྶ པཊིཔཱདེཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘དཱིཡཏེ ཨིམིནཱཏི དཱན’’ནྟི. ཏཾ བཧུཛནཔིཡམནཱཔཏཱདཱིནཾ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཱནཾ ཕལཝིསེསཱནཾ ཨདྷིགམཧེཏུཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ‘‘དཱཡཀོ སཱིཧ དཱནཔཏི བཧུནོ ཛནསྶ པིཡོ ཧོཏི མནཱཔོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིནི ཙེཏྠ སུཏྟཱནི (ཨ. ནི. ༥.༣༤) ཨནུསྶརིཏབྦཱནི.

ཨཔརོ ནཡོ – དཱནཾ ནཱམ དུཝིདྷཾ ཨཱམིསདཱནཉྩ, དྷམྨདཱནཉྩ. ཏཏྠ ཨཱམིསདཱནཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརམེཝ. ཨིདྷལོཀཔརལོཀདུཀྑཀྑཡསུཁཱཝཧསྶ པན སམྨཱསམྦུདྡྷཔྤཝེདིཏསྶ དྷམྨསྶ པརེསཾ ཧིཏཀཱམཏཱཡ དེསནཱ དྷམྨདཱནཾ. ཨིམེསཉྩ དྭིནྣཾ དཱནཱནཾ ཨེཏདེཝ ཨགྒཾ. ཡཐཱཧ –

‘‘སབྦདཱནཾ ¶ དྷམྨདཱནཾ ཛིནཱཏི,

སབྦརསཾ དྷམྨརསོ ཛིནཱཏི;

སབྦརཏིཾ དྷམྨརཏཱི ཛིནཱཏི,

ཏཎྷཀྑཡོ སབྦདུཀྑཾ ཛིནཱཏཱི’’ཏི. (དྷ. པ. ༣༥༤);

ཏཏྠ ཨཱམིསདཱནསྶ མངྒལཏྟཾ ཝུཏྟམེཝ. དྷམྨདཱནཾ པན ཡསྨཱ ཨཏྠཔཊིསཾཝེདིཏཱདཱིནཾ གུཎཱནཾ པདཊྛཱནཾ, ཏསྨཱ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘ཡཐཱ ཡཐཱ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ཝིཏྠཱརེན པརེསཾ དེསེཏི, ཏཐཱ ཏཐཱ སོ ཏསྨིཾ དྷམྨེ ཨཏྠཔཊིསཾཝེདཱི ཙ ཧོཏི དྷམྨཔཊིསཾཝེདཱི ཙཱ’’ཏི ཨེཝམཱདི (དཱི. ནི. ༣.༣༥༥; ཨ. ནི. ༥.༢༦).

དྷམྨཙརིཡཱ ནཱམ དསཀུསལཀམྨཔཐཙརིཡཱ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཏིཝིདྷཾ ཁོ, གཧཔཏཡོ, ཀཱཡེན དྷམྨཙརིཡཱསམཙརིཡཱ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདི. སཱ པནེསཱ དྷམྨཙརིཡཱ སགྒལོཀཱུཔཔཏྟིཧེཏུཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ – ‘‘དྷམྨཙརིཡཱསམཙརིཡཱཧེཏུ ཁོ, གཧཔཏཡོ, ཨེཝམིདྷེཀཙྩེ སཏྟཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫནྟཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༤༡).

ཉཱཏཀཱ ¶ ནཱམ མཱཏིཏོ ཝཱ པིཏིཏོ ཝཱ ཡཱཝ སཏྟམཱ པིཏཱམཧཡུགཱ སམྦནྡྷཱ. ཏེསཾ བྷོགཔཱརིཛུཉྙེན ཝཱ བྱཱདྷིཔཱརིཛུཉྙེན ཝཱ ཨབྷིཧཏཱནཾ ཨཏྟནོ སམཱིཔཾ ཨཱགཏཱནཾ ཡཐཱབལཾ གྷཱསཙྪཱདནདྷནདྷཉྙཱདཱིཧི སངྒཧོ པསཾསཱདཱིནཾ དིཊྛདྷམྨིཀཱནཾ སུགཏིགམནཱདཱིནཉྩ སམྤརཱཡིཀཱནཾ ཝིསེསཱདྷིགམཱནཾ ཧེཏུཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

ཨནཝཛྫཱནི ཀམྨཱནི ནཱམ ཨུཔོསཐངྒསམཱདཱནཝེཡྻཱཝཙྩཀརཎཨཱརཱམཝནརོཔནསེཏུཀརཎཱདཱིནི ཀཱཡཝཙཱིམནོསུཙརིཏཀམྨཱནི. ཏཱནི ཧི ནཱནཔྤཀཱརཧིཏསུཁཱདྷིགམཧེཏུཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ‘‘ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ, ཝིསཱཁེ, ཝིཛྫཏི ཡཾ ཨིདྷེཀཙྩོ ཨིཏྠཱི ཝཱ པུརིསོ ཝཱ ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏཾ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསིཏྭཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫེཡྻཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིནི ཙེཏྠ སུཏྟཱནི (ཨ. ནི. ༨.༤༣) ཨནུསྶརིཏབྦཱནི.

ཨེཝཾ ¶ ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ དཱནཾ, དྷམྨཙརིཡཱ, ཉཱཏཀཱནཾ སངྒཧོ, ཨནཝཛྫཱནི ཀམྨཱནཱིཏི ཙཏྟཱརི མངྒལཱནི ཝུཏྟཱནི, མངྒལཏྟཉྩ ནེསཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིབྷཱཝིཏམེཝཱཏི.

ནིཊྛིཏཱ དཱནཉྩཱཏི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

༢༦༧. ཨིདཱནི ཨཱརཏཱི ཝིརཏཱིཏི ཨེཏྠ ཨཱརཏཱིཏི ཨཱརམཎཾ. ཝིརཏཱིཏི ཝིརམཎཾ, ཝིརམནྟི ཝཱ ཨེཏཱཡ སཏྟཱཏི ཝིརཏི. པཱཔཱཏི ཨཀུསལཱ. མདནཱིཡཊྛེན མཛྫཾ, མཛྫསྶ པཱནཾ མཛྫཔཱནཾ, ཏཏོ མཛྫཔཱནཱ. སཾཡམནཾ སཾཡམོ. ཨཔྤམཛྫནཾ ཨཔྤམཱདོ. དྷམྨེསཱུཏི ཀུསལེསུ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི ཨཡཾ པདཝཎྞནཱ.

ཨཏྠཝཎྞནཱ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – ཨཱརཏི ནཱམ པཱཔེ ཨཱདཱིནཝདསྶཱཝིནོ མནསཱ ཨེཝ ཨནབྷིརཏི. ཝིརཏི ནཱམ ཀམྨདྭཱརཝསེན ཀཱཡཝཱཙཱཧི ཝིརམཎཾ. སཱ ཙེསཱ ཝིརཏི ནཱམ སམྤཏྟཝིརཏི སམཱདཱནཝིརཏི སམུཙྪེདཝིརཏཱིཏི ཏིཝིདྷཱ ཧོཏི. ཏཏྠ ཡཱ ཀུལཔུཏྟསྶ ཨཏྟནོ ཛཱཏིཾ ཝཱ ཀུལཾ ཝཱ གོཏྟཾ ཝཱ པཊིཙྩ ‘‘ན མེ ཨེཏཾ པཏིརཱུཔཾ, ཡྭཱཧཾ ཨིམཾ པཱཎཾ ཧནེཡྻཾ, ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡེཡྻ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན སམྤཏྟཝཏྠུཏོ ཝིརཏི, ཨཡཾ སམྤཏྟཝིརཏི ནཱམ. སིཀྑཱཔདསམཱདཱནཝསེན པན པཝཏྟཱ སམཱདཱནཝིརཏི ནཱམ, ཡསྶཱ པཝཏྟིཏོ པབྷུཏི ཀུལཔུཏྟོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིནི ན སམཱཙརཏི. ཨརིཡམགྒསམྤཡུཏྟཱ སམུཙྪེདཝིརཏི ནཱམ, ཡསྶཱ པཝཏྟིཏོ པབྷུཏི ཨརིཡསཱཝཀསྶ པཉྩ བྷཡཱནི ཝེརཱནི ཝཱུཔསནྟཱནི ཧོནྟི. པཱཔཾ ནཱམ ཡཾ ཏཾ ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏོ ཁོ, གཧཔཏིཔུཏྟ, ཀམྨཀིལེསོ ཨདིནྣཱདཱནཾ…པེ… ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརོ…པེ… མུསཱཝཱདོ’’ཏི ཨེཝཾ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ –

‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏོ ¶ ཨདིནྣཱདཱནཾ, མུསཱཝཱདོ ཙ ཝུཙྩཏི;

པརདཱརགམནཉྩེཝ, ནཔྤསཾསནྟི པཎྜིཏཱ’’ཏི. (དཱི. ནི. ༣.༢༤༥) –

ཨེཝཾ གཱཐཱཡ སངྒཧིཏཾ ཀམྨཀིལེསསངྑཱཏཾ ཙཏུབྦིདྷཾ ཨཀུསལཾ, ཏཏོ པཱཔཱ. སབྦཱཔེསཱ ཨཱརཏི ཙ ཝིརཏི ཙ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀབྷཡཝེརཔྤཧཱནཱདིནཱནཔྤཀཱརཝིསེསཱདྷིགམཧེཏུཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཁོ, གཧཔཏིཔུཏྟ, ཨརིཡསཱཝཀོ’’ཏིཨཱདཱིནི ཙེཏྠ སུཏྟཱནི ཨནུསྶརིཏབྦཱནི.

མཛྫཔཱནཱ ¶ ཙ སཾཡམོ ནཱམ པུབྦེ ཝུཏྟསུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནཱ ཝེརམཎིཡཱཝེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཡསྨཱ པན མཛྫཔཱཡཱི ཨཏྠཾ ན ཛཱནཱཏི, དྷམྨཾ ན ཛཱནཱཏི, མཱཏུཔི ཨནྟརཱཡཾ ཀརོཏི, པིཏུ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷཏཐཱགཏསཱཝཀཱནམྤི ཨནྟརཱཡཾ ཀརོཏི, དིཊྛེཝ དྷམྨེ གརཧཾ, སམྤརཱཡེ དུགྒཏིཾ, ཨཔརཱཔརིཡཱཡེ ཨུམྨཱདཉྩ པཱཔུཎཱཏི. མཛྫཔཱནཱ པན སཾཡཏོ ཏེསཾ དོསཱནཾ ཝཱུཔསམཾ ཏབྦིཔརཱིཏགུཎསམྤདཉྩ པཱཔུཎཱཏི. ཏསྨཱ ཨཡཾ མཛྫཔཱནཱ སཾཡམོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦོ.

ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ ཨཔྤམཱདོ ནཱམ ‘‘ཀུསལཱནཾ ཝཱ དྷམྨཱནཾ བྷཱཝནཱཡ ཨསཀྐཙྩཀིརིཡཏཱ ཨསཱཏཙྩཀིརིཡཏཱ ཨནཊྛིཏཀིརིཡཏཱ ཨོལཱིནཝུཏྟིཏཱ ནིཀྑིཏྟཚནྡཏཱ ནིཀྑིཏྟདྷུརཏཱ ཨནཱསེཝནཱ ཨབྷཱཝནཱ ཨབཧུལཱིཀམྨཾ ཨནདྷིཊྛཱནཾ ཨནནུཡོགོ པམཱདོ. ཡོ ཨེཝརཱུཔོ པམཱདོ པམཛྫནཱ པམཛྫིཏཏྟཾ, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི པམཱདོ’’ཏི (ཝིབྷ. ༨༤༦) ཨེཏྠ ཝུཏྟསྶ པམཱདསྶ པཊིཔཀྑནཡེན ཨཏྠཏོ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ སཏིཡཱ ཨཝིཔྤཝཱསོ ཝེདིཏབྦོ. སོ ནཱནཔྤཀཱརཀུསལཱདྷིགམཧེཏུཏོ ཨམཏཱདྷིགམཧེཏུཏོ ཙ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏཏྠ ‘‘ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ’’ཏི (མ. ནི. ༢.༡༨-༡༩; ཨ. ནི. ༥.༢༦) ཙ ‘‘ཨཔྤམཱདོ ཨམཏཔད’’ནྟི (དྷ. པ. ༢༡) ཙ ཨེཝམཱདི སཏྠུསཱསནཾ ཨནུསྶརིཏབྦཾ.

ཨེཝཾ ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ པཱཔཱ ཝིརཏི, མཛྫཔཱནཱ སཾཡམོ, ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ ཨཔྤམཱདོཏི ཏཱིཎི མངྒལཱནི ཝུཏྟཱནི, མངྒལཏྟཉྩ ནེསཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིབྷཱཝིཏམེཝཱཏི.

ནིཊྛིཏཱ ཨཱརཏཱི ཝིརཏཱིཏི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

༢༦༨. ཨིདཱནི གཱརཝོ ཙཱཏི ཨེཏྠ གཱརཝོཏི གརུབྷཱཝོ. ནིཝཱཏོཏི ནཱིཙཝུཏྟིཏཱ. སནྟུཊྛཱིཏི སནྟོསོ. ཀཏསྶ ཛཱནནཏཱ ཀཏཉྙུཏཱ. ཀཱལེནཱཏི ཁཎེན སམཡེན. དྷམྨསྶ སཝནཾ དྷམྨསྶཝནཾ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི ཨཡཾ པདཝཎྞནཱ.

ཨཏྠཝཎྞནཱ ¶ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – གཱརཝོ ནཱམ གརུཀཱརཔཡོགཱརཧེསུ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷཏཐཱགཏསཱཝཀཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡམཱཏཱཔིཏུཛེཊྛབྷཱཏིཀབྷགིནིཨཱདཱིསུ ཡཐཱནུརཱུཔཾ གརུཀཱརོ གརུཀརཎཾ སགཱརཝཏཱ. སྭཱཡཾ གཱརཝོ ཡསྨཱ སུགཏིགམནཱདཱིནཾ ཧེཏུ. ཡཐཱཧ –

‘‘གརུཀཱཏབྦཾ ¶ གརུཾ ཀརོཏི, མཱནེཏབྦཾ མཱནེཏི, པཱུཛེཏབྦཾ པཱུཛེཏི. སོ ཏེན ཀམྨེན ཨེཝཾ སམཏྟེན ཨེཝཾ སམཱདིནྣེན ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫཏི. ནོ ཙེ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ…པེ… ཨུཔཔཛྫཏི, སཙེ མནུསྶཏྟཾ ཨཱགཙྪཏི, ཡཏྠ ཡཏྠ པཙྩཱཛཱཡཏི, ཨུཙྩཱཀུལཱིནོ ཧོཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༣.༢༩༥).

ཡཐཱ ཙཱཧ – ‘‘སཏྟིམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཔརིཧཱནིཡཱ དྷམྨཱ. ཀཏམེ སཏྟ? སཏྠུགཱརཝཏཱ’’ཏིཨཱདི (ཨ. ནི. ༧.༣༢-༣༣). ཏསྨཱ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

ནིཝཱཏོ ནཱམ ནཱིཙམནཏཱ ནིཝཱཏཝུཏྟིཏཱ, ཡཱཡ སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ ནིཧཏམཱནོ ནིཧཏདཔྤོ པཱདཔུཉྪནཙོལ༹ཀསམོ ཚིནྣཝིསཱཎུསབྷསམོ ཨུདྡྷཊདཱཋསཔྤསམོ ཙ ཧུཏྭཱ སཎྷོ སཁིལོ སུཁསམྦྷཱསོ ཧོཏི, ཨཡཾ ནིཝཱཏོ. སྭཱཡཾ ཡསཱདིགུཎཔཊིལཱབྷཧེཏུཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨཱཧ ཙ – ‘‘ནིཝཱཏཝུཏྟི ཨཏྠདྡྷོ, ཏཱདིསོ ལབྷཏེ ཡས’’ནྟི ཨེཝམཱདི (དཱི. ནི. ༣.༢༧༣).

སནྟུཊྛི ནཱམ ཨིཏརཱིཏརཔཙྩཡསནྟོསོ, སོ དྭཱདསཝིདྷོ ཧོཏི. སེཡྻཐིདཾ – ཙཱིཝརེ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ, ཡཐཱབལསནྟོསོ, ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོཏི ཏིཝིདྷོ. ཨེཝཾ པིཎྜཔཱཏཱདཱིསུ.

ཏསྶཱཡཾ པབྷེདཝཎྞནཱ – ཨིདྷ བྷིཀྑུ ཙཱིཝརཾ ལབྷཏི སུནྡརཾ ཝཱ ཨསུནྡརཾ ཝཱ, སོ ཏེནེཝ ཡཱཔེཏི, ཨཉྙཾ ན པཏྠེཏི, ལབྷནྟོཔི ན གཎྷཱཏི, ཨཡམསྶ ཙཱིཝརེ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ. ཨཐ པན ཨཱབཱདྷིཀོ ཧོཏི, གརུཾ ཙཱིཝརཾ པཱརུཔནྟོ ཨོཎམཏི ཝཱ ཀིལམཏི ཝཱ. སོ སབྷཱགེན བྷིཀྑུནཱ སདྡྷིཾ ཏཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ ལཧུཀེན ཡཱཔེནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི, ཨཡམསྶ ཙཱིཝརེ ཡཐཱབལསནྟོསོ. ཨཔརོ བྷིཀྑུ པཎཱིཏཔཙྩཡལཱབྷཱི ཧོཏི, སོ པཊྚཙཱིཝརཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརཾ མཧགྒྷཾ ཙཱིཝརཾ ལབྷིཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ ཐེརཱནཾ ཙིརཔབྦཛིཏཱནཾ བཧུསྶུཏཱནཉྩ ཨནུརཱུཔ’’ནྟི ཏེསཾ དཏྭཱ ཨཏྟནཱ སངྐཱརཀཱུཊཱ ཝཱ ཨཉྙཏོ ཝཱ ཀུཏོཙི ནནྟཀཱནི ཨུཙྩིནིཏྭཱ སངྒྷཱཊིཾ ཀཏྭཱ དྷཱརེནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི, ཨཡམསྶ ཙཱིཝརེ ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོ.

ཨིདྷ ¶ པན བྷིཀྑུ པིཎྜཔཱཏཾ ལབྷཏི ལཱུཁཾ ཝཱ པཎཱིཏཾ ཝཱ, སོ ཏེནེཝ ཡཱཔེཏི, ཨཉྙཾ ན པཏྠེཏི, ལབྷནྟོཔི ན གཎྷཱཏི, ཨཡམསྶ པིཎྜཔཱཏེ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ. ཨཐ པན ཨཱབཱདྷིཀོ ¶ ཧོཏི, ལཱུཁཾ པིཎྜཔཱཏཾ བྷུཉྫིཏྭཱ བཱལ༹ྷཾ རོགཱཏངྐཾ པཱཔུཎཱཏི, སོ སབྷཱགསྶ བྷིཀྑུནོ ཏཾ དཏྭཱ ཏསྶ ཧཏྠཏོ སཔྤིམདྷུཁཱིརཱདཱིནི བྷུཉྫིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི, ཨཡམསྶ པིཎྜཔཱཏེ ཡཐཱབལསནྟོསོ. ཨཔརོ བྷིཀྑུ པཎཱིཏཾ པིཎྜཔཱཏཾ ལབྷཏི, སོ ‘‘ཨཡཾ པིཎྜཔཱཏོ ཐེརཱནཾ ཙིརཔབྦཛིཏཱནཾ ཨཉྙེསཉྩ པཎཱིཏཔིཎྜཔཱཏཾ ཝིནཱ ཨཡཱཔེནྟཱནཾ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ཨནུརཱུཔོ’’ཏི ཏེསཾ དཏྭཱ ཨཏྟནཱ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ མིསྶཀཱཧཱརཾ བྷུཉྫནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི, ཨཡམསྶ པིཎྜཔཱཏེ ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོ.

ཨིདྷ པན བྷིཀྑུནོ སེནཱསནཾ པཱཔུཎཱཏི, སོ ཏེནེཝ སནྟུསྶཏི, པུན ཨཉྙཾ སུནྡརཏརམྤི པཱཔུཎནྟཾ ན གཎྷཱཏི, ཨཡམསྶ སེནཱསནེ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ. ཨཐ པན ཨཱབཱདྷིཀོ ཧོཏི, ནིཝཱཏསེནཱསནེ ཝསནྟོ ཨཏིཝིཡ པིཏྟརོགཱདཱིཧི ཨཱཏུརཱིཡཏི, སོ སབྷཱགསྶ བྷིཀྑུནོ ཏཾ དཏྭཱ ཏསྶ པཱཔུཎནཀེ སཝཱཏསཱིཏལསེནཱསནེ ཝསིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི, ཨཡམསྶ སེནཱསནེ ཡཐཱབལསནྟོསོ. ཨཔརོ བྷིཀྑུ སུནྡརཾ སེནཱསནཾ པཏྟམྤི ན སམྤཊིཙྪཏི ‘‘སུནྡརསེནཱསནཾ པམཱདཊྛཱནཾ, ཏཏྲ ནིསིནྣསྶ ཐིནམིདྡྷཾ ཨོཀྐམཏི, ནིདྡཱབྷིབྷཱུཏསྶ ཙ པུན པཊིབུཛ྄ཛྷཏོ ཀཱམཝིཏཀྐཱ སམུདཱཙརནྟཱི’’ཏི, སོ ཏཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཨབྦྷོཀཱསརུཀྑམཱུལཔཎྞཀུཊཱིསུ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ནིཝསནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི, ཨཡམསྶ སེནཱསནེ ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོ.

ཨིདྷ པན བྷིཀྑུ བྷེསཛྫཾ ལབྷཏི ཧརཱིཏཀཾ ཝཱ ཨཱམལཀཾ ཝཱ, སོ ཏེནེཝ ཡཱཔེཏི, ཨཉྙེཧི ལདྡྷཾ སཔྤིམདྷུཕཱཎིཏཱདིམྤི ན པཏྠེཏི, ལབྷནྟོཔི ན གཎྷཱཏི, ཨཡམསྶ གིལཱནཔཙྩཡེ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ. ཨཐ པན ཨཱབཱདྷིཀོ ཏེལེན ཨཏྠིཀོ ཕཱཎིཏཾ ལབྷཏི, སོ ཏཾ སབྷཱགསྶ བྷིཀྑུནོ དཏྭཱ ཏསྶ ཧཏྠཏོ ཏེལེན བྷེསཛྫཾ ཀཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོཔི སནྟུཊྛོཝ ཧོཏི, ཨཡམསྶ གིལཱནཔཙྩཡེ ཡཐཱབལསནྟོསོ. ཨཔརོ བྷིཀྑུ ཨེཀསྨིཾ བྷཱཛནེ པཱུཏིམུཏྟཧརཱིཏཀཾ ¶ ཋཔེཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ ཙཏུམདྷུརཾ ‘‘གཎྷཐ, བྷནྟེ, ཡདིཙྪསཱི’’ཏི ཝུཙྩམཱནོ སཙསྶ ཏེསཾ དྭིནྣཾ ཨཉྙཏརེནཔི བྱཱདྷི ཝཱུཔསམྨཏི, ཨཐ ‘‘པཱུཏིམུཏྟཧརཱིཏཀཾ ནཱམ བུདྡྷཱདཱིཧི ཝཎྞིཏཾ, ཨཡཉྩ པཱུཏིམུཏྟབྷེསཛྫཾ ནིསྶཱཡ པབྦཛྫཱ, ཏཏྠ ཏེ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཨུསྶཱཧོ ཀརཎཱིཡོ’’ཏི (མཧཱཝ. ༡༢༨) ཝུཏྟནྟི ཙིནྟེནྟོ ཙཏུམདྷུརབྷེསཛྫཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ མུཏྟཧརཱིཏཀེན བྷེསཛྫཾ ཀརོནྟོཔི པརམསནྟུཊྛོཝ ཧོཏི, ཨཡམསྶ གིལཱནཔཙྩཡེ ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོ.

ཨེཝཾ པབྷེདོ སབྦོཔེསོ སནྟོསོ སནྟུཊྛཱིཏི ཝུཙྩཏི. སཱ ཨཏྲིཙྪཏཱཔཱཔིཙྪཏཱམཧིཙྪཏཱདཱིནཾ པཱཔདྷམྨཱནཾ པཧཱནཱདྷིགམཧེཏུཏོ སུགཏིཧེཏུཏོ ཨརིཡམགྒསམྦྷཱརབྷཱཝཏོ ཙཱཏུདྡིསཱདིབྷཱཝཧེཏུཏོ ཙ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཱ. ཨཱཧ ཙ –

‘‘ཙཱཏུདྡིསོ ¶ ཨཔྤཊིགྷོ ཙ ཧོཏི,

སནྟུསྶམཱནོ ཨིཏརཱིཏརེནཱ’’ཏི. (སུ. ནི. ༤༢; ཙཱུལ༹ནི. ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟནིདྡེས ༡༢༨) ཨེཝམཱདི;

ཀཏཉྙུཏཱ ནཱམ ཨཔྤསྶ ཝཱ བཧུསྶ ཝཱ ཡེན ཀེནཙི ཀཏསྶ ཨུཔཀཱརསྶ པུནཔྤུནཾ ཨནུསྶརཎབྷཱཝེན ཛཱནནཏཱ. ཨཔིཙ ནེརཡིཀཱདིདུཀྑཔརིཏྟཱཎཏོ པུཉྙཱནི ཨེཝ པཱཎཱིནཾ བཧཱུཔཀཱརཱནི, ཏཏོ ཏེསམྤི ཨུཔཀཱརཱནུསྶརཎཏཱ ‘‘ཀཏཉྙུཏཱ’’ཏི ཝེདིཏབྦཱ. སཱ སཔྤུརིསེཧི པསཾསནཱིཡཏཱདིནཱནཔྤཀཱརཝིསེསཱདྷིགམཧེཏུཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཏྟཱ. ཨཱཧ ཙ – ‘‘དྭེམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ དུལླབྷཱ ལོཀསྨིཾ. ཀཏམེ དྭེ? ཡོ ཙ པུབྦཀཱརཱི, ཡོ ཙ ཀཏཉྙཱུ ཀཏཝེདཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༢.༡༢༠).

ཀཱལེན དྷམྨསྶཝནཾ ནཱམ ཡསྨིཾ ཀཱལེ ཨུདྡྷཙྩསཧགཏཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི, ཀཱམཝིཏཀྐཱདཱིནཾ ཝཱ ཨཉྙཏརེན ཨབྷིབྷཱུཏཾ, ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཏེསཾ ཝིནོདནཏྠཾ དྷམྨསྶཝནཾ. ཨཔརེ ཨཱཧུ – པཉྩམེ པཉྩམེ དིཝསེ དྷམྨསྶཝནཾ ཀཱལེན དྷམྨསྶཝནཾ ནཱམ. ཡཐཱཧ ཨཱཡསྨཱ ཨནུརུདྡྷོ ‘‘པཉྩཱཧིཀཾ ཁོ པན མཡཾ, བྷནྟེ, སབྦརཏྟིཾ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྣིསཱིདཱམཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༣༢༧; མཧཱཝ. ༤༦༦).

ཨཔིཙ ཡསྨིཾ ཀཱལེ ཀལྱཱཎམིཏྟེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སཀྐཱ ཧོཏི ཨཏྟནོ ཀངྑཱཔཊིཝིནོདཀཾ དྷམྨཾ སོཏུཾ, ཏསྨིཾ ཀཱལེཔི དྷམྨསྶཝནཾ ‘‘ཀཱལེན དྷམྨསྶཝན’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཏེ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ¶ པརིཔུཙྪཏི པརིཔཉྷཏཱི’’ཏིཨཱདི (དཱི. ནི. ༣.༣༥༨). ཏདེཏཾ ཀཱལེན དྷམྨསྶཝནཾ ནཱིཝརཎཔྤཧཱནཙཏུརཱནིསཾསཨཱསཝཀྑཡཱདིནཱནཔྤཀཱརཝིསེསཱདྷིགམཧེཏུཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཡསྨིཾ, བྷིཀྑཝེ, སམཡེ ཨརིཡསཱཝཀོ ཨཊྛིཾ ཀཏྭཱ མནསི ཀཏྭཱ སབྦཾ ཙེཏསོ སམནྣཱཧརིཏྭཱ ཨོཧིཏསོཏོ དྷམྨཾ སུཎཱཏི, པཉྩསྶ ནཱིཝརཎཱནི ཏསྨིཾ སམཡེ ན ཧོནྟཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༢༡༩) ཙ.

‘‘སོཏཱནུགཏཱནཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱནཾ…པེ… སུཔྤཊིཝིདྡྷཱནཾ ཙཏྟཱརོ ཨཱནིསཾསཱ པཱཊིཀངྑཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༡༩༡) ཙ.

‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ ཀཱལེན ཀཱལཾ སམྨཱ བྷཱཝིཡམཱནཱ སམྨཱ ཨནུཔརིཝཏྟིཡམཱནཱ ¶ ཨནུཔུབྦེན ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ པཱཔེནྟི. ཀཏམེ ཙཏྟཱརོ? ཀཱལེན དྷམྨསྶཝན’’ནྟི ཙ ཨེཝམཱདཱིནི (ཨ. ནི. ༤.༡༤༧).

ཨེཝཾ ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ གཱརཝོ, ནིཝཱཏོ, སནྟུཊྛི, ཀཏཉྙུཏཱ, ཀཱལེན དྷམྨསྶཝནནྟི པཉྩ མངྒལཱནི ཝུཏྟཱནི, མངྒལཏྟཉྩ ནེསཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིབྷཱཝིཏམེཝཱཏི.

ནིཊྛིཏཱ གཱརཝོ ཙ ནིཝཱཏོ ཙཱཏི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

༢༦༩. ཨིདཱནི ཁནྟཱི ཙཱཏི ཨེཏྠ ཁམནཾ ཁནྟི. པདཀྑིཎགྒཱཧིཏཱཡ སུཁཾ ཝཙོ ཨསྨིནྟི སུཝཙོ, སུཝཙསྶ ཀམྨཾ སོཝཙསྶཾ, སོཝཙསྶསྶ བྷཱཝོ སོཝཙསྶཏཱ. ཀིལེསཱནཾ སམིཏཏྟཱ སམཎཱ. དསྶནནྟི པེཀྑནཾ. དྷམྨསྶ སཱཀཙྪཱ དྷམྨསཱཀཙྪཱ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི ཨཡཾ པདཝཎྞནཱ.

ཨཏྠཝཎྞནཱ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ ཁནྟི ནཱམ ཨདྷིཝཱསནཀྑནྟི, ཡཱཡ སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ དསཧི ཨཀྐོསཝཏྠཱུཧི ཨཀྐོསནྟེ, ཝདྷབནྡྷཱདཱིཧི ཝཱ ཝིཧིཾསནྟེ པུགྒལེ ཨསུཎནྟོ ཝིཡ ཙ ཨཔསྶནྟོ ཝིཡ ཙ ནིབྦིཀཱརོ ཧོཏི ཁནྟིཝཱདཱི ཝིཡ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨཧཱུ ཨཏཱིཏམདྡྷཱནཾ, སམཎོ ཁནྟིདཱིཔནོ;

ཏཾ ཁནྟིཡཱཡེཝ ཋིཏཾ, ཀཱསིརཱཛཱ ཨཚེདཡཱི’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༤.༥༡);

བྷདྡཀཏོ ¶ ཝཱ མནསི ཀརོཏི ཏཏོ ཨུཏྟརི ཨཔརཱདྷཱབྷཱཝེན ཨཱཡསྨཱ པུཎྞཏྠེརོ ཝིཡ. ཡཐཱཧ –

‘‘སཙེ མཾ, བྷནྟེ, སུནཱཔརནྟཀཱ མནུསྶཱ ཨཀྐོསིསྶནྟི པརིབྷཱསིསྶནྟི, ཏཏྠ མེ ཨེཝཾ བྷཝིསྶཏི ‘བྷདྡཀཱ ཝཏིམེ སུནཱཔརནྟཀཱ མནུསྶཱ, སུབྷདྡཀཱ ཝཏིམེ སུནཱཔརནྟཀཱ མནུསྶཱ, ཡཾ མེ ནཡིམེ པཱཎིནཱ པཧཱརཾ དེནྟཱི’’’ཏིཨཱདི (མ. ནི. ༣.༣༩༦; སཾ. ནི. ༤.༨༨).

ཡཱཡ ཙ སམནྣཱགཏོ ཨིསཱིནམྤི པསཾསནཱིཡོ ཧོཏི. ཡཐཱཧ སརབྷངྒོ ཨིསི –

‘‘ཀོདྷཾ ཝདྷིཏྭཱ ན ཀདཱཙི སོཙཏི,

མཀྑཔྤཧཱནཾ ཨིསཡོ ཝཎྞཡནྟི;

སབྦེསཾ ¶ ཝུཏྟཾ ཕརུསཾ ཁམེཐ,

ཨེཏཾ ཁནྟིཾ ཨུཏྟམམཱཧུ སནྟོ’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༡༧.༦༤);

དེཝཏཱནམྤི པསཾསནཱིཡོ ཧོཏི. ཡཐཱཧ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ –

‘‘ཡོ ཧཝེ བལཝཱ སནྟོ, དུབྦལསྶ ཏིཏིཀྑཏི;

ཏམཱཧུ པརམཾ ཁནྟིཾ, ནིཙྩཾ ཁམཏི དུབྦལོ’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༢༥༠-༢༥༡);

བུདྡྷཱནམྤི པསཾསནཱིཡོ ཧོཏི. ཡཐཱཧ བྷགཝཱ –

‘‘ཨཀྐོསཾ ཝདྷབནྡྷཉྩ, ཨདུཊྛོ ཡོ ཏིཏིཀྑཏི;

ཁནྟཱིབལཾ བལཱནཱིཀཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎ’’ནྟི. (དྷ. པ. ༣༩༩);

སཱ པནེསཱ ཁནྟི ཨེཏེསཉྩ ཨིདྷ ཝཎྞིཏཱནཾ ཨཉྙེསཉྩ གུཎཱནཾ ཨདྷིགམཧེཏུཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཱ.

སོཝཙསྶཏཱ ནཱམ སཧདྷམྨིཀཾ ཝུཙྩམཱནེ ཝིཀྑེཔཾ ཝཱ ཏུཎྷཱིབྷཱཝཾ ཝཱ གུཎདོསཙིནྟནཾ ཝཱ ཨནཱཔཛྫིཏྭཱ ཨཏིཝིཡ ཨཱདརཉྩ གཱརཝཉྩ ནཱིཙམནཏཉྩ པུརཀྑཏྭཱ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི ཝཙནཀརཎཏཱ. སཱ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ སནྟིཀཱ ཨོཝཱདཱནུསཱསནཱིཔཊིལཱབྷཧེཏུཏོ དོསཔྤཧཱནགུཎཱདྷིགམཧེཏུཏོ ཙ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

སམཎཱནཾ ¶ དསྶནཾ ནཱམ ཨུཔསམིཏཀིལེསཱནཾ བྷཱཝིཏཀཱཡཝཙཱིཙིཏྟཔཉྙཱནཾ ཨུཏྟམདམཐསམཐསམནྣཱགཏཱནཾ པབྦཛིཏཱནཾ ཨུཔསངྐམནུཔཊྛཱནཨནུསྶརཎསཝནདསྶནཾ, སབྦམྤི ཨོམཀདེསནཱཡ ‘‘དསྶན’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཏཾ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཀསྨཱ? བཧཱུཔཀཱརཏྟཱ. ཨཱཧ ཙ – ‘‘དསྶནམྤཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ བཧཱུཔཀཱརཾ ཝདཱམཱི’’ཏིཨཱདི (ཨིཏིཝུ. ༡༠༤). ཡཏོ ཧིཏཀཱམེན ཀུལཔུཏྟེན སཱིལཝནྟེ བྷིཀྑཱུ གྷརདྭཱརཾ སམྤཏྟེ དིསྭཱ ཡདི དེཡྻདྷམྨོ ཨཏྠི, ཡཐཱབལཾ དེཡྻདྷམྨེན པཏིམཱནེཏབྦཱ. ཡདི ནཏྠི, པཉྩཔཏིཊྛིཏཾ ཀཏྭཱ ཝནྡིཏབྦཱ. ཏསྨིཾ ཨསམྤཛྫམཱནེ ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱ ནམསྶིཏབྦཱ, ཏསྨིམྤི ཨསམྤཛྫམཱནེ པསནྣཙིཏྟེན པིཡཙཀྑཱུཧི སམྤསྶིཏབྦཱ. ཨེཝཾ དསྶནམཱུལཀེནཱཔི ཧི པུཉྙེན ཨནེཀཱནི ཛཱཏིསཧསྶཱནི ཙཀྑུམྷི རོགོ ཝཱ དཱཧོ ཝཱ ཨུསྶདཱ ཝཱ པིལ༹ཀཱ ཝཱ ན ཧོནྟི, ཝིཔྤསནྣཔཉྩཝཎྞསསྶིརིཀཱནི ཧོནྟི ཙཀྑཱུནི རཏནཝིམཱནེ ཨུགྒྷཱཊིཏམཎིཀཝཱཊསདིསཱནི ¶ , སཏསཧསྶཀཔྤམཏྟཾ དེཝེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཙ སབྦསམྤཏྟཱིནཾ ལཱབྷཱི ཧོཏི. ཨནཙྪརིཡཉྩེཏཾ, ཡཾ མནུསྶབྷཱུཏོ སཔྤཉྙཛཱཏིཀོ སམྨཱ པཝཏྟིཏེན སམཎདསྶནམཡེན པུཉྙེན ཨེཝརཱུཔཾ ཝིཔཱཀསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝེཡྻ, ཡཏྠ ཏིརཙྪཱནགཏཱནམྤི ཀེཝལཾ སདྡྷཱམཏྟཀཛནིཏསྶ སམཎདསྶནསྶ ཨེཝཾ ཝིཔཱཀསམྤཏྟིཾ ཝཎྞཡནྟི –

‘‘ཨུལཱུཀོ མཎྜལཀྑིཀོ,

ཝེདིཡཀེ ཙིརདཱིགྷཝཱསིཀོ;

སུཁིཏོ ཝཏ ཀོསིཡོ ཨཡཾ,

ཀཱལུཊྛིཏཾ པསྶཏི བུདྡྷཝརཾ.

‘‘མཡི ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ, བྷིཀྑུསངྒྷེ ཨནུཏྟརེ;

ཀཔྤཱནཾ སཏསཧསྶཱནི, དུགྒཏིཾ སོ ན གཙྪཏི.

‘‘དེཝལོཀཱ ཙཝིཏྭཱན, ཀུསལཀམྨེན ཙོདིཏོ;

བྷཝིསྶཏི ཨནནྟཉཱཎོ, སོམནསྶོཏི ཝིསྶུཏོ’’ཏི. (མ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡༤༤; ཁུ. པཱ. ཨཊྛ. ༥.༡༠);

ཀཱལེན དྷམྨསཱཀཙྪཱ ནཱམ པདོསེ ཝཱ པཙྩཱུསེ ཝཱ དྭེ སུཏྟནྟིཀཱ བྷིཀྑཱུ ཨཉྙམཉྙཾ སུཏྟནྟཾ སཱཀཙྪནྟི, ཝིནཡདྷརཱ ཝིནཡཾ, ཨཱབྷིདྷམྨིཀཱ ཨབྷིདྷམྨཾ ¶ , ཛཱཏཀབྷཱཎཀཱ ཛཱཏཀཾ, ཨཊྛཀཐིཀཱ ཨཊྛཀཐཾ, ལཱིནུདྡྷཏཝིཙིཀིཙྪཱཔརེཏཙིཏྟཝིསོདྷནཏྠཾ ཝཱ ཏམྷི ཏམྷི ཀཱལེ སཱཀཙྪནྟི, ཨཡཾ ཀཱལེན དྷམྨསཱཀཙྪཱ. སཱ ཨཱགམབྱཏྟིཨཱདཱིནཾ གུཎཱནཾ ཧེཏུཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཙྩཏཱིཏི.

ཨེཝཾ ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཁནྟི, སོཝཙསྶཏཱ, སམཎདསྶནཾ, ཀཱལེན དྷམྨསཱཀཙྪཱཏི ཙཏྟཱརི མངྒལཱནི ཝུཏྟཱནི, མངྒལཏྟཉྩ ནེསཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིབྷཱཝིཏམེཝཱཏི.

ནིཊྛིཏཱ ཁནྟཱི ཙཱཏི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

༢༧༠. ཨིདཱནི ཏཔོ ཙཱཏི ཨེཏྠ པཱཔཀེ ཨཀུསལེ དྷམྨེ ཏཔཏཱིཏི ཏཔོ. བྲཧྨཾ ཙརིཡཾ, བྲཧྨཱནཾ ཝཱ ཙརིཡཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, སེཊྛཙརིཡནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨརིཡསཙྩཱནཾ དསྶནཾ ཨརིཡསཙྩཱན དསྶནཾ. ཨརིཡསཙྩཱནི དསྶནནྟིཔི ཨེཀེ, ཏཾ ན སུནྡརཾ. ནིཀྑནྟཾ ཝཱནཏོཏི ནིབྦཱནཾ, སཙྪིཀརཎཾ ¶ སཙྪིཀིརིཡཱ, ནིབྦཱནསྶ སཙྪིཀིརིཡཱ ནིབྦཱནསཙྪིཀིརིཡཱ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི ཨཡཾ པདཝཎྞནཱ.

ཨཏྠཝཎྞནཱ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – ཏཔོ ནཱམ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདོམནསྶཱདཱིནཾ ཏཔནཏོ ཨིནྡྲིཡསཾཝརོ, ཀོསཛྫསྶ ཝཱ ཏཔནཏོ ཝཱིརིཡཾ. ཏེན ཧི སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ ཨཱཏཱཔཱིཏི ཝུཙྩཏི. སྭཱཡཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདིཔྤཧཱནཛྷཱནཱདིཔཊིལཱབྷཧེཏུཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦོ.

བྲཧྨཙརིཡཾ ནཱམ མེཐུནཝིརཏིསམཎདྷམྨསཱསནམགྒཱནཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཨབྲཧྨཙརིཡཾ པཧཱཡ བྲཧྨཙཱརཱི ཧོཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༡༩༤; མ. ནི. ༡.༢༩༢) ཨེཝམཱདཱིསུ མེཐུནཝིརཏི བྲཧྨཙརིཡནྟི ཝུཙྩཏི. ‘‘བྷགཝཏི ནོ, ཨཱཝུསོ, བྲཧྨཙརིཡཾ ཝུསྶཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༥༧) སམཎདྷམྨོ. ‘‘ན ཏཱཝཱཧཾ, པཱཔིམ, པརིནིབྦཱཡིསྶཱམི, ཡཱཝ མེ ཨིདཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ན ཨིདྡྷཉྩེཝ བྷཝིསྶཏི ཕཱིཏཉྩ ཝིཏྠཱརིཀཾ བཱཧུཛཉྙ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༡༦༨; སཾ. ནི. ༥.༨༢༢; ཨུདཱ. ༥༡) སཱསནཾ. ‘‘ཨཡམེཝ ཁོ, བྷིཀྑུ, ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ བྲཧྨཙརིཡཾ. སེཡྻཐིདཾ, སམྨཱདིཊྛཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༥.༦) མགྒོ. ཨིདྷ པན ཨརིཡསཙྩདསྶནེན པརཏོ མགྒསྶ གཧིཏཏྟཱ ཨཝསེསཾ སབྦམྤི ཝཊྚཏི. ཏཉྩེཏཾ ཨུཔརཱུཔརི ནཱནཔྤཀཱརཝིསེསཱདྷིགམཧེཏུཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨརིཡསཙྩཱན ¶ དསྶནཾ ནཱམ ཀུམཱརཔཉྷེ ཝུཏྟཏྠཱནཾ ཙཏུནྣཾ ཨརིཡསཙྩཱནཾ ཨབྷིསམཡཝསེན མགྒདསྶནཾ. ཏཾ སཾསཱརདུཀྑཝཱིཏིཀྐམཧེཏུཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

ནིབྦཱནསཙྪིཀིརིཡཱ ནཱམ ཨིདྷ ཨརཧཏྟཕལཾ ‘‘ནིབྦཱན’’ནྟི ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཏམྤི ཧི པཉྩགཏིཝཱནནེན ཝཱནསཉྙིཏཱཡ ཏཎྷཱཡ ནིཀྑནྟཏྟཱ ‘‘ནིབྦཱན’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏསྶ པཏྟི ཝཱ པཙྩཝེཀྑཎཱ ཝཱ ‘‘སཙྪིཀིརིཡཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨིཏརསྶ པན ནིབྦཱནསྶ ཨརིཡསཙྩཱནཾ དསྶནེནེཝ སཙྪིཀིརིཡཱ སིདྡྷཱ, ཏེནེཏཾ ཨིདྷ ན ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཨེཝམེསཱ ནིབྦཱནསཙྪིཀིརིཡཱ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱདིཧེཏུཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨེཝཾ ཨིམིསྶཱཔི གཱཐཱཡ ཏཔོ, བྲཧྨཙརིཡཾ, ཨརིཡསཙྩཱན དསྶནཾ, ནིབྦཱནསཙྪིཀིརིཡཱཏི ཙཏྟཱརི མངྒལཱནི ཝུཏྟཱནི, མངྒལཏྟཉྩ ནེསཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིབྷཱཝིཏམེཝཱཏི.

ནིཊྛིཏཱ ཏཔོ ཙཱཏི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

༢༧༡. ཨིདཱནི ¶ ཕུཊྛསྶ ལོཀདྷམྨེཧཱིཏི ཨེཏྠ ཕུཊྛསྶཱཏི ཕུསིཏསྶ ཚུཔིཏསྶ སམྤཏྟསྶ. ལོཀེ དྷམྨཱ ལོཀདྷམྨཱ, ཡཱཝ ལོཀཔྤཝཏྟི, ཏཱཝ ཨནིཝཏྟཀཱ དྷམྨཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཙིཏྟནྟི མནོ མཱནསཾ. ཡསྶཱཏི ནཝསྶ ཝཱ མཛ྄ཛྷིམསྶ ཝཱ ཐེརསྶ ཝཱ. ན ཀམྤཏཱིཏི ན ཙལཏི, ན ཝེདྷཏི. ཨསོཀནྟི ནིསྶོཀཾ ཨབྦཱུལ༹ྷསོཀསལླཾ. ཝིརཛནྟི ཝིགཏརཛཾ ཝིདྡྷཾསིཏརཛཾ. ཁེམནྟི ཨབྷཡཾ ནིརུཔདྡཝཾ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི ཨཡཾ ཏཱཝ པདཝཎྞནཱ.

ཨཏྠཝཎྞནཱ པན ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ – ཕུཊྛསྶ ལོཀདྷམྨེཧི ཡསྶ ཙིཏྟཾ ན ཀམྤཏི, ཡསྶ ལཱབྷཱལཱབྷཱདཱིཧི ཨཊྛཧི ལོཀདྷམྨེཧི ཕུཊྛསྶ ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊསྶ ཙིཏྟཾ ན ཀམྤཏི, ན ཙལཏི, ན ཝེདྷཏི, ཏསྶ ཏཾ ཙིཏྟཾ ཀེནཙི ཨཀམྤནཱིཡལོཀུཏྟརབྷཱཝཱཝཧནཏོ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཀསྶ པན ཨེཏེཧི ཕུཊྛསྶ ཙིཏྟཾ ན ཀམྤཏི? ཨརཧཏོ ཁཱིཎཱསཝསྶ, ན ཨཉྙསྶ ཀསྶཙི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘སེལོ ཡཐཱ ཨེཀགྒྷནོ, ཝཱཏེན ན སམཱིརཏི;

ཨེཝཾ རཱུཔཱ རསཱ སདྡཱ, གནྡྷཱ ཕསྶཱ ཙ ཀེཝལཱ.

‘‘ཨིཊྛཱ ¶ དྷམྨཱ ཨནིཊྛཱ ཙ, ན པཝེདྷེནྟི ཏཱདིནོ;

ཋིཏཾ ཙིཏྟཾ ཝིཔྤམུཏྟཾ, ཝཡཉྩསྶཱནུཔསྶཏཱི’’ཏི. (ཨ. ནི. ༦.༥༥; མཧཱཝ. ༢༤༤);

ཨསོཀཾ ནཱམ ཁཱིཎཱསཝསྶེཝ ཙིཏྟཾ. ཏཉྷི ཡོ ‘‘སོཀོ སོཙནཱ སོཙིཏཏྟཾ ཨནྟོསོཀོ ཨནྟོཔརིསོཀོ ཙེཏསོ པརིནིཛ྄ཛྷཱཡིཏཏྟ’’ནྟིཨཱདིནཱ (ཝིབྷ. ༢༣༧) ནཡེན ཝུཙྩཏི སོཀོ, ཏསྶ ཨབྷཱཝཏོ ཨསོཀཾ. ཀེཙི ནིབྦཱནཾ ཝདནྟི, ཏཾ པུརིམཔདེན ནཱནུསནྡྷིཡཏི. ཡཐཱ ཙ ཨསོཀཾ, ཨེཝཾ ཝིརཛཾ ཁེམནྟིཔི ཁཱིཎཱསཝསྶེཝ ཙིཏྟཾ. ཏཉྷི རཱགདོསམོཧརཛཱནཾ ཝིགཏཏྟཱ ཝིརཛཾ, ཙཏཱུཧི ཙ ཡོགེཧི ཁེམཏྟཱ ཁེམཾ. ཡཏོ ཨེཏཾ ཏེན ཏེནཱཀཱརེན ཏམྷི ཏམྷི པཝཏྟིཀྑཎེ གཧེཏྭཱ ནིདྡིཊྛཝསེན ཏིཝིདྷམྤི ཨཔྤཝཏྟཀྑནྡྷཏཱདིལོཀུཏྟམབྷཱཝཱཝཧནཏོ ཨཱཧུནེཡྻཱདིབྷཱཝཱཝཧནཏོ ཙ ‘‘མངྒལ’’ནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨེཝཾ ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཊྛལོཀདྷམྨེཧི ཨཀམྤིཏཙིཏྟཾ, ཨསོཀཙིཏྟཾ, ཝིརཛཙིཏྟཾ, ཁེམཙིཏྟནྟི ཙཏྟཱརི མངྒལཱནི ཝུཏྟཱནི, མངྒལཏྟཉྩ ནེསཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིབྷཱཝིཏམེཝཱཏི.

ནིཊྛིཏཱ ཕུཊྛསྶ ལོཀདྷམྨེཧཱིཏི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཏྠཝཎྞནཱ.

༢༧༢. ཨེཝཾ ¶ བྷགཝཱ ‘‘ཨསེཝནཱ ཙ བཱལཱན’’ནྟིཨཱདཱིཧི དསཧི གཱཐཱཧི ཨཊྛཏིཾས མངྒལཱནི ཀཐེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨེཏཱནེཝ ཨཏྟནཱ ཝུཏྟམངྒལཱནི ཐུནནྟོ ‘‘ཨེཏཱདིསཱནི ཀཏྭཱནཱ’’ཏི ཨིམཾ ཨཝསཱནགཱཐམབྷཱསི.

ཏསྶཱཡཾ ཨཏྠཝཎྞནཱ – ཨེཏཱདིསཱནཱིཏི ཨེཏཱནི ཨཱིདིསཱནི མཡཱ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱནི བཱལཱནཾ ཨསེཝནཱདཱིནི. ཀཏྭཱནཱཏི ཀཏྭཱ. ཀཏྭཱན ཀཏྭཱ ཀརིཏྭཱཏི ཧི ཨཏྠཏོ ཨནཉྙཾ. སབྦཏྠམཔརཱཛིཏཱཏི སབྦཏྠ ཁནྡྷཀིལེསཱབྷིསངྑཱརདེཝཔུཏྟམཱརཔྤབྷེདེསུ ཙཏཱུསུ པཙྩཏྠིཀེསུ ཨེཀེནཔི ཨཔརཱཛིཏཱ ཧུཏྭཱ, སཡམེཝ ཏེ ཙཏྟཱརོ མཱརེ པརཱཛེཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. མཀཱརོ ཙེཏྠ པདསནྡྷིཀརཎམཏྟོཏི ཝིཉྙཱཏབྦོ.

སབྦཏྠ སོཏྠིཾ གཙྪནྟཱིཏི ཨེཏཱདིསཱནི མངྒལཱནི ཀཏྭཱ ཙཏཱུཧི མཱརེཧི ཨཔརཱཛིཏཱ ཧུཏྭཱ སབྦཏྠ ཨིདྷལོཀཔརལོཀེསུ ཋཱནཙངྐམནཱདཱིསུ ཙ སོཏྠིཾ གཙྪནྟི, བཱལསེཝནཱདཱིཧི ཡེ ཨུཔྤཛྫེཡྻུཾ ཨཱསཝཱ ཝིགྷཱཏཔརིལཱ༹ཧཱ ¶ , ཏེསཾ ཨབྷཱཝཱ སོཏྠིཾ གཙྪནྟི, ཨནུཔདྡུཏཱ ཨནུཔསཊྛཱ ཁེམིནོ ཨཔྤཊིབྷཡཱ གཙྪནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨནུནཱསིཀོ ཙེཏྠ གཱཐཱབནྡྷསུཁཏྠཾ ཝུཏྟོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཏཾ ཏེསཾ མངྒལམུཏྟམནྟི ཨིམིནཱ གཱཐཱཔཱདེན བྷགཝཱ དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི. ཀཐཾ? ཨེཝཾ དེཝཔུཏྟ ཡེ ཨེཏཱདིསཱནི ཀརོནྟི, ཏེ ཡསྨཱ སབྦཏྠ སོཏྠིཾ གཙྪནྟི, ཏསྨཱ ཏཾ བཱལཱནཾ ཨསེཝནཱདི ཨཊྛཏིཾསཝིདྷམྤི ཏེསཾ ཨེཏཱདིསཀཱརཀཱནཾ མངྒལཾ ཨུཏྟམཾ སེཊྛཾ པཝརནྟི གཎྷཱཧཱིཏི.

ཨེཝཉྩ བྷགཝཏཱ ནིཊྛཱཔིཏཱཡ དེསནཱཡ པརིཡོསཱནེ ཀོཊིསཏསཧསྶདེཝཏཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ, སོཏཱཔཏྟིསཀདཱགཱམིཨནཱགཱམིཕལཔྤཏྟཱནཾ གཎནཱ ཨསངྑྱེཡྻཱ ཨཧོསི. ཨཐ བྷགཝཱ དུཏིཡདིཝསེ ཨཱནནྡཏྠེརཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨིམཾ, ཨཱནནྡ, རཏྟིཾ ཨཉྙཏརཱ དེཝཏཱ མཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མངྒལཔཉྷཾ པུཙྪི. ཨཐསྶཱཧཾ ཨཊྛཏིཾས མངྒལཱནི ཨབྷཱསིཾ, ཨུགྒཎྷ, ཨཱནནྡ, ཨིམཾ མངྒལཔརིཡཱཡཾ, ཨུགྒཧེཏྭཱ བྷིཀྑཱུ ཝཱཙེཧཱི’’ཏི. ཐེརོ ཨུགྒཧེཏྭཱ བྷིཀྑཱུ ཝཱཙེསི. ཏཡིདཾ ཨཱཙརིཡཔརམྤརཱབྷཏཾ ཡཱཝཛྫཏནཱ པཝཏྟཏི, ཨེཝམིདཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨིདྡྷཉྩེཝ ཕཱིཏཉྩ ཝིཏྠཱརིཀཾ བཱཧུཛཉྙཾ པུཐུབྷཱུཏཾ ཡཱཝ དེཝམནུསྶེཧི སུཔྤཀཱསིཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨིདཱནི ཨེཏེསྭེཝ མངྒལེསུ ཉཱཎཔརིཙཡཔཱཊཝཏྠཾ ཨཡཾ ཨཱདིཏོ པབྷུཏི ཡོཛནཱ – ཨེཝམིམེ ཨིདྷལོཀཔརལོཀལོཀུཏྟརསུཁཀཱམཱ སཏྟཱ བཱལཛནསེཝནཾ པཧཱཡ, པཎྜིཏེ ནིསྶཱཡ, པཱུཛནེཡྻེ པཱུཛེནྟཱ, པཏིརཱུཔདེསཝཱསེན པུབྦེ ཀཏཔུཉྙཏཱཡ ཙ ཀུསལཔྤཝཏྟིཡཾ ཙོདིཡམཱནཱ, ཨཏྟཱནཾ སམྨཱ པཎིདྷཱཡ, བཱཧུསཙྩསིཔྤཝིནཡེཧི ཨལངྐཏཏྟབྷཱཝཱ, ཝིནཡཱནུརཱུཔཾ སུབྷཱསིཏཾ བྷཱསམཱནཱ ¶ , ཡཱཝ གིཧིབྷཱཝཾ ན ཝིཛཧནྟི, ཏཱཝ མཱཏཱཔིཏུཨུཔཊྛཱནེན པོརཱཎཾ ཨིཎམཱུལཾ ཝིསོདྷཡམཱནཱ, པུཏྟདཱརསངྒཧེན ནཝཾ ཨིཎམཱུལཾ པཡོཛཡམཱནཱ, ཨནཱཀུལཀམྨནྟཏཱཡ དྷནདྷཉྙཱདིསམིདྡྷིཾ པཱཔུཎནྟཱ, དཱནེན བྷོགསཱརཾ དྷམྨཙརིཡཱཡ ཛཱིཝིཏསཱརཉྩ གཧེཏྭཱ, ཉཱཏིསངྒཧེན སཀཛནཧིཏཾ ཨནཝཛྫཀམྨནྟཏཱཡ པརཛནཧིཏཉྩ ཀརོནྟཱ, པཱཔཝིརཏིཡཱ པརཱུཔགྷཱཏཾ མཛྫཔཱནསཾཡམེན ཨཏྟཱུཔགྷཱཏཉྩ ཝིཝཛྫེཏྭཱ, དྷམྨེསུ ཨཔྤམཱདེན ཀུསལཔཀྑཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ, ཝཌྜྷིཏཀུསལཏཱཡ གིཧིབྱཉྫནཾ ཨོཧཱཡ པབྦཛིཏབྷཱཝེ ཋིཏཱཔི བུདྡྷབུདྡྷསཱཝཀུཔཛ྄ཛྷཱཙརིཡཱདཱིསུ གཱརཝེན ནིཝཱཏེན ཙ ཝཏྟསམྤདཾ ཨཱརཱདྷེཏྭཱ, སནྟུཊྛིཡཱ པཙྩཡགེདྷཾ ¶ པཧཱཡ, ཀཏཉྙུཏཱཡ སཔྤུརིསབྷཱུམིཡཾ ཋཏྭཱ, དྷམྨསྶཝནེན ཙིཏྟལཱིནཏཾ པཧཱཡ, ཁནྟིཡཱ སབྦཔརིསྶཡེ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ, སོཝཙསྶཏཱཡ སནཱཐམཏྟཱནཾ ཀཏྭཱ, སམཎདསྶནེན པཊིཔཏྟིཔཡོགཾ པསྶནྟཱ, དྷམྨསཱཀཙྪཱཡ ཀངྑཱཊྛཱནིཡེསུ དྷམྨེསུ ཀངྑཾ པཊིཝིནོདེཏྭཱ, ཨིནྡྲིཡསཾཝརཏཔེན སཱིལཝིསུདྡྷིཾ སམཎདྷམྨབྲཧྨཙརིཡེན ཙིཏྟཝིསུདྡྷིཾ ཏཏོ པརཱ ཙ ཙཏསྶོ ཝིསུདྡྷིཡོ སམྤཱདེནྟཱ, ཨིམཱཡ པཊིཔདཱཡ ཨརིཡསཙྩདསྶནཔརིཡཱཡཾ ཉཱཎདསྶནཝིསུདྡྷིཾ པཏྭཱ ཨརཧཏྟཕལསངྑཱཏཾ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརོནྟི. ཡཾ སཙྪིཀཏྭཱ སིནེརུཔབྦཏོ ཝིཡ ཝཱཏཝུཊྛཱིཧི ཨཊྛཧི ལོཀདྷམྨེཧི ཨཝིཀམྤམཱནཙིཏྟཱ ཨསོཀཱ ཝིརཛཱ ཁེམིནོ ཧོནྟི. ཡེ ཙ ཁེམིནོ, ཏེ སབྦཏྠ ཨེཀེནཱཔི ཨཔརཱཛིཏཱ ཧོནྟི, སབྦཏྠ ཙ སོཏྠིཾ གཙྪནྟི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ –

‘‘ཨེཏཱདིསཱནི ཀཏྭཱན, སབྦཏྠམཔརཱཛིཏཱ;

སབྦཏྠ སོཏྠིཾ གཙྪནྟི, ཏཾ ཏེསཾ མངྒལམུཏྟམ’’ནྟི.

ཨིཏི པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ མངྒལསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. སཱུཙིལོམསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏནྟི སཱུཙིལོམསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཏྠཝཎྞནཱནཡེནེཝསྶ ཨུཔྤཏྟི ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི. ཨཏྠཝཎྞནཱཡཉྩ ‘‘ཨེཝཾ མེ སུཏ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཏྠམེཝ. གཡཱཡཾ ཝིཧརཏི ཊངྐིཏམཉྩེ སཱུཙིལོམསྶ ཡཀྑསྶ བྷཝནེཏི ཨེཏྠ པན ཀཱ གཡཱ, ཀོ ཊངྐིཏམཉྩོ, ཀསྨཱ ཙ བྷགཝཱ ཏསྶ ཡཀྑསྶ བྷཝནེ ཝིཧརཏཱིཏི? ཝུཙྩཏེ – གཡཱཏི གཱམོཔི ཏིཏྠམྤི ཝུཙྩཏི, ཏདུབྷཡམྤི ཨིདྷ ཝཊྚཏི. གཡཱགཱམསྶ ཧི ཨཝིདཱུརེ དེསེ ཝིཧརནྟོཔི ‘‘གཡཱཡཾ ཝིཧརཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏསྶ ཙ གཱམསྶ སམཱིཔེ ཨཝིདཱུརེ དྭཱརསནྟིཀེ སོ ཊངྐིཏམཉྩོ. གཡཱཏིཏྠེ ཝིཧརནྟོཔི ‘‘གཡཱཡཾ ཝིཧརཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི, གཡཱཏིཏྠེ ཙ སོ ཊངྐིཏམཉྩོ. ཊངྐིཏམཉྩོཏི ཙཏུནྣཾ པཱསཱཎཱནཾ ཨུཔརི ཝིཏྠཏཾ པཱསཱཎཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཀཏོ པཱསཱཎམཉྩོ ¶ . ཏཾ ནིསྶཱཡ ཡཀྑསྶ བྷཝནཾ ཨཱལ༹ཝཀསྶ བྷཝནཾ ཝིཡ. ཡསྨཱ ཝཱ པན བྷགཝཱ ཏཾ དིཝསཾ པཙྩཱུསསམཡེ མཧཱཀརུཎཱསམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ སཱུཙིལོམསྶ ཙ ཁརལོམསྶ ཙཱཏི དྭིནྣམྤི ཡཀྑཱནཾ སོཏཱཔཏྟིཕལཱུཔནིསྶཡཾ ཨདྡས, ཏསྨཱ པཏྟཙཱིཝརཾ ཨཱདཱཡ ཨནྟོཨརུཎེཡེཝ ནཱནཱདིསཱཧི སནྣིཔཏིཏསྶ ཛནསྶ ཁེལ༹སིངྒྷཱཎིཀཱདིནཱནཔྤཀཱརཱསུཙིནིསྶནྡཀིལིནྣབྷཱུམིབྷཱགམྤི ཏཾ ཏིཏྠཔྤདེསཾ ཨཱགནྟྭཱ ཏསྨིཾ ཊངྐིཏམཉྩེ ནིསཱིདི སཱུཙིལོམསྶ ཡཀྑསྶ བྷཝནེ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ གཡཱཡཾ ཝིཧརཏི ཊངྐིཏམཉྩེ སཱུཙིལོམསྶ ཡཀྑསྶ བྷཝནེ’’ཏི.

ཏེན ཁོ པན སམཡེནཱཏི ཡཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཏཏྠ ཝིཧརཏི, ཏེན སམཡེན. ཁརོ ཙ ཡཀྑོ སཱུཙིལོམོ ཙ ཡཀྑོ བྷགཝཏོ ཨཝིདཱུརེ ཨཏིཀྐམནྟཱིཏི. ཀེ ཏེ ཡཀྑཱ, ཀསྨཱ ཙ ཨཏིཀྐམནྟཱིཏི? ཝུཙྩཏེ – ཏེསུ ཏཱཝ ཨེཀོ ཨཏཱིཏེ སངྒྷསྶ ཏེལཾ ཨནཱཔུཙྪཱ གཧེཏྭཱ ཨཏྟནོ སརཱིརཾ མཀྑེསི. སོ ཏེན ཀམྨེན ནིརཡེ པཙྩིཏྭཱ གཡཱཔོཀྑརཎིཏཱིརེ ཡཀྑཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟོ. ཏསྶེཝ ཙསྶ ཀམྨསྶ ཝིཔཱཀཱཝསེསེན ཝིརཱུཔཱནི ཨངྒཔཙྩངྒཱནི ཨཧེསུཾ ¶ , ཨིཊྛཀཙྪདནསདིསཉྩ ཁརསམྥསྶཾ ཙམྨཾ. སོ ཀིར ཡདཱ པརཾ བྷིཾསཱཔེཏུཀཱམོ ཧོཏི, ཏདཱ ཚདནིཊྛཀསདིསཱནི ཙམྨཀཔཱལཱནི ཨུཀྑིཔིཏྭཱ བྷིཾསཱཔེཏི. ཨེཝཾ སོ ཁརསམྥསྶཏྟཱ ཁརོ ཡཀྑོཏྭེཝ ནཱམཾ ལབྷི.

ཨིཏརོ ¶ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཨུཔཱསཀོ ཧུཏྭཱ མཱསསྶ ཨཊྛ དིཝསེ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ དྷམྨཾ སུཎཱཏི. སོ ཨེཀདིཝསཾ དྷམྨསྶཝནེ གྷོསིཏེ སངྒྷཱརཱམདྭཱརེ ཨཏྟནོ ཁེཏྟཾ ཀེལཱཡནྟོ ཨུགྒྷོསནཾ སུཏྭཱ ‘‘སཙེ ནྷཱཡཱམི, ཙིརཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཀིལིཊྛགཏྟོཝ ཨུཔོསཐཱགཱརཾ པཝིསིཏྭཱ མཧགྒྷེ བྷུམྨཏྠརཎེ ཨནཱདརེན ནིཔཛྫིཏྭཱ སུཔི. བྷིཀྑུ ཨེཝཱཡཾ, ན ཨུཔཱསཀོཏི སཾཡུཏྟབྷཱཎཀཱ. སོ ཏེན ཙ ཨཉྙེན ཀམྨེན ཙ ནིརཡེ པཙྩིཏྭཱ གཡཱཔོཀྑརཎིཡཱ ཏཱིརེ ཡཀྑཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟོ. སོ ཏསྶ ཀམྨསྶ ཝིཔཱཀཱཝསེསེན དུདྡསིཀོ ཨཧོསི, སརཱིརེ ཙསྶ སཱུཙིསདིསཱནི ལོམཱནི ཨཧེསུཾ. སོ ཧི བྷིཾསཱཔེཏབྦཀེ སཏྟེ སཱུཙཱིཧི ཝིཛ྄ཛྷནྟོ ཝིཡ བྷིཾསཱཔེཏི. ཨེཝཾ སོ སཱུཙིསདིསལོམཏྟཱ སཱུཙིལོམོ ཡཀྑོཏྭེཝ ནཱམཾ ལབྷི. ཏེ ཨཏྟནོ གོཙརཏྠཱཡ བྷཝནཏོ ¶ ནིཀྑམིཏྭཱ མུཧུཏྟཾ གནྟྭཱ གཏམགྒེནེཝ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཨིཏརཾ དིསཱབྷཱགཾ གཙྪནྟཱ བྷགཝཏོ ཨཝིདཱུརེ ཨཏིཀྐམནྟི.

ཨཐ ཁོ ཁརོཏི ཀསྨཱ ཏེ ཨེཝམཱཧཾསུ? ཁརོ སམཎཀཔྤཾ དིསྭཱ ཨཱཧ. སཱུཙིལོམོ པན ‘‘ཡོ བྷཱཡཏི ན སོ སམཎོ, སམཎཔཊིརཱུཔཀཏྟཱ པན སམཎཀོ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཝཾལདྡྷིཀོ. ཏསྨཱ ཏཱདིསཾ བྷགཝནྟཾ མཉྙམཱནོ ‘‘ནེསོ སམཎོ, སམཎཀོ ཨེསོ’’ཏི སཧསཱཝ ཝཏྭཱཔི པུན ཝཱིམཾསིཏུཀཱམོ ཨཱཧ – ‘‘ཡཱཝཱཧཾ ཛཱནཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨཐ ཁོ’’ཏི ཨེཝཾ ཝཏྭཱ ཏཏོ. སཱུཙིལོམོ ཡཀྑོཏི ཨིཏོ པབྷུཏི ཡཱཝ ཨཔིཙ ཁོ ཏེ སམྥསྶོ པཱཔཀོཏི, ཏཱཝ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ ཀེཝལཉྩེཏྠ བྷགཝཏོ ཀཱཡནྟི ཨཏྟནོ ཀཱཡཾ བྷགཝཏོ ཨུཔནཱམེསཱིཏི ཨེཝཾ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ.

ཏཏོ ཨབྷཱཡནྟཾ བྷགཝནྟཾ ¶ དིསྭཱ ‘‘པཉྷཾ ཏཾ སམཎཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? སོ ཧི ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམིནཱཔི ནཱམ མེ ཨེཝཾ ཁརེན ཨམནུསྶསམྥསྶེན མནུསྶོ སམཱནོ ཨཡཾ ན བྷཱཡཏི, ཧནྡཱཧཾ ཨེཏཾ བུདྡྷཝིསཡེ པཉྷཾ པུཙྪཱམི, ཨདྡྷཱ ཨཡཾ ཏཏྠ ན སམྤཱཡིསྶཏི, ཏཏོ ནཾ ཨེཝཾ ཝིཧེཋེསྶཱམཱི’’ཏི. བྷགཝཱ ཏཾ སུཏྭཱ ‘‘ན ཁྭཱཧཾ ཏཾ ཨཱཝུསོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཾ སབྦཾ ཨཱལ༹ཝཀསུཏྟེ ཝུཏྟནཡེནེཝ སབྦཱཀཱརེཧི ཝེདིཏབྦཾ.

༢༧༣. ཨཐ ཁོ སཱུཙིལོམོ ཡཀྑོ བྷགཝནྟཾ གཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི ‘‘རཱགོ ཙ དོསོ ཙཱ’’ཏི. ཏཏྠ རཱགདོསཱ ཝུཏྟནཡཱ ཨེཝ. ཀུཏོནིདཱནཱཏི ཀིཾནིདཱནཱ ཀིཾཧེཏུཀཱ. ཀུཏོཏི པཙྩཏྟཝཙནསྶ ཏོ-ཨཱདེསོ ཝེདིཏབྦོ, སམཱསེ ཙསྶ ལོཔཱབྷཱཝོ. ཨཐ ཝཱ ནིདཱནཱཏི ཛཱཏཱ ཨུཔྤནྣཱཏི ཨཏྠོ, ཏསྨཱ ཀུཏོནིདཱནཱ, ཀུཏོཛཱཏཱ, ཀུཏོཨུཔྤནྣཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨརཏཱི རཏཱི ལོམཧཾསོ ཀུཏོཛཱཏི ཡཱཡཾ ‘‘པནྟེསུ ཝཱ སེནཱསནེསུ ཨཉྙཏརཉྙཏརེསུ ཝཱ ཨདྷིཀུསལེསུ དྷམྨེསུ ཨརཏི ¶ ཨརཏིཏཱ ཨནབྷིརཏི ཨནབྷིརམཎཱ ཨུཀྐཎྛིཏཱ པརིཏསྶིཏཱ’’ཏི (ཝིབྷ. ༨༥༦) ཨེཝཾ ཝིབྷཏྟཱ ཨརཏི, ཡཱ ཙ པཉྩསུ ཀཱམགུཎེསུ རཏི, ཡོ ཙ ལོམཧཾསསམུཊྛཱཔནཏོ ‘‘ལོམཧཾསོ’’ཏྭེཝ སངྑྱཾ གཏོ ཙིཏྟུཏྲཱསོ. ཨིམེ ཏཡོ དྷམྨཱ ཀུཏོཛཱ ཀུཏོཛཱཏཱཏི པུཙྪཏི ¶ . ཀུཏོ སམུཊྛཱཡཱཏི ཀུཏོ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ. མནོཏི ཀུསལཙིཏྟཾ, ཝིཏཀྐཱཏི ཨུརགསུཏྟེ ཝུཏྟཱ ནཝ ཀཱམཝིཏཀྐཱདཡོ. ཀུམཱརཀཱ དྷངྐམིཝོསྶཛནྟཱིཏི ཡཐཱ གཱམདཱརཀཱ ཀཱིལ༹ནྟཱ ཀཱཀཾ སུཏྟེན པཱདེ བནྡྷིཏྭཱ ཨོསྶཛནྟི ཁིཔནྟི, ཨེཝཾ ཀུསལམནཾ ཨཀུསལཝིཏཀྐཱ ཀུཏོ སམུཊྛཱཡ ཨོསྶཛནྟཱིཏི པུཙྪཏི.

༢༧༤. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཏེ པཉྷེ ཝིསྶཛྫེནྟོ ‘‘རཱགོ ཙཱ’’ཏི དུཏིཡགཱཐམབྷཱསི. ཏཏྠ ཨིཏོཏི ཨཏྟབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡཱཧ. ཨཏྟབྷཱཝནིདཱནཱ ཧི རཱགདོསཱ. ཨརཏིརཏིལོམཧཾསཱ ཙ ཨཏྟབྷཱཝཏོ ཛཱཏཱ, ཀཱམཝིཏཀྐཱདིཨཀུསལཝིཏཀྐཱ ཙ ཨཏྟབྷཱཝཏོཡེཝ ¶ སམུཊྛཱཡ ཀུསལམནོ ཨོསྶཛནྟི, ཏེན ཏདཉྙཾ པཀཏིཨཱདིཀཱརཎཾ པཊིཀྑིཔནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཨིཏོནིདཱནཱ ཨིཏོཛཱ ཨིཏོ སམུཊྛཱཡཱ’’ཏི. སདྡསིདྡྷི ཙེཏྠ པུརིམགཱཐཱཡ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ.

༢༧༥-༦. ཨེཝཾ ཏེ པཉྷེ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཨིདཱནི ཡྭཱཡཾ ‘‘ཨིཏོནིདཱནཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ‘‘ཨཏྟབྷཱཝནིདཱནཱ ཨཏྟབྷཱཝཏོ ཛཱཏཱ ཨཏྟབྷཱཝཏོ སམུཊྛཱཡཱ’’ཏི ཨཏྠོ ཝུཏྟོ, ཏཾ སཱདྷེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘སྣེཧཛཱ ཨཏྟསམྦྷཱུཏཱ’’ཏི. ཨེཏེ ཧི སབྦེཔི རཱགཱདཡོ ཝིཏཀྐཔརིཡོསཱནཱ ཏཎྷཱསྣེཧེན ཛཱཏཱ, ཏཐཱ ཛཱཡནྟཱ ཙ པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷབྷེདེ ཨཏྟབྷཱཝཔརིཡཱཡེ ཨཏྟནི སམྦྷཱུཏཱ. ཏེནཱཧ – ‘‘སྣེཧཛཱ ཨཏྟསམྦྷཱུཏཱ’’ཏི. ཨིདཱནི ཏདཏྠཛོཏིཀཾ ཨུཔམཾ ཀརོཏི ‘‘ནིགྲོདྷསྶེཝ ཁནྡྷཛཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཁནྡྷེསུ ཛཱཏཱ ཁནྡྷཛཱ, པཱརོཧཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡཐཱ ནིགྲོདྷསྶ ཁནྡྷཛཱ ནཱམ པཱརོཧཱ ཨཱཔོརསསིནེཧེ སཏི ཛཱཡནྟི, ཛཱཡནྟཱ ཙ ཏསྨིཾཡེཝ ནིགྲོདྷེ ཏེསུ ཏེསུ སཱཁཔྤབྷེདེསུ སམྦྷཝནྟི, ཨེཝམེཏེཔི རཱགཱདཡོ ཨཛ྄ཛྷཏྟཏཎྷཱསྣེཧེ སཏི ཛཱཡནྟི, ཛཱཡནྟཱ ཙ ཏསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ ཏེསུ ཏེསུ ཙཀྑཱདིབྷེདེསུ དྭཱརཱརམྨཎཝཏྠཱུསུ སམྦྷཝནྟི. ཏསྨཱ ཝེདིཏབྦམེཏཾ ‘‘ཨཏྟབྷཱཝནིདཱནཱ ཨཏྟབྷཱཝཛཱ ཨཏྟབྷཱཝསམུཊྛཱནཱ ཙ ཨེཏེ’’ཏི.

ཨཝསེསདིཡཌྜྷགཱཐཱཡ པན ཨཡཾ སབྦསངྒཱཧིཀཱ ཨཏྠཝཎྞནཱ – ཨེཝཾ ཨཏྟསམྦྷཱུཏཱ ཙ ཨེཏེ པུཐཱུ ཝིསཏྟཱ ཀཱམེསུ. རཱགོཔི ཧི པཉྩཀཱམགུཎིཀཱདིཝསེན, དོསོཔི ཨཱགྷཱཏཝཏྠཱདིཝསེན, ཨརཏིཨཱདཡོཔི ཏསྶ ཏསྶེཝ བྷེདསྶ ཝསེནཱཏི སབྦཐཱ སབྦེཔིམེ ཀིལེསཱ པུཐཱུ ཨནེཀཔྤཀཱརཱ ¶ ཧུཏྭཱ ཝཏྠུདྭཱརཱརམྨཎཱདིཝསེན ཏེསུ ཏེསུ ཝཏྠུཀཱམེསུ ཏཐཱ ཏཐཱ ཝིསཏྟཱ ལགྒཱ ལགྒིཏཱ ¶ སཾསིབྦིཏྭཱ ཋིཏཱ. ཀིམིཝ? མཱལུཝཱཝ ཝིཏཏཱ ཝནེ, ཡཐཱ ཝནེ ཝིཏཏཱ མཱལུཝཱ ཏེསུ ཏེསུ རུཀྑསྶ སཱཁཔསཱཁཱདིབྷེདེསུ ཝིསཏྟཱ ཧོཏི ལགྒཱ ལགྒིཏཱ སཾསིབྦིཏྭཱ ཋིཏཱ, ཨེཝཾ པུཐུཔྤབྷེདེསུ ཝཏྠུཀཱམེསུ ཝིསཏྟཾ ཀིལེསགཎཾ ཡེ ནཾ པཛཱནནྟི ཡཏོནིདཱནཾ, ཏེ ནཾ ཝིནོདེནྟི སུཎོཧི ཡཀྑ ¶ .

ཏཏྠ ཡཏོནིདཱནནྟི བྷཱཝནཔུཾསཀནིདྡེསོ, ཏེན ཀིཾ དཱིཔེཏི? ཡེ སཏྟཱ ནཾ ཀིལེསགཎཾ ‘‘ཡཏོནིདཱནཾ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཛཱནནྟི, ཏེ ནཾ ‘‘ཏཎྷཱསྣེཧསྣེཧིཏེ ཨཏྟབྷཱཝེ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཏཾ ཏཎྷཱསྣེཧཾ ཨཱདཱིནཝཱནུཔསྶནཱདིབྷཱཝནཱཉཱཎགྒིནཱ ཝིསོསེནྟཱ ཝིནོདེནྟི པཛཧནྟི བྱནྟཱིཀརོནྟི ཙ, ཨེཏཾ ཨམྷཱཀཾ སུབྷཱསིཏཾ སུཎོཧི ཡཀྑཱཏི. ཨེཝམེཏྠ ཨཏྟབྷཱཝཛཱནནེན དུཀྑཔརིཉྙཾ ཏཎྷཱསྣེཧརཱགཱདིཀིལེསགཎཝིནོདནེན སམུདཡཔྤཧཱནཉྩ དཱིཔེཏི.

ཡེ ཙ ནཾ ཝིནོདེནྟི, ཏེ དུཏྟརཾ ཨོགྷམིམཾ ཏརནྟི ཨཏིཎྞཔུབྦཾ ཨཔུནབྦྷཝཱཡ. ཨེཏེན མགྒབྷཱཝནཾ ནིརོདྷསཙྪིཀིརིཡཉྩ དཱིཔེཏི. ཡེ ཧི ནཾ ཀིལེསགཎཾ ཝིནོདེནྟི, ཏེ ཨཝསྶཾ མགྒཾ བྷཱཝེནྟི. ན ཧི མགྒབྷཱཝནཾ ཝིནཱ ཀིལེསཝིནོདནཾ ཨཏྠི. ཡེ ཙ མགྒཾ བྷཱཝེནྟི, ཏེ དུཏྟརཾ པཀཏིཉཱཎེན ཀཱམོགྷཱདིཾ ཙཏུབྦིདྷམྤི ཨོགྷམིམཾ ཏརནྟི. མགྒབྷཱཝནཱ ཧི ཨོགྷཏརཎཾ. ཨཏིཎྞཔུབྦནྟི ཨིམིནཱ དཱིགྷེན ཨདྡྷུནཱ སུཔིནནྟེནཔི ཨཝཱིཏིཀྐནྟཔུབྦཾ. ཨཔུནབྦྷཝཱཡཱཏི ནིབྦཱནཱཡ. ཨེཝམིམཾ ཙཏུསཙྩདཱིཔིཀཾ གཱཐཾ སུཎནྟཱ ‘‘སུཏྭཱ དྷམྨཾ དྷཱརེནྟི, དྷཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠམུཔཔརིཀྑནྟཱི’’ཏིཨཱདིཀཾ ཀཐཾ སུབྷཱཝིནིཡཱ པཉྙཱཡ ཨནུཀྐམམཱནཱ ཏེ དྭེཔི སཧཱཡཀཱ ཡཀྑཱ གཱཐཱཔརིཡོསཱནེཡེཝ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧིཾསུ, པཱསཱདིཀཱ ཙ ཨཧེསུཾ སུཝཎྞཝཎྞཱ དིབྦཱལངྐཱརཝིབྷཱུསིཏཱཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ སཱུཙིལོམསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. ཀཔིལསུཏྟ-(དྷམྨཙརིཡསུཏྟ)-ཝཎྞནཱ

དྷམྨཙརིཡནྟི ¶ ¶ ཀཔིལསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཧེམཝཏསུཏྟེ ཝུཏྟནཡེནེཝ པརིནིབྦུཏེ ཀསྶཔེ བྷགཝཏི དྭེ ཀུལཔུཏྟཱ བྷཱཏརོ ནིཀྑམིཏྭཱ སཱཝཀཱནཾ སནྟིཀེ པབྦཛིཾསུ. ཛེཊྛོ སོདྷནོ ནཱམ, ཀནིཊྛོ ཀཔིལོ ནཱམ. ཏེསཾ མཱཏཱ སཱདྷནཱི ནཱམ, ཀནིཊྛབྷགིནཱི ཏཱཔནཱ ནཱམ. ཏཱཔི བྷིཀྑུནཱིསུ ¶ པབྦཛིཾསུ. ཏཏོ ཏེ དྭེཔི ཧེམཝཏསུཏྟེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ‘‘སཱསནེ ཀཏི དྷུརཱནཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ སུཏྭཱ ཙ ཛེཊྛོ ‘‘ཝཱསདྷུརཾ པཱུརེསྶཱམཱི’’ཏི པཉྩ ཝསྶཱནི ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱནཾ སནྟིཀེ ཝསིཏྭཱ པཉྩཝསྶོ ཧུཏྭཱ ཡཱཝ ཨརཧཏྟཾ, ཏཱཝ ཀམྨཊྛཱནཾ སུཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ ཝཱཡམནྟོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཀཔིལོ ‘‘ཨཧཾ ཏཱཝ ཏརུཎོ, ཝུཌྜྷཀཱལེ ཝཱསདྷུརཾ པརིཔཱུརེསྶཱམཱི’’ཏི གནྠདྷུརཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཏེཔིཊཀོ ཨཧོསི. ཏསྶ པརིཡཏྟིཾ ནིསྶཱཡ པརིཝཱརོ, པརིཝཱརཾ ནིསྶཱཡ ལཱབྷོ ཙ ཨུདཔཱདི.

སོ བཱཧུསཙྩམདེན མཏྟོ པཎྜིཏམཱནཱི ཨནཉྙཱཏེཔི ཨཉྙཱཏམཱནཱི ཧུཏྭཱ པརེཧི ཝུཏྟཾ ཀཔྤིཡམྤི ཨཀཔྤིཡཾ, ཨཀཔྤིཡམྤི ཀཔྤིཡཾ, སཱཝཛྫམྤི ཨནཝཛྫཾ, ཨནཝཛྫམྤི སཱཝཛྫནྟི བྷཎཏི. སོ པེསལེཧི བྷིཀྑཱུཧི, ‘‘མཱ, ཨཱཝུསོ ཀཔིལ, ཨེཝཾ ཨཝཙཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨོཝདིཡམཱནོ ‘‘ཏུམྷེ ཀིཾ ཛཱནཱཐ རིཏྟམུཊྛིསདིསཱ’’ཏིཨཱདཱིཧི ཝཙནེཧི ཁུཾསེནྟོ ཝམྦྷེནྟོཡེཝ ཙརཏི. བྷིཀྑཱུ ཏསྶ བྷཱཏུནོ སོདྷནཏྠེརསྶཱཔི ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསུཾ. སོཔི ནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨཱཝུསོ ཀཔིལ, སཱསནསྶ ཨཱཡུ ནཱམ ཏུམྷཱདིསཱནཾ སམྨཱཔཊིཔཏྟི. མཱ, ཨཱཝུསོ ཀཔིལ, ཀཔྤིཡམྤི ཨཀཔྤིཡཾ, ཨཀཔྤིཡམྤི ཀཔྤིཡཾ, སཱཝཛྫམྤི ཨནཝཛྫཾ, ཨནཝཛྫམྤི སཱཝཛྫནྟི ཝདེཧཱི’’ཏི. སོ ཏསྶཔི ཝཙནཾ ནཱདིཡི. ཏཏོ ནཾ སོདྷནཏྠེརོ དྭཏྟིཀྑཏྟུཾ ཝཏྭཱ –

‘‘ཨེཀཝཱཙམྤི དྭིཝཱཙཾ, བྷཎེཡྻ ཨནུཀམྤཀོ;

ཏཏུཏྟརིཾ ན བྷཱསེཡྻ, དཱསོཝཡྻསྶ སནྟིཀེ’’ཏི. (ཛཱ. ༢.༡༩.༣༤) –

པརིཝཛྫེཏྭཱ ‘‘ཏྭམེཝ, ཨཱཝུསོ, སཀེན ཀམྨེན པཉྙཱཡིསྶསཱི’’ཏི པཀྐཱམི. ཏཏོ པབྷུཏི ནཾ པེསལཱ བྷིཀྑཱུ ཚཌྜེསུཾ.

སོ ¶ ¶ དུརཱཙཱརོ ཧུཏྭཱ དུརཱཙཱརཔརིཝུཏོ ཝིཧརནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ‘‘ཨུཔོསཐཾ ཨོསཱརེསྶཱམཱི’’ཏི སཱིཧཱསནཾ ཨབྷིརུཡ྄ཧ ཙིཏྲབཱིཛནིཾ གཧེཏྭཱ ནིསིནྣོ ‘‘ཝཏྟཏི, ཨཱཝུསོ, ཨེཏྠ བྷིཀྑཱུནཾ པཱཏིམོཀྑོ’’ཏི ཏིཀྑཏྟུཾ ཨཱཧ. ཨཐེཀོ བྷིཀྑུཔི ‘‘མཡ྄ཧཾ ¶ ཝཏྟཏཱི’’ཏི ན ཨཝོཙ. ན ཙ ཏསྶ ཏེསཾ ཝཱ པཱཏིམོཀྑོ ཝཏྟཏི. ཏཏོ སོ ‘‘པཱཏིམོཀྑེ སུཏེཔི ཨསུཏེཔི ཝིནཡོ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི ཨཱསནཱ ཝུཊྛཱསི. ཨེཝཾ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནཾ ཨོསཀྐཱཔེསི ཝིནཱསེསི. ཨཐ སོདྷནཏྠེརོ ཏདཧེཝ པརིནིབྦཱཡི. སོཔི ཀཔིལོ ཨེཝཾ ཏཾ སཱསནཾ ཨོསཀྐཱཔེཏྭཱ ཀཱལཀཏོ ཨཝཱིཙིམཧཱནིརཡེ ནིབྦཏྟི, སཱཔིསྶ མཱཏཱ ཙ བྷགིནཱི ཙ ཏསྶེཝ དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫིཏྭཱ པེསལེ བྷིཀྑཱུ ཨཀྐོསམཱནཱ པརིབྷཱསམཱནཱ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ ནིརཡེ ནིབྦཏྟིཾསུ.

ཏསྨིཾཡེཝ ཙ ཀཱལེ པཉྩསཏཱ པུརིསཱ གཱམགྷཱཏཱདཱིནི ཀཏྭཱ ཙོརིཀཱཡ ཛཱིཝནྟཱ ཛནཔདམནུསྶེཧི ཨནུབདྡྷཱ པལཱཡམཱནཱ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ ཏཏྠ ཀིཉྩི གཧནཾ ཝཱ པཊིསརཎཾ ཝཱ ཨཔསྶནྟཱ ཨཝིདཱུརེ པཱསཱཎེ ཝསནྟཾ ཨཉྙཏརཾ ཨཱརཉྙིཀཾ བྷིཀྑུཾ དིསྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ, བྷནྟེ, པཊིསརཎཾ ཧོཐཱ’’ཏི བྷཎིཾསུ. ཐེརོ ‘‘ཏུམྷཱཀཾ སཱིལསདིསཾ པཊིསརཎཾ ནཏྠི, སབྦེ པཉྩ སཱིལཱནི སམཱདིཡཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཏྭཱ སཱིལཱནི སམཱདིཡིཾསུ. ཐེརོ ‘‘ཏུམྷེ སཱིལཝནྟོ, ཨིདཱནི ཨཏྟནོ ཛཱིཝིཏཾ ཝིནཱསེནྟེསུཔི མཱ མནོ པདཱུསཡིཏྠཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི སམྤཊིཙྪིཾསུ. ཨཐ ཏེ ཛཱནཔདཱ སམྤཏྟཱ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ མགྒམཱནཱ ཏེ ཙོརེ དིསྭཱ སབྦེཝ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེསུཾ. ཏེ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ ཀཱམཱཝཙརདེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཾསུ. ཏེསུ ཛེཊྛཀཙོརོ ཛེཊྛཀདེཝཔུཏྟོ ཨཧོསི, ཨིཏརེ ཏསྶེཝ པརིཝཱརཱ.

ཏེ ཨནུལོམཔཊིལོམཾ སཾསརནྟཱ ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ དེཝལོཀེ ཁེཔེཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཀཱལེ དེཝལོཀཏོ ཙཝིཏྭཱ ཛེཊྛཀདེཝཔུཏྟོ སཱཝཏྠིདྭཱརེ ཀེཝཊྚགཱམོ ཨཏྠི, ཏཏྠ པཉྩསཏཀུལཛེཊྛསྶ ཀེཝཊྚསྶ པཛཱཔཏིཡཱ ཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསི, ཨིཏརེ ཨཝསེསཀེཝཊྚཔཛཱཔཏཱིནཾ. ཨེཝཾ ཏེསཾ ཨེཀདིཝསཾཡེཝ པཊིསནྡྷིགྒཧཎཉྩ གབྦྷཝུཊྛཱནཉྩ ཨཧོསི. ཨཐ ཀེཝཊྚཛེཊྛོ ‘‘ཨཏྠི ནུ ཁོ ཨིམསྨིཾ གཱམེ ཨཉྙེཔི དཱརཀཱ ཨཛྫ ཛཱཏཱ’’ཏི ཝིཙིནནྟོ ཏེ དཱརཀེ དིསྭཱ ‘‘ཨིམེ མེ ¶ པུཏྟསྶ སཧཱཡཀཱ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི སབྦེསཾ པོསཱཝནིཀཾ ཨདཱསི. ཏེ སབྦེ སཧཱཡཀཱ ¶ སཧཔཾསུཾ ཀཱིལ༹ནྟཱ ཨནུཔུབྦེན ཝཡཔྤཏྟཱ ཨཧེསུཾ. ཡསོཛོ ཏེསཾ ཨགྒོ ཨཧོསི.

ཀཔིལོཔི ¶ ཏདཱ ནིརཡེ པཀྐཱཝསེསེན ཨཙིརཝཏིཡཱ སུཝཎྞཝཎྞོ དུགྒནྡྷམུཁོ མཙྪོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཨཐེཀདིཝསཾ སབྦེཔི ཀེཝཊྚདཱརཀཱ ཛཱལཱནི གཧེཏྭཱ ‘‘མཙྪེ བནྡྷིསྶཱམཱ’’ཏི ནདིཾ གནྟྭཱ ཛཱལཱནི པཀྑིཔིཾསུ. ཏེསཾ ཛཱལཾ སོ མཙྪོ པཱཝིསི. ཏཾ དིསྭཱ སབྦོ ཀེཝཊྚགཱམོ ཨུཙྩཱསདྡམཧཱསདྡོ ཨཧོསི – ‘‘ཨམྷཱཀཾ པུཏྟཱ པཋམཾ མཙྪེ བནྡྷནྟཱ སུཝཎྞམཙྪཾ བནྡྷིཾསུ, ཝུཌྜྷི ནེསཾ དཱརཀཱནཾ, ཨིདཱནི ཙ ནོ རཱཛཱ པཧཱུཏཾ དྷནཾ དསྶཏཱི’’ཏི. ཨཐ ཏེ པཉྩསཏཱཔི དཱརཀསཧཱཡཀཱ མཙྪཾ ནཱཝཱཡ པཀྑིཔིཏྭཱ ནཱཝཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ རཉྙོ སནྟིཀཾ ཨགམཾསུ. རཱཛཱ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ ཨེཏཾ བྷཎེ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘མཙྪོ དེཝཱ’’ཏི. རཱཛཱ སུཝཎྞཝཎྞཾ མཙྪཾ དིསྭཱ ‘‘བྷགཝཱ ཨེཏསྶ ཝཎྞཀཱརཎཾ ཛཱནིསྶཏཱི’’ཏི མཙྪཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. མཙྪསྶ མུཁཝིཝརཎཀཱལེ ཛེཏཝནཾ ཨཏིཝིཡ དུགྒནྡྷཾ ཧོཏི.

རཱཛཱ བྷགཝནྟཾ པུཙྪི – ‘‘ཀསྨཱ, བྷནྟེ, མཙྪོ སུཝཎྞཝཎྞོ ཛཱཏོ, ཀསྨཱ ཙསྶ མུཁཏོ དུགྒནྡྷོ ཝཱཡཏཱི’’ཏི? ཨཡཾ, མཧཱརཱཛ, ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ པཱཝཙནེ ཀཔིལོ ནཱམ བྷིཀྑུ ཨཧོསི, བཧུསྶུཏོ ཨཱགཏཱགམོ. ཨཏྟནོ ཝཙནཾ ཨགཎྷནྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཀྐོསཀཔརིབྷཱསཀོ. ཏསྶ ཙ བྷགཝཏོ སཱསནཝིནཱསཀོ. ཡཾ སོ ཏསྶ བྷགཝཏོ སཱསནཾ ཝིནཱསེསི, ཏེན ཀམྨེན ཨཝཱིཙིམཧཱནིརཡེ ནིབྦཏྟི, ཝིཔཱཀཱཝསེསེན ཙ ཨིདཱནི མཙྪོ ཛཱཏོ. ཡཾ དཱིགྷརཏྟཾ བུདྡྷཝཙནཾ ཝཱཙེསི, བུདྡྷསྶ ཝཎྞཾ ཀཐེསི, ཏསྶ ནིསྶནྡེན ཨཱིདིསཾ ཝཎྞཾ པཊིལབྷི. ཡཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཀྐོསཀཔརིབྷཱསཀོ ཨཧོསི, ཏེནསྶ མུཁཏོ དུགྒནྡྷོ ཝཱཡཏི. ‘‘ཨུལླཔཱཔེམི ནཾ མཧཱརཱཛཱ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ བྷགཝཱ’’ཏི. ཨཐ བྷགཝཱ ¶ མཙྪཾ ཨཱལཔི – ‘‘ཏྭཾསི ཀཔིལོ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ བྷགཝཱ, ཨཧཾ ཀཔིལོ’’ཏི. ‘‘ཀུཏོ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི? ‘‘ཨཝཱིཙིམཧཱནིརཡཏོ བྷགཝཱ’’ཏི. ‘‘སོདྷནོ ཀུཧིཾ གཏོ’’ཏི? ‘‘པརིནིབྦུཏོ བྷགཝཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷནཱི ཀུཧིཾ གཏཱ’’ཏི? ‘‘མཧཱནིརཡེ ནིབྦཏྟཱ བྷགཝཱ’’ཏི. ‘‘ཏཱཔནཱ ཀུཧིཾ གཏཱ’’ཏི? ‘‘མཧཱནིརཡེ ནིབྦཏྟཱ བྷགཝཱ’’ཏི. ‘‘ཨིདཱནི ཏྭཾ ཀུཧིཾ གམིསྶསཱི’’ཏི? ‘‘མཧཱནིརཡཾ བྷགཝཱ’’ཏི. ཏཱཝདེཝ ཝིཔྤཊིསཱརཱབྷིབྷཱུཏོ ནཱཝཾ སཱིསེན པཧརིཏྭཱ ཀཱལཀཏོ མཧཱནིརཡེ ནིབྦཏྟི. མཧཱཛནོ སཾཝིགྒོ ཨཧོསི ལོམཧཊྛཛཱཏོ. ཨཐ ¶ བྷགཝཱ ཏཏྠ སམྤཏྟགཧཊྛཔབྦཛིཏཔརིསཱཡ ཏངྑཎཱནུརཱུཔཾ དྷམྨཾ དེསེནྟོ ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི.

༢༧༧-༨. ཏཏྠ དྷམྨཙརིཡནྟི ཀཱཡསུཙརིཏཱདི དྷམྨཙརིཡཾ. བྲཧྨཙརིཡནྟི མགྒབྲཧྨཙརིཡཾ. ཨེཏདཱཧུ ཝསུཏྟམནྟི ཨེཏཾ ཨུབྷཡམྤི ལོཀིཡལོཀུཏྟརཾ སུཙརིཏཾ སགྒམོཀྑསུཁསམྤཱཔཀཏྟཱ ཝསུཏྟམནྟི ཨཱཧུ ཨརིཡཱ. ཝསུཏྟམཾ ནཱམ ཨུཏྟམརཏནཾ, ཨནུགཱམིཀཾ ཨཏྟཱདྷཱིནཾ རཱཛཱདཱིནཾ ཨསཱདྷཱརཎནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ¶ ‘‘གཧཊྛསྶ ཝཱ པབྦཛིཏསྶ ཝཱ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡེཝ པཊིསརཎ’’ནྟི དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི པཊིཔཏྟིཝིརཧིཏཱཡ པབྦཛྫཱཡ ཨསཱརཀཏྟདསྶནེན ཀཔིལཾ ཨཉྙེ ཙ ཏཐཱརཱུཔེ གརཧནྟོ ‘‘པབྦཛིཏོཔི ཙེ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིམཱཧ.

ཏཏྲཱཡཾ ཨཏྠཝཎྞནཱ – ཡོ ཧི ཀོཙི གིཧིབྱཉྫནཱནི ཨཔནེཏྭཱ བྷཎྜུཀཱསཱཝཱདིགཧཎམཏྟཾ ཨུཔསངྐམནེན པབྦཛིཏོཔི ཙེ ཧོཏི པུབྦེ ཝུཏྟཏྠཾ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ, སོ ཙེ མུཁརཛཱཏིཀོ ཧོཏི ཕརུསཝཙནོ, ནཱནཔྤཀཱརཱཡ ཝིཧེསཱཡ ཨབྷིརཏཏྟཱ ཝིཧེསཱབྷིརཏོ, ཧིརོཏྟཔྤཱབྷཱཝེན མགསདིསཏྟཱ མགོ, ཛཱིཝིཏཾ ཏསྶ པཱཔིཡོ, ཏསྶ ཨེཝརཱུཔསྶ ཛཱིཝིཏཾ ཨཏིཔཱཔཾ ཨཏིཧཱིནཾ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཨིམཱཡ མིཙྪཱཔཊིཔཏྟིཡཱ རཱགཱདིམནེཀཔྤཀཱརཾ རཛཾ ཝཌྜྷེཏི ཨཏྟནོ.

༢༧༩. ན ཀེཝལཉྩ ཨིམིནཱཝ ཀཱརཎེནསྶ ཛཱིཝིཏཾ པཱཔིཡོ, ཨཔིཙ ཁོ པན ཨཡཾ ཨེཝརཱུཔོ མུཁརཛཱཏིཀཏྟཱ ཀལཧཱབྷིརཏོ བྷིཀྑུ སུབྷཱསིཏསྶ ཨཏྠཝིཛཱནནསམྨོཧནེན ¶ མོཧདྷམྨེན ཨཱཝུཏོ, ‘‘མཱ, ཨཱཝུསོ ཀཔིལ, ཨེཝཾ ཨཝཙ, ཨིམིནཱཔི པརིཡཱཡེན ཏཾ གཎྷཱཧཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན པེསལེཧི བྷིཀྑཱུཧི ཨཀྑཱཏམྤི ན ཛཱནཱཏི དྷམྨཾ བུདྡྷེན དེསིཏཾ. ཡོ དྷམྨོ བུདྡྷེན དེསིཏོ, ཏཾ ནཱནཔྤཀཱརེན ཨཏྟནོ ཝུཙྩམཱནམྤི ན ཛཱནཱཏི. ཨེཝམྤིསྶ ཛཱིཝིཏཾ པཱཔིཡོ.

༢༨༠. ཏཐཱ སོ ཨེཝརཱུཔོ ཝིཧེསཱབྷིརཏཏྟཱ ཝིཧེསཾ བྷཱཝིཏཏྟཱནཾ བྷཱཝིཏཏྟེ ཁཱིཎཱསཝབྷིཀྑཱུ སོདྷནཏྠེརཔབྷུཏིཀེ ‘‘ན ཏུམྷེ ཝིནཡཾ ཛཱནཱཐ, ན སུཏྟཾ ན ཨབྷིདྷམྨཾ, ཝུཌྜྷཔབྦཛིཏཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝིཧེསནྟོ ¶ . ཨུཔཡོགཔྤཝཏྟིཡཉྷི ཨིདཾ སཱམིཝཙནཾ. ཨཐ ཝཱ ཡཐཱཝུཏྟེནེཝ ནཡེན ‘‘ཝིཧེསཾ བྷཱཝིཏཏྟཱནཾ ཀརོནྟོ’’ཏི པཱཋསེསོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཾ ནིཔྤརིཡཱཡམེཝ སཱམིཝཙནཾ སིཛ྄ཛྷཏི. ཨཝིཛྫཱཡ པུརཀྑཏོཏི བྷཱཝིཏཏྟཝིཧེསནེ ཨཱདཱིནཝདསྶནཔཊིཙྪཱདིཀཱཡ ཨཝིཛྫཱཡ པུརཀྑཏོ པེསིཏོ པཡོཛིཏོ སེསཔབྦཛིཏཱནཾ བྷཱཝིཏཏྟཱནཾ ཝིཧེསབྷཱཝེན པཝཏྟཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཙིཏྟཝིབཱདྷནེན སངྐིལེསཾ, ཨཱཡཏིཉྩ ནིརཡསམྤཱཔནེན མགྒཾ ནིརཡགཱམིནཾ ན ཛཱནཱཏི.

༢༨༡. ཨཛཱནནྟོ ཙ ཏེན མགྒེན ཙཏུབྦིདྷཱཔཱཡབྷེདཾ ཝིནིཔཱཏཾ སམཱཔནྣོ. ཏཏྠ ཙ ཝིནིཔཱཏེ གབྦྷཱ གབྦྷཾ ཏམཱ ཏམཾ ཨེཀེཀནིཀཱཡེ སཏཀྑཏྟུཾ སཧསྶཀྑཏྟུམྤི མཱཏུཀུཙྪིཏོ མཱཏུཀུཙྪིཾ ཙནྡིམསཱུརིཡེཧིཔི ཨཝིདྡྷཾསནཱིཡཱ ཨསུརཀཱཡཏམཱ ཏམཉྩ སམཱཔནྣོ. ས ཝེ ཏཱདིསཀོ ¶ བྷིཀྑུ པེཙྩ ཨིཏོ པརལོཀཾ གནྟྭཱ ཨཡཾ ཀཔིལམཙྪོ ཝིཡ ནཱནཔྤཀཱརཾ དུཀྑཾ ནིགཙྪཏི.

༢༨༢. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? གཱུཐཀཱུཔོ ཡཐཱ ཨསྶ, སམྤུཎྞོ གཎཝསྶིཀོ,ཡཐཱ ཝཙྩཀུཊིགཱུཐཀཱུཔོ གཎཝསྶིཀོ ཨནེཀཝསྶིཀོ བཧཱུནི ཝསྶཱནི མུཁཏོ གཱུཐེན པཱུརིཡམཱནོ སམྤུཎྞོ ཨསྶ, སོ ཨུདཀཀུམྦྷསཏེཧི ¶ ཨུདཀཀུམྦྷསཧསྶེཧི དྷོཝིཡམཱནོཔི དུགྒནྡྷདུབྦཎྞིཡཱནཔགམཱ དུབྦིསོདྷོ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཡོ ཨེཝརཱུཔོ ཨསྶ དཱིགྷརཏྟཾ སཾཀིལིཊྛཀམྨནྟོ གཱུཐཀཱུཔོ ཝིཡ གཱུཐེན པཱཔེན སམྤུཎྞཏྟཱ སམྤུཎྞོ པུགྒལོ, སོ དུབྦིསོདྷོ ཧི སཱངྒཎོ, ཙིརཀཱལཾ ཏསྶ ཨངྒཎསྶ ཝིཔཱཀཾ པཙྩནུབྷོནྟོཔི ན སུཛ྄ཛྷཏི. ཏསྨཱ ཝསྶགཎནཱཡ ཨཔརིམཱཎམྤི ཀཱལཾ ས ཝེ ཏཱདིསཀོ བྷིཀྑུ པེཙྩ དུཀྑཾ ནིགཙྪཏཱིཏི. ཨཐ ཝཱ ཨཡཾ ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ སམྦནྡྷོ – ཡཾ ཝུཏྟཾ ‘‘ས ཝེ ཏཱདིསཀོ བྷིཀྑུ, པེཙྩ དུཀྑཾ ནིགཙྪཏཱི’’ཏི, ཏཏྲ སིཡཱ ཏུམྷཱཀཾ ‘‘སཀྐཱ པནཱཡཾ ཏཐཱ ཀཱཏུཾ, ཡཐཱ པེཙྩ དུཀྑཾ ན ནིགཙྪེཡྻཱ’’ཏི. ན སཀྐཱ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ གཱུཐཀཱུཔོ…པེ… སཱངྒཎོཏི.

༢༨༣-༤. ཡཏོ ¶ པཊིཀཙྩེཝ ཡཾ ཨེཝརཱུཔཾ ཛཱནཱཐ, བྷིཀྑཝོ གེཧནིསྶིཏཾ, ཡཾ ཨེཝརཱུཔཾ པཉྩཀཱམགུཎནིསྶིཏཾ ཛཱནེཡྻཱཐ ཨབྷཱུཏགུཎཔཏྠནཱཀཱརཔྤཝཏྟཱཡ པཱཔིཀཱཡ ཨིཙྪཱཡ སམནྣཱགཏཏྟཱ པཱཔིཙྪཾ, ཀཱམཝིཏཀྐཱདཱིཧི སམནྣཱགཏཏྟཱ པཱཔསངྐཔྤཾ, ཀཱཡིཀཝཱིཏིཀྐམཱདིནཱ ཝེལུ༹དཱནཱདིབྷེདེན ཙ པཱཔཱཙཱརེན སམནྣཱགཏཏྟཱ པཱཔཱཙཱརཾ, ཝེསིཡཱདིཔཱཔགོཙརཏོ པཱཔགོཙརཾ, སབྦེ སམགྒཱ ཧུཏྭཱན ཨབྷིནིབྦཛྫིཡཱཐ ནཾ. ཏཏྠ ཨབྷིནིབྦཛྫིཡཱཐཱཏི ཝིཝཛྫེཡྻཱཐ མཱ བྷཛེཡྻཱཐ, མཱ ཙསྶ ཨབྷིནིབྦཛྫནམཏྟེནེཝ ཨཔྤོསྶུཀྐཏཾ ཨཱཔཛྫེཡྻཱཐ, ཨཔིཙ ཁོ པན ཀཱརཎྜཝཾ ནིདྡྷམཐ, ཀསམྦུཾ ཨཔཀསྶཐ, ཏཾ ཀཙཝརབྷཱུཏཾ པུགྒལཾ ཀཙཝརམིཝ ཨནཔེཀྑཱ ནིདྡྷམཐ, ཀསཊབྷཱུཏཉྩ ནཾ ཁཏྟིཡཱདཱིནཾ མཛ྄ཛྷེ པཝིཊྛཾ པབྷིནྣཔགྒྷརིཏཀུཊྛཾ ཙཎྜཱལཾ ཝིཡ ཨཔཀསྶཐ, ཧཏྠེ ཝཱ སཱིསེ ཝཱ གཧེཏྭཱ ནིཀྐཌྜྷཐ. སེཡྻཐཱཔི ¶ ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ ཏཾ པུགྒལཾ པཱཔདྷམྨཾ བཱཧཱཡ གཧེཏྭཱ བཧིདྭཱརཀོཊྛཀཱ ནིཀྑཱམེཏྭཱ སཱུཙིགྷཊིཀཾ ཨདཱསི, ཨེཝཾ ཨཔཀསྶཐཱཏི དསྶེཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? སངྒྷཱརཱམོ ནཱམ སཱིལཝནྟཱནཾ ཀཏོ, ན དུསྶཱིལཱནཾ.

༢༨༥-༦. ཡཏོ ཨེཏདེཝ ཏཏོ པལཱཔེ ཝཱཧེཐ, ཨསྶམཎེ སམཎམཱནིནེ, ཡཐཱ ཧི པལཱཔཱ ཨནྟོ ཏཎྜུལརཧིཏཱཔི བཧི ཐུསེཧི ཝཱིཧཱི ཝིཡ དིསྶནྟི, ཨེཝཾ པཱཔབྷིཀྑཱུ ཨནྟོ སཱིལཱདིཝིརཧིཏཱཔི བཧི ཀཱསཱཝཱདིཔརིཀྑཱརེན བྷིཀྑཱུ ཝིཡ དིསྶནྟི. ཏསྨཱ ‘‘པལཱཔཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཏེ པལཱཔེ ཝཱཧེཐ, ཨོཔུནཱཐ, ཝིདྷམཐ པརམཏྠཏོ ཨསྶམཎེ ཝེསམཏྟེན སམཎམཱནིནེ ¶ . ཨེཝཾ ནིདྡྷམིཏྭཱན…པེ… པཏིསྶཏཱ. ཏཏྠ ཀཔྤཡཝ྄ཧོཏི ཀཔྤེཐ, ཀརོཐཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཏིསྶཏཱཏི ཨཉྙམཉྙཾ སགཱརཝཱ སཔྤཏིསྶཱ. ཏཏོ སམགྒཱ ནིཔཀཱ, དུཀྑསྶནྟཾ ཀརིསྶཐཱཏི ཨཐེཝཾ ཏུམྷེ སུདྡྷཱ སུདྡྷེཧི སཾཝཱསཾ ཀཔྤེནྟཱ, དིཊྛིསཱིལསཱམཉྙཏཱཡ སམགྒཱ, ཨནུཔུབྦེན པརིཔཱཀགཏཱཡ པཉྙཱཡ ནིཔཀཱ, སབྦསྶེཝིམསྶ ཝཊྚདུཀྑཱདིནོ དུཀྑསྶ ཨནྟཾ ཀརིསྶཐཱཏི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསནཾ ནིཊྛཔེསི.

དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཏེ པཉྩསཏཱ ཀེཝཊྚཔུཏྟཱ སཾཝེགམཱཔཛྫིཏྭཱ དུཀྑསྶནྟཀིརིཡཾ པཏྠཡམཱནཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ དུཀྑསྶནྟཾ ¶ ཀཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ ཨཱནེཉྫཝིཧཱརསམཱཔཏྟིདྷམྨཔརིབྷོགེན ཨེཀཔརིབྷོགཱ ཨཧེསུཾ. སཱ ཙ ནེསཾ ཨེཝཾ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ ཨེཀཔརིབྷོགཏཱ ཨུདཱནེ ཝུཏྟཡསོཛསུཏྟཝསེནེཝ ཝེདིཏབྦཱཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཀཔིལསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. བྲཱཧྨཎདྷམྨིཀསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ ¶ མེ སུཏནྟི བྲཱཧྨཎདྷམྨིཀསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམེཝ ཡཱསྶ ནིདཱནེ ‘‘ཨཐ ཁོ སམྦཧུལཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ ¶ སམྦཧུལཱཏི བཧཱུ ཨནེཀེ. ཀོསལཀཱཏི ཀོསལརཊྛཝཱསིནོ. བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཱཏི ཛཱཏིཡཱ བྲཱཧྨཎཱ མཧཱསཱརཏཱཡ མཧཱསཱལཱ. ཡེསཾ ཀིར ནིདཧིཏྭཱ ཋཔིཏཾཡེཝ ཨསཱིཏིཀོཊིསངྑྱཾ དྷནམཏྠི, ཏེ ‘‘བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཨིམེ ཙ ཏཱདིསཱ, ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཱ’’ཏི. ཛིཎྞཱཏི ཛཛྫརཱིབྷཱུཏཱ ཛརཱཡ ཁཎྜིཙྩཱདིབྷཱཝམཱཔཱདིཏཱ. ཝུཌྜྷཱཏི ཨངྒཔཙྩངྒཱནཾ ཝུཌྜྷིམརིཡཱདཾ པཏྟཱ. མཧལླཀཱཏི ཛཱཏིམཧལླཀཏཱཡ སམནྣཱགཏཱ, ཙིརཀཱལཔྤསུཏཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨདྡྷགཏཱཏི ཨདྡྷཱནཾ གཏཱ, དྭེ ཏཡོ རཱཛཔརིཝཊྚེ ཨཏཱིཏཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཝཡོ ཨནུཔྤཏྟཱཏི པཙྪིམཝཡཾ སམྤཏྟཱ. ཨཔིཙ ཛིཎྞཱཏི པོརཱཎཱ, ཙིརཀཱལཔྤཝཏྟཀུལནྭཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝུཌྜྷཱཏི སཱིལཱཙཱརཱདིགུཎཝུཌྜྷིཡུཏྟཱ. མཧལླཀཱཏི ཝིབྷཝམཧནྟཏཱཡ སམནྣཱགཏཱ མཧདྡྷནཱ མཧཱབྷོགཱ. ཨདྡྷགཏཱཏི མགྒཔཊིཔནྣཱ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཝཏཙརིཡཱདིམརིཡཱདཾ ཨཝཱིཏིཀྐམྨ ཙརམཱནཱ. ཝཡོ ཨནུཔྤཏྟཱཏི ཛཱཏིཝུཌྜྷབྷཱཝམྤི ཨནྟིམཝཡཾ ཨནུཔྤཏྟཱཏི ཨེཝམྤེཏྠ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ.

བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདིཾསཱུཏི ཁམནཱིཡཱདཱིནི པུཙྪནྟཱ ཨཉྙམཉྙཾ སམཔྤཝཏྟམོདཱ ཨཧེསུཾ. ཡཱཡ ཙ ‘‘ཀཙྩི བྷོཏོ གོཏམསྶ ཁམནཱིཡཾ, ཀཙྩི ཡཱཔནཱིཡཾ, ཨཔྤཱབཱདྷཾ, ཨཔྤཱཏངྐཾ, བལཾ, ལཧུཊྛཱནཾ, ཕཱསུཝིཧཱརོ’’ཏིཨཱདིཀཱཡ ཀཐཱཡ སམྨོདིཾསུ, ཏཾ པཱིཏིཔཱམོཛྫསངྑཱཏསམྨོདཛནནཏོ སམྨོདིཏུཾ ཨརཧཏོ ཙ སམྨོདནཱིཡཾ, ཨཏྠབྱཉྫནམདྷུརཏཱཡ སུཙིརམྤི ¶ ཀཱལཾ སཱརེཏུཾ ནིརནྟརཾ པཝཏྟེཏུཾ ཨརཧཏོ སརིཏབྦབྷཱཝཏོ ཙ སཱརཎཱིཡཾ. སུཡྻམཱནསུཁཏོ ཙ སམྨོདནཱིཡཾ, ཨནུསྶརིཡམཱནསུཁཏོ སཱརཎཱིཡཾ, ཏཐཱ བྱཉྫནཔརིསུདྡྷཏཱཡ སམྨོདནཱིཡཾ, ཨཏྠཔརིསུདྡྷཏཱཡ སཱརཎཱིཡནྟི ཨེཝཾ ཨནེཀེཧི པརིཡཱཡེཧི སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ¶ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ པརིཡོསཱཔེཏྭཱ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ ཡེནཏྠེན ཨཱགཏཱ, ཏཾ པུཙྪིཏུཀཱམཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཏཾ –

‘‘ན པཙྪཏོ ན པུརཏོ, ནཱཔི ཨཱསནྣདཱུརཏོ;

ན པསྶེ ནཱཔི པཊིཝཱཏེ, ན ཙཱཔི ཨོཎཏུཎྞཏེ’’ཏི. –

ཨཱདིནཱ ¶ ནཡེན མངྒལསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ ཝུཏྟམེཝ.

ཨེཝཾ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཱ ཁོ ཏེ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘ཀིཾ ཏ’’ནྟི? ‘‘སནྡིསྶནྟི ནུ ཁོ’’ཏིཨཱདི. ཏཾ སབྦཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. ཀེཝལཉྷེཏྠ བྲཱཧྨཎཱནཾ བྲཱཧྨཎདྷམྨེཏི དེསཀཱལཱདིདྷམྨེ ཚཌྜེཏྭཱ ཡོ བྲཱཧྨཎདྷམྨོ, ཏསྨིཾཡེཝ. ཏེན ཧི བྲཱཧྨཎཱཏི ཡསྨཱ མཾ ཏུམྷེ ཡཱཙིཏྠ, ཏསྨཱ བྲཱཧྨཎཱ སུཎཱཐ, སོཏཾ ཨོདཧཐ, སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཐ, ཡོནིསོ མནསི ཀརོཐ. ཏཐཱ པཡོགསུདྡྷིཡཱ སུཎཱཐ, ཨཱསཡསུདྡྷིཡཱ སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཐ. ཨཝིཀྑེཔེན སུཎཱཐ, པགྒཧེན སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཐཱཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨེཏེསཾ པདཱནཾ པུབྦེ ཨཝུཏྟོཔི ཨདྷིཔྤཱཡོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཐ བྷགཝཏཱ ཝུཏྟཾ ཏཾ ཝཙནཾ སམྤཊིཙྪནྟཱ ‘‘ཨེཝཾ བྷོ’’ཏི ཁོ ཏེ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཱ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ, བྷགཝཏོ ཝཙནཾ ཨབྷིམུཁཱ ཧུཏྭཱ ཨསྶོསུཾ. ཨཐ ཝཱ པཊིསྶུཎིཾསུ. ‘‘སུཎཱཐ སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཐཱ’’ཏི ཝུཏྟམཏྠཾ ཀཏྟུཀཱམཏཱཡ པཊིཛཱནིཾསཱུཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཐ ཏེསཾ ཨེཝཾ པཊིསྶུཏཝཏཾ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀིཾ ཏ’’ནྟི? ‘‘ཨིསཡོ པུབྦཀཱ’’ཏིཨཱདི.

༢༨༧. ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡ ཏཱཝ སཉྙཏཏྟཱཏི སཱིལསཾཡམེན སཾཡཏཙིཏྟཱ. ཏཔསྶིནོཏི ཨིནྡྲིཡསཾཝརཏཔཡུཏྟཱ. ཨཏྟདཏྠམཙཱརིསུནྟི མནྟཛ྄ཛྷེནབྲཧྨཝིཧཱརབྷཱཝནཱདིཾ ཨཏྟནོ ཨཏྠཾ ཨཀཾསུ. སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

༢༨༨. དུཏིཡགཱཐཱདཱིསུཔི ཨཡཾ སངྑེཔཝཎྞནཱ – ན པསཱུ བྲཱཧྨཎཱནཱསུནྟི པོརཱཎཱནཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ པསཱུ ན ཨཱསུཾ, ན ཏེ པསུཔརིགྒཧམཀཾསུ. ན ཧིརཉྙཾ ན དྷཱནིཡནྟི ཧིརཉྙཉྩ ¶ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨནྟམསོ ཛཏུམཱསཀོཔི ནཱཧོསི ¶ , ཏཐཱ ཝཱིཧིསཱལིཡཝགོདྷཱུམཱདི པུབྦཎྞཱཔརཎྞབྷེདཾ དྷཱནིཡམྤི ཏེསཾ ནཱཧོསི. ཏེ ཧི ནིཀྑིཏྟཛཱཏརཱུཔརཛཏཱ ཨསནྣིདྷིཀཱརཀཱཝ ཧུཏྭཱ ཀེཝལཾ སཛ྄ཛྷཱཡདྷནདྷཉྙཱ ཨཏྟནོ མནྟཛ྄ཛྷེནསངྑཱཏེནེཝ དྷནེན དྷཉྙེན ཙ སམནྣཱགཏཱ ཨཧེསུཾ. ཡོ ཙཱཡཾ མེཏྟཱདིཝིཧཱརོ སེཊྛཏྟཱ ཨནུགཱམིཀཏྟཱ ཙ བྲཧྨནིདྷཱིཏི ཝུཙྩཏི, ཏཉྩ བྲཧྨཾ ནིདྷིམཔཱལཡུཾ སདཱ ཏསྶ བྷཱཝནཱནུཡོགེན.

༢༨༩. ཨེཝཾ ཝིཧཱརཱིནཾ ཡཾ ནེསཾ པཀཏཾ ཨཱསི, ཡཾ ཨེཏེསཾ པཀཏཾ ཨེཏེ བྲཱཧྨཎེ ཨུདྡིསྶ ཀཏཾ ཨཧོསི. དྭཱརབྷཏྟཾ ཨུཔཊྛིཏནྟི ‘‘བྲཱཧྨཎཱནཾ དསྶཱམཱ’’ཏི སཛྫེཏྭཱ ཏེཧི ཏེཧི དཱཡཀེཧི ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ གྷརདྭཱརེ ཋཔིཏབྷཏྟཾ. སདྡྷཱཔཀཏནྟི སདྡྷཱཡ པཀཏཾ, སདྡྷཱདེཡྻནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེསཱནནྟི ཨེསནྟཱིཏི ཨེསཱ, ཏེསཾ ཨེསཱནཾ, ཨེསམཱནཱནཾ པརིཡེསམཱནཱནནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དཱཏཝེཏི ¶ དཱཏབྦཾ. ཏདམཉྙིསུནྟི ཏཾ ཨམཉྙིཾསུ, ཏཾ དྭཱརེ སཛྫེཏྭཱ ཋཔིཏཾ བྷཏྟཾ སདྡྷཱདེཡྻཾ པརིཡེསམཱནཱནཾ ཨེཏེསཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ དཱཏབྦཾ ཨམཉྙིཾསུ དཱཡཀཱ ཛནཱ, ན ཏཏོ པརཾ. ཨནཏྠིཀཱ ཧི ཏེ ཨཉྙེན ཨཧེསུཾ, ཀེཝལཾ གྷཱསཙྪཱདནཔརམཏཱཡ སནྟུཊྛཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༢༩༠. ནཱནཱརཏྟེཧཱིཏི ནཱནཱཝིདྷརཱགརཏྟེཧི ཝཏྠེཧི ཝིཙིཏྲཏྠརཎཏྠཏེཧི, སཡནེཧི ཨེཀབྷཱུམིཀདྭིབྷཱུམིཀཱདིཔཱསཱདཝརེཧི. ཨཱཝསཐེཧཱིཏི ཨེཝརཱུཔེཧི ཨུཔཀརཎེཧི. ཕཱིཏཱ ཛནཔདཱ རཊྛཱ ཨེཀེཀཔྤདེསབྷཱུཏཱ ཛནཔདཱ ཙ ཀེཙི ཀེཙི སཀལརཊྛཱ ཙ ‘‘ནམོ བྲཱཧྨཎཱན’’ནྟི སཱཡཾ པཱཏཾ བྲཱཧྨཎེ དེཝེ ཝིཡ ནམསྶིཾསུ.

༢༩༡. ཏེ ཨེཝཾ ནམསྶིཡམཱནཱ ལོཀེན ཨཝཛ྄ཛྷཱ བྲཱཧྨཎཱ ཨཱསུཾ, ན ཀེཝལཉྩ ཨཝཛ྄ཛྷཱ, ཨཛེཡྻཱ ཝིཧིཾསིཏུམྤི ཨནབྷིབྷཝནཱིཡཏྟཱ ཨཛེཡྻཱ ཙ ཨཧེསུཾ. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? དྷམྨརཀྑིཏཱ, ཡསྨཱ དྷམྨེན རཀྑིཏཱ. ཏེ ཧི པཉྩ ཝརསཱིལདྷམྨེ རཀྑིཾསུ, ‘‘དྷམྨོ ཧཝེ རཀྑཏི དྷམྨཙཱརི’’ནྟི (ཛཱ. ༡.༡༠.༡༠༢; ༡.༡༥.༣༨༥) དྷམྨརཀྑིཏཱ ཧུཏྭཱ ཨཝཛ྄ཛྷཱ ཨཛེཡྻཱ ཙ ཨཧེསུནྟི ¶ ཨདྷིཔྤཱཡོ. ན ནེ ཀོཙི ནིཝཱརེསཱིཏི ཏེ བྲཱཧྨཎེ ཀུལཱནཾ དྭཱརེསུ སབྦསོ བཱཧིརེསུ ཙ ཨབྦྷནྟརེསུ ཙ སབྦདྭཱརེསུ ཡསྨཱ ཏེསུ པིཡསམྨཏེསུ ཝརསཱིལསམནྣཱགཏེསུ ¶ མཱཏཱཔིཏཱུསུ ཝིཡ ཨཏིཝིསྶཏྠཱ མནུསྶཱ ཨཧེསུཾ, ཏསྨཱ ‘‘ཨིདཾ ནཱམ ཋཱནཾ ཏཡཱ ན པཝིསིཏབྦ’’ནྟི ན ཀོཙི ནིཝཱརེསི.

༢༩༢. ཨེཝཾ དྷམྨརཀྑིཏཱ ཀུལདྭཱརེསུ ཨནིཝཱརིཏཱ ཙརནྟཱ ཨཊྛ ཙ ཙཏྟཱལཱིསཉྩཱཏི ཨཊྛཙཏྟཱལཱིསཾ ཝསྶཱནི ཀུམཱརབྷཱཝཏོ པབྷུཏི ཙརཎེན ཀོམཱརཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཾསུ ཏེ. ཡེཔི བྲཱཧྨཎཙཎྜཱལཱ ཨཧེསུཾ, ཀོ པན ཝཱདོ བྲཧྨསམཱདཱིསཱུཏི ཨེཝམེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརནྟཱ ཨེཝ ཧི ཝིཛྫཱཙརཎཔརིཡེཊྛིཾ ཨཙརུཾ བྲཱཧྨཎཱ པུརེ, ན ཨབྲཧྨཙཱརིནོ ཧུཏྭཱ. ཏཏྠ ཝིཛྫཱཔརིཡེཊྛཱིཏི མནྟཛ྄ཛྷེནཾ. ཝུཏྟཉྩེཏཾ ‘‘སོ ཨཊྛཙཏྟཱལཱིས ཝསྶཱནི ཀོམཱརཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརཏི མནྟེ ཨདྷཱིཡམཱནོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༡༩༢). ཙརཎཔརིཡེཊྛཱིཏི སཱིལརཀྑཎཾ. ‘‘ཝིཛྫཱཙརཎཔརིཡེཊྛུ’’ནྟིཔི པཱཋོ, ཝིཛྫཱཙརཎཾ པརིཡེསིཏུཾ ཨཙརུནྟི ཨཏྠོ.

༢༩༣. ཡཐཱཝུཏྟཉྩ ཀཱལཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏྭཱ ཏཏོ པརཾ གྷརཱཝཱསཾ ཀཔྤེནྟཱཔི ན བྲཱཧྨཎཱ ཨཉྙམགམུཾ ཁཏྟིཡཾ ཝཱ ཝེསྶཱདཱིསུ ཨཉྙཏརཾ ཝཱ, ཡེ ཨཧེསུཾ དེཝསམཱ ཝཱ མརིཡཱདཱ ཝཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏཐཱ སཏཾ ཝཱ སཧསྶཾ ཝཱ དཏྭཱ ནཔི བྷརིཡཾ ཀིཎིཾསུ ཏེ, སེཡྻཐཱཔི ཨེཏརཧི ཨེཀཙྩེ ཀིཎནྟི. ཏེ ཧི དྷམྨེན དཱརཾ པརིཡེསནྟི. ཀཐཾ? ཨཊྛཙཏྟཱལཱིསཾ ཝསྶཱནི བྲཧྨཙརིཡཾ ¶ ཙརིཏྭཱ བྲཱཧྨཎཱ ཀཉྙཱབྷིཀྑཾ ཨཱཧིཎྜནྟི – ‘‘ཨཧཾ ཨཊྛཙཏྟཱལཱིས ཝསྶཱནི ཙིཎྞབྲཧྨཙརིཡོ, ཡདི ཝཡཔྤཏྟཱ དཱརིཀཱ ཨཏྠི, དེཐ མེ’’ཏི. ཏཏོ ཡསྶ ཝཡཔྤཏྟཱ དཱརིཀཱ ཧོཏི, སོ ཏཾ ཨལངྐརིཏྭཱ ནཱིཧརིཏྭཱ དྭཱརེ ཋིཏསྶེཝ བྲཱཧྨཎསྶ ཧཏྠེ ཨུདཀཾ ཨཱསིཉྩནྟོ ‘‘ཨིམཾ ཏེ, བྲཱཧྨཎ, བྷརིཡཾ པོསཱཝནཏྠཱཡ དམྨཱི’’ཏི ¶ ཝཏྭཱ དེཏི.

ཀསྨཱ པན ཏེ ཨེཝཾ ཙིརཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཏྭཱཔི དཱརཾ པརིཡེསནྟི, ན ཡཱཝཛཱིཝཾ བྲཧྨཙཱརིནོ ཧོནྟཱིཏི? མིཙྪཱདིཊྛིཝསེན. ཏེསཉྷི ཨེཝཾདིཊྛི ཧོཏི – ‘‘ཡོ པུཏྟཾ ན ཨུཔྤཱདེཏི, སོ ཀུལཝཾསཙྪེདཀརོ ཧོཏི, ཏཏོ ནིརཡེ པཙྩཏཱི’’ཏི. ཙཏྟཱརོ ཀིར ཨབྷཱཡིཏབྦཾ བྷཱཡནྟི གཎྜུཔྤཱདོ ཀིཀཱི ཀུནྟནཱི བྲཱཧྨཎཱཏི. གཎྜུཔྤཱདཱ ཀིར མཧཱཔཐཝིཡཱ ཁཡབྷཡེན ¶ མཏྟབྷོཛིནོ ཧོནྟི, ན བཧུཾ མཏྟིཀཾ ཁཱདནྟི. ཀིཀཱི སཀུཎིཀཱ ཨཱཀཱསཔཏནབྷཡེན ཨཎྜསྶ ཨུཔརི ཨུཏྟཱནཱ སེཏི. ཀུནྟནཱི སཀུཎིཀཱ པཐཝིཀམྤནབྷཡེན པཱདེཧི བྷཱུམིཾ ན སུཊྛུ ཨཀྐམཏི. བྲཱཧྨཎཱ ཀུལཝཾསཱུཔཙྪེདབྷཡེན དཱརཾ པརིཡེསནྟི. ཨཱཧ ཙེཏྠ –

‘‘གཎྜུཔྤཱདོ ཀིཀཱི ཙེཝ, ཀུནྟཱི བྲཱཧྨཎདྷམྨིཀོ;

ཨེཏེ ཨབྷཡཾ བྷཱཡནྟི, སམྨཱུལ༹ྷཱ ཙཏུརོ ཛནཱ’’ཏི.

ཨེཝཾ དྷམྨེན དཱརཾ པརིཡེསིཏྭཱཔི ཙ སམྤིཡེནེཝ སཾཝཱསཾ སངྒནྟྭཱ སམརོཙཡུཾ, སམྤིཡེནེཝ ཨཉྙམཉྙཾ པེམེནེཝ ཀཱཡེན ཙ ཙིཏྟེན ཙ མིསྶཱིབྷཱུཏཱ སངྒྷཊིཏཱ སཾསཊྛཱ ཧུཏྭཱ སཾཝཱསཾ སམརོཙཡུཾ, ན ཨཔྤིཡེན ན ནིགྒཧེན ཙཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༢༩༤. ཨེཝཾ སམྤིཡེནེཝ སཾཝཱསཾ ཀརོནྟཱཔི ཙ ཨཉྙཏྲ ཏམྷཱཏི, ཡོ སོ ཨུཏུསམཡོ, ཡམྷི སམཡེ བྲཱཧྨཎཱི བྲཱཧྨཎེན ཨུཔགནྟབྦཱ, ཨཉྙཏྲ ཏམྷཱ སམཡཱ ཋཔེཏྭཱ ཏཾ སམཡཾ ཨུཏུཏོ ཝིརཏཾ ཨུཏུཝེརམཎིཾ པཏི བྷརིཡཾ, ཡཱཝ པུན སོ སམཡོ ཨཱགཙྪཏི, ཏཱཝ ཨཊྛཏྭཱ ཨནྟརཱཡེཝ. མེཐུནཾ དྷམྨནྟི མེཐུནཱཡ དྷམྨཱཡ. སམྤདཱནཝཙནཔཏྟིཡཱ ཀིརེཏཾ ཨུཔཡོགཝཙནཾ. ནཱསྶུ གཙྪནྟཱིཏི ནེཝ གཙྪནྟི. བྲཱཧྨཎཱཏི ཡེ ཧོནྟི དེཝསམཱ ཙ མརིཡཱདཱ ཙཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༢༩༥. ཨཝིསེསེན པན སབྦེཔི བྲཧྨཙརིཡཉྩ…པེ… ཨཝཎྞཡུཾ. ཏཏྠ བྲཧྨཙརིཡནྟི མེཐུནཝིརཏི. སཱིལནྟི སེསཱནི ཙཏྟཱརི སིཀྑཱཔདཱནི. ཨཛྫཝནྟི ཨུཛུབྷཱཝོ, ཨཏྠཏོ ཨསཋཏཱ ¶ ཨམཱཡཱཝིཏཱ ཙ. མདྡཝནྟི ¶ མུདུབྷཱཝོ, ཨཏྠཏོ ཨཏྠདྡྷཏཱ ཨནཏིམཱནིཏཱ ཙ. ཏཔོཏི ཨིནྡྲིཡསཾཝརོ. སོརཙྩནྟི སུརཏབྷཱཝོ སུཁསཱིལཏཱ ཨཔྤཊིཀཱུལསམཱཙཱརཏཱ. ཨཝིཧིཾསཱཏི པཱཎིཨཱདཱིཧི ཨཝིཧེསིཀཛཱཏིཀཏཱ སཀརུཎབྷཱཝོ. ཁནྟཱིཏི ཨདྷིཝཱསནཀྑནྟི. ཨིཙྩེཏེ གུཎེ ཨཝཎྞཡུཾ. ཡེཔི ནཱསཀྑིཾསུ སབྦསོ པཊིཔཏྟིཡཱ ཨཱརཱདྷེཏུཾ, ཏེཔི ཏཏྠ སཱརདསྶིནོ ཧུཏྭཱ ཝཱཙཱཡ ཝཎྞཡིཾསུ པསཾསིཾསུ.

༢༩༦. ཨེཝཾ ཝཎྞེནྟཱནཉྩ ཡོ ནེསཾ…པེ… ནཱགམཱ, ཡོ ཨེཏེསཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ པརམོ བྲཧྨཱ ཨཧོསི, བྲཧྨསམོ ནཱམ ཨུཏྟམོ བྲཱཧྨཎོ ¶ ཨཧོསི, དལ༹ྷེན པརཀྐམེན སམནྣཱགཏཏྟཱ དལ༹ྷཔརཀྐམོ. ས ཝཱཏི ཝིབྷཱཝནེ ཝཱ-སདྡོ, ཏེན སོ ཨེཝརཱུཔོ བྲཱཧྨཎོཏི ཏམེཝ ཝིབྷཱཝེཏི. མེཐུནཾ དྷམྨནྟི མེཐུནསམཱཔཏྟིཾ. སུཔིནནྟེཔི ནཱགམཱཏི སུཔིནེཔི ན ཨགམཱསི.

༢༩༧. ཏཏོ ཏསྶ ཝཏྟཾ…པེ… ཨཝཎྞཡུཾ. ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ ནཝམགཱཐཱཡ ཝུཏྟགུཎེཡེཝ ཨཱདིཨནྟཝསེན ནིདྡིསནྟོ དེཝསམེ བྲཱཧྨཎེ པཀཱསེཏི. ཏེ ཧི ཝིཉྙུཛཱཏིཀཱ པཎྜིཏཱ ཏསྶ བྲཧྨསམསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཝཏྟཾ ཨནུསིཀྑནྟི པབྦཛྫཱཡ ཛྷཱནབྷཱཝནཱཡ ཙ, ཏེ ཙ ཨིམེ བྲཧྨཙརིཡཱདིགུཎེ པཊིཔཏྟིཡཱ ཨེཝ ཝཎྞཡནྟཱིཏི. ཏེ སབྦེཔི བྲཱཧྨཎཱ པཉྩཀནིཔཱཏེ དོཎསུཏྟེ (ཨ. ནི. ༥.༡༩༢) ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ.

༢༩༨. ཨིདཱནི མརིཡཱདེ བྲཱཧྨཎེ དསྶེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཏཎྜུལཾ སཡན’’ནྟི. ཏསྶཏྠོ – ཏེསུ ཡེ ཧོནྟི མརིཡཱདཱ, ཏེ བྲཱཧྨཎཱ སཙེ ཡཉྙཾ ཀཔྤེཏུཀཱམཱ ཧོནྟི, ཨཐ ཨཱམཀདྷཉྙཔཊིགྒཧཎཱ པཊིཝིརཏཏྟཱ ནཱནཔྤཀཱརཀཾ ཏཎྜུལཉྩ, མཉྩཔཱིཋཱདིབྷེདཾ སཡནཉྩ, ཁོམཱདིབྷེདཾ ཝཏྠཉྩ, གོསཔྤིཏིལཏེལཱདིབྷེདཾ སཔྤིཏེལཉྩ ཡཱཙིཡ དྷམྨེན, ‘‘ཨུདྡིསྶ ཨརིཡཱ ཏིཊྛནྟི, ཨེསཱ ཨརིཡཱན ཡཱཙནཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟེན ཨུདྡིསྶཋཱནསངྑཱཏེན དྷམྨེན ཡཱཙིཏྭཱ, ཨཐ ཡོ ཡཾ ཨིཙྪཏི དཱཏུཾ, ཏེན ཏཾ དིནྣཏཎྜུལཱདིཾ སམོདྷཱནེཏྭཱ སཾཀཌྜྷིཏྭཱ. ‘‘སམུདཱནེཏྭཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཨེཀོཡེཝཏྠོ. ཏཏོ ཡཉྙམཀཔྤཡུནྟི ཏཏོ གཧེཏྭཱ དཱནམཀཾསུ ¶ .

༢༩༩. ཀརོནྟཱ ཙ ཨེཝམེཏསྨིཾ ཨུཔཊྛིཏསྨིཾ དཱནསངྑཱཏེ ཡཉྙསྨིཾ ནཱསྶུ གཱཝོ ཧནིཾསུ ཏེ, ན ཏེ གཱཝིཡོ ཧནིཾསུ. གཱཝཱིམུཁེན ཙེཏྠ སབྦཔཱཎཱ ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཀིཾཀཱརཎཱ ན ཧནིཾསཱུཏི? བྲཧྨཙརིཡཱདིགུཎཡུཏྟཏྟཱ. ཨཔིཙ ཝིསེསཏོ ཡཐཱ མཱཏཱ…པེ… ནཱསྶུ གཱཝོ ཧནིཾསུ ཏེ. ཏཏྠ ཡཱསུ ཛཱཡནྟི ཨོསདྷཱཏི ཡཱསུ པིཏྟཱདཱིནཾ བྷེསཛྫབྷཱུཏཱ པཉྩ གོརསཱ ཛཱཡནྟི.

༣༠༠. ཨནྣདཱཏིཨཱདཱིསུ ¶ ཡསྨཱ པཉྩ གོརསེ པརིབྷུཉྫནྟཱནཾ ཁུདཱ ཝཱུཔསམྨཏི, བལཾ ཝཌྜྷཏི, ཚཝིཝཎྞོ ཝིཔྤསཱིདཏི, ཀཱཡིཀམཱནསིཀཾ སུཁཾ ཨུཔྤཛྫཏི ¶ , ཏསྨཱ ཨནྣདཱ བལདཱ ཝཎྞདཱ སུཁདཱ ཙེཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

༣༠༡. ཨེཝཾ ཏེ ཡཉྙེསུ གཱཝོ ཨཧནནྟཱ པུཉྙཔྤབྷཱཝཱནུགྒཧིཏསརཱིརཱ སུཁུམཱལཱ…པེ… སུཁམེདྷིཏྠ ཡཾ པཛཱ. ཏཏྠ སུཁུམཱལཱ མུདུཏལུཎཧཏྠཔཱདཱདིཏཱཡ, མཧཱཀཱཡཱ ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤཏྟིཡཱ, ཝཎྞཝནྟོ སུཝཎྞཝཎྞཏཱཡ སཎྛཱནཡུཏྟཏཱཡ ཙ, ཡསསྶིནོ ལཱབྷཔརིཝཱརསམྤདཱཡ. སེཧི དྷམྨེཧཱིཏི སཀེཧི ཙཱརིཏྟེཧི. ཀིཙྩཱཀིཙྩེསུ ཨུསྶུཀཱཏི ཀིཙྩེསུ ‘‘ཨིདཾ ཀཱཏབྦཾ’’, ཨཀིཙྩེསུ ‘‘ཨིདཾ ན ཀཱཏབྦ’’ནྟི ཨུསྶུཀྐམཱཔནྣཱ ཧུཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ ཏེ པོརཱཎཱ བྲཱཧྨཎཱ ཨེཝརཱུཔཱ ཧུཏྭཱ དསྶནཱིཡཱ པསཱདནཱིཡཱ ལོཀསྶ པརམདཀྑིཎེཡྻཱ ཨིམཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ ཡཱཝ ལོཀེ ཨཝཏྟིཾསུ, ཏཱཝ ཝིགཏཨཱིཏིབྷཡུཔདྡཝཱ ཧུཏྭཱ ནཱནཔྤཀཱརཀཾ སུཁཾ ཨེདྷིཏྠ པཱཔུཎི, སུཁཾ ཝཱ ཨེདྷིཏྠ སུཁཾ ཝུཌྜྷིཾ ཨགམཱསི. ཨཡཾ པཛཱཏི སཏྟལོཀཾ ནིདསྶེཏི.

༣༠༢-༣. ཀཱལཙྩཡེན པན སམྦྷིནྣམརིཡཱདབྷཱཝཾ ཨཱཔཛྫིཏུཀཱམཱནཾ ཏེསཾ ཨཱསི ཝིཔལླཱསོ…པེ… བྷཱགསོ མིཏེ. ཏཏྠ ཝིཔལླཱསོཏི ཝིཔརཱིཏསཉྙཱ. ཨཎུཏོ ཨཎུནྟི ལཱམཀཊྛེན པརིཏྟཊྛེན ཨཔྤསྶཱདཊྛེན ཨཎུབྷཱུཏཏོ ཀཱམགུཎཏོ ཨུཔྤནྣཾ ཛྷཱནསཱམཉྙནིབྦཱནསུཁཱནི ཨུཔནིདྷཱཡ སངྑྱམྤི ཨནུཔགམནེན ཨཎུཾ ཀཱམསུཁཾ, ལོཀུཏྟརསུཁཾ ཝཱ ཨུཔནིདྷཱཡ ཨཎུབྷཱུཏཏོ ཨཏྟནཱ པཊིལདྡྷལོཀིཡསམཱཔཏྟིསུཁཏོ ཨཎུཾ ཨཔྤཀཏོཔི ཨཔྤཀཾ ཀཱམསུཁཾ དིསྭཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. རཱཛིནོ ཙཱཏི རཉྙོ ཙ. ཝིཡཱཀཱརནྟི སམྤཏྟིཾ. ཨཱཛཉྙསཾཡུཏྟེཏི ཨསྶཱཛཱནཱིཡསཾཡུཏྟེ. སུཀཏེཏི དཱརུཀམྨལོཧཀམྨེན སུནིཊྛིཏེ. ཙིཏྟསིབྦནེཏི སཱིཧཙམྨཱདཱིཧི ཨལངྐརཎཝསེན ¶ ཙིཏྲསིབྦནེ. ནིཝེསནེཏི གྷརཝཏྠཱུནི. ནིཝེསེཏི ཏཏྠ པཏིཊྛཱཔིཏགྷརཱནི. ཝིབྷཏྟེཏི ཨཱཡཱམཝིཏྠཱརཝསེན ཝིབྷཏྟཱནི. བྷཱགསོ མིཏེཏི ཨངྒཎདྭཱརཔཱསཱདཀཱུཊཱགཱརཱདིཝསེན ཀོཊྛཱསཾ ཀོཊྛཱསཾ ཀཏྭཱ མིཏཱནི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཏེསཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨཎུཏོ ཨཎུསཉྙིཏཾ ཀཱམསུཁཉྩ རཉྙོ བྱཱཀཱརཉྩ ཨལངྐཏནཱརིཡོ ཙ ཝུཏྟཔྤཀཱརེ རཐེ ཙ ནིཝེསནེ ནིཝེསེ ཙ དིསྭཱ དུཀྑེསུཡེཝ ཨེཏེསུ ཝཏྠཱུསུ ‘‘སུཁ’’ནྟི པཝཏྟཏྟཱ པུབྦེ པཝཏྟནེཀྑམྨསཉྙཱཝིཔལླཱསསངྑཱཏཱ ཝིཔརཱིཏསཉྙཱ ཨཱསི.

༣༠༤. ཏེ ¶ ཨེཝཾ ཝིཔརཱིཏསཉྙཱ ཧུཏྭཱ གོམཎྜལཔརིབྱཱུལ༹ྷཾ…པེ… བྲཱཧྨཎཱ. ཏཏྠ གོམཎྜལཔརིབྱཱུལ༹ྷནྟི གོཡཱུཐེཧི པརིཀིཎྞཾ. ནཱརཱིཝརགཎཱཡུཏནྟི ཝརནཱརཱིགཎསཾཡུཏྟཾ. ཨུལཱ༹རནྟི ཝིཔུལཾ ¶ . མཱནུསཾ བྷོགནྟི མནུསྶཱནཾ ནིཝེསནཱདིབྷོགཝཏྠུཾ. ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡིཾསཱུཏི ‘‘ཨཧོ ཝཏིདཾ ཨམྷཱཀཾ ཨསྶཱ’’ཏི ཏཎྷཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨབྷིཔཏྠཡམཱནཱ ཛྷཱཡིཾསུ.

༣༠༥. ཨེཝཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡནྟཱ ཙ ‘‘ཨེཏེ མནུསྶཱ སུནྷཱཏཱ སུཝིལིཏྟཱ ཀཔྤིཏཀེསམསྶཱུ ཨཱམུཏྟམཎིཨཱབྷརཎཱ པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི པརིཙཱརེནྟི, མཡཾ པན ཨེཝཾ ཏེཧི ནམསྶིཡམཱནཱཔི སེདམལཀིལིཊྛགཏྟཱ པརཱུལ༹ྷཀཙྪནཁལོམཱ བྷོགརཧིཏཱ པརམཀཱརུཉྙཏཾ པཏྟཱ ཝིཧརཱམ. ཨེཏེ ཙ ཧཏྠིཀྑནྡྷཨསྶཔིཊྛིསིཝིཀཱསུཝཎྞརཐཱདཱིཧི ཝིཙརནྟི, མཡཾ པཱདེཧི. ཨེཏེ དྭིབྷཱུམིཀཱདིཔཱསཱདཏལེསུ ཝསནྟི, མཡཾ ཨརཉྙརུཀྑམཱུལཱདཱིསུ. ཨེཏེ ཙ གོནཀཱདཱིཧི ཨཏྠརཎེཧི ཨཏྠཏཱསུ ཝརསེཡྻཱསུ སཡནྟི, མཡཾ ཏཊྚིཀཱཙམྨཁཎྜཱདཱིནི ཨཏྠརིཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ. ཨེཏེ ནཱནཱརསཱནི བྷོཛནཱནི བྷུཉྫནྟི, མཡཾ ཨུཉྪཱཙརིཡཱཡ ཡཱཔེམ. ཀཐཾ ནུ ཁོ མཡམྤི ཨེཏེཧི སདིསཱ བྷཝེཡྻཱམཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘དྷནཾ ཨིཙྪིཏབྦཾ, ན སཀྐཱ དྷནརཧིཏེཧི ཨཡཾ སམྤཏྟི པཱཔུཎིཏུ’’ནྟི ཙ ཨཝདྷཱརེཏྭཱ ཝེདེ བྷིནྡིཏྭཱ དྷམྨཡུཏྟེ པུརཱཎམནྟེ ནཱསེཏྭཱ ཨདྷམྨཡུཏྟེ ཀཱུཊམནྟེ གནྠེཏྭཱ དྷནཏྠིཀཱ ཨོཀྐཱཀརཱཛཱནམུཔསངྐམྨ སོཏྠིཝཙནཱདཱིནི པཡུཉྫིཏྭཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ, མཧཱརཱཛ, བྲཱཧྨཎཝཾསེ པཝེཎིཡཱ ཨཱགཏཾ པོརཱཎམནྟཔདཾ ཨཏྠི, ཏཾ མཡཾ ཨཱཙརིཡམུཊྛིཏཱཡ ¶ ན ཀསྶཙི བྷཎིམྷཱ, ཏཾ མཧཱརཱཛཱ སོཏུམརཧཏཱི’’ཏི ཙ ཝཏྭཱ ཨསྶམེདྷཱདིཡཉྙཾ ཝཎྞཡིཾསུ. ཝཎྞཡིཏྭཱ ཙ རཱཛཱནཾ ཨུསྶཱཧེནྟཱ ‘‘ཡཛ, མཧཱརཱཛ, ཨེཝཾ པཧཱུཏདྷནདྷཉྙོ ཏྭཾ, ནཏྠི ཏེ ཡཉྙསམྦྷཱརཝེཀལླཾ, ཨེཝཉྷི ཏེ ཡཛཏོ སཏྟཀུལཔརིཝཊྚཱ སགྒེ ཨུཔྤཛྫིསྶནྟཱི’’ཏི ཨཝོཙུཾ. ཏེན ནེསཾ ཏཾ པཝཏྟིཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ བྷགཝཱ ‘‘ཏེ ཏཏྠ མནྟེ…པེ… བཧུ ཏེ དྷན’’ནྟི.

ཏཏྠ ཏཏྠཱཏི ཏསྨིཾ, ཡཾ བྷོགམབྷིཛ྄ཛྷཱཡིཾསུ, ཏནྣིམིཏྟནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ནིམིཏྟཏྠེ ཧི ཨེཏཾ བྷུམྨཝཙནཾ. ཏདུཔཱགམུནྟི ཏདཱ ཨུཔཱགམུཾ. པཧཱུཏདྷནདྷཉྙོསཱིཏི པཧཱུཏདྷནདྷཉྙོ བྷཝིསྶསི, ཨབྷིསམྤརཱཡནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨཱསཾསཱཡཉྷི ཨནཱགཏེཔི ཝཏྟམཱནཝཙནཾ ཨིཙྪནྟི སདྡཀོཝིདཱ. ཡཛསྶཱུཏི ¶ ཡཛཱཧི. ཝིཏྟཾ དྷནནྟི ཛཱཏརཱུཔཱདིརཏནམེཝ ཝིཏྟིཀཱརཎཏོ ཝིཏྟཾ, སམིདྡྷིཀཱརཎཏོ དྷནནྟི ཝུཏྟཾ. ཨཐ ཝཱ ཝིཏྟནྟི ཝིཏྟིཀཱརཎབྷཱུཏམེཝ ཨཱབྷརཎཱདི ཨུཔཀརཎཾ, ཡཾ ‘‘པཧཱུཏཝིཏྟཱུཔཀརཎོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༣༣༡) ཨཱགཙྪཏི. དྷནནྟི ཧིརཉྙསུཝཎྞཱདི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཏེ བྲཱཧྨཎཱ མནྟེ གནྠེཏྭཱ ཏདཱ ཨོཀྐཱཀཾ ཨུཔཱགམུཾ. ཀིནྟི? ‘‘མཧཱརཱཛ, བཧཱུ ཏེ ཝིཏྟཉྩ དྷནཉྩ, ཡཛསྶུ, ཨཱཡཏིམྤི པཧཱུཏདྷནདྷཉྙོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི.

༣༠༦. ཨེཝཾ ཀཱརཎཾ ཝཏྭཱ སཉྙཱཔེནྟེཧི ཏཏོ ཙ རཱཛཱ…པེ… ཨདཱ དྷནཾ. ཏཏྠ སཉྙཏྟོཏི ¶ ཉཱཔིཏོ. རཐེསབྷོཏི མཧཱརཐེསུ ཁཏྟིཡེསུ ཨཀམྤིཡཊྛེན ཨུསབྷསདིསོ. ‘‘ཨསྶམེདྷ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཨསྶམེཏྠ མེདྷནྟཱིཏི ཨསྶམེདྷོ, དྭཱིཧི པརིཡཉྙེཧི ཡཛིཏབྦསྶ ཨེཀཝཱིསཏིཡཱུཔསྶ ཋཔེཏྭཱ བྷཱུམིཉྩ པུརིསེ ཙ ཨཝསེསསབྦཝིབྷཝདཀྑིཎསྶ ཡཉྙསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. པུརིསམེཏྠ མེདྷནྟཱིཏི པུརིསམེདྷོ, ཙཏཱུཧི པརིཡཉྙེཧི ཡཛིཏབྦསྶ སདྡྷིཾ བྷཱུམིཡཱ ཨསྶམེདྷེ ཝུཏྟཝིབྷཝདཀྑིཎསྶ ཡཉྙསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སམྨམེཏྠ པཱསནྟཱིཏི སམྨཱཔཱསོ, དིཝསེ དིཝསེ སམྨཾ ཁིཔིཏྭཱ ཏསྶ པཏིཏོཀཱསེ ཝེདིཾ ཀཏྭཱ སཾཧཱརིམེཧི ཡཱུཔཱདཱིཧི སརསྶཏིནདིཡཱ ནིམུགྒོཀཱསཏོ པབྷུཏི པཊིལོམཾ གཙྪནྟེན ¶ ཡཛིཏབྦསྶ སཏྲཡཱགསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཝཱཛམེཏྠ པིཝནྟཱིཏི ཝཱཛཔེཡྻོ. ཨེཀེན པརིཡཉྙེན སཏྟརསཧི པསཱུཧི ཡཛིཏབྦསྶ བེལུཝཡཱུཔསྶ སཏྟརསཀདཀྑིཎསྶ ཡཉྙསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ནཏྠི ཨེཏྠ ཨགྒལཱ༹ཏི ནིརགྒལོ༹, ནཝཧི པརིཡཉྙེཧི ཡཛིཏབྦསྶ སདྡྷིཾ བྷཱུམིཡཱ ཙ པུརིསེཧི ཙ ཨསྶམེདྷེ ཝུཏྟཝིབྷཝདཀྑིཎསྶ སབྦམེདྷཔརིཡཱཡནཱམསྶ ཨསྶམེདྷཝིཀཔྤསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ.

༣༠༧-༨. ཨིདཱནི ཡཾ ཝུཏྟཾ ‘‘བྲཱཧྨཎཱནམདཱ དྷན’’ནྟི, ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘གཱཝོ སཡནཉྩཱ’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. སོ ཧི རཱཛཱ ‘‘དཱིགྷརཏྟཾ ལཱུཁཱཧཱརེན ཀིལནྟཱ པཉྩ གོརསེ པརིབྷུཉྫནྟཱུ’’ཏི ནེསཾ སཔུངྒཝཱནི གོཡཱུཐཱནེཝ ཨདཱསི, ཏཐཱ ‘‘དཱིགྷརཏྟཾ ཐཎྜིལསཱཡིཏཱཡ ཐཱུལསཱཊཀནིཝཱསནེན ¶ ཨེཀསེཡྻཱཡ པཱདཙཱརེན རུཀྑམཱུལཱདིཝཱསེན ཙ ཀིལནྟཱ གོནཀཱདིཨཏྠཏཝརསཡནཱདཱིསུ སུཁཾ ཨནུབྷོནྟཱུ’’ཏི ནེསཾ མཧགྒྷཱནི སཡནཱདཱིནི ཙ ཨདཱསི. ཨེཝམེཏཾ ནཱནཔྤཀཱརཀཾ ཨཉྙཉྩ ཧིརཉྙསུཝཎྞཱདིདྷནཾ ཨདཱསི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘གཱཝོ སཡནཉྩ ཝཏྠཉྩ…པེ… བྲཱཧྨཎཱནམདཱ དྷན’’ནྟི.

༣༠༩-༡༠. ཨེཝཾ ཏསྶ རཉྙོ སནྟིཀཱ ཏེ ཙ ཏཏྠ…པེ… པུན མུཔཱགམུཾ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཏསྶ རཉྙོ སནྟིཀཱ ཏེ བྲཱཧྨཎཱ ཏེསུ ཡཱགེསུ དྷནཾ ལབྷིཏྭཱ དཱིགྷརཏྟཾ དིཝསེ དིཝསེ ཨེཝམེཝ གྷཱསཙྪཱདནཾ པརིཡེསིཏྭཱ ནཱནཔྤཀཱརཀཾ ཝཏྠུཀཱམ སནྣིདྷིཾ སམརོཙཡུཾ. ཏཏོ ཏེསཾ ཨིཙྪཱཝཏིཎྞཱནཾ ཁཱིརཱདིཔཉྩགོརསསྶཱདཝསེན རསཏཎྷཱཡ ཨོཏིཎྞཙིཏྟཱནཾ ‘‘ཁཱིརཱདཱིནིཔི ཏཱཝ གུནྣཾ སཱདཱུནི, ཨདྡྷཱ ཨིམཱསཾ མཾསཾ སཱདུཏརཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ མཾསཾ པཊིཙྩ བྷིཡྻོ ཏཎྷཱ པཝཌྜྷཐ. ཏཏོ ཙིནྟེསུཾ – ‘‘སཙེ མཡཾ མཱརེཏྭཱ ཁཱདིསྶཱམ, གཱརཡ྄ཧཱ བྷཝིསྶཱམ, ཡཾནཱུན མནྟེ གནྠེཡྻཱམཱ’’ཏི. ཨཐ པུནཔི ཝེདཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཏདནུརཱུཔེ ཏེ ཏཏྠ མནྟེ གནྠེཏྭཱ ཏེ བྲཱཧྨཎཱ ཏནྣིམིཏྟཾ ¶ ཀཱུཊམནྟེ གནྠེཏྭཱ ཨོཀྐཱཀརཱཛཱནཾ པུན ཨུཔཱགམིཾསུ. ཨིམམཏྠཾ བྷཱསམཱནཱ ‘‘ཡཐཱ ཨཱཔོ ཙ…པེ… བཧུ ཏེ དྷན’’ནྟི.

ཀིཾ ¶ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཨམྷཱཀཾ, མཧཱརཱཛ, མནྟེསུ ཨེཏདཱགཏཾ ཡཐཱ ཨཱཔོ ཧཏྠདྷོཝནཱདིསབྦཀིཙྩེསུ པཱཎཱིནཾ ཨུཔཡོགཾ གཙྪཏི, ནཏྠི ཏེསཾ ཏཏོནིདཱནཾ པཱཔཾ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ པརིཀྑཱརོ སོ ཧི པཱཎིནཾ, ཨུཔཀརཎཏྠཱཡ ཨུཔྤནྣོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཡཐཱ ཙཱཡཾ མཧཱཔཐཝཱི གམནཊྛཱནཱདིསབྦཀིཙྩེསུ ཀཧཱཔཎསངྑཱཏཾ ཧིརཉྙཾ སུཝཎྞརཛཏཱདིབྷེདཾ དྷནཾ, ཡཝགོདྷཱུམཱདིབྷེདཾ དྷཱནིཡཉྩ, སཾཝོཧཱརཱདིསབྦཀིཙྩེསུ ཨུཔཡོགཾ གཙྪཏི, ཨེཝཾ གཱཝོ མནུསྶཱནཾ སབྦཀིཙྩེསུ ཨུཔཡོགགམནཏྠཱཡ ཨུཔྤནྣཱ. ཏསྨཱ ཨེཏཱ ཧནིཏྭཱ ནཱནཔྤཀཱརཀེ ཡཱགེ ཡཛསྶུ བཧུ ཏེ ཝིཏྟཾ, ཡཛསྶུ བཧུ ཏེ དྷནནྟི.

༣༡༡-༡༢. ཨེཝཾ པུརིམནཡེནེཝ ཏཏོ ཙ རཱཛཱ…པེ… ཨགྷཱཏཡི, ཡཾ ཏཏོ པུབྦེ ཀཉྩི སཏྟཾ ན པཱདཱ…པེ… གྷཱཏཡི. ཏདཱ ཀིར བྲཱཧྨཎཱ ཡཉྙཱཝཱཊཾ གཱཝཱིནཾ པཱུརེཏྭཱ མངྒལཨུསབྷཾ བནྡྷིཏྭཱ རཉྙོ མཱུལཾ ནེཏྭཱ ‘‘མཧཱརཱཛ, གོམེདྷཡཉྙཾ ཡཛསྶུ, ཨེཝཾ ཏེ བྲཧྨལོཀསྶ མགྒོ ཝིསུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ¶ ཨཱཧཾསུ. རཱཛཱ ཀཏམངྒལཀིཙྩོ ཁགྒཾ གཧེཏྭཱ པུངྒཝེན སཧ ཨནེཀསཏསཧསྶཱ གཱཝོ མཱརེསི. བྲཱཧྨཎཱ ཡཉྙཱཝཱཊེ མཾསཱནི ཚིནྡིཏྭཱ ཁཱདིཾསུ, པཱིཏཀོདཱཏརཏྟཀམྦལེ ཙ པཱརུཔིཏྭཱ མཱརེསུཾ. ཏདུཔཱདཱཡ ཀིར གཱཝོ པཱརུཏེ དིསྭཱ ཨུབྦིཛྫནྟི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘ན པཱདཱ…པེ… གྷཱཏཡཱི’’ཏི.

༣༡༣. ཏཏོ དེཝཱཏི ཨེཝཾ ཏསྨིཾ རཱཛིནི གཱཝིཡོ གྷཱཏེཏུམཱརདྡྷེ ཨཐ ཏདནནྟརམེཝ ཏཾ གོགྷཱཏཀཾ དིསྭཱ ཨེཏེ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱདཡོ དེཝཱ ཙ, པིཏརོཏི བྲཱཧྨཎེསུ ལདྡྷཝོཧཱརཱ བྲཧྨཱནོ ཙ, སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ ཙ, པབྦཏཔཱདནིཝཱསིནོ དཱནཝཡཀྑསཉྙིཏཱ ཨསུརརཀྑསཱ ཙ ‘‘ཨདྷམྨོ ཨདྷམྨོ’’ཏི ཨེཝཾ ཝཱཙཾ ནིཙྪཱརེནྟཱ ‘‘དྷི མནུསྶཱ, དྷི མནུསྶཱ’’ཏི ཙ ཝདནྟཱ པཀྐནྡུཾ. ཨེཝཾ བྷཱུམིཏོ པབྷུཏི སོ སདྡོ མུཧུཏྟེན ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཱ ཨགམཱསི, ཨེཀདྷིཀྐཱརཔརིཔུཎྞོ ལོཀོ ཨཧོསི. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? ཡཾ སཏྠཾ ནིཔཏཱི གཝེ, ཡསྨཱ གཱཝིམྷི སཏྠཾ ནིཔཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༣༡༤. ན ཀེཝལཉྩ དེཝཱདཡོ པཀྐནྡུཾ, ཨཡམཉྙོཔི ལོཀེ ཨནཏྠོ ¶ ཨུདཔཱདི – ཡེ ཧི ཏེ ཏཡོ རོགཱ པུརེ ཨཱསུཾ, ཨིཙྪཱ ཨནསནཾ ཛརཱ, ཀིཉྩི ཀིཉྩིདེཝ པཏྠནཏཎྷཱ ཙ ཁུདཱ ཙ པརིཔཱཀཛརཱ ཙཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏེ པསཱུནཉྩ སམཱརམྦྷཱ, ཨཊྛཱནཝུཏིམཱགམུཾ, ཙཀྑུརོགཱདིནཱ བྷེདེན ཨཊྛནཝུཏིབྷཱཝཾ པཱཔུཎིཾསཱུཏི ཨཏྠོ.

༣༡༥. ཨིདཱནི བྷགཝཱ ཏཾ པསུསམཱརམྦྷཾ ནིནྡནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨེསོ ཨདྷམྨོ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ ཨེསོ ¶ པསུསམཱརམྦྷསངྑཱཏོ ཀཱཡདཎྜཱདཱིནཾ ཏིཎྞཾ དཎྜཱནཾ ཨཉྙཏརདཎྜབྷཱུཏོ དྷམྨཏོ ཨཔེཏཏྟཱ ཨདྷམྨོ ཨོཀྐནྟོ ཨཧུ, པཝཏྟོ ཨཱསི, སོ ཙ ཁོ ཏཏོ པབྷུཏི པཝཏྟཏྟཱ པུརཱཎོ, ཡསྶ ཨོཀྐམནཏོ པབྷུཏི ཀེནཙི པཱདཱདིནཱ ཨཧིཾསནཏོ ཨདཱུསིཀཱཡོ གཱཝོ ཧཉྙནྟི. ཡཱ གྷཱཏེནྟཱ དྷམྨཱ དྷཾསནྟི ཙཝནྟི པརིཧཱཡནྟི ཡཱཛཀཱ ཡཉྙཡཱཛིནོ ཛནཱཏི.

༣༡༦. ཨེཝམེསོ ཨཎུདྷམྨོཏི ཨེཝཾ ཨེསོ ལཱམཀདྷམྨོ ཧཱིནདྷམྨོ, ཨདྷམྨོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡསྨཱ ཝཱ ཨེཏྠ དཱནདྷམྨོཔི ཨཔྤཀོ ཨཏྠི ¶ , ཏསྨཱ ཏཾ སནྡྷཱཡཱཧ ‘‘ཨཎུདྷམྨོ’’ཏི. པོརཱཎོཏི ཏཱཝ ཙིརཀཱལཏོ པབྷུཏི པཝཏྟཏྟཱ པོརཱཎོ. ཝིཉྙཱུཧི པན གརཧིཏཏྟཱ ཝིཉྙཱུགརཧིཏོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཡསྨཱ ཙ ཝིཉྙུགརཧིཏོ, ཏསྨཱ ཡཏྠ ཨེདིསཀཾ པསྶཏི, ཡཱཛཀཾ གརཧཏཱི ཛནོ. ཀཐཾ? ‘‘ཨབྦུདཾ བྲཱཧྨཎེཧི ཨུཔྤཱདིཏཾ, གཱཝོ ཝདྷིཏྭཱ མཾསཾ ཁཱདནྟཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིནི ཝཏྭཱཏི ཨཡམེཏྠ ཨནུསྶཝོ.

༣༡༧. ཨེཝཾ དྷམྨེ ཝིཡཱཔནྣེཏི ཨེཝཾ པོརཱཎེ བྲཱཧྨཎདྷམྨེ ནཊྛེ. ‘‘ཝིཡཱཝཏྟེ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཝིཔརིཝཏྟིཏྭཱ ཨཉྙཐཱ བྷཱུཏེཏི ཨཏྠོ. ཝིབྷིནྣཱ སུདྡཝེསྶིཀཱཏི པུབྦེ སམགྒཱ ཝིཧརནྟཱ སུདྡཱ ཙ ཝེསྶཱ ཙ ཏེ ཝིབྷིནྣཱ. པུཐཱུ ཝིབྷིནྣཱ ཁཏྟིཡཱཏི ཁཏྟིཡཱཔི བཧཱུ ཨཉྙམཉྙཾ བྷིནྣཱ. པཏིཾ བྷརིཡཱཝམཉྙཐཱཏི བྷརིཡཱ ཙ གྷརཱཝཱསཏྠཾ ཨིསྶརིཡབལེ ཋཔིཏཱ པུཏྟབལཱདཱིཧི ཨུཔེཏཱ ཧུཏྭཱ པཏིཾ ཨཝམཉྙཐ, པརིབྷཝི ཨཝམཉྙི ན སཀྐཙྩཾ ཨུཔཊྛཱསི.

༣༡༨. ཨེཝཾ ཨཉྙམཉྙཾ ཝིབྷིནྣཱ སམཱནཱ ཁཏྟིཡཱ བྲཧྨབནྡྷཱུ ཙ…པེ… ཀཱམཱནཾ ཝསམནྭགུནྟི. ཁཏྟིཡཱ ཙ བྲཱཧྨཎཱ ཙ ཡེ ཙཉྙེ ཝེསྶསུདྡཱ ཡཐཱ སངྐརཾ ནཱཔཛྫནྟི, ཨེཝཾ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ གོཏྟེན རཀྑིཏཏྟཱ གོཏྟརཀྑིཏཱ. ཏེ སབྦེཔི ཏཾ ཛཱཏིཝཱདཾ ནིརཾཀཏྭཱ, ‘‘ཨཧཾ ཁཏྟིཡོ, ཨཧཾ བྲཱཧྨཎོ’’ཏི ཨེཏཾ སབྦམྤི ནཱསེཏྭཱ ¶ པཉྩཀཱམགུཎསངྑཱཏཱནཾ ཀཱམཱནཾ ཝསཾ ཨནྭགུཾ ཨཱསཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ, ཀཱམཧེཏུ ན ཀིཉྩི ཨཀཏྟབྦཾ ནཱཀཾསཱུཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨེཝམེཏྠ བྷགཝཱ ‘‘ཨིསཡོ པུབྦཀཱ’’ཏིཨཱདཱིཧི ནཝཧི གཱཐཱཧི པོརཱཎཱནཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཝཎྞཾ བྷཱསིཏྭཱ ‘‘ཡོ ནེསཾ པརམོ’’ཏི གཱཐཱཡ བྲཧྨསམཾ, ‘‘ཏསྶ ཝཏྟམནུསིཀྑནྟཱ’’ཏི གཱཐཱཡ དེཝསམཾ, ‘‘ཏཎྜུལཾ སཡན’’ནྟིཨཱདིཀཱཧི ཙཏཱུཧི གཱཐཱཧི མརིཡཱདཾ, ‘‘ཏེསཾ ཨཱསི ཝིཔལླཱསོ’’ཏིཨཱདཱིཧི སཏྟརསཧི གཱཐཱཧི སམྦྷིནྣམརིཡཱདཾ, ཏསྶ ཝིཔྤཊིཔཏྟིཡཱ དེཝཱདཱིནཾ པཀྐནྡནཱདིདཱིཔནཏྠཉྩ དསྶེཏྭཱ དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི. བྲཱཧྨཎཙཎྜཱལོ པན ཨིདྷ ཨཝུཏྟོཡེཝ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཝིཔཏྟིཡཱ ཨཀཱརཎཾ. བྲཱཧྨཎདྷམྨསམྤཏྟིཡཱ ཧི བྲཧྨསམདེཝསམམརིཡཱདཱ ཀཱརཎཾ ¶ ¶ ཧོནྟི, ཝིཔཏྟིཡཱ སམྦྷིནྣམརིཡཱདོ. ཨཡཾ པན དོཎསུཏྟེ (ཨ. ནི. ༥.༡༩༢) ཝུཏྟཔྤཀཱརོ བྲཱཧྨཎཙཎྜཱལོ བྲཱཧྨཎདྷམྨཝིཔཏྟིཡཱཔི ཨཀཱརཎཾ. ཀསྨཱ? ཝིཔནྣེ དྷམྨེ ཨུཔྤནྣཏྟཱ. ཏསྨཱ ཏཾ ཨདསྶེཏྭཱཝ དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི. ཨེཏརཧི པན སོཔི བྲཱཧྨཎཙཎྜཱལོ དུལླབྷོ. ཨེཝམཡཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ དྷམྨོ ཝིནཊྛོ. ཏེནེཝཱཧ དོཎོ བྲཱཧྨཎོ – ‘‘ཨེཝཾ སནྟེ མཡཾ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཙཎྜཱལམྤི ན པཱུརེམཱ’’ཏི. སེསམེཏྠ ཝུཏྟནཡམེཝ.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ བྲཱཧྨཎདྷམྨིཀསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. དྷམྨསུཏྟ-(ནཱཝཱསུཏྟ)-ཝཎྞནཱ

༣༡༩. ཡསྨཱ ¶ ཧི དྷམྨནྟི དྷམྨསུཏྟཾ, ‘‘ནཱཝཱསུཏྟ’’ནྟིཔི ཝུཙྩཏི. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨིདཾ སུཏྟཾ ཨཱཡསྨནྟཾ སཱརིཔུཏྟཏྠེརཾ ཨཱརབྦྷ ཝུཏྟཾ. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརོ པན དྭིནྣཾ ཨགྒསཱཝཀཱནཾ ཨུཔྤཏྟིཏོ པབྷུཏི ཝེདིཏབྦོ. སེཡྻཐིདཾ – ཨནུཔྤནྣེ ¶ ཀིར བྷགཝཏི དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ ཨེཀཾ ཨསངྑྱེཡྻཾ ཀཔྤསཏསཧསྶཉྩ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟཱ. ཏེསཾ པཋམོ ཙཝིཏྭཱ རཱཛགཧསྶ ཨཝིདཱུརེ ཨུཔཏིསྶགཱམོ ནཱམ བྲཱཧྨཎཱནཾ བྷོགགཱམོ ཨཏྠི, ཏཏྠ སཊྛིཨདྷིཀཔཉྩཀོཊིསཏདྷནཝིབྷཝསྶ གཱམསཱམིནོ བྲཱཧྨཎསྶ རཱུཔསཱརཱི ནཱམ བྲཱཧྨཎཱི, ཏསྶཱ ཀུཙྪིཡཾ པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསི. དུཏིཡོ ཏསྶེཝཱཝིདཱུརེ ཀོལིཏགཱམོ ནཱམ བྲཱཧྨཎཱནཾ བྷོགགཱམོ ཨཏྠི. ཏཏྠ ཏཐཱརཱུཔཝིབྷཝསྶེཝ གཱམསཱམིནོ བྲཱཧྨཎསྶ མོགྒལླཱནཱི ནཱམ བྲཱཧྨཎཱི, ཏསྶཱ ཀུཙྪིཡཾ ཏཾ དིཝསམེཝ པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསི. ཨེཝཾ ཏེསཾ ཨེཀདིཝསམེཝ པཊིསནྡྷིགྒཧཎཉྩ གབྦྷཝུཊྛཱནཉྩ ཨཧོསི. ཨེཀདིཝསེཡེཝ ཙ ནེསཾ ཨེཀསྶ ཨུཔཏིསྶགཱམེ ཛཱཏཏྟཱ ཨུཔཏིསྶོ, ཨེཀསྶ ཀོལིཏགཱམེ ཛཱཏཏྟཱ ཀོལིཏོཏི ནཱམམཀཾསུ.

ཏེ ¶ སཧཔཾསུཾ ཀཱིལ༹ནྟཱ སཧཱཡཀཱ ཨནུཔུབྦེན ཝུཌྜྷིཾ པཱཔུཎིཾསུ, ཨེཀམེཀསྶ ཙ པཉྩཔཉྩམཱཎཝཀསཏཱནི པརིཝཱརཱ ཨཧེསུཾ. ཏེ ཨུཡྻཱནཾ ཝཱ ནདཱིཏིཏྠཾ ཝཱ གཙྪནྟཱ སཔརིཝཱརཱཡེཝ གཙྪནྟི. ཨེཀོ པཉྩཧི སུཝཎྞསིཝིཀཱསཏེཧི, དུཏིཡོ པཉྩཧི ཨཱཛཉྙརཐསཏེཧི. ཏདཱ ཙ རཱཛགཧེ ཀཱལཱནུཀཱལཾ གིརགྒསམཛྫོ ནཱམ ཧོཏི. སཱཡནྷསམཡེ ནགརཝེམཛ྄ཛྷེ ཡཏྠ སཀལཨངྒམགདྷཝཱསིནོ ཨབྷིཉྙཱཏཱ ཁཏྟིཡཀུམཱརཱདཡོ སནྣིཔཏིཏྭཱ སུཔཉྙཏྟེསུ མཉྩཔཱིཋཱདཱིསུ ནིསིནྣཱ སམཛྫཝིབྷཱུཏིཾ པསྶནྟི. ཨཐ ཏེ སཧཱཡཀཱ ཏེན པརིཝཱརེན སདྡྷིཾ ཏཏྠ གནྟྭཱ པཉྙཏྟཱསནེསུ ནིསཱིདིཾསུ. ཏཏོ ཨུཔཏིསྶོ སམཛྫཝིབྷཱུཏིཾ པསྶནྟོ མཧཱཛནཀཱཡཾ སནྣིཔཏིཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེཏྟཀོ ཛནཀཱཡོ ཝསྶསཏཾ ཨཔྤཏྭཱཝ མརིསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེསི. ཏསྶ མརཎཾ ཨཱགནྟྭཱ ནལཱཊནྟེ པཏིཊྛིཏཾ ཝིཡ ཨཧོསི, ཏཐཱ ཀོལིཏསྶ. ཏེསཾ ཨནེཀཔྤཀཱརེསུ ནཊེསུ ནཙྩནྟེསུ དསྶནམཏྟེཔི ཙིཏྟཾ ན ནམི, ཨཉྙདཏྠུ སཾཝེགོཡེཝ ཨུདཔཱདི.

ཨཐ ཝུཊྛིཏེ སམཛྫེ པཀྐནྟཱཡ པརིསཱཡ སཀཔརིཝཱརེན པཀྐནྟེསུ ཏེསུ སཧཱཡེསུ ཀོལིཏོ ¶ ཨུཔཏིསྶཾ པུཙྪི – ‘‘ཀིཾ, སམྨ, ནཱཊཀཱདིདསྶནེན ཏཝ པམོདནམཏྟམྤི ¶ ནཱཧོསཱི’’ཏི? སོ ཏསྶ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ཏམྤི ཏཐེཝ པཊིཔུཙྪི. སོཔི ཏསྶ ཨཏྟནོ པཝཏྟིཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ ‘‘ཨེཧི, སམྨ, པབྦཛིཏྭཱ ཨམཏཾ གཝེསཱམཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘སཱདྷུ སམྨཱ’’ཏི ཨུཔཏིསྶོ ཏཾ སམྤཊིཙྪི. ཏཏོ དྭེཔི ཛནཱ ཏཾ སམྤཏྟིཾ ཚཌྜེཏྭཱ པུནདེཝ རཱཛགཧམནུཔྤཏྟཱ. ཏེན ཙ སམཡེན རཱཛགཧེ སཉྩཡོ ནཱམ པརིབྦཱཛཀོ པཊིཝསཏི. ཏེ ཏསྶ སནྟིཀེ པཉྩཧི མཱཎཝཀསཏེཧི སདྡྷིཾ པབྦཛིཏྭཱ ཀཏིཔཱཧེནེཝ ཏཡོ ཝེདེ སབྦཉྩ པརིབྦཱཛཀསམཡཾ ཨུགྒཧེསུཾ. ཏེ ཏེསཾ སཏྠཱནཾ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཾ ཨུཔཔརིཀྑནྟཱ པརིཡོསཱནཾ ཨདིསྭཱ ཨཱཙརིཡཾ པུཙྪིཾསུ – ‘‘ཨིམེསཾ སཏྠཱནཾ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཾ དིསྶཏི, པརིཡོསཱནཾ པན ན དིསྶཏི ‘ཨིདཾ ནཱམ ཨིམེཧི སཏྠེཧི པཱཔུཎེཡྻཱཏི, ཡཏོ ཨུཏྟརི པཱཔུཎིཏབྦཾ ནཏྠཱི’’’ཏི. སོཔི ཨཱཧ – ‘‘ཨཧམྤི ཏེསཾ ཏཐཱཝིདྷཾ པརིཡོསཱནཾ ན པསྶཱམཱི’’ཏི. ཏེ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཏེན ཧི མཡཾ ཨིམེསཾ པརིཡོསཱནཾ གཝེསཱམཱ’’ཏི. ཏེ ཨཱཙརིཡོ ‘‘ཡཐཱསུཁཾ གཝེསཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨེཝཾ ཏེ ཏེན ཨནུཉྙཱཏཱ ཨམཏཾ གཝེསམཱནཱ ཨཱཧིཎྜནྟཱ ཛམྦུདཱིཔེ པཱཀཊཱ ཨཧེསུཾ. ཏེཧི ཁཏྟིཡཔཎྜིཏཱདཡོ པཉྷཾ པུཊྛཱ ཨུཏྟརུཏྟརིཾ ན སམྤཱཡནྟི. ‘‘ཨུཔཏིསྶོ ¶ ཀོལིཏོ’’ཏི ཝུཏྟེ པན ‘‘ཀེ ཨེཏེ, ན ཁོ མཡཾ ཛཱནཱམཱ’’ཏི བྷཎནྟཱ ནཏྠི, ཨེཝཾ ཝིསྶུཏཱ ཨཧེསུཾ.

ཨེཝཾ ཏེསུ ཨམཏཔརིཡེསནཾ ཙརམཱནེསུ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཱ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐོ ཨནུཔུབྦེན རཱཛགཧམནུཔྤཏྟོ. ཏེ ཙ པརིབྦཱཛཀཱ སཀལཛམྦུདཱིཔཾ ཙརིཏྭཱ ཏིཊྛཏུ ཨམཏཾ, ཨནྟམསོ པརིཡོསཱནཔཉྷཝིསྶཛྫནམཏྟམྤི ཨལབྷནྟཱ པུནདེཝ རཱཛགཧཾ ཨགམཾསུ. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨསྶཛི པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱཏི ཡཱཝ ཏེསཾ པབྦཛྫཱ, ཏཱཝ སབྦཾ པབྦཛྫཱཀྑནྡྷཀེ (མཧཱཝ. ༦༠) ཨཱགཏནཡེནེཝ ཝིཏྠཱརཏོ དཊྛབྦཾ.

ཨེཝཾ པབྦཛིཏེསུ ཏེསུ དྭཱིསུ སཧཱཡཀེསུ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཨཌྜྷམཱསེན ¶ སཱཝཀཔཱརམཱིཉཱཎཾ སཙྪཱཀཱསི. སོ ཡདཱ ཨསྶཛིཏྠེརེན སདྡྷིཾ ཨེཀཝིཧཱརེ ཝསཏི, ཏདཱ བྷགཝཏོ ཨུཔཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཨནནྟརཾ ཐེརསྶ ཨུཔཊྛཱནཾ གཙྪཏི ‘‘པུབྦཱཙརིཡོ མེ ཨཡམཱཡསྨཱ, ཨེཏམཧཾ ནིསྶཱཡ བྷགཝཏོ སཱསནཾ ཨཉྙཱསི’’ནྟི གཱརཝེན. ཡདཱ པན ཨསྶཛིཏྠེརེན སདྡྷིཾ ཨེཀཝིཧཱརེ ན ཝསཏི, ཏདཱ ཡསྶཾ དིསཱཡཾ ཐེརོ ཝསཏི, ཏཾ དིསཾ ཨོལོཀེཏྭཱ པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཝནྡིཏྭཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ ནམསྶཏི. ཏཾ དིསྭཱ ཀེཙི བྷིཀྑཱུ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘སཱརིཔུཏྟོ ཨགྒསཱཝཀོ ཧུཏྭཱ དིསཾ ནམསྶཏི, ཨཛྫཱཔི མཉྙེ བྲཱཧྨཎདིཊྛི ཨཔྤཧཱིནཱ’’ཏི. ཨཐ བྷགཝཱ དིབྦཱཡ སོཏདྷཱཏུཡཱ ཏཾ ཀཐཱསལླཱཔཾ སུཏྭཱ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསིནྣཾཡེཝ ཨཏྟཱནཾ དསྶེནྟོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི ¶ ? ཏེ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཨཱཙིཀྑིཾསུ. ཏཏོ བྷགཝཱ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, སཱརིཔུཏྟོ དིསཾ ནམསྶཏི, ཡཾ ནིསྶཱཡ སཱསནཾ ཨཉྙཱསི, ཏཾ ཨཏྟནོ ཨཱཙརིཡཾ ཝནྡཏི ནམསྶཏི སམྨཱནེཏི, ཨཱཙརིཡཔཱུཛཀོ, བྷིཀྑཝེ, སཱརིཔུཏྟོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཏྠ སནྣིཔཏིཏཱནཾ དྷམྨདེསནཏྠཾ ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི.

ཏཏྠ ཡསྨཱ ཧི དྷམྨཾ པུརིསོ ཝིཛཉྙཱཏི ཡཏོ པུགྒལཱ པིཊཀཏྟཡཔྤབྷེདཾ པརིཡཏྟིདྷམྨཾ ཝཱ, པརིཡཏྟིཾ སུཏྭཱ ཨདྷིགནྟབྦཾ ནཝལོཀུཏྟརཔྤབྷེདཾ པཊིཝེདྷདྷམྨཾ ཝཱ པུརིསོ ཝིཛཉྙཱ ཛཱནེཡྻ ཝེདེཡྻ. ‘‘ཡསྶཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, སོ ཨེཝཏྠོ. ཨིནྡཾཝ ནཾ དེཝཏཱ པཱུཛཡེཡྻཱཏི ཡཐཱ སཀྐཾ དེཝཱནམིནྡཾ དྭཱིསུ དེཝལོཀེསུ དེཝཏཱ པཱུཛེནྟི, ཨེཝཾ སོ པུགྒལོ ཏཾ པུགྒལཾ ཀཱལསྶེཝ ཝུཊྛཱཡ ཨུཔཱཧནཨོམུཉྩནཱདིཾ སབྦཾ ཝཏྟཔཊིཝཏྟཾ ཀརོནྟོ ¶ པཱུཛེཡྻ སཀྐརེཡྻ གརུཀརེཡྻ. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? སོ པཱུཛིཏོ…པེ… པཱཏུཀརོཏི དྷམྨཾ, སོ ཨཱཙརིཡོ ཨེཝཾ པཱུཛིཏོ ཏསྨིཾ ཨནྟེཝཱསིམྷི པསནྣཙིཏྟོ པརིཡཏྟིཔཊིཝེདྷཝསེན བཧུསྶུཏོ དེསནཱཝསེནེཝ པརིཡཏྟིདྷམྨཉྩ, དེསནཾ སུཏྭཱ ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཏྟིཡཱ ཨདྷིགནྟབྦཾ པཊིཝེདྷདྷམྨཉྩ ¶ པཱཏུཀརོཏི དེསེཏི, དེསནཱཡ ཝཱ པརིཡཏྟིདྷམྨཾ, ཨུཔམཱཝསེན ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏཔཊིཝེདྷདྷམྨཾ པཱཏུཀརོཏི.

༣༢༠. ཏདཊྛིཀཏྭཱན ནིསམྨ དྷཱིརོཏི ཨེཝཾ པསནྣེན ཨཱཙརིཡེན པཱཏུཀཏཾ དྷམྨཾ ཨཊྛིཀཏྭཱན སུཎིཏྭཱ ཨུཔདྷཱརཎསམཏྠཏཱཡ དྷཱིརོ པུརིསོ. དྷམྨཱནུདྷམྨཾ པཊིཔཛྫམཱནོཏི ལོཀུཏྟརདྷམྨསྶ ཨནུལོམཏྟཱ ཨནུདྷམྨབྷཱུཏཾ ཝིཔསྶནཾ བྷཱཝཡམཱནོ. ཝིཉྙཱུ ཝིབྷཱཝཱི ནིཔུཎོ ཙ ཧོཏཱིཏི ཝིཉྙུཏཱསངྑཱཏཱཡ པཉྙཱཡ ཨདྷིགམེན ཝིཉྙཱུ, ཝིབྷཱཝེཏྭཱ པརེསམྤི པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ ཉཱཔནསམཏྠཏཱཡ ཝིབྷཱཝཱི, པརམསུཁུམཏྠཔཊིཝེདྷཏཱཡ ནིཔུཎོ ཙ ཧོཏི. ཡོ ཏཱདིསཾ བྷཛཏི ཨཔྤམཏྟོཏི ཡོ ཏཱདིསཾ པུབྦེ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ བཧུསྶུཏཾ ཨཔྤམཏྟོ ཏཔྤསཱདནཔརོ ཧུཏྭཱ བྷཛཏི.

༣༢༡. ཨེཝཾ པཎྜིཏཱཙརིཡསེཝནཾ པསཾསིཏྭཱ ཨིདཱནི བཱལཱཙརིཡསེཝནཾ ནིནྡནྟོ ‘‘ཁུདྡཉྩ བཱལ’’ནྟི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཁུདྡནྟི ཁུདྡེན ཀཱཡཀམྨཱདིནཱ སམནྣཱགཏཾ, པཉྙཱབྷཱཝཏོ བཱལཾ. ཨནཱགཏཏྠནྟི ཨནདྷིགཏཔརིཡཏྟིཔཊིཝེདྷཏྠཾ. ཨུསཱུཡཀནྟི ཨིསྶཱམནཀཏཱཡ ཨནྟེཝཱསིཀསྶ ཝུཌྜྷིཾ ཨསཧམཱནཾ. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ པདཏོ. ཨདྷིཔྤཱཡཏོ པན ཡོ བཧུཙཱིཝརཱདིལཱབྷཱི ཨཱཙརིཡོ ཨནྟེཝཱསིཀཱནཾ ཙཱིཝརཱདཱིནི ན སཀྐོཏི དཱཏུཾ, དྷམྨདཱནེ པན ཨནིཙྩདུཀྑཱནཏྟཝཙནམཏྟམྤི ན སཀྐོཏི. ཨེཏེཧི ཁུདྡཏཱདིདྷམྨེཧི སམནྣཱགཏཏྟཱ ཏཾ ཁུདྡཾ བཱལཾ ཨནཱགཏཏྠཾ ཨུསཱུཡཀཾ ཨཱཙརིཡཾ ཨུཔསེཝམཱནོ ‘‘པཱུཏིམཙྪཾ ཀུསགྒེནཱ’’ཏི (ཨིཏིཝུ. ༧༦; ཛཱ. ༡.༡༥.༡༨༣) ཝུཏྟནཡེན སཡམྤི བཱལོ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཨིདྷ སཱསནེ ཀིཉྩི ཨཔྤམཏྟཀམྤི ¶ པརིཡཏྟིདྷམྨཾ པཊིཝེདྷདྷམྨཾ ཝཱ ཨཝིབྷཱཝཡིཏྭཱ ཙ ཨཝིཛཱནིཏྭཱ ཙ ཡསྶ དྷམྨེསུ ཀངྑཱ, ཏཾ ཨཏརིཏྭཱ མརཎཾ ཨུཔེཏཱིཏི ཨེཝམསྶ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

༣༢༢-༣. ཨིདཱནི ཏསྶེཝཏྠསྶ པཱཀཊཀརཎཏྠཾ ‘‘ཡཐཱ ནརོ’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ ཨཱཔགནྟི ནདིཾ. མཧོདཀནྟི བཧུཨུདཀཾ. སལིལནྟི ཨིཏོ ¶ ཙིཏོ ཙ གཏཾ, ཝིཏྠིཎྞནྟི ཝུཏྟཾ ¶ ཧོཏི. ‘‘སརིཏ’’ནྟིཔི པཱཋོ, སོ ཨེཝཏྠོ. སཱིགྷསོཏནྟི ཧཱརཧཱརིཀཾ, ཝེགཝཏིནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀིཾ སོཏི ཨེཏྠ ‘‘སོ ཝུཡ྄ཧམཱནོ’’ཏི ཨིམིནཱ ཙ སོཀཱརེན ཏསྶ ནརསྶ ནིདྡིཊྛཏྟཱ ནིཔཱཏམཏྟོ སོཀཱརོ. ཀིཾ སཱུཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི ཡཐཱ ‘‘ན བྷཝིསྶཱམི ནཱམ སོ, ཝིནསྶིསྶཱམི ནཱམ སོ’’ཏི. དྷམྨནྟི པུབྦེ ཝུཏྟཾ དུཝིདྷམེཝ. ཨནིསཱམཡཏྠནྟི ཨནིསཱམེཏྭཱ ཨཏྠཾ. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ པདཏོ.

ཨདྷིཔྤཱཡཏོ པན ཡཐཱ ཡོ ཀོཙིདེཝ ནརོ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ ནདིཾ ཨོཏརིཏྭཱ ཏཱཡ ནདིཡཱ ཝུཡ྄ཧམཱནོ ཨནུསོཏགཱམཱི སོཏམེཝ ཨནུགཙྪནྟོ པརེ པཱརཏྠིཀེ ཀིཾ སཀྑཏི པཱརཾ ནེཏུཾ. ‘‘སཀྐཏཱི’’ཏིཔི པཱཋོ. ཏཐེཝ དུཝིདྷམྤི དྷམྨཾ ཨཏྟནོ པཉྙཱཡ ཨཝིབྷཱཝཡིཏྭཱ བཧུསྶུཏཱནཉྩ སནྟིཀེ ཨཏྠཾ ཨནིསཱམེཏྭཱ སཡཾ ཨཝིབྷཱཝིཏཏྟཱ ཨཛཱནནྟོ ཨནིསཱམིཏཏྟཱ ཙ ཨཝིཏིཎྞཀངྑོ པརེ ཀིཾ སཀྑཏི ནིཛ྄ཛྷཱཔེཏུཾ པེཀྑཱཔེཏུནྟི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ‘‘སོ ཝཏ, ཙུནྡ, ཨཏྟནཱ པལིཔཔལིཔནྣོ’’ཏིཨཱདིཀཉྩེཏྠ (མ. ནི. ༡.༨༧) སུཏྟཔདཾ ཨནུསྶརིཏབྦཾ.

༣༢༤-༥. ཨེཝཾ བཱལསེཝནཱཡ བཱལསྶ པརཾ ནིཛ྄ཛྷཱཔེཏུཾ ཨསམཏྠཏཱཡ པཱཀཊཀརཎཏྠཾ ཨུཔམཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ‘‘ཡོ ཏཱདིསཾ བྷཛཏི ཨཔྤམཏྟོ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟསྶ པཎྜིཏསྶ པརེ ནིཛ྄ཛྷཱཔེཏུཾ སམཏྠཏཱཡ པཱཀཊཀརཎཏྠཾ ‘‘ཡཐཱཔི ནཱཝ’’ནྟི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ ཕིཡེནཱཏི དབྦིཔདརེན. རིཏྟེནཱཏི ཝེལུ༹དཎྜེན. ཏཏྠཱཏི ཏསྶཾ ནཱཝཱཡཾ. ཏཏྲཱུཔཡཉྙཱུཏི ཏསྶཱ ནཱཝཱཡ ཨཱཧརཎཔཊིཧརཎཱདིཨུཔཱཡཛཱནནེན མགྒཔཊིཔཱདནེན ཨུཔཱཡཉྙཱུ. སིཀྑིཏསིཀྑཏཱཡ སུཀུསལཧཏྠཏཱཡ ཙ ཀུསལོ. ཨུཔྤནྣུཔདྡཝཔཊིཀཱརསམཏྠཏཱཡ མུཏཱིམཱ. ཝེདགཱུཏི ཝེདསངྑཱཏེཧི ཙཏཱུཧི མགྒཉཱཎེཧི གཏོ. བྷཱཝིཏཏྟོཏི ཏཱཡེཝ མགྒབྷཱཝནཱཡ བྷཱཝིཏཙིཏྟོ. བཧུསྶུཏོཏི པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ. ཨཝེདྷདྷམྨོཏི ཨཊྛཧི ལོཀདྷམྨེཧི ¶ ཨཀམྤནིཡསབྷཱཝོ. སོཏཱཝདྷཱནཱུཔནིསཱུཔཔནྣེཏི སོཏཨོདཧནེན ཙ མགྒཕལཱནཾ ཨུཔནིསྶཡེན ཙ ཨུཔཔནྣེ. སེསཾ ཨུཏྟཱནཔདཏྠམེཝ. ཨདྷིཔྤཱཡཡོཛནཱཔི སཀྐཱ པུརིམནཡེནེཝ ཛཱནིཏུནྟི ན ཝིཏྠཱརིཏཱ.

༣༢༦. ཨེཝཾ ¶ ¶ པཎྜིཏསྶ པརེ ནིཛ྄ཛྷཱཔེཏུཾ སམཏྠབྷཱཝཔཱཀཊཀརཎཏྠཾ ཨུཔམཾ ཝཏྭཱ ཏསྶཱ པཎྜིཏསེཝནཱཡ ནིཡོཛེནྟོ ‘‘ཏསྨཱ ཧཝེ’’ཏི ཨིམཾ ཨཝསཱནགཱཐམཱཧ. ཏཏྲཱཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ཡསྨཱ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣཱ པཎྜིཏསེཝནེན ཝིསེསཾ པཱཔུཎནྟི, ཏསྨཱ ཧཝེ སཔྤུརིསཾ བྷཛེཐ. ཀཱིདིསཾ སཔྤུརིསཾ བྷཛེཐ? མེདྷཱཝིནཉྩེཝ བཧུསྶུཏཉྩ, པཉྙཱསམྤཏྟིཡཱ ཙ མེདྷཱཝིནཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརསུཏདྭཡེན ཙ བཧུསྶུཏཾ. ཏཱདིསཉྷི བྷཛམཱནོ ཏེན བྷཱསིཏསྶ དྷམྨསྶ ཨཉྙཱཡ ཨཏྠཾ ཨེཝཾ ཉཏྭཱ ཙ ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཛྫམཱནོ ཏཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ པཊིཝེདྷཝསེན ཝིཉྙཱཏདྷམྨོ སོ མགྒཕལནིབྦཱནཔྤབྷེདཾ ལོཀུཏྟརསུཁཾ ལབྷེཐ ཨདྷིགཙྪེཡྻ པཱཔུཎེཡྻཱཏི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ སམཱཔེསཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ དྷམྨསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. ཀིཾསཱིལསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༢༧. ཀིཾསཱིལོཏི ¶ ཀིཾསཱིལསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟསྶ གིཧིསཧཱཡཀོ ཨེཀོ ཐེརསྶེཝ པིཏུནོ ཝངྒནྟབྲཱཧྨཎསྶ སཧཱཡསྶ བྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ སཊྛིཀོཊིཨདྷིཀཾ པཉྩསཏཀོཊིདྷནཾ པརིཙྩཛིཏྭཱ ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ སབྦཾ བུདྡྷཝཙནཾ པརིཡཱཔུཎི. ཏསྶ ཐེརོ བཧུསོ ཨོཝདིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནམདཱསི, སོ ཏེན ཝིསེསཾ ནཱདྷིགཙྪཏི. ཏཏོ ཐེརོ ‘‘བུདྡྷཝེནེཡྻོ ཨེསོ’’ཏི ཉཏྭཱ ཏཾ ཨཱདཱཡ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཏཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱརབྦྷ པུགྒལཾ ཨནིཡམེཏྭཱ ‘‘ཀིཾསཱིལོ’’ཏི པུཙྪི. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཏཏོ པརཾ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ ཀིཾསཱིལོཏི ཀཱིདིསེན ཝཱརིཏྟསཱིལེན སམནྣཱགཏོ, ཀཱིདིསཔཀཏིཀོ ཝཱ. ཀིཾསམཱཙཱརོཏི ཀཱིདིསེན ཙཱརིཏྟེན ཡུཏྟོ. ཀཱནི ཀམྨཱནི ¶ བྲཱུཧཡནྟི ཀཱནི ཀཱཡཀམྨཱདཱིནི ཝཌྜྷེནྟོ. ནརོ སམྨཱ ནིཝིཊྛསྶཱཏི ཨབྷིརཏོ ནརོ སཱསནེ སམྨཱ པཏིཊྛིཏོ བྷཝེཡྻ. ཨུཏྟམཏྠཉྩ པཱཔུཎེཏི སབྦཏྠཱནཾ ཨུཏྟམཾ ཨརཧཏྟཉྩ པཱཔུཎེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༣༢༨. ཏཏོ ¶ བྷགཝཱ ‘‘སཱརིཔུཏྟོ ཨཌྜྷམཱསཱུཔསམྤནྣོ སཱཝཀཔཱརམིཔྤཏྟོ, ཀསྨཱ ཨཱདིཀམྨིཀཔུཐུཛྫནཔཉྷཾ པུཙྪཏཱི’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ ‘‘སདྡྷིཝིཧཱརིཀཾ ཨཱརབྦྷཱ’’ཏི ཉཏྭཱ པུཙྪཱཡ ཝུཏྟཾ ཙཱརིཏྟསཱིལཾ ཨཝིབྷཛིཏྭཱཝ ཏསྶ སཔྤཱཡཝསེན དྷམྨཾ དེསེནྟོ ‘‘ཝུཌྜྷཱཔཙཱཡཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ པཉྙཱཝུཌྜྷོ, གུཎཝུཌྜྷོ, ཛཱཏིཝུཌྜྷོ, ཝཡོཝུཌྜྷོཏི ཙཏྟཱརོ ཝུཌྜྷཱ. ཛཱཏིཡཱ ཧི དཧརོཔི བཧུསྶུཏོ བྷིཀྑུ ཨཔྤསྶུཏམཧལླཀབྷིཀྑཱུནམནྟརེ བཱཧུསཙྩཔཉྙཱཡ ཝུཌྜྷཏྟཱ པཉྙཱཝུཌྜྷོ. ཏསྶ ཧི སནྟིཀེ མཧལླཀབྷིཀྑཱུཔི བུདྡྷཝཙནཾ པརིཡཱཔུཎནྟི, ཨོཝཱདཝིནིཙྪཡཔཉྷཝིསྶཛྫནཱནི ཙ པཙྩཱསཱིསནྟི. ཏཐཱ དཧརོཔི བྷིཀྑུ ཨདྷིགམསམྤནྣོ གུཎཝུཌྜྷོ ནཱམ. ཏསྶ ཧི ཨོཝཱདེ པཏིཊྛཱཡ མཧལླཀཱཔི ཝིཔསྶནཱགབྦྷཾ གཧེཏྭཱ ཨརཧཏྟཕལཾ པཱཔུཎནྟི. ཏཐཱ དཧརོཔི རཱཛཱ ཁཏྟིཡོ མུདྡྷཱཝསིཏྟོ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ སེསཛནསྶ ཝནྡནཱརཧཏོ ཛཱཏིཝུཌྜྷོ ནཱམ. སབྦོ པན པཋམཛཱཏོ ཝཡོཝུཌྜྷོ ནཱམ. ཏཏྠ ཡསྨཱ པཉྙཱཡ སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ སདིསོ ནཏྠི ཋཔེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ, ཏཐཱ གུཎེནཔི ཨཌྜྷམཱསེན སབྦསཱཝཀཔཱརམཱིཉཱཎསྶ པཊིཝིདྡྷཏྟཱ. ཛཱཏིཡཱཔི སོ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལེ ཨུཔྤནྣོ, ཏསྨཱ ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཝཡེན སམཱནོཔི སོ ཨིམེཧི ¶ ཏཱིཧི ཀཱརཎེཧི ཝུཌྜྷོ. ཨིམསྨིཾ པནཏྠེ པཉྙཱགུཎེཧི ཨེཝ ཝུཌྜྷབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ བྷགཝཱ ཨཱཧ – ‘‘ཝུཌྜྷཱཔཙཱཡཱི’’ཏི. ཏསྨཱ ཏཱདིསཱནཾ ཝུཌྜྷཱནཾ ཨཔཙིཏིཀརཎེན ཝུཌྜྷཱཔཙཱཡཱི, ཏེསམེཝ ཝུཌྜྷཱནཾ ལཱབྷཱདཱིསུ ཨུསཱུཡཝིགམེན ཨནུསཱུཡཀོ ཙ སིཡཱཏི ཨཡམཱདིཔཱདསྶ ཨཏྠོ.

ཀཱལཉྙཱུ ཙསྶཱཏི ཨེཏྠ པན རཱགེ ཨུཔྤནྣེ ཏསྶ ཝིནོདནཏྠཱཡ གརཱུནཾ དསྶནཾ གཙྪནྟོཔི ཀཱལཉྙཱུ, དོསེ… མོཧེ… ཀོསཛྫེ ཨུཔྤནྣེ ཏསྶ ཝིནོདནཏྠཱཡ གརཱུནཾ དསྶནཾ གཙྪནྟོཔི ཀཱལཉྙཱུ, ཡཏོ ཨེཝཾ ཀཱལཉྙཱུ ཙ ཨསྶ གརཱུནཾ ¶ དསྶནཱཡ. དྷམྨིཾ ཀཐནྟི སམཐཝིཔསྶནཱཡུཏྟཾ. ཨེརཡིཏནྟི ཝུཏྟཾ. ཁཎཉྙཱུཏི ཏསྶཱ ཀཐཱཡ ཁཎཝེདཱི, དུལླབྷོ ཝཱ ཨཡཾ ཨཱིདིསཱཡ ཀཐཱཡ སཝནཀྑཎོཏི ཛཱནནྟོ. སུཎེཡྻ སཀྐཙྩཱཏི ཏཾ ཀཐཾ སཀྐཙྩཾ སུཎེཡྻ. ན ཀེཝལཉྩ ཏམེཝ, ཨཉྙཱནིཔི བུདྡྷགུཎཱདིཔཊིསཾཡུཏྟཱནི སུབྷཱསིཏཱནི སཀྐཙྩམེཝ སུཎེཡྻཱཏི ཨཏྠོ.

༣༢༩. ‘‘ཀཱལཉྙཱུ ཙསྶ གརཱུནཾ དསྶནཱཡཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟནཡཉྩ ཨཏྟནོ ཨུཔྤནྣརཱགཱདིཝིནོདནཀཱལཾ ཉཏྭཱཔི གརཱུནཾ སནྟིཀཾ གཙྪནྟོ ཀཱལེན གཙྪེ གརཱུནཾ ¶ སཀཱསཾ, ‘‘ཨཧཾ ཀམྨཊྛཱནིཀོ དྷུཏངྒདྷརོ ཙཱ’’ཏི ཀཏྭཱ ན ཙེཏིཡཝནྡནབོདྷིཡངྒཎབྷིཀྑཱཙཱརམགྒཨཏིམཛ྄ཛྷནྷིཀཝེལཱདཱིསུ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཋིཏམཱཙརིཡཾ དིསྭཱ པརིཔུཙྪནཏྠཱཡ ཨུཔསངྐམེཡྻ, སཀསེནཱསནེ པན ཨཏྟནོ ཨཱསནེ ནིསིནྣཾ ཝཱུཔསནྟདརཐཾ སལླཀྑེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཱདིཝིདྷིཔུཙྪནཏྠཾ ཨུཔསངྐམེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ ཨུཔསངྐམནྟོཔི ཙ ཐམྦྷཾ ནིརཾཀཏྭཱ ནིཝཱཏཝུཏྟི ཐདྡྷབྷཱཝཀརཾ མཱནཾ ཝིནཱསེཏྭཱ ནཱིཙཝུཏྟི པཱདཔུཉྪནཙོལ༹ཀཚིནྣཝིསཱཎུསབྷཨུདྡྷཏདཱཋསཔྤསདིསོ ཧུཏྭཱ ཨུཔསངྐམེཡྻ. ཨཐ ཏེན གརུནཱ ཝུཏྟཾ ཨཏྠཾ དྷམྨཾ…པེ… སམཱཙརེ ཙ. ཨཏྠནྟི བྷཱསིཏཏྠཾ. དྷམྨནྟི པཱལི༹དྷམྨཾ. སཾཡམནྟི སཱིལཾ. བྲཧྨཙརིཡནྟི ཨཝསེསསཱསནབྲཧྨཙརིཡཾ. ཨནུསྶརེ ཙེཝ སམཱཙརེ ཙཱཏི ཨཏྠཾ ཀཐིཏོཀཱསེ ཨནུསྶརེཡྻ, དྷམྨཾ སཾཡམཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཀཐིཏོཀཱསེ ཨནུསྶརེཡྻ, ཨནུསྶརཎམཏྟེནེཝ ཙ ཨཏུསྶནྟོ ཏཾ སབྦམྤི སམཱཙརེ སམཱཙརེཡྻ སམཱདཱཡ ཝཏྟེཡྻ. ཏཱསཾ ཀཐཱནཾ ཨཏྟནི པཝཏྟནེ ཨུསྶུཀྐཾ ཀརེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ ཀརོནྟོ ཧི ཀིཙྩཀརོ ཧོཏི.

༣༣༠. ཏཏོ པརཉྩ དྷམྨཱརཱམོ དྷམྨརཏོ དྷམྨེ ཋིཏོ དྷམྨཝིནིཙྪཡཉྙཱུ བྷཝེཡྻ. སབྦཔདེསུ ཙེཏྠ དྷམྨོཏི སམཐཝིཔསྶནཱ, ཨཱརཱམོ རཏཱིཏི ཨེཀོཝ ཨཏྠོ, དྷམྨེ ཨཱརཱམོ ཨསྶཱཏི དྷམྨཱརཱམོ. དྷམྨེ རཏོ, ན ¶ ཨཉྙཾ པིཧེཏཱིཏི དྷམྨརཏོ. དྷམྨེ ཋིཏོ དྷམྨཾ ཝཏྟནཏོ. དྷམྨཝིནིཙྪཡཾ ཛཱནཱཏི ‘‘ཨིདཾ ཨུདཡཉཱཎཾ ཨིདཾ ཝཡཉཱཎ’’ནྟི དྷམྨཝིནིཙྪཡཉྙཱུ, ཨེཝརཱུཔོ ¶ ཨསྶ. ཨཐ ཡཱཡཾ རཱཛཀཐཱདིཏིརཙྪཱནཀཐཱ ཏརུཎཝིཔསྶཀསྶ བཧིདྡྷཱརཱུཔཱདཱིསུ ཨབྷིནནྡནུཔྤཱདནེན ཏཾ སམཐཝིཔསྶནཱདྷམྨཾ སནྡཱུསེཏི, ཏསྨཱ ‘‘དྷམྨསནྡོསཝཱདོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏཾ ནེཝཱཙརེ དྷམྨསནྡོསཝཱདཾ, ཨཉྙདཏྠུ ཨཱཝཱསགོཙརཱདིསཔྤཱཡཱནི སེཝནྟོ ཏཙྪེཧི ནཱིཡེཐ སུབྷཱསིཏེཧི. སམཐཝིཔསྶནཱཔཊིསཾཡུཏྟཱནེཝེཏྠ ཏཙྪཱནི, ཏཐཱརཱུཔེཧི སུབྷཱསིཏེཧི ནཱིཡེཐ ནཱིཡེཡྻ, ཀཱལཾ ཁེཔེཡྻཱཏི ཨཏྠོ.

༣༣༡. ཨིདཱནི ‘‘དྷམྨསནྡོསཝཱད’’ནྟི ཨེཏྠ ཨཏིསངྑེཔེན ཝུཏྟཾ སམཐཝིཔསྶནཱཡུཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ ཨུཔཀྐིལེསཾ པཱཀཊཾ ཀརོནྟོ ཏདཉྙེནཔི ཨུཔཀྐིལེསེན སདྡྷིཾ ‘‘ཧསྶཾ ཛཔྤ’’ནྟི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. ཧཱསནྟིཔི པཱཋོ. ཝིཔསྶཀེན ¶ ཧི བྷིཀྑུནཱ ཧསནཱིཡསྨིཾ ཝཏྠུསྨིཾ སིཏམཏྟམེཝ ཀཱཏབྦཾ, ནིརཏྠཀཀཐཱཛཔྤོ ན བྷཱསིཏབྦོ, ཉཱཏིབྱསནཱདཱིསུ པརིདེཝོ ན ཀཱཏབྦོ, ཁཱཎུཀཎྚཀཱདིམྷི མནོཔདོསོ ན ཨུཔྤཱདེཏབྦོ. མཱཡཱཀཏནྟི ཝུཏྟཱ མཱཡཱ, ཏིཝིདྷཾ ཀུཧནཾ, པཙྩཡེསུ གིདྡྷི, ཛཱཏིཨཱདཱིཧི མཱནོ, པཙྩནཱིཀསཱཏཏཱསངྑཱཏོ སཱརམྦྷོ, ཕརུསཝཙནལཀྑཎཾ ཀཀྐསཾ, རཱགཱདཡོ ཀསཱཝཱ, ཨདྷིམཏྟཏཎྷཱལཀྑཎཱ མུཙྪཱཏི ཨིམེ ཙ དོསཱ སུཁཀཱམེན ཨངྒཱརཀཱསུ ཝིཡ, སུཙིཀཱམེན གཱུཐཋཱནཾ ཝིཡ, ཛཱིཝིཏུཀཱམེན ཨཱསིཝིསཱདཡོ ཝིཡ ཙ པཧཱཏབྦཱ. ཧིཏྭཱ ཙ ཨཱརོགྱམདཱདིཝིགམཱ ཝཱིཏམདེན ཙིཏྟཝིཀྑེཔཱབྷཱཝཱ ཋིཏཏྟེན ཙརིཏབྦཾ. ཨེཝཾ པཊིཔནྣོ ཧི སབྦུཔཀྐིལེསཔརིསུདྡྷཱཡ བྷཱཝནཱཡ ན ཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘ཧསྶཾ ཛཔྤཾ…པེ… ཋིཏཏྟོ’’ཏི.

༣༣༢. ཨིདཱནི ཡྭཱཡཾ ‘‘ཧསྶཾ ཛཔྤ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨུཔཀྐིལེསོ ཝུཏྟོ, ཏེན སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ ཡསྨཱ སཱཧསོ ཧོཏི ཨཝཱིམཾསཀཱརཱི, རཏྟོ རཱགཝསེན ¶ དུཊྛོ དོསཝསེན གཙྪཏི, པམཏྟོ ཙ ཧོཏི ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ བྷཱཝནཱཡ ཨསཱཏཙྩཀཱརཱི, ཏཐཱརཱུཔསྶ ཙ ‘‘སུཎེཡྻ སཀྐཙྩ སུབྷཱསིཏཱནཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟོ ཨོཝཱདོ ནིརཏྠཀོ, ཏསྨཱ ཨིམསྶ སཾཀིལེསསྶ པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱཡ དེསནཱཡ སུཏཱདིཝུདྡྷིཔཊིཔཀྑབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཝིཉྙཱཏསཱརཱནཱི’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ.

ཏསྶཏྠོ – ཡཱནི ཧེཏཱནི སམཐཝིཔསྶནཱཔཊིསཾཡུཏྟཱནི སུབྷཱསིཏཱནི, ཏེསཾ ཝིཛཱནནཾ སཱརོ. ཡདི ཝིཉྙཱཏཱནི སཱདྷུ, ཨཐ སདྡམཏྟམེཝ གཧིཏཾ, ན ཀིཉྩི ཀཏཾ ཧོཏི, ཡེན ཨེཏཱནི སུཏམཡེན ཉཱཎེན ཝིཉྙཱཡནྟི, ཏཾ སུཏཾ, ཨེཏཉྩ སུཏམཡཉཱཎཾ ཝིཉྙཱཏསམཱདྷིསཱརཾ, ཏེསུ ཝིཉྙཱཏེསུ དྷམྨེསུ ཡོ སམཱདྷི ཙིཏྟསྶཱཝིཀྑེཔོ ཏཐཏྟཱཡ པཊིཔཏྟི, ཨཡམསྶ སཱརོ. ན ཧི ཝིཛཱནནམཏྟེནེཝ ཀོཙི ཨཏྠོ སིཛ྄ཛྷཏི. ཡོ པནཱཡཾ ནརོ རཱགཱདིཝསེན ཝཏྟནཏོ སཱཧསོ ¶ , ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ བྷཱཝནཱཡ ཨསཱཏཙྩཀཱརིཏཱཡ པམཏྟོ, སོ སདྡམཏྟགྒཱཧཱིཡེཝ ཧོཏི. ཏེན ཏསྶ ཨཏྠཝིཛཱནནཱབྷཱཝཏོ སཱ སུབྷཱསིཏཝིཛཱནནཔཉྙཱ ཙ, ཏཐཏྟཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ ཨབྷཱཝཏོ སུཏཉྩ ན ཝཌྜྷཏཱིཏི.

༣༣༣. ཨེཝཾ ¶ པམཏྟཱནཾ སཏྟཱནཾ པཉྙཱཔརིཧཱནིཾ སུཏཔརིཧཱནིཉྩ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཔྤམཏྟཱནཾ ཏདུབྷཡསཱརཱདྷིགམཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘དྷམྨེ ཙ ཡེ…པེ… སཱརམཛ྄ཛྷགཱུ’’ཏི. ཏཏྠ ཨརིཡཔྤཝེདིཏོ དྷམྨོ ནཱམ སམཐཝིཔསྶནཱདྷམྨོ. ཨེཀོཔི ཧི བུདྡྷོ སམཐཝིཔསྶནཱདྷམྨཾ ཨདེསེཏྭཱ པརིནིབྦུཏོ ནཱམ ནཏྠི. ཏསྨཱ ཨེཏསྨིཾ དྷམྨེ ཙ ཡེ ཨརིཡཔྤཝེདིཏེ རཏཱ ནིརཏཱ ཨཔྤམཏྟཱ སཱཏཙྩཱནུཡོགིནོ, ཨནུཏྟརཱ ཏེ ཝཙསཱ མནསཱ ཀམྨུནཱ ཙ, ཏེ ཙཏུབྦིདྷེན ཝཙཱིསུཙརིཏེན ཏིཝིདྷེན མནོསུཙརིཏེན ཏིཝིདྷེན ཀཱཡསུཙརིཏེན ཙ སམནྣཱགཏཏྟཱ ཝཙསཱ མནསཱ ཀམྨུནཱ ཙ ཨནུཏྟརཱ, ཨཝསེསསཏྟེཧི ཨསམཱ ཨགྒཱཝིསིཊྛཱ. ཨེཏྟཱཝཏཱ སདྡྷིཾ པུབྦབྷཱགསཱིལེན ཨརིཡམགྒསམྤཡུཏྟཾ སཱིལཾ དསྶེཏི. ཨེཝཾ པརིསུདྡྷསཱིལཱ ཏེ སནྟིསོརཙྩསམཱདྷིསཎྛིཏཱ, སུཏསྶ པཉྙཱཡ ཙ སཱརམཛ྄ཛྷགཱུ, ཡེ ཨརིཡཔྤཝེདིཏེ དྷམྨེ རཏཱ, ཏེ ན ཀེཝལཾ ཝཱཙཱདཱིཧི ཨནུཏྟརཱ ཧོནྟི, ཨཔིཙ ཁོ པན སནྟིསོརཙྩེ སམཱདྷིམྷི ཙ སཎྛིཏཱ ཧུཏྭཱ སུཏསྶ ¶ པཉྙཱཡ ཙ སཱརམཛ྄ཛྷགཱུ ཨདྷིགཏཱ ཨིཙྩེཝ ཝེདིཏབྦཱ. ཨཱསཾསཱཡཾ བྷཱུཏཝཙནཾ. ཏཏྠ སནྟཱིཏི ནིབྦཱནཾ, སོརཙྩནྟི སུནྡརེ རཏབྷཱཝེན ཡཐཱབྷཱུཏཔཊིཝེདྷིཀཱ པཉྙཱ, སནྟིཡཱ སོརཙྩནྟི སནྟིསོརཙྩཾ, ནིབྦཱནཱརམྨཎཱཡ མགྒཔཉྙཱཡེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སམཱདྷཱིཏི ཏཾསམྤཡུཏྟོཝ མགྒསམཱདྷི. སཎྛིཏཱཏི ཏདུབྷཡེ པཏིཊྛིཏཱ. སུཏཔཉྙཱནཾ སཱརཾ ནཱམ ཨརཧཏྟཕལཝིམུཏྟི. ཝིམུཏྟིསཱརཉྷི ཨིདཾ བྲཧྨཙརིཡཾ.

ཨེཝམེཏྠ བྷགཝཱ དྷམྨེན པུབྦབྷཱགཔཊིཔདཾ, ‘‘ཨནུཏྟརཱ ཝཙསཱ’’ཏིཨཱདཱིཧི སཱིལཀྑནྡྷཾ, སནྟིསོརཙྩསམཱདྷཱིཧི པཉྙཱཀྑནྡྷསམཱདྷིཀྑནྡྷེཏི ཏཱིཧིཔི ཨིམེཧི ཁནྡྷེཧི ཨཔརབྷཱགཔཊིཔདཉྩ དསྶེཏྭཱ སུཏཔཉྙཱསཱརེན ཨཀུཔྤཝིམུཏྟིཾ དསྶེནྟོ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ སམཱཔེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙ སོ བྷིཀྑུ སོཏཱཔཏྟིཕལཾ པཏྭཱ པུན ན ཙིརསྶེཝ ཨགྒཕལེ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱསཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཀིཾསཱིལསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. ཨུཊྛཱནསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༣༤. ཨུཊྛཧཐཱཏི ¶ ¶ ཨུཊྛཱནསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརནྟོ རཏྟིཾ ཛེཏཝནཝིཧཱརེ ཝསིཏྭཱ པུབྦཎྷསམཡཾ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ སཱཝཏྠིཡཾ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ པཱཙཱིནདྭཱརེན ནགརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ མིགཱརམཱཏུཔཱསཱདཾ ཨགམཱསི དིཝཱཝིཧཱརཏྠཱཡ. ཨཱཙིཎྞཾ ཀིརེཏཾ བྷགཝཏོ རཏྟིཾ ཛེཏཝནཝིཧཱརེ ཝསིཏྭཱ མིགཱརམཱཏུཔཱསཱདེ དིཝཱཝིཧཱརཱུཔགམནཾ, རཏྟིཉྩ མིགཱརམཱཏུཔཱསཱདེ ཝསིཏྭཱ ཛེཏཝནེ དིཝཱཝིཧཱརཱུཔགམནཾ. ཀསྨཱ? དྭིནྣཾ ཀུལཱནཾ ཨནུགྒཧཏྠཱཡ མཧཱཔརིཙྩཱགགུཎཔརིདཱིཔནཏྠཱཡ ཙ. མིགཱརམཱཏུཔཱསཱདསྶ ཙ ཧེཊྛཱ པཉྩ ཀཱུཊཱགཱརགབྦྷསཏཱནི ཧོནྟི, ཡེསུ པཉྩསཏཱ བྷིཀྑཱུ ཝསནྟི. ཏཏྠ ཡདཱ བྷགཝཱ ཧེཊྛཱཔཱསཱདེ ཝསཏི, ཏདཱ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ གཱརཝེན ཨུཔརིཔཱསཱདཾ ནཱརུཧནྟི. ཏཾ དིཝསཾ པན བྷགཝཱ ཨུཔརིཔཱསཱདེ ཀཱུཊཱགཱརགབྦྷཾ པཱཝིསི, ཏེན ཧེཊྛཱཔཱསཱདེ པཉྩཔི གབྦྷསཏཱནི པཉྩསཏཱ བྷིཀྑཱུ པཝིསིཾསུ. ཏེ ཙ སབྦེཝ ནཝཱ ཧོནྟི ཨདྷུནཱགཏཱ ཨིམཾ ¶ དྷམྨཝིནཡཾ ཨུདྡྷཏཱ ཨུནྣལཱ༹ པཱཀཏིནྡྲིཡཱ. ཏེ པཝིསིཏྭཱ དིཝཱསེཡྻཾ སུཔིཏྭཱ སཱཡཾ ཨུཊྛཱཡ མཧཱཏལེ སནྣིཔཏིཏྭཱ ‘‘ཨཛྫ བྷཏྟགྒེ ཏུཡ྄ཧཾ ཀིཾ ཨཧོསི, ཏྭཾ ཀཏྠ ཨགམཱསི, ཨཧཾ ཨཱཝུསོ ཀོསལརཉྙོ གྷརཾ, ཨཧཾ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ, ཏཏྠ ཨེཝརཱུཔོ ཙ ཨེཝརཱུཔོ ཙ བྷོཛནཝིདྷི ཨཧོསཱི’’ཏི ནཱནཔྤཀཱརཾ ཨཱམིསཀཐཾ ཀཐེནྟཱ ཨུཙྩཱསདྡམཧཱསདྡཱ ཨཧེསུཾ.

བྷགཝཱ ཏཾ སདྡཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨིམེ མཡཱ སདྡྷིཾ ཝསནྟཱཔི ཨེཝཾ པམཏྟཱ, ཨཧོ ཨཡུཏྟཀཱརིནོ’’ཏི མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརསྶ ཨཱགམནཾ ཙིནྟེསི. ཏཱཝདེཝ ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ བྷགཝཏོ ཙིཏྟཾ ཉཏྭཱ ཨིདྡྷིཡཱ ཨཱགམྨ པཱདམཱུལེ ཝནྡམཱནོཡེཝ ཨཧོསི. ཏཏོ ནཾ བྷགཝཱ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨེཏེ ཏེ, མོགྒལླཱན, སབྲཧྨཙཱརིནོ པམཏྟཱ, སཱདྷུ ནེ སཾཝེཛེཧཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ བྷནྟེ’’ཏི ཁོ སོ ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ བྷགཝཏོ པཊིསྶུཎིཏྭཱ ཏཱཝདེཝ ཨཱཔོཀསིཎཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཀརཱིསབྷཱུམིཡཾ ཋིཏཾ མཧཱཔཱསཱདཾ ནཱཝཾ ཝིཡ མཧཱཝཱཏོ པཱདངྒུཊྛཀེན ཀམྤེསི སདྡྷིཾ པཏིཊྛིཏཔཐཝིཔྤདེསེན. ཨཐ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷཱིཏཱ ཝིསྶརཾ ཀརོནྟཱ སཀསཀཙཱིཝརཱནི ཚཌྜེཏྭཱ ཙཏཱུཧི དྭཱརེཧི ནིཀྑམིཾསུ. བྷགཝཱ ཏེསཾ ཨཏྟཱནཾ དསྶེནྟོ ཨཉྙེན དྭཱརེན གནྡྷཀུཊིཾ པཝིསནྟོ ཝིཡ ཨཧོསི, ཏེ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨཊྛཾསུ ¶ . བྷགཝཱ ‘‘ཀིཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷཱིཏཏྠཱ’’ཏི པུཙྪི, ཏེ ‘‘ཨཡཾ, བྷནྟེ, མིགཱརམཱཏུཔཱསཱདོ ཀམྤིཏོ’’ཏི ཨཱཧཾསུ ¶ . ‘‘ཛཱནཱཐ, བྷིཀྑཝེ, ཀེནཱ’’ཏི? ‘‘ན ཛཱནཱམ, བྷནྟེ’’ཏི. ཨཐ བྷགཝཱ ‘‘ཏུམྷཱདིསཱནཾ, བྷིཀྑཝེ, མུཊྛསྶཏཱིནཾ ཨསམྤཛཱནཱནཾ པམཱདཝིཧཱརཱིནཾ སཾཝེགཛནནཏྠཾ མོགྒལླཱནེན ཀམྤིཏོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨདེསནཏྠཾ ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨུཊྛཧཐཱཏི ཨཱསནཱ ཨུཊྛཧཐ གྷཊཐ ཝཱཡམཐ, མཱ ཀུསཱིཏཱ ཧོཐ. ནིསཱིདཐཱཏི པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཱནུཡོགཏྠཱཡ ནིསཱིདཐ. ཀོ ཨཏྠོ སུཔིཏེན ཝོཏི ཀོ ཏུམྷཱཀཾ ཨནུཔཱདཱཔརིནིབྦཱནཏྠཱཡ པབྦཛིཏཱནཾ ¶ སུཔིཏེན ཨཏྠོ. ན ཧི སཀྐཱ སུཔནྟེན ཀོཙི ཨཏྠོ པཱཔུཎིཏུཾ. ཨཱཏུརཱནཉྷི ཀཱ ནིདྡཱ, སལླཝིདྡྷཱན རུཔྤཏནྟི ཡཏྲ ཙ ནཱམ ཨཔྤཀེཔི སརཱིརཔྤདེསེ ཨུཊྛིཏེན ཙཀྑུརོགཱདིནཱ རོགེན ཨཱཏུརཱནཾ ཨེཀདྭངྒུལམཏྟམྤི པཝིཊྛེན ཨཡསལླཨཊྛིསལླདནྟསལླཝིསཱཎསལླཀཊྛསལླཱནཾ ཨཉྙཏརེན སལླེན རུཔྤམཱནཱནཾ མནུསྶཱནཾ ནིདྡཱ ནཏྠི, ཏཏྠ ཏུམྷཱཀཾ སཀལཙིཏྟསརཱིརསནྟཱནཾ བྷཉྫིཏྭཱ ཨུཔྤནྣེཧི ནཱནཔྤཀཱརཀིལེསརོགེཧི ཨཱཏུརཱནཉྷི ཀཱ ནིདྡཱ རཱགསལླཱདཱིཧི ཙ པཉྩཧི སལླེཧི ཨནྟོཧདཡཾ པཝིསིཡ ཝིདྡྷཏྟཱ སལླཝིདྡྷཱནཾ རུཔྤཏཾ.

༣༣༥. ཨེཝཾ ཝཏྭཱ པུན བྷགཝཱ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨུསྶཱཧེནྟོ སཾཝེཛེནྟོ ཙ ཨཱཧ – ‘‘ཨུཊྛཧཐ…པེ… ཝསཱནུགེ’’ཏི. ཏཏྲཱཡཾ སཱདྷིཔྤཱཡཡོཛནཱ ཨཏྠཝཎྞནཱ – ཨེཝཾ ཀིལེསསལླཝིདྡྷཱནཉྷི ཝོ, བྷིཀྑཝེ, ཀཱལོ པབུཛ྄ཛྷིཏུཾ. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? མཎྜཔེཡྻམིདཾ, བྷིཀྑཝེ, བྲཧྨཙརིཡཾ, སཏྠཱ སམྨུཁཱིབྷཱུཏོ, ཨིཏོ པུབྦེ པན ཝོ དཱིགྷརཏྟཾ སུཏྟཾ, གིརཱིསུ སུཏྟཾ, ནདཱིསུ སུཏྟཾ, སམེསུ སུཏྟཾ, ཝིསམེསུ སུཏྟཾ, རུཀྑགྒེསུཔི སུཏྟཾ ཨདསྶནཱ ཨརིཡསཙྩཱནཾ, ཏསྨཱ ཏསྶཱ ནིདྡཱཡ ཨནྟཀིརིཡཏྠཾ ཨུཊྛཧཐ ནིསཱིདཐ དལ༹ྷཾ སིཀྑཐ སནྟིཡཱ.

ཏཏྠ པུརིམཔཱདསྶཏྠོ ཝུཏྟནཡོ ཨེཝ. དུཏིཡཔཱདེ པན སནྟཱིཏི ཏིསྶོ སནྟིཡོ – ཨཙྩནྟསནྟི, ཏདངྒསནྟི, སམྨུཏིསནྟཱིཏི, ནིབྦཱནཝིཔསྶནཱདིཊྛིགཏཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨིདྷ པན ཨཙྩནྟསནྟི ནིབྦཱནམདྷིཔྤེཏཾ, ཏསྨཱ ནིབྦཱནཏྠཾ དལ༹ྷཾ སིཀྑཐ, ཨསིཐིལཔརཀྐམཱ ཧུཏྭཱ སིཀྑཐཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? མཱ ཝོ པམཏྟེ ཝིཉྙཱཡ, མཙྩུརཱཛཱ ཨམོཧཡིཏྠ ཝསཱནུགེ ¶ , མཱ ཏུམྷེ ‘‘པམཏྟཱ ཨེཏེ’’ཏི ཨེཝཾ ཉཏྭཱ མཙྩུརཱཛཔརིཡཱཡནཱམོ མཱརོ ཝསཱནུགེ ཨམོཧཡིཏྠ, ཡཐཱ ཏསྶ ཝསཾ གཙྪཐ, ཨེཝཾ ཝསཱནུགེ ཀརོནྟོ མཱ ཨམོཧཡིཏྠཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༣༣༦. ཡཏོ ཏསྶ ཝསཾ ཨནུཔགཙྪནྟཱ ཡཱཡ དེཝཱ མནུསྶཱ ཙ…པེ… སམཔྤིཏཱ, ཡཱཡ དེཝཱ ཙ མནུསྶཱ ཙ ཨཏྠིཀཱ རཱུཔསདྡགནྡྷརསཕོཊྛབྦཏྠིཀཱ, ཏཾ རཱུཔཱདིཾ སིཏཱ ནིསྶིཏཱ ཨལླཱིནཱ ¶ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛནྟི, ཏརཐ སམཏིཀྐམཐ ཨེཏཾ ནཱནཔྤཀཱརེསུ ཝིསཡེསུ ཝིསཊཝིཏྠིཎྞཝིསཱལཏྟཱ ¶ ཝིསཏྟིཀཾ བྷཝབྷོགཏཎྷཾ. ཁཎོ ཝོ མཱ ཨུཔཙྩགཱ, ཨཡཾ ཏུམྷཱཀཾ སམཎདྷམྨཀརཎཀྑཎོ མཱ ཨཏིཀྐམི. ཡེསཉྷི ཨཡམེཝརཱུཔོ ཁཎོ ཨཏིཀྐམཏི, ཡེ ཙ ཨིམཾ ཁཎཾ ཨཏིཀྐམནྟི, ཏེ ཁཎཱཏཱིཏཱ ཧི སོཙནྟི ནིརཡམྷི སམཔྤིཏཱ, ནིརསྶཱདཊྛེན ནིརཡསཉྙིཏེ ཙཏུབྦིདྷེཔི ཨཔཱཡེ པཏིཊྛིཏཱ ‘‘ཨཀཏཾ ཝཏ ནོ ཀལྱཱཎ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན སོཙནྟི.

༣༣༧. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨུསྶཱཧེཏྭཱ སཾཝེཛེཏྭཱ ཙ ཨིདཱནི ཏེསཾ ཏཾ པམཱདཝིཧཱརཾ ཝིགརཧིཏྭཱ སབྦེཝ ཏེ ཨཔྤམཱདེ ནིཡོཛེནྟོ ‘‘པམཱདོ རཛོ’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ པམཱདོཏི སངྑེཔཏོ སཏིཝིཔྤཝཱསོ, སོ ཙིཏྟམལིནཊྛེན རཛོ. ཏཾ པམཱདམནུཔཏིཏོ པམཱདཱནུཔཏིཏོ, པམཱདཱནུཔཏིཏཏྟཱ ཨཔརཱཔརུཔྤནྣོ པམཱདོ ཨེཝ, སོཔི རཛོ. ན ཧི ཀདཱཙི པམཱདོ ནཱམ ཨརཛོ ཨཏྠི. ཏེན ཀིཾ དཱིཔེཏི? མཱ ཏུམྷེ ‘‘དཧརཱ ཏཱཝ མཡཾ པཙྪཱ ཛཱནིསྶཱམཱ’’ཏི ཝིསྶཱསམཱཔཛྫིཏྠ. དཧརཀཱལེཔི ཧི པམཱདོ རཛོ, མཛ྄ཛྷིམཀཱལེཔི ཐེརཀཱལེཔི པམཱདཱནུཔཏིཏཏྟཱ མཧཱརཛོ སངྐཱརཀཱུཊོ ཨེཝ ཧོཏི, ཡཐཱ གྷརེ ཨེཀདྭེདིཝསིཀོ རཛོ རཛོ ཨེཝ, ཝཌྜྷམཱནོ པན གཎཝསྶིཀོ སངྐཱརཀཱུཊོ ཨེཝ ཧོཏི. ཨེཝཾ སནྟེཔི པན པཋམཝཡེ བུདྡྷཝཙནཾ པརིཡཱཔུཎིཏྭཱ ཨིཏརཝཡེསུ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ, པཋམཝཡེ ཝཱ པརིཡཱཔུཎིཏྭཱ མཛ྄ཛྷིམཝཡེ སུཎིཏྭཱ པཙྪིམཝཡེ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོཔི བྷིཀྑུ པམཱདཝིཧཱརཱི ན ཧོཏི ཨཔྤམཱདཱནུལོམཔཊིཔདཾ པཊིཔནྣཏྟཱ. ཡོ པན སབྦཝཡེསུ པམཱདཝིཧཱརཱི དིཝཱསེཡྻཾ ཨཱམིསཀཐཉྩ ཨནུཡུཏྟོ, སེཡྻཐཱཔི ཏུམྷེ, ཏསྶེཝ སོ པཋམཝཡེ པམཱདོ རཛོ, ཨིཏརཝཡེསུ པམཱདཱནུཔཏིཏོ མཧཱཔམཱདོ ཙ མཧཱརཛོ ཨེཝཱཏི.

ཨེཝཾ ¶ ཏེསཾ པམཱདཝིཧཱརཾ ཝིགརཧིཏྭཱ ཨཔྤམཱདེ ནིཡོཛེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཔྤམཱདེན ཝིཛྫཱཡ, ཨབྦཧེ སལླམཏྟནོ’’ཏི, ཏསྶཏྠོ – ཡསྨཱ ཨེཝམེསོ སབྦདཱཔི པམཱདོ རཛོ, ཏསྨཱ སཏིཨཝིཔྤཝཱསསངྑཱཏེན ཨཔྤམཱདེན ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཉཱཎསངྑཱཏཱཡ ཙ ཝིཛྫཱཡ པཎྜིཏོ ཀུལཔུཏྟོ ཨུདྡྷརེ ཨཏྟནོ ཧདཡནིསྶིཏཾ རཱགཱདིཔཉྩཝིདྷཾ སལླནྟི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ སམཱཔེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ སཾཝེགམཱཔཛྫིཏྭཱ ཏམེཝ དྷམྨདེསནཾ མནསི ཀརིཏྭཱ པཙྩཝེཀྑམཱནཱ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ པཉྩསཏཱཔི ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཧིཾསཱུཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཨུཊྛཱནསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༡. རཱཧུལསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༣༨. ཀཙྩི ¶ ¶ ཨབྷིཎྷསཾཝཱསཱཏི རཱཧུལསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བྷགཝཱ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷིཏྭཱ བོདྷིམཎྜཏོ ཨནུཔུབྦེན ཀཔིལཝཏྠུཾ གནྟྭཱ ཏཏྠ རཱཧུལཀུམཱརེན ‘‘དཱཡཛྫཾ མེ སམཎ དེཧཱི’’ཏི དཱཡཛྫཾ ཡཱཙིཏོ སཱརིཔུཏྟཏྠེརཾ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘རཱཧུལཀུམཱརཾ པབྦཱཛེཧཱི’’ཏི. ཏཾ སབྦཾ ཁནྡྷཀཊྛཀཐཱཡཾ (མཧཱཝ. ཨཊྛ. ༡༠༥) ཝུཏྟནཡེནེཝ གཧེཏབྦཾ. ཨེཝཾ པབྦཛིཏཾ པན རཱཧུལཀུམཱརཾ ཝུཌྜྷིཔྤཏྟཾ སཱརིཔུཏྟཏྠེརོཝ ཨུཔསམྤཱདེསི, མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརོ ཨསྶ ཀམྨཝཱཙཱཙརིཡོ ཨཧོསི. ཏཾ བྷགཝཱ ‘‘ཨཡཾ ཀུམཱརོ ཛཱཏིཨཱདིསམྤནྣོ, སོ ཛཱཏིགོཏྟཀུལཝཎྞཔོཀྑརཏཱདཱིནི ནིསྶཱཡ མཱནཾ ཝཱ མདཾ ཝཱ མཱ ཨཀཱསཱི’’ཏི དཧརཀཱལཏོ པབྷུཏི ཡཱཝ ན ཨརིཡབྷཱུམིཾ པཱཔུཎི, ཏཱཝ ཨོཝདནྟོ ཨབྷིཎྷཾ ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི. ཏསྨཱ ཙེཏཾ སུཏྟཔརིཡོསཱནེཔི ཝུཏྟཾ ‘‘ཨིཏྠཾ སུདཾ བྷགཝཱ ཨཱཡསྨནྟཾ རཱཧུལཾ ཨིམཱཧི གཱཐཱཧི ཨབྷིཎྷཾ ཨོཝདཏཱི’’ཏི. ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡཾ ཨཡཾ སངྑེཔཏྠོ ‘‘ཀཙྩི ཏྭཾ, རཱཧུལ, ཨབྷིཎྷཾ སཾཝཱསཧེཏུ ཛཱཏིཨཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརེན ཝཏྠུནཱ ན པརིབྷཝསི པཎྜིཏཾ, ཉཱཎཔདཱིཔསྶ དྷམྨདེསནཱཔདཱིཔསྶ ཙ དྷཱརཎཏོ ཨུཀྐཱདྷཱརོ མནུསྶཱནཾ ¶ ཀཙྩི ཨཔཙིཏོ ཏཡཱ, ཀཙྩི ནིཙྩཾ པཱུཛིཏོ ཏཡཱ’’ཏི ཨཱཡསྨནྟཾ སཱརིཔུཏྟཾ སནྡྷཱཡ བྷཎཏི.

༣༣༩. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨཱཡསྨཱ རཱཧུལོ ‘‘ནཱཧཾ བྷགཝཱ ནཱིཙཔུརིསོ ཝིཡ སཾཝཱསཧེཏུ མཱནཾ ཝཱ མདཾ ཝཱ ཀརོམཱི’’ཏི དཱིཔེནྟོ ཨིམཾ པཊིགཱཐམཱཧ ‘‘ནཱཧཾ ཨབྷིཎྷསཾཝཱསཱ’’ཏི. སཱ ཨུཏྟཱནཏྠཱ ཨེཝ.

༣༤༠. ཏཏོ ནཾ བྷགཝཱ ཨུཏྟརིཾ ཨོཝདནྟོ པཉྩ ཀཱམགུཎེཏིཨཱདིཀཱ ཨཝསེསགཱཐཱཡོ ཨཱཧ. ཏཏྠ ཡསྨཱ པཉྩ ཀཱམགུཎཱ སཏྟཱནཾ པིཡརཱུཔཱ པིཡཛཱཏིཀཱ ཨཏིཝིཡ སཏྟེཧི ཨིཙྪིཏཱ པཏྠིཏཱ ¶ , མནོ ཙ ནེསཾ རམཡནྟི, ཏེ ཙཱཡསྨཱ རཱཧུལོ ཧིཏྭཱ སདྡྷཱཡ གྷརཱ ནིཀྑནྟོ, ན རཱཛཱབྷིནཱིཏོ, ན ཙོརཱབྷིནཱིཏོ, ན ཨིཎཊྚོ, ན བྷཡཊྚོ, ན ཛཱིཝིཀཱཔཀཏོ, ཏསྨཱ ནཾ བྷགཝཱ ‘‘པཉྩ ཀཱམགུཎེ ཧིཏྭཱ, པིཡརཱུཔེ མནོརམེ, སདྡྷཱཡ གྷརཱ ནིཀྑམྨཱ’’ཏི སམུཏྟེཛེཏྭཱ ཨིམསྶ ནེཀྑམྨསྶ པཏིརཱུཔཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ ནིཡོཛེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘དུཀྑསྶནྟཀརོ བྷཝཱ’’ཏི.

ཏཏྠ ¶ སིཡཱ ‘‘ནནུ ཙཱཡསྨཱ དཱཡཛྫཾ པཏྠེནྟོ བལཀྐཱརེན པབྦཱཛིཏོ, ཨཐ ཀསྨཱ བྷགཝཱ ཨཱཧ – ‘སདྡྷཱཡ གྷརཱ ནིཀྑམྨཱ’’’ཏི ཝུཙྩཏེ – ནེཀྑམྨཱདྷིམུཏྟཏྟཱ. ཨཡཉྷི ཨཱཡསྨཱ དཱིགྷརཏྟཾ ནེཀྑམྨཱདྷིམུཏྟོ པདུམུཏྟརསམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པུཏྟཾ ཨུཔརེཝཏཾ ནཱམ སཱམཎེརཾ དིསྭཱ སངྑོ ནཱམ ནཱགརཱཛཱ ཧུཏྭཱ སཏྟ དིཝསེ དཱནཾ དཏྭཱ ཏཐཱབྷཱཝཾ པཏྠེཏྭཱ ཏཏོ པབྷུཏི པཏྠནཱསམྤནྣོ ཨབྷིནཱིཧཱརསམྤནྣོ སཏསཧསྶཀཔྤེ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཨནྟིམབྷཝཾ ཨུཔཔནྣོ. ཨེཝཾ ནེཀྑམྨཱདྷིམུཏྟཏཉྩསྶ བྷགཝཱ ཛཱནཱཏི. ཏཐཱགཏབལཉྙཏརཉྷི ཨེཏཾ ཉཱཎཾ. ཏསྨཱ ཨཱཧ – ‘‘སདྡྷཱཡ གྷརཱ ནིཀྑམྨཱ’’ཏི. ཨཐ ཝཱ དཱིགྷརཏྟཾ སདྡྷཱཡེཝ གྷརཱ ནིཀྑམྨ ཨིདཱནི དུཀྑསྶནྟཀརོ བྷཝཱཏི ཨཡམེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༣༤༡. ཨིདཱནིསྶ ཨཱདིཏོ པབྷུཏི ཝཊྚདུཀྑསྶ ཨནྟཀིརིཡཱཡ པཊིཔཏྟིཾ དསྶེཏུཾ ‘‘མིཏྟེ བྷཛསྶུ ཀལྱཱཎེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སཱིལཱདཱིཧི ཨདྷིཀཱ ཀལྱཱཎམིཏྟཱ ནཱམ, ཏེ བྷཛནྟོ ཧིམཝནྟཾ ནིསྶཱཡ མཧཱསཱལཱ མཱུལཱདཱིཧི ཝིཡ སཱིལཱདཱིཧི ཝཌྜྷཏི. ཏེནཱཧ – ‘‘མིཏྟེ བྷཛསྶུ ཀལྱཱཎེ’’ཏི. པནྟཉྩ སཡནཱསནཾ, ཝིཝིཏྟཾ ཨཔྤནིགྒྷོསནྟི ཡཉྩ སཡནཱསནཾ པནྟཾ དཱུརཾ ཝིཝིཏྟཾ ཨཔྤཱཀིཎྞཾ ཨཔྤནིགྒྷོསཾ, ཡཏྠ མིགསཱུཀརཱདིསདྡེན ཨརཉྙསཉྙཱ ¶ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཐཱརཱུཔཾ སཡནཱསནཉྩ བྷཛསྶུ. མཏྟཉྙཱུ ཧོཧི བྷོཛནེཏི པམཱཎཉྙཱུ ཧོཧི, པཊིགྒཧཎམཏྟཾ པརིབྷོགམཏྟཉྩ ཛཱནཱཧཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠ པཊིགྒཧཎམཏྟཉྙུནཱ དེཡྻདྷམྨེཔི ཨཔྤེ དཱཡཀེཔི ཨཔྤཾ དཱཏུཀཱམེ ཨཔྤམེཝ གཧེཏབྦཾ, དེཡྻདྷམྨེ ཨཔྤེ དཱཡཀེ པན བཧུཾ དཱཏུཀཱམེཔི ཨཔྤམེཝ གཧེཏབྦཾ, དེཡྻདྷམྨེ པན བཧུཏརེ ¶ དཱཡཀེཔི ཨཔྤཾ དཱཏུཀཱམེ ཨཔྤམེཝ གཧེཏབྦཾ, དེཡྻདྷམྨེཔི བཧུཏརེ དཱཡཀེཔི བཧུཾ དཱཏུཀཱམེ ཨཏྟནོ བལཾ ཛཱནིཏྭཱ གཧེཏབྦཾ. ཨཔིཙ མཏྟཱཡེཝ ཝཎྞིཏཱ བྷགཝཏཱཏི པརིབྷོགམཏྟཉྙུནཱ པུཏྟམཾསཾ ཝིཡ ཨཀྑབྦྷཉྫནམིཝ ཙ ཡོནིསོ མནསི ཀརིཏྭཱ བྷོཛནཾ པརིབྷུཉྫིཏབྦནྟི.

༣༤༢. ཨེཝམིམཱཡ གཱཐཱཡ བྲཧྨཙརིཡསྶ ཨུཔཀཱརབྷཱུཏཱཡ ཀལྱཱཎམིཏྟསེཝནཱཡ ནིཡོཛེཏྭཱ སེནཱསནབྷོཛནམུཁེན ཙ པཙྩཡཔརིབྷོགཔཱརིསུདྡྷིསཱིལེ སམཱདཔེཏྭཱ ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཙཱིཝརཱདཱིསུ ཏཎྷཱཡ མིཙྪཱཨཱཛཱིཝོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏཾ པཊིསེདྷེཏྭཱ ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིསཱིལེ སམཱདཔེནྟོ ‘‘ཙཱིཝརེ པིཎྜཔཱཏེ ཙཱ’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ པཙྩཡེཏི གིལཱནཔྤཙྩཡེ. ཨེཏེསཱུཏི ཨེཏེསུ ཙཏཱུསུ ཙཱིཝརཱདཱིསུ བྷིཀྑཱུནཾ ཏཎྷུཔྤཱདཝཏྠཱུསུ. ཏཎྷཾ མཱཀཱསཱིཏི ‘‘ཧིརིཀོཔཱིནཔཊིཙྪཱདནཱདིཨཏྠམེཝ ཏེ ཙཏྟཱརོ པཙྩཡཱ ནིཙྩཱཏུརཱནཾ པུརིསཱནཾ པཊིཀཱརབྷཱུཏཱ ཛཛྫརགྷརསྶེཝིམསྶ ཨཏིདུབྦལསྶ ཀཱཡསྶ ཨུཔཏྠམྦྷབྷཱུཏཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨཱདཱིནཝཾ པསྶནྟོ ཏཎྷཾ མཱ ཛནེསི, ཨཛནེནྟོ ཨནུཔྤཱདེནྟོ ཝིཧརཱཧཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? མཱ ¶ ལོཀཾ པུནརཱགམི. ཨེཏེསུ ཧི ཏཎྷཾ ཀརོནྟོ ཏཎྷཱཡ ཨཱཀཌྜྷིཡམཱནོ པུནཔི ཨིམཾ ལོཀཾ ཨཱགཙྪཏི. སོ ཏྭཾ ཨེཏེསུ ཏཎྷཾ མཱཀཱསི, ཨེཝཾ སནྟེ ན པུན ཨིམཾ ལོཀཾ ཨཱགམིསྶསཱིཏི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨཱཡསྨཱ རཱཧུལོ ‘‘ཙཱིཝརེ ཏཎྷཾ མཱཀཱསཱིཏི མཾ བྷགཝཱ ཨཱཧཱ’’ཏི ཙཱིཝརཔཊིསཾཡུཏྟཱནི དྭེ དྷུཏངྒཱནི སམཱདིཡི པཾསུཀཱུལིཀངྒཉྩ, ཏེཙཱིཝརིཀངྒཉྩ. ‘‘པིཎྜཔཱཏེ ཏཎྷཾ མཱཀཱསཱིཏི མཾ བྷགཝཱ ཨཱཧཱ’’ཏི པིཎྜཔཱཏཔཊིསཾཡུཏྟཱནི པཉྩ དྷུཏངྒཱནི སམཱདིཡི – པིཎྜཔཱཏིཀངྒཾ, སཔདཱནཙཱརིཀངྒཾ, ཨེཀཱསནིཀངྒཾ, པཏྟཔིཎྜིཀངྒཾ, ཁལུཔཙྪཱབྷཏྟིཀངྒནྟི. ‘‘སེནཱསནེ ཏཎྷཾ མཱཀཱསཱིཏི མཾ བྷགཝཱ ཨཱཧཱ’’ཏི སེནཱསནཔཊིསཾཡུཏྟཱནི ¶ ཚ དྷུཏངྒཱནི སམཱདིཡི – ཨཱརཉྙིཀངྒཾ, ཨབྦྷོཀཱསིཀངྒཾ, རུཀྑམཱུལིཀངྒཾ, ཡཐཱསནྠཏིཀངྒཾ, སོསཱནིཀངྒཾ, ནེསཛྫིཀངྒནྟི. ‘‘གིལཱནཔྤཙྩཡེ ཏཎྷཾ མཱཀཱསཱིཏི མཾ བྷགཝཱ ཨཱཧཱ’’ཏི སབྦཔྤཙྩཡེསུ ཡཐཱལཱབྷཾ ཡཐཱབལཾ ཡཐཱསཱརུཔྤནྟི ཏཱིཧི ¶ སནྟོསེཧི སནྟུཊྛོ ཨཧོསི, ཡཐཱ ཏཾ སུབྦཙོ ཀུལཔུཏྟོ པདཀྑིཎགྒཱཧཱི ཨནུསཱསནིནྟི.

༣༤༣. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨཱཡསྨནྟཾ རཱཧུལཾ ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིསཱིལེ སམཱདཔེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཝསེསསཱིལེ སམཐཝིཔསྶནཱསུ ཙ སམཱདཔེཏུཾ ‘‘སཾཝུཏོ པཱཏིམོཀྑསྨི’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སཾཝུཏོ པཱཏིམོཀྑསྨིནྟི ཨེཏྠ བྷཝསྶཱུཏི པཱཋསེསོ. བྷཝཱཏི ཨནྟིམཔདེན ཝཱ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ, ཏཐཱ དུཏིཡཔདེ. ཨེཝམེཏེཧི དྭཱིཧི ཝཙནེཧི པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཱིལེ, ཨིནྡྲིཡསཾཝརསཱིལེ ཙ སམཱདཔེསི. པཱཀཊཝསེན ཙེཏྠ པཉྩིནྡྲིཡཱནི ཝུཏྟཱནི. ལཀྑཎཏོ པན ཚཊྛམྤི ཝུཏྟཾཡེཝ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. སཏི ཀཱཡགཏཱ ཏྱཏྠཱུཏི ཨེཝཾ ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལེ པཏིཊྛིཏསྶ ཏུཡ྄ཧཾ ཙཏུདྷཱཏུཝཝཏྠཱནཙཏུབྦིདྷསམྤཛཉྙཱནཱཔཱནསྶཏིཨཱཧཱརེཔཊིཀཱུལསཉྙཱབྷཱཝནཱདིབྷེདཱ ཀཱཡགཏཱ སཏི ཨཏྠུ བྷཝཏུ, བྷཱཝེཧི ནནྟི ཨཏྠོ. ནིབྦིདཱབཧུལོ བྷཝཱཏི སཾསཱརཝཊྚེ ཨུཀྐཎྛནབཧུལོ སབྦལོཀེ ཨནབྷིརཏསཉྙཱི ཧོཧཱིཏི ཨཏྠོ.

༣༤༤. ཨེཏྟཱཝཏཱ ནིབྦེདྷབྷཱགིཡཾ ཨུཔཙཱརབྷཱུམིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཔྤནཱབྷཱུམིཾ དསྶེནྟོ ‘‘ནིམིཏྟཾ པརིཝཛྫེཧཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ནིམིཏྟནྟི རཱགཊྛཱནིཡཾ སུབྷནིམིཏྟཾ. ཏེནེཝ ནཾ པརཏོ ཝིསེསེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘སུབྷཾ རཱགཱུཔསཉྷིཏ’’ནྟི. པརིཝཛྫེཧཱིཏི ཨམནསིཀཱརེན པརིཙྩཛཱཧི. ཨསུབྷཱཡ ཙིཏྟཾ བྷཱཝེཧཱིཏི ཡཐཱ སཝིཉྙཱཎཀེ ཨཝིཉྙཱཎཀེ ཝཱ ཀཱཡེ ཨསུབྷབྷཱཝནཱ སམྤཛྫཏི, ཨེཝཾ ཙིཏྟཾ བྷཱཝེཧི. ཨེཀགྒཾ སུསམཱཧིཏནྟི ཨུཔཙཱརསམཱདྷིནཱ ཨེཀགྒཾ, ཨཔྤནཱསམཱདྷིནཱ སུསམཱཧིཏཾ. ཡཐཱ ཏེ ཨཱིདིསཾ ཙིཏྟཾ ཧོཏི, ཏཐཱ ནཾ བྷཱཝེཧཱིཏི ཨཏྠོ.

༣༤༥. ཨེཝམསྶ ¶ ཨཔྤནཱབྷཱུམིཾ དསྶེཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨནིམིཏྟ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨནིམིཏྟཉྩ བྷཱཝེཧཱིཏི ཨེཝཾ ནིབྦེདྷབྷཱགིཡེན སམཱདྷིནཱ སམཱཧིཏཙིཏྟོ ཝིཔསྶནཾ བྷཱཝེཧཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝིཔསྶནཱ ཧི ‘‘ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱཉཱཎཾ ནིཙྩནིམིཏྟཏོ ཝིམུཙྩཏཱིཏི ཨནིམིཏྟོ ཝིམོཀྑོ’’ཏིཨཱདིནཱ ¶ ནཡེན རཱགནིམིཏྟཱདཱིནཾ ཝཱ ཨགྒཧཎེན ཨནིམིཏྟཝོཧཱརཾ ལབྷཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘སོ ཁྭཱཧཾ, ཨཱཝུསོ, སབྦནིམིཏྟཱནཾ ཨམནསིཀཱརཱ ཨནིམིཏྟཾ ཙེཏོསམཱདྷིཾ ཨུཔསམྤཛྫ ¶ ཝིཧརཱམི. ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, ཨཱཝུསོ, ཨིམིནཱ ཝིཧཱརེན ཝིཧརཏོ ནིམིཏྟཱནུསཱརི ཝིཉྙཱཎཾ ཧོཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༤.༣༤༠).

མཱནཱནུསཡམུཛྫཧཱཏི ཨིམཱཡ ཨནིམིཏྟབྷཱཝནཱཡ ཨནིཙྩསཉྙཾ པཊིལབྷིཏྭཱ ‘‘ཨནིཙྩསཉྙིནོ, མེགྷིཡ, ཨནཏྟསཉྙཱ སཎྛཱཏི, ཨནཏྟསཉྙཱི ཨསྨིམཱནསམུགྒྷཱཏཾ པཱཔུཎཱཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདིནཱ (ཨ. ནི. ༩.༣; ཨུདཱ. ༣༡) ཨནུཀྐམེན མཱནཱནུསཡཾ ཨུཛྫཧ པཛཧ པརིཙྩཛཱཧཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཏོ མཱནཱབྷིསམཡཱ, ཨུཔསནྟོ ཙརིསྶསཱིཏི ཨཐེཝཾ ཨརིཡམགྒེན མཱནསྶ ཨབྷིསམཡཱ ཁཡཱ ཝཡཱ པཧཱནཱ པཊིནིསྶགྒཱ ཨུཔསནྟོ ནིབྦུཏོ སཱིཏིབྷཱུཏོ སབྦདརཐཔརིལཱ༹ཧཝིརཧིཏོ ཡཱཝ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱསི, ཏཱཝ སུཉྙཏཱནིམིཏྟཱཔྤཎིཧིཏཱནཾ ཨཉྙཏརཉྙཏརེན ཕལསམཱཔཏྟིཝིཧཱརེན ཙརིསྶསི ཝིཧརིསྶསཱིཏི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི.

ཏཏོ པརཾ ‘‘ཨིཏྠཾ སུདཾ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདི སངྒཱིཏིཀཱརཀཱནཾ ཝཙནཾ. ཏཏྠ ཨིཏྠཾ སུདནྟི ཨིཏྠཾ སུ ཨིདཾ, ཨེཝམེཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. ཨེཝཾ ཨོཝདིཡམཱནོ ཙཱཡསྨཱ རཱཧུལོ པརིཔཱཀགཏེསུ ཝིམུཏྟིཔརིཔཱཙནིཡེསུ དྷམྨེསུ ཙཱུལ༹རཱཧུལོཝཱདསུཏྟཔརིཡོསཱནེ ཨནེཀེཧི དེཝཏཱསཧསྶེཧི སདྡྷིཾ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱསཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ རཱཧུལསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༢. ནིགྲོདྷཀཔྤསུཏྟ-(ཝངྒཱིསསུཏྟ)-ཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ ¶ མེ སུཏནྟི ནིགྲོདྷཀཔྤསུཏྟཾ, ‘‘ཝངྒཱིསསུཏྟ’’ནྟིཔི ཝུཙྩཏི. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམེཝ ཡཱསྶ ནིདཱནེ ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ ཨེཝཾ མེཏིཨཱདཱིནི ཝུཏྟཏྠཱནེཝ, ཡཏོ ¶ ཏཱནི ཨཉྙཱནི ཙ ཏཐཱཝིདྷཱནི ཚཌྜེཏྭཱ ཨཝུཏྟནཡམེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ. ཨགྒཱལ༹ཝེ ཙེཏིཡེཏི ཨཱལ༹ཝིཡཾ ཨགྒཙེཏིཡེ. ཨནུཔྤནྣེ ཧི བྷགཝཏི ཨགྒཱལ༹ཝགོཏམཀཱདཱིནི ཨནེཀཱནི ཙེཏིཡཱནི ཨཧེསུཾ ཡཀྑནཱགཱདཱིནཾ བྷཝནཱནི. ཏཱནི ཨུཔྤནྣེ བྷགཝཏི མནུསྶཱ ཝིནཱསེཏྭཱ ཝིཧཱརེ ཨཀཾསུ, ཏེནེཝ ཙ ནཱམེན ཝོཧརིཾསུ. ཏཏོ ¶ ཨགྒཱལ༹ཝཙེཏིཡསངྑཱཏེ ཝིཧཱརེ ཝིཧརཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཱཡསྨཏོ ཝངྒཱིསསྶཱཏི ཨེཏྠ ཨཱཡསྨཱཏི པིཡཝཙནཾ, ཝངྒཱིསོཏི ཏསྶ ཐེརསྶ ནཱམཾ. སོ ཛཱཏིཏོ པབྷུཏི ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦོ – སོ ཀིར པརིབྦཱཛཀསྶ པུཏྟོ པརིབྦཱཛིཀཱཡ ཀུཙྪིམྷི ཛཱཏོ ཨཉྙཏརཾ ཝིཛྫཾ ཛཱནཱཏི, ཡསྶཱནུབྷཱཝེན ཚཝསཱིསཾ ཨཱཀོཊེཏྭཱ སཏྟཱནཾ གཏིཾ ཛཱནཱཏི. མནུསྶཱཔི སུདཾ ཨཏྟནོ ཉཱཏཱིནཾ ཀཱལཀཏཱནཾ སུསཱནཏོ སཱིསཱནི ཨཱནེཏྭཱ ཏཾ ཏེསཾ གཏིཾ པུཙྪནྟི. སོ ‘‘ཨསུཀནིརཡེ ནིབྦཏྟོ, ཨསུཀམནུསྶལོཀེ’’ཏི ཝདཏི. ཏེ ཏེན ཝིམྷིཏཱ ཏསྶ བཧུཾ དྷནཾ དེནྟི. ཨེཝཾ སོ སཀལཛམྦུདཱིཔེ པཱཀཊོ ཨཧོསི.

སོ སཏསཧསྶཀཔྤཾ པཱུརིཏཔཱརམཱི ཨབྷིནཱིཧཱརསམྤནྣོ པཉྩཧི པུརིསསཧསྶེཧི པརིཝུཏོ གཱམནིགམཛནཔདརཱཛདྷཱནཱིསུ ཝིཙརནྟོ སཱཝཏྠིཾ ཨནུཔྤཏྟོ. ཏེན ཙ སམཡེན བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི, སཱཝཏྠིཝཱསིནོ པུརེབྷཏྟཾ དཱནཾ དཏྭཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ སུནིཝཏྠཱ སུཔཱརུཏཱ པུཔྥགནྡྷཱདཱིནི གཧེཏྭཱ དྷམྨསྶཝནཏྠཱཡ ཛེཏཝནཾ གཙྪནྟི. སོ ཏེ དིསྭཱ ‘‘མཧཱཛནཀཱཡོ ཀུཧིཾ གཙྪཏཱི’’ཏི པུཙྪི. ཨཐསྶ ཏེ ཨཱཙིཀྑིཾསུ – ‘‘བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤནྣོ, སོ བཧུཛནཧིཏཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏཏྠ གཙྪཱམཱ’’ཏི. སོཔི ཏེཧི སདྡྷིཾ སཔརིཝཱརོ གནྟྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨཐ ནཾ བྷགཝཱ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཀིཾ, ཝངྒཱིས, ཛཱནཱསི ཀིར ཏཱདིསཾ ཝིཛྫཾ, ཡཱཡ སཏྟཱནཾ ཚཝསཱིསཱནི ཨཱཀོཊེཏྭཱ གཏིཾ པཝེདེསཱི’’ཏི? ‘‘ཨེཝཾ, བྷོ གོཏམ, ཛཱནཱམཱི’’ཏི. བྷགཝཱ ནིརཡེ ནིབྦཏྟསྶ སཱིསཾ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ དསྶེསི, སོ ནཁེན ཨཱཀོཊེཏྭཱ ‘‘ནིརཡེ ནིབྦཏྟསྶ སཱིསཾ བྷོ གོཏམཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨེཝཾ སབྦགཏིནིབྦཏྟཱནཾ སཱིསཱནི དསྶེསི, སོཔི ཏཐེཝ ཉཏྭཱ ཨཱརོཙེསི. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཁཱིཎཱསཝསཱིསཾ དསྶེསི, སོ པུནཔྤུནཾ ཨཱཀོཊེཏྭཱ ¶ ན ཨཉྙཱསི. ཏཏོ བྷགཝཱ ‘‘ཨཝིསཡོ ¶ ཏེ ཨེཏྠ ཝངྒཱིས, མམེཝེསོ ¶ ཝིསཡོ, ཁཱིཎཱསཝསཱིས’’ནྟི ཝཏྭཱ ཨིམཾ གཱཐམབྷཱསི –

‘‘གཏཱི མིགཱནཾ པཝནཾ, ཨཱཀཱསོ པཀྑིནཾ གཏི;

ཝིབྷཝོ གཏི དྷམྨཱནཾ, ནིབྦཱནཾ ཨརཧཏོ གཏཱི’’ཏི. (པརི. ༣༣༩);

ཝངྒཱིསོ གཱཐཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ མེ, བྷོ གོཏམ, ཝིཛྫཾ དེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. བྷགཝཱ ‘‘ནཱཡཾ ཝིཛྫཱ ཨཔབྦཛིཏཱནཾ སམྤཛྫཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. སོ ‘‘པབྦཱཛེཏྭཱ ཝཱ མཾ, བྷོ གོཏམ, ཡཾ ཝཱ ཨིཙྪསི, ཏཾ ཀཏྭཱ ཨིམཾ ཝིཛྫཾ དེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏདཱ ཙ བྷགཝཏོ ནིགྲོདྷཀཔྤཏྠེརོ སམཱིཔེ ཧོཏི, ཏཾ བྷགཝཱ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘ཏེན ཧི, ནིགྲོདྷཀཔྤ, ཨིམཾ པབྦཱཛེཧཱི’’ཏི. སོ ཏཾ པབྦཱཛེཏྭཱ ཏཙཔཉྩཀཀམྨཊྛཱནཾ ཨཱཙིཀྑི. ཝངྒཱིསོ ཨནུཔུབྦེན པཊིསམྦྷིདཱཔྤཏྟོ ཨརཧཱ ཨཧོསི. ཨེཏདགྒེ ཙ བྷགཝཏཱ ནིདྡིཊྛོ ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ པཊིབྷཱནཝནྟཱནཾ ཡདིདཾ ཝངྒཱིསོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༢༡༢).

ཨེཝཾ སམུདཱགཏསྶ ཨཱཡསྨཏོ ཝངྒཱིསསྶ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ཝཛྫཱཝཛྫཱདིཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡནེན ཨེཝཾ ལདྡྷཝོཧཱརོ ནིགྲོདྷཀཔྤོ ནཱམ ཐེརོ. ཀཔྤོཏི ཏསྶ ཐེརསྶ ནཱམཾ, ནིགྲོདྷམཱུལེ པན ཨརཧཏྟཾ ཨདྷིགཏཏྟཱ ‘‘ནིགྲོདྷཀཔྤོ’’ཏི བྷགཝཏཱ ཝུཏྟོ. ཏཏོ ནཾ བྷིཀྑཱུཔི ཨེཝཾ ཝོཧརནྟི. སཱསནེ ཐིརབྷཱཝཾ པཏྟོཏི ཐེརོ. ཨགྒཱལ༹ཝེ ཙེཏིཡེ ཨཙིརཔརིནིབྦུཏོ ཧོཏཱིཏི ཏསྨིཾ ཙེཏིཡེ ཨཙིརཔརིནིབྦུཏོ ཧོཏི. རཧོགཏསྶ པཊིསལླཱིནསྶཱཏི གཎམྷཱ ཝཱུཔཀཊྛཏྟཱ རཧོགཏསྶ ཀཱཡེན, པཊིསལླཱིནསྶ ཙིཏྟེན ཏེཧི ཏེཧི ཝིསཡེཧི པཊིནིཝཏྟིཏྭཱ སལླཱིནསྶ. ཨེཝཾ ཙེཏསོ པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདཱིཏི ཨིམིནཱ ཨཱཀཱརེན ཝིཏཀྐོ ཨུཔྤཛྫི. ཀསྨཱ པན ཨུདཔཱདཱིཏི. ཨསམྨུཁཏྟཱ དིཊྛཱསེཝནཏྟཱ ཙ. ཨཡཉྷི ཏསྶ པརིནིབྦཱནཀཱལེ ན སམྨུཁཱ ཨཧོསི, དིཊྛཔུབྦཉྩཱནེན ཨསྶ ཧཏྠཀུཀྐུཙྩཱདིཔུབྦཱསེཝནཾ, ཏཱདིསཉྩ ཨཁཱིཎཱསཝཱནམྤི ཧོཏི ཁཱིཎཱསཝཱནམྤི པུབྦཔརིཙཡེན.

ཏཐཱ ཧི པིཎྜོལབྷཱརདྭཱཛོ པཙྪཱབྷཏྟཾ དིཝཱཝིཧཱརཏྠཱཡ ཨུདེནསྶ ཨུཡྻཱནམེཝ གཙྪཏི ¶ པུབྦེ རཱཛཱ ཧུཏྭཱ ཏཏྠ པརིཙཱརེསཱིཏི ཨིམིནཱ པུབྦཔརིཙཡེན, གཝམྤཏིཏྠེརོ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ སུཉྙཾ དེཝཝིམཱནཾ གཙྪཏི དེཝཔུཏྟོ ཧུཏྭཱ ཏཏྠ པརིཙཱརེསཱིཏི ཨིམིནཱ པུབྦཔརིཙཡེན. པིལིནྡཝཙྪོ བྷིཀྑཱུ ཝསལཝཱདེན སམུདཱཙརཏི ཨབྦོཀིཎྞཱནི པཉྩ ཛཱཏིསཏཱནི ¶ བྲཱཧྨཎོ ཧུཏྭཱ ཏཐཱ ཨབྷཱསཱིཏི ཨིམིནཱ པུབྦཔརིཙཡེན. ཏསྨཱ ཨསམྨུཁཏྟཱ དིཊྛཱསེཝནཏྟཱ ཙསྶ ཨེཝཾ ཙེཏསོ ¶ པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི ‘‘པརིནིབྦུཏོ ནུ ཁོ མེ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ, ཨུདཱཧུ ནོ པརིནིབྦུཏོ’’ཏི. ཏཏོ པརཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. ཨེཀཾསཾ ཙཱིཝརཾ ཀཏྭཱཏི ཨེཏྠ པན པུན སཎྛཱཔནེན ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. ཨེཀཾསནྟི ཙ ཝཱམཾསཾ པཱརུཔིཏྭཱ ཋིཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཡཏོ ཡཐཱ ཝཱམཾསཾ པཱརུཔིཏྭཱ ཋིཏཾ ཧོཏི, ཏཐཱ ཙཱིཝརཾ ཀཏྭཱཏི ཨེཝམསྶཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

༣༤༦. ཨནོམཔཉྙནྟི ཨོམཾ ཝུཙྩཏི པརིཏྟཾ ལཱམཀཾ, ན ཨོམཔཉྙཾ, ཨནོམཔཉྙཾ, མཧཱཔཉྙནྟི ཨཏྠོ. དིཊྛེཝ དྷམྨེཏི པཙྩཀྑམེཝ, ཨིམསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེཏི ཝཱ ཨཏྠོ. ཝིཙིཀིཙྪཱནནྟི ཨེཝརཱུཔཱནཾ པརིཝིཏཀྐཱནཾ. ཉཱཏོཏི པཱཀཊོ. ཡསསྶཱིཏི ལཱབྷཔརིཝཱརསམྤནྣོ ཨབྷིནིབྦུཏཏྟོཏི གུཏྟཙིཏྟོ ཨཔརིཌཡ྄ཧམཱནཙིཏྟོ ཝཱ.

༣༤༧. ཏཡཱ ཀཏནྟི ནིགྲོདྷམཱུལེ ནིསིནྣཏྟཱ ‘‘ནིགྲོདྷཀཔྤོ’’ཏི ཝདཏཱ ཏཡཱ ཀཏནྟི ཡཐཱ ཨཏྟནཱ ཨུཔལཀྑེཏི, ཏཐཱ བྷཎཏི. བྷགཝཱ པན ན ནིསིནྣཏྟཱ ཨེཝ ཏཾ ཏཐཱ ཨཱལཔི, ཨཔིཙ ཁོ ཏཏྠ ཨརཧཏྟཾ པཏྟཏྟཱ. བྲཱཧྨཎསྶཱཏི ཛཱཏིཾ སནྡྷཱཡ བྷཎཏི. སོ ཀིར བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལཱ པབྦཛིཏོ. ནམསྶཾ ཨཙརཱིཏི ནམསྶམཱནོ ཝིཧཱསི. མུཏྱཔེཀྑོཏི ནིབྦཱནསངྑཱཏཾ ཝིམུཏྟིཾ ཨཔེཀྑམཱནོ, ནིབྦཱནཾ པཏྠེནྟོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དལ༹ྷདྷམྨདསྶཱིཏི བྷགཝནྟཾ ཨཱལཔཏི. དལ༹ྷདྷམྨོ ཧི ནིབྦཱནཾ ཨབྷིཛྫནཊྛེན, ཏཉྩ བྷགཝཱ དསྶེཏི. ཏསྨཱ ཏཾ ‘‘དལ༹ྷདྷམྨདསྶཱི’’ཏི ཨཱཧ.

༣༤༨. སཀྱཱཏིཔི བྷགཝནྟམེཝ ཀུལནཱམེན ཨཱལཔཏི. མཡམྤི སབྦེཏི ནིརཝསེསཔརིསཾ སངྒཎྷིཏྭཱ ཨཏྟཱནཾ དསྶེནྟོ བྷཎཏི. སམནྟཙཀྑཱུཏིཔི བྷགཝནྟམེཝ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེན ཨཱལཔཏི. སམཝཊྛིཏཱཏི སམྨཱ ཨཝཊྛིཏཱ ཨཱབྷོགཾ ཀཏྭཱ ཋིཏཱ. ནོཏི ཨམྷཱཀཾ. སཝནཱཡཱཏི ¶ ཨིམསྶ པཉྷསྶ ཝེཡྻཱཀརཎསྶཝནཏྠཱཡ. སོཏཱཏི སོཏིནྡྲིཡཱནི. ཏུཝཾ ནོ སཏྠཱ ཏྭམནུཏྟརོསཱིཏི ཐུཏིཝཙནམཏྟམེཝེཏཾ.

༣༤༩. ཚིནྡེཝ ¶ ནོ ཝིཙིཀིཙྪནྟི ཨཀུསལཝིཙིཀིཙྪཱཡ ནིབྦིཙིཀིཙྪོ སོ, ཝིཙིཀིཙྪཱཔཏིརཱུཔཀཾ པན ཏཾ པརིཝིཏཀྐཾ སནྡྷཱཡེཝམཱཧ. བྲཱུཧི མེཏནྟི བྲཱུཧི མེ ཨེཏཾ, ཡཾ མཡཱ ཡཱཙིཏོསི ‘‘ཏཾ སཱཝཀཾ སཀྱ, མཡམྤི སབྦེ ཨཉྙཱཏུམིཙྪཱམཱ’’ཏི, བྲཱུཝནྟོ ཙ ཏཾ བྲཱཧྨཎཾ པརིནིབྦུཏཾ ཝེདཡ བྷཱུརིཔཉྙ མཛ྄ཛྷེཝ ནོ བྷཱས, པརིནིབྦུཏཾ ཉཏྭཱ མཧཱཔཉྙཾ བྷགཝཱ མཛ྄ཛྷེཝ ཨམྷཱཀཾ སབྦེསཾ བྷཱས, ཡཐཱ སབྦེཝ མཡཾ ཛཱནེཡྻཱམ. སཀྐོཝ དེཝཱན སཧསྶནེཏྟོཏི ཨིདཾ པན ཐུཏིཝཙནམེཝ. ཨཔིཙསྶ ཨཡཾ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཡཐཱ སཀྐོ སཧསྶནེཏྟོ དེཝཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ¶ ཏེཧི སཀྐཙྩཾ སམྤཊིཙྪིཏཝཙནོ བྷཱསཏི, ཨེཝཾ ཨམྷཱཀཾ མཛ྄ཛྷེ ཨམྷེཧི སམྤཊིཙྪིཏཝཙནོ བྷཱསཱཏི.

༣༥༠. ཡེ ཀེཙཱིཏི ཨིམམྤི གཱཐཾ བྷགཝནྟཾ ཐུནནྟོཡེཝ ཝཏྟུཀཱམཏཾ ཛནེཏུཾ བྷཎཏི. ཏསྶཏྠོ ཡེ ཀེཙི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཡོ གནྠཱ ཏེསཾ ཨཔྤཧཱནེ མོཧཝིཙིཀིཙྪཱནཾ པཧཱནཱབྷཱཝཏོ ‘‘མོཧམགྒཱ’’ཏི ཙ ‘‘ཨཉྙཱཎཔཀྑཱ’’ཏི ཙ ‘‘ཝིཙིཀིཙྪཊྛཱནཱ’’ཏི ཙ ཝུཙྩནྟི. སབྦེ ཏེ ཏཐཱགཏཾ པཏྭཱ ཏཐཱགཏསྶ དེསནཱབལེན ཝིདྡྷཾསིཏཱ ན བྷཝནྟི ནསྶནྟི. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? ཙཀྑུཉྷི ཨེཏཾ པརམཾ ནརཱནཾ, ཡསྨཱ ཏཐཱགཏོ སབྦགནྠཝིདྷམནཔཉྙཱཙཀྑུཛནནཏོ ནརཱནཾ པརམཾ ཙཀྑུནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༣༥༡. ནོ ཙེ ཧི ཛཱཏཱུཏི ཨིམམྤི གཱཐཾ ཐུནནྟོཡེཝ ཝཏྟུཀཱམཏཾ ཛནེནྟོཝ བྷཎཏི. ཏཏྠ ཛཱཏཱུཏི ཨེཀཾསཝཙནཾ. པུརིསོཏི བྷགཝནྟཾ སནྡྷཱཡཱཧ. ཛོཏིམནྟོཏི པཉྙཱཛོཏིསམནྣཱགཏཱ སཱརིཔུཏྟཱདཡོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡདི བྷགཝཱ ཡཐཱ པུརཏྠིམཱདིབྷེདོ ཝཱཏོ ཨབྦྷགྷནཾ ཝིཧནཏི, ཨེཝཾ དེསནཱཝེགེན ཀིལེསེ ན ཝིཧནེཡྻ ¶ . ཏཐཱ ཡཐཱ ཨབྦྷགྷནེན ནིཝུཏོ ལོཀོ ཏམོཝ ཧོཏི ཨེཀནྡྷཀཱརོ, ཨེཝཾ ཨཉྙཱཎནིཝུཏོཔི ཏམོཝསྶ. ཡེཔི ཨིམེ དཱནི ཛོཏིམནྟོ ཁཱཡནྟི སཱརིཔུཏྟཱདཡོ, ཏེཔི ནརཱ ན ཏཔེཡྻུནྟི.

༣༥༢. དྷཱིརཱ ཙཱཏི ཨིམམྤི གཱཐཾ པུརིམནཡེནེཝ བྷཎཏི. ཏསྶཏྠོ དྷཱིརཱ ཙ པཎྜིཏཱ པུརིསཱ པཛྫོཏཀརཱ བྷཝནྟི, པཉྙཱཔཛྫོཏཾ ཨུཔྤཱདེནྟི. ཏསྨཱ ཨཧཾ ཏཾ ཝཱིར པདྷཱནཝཱིརིཡསམནྣཱགཏོ བྷགཝཱ ཏཐེཝ མཉྙེ དྷཱིརོཏི ཙ ¶ པཛྫོཏཀརོཏྭེཝ ཙ མཉྙཱམི. མཡཉྷི ཝིཔསྶིནཾ སབྦདྷམྨེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པསྶནྟཾ བྷགཝནྟཾ ཛཱནནྟཱ ཨེཝ ཨུཔཱགམུམྷཱ, ཏསྨཱ པརིསཱསུ ནོ ཨཱཝིཀརོཧི ཀཔྤཾ, ནིགྲོདྷཀཔྤཾ ཨཱཙིཀྑ པཀཱསེཧཱིཏི.

༣༥༣. ཁིཔྤནྟི ཨིམམྤི གཱཐཾ པུརིམནཡེནེཝ བྷཎཏི. ཏསྶཏྠོ ཁིཔྤཾ གིརཾ ཨེརཡ ལཧུཾ ཨཙིརཱཡམཱནོ ཝཙནཾ བྷཱས, ཝགྒུཾ མནོརམཾ བྷགཝཱ. ཡཐཱ སུཝཎྞཧཾསོ གོཙརཔཊིཀྐནྟོ ཛཱཏསྶརཝནསཎྜཾ དིསྭཱ གཱིཝཾ པགྒཡ྄ཧ ཨུཙྩཱརེཏྭཱ རཏྟཏུཎྜེན སཎིཀཾ ཨཏརམཱནོ ཝགྒུཾ གིརཾ ནིཀཱུཛཏི ནིཙྪཱརེཏི, ཨེཝམེཝ ཏྭམྤི སཎིཀཾ ནིཀཱུཛ, ཨིམིནཱ མཧཱཔུརིསལཀྑཎཉྙཏརེན བིནྡུསྶརེན སུཝིཀཔྤིཏེན སུཊྛུཝིཀཔྤིཏེན ཨབྷིསངྑཏེན. ཨེཏེ མཡཾ སབྦེཝ ཨུཛུགཏཱ ཨཝིཀྑིཏྟམཱནསཱ ཧུཏྭཱ ཏཝ ནིཀཱུཛིཏཾ སུཎོམཱཏི.

༣༥༤. པཧཱིནཛཱཏིམརཎནྟི ¶ ཨིམམྤི གཱཐཾ པུརིམནཡེནེཝ བྷཎཏི. ཏཏྠ ན སེསེཏཱིཏི ཨསེསོ, ཏཾ ཨསེསཾ. སོཏཱཔནྣཱདཡོ ཝིཡ ཀིཉྩི ཨསེསེཏྭཱ པཧཱིནཛཱཏིམརཎནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ནིགྒཡ྄ཧཱཏི སུཊྛུ ཡཱཙིཏྭཱ ནིབནྡྷིཏྭཱ. དྷོནནྟི དྷུཏསབྦཔཱཔཾ. ཝདེསྶཱམཱིཏི ཀཐཱཔེསྶཱམི དྷམྨཾ. ན ཀཱམཀཱརོ ཧི པུཐུཛྫནཱནནྟི པུཐུཛྫནཱནམེཝ ཧི ཀཱམཀཱརོ ནཏྠི, ཡཾ པཏྠེནྟི ཉཱཏུཾ ཝཱ ཝཏྟུཾ ཝཱ, ཏཾ ན སཀྐོནྟི. སངྑེཡྻཀཱརོ ཙ ཏཐཱགཏཱནནྟི ཏཐཱགཏཱནཾ པན ཝཱིམཾསཀཱརོ པཉྙཱཔུབྦངྒམཱ ཀིརིཡཱ. ཏེ ཡཾ པཏྠེནྟི ཉཱཏུཾ ཝཱ ཝཏྟུཾ ཝཱ, ཏཾ སཀྐོནྟཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༣༥༥. ཨིདཱནི ཏཾ སངྑེཡྻཀཱརཾ ¶ པཀཱསེནྟོ ‘‘སམྤནྣཝེཡྻཱཀརཎ’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཏཐཱ ཧི ཏཝ བྷགཝཱ ཨིདཾ སམུཛྫུཔཉྙསྶ ཏཏྠ ཏཏྠ སམུགྒཧཱིཏཾ ཝུཏྟཾ པཝཏྟིཏཾ སམྤནྣཝེཡྻཱཀརཎཾ, ‘‘སནྟཏིམཧཱམཏྟོ སཏྟཏཱལམཏྟཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ པརིནིབྦཱཡིསྶཏི, སུཔྤབུདྡྷོ སཀྐོ སཏྟམེ དིཝསེ པཐཝིཾ པཝིསིསྶཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ ཨཝིཔརཱིཏཾ དིཊྛཾ. ཏཏོ པན སུཊྛུཏརཾ ཨཉྫལིཾ པཎཱམེཏྭཱ ཨཱཧ – ཨཡམཉྫལཱི པཙྪིམོ སུཔྤཎཱམིཏོ, ཨཡམཔརོཔི ཨཉྫལཱི སུཊྛུཏརཾ པཎཱམིཏོ. མཱ མོཧཡཱིཏི མཱ ནོ ཨཀཐནེན མོཧཡི ཛཱནཾ ཛཱནནྟོ ཀཔྤསྶ གཏིཾ. ཨནོམཔཉྙཱཏི བྷགཝནྟཾ ཨཱལཔཏི.

༣༥༦. པརོཝརནྟི ¶ ཨིམཾ པན གཱཐཾ ཨཔརེནཔི པརིཡཱཡེན ཨམོཧནམེཝ ཡཱཙནྟོ ཨཱཧ. ཏཏྠ པརོཝརནྟི ལོཀིཡལོཀུཏྟརཝསེན སུནྡརཱསུནྡརཾ དཱུརེསནྟིཀཾ ཝཱ. ཨརིཡདྷམྨནྟི ཙཏུསཙྩདྷམྨཾ. ཝིདིཏྭཱཏི པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ. ཛཱནནྟི སབྦཾ ཉེཡྻདྷམྨཾ ཛཱནནྟོ. ཝཱཙཱབྷིཀངྑཱམཱིཏི ཡཐཱ གྷམྨནི གྷམྨཏཏྟོ པུརིསོ ཀིལནྟོ ཏསིཏོ ཝཱརིཾ, ཨེཝཾ ཏེ ཝཱཙཾ ཨབྷིཀངྑཱམི. སུཏཾ པཝསྶཱཏི སུཏསངྑཱཏཾ སདྡཱཡཏནཾ པཝསྶ པགྒྷར མུཉྩ པཝཏྟེཧི. ‘‘སུཏསྶ ཝསྶཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཝུཏྟཔྤཀཱརསྶ སདྡཱཡཏནསྶ ཝུཊྛིཾ ཝསྶཱཏི ཨཏྠོ.

༣༥༧. ཨིདཱནི ཡཱདིསཾ ཝཱཙཾ ཨབྷིཀངྑཏི, ཏཾ པཀཱསེནྟོ –

‘‘ཡདཏྠིཀཾ བྲཧྨཙརིཡཾ ཨཙརཱི,

ཀཔྤཱཡནོ ཀཙྩིསྶ ཏཾ ཨམོགྷཾ;

ནིབྦཱཡི སོ ཨཱདུ སཨུཔཱདིསེསོ,

ཡཐཱ ཝིམུཏྟོ ཨཧུ ཏཾ སུཎོམཱ’’ཏི. –

གཱཐམཱཧ ¶ . ཏཏྠ ཀཔྤཱཡནོཏི ཀཔྤམེཝ པཱུཛཱཝསེན བྷཎཏི. ཡཐཱ ཝིམུཏྟོཏི ‘‘ཀིཾ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ ཡཐཱ ཨསེཀྑཱ, ཨུདཱཧུ ཨུཔཱདིསེསཱཡ ཡཐཱ སེཀྑཱ’’ཏི པུཙྪཏི. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ.

༣༥༨. ཨེཝཾ དྭཱདསཧི གཱཐཱཧི ཡཱཙིཏོ བྷགཝཱ ཏཾ ཝིཡཱཀརོནྟོ –

‘‘ཨཙྪེཙྪི ཏཎྷཾ ཨིདྷ ནཱམརཱུཔེ, (ཨིཏི བྷགཝཱ)

ཀཎྷསྶ སོཏཾ དཱིགྷརཏྟཱནུསཡིཏཾ;

ཨཏཱརི ཛཱཏིཾ མརཎཾ ཨསེསཾ,

ཨིཙྩབྲཝཱི བྷགཝཱ པཉྩསེཊྛོ’’ཏི. –

གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ པུརིམཔདསྶ ཏཱཝ ཨཏྠོ – ཡཱཔི ཨིམསྨིཾ ནཱམརཱུཔེ ཀཱམཏཎྷཱདིབྷེདཱ ཏཎྷཱདཱིགྷརཏྟཾ ཨཔྤཧཱིནཊྛེན ཨནུསཡིཏཱ ཀཎྷནཱམཀསྶ མཱརསྶ ‘‘སོཏ’’ནྟིཔི ཝུཙྩཏི, ཏཾ ཀཎྷསྶ སོཏབྷཱུཏཾ དཱིགྷརཏྟཱནུསཡིཏཾ ¶ ཨིདྷ ནཱམརཱུཔེ ཏཎྷཾ ཀཔྤཱཡནོ ཚིནྡཱིཏི. ཨིཏི བྷགཝཱཏི ཨིདཾ པནེཏྠ སངྒཱིཏིཀཱརཱནཾ ཝཙནཾ. ཨཏཱརི ཛཱཏིཾ མརཎཾ ཨསེསནྟི སོ ¶ ཏཾ ཏཎྷཾ ཚེཏྭཱ ཨསེསཾ ཛཱཏིམརཎཾ ཨཏཱརི, ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡཱིཏི དསྶེཏི. ཨིཙྩབྲཝཱི བྷགཝཱ པཉྩསེཊྛོཏི ཝངྒཱིསེན པུཊྛོ བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ པཉྩནྣཾ པཋམསིསྶཱནཾ པཉྩཝགྒིཡཱནཾ སེཊྛོ, པཉྩཧི ཝཱ སདྡྷཱདཱིཧི ཨིནྡྲིཡེཧི, སཱིལཱདཱིཧི ཝཱ དྷམྨཀྑནྡྷེཧི ཨཏིཝིསིཊྛེཧི ཙཀྑཱུཧི ཙ སེཊྛོཏི སངྒཱིཏིཀཱརཱནམེཝིདཾ ཝཙནཾ.

༣༥༩. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏམབྷིནནྡམཱནསོ ཝངྒཱིསོ ‘‘ཨེས སུཏྭཱ’’ཏིཨཱདིགཱཐཱཡོ ཨཱཧ. ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡ ཨིསིསཏྟམཱཏི བྷགཝཱ ཨིསི ཙ སཏྟམོ ཙ ཨུཏྟམཊྛེན ཝིཔསྶཱིསིཁཱིཝེསྶབྷཱུཀཀུསནྡྷཀོཎཱགམནཀསྶཔནཱམཀེ ཚ ཨིསཡོ ཨཏྟནཱ སཧ སཏྟ ཀརོནྟོ པཱཏུབྷཱུཏོཏིཔི ཨིསིསཏྟམོ, ཏཾ ཨཱལཔནྟོ ཨཱཧ. ན མཾ ཝཉྩེསཱིཏི ཡསྨཱ པརིནིབྦུཏོ, ཏསྨཱ ཏསྶ པརིནིབྦུཏབྷཱཝཾ ཨིཙྪནྟཾ མཾ ན ཝཉྩེསི, ན ཝིསཾཝཱདེསཱིཏི ཨཏྠོ. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ.

༣༦༠. དུཏིཡགཱཐཱཡ ཡསྨཱ མུཏྱཔེཀྑོ ཝིཧཱསི, ཏསྨཱ ཏཾ སནྡྷཱཡཱཧ ‘‘ཡཐཱཝཱདཱི ཏཐཱཀཱརཱི, ཨཧུ བུདྡྷསྶ སཱཝཀོ’’ཏི. མཙྩུནོ ཛཱལཾ ཏཏནྟི ཏེབྷཱུམཀཝཊྚེ ཝིཏྠཏཾ མཱརསྶ ཏཎྷཱཛཱལཾ. མཱཡཱཝིནོཏི བཧུམཱཡསྶ. ‘‘ཏཐཱ མཱཡཱཝིནོ’’ཏིཔི ཀེཙི པཋནྟི, ཏེསཾ ཡོ ཨནེཀཱཧི ¶ མཱཡཱཧི ཨནེཀཀྑཏྟུམྤི བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམི, ཏསྶ ཏཐཱ མཱཡཱཝིནོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༣༦༡. ཏཏིཡགཱཐཱཡ ཨཱདཱིཏི ཀཱརཎཾ. ཨུཔཱདཱནསྶཱཏི ཝཊྚསྶ. ཝཊྚཉྷི ཨུཔཱདཱཏབྦཊྛེན ཨིདྷ ‘‘ཨུཔཱདཱན’’ནྟི ཝུཏྟཾ, ཏསྶེཝ ཨུཔཱདཱནསྶ ཨཱདིཾ ཨཝིཛྫཱཏཎྷཱདིབྷེདཾ ཀཱརཎཾ ཨདྡས ཀཔྤོཏི ཨེཝཾ ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི བྷགཝཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡེན ཝདཏི. ཨཙྩགཱ ཝཏཱཏི ཨཏིཀྐནྟོ ཝཏ. མཙྩུདྷེཡྻནྟི མཙྩུ ཨེཏྠ དྷིཡཏཱིཏི མཙྩུདྷེཡྻཾ, ཏེབྷཱུམཀཝཊྚསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཾ སུདུཏྟརཾ མཙྩུདྷེཡྻཾ ཨཙྩགཱ ཝཏཱཏི ཝེདཛཱཏོ བྷཎཏི. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝཱཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ནིགྲོདྷཀཔྤསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༣. སམྨཱཔརིབྦཱཛནཱིཡསུཏྟ-(མཧཱསམཡསུཏྟ)-ཝཎྞནཱ

༣༦༢. པུཙྪཱམི ¶ ¶ ¶ མུནིཾ པཧཱུཏཔཉྙནྟི སམྨཱཔརིབྦཱཛནཱིཡསུཏྟཾ, ‘‘མཧཱསམཡསུཏྟ’’ནྟིཔི ཝུཙྩཏི མཧཱསམཡདིཝསེ ཀཐིཏཏྟཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? པུཙྪཱཝསིཀཱ ཨུཔྤཏྟི. ནིམྨིཏབུདྡྷེན ཧི པུཊྛོ བྷགཝཱ ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི, ཏཾ སདྡྷིཾ པུཙྪཱཡ ‘‘སམྨཱཔརིབྦཱཛནཱིཡསུཏྟ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརཏོ པན སཱཀིཡཀོལིཡཱནཾ ཨུཔྤཏྟིཏོ པབྷུཏི པོརཱཎེཧི ཝཎྞཱིཡཏི.

ཏཏྲཱཡཾ ཨུདྡེསམགྒཝཎྞནཱ – པཋམཀཔྤིཀཱནཾ ཀིར རཉྙོ མཧཱསམྨཏསྶ རོཛོ ནཱམ པུཏྟོ ཨཧོསི. རོཛསྶ ཝརརོཛོ, ཝརརོཛསྶ ཀལྱཱཎོ, ཀལྱཱཎསྶ ཝརཀལྱཱཎོ, ཝརཀལྱཱཎསྶ མནྡྷཱཏཱ, མནྡྷཱཏུསྶ ཝརམནྡྷཱཏཱ, ཝརམནྡྷཱཏུསྶ ཨུཔོསཐོ, ཨུཔོསཐསྶ ཝརོ, ཝརསྶ ཨུཔཝརོ, ཨུཔཝརསྶ མགྷདེཝོ, མགྷདེཝསྶ པརམྤརཱ ཙཏུརཱསཱིཏི ཁཏྟིཡསཧསྶཱནི ཨཧེསུཾ. ཏེསཾ པརཏོ ཏཡོ ཨོཀྐཱཀཝཾསཱ ཨཧེསུཾ. ཏེསུ ཏཏིཡཨོཀྐཱཀསྶ པཉྩ མཧེསིཡོ ཨཧེསུཾ – ཧཏྠཱ, ཙིཏྟཱ, ཛནྟུ, ཛཱལིནཱི, ཝིསཱཁཱཏི. ཨེཀེཀིསྶཱ པཉྩ པཉྩ ཨིཏྠིསཏཱནི པརིཝཱརཱ. སབྦཛེཊྛཱཡ ཙཏྟཱརོ པུཏྟཱ – ཨོཀྐཱམུཁོ, ཀརཀཎྜུ, ཧཏྠིནིཀོ, སིནིཔུརོཏི; པཉྩ དྷཱིཏརོ – པིཡཱ, སུཔྤིཡཱ, ཨཱནནྡཱ, ཝིཛིཏཱ, ཝིཛིཏསེནཱཏི. ཨེཝཾ སཱ ནཝ པུཏྟེ ལབྷིཏྭཱ ཀཱལམཀཱསི.

ཨཐ རཱཛཱ ཨཉྙཾ དཧརཾ ཨབྷིརཱུཔཾ རཱཛདྷཱིཏརཾ ཨཱནེཏྭཱ ཨགྒམཧེསིཊྛཱནེ ཋཔེསི. སཱཔི ཛནྟུཾ ནཱམ ཨེཀཾ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡི. ཏཾ ཛནྟུཀུམཱརཾ པཉྩམདིཝསེ ཨལངྐརིཏྭཱ རཉྙོ དསྶེསི. རཱཛཱ ཏུཊྛོ མཧེསིཡཱ ཝརཾ ཨདཱསི. སཱ ཉཱཏཀེཧི སདྡྷིཾ མནྟེཏྭཱ པུཏྟསྶ རཛྫཾ ཡཱཙི. རཱཛཱ ‘‘ནསྶ ཝསལི, མམ པུཏྟཱནཾ ཨནྟརཱཡམིཙྪསཱི’’ཏི ནཱདཱསི. སཱ པུནཔྤུནཾ ¶ རཧོ རཱཛཱནཾ པརིཏོསེཏྭཱ ‘‘ན, མཧཱརཱཛ, མུསཱཝཱདོ ཝཊྚཏཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ ཡཱཙཏི ཨེཝ. ཨཐ རཱཛཱ པུཏྟེ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཧཾ, ཏཱཏཱ, ཏུམྷཱཀཾ ཀནིཊྛཾ ཛནྟུཀུམཱརཾ དིསྭཱ ཏསྶ མཱཏུཡཱ སཧསཱ ཝརཾ ཨདཱསིཾ. སཱ ¶ པུཏྟསྶ རཛྫཾ པརིཎཱམེཏུཾ ཨིཙྪཏི. ཏུམྷེ མམཙྩཡེན ཨཱགནྟྭཱ རཛྫཾ ཀཱརེཡྻཱཐཱ’’ཏི ཨཊྛཧི ཨམཙྩེཧི སདྡྷིཾ ཨུཡྻོཛེསི. ཏེ བྷགིནིཡོ ཨཱདཱཡ ཙཏུརངྒིནིཡཱ སེནཱཡ ནགརཱ ནིཀྑམིཾསུ. ‘‘ཀུམཱརཱ པིཏུཨཙྩཡེན ཨཱགནྟྭཱ རཛྫཾ ཀཱརེསྶནྟི, གཙྪཱམ ནེ ཨུཔཊྛཧཱམཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ བཧཱུ མནུསྶཱ ཨནུབནྡྷིཾསུ. པཋམདིཝསེ ཡོཛནམཏྟཱ ¶ སེནཱ ཨཧོསི, དུཏིཡདིཝསེ དྭིཡོཛནམཏྟཱ, ཏཏིཡདིཝསེ ཏིཡོཛནམཏྟཱ. ཀུམཱརཱ ཙིནྟེསུཾ – ‘‘མཧཱ ཨཡཾ བལཀཱཡོ, སཙེ མཡཾ ཀཉྩི སཱམནྟརཱཛཱནཾ ཨཀྐམིཏྭཱ ཛནཔདཾ གཎྷིསྶཱམ, སོཔི ནོ ན པཧོསྶཏི, ཀིཾ པརེསཾ པཱིལ༹ཾ ཀཏྭཱ ལདྡྷརཛྫེན, མཧཱ ཛམྦུདཱིཔོ, ཨརཉྙེ ནགརཾ མཱཔེསྶཱམཱ’’ཏི ཧིམཝནྟཱབྷིམུཁཱ ཨགམིཾསུ.

ཏཏྠ ནགརམཱཔནོཀཱསཾ པརིཡེསམཱནཱ ཧིམཝཏི ཀཔིལོ ནཱམ གྷོརཏཔོ ཏཱཔསོ པཊིཝསཏི པོཀྑརཎིཏཱིརེ མཧཱསཱཀསཎྜེ, ཏསྶ ཝསནོཀཱསཾ གཏཱ. སོ ཏེ དིསྭཱ པུཙྪིཏྭཱ སབྦཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ ཏེསུ ཨནུཀམྤཾ ཨཀཱསི. སོ ཀིར བྷུམྨཛཱལཾ ནཱམ ཝིཛྫཾ ཛཱནཱཏི, ཡཱཡ ཨུདྡྷཾ ཨསཱིཏིཧཏྠེ ཨཱཀཱསེ ཙ ཧེཊྛཱ བྷཱུམིཡཉྩ གུཎདོསེ པསྶཏི. ཨཐེཀསྨིཾ པདེསེ སཱུཀརམིགཱ སཱིཧབྱགྒྷཱདཡོ ཏཱསེཏྭཱ པརིཔཱཏེནྟི, མཎྜཱུཀམཱུསིཀཱ སཔྤེ བྷིཾསཱཔེནྟི. སོ ཏེ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ བྷཱུམིཔྤདེསོ པཐཝཱིཨགྒ’’ནྟི ཏསྨིཾ པདེསེ ཨསྶམཾ མཱཔེསི. ཏཏོ སོ རཱཛཀུམཱརེ ཨཱཧ – ‘‘སཙེ མམ ནཱམེན ནགརཾ ཀརོཐ, དེམི ཝོ ཨིམཾ ཨོཀཱས’’ནྟི. ཏེ ཏཐཱ པཊིཛཱནིཾསུ. ཏཱཔསོ ‘‘ཨིམསྨིཾ ཨོཀཱསེ ཋཏྭཱ ཙཎྜཱལཔུཏྟོཔི ཙཀྐཝཏྟིཾ བལེན ཨཏིསེཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཨསྶམེ རཉྙོ གྷརཾ མཱཔེཏྭཱ ནགརཾ མཱཔེཐཱ’’ཏི ཏཾ ཨོཀཱསཾ དཏྭཱ སཡཾ ཨཝིདཱུརེ པབྦཏཔཱདེ ཨསྶམཾ ཀཏྭཱ ཝསི. ཏཏོ ¶ ཀུམཱརཱ ཏཏྠ ནགརཾ མཱཔེཏྭཱ ཀཔིལསྶ ཝུཏྠོཀཱསེ ཀཏཏྟཱ ‘‘ཀཔིལཝཏྠཱུ’’ཏི ནཱམཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཏཏྠ ནིཝཱསཾ ཀཔྤེསུཾ.

ཨཐ ཨམཙྩཱ ‘‘ཨིམེ ཀུམཱརཱ ཝཡཔྤཏྟཱ, ཡདི ནེསཾ པིཏཱ སནྟིཀེ བྷཝེཡྻ, སོ ཨཱཝཱཧཝིཝཱཧཾ ཀཱརེཡྻ. ཨིདཱནི པན ཨམྷཱཀཾ བྷཱརོ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཀུམཱརེཧི སདྡྷིཾ མནྟེསུཾ. ཀུམཱརཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ སདིསཱ ཁཏྟིཡདྷཱིཏརོ ན པསྶཱམ, ཏཱསམྤི བྷགིནཱིནཾ སདིསེ ཁཏྟིཡཀུམཱརེ, ཛཱཏིསམྦྷེདཉྩ ¶ ན ཀརོམཱ’’ཏི. ཏེ ཛཱཏིསམྦྷེདབྷཡེན ཛེཊྛབྷགིནིཾ མཱཏུཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསཱཧི སཾཝཱསཾ ཀཔྤེསུཾ. ཏེསཾ པིཏཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ ‘‘སཀྱཱ ཝཏ, བྷོ ཀུམཱརཱ, པརམསཀྱཱ ཝཏ, བྷོ ཀུམཱརཱ’’ཏི ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི. ཨཡཾ ཏཱཝ སཀྱཱནཾ ཨུཔྤཏྟི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘ཨཐ ཁོ, ཨམྦཊྛ, རཱཛཱ ཨོཀྐཱཀོ ཨམཙྩེ པཱརིསཛྫེ ཨཱམནྟེསི – ‘ཀཧཾ ནུ ཁོ, བྷོ, ཨེཏརཧི ཀུམཱརཱ སམྨནྟཱི’ཏི. ཨཏྠི, དེཝ, ཧིམཝནྟཔསྶེ པོཀྑརཎིཡཱ ཏཱིརེ མཧཱསཱཀསཎྜོ, ཏཏྠེཏརཧི ཀུམཱརཱ སམྨནྟི. ཏེ ཛཱཏིསམྦྷེདབྷཡཱ སཀཱཧི བྷགིནཱིཧི སདྡྷིཾ སཾཝཱསཾ ཀཔྤེནྟཱིཏི. ཨཐ ཁོ, ཨམྦཊྛ, རཱཛཱ ཨོཀྐཱཀོ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི – ‘སཀྱཱ ཝཏ, བྷོ ཀུམཱརཱ, པརམསཀྱཱ ཝཏ, བྷོ ཀུམཱརཱ’ཏི, ཏདགྒེ ཁོ པན ¶ , ཨམྦཊྛ, སཀྱཱ པཉྙཱཡནྟི, སོ ཙ སཀྱཱནཾ པུབྦཔུརིསོ’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༢༦༧).

ཏཏོ ནེསཾ ཛེཊྛབྷགིནིཡཱ ཀུཊྛརོགོ ཨུདཔཱདི, ཀོཝིལཱ༹རཔུཔྥསདིསཱནི གཏྟཱནི ཨཧེསུཾ. རཱཛཀུམཱརཱ ‘‘ཨིམཱཡ སདྡྷིཾ ཨེཀཏོ ནིསཛྫཊྛཱནབྷོཛནཱདཱིནི ཀརོནྟཱནམྤི ཨུཔརི ཨེས རོགོ སངྐམཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨུཡྻཱནཀཱིལ༹ཾ གཙྪནྟཱ ཝིཡ ཏཾ ཡཱནེ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ པོཀྑརཎིཾ ཁཎཱཔེཏྭཱ ¶ ཏཾ ཏཏྠ ཁཱདནཱིཡབྷོཛནཱིཡེཧི སདྡྷིཾ པཀྑིཔིཏྭཱ ཨུཔརི པདརཾ པཊིཙྪཱདཱཔེཏྭཱ པཾསུཾ དཏྭཱ པཀྐམིཾསུ. ཏེན ཙ སམཡེན རཱམོ ནཱམ རཱཛཱ ཀུཊྛརོགཱི ཨོརོདྷེཧི ཙ ནཱཊཀེཧི ཙ ཛིགུཙྪིཡམཱནོ ཏེན སཾཝེགེན ཛེཊྛཔུཏྟསྶ རཛྫཾ དཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ ཏཏྠ པཎྞམཱུལཕལཱནི པརིབྷུཉྫནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརོགོ སུཝཎྞཝཎྞོ ཧུཏྭཱ, ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིཙརནྟོ མཧནྟཾ སུསིརརུཀྑཾ དིསྭཱ ཏསྶབྦྷནྟརེ སོལ༹སཧཏྠཔྤམཱཎཾ ཏཾ ཀོལཱཔཾ སོདྷེཏྭཱ, དྭཱརཉྩ ཝཱཏཔཱནཉྩ ཀཏྭཱ ནིསྶེཎིཾ བནྡྷིཏྭཱ ཏཏྠ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. སོ ཨངྒཱརཀཊཱཧེ ཨགྒིཾ ཀཏྭཱ རཏྟིཾ ཝིསྶརཉྩ སུསྶརཉྩ སུཎནྟོ སཡཏི. སོ ‘‘ཨསུཀསྨིཾ པདེསེ སཱིཧོ སདྡམཀཱསི, ཨསུཀསྨིཾ བྱགྒྷོ’’ཏི སལླཀྑེཏྭཱ པབྷཱཏེ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཝིགྷཱསམཾསཾ ཨཱདཱཡ པཙིཏྭཱ ཁཱདཏི.

ཨཐེཀདིཝསཾ སོ པཙྩཱུསསམཡེ ཨགྒིཾ ཛཱལེཏྭཱ ནིསཱིདི. ཏེན ཙ སམཡེན ཏསྶཱ རཱཛདྷཱིཏཱཡ གནྡྷཾ གྷཱཡིཏྭཱ བྱགྒྷོ ཏཾ པདེསཾ ཁཎིཏྭཱ ¶ པདརཏྠརེ ཝིཝརམཀཱསི. ཏེན ཝིཝརེན སཱ བྱགྒྷཾ དིསྭཱ བྷཱིཏཱ ཝིསྶརམཀཱསི. སོ ཏཾ སདྡཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨིཏྠིསདྡོ ཨེསོ’’ཏི ཙ སལླཀྑེཏྭཱ པཱཏོཝ ཏཏྠ གནྟྭཱ ‘‘ཀོ ཨེཏྠཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘མཱཏུགཱམོ སཱམཱི’’ཏི. ‘‘ནིཀྑམཱ’’ཏི. ‘‘ན ནིཀྑམཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཀིཾ ཀཱརཎཱ’’ཏི? ‘‘ཁཏྟིཡཀཉྙཱ ཨཧ’’ནྟི. ཨེཝཾ སོབྦྷེ ནིཁཱཏཱཔི མཱནམེཝ ཀརོཏི. སོ སབྦཾ པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨཧམྤི ཁཏྟིཡོ’’ཏི ཛཱཏིཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ‘‘ཨེཧི དཱནི ཁཱིརེ པཀྑིཏྟསཔྤི ཝིཡ ཛཱཏ’’ནྟི ཨཱཧ. སཱ ‘‘ཀུཊྛརོགིནཱིམྷི སཱམི, ན སཀྐཱ ནིཀྑམིཏུ’’ནྟི ཨཱཧ. སོ ‘‘ཀཏཀམྨོ དཱནི ཨཧཾ སཀྐཱ ཏིཀིཙྪིཏུ’’ནྟི ནིསྶེཎིཾ དཏྭཱ ཏཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝསནོཀཱསཾ ནེཏྭཱ སཡཾ པརིབྷུཏྟབྷེསཛྫཱནི ཨེཝ དཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརོགཾ སུཝཎྞཝཎྞམཀཱསི. སོ ཏཱཡ སདྡྷིཾ སཾཝཱསཾ ཀཔྤེསི. སཱ པཋམསཾཝཱསེནེཝ གབྦྷཾ གཎྷིཏྭཱ དྭེ པུཏྟེ ཝིཛཱཡི, པུནཔི དྭེཏི ཨེཝཾ སོལ༹སཀྑཏྟུཾ ཝིཛཱཡི. ཨེཝཾ ཏེ དྭཏྟིཾས བྷཱཏརོ ཨཧེསུཾ. ཏེ ཨནུཔུབྦེན ཝུཌྜྷིཔྤཏྟེ པིཏཱ སབྦསིཔྤཱནི སིཀྑཱཔེསི.

ཨཐེཀདིཝསཾ ¶ ¶ ཨེཀོ རཱམརཉྙོ ནགརཝཱསཱི པབྦཏེ རཏནཱནི གཝེསནྟོ ཏཾ པདེསཾ ཨཱགཏོ རཱཛཱནཾ དིསྭཱ ཨཉྙཱསི. ‘‘ཛཱནཱམཧཾ, དེཝ, ཏུམྷེ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཀུཏོ ཏྭཾ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི ཙ ཏེན པུཊྛོ ‘‘ནགརཏོ དེཝཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏོ ནཾ རཱཛཱ སབྦཾ པཝཏྟིཾ པུཙྪི. ཨེཝཾ ཏེསུ སམུལླཔམཱནེསུ ཏེ དཱརཀཱ ཨཱགམིཾསུ. སོ ཏེ དིསྭཱ ‘‘ཨིམེ ཀེ དེཝཱ’’ཏི པུཙྪི. ‘‘པུཏྟཱ མེ བྷཎེ’’ཏི. ‘‘ཨིམེཧི དཱནི, དེཝ, དྭཏྟིཾསཀུམཱརེཧི པརིཝུཏོ ཝནེ ཀིཾ ཀརིསྶསི, ཨེཧི རཛྫམནུསཱསཱ’’ཏི? ‘‘ཨལཾ, བྷཎེ, ཨིདྷེཝ སུཁ’’ནྟི. སོ ‘‘ལདྡྷཾ དཱནི མེ ཀཐཱཔཱབྷཏ’’ནྟི ནགརཾ གནྟྭཱ རཉྙོ པུཏྟསྶཱརོཙེསི. རཉྙོ པུཏྟོ ‘‘པིཏརཾ ཨཱནེསྶཱམཱི’’ཏི ཙཏུརངྒིནིཡཱ སེནཱཡ ཏཏྠ གནྟྭཱ ནཱནཔྤཀཱརེཧི པིཏརཾ ཡཱཙི. སོཔི ‘‘ཨལཾ, ཏཱཏ ཀུམཱར, ཨིདྷེཝ སུཁ’’ནྟི ནེཝ ཨིཙྪི. ཏཏོ རཱཛཔུཏྟོ ‘‘ན དཱནི རཱཛཱ ཨཱགནྟུཾ ཨིཙྪཏི, ཧནྡསྶ ཨིདྷེཝ ནགརཾ མཱཔེམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཏཾ ཀོལརུཀྑཾ ཨུདྡྷརིཏྭཱ གྷརཾ ཀཏྭཱ ནགརཾ མཱཔེཏྭཱ ཀོལརུཀྑཾ ཨཔནེཏྭཱ ཀཏཏྟཱ ‘‘ཀོལནགར’’ནྟི ཙ བྱགྒྷཔཐེ ཀཏཏྟཱ ‘‘བྱགྒྷཔཛྫ’’ནྟི ཙཱཏི དྭེ ནཱམཱནི ཨཱརོཔེཏྭཱ ཨགམཱསི.

ཏཏོ ¶ ཝཡཔྤཏྟེ ཀུམཱརེ མཱཏཱ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘ཏཱཏཱ, ཏུམྷཱཀཾ ཀཔིལཝཏྠུཝཱསིནོ སཀྱཱ མཱཏུལཱ ཧོནྟི, དྷཱིཏརོ ནེསཾ གཎྷཐཱ’’ཏི. ཏེ ཡཾ དིཝསཾ ཁཏྟིཡཀཉྙཱཡོ ནདཱིཀཱིལ༹ནཾ གཙྪནྟི, ཏཾ དིཝསཾ གནྟྭཱ ནདཱིཏིཏྠཾ ཨུཔརུནྡྷིཏྭཱ ནཱམཱནི སཱཝེཏྭཱ པཏྠིཏཱ པཏྠིཏཱ རཱཛདྷཱིཏརོ གཧེཏྭཱ ཨགམཾསུ. སཀྱརཱཛཱནོ སུཏྭཱ ‘‘ཧོཏུ བྷཎེ, ཨམྷཱཀཾ ཉཱཏཀཱ ཨེཝཱ’’ཏི ཏུཎྷཱི ཨཧེསུཾ. ཨཡཾ ཀོལིཡཱནཾ ཨུཔྤཏྟི.

ཨེཝཾ ཏེསཾ སཱཀིཡཀོལིཡཱནཾ ཨཉྙམཉྙཾ ཨཱཝཱཧཝིཝཱཧཾ ཀརོནྟཱནཾ ཨཱགཏོ ཝཾསོ ཡཱཝ སཱིཧཧནུརཱཛཱ, ཏཱཝ ཝིཏྠཱརཏོ ཝེདིཏབྦོ – སཱིཧཧནུརཉྙོ ཀིར པཉྩ པུཏྟཱ ཨཧེསུཾ ¶ – སུདྡྷོདནོ, ཨམིཏོདནོ, དྷོཏོདནོ, སཀྐོདནོ, སུཀྐོདནོཏི. ཏེསུ སུདྡྷོདནེ རཛྫཾ ཀཱརཡམཱནེ ཏསྶ པཛཱཔཏིཡཱ ཨཉྫནརཉྙོ དྷཱིཏཱཡ མཧཱམཱཡཱདེཝིཡཱ ཀུཙྪིམྷི པཱུརིཏཔཱརམཱི མཧཱཔུརིསོ ཛཱཏཀནིདཱནེ ཝུཏྟནཡེན ཏུསིཏཔུརཱ ཙཝིཏྭཱ པཊིསནྡྷིཾ གཧེཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན ཀཏམཧཱབྷིནིཀྑམནོ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷིཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐོ ཨནུཀྐམེན ཀཔིལཝཏྠུཾ གནྟྭཱ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛཱདཡོ ཨརིཡཕལེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཛནཔདཙཱརིཀཾ པཀྐམིཏྭཱ པུནཔི ཨཔརེན སམཡེན པཙྩཱགནྟྭཱ པནྣརསཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ ཝིཧརཏི ནིགྲོདྷཱརཱམེ.

ཏཏྠ ཝིཧརནྟེ ཙ བྷགཝཏི སཱཀིཡཀོལིཡཱནཾ ཨུདཀཾ པཊིཙྩ ཀལཧོ ཨཧོསི. ཀཐཾ? ནེསཾ ¶ ཀིར ཨུབྷིནྣམྤི ཀཔིལཔུརཀོལིཡཔུརཱནཾ ཨནྟརེ རོཧིཎཱི ནཱམ ནདཱི པཝཏྟཏི. སཱ ཀདཱཙི ཨཔྤོདཀཱ ཧོཏི, ཀདཱཙི མཧོདཀཱ. ཨཔྤོདཀཀཱལེ སེཏུཾ ཀཏྭཱ སཱཀིཡཱཔི ཀོལིཡཱཔི ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ སསྶཔཱཡནཏྠཾ ཨུདཀཾ ཨཱནེནྟི. ཏེསཾ མནུསྶཱ ཨེཀདིཝསཾ སེཏུཾ ཀརོནྟཱ ཨཉྙམཉྙཾ བྷཎྜནྟཱ ‘‘ཨརེ ཏུམྷཱཀཾ རཱཛཀུལཾ བྷགིནཱིཧི སདྡྷིཾ སཾཝཱསཾ ཀཔྤེསི ཀུཀྐུཊསོཎསིངྒཱལཱདིཏིརཙྪཱནཱ ཝིཡ, ཏུམྷཱཀཾ རཱཛཀུལཾ སུསིརརུཀྑེ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི པིསཱཙིལླིཀཱ ཝིཡཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཛཱཏིཝཱདེན ཁུཾསེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ རཱཛཱུནཾ ཨཱརོཙེསུཾ. ཏེ ཀུདྡྷཱ ཡུདྡྷསཛྫཱ ཧུཏྭཱ རོཧིཎཱིནདཱིཏཱིརཾ སམྤཏྟཱ. ཨེཝཾ སཱགརསདིསཾ བལཾ ཨཊྛཱསི.

ཨཐ ¶ བྷགཝཱ ‘‘ཉཱཏཀཱ ཀལཧཾ ཀརོནྟི, ཧནྡ, ནེ ཝཱརེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཀཱསེནཱགནྟྭཱ དྭིནྣཾ སེནཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ཨཊྛཱསི. ཏམྤི ཨཱཝཛྫེཏྭཱ སཱཝཏྠིཏོ ཨཱགཏོཏི ཨེཀེ. ཨེཝཾ ཋཏྭཱ ཙ པན ¶ ཨཏྟདཎྜསུཏྟཾ (སུ. ནི. ༩༤༡ ཨཱདཡོ) ཨབྷཱསི. ཏཾ སུཏྭཱ སབྦེ སཾཝེགཔྤཏྟཱ ཨཱཝུདྷཱནི ཚཌྜེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ནམསྶམཱནཱ ཨཊྛཾསུ, མཧགྒྷཉྩ ཨཱསནཾ པཉྙཱཔེསུཾ. བྷགཝཱ ཨོརུཡ྄ཧ པཉྙཏྟཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ ‘‘ཀུཋཱརཱིཧཏྠོ པུརིསོ’’ཏིཨཱདིཀཾ ཕནྡནཛཱཏཀཾ (ཛཱ. ༡.༡༣.༡༤), ‘‘ཝནྡཱམི ཏཾ ཀུཉྫརཱ’’ཏིཨཱདིཀཾ ལཊུཀིཀཛཱཏཀཾ (ཛཱ. ༡.༥.༣༩).

‘‘སམྨོདམཱནཱ གཙྪནྟི, ཛཱལམཱདཱཡ པཀྑིནོ;

ཡདཱ ཏེ ཝིཝདིསྶནྟི, ཏདཱ ཨེཧིནྟི མེ ཝས’’ནྟི. (ཛཱ. ༡.༡.༣༣) –

ཨིམཾ ཝཊྚཀཛཱཏཀཉྩ ཀཐེཏྭཱ པུན ཏེསཾ ཙིརཀཱལཔྤཝཏྟཾ ཉཱཏིབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ཨིམཾ མཧཱཝཾསཾ ཀཐེསི. ཏེ ‘‘པུབྦེ ཀིར མཡཾ ཉཱཏཀཱ ཨེཝཱ’’ཏི ཨཏིཝིཡ པསཱིདིཾསུ. ཏཏོ སཀྱཱ ཨཌྜྷཏེཡྻཀུམཱརསཏེ, ཀོལིཡཱ ཨཌྜྷཏེཡྻཀུམཱརསཏེཏི པཉྩ ཀུམཱརསཏེ བྷགཝཏོ པརིཝཱརཏྠཱཡ ཨདཾསུ. བྷགཝཱ ཏེསཾ པུབྦཧེཏུཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེཐ བྷིཀྑཝོ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ སབྦེ ཨིདྡྷིཡཱ ནིབྦཏྟཨཊྛཔརིཀྑཱརཡུཏྟཱ ཨཱཀཱསེ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ ཨཱགམྨ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨཊྛཾསུ. བྷགཝཱ ཏེ ཨཱདཱཡ མཧཱཝནཾ ཨགམཱསི. ཏེསཾ པཛཱཔཏིཡོ དཱུཏེ པཱཧེསུཾ, ཏེ ཏཱཧི ནཱནཔྤཀཱརེཧི པལོབྷིཡམཱནཱ ཨུཀྐཎྛིཾསུ. བྷགཝཱ ཏེསཾ ཨུཀྐཎྛིཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཧིམཝནྟཾ དསྶེཏྭཱ ཏཏྠ ཀུཎཱལཛཱཏཀཀཐཱཡ (ཛཱ. ༢.༢༡.༢༨༩ ཀུཎཱལཛཱཏཀཾ) ཏེསཾ ཨནབྷིརཏིཾ ཝིནོདེཏུཀཱམོ ཨཱཧ – ‘‘དིཊྛཔུབྦོ ཝོ, བྷིཀྑཝེ, ཧིམཝཱ’’ཏི? ‘‘ན བྷགཝཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཐ, བྷིཀྑཝེ, པེཀྑཐཱ’’ཏི ཨཏྟནོ ཨིདྡྷིཡཱ ཏེ ཨཱཀཱསེན ནེནྟོ ‘‘ཨཡཾ སུཝཎྞཔབྦཏོ, ཨཡཾ རཛཏཔབྦཏོ, ཨཡཾ མཎིཔབྦཏོ’’ཏི ནཱནཔྤཀཱརེ པབྦཏེ དསྶེཏྭཱ ཀུཎཱལདཧེ མནོསིལཱཏལེ པཙྩུཊྛཱསི. ཏཏོ ‘‘ཧིམཝནྟེ སབྦེ ཙཏུཔྤདབཧུཔྤདཱདིབྷེདཱ ཏིརཙྪཱནགཏཱ པཱཎཱ ཨཱགཙྪནྟུ, སབྦེསཉྩ པཙྪཏོ ¶ ཀུཎཱལསཀུཎོ’’ཏི ཨདྷིཊྛཱསི. ཨཱགཙྪནྟེ ཙ ཏེ ཛཱཏིནཱམནིརུཏྟིཝསེན ཝཎྞེནྟོ ‘‘ཨེཏེ, བྷིཀྑཝེ, ཧཾསཱ, ཨེཏེ ཀོཉྩཱ ¶ , ཨེཏེ ཙཀྐཝཱཀཱ, ཀརཝཱིཀཱ, ཧཏྠིསོཎྜཀཱ, པོཀྑརསཱཏཀཱ’’ཏི ཏེསཾ དསྶེསི.

ཏེ ¶ ཝིམྷིཏཧདཡཱ པསྶནྟཱ སབྦཔཙྪཏོ ཨཱགཙྪནྟཾ དྭཱིཧི དིཛཀཉྙཱཧི མུཁཏུཎྜཀེན ཌཾསིཏྭཱ གཧིཏཀཊྛཝེམཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣཾ སཧསྶདིཛཀཉྙཱཔརིཝཱརཾ ཀུཎཱལསཀུཎཾ དིསྭཱ ཨཙྪརིཡབྦྷུཏཙིཏྟཛཱཏཱ བྷགཝནྟཾ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཀཙྩི, བྷནྟེ, བྷགཝཱཔི ཨིདྷ ཀུཎཱལརཱཛཱ བྷཱུཏཔུབྦོ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, བྷིཀྑཝེ, མཡཱཝེས ཀུཎཱལཝཾསོ ཀཏོ. ཨཏཱིཏེ ཧི མཡཾ ཙཏྟཱརོ ཛནཱ ཨིདྷ ཝསིམྷཱ – ནཱརདོ དེཝིལོ ཨིསི, ཨཱནནྡོ གིཛ྄ཛྷརཱཛཱ, པུཎྞམུཁོ ཕུསྶཀོཀིལོ, ཨཧཾ ཀུཎཱལོ སཀུཎོ’’ཏི སབྦཾ མཧཱཀུཎཱལཛཱཏཀཾ ཀཐེསི. ཏཾ སུཏྭཱ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ པུརཱཎདུཏིཡིཀཱཡོ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཱ ཨནབྷིརཏི ཝཱུཔསནྟཱ. ཏཏོ ཏེསཾ བྷགཝཱ སཙྩཀཐཾ ཀཐེསི, ཀཐཱཔརིཡོསཱནེ སབྦཔཙྪིམཀོ སོཏཱཔནྣོ, སབྦཨུཔརིམོ ཨནཱགཱམཱི ཨཧོསི, ཨེཀོཔི པུཐུཛྫནོ ཝཱ ཨརཧཱ ཝཱ ནཏྠི. ཏཏོ བྷགཝཱ ཏེ ཨཱདཱཡ པུནདེཝ མཧཱཝནེ ཨོརུཧི. ཨཱགཙྪམཱནཱ ཙ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨཏྟནོཝ ཨིདྡྷིཡཱ ཨཱགཙྪིཾསུ.

ཨཐ ནེསཾ བྷགཝཱ ཨུཔརིམགྒཏྠཱཡ པུན དྷམྨཾ དེསེསི. ཏེ པཉྩསཏཱཔི ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཧིཾསུ. པཋམཾ པཏྟོ པཋམམེཝ ཨགམཱསི ‘‘བྷགཝཏོ ཨཱརོཙེསྶཱམཱི’’ཏི. ཨཱགནྟྭཱ ཙ ‘‘ཨབྷིརམཱམཧཾ བྷགཝཱ, ན ཨུཀྐཎྛཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཝཾ ཏེ སབྦེཔི ཨནུཀྐམེན ཨཱགནྟྭཱ བྷགཝནྟཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ནིསཱིདིཾསུ ཛེཊྛམཱསཨུཔོསཐདིཝསེ སཱཡནྷསམཡེ. ཏཏོ པཉྩསཏཁཱིཎཱསཝཔརིཝུཏཾ ཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསིནྣཾ བྷགཝནྟཾ ཋཔེཏྭཱ ཨསཉྙསཏྟེ ཙ ཨརཱུཔབྲཧྨཱནོ ཙ སཀལདསསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹ ཨཝསེསདེཝཏཱདཡོ མངྒལསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ ཝུཏྟནཡེན སུཁུམཏྟབྷཱཝེ ནིམྨིནིཏྭཱ སམྤརིཝཱརེསུཾ ‘‘ཝིཙིཏྲཔཊིབྷཱནཾ དྷམྨདེསནཾ སོསྶཱམཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཙཏྟཱརོ ཁཱིཎཱསཝབྲཧྨཱནོ སམཱཔཏྟིཏོ ¶ ཝུཊྛཱཡ བྲཧྨགཎཾ ཨཔསྶནྟཱ ‘‘ཀུཧིཾ གཏཱ’’ཏི ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ཏམཏྠཾ ཉཏྭཱ པཙྪཱ ཨཱགནྟྭཱ ཨོཀཱསཾ ཨལབྷམཱནཱ ཙཀྐཝཱལ༹མུདྡྷནི ཋཏྭཱ པཙྩེཀགཱཐཱཡོ ཨབྷཱསིཾསུ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨཐ ཁོ ཙཏུནྣཾ སུདྡྷཱཝཱསཀཱཡིཀཱནཾ དེཝཏཱནཾ ཨེཏདཧོསི – ‘ཨཡཾ, ཁོ, བྷགཝཱ སཀྐེསུ ཝིཧརཏི ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ མཧཱཝནེ མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ པཉྩམཏྟེཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སབྦེཧེཝ ཨརཧནྟེཧི. དསཧི ཙ ལོཀདྷཱཏཱུཧི དེཝཏཱ ཡེབྷུཡྻེན སནྣིཔཏིཏཱ ཧོནྟི བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ ¶ . ཡཾནཱུན མཡམྤི ཡེན བྷགཝཱ ¶ ཏེནུཔསངྐམེཡྻཱམ, ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པཙྩེཀཾ གཱཐཾ བྷཱསེཡྻཱམཱ’’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༣༣༡; སཾ. ནི. ༡.༣༧).

སབྦཾ སགཱཐཱཝགྒེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཝཾ གནྟྭཱ ཙ ཏཏྠ ཨེཀོ བྲཧྨཱ པུརཏྠིམཙཀྐཝཱལ༹མུདྡྷནི ཨོཀཱསཾ ལབྷིཏྭཱ ཏཏྠ ཋིཏོ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘མཧཱསམཡོ པཝནསྨིཾ…པེ…

དཀྑིཏཱཡེ ཨཔརཱཛིཏསངྒྷ’’ནྟི. (དཱི. ནི. ༢.༣༣༢; སཾ. ནི. ༡.༣༧);

ཨིམཉྩསྶ གཱཐཾ བྷཱསམཱནསྶ པཙྪིམཙཀྐཝཱལ༹པབྦཏེ ཋིཏོ སདྡཾ ཨསྶོསི.

དུཏིཡོ པཙྪིམཙཀྐཝཱལ༹མུདྡྷནི ཨོཀཱསཾ ལབྷིཏྭཱ ཏཏྠ ཋིཏོ ཏཾ གཱཐཾ སུཏྭཱ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ཏཏྲ བྷིཀྑཝོ སམཱདཧཾསུ…པེ…

ཨིནྡྲིཡཱནི རཀྑནྟི པཎྜིཏཱ’’ཏི. (དཱི. ནི. ༢.༣༣༢; སཾ. ནི. ༡.༣༧);

ཏཏིཡོ དཀྑིཎཙཀྐཝཱལ༹མུདྡྷནི ཨོཀཱསཾ ལབྷིཏྭཱ ཏཏྠ ཋིཏོ ཏཾ གཱཐཾ སུཏྭཱ ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ཚེཏྭཱ ཁཱིལཾ ཚེཏྭཱ པལིགྷཾ…པེ… སུསུནཱགཱ’’ཏི. (དཱི. ནི. ༢.༣༣༢; སཾ. ནི. ༡.༣༧);

ཙཏུཏྠོ ཨུཏྟརཙཀྐཝཱལ༹མུདྡྷནི ཨོཀཱསཾ ལབྷིཏྭཱ ཏཏྠ ཋིཏོ ཏཾ གཱཐཾ སུཏྭཱ ཨིམཾ གཱཐམབྷཱསི –

‘‘ཡེ ཀེཙི བུདྡྷཾ སརཎཾ གཏཱསེ…པེ…

དེཝཀཱཡཾ པརིཔཱུརེསྶནྟཱི’’ཏི. (དཱི. ནི. ༢.༣༣༢; སཾ. ནི. ༡.༣༧);

ཏསྶཔི ¶ ཏཾ སདྡཾ དཀྑིཎཙཀྐཝཱལ༹མུདྡྷནི ཋིཏོ ཨསྶོསི. ཨེཝཾ ཏདཱ ཨིམེ ཙཏྟཱརོ བྲཧྨཱནོ པརིསཾ ཐོམེཏྭཱ ཋིཏཱ ཨཧེསུཾ, མཧཱབྲཧྨཱནོ ཨེཀཙཀྐཝཱལ༹ཾ ཚཱདེཏྭཱ ཨཊྛཾསུ.

ཨཐ བྷགཝཱ དེཝཔརིསཾ ཨོལོཀེཏྭཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཱརོཙེསི ¶ – ‘‘ཡེཔི ཏེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཧེསུཾ ཨཏཱིཏམདྡྷཱནཾ ཨརཧནྟོ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ, ཏེསམྤི བྷགཝནྟཱནཾ ཨེཏཔྤརམཱཡེཝ དེཝཏཱ སནྣིཔཏིཏཱ ཨཧེསུཾ. སེཡྻཐཱཔི མཡ྄ཧཾ ¶ ཨེཏརཧི, ཡེཔི ཏེ, བྷིཀྑཝེ, བྷཝིསྶནྟི ཨནཱགཏམདྡྷཱནཾ ཨརཧནྟོ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ, ཏེསམྤི བྷགཝནྟཱནཾ ཨེཏཔྤརམཱཡེཝ དེཝཏཱ སནྣིཔཏིཏཱ བྷཝིསྶནྟི སེཡྻཐཱཔི མཡ྄ཧཾ ཨེཏརཧཱི’’ཏི. ཏཏོ ཏཾ དེཝཔརིསཾ བྷབྦཱབྷབྦཝསེན དྭིདྷཱ ཝིབྷཛི ‘‘ཨེཏྟཀཱ བྷབྦཱ, ཨེཏྟཀཱ ཨབྷབྦཱ’’ཏི. ཏཏྠ ‘‘ཨབྷབྦཔརིསཱ བུདྡྷསཏེཔི དྷམྨཾ དེསེནྟེ ན བུཛ྄ཛྷཏི, བྷབྦཔརིསཱ སཀྐཱ བོདྷེཏུ’’ནྟི ཉཏྭཱ པུན བྷབྦཔུགྒལེ ཙརིཡཝསེན ཚདྷཱ ཝིབྷཛི ‘‘ཨེཏྟཀཱ རཱགཙརིཏཱ, ཨེཏྟཀཱ དོས-མོཧ-ཝིཏཀྐ-སདྡྷཱ-བུདྡྷིཙརིཏཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཙརིཡཝསེན པརིགྒཧེཏྭཱ ‘‘ཨསྶཱ པརིསཱཡ ཀཱིདིསཱ དྷམྨདེསནཱ སཔྤཱཡཱ’’ཏི དྷམྨཀཐཾ ཝིཙིནིཏྭཱ པུན ཏཾ པརིསཾ མནསཱཀཱསི – ‘‘ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡེན ནུ ཁོ ཛཱནེཡྻ, པརཛ྄ཛྷཱསཡེན, ཨཊྛུཔྤཏྟིཝསེན, པུཙྪཱཝསེནཱ’’ཏི. ཏཏོ ‘‘པུཙྪཱཝསེན ཛཱནེཡྻཱ’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘པཉྷཾ པུཙྪིཏུཾ སམཏྠོ ཨཏྠི, ནཏྠཱི’’ཏི པུན སཀལཔརིསཾ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ‘‘ནཏྠི ཀོཙཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘སཙེ ཨཧམེཝ པུཙྪིཏྭཱ ཨཧམེཝ ཝིསྶཛྫེཡྻཾ, ཨེཝམསྶཱ པརིསཱཡ སཔྤཱཡཾ ན ཧོཏི. ཡཾནཱུནཱཧཾ ནིམྨིཏབུདྡྷཾ མཱཔེཡྻནྟི པཱདཀཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ མནོམཡིདྡྷིཡཱ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ ནིམྨིཏབུདྡྷཾ མཱཔེསི. སབྦངྒཔཙྩངྒཱི ལཀྑཎསམྤནྣོ པཏྟཙཱིཝརདྷརོ ཨཱལོཀིཏཝིལོཀིཏཱདིསམྤནྣོ ཧོཏཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཱནཙིཏྟེན སཧ པཱཏུརཧོསི. སོ པཱཙཱིནལོཀདྷཱཏུཏོ ཨཱགནྟྭཱ བྷགཝཏོ སམསམེ ཨཱསནེ ནིསིནྣོ ཨེཝཾ ཨཱགནྟྭཱ ཡཱནི བྷགཝཏཱ ཨིམམྷི སམཱགམེ ཙརིཡཝསེན ཚ སུཏྟཱནི (སུ. ནི. ༨༥༤ ཨཱདཡོ, ༨༦༨ ཨཱདཡོ, ༨༨༤ ཨཱདཡོ, ༩༠༡ ཨཱདཡོ, ༩༢༡ ཨཱདཡོ) ཀཐིཏཱནི. སེཡྻཐིདཾ – པུརཱབྷེདསུཏྟཾ ཀལཧཝིཝཱདསུཏྟཾ ཙཱུལ༹བྱཱུཧཾ མཧཱབྱཱུཧཾ ཏུཝཊཀཾ ཨིདམེཝ སམྨཱཔརིབྦཱཛནཱིཡནྟི. ཏེསུ རཱགཙརིཏདེཝཏཱནཾ སཔྤཱཡཝསེན ཀཐེཏབྦསྶ ཨིམསྶ སུཏྟསྶ པཝཏྟནཏྠཾ པཉྷཾ པུཙྪནྟོ ‘‘པུཙྪཱམི མུནིཾ པཧཱུཏཔཉྙ’’ནྟི ¶ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ.

ཏཏྠ པཧཱུཏཔཉྙནྟི མཧཱཔཉྙཾ. ཏིཎྞནྟི ཙཏུརོགྷཏིཎྞཾ. པཱརངྒཏནྟི ནིབྦཱནཔྤཏྟཾ. པརིནིབྦུཏནྟི སཨུཔཱདིསེསནིབྦཱནཝསེན པརིནིབྦུཏཾ. ཋིཏཏྟནྟི ལོཀདྷམྨེཧི ཨཀམྤནཱིཡཙིཏྟཾ. ནིཀྑམྨ གྷརཱ པནུཛྫ ཀཱམེཏི ཝཏྠུཀཱམེ པནུདིཏྭཱ གྷརཱཝཱསཱ ནིཀྑམྨ. ཀཐཾ བྷིཀྑུ སམྨཱ སོ ལོཀེ པརིབྦཛེཡྻཱཏི སོ བྷིཀྑུ ཀཐཾ ལོཀེ སམྨཱ པརིབྦཛེཡྻ ཝིཧརེཡྻ ཨནུཔལིཏྟོ ལོཀེན ཧུཏྭཱ, ལོཀཾ ཨཏིཀྐམེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསམེཏྠ ཝུཏྟནཡམེཝ.

༣༦༣. ཨཐ ¶ ¶ བྷགཝཱ ཡསྨཱ ཨཱསཝཀྑཡཾ ཨཔྤཏྭཱ ལོཀེ སམྨཱ པརིབྦཛནྟོ ནཱམ ནཏྠི, ཏསྨཱ ཏསྨིཾ རཱགཙརིཏཱདིཝསེན པརིགྒཧིཏེ སབྦཔུགྒལསམཱུཧེ ཏཾ ཏཾ ཏེསཾ ཏེསཾ སམཱནདོསཱནཾ དེཝཏཱགཎཱནཾ ཨཱཙིཎྞདོསཔྤཧཱནཏྠཾ ‘‘ཡསྶ མངྒལཱ’’ཏི ཨཱརབྷིཏྭཱ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ ཁཱིཎཱསཝཔཊིཔདཾ པཀཱསེནྟོ པནྣརས གཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡ ཏཱཝ མངྒལཱཏི མངྒལསུཏྟེ ཝུཏྟཱནཾ དིཊྛམངྒལཱདཱིནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སམཱུཧཏཱཏི སུཊྛུ ཨཱུཧཏཱ པཉྙཱསཏྠེན སམུཙྪིནྣཱ. ཨུཔྤཱཏཱཏི ‘‘ཨུཀྐཱཔཱཏདིསཱཌཱཧཱདཡོ ཨེཝཾ ཝིཔཱཀཱ ཧོནྟཱི’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཱ ཨུཔྤཱཏཱབྷིནིཝེསཱ. སུཔིནཱཏི ‘‘པུབྦཎྷསམཡེ སུཔིནཾ དིསྭཱ ཨིདཾ ནཱམ ཧོཏི, མཛ྄ཛྷནྷིཀཱདཱིསུ ཨིདཾ, ཝཱམཔསྶེན སཡཏཱ དིཊྛེ ཨིདཾ ནཱམ ཧོཏི, དཀྑིཎཔསྶཱདཱིཧི ཨིདཾ, སུཔིནནྟེ ཙནྡཾ དིསྭཱ ཨིདཾ ནཱམ ཧོཏི, སཱུརིཡཱདཡོ དིསྭཱ ཨིད’’ནྟི ཨེཝཾ པཝཏྟཱ སུཔིནཱབྷིནིཝེསཱ. ལཀྑཎཱཏི དཎྜལཀྑཎཝཏྠལཀྑཎཱདིཔཱཋཾ པཋིཏྭཱ ‘‘ཨིམིནཱ ཨིདཾ ནཱམ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཱ ལཀྑཎཱབྷིནིཝེསཱ. ཏེ སབྦེཔི བྲཧྨཛཱལེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ. སོ མངྒལདོསཝིཔྤཧཱིནོཏི ཨཊྛཏིཾས མཧཱམངྒལཱནི ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསཱ མངྒལདོསཱ ¶ ནཱམ. ཡསྶ པནེཏེ མངྒལཱདཡོ སམཱུཧཏཱ, སོ མངྒལདོསཝིཔྤཧཱིནོ ཧོཏི. ཨཐ ཝཱ མངྒལཱནཉྩ ཨུཔྤཱཏཱདིདོསཱནཉྩ པཧཱིནཏྟཱ མངྒལདོསཝིཔྤཧཱིནོ ཧོཏི, ན མངྒལཱདཱིཧི སུདྡྷིཾ པཙྩེཏི ཨརིཡམགྒསྶ ཨདྷིགཏཏྟཱ. ཏསྨཱ སམྨཱ སོ ལོཀེ པརིབྦཛེཡྻ, སོ ཁཱིཎཱསཝོ སམྨཱ ལོཀེ པརིབྦཛེཡྻ ཨནུཔལིཏྟོ ལོཀེནཱཏི.

༣༦༤. དུཏིཡགཱཐཱཡ རཱགཾ ཝིནཡེཐ མཱནུསེསུ, དིབྦེསུ ཀཱམེསུ ཙཱཔི བྷིཀྑཱུཏི མཱནུསེསུ ཙ དིབྦེསུ ཙ ཀཱམགུཎེསུ ཨནཱགཱམིམགྒེན ཨནུཔྤཏྟིདྷམྨཏཾ ནེནྟོ རཱགཾ ཝིནཡེཐ. ཨཏིཀྐམྨ བྷཝཾ སམེཙྩ དྷམྨནྟི ཨེཝཾ རཱགཾ ཝིནེཏྭཱ ཏཏོ པརཾ ཨརཧཏྟམགྒེན སབྦཔྤཀཱརཏོ པརིཉྙཱབྷིསམཡཱདཡོ སཱདྷེནྟོ ཙཏུསཙྩབྷེདམྤི སམེཙྩ དྷམྨཾ ཨིམཱཡ པཊིཔདཱཡ ཏིཝིདྷམྤི ཨཏིཀྐམྨ བྷཝཾ. སམྨཱ སོཏི སོཔི བྷིཀྑུ སམྨཱ ལོཀེ པརིབྦཛེཡྻ.

༣༦༥. ཏཏིཡགཱཐཱཡ ‘‘ཨནུརོདྷཝིརོདྷཝིཔྤཧཱིནོ’’ཏི སབྦཝཏྠཱུསུ པཧཱིནརཱགདོསོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ སབྦགཱཐཱསུ ཙ ‘‘སོཔི བྷིཀྑུ སམྨཱ ¶ ལོཀེ པརིབྦཛེཡྻཱ’’ཏི ཡོཛེཏབྦཾ. ཨིཏོ པརཉྷི ཡོཛནམྤི ཨཝཏྭཱ ཨཝུཏྟནཡམེཝ ཝཎྞཡིསྶཱམ.

༣༦༦. ཙཏུཏྠགཱཐཱཡ སཏྟསངྑཱརཝསེན དུཝིདྷཾ པིཡཉྩ ཨཔྤིཡཉྩ ཝེདིཏབྦཾ, ཏཏྠ ཚནྡརཱགཔཊིགྷཔྤཧཱནེན ཧིཏྭཱ. ཨནུཔཱདཱཡཱཏི ཙཏཱུཧི ཨུཔཱདཱནེཧི ཀཉྩི དྷམྨཾ ཨགྒཧེཏྭཱ. ཨནིསྶིཏོ ¶ ཀུཧིཉྩཱིཏི ཨཊྛསཏབྷེདེན ཏཎྷཱནིསྶཡེན དྭཱསཊྛིབྷེདེན དིཊྛིནིསྶཡེན ཙ ཀུཧིཉྩི རཱུཔཱདིདྷམྨེ བྷཝེ ཝཱ ཨནིསྶིཏོ. སཾཡོཛནིཡེཧི ཝིཔྤམུཏྟོཏི སབྦེཔི ཏེབྷཱུམཀདྷམྨཱ དསཝིདྷསཾཡོཛནསྶ ཝིསཡཏྟཱ སཾཡོཛནིཡཱ, ཏེཧི སབྦཔྤཀཱརཏོ མགྒབྷཱཝནཱཡ པརིཉྙཱཏཏྟཱ ཙ ཝིཔྤམུཏྟོཏི ཨཏྠོ. པཋམཔཱདེན ཙེཏྠ རཱགདོསཔྤཧཱནཾ ཝུཏྟཾ, དུཏིཡེན ཨུཔཱདཱནནིསྶཡཱབྷཱཝོ, ཏཏིཡེན སེསཱཀུསལེཧི ཨཀུསལཝཏྠཱུཧི ཙ ཝིཔྤམོཀྑོ. པཋམེན ཝཱ རཱགདོསཔྤཧཱནཾ, དུཏིཡེན ཏདུཔཱཡོ, ཏཏིཡེན ཏེསཾ པཧཱིནཏྟཱ སཾཡོཛནིཡེཧི ཝིཔྤམོཀྑོཏི ཝེདིཏབྦོ.

༣༦༧. པཉྩམགཱཐཱཡ ཨུཔདྷཱིསཱུཏི ཁནྡྷུཔདྷཱིསུ. ཨཱདཱནནྟི ཨཱདཱཏབྦཊྛེན ¶ ཏེཡེཝ ཝུཙྩནྟི. ཨནཉྙནེཡྻོཏི ཨནིཙྩཱདཱིནཾ སུདིཊྛཏྟཱ ‘‘ཨིདཾ སེཡྻོ’’ཏི ཀེནཙི ཨནེཏབྦོ. སེསཾ ཨུཏྟཱནཔདཏྠམེཝ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཨཱདཱནེསུ ཙཏུཏྠམགྒེན སབྦསོ ཚནྡརཱགཾ ཝིནེཏྭཱ སོ ཝིནཱིཏཚནྡརཱགོ, ཏེསུ ཨུཔདྷཱིསུ ན སཱརམེཏི, སབྦེ ཨུཔདྷཱི ཨསཱརཀཏྟེནེཝ པསྶཏི. ཏཏོ ཏེསུ དུཝིདྷེནཔི ནིསྶཡེན ཨནིསྶིཏོ ཨཉྙེན ཝཱ ཀེནཙི ‘‘ཨིདཾ སེཡྻོ’’ཏི ཨནེཏབྦོ ཁཱིཎཱསཝོ བྷིཀྑུ སམྨཱ སོ ལོཀེ པརིབྦཛེཡྻ.

༣༦༨. ཚཊྛགཱཐཱཡ ཨཝིརུདྡྷོཏི ཨེཏེསཾ ཏིཎྞཾ དུཙྩརིཏཱནཾ པཧཱིནཏྟཱ སུཙརིཏེཧི སདྡྷིཾ ཨཝིརུདྡྷོ. ཝིདིཏྭཱ དྷམྨནྟི མགྒེན ཙཏུསཙྩདྷམྨཾ ཉཏྭཱ. ནིབྦཱནཔདཱབྷིཔཏྠཡཱནོཏི ཨནུཔཱདིསེསཾ ཁནྡྷཔརིནིབྦཱནཔདཾ པཏྠཡམཱནོ. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

༣༦༩. སཏྟམགཱཐཱཡ ཨཀྐུཊྛོཏི དསཧི ཨཀྐོསཝཏྠཱུཧི ཨབྷིསཏྟོ. ན སནྡྷིཡེཐཱཏི ན ཨུཔནཡ྄ཧེཐ ན ཀུཔྤེཡྻ. ལདྡྷཱ པརབྷོཛནཾ ¶ ན མཛྫེཏི པརེཧི དིནྣཾ སདྡྷཱདེཡྻཾ ལབྷིཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཉཱཏོ ཡསསྶཱི ལཱབྷཱི’’ཏི ན མཛྫེཡྻ. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

༣༧༠. ཨཊྛམགཱཐཱཡ ལོབྷནྟི ཝིསམལོབྷཾ. བྷཝནྟི ཀཱམབྷཝཱདིབྷཝཾ. ཨེཝཾ དྭཱིཧི པདེཧི བྷཝབྷོགཏཎྷཱ ཝུཏྟཱ. པུརིམེན ཝཱ སབྦཱཔི ཏཎྷཱ, པཙྪིམེན ཀམྨབྷཝོ. ཝིརཏོ ཚེདནབནྡྷནཱ ཙཱཏི ཨེཝམེཏེསཾ ཀམྨཀིལེསཱནཾ པཧཱིནཏྟཱ པརསཏྟཚེདནབནྡྷནཱ ཙ ཝིརཏོཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

༣༧༡. ནཝམགཱཐཱཡ སཱརུཔྤཾ ཨཏྟནོ ཝིདིཏྭཱཏི ཨཏྟནོ བྷིཀྑུབྷཱཝསྶ པཏིརཱུཔཾ ཨནེསནཱདིཾ པཧཱཡ སམྨཱཨེསནཱདིཨཱཛཱིཝསུདྡྷིཾ ཨཉྙཉྩ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཾ ཏཏྠ པཏིཊྛཧནེན ཝིདིཏྭཱ. ན ཧི ཉཱཏམཏྟེནེཝ ཀིཉྩི ཧོཏི. ཡཐཱཏཐིཡནྟི ཡཐཱཏཐཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ. དྷམྨནྟི ཁནྡྷཱཡཏནཱདིབྷེདཾ ¶ ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎེན, ཙཏུསཙྩདྷམྨཾ ཝཱ མགྒེན ཝིདིཏྭཱ. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

༣༧༢. དསམགཱཐཱཡ ¶ སོ ནིརཱསོ ཨནཱསིསཱནོཏི ཡསྶ ཨརིཡམགྒེན ཝིནཱསིཏཏྟཱ ཨནུསཡཱ ཙ ན སནྟི, ཨཀུསལམཱུལཱ ཙ སམཱུཧཏཱ, སོ ནིརཱསོ ནིཏྟཎྷོ ཧོཏི. ཏཏོ ཨཱསཱཡ ཨབྷཱཝེན ཀཉྩི རཱུཔཱདིདྷམྨཾ ནཱསཱིསཏི. ཏེནཱཧ ‘‘ནིརཱསོ ཨནཱསིསཱནོ’’ཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

༣༧༣. ཨེཀཱདསམགཱཐཱཡ ཨཱསཝཁཱིཎོཏི ཁཱིཎཙཏུརཱསཝོ. པཧཱིནམཱནོཏི པཧཱིནནཝཝིདྷམཱནོ. རཱགཔཐནྟི རཱགཝིསཡབྷཱུཏཾ ཏེབྷཱུམཀདྷམྨཛཱཏཾ. ཨུཔཱཏིཝཏྟོཏི པརིཉྙཱཔཧཱནེཧི ཨཏིཀྐནྟོ. དནྟོཏི སབྦདྭཱརཝིསེཝནཾ ཧིཏྭཱ ཨརིཡེན དམཐེན དནྟབྷཱུམིཾ པཏྟོ. པརིནིབྦུཏོཏི ཀིལེསགྒིཝཱུཔསམེན སཱིཏིབྷཱུཏོ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

༣༧༤. དྭཱདསམགཱཐཱཡ སདྡྷོཏི བུདྡྷཱདིགུཎེསུ པརཔྤཙྩཡཝིརཧིཏཏྟཱ སབྦཱཀཱརསམྤནྣེན ཨཝེཙྩཔྤསཱདེན སམནྣཱགཏོ, ན པརསྶ སདྡྷཱཡ པཊིཔཏྟིཡཾ གམནབྷཱཝེན. ཡཐཱཧ – ‘‘ན ཁྭཱཧཾ ཨེཏྠ བྷནྟེ བྷགཝཏོ སདྡྷཱཡ ¶ གཙྪཱམཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༣༤). སུཏཝཱཏི ཝོསིཏསུཏཀིཙྩཏྟཱ པརམཏྠིཀསུཏསམནྣཱགཏོ. ནིཡཱམདསྶཱིཏི སཾསཱརཀནྟཱརམཱུལ༹ྷེ ལོཀེ ཨམཏཔུརགཱམིནོ སམྨཏྟནིཡཱམབྷཱུཏསྶ མགྒསྶ དསྶཱཝཱི, དིཊྛམགྒོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝགྒགཏེསུ ན ཝགྒསཱརཱིཏི ཝགྒགཏཱ ནཱམ དྭཱསཊྛིདིཊྛིགཏིཀཱ ཨཉྙམཉྙཾ པཊིལོམཏྟཱ, ཨེཝཾ ཝགྒཱཧི དིཊྛཱིཧི གཏེསུ སཏྟེསུ ན ཝགྒསཱརཱི – ‘‘ཨིདཾ ཨུཙྪིཛྫིསྶཏི, ཨིདཾ ཏཐེཝ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ དིཊྛིཝསེན ཨགམནཏོ. པཊིགྷནྟི པཊིགྷཱཏཀཾ, ཙིཏྟཝིགྷཱཏཀནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དོསཝིསེསནམེཝེཏཾ. ཝིནེཡྻཱཏི ཝིནེཏྭཱ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

༣༧༥. ཏེརསམགཱཐཱཡ སཾསུདྡྷཛིནོཏི སཾསུདྡྷེན ཨརཧཏྟམགྒེན ཝིཛིཏཀིལེསོ. ཝིཝཊྚཙྪདོཏི ཝིཝཊརཱགདོསམོཧཚདནོ. དྷམྨེསུ ཝསཱིཏི ཙཏུསཙྩདྷམྨེསུ ¶ ཝསིཔྤཏྟོ. ན ཧིསྶ སཀྐཱ ཏེ དྷམྨཱ ཡཐཱ ཉཱཏཱ ཀེནཙི ཨཉྙཐཱ ཀཱཏུཾ, ཏེན ཁཱིཎཱསཝོ ‘‘དྷམྨེསུ ཝསཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. པཱརགཱུཏི པཱརཾ ཝུཙྩཏི ནིབྦཱནཾ, ཏཾ གཏོ, སཨུཔཱདིསེསཝསེན ཨདྷིགཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨནེཛོཏི ཨཔགཏཏཎྷཱཙལནོ. སངྑཱརནིརོདྷཉཱཎཀུསལོཏི སངྑཱརནིརོདྷོ ཝུཙྩཏི ནིབྦཱནཾ, ཏམྷི ཉཱཎཾ ཨརིཡམགྒཔཉྙཱ, ཏཏྠ ཀུསལོ, ཙཏུཀྑཏྟུཾ བྷཱཝིཏཏྟཱ ཚེཀོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༣༧༦. ཙུདྡསམགཱཐཱཡ ཨཏཱིཏེསཱུཏི པཝཏྟིཾ པཏྭཱ ཨཏིཀྐནྟེསུ པཉྩཀྑནྡྷེསུ. ཨནཱགཏེསཱུཏི པཝཏྟིཾ ཨཔྤཏྟེསུ པཉྩཀྑནྡྷེསུ ཨེཝ. ཀཔྤཱཏཱིཏོཏི ‘‘ཨཧཾ མམ’’ནྟི ཀཔྤནཾ སབྦམྤི ཝཱ ཏཎྷཱདིཊྛིཀཔྤཾ ཨཏཱིཏོ. ཨཏིཙྩ སུདྡྷིཔཉྙོཏི ཨཏཱིཝ སུདྡྷིཔཉྙོ, ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ¶ ཝཱ སུདྡྷིཔཉྙོ. ཀིཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ? ཨདྡྷཏྟཡཾ. ཨརཧཱ ཧི ཡྭཱཡཾ ཨཝིཛྫཱསངྑཱརསངྑཱཏོ ཨཏཱིཏོ ཨདྡྷཱ, ཛཱཏིཛརཱམརཎསངྑཱཏོ ཨནཱགཏོ ཨདྡྷཱ, ཝིཉྙཱཎཱདིབྷཝཔརིཡནྟོ པཙྩུཔྤནྣོ ཙ ཨདྡྷཱ, ཏཾ སབྦམྤི ཨཏིཀྐམྨ ཀངྑཾ ཝིཏརིཏྭཱ པརམསུདྡྷིཔྤཏྟཔཉྙོ ཧུཏྭཱ ཋིཏོ. ཏེན ཝུཙྩཏི ‘‘ཨཏིཙྩ སུདྡྷིཔཉྙོ’’ཏི. སབྦཱཡཏནེཧཱིཏི དྭཱདསཧཱཡཏནེཧི. ཨརཧཱ ཧི ཨེཝཾ ཀཔྤཱཏཱིཏོ. ཀཔྤཱཏཱིཏཏྟཱ ཨཏིཙྩ སུདྡྷིཔཉྙཏྟཱ ཙ ཨཱཡཏིཾ ན ཀིཉྩི ཨཱཡཏནཾ ཨུཔེཏི. ཏེནཱཧ – ‘‘སབྦཱཡཏནེཧི ཝིཔྤམུཏྟོ’’ཏི.

༣༧༧. པནྣརསམགཱཐཱཡ ¶ ཨཉྙཱཡ པདནྟི ཡེ ཏེ ‘‘སཙྩཱནཾ ཙཏུརོ པདཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ, ཏེསུ ཨེཀེཀཔདཾ པུབྦབྷཱགསཙྩཝཝཏྠཱཔནཔཉྙཱཡ ཉཏྭཱ. སམེཙྩ དྷམྨནྟི ཏཏོ པརཾ ཙཏཱུཧི ཨརིཡམགྒེཧི ཙཏུསཙྩདྷམྨཾ སམེཙྩ. ཝིཝཊཾ དིསྭཱན པཧཱནམཱསཝཱནནྟི ཨཐ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎེན ཨཱསཝཀྑཡསཉྙིཏཾ ནིབྦཱནཾ ཝིཝཊཾ པཱཀཊམནཱཝཊཾ དིསྭཱ. སབྦུཔདྷཱིནཾ པརིཀྑཡཱཏི སབྦེསཾ ཁནྡྷཀཱམགུཎཀིལེསཱབྷིསངྑཱརབྷེདཱནཾ ཨུཔདྷཱིནཾ པརིཀྑཱིཎཏྟཱ ཀཏྠཙི ཨསཛྫམཱནོ བྷིཀྑུ སམྨཱ སོ ལོཀེ པརིབྦཛེཡྻ ཝིཧརེཡྻ, ཨནལླཱིཡནྟོ ལོཀཾ གཙྪེཡྻཱཏི དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི.

༣༧༨. ཏཏོ ¶ སོ ནིམྨིཏོ དྷམྨདེསནཾ ཐོམེནྟོ ‘‘ཨདྡྷཱ ཧི བྷགཝཱ’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཡོ སོ ཨེཝཾ ཝིཧཱརཱིཏི ཡོ སོ མངྒལཱདཱིནི སམཱུཧནིཏྭཱ སབྦམངྒལདོསཔྤཧཱནཝིཧཱརཱི, ཡོཔི སོ དིབྦམཱནུསཀེསུ ཀཱམེསུ རཱགཾ ཝིནེཡྻ བྷཝཱཏིཀྐམྨ དྷམྨཱབྷིསམཡཝིཧཱརཱིཏི ཨེཝཾ ཏཱཡ ཏཱཡ གཱཐཱཡ ནིདྡིཊྛབྷིཀྑུཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ. སེསཾ ཨུཏྟཱནམེཝ. ཨཡཾ པན ཡོཛནཱ – ཨདྡྷཱ ཧི བྷགཝཱ ཏཐེཝ ཨེཏཾ ཡཾ ཏྭཾ ‘‘ཡསྶ མངྒལཱ སམཱུཧཏཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ ཏསྶཱ ཏསྶཱ གཱཐཱཡ པརིཡོསཱནེ ‘‘སམྨཱ སོ ལོཀེ པརིབྦཛེཡྻཱ’’ཏི ཨཝཙ. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? ཡོ སོ ཨེཝཾཝིཧཱརཱི བྷིཀྑུ, སོ ཨུཏྟམེན དམཐེན དནྟོ, སབྦཱནི ཙ དསཔི སཾཡོཛནཱནི ཙཏུརོ ཙ ཡོགེ ཝཱིཏིཝཏྟོ ཧོཏི. ཏསྨཱ སམྨཱ སོ ལོཀེ པརིབྦཛེཡྻ, ནཏྠི མེ ཨེཏྠ ཝིཙིཀིཙྪཱཏི ཨིཏི དེསནཱཐོམནགཱཐམྤི ཝཏྭཱ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི. སུཏྟཔརིཡོསཱནེ ཀོཊིསཏསཧསྶདེཝཏཱནཾ ཨགྒཕལཔྤཏྟི ཨཧོསི, སོཏཱཔཏྟིསཀདཱགཱམིཨནཱགཱམིཕལཔྤཏྟཱ པན གཎནཏོ ཨསངྑྱེཡྻཱཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ སམྨཱཔརིབྦཱཛནཱིཡསུཏྟཝཎྞནཱ

ནིཊྛིཏཱ.

༡༤. དྷམྨིཀསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏནྟི དྷམྨིཀསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཏིཊྛམཱནེ ཀིར བྷགཝཏི ལོཀནཱཐེ དྷམྨིཀོ ནཱམ ཨུཔཱསཀོ ཨཧོསི ནཱམེན ཙ པཊིཔཏྟིཡཱ ཙ. སོ ཀིར སརཎསམྤནྣོ སཱིལསམྤནྣོ བཧུསྶུཏོ པིཊཀཏྟཡདྷརོ ཨནཱགཱམཱི ཨབྷིཉྙཱལཱབྷཱི ཨཱཀཱསཙཱརཱི ཨཧོསི. ཏསྶ པརིཝཱརཱ པཉྩསཏཱ ཨུཔཱསཀཱ, ཏེཔི ཏཱདིསཱ ཨེཝ ཨཧེསུཾ. ཏསྶེཀདིཝསཾ ཨུཔོསཐིཀསྶ རཧོགཏསྶ པཊིསལླཱིནསྶ མཛ྄ཛྷིམཡཱམཱཝསཱནསམཡེ ཨེཝཾ པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི – ‘‘ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨགཱརིཡཨནགཱརིཡཱནཾ པཊིཔདཾ པུཙྪེཡྻ’’ནྟི. སོ པཉྩཧི ཨུཔཱསཀསཏེཧི པརིཝུཏོ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏམཏྠཾ པུཙྪི, བྷགཝཱ ཙསྶ བྱཱཀཱསི. ཏཏྠ ¶ པུབྦེ ཝཎྞིཏསདིསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ, ཨཔུབྦཾ ཝཎྞཡིསྶཱམ.

༣༧༩. ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡ ཏཱཝ ཀཐཾཀརོཏི ཀཐཾ ཀརོནྟོ ཀཐཾ པཊིཔཛྫནྟོ. སཱདྷུ ཧོཏཱིཏི སུནྡརོ ཨནཝཛྫོ ཨཏྠསཱདྷནོ ཧོཏི. ཨུཔཱསཀཱསེཏི ཨུཔཱསཀཱཨིཙྩེཝ ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསམཏྠཏོ པཱཀཊམེཝ. ཨཡཾ པན ཡོཛནཱ – ཡོ ཝཱ ཨགཱརཱ ཨནགཱརམེཏི པབྦཛཏི, ཡེ ཝཱ ཨགཱརིནོ ཨུཔཱསཀཱ, ཨེཏེསུ དུཝིདྷེསུ སཱཝཀེསུ ཀཐཾཀརོ སཱཝཀོ སཱདྷུ ཧོཏཱིཏི.

༣༨༠-༡. ཨིདཱནི ཨེཝཾ པུཊྛསྶ བྷགཝཏོ བྱཱཀརཎསམཏྠཏཾ དཱིཔེནྟོ ‘‘ཏུཝཉྷཱི’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ གཏིནྟི ཨཛ྄ཛྷཱསཡགཏིཾ. པརཱཡཎནྟི ནིཔྥཏྟིཾ. ཨཐ ཝཱ གཏིནྟི ནིརཡཱདིཔཉྩཔྤབྷེདཾ. པརཱཡཎནྟི གཏིཏོ པརཾ ཨཡནཾ གཏིཝིཔྤམོཀྑཾ པརིནིབྦཱནཾ, ན ཙཏྠི ཏུལྱོཏི ཏཡཱ སདིསོ ནཏྠི. སབྦཾ ཏུཝཾ ཉཱཎམཝེཙྩ དྷམྨཾ, པཀཱསེསི སཏྟེ ཨནུཀམྤམཱནོཏི ཏྭཾ བྷགཝཱ ཡདཏྠི ཉེཡྻཾ ནཱམ, ཏཾ ཨནཝསེསཾ ཨཝེཙྩ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ སཏྟེ ཨནུཀམྤམཱནོ སབྦཾ ཉཱཎཉྩ དྷམྨཉྩ པཀཱསེསི. ཡཾ ཡཾ ཡསྶ ཧིཏཾ ཧོཏི, ཏཾ ཏཾ ཏསྶ ཨཱཝིཀཱསིཡེཝ དེསེསིཡེཝ, ན ཏེ ཨཏྠི ཨཱཙརིཡམུཊྛཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝིརོཙསི ཝིམལོཏི དྷཱུམརཛཱདིཝིརཧིཏོ ཝིཡ ཙནྡོ, རཱགཱདིམལཱབྷཱཝེན ཝིམལོ ཝིརོཙསི. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

༣༨༢. ཨིདཱནི ཡེསཾ ཏདཱ བྷགཝཱ དྷམྨཾ དེསེསི, ཏེ དེཝཔུཏྟེ ཀིཏྟེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ པསཾསནྟོ ‘‘ཨཱགཉྪཱི ཏེ སནྟིཀེ’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ ¶ ནཱགརཱཛཱ ཨེརཱཝཎོ ནཱམཱཏི ཨཡཾ ཀིར ¶ ཨེརཱཝཎོ ནཱམ དེཝཔུཏྟོ ཀཱམརཱུཔཱི དིབྦེ ཝིམཱནེ ཝསཏི. སོ ཡདཱ སཀྐོ ཨུཡྻཱནཀཱིལ༹ཾ གཙྪཏི, ཏདཱ དིཡཌྜྷསཏཡོཛནཾ ཀཱཡཾ ཨབྷིནིམྨིནིཏྭཱ ཏེཏྟིཾས ཀུམྦྷེ མཱཔེཏྭཱ ཨེརཱཝཎོ ནཱམ ཧཏྠཱི ཧོཏི. ཏསྶ ཨེཀེཀསྨིཾ ཀུམྦྷེ དྭེ དྭེ དནྟཱ ཧོནྟི, ཨེཀེཀསྨིཾ དནྟེ སཏྟ སཏྟ ¶ པོཀྑརཎིཡོ, ཨེཀེཀིསྶཱ པོཀྑརཎིཡཱ སཏྟ སཏྟ པདུམིནིཡོ, ཨེཀེཀིསྶཱ པདུམིནིཡཱ སཏྟ སཏྟ པུཔྥཱནི, ཨེཀེཀསྨིཾ པུཔྥེ སཏྟ སཏྟ པཏྟཱནི, ཨེཀེཀསྨིཾ པཏྟེ སཏྟ སཏྟ ཨཙྪརཱཡོ ནཙྩནྟི པདུམཙྪརཱཡོཏྭེཝ ཝིསྶུཏཱ སཀྐསྶ ནཱཊཀིཏྠིཡོ, ཡཱ ཙ ཝིམཱནཝཏྠུསྨིམྤི ‘‘བྷམནྟི ཀཉྙཱ པདུམེསུ སིཀྑིཏཱ’’ཏི (ཝི. ཝ. ༡༠༣༤) ཨཱགཏཱ. ཏེསཾ པན ཏེཏྟིསཾཀུམྦྷཱནཾ མཛ྄ཛྷེ སུདསྶནཀུམྦྷོ ནཱམ ཏིཾསཡོཛནམཏྟོ ཧོཏི, ཏཏྠ ཡོཛནཔྤམཱཎོ མཎིཔལླངྐོ ཏིཡོཛནུབྦེདྷེ པུཔྥམཎྜཔེ ཨཏྠརཱིཡཏི. ཏཏྠ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ ཨཙྪརཱསངྒྷཔརིཝུཏོ དིབྦསམྤཏྟིཾ པཙྩནུབྷོཏི. སཀྐེ པན དེཝཱནམིནྡེ ཨུཡྻཱནཀཱིལཱ༹ཏོ པཊིནིཝཏྟེ པུན ཏཾ རཱུཔཾ སཾཧརིཏྭཱན དེཝཔུཏྟོཝ ཧོཏི. ཏཾ སནྡྷཱཡཱཧ – ‘‘ཨཱགཉྪི ཏེ སནྟིཀེ ནཱགརཱཛཱ ཨེརཱཝཎོ ནཱམཱ’’ཏི. ཛིནོཏི སུཏྭཱཏི ‘‘ཝིཛིཏཔཱཔདྷམྨོ ཨེས བྷགཝཱ’’ཏི ཨེཝཾ སུཏྭཱ. སོཔི ཏཡཱ མནྟཡིཏྭཱཏི ཏཡཱ སདྡྷིཾ མནྟཡིཏྭཱ, པཉྷཾ པུཙྪིཏྭཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨཛ྄ཛྷགམཱཏི ཨདྷིཨགམཱ, གཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཱདྷཱུཏི སུཏྭཱན པཏཱིཏརཱུཔོཏི ཏཾ པཉྷཾ སུཏྭཱ ‘‘སཱདྷུ བྷནྟེ’’ཏི ཨབྷིནནྡིཏྭཱ ཏུཊྛརཱུཔོ གཏོཏི ཨཏྠོ.

༣༨༣. རཱཛཱཔི ཏཾ ཝེསྶཝཎོ ཀུཝེརོཏི ཨེཏྠ སོ ཡཀྑོ རཉྫནཊྛེན རཱཛཱ, ཝིསཱཎཱཡ རཱཛདྷཱནིཡཱ རཛྫཾ ཀཱརེཏཱིཏི ཝེསྶཝཎོ, པུརིམནཱམེན ཀུཝེརོཏི ཝེདིཏབྦོ. སོ ཀིར ཀུཝེརོ ནཱམ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལོ ཧུཏྭཱ དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཝིསཱཎཱཡ རཱཛདྷཱནིཡཱ ཨདྷིཔཏི ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟོ. ཏསྨཱ ‘‘ཀུཝེརོ ཝེསྶཝཎོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཝུཏྟཉྩེཏཾ ཨཱཊཱནཱཊིཡསུཏྟེ –

‘‘ཀུཝེརསྶ ཁོ པན, མཱརིས, མཧཱརཱཛསྶ ཝིསཱཎཱ ནཱམ རཱཛདྷཱནཱི, ཏསྨཱ ཀུཝེརོ མཧཱརཱཛཱ ‘ཝེསྶཝཎོ’ཏི པཝུཙྩཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༢༩༡) –

སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ.

ཏཏྠ ¶ སིཡཱ – ཀསྨཱ པན དཱུརཏརེ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ ཝསནྟོ ཨེརཱཝཎོ པཋམཾ ཨཱགཏོ, ཝེསྶཝཎོ པཙྪཱ, ཨེཀནགརེཝ ¶ ཝསནྟོ ཨཡཾ ཨུཔཱསཀོ སབྦཔཙྪཱ, ཀཐཉྩ སོ ཏེསཾ ཨཱགམནཾ ཨཉྙཱསི, ཡེན ཨེཝམཱཧཱཏི? ཝུཙྩཏེ – ཝེསྶཝཎོ ཀིར ཏདཱ ཨནེཀསཧསྶཔཝཱལ༹པལླངྐཾ དྭཱདསཡོཛནཾ ནཱརིཝཱཧནཾ ཨབྷིརུཡ྄ཧ པཝཱལ༹ཀུནྟཾ ཨུཙྩཱརེཏྭཱ དསསཧསྶཀོཊིཡཀྑེཧི ¶ པརིཝུཏོ ‘‘བྷགཝནྟཾ པཉྷཾ པུཙྪིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཀཱསཊྛཀཝིམཱནཱནི པརིཧརིཏྭཱ མགྒེན མགྒཾ ཨཱགཙྪནྟོ ཝེལུ༹ཀཎྜཀནགརེ ནནྡམཱཏཱཡ ཨུཔཱསིཀཱཡ ནིཝེསནསྶ ཨུཔརིབྷཱགཾ སམྤཏྟོ. ཨུཔཱསིཀཱཡ ཨཡམཱནུབྷཱཝོ – པརིསུདྡྷསཱིལཱ ཧོཏི, ནིཙྩཾ ཝིཀཱལབྷོཛནཱ པཊིཝིརཏཱ, པིཊཀཏྟཡདྷཱརིནཱི, ཨནཱགཱམིཕལེ པཏིཊྛིཏཱ. སཱ ཏམྷི སམཡེ སཱིཧཔཉྫརཾ ཨུགྒྷཱཊེཏྭཱ ཨུཏུགྒཧཎཏྠཱཡ མཱལུཏེརིཏོཀཱསེ ཋཏྭཱ ཨཊྛཀཔཱརཱཡནཝགྒེ པརིམཎྜལེཧི པདབྱཉྫནེཧི མདྷུརེན སརེན བྷཱསཏི. ཝེསྶཝཎོ ཏཏྠེཝ ཡཱནཱནི ཋཔེཏྭཱ ཡཱཝ ཨུཔཱསིཀཱ ‘‘ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ མགདྷེསུ ཝིཧརནྟོ པཱསཱཎཀེ ཙེཏིཡེ པརིཙཱརཀསོལ༹སནྣཾ བྲཱཧྨཎཱན’’ནྟི ནིགམནཾ ཨབྷཱསི, ཏཱཝ སབྦཾ སུཏྭཱ ཝགྒཔརིཡོསཱནེ སུཝཎྞམུརཛསདིསཾ མཧནྟཾ གཱིཝཾ པགྒཧེཏྭཱ ‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ བྷགིནཱི’’ཏི སཱདྷུཀཱརམདཱསི. སཱ ‘‘ཀོ ཨེཏྠཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཨཧཾ བྷགིནི ཝེསྶཝཎོ’’ཏི. ཨུཔཱསིཀཱ ཀིར པཋམཾ སོཏཱཔནྣཱ ཨཧོསི, པཙྪཱ ཝེསྶཝཎོ. ཏཾ སོ དྷམྨཏོ སཧོདརབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ ཨུཔཱསིཀཾ བྷགིནིཝཱདེན སམུདཱཙརཏི. ཨུཔཱསིཀཱཡ ཙ ‘‘ཝིཀཱལོ, བྷཱཏིཀ བྷདྲམུཁ, ཡསྶ དཱནི ཀཱལཾ མཉྙསཱི’’ཏི ཝུཏྟོ ‘‘ཨཧཾ བྷགིནི ཏཡི པསནྣོ པསནྣཱཀཱརཾ ཀརོམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏེན ཧི བྷདྲམུཁ, མམ ཁེཏྟེ ནིཔྥནྣཾ སཱལིཾ ཀམྨཀརཱ ཨཱཧརིཏུཾ ན སཀྐོནྟི, ཏཾ ཏཝ པརིསཱཡ ཨཱཎཱཔེཧཱིཏི. སོ ‘‘སཱདྷུ བྷགིནཱི’’ཏི ཡཀྑེ ཨཱཎཱཔེསི. ཏེ ཨཌྜྷཏེརས ཀོཊྛཱགཱརསཏཱནི པཱུརེསུཾ. ཏཏོ པབྷུཏི ཀོཊྛཱགཱརཾ ¶ ཨཱུནཾ ནཱམ ནཱཧོསི, ‘‘ནནྡམཱཏུ ཀོཊྛཱགཱརཾ ཝིཡཱ’’ཏི ལོཀེ ནིདསྶནཾ ཨཧོསི. ཝེསྶཝཎོ ཀོཊྛཱགཱརཱནི པཱུརེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམི. བྷགཝཱ ‘‘ཝིཀཱལེ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ བྷགཝཏོ སབྦཾ ཨཱརོཙེསི. ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན ཨཱསནྣཏརེཔི ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀབྷཝནེ ཝསནྟོ ཝེསྶཝཎོ པཙྪཱ ཨཱགཏོ. ཨེརཱཝཎསྶ པན ན ཀིཉྩི ཨནྟརཱ ཀརཎཱིཡཾ ཨཧོསི, ཏེན སོ པཋམཏརཾ ཨཱགཏོ.

ཨཡཾ ¶ པན ཨུཔཱསཀོ ཀིཉྩཱཔི ཨནཱགཱམཱི པཀཏིཡཱཝ ཨེཀབྷཏྟིཀོ, ཏཐཱཔི ཏདཱ ཨུཔོསཐདིཝསོཏི ཀཏྭཱ ཨུཔོསཐངྒཱནི ཨདྷིཊྛཱཡ སཱཡནྷསམཡཾ སུནིཝཏྠོ སུཔཱརུཏོ པཉྩསཏཨུཔཱསཀཔརིཝུཏོ ཛེཏཝནཾ གནྟྭཱ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ ཨཏྟནོ གྷརཾ ཨཱགམྨ ཏེསཾ ཨུཔཱསཀཱནཾ སརཎསཱིལཨུཔོསཐཱནིསཾསཱདིབྷེདཾ ཨུཔཱསཀདྷམྨཾ ཀཐེཏྭཱ ཏེ ཨུཔཱསཀེ ཨུཡྻོཛེསི. ཏེསཉྩ ཏསྶེཝ གྷརེ མུཊྛིཧཏྠཔྤམཱཎཔཱདཀཱནི པཉྩ ཀཔྤིཡམཉྩསཏཱནི པཱཊེཀྐོཝརཀེསུ པཉྙཏྟཱནི ཧོནྟི. ཏེ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཨོཝརཀཾ པཝིསིཏྭཱ སམཱཔཏྟིཾ ཨཔྤེཏྭཱ ནིསཱིདིཾསུ, ཨུཔཱསཀོཔི ཏཐེཝཱཀཱསི. ཏེན ཙ སམཡེན སཱཝཏྠིནགརེ སཏྟཔཉྙཱས ཀུལསཏསཧསྶཱནི ཝསནྟི, མནུསྶགཎནཱཡ ཨཊྛཱརསཀོཊིམནུསྶཱ. ཏེན པཋམཡཱམེ ཧཏྠིཨསྶམནུསྶབྷེརིསདྡཱདཱིཧི སཱཝཏྠིནགརཾ མཧཱསམུདྡོ ཝིཡ ཨེཀསདྡཾ ཧོཏི. མཛ྄ཛྷིམཡཱམསམནནྟརེ སོ སདྡོ པཊིཔྤསྶམྦྷཏི ¶ . ཏམྷི ཀཱལེ ཨུཔཱསཀོ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ ཨཏྟནོ གུཎེ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ‘‘ཡེནཱཧཾ མགྒསུཁེན ཕལསུཁེན སུཁིཏོ ཝིཧརཱམི, ཨིདཾ སུཁཾ ཀཾ ནིསྶཱཡ ལདྡྷ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘བྷགཝནྟཾ ནིསྶཱཡཱ’’ཏི བྷགཝཏི ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ ‘‘བྷགཝཱ ཨེཏརཧི ཀཏམེན ཝིཧཱརེན ཝིཧརཏཱི’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ དིབྦེན ཙཀྑུནཱ ཨེརཱཝཎཝེསྶཝཎེ དིསྭཱ དིབྦཱཡ སོཏདྷཱཏུཡཱ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ ཙེཏོཔརིཡཉཱཎེན ཏེསཾ པསནྣཙིཏྟཏཾ ¶ ཉཏྭཱ ‘‘ཡཾནཱུནཱཧམྤི བྷགཝནྟཾ ཨུབྷཡཧིཏཾ པཊིཔདཾ པུཙྪེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེསི. ཏསྨཱ སོ ཨེཀནགརེ ཝསནྟོཔི སབྦཔཙྪཱ ཨཱགཏོ, ཨེཝཉྩ ནེསཾ ཨཱགམནཾ ཨཉྙཱསི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཨཱགཉྪི ཏེ སནྟིཀེ ནཱགརཱཛཱ…པེ… སོ ཙཱཔི སུཏྭཱན པཏཱིཏརཱུཔོ’’ཏི.

༣༨༤. ཨིདཱནི ཨིཏོ བཧིདྡྷཱ ལོཀསམྨཏེཧི སམཎབྲཱཧྨཎེཧི ཨུཀྐཊྛབྷཱཝེན བྷགཝནྟཾ པསཾསནྟོ ‘‘ཡེ ཀེཙིམེ’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ ཏིཏྠིཡཱཏི ནནྡཝཙྪསཾཀིཙྩེཧི ཨཱདིཔུགྒལེཧི ཏཱིཧི ཏིཏྠཀརེཧི ཀཏེ དིཊྛིཏིཏྠེ ཛཱཏཱ, ཏེསཾ སཱསནེ པབྦཛིཏཱ པཱུརཎཱདཡོ ཚ སཏྠཱརོ. ཏཏྠ ནཱཊཔུཏྟོ ནིགཎྛོ, ཨཝསེསཱ ཨཱཛཱིཝཀཱཏི ཏེ སབྦེ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཡེ ཀེཙིམེ ཏིཏྠིཡཱ ཝཱདསཱིལཱ’’ཏི, ‘‘མཡཾ སམྨཱ པཊིཔནྣཱ, ཨཉྙེ མིཙྪཱ པཊིཔནྣཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝཱདཀརཎསཱིལཱ ལོཀཾ མུཁསཏྟཱིཧི ཝིཏུདནྟཱ ཝིཙརནྟི. ཨཱཛཱིཝཀཱ ཝཱཏི ཏེ ཨེཀཛ྄ཛྷམུདྡིཊྛེ བྷིནྡིཏྭཱ དསྶེཏི. ནཱཏིཏརནྟཱིཏི ནཱཏིཀྐམནྟི. སབྦེཏི ཨཉྙེཔི ཡེ ¶ ཀེཙི ཏིཏྠིཡསཱཝཀཱདཡོ, ཏེཔི པརིགྒཎྷནྟོ ཨཱཧ. ‘‘ཋིཏོ ཝཛནྟཾ ཝིཡཱ’’ཏི ཡཐཱ ཀོཙི ཋིཏོ གཏིཝིཀལོ སཱིགྷགཱམིནཾ པུརིསཾ གཙྪནྟཾ ནཱཏིཏརེཡྻ, ཨེཝཾ ཏེ པཉྙཱགཏིཡཱ ཨབྷཱཝེན ཏེ ཏེ ཨཏྠཔྤབྷེདེ བུཛ྄ཛྷིཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ ཋིཏཱ, ཨཏིཛཝནཔཉྙཾ བྷགཝནྟཾ ནཱཏིཏརནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༣༨༥. བྲཱཧྨཎཱ ཝཱདསཱིལཱ ཝུདྡྷཱ ཙཱཏི ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙངྐཱིཏཱརུཀྑཔོཀྑརསཱཏིཛཱཎུསྶོཎིཨཱདཡོ དསྶེཏི, ཨཔི བྲཱཧྨཎཱ སནྟི ཀེཙཱིཏི ཨིམིནཱ མཛ྄ཛྷིམཱཔི དཧརཱཔི ཀེཝལཾ བྲཱཧྨཎཱ སནྟི ཨཏྠི ཨུཔལབྦྷནྟི ཀེཙཱིཏི ཨེཝཾ ཨསྶལཱཡནཝཱསེཊྛཨམྦཊྛཨུཏྟརམཱཎཝཀཱདཡོ དསྶེཏི. ཨཏྠབདྡྷཱཏི ‘‘ཨཔི ནུ ཁོ ཨིམཾ པཉྷཾ བྱཱཀརེཡྻ, ཨིམཾ ཀངྑཾ ཚིནྡེཡྻཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཏྠབདྡྷཱ བྷཝནྟི. ཡེ ཙཱཔི ཨཉྙེཏི ཨཉྙེཔི ཡེ ‘‘མཡཾ ཝཱདིནོ’’ཏི ཨེཝཾ མཉྙམཱནཱ ¶ ཝིཙརནྟི ཁཏྟིཡཔཎྜིཏབྲཱཧྨཎབྲཧྨདེཝཡཀྑཱདཡོ ཨཔརིམཱཎཱ. ཏེཔི སབྦེ ཏཡི ཨཏྠབདྡྷཱ བྷཝནྟཱིཏི དསྶེཏི.

༣༨༦-༧. ཨེཝཾ ནཱནཔྤཀཱརེཧི བྷགཝནྟཾ པསཾསིཏྭཱ ཨིདཱནི དྷམྨེནེཝ ཏཾ པསཾསིཏྭཱ དྷམྨཀཐཾ ཡཱཙནྟོ ‘‘ཨཡཉྷི དྷམྨོ’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ ཨཡཉྷི དྷམྨོཏི སཏྟཏིཾས བོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨེ ¶ སནྡྷཱཡཱཧ. ནིཔུཎོཏི སཎྷོ དུཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷོ. སུཁོཏི པཊིཝིདྡྷོ སམཱནོ ལོཀུཏྟརསུཁམཱཝཧཏི, ཏསྨཱ སུཁཱཝཧཏྟཱ ‘‘སུཁོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. སུཔྤཝུཏྟོཏི སུདེསིཏོ. སུསྶཱུསམཱནཱཏི སོཏུཀཱམམྷཱཏི ཨཏྠོ. ཏཾ ནོ ཝདཱཏི ཏཾ དྷམྨཾ ཨམྷཱཀཾ ཝད. ‘‘ཏྭཾ ནོ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཏྭཾ ཨམྷཱཀཾ ཝདཱཏི ཨཏྠོ. སབྦེཔིམེ བྷིཀྑཝོཏི ཏངྑཎཾ ནིསིནྣཱནི ཀིར པཉྩ བྷིཀྑུསཏཱནི ཧོནྟི, ཏཱནི དསྶེནྟོ ཡཱཙཏི. ཨུཔཱསཀཱ ཙཱཔཱིཏི ཨཏྟནོ པརིཝཱརེ ཨཉྙེ ཙ དསྶེཏི. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ.

༣༨༨. ཨཐ བྷགཝཱ ཨནགཱརིཡཔཊིཔདཾ ཏཱཝ དསྶེཏུཾ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘སུཎཱཐ མེ བྷིཀྑཝོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ དྷམྨཾ དྷུཏཾ ཏཉྩ ཙརཱཐ སབྦེཏི ཀིལེསེ དྷུནཱཏཱིཏི དྷུཏོ, ཨེཝརཱུཔཾ ཀིལེསདྷུནནཀཾ པཊིཔདཱདྷམྨཾ སཱཝཡཱམི ཝོ, ཏཉྩ མཡཱ སཱཝིཏཾ སབྦེ ཙརཐ པཊིཔཛྫཐ, མཱ པམཱདིཏྠཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིརིཡཱཔཐནྟི གམནཱདིཙཏུབྦིདྷཾ. པབྦཛིཏཱནུལོམིཀནྟི སམཎསཱརུཔྤཾ སཏིསམྤཛཉྙཡུཏྟཾ. ཨརཉྙེ ཀམྨཊྛཱནཱནུཡོགཝསེན པཝཏྟམེཝཱཏི ཨཔརེ. སེཝེཐ ནནྟི ཏཾ ཨིརིཡཱཔཐཾ བྷཛེཡྻ ¶ . ཨཏྠདསོཏི ཧིཏཱནུཔསྶཱི. མུཏཱིམཱཏི བུདྡྷིམཱ. སེསམེཏྠ གཱཐཱཡ པཱཀཊམེཝ.

༣༨༩. ནོ ཝེ ཝིཀཱལེཏི ཨེཝཾ པབྦཛིཏཱནུལོམིཀཾ ཨིརིཡཱཔཐཾ སེཝམཱནོ ཙ དིཝཱམཛ྄ཛྷནྷིཀཝཱིཏིཀྐམཾ ཨུཔཱདཱཡ ཝིཀཱལེ ན ཙརེཡྻ བྷིཀྑུ, ཡུཏྟཀཱལེ ཨེཝ པན གཱམཾ པིཎྜཱཡ ཙརེཡྻ. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? ཨཀཱལཙཱརིཉྷི སཛནྟི སངྒཱ, ཨཀཱལཙཱརིཾ པུགྒལཾ རཱགསངྒཱདཡོ ཨནེཀེ སངྒཱ སཛནྟི པརིསྶཛནྟི ཨུཔགུཧནྟི ཨལླཱིཡནྟི. ཏསྨཱ ཝིཀཱལེ ན ¶ ཙརནྟི བུདྡྷཱ, ཏསྨཱ ཡེ ཙཏུསཙྩབུདྡྷཱ ཨརིཡཔུགྒལཱ, ན ཏེ ཝིཀཱལེ པིཎྜཱཡ ཙརནྟཱིཏི. ཏེན ཀིར སམཡེན ཝིཀཱལབྷོཛནསིཀྑཱཔདཾ ཨཔྤཉྙཏྟཾ ཧོཏི, ཏསྨཱ དྷམྨདེསནཱཝསེནེཝེཏྠ པུཐུཛྫནཱནཾ ཨཱདཱིནཝཾ དསྶེནྟོ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. ཨརིཡཱ པན སཧ མགྒཔཊིལཱབྷཱ ཨེཝ ཏཏོ པཊིཝིརཏཱ ཧོནྟི, ཨེསཱ དྷམྨཏཱ.

༣༩༠. ཨེཝཾ ཝིཀཱལཙརིཡཾ པཊིསེདྷེཏྭཱ ‘‘ཀཱལེ ཙརནྟེནཔི ཨེཝཾ ཙརིཏབྦ’’ནྟི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘རཱུཔཱ ཙ སདྡཱ ཙཱ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ – ཡེ ཏེ རཱུཔཱདཡོ ནཱནཔྤཀཱརཀཾ མདཾ ཛནེནྟཱ སཏྟེ སམྨདཡནྟི, ཏེསུ པིཎྜཔཱཏཔཱརིསུདྡྷིསུཏྟཱདཱིསུ (མ. ནི. ༣.༤༣༨ ཨཱདཡོ) ཝུཏྟནཡེན ཚནྡཾ ཝིནོདེཏྭཱ ཡུཏྟཀཱལེནེཝ པཱཏརཱསཾ པཝིསེཡྻཱཏི. ཨེཏྠ ཙ པཱཏོ ཨསིཏབྦོཏི པཱཏརཱསོ, པིཎྜཔཱཏསྶེཏཾ ནཱམཾ. ཡོ ཡཏྠ ལབྦྷཏི, སོ པདེསོཔི ཏཾ ཡོགེན ‘‘པཱཏརཱསོ’’ཏི ཨིདྷ ཝུཏྟོ. ཡཏོ པིཎྜཔཱཏཾ ལབྷཏི, ཏཾ ཨོཀཱསཾ གཙྪེཡྻཱཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

༣༩༡. ཨེཝཾ ¶ པཝིཊྛོ –

‘‘པིཎྜཉྩ བྷིཀྑུ སམཡེན ལདྡྷཱ,

ཨེཀོ པཊིཀྐམྨ རཧོ ནིསཱིདེ;

ཨཛ྄ཛྷཏྟཙིནྟཱི ན མནོ བཧིདྡྷཱ,

ནིཙྪཱརཡེ སངྒཧིཏཏྟབྷཱཝོ’’.

ཏཏྠ པིཎྜནྟི མིསྶཀབྷིཀྑཾ, སཱ ཧི ཏཏོ ཏཏོ སམོདྷཱནེཏྭཱ སམྤིཎྜིཏཊྛེན ‘‘པིཎྜོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. སམཡེནཱཏི ཨནྟོམཛ྄ཛྷནྷིཀཀཱལེ. ཨེཀོ པཊིཀྐམྨཱཏི ཀཱཡཝིཝེཀཾ སམྤཱདེནྟོ ཨདུཏིཡོ ནིཝཏྟིཏྭཱ. ཨཛ྄ཛྷཏྟཙིནྟཱིཏི ཏིལཀྑཎཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཁནྡྷསནྟཱནཾ ཙིནྟེནྟོ. ན མནོ བཧིདྡྷཱ ¶ ནིཙྪཱརཡེཏི བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱདཱིསུ རཱགཝསེན ཙིཏྟཾ ན ནཱིཧརེ. སངྒཧིཏཏྟབྷཱཝོཏི སུཊྛུ གཧིཏཙིཏྟོ.

༣༩༢. ཨེཝཾ ཝིཧརནྟོ ཙ –

‘‘སཙེཔི སོ སལླཔེ སཱཝཀེན,

ཨཉྙེན ཝཱ ཀེནཙི བྷིཀྑུནཱ ཝཱ;

དྷམྨཾ པཎཱིཏཾ ཏམུདཱཧརེཡྻ,

ན པེསུཎཾ ནོཔི པརཱུཔཝཱདཾ’’.

ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? སོ ཡོགཱཝཙརོ ཀིཉྩིདེཝ སོཏུཀཱམཏཱཡ ཨུཔགཏེན སཱཝཀེན ཝཱ ཀེནཙི ཨཉྙཏིཏྠིཡགཧཊྛཱདིནཱ ཝཱ ཨིདྷེཝ པབྦཛིཏེན བྷིཀྑུནཱ ཝཱ སདྡྷིཾ སཙེཔི སལླཔེ, ཨཐ ཡྭཱཡཾ མགྒཕལཱདིཔཊིསཾཡུཏྟོ ¶ དསཀཐཱཝཏྠུབྷེདོ ཝཱ ཨཏཔྤཀཊྛེན པཎཱིཏོ དྷམྨོ. ཏཾ དྷམྨཾ པཎཱིཏཾ ཨུདཱཧརེཡྻ, ཨཉྙཾ པན པིསུཎཝཙནཾ ཝཱ པརཱུཔཝཱདཾ ཝཱ ཨཔྤམཏྟཀམྤི ན ཨུདཱཧརེཡྻཱཏི.

༣༩༣. ཨིདཱནི ཏསྨིཾ པརཱུཔཝཱདེ དོསཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཝཱདཉྷི ཨེཀེ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ – ཨིདྷེཀཙྩེ མོགྷཔུརིསཱ པརཱུཔཝཱདསཉྷིཏཾ ནཱནཔྤཀཱརཾ ཝིགྒཱཧིཀཀཐཱབྷེདཾ ཝཱདཾ པཊིསེནིཡནྟི ཝིརུཛ྄ཛྷནྟི, ཡུཛ྄ཛྷིཏུཀཱམཱ ཧུཏྭཱ སེནཱཡ པཊིམུཁཾ གཙྪནྟཱ ཝིཡ ཧོནྟི, ཏེ མཡཾ ལཱམཀཔཉྙེ ན པསཾསཱམ. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? ཏཏོ ཏཏོ ནེ པསཛནྟི སངྒཱ, ཡསྨཱ ཏེ ཏཱདིསཀེ པུགྒལེ ¶ ཏཏོ ཏཏོ ཝཙནཔཐཏོ སམུཊྛཱཡ ཝིཝཱདསངྒཱ སཛནྟི ཨལླཱིཡནྟི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ སཛནྟཱིཏི? ཙིཏྟཉྷི ཏེ ཏཏྠ གམེནྟི དཱུརེ, ཡསྨཱ ཏེ པཊིསེནིཡནྟཱ ཙིཏྟཾ ཏཏྠ གམེནྟི, ཡཏྠ གཏཾ སམཐཝིཔསྶནཱནཾ དཱུརེ ཧོཏཱིཏི.

༣༩༤-༥. ཨེཝཾ པརིཏྟཔཉྙཱནཾ པཝཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི མཧཱཔཉྙཱནཾ པཝཏྟིཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘པིཎྜཾ ཝིཧཱརཾ…པེ… སཱཝཀོ’’ཏི. ཏཏྠ ཝིཧཱརེན པཏིསྶཡོ, སཡནཱསནེན མཉྩཔཱིཋནྟི ཏཱིཧིཔི པདེཧི སེནཱསནམེཝ ཝུཏྟཾ. ཨཱཔནྟི ཨུདཀཾ. སངྒྷཱཊིརཛཱུཔཝཱཧནནྟི པཾསུམལཱདིནོ སངྒྷཱཊིརཛསྶ དྷོཝནཾ. སུཏྭཱན དྷམྨཾ སུགཏེན དེསིཏནྟི སབྦཱསཝསཾཝརཱདཱིསུ ‘‘པཊིསངྑཱ ཡོནིསོ ཙཱིཝརཾ པཊིསེཝཏི སཱིཏསྶ པཊིགྷཱཏཱཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༢༣; ཨ. ནི. ༦.༥༨) ནཡེན བྷགཝཏཱ དེསིཏཾ དྷམྨཾ སུཏྭཱ. སངྑཱཡ སེཝེ ¶ ཝརཔཉྙསཱཝཀོཏི ཨེཏཾ ཨིདྷ པིཎྜནྟི ཝུཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཾ, ཝིཧཱརཱདཱིཧི ཝུཏྟཾ སེནཱསནཾ, ཨཱཔམུཁེན དསྶིཏཾ གིལཱནཔཙྩཡཾ, སངྒྷཱཊིཡཱ ཙཱིཝརནྟི ཙཏུབྦིདྷམྤི པཙྩཡཾ སངྑཱཡ ‘‘ཡཱཝདེཝ ཨིམསྶ ཀཱཡསྶ ཋིཏིཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༡.༢༣; ཨ. ནི. ༦.༥༨) ནཡེན པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ སེཝེ ཝརཔཉྙསཱཝཀོ, སེཝིཏུཾ སཀྐུཎེཡྻ ཝརཔཉྙསྶ ཏཐཱགཏསྶ སཱཝཀོ སེཀྑོ ཝཱ པུཐུཛྫནོ ཝཱ, ནིཔྤརིཡཱཡེན ཙ ཨརཧཱ. སོ ཧི ཙཏུརཱཔསྶེནོ ‘‘སངྑཱཡེཀཾ པཊིསེཝཏི, སངྑཱཡེཀཾ ¶ ཨདྷིཝཱསེཏི, སངྑཱཡེཀཾ པརིཝཛྫེཏི, སངྑཱཡེཀཾ ཝིནོདེཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༣༠༨; མ. ནི. ༢.༡༦༨; ཨ. ནི. ༡༠.༢༠) ཝུཏྟོ. ཡསྶཱ ཙ སངྑཱཡ སེཝེ ཝརཔཉྙསཱཝཀོ, ཏསྨཱ ཧི པིཎྜེ…པེ… ཡཐཱ པོཀྑརེ ཝཱརིབིནྡུ, ཏཐཱ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

༣༩༦. ཨེཝཾ ཁཱིཎཱསཝཔཊིཔཏྟིཾ དསྶེནྟོ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན ཨནགཱརིཡཔཊིཔདཾ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨགཱརིཡཔཊིཔདཾ དསྶེཏུཾ ‘‘གཧཊྛཝཏྟཾ པན ཝོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡ ཏཱཝ སཱཝཀོཏི ཨགཱརིཡསཱཝཀོ. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. ཨཡཾ པན ཡོཛནཱ – ཡོ མཡཱ ཨིཏོ པུབྦེ ཀེཝལོ ཨབྱཱམིསྶོ སཀལོ པརིཔུཎྞོ བྷིཀྑུདྷམྨོ ཀཐིཏོ. ཨེས ཁེཏྟཝཏྠུཨཱདིཔརིགྒཧེཧི སཔརིགྒཧེན ན ལབྦྷཱ ཕསྶེཏུཾ ན སཀྐཱ ཨདྷིགནྟུནྟི.

༣༩༧. ཨེཝཾ ཏསྶ བྷིཀྑུདྷམྨཾ པཊིསེདྷེཏྭཱ གཧཊྛདྷམྨམེཝ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘པཱཎཾ ན ཧནེ’’ཏི. ཏཏྠ པུརིམཌྜྷེན ཏིཀོཊིཔརིསུདྡྷཱ པཱཎཱཏིཔཱཏཱཝེརམཎི ཝུཏྟཱ, པཙྪིམཌྜྷེན སཏྟེསུ ཧིཏཔཊིཔཏྟི. ཏཏིཡཔཱདོ ཙེཏྠ ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟེ (སུ. ནི. ༣༥ ཨཱདཡོ) ཙཏུཏྠཔཱདེ ཐཱཝརཏསབྷེདོ མེཏྟསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ (སུ. ནི. ༡༤༣ ཨཱདཡོ) སབྦཔྤཀཱརཏོ ཝཎྞིཏོ. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ པན ཡོཛནཱ ཀཱཏབྦཱ – ཏསཐཱཝརེསུ སབྦེསུ བྷཱུཏེསུ ནིདྷཱཡ དཎྜཾ ¶ ན ཧནེ ན གྷཱཏཡེཡྻ ནཱནུཛཉྙཱཏི. ‘‘ནིདྷཱཡ དཎྜ’’ནྟི ཨིཏོ ཝཱ པརཾ ‘‘ཝཏྟེཡྻཱ’’ཏི པཱཋསེསོ ཨཱཧརིཏབྦོ. ཨིཏརཐཱ ཧི ན པུབྦེནཱཔརཾ སནྡྷིཡཏི.

༣༩༨. ཨེཝཾ པཋམསིཀྑཱཔདཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི དུཏིཡསིཀྑཱཔདཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཏཏོ ཨདིནྣ’’ནྟི. ཏཏྠ ཀིཉྩཱིཏི ཨཔྤཾ ཝཱ བཧུཾ ཝཱ. ཀྭཙཱིཏི ¶ གཱམེ ཝཱ ཨརཉྙེ ཝཱ. སཱཝཀོཏི ཨགཱརིཡསཱཝཀོ. བུཛ྄ཛྷམཱནོཏི ‘‘པརསནྟཀམིད’’ནྟི ཛཱནམཱནོ. སབྦཾ ཨདིནྣཾ པརིཝཛྫཡེཡྻཱཏི ཨེཝཉྷི པཊིཔཛྫམཱནོ སབྦཾ ཨདིནྣཾ པརིཝཛྫེཡྻ, ནོ ཨཉྙཐཱཏི དཱིཔེཏི. སེསམེཏྠ ཝུཏྟནཡཉྩ པཱཀཊཉྩཱཏི.

༣༩༩. ཨེཝཾ དུཏིཡསིཀྑཱཔདམྤི ཏིཀོཊིཔརིསུདྡྷཾ དསྶེཏྭཱ ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདཏོ པབྷུཏི ཏཏིཡཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨབྲཧྨཙརིཡ’’ནྟི. ཏཏྠ ཨསམྦྷུཎནྟོཏི ཨསཀྐོནྟོ.

༤༠༠. ཨིདཱནི ཙཏུཏྠསིཀྑཱཔདཾ དསྶེནྟོ ¶ ཨཱཧ ‘‘སབྷགྒཏོ ཝཱ’’ཏི. ཏཏྠ སབྷགྒཏོཏི སནྠཱགཱརཱདིགཏོ. པརིསགྒཏོཏི པཱུགམཛྫགཏོ. སེསམེཏྠ ཝུཏྟནཡཉྩ པཱཀཊཉྩཱཏི.

༤༠༡. ཨེཝཾ ཙཏུཏྠསིཀྑཱཔདམྤི ཏིཀོཊིཔརིསུདྡྷཾ དསྶེཏྭཱ པཉྩམཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘མཛྫཉྩ པཱན’’ནྟི. ཏཏྠ མཛྫཉྩ པཱནནྟི གཱཐཱབནྡྷསུཁཏྠཾ ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. ཨཡཾ པནཏྠོ ‘‘མཛྫཔཱནཉྩ ན སམཱཙརེཡྻཱ’’ཏི. དྷམྨཾ ཨིམནྟི ཨིམཾ མཛྫཔཱནཝེརམཎཱིདྷམྨཾ. ཨུམྨཱདནནྟནྟི ཨུམྨཱདནཔརིཡོསཱནཾ. ཡོ ཧི སབྦལཧུཀོ མཛྫཔཱནསྶ ཝིཔཱཀོ, སོ མནུསྶབྷཱུཏསྶ ཨུམྨཏྟཀསཾཝཏྟནིཀོ ཧོཏི. ཨིཏི ནཾ ཝིདིཏྭཱཏི ཨིཏི ནཾ མཛྫཔཱནཾ ཉཏྭཱ. སེསམེཏྠ ཝུཏྟནཡཉྩ པཱཀཊཉྩཱཏི.

༤༠༢. ཨེཝཾ པཉྩམསིཀྑཱཔདམྤི ཏིཀོཊིཔརིསུདྡྷཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི པུརིམསིཀྑཱཔདཱནམྤི མཛྫཔཱནམེཝ སཾཀིལེསཀརཉྩ བྷེདཀརཉྩ དསྶེཏྭཱ དལ༹ྷཏརཾ ཏཏོ ཝེརམཎིཡཾ ནིཡོཛེནྟོ ཨཱཧ ‘‘མདཱ ཧི པཱཔཱནི ཀརོནྟཱི’’ཏི. ཏཏྠ མདཱཏི མདཧེཏུ. ཧིཀཱརོ པདཔཱུརཎམཏྟེ ནིཔཱཏོ. པཱཔཱནི ཀརོནྟཱིཏི པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིནི སབྦཱཀུསལཱནི ཀརོནྟི. ཨུམྨཱདནཾ མོཧནནྟི པརལོཀེ ཨུམྨཱདནཾ ཨིཧལོཀེ མོཧནཾ. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

༤༠༣-༤. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨགཱརིཡསཱཝཀསྶ ནིཙྩསཱིལཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨུཔོསཐངྒཱནི དསྶེནྟོ ¶ ‘‘པཱཎཾ ན ཧནེ’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ ཨབྲཧྨཙརིཡཱཏི ཨསེཊྛཙརིཡབྷཱུཏཱ. མེཐུནཱཏི མེཐུནདྷམྨསམཱཔཏྟིཏོ. རཏྟིཾ ན བྷུཉྫེཡྻ ཝིཀཱལབྷོཛནནྟི རཏྟིམྤི ན བྷུཉྫེཡྻ, དིཝཱཔི ཀཱལཱཏིཀྐནྟབྷོཛནཾ ¶ ན བྷུཉྫེཡྻ. ན ཙ གནྡྷནྟི ཨེཏྠ གནྡྷགྒཧཎེན ཝིལེཔནཙུཎྞཱདཱིནིཔི གཧིཏཱནེཝཱཏི ཝེདིཏབྦཱནི. མཉྩེཏི ཀཔྤིཡམཉྩེ. སནྠཏེཏི ཏཊྚིཀཱདཱིཧི ཀཔྤིཡཏྠརཎེཧི ཨཏྠཏེ. ཚམཱཡཾ པན གོནཀཱདིསནྠཏཱཡཔི ཝཊྚཏི. ཨཊྛངྒིཀནྟི པཉྩངྒིཀཾ ཝིཡ ཏཱུརིཡཾ, ན ཨངྒཝིནིམུཏྟཾ. དུཀྑནྟགུནཱཏི ཝཊྚདུཀྑསྶ ཨནྟགཏེན. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ. པཙྪིམཌྜྷུཾ པན སངྒཱིཏིཀཱརཀེཧི ཝུཏྟནྟིཔི ཨཱཧུ.

༤༠༥. ཨེཝཾ ཨུཔོསཐངྒཱནི དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨུཔོསཐཀཱལཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཏཏོ ཙ པཀྑསྶཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཏཏོཏི ¶ པདཔཱུརཎམཏྟེ ནིཔཱཏོ. པཀྑསྶུཔཝསྶུཔོསཐནྟི ཨེཝཾ པརཔདེན ཡོཛེཏབྦཾ ‘‘པཀྑསྶ ཙཱཏུདྡསིཾ པཉྩདསིཾ ཨཊྛམིནྟི ཨེཏེ ཏཡོ དིཝསེ ཨུཔཝསྶ ཨུཔོསཐཾ, ཨེཏཾ ཨཊྛངྒིཀཨུཔོསཐཾ ཨུཔགམྨ ཝསིཏྭཱ’’ཏི. པཱཊིཧཱརིཡཔཀྑཉྩཱཏི ཨེཏྠ པན ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཱཡ པུརིམབྷཱགེ ཨཱསཱལ༹ྷམཱསོ, ཨནྟོཝསྶཾ ཏཡོ མཱསཱ, ཀཏྟིཀམཱསོཏི ཨིམེ པཉྩ མཱསཱ ‘‘པཱཊིཧཱརིཡཔཀྑོ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཨཱསཱལ༹ྷཀཏྟིཀཕགྒུཎམཱསཱ ཏཡོ ཨེཝཱཏི ཨཔརེ. པཀྑུཔོསཐདིཝསཱནཾ པུརིམཔཙྪིམདིཝསཝསེན པཀྑེ པཀྑེ ཏེརསཱིཔཱཊིཔདསཏྟམཱིནཝམཱིསངྑཱཏཱ ཙཏྟཱརོ ཙཏྟཱརོ དིཝསཱཏི ཨཔརེ. ཡཾ རུཙྩཏི, ཏཾ གཧེཏབྦཾ. སབྦཾ ཝཱ པན པུཉྙཀཱམཱིནཾ བྷཱསིཏབྦཾ. ཨེཝམེཏཾ པཱཊིཧཱརིཡཔཀྑཉྩ པསནྣམཱནསོ སུསམཏྟརཱུཔཾ སུཔརིཔུཎྞརཱུཔཾ ཨེཀམྤི དིཝསཾ ཨཔརིཙྩཛནྟོ ཨཊྛངྒུཔེཏཾ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསྶཱཏི སམྦནྡྷིཏབྦཾ.

༤༠༦. ཨེཝཾ ཨུཔོསཐཀཱལཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏེསུ ཀཱལེསུ ཨེཏཾ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསྶ ཡཾ ཀཱཏབྦཾ, ཏཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཏཏོ ཙ པཱཏོ’’ཏི. ཨེཏྠཱཔི ཏཏོཏི པདཔཱུརཎམཏྟེ ནིཔཱཏོ, ཨནནྟརཏྠེ ཝཱ, ཨཐཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཱཏོཏི ཨཔརཛྫུདིཝསཔུབྦབྷཱགེ. ཨུཔཝུཏྠུཔོསཐོཏི ཨུཔཝསིཏཨུཔོསཐོ. ཨནྣེནཱཏི ཡཱགུབྷཏྟཱདིནཱ. པཱནེནཱཏི ཨཊྛཝིདྷཔཱནེན. ཨནུམོདམཱནོཏི ཨནུཔམོདམཱནོ, ནིརནྟརཾ མོདམཱནོཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱརཧནྟི ཨཏྟནོ ཨནུརཱུཔེན, ཡཐཱསཏྟི ཡཐཱབལནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཾཝིབྷཛེཐཱཏི བྷཱཛེཡྻ པཏིམཱནེཡྻ. སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

༤༠༧. ཨེཝཾ ¶ ཨུཔཝུཏྠུཔོསཐསྶ ཀིཙྩཾ ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཡཱཝཛཱིཝིཀཾ གརུཝཏྟཾ ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིཉྩ ཀཐེཏྭཱ ཏཱཡ པཊིཔདཱཡ ཨདྷིགནྟབྦཊྛཱནཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘དྷམྨེན མཱཏཱཔིཏརོ’’ཏི. ཏཏྠ དྷམྨེནཱཏི དྷམྨལདྡྷེན བྷོགེན ¶ . བྷརེཡྻཱཏི པོསེཡྻ. དྷམྨིཀཾ སོ ཝཎིཛྫནྟི སཏྟཝཎིཛྫཱ, སཏྠཝཎིཛྫཱ, ཝིསཝཎིཛྫཱ, མཾསཝཎིཛྫཱ, སུརཱཝཎིཛྫཱཏི ཨིམཱ པཉྩ ¶ ཨདྷམྨཝཎིཛྫཱ ཝཛྫེཏྭཱ ཨཝསེསཱ དྷམྨིཀཝཎིཛྫཱ. ཝཎིཛྫཱམུཁེན ཙེཏྠ ཀསིགོརཀྑཱདི ཨཔརོཔི དྷམྨིཀོ ཝོཧཱརོ སངྒཧིཏོ. སེསམུཏྟཱནཏྠམེཝ. ཨཡཾ པན ཡོཛནཱ – སོ ནིཙྩསཱིལཨུཔོསཐསཱིལདཱནདྷམྨསམནྣཱགཏོ ཨརིཡསཱཝཀོ པཡོཛཡེ དྷམྨིཀཾ ཝཎིཛྫཾ, ཏཏོ ལདྡྷེན ཙ དྷམྨཏོ ཨནཔེཏཏྟཱ དྷམྨེན བྷོགེན མཱཏཱཔིཏརོ བྷརེཡྻ. ཨཐ སོ གིཧཱི ཨེཝཾ ཨཔྤམཏྟོ ཨཱདིཏོ པབྷུཏི ཝུཏྟཾ ཨིམཾ ཝཏྟཾ ཝཏྟཡནྟོ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ ཡེ ཏེ ཨཏྟནོ ཨཱབྷཱཡ ཨནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམེཏྭཱ ཨཱལོཀཀརཎེན སཡམྤབྷཱཏི ལདྡྷནཱམཱ ཚ ཀཱམཱཝཙརདེཝཱ, ཏེ སཡམྤབྷེ ནཱམ དེཝེ ཨུཔེཏི བྷཛཏི ཨལླཱིཡཏི, ཏེསཾ ནིབྦཏྟཊྛཱནེ ནིབྦཏྟཏཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ དྷམྨིཀསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིཊྛིཏོ ཙ དུཏིཡོ ཝགྒོ ཨཏྠཝཎྞནཱནཡཏོ, ནཱམེན

ཙཱུལ༹ཝགྒོཏི.

༣. མཧཱཝགྒོ

༡. པབྦཛྫཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༠༨. པབྦཛྫཾ ¶ ¶ ¶ ཀིཏྟཡིསྶཱམཱིཏི པབྦཛྫཱསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བྷགཝཏི ཀིར སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརནྟེ ཨཱཡསྨཏོ ཨཱནནྡསྶ པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི – ‘‘སཱརིཔུཏྟཱདཱིནཾ མཧཱསཱཝཀཱནཾ པབྦཛྫཱ ཀིཏྟིཏཱ, ཏཾ བྷིཀྑཱུ ཙ ཨུཔཱསཀཱ ཙ ཛཱནནྟི. བྷགཝཏོ པན ཨཀིཏྟིཏཱ, ཡཾནཱུནཱཧཾ ཀིཏྟེཡྻ’’ནྟི. སོ ཛེཏཝནཝིཧཱརེ ཨཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཙིཏྟབཱིཛནིཾ གཧེཏྭཱ བྷིཀྑཱུནཾ བྷགཝཏོ པབྦཛྫཾ ཀིཏྟེནྟོ ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི.

ཏཏྠ ཡསྨཱ པབྦཛྫཾ ཀིཏྟེནྟེན ཡཐཱ པབྦཛི, ཏཾ ཀིཏྟེཏབྦཾ. ཡཐཱ ཙ པབྦཛི, ཏཾ ཀིཏྟེནྟེན ཡཐཱ ཝཱིམཾསམཱནོ པབྦཛྫཾ རོཙེསི, ཏཾ ཀིཏྟེཏབྦཾ. ཏསྨཱ ‘‘པབྦཛྫཾ ཀིཏྟཡིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཡཐཱ པབྦཛཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཙཀྑུམཱཏི པཉྩཧི ཙཀྑཱུཧི ཙཀྑུམཱ ཙཀྑུསམྤནྣོཏི ཨཏྠོ. སེསམཱདིགཱཐཱཡ ཨུཏྟཱནམེཝ.

༤༠༩. ཨིདཱནི ‘‘ཡཐཱ ཝཱིམཾསམཱནོ’’ཏི ཏམཏྠཾ པཀཱསེནྟོ ཨཱཧ ‘‘སམྦཱདྷོཡ’’ནྟི. ཏཏྠ སམྦཱདྷོཏི པུཏྟདཱརཱདིསམྤཱིལ༹ནེན ཀིལེསསམྤཱིལ༹ནེན ཙ ཀུསལཀིརིཡཱཡ ཨོཀཱསརཧིཏོ. རཛསྶཱཡཏནནྟི ཀམྦོཛཱདཡོ ཝིཡ ཨསྶཱདཱིནཾ, རཱགཱདིརཛསྶ ཨུཔྤཏྟིདེསོ. ཨབྦྷོཀཱསོཏི ཝུཏྟསམྦཱདྷཔཊིཔཀྑབྷཱཝེན ཨཱཀཱསོ ཝིཡ ཝིཝཊཱ. ཨིཏི དིསྭཱན པབྦཛཱིཏི ཨིཏི གྷརཱཝཱསཔབྦཛྫཱསུ བྱཱདྷིཛརཱམརཎེཧི སུཊྛུཏརཾ ཙོདིཡམཱནཧདཡོ ཨཱདཱིནཝམཱནིསཾསཉྩ ཝཱིམཾསིཏྭཱ, མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིཏྭཱ ¶ , ཨནོམཱནདཱིཏཱིརེ ཁགྒེན ཀེསེ ཚིནྡིཏྭཱ, ཏཱཝདེཝ ཙ དྭངྒུལམཏྟསཎྛིཏསམཎསཱརུཔྤཀེསམསྶུ ཧུཏྭཱ གྷཊིཀཱརེན བྲཧྨུནཱ ཨུཔནཱིཏེ ཨཊྛ པརིཀྑཱརེ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨེཝཾ ནིཝཱསེཏབྦཾ པཱརུཔིཏབྦ’’ནྟི ཀེནཙི ཨནནུསིཊྛོ ཨནེཀཛཱཏིསཧསྶཔཝཏྟིཏེན ཨཏྟནོ པབྦཛྫཱཙིཎྞེནེཝ སིཀྑཱཔིཡམཱནོ པབྦཛི. ཨེཀཾ ཀཱསཱཝཾ ནིཝཱསེཏྭཱ ཨེཀཾ ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཀརིཏྭཱ ཨེཀཾ ཙཱིཝརཾ ཁནྡྷེ ཀརིཏྭཱ མཏྟིཀཱཔཏྟཾ ཨཾསེ ཨཱལགྒེཏྭཱ པབྦཛིཏཝེསཾ ཨདྷིཊྛཱསཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝ.

༤༡༠. ཨེཝཾ ¶ བྷགཝཏོ པབྦཛྫཾ ཀིཏྟེཏྭཱ ཏཏོ པརཾ པབྦཛིཏཔཊིཔཏྟིཾ ཨནོམཱནདཱིཏཱིརཾ ཧིཏྭཱ པདྷཱནཱཡ གམནཉྩ པཀཱསེཏུཾ ‘‘པབྦཛིཏྭཱན ཀཱཡེནཱ’’ཏིཨཱདིཾ ¶ སབྦམབྷཱསི. ཏཏྠ ཀཱཡེན པཱཔཀམྨཾ ཝིཝཛྫཡཱིཏི ཏིཝིདྷཾ ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ ཝཛྫེསི. ཝཙཱིདུཙྩརིཏནྟི ཙཏུབྦིདྷཾ ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ. ཨཱཛཱིཝཾ པརིསོདྷཡཱིཏི མིཙྪཱཛཱིཝཾ ཧིཏྭཱ སམྨཱཛཱིཝམེཝ པཝཏྟཡི.

༤༡༡. ཨེཝཾ ཨཱཛཱིཝཊྛམཀསཱིལཾ སོདྷེཏྭཱ ཨནོམཱནདཱིཏཱིརཏོ ཏིཾསཡོཛནཔྤམཱཎཾ སཏྟཱཧེན ཨགམཱ རཱཛགཧཾ བུདྡྷོ. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཡདཱ རཱཛགཧཾ ཨགམཱསི, ཏདཱ བུདྡྷོ ན ཧོཏི, ཏཐཱཔི བུདྡྷསྶ པུབྦཙརིཡཱཏི ཀཏྭཱ ཨེཝཾ ཝཏྟུཾ ལབྦྷཏི – ‘‘ཨིདྷ རཱཛཱ ཛཱཏོ, ཨིདྷ རཛྫཾ ཨགྒཧེསཱི’’ཏིཨཱདི ལོཀིཡཝོཧཱརཝཙནཾ ཝིཡ. མགདྷཱནནྟི མགདྷཱནཾ ཛནཔདསྶ ནགརནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. གིརིབྦཛནྟི ཨིདམྤི ཏསྶ ནཱམཾ. ཏཉྷི པཎྜཝགིཛ྄ཛྷཀཱུཊཝེབྷཱརཨིསིགིལིཝེཔུལླནཱམཀཱནཾ པཉྩནྣཾ གིརཱིནཾ མཛ྄ཛྷེ ཝཛོ ཝིཡ ཋིཏཾ, ཏསྨཱ ‘‘གིརིབྦཛ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. པིཎྜཱཡ ཨབྷིཧཱརེསཱིཏི བྷིཀྑཏྠཱཡ ཏསྨིཾ ནགརེ ཙརི. སོ ཀིར ནགརདྭཱརེ ཋཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘སཙཱཧཾ རཉྙོ བིམྦིསཱརསྶ ཨཏྟནོ ཨཱགམནཾ ནིཝེདེཡྻཾ, ‘སུདྡྷོདནསྶ པུཏྟོ སིདྡྷཏྠོ ནཱམ ཀུམཱརོ ཨཱགཏོ’ཏི བཧུམྤི མེ པཙྩཡཾ ཨབྷིཧརེཡྻ. ན ཁོ པན མེ ཏཾ པཏིརཱུཔཾ པབྦཛིཏསྶ ཨཱརོཙེཏྭཱ པཙྩཡགཧཎཾ, ཧནྡཱཧཾ པིཎྜཱཡ ཙརཱམཱི’’ཏི དེཝདཏྟིཡཾ པཾསུཀཱུལཙཱིཝརཾ པཱརུཔིཏྭཱ མཏྟིཀཱཔཏྟཾ གཧེཏྭཱ པཱཙཱིནདྭཱརེན ¶ ནགརཾ པཝིསིཏྭཱ ཨནུགྷརཾ པིཎྜཱཡ ཨཙརི. ཏེནཱཧ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ – ‘‘པིཎྜཱཡ ཨབྷིཧཱརེསཱི’’ཏི. ཨཱཀིཎྞཝརལཀྑཎོཏི སརཱིརེ ཨཱཀིརིཏྭཱ ཝིཡ ཋཔིཏཝརལཀྑཎོ ཝིཔུལཝརལཀྑཎོ ཝཱ. ཝིཔུལམྤི ཧི ‘‘ཨཱཀིཎྞ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཨཱཀིཎྞལུདྡོ པུརིསོ, དྷཱཏིཙེལཾཝ མཀྑིཏོ’’ཏི (ཛཱ. ༡.༦.༡༡༨; ༡.༩.༡༠༦). ཝིཔུལལུདྡོཏི ཨཏྠོ.

༤༡༢. ཏམདྡསཱཏི ཏཏོ ཀིར པུརིམཱནི སཏྟ དིཝསཱནི ནགརེ ནཀྑཏྟཾ གྷོསིཏཾ ཨཧོསི. ཏཾ དིཝསཾ པན ‘‘ནཀྑཏྟཾ ཝཱིཏིཝཏྟཾ, ཀམྨནྟཱ པཡོཛེཏབྦཱ’’ཏི བྷེརི ཙརི. ཨཐ མཧཱཛནོ རཱཛངྒཎེ སནྣིཔཏི. རཱཛཱཔི ‘‘ཀམྨནྟཾ སཾཝིདཧིསྶཱམཱི’’ཏི སཱིཧཔཉྫརཾ ཝིཝརིཏྭཱ བལཀཱཡཾ པསྶནྟོ ཏཾ པིཎྜཱཡ ཨབྷིཧཱརེནྟཾ མཧཱསཏྟཾ ཨདྡས. ཏེནཱཧ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ – ‘‘ཏམདྡསཱ བིམྦིསཱརོ, པཱསཱདསྨིཾ པཏིཊྛིཏོ’’ཏི. ཨིམམཏྠཾ ཨབྷཱསཐཱཏི ཨིམཾ ཨཏྠཾ ཨམཙྩཱནཾ ཨབྷཱསི.

༤༡༣. ཨིདཱནི ¶ ཏཾ ཏེསཾ ཨམཙྩཱནཾ བྷཱསིཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཨིམཾ བྷོནྟོ’’ཏི. ཏཏྠ ཨིམནྟི སོ རཱཛཱ བོདྷིསཏྟཾ དསྶེཏི, བྷོནྟོཏི ཨམཙྩེ ཨཱལཔཏི. ནིསཱམེཐཱཏི པསྶཐ. ཨབྷིརཱུཔོཏི དསྶནཱིཡངྒཔཙྩངྒོ. བྲཧྨཱཏི ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤནྣོ. སུཙཱིཏི པརིསུདྡྷཚཝིཝཎྞོ. ཙརཎེནཱཏི གམནེན.

༤༡༤-༥. ནཱིཙཀུལཱམིཝཱཏི ¶ ནཱིཙཀུལཱ ཨིཝ པབྦཛིཏོ ན ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. མཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ. ཀུཧིཾ བྷིཀྑུ གམིསྶཏཱིཏི ཨཡཾ བྷིཀྑུ ཀུཧིཾ གམིསྶཏི, ཨཛྫ ཀཏྠ ཝསིསྶཏཱིཏི ཛཱནིཏུཾ རཱཛདཱུཏཱ སཱིགྷཾ གཙྪནྟུ. དསྶནཀཱམཱ ཧི མཡཾ ཨསྶཱཏི ཨིམིནཱ ཨདྷིཔྤཱཡེན ཨཱཧ. གུཏྟདྭཱརོ ཨོཀྑིཏྟཙཀྑུཏཱཡ, སུསཾཝུཏོ སཏིཡཱ. གུཏྟདྭཱརོ ཝཱ སཏིཡཱ, སུསཾཝུཏོ པཱསཱདིཀེན སངྒྷཱཊིཙཱིཝརདྷཱརཎེན.

༤༡༦. ཁིཔྤཾ པཏྟཾ ཨཔཱུརེསཱིཏི སམྤཛཱནཏྟཱ པཏིསྶཏཏྟཱ ཙ ཨདྷིཀཾ ཨགཎྷནྟོ ‘‘ཨལཾ ཨེཏྟཱཝཏཱ’’ཏི ཨཛ྄ཛྷཱསཡཔཱུརཎེན ཁིཔྤཾ པཏྟཾ ཨཔཱུརེསི. མུནཱིཏི མོནཏྠཱཡ པཊིཔནྣཏྟཱ ཨཔྤཏྟམུནིབྷཱཝོཔི མུནིཨིཙྩེཝ ཝུཏྟོ, ལོཀཝོཧཱརེན ཝཱ. ལོཀིཡཱ ཧི ཨམོནསམྤཏྟམྤི པབྦཛིཏཾ ‘‘མུནཱི’’ཏི བྷཎནྟི. པཎྜཝཾ ཨབྷིཧཱརེསཱིཏི ཏཾ པབྦཏཾ ཨབྷིརུཧི. སོ ཀིར མནུསྶེ པུཙྪི ‘‘ཨིམསྨིཾ ནགརེ པབྦཛིཏཱ ཀཏྠ ཝསནྟཱི’’ཏི. ཨཐསྶ ¶ ཏེ ‘‘པཎྜཝསྶ ཨུཔརི པུརཏྠཱབྷིམུཁཔབྦྷཱརེ’’ཏི ཨཱརོཙེསུཾ. ཏསྨཱ ཏམེཝ པཎྜཝཾ ཨབྷིཧཱརེསི ‘‘ཨེཏྠ ཝཱསོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཙིནྟེཏྭཱ.

༤༡༩-༢༣. བྱགྒྷུསབྷོཝ སཱིཧོཝ གིརིགབྦྷརེཏི གིརིགུཧཱཡཾ བྱགྒྷོ ཝིཡ ཨུསབྷོ ཝིཡ སཱིཧོ ཝིཡ ཙ ནིསིནྣོཏི ཨཏྠོ. ཨེཏེ ཧི ཏཡོ སེཊྛཱ ཝིགཏབྷཡབྷེརཝཱ གིརིགབྦྷརེ ནིསཱིདནྟི, ཏསྨཱ ཨེཝཾ ཨུཔམཾ ཨཀཱསི. བྷདྡཡཱནེནཱཏི ཧཏྠིཨསྶརཐསིཝིཀཱདིནཱ ཨུཏྟམཡཱནེན. སཡཱནབྷཱུམིཾ ཡཱཡིཏྭཱཏི ཡཱཝཏིཀཱ བྷཱུམི ཧཏྠིཨསྶཱདིནཱ ཡཱནེན སཀྐཱ གནྟུཾ, ཏཾ གནྟྭཱ. ཨཱསཛྫཱཏི པཏྭཱ, སམཱིཔམསྶ གནྟྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨུཔཱཝིསཱིཏི ནིསཱིདི. ཡུཝཱཏི ཡོབྦནསམྤནྣོ. དཧརོཏི ཛཱཏིཡཱ ཏརུཎོ. པཋམུཔྤཏྟིཀོ སུསཱུཏི ཏདུབྷཡཝིསེསནམེཝ. ཡུཝཱ སུསཱུཏི ཨཏིཡོབྦནོ. པཋམུཔྤཏྟིཀོཏི པཋམེནེཝ ཡོབྦནཝེསེན ཨུཊྛིཏོ. དཧརོ ཙཱསཱིཏི སཏི ཙ དཧརཏྟེ སུསུ བཱལཀོ ཝིཡ ཁཱཡསཱིཏི.

༤༢༤-༥. ཨནཱིཀགྒནྟི ¶ བལཀཱཡཾ སེནཱམུཁཾ. དདཱམི བྷོགེ བྷུཉྫསྶཱུཏི ཨེཏྠ ‘‘ཨཧཾ ཏེ ཨངྒམགདྷེསུ ཡཱཝིཙྪསི, ཏཱཝ དདཱམི བྷོགེ. ཏཾ ཏྭཾ སོབྷཡནྟོ ཨནཱིཀགྒཾ ནཱགསངྒྷཔུརཀྑཏོ བྷུཉྫསྶཱུ’’ཏི ཨེཝཾ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. ཨུཛུཾ ཛནཔདོ རཱཛཱཏི ‘‘དདཱམི བྷོགེ བྷུཉྫསྶུ, ཛཱཏིཾ ཨཀྑཱཧི པུཙྪིཏོ’’ཏི ཨེཝཾ ཀིར ཝུཏྟོ མཧཱཔུརིསོ ཙིནྟེསི – ‘‘སཙེ ཨཧཾ རཛྫེན ཨཏྠིཀོ ཨསྶཾ, ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱདཡོཔི མཾ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ རཛྫེན ནིམནྟེཡྻུཾ, གེཧེ ཋིཏོ ཨེཝ ཝཱ ཙཀྐཝཏྟིརཛྫཾ ཀཱརེཡྻཾ. ཨཡཾ པན རཱཛཱ ཨཛཱནནྟོ ཨེཝམཱཧ – ‘ཧནྡཱཧཾ, ཏཾ ཛཱནཱཔེམཱི’’’ཏི བཱཧཾ ཨུཙྩཱརེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཱགཏདིསཱབྷཱགཾ ནིདྡིསནྟོ ‘‘ཨུཛུཾ ཛནཔདོ རཱཛཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཧིམཝནྟསྶ ¶ པསྶཏོཏི བྷཎནྟོ སསྶསམྤཏྟིཝེཀལླཱབྷཱཝཾ དསྶེཏི. ཧིམཝནྟཉྷི ནིསྶཱཡ པཱསཱཎཝིཝརསམྦྷཝཱ མཧཱསཱལཱཔི པཉྩཧི ཝུདྡྷཱིཧི ཝཌྜྷནྟི, ཀིམངྒཾ ¶ པན ཁེཏྟེ ཝུཏྟཱནི སསྶཱནི. དྷནཝཱིརིཡེན སམྤནྣོཏི བྷཎནྟོ སཏྟཧི རཏནེཧི ཨཝེཀལླཏྟཾ, པརརཱཛཱུཧི ཨཏཀྐནཱིཡཾ ཝཱིརཔུརིསཱདྷིཊྛིཏབྷཱཝཉྩསྶ དསྶེཏི. ཀོསལེསུ ནིཀེཏིནོཏི བྷཎནྟོ ནཝཀརཱཛབྷཱཝཾ པཊིཀྑིཔཏི. ནཝཀརཱཛཱ ཧི ནིཀེཏཱིཏི ན ཝུཙྩཏི. ཡསྶ པན ཨཱདིཀཱལཏོ པབྷུཏི ཨནྭཡཝསེན སོ ཨེཝ ཛནཔདོ ནིཝཱསོ, སོ ནིཀེཏཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཏཐཱརཱུཔོ ཙ རཱཛཱ སུདྡྷོདནོ, ཡཾ སནྡྷཱཡཱཧ ‘‘ཀོསལེསུ ནིཀེཏིནོ’’ཏི. ཏེན ཨནྭཡཱགཏམྤི བྷོགསམྤཏྟིཾ དཱིཔེཏི.

༤༢༦. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨཏྟནོ བྷོགསམྤཏྟིཾ དཱིཔེཏྭཱ ‘‘ཨཱདིཙྩཱ ནཱམ གོཏྟེན, སཱཀིཡཱ ནཱམ ཛཱཏིཡཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཛཱཏིསམྤཏྟིཉྩ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ཡཾ ཝུཏྟཾ རཉྙཱ ‘‘དདཱམི བྷོགེ བྷུཉྫསྶཱུ’’ཏི, ཏཾ པཊིཀྑིཔནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཏམྷཱ ཀུལཱ པབྦཛིཏོམྷི, ན ཀཱམེ ཨབྷིཔཏྠཡ’’ནྟི. ཡདི ཧི ཨཧཾ ཀཱམེ ཨབྷིཔཏྠཡེཡྻཾ, ན ཨཱིདིསཾ དྷནཝཱིརིཡསམྤནྣཾ དྭཱསཱིཏིསཧསྶཝཱིརཔུརིསསམཱཀུལཾ ཀུལཾ ཚཌྜེཏྭཱ པབྦཛེཡྻནྟི ཨཡཾ ཀིརེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༤༢༧. ཨེཝཾ རཉྙོ ཝཙནཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཏཏོ པརཾ ཨཏྟནོ པབྦཛྫཱཧེཏུཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཀཱམེསྭཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ, ནེཀྑམྨཾ དཊྛུ ཁེམཏོ’’ཏི. ཨེཏཾ ‘‘པབྦཛིཏོམྷཱི’’ཏི ཨིམིནཱ སམྦནྡྷིཏབྦཾ. ཏཏྠ དཊྛཱུཏི དིསྭཱ ¶ . སེསམེཏྠ ཨིཏོ པུརིམགཱཐཱསུ ཙ ཡཾ ཡཾ ན ཝིཙཱརིཏཾ, ཏཾ ཏཾ སབྦཾ ཨུཏྟཱནཏྠཏྟཱ ཨེཝ ན ཝིཙཱརིཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཝཾ ཨཏྟནོ པབྦཛྫཱཧེཏུཾ ཝཏྭཱ པདྷཱནཏྠཱཡ གནྟུཀཱམོ རཱཛཱནཾ ཨཱམནྟེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘པདྷཱནཱཡ གམིསྶཱམི, ཨེཏྠ མེ རཉྫཏཱི མནོ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ – ཡསྨཱཧཾ, མཧཱརཱཛ, ནེཀྑམྨཾ དཊྛུ ཁེམཏོ པབྦཛིཏོ, ཏསྨཱ ཏཾ པརམཏྠནེཀྑམྨཾ ནིབྦཱནཱམཏཾ སབྦདྷམྨཱནཾ ཨགྒཊྛེན པདྷཱནཾ པཏྠེནྟོ པདྷཱནཏྠཱཡ གམིསྶཱམི, ཨེཏྠ མེ པདྷཱནེ རཉྫཏི མནོ, ན ཀཱམེསཱུཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཀིར རཱཛཱ བོདྷིསཏྟཾ ཨཱཧ – ‘‘པུབྦེཝ མེཏཾ, བྷནྟེ, སུཏཾ ‘སུདྡྷོདནརཉྙོ ཀིར པུཏྟོ སིདྡྷཏྠཀུམཱརོ ¶ ཙཏྟཱརི པུབྦནིམིཏྟཱནི དིསྭཱ པབྦཛིཏྭཱ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི, སོཧཾ, བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ ཨདྷིམུཏྟིཾ དིསྭཱ ཨེཝཾཔསནྣོ ‘ཨདྡྷཱ བུདྡྷཏྟཾ པཱཔུཎིསྶཐཱ’ཏི. སཱདྷུ, བྷནྟེ, བུདྡྷཏྟཾ པཏྭཱ པཋམཾ མམ ཝིཛིཏཾ ཨོཀྐམེཡྻཱཐཱ’’ཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ པབྦཛྫཱསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. པདྷཱནསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༢༨. ཏཾ ¶ མཾ པདྷཱནཔཧིཏཏྟནྟི པདྷཱནསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ‘‘པདྷཱནཱཡ གམིསྶཱམི, ཨེཏྠ མེ རཉྫཏཱི མནོ’’ཏི ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ པབྦཛྫཱསུཏྟཾ ནིཊྛཱཔེསི. བྷགཝཱ གནྡྷཀུཊིཡཾ ནིསིནྣོ ཙིནྟེསི – ‘‘མཡཱ ཚབྦསྶཱནི པདྷཱནཾ པཏྠཡམཱནེན དུཀྐརཀཱརིཀཱ ཀཏཱ, ཏཾ ཨཛྫ བྷིཀྑཱུནཾ ཀཐེསྶཱམཱི’’ཏི. ཨཐ གནྡྷཀུཊིཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ བུདྡྷཱསནེ ནིསིནྣོ ‘‘ཏཾ མཾ པདྷཱནཔཧིཏཏྟ’’ནྟི ཨཱརབྷིཏྭཱ ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི.

ཏཏྠ ཏཾ མནྟི དྭཱིཧིཔི ཝཙནེཧི ཨཏྟཱནམེཝ ནིདྡིསཏི. པདྷཱནཔཧིཏཏྟནྟི ནིབྦཱནཏྠཱཡ པེསིཏཙིཏྟཾ པརིཙྩཏྟཨཏྟབྷཱཝཾ ཝཱ. ནདིཾ ནེརཉྫརཾ པཏཱིཏི ལཀྑཎཾ ནིདྡིསཏི. ལཀྑཎཉྷི པདྷཱནཔཧིཏཏྟཱཡ ནེརཉྫརཱ ནདཱི. ཏེནེཝ ཙེཏྠ ཨུཔཡོགཝཙནཾ. ཨཡཾ པནཏྠོ ‘‘ནདིཡཱ ནེརཉྫརཱཡཱ’’ཏི, ནེརཉྫརཱཡ ཏཱིརེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝིཔརཀྐམྨཱཏི ཨཏཱིཝ པརཀྐམིཏྭཱ. ཛྷཱཡནྟནྟི ཨཔྤཱཎཀཛ྄ཛྷཱནམནུཡུཉྫནྟཾ ¶ . ཡོགཀྑེམསྶ པཏྟིཡཱཏི ཙཏཱུཧི ཡོགེཧི ཁེམསྶ ནིབྦཱནསྶ ཨདྷིགམཏྠཾ.

༤༢༩. ནམུཙཱིཏི མཱརོ. སོ ཧི ཨཏྟནོ ཝིསཡཱ ནིཀྑམིཏུཀཱམེ དེཝམནུསྶེ ན མུཉྩཏི, ཨནྟརཱཡཾ ནེསཾ ཀརོཏི, ཏསྨཱ ‘‘ནམུཙཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཀརུཎཾ ཝཱཙནྟི ཨནུདྡཡཱཡུཏྟཾ ཝཱཙཾ. བྷཱསམཱནོ ཨུཔཱགམཱིཏི ཨིདཾ ཨུཏྟཱནམེཝ. ཀསྨཱ པན ཨུཔཱགཏོ? མཧཱཔུརིསོ ཀིར ཨེཀདིཝསཾ ཙིནྟེསི – ‘‘སབྦདཱ ཨཱཧཱརཾ པརིཡེསམཱནོ ཛཱིཝིཏེ སཱཔེཀྑོ ཧོཏི, ན ཙ སཀྐཱ ཛཱིཝིཏེ སཱཔེཀྑེན ཨམཏཾ ཨདྷིགནྟུ’’ནྟི ¶ . ཏཏོ ཨཱཧཱརུཔཙྪེདཱཡ པཊིཔཛྫི, ཏེན ཀིསོ དུབྦཎྞོ ཙ ཨཧོསི. ཨཐ མཱརོ ‘‘ཨཡཾ སམྦོདྷཱཡ མགྒོ ཧོཏི, ན ཧོཏཱིཏི ཨཛཱནནྟོ ཨཏིགྷོརཾ ཏཔཾ ཀརོཏི, ཀདཱཙི མམ ཝིསཡཾ ཨཏིཀྐམེཡྻཱ’’ཏི བྷཱིཏོ ‘‘ཨིདཉྩིདཉྩ ཝཏྭཱ ཝཱརེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱགཏོ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘ཀིསོ ཏྭམསི དུབྦཎྞོ, སནྟིཀེ མརཎཾ ཏཝཱ’’ཏི.

༤༣༠. ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱ ཨཐསྶ མརཎསནྟིཀབྷཱཝཾ སཱཝེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘སཧསྶབྷཱགོ མརཎསྶ, ཨེཀཾསོ ཏཝ ཛཱིཝིཏ’’ནྟི. ཏསྶཏྠོ – སཧསྶཾ བྷཱགཱནཾ ཨསྶཱཏི སཧསྶབྷཱགོ. ཀོ སོ ¶ ? མརཎསྶ པཙྩཡོཏི པཱཋསེསོ. ཨེཀོ ཨཾསོཏི ཨེཀཾསོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཨཡཾ ཨཔྤཱཎཀཛ྄ཛྷཱནཱདིསཧསྶབྷཱགོ ཏཝ མརཎསྶ པཙྩཡོ, ཏཏོ པན ཏེ ཨེཀོ ཨེཝ བྷཱགོ ཛཱིཝིཏཾ, ཨེཝཾ སནྟིཀེ མརཎཾ ཏཝཱཏི. ཨེཝཾ མརཎསྶ སནྟིཀབྷཱཝཾ སཱཝེཏྭཱ ཨཐ ནཾ ཛཱིཝིཏེ སམུསྶཱཧེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཛཱིཝ བྷོ ཛཱིཝིཏཾ སེཡྻོ’’ཏི. ཀཐཾ སེཡྻོཏི ཙེ. ཛཱིཝཾ པུཉྙཱནི ཀཱཧསཱིཏི.

༤༣༡. ཨཐ ཨཏྟནཱ སམྨཏཱནི པུཉྙཱནི དསྶེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཙརཏོ ཙ ཏེ བྲཧྨཙརིཡ’’ནྟི. ཏཏྠ བྲཧྨཙརིཡནྟི ཀཱལེན ཀཱལཾ མེཐུནཝིརཏིཾ སནྡྷཱཡཱཧ, ཡཾ ཏཱཔསཱ ཀརོནྟི. ཛཱུཧཏོཏི ཛུཧནྟསྶ. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ.

༤༣༢. དུགྒོ མགྒོཏི ཨིམཾ པན ཨཌྜྷགཱཐཾ པདྷཱནཝིཙྪནྡཾ ཛནེནྟོ ཨཱཧ. ཏཏྠ ཨཔྤཱཎཀཛ྄ཛྷཱནཱདིགཧནཏྟཱ དུཀྑེན གནྟབྦོཏི དུགྒོ, དུཀྑིཏཀཱཡཙིཏྟེན ¶ ཀཏྟབྦཏྟཱ དུཀྐརོ, སནྟིཀམརཎེན ཏཱདིསེནཱཔི པཱཔུཎིཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏོ དུརབྷིསམྦྷཝོཏི ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨིཏོ པརཾ ཨིམཱ གཱཐཱ བྷཎཾ མཱརོ, ཨཊྛཱ བུདྡྷསྶ སནྟིཀེཏི ཨཡམུཔཌྜྷགཱཐཱ སངྒཱིཏིཀཱརེཧི ཝུཏྟཱ. སཀལགཱཐཱཔཱིཏི ཨེཀེ. བྷགཝཏཱ ཨེཝ པན པརཾ ཝིཡ ཨཏྟཱནཾ ནིདྡིསནྟེན སབྦམེཏྠ ཨེཝཾཛཱཏིཀཾ ཝུཏྟནྟི ཨཡམམྷཱཀཾ ཁནྟི. ཏཏྠ ཨཊྛཱཏི ཨཊྛཱསི. སེསཾ ཨུཏྟཱནམེཝ.

༤༣༣. ཚཊྛགཱཐཱཡ ཡེནཏྠེནཱཏི ཨེཏྠ པརེསཾ ཨནྟརཱཡཀརཎེན ཨཏྟནོ ཨཏྠེན ཏྭཾ, པཱཔིམ, ཨཱགཏོསཱིཏི ཨཡམདྷིཔྤཱཡོ ¶ . སེསཾ ཨུཏྟཱནམེཝ.

༤༣༤. ‘‘ཛཱིཝཾ པུཉྙཱནི ཀཱཧསཱི’’ཏི ཨིདཾ པན ཝཙནཾ པཊིཀྑིཔནྟོ ‘‘ཨཎུམཏྟོཔཱི’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ པུཉྙེནཱཏི ཝཊྚགཱམིཾ མཱརེན ཝུཏྟཾ པུཉྙཾ སནྡྷཱཡ བྷཎཏི. སེསཾ ཨུཏྟཱནམེཝ.

༤༣༥. ཨིདཱནི ‘‘ཨེཀཾསོ ཏཝ ཛཱིཝིཏ’’ནྟི ཨིདཾ ཝཙནཾ ཨཱརབྦྷ མཱརཾ སནྟཛྫེནྟོ ‘‘ཨཏྠི སདྡྷཱ’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྲཱཡམདྷིཔྤཱཡོ – ཨརེ, མཱར, ཡོ ཨནུཏྟརེ སནྟིཝརཔདེ ཨསྶདྡྷོ བྷཝེཡྻ, སདྡྷོཔི ཝཱ ཀུསཱིཏོ, སདྡྷོ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ སམཱནོཔི ཝཱ དུཔྤཉྙོ, ཏཾ ཏྭཾ ཛཱིཝིཏམནུཔུཙྪམཱནོ སོབྷེཡྻཱསི, མཡ྄ཧཾ པན ཨནུཏྟརེ སནྟིཝརཔདེ ཨོཀཔྤནསདྡྷཱ ཨཏྠི, ཏཐཱ ཀཱཡིཀཙེཏསིཀམསིཐིལཔརཀྐམཏཱསངྑཱཏཾ ཝཱིརིཡཾ, ཝཛིརཱུཔམཱ པཉྙཱ ཙ མམ ཝིཛྫཏི, སོ ཏྭཾ ཨེཝཾ མཾ པཧིཏཏྟཾ ཨུཏྟམཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཀིཾ ཛཱིཝམནུཔུཙྪསི, ཀསྨཱ ཛཱིཝིཏཾ པུཙྪསི. པཉྙཱ ¶ ཙ མམཱཏི ཨེཏྠ ཙ སདྡེན སཏི སམཱདྷི ཙ. ཨེཝཾ སནྟེ ཡེཧི པཉྩཧི ཨིནྡྲིཡེཧི སམནྣཱགཏཱ ནིབྦཱནཾ པཱཔུཎནྟི, ཏེསུ ཨེཀེནཱཔི ཨཝིརཧིཏཾ ཨེཝཾ མཾ པཧིཏཏྟཾ ཀིཾ ཛཱིཝམནུཔུཙྪསི? ནནུ – ཨེཀཱཧཾ ཛཱིཝིཏཾ སེཡྻོ, ཝཱིརིཡམཱརབྷཏོ དལ༹ྷཾ (དྷ. པ. ༡༡༢). པཉྙཝནྟསྶ ཛྷཱཡིནོ, པསྶཏོ ཨུདཡབྦཡནྟི (དྷ. པ. ༡༡༡, ༡༡༣).

༤༣༦-༨. ཨེཝཾ མཱརཾ སནྟཛྫེཏྭཱ ཨཏྟནོ དེཧཙིཏྟཔྤཝཏྟིཾ དསྶེནྟོ ‘‘ནདཱིནམཔཱི’’པི གཱཐཱཏྟཡམཱཧ. ཏམཏྠཏོ པཱཀཊམེཝ. ཨཡཾ པན ཨདྷིཔྤཱཡཝཎྞནཱ ¶ – ཡྭཱཡཾ མམ སརཱིརེ ཨཔྤཱཎཀཛ྄ཛྷཱནཝཱིརིཡཝེགསམུཊྛིཏོ ཝཱཏོ ཝཏྟཏི, ལོཀེ གངྒཱཡམུནཱདཱིནཾ ནདཱིནམྤི སོཏཱནི ཨཡཾ ཝིསོསཡེ, ཀིཉྩ མེ ཨེཝཾ པཧིཏཏྟསྶ ཙཏུནཱལི༹མཏྟཾ ལོཧིཏཾ ན ཨུཔསོསེཡྻ. ན ཀེཝལཉྩ མེ ལོཧིཏམེཝ སུསྶཏི, ཨཔིཙ ཁོ པན ཏམྷི ལོཧིཏེ སུསྶམཱནམྷི བདྡྷཱབདྡྷབྷེདཾ སརཱིརཱནུགཏཾ ¶ པིཏྟཾ, ཨསིཏཔཱིཏཱདིཔཊིཙྪཱདཀཾ ཙཏུནཱལི༹མཏྟམེཝ སེམྷཉྩ, ཀིཉྩཱཔརཾ ཏཏྟཀམེཝ མུཏྟཉྩ ཨོཛཉྩ སུསྶཏི, ཏེསུ ཙ སུསྶམཱནེསུ མཾསཱནིཔི ཁཱིཡནྟི, ཏསྶ མེ ཨེཝཾ ཨནུཔུབྦེན མཾསེསུ ཁཱིཡམཱནེསུ བྷིཡྻོ ཙིཏྟཾ པསཱིདཏི, ན ཏྭེཝ ཏཔྤཙྩཡཱ སཾསཱིདཏི. སོ ཏྭཾ ཨཱིདིསཾ ཙིཏྟམཛཱནནྟོ སརཱིརམཏྟམེཝ དིསྭཱ བྷཎསི ‘‘ཀིསོ ཏྭམསི དུབྦཎྞོ, སནྟིཀེ མརཎཾ ཏཝཱ’’ཏི. ན ཀེཝལཉྩ མེ ཙིཏྟམེཝ པསཱིདཏི, ཨཔིཙ ཁོ པན བྷིཡྻོ སཏི ཙ པཉྙཱ ཙ སམཱདྷི མམ ཏིཊྛཏི, ཨཎུམཏྟོཔི པམཱདོ ཝཱ སམྨོཧོ ཝཱ ཙིཏྟཝིཀྑེཔོ ཝཱ ནཏྠི, ཏསྶ མཡ྄ཧཾ ཨེཝཾ ཝིཧརཏོ ཡེ ཀེཙི སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨཏཱིཏཾ ཝཱ ཨདྡྷཱནཾ ཨནཱགཏཾ ཝཱ ཨེཏརཧི ཝཱ ཨོཔཀྐམིཀཱ ཝེདནཱ ཝེདཡནྟི, ཏཱསཾ ནིདསྶནབྷཱུཏཾ པཏྟསྶ ཨུཏྟམཝེདནཾ. ཡཐཱ ཨཉྙེསཾ དུཀྑེན ཕུཊྛཱནཾ སུཁཾ, སཱིཏེན ཨུཎྷཾ, ཨུཎྷེན སཱིཏཾ, ཁུདཱཡ བྷོཛནཾ, པིཔཱསཱཡ ཕུཊྛཱནཾ ཨུདཀཾ ཨཔེཀྑཏེ ཙིཏྟཾ, ཨེཝཾ པཉྩསུ ཀཱམགུཎེསུ ཨེཀཀཱམམྤི ནཱཔེཀྑཀེ ཙིཏྟཾ. ‘‘ཨཧོ ཝཏཱཧཾ སུབྷོཛནཾ བྷུཉྫིཏྭཱ སུཁསེཡྻཾ སཡེཡྻ’’ནྟི ཨཱིདིསེནཱཀཱརེན མམ ཙིཏྟཾ ན ཨུཔྤནྣཾ, པསྶ, ཏྭཾ མཱར, སཏྟསྶ སུདྡྷཏནྟི.

༤༣༩-༤༡. ཨེཝཾ ཨཏྟནོ སུདྡྷཏཾ དསྶེཏྭཱ ‘‘ནིཝཱརེསྶཱམི ཏ’’ནྟི ཨཱགཏསྶ མཱརསྶ མནོརཐབྷཉྫནཏྠཾ མཱརསེནཾ ཀིཏྟེཏྭཱ ཏཱཡ ཨཔརཱཛིཏབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཀཱམཱ ཏེ པཋམཱ སེནཱ’’ཏིཨཱདིཀཱ ཚ གཱཐཱཡོ ཨཱཧ.

ཏཏྠ ཡསྨཱ ཨཱདིཏོཝ ཨགཱརིཡབྷཱུཏེ སཏྟེ ཝཏྠུཀཱམེསུ ཀིལེསཀཱམཱ མོཧཡནྟི, ཏེ ཨབྷིབྷུཡྻ ཨནགཱརིཡབྷཱཝཾ ཨུཔགཏཱནཾ པནྟེསུ ཝཱ སེནཱསནེསུ ཨཉྙཏརཉྙཏརེསུ ཝཱ ཨདྷིཀུསལེསུ དྷམྨེསུ ཨརཏི ཨུཔྤཛྫཏི. ཝུཏྟཉྩེཏཾ ‘‘པབྦཛིཏེན ཁོ, ཨཱཝུསོ, ཨབྷིརཏི དུཀྐརཱ’’ཏི ¶ (སཾ. ནི. ༤.༣༣༡). ཏཏོ ཏེ པརཔཊིབདྡྷཛཱིཝིཀཏྟཱ ཁུཔྤིཔཱསཱ བཱདྷེཏི, ཏཱཡ བཱདྷིཏཱནཾ ¶ པརིཡེསནཏཎྷཱ ཙིཏྟཾ ཀིལམཡཏི, ཨཐ ནེསཾ ¶ ཀིལནྟཙིཏྟཱནཾ ཐིནམིདྡྷཾ ཨོཀྐམཏི. ཏཏོ ཝིསེསམནདྷིགཙྪནྟཱནཾ དུརབྷིསམྦྷཝེསུ ཨརཉྙཝནཔཏྠེསུ སེནཱསནེསུ ཝིཧརཏཾ ཨུཏྲཱསསཉྙིཏཱ བྷཱིརུ ཛཱཡཏི, ཏེསཾ ཨུསྶངྐིཏཔརིསངྐིཏཱནཾ དཱིགྷརཏྟཾ ཝིཝེཀརསམནསྶཱདཡམཱནཱནཾ ཝིཧརཏཾ ‘‘ན སིཡཱ ནུ ཁོ ཨེས མགྒོ’’ཏི པཊིཔཏྟིཡཾ ཝིཙིཀིཙྪཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཾ ཝིནོདེཏྭཱ ཝིཧརཏཾ ཨཔྤམཏྟཀེན ཝིསེསཱདྷིགམེན མཱནམཀྑཐམྦྷཱ ཛཱཡནྟི, ཏེཔི ཝིནོདེཏྭཱ ཝིཧརཏཾ ཏཏོ ཨདྷིཀཏརཾ ཝིསེསཱདྷིགམཾ ནིསྶཱཡ ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀཱ ཨུཔྤཛྫནྟི, ལཱབྷཱདིམུཙྪིཏཱ དྷམྨཔཏིརཱུཔཀཱནི པཀཱསེནྟཱ མིཙྪཱཡསཾ ཨདྷིགནྟྭཱ ཏཏྠ ཋིཏཱ ཛཱཏིཨཱདཱིཧི ཨཏྟཱནཾ ཨུཀྐཾསེནྟི, པརཾ ཝམྦྷེནྟི, ཏསྨཱ ཀཱམཱདཱིནཾ པཋམསེནཱདིབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ.

༤༤༢-༣. ཨེཝམེཏཾ དསཝིདྷཾ སེནཾ ཨུདྡིསིཏྭཱ ཡསྨཱ སཱ ཀཎྷདྷམྨསམནྣཱགཏཏྟཱ ཀཎྷསྶ ནམུཙིནོ ཨུཔཀཱརཱཡ སཾཝཏྟཏི, ཏསྨཱ ནཾ ཏཝ སེནཱཏི ནིདྡིསནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཨེསཱ ནམུཙི ཏེ སེནཱ, ཀཎྷསྶཱབྷིཔྤཧཱརིནཱི’’ཏི. ཏཏྠ ཨབྷིཔྤཧཱརིནཱིཏི སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ གྷཱཏནཱི ནིཔྤོཐནཱི, ཨནྟརཱཡཀརཱིཏི ཨཏྠོ. ན ནཾ ཨསཱུརོ ཛིནཱཏི, ཛེཏྭཱ ཙ ལབྷཏེ སུཁནྟི ཨེཝཾ ཏཝ སེནཾ ཨསཱུརོ ཀཱཡེ ཙ ཛཱིཝིཏེ ཙ སཱཔེཀྑོ པུརིསོ ན ཛིནཱཏི, སཱུརོ པན ཛིནཱཏི, ཛེཏྭཱ ཙ མགྒསུཁཾ ཕལསུཁཉྩ ཨདྷིགཙྪཏི. ཡསྨཱ ཙ ལབྷཏེ སུཁཾ, ཏསྨཱ སུཁཾ པཏྠཡམཱནོ ཨཧམྤི ཨེས མུཉྫཾ པརིཧརེཏི. སངྒཱམཱཝཙརཱ ཨནིཝཏྟིནོ པུརིསཱ ཨཏྟནོ ཨནིཝཏྟནཀབྷཱཝཝིཉྙཱཔནཏྠཾ སཱིསེ ཝཱ དྷཛེ ཝཱ ཨཱཝུདྷེ ཝཱ མུཉྫཏིཎཾ བནྡྷནྟི, ཏཾ ཨཡམྤི པརིཧརཏིཙྩེཝ མཾ དྷཱརེཧི. ཏཝ སེནཱཡ པརཱཛིཏསྶ དྷིརཏྠུ མམ ཛཱིཝིཏཾ, ཏསྨཱ ཨེཝཾ དྷཱརེཧི – སངྒཱམེ མེ མཏཾ སེཡྻོ, ཡཉྩེ ཛཱིཝེ པརཱཛིཏོ, ཡེན ཛཱིཝིཏེན པརཱཛིཏོ ཛཱིཝེ, ཏསྨཱ ཛཱིཝིཏཱ ཏཡཱ སམྨཱཔཊིཔནྣཱནཾ ཨནྟརཱཡཀརེན སདྡྷིཾ སངྒཱམེ མཏཾ མམ སེཡྻོཏི ཨཏྠོ.

༤༤༤. ཀསྨཱ མཏཾ སེཡྻོཏི ཙེ? ཡསྨཱ པགཱལ༹ྷེཏྠ…པེ… སུབྦཏཱ, ཨེཏྠ ཀཱམཱདིཀཱཡ ཨཏྟུཀྐཾསནཔརཝམྦྷནཔརིཡོསཱནཱཡ ཏཝ སེནཱཡ པགཱལ༹ྷཱ ནིམུགྒཱ ཨནུཔཝིཊྛཱ ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ན ¶ དིསྶནྟི, སཱིལཱདཱིཧི གུཎེཧི ནཔྤཀཱསནྟི, ཨནྡྷཀཱརཾ པཝིཊྛཱ ཝིཡ ཧོནྟི. ཨེཏེ ཨེཝཾ པགཱལ༹ྷཱ སམཱནཱ ¶ སཙེཔི ཀདཱཙི ཨུམྨུཛྫིཏྭཱ ནིམུཛྫནཔུརིསོ ཝིཡ ‘‘སཱཧུ སདྡྷཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨུམྨུཛྫནྟི, ཏཐཱཔི ཏཱཡ སེནཱཡ ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊཏྟཱ ཏཉྩ མགྒཾ ན ཛཱནནྟི ཁེམཾ ནིབྦཱནགཱམཱིནཾ, སབྦེཔི བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷཱདཡོ ཡེན གཙྪནྟི སུབྦཏཱཏི. ཨིམཾ པན གཱཐཾ སུཏྭཱ མཱརོ པུན ཀིཉྩི ཨཝཏྭཱ ཨེཝ པཀྐཱམི.

༤༤༥-༦. པཀྐནྟེ ¶ པན ཏསྨིཾ མཧཱསཏྟོ ཏཱཡ དུཀྐརཀཱརིཀཱཡ ཀིཉྩིཔི ཝིསེསཾ ཨནདྷིགཙྪནྟོ ཨནུཀྐམེན ‘‘སིཡཱ ནུ ཁོ ཨཉྙོ མགྒོ བོདྷཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཙིནྟེཏྭཱ ཨོལཱ༹རིཀཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཏྭཱ, བལཾ གཧེཏྭཱ, ཝིསཱཁཔུཎྞམདིཝསེ པགེཝ སུཛཱཏཱཡ པཱཡཱསཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ, བྷདྲཝནསཎྜེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཏཏྠ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ ནིབྦཏྟེནྟོ དིཝསཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ སཱཡནྷསམཡེ མཧཱབོདྷིམཎྜཱབྷིམུཁོ གནྟྭཱ སོཏྠིཡེན དིནྣཱ ཨཊྛ ཏིཎམུཊྛིཡོ བོདྷིམཱུལེ ཝིཀིརིཏྭཱ དསསཧསྶལོཀདྷཱཏུདེཝཏཱཧི ཀཏསཀྐཱརབཧུམཱནོ –

‘‘ཀཱམཾ ཏཙོ ཙ ནྷཱརུ ཙ, ཨཊྛི ཙ ཨཝསིསྶཏུ;

ཨུཔསུསྶཏུ ནིསྶེསཾ, སརཱིརེ མཾསལོཧིཏ’’ནྟི. –

ཙཏུརངྒཝཱིརིཡཾ ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ ‘‘ན དཱནི བུདྡྷཏྟཾ ཨཔཱཔུཎིཏྭཱ པལླངྐཾ བྷིནྡིསྶཱམཱི’’ཏི པཊིཉྙཾ ཀཏྭཱ ཨཔརཱཛིཏཔལླངྐེ ནིསཱིདི. ཏཾ ཉཏྭཱ མཱརོ པཱཔིམཱ ‘‘ཨཛྫ སིདྡྷཏྠོ པཊིཉྙཾ ཀཏྭཱ ནིསིནྣོ, ཨཛྫེཝ དཱནིསྶ སཱ པཊིཉྙཱ པཊིབཱཧིཏབྦཱ’’ཏི བོདྷིམཎྜཏོ ཡཱཝ ཙཀྐཝཱལ༹མཱཡཏཾ དྭཱདསཡོཛནཝིཏྠཱརཾ ཨུདྡྷཾ ནཝཡོཛནམུགྒཏཾ མཱརསེནཾ སམུཊྛཱཔེཏྭཱ དིཡཌྜྷཡོཛནསཏཔྤམཱཎཾ གིརིམེཁལཾ ཧཏྠིརཱཛཱནཾ ཨཱརུཡ྄ཧ བཱཧུསཧསྶཾ མཱཔེཏྭཱ ནཱནཱཝུདྷཱནི གཧེཏྭཱ ‘‘གཎྷཐ, ཧནཐ, པཧརཐཱ’’ཏི བྷཎནྟོ ཨཱལ༹ཝཀསུཏྟེ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱ ཝུཊྛིཡོ མཱཔེསི, ཏཱ མཧཱཔུརིསཾ པཏྭཱ ཏཏྠ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱ ཨེཝ སམྤཛྫིཾསུ. ཏཏོ ཝཛིརངྐུསེན ཧཏྠིཾ ཀུམྦྷེ པཧརིཏྭཱ མཧཱཔུརིསསྶ སམཱིཔཾ ནེཏྭཱ ‘‘ཨུཊྛེཧི, བྷོ སིདྡྷཏྠ, པལླངྐཱ’’ཏི ཨཱཧ. མཧཱཔུརིསོ ‘‘ན ཨུཊྛཧཱམི མཱརཱ’’ཏི ¶ ཝཏྭཱ ཏཾ དྷཛིནིཾ སམནྟཱ ཝིལོཀེནྟོ ཨིམཱ གཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི ‘‘སམནྟཱ དྷཛིནི’’ནྟི.

ཏཏྠ ¶ དྷཛིནིནྟི སེནཾ. ཡུཏྟནྟི ཨུཡྻུཏྟཾ. སཝཱཧནནྟི གིརིམེཁལནཱགརཱཛསཧིཏཾ. པཙྩུགྒཙྪཱམཱིཏི ཨབྷིམུཁོ ཨུཔརི གམིསྶཱམི, སོ ཙ ཁོ ཏེཛེནེཝ, ན ཀཱཡེན. ཀསྨཱ? མཱ མཾ ཋཱནཱ ཨཙཱཝཡི, མཾ ཨེཏསྨཱ ཋཱནཱ ཨཔརཱཛིཏཔལླངྐཱ མཱརོ མཱ ཙཱལེསཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ནཔྤསཧཏཱིཏི སཧིཏུཾ ན སཀྐོཏི, ནཱབྷིབྷཝཏི ཝཱ. ཨཱམཾ པཏྟནྟི ཀཱཙཛཱཏཾ མཏྟིཀཱབྷཱཛནཾ. ཨསྨནཱཏི པཱསཱཎེན. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ.

༤༤༧-༨. ཨིདཱནི ‘‘ཨེཏཾ ཏེ མཱརསེནཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཏཏོ པརཾ ཝིཛིཏསངྒཱམོ སམྤཏྟདྷམྨརཱཛཱབྷིསེཀོ ཨིདཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཝསཱིཀརིཏྭཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཝསཱིཀརིཏྭཱ སངྐཔྤནྟི མགྒབྷཱཝནཱཡ སབྦཾ མིཙྪཱསངྐཔྤཾ པཧཱཡ སམྨཱསངྐཔྤསྶེཝ པཝཏྟནེན ཝསཱིཀརིཏྭཱ ¶ སངྐཔྤཾ. སཏིཉྩ སཱུཔཏིཊྛིཏནྟི ཀཱཡཱདཱིསུ ཙཏཱུསུ ཋཱནེསུ ཨཏྟནོ སཏིཉྩ སུཊྛུ ཨུཔཊྛིཏཾ ཀརིཏྭཱ ཨེཝཾ ཝསཱིཀཏསངྐཔྤོ སུཔྤཏིཊྛིཏསྶཏི རཊྛཱ རཊྛཾ ཝིཙརིསྶཱམི དེཝམནུསྶབྷེདེ པུཐཱུ སཱཝཀེ ཝིནཡནྟོ. ཨཐ མཡཱ ཝིནཱིཡམཱནཱ ཏེ ཨཔྤམཏྟཱ…པེ… ན སོཙརེ, ཏཾ ནིབྦཱནཱམཏམེཝཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༤༤༩-༥༡. ཨཐ མཱརོ ཨིམཱ གཱཐཱཡོ སུཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨེཝརཱུཔཾ པཀྑཾ དིསྭཱ ན བྷཱཡསི བྷིཀྑཱུ’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, མཱར, ན བྷཱཡཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཀསྨཱ ན བྷཱཡསཱི’’ཏི? ‘‘དཱནཱདཱིནཾ པཱརམིཔུཉྙཱནཾ ཀཏཏྟཱ’’ཏི. ‘‘ཀོ ཨེཏཾ ཛཱནཱཏི དཱནཱདཱིནི ཏྭམཀཱསཱི’’ཏི? ‘‘ཀིཾ ཨེཏྠ པཱཔིམ སཀྑིཀིཙྩེན, ཨཔིཙ ཨེཀསྨིཾཡེཝ བྷཝེ ཝེསྶནྟརོ ཧུཏྭཱ ཡཾ དཱནམདཱསིཾ, ཏསྶཱནུབྷཱཝེན སཏྟཀྑཏྟུཾ ཚཧི པཀཱརེཧི སཉྫཱཏཀམྤཱ ཨཡཾ མཧཱཔཐཝཱིཡེཝ སཀྑཱི’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨུདཀཔརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ མཧཱཔཐཝཱི ཀམྤི བྷེརཝསདྡཾ མུཉྩམཱནཱ, ཡཾ སུཏྭཱ མཱརོ ཨསནིཧཏོ ཝིཡ བྷཱིཏོ དྷཛཾ པཎཱམེཏྭཱ པལཱཡི སདྡྷིཾ པརིསཱཡ. ཨཐ མཧཱཔུརིསོ ཏཱིཧི ཡཱམེཧི ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨརུཎུགྒམནེ ‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརཾ…པེ… ཏཎྷཱནཾ ཁཡམཛ྄ཛྷགཱ’’ཏི ¶ ཨིམཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི. མཱརོ ཨུདཱནསདྡེན ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཨཡཾ‘བུདྡྷོ ཨཧ’ནྟི པཊིཛཱནཱཏི, ཧནྡ ནཾ ཨནུབནྡྷཱམི ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀཾ པསྶིཏུཾ. སཙསྶ ཀིཉྩི ཀཱཡེན ཝཱ ཝཱཙཱཡ ཝཱ ཁལིཏཾ བྷཝིསྶཏི, ཝིཧེཋེསྶཱམི ན’’ནྟི པུབྦེ བོདྷིསཏྟབྷཱུམིཡཾ ¶ ཚབྦསྶཱནི ཨནུབནྡྷིཏྭཱ བུདྡྷཏྟཾ པཏྟཾ ཨེཀཾ ཝསྶཾ ཨནུབནྡྷི. ཏཏོ བྷགཝཏོ ཀིཉྩི ཁལིཏཾ ཨཔསྶནྟོ ‘‘སཏྟ ཝསྶཱནཱི’’ཏི ཨིམཱ ནིབྦེཛནཱིཡགཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨོཏཱརནྟི རནྡྷཾ ཝིཝརཾ. ནཱདྷིགཙྪིསྶནྟི ནཱདྷིགམིཾ. མེདཝཎྞནྟི མེདཔིཎྜསདིསཾ. ཨནུཔརིཡགཱཏི པརིཏོ པརིཏོ ཨགམཱསི. མུདུནྟི མུདུཀཾ. ཝིནྡེམཱཏི ཨདྷིགཙྪེཡྻཱམ. ཨསྶཱདནཱཏི སཱདུབྷཱཝོ. ཝཱཡསེཏྟོཏི ཝཱཡསོ ཨེཏྟོ. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ.

ཨཡཾ པན ཡོཛནཱ – སཏྟ ཝསྶཱནི བྷགཝནྟཾ ཨོཏཱརཱཔེཀྑོ ཨནུབནྡྷིཾ ཀཏྠཙི ཨཝིཛཧནྟོ པདཱཔདཾ, ཨེཝཾ ཨནུབནྡྷིཏྭཱཔི ཙ ཨོཏཱརཾ ནཱདྷིགམིཾ. སོཧཾ ཡཐཱ ནཱམ མེདཝཎྞཾ པཱསཱཎཾ མེདསཉྙཱི ཝཱཡསོ ཨེཀསྨིཾ པསྶེ མུཁཏུཎྜཀེན ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨསྶཱདཾ ཨཝིནྡམཱནོ ‘‘ཨཔྤེཝ ནཱམ ཨེཏྠ མུདུ ཝིནྡེམ, ཨཔི ཨིཏོ ཨསྶཱདནཱ སིཡཱ’’ཏི སམནྟཱ ཏཐེཝ ཝིཛ྄ཛྷནྟོ ཨནུཔརིཡཱཡིཏྭཱ ཀཏྠཙི ཨསྶཱདཾ ཨལདྡྷཱ ‘‘པཱསཱཎོཝཱཡ’’ནྟི ནིབྦིཛྫ པཀྐམེཡྻ, ཨེཝམེཝཱཧཾ བྷགཝནྟཾ ཀཱཡཀམྨཱདཱིསུ ཨཏྟནོ པརིཏྟཔཉྙཱམུཁཏུཎྜཀེན ཝིཛ྄ཛྷནྟོ སམནྟཱ ཨནུཔརིཡགཱ ‘‘ཨཔྤེཝ ནཱམ ཀཏྠཙི ཨཔརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརཱདིམུདུབྷཱཝཾ ཝིནྡེམ, ཀུཏོཙི ཨསྶཱདནཱ ¶ སིཡཱ’’ཏི, ཏེ དཱནི མཡཾ ཨསྶཱདཾ ཨལབྷམཱནཱ ཀཱཀོཝ སེལམཱསཛྫ ནིབྦིཛྫཱཔེམ གོཏམཾ ཨཱསཛྫ ཏཏོ གོཏམཱ ནིབྦིཛྫ ཨཔེམཱཏི. ཨེཝཾ ཝདཏོ ཀིར མཱརསྶ སཏྟ ཝསྶཱནི ནིཔྥལཔརིསྶམཾ ནིསྶཱཡ བལཝསོཀོ ཨུདཔཱདི. ཏེནསྶ ཝིསཱིདམཱནངྒཔཙྩངྒསྶ བེལུཝཔཎྜུ ནཱམ ཝཱིཎཱ ཀཙྪཏོ པཏིཏཱ. ཡཱ ¶ སཀིཾ ཀུསལེཧི ཝཱདིཏཱ ཙཏྟཱརོ མཱསེ མདྷུརསྶརཾ མུཉྩཏི, ཡཾ གཧེཏྭཱ སཀྐོ པཉྩསིཁསྶ ཨདཱསི. ཏཾ སོ པཏམཱནམྤི ན བུཛ྄ཛྷི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ –

༤༥༢.

‘‘ཏསྶ སོཀཔརེཏསྶ, ཝཱིཎཱ ཀཙྪཱ ཨབྷསྶཐ;

ཏཏོ སོ དུམྨནོ ཡཀྑོ, ཏཏྠེཝནྟརདྷཱཡཐཱ’’ཏི.

སངྒཱིཏིཀཱརཀཱ ཨཱཧཾསཱུཏི ཨེཀེ, ཨམྷཱཀཾ པནེཏཾ ནཀྑམཏཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ པདྷཱནསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. སུབྷཱསིཏསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏནྟི སུབྷཱསིཏསུཏྟཾ. ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡཏོ ཙསྶ ཨུཔྤཏྟི. བྷགཝཱ ཧི སུབྷཱསིཏཔྤིཡོ, སོ ཨཏྟནོ སུབྷཱསིཏསམུདཱཙཱརཔྤཀཱསནེན སཏྟཱནཾ དུབྦྷཱསིཏསམུདཱཙཱརཾ པཊིསེདྷེནྟོ ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི. ཏཏྠ ཨེཝཾ མེ སུཏནྟིཨཱདི སངྒཱིཏིཀཱརཝཙནཾ. ཏཏྠ ཏཏྲ ཁོ བྷགཝཱ…པེ… བྷདནྟེཏི ཏེ བྷིཀྑཱུཏི ཨེཏཾ ཨཔུབྦཾ, སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཏསྨཱ ཨཔུབྦཔདཝཎྞནཏྠམིདཾ ཝུཙྩཏི – ཏཏྲཱཏི དེསཀཱལཔརིདཱིཔནཾ. ཏཉྷི ཡཾ སམཡཾ ཝིཧརཏི, ཏཏྲ སམཡེ, ཡསྨིཉྩ ཨཱརཱམེ ཝིཧརཏི, ཏཏྲ ཨཱརཱམེཏི དཱིཔེཏི. བྷཱསིཏབྦཡུཏྟེ ཝཱ དེསཀཱལེ དཱིཔེཏི. ན ཧི བྷགཝཱ ཨཡུཏྟེ དེསེ ཀཱལེ ཝཱ དྷམྨཾ བྷཱསཏི. ‘‘ཨཀཱལོ ཁོ, ཏཱཝ, བཱཧིཡཱ’’ཏིཨཱདི (ཨུདཱ. ༡༠) ཙེཏྠ སཱདྷཀཾ. ཁོཏི པདཔཱུརཎམཏྟེ ཨཝདྷཱརཎཱདིཀཱལཏྠེ ཝཱ ནིཔཱཏོ. བྷགཝཱཏི ལོཀགརུཔརིདཱིཔནཾ. བྷིཀྑཱུཏི ཀཐཱསཝནཡུཏྟཔུགྒལཔརིདཱིཔནཾ. ཨཱམནྟེསཱིཏི ཨཱལཔི ཨབྷཱསི སམྦོདྷེསི.

བྷིཀྑཝོཏི ཨཱམནྟནཱཀཱརཔརིདཱིཔནཾ. ཏཉྩ བྷིཀྑནསཱིལཏཱདིགུཎཡོགསིདྡྷཏྟཱ ཝུཏྟཾ. ཏེན ནེསཾ ཧཱིནཱདྷིཀཛནསེཝིཏཾ ¶ ཝུཏྟིཾ པཀཱསེནྟོ ཨུདྡྷཏདཱིནབྷཱཝནིགྒཧཾ ཀརོཏི. ‘‘བྷིཀྑཝོ’’ཏི ཨིམིནཱ ཙ ཀརུཎཱཝིཔྥཱརསོམྨཧདཡནཡནནིཔཱཏཔུབྦངྒམེན ཝཙནེན ཏེ ཨཏྟནོ མུཁཱབྷིམུཁེ ཀརིཏྭཱ ཏེནེཝ ཀཐེཏུཀམྱཏཱདཱིཔཀེན ཝཙནེན ཏེསཾ སོཏུཀམྱཏཾ ཛནེཏི, ཏེནེཝ ཙ སམྦོདྷནཏྠེན ཝཙནེན སཱདྷུཀསཝནམནསིཀཱརེཔི ཏེ ནིཡོཛེཏི. སཱདྷུཀསཝནམནསིཀཱརཱཡཏྟཱ ཧི སཱསནསམྤཏྟི. ཨཔརེསུཔི དེཝམནུསྶེསུ ཝིཛྫམཱནེསུ ཀསྨཱ བྷིཀྑཱུ ཨེཝ ཨཱམནྟེསཱིཏི ཙེ? ཛེཊྛསེཊྛཱསནྣསདཱསནྣིཧིཏབྷཱཝཏོ. སབྦཔརིསསཱདྷཱརཎཱ ཧི ཨཡཾ དྷམྨདེསནཱ, ན པཱཊིཔུགྒལིཀཱ. པརིསཱཡ ཙ ཛེཊྛཱ བྷིཀྑཱུ པཋམུཔྤནྣཏྟཱ, སེཊྛཱ ཨནགཱརིཡབྷཱཝཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ སཏྠུ ཙརིཡཱནུཝིདྷཱཡཀཏྟཱ སཀལསཱསནཔཊིགྒཱཧཀཏྟཱ ཙ. ཨཱསནྣཱ ཏཏྠ ནིསིནྣེསུ སཏྠུ སནྟིཀཏྟཱ, སདཱ སནྣིཧིཏཱ སཏྠུ སནྟིཀཱཝཙརཏྟཱ. ཏེན བྷགཝཱ སབྦཔརིསསཱདྷཱརཎཾ དྷམྨཾ དེསེནྟོ བྷིཀྑཱུ ཨེཝ ཨཱམནྟེསི. ཨཔིཙ བྷཱཛནཾ ཏེ ཨིམཱཡ ཀཐཱཡ ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཏྟིསབྦྷཱཝཏོཏིཔི ཏེ ཨེཝ ¶ ཨཱམནྟེསི. བྷདནྟེཏི གཱརཝཱདྷིཝཙནམེཏཾ. ཏེ བྷིཀྑཱུཏི ཡེ བྷགཝཱ ཨཱམནྟེསི, ཏེ ཨེཝཾ བྷགཝནྟཾ ཨཱལཔནྟཱ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུནྟི.

ཙཏཱུཧི ¶ ཨངྒེཧཱིཏི ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི ཨཝཡཝེཧི ཝཱ. མུསཱཝཱདཱཝེརམཎིཨཱདཱིནི ཧི ཙཏྟཱརི སུབྷཱསིཏཝཱཙཱཡ ཀཱརཎཱནི. སཙྩཝཙནཱདཡོ ཙཏྟཱརོ ཨཝཡཝཱ, ཀཱརཎཏྠེ ཙ ཨངྒསདྡོ. ཙཏཱུཧཱིཏི ནིསྶཀྐཝཙནཾ ཧོཏི, ཨཝཡཝཏྠེ ཀརཎཝཙནཾ. སམནྣཱགཏཱཏི སམནུཨཱགཏཱ པཝཏྟཱ ཡུཏྟཱ ཙ. ཝཱཙཱཏི སམུལླཔནཝཱཙཱ. ཡཱ སཱ ‘‘ཝཱཙཱ གིརཱ བྱཔྤཐོ’’ཏི (དྷ. ས. ༦༣༦) ཙ, ‘‘ནེལཱ ཀཎྞསུཁཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༩; མ. ནི. ༣.༡༤) ཙ ཨེཝམཱདཱིསུ ཨཱགཙྪཏི. ཡཱ པན ‘‘ཝཱཙཱཡ ཙེ ཀཏཾ ཀམྨ’’ནྟི (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༡ ཀཱཡཀམྨདྭཱར) ཨེཝཾ ཝིཉྙཏྟི ཙ, ‘‘ཡཱ ཙཏཱུཧི ཝཙཱིདུཙྩརིཏེཧི ཨཱརཏི ཝིརཏི…པེ… ཨཡཾ ཝུཙྩཏི སམྨཱཝཱཙཱ’’ཏི ¶ (དྷ. ས. ༢༩༩; ཝིབྷ. ༢༠༦) ཨེཝཾ ཝིརཏི ཙ, ‘‘ཕརུསཝཱཙཱ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱསེཝིཏཱ བྷཱཝིཏཱ བཧུལཱིཀཏཱ ནིརཡསཾཝཏྟནིཀཱ ཧོཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༨.༤༠) ཨེཝཾ ཙེཏནཱ ཙ ཝཱཙཱཏི ཨཱགཙྪཏི, སཱ ཨིདྷ ན ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཀསྨཱ? ཨབྷཱསིཏབྦཏོ. སུབྷཱསིཏཱ ཧོཏཱིཏི སུཊྛུ བྷཱསིཏཱ ཧོཏི. ཏེནསྶཱ ཨཏྠཱཝཧནཏཾ དཱིཔེཏི. ན དུབྦྷཱསིཏཱཏི ན དུཊྛུ བྷཱསིཏཱ. ཏེནསྶཱ ཨནཏྠཱནཱཝཧནཏཾ དཱིཔེཏི. ཨནཝཛྫཱཏི ཝཛྫསངྑཱཏརཱགཱདིདོསཝིརཧིཏཱ. ཏེནསྶཱ ཀཱརཎསུདྡྷིཾ ཝུཏྟདོསཱབྷཱཝཉྩ དཱིཔེཏི. ཨནནུཝཛྫཱ ཙཱཏི ཨནུཝཱདཝིམུཏྟཱ. ཏེནསྶཱ སབྦཱཀཱརསམྤཏྟིཾ དཱིཔེཏི. ཝིཉྙཱུནནྟི པཎྜིཏཱནཾ. ཏེན ནིནྡཱཔསཾསཱསུ བཱལཱ ཨཔྤམཱཎཱཏི དཱིཔེཏི.

ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧཱིཏི ཀཐེཏུཀམྱཏཱཔུཙྪཱ. ཨིདྷཱཏི ཨིམསྨིཾ སཱསནེ. བྷིཀྑཝེཏི ཡེསཾ ཀཐེཏུཀཱམོ, ཏདཱལཔནཾ. བྷིཀྑཱུཏི ཝུཏྟཔྤཀཱརཝཱཙཱབྷཱསནཀཔུགྒལནིདསྶནཾ. སུབྷཱསིཏཾཡེཝ བྷཱསཏཱིཏི པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱཡ དེསནཱཡ ཙཏཱུསུ ཝཱཙངྒེསུ ཨཉྙཏརངྒནིདྡེསཝཙནཾ. ནོ དུབྦྷཱསིཏནྟི ཏསྶེཝ ཝཱཙངྒསྶ པཊིཔཀྑབྷཱསནནིཝཱརཎཾ. ཏེན ‘‘མུསཱཝཱདཱདཡོཔི ཀདཱཙི ཝཏྟབྦཱ’’ཏི དིཊྛིཾ ནིསེདྷེཏི. ‘‘ནོ དུབྦྷཱསིཏ’’ནྟི ཨིམིནཱ ཝཱ མིཙྪཱཝཱཙཔྤཧཱནཾ དཱིཔེཏི, ‘‘སུབྷཱསིཏ’’ནྟི ཨིམིནཱ པཧཱིནམིཙྪཱཝཱཙེན སཏཱ བྷཱསིཏབྦཝཙནལཀྑཎཾ. ཏཐཱ པཱཔསྶ ཨཀརཎཾ, ཀུསལསྶ ཨུཔསམྤདཾ ¶ . ཨངྒཔརིདཱིཔནཏྠཾ པན ཨབྷཱསིཏབྦཾ པུབྦེ ཨཝཏྭཱ བྷཱསིཏབྦམེཝཱཧ. ཨེས ནཡོ དྷམྨཾཡེཝཱཏིཨཱདཱིསུཔི.

ཨེཏྠ ཙ ‘‘སུབྷཱསིཏཾཡེཝ བྷཱསཏི ནོ དུབྦྷཱསིཏ’’ནྟི ཨིམིནཱ པིསུཎདོསརཧིཏཾ སམགྒཀརཎཝཙནཾ ཝུཏྟཾ, ‘‘དྷམྨཾཡེཝ བྷཱསཏི ནོ ཨདྷམྨ’’ནྟི ཨིམིནཱ སམྥདོསརཧིཏཾ དྷམྨཏོ ཨནཔེཏཾ མནྟཱཝཙནཾ ཝུཏྟཾ, ཨིཏརེཧི དྭཱིཧི ཕརུསཱལིཀརཧིཏཱནི པིཡསཙྩཝཙནཱནི ཝུཏྟཱནི. ཨིམེཧི ཁོཏིཨཱདིནཱ པན ཏཱནི ཨངྒཱནི པཙྩཀྑཏོ དསྶེནྟོ ཏཾ ཝཱཙཾ ནིགམེཏི. ཝིསེསཏོ ཙེཏྠ ‘‘ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ ¶ , ཙཏཱུཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏཱ ཝཱཙཱ སུབྷཱསིཏཱ ཧོཏཱི’’ཏི བྷཎནྟོ ¶ ཡདཉྙེ པཊིཉྙཱདཱིཧི ཨཝཡཝེཧི ནཱམཱདཱིཧི པདེཧི ལིངྒཝཙནཝིབྷཏྟིཀཱལཀཱརཀཱདཱིཧི སམྤཏྟཱིཧི ཙ སམནྣཱགཏཾ ཝཱཙཾ ‘‘སུབྷཱསིཏ’’ནྟི མཉྙནྟི, ཏཾ དྷམྨཏོ པཊིསེདྷེཏི. ཨཝཡཝཱདིསམྤནྣཱཔི ཧི པེསུཉྙཱདིསམནྣཱགཏཱ ཝཱཙཱ དུབྦྷཱསིཏཱཝ ཧོཏི ཨཏྟནོ པརེསཉྩ ཨནཏྠཱཝཧཏྟཱ. ཨིམེཧི པན ཙཏཱུཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏཱ སཙེཔི མིལཀྑུབྷཱསཱཔརིཡཱཔནྣཱ གྷཊཙེཊིཀཱགཱིཏིཀཔརིཡཱཔནྣཱ ཝཱ ཧོཏི, ཏཐཱཔི སུབྷཱསིཏཱ ཨེཝ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཧིཏསུཁཱཝཧཏྟཱ. སཱིཧལ༹དཱིཔེ མགྒཔསྶེ སསྶཾ རཀྑནྟིཡཱ སཱིཧལ༹ཙེཊིཀཱཡ སཱིཧལ༹ཀེནེཝ ཛཱཏིཛརཱམརཎཔཊིསཾཡུཏྟཾ གཱིཏཾ གཱཡནྟིཡཱ སུཏྭཱ མགྒཾ གཙྪནྟཱ སཊྛིམཏྟཱ ཝིཔསྶཀབྷིཀྑཱུ ཙེཏྠ ཨརཧཏྟཾ པཏྟཱ ནིདསྶནཾ. ཏཐཱ ཏིསྶོ ནཱམ ཨཱརདྡྷཝིཔསྶཀོ བྷིཀྑུ པདུམསརསམཱིཔེན གཙྪནྟོ པདུམསརེ པདུམཱནི བྷཉྫིཏྭཱ བྷཉྫིཏྭཱ –

‘‘པཱཏོ ཕུལླཾ ཀོཀནདཾ, སཱུརིཡཱལོཀེན བྷཛྫིཡཏེ;

ཨེཝཾ མནུསྶཏྟགཏཱ སཏྟཱ, ཛརཱབྷིཝེགེན མདྡཱིཡནྟཱི’’ཏི. –

ཨིམཾ གཱིཏཾ གཱཡནྟིཡཱ ཙེཊིཀཱཡ སུཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ, བུདྡྷནྟརེ ཙ ཨཉྙཏརོ པུརིསོ སཏྟཧི པུཏྟེཧི སདྡྷིཾ ཝནཱ ཨཱགམྨ ཨཉྙཏརཱཡ ཨིཏྠིཡཱ མུསལེན ཏཎྜུལེ ཀོཊྚེནྟིཡཱ –

‘‘ཛརཱཡ ¶ པརིམདྡིཏཾ ཨེཏཾ, མིལཱཏཚཝིཙམྨནིསྶིཏཾ;

མརཎེན བྷིཛྫཏི ཨེཏཾ, མཙྩུསྶ གྷསམཱམིསཾ.

‘‘ཀིམཱིནཾ ཨཱལཡཾ ཨེཏཾ, ནཱནཱཀུཎཔེན པཱུརིཏཾ;

ཨསུཙིསྶ བྷཱཛནཾ ཨེཏཾ, ཀདལིཀྑནྡྷསམཾ ཨིད’’ནྟི. –

ཨིམཾ ¶ གཱིཏིཀཾ སུཏྭཱ སཧ པུཏྟེཧི པཙྩེཀབོདྷིཾ པཏྟོ, ཨཉྙེ ཙ ཨཱིདིསེཧི ཨུཔཱཡེཧི ཨརིཡབྷཱུམིཾ པཏྟཱ ནིདསྶནཾ. ཨནཙྪརིཡཾ པནེཏཾ, ཡཾ བྷགཝཏཱ ཨཱསཡཱནུསཡཀུསལེན ‘‘སབྦེ སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟཱ གཱཐཱཡོ སུཏྭཱ པཉྩསཏཱ བྷིཀྑཱུ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ, ཨཉྙེ ཙ ཁནྡྷཱཡཏནཱདིཔཊིསཾཡུཏྟཱ ཀཐཱ སུཏྭཱ ཨནེཀེ དེཝམནུསྶཱཏི. ཨེཝཾ ཨིམེཧི ཙཏཱུཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏཱ ཝཱཙཱ སཙེཔི མིལཀྑུབྷཱསཱཔརིཡཱཔནྣཱ, གྷཊཙེཊིཀཱགཱིཏིཀཔརིཡཱཔནྣཱ ཝཱ ཧོཏི, ཏཐཱཔི ‘‘སུབྷཱསིཏཱ’’ཏི ཝེདིཏབྦཱ. སུབྷཱསིཏཏྟཱ ཨེཝ ཙ ཨནཝཛྫཱ ཙ ཨནནུཝཛྫཱ ཙ ཝིཉྙཱུནཾ ཨཏྠཏྠིཀཱནཾ ཀུལཔུཏྟཱནཾ ཨཏྠཔཊིསརཎཱནཾ, ནོ བྱཉྫནཔཊིསརཎཱནནྟི.

ཨིདམཝོཙ ¶ བྷགཝཱཏི ཨིདཾ སུབྷཱསིཏལཀྑཎཾ བྷགཝཱ ཨཝོཙ. ཨིདཾ ཝཏྭཱན སུགཏོ, ཨཐཱཔརཾ ཨེཏདཝོཙ སཏྠཱཏི ཨིདཉྩ ལཀྑཎཾ ཝཏྭཱ ཨཐ ཨཉྙམྤི ཨེཏཾ ཨཝོཙ སཏྠཱ. ཨིདཱནི ཝཏྟབྦགཱཐཾ དསྶེཏྭཱ སབྦམེཏཾ སངྒཱིཏིཀཱརཀཱ ཨཱཧཾསུ. ཏཏྠ ཨཔརནྟི གཱཐཱབནྡྷཝཙནཾ སནྡྷཱཡ ཝུཙྩཏི. ཏཾ དུཝིདྷཾ ཧོཏི – པཙྪཱ ཨཱགཏཔརིསཾ ཨསྶཝནསུསྶཝནཨཱདྷཱརཎདལ༹ྷཱིཀརཎཱདཱིནི ཝཱ སནྡྷཱཡ ཏདཏྠདཱིཔཀམེཝ ཙ. པུབྦེ ཀེནཙི ཀཱརཎེན པརིཧཱཔིཏསྶ ཨཏྠསྶ དཱིཔནེན ཨཏྠཝིསེསདཱིཔཀཉྩ ‘‘པུརིསསྶ ཧི ཛཱཏསྶ, ཀུཋཱརཱི ཛཱཡཏེ མུཁེ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༦༦༢) ཝིཡ. ཨིདྷ པན ཏདཏྠདཱིཔཀམེཝ.

༤༥༣. ཏཏྠ སནྟོཏི བུདྡྷཱདཡོ. ཏེ ཧི སུབྷཱསིཏཾ ‘‘ཨུཏྟམཾ སེཊྛ’’ནྟི ཝཎྞཡནྟི. དུཏིཡཾ ཏཏིཡཾ ཙཏུཏྠནྟི ཨིདཾ པན པུབྦེ ནིདྡིཊྛཀྐམཾ ཨུཔཱདཱཡ ཝུཏྟཾ. གཱཐཱཔརིཡོསཱནེ པན ཝངྒཱིསཏྠེརོ བྷགཝཏོ སུབྷཱསིཏེ པསཱིདི.

སོ ཡཾ པསནྣཱཀཱརཾ ཨཀཱསི, ཡཉྩ ཝཙནཾ བྷགཝཱ ཨབྷཱསི, ཏཾ དསྶེནྟཱ སངྒཱིཏིཀཱརཀཱ ‘‘ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧཾསུ. ཏཏྠ ¶ པཊིབྷཱཏི མནྟི མམ བྷཱགོ པཀཱསཏི ¶ . པཊིབྷཱཏུ ཏནྟི ཏཝ བྷཱགོ པཀཱསཏུ. སཱརུཔྤཱཧཱིཏི ཨནུཙྪཝིཀཱཧི. ཨབྷིཏྠཝཱིཏི པསཾསི.

༤༥༤. ན ཏཱཔཡེཏི ཝིཔྤཊིསཱརེན ན ཏཱཔེཡྻ. ན ཝིཧིཾསེཡྻཱཏི ཨཉྙམཉྙཾ བྷིནྡནྟོ ན བཱདྷེཡྻ. སཱ ཝེ ཝཱཙཱཏི སཱ ཝཱཙཱ ཨེཀཾསེནེཝ སུབྷཱསིཏཱ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨཔིསུཎཝཱཙཱཡ བྷགཝནྟཾ ཐོམེཏི.

༤༥༥. པཊིནནྡིཏཱཏི ཧཊྛེན ཧདཡེན པཊིམུཁཾ གནྟྭཱ ནནྡིཏཱ སམྤིཡཱཡིཏཱ. ཡཾ ཨནཱདཱཡ པཱཔཱནི, པརེསཾ བྷཱསཏེ པིཡནྟི ཡཾ ཝཱཙཾ བྷཱསནྟོ པརེསཾ པཱཔཱནི ཨཔྤིཡཱནི པཊིཀྐཱུལཱནི ཕརུསཝཙནཱནི ཨནཱདཱཡ ཨཏྠབྱཉྫནམདྷུརཾ པིཡམེཝ ཝཙནཾ བྷཱསཏི, ཏཾ པིཡཝཱཙམེཝ བྷཱསེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ པིཡཝཙནེན བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཏྠཝི.

༤༥༦. ཨམཏཱཏི ཨམཏསདིསཱ སཱདུབྷཱཝེན. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ ‘‘སཙྩཾ ཧཝེ སཱདུཏརཾ རསཱན’’ནྟི (སཾ. ནི. ༡.༧༣; སུ. ནི. ༡༨༤). ནིབྦཱནཱམཏཔཙྩཡཏྟཱ ཝཱ ཨམཏཱ. ཨེས དྷམྨོ སནནྟནོཏི ཡཱཡཾ སཙྩཝཱཙཱ ནཱམ, ཨེས པོརཱཎོ དྷམྨོ ཙརིཡཱ པཝེཎཱི, ཨིདམེཝ ཧི པོརཱཎཱནཾ ཨཱཙིཎྞཾ, ན ཏེ ཨལིཀཾ བྷཱསིཾསུ. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘སཙྩེ ཨཏྠེ ཙ དྷམྨེ ཙ, ཨཧུ ¶ སནྟོ པཏིཊྛིཏཱ’’ཏི. ཏཏྠ སཙྩེ པཏིཊྛིཏཏྟཱ ཨེཝ ཨཏྟནོ ཙ པརེསཉྩ ཨཏྠེ པཏིཊྛིཏཱ. ཨཏྠེ པཏིཊྛིཏཏྟཱ ཨེཝ ཙ དྷམྨེ པཏིཊྛིཏཱ ཧོནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. པརཾ ཝཱ དྭཡཾ སཙྩཝིསེསནམིཙྩེཝ ཝེདིཏབྦཾ. སཙྩེ པཏིཊྛིཏཱ. ཀཱིདིསེ? ཨཏྠེ ཙ དྷམྨེ ཙ, ཡཾ པརེསཾ ཨཏྠཏོ ཨནཔེཏཏྟཱ ཨཏྠཾ ཨནུཔརོདྷཾ ཀརོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཏིཔི ཙ ཨནུཔརོདྷཀརཏྟེ དྷམྨཏོ ཨནཔེཏཏྟཱ དྷམྨཾ, ཡཾ དྷམྨིཀམེཝ ཨཏྠཾ སཱདྷེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ སཙྩཝཙནེན བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཏྠཝི.

༤༥༧. ཁེམནྟི ཨབྷཡཾ ནིརུཔདྡཝཾ. ཀེན ཀཱརཎེནཱཏི ཙེ? ནིབྦཱནཔྤཏྟིཡཱ དུཀྑསྶནྟཀིརིཡཱཡ, ཡསྨཱ ཀིལེསནིབྦཱནཾ པཱཔེཏི, ཝཊྚདུཀྑསྶ ཙ ཨནྟཀིརིཡཱཡ སཾཝཏྟཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཡཾ བུདྡྷོ ནིབྦཱནཔྤཏྟིཡཱ དུཀྑསྶནྟཀིརིཡཱཡཱཏི དྭིནྣཾ ནིབྦཱནདྷཱཏཱུནམཏྠཱཡ ཁེམམགྒཔྤཀཱསནཏོ ཁེམཾ ཝཱཙཾ བྷཱསཏི, སཱ ཝེ ཝཱཙཱནམུཏྟམཱཏི སཱ ཝཱཙཱ སབྦཝཱཙཱནཾ ¶ སེཊྛཱཏི ¶ ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ མནྟཱཝཙནེན བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཏྠཝནྟོ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསཱིཏི ཨཡམེཏྠ ཨཔུབྦཔདཝཎྞནཱ. སེསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ སུབྷཱསིཏསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. པཱུརལཱ༹སསུཏྟ-(སུནྡརིཀབྷཱརདྭཱཛསུཏྟ)-ཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ ¶ མེ སུཏནྟི པཱུརལཱ༹སསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བྷགཝཱ པཙྪཱབྷཏྟཀིཙྩཱཝསཱནེ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ སུནྡརིཀབྷཱརདྭཱཛབྲཱཧྨཎཾ ཨརཧཏྟསྶ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣཾ དིསྭཱ ‘‘ཏཏྠ མཡི གཏེ ཀཐཱ པཝཏྟིསྶཏི, ཏཏོ ཀཐཱཝསཱནེ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ ཨེས བྲཱཧྨཎོ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིསྶཏཱི’’ཏི ཙ ཉཏྭཱ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེཏྭཱ ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨེཝཾ མེ སུཏནྟིཨཱདི སངྒཱིཏིཀཱརཀཱནཾ ཝཙནཾ. ཀིཾཛཙྩོ བྷཝནྟིཨཱདི ཏསྶ བྲཱཧྨཎསྶ, ན བྲཱཧྨཎོ ནོམྷཱིཏིཨཱདི བྷགཝཏོ. ཏཾ སབྦམྤི སམོདྷཱནེཏྭཱ ‘‘པཱུརལཱ༹སསུཏྟ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཏཏྠ ཝུཏྟསདིསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ, ཨཝུཏྟཾ ཝཎྞཡིསྶཱམ, ཏཉྩ ཁོ ཨུཏྟཱནཏྠཱནི པདཱནི ཨནཱམསནྟཱ. ཀོསལེསཱུཏི ཀོསལཱ ནཱམ ཛཱནཔདིནོ རཱཛཀུམཱརཱ. ཏེསཾ ནིཝཱསོ ཨེཀོཔི ཛནཔདོ རུལ༹ྷིསདྡེན ‘‘ཀོསལཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏསྨིཾ ཀོསལེསུ ཛནཔདེ. ཀེཙི པན ‘‘ཡསྨཱ པུབྦེ མཧཱཔནཱདཾ རཱཛཀུམཱརཾ ནཱནཱནཱཊཀཱདཱིནི དིསྭཱ སིཏམཏྟམྤི ཨཀརོནྟཾ སུཏྭཱ རཱཛཱ ཨཱཎཱཔེསི ‘ཡོ མམ པུཏྟཾ ཧསཱཔེཏི, སབྦཱབྷརཎེཧི ནཾ ཨལངྐརོམཱི’ཏི. ཏཏོ ནངྒལཱནི ཚཌྜེཏྭཱ མཧཱཛནཀཱཡོ སནྣིཔཏི. ཏེ ཙ མནུསྶཱ ཨཏིརེཀསཏྟཝསྶཱནི ནཱནཱཀཱིལི༹ཀཱདཡོ དསྶེནྟཱཔི ཏཾ ནཱསཀྑིཾསུ ཧསཱཔེཏུཾ. ཏཏོ སཀྐོ དེཝནཊཾ པེསེསི, སོ དིབྦནཱཊཀཾ ¶ དསྶེཏྭཱ ཧསཱཔེསི. ཨཐ ཏེ མནུསྶཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཝསནོཀཱསཱབྷིམུཁཱ པཀྐམིཾསུ. ཏེ པཊིཔཐེ མིཏྟསུཧཛྫཱདཡོ དིསྭཱ པཊིསནྠཱརམཀཾསུ ‘ཀཙྩི བྷོ ཀུསལཾ, ཀཙྩི བྷོ ཀུསལ’ནྟི ¶ . ཏསྨཱ ཏཾ ‘ཀུསལ’ནྟི སདྡཾ ཨུཔཱདཱཡ སོ པདེསོ ‘ཀོསལོ’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི ཝཎྞཡནྟི. སུནྡརིཀཱཡ ནདིཡཱ ཏཱིརེཏི སུནྡརིཀཱཏི ཨེཝཾནཱམིཀཱཡ ནདིཡཱ ཏཱིརེ.

ཏེན ཁོ པནཱཏི ཡེན སམཡེན བྷགཝཱ ཏཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝིནེཏུཀཱམོ གནྟྭཱ ཏསྶཱ ནདིཡཱ ཏཱིརེ སསཱིསཾ པཱརུཔིཏྭཱ རུཀྑམཱུལེ ནིསཛྫཱསངྑཱཏེན ཨིརིཡཱཔཐཝིཧཱརེན ཝིཧརཏི. སུནྡརིཀབྷཱརདྭཱཛོཏི སོ བྲཱཧྨཎོ ཏསྶཱ ནདིཡཱ ཏཱིརེ ཝསཏི ཨགྒིཉྩ ཛུཧཏི, བྷཱརདྭཱཛོཏི ཙསྶ གོཏྟཾ, ཏསྨཱ ཨེཝཾ ཝུཙྩཏི. ཨགྒིཾ ཛུཧཏཱིཏི ཨཱཧུཏིཔཀྑིཔནེན ཛཱལེཏི. ཨགྒིཧུཏྟཾ པརིཙརཏཱིཏི ¶ ཨགྱཱཡཏནཾ སམྨཛྫནཱུཔལེཔནབལིཀམྨཱདིནཱ པཡིརུཔཱསཏི. ཀོ ནུ ཁོ ཨིམཾ ཧབྱསེསཾ བྷུཉྫེཡྻཱཏི སོ ཀིར བྲཱཧྨཎོ ཨགྒིམྷི ཛུཧིཏྭཱ ཨཝསེསཾ པཱཡཱསཾ དིསྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨགྒིམྷི ཏཱཝ པཀྑིཏྟཔཱཡཱསོ མཧཱབྲཧྨུནཱ བྷུཏྟོ, ཨཡཾ པན ཨཝསེསོ ཨཏྠི. ཏཾ ཡདི བྲཧྨུནོ མུཁཏོ ཛཱཏསྶ བྲཱཧྨཎསྶེཝ དདེཡྻཾ, ཨེཝཾ མེ པིཏརཱ སཧ པུཏྟོཔི སནྟཔྤིཏོ བྷཝེཡྻ, སུཝིསོདྷིཏོ ཙ བྲཧྨལོཀགཱམིམགྒོ ཨསྶ, ཧནྡཱཧཾ བྲཱཧྨཎཾ གཝེསཱམཱི’’ཏི. ཏཏོ བྲཱཧྨཎདསྶནཏྠཾ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཙཏུདྡིསཱ ཨནུཝིལོཀེསི – ‘‘ཀོ ནུ ཁོ ཨིམཾ ཧབྱསེསཾ བྷུཉྫེཡྻཱ’’ཏི.

ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེཏི ཏསྨིཾ ཝནསཎྜེ སེཊྛརུཀྑམཱུལེ. སསཱིསཾ པཱརུཏནྟི སཧ སཱིསེན པཱརུཏཀཱཡཾ. ཀསྨཱ པན བྷགཝཱ ཨེཝམཀཱསི, ཀིཾ ནཱརཱཡནསངྑཱཏབལོཔི ཧུཏྭཱ ནཱསཀྑི ཧིམཔཱཏཾ སཱིཏཝཱཏཉྩ པཊིབཱཧིཏུནྟི? ཨཏྠེཏཾ ཀཱརཎཾ. ན ཧི བུདྡྷཱ སབྦསོ ཀཱཡཔཊིཛགྒནཾ ཀརོནྟི ཨེཝ, ཨཔིཙ བྷགཝཱ ‘‘ཨཱགཏེ བྲཱཧྨཎེ སཱིསཾ ཝིཝརིསྶཱམི, མཾ དིསྭཱ བྲཱཧྨཎོ ཀཐཾ པཝཏྟེསྶཏི, ཨཐསྶ ཀཐཱནུསཱརེན དྷམྨཾ དེསེསྶཱམཱི’’ཏི ཀཐཱཔཝཏྟནཏྠཾ ཨེཝམཀཱསི. དིསྭཱན ཝཱམེན…པེ… ཏེནུཔསངྐམཱིཏི ¶ སོ ཀིར བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ བྲཱཧྨཎོ ‘‘ཨཡཾ སསཱིསཾ པཱརུཔིཏྭཱ སབྦརཏྟིཾ པདྷཱནམནུཡུཏྟོ, ཨིམསྶ དཀྑིཎོདཀཾ དཏྭཱ ཨིམཾ ཧབྱསེསཾ དསྶཱམཱི’’ཏི བྲཱཧྨཎསཉྙཱི ཧུཏྭཱ ཨེཝ ཨུཔསངྐམི. མུཎྜོ ཨཡཾ བྷཝཾ, མུཎྜཀོ ཨཡཾ བྷཝནྟི སཱིསེ ཝིཝརིཏམཏྟེཝ ཀེསནྟཾ དིསྭཱ ‘‘མུཎྜོ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏོ སུཊྛུཏརཾ ཨོལོཀེནྟོ པརིཏྟམྤི སིཁཾ ཨདིསྭཱ ¶ ཧཱིལེ༹ནྟོ ‘‘མུཎྜཀོ’’ཏི ཨཱཧ. ཨེཝརཱུཔཱ ཧི ནེསཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ དིཊྛི. ཏཏོ ཝཱཏི ཡཏྠ ཋིཏོ ཨདྡས, ཏམྷཱ པདེསཱ མུཎྜཱཔཱིཏི ཀེནཙི ཀཱརཎེན མུཎྜིཏསཱིསཱཔི ཧོནྟི.

༤༥༨. ན བྲཱཧྨཎོ ནོམྷཱིཏི ཨེཏྠ ནཀཱརོ པཊིསེདྷེ, ནོཀཱརོ ཨཝདྷཱརཎེ ‘‘ན ནོ སམ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཁུ. པཱ. ༦.༣; སུ. ནི. ༢༢༦) ཝིཡ. ཏེན ནེཝམྷི བྲཱཧྨཎོཏི དསྶེཏི. ན རཱཛཔུཏྟོཏི ཁཏྟིཡོ ནམྷི. ན ཝེསྶཱཡནོཏི ཝེསྶོཔི ནམྷི. ཨུདཀོཙི ནོམྷཱིཏི ཨཉྙོཔི སུདྡོ ཝཱ ཙཎྜཱལོ ཝཱ ཀོཙི ན ཧོམཱིཏི ཨེཝཾ ཨེཀཾསེནེཝ ཛཱཏིཝཱདསམུདཱཙཱརཾ པཊིཀྑིཔཏི. ཀསྨཱ? མཧཱསམུདྡཾ པཏྟཱ ཝིཡ ཧི ནདིཡོ པབྦཛྫཱུཔགཏཱ ཀུལཔུཏྟཱ ཛཧནྟི པུརིམཱནི ནཱམགོཏྟཱནི. པཧཱརཱདསུཏྟཉྩེཏྠ (ཨ. ནི. ༨.༡༩) སཱདྷཀཾ. ཨེཝཾ ཛཱཏིཝཱདཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཡཐཱབྷཱུཏམཏྟཱནཾ ཨཱཝིཀརོནྟོ ཨཱཧ – ‘‘གོཏྟཾ པརིཉྙཱཡ པུཐུཛྫནཱནཾ, ཨཀིཉྩནོ མནྟ ཙརཱམི ལོཀེ’’ཏི. ཀཐཾ གོཏྟཾ པརིཉྙཱསཱིཏི ཙེ? བྷགཝཱ ཧི ཏཱིཧི པརིཉྙཱཧི པཉྩཀྑནྡྷེ པརིཉྙཱསི, ཏེསུ ཙ པརིཉྙཱཏེསུ གོཏྟཾ པརིཉྙཱཏམེཝ ཧོཏི. རཱགཱདིཀིཉྩནཱནཾ པན ཨབྷཱཝེན སོ ཨཀིཉྩནོ མནྟཱ ཛཱནིཏྭཱ ཉཱཎཱནུཔརིཝཏྟཱིཧི ཀཱཡཀམྨཱདཱིཧི ¶ ཙརཏི. ཏེནཱཧ – ‘‘གོཏྟཾ…པེ… ལོཀེ’’ཏི. མནྟཱ ཝུཙྩཏི པཉྙཱ, ཏཱཡ ཙེས ཙརཏི. ཏེནེཝཱཧ – ‘‘མནྟཾ ཙརཱམི ལོཀེ’’ཏི ཚནྡཝསེན རསྶཾ ཀཏྭཱ.

༤༥༩-༦༠. ཨེཝཾ ཨཏྟཱནཾ ཨཱཝིཀཏྭཱ ཨིདཱནི ‘‘ཨེཝཾ ཨོལཱ༹རིཀཾ ལིངྒམྤི དིསྭཱ པུཙྪིཏབྦཱཔུཙྪིཏབྦཾ ན ཛཱནཱསཱི’’ཏི བྲཱཧྨཎསྶ ཨུཔཱརམྦྷཾ ཨཱརོཔེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘སངྒྷཱཊིཝཱསཱི…པེ… གོཏྟཔཉྷ’’ནྟི. ཨེཏྠ ཙ ཚིནྣསངྒྷཊིཏཊྛེན ཏཱིཎིཔི ཙཱིཝརཱནི ‘‘སངྒྷཱཊཱི’’ཏི ཨདྷིཔྤེཏཱནི, ཏཱནི ནིཝཱསེཏི པརིདཧཏཱིཏི ¶ སངྒྷཱཊིཝཱསཱི. ཨགཧོཏི ཨགེཧོ, ནིཏྟཎྷོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ནིཝཱསཱགཱརཾ པན བྷགཝཏོ ཛེཏཝནེ མཧཱགནྡྷཀུཊིཀརེརིམཎྜལམཱལ༹ཀོསམྦཀུཊིཙནྡནམཱལཱདིཨནེཀཔྤཀཱརཾ, ཏཾ སནྡྷཱཡ ན ཡུཛྫཏི. ནིཝུཏྟཀེསོཏི ཨཔནཱིཏཀེསོ, ཨོཧཱརིཏཀེསམསྶཱུཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨབྷིནིབྦུཏཏྟོཏི ཨཏཱིཝ ཝཱུཔསནྟཔརིལཱ༹ཧཙིཏྟོ, གུཏྟཙིཏྟོ ཝཱ. ཨལིཔྤམཱནོ ཨིདྷ མཱཎཝེཧཱིཏི ཨུཔཀརཎསིནེཧསྶ པཧཱིནཏྟཱ མནུསྶེཧི ཨལིཏྟོ ཨསཾསཊྛོ ཨེཀནྟཝིཝིཏྟོ. ཨཀལླཾ མཾ བྲཱཧྨཎཱཏི ཡྭཱཧཾ ¶ ཨེཝཾ སངྒྷཱཊིཝཱསཱི…པེ… ཨལིཔྤམཱནོ ཨིདྷ མཱཎཝེཧི, ཏཾ མཾ ཏྭཾ, བྲཱཧྨཎ, པཱཀཏིཀཱནི ནཱམགོཏྟཱནི ཨཏཱིཏཾ པབྦཛིཏཾ སམཱནཾ ཨཔྤཏིརཱུཔཾ གོཏྟཔཉྷཾ པུཙྪསཱིཏི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨུཔཱརམྦྷཾ མོཙེནྟོ བྲཱཧྨཎོ ཨཱཧ – པུཙྪནྟི ཝེ, བྷོ བྲཱཧྨཎཱ, བྲཱཧྨཎེབྷི སཧ ‘‘བྲཱཧྨཎོ ནོ བྷཝ’’ནྟི. ཏཏྠ བྲཱཧྨཎོ ནོཏི བྲཱཧྨཎོ ནཱུཏི ཨཏྠོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ནཱཧཾ བྷོ ཨཀལླཾ པུཙྪཱམི. ཨམྷཱཀཉྷི བྲཱཧྨཎསམཡེ བྲཱཧྨཎཱ བྲཱཧྨཎེཧི སཧ སམཱགནྟྭཱ ‘‘བྲཱཧྨཎོ ནུ བྷཝཾ, བྷཱརདྭཱཛོ ནུ བྷཝ’’ནྟི ཨེཝཾ ཛཱཏིམྤི གོཏྟམྤི པུཙྪནྟི ཨེཝཱཏི.

༤༦༡-༢. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ བྷགཝཱ བྲཱཧྨཎསྶ ཙིཏྟམུདུབྷཱཝཀརཎཏྠཾ མནྟེསུ ཨཏྟནོ པཀཏཉྙུཏཾ པཀཱསེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘བྲཱཧྨཎོ ཧི ཙེ ཏྭཾ བྲཱུསི…པེ… ཙཏུཝཱིསཏཀྑར’’ནྟི. ཏསྶཏྠོ – སཙེ ཏྭཾ ‘‘བྲཱཧྨཎོ ཨཧཾ’’ཏི བྲཱུསི, མཉྩ ཨབྲཱཧྨཎཾ བྲཱུསི, ཏསྨཱ བྷཝནྟཾ སཱཝིཏྟིཾ པུཙྪཱམི ཏིཔདཾ ཙཏུཝཱིསཏཀྑརཾ, ཏཾ མེ བྲཱུཧཱིཏི. ཨེཏྠ ཙ བྷགཝཱ པརམཏྠཝེདཱནཾ ཏིཎྞཾ པིཊཀཱནཾ ཨཱདིབྷཱུཏཾ པརམཏྠབྲཱཧྨཎེཧི སབྦབུདྡྷེཧི པཀཱསིཏཾ ཨཏྠསམྤནྣཾ བྱཉྫནསམྤནྣཉྩ ‘‘བུདྡྷཾ སརཎཾ གཙྪཱམི, དྷམྨཾ སརཎཾ གཙྪཱམི, སངྒྷཾ སརཎཾ གཙྪཱམཱི’’ཏི ཨིམཾ ཨརིཡསཱཝིཏྟིཾ སནྡྷཱཡ པུཙྪཏི. ཡདིཔི ཧི བྲཱཧྨཎོ ཨཉྙཾ ཝདེཡྻ, ཨདྡྷཱ ནཾ བྷགཝཱ ‘‘ནཱཡཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ སཱཝིཏྟཱིཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི ཏསྶ ཨསཱརཀཏྟཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདྷེཝ པཏིཊྛཱཔེཡྻ. བྲཱཧྨཎོ པན ‘‘སཱཝིཏྟིཾ པུཙྪཱམི ཏིཔདཾ ¶ ཙཏུཝཱིསཏཀྑར’’ནྟི ཨིདཾ ཨཏྟནོ སམཡསིདྡྷཾ སཱཝིཏྟིལཀྑཎབྱཉྫནཀཾ བྲཧྨསྶརེན ནིཙྪཱརིཏཝཙནཾ སུཏྭཱཝ ‘‘ཨདྡྷཱཡཾ སམཎོ བྲཱཧྨཎསམཡེ ¶ ནིཊྛཾ གཏོ, ཨཧཾ པན ཨཉྙཱཎེན ‘ཨབྲཱཧྨཎོ ཨཡ’ནྟི པརིབྷཝིཾ, སཱདྷུརཱུཔོ མནྟཔཱརགཱུ བྲཱཧྨཎོཝ ཨེསོ’’ཏི ནིཊྛཾ གནྟྭཱ ‘‘ཧནྡ ནཾ ཡཉྙཝིདྷིཾ དཀྑིཎེཡྻཝིདྷིཉྩ པུཙྪཱམཱི’’ཏི ཏམཏྠཾ པུཙྪནྟོ ‘‘ཀིཾནིསྶིཏཱ…པེ… ལོཀེ’’ཏི ཨིམཾ ཝིསམགཱཐཱཔདཏྟཡམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཀིཾནིསྶིཏཱ ཀིམདྷིཔྤཱཡཱ ཀིཾ པཏྠེནྟཱ ཨིསཡོ ཙ ཁཏྟིཡཱ ཙ བྲཱཧྨཎཱ ཙ ཨཉྙེ ཙ མནུཛཱ དེཝཏཱནཾ ཨཏྠཱཡ ཡཉྙཾ ཨཀཔྤཡིཾསུ. ཡཉྙམཀཔྤཡིཾསཱུཏི མཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ. ཨཀཔྤཡིཾསཱུཏི སཾཝིདཧིཾསུ ཨཀཾསུ. པུཐཱུཏི བཧཱུ ཨནྣཔཱནདཱནཱདིནཱ བྷེདེན ཨནེཀཔྤཀཱརེ པུཐཱུ ཝཱ ཨིསཡོ མནུཛཱ ཁཏྟིཡཱ བྲཱཧྨཎཱ ཙ ཀིཾནིསྶིཏཱ ¶ ཡཉྙམཀཔྤཡིཾསུ. ཀཐཾ ནེསཾ ཏཾ ཀམྨཾ སམིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨིམིནཱདྷིཔྤཱཡེན པུཙྪཏི.

༤༦༣. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཏམཏྠཾ བྱཱཀརོནྟོ ‘‘ཡདནྟགཱུ ཝེདགཱུ ཡཉྙཀཱལེ. ཡསྶཱཧུཏིཾ ལབྷེ ཏསྶིཛ྄ཛྷེཏི བྲཱུམཱི’’ཏི ཨིདཾ སེསཔདདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ ཡདནྟགཱུཏི ཡོ ཨནྟགཱུ, ཨོཀཱརསྶ ཨཀཱརོ, དཀཱརོ ཙ པདསནྡྷིཀརོ ‘‘ཨསཱདྷཱརཎམཉྙེས’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཁུ. པཱ. ༨.༩) མཀཱརོ ཝིཡ. ཨཡཾ པན ཨཏྠོ – ཡོ ཝཊྚདུཀྑསྶ ཏཱིཧི པརིཉྙཱཧི ཨནྟགཏཏྟཱ ཨནྟགཱུ, ཙཏཱུཧི ཙ མགྒཉཱཎཝེདེཧི ཀིལེསེ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ གཏཏྟཱ ཝེདགཱུ, སོ ཡསྶ ཨིསིམནུཛཁཏྟིཡབྲཱཧྨཎཱནཾ ཨཉྙཏརསྶ ཡཉྙཀཱལེ ཡསྨིཾ ཀིསྨིཉྩི ཨཱཧཱརེ པཙྩུཔཊྛིཏེ ཨནྟམསོ ཝནཔཎྞམཱུལཕལཱདིམྷིཔི ཨཱཧུཏིཾ ལབྷེ, ཏཏོ ཀིཉྩི དེཡྻདྷམྨཾ ལབྷེཡྻ, ཏསྶ ཏཾ ཡཉྙཀམྨཾ ཨིཛ྄ཛྷེ སམིཛ྄ཛྷེཡྻ, མཧཔྥལཾ བྷཝེཡྻཱཏི བྲཱུམཱིཏི.

༤༦༤. ཨཐ བྲཱཧྨཎོ ཏཾ བྷགཝཏོ པརམཏྠཡོགགམྦྷཱིརཾ ཨཏིམདྷུརགིརནིབྦིཀཱརསརསམྤནྣཾ དེསནཾ སུཏྭཱ ¶ སརཱིརསམྤཏྟིསཱུཙིཏཉྩསྶ སབྦགུཎསམྤཏྟིཾ སམྦྷཱཝཡམཱནོ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ ‘‘ཨདྡྷཱ ཧི ཏསྶཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨིཏི བྲཱཧྨཎོཏི སངྒཱིཏིཀཱརཱནཾ ཝཙནཾ, སེསཾ བྲཱཧྨཎསྶ. ཏསྶཏྠོ – ཨདྡྷཱ ཧི ཏསྶ མཡ྄ཧཾ ཧུཏམིཛ྄ཛྷེ, ཨཡཾ ཨཛྫ དེཡྻདྷམྨོ ཨིཛ྄ཛྷིསྶཏི སམིཛ྄ཛྷིསྶཏི མཧཔྥལོ བྷཝིསྶཏི ཡཾ ཏཱདིསཾ ཝེདགུམདྡསཱམ, ཡསྨཱ ཏཱདིསཾ བྷཝནྟརཱུཔཾ ཝེདགུཾ ཨདྡསཱམ. ཏྭཉྙེཝ ཧི སོ ཝེདགཱུ, ན ཨཉྙོ. ཨིཏོ པུབྦེ པན ཏུམྷཱདིསཱནཾ ཝེདགཱུནཾ ཨནྟགཱུནཉྩ ཨདསྶནེན ཨམྷཱདིསཱནཾ ཡཉྙེ པཊིཡཏྟཾ ཨཉྙོ ཛནོ བྷུཉྫཏི པཱུརལཱ༹སཾ ཙརུཀཉྩ པཱུཝཉྩཱཏི.

༤༦༥. ཏཏོ བྷགཝཱ ཨཏྟནི པསནྣཾ ཝཙནཔཊིགྒཧཎསཛྫཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝིདིཏྭཱ ཡཐཱསྶ སུཊྛུ པཱཀཊཱ ཧོནྟི, ཨེཝཾ ནཱནཔྤཀཱརེཧི དཀྑིཎེཡྻེ པཀཱསེཏུཀཱམོ ‘‘ཏསྨཱཏིཧ ཏྭ’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡསྨཱ མཡི པསནྣོསི, ཏསྨཱ པན ཨིཧ ཏྭཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨུཔསངྐམྨ པུཙྪཱཏི ཨཏྟཱནཾ ¶ དསྶེནྟོ ཨཱཧ. ཨིདཱནི ཨིཏོ པུབྦཾ ཨཏྠེནཨཏྠིཀཔདཾ པརཔདེན སམྦནྡྷིཏབྦཾ – ཨཏྠེན ཨཏྠིཀོ ཏསྶ ཨཏྠཏྠིཀབྷཱཝསྶ ཨནུརཱུཔཾ ཀིལེསགྒིཝཱུཔསམེན སནྟཾ, ཀོདྷདྷཱུམཝིགམེན ཝིདྷཱུམཾ, དུཀྑཱབྷཱཝེན ¶ ཨནཱིགྷཾ, ཨནེཀཝིདྷཨཱསཱབྷཱཝེན ནིརཱསཾ ཨཔྤེཝིདྷ ཨེཀཾསེན ཨིདྷ ཋིཏོཝ ཨིདྷ ཝཱ སཱསནེ ཨབྷིཝིནྡེ ལཙྪསི ཨདྷིགཙྪིསྶསི སུམེདྷཾ ཝརཔཉྙཾ ཁཱིཎཱསཝདཀྑིཎེཡྻནྟི. ཨཐ ཝཱ ཡསྨཱ མཡི པསནྣོསི, ཏསྨཱཏིཧ, ཏྭཾ བྲཱཧྨཎ, ཨཏྠེན ཨཏྠིཀོ སམཱནོ ཨུཔསངྐམྨ པུཙྪ སནྟཾ ཝིདྷཱུམཾ ཨནཱིགྷཾ ནིརཱསནྟི ཨཏྟཱནཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ. ཨེཝཾ པུཙྪནྟོ ཨཔྤེཝིདྷ ཨབྷིཝིནྡེ སུམེདྷཾ ཁཱིཎཱསཝདཀྑིཎེཡྻནྟི ཨེཝམྤེཏྠ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

༤༦༦. ཨཐ བྲཱཧྨཎོ ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཛྫམཱནོ བྷགཝནྟཾ ཨཱཧ – ‘‘ཡཉྙེ རཏོཧཾ…པེ… བྲཱུཧི མེཏ’’ནྟི. ཏཏྠ ཡཉྙོ ཡཱགོ དཱནནྟི ཨཏྠཏོ ཨེཀཾ. ཏསྨཱ ¶ དཱནརཏོ ཨཧཾ, ཏཱཡ ཨེཝ དཱནཱརཱམཏཱཡ དཱནཾ དཱཏུཀཱམོ, ན པན ཛཱནཱམི, ཨེཝཾ ཨཛཱནནྟཾ ཨནུསཱསཏུ མཾ བྷཝཾ. ཨནུསཱསནྟོ ཙ ཨུཏྟཱནེནེཝ ནཡེན ཡཏྠ ཧུཏཾ ཨིཛ྄ཛྷཏེ བྲཱུཧི མེཏནྟི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ. ‘‘ཡཐཱཧུཏ’’ནྟིཔི པཱཋོ.

༤༦༧. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཝཏྟུཀཱམོ ཨཱཧ – ‘‘ཏེན ཧི…པེ… དེསེསྶཱམཱི’’ཏི. ཨོཧིཏསོཏསྶ ཙསྶ ཨནུསཱསནཏྠཾ ཏཱཝ ‘‘མཱ ཛཱཏིཾ པུཙྪཱི’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ མཱ ཛཱཏིཾ པུཙྪཱིཏི ཡདི ཧུཏསམིདྡྷིཾ དཱནམཧཔྥལཏཾ པཙྩཱསཱིསསི, ཛཱཏིཾ མཱ པུཙྪ. ཨཀཱརཎཉྷི དཀྑིཎེཡྻཝིཙཱརཎཱཡ ཛཱཏི. ཙརཎཉྩ པུཙྪཱཏི ཨཔིཙ ཁོ སཱིལཱདིགུཎབྷེདཾ ཙརཎཾ པུཙྪ. ཨེཏཉྷི དཀྑིཎེཡྻཝིཙཱརཎཱཡ ཀཱརཎཾ.

ཨིདཱནིསྶ ཏམཏྠཾ ཝིབྷཱཝེནྟོ ནིདསྶནམཱཧ – ‘‘ཀཊྛཱ ཧཝེ ཛཱཡཏི ཛཱཏཝེདོ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྲཱཡམདྷིཔྤཱཡོ – ཨིདྷ ཀཊྛཱ ཨགྒི ཛཱཡཏི, ན ཙ སོ སཱལཱདིཀཊྛཱ ཛཱཏོ ཨེཝ ཨགྒིཀིཙྩཾ ཀརོཏི, སཱཔཱནདོཎིཨཱདིཀཊྛཱ ཛཱཏོ ན ཀརོཏི, ཨཔིཙ ཁོ ཨཏྟནོ ཨཙྩིཨཱདིགུཎསམྤནྣཏྟཱ ཨེཝ ཀརོཏི. ཨེཝཾ ན བྲཱཧྨཎཀུལཱདཱིསུ ཛཱཏོ ཨེཝ དཀྑིཎེཡྻོ ཧོཏི, ཙཎྜཱལཀུལཱདཱིསུ ཛཱཏོ ན ཧོཏི, ཨཔིཙ ཁོ ནཱིཙཱཀུལཱིནོཔི ཨུཙྩཱཀུལཱིནོཔི ཁཱིཎཱསཝམུནི དྷིཏིམཱ ཧིརཱིནིསེདྷོ ཨཱཛཱནིཡོ ཧོཏི, ཨིམཱཡ དྷིཏིཧིརིཔམུཁཱཡ གུཎསམྤཏྟིཡཱ ཛཱཏིམཱ ཨུཏྟམདཀྑིཎེཡྻོ ཧོཏི. སོ ཧི དྷིཏིཡཱ གུཎེ དྷཱརཡཏི, ཧིརིཡཱ དོསེ ནིསེདྷེཏི. ཝུཏྟཉྩེཏཾ ‘‘ཧིརིཡཱ ཧི སནྟོ ན ཀརོནྟི པཱཔ’’ནྟི. ཏེན ཏེ བྲཱུམི –

‘‘མཱ ¶ ¶ ཛཱཏིཾ པུཙྪཱི ཙརཎཉྩ པུཙྪ,

ཀཊྛཱ ཧཝེ ཛཱཡཏི ཛཱཏཝེདོ;

ནཱིཙཱཀུལཱིནོཔི མུནཱི དྷིཏཱིམཱ,

ཨཱཛཱནིཡོ ཧོཏི ཧིརཱིནིསེདྷོ’’ཏི. –

ཨེས སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརོ པན ཨསྶལཱཡནསུཏྟཱནུསཱརེན (མ. ནི. ༢.༤༠༡ ཨཱདཡོ) ཝེདིཏབྦོ.

༤༦༨. ཨེཝམེཏཾ ¶ བྷགཝཱ ཙཱཏུཝཎྞིསུདྡྷིཡཱ ཨནུསཱསིཏྭཱ ཨིདཱནི ཡཏྠ ཧུཏཾ ཨིཛ྄ཛྷཏེ, ཡཐཱ ཙ ཧུཏཾ ཨིཛ྄ཛྷཏེ, ཏམཏྠཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སཙྩེན དནྟོ’’ཏིཨཱདིགཱཐམཱཧ. ཏཏྠ སཙྩེནཱཏི པརམཏྠསཙྩེན. ཏཉྷི པཏྟོ དནྟོ ཧོཏི. ཏེནཱཧ – ‘‘སཙྩེན དནྟོ’’ཏི. དམསཱ ཨུཔེཏོཏི ཨིནྡྲིཡདམེན སམནྣཱགཏོ. ཝེདནྟགཱུཏི ཝེདེཧི ཝཱ ཀིལེསཱནཾ ཨནྟཾ གཏོ, ཝེདཱནཾ ཝཱ ཨནྟཾ ཙཏུཏྠམགྒཉཱཎཾ གཏོ. ཝཱུསིཏབྲཧྨཙརིཡོཏི པུན ཝསིཏབྦཱབྷཱཝཏོ ཝུཏྠམགྒབྲཧྨཙརིཡོ. ཀཱལེན ཏམྷི ཧབྱཾ པཝེཙྪེཏི ཨཏྟནོ དེཡྻདྷམྨཊྛིཏཀཱལཾ ཏསྶ སམྨུཁཱིབྷཱཝཀཱལཉྩ ཨུཔལཀྑེཏྭཱ ཏེན ཀཱལེན ཏཱདིསེ དཀྑིཎེཡྻེ དེཡྻདྷམྨཾ པཝེཙྪེཡྻ, པཝེསེཡྻ པཊིཔཱདེཡྻ.

༤༦༩-༧༡. ཀཱམེཏི ཝཏྠུཀཱམེ ཙ ཀིལེསཀཱམེ ཙ. སུསམཱཧིཏིནྡྲིཡཱཏི སུཊྛུ སམཱཧིཏཨིནྡྲིཡཱ, ཨཝིཀྑིཏྟཨིནྡྲིཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཙནྡོཝ རཱཧུགྒཧཎཱ པམུཏྟཱཏི ཡཐཱ ཙནྡོ རཱཧུགྒཧཎཱ, ཨེཝཾ ཀིལེསགྒཧཎཱ པམུཏྟཱ ཡེ ཨཏཱིཝ བྷཱསནྟི ཙེཝ ཏཔནྟི ཙ. སཏཱཏི སཏིསམྤནྣཱ. མམཱཡིཏཱནཱིཏི ཏཎྷཱདིཊྛིམམཱཡིཏཱནི.

༤༧༢. ཡོ ཀཱམེ ཧིཏྭཱཏི ཨིཏོ པབྷུཏི ཨཏྟཱནཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ཏཏྠ ཀཱམེ ཧིཏྭཱཏི ཀིལེསཀཱམེ པཧཱཡ. ཨབྷིབྷུཡྻཙཱརཱིཏི ཏེསཾ པཧཱིནཏྟཱ ཝཏྠུཀཱམེ ཨབྷིབྷུཡྻཙཱརཱི. ཛཱཏིམརཎསྶ ཨནྟཾ ནཱམ ནིབྦཱནཾ ཝུཙྩཏི, ཏཉྩ ཡོ ཝེདི ཨཏྟནོ པཉྙཱབལེན ཨཉྙཱསི. ཨུདཀརཧདོ ཝཱཏི ཡེ ཨིམེ ཨནོཏཏྟདཧོ ཀཎྞམུཎྜདཧོ རཐཀཱརདཧོ ཚདྡནྟདཧོ ཀུཎཱལདཧོ མནྡཱཀིནིདཧོ སཱིཧཔྤཔཱཏདཧོཏི ཧིམཝཏི སཏྟ མཧཱརཧདཱ ཨགྒིསཱུརིཡསནྟཱཔེཧི ཨསམྥུཊྛཏྟཱ ¶ ནིཙྩཾ སཱིཏལཱ, ཏེསཾ ཨཉྙཏརོ ཨུདཀརཧདོཝ སཱིཏོ པརིནིབྦུཏཀིལེསཔརིལཱ༹ཧཏྟཱ.

༤༧༣. སམོཏི ཏུལྱོ. སམེཧཱིཏི ཝིཔསྶིཨཱདཱིཧི བུདྡྷེཧི. ཏེ ཧི པཊིཝེདྷསམཏྟཱ ‘‘སམཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ནཏྠི ཏེསཾ པཊིཝེདྷེནཱདྷིགནྟབྦེསུ གུཎེསུ, པཧཱཏབྦེསུ ཝཱ དོསེསུ ཝེམཏྟཏཱ ¶ , ཨདྡྷཱནཨཱཡུཀུལཔྤམཱཎཱབྷིནིཀྑམནཔདྷཱནབོདྷིརསྨཱིཧི པན ནེསཾ ཝེམཏྟཏཱ ཧོཏི. ཏཐཱ ཧི ཏེ ཧེཊྛིམཔརིཙྪེདེན ¶ ཙཏཱུཧི ཨསངྑྱེཡྻེཧི ཀཔྤསཏསཧསྶེན ཙ པཱརམིཡོ པཱུརེནྟི, ཨུཔརིམཔརིཙྪེདེན སོལ༹སཧི ཨསངྑྱེཡྻེཧི ཀཔྤསཏསཧསྶེན ཙ. ཨཡཾ ནེསཾ ཨདྡྷཱནཝེམཏྟཏཱ. ཧེཊྛིམཔརིཙྪེདེན ཙ ཝསྶསཏཱཡུཀཀཱལེ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཨུཔརིམཔརིཙྪེདེན ཝསྶསཏསཧསྶཱཡུཀཀཱལེ. ཨཡཾ ནེསཾ ཨཱཡུཝེམཏྟཏཱ. ཁཏྟིཡཀུལེ ཝཱ བྲཱཧྨཎཀུལེ ཝཱ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཨཡཾ ཀུལཝེམཏྟཏཱ. ཨུཙྩཱ ཝཱ ཧོནྟི ཨཊྛཱསཱིཏིཧཏྠཔྤམཱཎཱ, ནཱིཙཱ ཝཱ པནྣརསཨཊྛཱརསཧཏྠཔྤམཱཎཱ. ཨཡཾ པམཱཎཝེམཏྟཏཱ. ཧཏྠིཨསྶརཐསིཝིཀཱདཱིཧི ནིཀྑམནྟི ཝེཧཱསེན ཝཱ. ཏཐཱ ཧི ཝིཔསྶིཀཀུསནྡྷཱ ཨསྶརཐེན ནིཀྑམིཾསུ, སིཁཱིཀོཎཱགམནཱ ཧཏྠིཀྑནྡྷེན, ཝེསྶབྷཱུ སིཝིཀཱཡ, ཀསྶཔོ ཝེཧཱསེན, སཀྱམུནི ཨསྶཔིཊྛིཡཱ. ཨཡཾ ནེཀྑམྨཝེམཏྟཏཱ. སཏྟཱཧཾ ཝཱ པདྷཱནམནུཡུཉྫནྟི, ཨཌྜྷམཱསཾ, མཱསཾ, དྭེམཱསཾ, ཏེམཱསཾ, ཙཏུམཱསཾ, པཉྩམཱསཾ, ཚམཱསཾ, ཨེཀཝསྶཾ དྭིཏིཙཏུཔཉྩཚཝསྶཱནི ཝཱ. ཨཡཾ པདྷཱནཝེམཏྟཏཱ. ཨསྶཏྠོ ཝཱ བོདྷིརུཀྑོ ཧོཏི ནིགྲོདྷཱདཱིནཾ ཝཱ ཨཉྙཏརོ. ཨཡཾ བོདྷིཝེམཏྟཏཱ. བྱཱམཱསཱིཏིཨནནྟཔབྷཱཡུཏྟཱ ཧོནྟི. ཏཏྠ བྱཱམཔྤབྷཱ ཝཱ ཨསཱིཏིཔྤབྷཱ ཝཱ སབྦེསཾ སམཱནཱ, ཨནནྟཔྤབྷཱ པན དཱུརམྤི གཙྪཏི ཨཱསནྣམྤི, ཨེཀགཱཝུཏཾ དྭིགཱཝུཏཾ ཡོཛནཾ ཨནེཀཡོཛནཾ ཙཀྐཝཱལ༹པརིཡནྟམྤི, མངྒལསྶ བུདྡྷསྶ སརཱིརཔྤབྷཱ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹ཾ ཨགམཱསི. ཨེཝཾ སནྟེཔི མནསཱ ཙིནྟཱཡཏྟཱཝ སབྦབུདྡྷཱནཾ, ཡོ ཡཏྟཀམིཙྪཏི, ཏསྶ ཏཏྟཀཾ གཙྪཏི. ཨཡཾ རསྨིཝེམཏྟཏཱ. ཨིམཱ ཨཊྛ ཝེམཏྟཏཱ ཋཔེཏྭཱ ཨཝསེསེསུ པཊིཝེདྷེནཱདྷིགནྟབྦེསུ གུཎེསུ, པཧཱཏབྦེསུ ཝཱ དོསེསུ ནཏྠི ནེསཾ ཝིསེསོ, ཏསྨཱ ‘‘སམཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཨེཝམེཏེཧི སམོ སམེཧི.

ཝིསམེཧི ¶ དཱུརེཏི ན སམཱ ཝིསམཱ, པཙྩེཀབུདྡྷཱདཡོ ཨཝསེསསབྦསཏྟཱ. ཏེཧི ཝིསམེཧི ཨསདིསཏཱཡ དཱུརེ. སཀལཛམྦུདཱིཔཾ པཱུརེཏྭཱ པལླངྐེན པལླངྐཾ སངྒྷཊྚེཏྭཱ ནིསིནྣཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱཔི ཧི གུཎེཧི ཨེཀསྶ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཀལཾ ནཱགྒྷནྟི སོལ༹སིཾ ¶ , ཀོ པན ཝཱདོ སཱཝཀཱདཱིསུ. ཏེནཱཧ – ‘‘ཝིསམེཧི དཱུརེ’’ཏི. ཏཐཱགཏོ ཧོཏཱིཏི ཨུབྷཡཔདེཧི དཱུརེཏི ཡོཛེཏབྦཾ. ཨནནྟཔཉྙོཏི ཨཔརིམིཏཔཉྙོ. ལོཀིཡམནུསྶཱནཉྷི པཉྙཾ ཨུཔནིདྷཱཡ ཨཊྛམཀསྶ པཉྙཱ ཨདྷིཀཱ, ཏསྶ པཉྙཾ ཨུཔནིདྷཱཡ སོཏཱཔནྣསྶ. ཨེཝཾ ཡཱཝ ཨརཧཏོ པཉྙཾ ཨུཔནིདྷཱཡ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ པཉྙཱ ཨདྷིཀཱ, པཙྩེཀབུདྡྷསྶ པཉྙཾ པན ཨུཔནིདྷཱཡ ཏཐཱགཏསྶ པཉྙཱ ཨདྷིཀཱཏི ན ཝཏྟབྦཱ, ཨནནྟཱ ཨིཙྩེཝ པན ཝཏྟབྦཱ. ཏེནཱཧ – ‘‘ཨནནྟཔཉྙོ’’ཏི. ཨནཱུཔལིཏྟོཏི ཏཎྷཱདིཊྛིལེཔེཧི ཨལིཏྟོ. ཨིདྷ ཝཱ ཧུརཾ ཝཱཏི ཨིདྷལོཀེ ཝཱ པརལོཀེ ཝཱ. ཡོཛནཱ པནེཏྠ – སམོ སམེཧི ཝིསམེཧི དཱུརེ ཏཐཱགཏོ ཧོཏི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཨནནྟཔཉྙོ ཨནུཔལིཏྟོ ཨིདྷ ཝཱ ཧུརཾ ཝཱ, ཏེན ཏཐཱགཏོ ཨརཧཏི པཱུརལཱ༹སནྟི.

༤༧༤. ཡམྷི ¶ ན མཱཡཱཏི ཨཡཾ པན གཱཐཱ ཨཉྙཱ ཙ ཨཱིདིསཱ མཱཡཱདིདོསཡུཏྟེསུ བྲཱཧྨཎེསུ དཀྑིཎེཡྻསཉྙཱཔཧཱནཏྠཾ ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཏཏྠ ཨམམོཏི སཏྟསངྑཱརེསུ ‘‘ཨིདཾ མམཱ’’ཏི པཧཱིནམམཱཡིཏབྷཱཝོ.

༤༧༥. ནིཝེསནནྟི ཏཎྷཱདིཊྛིནིཝེསནཾ. ཏེན ཧི མནོ ཏཱིསུ བྷཝེསུ ནིཝིསཏི, ཏེན ཏཾ ‘‘ནིཝེསནཾ མནསོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏཏྠེཝ ཝཱ ནིཝིསཏི ཏཾ ཧིཏྭཱ གནྟུཾ ཨསམཏྠཏཱཡ. ཏེནཔི ‘‘ནིཝེསན’’ནྟི ཝུཙྩཏི. པརིགྒཧཱཏི ཏཎྷཱདིཊྛིཡོ ཨེཝ, ཏཱཧི པརིགྒཧིཏདྷམྨཱ ཝཱ. ཀེཙཱིཏི ཨཔྤམཏྟཀཱཔི. ཨནུཔཱདིཡཱནོཏི ཏེསཾ ནིཝེསནཔརིགྒཧཱནཾ ཨབྷཱཝཱ ཀཉྩི དྷམྨཾ ཨནུཔཱདིཡམཱནོ.

༤༧༦. སམཱཧིཏོ མགྒསམཱདྷིནཱ. ཨུདཏཱརཱིཏི ཨུཏྟིཎྞོ. དྷམྨཾ ཙཉྙཱསཱིཏི སབྦཉྩ ཉེཡྻདྷམྨཾ ཨཉྙཱསི. པརམཱཡ དིཊྛིཡཱཏི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེན.

༤༧༧. བྷཝཱསཝཱཏི ¶ བྷཝཏཎྷཱཛྷཱནནིཀནྟིསསྶཏདིཊྛིསཧགཏཱ རཱགཱ. ཝཙཱིཏི ཝཱཙཱ. ཁརཱཏི ཀཀྑལཱ༹ ཕརུསཱ. ཝིདྷཱུཔིཏཱཏི དཌྜྷཱ. ཨཏྠགཏཱཏི ཨཏྠངྒཏཱ. ན སནྟཱིཏི ཝིདྷཱུཔིཏཏྟཱ ཨཏྠངྒཏཏྟཱ ཙ. ཨུབྷཡེཧི པན ཨུབྷཡཾ ཡོཛེཏབྦཾ སབྦདྷཱིཏི སབྦེསུ ཁནྡྷཱཡཏནཱདཱིསུ.

༤༧༨. མཱནསཏྟེསཱུཏི མཱནེན ལགྒེསུ. དུཀྑཾ པརིཉྙཱཡཱཏི ཝཊྚདུཀྑཾ ཏཱིཧི པརིཉྙཱཧི པརིཛཱནིཏྭཱ. སཁེཏྟཝཏྠུནྟི སཧེཏུཔཙྩཡཾ, སདྡྷིཾ ཀམྨཀིལེསེཧཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༤༧༩. ཨཱསཾ ཨནིསྶཱཡཱཏི ཏཎྷཾ ཨནལླཱིཡིཏྭཱ. ཝིཝེཀདསྶཱིཏི ¶ ནིབྦཱནདསྶཱི. པརཝེདིཡནྟི པརེཧི ཉཱཔེཏབྦཾ. དིཊྛིམུཔཱཏིཝཏྟོཏི དྭཱསཊྛིབྷེདམྤི མིཙྪཱདིཊྛིཾ ཨཏིཀྐནྟོ. ཨཱརམྨཎཱཏི པཙྩཡཱ, པུནབྦྷཝཀཱརཎཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༤༨༠. པརོཔརཱཏི ཝརཱཝརཱ སུནྡརཱསུནྡརཱ. པརཱ ཝཱ བཱཧིརཱ, ཨཔརཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱ. སམེཙྩཱཏི ཉཱཎེན པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ. དྷམྨཱཏི ཁནྡྷཱཡཏནཱདཡོ དྷམྨཱ. ཨུཔཱདཱནཁཡེ ཝིམུཏྟོཏི ནིབྦཱནེ ནིབྦཱནཱརམྨཎཏོ ཝིམུཏྟོ, ནིབྦཱནཱརམྨཎཝིམུཏྟིལཱབྷཱིཏི ཨཏྠོ.

༤༨༡. སཾཡོཛནཾཛཱཏིཁཡནྟདསྶཱིཏི སཾཡོཛནཀྑཡནྟདསྶཱི ཛཱཏིཀྑཡནྟདསྶཱི ཙ. སཾཡོཛནཀྑཡནྟེན ཙེཏྠ སཨུཔཱདིསེསཱ ནིབྦཱནདྷཱཏུ, ཛཱཏིཀྑཡནྟེན ཨནུཔཱདིསེསཱ ཝུཏྟཱ. ཁཡནྟོཏི ཧི ཨཙྩནྟཁཡསྶ སམུཙྪེདཔྤཧཱནསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨནུནཱསིཀལོཔོ ཙེཏྠ ‘‘ཝིཝེཀཛཾ ¶ པཱིཏིསུཁ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཝིཡ ན ཀཏོ. ཡོཔཱནུདཱིཏི ཡོ ཨཔནུདི. རཱགཔཐནྟི རཱགཱརམྨཎཾ, རཱགམེཝ ཝཱ. རཱགོཔི ཧི དུགྒཏཱིནཾ པཐཏྟཱ ‘‘རཱགཔཐོ’’ཏི ཝུཙྩཏི ཀམྨཔཐོ ཝིཡ. སུདྡྷོ ནིདོསོ ཝིམལོ ཨཀཱཙོཏི པརིསུདྡྷཀཱཡསམཱཙཱརཱདིཏཱཡ སུདྡྷོ. ཡེཧི ‘‘རཱགདོསཱ ཨཡཾ པཛཱ, དོསདོསཱ, མོཧདོསཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏེསཾ ཨབྷཱཝཱ ནིདོསོ. ཨཊྛཔུརིསམལཝིགམཱ ཝིམལོ, ཨུཔཀྐིལེསཱབྷཱཝཏོ ཨཀཱཙོ. ཨུཔཀྐིལིཊྛོ ཧི ཨུཔཀྐིལེསེན ‘‘སཀཱཙོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. སུདྡྷོ ཝཱ ཡསྨཱ ནིདྡོསོ, ནིདྡོསཏཱཡ ཝིམལོ, བཱཧིརམལཱབྷཱཝེན ཝིམལཏྟཱ ཨཀཱཙོ. སམལོ ཧི ¶ ‘‘སཀཱཙོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཝིམལཏྟཱ ཝཱ ཨཱགུཾ ན ཀརོཏི, ཏེན ཨཀཱཙོ. ཨཱགུཀིརིཡཱ ཧི ཨུཔགྷཱཏཀརཎཏོ ‘‘ཀཱཙོ’’ཏི ཝུཙྩཏི.

༤༨༢. ཨཏྟནོ ཨཏྟཱནཾ ནཱནུཔསྶཏཱིཏི ཉཱཎསམྤཡུཏྟེན ཙིཏྟེན ཝིཔསྶནྟོ ཨཏྟནོ ཁནྡྷེསུ ཨཉྙཾ ཨཏྟཱནཾ ནཱམ ན པསྶཏི, ཁནྡྷམཏྟམེཝ པསྶཏི. ཡཱ ཙཱཡཾ ‘‘ཨཏྟནཱཝ ཨཏྟཱནཾ སཉྫཱནཱམཱི’’ཏི ཏསྶ སཙྩཏོ ཐེཏཏོ དིཊྛི ཨུཔྤཛྫཏི, ཏསྶཱ ཨབྷཱཝཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟཱནཾ ནཱནུཔསྶཏི, ཨཉྙདཏྠུ པཉྙཱཡ ¶ ཁནྡྷེ པསྶཏི. མགྒསམཱདྷིནཱ སམཱཧིཏོ, ཀཱཡཝངྐཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝཱ ཨུཛྫུགཏོ, ལོཀདྷམྨེཧི ཨཀམྤནཱིཡཏོ ཋིཏཏྟོ, ཏཎྷཱསངྑཱཏཱཡ ཨེཛཱཡ པཉྩནྣཾ ཙེཏོཁིལཱནཉྩ ཨཊྛཊྛཱནཱཡ ཀངྑཱཡ ཙ ཨབྷཱཝཱ ཨནེཛོ ཨཁིལོ ཨཀངྑོ.

༤༨༣. མོཧནྟརཱཏི མོཧཀཱརཎཱ མོཧཔཙྩཡཱ, སབྦཀིལེསཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སབྦེསུ དྷམྨེསུ ཙ ཉཱཎདསྶཱིཏི སཙྪིཀཏསབྦཉྙུཏཉྙཱཎོ. ཏཉྷི སབྦེསུ དྷམྨེསུ ཉཱཎཾ, ཏཉྩ བྷགཝཱ པསྶི, ‘‘ཨདྷིགཏཾ མེ’’ཏི སཙྪིཀཏྭཱ ཝིཧཱསི. ཏེན ཝུཙྩཏི ‘‘སབྦེསུ དྷམྨེསུ ཙ ཉཱཎདསྶཱི’’ཏི. སམྦོདྷིནྟི ཨརཧཏྟཾ. ཨནུཏྟརནྟི པཙྩེཀབུདྡྷསཱཝཀེཧི ཨསཱདྷཱརཎཾ. སིཝནྟི ཁེམཾ ནིརུཔདྡཝཾ སསྶིརིཀཾ ཝཱ. ཡཀྑསྶཱཏི པུརིསསྶ. སུདྡྷཱིཏི ཝོདཱནཏཱ. ཨེཏྠ ཧི མོཧནྟརཱབྷཱཝེན སབྦདོསཱབྷཱཝོ, ཏེན སཾསཱརཀཱརཎསམུཙྪེདོ ཨནྟིམསརཱིརདྷཱརིཏཱ, ཉཱཎདསྶིཏཱཡ སབྦགུཎསམྦྷཝོ. ཏེན ཨནུཏྟརཱ སམྦོདྷིཔཏྟི, ཨིཏོ པརཉྩ པཧཱཏབྦམདྷིགནྟབྦཾ ཝཱ ནཏྠི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཨེཏྟཱཝཏཱ ཡཀྑསྶ སུདྡྷཱི’’ཏི.

༤༨༤. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ བྲཱཧྨཎོ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ བྷགཝཏི པསནྣོ པསནྣཱཀཱརཾ ཀརོནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཧུཏཉྩ མཡ྄ཧ’’ནྟི. ཏསྶཏྠོ – ཡམཧཾ ཨིཏོ པུབྦེ བྲཧྨཱནཾ ཨཱརབྦྷ ཨགྒིམྷི ཨཛུཧཾ, ཏཾ མེ ཧུཏཾ སཙྩཾ ཝཱ ཧོཏི, ཨལིཀཾ ཝཱཏི ན ཛཱནཱམི. ཨཛྫ པན ཨིདཾ ཧུཏཉྩ མཡ྄ཧཾ ཧུཏམཏྠུ སཙྩཾ, སཙྩཧུཏམེཝ ཨཏྠཱུཏི ཡཱཙནྟོ བྷཎཏི. ཡཾ ཏཱདིསཾ ཝེདགུནཾ ཨལཏྠཾ, ཡསྨཱ ཨིདྷེཝ ཋིཏོ བྷཝནྟརཱུཔཾ ¶ ཝེདགུཾ ཨལཏྠཾ. བྲཧྨཱ ཧི སཀྑི, པཙྩཀྑམེཝ ཧི ཏྭཾ བྲཧྨཱ, ཡཏོ པཊིགྒཎྷཱཏུ མེ བྷགཝཱ, པཊིགྒཧེཏྭཱ ¶ ཙ བྷུཉྫཏུ མེ བྷགཝཱ པཱུརལཱ༹སནྟི ཏཾ ཧབྱསེསཾ ཨུཔནཱམེནྟོ ཨཱཧ.

༤༨༧. ཨཐ བྷགཝཱ ཀསིབྷཱརདྭཱཛསུཏྟེ ཝུཏྟནཡེན གཱཐཱདྭཡམབྷཱསི. ཏཏོ བྲཱཧྨཎོ ‘‘ཨཡཾ ཨཏྟནཱ ན ཨིཙྪཏི, ཀམྤི ཙཉྙཾ སནྡྷཱཡ ‘ཀེཝལིནཾ མཧེསིཾ ཁཱིཎཱསཝཾ ཀུཀྐུཙྩཝཱུཔསནྟཾ ཨནྣེན པཱནེན ཨུཔཊྛཧསྶཱུ’ཏི བྷཎཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ གཱཐཱཡ ཨཏྠཾ ཨསལླཀྑེཏྭཱ ཏཾ ཉཱཏུཀཱམོ ¶ ཨཱཧ ‘‘སཱདྷཱཧཾ བྷགཝཱ’’ཏི. ཏཏྠ སཱདྷཱུཏི ཨཱཡཱཙནཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཏཐཱཏི ཡེན ཏྭམཱཧ, ཏེན པཀཱརེན. ཝིཛཉྙནྟི ཛཱནེཡྻཾ. ཡནྟི ཡཾ དཀྑིཎེཡྻཾ ཡཉྙཀཱལེ པརིཡེསམཱནོ ཨུཔཊྛཧེཡྻནྟི པཱཋསེསོ. པཔྤུཡྻཱཏི པཏྭཱ. ཏཝ སཱསནནྟི ཏཝ ཨོཝཱདཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཱདྷཱཧཾ བྷགཝཱ ཏཝ ཨོཝཱདཾ ཨཱགམྨ ཏཐཱ ཝིཛཉྙཾ ཨཱརོཙེཧི མེ ཏཾ ཀེཝལིནནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཡོ དཀྑིཎཾ བྷུཉྫེཡྻ མཱདིསསྶ, ཡཾ ཙཱཧཾ ཡཉྙཀཱལེ པརིཡེསམཱནོ ཨུཔཊྛཧེཡྻཾ, ཏཐཱརཱུཔཾ མེ དཀྑིཎེཡྻཾ དསྶེཧི, སཙེ ཏྭཾ ན བྷུཉྫསཱིཏི.

༤༨༨-༩༠. ཨཐསྶ བྷགཝཱ པཱཀཊེན ནཡེན ཏཐཱརཱུཔཾ དཀྑིཎེཡྻཾ དསྶེནྟོ ‘‘སཱརམྦྷཱ ཡསྶཱ’’ཏི གཱཐཱཏྟཡམཱཧ. ཏཏྠ སཱིམནྟཱནཾ ཝིནེཏཱརནྟི སཱིམཱཏི མརིཡཱདཱ སཱདྷུཛནཝུཏྟི, ཏསྶཱ ཨནྟཱ པརིཡོསཱནཱ ཨཔརབྷཱགཱཏི ཀཏྭཱ སཱིམནྟཱ ཝུཙྩནྟི ཀིལེསཱ, ཏེསཾ ཝིནེཏཱརནྟི ཨཏྠོ. སཱིམནྟཱཏི བུདྡྷཝེནེཡྻཱ སེཀྑཱ ཙ པུཐུཛྫནཱ ཙ, ཏེསཾ ཝིནེཏཱརནྟིཔི ཨེཀེ. ཛཱཏིམརཎཀོཝིདནྟི ‘‘ཨེཝཾ ཛཱཏི ཨེཝཾ མརཎ’’ནྟི ཨེཏྠ ཀུསལཾ. མོནེཡྻསམྤནྣནྟི པཉྙཱསམྤནྣཾ, ཀཱཡམོནེཡྻཱདིསམྤནྣཾ ཝཱ. བྷཀུཊིཾ ཝིནཡིཏྭཱནཱཏི ཡཾ ཨེཀཙྩེ དུབྦུདྡྷིནོ ཡཱཙཀཾ དིསྭཱ བྷཀུཊིཾ ཀརོནྟི, ཏཾ ཝིནཡིཏྭཱ, པསནྣམུཁཱ ཧུཏྭཱཏི ཨཏྠོ. པཉྫལིཀཱཏི པགྒཧིཏཨཉྫལིནོ ཧུཏྭཱ.

༤༩༡. ཨཐ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ ཐོམཡམཱནོ ‘‘བུདྡྷོ བྷཝ’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨཱཡཱགོཏི ཨཱཡཛིཏབྦོ, ཏཏོ ཏཏོ ཨཱགམྨ ཝཱ ཡཛིཏབྦམེཏྠཱཏིཔི ཨཱཡཱགོ, དེཡྻདྷམྨཱནཾ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱུཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི ¶ . སེསམེཏྠ ཨིཏོ པུརིམགཱཐཱསུ ཙ ཡཾ ན ཝཎྞིཏཾ, ཏཾ སཀྐཱ ཨཝཎྞིཏམྤི ཛཱནིཏུནྟི ཨུཏྟཱནཏྠཏྟཱཡེཝ ན ཝཎྞིཏཾ. ཨིཏོ པརཾ པན ཀསིབྷཱརདྭཱཛསུཏྟེ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ པཱུརལཱ༹སསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. མཱགྷསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏནྟི མཱགྷསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམེཝ ཡཱསྶ ནིདཱནེ ཝུཏྟཱ. ཨཡཉྷི མཱགྷོ མཱཎཝོ དཱཡཀོ ཨཧོསི དཱནཔཏི. ཏསྶེཏདཧོསི – ‘‘སམྤཏྟཀཔཎདྡྷིཀཱདཱིནཾ དཱནཾ དིནྣཾ མཧཔྥལཾ ཧོཏི, ཨུདཱཧུ ནོཏི སམཎཾ གོཏམཾ ཨེཏམཏྠཾ པུཙྪིསྶཱམི, སམཎོ ཀིར གོཏམོ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཾ ཛཱནཱཏཱི’’ཏི. སོ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪི. བྷགཝཱ ཙསྶ པུཙྪཱནུརཱུཔཾ བྱཱཀཱསི. ཏཡིདཾ སངྒཱིཏིཀཱརཱནཾ བྲཱཧྨཎསྶ བྷགཝཏོཏི ཏིཎྞམྤི ཝཙནཾ སམོདྷཱནེཏྭཱ ‘‘མཱགྷསུཏྟ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

ཏཏྠ རཱཛགཧེཏི ཨེཝཾནཱམཀེ ནགརེ. ཏཉྷི མནྡྷཱཏུམཧཱགོཝིནྡཱདཱིཧི པརིགྒཧིཏཏྟཱ ‘‘རཱཛགཧ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨཉྙེཔེཏྠ པཀཱརེ ཝཎྞཡནྟི. ཀིཾ ཏེཧི, ནཱམམེཏཾ ཏསྶ ནགརསྶ? ཏཾ པནེཏཾ བུདྡྷཀཱལེ ཙ ཙཀྐཝཏྟིཀཱལེ ཙ ནགརཾ ཧོཏི, སེསཀཱལེ སུཉྙཾ ཧོཏི ཡཀྑཔརིགྒཧིཏཾ, ཏེསཾ ཝསནྟཝནཾ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛཏི. ཨེཝཾ གོཙརགཱམཾ དསྶེཏྭཱ ནིཝཱསཊྛཱནམཱཧ – ‘‘གིཛ྄ཛྷཀཱུཊེ པབྦཏེ’’ཏི. སོ ཙ གིཛ྄ཛྷཱ ཏསྶ ཀཱུཊེསུ ཝསིཾསུ, གིཛ྄ཛྷསདིསཱནི ཝཱསྶ ཀཱུཊཱནི, ཏསྨཱ ‘‘གིཛ྄ཛྷཀཱུཊོ’’ཏི ཝུཙྩཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨཐ ཁོ…པེ… ཨཝོཙཱཏི ཨེཏྠ མཱགྷོཏི ཏསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ནཱམཾ. མཱཎཝོཏི ཨནྟེཝཱསིཝཱསཾ ཨནཏཱིཏབྷཱཝེན ཝུཙྩཏི, ཛཱཏིཡཱ པན མཧལླཀོ. ‘‘པུབྦཱཙིཎྞཝསེནཱ’’ཏི ཨེཀེ པིངྒིཡོ མཱཎཝོ ཝིཡ. སོ ཧི ཝཱིསཝསྶསཏིཀོཔི པུབྦཱཙིཎྞཝསེན ‘‘པིངྒིཡོ མཱཎཝོ’’ ཏྭེཝ སངྑཾ ཨགམཱསི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

ཨཧཉྷི ¶ , བྷོ གོཏམ…པེ… པསཝཱམཱིཏི ཨེཏྠ དཱཡཀོ དཱནཔཏཱིཏི དཱཡཀོ ཙེཝ དཱནཔཏི ཙ. ཡོ ཧི ཨཉྙསྶ སནྟཀཾ ཏེནཱཎཏྟོ དེཏི, སོཔི དཱཡཀོ ཧོཏི, ཏསྨིཾ པན དཱནེ ཨིསྶརིཡཱབྷཱཝཏོ ན དཱནཔཏི. ཨཡཾ པན ཨཏྟནོ སནྟཀཾཡེཝ དེཏི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཨཧཉྷི, བྷོ གོཏམ ¶ , དཱཡཀོ དཱནཔཏཱི’’ཏི. ཨཡམེཝ ཧི ཨེཏྠ ཨཏྠོ, ཨཉྙཏྲ པན ཨནྟརནྟརཱ མཙྪེརེན ཨབྷིབྷུཡྻམཱནོ དཱཡཀོ ཨནབྷིབྷཱུཏོ དཱནཔཏཱིཏིཨཱདིནཱཔི ནཡེན ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི. ཝདཉྙཱུཏི ཡཱཙཀཱནཾ ཝཙནཾ ཛཱནཱམི ཝུཏྟམཏྟེཡེཝ ‘‘ཨཡམིདམརཧཏི ཨཡམིད’’ནྟི པུརིསཝིསེསཱཝདྷཱརཎེན ¶ བཧཱུཔཀཱརབྷཱཝགཧཎེན ཝཱ. ཡཱཙཡོགོཏི ཡཱཙིཏུཾ ཡུཏྟོ. ཡོ ཧི ཡཱཙཀེ དིསྭཱཝ བྷཀུཊིཾ ཀཏྭཱ ཕརུསཝཙནཱདཱིནི བྷཎཏི, སོ ན ཡཱཙཡོགོ ཧོཏི. ཨཧཾ པན ན ཏཱདིསོཏི དཱིཔེཏི. དྷམྨེནཱཏི ཨདིནྣཱདཱནནིཀཏིཝཉྩནཱདཱིནི ཝཛྫེཏྭཱ བྷིཀྑཱཙརིཡཱཡ, ཡཱཙནཱཡཱཏི ཨཏྠོ. ཡཱཙནཱ ཧི བྲཱཧྨཎཱནཾ བྷོགཔརིཡེསནེ དྷམྨོ, ཡཱཙམཱནཱནཉྩ ནེསཾ པརེཧི ཨནུགྒཧཀཱམེཧི དིནྣཱ བྷོགཱ དྷམྨལདྡྷཱ ནཱམ དྷམྨཱདྷིགཏཱ ཙ ཧོནྟི, སོ ཙ ཏཐཱ པརིཡེསིཏྭཱ ལབྷི. ཏེནཱཧ – ‘‘དྷམྨེན བྷོགེ པརིཡེསཱམི…པེ… དྷམྨཱདྷིགཏེཧཱི’’ཏི. བྷིཡྻོཔི དདཱམཱིཏི ཏཏོ ཨུཏྟརིཔི དདཱམི, པམཱཎཾ ནཏྠི, ཨེཏྠ ལདྡྷབྷོགཔྤམཱཎེན དདཱམཱིཏི དསྶེཏི.

ཏགྒྷཱཏི ཨེཀཾསཝཙནེ ནིཔཱཏོ. ཨེཀཾསེནེཝ ཧི སབྦབུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷསཱཝཀེཧི པསཏྠཾ དཱནཾ ཨནྟམསོ ཏིརཙྪཱནགཏཱནམྤི དཱིཡམཱནཾ. ཝུཏྟཉྩེཏཾ ‘‘སབྦཏྠ ཝཎྞིཏཾ དཱནཾ, ན དཱནཾ གརཧིཏཾ ཀྭཙཱི’’ཏི. ཏསྨཱ བྷགཝཱཔི ཨེཀཾསེནེཝ ཏཾ པསཾསནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཏགྒྷ ཏྭཾ མཱཎཝ…པེ… པསཝསཱི’’ཏི. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. ཨེཝཾ བྷགཝཏཱ ‘‘བཧུཾ སོ པུཉྙཾ པསཝཏཱི’’ཏི ཝུཏྟེཔི དཀྑིཎེཡྻཏོ དཀྑིཎཱཝིསུདྡྷིཾ སོཏུཀཱམོ བྲཱཧྨཎོ ཨུཏྟརི བྷགཝནྟཾ པུཙྪི. ཏེནཱཧུ སངྒཱིཏིཀཱརཱ – ‘‘ཨཐ ཁོ མཱགྷོ མཱཎཝོ བྷགཝནྟཾ གཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསཱི’’ཏི. ཏཾ ཨཏྠཏོ ཝུཏྟནཡམེཝ.

༤༩༢. པུཙྪཱམཧནྟིཨཱདིགཱཐཱསུ ¶ པན ཝདཉྙུནྟི ཝཙནཝིདུཾ, སབྦཱཀཱརེན སཏྟཱནཾ ཝུཏྟཝཙནཱདྷིཔྤཱཡཉྙུནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སུཛ྄ཛྷེཏི དཀྑིཎེཡྻཝསེན སུདྡྷཾ མཧཔྥལཾ བྷཝེཡྻ. ཡོཛནཱ པནེཏྠ – ཡོ ཡཱཙཡོགོ དཱནཔཏི ¶ གཧཊྛོ པུཉྙཏྠིཀོ ཧུཏྭཱ པརེསཾ ཨནྣཔཱནཾ དདཾ ཡཛཏི, ན ཨགྒིམྷི ཨཱཧུཏིམཏྟཾ པཀྑིཔནྟོ, ཏཉྩ ཁོ པུཉྙཔེཀྑོཝ ན པཙྩུཔཀཱརཀལྱཱཎཀིཏྟིསདྡཱདིཨཔེཀྑོ, ཏསྶ ཨེཝརཱུཔསྶ ཡཛམཱནསྶ ཧུཏཾ ཀཐཾ སུཛ྄ཛྷེཡྻཱཏི?

༤༩༣. ཨཱརཱདྷཡེ དཀྑིཎེཡྻེབྷི ཏཱདཱིཏི ཏཱདིསོ ཡཱཙཡོགོ དཀྑིཎེཡྻེཧི ཨཱརཱདྷཡེ སམྤཱདཡེ སོདྷཡེ, མཧཔྥལཾ ཏཾ ཧུཏཾ ཀརེཡྻ, ན ཨཉྙཐཱཏི ཨཏྠོ. ཨིམིནཱསྶ ‘‘ཀཐཾ ཧུཏཾ ཡཛམཱནསྶ སུཛ྄ཛྷེ’’ ཨིཙྩེཏཾ བྱཱཀཏཾ ཧོཏི.

༤༩༤. ཨཀྑཱཧི མེ བྷགཝཱ དཀྑིཎེཡྻེཏི ཨེཏྠ ཡོ ཡཱཙཡོགོ དདཾ པརེསཾ ཡཛཏི, ཏསྶ མེ བྷགཝཱ དཀྑིཎེཡྻེ ཨཀྑཱཧཱིཏི ཨེཝཾ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

༤༩༥. ཨཐསྶ ¶ བྷགཝཱ ནཱནཔྤཀཱརེཧི ནཡེཧི དཀྑིཎེཡྻེ པཀཱསེནྟོ ‘‘ཡེ ཝེ ཨསཏྟཱ’’ཏིཨཱདིཀཱ གཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ ཨསཏྟཱཏི རཱགཱདིསངྒཝསེན ཨལགྒཱ. ཀེཝལིནོཏི པརིནིཊྛིཏཀིཙྩཱ. ཡཏཏྟཱཏི གུཏྟཙིཏྟཱ.

༤༩༦-༧. དནྟཱ ཨནུཏྟརེན དམཐེན, ཝིམུཏྟཱ པཉྙཱཙེཏོཝིམུཏྟཱིཧི, ཨནཱིགྷཱ ཨཱཡཏིཾ ཝཊྚདུཀྑཱབྷཱཝེན, ནིརཱསཱ སམྤཏི ཀིལེསཱབྷཱཝེན. ཨིམིསྶཱ པན གཱཐཱཡ དུཏིཡགཱཐཱ བྷཱཝནཱནུབྷཱཝཔྤཀཱསནནཡེན ཝུཏྟཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ‘‘བྷཱཝནཱནུཡོགམནུཡུཏྟསྶ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཝིཧརཏོ ཀིཉྩཱཔི ན ཨེཝཾ ཨིཙྪཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻ ‘ཨཧོ ཝཏ མེ ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩེཡྻཱ’ཏི (ཨ. ནི. ༧.༧༡), ཨཐ ཁྭཱསྶ ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏཱི’’ཏི ཨིདཾ ཙེཏྠ སུཏྟཾ སཱདྷཀཾ.

༤༩༨-༥༠༢. རཱགཉྩ…པེ… ཡེསུ ན མཱཡཱ…པེ… ན ཏཎྷཱསུ ཨུཔཱཏིཔནྣཱཏི ཀཱམཏཎྷཱདཱིསུ ནཱདྷིམུཏྟཱ. ཝིཏརེཡྻཱཏི ཝིཏརིཏྭཱ. ཏཎྷཱཏི རཱུཔཏཎྷཱདིཚབྦིདྷཱ ¶ . བྷཝཱབྷཝཱཡཱཏི སསྶཏཱཡ ཝཱ ཨུཙྪེདཱཡ ཝཱ. ཨཐ ཝཱ བྷཝསྶ ཨབྷཝཱཡ བྷཝཱབྷཝཱཡ, པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟིཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིདྷ ཝཱ ཧུརཾ ཝཱཏི ཨིདཾ པན ‘‘ཀུཧིཉྩི ལོཀེ’’ཏི ཨིམསྶ ཝིཏྠཱརཝཙནཾ.

༥༠༤. ཡེ ¶ ཝཱིཏརཱགཱ…པེ… སམིཏཱཝིནོཏི སམིཏཝནྟོ, ཀིལེསཝཱུཔསམཀཱརིནོཏི ཨཏྠོ. སམིཏཱཝིཏཏྟཱ ཙ ཝཱིཏརཱགཱ ཨཀོཔཱ. ཨིདྷ ཝིཔྤཧཱཡཱཏི ཨིདྷལོཀེ ཝཏྟམཱནེ ཁནྡྷེ ཝིཧཱཡ, ཏཏོ པརཾ ཡེསཾ གམནཾ ནཏྠཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིཏོ པརཾ ‘‘ཡེ ཀཱམེ ཧིཏྭཱ ཨགཧཱ ཙརནྟི, སུསཉྙཏཏྟཱ ཏསརཾཝ ཨུཛྫུ’’ནྟི ཨིམམྤི གཱཐཾ ཀེཙི པཋནྟི.

༥༠༦-༨. ཛཧིཏྭཱཏི ཧིཏྭཱ. ‘‘ཛཧིཏྭཱནཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཨཡམེཝཏྠོ. ཨཏྟདཱིཔཱཏི ཨཏྟནོ གུཎེ ཨེཝ ཨཏྟནོ དཱིཔཾ ཀཏྭཱ ཝིཙརནྟཱ ཁཱིཎཱསཝཱ ཝུཙྩནྟི. ཡེ ཧེཏྠཱཏི ཧཀཱརོ ནིཔཱཏོ པདཔཱུརཎམཏྟེ. ཨཡཾ པནཏྠོ – ཡེ ཨེཏྠ ཁནྡྷཱཡཏནཱདིསནྟཱནེ ཡཐཱ ཨིདཾ ཁནྡྷཱཡཏནཱདི ཏཐཱ ཛཱནནྟི, ཡཾསབྷཱཝཾ ཏཾསབྷཱཝཾཡེཝ སཉྫཱནནྟི ཨནིཙྩཱདིཝསེན ཛཱནནྟཱ. ཨཡམནྟིམཱ ནཏྠི པུནབྦྷཝོཏི ཨཡཾ ནོ ཨནྟིམཱ ཛཱཏི, ཨིདཱནི ནཏྠི པུནབྦྷཝོཏི ཨེཝཉྩ ཡེ ཛཱནནྟཱིཏི.

༥༠༩. ཡོ ཝེདགཱུཏི ཨིདཱནི ཨཏྟཱནཾ སནྡྷཱཡ བྷགཝཱ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ སཏིམཱཏི ཚསཏཏཝིཧཱརསཏིཡཱ ¶ སམནྣཱགཏོ. སམྦོདྷིཔཏྟོཏི སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོ. སརཎཾ བཧཱུནནྟི བཧཱུནཾ དེཝམནུསྶཱནཾ བྷཡཝིཧིཾསནེན སརཎབྷཱུཏོ.

༥༡༠. ཨེཝཾ དཀྑིཎེཡྻེ སུཏྭཱ ཨཏྟམནོ བྲཱཧྨཎོ ཨཱཧ – ‘‘ཨདྡྷཱ ཨམོགྷཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཏྭཉྷེཏྠ ཛཱནཱསི ཡཐཱ ཏཐཱ ཨིདནྟི ཏྭཉྷི ཨེཏྠ ལོཀེ ཨིདཾ སབྦམྤི ཉེཡྻཾ ཡཐཱ ཏཐཱ ཛཱནཱསི ཡཱཐཱཝཏོ ཛཱནཱསི, ཡཱདིསཾ ཏཾ ཏཱདིསམེཝ ཛཱནཱསཱིཏི ¶ ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཐཱ ཧི ཏེ ཝིདིཏོ ཨེས དྷམྨོཏི ཏཐཱ ཧི ཏེ ཨེསཱ དྷམྨདྷཱཏུ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱ, ཡསྶཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཏཱ ཡཾ ཡཾ ཨིཙྪསི, ཏཾ ཏཾ ཛཱནཱསཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

༥༡༡. ཨེཝཾ སོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ པསཾསིཏྭཱ དཀྑིཎེཡྻསམྤདཱཡ ཡཉྙསམྤདཾ ཉཏྭཱ དཱཡཀསམྤདཱཡཔི ཏཾ ཚལ༹ངྒཔརིཔཱུརཾ ཡཉྙསམྤདཾ སོཏུཀཱམོ ‘‘ཡོ ཡཱཙཡོགོ’’ཏི ཨུཏྟརིཔཉྷཾ པུཙྪི. ཏཏྲཱཡཾ ཡོཛནཱ – ཡོ ཡཱཙཡོགོ དདཾ པརེསཾ ཡཛཏི, ཏསྶ ཨཀྑཱཧི མེ བྷགཝཱ ཡཉྙསམྤདནྟི.

༥༡༢. ཨཐསྶ ¶ བྷགཝཱ དྭཱིཧི གཱཐཱཧི ཨཀྑཱསི. ཏཏྠཱཡཾ ཨཏྠཡོཛནཱ – ཡཛསྶུ མཱགྷ, ཡཛམཱནོ ཙ སབྦཏྠ ཝིཔྤསཱདེཧི ཙིཏྟཾ, ཏཱིསུཔི ཀཱལེསུ ཙིཏྟཾ པསཱདེཧི. ཨེཝཾ ཏེ ཡཱཡཾ –

‘‘པུབྦེཝ དཱནཱ སུམནོ, དདཾ ཙིཏྟཾ པསཱདཡེ;

དཏྭཱ ཨཏྟམནོ ཧོཏི, ཨེསཱ ཡཉྙསྶ སམྤདཱ’’ཏི. (ཨ. ནི. ༦.༣༧; པེ. ཝ. ༣༠༥) –

ཡཉྙསམྤདཱ ཝུཏྟཱ, ཏཱཡ སམྤནྣོ ཡཉྙོ བྷཝིསྶཏི. ཏཏྠ སིཡཱ ‘‘ཀཐཾ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏབྦ’’ནྟི? དོསཔྤཧཱནེན. ཀཐཾ དོསཔྤཧཱནཾ ཧོཏི? ཡཉྙཱརམྨཎཏཱཡ. ཨཡཉྷི ཨཱརམྨཎཾ ཡཛམཱནསྶ ཡཉྙོ ཨེཏྠ པཏིཊྛཱཡ ཛཧཱཏི དོསཾ, ཨཡཉྷི སཏྟེསུ མེཏྟཱཔུབྦངྒམེན སམྨཱདིཊྛིཔདཱིཔཝིཧཏམོཧནྡྷཀཱརེན ཙིཏྟེན ཡཛམཱནསྶ དེཡྻདྷམྨསངྑཱཏོ ཡཉྙོ ཨཱརམྨཎཾ ཧོཏི, སོ ཨེཏྠ ཡཉྙེ ཨཱརམྨཎཝསེན པཝཏྟིཡཱ པཏིཊྛཱཡ དེཡྻདྷམྨཔཙྩཡཾ ལོབྷཾ, པཊིགྒཱཧཀཔཙྩཡཾ ཀོདྷཾ, ཏདུབྷཡནིདཱནཾ མོཧནྟི ཨེཝཾ ཏིཝིདྷམྤི ཛཧཱཏི དོསཾ. སོ ཨེཝཾ བྷོགེསུ ཝཱིཏརཱགོ, སཏྟེསུ ཙ པཝིནེཡྻ དོསཾ ཏཔྤཧཱནེནེཝ པཧཱིནཔཉྩནཱིཝརཎོ ཨནུཀྐམེན ཨུཔཙཱརཔྤནཱབྷེདཾ ཨཔརིམཱཎསཏྟཕརཎེན ཨེཀསཏྟེ ཝཱ ཨནཝསེསཕརཎེན ཨཔྤམཱཎཾ མེཏྟཾ ཙིཏྟཾ བྷཱཝེནྟོ ¶ པུན བྷཱཝནཱཝེཔུལླཏྠཾ, རཏྟིནྡིཝཾ སཏཏཾ སབྦཨིརིཡཱཔཐེསུ ཨཔྤམཏྟོ ཧུཏྭཱ ཏམེཝ མེཏྟཛ྄ཛྷཱནསངྑཱཏཾ སབྦཱ དིསཱ ཕརཏེ ཨཔྤམཉྙནྟི.

༥༡༤. ཨཐ བྲཱཧྨཎོ ཏཾ མེཏྟཾ ‘‘བྲཧྨལོཀམགྒོ ཨཡ’’ནྟི ཨཛཱནནྟོ ཀེཝལཾ ཨཏྟནོ ཝིསཡཱཏཱིཏཾ མེཏྟཱབྷཱཝནཾ སུཏྭཱ ¶ སུཊྛུཏརཾ སཉྫཱཏསབྦཉྙུསམྦྷཱཝནོ བྷགཝཏི ཨཏྟནཱ བྲཧྨལོཀཱདྷིམུཏྟཏྟཱ བྲཧྨལོཀཱུཔཔཏྟིམེཝ ཙ སུདྡྷིཾ མུཏྟིཉྩ མཉྙམཱནོ བྲཧྨལོཀམགྒཾ པུཙྪནྟོ ‘‘ཀོ སུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྲ ཙ བྲཧྨལོཀགཱམིཾ པུཉྙཾ ཀརོནྟཾ སནྡྷཱཡཱཧ – ‘‘ཀོ སུཛ྄ཛྷཏི མུཙྩཏཱི’’ཏི, ཨཀརོནྟཾ སནྡྷཱཡ ‘‘བཛ྄ཛྷཏཱི ཙཱ’’ཏི. ཀེནཏྟནཱཏི ཀེན ཀཱརཎེན. སཀྑི བྲཧྨཛྫདིཊྛོཏི བྲཧྨཱ ཨཛྫ སཀྑི དིཊྛོ. སཙྩནྟི བྷགཝཏོ བྲཧྨསམཏྟཾ ཨཱརབྦྷ ཨཙྩཱདརེན སཔཐཾ ཀརོཏི. ཀཐཾ ཨུཔཔཛྫཏཱིཏི ཨཙྩཱདརེནེཝ པུནཔི པུཙྪཏི. ཛུཏིམཱཏི བྷགཝནྟཾ ཨཱལཔཏི.

ཏཏྠ ¶ ཡསྨཱ ཡོ བྷིཀྑུ མེཏྟཱཡ ཏིཀཙཏུཀྐཛ྄ཛྷཱནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཏམེཝ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི, སོ སུཛ྄ཛྷཏི མུཙྩཏི ཙ, ཏཐཱརཱུཔོ ཙ བྲཧྨལོཀཾ ན གཙྪཏི. ཡོ པན མེཏྟཱཡ ཏིཀཙཏུཀྐཛ྄ཛྷཱནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ‘‘སནྟཱ ཨེསཱ སམཱཔཏྟཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཏཾ ཨསྶཱདེཏི, སོ བཛ྄ཛྷཏི. ཨཔརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནོ ཙ ཏེནེཝ ཛྷཱནེན བྲཧྨལོཀཾ གཙྪཏི, ཏསྨཱ བྷགཝཱ ཡོ སུཛ྄ཛྷཏི མུཙྩཏི ཙ, ཏསྶ བྲཧྨལོཀགམནཾ ཨནནུཛཱནནྟོ ཨནཱམསིཏྭཱཝ ཏཾ པུགྒལཾ ཡོ བཛ྄ཛྷཏི. ཏསྶ ཏེན ཛྷཱནེན བྲཧྨལོཀགམནཾ དསྶེནྟོ བྲཱཧྨཎསྶ སཔྤཱཡེན ནཡེན ‘‘ཡོ ཡཛཏཱི’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ.

༥༡༥. ཏཏྠ ཏིཝིདྷནྟི ཏིཀཱལཔྤསཱདཾ སནྡྷཱཡཱཧ. ཏེན དཱཡཀཏོ ཨངྒཏྟཡཾ དསྶེཏི. ཨཱརཱདྷཡེ དཀྑིཎེཡྻེབྷི ཏཱདཱིཏི ཏཉྩ སོ ཏཱདིསོ ཏིཝིདྷསམྤཏྟིསཱདྷཀོ པུགྒལོ ཏིཝིདྷཾ ཡཉྙསམྤདཾ དཀྑིཎེཡྻེཧི ཁཱིཎཱསཝེཧི སཱདྷེཡྻ སམྤཱདེཡྻ. ཨིམིནཱ པཊིགྒཱཧཀཏོ ཨངྒཏྟཡཾ དསྶེཏི. ཨེཝཾ ཡཛིཏྭཱ སམྨཱ ཡཱཙཡོགོཏི ཨེཝཾ མེཏྟཛ྄ཛྷཱནཔདཊྛཱནབྷཱཝེན ཚལ༹ངྒསམནྣཱགཏཾ ཡཉྙཾ སམྨཱ ཡཛིཏྭཱ སོ ཡཱཙཡོགོ ཏེན ཚལ༹ངྒཡཉྙཱུཔནིསྶཡེན མེཏྟཛ྄ཛྷཱནེན ཨུཔཔཛྫཏི བྲཧྨལོཀནྟི ¶ བྲཱུམཱིཏི བྲཱཧྨཎཾ སམུསྶཱཧེནྟོ དེསནཾ སམཱཔེསི. སེསཾ སབྦགཱཐཱསུ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. ཨིཏོ པརཉྩ པུབྦེ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ མཱགྷསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. སབྷིཡསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ ¶ མེ སུཏནྟི སབྷིཡསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམེཝ ཡཱསྶ ནིདཱནེ ཝུཏྟཱ. ཨཏྠཝཎྞནཱཀྐམེཔི ཙསྶ པུབྦསདིསཾ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཡཾ པན ཨཔུབྦཾ, ཏཾ ཨུཏྟཱནཏྠཱནི པདཱནི པརིཧརནྟཱ ཝཎྞཡིསྶཱམ. ཝེལུ༹ཝནེ ཀལནྡཀནིཝཱཔེཏི ཝེལུ༹ཝནནྟི ཏསྶ ཨུཡྻཱནསྶ ནཱམཾ. ཏཾ ཀིར ཝེལཱུ༹ཧི ཙ པརིཀྑིཏྟཾ ཨཧོསི ཨཊྛཱརསཧཏྠེན ཙ པཱཀཱརེན, གོཔུརདྭཱརཊྚཱལཀཡུཏྟཾ ¶ ནཱིལོབྷཱསཾ མནོརམཾ, ཏེན ‘‘ཝེལུ༹ཝན’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཀལནྡཀཱནཉྩེཏྠ ནིཝཱཔཾ ཨདཾསུ, ཏེན ‘‘ཀལནྡཀནིཝཱཔོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཀལནྡཀཱ ནཱམ ཀཱལ༹ཀཱ ཝུཙྩནྟི. པུབྦེ ཀིར ཨཉྙཏརོ རཱཛཱ ཏཏྠ ཨུཡྻཱནཀཱིལ༹ནཏྠཾ ཨཱགཏོ སུརཱམདེན མཏྟོ དིཝཱསེཡྻཾ སུཔི. པརིཛནོཔིསྶ ‘‘སུཏྟོ རཱཛཱ’’ཏི པུཔྥཕལཱདཱིཧི པལོབྷིཡམཱནོ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ པཀྐཱམི. ཨཐ སུརཱགནྡྷེན ཨཉྙཏརསྨཱ སུསིརརུཀྑཱ ཀཎྷསཔྤོ ནིཀྑམིཏྭཱ རཉྙོ ཨབྷིམུཁོ ཨཱགཙྪཏི. ཏཾ དིསྭཱ རུཀྑདེཝཏཱ ‘‘རཉྙོ ཛཱིཝིཏཾ དསྶཱམཱི’’ཏི ཀཱལ༹ཀཝེསེན ཨཱགནྟྭཱ ཀཎྞམཱུལེ སདྡམཀཱསི. རཱཛཱ པཊིབུཛ྄ཛྷི, ཀཎྷསཔྤོ ནིཝཏྟོ. སོ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ མམ ཀཱལ༹ཀཱཡ ཛཱིཝིཏཾ དིནྣ’’ནྟི ཀཱལ༹ཀཱནཾ ཏཏྠ ནིཝཱཔཾ པཊྛཔེསི, ཨབྷཡགྷོསནཉྩ ¶ གྷོསཱཔེསི. ཏསྨཱ ཏཾ ཏཏོ པབྷུཏི ‘‘ཀལནྡཀནིཝཱཔོ’’ཏི སངྑཾ གཏཾ.

སབྷིཡསྶ པརིབྦཱཛཀསྶཱཏི སབྷིཡོཏི ཏསྶ ནཱམཾ, པརིབྦཱཛཀོཏི བཱཧིར པབྦཛྫཾ ཨུཔཱདཱཡ ཝུཙྩཏི. པུརཱཎསཱལོཧིཏཱཡ དེཝཏཱཡཱཏི ན མཱཏཱ ན པིཏཱ, ཨཔིཙ ཁོ པནསྶ མཱཏཱ ཝིཡ པིཏཱ ཝིཡ ཙ ཧིཏཛ྄ཛྷཱསཡཏྟཱ སོ དེཝཔུཏྟོ ‘‘པུརཱཎསཱལོཧིཏཱ དེཝཏཱ’’ཏི ཝུཏྟོ. པརིནིབྦུཏེ ཀིར ཀསྶཔེ བྷགཝཏི པཏིཊྛིཏེ སུཝཎྞཙེཏིཡེ ཏཡོ ཀུལཔུཏྟཱ སམྨུཁསཱཝཀཱནཾ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཙརིཡཱནུརཱུཔཱནི ཀམྨཊྛཱནཱནི གཧེཏྭཱ པཙྩནྟཛནཔདཾ གནྟྭཱ ཨརཉྙཱཡཏནེ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟི, ཨནྟརནྟརཱ ཙ ཙེཏིཡཝནྡནཏྠཱཡ དྷམྨསྶཝནཏྠཱཡ ཙ ནགརཾ གཙྪནྟི. ཨཔརེན ཙ སམཡེན ཏཱཝཏཀམྤི ཨརཉྙེ ཝིཔྤཝཱསཾ ཨརོཙཡམཱནཱ ཏཏྠེཝ ཨཔྤམཏྟཱ ཝིཧརིཾསུ, ཨེཝཾ ཝིཧརནྟཱཔི ན ཙ ཀིཉྩི ཝིསེསཾ ཨདྷིགམིཾསུ. ཏཏོ ནེསཾ ཨཧོསི – ‘‘མཡཾ པིཎྜཱཡ གཙྪནྟཱ ཛཱིཝིཏེ སཱཔེཀྑཱ ཧོམ, ཛཱིཝིཏེ སཱཔེཀྑེན ཙ ན སཀྐཱ ལོཀུཏྟརདྷམྨོ ཨདྷིགནྟུཾ, པུཐུཛྫནཀཱལཀིརིཡཱཔི དུཀྑཱ, ཧནྡ མཡཾ ནིསྶེཎིཾ བནྡྷིཏྭཱ པབྦཏཾ ¶ ཨབྷིརུཡ྄ཧ ཀཱཡེ ཙ ཛཱིཝིཏེ ཙ ཨནཔེཀྑཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོམཱ’’ཏི. ཏེ ཏཐཱ ཨཀཾསུ.

ཨཐ ནེསཾ མཧཱཐེརོ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣཏྟཱ ཏདཧེཝ ཚལ༹བྷིཉྙཱཔརིཝཱརཾ ཨརཧཏྟཾ སཙྪཱཀཱསི. སོ ཨིདྡྷིཡཱ ཧིམཝནྟཾ གནྟྭཱ ཨནོཏཏྟེ མུཁཾ དྷོཝིཏྭཱ ཨུཏྟརཀུརཱུསུ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩོ པུན ཨཉྙམྤི པདེསཾ གནྟྭཱ པཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ ཨནོཏཏྟཨུདཀཉྩ ནཱགལཏཱདནྟཔོཎཉྩ གཧེཏྭཱ ¶ ཏེསཾ སནྟིཀཾ ཨཱགནྟྭཱ ཨཱཧ – ‘‘པསྶཐཱཝུསོ མམཱནུབྷཱཝཾ, ཨཡཾ ཨུཏྟརཀུརུཏོ པིཎྜཔཱཏོ, ཨིདཾ ཧིམཝནྟཏོ ཨུདཀདནྟཔོཎཾ ཨཱབྷཏཾ, ཨིམཾ བྷུཉྫིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོཐ, ཨེཝཱཧཾ ཏུམྷེ སདཱ ཨུཔཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏེ ཏཾ སུཏྭཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཏུམྷེ, བྷནྟེ, ཀཏཀིཙྩཱ, ཏུམྷེཧི སཧ སལླཱཔམཏྟམྤི ཨམྷཱཀཾ པཔཉྩོ, མཱ དཱནི ཏུམྷེ པུན ཨམྷཱཀཾ ¶ སནྟིཀཾ ཨཱགམིཏྠཱ’’ཏི. སོ ཀེནཙི པརིཡཱཡེན ཏེ སམྤཊིཙྪཱཔེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ པཀྐཱམི.

ཏཏོ ཏེསཾ ཨེཀོ དྭཱིཧཏཱིཧཙྩཡེན པཉྩཱབྷིཉྙོ ཨནཱགཱམཱི ཨཧོསི. སོཔི ཏཐེཝ ཨཀཱསི, ཨིཏརེན ཙ པཊིཀྑིཏྟོ ཏཐེཝ ཨགམཱསི. སོ ཏཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཝཱཡམནྟོ པབྦཏཾ ཨཱརུཧནདིཝསཏོ སཏྟམེ དིཝསེ ཀིཉྩི ཝིསེསཾ ཨནདྷིགནྟྭཱཝ ཀཱལཀཏོ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟི. ཁཱིཎཱསཝཏྠེརོཔི ཏཾ དིཝསམེཝ པརིནིབྦཱཡི, ཨནཱགཱམཱི སུདྡྷཱཝཱསེསུ ཨུཔྤཛྫི. དེཝཔུཏྟོ ཚསུ ཀཱམཱཝཙརདེཝལོཀེསུ ཨནུལོམཔཊིལོམེན དིབྦསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝིཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཀཱལེ དེཝལོཀཱ ཙཝིཏྭཱ ཨཉྙཏརིསྶཱ པརིབྦཱཛིཀཱཡ ཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསི. སཱ ཀིར ཨཉྙཏརསྶ ཁཏྟིཡསྶ དྷཱིཏཱ, ཏཾ མཱཏཱཔིཏརོ ‘‘ཨམྷཱཀཾ དྷཱིཏཱ སམཡནྟརཾ ཛཱནཱཏཱུ’’ཏི ཨེཀསྶ པརིབྦཱཛཀསྶ ནིཡྻཱཏེསུཾ. ཏསྶེཀོ ཨནྟེཝཱསིཀོ པརིབྦཱཛཀོ ཏཱཡ སདྡྷིཾ ཝིཔྤཊིཔཛྫི. སཱ ཏེན གབྦྷཾ གཎྷི. ཏཾ གབྦྷིནིཾ དིསྭཱ པརིབྦཱཛིཀཱ ནིཀྐཌྜྷིཾསུ. སཱ ཨཉྙཏྠ གཙྪནྟཱི ཨནྟརཱམགྒེ སབྷཱཡཾ ཝིཛཱཡི, ཏེནསྶ ‘‘སབྷིཡོ’’ཏྭེཝ ནཱམཾ ཨཀཱསི. སོཔི སབྷིཡོ ཝཌྜྷིཏྭཱ པརིབྦཱཛཀཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ནཱནཱསཏྠཱནི ཨུགྒཧེཏྭཱ མཧཱཝཱདཱི ཧུཏྭཱ ཝཱདཀྑིཏྟཏཱཡ སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཝིཙརནྟོ ཨཏྟནོ སདིསཾ ཝཱདིཾ ཨདིསྭཱ ནགརདྭཱརེ ཨསྶམཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ཁཏྟིཡཀུམཱརཱདཡོ སིཔྤཾ སིཀྑཱཔེནྟོ ཏཏྠ ཝསཏི.

ཨཐ བྷགཝཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐོ ཨནུཔུབྦེན རཱཛགཧཾ ཨཱགནྟྭཱ ཝེལུ༹ཝནེ ཝིཧརཏི ཀལནྡཀནིཝཱཔེ. སབྷིཡོ པན བུདྡྷུཔྤཱདཾ ན ཛཱནཱཏི. ཨཐ སོ སུདྡྷཱཝཱསབྲཧྨཱ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ ‘‘ཨིམཱཧཾ ཝིསེསཾ ཀསྶཱནུབྷཱཝེན པཏྟོ’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ སམཎདྷམྨཀིརིཡཾ ཏེ ཙ སཧཱཡེ ཨནུསྶརིཏྭཱ ‘‘ཏེསུ ཨེཀོ ¶ པརིནིབྦུཏོ, ཨེཀོ ཨིདཱནི ཀཏྠཱ’’ཏི ¶ ཨཱཝཛྫེནྟོ ‘‘དེཝལོཀཱ ཙཝིཏྭཱ ཛམྦུདཱིཔེ ཨུཔྤནྣོ བུདྡྷུཔྤཱདམྤི ན ཛཱནཱཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘ཧནྡ ནཾ བུདྡྷུཔསེཝནཱཡ ནིཡོཛེམཱི’’ཏི ཝཱིསཏི པཉྷེ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ རཏྟིབྷཱགེ ཏསྶ ཨསྶམམཱགམྨ ¶ ཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ ‘‘སབྷིཡ, སབྷིཡཱ’’ཏི པཀྐོསི. སོ ནིདྡཱཡམཱནོ ཏིཀྑཏྟུཾ ཏཾ སདྡཾ སུཏྭཱ ནིཀྑམྨ ཨོབྷཱསཾ དིསྭཱ པཉྫལིཀོ ཨཊྛཱསི. ཏཏོ ཏཾ བྲཧྨཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨཧཾ སབྷིཡ ཏཝཏྠཱཡ ཝཱིསཏི པཉྷེ ཨཱཧརིཾ, ཏེ ཏྭཾ ཨུགྒཎྷ. ཡོ ཙ ཏེ སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཨིམེ པཉྷེ པུཊྛོ བྱཱཀརོཏི, ཏསྶ སནྟིཀེ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརེཡྻཱསཱི’’ཏི. ཨིམཾ དེཝཔུཏྟཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ ‘‘པུརཱཎསཱལོཧིཏཱཡ དེཝཏཱཡ པཉྷཱ ཨུདྡིཊྛཱ ཧོནྟཱི’’ཏི. ཨུདྡིཊྛཱཏི ཨུདྡེསམཏྟེནེཝ ཝུཏྟཱ, ན ཝིབྷངྒེན.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཙ ནེ སབྷིཡོ ཨེཀཝཙནེནེཝ པདཔཊིཔཱཊིཡཱ ཨུགྒཧེསི. ཨཐ སོ བྲཧྨཱ ཛཱནནྟོཔི ཏསྶ བུདྡྷུཔྤཱདཾ ནཱཙིཀྑི. ‘‘ཨཏྠཾ གཝེསམཱནོ པརིབྦཱཛཀོ སཡམེཝ སཏྠཱརཾ ཉསྶཏི. ཨིཏོ བཧིདྡྷཱ ཙ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ ཏུཙྪབྷཱཝ’’ནྟི ཨིམིནཱ པནཱདྷིཔྤཱཡེན ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཡོ ཏེ སབྷིཡ…པེ… ཙརེཡྻཱསཱི’’ཏི. ཐེརགཱཐཱསུ པན ཙཏུཀྐནིཔཱཏེ སབྷིཡཏྠེརཱཔདཱནཾ ཝཎྞེནྟཱ བྷཎནྟི ‘‘སཱ ཙསྶ མཱཏཱ ཨཏྟནོ ཝིཔྤཊིཔཏྟིཾ ཙིནྟེཏྭཱ ཏཾ ཛིགུཙྪམཱནཱ ཛྷཱནཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ བྲཧྨལོཀེ ཨུཔྤནྣཱ, ཏཱཡ བྲཧྨདེཝཏཱཡ ཏེ པཉྷཱ ཨུདྡིཊྛཱ’’ཏི.

ཡེ ཏེཏི ཨིདཱནི ཝཏྟབྦཱནཾ ཨུདྡེསཔཙྩུདྡེསོ. སམཎབྲཱཧྨཎཱཏི པབྦཛྫཱུཔགམནེན ལོཀསམྨུཏིཡཱ ཙ སམཎཱ ཙེཝ བྲཱཧྨཎཱ ཙ. སངྒྷིནོཏི གཎཝནྟོ. གཎིནོཏི སཏྠཱརོ, ‘‘སབྦཉྙུནོ མཡ’’ནྟི ཨེཝཾ པཊིཉྙཱཏཱརོ. གཎཱཙརིཡཱཏི ཨུདྡེསཔརིཔུཙྪཱདིཝསེན པབྦཛིཏགཧཊྛགཎསྶ ཨཱཙརིཡཱ. ཉཱཏཱཏི ཨབྷིཉྙཱཏཱ, ཝིསྶུཏཱ པཱཀཊཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡསསྶིནོཏི ལཱབྷཔརིཝཱརསམྤནྣཱ. ཏིཏྠཀརཱཏི ཏེསཾ དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫནྟེཧི ཨོཏརིཏབྦཱནཾ ཨོགཱཧིཏབྦཱནཾ དིཊྛིཏིཏྠཱནཾ ཀཏྟཱརོ. སཱདྷུསམྨཏཱ བཧུཛནསྶཱཏི ‘‘སཱདྷཝོ ཨེཏེ སནྟོ སཔྤུརིསཱ’’ཏི ཨེཝཾ བཧུཛནསྶ སམྨཏཱ.

སེཡྻཐིདནྟི ¶ ཀཏམེ ཏེཏི ཙེ-ཨིཙྩེཏསྨིཾ ཨཏྠེ ནིཔཱཏོ. པཱུརཎོཏི ནཱམཾ, ཀསྶཔོཏི གོཏྟཾ. སོ ཀིར ཛཱཏིཡཱ དཱསོ, དཱསསཏཾ ¶ པཱུརེནྟོ ཛཱཏོ. ཏེནསྶ ‘‘པཱུརཎོ’’ཏི ནཱམམཀཾསུ. པལཱཡིཏྭཱ པན ནགྒེསུ པབྦཛིཏྭཱ ‘‘ཀསྶཔོ ཨཧ’’ནྟི གོཏྟཾ ཨུདྡིསི, སབྦཉྙུཏཉྩ པཙྩཉྙཱསི. མཀྑལཱིཏི ནཱམཾ, གོསཱལཱཡ ཛཱཏཏྟཱ གོསཱལོཏིཔི ཝུཙྩཏི. སོཔི ཀིར ཛཱཏིཡཱ དཱསོ ཨེཝ, པལཱཡིཏྭཱ པབྦཛི, སབྦཉྙུཏཉྩ པཙྩཉྙཱསི. ཨཛིཏོཏི ནཱམཾ, ཨཔྤིཙྪཏཱཡ ཀེསཀམྦལཾ དྷཱརེཏི, ཏེན ཀེསཀམྦལོཏིཔི ཝུཙྩཏི, སོཔི སབྦཉྙུཏཾ པཙྩཉྙཱསི ¶ . པཀུདྷོཏི ནཱམཾ, ཀཙྩཱཡནོཏི གོཏྟཾ. ཨཔྤིཙྪཝསེན ཨུདཀེ ཛཱིཝསཉྙཱཡ ཙ ནྷཱནམུཁདྷོཝནཱདི པཊིཀྑིཏྟོ, སོཔི སབྦཉྙུཏཾ པཙྩཉྙཱསི. སཉྩཡོཏི ནཱམཾ, བེལཊྛོ པནསྶ པིཏཱ, ཏསྨཱ བེལཊྛཔུཏྟོཏི ཝུཙྩཏི, སོཔི སབྦཉྙུཏཾ པཙྩཉྙཱསི. ནིགཎྛོཏི པབྦཛྫཱནཱམེན, ནཱཊཔུཏྟོཏི པིཏུནཱམེན ཝུཙྩཏི. ནཱཊོཏི ཀིར ནཱམསྶ པིཏཱ, ཏསྶ པུཏྟོཏི ནཱཊཔུཏྟོ, སོཔི སབྦཉྙུཏཾ པཙྩཉྙཱསི. སབྦེཔི པཉྩསཏཔཉྩསཏསིསྶཔརིཝཱརཱ ཨཧེསུཾ. ཏེཏི ཏེ ཚ སཏྠཱརོ. ཏེ པཉྷེཏི ཏེ ཝཱིསཏི པཉྷེ. ཏེཏི ཏེ ཚ སཏྠཱརོ. ན སམྤཱཡནྟཱིཏི ན སམྤཱདེནྟི. ཀོཔནྟི ཙིཏྟཙེཏསིཀཱནཾ ཨཱཝིལབྷཱཝཾ. དོསནྟི པདུཊྛཙིཏྟཏཾ, ཏདུབྷཡམྤེཏཾ མནྡཏིཀྑབྷེདསྶ ཀོདྷསྶེཝཱདྷིཝཙནཾ. ཨཔྤཙྩཡནྟི ཨཔྤཏཱིཏཏཱ, དོམནསྶནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཱཏུཀརོནྟཱིཏི ཀཱཡཝཙཱིཝིཀཱརེན པཀཱསེནྟི, པཱཀཊཾ ཀརོནྟི.

ཧཱིནཱཡཱཏི གཧཊྛབྷཱཝཱཡ. གཧཊྛབྷཱཝོ ཧི པབྦཛྫཾ ཨུཔནིདྷཱཡ སཱིལཱདིགུཎཧཱིནཏོ ཧཱིནཀཱམསུཁཔཊིསེཝནཏོ ཝཱ ‘‘ཧཱིནོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨུཙྩཱ པབྦཛྫཱ. ཨཱཝཏྟིཏྭཱཏི ཨོསཀྐིཏྭཱ. ཀཱམེ པརིབྷུཉྫེཡྻནྟི ཀཱམེ པཊིསེཝེཡྻཾ. ཨིཏི ཀིརསྶ སབྦཉྙུཔཊིཉྙཱནམྤི པབྦཛིཏཱནཾ ཏུཙྪཀཏྟཾ དིསྭཱ ཨཧོསི. ཨུཔྤནྣཔརིཝིཏཀྐཝསེནེཝ ཙ ཨཱགནྟྭཱ པུནཔྤུནཾ ཝཱིམཾསམཱནསྶ ཨཐ ཁོ སབྷིཡསྶ པརིབྦཱཛཀསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཡམྤི ཁོ སམཎོ’’ཏི ཙ ‘‘ཡེཔི ཁོ ཏེ བྷོནྟོ’’ཏི ཙ ‘‘སམཎོ ཁོ དཧརོཏི ན ཨུཉྙཱཏབྦོ’’ཏི ཙཱཏི ཨེཝམཱདི. ཏཏྠ ཛིཎྞཱཏིཨཱདཱིནི པདཱནི ཝུཏྟནཡཱནེཝ. ཐེརཱཏི ཨཏྟནོ སམཎདྷམྨེ ཐིརབྷཱཝཔྤཏྟཱ. རཏྟཉྙཱུཏི ¶ རཏནཉྙཱུ, ‘‘ནིབྦཱནརཏནཾ ཛཱནཱམ མཡ’’ནྟི ཨེཝཾ སཀཱཡ པཊིཉྙཱཡ ལོཀེནཱཔི སམྨཏཱ, བཧུརཏྟིཝིདཱུ ཝཱ. ཙིརཾ པབྦཛིཏཱནཾ ཨེཏེསནྟི ཙིརཔབྦཛིཏཱ. ན ཨུཉྙཱཏབྦོཏི ན ཨཝཛཱནིཏབྦོ, ན ནཱིཙཾ ཀཏྭཱ ཛཱནིཏབྦོཏི ཝུཏྟཾ ¶ ཧོཏི. ན པརིབྷོཏབྦོཏི ན པརིབྷཝིཏབྦོ, ‘‘ཀིམེས ཉསྶཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ན གཧེཏབྦོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༥༡༦. ཀངྑཱི ཝེཙིཀིཙྪཱིཏི སབྷིཡོ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདམཱནོ ཨེཝཾ བྷགཝཏོ རཱུཔསམྤཏྟིདམཱུཔསམསཱུཙིཏཾ སབྦཉྙུཏཾ སམྦྷཱཝཡམཱནོ ཝིགཏུདྡྷཙྩོ ཧུཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཀངྑཱི ཝེཙིཀིཙྪཱི’’ཏི. ཏཏྠ ‘‘ལབྷེཡྻཾ ནུ ཁོ ཨིམེསཾ བྱཱཀརཎ’’ནྟི ཨེཝཾ པཉྷཱནཾ བྱཱཀརཎཀངྑཱཡ ཀངྑཱི. ‘‘ཀོ ནུ ཁོ ཨིམསྶིམསྶ ཙ པཉྷསྶ ཨཏྠོ’’ཏི ཨེཝཾ ཝིཙིཀིཙྪཱཡ ཝེཙིཀིཙྪཱི. དུབྦལཝིཙིཀིཙྪཱཡ ཝཱ ཏེསཾ པཉྷཱནཾ ཨཏྠེ ཀངྑནཏོ ཀངྑཱི, བལཝཏིཡཱ ཝིཙིནནྟོ ཀིཙྪཏིཡེཝ, ན སཀྐོཏི སནྣིཊྛཱཏུནྟི ཝེཙིཀིཙྪཱི. ཨབྷིཀངྑམཱནོཏི ཨཏིཝིཡ པཏྠཡམཱནོ. ཏེསནྟཀརོཏི ཏེསཾ པཉྷཱནཾ ཨནྟཀརོ. བྷཝནྟོཝ ཨེཝཾ བྷཝཱཧཱིཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘པཉྷེ མེ པུཊྛོ…པེ… བྱཱཀརོཧི མེ’’ཏི. ཏཏྠ པཉྷེ མེཏི པཉྷེ མཡཱ. པུཊྛོཏི པུཙྪིཏོ. ཨནུཔུབྦནྟི ¶ པཉྷཔཊིཔཱཊིཡཱ ཨནུདྷམྨནྟི ཨཏྠཱནུརཱུཔཾ པཱལི༹ཾ ཨཱརོཔེནྟོ. བྱཱཀརོཧི མེཏི མཡ྄ཧཾ བྱཱཀརོཧི.

༥༡༧. དཱུརཏོཏི སོ ཀིར ཨིཏོ ཙིཏོ ཙཱཧིཎྜནྟོ སཏྟཡོཛནསཏམགྒཏོ ཨཱགཏོ. ཏེནཱཧ – བྷགཝཱ ‘‘དཱུརཏོ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི, ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཝཱ སཱསནཏོ ཨཱགཏཏྟཱ ‘‘དཱུརཏོ ཨཱགཏོསཱི’’ཏི ནཾ ཨཱཧ.

༥༡༨. པུཙྪ མནྟི ཨིམཱཡ པནསྶ གཱཐཱཡ སབྦཉྙུཔཝཱརཎཾ པཝཱརེཏི. ཏཏྠ མནསིཙྪསཱིཏི མནསཱ ཨིཙྪསི.

ཡཾ ཝཏཱཧནྟི ཡཾ ཝཏ ཨཧཾ. ཨཏྟམནོཏི པཱིཏིཔཱམོཛྫསོམནསྶེཧི ཕུཊཙིཏྟོ. ཨུདགྒོཏི ཀཱཡེན ཙིཏྟེན ཙ ཨབྦྷུནྣཏོ ¶ . ཨིདཾ པན པདཾ ན སབྦཔཱཋེསུ ཨཏྠི. ཨིདཱནི ཡེཧི དྷམྨེཧི ཨཏྟམནོ, ཏེ དསྶེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘པམུདིཏོ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ’’ཏི.

༥༡༩. ཀིཾ པཏྟིནནྟི ཀིཾ པཏྟཾ ཀིམདྷིགཏཾ. སོརཏནྟི སུཝཱུཔསནྟཾ. ‘‘སུརཏ’’ནྟིཔི པཱཋོ, སུཊྛུ ཨུཔརཏནྟི ཨཏྠོ. དནྟནྟི དམིཏཾ. བུདྡྷོཏི ཝིབུདྡྷོ, བུདྡྷབོདྡྷབྦོ ཝཱ. ཨེཝཾ སབྷིཡོ ཨེཀེཀཱཡ གཱཐཱཡ ཙཏྟཱརོ ཙཏྟཱརོ ཀཏྭཱ པཉྩཧི གཱཐཱཧི ཝཱིསཏི པཉྷེ པུཙྪི. བྷགཝཱ པནསྶ ཨེཀམེཀཾ ¶ པཉྷཾ ཨེཀམེཀཱཡ གཱཐཱཡ ཀཏྭཱ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ ཝཱིསཏིཡཱ གཱཐཱཧི བྱཱཀཱསི.

༥༢༠. ཏཏྠ ཡསྨཱ བྷིནྣཀིལེསོ པརམཏྠབྷིཀྑུ, སོ ཙ ནིབྦཱནཔྤཏྟོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨསྶ ‘‘ཀིཾ པཏྟིནམཱཧུ བྷིཀྑུན’’ནྟི ཨིམཾ པཉྷཾ བྱཱཀརོནྟོ ‘‘པཛྫེནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡོ ཨཏྟནཱ བྷཱཝིཏེན མགྒེན པརིནིབྦཱནགཏོ ཀིལེསཔརིནིབྦཱནཾ པཏྟོ, པརིནིབྦཱནགཏཏྟཱ ཨེཝ ཙ ཝིཏིཎྞཀངྑོ ཝིཔཏྟིསམྤཏྟིཧཱནིབུདྡྷིཨུཙྪེདསསྶཏཨཔུཉྙཔུཉྙབྷེདཾ ཝིབྷཝཉྩ བྷཝཉྩ ཝིཔྤཧཱཡ, མགྒཝཱསཾ ཝུསིཏཝཱ ཁཱིཎཔུནབྦྷཝོཏི ཙ ཨེཏེསཾ ཐུཏིཝཙནཱནཾ ཨརཧོ, སོ བྷིཀྑཱུཏི.

༥༢༡. ཡསྨཱ པན ཝིཔྤཊིཔཏྟིཏོ སུཊྛུ ཨུཔརཏབྷཱཝེན ནཱནཔྤཀཱརཀིལེསཝཱུཔསམེན ཙ སོརཏོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘སབྦཏྠ ཨུཔེཀྑཀོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན དུཏིཡཔཉྷབྱཱཀརཎམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡོ སབྦཏྠ རཱུཔཱདཱིསུ ཨཱརམྨཎེསུ ‘‘ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱ ནེཝ སུམནོ ¶ ཧོཏི, ན དུམྨནོ’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟཱཡ ཚལ༹ངྒུཔེཀྑཱཡ ཨུཔེཀྑཀོ, ཝེཔུལླཔྤཏྟཱཡ སཏིཡཱ སཏིམཱ, ན སོ ཧིཾསཏི ནེཝ ཧིཾསཏི ཀཉྩི ཏསཐཱཝརཱདིབྷེདཾ སཏྟཾ སབྦལོཀེ སབྦསྨིམྤི ལོཀེ, ཏིཎྞོགྷཏྟཱ ཏིཎྞོ, སམིཏཔཱཔཏྟཱ སམཎོ, ཨཱཝིལསངྐཔྤཔྤཧཱནཱ ཨནཱཝིལོ. ཡསྶ ཙིམེ རཱགདོསམོཧམཱནདིཊྛིཀིལེསདུཙྩརིཏསངྑཱཏཱ སཏྟུསྶདཱ ཀེཙི ཨོལཱ༹རིཀཱ ཝཱ སུཁུམཱ ཝཱ ན སནྟི, སོ ཨིམཱཡ ཨུཔེཀྑཱཝིཧཱརིཏཱཡ སཏིཝེཔུལླཏཱཡ ཨཧིཾསཀཏཱཡ ཙ ཝིཔྤཊིཔཏྟིཏོ སུཊྛུ ཨུཔརཏབྷཱཝེན ཨིམིནཱ ཨོགྷཱདིནཱནཔྤཀཱརཀིལེསཝཱུཔསམེན ¶ ཙ སོརཏོཏི.

༥༢༢. ཡསྨཱ ཙ བྷཱཝིཏིནྡྲིཡོ ནིབྦྷཡོ ནིབྦིཀཱརོ དནྟོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཡསྶིནྡྲིཡཱནཱི’’ཏི གཱཐཱཡ ཏཏིཡཔཉྷཾ བྱཱཀཱསི. ཏསྶཏྠོ – ཡསྶ ཙཀྑཱདཱིནི ཚལི༹ནྡྲིཡཱནི གོཙརབྷཱཝནཱཡ ཨནིཙྩཱདིཏིལཀྑཎཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཝཱསནཱབྷཱཝནཱཡ སཏིསམྤཛཉྙགནྡྷཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ ཙ བྷཱཝིཏཱནི, ཏཱནི ཙ ཁོ ཡཐཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ གོཙརབྷཱཝནཱཡ, ཨེཝཾ པན བཧིདྡྷཱ ཙ སབྦལོཀེཏི ཡཏྠ ཡཏྠ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཝེཀལླཏཱ ཝེཀལླཏཱཡ ཝཱ སམྦྷཝོ, ཏཏྠ ཏཏྠ ནཱབྷིཛ྄ཛྷཱདིཝསེན བྷཱཝིཏཱནཱིཏི ¶ ཨེཝཾ ནིབྦིཛ྄ཛྷ ཉཏྭཱ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨིམཾ པརཉྩ ལོཀཾ སཀསནྟཏིཀྑནྡྷལོཀཾ པརསནྟཏིཀྑནྡྷལོཀཉྩ ཨདནྡྷམརཎཾ མརིཏུཀཱམོ ཀཱལཾ ཀངྑཏི, ཛཱིཝིཏཀྑཡཀཱལཾ ཨཱགམེཏི པཏིམཱནེཏི, ན བྷཱཡཏི མརཎསྶ. ཡཐཱཧ ཐེརོ –

‘‘མརཎེ མེ བྷཡཾ ནཏྠི, ནིཀནྟི ནཏྠི ཛཱིཝིཏེ’’; (ཐེརགཱ. ༢༠);

‘‘ནཱབྷིཀངྑཱམི མརཎཾ, ནཱབྷིཀངྑཱམི ཛཱིཝིཏཾ;

ཀཱལཉྩ པཊིཀངྑཱམི, ནིབྦིསཾ བྷཏཀོ ཡཐཱ’’ཏི. (ཐེརགཱ. ༦༠༦);

བྷཱཝིཏོ ས དནྟོཏི ཨེཝཾ བྷཱཝིཏིནྡྲིཡོ སོ དནྟོཏི.

༥༢༣. ཡསྨཱ པན བུདྡྷོ ནཱམ བུདྡྷིསམྤནྣོ ཀིལེསནིདྡཱ ཝིབུདྡྷོ ཙ, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཀཔྤཱནཱི’’ཏི གཱཐཱཡ ཙཏུཏྠཔཉྷཾ བྱཱཀཱསི. ཏཏྠ ཀཔྤཱནཱིཏི ཏཎྷཱདིཊྛིཡོ. ཏཱ ཧི ཏཐཱ ཏཐཱ ཝིཀཔྤནཏོ ‘‘ཀཔྤཱནཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཝིཙེཡྻཱཏི ཨནིཙྩཱདིབྷཱཝེན སམྨསིཏྭཱ. ཀེཝལཱནཱིཏི སཀལཱནི. སཾསཱརནྟི ཡོ ཙཱཡཾ –

‘‘ཁནྡྷཱནཉྩ པཊིཔཱཊི, དྷཱཏུཨཱཡཏནཱན ཙ;

ཨབྦོཙྪིནྣཾ ཝཏྟམཱནཱ, སཾསཱརོཏི པཝུཙྩཏཱི’’ཏི. –

ཨེཝཾ ¶ ཁནྡྷཱདིཔཊིཔཱཊིསངྑཱཏོ སཾསཱརོ, ཏཾ སཾསཱརཉྩ ཀེཝལཾ ཝིཙེཡྻ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁནྡྷཱནཾ མཱུལབྷཱུཏེསུ ཀམྨཀིལེསེསུ ཁནྡྷེསུ ཙཱཏི ཨེཝཾ ཏཱིསུཔི ཝཊྚེསུ ཝིཔསྶནཾ ཨཱཧ. དུབྷཡཾ ཙུཏཱུཔཔཱཏནྟི སཏྟཱནཾ ཙུཏིཾ ཨུཔཔཱཏནྟི ཨིམཉྩ ¶ ཨུབྷཡཾ ཝིཙེཡྻ ཉཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཏེན ཙུཏཱུཔཔཱཏཉཱཎཾ ཨཱཧ. ཝིགཏརཛམནངྒཎཾ ཝིསུདྡྷནྟི རཱགཱདིརཛཱནཾ ཝིགམཱ ཨངྒཎཱནཾ ཨབྷཱཝཱ མལཱནཉྩ ཝིགམཱ ཝིགཏརཛམནངྒཎཾ ཝིསུདྡྷཾ. པཏྟཾ ཛཱཏིཁཡནྟི ནིབྦཱནཾ པཏྟཾ. ཏམཱཧུ བུདྡྷནྟི ཏཾ ཨིམཱཡ ལོཀུཏྟརཝིཔསྶནཱཡ ཙུཏཱུཔཔཱཏཉཱཎབྷེདཱཡ བུདྡྷིཡཱ སམྤནྣཏྟཱ ཨིམཱཡ ཙ ཝིགཏརཛཱདིཏཱཡ ཀིལེསནིདྡཱ ཝིབུདྡྷཏྟཱ ཏཱཡ པཊིཔདཱཡ ཛཱཏིཀྑཡཾ པཏྟཾ བུདྡྷམཱཧུ.

ཨཐ ཝཱ ཀཔྤཱནི ཝིཙེཡྻ ཀེཝལཱནཱིཏི ‘‘ཨནེཀེཔི སཾཝཊྚཝིཝཊྚཀཔྤེ ཨམུཏྲཱསི’’ནྟིཨཱདིནཱ (ཨིཏིཝུ. ༩༩; པཱརཱ. ༡༢) ནཡེན ཝིཙིནིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཏེན པཋམཝིཛྫམཱཧ. སཾསཱརཾ དུབྷཡཾ ཙུཏཱུཔཔཱཏནྟི སཏྟཱནཾ ཙུཏིཾ ཨུཔཔཱཏནྟི ཨིམཉྩ ཨུབྷཡཾ སཾསཱརཾ ¶ ‘‘ཨིམེ ཝཏ བྷོནྟོ སཏྟཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཝིཙིནིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཏེན དུཏིཡཝིཛྫམཱཧ. ཨཝསེསེན ཏཏིཡཝིཛྫམཱཧ. ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎེན ཧི ཝིགཏརཛཱདིཏཱ ཙ ནིབྦཱནཔྤཏྟི ཙ ཧོཏཱིཏི. ཏམཱཧུ བུདྡྷནྟི ཨེཝཾ ཝིཛྫཏྟཡབྷེདབུདྡྷིསམྤནྣཾ ཏཾ བུདྡྷམཱཧཱུཏི.

༥༢༥. ཨེཝཾ པཋམགཱཐཱཡ ཝུཏྟཔཉྷེ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ དུཏིཡགཱཐཱཡ ཝུཏྟཔཉྷེསུཔི ཡསྨཱ བྲཧྨབྷཱཝཾ སེཊྛབྷཱཝཾ པཏྟོ པརམཏྠབྲཱཧྨཎོ བཱཧིཏསབྦཔཱཔོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘བཱཧིཏྭཱ’’ཏི གཱཐཱཡ པཋམཾ པཉྷཾ བྱཱཀཱསི. ཏསྶཏྠོ – ཡོ ཙཏུཏྠམགྒེན བཱཧིཏྭཱ སབྦཔཱཔཀཱནི ཋིཏཏྟོ, ཋིཏོ ཨིཙྩེཝ ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བཱཧིཏཔཱཔཏྟཱ ཨེཝ ཙ ཝིམལོ, ཝིམལབྷཱཝཾ བྲཧྨབྷཱཝཾ སེཊྛབྷཱཝཾ པཏྟོ, པཊིཔྤསྶདྡྷསམཱདྷིཝིཀྑེཔཀརཀིལེསམལེན ཨགྒཕལསམཱདྷིནཱ སཱདྷུསམཱཧིཏོ, སཾསཱརཧེཏུསམཏིཀྐམེན སཾསཱརམཏིཙྩ པརིནིཊྛིཏཀིཙྩཏཱཡ ཀེཝལཱི, སོ ཏཎྷཱདིཊྛཱིཧི ཨནིསྶིཏཏྟཱ ཨསིཏོ, ལོཀདྷམྨེཧི ནིབྦིཀཱརཏྟཱ ‘‘ཏཱདཱི’’ཏི ཙ པཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ ཐུཏིརཧོ ས བྲཧྨཱ སོ བྲཱཧྨཎོཏི.

༥༢༦. ཡསྨཱ པན སམིཏཔཱཔཏཱཡ སམཎོ, ནྷཱཏཔཱཔཏཱཡ ¶ ནྷཱཏཀོ, ཨཱགཱུནཾ ཨཀརཎེན ཙ ནཱགོཏི པཝུཙྩཏི, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ཏཏོ ཨཔརཱཧི ཏཱིཧི གཱཐཱཧི ཏཡོ པཉྷེ བྱཱཀཱསི. ཏཏྠ སམིཏཱཝཱིཏི ཨརིཡམགྒེན ཀིལེསེ སམེཏྭཱ ཋིཏོ. སམཎོ པཝུཙྩཏེ ཏཐཏྟཱཏི ཏཐཱརཱུཔོ སམཎོ པཝུཙྩཏཱིཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ པཉྷོ བྱཱཀཏོ ཧོཏི, སེསཾ ཏསྨིཾ སམཎེ སབྷིཡསྶ བཧུམཱནཛནནཏྠཾ ཐུཏིཝཙནཾ. ཡོ ཧི སམིཏཱཝཱི, སོ པུཉྙཔཱཔཱནཾ ཨཔཊིསནྡྷིཀརཎེན ¶ པཧཱཡ པུཉྙཔཱཔཾ རཛཱནཾ ཝིགམེན ཝིརཛོ, ཨནིཙྩཱདིཝསེན ཉཏྭཱ ཨིམཾ པརཉྩ ལོཀཾ ཛཱཏིམརཎཾ ཨུཔཱཏིཝཏྟོ ཏཱདི ཙ ཧོཏི.

༥༢༧. ནིནྷཱཡ…པེ… ནྷཱཏཀོཏི ཨེཏྠ པན ཡོ ཨཛ྄ཛྷཏྟབཧིདྡྷཱསངྑཱཏེ སབྦསྨིམྤི ཨཱཡཏནལོཀེ ཨཛ྄ཛྷཏྟབཧིདྡྷཱརམྨཎཝསེན ཨུཔྤཏྟིརཧཱནི སབྦཔཱཔཀཱནི མགྒཉཱཎེན ནིནྷཱཡ དྷོཝིཏྭཱ ཏཱཡ ནིནྷཱཏཔཱཔཀཏཱཡ ཏཎྷཱདིཊྛིཀཔྤེཧི ཀཔྤིཡེསུ དེཝམནུསྶེསུ ཀཔྤཾ ན ཨེཏི, ཏཾ ནྷཱཏཀམཱཧཱུཏི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ.

༥༢༨. ཙཏུཏྠགཱཐཱཡཔི ཨཱགུཾ ན ཀརོཏི ཀིཉྩི ལོཀེཏི ཡོ ལོཀེ ཨཔྤམཏྟཀམྤི པཱཔསངྑཱཏཾ ཨཱགུཾ ན ཀརོཏི, ནཱགོ པཝུཙྩཏེ ཏཐཏྟཱཏི ¶ . ཨེཏྟཱཝཏཱ པཉྷོ བྱཱཀཏོ ཧོཏི, སེསཾ པུབྦནཡེནེཝ ཐུཏིཝཙནཾ. ཡོ ཧི མགྒེན པཧཱིནཨཱགུཏྟཱ ཨཱགུཾ ན ཀརོཏི, སོ ཀཱམཡོགཱདིཀེ སབྦཡོགེ དསསཉྙོཛནབྷེདཱནི ཙ སབྦབནྡྷནཱནི ཝིསཛྫ ཛཧིཏྭཱ སབྦཏྠ ཁནྡྷཱདཱིསུ ཀེནཙི སངྒེན ན སཛྫཏི, དྭཱིཧི ཙ ཝིམུཏྟཱིཧི ཝིམུཏྟོ, ཏཱདི ཙ ཧོཏཱིཏི.

༥༣༠. ཨེཝཾ དུཏིཡགཱཐཱཡ ཝུཏྟཔཉྷེ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཏཏིཡགཱཐཱཡ ཝུཏྟཔཉྷེསུཔི ཡསྨཱ ‘‘ཁེཏྟཱནཱི’’ཏི ཨཱཡཏནཱནི ཝུཙྩནྟི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཙཀྑུཔེཏཾ ཙཀྑཱཡཏནཾཔེཏཾ…པེ… ཁེཏྟམྤེཏཾ ཝཏྠུཔེཏ’’ནྟི (དྷ. ས. ༥༩༦-༥༩༨). ཏཱནི ཝིཛེཡྻ ཝིཛེཏྭཱ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ, ཝིཙེཡྻ ཝཱ ཨནིཙྩཱདིབྷཱཝེན ཝིཙིནིཏྭཱ ཨུཔཔརིཀྑིཏྭཱ ཀེཝལཱནི ཨནཝསེསཱནི, ཝིསེསཏོ པན སངྒཧེཏུབྷཱུཏཾ དིབྦཾ མཱནུསཀཉྩ བྲཧྨཁེཏྟཾ, ཡཾ དིབྦཾ ¶ དྭཱདསཱཡཏནབྷེདཾ ཏཐཱ མཱནུསཀཉྩ, ཡཉྩ བྲཧྨཁེཏྟཾ ཚལཱ༹ཡཏནེ ཙཀྑཱཡཏནཱདིདྭཱདསཱཡཏནབྷེདཾ, ཏཾ སབྦམྤི ཝིཛེཡྻ ཝིཙེཡྻ ཝཱ. ཡཏོ ཡདེཏཾ སབྦེསཾ ཁེཏྟཱནཾ མཱུལབནྡྷནཾ ཨཝིཛྫཱབྷཝཏཎྷཱདི, ཏསྨཱ སབྦཁེཏྟམཱུལབནྡྷནཱ པམུཏྟོ. ཨེཝམེཏེསཾ ཁེཏྟཱནཾ ཝིཛིཏཏྟཱ ཝིཙིནིཏཏྟཱ ཝཱ ཁེཏྟཛིནོ ནཱམ ཧོཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཁེཏྟཱནཱི’’ཏི ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ པཋམཔཉྷཾ བྱཱཀཱསི. ཏཏྠ ཀེཙི ‘‘ཀམྨཾ ཁེཏྟཾ, ཝིཉྙཱཎཾ བཱིཛཾ, ཏཎྷཱ སྣེཧོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༧༧) ཝཙནཏོ ཀམྨཱནི ཁེཏྟཱནཱིཏི ཝདནྟི. དིབྦཾ མཱནུསཀཉྩ བྲཧྨཁེཏྟནྟི ཨེཏྠ ཙ དེཝཱུཔགཾ ཀམྨཾ དིབྦཾ, མནུསྶཱུཔགཾ ཀམྨཾ མཱནུསཀཾ, བྲཧྨཱུཔགཾ ཀམྨཾ བྲཧྨཁེཏྟནྟི ཝཎྞཡནྟི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

༥༣༡. ཡསྨཱ པན སཀཊྛེན ཀོསསདིསཏྟཱ ‘‘ཀོསཱནཱི’’ཏི ཀམྨཱནི ཝུཙྩནྟི, ཏེསཉྩ ལུནནཱ སམུཙྪེདནཱ ཀུསལོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཀོསཱནཱི’’ཏི གཱཐཱཡ དུཏིཡཔཉྷཾ བྱཱཀཱསི. ཏསྶཏྠོ – ལོཀིཡལོཀུཏྟརཝིཔསྶནཱཡ ཝིསཡཏོ ཀིཙྩཏོ ཙ ཨནིཙྩཱདིབྷཱཝེན ཀུསལཱཀུསལཀམྨསངྑཱཏཱནི ¶ ཀོསཱནི ཝིཙེཡྻ ཀེཝལཱནི, ཝིསེསཏོ པན སངྒཧེཏུབྷཱུཏཾ ཨཊྛཀཱམཱཝཙརཀུསལཙེཏནཱབྷེདཾ དིབྦཾ མཱནུསཀཉྩ ནཝམཧགྒཏཀུསལཙེཏནཱབྷེདཉྩ བྲཧྨཀོསཾ ཝིཙེཡྻ. ཏཏོ ཨིམཱཡ མགྒབྷཱཝནཱཡ ཨཝིཛྫཱབྷཝཏཎྷཱདིབྷེདཱ སབྦཀོསཱནཾ མཱུལབནྡྷནཱ པམུཏྟོ, ཨེཝམེཏེསཾ ཀོསཱནཾ ལུནནཱ ‘‘ཀུསལོ’’ཏི པཝུཙྩཏི, ཏཐཏྟཱ ཏཱདཱི ཙ ཧོཏཱིཏི. ཨཐ ཝཱ སཏྟཱནཾ ¶ དྷམྨཱནཉྩ ནིཝཱསཊྛེན ཨསིཀོསསདིསཏྟཱ ‘‘ཀོསཱནཱི’’ཏི ཏཡོ བྷཝཱ དྭཱདསཱཡཏནཱནི ཙ ཝེདིཏབྦཱནི. ཨེཝམེཏྠ ཡོཛནཱ ཀཱཏབྦཱ.

༥༣༢. ཡསྨཱ ཙ ན ཀེཝལཾ པཎྜཏཱིཏི ཨིམིནཱཝ ‘‘པཎྜིཏོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཨཔིཙ ཁོ པན པཎྜརཱནི ཨིཏོ ཨུཔགཏོ པཝིཙཡཔཉྙཱཡ ཨལླཱིནོཏིཔི ‘‘པཎྜིཏོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘དུབྷཡཱནཱི’’ཏི གཱཐཱཡ ཏཏིཡཔཉྷཾ བྱཱཀཱསི ¶ . ཏསྶཏྠོ – ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ བཧིདྡྷཱ ཙཱཏི ཨེཝཾ ཨུབྷཡཱནི ཨནིཙྩཱདིབྷཱཝེན ཝིཙེཡྻ. པཎྜརཱནཱིཏི ཨཱཡཏནཱནི. ཏཱནི ཧི པཀཏིཔརིསུདྡྷཏྟཱ རུལ༹ྷིཡཱ ཙ ཨེཝཾ ཝུཙྩནྟི, ཏཱནི ཝིཙེཡྻ ཨིམཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ ནིདྡྷནྟམལཏྟཱ སུདྡྷིཔཉྙོ པཎྜིཏོཏི པཝུཙྩཏི ཏཐཏྟཱ, ཡསྨཱ ཏཱནི པཎྜརཱནི པཉྙཱཡ ཨིཏོ ཧོཏི, སེསམསྶ ཐུཏིཝཙནཾ. སོ ཧི པཱཔཔུཉྙསངྑཱཏཾ ཀཎྷསུཀྐཾ ཨུཔཱཏིཝཏྟོ ཏཱདཱི ཙ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨེཝཾ ཐུཏོ.

༥༣༣. ཡསྨཱ པན ‘‘མོནཾ ཝུཙྩཏི ཉཱཎཾ, ཡཱ པཉྙཱ པཛཱནནཱ…པེ… སམྨཱདིཊྛི, ཏེན ཉཱཎེན སམནྣཱགཏོ མུནཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨསཏཉྩཱ’’ཏི གཱཐཱཡ ཙཏུཏྠཔཉྷཾ བྱཱཀཱསི. ཏསྶཏྠོ – ཡྭཱཡཾ ཨཀུསལཀུསལཔྤབྷེདོ ཨསཏཉྩ སཏཉྩ དྷམྨོ, ཏཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ བཧིདྡྷཱཏི ཨིམསྨིཾ སབྦལོཀེ པཝིཙཡཉཱཎེན ཨསཏཉྩ སཏཉྩ ཉཏྭཱ དྷམྨཾ ཏསྶ ཉཱཏཏྟཱ ཨེཝ རཱགཱདིབྷེདཏོ སཏྟཝིདྷཾ སངྒཾ ཏཎྷཱདིཊྛིབྷེདཏོ དུཝིདྷཾ ཛཱལཉྩ ཨཏིཙྩ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཋིཏོ. སོ ཏེན མོནསངྑཱཏེན པཝིཙཡཉཱཎེན སམནྣཱགཏཏྟཱ མུནི. དེཝམནུསྶེཧི པཱུཛནཱིཡོཏི ཨིདཾ པནསྶ ཐུཏིཝཙནཾ. སོ ཧི ཁཱིཎཱསཝམུནིཏྟཱ དེཝམནུསྶཱནཾ པཱུཛཱརཧོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཨེཝཾ ཐུཏོ.

༥༣༥. ཨེཝཾ ཏཏིཡགཱཐཱཡ ཝུཏྟཔཉྷེ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཙཏུཏྠགཱཐཱཡ ཝུཏྟཔཉྷེསུཔི ཡསྨཱ ཡོ ཙཏཱུཧི མགྒཉཱཎཝེདེཧི ཀིལེསཀྑཡཾ ཀརོནྟོ གཏོ, སོ པརམཏྠཏོ ཝེདགཱུ ནཱམ ཧོཏི. ཡོ ཙ སབྦསམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ སཏྠསཉྙིཏཱནི ཝེདཱནི, ཏཱཡེཝ མགྒབྷཱཝནཱཡ ཀིཙྩཏོ ཨནིཙྩཱདིཝསེན ཝིཙེཡྻ. ཏཏྠ ཚནྡརཱགཔྤཧཱནེན ཏམེཝ ¶ སབྦཾ ཝེདམཏིཙྩ ཡཱ ཝེདཔཙྩཡཱ ཝཱ ཨཉྙཐཱ ཝཱ ཨུཔྤཛྫནྟི ཝེདནཱ ¶ , ཏཱསུ སབྦཝེདནཱསུ ཝཱིཏརཱགོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨིདཾ ¶ པཏྟིན’’ནྟི ཨཝཏྭཱ ‘‘ཝེདཱནཱི’’ཏི གཱཐཱཡ པཋམཔཉྷཾ བྱཱཀཱསི. ཡསྨཱ ཝཱ ཡོ པཝིཙཡཔཉྙཱཡ ཝེདཱནི ཝིཙེཡྻ, ཏཏྠ ཚནྡརཱགཔྤཧཱནེན སབྦཾ ཝེདམཏིཙྩ ཝཏྟཏི, སོ སཏྠསཉྙིཏཱནི ཝེདཱནི གཏོ ཉཱཏོ ཨཏིཀྐནྟོ ཙ ཧོཏི. ཡོ ཝེདནཱསུ ཝཱིཏརཱགོ, སོཔི ཝེདནཱསཉྙིཏཱནི ཝེདཱནི གཏོ ཨཏིཀྐནྟོ ཙ ཧོཏི. ཝེདཱནི གཏོཏིཔི ཝེདགཱུ, ཏསྨཱ ཏམྤི ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨིདཾ པཏྟིན’’ནྟི ཨཝཏྭཱ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ པཋམཔཉྷཾ བྱཱཀཱསི.

༥༣༦. ཡསྨཱ པན དུཏིཡཔཉྷེ ‘‘ཨནུཝིདིཏོ’’ཏི ཨནུབུདྡྷོ ཝུཙྩཏི, སོ ཙ ཨནུཝིཙྩ པཔཉྩནཱམརཱུཔཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨཏྟནོ སནྟཱནེ ཏཎྷཱམཱནདིཊྛིབྷེདཾ པཔཉྩཾ ཏཔྤཙྩཡཱ ནཱམརཱུཔཉྩ ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱདཱིཧི ཨནུཝིཙྩ ཨནུཝིདིཏྭཱ, ན ཀེཝལཉྩ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ, བཧིདྡྷཱ ཙ རོགམཱུལཾ, པརསནྟཱནེ ཙ ཨིམསྶ ནཱམརཱུཔརོགསྶ མཱུལཾ ཨཝིཛྫཱབྷཝཏཎྷཱདིཾ, ཏམེཝ ཝཱ པཔཉྩཾ ཨནུཝིཙྩ ཏཱཡ བྷཱཝནཱཡ སབྦེསཾ རོགཱནཾ མཱུལབནྡྷནཱ, སབྦསྨཱ ཝཱ རོགཱནཾ མཱུལབནྡྷནཱ, ཨཝིཛྫཱབྷཝཏཎྷཱདིབྷེདཱ, ཏསྨཱ ཨེཝ ཝཱ པཔཉྩཱ པམུཏྟོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨནུཝིཙྩཱ’’ཏི གཱཐཱཡ དུཏིཡཔཉྷཾ བྱཱཀཱསི.

༥༣༧. ‘‘ཀཐཉྩ ཝཱིརིཡཝཱ’’ཏི ཨེཏྠ པན ཡསྨཱ ཡོ ཨརིཡམགྒེན སབྦཔཱཔཀེཧི ཝིརཏོ, ཏཐཱ ཝིརཏཏྟཱ ཙ ཨཱཡཏིཾ ཨཔཊིསནྡྷིཏཱཡ ནིརཡདུཀྑཾ ཨཏིཙྩ ཋིཏོ ཝཱིརིཡཝཱསོ ཝཱིརིཡནིཀེཏོ, སོ ཁཱིཎཱསཝོ ‘‘ཝཱིརིཡཝཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཏཾ ཨརཧཏི, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཝིརཏོ’’ཏི གཱཐཱཡ ཏཏིཡཔཉྷཾ བྱཱཀཱསི. པདྷཱནཝཱ དྷཱིརོ ཏཱདཱིཏི ཨིམཱནི པནསྶ ཐུཏིཝཙནཱནི. སོ ཧི པདྷཱནཝཱ མགྒཛྷཱནཔདྷཱནེན, དྷཱིརོ ཀིལེསཱརིཝིདྡྷཾསནསམཏྠཏཱཡ, ཏཱདཱི ནིབྦིཀཱརཏཱཡ, ཏསྨཱ ཨེཝཾ ཐུཏོ. སེསཾ ཡོཛེཏྭཱ ཝཏྟབྦཾ.

༥༣༨. ‘‘ཨཱཛཱནིཡོ ཀིནྟི ནཱམ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ པན ཡསྨཱ ¶ པཧཱིནསབྦཝངྐདོསོ ཀཱརཎཱཀཱརཎཉྙཱུ ཨསྶོ ཝཱ ཧཏྠཱི ཝཱ ‘‘ཨཱཛཱནིཡོ ཧོཏཱི’’ཏི ¶ ལོཀེ ཝུཙྩཏི, ན ཙ ཏསྶ སབྦསོ ཏེ དོསཱ པཧཱིནཱ ཨེཝ, ཁཱིཎཱསཝསྶ པན ཏེ པཧཱིནཱ, ཏསྨཱ སོ ‘‘ཨཱཛཱནིཡོ’’ཏི པརམཏྠཏོ ཝཏྟབྦཏཾ ཨརཧཏཱིཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཡསྶཱ’’ཏི གཱཐཱཡ ཙཏུཏྠཔཉྷཾ བྱཱཀཱསི. ཏསྶཏྠོ – ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ བཧིདྡྷཱ ཙཱཏི ཨེཝཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟབཧིདྡྷཱསཉྙོཛནསངྑཱཏཱནི ཡསྶ ཨསྶུ ལུནཱནི བནྡྷནཱནི པཉྙཱསཏྠེན ཚིནྣཱནི པདཱལིཏཱནི. སངྒམཱུལནྟི ཡཱནི ཏེསུ ཏེསུ ཝཏྠཱུསུ སངྒསྶ སཛྫནཱཡ ཨནཏིཀྐམནཱཡ མཱུལཾ ཧོནྟི, ཨཐ ཝཱ ཡསྶ ཨསྶུ ལུནཱནི རཱགཱདཱིནི བནྡྷནཱནི ཡཱནི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ བཧིདྡྷཱ ཙ སངྒམཱུལཱནི ཧོནྟི, སོ སབྦསྨཱ སངྒཱནཾ མཱུལབྷཱུཏཱ སབྦསངྒཱནཾ ཝཱ མཱུལབྷཱུཏཱ བནྡྷནཱ པམུཏྟོ ‘‘ཨཱཛཱནིཡོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏཐཏྟཱ ཏཱདི ཙ ཧོཏཱིཏི.

༥༤༠. ཨེཝཾ ¶ ཙཏུཏྠགཱཐཱཡ ཝུཏྟཔཉྷེ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ པཉྩམགཱཐཱཡ ཝུཏྟཔཉྷེསུཔི ཡསྨཱ ཡཾ ཚནྡཛ྄ཛྷེནམཏྟེན ཨཀྑརཙིནྟཀཱ སོཏྟིཡཾ ཝཎྞཡནྟི, ཝོཧཱརམཏྟསོཏྟིཡོ སོ. ཨརིཡོ པན བཱཧུསཙྩེན ནིསྶུཏཔཱཔཏཱཡ ཙ པརམཏྠསོཏྟིཡོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨིདཾ པཏྟིན’’ནྟི ཨཝཏྭཱ ‘‘སུཏྭཱ’’ཏི གཱཐཱཡ པཋམཔཉྷཾ བྱཱཀཱསི. ཏསྶཏྠོ – ཡོ ཨིམསྨིཾ ལོཀེ སུཏམཡཔཉྙཱཀིཙྩཝསེན སུཏྭཱ ཀཱཏབྦཀིཙྩཝསེན ཝཱ སུཏྭཱ ཝིཔསྶནཱུཔགཾ སབྦདྷམྨཾ ཨནིཙྩཱདིཝསེན ཨབྷིཉྙཱཡ སཱཝཛྫཱནཝཛྫཾ ཡདཏྠི ཀིཉྩི, ཨིམཱཡ པཊིཔདཱཡ ཀིལེསེ ཀིལེསཊྛཱནིཡེ ཙ དྷམྨེ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཨབྷིབྷཱུཏི སངྑཾ གཏོ, ཏཾ སུཏྭཱ སབྦདྷམྨཾ ཨབྷིཉྙཱཡ ལོཀེ སཱཝཛྫཱནཝཛྫཾ ཡདཏྠི ཀིཉྩི, ཨབྷིབྷུཾ སུཏཝཏྟཱ སོཏྟིཡོཏི ཨཱཧུ. ཡསྨཱ ཙ ཡོ ཨཀཐཾཀཐཱི ཀིལེསབནྡྷནེཧི ཝིམུཏྟོ, རཱགཱདཱིཧི ཨཱིགྷེཧི ཨནཱིགྷོ ཙ ཧོཏི སབྦདྷི སབྦེསུ དྷམྨེསུ ཁནྡྷཱཡཏནཱདཱིསུ, ཏསྨཱ ཏཾ ཨཀཐཾཀཐིཾ ཝིམུཏྟཾ ཨནཱིགྷཾ སབྦདྷི ནིསྶུཏཔཱཔཀཏྟཱཔི ‘‘སོཏྟིཡོ’’ཏི ཨཱཧཱུཏི.

༥༤༡. ཡསྨཱ པན ཧིཏཀཱམེན ཛནེན ¶ ཨརཎཱིཡཏོ ཨརིཡོ ཧོཏི, ཨབྷིགམནཱིཡཏོཏི ཨཏྠོ. ཏསྨཱ ཡེཧི གུཎེཧི སོ ཨརཎཱིཡོ ཧོཏི, ཏེ དསྶེནྟཱ ‘‘ཚེཏྭཱ’’ཏི གཱཐཱཡ དུཏིཡཔཉྷཾ བྱཱཀཱསི. ཏསྶཏྠོ – ཙཏྟཱརི ཨཱསཝཱནི དྭེ ཙ ཨཱལཡཱནི པཉྙཱསཏྠེན ཚེཏྭཱ ཝིདྭཱ ཝིཉྙཱུ ཝིབྷཱཝཱི ཙཏུམགྒཉཱཎཱི སོ པུནབྦྷཝཝསེན ན ཨུཔེཏི ¶ གབྦྷསེཡྻཾ, ཀཉྩི ཡོནིཾ ན ཨུཔགཙྪཏི, ཀཱམཱདིབྷེདཉྩ སཉྙཾ ཏིཝིདྷཾ. ཀཱམགུཎསངྑཱཏཉྩ པངྐཾ པནུཛྫ པནུདིཏྭཱ ཏཎྷཱདིཊྛིཀཔྤཱནཾ ཨཉྙཏརམྤི ཀཔྤཾ ན ཨེཏི, ཨེཝཾ ཨཱསཝཙྪེདཱདིགུཎསམནྣཱགཏཾ ཏམཱཧུ ཨརིཡོཏི. ཡསྨཱ ཝཱ པཱཔཀེཧི ཨཱརཀཏྟཱ ཨརིཡོ ཧོཏི ཨནཡེ ཙ ཨནིརཱིཡནཱ, ཏསྨཱ ཏམྤི ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ དུཏིཡཔཉྷཾ བྱཱཀཱསི. ཨཱསཝཱདཡོ ཧི པཱཔཀཱ དྷམྨཱ ཨནཡསམྨཏཱ, ཏེ ཙཱནེན ཚིནྣཱ པནུནྣཱ, ན ཙ ཏེཧི ཀམྤཏི, ཨིཙྩསྶ ཏེ ཨཱརཀཱ ཧོནྟི, ན ཙ ཏེསུ ཨིརཱིཡཏི ཏསྨཱ ཨཱརཀཱསྶ ཧོནྟི པཱཔཀཱ དྷམྨཱཏི ཨིམིནཱཔཏྠེན. ཨནཡེ ན ཨིརཱིཡཏཱིཏི ཨིམིནཱཔཏྠེན ཏམཱཧུ ཨརིཡོཏི ཙ ཨེཝམྤེཏྠ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ. ‘‘ཝིདྭཱ སོ ན ཨུཔེཏི གབྦྷསེཡྻ’’ནྟི ཨིདཾ པན ཨིམསྨིཾ ཨཏྠཝིཀཔྤེ ཐུཏིཝཙནམེཝ ཧོཏི.

༥༤༢. ‘‘ཀཐཾ ཙརཎཝཱ’’ཏི ཨེཏྠ པན ཡསྨཱ ཙརཎེཧི པཏྟབྦཾ པཏྟོ ‘‘ཙརཎཝཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཏཾ ཨརཧཏི, ཏསྨཱ ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཡོ ཨིདྷཱ’’ཏི གཱཐཱཡ ཏཏིཡཔཉྷཾ བྱཱཀཱསི. ཏཏྠ ཡོ ཨིདྷཱཏི ཡོ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ. ཙརཎེསཱུཏི སཱིལཱདཱིསུ ཧེམཝཏསུཏྟེ (སུ. ནི. ༡༥༣ ཨཱདཡོ) ཝུཏྟཔནྣརསདྷམྨེསུ. ནིམིཏྟཏྠེ བྷུམྨཝཙནཾ. པཏྟིཔཏྟོཏི པཏྟབྦཾ པཏྟོ. ཡོ ཙརཎནིམིཏྟཾ ཙརཎཧེཏུ ཙརཎཔཙྩཡཱ པཏྟབྦཾ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཙརཎཝཱ སོཏི སོ ¶ ཨིམཱཡ ཙརཎེཧི པཏྟབྦཔཏྟིཡཱ ཙརཎཝཱ ཧོཏཱིཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ པཉྷོ བྱཱཀཏོ ཧོཏི, སེསམསྶ ཐུཏིཝཙནཾ. ཡོ ཧི ཙརཎེཧི པཏྟིཔཏྟོ, སོ ཀུསལོ ཙ ཧོཏི ཚེཀོ, སབྦདཱ ཙ ཨཱཛཱནཱཏི ནིབྦཱནདྷམྨཾ ¶ , ནིཙྩཾ ནིབྦཱནནིནྣཙིཏྟཏཱཡ སབྦཏྠ ཙ ཁནྡྷཱདཱིསུ ན སཛྫཏི. དྭཱིཧི ཙ ཝིམུཏྟཱིཧི ཝིམུཏྟཙིཏྟོ ཧོཏི, པཊིགྷཱ ཡསྶ ན སནྟཱིཏི.

༥༤༣. ཡསྨཱ པན ཀམྨཱདཱིནཾ པརིབྦཱཛནེན པརིབྦཱཛཀོ ནཱམ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཏམཏྠཾ དསྶེནྟོ ‘‘དུཀྑཝེཔཀྐ’’ནྟི གཱཐཱཡ ཙཏུཏྠཔཉྷཾ བྱཱཀཱསི. ཏཏྠ ཝིཔཱཀོ ཨེཝ ཝེཔཀྐཾ, དུཀྑཾ ཝེཔཀྐམསྶཱཏི དུཀྑཝེཔཀྐཾ. པཝཏྟིདུཀྑཛནནཏོ སབྦམྤི ཏེདྷཱཏུཀཀམྨཾ ཝུཙྩཏི. ཨུདྡྷནྟི ཨཏཱིཏཾ. ཨདྷོཏི ཨནཱགཏཾ. ཏིརིཡཾ ཝཱཔི མཛ྄ཛྷེཏི པཙྩུཔྤནྣཾ. ཏཉྷི ན ཨུདྡྷཾ ན ཨདྷོ, ཏིརིཡཾ ཨུབྷིནྣཉྩ ཨནྟརཱ, ཏེན ‘‘མཛ྄ཛྷེ’’ཏི ཝུཏྟཾ. པརིབྦཱཛཡིཏྭཱཏི ནིཀྑཱམེཏྭཱ ནིདྡྷམེཏྭཱ ¶ . པརིཉྙཙཱརཱིཏི པཉྙཱཡ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཙརནྟོ. ཨཡཾ ཏཱཝ ཨཔུབྦཔདཝཎྞནཱ. ཨཡཾ པན ཨདྷིཔྤཱཡཡོཛནཱ – ཡོ ཏིཡདྡྷཔརིཡཱཔནྣམྤི དུཀྑཛནཀཾ ཡདཏྠི ཀིཉྩི ཀམྨཾ, ཏཾ སབྦམྤི ཨརིཡམགྒེན ཏཎྷཱཝིཛྫཱསིནེཧེ སོསེནྟོ ཨཔཊིསནྡྷིཛནཀབྷཱཝཀརཎེན པརིབྦཱཛཡིཏྭཱ ཏཐཱ པརིབྦཱཛིཏཏྟཱ ཨེཝ ཙ ཏཾ ཀམྨཾ པརིཉྙཱཡ ཙརཎཏོ པརིཉྙཙཱརཱི. ན ཀེཝལཉྩ ཀམྨམེཝ, མཱཡཾ མཱནམཐོཔི ལོབྷཀོདྷཾ ཨིམེཔི དྷམྨེ པཧཱནཔརིཉྙཱཡ པརིཉྙཙཱརཱི, པརིཡནྟམཀཱསི ནཱམརཱུཔཾ, ནཱམརཱུཔསྶ ཙ པརིཡནྟམཀཱསི པརིབྦཱཛེསི ཨིཙྩེཝཏྠོ. ཨིམེསཾ ཀམྨཱདཱིནཾ པརིབྦཱཛནེན ཏཾ པརིབྦཱཛཀམཱཧུ. པཏྟིཔཏྟནྟི ཨིདཾ པནསྶ ཐུཏིཝཙནཾ.

༥༤༤. ཨེཝཾ པཉྷབྱཱཀརཎེན ཏུཊྛསྶ པན སབྷིཡསྶ ‘‘ཡཱནི ཙ ཏཱིཎཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཨབྷིཏྠཝནགཱཐཱསུ ཨོསརཎཱནཱིཏི ཨོགཧཎཱནི ཏིཏྠཱནི, དིཊྛིཡོཏི ཨཏྠོ. ཏཱནི ཡསྨཱ སཀྐཱཡདིཊྛིཡཱ སཧ བྲཧྨཛཱལེ ཝུཏྟདྭཱསཊྛིདིཊྛིགཏཱནི གཧེཏྭཱ ཏེསཊྛི ཧོནྟི, ཡསྨཱ ཙ ཏཱནི ཨཉྙཏིཏྠིཡསམཎཱནཾ པཝཱདབྷཱུཏཱནི སཏྠཱནི སིཏཱནི ཨུཔདིསིཏབྦཝསེན, ན ཨུཔྤཏྟིཝསེན. ཨུཔྤཏྟིཝསེན པན ཡདེཏཾ ‘‘ཨིཏྠཱི པུརིསོ’’ཏི སཉྙཀྑརཾ ¶ ཝོཧཱརནཱམཾ, ཡཱ ཙཱཡཾ མིཙྪཱཔརིཝིཏཀྐཱནུསྶཝཱདིཝསེན ‘‘ཨེཝརཱུཔེན ཨཏྟནཱ བྷཝིཏབྦ’’ནྟི བཱལཱནཾ ཝིཔརཱིཏསཉྙཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏདུབྷཡནིསྶིཏཱནི ཏེསཾ ཝསེན ཨུཔྤཛྫནྟི, ན ཨཏྟཔཙྩཀྑཱནི. ཏཱནི ཙ བྷགཝཱ ཝིནེཡྻ ཝིནཡིཏྭཱ ཨོགྷཏམགཱ ཨོགྷཏམཾ ཨོགྷནྡྷཀཱརཾ ཨགཱ ཨཏིཀྐནྟོ. ‘‘ཨོགྷནྟམགཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཨོགྷཱནཾ ཨནྟཾ ཨགཱ, ཏསྨཱ ཨཱཧ ‘‘ཡཱནི ཙ ཏཱིཎི…པེ… ཏམགཱ’’ཏི.

༥༤༥. ཏཏོ པརཾ ཝཊྚདུཀྑསྶ ཨནྟཾ པཱརཉྩ ནིབྦཱནཾ ཏཔྤཏྟིཡཱ དུཀྑཱབྷཱཝཏོ ཏཔྤཊིཔཀྑཏོ ¶ ཙ ཏཾ སནྡྷཱཡཱཧ, ‘‘ཨནྟགཱུསི པཱརགཱུ དུཀྑསྶཱ’’ཏི. ཨཐ ཝཱ པཱརགཱུ བྷགཝཱ ནིབྦཱནཾ གཏཏྟཱ, ཏཾ ཨཱལཔནྟོ ཨཱཧ, ‘‘པཱརགཱུ ཨནྟགཱུསི དུཀྑསྶཱ’’ཏི ཨཡམེཏྠ སམྦནྡྷོ. སམྨཱ ཙ བུདྡྷོ སཱམཉྩ བུདྡྷོཏི སམྨཱསམྦུདྡྷོ. ཏཾ མཉྙེཏི ཏམེཝ མཉྙཱམི, ན ཨཉྙནྟི ཨཙྩཱདརེན བྷཎཏི. ཛུཏིམཱཏི པརེསམྤི ཨནྡྷཀཱརཝིདྷམནེན ཛུཏིསམྤནྣོ. མུཏིམཱཏི ཨཔརཔྤཙྩཡཉེཡྻཉཱཎསམཏྠཱཡ མུཏིཡཱ པཉྙཱཡ ¶ སམྤནྣོ. པཧཱུཏཔཉྙོཏི ཨནནྟཔཉྙོ. ཨིདྷ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎམདྷིཔྤེཏཾ. དུཀྑསྶནྟཀརཱཏི ཨཱམནྟེནྟོ ཨཱཧ. ཨཏཱརེསི མནྟི ཀངྑཱཏོ མཾ ཏཱརེསི.

༥༤༦-༩. ཡཾ མེཏིཨཱདིགཱཐཱཡ ནམཀྐཱརཀརཎཾ བྷཎཏི. ཏཏྠ ཀངྑིཏྟནྟི ཝཱིསཏིཔཉྷནིསྶིཏཾ ཨཏྠཾ སནྡྷཱཡཱཧ. སོ ཧི ཏེན ཀངྑིཏོ ཨཧོསི. མོནཔཐེསཱུཏི ཉཱཎཔཐེསུ. ཝིནལཱི༹ཀཏཱཏི ཝིགཏནལཱ༹ ཀཏཱ, ཨུཙྪིནྣཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ནཱག ནཱགསྶཱཏི ཨེཀཾ ཨཱམནྟནཝཙནཾ, ཨེཀསྶ ‘‘བྷཱསཏོ ཨནུམོདནྟཱི’’ཏི ཨིམིནཱ སམྦནྡྷོ. ‘‘དྷམྨདེསན’’ནྟི པཱཋསེསོ. སབྦེ དེཝཱཏི ཨཱཀཱསཊྛཱ ཙ བྷཱུམཊྛཱ ཙ. ནཱརདཔབྦཏཱཏི ཏེཔི ཀིར དྭེ དེཝགཎཱ པཉྙཝནྟོ, ཏེཔི ཨནུམོདནྟཱིཏི སབྦཾ པསཱདེན ཙ ནམཀྐཱརཀརཎཾ བྷཎཏི ¶ .

༥༥༠-༥༣. ཨནུམོདནཱརཧཾ བྱཱཀརཎསམྤདཾ སུཏྭཱ ‘‘ནམོ ཏེ’’ཏི ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱ ཨཱཧ. པུརིསཱཛཉྙཱཏི པུརིསེསུ ཛཱཏིསམྤནྣཾ. པཊིཔུགྒལོཏི པཊིབྷཱགོ པུགྒལོ ཏུཝཾ བུདྡྷོ ཙཏུསཙྩཔཊིཝེདྷེན, སཏྠཱ ཨནུསཱསནིཡཱ སཏྠཝཱཧཏཱཡ ཙ, མཱརཱབྷིབྷཱུ ཙཏུམཱརཱབྷིབྷཝེན, མུནི བུདྡྷམུནི. ཨུཔདྷཱིཏི ཁནྡྷཀིལེསཀཱམགུཎཱབྷིསངྑཱརབྷེདཱ ཙཏྟཱརོ. ཝགྒཱུཏི ཨབྷིརཱུཔཾ. པུཉྙེ ཙཱཏི ལོཀིཡེ ན ལིམྤསི ཏེསཾ ཨཀརཎེན, པུབྦེ ཀཏཱནམྤི ཝཱ ཨཱཡཏིཾ ཕལཱུཔབྷོགཱབྷཱཝེན. ཏཾནིམིཏྟེན ཝཱ ཏཎྷཱདིཊྛིལེཔེན. ཝནྡཏི སཏྠུནོཏི ཨེཝཾ བྷཎནྟོ གོཔྥཀེསུ པརིགྒཧེཏྭཱ པཉྩཔཏིཊྛིཏཾ ཝནྡི.

ཨཉྙཏིཏྠིཡཔུབྦོཏི ཨཉྙཏིཏྠིཡོ ཨེཝ. ཨཱཀངྑཏཱིཏི ཨིཙྪཏི. ཨཱརདྡྷཙིཏྟཱཏི ཨབྷིརཱདྷིཏཙིཏྟཱ. ཨཔིཙ མེཏྠ པུགྒལཝེམཏྟཏཱ ཝིདིཏཱཏི ཨཔིཙ མཡཱ ཨེཏྠ ཨཉྙཏིཏྠིཡཱནཾ པརིཝཱསེ པུགྒལནཱནཏྟཾ ཝིདིཏཾ, ན སབྦེནེཝ པརིཝསིཏབྦནྟི. ཀེན པན ན པརིཝསིཏབྦཾ? ཨགྒིཡེཧི ཛཊིལེཧི, སཱཀིཡེན ཛཱཏིཡཱ, ལིངྒཾ ཝིཛཧིཏྭཱ ཨཱགཏེན. ཨཝིཛཧིཏྭཱ ཨཱགཏོཔི ཙ ཡོ མགྒཕལཔཊིལཱབྷཱཡ ཧེཏུསམྤནྣོ ཧོཏི, ཏཱདིསོཝ སབྷིཡོ པརིབྦཱཛཀོ. ཏསྨཱ བྷགཝཱ ‘‘ཏཝ པན, སབྷིཡ, ཏིཏྠིཡཝཏྟཔཱུརཎཏྠཱཡ པརིཝཱསཀཱརཎཾ ནཏྠི, ཨཏྠཏྠིཀོ ཏྭཾ ‘མགྒཕལཔཊིལཱབྷཱཡ ཧེཏུསམྤནྣོ’ཏི ཝིདིཏམེཏཾ མཡཱ’’ཏི ཏསྶ པབྦཛྫཾ ཨནུཛཱནནྟོ ¶ ཨཱཧ – ‘‘ཨཔིཙ ¶ མེཏྠ པུགྒལཝེམཏྟཏཱ ཝིདིཏཱ’’ཏི. སབྷིཡོ པན ཨཏྟནོ ཨཱདརཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘སཙེ བྷནྟེ’’ཏི. ཏཾ སབྦཾ ཨཉྙཉྩ ཏཐཱརཱུཔཾ ཨུཏྟཱནཏྠཏྟཱ པུབྦེ ཝུཏྟནཡཏྟཱ ཙ ཨིདྷ ན ཝཎྞིཏཾ, ཡཏོ པུབྦེ ཝཎྞིཏཱནུསཱརེན ཝེདིཏབྦནྟི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ སབྷིཡསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. སེལསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏནྟི སེལསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམེཝ ཡཱསྶ ནིདཱནེ ཝུཏྟཱ. ཨཏྠཝཎྞནཱཀྐམེཔི ཙསྶ པུབྦསདིསཾ པུབྦེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཡཾ པན ཨཔུབྦཾ, ཏཾ ཨུཏྟཱནཏྠཱནི པདཱནི པརིཧརནྟཱ ཝཎྞཡིསྶཱམ. ཨངྒུཏྟརཱཔེསཱུཏི ཨངྒཱ ཨེཝ སོ ཛནཔདོ, གངྒཱཡ པན ཡཱ ཨུཏྟརེན ཨཱཔོ, ཏཱསཾ ཨཝིདཱུརཏྟཱ ‘‘ཨུཏྟརཱཔོ’’ཏིཔི ཝུཙྩཏི. ཀཏརགངྒཱཡ ཨུཏྟརེན ཡཱ ཨཱཔོཏི? མཧཱམཧཱིགངྒཱཡ.

ཏཏྲཱཡཾ ཏསྶཱ ནདིཡཱ ཨཱཝིབྷཱཝཏྠཾ ཨཱདིཏོ པབྷུཏི ཝཎྞནཱ – ཨཡཾ ཀིར ཛམྦུདཱིཔོ དསསཧསྶཡོཛནཔརིམཱཎོ. ཏཏྠ ཙཏུསཧསྶཡོཛནཔརིམཱཎོ པདེསོ ཨུདཀེན ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊོ ‘‘སམུདྡོ’’ཏི སངྑཾ གཏོ. ཏིསཧསྶཡོཛནཔམཱཎེ མནུསྶཱ ཝསནྟི. ཏིསཧསྶཡོཛནཔམཱཎེ ཧིམཝཱ པཏིཊྛིཏོ ཨུབྦེདྷེན པཉྩཡོཛནསཏིཀོ ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཀཱུཊེཧི པཊིམཎྜིཏོ སམནྟཏོ སནྡམཱནཔཉྩསཏནདཱིཝིཙིཏྟོ. ཡཏྠ ཨཱཡཱམཝིཏྠཱརེན གམྦྷཱིརཏཱཡ ཙ པཉྙཱསཔཉྙཱསཡོཛནཱ དིཡཌྜྷཡོཛནསཏཔརིམཎྜལཱ པཱུརལཱ༹སསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ ཝུཏྟཱ ཨནོཏཏྟཱདཡོ སཏྟ མཧཱསརཱ པཏིཊྛིཏཱ.

ཏེསུ ཨནོཏཏྟོ སུདསྶནཀཱུཊཾ, ཙིཏྲཀཱུཊཾ, ཀཱལ༹ཀཱུཊཾ, གནྡྷམཱདནཀཱུཊཾ, ཀེལཱསཀཱུཊནྟི ཨིམེཧི པཉྩཧི པབྦཏེཧི པརིཀྑིཏྟོ. ཏཏྠ སུདསྶནཀཱུཊཾ སུཝཎྞམཡཾ དྭིཡོཛནསཏུབྦེདྷཾ ཨནྟོཝངྐཾ ཀཱཀམུཁསཎྛཱནཾ ཏམེཝ ¶ སརཾ པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཋིཏཾ, ཙིཏྲཀཱུཊཾ སབྦརཏནམཡཾ, ཀཱལ༹ཀཱུཊཾ ཨཉྫནམཡཾ, གནྡྷམཱདནཀཱུཊཾ སཱནུམཡཾ ཨབྦྷནྟརེ མུགྒཝཎྞཾ ¶ ནཱནཔྤཀཱརཨོསདྷསཉྪནྣཾ ཀཱལ༹པཀྑུཔོསཐདིཝསེ ཨཱདིཏྟམིཝ ཨངྒཱརཾ ཛལནྟཾ ཏིཊྛཏི, ཀེལཱསཀཱུཊཾ རཛཏམཡཾ. སབྦཱནི སུདསྶནེན སམཱནུབྦེདྷསཎྛཱནཱནི ཏམེཝ སརཾ པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཋིཏཱནི. སབྦཱནི དེཝཱནུབྷཱཝེན ནཱགཱནུབྷཱཝེན ཙ ཝསྶནྟི, ནདིཡོ ཙ ཏེསུ སནྡནྟི. ཏཾ སབྦམྤི ཨུདཀཾ ཨནོཏཏྟམེཝ པཝིསཏི. ཙནྡིམསཱུརིཡཱ དཀྑིཎེན ཝཱ ཨུཏྟརེན ཝཱ གཙྪནྟཱ པབྦཏནྟརེན ཏཾ ཨོབྷཱསེནྟི, ཨུཛུཾ གཙྪནྟཱ ན ཨོབྷཱསེནྟི. ཏེནེཝསྶ ‘‘ཨནོཏཏྟ’’ནྟི སངྑཱ ཨུདཔཱདི.

ཏཏྠ མནོཧརསིལཱཏལཱནི ནིམྨཙྪཀཙྪཔཱནི ཕལིཀསདིསནིམྨལཱུདཀཱནི ནཧཱནཏིཏྠཱནི སུཔྤཊིཡཏྟཱནི ¶ ཧོནྟི, ཡེསུ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷཁཱིཎཱསཝཱ ཨིསིགཎཱ ཙ ནྷཱཡནྟི, དེཝཡཀྑཱདཡོ ཙ ཨུཡྻཱནཀཱིལི༹ཀཾ ཀཱིལ༹ནྟི.

ཙཏཱུསུ ཙསྶ པསྶེསུ སཱིཧམུཁཾ, ཧཏྠིམུཁཾ, ཨསྶམུཁཾ, ཨུསབྷམུཁནྟི ཙཏྟཱརི མུཁཱནི ཧོནྟི, ཡེཧི ཙཏསྶོ ནདིཡོ སནྡནྟི. སཱིཧམུཁེན ནིཀྑནྟནདཱིཏཱིརེ སཱིཧཱ བཧུཏརཱ ཧོནྟི, ཧཏྠིམུཁཱདཱིཧི ཧཏྠིཨསྶཨུསབྷཱ. པུརཏྠིམདིསཏོ ནིཀྑནྟནདཱི ཨནོཏཏྟཾ ཏིཀྑཏྟུཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཨིཏརཱ ཏིསྶོ ནདིཡོ ཨནུཔགམྨ པཱཙཱིནཧིམཝནྟེནེཝ ཨམནུསྶཔཐཾ གནྟྭཱ མཧཱསམུདྡཾ པཝིསཏི. པཙྪིམདིསཏོ ཙ ཨུཏྟརདིསཏོ ཙ ནིཀྑནྟནདིཡོཔི ཏཐེཝ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཙྪིམཧིམཝནྟེནེཝ ཨུཏྟརཧིམཝནྟེནེཝ ཙ ཨམནུསྶཔཐཾ གནྟྭཱ མཧཱསམུདྡཾ པཝིསནྟི. དཀྑིཎདིསཏོ ནིཀྑནྟནདཱི པན ཏཾ ཏིཀྑཏྟུཾ ¶ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ དཀྑིཎེན ཨུཛུཀཾ པཱསཱཎཔིཊྛེནེཝ སཊྛིཡོཛནཱནི གནྟྭཱ པབྦཏཾ པཧརིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ པརིཎཱཧེན ཏིགཱཝུཏཔམཱཎཱ ཨུདཀདྷཱརཱ ཧུཏྭཱ ཨཱཀཱསེན སཊྛི ཡོཛནཱནི གནྟྭཱ ཏིཡགྒལེ༹ ནཱམ པཱསཱཎེ པཏིཏཱ, པཱསཱཎོ ཨུདཀདྷཱརཱཝེགེན བྷིནྣོ. ཏཏྲ པཉྙཱསཡོཛནཔམཱཎཱ ཏིཡགྒལཱ༹ ནཱམ པོཀྑརཎཱི ཛཱཏཱ. པོཀྑརཎིཡཱ ཀཱུལཾ བྷིནྡིཏྭཱ པཱསཱཎཾ པཝིསིཡ སཊྛི ཡོཛནཱནི གཏཱ. ཏཏོ གྷནཔཐཝིཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཨུམངྒེན སཊྛི ཡོཛནཱནི གནྟྭཱ ཝིཉྫྷཾ ནཱམ ཏིརཙྪཱནཔབྦཏཾ པཧརིཏྭཱ ཧཏྠཏལེ པཉྩངྒུལིསདིསཱ པཉྩདྷཱརཱ ཧུཏྭཱ པཝཏྟཏི. སཱ ཏིཀྑཏྟུཾ ཨནོཏཏྟཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ གཏཊྛཱནེ ‘‘ཨཱཝཊྚགངྒཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི ¶ . ཨུཛུཀཾ པཱསཱཎཔིཊྛེན སཊྛི ཡོཛནཱནི གཏཊྛཱནེ ‘‘ཀཎྷགངྒཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཱཀཱསེན སཊྛི ཡོཛནཱནི གཏཊྛཱནེ ‘‘ཨཱཀཱསགངྒཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏིཡགྒལ༹པཱསཱཎེ པཉྙཱསཡོཛནོཀཱསེ ‘‘ཏིཡགྒལ༹པོཀྑརཎཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཀཱུལཾ བྷིནྡིཏྭཱ པཱསཱཎཾ པཝིསིཡ སཊྛི ཡོཛནཱནི གཏཊྛཱནེ ‘‘བཧལགངྒཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. པཐཝིཾ བྷིནྡིཏྭཱ ཨུམངྒེན སཊྛི ཡོཛནཱནི གཏཊྛཱནེ ‘‘ཨུམངྒགངྒཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཝིཉྫྷཾ ནཱམ ཏིརཙྪཱནཔབྦཏཾ པཧརིཏྭཱ པཉྩདྷཱརཱ ཧུཏྭཱ པཝཏྟཊྛཱནེ ‘‘གངྒཱ, ཡམུནཱ, ཨཙིརཝཏཱི, སརབྷཱུ, མཧཱི’’ཏི པཉྩདྷཱ ཝུཙྩཏི. ཨེཝམེཏཱ པཉྩ མཧཱགངྒཱ ཧིམཝཏཱ སམྦྷཝནྟི. ཏཱསུ ཡཱ ཨཡཾ པཉྩམཱི མཧཱི ནཱམ, སཱ ཨིདྷ ‘‘མཧཱམཧཱིགངྒཱ’’ཏི ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཏསྶཱ གངྒཱཡ ཨུཏྟརེན ཡཱ ཨཱཔོ, ཏཱསཾ ཨཝིདཱུརཏྟཱ སོ ཛནཔདོ ‘‘ཨངྒུཏྟརཱཔོ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ. ཏསྨིཾ ཛནཔདེ ཨངྒུཏྟརཱཔེསུ.

ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོཏི ཨདྡྷཱནགམནཾ ཀུརུམཱནོ ¶ . ཏཏྠ བྷགཝཏོ དུཝིདྷཱ ཙཱརིཀཱ ཏུརིཏཙཱརིཀཱ, ཨཏུརིཏཙཱརིཀཱ ཙ. ཏཏྠ དཱུརེཔི བྷབྦཔུགྒལེ དིསྭཱ སཧསཱ གམནཾ ཏུརིཏཙཱརིཀཱ. སཱ མཧཱཀསྶཔཔཙྩུགྒམནཱདཱིསུ དཊྛབྦཱ. ཏཾ པཙྩུགྒཙྪནྟོ ཧི བྷགཝཱ མུཧུཏྟེནེཝ ཏིགཱཝུཏཾ ཨགམཱསི, ཨཱལ༹ཝཀདམནཏྠཾ ཏིཾསཡོཛནཾ, ཏཐཱ ཨངྒུལིམཱལསྶཏྠཱཡ. པུཀྐུསཱཏིསྶ ¶ པན པཉྩཏྟཱལཱིསཡོཛནཾ, མཧཱཀཔྤིནསྶ ཝཱིསཡོཛནསཏཾ, དྷནིཡསྶཏྠཱཡ སཏྟཡོཛནསཏཾ ཨདྡྷཱནཾ ཨགམཱསི. ཨཡཾ ཏུརིཏཙཱརིཀཱ ནཱམ. གཱམནིགམནགརཔཊིཔཱཊིཡཱ པན པིཎྜཔཱཏཙརིཡཱདཱིཧི ལོཀཾ ཨནུགྒཎྷནྟསྶ གམནཾ ཨཏུརིཏཙཱརིཀཱ ནཱམ. ཨཡཾ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཨེཝཾ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ. མཧཏཱཏི སངྑྱཱམཧཏཱ གུཎམཧཏཱ ཙ. བྷིཀྑུསངྒྷེནཱཏི སམཎགཎེན. ཨཌྜྷཏེལ༹སེཧཱིཏི ཨཌྜྷེན ཏེལ༹སཧི, དྭཱདསཧི སཏེཧི པཉྙཱསཱཡ ཙ བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡེན…པེ… ཏདཝསརཱིཏི ཨཱཔཎབཧུལཏཱཡ སོ ནིགམོ ‘‘ཨཱཔཎོ’’ ཏྭེཝ ནཱམཾ ལབྷི. ཏསྨིཾ ཀིར ཝཱིསཏིཨཱཔཎམུཁསཧསྶཱནི ཝིབྷཏྟཱནི ཨཧེསུཾ. ཡེན དིསཱབྷཱགེན མགྒེན ཝཱ སོ ཨངྒུཏྟརཱཔཱནཾ རཊྛསྶ ནིགམོ ཨོསརིཏབྦོ, ཏེན ཨཝསརི ཏདཝསརི ཨགམཱསི, ཏཾ ནིགམཾ ཨནུཔཱཔུཎཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཀེཎིཡོ ཛཊིལོཏི ཀེཎིཡོཏི ནཱམེན, ཛཊིལོཏི ཏཱཔསོ. སོ ཀིར བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལོ, དྷནརཀྑཎཏྠཱཡ པན ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ སམཱདཱཡ རཉྙོ པཎྞཱཀཱརཾ དཏྭཱ བྷཱུམིབྷཱགཾ གཧེཏྭཱ ཏཏྠ ཨསྶམཾ ཀཱརེཏྭཱ ཝསཏི ཀུལསཧསྶསྶ ནིསྶཡོ ཧུཏྭཱ. ཨསྶམེཔི ཙསྶ ཨེཀོ ¶ ཏཱལརུཀྑོ དིཝསེ དིཝསེ ཨེཀཾ སུཝཎྞཕལཾ མུཉྩཏཱིཏི ཝདནྟི. སོ དིཝཱ ཀཱསཱཡཱནི དྷཱརེཏི ཛཊཱ ཙ བནྡྷཏི, རཏྟིཾ ཡཐཱསུཁཾ པཉྩཧི ཀཱམགུཎེཧི སམཔྤིཏོ སམངྒཱིབྷཱུཏོ པརིཙཱརེཏི. སཀྱཔུཏྟོཏི ཨུཙྩཱཀུལཔརིདཱིཔནཾ. སཀྱཀུལཱ པབྦཛིཏོཏི སདྡྷཱཡ པབྦཛིཏབྷཱཝཔརིདཱིཔནཾ, ཀེནཙི པཱརིཛུཉྙེན ཨནབྷིབྷཱུཏོ ཨཔརིཀྑཱིཎཾཡེཝ ཏཾ ¶ ཀུལཾ པཧཱཡ སདྡྷཱཡ པབྦཛིཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཾ ཁོ པནཱཏི ཨིཏྠམྦྷཱུཏཱཁྱཱནཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ, ཏསྶ ཁོ པན བྷོཏོ གོཏམསྶཱཏི ཨཏྠོ. ཀལྱཱཎོཏི ཀལྱཱཎགུཎསམནྣཱགཏོ, སེཊྛོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀིཏྟིསདྡོཏི ཀིཏྟིཡེཝ ཐུཏིགྷོསོ ཝཱ.

ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱཏི ཨཱདིམྷི པན ཨཡཾ ཏཱཝ ཡོཛནཱ – སོ བྷགཝཱ ཨིཏིཔི ཨརཧཾ, ཨིཏིཔི སམྨཱསམྦུདྡྷོ…པེ… ཨིཏིཔི བྷགཝཱཏི, ཨིམིནཱ ཙ ཨིམིནཱ ཙ ཀཱརཎེནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ཨཱརཀཏྟཱ, ཨརཱིནཾ ཨརཱནཉྩ ཧཏཏྟཱ པཙྩཡཱདཱིནཾ ཨརཧཏྟཱ, པཱཔཀརཎེ རཧཱབྷཱཝཱཏི ཨིམེཧི ཏཱཝ ཀཱརཎེཧི སོ བྷགཝཱ ཨརཧནྟི ཝེདིཏབྦོ. ཨཱརཀཱ ཧི སོ སབྦཀིལེསེཧི མགྒེན སཝཱསནཱནཾ ཀིལེསཱནཾ ཝིདྡྷཾསིཏཏྟཱཏི ཨཱརཀཏྟཱ ཨརཧཾ. ཏེ ཙཱནེན ཀིལེསཱརཡོ མགྒེན ཧཏཱཏི ཨརཱིནཾ ཧཏཏྟཱཔི ཨརཧཾ. ཡཉྩེཏཾ ཨཝིཛྫཱབྷཝཏཎྷཱམཡནཱབྷི, པུཉྙཱདིཨབྷིསངྑཱརཱནཾ ཛརཱམརཎནེམི, ཨཱསཝསམུདཡམཡེན ཨཀྑེན ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཏིབྷཝརཐེ སམཱཡོཛིཏཾ ཨནཱདིཀཱལཔཝཏྟཾ སཾསཱརཙཀྐཾ. ཏསྶཱནེན བོདྷིམཎྜེ ཝཱིརིཡཔཱདེཧི སཱིལཔཐཝིཡཾ པཏིཊྛཱཡ སདྡྷཱཧཏྠེན ཀམྨཀྑཡཀརཉཱཎཕརསུཾ གཧེཏྭཱ སབྦེ ཨརཱ ཧཏཱཏི ཨརཱནཾ ཧཏཏྟཱཏིཔི ཨརཧཾ ¶ . ཨགྒདཀྑིཎེཡྻཏྟཱ ཙ ཙཱིཝརཱདིཔཙྩཡེ སཀྐཱརགརུཀཱརཱདཱིནི ཙ ཨརཧཏཱིཏི པཙྩཡཱདཱིནཾ ཨརཧཏྟཱཔི ཨརཧཾ. ཡཐཱ ཙ ལོཀེ ཀེཙི པཎྜིཏམཱནིནོ བཱལཱ ཨསིལོཀབྷཡེན རཧོ པཱཔཾ ཀརོནྟི, ཨེཝཾ ནཱཡཾ ཀདཱཙི ཀརོཏཱིཏི པཱཔཀརཎེ རཧཱབྷཱཝཏོཔི ཨརཧཾ. ཧོཏི ཙེཏྠ –

‘‘ཨཱརཀཏྟཱ ཧཏཏྟཱ ཙ, ཀིལེསཱརཱིན སོ མུནི;

ཧཏསཾསཱརཙཀྐཱརོ, པཙྩཡཱདཱིན ཙཱརཧོ;

ན རཧོ ཀརོཏི པཱཔཱནི, ཨརཧཾ ཏེན པཝུཙྩཏཱི’’ཏི.

སམྨཱ སཱམཉྩ སཙྩཱནཾ བུདྡྷཏྟཱ སམྨཱསམྦུདྡྷོ. ཨཏིསཡཝིསུདྡྷཱཧི ཝིཛྫཱཧི ཨབྦྷུཏྟམེན ཙརཎེན ཙ སམནྣཱགཏཏྟཱ ¶ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ. སོབྷནགམནཏྟཱ ¶ སུནྡརཾ ཋཱནཾ གཏཏྟཱ སུཊྛུ གཏཏྟཱ སམྨཱ གདཏྟཱ ཙ སུགཏོ. སབྦཐཱཔི ཝིདིཏལོཀཏྟཱ ལོཀཝིདཱུ. སོ ཧི བྷགཝཱ སབྷཱཝཏོ སམུདཡཏོ ནིརོདྷཏོ ནིརོདྷཱུཔཱཡཏོཏི སབྦཐཱ ཁནྡྷཱཡཏནཱདིབྷེདཾ སངྑཱརལོཀཾ ཨཝེདི, ‘‘ཨེཀོ ལོཀོ སབྦེ སཏྟཱ ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀཱ. དྭེ ལོཀཱ ནཱམཉྩ རཱུཔཉྩ. ཏཡོ ལོཀཱ ཏིསྶོ ཝེདནཱ. ཙཏྟཱརོ ལོཀཱ ཙཏྟཱརོ ཨཱཧཱརཱ. པཉྩ ལོཀཱ པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ. ཚ ལོཀཱ ཚ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱནི ཨཱཡཏནཱནི. སཏྟ ལོཀཱ སཏྟ ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡོ. ཨཊྛ ལོཀཱ ཨཊྛ ལོཀདྷམྨཱ. ནཝ ལོཀཱ ནཝ སཏྟཱཝཱསཱ. དས ལོཀཱ དསཱཡཏནཱནི. དྭཱདས ལོཀཱ དྭཱདསཱཡཏནཱནི. ཨཊྛཱརས ལོཀཱ ཨཊྛཱརས དྷཱཏུཡོ’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༡༢) ཨེཝཾ སབྦཐཱ སངྑཱརལོཀཾ ཨཝེདི. སཏྟཱནཾ ཨཱསཡཾ ཛཱནཱཏི, ཨནུསཡཾ ཛཱནཱཏི, ཙརིཏཾ ཛཱནཱཏི, ཨདྷིམུཏྟིཾ ཛཱནཱཏི, ཨཔྤརཛཀྑེ མཧཱརཛཀྑེ ཏིཀྑིནྡྲིཡེ མུདིནྡྲིཡེ སྭཱཀཱརེ དྭཱཀཱརེ སུཝིཉྙཱཔཡེ དུཝིཉྙཱཔཡེ བྷབྦེ ཨབྷབྦེ སཏྟེ ཛཱནཱཏཱིཏི སབྦཐཱ སཏྟལོཀཾ ཨཝེདི. ཏཐཱ ཨེཀཾ ཙཀྐཝཱལ༹ཾ ཨཱཡཱམཏོ ཝིཏྠཱརཏོ ཙ ཡོཛནཱནཾ དྭཱདས སཏསཧསྶཱནི ཏཱིཎི སཧསྶཱནི ཨཌྜྷཔཉྩམཱནི ཙ སཏཱནི, པརིཀྑེཔཏོ ཚཏྟིཾས སཏསཧསྶཱནི དས སཧསྶཱནི ཨཌྜྷུཌྜྷཱནི ཙ སཏཱནི.

ཏཏྠ –

དུཝེ སཏསཧསྶཱནི, ཙཏྟཱརི ནཧུཏཱནི ཙ;

ཨེཏྟཀཾ བཧལཏྟེན, སངྑཱཏཱཡཾ ཝསུནྡྷརཱ.

ཙཏྟཱརི ¶ སཏསཧསྶཱནི, ཨཊྛེཝ ནཧུཏཱནི ཙ;

ཨེཏྟཀཾ བཧལཏྟེན, ཛལཾ ཝཱཏེ པཏིཊྛིཏཾ.

ནཝ སཏསཧསྶཱནི, མཱལུཏོ ནབྷམུགྒཏོ;

སཊྛི ཙེཝ སཧསྶཱནི, ཨེསཱ ལོཀསྶ སཎྛིཏི’’.

ཨེཝཾ སཎྛིཏེ ཙེཏྠ ཡོཛནཱནཾ –

ཙཏུརཱསཱིཏི སཧསྶཱནི, ཨཛ྄ཛྷོགཱལ༹ྷོ མཧཎྞཝེ;

ཨཙྩུགྒཏོ ¶ ཏཱཝདེཝ, སིནེརུ པབྦཏུཏྟམོ.

ཏཏོ ¶ ཨུཔཌྜྷུཔཌྜྷེན, པམཱཎེན ཡཐཱཀྐམཾ;

ཨཛ྄ཛྷོགཱལ༹ྷུགྒཏཱ དིབྦཱ, ནཱནཱརཏནཙིཏྟིཏཱ.

ཡུགནྡྷརོ ཨཱིསདྷརོ, ཀརཝཱིཀོ སུདསྶནོ;

ནེམིནྡྷརོ ཝིནཏཀོ, ཨསྶཀཎྞོ གིརི བྲཧཱ.

ཨེཏེ སཏྟ མཧཱསེལཱ, སིནེརུསྶ སམནྟཏོ;

མཧཱརཱཛཱནམཱཝཱསཱ, དེཝཡཀྑནིསེཝིཏཱ.

ཡོཛནཱནཾ སཏཱནུཙྩོ, ཧིམཝཱ པཉྩ པབྦཏོ;

ཡོཛནཱནཾ སཧསྶཱནི, ཏཱིཎི ཨཱཡཏཝིཏྠཏོ.

ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶེཧི, ཀཱུཊེཧི པཊིམཎྜིཏོ;

ཏིཔཉྩཡོཛནཀྑནྡྷ-པརིཀྑེཔཱ ནགཝ྄ཧཡཱ.

པཉྙཱསཡོཛནཀྑནྡྷ-སཱཁཱཡཱམཱ སམནྟཏོ;

སཏྟཡོཛནཝིཏྠིཎྞཱ, ཏཱཝདེཝ ཙ ཨུགྒཏཱ.

ཛམྦཱུ ¶ ཡསྶཱནུབྷཱཝེན, ཛམྦུདཱིཔོ པཀཱསིཏོ;

དྭེ ཨསཱིཏིསཧསྶཱནི, ཨཛ྄ཛྷོགཱལ༹ྷོ མཧཎྞཝེ.

ཨཙྩུགྒཏོ ཏཱཝདེཝ, ཙཀྐཝཱལ༹སིལུཙྩཡོ;

པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཏཾ སབྦཾ, ཙཀྐཝཱལ༹མཡཾ ཋིཏོ’’.

ཏཏྠ ཙནྡམཎྜལཾ ཨེཀཱུནཔཉྙཱསཡོཛནཾ, སཱུརིཡམཎྜལཾ པཉྙཱསཡོཛནཾ, ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཾ དསསཧསྶཡོཛནཾ, ཏཐཱ ཨསུརབྷཝནཾ ཨཝཱིཙིམཧཱནིརཡོ ཛམྦུདཱིཔོ ཙ. ཨཔརགོཡཱནཾ སཏྟསཧསྶཡོཛནཾ, ཏཐཱ པུབྦཝིདེཧོ, ཨུཏྟརཀུརུ ཨཊྛསཧསྶཡོཛནོ. ཨེཀམེཀོ ཙེཏྠ མཧཱདཱིཔོ པཉྩསཏཔཉྩསཏཔརིཏྟདཱིཔཔརིཝཱརོ. ཏཾ སབྦམྤི ཨེཀཾ ཙཀྐཝཱལ༹ཾ ཨེཀཱ ལོཀདྷཱཏུ. ཙཀྐཝཱལ༹ནྟརེསུ ལོཀནྟརིཀནིརཡཱ. ཨེཝཾ ཨནནྟཱནི ཙཀྐཝཱལཱ༹ནི ཨནནྟཱ ལོཀདྷཱཏུཡོ, ཨནནྟེན བུདྡྷཉཱཎེན ཨཉྙཱསཱིཏི སབྦཐཱ ཨོཀཱསལོཀཾ ཨཝེདི. ཨེཝཾ སོ བྷགཝཱ སབྦཐཱ. ཝིདིཏལོཀཏྟཱ ལོཀཝིདཱུཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨཏྟནོ པན གུཎེཧི ཝིསིཊྛཏརསྶ ཀསྶཙི ཨབྷཱཝཱ ཨནུཏྟརོ. ཝིཙིཏྟེཧི ཝིནཡནཱུཔཱཡེཧི པུརིསདམྨེ སཱརེཏཱིཏི པུརིསདམྨསཱརཐི. དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠེཧི ¶ ¶ ཡཐཱརཧཾ ཨནུསཱསཏི ནིཏྠཱརེཏི ཙཱཏི སཏྠཱ. དེཝམནུསྶགྒཧཎཾ ཨུཀྐཊྛཔརིཙྪེདཝསེན བྷབྦཔུགྒལཔརིགྒཧཝསེན ཙ ཀཏཾ, ནཱགཱདིཀེཔི པན ཨེས ལོཀིཡཏྠེན ཨནུསཱསཏི. ཡདཏྠི ནེཡྻཾ ནཱམ, སབྦསྶ བུདྡྷཏྟཱ ཝིམོཀྑནྟིཀཉཱཎཝསེན བུདྡྷོ. ཡཏོ པན སོ –

‘‘བྷགྱཝཱ བྷགྒཝཱ ཡུཏྟོ, བྷགེཧི ཙ ཝིབྷཏྟཝཱ;

བྷཏྟཝཱ ཝནྟགམནོ, བྷཝེསུ བྷགཝཱ ཏཏོ’’ཏི.

ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརཏོ པནེཏཱནི པདཱནི ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༢༤-༡༢༥) ཝུཏྟཱནི.

སོ ཨིམཾ ལོཀནྟི སོ བྷགཝཱ ཨིམཾ ལོཀཾ. ཨིདཱནི ཝཏྟབྦཾ ནིདསྶེཏི. སདེཝཀནྟིཨཱདཱིནི ཀསིབྷཱརདྭཱཛཨཱལ༹ཝཀསུཏྟེསུ ཝུཏྟནཡཱནེཝ. སཡནྟི སཱམཾ ཨཔརནེཡྻོ ཧུཏྭཱ. ཨབྷིཉྙཱཏི ཨབྷིཉྙཱཡ. སཙྪིཀཏྭཱཏི པཙྩཀྑཾ ཀཏྭཱ. པཝེདེཏཱིཏི བོདྷེཏི ཉཱཔེཏི པཀཱསེཏི. སོ དྷམྨཾ དེསེཏི…པེ… པརིཡོསཱནཀལྱཱཎནྟི སོ བྷགཝཱ སཏྟེསུ ཀཱརུཉྙཏཾ པཊིཙྩ ¶ ཨནུཏྟརཾ ཝིཝེཀསུཁཾ ཧིཏྭཱཔི དྷམྨཾ དེསེཏི. ཏཉྩ ཁོ ཨཔྤཾ ཝཱ བཧུཾ ཝཱ དེསེནྟོ ཨཱདིཀལྱཱཎཱདིཔྤཀཱརམེཝ དེསེཏི. ཀཐཾ? ཨེཀགཱཐཱཔི ཧི སམནྟབྷདྡཀཏྟཱ དྷམྨསྶ པཋམཔཱདེན ཨཱདིཀལྱཱཎཱ, དུཏིཡཏཏིཡཔཱདེཧི མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཱ, པཙྪིམཔཱདེན པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཱ. ཨེཀཱནུསནྡྷིཀཾ སུཏྟཾ ནིདཱནེན ཨཱདིཀལྱཱཎཾ, ནིགམནེན པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ, སེསེན མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ. ནཱནཱནུསནྡྷིཀཾ པཋམཱནུསནྡྷིནཱ ཨཱདིཀལྱཱཎཾ, པཙྪིམེན པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ, སེསེཧི མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ. སཀལོཔི སཱསནདྷམྨོ ཨཏྟནོ ཨཏྠབྷཱུཏེན སཱིལེན ཨཱདིཀལྱཱཎོ, སམཐཝིཔསྶནཱམགྒཕལེཧི མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ, ནིབྦཱནེན པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ. སཱིལསམཱདྷཱིཧི ཝཱ ཨཱདིཀལྱཱཎོ, ཝིཔསྶནཱམགྒེཧི མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ, ཕལནིབྦཱནེཧི པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ. བུདྡྷསུབོདྷིཏཱཡ ཝཱ ཨཱདིཀལྱཱཎོ, དྷམྨསུདྷམྨཏཱཡ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ, སངྒྷསུཔྤཊིཔཏྟིཡཱ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ ¶ . ཏཾ སུཏྭཱ ཏཐཏྟཱཡ པཊིཔནྣེན ཨདྷིགནྟབྦཱཡ ཨབྷིསམྦོདྷིཡཱ ཝཱ ཨཱདིཀལྱཱཎོ, པཙྩེཀབོདྷིཡཱ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ, སཱཝཀབོདྷིཡཱ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ ¶ . སུཡྻམཱནོ ཙེས ནཱིཝརཎཱདིཝིཀྑམྦྷནཏོ སཝནེནཔི ཀལྱཱཎམེཝ ཨཱཝཧཏཱིཏི ཨཱདིཀལྱཱཎོ, པཊིཔཛྫམཱནོ སམཐཝིཔསྶནཱསུཁཱཝཧནཏོ པཊིཔཏྟིཡཱཔི ཀལྱཱཎམེཝ ཨཱཝཧཏཱིཏི མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ, ཏཐཱ པཊིཔནྣོ ཙ པཊིཔཏྟིཕལེ ནིཊྛིཏེ ཏཱདིབྷཱཝཱཝཧནཏོ པཊིཔཏྟིཕལེནཔི ཀལྱཱཎམེཝ ཨཱཝཧཏཱིཏི པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ. ནཱཐཔྤབྷཝཏྟཱ ཙ པབྷཝསུདྡྷིཡཱ ཨཱདིཀལྱཱཎོ, ཨཏྠསུདྡྷིཡཱ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོ, ཀིཙྩསུདྡྷིཡཱ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎོ. ཡཏོ ཨཔྤཾ ཝཱ བཧུཾ ཝཱ དེསེནྟོ ཨཱདིཀལྱཱཎཱདིཔྤཀཱརམེཝ དེསེཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

སཱཏྠཾ སབྱཉྫནནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ པན ཡསྨཱ ཨིམཾ དྷམྨཾ དེསེནྟོ སཱསནབྲཧྨཙརིཡཾ མགྒབྲཧྨཙརིཡཉྩ པཀཱསེཏི, ནཱནཱནཡེཧི དཱིཔེཏི, ཏཉྩ ཡཐཱསམྦྷཝཾ ཨཏྠསམྤཏྟིཡཱ སཱཏྠཾ, བྱཉྫནསམྤཏྟིཡཱ སབྱཉྫནཾ. སངྐཱསནཔཀཱསནཝིཝརཎཝིབྷཛནཨུཏྟཱནཱིཀརཎཔཉྙཏྟིཨཏྠཔདསམཱཡོགཏོ སཱཏྠཾ, ཨཀྑརཔདབྱཉྫནཱཀཱརནིརུཏྟིནིདྡེསསམྤཏྟིཡཱ སབྱཉྫནཾ. ཨཏྠགམྦྷཱིརཏཱཔཊིཝེདྷགམྦྷཱིརཏཱཧི སཱཏྠཾ, དྷམྨགམྦྷཱིརཏཱདེསནཱགམྦྷཱིརཏཱཧི སབྱཉྫནཾ. ཨཏྠཔཊིབྷཱནཔཊིསམྦྷིདཱཝིསཡཏོ སཱཏྠཾ, དྷམྨནིརུཏྟིཔཊིསམྦྷིདཱཝིསཡཏོ སབྱཉྫནཾ. པཎྜིཏཝེདནཱིཡཏོ སརིཀྑཀཛནཔྤསཱདཀནྟི སཱཏྠཾ, སདྡྷེཡྻཏོ ལོཀིཡཛནཔྤསཱདཀནྟི སབྱཉྫནཾ. གམྦྷཱིརཱདྷིཔྤཱཡཏོ སཱཏྠཾ, ཨུཏྟཱནཔདཏོ སབྱཉྫནཾ. ཨུཔནེཏབྦསྶཱབྷཱཝཏོ སཀལཔརིཔུཎྞབྷཱཝེན ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ, ཨཔནེཏབྦསྶ ཨབྷཱཝཏོ ནིདྡོསབྷཱཝེན པརིསུདྡྷཾ. སིཀྑཏྟཡཔརིགྒཧིཏཏྟཱ བྲཧྨབྷཱུཏེཧི སེཊྛེཧི ཙརིཏབྦཏོ ཏེསཉྩ ཙརིཡབྷཱཝཏོ བྲཧྨཙརིཡཾ. ཏསྨཱ ‘‘སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ…པེ… བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི.

ཨཔིཙ ¶ ཡསྨཱ སནིདཱནཾ སཨུཔྤཏྟིཀཉྩ དེསེནྟོ ཨཱདིཀལྱཱཎཾ དེསེཏི, ཝིནེཡྻཱནཾ ཨནུརཱུཔཏོ ཨཏྠསྶ ཨཝིཔརཱིཏཏཱཡ ཧེཏུདཱཧརཎཡོགཏོ ཙ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ ¶ , སོཏཱུནཾ སདྡྷཱཔཊིལཱབྷེན ནིགམནེན ཙ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ. ཨེཝཾ དེསེནྟོ ཙ བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེཏི. ཏཉྩ པཊིཔཏྟིཡཱ ཨདྷིགམབྱཏྟིཏོ སཱཏྠཾ, པརིཡཏྟིཡཱ ཨཱགམབྱཏྟིཏོ སབྱཉྫནཾ, སཱིལཱདིཔཉྩདྷམྨཀྑནྡྷཡུཏྟཏོ ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ, ནིརུཔཀྐིལེསཏོ ནིཏྠརཎཏྠཱཡ པཝཏྟིཏོ ལོཀཱམིསནིརཔེཀྑཏོ ཙ ¶ པརིསུདྡྷཾ, སེཊྛཊྛེན བྲཧྨབྷཱུཏཱནཾ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷསཱཝཀཱནཾ ཙརིཡཏོ བྲཧྨཙརིཡནྟི ཝུཙྩཏི, ཏསྨཱཔི ‘‘སོ དྷམྨཾ དེསེཏི…པེ… བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི.

སཱདྷུ ཁོ པནཱཏི སུནྡརཾ ཁོ པན, ཨཏྠཱཝཧཾ སུཁཱཝཧནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡཱཏི པཱནཀཱནིསཾསཔཊིསཾཡུཏྟཱཡ. ཨཡཉྷི ཀེཎིཡོ སཱཡནྷསམཡེ བྷགཝཏོ ཨཱགམནཾ ཨསྶོསི. ‘‘ཏུཙྪཧཏྠོ བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡ གནྟུཾ ལཛྫམཱནོ ཝིཀཱལབྷོཛནཱ ཝིརཏཱནམྤི པཱནཀཾ ཀཔྤཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ པཉྩཧི ཀཱཛསཏེཧི སུསངྑཏཾ བདརཔཱནཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ ཨགམཱསི. ཡཐཱཧ བྷེསཛྫཀྑནྡྷཀེ ‘‘ཨཐ ཁོ ཀེཎིཡསྶ ཛཊིལསྶ ཨེཏདཧོསི, ཀིཾ ནུ ཁོ ཨཧཾ སམཎསྶ གོཏམསྶ ཧརཱཔེཡྻ’’ནྟི (མཧཱཝ. ༣༠༠) སབྦཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཏཏོ ནཾ བྷགཝཱ ཡཐཱ སེཀྑསུཏྟེ (མ. ནི. ༢.༢༢ ཨཱདཡོ) སཱཀིཡེ ཨཱཝསཐཱནིསཾསཔཊིསཾཡུཏྟཱཡ ཀཐཱཡ, གོསིངྒསཱལཝནེ (མ. ནི. ༡.༣༢༥ ཨཱདཡོ) ཏཡོ ཀུལཔུཏྟེ སཱམགྒིརསཱནིསཾསཔཊིསཾཡུཏྟཱཡ, རཐཝིནཱིཏེ (མ. ནི. ༡.༢༥༢ ཨཱདཡོ) ཛཱཏིབྷཱུམཀེ བྷིཀྑཱུ དསཀཐཱཝཏྠུཔཊིསཾཡུཏྟཱཡ, ཨེཝཾ ཏངྑཎཱནུརཱུཔཱཡ པཱནཀཱནིསཾསཔཊིསཾཡུཏྟཱཡ ཀཐཱཡ པཱནཀདཱནཱནིསཾསཾ སནྡསྶེསི, ཏཐཱརཱུཔཱནཾ པུཉྙཱནཾ པུནཔི ཀཏྟབྦཏཱཡ ནིཡོཛེནྟོ སམཱདཔེསི, ཨབྦྷུསྶཱཧཾ ཛནེནྟོ སམུཏྟེཛེསི, སནྡིཊྛིཀསམྤརཱཡིཀེན ཕལཝིསེསེན པཧཾསེནྟོ སམྤཧཾསེསི. ཏེནཱཧ ‘‘དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ…པེ… སམྤཧཾསེསཱི’’ཏི. སོ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ བྷགཝཏི པསནྣོ བྷགཝནྟཾ ནིམནྟེསི, བྷགཝཱ ཙསྶ ཏིཀྑཏྟུཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཨདྷིཝཱསེསི. ཏེནཱཧ ‘‘ཨཐ ཁོ ཀེཎིཡོ ཛཊིལོ…པེ… ཨདྷིཝཱསེསི ¶ བྷགཝཱ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེནཱ’’ཏི.

ཀིམཏྠཾ པན པཊིཀྑིཔི བྷགཝཱཏི? པུནཔྤུནཾ ཡཱཙནཱཡ ཙསྶ པུཉྙཝུཌྜྷི བྷཝིསྶཏི, བཧུཏརཉྩ པཊིཡཱདེསྶཏི, ཏཏོ ཨཌྜྷཏེལསཱནཾ བྷིཀྑུསཏཱནཾ པཊིཡཏྟཾ ཨཌྜྷསོལ༹སནྣཾ པཱཔུཎིསྶཏཱིཏི. ཀུཏོ ཨཔརཱནི ཏཱིཎི སཏཱནཱིཏི ཙེ? ཨཔྤཊིཡཏྟེཡེཝ ཧི བྷཏྟེ སེལོ བྲཱཧྨཎོ ཏཱིཧི མཱཎཝཀསཏེཧི སདྡྷིཾ པབྦཛིསྶཏི, ཏཾ དིསྭཱ བྷགཝཱ ཨེཝམཱཧཱཏི. མིཏྟཱམཙྩེཏི མིཏྟེ ཙ ཀམྨཀརེ ཙ. ཉཱཏིསཱལོཧིཏེཏི སམཱནལོཧིཏེ ཨེཀཡོནིསམྦནྡྷེ པུཏྟདྷཱིཏཱདཡོ ¶ ཨཝསེསབནྡྷཝེ ཙ. ཡེནཱཏི ¶ ཡསྨཱ. མེཏི མཡ྄ཧཾ. ཀཱཡཝེཡྻཱཝཊིཀནྟི ཀཱཡེན ཝེཡྻཱཝཙྩཾ. མཎྜལམཱལ༹ཾ པཊིཡཱདེཏཱིཏི སེཏཝིཏཱནམཎྜཔཾ ཀརོཏི.

ཏིཎྞཾ ཝེདཱནནྟི ཨིརུབྦེདཡཛུབྦེདསཱམཝེདཱནཾ. སཧ ནིགྷཎྜུནཱ ཙ ཀེཊུབྷེན ཙ སནིགྷཎྜུཀེཊུབྷཱནཾ. ནིགྷཎྜཱུཏི ནཱམནིགྷཎྜུརུཀྑཱདཱིནཾ ཝེཝཙནཔྤཀཱསཀཾ སཏྠཾ. ཀེཊུབྷནྟི ཀིརིཡཱཀཔྤཝིཀཔྤོ ཀཝཱིནཾ ཨུཔཀཱརཱཡ སཏྠཾ. སཧ ཨཀྑརཔྤབྷེདེན སཱཀྑརཔྤབྷེདཱནཾ. ཨཀྑརཔྤབྷེདོཏི སིཀྑཱ ཙ ནིརུཏྟི ཙ. ཨིཏིཧཱསཔཉྩམཱནནྟི ཨཐབྦནཝེདཾ ཙཏུཏྠཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཨིཏིཧ ཨཱས ཨིཏིཧ ཨཱསཱ’’ཏི ཨཱིདིསཝཙནཔཊིསཾཡུཏྟོ པུརཱཎཀཐཱསངྑཱཏོ ཨིཏིཧཱསོ པཉྩམོ ཨེཏེསནྟི ཨིཏིཧཱསཔཉྩམཱ. ཏེསཾ ཨིཏིཧཱསཔཉྩམཱནཾ. པདཾ ཏདཝསེསཉྩ བྱཱཀརཎཾ ཨཛ྄ཛྷེཏི ཝེདེཏི ཙཱཏི པདཀོ ཝེཡྻཱཀརཎོ. ལོཀཱཡཏེ ཝིཏཎྜཝཱདསཏྠེ མཧཱཔུརིསལཀྑཎཱདྷིཀཱརེ ཙ དྭཱདསསཧསྶེ མཧཱཔུརིསལཀྑཎསཏྠེ ཨནཱུནོ པརིཔཱུརཀཱརཱིཏི ལོཀཱཡཏམཧཱཔུརིསལཀྑཎེསུ ཨནཝཡོ, ཨཝཡོ ན ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཝཡོ ནཱམ ཡོ ཏཱནི ཨཏྠཏོ ཙ གནྠཏོ ཙ སནྡྷཱརེཏུཾ ན སཀྐོཏི.

ཛངྒྷཱཡ ཧིཏཾ ཝིཧཱརཾ ¶ ཛངྒྷཱཝིཧཱརཾ, ཙིརཱསནཱདིཛནིཏཾ པརིསྶམཾ ཝིནོདེཏུཾ ཛངྒྷཱཔསཱརཎཏྠཾ ཨདཱིགྷཙཱརིཀནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨནུཙངྐམམཱནོཏི ཙངྐམམཱནོ ཨེཝ. ཨནུཝིཙརམཱནོཏི ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཙརམཱནོ. ཀེཎིཡསྶ ཛཊིལསྶ ཨསྶམོཏི ཀེཎིཡསྶ ཨསྶམཾ ནིཝེསནཾ. ཨཱཝཱཧོཏི ཀཉྙཱགཧཎཾ. ཝིཝཱཧོཏི ཀཉྙཱདཱནཾ. མཧཱཡཉྙོཏི མཧཱཡཛནཾ. མཱགདྷོཏི མགདྷཱནཾ ཨིསྶརོ. མཧཏིཡཱ སེནཱཡ སམནྣཱགཏཏྟཱ སེནིཡོ. བིམྦཱིཏི སུཝཎྞཾ, ཏསྨཱ སཱརསུཝཎྞསདིསཝཎྞཏཱཡ བིམྦིསཱརོ. སོ མེ ནིམནྟིཏོཏི སོ མཡཱ ནིམནྟིཏོ.

ཨཐ བྲཱཧྨཎོ པུབྦེ ཀཏཱདྷིཀཱརཏྟཱ བུདྡྷསདྡཾ སུཏྭཱཝ ཨམཏེནེཝཱབྷིསིཏྟོ ཝིམྷཡརཱུཔཏྟཱ ཨཱཧ – ‘‘བུདྡྷོཏི, བྷོ ཀེཎིཡ, ཝདེསཱི’’ཏི. ཨིཏརོ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཨཱཙིཀྑནྟོ ཨཱཧ – ‘‘བུདྡྷོཏི, བྷོ སེལ, ཝདཱམཱི’’ཏི. ཏཏོ ནཾ པུནཔི དལ༹ྷཱིཀརཎཏྠཾ པུཙྪི, ཨིཏརོཔི ཏཐེཝ ཨཱརོཙེསི. ཨཐ ཀཔྤསཏསཧསྶེཧིཔི བུདྡྷསདྡསྶ དུལླབྷབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ¶ ཨཱཧ – ‘‘གྷོསོཔི ཁོ ཨེསོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ ཡདིདཾ བུདྡྷོ’’ཏི. ཏཏྠ ཡདིདནྟི ནིཔཱཏོ, ཡོ ཨེསོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨཐ བྲཱཧྨཎོ བུདྡྷསདྡཾ སུཏྭཱ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ སོ སཙྩམེཝ བུདྡྷོ, ཨུདཱཧུ ནཱམམཏྟམེཝསྶ བུདྡྷོ’’ཏི ཝཱིམཾསིཏུཀཱམོ ཙིནྟེསི, ཨབྷཱསི ཨེཝ ཝཱ ‘‘ཨཱགཏཱནི ཁོ པན…པེ… ཝིཝཊྚཙྪདོ’’ཏི. ཏཏྠ ‘‘མནྟེསཱུ’’ཏི ཝེདེསུ. ‘‘ཏཐཱགཏོ ཀིར ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱི’’ཏི པཊིཀཙྩེཝ ¶ སུདྡྷཱཝཱསདེཝཱ བྲཱཧྨཎཝེསེན ལཀྑཎཱནི པཀྑིཔིཏྭཱ ཝེདེ ཝཱཙེནྟི ‘‘ཏདནུསཱརེན མཧེསཀྑཱ སཏྟཱ ཏཐཱགཏཾ ཛཱནིསྶནྟཱི’’ཏི. ཏེན པུབྦེ ཝེདེསུ མཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནི ཨཱགཙྪནྟི. པརིནིབྦུཏེ པན ཏཐཱགཏེ ཀམེན ཨནྟརདྷཱཡནྟི, ཏེན ཨེཏརཧི ནཏྠི. མཧཱཔུརིསསྶཱཏི པཎིདྷིསམཱདཱནཉཱཎསམཱདཱནཀརུཎཱདིགུཎམཧཏོ པུརིསསྶ ¶ . དྭེཝ གཏིཡོཏི དྭེ ཨེཝ ནིཊྛཱ. ཀཱམཉྩཱཡཾ གཏིསདྡོ ‘‘པཉྩ ཁོ ཨིམཱ, སཱརིཔུཏྟ, གཏིཡོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༡༥༣) བྷཝབྷེདེ, ‘‘གཏཱི མིགཱནཾ པཝན’’ནྟིཨཱདཱིསུ (པརི. ༣༣༩) ནིཝཱསཊྛཱནེ, ‘‘ཨེཝཾ ཨདྷིམཏྟགཏིམནྟོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༡༦༡) པཉྙཱཡཾ, ‘‘གཏིགཏ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཙཱུལ༹ཝ. ༢༠༤) ཝིསཊབྷཱཝེ ཝཏྟཏི, ཨིདྷ པན ནིཊྛཱཡཾ ཝེདིཏབྦོ. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཡེཧི ལཀྑཎེཧི སམནྣཱགཏོ རཱཛཱ ཧོཏི ཙཀྐཝཏྟི, ན ཏེཧི ཨེཝ བུདྡྷོ. ཛཱཏིསཱམཉྙཏོ པན ཏཱནིཡེཝ ཏཱནཱིཏི ཝུཙྩནྟི. ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཡེཧི སམནྣཱགཏསྶཱ’’ཏི.

སཙེ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏཱིཏི ཡདི ཨགཱརེ ཝསཏི. རཱཛཱ ཧོཏི ཙཀྐཝཏྟཱིཏི ཙཏཱུཧི ཨཙྪརིཡདྷམྨེཧི སངྒཧཝཏྠཱུཧི ཙ ལོཀཾ རཉྫནཏོ རཱཛཱ. ཙཀྐརཏནཾ ཝཏྟེཏི, ཙཏཱུཧི སམྤཏྟིཙཀྐེཧི, ཝཏྟཏི, ཏེཧི ཙ པརཾ ཝཏྟེཏི, པརཧིཏཱཡ ཙ ཨིརིཡཱཔཐཙཀྐཱནཾ ཝཏྟོ ཨེཏསྨིཾ ཨཏྠཱིཏི ཙཀྐཝཏྟི. ཨེཏྠ ཙ རཱཛཱཏི སཱམཉྙཾ, ཙཀྐཝཏྟཱིཏི ཝིསེསནཾ. དྷམྨེན ཙརཏཱིཏི དྷམྨིཀོ, ཉཱཡེན སམེན ཝཏྟཏཱིཏི ཨཏྠོ. དྷམྨེན རཛྫཾ ལབྷིཏྭཱ རཱཛཱ ཛཱཏོཏི དྷམྨརཱཛཱ. པརཧིཏདྷམྨཀརཎེན ཝཱ དྷམྨིཀོ, ཨཏྟཧིཏདྷམྨཀརཎེན དྷམྨརཱཛཱ. ཙཏུརནྟཱཡ ཨིསྶརོཏི ཙཱཏུརནྟོ, ཙཏུསམུདྡནྟཱཡ ཙཏྟུབྦིདྷདཱིཔཝིབྷཱུསིཏཱཡ ཙ པཐཝིཡཱ ཨིསྶརོཏི ཨཏྠོ. ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཀོདྷཱདིཔཙྩཏྠིཀེ བཧིདྡྷཱ ཙ སབྦརཱཛཱནོ ཝིཛེསཱིཏི ཝིཛིཏཱཝཱི. ཛནཔདཏྠཱཝརིཡཔྤཏྟོཏི ཛནཔདེ དྷུཝབྷཱཝཾ ཐཱཝརབྷཱཝཾ པཏྟོ, ན སཀྐཱ ཀེནཙི ¶ ཙཱལེཏུཾ, ཛནཔདོ ཝཱ ཏམྷི ཐཱཝརིཡཔྤཏྟོ ཨནུསྶུཀྐོ སཀམྨནིརཏོ ཨཙལོ ཨསམྤཝེདྷཱིཏིཔི ཛནཔདཏྠཱཝརིཡཔྤཏྟོ.

སེཡྻཐིདནྟི ནིཔཱཏོ, ཏསྶ ¶ ཨེཏཱནི ཀཏམཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཙཀྐརཏནཾ…པེ… པརིཎཱཡཀརཏནམེཝ སཏྟམནྟི ཏཱནི སབྦཔྤཀཱརཏོ རཏནསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ ཝུཏྟཱནི. ཏེསུ ཨཡཾ ཙཀྐཝཏྟིརཱཛཱ ཙཀྐརཏནེན ཨཛིཏཾ ཛིནཱཏི, ཧཏྠིཨསྶརཏནེཧི ཝིཛིཏེ ཡཐཱསུཁམནུཝིཙརཏི, པརིཎཱཡཀརཏནེན ཝིཛིཏམནུརཀྑཏི, སེསེཧི ཨུཔབྷོགསུཁམནུབྷཝཏི. པཋམེན ཙསྶ ཨུསྶཱཧསཏྟིཡོགོ, ཧཏྠིཨསྶགཧཔཏིརཏནེཧི པབྷུསཏྟིཡོགོ, པརིཎཱཡཀརཏནེན མནྟསཏྟིཡོགོ སུཔརིཔུཎྞོ ཧོཏི, ཨིཏྠིམཎིརཏནེཧི ཙ ཏིཝིདྷསཏྟིཡོགཕལཾ. སོ ཨིཏྠིམཎིརཏནེཧི བྷོགསུཁམནུབྷོཏི, སེསེཧི ཨིསྶརིཡསུཁཾ. ཝིསེསཏོ ཙསྶ པུརིམཱནི ཏཱིཎི ཨདོསཀུསལམཱུལཛནིཏཀམྨཱནུབྷཱཝེན ¶ སམྤཛྫནྟི, མཛ྄ཛྷིམཱནི ཨལོབྷཀུསལམཱུལཛནིཏཀམྨཱནུབྷཱཝེན, པཙྪིམམེཀཾ ཨམོཧཀུསལམཱུལཛནིཏཀམྨཱནུབྷཱཝེནཱཏི ཝེདིཏབྦཾ.

པརོསཧསྶནྟི ཨཏིརེཀསཧསྶཾ. སཱུརཱཏི ཨབྷཱིརུཀཛཱཏིཀཱ. ཝཱིརངྒརཱུཔཱཏི དེཝཔུཏྟསདིསཀཱཡཱ, ཨེཝཾ ཏཱཝེཀེ. ཨཡཾ པནེཏྠ སབྷཱཝོ ཝཱིརཱཏི ཨུཏྟམསཱུརཱ ཝུཙྩནྟི, ཝཱིརཱནཾ ཨངྒཾ ཝཱིརངྒཾ, ཝཱིརཀཱརཎཾ ཝཱིརིཡནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཝཱིརངྒཾ རཱུཔཾ ཨེཏེསནྟི ཝཱིརངྒརཱུཔཱ, ཝཱིརིཡམཡསརཱིརཱ ཝིཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པརསེནཔྤམདྡནཱཏི སཙེ པཊིམུཁཾ ཏིཊྛེཡྻ པརསེནཱ, ཏཾ པམདྡིཏུཾ སམཏྠཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. དྷམྨེནཱཏི ‘‘པཱཎོ ན ཧནྟབྦོ’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༢.༢༤༤; མ. ནི. ༣.༢༥༧) པཉྩསཱིལདྷམྨེན. ཨརཧཾ ཧོཏི སམྨཱསམྦུདྡྷོ ལོཀེ ཝིཝཊྚཙྪདོཏི ཨེཏྠ རཱགདོསམོཧམཱནདིཊྛིཨཝིཛྫཱདུཙྩརིཏཚདནེཧི སཏྟཧི པཊིཙྪནྣེ ཀིལེསནྡྷཀཱརེ ལོཀེ ཏཾ ཚདནཾ ཝིཝཊྚེཏྭཱ སམནྟཏོ སཉྫཱཏཱལོཀོ ཧུཏྭཱ ཋིཏོཏི ཝིཝཊྚཙྪདོ. ཏཏྠ པཋམེན པདེན པཱུཛཱརཧཏཱ, དུཏིཡེན ཏསྶཱ ཧེཏུ ཡསྨཱ སམྨཱསམྦུདྡྷོཏི. ཏཏིཡེན བུདྡྷཏྟཧེཏུ ཝིཝཊྚཙྪདཏཱ ཝུཏྟཱཏི ¶ ཝེདིཏབྦཱ. ཨཐ ཝཱ ཝིཝཊྚོ ཙ ཝིཙྪདོ ཙཱཏི ཝིཝཊྚཙྪདོ, ཝཊྚརཧིཏོ ཚདནརཧིཏོ ཙཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏེན ཨརཧཾ ཝཊྚཱབྷཱཝེན སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཚདནཱབྷཱཝེནཱཏི ཨེཝཾ པུརིམཔདདྭཡསྶེཝ ཧེཏུདྭཡཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དུཏིཡེན ཝེསཱརཛྫེན ཙེཏྠ པུརིམསིདྡྷི, པཋམེན དུཏིཡསིདྡྷི, ཏཏིཡཙཏུཏྠེཧི ¶ ཏཏིཡསིདྡྷི ཧོཏི. པུརིམཉྩ དྷམྨཙཀྑུཾ, དུཏིཡཾ བུདྡྷཙཀྑུཾ, ཏཏིཡཾ སམནྟཙཀྑུཾ སཱདྷེཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨིདཱནི བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ གནྟུཀཱམོ ཨཱཧ – ‘‘ཀཧཾ པན བྷོ…པེ… སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེཏིཨཱདཱིསུ ཡེནེསཱཏི ཡེན དིསཱབྷཱགེན ཨེསཱ. ནཱིལཝནརཱཛཱིཏི ནཱིལཝཎྞརུཀྑཔནྟི. ཝནཾ ཀིར མེགྷཔནྟིསདིསཾ. ཡཏྠ བྷགཝཱ ཏདཱ ཝིཧཱསི, ཏཾ ནིདྡིསནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཡེནེསཱ བྷོ, སེལ, ནཱིལཝནརཱཛཱི’’ཏི. ཏཏྠ ‘‘སོ ཝིཧརཏཱི’’ཏི ཨཡཾ པནེཏྠ པཱཋསེསོ, བྷུམྨཏྠེ ཝཱ ཀརཎཝཙནཾ. པདེ པདནྟི པདསམཱིཔེ པདཾ. ཏེན ཏུརིཏགམནཾ པཊིསེདྷེཏི. དུརཱསདཱ ཧཱིཏི ཀཱརཎཾ ཨཱཧ, ཡསྨཱ ཏེ དུརཱསདཱ, ཏསྨཱ ཨེཝཾ བྷོནྟོ ཨཱགཙྪནྟཱུཏི. ཀིཾ པན ཀཱརཎཱ དུརཱསདཱཏི ཙེ? སཱིཧཱཝ ཨེཀཙརཱ. ཡཐཱ ཧི སཱིཧཱ སཧཱཡཀིཙྩཱབྷཱཝཏོ ཨེཀཙརཱ, ཨེཝཾ ཏེཔི ཝིཝེཀཀཱམཏཱཡ. ‘‘ཡདཱ ཙཱཧ’’ནྟིཨཱདིནཱ པན ཏེ མཱཎཝཀེ ཨུཔཙཱརཾ སིཀྑཱཔེཏི. ཏཏྠ མཱ ཨོཔཱཏེཐཱཏི མཱ པཝེསེཐ, མཱ ཀཐེཐཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཱགམེནྟཱུཏི པཊིམཱནེནྟུ, ཡཱཝ ཀཐཱ པརིཡོསཱནཾ གཙྪཏི, ཏཱཝ ཏུཎྷཱི བྷཝནྟཱུཏི ཨཏྠོ.

སམནྣེསཱིཏི གཝེསི. ཡེབྷུཡྻེནཱཏི བཧུཀཱནི ཨདྡས, ཨཔྤཀཱནི ནཱདྡས. ཏཏོ ཡཱནི ན ཨདྡས ¶ , ཏཱནི དཱིཔེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཋཔེཏྭཱ དྭེ’’ཏི. ཀངྑཏཱིཏི ཀངྑཾ ཨུཔྤཱདེཏི པཏྠནཾ ‘‘ཨཧོ ཝཏ པསྶེཡྻ’’ནྟི. ཝིཙིཀིཙྪཏཱིཏི ཏཏོ ཏཏོ ཏཱནི ཝིཙིནནྟོ ཀིཙྪཏི ན སཀྐོཏི དཊྛུཾ. ནཱདྷིམུཙྩཏཱིཏི ཏཱཡ ཝིཙིཀིཙྪཱཡ སནྣིཊྛཱནཾ ན གཙྪཏི. ན སམྤསཱིདཏཱིཏི ཏཏོ ‘‘པརིཔུཎྞལཀྑཎོ ཨཡ’’ནྟི བྷགཝཏི པསཱདཾ ¶ ནཱཔཛྫཏི. ཀངྑཱཡ ཝཱ སུདུབྦལཝིམཏི ཝུཏྟཱ, ཝིཙིཀིཙྪཱཡ མཛ྄ཛྷིམཱ, ཨནདྷིམུཙྩནཏཱཡ བལཝཏཱི, ཨསམྤསཱདེན ཏེཧི ཏཱིཧི དྷམྨེཧི ཙིཏྟསྶ ཀཱལུསྶིཡབྷཱཝོ.

ཀོསོཧིཏེཏི ཝཏྠིཀོསེན པཊིཙྪནྣེ. ཝཏྠགུཡ྄ཧེཏི ཨངྒཛཱཏེ. བྷགཝཏོ ཧི ཝརཝཱརཎསྶེཝ ཀོསོཧིཏཾ ཝཏྠགུཡ྄ཧཾ སུཝཎྞཝཎྞཾ པདུམགབྦྷསམཱནཾ. ཏཾ སོ ཝཏྠཔཊིཙྪནྣཏྟཱ ཨཔསྶནྟོ ཨནྟོམུཁགཏཱཡ ཙ ཛིཝ྄ཧཱཡ པཧཱུཏབྷཱཝཾ ཨསལླཀྑེནྟོ ཏེསུ དྭཱིསུ ལཀྑཎེསུ ཀངྑཱི ཨཧོསི ¶ ཝིཙིཀིཙྪཱི. ཏཐཱརཱུཔནྟི ཀཐཾ རཱུཔཾ? ཀིམེཏྠ ཨམྷེཧི ཝཏྟབྦཾ, ཝུཏྟམེཏཾ ནཱགསེནཏྠེརེནེཝ མིལིནྡརཉྙཱ པུཊྛེན (མི. པ. ༤.༣.༣) –

‘‘དུཀྐརཾ, བྷནྟེ ནཱགསེན, བྷགཝཏཱ ཀཏནྟི. ཀིཾ, མཧཱརཱཛཱཏི? མཧཱཛནེན ཧིརིཀརཎོཀཱསཾ བྲཧྨཱཡུབྲཱཧྨཎསྶ ཙ ཨནྟེཝཱསིཨུཏྟརསྶ ཙ བཱཝརིསྶ ཨནྟེཝཱསཱིནཾ སོལ༹སནྣཾ བྲཱཧྨཎཱནཉྩ སེལསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཨནྟེཝཱསཱིནཾ ཏིསཏམཱཎཝཱནཉྩ དསྶེསི, བྷནྟེཏི. ན, མཧཱརཱཛ, བྷགཝཱ གུཡ྄ཧཾ དསྶེཏི, ཚཱཡཾ བྷགཝཱ དསྶེཏི, ཨིདྡྷིཡཱ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ ནིཝཱསནནིཝཏྠཾ ཀཱཡབནྡྷནབདྡྷཾ ཙཱིཝརཔཱརུཏཾ ཚཱཡཱརཱུཔཀམཏྟཾ དསྶེཏི, མཧཱརཱཛཱཏི. ཚཱཡཱརཱུཔེ དིཊྛེ སཏི དིཊྛོ ཨེཝ ནནུ, བྷནྟེཏི. ཏིཊྛཏེཏཾ, མཧཱརཱཛ, ཧདཡརཱུཔཾ དིསྭཱ བུཛ྄ཛྷནཀསཏྟོ བྷཝེཡྻ, ཧདཡམཾསཾ ནཱིཧརིཏྭཱ དསྶེཡྻ སམྨཱསམྦུདྡྷོཏི. ཀལློསི, བྷནྟེ, ནཱགསེནཱ’’ཏི (མི. པ. ༤.༣.༣).

ནིནྣཱམེཏྭཱཏི ནཱིཧརིཏྭཱ. ཀཎྞསོཏཱནུམསནེན ཙེཏྠ དཱིགྷབྷཱཝོ, ནཱསིཀཱསོཏཱནུམསནེན ཏནུབྷཱཝོ, ནལཱཊཙྪཱདནེན པུཐུལབྷཱཝོ པཀཱསིཏོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨཱཙརིཡཔཱཙརིཡཱནནྟི ཨཱཙརིཡཱནཉྩེཝ ཨཱཙརིཡཱཙརིཡཱནཉྩ. སཀེ ཝཎྞེཏི ཨཏྟནོ གུཎེ.

༥༥༤. པརིཔུཎྞཀཱཡོཏི ལཀྑཎེཧི པརིཔུཎྞཏཱཡ ཨཧཱིནངྒཔཙྩངྒཏཱཡ ཙ པརིཔུཎྞསརཱིརོ ¶ . སུརུཙཱིཏི སུནྡརསརཱིརཔྤབྷོ. སུཛཱཏོཏི ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤཏྟིཡཱ སཎྛཱནསམྤཏྟིཡཱ ཙ སུནིབྦཏྟོ. ཙཱརུདསྶནོཏི སུཙིརམྤི པསྶནྟཱནཾ ཨཏིཏྟིཛནཀཾ ཨཔྤཊིཀཱུལཾ རམཎཱིཡཾ ཙཱརུ ཨེཝ དསྶནཾ ཨསྶཱཏི ཙཱརུདསྶནོ. ཀེཙི པན བྷཎནྟི ‘‘ཙཱརུདསྶནོཏི ¶ སུནྡརནེཏྟོ’’ཏི. སུཝཎྞཝཎྞོཏི སུཝཎྞསདིསཝཎྞོ. ཨསཱིཏི བྷཝསི. ཨེཏཾ སབྦཔདེཧི ཡོཛེཏབྦཾ. སུསུཀྐདཱཋོཏི སུཊྛུ སུཀྐདཱཋོ. བྷགཝཏོ ཧི དཱཋཱཧི ཙནྡཀིརཎཱ ཝིཡ ཨཏིཝིཡ པཎྜརརཾསིཡོ ནིཙྪརནྟི. ཏེནཱཧ – ‘‘སུསུཀྐདཱཋོསཱི’’ཏི.

༥༥༥. མཧཱཔུརིསལཀྑཎཱཏི པུབྦེ ཝུཏྟབྱཉྫནཱནེཝ ཝཙནནྟརེན ནིགམེནྟོ ཨཱཧ.

༥༥༦. ཨིདཱནི ¶ ཏེསུ ལཀྑཎེསུ ཨཏྟནོ ཨབྷིརུཙིཏེཧི ལཀྑཎེཧི བྷགཝནྟཾ ཐུནནྟོ ཨཱཧ – ‘‘པསནྣནེཏྟོ’’ཏིཨཱདི. བྷགཝཱ ཧི པཉྩཝཎྞཔསཱདསམྤཏྟིཡཱ པསནྣནེཏྟོ, པརིཔུཎྞཙནྡམཎྜལསདིསམུཁཏྟཱ སུམུཁོ, ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསམྤཏྟིཡཱ བྲཧཱ, བཧྨུཛུགཏྟཏཱཡ ཨུཛུ, ཛུཏིམནྟཏཱཡ པཏཱཔཝཱ. ཡམྤི ཙེཏྠ པུབྦེ ཝུཏྟཾ, ཏཾ ‘‘མཛ྄ཛྷེ སམཎསངྒྷསྶཱ’’ཏི ཨིམིནཱ པརིཡཱཡེན ཐུནཏཱ པུན ཝུཏྟཾ. ཨཱིདིསོ ཧི ཨེཝཾ ཝིརོཙཏི. ཨེས ནཡོ ཨུཏྟརགཱཐཱཡཔི.

༥༥༧-༨. ཨུཏྟམཝཎྞིནོཏི ཨུཏྟམཝཎྞསམྤནྣསྶ. ཛམྦུསཎྜསྶཱཏི ཛམྦུདཱིཔསྶ. པཱཀཊེན ཨིསྶརིཡཾ ཝཎྞཡནྟོ ཨཱཧ, ཨཔིཙ ཙཀྐཝཏྟི ཙཏུནྣམྤི དཱིཔཱནཾ ཨིསྶརོ ཧོཏི.

༥༥༩. ཁཏྟིཡཱཏི ཛཱཏིཁཏྟིཡཱ. བྷོཛཱཏི བྷོགིཡཱ. རཱཛཱནོཏི ཡེ ཀེཙི རཛྫཾ ཀཱརེནྟཱ. ཨནུཡནྟཱཏི ཨནུགཱམིནོ སེཝཀཱ. རཱཛཱབྷིརཱཛཱཏི རཱཛཱུནཾ པཱུཛནིཡོ རཱཛཱ ཧུཏྭཱ, ཙཀྐཝཏྟཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. མནུཛིནྡོཏི མནུསྶཱདྷིཔཏི པརམིསྶརོ ཧུཏྭཱ.

༥༦༠. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ བྷགཝཱ ‘‘ཡེ ཏེ བྷཝནྟི ཨརཧནྟོ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ, ཏེ སཀེ ཝཎྞེ བྷཉྙམཱནེ ཨཏྟཱནཾ པཱཏུཀརོནྟཱི’’ཏི ཨིམཾ སེལསྶ མནོརཐཾ པཱུརེནྟོ ཨཱཧ ‘‘རཱཛཱཧམསྨཱི’’ཏི. ཏཏྲཱཡམདྷིཔྤཱཡོ – ཡཾ ཁོ མཾ ཏྭཾ སེལ ཡཱཙསི ‘‘རཱཛཱ ཨརཧསི བྷཝིཏུཾ ཙཀྐཝཏྟཱི’’ཏི, ཨེཏྠ ཨཔྤོསྶུཀྐོ ཧོཏི, རཱཛཱཧམསྨི, སཏི ཙ རཱཛཏྟེ ཡཐཱ ཨཉྙོ རཱཛཱ སམཱནོཔི ཡོཛནསཏཾ ཝཱ ཨནུསཱསཏི, དྭེ ཏཱིཎི ཝཱ ཙཏྟཱརི ཝཱ པཉྩ ཝཱ ཡོཛནསཏཱནི ཡོཛནསཧསྶཾ ཝཱ ཙཀྐཝཏྟི ཧུཏྭཱཔི ¶ ཙཏུདཱིཔཔརིཡནྟམཏྟཾ ཝཱ, ནཱཧམེཝཾ པརིཙྪིནྣཝིསཡོ. ཨཧཉྷི དྷམྨརཱཛཱ ཨནུཏྟརོ བྷཝགྒཏོ ཨཝཱིཙིཔརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ ཏིརིཡཾ ཨཔྤམེཡྻཱ ལོཀདྷཱཏུཡོ ཨནུསཱསཱམི. ཡཱཝཏཱ ཧི ཨཔདདྭིཔདཱདིབྷེདཱ སཏྟཱ, ཨཧཾ ཏེསཾ ཨགྒོ. ན ཧི མེ ཀོཙི སཱིལེན ཝཱ…པེ… ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནེན ཝཱ པཊིབྷཱགོ ཨཏྠི. སྭཱཧཾ ཨེཝཾ དྷམྨརཱཛཱ ཨནུཏྟརོ ཨནུཏྟརེནེཝ ཙཏུསཏིཔཊྛཱནཱདིབྷེདབོདྷིཔཀྑིཡསངྑཱཏེན དྷམྨེན ཙཀྐཾ ཝཏྟེམི ‘‘ཨིདཾ པཛཧཐ, ཨིདཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཐཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཱཎཱཙཀྐཾ, ‘‘ཨིདཾ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, དུཀྑཾ ཨརིཡསཙྩ’’ནྟིཨཱདིནཱ ¶ (སཾ. ནི. ༥.༡༠༨༡; མཧཱཝ. ༡༤) པརིཡཏྟིདྷམྨེན དྷམྨཙཀྐམེཝ ཝཱ. ཙཀྐཾ ཨཔྤཊིཝཏྟིཡནྟི ¶ ཡཾ ཙཀྐཾ ཨཔྤཊིཝཏྟིཡཾ ཧོཏི སམཎེན ཝཱ…པེ… ཀེནཙི ལོཀསྨིནྟི.

༥༦༡-༢. ཨེཝཾ ཨཏྟཱནཾ ཨཱཝིཀརོནྟཾ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ སེལོ དལ༹ྷིཀརཎཏྠཾ ‘‘སམྦུདྡྷོ པཊིཛཱནཱསཱི’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ ཀོ ནུ སེནཱཔཏཱིཏི དྷམྨརཉྙོ བྷོཏོ, དྷམྨེན པཝཏྟིཏསྶ དྷམྨཙཀྐསྶ ཨནུཔྤཝཏྟཀོ སེནཱཔཏི ཀོཏི པུཙྪི.

༥༦༣. ཏེན ཙ སམཡེན བྷགཝཏོ དཀྑིཎཔསྶེ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ནིསིནྣོ ཧོཏི སུཝཎྞཔུཉྫོ ཝིཡ སིརིཡཱ སོབྷམཱནོ, ཏཾ དསྶེནྟོ བྷགཝཱ ‘‘མཡཱ པཝཏྟིཏ’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨནུཛཱཏོ ཏཐཱགཏནྟི ཏཐཱགཏཧེཏུ ཨནུཛཱཏོ, ཏཐཱགཏེན ཧེཏུནཱ ཛཱཏོཏི ཨཏྠོ.

༥༦༤. ཨེཝཾ ‘‘ཀོ ནུ སེནཱཔཏཱི’’ཏི པཉྷཾ བྱཱཀརིཏྭཱ ཡཾ སེལོ ཨཱཧ – ‘‘སམྦུདྡྷོ པཊིཛཱནཱསཱི’’ཏི, ཏཏྲ ནཾ ནིཀྐངྑཾ ཀཱཏུཀཱམོ ‘‘ནཱཧཾ པཊིཉྙཱམཏྟེནེཝ པཊིཛཱནཱམི, ཨཔིཙཱཧཾ ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན བུདྡྷོ’’ཏི ཉཱཔེཏུཾ ‘‘ཨབྷིཉྙེཡྻ’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨབྷིཉྙེཡྻནྟི ཝིཛྫཱ ཙ ཝིམུཏྟི ཙ. མགྒསཙྩསམུདཡསཙྩཱནི པན བྷཱཝེཏབྦཔཧཱཏབྦཱནི, ཧེཏུཝཙནེན པན ཕལསིདྡྷིཏོ ཏེསཾ ཕལཱནི ནིརོདྷསཙྩདུཀྑསཙྩཱནིཔི ཝུཏྟཱནེཝ བྷཝནྟི. ཡཏོ སཙྪིཀཱཏབྦཾ སཙྪིཀཏཾ, པརིཉྙེཡྻཾ པརིཉྙཱཏནྟི ཨེཝམྤེཏྠ ཝུཏྟམེཝ ཧོཏི. ཨེཝཾ ¶ ཙཏུསཙྩབྷཱཝནཱཕལཉྩ ཝིཛྫཱཝིམུཏྟིཾ དསྶེནྟོ ‘‘བུཛ྄ཛྷིཏབྦཾ བུཛ྄ཛྷིཏྭཱ བུདྡྷོ ཛཱཏོསྨཱི’’ཏི ཡུཏྟེན ཧེཏུནཱ བུདྡྷཏྟཾ སཱདྷེཏི.

༥༦༥-༧. ཨེཝཾ ནིཔྤརིཡཱཡེན ཨཏྟཱནཾ པཱཏུཀཏྭཱ ཨཏྟནི ཀངྑཱཝིཏརཎཏྠཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨབྷིཏྠརཡམཱནོ ‘‘ཝིནཡསྶཱུ’’ཏི གཱཐཱཏྟཡམཱཧ. ཏཏྠ སལླཀཏྟོཏི རཱགསལླཱདིསཏྟསལླཀཏྟནོ. བྲཧྨབྷཱུཏོཏི སེཊྛབྷཱུཏོ. ཨཏིཏུལོཏི ཏུལཾ ཨཏཱིཏོ ཨུཔམཾ ཨཏཱིཏོ, ནིརཱུཔམོཏི ཨཏྠོ. མཱརསེནཔྤམདྡནོཏི ‘‘ཀཱམཱ ཏེ པཋམཱ སེནཱ’’ཏིཨཱདིཀཱཡ ‘‘པརེ ཙ ཨཝཛཱནཱཏཱི’’ཏི (སུ. ནི. ༤༤༠; མཧཱནི. ༢༨; ཙཱུལ༹ནི. ནནྡམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༤༧) ཨེཝཾ ཝུཏྟཱཡ མཱརཔརིསསངྑཱཏཱཡ མཱརསེནཱཡ ¶ པམདྡནོ. སབྦཱམིཏྟེཏི ཁནྡྷཀིལེསཱབྷིསངྑཱརམཙྩུདེཝཔུཏྟམཱརཱདིཀེ སབྦཔཙྩཏྠིཀེ. ཝསཱིཀཏྭཱཏི ཨཏྟནོ ཝསེ ཝཏྟེཏྭཱ. ཨཀུཏོབྷཡོཏི ཀུཏོཙི ཨབྷཡོ.

༥༦༨-༧༠. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ སེལོ བྲཱཧྨཎོ ཏཱཝདེཝ བྷགཝཏི སཉྫཱཏཔྤསཱདོ པབྦཛྫཱཔེཀྑོ ¶ ཧུཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ བྷཝནྟོ’’ཏི གཱཐཱཏྟཡམཱཧ ཡཐཱ ཏཾ པརིཔཱཀགཏཱཡ ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟིཡཱ སམྨཱ ཙོདིཡམཱནོ. ཏཏྠ ཀཎྷཱབྷིཛཱཏིཀོཏི ཙཎྜཱལཱདིནཱིཙཀུལེ ཛཱཏོ.

༥༧༡. ཏཏོ ཏེཔི མཱཎཝཀཱ ཏཐེཝ པབྦཛྫཱཔེཀྑཱ ཧུཏྭཱ ‘‘ཨེཏཉྩེ རུཙྩཏི བྷོཏོ’’ཏི གཱཐམཱཧཾསུ ཡཐཱ ཏཾ ཏེན སདྡྷིཾ ཀཏཱདྷིཀཱརཱ ཀུལཔུཏྟཱ.

༥༧༢. ཨཐ སེལོ ཏེསུ མཱཎཝཀེསུ ཏུཊྛཙིཏྟོ ཏེ དསྶེནྟོ པབྦཛྫཾ ཡཱཙམཱནོ ‘‘བྲཱཧྨཎཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ.

༥༧༣. ཏཏོ བྷགཝཱ ཡསྨཱ སེལོ ཨཏཱིཏེ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ ཏེསཾཡེཝ ཏིཎྞཾ པུརིསསཏཱནཾ གཎསེཊྛོ ཧུཏྭཱ ཏེཧི སདྡྷིཾ པརིཝེཎཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ དཱནཱདཱིནི པུཉྙཱནི ཙ ཀཏྭཱ ཀམེན དེཝམནུསྶསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝམཱནོ པཙྪིམེ བྷཝེ ཏེསཾཡེཝ ཨཱཙརིཡོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟོ, ཏཉྩ ནེསཾ ཀམྨཾ ཝིམུཏྟིཔརིཔཱཀཱཡ པརིཔཀྐཾ ཨེཧིབྷིཀྑུབྷཱཝསྶ ¶ ཙ ཨུཔནིསྶཡབྷཱུཏཾ, ཏསྨཱ ཏེ སབྦེཝ ཨེཧིབྷིཀྑུཔབྦཛྫཱཡ པབྦཱཛེནྟོ ‘‘སྭཱཀྑཱཏ’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ སནྡིཊྛིཀནྟི པཙྩཀྑཾ. ཨཀཱལིཀནྟི མགྒཱནནྟརཕལུཔྤཏྟིཏོ ན ཀཱལནྟརེ པཏྟབྦཕལཾ. ཡཏྠཱཏི ཡནྣིམིཏྟཱ. མགྒབྲཧྨཙརིཡནིམིཏྟཱ ཧི པབྦཛྫཱ ཨཔྤམཏྟསྶ སཏིཝིཔྤཝཱསཝིརཧིཏསྶ ཏཱིསུ སིཀྑཱསུ སིཀྑཏོ ཨམོགྷཱ ཧོཏི. ཏེནཱཧ – ‘‘སྭཱཀྑཱཏཾ…པེ… སིཀྑཏོ’’ཏི.

ཨེཝཉྩ ཝཏྭཱ ‘‘ཨེཐ བྷིཀྑཝོ’’ཏི བྷགཝཱ ཨཝོཙ. ཏེ སབྦེ པཏྟཙཱིཝརདྷརཱ ཧུཏྭཱ ཨཱཀཱསེནཱགམྨ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེསུཾ. ཨེཝམིམཾ ཏེསཾ ཨེཧིབྷིཀྑུབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ སངྒཱིཏིཀཱརཱ ‘‘ཨལཏྠ ཁོ སེལོ…པེ… ཨུཔསམྤད’’ནྟི ཨཱཧཾསུ.

བྷུཏྟཱཝིནྟི ¶ བྷུཏྟཝནྟཾ. ཨོནཱིཏཔཏྟཔཱཎིནྟི པཏྟཏོ ཨོནཱིཏཔཱཎིཾ, ཨཔནཱིཏཧཏྠནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏྠ ‘‘ཨུཔགནྟྭཱ’’ཏི པཱཋསེསོ དཊྛབྦོ. ཨིཏརཐཱ ཧི བྷགཝནྟཾ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདཱིཏི ན ཡུཛྫཏི.

༥༧༤. ཨགྒིཧུཏྟམུཁཱཏི བྷགཝཱ ཀེཎིཡསྶ ཙིཏྟཱནུཀཱུལཝསེན ཨནུམོདནྟོ ཨེཝམཱཧ. ཏཏྠ ཨགྒིཔརིཙརིཡཾ ཝིནཱ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཡཉྙཱབྷཱཝཏོ ‘‘ཨགྒིཧུཏྟམུཁཱ ཡཉྙཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨགྒིཧུཏྟསེཊྛཱ ¶ ཨགྒིཧུཏྟཔདྷཱནཱཏི ཨཏྠོ. ཝེདེ སཛ྄ཛྷཱཡནྟེཧི པཋམཾ སཛ྄ཛྷཱཡིཏབྦཏོ སཱཝིཏྟཱི ‘‘ཚནྡསོ མུཁ’’ནྟི ཝུཏྟཱ. མནུསྶཱནཾ སེཊྛཏོ རཱཛཱ ‘‘མུཁ’’ནྟི ཝུཏྟོ. ནདཱིནཾ ཨཱདྷཱརཏོ པཊིསརཎཏོ ཙ སཱགརོ ‘‘མུཁ’’ནྟི ཝུཏྟོ. ཙནྡཡོགཝསེན ‘‘ཨཛྫ ཀཏྟིཀཱ ཨཛྫ རོཧིནཱི’’ཏི སཉྫཱནནཏོ ཨཱལོཀཀརཎཏོ སོམྨབྷཱཝཏོ ཙ ‘‘ནཀྑཏྟཱནཾ མུཁཾ ཙནྡོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཏཔནྟཱནཾ ཨགྒཏྟཱ ཨཱདིཙྩོ ‘‘ཏཔཏཾ མུཁ’’ནྟི ཝུཏྟོ. དཀྑིཎེཡྻཱནཾ པན ཨགྒཏྟཱ ཝིསེསེན ཏསྨིཾ སམཡེ བུདྡྷཔྤམུཁཾ སངྒྷཾ སནྡྷཱཡ ‘‘པུཉྙཾ ཨཱཀངྑམཱནཱནཾ, སངྒྷོ ཝེ ཡཛཏཾ མུཁ’’ནྟི ཝུཏྟོ. ཏེན སངྒྷོ པུཉྙསྶ ཨཱཡམུཁནྟི དསྶེཏི.

༥༧༦. ཡཾ ཏཾ སརཎནྟི ཨཉྙབྱཱཀརཎགཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ ¶ – པཉྩཧི ཙཀྑཱུཧི ཙཀྑུམཱ བྷགཝཱ, ཡསྨཱ མཡཾ ཨིཏོ ཨཊྛམེ དིཝསེ ཏཾ སརཎཾ ཨགམམྷ, ཏསྨཱ སཏྟརཏྟེན ཏཝ སཱསནེ ཨནུཏྟརེན དམཐེན དནྟམྷ. ཨཧོ ཏེ སརཎསྶ ཨཱནུབྷཱཝོཏི.

༥༧༧-༨. ཏཏོ པརཾ བྷགཝནྟཾ དྭཱིཧི གཱཐཱཧི ཐུནིཏྭཱ ཏཏིཡཱཡ ཝནྡནཾ ཡཱཙཏི –

༥༧༩.

‘‘བྷིཀྑཝོ ཏིསཏཱ ཨིམེ, ཏིཊྛནྟི པཉྫལཱིཀཏཱ;

པཱདེ ཝཱིར པསཱརེཧི, ནཱགཱ ཝནྡནྟུ སཏྠུནོ’’ཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ སེལསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. སལླསུཏྟཝཎྞནཱ

༥༨༠. ཨནིམིཏྟནྟི ¶ ¶ སལླསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? བྷགཝཏོ ཀིར ཨུཔཊྛཱཀོ ཨེཀོ ཨུཔཱསཀོ, ཏསྶ པུཏྟོ ཀཱལམཀཱསི. སོ པུཏྟསོཀཱབྷིབྷཱུཏོ སཏྟཱཧཾ ནིརཱཧཱརོ ཨཧོསི. ཏཾ ཨནུཀམྤནྟོ བྷགཝཱ ཏསྶ གྷརཾ གནྟྭཱ སོཀཝིནོདནཏྠཾ ཨིམཾ སུཏྟམབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨནིམཏྟནྟི ཀིརིཡཱཀཱརནིམིཏྟཝིརཧིཏཾ. ཡཐཱ ཧི ‘‘ཡདཱཧཾ ཨཀྑིཾ ཝཱ ནིཁཎིསྶཱམི, བྷམུཀཾ ཝཱ ཨུཀྑིཔིསྶཱམི, ཏེན ནིམིཏྟེན ཏཾ བྷཎྜཾ ཨཝཧརཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཀིརིཡཱཀཱརནིམིཏྟམཏྠི, ན ཨེཝཾ ཛཱིཝིཏེ. ན ཧི སཀྐཱ ལདྡྷུཾ ‘‘ཡཱཝཱཧཾ ཨིདཾ ཝཱ ཨིདཾ ཝཱ ཀརོམི, ཏཱཝ ཏྭཾ ཛཱིཝ, མཱ མཱིཡཱ’’ཏི. ཨནཉྙཱཏནྟི ཨཏོ ཨེཝ ན སཀྐཱ ཨེཀཾསེན ཨཉྙཱཏུཾ ‘‘ཨེཏྟཀཾ ཝཱ ཨེཏྟཀཾ ཝཱ ཀཱལཾ ཨིམིནཱ ཛཱིཝིཏབྦ’’ནྟི གཏིཡཱ ཨཱཡུཔརིཡནྟཝསེན ཝཱ. ཡཐཱ ཧི ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱདཱིནཾ པརིམིཏཾ ཨཱཡུ, ན ཏཐཱ མཙྩཱནཾ, ཨེཝམྤི ཨེཀཾསེན ཨནཉྙཱཏཾ.

ཀསིརནྟི ཨནེཀཔཙྩཡཔཊིབདྡྷཝུཏྟིབྷཱཝཏོ ཀིཙྪཾ ན སུཁཡཱཔནཱིཡཾ. ཏཐཱ ཧི ཏཾ ཨསྶཱསཔཊིབདྡྷཉྩ, པསྶཱསཔཊིབདྡྷཉྩ, མཧཱབྷཱུཏཔཊིབདྡྷཉྩ, ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརཔཊིབདྡྷཉྩ, ཨུསྨཱཔཊིབདྡྷཉྩ, ཝིཉྙཱཎཔཊིབདྡྷཉྩ. ཨནསྶསནྟོཔི ཧི ན ཛཱིཝཏི ཨཔསྶསནྟོཔི. ཙཏཱུསུ ཙ དྷཱཏཱུསུ ཀཊྛམུཁཱདིཨཱསཱིཝིསདཊྛོ ¶ ཝིཡ ཀཱཡོ པཐཝཱིདྷཱཏུཔྤཀོཔེན ཏཱཝ ཐདྡྷོ ཧོཏི ཀལིངྒརསདིསོ. ཡཐཱཧ –

‘‘པཏྠདྡྷོ བྷཝཏཱི ཀཱཡོ, དཊྛོ ཀཊྛམུཁེན ཝཱ;

པཐཝཱིདྷཱཏུཔྤཀོཔེན, ཧོཏི ཀཊྛམུཁེཝ སོ’’ཏི. (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༥༨༤);

ཨཱཔོདྷཱཏུཔྤཀོཔེན པཱུཏིབྷཱཝཾ ཨཱཔཛྫིཏྭཱ པགྒྷརིཏཔུབྦམཾསལོཧིཏོ ཨཊྛིཙམྨཱཝསེསོ ཧོཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘པཱུཏིཀོ ¶ བྷཝཏཱི ཀཱཡོ, དཊྛོ པཱུཏིམུཁེན ཝཱ;

ཨཱཔོདྷཱཏུཔྤཀོཔེན, ཧོཏི པཱུཏིམུཁེཝ སོ’’ཏི. (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༥༨༤);

ཏེཛོདྷཱཏུཔྤཀོཔེན ཨངྒཱརཀཱསུཡཾ པཀྑིཏྟོ ཝིཡ སམནྟཱ པརིཌཡ྄ཧཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘སནྟཏྟོ ¶ བྷཝཏཱི ཀཱཡོ, དཊྛོ ཨགྒིམུཁེན ཝཱ;

ཏེཛོདྷཱཏུཔྤཀོཔེན, ཧོཏི ཨགྒིམུཁེཝ སོ’’ཏི. (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༥༨༤);

ཝཱཡོདྷཱཏུཔྤཀོཔེན སཉྪིཛྫམཱནསནྡྷིབནྡྷནོ པཱསཱཎེཧི ཀོཊྚེཏྭཱ སཉྩུཎྞིཡམཱནཊྛིཀོ ཝིཡ ཙ ཧོཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘སཉྪིནྣོ བྷཝཏཱི ཀཱཡོ, དཊྛོ སཏྠམུཁེན ཝཱ;

ཝཱཡོདྷཱཏུཔྤཀོཔེན, ཧོཏི སཏྠམུཁེཝ སོ’’ཏི. (དྷ. ས. ཨཊྛ. ༥༨༤);

དྷཱཏུཔྤཀོཔབྱཱཔནྣཀཱཡོཔི ཙ ན ཛཱིཝཏི. ཡདཱ པན ཏཱ དྷཱཏུཡོ ཨཉྙམཉྙཾ པཏིཊྛཱནཱདིཀིཙྩཾ སཱདྷེནྟཱཔི སམཾ ཝཧནྟི, ཏདཱ ཛཱིཝིཏཾ པཝཏྟཏི. ཨེཝཾ མཧཱབྷཱུཏཔཊིབདྡྷཉྩ ཛཱིཝིཏཾ. དུབྦྷིཀྑཱདཱིསུ པན ཨཱཧཱརུཔཙྪེདེན སཏྟཱནཾ ཛཱིཝིཏཀྑཡོ པཱཀཊོ ཨེཝ. ཨེཝཾ ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརཔཊིབདྡྷཉྩ ཛཱིཝིཏཾ. ཏཐཱ ཨསིཏཔཱིཏཱདིཔརིཔཱཀེ ཀམྨཛཏེཛེ ཁཱིཎེ སཏྟཱ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔུཎནྟཱཔི པཱཀཊཱ ཨེཝ. ཨེཝཾ ཨུསྨཱཔཊིབདྡྷཉྩ ཛཱིཝིཏཾ. ཝིཉྙཱཎེ པན ནིརུདྡྷེ ནིརུདྡྷཏོ པབྷུཏི སཏྟཱནཾ ན ཧོཏི ཛཱིཝིཏནྟི ཨེཝམྤི ལོཀེ པཱཀཊམེཝ. ཨེཝཾ ཝིཉྙཱཎཔཊིབདྡྷཉྩ ཛཱིཝིཏཾ. ཨེཝཾ ཨནེཀཔཙྩཡཔཊིབདྡྷཝུཏྟིབྷཱཝཏོ ཀསིརཾ ཝེདིཏབྦཾ.

པརིཏྟཉྩཱཏི ཨཔྤཀཾ, དེཝཱནཾ ཛཱིཝིཏཾ ཨུཔནིདྷཱཡ ཏིཎགྒེ ཨུསྶཱཝབིནྡུསདིསཾ, ཙིཏྟཀྑཎཏོ ཨུདྡྷཾ ཨབྷཱཝེན ཝཱ པརིཏྟཾ. ཨཏིདཱིགྷཱཡུཀོཔི ཧི སཏྟོ ཨཏཱིཏེན ཙིཏྟེན ཛཱིཝིཏྠ ན ཛཱིཝཏི ན ཛཱིཝིསྶཏི, ཨནཱགཏེན ¶ ཛཱིཝིསྶཏི ན ཛཱིཝཏི ན ཛཱིཝིཏྠ, པཙྩུཔྤནྣེན ཛཱིཝཏི ན ཛཱིཝིཏྠ ན ཛཱིཝིསྶཏི. ཝུཏྟཉྩེཏཾ –

‘‘ཛཱིཝིཏཾ ཨཏྟབྷཱཝོ ཙ, སུཁདུཀྑཱ ཙ ཀེཝལཱ;

ཨེཀཙིཏྟསམཱཡུཏྟཱ, ལཧུསོ ཝཏྟཏེ ཁཎོ.

‘‘ཙུལླཱསཱིཏིསཧསྶཱནི ¶ , ཀཔྤཱ ཏིཊྛནྟི ཡེ མརཱུ;

ནཏྭེཝ ཏེཔི ཛཱིཝནྟི, དྭཱིཧི ཙིཏྟེཧི སཾཡུཏཱ’’ཏི. (མཧཱནི. ༡༠);

ཏཉྩ དུཀྑེན སཾཡུཏནྟི ཏཉྩ ཛཱིཝིཏཾ ཨེཝཾ ཨནིམིཏྟམནཉྙཱཏཾ ཀསིརཾ པརིཏྟཉྩ སམཱནམྤི སཱིཏུཎྷཌཾསམཀསཱདིསམྥསྶཁུཔྤིཔཱསཱསངྑཱརདུཀྑཝིཔརིཎཱམདུཀྑདུཀྑདུཀྑེཧི སཾཡུཏཾ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡསྨཱ ཨཱིདིསཾ མཙྩཱནཾ ཛཱིཝིཏཾ, ཏསྨཱ ¶ ཏྭཾ ཡཱཝ ཏཾ པརིཀྑཡཾ ན གཙྪཏི, ཏཱཝ དྷམྨཙརིཡམེཝ བྲཱུཧཡ, མཱ པུཏྟམནུསོཙཱཏི.

༥༨༡. ཨཐཱཔི མཉྙེཡྻཱསི ‘‘སབྦཱུཔཀརཎེཧི པུཏྟཾ ཨནུརཀྑནྟསྶཱཔི མེ སོ མཏོ, ཏེན སོཙཱམཱི’’ཏི, ཨེཝམྤི མཱ སོཙི. ན ཧི སོ ཨུཔཀྐམོ ཨཏྠི, ཡེན ཛཱཏཱ ན མིཡྻརེ, ན ཧི སཀྐཱ ཀེནཙི ཨུཔཀྐམེན ཛཱཏཱ སཏྟཱ མཱ མརནྟཱུཏི རཀྑིཏུནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏོ ཡསྨཱ སོ ‘‘ཛརཾ པཏྭཱ ནཱམ, བྷནྟེ, མརཎཾ ཨནུརཱུཔཾ, ཨཏིདཧརོ མེ པུཏྟོ མཏོ’’ཏི ཙིནྟེསི, ཏསྨཱ ཨཱཧ ‘‘ཛརམྤི པཏྭཱ མརཎཾ, ཨེཝཾདྷམྨཱ ཧི པཱཎིནོ’’ཏི, ཛརཾ པཏྭཱཔི ཨཔྤཏྭཱཔི མརཎཾ, ནཏྠི ཨེཏྠ ནིཡམོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༥༨༢. ཨིདཱནི ཏམཏྠཾ ནིདསྶནེན སཱདྷེནྟོ ‘‘ཕལཱནམིཝ པཀྐཱན’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡཐཱ ཕལཱནཾ པཀྐཱནཾ ཡསྨཱ སཱུརིཡུགྒམནཏོ པབྷུཏི སཱུརིཡཱཏཔེན སནྟཔྤམཱནེ རུཀྑེ པཐཝིརསོ ཙ ཨཱཔོརསོ ཙ པཏྟཏོ སཱཁཾ སཱཁཏོ ཁནྡྷཾ ཁནྡྷཏོ མཱུལནྟི ཨེཝཾ ཨནུཀྐམེན མཱུལཏོ པཐཝིམེཝ པཝིསཏི, ཨོགམནཏོ པབྷུཏི པན པཐཝིཏོ མཱུལཾ མཱུལཏོ ཁནྡྷནྟི ཨེཝཾ ཨནུཀྐམེན སཱཁཱཔཏྟཔལླཝཱདཱིནི པུན ཨཱརོཧཏི, ཨེཝཾ ཨཱརོཧནྟོ ཙ པརིཔཱཀགཏེ ཕལེ ཝཎྚམཱུལཾ ན པཝིསཏི. ཨཐ སཱུརིཡཱཏཔེན ཏཔྤམཱནེ ཝཎྚམཱུལེ པརིལཱ༹ཧོ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏེན ཏཱནི ཕལཱནི པཱཏོ པཱཏོ ནིཙྩཀཱལཾ པཏནྟི, ནེསཾ པཱཏོ པཏནཏོ བྷཡཾ ཧོཏི, པཏནཱ བྷཡཾ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ ཛཱཏཱནཾ མཙྩཱནཾ ནིཙྩཾ མརཎཏོ བྷཡཾ ¶ . པཀྐཕལསདིསཱ ཧི སཏྟཱཏི.

༥༨༣-༦. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ ‘‘ཡཐཱཔི ཀུམྦྷཀཱརསྶ…པེ… ཛཱིཝིཏ’’ནྟི. ཏསྨཱ ‘‘དཧརཱ ཙ…པེ… པརཱཡཎཱ’’ཏི ཨེཝཾ གཎྷ, ཨེཝཉྩ གཧེཏྭཱ ‘‘ཏེསཾ མཙྩུ…པེ… ཉཱཏཱི ཝཱ པན ཉཱཏཀེ’’ཏི ཨེཝམྤི གཎྷ. ཡསྨཱ ཙ ན པིཏཱ ཏཱཡཏེ པུཏྟཾ, ཉཱཏཱི ཝཱ པན ཉཱཏཀེ, ཏསྨཱ པེཀྑཏཾཡེཝ…པེ… ནཱིཡཏི.

ཏཏྠ ¶ ཨཡཾ ཡོཛནཱ – པསྶམཱནཱནཾཡེཝ ཉཱཏཱིནཾ ‘‘ཨམྨ, ཏཱཏཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན པུཐུ ཨནེཀཔྤཀཱརཀཾ ལཱལཔཏཾཡེཝ མཙྩཱནཾ ཨེཀམེཀོ ¶ མཙྩོ ཡཐཱ གོ ཝཛ྄ཛྷོ ཨེཝཾ ནཱིཡཏི, ཨེཝཾ པསྶ, ཨུཔཱསཀ, ཡཱཝ ཨཏཱཎོ ལོཀོཏི.

༥༨༧. ཏཏྠ ཡེ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷཱདཡོ དྷིཏིསམྤནྣཱ, ཏེ ‘‘ཨེཝམབྦྷཱཧཏོ ལོཀོ མཙྩུནཱ ཙ ཛརཱཡ ཙ, སོ ན སཀྐཱ ཀེནཙི པརིཏྟཱཎཾ ཀཱཏུ’’ནྟི ཡསྨཱ ཛཱནནྟི, ཏསྨཱ དྷཱིརཱ ན སོཙནྟི ཝིདིཏྭཱ ལོཀཔརིཡཱཡཾ. ཨིམཾ ལོཀསབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ན སོཙནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༥༨༨. ཏྭཾ པན ཡསྶ མགྒཾ…པེ… པརིདེཝསི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡསྶ མཱཏུཀུཙྪིཾ ཨཱགཏསྶ ཨཱགཏམགྒཾ ཝཱ ཨིཏོ ཙཝིཏྭཱ ཨཉྙཏྠ གཏསྶ གཏམགྒཾ ཝཱ ན ཛཱནཱསི, ཏསྶ ཨིམེ ཨུབྷོ ཨནྟེ ཨསམྤསྶཾ ནིརཏྠཾ པརིདེཝསི. དྷཱིརཱ པན ཏེ པསྶནྟཱ ཝིདིཏྭཱ ལོཀཔརིཡཱཡཾ ན སོཙནྟཱིཏི.

༥༨༩. ཨིདཱནི ‘‘ནིརཏྠཾ པརིདེཝསཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཔརིདེཝནཱཡ ནིརཏྠཀབྷཱཝཾ སཱདྷེནྟོ ‘‘པརིདེཝཡམཱནོ ཙེ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨུདབྦཧེཏི ཨུབྦཧེཡྻ དྷཱརེཡྻ, ཨཏྟནི སཉྫནེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. སམྨཱུལ༹ྷོ ཧིཾསམཏྟཱནནྟི སམྨཱུལ༹ྷོ ཧུཏྭཱ ཨཏྟཱནཾ བཱདྷེནྟོ. ཀཡིརཱ ཙེ ནཾ ཝིཙཀྑཎོཏི ཡདི ཏཱདིསོ ཀཉྩི ཨཏྠཾ ཨུདབྦཧེ, ཝིཙཀྑཎོཔི ནཾ པརིདེཝཾ ཀརེཡྻ.

༥༩༠. ན ཧི རུཎྞེནཱཏི ཨེཏྠཱཡཾ ཡོཛནཱ – ན པན ཀོཙི རུཎྞེན ཝཱ སོཀེན ཝཱ ཙེཏསོ སནྟིཾ པཔྤོཏི, ཨཔིཙ ཁོ པན རོདཏོ སོཙཏོ ཙ བྷིཡྻོ ཨསྶ ཨུཔྤཛྫཏེ དུཀྑཾ, སརཱིརཉྩ དུབྦཎྞིཡཱདཱིཧི ཨུཔཧཉྙཏཱིཏི.

༥༩༡. ན ཏེན པེཏཱཏི ཏེན པརིདེཝནེན ཀཱལཀཏཱ ན པཱལེནྟི ན ཡཱཔེནྟི, ན ཏཾ ཏེསཾ ཨུཔཀཱརཱཡ ཧོཏི. ཏསྨཱ ནིརཏྠཱ པརིདེཝནཱཏི.

༥༩༢. ན ཀེཝལཉྩ ནིརཏྠཱ, ཨནཏྠམྤི ཨཱཝཧཏི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ སོཀམཔྤཛཧཾ ¶ …པེ… ཝསམནྭགཱུ. ཏཏྠ ཨནུཏྠུནནྟོཏི ཨནུསོཙནྟོ. ཝསམནྭགཱུཏི ཝསཾ གཏོ.

༥༩༣. ཨེཝམྤི ¶ ནིརཏྠཀཏྟཾ ཨནཏྠཱཝཧཏྟཉྩ སོཀསྶ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི སོཀཝིནཡཏྠཾ ཨོཝདནྟོ ¶ ‘‘ཨཉྙེཔི པསྶཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ གམིནེཏི གམིཀེ, པརལོཀགམནསཛྫེ ཋིཏེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཕནྡནྟེཝིདྷ པཱཎིནོཏི མརཎབྷཡེན ཕནྡམཱནེཡེཝ ཨིདྷ སཏྟེ.

༥༩༤. ཡེན ཡེནཱཏི ཡེནཱཀཱརེན མཉྙནྟི ‘‘དཱིགྷཱཡུཀོ བྷཝིསྶཏི, ཨརོགོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ཏཏོ ཏཾ ཨཉྙཐཱཡེཝ ཧོཏི, སོ ཨེཝཾ མཉྙིཏོ མརཏིཔི, རོགཱིཔི ཧོཏི. ཨེཏཱདིསོ ཨཡཾ ཝིནཱབྷཱཝོ མཉྙིཏཔྤཙྩནཱིཀེན ཧོཏི, པསྶ, ཨུཔཱསཀ, ལོཀསབྷཱཝནྟི ཨེཝམེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

༥༩༦. ཨརཧཏོ སུཏྭཱཏི ཨིམཾ ཨེཝརཱུཔཾ ཨརཧཏོ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ. ནེསོ ལབྦྷཱ མཡཱ ཨིཏཱིཏི སོ པེཏོ ‘‘ཨིདཱནི མཡཱ པུན ཛཱིཝཏཱུ’’ཏི ན ལབྦྷཱ ཨིཏི པརིཛཱནནྟོ, ཝིནེཡྻ པརིདེཝིཏནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༥༩༧. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ – ‘‘ཡཐཱ སརཎམཱདིཏྟཾ…པེ… དྷཾསཡེ’’ཏི. ཏཏྠ དྷཱིརོ དྷིཏིསམྤདཱཡ, སཔཉྙོ སཱབྷཱཝིཀཔཉྙཱཡ, པཎྜིཏོ བཱཧུསཙྩཔཉྙཱཡ, ཀུསལོ ཙིནྟཀཛཱཏིཀཏཱཡ ཝེདིཏབྦོ. ཙིནྟཱམཡསུཏམཡབྷཱཝནཱམཡཔཉྙཱཧི ཝཱ ཡོཛེཏབྦཾ.

༥༩༨-༩. ན ཀེཝལཉྩ སོཀམེཝ, པརིདེཝཾ…པེ… སལླམཏྟནོ. ཏཏྠ པཛཔྤནྟི ཏཎྷཾ. དོམནསྶནྟི ཙེཏསིཀདུཀྑཾ. ཨབྦཧེཏི ཨུདྡྷརེ. སལླནྟི ཨེཏམེཝ ཏིཔྤཀཱརཾ དུནྣཱིཧརཎཊྛེན ཨནྟོཝིཛ྄ཛྷནཊྛེན ཙ སལླཾ. པུབྦེ ཝུཏྟཾ སཏྟཝིདྷཾ རཱགཱདིསལླཾ ཝཱ. ཨེཏསྨིཉྷི ཨབྦཱུལ༹ྷེ སལླེ ཨབྦཱུལ༹ྷསལློ…པེ… ནིབྦུཏོཏི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི. ཏཏྠ ཨསིཏོཏི ཏཎྷཱདིཊྛཱིཧི ཨནིསྶིཏོ. པཔྤུཡྻཱཏི པཱཔུཎིཏྭཱ. སེསཾ ཨིདྷ ཨིཏོ པུབྦེ ཝུཏྟཏྟཱ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ, ཏསྨཱ ན ཝཎྞིཏཾ.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ སལླསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. ཝཱསེཊྛསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ ¶ ¶ ¶ མེ སུཏནྟི ཝཱསེཊྛསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམེཝ ཡཱསྶ ནིདཱནེ ཝུཏྟཱ ཨཏྠཝཎྞནཾ པནསྶ ཝུཏྟནཡཱནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནི ཙ པདཱནི པརིཧརནྟཱ ཀརིསྶཱམ. ཨིཙྪཱནངྒལོཏི གཱམསྶ ནཱམཾ. བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཱནཾ ཙངྐཱི ཏཱརུཀྑོ ཏོདེཡྻོཏི ཝོཧཱརནཱམམེཏཾ. པོཀྑརསཱཏི ཛཱཎུསྶོཎཱིཏི ནེམིཏྟིཀཾ. ཏེསུ ཀིར ཨེཀོ ཧིམཝནྟཔསྶེ པོཀྑརཎིཡཱ པདུམེ ནིབྦཏྟོ, ཨཉྙཏརོ ཏཱཔསོ ཏཾ པདུམཾ གཧེཏྭཱ ཏཏྠ སཡིཏཾ དཱརཀཾ དིསྭཱ སཾཝཌྜྷེཏྭཱ རཉྙོ དསྶེསི. པོཀྑརེ སཡིཏཏྟཱ ‘‘པོཀྑརསཱཏཱི’’ཏི ཙསྶ ནཱམམཀཱསི. ཨེཀསྶ ཋཱནནྟརེ ནེམིཏྟིཀཾ. ཏེན ཀིར ཛཱཎུསྶོཎིནཱམཀཾ པུརོཧིཏཊྛཱནཾ ལདྡྷཾ, སོ ཏེནེཝ པཉྙཱཡི.

ཏེ སབྦེཔི ཨཉྙེ ཙ ཨབྷིཉྙཱཏཱ ཨབྷིཉྙཱཏཱ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཱ ཀསྨཱ ཨིཙྪཱནངྒལེ པཊིཝསནྟཱིཏི? ཝེདསཛ྄ཛྷཱཡནཔརིཝཱིམཾསནཏྠཾ. ཏེན ཀིར སམཡེན ཀོསལཛནཔདེ ཝེདཀཱ བྲཱཧྨཎཱ ཝེདཱནཾ སཛ྄ཛྷཱཡཀརཎཏྠཉྩ ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑཎཏྠཉྩ ཏསྨིཾཡེཝ གཱམེ སནྣིཔཏནྟི. ཏེན ཏེཔི ཨནྟརནྟརཱ ཨཏྟནོ བྷོགགཱམཏོ ཨཱགམྨ ཏཏྠ པཊིཝསནྟི.

ཝཱསེཊྛབྷཱརདྭཱཛཱནནྟི ཝཱསེཊྛསྶ ཙ བྷཱརདྭཱཛསྶ ཙ. ཨཡམནྟརཱཀཐཱཏི ཡཾ ཨཏྟནོ སཧཱཡཀབྷཱཝཱནུརཱུཔཾ ཀཐཾ ཀཐེནྟཱ ཨནུཝིཙརིཾསུ, ཏསྶཱ ཀཐཱཡ ཨནྟརཱ ཝེམཛ྄ཛྷེཡེཝ ཨཡཾ ཨཉྙཱ ཀཐཱ ཨུདཔཱདཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཾསུདྡྷགཧཎིཀོཏི སཾསུདྡྷཀུཙྪིཀོ, སཾསུདྡྷཱཡ བྲཱཧྨཎིཡཱ ཨེཝ ཀུཙྪིསྨིཾ ནིབྦཏྟོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ‘‘སམཝེཔཱཀིནིཡཱ གཧཎིཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཧི ཨུདརགྒི ‘‘གཧཎཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨིདྷ པན མཱཏུཀུཙྪི. ཡཱཝ སཏྟམཱཏི མཱཏུ མཱཏཱ, པིཏུ པིཏཱཏི ཨེཝཾ པཊིལོམེན ཡཱཝ སཏྟ ཛཱཏིཡོ. ཨེཏྠ ཙ པིཏཱམཧོ ཙ པིཏཱམཧཱི ཙ པིཏཱམཧཱ, ཏཐཱ མཱཏཱམཧོ ཙ མཱཏཱམཧཱི ཙ མཱཏཱམཧཱ, པིཏཱམཧཱ ཙ མཱཏཱམཧཱ ¶ ཙ པིཏཱམཧཱཡེཝ. པིཏཱམཧཱནཾ ཡུགཾ པིཏཱམཧཡུགཾ. ཡུགནྟི ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ. ཨབྷིལཱཔམཏྟམེཝ ཙེཏཾ, ཨཏྠཏོ པན པིཏཱམཧཱཡེཝ པིཏཱམཧཡུགཾ. ཨཀྑིཏྟོཏི ཛཱཏིཾ ཨཱརབྦྷ ‘‘ཀིཾ སོ’’ཏི ཀེནཙི ཨནཝཉྙཱཏོ ¶ . ཨནུཔཀྐུཊྛོཏི ཛཱཏིསནྡོསཝཱདེན ཨནུཔཀྐུཊྛཔུབྦོ. ཝཏསམྤནྣོཏི ཨཱཙཱརསམྤནྣོ. སཉྙཱཔེཏུནྟི ཉཱཔེཏུཾ བོདྷེཏུཾ, ནིརནྟརཾ ཀཱཏུནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཱཡཱམཱཏི གཙྪཱམ.

༦༠༠. ཨནུཉྙཱཏཔཊིཉྙཱཏཱཏི ¶ ‘‘ཏེཝིཛྫཱ ཏུམྷེ’’ཏི ཨེཝཾ མཡཾ ཨཱཙརིཡེཧི ཙ ཨནུཉྙཱཏཱ ཨཏྟནཱ ཙ པཊིཛཱནིམྷཱཏི ཨཏྠོ. ཨསྨཱཏི བྷཝཱམ. ཨུབྷོཏི དྭེཔི ཛནཱ. ཨཧཾ པོཀྑརསཱཏིསྶ, ཏཱརུཀྑསྶཱཡཾ མཱཎཝོཏི ཨཧཾ པོཀྑརསཱཏིསྶ ཛེཊྛནྟེཝཱསཱི ཨགྒསིསྶོ, ཨཡཾ ཏཱརུཀྑསྶཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡེན བྷཎཏི ཨཱཙརིཡསམྤཏྟིཾ ཨཏྟནོ སམྤཏྟིཉྩ དཱིཔེནྟོ.

༦༠༡. ཏེཝིཛྫཱནནྟི ཏིཝེདཱནཾ. ཀེཝལིནོཏི ནིཊྛངྒཏཱ. ཨསྨསེཏི ཨམྷ བྷཝཱམ. ཨིདཱནི ཏཾ ཀེཝལིབྷཱཝཾ ཝིཏྠཱརེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘པདཀསྨཱ…པེ… སཱདིསཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཛཔྤེཏི ཝེདེ. ཀམྨུནཱཏི དསཝིདྷེན ཀུསལཀམྨཔཐཀམྨུནཱ. ཨཡཉྷི པུབྦེ སཏྟཝིདྷཾ ཀཱཡཝཙཱིཀམྨཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཡཏོ ཁོ བྷོ སཱིལཝཱ ཧོཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏིཝིདྷཾ མནོཀམྨཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཝཏསམྤནྣོ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེན སམནྣཱགཏོ ཧི ཨཱཙཱརསམྤནྣོ ཧོཏི.

༦༠༢-༥. ཨིདཱནི ཏཾ ཝཙནནྟརེན དསྶེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཧཉྩ ཀམྨུནཱ བྲཱུམཱི’’ཏི. ཁཡཱཏཱིཏནྟི ཨཱུནབྷཱཝཾ ཨཏཱིཏཾ, པརིཔུཎྞནྟི ཨཏྠོ. པེཙྩཱཏི ཨུཔགནྟྭཱ. ནམསྶནྟཱིཏི ནམོ ཀརོནྟི. ཙཀྑུཾ ལོཀེ སམུཔྤནྣནྟི ཨཝིཛྫནྡྷཀཱརེ ལོཀེ, ཏཾ ཨནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམིཏྭཱ ལོཀསྶ དིཊྛདྷམྨིཀཱདིཨཏྠསནྡསྶནེན ཙཀྑུ ཧུཏྭཱ སམུཔྤནྣཾ.

༦༠༦. ཨེཝཾ ཨབྷིཏྠཝིཏྭཱ ཝཱསེཊྛེན ཡཱཙིཏོ བྷགཝཱ དྭེཔི ¶ ཛནེ སངྒཎྷནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཏེསཾ ཝོ ཨཧཾ བྱཀྑིསྶ’’ནྟིཨཱདི. ཏཏྠ བྱཀྑིསྶནྟི བྱཱཀརིསྶཱམི. ཨནུཔུབྦནྟི ཏིཊྛཏུ ཏཱཝ བྲཱཧྨཎཙིནྟཱ, ཀཱིཊཔཊངྒཏིཎརུཀྑཏོ པབྷུཏི ཝོ ཨནུཔུབྦཾ བྱཀྑིསྶནྟི ཨེཝམེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ ཝེདིཏབྦོ, ཨེཝཾ ཝིཏྠཱརཀཐཱཡ ཝིནེཏབྦཱ ཧི ཏེ མཱཎཝཀཱ. ཛཱཏིཝིབྷངྒནྟི ཛཱཏིཝིཏྠཱརཾ. ཨཉྙམཉྙཱ ཧི ཛཱཏིཡོཏི ཏེསཾ ཏེསཉྷི པཱཎཱནཾ ཛཱཏིཡོ ཨཉྙཱ ཨཉྙཱ ནཱནཔྤཀཱརཱཏི ཨཏྠོ.

༦༠༧. ཏཏོ ¶ པཱཎཱནཾ ཛཱཏིཝིབྷངྒེ ཀཐེཏབྦེ ‘‘ཏིཎརུཀྑེཔི ཛཱནཱཐཱ’’ཏི ཨནུཔཱདིནྣཀཱནཾ ཏཱཝ ཀཐེཏུཾ ཨཱརདྡྷོ. ཏཾ ཀིམཏྠམིཏི ཙེ? ཨུཔཱདིནྣེསུ སུཁཉཱཔནཏྠཾ. ཨནུཔཱདིནྣེསུ ཧི ཛཱཏིབྷེདེ གཧིཏེ ཨུཔཱདིནྣེསུ སོ པཱཀཊཏརོ ཧོཏི. ཏཏྠ ཏིཎཱནི ནཱམ ཨནྟོཕེགྒཱུནི བཧིསཱརཱནི. ཏསྨཱ ཏཱལནཱལི༹ཀེརཱདཡོཔི ཏིཎསངྒཧཾ གཙྪནྟི. རུཀྑཱ ནཱམ བཧིཕེགྒཱུ ཨནྟོསཱརཱ. ཏིཎཱནི ཙ རུཀྑཱ ཙ ཏིཎརུཀྑཱ. ཏེ ཨུཔཡོགབཧུཝཙནེན དསྶེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཏིཎརུཀྑེཔི ཛཱནཱཐཱ’’ཏི. ན ཙཱཔི པཊིཛཱནརེཏི ‘‘མཡཾ ཏིཎཱ, མཡཾ རུཀྑཱ’’ཏི ཨེཝམྤི ན པཊིཛཱནནྟི. ལིངྒཾ ཛཱཏིམཡནྟི ཨཔཊིཛཱནནྟཱནམྤི ཙ ཏེསཾ ཛཱཏིམཡམེཝ སཎྛཱནཾ ¶ ཨཏྟནོ མཱུལབྷཱུཏཏིཎཱདིསདིསམེཝ ཧོཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཾ? ཨཉྙམཉྙཱ ཧི ཛཱཏིཡོ, ཡསྨཱ ཨཉྙཱ ཏིཎཛཱཏི, ཨཉྙཱ རུཀྑཛཱཏི; ཏིཎེསུཔི ཨཉྙཱ ཏཱལཛཱཏི, ཨཉྙཱ ནཱལི༹ཀེརཛཱཏཱིཏི ཨེཝཾ ཝིཏྠཱརེཏབྦཾ.

ཏེན ཀིཾ དཱིཔེཏི? ཡཾ ཛཱཏིཝསེན ནཱནཱ ཧོཏི, ཏཾ ཨཏྟནོ པཊིཉྙཾ པརེསཾ ཝཱ ཨུཔདེསཾ ཝིནཱཔི ཨཉྙཛཱཏིཏོ ཝིསེསེན གཡ྄ཧཏི. ཡདི ཙ ཛཱཏིཡཱ བྲཱཧྨཎོ བྷཝེཡྻ, སོཔི ཨཏྟནོ པཊིཉྙཾ པརེསཾ ཝཱ ཨུཔདེསཾ ཝིནཱ ཁཏྟིཡཏོ ཝེསྶསུདྡཏོ ཝཱ ཝིསེསེན གཡ྄ཧེཡྻ, ན ཙ གཡ྄ཧཏི, ཏསྨཱ ན ཛཱཏིཡཱ བྲཱཧྨཎོཏི. པརཏོ པན ‘‘ཡཐཱ ཨེཏཱསུ ཛཱཏཱིསཱུ’’ཏི ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ ཨེཏམཏྠཾ ཝཙཱིབྷེདེནེཝ ཨཱཝིཀརིསྶཏི.

༦༠༨. ཨེཝཾ ཨནུཔཱདིནྣེསུ ཛཱཏིབྷེདཾ དསྶེཏྭཱ ཨུཔཱདིནྣེསུ ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཏཏོ ཀཱིཊེ’’ཏི ཨེཝམཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཀཱིཊཱཏི ཀིམཡོ. པཊངྒཱཏི ¶ པཊངྒཱཡེཝ. ཡཱཝ ཀུནྠཀིཔིལླིཀེཏི ཀུནྠཀིཔིལླིཀཾ པརིཡནྟཾ ཀཏྭཱཏི ཨཏྠོ.

༦༠༩. ཁུདྡཀེཏི ཀཱལ༹ཀཀཎྜཀཱདཡོ. མཧལླཀེཏི སསབིལཱ༹རཱདཡོ. སབྦེ ཧི ཏེ ཨནེཀཝཎྞཱ.

༦༡༠. པཱདཱུདརེཏི ཨུདརཔཱདེ, ཨུདརཾཡེཝ ཡེསཾ པཱདཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དཱིགྷཔིཊྛིཀེཏི སཔྤཱནཉྷི སཱིསཏོ ཡཱཝ ནངྒུཊྛཱ པིཊྛི ཨེཝ ཧོཏི, ཏེན ཏེ ‘‘དཱིགྷཔིཊྛིཀཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཏེཔི ཨནེཀཔྤཀཱརཱ ཨཱསཱིཝིསཱདིབྷེདེན.

༦༡༡. ཨོདཀེཏི ¶ ཨུདཀམྷི ཛཱཏེ. མཙྪཱཔི ཨནེཀཔྤཀཱརཱ རོཧིཏམཙྪཱདིབྷེདེན.

༦༡༢. པཀྑཱིཏི སཀུཎེ. ཏེ ཧི པཀྑཱནཾ ཨཏྠིཏཱཡ ‘‘པཀྑཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི. པཏྟེཧི ཡནྟཱིཏི པཏྟཡཱནཱ. ཝེཧཱསེ གཙྪནྟཱིཏི ཝིཧངྒམཱ. ཏེཔི ཨནེཀཔྤཀཱརཱ ཀཱཀཱདིབྷེདེན.

༦༡༣. ཨེཝཾ ཐལཛལཱཀཱསགོཙརཱནཾ པཱཎཱནཾ ཛཱཏིབྷེདཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཡེནཱདྷིཔྤཱཡེན ཏཾ དསྶེསི, ཏཾ ཨཱཝིཀརོནྟོ ‘‘ཡཐཱ ཨེཏཱསཱུ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ སངྑེཔཏོ པུབྦེ ཝུཏྟཱདྷིཔྤཱཡཝཎྞནཱཝསེནེཝ ཝེདིཏབྦོ.

༦༡༤-༦. ཝིཏྠཱརཏོ ¶ པནེཏྠ ཡཾ ཝཏྟབྦཾ, ཏཾ སཡམེཝ དསྶེནྟོ ‘‘ན ཀེསེཧཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྲཱཡཾ ཡོཛནཱ – ཡཾ ཝུཏྟཾ ‘‘ནཏྠི མནུསྶེསུ ལིངྒཾ ཛཱཏིམཡཾ པུཐཱུ’’ཏི, ཏཾ ཨེཝཾ ནཏྠཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. སེཡྻཐིདཾ, ན ཀེསེཧཱིཏི. ན ཧི ‘‘བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨཱིདིསཱ ཀེསཱ ཧོནྟི, ཁཏྟིཡཱནཾ ཨཱིདིསཱ’’ཏི ནིཡམོ ཨཏྠི ཡཐཱ ཧཏྠིཨསྶམིགཱདཱིནནྟི ཨིམིནཱ ནཡེན སབྦཾ ཡོཛེཏབྦཾ. ལིངྒཾ ཛཱཏིམཡཾ ནེཝ, ཡཐཱ ཨཉྙཱསུ ཛཱཏིསཱུཏི ཨིདཾ པན ཝུཏྟསྶེཝཏྠསྶ ནིགམནནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཏསྶ ཡོཛནཱ – ཏདེཝ ཡསྨཱ ཨིམེཧི ཀེསཱདཱིཧི ནཏྠི མནུསྶེསུ ལིངྒཾ ཛཱཏིམཡཾ པུཐུ, ཏསྨཱ ཝེདིཏབྦམེཏཾ ‘‘བྲཱཧྨཎཱདིབྷེདེསུ མནུསྶེསུ ལིངྒཾ ཛཱཏིམཡཾ ནེཝ ཡཐཱ ཨཉྙཱསུ ཛཱཏཱིསཱུ’’ཏི.

༦༡༧. ཨིདཱནི ཨེཝཾ ཛཱཏིབྷེདེ ཨསནྟེཔི བྲཱཧྨཎོ ཁཏྟིཡོཏི ཨིདཾ ནཱནཏྟཾ ཡཐཱ ཛཱཏཾ, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘པཙྩཏྟ’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཨེཏཾ ཏིརཙྪཱནཱནཾ ཝིཡ ཡོནིསིདྡྷམེཝ ཀེསཱདིསཎྛཱནཱནཏྟཾ མནུསྶེསུ ¶ བྲཱཧྨཎཱདཱིནཾ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ སརཱིརེསུ ན ཝིཛྫཏི. ཨཝིཛྫམཱནེཔི པན ཨེཏསྨིཾ ཡདེཏཾ བྲཱཧྨཎོ ཁཏྟིཡོཏི ནཱནཏྟཝིདྷཱནཔརིཡཱཡཾ ཝོཀཱརཾ, ཏཾ ཝོཀཱརཉྩ མནུསྶེསུ སམཉྙཱཡ པཝུཙྩཏི, ཝོཧཱརམཏྟེན ཝུཙྩཏཱིཏི.

༦༡༩-༦༢༥. ཨེཏྟཱཝཏཱ ¶ བྷགཝཱ བྷཱརདྭཱཛསྶ ཝཱདཾ ནིགྒཧེཏྭཱ ཨིདཱནི ཡདི ཛཱཏིཡཱ བྲཱཧྨཎོ བྷཝེཡྻ, ཨཱཛཱིཝསཱིལཱཙཱརཝིཔནྣོཔི བྲཱཧྨཎོ བྷཝེཡྻ. ཡསྨཱ པན པོརཱཎཱ བྲཱཧྨཎཱ ཏསྶ བྲཱཧྨཎབྷཱཝཾ ན ཨིཙྪནྟི ལོཀེ ཙ ཨཉྙེཔི པཎྜིཏམནུསྶཱ, ཏསྨཱ ཝཱསེཊྛསྶ ཝཱདཔགྒཧཎཏྠཾ ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཡོ ཧི ཀོཙི མནུསྶེསཱུ’’ཏིཨཱདིཀཱ ཨཊྛ གཱཐཱཡོ ཨཱཧ. ཏཏྠ གོརཀྑནྟི ཁེཏྟརཀྑཾ, ཀསིཀམྨནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཐཝཱི ཧི ‘‘གོ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཏཔྤབྷེདོ ཙ ཁེཏྟཾ. པུཐུསིཔྤེནཱཏི ཏནྟཝཱཡཀམྨཱདིནཱནཱསིཔྤེན. ཝོཧཱརནྟི ཝཎིཛྫཾ. པརཔེསྶེནཱཏི པརེསཾ ཝེཡྻཱཝཙྩེན. ཨིསྶཏྠནྟི ཨཱཝུདྷཛཱིཝིཀཾ, ཨུསུཉྩ སཏྟིཉྩཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པོརོཧིཙྩེནཱཏི པུརོཧིཏཀམྨེན.

༦༢༦. ཨེཝཾ བྲཱཧྨཎསམཡེན ཙ ལོཀཝོཧཱརེན ཙ ཨཱཛཱིཝསཱིལཱཙཱརཝིཔནྣསྶ ཨབྲཱཧྨཎབྷཱཝཾ སཱདྷེཏྭཱ ཨེཝཾ སནྟེ ན ཛཱཏིཡཱ བྲཱཧྨཎོ, གུཎེཧི པན བྲཱཧྨཎོ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཡཏྠ ཡཏྠ ཀུལེ ཛཱཏོ ཡོ གུཎཝཱ, སོ བྲཱཧྨཎོ, ཨཡམེཏྠ ཉཱཡོཏི ཨེཝམེཏཾ ཉཱཡཾ ཨཏྠཏོ ཨཱཔཱདེཏྭཱ པུན ཏདེཝ ཉཱཡཾ ཝཙཱིབྷེདེན པཀཱསེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ན ཙཱཧཾ བྲཱཧྨཎཾ བྲཱུམཱི’’ཏི.

ཏསྶཏྠོ – ཨཧཾ པན ཡྭཱཡཾ ཙཏཱུསུ ཡོནཱིསུ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཛཱཏོ, ཏཏྲཱཔི ཝཱ ཝིསེསེན ཡོ ¶ བྲཱཧྨཎསམཉྙིཏཱཡ མཱཏརི སམྦྷཱུཏོ, ཏཾ ཡོནིཛཾ མཏྟིསམྦྷཝཾ ཡཱ ཙཱཡཾ ‘‘ཨུབྷཏོ སུཛཱཏོ’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༡.༣༠༣; མ. ནི. ༢.༤༢༤) ནཡེན བྲཱཧྨཎེཧི བྲཱཧྨཎསྶ པརིསུདྡྷཨུཔྤཏྟིམགྒསངྑཱཏཱ ཡོནི ཀཐཱིཡཏི, ‘‘སཾསུདྡྷགཧཎིཀོ’’ཏི ཨིམིནཱ ཙ མཱཏུསམྤཏྟི, ཏཏོཔི ཛཱཏསམྦྷཱུཏཏྟཱ ‘‘ཡོནིཛོ མཏྟིསམྦྷཝོ’’ཏི ཙ ཝུཙྩཏི, ཏམྤི ཡོནིཛཾ མཏྟིསམྦྷཝཾ ཨིམིནཱ ཙ ཡོནིཛམཏྟིསམྦྷཝམཏྟེན བྲཱཧྨཎཾ ན བྲཱུམི ¶ . ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ‘‘བྷོ བྷོ’’ཏི ཝཙནམཏྟེན ཨཉྙེཧི སཀིཉྩནེཧི ཝིསིཊྛཏྟཱ བྷོཝཱདཱི ནཱམ སོ ཧོཏི, སཙེ ཧོཏི སཀིཉྩནོ. ཡོ པནཱཡཾ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཀུལེ ཛཱཏོཔི རཱགཱདིཀིཉྩནཱབྷཱཝེན ཨཀིཉྩནོ, སབྦགཧཎཔཊིནིསྶགྒེན ཙ ཨནཱདཱནོ, ཨཀིཉྩནཾ ཨནཱདཱནཾ ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ བཱཧིཏཔཱཔོཏི.

༦༢༧. ཀིཉྩ ¶ བྷིཡྻོ – ‘‘སབྦསཾཡོཛནཾ ཚེཏྭཱ’’ཏིཨཱདིཀཱ སཏྟཝཱིསཏི གཱཐཱ. ཏཏྠ སབྦསཾཡོཛནནྟི དསཝིདྷཾ སཾཡོཛནཾ. ན པརིཏསྶཏཱིཏི ཏཎྷཱཡ ན ཏསྶཏི. ཏམཧནྟི ཏཾ ཨཧཾ རཱགཱདཱིནཾ སངྒཱནཾ ཨཏིཀྐནྟཏྟཱ སངྒཱཏིགཾ, ཙཏུནྣམྤི ཡོགཱནཾ ཨབྷཱཝེན ཝིསཾཡུཏྟཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༢༨. ནདྡྷིནྟི ནཡ྄ཧནབྷཱཝེན པཝཏྟཾ ཀོདྷཾ. ཝརཏྟནྟི བནྡྷནབྷཱཝེན པཝཏྟཾ ཏཎྷཾ. སནྡཱནཾ སཧནུཀྐམནྟི ཨནུསཡཱནུཀྐམསཧིཏཾ དྭཱསཊྛིདིཊྛིསནྡཱནཾ, ཨིདཾ སབྦམྤི ཚིནྡིཏྭཱ ཋིཏཾ ཨཝིཛྫཱཔལིགྷསྶ ཨུཀྑིཏྟཏྟཱ ཨུཀྑིཏྟཔལིགྷཾ ཙཏུནྣཾ སཙྩཱནྣཾ བུདྡྷཏྟཱ བུདྡྷཾ ཨཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༢༩. ཨདུཊྛོཏི ཨེཝཾ དསཧི ཨཀྐོསཝཏྠཱུཧི ཨཀྐོསཉྩ པཱཎིཨཱདཱིཧི པོཐནཉྩ ཨནྡུབནྡྷནཱདཱིཧི བནྡྷནཉྩ ཡོ ཨཀུདྡྷམཱནསོ ཧུཏྭཱ ཨདྷིཝཱསེསི, ཁནྟིབལེན སམནྣཱགཏཏྟཱ ཁནྟཱིབལཾ, པུནཔྤུནཾ ཨུཔྤཏྟིཡཱ ཨནཱིཀབྷཱུཏེན ཏེནེཝ ཁནྟཱིབལཱནཱིཀེན སམནྣཱགཏཏྟཱ བལཱནཱིཀཾ ཏཾ ཨེཝརཱུཔཾ ཨཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༣༠. ཝཏནྟནྟི དྷུཏཝཏེན སམནྣཱགཏཾ, ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལེན སཱིལཝནྟཾ, ཏཎྷཱཨུསྶདཱབྷཱཝེན ཨནུསྶདཾ, ཚལི༹ནྡྲིཡདམནེན དནྟཾ, ཀོཊིཡཾ ཋིཏེན ཨཏྟབྷཱཝེན ཨནྟིམསཱརཱིརཾ ཏམཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༣༡. ཡོ ¶ ན ལིམྤཏཱིཏི ཨེཝམེཝ ཡོ ཨབྦྷནྟརེ དུཝིདྷེཔི ཀཱམེ ན ལིམྤཏི, ཏསྨིཾ ཀཱམེ ན སཎྛཱཏི, ཏམཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༣༢. དུཀྑསྶཱཏི ཁནྡྷདུཀྑསྶ. པནྣབྷཱརནྟི ཨོཧིཏཀྑནྡྷབྷཱརཾ ཙཏཱུཧི ཡོགེཧི སབྦཀིལེསེཧི ཝཱ ཝིསཾཡུཏྟཾ ཏམཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ¶ ཨཏྠོ.

༦༣༣. གམྦྷཱིརཔཉྙནྟི གམྦྷཱིརེསུ ཁནྡྷཱདཱིསུ པཝཏྟཱཡ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏཾ, དྷམྨོཛཔཉྙཱཡ མེདྷཱཝིཾ, ‘‘ཨཡཾ དུགྒཏིཡཱ, ཨཡཾ སུགཏིཡཱ, ཨཡཾ ནིབྦཱནསྶ མགྒོ, ཨཡཾ ཨམགྒོ’’ཏི ཨེཝཾ མགྒེ ཨམགྒེ ཙ ཚེཀཏཱཡ མགྒཱམགྒསྶ ¶ ཀོཝིདཾ, ཨརཧཏྟསངྑཱཏཾ ཨུཏྟམཏྠམནུཔྤཏྟཾ ཏམཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༣༤. ཨསཾསཊྛནྟི དསྶནསཝནསམུལླཱཔཔརིབྷོགཀཱཡསཾསགྒཱནཾ ཨབྷཱཝེན ཨསཾསཊྛཾ. ཨུབྷཡནྟི གིཧཱིཧི ཙ ཨནགཱརེཧི ཙཱཏི ཨུབྷཡེཧིཔི ཨསཾསཊྛཾ. ཨནོཀསཱརིནྟི ཨནཱལཡཙཱརིཾ, ཏཾ ཨེཝརཱུཔཾ ཨཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༣༥. ནིདྷཱཡཱཏི ནིཀྑིཔིཏྭཱ ཨོརོཔེཏྭཱ. ཏསེསུ ཐཱཝརེསུ ཙཱཏི ཏཎྷཱཏཱསེན ཏསེསུ ཏཎྷཱབྷཱཝེན ཐིརཏཱཡ ཐཱཝརེསུ. ཡོ ན ཧནྟཱིཏི ཡོ ཨེཝཾ སབྦསཏྟེསུ ཝིགཏཔཊིགྷཏཱཡ ནིཀྑིཏྟདཎྜོ ནེཝ ཀཉྩི སཡཾ ཧནཏི, ན ཨཉྙེན གྷཱཏེཏི, ཏམཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༣༦. ཨཝིརུདྡྷནྟི ཨཱགྷཱཏཝསེན ཝིརུདྡྷེསུཔི ལོཀིཡམཧཱཛནེསུ ཨཱགྷཱཏཱབྷཱཝེན ཨཝིརུདྡྷཾ, ཧཏྠགཏེ དཎྜེ ཝཱ སཏྠེ ཝཱ ཨཝིཛྫམཱནེཔི པརེསཾ པཧཱརདཱནཏོ ཨཝིརཏཏྟཱ ཨཏྟདཎྜེསུ ཛནེསུ ནིབྦུཏཾ ནིཀྑིཏྟདཎྜཾ, པཉྩནྣཾ ཁནྡྷཱནཾ ‘‘ཨཧཾ མམ’’ནྟི གཧིཏཏྟཱ སཱདཱནེསུ, ཏསྶ གཧཎསྶ ཨབྷཱཝེན ཨནཱདཱནཾ ཏཾ ཨེཝརཱུཔཾ ཨཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༣༧. ཨཱརགྒཱཏི ཡསྶེཏེ རཱགཱདཡོ ཨཡཉྩ པརགུཎམཀྑཎལཀྑཎོ མཀྑོ ཨཱརགྒཱ སཱསཔོ ཝིཡ པཔཏིཏོ, ཡཐཱ སཱསཔོ ཨཱརགྒེ ན སནྟིཊྛཏི, ཨེཝཾ ཙིཏྟེ ན ཏིཊྛཏི, ཏམཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༣༨. ཨཀཀྐསནྟི ཨཕརུསཾ. ཝིཉྙཱཔནིནྟི ཨཏྠཝིཉྙཱཔནིཾ. སཙྩནྟི བྷཱུཏཾ. ནཱབྷིསཛེཏི ¶ ཡཱཡ གིརཱཡ ཨཉྙཾ ཀུཛ྄ཛྷཱཔནཝསེན ན ལགྒཱཔེཡྻ. ཁཱིཎཱསཝོ ནཱམ ཨེཝརཱུཔམེཝ གིརཾ བྷཱསེཡྻ. ཏསྨཱ ཏམཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༣༩. སཱཊཀཱབྷརཎཱདཱིསུ དཱིགྷཾ ཝཱ རསྶཾ ཝཱ, མཎིམུཏྟཱདཱིསུ ཨཎུཾ ཝཱ ཐཱུལཾ ཝཱ མཧགྒྷཨཔྤགྒྷཝསེན སུབྷཾ ཝཱ ཨསུབྷཾ ཝཱ ཡོ པུགྒལོ ཨིམསྨིཾ ¶ ལོཀེ པརཔརིགྒཧིཏཾ ནཱདིཡཏི, ཏམཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ¶ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༤༠. ནིརཱསཱསནྟི ནིཏྟཎྷཾ. ཝིསཾཡུཏྟནྟི སབྦཀིལེསེཧི ཝིཡུཏྟཾ ཏམཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༤༡. ཨཱལཡཱཏི ཏཎྷཱ. ཨཉྙཱཡ ཨཀཐཾཀཐཱིཏི ཨཊྛ ཝཏྠཱུནི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཛཱནིཏྭཱ ཨཊྛཝཏྠུཀཱཡ ཝིཙིཀིཙྪཱཡ ནིབྦིཙིཀིཙྪོ. ཨམཏོགདྷམནུཔྤཏྟནྟི ཨམཏཾ ནིབྦཱནཾ ཨོགཧེཏྭཱ ཨནུཔྤཏྟཾ ཏམཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༤༢. ཨུབྷོཏི དྭེཔི པུཉྙཱནི པཱཔཱནི ཙ ཚཌྜེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སངྒནྟི རཱགཱདིབྷེདཾ སངྒཾ. ཨུཔཙྩགཱཏི ཨཏིཀྐནྟོ. ཏམཧཾ ཝཊྚམཱུལསོཀེན ཨསོཀཾ, ཨབྦྷནྟརེ རཱགརཛཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝེན ཝིརཛཾ, ནིརུཔཀྐིལེསཏཱཡ སུདྡྷཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༤༣. ཝིམལནྟི ཨབྦྷཱདིམལཝིརཧིཏཾ. སུདྡྷནྟི ནིརུཔཀྐིལེསཾ. ཝིཔྤསནྣནྟི པསནྣཙིཏྟཾ. ཨནཱཝིལནྟི ཀིལེསཱཝིལཏྟཝིརཧིཏཾ. ནནྡཱིབྷཝཔརིཀྑཱིཎནྟི ཏཱིསུ བྷཝེསུ པརིཀྑཱིཎཏཎྷཾ ཏམཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༤༤. ཡོ བྷིཀྑུ ཨིམཾ རཱགཔལིཔཐཉྩེཝ ཀིལེསདུགྒཉྩ སཾསཱརཝཊྚཉྩ ཙཏུནྣཾ སཙྩཱནཾ ཨཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷནཀམོཧཉྩ ཨཏཱིཏོ, ཙཏྟཱརོ ཨོགྷེ ཏིཎྞོ ཧུཏྭཱ པཱརཾ ཨནུཔྤཏྟོ, དུཝིདྷེན ཛྷཱནེན ཛྷཱཡཱི, ཏཎྷཱཡ ཨབྷཱཝེན ཨནེཛོ, ཀཐཾཀཐཱཡ ཨབྷཱཝེན ཨཀཐཾཀཐཱི, ཨུཔཱདཱནཱནཾ ཨབྷཱཝེན ཨནུཔཱདིཡིཏྭཱ ཀིལེསནིབྦཱནེན ནིབྦུཏོ, ཏམཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༤༥. ཡོ པུགྒལོ, ཨིདྷ ལོཀེ, ཨུབྷོཔི ཀཱམེ ཧིཏྭཱ ཨནཱགཱརོ ཧུཏྭཱ པརིབྦཛཏི, ཏཾ པརིཀྑཱིཎཀཱམཉྩེཝ པརིཀྑཱིཎབྷཝཉྩ ཨཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༤༦. ཡོ ¶ ¶ ཨིདྷ ལོཀེ ཚདྭཱརིཀཾ ཏཎྷཾ ཛཧིཏྭཱ གྷརཱཝཱསེན ཨནཏྠིཀོ ཨནཱགཱརོ ཧུཏྭཱ པརིབྦཛཏི, ཏཎྷཱཡ ཙེཝ བྷཝསྶ ཙ པརིཀྑཱིཎཏྟཱ ཏཎྷཱབྷཝཔརིཀྑཱིཎཾ ཏམཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༤༧. མཱནུསཀཾ ཡོགནྟི མཱནུསཀཾ ཨཱཡུཉྩེཝ པཉྩཝིདྷཀཱམགུཎེ ཙ. དིབྦཡོགེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨུཔཙྩགཱཏི ཡོ མཱནུསཀཾ ཡོགཾ ཧིཏྭཱ དིབྦཾ ཨཏིཀྐནྟོ, ཏཾ སབྦེཧི ཙཏཱུཧི ཡོགེཧི ཝིསཾཡུཏྟཾ ཨཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༤༨. རཏིནྟི པཉྩཀཱམགུཎརཏིཾ. ཨརཏིནྟི ཨརཉྙཝཱསེ ཨུཀྐཎྛིཏཏྟཾ. སཱིཏིབྷཱུཏནྟི ¶ ནིབྦུཏཾ, ནིརུཔདྷིནྟི ནིརུཔཀྐིལེསཾ, ཝཱིརནྟི ཏཾ ཨེཝརཱུཔཾ སབྦཾ ཁནྡྷལོཀཾ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཋིཏཾ ཝཱིརིཡཝནྟཾ ཨཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༤༩. ཡོ ཝེདཱིཏི ཡོ སཏྟཱནཾ སབྦཱཀཱརེན ཙུཏིཉྩ པཊིསནྡྷིཉྩ པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ ཛཱནཱཏི, ཏམཧཾ ཨལགྒཏཱཡ ཨསཏྟཾ, པཊིཔཏྟིཡཱ སུཊྛུ གཏཏྟཱ སུགཏཾ, ཙཏུནྣཾ སཙྩཱནཾ བུདྡྷཏཱཡ བུདྡྷཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༥༠. ཡསྶཱཏི ཡསྶེཏེ དེཝཱདཡོ གཏིཾ ན ཛཱནནྟི, ཏམཧཾ ཨཱསཝཱནཾ ཁཱིཎཏཱཡ ཁཱིཎཱསཝཾ, ཀིལེསེཧི ཨཱརཀཏྟཱ ཨརཧནྟཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༥༡. པུརེཏི ཨཏཱིཏཀྑནྡྷེསུ. པཙྪཱཏི ཨནཱགཏེསུ. མཛ྄ཛྷེཏི པཙྩུཔྤནྣེསུ. ཀིཉྩནནྟི ཡསྶེཏེསུ ཋཱནེསུ ཏཎྷཱགཱཧསངྑཱཏཾ ཀིཉྩནཾ ནཏྠི. ཏམཧཾ རཱགཀིཉྩནཱདཱིཧི ཨཀིཉྩནཾ. ཀསྶཙི གཧཎསྶ ཨབྷཱཝེན ཨནཱདཱནཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༥༢. ཨཙྪམྦྷིཏཏྟེན ཨུསབྷསདིསཏཱཡ ཨུསབྷཾ, ཨུཏྟམཊྛེན པཝརཾ, ཝཱིརིཡསམྤཏྟིཡཱ ཝཱིརཾ, མཧནྟཱནཾ སཱིལཀྑནྡྷཱདཱིནཾ ཨེསིཏཏྟཱ མཧེསིཾ, ཏིཎྞཾ མཱརཱནཾ ཝིཛིཏཏྟཱ ཝིཛིཏཱཝིནཾ, ནིནྷཱཏཀིལེསཏཱཡ ནྷཱཏཀཾ, ཙཏུསཙྩབུདྡྷཏཱཡ བུདྡྷཾ ཏཾ ཨེཝརཱུཔཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༥༣. ཡོ པུབྦེནིཝཱསཾ པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ ཛཱནཱཏི, ཚབྦཱིསཏིདེཝལོཀབྷེདཾ སགྒཾ, ཙཏུབྦིདྷཾ ཨཔཱཡཉྩ དིབྦཙཀྑུནཱ པསྶཏི, ཨཐོ ཛཱཏིཀྑཡསངྑཱཏཾ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ, ཏམཧཾ བྲཱཧྨཎཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

༦༥༤. ཨེཝཾ ¶ ¶ བྷགཝཱ གུཎཏོ བྲཱཧྨཎཾ ཝཏྭཱ ‘‘ཡེ ‘ཛཱཏིཏོ བྲཱཧྨཎོ’ཏི ཨབྷིནིཝེསཾ ཀརོནྟི, ཏེ ཨིདཾ ཝོཧཱརམཏྟཾ ཨཛཱནནྟཱ, སཱ ཙ ནེསཾ དིཊྛི དུདྡིཊྛཱི’’ཏི དསྶེནྟོ ‘‘སམཉྙཱ ཧེསཱ’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ‘‘ཡདིདཾ བྲཱཧྨཎོ ཁཏྟིཡོ བྷཱརདྭཱཛོ ཝཱསེཊྛོ’’ཏི ནཱམགོཏྟཾ པཀཔྤིཏཾ, སམཉྙཱ ཧེསཱ ལོཀསྨིཾ, པཉྙཏྟིཝོཧཱརམཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ སམྨུཙྩཱ སམུདཱགཏཾ སམནུཉྙཱཡ ¶ ཨཱགཏཾ. ཏཉྷི ཏཏྠ ཏཏྠ ཛཱཏཀཱལེཡེཝསྶ ཉཱཏིསཱལོཧིཏེཧི པཀཔྤིཏཾ ཀཏཾ. ནོ ཙེཏཾ ཨེཝཾ པཀཔྤེཡྻུཾ, ན ཀོཙི ཀཉྩི དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ བྲཱཧྨཎོ’’ཏི ཝཱ ‘‘བྷཱརདྭཱཛོ’’ཏི ཝཱ ཛཱནེཡྻ.

༦༥༥. ཨེཝཾ པཀཔྤིཏཉྩེཏཾ དཱིགྷརཏྟམནུསཡིཏཾ དིཊྛིགཏམཛཱནཏཾ, ‘‘པཀཔྤིཏཾ ནཱམགོཏྟཾ, ནཱམགོཏྟམཏྟམེཏཾ སཾཝོཧཱརཏྠཾ པཀཔྤིཏ’’ནྟི ཨཛཱནནྟཱནཾ སཏྟཱནཾ ཧདཡེ དཱིགྷརཏྟཾ དིཊྛིགཏམནུསཡིཏཾ, ཏསྶ ཨནུསཡིཏཏྟཱ ཏཾ ནཱམགོཏྟཾ ཨཛཱནནྟཱ ཏེ པབྲུཝནྟི ‘‘ཛཱཏིཡཱ ཧོཏི བྲཱཧྨཎོ’’ཏི, ཨཛཱནནྟཱཡེཝ ཨེཝཾ ཝདནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༦༥༦-༧. ཨེཝཾ ‘‘ཡེ ‘ཛཱཏིཏོ བྲཱཧྨཎོ’ཏི ཨབྷིནིཝེསཾ ཀརོནྟི, ཏེ ཨིདཾ ཝོཧཱརམཏྟམཛཱནནྟཱ, སཱ ཙ ནེསཾ དིཊྛི དུདྡིཊྛཱི’’ཏི དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ནིཔྤརིཡཱཡམེཝ ཛཱཏིཝཱདཾ པཊིཀྑིཔནྟོ ཀམྨཝཱདཉྩ ནིརོཔེནྟོ ‘‘ན ཛཙྩཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ‘‘ཀམྨུནཱ བྲཱཧྨཎོ ཧོཏི, ཀམྨུནཱ ཧོཏི ཨབྲཱཧྨཎོ’’ཏི ཨིམིསྶཱ ཨུཔཌྜྷགཱཐཱཡ ཨཏྠཝིཏྠཱརཎཏྠཾ ‘‘ཀསྶཀོ ཀམྨུནཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཀམྨུནཱཏི པཙྩུཔྤནྣེན ཀསིཀམྨཱདིནིབྦཏྟཀཙེཏནཱཀམྨུནཱ.

༦༥༩. པཊིཙྩསམུཔྤཱདདསྶཱཏི ‘‘ཨིམིནཱ པཙྩཡེན ཨེཝཾ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ པཊིཙྩསམུཔྤཱདདསྶཱཝིནོ. ཀམྨཝིཔཱཀཀོཝིདཱཏི སམྨཱནཱཝམཱནཱརཧེ ཀུལེ ཀམྨཝསེན ཨུཔྤཏྟི ཧོཏི, ཨཉྙཱཔི ཧཱིནཔཎཱིཏཏཱ ཧཱིནཔཎཱིཏེ ཀམྨེ ཝིཔཙྩམཱནེ ཧོཏཱིཏི ཨེཝཾ ཀམྨཝིཔཱཀཀུསལཱ.

༦༦༠. ‘‘ཀམྨུནཱཝཏྟཏཱི’’ཏི གཱཐཱཡ པན ‘‘ལོཀོ’’ཏི ཝཱ ‘‘པཛཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘སཏྟཱ’’ཏི ཝཱ ཨེཀོཡེཝ ཨཏྠོ, ཝཙནམཏྟམེཝ ནཱནཾ. པུརིམཔདེན ཙེཏྠ ¶ ‘‘ཨཏྠི བྲཧྨཱ མཧཱབྲཧྨཱ…པེ… སེཊྛོ སཛིཏཱ ཝསཱི པིཏཱ བྷཱུཏབྷབྱཱན’’ནྟི (དཱི. ནི. ༡.༤༢) ཨིམིསྶཱ དིཊྛིཡཱ ¶ ནིསེདྷོ ཝེདིཏབྦོ. ཀམྨུནཱ ཧི ཝཏྟཏི ཏཱསུ ཏཱསུ གཏཱིསུ ཨུཔྤཛྫཏི ལོཀོ, ཏསྶ ཀོ སཛིཏཱཏི? དུཏིཡེན ‘‘ཨེཝཾ ཀམྨུནཱ ཨུཔྤནྣོཔི ཙ པཝཏྟིཡམྤི ཨཏཱིཏཔཙྩུཔྤནྣབྷེདེན ཀམྨུནཱ ཨེཝ ¶ པཝཏྟཏི, སུཁདུཀྑཱནི པཙྩནུབྷོནྟོ ཧཱིནཔཎཱིཏཱདིབྷཱཝཾ ཨཱཔཛྫནྟོ པཝཏྟཏཱི’’ཏི དསྶེཏི. ཏཏིཡེན ཏམེཝཏྠཾ ནིགམེཏི ‘‘ཨེཝཾ སབྦཐཱཔི ཀམྨནིབནྡྷནཱ སཏྟཱ ཀམྨེནེཝ བདྡྷཱ ཧུཏྭཱ པཝཏྟནྟི, ན ཨཉྙཐཱ’’ཏི. ཙཏུཏྠེན ཏམཏྠཾ ཨུཔམཱཡ ཝིབྷཱཝེཏི རཐསྶཱཎཱིཝ ཡཱཡཏོཏི. ཡཐཱ རཐསྶ ཡཱཡཏོ ཨཱཎི ནིབནྡྷནཾ ཧོཏི, ན ཏཱཡ ཨནིབདྡྷོ ཡཱཏི, ཨེཝཾ ལོཀསྶ ཨུཔྤཛྫཏོ ཙ པཝཏྟཏོ ཙ ཀམྨཾ ནིབནྡྷནཾ, ན ཏེན ཨནིབདྡྷོ ཨུཔྤཛྫཏི ནཔྤཝཏྟཏི.

༦༦༡. ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཨེཝཾ ཀམྨནིབནྡྷནོ ལོཀོ, ཏསྨཱ སེཊྛེན ཀམྨུནཱ སེཊྛབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཏཔེནཱ’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ ཏཔེནཱཏི ཨིནྡྲིཡསཾཝརེན. བྲཧྨཙརིཡེནཱཏི སིཀྑཱནིསྶིཏེན ཝུཏྟཱཝསེསསེཊྛཙརིཡེན. སཾཡམེནཱཏི སཱིལེན. དམེནཱཏི པཉྙཱཡ. ཨེཏེན སེཊྛཊྛེན བྲཧྨབྷཱུཏེན ཀམྨུནཱ བྲཱཧྨཎོ ཧོཏི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཨེཏཾ བྲཱཧྨཎམུཏྟམཾ, ཡསྨཱ ཨེཏཾ ཀམྨཾ ཨུཏྟམོ བྲཱཧྨཎབྷཱཝོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ‘‘བྲཧྨཱན’’ནྟིཔི པཱཋོ, ཏསྶཏྠོ – བྲཧྨཾ ཨཱནེཏཱིཏི བྲཧྨཱནཾ, བྲཧྨབྷཱཝཾ ཨཱནེཏི ཨཱཝཧཏི དེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༦༦༢. དུཏིཡགཱཐཱཡ སནྟོཏི སནྟཀིལེསོ. བྲཧྨཱ སཀྐོཏི བྲཧྨཱ ཙ སཀྐོ ཙ. ཡོ ཨེཝརཱུཔོ, སོ ན ཀེཝལཾ བྲཱཧྨཎོ, ཨཔིཙ ཁོ བྲཧྨཱ ཙ སཀྐོ ཙ སོ ཝིཛཱནཏཾ པཎྜིཏཱནཾ, ཨེཝཾ ཝཱསེཊྛ ཛཱནཱཧཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཝཱསེཊྛསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. ཀོཀཱལིཀསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ ¶ ¶ ¶ མེ སུཏནྟི ཀོཀཱལིཀསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨིམསྶ སུཏྟསྶ ཨུཔྤཏྟི ཨཏྠཝཎྞནཱཡམེཝ ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི. ཨཏྠཝཎྞནཱཡ ཙསྶ ཨེཝཾ མེ སུཏནྟིཨཱདི ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨཐ ཁོ ཀོཀཱལིཀོཏི ཨེཏྠ པན ཀོ ཨཡཾ ཀོཀཱལིཀོ, ཀསྨཱ ཙ ཨུཔསངྐམཱིཏི? ཝུཙྩཏེ – ཨཡཾ ཀིར ཀོཀཱལིཀརཊྛེ ཀོཀཱལིཀནགརེ ཀོཀཱལིཀསེཊྛིསྶ པུཏྟོ པབྦཛིཏྭཱ པིཏརཱ ཀཱརཱཔིཏེ ཝིཧཱརེཡེཝ པཊིཝསཏི ‘‘ཙཱུལ༹ཀོཀཱལིཀོ’’ཏི ནཱམེན, ན དེཝདཏྟསྶ སིསྶོ. སོ ཧི བྲཱཧྨཎཔུཏྟོ ‘‘མཧཱཀོཀཱལིཀོ’’ཏི པཉྙཱཡི.

བྷགཝཏི ཀིར སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརནྟེ དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ པཉྩམཏྟེཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ ཛནཔདཙཱརིཀཾ ཙརམཱནཱ ཨུཔཀཊྛཱཡ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཱཡ ཝིཝེཀཝཱསཾ ཝསིཏུཀཱམཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨུཡྻོཛེཏྭཱ ཨཏྟནོ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཏསྨིཾ ཛནཔདེ ཏཾ ནགརཾ པཏྭཱ ཏཾ ཝིཧཱརཾ ཨགམཾསུ. ཏཏྠ ཏེ ཀོཀཱལིཀེན སདྡྷིཾ སམྨོདིཏྭཱ ཏཾ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨཱཝུསོ, མཡཾ ཨིདྷ ཏེམཱསཾ ཝསིསྶཱམ, མཱ ཀསྶཙི ཨཱརོཙེཡྻཱསཱི’’ཏི. སོ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི པཊིསྶུཎིཏྭཱ ཏེམཱསེ ཨཏཱིཏེ ཨིཏརདིཝསཾ པགེཝ ནགརཾ པཝིསིཏྭཱ ཨཱརོཙེསི – ‘‘ཏུམྷེ ཨགྒསཱཝཀེ ཨིདྷཱགནྟྭཱ ཝསམཱནེ ན ཛཱནིཏྠ, ན ཏེ ཀོཙི པཙྩཡེནཱཔི ནིམནྟེཏཱི’’ཏི. ནགརཝཱསིནོ ‘‘ཀསྨཱ ནོ, བྷནྟེ, ནཱརོཙཡིཏྠཱ’’ཏི. ཀིཾ ཨཱརོཙིཏེན, ཀིཾ ནཱདྡསཐ དྭེ བྷིཀྑཱུ ཝསནྟེ, ནནུ ཨེཏེ ཨགྒསཱཝཀཱཏི. ཏེ ཁིཔྤཾ སནྣིཔཏིཏྭཱ སཔྤིགུལ༹ཝཏྠཱདཱིནི ཨཱནེཏྭཱ ཀོཀཱལིཀསྶ པུརཏོ ནིཀྑིཔིཾསུ. སོ ཙིནྟེསི – ‘‘པརམཔྤིཙྪཱ ཨགྒསཱཝཀཱ ‘པཡུཏྟཝཱཙཱཡ ཨུཔྤནྣོ ལཱབྷོ’ཏི ཉཏྭཱ ན སཱདིཡིསྶནྟི, ཨསཱདིཡནྟཱ ཨདྡྷཱ ‘ཨཱཝཱསིཀསྶ དེཐཱ’ཏི བྷཎིསྶནྟི, ཧནྡཱཧཾ ཨིམཾ ལཱབྷཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ གཙྪཱམཱི’’ཏི ¶ . སོ ཏཐཱ ཨཀཱསི, ཐེརཱ དིསྭཱཝ པཡུཏྟཝཱཙཱཡ ཨུཔྤནྣབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཨིམེ པཙྩཡཱ ནེཝ ཨམྷཱཀཾ ན ཀོཀཱལིཀསྶ ཝཊྚནྟཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘ཨཱཝཱསིཀསྶ དེཐཱ’’ཏི ཨཝཏྭཱ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ པཀྐམིཾསུ. ཏེན ཀོཀཱལིཀོ ‘‘ཀཐཉྷི ནཱམ ཨཏྟནཱ ཨགྒཎྷནྟཱ མཡ྄ཧམྤི ན དཱཔེསུ’’ནྟི དོམནསྶཾ ཨུཔྤཱདེསི.

ཏེ ¶ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ ཨགམཾསུ. བྷགཝཱ ཙ པཝཱརེཏྭཱ སཙེ ཨཏྟནཱ ཛནཔདཙཱརིཀཾ ན གཙྪཏི, ཨགྒསཱཝཀེ པེསེཏི – ‘‘ཙརཐ, བྷིཀྑཝེ, ཙཱརིཀཾ བཧུཛནཧིཏཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིནི (མཧཱཝ. ༣༢) ཝཏྭཱ ¶ . ཨིདམཱཙིཎྞཾ ཏཐཱགཏཱནཾ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཏྟནཱ ཨགནྟུཀཱམོ ཧོཏི. ཨཐ ཁོ ཨིམེ པུནདེཝ ཨུཡྻོཛེསི – ‘‘གཙྪཐ, བྷིཀྑཝེ, ཙརཐ ཙཱརིཀ’’ནྟི. ཏེ པཉྩམཏྟེཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནཱ ཨནུཔུབྦེན ཏསྨིཾ རཊྛེ ཏམེཝ ནགརཾ ཨགམཾསུ. ནཱགརཱ ཐེརེ སཉྫཱནིཏྭཱ སཧ པརིཀྑཱརེཧི དཱནཾ སཛྫེཏྭཱ ནགརམཛ྄ཛྷེ མཎྜཔཾ ཀཏྭཱ དཱནཾ ཨདཾསུ, ཐེརཱནཉྩ པརིཀྑཱརེ ཨུཔནཱམེསུཾ. ཐེརཱ གཧེཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཨདཾསུ. ཏཾ དིསྭཱ ཀོཀཱལིཀོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམེ པུབྦེ ཨཔྤིཙྪཱ ཨཧེསུཾ, ཨིདཱནི ལོབྷཱབྷིབྷཱུཏཱ པཱཔིཙྪཱ ཛཱཏཱ, པུབྦེཔི ཨཔྤིཙྪསནྟུཊྛཔཝིཝིཏྟསདིསཱ མཉྙེ, ཨིམེ པཱཔིཙྪཱ ཨསནྟགུཎཔརིདཱིཔཀཱ པཱཔབྷིཀྑཱུ’’ཏི. སོ ཐེརེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཨཱཝུསོ, ཏུམྷེ པུབྦེ ཨཔྤིཙྪཱ སནྟུཊྛཱ པཝིཝིཏྟཱ ཝིཡ ཨཧུཝཏྠ, ཨིདཱནི པནཏྠ པཱཔབྷིཀྑཱུ ཛཱཏཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཏཱཝདེཝ ཏརམཱནརཱུཔོ ནིཀྑམིཏྭཱ གནྟྭཱ ‘‘བྷགཝཏོ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསྶཱམཱི’’ཏི སཱཝཏྠཱབྷིམུཁོ གནྟྭཱ ཨནུཔུབྦེན བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམི. ཨཡམེཏྠ ཀོཀཱལིཀོ, ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན ཨུཔསངྐམི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཐ ཁོ ཀོཀཱལིཀོ བྷིཀྑུ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམཱི’’ཏིཨཱདི.

བྷགཝཱ ཏཾ ཏུརིཏཏུརིཏཾ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱཝ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ཨཉྙཱསི – ‘‘ཨགྒསཱཝཀེ ཨཀྐོསིཏུཀཱམོ ཨཱགཏོ’’ཏི. ‘‘སཀྐཱ ནུ ཁོ པཊིསེདྷེཏུ’’ནྟི ཙ ཨཱཝཛྫེནྟོ ‘‘ན སཀྐཱ, ཐེརེསུ ཨཔརཛ྄ཛྷིཏྭཱ ¶ ཨཱགཏོ, ཨེཀཾསེན པདུམནིརཡེ ཨུཔྤཛྫིསྶཏཱི’’ཏི ཨདྡས. ཨེཝཾ དིསྭཱཔི པན ‘‘སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནེཔི ནཱམ གརཧནྟཾ སུཏྭཱ ན ནིསེདྷེཏཱི’’ཏི པརཱུཔཝཱདམོཙནཏྠཾ ཨརིཡཱུཔཝཱདསྶ མཧཱསཱཝཛྫབྷཱཝདསྶནཏྠཉྩ ‘‘མཱ ཧེཝ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཏིཀྑཏྟུཾ པཊིསེདྷེསི. ཏཏྠ མཱ ཧེཝནྟི མཱ ཨེཝམཱཧ, མཱ ཨེཝཾ ཨབྷཎཱིཏི ཨཏྠོ. པེསལཱཏི པིཡསཱིལཱ. སདྡྷཱཡིཀོཏི སདྡྷཱགམཀརོ, པསཱདཱཝཧོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཙྩཡིཀོཏི པཙྩཡཀརོ, ‘‘ཨེཝམེཏ’’ནྟི སནྣིཊྛཱཝཧོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨཙིརཔཀྐནྟསྶཱཏི པཀྐནྟསྶ སཏོ ན ཙིརེནེཝ སབྦོ ཀཱཡོ ཕུཊོ ཨཧོསཱིཏི ཀེསགྒམཏྟམྤི ཨོཀཱསཾ ཨཝཛྫེཏྭཱ སཀལསརཱིརཾ ཨཊྛཱིནི ¶ བྷིནྡིཏྭཱ ཨུགྒཏཱཧི པཱིལ༹ཀཱཧི ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊཾ ཨཧོསི. ཏཏྠ ཡསྨཱ བུདྡྷཱནུབྷཱཝེན ཏཐཱརཱུཔཾ ཀམྨཾ བུདྡྷཱནཾ སམྨུཁཱིབྷཱཝེ ཝིཔཱཀཾ ན དེཏི, དསྶནཱུཔཙཱརེ པན ཝིཛཧིཏམཏྟེ དེཏི, ཏསྨཱ ཏསྶ ཨཙིརཔཀྐནྟསྶ པཱིལ༹ཀཱ ཨུཊྛཧིཾསུ. ཏེནེཝ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཙིརཔཀྐནྟསྶ ཙ ཀོཀཱལིཀསྶཱ’’ཏི. ཨཐ ཀསྨཱ ཏཏྠེཝ ན ཨཊྛཱསཱིཏི ཙེ? ཀམྨཱནུབྷཱཝེན. ཨོཀཱསཀཏཉྷི ཀམྨཾ ཨཝསྶཾ ཝིཔཙྩཏི, ཏཾ ཏསྶ ཏཏྠ ཋཱཏུཾ ན དེཏི. སོ ཀམྨཱནུབྷཱཝེན ཙོདིཡམཱནོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐཱམི. ཀལཱ༹ཡམཏྟིཡོཏི ཙཎཀམཏྟིཡོ ¶ . བེལུཝསལཱཊུཀམཏྟིཡོཏི ཏརུཎབེལུཝམཏྟིཡོ. པབྷིཛྫིཾསཱུཏི བྷིཛྫིཾསུ. ཏཱསུ བྷིནྣཱསུ སཀལསརཱིརཾ པནསཔཀྐཾ ཝིཡ ཨཧོསི. སོ པཀྐེན གཏྟེན ཨནཡབྱསནཾ པཏྭཱ དུཀྑཱབྷིབྷཱུཏོ ཛེཏཝནདྭཱརཀོཊྛཀེ སཡི. ཨཐ དྷམྨསྶཝནཏྠཾ ཨཱགཏཱགཏཱ མནུསྶཱ ཏཾ དིསྭཱ ‘‘དྷི ཀོཀཱལིཀ, དྷི ཀོཀཱལིཀ, ཨཡུཏྟམཀཱསི, ཨཏྟནོཡེཝ མུཁཾ ནིསྶཱཡ ཨནཡབྱསནཾ པཏྟོསཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཏེསཾ སུཏྭཱ ཨཱརཀྑདེཝཏཱ ¶ དྷིཀྐཱརཾ ཨཀཾསུ, ཨཱརཀྑདེཝཏཱནཾ ཨཱཀཱསཊྛདེཝཏཱཏི ཨིམིནཱ ཨུཔཱཡེན ཡཱཝ ཨཀནིཊྛབྷཝནཱ ཨེཀདྷིཀྐཱརོ ཨུདཔཱདི.

ཏདཱ ཙ ཏུརཱུ ནཱམ བྷིཀྑུ ཀོཀཱལིཀསྶ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ཨནཱགཱམིཕལཾ པཏྭཱ སུདྡྷཱཝཱསེསུ ནིབྦཏྟོ ཧོཏི. སོཔི སམཱཔཏྟིཡཱ ཝུཊྛིཏོ ཏཾ དྷིཀྐཱརཾ སུཏྭཱ ཨཱགམྨ ཀོཀཱལིཀཾ ཨོཝདི སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནེསུ ཙིཏྟཔྤསཱདཛནནཏྠཾ. སོ ཏསྶཱཔི ཝཙནཾ ཨགྒཧེཏྭཱ ཨཉྙདཏྠུ ཏམེཝ ཨཔརཱདྷེཏྭཱ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ པདུམནིརཡེ ཨུཔྤཛྫི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཨཐ ཁོ ཀོཀཱལིཀོ བྷིཀྑུ ཏེནེཝཱབཱདྷེན…པེ… ཨཱགྷཱཏེཏྭཱ’’ཏི.

ཨཐ ཁོ བྲཧྨཱ སཧམྤཏཱིཏི ཀོ ཨཡཾ བྲཧྨཱ, ཀསྨཱ ཙ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཏདཝོཙཱཏི? ཨཡཾ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ སཧཀོ ནཱམ བྷིཀྑུ ཨནཱགཱམཱི ཧུཏྭཱ སུདྡྷཱཝཱསེསུ ཨུཔྤནྣོ, ཏཏྠ ནཾ ‘‘སཧམྤཏི བྲཧྨཱ’’ཏི སཉྫཱནནྟི. སོ པན ‘‘ཨཧཾ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པདུམནིརཡཾ ཀིཏྟེསྶཱམི, ཏཏོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཱརོཙེསྶཏི. ཀཐཱནུསནྡྷིཀུསལཱ བྷིཀྑཱུ ཏཏྠཱཡུཔྤམཱཎཾ པུཙྪིསྶནྟི, བྷགཝཱ ཨཱཙིཀྑནྟོ ཨརིཡཱུཔཝཱདེ ཨཱདཱིནཝཾ པཀཱསེསྶཏཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ¶ ཨེཏདཝོཙ. བྷགཝཱ ཏཐེཝ ཨཀཱསི, ཨཉྙཏརོཔི བྷིཀྑུ པུཙྪི. ཏེན ཙ པུཊྛོ ‘‘སེཡྻཐཱཔི བྷིཀྑཱུ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ ཝཱིསཏིཁཱརིཀོཏི མཱགདྷཀེན པཏྠེན ཙཏྟཱརོ པཏྠཱ ཀོསལརཊྛེ ཨེཀོ པཏྠོ ཧོཏི, ཏེན པཏྠེན ཙཏྟཱརོ པཏྠཱ ཨཱལ༹ྷཀཾ, ཙཏྟཱརི ཨཱལ༹ྷཀཱནི དོཎཾ, ཙཏུདོཎཱ མཱནིཀཱ, ཙཏུམཱནིཀཱ ཁཱརཱི, ཏཱཡ ཁཱརིཡཱ ཝཱིསཏིཁཱརིཀོ. ཏིལཝཱཧོཏི ཏིལསཀཊཾ. ཨབྦུདོ ནིརཡོཏི ཨབྦུདོ ནཱམ ཀོཙི པཙྩེཀནིརཡོ ནཏྠི, ཨཝཱིཙིམྷིཡེཝ ཨབྦུདགཎནཱཡ པཙྩནོཀཱསོ པན ‘‘ཨབྦུདོ ནིརཡོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཨེས ནཡོ ནིརབྦུདཱདཱིསུ.

ཏཏྠ ཝསྶགཎནཱཔི ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ ¶ – ཡཐེཝ ཧི སཏཾ སཏསཧསྶཱནི ཀོཊི ཧོཏི, ཨེཝཾ སཏཾ སཏསཧསྶཀོཊིཡོ པཀོཊི ནཱམ ཧོཏི, སཏཾ སཏསཧསྶཔཀོཊིཡོ ཀོཊིཔྤཀོཊི ནཱམ, སཏཾ སཏསཧསྶཀོཊིཔྤཀོཊིཡོ ནཧུཏཾ, སཏཾ སཏསཧསྶནཧུཏཱནི ནིནྣཧུཏཾ, སཏཾ སཏསཧསྶནིནྣཧུཏཱནི ¶ ཨེཀཾ ཨབྦུདཾ, ཏཏོ ཝཱིསཏིགུཎཾ ནིརབྦུདཾ. ཨེས ནཡོ སབྦཏྠ. ཀེཙི པན ‘‘ཏཏྠ ཏཏྠ པརིདེཝནཱནཏྟེནཔི ཀམྨཀརཎནཱནཏྟེནཔི ཨིམཱནི ནཱམཱནི ལདྡྷཱནཱི’’ཏི ཝདནྟི, ཨཔརེ ‘‘སཱིཏནརཀཱ ཨེཝ ཨེཏེ’’ཏི.

ཨཐཱཔརནྟི ཏདཏྠཝིསེསཏྠདཱིཔཀཾ གཱཐཱབནྡྷཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. པཱཋཝསེན ཝུཏྟཝཱིསཏིགཱཐཱསུ ཧི ཨེཏྠ ‘‘སཏཾ སཧསྶཱན’’ནྟི ཨཡམེཀཱ ཨེཝ གཱཐཱ ཝུཏྟཏྠདཱིཔིཀཱ, སེསཱ ཝིསེསཏྠདཱིཔིཀཱ ཨེཝ, ཨཝསཱནེ གཱཐཱདྭཡམེཝ པན མཧཱཨཊྛཀཐཱཡཾ ཝིནིཙྪིཏཔཱཋེ ནཏྠི. ཏེནཱཝོཙུམྷ ‘‘ཝཱིསཏིགཱཐཱསཱུ’’ཏི.

༦༦༣. ཏཏྠ ཀུཋཱརཱིཏི ཨཏྟཙྪེདཀཊྛེན ཀུཋཱརིསདིསཱ ཕརུསཝཱཙཱ. ཚིནྡཏཱིཏི ཀུསལམཱུལསངྑཱཏཾ ཨཏྟནོ མཱུལཾཡེཝ ནིཀནྟཏི.

༦༦༤. ནིནྡིཡནྟི ནིནྡིཏབྦཾ. ཏཾ ཝཱ ནིནྡཏི ཡོ པསཾསིཡོཏི ཡོ ཨུཏྟམཊྛེན པསཾསཱརཧོ པུགྒལོ, ཏཾ ཝཱ སོ པཱཔིཙྪཏཱདཱིནི ཨཱརོཔེཏྭཱ གརཧཏི. ཝིཙིནཱཏཱིཏི ཨུཔཙིནཱཏི. ཀལིནྟི ཨཔརཱདྷཾ.

༦༦༥. ཨཡཾ ཀལཱིཏི ཨཡཾ ཨཔརཱདྷོ. ཨཀྑེསཱུཏི ཛཱུཏཀཱིལ༹ནཨཀྑེསུ. སབྦསྶཱཔི སཧཱཔི ཨཏྟནཱཏི སབྦེན ཨཏྟནོ དྷནེནཔི ཨཏྟནཱཔི སདྡྷིཾ. སུགཏེསཱུཔི ¶ སུཊྛུ གཏཏྟཱ, སུནྡརཉྩ ཋཱནཾ གཏཏྟཱ སུགཏནཱམཀེསུ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷསཱཝཀེསུ. མནཾ པདོསཡེཏི ཡོ མནཾ པདཱུསེཡྻ. ཏསྶཱཡཾ མནོཔདོསོ ཨེཝ མཧཏྟརོ ཀལཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༦༦༦. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ སཏཾ སཧསྶཱནཾ…པེ… པཱཔཀཾ, ཡསྨཱ ཝསྶགཎནཱཡ ཨེཏྟཀོ སོ ཀཱལོ, ཡཾ ཀཱལཾ ཨརིཡགརཧཱི ¶ ཝཱཙཾ མནཉྩ པཎིདྷཱཡ པཱཔཀཾ ནིརཡཾ ཨུཔེཏི, ཏཏྠ པཙྩཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨིདཉྷི སངྑེཔེན པདུམནིརཡེ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ.

༦༦༧. ཨིདཱནི ཨཔརེནཔི ནཡེན ‘‘ཨཡམེཝ མཧཏྟརོ ཀལི, ཡོ སུགཏེསུ མནཾ པདཱུསཡེ’’ཏི ཨིམམཏྠཾ ཝིབྷཱཝེནྟོ ‘‘ཨབྷཱུཏཝཱདཱི’’ཏི ཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨབྷཱུཏཝཱདཱིཏི ཨརིཡཱུཔཝཱདཝསེན ཨལིཀཝཱདཱི. ནིརཡནྟི པདུམཱདིཾ. པེཙྩ སམཱ བྷཝནྟཱིཏི ཨིཏོ པཊིགནྟྭཱ ནིརཡཱུཔཔཏྟིཡཱ སམཱ བྷཝནྟི. པརཏྠཱཏི པརལོཀེ.

༦༦༨. ཀིཉྩ ¶ བྷིཡྻོ – ཡོ ཨཔྤདུཊྛསྶཱཏི. ཏཏྠ མནོཔདོསཱབྷཱཝེན ཨཔྤདུཊྛོ, ཨཝིཛྫཱམལཱབྷཱཝེན སུདྡྷོ, པཱཔིཙྪཱབྷཱཝེན ཨནངྒཎོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨཔྤདུཊྛཏྟཱ ཝཱ སུདྡྷསྶ, སུདྡྷཏྟཱ ཨནངྒཎསྶཱཏི ཨེཝམྤེཏྠ ཡོཛེཏབྦཾ.

༦༦༩. ཨེཝཾ སུགཏེསུ མནོཔདོསསྶ མཧཏྟརཀལིབྷཱཝཾ སཱདྷེཏྭཱ ཨིདཱནི ཝཱརིཏཝཏྠུགཱཐཱ ནཱམ ཙུདྡས གཱཐཱ ཨཱཧ. ཨིམཱ ཀིར ཀོཀཱལིཀཾ མཱིཡམཱནམེཝ ཨོཝདནྟེནཱཡསྨཏཱ མཧཱམོགྒལླཱནེན ཝུཏྟཱ, ‘‘མཧཱབྲཧྨུནཱ’’ཏི ཨེཀེ. ཏཱསཾ ཨིམིནཱ སུཏྟེན སདྡྷིཾ ཨེཀསངྒཧཏྠཾ ཨཡམུདྡེསོ ‘‘ཡོ ལོབྷགུཎེ ཨནུཡུཏྟོ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ པཋམགཱཐཱཡ ཏཱཝ ‘‘གུཎོ’’ཏི ནིདྡིཊྛཏྟཱ ཨནེཀཀྑཏྟུཾ པཝཏྟཏྟཱ ཝཱ ལོབྷོཡེཝ ལོབྷགུཎོ, ཏཎྷཱཡེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨཝདཉྙཱུཏི ཨཝཙནཉྙཱུ བུདྡྷཱནམྤི ཨོཝཱདཾ ཨགྒཧཎེན. མཙྪརཱིཏི པཉྩཝིདྷམཙྪརིཡེན. པེསུཎིཡཾ ཨནུཡུཏྟོཏི ཨགྒསཱཝཀཱནཾ བྷེདཀཱམཏཱཡ. སེསཾ པཱཀཊམེཝ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡོ, ཨཱཝུསོ ཀོཀཱལིཀ, ཏུམྷཱདིསོ ཨནུཡུཏྟལོབྷཏཎྷཱཡ ལོབྷགུཎེ ཨནུཡུཏྟོ ཨསྶདྡྷོ ཀདརིཡོ ཨཝདཉྙཱུ མཙྪརཱི པེསུཎིཡཾ ཨནུཡུཏྟོ, སོ ཝཙསཱ པརིབྷཱསཏི ཨཉྙཾ ཨབྷཱསནེཡྻམྤི པུགྒལཾ. ཏེན ཏཾ ཝདཱམི ¶ ‘‘མུཁདུགྒཱ’’ཏི གཱཐཱཏྟཡཾ.

༦༧༠. ཏསྶཱཡཾ ¶ ཨནུཏྟཱནཔདཏྠོ – མུཁདུགྒ མུཁཝིསམ, ཝིབྷཱུཏ ཝིགཏབྷཱུཏ, ཨལིཀཝཱདི, ཨནརིཡ ཨསཔྤུརིས, བྷཱུནཧུ བྷཱུཏིཧནཀ, ཝུཌྜྷིནཱསཀ, པུརིསནྟ ཨནྟིམཔུརིས, ཀལི ཨལཀྑིཔུརིས, ཨཝཛཱཏ བུདྡྷསྶ ཨཝཛཱཏཔུཏྟ.

༦༧༡. རཛམཱཀིརསཱིཏི ཀིལེསརཛཾ ཨཏྟནི པཀྑིཔསི. པཔཏནྟི སོབྦྷཾ. ‘‘པཔཱཏ’’ནྟིཔི པཱཋོ, སོ ཨེཝཏྠོ. ‘‘པཔད’’ནྟིཔི པཱཋོ, མཧཱནིརཡནྟི ཨཏྠོ.

༦༧༢. ཨེཏི ཧཏནྟི ཨེཏྠ ཧ-ཨིཏི ནིཔཱཏོ, ཏནྟི ཏཾ ཀུསལཱཀུསལཀམྨཾ. ཨཐ ཝཱ ཧཏནྟི གཏཾ པཊིཔནྣཾ, ཨུཔཙིཏནྟི ཨཏྠོ. སུཝཱམཱིཏི སཱམི ཏསྶ ཀམྨསྶ ཀཏཏྟཱ. སོ ཧི ཏཾ ཀམྨཾ ལབྷཏེཝ, ནཱསྶ ཏཾ ནསྶཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡསྨཱ ཙ ལབྷཏི, ཏསྨཱ དུཀྑཾ མནྡོ…པེ… ཀིབྦིསཀཱརཱི.

༦༧༣. ཨིདཱནི ཡཾ དུཀྑཾ མནྡོ པསྶཏི, ཏཾ པཀཱསེནྟོ ‘‘ཨཡོསངྐུསམཱཧཏཊྛཱན’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པུརིམཨུཔཌྜྷགཱཐཱཡ ཏཱཝ ཨཏྠོ – ཡཾ ཏཾ ཨཡོསངྐུསམཱཧཏཊྛཱནཾ སནྡྷཱཡ བྷགཝཏཱ ‘‘ཏམེནཾ, བྷིཀྑཝེ, ནིརཡཔཱལཱ པཉྩཝིདྷབནྡྷནཾ ནཱམ ཀཱརཎཾ ¶ ཀརོནྟཱི’’ཏི (མ. ནི. ༣.༢༥༠; ཨ. ནི. ༣.༣༦) ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཨུཔེཏི, ཨེཝཾ ཨུཔེནྟོ ཙ ཏཏྠེཝ ཨཱདིཏྟཱཡ ལོཧཔཐཝིཡཱ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ ནིརཡཔཱལེཧི པཉྩསུ ཋཱནེསུ ཨཱཀོཊིཡམཱནཾ ཏཏྟཾ ཁིལསངྑཱཏཾ ཏིཎྷདྷཱརམཡསཱུལམུཔེཏི, ཡཾ སནྡྷཱཡ བྷགཝཏཱ ཝུཏྟཾ ‘‘ཏཏྟཾ ཨཡོཁིལཾ ཧཏྠེ གམེནྟཱི’’ཏིཨཱདི. ཏཏོ པརཱ ཨུཔཌྜྷགཱཐཱ ཨནེཀཱནི ཝསྶསཧསྶཱནི ཏཏྠ པཙྩིཏྭཱ པཀྐཱཝསེསཱནུབྷཝནཏྠཾ ཨནུཔུབྦེན ཁཱརོདཀནདཱིཏཱིརཾ གཏསྶ ཡཾ ཏཾ ‘‘ཏཏྟཾ ཨཡོགུལ༹ཾ མུཁེ པཀྑིཔནྟི, ཏཏྟཾ ཏམྦལོཧཾ མུཁེ ཨཱསིཉྩནྟཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨཡོཏི ལོཧཾ. གུལ༹སནྣིབྷནྟི བེལུཝསཎྛཱནཾ. ཨཡོགཧཎེན ཙེཏྠ ཏམྦལོཧཾ, ཨིཏརེན ཨཡོགུལ༹ཾ ¶ ཝེདིཏབྦཾ. པཏིརཱུཔནྟི ཀཏཀམྨཱནུརཱུཔཾ.

༦༧༤. ཏཏོ པརཱསུ གཱཐཱསུ ན ཧི ཝགྒཱུཏི ‘‘གཎྷཐ, པཧརཐཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝདནྟཱ ནིརཡཔཱལཱ མདྷུརཝཱཙཾ ན ཝདནྟི. ནཱབྷིཛཝནྟཱིཏི ན ¶ སུམུཁབྷཱཝེན ཨབྷིམུཁཱ ཛཝནྟི, ན སུམུཁཱ ཨུཔསངྐམནྟི, ཨནཡབྱསནམཱཝཧནྟཱ ཨེཝ ཨུཔསངྐམནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ན ཏཱཎམུཔེནྟཱིཏི ཏཱཎཾ ལེཎཾ པཊིསརཎཾ ཧུཏྭཱ ན ཨུཔགཙྪནྟི, གཎྷནྟཱ ཧནནྟཱ ཨེཝ ཨུཔེནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨངྒཱརེ སནྠཏེ སཡནྟཱིཏི ཨངྒཱརཔབྦཏཾ ཨཱརོཔིཏཱ སམཱནཱ ཨནེཀཱནི ཝསྶསཧསྶཱནི སནྠཏེ ཨངྒཱརེ སེནྟི. གིནིསམྤཛྫལིཏནྟི སམནྟཏོ ཛལིཏཾ སབྦདིསཱསུ ཙ སམྤཛྫལིཏཾ ཨགྒིཾ. པཝིསནྟཱིཏི མཧཱནིརཡེ པཀྑིཏྟཱ སམཱནཱ ཨོགཱཧནྟི. མཧཱནིརཡོ ནཱམ ཡོ སོ ‘‘ཙཏུཀྐཎྞོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༣.༣༦) ཝུཏྟོ, ནཾ ཡོཛནསཏེ ཋཏྭཱ པསྶཏཾ ཨཀྑཱིནི བྷིཛྫནྟི.

༦༧༥. ཛཱལེན ཙ ཨོནཧིཡཱནཱཏི ཨཡོཛཱལེན པལིཝེཋེཏྭཱ མིགལུདྡཀཱ མིགཾ ཝིཡ ཧནནྟི. ཨིདཾ དེཝདཱུཏེ ཨཝུཏྟཀམྨཀཱརཎཾ. ཨནྡྷཾཝ ཏིམིསམཱཡནྟཱིཏི ཨནྡྷཀརཎེན ཨནྡྷམེཝ བཧལནྡྷཀཱརཏྟཱ ‘‘ཏིམིས’’ནྟི སཉྙིཏཾ དྷཱུམརོརུཝཾ ནཱམ ནརཀཾ གཙྪནྟི. ཏཏྲ ཀིར ནེསཾ ཁརདྷཱུམཾ གྷཱཡིཏྭཱ ཨཀྑཱིནི བྷིཛྫནྟི, ཏེན ‘‘ཨནྡྷཾཝཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏཾ ཝིཏཏཉྷི ཡཐཱ མཧིཀཱཡོཏི ཏཉྩ ཨནྡྷཏིམིསཾ མཧིཀཱཡོ ཝིཡ ཝིཏཏཾ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཝིཏྠཏ’’ནྟིཔི པཱཋོ. ཨིདམྤི དེཝདཱུཏེ ཨཝུཏྟཀམྨཀཱརཎམེཝ.

༦༧༦. ཨཐ ལོཧམཡནྟི ཨཡཾ པན ལོཧཀུམྦྷཱི པཐཝིཔརིཡནྟིཀཱ ཙཏུནཧུཏཱདྷིཀཱནི དྭེཡོཛནསཏསཧསྶཱནི གམྦྷཱིརཱ སམཏིཏྟིཀཱ ཏཏྲལོཧཔཱུརཱ ཧོཏི. པཙྩནྟི ཧི ཏཱསུ ཙིརརཏྟནྟི ཏཱསུ ཀུམྦྷཱིསུ དཱིགྷརཏྟཾ པཙྩནྟི. ཨགྒིནིསམཱསཱུཏི ཨགྒིསམཱསུ ¶ . སམུཔྤིལཝཱཏེཏི སམུཔྤིལཝནྟཱ ¶ , སཀིམྤི ཨུདྡྷཾ སཀིམྤི ཨདྷོ གཙྪམཱནཱ ཕེཎུདྡེཧཀཾ པཙྩནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དེཝདཱུཏེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཏཾ ཝེདིཏབྦཾ.

༦༧༧. པུབྦལོཧིཏམིསྶེཏི པུབྦལོཧིཏམིསྶཱཡ ལོཧཀུམྦྷིཡཱ. ཏཏྠ ཀིནྟི ཏཏྠ. ཡཾ ཡཾ དིསཀནྟི དིསཾ ཝིདིསཾ. ཨདྷིསེཏཱིཏི གཙྪཏི. ‘‘ཨབྷིསེཏཱི’’ཏིཔི པཱཋོ, ཏཏྠ ཡཾ ཡཾ དིསཾ ཨལླཱིཡཏི ཨཔསྶཡཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཀིལིསྶཏཱིཏི བཱདྷཱིཡཏི. ‘‘ཀིལིཛྫཏཱི’’ཏིཔི པཱཋོ, པཱུཏི ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. སམྥུསམཱནོཏི ཏེན པུབྦལོཧིཏེན ཕུཊྛོ སམཱནོ. ཨིདམྤི དེཝདཱུཏེ ཨཝུཏྟཀམྨཀཱརཎཾ.

༦༧༨. པུལ༹ཝཱཝསཐེཏི ¶ པུལ༹ཝཱནཾ ཨཱཝཱསེ. ཨཡམྤི ལོཧཀུམྦྷཱིཡེཝ དེཝདཱུཏེ ‘‘གཱུཐནིརཡོ’’ཏི ཝུཏྟཱ, ཏཏྠ པཏིཏསྶ སཱུཙིམུཁཔཱཎཱ ཚཝིཨཱདཱིནི ཚིནྡིཏྭཱ ཨཊྛིམིཉྫཾ ཁཱདནྟི. གནྟུཾ ན ཧི ཏཱིརམཔཏྠཱིཏི ཨཔགནྟུཾ ན ཧི ཏཱིརཾ ཨཏྠི. ‘‘ཏཱིརཝམཏྠཱི’’ཏིཔི པཱཋོ, སོཡེཝཏྠོ. ཏཱིརམེཝ ཨེཏྠ ‘‘ཏཱིརཝ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. སབྦསམཱ ཧི སམནྟཀཔལླཱཏི ཡསྨཱ ཏསྶཱ ཀུམྦྷིཡཱ ཨུཔརིབྷཱགེཔི ནིཀུཛྫིཏཏྟཱ སབྦཏྠ སམཱ སམནྟཏོ ཀཊཱཧཱ, ཏསྨཱ ཨཔགནྟུཾ ཏཱིརཾ ནཏྠཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༦༧༩. ཨསིཔཏྟཝནཾ དེཝདཱུཏེ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཏཉྷི དཱུརཏོ རམཎཱིཡཾ ཨམྦཝནཾ ཝིཡ དིསྶཏི, ཨཐེཏྠ ལོབྷེན ནེརཡིཀཱ པཝིསནྟི, ཏཏོ ནེསཾ ཝཱཏེརིཏཱནི པཏྟཱནི པཏིཏྭཱ ཨངྒཔཙྩངྒཱནི ཚིནྡནྟི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཏཾ པཝིསནྟི སམུཙྪིདགཏྟཱ’’ཏི. ཏཾ པཝིསནྟི ཏཏོ སུཊྛུ ཚིནྣགཏྟཱ ཧོནྟཱིཏི. ཛིཝ྄ཧཾ བལི༹སེན གཧེཏྭཱ ཨཱརཛཡཱརཛཡཱ ཝིཧནནྟཱིཏི ཏཏྠ ཨསིཔཏྟཝནེ ཝེགེན དྷཱཝིཏྭཱ པཏིཏཱནཾ མུསཱཝཱདཱིནཾ ནེརཡིཀཱནཾ ནིརཡཔཱལཱ ཛིཝ྄ཧཾ བལི༹སེན ནིཀྐཌྜྷིཏྭཱ ཡཐཱ མནུསྶཱ ཨལླཙམྨཾ བྷཱུམིཡཾ པཏྠརིཏྭཱ ཁིལེཧི ཨཱཀོཊེནྟི, ཨེཝཾ ཨཱཀོཊེཏྭཱ ཕརསཱུཧི ཕཱལེཏྭཱ ཕཱལེཏྭཱ ཨེཀམེཀཾ ¶ ཀོཊིཾ ཚིནྡེཏྭཱ ཝིཧནནྟི, ཚིནྣཚིནྣཱ ཀོཊི པུནཔྤུནཾ སམུཊྛཱཏི. ‘‘ཨཱརཙཡཱརཙཡཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཨཱཝིཉྪིཏྭཱ ཨཱཝིཉྪིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཏམྤི དེཝདཱུཏེ ཨཝུཏྟཀམྨཀཱརཎཾ.

༦༨༠. ཝེཏརཎིནྟི དེཝདཱུཏེ ‘‘མཧཏཱི ཁཱརོདཀཱ ནདཱི’’ཏི (མ. ནི. ༣.༢༦༩) ཝུཏྟནདིཾ. སཱ ཀིར གངྒཱ ཝིཡ ཨུདཀབྷརིཏཱ དིསྶཏི. ཨཐེཏྠ ནྷཱཡིསྶཱམ པིཝིསྶཱམཱཏི ནེརཡིཀཱ པཏནྟི. ཏིཎྷདྷཱརཁུརདྷཱརནྟི ཏིཎྷདྷཱརཾ ཁུརདྷཱརཾ, ཏིཀྑདྷཱརཁུརདྷཱརཝཏིནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏསྶཱ ཀིར ནདིཡཱ ཨུདྡྷམདྷོ ཨུབྷཡཏཱིརེསུ ཙ ཏིཎྷདྷཱརཱ ཁུརཱ པཊིཔཱཊིཡཱ ཋཔིཏཱ ཝིཡ ¶ ཏིཊྛནྟི, ཏེན སཱ ‘‘ཏིཎྷདྷཱརཱ ཁུརདྷཱརཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏཾ ཏིཎྷདྷཱརཁུརདྷཱརཾ ཨུདཀཱསཱཡ ཨུཔེནྟི ཨལླཱིཡནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ ཨུཔེནྟཱ ཙ པཱཔཀམྨེན ཙོདིཏཱ ཏཏྠ མནྡཱ པཔཏནྟི བཱལཱཏི ཨཏྠོ.

༦༨༡. སཱམཱ སབལཱཏི ཨེཏཾ པརཏོ ‘‘སོཎཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཡོཛེཏབྦཾ. སཱམཝཎྞཱ ཀམྨཱསཝཎྞཱ ཙ སོཎཱ ཁཱདནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི ¶ . ཀཱཀོལགཎཱཏི ཀཎྷཀཱཀགཎཱ. པཊིགིདྡྷཱཏི སུཊྛུ སཉྫཱཏགེདྷཱ ཧུཏྭཱ, ‘‘མཧཱགིཛ྄ཛྷཱ’’ཏི ཨེཀེ. ཀུལལཱཏི ཀུལལཔཀྑིནོ, ‘‘སེནཱནམེཏཾ ནཱམ’’ནྟི ཨེཀེ. ཝཱཡསཱཏི ཨཀཎྷཀཱཀཱ. ཨིདམྤི དེཝདཱུཏེ ཨཝུཏྟཀམྨཀཱརཎཾ. ཏཏྠ ཝུཏྟཱནིཔི པན ཀཱནིཙི ཨིདྷ ན ཝུཏྟཱནི, ཏཱནི ཨེཏེསཾ པུརིམཔཙྪིམབྷཱགཏྟཱ ཝུཏྟཱནེཝ ཧོནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི.

༦༨༢. ཨིདཱནི སབྦམེཝེཏཾ ནརཀཝུཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཨོཝདནྟོ ‘‘ཀིཙྪཱ ཝཏཱཡ’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཀིཙྪཱ ཝཏ ཨཡཾ ཨིདྷ ནརཀེ ནཱནཔྤཀཱརཀམྨཀརཎབྷེདཱ ཝུཏྟི, ཡཾ ཛནོ ཕུསཏི ཀིབྦིསཀཱརཱི. ཏསྨཱ ཨིདྷ ཛཱིཝིཏསེསེ ཛཱིཝིཏསནྟཏིཡཱ ཝིཛྫམཱནཱཡ ཨིདྷ ལོཀེ ཋིཏོཡེཝ སམཱནོ སརཎགམནཱདིཀུསལདྷམྨཱནུཊྛཱནེན ཀིཙྩཀརོ ནརོ སིཡཱ བྷཝེཡྻ. ཀིཙྩཀརོ བྷཝནྟོཔི ཙ སཱཏཙྩཀཱརིཏཱཝསེནེཝ བྷཝེཡྻ, ན པམཛྫེ མུཧུཏྟམྤི ན པམཱདམཱཔཛྫེཡྻཱཏི ཨཡམེཏྠ ¶ སམུཙྩཡཝཎྞནཱ. ཡསྨཱ པན ཝུཏྟཱཝསེསཱནི པདཱནི པུབྦེ ཝུཏྟནཡཏྟཱ ཨུཏྟཱནཏྠཏྟཱ ཙ སུཝིཉྙེཡྻཱནེཝ, ཏསྨཱ ཨནུཔདཝཎྞནཱ ན ཀཏཱཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ཀོཀཱལིཀསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༡. ནཱལཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༦༨༥. ཨཱནནྡཛཱཏེཏི ¶ ནཱལཀསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? པདུམུཏྟརསྶ ཀིར བྷགཝཏོ སཱཝཀཾ མོནེཡྻཔཊིཔདཾ པཊིཔནྣཾ དིསྭཱ ཏཐཏྟཾ ཨབྷིཀངྑམཱནོ ཏཏོ པབྷུཏི ཀཔྤསཏསཧསྶཾ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཨསིཏསྶ ཨིསིནོ བྷཱགིནེཡྻོ ནཱལཀོ ནཱམ ཏཱཔསོ བྷགཝནྟཾ དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟིཏདིཝསཏོ སཏྟམེ དིཝསེ ‘‘ཨཉྙཱཏམེཏ’’ནྟིཨཱདཱིཧི དྭཱིཧི གཱཐཱཧི མོནེཡྻཔཊིཔདཾ པུཙྪི. ཏསྶ བྷགཝཱ ‘‘མོནེཡྻཾ ཏེ ཨུཔཉྙིསྶ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཏཾ བྱཱཀཱསི. པརིནིབྦུཏེ པན བྷགཝཏི སངྒཱིཏིཾ ཀརོནྟེནཱཡསྨཏཱ མཧཱཀསྶཔེན ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ ཏམེཝ མོནེཡྻཔཊིཔདཾ པུཊྛོ ཡེན ཡདཱ ཙ སམཱདཔིཏོ ནཱལཀོ བྷགཝནྟཾ པུཙྪི ¶ . ཏཾ སབྦཾ པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ དསྶེཏུཀཱམོ ‘‘ཨཱནནྡཛཱཏེ’’ཏིཨཱདིཀཱ ཝཱིསཏི ཝཏྠུགཱཐཱཡོ ཝཏྭཱ ཨབྷཱསི. ཏཾ སབྦམྤི ‘‘ནཱལཀསུཏྟ’’ནྟི ཝུཙྩཏི.

ཏཏྠ ཨཱནནྡཛཱཏེཏི སམིདྡྷིཛཱཏེ ཝུདྡྷིཔྤཏྟེ. པཏཱིཏེཏི ཏུཊྛེ. ཨཐ ཝཱ ཨཱནནྡཛཱཏེཏི པམུདིཏེ. པཏཱིཏེཏི སོམནསྶཛཱཏེ. སུཙིཝསནེཏི ཨཀིལིཊྛཝསནེ. དེཝཱནཉྷི ཀཔྤརུཀྑནིབྦཏྟཱནི ཝསནཱནི རཛཾ ཝཱ མལཾ ཝཱ ན གཎྷནྟི. དུསྶཾ གཧེཏྭཱཏི ཨིདྷ དུསྶསདིསཏྟཱ ‘‘དུསྶ’’ནྟི ལདྡྷཝོཧཱརཾ དིབྦཝཏྠཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ. ཨསིཏོ ཨིསཱིཏི ཀཎྷསརཱིརཝཎྞཏྟཱ ཨེཝཾལདྡྷནཱམོ ཨིསི. དིཝཱཝིཧཱརེཏི དིཝཱཝིཧཱརཊྛཱནེ. སེསཾ པདཏོ ཨུཏྟཱནམེཝ.

སམྦནྡྷཏོ པན – ཨཡཾ ཀིར སུདྡྷོདནསྶ པིཏུ སཱིཧཧནུརཉྙོ པུརོཧིཏོ སུདྡྷོདནསྶཔི ཨནབྷིསིཏྟཀཱལེ སིཔྤཱཙརིཡོ ཧུཏྭཱ ཨབྷིསིཏྟཀཱལེ པུརོཧིཏོཡེཝ ཨཧོསི. ཏསྶ སཱཡཾ པཱཏཾ རཱཛུཔཊྛཱནཾ ཨཱགཏསྶ རཱཛཱ དཧརཀཱལེ ཝིཡ ནིཔཙྩཀཱརཾ ཨཀཏྭཱ ཨཉྫལིཀམྨམཏྟམེཝ ཀརོཏི. དྷམྨཏཱ ཀིརེསཱ ¶ པཏྟཱབྷིསེཀཱནཾ སཀྱརཱཛཱུནཾ. པུརོཧིཏོ ཏེན ནིབྦིཛྫིཏྭཱ ‘‘པབྦཛྫཱམཧཾ མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཨཱཧ. རཱཛཱ ཏསྶ ནིཙྪཡཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཏེན ཧི, ཨཱཙརིཡ, མམེཝ ཨུཡྻཱནེ ཝསིཏབྦཾ, ཡཐཱ ཏེ ཨཧཾ ཨབྷིཎྷཾ པསྶེཡྻ’’ནྟི ཡཱཙི. སོ ‘‘ཨེཝཾ ཧོཏཱུ’’ཏི པཊིསྶུཎིཏྭཱ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ རཉྙཱ ཨུཔཊྛཧིཡམཱནོ ཨུཡྻཱནེཡེཝ ཝསནྟོ ཀསིཎཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ པཉྩཱབྷིཉྙཱཡོ ཙ ནིབྦཏྟེསི. སོ ཏཏོ པབྷུཏི རཱཛཀུལེ ¶ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ ཧིམཝནྟཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀབྷཝནཱདཱིནཾ ཨཉྙཏརཾ གནྟྭཱ དིཝཱཝིཧཱརཾ ཀརོཏི. ཨཐེཀདིཝསཾ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཾ གནྟྭཱ རཏནཝིམཱནཾ པཝིསིཏྭཱ དིབྦརཏནཔལླངྐེ ནིསིནྣོ སམཱདྷིསུཁཾ ཨནུབྷཝིཏྭཱ སཱཡནྷསམཡཾ ཝུཊྛཱཡ ཝིམཱནདྭཱརེ ཋཏྭཱ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིལོཀེནྟོ སཊྛིཡོཛནཱཡ མཧཱཝཱིཐིཡཱ ཙེལུཀྑེཔཾ ཀཏྭཱ བོདྷིསཏྟགུཎཔསཾསིཏཱནི ཐུཏིཝཙནཱནི ཝཏྭཱ ཀཱིལ༹ནྟེ སཀྐཔྤམུཁེ དེཝེ ཨདྡས. ཏེནཱཧ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོ – ‘‘ཨཱནནྡཛཱཏེ…པེ… དིཝཱཝིཧཱརེ’’ཏི.

༦༨༦. ཏཏོ སོ ཨེཝཾ དིསྭཱན དེཝེ…པེ… ཀིཾ པཊིཙྩ. ཏཏྠ ཨུདགྒེཏི ཨབྦྷུནྣཏཀཱཡེ. ཙིཏྟིཾ ཀརིཏྭཱནཱཏི ཨཱདརཾ ཀཏྭཱ. ཀལྱརཱུཔོཏི ཏུཊྛརཱུཔོ. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

༦༨༧. ཨིདཱནི ¶ ‘‘ཡདཱཔི ཨཱསཱི’’ཏིཨཱདིགཱཐཱ ཨུཏྟཱནསམྦནྡྷཱ ཨེཝ. པདཏྠོ པན པཋམགཱཐཱཡ ཏཱཝ སངྒམོཏི སངྒཱམོ. ཛཡོ སུརཱནནྟི དེཝཱནཾ ཛཡོ.

ཏསྶཱཝིབྷཱཝཏྠཾ ཨཡམནུཔུབྦིཀཐཱ ཝེདིཏབྦཱ – སཀྐོ ཀིར མགདྷརཊྛེ མཙལགཱམཝཱསཱི ཏེཏྟིཾསམནུསྶསེཊྛོ མགྷོ ནཱམ མཱཎཝོ ཧུཏྭཱ སཏྟ ཝཏྟཔདཱནི པཱུརེཏྭཱ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ ནིབྦཏྟི སདྡྷིཾ པརིསཱཡ. ཏཏོ པུབྦདེཝཱ ‘‘ཨཱགནྟུཀདེཝཔུཏྟཱ ཨཱགཏཱ, སཀྐཱརཾ ནེསཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི ཝཏྭཱ དིབྦཔདུམཱནི ¶ ཨུཔནཱམེསུཾ, ཨུཔཌྜྷརཛྫེན ཙ ནིམནྟེསུཾ. སཀྐོ ཨུཔཌྜྷརཛྫེན ཨསནྟུཊྛོ སཀཔརིསཾ སཉྙཱཔེཏྭཱ ཨེཀདིཝསཾ སུརཱམདམཏྟེ ཏེ པཱདེ གཧེཏྭཱ སིནེརུཔབྦཏཔཱདེ ཁིཔི. ཏེསཾ སིནེརུསྶ ཧེཊྛིམཏལེ དསསཧསྶཡོཛནཾ ཨསུརབྷཝནཾ ནིབྦཏྟི པཱརིཙྪཏྟཀཔཊིཙྪནྣབྷཱུཏཱཡ ཙིཏྲཔཱཊལིཡཱ ཨུཔསོབྷིཏཾ. ཏཏོ ཏེ སཏིཾ པཊིལབྷིཏྭཱ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཾ ཨཔསྶནྟཱ ‘‘ཨཧོ རེ ནཊྛཱ མཡཾ པཱནམདདོསེན, ན དཱནི མཡཾ སུརཾ པིཝིམྷཱ, ཨསུརཾ པིཝིམྷཱ, ན དཱནིམྷཱ སུརཱ, ཨསུརཱ དཱནི ཛཱཏམྷཱ’’ཏི. ཏཏོ པབྷུཏི ‘‘ཨསུརཱ’’ཨིཙྩེཝ ཨུཔྤནྣསམཉྙཱ ཧུཏྭཱ ‘‘ཧནྡ དཱནི དེཝེཧི སདྡྷིཾ སངྒཱམེམཱ’’ཏི སིནེརུཾ པརིཏོ ཨཱརོཧིཾསུ. ཏཏོ སཀྐོ ཨསུརེ ཡུདྡྷེན ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ པུནཔི སམུདྡེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཙཏཱུསུ དྭཱརེསུ ཨཏྟནཱ སདིསཾ ཨིནྡཔཊིམཾ མཱཔེཏྭཱ ཋཔེསི. ཏཏོ ཨསུརཱ ‘‘ཨཔྤམཏྟོ ཝཏཱཡཾ སཀྐོ ནིཙྩཾ རཀྑནྟོ ཏིཊྛཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ པུནདེཝ ནགརཾ ཨགམིཾསུ. ཏཏོ དེཝཱ ཨཏྟནོ ཛཡཾ གྷོསེནྟཱ མཧཱཝཱིཐིཡཾ ཙེལུཀྑེཔཾ ཀརོནྟཱ ནཀྑཏྟཾ ཀཱིལི༹ཾསུ. ཨཐ ཨསིཏོ ཨཏཱིཏཱནཱགཏེ ཙཏྟཱལཱིསཀཔྤེ ཨནུསྶརིཏུཾ སམཏྠཏཱཡ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཨིམེཧི པུབྦེཔི ཨེཝཾ ཀཱིལི༹ཏཔུབྦ’’ནྟི ཨཱཝཛྫེནྟོ ཏཾ དེཝཱསུརསངྒཱམེ དེཝཝིཛཡཾ དིསྭཱ ཨཱཧ –

‘‘ཡདཱཔི ¶ ཨཱསཱི ཨསུརེཧི སངྒམོ,

ཛཡོ སུརཱནཾ ཨསུརཱ པརཱཛིཏཱ;

ཏདཱཔི ནེཏཱདིསོ ལོམཧཾསནོ’’ཏི.

ཏསྨིམྤི ཀཱལེ ཨེཏཱདིསོ ལོམཧཾསནོ པམོདོ ན ཨཱསི. ཀིམབྦྷུཏཾ དཊྛུ མརཱུ པམོདིཏཱཏི ཨཛྫ པན ཀིཾ ཨབྦྷུཏཾ དིསྭཱ ཨེཝཾ དེཝཱ པམུདིཏཱཏི.

༦༨༨. དུཏིཡགཱཐཱཡ ¶ སེལེ༹ནྟཱིཏི མུཁེན ཨུསྶེལ༹ནསདྡཾ མུཉྩནྟི. གཱཡནྟི ནཱནཱཝིདྷཱནི གཱིཏཱནི, ཝཱདཡནྟི ཨཊྛསཊྛི ཏཱུརིཡསཧསྶཱནི, ཕོཊེནྟཱིཏི ཨཔྥོཊེནྟི. པུཙྪཱམི ཝོཧནྟི ཨཏྟནཱ ཨཱཝཛྫེཏྭཱ ཉཱཏུཾ སམཏྠོཔི ཏེསཾ ཝཙནཾ སོཏུཀཱམཏཱཡ པུཙྪཏི. མེརུམུདྡྷཝཱསིནེཏི སིནེརུམུདྡྷནི ཝསནྟེ. སིནེརུསྶ ཧི ཧེཊྛིམཏལེ དསཡོཛནསཧསྶཾ ¶ ཨསུརབྷཝནཾ, མཛ྄ཛྷིམཏལེ དྭིསཧསྶཔརིཏྟདཱིཔཔརིཝཱརཱ ཙཏྟཱརོ མཧཱདཱིཔཱ, ཨུཔརིམཏལེ དསཡོཛནསཧསྶཾ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནཾ. ཏསྨཱ དེཝཱ ‘‘མེརུམུདྡྷཝཱསིནོ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. མཱརིསཱཏི དེཝེ ཨཱམནྟེཏི, ནིདུཀྑཱ ནིརཱབཱདྷཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༦༨༩. ཨཐསྶ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེནྟེཧི དེཝེཧི ཝུཏྟཱཡ ཏཏིཡགཱཐཱཡ བོདྷིསཏྟོཏི བུཛ྄ཛྷནཀསཏྟོ, སམྨཱསམྦོདྷིཾ གནྟུཾ ཨརཧོ སཏྟོ རཏནཝརོཏི ཝརརཏནབྷཱུཏོ. ཏེནམྷ ཏུཊྛཱཏི ཏེན ཀཱརཎེན མཡཾ ཏུཊྛཱ. སོ ཧི བུདྡྷཏྟཾ པཏྭཱ ཏཐཱ དྷམྨཾ དེསེསྶཏི, ཡཐཱ མཡཉྩ ཨཉྙེ ཙ དེཝགཎཱ སེཀྑཱསེཀྑབྷཱུམིཾ པཱཔུཎིསྶཱམ. མནུསྶཱཔིསྶ དྷམྨཾ སུཏྭཱ ཡེ ན སཀྑིསྶནྟི པརིནིབྦཱཏུཾ, ཏེ དཱནཱདཱིནི ཀཏྭཱ དེཝལོཀེ པརིཔཱུརེསྶནྟཱིཏི ཨཡཾ ཀིར ནེསཾ ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏཏྠ ‘‘ཏུཊྛཱ ཀལྱརཱུཔཱ’’ཏི ཀིཉྩཱཔི ཨིདཾ པདདྭཡཾ ཨཏྠཏོ ཨབྷིནྣཾ, ཏཐཱཔི ‘‘ཀིམབྦྷུཏཾ དཊྛུ མརཱུ པམོདིཏཱ, ཀིཾ དེཝསངྒྷོ ཨཏིརིཝ ཀལྱརཱུཔོ’’ཏི ཨིམསྶ པཉྷདྭཡསྶ ཝིསྶཛྫནཏྠཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

༦༩༠. ཨིདཱནི ཡེན ཨདྷིཔྤཱཡེན བོདྷིསཏྟེ ཛཱཏེ ཏུཊྛཱ ཨཧེསུཾ, ཏཾ ཨཱཝིཀརོནྟེཧི ཝུཏྟཱཡ ཙཏུཏྠགཱཐཱཡ སཏྟགྒཧཎེན དེཝམནུསྶགྒཧཎཾ, པཛཱགཧཎེན སེསགཏིགྒཧཎཾ. ཨེཝཾ དྭཱིཧི པདེཧི པཉྩསུཔི གཏཱིསུ སེཊྛབྷཱཝཾ དསྶེཏི. ཏིརཙྪཱནཱཔི ཧི སཱིཧཱདཡོ ཨསནྟཱསཱདིགུཎཡུཏྟཱ, ཏེཔི ཨཡམེཝ ཨཏིསེཏི. ཏསྨཱ ‘‘པཛཱནམུཏྟམོ’’ཏི ཝུཏྟོ. དེཝམནུསྶེསུ པན ཡེ ཨཏྟཧིཏཱཡ པཊིཔནྣཱདཡོ ཙཏྟཱརོ པུགྒལཱ, ཏེསུ ཨུབྷཡཧིཏཔཊིཔནྣོ ཨགྒཔུགྒལོ ¶ ཨཡཾ, ནརེསུ ཙ ཨུསབྷསདིསཏྟཱ ནརཱསབྷོ. ཏེནསྶ ཐུཏིཾ བྷཎནྟཱ ཨིདམྤི པདདྭཡམཱཧཾསུ.

༦༩༡. པཉྩམགཱཐཱཡ ¶ ཏཾ སདྡནྟི ཏཾ དེཝེཧི ཝུཏྟཝཙནསདྡཾ. ཨཝསརཱིཏི ཨོཏརི. ཏད བྷཝནནྟི ཏདཱ བྷཝནཾ.

༦༩༢. ཚཊྛགཱཐཱཡ ཏཏོཏི ཨསིཏསྶ ཝཙནཏོ ཨནནྟརཾ. ཨུཀྐཱམུཁེཝཱཏི ཨུཀྐཱམུཁེ ཨེཝ, མཱུསཱམུཁེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སུཀུསལསམྤཧཊྛནྟི སུཀུསལེན སུཝཎྞཀཱརེན ¶ སངྒྷཊྚིཏཾ, སངྒྷཊྚེནྟེན ཏཱཔིཏནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. དདྡལླམཱནནྟི ཝིཛྫོཏམཱནཾ. ཨསིཏཝ྄ཧཡསྶཱཏི ཨསིཏནཱམསྶ དུཏིཡེན ནཱམེན ཀཎྷདེཝིལསྶ ཨིསིནོ.

༦༩༣. སཏྟམགཱཐཱཡ ཏཱརཱསབྷཾ ཝཱཏི ཏཱརཱནཾ ཨུསབྷསདིསཾ, ཙནྡནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཝིསུདྡྷནྟི ཨབྦྷཱདིཨུཔཀྐིལེསརཧིཏཾ. སརདརིཝཱཏི སརདེ ཨིཝ. ཨཱནནྡཛཱཏོཏི སཝནམཏྟེནེཝ ཨུཔྤནྣཱཡ པཱིཏིཡཱ པཱིཏིཛཱཏོ. ཨལཏྠ པཱིཏིནྟི དིསྭཱ པུནཔི པཱིཏིཾ ལབྷི.

༦༩༤. ཏཏོ པརཾ བོདྷིསཏྟསྶ དེཝེཧི སདཱ པཡུཛྫམཱནསཀྐཱརདཱིཔནཏྠཾ ཝུཏྟཨཊྛམགཱཐཱཡ ཨནེཀསཱཁནྟི ཨནེཀསལཱཀཾ. སཧསྶམཎྜལནྟི རཏྟསུཝཎྞམཡསཧསྶམཎྜལཡུཏྟཾ. ཚཏྟནྟི དིབྦསེཏཙྪཏྟཾ. ཝཱིཏིཔཏནྟཱིཏི སརཱིརཾ བཱིཛམཱནཱ པཏནུཔྤཏནཾ ཀརོནྟི.

༦༩༥. ནཝམགཱཐཱཡ ཛཊཱིཏི ཛཊིལོ. ཀཎྷསིརིཝ྄ཧཡོཏི ཀཎྷསདྡེན ཙ སིརིསདྡེན ཙ ཨཝ྄ཧཡམཱནོ. ཏཾ ཀིར ‘‘སིརིཀཎྷོ’’ཏིཔི ཨཝ྄ཧཡནྟི ཨཱམནྟེནྟི, ཨཱལཔནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཎྜུཀམྦལེཏི རཏྟཀམྦལེ. ཨདྷིཀཱརཏོ ཙེཏྠ ‘‘ཀུམཱར’’ནྟི ཝཏྟབྦཾ, པཱཋསེསོ ཝཱ ཀཱཏབྦོ. པུརིམགཱཐཱཡ ཙ ཨཧཏྠཔཱསགཏཾ སནྡྷཱཡ ‘‘དིསྭཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨིདྷ པན ཧཏྠཔཱསགཏཾ པཊིགྒཧཎཏྠཾ ཨུཔནཱིཏཾ, ཏསྨཱ པུན ཝཙནཾ ‘‘དིསྭཱ’’ཏི. པུརིམཾ ཝཱ དསྶནཔཱིཏིལཱབྷཱཔེཀྑཾ གཱཐཱཝསཱནེ ‘‘ཝིཔུལམལཏྠ པཱིཏི’’ནྟི ཝཙནཏོ, ཨིདཾ པཊིགྒཧཱཔེཀྑཾ ཨཝསཱནེ ‘‘སུམནོ པཊིགྒཧེ’’ཏི ཝཙནཏོ. པུརིམཉྩ ཀུམཱརསམྦནྡྷམེཝ, ཨིདཾ སེཏཙྪཏྟསམྦནྡྷམྤི. དིསྭཱཏི སཏསཧསྶགྒྷནཀེ གནྡྷཱརརཏྟཀམྦལེ སུཝཎྞནིཀྑཾ ཝིཡ ཀུམཱརཾ ‘‘ཚཏྟཾ མརཱུ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ སེཏཙྪཏྟཾ དྷཱརིཡནྟཾ མུདྡྷནི དིསྭཱ. ཀེཙི པན ‘‘ཨིདཾ མཱནུསཀཾ ཚཏྟཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟ’’ནྟི བྷཎནྟི. ཡཐེཝ ཧི དེཝཱ, ཨེཝཾ མནུསྶཱཔི ཚཏྟཙཱམརམོརཧཏྠཏཱལཝཎྚཝཱལ༹བཱིཛནིཧཏྠཱ མཧཱཔུརིསཾ ཨུཔགཙྪནྟཱིཏི. ཨེཝཾ སནྟེཔི ¶ ན ཏསྶ ¶ ཝཙནེན ཀོཙིཔི ཨཏིསཡོ ཨཏྠི, ཏསྨཱ ཡཐཱཝུཏྟམེཝ ¶ སུནྡརཾ. པཊིགྒཧེཏི ཨུབྷོཧི ཧཏྠེཧི པཊིགྒཧེསི. ཨིསིཾ ཀིར ཝནྡཱཔེཏུཾ ཀུམཱརཾ ཨུཔནེསུཾ. ཨཐསྶ པཱདཱ པརིཝཏྟིཏྭཱ ཨིསིསྶ མཏྠཀེ པཏིཊྛཧིཾསུ. སོ ཏམྤི ཨཙྪརིཡཾ དིསྭཱ ཨུདགྒཙིཏྟོ སུམནོ པཊིགྒཧེསི.

༦༩༦. དསམགཱཐཱཡཾ ཛིགཱིསཀོཏི ཛིགཱིསནྟོ མགྒནྟོ པརིཡེསནྟོ, ཨུཔཔརིཀྑནྟོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ལཀྑཎམནྟཔཱརགཱུཏི ལཀྑཎཱནཾ ཝེདཱནཉྩ པཱརཾ གཏོ. ཨནུཏྟརཱཡནྟི ཨནུཏྟརོ ཨཡཾ. སོ ཀིར ཨཏྟནོ ཨབྷིམུཁཱགཏེསུ མཧཱསཏྟསྶ པཱདཏལེསུ ཙཀྐཱནི དིསྭཱ ཏདནུསཱརེན སེསལཀྑཎཱནི ཛིགཱིསནྟོ སབྦཾ ལཀྑཎསམྤཏྟིཾ དིསྭཱ ‘‘ཨདྡྷཱཡཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཨེཝམཱཧ.

༦༩༧. ཨེཀཱདསཱཡཾ ཨཐཏྟནོ གམནནྟི པཊིསནྡྷིཝསེན ཨརཱུཔགམནཾ. ཨཀལྱརཱུཔོ གལ༹ཡཏི ཨསྶུཀཱནཱིཏི ཏཾ ཨཏྟནོ ཨརཱུཔཱུཔཔཏྟིཾ ཨནུསྶརིཏྭཱ ‘‘ན དཱནཱཧཾ ཨསྶ དྷམྨདེསནཾ སོཏུཾ ལཙྪཱམཱི’’ཏི ཨཏུཊྛརཱུཔོ བལཝསོཀཱབྷིབྷཝེན དོམནསྶཛཱཏོ ཧུཏྭཱ ཨསྶཱུནི པཱཏེཏི གལ༹ཡཏི. ‘‘གརཡཏཱི’’ཏིཔི པཱཋོ. ཡདི པནེས རཱུཔབྷཝེ ཙིཏྟཾ ནམེཡྻ, ཀིཾ ཏཏྠ ན ཨུཔྤཛྫེཡྻ, ཡེནེཝཾ རོདཏཱིཏི? ན ན ཨུཔྤཛྫེཡྻ, ཨཀུསལཏཱཡ པནེཏཾ ཝིདྷིཾ ན ཛཱནཱཏི. ཨེཝཾ སནྟེཔི དོམནསྶུཔྤཏྟིཡེཝསྶ ཨཡུཏྟཱ སམཱཔཏྟིལཱབྷེན ཝིཀྑམྦྷིཏཏྟཱཏི ཙེ? ན, ཝིཀྑམྦྷིཏཏྟཱ ཨེཝ. མགྒབྷཱཝནཱཡ སམུཙྪིནྣཱ ཧི ཀིལེསཱ ན ཨུཔྤཛྫནྟི, སམཱཔཏྟིལཱབྷཱིནཾ པན བལཝཔཙྩཡེན ཨུཔྤཛྫནྟི. ཨུཔྤནྣེ ཀིལེསེ པརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནཏྟཱ ཀུཏསྶ ཨརཱུཔགམནནྟི ཙེ? ཨཔྤཀསིརེན པུནཱདྷིགམཏོ. སམཱཔཏྟིལཱབྷིནོ ཧི ཨུཔྤནྣེ ཀིལེསེ བལཝཝཱིཏིཀྐམཾ ཨནཱཔཛྫནྟཱ ཝཱུཔསནྟམཏྟེཡེཝ ཀིལེསཝེགེ པུན ཏཾ ཝིསེསཾ ཨཔྤཀསིརེནེཝཱདྷིགཙྪནྟི, ‘‘པརིཧཱིནཝིསེསཱ ཨིམེ’’ཏིཔི དུཝིཉྙེཡྻཱ ཧོནྟི, ཏཱདིསོ ཙ ཨེསོ. ནོ ཙེ ཀུམཱརེ བྷཝིསྶཏི ཨནྟརཱཡོཏི ན བྷཝིསྶཏི ནུ ཁོ ཨིམསྨིཾ ཀུམཱརེ ¶ ཨནྟརཱཡོ.

༦༩༨. དྭཱདསཱཡཾ ན ཨོརཀཱཡནྟི ཨཡཾ ཨོརཀོ པརིཏྟོ ན ཧོཏི. ཨུཏྟརགཱཐཱཡ ཝཏྟབྦཾ བུདྡྷབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡཱཧ.

༦༩༩. ཏེརསཱཡཾ ¶ སམྦོདྷིཡགྒནྟི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ. ཏཉྷི ཨཝིཔརཱིཏབྷཱཝེན སམྨཱ བུཛ྄ཛྷནཏོ སམྦོདྷི, ཀཏྠཙི ཨཱཝརཎཱབྷཱཝེན སབྦཉཱཎུཏྟམཏོ ‘‘ཨགྒ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཕུསིསྶཏཱིཏི པཱཔུཎིསྶཏི. པརམཝིསུདྡྷདསྶཱིཏི ནིབྦཱནདསྶཱི. ཏཉྷི ཨེཀནྟཝིསུདྡྷཏྟཱ པརམཝིསུདྡྷཾ. ཝིཏྠཱརིཀསྶཱཏི ཝིཏྠཱརིཀཾ ཨསྶ. བྲཧྨཙརིཡནྟི སཱསནཾ.

༧༠༠. ཙུདྡསཱཡཾ ¶ ཨཐནྟརཱཏི ཨནྟརཱཡེཝ ཨསྶ, སམྦོདྷིཔྤཏྟིཏོ ཨོརཏོ ཨེཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ན སོསྶནྟི ན སུཎིསྶཾ. ཨསམདྷུརསྶཱཏི ཨསམཝཱིརིཡསྶ. ཨཊྚོཏི ཨཱཏུརོ. བྱསནཾ གཏོཏི སུཁཝིནཱསཾ པཏྟོ. ཨགྷཱཝཱིཏི དུཀྑིཏོ, སབྦཾ དོམནསྶུཔྤཱདམེཝ སནྡྷཱཡཱཧ. དོམནསྶེན ཧི སོ ཨཱཏུརོ. ཏཉྩསྶ སུཁབྱསནཏོ བྱསནཾ, སུཁཝིནཱསནཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏེན ཙ སོ ཙེཏསིཀཨགྷབྷཱུཏེན ཨགྷཱཝཱི.

༧༠༡. པནྣརསཱཡཾ ཝིཔུལཾ ཛནེཏྭཱནཱཏི ཝིཔུལཾ ཛནེཏྭཱ. ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ. ནིགྒམཱཏི ནིགྒཏོ. ཨེཝཾ ནིགྒཏོ ཙ སོ བྷཱགིནེཡྻཾ སཡནྟི སཀཾ བྷཱགིནེཡྻཾ, ཨཏྟནོ བྷགིནིཡཱ པུཏྟནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སམཱདཔེསཱིཏི ཨཏྟནོ ཨཔྤཱཡུཀབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཀནིཊྛབྷགིནིཡཱ ཙ པུཏྟསྶ ནཱལཀསྶ མཱཎཝཀསྶ ཨུཔཙིཏཔུཉྙཏཾ ཨཏྟནོ བལེན ཉཏྭཱ ‘‘ཝུཌྜྷིཔྤཏྟོ པམཱདམྤི ཨཱཔཛྫེཡྻཱ’’ཏི ནཾ ཨནུཀམྤམཱནོ བྷགིནིཡཱ གྷརཾ གནྟྭཱ ‘‘ཀཧཾ ནཱལཀོ’’ཏི. ‘‘བཧི, བྷནྟེ, ཀཱིལ༹ཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨཱནེཐ ན’’ནྟི ཨཱཎཱཔེཏྭཱ ཏངྑཎཾཡེཝ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཱཛེཏྭཱ སམཱདཔེསི ཨོཝདི ཨནུསཱསི. ཀཐཾ? ‘‘བུདྡྷོཏི གྷོསཾ…པེ… བྲཧྨཙརིཡ’’ནྟི སོལ༹སམགཱཐམཱཧ.

༧༠༢. ཏཏྠ ཡད པརཏོཏི ཡདཱ པརཏོ. དྷམྨམགྒནྟི པརམདྷམྨསྶ ནིབྦཱནསྶ མགྒཾ, དྷམྨཾ ཝཱ ཨགྒཾ སཧ པཊིཔདཱཡ ནིབྦཱནཾ. ཏསྨིནྟི ཏསྶ སནྟིཀེ. བྲཧྨཙརིཡནྟི སམཎདྷམྨཾ.

༧༠༣. སཏྟརསཱཡཾ ཏཱདིནཱཏི ཏསྶཎྛིཏེན, ཏསྨིཾ སམཡེ ཀིལེསཝིཀྑམྦྷནེ ¶ སམཱདྷིལཱབྷེ ཙ སཏི ཝིཀྑམྦྷིཏཀིལེསེན སམཱཧིཏཙིཏྟེན ཙཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨནཱགཏེ པརམཝིསུདྡྷདསྶིནཱཏི ‘‘ཨཡཾ ནཱལཀོ ཨནཱགཏེ ཀཱལེ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པརམཝིསུདྡྷཾ ནིབྦཱནཾ པསྶིསྶཏཱི’’ཏི ¶ ཨེཝཾ དིཊྛཏྟཱ སོ ཨིསི ཨིམིནཱ པརིཡཱཡེན ‘‘ཨནཱགཏེ པརམཝིསུདྡྷདསྶཱི’’ཏི ཝུཏྟོ. ཏེན ཨནཱགཏེ པརམཝིསུདྡྷདསྶིནཱ. ཨུཔཙིཏཔུཉྙསཉྩཡོཏི པདུམུཏྟརཏོ པབྷུཏི ཀཏཔུཉྙསཉྩཡོ. པཏིཀྑནྟི ཨཱགམཡམཱནོ. པརིཝསཱིཏི པབྦཛིཏྭཱ ཏཱཔསཝེསེན ཝསི. རཀྑིཏིནྡྲིཡོཏི རཀྑིཏསོཏིནྡྲིཡོ ཧུཏྭཱ. སོ ཀིར ཏཏོ པབྷུཏི ཨུདཀེ ན ནིམུཛྫི ‘‘ཨུདཀཾ པཝིསིཏྭཱ སོཏིནྡྲིཡཾ ཝིནཱསེཡྻ, ཏཏོ དྷམྨསྶཝནབཱཧིརོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ.

༧༠༤. ཨཊྛཱརསཱཡཾ སུཏྭཱན གྷོསནྟི སོ ནཱལཀོ ཨེཝཾ པརིཝསནྟོ ཨནུཔུབྦེན བྷགཝཏཱ སམྦོདྷིཾ པཏྭཱ བཱརཱཎསིཡཾ དྷམྨཙཀྐེ པཝཏྟིཏེ ཏཾ ‘‘བྷགཝཏཱ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟིཏཾ, སམྨཱསམྦུདྡྷོ ¶ ཝཏ སོ བྷགཝཱ ཨུཔྤནྣོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཛིནཝརཙཀྐཝཏྟནེ པཝཏྟགྷོསཾ ཨཏྟནོ ཨཏྠཀཱམཱཧི དེཝཏཱཧི ཨཱགནྟྭཱ ཨཱརོཙིཏཾ སུཏྭཱ. གནྟྭཱན དིསྭཱ ཨིསིནིསབྷནྟི སཏྟཱཧཾ དེཝཏཱཧི མོནེཡྻཀོལཱཧལེ ཀཡིརམཱནེ སཏྟམེ དིཝསེ ཨིསིཔཏནཾ གནྟྭཱ ‘‘ནཱལཀོ ཨཱགམིསྶཏི, ཏསྶ དྷམྨཾ དེསེསྶཱམཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ཙ ཨབྷིསནྡྷིནཱ ཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསིནྣཾ དིསྭཱ ནིསབྷསདིསཾ ཨིསིནིསབྷཾ བྷགཝནྟཾ. པསནྣོཏི སཧ དསྶནེནེཝ པསནྣཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ. མོནེཡྻསེཊྛནྟི ཉཱཎུཏྟམཾ, མགྒཉཱཎནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སམཱགཏེ ཨསིཏཱཝ྄ཧཡསྶ སཱསནེཏི ཨསིཏསྶ ཨིསིནོ ཨོཝཱདཀཱལེ ཨནུཔྤཏྟེ. ཏེན ཧི – ‘‘ཡདཱ ཝིཝརཏི དྷམྨམགྒཾ, ཏདཱ གནྟྭཱ སམཡཾ པརིཔུཙྪམཱནོ ཙརསྶུ ཏསྨིཾ བྷགཝཏི བྲཧྨཙརིཡ’’ནྟི ཨནུསིཊྛོ, ཨཡཉྩ སོ ཀཱལོ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘སམཱགཏེ ཨསིཏཱཝ྄ཧཡསྶ སཱསནེ’’ཏི. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ.

ཨཡཾ ཏཱཝ ཝཏྠུགཱཐཱཝཎྞནཱ.

༧༠༥. པུཙྪཱགཱཐཱདྭཡེ ཨཉྙཱཏམེཏནྟི ཝིདིཏཾ མཡཱ ཨེཏཾ. ཡཐཱཏཐནྟི ཨཝིཔརཱིཏཾ. ཀོ ཨདྷིཔྤཱཡོ? ཡཾ ཨསིཏོ ‘‘སམྦོདྷིཡགྒཾ ཕུསིསྶཏཱཡཾ ཀུམཱརོ’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘བུདྡྷོཏི ¶ གྷོསཾ ཡད པརཏོ སུཎོསི, སམྦོདྷིཔྤཏྟོ ཝིཝརཏི དྷམྨམགྒ’’ནྟི མཾ ཨཝཙ, ཏདེཏཾ མཡཱ ཨསིཏསྶ ཝཙནཾ ཨཛྫ བྷགཝནྟཾ སཀྑིཾ དིསྭཱ ‘‘ཡཐཱཏཐམེཝཱ’’ཏི ཨཉྙཱཏནྟི. ཏཾ ཏནྟི ཏསྨཱ ཏཾ. སབྦདྷམྨཱན པཱརགུནྟི ཧེམཝཏསུཏྟེ ཝུཏྟནཡེན ཚཧི ཨཱཀཱརེཧི. སབྦདྷམྨཱནཾ པཱརགཏཾ.

༧༠༦. ཨནགཱརིཡུཔེཏསྶཱཏི ¶ ཨནགཱརིཡཾ ཨུཔེཏསྶ, པབྦཛིཏསྶཱཏི ཨཏྠོ. བྷིཀྑཱཙརིཡཾ ཛིགཱིསཏོཏི ཨརིཡེཧི ཨཱཙིཎྞཾ ཨནུཔཀྐིལིཊྛཾ བྷིཀྑཱཙརིཡཾ པརིཡེསམཱནསྶ. མོནེཡྻནྟི མུནཱིནཾ སནྟཀཾ. ཨུཏྟམཾ པདནྟི ཨུཏྟམཔཊིཔདཾ. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ.

༧༠༧. ཨཐསྶ ཨེཝཾ པུཊྛོ བྷགཝཱ ‘‘མོནེཡྻཾ ཏེ ཨུཔཉྙིསྶ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན མོནེཡྻཔཊིཔདཾ བྱཱཀཱསི. ཏཏྠ ཨུཔཉྙིསྶནྟི ཨུཔཉྙཱཔེཡྻཾ, ཝིཝརེཡྻཾ པཉྙཱཔེཡྻནྟི ཨཏྠོ. དུཀྐརཾ དུརབྷིསམྦྷཝནྟི ཀཱཏུཉྩ དུཀྑཾ ཀཡིརམཱནཉྩ སམྦྷཝིཏུཾ སཧིཏུཾ དུཀྑནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཡཾ པནེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཨཧཾ ཏེ མོནེཡྻཾ པཉྙཱཔེཡྻཾ, ཡདི ནཾ ཀཱཏུཾ ཝཱ ཨབྷིསམྦྷོཏུཾ ཝཱ སུཁཾ བྷཝེཡྻ, ཨེཝཾ པན དུཀྐརཾ དུརབྷིསམྦྷཝཾ པུཐུཛྫནཀཱལཏོ པབྷུཏི ཀིལིཊྛཙིཏྟཾ ཨནུཔྤཱདེཏྭཱ པཊིཔཛྫིཏབྦཏོ. ཏཐཱ ཧི ནཾ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ ཨེཀོཝ སཱཝཀོ ཀརོཏི ཙ སམྦྷོཏི ཙཱཏི.

ཨེཝཾ ¶ བྷགཝཱ མོནེཡྻསྶ དུཀྐརབྷཱཝཾ དུརབྷིསམྦྷཝཏཉྩ དསྶེནྟོ ནཱལཀསྶ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེཏྭཱ ཏམསྶ ཝཏྟུཀཱམོ ཨཱཧ ‘‘ཧནྡ ཏེ ནཾ པཝཀྑཱམི, སནྠམྦྷསྶུ དལ༹ྷོ བྷཝཱ’’ཏི. ཏཏྠ ཧནྡཱཏི བྱཝསཱཡཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཏེ ནཾ པཝཀྑཱམཱིཏི ཏུཡ྄ཧཾ ཏཾ མོནེཡྻཾ པཝཀྑཱམི. སནྠམྦྷསྶཱུཏི དུཀྐརཀརཎསམཏྠེན ཝཱིརིཡཱུཔཏྠམྦྷེན ཨཏྟཱནཾ ཨུཔཏྠམྦྷཡ. དལ༹ྷོ བྷཝཱཏི དུརབྷིསམྦྷཝསཧནསམཏྠཱཡ ཨསིཐིལཔརཀྐམཏཱཡ ཐིརོ ཧོཏི. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ¶ ཧོཏི? ཡསྨཱ ཏྭཾ ཨུཔཙིཏཔུཉྙསམྦྷཱརོ, ཏསྨཱཧཾ ཨེཀནྟབྱཝསིཏོཝ ཧུཏྭཱ ཨེཝཾ དུཀྐརཾ དུརབྷིསམྦྷཝམྤི སམཱནཾ ཏུཡ྄ཧཾ ཏཾ མོནེཡྻཾ པཝཀྑཱམི, སནྠམྦྷསྶུ དལ༹ྷོ བྷཝཱཏི.

༧༠༨. ཨེཝཾ པརམསལླེཁཾ མོནེཡྻཝཏྟཾ ཝཏྟུཀཱམོ ནཱལཀཾ སནྠམྦྷནེ དལ༹ྷཱིབྷཱཝེ ཙ ནིཡོཛེཏྭཱ པཋམཾ ཏཱཝ གཱམཱུཔནིབདྡྷཀིལེསཔྤཧཱནཾ དསྶེནྟོ ‘‘སམཱནབྷཱག’’ནྟི ཨུཔཌྜྷགཱཐམཱཧ. ཏཏྠ སམཱནབྷཱགནྟི སམབྷཱགཾ ཨེཀསདིསཾ ནིནྣཱནཱཀརཎཾ. ཨཀྐུཊྛཝནྡིཏནྟི ཨཀྐོསཉྩ ཝནྡནཉྩ.

ཨིདཱནི ཡཐཱ ཏཾ སམཱནབྷཱགཾ ཀཡིརཏི, ཏཾ ཨུཔཱཡཾ དསྶེནྟོ ‘‘མནོཔདོས’’ནྟི ཨུཔཌྜྷགཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཨཀྐུཊྛོ མནོཔདོསཾ རཀྑེཡྻ, ཝནྡིཏོ སནྟོ ཨནུཎྞཏོ ཙརེ, རཉྙཱཔི ཝནྡིཏོ སམཱནོ ‘‘མཾ ཝནྡཏཱི’’ཏི ཨུདྡྷཙྩཾ ནཱཔཛྫེཡྻ.

༧༠༩. ཨིདཱནི ¶ ཨརཉྙཱུཔནིབདྡྷཀིལེསཔྤཧཱནཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨུཙྩཱཝཙཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཨརཉྙསཉྙིཏེ དཱཡེཔི ཨིཊྛཱནིཊྛཝསེན ཨུཙྩཱཝཙཱ ནཱནཔྤཀཱརཱ ཨཱརམྨཎཱ ནིཙྪརནྟི, ཙཀྑཱདཱིནཾ ཨཱཔཱཐམཱགཙྪནྟི, ཏེ ཙ ཁོ ཨགྒིསིཁཱུཔམཱ པརིལཱ༹ཧཛནཀཊྛེན. ཡཐཱ ཝཱ ཌཡ྄ཧམཱནེ ཝནེ ཨགྒིསིཁཱ ནཱནཔྤཀཱརཏཱཡ ཨུཙྩཱཝཙཱ ནིཙྪརནྟི, སདྷཱུམཱཔི, ཝིདྷཱུམཱཔི, ནཱིལཱཔི, པཱིཏཱཔི, རཏྟཱཔི, ཁུདྡཀཱཔི, མཧནྟཱཔི, ཨེཝཾ སཱིཧབྱགྒྷམནུསྶཱམནུསྶཝིཝིདྷཝིཧངྒཝིརུཏཔུཔྥཕལཔལླཝཱདིབྷེདཝསེན ནཱནཔྤཀཱརཏཱཡ དཱཡེ ཨུཙྩཱཝཙཱ ཨཱརམྨཎཱ ནིཙྪརནྟི བྷིཾསནཀཱཔི, རཛནཱིཡཱཔི, དོསནཱིཡཱཔི, མོཧནཱིཡཱཔི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཨུཙྩཱཝཙཱ ནིཙྪརནྟི, དཱཡེ ཨགྒིསིཁཱུཔམཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ནིཙྪརནྟེསུ ཙ ཨུཙྩཱཝཙེསུ ཨཱརམྨཎེསུ ཡཱ ཀཱཙི ཨུཡྻཱནཝནཙཱརིཀཾ གཏཱ སམཱནཱ པཀཏིཡཱ ཝཱ ཝནཙཱརིནིཡོ ཀཊྛཧཱརིཀཱདཡོ རཧོགཏཾ དིསྭཱ ཧསིཏལཔིཏརུདིཏདུནྣིཝཏྠཱདཱིཧི ནཱརིཡོ མུནིཾ པལོབྷེནྟི, ཏཱ སུ ཏཾ མཱ པལོབྷཡུཾ, ཏཱ ནཱརིཡོ ཏཾ མཱ པལོབྷཡུཾ. ཡཐཱ ན པལོབྷེནྟི, ཏཐཱ ཀརོཧཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༧༡༠-༡༡. ཨེཝམསྶ ¶ བྷགཝཱ གཱམེ ཙ ཨརཉྙེ ཙ པཊིཔཏྟིཝིདྷིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི སཱིལསཾཝརཾ ¶ དསྶེནྟོ ‘‘ཝིརཏོ མེཐུནཱ དྷམྨཱ’’ཏི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ ཧིཏྭཱ ཀཱམེ པརོཔརེཏི མེཐུནདྷམྨཏོ ཨཝསེསེཔི སུནྡརེ ཙ ཨསུནྡརེ ཙ པཉྩ ཀཱམགུཎེ ཧིཏྭཱ. ཏཔྤཧཱནེན ཧི མེཐུནཝིརཏི སུསམྤནྣཱ ཧོཏི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཧིཏྭཱ ཀཱམེ པརོཔརེ’’ཏི. ཨཡམེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ. ‘‘ཨཝིརུདྡྷོ’’ཏིཨཱདཱིནི པན པདཱནི ‘‘ན ཧནེཡྻ, ན གྷཱཏཡེ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཱཡ པཱཎཱཏིཔཱཏཱཝེརམཎིཡཱ སམྤཏྟིདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཱནི. ཏཏྲཱཡཾ སངྑེཔཝཎྞནཱ – པརཔཀྑིཡེསུ པཱཎེསུ ཨཝིརུདྡྷོ, ཨཏྟཔཀྑིཡེསུ ཨསཱརཏྟོ, སབྦེཔི སཏཎྷནིཏྟཎྷཏཱཡ ཏསཐཱཝརེ པཱཎེ ཛཱིཝིཏུཀཱམཏཱཡ ཨམརིཏུཀཱམཏཱཡ སུཁཀཱམཏཱཡ དུཀྑཔཊིཀཱུལཏཱཡ ཙ ‘‘ཡཐཱ ཨཧཾ ཏཐཱ ཨེཏེ’’ཏི ཨཏྟསམཱནཏཱཡ ཏེསུ ཝིརོདྷཾ ཝིནེནྟོ ཏེནེཝ པཀཱརེན ‘‘ཡཐཱ ཨེཏེ ཏཐཱ ཨཧ’’ནྟི པརེསཾ སམཱནཏཱཡ ཙ ཨཏྟནི ཨནུརོདྷཾ ཝིནེནྟོ ཨེཝཾ ཨུབྷཡཐཱཔི ཨནུརོདྷཝིརོདྷཝིཔྤཧཱིནོ ཧུཏྭཱ མརཎཔཊིཀཱུལཏཱཡ ཨཏྟཱནཾ ཨུཔམཾ ཀཏྭཱ པཱཎེསུ ཡེ ཀེཙི ཏསེ ཝཱ ཐཱཝརེ ཝཱ པཱཎེ ན ཧནེཡྻ སཱཧཏྠིཀཱདཱིཧི པཡོགེཧི, ན གྷཱཏཡེ ཨཱཎཏྟིཀཱདཱིཧཱིཏི.

༧༡༢. ཨེཝམསྶ ¶ མེཐུནཝིརཏིཔཱཎཱཏིཔཱཏཝིརཏིམུཁེན སངྑེཔཏོ པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཱིལཾ ཝཏྭཱ ‘‘ཧིཏྭཱ ཀཱམེ’’ཏིཨཱདཱིཧི ཨིནྡྲིཡསཾཝརཉྩ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཧིཏྭཱ ཨིཙྪཉྩཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡཱཡཾ ཏཎྷཱ ཨེཀཾ ལདྡྷཱ དུཏིཡཾ ཨིཙྪཏི, དྭེ ལདྡྷཱ ཏཏིཡཾ, སཏསཧསྶཾ ལདྡྷཱ ཏདུཏྟརིམྤི ཨིཙྪཏཱིཏི ཨེཝཾ ཨཔྤཊིལདྡྷཝིསཡཾ ཨིཙྪནཏོ ‘‘ཨིཙྪཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཡོ ཙཱཡཾ པཊིལདྡྷཝིསཡལུབྦྷནོ ལོབྷོ. ཏཾ ཧིཏྭཱ ཨིཙྪཉྩ ལོབྷཉྩ ཡཏྠ སཏྟོ པུཐུཛྫནོ, ཡསྨིཾ ཙཱིཝརཱདིཔཙྩཡེ ཏེཧི ཨིཙྪཱལོབྷེཧི པུཐུཛྫནོ སཏྟོ ལགྒོ པཊིབདྡྷོ ཏིཊྛཏི, ཏཏྠ ཏཾ ཨུབྷཡམྤི ཧིཏྭཱ པཙྩཡཏྠཾ ¶ ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིཾ ཨཝིརོདྷེནྟོ ཉཱཎཙཀྑུནཱ ཙཀྑུམཱ ཧུཏྭཱ ཨིམཾ མོནེཡྻཔཊིཔདཾ པཊིཔཛྫེཡྻ. ཨེཝཉྷི པཊིཔནྣོ ཏརེཡྻ ནརཀཾ ཨིམཾ, དུཔྤཱུརཎཊྛེན ནརཀསཉྙིཏཾ མིཙྪཱཛཱིཝཧེཏུབྷཱུཏཾ ཨིམཾ པཙྩཡཏཎྷཾ ཏརེཡྻ, ཨིམཱཡ ཝཱ པཊིཔདཱཡ ཏརེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༧༡༣. ཨེཝཾ པཙྩཡཏཎྷཱཔཧཱནམུཁེན ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི བྷོཛནེ མཏྟཉྙུཏཱམུཁེན པཙྩཡཔརིབྷོགསཱིལཾ ཏདནུསཱརེན ཙ ཡཱཝ ཨརཧཏྟཔྤཏྟི, ཏཱཝ པཊིཔདཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཱུནཱུདརོ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – དྷམྨེན སམེན ལདྡྷེསུ ཨིཏརཱིཏརཙཱིཝརཱདཱིསུ པཙྩཡེསུ ཨཱཧཱརཾ ཏཱཝ ཨཱཧཱརེནྟོ –

‘‘ཙཏྟཱརོ པཉྩ ཨཱལོཔེ, ཨབྷུཏྭཱ ཨུདཀཾ པིཝེ;

ཨལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཱཡ, པཧིཏཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ’’ཏི. (ཐེརགཱ. ༩༨༣) –

ཝུཏྟནཡེན ¶ ཨཱུནཨུདརོ ཨསྶ, ན ཝཱཏབྷརིཏབྷསྟཱ ཝིཡ ཨུདྡྷུམཱཏུདརོ, བྷཏྟསམྨདཔཙྩཡཱ ཐིནམིདྡྷཾ པརིཧརེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཱུནཱུདརོ ཧོནྟོཔི ཙ མིཏཱཧཱརོ ཨསྶ བྷོཛནེ མཏྟཉྙཱུ, ‘‘ནེཝ དཝཱཡཱ’’ཏིཨཱདིནཱ པཙྩཝེཀྑཎེན གུཎཏོ དོསཏོ ཙ པརིཙྪིནྣཱཧཱརོ. ཨེཝཾ མིཏཱཧཱརོ སམཱནོཔི པཙྩཡདྷུཏངྒཔརིཡཏྟིཨདྷིགམཝསེན ཙཏུབྦིདྷཱཡ ཨཔྤིཙྪཏཱཡ ཨཔྤིཙྪོ ཨསྶ. ཨེཀཾསེན ཧི མོནེཡྻཔཊིཔདཾ པཊིཔནྣེན བྷིཀྑུནཱ ཨེཝཾ ཨཔྤིཙྪེན བྷཝིཏབྦཾ. ཏཏྠ ཨེཀེཀསྨིཾ པཙྩཡེ ཏཱིཧི སནྟོསེཧི སནྟུསྶནཱ པཙྩཡཔྤིཙྪཏཱ. དྷུཏངྒདྷརསྶེཝ སཏོ ‘‘དྷུཏཝཱཏི མཾ པརེ ཛཱནནྟཱུ’’ཏི ཨནིཙྪནཏཱ དྷུཏངྒཔྤིཙྪཏཱ. བཧུསྶུཏསྶེཝ སཏོ ‘‘བཧུསྶུཏོཏི ¶ མཾ པརེ ཛཱནནྟཱུ’’ཏི ཨནིཙྪནཏཱ པརིཡཏྟིཨཔྤིཙྪཏཱ མཛ྄ཛྷནྟིཀཏྠེརསྶ ཝིཡ. ཨདྷིགམསམྤནྣསྶེཝ སཏོ ‘‘ཨདྷིགཏོ ཨཡཾ ཀུསལཾ དྷམྨནྟི མཾ པརེ ཛཱནནྟཱུ’’ཏི ཨནིཙྪནཏཱ ཨདྷིགམཔྤིཙྪཏཱ. སཱ ཙ ཨརཧཏྟཱདྷིགམཏོ ཨོརཾ ཝེདིཏབྦཱ. ཨརཧཏྟཱདྷིགམཏྠཉྷི ཨཡཾ པཊིཔདཱཏི. ཨེཝཾ ཨཔྤིཙྪོཔི ཙ ཨརཧཏྟམགྒེན ¶ ཏཎྷཱལོལུཔྤཾ ཧིཏྭཱ ཨལོལུཔོ ཨསྶ. ཨེཝཾ ཨལོལུཔོ ཧི སདཱ ཨིཙྪཱཡ ནིཙྪཱཏོ ཨནིཙྪོ ཧོཏི ནིབྦུཏོ, ཡཱཡ ཨིཙྪཱཡ ཚཱཏཱ ཧོནྟི སཏྟཱ ཁུཔྤིཔཱསཱཏུརཱ ཝིཡ ཨཏིཏྟཱ, ཏཱཡ ཨིཙྪཱཡ ཨནིཙྪོ ཧོཏི ཨནིཙྪཏྟཱ ཙ ནིཙྪཱཏོ ཧོཏི ཨནཱཏུརོ པརམཏིཏྟིཔྤཏྟོ. ཨེཝཾ ནིཙྪཱཏཏྟཱ ནིབྦུཏོ ཧོཏི ཝཱུཔསནྟསབྦཀིལེསཔརིལཱ༹ཧོཏི ཨེཝམེཏྠ ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

༧༡༤. ཨེཝཾ ཡཱཝ ཨརཧཏྟཔྤཏྟི, ཏཱཝཔཊིཔདཾ ཀཐེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཾ པཊིཔདཾ པཊིཔནྣསྶ བྷིཀྑུནོ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིནིཊྛཾ དྷུཏངྒསམཱདཱནཾ སེནཱསནཝཏྟཉྩ ཀཐེནྟོ ‘‘ས པིཎྜཙཱར’’ནྟི གཱཐཱདྭཡམཱཧ. ཏཏྠ ས པིཎྜཙཱརཾ ཙརིཏྭཱཏི སོ བྷིཀྑུ བྷིཀྑཾ ཙརིཏྭཱ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཝཱ ཀཏྭཱ. ཝནནྟམབྷིཧཱརཡེཏི ཨཔཔཉྩིཏོ གིཧིཔཔཉྩེན ཝནཾ ཨེཝ གཙྪེཡྻ. ཨུཔཊྛིཏོ རུཀྑམཱུལསྨིནྟི རུཀྑམཱུལེ ཋིཏོ ཝཱ ཧུཏྭཱ. ཨཱསནཱུཔགཏོཏི ཨཱསནཾ ཨུཔགཏོ ཝཱ ཧུཏྭཱ, ནིསིནྣོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. མུནཱིཏི མོནེཡྻཔཊིཔདཾ པཊིཔནྣོ. ཨེཏྠ ཙ ‘‘པིཎྜཙཱརཾ ཙརིཏྭཱ’’ཏི ཨིམིནཱ པིཎྜཔཱཏིཀངྒཾ ཝུཏྟཾ. ཡསྨཱ པན ཨུཀྐཊྛཔིཎྜཔཱཏིཀོ སཔདཱནཙཱརཱི ཨེཀཱསནིཀོ པཏྟཔིཎྜིཀོ ཁལུཔཙྪཱབྷཏྟིཀོ ཙ ཧོཏིཡེཝ, ཏེཙཱིཝརིཀཔཾསུཀཱུལམྤི ཙ སམཱདིཡཏེཝ, ཏསྨཱ ཨིམཱནིཔི ཚ ཝུཏྟཱནེཝ ཧོནྟི. ‘‘ཝནནྟམབྷིཧཱརཡེ’’ཏི ཨིམིནཱ པན ཨཱརཉྙིཀངྒཾ ཝུཏྟཾ, ‘‘ཨུཔཊྛིཏོ རུཀྑམཱུལསྨི’’ནྟི ཨིམིནཱ རུཀྑམཱུལིཀངྒཾ, ‘‘ཨཱསནཱུཔགཏོ’’ཏི ཨིམིནཱ ནེསཛྫིཀངྒཾ. ཡཐཱཀྐམཾ པན ཨེཏེསཾ ཨནུལོམཏྟཱ ཨབྦྷོཀཱསིཀཡཐཱསནྠཏིཀསོསཱནིཀངྒཱནི ཝུཏྟཱནིཡེཝ ཧོནྟཱིཏི ཨེཝམེཏཱཡ གཱཐཱཡ ཏེརས དྷུཏངྒཱནི ནཱལཀཏྠེརསྶ ཀཐེསི.

༧༡༥. ས ཛྷཱནཔསུཏོ དྷཱིརོཏི སོ ཨནུཔྤནྣསྶ ཛྷཱནསྶ ཨུཔྤཱདནེན ཨུཔྤནྣསྶ ཨཱཝཛྫནསམཱཔཛྫནཱདྷིཊྛཱནཝུཊྛཱནཔཙྩཝེཀྑཎེཧི ¶ ཙ ཛྷཱནེསུ པསུཏོ ཨནུཡུཏྟོ. དྷཱིརོཏི དྷིཏིསམྤནྣོ. ཝནནྟེ རམིཏོ སིཡཱཏི ཝནེ ¶ ཨབྷིརཏོ སིཡཱ, གཱམནྟསེནཱསནེ ནཱབྷིརམེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཛྷཱཡེཐ ¶ རུཀྑམཱུལསྨིཾ, ཨཏྟཱནམབྷིཏོསཡནྟི ན ཀེཝལཾ ལོཀིཡཛ྄ཛྷཱནཔསུཏོཡེཝ སིཡཱ, ཨཔིཙ ཁོ ཏསྨིཾཡེཝ རུཀྑམཱུལེ སོཏཱཔཏྟིམགྒཱདིསམྤཡུཏྟེན ལོཀུཏྟརཛ྄ཛྷཱནེནཱཔི ཨཏྟཱནཾ ཨཏཱིཝ ཏོསེནྟོ ཛྷཱཡེཐ. པརམསྶཱསཔྤཏྟིཡཱ ཧི ལོཀུཏྟརཛ྄ཛྷཱནེནེཝ ཙིཏྟཾ ཨཏཱིཝ ཏུསྶཏི, ན ཨཉྙེན. ཏེནཱཧ – ‘‘ཨཏྟཱནམབྷིཏོསཡ’’ནྟི. ཨེཝམིམཱཡ གཱཐཱཡ ཛྷཱནཔསུཏཏཱཡ ཝནནྟསེནཱསནཱབྷིརཏིཾ ཨརཧཏྟཉྩ ཀཐེསི.

༧༡༦. ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ ནཱལཀཏྠེརོ ཝནནྟམབྷིཧཱརེཏྭཱ ནིརཱཧཱརོཔི པཊིཔདཱཔཱུརཎེ ཨཏཱིཝ ཨུསྶུཀྐོ ཨཧོསི, ནིརཱཧཱརེན ཙ སམཎདྷམྨཾ ཀཱཏུཾ ན སཀྐཱ. ཏཐཱ ཀརོནྟསྶ ཧི ཛཱིཝིཏཾ ནཔྤཝཏྟཏི, ཀིལེསེ པན ཨནུཔྤཱདེནྟེན ཨཱཧཱརོ པརིཡེསིཏབྦོ, ཨཡམེཏྠ ཉཱཡོ. ཏསྨཱ ཏསྶ བྷགཝཱ ཨཔརཱཔརེསུཔི དིཝསེསུ པིཎྜཱཡ ཙརིཏབྦཾ, ཀིལེསཱ པན ན ཨུཔྤཱདེཏབྦཱཏི དསྶནཏྠཾ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིནིཊྛཾཡེཝ བྷིཀྑཱཙཱརཝཏྟཾ ཀཐེནྟོ ‘‘ཏཏོ རཏྱཱ ཝིཝསཱནེ’’ཏིཨཱདིཀཱ ཚ གཱཐཱཡོ ཨབྷཱསི. ཏཏྠ ཏཏོཏི ‘‘ས པིཎྜཙཱརཾ ཙརིཏྭཱ, ཝནནྟམབྷིཧཱརཡེ’’ཏི ཨེཏྠ ཝུཏྟཔིཎྜཙཱརཝནནྟཱབྷིཧཱརཏོ ཨུཏྟརིཔི. རཏྱཱ ཝིཝསཱནེཏི རཏྟིསམཏིཀྐམེ, དུཏིཡདིཝསེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. གཱམནྟམབྷིཧཱརཡེཏི ཨཱབྷིསམཱཙཱརིཀཝཏྟཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཱ, ཏཱཝ ཝིཝེཀམནུབྲཱུཧེཏྭཱ གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟེ ཝུཏྟནཡེན ཀམྨཊྛཱནཾ མནསི ཀརོནྟོ གཱམཾ གཙྪེཡྻ. ཨཝ྄ཧཱནཾ ནཱབྷིནནྡེཡྻཱཏི ‘‘བྷནྟེ, ཨམྷཱཀཾ གྷརེ བྷུཉྫིཏབྦ’’ནྟི ནིམནྟནཾ, ‘‘དེཏི ནུ ཁོ ན དེཏི ནུ ཁོ སུནྡརཾ ནུ ཁོ དེཏི ཨསུནྡརཾ ནུ ཁོ དེཏཱི’’ཏི ཨེཝརཱུཔཾ ཝིཏཀྐཾ བྷོཛནཉྩ པཊིཔདཱཔཱུརཀོ བྷིཀྑུ ནཱབྷིནནྡེཡྻ, ནཔྤཊིགྒཎྷེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡདི པན བལཀྐཱརེན པཏྟཾ གཧེཏྭཱ པཱུརེཏྭཱ དེནྟི, པརིབྷུཉྫིཏྭཱ སམཎདྷམྨོ ཀཱཏབྦོ, དྷུཏངྒཾ ན ཀུཔྤཏི, ཏདུཔཱདཱཡ པན ཏཾ གཱམཾ ན པཝིསིཏབྦཾ. ཨབྷིཧཱརཉྩ གཱམཏོཏི སཙེ གཱམཾ པཝིཊྛསྶ པཱཏིསཏེཧིཔི བྷཏྟཾ ཨབྷིཧརནྟི ¶ , ཏམྤི ནཱབྷིནནྡེཡྻ, ཏཏོ ཨེཀསིཏྠམྤི ནཔྤཊིགྒཎྷེཡྻ, ཨཉྙདཏྠུ གྷརཔཊིཔཱཊིཡཱ པིཎྜཔཱཏམེཝ ཙརེཡྻཱཏི.

༧༡༧. ན ¶ མུནཱི གཱམམཱགམྨ, ཀུལེསུ སཧསཱ ཙརེཏི སོ ཙ མོནཏྠཱཡ པཊིཔནྣཀོ མུནི གཱམཾ གཏོ སམཱནོ ཀུལེསུ སཧསཱ ན ཙརེ, སཧསོཀིཏཱདིཨནནུལོམིཀཾ གིཧིསཾསགྒཾ ན ཨཱཔཛྫེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. གྷཱསེསནཾ ཚིནྣཀཐོ, ན ཝཱཙཾ པཡུཏཾ བྷཎེཏི ཚིནྣཀཐོ ཝིཡ ཧུཏྭཱ ཨོབྷཱསཔརིཀཐཱནིམིཏྟཝིཉྙཏྟིཔཡུཏྟཾ གྷཱསེསནཝཱཙཾ ན བྷཎེཡྻ. སཙེ ཨཱཀངྑེཡྻ, གིལཱནོ སམཱནོ ¶ གེལཉྙཔཊིབཱཧནཏྠཱཡ བྷཎེཡྻ. སེནཱསནཏྠཱཡ ཝཱ ཝིཉྙཏྟིཾ ཋཔེཏྭཱ ཨོབྷཱསཔརིཀཐཱནིམིཏྟཔཡུཏྟཾ, ཨཝསེསཔཙྩཡཏྠཱཡ པན ཨགིལཱནོ ནེཝ ཀིཉྩི བྷཎེཡྻཱཏི.

༧༡༨-༩. ཨལཏྠཾ ཡདིདནྟི ཨིམིསྶཱ པན གཱཐཱཡ ཨཡམཏྠོ – གཱམཾ པིཎྜཱཡ པཝིཊྛོ ཨཔྤམཏྟཀེཔི ཀིསྨིཉྩི ལདྡྷེ ‘‘ཨལཏྠཾ ཡཾ ཨིདཾ སཱདྷཱུ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨལདྡྷེ ‘‘ནཱལཏྠཾ ཀུསལ’’ནྟི ཏམྤི ‘‘སུནྡར’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ཨུབྷཡེནེཝ ལཱབྷཱལཱབྷེན སོ ཏཱདཱི ནིབྦིཀཱརོ ཧུཏྭཱ རུཀྑཾཝུཔནིཝཏྟཏི, ཡཐཱཔི པུརིསོ ཕལགཝེསཱི རུཀྑཾ ཨུཔགམྨ ཕལཾ ལདྡྷཱཔི ཨལདྡྷཱཔི ཨནནུནཱིཏོ ཨཔྤཊིཧཏོ མཛ྄ཛྷཏྟོཡེཝ ཧུཏྭཱ གཙྪཏི, ཨེཝཾ ཀུལཾ ཨུཔགམྨ ལཱབྷཾ ལདྡྷཱཔི ཨལདྡྷཱཔི མཛ྄ཛྷཏྟོཝ ཧུཏྭཱ གཙྪཏཱིཏི. ས པཏྟཔཱཎཱི ཏི གཱཐཱ ཨུཏྟཱནཏྠཱཝ.

༧༢༠. ཨུཙྩཱཝཙཱཏི ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ སམྦནྡྷོ – ཨེཝཾ བྷིཀྑཱཙཱརཝཏྟསམྤནྣོ ཧུཏྭཱཔི ཏཱཝཏཀེནེཝ ཏུཊྛིཾ ཨནཱཔཛྫིཏྭཱ པཊིཔདཾ ཨཱརོདྷེཡྻ. པཊིཔཏྟིསཱརཉྷི སཱསནཾ. སཱ ཙཱཡཾ ཨུཙྩཱཝཙཱ…པེ… མུཏནྟི. ཏསྶཏྠོ – སཱ ཙཱཡཾ མགྒཔཊིཔདཱ ཨུཏྟམནིཧཱིནབྷེདཏོ ཨུཙྩཱཝཙཱ བུདྡྷསམཎེན པཀཱསིཏཱ. སུཁཱཔཊིཔདཱ ཧི ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱ ཨུཙྩཱ, དུཀྑཱཔཊིཔདཱ དནྡྷཱབྷིཉྙཱ ཨཝཙཱ. ཨིཏརཱ དྭེ ཨེཀེནངྒེན ཨུཙྩཱ, ཨེཀེན ཨཝཙཱ. པཋམཱ ཨེཝ ཝཱ ཨུཙྩཱ, ཨིཏརཱ ཏིསྶོཔི ཨཝཙཱ. ཏཱཡ ཙེཏཱཡ ཨུཙྩཱཡ ཨཝཙཱཡ ཝཱ པཊིཔདཱཡ ན པཱརཾ དིགུཎཾ ཡནྟི. ‘‘དུགུཎ’’ནྟི ཝཱ པཱཋོ, ཨེཀམགྒེན ¶ དྭིཀྑཏྟུཾ ནིབྦཱནཾ ན ཡནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཀསྨཱ? ཡེན མགྒེན ཡེ ཀིལེསཱ པཧཱིནཱ, ཏེསཾ པུན ཨཔྤཧཱཏབྦཏོ. ཨེཏེན པརིཧཱནདྷམྨཱབྷཱཝཾ དཱིཔེཏི. ནཡིདཾ ཨེཀགུཎཾ མུཏནྟི ཏཉྩ ཨིདཾ པཱརཾ ཨེཀཀྑཏྟུཾཡེཝ ཕུསནཱརཧམྤི ན ཧོཏི. ཀསྨཱ? ཨེཀེན མགྒེན སབྦཀིལེསཔྤཧཱནཱབྷཱཝཏོ. ཨེཏེན ཨེཀམགྒེནེཝ ཨརཧཏྟཱབྷཱཝཾ དཱིཔེཏི.

༧༢༡. ཨིདཱནི ¶ པཊིཔདཱནིསཾསཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཡསྶ ཙ ཝིསཏཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡསྶ ཙ ཨེཝཾ པཊིཔནྣསྶ བྷིཀྑུནོ ཏཱཡ པཊིཔདཱཡ པཧཱིནཏྟཱ ཨཊྛསཏཏཎྷཱཝིཙརིཏབྷཱཝེན ཝིསཏཏྟཱ ཝིསཏཱ ཏཎྷཱ ནཏྠི, ཏསྶ ཀིལེསསོཏཙྪེདེན ཚིནྣསོཏསྶ ཀུསལཱཀུསལཔྤཧཱནེན ཀིཙྩཱཀིཙྩཔྤཧཱིནསྶ རཱགཛོ ཝཱ དོསཛོ ཝཱ ཨཔྤམཏྟཀོཔི པརིལཱ༹ཧོ ན ཝིཛྫཏཱིཏི.

༧༢༢. ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཨིམཱ གཱཐཱཡོ སུཏྭཱ ནཱལཀཏྠེརསྶ ཙིཏྟཾ ཨུདཔཱདི – ‘‘ཡདི ཨེཏྟཀཾ མོནེཡྻཾ སུཀརཾ ན དུཀྐརཾ, སཀྐཱ ཨཔྤཀསིརེན པཱུརེཏུ’’ནྟི, ཏསྨཱསྶ བྷགཝཱ ‘‘དུཀྐརམེཝ མོནེཡྻ’’ནྟི དསྶེནྟོ པུན ‘‘མོནེཡྻཾ ཏེ ཨུཔཉྙིསྶ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨུཔཉྙིསྶནྟི ཨུཔཉྙཱཔེཡྻཾ, ཀཐཡིསྶནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཁུརདྷཱརཱ ཨུཔམཱ ཨསྶཱཏི ཁུརདྷཱརཱུཔམོ ¶ . བྷཝེཏི བྷཝེཡྻ. ཀོ ཨདྷིཔྤཱཡོ? མོནེཡྻཾ པཊིཔནྣོ བྷིཀྑུ ཁུརདྷཱརཾ ཨུཔམཾ ཀཏྭཱ པཙྩཡེསུ ཝཏྟེཡྻ. ཡཐཱ མདྷུདིདྡྷཾ ཁུརདྷཱརཾ ལིཧནྟོ, ཚེདཏོ, ཛིཝ྄ཧཾ རཀྑཏི, ཨེཝཾ དྷམྨེན ལདྡྷེ པཙྩཡེ པརིབྷུཉྫནྟོ ཙིཏྟཾ ཀིལེསུཔྤཏྟིཏོ རཀྑེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཙྩཡཱ ཧི པརིསུདྡྷེན ཉཱཡེན ལདྡྷུཉྩ ཨནཝཛྫཔརིབྷོགེན པརིབྷུཉྫིཏུཉྩ ན སུཁེན སཀྐཱཏི བྷགཝཱ པཙྩཡནིསྶིཏམེཝ བཧུསོ བྷཎཏི. ཛིཝ྄ཧཱཡ ཏཱལུམཱཧཙྩ, ཨུདརེ སཉྙཏོ སིཡཱཏི ཛིཝ྄ཧཱཡ ཏཱལུཾ ཨུཔྤཱིལེ༹ཏྭཱཔི རསཏཎྷཾ ཝིནོདེནྟོ ཀིལིཊྛེན མགྒེན ཨུཔྤནྣཔཙྩཡེ ཨསེཝནྟོ ཨུདརེ སཾཡཏོ སིཡཱ.

༧༢༣. ཨལཱིནཙིཏྟོ ཙ སིཡཱཏི ¶ ནིཙྩཾ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ བྷཱཝནཱཡ ཨཊྛིཏཀཱརིཏཱཡ ཨཀུསཱིཏཙིཏྟོ ཙ བྷཝེཡྻ. ན ཙཱཔི བཧུ ཙིནྟཡེཏི ཉཱཏིཛནཔདཱམརཝིཏཀྐཝསེན ཙ བཧུཾ ན ཙིནྟེཡྻ. ནིརཱམགནྡྷོ ཨསིཏོ, བྲཧྨཙརིཡཔརཱཡཎོཏི ནིཀྐིལེསོ ཙ ཧུཏྭཱ ཏཎྷཱདིཊྛཱིཧི ཀིསྨིཉྩི བྷཝེ ཨནིསྶིཏོ སིཀྑཱཏྟཡསཀལསཱསནབྲཧྨཙརིཡཔརཱཡཎོ ཨེཝ བྷཝེཡྻ.

༧༢༤-༥. ཨེཀཱསནསྶཱཏི ཝིཝིཏྟཱསནསྶ. ཨཱསནམུཁེན ཙེཏྠ སབྦཨིརིཡཱཔཐཱ ཝུཏྟཱ. ཡཏོ སབྦཨིརིཡཱཔཐེསུ ཨེཀཱིབྷཱཝསྶ སིཀྑེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཀཱསནསྶཱཏི ཙ སམྤདཱནཝཙནམེཏཾ. སམཎཱུཔཱསནསྶ ¶ ཙཱཏི སམཎེཧི ཨུཔཱསིཏབྦསྶ ཨཊྛཏིཾསཱརམྨཎབྷཱཝནཱནུཡོགསྶ, སམཎཱནཾ ཝཱ ཨུཔཱསནབྷཱུཏསྶ ཨཊྛཏིཾསཱརམྨཎབྷེདསྶེཝ. ཨིདམྤི སམྤདཱནཝཙནམེཝ, ཨུཔཱསནཏྠནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཏྠ ཙ ཨེཀཱསནེན ཀཱཡཝིཝེཀོ, སམཎཱུཔཱསནེན ཙིཏྟཝིཝེཀོ ཝུཏྟོ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨེཀཏྟཾ མོནམཀྑཱཏནྟི ཨེཝམིདཾ ཀཱཡཙིཏྟཝིཝེཀཝསེན ‘‘ཨེཀཏྟཾ མོན’’ནྟི ཨཀྑཱཏཾ. ཨེཀོ ཙེ ཨབྷིརམིསྶསཱིཏི ཨིདཾ པན ཨུཏྟརགཱཐཱཔེཀྑཾ པདཾ, ‘‘ཨཐ བྷཱཧིསི དསདིསཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཨསྶ སམྦནྡྷོ.

བྷཱཧིསཱིཏི བྷཱསིསྶསི པཀཱསེསྶསི. ཨིམཾ པཊིཔདཾ བྷཱཝེནྟོ སབྦདིསཱསུ ཀིཏྟིཡཱ པཱཀཊོ བྷཝིསྶསཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སུཏྭཱ དྷཱིརཱནནྟིཨཱདཱིནཾ པན ཙཏུནྣཾ པདཱནཾ ཨཡམཏྠོ – ཡེན ཙ ཀིཏྟིགྷོསེན བྷཱཧིསི དསདིསཱ ཏཾ དྷཱིརཱནཾ ཛྷཱཡཱིནཾ ཀཱམཙཱགིནཾ ནིགྷོསཾ སུཏྭཱ ཨཐ ཏྭཾ ཏེན ཨུདྡྷཙྩཾ ཨནཱཔཛྫིཏྭཱ བྷིཡྻོ ཧིརིཉྩ སདྡྷཉྩ ཀརེཡྻཱསི, ཏེན གྷོསེན ཧརཱཡམཱནོ ‘‘ནིཡྻཱནིཀཔཊིཔདཱ ཨཡ’’ནྟི སདྡྷཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཨུཏྟརི པཊིཔཏྟིམེཝ བྲཱུཧེཡྻཱསི. མཱམཀོཏི ཨེཝཉྷི སནྟེ མམ སཱཝཀོ ཧོཏཱིཏི.

༧༢༦. ཏཾ ནདཱིཧཱིཏི ཡཾ ཏཾ མཡཱ ‘‘ཧིརིཉྩ སདྡྷཉྩ བྷིཡྻོ ཀུབྦེཐཱ’’ཏི ཝདཏཱ ‘‘ཨུདྡྷཙྩཾ ¶ ན ཀཱཏབྦ’’ནྟི ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཨིམིནཱ ནདཱིནིདསྶནེནཱཔི ཛཱནཱཐ, ཏབྦིཔརིཡཱཡཉྩ སོབྦྷེསུ ཙ པདརེསུཙ ཛཱནཱཐ. སོབྦྷེསཱུཏི མཱཏིཀཱསུ ¶ . པདརེསཱུཏི དརཱིསུ. ཀཐཾ? སཎནྟཱ ཡནྟི ཀུསོབྦྷཱ, ཏུཎྷཱི ཡནྟི མཧོདདྷཱིཏི. ཀུསོབྦྷཱ ཧི སོབྦྷཔདརཱདིབྷེདཱ སབྦཱཔི ཀུནྣདིཡོ སཎནྟཱ སདྡཾ ཀརོནྟཱ ཨུདྡྷཏཱ ཧུཏྭཱ ཡནྟི, གངྒཱདིབྷེདཱ པན མཧཱནདིཡོ ཏུཎྷཱི ཡནྟི, ཨེཝཾ ‘‘མོནེཡྻཾ པཱུརེམཱི’’ཏི ཨུདྡྷཏོ ཧོཏི ཨམཱམཀོ, མཱམཀོ པན ཧིརིཉྩ སདྡྷཉྩ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ནཱིཙཙིཏྟོཝ ཧོཏི.

༧༢༧-༩. ཀིཉྩ བྷིཡྻོ – ཡདཱུནཀཾ…པེ… པཎྜིཏོཏི. ཏཏྠ སིཡཱ – སཙེ ཨཌྜྷཀུམྦྷཱུཔམོ བཱལོ སཎནྟཏཱཡ, རཧདོ པཱུརོཝ པཎྜིཏོ སནྟཏཱཡ, ཨཐ ཀསྨཱ བུདྡྷསམཎོ ཨེཝཾ དྷམྨདེསནཱབྱཱཝཊོ ཧུཏྭཱ བཧུཾ བྷཱསཏཱིཏི ཨིམིནཱ སམྦནྡྷེན ‘‘ཡཾ སམཎོ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡཾ བུདྡྷསམཎོ བཧུཾ བྷཱསཏི ཨུཔེཏཾ ཨཏྠསཉྷིཏཾ, ཨཏྠུཔེཏཾ ¶ དྷམྨུཔེཏཉྩ ཧིཏེན ཙ སཾཧིཏཾ, ཏཾ ན ཨུདྡྷཙྩེན, ཨཔིཙ ཁོ ཛཱནཾ སོ དྷམྨཾ དེསེཏི དིཝསམྤི དེསེནྟོ ནིཔྤཔཉྩོཝ ཧུཏྭཱ. ཏསྶ ཧི སབྦཾ ཝཙཱིཀམྨཾ ཉཱཎཱནུཔརིཝཏྟི. ཨེཝཾ དེསེནྟོ ཙ ‘‘ཨིདམསྶ ཧིཏཾ ཨིདམསྶ ཧིཏ’’ནྟི ནཱནཔྤཀཱརཏོ ཛཱནཾ སོ བཧུ བྷཱསཏི, ན ཀེཝལཾ བཧུབྷཱཎིཏཱཡ. ཨཝསཱནགཱཐཱཡ སམྦནྡྷོ – ཨེཝཾ ཏཱཝ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེན སམནྣཱགཏོ བུདྡྷསམཎོ ཛཱནཾ སོ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཛཱནཾ སོ བཧུ བྷཱསཏི. ཏེན དེསིཏཾ པན དྷམྨཾ ནིབྦེདྷབྷཱགིཡེནེཝ ཉཱཎེན ཡོ ཙ ཛཱནཾ སཾཡཏཏྟོ, ཛཱནཾ ན བཧུ བྷཱསཏི, ས མུནི མོནམརཧཏི, ས མུནི མོནམཛ྄ཛྷགཱཏི. ཏསྶཏྠོ – ཏཾ དྷམྨཾ ཛཱནནྟོ སཾཡཏཏྟོ གུཏྟཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ ཡཾ བྷཱསིཏཾ སཏྟཱནཾ ཧིཏསུཁཱཝཧཾ ན ཧོཏི, ཏཾ ཛཱནཾ ན བཧུ བྷཱསཏི. སོ ཨེཝཾཝིདྷོ མོནཏྠཾ པཊིཔནྣཀོ མུནི མོནེཡྻཔཊིཔདཱསངྑཱཏཾ མོནཾ ཨརཧཏི. ན ཀེཝལཉྩ ཨརཧཏིཡེཝ, ཨཔིཙ ཁོ པན ས མུནི ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎསངྑཱཏཾ མོནཾ ཨཛ྄ཛྷགཱ ཨིཙྩེཝ ཝེདིཏབྦོཏི ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི.

ཏཾ སུཏྭཱ ནཱལཀཏྠེརོ ཏཱིསུ ཋཱནེསུ ཨཔྤིཙྪོ ཨཧོསི དསྶནེ སཝནེ པུཙྪཱཡཱཏི. སོ ཧི དེསནཱཔརིཡོསཱནེ པསནྣཙིཏྟོ ¶ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ཝནཾ པཝིཊྛོ, པུན ‘‘ཨཧོ ཝཏཱཧཾ བྷགཝནྟཾ པསྶེཡྻ’’ནྟི ལོལབྷཱཝཾ ན ཛནེསི. ཨཡམསྶ དསྶནེ ཨཔྤིཙྪཏཱ. ཏཐཱ ‘‘ཨཧོ ཝཏཱཧཾ པུན དྷམྨདེསནཾ སུཎེཡྻ’’ནྟི ལོལབྷཱཝཾ ན ཛནེསི. ཨཡམསྶ སཝནེ ཨཔྤིཙྪཏཱ. ཏཐཱ ‘‘ཨཧོ ཝཏཱཧཾ པུན མོནེཡྻཔཊིཔདཾ པུཙྪེཡྻ’’ནྟི ལོལབྷཱཝཾ ན ཛནེསི. ཨཡམསྶ པུཙྪཱཡ ཨཔྤིཙྪཏཱ.

སོ ཨེཝཾ ཨཔྤིཙྪོ སམཱནོ པབྦཏཔཱདཾ པཝིསིཏྭཱ ཨེཀཝནསཎྜེ དྭེ དིཝསཱནི ན ཝསི ¶ , ཨེཀརུཀྑམཱུལེ དྭེ དིཝསཱནི ན ནིསཱིདི, ཨེཀགཱམེ དྭེ དིཝསཱནི པིཎྜཱཡ ན པཱཝིསི. ཨིཏི ཝནཏོ ཝནཾ, རུཀྑཏོ རུཀྑཾ, གཱམཏོ གཱམཾ ཨཱཧིཎྜནྟོ ཨནུརཱུཔཔཊིཔདཾ པཊིཔཛྫིཏྭཱ ཨགྒཕལེ པཏིཊྛཱསི. ཨཐ ཡསྨཱ མོནེཡྻཔཊིཔདཾ ཨུཀྐཊྛཾ ཀཏྭཱ པཱུརེནྟོ བྷིཀྑུ སཏྟེཝ མཱསཱནི ཛཱིཝཏི, མཛ྄ཛྷིམཾ ཀཏྭཱ པཱུརེནྟོ སཏྟ ཝསྶཱནི, མནྡཾ ཀཏྭཱ པཱུརེནྟོ སོལ༹ས ཝསྶཱནི. ཨཡཉྩ ཨུཀྐཊྛཾ ཀཏྭཱ པཱུརེསི, ཏསྨཱ སཏྟ མཱསེ ཋཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཱཡུསངྑཱརཔརིཀྑཡཾ ཉཏྭཱ ནྷཱཡིཏྭཱ ནིཝཱསེཏྭཱ ཀཱཡབནྡྷནཾ བནྡྷིཏྭཱ དིགུཎཾ སངྒྷཱཊིཾ པཱརུཔིཏྭཱ དསབལཱབྷིམུཁོ པཉྩཔཏིཊྛིཏཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨཉྫལིཾ ¶ པགྒཧེཏྭཱ ཧིངྒུལཀཔབྦཏཾ ནིསྶཱཡ ཋིཏཀོཝ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡི. ཏསྶ པརིནིབྦུཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ བྷགཝཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ ཏཏྠ གནྟྭཱ སརཱིརཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ དྷཱཏུཡོ གཱཧཱཔེཏྭཱ ཙེཏིཡཾ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཨགམཱསཱིཏི.

པརམཏྠཛོཏིཀཱཡ ཁུདྡཀ-ཨཊྛཀཐཱཡ

སུཏྟནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱཡ ནཱལཀསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༢. དྭཡཏཱནུཔསྶནཱསུཏྟཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ ¶ མེ སུཏནྟི དྭཡཏཱནུཔསྶནཱསུཏྟཾ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨིམསྶ སུཏྟསྶ ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡཏོ ཨུཔྤཏྟི. ཨཏྟཛ྄ཛྷཱསཡེན ཧི བྷགཝཱ ཨིམཾ སུཏྟཾ དེསེསི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརོ པནསྶ ཨཏྠཝཎྞནཱཡམེཝ ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི. ཏཏྠ ¶ ཨེཝཾ མེ སུཏནྟིཨཱདཱིནི ཝུཏྟནཡཱནེཝ. པུབྦཱརཱམེཏི སཱཝཏྠིནགརསྶ པུརཏྠིམདིསཱཡཾ ཨཱརཱམེ. མིགཱརམཱཏུ པཱསཱདེཏི ཨེཏྠ ཝིསཱཁཱ ཨུཔཱསིཀཱ ཨཏྟནོ སསུརེན མིགཱརེན སེཊྛིནཱ མཱཏུཊྛཱནེ ཋཔིཏཏྟཱ ‘‘མིགཱརམཱཏཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏཱཡ མིགཱརམཱཏུཡཱ ནཝཀོཊིཨགྒྷནཀཾ མཧཱལཏཱཔིལ༹ནྡྷནཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཀཱརཱཔིཏོ པཱསཱདོ ཧེཊྛཱ ཙ ཨུཔརི ཙ པཉྩ པཉྩ གབྦྷསཏཱནི ཀཏྭཱ སཧསྶཀཱུཊཱགཱརགབྦྷོ, སོ ‘‘མིགཱརམཱཏུཔཱསཱདོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏསྨིཾ མིགཱརམཱཏུ པཱསཱདེ.

ཏེན ཁོ པན སམཡེན བྷགཝཱཏི ཡཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཾ ནིསྶཱཡ པུབྦཱརཱམེ མིགཱརམཱཏུ པཱསཱདེ ཝིཧརཏི, ཏེན སམཡེན. ཏདཧུཔོསཐེཏི ཏསྨིཾ ཨཧུ ཨུཔོསཐེ, ཨུཔོསཐདིཝསེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པནྣརསེཏི ཨིདཾ ཨུཔོསཐགྒཧཎེན སམྤཏྟཱཝསེསུཔོསཐཔཊིཀྑེཔཝཙནཾ. པུཎྞཱཡ པུཎྞམཱཡ རཏྟིཡཱཏི པནྣརསདིཝསཏྟཱ དིཝསགཎནཱཡ ཨབྦྷཱདིཨུཔཀྐིལེསཝིརཧཏྟཱ རཏྟིགུཎསམྤཏྟིཡཱ ཙ པུཎྞཏྟཱ པུཎྞཱཡ, པརིཔུཎྞཙནྡཏྟཱ པུཎྞམཱཡ ཙ རཏྟིཡཱ. བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོཏི བྷིཀྑུསངྒྷེན པརིཝུཏོ. ཨབྦྷོཀཱསེ ནིསིནྣོ ཧོཏཱིཏི མིགཱརམཱཏུ རཏནཔཱསཱདཔརིཝེཎེ ཨབྦྷོཀཱསེ ཨུཔརི ཨཔྤཊིཙྪནྣེ ཨོཀཱསེ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསིནྣོ ཧོཏི. ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཾ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏནྟི ཨཏཱིཝ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཾ, ཡཏོ ཡཏོ ཝཱ ཨནུཝིལོཀེཏི ¶ , ཏཏོ ཏཏོ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཾ, ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཾ ཝཱཙཱཡ, པུན ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཾ ཀཱཡེན. བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཨནུཝིལོཀེཏྭཱཏི ཏཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ནིསིནྣཾ ཨནེཀསཧསྶབྷིཀྑུཔརིམཱཎཾ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཾ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ‘‘ཨེཏྟཀཱ ཨེཏྠ སོཏཱཔནྣཱ, ཨེཏྟཀཱ སཀདཱགཱམིནོ, ཨེཏྟཀཱ ཨནཱགཱམིནོ ཨེཏྟཀཱ ཨཱརདྡྷཝིཔསྶཀཱ ཀལྱཱཎཔུཐུཛྫནཱ, ཨིམསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཀཱིདིསཱི དྷམྨདེསནཱ སཔྤཱཡཱ’’ཏི སཔྤཱཡདྷམྨདེསནཱཔརིཙྪེདནཏྠཾ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིལོཀེཏྭཱ.

ཡེ ¶ ཏེ, བྷིཀྑཝེ, ཀུསལཱ དྷམྨཱཏི ཡེ ཏེ ཨཱརོགྱཊྛེན ཨནཝཛྫཊྛེན ཨིཊྛཕལཊྛེན ཀོསལླསམྦྷཱུཏཊྛེན ཙ ཀུསལཱ སཏྟཏིཾསབོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨཱ, ཏཛྫོཏཀཱ ཝཱ པརིཡཏྟིདྷམྨཱ. ཨརིཡཱ ¶ ནིཡྻཱནིཀཱ སམྦོདྷགཱམིནོཏི ཨུཔགནྟབྦཊྛེན ཨརིཡཱ, ལོཀཏོ ནིཡྻཱནཊྛེན ནིཡྻཱནིཀཱ, སམྦོདྷསངྑཱཏཾ ཨརཧཏྟཾ གམནཊྛེན སམྦོདྷགཱམིནོ. ཏེསཾ ཝོ བྷིཀྑཝེ…པེ… སཝནཱཡ, ཏེསཾ བྷིཀྑཝེ ཀུསལཱནཾ…པེ… སམྦོདྷགཱམཱིནཾ ཀཱ ཨུཔནིསཱ, ཀིཾ ཀཱརཎཾ, ཀིཾ པཡོཛནཾ ཏུམྷཱཀཾ སཝནཱཡ, ཀིམཏྠཾ ཏུམྷེ ཏེ དྷམྨེ སུཎཱཐཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡཱཝདེཝ དྭཡཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཉཱཎཱཡཱཏི ཨེཏྠ ཡཱཝདེཝཱཏི པརིཙྪེདཱཝདྷཱརཎཝཙནཾ. དྭེ ཨཝཡཝཱ ཨེཏེསནྟི དྭཡཱ, དྭཡཱ ཨེཝ དྭཡཏཱ, ཏེསཾ དྭཡཏཱནཾ. ‘‘དྭཡཱན’’ནྟིཔི པཱཋོ. ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཉཱཎཱཡཱཏི ཨཝིཔརཱིཏཉཱཎཱཡ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡདེཏཾ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཱདིབྷེདེན དྭིདྷཱ ཝཝཏྠིཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཝིཔསྶནཱསངྑཱཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎཾ, ཨེཏདཏྠཱཡ ན ཨིཏོ བྷིཡྻོཏི, སཝནེན ཧི ཨེཏྟཀཾ ཧོཏི, ཏདུཏྟརི ཝིསེསཱདྷིགམོ བྷཱཝནཱཡཱཏི. ཀིཉྩ དྭཡཏཾ ཝདེཐཱཏི ཨེཏྠ པན སཙེ, ཝོ བྷིཀྑཝེ, སིཡཱ, ཀིཉྩ ཏུམྷེ, བྷནྟེ, དྭཡཏཾ ཝདེཐཱཏི ཨཡམདྷིཔྤཱཡོ. པདཏྠོ པན ‘‘ཀིཉྩ དྭཡཏཱབྷཱཝཾ ཝདེཐཱ’’ཏི.

(༡) ཏཏོ བྷགཝཱ དྭཡཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨིདཾ དུཀྑ’’ནྟི ཨེཝམཱདིམཱཧ. ཏཏྠ དྭཡཏཱནཾ ཙཏུསཙྩདྷམྨཱནཾ ‘‘ཨིདཾ དུཀྑཾ, ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོ’’ཏི ཨེཝཾ ལོཀིཡསྶ ཨེཀསྶ ཨཝཡཝསྶ སཧེཏུཀསྶ ཝཱ དུཀྑསྶ དསྶནེན ཨཡཾ ཨེཀཱནུཔསྶནཱ, ཨིཏརཱ ལོཀུཏྟརསྶ དུཏིཡསྶ ཨཝཡཝསྶ སཨུཔཱཡསྶ ཝཱ ནིརོདྷསྶ དསྶནེན དུཏིཡཱནུཔསྶནཱ. པཋམཱ ཙེཏྠ ཏཏིཡཙཏུཏྠཝིསུདྡྷཱིཧི ཧོཏི, དུཏིཡཱ པཉྩམཝིསུདྡྷིཡཱ. ཨེཝཾ སམྨཱ དྭཡཏཱནུཔསྶིནོཏི ཨིམིནཱ ཝུཏྟནཡེན སམྨཱ དྭཡདྷམྨེ ཨནུཔསྶནྟསྶ སཏིཡཱ ¶ ཨཝིཔྤཝཱསེན ཨཔྤམཏྟསྶ, ཀཱཡིཀཙེཏསིཀཝཱིརིཡཱཏཱཔེན ཨཱཏཱཔིནོ ཀཱཡེ ཙ ཛཱིཝིཏེ ཙ ནིརཔེཀྑཏྟཱ ¶ , པཧིཏཏྟསྶ. པཱཊིཀངྑནྟི ཨིཙྪིཏབྦཾ. དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཨཉྙཱཏི ཨསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ ཨརཧཏྟཾ. སཏི ཝཱ ཨུཔཱདིསེསེ ཨནཱགཱམིཏཱཏི ‘‘ཨུཔཱདིསེས’’ནྟི པུནབྦྷཝཝསེན ཨུཔཱདཱཏབྦཀྑནྡྷསེསཾ ཝུཙྩཏི, ཏསྨིཾ ཝཱ སཏི ཨནཱགཱམིབྷཱཝོ པཊིཀངྑོཏི དསྶེཏི. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཧེཊྛིམཕལཱནིཔི ཨེཝཾ དྭཡཏཱནུཔསྶིནོཝ ཧོནྟི, ཨུཔརིམཕལེསུ པན ཨུསྶཱཧཾ ཛནེནྟོ ཨེཝམཱཧ.

ཨིདམཝོཙཱཏིཨཱདི སངྒཱིཏིཀཱརཱནཾ ཝཙནཾ. ཏཏྠ ཨིདནྟི ‘‘ཡེ ཏེ, བྷིཀྑཝེ’’ཏིཨཱདིཝུཏྟནིདསྶནཾ. ཨེཏནྟི ཨིདཱནི ‘‘ཡེ དུཀྑ’’ནྟི ཨེཝམཱདིཝཏྟབྦགཱཐཱབནྡྷནིདསྶནཾ. ཨིམཱ ཙ གཱཐཱ ཙཏུསཙྩདཱིཔཀཏྟཱ ཝུཏྟཏྠདཱིཔིཀཱ ཨེཝ, ཨེཝཾ སནྟེཔི གཱཐཱརུཙིཀཱནཾ པཙྪཱ ཨཱགཏཱནཾ པུབྦེ ཝུཏྟཾ ཨསམཏྠཏཱཡ ཨནུགྒཧེཏྭཱ ‘‘ཨིདཱནི ཡདི ཝདེཡྻ སུནྡར’’ནྟི ཨཱཀངྑནྟཱནཾ ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟཱནཉྩ ཨཏྠཱཡ ཝུཏྟཱ. ཝིསེསཏྠདཱིཔིཀཱ ཝཱཏི ཨཝིཔསྶཀེ ¶ ཝིཔསྶཀེ ཙ དསྶེཏྭཱ ཏེསཾ ཝཊྚཝིཝཊྚདསྶནཏོ, ཏསྨཱ ཝིསེསཏྠདསྶནཏྠམེཝ ཝུཏྟཱ. ཨེས ནཡོ ཨིཏོ པརམྤི གཱཐཱཝཙནེསུ.

༧༣༠. ཏཏྠ ཡཏྠ ཙཱཏི ནིབྦཱནཾ དསྶེཏི. ནིབྦཱནེ ཧི དུཀྑཾ སབྦསོ ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏི, སབྦཔྤཀཱརཾ ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏི, སཧེཏུཀཾ ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏི, ཨསེསཉྩ ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏི. ཏཉྩ མགྒནྟི ཏཉྩ ཨཊྛངྒིཀཾ མགྒཾ.

༧༣༡-༣. ཙེཏོཝིམུཏྟིཧཱིནཱ ཏེ, ཨཐོ པཉྙཱཝིམུཏྟིཡཱཏི ཨེཏྠ ཨརཧཏྟཕལསམཱདྷི རཱགཝིརཱགཱ ཙེཏོཝིམུཏྟི, ཨརཧཏྟཕལཔཉྙཱ ཨཝིཛྫཱཝིརཱགཱ པཉྙཱཝིམུཏྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཏཎྷཱཙརིཏེན ཝཱ ཨཔྤནཱཛྷཱནབལེན ཀིལེསེ ཝིཀྑམྦྷེཏྭཱ ཨདྷིགཏཾ ཨརཧཏྟཕལཾ རཱགཝིརཱགཱ ཙེཏོཝིམུཏྟི, དིཊྛིཙརིཏེན ཨུཔཙཱརཛ྄ཛྷཱནམཏྟཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཝིཔསྶིཏྭཱ ཨདྷིགཏཾ ཨརཧཏྟཕལཾ ཨཝིཛྫཱཝིརཱགཱ པཉྙཱཝིམུཏྟི. ཨནཱགཱམིཕལཾ ཝཱ ཀཱམརཱགཾ སནྡྷཱཡ རཱགཝིརཱགཱ ཙེཏོཝིམུཏྟི, ཨརཧཏྟཕལཾ སབྦཔྤཀཱརཏོ ཨཝིཛྫཱཝིརཱགཱ པཉྙཱཝིམུཏྟཱིཏི. ཨནྟཀིརིཡཱཡཱཏི ཝཊྚདུཀྑསྶ ཨནྟཀརཎཏྠཱཡ ¶ . ཛཱཏིཛརཱུཔགཱཏི ཛཱཏིཛརཾ ཨུཔགཏཱ, ཛཱཏིཛརཱཡ ཝཱ ཨུཔགཏཱ, ན པརིམུཙྩནྟི ཛཱཏིཛརཱཡཱཏི ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦཱ. སེསམེཏྠ ཨཱདིཏོ པབྷུཏི པཱཀཊམེཝ. གཱཐཱཔརིཡོསཱནེ ཙ སཊྛིམཏྟཱ བྷིཀྑཱུ ཏཾ ¶ དེསནཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཝིཔསྶིཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ ཨཱསནེ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ. ཡཐཱ ཙེཏྠ, ཨེཝཾ སབྦཝཱརེསུ.

(༢) ཨཏོ ཨེཝ བྷགཝཱ ‘‘སིཡཱ ཨཉྙེནཔི པརིཡཱཡེནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ནཱནཔྤཀཱརཏོ དྭཡཏཱནུཔསྶནཾ ཨཱཧ. ཏཏྠ དུཏིཡཝཱརེ ཨུཔདྷིཔཙྩཡཱཏི སཱསཝཀམྨཔཙྩཡཱ. སཱསཝཀམྨཉྷི ཨིདྷ ‘‘ཨུཔདྷཱི’’ཏི ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱཏི ཨསེསཾ ཝིརཱགེན ནིརོདྷཱ, ཨསེསཝིརཱགསངྑཱཏཱ ཝཱ ནིརོདྷཱ.

༧༣༤. ཨུཔདྷིནིདཱནཱཏི ཀམྨཔཙྩཡཱ. དུཀྑསྶ ཛཱཏིཔྤབྷཝཱནུཔསྶཱིཏི ཝཊྚདུཀྑསྶ ཛཱཏིཀཱརཎཾ ‘‘ཨུཔདྷཱི’’ཏི ཨནུཔསྶནྟོ. སེསམེཏྠ པཱཀཊམེཝ. ཨེཝཾ ཨཡམྤི ཝཱརོ ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི དཱིཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟནིཀཱུཊེནེཝ ཝུཏྟོ. ཡཐཱ ཙཱཡཾ, ཨེཝཾ སབྦཝཱརཱ.

(༣) ཏཏྠ ཏཏིཡཝཱརེ ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡཱཏི བྷཝགཱམིཀམྨསམྦྷཱརཨཝིཛྫཱཔཙྩཡཱ. དུཀྑཾ པན སབྦཏྠ ཝཊྚདུཀྑམེཝ.

༧༣༥. ཛཱཏིམརཎསཾསཱརནྟི ¶ ཁནྡྷནིབྦཏྟིཾ ཛཱཏིཾ ཁནྡྷབྷེདཾ མརཎཾ ཁནྡྷཔཊིཔཱཊིཾ སཾསཱརཉྩ. ཝཛནྟཱིཏི གཙྪནྟི ཨུཔེནྟི. ཨིཏྠབྷཱཝཉྙཐཱབྷཱཝནྟི ཨིམཾ མནུསྶབྷཱཝཾ ཨིཏོ ཨཝསེསཨཉྙནིཀཱཡབྷཱཝཉྩ. གཏཱིཏི པཙྩཡབྷཱཝོ.

༧༣༦. ཨཝིཛྫཱ ཧཱཡནྟི ཨཝིཛྫཱ ཧི ཨཡཾ. ཝིཛྫཱགཏཱ ཙ ཡེ སཏྟཱཏི ཡེ ཙ ཨརཧཏྟམགྒཝིཛྫཱཡ ཀིལེསེ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ གཏཱ ཁཱིཎཱསཝསཏྟཱ. སེསམུཏྟཱནཏྠམེཝ.

(༤) ཙཏུཏྠཝཱརེ སངྑཱརཔཙྩཡཱཏི པུཉྙཱཔུཉྙཱནེཉྫཱབྷིསངྑཱརཔཙྩཡཱ.

༧༣༨-༩. ཨེཏམཱདཱིནཝཾ ཉཏྭཱཏི ཡདིདཾ དུཀྑཾ སངྑཱརཔཙྩཡཱ, ཨེཏཾ ཨཱདཱིནཝནྟི ཉཏྭཱ. སབྦསངྑཱརསམཐཱཏི སབྦེསཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱནཾ སངྑཱརཱནཾ མགྒཉཱཎེན སམཐཱ, ཨུཔཧཏཏཱཡ ཕལསམཏྠཏཱཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སཉྙཱནནྟི ཀཱམསཉྙཱདཱིནཾ མགྒེནེཝ ཨུཔརོདྷནཱ. ཨེཏཾ ཉཏྭཱ ཡཐཱཏཐནྟི ཨེཏཾ ¶ དུཀྑཀྑཡཾ ཨཝིཔརཱིཏཾ ཉཏྭཱ. སམྨདྡསཱཏི སམྨཱདསྶནཱ. སམྨདཉྙཱཡཱཏི སངྑཏཾ ཨནིཙྩཱདིཏོ, ཨསངྑཏཉྩ ནིཙྩཱདིཏོ ཉཏྭཱ. མཱརསཾཡོགནྟི ཏེབྷཱུམཀཝཊྚཾ. སེསམུཏྟཱནཏྠམེཝ.

(༥) པཉྩམཝཱརེ ¶ ཝིཉྙཱཎཔཙྩཡཱཏི ཀམྨསཧཛཱཏཨབྷིསངྑཱརཝིཉྙཱཎཔཙྩཡཱ.

༧༤༡. ནིཙྪཱཏོཏི ནིཏྟཎྷོ. པརིནིབྦུཏོཏི ཀིལེསཔརིནིབྦཱནེན པརིནིབྦུཏོ ཧོཏི. སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

(༦) ཚཊྛཝཱརེ ཕསྶཔཙྩཡཱཏི ཨབྷིསངྑཱརཝིཉྙཱཎསམྤཡུཏྟཕསྶཔཙྩཡཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ ཨེཏྠ པདཔཊིཔཱཊིཡཱ ཝཏྟབྦཱནི ནཱམརཱུཔསལཱ༹ཡཏནཱནི ཨཝཏྭཱ ཕསྶོ ཝུཏྟོ. ཏཱནི ཧི རཱུཔམིསྶཀཏྟཱ ཀམྨསམྤཡུཏྟཱནེཝ ན ཧོནྟི, ཨིདཉྩ ཝཊྚདུཀྑཾ ཀམྨཏོ ཝཱ སམྦྷཝེཡྻ ཀམྨསམྤཡུཏྟདྷམྨཏོ ཝཱཏི.

༧༤༢-༣. བྷཝསོཏཱནུསཱརིནནྟི ཏཎྷཱནུསཱརིནཾ. པརིཉྙཱཡཱཏི ཏཱིཧི པརིཉྙཱཧི པརིཛཱནིཏྭཱ. ཨཉྙཱཡཱཏི ཨརཧཏྟམགྒཔཉྙཱཡ ཉཏྭཱ. ཨུཔསམེ རཏཱཏི ཕལསམཱཔཏྟིཝསེན ནིབྦཱནེ རཏཱ. ཕསྶཱབྷིསམཡཱཏི ཕསྶནིརོདྷཱ. སེསཾ པཱཀཊམེཝ.

(༧) སཏྟམཝཱརེ ¶ ཝེདནཱཔཙྩཡཱཏི ཀམྨསམྤཡུཏྟཝེདནཱཔཙྩཡཱ.

༧༤༤-༥. ཨདུཀྑམསུཁཾ སཧཱཏི ཨདུཀྑམསུཁེན སཧ. ཨེཏཾ དུཀྑནྟི ཉཏྭཱནཱཏི ཨེཏཾ སབྦཾ ཝེདཡིཏཾ ‘‘དུཀྑཀཱརཎ’’ནྟི ཉཏྭཱ, ཝིཔརིཎཱམཊྛིཏིཨཉྙཱཎདུཀྑཏཱཧི ཝཱ དུཀྑཾ ཉཏྭཱ. མོསདྷམྨནྟི ནསྶནདྷམྨཾ. པལོཀིནནྟི ཛརཱམརཎེཧི པལུཛྫནདྷམྨཾ. ཕུསྶ ཕུསྶཱཏི ཨུདཡབྦཡཉཱཎེན ཕུསིཏྭཱ ཕུསིཏྭཱ. ཝཡཾ པསྶནྟི ཨནྟེ བྷངྒམེཝ པསྶནྟོ. ཨེཝཾ ཏཏྠ ཝིཛཱནཏཱིཏི ཨེཝཾ ཏཱ ཝེདནཱ ཝིཛཱནཱཏི, ཏཏྠ ཝཱ དུཀྑབྷཱཝཾ ཝིཛཱནཱཏི. ཝེདནཱནཾ ཁཡཱཏི ཏཏོ པརཾ མགྒཉཱཎེན ཀམྨསམྤཡུཏྟཱནཾ ཝེདནཱནཾ ཁཡཱ. སེསམུཏྟཱནམེཝ.

(༨) ཨཊྛམཝཱརེ ཏཎྷཱཔཙྩཡཱཏི ཀམྨསམྦྷཱརཏཎྷཱཔཙྩཡཱ ¶ .

༧༤༧. ཨེཏམཱདཱིནཝཾ ཉཏྭཱ, ཏཎྷཾ དུཀྑསྶ སམྦྷཝནྟི ཨེཏཾ དུཀྑསྶ སམྦྷཝཾ ཏཎྷཱཡ ཨཱདཱིནཝཾ ཉཏྭཱ. སེསམུཏྟཱནམེཝ.

(༩) ནཝམཝཱརེ ཨུཔཱདཱནཔཙྩཡཱཏི ཀམྨསམྦྷཱརཨུཔཱདཱནཔཙྩཡཱ.

༧༤༨-༩. བྷཝོཏི ¶ ཝིཔཱཀབྷཝོ ཁནྡྷཔཱཏུབྷཱཝོ. བྷཱུཏོ དུཀྑནྟི བྷཱུཏོ སམྦྷཱུཏོ ཝཊྚདུཀྑཾ ནིགཙྪཏི. ཛཱཏསྶ མརཎནྟི ཡཏྲཱཔི ‘‘བྷཱུཏོ སུཁཾ ནིགཙྪཏཱི’’ཏི བཱལཱ མཉྙནྟི, ཏཏྲཱཔི དུཀྑམེཝ དསྶེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཛཱཏསྶ མརཎཾ ཧོཏཱི’’ཏི. དུཏིཡགཱཐཱཡ ཡོཛནཱ – ཨནིཙྩཱདཱིཧི སམྨདཉྙཱཡ པཎྜིཏཱ ཨུཔཱདཱནཀྑཡཱ ཛཱཏིཀྑཡཾ ནིབྦཱནཾ ཨབྷིཉྙཱཡ ན གཙྪནྟི པུནབྦྷཝནྟི.

(༡༠) དསམཝཱརེ ཨཱརམྦྷཔཙྩཡཱཏི ཀམྨསམྤཡུཏྟཝཱིརིཡཔཙྩཡཱ.

༧༥༡. ཨནཱརམྦྷེ ཝིམུཏྟིནོཏི ཨནཱརམྦྷེ ནིབྦཱནེ ཝིམུཏྟསྶ. སེསམུཏྟཱནམེཝ.

(༡༡) ཨེཀཱདསམཝཱརེ ཨཱཧཱརཔཙྩཡཱཏི ཀམྨསམྤཡུཏྟཱཧཱརཔཙྩཡཱ. ཨཔརོ ནཡོ – ཙཏུབྦིདྷཱ སཏྟཱ རཱུཔཱུཔགཱ, ཝེདནཱུཔགཱ, སཉྙཱུཔགཱ, སངྑཱརཱུཔགཱཏི. ཏཏྠ ཨེཀཱདསཝིདྷཱཡ ཀཱམདྷཱཏུཡཱ སཏྟཱ རཱུཔཱུཔགཱ ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརསེཝནཏོ. རཱུཔདྷཱཏུཡཱ སཏྟཱ ཨཉྙཏྲ ཨསཉྙེཧི ཝེདནཱུཔགཱ ཕསྶཱཧཱརསེཝནཏོ. ཧེཊྛཱ ཏིཝིདྷཱཡ ཨརཱུཔདྷཱཏུཡཱ སཏྟཱ སཉྙཱུཔགཱ སཉྙཱབྷིནིབྦཏྟམནོསཉྩེཏནཱཧཱརསེཝནཏོ ¶ . བྷཝགྒེ སཏྟཱ སངྑཱརཱུཔགཱ སངྑཱརཱབྷིནིབྦཏྟཝིཉྙཱཎཱཧཱརསེཝནཏོཏི. ཨེཝམྤི ཡཾ ཀིཉྩི དུཀྑཾ སམྦྷོཏི, སབྦཾ ཨཱཧཱརཔཙྩཡཱཏི ཝེདིཏབྦཾ.

༧༥༥. ཨཱརོགྱནྟི ནིབྦཱནཾ. སངྑཱཡ སེཝཱིཏི ཙཏྟཱརོ པཙྩཡེ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ སེཝམཱནོ, ‘‘པཉྩཀྑནྡྷཱ དྭཱདསཱཡཏནཱནི ཨཊྛཱརསདྷཱཏུཡོ’’ཏི ཨེཝཾ ཝཱ ལོཀཾ སངྑཱཡ ‘‘ཨནིཙྩཾ དུཀྑཾ ཨནཏྟཱ’’ཏི ཉཱཎེན སེཝམཱནོ. དྷམྨཊྛོཏི ཙཏུསཙྩདྷམྨེ ཋིཏོ. སངྑྱཾ ནོཔེཏཱིཏི ‘‘དེཝོ’’ཏི ཝཱ ‘‘མནུསྶོ’’ཏི ཝཱ ཨཱདིཀཾ སངྑྱཾ ན གཙྪཏི. སེསམུཏྟཱནམེཝ.

(༡༢) དྭཱདསམཝཱརེ ¶ ཨིཉྫིཏཔཙྩཡཱཏི ཏཎྷཱམཱནདིཊྛིཀམྨཀིལེསཨིཉྫིཏེསུ ཡཏོ ཀུཏོཙི ཀམྨསམྦྷཱརིཉྫིཏཔཙྩཡཱ.

༧༥༧. ཨེཛཾ ཝོསྶཛྫཱཏི ཏཎྷཾ ཙཛིཏྭཱ. སངྑཱརེ ཨུཔརུནྡྷིཡཱཏི ཀམྨཾ ཀམྨསམྤཡུཏྟེ ཙ སངྑཱརེ ནིརོདྷེཏྭཱ. སེསམུཏྟཱནམེཝ.

(༡༣) ཏེརསམཝཱརེ ¶ ནིསྶིཏསྶ ཙལིཏནྟི ཏཎྷཱཡ ཏཎྷཱདིཊྛིམཱནེཧི ཝཱ ཁནྡྷེ ནིསྶིཏསྶ སཱིཧསུཏྟེ (སཾ. ནི. ༣.༧༨) དེཝཱནཾ ཝིཡ བྷཡཙལནཾ ཧོཏི. སེསམུཏྟཱནམེཝ.

(༡༤) ཙུདྡསམཝཱརེ རཱུཔེཧཱིཏི རཱུཔབྷཝེཧི རཱུཔསམཱཔཏྟཱིཧི ཝཱ. ཨརཱུཔཱཏི ཨརཱུཔབྷཝཱ ཨརཱུཔསམཱཔཏྟིཡ�