📜
ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ
ཁུདྡཀནིཀཱཡེ
སུཏྟནིཔཱཏཔཱལི༹
༡. ཨུརགཝགྒོ
༡. ཨུརགསུཏྟཾ
ཡོ ¶ ¶ ¶ ¶ [ཡོ ཝེ (སྱཱ.)] ཨུཔྤཏིཏཾ ཝིནེཏི ཀོདྷཾ, ཝིསཊཾ སཔྤཝིསཾཝ ཨོསདྷེཧི [ཨོསདྷེབྷི (ཀ.)];
སོ བྷིཀྑུ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརཾ, ཨུརགོ ཛིཎྞམིཝཏྟཙཾ [ཛིཎྞམིཝ ཏཙཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.), ཛིཎྞམིཝཱ ཏཙཾ (?)] པུརཱཎཾ.
ཡོ རཱགམུདཙྪིདཱ ཨསེསཾ, བྷིསཔུཔྥཾཝ སརོརུཧཾ [སརེརུཧཾ (ཀ.)] ཝིགཡ྄ཧ;
སོ བྷིཀྑུ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརཾ, ཨུརགོ ཛིཎྞམིཝཏྟཙཾ, པུརཱཎཾ.
ཡོ ¶ ཏཎྷམུདཙྪིདཱ ཨསེསཾ, སརིཏཾ སཱིགྷསརཾ ཝིསོསཡིཏྭཱ;
སོ ¶ བྷིཀྑུ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརཾ, ཨུརགོ ཛིཎྞམིཝཏྟཙཾ པུརཱཎཾ.
ཡོ ¶ མཱནམུདབྦདྷཱི ཨསེསཾ, ནལ༹སེཏུཾཝ སུདུབྦལཾ མཧོགྷོ;
སོ བྷིཀྑུ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརཾ, ཨུརགོ ཛིཎྞམིཝཏྟཙཾ པུརཱཎཾ.
ཡོ ནཱཛ྄ཛྷགམཱ བྷཝེསུ སཱརཾ, ཝིཙིནཾ པུཔྥམིཝ [པུཔྥམིཝ (བཧཱུསུ)] ཨུདུམྦརེསུ;
སོ བྷིཀྑུ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརཾ, ཨུརགོ ཛིཎྞམིཝཏྟཙཾ པུརཱཎཾ.
ཡསྶནྟརཏོ ན སནྟི ཀོཔཱ, ཨིཏིབྷཝཱབྷཝཏཉྩ [ཨིཏིབྦྷཝཱབྷཝཏཉྩ (ཀ.)] ཝཱིཏིཝཏྟོ;
སོ བྷིཀྑུ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརཾ, ཨུརགོ ཛིཎྞམིཝཏྟཙཾ པུརཱཎཾ.
ཡསྶ ¶ ཝིཏཀྐཱ ཝིདྷཱུཔིཏཱ, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུཝིཀཔྤིཏཱ ཨསེསཱ;
སོ བྷིཀྑུ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརཾ, ཨུརགོ ཛིཎྞམིཝཏྟཙཾ པུརཱཎཾ.
ཡོ ནཱཙྩསཱརཱི ན པཙྩསཱརཱི, སབྦཾ ཨཙྩགམཱ ཨིམཾ པཔཉྩཾ;
སོ ¶ བྷིཀྑུ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརཾ, ཨུརགོ ཛིཎྞམིཝཏྟཙཾ པུརཱཎཾ.
ཡོ ནཱཙྩསཱརཱི ན པཙྩསཱརཱི, སབྦཾ ཝིཏཐམིདནྟི ཉཏྭཱ [ཨུཏྭཱ (སྱཱ. པཱི. ཀ.)] ལོཀེ;
སོ བྷིཀྑུ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརཾ, ཨུརགོ ཛིཎྞམིཝཏྟཙཾ པུརཱཎཾ.
ཡོ ནཱཙྩསཱརཱི ན པཙྩསཱརཱི, སབྦཾ ཝིཏཐམིདནྟི ཝཱིཏལོབྷོ;
སོ བྷིཀྑུ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརཾ, ཨུརགོ ཛིཎྞམིཝཏྟཙཾ པུརཱཎཾ.
ཡོ ¶ ནཱཙྩསཱརཱི ན པཙྩསཱརཱི, སབྦཾ ཝིཏཐམིདནྟི ཝཱིཏརཱགོ;
སོ བྷིཀྑུ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརཾ, ཨུརགོ ཛིཎྞམིཝཏྟཙཾ པུརཱཎཾ.
ཡོ ནཱཙྩསཱརཱི ན པཙྩསཱརཱི, སབྦཾ ཝིཏཐམིདནྟི ཝཱིཏདོསོ;
སོ བྷིཀྑུ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརཾ, ཨུརགོ ཛིཎྞམིཝཏྟཙཾ པུརཱཎཾ.
ཡོ ¶ ནཱཙྩསཱརཱི ན པཙྩསཱརཱི, སབྦཾ ཝིཏཐམིདནྟི ཝཱིཏམོཧོ;
སོ ¶ བྷིཀྑུ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརཾ, ཨུརགོ ཛིཎྞམིཝཏྟཙཾ པུརཱཎཾ.
ཡསྶཱནུསཡཱ ན སནྟི ཀེཙི, མཱུལཱ ཙ ཨཀུསལཱ སམཱུཧཏཱསེ;
སོ བྷིཀྑུ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརཾ, ཨུརགོ ཛིཎྞམིཝཏྟཙཾ པུརཱཎཾ.
ཡསྶ དརཐཛཱ ན སནྟི ཀེཙི, ཨོརཾ ཨཱགམནཱཡ པཙྩཡཱསེ;
སོ བྷིཀྑུ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརཾ, ཨུརགོ ཛིཎྞམིཝཏྟཙཾ པུརཱཎཾ.
ཡསྶ ཝནཐཛཱ ན སནྟི ཀེཙི, ཝིནིབནྡྷཱཡ བྷཝཱཡ ཧེཏུཀཔྤཱ;
སོ བྷིཀྑུ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརཾ, ཨུརགོ ཛིཎྞམིཝཏྟཙཾ པུརཱཎཾ.
ཡོ ¶ ནཱིཝརཎེ པཧཱཡ པཉྩ, ཨནིགྷོ ཏིཎྞཀཐཾཀཐོ ཝིསལློ;
སོ བྷིཀྑུ ཛཧཱཏི ཨོརཔཱརཾ, ཨུརགོ ཛིཎྞམིཝཏྟཙཾ པུརཱཎཾ.
ཨུརགསུཏྟཾ པཋམཾ ནིཊྛིཏཾ.
༢. དྷནིཡསུཏྟཾ
‘‘པཀྐོདནོ ¶ ¶ དུདྡྷཁཱིརོཧམསྨི, (ཨིཏི དྷནིཡོ གོཔོ)
ཨནུཏཱིརེ མཧིཡཱ སམཱནཝཱསོ;
ཚནྣཱ ཀུཊི ཨཱཧིཏོ གིནི, ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱི པཝསྶ དེཝ’’.
‘‘ཨཀྐོདྷནོ ཝིགཏཁིལོཧམསྨི [ཝིགཏཁཱིལོཧམསྨི (སཱི. པཱི.)], (ཨིཏི བྷགཝཱ)
ཨནུཏཱིརེ མཧིཡེཀརཏྟིཝཱསོ;
ཝིཝཊཱ ཀུཊི ནིབྦུཏོ གིནི, ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱི པཝསྶ དེཝ’’.
‘‘ཨནྡྷཀམཀསཱ ¶ ན ཝིཛྫརེ, (ཨིཏི དྷནིཡོ གོཔོ)
ཀཙྪེ རཱུལ༹ྷཏིཎེ ཙརནྟི གཱཝོ;
ཝུཊྛིམྤི སཧེཡྻུམཱགཏཾ, ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱི པཝསྶ དེཝ’’.
‘‘བདྡྷཱསི བྷིསཱི སུསངྑཏཱ, (ཨིཏི བྷགཝཱ)
ཏིཎྞོ པཱརགཏོ ཝིནེཡྻ ཨོགྷཾ;
ཨཏྠོ བྷིསིཡཱ ན ཝིཛྫཏི, ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱི པཝསྶ དེཝ’’.
‘‘གོཔཱི ¶ མམ ཨསྶཝཱ ཨལོལཱ, (ཨིཏི དྷནིཡོ གོཔོ)
དཱིགྷརཏྟཾ [དཱིགྷརཏྟ (ཀ.)] སཾཝཱསིཡཱ མནཱཔཱ;
ཏསྶཱ ¶ ན སུཎཱམི ཀིཉྩི པཱཔཾ, ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱི པཝསྶ དེཝ’’.
‘‘ཙིཏྟཾ མམ ཨསྶཝཾ ཝིམུཏྟཾ, (ཨིཏི བྷགཝཱ)
དཱིགྷརཏྟཾ པརིབྷཱཝིཏཾ སུདནྟཾ;
པཱཔཾ པན མེ ན ཝིཛྫཏི, ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱི པཝསྶ དེཝ’’.
‘‘ཨཏྟཝེཏནབྷཏོཧམསྨི ¶ , (ཨིཏི དྷནིཡོ གོཔོ)
པུཏྟཱ ཙ མེ སམཱནིཡཱ ཨརོགཱ;
ཏེསཾ ན སུཎཱམི ཀིཉྩི པཱཔཾ, ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱི པཝསྶ དེཝ’’.
‘‘ནཱཧཾ བྷཏཀོསྨི ཀསྶཙི, (ཨིཏི བྷགཝཱ)
ནིབྦིཊྛེན ཙརཱམི སབྦལོཀེ;
ཨཏྠོ བྷཏིཡཱ ན ཝིཛྫཏི, ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱི པཝསྶ དེཝ’’.
‘‘ཨཏྠི ཝསཱ ཨཏྠི དྷེནུཔཱ, (ཨིཏི དྷནིཡོ གོཔོ)
གོདྷརཎིཡོ པཝེཎིཡོཔི ཨཏྠི;
ཨུསབྷོཔི གཝམྤཏཱིདྷ ཨཏྠི, ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱི པཝསྶ དེཝ’’.
‘‘ནཏྠི ¶ ཝསཱ ནཏྠི དྷེནུཔཱ, (ཨིཏི བྷགཝཱ)
གོདྷརཎིཡོ པཝེཎིཡོཔི ནཏྠི;
ཨུསབྷོཔི ¶ ¶ གཝམྤཏཱིདྷ ནཏྠི, ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱི པཝསྶ དེཝ’’.
‘‘ཁིལཱ ནིཁཱཏཱ ཨསམྤཝེདྷཱི, (ཨིཏི དྷནིཡོ གོཔོ)
དཱམཱ མུཉྫམཡཱ ནཝཱ སུསཎྛཱནཱ;
ན ཧི སཀྑིནྟི དྷེནུཔཱཔི ཚེཏྟུཾ [ཚེཏུཾ (ཀ.)], ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱི པཝསྶ དེཝ’’.
‘‘ཨུསབྷོརིཝ ཚེཏྭ [ཚེཏྭཱ (སྱཱ. ཀ.)] བནྡྷནཱནི, (ཨིཏི བྷགཝཱ)
ནཱགོ པཱུཏིལཏཾཝ དཱལཡིཏྭཱ [པཱུཏིལཏཾ པདཱལཡིཏྭཱ (སྱཱ. ཀ.)];
ནཱཧཾ པུནུཔེསྶཾ [པུན ཨུཔེསྶཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.), པུནུཔེཡྻ (ཀ.)] གབྦྷསེཡྻཾ, ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱི པཝསྶ དེཝ’’.
‘‘ནིནྣཉྩ ཐལཉྩ པཱུརཡནྟོ, མཧཱམེགྷོ པཝསྶི ཏཱཝདེཝ;
སུཏྭཱ དེཝསྶ ཝསྶཏོ, ཨིམམཏྠཾ དྷནིཡོ ཨབྷཱསཐ.
‘‘ལཱབྷཱ ¶ ཝཏ ནོ ཨནཔྤཀཱ, ཡེ མཡཾ བྷགཝནྟཾ ཨདྡསཱམ;
སརཎཾ ཏཾ ཨུཔེམ ཙཀྑུམ, སཏྠཱ ནོ ཧོཧི ཏུཝཾ མཧཱམུནི.
‘‘གོཔཱི ཙ ཨཧཉྩ ཨསྶཝཱ, བྲཧྨཙརིཡཾ [བྲཧྨཙརིཡ (ཀ.)] སུགཏེ ཙརཱམསེ;
ཛཱཏིམརཎསྶ ¶ པཱརགཱུ [པཱརགཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], དུཀྑསྶནྟཀརཱ བྷཝཱམསེ’’.
‘‘ནནྡཏི ¶ པུཏྟེཧི པུཏྟིམཱ, (ཨིཏི མཱརོ པཱཔིམཱ)
གོམཱ [གོམིཀོ (སཱི. པཱི.), གོཔིཀོ (སྱཱ. ཀཾ.), གོཔིཡོ (ཀ.)] གོཧི ཏཐེཝ ནནྡཏི;
ཨུཔདྷཱི ཧི ནརསྶ ནནྡནཱ, ན ཧི སོ ནནྡཏི ཡོ ནིརཱུཔདྷི’’.
‘‘སོཙཏི པུཏྟེཧི པུཏྟིམཱ, (ཨིཏི བྷགཝཱ)
གོཔིཡོ གོཧི ཏཐེཝ སོཙཏི;
ཨུཔདྷཱི ཧི ནརསྶ སོཙནཱ, ན ཧི སོ སོཙཏི ཡོ ནིརཱུཔདྷཱི’’ཏི.
དྷནིཡསུཏྟཾ དུཏིཡཾ ནིཊྛིཏཾ.
༣. ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟཾ
སབྦེསུ ¶ བྷཱུཏེསུ ནིདྷཱཡ དཎྜཾ, ཨཝིཧེཋཡཾ ཨཉྙཏརམྤི ཏེསཾ;
ན པུཏྟམིཙྪེཡྻ ཀུཏོ སཧཱཡཾ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
སཾསགྒཛཱཏསྶ ¶ བྷཝནྟི སྣེཧཱ, སྣེཧནྭཡཾ ¶ དུཀྑམིདཾ པཧོཏི;
ཨཱདཱིནཝཾ སྣེཧཛཾ པེཀྑམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
མིཏྟེ སུཧཛྫེ ཨནུཀམྤམཱནོ, ཧཱཔེཏི ཨཏྠཾ པཊིབདྡྷཙིཏྟོ;
ཨེཏཾ བྷཡཾ སནྠཝེ [སནྡྷཝེ (ཀ.)] པེཀྑམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
ཝཾསོ ཝིསཱལོཝ ཡཐཱ ཝིསཏྟོ, པུཏྟེསུ དཱརེསུ ཙ ཡཱ ཨཔེཀྑཱ;
ཝཾསཀྐལཱི༹རོཝ ¶ [ཝཾསཀལཱི༹རོཝ (སཱི.), ཝཾསཱཀལཱི༹རོཝ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.), ཝཾསེཀལཱི༹རོཝ (ནིདྡེས)] ཨསཛྫམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
མིགོ ཨརཉྙམྷི ཡཐཱ ཨབདྡྷོ [ཨབནྡྷོ (སྱཱ. ཀཾ.)], ཡེནིཙྪཀཾ གཙྪཏི གོཙརཱཡ;
ཝིཉྙཱུ ནརོ སེརིཏཾ པེཀྑམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
ཨཱམནྟནཱ ཧོཏི སཧཱཡམཛ྄ཛྷེ, ཝཱསེ ཋཱནེ གམནེ ཙཱརིཀཱཡ;
ཨནབྷིཛ྄ཛྷིཏཾ སེརིཏཾ པེཀྑམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
ཁིཌྜཱ ¶ རཏཱི ཧོཏི སཧཱཡམཛ྄ཛྷེ, པུཏྟེསུ ཙ ཝིཔུལཾ ཧོཏི པེམཾ;
པིཡཝིཔྤཡོགཾ ཝིཛིགུཙྪམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
ཙཱཏུདྡིསོ ¶ ཨཔྤཊིགྷོ ཙ ཧོཏི, སནྟུསྶམཱནོ ཨིཏརཱིཏརེན;
པརིསྶཡཱནཾ སཧིཏཱ ཨཚམྦྷཱི, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
དུསྶངྒཧཱ པབྦཛིཏཱཔི ཨེཀེ, ཨཐོ གཧཊྛཱ གྷརམཱཝསནྟཱ;
ཨཔྤོསྶུཀྐོ པརཔུཏྟེསུ ཧུཏྭཱ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
ཨོརོཔཡིཏྭཱ ¶ གིཧིབྱཉྫནཱནི [གིཧིཝྱཉྫནཱནི (སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], སཉྪིནྣཔཏྟོ [སཾསཱིནཔཏྟོ (སཱི.)] ཡཐཱ ཀོཝིལཱ༹རོ;
ཚེཏྭཱན ¶ ཝཱིརོ གིཧིབནྡྷནཱནི, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
སཙེ ལབྷེཐ ནིཔཀཾ སཧཱཡཾ, སདྡྷིཾ ཙརཾ སཱདྷུཝིཧཱརིདྷཱིརཾ;
ཨབྷིབྷུཡྻ སབྦཱནི པརིསྶཡཱནི, ཙརེཡྻ ཏེནཏྟམནོ སཏཱིམཱ.
ནོ ¶ ཙེ ལབྷེཐ ནིཔཀཾ སཧཱཡཾ, སདྡྷིཾ ཙརཾ སཱདྷུཝིཧཱརིདྷཱིརཾ;
རཱཛཱཝ རཊྛཾ ཝིཛིཏཾ པཧཱཡ, ཨེཀོ ཙརེ མཱཏངྒརཉྙེཝ ནཱགོ.
ཨདྡྷཱ པསཾསཱམ སཧཱཡསམྤདཾ, སེཊྛཱ སམཱ སེཝིཏབྦཱ སཧཱཡཱ;
ཨེཏེ ཨལདྡྷཱ ཨནཝཛྫབྷོཛཱི, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
དིསྭཱ སུཝཎྞསྶ པབྷསྶརཱནི, ཀམྨཱརཔུཏྟེན སུནིཊྛིཏཱནི;
སངྒྷཊྚམཱནཱནི དུཝེ བྷུཛསྨིཾ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
ཨེཝཾ ¶ དུཏིཡེན [དུཏིཡེན (སབྦཏྠ)] སཧཱ མམསྶ, ཝཱཙཱབྷིལཱཔོ ཨབྷིསཛྫནཱ ཝཱ;
ཨེཏཾ བྷཡཾ ཨཱཡཏིཾ པེཀྑམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
ཀཱམཱ ཧི ཙིཏྲཱ མདྷུརཱ མནོརམཱ, ཝིརཱུཔརཱུཔེན མཐེནྟི ཙིཏྟཾ;
ཨཱདཱིནཝཾ ཀཱམགུཎེསུ དིསྭཱ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
ཨཱིཏཱི ¶ ཙ གཎྜོ ཙ ཨུཔདྡཝོ ཙ, རོགོ ཙ སལླཉྩ བྷཡཉྩ མེཏཾ;
ཨེཏཾ བྷཡཾ ཀཱམགུཎེསུ དིསྭཱ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
སཱིཏཉྩ ¶ ཨུཎྷཉྩ ཁུདཾ པིཔཱསཾ, ཝཱཏཱཏཔེ ཌཾསསརཱིསཔེ [ཌཾསསིརིཾསཔེ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཙ;
སབྦཱནིཔེཏཱནི ཨབྷིསམྦྷཝིཏྭཱ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
ནཱགོཝ ཡཱུཐཱནི ཝིཝཛྫཡིཏྭཱ, སཉྫཱཏཁནྡྷོ པདུམཱི ཨུལཱ༹རོ;
ཡཐཱབྷིརནྟཾ ཝིཧརཾ [ཝིཧརེ (སཱི. པཱི. ནིདྡེས)] ཨརཉྙེ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
ཨཊྛཱནཏཾ ¶ སངྒཎིཀཱརཏསྶ, ཡཾ ཕསྶཡེ [ཕུསྶཡེ (སྱཱ.)] སཱམཡིཀཾ ཝིམུཏྟིཾ;
ཨཱདིཙྩབནྡྷུསྶ ཝཙོ ནིསམྨ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
དིཊྛཱིཝིསཱུཀཱནི ཨུཔཱཏིཝཏྟོ, པཏྟོ ནིཡཱམཾ པཊིལདྡྷམགྒོ;
ཨུཔྤནྣཉཱཎོམྷི ཨནཉྙནེཡྻོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
ནིལློལུཔོ ¶ ¶ ནིཀྐུཧོ ནིཔྤིཔཱསོ, ནིམྨཀྑོ ནིདྡྷནྟཀསཱཝམོཧོ;
ནིརཱསཡོ [ནིརཱསཱསོ (ཀ.)] སབྦལོཀེ བྷཝིཏྭཱ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
པཱཔཾ སཧཱཡཾ པརིཝཛྫཡེཐ, ཨནཏྠདསྶིཾ ཝིསམེ ནིཝིཊྛཾ;
སཡཾ ན སེཝེ པསུཏཾ པམཏྟཾ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
བཧུསྶུཏཾ ¶ དྷམྨདྷརཾ བྷཛེཐ, མིཏྟཾ ཨུལཱ༹རཾ པཊིབྷཱནཝནྟཾ;
ཨཉྙཱཡ ཨཏྠཱནི ཝིནེཡྻ ཀངྑཾ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
ཁིཌྜཾ རཏིཾ ཀཱམསུཁཉྩ ལོཀེ, ཨནལངྐརིཏྭཱ ཨནཔེཀྑམཱནོ;
ཝིབྷཱུསནཊྛཱནཱ ཝིརཏོ སཙྩཝཱདཱི, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
པུཏྟཉྩ དཱརཾ པིཏརཉྩ མཱཏརཾ, དྷནཱནི དྷཉྙཱནི ཙ བནྡྷཝཱནི [བནྡྷཝཱནི ཙ (པཱི.)];
ཧིཏྭཱན ཀཱམཱནི ཡཐོདྷིཀཱནི, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
སངྒོ ¶ ཨེསོ པརིཏྟམེཏྠ སོཁྱཾ, ཨཔྤསྶཱདོ དུཀྑམེཏྠ བྷིཡྻོ;
གལོ༹ ཨེསོ ཨིཏི ཉཏྭཱ མུཏཱིམཱ [མཏཱིམཱ (སྱཱ. ཀ.)], ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
སནྡཱལཡིཏྭཱན [པདཱལཡིཏྭཱན (ཀ.)] སཾཡོཛནཱནི, ཛཱལཾཝ བྷེཏྭཱ སལིལམྦུཙཱརཱི;
ཨགྒཱིཝ དཌྜྷཾ ཨནིཝཏྟམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
ཨོཀྑིཏྟཙཀྑཱུ ¶ ན ཙ པཱདལོལོ, གུཏྟིནྡྲིཡོ རཀྑིཏམཱནསཱནོ;
ཨནཝསྶུཏོ ཨཔརིཌཡ྄ཧམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
ཨོཧཱརཡིཏྭཱ ¶ གིཧིབྱཉྫནཱནི, སཉྪནྣཔཏྟོ [སཉྪིནྣཔཏྟོ (སྱཱ. པཱི.), པཙྪིནྣཔཏྟོ (ཀ.)] ཡཐཱ པཱརིཚཏྟོ;
ཀཱསཱཡཝཏྠོ ¶ ཨབྷིནིཀྑམིཏྭཱ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
རསེསུ གེདྷཾ ཨཀརཾ ཨལོལོ, ཨནཉྙཔོསཱི སཔདཱནཙཱརཱི;
ཀུལེ ཀུལེ ཨཔྤཊིབདྡྷཙིཏྟོ [ཨཔྤཊིབནྡྷཙིཏྟོ (ཀ.)], ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
པཧཱཡ ¶ པཉྩཱཝརཎཱནི ཙེཏསོ, ཨུཔཀྐིལེསེ བྱཔནུཛྫ སབྦེ;
ཨནིསྶིཏོ ཚེཏྭ [ཚེཏྭཱ (སྱཱ. པཱི. ཀ.)] སིནེཧདོསཾ [སྣེཧདོསཾ (ཀ.)], ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
ཝིཔིཊྛིཀཏྭཱན སུཁཾ དུཁཉྩ, པུབྦེཝ ཙ སོམནསྶདོམནསྶཾ;
ལདྡྷཱནུཔེཀྑཾ སམཐཾ ཝིསུདྡྷཾ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ པརམཏྠཔཏྟིཡཱ, ཨལཱིནཙིཏྟོ ཨཀུསཱིཏཝུཏྟི;
དལ༹ྷནིཀྐམོ ཐཱམབལཱུཔཔནྣོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
པཊིསལླཱནཾ ཛྷཱནམརིཉྩམཱནོ, དྷམྨེསུ ནིཙྩཾ ཨནུདྷམྨཙཱརཱི;
ཨཱདཱིནཝཾ སམྨསིཏཱ བྷཝེསུ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
ཏཎྷཀྑཡཾ ¶ པཏྠཡམཔྤམཏྟོ, ཨནེལ༹མཱུགོ [ཨནེལམཱུགོ (སྱཱ. པཱི. ཀ.)] སུཏཝཱ སཏཱིམཱ;
སངྑཱཏདྷམྨོ ནིཡཏོ པདྷཱནཝཱ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
སཱིཧོཝ ¶ ¶ སདྡེསུ ཨསནྟསནྟོ, ཝཱཏོཝ ཛཱལམྷི ཨསཛྫམཱནོ;
པདུམཾཝ ཏོཡེན ཨལིཔྤམཱནོ [ཨལིམྤམཱནོ (སཱི. སྱཱ. ཀ.)], ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
སཱིཧོ ཡཐཱ དཱཋབལཱི པསཡ྄ཧ, རཱཛཱ མིགཱནཾ ཨབྷིབྷུཡྻ ཙཱརཱི;
སེཝེཐ པནྟཱནི སེནཱསནཱནི, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
མེཏྟཾ ཨུཔེཀྑཾ ཀརུཎཾ ཝིམུཏྟིཾ, ཨཱསེཝམཱནོ མུདིཏཉྩ ཀཱལེ;
སབྦེན ལོཀེན ཨཝིརུཛ྄ཛྷམཱནོ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
རཱགཉྩ ¶ དོསཉྩ པཧཱཡ མོཧཾ, སནྡཱལཡིཏྭཱན སཾཡོཛནཱནི;
ཨསནྟསཾ ཛཱིཝིཏསངྑཡམྷི, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
བྷཛནྟི སེཝནྟི ཙ ཀཱརཎཏྠཱ, ནིཀྐཱརཎཱ དུལླབྷཱ ཨཛྫ མིཏྟཱ;
ཨཏྟཊྛཔཉྙཱ ཨསུཙཱི མནུསྶཱ, ཨེཀོ ཙརེ ཁགྒཝིསཱཎཀཔྤོ.
ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟཾ ཏཏིཡཾ ནིཊྛིཏཾ.
༤. ཀསིབྷཱརདྭཱཛསུཏྟཾ
ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ མགདྷེསུ ཝིཧརཏི དཀྑིཎཱགིརིསྨིཾ ¶ [དཀྑིཎགིརིསྨིཾ (ཀ.)] ཨེཀནཱལཱ༹ཡཾ བྲཱཧྨཎགཱམེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཀསིབྷཱརདྭཱཛསྶ བྲཱཧྨཎསྶ པཉྩམཏྟཱནི ནངྒལསཏཱནི པཡུཏྟཱནི ཧོནྟི ཝཔྤཀཱལེ. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཡེན ཀསིབྷཱརདྭཱཛསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཀམྨནྟོ ཏེནུཔསངྐམི. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཀསིབྷཱརདྭཱཛསྶ བྲཱཧྨཎསྶ པརིཝེསནཱ ཝཏྟཏི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཡེན པརིཝེསནཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི.
ཨདྡསཱ ཁོ ཀསིབྷཱརདྭཱཛོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ པིཎྜཱཡ ཋིཏཾ. དིསྭཱན བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཧཾ ཁོ, སམཎ, ཀསཱམི ཙ ཝཔཱམི ཙ; ཀསིཏྭཱ ཙ ཝཔིཏྭཱ ཙ བྷུཉྫཱམི. ཏྭམྤི, སམཎ, ཀསསྶུ ཙ ཝཔསྶུ ཙ; ཀསིཏྭཱ ཙ ཝཔིཏྭཱ ཙ བྷུཉྫསྶཱུ’’ཏི.
‘‘ཨཧམྤི ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཀསཱམི ཙ ཝཔཱམི ཙ; ཀསིཏྭཱ ཙ ཝཔིཏྭཱ ཙ བྷུཉྫཱམཱི’’ཏི. ‘‘ན ཁོ པན མཡཾ [ན ཁོ པན སམཎ (སྱཱ.)] པསྶཱམ བྷོཏོ གོཏམསྶ ཡུགཾ ཝཱ ནངྒལཾ ཝཱ ཕཱལཾ ཝཱ པཱཙནཾ ཝཱ བལིབདྡེ [བལིཝདྡེ (སཱི. པཱི.), བལཱིབདྡེ (?)] ཝཱ. ཨཐ ཙ པན བྷཝཾ གོཏམོ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨཧམྤི ཁོ, བྲཱཧྨཎ, ཀསཱམི ཙ ཝཔཱམི ¶ ཙ; ཀསིཏྭཱ ཙ ཝཔིཏྭཱ ཙ བྷུཉྫཱམཱི’’’ཏི.
ཨཐ ཁོ ཀསིབྷཱརདྭཱཛོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ གཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི –
‘‘ཀསྶཀོ ¶ པཊིཛཱནཱསི, ན ཙ པསྶཱམ ཏེ ཀསིཾ;
ཀསིཾ ནོ པུཙྪིཏོ བྲཱུཧི, ཡཐཱ ཛཱནེམུ ཏེ ཀསིཾ’’.
‘‘སདྡྷཱ བཱིཛཾ ཏཔོ ཝུཊྛི, པཉྙཱ མེ ཡུགནངྒལཾ;
ཧིརཱི ཨཱིསཱ མནོ ཡོཏྟཾ, སཏི མེ ཕཱལཔཱཙནཾ.
‘‘ཀཱཡགུཏྟོ ¶ ཝཙཱིགུཏྟོ, ཨཱཧཱརེ ཨུདརེ ཡཏོ;
སཙྩཾ ཀརོམི ནིདྡཱནཾ, སོརཙྩཾ མེ པམོཙནཾ.
‘‘ཝཱིརིཡཾ མེ དྷུརདྷོརཡ྄ཧཾ, ཡོགཀྑེམཱདྷིཝཱཧནཾ;
གཙྪཏི ཨནིཝཏྟནྟཾ, ཡཏྠ གནྟྭཱ ན སོཙཏི.
‘‘ཨེཝམེསཱ ¶ ཀསཱི ཀཊྛཱ, སཱ ཧོཏི ཨམཏཔྥལཱ;
ཨེཏཾ ཀསིཾ ཀསིཏྭཱན, སབྦདུཀྑཱ པམུཙྩཏཱི’’ཏི.
ཨཐ ཁོ ཀསིབྷཱརདྭཱཛོ བྲཱཧྨཎོ མཧཏིཡཱ ཀཾསཔཱཏིཡཱ པཱཡསཾ [པཱཡཱསཾ (སབྦཏྠ)] ཝཌྜྷེཏྭཱ བྷགཝཏོ ཨུཔནཱམེསི – ‘‘བྷུཉྫཏུ བྷཝཾ གོཏམོ པཱཡསཾ. ཀསྶཀོ བྷཝཾ; ཡཾ ཧི བྷཝཾ གོཏམོ ཨམཏཔྥལཾ [ཨམཏཔྥལམྤི (སཾ. ནི. ༡.༡༩༧)] ཀསིཾ ཀསཏཱི’’ཏི.
‘‘གཱཐཱབྷིགཱིཏཾ མེ ཨབྷོཛནེཡྻཾ, སམྤསྶཏཾ བྲཱཧྨཎ ནེས དྷམྨོ;
གཱཐཱབྷིགཱིཏཾ པནུདནྟི བུདྡྷཱ, དྷམྨེ སཏཱི བྲཱཧྨཎ ཝུཏྟིརེསཱ.
‘‘ཨཉྙེན ¶ ཙ ཀེཝལིནཾ མཧེསིཾ, ཁཱིཎཱསཝཾ ཀུཀྐུཙྩཝཱུཔསནྟཾ;
ཨནྣེན པཱནེན ཨུཔཊྛཧསྶུ, ཁེཏྟཾ ཧི ཏཾ པུཉྙཔེཀྑསྶ ཧོཏཱི’’ཏི.
‘‘ཨཐ ¶ ཀསྶ ཙཱཧཾ, བྷོ གོཏམ, ཨིམཾ པཱཡསཾ དམྨཱི’’ཏི? ‘‘ན ཁྭཱཧཾ ཏཾ, བྲཱཧྨཎ, པསྶཱམི སདེཝཀེ ལོཀེ སམཱརཀེ སབྲཧྨཀེ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཡཱ པཛཱཡ སདེཝམནུསྶཱཡ, ཡསྶ སོ པཱཡསོ བྷུཏྟོ སམྨཱ པརིཎཱམཾ གཙྪེཡྻ, ཨཉྙཏྲ ཏཐཱགཏསྶ ཝཱ ཏཐཱགཏསཱཝཀསྶ ཝཱ. ཏེན ཧི ཏྭཾ, བྲཱཧྨཎ, ཏཾ པཱཡསཾ ཨཔྤཧརིཏེ ཝཱ ཚཌྜེཧི ཨཔྤཱཎཀེ ཝཱ ཨུདཀེ ཨོཔིལཱཔེཧཱི’’ཏི.
ཨཐ ¶ ཁོ ཀསིབྷཱརདྭཱཛོ བྲཱཧྨཎོ ཏཾ པཱཡསཾ ཨཔྤཱཎཀེ ཨུདཀེ ཨོཔིལཱཔེསི. ཨཐ ཁོ སོ པཱཡསོ ཨུདཀེ པཀྑིཏྟོ ཙིཙྩིཊཱཡཏི ཙིཊིཙིཊཱཡཏི སནྡྷཱུཔཱཡཏི སམྤདྷཱུཔཱཡཏི [སནྡྷཱུམཱཡཏི སམྤདྷཱུམཱཡཏི (སྱཱ.)]. སེཡྻཐཱཔི ནཱམ ཕཱལོ དིཝསཾ སནྟཏྟོ [དིཝསསནྟཏྟོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨུདཀེ པཀྑིཏྟོ ཙིཙྩིཊཱཡཏི ཙིཊིཙིཊཱཡཏི སནྡྷཱུཔཱཡཏི སམྤདྷཱུཔཱཡཏི; ཨེཝམེཝ སོ པཱཡསོ ཨུདཀེ པཀྑིཏྟོ ཙིཙྩིཊཱཡཏི ཙིཊིཙིཊཱཡཏི སནྡྷཱུཔཱཡཏི སམྤདྷཱུཔཱཡཏི.
ཨཐ ཁོ ཀསིབྷཱརདྭཱཛོ བྲཱཧྨཎོ སཾཝིགྒོ ལོམཧཊྛཛཱཏོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏོ པཱདེསུ སིརསཱ ནིཔཏིཏྭཱ ¶ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ, ཨབྷིཀྐནྟཾ ¶ , བྷོ གོཏམ! སེཡྻཐཱཔི, བྷོ གོཏམ, ནིཀྐུཛྫིཏཾ ཝཱ ཨུཀྐུཛྫེཡྻ, པཊིཙྪནྣཾ ཝཱ ཝིཝརེཡྻ, མཱུལ༹ྷསྶ ཝཱ མགྒཾ ཨཱཙིཀྑེཡྻ, ཨནྡྷཀཱརེ ཝཱ ཏེལཔཛྫོཏཾ དྷཱརེཡྻ, ཙཀྑུམནྟོ རཱུཔཱནི དཀྑནྟཱིཏི [དཀྑིནྟཱིཏི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)]; ཨེཝམེཝཾ བྷོཏཱ གོཏམེན ཨནེཀཔརིཡཱཡེན དྷམྨོ པཀཱསིཏོ. ཨེསཱཧཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ སརཎཾ གཙྪཱམི ¶ དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ, ལབྷེཡྻཱཧཾ བྷོཏོ གོཏམསྶ སནྟིཀེ པབྦཛྫཾ, ལབྷེཡྻཾ ཨུཔསམྤད’’ནྟི.
ཨལཏྠ ཁོ ཀསིབྷཱརདྭཱཛོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པབྦཛྫཾ, ཨལཏྠ ཨུཔསམྤདཾ. ཨཙིརཱུཔསམྤནྣོ ཁོ པནཱཡསྨཱ བྷཱརདྭཱཛོ ཨེཀོ ཝཱུཔཀཊྛོ ཨཔྤམཏྟོ ཨཱཏཱཔཱི པཧིཏཏྟོ ཝིཧརནྟོ ནཙིརསྶེཝ – ཡསྶཏྠཱཡ ཀུལཔུཏྟཱ སམྨདེཝ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛནྟི, ཏདནུཏྟརཾ – བྲཧྨཙརིཡཔརིཡོསཱནཾ དིཊྛེཝ དྷམྨེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧཱསི. ‘‘ཁཱིཎཱ ཛཱཏི, ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཀཏཾ ཀརཎཱིཡཾ, ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱ’’ཏི ཨབྦྷཉྙཱསི. ཨཉྙཏརོ ཙ [ཨཉྙཏརོ ཙ ཁོ (སཱི. པཱི.), ཨཉྙཏརོ ཁོ (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] པནཱཡསྨཱ བྷཱརདྭཱཛོ ཨརཧཏཾ ཨཧོསཱིཏི.
ཀསིབྷཱརདྭཱཛསུཏྟཾ ཙཏུཏྠཾ ནིཊྛིཏཾ.
༥. ཙུནྡསུཏྟཾ
‘‘པུཙྪཱམི ¶ མུནིཾ པཧཱུཏཔཉྙཾ, (ཨིཏི ཙུནྡོ ཀམྨཱརཔུཏྟོ)
བུདྡྷཾ དྷམྨསྶཱམིཾ ཝཱིཏཏཎྷཾ;
དྭིཔདུཏྟམཾ [དིཔདུཏྟམཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] སཱརཐཱིནཾ པཝརཾ, ཀཏི ལོཀེ སམཎཱ ཏདིངྒྷ བྲཱུཧི’’.
‘‘ཙཏུརོ ¶ སམཎཱ ན པཉྩམཏྠི, (ཙུནྡཱཏི བྷགཝཱ)
ཏེ ¶ ཏེ ཨཱཝིཀརོམི སཀྑིཔུཊྛོ;
མགྒཛིནོ མགྒདེསཀོ ཙ, མགྒེ ཛཱིཝཏི ཡོ ཙ མགྒདཱུསཱི’’.
‘‘ཀཾ ¶ མགྒཛིནཾ ཝདནྟི བུདྡྷཱ, (ཨིཏི ཙུནྡོ ཀམྨཱརཔུཏྟོ)
མགྒཀྑཱཡཱི ཀཐཾ ཨཏུལྱོ ཧོཏི;
མགྒེ ཛཱིཝཏི མེ བྲཱུཧི པུཊྛོ, ཨཐ མེ ཨཱཝིཀརོཧི མགྒདཱུསིཾ’’ [མགྒདཱུསཱི (ཀ.)].
‘‘ཡོ ཏིཎྞཀཐཾཀཐོ ཝིསལློ, ནིབྦཱནཱབྷིརཏོ ཨནཱནུགིདྡྷོ;
ལོཀསྶ སདེཝཀསྶ ནེཏཱ, ཏཱདིཾ མགྒཛིནཾ ཝདནྟི བུདྡྷཱ.
‘‘པརམཾ པརམནྟི ཡོདྷ ཉཏྭཱ, ཨཀྑཱཏི ¶ ཝིབྷཛཏེ ཨིདྷེཝ དྷམྨཾ;
ཏཾ ཀངྑཚིདཾ མུནིཾ ཨནེཛཾ, དུཏིཡཾ བྷིཀྑུནམཱཧུ མགྒདེསིཾ.
‘‘ཡོ དྷམྨཔདེ སུདེསིཏེ, མགྒེ ཛཱིཝཏི སཉྙཏོ སཏཱིམཱ;
ཨནཝཛྫཔདཱནི སེཝམཱནོ, ཏཏིཡཾ བྷིཀྑུནམཱཧུ མགྒཛཱིཝིཾ.
‘‘ཚདནཾ ཀཏྭཱན སུབྦཏཱནཾ, པཀྑནྡཱི ཀུལདཱུསཀོ པགབྦྷོ;
མཱཡཱཝཱི ཨསཉྙཏོ པལཱཔོ, པཏིརཱུཔེན ཙརཾ ས མགྒདཱུསཱི.
‘‘ཨེཏེ ཙ པཊིཝིཛ྄ཛྷི ཡོ གཧཊྛོ, སུཏཝཱ ཨརིཡསཱཝཀོ སཔཉྙོ;
སབྦེ ¶ ནེཏཱདིསཱཏི [སབྦེ ནེ ཏཱདིསཱཏི (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] ཉཏྭཱ, ཨིཏི དིསྭཱ ན ཧཱཔེཏི ཏསྶ སདྡྷཱ;
ཀཐཾ ཧི དུཊྛེན ཨསམྤདུཊྛཾ, སུདྡྷཾ ཨསུདྡྷེན སམཾ ཀརེཡྻཱ’’ཏི.
ཙུནྡསུཏྟཾ པཉྩམཾ ནིཊྛིཏཾ.
༦. པརཱབྷཝསུཏྟཾ
ཨེཝཾ ¶ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཨཐ ཁོ ཨཉྙཏརཱ དེཝཏཱ ཨབྷིཀྐནྟཱཡ རཏྟིཡཱ ཨབྷིཀྐནྟཝཎྞཱ ཀེཝལཀཔྤཾ ཛེཏཝནཾ ཨོབྷཱསེཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. ཨེཀམནྟཾ ཋིཏཱ ཁོ སཱ དེཝཏཱ བྷགཝནྟཾ གཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི –
‘‘པརཱབྷཝནྟཾ པུརིསཾ, མཡཾ པུཙྪཱམ གོཏམ [གོཏམཾ (སཱི. སྱཱ.)];
བྷགཝནྟཾ [བྷཝནྟཾ (སྱཱ. ཀ.)] པུཊྛུམཱགམྨ, ཀིཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁཾ’’.
‘‘སུཝིཛཱནོ བྷཝཾ ཧོཏི, སུཝིཛཱནོ [དུཝིཛཱནོ (སྱཱ. ཀ.)] པརཱབྷཝོ;
དྷམྨཀཱམོ བྷཝཾ ཧོཏི, དྷམྨདེསྶཱི པརཱབྷཝོ’’.
‘‘ཨིཏི ཧེཏཾ ཝིཛཱནཱམ, པཋམོ སོ པརཱབྷཝོ;
དུཏིཡཾ བྷགཝཱ བྲཱུཧི, ཀིཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁཾ’’.
‘‘ཨསནྟསྶ པིཡཱ ཧོནྟི, སནྟེ ན ཀུརུཏེ པིཡཾ;
ཨསཏཾ དྷམྨཾ རོཙེཏི, ཏཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁཾ’’.
‘‘ཨིཏི ཧེཏཾ ཝིཛཱནཱམ, དུཏིཡོ སོ པརཱབྷཝོ;
ཏཏིཡཾ བྷགཝཱ བྲཱུཧི, ཀིཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁཾ’’.
‘‘ནིདྡཱསཱིལཱི ¶ སབྷཱསཱིལཱི, ཨནུཊྛཱཏཱ ཙ ཡོ ནརོ;
ཨལསོ ཀོདྷཔཉྙཱཎོ, ཏཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁཾ’’.
‘‘ཨིཏི ¶ ཧེཏཾ ཝིཛཱནཱམ, ཏཏིཡོ སོ པརཱབྷཝོ;
ཙཏུཏྠཾ བྷགཝཱ བྲཱུཧི, ཀིཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁཾ’’.
‘‘ཡོ ¶ མཱཏརཾ [ཡོ མཱཏརཾ ཝཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] པིཏརཾ ཝཱ, ཛིཎྞཀཾ གཏཡོབྦནཾ;
པཧུ སནྟོ ན བྷརཏི, ཏཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁཾ’’.
‘‘ཨིཏི ཧེཏཾ ཝིཛཱནཱམ, ཙཏུཏྠོ སོ པརཱབྷཝོ;
པཉྩམཾ བྷགཝཱ བྲཱུཧི, ཀིཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁཾ’’.
‘‘ཡོ བྲཱཧྨཎཾ [ཡོ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] སམཎཾ ཝཱ, ཨཉྙཾ ཝཱཔི ཝནིབྦཀཾ;
མུསཱཝཱདེན ཝཉྩེཏི, ཏཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁཾ’’.
‘‘ཨིཏི ¶ ཧེཏཾ ཝིཛཱནཱམ, པཉྩམོ སོ པརཱབྷཝོ;
ཚཊྛམཾ བྷགཝཱ བྲཱུཧི, ཀིཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁཾ’’.
‘‘པཧཱུཏཝིཏྟོ པུརིསོ, སཧིརཉྙོ སབྷོཛནོ;
ཨེཀོ བྷུཉྫཏི སཱདཱུནི, ཏཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁཾ’’.
‘‘ཨིཏི ཧེཏཾ ཝིཛཱནཱམ, ཚཊྛམོ སོ པརཱབྷཝོ;
སཏྟམཾ བྷགཝཱ བྲཱུཧི, ཀིཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁཾ’’.
‘‘ཛཱཏིཏྠདྡྷོ དྷནཏྠདྡྷོ, གོཏྟཏྠདྡྷོ ཙ ཡོ ནརོ;
སཉྙཱཏིཾ ཨཏིམཉྙེཏི, ཏཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁཾ’’.
‘‘ཨིཏི ཧེཏཾ ཝིཛཱནཱམ, སཏྟམོ སོ པརཱབྷཝོ;
ཨཊྛམཾ བྷགཝཱ བྲཱུཧི, ཀིཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁཾ’’.
‘‘ཨིཏྠིདྷུཏྟོ སུརཱདྷུཏྟོ, ཨཀྑདྷུཏྟོ ཙ ཡོ ནརོ;
ལདྡྷཾ ལདྡྷཾ ཝིནཱསེཏི, ཏཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁཾ’’.
‘‘ཨིཏི ¶ ¶ ཧེཏཾ ཝིཛཱནཱམ, ཨཊྛམོ སོ པརཱབྷཝོ;
ནཝམཾ བྷགཝཱ བྲཱུཧི, ཀིཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁཾ’’.
‘‘སེཧི ¶ དཱརེཧི ཨསནྟུཊྛོ [དཱརེཧྱསནྟུཊྛོ (ཀ.)], ཝེསིཡཱསུ པདུསྶཏི [པདིསྶཏི (སཱི.)];
དུསྶཏི [དིསྶཏི (སཱི. པཱི.)] པརདཱརེསུ, ཏཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁཾ’’.
‘‘ཨིཏི ཧེཏཾ ཝིཛཱནཱམ, ནཝམོ སོ པརཱབྷཝོ;
དསམཾ བྷགཝཱ བྲཱུཧི, ཀིཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁཾ’’.
‘‘ཨཏཱིཏཡོབྦནོ པོསོ, ཨཱནེཏི ཏིམྦརུཏྠནིཾ;
ཏསྶཱ ཨིསྶཱ ན སུཔཏི, ཏཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁཾ’’.
‘‘ཨིཏི ཧེཏཾ ཝིཛཱནཱམ, དསམོ སོ པརཱབྷཝོ;
ཨེཀཱདསམཾ བྷགཝཱ བྲཱུཧི, ཀིཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁཾ’’.
‘‘ཨིཏྠིཾ སོཎྜིཾ ཝིཀིརཎིཾ, པུརིསཾ ཝཱཔི ཏཱདིསཾ;
ཨིསྶརིཡསྨིཾ ཋཔེཏི [ཋཱཔེཏི (སཱི. པཱི.), ཐཔེཏི (ཀ.)], ཏཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁཾ’’.
‘‘ཨིཏི ¶ ཧེཏཾ ཝིཛཱནཱམ, ཨེཀཱདསམོ སོ པརཱབྷཝོ;
དྭཱདསམཾ བྷགཝཱ བྲཱུཧི, ཀིཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁཾ’’.
‘‘ཨཔྤབྷོགོ མཧཱཏཎྷོ, ཁཏྟིཡེ ཛཱཡཏེ ཀུལེ;
སོ ཙ རཛྫཾ པཏྠཡཏི, ཏཾ པརཱབྷཝཏོ མུཁཾ’’.
‘‘ཨེཏེ པརཱབྷཝེ ལོཀེ, པཎྜིཏོ སམཝེཀྑིཡ;
ཨརིཡོ དསྶནསམྤནྣོ, ས ལོཀཾ བྷཛཏེ སིཝ’’ནྟི.
པརཱབྷཝསུཏྟཾ ཚཊྛཾ ནིཊྛིཏཾ.
༧. ཝསལསུཏྟཾ
ཨེཝཾ ¶ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ སཱཝཏྠིཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨགྒིཀབྷཱརདྭཱཛསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ནིཝེསནེ ཨགྒི པཛྫལིཏོ ཧོཏི ཨཱཧུཏི པགྒཧིཏཱ. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ སཔདཱནཾ པིཎྜཱཡ ཙརམཱནོ ཡེན ཨགྒིཀབྷཱརདྭཱཛསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ནིཝེསནཾ ཏེནུཔསངྐམི.
ཨདྡསཱ ཁོ ཨགྒིཀབྷཱརདྭཱཛོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ. དིསྭཱན བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཏཏྲེཝ [ཨཏྲེཝ (སྱཱ. ཀ.)], མུཎྜཀ; ཏཏྲེཝ, སམཎཀ; ཏཏྲེཝ, ཝསལཀ ཏིཊྛཱཧཱི’’ཏི.
ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, བྷགཝཱ ཨགྒིཀབྷཱརདྭཱཛཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཛཱནཱསི པན ཏྭཾ, བྲཱཧྨཎ, ཝསལཾ ཝཱ ཝསལཀརཎེ ཝཱ དྷམྨེ’’ཏི? ‘‘ན ཁྭཱཧཾ, བྷོ གོཏམ, ཛཱནཱམི ཝསལཾ ཝཱ ཝསལཀརཎེ ཝཱ དྷམྨེ; སཱདྷུ མེ བྷཝཾ གོཏམོ ཏཐཱ དྷམྨཾ དེསེཏུ, ཡཐཱཧཾ ཛཱནེཡྻཾ ཝསལཾ ཝཱ ཝསལཀརཎེ ཝཱ དྷམྨེ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, བྲཱཧྨཎ, སུཎཱཧི, སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཧི; བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷོ’’ཏི ཁོ ཨགྒིཀབྷཱརདྭཱཛོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསི. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –
‘‘ཀོདྷནོ ¶ ཨུཔནཱཧཱི ཙ, པཱཔམཀྑཱི ཙ ཡོ ནརོ;
ཝིཔནྣདིཊྛི ¶ མཱཡཱཝཱི, ཏཾ ཛཉྙཱ ཝསལོ ཨིཏི.
‘‘ཨེཀཛཾ ཝཱ དྭིཛཾ [དིཛཾ (པཱི.)] ཝཱཔི, ཡོདྷ པཱཎཾ ཝིཧིཾསཏི;
ཡསྶ པཱཎེ དཡཱ ནཏྠི, ཏཾ ཛཉྙཱ ཝསལོ ཨིཏི.
‘‘ཡོ ¶ ཧནྟི པརིརུནྡྷཏི [ཨུཔརུནྡྷེཏི (སྱཱ.), ཨུཔརུནྡྷཏི (ཀ.)], གཱམཱནི ནིགམཱནི ཙ;
ནིགྒཱཧཀོ [ནིགྒྷཱཏཀོ (?)] སམཉྙཱཏོ, ཏཾ ཛཉྙཱ ཝསལོ ཨིཏི.
‘‘གཱམེ ཝཱ ཡདི ཝཱ རཉྙེ, ཡཾ པརེསཾ མམཱཡིཏཾ;
ཐེཡྻཱ ཨདིནྣམཱདེཏི [ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡཏི (སཱི. པཱི.)], ཏཾ ཛཉྙཱ ཝསལོ ཨིཏི.
‘‘ཡོ ¶ ཧཝེ ཨིཎམཱདཱཡ, ཙུཛྫམཱནོ [བྷུཉྫམཱནོ (?)] པལཱཡཏི;
ན ཧི ཏེ ཨིཎམཏྠཱིཏི, ཏཾ ཛཉྙཱ ཝསལོ ཨིཏི.
‘‘ཡོ ཝེ ཀིཉྩིཀྑཀམྱཏཱ, པནྠསྨིཾ ཝཛནྟཾ ཛནཾ;
ཧནྟྭཱ ཀིཉྩིཀྑམཱདེཏི, ཏཾ ཛཉྙཱ ཝསལོ ཨིཏི.
‘‘ཨཏྟཧེཏུ པརཧེཏུ, དྷནཧེཏུ ཙ [དྷནཧེཏུ ཝ (ཀ.)] ཡོ ནརོ;
སཀྑིཔུཊྛོ མུསཱ བྲཱུཏི, ཏཾ ཛཉྙཱ ཝསལོ ཨིཏི.
‘‘ཡོ ཉཱཏཱིནཾ སཁཱིནཾ ཝཱ, དཱརེསུ པཊིདིསྶཏི;
སཱཧསཱ [སཧསཱ (སཱི. སྱཱ.)] སམྤིཡེན ཝཱ, ཏཾ ཛཉྙཱ ཝསལོ ཨིཏི.
‘‘ཡོ མཱཏརཾ པིཏརཾ ཝཱ, ཛིཎྞཀཾ གཏཡོབྦནཾ;
པཧུ སནྟོ ན བྷརཏི, ཏཾ ཛཉྙཱ ཝསལོ ཨིཏི.
‘‘ཡོ མཱཏརཾ པིཏརཾ ཝཱ, བྷཱཏརཾ བྷགིནིཾ སསུཾ;
ཧནྟི རོསེཏི ཝཱཙཱཡ, ཏཾ ཛཉྙཱ ཝསལོ ཨིཏི.
‘‘ཡོ ཨཏྠཾ པུཙྪིཏོ སནྟོ, ཨནཏྠམནུསཱསཏི;
པཊིཙྪནྣེན ¶ མནྟེཏི, ཏཾ ཛཉྙཱ ཝསལོ ཨིཏི.
‘‘ཡོ ཀཏྭཱ པཱཔཀཾ ཀམྨཾ, མཱ མཾ ཛཉྙཱཏི ཨིཙྪཏི [ཝིབྷ. ༨༩༤ པསྶིཏབྦཾ];
ཡོ པཊིཙྪནྣཀམྨནྟོ, ཏཾ ཛཉྙཱ ཝསལོ ཨིཏི.
‘‘ཡོ ¶ ཝེ པརཀུལཾ གནྟྭཱ, བྷུཏྭཱན [སུཏྭཱ ཙ (སྱཱ. ཀ.)] སུཙིབྷོཛནཾ;
ཨཱགཏཾ ནཔྤཊིཔཱུཛེཏི, ཏཾ ཛཉྙཱ ཝསལོ ཨིཏི.
‘‘ཡོ བྲཱཧྨཎཾ སམཎཾ ཝཱ, ཨཉྙཾ ཝཱཔི ཝནིབྦཀཾ;
མུསཱཝཱདེན ཝཉྩེཏི, ཏཾ ཛཉྙཱ ཝསལོ ཨིཏི.
‘‘ཡོ ¶ ¶ བྲཱཧྨཎཾ སམཎཾ ཝཱ, བྷཏྟཀཱལེ ཨུཔཊྛིཏེ;
རོསེཏི ཝཱཙཱ ན ཙ དེཏི, ཏཾ ཛཉྙཱ ཝསལོ ཨིཏི.
‘‘ཨསཏཾ ཡོདྷ པབྲཱུཏི, མོཧེན པལིགུཎྛིཏོ;
ཀིཉྩིཀྑཾ ནིཛིགཱིསཱནོ [ནིཛིགིཾསཱནོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], ཏཾ ཛཉྙཱ ཝསལོ ཨིཏི.
‘‘ཡོ ཙཏྟཱནཾ སམུཀྐཾསེ, པརེ ཙ མཝཛཱནཱཏི [མཝཛཱནཏི (སཱི. སྱཱ. པཱི.)];
ནིཧཱིནོ སེན མཱནེན, ཏཾ ཛཉྙཱ ཝསལོ ཨིཏི.
‘‘རོསཀོ ཀདརིཡོ ཙ, པཱཔིཙྪོ མཙྪརཱི སཋོ;
ཨཧིརིཀོ ཨནོཏྟཔྤཱི, ཏཾ ཛཉྙཱ ཝསལོ ཨིཏི.
‘‘ཡོ བུདྡྷཾ པརིབྷཱསཏི, ཨཐ ཝཱ ཏསྶ སཱཝཀཾ;
པརིབྦཱཛཾ [པརིབྦཛཾ (ཀ.), པརིབྦཱཛཀཾ (སྱཱ. ཀཾ.)] གཧཊྛཾ ཝཱ, ཏཾ ཛཉྙཱ ཝསལོ ཨིཏི.
‘‘ཡོ ཝེ ཨནརཧཾ [ཨནརཧཱ (སཱི. པཱི.)] སནྟོ, ཨརཧཾ པཊིཛཱནཱཏི [པཊིཛཱནཏི (སཱི. སྱཱ. པཱི.)];
ཙོརོ སབྲཧྨཀེ ལོཀེ, ཨེསོ ཁོ ཝསལཱདྷམོ.
‘‘ཨེཏེ ཁོ ཝསལཱ ཝུཏྟཱ, མཡཱ ཡེཏེ པཀཱསིཏཱ;
ན ¶ ཛཙྩཱ ཝསལོ ཧོཏི, ན ཛཙྩཱ ཧོཏི བྲཱཧྨཎོ;
ཀམྨུནཱ [ཀམྨནཱ (སཱི. པཱི.)] ཝསལོ ཧོཏི, ཀམྨུནཱ ཧོཏི བྲཱཧྨཎོ.
‘‘ཏདམིནཱཔི ཛཱནཱཐ, ཡཐཱམེདཾ [ཡཐཱཔེདཾ (ཀ.)] ནིདསྶནཾ;
ཙཎྜཱལཔུཏྟོ སོཔཱཀོ [སཔཱཀོ (?)], མཱཏངྒོ ཨིཏི ཝིསྶུཏོ.
‘‘སོ ¶ ¶ ཡསཾ པརམཾ པཏྟོ [སོ ཡསཔྤརམཔྤཏྟོ (སྱཱ. ཀ.)], མཱཏངྒོ ཡཾ སུདུལླབྷཾ;
ཨཱགཙྪུཾ ཏསྶུཔཊྛཱནཾ, ཁཏྟིཡཱ བྲཱཧྨཎཱ བཧཱུ.
‘‘དེཝཡཱནཾ ¶ ཨབྷིརུཡ྄ཧ, ཝིརཛཾ སོ མཧཱཔཐཾ;
ཀཱམརཱགཾ ཝིརཱཛེཏྭཱ, བྲཧྨལོཀཱུཔགོ ཨཧུ;
ན ནཾ ཛཱཏི ནིཝཱརེསི, བྲཧྨལོཀཱུཔཔཏྟིཡཱ.
‘‘ཨཛ྄ཛྷཱཡཀཀུལེ ཛཱཏཱ, བྲཱཧྨཎཱ མནྟབནྡྷཝཱ;
ཏེ ཙ པཱཔེསུ ཀམྨེསུ, ཨབྷིཎྷམུཔདིསྶརེ.
‘‘དིཊྛེཝ དྷམྨེ གཱརཡ྄ཧཱ, སམྤརཱཡེ ཙ དུགྒཏི;
ན ནེ ཛཱཏི ནིཝཱརེཏི, དུགྒཏྱཱ [དུགྒཙྩཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] གརཧཱཡ ཝཱ.
‘‘ན ཛཙྩཱ ཝསལོ ཧོཏི, ན ཛཙྩཱ ཧོཏི བྲཱཧྨཎོ;
ཀམྨུནཱ ཝསལོ ཧོཏི, ཀམྨུནཱ ཧོཏི བྲཱཧྨཎོ’’ཏི.
ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཨགྒིཀབྷཱརདྭཱཛོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ…པེ… ¶ ¶ ཨུཔཱསཀཾ མཾ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི.
ཝསལསུཏྟཾ སཏྟམཾ ནིཊྛིཏཾ.
༨. མེཏྟསུཏྟཾ
ཀརཎཱིཡམཏྠཀུསལེན, ཡནྟ སནྟཾ པདཾ ཨབྷིསམེཙྩ;
སཀྐོ ཨུཛཱུ ཙ སུཧུཛཱུ [སཱུཛཱུ (སཱི.)] ཙ, སཱུཝཙོ ཙསྶ མུདུ ཨནཏིམཱནཱི.
སནྟུསྶཀོ ཙ སུབྷརོ ཙ, ཨཔྤཀིཙྩོ ཙ སལླཧུཀཝུཏྟི;
སནྟིནྡྲིཡོ ཙ ནིཔཀོ ཙ, ཨཔྤགབྦྷོ ཀུལེསྭནནུགིདྡྷོ.
ན ¶ ཙ ཁུདྡམཱཙརེ ཀིཉྩི, ཡེན ཝིཉྙཱུ པརེ ཨུཔཝདེཡྻུཾ;
སུཁིནོ ཝ ཁེམིནོ ཧོནྟུ, སབྦསཏྟཱ [སབྦེ སཏྟཱ (སཱི. སྱཱ.)] བྷཝནྟུ སུཁིཏཏྟཱ.
ཡེ ¶ ཀེཙི པཱཎབྷཱུཏཏྠི, ཏསཱ ¶ ཝཱ ཐཱཝརཱ ཝནཝསེསཱ;
དཱིགྷཱ ཝཱ ཡེ ཝ མཧནྟཱ [མཧནྟ (?)], མཛ྄ཛྷིམཱ རསྶཀཱ ཨཎུཀཐཱུལཱ.
དིཊྛཱ ¶ ཝཱ ཡེ ཝ ཨདིཊྛཱ [ཨདིཊྛ (?)], ཡེ ཝ [ཡེ ཙ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] དཱུརེ ཝསནྟི ཨཝིདཱུརེ;
བྷཱུཏཱ ཝ སམྦྷཝེསཱི ཝ [བྷཱུཏཱ ཝཱ སམྦྷཝེསཱི ཝཱ (སྱཱ. ཀཾ. པཱི. ཀ.)], སབྦསཏྟཱ བྷཝནྟུ སུཁིཏཏྟཱ.
ན པརོ པརཾ ནིཀུབྦེཐ, ནཱཏིམཉྙེཐ ཀཏྠཙི ན ཀཉྩི [ནཾ ཀཉྩི (སཱི. པཱི.), ནཾ ཀིཉྩི (སྱཱ.), ན ཀིཉྩི (ཀ.)];
བྱཱརོསནཱ པཊིགྷསཉྙཱ, ནཱཉྙམཉྙསྶ དུཀྑམིཙྪེཡྻ.
མཱཏཱ ཡཐཱ ནིཡཾ པུཏྟམཱཡུསཱ ཨེཀཔུཏྟམནུརཀྑེ;
ཨེཝམྤི སབྦབྷཱུཏེསུ, མཱནསཾ བྷཱཝཡེ ཨཔརིམཱཎཾ.
མེཏྟཉྩ སབྦལོཀསྨི, མཱནསཾ བྷཱཝཡེ ཨཔརིམཱཎཾ;
ཨུདྡྷཾ ཨདྷོ ཙ ཏིརིཡཉྩ, ཨསམྦཱདྷཾ ཨཝེརམསཔཏྟཾ.
ཏིཊྛཾ ¶ ཙརཾ ནིསིནྣོ ཝ [ཝཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], སཡཱནོ ¶ ཡཱཝཏཱསྶ ཝིཏམིདྡྷོ [ཝིགཏམིདྡྷོ (བཧཱུསུ)];
ཨེཏཾ སཏིཾ ཨདྷིཊྛེཡྻ, བྲཧྨམེཏཾ ཝིཧཱརམིདྷམཱཧུ.
དིཊྛིཉྩ ཨནུཔགྒམྨ, སཱིལཝཱ དསྶནེན སམྤནྣོ;
ཀཱམེསུ ཝིནཡ [ཝིནེཡྻ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] གེདྷཾ, ན ཧི ཛཱཏུགྒབྦྷསེཡྻ པུནརེཏཱིཏི.
མེཏྟསུཏྟཾ ཨཊྛམཾ ནིཊྛིཏཾ.
༩. ཧེམཝཏསུཏྟཾ
‘‘ཨཛྫ ¶ པནྣརསོ ཨུཔོསཐོ, (ཨིཏི སཱཏཱགིརོ ཡཀྑོ)
དིབྦཱ [དིབྱཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] རཏྟི ཨུཔཊྛིཏཱ;
ཨནོམནཱམཾ སཏྠཱརཾ, ཧནྡ པསྶཱམ གོཏམཾ’’.
‘‘ཀཙྩི ¶ མནོ སུཔཎིཧིཏོ, (ཨིཏི ཧེམཝཏོ ཡཀྑོ)
སབྦབྷཱུཏེསུ ཏཱདིནོ;
ཀཙྩི ཨིཊྛེ ཨནིཊྛེ ཙ, སངྐཔྤསྶ ཝསཱིཀཏཱ’’.
‘‘མནོ ཙསྶ སུཔཎིཧིཏོ, (ཨིཏི སཱཏཱགིརོ ཡཀྑོ)
སབྦབྷཱུཏེསུ ཏཱདིནོ;
ཨཐོ ཨིཊྛེ ཨནིཊྛེ ཙ, སངྐཔྤསྶ ཝསཱིཀཏཱ’’.
‘‘ཀཙྩི ¶ ཨདིནྣཾ ནཱདིཡཏི, (ཨིཏི ཧེམཝཏོ ཡཀྑོ)
ཀཙྩི པཱཎེསུ སཉྙཏོ;
ཀཙྩི ཨཱརཱ པམཱདམྷཱ, ཀཙྩི ཛྷཱནཾ ན རིཉྩཏི’’.
‘‘ན ¶ སོ ཨདིནྣཾ ཨཱདིཡཏི, (ཨིཏི སཱཏཱགིརོ ཡཀྑོ)
ཨཐོ པཱཎེསུ སཉྙཏོ;
ཨཐོ ཨཱརཱ པམཱདམྷཱ, བུདྡྷོ ཛྷཱནཾ ན རིཉྩཏི’’.
‘‘ཀཙྩི མུསཱ ན བྷཎཏི, (ཨིཏི ཧེམཝཏོ ཡཀྑོ)
ཀཙྩི ན ཁཱིཎབྱཔྤཐོ;
ཀཙྩི ¶ ཝེབྷཱུཏིཡཾ ནཱཧ, ཀཙྩི སམྥཾ ན བྷཱསཏི’’.
‘‘མུསཱ ཙ སོ ན བྷཎཏི, (ཨིཏི སཱཏཱགིརོ ཡཀྑོ)
ཨཐོ ན ཁཱིཎབྱཔྤཐོ;
ཨཐོ ཝེབྷཱུཏིཡཾ ནཱཧ, མནྟཱ ཨཏྠཾ ཙ [ཨཏྠཾ སོ (སཱི. པཱི. ཀ.)] བྷཱསཏི’’.
‘‘ཀཙྩི ན རཛྫཏི ཀཱམེསུ, (ཨིཏི ཧེམཝཏོ ཡཀྑོ)
ཀཙྩི ཙིཏྟཾ ཨནཱཝིལཾ;
ཀཙྩི མོཧཾ ཨཏིཀྐནྟོ, ཀཙྩི དྷམྨེསུ ཙཀྑུམཱ’’.
‘‘ན ¶ སོ རཛྫཏི ཀཱམེསུ, (ཨིཏི སཱཏཱགིརོ ཡཀྑོ)
ཨཐོ ཙིཏྟཾ ཨནཱཝིལཾ;
སབྦམོཧཾ ཨཏིཀྐནྟོ, བུདྡྷོ དྷམྨེསུ ཙཀྑུམཱ’’.
‘‘ཀཙྩི ཝིཛྫཱཡ སམྤནྣོ, (ཨིཏི ཧེམཝཏོ ཡཀྑོ )
ཀཙྩི སཾསུདྡྷཙཱརཎོ;
ཀཙྩིསྶ ¶ ཨཱསཝཱ ཁཱིཎཱ, ཀཙྩི ནཏྠི པུནབྦྷཝོ’’.
‘‘ཝིཛྫཱཡ ¶ ཙེཝ སམྤནྣོ, (ཨིཏི སཱཏཱགིརོ ཡཀྑོ)
ཨཐོ སཾསུདྡྷཙཱརཎོ;
སབྦསྶ ཨཱསཝཱ ཁཱིཎཱ, ནཏྠི ཏསྶ པུནབྦྷཝོ’’.
‘‘སམྤནྣཾ ¶ མུནིནོ ཙིཏྟཾ, ཀམྨུནཱ བྱཔྤཐེན ཙ;
ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣཾ, དྷམྨཏོ ནཾ པསཾསཏི’’.
‘‘སམྤནྣཾ མུནིནོ ཙིཏྟཾ, ཀམྨུནཱ བྱཔྤཐེན ཙ;
ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣཾ, དྷམྨཏོ ཨནུམོདསི’’.
‘‘སམྤནྣཾ མུནིནོ ཙིཏྟཾ, ཀམྨུནཱ བྱཔྤཐེན ཙ;
ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣཾ, ཧནྡ པསྶཱམ གོཏམཾ.
‘‘ཨེཎིཛངྒྷཾ ཀིསཾ ཝཱིརཾ [དྷཱིརཾ (སྱཱ.)], ཨཔྤཱཧཱརཾ ཨལོལུཔཾ;
མུནིཾ ཝནསྨིཾ ཛྷཱཡནྟཾ, ཨེཧི པསྶཱམ གོཏམཾ.
‘‘སཱིཧཾཝེཀཙརཾ ནཱགཾ, ཀཱམེསུ ཨནཔེཀྑིནཾ;
ཨུཔསངྐམྨ པུཙྪཱམ, མཙྩུཔཱསཔྤམོཙནཾ.
‘‘ཨཀྑཱཏཱརཾ པཝཏྟཱརཾ, སབྦདྷམྨཱན པཱརགུཾ;
བུདྡྷཾ ཝེརབྷཡཱཏཱིཏཾ, མཡཾ པུཙྪཱམ གོཏམཾ’’.
‘‘ཀིསྨིཾ ¶ ལོཀོ སམུཔྤནྣོ, (ཨིཏི ཧེམཝཏོ ཡཀྑོ)
ཀིསྨིཾ ཀུབྦཏི སནྠཝཾ [སནྡྷཝཾ (ཀ.)];
ཀིསྶ ལོཀོ ཨུཔཱདཱཡ, ཀིསྨིཾ ལོཀོ ཝིཧཉྙཏི’’.
‘‘ཚསུ ¶ ¶ [ཚསྶུ (སཱི. པཱི.)] ལོཀོ སམུཔྤནྣོ, (ཧེམཝཏཱཏི བྷགཝཱ)
ཚསུ ཀུབྦཏི སནྠཝཾ;
ཚནྣམེཝ ཨུཔཱདཱཡ, ཚསུ ལོཀོ ཝིཧཉྙཏི’’.
‘‘ཀཏམཾ ཏཾ ཨུཔཱདཱནཾ, ཡཏྠ ལོཀོ ཝིཧཉྙཏི;
ནིཡྻཱནཾ པུཙྪིཏོ བྲཱུཧི, ཀཐཾ དུཀྑཱ པམུཙྩཏི’’ [པམུཉྩཏི (སྱཱ.)].
‘‘པཉྩ ཀཱམགུཎཱ ལོཀེ, མནོཚཊྛཱ པཝེདིཏཱ;
ཨེཏྠ ཚནྡཾ ཝིརཱཛེཏྭཱ, ཨེཝཾ དུཀྑཱ པམུཙྩཏི.
‘‘ཨེཏཾ ལོཀསྶ ནིཡྻཱནཾ, ཨཀྑཱཏཾ ཝོ ཡཐཱཏཐཾ;
ཨེཏཾ ཝོ ཨཧམཀྑཱམི, ཨེཝཾ དུཀྑཱ པམུཙྩཏི’’.
‘‘ཀོ ¶ སཱུདྷ ཏརཏི ཨོགྷཾ, ཀོདྷ ཏརཏི ཨཎྞཝཾ;
ཨཔྤཏིཊྛེ ཨནཱལམྦེ, ཀོ གམྦྷཱིརེ ན སཱིདཏི’’.
‘‘སབྦདཱ སཱིལསམྤནྣོ, པཉྙཝཱ སུསམཱཧིཏོ;
ཨཛ྄ཛྷཏྟཙིནྟཱི [ཨཛ྄ཛྷཏྟསཉྙཱི (སྱཱ. ཀཾ. ཀ.)] སཏིམཱ, ཨོགྷཾ ཏརཏི དུཏྟརཾ.
‘‘ཝིརཏོ ཀཱམསཉྙཱཡ, སབྦསཾཡོཛནཱཏིགོ;
ནནྡཱིབྷཝཔརིཀྑཱིཎོ, སོ གམྦྷཱིརེ ན སཱིདཏི’’.
‘‘གབྦྷཱིརཔཉྙཾ ནིཔུཎཏྠདསྶིཾ, ཨཀིཉྩནཾ ཀཱམབྷཝེ ཨསཏྟཾ;
ཏཾ པསྶཐ སབྦདྷི ཝིཔྤམུཏྟཾ, དིབྦེ པཐེ ཀམམཱནཾ མཧེསིཾ.
‘‘ཨནོམནཱམཾ ¶ ནིཔུཎཏྠདསྶིཾ, པཉྙཱདདཾ ¶ ཀཱམཱལཡེ ཨསཏྟཾ;
ཏཾ ¶ པསྶཐ སབྦཝིདུཾ སུམེདྷཾ, ཨརིཡེ པཐེ ཀམམཱནཾ མཧེསིཾ.
‘‘སུདིཊྛཾ ཝཏ ནོ ཨཛྫ, སུཔྤབྷཱཏཾ སུཧུཊྛིཏཾ;
ཡཾ ཨདྡསཱམ སམྦུདྡྷཾ, ཨོགྷཏིཎྞམནཱསཝཾ.
‘‘ཨིམེ དསསཏཱ ཡཀྑཱ, ཨིདྡྷིམནྟོ ཡསསྶིནོ;
སབྦེ ཏཾ སརཎཾ ཡནྟི, ཏྭཾ ནོ སཏྠཱ ཨནུཏྟརོ.
‘‘ཏེ མཡཾ ཝིཙརིསྶཱམ, གཱམཱ གཱམཾ ནགཱ ནགཾ;
ནམསྶམཱནཱ སམྦུདྡྷཾ, དྷམྨསྶ ཙ སུདྷམྨཏ’’ནྟི.
ཧེམཝཏསུཏྟཾ ནཝམཾ ནིཊྛིཏཾ.
༡༠. ཨཱལ༹ཝཀསུཏྟཾ
ཨེཝཾ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཨཱལ༹ཝིཡཾ ཝིཧརཏི ཨཱལ༹ཝཀསྶ ཡཀྑསྶ བྷཝནེ. ཨཐ ཁོ ཨཱལ༹ཝཀོ ཡཀྑོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ནིཀྑམ, སམཎཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷཱཝུསོ’’ཏི ¶ བྷགཝཱ ནིཀྑམི. ‘‘པཝིས, སམཎཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷཱཝུསོ’’ཏི བྷགཝཱ པཱཝིསི.
དུཏིཡམྤི ཁོ…པེ… ཏཏིཡམྤི ཁོ ཨཱལ༹ཝཀོ ཡཀྑོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ནིཀྑམ, སམཎཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷཱཝུསོ’’ཏི ¶ བྷགཝཱ ནིཀྑམི. ‘‘པཝིས, སམཎཱ’’ཏི. ‘‘སཱདྷཱཝུསོ’’ཏི བྷགཝཱ པཱཝིསི.
ཙཏུཏྠམྤི ཁོ ཨཱལ༹ཝཀོ ཡཀྑོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ནིཀྑམ, སམཎཱ’’ཏི. ‘‘ན ཁྭཱཧཾ ཏཾ ¶ , ཨཱཝུསོ, ནིཀྑམིསྶཱམི. ཡཾ ཏེ ཀརཎཱིཡཾ, ཏཾ ཀརོཧཱི’’ཏི.
‘‘པཉྷཾ ¶ ཏཾ, སམཎ, པུཙྪིསྶཱམི. སཙེ མེ ན བྱཱཀརིསྶསི, ཙིཏྟཾ ཝཱ ཏེ ཁིཔིསྶཱམི, ཧདཡཾ ཝཱ ཏེ ཕཱལེསྶཱམི, པཱདེསུ ཝཱ གཧེཏྭཱ པཱརགངྒཱཡ ཁིཔིསྶཱམཱི’’ཏི.
‘‘ན ཁྭཱཧཾ ཏཾ, ཨཱཝུསོ, པསྶཱམི སདེཝཀེ ལོཀེ སམཱརཀེ སབྲཧྨཀེ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཡཱ པཛཱཡ སདེཝམནུསྶཱཡ ཡོ མེ ཙིཏྟཾ ཝཱ ཁིཔེཡྻ ཧདཡཾ ཝཱ ཕཱལེཡྻ པཱདེསུ ཝཱ གཧེཏྭཱ པཱརགངྒཱཡ ཁིཔེཡྻ. ཨཔི ཙ ཏྭཾ, ཨཱཝུསོ, པུཙྪ ཡདཱཀངྑསཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱལ༹ཝཀོ ཡཀྑོ བྷགཝནྟཾ གཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི –
‘‘ཀིཾ སཱུདྷ ཝིཏྟཾ པུརིསསྶ སེཊྛཾ, ཀིཾ སུ སུཙིཎྞཾ སུཁམཱཝཧཱཏི;
ཀིཾ སུ [ཀིཾ སཱུ (སཱི.)] ཧཝེ སཱདུཏརཾ རསཱནཾ, ཀཐཾ ཛཱིཝིཾ ཛཱིཝིཏམཱཧུ སེཊྛཾ’’.
‘‘སདྡྷཱིདྷ ཝིཏྟཾ པུརིསསྶ སེཊྛཾ, དྷམྨོ སུཙིཎྞོ སུཁམཱཝཧཱཏི;
སཙྩཾ ཧཝེ སཱདུཏརཾ རསཱནཾ, པཉྙཱཛཱིཝིཾ ཛཱིཝིཏམཱཧུ སེཊྛཾ’’.
‘‘ཀཐཾ སུ ཏརཏི ཨོགྷཾ, ཀཐཾ སུ ཏརཏི ཨཎྞཝཾ;
ཀཐཾ ¶ སུ དུཀྑམཙྩེཏི, ཀཐཾ སུ པརིསུཛ྄ཛྷཏི’’.
‘‘སདྡྷཱ ¶ ཏརཏི ཨོགྷཾ, ཨཔྤམཱདེན ཨཎྞཝཾ;
ཝཱིརིཡེན [ཝིརིཡེན (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] དུཀྑམཙྩེཏི, པཉྙཱཡ པརིསུཛ྄ཛྷཏི’’.
‘‘ཀཐཾ ¶ སུ ལབྷཏེ པཉྙཾ, ཀཐཾ སུ ཝིནྡཏེ དྷནཾ;
ཀཐཾ སུ ཀིཏྟིཾ པཔྤོཏི, ཀཐཾ མིཏྟཱནི གནྠཏི;
ཨསྨཱ ལོཀཱ པརཾ ལོཀཾ, ཀཐཾ པེཙྩ ན སོཙཏི’’.
‘‘སདྡཧཱནོ ཨརཧཏཾ, དྷམྨཾ ནིབྦཱནཔཏྟིཡཱ;
སུསྶཱུསཾ [སུསྶཱུསཱ (སཱི. པཱི.)] ལབྷཏེ པཉྙཾ, ཨཔྤམཏྟོ ཝིཙཀྑཎོ.
‘‘པཏིརཱུཔཀཱརཱི དྷུརཝཱ, ཨུཊྛཱཏཱ ཝིནྡཏེ དྷནཾ;
སཙྩེན ཀིཏྟིཾ པཔྤོཏི, དདཾ མིཏྟཱནི གནྠཏི.
‘‘ཡསྶེཏེ ¶ ཙཏུརོ དྷམྨཱ, སདྡྷསྶ གྷརམེསིནོ;
སཙྩཾ དྷམྨོ [དམོ (?)] དྷིཏི ཙཱགོ, ས ཝེ པེཙྩ ན སོཙཏི.
‘‘ཨིངྒྷ ཨཉྙེཔི པུཙྪསྶུ, པུཐཱུ སམཎབྲཱཧྨཎེ;
ཡདི སཙྩཱ དམཱ ཙཱགཱ, ཁནྟྱཱ བྷིཡྻོདྷ ཝིཛྫཏི’’.
‘‘ཀཐཾ ནུ དཱནི པུཙྪེཡྻཾ, པུཐཱུ སམཎབྲཱཧྨཎེ;
ཡོཧཾ [སོཧཾ (སཱི. པཱི.)] ཨཛྫ པཛཱནཱམི, ཡོ ཨཏྠོ སམྤརཱཡིཀོ.
‘‘ཨཏྠཱཡ ཝཏ མེ བུདྡྷོ, ཝཱསཱཡཱལ༹ཝིམཱགམཱ;
ཡོཧཾ [ཨཊྛིནྷཱརཱུཧི སཾཡུཏྟོ (སྱཱ. ཀ.)] ཨཛྫ པཛཱནཱམི, ཡཏྠ དིནྣཾ མཧཔྥལཾ.
‘‘སོ ཨཧཾ ཝིཙརིསྶཱམི, གཱམཱ གཱམཾ པུརཱ པུརཾ;
ནམསྶམཱནོ སམྦུདྡྷཾ, དྷམྨསྶ ཙ སུདྷམྨཏ’’ནྟི.
ཨཱལ༹ཝཀསུཏྟཾ དསམཾ ནིཊྛིཏཾ.
༡༡. ཝིཛཡསུཏྟཾ
ཙརཾ ¶ ¶ ཝཱ ཡདི ཝཱ ཏིཊྛཾ, ནིསིནྣོ ཨུད ཝཱ སཡཾ;
སམིཉྫེཏི པསཱརེཏི, ཨེསཱ ཀཱཡསྶ ཨིཉྫནཱ.
ཨཊྛིནཧཱརུསཾཡུཏྟོ, ཏཙམཾསཱཝལེཔནོ;
ཚཝིཡཱ ཀཱཡོ པཊིཙྪནྣོ, ཡཐཱབྷཱུཏཾ ན དིསྶཏི.
ཨནྟཔཱུརོ ¶ ཨུདརཔཱུརོ, ཡཀནཔེལ༹སྶ [ཡཀཔེལ༹སྶ (སཱི. སྱཱ.)] ཝཏྠིནོ;
ཧདཡསྶ པཔྥཱསསྶ, ཝཀྐསྶ པིཧཀསྶ ཙ.
སིངྒྷཱཎིཀཱཡ ¶ ཁེལ༹སྶ, སེདསྶ ཙ མེདསྶ ཙ;
ལོཧིཏསྶ ལསིཀཱཡ, པིཏྟསྶ ཙ ཝསཱཡ ཙ.
ཨཐསྶ ནཝཧི སོཏེཧི, ཨསུཙཱི སཝཏི སབྦདཱ;
ཨཀྑིམྷཱ ཨཀྑིགཱུཐཀོ, ཀཎྞམྷཱ ཀཎྞགཱུཐཀོ.
སིངྒྷཱཎིཀཱ ཙ ནཱསཏོ, མུཁེན ཝམཏེཀདཱ;
པིཏྟཾ སེམྷཉྩ ཝམཏི, ཀཱཡམྷཱ སེདཛལླིཀཱ.
ཨཐསྶ སུསིརཾ སཱིསཾ, མཏྠལུངྒསྶ པཱུརིཏཾ;
སུབྷཏོ ནཾ མཉྙཏི, བཱལོ ཨཝིཛྫཱཡ པུརཀྑཏོ.
ཡདཱ ཙ སོ མཏོ སེཏི, ཨུདྡྷུམཱཏོ ཝིནཱིལཀོ;
ཨཔཝིདྡྷོ སུསཱནསྨིཾ, ཨནཔེཀྑཱ ཧོནྟི ཉཱཏཡོ.
ཁཱདནྟི ནཾ སུཝཱནཱ [སུཔཱཎཱ (པཱི.)] ཙ, སིངྒཱལཱ [སིགཱལཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཝཀཱ ཀིམཱི;
ཀཱཀཱ ¶ གིཛ྄ཛྷཱ ཙ ཁཱདནྟི, ཡེ ཙཉྙེ སནྟི པཱཎིནོ.
སུཏྭཱན ¶ བུདྡྷཝཙནཾ, བྷིཀྑུ པཉྙཱཎཝཱ ཨིདྷ;
སོ ཁོ ནཾ པརིཛཱནཱཏི, ཡཐཱབྷཱུཏཉྷི པསྶཏི.
ཡཐཱ ཨིདཾ ཏཐཱ ཨེཏཾ, ཡཐཱ ཨེཏཾ ཏཐཱ ཨིདཾ;
ཨཛ྄ཛྷཏྟཉྩ བཧིདྡྷཱ ཙ, ཀཱཡེ ཚནྡཾ ཝིརཱཛཡེ.
ཚནྡརཱགཝིརཏྟོ སོ, བྷིཀྑུ པཉྙཱཎཝཱ ཨིདྷ;
ཨཛ྄ཛྷགཱ ཨམཏཾ སནྟིཾ, ནིབྦཱནཾ པདམཙྩུཏཾ.
དྭིཔཱདཀོཡཾ [དིཔཱདཀོཡཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨསུཙི, དུགྒནྡྷོ པརིཧཱརཏི [པརིཧཱིརཏི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)];
ནཱནཱཀུཎཔཔརིཔཱུརོ, ཝིསྶཝནྟོ ཏཏོ ཏཏོ.
ཨེཏཱདིསེན ¶ ཀཱཡེན, ཡོ མཉྙེ ཨུཎྞམེཏཝེ [ཨུནྣམེཏཝེ (?)];
པརཾ ཝཱ ཨཝཛཱནེཡྻ, ཀིམཉྙཏྲ ཨདསྶནཱཏི.
ཝིཛཡསུཏྟཾ ཨེཀཱདསམཾ ནིཊྛིཏཾ.
༡༢. མུནིསུཏྟཾ
སནྠཝཱཏོ ¶ [སནྡྷཝཏོ (ཀ.)] བྷཡཾ ཛཱཏཾ, ནིཀེཏཱ ཛཱཡཏེ རཛོ;
ཨནིཀེཏམསནྠཝཾ, ཨེཏཾ ཝེ མུནིདསྶནཾ.
ཡོ ཛཱཏམུཙྪིཛྫ ན རོཔཡེཡྻ, ཛཱཡནྟམསྶ ནཱནུཔྤཝེཙྪེ;
ཏམཱཧུ ཨེཀཾ མུནིནཾ ཙརནྟཾ, ཨདྡཀྑི ¶ སོ སནྟིཔདཾ མཧེསི.
སངྑཱཡ ¶ ཝཏྠཱུནི པམཱཡ [པཧཱཡ (ཀ. སཱི. ཀ.), སམཱཡ (ཀ.) པ + མཱི + ཏྭཱ = པམཱཡ, ཡཐཱ ནིསྶཱཡཱཏིཔདཾ] བཱིཛཾ, སིནེཧམསྶ ནཱནུཔྤཝེཙྪེ;
ས ཝེ མུནཱི ཛཱཏིཁཡནྟདསྶཱི, ཏཀྐཾ པཧཱཡ ན ཨུཔེཏི སངྑཾ.
ཨཉྙཱཡ སབྦཱནི ནིཝེསནཱནི, ཨནིཀཱམཡཾ ཨཉྙཏརམྤི ཏེསཾ;
ས ཝེ མུནཱི ཝཱིཏགེདྷོ ཨགིདྡྷོ, ནཱཡཱུཧཏཱི པཱརགཏོ ཧི ཧོཏི.
སབྦཱབྷིབྷུཾ སབྦཝིདུཾ སུམེདྷཾ, སབྦེསུ དྷམྨེསུ ཨནཱུཔལིཏྟཾ;
སབྦཉྫཧཾ ཏཎྷཀྑཡེ ཝིམུཏྟཾ, ཏཾ ཝཱཔི དྷཱིརཱ མུནི [མུནིཾ (སཱི. པཱི.)] ཝེདཡནྟི.
པཉྙཱབལཾ སཱིལཝཏཱུཔཔནྣཾ, སམཱཧིཏཾ ཛྷཱནརཏཾ སཏཱིམཾ;
སངྒཱ པམུཏྟཾ ཨཁིལཾ ཨནཱསཝཾ, ཏཾ ཝཱཔི དྷཱིརཱ མུནི ཝེདཡནྟི.
ཨེཀཾ ¶ ཙརནྟཾ མུནིམཔྤམཏྟཾ, ནིནྡཱཔསཾསཱསུ ཨཝེདྷམཱནཾ;
སཱིཧཾཝ སདྡེསུ ཨསནྟསནྟཾ, ཝཱཏཾཝ ¶ ཛཱལམྷི ཨསཛྫམཱནཾ;
པདྨཾཝ ¶ [པདུམཾཝ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] ཏོཡེན ཨལིཔྤམཱནཾ [ཨལིམྤམཱནཾ (སྱཱ. ཀ.)], ནེཏཱརམཉྙེསམནཉྙནེཡྻཾ;
ཏཾ ཝཱཔི དྷཱིརཱ མུནི ཝེདཡནྟི.
ཡོ ¶ ཨོགཧཎེ ཐམྦྷོརིཝཱབྷིཛཱཡཏི, ཡསྨིཾ པརེ ཝཱཙཱཔརིཡནྟཾ [ཝཱཙཾ པརིཡནྟཾ (ཀ.)] ཝདནྟི;
ཏཾ ཝཱིཏརཱགཾ སུསམཱཧིཏིནྡྲིཡཾ, ཏཾ ཝཱཔི དྷཱིརཱ མུནི ཝེདཡནྟི.
ཡོ ཝེ ཋིཏཏྟོ ཏསརཾཝ ཨུཛྫུ, ཛིགུཙྪཏི ཀམྨེཧི པཱཔཀེཧི;
ཝཱིམཾསམཱནོ ཝིསམཾ སམཉྩ, ཏཾ ཝཱཔི དྷཱིརཱ མུནི ཝེདཡནྟི.
ཡོ སཉྙཏཏྟོ ན ཀརོཏི པཱཔཾ, དཧརོ མཛ྄ཛྷིམོ ཙ མུནི [དཧརོ ཙ མཛ྄ཛྷོ ཙ མུནཱི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཡཏཏྟོ;
ཨརོསནེཡྻོ ན སོ རོསེཏི ཀཉྩི [ན རོསེཏི (སྱཱ.)], ཏཾ ཝཱཔི དྷཱིརཱ མུནི ཝེདཡནྟི.
ཡདགྒཏོ མཛ྄ཛྷཏོ སེསཏོ ཝཱ, པིཎྜཾ ལབྷེཐ པརདཏྟཱུཔཛཱིཝཱི;
ནཱལཾ ཐུཏུཾ ནོཔི ནིཔཙྩཝཱདཱི, ཏཾ ཝཱཔི དྷཱིརཱ མུནི ཝེདཡནྟི.
མུནིཾ ¶ ཙརནྟཾ ཝིརཏཾ མེཐུནསྨཱ, ཡོ ཡོབྦནེ ནོཔནིབཛ྄ཛྷཏེ ཀྭཙི;
མདཔྤམཱདཱ ཝིརཏཾ ཝིཔྤམུཏྟཾ, ཏཾ ཝཱཔི དྷཱིརཱ མུནི ཝེདཡནྟི.
ཨཉྙཱཡ ¶ ལོཀཾ པརམཏྠདསྶིཾ, ཨོགྷཾ སམུདྡཾ ཨཏིཏརིཡ ཏཱདིཾ;
ཏཾ ¶ ཚིནྣགནྠཾ ཨསིཏཾ ཨནཱསཝཾ, ཏཾ ཝཱཔི དྷཱིརཱ མུནི ཝེདཡནྟི.
ཨསམཱ ཨུབྷོ དཱུརཝིཧཱརཝུཏྟིནོ, གིཧཱི [གིཧི (ཀ.)] དཱརཔོསཱི ཨམམོ ཙ སུབྦཏོ;
པརཔཱཎརོདྷཱཡ གིཧཱི ཨསཉྙཏོ, ནིཙྩཾ མུནཱི རཀྑཏི པཱཎིནེ [པཱཎིནོ (སཱི.)] ཡཏོ.
སིཁཱི ཡཐཱ ནཱིལགཱིཝོ [ནཱིལགིཝོ (སྱཱ.)] ཝིཧངྒམོ, ཧཾསསྶ ནོཔེཏི ཛཝཾ ཀུདཱཙནཾ;
ཨེཝཾ གིཧཱི ནཱནུཀརོཏི བྷིཀྑུནོ, མུནིནོ ཝིཝིཏྟསྶ ཝནམྷི ཛྷཱཡཏོཏི.
མུནིསུཏྟཾ དྭཱདསམཾ ནིཊྛིཏཾ.
ཨུརགཝགྒོ པཋམོ ནིཊྛིཏོ.
ཏསྶུདྡཱནཾ ¶ –
ཨུརགོ དྷནིཡོ ཙེཝ, ཝིསཱཎཉྩ ཏཐཱ ཀསི;
ཙུནྡོ པརཱབྷཝོ ¶ ཙེཝ, ཝསལོ མེཏྟབྷཱཝནཱ.
སཱཏཱགིརོ ཨཱལ༹ཝཀོ, ཝིཛཡོ ཙ ཏཐཱ མུནི;
དྭཱདསེཏཱནི སུཏྟཱནི, ཨུརགཝགྒོཏི ཝུཙྩཏཱིཏི.
༢. ཙཱུལ༹ཝགྒོ
༡. རཏནསུཏྟཾ
ཡཱནཱིདྷ ¶ ¶ ¶ བྷཱུཏཱནི སམཱགཏཱནི, བྷུམྨཱནི [བྷཱུམཱནི (ཀ.)] ཝཱ ཡཱནི ཝ ཨནྟལིཀྑེ;
སབྦེཝ བྷཱུཏཱ སུམནཱ བྷཝནྟུ, ཨཐོཔི སཀྐཙྩ སུཎནྟུ བྷཱསིཏཾ.
ཏསྨཱ ཧི བྷཱུཏཱ ནིསཱམེཐ སབྦེ, མེཏྟཾ ཀརོཐ མཱནུསིཡཱ པཛཱཡ;
དིཝཱ ཙ རཏྟོ ཙ ཧརནྟི ཡེ བལིཾ, ཏསྨཱ ཧི ནེ རཀྑཐ ཨཔྤམཏྟཱ.
ཡཾ ཀིཉྩི ཝིཏྟཾ ཨིདྷ ཝཱ ཧུརཾ ཝཱ, སགྒེསུ ཝཱ ཡཾ རཏནཾ པཎཱིཏཾ;
ན ནོ སམཾ ཨཏྠི ཏཐཱགཏེན, ཨིདམྤི བུདྡྷེ རཏནཾ པཎཱིཏཾ;
ཨེཏེན སཙྩེན སུཝཏྠི ཧོཏུ.
ཁཡཾ ཝིརཱགཾ ཨམཏཾ པཎཱིཏཾ, ཡདཛ྄ཛྷགཱ ¶ སཀྱམུནཱི སམཱཧིཏོ;
ན ཏེན དྷམྨེན སམཏྠི ཀིཉྩི, ཨིདམྤི དྷམྨེ རཏནཾ པཎཱིཏཾ;
ཨེཏེན སཙྩེན སུཝཏྠི ཧོཏུ.
ཡཾ བུདྡྷསེཊྛོ པརིཝཎྞཡཱི སུཙིཾ, སམཱདྷིམཱནནྟརིཀཉྙམཱཧུ;
སམཱདྷིནཱ ¶ ཏེན སམོ ན ཝིཛྫཏི, ཨིདམྤི དྷམྨེ རཏནཾ པཎཱིཏཾ;
ཨེཏེན སཙྩེན སུཝཏྠི ཧོཏུ.
ཡེ ¶ པུགྒལཱ ཨཊྛ སཏཾ པསཏྠཱ, ཙཏྟཱརི ཨེཏཱནི ཡུགཱནི ཧོནྟི;
ཏེ དཀྑིཎེཡྻཱ སུགཏསྶ སཱཝཀཱ, ཨེཏེསུ དིནྣཱནི མཧཔྥལཱནི;
ཨིདམྤི སངྒྷེ རཏནཾ པཎཱིཏཾ, ཨེཏེན ¶ སཙྩེན སུཝཏྠི ཧོཏུ.
ཡེ ¶ སུཔྤཡུཏྟཱ མནསཱ དལ༹ྷེན, ནིཀྐཱམིནོ གོཏམསཱསནམྷི;
ཏེ པཏྟིཔཏྟཱ ཨམཏཾ ཝིགཡ྄ཧ, ལདྡྷཱ མུདྷཱ ནིབྦུཏིཾ [ནིབྦུཏི (ཀ.)] བྷུཉྫམཱནཱ;
ཨིདམྤི སངྒྷེ རཏནཾ པཎཱིཏཾ, ཨེཏེན སཙྩེན སུཝཏྠི ཧོཏུ.
ཡཐིནྡཁཱིལོ པཐཝིསྶིཏོ [པདཝིསྶིཏོ (ཀ. སཱི.), པཋཝིཾ སིཏོ (ཀ. སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] སིཡཱ, ཙཏུབྦྷི ཝཱཏེཧི ཨསམྤཀམྤིཡོ;
ཏཐཱུཔམཾ སཔྤུརིསཾ ཝདཱམི, ཡོ ཨརིཡསཙྩཱནི ཨཝེཙྩ པསྶཏི;
ཨིདམྤི སངྒྷེ རཏནཾ པཎཱིཏཾ, ཨེཏེན སཙྩེན སུཝཏྠི ཧོཏུ.
ཡེ ཨརིཡསཙྩཱནི ཝིབྷཱཝཡནྟི, གམྦྷཱིརཔཉྙེན སུདེསིཏཱནི;
ཀིཉྩཱཔི ཏེ ཧོནྟི བྷུསཾ པམཏྟཱ, ན ཏེ བྷཝཾ ཨཊྛམམཱདིཡནྟི;
ཨིདམྤི སངྒྷེ རཏནཾ པཎཱིཏཾ, ཨེཏེན ¶ སཙྩེན སུཝཏྠི ཧོཏུ.
སཧཱཝསྶ དསྶནསམྤདཱཡ [སཧཱཝསདྡསྶནསམྤདཱཡ (ཀ.)], ཏཡསྶུ དྷམྨཱ ཛཧིཏཱ བྷཝནྟི;
སཀྐཱཡདིཊྛི ¶ ཝིཙིཀིཙྪིཏཉྩ, སཱིལབྦཏཾ ཝཱཔི ཡདཏྠི ཀིཉྩི.
ཙཏཱུཧཔཱཡེཧི ¶ ཙ ཝིཔྤམུཏྟོ, ཚཙྩཱབྷིཋཱནཱནི [ཚ ཙཱབྷིཋཱནཱནི (སཱི. སྱཱ.)] བྷབྦ ཀཱཏུཾ [ཨབྷབྦོ ཀཱཏུཾ (སཱི.)];
ཨིདམྤི སངྒྷེ རཏནཾ པཎཱིཏཾ, ཨེཏེན སཙྩེན སུཝཏྠི ཧོཏུ.
ཀིཉྩཱཔི སོ ཀམྨ [ཀམྨཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཀརོཏི པཱཔཀཾ, ཀཱཡེན ཝཱཙཱ ཨུད ཙེཏསཱ ཝཱ;
ཨབྷབྦ [ཨབྷབྦོ (བཧཱུསུ)] སོ ཏསྶ པཊིཙྪདཱཡ [པཊིཙྪཱདཱཡ (སཱི.)], ཨབྷབྦཏཱ དིཊྛཔདསྶ ཝུཏྟཱ;
ཨིདམྤི སངྒྷེ རཏནཾ པཎཱིཏཾ, ཨེཏེན སཙྩེན སུཝཏྠི ཧོཏུ.
ཝནཔྤགུམྦེ ཡཐ [ཡཐཱ (སཱི. སྱཱ.)] ཕུསྶིཏགྒེ, གིམྷཱནམཱསེ པཋམསྨིཾ [པཋམསྨི (?)] གིམྷེ;
ཏཐཱུཔམཾ དྷམྨཝརཾ ཨདེསཡི [ཨདེསཡཱི (སཱི.)], ནིབྦཱནགཱམིཾ པརམཾ ཧིཏཱཡ;
ཨིདམྤི བུདྡྷེ རཏནཾ པཎཱིཏཾ, ཨེཏེན སཙྩེན སུཝཏྠི ཧོཏུ.
ཝརོ ཝརཉྙཱུ ཝརདོ ཝརཱཧརོ, ཨནུཏྟརོ དྷམྨཝརཾ ཨདེསཡི;
ཨིདམྤི བུདྡྷེ རཏནཾ པཎཱིཏཾ, ཨེཏེན སཙྩེན སུཝཏྠི ཧོཏུ.
ཁཱིཎཾ ¶ པུརཱཎཾ ནཝ ནཏྠི སམྦྷཝཾ, ཝིརཏྟཙིཏྟཱཡཏིཀེ བྷཝསྨིཾ;
ཏེ ཁཱིཎབཱིཛཱ ཨཝིརཱུལ༹ྷིཚནྡཱ, ནིབྦནྟི ¶ ¶ དྷཱིརཱ ཡཐཱཡཾ [ཡཐཡཾ (ཀ.)] པདཱིཔོ;
ཨིདམྤི སངྒྷེ རཏནཾ པཎཱིཏཾ, ཨེཏེན སཙྩེན སུཝཏྠི ཧོཏུ.
ཡཱནཱིདྷ ¶ བྷཱུཏཱནི སམཱགཏཱནི, བྷུམྨཱནི ཝཱ ཡཱནི ཝ ཨནྟལིཀྑེ;
ཏཐཱགཏཾ དེཝམནུསྶཔཱུཛིཏཾ, བུདྡྷཾ ནམསྶཱམ སུཝཏྠི ཧོཏུ.
ཡཱནཱིདྷ བྷཱུཏཱནི སམཱགཏཱནི, བྷུམྨཱནི ཝཱ ཡཱནི ཝ ཨནྟལིཀྑེ;
ཏཐཱགཏཾ དེཝམནུསྶཔཱུཛིཏཾ, དྷམྨཾ ནམསྶཱམ སུཝཏྠི ཧོཏུ.
ཡཱནཱིདྷ བྷཱུཏཱནི སམཱགཏཱནི, བྷུམྨཱནི ཝཱ ཡཱནི ཝ ཨནྟལིཀྑེ;
ཏཐཱགཏཾ དེཝམནུསྶཔཱུཛིཏཾ, སངྒྷཾ ནམསྶཱམ སུཝཏྠི ཧོཏཱུཏི.
རཏནསུཏྟཾ པཋམཾ ནིཊྛིཏཾ.
༢. ཨཱམགནྡྷསུཏྟཾ
‘‘སཱམཱཀཙིངྒཱུལཀཙཱིནཀཱནི ¶ ཙ, པཏྟཔྥལཾ མཱུལཕལཾ གཝིཔྥལཾ;
དྷམྨེན ལདྡྷཾ སཏམསྣམཱནཱ [སཏམསམཱནཱ (སཱི. པཱི.), སཏམསྶམཱནཱ (སྱཱ. ཀཾ.)], ན ཀཱམཀཱམཱ ཨལིཀཾ བྷཎནྟི.
‘‘ཡདསྣམཱནོ སུཀཏཾ སུནིཊྛིཏཾ, པརེཧི དིནྣཾ པཡཏཾ པཎཱིཏཾ;
སཱལཱིནམནྣཾ ¶ པརིབྷུཉྫམཱནོ, སོ བྷུཉྫསཱི ཀསྶཔ ཨཱམགནྡྷཾ.
‘‘ན ¶ ཨཱམགནྡྷོ མམ ཀཔྤཏཱིཏི, ཨིཙྩེཝ ཏྭཾ བྷཱསསི བྲཧྨབནྡྷུ;
སཱལཱིནམནྣཾ པརིབྷུཉྫམཱནོ, སཀུནྟམཾསེཧི སུསངྑཏེཧི;
པུཙྪཱམི ཏཾ ཀསྶཔ ཨེཏམཏྠཾ, ཀཐཾ པཀཱརོ ཏཝ ཨཱམགནྡྷོ’’.
‘‘པཱཎཱཏིཔཱཏོ ¶ ཝདྷཚེདབནྡྷནཾ, ཐེཡྻཾ མུསཱཝཱདོ ནིཀཏིཝཉྩནཱནི ཙ;
ཨཛ྄ཛྷེནཀུཏྟཾ [ཨཛ྄ཛྷེན ཀུཛྫཾ (སཱི. པཱི.)] པརདཱརསེཝནཱ, ཨེསཱམགནྡྷོ ན ཧི མཾསབྷོཛནཾ.
‘‘ཡེ ¶ ཨིདྷ ཀཱམེསུ ཨསཉྙཏཱ ཛནཱ, རསེསུ གིདྡྷཱ ཨསུཙིབྷཱཝམསྶིཏཱ [ཨསུཙཱིཀམིསྶིཏཱ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)];
ནཏྠིཀདིཊྛཱི ཝིསམཱ དུརནྣཡཱ, ཨེསཱམགནྡྷོ ན ཧི མཾསབྷོཛནཾ.
‘‘ཡེ ལཱུཁསཱ དཱརུཎཱ པིཊྛིམཾསིཀཱ [ཡེ ལཱུཁརསཱ དཱརུཎཱ པརཔིཊྛིམཾསིཀཱ (ཀ.)], མིཏྟདྡུནོ ནིཀྐརུཎཱཏིམཱནིནོ;
ཨདཱནསཱིལཱ ན ཙ དེནྟི ཀསྶཙི, ཨེསཱམགནྡྷོ ན ཧི མཾསབྷོཛནཾ.
‘‘ཀོདྷོ ¶ མདོ ཐམྦྷོ པཙྩུཔཊྛཱཔནཱ [པཙྩུཊྛཱཔནཱ ཙ (སཱི. སྱཱ.), པཙྩུཊྛཱཔནཱ (པཱི.)], མཱཡཱ ཨུསཱུཡཱ བྷསྶསམུསྶཡོ ཙ;
མཱནཱཏིམཱནོ ཙ ཨསབྦྷི སནྠཝོ, ཨེསཱམགནྡྷོ ན ཧི མཾསབྷོཛནཾ.
‘‘ཡེ པཱཔསཱིལཱ ཨིཎགྷཱཏསཱུཙཀཱ, ཝོཧཱརཀཱུཊཱ ཨིདྷ པཱཊིརཱུཔིཀཱ [པཱཏིརཱུཔིཀཱ (?)];
ནརཱདྷམཱ ཡེདྷ ཀརོནྟི ཀིབྦིསཾ, ཨེསཱམགནྡྷོ ན ཧི མཾསབྷོཛནཾ.
‘‘ཡེ ¶ ཨིདྷ པཱཎེསུ ཨསཉྙཏཱ ཛནཱ, པརེསམཱདཱཡ ཝིཧེསམུཡྻུཏཱ;
དུསྶཱིལལུདྡཱ ཕརུསཱ ཨནཱདརཱ, ཨེསཱམགནྡྷོ ¶ ན ཧི མཾསབྷོཛནཾ.
‘‘ཨེཏེསུ གིདྡྷཱ ཝིརུདྡྷཱཏིཔཱཏིནོ, ནིཙྩུཡྻུཏཱ པེཙྩ ཏམཾ ཝཛནྟི ཡེ;
པཏནྟི སཏྟཱ ནིརཡཾ ཨཝཾསིརཱ, ཨེསཱམགནྡྷོ ན ཧི མཾསབྷོཛནཾ.
‘‘ན མཙྪམཾསཱནམནཱསཀཏྟཾ [ན མཙྪམཾསཾ ན ཨནཱསཀཏྟཾ (སཱི. ཨཊྛ མཱུལཔཱཋོ), ན མཾཙྪམཾསཱནཱནཱསཀཏྟཾ (སྱཱ. ཀ.)], ན ནགྒིཡཾ ན མུཎྜིཡཾ ཛཊཱཛལླཾ;
ཁརཱཛིནཱནི ནཱགྒིཧུཏྟསྶུཔསེཝནཱ, ཡེ ཝཱཔི ལོཀེ ཨམརཱ བཧཱུ ཏཔཱ;
མནྟཱཧུཏཱི ཡཉྙམུཏཱུཔསེཝནཱ, སོདྷེནྟི མཙྩཾ ཨཝིཏིཎྞཀངྑཾ.
‘‘ཡོ ཏེསུ ¶ [སོཏེསུ (སཱི. པཱི.)] གུཏྟོ ཝིདིཏིནྡྲིཡོ ཙརེ, དྷམྨེ ཋིཏོ ཨཛྫཝམདྡཝེ རཏོ;
སངྒཱཏིགོ སབྦདུཀྑཔྤཧཱིནོ, ན ལིཔྤཏི [ན ལིམྤཏི (སྱཱ. ཀཾ ཀ.)] དིཊྛསུཏེསུ དྷཱིརོ’’.
ཨིཙྩེཏམཏྠཾ བྷགཝཱ པུནཔྤུནཾ, ཨཀྑཱསི ནཾ [ཏཾ (སཱི. པཱི.)] ཝེདཡི མནྟཔཱརགཱུ;
ཙིཏྲཱཧི གཱཐཱཧི མུནཱི པཀཱསཡི, ནིརཱམགནྡྷོ ཨསིཏོ དུརནྣཡོ.
སུཏྭཱན ¶ བུདྡྷསྶ སུབྷཱསིཏཾ པདཾ, ནིརཱམགནྡྷཾ ¶ སབྦདུཀྑཔྤནཱུདནཾ;
ནཱིཙམནོ ཝནྡི ཏཐཱགཏསྶ, ཏཏྠེཝ པབྦཛྫམརོཙཡིཏྠཱཏི.
ཨཱམགནྡྷསུཏྟཾ དུཏིཡཾ ནིཊྛིཏཾ.
༣. ཧིརིསུཏྟཾ
ཧིརིཾ ¶ ཏརནྟཾ ཝིཛིགུཙྪམཱནཾ, ཏཝཱཧམསྨི [སཁཱཧམསྨི (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] ཨིཏི བྷཱསམཱནཾ;
སཡ྄ཧཱནི ཀམྨཱནི ཨནཱདིཡནྟཾ, ནེསོ མམནྟི ཨིཏི ནཾ ཝིཛཉྙཱ.
ཨནནྭཡཾ [ཨཏྠནྭཡཾ (ཀ.)] པིཡཾ ཝཱཙཾ, ཡོ མིཏྟེསུ པཀུབྦཏི;
ཨཀརོནྟཾ བྷཱསམཱནཾ, པརིཛཱནནྟི པཎྜིཏཱ.
ན ¶ སོ མིཏྟོ ཡོ སདཱ ཨཔྤམཏྟོ, བྷེདཱསངྐཱི རནྡྷམེཝཱནུཔསྶཱི;
ཡསྨིཉྩ སེཏི ཨུརསཱིཝ པུཏྟོ, ས ཝེ མིཏྟོ ཡོ པརེཧི ཨབྷེཛྫོ.
པཱམུཛྫཀརཎཾ ཋཱནཾ, པསཾསཱཝཧནཾ སུཁཾ;
ཕལཱནིསཾསོ བྷཱཝེཏི, ཝཧནྟོ པོརིསཾ དྷུརཾ.
པཝིཝེཀརསཾ པིཏྭཱ, རསཾ ཨུཔསམསྶ ཙ;
ནིདྡརོ ¶ ཧོཏི ནིཔྤཱཔོ, དྷམྨཔཱིཏིརསཾ པིཝནྟི.
ཧིརིསུཏྟཾ ཏཏིཡཾ ནིཊྛིཏཾ.
༤. མངྒལསུཏྟཾ
ཨེཝཾ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཨཐ ཁོ ཨཉྙཏརཱ དེཝཏཱ ཨབྷིཀྐནྟཱཡ རཏྟིཡཱ ཨབྷིཀྐནྟཝཎྞཱ ཀེཝལཀཔྤཾ ཛེཏཝནཾ ཨོབྷཱསེཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. ཨེཀམནྟཾ ཋིཏཱ ཁོ སཱ དེཝཏཱ བྷགཝནྟཾ གཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི –
‘‘བཧཱུ དེཝཱ མནུསྶཱ ཙ, མངྒལཱནི ཨཙིནྟཡུཾ;
ཨཱཀངྑམཱནཱ སོཏྠཱནཾ, བྲཱུཧི མངྒལམུཏྟམཾ’’.
‘‘ཨསེཝནཱ ¶ ཙ བཱལཱནཾ, པཎྜིཏཱནཉྩ སེཝནཱ;
པཱུཛཱ ཙ པཱུཛནེཡྻཱནཾ [པཱུཛནཱིཡཱནཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)], ཨེཏཾ མངྒལམུཏྟམཾ.
‘‘པཏིརཱུཔདེསཝཱསོ ཙ, པུབྦེ ཙ ཀཏཔུཉྙཏཱ;
ཨཏྟསམྨཱཔཎིདྷི [ཨཏྟསམྨཱཔཎཱིདྷཱི (ཀཏྠཙི)] ཙ, ཨེཏཾ མངྒལམུཏྟམཾ.
‘‘བཱཧུསཙྩཉྩ ¶ སིཔྤཉྩ, ཝིནཡོ ཙ སུསིཀྑིཏོ;
སུབྷཱསིཏཱ ཙ ཡཱ ཝཱཙཱ, ཨེཏཾ མངྒལམུཏྟམཾ.
‘‘མཱཏཱཔིཏུ ཨུཔཊྛཱནཾ, པུཏྟདཱརསྶ སངྒཧོ;
ཨནཱཀུལཱ ¶ ཙ ཀམྨནྟཱ, ཨེཏཾ མངྒལམུཏྟམཾ.
‘‘དཱནཉྩ དྷམྨཙརིཡཱ ཙ, ཉཱཏཀཱནཉྩ སངྒཧོ;
ཨནཝཛྫཱནི ཀམྨཱནི, ཨེཏཾ མངྒལམུཏྟམཾ.
‘‘ཨཱརཏཱི ཝིརཏཱི པཱཔཱ, མཛྫཔཱནཱ ཙ སཾཡམོ;
ཨཔྤམཱདོ ཙ དྷམྨེསུ, ཨེཏཾ མངྒལམུཏྟམཾ.
‘‘གཱརཝོ ¶ ཙ ནིཝཱཏོ ཙ, སནྟུཊྛི ཙ ཀཏཉྙུཏཱ;
ཀཱལེན དྷམྨསྶཝནཾ [དྷམྨསཝཎཾ (ཀཏྠཙི), དྷམྨསཝནཾ (སཱི. ཀ.)], ཨེཏཾ མངྒལམུཏྟམཾ.
‘‘ཁནྟཱི ཙ སོཝཙསྶཏཱ, སམཎཱནཉྩ དསྶནཾ;
ཀཱལེན དྷམྨསཱཀཙྪཱ, ཨེཏཾ མངྒལམུཏྟམཾ.
‘‘ཏཔོ ཙ བྲཧྨཙརིཡཉྩ, ཨརིཡསཙྩཱན དསྶནཾ;
ནིབྦཱནསཙྪིཀིརིཡཱ ཙ, ཨེཏཾ མངྒལམུཏྟམཾ.
‘‘ཕུཊྛསྶ ལོཀདྷམྨེཧི, ཙིཏྟཾ ཡསྶ ན ཀམྤཏི;
ཨསོཀཾ ཝིརཛཾ ཁེམཾ, ཨེཏཾ མངྒལམུཏྟམཾ.
‘‘ཨེཏཱདིསཱནི ཀཏྭཱན, སབྦཏྠམཔརཱཛིཏཱ;
སབྦཏྠ སོཏྠིཾ གཙྪནྟི, ཏཾ ཏེསཾ མངྒལམུཏྟམ’’ནྟི.
མངྒལསུཏྟཾ ཙཏུཏྠཾ ནིཊྛིཏཾ.
༥. སཱུཙིལོམསུཏྟཾ
ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ གཡཱཡཾ ཝིཧརཏི ཊངྐིཏམཉྩེ སཱུཙིལོམསྶ ཡཀྑསྶ བྷཝནེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ¶ ཁརོ ཙ ཡཀྑོ སཱུཙིལོམོ ཙ ཡཀྑོ བྷགཝཏོ ཨཝིདཱུརེ ཨཏིཀྐམནྟི. ཨཐ ཁོ ཁརོ ཡཀྑོ སཱུཙིལོམཾ ཡཀྑཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨེསོ སམཎོ’’ཏི. ‘‘ནེསོ སམཎོ, སམཎཀོ ཨེསོ. ཡཱཝཱཧཾ ཛཱནཱམི [ཡཱཝ ཛཱནཱམི (སཱི. པཱི.)] ཡདི ཝཱ སོ སམཎོ [ཡདི ཝཱ སམཎོ (སྱཱ.)], ཡདི ཝཱ སོ སམཎཀོ’’ཏི [ཡདི ཝཱ སམཎཀོཏི (སཱི. སྱཱ. པཱི.)].
ཨཐ ཁོ སཱུཙིལོམོ ཡཀྑོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏོ ཀཱཡཾ ཨུཔནཱམེསི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཀཱཡཾ ཨཔནཱམེསི. ཨཐ ཁོ སཱུཙིལོམོ ཡཀྑོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ ¶ – ‘‘བྷཱཡསི མཾ, སམཎཱ’’ཏི? ‘‘ན ཁྭཱཧཾ ཏཾ, ཨཱཝུསོ, བྷཱཡཱམི; ཨཔི ཙ ཏེ སཔྥསྶོ པཱཔཀོ’’ཏི.
‘‘པཉྷཾ ཏཾ, སམཎ, པུཙྪིསྶཱམི. སཙེ མེ ན བྱཱཀརིསྶསི, ཙིཏྟཾ ཝཱ ཏེ ཁིཔིསྶཱམི, ཧདཡཾ ཝཱ ཏེ ཕཱལེསྶཱམི, པཱདེསུ ཝཱ གཧེཏྭཱ པཱརགངྒཱཡ ཁིཔིསྶཱམཱི’’ཏི.
‘‘ན ཁྭཱཧཾ ཏཾ, ཨཱཝུསོ, པསྶཱམི སདེཝཀེ ལོཀེ སམཱརཀེ སབྲཧྨཀེ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཡཱ པཛཱཡ སདེཝམནུསྶཱཡ ཡོ མེ ཙིཏྟཾ ཝཱ ཁིཔེཡྻ ཧདཡཾ ཝཱ ཕཱལེཡྻ པཱདེསུ ཝཱ གཧེཏྭཱ པཱརགངྒཱཡ ཁིཔེཡྻ. ཨཔི ཙ ཏྭཾ, ཨཱཝུསོ, པུཙྪ ཡདཱཀངྑསཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ སཱུཙིལོམོ ཡཀྑོ བྷགཝནྟཾ གཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི –
‘‘རཱགོ ཙ དོསོ ཙ ཀུཏོནིདཱནཱ, ཨརཏཱི ¶ རཏཱི ལོམཧཾསོ ཀུཏོཛཱ;
ཀུཏོ སམུཊྛཱཡ མནོཝིཏཀྐཱ, ཀུམཱརཀཱ དྷངྐམིཝོསྶཛནྟི’’.
‘‘རཱགོ ཙ དོསོ ཙ ཨིཏོནིདཱནཱ, ཨརཏཱི རཏཱི ལོམཧཾསོ ཨིཏོཛཱ;
ཨིཏོ སམུཊྛཱཡ མནོཝིཏཀྐཱ, ཀུམཱརཀཱ དྷངྐམིཝོསྶཛནྟི.
‘‘སྣེཧཛཱ ¶ ¶ ཨཏྟསམྦྷཱུཏཱ, ནིགྲོདྷསྶེཝ ཁནྡྷཛཱ;
པུཐཱུ ཝིསཏྟཱ ཀཱམེསུ, མཱལུཝཱཝ ཝིཏཏཱཝནེ.
‘‘ཡེ ནཾ པཛཱནནྟི ཡཏོནིདཱནཾ, ཏེ ནཾ ཝིནོདེནྟི སུཎོཧི ཡཀྑ;
ཏེ དུཏྟརཾ ཨོགྷམིམཾ ཏརནྟི, ཨཏིཎྞཔུབྦཾ ཨཔུནབྦྷཝཱཡཱ’’ཏི.
སཱུཙིལོམསུཏྟཾ པཉྩམཾ ནིཊྛིཏཾ.
༦. དྷམྨཙརིཡསུཏྟཾ
དྷམྨཙརིཡཾ ¶ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཨེཏདཱཧུ ཝསུཏྟམཾ;
པབྦཛིཏོཔི ཙེ ཧོཏི, ཨགཱརཱ ཨནགཱརིཡཾ.
སོ ཙེ མུཁརཛཱཏིཀོ, ཝིཧེསཱབྷིརཏོ མགོ;
ཛཱིཝིཏཾ ¶ ཏསྶ པཱཔིཡོ, རཛཾ ཝཌྜྷེཏི ཨཏྟནོ.
ཀལཧཱབྷིརཏོ བྷིཀྑུ, མོཧདྷམྨེན ཨཱཝུཏོ;
ཨཀྑཱཏམྤི ན ཛཱནཱཏི, དྷམྨཾ བུདྡྷེན དེསིཏཾ.
ཝིཧེསཾ བྷཱཝིཏཏྟཱནཾ, ཨཝིཛྫཱཡ པུརཀྑཏོ;
སཾཀིལེསཾ ན ཛཱནཱཏི, མགྒཾ ནིརཡགཱམིནཾ.
ཝིནིཔཱཏཾ སམཱཔནྣོ, གབྦྷཱ གབྦྷཾ ཏམཱ ཏམཾ;
ས ཝེ ཏཱདིསཀོ བྷིཀྑུ, པེཙྩ དུཀྑཾ ནིགཙྪཏི.
གཱུཐཀཱུཔོ ཡཐཱ ཨསྶ, སམྤུཎྞོ གཎཝསྶིཀོ;
ཡོ ཙ ཨེཝརཱུཔོ ཨསྶ, དུབྦིསོདྷོ ཧི སཱངྒཎོ.
ཡཾ ཨེཝརཱུཔཾ ཛཱནཱཐ, བྷིཀྑཝོ གེཧནིསྶིཏཾ;
པཱཔིཙྪཾ པཱཔསངྐཔྤཾ, པཱཔཨཱཙཱརགོཙརཾ.
སབྦེ ¶ ¶ སམགྒཱ ཧུཏྭཱན, ཨབྷིནིབྦཛྫིཡཱཐ [ཨབྷིནིབྦཛྫཡཱཐ (སཱི. པཱི. ཨ. ནི. ༨.༡༠)] ནཾ;
ཀཱརཎྜཝཾ [ཀཱརཎྜཾ ཝ (སྱཱ. ཀ.) ཨ. ནི. ༨.༡༠] ནིདྡྷམཐ, ཀསམྦུཾ ཨཔཀསྶཐ [ཨཝཀསྶཐ (སཱི. སྱཱ. ཀ.)].
ཏཏོ པལཱཔེ [པལཱསེ (ཀ.)] ཝཱཧེཐ, ཨསྶམཎེ སམཎམཱནིནེ;
ནིདྡྷམིཏྭཱན པཱཔིཙྪེ, པཱཔཨཱཙཱརགོཙརེ.
སུདྡྷཱ ¶ སུདྡྷེཧི སཾཝཱསཾ, ཀཔྤཡཝ྄ཧོ པཏིསྶཏཱ;
ཏཏོ སམགྒཱ ནིཔཀཱ, དུཀྑསྶནྟཾ ཀརིསྶཐཱཏི.
དྷམྨཙརིཡསུཏྟཾ [ཀཔིལསུཏྟཾ (ཨཊྛ.)] ཚཊྛཾ ནིཊྛིཏཾ.
༧. བྲཱཧྨཎདྷམྨིཀསུཏྟཾ
ཨེཝཾ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཨཐ ཁོ སམྦཧུལཱ ཀོསལཀཱ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཱ ཛིཎྞཱ ཝུཌྜྷཱ མཧལླཀཱ ཨདྡྷགཏཱ ཝཡོཨནུཔྤཏྟཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདིཾསུ. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཱ ཁོ ཏེ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘སནྡིསྶནྟི ནུ ཁོ, བྷོ གོཏམ, ཨེཏརཧི བྲཱཧྨཎཱ པོརཱཎཱནཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ བྲཱཧྨཎདྷམྨེ’’ཏི? ‘‘ན ཁོ, བྲཱཧྨཎཱ, སནྡིསྶནྟི ཨེཏརཧི བྲཱཧྨཎཱ པོརཱཎཱནཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ བྲཱཧྨཎདྷམྨེ’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ ནོ བྷཝཾ གོཏམོ པོརཱཎཱནཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ བྲཱཧྨཎདྷམྨཾ བྷཱསཏུ, སཙེ བྷོཏོ གོཏམསྶ ཨགརཱུ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, བྲཱཧྨཎཱ, སུཎཱཐ, སཱདྷུཀཾ མནསི ཀརོཐ, བྷཱསིསྶཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷོ’’ཏི ཁོ ཏེ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཱ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –
‘‘ཨིསཡོ པུབྦཀཱ ཨཱསུཾ, སཉྙཏཏྟཱ ཏཔསྶིནོ;
པཉྩ ཀཱམགུཎེ ཧིཏྭཱ, ཨཏྟདཏྠམཙཱརིསུཾ.
‘‘ན ¶ པསཱུ བྲཱཧྨཎཱནཱསུཾ, ན ཧིརཉྙཾ ན དྷཱནིཡཾ;
སཛ྄ཛྷཱཡདྷནདྷཉྙཱསུཾ, བྲཧྨཾ ནིདྷིམཔཱལཡུཾ.
‘‘ཡཾ ¶ ¶ ནེསཾ པཀཏཾ ཨཱསི, དྭཱརབྷཏྟཾ ཨུཔཊྛིཏཾ;
སདྡྷཱཔཀཏམེསཱནཾ, དཱཏཝེ ཏདམཉྙིསུཾ.
‘‘ནཱནཱརཏྟེཧི ¶ ཝཏྠེཧི, སཡནེཧཱཝསཐེཧི ཙ;
ཕཱིཏཱ ཛནཔདཱ རཊྛཱ, ཏེ ནམསྶིཾསུ བྲཱཧྨཎེ.
‘‘ཨཝཛ྄ཛྷཱ བྲཱཧྨཎཱ ཨཱསུཾ, ཨཛེཡྻཱ དྷམྨརཀྑིཏཱ;
ན ནེ ཀོཙི ནིཝཱརེསི, ཀུལདྭཱརེསུ སབྦསོ.
‘‘ཨཊྛཙཏྟཱལཱིསཾ ཝསྶཱནི, (ཀོམཱར) བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིཾསུ ཏེ;
ཝིཛྫཱཙརཎཔརིཡེཊྛིཾ, ཨཙརུཾ བྲཱཧྨཎཱ པུརེ.
‘‘ན བྲཱཧྨཎཱ ཨཉྙམགམུཾ, ནཔི བྷརིཡཾ ཀིཎིཾསུ ཏེ;
སམྤིཡེནེཝ སཾཝཱསཾ, སངྒནྟྭཱ སམརོཙཡུཾ.
‘‘ཨཉྙཏྲ ཏམྷཱ སམཡཱ, ཨུཏུཝེརམཎིཾ པཏི;
ཨནྟརཱ མེཐུནཾ དྷམྨཾ, ནཱསྶུ གཙྪནྟི བྲཱཧྨཎཱ.
‘‘བྲཧྨཙརིཡཉྩ སཱིལཉྩ, ཨཛྫཝཾ མདྡཝཾ ཏཔཾ;
སོརཙྩཾ ཨཝིཧིཾསཉྩ, ཁནྟིཉྩཱཔི ཨཝཎྞཡུཾ.
‘‘ཡོ ¶ ནེསཾ པརམོ ཨཱསི, བྲཧྨཱ དལ༹ྷཔརཀྐམོ;
ས ཝཱཔི མེཐུནཾ དྷམྨཾ, སུཔིནནྟེཔི ནཱགམཱ.
‘‘ཏསྶ ཝཏྟམནུསིཀྑནྟཱ, ཨིདྷེཀེ ཝིཉྙུཛཱཏིཀཱ;
བྲཧྨཙརིཡཉྩ སཱིལཉྩ, ཁནྟིཉྩཱཔི ཨཝཎྞཡུཾ.
‘‘ཏཎྜུལཾ སཡནཾ ཝཏྠཾ, སཔྤིཏེལཉྩ ཡཱཙིཡ;
དྷམྨེན སམོདྷཱནེཏྭཱ, ཏཏོ ཡཉྙམཀཔྤཡུཾ.
‘‘ཨུཔཊྛིཏསྨིཾ ¶ ཡཉྙསྨིཾ, ནཱསྶུ གཱཝོ ཧནིཾསུ ཏེ;
ཡཐཱ མཱཏཱ པིཏཱ བྷཱཏཱ, ཨཉྙེ ཝཱཔི ཙ ཉཱཏཀཱ;
གཱཝོ ནོ པརམཱ མིཏྟཱ, ཡཱསུ ཛཱཡནྟི ཨོསདྷཱ.
‘‘ཨནྣདཱ ¶ བལདཱ ཙེཏཱ, ཝཎྞདཱ སུཁདཱ ཏཐཱ [སུཁདཱ ཙ ཏཱ (ཀ.)];
ཨེཏམཏྠཝསཾ ཉཏྭཱ, ནཱསྶུ གཱཝོ ཧནིཾསུ ཏེ.
‘‘སུཁུམཱལཱ ¶ མཧཱཀཱཡཱ, ཝཎྞཝནྟོ ཡསསྶིནོ;
བྲཱཧྨཎཱ སེཧི དྷམྨེཧི, ཀིཙྩཱཀིཙྩེསུ ཨུསྶུཀཱ;
ཡཱཝ ལོཀེ ཨཝཏྟིཾསུ, སུཁམེདྷིཏྠཡཾ པཛཱ.
‘‘ཏེསཾ ཨཱསི ཝིཔལླཱསོ, དིསྭཱན ཨཎུཏོ ཨཎུཾ;
རཱཛིནོ ཙ ཝིཡཱཀཱརཾ, ནཱརིཡོ སམལངྐཏཱ.
‘‘རཐེ ཙཱཛཉྙསཾཡུཏྟེ, སུཀཏེ ཙིཏྟསིབྦནེ;
ནིཝེསནེ ནིཝེསེ ཙ, ཝིབྷཏྟེ བྷཱགསོ མིཏེ.
‘‘གོམཎྜལཔརིབྱཱུལ༹ྷཾ, ནཱརཱིཝརགཎཱཡུཏཾ;
ཨུལཱ༹རཾ མཱནུསཾ བྷོགཾ, ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཡིཾསུ བྲཱཧྨཎཱ.
‘‘ཏེ ཏཏྠ མནྟེ གནྠེཏྭཱ, ཨོཀྐཱཀཾ ཏདུཔཱགམུཾ;
པཧཱུཏདྷནདྷཉྙོསི ¶ , ཡཛསྶུ བཧུ ཏེ ཝིཏྟཾ;
ཡཛསྶུ བཧུ ཏེ དྷནཾ.
‘‘ཏཏོ ཙ རཱཛཱ སཉྙཏྟོ, བྲཱཧྨཎེཧི རཐེསབྷོ;
ཨསྶམེདྷཾ པུརིསམེདྷཾ, སམྨཱཔཱསཾ ཝཱཛཔེཡྻཾ ནིརགྒལ༹ཾ;
ཨེཏེ ¶ ཡཱགེ ཡཛིཏྭཱན, བྲཱཧྨཎཱནམདཱ དྷནཾ.
‘‘གཱཝོ སཡནཉྩ ཝཏྠཉྩ, ནཱརིཡོ སམལངྐཏཱ;
རཐེ ཙཱཛཉྙསཾཡུཏྟེ, སུཀཏེ ཙིཏྟསིབྦནེ.
‘‘ནིཝེསནཱནི རམྨཱནི, སུཝིབྷཏྟཱནི བྷཱགསོ;
ནཱནཱདྷཉྙསྶ པཱུརེཏྭཱ, བྲཱཧྨཎཱནམདཱ དྷནཾ.
‘‘ཏེ ¶ ཙ ཏཏྠ དྷནཾ ལདྡྷཱ, སནྣིདྷིཾ སམརོཙཡུཾ;
ཏེསཾ ཨིཙྪཱཝཏིཎྞཱནཾ, བྷིཡྻོ ཏཎྷཱ པཝཌྜྷཐ;
ཏེ ཏཏྠ མནྟེ གནྠེཏྭཱ, ཨོཀྐཱཀཾ པུནམུཔཱགམུཾ.
‘‘ཡཐཱ ཨཱཔོ ཙ པཐཝཱི ཙ, ཧིརཉྙཾ དྷནདྷཱནིཡཾ;
ཨེཝཾ གཱཝོ མནུསྶཱནཾ, པརིཀྑཱརོ སོ ཧི པཱཎིནཾ;
ཡཛསྶུ བཧུ ཏེ ཝིཏྟཾ, ཡཛསྶུ བཧུ ཏེ དྷནཾ.
‘‘ཏཏོ ཙ རཱཛཱ སཉྙཏྟོ, བྲཱཧྨཎེཧི རཐེསབྷོ;
ནེཀཱ སཏསཧསྶིཡོ, གཱཝོ ཡཉྙེ ཨགྷཱཏཡི.
‘‘ན ¶ པཱདཱ ན ཝིསཱཎེན, ནཱསྶུ ཧིཾསནྟི ཀེནཙི;
གཱཝོ ཨེལ༹ཀསམཱནཱ, སོརཏཱ ཀུམྦྷདཱུཧནཱ;
ཏཱ ཝིསཱཎེ གཧེཏྭཱན, རཱཛཱ སཏྠེན གྷཱཏཡི.
‘‘ཏཏོ ¶ དེཝཱ པིཏརོ ཙ [ཏཏོ ཙ དེཝཱ པིཏརོ (སཱི. སྱཱ.)], ཨིནྡོ ཨསུརརཀྑསཱ;
ཨདྷམྨོ ཨིཏི པཀྐནྡུཾ, ཡཾ སཏྠཾ ནིཔཏཱི གཝེ.
‘‘ཏཡོ རོགཱ པུརེ ཨཱསུཾ, ཨིཙྪཱ ཨནསནཾ ཛརཱ;
པསཱུནཉྩ སམཱརམྦྷཱ, ཨཊྛཱནཝུཏིམཱགམུཾ.
‘‘ཨེསོ ¶ ཨདྷམྨོ དཎྜཱནཾ, ཨོཀྐནྟོ པུརཱཎོ ཨཧུ;
ཨདཱུསིཀཱཡོ ཧཉྙནྟི, དྷམྨཱ དྷཾསནྟི [དྷཾསེནྟི (སཱི. པཱི.)] ཡཱཛཀཱ.
‘‘ཨེཝམེསོ ཨཎུདྷམྨོ, པོརཱཎོ ཝིཉྙུགརཧིཏོ;
ཡཏྠ ཨེདིསཀཾ པསྶཏི, ཡཱཛཀཾ གརཧཏཱི [གརཧཱི (ཀ.)] ཛནོ.
‘‘ཨེཝཾ དྷམྨེ ཝིཡཱཔནྣེ, ཝིབྷིནྣཱ སུདྡཝེསྶིཀཱ;
པུཐཱུ ཝིབྷིནྣཱ ཁཏྟིཡཱ, པཏིཾ བྷརིཡཱཝམཉྙཐ.
‘‘ཁཏྟིཡཱ ¶ བྲཧྨབནྡྷཱུ ཙ, ཡེ ཙཉྙེ གོཏྟརཀྑིཏཱ;
ཛཱཏིཝཱདཾ ནིརཾཀཏྭཱ [ནིརཱཀཏྭཱ (?) ཡཐཱ ཨནིརཱཀཏཛ྄ཛྷཱནོཏི], ཀཱམཱནཾ ཝསམནྭགུ’’ནྟི.
ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཏེ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ…པེ. ¶ … ཨུཔཱསཀེ ནོ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏེ སརཎཾ གཏེ’’ཏི.
བྲཱཧྨཎདྷམྨིཀསུཏྟཾ སཏྟམཾ ནིཊྛིཏཾ.
༨. ནཱཝཱསུཏྟཾ
ཡསྨཱ ¶ ཧི དྷམྨཾ པུརིསོ ཝིཛཉྙཱ, ཨིནྡཾཝ ནཾ དེཝཏཱ པཱུཛཡེཡྻ;
སོ པཱུཛིཏོ ཏསྨི པསནྣཙིཏྟོ, བཧུསྶུཏོ པཱཏུཀརོཏི དྷམྨཾ.
ཏདཊྛིཀཏྭཱན ¶ ནིསམྨ དྷཱིརོ, དྷམྨཱནུདྷམྨཾ པཊིཔཛྫམཱནོ;
ཝིཉྙཱུ ཝིབྷཱཝཱི ནིཔུཎོ ཙ ཧོཏི, ཡོ ཏཱདིསཾ བྷཛཏི ཨཔྤམཏྟོ.
ཁུདྡཉྩ བཱལཾ ཨུཔསེཝམཱནོ, ཨནཱགཏཏྠཉྩ ཨུསཱུཡཀཉྩ;
ཨིདྷེཝ དྷམྨཾ ཨཝིབྷཱཝཡིཏྭཱ, ཨཝིཏིཎྞཀངྑོ མརཎཾ ཨུཔེཏི.
ཡཐཱ ནརོ ཨཱཔགམོཏརིཏྭཱ, མཧོདཀཾ སལིལཾ སཱིགྷསོཏཾ;
སོ ཝུཡ྄ཧམཱནོ ཨནུསོཏགཱམཱི, ཀིཾ སོ པརེ སཀྑཏི ཏཱརཡེཏུཾ.
ཏཐེཝ དྷམྨཾ ཨཝིབྷཱཝཡིཏྭཱ, བཧུསྶུཏཱནཾ ཨནིསཱམཡཏྠཾ;
སཡཾ ཨཛཱནཾ ཨཝིཏིཎྞཀངྑོ, ཀིཾ ¶ སོ པརེ སཀྑཏི ནིཛ྄ཛྷཔེཏུཾ.
ཡཐཱཔི ¶ ནཱཝཾ དལ༹ྷམཱརུཧིཏྭཱ, ཕིཡེན [པིཡེན (སཱི. སྱཱ.)] རིཏྟེན སམངྒིབྷཱུཏོ;
སོ ཏཱརཡེ ཏཏྠ བཧཱུཔི ཨཉྙེ, ཏཏྲཱུཔཡཉྙཱུ ཀུསལོ མུཏཱིམཱ [མཏཱིམཱ (སྱཱ. ཀ.)].
ཨེཝམྤི ¶ ཡོ ཝེདགུ བྷཱཝིཏཏྟོ, བཧུསྶུཏོ ཧོཏི ཨཝེདྷདྷམྨོ;
སོ ཁོ པརེ ནིཛ྄ཛྷཔཡེ པཛཱནཾ, སོཏཱཝདྷཱནཱུཔནིསཱུཔཔནྣེ.
ཏསྨཱ ཧཝེ སཔྤུརིསཾ བྷཛེཐ, མེདྷཱཝིནཉྩེཝ བཧུསྶུཏཉྩ;
ཨཉྙཱཡ ཨཏྠཾ པཊིཔཛྫམཱནོ, ཝིཉྙཱཏདྷམྨོ ས སུཁཾ [སོ སུཁཾ (སཱི.)] ལབྷེཐཱཏི.
ནཱཝཱསུཏྟཾ ཨཊྛམཾ ནིཊྛིཏཾ.
༩. ཀིཾསཱིལསུཏྟཾ
‘‘ཀིཾསཱིལོ ¶ ཀིཾསམཱཙཱརོ, ཀཱནི ཀམྨཱནི བྲཱུཧཡཾ;
ནརོ སམྨཱ ནིཝིཊྛསྶ, ཨུཏྟམཏྠཉྩ པཱཔུཎེ’’.
‘‘ཝུཌྜྷཱཔཙཱཡཱི ཨནུསཱུཡཀོ སིཡཱ, ཀཱལཉྙཱུ ¶ [ཀཱལཉྙུ (སཱི. སྱཱ.)] ཙསྶ གརཱུནཾ [གརཱུནཾ (སཱི.)] དསྶནཱཡ;
དྷམྨིཾ ཀཐཾ ཨེརཡིཏཾ ཁཎཉྙཱུ, སུཎེཡྻ སཀྐཙྩ སུབྷཱསིཏཱནི.
‘‘ཀཱལེན གཙྪེ གརཱུནཾ སཀཱསཾ, ཐམྦྷཾ ནིརཾཀཏྭཱ [ནིརཱཀཏྭཱ (?) ནི + ཨཱ + ཀར + ཏྭཱ] ནིཝཱཏཝུཏྟི;
ཨཏྠཾ ¶ དྷམྨཾ སཾཡམཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཨནུསྶརེ ཙེཝ སམཱཙརེ ཙ.
‘‘དྷམྨཱརཱམོ དྷམྨརཏོ, དྷམྨེ ཋིཏོ དྷམྨཝིནིཙྪཡཉྙཱུ;
ནེཝཱཙརེ དྷམྨསནྡོསཝཱདཾ, ཏཙྪེཧི ནཱིཡེཐ སུབྷཱསིཏེཧི.
‘‘ཧསྶཾ ཛཔྤཾ པརིདེཝཾ པདོསཾ, མཱཡཱཀཏཾ ཀུཧནཾ གིདྡྷི མཱནཾ;
སཱརམྦྷཾ ཀཀྐསཾ ཀསཱཝཉྩ མུཙྪཾ [སཱརམྦྷ ཀཀྐསྶ ཀསཱཝ མུཙྪཾ (སྱཱ. པཱི.)], ཧིཏྭཱ ཙརེ ཝཱིཏམདོ ཋིཏཏྟོ.
‘‘ཝིཉྙཱཏསཱརཱནི སུབྷཱསིཏཱནི, སུཏཉྩ ཝིཉྙཱཏསམཱདྷིསཱརཾ;
ན ཏསྶ པཉྙཱ ཙ སུཏཉྩ ཝཌྜྷཏི, ཡོ སཱཧསོ ཧོཏི ནརོ པམཏྟོ.
‘‘དྷམྨེ ¶ ¶ ཙ ཡེ ཨརིཡཔཝེདིཏེ རཏཱ,
ཨནུཏྟརཱ ¶ ཏེ ཝཙསཱ མནསཱ ཀམྨུནཱ ཙ;
ཏེ སནྟིསོརཙྩསམཱདྷིསཎྛིཏཱ,
སུཏསྶ པཉྙཱཡ ཙ སཱརམཛ྄ཛྷགཱུ’’ཏི.
ཀིཾསཱིལསུཏྟཾ ནཝམཾ ནིཊྛིཏཾ.
༡༠. ཨུཊྛཱནསུཏྟཾ
ཨུཊྛཧཐ ནིསཱིདཐ, ཀོ ཨཏྠོ སུཔིཏེན ཝོ;
ཨཱཏུརཱནཉྷི ཀཱ ནིདྡཱ, སལླཝིདྡྷཱན རུཔྤཏཾ.
ཨུཊྛཧཐ ¶ ནིསཱིདཐ, དལ༹ྷཾ སིཀྑཐ སནྟིཡཱ;
མཱ ཝོ པམཏྟེ ཝིཉྙཱཡ, མཙྩུརཱཛཱ ཨམོཧཡིཏྠ ཝསཱནུགེ.
ཡཱཡ དེཝཱ མནུསྶཱ ཙ, སིཏཱ ཏིཊྛནྟི ཨཏྠིཀཱ;
ཏརཐེཏཾ ཝིསཏྟིཀཾ, ཁཎོ ཝོ [ཁཎོ ཝེ (པཱི. ཀ.)] མཱ ཨུཔཙྩགཱ;
ཁཎཱཏཱིཏཱ ཧི སོཙནྟི, ནིརཡམྷི སམཔྤིཏཱ.
པམཱདོ རཛོ པམཱདོ, པམཱདཱནུཔཏིཏོ རཛོ;
ཨཔྤམཱདེན ཝིཛྫཱཡ, ཨབྦཧེ [ཨབྦཱུལ༹ྷེ (སྱཱ. པཱི.), ཨབྦུཧེ (ཀ. ཨཊྛ.)] སལླམཏྟནོཏི.
ཨུཊྛཱནསུཏྟཾ དསམཾ ནིཊྛིཏཾ.
༡༡. རཱཧུལསུཏྟཾ
‘‘ཀཙྩི ¶ ¶ ཨབྷིཎྷསཾཝཱསཱ, ནཱཝཛཱནཱསི པཎྜིཏཾ;
ཨུཀྐཱདྷཱརོ [ཨོཀྐཱདྷཱརོ (སྱཱ. ཀ.)] མནུསྶཱནཾ, ཀཙྩི ཨཔཙིཏོ ཏཡཱ’’ [ཏཝ (སཱི. ཨཊྛ.)].
‘‘ནཱཧཾ ཨབྷིཎྷསཾཝཱསཱ, ཨཝཛཱནཱམི པཎྜིཏཾ;
ཨུཀྐཱདྷཱརོ མནུསྶཱནཾ, ནིཙྩཾ ཨཔཙིཏོ མཡཱ’’.
‘‘པཉྩ ¶ ཀཱམགུཎེ ཧིཏྭཱ, པིཡརཱུཔེ མནོརམེ;
སདྡྷཱཡ གྷརཱ ནིཀྑམྨ, དུཀྑསྶནྟཀརོ བྷཝ.
‘‘མིཏྟེ བྷཛསྶུ ཀལྱཱཎེ, པནྟཉྩ སཡནཱསནཾ;
ཝིཝིཏྟཾ ཨཔྤནིགྒྷོསཾ, མཏྟཉྙཱུ ཧོཧི བྷོཛནེ.
‘‘ཙཱིཝརེ ¶ པིཎྜཔཱཏེ ཙ, པཙྩཡེ སཡནཱསནེ;
ཨེཏེསུ ཏཎྷཾ མཱཀཱསི, མཱ ལོཀཾ པུནརཱགམི.
‘‘སཾཝུཏོ པཱཏིམོཀྑསྨིཾ, ཨིནྡྲིཡེསུ ཙ པཉྩསུ;
སཏི ཀཱཡགཏཱཏྱཏྠུ, ནིབྦིདཱབཧུལོ བྷཝ.
‘‘ནིམིཏྟཾ པརིཝཛྫེཧི, སུབྷཾ རཱགཱུཔསཉྷིཏཾ;
ཨསུབྷཱཡ ཙིཏྟཾ བྷཱཝེཧི, ཨེཀགྒཾ སུསམཱཧིཏཾ.
‘‘ཨནིམིཏྟཉྩ བྷཱཝེཧི, མཱནཱནུསཡམུཛྫཧ;
ཏཏོ མཱནཱབྷིསམཡཱ, ཨུཔསནྟོ ཙརིསྶཏཱི’’ཏི.
ཨིཏྠཾ སུདཾ བྷགཝཱ ཨཱཡསྨནྟཾ རཱཧུལཾ ཨིམཱཧི གཱཐཱཧི ཨབྷིཎྷཾ ཨོཝདཏཱིཏི.
རཱཧུལསུཏྟཾ ཨེཀཱདསམཾ ནིཊྛིཏཾ.
༡༢. ནིགྲོདྷཀཔྤསུཏྟཾ
ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཨཱལ༹ཝིཡཾ ཝིཧརཏི ཨགྒཱལ༹ཝེ ཙེཏིཡེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཨཱཡསྨཏོ ཝངྒཱིསསྶ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ནིགྲོདྷཀཔྤོ ནཱམ ཐེརོ ཨགྒཱལ༹ཝེ ཙེཏིཡེ ཨཙིརཔརིནིབྦུཏོ ཧོཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཏོ ཝངྒཱིསསྶ རཧོགཏསྶ པཊིསལླཱིནསྶ ཨེཝཾ ཙེཏསོ པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི – ‘‘པརིནིབྦུཏོ ནུ ཁོ མེ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ཨུདཱཧུ ནོ པརིནིབྦུཏོ’’ཏི? ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཝངྒཱིསོ སཱཡནྷསམཡཾ པཊིསལླཱནཱ ཝུཊྛིཏོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ¶ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཝངྒཱིསོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨིདྷ མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, རཧོགཏསྶ པཊིསལླཱིནསྶ ཨེཝཾ ཙེཏསོ པརིཝིཏཀྐོ ཨུདཔཱདི – ‘པརིནིབྦུཏོ ¶ ནུ ཁོ མེ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ, ཨུདཱཧུ ནོ པརིནབྦུཏོ’’’ཏི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཝངྒཱིསོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཨེཀཾསཾ ཙཱིཝརཾ ཀཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནཉྫལིཾ པཎཱམེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ གཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི –
‘‘པུཙྪཱམ [པུཙྪཱམི (ཀ.)] སཏྠཱརམནོམཔཉྙཾ, དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཡོ ཝིཙིཀིཙྪཱནཾ ཚེཏྟཱ;
ཨགྒཱལ༹ཝེ ཀཱལམཀཱསི བྷིཀྑུ, ཉཱཏོ ཡསསྶཱི ཨབྷིནིབྦུཏཏྟོ.
‘‘ནིགྲོདྷཀཔྤོ ¶ ཨིཏི ཏསྶ ནཱམཾ, ཏཡཱ ཀཏཾ བྷགཝཱ བྲཱཧྨཎསྶ;
སོ ཏཾ ནམསྶཾ ཨཙརི མུཏྱཔེཀྑོ, ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ དལ༹ྷདྷམྨདསྶཱི.
‘‘ཏཾ སཱཝཀཾ སཀྱ [སཀྐ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] མཡམྤི སབྦེ, ཨཉྙཱཏུམིཙྪཱམ སམནྟཙཀྑུ;
སམཝཊྛིཏཱ ནོ སཝནཱཡ སོཏཱ, ཏུཝཾ ནོ སཏྠཱ ཏྭམནུཏྟརོསི.
‘‘ཚིནྡེཝ ནོ ཝིཙིཀིཙྪཾ བྲཱུཧི མེཏཾ, པརིནིབྦུཏཾ ཝེདཡ བྷཱུརིཔཉྙ;
མཛ྄ཛྷེཝ [མཛ྄ཛྷེ ཙ (སྱཱ. ཀ.)] ནོ བྷཱས སམནྟཙཀྑུ, སཀྐོཝ དེཝཱན སཧསྶནེཏྟོ.
‘‘ཡེ ཀེཙི གནྠཱ ཨིདྷ མོཧམགྒཱ, ཨཉྙཱཎཔཀྑཱ ཝིཙིཀིཙྪཋཱནཱ;
ཏཐཱགཏཾ ¶ པཏྭཱ ན ཏེ བྷཝནྟི, ཙཀྑུཉྷི ཨེཏཾ པརམཾ ནརཱནཾ.
‘‘ནོ ¶ ཙེ ཧི ཛཱཏུ པུརིསོ ཀིལེསེ, ཝཱཏོ ཡཐཱ ཨབྦྷདྷནཾ ཝིཧཱནེ;
ཏམོཝསྶ ནིཝུཏོ སབྦལོཀོ, ན ¶ ཛོཏིམནྟོཔི ནརཱ ཏཔེཡྻུཾ.
‘‘དྷཱིརཱ ¶ ཙ པཛྫོཏཀརཱ བྷཝནྟི, ཏཾ ཏཾ ཨཧཾ ཝཱིར [དྷཱིར (སཱི. སྱཱ.)] ཏཐེཝ མཉྙེ;
ཝིཔསྶིནཾ ཛཱནམུཔཱགམུམྷཱ [ཛཱནམུཔགམམྷཱ (སཱི. སྱཱ.)], པརིསཱསུ ནོ ཨཱཝིཀརོཧི ཀཔྤཾ.
‘‘ཁིཔྤཾ གིརཾ ཨེརཡ ཝགྒུ ཝགྒུཾ, ཧཾསོཝ པགྒཡ྄ཧ སཎིཀཾ [སཎིཾ (སྱཱ. པཱི.)] ནིཀཱུཛ;
བིནྡུསྶརེན སུཝིཀཔྤིཏེན, སབྦེཝ ཏེ ཨུཛྫུགཏཱ སུཎོམ.
‘‘པཧཱིནཛཱཏིམརཎཾ ཨསེསཾ, ནིགྒཡ྄ཧ དྷོནཾ [དྷོཏཾ (སཱི.)] ཝདེསྶཱམི དྷམྨཾ;
ན ཀཱམཀཱརོ ཧི པུཐུཛྫནཱནཾ, སངྑེཡྻཀཱརོ ཙ [སངྑཡྻཀཱརོཝ (ཀ.)] ཏཐཱགཏཱནཾ.
‘‘སམྤནྣཝེཡྻཱཀརཎཾ ཏཝེདཾ, སམུཛྫུཔཉྙསྶ [སམུཛྫཔཉྙསྶ (སྱཱ. ཀ.)] སམུགྒཧཱིཏཾ;
ཨཡམཉྫལཱི པཙྪིམོ སུཔྤཎཱམིཏོ, མཱ མོཧཡཱི ཛཱནམནོམཔཉྙ.
‘‘པརོཝརཾ [ཝརཱཝརཾ (ཀཏྠཙི)] ཨརིཡདྷམྨཾ ཝིདིཏྭཱ, མཱ མོཧཡཱི ཛཱནམནོམཝཱིར;
ཝཱརིཾ ཡཐཱ ¶ གྷམྨནི གྷམྨཏཏྟོ, ཝཱཙཱབྷིཀངྑཱམི ¶ སུཏཾ པཝསྶ [སུཏསྶ ཝསྶ (སྱཱ.)].
‘‘ཡདཏྠིཀཾ [ཡདཏྠིཡཾ (པཱི.), ཡདཏྠིཏཾ (ཀ.)] བྲཧྨཙརིཡཾ ཨཙརཱི, ཀཔྤཱཡནོ ཀཙྩིསྶ ཏཾ ཨམོགྷཾ;
ནིབྦཱཡི སོ ཨཱདུ སཨུཔཱདིསེསོ, ཡཐཱ ཝིམུཏྟོ ཨཧུ ཏཾ སུཎོམ’’.
‘‘ཨཙྪེཙྪི ¶ [ཨཚེཛྫི (ཀ.)] ཏཎྷཾ ཨིདྷ ནཱམརཱུཔེ, (ཨིཏི བྷགཝཱ)
ཀཎྷསྶ [ཏཎྷཱཡ (ཀ.)] སོཏཾ དཱིགྷརཏྟཱནུསཡིཏཾ;
ཨཏཱརི ཛཱཏིཾ མརཎཾ ཨསེསཾ,’’
ཨིཙྩབྲཝཱི བྷགཝཱ པཉྩསེཊྛོ.
‘‘ཨེས སུཏྭཱ པསཱིདཱམི, ཝཙོ ཏེ ཨིསིསཏྟམ;
ཨམོགྷཾ ཀིར མེ པུཊྛཾ, ན མཾ ཝཉྩེསི བྲཱཧྨཎོ.
‘‘ཡཐཱཝཱདཱི ¶ ཏཐཱཀཱརཱི, ཨཧུ བུདྡྷསྶ སཱཝཀོ;
ཨཙྪིདཱ མཙྩུནོ ཛཱལཾ, ཏཏཾ མཱཡཱཝིནོ དལ༹ྷཾ.
‘‘ཨདྡསཱ བྷགཝཱ ཨཱདིཾ, ཨུཔཱདཱནསྶ ཀཔྤིཡོ;
ཨཙྩགཱ ཝཏ ཀཔྤཱཡནོ, མཙྩུདྷེཡྻཾ སུདུཏྟར’’ནྟི.
ནིགྲོདྷཀཔྤསུཏྟཾ དྭཱདསམཾ ནིཊྛིཏཾ.
༡༣. སམྨཱཔརིབྦཱཛནཱིཡསུཏྟཾ
‘‘པུཙྪཱམི ¶ ¶ མུནིཾ པཧཱུཏཔཉྙཾ,
ཏིཎྞཾ པཱརངྒཏཾ པརིནིབྦུཏཾ ཋིཏཏྟཾ;
ནིཀྑམྨ གྷརཱ པནུཛྫ ཀཱམེ, ཀཐཾ བྷིཀྑུ
སམྨཱ སོ ལོཀེ པརིབྦཛེཡྻ’’.
‘‘ཡསྶ མངྒལཱ སམཱུཧཏཱ, (ཨིཏི བྷགཝཱ)
ཨུཔྤཱཏཱ སུཔིནཱ ཙ ལཀྑཎཱ ཙ;
སོ མངྒལདོསཝིཔྤཧཱིནོ,
སམྨཱ སོ ལོཀེ པརིབྦཛེཡྻ.
‘‘རཱགཾ ཝིནཡེཐ མཱནུསེསུ, དིབྦེསུ ཀཱམེསུ ཙཱཔི བྷིཀྑུ;
ཨཏིཀྐམྨ བྷཝཾ སམེཙྩ དྷམྨཾ, སམྨཱ སོ ལོཀེ པརིབྦཛེཡྻ.
‘‘ཝིཔིཊྛིཀཏྭཱན ¶ པེསུཎཱནི, ཀོདྷཾ ཀདརིཡཾ ཛཧེཡྻ བྷིཀྑུ;
ཨནུརོདྷཝིརོདྷཝིཔྤཧཱིནོ, སམྨཱ སོ ལོཀེ པརིབྦཛེཡྻ.
‘‘ཧིཏྭཱན ¶ པིཡཉྩ ཨཔྤིཡཉྩ, ཨནུཔཱདཱཡ ཨནིསྶིཏོ ཀུཧིཉྩི;
སཾཡོཛནིཡེཧི ཝིཔྤམུཏྟོ, སམྨཱ སོ ལོཀེ པརིབྦཛེཡྻ.
‘‘ན ¶ སོ ཨུཔདྷཱིསུ སཱརམེཏི, ཨཱདཱནེསུ ཝིནེཡྻ ཚནྡརཱགཾ;
སོ ཨནིསྶིཏོ ཨནཉྙནེཡྻོ, སམྨཱ སོ ལོཀེ པརིབྦཛེཡྻ.
‘‘ཝཙསཱ ¶ མནསཱ ཙ ཀམྨུནཱ ཙ, ཨཝིརུདྡྷོ སམྨཱ ཝིདིཏྭཱ དྷམྨཾ;
ནིབྦཱནཔདཱབྷིཔཏྠཡཱནོ, སམྨཱ སོ ལོཀེ པརིབྦཛེཡྻ.
‘‘ཡོ ཝནྡཏི མནྟི ནུཎྞམེཡྻ [ནུནྣམེཡྻ (?)], ཨཀྐུཊྛོཔི ན སནྡྷིཡེཐ བྷིཀྑུ;
ལདྡྷཱ པརབྷོཛནཾ ན མཛྫེ, སམྨཱ སོ ལོཀེ པརིབྦཛེཡྻ.
‘‘ལོབྷཉྩ བྷཝཉྩ ཝིཔྤཧཱཡ, ཝིརཏོ ཚེདནབནྡྷནཱ ཙ [ཚེདནབནྡྷནཏོ (སཱི. སྱཱ.)] བྷིཀྑུ;
སོ ཏིཎྞཀཐཾཀཐོ ཝིསལློ, སམྨཱ སོ ལོཀེ པརིབྦཛེཡྻ.
‘‘སཱརུཔྤཾ ¶ ཨཏྟནོ ཝིདིཏྭཱ, ནོ ཙ བྷིཀྑུ ཧིཾསེཡྻ ཀཉྩི ལོཀེ;
ཡཐཱ ཏཐིཡཾ ཝིདིཏྭཱ དྷམྨཾ, སམྨཱ སོ ལོཀེ པརིབྦཛེཡྻ.
‘‘ཡསྶཱནུསཡཱ ¶ ན སནྟི ཀེཙི, མཱུལཱ ཙ [མཱུལཱ (སཱི. སྱཱ.)] ཨཀུསལཱ སམཱུཧཏཱསེ;
སོ ནིརཱསོ [ནིརཱསཡོ (སཱི.), ནིརཱསསོ (སྱཱ.)] ཨནཱསིསཱནོ [ཨནཱསཡཱནོ (སཱི. པཱི.), ཨནཱསསཱནོ (སྱཱ.)], སམྨཱ སོ ལོཀེ པརིབྦཛེཡྻ.
‘‘ཨཱསཝཁཱིཎོ ¶ པཧཱིནམཱནོ, སབྦཾ རཱགཔཐཾ ཨུཔཱཏིཝཏྟོ;
དནྟོ པརིནིབྦུཏོ ཋིཏཏྟོ, སམྨཱ སོ ལོཀེ པརིབྦཛེཡྻ.
‘‘སདྡྷོ སུཏཝཱ ནིཡཱམདསྶཱི, ཝགྒགཏེསུ ན ཝགྒསཱརི དྷཱིརོ;
ལོབྷཾ དོསཾ ཝིནེཡྻ པཊིགྷཾ, སམྨཱ སོ ལོཀེ པརིབྦཛེཡྻ.
‘‘སཾསུདྡྷཛིནོ ཝིཝཊྚཙྪདོ, དྷམྨེསུ ཝསཱི པཱརགཱུ ཨནེཛོ;
སངྑཱརནིརོདྷཉཱཎཀུསལོ ¶ , སམྨཱ སོ ལོཀེ པརིབྦཛེཡྻ.
‘‘ཨཏཱིཏེསུ ཨནཱགཏེསུ ཙཱཔི, ཀཔྤཱཏཱིཏོ ཨཏིཙྩསུདྡྷིཔཉྙོ;
སབྦཱཡཏནེཧི ཝིཔྤམུཏྟོ, སམྨཱ སོ ལོཀེ པརིབྦཛེཡྻ.
‘‘ཨཉྙཱཡ ¶ པདཾ སམེཙྩ དྷམྨཾ, ཝིཝཊཾ དིསྭཱན པཧཱནམཱསཝཱནཾ;
སབྦུཔདྷཱིནཾ པརིཀྑཡཱནོ [པརིཀྑཡཱ (པཱི.)], སམྨཱ སོ ལོཀེ པརིབྦཛེཡྻ’’.
‘‘ཨདྡྷཱ ¶ ཧི བྷགཝཱ ཏཐེཝ ཨེཏཾ, ཡོ སོ ཨེཝཾཝིཧཱརཱི དནྟོ བྷིཀྑུ;
སབྦསཾཡོཛནཡོགཝཱིཏིཝཏྟོ ¶ [སབྦསཾཡོཛནིཡེ ཙ ཝཱིཏིཝཏྟོ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)], སམྨཱ སོ ལོཀེ པརིབྦཛེཡྻཱ’’ཏི.
སམྨཱཔརིབྦཱཛནཱིཡསུཏྟཾ ཏེརསམཾ ནིཊྛིཏཾ.
༡༤. དྷམྨིཀསུཏྟཾ
ཨེཝཾ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཨཐ ཁོ དྷམྨིཀོ ཨུཔཱསཀོ ¶ པཉྩཧི ཨུཔཱསཀསཏེཧི སདྡྷིཾ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ དྷམྨིཀོ ཨུཔཱསཀོ བྷགཝནྟཾ གཱཐཱཧི ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི –
‘‘པུཙྪཱམི ཏཾ གོཏམ བྷཱུརིཔཉྙ, ཀཐཾཀརོ སཱཝཀོ སཱདྷུ ཧོཏི;
ཡོ ཝཱ ཨགཱརཱ ཨནགཱརམེཏི, ཨགཱརིནོ ཝཱ པནུཔཱསཀཱསེ.
‘‘ཏུཝཉྷི ལོཀསྶ སདེཝཀསྶ, གཏིཾ པཛཱནཱསི པརཱཡཎཉྩ;
ན ཙཏྠི ཏུལྱོ ནིཔུཎཏྠདསྶཱི, ཏུཝཉྷི བུདྡྷཾ པཝརཾ ཝདནྟི.
‘‘སབྦཾ ཏུཝཾ ཉཱཎམཝེཙྩ དྷམྨཾ, པཀཱསེསི སཏྟེ ཨནུཀམྤམཱནོ;
ཝིཝཊྚཙྪདོསི སམནྟཙཀྑུ, ཝིརོཙསི ཝིམལོ སབྦལོཀེ.
‘‘ཨཱགཉྪི ¶ ཏེ སནྟིཀེ ནཱགརཱཛཱ, ཨེརཱཝཎོ ནཱམ ཛིནོཏི སུཏྭཱ;
སོཔི ཏཡཱ མནྟཡིཏྭཱཛ྄ཛྷགམཱ, སཱདྷཱུཏི སུཏྭཱན པཏཱིཏརཱུཔོ.
‘‘རཱཛཱཔི ¶ ¶ ¶ ཏཾ ཝེསྶཝཎོ ཀུཝེརོ, ཨུཔེཏི དྷམྨཾ པརིཔུཙྪམཱནོ;
ཏསྶཱཔི ཏྭཾ པུཙྪིཏོ བྲཱུསི དྷཱིར, སོ ཙཱཔི སུཏྭཱན པཏཱིཏརཱུཔོ.
‘‘ཡེ ཀེཙིམེ ཏིཏྠིཡཱ ཝཱདསཱིལཱ, ཨཱཛཱིཝཀཱ ཝཱ ཡདི ཝཱ ནིགཎྛཱ;
པཉྙཱཡ ཏཾ ནཱཏིཏརནྟི སབྦེ, ཋིཏོ ཝཛནྟཾ ཝིཡ སཱིགྷགཱམིཾ.
‘‘ཡེ ཀེཙིམེ བྲཱཧྨཎཱ ཝཱདསཱིལཱ, ཝུདྡྷཱ ཙཱཔི བྲཱཧྨཎཱ སནྟི ཀེཙི;
སབྦེ ཏཡི ཨཏྠབདྡྷཱ བྷཝནྟི, ཡེ ཙཱཔི ཨཉྙེ ཝཱདིནོ མཉྙམཱནཱ.
‘‘ཨཡཉྷི དྷམྨོ ནིཔུཎོ སུཁོ ཙ, ཡོཡཾ ཏཡཱ བྷགཝཱ སུཔྤཝུཏྟོ;
ཏམེཝ སབྦེཔི [སབྦེ མཡཾ (སྱཱ.)] སུསྶཱུསམཱནཱ, ཏཾ ནོ ཝད པུཙྪིཏོ བུདྡྷསེཊྛ.
‘‘སབྦེཔི མེ བྷིཀྑཝོ སནྣིསིནྣཱ, ཨུཔཱསཀཱ ཙཱཔི ཏཐེཝ སོཏུཾ;
སུཎནྟུ དྷམྨཾ ཝིམལེནཱནུབུདྡྷཾ, སུབྷཱསིཏཾ ¶ ཝཱསཝསྶེཝ དེཝཱ’’.
‘‘སུཎཱཐ མེ བྷིཀྑཝོ སཱཝཡཱམི ཝོ, དྷམྨཾ དྷུཏཾ ཏཉྩ ཙརཱཐ སབྦེ;
ཨིརིཡཱཔཐཾ ¶ པབྦཛིཏཱནུལོམིཀཾ, སེཝེཐ ནཾ ཨཏྠདསོ མུཏཱིམཱ.
‘‘ནོ ཝེ ཝིཀཱལེ ཝིཙརེཡྻ བྷིཀྑུ, གཱམེ ཙ པིཎྜཱཡ ཙརེཡྻ ཀཱལེ;
ཨཀཱལཙཱརིཉྷི སཛནྟི སངྒཱ, ཏསྨཱ ཝིཀཱལེ ན ཙརནྟི བུདྡྷཱ.
‘‘རཱུཔཱ ¶ ཙ སདྡཱ ཙ རསཱ ཙ གནྡྷཱ, ཕསྶཱ ཙ ཡེ སམྨདཡནྟི སཏྟེ;
ཨེཏེསུ དྷམྨེསུ ཝིནེཡྻ ཚནྡཾ, ཀཱལེན སོ པཝིསེ པཱཏརཱསཾ.
‘‘པིཎྜཉྩ བྷིཀྑུ སམཡེན ལདྡྷཱ, ཨེཀོ པཊིཀྐམྨ རཧོ ནིསཱིདེ;
ཨཛ྄ཛྷཏྟཙིནྟཱི ན མནོ བཧིདྡྷཱ, ནིཙྪཱརཡེ སངྒཧིཏཏྟབྷཱཝོ.
‘‘སཙེཔི སོ སལླཔེ སཱཝཀེན, ཨཉྙེན ཝཱ ཀེནཙི བྷིཀྑུནཱ ཝཱ;
དྷམྨཾ ¶ པཎཱིཏཾ ཏམུདཱཧརེཡྻ, ན པེསུཎཾ ནོཔི པརཱུཔཝཱདཾ.
‘‘ཝཱདཉྷི ¶ ཨེཀེ པཊིསེནིཡནྟི, ན ཏེ པསཾསཱམ པརིཏྟཔཉྙེ;
ཏཏོ ཏཏོ ནེ པསཛནྟི སངྒཱ, ཙིཏྟཉྷི ཏེ ཏཏྠ གམེནྟི དཱུརེ.
‘‘པིཎྜཾ ཝིཧཱརཾ སཡནཱསནཉྩ, ཨཱཔཉྩ སངྒྷཱཊིརཛཱུཔཝཱཧནཾ;
སུཏྭཱན དྷམྨཾ སུགཏེན དེསིཏཾ, སངྑཱཡ སེཝེ ཝརཔཉྙསཱཝཀོ.
‘‘ཏསྨཱ ཧི པིཎྜེ སཡནཱསནེ ཙ, ཨཱཔེ ཙ སངྒྷཱཊིརཛཱུཔཝཱཧནེ;
ཨེཏེསུ ¶ དྷམྨེསུ ཨནཱུཔལིཏྟོ, བྷིཀྑུ ཡཐཱ པོཀྑརེ ཝཱརིབིནྡུ.
‘‘གཧཊྛཝཏྟཾ པན ཝོ ཝདཱམི, ཡཐཱཀརོ སཱཝཀོ སཱདྷུ ཧོཏི;
ན ཧེས [ན ཧེསོ (སཱི.)] ལབྦྷཱ སཔརིགྒཧེན, ཕསྶེཏུཾ ཡོ ཀེཝལོ བྷིཀྑུདྷམྨོ.
‘‘པཱཎཾ ¶ ན ཧནེ [ན ཧཱནེ (སཱི.)] ན ཙ གྷཱཏཡེཡྻ, ན ཙཱནུཛཉྙཱ ཧནཏཾ པརེསཾ;
སབྦེསུ ¶ བྷཱུཏེསུ ནིདྷཱཡ དཎྜཾ, ཡེ ཐཱཝརཱ ཡེ ཙ ཏསཱ སནྟི [ཏསནྟི (སཱི. པཱི.)] ལོཀེ.
‘‘ཏཏོ ཨདིནྣཾ པརིཝཛྫཡེཡྻ, ཀིཉྩི ཀྭཙི སཱཝཀོ བུཛ྄ཛྷམཱནོ;
ན ཧཱརཡེ ཧརཏཾ ནཱནུཛཉྙཱ, སབྦཾ ཨདིནྣཾ པརིཝཛྫཡེཡྻ.
‘‘ཨབྲཧྨཙརིཡཾ པརིཝཛྫཡེཡྻ, ཨངྒཱརཀཱསུཾ ཛལིཏཾཝ ཝིཉྙཱུ;
ཨསམྦྷུཎནྟོ པན བྲཧྨཙརིཡཾ, པརསྶ དཱརཾ ན ཨཏིཀྐམེཡྻ.
‘‘སབྷགྒཏོ ཝཱ པརིསགྒཏོ ཝཱ, ཨེཀསྶ ཝེཀོ [ཙེཏོ (སཱི. སྱཱ.)] ན མུསཱ བྷཎེཡྻ;
ན བྷཱཎཡེ བྷཎཏཾ ནཱནུཛཉྙཱ, སབྦཾ ཨབྷཱུཏཾ པརིཝཛྫཡེཡྻ.
‘‘མཛྫཉྩ པཱནཾ ན སམཱཙརེཡྻ, དྷམྨཾ ཨིམཾ རོཙཡེ ཡོ གཧཊྛོ;
ན པཱཡཡེ པིཝཏཾ ནཱནུཛཉྙཱ, ཨུམྨཱདནནྟཾ ཨིཏི ནཾ ཝིདིཏྭཱ.
‘‘མདཱ ཧི པཱཔཱནི ཀརོནྟི བཱལཱ, ཀཱརེནྟི ཙཉྙེཔི ཛནེ པམཏྟེ;
ཨེཏཾ ¶ ¶ ཨཔུཉྙཱཡཏནཾ ཝིཝཛྫཡེ, ཨུམྨཱདནཾ མོཧནཾ བཱལཀནྟཾ.
‘‘པཱཎཾ ¶ ན ཧནེ ན ཙཱདིནྣམཱདིཡེ, མུསཱ ན བྷཱསེ ན ཙ མཛྫཔོ སིཡཱ;
ཨབྲཧྨཙརིཡཱ ཝིརམེཡྻ མེཐུནཱ, རཏྟིཾ ན བྷུཉྫེཡྻ ཝིཀཱལབྷོཛནཾ.
‘‘མཱལཾ ¶ ན དྷཱརེ ན ཙ གནྡྷམཱཙརེ, མཉྩེ ཚམཱཡཾ ཝ སཡེཐ སནྠཏེ;
ཨེཏཉྷི ཨཊྛངྒིཀམཱཧུཔོསཐཾ, བུདྡྷེན དུཀྑནྟགུནཱ པཀཱསིཏཾ.
‘‘ཏཏོ ཙ པཀྑསྶུཔཝསྶུཔོསཐཾ, ཙཱཏུདྡསིཾ པཉྩདསིཉྩ ཨཊྛམིཾ;
པཱཊིཧཱརིཡཔཀྑཉྩ པསནྣམཱནསོ, ཨཊྛངྒུཔེཏཾ སུསམཏྟརཱུཔཾ.
‘‘ཏཏོ ཙ པཱཏོ ཨུཔཝུཏྠུཔོསཐོ, ཨནྣེན པཱནེན ཙ བྷིཀྑུསངྒྷཾ;
པསནྣཙིཏྟོ ཨནུམོདམཱནོ, ཡཐཱརཧཾ སཾཝིབྷཛེཐ ཝིཉྙཱུ.
‘‘དྷམྨེན མཱཏཱཔིཏརོ བྷརེཡྻ, པཡོཛཡེ དྷམྨིཀཾ སོ ཝཎིཛྫཾ;
ཨེཏཾ ¶ གིཧཱི ཝཏྟཡམཔྤམཏྟོ, སཡམྤབྷེ ནཱམ ཨུཔེཏི དེཝེ’’ཏི.
དྷམྨིཀསུཏྟཾ ཙུདྡསམཾ ནིཊྛིཏཾ.
ཙཱུལ༹ཝགྒོ དུཏིཡོ ནིཊྛིཏོ.
ཏསྶུདྡཱནཾ ¶ –
རཏནཱམགནྡྷོ ཧིརི ཙ, མངྒལཾ སཱུཙིལོམེན;
དྷམྨཙརིཡཉྩ བྲཱཧྨཎོ [ཀཔིལོ བྲཱཧྨཎོཔི ཙ (སྱཱ. ཀ.)], ནཱཝཱ ཀིཾསཱིལམུཊྛཱནཾ.
རཱཧུལོ པུན ཀཔྤོ ཙ, པརིབྦཱཛནིཡཾ ཏཐཱ;
དྷམྨིཀཉྩ ཝིདུནོ ཨཱཧུ, ཙཱུལ༹ཝགྒནྟི ཙུདྡསཱཏི.
༣. མཧཱཝགྒོ
༡. པབྦཛྫཱསུཏྟཾ
པབྦཛྫཾ ¶ ¶ ¶ ཀིཏྟཡིསྶཱམི, ཡཐཱ པབྦཛི ཙཀྑུམཱ;
ཡཐཱ ཝཱིམཾསམཱནོ སོ, པབྦཛྫཾ སམརོཙཡི.
སམྦཱདྷོཡཾ གྷརཱཝཱསོ, རཛསྶཱཡཏནཾ ཨིཏི;
ཨབྦྷོཀཱསོཝ པབྦཛྫཱ, ཨིཏི དིསྭཱན པབྦཛི.
པབྦཛིཏྭཱན ཀཱཡེན, པཱཔཀམྨཾ ཝིཝཛྫཡི;
ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ ¶ ཧིཏྭཱ, ཨཱཛཱིཝཾ པརིསོདྷཡི.
ཨགམཱ རཱཛགཧཾ བུདྡྷོ, མགདྷཱནཾ གིརིབྦཛཾ;
པིཎྜཱཡ ཨབྷིཧཱརེསི, ཨཱཀིཎྞཝརལཀྑཎོ.
ཏམདྡསཱ བིམྦིསཱརོ, པཱསཱདསྨིཾ པཏིཊྛིཏོ;
དིསྭཱ ལཀྑཎསམྤནྣཾ, ཨིམམཏྠཾ ཨབྷཱསཐ.
‘‘ཨིམཾ བྷོནྟོ ནིསཱམེཐ, ཨབྷིརཱུཔོ བྲཧཱ སུཙི;
ཙརཎེན ཙ སམྤནྣོ, ཡུགམཏྟཉྩ པེཀྑཏི.
‘‘ཨོཀྑིཏྟཙཀྑུ སཏིམཱ, ནཱཡཾ ནཱིཙཀུལཱམིཝ;
རཱཛདཱུཏཱབྷིདྷཱཝནྟུ, ཀུཧིཾ བྷིཀྑུ གམིསྶཏི’’.
ཏེ པེསིཏཱ རཱཛདཱུཏཱ, པིཊྛིཏོ ཨནུབནྡྷིསུཾ;
ཀུཧིཾ གམིསྶཏི བྷིཀྑུ, ཀཏྠ ཝཱསོ བྷཝིསྶཏི.
སཔདཱནཾ ¶ ཙརམཱནོ, གུཏྟདྭཱརོ སུསཾཝུཏོ;
ཁིཔྤཾ པཏྟཾ ཨཔཱུརེསི, སམྤཛཱནོ པཊིསྶཏོ.
པིཎྜཙཱརཾ ¶ ཙརིཏྭཱན, ནིཀྑམྨ ནགརཱ མུནི;
པཎྜཝཾ ཨབྷིཧཱརེསི, ཨེཏྠ ཝཱསོ བྷཝིསྶཏི.
དིསྭཱན ཝཱསཱུཔགཏཾ, ཏཡོ [ཏཏོ (སཱི. པཱི.)] དཱུཏཱ ཨུཔཱཝིསུཾ;
ཏེསུ ཨེཀོཝ [ཨེཀོ ཙ དཱུཏོ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] ཨཱགནྟྭཱ, རཱཛིནོ པཊིཝེདཡི.
‘‘ཨེས ¶ བྷིཀྑུ མཧཱརཱཛ, པཎྜཝསྶ པུརཏྠཏོ [པུརཀྑཏོ (སྱཱ. ཀ.)];
ནིསིནྣོ བྱགྒྷུསབྷོཝ, སཱིཧོཝ གིརིགབྦྷརེ’’.
སུཏྭཱན ¶ དཱུཏཝཙནཾ, བྷདྡཡཱནེན ཁཏྟིཡོ;
ཏརམཱནརཱུཔོ ནིཡྻཱསི, ཡེན པཎྜཝཔབྦཏོ.
ས ཡཱནབྷཱུམིཾ ཡཱཡིཏྭཱ, ཡཱནཱ ཨོརུཡ྄ཧ ཁཏྟིཡོ;
པཏྟིཀོ ཨུཔསངྐམྨ, ཨཱསཛྫ ནཾ ཨུཔཱཝིསི.
ནིསཛྫ རཱཛཱ སམྨོདི, ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཏཏོ;
ཀཐཾ སོ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ, ཨིམམཏྠཾ ཨབྷཱསཐ.
‘‘ཡུཝཱ ཙ དཧརོ ཙཱསི, པཋམུཔྤཏྟིཀོ [པཋམུཔྤཏྟིཡཱ (སཱི.), པཋམུཔྤཏྟིཏོ (སྱཱ.)] སུསུ;
ཝཎྞཱརོཧེན སམྤནྣོ, ཛཱཏིམཱ ཝིཡ ཁཏྟིཡོ.
‘‘སོབྷཡནྟོ ཨནཱིཀགྒཾ, ནཱགསངྒྷཔུརཀྑཏོ;
དདཱམི བྷོགེ བྷུཉྫསྶུ, ཛཱཏིཾ ཨཀྑཱཧི པུཙྪིཏོ’’.
‘‘ཨུཛུཾ ཛནཔདོ རཱཛ, ཧིམཝནྟསྶ པསྶཏོ;
དྷནཝཱིརིཡེན སམྤནྣོ, ཀོསལེསུ [ཀོསལསྶ (སྱཱ. ཀ.)] ནིཀེཏིནོ.
‘‘ཨཱདིཙྩཱ ¶ ¶ [ཨཱདིཙྩོ (ཀ.)] ནཱམ གོཏྟེན, སཱཀིཡཱ [སཱཀིཡོ (ཀ.)] ནཱམ ཛཱཏིཡཱ;
ཏམྷཱ ཀུལཱ པབྦཛིཏོམྷི, ན ཀཱམེ ཨབྷིཔཏྠཡཾ.
‘‘ཀཱམེསྭཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ, ནེཀྑམྨཾ དཊྛུ ཁེམཏོ;
པདྷཱནཱཡ གམིསྶཱམི, ཨེཏྠ མེ རཉྫཏཱི མནོ’’ཏི.
པབྦཛྫཱསུཏྟཾ པཋམཾ ནིཊྛིཏཾ.
༢. པདྷཱནསུཏྟཾ
‘‘ཏཾ ¶ མཾ པདྷཱནཔཧིཏཏྟཾ, ནདིཾ ནེརཉྫརཾ པཏི;
ཝིཔརཀྐམྨ ཛྷཱཡནྟཾ, ཡོགཀྑེམསྶ པཏྟིཡཱ.
‘‘ནམུཙཱི ཀརུཎཾ ཝཱཙཾ, བྷཱསམཱནོ ཨུཔཱགམི;
‘ཀིསོ ཏྭམསི དུབྦཎྞོ, སནྟིཀེ མརཎཾ ཏཝ.
‘‘‘སཧསྶབྷཱགོ ¶ མརཎསྶ, ཨེཀཾསོ ཏཝ ཛཱིཝིཏཾ;
ཛཱིཝ བྷོ ཛཱིཝིཏཾ སེཡྻོ, ཛཱིཝཾ པུཉྙཱནི ཀཱཧསི.
‘‘‘ཙརཏོ ¶ ཙ ཏེ བྲཧྨཙརིཡཾ, ཨགྒིཧུཏྟཉྩ ཛཱུཧཏོ;
པཧཱུཏཾ ཙཱིཡཏེ པུཉྙཾ, ཀིཾ པདྷཱནེན ཀཱཧསི.
‘‘‘དུགྒོ མགྒོ པདྷཱནཱཡ, དུཀྐརོ དུརབྷིསམྦྷཝོ’’’;
ཨིམཱ གཱཐཱ བྷཎཾ མཱརོ, ཨཊྛཱ བུདྡྷསྶ སནྟིཀེ.
ཏཾ ཏཐཱཝཱདིནཾ མཱརཾ, བྷགཝཱ ཨེཏདབྲཝི;
‘‘པམཏྟབནྡྷུ པཱཔིམ, ཡེནཏྠེན [སེནཏྠེན (?), ཨཏྟནོ ཨཏྠེན (ཨཊྛ. སཾཝཎྞནཱ)] ཨིདྷཱགཏོ.
‘‘ཨཎུམཏྟོཔི ¶ [ཨཎུམཏྟེནཔི (སཱི. སྱཱ.)] པུཉྙེན, ཨཏྠོ མཡ྄ཧཾ ན ཝིཛྫཏི;
ཡེསཉྩ ཨཏྠོ པུཉྙེན, ཏེ མཱརོ ཝཏྟུམརཧཏི.
‘‘ཨཏྠི སདྡྷཱ ཏཐཱ [ཏཏོ (སཱི. པཱི.), ཏཔོ (སྱཱ. ཀ.)] ཝཱིརིཡཾ, པཉྙཱ ཙ མམ ཝིཛྫཏི;
ཨེཝཾ མཾ པཧིཏཏྟམྤི, ཀིཾ ཛཱིཝམནུཔུཙྪསི.
‘‘ནདཱིནམཔི སོཏཱནི, ཨཡཾ ཝཱཏོ ཝིསོསཡེ;
ཀིཉྩ ¶ མེ པཧིཏཏྟསྶ, ལོཧིཏཾ ནུཔསུསྶཡེ.
‘‘ལོཧིཏེ སུསྶམཱནམྷི, པིཏྟཾ སེམྷཉྩ སུསྶཏི;
མཾསེསུ ཁཱིཡམཱནེསུ, བྷིཡྻོ ཙིཏྟཾ པསཱིདཏི;
བྷིཡྻོ སཏི ཙ པཉྙཱ ཙ, སམཱདྷི མམ ཏིཊྛཏི.
‘‘ཏསྶ མེཝཾ ཝིཧརཏོ, པཏྟསྶུཏྟམཝེདནཾ;
ཀཱམེསུ [ཀཱམེ (སཱི. སྱཱ.)] ནཱཔེཀྑཏེ ཙིཏྟཾ, པསྶ སཏྟསྶ སུདྡྷཏཾ.
‘‘ཀཱམཱ ¶ ཏེ པཋམཱ སེནཱ, དུཏིཡཱ ཨརཏི ཝུཙྩཏི;
ཏཏིཡཱ ཁུཔྤིཔཱསཱ ཏེ, ཙཏུཏྠཱི ཏཎྷཱ པཝུཙྩཏི.
‘‘པཉྩམཾ [པཉྩམཱི (སཱི. པཱི.)] ཐིནམིདྡྷཾ ཏེ, ཚཊྛཱ བྷཱིརཱུ པཝུཙྩཏི;
སཏྟམཱི ཝིཙིཀིཙྪཱ ཏེ, མཀྑོ ཐམྦྷོ ཏེ ཨཊྛམོ.
‘‘ལཱབྷོ སིལོཀོ སཀྐཱརོ, མིཙྪཱལདྡྷོ ཙ ཡོ ཡསོ;
ཡོ ཙཏྟཱནཾ སམུཀྐཾསེ, པརེ ཙ ཨཝཛཱནཏི.
‘‘ཨེསཱ ¶ ནམུཙི ཏེ སེནཱ, ཀཎྷསྶཱབྷིཔྤཧཱརིནཱི;
ན ནཾ ཨསཱུརོ ཛིནཱཏི, ཛེཏྭཱ ཙ ལབྷཏེ སུཁཾ.
‘‘ཨེས མུཉྫཾ པརིཧརེ, དྷིརཏྠུ མམ [ཨིད (ཀ.)] ཛཱིཝིཏཾ;
སངྒཱམེ མེ མཏཾ སེཡྻོ, ཡཾ ཙེ ཛཱིཝེ པརཱཛིཏོ.
‘‘པགཱལ༹ྷེཏྠ ¶ ན དིསྶནྟི, ཨེཀེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ;
ཏཉྩ མགྒཾ ན ཛཱནནྟི, ཡེན གཙྪནྟི སུབྦཏཱ.
‘‘སམནྟཱ དྷཛིནིཾ དིསྭཱ, ཡུཏྟཾ མཱརཾ སཝཱཧནཾ;
ཡུདྡྷཱཡ པཙྩུགྒཙྪཱམི, མཱ མཾ ཋཱནཱ ཨཙཱཝཡི.
‘‘ཡཾ ¶ ཏེ ཏཾ ནཔྤསཧཏི, སེནཾ ལོཀོ སདེཝཀོ;
ཏཾ ¶ ཏེ པཉྙཱཡ བྷེཙྪཱམི [གཙྪཱམི (སཱི.), ཝེཙྪཱམི (སྱཱ.), ཝཛ྄ཛྷཱམི (ཀ.)], ཨཱམཾ པཏྟཾཝ ཨསྨནཱ [པཀྐཾཝ ཨམུནཱ (ཀ.)].
‘‘ཝསཱིཀརིཏྭཱ [ཝསིཾ ཀརིཏྭཱ (བཧཱུསུ)] སངྐཔྤཾ, སཏིཉྩ སཱུཔཏིཊྛིཏཾ;
རཊྛཱ རཊྛཾ ཝིཙརིསྶཾ, སཱཝཀེ ཝིནཡཾ པུཐཱུ.
‘‘ཏེ ཨཔྤམཏྟཱ པཧིཏཏྟཱ, མམ སཱསནཀཱརཀཱ;
ཨཀཱམསྶ [ཨཀཱམཱ (ཀ.)] ཏེ གམིསྶནྟི, ཡཏྠ གནྟྭཱ ན སོཙརེ’’.
‘‘སཏྟ ཝསྶཱནི བྷགཝནྟཾ, ཨནུབནྡྷིཾ པདཱཔདཾ;
ཨོཏཱརཾ ནཱདྷིགཙྪིསྶཾ, སམྦུདྡྷསྶ སཏཱིམཏོ.
‘‘མེདཝཎྞཾཝ པཱསཱཎཾ, ཝཱཡསོ ཨནུཔརིཡགཱ;
ཨཔེཏྠ མུདུཾ [མུདུ (སཱི.)] ཝིནྡེམ, ཨཔི ཨསྶཱདནཱ སིཡཱ.
‘‘ཨལདྡྷཱ ཏཏྠ ཨསྶཱདཾ, ཝཱཡསེཏྟོ ཨཔཀྐམི;
ཀཱཀོཝ སེལམཱསཛྫ, ནིབྦིཛྫཱཔེམ གོཏམཾ’’.
ཏསྶ ¶ སོཀཔརེཏསྶ, ཝཱིཎཱ ཀཙྪཱ ཨབྷསྶཐ;
ཏཏོ སོ དུམྨནོ ཡཀྑོ, ཏཏྠེཝནྟརདྷཱཡཐཱཏི.
པདྷཱནསུཏྟཾ དུཏིཡཾ ནིཊྛིཏཾ.
༣. སུབྷཱསིཏསུཏྟཾ
ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཏཏྲ ཁོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུ ¶ ཨཱམནྟེསི – ‘‘བྷིཀྑཝོ’’ཏི. ‘‘བྷདནྟེ’’ཏི ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ པཙྩསྶོསུཾ. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙ –
‘‘ཙཏཱུཧི, བྷིཀྑཝེ, ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏཱ ཝཱཙཱ སུབྷཱསིཏཱ ཧོཏི, ན དུབྦྷཱསིཏཱ, ཨནཝཛྫཱ ཙ ཨནནུཝཛྫཱ ཙ ཝིཉྙཱུནཾ. ཀཏམེཧི ཙཏཱུཧི? ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སུབྷཱསིཏཾཡེཝ བྷཱསཏི ནོ དུབྦྷཱསིཏཾ, དྷམྨཾཡེཝ བྷཱསཏི ནོ ཨདྷམྨཾ, པིཡཾཡེཝ བྷཱསཏི ནོ ཨཔྤིཡཾ, སཙྩཾཡེཝ བྷཱསཏི ནོ ཨལིཀཾ. ཨིམེཧི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏཱུཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏཱ ཝཱཙཱ སུབྷཱསིཏཱ ཧོཏི, ནོ དུབྦྷཱསིཏཱ, ཨནཝཛྫཱ ཙ ཨནནུཝཛྫཱ ཙ ཝིཉྙཱུན’’ནྟི. ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ. ཨིདཾ ཝཏྭཱན སུགཏོ ཨཐཱཔརཾ ཨེཏདཝོཙ སཏྠཱ –
‘‘སུབྷཱསིཏཾ ཨུཏྟམམཱཧུ སནྟོ, དྷམྨཾ བྷཎེ ནཱདྷམྨཾ ཏཾ དུཏིཡཾ;
པིཡཾ བྷཎེ ནཱཔྤིཡཾ ཏཾ ཏཏིཡཾ, སཙྩཾ བྷཎེ ནཱལིཀཾ ཏཾ ཙཏུཏྠ’’ནྟི.
ཨཐ ¶ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཝངྒཱིསོ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཨེཀཾསཾ ཙཱིཝརཾ ཀཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནཉྫལིཾ པཎཱམེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘པཊིབྷཱཏི མཾ བྷགཝཱ, པཊིབྷཱཏི མཾ སུགཏཱ’’ཏི. ‘‘པཊིབྷཱཏུ ཏཾ ཝངྒཱིསཱ’’ཏི བྷགཝཱ ཨཝོཙ. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཝངྒཱིསོ བྷགཝནྟཾ སམྨུཁཱ སཱརུཔྤཱཧི གཱཐཱཧི ཨབྷིཏྠཝི –
‘‘ཏམེཝ ཝཱཙཾ བྷཱསེཡྻ, ཡཱཡཏྟཱནཾ ན ཏཱཔཡེ;
པརེ ¶ ཙ ན ཝིཧིཾསེཡྻ, སཱ ཝེ ཝཱཙཱ སུབྷཱསིཏཱ.
‘‘པིཡཝཱཙམེཝ བྷཱསེཡྻ, ཡཱ ཝཱཙཱ པཊིནནྡིཏཱ;
ཡཾ ཨནཱདཱཡ པཱཔཱནི, པརེསཾ བྷཱསཏེ པིཡཾ.
‘‘སཙྩཾ ཝེ ཨམཏཱ ཝཱཙཱ, ཨེས དྷམྨོ སནནྟནོ;
སཙྩེ ཨཏྠེ ཙ དྷམྨེ ཙ, ཨཱཧུ སནྟོ པཏིཊྛིཏཱ.
‘‘ཡཾ ¶ ¶ བུདྡྷོ བྷཱསཏི ཝཱཙཾ, ཁེམཾ ནིབྦཱནཔཏྟིཡཱ;
དུཀྑསྶནྟཀིརིཡཱཡ, སཱ ཝེ ཝཱཙཱནམུཏྟམཱ’’ཏི.
སུབྷཱསིཏསུཏྟཾ ཏཏིཡཾ ནིཊྛིཏཾ.
༤. སུནྡརིཀབྷཱརདྭཱཛསུཏྟཾ
ཨེཝཾ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཀོསལེསུ ཝིཧརཏི སུནྡརིཀཱཡ ནདིཡཱ ཏཱིརེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན སུནྡརིཀབྷཱརདྭཱཛོ བྲཱཧྨཎོ སུནྡརིཀཱཡ ནདིཡཱ ཏཱིརེ ཨགྒིཾ ཛུཧཏི, ཨགྒིཧུཏྟཾ པརིཙརཏི. ཨཐ ཁོ སུནྡརིཀབྷཱརདྭཱཛོ བྲཱཧྨཎོ ཨགྒིཾ ཛུཧིཏྭཱ ཨགྒིཧུཏྟཾ པརིཙརིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ སམནྟཱ ཙཏུདྡིསཱ ཨནུཝིལོཀེསི – ‘‘ཀོ ནུ ཁོ ཨིམཾ ཧབྱསེསཾ བྷུཉྫེཡྻཱ’’ཏི? ཨདྡསཱ ཁོ སུནྡརིཀབྷཱརདྭཱཛོ ¶ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ ཨཝིདཱུརེ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ སསཱིསཾ པཱརུཏཾ ནིསིནྣཾ; དིསྭཱན ཝཱམེན ཧཏྠེན ཧབྱསེསཾ གཧེཏྭཱ དཀྑིཎེན ཧཏྠེན ཀམཎྜལུཾ གཧེཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི.
ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ སུནྡརིཀབྷཱརདྭཱཛསྶ བྲཱཧྨཎསྶ པདསདྡེན སཱིསཾ ¶ ཝིཝརི. ཨཐ ཁོ སུནྡརིཀབྷཱརདྭཱཛོ བྲཱཧྨཎོ – ‘‘མུཎྜོ ཨཡཾ བྷཝཾ, མུཎྜཀོ ཨཡཾ བྷཝ’’ནྟི ཏཏོཝ པུན ནིཝཏྟིཏུཀཱམོ ཨཧོསི. ཨཐ ཁོ སུནྡརིཀབྷཱརདྭཱཛསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘མུཎྜཱཔི ཧི ཨིདྷེཀཙྩེ བྲཱཧྨཎཱ བྷཝནྟི, ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཛཱཏིཾ པུཙྪེཡྻ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ སུནྡརིཀབྷཱརདྭཱཛོ བྲཱཧྨཎོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀིཾཛཙྩོ བྷཝ’’ནྟི?
ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ སུནྡརིཀབྷཱརདྭཱཛཾ བྲཱཧྨཎཾ གཱཐཱཧི ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི –
‘‘ན བྲཱཧྨཎོ ནོམྷི ན རཱཛཔུཏྟོ, ན ཝེསྶཱཡནོ ཨུད ཀོཙི ནོམྷི;
གོཏྟཾ པརིཉྙཱཡ པུཐུཛྫནཱནཾ, ཨཀིཉྩནོ མནྟ ཙརཱམི ལོཀེ.
‘‘སངྒྷཱཊིཝཱསཱི ¶ ¶ ཨགཧོ ཙརཱམི [ཨགིཧོ (ཀ. སཱི. པཱི.) ཨགེཧོ (ཀཏྠཙི)], ནིཝུཏྟཀེསོ ཨབྷིནིབྦུཏཏྟོ;
ཨལིཔྤམཱནོ ཨིདྷ མཱཎཝེཧི, ཨཀལླཾ མཾ བྲཱཧྨཎ པུཙྪསི གོཏྟཔཉྷཾ’’.
‘‘པུཙྪནྟི ¶ ཝེ བྷོ བྲཱཧྨཎཱ, བྲཱཧྨཎེབྷི སཧ བྲཱཧྨཎོ ནོ བྷཝ’’ནྟི.
‘‘བྲཱཧྨཎོ ཧི ཙེ ཏྭཾ བྲཱུསི, མཉྩ བྲཱུསི ཨབྲཱཧྨཎཾ;
ཏཾ ཏཾ སཱཝིཏྟིཾ པུཙྪཱམི, ཏིཔདཾ ཙཏུཝཱིསཏཀྑརཾ.
‘‘ཀིཾ ¶ ནིསྶིཏཱ ཨིསཡོ མནུཛཱ, ཁཏྟིཡཱ བྲཱཧྨཎཱ [པཋམཔཱདནྟོ] དེཝཏཱནཾ;
ཡཉྙམཀཔྤཡིཾསུ པུཐཱུ ཨིདྷ ལོཀེ [དུཏིཡཔཱདནྟོ (སཱི.)].
‘‘ཡདནྟགཱུ ཝེདགཱུ ཡཉྙཀཱལེ, ཡསྶཱཧུཏིཾ ལབྷེ ཏསྶིཛ྄ཛྷེཏི བྲཱུམི’’.
‘‘ཨདྡྷཱ ཧི ཏསྶ ཧུཏམིཛ྄ཛྷེ, (ཨིཏི བྲཱཧྨཎོ)
ཡཾ ཏཱདིསཾ ཝེདགུམདྡསཱམ;
ཏུམྷཱདིསཱནཉྷི ཨདསྶནེན, ཨཉྙོ ཛནོ བྷུཉྫཏི པཱུརལཱ༹སཾ’’.
‘‘ཏསྨཱཏིཧ ཏྭཾ བྲཱཧྨཎ ཨཏྠེན, ཨཏྠིཀོ ཨུཔསངྐམྨ པུཙྪ;
སནྟཾ ཝིདྷཱུམཾ ཨནཱིགྷཾ ནིརཱསཾ, ཨཔྤེཝིདྷ ཨབྷིཝིནྡེ སུམེདྷཾ’’.
‘‘ཡཉྙེ རཏོཧཾ བྷོ གོཏམ, ཡཉྙཾ ཡིཊྛུཀཱམོ ནཱཧཾ པཛཱནཱམི;
ཨནུསཱསཏུ མཾ བྷཝཾ, ཡཏྠ ¶ ཧུཏཾ ཨིཛ྄ཛྷཏེ བྲཱུཧི མེ ཏཾ’’.
‘‘ཏེན ཧི ཏྭཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨོདཧསྶུ སོཏཾ; དྷམྨཾ ཏེ དེསེསྶཱམི –
‘‘མཱ ¶ ཛཱཏིཾ པུཙྪཱི ཙརཎཉྩ པུཙྪ, ཀཊྛཱ ཧཝེ ཛཱཡཏི ཛཱཏཝེདོ;
ནཱིཙཱཀུལཱིནོཔི ¶ མུནཱི དྷིཏཱིམཱ, ཨཱཛཱནིཡོ ཧོཏི ཧིརཱིནིསེདྷོ.
‘‘སཙྩེན དནྟོ དམསཱ ཨུཔེཏོ, ཝེདནྟགཱུ ཝཱུསིཏབྲཧྨཙརིཡོ;
ཀཱལེན ཏམྷི ཧབྱཾ པཝེཙྪེ, ཡོ བྲཱཧྨཎོ པུཉྙཔེཀྑོ [པུཉྙཔེཁོ (སཱི. པཱི.)] ཡཛེཐ.
‘‘ཡེ ¶ ཀཱམེ ཧིཏྭཱ ཨགཧཱ ཙརནྟི, སུསཉྙཏཏྟཱ ཏསརཾཝ ཨུཛྫུཾ;
ཀཱལེན ཏེསུ ཧབྱཾ པཝེཙྪེ, ཡོ བྲཱཧྨཎོ པུཉྙཔེཀྑོ ཡཛེཐ.
‘‘ཡེ ཝཱིཏརཱགཱ སུསམཱཧིཏིནྡྲིཡཱ, ཙནྡོཝ རཱཧུགྒཧཎཱ པམུཏྟཱ;
ཀཱལེན ཏེསུ ཧབྱཾ པཝེཙྪེ, ཡོ བྲཱཧྨཎོ པུཉྙཔེཀྑོ ཡཛེཐ.
‘‘ཨསཛྫམཱནཱ ཝིཙརནྟི ལོཀེ, སདཱ སཏཱ ཧིཏྭཱ མམཱཡིཏཱནི;
ཀཱལེན ཏེསུ ཧབྱཾ པཝེཙྪེ, ཡོ བྲཱཧྨཎོ པུཉྙཔེཀྑོ ཡཛེཐ.
‘‘ཡོ ཀཱམེ ཧིཏྭཱ ཨབྷིབྷུཡྻཙཱརཱི, ཡོ ཝེདི ཛཱཏཱིམརཎསྶ ཨནྟཾ;
པརིནིབྦུཏོ ¶ ཨུདཀརཧདོཝ སཱིཏོ, ཏཐཱགཏོ ཨརཧཏི པཱུརལཱ༹སཾ.
‘‘སམོ ¶ སམེཧི ཝིསམེཧི དཱུརེ, ཏཐཱགཏོ ཧོཏི ཨནནྟཔཉྙོ;
ཨནཱུཔལིཏྟོ ཨིདྷ ཝཱ ཧུརཾ ཝཱ, ཏཐཱགཏོ ཨརཧཏི པཱུརལཱ༹སཾ.
‘‘ཡམྷི ¶ ན མཱཡཱ ཝསཏི ན མཱནོ, ཡོ ཝཱིཏལོབྷོ ཨམམོ ནིརཱསོ;
པནུཎྞཀོདྷོ ཨབྷིནིབྦུཏཏྟོ, ཡོ བྲཱཧྨཎོ སོཀམལཾ ཨཧཱསི;
ཏཐཱགཏོ ཨརཧཏི པཱུརལཱ༹སཾ.
‘‘ནིཝེསནཾ ཡོ མནསོ ཨཧཱསི, པརིགྒཧཱ ཡསྶ ན སནྟི ཀེཙི;
ཨནུཔཱདིཡཱནོ ཨིདྷ ཝཱ ཧུརཾ ཝཱ, ཏཐཱགཏོ ཨརཧཏི པཱུརལཱ༹སཾ.
‘‘སམཱཧིཏོ ཡོ ཨུདཏཱརི ཨོགྷཾ, དྷམྨཾ ཙཉྙཱསི པརམཱཡ དིཊྛིཡཱ;
ཁཱིཎཱསཝོ ཨནྟིམདེཧདྷཱརཱི, ཏཐཱགཏོ ཨརཧཏི པཱུརལཱ༹སཾ.
‘‘བྷཝཱསཝཱ ཡསྶ ཝཙཱི ཁརཱ ཙ, ཝིདྷཱུཔིཏཱ ཨཏྠགཏཱ ན སནྟི;
ས ཝེདགཱུ སབྦདྷི ཝིཔྤམུཏྟོ, ཏཐཱགཏོ ¶ ཨརཧཏི པཱུརལཱ༹སཾ.
‘‘སངྒཱཏིགོ ཡསྶ ན སནྟི སངྒཱ, ཡོ མཱནསཏྟེསུ ཨམཱནསཏྟོ;
དུཀྑཾ ¶ པརིཉྙཱཡ སཁེཏྟཝཏྠུཾ, ཏཐཱགཏོ ཨརཧཏི པཱུརལཱ༹སཾ.
‘‘ཨཱསཾ ¶ ཨནིསྶཱཡ ཝིཝེཀདསྶཱི, པརཝེདིཡཾ དིཊྛིམུཔཱཏིཝཏྟོ;
ཨཱརམྨཎཱ ཡསྶ ན སནྟི ཀེཙི, ཏཐཱགཏོ ཨརཧཏི པཱུརལཱ༹སཾ.
‘‘པརོཔརཱ [པརོཝརཱ (སཱི. པཱི.)] ཡསྶ སམེཙྩ དྷམྨཱ, ཝིདྷཱུཔིཏཱ ཨཏྠགཏཱ ན སནྟི;
སནྟོ ཨུཔཱདཱནཁཡེ ཝིམུཏྟོ, ཏཐཱགཏོ ཨརཧཏི པཱུརལཱ༹སཾ.
‘‘སཾཡོཛནཾ ¶ ཛཱཏིཁཡནྟདསྶཱི, ཡོཔཱནུདི རཱགཔཐཾ ཨསེསཾ;
སུདྡྷོ ནིདོསོ ཝིམལོ ཨཀཱཙོ [ཨཀཱམོ (སཱི. སྱཱ.)], ཏཐཱགཏོ ¶ ཨརཧཏི པཱུརལཱ༹སཾ.
‘‘ཡོ ཨཏྟནོ ཨཏྟཱནཾ [ཨཏྟནཱཏྟཱནཾ (སཱི. སྱཱ.)] ནཱནུཔསྶཏི, སམཱཧིཏོ ཨུཛྫུགཏོ ཋིཏཏྟོ;
ས ཝེ ཨནེཛོ ཨཁིལོ ཨཀངྑོ, ཏཐཱགཏོ ཨརཧཏི པཱུརལཱ༹སཾ.
‘‘མོཧནྟརཱ ཡསྶ ན སནྟི ཀེཙི, སབྦེསུ དྷམྨེསུ ཙ ཉཱཎདསྶཱི;
སརཱིརཉྩ ཨནྟིམཾ དྷཱརེཏི, པཏྟོ ཙ སམྦོདྷིམནུཏྟརཾ སིཝཾ;
ཨེཏྟཱཝཏཱ ཡཀྑསྶ སུདྡྷི, ཏཐཱགཏོ ཨརཧཏི པཱུརལཱ༹སཾ’’.
‘‘ཧུཏཉྩ ¶ [ཧུཏྟཉྩ (སཱི. ཀ.)] མཡ྄ཧཾ ཧུཏམཏྠུ སཙྩཾ, ཡཾ ཏཱདིསཾ ཝེདགུནཾ ཨལཏྠཾ;
བྲཧྨཱ ཧི སཀྑི པཊིགཎྷཱཏུ མེ བྷགཝཱ, བྷུཉྫཏུ མེ བྷགཝཱ པཱུརལཱ༹སཾ’’.
‘‘གཱཐཱབྷིགཱིཏཾ མེ ཨབྷོཛནེཡྻཾ, སམྤསྶཏཾ བྲཱཧྨཎ ནེས དྷམྨོ;
གཱཐཱབྷིགཱིཏཾ པནུདནྟི བུདྡྷཱ, དྷམྨེ སཏཱི བྲཱཧྨཎ ཝུཏྟིརེསཱ.
‘‘ཨཉྙེན ཙ ཀེཝལིནཾ མཧེསིཾ, ཁཱིཎཱསཝཾ ཀུཀྐུཙྩཝཱུཔསནྟཾ;
ཨནྣེན པཱནེན ཨུཔཊྛཧསྶུ, ཁེཏྟཉྷི ཏཾ པུཉྙཔེཀྑསྶ ཧོཏི’’.
‘‘སཱདྷཱཧཾ ¶ ¶ བྷགཝཱ ཏཐཱ ཝིཛཉྙཾ, ཡོ དཀྑིཎཾ བྷུཉྫེཡྻ མཱདིསསྶ;
ཡཾ ཡཉྙཀཱལེ པརིཡེསམཱནོ, པཔྤུཡྻ ཏཝ སཱསནཾ’’.
‘‘སཱརམྦྷཱ ཡསྶ ཝིགཏཱ, ཙིཏྟཾ ཡསྶ ཨནཱཝིལཾ;
ཝིཔྤམུཏྟོ ཙ ཀཱམེཧི, ཐིནཾ ཡསྶ པནཱུདིཏཾ.
‘‘སཱིམནྟཱནཾ ¶ ཝིནེཏཱརཾ, ཛཱཏིམརཎཀོཝིདཾ;
མུནིཾ མོནེཡྻསམྤནྣཾ, ཏཱདིསཾ ཡཉྙམཱགཏཾ.
‘‘བྷཀུཊིཾ [བྷཱུཀུཊིཾ (ཀ. སཱི.), བྷཱཀུཊིཾ (ཀ. སཱི., མ. ནི. ༡.༢༢༦)] ཝིནཡིཏྭཱན, པཉྫལིཀཱ ནམསྶཐ;
པཱུཛེཐ ཨནྣཔཱནེན, ཨེཝཾ ཨིཛ྄ཛྷནྟི དཀྑིཎཱ.
‘‘བུདྡྷོ ¶ བྷཝཾ ཨརཧཏི པཱུརལཱ༹སཾ, པུཉྙཁེཏྟམནུཏྟརཾ;
ཨཱཡཱགོ སབྦལོཀསྶ, བྷོཏོ དིནྣཾ མཧཔྥལ’’ནྟི.
ཨཐ ཁོ སུནྡརིཀབྷཱརདྭཱཛོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ, ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ! སེཡྻཐཱཔི, བྷོ གོཏམ, ནིཀྐུཛྫིཏཾ ཝཱ ཨུཀྐུཛྫེཡྻ, པཊིཙྪནྣཾ ཝཱ ཝིཝརེཡྻ, མཱུལ༹ྷསྶ ཝཱ མགྒཾ ཨཱཙིཀྑེཡྻ, ཨནྡྷཀཱརེ ཝཱ ཏེལཔཛྫོཏཾ དྷཱརེཡྻ – ཙཀྑུམནྟོ རཱུཔཱནི དཀྑནྟཱིཏི; ཨེཝམེཝཾ བྷོཏཱ གོཏམེན ཨནེཀཔརིཡཱཡེན དྷམྨོ པཀཱསིཏོ. ཨེསཱཧཾ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ སརཎཾ གཙྪཱམི དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ. ལབྷེཡྻཱཧཾ བྷོཏོ གོཏམསྶ སནྟིཀེ པབྦཛྫཾ, ལབྷེཡྻཾ ཨུཔསམྤད’’ནྟི. ཨལཏྠ ཁོ ¶ སུནྡརིཀབྷཱརདྭཱཛོ བྲཱཧྨཎོ…པེ… ཨརཧཏཾ ཨཧོསཱིཏི.
སུནྡརིཀབྷཱརདྭཱཛསུཏྟཾ ཙཏུཏྠཾ ནིཊྛིཏཾ.
༥. མཱགྷསུཏྟཾ
ཨེཝཾ མེ སུཏཾ – ཨེཀ སམཡཾ བྷགཝཱ རཱཛགཧེ ཝིཧརཏི གིཛ྄ཛྷཀཱུཊེ པབྦཏེ. ཨཐ ཁོ མཱགྷོ མཱཎཝོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ¶ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ མཱགྷོ མཱཎཝོ བྷགཝནྟཾ ¶ ཨེཏདཝོཙ –
‘‘ཨཧཉྷི, བྷོ གོཏམ, དཱཡཀོ དཱནཔཏི ཝདཉྙཱུ ཡཱཙཡོགོ; དྷམྨེན བྷོགེ པརིཡེསཱམི; དྷམྨེན བྷོགེ པརིཡེསིཏྭཱ དྷམྨལདྡྷེཧི བྷོགེཧི དྷམྨཱདྷིགཏེཧི ཨེཀསྶཔི དདཱམི དྭིནྣམྤི ¶ ཏིཎྞམྤི ཙཏུནྣམྤི པཉྩནྣམྤི ཚནྣམྤི སཏྟནྣམྤི ཨཊྛནྣམྤི ནཝནྣམྤི དསནྣམྤི དདཱམི, ཝཱིསཱཡཔི ཏིཾསཱཡཔི ཙཏྟཱལཱིསཱཡཔི པཉྙཱསཱཡཔི དདཱམི, སཏསྶཔི དདཱམི, བྷིཡྻོཔི དདཱམི. ཀཙྩཱཧཾ, བྷོ གོཏམ, ཨེཝཾ དདནྟོ ཨེཝཾ ཡཛནྟོ བཧུཾ པུཉྙཾ པསཝཱམཱི’’ཏི ¶ ?
‘‘ཏགྒྷ ཏྭཾ, མཱཎཝ, ཨེཝཾ དདནྟོ ཨེཝཾ ཡཛནྟོ བཧུཾ པུཉྙཾ པསཝསི. ཡོ ཁོ, མཱཎཝ, དཱཡཀོ དཱནཔཏི ཝདཉྙཱུ ཡཱཙཡོགོ; དྷམྨེན བྷོགེ པརིཡེསཏི; དྷམྨེན བྷོགེ པརིཡེསིཏྭཱ དྷམྨལདྡྷེཧི བྷོགེཧི དྷམྨཱདྷིགཏེཧི ཨེཀསྶཔི དདཱཏི…པེ… སཏསྶཔི དདཱཏི, བྷིཡྻོཔི དདཱཏི, བཧུཾ སོ པུཉྙཾ པསཝཏཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ མཱགྷོ མཱཎཝོ བྷགཝནྟཾ གཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི –
‘‘པུཙྪཱམཧཾ གོཏམཾ ཝདཉྙུཾ, (ཨིཏི མཱགྷོ མཱཎཝོ)
ཀཱསཱཡཝཱསིཾ ཨགཧཾ [ཨགིཧཾ (སཱི.), ཨགེཧཾ (པཱི.)] ཙརནྟཾ;
ཡོ ཡཱཙཡོགོ དཱནཔཏི [དཱནཔཏཱི (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] གཧཊྛོ, པུཉྙཏྠིཀོ [པུཉྙཔེཁོ (སཱི. པཱི. ཀ.)] ཡཛཏི པུཉྙཔེཀྑོ;
དདཾ ¶ པརེསཾ ཨིདྷ ཨནྣཔཱནཾ, ཀཐཾ ཧུཏཾ ཡཛམཱནསྶ སུཛ྄ཛྷེ’’.
‘‘ཡོ ཡཱཙཡོགོ དཱནཔཏི གཧཊྛོ, (མཱགྷཱཏི བྷགཝཱ)
པུཉྙཏྠིཀོ ཡཛཏི པུཉྙཔེཀྑོ;
དདཾ པརེསཾ ཨིདྷ ཨནྣཔཱནཾ, ཨཱརཱདྷཡེ དཀྑིཎེཡྻེབྷི ཏཱདི’’.
‘‘ཡོ ¶ ཡཱཙཡོགོ དཱནཔཏི གཧཊྛོ, (ཨིཏི མཱགྷོ མཱཎཝོ)
པུཉྙཏྠིཀོ ཡཛཏི པུཉྙཔེཀྑོ;
དདཾ པརེསཾ ཨིདྷ ཨནྣཔཱནཾ, ཨཀྑཱཧི མེ བྷགཝཱ དཀྑིཎེཡྻེ’’.
‘‘ཡེ ¶ ཝེ ཨསཏྟཱ [ཨལགྒཱ (སྱཱ.)] ཝིཙརནྟི ལོཀེ, ཨཀིཉྩནཱ ཀེཝལིནོ ཡཏཏྟཱ;
ཀཱལེན ཏེསུ ཧབྱཾ པཝེཙྪེ, ཡོ བྲཱཧྨཎོ པུཉྙཔེཀྑོ ཡཛེཐ.
‘‘ཡེ སབྦསཾཡོཛནབནྡྷནཙྪིདཱ, དནྟཱ ཝིམུཏྟཱ ཨནཱིགྷཱ ནིརཱསཱ;
ཀཱལེན ཏེསུ ཧབྱཾ པཝེཙྪེ, ཡོ བྲཱཧྨཎོ པུཉྙཔེཀྑོ ཡཛེཐ.
‘‘ཡེ ¶ སབྦསཾཡོཛནཝིཔྤམུཏྟཱ, དནྟཱ ཝིམུཏྟཱ ཨནཱིགྷཱ ནིརཱསཱ;
ཀཱལེན ཏེསུ ཧབྱཾ པཝེཙྪེ, ཡོ བྲཱཧྨཎོ པུཉྙཔེཀྑོ ཡཛེཐ.
‘‘རཱགཉྩ དོསཉྩ པཧཱཡ མོཧཾ, ཁཱིཎཱསཝཱ ཝཱུསིཏབྲཧྨཙརིཡཱ;
ཀཱལེན ཏེསུ ཧབྱཾ པཝེཙྪེ, ཡོ བྲཱཧྨཎོ པུཉྙཔེཀྑོ ཡཛེཐ.
‘‘ཡེསུ ན མཱཡཱ ཝསཏི ན མཱནོ, ཁཱིཎཱསཝཱ ཝཱུསིཏབྲཧྨཙརིཡཱ;
ཀཱལེན ཏེསུ ཧབྱཾ པཝེཙྪེ, ཡོ བྲཱཧྨཎོ པུཉྙཔེཀྑོ ཡཛེཐ.
‘‘ཡེ ¶ ¶ ཝཱིཏལོབྷཱ ཨམམཱ ནིརཱསཱ, ཁཱིཎཱསཝཱ ཝཱུསིཏབྲཧྨཙརིཡཱ;
ཀཱལེན ཏེསུ ཧབྱཾ པཝེཙྪེ, ཡོ བྲཱཧྨཎོ པུཉྙཔེཀྑོ ཡཛེཐ.
‘‘ཡེ ¶ ཝེ ན ཏཎྷཱསུ ཨུཔཱཏིཔནྣཱ, ཝིཏརེཡྻ ཨོགྷཾ ཨམམཱ ཙརནྟི;
ཀཱལེན ཏེསུ ཧབྱཾ པཝེཙྪེ, ཡོ བྲཱཧྨཎོ པུཉྙཔེཀྑོ ཡཛེཐ.
‘‘ཡེསཾ ཏཎྷཱ ནཏྠི ཀུཧིཉྩི ལོཀེ, བྷཝཱབྷཝཱཡ ཨིདྷ ཝཱ ཧུརཾ ཝཱ;
ཀཱལེན ཏེསུ ཧབྱཾ པཝེཙྪེ, ཡོ བྲཱཧྨཎོ པུཉྙཔེཀྑོ ཡཛེཐ.
‘‘ཡེ ཀཱམེ ཧིཏྭཱ ཨགཧཱ ཙརནྟི, སུསཉྙཏཏྟཱ ཏསརཾཝ ཨུཛྫུཾ;
ཀཱལེན ཏེསུ ཧབྱཾ པཝེཙྪེ, ཡོ བྲཱཧྨཎོ པུཉྙཔེཀྑོ ཡཛེཐ.
‘‘ཡེ ཝཱིཏརཱགཱ སུསམཱཧིཏིནྡྲིཡཱ, ཙནྡོཝ རཱཧུགྒཧཎཱ པམུཏྟཱ;
ཀཱལེན ཏེསུ ཧབྱཾ པཝེཙྪེ, ཡོ བྲཱཧྨཎོ པུཉྙཔེཀྑོ ཡཛེཐ.
‘‘སམིཏཱཝིནོ ཝཱིཏརཱགཱ ཨཀོཔཱ, ཡེསཾ གཏཱི ནཏྠིདྷ ཝིཔྤཧཱཡ;
ཀཱལེན ཏེསུ ཧབྱཾ པཝེཙྪེ, ཡོ བྲཱཧྨཎོ པུཉྙཔེཀྑོ ཡཛེཐ.
‘‘ཛཧིཏྭཱ ཛཱཏིམརཎཾ ཨསེསཾ, ཀཐཾཀཐིཾ སབྦམུཔཱཏིཝཏྟཱ;
ཀཱལེན ཏེསུ ཧབྱཾ པཝེཙྪེ, ཡོ བྲཱཧྨཎོ པུཉྙཔེཀྑོ ཡཛེཐ.
‘‘ཡེ ¶ ¶ ཨཏྟདཱིཔཱ ཝིཙརནྟི ལོཀེ, ཨཀིཉྩནཱ སབྦདྷི ཝིཔྤམུཏྟཱ;
ཀཱལེན ¶ ཏེསུ ཧབྱཾ པཝེཙྪེ, ཡོ བྲཱཧྨཎོ པུཉྙཔེཀྑོ ཡཛེཐ.
‘‘ཡེ ཧེཏྠ ཛཱནནྟི ཡཐཱ ཏཐཱ ཨིདཾ, ཨཡམནྟིམཱ ནཏྠི པུནབྦྷཝོཏི;
ཀཱལེན ཏེསུ ཧབྱཾ པཝེཙྪེ, ཡོ བྲཱཧྨཎོ པུཉྙཔེཀྑོ ཡཛེཐ.
‘‘ཡོ ¶ ཝེདགཱུ ཛྷཱནརཏོ སཏཱིམཱ, སམྦོདྷིཔཏྟོ སརཎཾ བཧཱུནཾ;
ཀཱལེན ཏམྷི ཧབྱཾ པཝེཙྪེ, ཡོ བྲཱཧྨཎོ པུཉྙཔེཀྑོ ཡཛེཐ’’.
‘‘ཨདྡྷཱ ཨམོགྷཱ མམ པུཙྪནཱ ཨཧུ, ཨཀྑཱསི མེ བྷགཝཱ དཀྑིཎེཡྻེ;
ཏྭཉྷེཏྠ ཛཱནཱསི ཡཐཱ ཏཐཱ ཨིདཾ, ཏཐཱ ཧི ཏེ ཝིདིཏོ ཨེས དྷམྨོ.
‘‘ཡོ ཡཱཙཡོགོ དཱནཔཏི གཧཊྛོ, (ཨིཏི མཱགྷོ མཱཎཝོ)
པུཉྙཏྠིཀོ ཡཛཏི པུཉྙཔེཀྑོ;
དདཾ པརེསཾ ཨིདྷ ཨནྣཔཱནཾ,
ཨཀྑཱཧི མེ བྷགཝཱ ཡཉྙསམྤདཾ’’.
‘‘ཡཛསྶུ ཡཛམཱནོ མཱགྷཱཏི བྷགཝཱ, སབྦཏྠ ཙ ཝིཔྤསཱདེཧི ཙིཏྟཾ;
ཨཱརམྨཎཾ ཡཛམཱནསྶ ཡཉྙོ, ཨེཏྠཔྤཏིཊྛཱཡ ཛཧཱཏི དོསཾ.
‘‘སོ ¶ ཝཱིཏརཱགོ པཝིནེཡྻ དོསཾ, མེཏྟཾ ཙིཏྟཾ བྷཱཝཡམཔྤམཱཎཾ;
རཏྟིནྡིཝཾ སཏཏམཔྤམཏྟོ, སབྦཱ དིསཱ ཕརཏི ཨཔྤམཉྙཾ’’.
‘‘ཀོ ¶ སུཛ྄ཛྷཏི མུཙྩཏི བཛ྄ཛྷཏཱི ཙ, ཀེནཏྟནཱ གཙྪཏི [ཀེནཏྠེནཱ གཙྪཏི (ཀ.)] བྲཧྨལོཀཾ;
ཨཛཱནཏོ མེ མུནི བྲཱུཧི པུཊྛོ, བྷགཝཱ ཧི མེ སཀྑི བྲཧྨཛྫདིཊྛོ;
ཏུཝཉྷི ¶ ནོ བྲཧྨསམོསི སཙྩཾ, ཀཐཾ ཨུཔཔཛྫཏི བྲཧྨལོཀཾ ཛུཏིམ’’.
‘‘ཡོ ཡཛཏི ཏིཝིདྷཾ ཡཉྙསམྤདཾ, (མཱགྷཱཏི བྷགཝཱ)
ཨཱརཱདྷཡེ དཀྑིཎེཡྻེབྷི ཏཱདི;
ཨེཝཾ ¶ ཡཛིཏྭཱ སམྨཱ ཡཱཙཡོགོ,
ཨུཔཔཛྫཏི བྲཧྨལོཀནྟི བྲཱུམཱི’’ཏི.
ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, མཱགྷོ མཱཎཝོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ…པེ… ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏཾ སརཎཾ གཏ’’ནྟི.
མཱགྷསུཏྟཾ པཉྩམཾ ནིཊྛིཏཾ.
༦. སབྷིཡསུཏྟཾ
ཨེཝཾ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ རཱཛགཧེ ཝིཧརཏི ཝེལུ༹ཝནེ ཀལནྡཀནིཝཱཔེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན སབྷིཡསྶ པརིབྦཱཛཀསྶ པུརཱཎསཱལོཧིཏཱཡ དེཝཏཱཡ པཉྷཱ ཨུདྡིཊྛཱ ཧོནྟི – ‘‘ཡོ ཏེ, སབྷིཡ, སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཨིམེ པཉྷེ པུཊྛོ བྱཱཀརོཏི ཏསྶ སནྟིཀེ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརེཡྻཱསཱི’’ཏི.
ཨཐ ཁོ སབྷིཡོ པརིབྦཱཛཀོ ཏསྶཱ དེཝཏཱཡ སནྟིཀེ ཏེ པཉྷེ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཡེ ཏེ སམཎབྲཱཧྨཎཱ སངྒྷིནོ གཎིནོ གཎཱཙརིཡཱ ཉཱཏཱ ཡསསྶིནོ ཏིཏྠཀརཱ སཱདྷུསམྨཏཱ ¶ བཧུཛནསྶ, སེཡྻཐིདཾ – པཱུརཎོ ཀསྶཔོ མཀྑལིགོསཱལོ ཨཛིཏོ ཀེསཀམྦལོ པཀུདྷོ [ཀཀུདྷོ (སཱི.) པཀུདྡྷོ (སྱཱ. ཀཾ.)] ཀཙྩཱནོ སཉྩཡོ [སཉྫཡོ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)] བེལཊྛཔུཏྟོ [བེལླཊྛིཔུཏྟོ (སཱི. པཱི.), ཝེལ༹ཊྛཔུཏྟོ (སྱཱ.)] ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ [ནཱཏཔུཏྟོ (སཱི. པཱི.)], ཏེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏེ པཉྷེ པུཙྪཏི. ཏེ སབྷིཡེན ¶ པརིབྦཱཛཀེན པཉྷེ པུཊྛཱ ན སམྤཱཡནྟི; ཨསམྤཱཡནྟཱ ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏུཀརོནྟི. ཨཔི ཙ སབྷིཡཾ ཡེཝ པརིབྦཱཛཀཾ པཊིཔུཙྪནྟི.
ཨཐ ཁོ སབྷིཡསྶ པརིབྦཱཛཀསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཡེ ཁོ ཏེ བྷོནྟོ སམཎབྲཱཧྨཎཱ སངྒྷིནོ གཎིནོ གཎཱཙརིཡཱ ཉཱཏཱ ཡསསྶིནོ ཏིཏྠཀརཱ སཱདྷུསམྨཏཱ བཧུཛནསྶ, སེཡྻཐིདཾ – པཱུརཎོ ཀསྶཔོ…པེ… ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ, ཏེ མཡཱ པཉྷེ པུཊྛཱ ན སམྤཱཡནྟི, ཨསམྤཱཡནྟཱ ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏུཀརོནྟི; ཨཔི ¶ ཙ མཉྙེཝེཏྠ པཊིཔུཙྪནྟི. ཡནྣཱུནྣཱཧཾ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟིཏྭཱ ཀཱམེ པརིབྷུཉྫེཡྻ’’ནྟི.
ཨཐ ¶ ཁོ སབྷིཡསྶ པརིབྦཱཛཀསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཡམྤི ཁོ སམཎོ གོཏམོ སངྒྷཱི ཙེཝ གཎཱི ཙ གཎཱཙརིཡོ ཙ ཉཱཏོ ཡསསྶཱི ཏིཏྠཀརོ སཱདྷུསམྨཏོ བཧུཛནསྶ; ཡཾནཱུནཱཧཾ སམཎཾ གོཏམཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨིམེ པཉྷེ པུཙྪེཡྻ’’ནྟི.
ཨཐ ཁོ སབྷིཡསྶ པརིབྦཱཛཀསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཡེཔི ཁོ ཏེ [ཡེ ཁོ ཏེ (སྱཱ.), ཡཾ ཁོ ཏེ (ཀ.)] བྷོནྟོ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཛིཎྞཱ ཝུཌྜྷཱ མཧལླཀཱ ཨདྡྷགཏཱ ཝཡོཨནུཔྤཏྟཱ ཐེརཱ རཏྟཉྙཱུ ཙིརཔབྦཛིཏཱ སངྒྷིནོ གཎིནོ གཎཱཙརིཡཱ ཉཱཏཱ ཡསསྶིནོ ཏིཏྠཀརཱ སཱདྷུསམྨཏཱ བཧུཛནསྶ, སེཡྻཐིདཾ – པཱུརཎོ ཀསྶཔོ…པེ. ¶ … ནིགཎྛོ ནཱཊཔུཏྟོ, ཏེཔི མཡཱ པཉྷེ པུཊྛཱ ན སམྤཱཡནྟི, ཨསམྤཱཡནྟཱ ཀོཔཉྩ དོསཉྩ ཨཔྤཙྩཡཉྩ པཱཏུཀརོནྟི, ཨཔི ཙ མཉྙེཝེཏྠ པཊིཔུཙྪནྟི; ཀིཾ པན མེ སམཎོ གོཏམོ ཨིམེ པཉྷེ པུཊྛོ བྱཱཀརིསྶཏི! སམཎོ ཧི གོཏམོ དཧརོ ཙེཝ ཛཱཏིཡཱ, ནཝོ ཙ པབྦཛྫཱཡཱ’’ཏི.
ཨཐ ཁོ སབྷིཡསྶ པརིབྦཱཛཀསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སམཎོ ཁོ [སམཎོ ཁོ གོཏམོ (སྱཱ. ཀ.)] དཧརོཏི ན ཨུཉྙཱཏབྦོ ན པརིབྷོཏབྦོ. དཧརོཔི ཙེས སམཎོ གོཏམོ མཧིདྡྷིཀོ ཧོཏི མཧཱནུབྷཱཝོ, ཡཾནཱུནཱཧཾ སམཎཾ གོཏམཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨིམེ པཉྷེ པུཙྪེཡྻ’’ནྟི.
ཨཐ ¶ ཁོ སབྷིཡོ པརིབྦཱཛཀོ ཡེན རཱཛགཧཾ ཏེན ཙཱརིཀཾ པཀྐཱམི. ཨནུཔུབྦེན ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཡེན རཱཛགཧཾ ཝེལུ༹ཝནཾ ཀལནྡཀནིཝཱཔོ, ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ ¶ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ སབྷིཡོ པརིབྦཱཛཀོ བྷགཝནྟཾ གཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི –
‘‘ཀངྑཱི ཝེཙིཀིཙྪཱི ཨཱགམཾ, (ཨིཏི སབྷིཡོ)
པཉྷེ པུཙྪིཏུཾ ཨབྷིཀངྑམཱནོ;
ཏེསནྟཀརོ བྷཝཱཧི [བྷཝཱཧི མེ (པཱི. ཀ.)] པཉྷེ མེ པུཊྛོ,
ཨནུཔུབྦཾ ཨནུདྷམྨཾ བྱཱཀརོཧི མེ’’.
‘‘དཱུརཏོ ¶ ཨཱགཏོསི སབྷིཡ, (ཨིཏི བྷགཝཱ)
པཉྷེ པུཙྪིཏུཾ ཨབྷིཀངྑམཱནོ;
ཏེསནྟཀརོ བྷཝཱམི [ཏེསམནྟཀརོམི ཏེ (ཀ.)] པཉྷེ ཏེ པུཊྛོ,
ཨནུཔུབྦཾ ཨནུདྷམྨཾ བྱཱཀརོམི ཏེ.
‘‘པུཙྪ ¶ མཾ སབྷིཡ པཉྷཾ, ཡཾ ཀིཉྩི མནསིཙྪསི;
ཏསྶ ཏསྶེཝ པཉྷསྶ, ཨཧཾ ཨནྟཾ ཀརོམི ཏེ’’ཏི.
ཨཐ ཁོ སབྷིཡསྶ པརིབྦཱཛཀསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨཙྪརིཡཾ ཝཏ, བྷོ, ཨབྦྷུཏཾ ཝཏ, བྷོ! ཡཾ ཝཏཱཧཾ ཨཉྙེསུ སམཎབྲཱཧྨཎེསུ ཨོཀཱསཀམྨམཏྟམྤི [ཨོཀཱསམཏྟམྤི (སཱི. པཱི.)] ནཱལཏྠཾ ཏཾ མེ ཨིདཾ སམཎེན གོཏམེན ཨོཀཱསཀམྨཾ ཀཏ’’ནྟི. ཨཏྟམནོ པམུདིཏོ ཨུདགྒོ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ བྷགཝནྟཾ ¶ པཉྷཾ ཨཔུཙྪི –
‘‘ཀིཾ པཏྟིནམཱཧུ བྷིཀྑུནཾ, (ཨིཏི སབྷིཡོ)
སོརཏཾ ཀེན ཀཐཉྩ དནྟམཱཧུ;
བུདྡྷོཏི ཀཐཾ པཝུཙྩཏི,
པུཊྛོ མེ བྷགཝཱ བྱཱཀརོཧི’’.
‘‘པཛྫེན ¶ ཀཏེན ཨཏྟནཱ, (སབྷིཡཱཏི བྷགཝཱ)
པརིནིབྦཱནགཏོ ཝིཏིཎྞཀངྑོ;
ཝིབྷཝཉྩ བྷཝཉྩ ཝིཔྤཧཱཡ,
ཝུསིཏཝཱ ཁཱིཎཔུནབྦྷཝོ ས བྷིཀྑུ.
‘‘སབྦཏྠ ¶ ཨུཔེཀྑཀོ སཏིམཱ, ན སོ ཧིཾསཏི ཀཉྩི སབྦལོཀེ;
ཏིཎྞོ སམཎོ ཨནཱཝིལོ, ཨུསྶདཱ ཡསྶ ན སནྟི སོརཏོ སོ.
‘‘ཡསྶིནྡྲིཡཱནི བྷཱཝིཏཱནི, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ བཧིདྡྷཱ ཙ སབྦལོཀེ;
ནིབྦིཛ྄ཛྷ ཨིམཾ པརཉྩ ལོཀཾ, ཀཱལཾ ཀངྑཏི བྷཱཝིཏོ ས དནྟོ.
‘‘ཀཔྤཱནི ཝིཙེཡྻ ཀེཝལཱནི, སཾསཱརཾ དུབྷཡཾ ཙུཏཱུཔཔཱཏཾ;
ཝིགཏརཛམནངྒཎཾ ¶ ཝིསུདྡྷཾ, པཏྟཾ ཛཱཏིཁཡཾ ཏམཱཧུ བུདྡྷ’’ནྟི.
ཨཐ ཁོ སབྷིཡོ པརིབྦཱཛཀོ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡིཏྭཱ ཨནུམོདིཏྭཱ ཨཏྟམནོ པམུདིཏོ ཨུདགྒོ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ བྷགཝནྟཾ ཨུཏྟརིཾ [ཨུཏྟརི (ཀ.)] པཉྷཾ ཨཔུཙྪི –
‘‘ཀིཾ ¶ པཏྟིནམཱཧུ བྲཱཧྨཎཾ, (ཨིཏི སབྷིཡོ)
སམཎཾ ཀེན ཀཐཉྩ ནྷཱཏཀོཏི;
ནཱགོཏི ¶ ཀཐཾ པཝུཙྩཏི,
པུཊྛོ མེ བྷགཝཱ བྱཱཀརོཧི’’.
‘‘བཱཧིཏྭཱ སབྦཔཱཔཀཱནི, (སབྷིཡཱཏི བྷགཝཱ)
ཝིམལོ སཱདྷུསམཱཧིཏོ ཋིཏཏྟོ;
སཾསཱརམཏིཙྩ ཀེཝལཱི སོ,
ཨསིཏོ ཏཱདི པཝུཙྩཏེ ས བྲཧྨཱ.
‘‘སམིཏཱཝི པཧཱཡ པུཉྙཔཱཔཾ, ཝིརཛོ ཉཏྭཱ ཨིམཾ པརཉྩ ལོཀཾ;
ཛཱཏིམརཎཾ ཨུཔཱཏིཝཏྟོ, སམཎོ ཏཱདི པཝུཙྩཏེ ཏཐཏྟཱ.
‘‘ནིནྷཱཡ ¶ [ནིནཧཱཡ (སྱཱ.)] སབྦཔཱཔཀཱནི, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ བཧིདྡྷཱ ཙ སབྦལོཀེ;
དེཝམནུསྶེསུ ¶ ཀཔྤིཡེསུ, ཀཔྤཾ ནེཏི ཏམཱཧུ ནྷཱཏཀོ’’ཏི.
‘‘ཨཱགུཾ ན ཀརོཏི ཀིཉྩི ལོཀེ, སབྦསཾཡོགེ [སབྦཡོགེ (ཀ.)] ཝིསཛྫ བནྡྷནཱནི;
སབྦཏྠ ན སཛྫཏཱི ཝིམུཏྟོ, ནཱགོ ཏཱདི པཝུཙྩཏེ ཏཐཏྟཱ’’ཏི.
ཨཐ ཁོ སབྷིཡོ པརིབྦཱཛཀོ…པེ… བྷགཝནྟཾ ཨུཏྟརིཾ པཉྷཾ ཨཔུཙྪི –
‘‘ཀཾ ཁེཏྟཛིནཾ ཝདནྟི བུདྡྷཱ, (ཨིཏི སབྷིཡོ)
ཀུསལཾ ཀེན ཀཐཉྩ པཎྜིཏོཏི;
མུནི ¶ ནཱམ ཀཐཾ པཝུཙྩཏི,
པུཊྛོ མེ བྷགཝཱ བྱཱཀརོཧི’’.
‘‘ཁེཏྟཱནི ཝིཙེཡྻ ཀེཝལཱནི, (སབྷིཡཱཏི བྷགཝཱ)
དིབྦཾ མཱནུསཀཉྩ བྲཧྨཁེཏྟཾ;
སབྦཁེཏྟམཱུལབནྡྷནཱ པམུཏྟོ,
ཁེཏྟཛིནོ ཏཱདི པཝུཙྩཏེ ཏཐཏྟཱ.
‘‘ཀོསཱནི ¶ ཝིཙེཡྻ ཀེཝལཱནི, དིབྦཾ མཱནུསཀཉྩ བྲཧྨཀོསཾ;
སབྦཀོསམཱུལབནྡྷནཱ པམུཏྟོ, ཀུསལོ ཏཱདི པཝུཙྩཏེ ཏཐཏྟཱ.
‘‘དུབྷཡཱནི ¶ ཝིཙེཡྻ པཎྜརཱནི, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ བཧིདྡྷཱ ཙ སུདྡྷིཔཉྙོ;
ཀཎྷཾ སུཀྐཾ ཨུཔཱཏིཝཏྟོ, པཎྜིཏོ ཏཱདི པཝུཙྩཏེ ཏཐཏྟཱ.
‘‘ཨསཏཉྩ ¶ སཏཉྩ ཉཏྭཱ དྷམྨཾ, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ བཧིདྡྷཱ ཙ སབྦལོཀེ;
དེཝམནུསྶེཧི པཱུཛནཱིཡོ, སངྒཾ ཛཱལམཏིཙྩ སོ མུནཱི’’ཏི.
ཨཐ ཁོ སབྷིཡོ པརིབྦཱཛཀོ…པེ… བྷགཝནྟཾ ཨུཏྟརིཾ པཉྷཾ ཨཔུཙྪི –
‘‘ཀིཾ པཏྟིནམཱཧུ ¶ ཝེདགུཾ, (ཨིཏི སབྷིཡོ)
ཨནུཝིདིཏཾ ཀེན ཀཐཉྩ ཝཱིརིཡཝཱཏི;
ཨཱཛཱནིཡོ ཀིནྟི ནཱམ ཧོཏི,
པུཊྛོ མེ བྷགཝཱ བྱཱཀརོཧི’’.
‘‘ཝེདཱནི ཝིཙེཡྻ ཀེཝལཱནི, (སབྷིཡཱཏི བྷགཝཱ)
སམཎཱནཾ ཡཱནིདྷཏྠི [ཡཱནིཔཏྠི (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] བྲཱཧྨཎཱནཾ;
སབྦཝེདནཱསུ ཝཱིཏརཱགོ,
སབྦཾ ཝེདམཏིཙྩ ཝེདགཱུ སོ.
‘‘ཨནུཝིཙྩ པཔཉྩནཱམརཱུཔཾ, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ¶ བཧིདྡྷཱ ཙ རོགམཱུལཾ;
སབྦརོགམཱུལབནྡྷནཱ པམུཏྟོ, ཨནུཝིདིཏོ ཏཱདི པཝུཙྩཏེ ཏཐཏྟཱ.
‘‘ཝིརཏོ ཨིདྷ སབྦཔཱཔཀེཧི, ནིརཡདུཀྑཾ ཨཏིཙྩ ཝཱིརིཡཝཱ སོ;
སོ ཝཱིརིཡཝཱ པདྷཱནཝཱ, དྷཱིརོ ཏཱདི པཝུཙྩཏེ ཏཐཏྟཱ.
‘‘ཡསྶསྶུ ལུནཱནི བནྡྷནཱནི, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ བཧིདྡྷཱ ཙ སངྒམཱུལཾ;
སབྦསངྒམཱུལབནྡྷནཱ པམུཏྟོ, ཨཱཛཱནིཡོ ཏཱདི པཝུཙྩཏེ ཏཐཏྟཱ’’ཏི.
ཨཐ ¶ ¶ ཁོ སབྷིཡོ པརིབྦཱཛཀོ…པེ… བྷགཝནྟཾ ཨུཏྟརིཾ པཉྷཾ ཨཔུཙྪི –
‘‘ཀིཾ པཏྟིནམཱཧུ སོཏྟིཡཾ, (ཨིཏི སབྷིཡོ)
ཨརིཡཾ ¶ ཀེན ཀཐཉྩ ཙརཎཝཱཏི;
པརིབྦཱཛཀོ ཀིནྟི ནཱམ ཧོཏི,
པུཊྛོ མེ བྷགཝཱ བྱཱཀརོཧི’’.
‘‘སུཏྭཱ སབྦདྷམྨཾ ཨབྷིཉྙཱཡ ལོཀེ, (སབྷིཡཱཏི བྷགཝཱ)
སཱཝཛྫཱནཝཛྫཾ ཡདཏྠི ཀིཉྩི;
ཨབྷིབྷུཾ ཨཀཐཾཀཐིཾ ཝིམུཏྟཾ,
ཨནིགྷཾ ¶ སབྦདྷིམཱཧུ སོཏྟིཡོཏི.
‘‘ཚེཏྭཱ ཨཱསཝཱནི ཨཱལཡཱནི, ཝིདྭཱ སོ ན ཨུཔེཏི གབྦྷསེཡྻཾ;
སཉྙཾ ཏིཝིདྷཾ པནུཛྫ པངྐཾ, ཀཔྤཾ ནེཏི ཏམཱཧུ ཨརིཡོཏི.
‘‘ཡོ ཨིདྷ ཙརཎེསུ པཏྟིཔཏྟོ, ཀུསལོ སབྦདཱ ཨཱཛཱནཱཏི [ཨཱཛཱནི (སྱཱ.)] དྷམྨཾ;
སབྦཏྠ ན སཛྫཏི ཝིམུཏྟཙིཏྟོ [ཝིམུཏྟོ (སཱི.)], པཊིགྷཱ ཡསྶ ན སནྟི ཙརཎཝཱ སོ.
‘‘དུཀྑཝེཔཀྐཾ ཡདཏྠི ཀམྨཾ, ཨུདྡྷམདྷོ ཏིརིཡཾ ཝཱཔི [ཏིརིཡཉྩཱཔི (སྱཱ.)] མཛ྄ཛྷེ;
པརིབྦཱཛཡིཏྭཱ པརིཉྙཙཱརཱི, མཱཡཾ མཱནམཐོཔི ལོབྷཀོདྷཾ;
པརིཡནྟམཀཱསི ནཱམརཱུཔཾ, ཏཾ པརིབྦཱཛཀམཱཧུ པཏྟིཔཏྟ’’ནྟི.
ཨཐ ཁོ སབྷིཡོ པརིབྦཱཛཀོ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡིཏྭཱ ཨནུམོདིཏྭཱ ཨཏྟམནོ པམུདིཏོ ཨུདགྒོ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ ¶ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཨེཀཾསཾ ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཀརིཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནཉྫལིཾ པཎཱམེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ སམྨུཁཱ སཱརུཔྤཱཧི གཱཐཱཧི ཨབྷིཏྠཝི –
‘‘ཡཱནི ¶ ¶ ཙ ཏཱིཎི ཡཱནི ཙ སཊྛི, སམཎཔྤཝཱདསིཏཱནི [སམཎཔྤཝཱདནིསྶིཏཱནི (སྱཱ. ཀ.)] བྷཱུརིཔཉྙ;
སཉྙཀྑརསཉྙནིསྶིཏཱནི, ཨོསརཎཱནི ཝིནེཡྻ ཨོགྷཏམགཱ.
‘‘ཨནྟགཱུསི ¶ པཱརགཱུ [པཱརགཱུསི (སྱཱ. པཱི. ཀ.)] དུཀྑསྶ, ཨརཧཱསི སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཁཱིཎཱསཝཾ ཏཾ མཉྙེ;
ཛུཏིམཱ མུཏིམཱ པཧཱུཏཔཉྙོ, དུཀྑསྶནྟཀརཾ ཨཏཱརེསི མཾ.
‘‘ཡཾ མེ ཀངྑིཏམཉྙཱསི, ཝིཙིཀིཙྪཱ མཾ ཏཱརཡི ནམོ ཏེ;
མུནི མོནཔཐེསུ པཏྟིཔཏྟ, ཨཁིལ ཨཱདིཙྩབནྡྷུ སོརཏོསི.
‘‘ཡཱ ¶ མེ ཀངྑཱ པུརེ ཨཱསི, ཏཾ མེ བྱཱཀཱསི ཙཀྑུམཱ;
ཨདྡྷཱ མུནཱིསི སམྦུདྡྷོ, ནཏྠི ནཱིཝརཎཱ ཏཝ.
‘‘ཨུཔཱཡཱསཱ ཙ ཏེ སབྦེ, ཝིདྡྷསྟཱ ཝིནལཱི༹ཀཏཱ;
སཱིཏིབྷཱུཏོ དམཔྤཏྟོ, དྷིཏིམཱ སཙྩནིཀྐམོ.
‘‘ཏསྶ ཏེ ནཱགནཱགསྶ, མཧཱཝཱིརསྶ བྷཱསཏོ;
སབྦེ དེཝཱནུམོདནྟི, ཨུབྷོ ནཱརདཔབྦཏཱ.
‘‘ནམོ ཏེ པུརིསཱཛཉྙ, ནམོ ཏེ པུརིསུཏྟམ;
སདེཝཀསྨིཾ ལོཀསྨིཾ, ནཏྠི ཏེ པཊིཔུགྒལོ.
‘‘ཏུཝཾ ¶ བུདྡྷོ ཏུཝཾ སཏྠཱ, ཏུཝཾ མཱརཱབྷིབྷཱུ མུནི;
ཏུཝཾ ཨནུསཡེ ཚེཏྭཱ, ཏིཎྞོ ཏཱརེསི མཾ པཛཾ.
‘‘ཨུཔདྷཱི ཏེ སམཏིཀྐནྟཱ, ཨཱསཝཱ ཏེ པདཱལིཏཱ;
སཱིཧོསི ཨནུཔཱདཱནོ, པཧཱིནབྷཡབྷེརཝོ.
‘‘པུཎྜརཱིཀཾ ¶ ཡཐཱ ཝགྒུ, ཏོཡེ ན ཨུཔལིམྤཏི [ཏོཡེན ན ཨུཔལིཔྤཏི (སཱི.), ཏོཡེ ན ཨུཔལིཔྤཏི (པཱི.), ཏོཡེན ན ཨུཔལིམྤཏི (ཀ.)];
ཨེཝཾ པུཉྙེ ཙ པཱཔེ ཙ, ཨུབྷཡེ ཏྭཾ ན ལིམྤསི;
པཱདེ ཝཱིར པསཱརེཧི, སབྷིཡོ ཝནྡཏི སཏྠུནོ’’ཏི.
ཨཐ ཁོ སབྷིཡོ པརིབྦཱཛཀོ བྷགཝཏོ པཱདེསུ སིརསཱ ནིཔཏིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ ¶ – ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷནྟེ…པེ… ཨེསཱཧཾ བྷགཝནྟཾ སརཎཾ གཙྪཱམི དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ; ལབྷེཡྻཱཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པབྦཛྫཾ, ལབྷེཡྻཾ ཨུཔསམྤད’’ནྟི ¶ .
‘‘ཡོ ཁོ, སབྷིཡ, ཨཉྙཏིཏྠིཡཔུབྦོ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨཱཀངྑཏི པབྦཛྫཾ, ཨཱཀངྑཏི ཨུཔསམྤདཾ, སོ ཙཏྟཱརོ མཱསེ པརིཝསཏི; ཙཏུནྣཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན ཨཱརདྡྷཙིཏྟཱ བྷིཀྑཱུ པབྦཱཛེནྟི, ཨུཔསམྤཱདེནྟི བྷིཀྑུབྷཱཝཱཡ. ཨཔི ཙ མེཏྠ པུགྒལཝེམཏྟཏཱ ཝིདིཏཱ’’ཏི.
‘‘སཙེ, བྷནྟེ, ཨཉྙཏིཏྠིཡཔུབྦཱ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ ཨཱཀངྑནྟཱ པབྦཛྫཾ, ཨཱཀངྑནྟཱ ¶ ཨུཔསམྤདཾ ཙཏྟཱརོ མཱསེ པརིཝསནྟི, ཙཏུནྣཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན ཨཱརདྡྷཙིཏྟཱ བྷིཀྑཱུ པབྦཱཛེནྟི, ཨུཔསམྤཱདེནྟི བྷིཀྑུབྷཱཝཱཡ, ཨཧཾ ཙཏྟཱརི ཝསྶཱནི པརིཝསིསྶཱམི; ཙཏུནྣཾ ཝསྶཱནཾ ཨཙྩཡེན ཨཱརདྡྷཙིཏྟཱ བྷིཀྑཱུ པབྦཱཛེནྟུ ཨུཔསམྤཱདེནྟུ བྷིཀྑུབྷཱཝཱཡཱ’’ཏི. ཨལཏྠ ཁོ སབྷིཡོ པརིབྦཱཛཀོ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པབྦཛྫཾ ཨལཏྠ ཨུཔསམྤདཾ…པེ… ཨཉྙཏརོ ཁོ པནཱཡསྨཱ སབྷིཡོ ཨརཧཏཾ ཨཧོསཱིཏི.
སབྷིཡསུཏྟཾ ཚཊྛཾ ནིཊྛིཏཾ.
༧. སེལསུཏྟཾ
ཨེཝཾ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཨངྒུཏྟརཱཔེསུ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ ཨཌྜྷཏེལ༹སེཧི ¶ བྷིཀྑུསཏེཧི ཡེན ཨཱཔཎཾ ནཱམ ཨངྒུཏྟརཱཔཱནཾ ནིགམོ ཏདཝསརི. ཨསྶོསི ¶ ཁོ ཀེཎིཡོ ཛཊིལོ ‘‘སམཎོ ཁལུ, བྷོ, གོཏམོ སཀྱཔུཏྟོ སཀྱཀུལཱ པབྦཛིཏོ ཨངྒུཏྟརཱཔེསུ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ ཨཌྜྷཏེལ༹སེཧི བྷིཀྑུསཏེཧི ཨཱཔཎཾ ཨནུཔྤཏྟོ. ཏཾ ཁོ པན བྷཝནྟཾ གོཏམཾ ¶ ཨེཝཾ ཀལྱཱཎོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོ – ‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣོ སུགཏོ ལོཀཝིདཱུ ཨནུཏྟརོ པུརིསདམྨསཱརཐི སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱནཾ བུདྡྷོ བྷགཝཱ’ཏི [བྷགཝཱ (སྱཱ. པཱི.)]. སོ ཨིམཾ ལོཀཾ སདེཝཀཾ སམཱརཀཾ སབྲཧྨཀཾ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཾ པཛཾ སདེཝམནུསྶཾ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདེཏི. སོ དྷམྨཾ དེསཏི ཨཱདིཀལྱཱཎཾ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཾ སཱཏྠཾ སབྱཉྫནཾ, ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ ¶ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེཏི. སཱདྷུ ཁོ པན ཏཐཱརཱུཔཱནཾ ཨརཧཏཾ དསྶནཾ ཧོཏཱི’’ཏི.
ཨཐ ཁོ ཀེཎིཡོ ཛཊིལོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཀེཎིཡཾ ཛཊིལཾ བྷགཝཱ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶེསི སམཱདཔེསི སམུཏྟེཛེསི སམྤཧཾསེསི. ཨཐ ཁོ ཀེཎིཡོ ཛཊིལོ བྷགཝཏཱ དྷམྨིཡཱ ཀཐཱཡ སནྡསྶིཏོ སམཱདཔིཏོ སམུཏྟེཛིཏོ སམྤཧཾསིཏོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨདྷིཝཱསེཏུ མེ བྷཝཾ གོཏམོ སྭཱཏནཱཡ བྷཏྟཾ སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེནཱ’’ཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, བྷགཝཱ ཀེཎིཡཾ ཛཊིལཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘མཧཱ ཁོ, ཀེཎིཡ, བྷིཀྑུསངྒྷོ ¶ ཨཌྜྷཏེལ༹སཱནི བྷིཀྑུསཏཱནི; ཏྭཉྩ བྲཱཧྨཎེསུ ¶ ཨབྷིཔྤསནྣོ’’ཏི.
དུཏིཡམྤི ཁོ ཀེཎིཡོ ཛཊིལོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀིཉྩཱཔི, བྷོ གོཏམ, མཧཱ བྷིཀྑུསངྒྷོ ཨཌྜྷཏེལ༹སཱནི བྷིཀྑུསཏཱནི, ཨཧཉྩ བྲཱཧྨཎེསུ ཨབྷིཔྤསནྣོ; ཨདྷིཝཱསེཏུ མེ བྷཝཾ གོཏམོ སྭཱཏནཱཡ བྷཏྟཾ སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེནཱ’’ཏི. དུཏིཡམྤི ཁོ བྷགཝཱ ཀེཎིཡཾ ཛཊིལཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘མཧཱ ཁོ, ཀེཎིཡ, བྷིཀྑུསངྒྷོ ཨཌྜྷཏེལ༹སཱནི བྷིཀྑུསཏཱནི; ཏྭཉྩ བྲཱཧྨཎེསུ ཨབྷིཔྤསནྣོ’’ཏི.
ཏཏིཡམྤི ཁོ ཀེཎིཡོ ཛཊིལོ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀིཉྩཱཔི, བྷོ གོཏམ, མཧཱ བྷིཀྑུསངྒྷོ ཨཌྜྷཏེལ༹སཱནི བྷིཀྑུསཏཱནི, ཨཧཉྩ བྲཱཧྨཎེསུ ཨབྷིཔྤསནྣོ, ཨདྷིཝཱསེཏུ [ཨདྷིཝཱསེཏྭེཝ (སཱི.)] མེ བྷཝཾ གོཏམོ སྭཱཏནཱཡ བྷཏྟཾ སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེནཱ’’ཏི. ཨདྷིཝཱསེསི བྷགཝཱ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེན. ཨཐ ཁོ ཀེཎིཡོ ཛཊིལོ བྷགཝཏོ ཨདྷིཝཱསནཾ ཝིདིཏྭཱ ¶ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཡེན སཀོ ཨསྶམོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མིཏྟཱམཙྩེ ཉཱཏིསཱལོཧིཏེ ཨཱམནྟེསི – ‘‘སུཎནྟུ མེ བྷཝནྟོ མིཏྟཱམཙྩཱ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱ, སམཎོ མེ གོཏམོ ནིམནྟིཏོ སྭཱཏནཱཡ བྷཏྟཾ སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེན, ཡེན མེ ཀཱཡཝེཡྻཱཝཊིཀཾ ཀརེཡྻཱཐཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷོ’’ཏི ཁོ ཀེཎིཡསྶ ཛཊིལསྶ མིཏྟཱམཙྩཱ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱ ཀེཎིཡསྶ ཛཊིལསྶ པཊིསྶུཏྭཱ ཨཔྤེཀཙྩེ ཨུདྡྷནཱནི ཁཎནྟི, ཨཔྤེཀཙྩེ ཀཊྛཱནི ཕཱལེནྟི, ཨཔྤེཀཙྩེ བྷཱཛནཱནི དྷོཝནྟི, ཨཔྤེཀཙྩེ ཨུདཀམཎིཀཾ པཏིཊྛཱཔེནྟི, ཨཔྤེཀཙྩེ ཨཱསནཱནི པཉྙཱཔེནྟི. ཀེཎིཡོ པན ཛཊིལོ སཱམཾཡེཝ མཎྜལམཱལ༹ཾ ¶ པཊིཡཱདེཏི.
ཏེན ཁོ པན སམཡེན སེལོ བྲཱཧྨཎོ ཨཱཔཎེ པཊིཝསཏི, ཏིཎྞཾ ¶ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ སནིགྷཎྜུཀེཊུབྷཱནཾ ¶ སཱཀྑརཔྤབྷེདཱནཾ ཨིཏིཧཱསཔཉྩམཱནཾ པདཀོ ཝེཡྻཱཀརཎོ ལོཀཱཡཏམཧཱཔུརིསལཀྑཎེསུ ཨནཝཡོ, ཏཱིཎི ཙ མཱཎཝཀསཏཱནི མནྟེ ཝཱཙེཏི.
ཏེན ཁོ པན སམཡེན ཀེཎིཡོ ཛཊིལོ སེལེ བྲཱཧྨཎེ ཨབྷིཔྤསནྣོ ཧོཏི. ཨཐ ཁོ སེལོ བྲཱཧྨཎོ ཏཱིཧི མཱཎཝཀསཏེཧི པརིཝུཏོ ཛངྒྷཱཝིཧཱརཾ ཨནུཙངྐམམཱནོ ཨནུཝིཙརམཱནོ ཡེན ཀེཎིཡསྶ ཛཊིལསྶ ཨསྶམོ ཏེནུཔསངྐམི. ཨདྡསཱ ཁོ སེལོ བྲཱཧྨཎོ ཀེཎིཡསྶ ཛཊིལསྶ ཨསྶམེ [ཀེཎིསྶམིཡེ ཛཊིལེ (སཱི. པཱི.)] ཨཔྤེཀཙྩེ ཨུདྡྷནཱནི ཁཎནྟེ…པེ… ཨཔྤེཀཙྩེ ཨཱསནཱནི པཉྙཔེནྟེ, ཀེཎིཡཾ པན ཛཊིལཾ སཱམཾཡེཝ མཎྜལམཱལ༹ཾ པཊིཡཱདེནྟཾ. དིསྭཱན ཀེཎིཡཾ ཛཊིལཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ བྷོཏོ ཀེཎིཡསྶ ཨཱཝཱཧོ ཝཱ བྷཝིསྶཏི, ཝིཝཱཧོ ཝཱ བྷཝིསྶཏི, མཧཱཡཉྙོ ཝཱ པཙྩུཔཊྛིཏོ, རཱཛཱ ཝཱ མཱགདྷོ སེནིཡོ བིམྦིསཱརོ ནིམནྟིཏོ སྭཱཏནཱཡ སདྡྷིཾ བལཀཱཡེནཱ’’ཏི?
‘‘ན མེ, བྷོ སེལ, ཨཱཝཱཧོ ཝཱ བྷཝིསྶཏི ཝིཝཱཧོ ཝཱ, ནཱཔི རཱཛཱ མཱགདྷོ སེནིཡོ བིམྦིསཱརོ ནིམནྟིཏོ སྭཱཏནཱཡ སདྡྷིཾ བལཀཱཡེན; ཨཔི ཙ ཁོ མེ མཧཱཡཉྙོ པཙྩུཔཊྛིཏོ. ཨཏྠི སམཎོ གོཏམོ སཀྱཔུཏྟོ སཀྱཀུལཱ པབྦཛིཏོ ཨངྒུཏྟརཱཔེསུ ཙཱརིཀཾ ¶ ཙརམཱནོ མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ ཨཌྜྷཏེལ༹སེཧི ¶ བྷིཀྑུསཏེཧི ཨཱཔཎཾ ཨནུཔྤཏྟོ. ཏཾ ཁོ པན ¶ བྷཝནྟཾ གོཏམཾ…པེ… བུདྡྷོ བྷགཝཱཏི. སོ མེ ནིམནྟིཏོ སྭཱཏནཱཡ བྷཏྟཾ སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེནཱ’’ཏི. ‘‘བུདྡྷོཏི, བྷོ ཀེཎིཡ, ཝདེསི’’? ‘‘བུདྡྷོཏི, བྷོ སེལ, ཝདཱམི’’. ‘‘བུདྡྷོཏི, བྷོ ཀེཎིཡ, ཝདེསི’’? ‘‘བུདྡྷོཏི, བྷོ སེལ, ཝདཱམཱི’’ཏི.
ཨཐ ཁོ སེལསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘གྷོསོཔི ཁོ ཨེསོ དུལླབྷོ ལོཀསྨིཾ ཡདིདཾ བུདྡྷོཏི. ཨཱགཏཱནི ཁོ པནམྷཱཀཾ མནྟེསུ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནི, ཡེཧི སམནྣཱགཏསྶ མཧཱཔུརིསསྶ དྭེཝ གཏིཡོ བྷཝནྟི ཨནཉྙཱ. སཙེ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི རཱཛཱ ཧོཏི ཙཀྐཝཏྟི དྷམྨིཀོ དྷམྨརཱཛཱ ཙཱཏུརནྟོ ཝིཛིཏཱཝཱི ཛནཔདཏྠཱཝརིཡཔྤཏྟོ སཏྟརཏནསམནྣཱགཏོ. ཏསྶིམཱནི སཏྟ རཏནཱནི བྷཝནྟི, སེཡྻཐིདཾ – ཙཀྐརཏནཾ, ཧཏྠིརཏནཾ, ཨསྶརཏནཾ, མཎིརཏནཾ, ཨིཏྠིརཏནཾ, གཧཔཏིརཏནཾ, པརིཎཱཡཀརཏནམེཝ སཏྟམཾ. པརོསཧསྶཾ ཁོ པནསྶ པུཏྟཱ བྷཝནྟི སཱུརཱ ཝཱིརངྒརཱུཔཱ པརསེནཔྤམདྡནཱ. སོ ཨིམཾ པཐཝིཾ སཱགརཔརིཡནྟཾ ཨདཎྜེན ཨསཏྠེན དྷམྨེན ཨབྷིཝིཛིཡ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི. སཙེ ཁོ པན ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛཏི, ཨརཧཾ ཧོཏི སམྨཱསམྦུདྡྷོ ལོཀེ ཝིཝཊྚཙྪདོ [ཝིཝཏྟཙྪདྡོ (སཱི. པཱི.)]. ཀཧཾ པན, བྷོ ཀེཎིཡ, ཨེཏརཧི སོ བྷཝཾ གོཏམོ ཝིཧརཏི ¶ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏི?
ཨེཝཾ ¶ ཝུཏྟེ, ཀེཎིཡོ ཛཊིལོ དཀྑིཎཾ བཱཧུཾ པགྒཧེཏྭཱ སེལཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཡེནེསཱ ¶ , བྷོ སེལ, ནཱིལཝནརཱཛཱི’’ཏི. ཨཐ ཁོ སེལོ བྲཱཧྨཎོ ཏཱིཧི མཱཎཝཀསཏེཧི སདྡྷིཾ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི. ཨཐ ཁོ སེལོ བྲཱཧྨཎོ ཏེ མཱཎཝཀེ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཔྤསདྡཱ བྷོནྟོ ཨཱགཙྪནྟུ, པདེ པདཾ ནིཀྑིཔནྟཱ. དུརཱསདཱ ཧི ཏེ བྷགཝནྟོ [བྷཝནྟོ (སྱཱ. ཀ.)] སཱིཧཱཝ ཨེཀཙརཱ. ཡདཱ ཙཱཧཾ, བྷོ, སམཎེན གོཏམེན སདྡྷིཾ མནྟེཡྻུཾ, མཱ མེ བྷོནྟོ ཨནྟརནྟརཱ ཀཐཾ ཨོཔཱཏེཐ; ཀཐཱཔརིཡོསཱནཾ མེ བྷཝནྟོ ཨཱགམེནྟཱུ’’ཏི.
ཨཐ ཁོ སེལོ བྲཱཧྨཎོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདི. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ སེལོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝཏོ ¶ ཀཱཡེ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནི སམནྣེསི [སམྨནྣེསི (སཱི. སྱཱ.)]. ཨདྡསཱ ཁོ སེལོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝཏོ ཀཱཡེ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནི ཡེབྷུཡྻེན ཋཔེཏྭཱ དྭེ. དྭཱིསུ མཧཱཔུརིསལཀྑཎེསུ ཀངྑཏི ཝིཙིཀིཙྪཏི ནཱདྷིམུཙྩཏི ན སམྤསཱིདཏི – ཀོསོཧིཏེ ཙ ཝཏྠགུཡ྄ཧེ, པཧཱུཏཛིཝ྄ཧཏཱཡ ཙཱཏི.
ཨཐ ཁོ བྷགཝཏོ ཨེཏདཧོསི – ‘‘པསྶཏི ཁོ མེ ཨཡཾ སེལོ བྲཱཧྨཎོ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནི ཡེབྷུཡྻེན ཋཔེཏྭཱ དྭེ. དྭཱིསུ མཧཱཔུརིསལཀྑཎེསུ ཀངྑཏི ཝིཙིཀིཙྪཏི ནཱདྷིམུཙྩཏི ན སམྤསཱིདཏི – ཀོསོཧིཏེ ཙ ཝཏྠགུཡ྄ཧེ, པཧཱུཏཛིཝ྄ཧཏཱཡ ¶ ཙཱ’’ཏི. ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཏཐཱརཱུཔཾ ཨིདྡྷཱབྷིསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑཱསི [ཨབྷིསངྑཱརེསི (སྱཱ. ཀ.)], ཡཐཱ ཨདྡས སེལོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝཏོ ཀོསོཧིཏཾ ཝཏྠགུཡ྄ཧཾ ¶ . ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཛིཝ྄ཧཾ ནིནྣཱམེཏྭཱ ཨུབྷོཔི ཀཎྞསོཏཱནི ཨནུམསི པཊིམསི, ཨུབྷོཔི ནཱསིཀསོཏཱནི ཨནུམསི པཊིམསི, ཀེཝལམྤི ནལཱཊམཎྜལཾ ཛིཝ྄ཧཱཡ ཚཱདེསི.
ཨཐ ཁོ སེལསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘སམནྣཱགཏོ ཁོ སམཎོ གོཏམོ དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎེཧི པརིཔུཎྞེཧི, ནོ ཨཔུརིཔུཎྞེཧི. ནོ ཙ ཁོ ནཾ ཛཱནཱམི བུདྡྷོ ཝཱ ནོ ཝཱ. སུཏཾ ཁོ པན མེཏཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཝུཌྜྷཱནཾ མཧལླཀཱནཾ ཨཱཙརིཡཔཱཙརིཡཱནཾ བྷཱསམཱནཱནཾ – ‘ཡེ ཏེ བྷཝནྟི ཨརཧནྟོ སམྨཱསམྦུདྡྷཱ, ཏེ སཀེ ཝཎྞེ བྷཉྙམཱནེ ཨཏྟཱནཾ པཱཏུཀརོནྟཱི’ཏི. ཡཾནཱུནཱཧཾ སམཎཾ གོཏམཾ སམྨུཁཱ སཱརུཔྤཱཧི གཱཐཱཧི ཨབྷིཏྠཝེཡྻ’’ནྟི. ཨཐ ཁོ སེལོ བྲཱཧྨཎོ བྷགཝནྟཾ སམྨུཁཱ སཱརུཔྤཱཧི གཱཐཱཧི ཨབྷིཏྠཝི –
‘‘པརིཔུཎྞཀཱཡོ སུརུཙི, སུཛཱཏོ ཙཱརུདསྶནོ;
སུཝཎྞཝཎྞོསི བྷགཝཱ, སུསུཀྐདཱཋོསི ཝཱིརིཡཝཱ.
‘‘ནརསྶ ¶ ཧི སུཛཱཏསྶ, ཡེ བྷཝནྟི ཝིཡཉྫནཱ;
སབྦེ ཏེ ཏཝ ཀཱཡསྨིཾ, མཧཱཔུརིསལཀྑཎཱ.
‘‘པསནྣནེཏྟོ སུམུཁོ, བྲཧཱ ཨུཛུ པཏཱཔཝཱ;
མཛ྄ཛྷེ ¶ སམཎསངྒྷསྶ, ཨཱདིཙྩོཝ ཝིརོཙསི.
‘‘ཀལྱཱཎདསྶནོ ¶ བྷིཀྑུ, ཀཉྩནསནྣིབྷཏྟཙོ;
ཀིཾ ཏེ སམཎབྷཱཝེན, ཨེཝཾ ཨུཏྟམཝཎྞིནོ.
‘‘རཱཛཱ ཨརཧསི བྷཝིཏུཾ, ཙཀྐཝཏྟཱི རཐེསབྷོ;
ཙཱཏུརནྟོ ཝིཛིཏཱཝཱི, ཛམྦུསཎྜསྶ [ཛམྦུམཎྜསྶ (ཀ.)] ཨིསྶརོ.
‘‘ཁཏྟིཡཱ ¶ བྷོགིརཱཛཱནོ [བྷོཛརཱཛཱནོ (སཱི. སྱཱ.)], ཨནུཡནྟཱ [ཨནུཡུཏྟཱ (སཱི.)] བྷཝནྟུ ཏེ;
རཱཛཱབྷིརཱཛཱ མནུཛིནྡོ, རཛྫཾ ཀཱརེཧི གོཏམ’’.
‘‘རཱཛཱཧམསྨི སེལཱཏི, (བྷགཝཱ) དྷམྨརཱཛཱ ཨནུཏྟརོ;
དྷམྨེན ཙཀྐཾ ཝཏྟེམི, ཙཀྐཾ ཨཔྤཊིཝཏྟིཡཾ’’.
‘‘སམྦུདྡྷོ པཊིཛཱནཱསི, (ཨིཏི སེལོ བྲཱཧྨཎོ) དྷམྨརཱཛཱ ཨནུཏྟརོ;
‘དྷམྨེན ཙཀྐཾ ཝཏྟེམི’, ཨིཏི བྷཱསསི གོཏམ.
‘‘ཀོ ནུ སེནཱཔཏི བྷོཏོ, སཱཝཀོ སཏྠུརནྭཡོ;
ཀོ ཏེ ཏམནུཝཏྟེཏི, དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟིཏཾ’’.
‘‘མཡཱ པཝཏྟིཏཾ ཙཀྐཾ, (སེལཱཏི བྷགཝཱ) དྷམྨཙཀྐཾ ཨནུཏྟརཾ;
སཱརིཔུཏྟོ ཨནུཝཏྟེཏི, ཨནུཛཱཏོ ཏཐཱགཏཾ.
‘‘ཨབྷིཉྙེཡྻཾ ཨབྷིཉྙཱཏཾ, བྷཱཝེཏབྦཉྩ བྷཱཝིཏཾ;
པཧཱཏབྦཾ པཧཱིནཾ མེ, ཏསྨཱ བུདྡྷོསྨི བྲཱཧྨཎ.
‘‘ཝིནཡསྶུ ¶ མཡི ཀངྑཾ, ཨདྷིམུཙྩསྶུ བྲཱཧྨཎ;
དུལླབྷཾ དསྶནཾ ཧོཏི, སམྦུདྡྷཱནཾ ཨབྷིཎྷསོ.
‘‘ཡེསཾ ¶ ¶ ¶ ཝེ [ཡེསཾ ཝོ (པཱི.), ཡསྶ ཝེ (སྱཱ.)] དུལླབྷོ ལོཀེ, པཱཏུབྷཱཝོ ཨབྷིཎྷསོ;
སོཧཾ བྲཱཧྨཎ སམྦུདྡྷོ, སལླཀཏྟོ ཨནུཏྟརོ.
‘‘བྲཧྨབྷཱུཏོ ཨཏིཏུལོ, མཱརསེནཔྤམདྡནོ;
སབྦཱམིཏྟེ ཝསཱིཀཏྭཱ, མོདཱམི ཨཀུཏོབྷཡོ’’.
‘‘ཨིམཾ བྷཝནྟོ ནིསཱམེཐ, ཡཐཱ བྷཱསཏི ཙཀྑུམཱ;
སལླཀཏྟོ མཧཱཝཱིརོ, སཱིཧོཝ ནདཏཱི ཝནེ.
‘‘བྲཧྨབྷཱུཏཾ ཨཏིཏུལཾ, མཱརསེནཔྤམདྡནཾ;
ཀོ དིསྭཱ ནཔྤསཱིདེཡྻ, ཨཔི ཀཎྷཱབྷིཛཱཏིཀོ.
‘‘ཡོ མཾ ཨིཙྪཏི ཨནྭེཏུ, ཡོ ཝཱ ནིཙྪཏི གཙྪཏུ;
ཨིདྷཱཧཾ པབྦཛིསྶཱམི, ཝརཔཉྙསྶ སནྟིཀེ’’.
‘‘ཨེཝཉྩེ [ཨེཏཉྩེ (སཱི. པཱི.)] རུཙྩཏི བྷོཏོ, སམྨཱསམྦུདྡྷསཱསནེ [སམྨཱསམྦུདྡྷསཱསནཾ (སཱི. སྱཱ. ཀཾ. པཱི.)];
མཡམྤི པབྦཛིསྶཱམ, ཝརཔཉྙསྶ སནྟིཀེ’’.
‘‘བྲཱཧྨཎཱ ཏིསཏཱ ཨིམེ, ཡཱཙནྟི པཉྫལཱིཀཏཱ;
བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརིསྶཱམ, བྷགཝཱ ཏཝ སནྟིཀེ’’.
‘‘སྭཱཀྑཱཏཾ བྲཧྨཙརིཡཾ, (སེལཱཏི བྷགཝཱ) སནྡིཊྛིཀམཀཱལིཀཾ;
ཡཏྠ ཨམོགྷཱ པབྦཛྫཱ, ཨཔྤམཏྟསྶ སིཀྑཏོ’’ཏི.
ཨལཏྠ ཁོ སེལོ བྲཱཧྨཎོ སཔརིསོ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པབྦཛྫཾ, ཨལཏྠ ཨུཔསམྤདཾ. ཨཐ ཁོ ཀེཎིཡོ ཛཊིལོ ཏསྶཱ ¶ རཏྟིཡཱ ཨཙྩཡེན སཀེ ཨསྶམེ པཎཱིཏཾ ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཾ པཊིཡཱདཱཔེཏྭཱ བྷགཝཏོ ¶ ཀཱལཾ ཨཱརོཙཱཔེསི – ‘‘ཀཱལོ, བྷོ གོཏམ, ནིཊྛིཏཾ བྷཏྟ’’ནྟི ¶ . ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཡེན ཀེཎིཡསྶ ཛཊིལསྶ ཨསྶམོ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེན.
ཨཐ ¶ ཁོ ཀེཎིཡོ ཛཊིལོ བུདྡྷཔྤམུཁཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པཎཱིཏེན ཁཱདནཱིཡེན བྷོཛནཱིཡེན སཧཏྠཱ སནྟཔྤེསི སམྤཝཱརེསི. ཨཐ ཁོ ཀེཎིཡོ ཛཊིལོ བྷགཝནྟཾ བྷུཏྟཱཝིཾ ཨོནཱིཏཔཏྟཔཱཎིཾ ཨཉྙཏརཾ ནཱིཙཾ ཨཱསནཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ ཁོ ཀེཎིཡཾ ཛཊིལཾ བྷགཝཱ ཨིམཱཧི གཱཐཱཧི ཨནུམོདི –
‘‘ཨགྒིཧུཏྟམུཁཱ ཡཉྙཱ, སཱཝིཏྟཱི ཚནྡསོ མུཁཾ;
རཱཛཱ མུཁཾ མནུསྶཱནཾ, ནདཱིནཾ སཱགརོ མུཁཾ.
‘‘ནཀྑཏྟཱནཾ མུཁཾ ཙནྡོ, ཨཱདིཙྩོ ཏཔཏཾ མུཁཾ;
པུཉྙཾ ཨཱཀངྑམཱནཱནཾ, སངྒྷོ ཝེ ཡཛཏཾ མུཁ’’ནྟི.
ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཀེཎིཡཾ ཛཊིལཾ ཨིམཱཧི གཱཐཱཧི ཨནུམོདིཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐཱམི. ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སེལོ སཔརིསོ ཨེཀོ ཝཱུཔཀཊྛོ ཨཔྤམཏྟོ ཨཱཏཱཔཱི པཧིཏཏྟོ ཝིཧརནྟོ ནཙིརསྶེ ¶ …པེ… ¶ ཨཉྙཏརོ ཁོ པནཱཔསྨཱ སེལོ སཔརིསོ ཨརཧཏཾ ཨཧོསི.
ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སེལོ སཔརིསོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི, ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཀཾསཾ ཙཱིཝརཾ ཀཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནཉྫལིཾ པཎཱམེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ གཱཐཱཡ ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི –
‘‘ཡཾ ཏཾ སརཎམཱགམྷ [མཱགམྨ (སཱི. སྱཱ. ཀ.)], ཨིཏོ ཨཊྛམི ཙཀྑུམ;
སཏྟརཏྟེན བྷགཝཱ, དནྟམྷ ཏཝ སཱསནེ.
‘‘ཏུཝཾ བུདྡྷོ ཏུཝཾ སཏྠཱ, ཏུཝཾ མཱརཱབྷིབྷཱུ མུནི;
ཏུཝཾ ཨནུསཡེ ཚེཏྭཱ, ཏིཎྞོ ཏཱརེསིམཾ པཛཾ.
‘‘ཨུཔདྷཱི ཏེ སམཏིཀྐནྟཱ, ཨཱསཝཱ ཏེ པདཱལིཏཱ;
སཱིཧོསི [སཱིཧོཝ (མ. ནི. ༢.༤༠༡)] ཨནུཔཱདཱནོ, པཧཱིནབྷཡབྷེརཝོ.
‘‘བྷིཀྑཝོ ¶ ཏིསཏཱ ཨིམེ, ཏིཊྛནྟི པཉྫལཱིཀཏཱ;
པཱདེ ཝཱིར པསཱརེཧི, ནཱགཱ ཝནྡནྟུ སཏྠུནོ’’ཏི.
སེལསུཏྟཾ སཏྟམཾ ནིཊྛིཏཾ.
༨. སལླསུཏྟཾ
ཨནིམིཏྟམནཉྙཱཏཾ ¶ , མཙྩཱནཾ ཨིདྷ ཛཱིཝིཏཾ;
ཀསིརཉྩ པརིཏྟཉྩ, ཏཉྩ དུཀྑེན སཾཡུཏཾ.
ན ¶ ཧི སོ ཨུཔཀྐམོ ཨཏྠི, ཡེན ཛཱཏཱ ན མིཡྻརེ;
ཛརམྤི ¶ པཏྭཱ མརཎཾ, ཨེཝཾདྷམྨཱ ཧི པཱཎིནོ.
ཕལཱནམིཝ པཀྐཱནཾ, པཱཏོ པཏནཏོ [པཔཏཏོ (སཱི. པཱི. ཨཊྛ.)] བྷཡཾ;
ཨེཝཾ ཛཱཏཱན མཙྩཱནཾ, ནིཙྩཾ མརཎཏོ བྷཡཾ.
ཡཐཱཔི ཀུམྦྷཀཱརསྶ, ཀཏཱ མཏྟིཀབྷཱཛནཱ;
སབྦེ བྷེདནཔརིཡནྟཱ [བྷེདཔརིཡནྟཱ (སྱཱ.)], ཨེཝཾ མཙྩཱན ཛཱིཝིཏཾ.
དཧརཱ ཙ མཧནྟཱ ཙ, ཡེ བཱལཱ ཡེ ཙ པཎྜིཏཱ;
སབྦེ མཙྩུཝསཾ ཡནྟི, སབྦེ མཙྩུཔརཱཡཎཱ.
ཏེསཾ མཙྩུཔརེཏཱནཾ, གཙྪཏཾ པརལོཀཏོ;
ན པིཏཱ ཏཱཡཏེ པུཏྟཾ, ཉཱཏཱི ཝཱ པན ཉཱཏཀེ.
པེཀྑཏཾ ཡེཝ ཉཱཏཱིནཾ, པསྶ ལཱལཔཏཾ པུཐུ;
ཨེཀམེཀོཝ མཙྩཱནཾ, གོཝཛ྄ཛྷོ ཝིཡ ནཱིཡཏི [ནིཡྻཏི (བཧཱུསུ)].
ཨེཝམབྦྷཱཧཏོ ¶ ལོཀོ, མཙྩུནཱ ཙ ཛརཱཡ ཙ;
ཏསྨཱ དྷཱིརཱ ན སོཙནྟི, ཝིདིཏྭཱ ལོཀཔརིཡཱཡཾ.
ཡསྶ མགྒཾ ན ཛཱནཱསི, ཨཱགཏསྶ གཏསྶ ཝཱ;
ཨུབྷོ ཨནྟེ ཨསམྤསྶཾ, ནིརཏྠཾ པརིདེཝསི.
པརིདེཝཡམཱནོ ཙེ, ཀིཉྩིདཏྠཾ ཨུདབྦཧེ;
སམྨཱུལ༹ྷོ ཧིཾསམཏྟཱནཾ, ཀཡིརཱ ཙེ ནཾ ཝིཙཀྑཎོ.
ན ཧི རུཎྞེན སོཀེན, སནྟིཾ པཔྤོཏི ཙེཏསོ;
བྷིཡྻསྶུཔྤཛྫཏེ དུཀྑཾ, སརཱིརཾ ཙུཔཧཉྙཏི.
ཀིསོ ¶ ཝིཝཎྞོ བྷཝཏི, ཧིཾསམཏྟཱནམཏྟནཱ;
ན ¶ ཏེན པེཏཱ པཱལེནྟི, ནིརཏྠཱ པརིདེཝནཱ.
སོཀམཔྤཛཧཾ ¶ ཛནྟུ, བྷིཡྻོ དུཀྑཾ ནིགཙྪཏི;
ཨནུཏྠུནནྟོ ཀཱལངྐཏཾ [ཀཱལཀཏཾ (སཱི. སྱཱ.)], སོཀསྶ ཝསམནྭགཱུ.
ཨཉྙེཔི པསྶ གམིནེ, ཡཐཱཀམྨཱུཔགེ ནརེ;
མཙྩུནོ ཝསམཱགམྨ, ཕནྡནྟེཝིདྷ པཱཎིནོ.
ཡེན ཡེན ཧི མཉྙནྟི, ཏཏོ ཏཾ ཧོཏི ཨཉྙཐཱ;
ཨེཏཱདིསོ ཝིནཱབྷཱཝོ, པསྶ ལོཀསྶ པརིཡཱཡཾ.
ཨཔི ཝསྶསཏཾ ཛཱིཝེ, བྷིཡྻོ ཝཱ པན མཱཎཝོ;
ཉཱཏིསངྒྷཱ ཝིནཱ ཧོཏི, ཛཧཱཏི ཨིདྷ ཛཱིཝིཏཾ.
ཏསྨཱ ཨརཧཏོ སུཏྭཱ, ཝིནེཡྻ པརིདེཝིཏཾ;
པེཏཾ ཀཱལངྐཏཾ དིསྭཱ, ནེསོ ལབྦྷཱ མཡཱ ཨིཏི.
ཡཐཱ ¶ སརཎམཱདིཏྟཾ, ཝཱརིནཱ པརིནིབྦཡེ [པརིནིབྦུཏོ (སཱི. ཀ.)];
ཨེཝམྤི དྷཱིརོ སཔཉྙོ, པཎྜིཏོ ཀུསལོ ནརོ;
ཁིཔྤམུཔྤཏིཏཾ སོཀཾ, ཝཱཏོ ཏཱུལཾཝ དྷཾསཡེ.
པརིདེཝཾ པཛཔྤཉྩ, དོམནསྶཉྩ ཨཏྟནོ;
ཨཏྟནོ སུཁམེསཱནོ, ཨབྦཧེ སལླམཏྟནོ.
ཨབྦུལ༹ྷསལློ ཨསིཏོ, སནྟིཾ པཔྤུཡྻ ཙེཏསོ;
སབྦསོཀཾ ཨཏིཀྐནྟོ, ཨསོཀོ ཧོཏི ནིབྦུཏོཏི.
སལླསུཏྟཾ ཨཊྛམཾ ནིཊྛིཏཾ.
༩. ཝཱསེཊྛསུཏྟཾ
ཨེཝཾ ¶ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཨིཙྪཱནངྒལེ ཝིཧརཏི ཨིཙྪཱནངྒལཝནསཎྜེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན སམྦཧུལཱ ཨབྷིཉྙཱཏཱ ཨབྷིཉྙཱཏཱ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཱ ཨིཙྪཱནངྒལེ པཊིཝསནྟི, སེཡྻཐིདཾ – ཙངྐཱི བྲཱཧྨཎོ, ཏཱརུཀྑོ བྲཱཧྨཎོ, པོཀྑརསཱཏི བྲཱཧྨཎོ, ཛཱཎུསྶོཎི [ཛཱཎུསོཎི (ཀ.)] བྲཱཧྨཎོ, ཏོདེཡྻོ བྲཱཧྨཎོ, ཨཉྙེ ཙ ཨབྷིཉྙཱཏཱ ཨབྷིཉྙཱཏཱ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཱ. ཨཐ ཁོ ཝཱསེཊྛབྷཱརདྭཱཛཱནཾ མཱཎཝཱནཾ ¶ ཛངྒྷཱཝིཧཱརཾ ཨནུཙངྐམནྟཱནཾ ཨནུཝིཙརནྟཱནཾ [ཨནུཙངྐམམཱནཱནཾ ཨནུཝིཙརམཱནཱནཾ (སཱི. པཱི.)] ཨཡམནྟརཱཀཐཱ ཨུདཔཱདི – ‘‘ཀཐཾ, བྷོ, བྲཱཧྨཎོ ཧོཏཱི’’ཏི?
བྷཱརདྭཱཛོ མཱཎཝོ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཡཏོ ཁོ, བྷོ, ཨུབྷཏོ སུཛཱཏོ ཧོཏི མཱཏིཏོ ཙ པིཏིཏོ ཙ སཾསུདྡྷགཧཎིཀོ ཡཱཝ སཏྟམཱ པིཏཱམཧཡུགཱ ཨཀྑིཏྟོ ཨནུཔཀྐུཊྛོ ཛཱཏིཝཱདེན, ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁོ བྷོ བྲཱཧྨཎོ ཧོཏཱི’’ཏི.
ཝཱསེཊྛོ མཱཎཝོ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཡཏོ ཁོ, བྷོ, སཱིལཝཱ ཙ ཧོཏི ཝཏསམྤནྣོ [ཝཏྟསམྤནྣོ (སཱི. སྱཱ. མ. ནི. ༢.༤༥༤)] ཙ, ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁོ, བྷོ, བྲཱཧྨཎོ ཧོཏཱི’’ཏི. ནེཝ ཁོ ཨསཀྑི བྷཱརདྭཱཛོ མཱཎཝོ ཝཱསེཊྛཾ ¶ མཱཎཝཾ སཉྙཱཔེཏུཾ, ན པན ཨསཀྑི ཝཱསེཊྛོ མཱཎཝོ བྷཱརདྭཱཛཾ མཱཎཝཾ སཉྙཱཔེཏུཾ.
ཨཐ ¶ ཁོ ཝཱསེཊྛོ མཱཎཝོ བྷཱརདྭཱཛཾ མཱཎཝཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ ཁོ, བྷོ [ཨཡཾ བྷོ (སཱི. སྱཱ. ཀ.), ཨཡཾ ཁོ (པཱི.)] བྷཱརདྭཱཛ, སམཎོ གོཏམོ སཀྱཔུཏྟོ སཀྱཀུལཱ ¶ པབྦཛིཏོ ཨིཙྪཱནངྒལེ ཝིཧརཏི ཨིཙྪཱནངྒལཝནསཎྜེ; ཏཾ ཁོ པན བྷཝནྟཾ གོཏམཾ ཨེཝཾ ཀལྱཱཎོ ཀིཏྟིསདྡོ ཨབྦྷུགྒཏོ – ‘ཨིཏིཔི…པེ… བུདྡྷོ བྷགཝཱ’ཏི. ཨཱཡཱམ, བྷོ བྷཱརདྭཱཛ, ཡེན སམཎོ གོཏམོ ཏེནུཔསངྐམིསྶཱམ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སམཎཾ གོཏམཾ ཨེཏམཏྠཾ པུཙྪིསྶཱམ. ཡཐཱ ནོ སམཎོ གོཏམོ བྱཱཀརིསྶཏི ཏཐཱ ནཾ དྷཱརེསྶཱམཱ’’ཏི. ‘‘ཨེཝཾ, བྷོ’’ཏི ཁོ བྷཱརདྭཱཛོ མཱཎཝོ ཝཱསེཊྛསྶ མཱཎཝསྶ པཙྩསྶོསི.
ཨཐ ཁོ ཝཱསེཊྛབྷཱརདྭཱཛཱ མཱཎཝཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདིཾསུ. སམྨོདནཱིཡཾ ཀཐཾ སཱརཎཱིཡཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཝཱསེཊྛོ མཱཎཝོ བྷགཝནྟཾ གཱཐཱཧི ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི –
‘‘ཨནུཉྙཱཏཔཊིཉྙཱཏཱ, ཏེཝིཛྫཱ མཡམསྨུབྷོ;
ཨཧཾ པོཀྑརསཱཏིསྶ, ཏཱརུཀྑསྶཱཡཾ མཱཎཝོ.
‘‘ཏེཝིཛྫཱནཾ ཡདཀྑཱཏཾ, ཏཏྲ ཀེཝལིནོསྨསེ;
པདཀསྨ ཝེཡྻཱཀརཎཱ, ཛཔྤེ ཨཱཙརིཡསཱདིསཱ.
‘‘ཏེསཾ ¶ ¶ ནོ ཛཱཏིཝཱདསྨིཾ, ཝིཝཱདོ ཨཏྠི གོཏམ;
ཛཱཏིཡཱ བྲཱཧྨཎོ ཧོཏི, བྷཱརདྭཱཛོ ཨིཏི བྷཱསཏི;
ཨཧཉྩ ཀམྨུནཱ [ཀམྨནཱ (སཱི. པཱི.) ཨེཝམུཔརིཔི] བྲཱུམི, ཨེཝཾ ཛཱནཱཧི ཙཀྑུམ.
‘‘ཏེ ན སཀྐོམ སཉྙཱཔེཏུཾ, ཨཉྙམཉྙཾ མཡཾ ཨུབྷོ;
བྷཝནྟཾ [བྷགཝནྟཾ (ཀ.)] པུཊྛུམཱགམྷཱ, སམྦུདྡྷཾ ཨིཏི ཝིསྶུཏཾ.
‘‘ཙནྡཾ ¶ ཡཐཱ ཁཡཱཏཱིཏཾ, པེཙྩ པཉྫལིཀཱ ཛནཱ;
ཝནྡམཱནཱ ནམསྶནྟི, ཨེཝཾ ལོཀསྨི གོཏམཾ.
‘‘ཙཀྑུཾ ལོཀེ སམུཔྤནྣཾ, མཡཾ པུཙྪཱམ གོཏམཾ;
ཛཱཏིཡཱ བྲཱཧྨཎོ ཧོཏི, ཨུདཱཧུ བྷཝཏི ཀམྨུནཱ;
ཨཛཱནཏཾ ནོ པབྲཱུཧི, ཡཐཱ ཛཱནེསུ བྲཱཧྨཎཾ’’.
‘‘ཏེསཾ ¶ ཝོ ཨཧཾ བྱཀྑིསྶཾ, (ཝཱསེཊྛཱཏི བྷགཝཱ) ཨནུཔུབྦཾ ཡཐཱཏཐཾ;
ཛཱཏིཝིབྷངྒཾ པཱཎཱནཾ, ཨཉྙམཉྙཱ ཧི ཛཱཏིཡོ.
‘‘ཏིཎརུཀྑེཔི ཛཱནཱཐ, ན ཙཱཔི པཊིཛཱནརེ;
ལིངྒཾ ཛཱཏིམཡཾ ཏེསཾ, ཨཉྙམཉྙཱ ཧི ཛཱཏིཡོ.
‘‘ཏཏོ ¶ ཀཱིཊེ པཊངྒེ ཙ, ཡཱཝ ཀུནྠཀིཔིལླིཀེ;
ལིངྒཾ ཛཱཏིམཡཾ ཏེསཾ, ཨཉྙམཉྙཱ ཧི ཛཱཏིཡོ.
‘‘ཙཏུཔྤདེཔི ཛཱནཱཐ, ཁུདྡཀེ ཙ མཧལླཀེ;
ལིངྒཾ ཛཱཏིམཡཾ ཏེསཾ, ཨཉྙམཉྙཱ ཧི ཛཱཏིཡོ.
‘‘པཱདཱུདརེཔི ཛཱནཱཐ, ཨུརགེ དཱིགྷཔིཊྛིཀེ;
ལིངྒཾ ཛཱཏིམཡཾ ཏེསཾ, ཨཉྙམཉྙཱ ཧི ཛཱཏིཡོ.
‘‘ཏཏོ མཙྪེཔི ཛཱནཱཐ, ཨོདཀེ ཝཱརིགོཙརེ;
ལིངྒཾ ཛཱཏིམཡཾ ཏེསཾ, ཨཉྙམཉྙཱ ཧི ཛཱཏིཡོ.
‘‘ཏཏོ པཀྑཱིཔི ཛཱནཱཐ, པཏྟཡཱནེ ཝིཧངྒམེ;
ལིངྒཾ ཛཱཏིམཡཾ ཏེསཾ, ཨཉྙམཉྙཱ ཧི ཛཱཏིཡོ.
‘‘ཡཐཱ ¶ ¶ ཨེཏཱསུ ཛཱཏཱིསུ, ལིངྒཾ ཛཱཏིམཡཾ པུཐུ;
ཨེཝཾ ནཏྠི མནུསྶེསུ, ལིངྒཾ ཛཱཏིམཡཾ པུཐུ.
‘‘ན ཀེསེཧི ན སཱིསེན, ན ཀཎྞེཧི ན ཨཀྑིབྷི;
ན མུཁེན ན ནཱསཱཡ, ན ཨོཊྛེཧི བྷམཱུཧི ཝཱ.
‘‘ན གཱིཝཱཡ ན ཨཾསེཧི, ན ཨུདརེན ན པིཊྛིཡཱ;
ན སོཎིཡཱ ན ཨུརསཱ, ན སམྦཱདྷེ ན མེཐུནེ [ན སམྦཱདྷཱ ན མེཐུནཱ (སྱཱ. ཀ.)].
‘‘ན ¶ ཧཏྠེཧི ན པཱདེཧི, ནཱངྒུལཱིཧི ནཁེཧི ཝཱ;
ན ཛངྒྷཱཧི ན ཨཱུརཱུཧི, ན ཝཎྞེན སརེན ཝཱ;
ལིངྒཾ ཛཱཏིམཡཾ ནེཝ, ཡཐཱ ཨཉྙཱསུ ཛཱཏིསུ.
‘‘པཙྩཏྟཉྩ ¶ སརཱིརེསུ [པཙྩཏྟཾ སསརཱིརེསུ (སཱི. པཱི.)], མནུསྶེསྭེཏཾ ན ཝིཛྫཏི;
ཝོཀཱརཉྩ མནུསྶེསུ, སམཉྙཱཡ པཝུཙྩཏི.
‘‘ཡོ ཧི ཀོཙི མནུསྶེསུ, གོརཀྑཾ ཨུཔཛཱིཝཏི;
ཨེཝཾ ཝཱསེཊྛ ཛཱནཱཧི, ཀསྶཀོ སོ ན བྲཱཧྨཎོ.
‘‘ཡོ ཧི ཀོཙི མནུསྶེསུ, པུཐུསིཔྤེན ཛཱིཝཏི;
ཨེཝཾ ཝཱསེཊྛ ཛཱནཱཧི, སིཔྤིཀོ སོ ན བྲཱཧྨཎོ.
‘‘ཡོ ཧི ཀོཙི མནུསྶེསུ, ཝོཧཱརཾ ཨུཔཛཱིཝཏི;
ཨེཝཾ ཝཱསེཊྛ ཛཱནཱཧི, ཝཱཎིཛོ སོ ན བྲཱཧྨཎོ.
‘‘ཡོ ཧི ཀོཙི མནུསྶེསུ, པརཔེསྶེན ཛཱིཝཏི;
ཨེཝཾ ཝཱསེཊྛ ཛཱནཱཧི, པེསྶིཀོ [པེསྶཀོ (ཀ.)] སོ ན བྲཱཧྨཎོ.
‘‘ཡོ ཧི ཀོཙི མནུསྶེསུ, ཨདིནྣཾ ཨུཔཛཱིཝཏི;
ཨེཝཾ ¶ ཝཱསེཊྛ ཛཱནཱཧི, ཙོརོ ཨེསོ ན བྲཱཧྨཎོ.
‘‘ཡོ ཧི ཀོཙི མནུསྶེསུ, ཨིསྶཏྠཾ ཨུཔཛཱིཝཏི;
ཨེཝཾ ཝཱསེཊྛ ཛཱནཱཧི, ཡོདྷཱཛཱིཝོ ན བྲཱཧྨཎོ.
‘‘ཡོ ཧི ཀོཙི མནུསྶེསུ, པོརོཧིཙྩེན ཛཱིཝཏི;
ཨེཝཾ ཝཱསེཊྛ ཛཱནཱཧི, ཡཱཛཀོ ཨེསོ ན བྲཱཧྨཎོ.
‘‘ཡོ ¶ ཧི ཀོཙི མནུསྶེསུ, གཱམཾ རཊྛཉྩ བྷུཉྫཏི;
ཨེཝཾ ཝཱསེཊྛ ཛཱནཱཧི, རཱཛཱ ཨེསོ ན བྲཱཧྨཎོ.
‘‘ན ¶ ཙཱཧཾ བྲཱཧྨཎཾ བྲཱུམི, ཡོནིཛཾ མཏྟིསམྦྷཝཾ;
བྷོཝཱདི ནཱམ སོ ཧོཏི, སཙེ [ས ཝེ (སཱི. སྱཱ.)] ཧོཏི སཀིཉྩནོ;
ཨཀིཉྩནཾ ཨནཱདཱནཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.
‘‘སབྦསཾཡོཛནཾ ཚེཏྭཱ, སོ ཝེ ན པརིཏསྶཏི;
སངྒཱཏིགཾ ཝིསཾཡུཏྟཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.
‘‘ཚེཏྭཱ ¶ ནདྡྷིཾ ཝརཏྟཉྩ, སནྡཱནཾ སཧནུཀྐམཾ;
ཨུཀྑིཏྟཔལིགྷཾ བུདྡྷཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.
‘‘ཨཀྐོསཾ ཝདྷབནྡྷཉྩ, ཨདུཊྛོ ཡོ ཏིཏིཀྑཏི;
ཁནྟཱིབལཾ བལཱནཱིཀཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.
‘‘ཨཀྐོདྷནཾ ཝཏཝནྟཾ, སཱིལཝནྟཾ ཨནུསྶདཾ;
དནྟཾ ཨནྟིམསཱརཱིརཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.
‘‘ཝཱརི པོཀྑརཔཏྟེཝ, ཨཱརགྒེརིཝ སཱསཔོ;
ཡོ ན ལིམྤཏི ཀཱམེསུ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.
‘‘ཡོ ¶ དུཀྑསྶ པཛཱནཱཏི, ཨིདྷེཝ ཁཡམཏྟནོ;
པནྣབྷཱརཾ ཝིསཾཡུཏྟཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.
‘‘གམྦྷཱིརཔཉྙཾ མེདྷཱཝིཾ, མགྒཱམགྒསྶ ཀོཝིདཾ;
ཨུཏྟམཏྠམནུཔྤཏྟཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.
‘‘ཨསཾསཊྛཾ གཧཊྛེཧི, ཨནཱགཱརེཧི ཙཱུབྷཡཾ;
ཨནོཀསཱརིམཔྤིཙྪཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.
‘‘ནིདྷཱཡ དཎྜཾ བྷཱུཏེསུ, ཏསེསུ ཐཱཝརེསུ ཙ;
ཡོ ན ཧནྟི ན གྷཱཏེཏི, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.
‘‘ཨཝིརུདྡྷཾ ¶ ཝིརུདྡྷེསུ, ཨཏྟདཎྜེསུ ནིབྦུཏཾ;
སཱདཱནེསུ ཨནཱདཱནཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.
‘‘ཡསྶ ¶ རཱགོ ཙ དོསོ ཙ, མཱནོ མཀྑོ ཙ པཱཏིཏོ;
སཱསཔོརིཝ ཨཱརགྒཱ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.
‘‘ཨཀཀྐསཾ ¶ ཝིཉྙཱཔནིཾ, གིརཾ སཙྩམུདཱིརཡེ;
ཡཱཡ ནཱབྷིསཛེ ཀཉྩི, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.
‘‘ཡོདྷ དཱིགྷཾ ཝ རསྶཾ ཝཱ, ཨཎུཾ ཐཱུལཾ སུབྷཱསུབྷཾ;
ལོཀེ ཨདིནྣཾ ནཱདིཡཏི, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.
‘‘ཨཱསཱ ཡསྶ ན ཝིཛྫནྟི, ཨསྨིཾ ལོཀེ པརམྷི ཙ;
ནིརཱསཱསཾ [ནིརཱསཡཾ (སཱི. སྱཱ. པཱི.), ནིརཱསཀཾ (?)] ཝིསཾཡུཏྟཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.
‘‘ཡསྶཱལཡཱ ན ཝིཛྫནྟི, ཨཉྙཱཡ ཨཀཐཾཀཐཱི;
ཨམཏོགདྷམནུཔྤཏྟཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.
‘‘ཡོདྷ ¶ པུཉྙཉྩ པཱཔཉྩ, ཨུབྷོ སངྒམུཔཙྩགཱ;
ཨསོཀཾ ཝིརཛཾ སུདྡྷཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.
‘‘ཙནྡཾཝ ཝིམལཾ སུདྡྷཾ, ཝིཔྤསནྣམནཱཝིལཾ;
ནནྡཱིབྷཝཔརིཀྑཱིཎཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.
‘‘ཡོམཾ པལིཔཐཾ དུགྒཾ, སཾསཱརཾ མོཧམཙྩགཱ;
ཏིཎྞོ པཱརངྒཏོ ཛྷཱཡཱི, ཨནེཛོ ཨཀཐཾཀཐཱི;
ཨནུཔཱདཱཡ ནིབྦུཏོ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.
‘‘ཡོདྷ ཀཱམེ པཧནྟྭཱན, ཨནཱགཱརོ པརིབྦཛེ;
ཀཱམབྷཝཔརིཀྑཱིཎཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.
‘‘ཡོདྷ ¶ ཏཎྷཾ པཧནྟྭཱན, ཨནཱགཱརོ པརིབྦཛེ;
ཏཎྷཱབྷཝཔརིཀྑཱིཎཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.
‘‘ཧིཏྭཱ མཱནུསཀཾ ཡོགཾ, དིབྦཾ ཡོགཾ ཨུཔཙྩགཱ;
སབྦཡོགཝིསཾཡུཏྟཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.
‘‘ཧིཏྭཱ རཏིཉྩ ཨརཏིཾ, སཱིཏིབྷཱུཏཾ ནིརཱུཔདྷིཾ;
སབྦལོཀཱབྷིབྷུཾ ཝཱིརཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.
‘‘ཙུཏིཾ ¶ ¶ ཡོ ཝེདི [ཡོ’ཝེཏི (?) ཨིཏིཝུཏྟཀེ ༩༩ ཨཊྛཀཐཱསཾཝཎནཱ པསྶིཏབྦཱ] ཏྟཱནཾ, ཨུཔཔཏྟིཉྩ སབྦསོ;
ཨསཏྟཾ སུགཏཾ བུདྡྷཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.
‘‘ཡསྶ གཏིཾ ན ཛཱནནྟི, དེཝཱ གནྡྷབྦམཱནུསཱ;
ཁཱིཎཱསཝཾ ཨརཧནྟཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.
‘‘ཡསྶ པུརེ ཙ པཙྪཱ ཙ, མཛ྄ཛྷེ ཙ ནཏྠི ཀིཉྩནཾ;
ཨཀིཉྩནཾ ¶ ཨནཱདཱནཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.
‘‘ཨུསབྷཾ པཝརཾ ཝཱིརཾ, མཧེསིཾ ཝིཛིཏཱཝིནཾ;
ཨནེཛཾ ནྷཱཏཀཾ བུདྡྷཾ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.
‘‘པུབྦེནིཝཱསཾ ཡོ ཝེདི [ཡོ’ཝེཏི (?) ཨིཏིཝུཏྟཀེ ༩༩ ཨཊྛཀཐཱསཾཝཎནཱ པསྶིཏབྦཱ], སགྒཱཔཱཡཉྩ པསྶཏི;
ཨཐོ ཛཱཏིཀྑཡཾ པཏྟོ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎཾ.
‘‘སམཉྙཱ ཧེསཱ ལོཀསྨིཾ, ནཱམགོཏྟཾ པཀཔྤིཏཾ;
སམྨུཙྩཱ སམུདཱགཏཾ, ཏཏྠ ཏཏྠ པཀཔྤིཏཾ.
‘‘དཱིགྷརཏྟམནུསཡིཏཾ, དིཊྛིགཏམཛཱནཏཾ;
ཨཛཱནནྟཱ ནོ [ཨཛཱནནྟཱ ཏེ (ཨཊྛ.) མ. ནི. ༢.༤༦༠] པབྲུཝནྟི, ཛཱཏིཡཱ ཧོཏི བྲཱཧྨཎོ.
‘‘ན ¶ ཛཙྩཱ བྲཱཧྨཎོ ཧོཏི, ན ཛཙྩཱ ཧོཏི ཨབྲཱཧྨཎོ;
ཀམྨུནཱ བྲཱཧྨཎོ ཧོཏི, ཀམྨུནཱ ཧོཏི ཨབྲཱཧྨཎོ.
‘‘ཀསྶཀོ ཀམྨུནཱ ཧོཏི, སིཔྤིཀོ ཧོཏི ཀམྨུནཱ;
ཝཱཎིཛོ ཀམྨུནཱ ཧོཏི, པེསྶིཀོ ཧོཏི ཀམྨུནཱ.
‘‘ཙོརོཔི ཀམྨུནཱ ཧོཏི, ཡོདྷཱཛཱིཝོཔི ཀམྨུནཱ;
ཡཱཛཀོ ཀམྨུནཱ ཧོཏི, རཱཛཱཔི ཧོཏི ཀམྨུནཱ.
‘‘ཨེཝམེཏཾ ¶ ¶ ཡཐཱབྷཱུཏཾ, ཀམྨཾ པསྶནྟི པཎྜིཏཱ;
པཊིཙྩསམུཔྤཱདདསྶཱ, ཀམྨཝིཔཱཀཀོཝིདཱ.
‘‘ཀམྨུནཱ ཝཏྟཏི ལོཀོ, ཀམྨུནཱ ཝཏྟཏི པཛཱ;
ཀམྨནིབནྡྷནཱ སཏྟཱ, རཐསྶཱཎཱིཝ ཡཱཡཏོ.
‘‘ཏཔེན བྲཧྨཙརིཡེན, སཾཡམེན དམེན ཙ;
ཨེཏེན ¶ བྲཱཧྨཎོ ཧོཏི, ཨེཏཾ བྲཱཧྨཎམུཏྟམཾ.
‘‘ཏཱིཧི ཝིཛྫཱཧི སམྤནྣོ, སནྟོ ཁཱིཎཔུནབྦྷཝོ;
ཨེཝཾ ཝཱསེཊྛ ཛཱནཱཧི, བྲཧྨཱ སཀྐོ ཝིཛཱནཏ’’ནྟི.
ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཝཱསེཊྛབྷཱརདྭཱཛཱ མཱཎཝཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙུཾ – ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམ…པེ… ཨུཔཱསཀེ ནོ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏུ ཨཛྫཏགྒེ པཱཎུཔེཏེ [པཱཎུཔེཏཾ (ཀ.)] སརཎཾ གཏེ’’ཏི.
ཝཱསེཊྛསུཏྟཾ ནཝམཾ ནིཊྛིཏཾ.
༡༠. ཀོཀཱལིཀསུཏྟཾ
ཨེཝཾ ¶ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཨཱརཱམེ. ཨཐ ཁོ ཀོཀཱལིཀོ བྷིཀྑུ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ¶ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ ཀོཀཱལིཀོ བྷིཀྑུ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘པཱཔིཙྪཱ, བྷནྟེ, སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནཱ, པཱཔིཀཱནཾ ཨིཙྪཱནཾ ཝསཾ གཏཱ’’ཏི.
ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, བྷགཝཱ ཀོཀཱལིཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘མཱ ཧེཝཾ, ཀོཀཱལིཀ, མཱ ཧེཝཾ, ཀོཀཱལིཀ! པསཱདེཧི, ཀོཀཱལིཀ, སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནེསུ ཙིཏྟཾ. པེསལཱ སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནཱ’’ཏི.
དུཏིཡམྤི ཁོ…པེ… ¶ ཏཏིཡམྤི ཁོ ཀོཀཱལིཀོ བྷིཀྑུ བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀིཉྩཱཔི མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ སདྡྷཱཡིཀོ པཙྩཡིཀོ, ཨཐ ཁོ པཱཔིཙྪཱཝ སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནཱ, པཱཔིཀཱནཾ ཨིཙྪཱནཾ ཝསཾ གཏཱ’’ཏི. ཏཏིཡམྤི ཁོ བྷགཝཱ ཀོཀཱལིཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘མཱ ཧེཝཾ, ཀོཀཱལིཀ ¶ , མཱ ཧེཝཾ, ཀོཀཱལིཀ! པསཱདེཧི, ཀོཀཱལིཀ, སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནེསུ ཙིཏྟཾ. པེསལཱ སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནཱ’’ཏི.
ཨཐ ཁོ ཀོཀཱལིཀོ བྷིཀྑུ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི. ཨཙིརཔྤཀྐནྟསྶ ཙ ཀོཀཱལིཀསྶ བྷིཀྑུནོ སཱསཔམཏྟཱིཧི པིལ༹ཀཱཧི སབྦོ ཀཱཡོ ཕུཊོ [ཕུཊྛོ (སྱཱ.)] ཨཧོསི; སཱསཔམཏྟིཡོ ཧུཏྭཱ མུགྒམཏྟིཡོ ཨཧེསུཾ; མུགྒམཏྟིཡོ ཧུཏྭཱ ཀལཱ༹ཡམཏྟིཡོ ཨཧེསུཾ; ཀལཱ༹ཡམཏྟིཡོ ཧུཏྭཱ ཀོལཊྛིམཏྟིཡོ ཨཧེསུཾ; ཀོལཊྛིམཏྟིཡོ ¶ ཧུཏྭཱ ཀོལམཏྟིཡོ ཨཧེསུཾ; ཀོལམཏྟིཡོ ཧུཏྭཱ ཨཱམལཀམཏྟིཡོ ཨཧེསུཾ; ཨཱམལཀམཏྟིཡོ ཧུཏྭཱ བེལུ༹ཝསལཱཊུཀམཏྟིཡོ ཨཧེསུཾ; བེལུ༹ཝསལཱཊུཀམཏྟིཡོ ཧུཏྭཱ བིལླམཏྟིཡོ ཨཧེསུཾ; བིལླམཏྟིཡོ ཧུཏྭཱ པབྷིཛྫིཾསུ; པུབྦཉྩ ལོཧིཏཉྩ པགྒྷརིཾསུ. ཨཐ ཁོ ཀོཀཱལིཀོ བྷིཀྑུ ཏེནེཝཱབཱདྷེན ཀཱལམཀཱསི. ཀཱལངྐཏོ ཙ ཀོཀཱལིཀོ བྷིཀྑུ པདུམཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫི སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནེསུ ཙིཏྟཾ ཨཱགྷཱཏེཏྭཱ ¶ .
ཨཐ ཁོ བྲཧྨཱ སཧམྤཏི ཨབྷིཀྐནྟཱཡ རཏྟིཡཱ ཨབྷིཀྐནྟཝཎྞོ ཀེཝལཀཔྤཾ ཛེཏཝནཾ ཨོབྷཱསེཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི ¶ . ཨེཀམནྟཾ, ཋིཏོ ཁོ བྲཧྨཱ སཧམྤཏི བྷགཝནྟཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀོཀཱལིཀོ, བྷནྟེ, བྷིཀྑུ ཀཱལངྐཏོ; ཀཱལངྐཏོ ཙ, བྷནྟེ, ཀོཀཱལིཀོ བྷིཀྑུ པདུམཾ ནིརཡཾ ཨུཔཔནྣོ སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནེསུ ཙིཏྟཾ ཨཱགྷཱཏེཏྭཱ’’ཏི. ཨིདམཝོཙ བྲཧྨཱ སཧམྤཏི; ཨིདཾ ཝཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠེཝནྟརདྷཱཡི.
ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཏསྶཱ རཏྟིཡཱ ཨཙྩཡེན བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨིམཾ, བྷིཀྑཝེ, རཏྟིཾ བྲཧྨཱ སཧམྤཏི ཨབྷིཀྐནྟཱཡ རཏྟིཡཱ…པེ… ཨིདམཝོཙ, བྷིཀྑཝེ, བྲཧྨཱ སཧམྤཏི, ཨིདཾ ཝཏྭཱ མཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠེཝནྟརདྷཱཡཱི’’ཏི.
ཨེཝཾ ཝུཏྟེ, ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ བྷགཝནྟཾ ¶ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཀཱིཝདཱིགྷཾ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, པདུམེ ནིརཡེ ཨཱཡུཔྤམཱཎ’’ནྟི? ‘‘དཱིགྷཾ ཁོ, བྷིཀྑུ, པདུམེ ནིརཡེ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ; ཏཾ ན སུཀརཾ སངྑཱཏུཾ ཨེཏྟཀཱནི ཝསྶཱནི ཨིཏི ཝཱ ཨེཏྟཀཱནི ཝསྶསཏཱནི ཨིཏི ཝཱ ཨེཏྟཀཱནི ཝསྶསཧསྶཱནི ¶ ཨིཏི ཝཱ ཨེཏྟཀཱནི ཝསྶསཏསཧསྶཱནི ཨིཏི ཝཱ’’ཏི. ‘‘སཀྐཱ པན, བྷནྟེ, ཨུཔམཱ [ཨུཔམཾ (སཱི. སྱཱ. ཀ.)] ཀཱཏུ’’ནྟི? ‘‘སཀྐཱ, བྷིཀྑཱུ’’ཏི བྷགཝཱ ཨཝོཙ –
‘‘སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑུ, ཝཱིསཏིཁཱརིཀོ ཀོསལཀོ ཏིལཝཱཧོ; ཏཏོ པུརིསོ ཝསྶསཏསྶ ཝསྶསཏསྶ ཨཙྩཡེན ཨེཀམེཀཾ ཏིལཾ ཨུདྡྷརེཡྻ. ཁིཔྤཏརཾ ཁོ སོ བྷིཀྑུ ཝཱིསཏིཁཱརིཀོ ཀོསལཀོ ཏིལཝཱཧོ ¶ ཨིམིནཱ ཨུཔཀྐམེན པརིཀྑཡཾ པརིཡཱདཱནཾ གཙྪེཡྻ, ནཏྭེཝ ཨེཀོ ཨབྦུདོ ནིརཡོ. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑུ, ཝཱིསཏི ཨབྦུདཱ ནིརཡཱ ཨེཝམེཀོ ནིརབྦུདོ ནིརཡོ. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑུ, ཝཱིསཏི ནིརབྦུདཱ ནིརཡཱ ཨེཝམེཀོ ཨབབོ ནིརཡོ. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑུ, ཝཱིསཏི ཨབབཱ ནིརཡཱ ཨེཝམེཀོ ཨཧཧོ ནིརཡོ. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑུ, ཝཱིསཏི ཨཧཧཱ ནིརཡཱ ཨེཝམེཀོ ཨཊཊོ ནིརཡོ. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑུ, ཝཱིསཏི ཨཊཊཱ ནིརཡཱ ཨེཝམེཀོ ཀུམུདོ ནིརཡོ. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑུ, ཝཱིསཏི ཀུམུདཱ ནིརཡཱ ཨེཝམེཀོ སོགནྡྷིཀོ ནིརཡོ. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑུ, ཝཱིསཏི སོགནྡྷིཀཱ ནིརཡཱ ཨེཝམེཀོ ཨུཔྤལཀོ ནིརཡོ. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑུ, ཝཱིསཏི ཨུཔྤལཀཱ ནིརཡཱ ཨེཝམེཀོ པུཎྜརཱིཀོ ནིརཡོ. སེཡྻཐཱཔི, བྷིཀྑུ, ཝཱིསཏི པུཎྜརཱིཀཱ ནིརཡཱ ཨེཝམེཀོ པདུམོ ནིརཡོ. པདུམཾ ཁོ པན བྷིཀྑུ ནིརཡཾ ཀོཀཱལིཀོ བྷིཀྑུ ཨུཔཔནྣོ སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནེསུ ཙིཏྟཾ ཨཱགྷཱཏེཏྭཱ’’ཏི. ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ, ཨིདཾ ཝཏྭཱན སུགཏོ ཨཐཱཔརཾ ཨེཏདཝོཙ སཏྠཱ –
‘‘པུརིསསྶ ¶ ¶ ཧི ཛཱཏསྶ, ཀུཋཱརཱི [ཀུདྷཱརཱི (ཀ.)] ཛཱཡཏེ མུཁེ;
ཡཱཡ ཚིནྡཏི ཨཏྟཱནཾ, བཱལོ དུབྦྷཱསིཏཾ བྷཎཾ.
‘‘ཡོ ནིནྡིཡཾ པསཾསཏི, ཏཾ ཝཱ ནིནྡཏི ཡོ པསཾསིཡོ;
ཝིཙིནཱཏི མུཁེན སོ ཀལིཾ, ཀལིནཱ ¶ ཏེན སུཁཾ ན ཝིནྡཏི.
‘‘ཨཔྤམཏྟོ ¶ ཨཡཾ ཀལི, ཡོ ཨཀྑེསུ དྷནཔརཱཛཡོ;
སབྦསྶཱཔི སཧཱཔི ཨཏྟནཱ, ཨཡམེཝ མཧཏྟརོ [མཧནྟཀརོ (སཱི.)] ཀལི;
ཡོ སུགཏེསུ མནཾ པདོསཡེ.
‘‘སཏཾ སཧསྶཱནཾ ནིརབྦུདཱནཾ, ཚཏྟིཾསཏི པཉྩ ཙ ཨབྦུདཱནི [ཨབྦུདཱནཾ (ཀ.)];
ཡམརིཡགརཧཱི ནིརཡཾ ཨུཔེཏི, ཝཱཙཾ མནཉྩ པཎིདྷཱཡ པཱཔཀཾ.
‘‘ཨབྷཱུཏཝཱདཱི ནིརཡཾ ཨུཔེཏི, ཡོ ཝཱཔི ཀཏྭཱ ན ཀརོམིཙཱཧ;
ཨུབྷོཔི ཏེ པེཙྩ སམཱ བྷཝནྟི, ནིཧཱིནཀམྨཱ མནུཛཱ པརཏྠ.
‘‘ཡོ ཨཔྤདུཊྛསྶ ནརསྶ དུསྶཏི, སུདྡྷསྶ པོསསྶ ཨནངྒཎསྶ;
ཏམེཝ བཱལཾ པཙྩེཏི པཱཔཾ, སུཁུམོ རཛོ པཊིཝཱཏཾཝ ཁིཏྟོ.
‘‘ཡོ ལོབྷགུཎེ ཨནུཡུཏྟོ, སོ ཝཙསཱ པརིབྷཱསཏི ཨཉྙེ;
ཨསདྡྷོ ¶ ¶ ཀདརིཡོ ཨཝདཉྙཱུ, མཙྪརི པེསུཎིཡཾ [པེསུཎིཡསྨིཾ (བཧཱུསུ)] ཨནུཡུཏྟོ.
‘‘མུཁདུགྒ ཝིབྷཱུཏ ཨནརིཡ, བྷཱུནཧུ [བྷུནཧཏ (སྱཱ. ཀ.)] པཱཔཀ དུཀྐཊཀཱརི;
པུརིསནྟ ཀལཱི ཨཝཛཱཏ, མཱ བཧུབྷཱཎིདྷ ནེརཡིཀོསི.
‘‘རཛམཱཀིརསཱི ¶ ཨཧིཏཱཡ, སནྟེ གརཧསི ཀིབྦིསཀཱརཱི;
བཧཱུནི དུཙྩརིཏཱནི ཙརིཏྭཱ, གཙྪསི ཁོ པཔཏཾ ཙིརརཏྟཾ.
‘‘ན ཧི ནསྶཏི ཀསྶཙི ཀམྨཾ, ཨེཏི ཧཏཾ ལབྷཏེཝ སུཝཱམི;
དུཀྑཾ མནྡོ པརལོཀེ, ཨཏྟནི པསྶཏི ཀིབྦིསཀཱརཱི.
‘‘ཨཡོསངྐུསམཱཧཏཊྛཱནཾ ¶ , ཏིཎྷདྷཱརམཡསཱུལམུཔེཏི;
ཨཐ ¶ ཏཏྟཨཡོགུལ༹སནྣིབྷཾ, བྷོཛནམཏྠི ཏཐཱ པཏིརཱུཔཾ.
‘‘ན ཧི ཝགྒུ ཝདནྟི ཝདནྟཱ, ནཱབྷིཛཝནྟི ན ཏཱཎམུཔེནྟི;
ཨངྒཱརེ ¶ སནྠཏེ སཡནྟི [སེནྟི (སཱི. སྱཱ. པཱི.)], གིནིསམྤཛྫལིཏཾ པཝིསནྟི.
‘‘ཛཱལེན ཙ ཨོནཧིཡཱན, ཏཏྠ ཧནནྟི ཨཡོམཡཀུཊེབྷི [ཨཡོམཡཀཱུཊེཧི (སཱི. སྱཱ. པཱི.)];
ཨནྡྷཾཝ ཏིམིསམཱཡནྟི, ཏཾ ཝིཏཏཉྷི ཡཐཱ མཧིཀཱཡོ.
‘‘ཨཐ ལོཧམཡཾ པན ཀུམྦྷིཾ, གིནིསམྤཛྫལིཏཾ པཝིསནྟི;
པཙྩནྟི ཧི ཏཱསུ ཙིརརཏྟཾ, ཨགྒིནིསམཱསུ [གིནིསྶམཱསུ (ཀ.)] སམུཔྤིལཝཱཏེ.
‘‘ཨཐ པུབྦལོཧིཏམིསྶེ, ཏཏྠ ཀིཾ པཙྩཏི ཀིབྦིསཀཱརཱི;
ཡཾ ཡཾ ¶ དིསཀཾ [དིསཏཾ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] ཨདྷིསེཏི, ཏཏྠ ཀིལིསྶཏི སམྥུསམཱནོ.
‘‘པུལ༹ཝཱཝསཐེ ¶ སལིལསྨིཾ, ཏཏྠ ཀིཾ པཙྩཏི ཀིབྦིསཀཱརཱི;
གནྟུཾ ན ཧི ཏཱིརམཔཏྠི, སབྦསམཱ ཧི སམནྟཀཔལླཱ.
‘‘ཨསིཔཏྟཝནཾ པན ཏིཎྷཾ, ཏཾ པཝིསནྟི སམུཙྪིདགཏྟཱ;
ཛིཝ྄ཧཾ ¶ བལིསེན གཧེཏྭཱ, ཨཱརཛཡཱརཛཡཱ ཝིཧནནྟི.
‘‘ཨཐ ཝེཏརཎིཾ པན དུགྒཾ, ཏིཎྷདྷཱརཁུརདྷཱརམུཔེནྟི;
ཏཏྠ མནྡཱ པཔཏནྟི, པཱཔཀརཱ པཱཔཱནི ཀརིཏྭཱ.
‘‘ཁཱདནྟི ¶ ཧི ཏཏྠ རུདནྟེ, སཱམཱ སབལཱ ཀཱཀོལགཎཱ ཙ;
སོཎཱ སིངྒཱལཱ [སིགཱལཱ (སཱི. པཱི.)] པཊིགིདྡྷཱ [པཊིགིཛ྄ཛྷཱ (སྱཱ. པཱི.)], ཀུལལཱ ཝཱཡསཱ ཙ [ཀུལལཱ ཙ ཝཱཡསཱ (?)] ཝིཏུདནྟི.
‘‘ཀིཙྪཱ ཝཏཡཾ ཨིདྷ ཝུཏྟི, ཡཾ ཛནོ ཕུསཏི [པསྶཏི (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] ཀིབྦིསཀཱརཱི;
ཏསྨཱ ཨིདྷ ཛཱིཝིཏསེསེ, ཀིཙྩཀརོ སིཡཱ ནརོ ན ཙཔྤམཛྫེ.
‘‘ཏེ ¶ གཎིཏཱ ཝིདཱུཧི ཏིལཝཱཧཱ, ཡེ པདུམེ ནིརཡེ ཨུཔནཱིཏཱ;
ནཧུཏཱནི ཧི ཀོཊིཡོ པཉྩ བྷཝནྟི, དྭཱདས ཀོཊིསཏཱནི པུནཉྙཱ [པནཡྻེ (ཀ.)].
‘‘ཡཱཝ ¶ དུཁཱ [དུཀྑཱ (སཱི. སྱཱ.), དུཀྑ (པཱི. ཀ.)] ནིརཡཱ ཨིདྷ ཝུཏྟཱ, ཏཏྠཔི ཏཱཝ ཙིརཾ ཝསིཏབྦཾ;
ཏསྨཱ ¶ སུཙིཔེསལསཱདྷུགུཎེསུ, ཝཱཙཾ མནཾ སཏཏཾ [པཀཏཾ (སྱཱ.)] པརིརཀྑེ’’ཏི.
ཀོཀཱལིཀསུཏྟཾ དསམཾ ནིཊྛིཏཾ.
༡༡. ནཱལཀསུཏྟཾ
ཨཱནནྡཛཱཏེ ཏིདསགཎེ པཏཱིཏེ, སཀྐཉྩ ཨིནྡཾ སུཙིཝསནེ ཙ དེཝེ;
དུསྶཾ གཧེཏྭཱ ཨཏིརིཝ ཐོམཡནྟེ, ཨསིཏོ ཨིསི ཨདྡས དིཝཱཝིཧཱརེ.
དིསྭཱན ¶ དེཝེ མུདིཏམནེ ཨུདགྒེ, ཙིཏྟིཾ ཀརིཏྭཱན ཨིདམཝོཙ [ཀརིཏྭཱ ཨིདམཝོཙཱསི (སཱི.)] ཏཏྠ;
‘‘ཀིཾ དེཝསངྒྷོ ཨཏིརིཝ ཀལྱརཱུཔོ, དུསྶཾ གཧེཏྭཱ རམཡཐ [བྷམཡཐ (སཱི.)] ཀིཾ པཊིཙྩ.
‘‘ཡདཱཔི ཨཱསཱི ཨསུརེཧི སངྒམོ, ཛཡོ སུརཱནཾ ཨསུརཱ པརཱཛིཏཱ.
ཏདཱཔི ནེཏཱདིསོ ལོམཧཾསནོ, ཀིམབྦྷུཏཾ དཊྛུ མརཱུ པམོདིཏཱ.
‘‘སེལེ༹ནྟི གཱཡནྟི ཙ ཝཱདཡནྟི ཙ, བྷུཛཱནི ཕོཊེནྟི [པོཋེནྟི (སཱི. པཱི.), པོཐེནྟི (ཀ.)] ཙ ནཙྩཡནྟི ཙ;
པུཙྪཱམི ¶ ཝོཧཾ མེརུམུདྡྷཝཱསིནེ, དྷུནཱཐ མེ སཾསཡཾ ཁིཔྤ མཱརིསཱ’’.
‘‘སོ ¶ བོདྷིསཏྟོ རཏནཝརོ ཨཏུལྱོ, མནུསྶལོཀེ ཧིཏསུཁཏྠཱཡ [ཧིཏསུཁཏཱཡ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] ཛཱཏོ;
སཀྱཱན གཱམེ ཛནཔདེ ལུམྦིནེཡྻེ, ཏེནམྷ ཏུཊྛཱ ཨཏིརིཝ ཀལྱརཱུཔཱ.
‘‘སོ སབྦསཏྟུཏྟམོ ཨགྒཔུགྒལོ, ནརཱསབྷོ སབྦཔཛཱནམུཏྟམོ;
ཝཏྟེསྶཏི ¶ ཙཀྐམིསིཝ྄ཧཡེ ཝནེ, ནདཾཝ སཱིཧོ བལཝཱ མིགཱབྷིབྷཱུ’’.
ཏཾ ¶ སདྡཾ སུཏྭཱ ཏུརིཏམཝསརཱི སོ, སུདྡྷོདནསྶ ཏད བྷཝནཾ ཨུཔཱཝིསི [ཨུཔཱགམི (སཱི. པཱི.)];
ནིསཛྫ ཏཏྠ ཨིདམཝོཙཱསི སཀྱེ, ‘‘ཀུཧིཾ ཀུམཱརོ ཨཧམཔི དཊྛུཀཱམོ’’.
ཏཏོ ཀུམཱརཾ ཛལིཏམིཝ སུཝཎྞཾ, ཨུཀྐཱམུཁེཝ སུཀུསལསམྤཧཊྛཾ [སུཀུསལེན སམྤཧཊྛཾ (ཀ.)];
དདྡལླམཱནཾ [དདྡལ༹ྷམཱནཾ (ཀ.)] སིརིཡཱ ཨནོམཝཎྞཾ, དསྶེསུ པུཏྟཾ ཨསིཏཝ྄ཧཡསྶ སཀྱཱ.
དིསྭཱ ཀུམཱརཾ སིཁིམིཝ པཛྫལནྟཾ, ཏཱརཱསབྷཾཝ ¶ ནབྷསིགམཾ ཝིསུདྡྷཾ;
སཱུརིཡཾ ཏཔནྟཾ སརདརིཝབྦྷམུཏྟཾ, ཨཱནནྡཛཱཏོ ཝིཔུལམལཏྠ པཱིཏིཾ.
ཨནེཀསཱཁཉྩ སཧསྶམཎྜལཾ, ཚཏྟཾ མརཱུ དྷཱརཡུམནྟལིཀྑེ;
སུཝཎྞདཎྜཱ ཝཱིཏིཔཏནྟི ཙཱམརཱ, ན དིསྶརེ ཙཱམརཚཏྟགཱཧཀཱ.
དིསྭཱ ¶ ¶ ཛཊཱི ཀཎྷསིརིཝ྄ཧཡོ ཨིསི, སུཝཎྞནིཀྑཾ ཝིཡ པཎྜུཀམྦལེ;
སེཏཉྩ ཚཏྟཾ དྷརིཡནྟ [དྷཱརིཡནྟ (སྱཱ.), དྷཱརཡནྟཾ (སཱི. ཀ.)] མུདྡྷནི, ཨུདགྒཙིཏྟོ སུམནོ པཊིགྒཧེ.
པཊིགྒཧེཏྭཱ པན སཀྱཔུངྒཝཾ, ཛིགཱིསཏོ [ཛིགིཾསཀོ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] ལཀྑཎམནྟཔཱརགཱུ;
པསནྣཙིཏྟོ གིརམབྦྷུདཱིརཡི, ‘‘ཨནུཏྟརཱཡཾ དྭིཔདཱནམུཏྟམོ’’ [དིཔདཱནམུཏྟམོ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)].
ཨཐཏྟནོ གམནམནུསྶརནྟོ, ཨཀལྱརཱུཔོ གལ༹ཡཏི ཨསྶུཀཱནི;
དིསྭཱན སཀྱཱ ཨིསིམཝོཙུཾ རུདནྟཾ,
‘‘ནོ ཙེ ཀུམཱརེ བྷཝིསྶཏི ཨནྟརཱཡོ’’.
དིསྭཱན སཀྱེ ཨིསིམཝོཙ ཨཀལྱེ, ‘‘ནཱཧཾ ¶ ཀུམཱརེ ཨཧིཏམནུསྶརཱམི;
ན ཙཱཔིམསྶ བྷཝིསྶཏི ཨནྟརཱཡོ, ན ཨོརཀཱཡཾ ཨདྷིམཱནསཱ [ཨདྷིམནསཱ (སཱི. སྱཱ.)] བྷཝཱཐ.
‘‘སམྦོདྷིཡགྒཾ ཕུསིསྶཏཱཡཾ ཀུམཱརོ, སོ དྷམྨཙཀྐཾ པརམཝིསུདྡྷདསྶཱི;
ཝཏྟེསྶཏཱཡཾ བཧུཛནཧིཏཱནུཀམྤཱི, ཝིཏྠཱརིཀསྶ བྷཝིསྶཏི བྲཧྨཙརིཡཾ.
‘‘མམཉྩ ¶ ཨཱཡུ ན ཙིརམིདྷཱཝསེསོ, ཨཐནྟརཱ མེ བྷཝིསྶཏི ཀཱལཀིརིཡཱ;
སོཧཾ ན སོསྶཾ [སུསྶཾ (སཱི. སྱཱ.)] ཨསམདྷུརསྶ དྷམྨཾ, ཏེནམྷི ཨཊྚོ བྱསནཾགཏོ ཨགྷཱཝཱི’’.
སོ ¶ ¶ སཱཀིཡཱནཾ ཝིཔུལཾ ཛནེཏྭཱ པཱིཏིཾ, ཨནྟེཔུརམྷཱ ནིགྒམཱ [ནིརགམཱ (སཱི. སྱཱ.), ནིགམཱ (ཀ. སཱི.), ནིརགམ (པཱི.)] བྲཧྨཙཱརཱི;
སོ བྷཱགིནེཡྻཾ སཡཾ ཨནུཀམྤམཱནོ, སམཱདཔེསི ཨསམདྷུརསྶ དྷམྨེ.
‘‘བུདྡྷོཏི གྷོསཾ ཡད [ཡདི (སྱཱ. ཀ.)] པརཏོ སུཎཱསི, སམྦོདྷིཔཏྟོ ཝིཝརཏི དྷམྨམགྒཾ;
གནྟྭཱན ཏཏྠ སམཡཾ པརིཔུཙྪམཱནོ [སཡཾ པརིཔུཙྪིཡཱནོ (སཱི. སྱཱ.)], ཙརསྶུ ཏསྨིཾ བྷགཝཏི བྲཧྨཙརིཡཾ’’.
ཏེནཱནུསིཊྛོ ཧིཏམནེན ཏཱདིནཱ, ཨནཱགཏེ ¶ པརམཝིསུདྡྷདསྶིནཱ;
སོ ནཱལཀོ ཨུཔཙིཏཔུཉྙསཉྩཡོ, ཛིནཾ པཏིཀྑཾ [པཏི + ཨིཀྑཾ = པཏིཀྑཾ] པརིཝསི རཀྑིཏིནྡྲིཡོ.
སུཏྭཱན གྷོསཾ ཛིནཝརཙཀྐཝཏྟནེ, གནྟྭཱན དིསྭཱ ཨིསིནིསབྷཾ པསནྣོ;
མོནེཡྻསེཊྛཾ ¶ མུནིཔཝརཾ ཨཔུཙྪི, སམཱགཏེ ཨསིཏཱཝ྄ཧཡསྶ སཱསནེཏི.
ཝཏྠུགཱཐཱ ནིཊྛིཏཱ.
‘‘ཨཉྙཱཏམེཏཾ ཝཙནཾ, ཨསིཏསྶ ཡཐཱཏཐཾ;
ཏཾ ཏཾ གོཏམ པུཙྪཱམི, སབྦདྷམྨཱན པཱརགུཾ.
‘‘ཨནགཱརིཡུཔེཏསྶ, བྷིཀྑཱཙརིཡཾ ཛིགཱིསཏོ;
མུནི པབྲཱུཧི མེ པུཊྛོ, མོནེཡྻཾ ཨུཏྟམཾ པདཾ’’.
‘‘མོནེཡྻཾ ཏེ ཨུཔཉྙིསྶཾ, (ཨིཏི བྷགཝཱ) དུཀྐརཾ དུརབྷིསམྦྷཝཾ;
ཧནྡ ཏེ ནཾ པཝཀྑཱམི, སནྠམྦྷསྶུ དལ༹ྷོ བྷཝ.
‘‘སམཱནབྷཱགཾ ¶ ཀུབྦེཐ, གཱམེ ཨཀྐུཊྛཝནྡིཏཾ;
མནོཔདོསཾ རཀྑེཡྻ, སནྟོ ཨནུཎྞཏོ ཙརེ.
‘‘ཨུཙྩཱཝཙཱ ¶ ¶ ནིཙྪརནྟི, དཱཡེ ཨགྒིསིཁཱུཔམཱ;
ནཱརིཡོ མུནིཾ པལོབྷེནྟི, ཏཱསུ ཏཾ མཱ པལོབྷཡུཾ.
‘‘ཝིརཏོ མེཐུནཱ དྷམྨཱ, ཧིཏྭཱ ཀཱམེ པརོཔརེ [པརོཝརེ (སཱི. པཱི.), ཝརཱཝརེ (སྱཱ.)];
ཨཝིརུདྡྷོ ¶ ཨསཱརཏྟོ, པཱཎེསུ ཏསཐཱཝརེ.
‘‘ཡཐཱ ཨཧཾ ཏཐཱ ཨེཏེ, ཡཐཱ ཨེཏེ ཏཐཱ ཨཧཾ;
ཨཏྟཱནཾ ཨུཔམཾ ཀཏྭཱ, ན ཧནེཡྻ ན གྷཱཏཡེ.
‘‘ཧིཏྭཱ ཨིཙྪཉྩ ལོབྷཉྩ, ཡཏྠ སཏྟོ པུཐུཛྫནོ;
ཙཀྑུམཱ པཊིཔཛྫེཡྻ, ཏརེཡྻ ནརཀཾ ཨིམཾ.
‘‘ཨཱུནཱུདརོ མིཏཱཧཱརོ, ཨཔྤིཙྪསྶ ཨལོལུཔོ;
སདཱ [ས ཝེ (པཱི.)] ཨིཙྪཱཡ ནིཙྪཱཏོ, ཨནིཙྪོ ཧོཏི ནིབྦུཏོ.
‘‘ས པིཎྜཙཱརཾ ཙརིཏྭཱ, ཝནནྟམབྷིཧཱརཡེ;
ཨུཔཊྛིཏོ རུཀྑམཱུལསྨིཾ, ཨཱསནཱུཔགཏོ མུནི.
‘‘ས ཛྷཱནཔསུཏོ དྷཱིརོ, ཝནནྟེ རམིཏོ སིཡཱ;
ཛྷཱཡེཐ རུཀྑམཱུལསྨིཾ, ཨཏྟཱནམབྷིཏོསཡཾ.
‘‘ཏཏོ རཏྱཱ ཝིཝསཱནེ [ཝིཝསནེ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)], གཱམནྟམབྷིཧཱརཡེ;
ཨཝ྄ཧཱནཾ ནཱབྷིནནྡེཡྻ, ཨབྷིཧཱརཉྩ གཱམཏོ.
‘‘ན མུནཱི གཱམམཱགམྨ, ཀུལེསུ སཧསཱ ཙརེ;
གྷཱསེསནཾ ཚིནྣཀཐོ, ན ཝཱཙཾ པཡུཏཾ བྷཎེ.
‘‘ཨལཏྠཾ ཡདིདཾ སཱདྷུ, ནཱལཏྠཾ ཀུསལཾ ཨིཏི;
ཨུབྷཡེནེཝ སོ ཏཱདཱི, རུཀྑཾཝུཔནིཝཏྟཏི [རུཀྑཾཝུ’པཏིཝཏྟཏི (ཀ.), རུཀྑཾཝ ཨུཔཱཏིཝཏྟཏི (སྱཱ.)].
‘‘ས ¶ ¶ པཏྟཔཱཎི ཝིཙརནྟོ, ཨམཱུགོ མཱུགསམྨཏོ;
ཨཔྤཾ དཱནཾ ན ཧཱིལེ༹ཡྻ, དཱཏཱརཾ ནཱཝཛཱནིཡཱ.
‘‘ཨུཙྩཱཝཙཱ ¶ ཧི པཊིཔདཱ, སམཎེན པཀཱསིཏཱ;
ན པཱརཾ ¶ དིགུཎཾ ཡནྟི, ནཡིདཾ ཨེཀགུཎཾ མུཏཾ.
‘‘ཡསྶ ཙ ཝིསཏཱ ནཏྠི, ཚིནྣསོཏསྶ བྷིཀྑུནོ;
ཀིཙྩཱཀིཙྩཔྤཧཱིནསྶ, པརིལཱ༹ཧོ ན ཝིཛྫཏི.
‘‘མོནེཡྻཾ ཏེ ཨུཔཉྙིསྶཾ, ཁུརདྷཱརཱུཔམོ བྷཝེ;
ཛིཝ྄ཧཱཡ ཏཱལུམཱཧཙྩ, ཨུདརེ སཉྙཏོ སིཡཱ.
‘‘ཨལཱིནཙིཏྟོ ཙ སིཡཱ, ན ཙཱཔི བཧུ ཙིནྟཡེ;
ནིརཱམགནྡྷོ ཨསིཏོ, བྲཧྨཙརིཡཔརཱཡཎོ.
‘‘ཨེཀཱསནསྶ སིཀྑེཐ, སམཎཱུཔཱསནསྶ ཙ;
ཨེཀཏྟཾ མོནམཀྑཱཏཾ, ཨེཀོ ཙེ ཨབྷིརམིསྶསི;
ཨཐ བྷཱཧིསི [བྷཱསིཧི (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] དསདིསཱ.
‘‘སུཏྭཱ དྷཱིརཱནཾ ནིགྒྷོསཾ, ཛྷཱཡཱིནཾ ཀཱམཙཱགིནཾ;
ཏཏོ ཧིརིཉྩ སདྡྷཉྩ, བྷིཡྻོ ཀུབྦེཐ མཱམཀོ.
‘‘ཏཾ ¶ ནདཱིཧི ཝིཛཱནཱཐ, སོབྦྷེསུ པདརེསུ ཙ;
སཎནྟཱ ཡནྟི ཀུསོབྦྷཱ [ཀུསྶུབྦྷཱ (སཱི.)], ཏུཎྷཱིཡནྟི མཧོདདྷཱི.
‘‘ཡདཱུནཀཾ ཏཾ སཎཏི, ཡཾ པཱུརཾ སནྟམེཝ ཏཾ;
ཨཌྜྷཀུམྦྷཱུཔམོ བཱལོ, རཧདོ པཱུརོཝ པཎྜིཏོ.
‘‘ཡཾ སམཎོ བཧུཾ བྷཱསཏི, ཨུཔེཏཾ ཨཏྠསཉྷིཏཾ;
ཛཱནཾ སོ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཛཱནཾ སོ བཧུ བྷཱསཏི.
‘‘ཡོ ¶ ཙ ཛཱནཾ སཾཡཏཏྟོ, ཛཱནཾ ན བཧུ བྷཱསཏི;
ས ¶ མུནཱི མོནམརཧཏི, ས མུནཱི མོནམཛ྄ཛྷགཱ’’ཏི.
ནཱལཀསུཏྟཾ ཨེཀཱདསམཾ ནིཊྛིཏཾ.
༡༢. དྭཡཏཱནུཔསྶནཱསུཏྟཾ
ཨེཝཾ མེ སུཏཾ – ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི པུབྦཱརཱམེ མིགཱརམཱཏུཔཱསཱདེ. ཏེན ཁོ པན སམཡེན བྷགཝཱ ཏདཧུཔོསཐེ པནྣརསེ ¶ པུཎྞཱཡ པུཎྞམཱཡ རཏྟིཡཱ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ ཨབྦྷོཀཱསེ ནིསིནྣོ ཧོཏི ¶ . ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཾ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཨནུཝིལོཀེཏྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི –
‘‘‘ཡེ ཏེ, བྷིཀྑཝེ, ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨརིཡཱ ནིཡྻཱནིཀཱ སམྦོདྷགཱམིནོ, ཏེསཾ ཝོ, བྷིཀྑཝེ, ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨརིཡཱནཾ ནིཡྻཱནིཀཱནཾ སམྦོདྷགཱམཱིནཾ ཀཱ ཨུཔནིསཱ སཝནཱཡཱ’ཏི ཨིཏི ཙེ, བྷིཀྑཝེ, པུཙྪིཏཱརོ ཨསྶུ, ཏེ ཨེཝམསྶུ ཝཙནཱིཡཱ – ‘ཡཱཝདེཝ དྭཡཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ ཉཱཎཱཡཱ’ཏི. ཀིཉྩ དྭཡཏཾ ཝདེཐ?
(༡) ‘‘ཨིདཾ དུཀྑཾ, ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོཏི ཨཡམེཀཱནུཔསྶནཱ. ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷོ, ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱཏི, ཨཡཾ དུཏིཡཱནུཔསྶནཱ. ཨེཝཾ སམྨཱ དྭཡཏཱནུཔསྶིནོ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ པཧིཏཏྟསྶ ཝིཧརཏོ དྭིནྣཾ ཕལཱནཾ ཨཉྙཏརཾ ཕལཾ པཱཊིཀངྑཾ – དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཨཉྙཱ, སཏི ཝཱ ¶ ཨུཔཱདིསེསེ ཨནཱགཱམིཏཱ’’ཏི.
ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ. ཨིདཾ ཝཏྭཱན སུགཏོ ཨཐཱཔརཾ ཨེཏདཝོཙ སཏྠཱ –
‘‘ཡེ དུཀྑཾ ནཔྤཛཱནནྟི, ཨཐོ དུཀྑསྶ སམྦྷཝཾ;
ཡཏྠ ཙ སབྦསོ དུཀྑཾ, ཨསེསཾ ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏི;
ཏཉྩ མགྒཾ ན ཛཱནནྟི, དུཀྑཱུཔསམགཱམིནཾ.
‘‘ཙེཏོཝིམུཏྟིཧཱིནཱ ཏེ, ཨཐོ པཉྙཱཝིམུཏྟིཡཱ;
ཨབྷབྦཱ ཏེ ཨནྟཀིརིཡཱཡ, ཏེ ཝེ ཛཱཏིཛརཱུཔགཱ.
‘‘ཡེ ¶ ཙ དུཀྑཾ པཛཱནནྟི, ཨཐོ དུཀྑསྶ སམྦྷཝཾ;
ཡཏྠ ཙ སབྦསོ དུཀྑཾ, ཨསེསཾ ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏི;
ཏཉྩ ¶ མགྒཾ པཛཱནནྟི, དུཀྑཱུཔསམགཱམིནཾ.
‘‘ཙེཏོཝིམུཏྟིསམྤནྣཱ, ཨཐོ པཉྙཱཝིམུཏྟིཡཱ;
བྷབྦཱ ཏེ ཨནྟཀིརིཡཱཡ, ན ཏེ ཛཱཏིཛརཱུཔགཱ’’ཏི.
(༢) ‘‘‘སིཡཱ ཨཉྙེནཔི པརིཡཱཡེན སམྨཱ དྭཡཏཱནུཔསྶནཱ’ཏི, ཨིཏི ཙེ, བྷིཀྑཝེ, པུཙྪིཏཱརོ ཨསྶུ; ‘སིཡཱ’ཏིསྶུ ཝཙནཱིཡཱ. ཀཐཉྩ སིཡཱ? ཡཾ ཀིཉྩི དུཀྑཾ སམྦྷོཏི སབྦཾ ཨུཔདྷིཔཙྩཡཱཏི, ཨཡམེཀཱནུཔསྶནཱ. ཨུཔདྷཱིནཾ ¶ ཏྭེཝ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ ནཏྠི དུཀྑསྶ སམྦྷཝོཏི, ཨཡཾ དུཏིཡཱནུཔསྶནཱ. ཨེཝཾ སམྨཱ…པེ… ཨཐཱཔརཾ ཨེཏདཝོཙ སཏྠཱ –
‘‘ཨུཔདྷིནིདཱནཱ པབྷཝནྟི དུཀྑཱ, ཡེ ¶ ཀེཙི ལོཀསྨིམནེཀརཱུཔཱ;
ཡོ ཝེ ཨཝིདྭཱ ཨུཔདྷིཾ ཀརོཏི, པུནཔྤུནཾ དུཀྑམུཔེཏི མནྡོ;
ཏསྨཱ པཛཱནཾ ཨུཔདྷིཾ ན ཀཡིརཱ, དུཀྑསྶ ཛཱཏིཔྤབྷཝཱནུཔསྶཱི’’ཏི.
(༣) ‘‘‘སིཡཱ ཨཉྙེནཔི པརིཡཱཡེན སམྨཱ དྭཡཏཱནུཔསྶནཱ’ཏི, ཨིཏི ཙེ, བྷིཀྑཝེ, པུཙྪིཏཱརོ ཨསྶུ; ‘སིཡཱ’ཏིསྶུ ཝཙནཱིཡཱ. ཀཐཉྩ སིཡཱ? ཡཾ ཀིཉྩི དུཀྑཾ སམྦྷོཏི སབྦཾ ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡཱཏི, ཨཡམེཀཱནུཔསྶནཱ. ཨཝིཛྫཱཡ ཏྭེཝ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ ནཏྠི དུཀྑསྶ སམྦྷཝོཏི, ཨཡཾ དུཏིཡཱནུཔསྶནཱ. ཨེཝཾ སམྨཱ…པེ… ཨཐཱཔརཾ ཨེཏདཝོཙ སཏྠཱ –
‘‘ཛཱཏིམརཎསཾསཱརཾ ¶ , ཡེ ཝཛནྟི པུནཔྤུནཾ;
ཨིཏྠབྷཱཝཉྙཐཱབྷཱཝཾ, ཨཝིཛྫཱཡེཝ སཱ གཏི.
‘‘ཨཝིཛྫཱ ཧཱཡཾ མཧཱམོཧོ, ཡེནིདཾ སཾསིཏཾ ཙིརཾ;
ཝིཛྫཱགཏཱ ཙ ཡེ སཏྟཱ, ན ཏེ གཙྪནྟི [ནཱགཙྪནྟི (སཱི. པཱི.)] པུནབྦྷཝ’’ནྟི.
(༤) ‘‘སིཡཱ ཨཉྙེནཔི…པེ… ཀཐཉྩ སིཡཱ? ཡཾ ཀིཉྩི དུཀྑཾ སམྦྷོཏི སབྦཾ སངྑཱརཔཙྩཡཱཏི, ཨཡམེཀཱནུཔསྶནཱ. སངྑཱརཱནཾ ཏྭེཝ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ ནཏྠི དུཀྑསྶ སམྦྷཝོཏི, ཨཡཾ དུཏིཡཱནུཔསྶནཱ. ཨེཝཾ སམྨཱ…པེ… ཨཐཱཔརཾ ཨེཏདཝོཙ སཏྠཱ –
‘‘ཡཾ ¶ ¶ ཀིཉྩི དུཀྑཾ སམྦྷོཏི, སབྦཾ སངྑཱརཔཙྩཡཱ;
སངྑཱརཱནཾ ནིརོདྷེན, ནཏྠི དུཀྑསྶ སམྦྷཝོ.
‘‘ཨེཏམཱདཱིནཝཾ ཉཏྭཱ, དུཀྑཾ སངྑཱརཔཙྩཡཱ;
སབྦསངྑཱརསམཐཱ, སཉྙཱནཾ ཨུཔརོདྷནཱ;
ཨེཝཾ དུཀྑཀྑཡོ ཧོཏི, ཨེཏཾ ཉཏྭཱ ཡཐཱཏཐཾ.
‘‘སམྨདྡསཱ ཝེདགུནོ, སམྨདཉྙཱཡ པཎྜིཏཱ;
ཨབྷིབྷུཡྻ མཱརསཾཡོགཾ, ན གཙྪནྟི [ནཱགཙྪནྟི (སཱི. པཱི.)] པུནབྦྷཝ’’ནྟི.
(༥) ‘‘སིཡཱ ¶ ¶ ཨཉྙེནཔི…པེ… ཀཐཉྩ སིཡཱ? ཡཾ ཀིཉྩི དུཀྑཾ སམྦྷོཏི སབྦཾ ཝིཉྙཱཎཔཙྩཡཱཏི, ཨཡམེཀཱནུཔསྶནཱ. ཝིཉྙཱཎསྶ ཏྭེཝ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ ནཏྠི དུཀྑསྶ སམྦྷཝོཏི, ཨཡཾ དུཏིཡཱནུཔསྶནཱ. ཨེཝཾ སམྨཱ…པེ… ཨཐཱཔརཾ ཨེཏདཝོཙ སཏྠཱ –
‘‘ཡཾ ཀིཉྩི དུཀྑཾ སམྦྷོཏི, སབྦཾ ཝིཉྙཱཎཔཙྩཡཱ;
ཝིཉྙཱཎསྶ ནིརོདྷེན, ནཏྠི དུཀྑསྶ སམྦྷཝོ.
‘‘ཨེཏམཱདཱིནཝཾ ཉཏྭཱ, དུཀྑཾ ཝིཉྙཱཎཔཙྩཡཱ;
ཝིཉྙཱཎཱུཔསམཱ བྷིཀྑུ, ནིཙྪཱཏོ པརིནིབྦུཏོ’’ཏི.
(༦) ‘‘སིཡཱ ཨཉྙེནཔི…པེ… ཀཐཉྩ སིཡཱ? ཡཾ ཀིཉྩི དུཀྑཾ སམྦྷོཏི སབྦཾ ཕསྶཔཙྩཡཱཏི, ཨཡམེཀཱནུཔསྶནཱ. ཕསྶསྶ ཏྭེཝ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ ནཏྠི དུཀྑསྶ སམྦྷཝོཏི, ཨཡཾ དུཏིཡཱནུཔསྶནཱ. ཨེཝཾ སམྨཱ…པེ… ཨཐཱཔརཾ ཨེཏདཝོཙ ¶ སཏྠཱ –
‘‘ཏེསཾ ཕསྶཔརེཏཱནཾ, བྷཝསོཏཱནུསཱརིནཾ;
ཀུམྨགྒཔཊིཔནྣཱནཾ, ཨཱརཱ སཾཡོཛནཀྑཡོ.
‘‘ཡེ ཙ ཕསྶཾ པརིཉྙཱཡ, ཨཉྙཱཡུཔསམེ [པཉྙཱཡ ཨུཔསམེ (སྱཱ.)] རཏཱ;
ཏེ ཝེ ཕསྶཱབྷིསམཡཱ, ནིཙྪཱཏཱ པརིནིབྦུཏཱ’’ཏི.
(༧) ‘‘སིཡཱ ¶ ཨཉྙེནཔི…པེ… ཀཐཉྩ སིཡཱ? ཡཾ ཀིཉྩི དུཀྑཾ སམྦྷོཏི སབྦཾ ཝེདནཱཔཙྩཡཱཏི, ཨཡམེཀཱནུཔསྶནཱ. ཝེདནཱནཾ ཏྭེཝ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ ནཏྠི དུཀྑསྶ སམྦྷཝོཏི, ཨཡཾ དུཏིཡཱནུཔསྶནཱ. ཨེཝཾ སམྨཱ…པེ… ཨཐཱཔརཾ ཨེཏདཝོཙ སཏྠཱ –
‘‘སུཁཾ ¶ ཝཱ ཡདི ཝཱ དུཀྑཾ, ཨདུཀྑམསུཁཾ སཧ;
ཨཛ྄ཛྷཏྟཉྩ བཧིདྡྷཱ ཙ, ཡཾ ཀིཉྩི ཨཏྠི ཝེདིཏཾ.
‘‘ཨེཏཾ དུཀྑནྟི ཉཏྭཱན, མོསདྷམྨཾ པལོཀིནཾ [པལོཀིཏཾ (སཱི.)];
ཕུསྶ ཕུསྶ ཝཡཾ པསྶཾ, ཨེཝཾ ཏཏྠ ཝིཛཱནཏི [ཝིརཛྫཏི (ཀ. སཱི.)];
ཝེདནཱནཾ ཁཡཱ བྷིཀྑུ, ནིཙྪཱཏོ པརིནིབྦུཏོ’’ཏི.
(༨) ‘‘སིཡཱ ¶ ཨཉྙེནཔི…པེ… ཀཐཉྩ སིཡཱ? ཡཾ ཀིཉྩི དུཀྑཾ སམྦྷོཏི སབྦཾ ཏཎྷཱཔཙྩཡཱཏི, ཨཡམེཀཱནུཔསྶནཱ. ཏཎྷཱཡ ཏྭེཝ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ ནཏྠི དུཀྑསྶ སམྦྷཝོཏི, ཨཡཾ དུཏིཡཱནུཔསྶནཱ. ཨེཝཾ སམྨཱ…པེ… ཨཐཱཔརཾ ཨེཏདཝོཙ སཏྠཱ –
‘‘ཏཎྷཱདུཏིཡོ ¶ པུརིསོ, དཱིགྷམདྡྷཱན སཾསརཾ;
ཨིཏྠབྷཱཝཉྙཐཱབྷཱཝཾ, སཾསཱརཾ ནཱཏིཝཏྟཏི.
‘‘ཨེཏམཱདཱིནཝཾ ཉཏྭཱ, ཏཎྷཾ [ཏཎྷཱ (བཧཱུསུ) ཨིཏིཝུཏྟཀེ ༡༥ པསྶིཏབྦཾ] དུཀྑསྶ སམྦྷཝཾ;
ཝཱིཏཏཎྷོ ཨནཱདཱནོ, སཏོ བྷིཀྑུ པརིབྦཛེ’’ཏི.
(༩) ‘‘སིཡཱ ཨཉྙེནཔི…པེ… ཀཐཉྩ སིཡཱ? ཡཾ ཀིཉྩི དུཀྑཾ སམྦྷོཏི སབྦཾ ཨུཔཱདཱནཔཙྩཡཱཏི, ཨཡམེཀཱནུཔསྶནཱ. ཨུཔཱདཱནཱནཾ [ཨུཔཱདཱནསྶ (སྱཱ. ཀ.)] ཏྭེཝ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ ནཏྠི དུཀྑསྶ སམྦྷཝོཏི, ཨཡཾ དུཏིཡཱནུཔསྶནཱ. ཨེཝཾ སམྨཱ…པེ… ཨཐཱཔརཾ ཨེཏདཝོཙ སཏྠཱ –
‘‘ཨུཔཱདཱནཔཙྩཡཱ བྷཝོ, བྷཱུཏོ དུཀྑཾ ནིགཙྪཏི;
ཛཱཏསྶ མརཎཾ ཧོཏི, ཨེསོ དུཀྑསྶ སམྦྷཝོ.
‘‘ཏསྨཱ ཨུཔཱདཱནཀྑཡཱ, སམྨདཉྙཱཡ པཎྜིཏཱ;
ཛཱཏིཀྑཡཾ ཨབྷིཉྙཱཡ, ན གཙྪནྟི པུནབྦྷཝ’’ནྟི.
(༡༠) ‘‘སིཡཱ ¶ ¶ ཨཉྙེནཔི…པེ… ཀཐཉྩ སིཡཱ? ཡཾ ཀིཉྩི དུཀྑཾ སམྦྷོཏི སབྦཾ ཨཱརམྦྷཔཙྩཡཱཏི, ཨཡམེཀཱནུཔསྶནཱ. ཨཱརམྦྷཱནཾ ཏྭེཝ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ ནཏྠི དུཀྑསྶ སམྦྷཝོཏི, ཨཡཾ དུཏིཡཱནུཔསྶནཱ. ཨེཝཾ སམྨཱ…པེ… ཨཐཱཔརཾ ཨེཏདཝོཙ སཏྠཱ –
‘‘ཡཾ ཀིཉྩི དུཀྑཾ སམྦྷོཏི, སབྦཾ ཨཱརམྦྷཔཙྩཡཱ;
ཨཱརམྦྷཱནཾ ནིརོདྷེན, ནཏྠི དུཀྑསྶ སམྦྷཝོ.
‘‘ཨེཏམཱདཱིནཝཾ ¶ ཉཏྭཱ, དུཀྑཾ ཨཱརམྦྷཔཙྩཡཱ;
སབྦཱརམྦྷཾ པཊིནིསྶཛྫ, ཨནཱརམྦྷེ ཝིམུཏྟིནོ.
‘‘ཨུཙྪིནྣབྷཝཏཎྷསྶ, སནྟཙིཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ;
ཝིཀྑཱིཎོ [ཝིཏིཎྞོ (སཱི.)] ཛཱཏིསཾསཱརོ, ནཏྠི ཏསྶ པུནབྦྷཝོ’’ཏི.
(༡༡) ‘‘སིཡཱ ¶ ཨཉྙེནཔི…པེ… ཀཐཉྩ སིཡཱ? ཡཾ ཀིཉྩི དུཀྑཾ སམྦྷོཏི སབྦཾ ཨཱཧཱརཔཙྩཡཱཏི, ཨཡམེཀཱནུཔསྶནཱ. ཨཱཧཱརཱནཾ ཏྭེཝ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ ནཏྠི དུཀྑསྶ སམྦྷཝོཏི, ཨཡཾ དུཏིཡཱནུཔསྶནཱ. ཨེཝཾ སམྨཱ…པེ… ཨཐཱཔརཾ ཨེཏདཝོཙ སཏྠཱ –
‘‘ཡཾ ཀིཉྩི དུཀྑཾ སམྦྷོཏི, སབྦཾ ཨཱཧཱརཔཙྩཡཱ;
ཨཱཧཱརཱནཾ ནིརོདྷེན, ནཏྠི དུཀྑསྶ སམྦྷཝོ.
‘‘ཨེཏམཱདཱིནཝཾ ཉཏྭཱ, དུཀྑཾ ཨཱཧཱརཔཙྩཡཱ;
སབྦཱཧཱརཾ པརིཉྙཱཡ, སབྦཱཧཱརམནིསྶིཏོ.
‘‘ཨཱརོགྱཾ ¶ སམྨདཉྙཱཡ, ཨཱསཝཱནཾ པརིཀྑཡཱ;
སངྑཱཡ སེཝཱི དྷམྨཊྛོ, སངྑྱཾ [སངྑཾ (སཱི. པཱི.)] ནོཔེཏི ཝེདགཱུ’’ཏི.
(༡༢) ‘‘སིཡཱ ཨཉྙེནཔི…པེ… ཀཐཉྩ སིཡཱ? ཡཾ ཀིཉྩི དུཀྑཾ སམྦྷོཏི སབྦཾ ཨིཉྫིཏཔཙྩཡཱཏི, ཨཡམེཀཱནུཔསྶནཱ. ཨིཉྫིཏཱནཾ ཏྭེཝ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ ནཏྠི དུཀྑསྶ སམྦྷཝོཏི, ཨཡཾ དུཏིཡཱནུཔསྶནཱ. ཨེཝཾ སམྨཱ…པེ… ཨཐཱཔརཾ ཨེཏདཝོཙ སཏྠཱ –
‘‘ཡཾ ¶ ¶ ཀིཉྩི དུཀྑཾ སམྦྷོཏི, སབྦཾ ཨིཉྫིཏཔཙྩཡཱ;
ཨིཉྫིཏཱནཾ ནིརོདྷེན, ནཏྠི དུཀྑསྶ སམྦྷཝོ.
‘‘ཨེཏམཱདཱིནཝཾ ཉཏྭཱ, དུཀྑཾ ཨིཉྫིཏཔཙྩཡཱ;
ཏསྨཱ ཧི ཨེཛཾ ཝོསྶཛྫ, སངྑཱརེ ཨུཔརུནྡྷིཡ;
ཨནེཛོ ཨནུཔཱདཱནོ, སཏོ བྷིཀྑུ པརིབྦཛེ’’ཏི.
(༡༣) ‘‘སིཡཱ ཨཉྙེནཔི…པེ… ཀཐཉྩ སིཡཱ? ནིསྶིཏསྶ ཙལིཏཾ ཧོཏཱིཏི, ཨཡམེཀཱནུཔསྶནཱ. ཨནིསྶིཏོ ན ཙལཏཱིཏི, ཨཡཾ དུཏིཡཱནུཔསྶནཱ. ཨེཝཾ སམྨཱ…པེ… ཨཐཱཔརཾ ཨེཏདཝོཙ སཏྠཱ –
‘‘ཨནིསྶིཏོ ན ཙལཏི, ནིསྶིཏོ ཙ ཨུཔཱདིཡཾ;
ཨིཏྠབྷཱཝཉྙཐཱབྷཱཝཾ, སཾསཱརཾ ནཱཏིཝཏྟཏི.
‘‘ཨེཏམཱདཱིནཝཾ ཉཏྭཱ, ནིསྶཡེསུ མཧབྦྷཡཾ;
ཨནིསྶིཏོ ཨནུཔཱདཱནོ, སཏོ བྷིཀྑུ པརིབྦཛེ’’ཏི.
(༡༤) ‘‘སིཡཱ ¶ ཨཉྙེནཔི…པེ… ཀཐཉྩ སིཡཱ? རཱུཔེཧི, བྷིཀྑཝེ, ཨརཱུཔཱ [ཨཱརུཔྤཱ (སཱི. པཱི.)] སནྟཏརཱཏི, ཨཡམེཀཱནུཔསྶནཱ. ཨརཱུཔེཧི ¶ ནིརོདྷོ སནྟཏརོཏི, ཨཡཾ དུཏིཡཱནུཔསྶནཱ. ཨེཝཾ སམྨཱ…པེ… ཨཐཱཔརཾ ཨེཏདཝོཙ སཏྠཱ –
‘‘ཡེ ཙ རཱུཔཱུཔགཱ སཏྟཱ, ཡེ ཙ ཨརཱུཔཊྛཱཡིནོ [ཨཱརུཔྤཝཱསིནོ (སཱི. པཱི.)];
ནིརོདྷཾ ཨཔྤཛཱནནྟཱ, ཨཱགནྟཱརོ པུནབྦྷཝཾ.
‘‘ཡེ ཙ རཱུཔེ པརིཉྙཱཡ, ཨརཱུཔེསུ ཨསཎྛིཏཱ [སུསཎྛིཏཱ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)];
ནིརོདྷེ ¶ ཡེ ཝིམུཙྩནྟི, ཏེ ཛནཱ མཙྩུཧཱཡིནོ’’ཏི.
(༡༥) ‘‘སིཡཱ ཨཉྙེནཔི…པེ… ཀཐཉྩ སིཡཱ? ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ སམཱརཀསྶ སབྲཧྨཀསྶ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཡཱ པཛཱཡ སདེཝམནུསྶཱཡ ཨིདཾ སཙྩནྟི ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡིཏཾ ཏདམརིཡཱནཾ ཨེཏཾ མུསཱཏི ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ སུདིཊྛཾ, ཨཡམེཀཱནུཔསྶནཱ. ཡཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, སདེཝཀསྶ…པེ… སདེཝམནུསྶཱཡ ཨིདཾ མུསཱཏི ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡིཏཾ, ཏདམརིཡཱནཾ ཨེཏཾ སཙྩནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ སུདིཊྛཾ, ཨཡཾ དུཏིཡཱནུཔསྶནཱ. ཨེཝཾ སམྨཱ…པེ… ཨཐཱཔརཾ ཨེཏདཝོཙ སཏྠཱ –
‘‘ཨནཏྟནི ཨཏྟམཱནིཾ [ཨཏྟམཱནཱི (སྱཱ.), ཨཏྟམཱནཾ (པཱི. ཀ.)], པསྶ ལོཀཾ སདེཝཀཾ;
ནིཝིཊྛཾ ནཱམརཱུཔསྨིཾ, ཨིདཾ སཙྩནྟི མཉྙཏི.
‘‘ཡེན ཡེན ཧི མཉྙནྟི, ཏཏོ ཏཾ ཧོཏི ཨཉྙཐཱ;
ཏཉྷི ཏསྶ མུསཱ ཧོཏི, མོསདྷམྨཉྷི ཨིཏྟརཾ.
‘‘ཨམོསདྷམྨཾ ¶ ནིབྦཱནཾ, ཏདརིཡཱ སཙྩཏོ ཝིདཱུ;
ཏེ ཝེ སཙྩཱབྷིསམཡཱ, ནིཙྪཱཏཱ པརིནིབྦུཏཱ’’ཏི.
(༡༦) ‘‘‘སིཡཱ ཨཉྙེནཔི པརིཡཱཡེན སམྨཱ དྭཡཏཱནུཔསྶནཱ’ཏི, ཨིཏི ཙེ, བྷིཀྑཝེ, པུཙྪིཏཱརོ ཨསྶུ; ‘སིཡཱ’ཏིསྶུ ཝཙནཱིཡཱ. ཀཐཉྩ སིཡཱ? ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ སམཱརཀསྶ སབྲཧྨཀསྶ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཡཱ པཛཱཡ སདེཝམནུསྶཱཡ ཨིདཾ སུཁནྟི ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡིཏཾ, ཏདམརིཡཱནཾ ཨེཏཾ དུཀྑནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ སུདིཊྛཾ, ཨཡམེཀཱནུཔསྶནཱ ¶ . ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, སདེཝཀསྶ…པེ… སདེཝམནུསྶཱཡ ཨིདཾ དུཀྑནྟི ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡིཏཾ ཏདམརིཡཱནཾ ཨེཏཾ སུཁནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ སམྨཔྤཉྙཱཡ སུདིཊྛཾ, ཨཡཾ ¶ དུཏིཡཱནུཔསྶནཱ. ཨེཝཾ སམྨཱ དྭཡཏཱནུཔསྶིནོ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནོ ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ པཧིཏཏྟསྶ ཝིཧརཏོ དྭིནྣཾ ཕལཱནཾ ཨཉྙཏརཾ ཕལཾ པཱཊིཀངྑཾ – དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཨཉྙཱ, སཏི ཝཱ ཨུཔཱདིསེསེ ཨནཱགཱམིཏཱཏི. ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ. ཨིདཾ ཝཏྭཱན སུགཏོ ཨཐཱཔརཾ ཨེཏདཝོཙ སཏྠཱ –
‘‘རཱུཔཱ སདྡཱ རསཱ གནྡྷཱ, ཕསྶཱ དྷམྨཱ ཙ ཀེཝལཱ;
ཨིཊྛཱ ཀནྟཱ མནཱཔཱ ཙ, ཡཱཝཏཏྠཱིཏི ཝུཙྩཏི.
‘‘སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ, ཨེཏེ ཝོ སུཁསམྨཏཱ;
ཡཏྠ ཙེཏེ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི, ཏཾ ནེསཾ དུཀྑསམྨཏཾ.
‘‘སུཁནྟི ¶ དིཊྛམརིཡེཧི, སཀྐཱཡསྶུཔརོདྷནཾ;
པཙྩནཱིཀམིདཾ ཧོཏི, སབྦལོཀེན པསྶཏཾ.
‘‘ཡཾ ¶ པརེ སུཁཏོ ཨཱཧུ, ཏདརིཡཱ ཨཱཧུ དུཀྑཏོ;
ཡཾ པརེ དུཀྑཏོ ཨཱཧུ, ཏདརིཡཱ སུཁཏོ ཝིདཱུ.
‘‘པསྶ དྷམྨཾ དུརཱཛཱནཾ, སམྤམཱུལ༹ྷེཏྠཝིདྡསུ [སམྤམཱུལ༹ྷེཏྠ ཨཝིདྡསུ (སཱི. པཱི.), སམྨཱུལ༹ྷེཏྠ ཨཝིདྡསུ (?)];
ནིཝུཏཱནཾ ཏམོ ཧོཏི, ཨནྡྷཀཱརོ ཨཔསྶཏཾ.
‘‘སཏཉྩ ཝིཝཊཾ ཧོཏི, ཨཱལོཀོ པསྶཏཱམིཝ;
སནྟིཀེ ན ཝིཛཱནནྟི, མགྒཱ དྷམྨསྶ ཀོཝིདཱ.
‘‘བྷཝརཱགཔརེཏེཧི ¶ , བྷཝསོཏཱནུསཱརིབྷི;
མཱརདྷེཡྻཱནུཔནྣེཧི, ནཱཡཾ དྷམྨོ སུསམྦུདྷོ.
‘‘ཀོ ནུ ཨཉྙཏྲམརིཡེཧི, པདཾ སམྦུདྡྷུམརཧཏི;
ཡཾ པདཾ སམྨདཉྙཱཡ, པརིནིབྦནྟི ཨནཱསཝཱ’’ཏི.
ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ. ཨཏྟམནཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡུནྟི. ཨིམསྨིཾ ཙ [ཨིམསྨིཾ ཁོ (སཱི.)] པན ཝེཡྻཱཀརཎསྨིཾ བྷཉྙམཱནེ སཊྛིམཏྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཱནི ཝིམུཙྩིཾསཱུཏི.
དྭཡཏཱནུཔསྶནཱསུཏྟཾ དྭཱདསམཾ ནིཊྛིཏཾ.
ཏསྶུདྡཱནཾ ¶ –
སཙྩཾ ¶ ཨུཔདྷི ཨཝིཛྫཱ ཙ, སངྑཱརེ ཝིཉྙཱཎཔཉྩམཾ;
ཕསྶཝེདནིཡཱ ཏཎྷཱ, ཨུཔཱདཱནཱརམྦྷཨཱཧཱརཱ;
ཨིཉྫིཏཾ ཙལིཏཾ རཱུཔཾ, སཙྩཾ དུཀྑེན སོལ༹སཱཏི.
མཧཱཝགྒོ ཏཏིཡོ ནིཊྛིཏོ.
ཏསྶུདྡཱནཾ ¶ –
པབྦཛྫཱ ཙ པདྷཱནཉྩ, སུབྷཱསིཏཉྩ སུནྡརི;
མཱགྷསུཏྟཾ སབྷིཡོ ཙ, སེལོ སལླཉྩ ཝུཙྩཏི.
ཝཱསེཊྛོ ཙཱཔི ཀོཀཱལི, ནཱལཀོ དྭཡཏཱནུཔསྶནཱ;
དྭཱདསེཏཱནི སུཏྟཱནི, མཧཱཝགྒོཏི ཝུཙྩཏཱིཏི.
༤. ཨཊྛཀཝགྒོ
༡. ཀཱམསུཏྟཾ
ཀཱམཾ ¶ ¶ ¶ ¶ ཀཱམཡམཱནསྶ, ཏསྶ ཙེ ཏཾ སམིཛ྄ཛྷཏི;
ཨདྡྷཱ པཱིཏིམནོ ཧོཏི, ལདྡྷཱ མཙྩོ ཡདིཙྪཏི.
ཏསྶ ཙེ ཀཱམཡཱནསྶ [ཀཱམཡམཱནསྶ (ཀ.)], ཚནྡཛཱཏསྶ ཛནྟུནོ;
ཏེ ཀཱམཱ པརིཧཱཡནྟི, སལླཝིདྡྷོཝ རུཔྤཏི.
ཡོ ཀཱམེ པརིཝཛྫེཏི, སཔྤསྶེཝ པདཱ སིརོ;
སོམཾ [སོ ཨིམཾ (སཱི. པཱི.)] ཝིསཏྟིཀཾ ལོཀེ, སཏོ སམཏིཝཏྟཏི.
ཁེཏྟཾ ཝཏྠུཾ ཧིརཉྙཾ ཝཱ, གཝསྶཾ [གཝཱསྶཾ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] དཱསཔོརིསཾ;
ཐིཡོ བནྡྷཱུ པུཐུ ཀཱམེ, ཡོ ནརོ ཨནུགིཛ྄ཛྷཏི.
ཨབལཱ ནཾ བལཱིཡནྟི, མདྡནྟེནཾ པརིསྶཡཱ;
ཏཏོ ནཾ དུཀྑམནྭེཏི, ནཱཝཾ བྷིནྣམིཝོདཀཾ.
ཏསྨཱ ཛནྟུ སདཱ སཏོ, ཀཱམཱནི པརིཝཛྫཡེ;
ཏེ པཧཱཡ ཏརེ ཨོགྷཾ, ནཱཝཾ སིཏྭཱཝ [སིཉྩིཏྭཱ (སཱི.)] པཱརགཱུཏི.
ཀཱམསུཏྟཾ པཋམཾ ནིཊྛིཏཾ.
༢. གུཧཊྛཀསུཏྟཾ
སཏྟོ ¶ ¶ གུཧཱཡཾ བཧུནཱབྷིཚནྣོ, ཏིཊྛཾ ནརོ མོཧནསྨིཾ པགཱལ༹ྷོ;
དཱུརེ ¶ ཝིཝེཀཱ ཧི ཏཐཱཝིདྷོ སོ, ཀཱམཱ ཧི ལོཀེ ན ཧི སུཔྤཧཱཡཱ.
ཨིཙྪཱནིདཱནཱ ¶ བྷཝསཱཏབདྡྷཱ, ཏེ དུཔྤམུཉྩཱ ན ཧི ཨཉྙམོཀྑཱ;
པཙྪཱ པུརེ ཝཱཔི ཨཔེཀྑམཱནཱ, ཨིམེཝ ཀཱམེ པུརིམེཝ ཛཔྤཾ.
ཀཱམེསུ གིདྡྷཱ པསུཏཱ པམཱུལ༹ྷཱ, ཨཝདཱནིཡཱ ཏེ ཝིསམེ ནིཝིཊྛཱ;
དུཀྑཱུཔནཱིཏཱ པརིདེཝཡནྟི, ཀིཾསཱུ བྷཝིསྶཱམ ཨིཏོ ཙུཏཱསེ.
ཏསྨཱ ཧི སིཀྑེཐ ཨིདྷེཝ ཛནྟུ, ཡཾ ཀིཉྩི ཛཉྙཱ ཝིསམནྟི ལོཀེ;
ན ཏསྶ ཧེཏཱུ ཝིསམཾ ཙརེཡྻ, ཨཔྤཉྷིདཾ ཛཱིཝིཏམཱཧུ དྷཱིརཱ.
པསྶཱམི ལོཀེ པརིཕནྡམཱནཾ, པཛཾ ཨིམཾ ཏཎྷགཏཾ བྷཝེསུ;
ཧཱིནཱ ¶ ནརཱ མཙྩུམུཁེ ལཔནྟི, ཨཝཱིཏཏཎྷཱསེ བྷཝཱབྷཝེསུ.
མམཱཡིཏེ པསྶཐ ཕནྡམཱནེ, མཙྪེཝ ཨཔྤོདཀེ ཁཱིཎསོཏེ;
ཨེཏམྤི དིསྭཱ ཨམམོ ཙརེཡྻ, བྷཝེསུ ཨཱསཏྟིམཀུབྦམཱནོ.
ཨུབྷོསུ ཨནྟེསུ ཝིནེཡྻ ཚནྡཾ, ཕསྶཾ པརིཉྙཱཡ ཨནཱནུགིདྡྷོ;
ཡདཏྟགརཧཱི ཏདཀུབྦམཱནོ, ན ལིཔྤཏཱི [ན ལིམྤཏཱི (སྱཱ. ཀ.)] དིཊྛསུཏེསུ དྷཱིརོ.
སཉྙཾ ¶ པརིཉྙཱ ཝིཏརེཡྻ ཨོགྷཾ, པརིགྒཧེསུ མུནི ནོཔལིཏྟོ;
ཨབྦཱུལ༹ྷསལློ ཙརམཔྤམཏྟོ, ནཱསཱིསཏཱི [ནཱསིཾསཏཱི (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] ལོཀམིམཾ པརཉྩཱཏི.
གུཧཊྛཀསུཏྟཾ དུཏིཡཾ ནིཊྛིཏཾ.
༣. དུཊྛཊྛཀསུཏྟཾ
ཝདནྟི ¶ ¶ ¶ ཝེ དུཊྛམནཱཔི ཨེཀེ, ཨཐོཔི ཝེ སཙྩམནཱ ཝདནྟི;
ཝཱདཉྩ ཛཱཏཾ མུནི ནོ ཨུཔེཏི, ཏསྨཱ མུནཱི ནཏྠི ཁིལོ ཀུཧིཉྩི.
སཀཉྷི དིཊྛིཾ ཀཐམཙྩཡེཡྻ, ཚནྡཱནུནཱིཏོ རུཙིཡཱ ནིཝིཊྛོ;
སཡཾ སམཏྟཱནི པཀུབྦམཱནོ, ཡཐཱ ཧི ཛཱནེཡྻ ཏཐཱ ཝདེཡྻ.
ཡོ ཨཏྟནོ སཱིལཝཏཱནི ཛནྟུ, ཨནཱནུཔུཊྛོཝ པརེས [པརསྶ (ཀ.)] པཱཝ [པཱཝཱ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)];
ཨནརིཡདྷམྨཾ ཀུསལཱ ཏམཱཧུ, ཡོ ཨཱཏུམཱནཾ སཡམེཝ པཱཝ.
སནྟོ ཙ བྷིཀྑུ ཨབྷིནིབྦུཏཏྟོ, ཨིཏིཧནྟི སཱིལེསུ ཨཀཏྠམཱནོ;
ཏམརིཡདྷམྨཾ ཀུསལཱ ཝདནྟི, ཡསྶུསྶདཱ ནཏྠི ཀུཧིཉྩི ལོཀེ.
པཀཔྤིཏཱ ¶ སངྑཏཱ ཡསྶ དྷམྨཱ, པུརཀྑཏཱ [པུརེཀྑཏཱ (སཱི.)] སནྟི ཨཝཱིཝདཱཏཱ;
ཡདཏྟནི ¶ པསྶཏི ཨཱནིསཾསཾ, ཏཾ ནིསྶིཏོ ཀུཔྤཔཊིཙྩ སནྟིཾ.
དིཊྛཱིནིཝེསཱ ན ཧི སྭཱཏིཝཏྟཱ, དྷམྨེསུ ནིཙྪེཡྻ སམུགྒཧཱིཏཾ;
ཏསྨཱ ནརོ ཏེསུ ནིཝེསནེསུ, ནིརསྶཏཱི ཨཱདིཡཏཱི ཙ དྷམྨཾ.
དྷོནསྶ ¶ ཧི ནཏྠི ཀུཧིཉྩི ལོཀེ, པཀཔྤིཏཱ དིཊྛི བྷཝཱབྷཝེསུ;
མཱཡཉྩ མཱནཉྩ པཧཱཡ དྷོནོ, ས ཀེན གཙྪེཡྻ ཨནཱུཔཡོ སོ.
ཨུཔཡོ ཧི དྷམྨེསུ ཨུཔེཏི ཝཱདཾ, ཨནཱུཔཡཾ ཀེན ཀཐཾ ཝདེཡྻ;
ཨཏྟཱ ནིརཏྟཱ [ཨཏྟཾ ནིརཏྟཾ (བཧཱུསུ)] ན ཧི ཏསྶ ཨཏྠི, ཨདྷོསི སོ དིཊྛིམིདྷེཝ སབྦནྟི.
དུཊྛཊྛཀསུཏྟཾ ཏཏིཡཾ ནིཊྛིཏཾ.
༤. སུདྡྷཊྛཀསུཏྟཾ
པསྶཱམི ¶ སུདྡྷཾ པརམཾ ཨརོགཾ, དིཊྛེན སཾསུདྡྷི ནརསྶ ཧོཏི;
ཨེཝཱབྷིཛཱནཾ ¶ [ཨེཏཱབྷིཛཱནཾ (སཱི. པཱི.)] པརམནྟི ཉཏྭཱ, སུདྡྷཱནུཔསྶཱིཏི པཙྩེཏི ཉཱཎཾ.
དིཊྛེན ¶ ཙེ སུདྡྷི ནརསྶ ཧོཏི, ཉཱཎེན ཝཱ སོ པཛཧཱཏི དུཀྑཾ;
ཨཉྙེན སོ སུཛ྄ཛྷཏི སོཔདྷཱིཀོ, དིཊྛཱི ཧི ནཾ པཱཝ ཏཐཱ ཝདཱནཾ.
ན བྲཱཧྨཎོ ཨཉྙཏོ སུདྡྷིམཱཧ, དིཊྛེ སུཏེ སཱིལཝཏེ མུཏེ ཝཱ;
པུཉྙེ ཙ པཱཔེ ཙ ཨནཱུཔལིཏྟོ, ཨཏྟཉྫཧོ ནཡིདྷ པཀུབྦམཱནོ.
པུརིམཾ པཧཱཡ ཨཔརཾ སིཏཱསེ, ཨེཛཱནུགཱ ཏེ ན ཏརནྟི སངྒཾ;
ཏེ ཨུགྒཧཱཡནྟི ནིརསྶཛནྟི, ཀཔཱིཝ སཱཁཾ པམུཉྩཾ གཧཱཡཾ [པམུཁཾ གཧཱཡ (སྱཱ.), པམུཉྩ གཧཱཡ (ཀ.)].
སཡཾ ¶ སམཱདཱཡ ཝཏཱནི ཛནྟུ, ཨུཙྩཱཝཙཾ གཙྪཏི སཉྙསཏྟོ;
ཝིདྭཱ ཙ ཝེདེཧི སམེཙྩ དྷམྨཾ, ན ཨུཙྩཱཝཙཾ གཙྪཏི བྷཱུརིཔཉྙོ.
ས སབྦདྷམྨེསུ ཝིསེནིབྷཱུཏོ, ཡཾ ཀིཉྩི དིཊྛཾ ཝ སུཏཾ མུཏཾ ཝཱ;
ཏམེཝ ¶ དསྶིཾ ཝིཝཊཾ ཙརནྟཾ, ཀེནཱིདྷ ལོཀསྨི ཝིཀཔྤཡེཡྻ.
ན ཀཔྤཡནྟི ན པུརེཀྑརོནྟི, ཨཙྩནྟསུདྡྷཱིཏི ན ཏེ ཝདནྟི;
ཨཱདཱནགནྠཾ ¶ གཐིཏཾ ཝིསཛྫ, ཨཱསཾ ན ཀུབྦནྟི ཀུཧིཉྩི ལོཀེ.
སཱིམཱཏིགོ བྲཱཧྨཎོ ཏསྶ ནཏྠི, ཉཏྭཱ ཝ དིསྭཱ ཝ [ཉཏྭཱ ཙ དིསྭཱ ཙ (ཀ. སཱི. ཀ.)] སམུགྒཧཱིཏཾ;
ན རཱགརཱགཱི ན ཝིརཱགརཏྟོ, ཏསྶཱིདྷ ནཏྠཱི པརམུགྒཧཱིཏནྟི.
སུདྡྷཊྛཀསུཏྟཾ ཙཏུཏྠཾ ནིཊྛིཏཾ.
༥. པརམཊྛཀསུཏྟཾ
པརམནྟི ¶ དིཊྛཱིསུ པརིབྦསཱནོ, ཡདུཏྟརི ཀུརུཏེ ཛནྟུ ལོཀེ;
ཧཱིནཱཏི ཨཉྙེ ཏཏོ སབྦམཱཧ, ཏསྨཱ ཝིཝཱདཱནི ཨཝཱིཏིཝཏྟོ.
ཡདཏྟནཱི པསྶཏི ཨཱནིསཾསཾ, དིཊྛེ ¶ སུཏེ སཱིལཝཏེ [སཱིལབྦཏེ (སྱཱ.)] མུཏེ ཝཱ;
ཏདེཝ སོ ཏཏྠ སམུགྒཧཱཡ, ནིཧཱིནཏོ པསྶཏི སབྦམཉྙཾ.
ཏཾ ¶ ཝཱཔི གནྠཾ ཀུསལཱ ཝདནྟི, ཡཾ ནིསྶིཏོ པསྶཏི ཧཱིནམཉྙཾ;
ཏསྨཱ ཧི དིཊྛཾ ཝ སུཏཾ མུཏཾ ཝཱ, སཱིལབྦཏཾ བྷིཀྑུ ན ནིསྶཡེཡྻ.
དིཊྛིམྤི ¶ ལོཀསྨིཾ ན ཀཔྤཡེཡྻ, ཉཱཎེན ཝཱ སཱིལཝཏེན ཝཱཔི;
སམོཏི ཨཏྟཱནམནཱུཔནེཡྻ, ཧཱིནོ ན མཉྙེཐ ཝིསེསི ཝཱཔི.
ཨཏྟཾ པཧཱཡ ཨནུཔཱདིཡཱནོ, ཉཱཎེཔི སོ ནིསྶཡཾ ནོ ཀརོཏི;
ས ཝེ ཝིཡཏྟེསུ [ཝིཡུཏྟེསུ (སཱི. ཨཊྛ.), དྭིཡཏྟེསུ (ཀ.)] ན ཝགྒསཱརཱི, དིཊྛིམྤི [དིཊྛིམཔི (ཀ.)] སོ ན པཙྩེཏི ཀིཉྩི.
ཡསྶཱུབྷཡནྟེ པཎིདྷཱིདྷ ནཏྠི, བྷཝཱབྷཝཱཡ ཨིདྷ ཝཱ ཧུརཾ ཝཱ;
ནིཝེསནཱ ཏསྶ ན སནྟི ཀེཙི, དྷམྨེསུ ནིཙྪེཡྻ སམུགྒཧཱིཏཾ.
ཏསྶཱིདྷ དིཊྛེ ཝ སུཏེ མུཏེ ཝཱ, པཀཔྤིཏཱ ¶ ནཏྠི ཨཎཱུཔི སཉྙཱ;
ཏཾ བྲཱཧྨཎཾ དིཊྛིམནཱདིཡཱནཾ, ཀེནཱིདྷ ལོཀསྨིཾ ཝིཀཔྤཡེཡྻ.
ན ཀཔྤཡནྟི ན པུརེཀྑརོནྟི, དྷམྨཱཔི ཏེསཾ ན པཊིཙྪིཏཱསེ;
ན ¶ བྲཱཧྨཎོ སཱིལཝཏེན ནེཡྻོ, པཱརངྒཏོ ན པཙྩེཏི ཏཱདཱིཏི.
པརམཊྛཀསུཏྟཾ པཉྩམཾ ནིཊྛིཏཾ.
༦. ཛརཱསུཏྟཾ
ཨཔྤཾ ¶ ¶ ཝཏ ཛཱིཝིཏཾ ཨིདཾ, ཨོརཾ ཝསྶསཏཱཔི མིཡྻཏི [མཱིཡཏི (སཱི. ཨཊྛ.)];
ཡོ ཙེཔི ཨཏིཙྩ ཛཱིཝཏི, ཨཐ ཁོ སོ ཛརསཱཔི མིཡྻཏི.
སོཙནྟི ཛནཱ མམཱཡིཏེ, ན ཧི སནྟི [ན ཧི སནྟཱ (སཱི.), ན ཧཱི སནྟི (ཀཏྠཙི)] ནིཙྩཱ པརིགྒཧཱ;
ཝིནཱབྷཱཝསནྟམེཝིདཾ, ཨིཏི དིསྭཱ ནཱགཱརམཱཝསེ.
མརཎེནཔི ཏཾ པཧཱིཡཏི [པཧིཡྻཏི (སཱི. སྱཱ. ཀ.)], ཡཾ པུརིསོ མམིདནྟི [མམཡིདནྟི (སཱི. སྱཱ. ཀ.), མམཱཡནྟི (ཀ.)] མཉྙཏི;
ཨེཏམྤི ཝིདིཏྭཱ [ཨེཏཾ དིསྭཱན (ནིདྡེསེ), ཨེཏམྤི ཝིདིཏྭ (?)] པཎྜིཏོ, ན མམཏྟཱཡ ནམེཐ མཱམཀོ.
སུཔིནེན ཡཐཱཔི སངྒཏཾ, པཊིབུདྡྷོ པུརིསོ ན པསྶཏི;
ཨེཝམྤི ¶ པིཡཱཡིཏཾ ཛནཾ, པེཏཾ ཀཱལཀཏཾ ན པསྶཏི.
དིཊྛཱཔི ¶ སུཏཱཔི ཏེ ཛནཱ, ཡེསཾ ནཱམམིདཾ པཝུཙྩཏི [ནཱམམེཝཱ ཝསིསྶཏི (སཱི. སྱཱ. པཱི.)];
ནཱམཾཡེཝཱཝསིསྶཏི, ཨཀྑེཡྻཾ པེཏསྶ ཛནྟུནོ.
སོཀཔྤརིདེཝམཙྪརཾ [སོཀཔརིདེཝམཙྪརཾ (སཱི. སྱཱ. པཱི.), སོཀཾ པརིདེཝམཙྪརཾ (?)], ན ཛཧནྟི གིདྡྷཱ མམཱཡིཏེ;
ཏསྨཱ མུནཡོ པརིགྒཧཾ, ཧིཏྭཱ ཨཙརིཾསུ ཁེམདསྶིནོ.
པཏིལཱིནཙརསྶ ¶ བྷིཀྑུནོ, བྷཛམཱནསྶ ཝིཝིཏྟམཱསནཾ;
སཱམགྒིཡམཱཧུ ཏསྶ ཏཾ, ཡོ ཨཏྟཱནཾ བྷཝནེ ན དསྶཡེ.
སབྦཏྠ མུནཱི ཨནིསྶིཏོ, ན པིཡཾ ཀུབྦཏི ནོཔི ཨཔྤིཡཾ;
ཏསྨིཾ པརིདེཝམཙྪརཾ, པཎྞེ ཝཱརི ཡཐཱ ན ལིམྤཏི [ལིཔྤཏི (སཱི. པཱི.)].
ཨུདབིནྡུ ཡཐཱཔི པོཀྑརེ, པདུམེ ཝཱརི ཡཐཱ ན ལིམྤཏི;
ཨེཝཾ མུནི ནོཔལིམྤཏི, ཡདིདཾ དིཊྛསུཏཾ མུཏེསུ ཝཱ.
དྷོནོ ¶ ¶ ན ཧི ཏེན མཉྙཏི, ཡདིདཾ དིཊྛསུཏཾ མུཏེསུ ཝཱ;
ནཱཉྙེན ཝིསུདྡྷིམིཙྪཏི, ན ཧི སོ རཛྫཏི ནོ ཝིརཛྫཏཱིཏི.
ཛརཱསུཏྟཾ ཚཊྛཾ ནིཊྛིཏཾ.
༧. ཏིསྶམེཏྟེཡྻསུཏྟཾ
‘‘མེཐུནམནུཡུཏྟསྶ, (ཨིཙྩཱཡསྨཱ ཏིསྶོ མེཏྟེཡྻོ) ཝིགྷཱཏཾ བྲཱུཧི མཱརིས;
སུཏྭཱན ཏཝ སཱསནཾ, ཝིཝེཀེ སིཀྑིསྶཱམསེ.
‘‘མེཐུནམནུཡུཏྟསྶ, (མེཏྟེཡྻཱཏི བྷགཝཱ) མུསྶཏེ ཝཱཔི སཱསནཾ;
མིཙྪཱ ¶ ཙ པཊིཔཛྫཏི, ཨེཏཾ ཏསྨིཾ ཨནཱརིཡཾ.
‘‘ཨེཀོ ¶ པུབྦེ ཙརིཏྭཱན, མེཐུནཾ ཡོ ནིསེཝཏི;
ཡཱནཾ བྷནྟཾ ཝ ཏཾ ལོཀེ, ཧཱིནམཱཧུ པུཐུཛྫནཾ.
‘‘ཡསོ ཀིཏྟི ཙ ཡཱ པུབྦེ, ཧཱཡཏེ ཝཱཔི ཏསྶ སཱ;
ཨེཏམྤི དིསྭཱ སིཀྑེཐ, མེཐུནཾ ཝིཔྤཧཱཏཝེ.
‘‘སངྐཔྤེཧི པརེཏོ སོ, ཀཔཎོ ཝིཡ ཛྷཱཡཏི;
སུཏྭཱ པརེསཾ ནིགྒྷོསཾ, མངྐུ ཧོཏི ཏཐཱཝིདྷོ.
‘‘ཨཐ སཏྠཱནི ཀུརུཏེ, པརཝཱདེཧི ཙོདིཏོ;
ཨེས ཁྭསྶ མཧཱགེདྷོ, མོསཝཛྫཾ པགཱཧཏི.
‘‘པཎྜིཏོཏི སམཉྙཱཏོ, ཨེཀཙརིཡཾ ཨདྷིཊྛིཏོ;
ཨཐཱཔི [ས ཙཱཔི (ནིདྡེསེ)] མེཐུནེ ཡུཏྟོ, མནྡོཝ པརིཀིསྶཏི [པརིཀིལིསྶཏི (སཱི.)].
‘‘ཨེཏམཱདཱིནཝཾ ¶ ¶ ཉཏྭཱ, མུནི པུབྦཱཔརེ ཨིདྷ;
ཨེཀཙརིཡཾ དལ༹ྷཾ ཀཡིརཱ, ན ནིསེཝེཐ མེཐུནཾ.
‘‘ཝིཝེཀཉྙེཝ སིཀྑེཐ, ཨེཏདརིཡཱནམུཏྟམཾ;
ན ཏེན སེཊྛོ མཉྙེཐ, ས ཝེ ནིབྦཱནསནྟིཀེ.
‘‘རིཏྟསྶ མུནིནོ ཙརཏོ, ཀཱམེསུ ཨནཔེཀྑིནོ;
ཨོགྷཏིཎྞསྶ པིཧཡནྟི, ཀཱམེསུ གདྷིཏཱ [གཐིཏཱ (སཱི.)] པཛཱ’’ཏི.
ཏིསྶམེཏྟེཡྻསུཏྟཾ སཏྟམཾ ནིཊྛིཏཾ.
༨. པསཱུརསུཏྟཾ
ཨིདྷེཝ ¶ སུདྡྷི ཨིཏི ཝཱདཡནྟི [ཝིདིཡནྟི (སཱི. པཱི.)], ནཱཉྙེསུ དྷམྨེསུ ཝིསུདྡྷིམཱཧུ;
ཡཾ ནིསྶིཏཱ ཏཏྠ སུབྷཾ ཝདཱནཱ, པཙྩེཀསཙྩེསུ པུཐཱུ ནིཝིཊྛཱ.
ཏེ ¶ ཝཱདཀཱམཱ པརིསཾ ཝིགཡ྄ཧ, བཱལཾ དཧནྟཱི མིཐུ ཨཉྙམཉྙཾ;
ཝདནྟི ཏེ ཨཉྙསིཏཱ ཀཐོཛྫཾ, པསཾསཀཱམཱ ཀུསལཱ ཝདཱནཱ.
ཡུཏྟོ ཀཐཱཡཾ པརིསཱཡ མཛ྄ཛྷེ, པསཾསམིཙྪཾ ཝིནིགྷཱཏི ཧོཏི;
ཨཔཱཧཏསྨིཾ པན མངྐུ ཧོཏི, ནིནྡཱཡ སོ ཀུཔྤཏི རནྡྷམེསཱི.
ཡམསྶ ¶ ཝཱདཾ པརིཧཱིནམཱཧུ, ཨཔཱཧཏཾ པཉྷཝིམཾསཀཱསེ;
པརིདེཝཏི སོཙཏི ཧཱིནཝཱདོ, ཨུཔཙྩགཱ མནྟི ཨནུཏྠུནཱཏི.
ཨེཏེ ཝིཝཱདཱ སམཎེསུ ཛཱཏཱ, ཨེཏེསུ ཨུགྒྷཱཏི ནིགྷཱཏི ཧོཏི;
ཨེཏམྤི ¶ དིསྭཱ ཝིརམེ ཀཐོཛྫཾ, ན ཧཉྙདཏྠཏྠིཔསཾསལཱབྷཱ.
པསཾསིཏོ ¶ ཝཱ པན ཏཏྠ ཧོཏི, ཨཀྑཱཡ ཝཱདཾ པརིསཱཡ མཛ྄ཛྷེ;
སོ ཧསྶཏཱི ཨུཎྞམཏཱི [ཨུནྣམཏཱི (?)] ཙ ཏེན, པཔྤུཡྻ ཏམཏྠཾ ཡཐཱ མནོ ཨཧུ.
ཡཱ ཨུཎྞཏཱི [ཨུནྣཏཱི (?)] སཱསྶ ཝིགྷཱཏབྷཱུམི, མཱནཱཏིམཱནཾ ཝདཏེ པནེསོ;
ཨེཏམྤི དིསྭཱ ན ཝིཝཱདཡེཐ, ན ཧི ཏེན སུདྡྷིཾ ཀུསལཱ ཝདནྟི.
སཱུརོ ཡཐཱ རཱཛཁཱདཱཡ པུཊྛོ, ཨབྷིགཛྫམེཏི པཊིསཱུརམིཙྪཾ;
ཡེནེཝ སོ ཏེན པལེཧི སཱུར, པུབྦེཝ ནཏྠི ཡདིདཾ ཡུདྷཱཡ.
ཡེ ¶ དིཊྛིམུགྒཡ྄ཧ ཝིཝཱདཡནྟི [ཝིཝཱདིཡནྟི (སཱི. པཱི.)], ཨིདམེཝ སཙྩནྟི ཙ ཝཱདཡནྟི;
ཏེ ¶ ཏྭཾ ཝདསྶཱུ ན ཧི ཏེདྷ ཨཏྠི, ཝཱདམྷི ཛཱཏེ པཊིསེནིཀཏྟཱ.
ཝིསེནིཀཏྭཱ པན ཡེ ཙརནྟི, དིཊྛཱིཧི དིཊྛིཾ ཨཝིརུཛ྄ཛྷམཱནཱ;
ཏེསུ ¶ ཏྭཾ ཀིཾ ལབྷེཐོ པསཱུར, ཡེསཱིདྷ ནཏྠཱི པརམུགྒཧཱིཏཾ.
ཨཐ ཏྭཾ པཝིཏཀྐམཱགམཱ, མནསཱ དིཊྛིགཏཱནི ཙིནྟཡནྟོ;
དྷོནེན ཡུགཾ སམཱགམཱ, ན ཧི ཏྭཾ སཀྑསི སམྤཡཱཏཝེཏི.
པསཱུརསུཏྟཾ ཨཊྛམཾ ནིཊྛིཏཾ.
༩. མཱགཎྜིཡསུཏྟཾ
‘‘དིསྭཱན ཏཎྷཾ ཨརཏིཾ རགཉྩ [ཨརཏིཉྩ རཱགཾ (སྱཱ. ཀ.)], ནཱཧོསི ཚནྡོ ཨཔི མེཐུནསྨིཾ;
ཀིམེཝིདཾ མུཏྟཀརཱིསཔུཎྞཾ, པཱདཱཔི ནཾ སམྥུསིཏུཾ ན ཨིཙྪེ’’.
‘‘ཨེཏཱདིསཾ ¶ ཙེ རཏནཾ ན ཨིཙྪསི, ནཱརིཾ ནརིནྡེཧི བཧཱུཧི པཏྠིཏཾ;
དིཊྛིགཏཾ སཱིལཝཏཾ ནུ ཛཱིཝིཏཾ [སཱིལཝཏཱནུཛཱིཝིཏཾ (སཱི. པཱི. ཀ.)], བྷཝཱུཔཔཏྟིཉྩ ཝདེསི ཀཱིདིསཾ’’.
‘‘ཨིདཾ ¶ ཝདཱམཱིཏི ན ཏསྶ ཧོཏི, (མཱགཎྜིཡཱཏི [མཱགནྡིཡཱཏི (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] བྷགཝཱ)
དྷམྨེསུ ནིཙྪེཡྻ སམུགྒཧཱིཏཾ;
པསྶཉྩ ¶ དིཊྛཱིསུ ཨནུགྒཧཱཡ,
ཨཛ྄ཛྷཏྟསནྟིཾ པཙིནཾ ཨདསྶཾ’’.
‘‘ཝིནིཙྪཡཱ ¶ ཡཱནི པཀཔྤིཏཱནི, (ཨིཏི མཱགཎྜིཡོ [མཱགནྡིཡོ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] )
ཏེ ཝེ མུནཱི བྲཱུསི ཨནུགྒཧཱཡ;
ཨཛ྄ཛྷཏྟསནྟཱིཏི ཡམེཏམཏྠཾ,
ཀཐཾ ནུ དྷཱིརེཧི པཝེདིཏཾ ཏཾ’’.
‘‘ན དིཊྛིཡཱ ན སུཏིཡཱ ན ཉཱཎེན, (མཱགཎྜིཡཱཏི བྷགཝཱ)
སཱིལབྦཏེནཱཔི ན སུདྡྷིམཱཧ;
ཨདིཊྛིཡཱ ཨསྶུཏིཡཱ ཨཉཱཎཱ,
ཨསཱིལཏཱ ཨབྦཏཱ ནོཔི ཏེན;
ཨེཏེ ཙ ནིསྶཛྫ ཨནུགྒཧཱཡ,
སནྟོ ཨནིསྶཱཡ བྷཝཾ ན ཛཔྤེ’’.
‘‘ནོ ཙེ ཀིར དིཊྛིཡཱ ན སུཏིཡཱ ན ཉཱཎེན, (ཨིཏི མཱགཎྜིཡོ)
སཱིལབྦཏེནཱཔི ན སུདྡྷིམཱཧ;
ཨདིཊྛིཡཱ ¶ ཨསྶུཏིཡཱ ཨཉཱཎཱ,
ཨསཱིལཏཱ ཨབྦཏཱ ནོཔི ཏེན;
མཉྙཱམཧཾ མོམུཧམེཝ དྷམྨཾ,
དིཊྛིཡཱ ཨེཀེ པཙྩེནྟི སུདྡྷིཾ’’.
‘‘དིཊྛཉྩ ནིསྶཱཡ ཨནུཔུཙྪམཱནོ, (མཱགཎྜིཡཱཏི བྷགཝཱ)
སམུགྒཧཱིཏེསུ པམོཧམཱགཱ [སམོཧམཱགཱ (སྱཱ. ཀ.)];
ཨིཏོ ¶ ཙ ནཱདྡཀྑི ཨཎུམྤི སཉྙཾ,
ཏསྨཱ ཏུཝཾ མོམུཧཏོ དཧཱསི.
‘‘སམོ ¶ ཝིསེསཱི ཨུད ཝཱ ནིཧཱིནོ, ཡོ མཉྙཏཱི སོ ཝིཝདེཐ ཏེན;
ཏཱིསུ ཝིདྷཱསུ ཨཝིཀམྤམཱནོ, སམོ ཝིསེསཱིཏི ན ཏསྶ ཧོཏི.
‘‘སཙྩནྟི སོ བྲཱཧྨཎོ ཀིཾ ཝདེཡྻ, མུསཱཏི ཝཱ སོ ཝིཝདེཐ ཀེན;
ཡསྨིཾ སམཾ ཝིསམཾ ཝཱཔི ནཏྠི, ས ཀེན ཝཱདཾ པཊིསཾཡུཛེཡྻ.
‘‘ཨོཀཾ ¶ པཧཱཡ ཨནིཀེཏསཱརཱི, གཱམེ ཨཀུབྦཾ མུནི སནྠཝཱནི [སནྡྷཝཱནི (ཀ.)];
ཀཱམེཧི རིཏྟོ ཨཔུརེཀྑརཱནོ, ཀཐཾ ན ཝིགྒཡ྄ཧ ཛནེན ཀཡིརཱ.
‘‘ཡེཧི ཝིཝིཏྟོ ཝིཙརེཡྻ ལོཀེ, ན ཏཱནི ཨུགྒཡ྄ཧ ཝདེཡྻ ནཱགོ;
ཛལམྦུཛཾ ¶ [ཨེལམྦུཛཾ (སཱི. སྱཱ.)] ཀཎྜཀཾ ཝཱརིཛཾ ཡཐཱ, ཛལེན པངྐེན ཙནཱུཔལིཏྟཾ;
ཨེཝཾ མུནཱི སནྟིཝཱདོ ཨགིདྡྷོ, ཀཱམེ ཙ ལོཀེ ཙ ཨནཱུཔལིཏྟོ.
‘‘ན ¶ ཝེདགཱུ དིཊྛིཡཱཡཀོ [ན ཝེདགཱུ དིཊྛིཡཱ (ཀ. སཱི. སྱཱ. པཱི.)] ན མུཏིཡཱ, ས མཱནམེཏི ན ཧི ཏམྨཡོ སོ;
ན ཀམྨུནཱ ནོཔི སུཏེན ནེཡྻོ, ཨནཱུཔནཱིཏོ ས ནིཝེསནེསུ.
‘‘སཉྙཱཝིརཏྟསྶ ན སནྟི གནྠཱ, པཉྙཱཝིམུཏྟསྶ ན སནྟི མོཧཱ;
སཉྙཉྩ དིཊྛིཉྩ ཡེ ཨགྒཧེསུཾ, ཏེ གྷཊྚཡནྟཱ [གྷཊྚམཱནཱ (སྱཱ. ཀ.)] ཝིཙརནྟི ལོཀེ’’ཏི.
མཱགཎྜིཡསུཏྟཾ ནཝམཾ ནིཊྛིཏཾ.
༡༠. པུརཱབྷེདསུཏྟཾ
‘‘ཀཐཾདསྶཱི ཀཐཾསཱིལོ, ཨུཔསནྟོཏི ཝུཙྩཏི;
ཏཾ མེ གོཏམ པབྲཱུཧི, པུཙྪིཏོ ཨུཏྟམཾ ནརཾ’’.
‘‘ཝཱིཏཏཎྷོ པུརཱ བྷེདཱ, (ཨིཏི བྷགཝཱ) པུབྦམནྟམནིསྶིཏོ;
ཝེམཛ྄ཛྷེ ནུཔསངྑེཡྻོ, ཏསྶ ནཏྠི པུརཀྑཏཾ.
‘‘ཨཀྐོདྷནོ ¶ ¶ ¶ ཨསནྟཱསཱི, ཨཝིཀཏྠཱི ཨཀུཀྐུཙོ;
མནྟབྷཱཎཱི [མནྟཱབྷཱཎཱི (སྱཱ. པཱི.)] ཨནུདྡྷཏོ, ས ཝེ ཝཱཙཱཡཏོ མུནི.
‘‘ནིརཱསཏྟི ཨནཱགཏེ, ཨཏཱིཏཾ ནཱནུསོཙཏི;
ཝིཝེཀདསྶཱི ཕསྶེསུ, དིཊྛཱིསུ ཙ ན ནཱིཡཏི [ནིཡྻཏི (བཧཱུསུ)].
‘‘པཏིལཱིནོ ཨཀུཧཀོ, ཨཔིཧཱལུ ཨམཙྪརཱི;
ཨཔྤགབྦྷོ ¶ ཨཛེགུཙྪོ, པེསུཎེཡྻེ ཙ ནོ ཡུཏོ.
‘‘སཱཏིཡེསུ ཨནསྶཱཝཱི, ཨཏིམཱནེ ཙ ནོ ཡུཏོ;
སཎྷོ ཙ པཊིབྷཱནཝཱ [པཊིབྷཱཎཝཱ (སྱཱ. པཱི.)], ན སདྡྷོ ན ཝིརཛྫཏི.
‘‘ལཱབྷཀམྱཱ ན སིཀྑཏི, ཨལཱབྷེ ཙ ན ཀུཔྤཏི;
ཨཝིརུདྡྷོ ཙ ཏཎྷཱཡ, རསེསུ ནཱནུགིཛ྄ཛྷཏི.
‘‘ཨུཔེཀྑཀོ སདཱ སཏོ, ན ལོཀེ མཉྙཏེ སམཾ;
ན ཝིསེསཱི ན ནཱིཙེཡྻོ, ཏསྶ ནོ སནྟི ཨུསྶདཱ.
‘‘ཡསྶ ནིསྶཡནཱ [ནིསྶཡཏཱ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] ནཏྠི, ཉཏྭཱ དྷམྨཾ ཨནིསྶིཏོ;
བྷཝཱཡ ཝིབྷཝཱཡ ཝཱ, ཏཎྷཱ ཡསྶ ན ཝིཛྫཏི.
‘‘ཏཾ བྲཱུམི ཨུཔསནྟོཏི, ཀཱམེསུ ཨནཔེཀྑིནཾ;
གནྠཱ ཏསྶ ན ཝིཛྫནྟི, ཨཏརཱི སོ ཝིསཏྟིཀཾ.
‘‘ན ཏསྶ པུཏྟཱ པསཝོ, ཁེཏྟཾ ཝཏྠུཉྩ ཝིཛྫཏི;
ཨཏྟཱ ¶ ཝཱཔི ནིརཏྟཱ ཝཱ [ཨཏྟཾ ཝཱཔི ནིརཏྟཾ ཝཱ (བཧཱུསུ)], ན ཏསྨིཾ ཨུཔལབྦྷཏི.
‘‘ཡེན ནཾ ཝཛྫུཾ པུཐུཛྫནཱ, ཨཐོ སམཎབྲཱཧྨཎཱ;
ཏཾ ཏསྶ ཨཔུརཀྑཏཾ, ཏསྨཱ ཝཱདེསུ ནེཛཏི.
‘‘ཝཱིཏགེདྷོ ¶ ཨམཙྪརཱི, ན ཨུསྶེསུ ཝདཏེ མུནི;
ན སམེསུ ན ཨོམེསུ, ཀཔྤཾ ནེཏི ཨཀཔྤིཡོ.
‘‘ཡསྶ ལོཀེ སཀཾ ནཏྠི, ཨསཏཱ ཙ ན སོཙཏི;
དྷམྨེསུ ཙ ན གཙྪཏི, ས ཝེ སནྟོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི.
པུརཱབྷེདསུཏྟཾ དསམཾ ནིཊྛིཏཾ.
༡༡. ཀལཧཝིཝཱདསུཏྟཾ
‘‘ཀུཏོཔཧཱུཏཱ ¶ ¶ ཀལཧཱ ཝིཝཱདཱ, པརིདེཝསོཀཱ སཧམཙྪརཱ ཙ;
མཱནཱཏིམཱནཱ སཧཔེསུཎཱ ཙ, ཀུཏོཔཧཱུཏཱ ཏེ ཏདིངྒྷ བྲཱུཧི’’.
‘‘པིཡཔྤཧཱུཏཱ ཀལཧཱ ཝིཝཱདཱ,
པརིདེཝསོཀཱ སཧམཙྪརཱ ཙ;
མཱནཱཏིམཱནཱ སཧཔེསུཎཱ ཙ,
མཙྪེརཡུཏྟཱ ཀལཧཱ ཝིཝཱདཱ;
ཝིཝཱདཛཱཏེསུ ཙ པེསུཎཱནི’’.
‘‘པིཡཱ ¶ སུ [པིཡཱནུ (སྱཱ.), པིཡསྶུ (ཀ.)] ལོཀསྨིཾ ཀུཏོནིདཱནཱ, ཡེ ཙཱཔི [ཡེ ཝཱཔི (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] ལོབྷཱ ཝིཙརནྟི ལོཀེ;
ཨཱསཱ ཙ ནིཊྛཱ ཙ ཀུཏོནིདཱནཱ, ཡེ སམྤརཱཡཱཡ ནརསྶ ཧོནྟི’’.
‘‘ཚནྡཱནིདཱནཱནི པིཡཱནི ལོཀེ, ཡེ ཙཱཔི ལོབྷཱ ཝིཙརནྟི ལོཀེ;
ཨཱསཱ ཙ ནིཊྛཱ ཙ ཨིཏོནིདཱནཱ, ཡེ སམྤརཱཡཱཡ ནརསྶ ཧོནྟི’’.
‘‘ཚནྡོ ¶ ནུ ལོཀསྨིཾ ཀུཏོནིདཱནོ, ཝིནིཙྪཡཱ ཙཱཔི [ཝཱཔི (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] ཀུཏོཔཧཱུཏཱ;
ཀོདྷོ མོསཝཛྫཉྩ ཀཐཾཀཐཱ ཙ, ཡེ ཝཱཔི དྷམྨཱ སམཎེན ཝུཏྟཱ’’.
‘‘སཱཏཾ ¶ ཨསཱཏནྟི ཡམཱཧུ ལོཀེ, ཏམཱུཔནིསྶཱཡ པཧོཏི ཚནྡོ;
རཱུཔེསུ དིསྭཱ ཝིབྷཝཾ བྷཝཉྩ, ཝིནིཙྪཡཾ ཀུབྦཏི [ཀུརུཏེ (བཧཱུསུ)] ཛནྟུ ལོཀེ.
‘‘ཀོདྷོ ¶ མོསཝཛྫཉྩ ཀཐཾཀཐཱ ཙ, ཨེཏེཔི དྷམྨཱ དྭཡམེཝ སནྟེ;
ཀཐཾཀཐཱི ཉཱཎཔཐཱཡ སིཀྑེ, ཉཏྭཱ པཝུཏྟཱ སམཎེན དྷམྨཱ’’.
‘‘སཱཏཾ ཨསཱཏཉྩ ཀུཏོནིདཱནཱ, ཀིསྨིཾ ཨསནྟེ ན བྷཝནྟི ཧེཏེ;
ཝིབྷཝཾ བྷཝཉྩཱཔི ཡམེཏམཏྠཾ, ཨེཏཾ མེ པབྲཱུཧི ཡཏོནིདཱནཾ’’.
‘‘ཕསྶནིདཱནཾ སཱཏཾ ཨསཱཏཾ, ཕསྶེ ཨསནྟེ ན བྷཝནྟི ཧེཏེ;
ཝིབྷཝཾ ¶ བྷཝཉྩཱཔི ཡམེཏམཏྠཾ, ཨེཏཾ ཏེ པབྲཱུམི ཨིཏོནིདཱནཾ’’.
‘‘ཕསྶོ ¶ ནུ ལོཀསྨི ཀུཏོནིདཱནོ, པརིགྒཧཱ ཙཱཔི ཀུཏོཔཧཱུཏཱ;
ཀིསྨིཾ ཨསནྟེ ན མམཏྟམཏྠི, ཀིསྨིཾ ཝིབྷཱུཏེ ན ཕུསནྟི ཕསྶཱ’’.
‘‘ནཱམཉྩ རཱུཔཉྩ པཊིཙྩ ཕསྶོ, ཨིཙྪཱནིདཱནཱནི པརིགྒཧཱནི;
ཨིཙྪཱཡསནྟྱཱ ན མམཏྟམཏྠི, རཱུཔེ ཝིབྷཱུཏེ ན ཕུསནྟི ཕསྶཱ’’.
‘‘ཀཐཾསམེཏསྶ ཝིབྷོཏི རཱུཔཾ, སུཁཾ དུཁཉྩཱཔི [དུཁཾ ཝཱཔི (སཱི. སྱཱ.)] ཀཐཾ ཝིབྷོཏི;
ཨེཏཾ མེ པབྲཱུཧི ཡཐཱ ཝིབྷོཏི, ཏཾ ཛཱནིཡཱམཱཏི [ཛཱནིསྶཱམཱཏི (སཱི. ཀ.)] མེ མནོ ཨཧུ’’.
‘‘ན སཉྙསཉྙཱི ན ཝིསཉྙསཉྙཱི, ནོཔི ཨསཉྙཱི ན ཝིབྷཱུཏསཉྙཱི;
ཨེཝཾསམེཏསྶ ཝིབྷོཏི རཱུཔཾ, སཉྙཱནིདཱནཱ ཧི པཔཉྩསངྑཱ’’.
‘‘ཡཾ ¶ ཏཾ ཨཔུཙྪིམྷ ཨཀིཏྟཡཱི ནོ,
ཨཉྙཾ ཏཾ པུཙྪཱམ ཏདིངྒྷ བྲཱུཧི;
ཨེཏྟཱཝཏགྒཾ ¶ ནུ [ནོ (སཱི. སྱཱ.)] ཝདནྟི ཧེཀེ,
ཡཀྑསྶ སུདྡྷིཾ ཨིདྷ པཎྜིཏཱསེ;
ཨུདཱཧུ ¶ ཨཉྙམྤི ཝདནྟི ཨེཏྟོ.
‘‘ཨེཏྟཱཝཏགྒམྤི ¶ ཝདནྟི ཧེཀེ, ཡཀྑསྶ སུདྡྷིཾ ཨིདྷ པཎྜིཏཱསེ;
ཏེསཾ པནེཀེ སམཡཾ ཝདནྟི, ཨནུཔཱདིསེསེ ཀུསལཱ ཝདཱནཱ.
‘‘ཨེཏེ ཙ ཉཏྭཱ ཨུཔནིསྶིཏཱཏི, ཉཏྭཱ མུནཱི ནིསྶཡེ སོ ཝིམཾསཱི;
ཉཏྭཱ ཝིམུཏྟོ ན ཝིཝཱདམེཏི, བྷཝཱབྷཝཱཡ ན སམེཏི དྷཱིརོ’’ཏི.
ཀལཧཝིཝཱདསུཏྟཾ ཨེཀཱདསམཾ ནིཊྛིཏཾ.
༡༢. ཙཱུལ༹བྱཱུཧསུཏྟཾ [ཙཱུལ༹ཝིཡཱུཧསུཏྟཾ (སཱི. སྱཱ. ནིདྡེས)]
སཀཾསཀཾདིཊྛིཔརིབྦསཱནཱ, ཝིགྒཡ྄ཧ ནཱནཱ ཀུསལཱ ཝདནྟི;
ཡོ ཨེཝཾ ཛཱནཱཏི ས ཝེདི དྷམྨཾ, ཨིདཾ པཊིཀྐོསམཀེཝལཱི སོ.
ཨེཝམྤི ཝིགྒཡ྄ཧ ཝིཝཱདཡནྟི, བཱལོ པརོ ཨཀྐུསལོཏི [ཨཀུསལོཏི (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] ཙཱཧུ;
སཙྩོ ནུ ཝཱདོ ཀཏམོ ཨིམེསཾ, སབྦེཝ ¶ ཧཱིམེ ཀུསལཱ ཝདཱནཱ.
པརསྶ ¶ ¶ ཙེ དྷམྨམནཱནུཛཱནཾ, བཱལོམཀོ [བཱལོ མགོ (སཱི. སྱཱ. ཀ.)] ཧོཏི ནིཧཱིནཔཉྙོ;
སབྦེཝ བཱལཱ སུནིཧཱིནཔཉྙཱ, སབྦེཝིམེ དིཊྛིཔརིབྦསཱནཱ.
སནྡིཊྛིཡཱ ཙེཝ ན ཝཱིཝདཱཏཱ, སཾསུདྡྷཔཉྙཱ ཀུསལཱ མུཏཱིམཱ;
ན ཏེསཾ ཀོཙི པརིཧཱིནཔཉྙོ [ཀོཙིཔི ནིཧཱིནཔཉྙོ (སཱི. སྱཱ. ཀ.)], དིཊྛཱི ཧི ཏེསམྤི ཏཐཱ སམཏྟཱ.
ན ཝཱཧམེཏཾ ཏཐིཡནྟི [ཏཐིཝནྟི (སྱཱ. ཀ.)] བྲཱུམི, ཡམཱཧུ བཱལཱ མིཐུ ཨཉྙམཉྙཾ;
སཀཾསཀཾདིཊྛིམཀཾསུ སཙྩཾ, ཏསྨཱ ཧི བཱལོཏི པརཾ དཧནྟི.
ཡམཱཧུ སཙྩཾ ཏཐིཡནྟི ཨེཀེ, ཏམཱཧུ ཨཉྙེ [ཨཉྙེཔི (སྱཱ.), ཨཉྙེ ཙ (?)] ཏུཙྪཾ མུསཱཏི;
ཨེཝམྤི ཝིགཡ྄ཧ ཝིཝཱདཡནྟི, ཀསྨཱ ན ཨེཀཾ སམཎཱ ཝདནྟི.
ཨེཀཉྷི ¶ སཙྩཾ ན དུཏཱིཡམཏྠི, ཡསྨིཾ པཛཱ ནོ ཝིཝདེ པཛཱནཾ;
ནཱནཱ ཏེ [ནཱནཱཏོ (ཀ.)] སཙྩཱནི སཡཾ ཐུནནྟི, ཏསྨཱ ¶ ན ཨེཀཾ སམཎཱ ཝདནྟི.
ཀསྨཱ ¶ ནུ སཙྩཱནི ཝདནྟི ནཱནཱ, པཝཱདིཡཱསེ ཀུསལཱ ཝདཱནཱ;
སཙྩཱནི སུཏཱནི བཧཱུནི ནཱནཱ, ཨུདཱཧུ ཏེ ཏཀྐམནུསྶརནྟི.
ན ཧེཝ སཙྩཱནི བཧཱུནི ནཱནཱ, ཨཉྙཏྲ སཉྙཱཡ ནིཙྩཱནི ལོཀེ;
ཏཀྐཉྩ དིཊྛཱིསུ པཀཔྤཡིཏྭཱ, སཙྩཾ མུསཱཏི དྭཡདྷམྨམཱཧུ.
དིཊྛེ ¶ སུཏེ སཱིལཝཏེ མུཏེ ཝཱ, ཨེཏེ ཙ ནིསྶཱཡ ཝིམཱནདསྶཱི;
ཝིནིཙྪཡེ ཋཏྭཱ པཧསྶམཱནོ, བཱལོ པརོ ཨཀྐུསལོཏི ཙཱཧ.
ཡེནེཝ བཱལོཏི པརཾ དཧཱཏི, ཏེནཱཏུམཱནཾ ཀུསལོཏི ཙཱཧ;
སཡམཏྟནཱ སོ ཀུསལོ ཝདཱནོ, ཨཉྙཾ ཝིམཱནེཏི ཏདེཝ པཱཝ.
ཨཏིསཱརདིཊྛིཡཱཝ སོ སམཏྟོ, མཱནེན མཏྟོ པརིཔུཎྞམཱནཱི;
སཡམེཝ སཱམཾ མནསཱབྷིསིཏྟོ, དིཊྛཱི ¶ ཧི སཱ ཏསྶ ཏཐཱ སམཏྟཱ.
པརསྶ ཙེ ཧི ཝཙསཱ ནིཧཱིནོ, ཏུམོ སཧཱ ཧོཏི ནིཧཱིནཔཉྙོ;
ཨཐ ཙེ སཡཾ ཝེདགཱུ ཧོཏི དྷཱིརོ, ན ཀོཙི བཱལོ སམཎེསུ ཨཏྠི.
ཨཉྙཾ ¶ ཨིཏོ ཡཱབྷིཝདནྟི དྷམྨཾ, ཨཔརདྡྷཱ སུདྡྷིམཀེཝལཱི ཏེ [སུདྡྷིམཀེཝལཱིནོ (སཱི.)];
ཨེཝམྤི ཏིཏྠྱཱ པུཐུསོ ཝདནྟི, སནྡིཊྛིརཱགེན ཧི ཏེབྷིརཏྟཱ [ཏྱཱབྷིརཏྟཱ (སྱཱ. ཀ.)].
ཨིདྷེཝ སུདྡྷི ཨིཏི ཝཱདཡནྟི, ནཱཉྙེསུ དྷམྨེསུ ཝིསུདྡྷིམཱཧུ;
ཨེཝམྤི ཏིཏྠྱཱ པུཐུསོ ནིཝིཊྛཱ, སཀཱཡནེ ཏཏྠ དལ༹ྷཾ ཝདཱནཱ.
སཀཱཡནེ ཝཱཔི དལ༹ྷཾ ཝདཱནོ, ཀམེཏྠ བཱལོཏི པརཾ དཧེཡྻ;
སཡམེཝ སོ མེདྷགམཱཝཧེཡྻ [མེདྷཀཾ ཨཱཝཧེཡྻ (སཱི. པཱི.)], པརཾ ཝདཾ བཱལམསུདྡྷིདྷམྨཾ.
ཝིནིཙྪཡེ ¶ ¶ ཋཏྭཱ སཡཾ པམཱཡ, ཨུདྡྷཾ ས [ཨུདྡཾ སོ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] ལོཀསྨིཾ ཝིཝཱདམེཏི;
ཧིཏྭཱན སབྦཱནི ཝིནིཙྪཡཱནི, ན ¶ མེདྷགཾ ཀུབྦཏི ཛནྟུ ལོཀེཏི.
ཙཱུལ༹བྱཱུཧསུཏྟཾ དྭཱདསམཾ ནིཊྛིཏཾ.
༡༣. མཧཱབྱཱུཧསུཏྟཾ
ཡེ ཀེཙིམེ དིཊྛིཔརིབྦསཱནཱ, ཨིདམེཝ སཙྩནྟི ཝིཝཱདཡནྟི [ཝིཝཱདིཡནྟི (སཱི. པཱི.)];
སབྦེཝ ཏེ ནིནྡམནྭཱནཡནྟི, ཨཐོ པསཾསམྤི ལབྷནྟི ཏཏྠ.
ཨཔྤཉྷི ¶ ཨེཏཾ ན ཨལཾ སམཱཡ, དུཝེ ཝིཝཱདསྶ ཕལཱནི བྲཱུམི;
ཨེཏམྤི དིསྭཱ ན ཝིཝཱདཡེཐ, ཁེམཱབྷིཔསྶཾ ཨཝིཝཱདབྷཱུམིཾ.
ཡཱ ཀཱཙིམཱ སམྨུཏིཡོ པུཐུཛྫཱ, སབྦཱཝ ཨེཏཱ ན ཨུཔེཏི ཝིདྭཱ;
ཨནཱུཔཡོ སོ ཨུཔཡཾ ཀིམེཡྻ, དིཊྛེ སུཏེ ཁནྟིམཀུབྦམཱནོ.
སཱིལུཏྟམཱ སཉྙམེནཱཧུ སུདྡྷིཾ, ཝཏཾ སམཱདཱཡ ཨུཔཊྛིཏཱསེ;
ཨིདྷེཝ སིཀྑེམ ཨཐསྶ སུདྡྷིཾ, བྷཝཱུཔནཱིཏཱ ¶ ཀུསལཱ ཝདཱནཱ.
སཙེ ཙུཏོ སཱིལཝཏཏོ ཧོཏི, པཝེདྷཏཱི [ས ཝེདྷཏི (སཱི. པཱི.)] ཀམྨ ཝིརཱདྷཡིཏྭཱ;
པཛཔྤཏཱི པཏྠཡཏཱི ཙ སུདྡྷིཾ, སཏྠཱཝ ཧཱིནོ པཝསཾ གྷརམྷཱ.
སཱིལབྦཏཾ ¶ ཝཱཔི པཧཱཡ སབྦཾ, ཀམྨཉྩ སཱཝཛྫནཝཛྫམེཏཾ;
སུདྡྷིཾ ¶ ཨསུདྡྷིནྟི ཨཔཏྠཡཱནོ, ཝིརཏོ ཙརེ སནྟིམནུགྒཧཱཡ.
ཏམཱུཔནིསྶཱཡ ཛིགུཙྪིཏཾ ཝཱ, ཨཐཝཱཔི དིཊྛཾ ཝ སུཏཾ མུཏཾ ཝཱ;
ཨུདྡྷཾསརཱ སུདྡྷིམནུཏྠུནནྟི, ཨཝཱིཏཏཎྷཱསེ བྷཝཱབྷཝེསུ.
པཏྠཡམཱནསྶ ¶ ཧི ཛཔྤིཏཱནི, པཝེདྷིཏཾ ཝཱཔི པཀཔྤིཏེསུ;
ཙུཏཱུཔཔཱཏོ ཨིདྷ ཡསྶ ནཏྠི, ས ཀེན ཝེདྷེཡྻ ཀུཧིཾཝ ཛཔྤེ [ཀུཧིཉྩི ཛཔྤེ (སཱི. སྱཱ. ཀ.), ཀུཧིཾ པཛཔྤེ (པཱི.) ནིདྡེསོ པསྶིཏབྦོ].
ཡམཱཧུ དྷམྨཾ པརམནྟི ཨེཀེ, ཏམེཝ ཧཱིནནྟི པནཱཧུ ཨཉྙེ;
སཙྩོ ནུ ཝཱདོ ཀཏམོ ཨིམེསཾ, སབྦེཝ ¶ ཧཱིམེ ཀུསལཱ ཝདཱནཱ.
སཀཉྷི དྷམྨཾ པརིཔུཎྞམཱཧུ, ཨཉྙསྶ དྷམྨཾ པན ཧཱིནམཱཧུ;
ཨེཝམྤི ཝིགྒཡ྄ཧ ཝིཝཱདཡནྟི, སཀཾ སཀཾ སམྨུཏིམཱཧུ སཙྩཾ.
པརསྶ ཙེ ཝམྦྷཡིཏེན ཧཱིནོ, ན ཀོཙི དྷམྨེསུ ཝིསེསི ཨསྶ;
པུཐཱུ ཧི ཨཉྙསྶ ཝདནྟི དྷམྨཾ, ནིཧཱིནཏོ སམྷི དལ༹ྷཾ ཝདཱནཱ.
སདྡྷམྨཔཱུཛཱཔི ¶ ནེསཾ ཏཐེཝ, ཡཐཱ པསཾསནྟི སཀཱཡནཱནི;
སབྦེཝ ཝཱདཱ [སབྦེ པཝཱདཱ (སྱཱ.)] ཏཐིཡཱ [ཏཐིཝཱ (སབྦཏྠ)] བྷཝེཡྻུཾ, སུདྡྷཱི ཧི ནེསཾ པཙྩཏྟམེཝ.
ན ¶ བྲཱཧྨཎསྶ པརནེཡྻམཏྠི, དྷམྨེསུ ནིཙྪེཡྻ སམུགྒཧཱིཏཾ;
ཏསྨཱ ཝིཝཱདཱནི ཨུཔཱཏིཝཏྟོ, ན ཧི སེཊྛཏོ པསྶཏི དྷམྨམཉྙཾ.
ཛཱནཱམི པསྶཱམི ཏཐེཝ ཨེཏཾ, དིཊྛིཡཱ ཨེཀེ པཙྩེནྟི སུདྡྷིཾ;
ཨདྡཀྑི ཙེ ཀིཉྷི ཏུམསྶ ཏེན, ཨཏིསིཏྭཱ ¶ ཨཉྙེན ཝདནྟི སུདྡྷིཾ.
པསྶཾ ནརོ དཀྑཏི [དཀྑིཏི (སཱི.)] ནཱམརཱུཔཾ, དིསྭཱན ཝཱ ཉསྶཏི ཏཱནིམེཝ;
ཀཱམཾ བཧུཾ པསྶཏུ ཨཔྤཀཾ ཝཱ, ན ཧི ཏེན སུདྡྷིཾ ཀུསལཱ ཝདནྟི.
ནིཝིསྶཝཱདཱི ན ཧི སུབྦིནཱཡོ, པཀཔྤིཏཾ དིཊྛི པུརེཀྑརཱནོ;
ཡཾ ནིསྶིཏོ ཏཏྠ སུབྷཾ ཝདཱནོ, སུདྡྷིཾཝདོ ཏཏྠ ཏཐདྡསཱ སོ.
ན བྲཱཧྨཎོ ཀཔྤམུཔེཏི སངྑཱ [སངྑཾ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)], ན དིཊྛིསཱརཱི ནཔི ཉཱཎབནྡྷུ;
ཉཏྭཱ ¶ ཙ སོ སམྨུཏིཡོ [སམྨཏིཡོ (སྱཱ.)] པུཐུཛྫཱ, ཨུཔེཀྑཏཱི ཨུགྒཧཎནྟི མཉྙེ.
ཝིསྶཛྫ ¶ གནྠཱནི མུནཱིདྷ ལོཀེ, ཝིཝཱདཛཱཏེསུ ན ཝགྒསཱརཱི;
སནྟོ ཨསནྟེསུ ཨུཔེཀྑཀོ སོ, ཨནུགྒཧོ ཨུགྒཧཎནྟི མཉྙེ.
པུབྦཱསཝེ ཧིཏྭཱ ནཝེ ཨཀུབྦཾ, ན ཚནྡགཱུ ནོཔི ནིཝིསྶཝཱདཱི;
ས ཝིཔྤམུཏྟོ དིཊྛིགཏེཧི དྷཱིརོ, ན ¶ ལིམྤཏི [ན ལིཔྤཏི (སཱི. པཱི.)] ལོཀེ ཨནཏྟགརཧཱི.
ས ¶ སབྦདྷམྨེསུ ཝིསེནིབྷཱུཏོ, ཡཾ ཀིཉྩི དིཊྛཾ ཝ སུཏཾ མུཏཾ ཝཱ;
ས པནྣབྷཱརོ མུནི ཝིཔྤམུཏྟོ, ན ཀཔྤིཡོ ནཱུཔརཏོ ན པཏྠིཡོཏི.
མཧཱབྱཱུཧསུཏྟཾ ཏེརསམཾ ནིཊྛིཏཾ.
༡༤. ཏུཝཊཀསུཏྟཾ
‘‘པུཙྪཱམི ¶ ཏཾ ཨཱདིཙྩབནྡྷུ [ཨཱདིཙྩབནྡྷུཾ (སཱི. སྱཱ.)], ཝིཝེཀཾ སནྟིཔདཉྩ མཧེསི;
ཀཐཾ དིསྭཱ ནིབྦཱཏི བྷིཀྑུ, ཨནུཔཱདིཡཱནོ ལོཀསྨིཾ ཀིཉྩི’’.
‘‘མཱུལཾ པཔཉྩསངྑཱཡ, (ཨིཏི བྷགཝཱ)
མནྟཱ ཨསྨཱིཏི སབྦམུཔརུནྡྷེ [སབྦམུཔརུདྡྷེ (སྱཱ. པཱི. ཀ.)];
ཡཱ ཀཱཙི ཏཎྷཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ,
ཏཱསཾ ཝིནཡཱ [ཝིནཡཱཡ (?)] སདཱ སཏོ སིཀྑེ.
‘‘ཡཾ ཀིཉྩི དྷམྨམབྷིཛཉྙཱ, ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨཐཝཱཔི བཧིདྡྷཱ;
ན ཏེན ཐཱམཾ [མཱནཾ (སཱི. ཀ.)] ཀུབྦེཐ, ན ¶ ཧི སཱ ནིབྦུཏི སཏཾ ཝུཏྟཱ.
‘‘སེཡྻོ ན ཏེན མཉྙེཡྻ, ནཱིཙེཡྻོ ཨཐཝཱཔི སརིཀྑོ;
ཕུཊྛོ [པུཊྛོ (སཱི. སྱཱ. ཀ.)] ཨནེཀརཱུཔེཧི, ནཱཏུམཱནཾ ཝིཀཔྤཡཾ ཏིཊྛེ.
‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟམེཝུཔསམེ ¶ , ན ཨཉྙཏོ བྷིཀྑུ སནྟིམེསེཡྻ;
ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨུཔསནྟསྶ, ནཏྠི ཨཏྟཱ ཀུཏོ ནིརཏྟཱ ཝཱ.
‘‘མཛ྄ཛྷེ ¶ ¶ ཡཐཱ སམུདྡསྶ, ཨཱུམི ནོ ཛཱཡཏཱི ཋིཏོ ཧོཏི;
ཨེཝཾ ཋིཏོ ཨནེཛསྶ, ཨུསྶདཾ བྷིཀྑུ ན ཀརེཡྻ ཀུཧིཉྩི’’.
‘‘ཨཀིཏྟཡཱི ཝིཝཊཙཀྑུ, སཀྑིདྷམྨཾ པརིསྶཡཝིནཡཾ;
པཊིཔདཾ ཝདེཧི བྷདྡནྟེ, པཱཏིམོཀྑཾ ཨཐཝཱཔི སམཱདྷིཾ’’.
‘‘ཙཀྑཱུཧི ནེཝ ལོལསྶ, གཱམཀཐཱཡ ཨཱཝརཡེ སོཏཾ;
རསེ ཙ ནཱནུགིཛ྄ཛྷེཡྻ, ན ¶ ཙ མམཱཡེཐ ཀིཉྩི ལོཀསྨིཾ.
‘‘ཕསྶེན ཡདཱ ཕུཊྛསྶ, པརིདེཝཾ བྷིཀྑུ ན ཀརེཡྻ ཀུཧིཉྩི;
བྷཝཉྩ ནཱབྷིཛཔྤེཡྻ, བྷེརཝེསུ ཙ ན སམྤཝེདྷེཡྻ.
‘‘ཨནྣཱནམཐོ པཱནཱནཾ, ཁཱདནཱིཡཱནཾ ཨཐོཔི ཝཏྠཱནཾ;
ལདྡྷཱ ན སནྣིདྷིཾ ཀཡིརཱ, ན ཙ པརིཏྟསེ ཏཱནི ཨལབྷམཱནོ.
‘‘ཛྷཱཡཱི ན པཱདལོལསྶ, ཝིརམེ ཀུཀྐུཙྩཱ ནཔྤམཛྫེཡྻ;
ཨཐཱསནེསུ སཡནེསུ, ཨཔྤསདྡེསུ བྷིཀྑུ ཝིཧརེཡྻ.
‘‘ནིདྡཾ ¶ ན བཧུལཱིཀརེཡྻ, ཛཱགརིཡཾ བྷཛེཡྻ ཨཱཏཱཔཱི;
ཏནྡིཾ མཱཡཾ ཧསྶཾ ཁིཌྜཾ, མེཐུནཾ ཝིཔྤཛཧེ སཝིབྷཱུསཾ.
‘‘ཨཱཐབྦཎཾ ¶ སུཔིནཾ ལཀྑཎཾ, ནོ ཝིདཧེ ཨཐོཔི ནཀྑཏྟཾ;
ཝིརུཏཉྩ གབྦྷཀརཎཾ, ཏིཀིཙྪཾ ¶ མཱམཀོ ན སེཝེཡྻ.
‘‘ནིནྡཱཡ ནཔྤཝེདྷེཡྻ, ན ཨུཎྞམེཡྻ པསཾསིཏོ བྷིཀྑུ;
ལོབྷཾ སཧ མཙྪརིཡེན, ཀོདྷཾ པེསུཎིཡཉྩ པནུདེཡྻ.
‘‘ཀཡཝིཀྐཡེ ¶ ན ཏིཊྛེཡྻ, ཨུཔཝཱདཾ བྷིཀྑུ ན ཀརེཡྻ ཀུཧིཉྩི;
གཱམེ ཙ ནཱབྷིསཛྫེཡྻ, ལཱབྷཀམྱཱ ཛནཾ ན ལཔཡེཡྻ.
‘‘ན ཙ ཀཏྠིཏཱ སིཡཱ བྷིཀྑུ, ན ཙ ཝཱཙཾ པཡུཏྟཾ བྷཱསེཡྻ;
པཱགབྦྷིཡཾ ན སིཀྑེཡྻ, ཀཐཾ ཝིགྒཱཧིཀཾ ན ཀཐཡེཡྻ.
‘‘མོསཝཛྫེ ན ནཱིཡེཐ, སམྤཛཱནོ སཋཱནི ན ཀཡིརཱ;
ཨཐ ¶ ཛཱིཝིཏེན པཉྙཱཡ, སཱིལབྦཏེན ནཱཉྙམཏིམཉྙེ.
‘‘སུཏྭཱ རུསིཏོ བཧུཾ ཝཱཙཾ, སམཎཱནཾ ཝཱ པུཐུཛནཱནཾ [པུཐུཝཙནཱནཾ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)];
ཕརུསེན ནེ ན པཊིཝཛྫཱ, ན ¶ ཧི སནྟོ པཊིསེནིཀརོནྟི.
‘‘ཨེཏཉྩ དྷམྨམཉྙཱཡ, ཝིཙིནཾ བྷིཀྑུ སདཱ སཏོ སིཀྑེ;
སནྟཱིཏི ནིབྦུཏིཾ ཉཏྭཱ, སཱསནེ གོཏམསྶ ན པམཛྫེཡྻ.
‘‘ཨབྷིབྷཱུ ¶ ཧི སོ ཨནབྷིབྷཱུཏོ, སཀྑིདྷམྨམནཱིཏིཧམདསྶཱི;
ཏསྨཱ ཧི ཏསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ, ཨཔྤམཏྟོ སདཱ ནམསྶམནུསིཀྑེ’’ཏི.
ཏུཝཊཀསུཏྟཾ ཙུདྡསམཾ ནིཊྛིཏཾ.
༡༥. ཨཏྟདཎྜསུཏྟཾ
‘‘ཨཏྟདཎྜཱ བྷཡཾ ཛཱཏཾ, ཛནཾ པསྶཐ མེདྷགཾ;
སཾཝེགཾ ཀིཏྟཡིསྶཱམི, ཡཐཱ སཾཝིཛིཏཾ མཡཱ.
‘‘ཕནྡམཱནཾ ¶ པཛཾ དིསྭཱ, མཙྪེ ཨཔྤོདཀེ ཡཐཱ;
ཨཉྙམཉྙེཧི བྱཱརུདྡྷེ, དིསྭཱ མཾ བྷཡམཱཝིསི.
‘‘སམནྟམསཱརོ ¶ ལོཀོ, དིསཱ སབྦཱ སམེརིཏཱ;
ཨིཙྪཾ བྷཝནམཏྟནོ, ནཱདྡསཱསིཾ ཨནོསིཏཾ.
‘‘ཨོསཱནེཏྭེཝ ¶ བྱཱརུདྡྷེ, དིསྭཱ མེ ཨརཏཱི ཨཧུ;
ཨཐེཏྠ སལླམདྡཀྑིཾ, དུདྡསཾ ཧདཡནིསྶིཏཾ.
‘‘ཡེན སལླེན ཨོཏིཎྞོ, དིསཱ སབྦཱ ཝིདྷཱཝཏི;
ཏམེཝ སལླམབྦུཡ྄ཧ, ན དྷཱཝཏི ན སཱིདཏི.
‘‘ཏཏྠ སིཀྑཱནུགཱིཡནྟི [སིཀྑཱནུཀིརིཡནྟི (ཀ.)], ཡཱནི ལོཀེ གདྷིཏཱནི;
ན ཏེསུ པསུཏོ སིཡཱ, ནིབྦིཛ྄ཛྷ སབྦསོ ཀཱམེ;
སིཀྑེ ནིབྦཱནམཏྟནོ.
‘‘སཙྩོ སིཡཱ ཨཔྤགབྦྷོ, ཨམཱཡོ རིཏྟཔེསུཎོ;
ཨཀྐོདྷནོ ལོབྷཔཱཔཾ, ཝེཝིཙྪཾ ཝིཏརེ མུནི.
‘‘ནིདྡཾ ཏནྡིཾ སཧེ ཐཱིནཾ, པམཱདེན ན སཾཝསེ;
ཨཏིམཱནེ ན ཏིཊྛེཡྻ, ནིབྦཱནམནསོ ནརོ.
‘‘མོསཝཛྫེ ¶ ¶ ན ནཱིཡེཐ, རཱུཔེ སྣེཧཾ ན ཀུབྦཡེ;
མཱནཉྩ པརིཛཱནེཡྻ, སཱཧསཱ ཝིརཏོ ཙརེ.
‘‘པུརཱཎཾ ནཱབྷིནནྡེཡྻ, ནཝེ ཁནྟིཾ ན ཀུབྦཡེ;
ཧིཡྻམཱནེ ན སོཙེཡྻ, ཨཱཀཱསཾ ན སིཏོ སིཡཱ.
‘‘གེདྷཾ བྲཱུམི མཧོགྷོཏི, ཨཱཛཝཾ བྲཱུམི ཛཔྤནཾ;
ཨཱརམྨཎཾ པཀཔྤནཾ, ཀཱམཔངྐོ དུརཙྩཡོ.
‘‘སཙྩཱ ཨཝོཀྐམྨ [ཨཝོཀྐམཾ (ནིདྡེས)] མུནི, ཐལེ ཏིཊྛཏི བྲཱཧྨཎོ;
སབྦཾ སོ [སབྦསོ (སྱཱ. ཀ.)] པཊིནིསྶཛྫ, ས ཝེ སནྟོཏི ཝུཙྩཏི.
‘‘ས ¶ ཝེ ཝིདྭཱ ས ཝེདགཱུ, ཉཏྭཱ དྷམྨཾ ཨནིསྶིཏོ;
སམྨཱ ¶ སོ ལོཀེ ཨིརིཡཱནོ, ན པིཧེཏཱིདྷ ཀསྶཙི.
‘‘ཡོདྷ ཀཱམེ ཨཙྩཏརི, སངྒཾ ལོཀེ དུརཙྩཡཾ;
ན སོ སོཙཏི ནཱཛ྄ཛྷེཏི, ཚིནྣསོཏོ ཨབནྡྷནོ.
‘‘ཡཾ པུབྦེ ཏཾ ཝིསོསེཧི, པཙྪཱ ཏེ མཱཧུ ཀིཉྩནཾ;
མཛ྄ཛྷེ ཙེ ནོ གཧེསྶསི, ཨུཔསནྟོ ཙརིསྶསི.
‘‘སབྦསོ ནཱམརཱུཔསྨིཾ, ཡསྶ ནཏྠི མམཱཡིཏཾ;
ཨསཏཱ ཙ ན སོཙཏི, ས ཝེ ལོཀེ ན ཛཱིཡཏི.
‘‘ཡསྶ ནཏྠི ཨིདཾ མེཏི, པརེསཾ ཝཱཔི ཀིཉྩནཾ;
མམཏྟཾ སོ ཨསཾཝིནྡཾ, ནཏྠི མེཏི ན སོཙཏི.
‘‘ཨནིཊྛུརཱི ¶ ཨནནུགིདྡྷོ, ཨནེཛོ སབྦདྷཱི སམོ;
ཏམཱནིསཾསཾ པབྲཱུམི, པུཙྪིཏོ ཨཝིཀམྤིནཾ.
‘‘ཨནེཛསྶ ཝིཛཱནཏོ, ནཏྠི ཀཱཙི ནིསངྑཏི [ནིསངྑིཏི (སཱི. པཱི.)].
ཝིརཏོ སོ ཝིཡཱརབྦྷཱ, ཁེམཾ པསྶཏི སབྦདྷི.
‘‘ན སམེསུ ན ཨོམེསུ, ན ཨུསྶེསུ ཝདཏེ མུནི;
སནྟོ སོ ཝཱིཏམཙྪརོ, ནཱདེཏི ན ནིརསྶཏཱི’’ཏི.
ཨཏྟདཎྜསུཏྟཾ པནྣརསམཾ ནིཊྛིཏཾ.
༡༦. སཱརིཔུཏྟསུཏྟཾ
‘‘ན ¶ ¶ ¶ མེ དིཊྛོ ཨིཏོ པུབྦེ, (ཨིཙྩཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ)
ན སུཏོ ཨུད ཀསྶཙི;
ཨེཝཾ ཝགྒུཝདོ སཏྠཱ,
ཏུསིཏཱ གཎིམཱགཏོ.
‘‘སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ, ཡཐཱ དིསྶཏི ཙཀྑུམཱ;
སབྦཾ ཏམཾ ཝིནོདེཏྭཱ, ཨེཀོཝ རཏིམཛ྄ཛྷགཱ.
‘‘ཏཾ ¶ བུདྡྷཾ ཨསིཏཾ ཏཱདིཾ, ཨཀུཧཾ གཎིམཱགཏཾ;
བཧཱུནམིདྷ བདྡྷཱནཾ, ཨཏྠི པཉྷེན ཨཱགམཾ.
‘‘བྷིཀྑུནོ ཝིཛིགུཙྪཏོ, བྷཛཏོ རིཏྟམཱསནཾ;
རུཀྑམཱུལཾ སུསཱནཾ ཝཱ, པབྦཏཱནཾ གུཧཱསུ ཝཱ.
‘‘ཨུཙྩཱཝཙེསུ སཡནེསུ, ཀཱིཝནྟོ ཏཏྠ བྷེརཝཱ;
ཡེཧི བྷིཀྑུ ན ཝེདྷེཡྻ, ནིགྒྷོསེ སཡནཱསནེ.
‘‘ཀཏཱི པརིསྶཡཱ ལོཀེ, གཙྪཏོ ཨགཏཾ དིསཾ;
ཡེ བྷིཀྑུ ཨབྷིསམྦྷཝེ, པནྟམྷི སཡནཱསནེ.
‘‘ཀྱཱསྶ བྱཔྤཐཡོ ཨསྶུ, ཀྱཱསྶསྶུ ཨིདྷ གོཙརཱ;
ཀཱནི སཱིལབྦཏཱནཱསྶུ, པཧིཏཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ.
‘‘ཀཾ སོ སིཀྑཾ སམཱདཱཡ, ཨེཀོདི ནིཔཀོ སཏོ;
ཀམྨཱརོ རཛཏསྶེཝ, ནིདྡྷམེ མལམཏྟནོ’’.
‘‘ཝིཛིགུཙྪམཱནསྶ ¶ ¶ ཡདིདཾ ཕཱསུ, (སཱརིཔུཏྟཱཏི བྷགཝཱ)
རིཏྟཱསནཾ སཡནཾ སེཝཏོ ཙེ;
སམྦོདྷིཀཱམསྶ ཡཐཱནུདྷམྨཾ,
ཏཾ ཏེ པཝཀྑཱམི ཡཐཱ པཛཱནཾ.
‘‘པཉྩནྣཾ དྷཱིརོ བྷཡཱནཾ ན བྷཱཡེ, བྷིཀྑུ སཏོ སཔརིཡནྟཙཱརཱི;
ཌཾསཱདྷིཔཱཏཱནཾ སརཱིསཔཱནཾ, མནུསྶཕསྶཱནཾ ཙཏུཔྤདཱནཾ.
‘‘པརདྷམྨིཀཱནམྤི ¶ ¶ ན སནྟསེཡྻ, དིསྭཱཔི ཏེསཾ བཧུབྷེརཝཱནི;
ཨཐཱཔརཱནི ཨབྷིསམྦྷཝེཡྻ, པརིསྶཡཱནི ཀུསལཱནུཨེསཱི.
‘‘ཨཱཏངྐཕསྶེན ཁུདཱཡ ཕུཊྛོ, སཱིཏཾ ཨཏུཎྷཾ [ཨཙྩུཎྷཾ (སཱི. སྱཱ.)] ཨདྷིཝཱསཡེཡྻ;
སོ ཏེཧི ཕུཊྛོ བཧུདྷཱ ཨནོཀོ, ཝཱིརིཡཾ པརཀྐམྨདལ༹ྷཾ ཀརེཡྻ.
‘‘ཐེཡྻཾ ན ཀཱརེ [ན ཀརེཡྻ (སཱི. སྱཱ. ཀ.)] ན མུསཱ བྷཎེཡྻ, མེཏྟཱཡ ཕསྶེ ཏསཐཱཝརཱནི;
ཡདཱཝིལཏྟཾ མནསོ ཝིཛཉྙཱ, ཀཎྷསྶ པཀྑོཏི ཝིནོདཡེཡྻ.
‘‘ཀོདྷཱཏིམཱནསྶ ¶ ཝསཾ ན གཙྪེ, མཱུལམྤི ཏེསཾ པལིཁཉྙ ཏིཊྛེ;
ཨཐཔྤིཡཾ ཝཱ པན ཨཔྤིཡཾ ཝཱ, ཨདྡྷཱ བྷཝནྟོ ཨབྷིསམྦྷཝེཡྻ.
‘‘པཉྙཾ པུརཀྑཏྭཱ ཀལྱཱཎཔཱིཏི, ཝིཀྑམྦྷཡེ ཏཱནི པརིསྶཡཱནི;
ཨརཏིཾ སཧེཐ སཡནམྷི པནྟེ, ཙཏུརོ སཧེཐ པརིདེཝདྷམྨེ.
‘‘ཀིཾསཱུ ཨསིསྶཱམི ཀུཝཾ ཝཱ [ཀུདྷ ཝཱ (ཀ.), ཀུཐ ཝཱ (ནིདྡེས)] ཨསིསྶཾ, དུཀྑཾ ཝཏ སེཏྠ ཀྭཛྫ སེསྶཾ;
ཨེཏེ ཝིཏཀྐེ པརིདེཝནེཡྻེ, ཝིནཡེཐ སེཁོ ཨནིཀེཏཙཱརཱི.
‘‘ཨནྣཉྩ ¶ ལདྡྷཱ ཝསནཉྩ ཀཱལེ, མཏྟཾ སོ ཛཉྙཱ ཨིདྷ ཏོསནཏྠཾ;
སོ ཏེསུ གུཏྟོ ཡཏཙཱརི གཱམེ, རུསིཏོཔི ཝཱཙཾ ཕརུསཾ ན ཝཛྫཱ.
‘‘ཨོཀྑིཏྟཙཀྑུ ¶ ¶ ན ཙ པཱདལོལོ, ཛྷཱནཱནུཡུཏྟོ བཧུཛཱགརསྶ;
ཨུཔེཀྑམཱརབྦྷ སམཱཧིཏཏྟོ, ཏཀྐཱསཡཾ ཀུཀྐུཙྩིཡཱུཔཚིནྡེ.
‘‘ཙུདིཏོ ¶ ཝཙཱིབྷི སཏིམཱབྷིནནྡེ, སབྲཧྨཙཱརཱིསུ ཁིལཾ པབྷིནྡེ;
ཝཱཙཾ པམུཉྩེ ཀུསལཾ ནཱཏིཝེལཾ, ཛནཝཱདདྷམྨཱཡ ན ཙེཏཡེཡྻ.
‘‘ཨཐཱཔརཾ པཉྩ རཛཱནི ལོཀེ, ཡེསཾ སཏཱིམཱ ཝིནཡཱཡ སིཀྑེ;
རཱུཔེསུ སདྡེསུ ཨཐོ རསེསུ, གནྡྷེསུ ཕསྶེསུ སཧེཐ རཱགཾ.
‘‘ཨེཏེསུ དྷམྨེསུ ཝིནེཡྻ ཚནྡཾ, བྷིཀྑུ སཏིམཱ སུཝིམུཏྟཙིཏྟོ;
ཀཱལེན ¶ སོ སམྨཱ དྷམྨཾ པརིཝཱིམཾསམཱནོ,
ཨེཀོདིབྷཱུཏོ ཝིཧནེ ཏམཾ སོ’’ཏི.
སཱརིཔུཏྟསུཏྟཾ སོལ༹སམཾ ནིཊྛིཏཾ.
ཨཊྛཀཝགྒོ ཙཏུཏྠོ
ནིཊྛིཏོ.
ཏསྶུདྡཱནཾ –
ཀཱམཾ གུཧཉྩ དུཊྛཱ ཙ, སུདྡྷཉྩ པརམཱ ཛརཱ;
མེཏྟེཡྻོ ཙ པསཱུརོ ཙ, མཱགཎྜི པུརཱབྷེདནཾ.
ཀལཧཾ དྭེ ཙ བྱཱུཧཱནི [བྱཱུཧཱནི (སཱི.)], པུནདེཝ ཏུཝཊྚཀཾ;
ཨཏྟདཎྜཝརཾ སུཏྟཾ, ཐེརཔུཊྛེན [ཐེརཔཉྷེན (སཱི.), སཱརིཔུཏྟེན (སྱཱ.)] སོལ༹ས;
ཨིཏི ཨེཏཱནི སུཏྟཱནི, སབྦཱནཊྛཀཝགྒིཀཱཏི.
༥. པཱརཱཡནཝགྒོ
ཝཏྠུགཱཐཱ
ཀོསལཱནཾ ¶ ¶ ¶ ¶ པུརཱ རམྨཱ, ཨགམཱ དཀྑིཎཱཔཐཾ;
ཨཱཀིཉྩཉྙཾ པཏྠཡཱནོ, བྲཱཧྨཎོ མནྟཔཱརགཱུ.
སོ ཨསྶཀསྶ ཝིསཡེ, ཨལ༹ཀསྶ [མུལ༹ཀསྶ (སྱཱ.), མཱུལ༹ྷཀསྶ (ཀ.), མལ༹ཀསྶ (ནིདྡེས)] སམཱསནེ;
ཝསི གོདྷཱཝརཱིཀཱུལེ, ཨུཉྪེན ཙ ཕལེན ཙ.
ཏསྶེཝ ཨུཔནིསྶཱཡ, གཱམོ ཙ ཝིཔུལོ ཨཧུ;
ཏཏོ ཛཱཏེན ཨཱཡེན, མཧཱཡཉྙམཀཔྤཡི.
མཧཱཡཉྙཾ ཡཛིཏྭཱན, པུན པཱཝིསི ཨསྶམཾ;
ཏསྨིཾ པཊིཔཝིཊྛམྷི, ཨཉྙོ ཨཱགཉྪི བྲཱཧྨཎོ.
ཨུགྒྷཊྚཔཱདོ ཏསིཏོ [ཏསྶིཏོ (ཀ.)], པངྐདནྟོ རཛསྶིརོ;
སོ ཙ ནཾ ཨུཔསངྐམྨ, སཏཱནི པཉྩ ཡཱཙཏི.
ཏམེནཾ བཱཝརཱི དིསྭཱ, ཨཱསནེན ནིམནྟཡི;
སུཁཉྩ ཀུསལཾ པུཙྪི, ཨིདཾ ཝཙནམབྲཝི.
‘‘ཡཾ ཁོ མམ དེཡྻདྷམྨཾ, སབྦཾ ཝིསཛྫིཏཾ མཡཱ;
ཨནུཛཱནཱཧི མེ བྲཧྨེ, ནཏྠི པཉྩསཏཱནི མེ’’.
‘‘སཙེ ¶ མེ ཡཱཙམཱནསྶ, བྷཝཾ ནཱནུཔདསྶཏི;
སཏྟམེ དིཝསེ ཏུཡ྄ཧཾ, མུདྡྷཱ ཕལཏུ སཏྟདྷཱ’’.
ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ ¶ ¶ ཀུཧཀོ, བྷེརཝཾ སོ ཨཀིཏྟཡི;
ཏསྶ ཏཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ, བཱཝརཱི དུཀྑིཏོ ཨཧུ.
ཨུསྶུསྶཏི ཨནཱཧཱརོ, སོཀསལླསམཔྤིཏོ;
ཨཐོཔི ཨེཝཾ ཙིཏྟསྶ, ཛྷཱནེ ན རམཏཱི མནོ.
ཨུཏྲསྟཾ དུཀྑིཏཾ དིསྭཱ, དེཝཏཱ ཨཏྠཀཱམིནཱི;
བཱཝརིཾ ཨུཔསངྐམྨ, ཨིདཾ ཝཙནམབྲཝི.
‘‘ན ¶ སོ མུདྡྷཾ པཛཱནཱཏི, ཀུཧཀོ སོ དྷནཏྠིཀོ;
མུདྡྷནི མུདྡྷཔཱཏེ ཝཱ, ཉཱཎཾ ཏསྶ ན ཝིཛྫཏི’’.
‘‘བྷོཏཱི ཙརཧི ཛཱནཱསི, ཏཾ མེ ཨཀྑཱཧི པུཙྪིཏཱ;
མུདྡྷཾ མུདྡྷཱདྷིཔཱཏཉྩ, ཏཾ སུཎོམ ཝཙོ ཏཝ’’.
‘‘ཨཧམྤེཏཾ ན ཛཱནཱམི, ཉཱཎམེཏྠ ན ཝིཛྫཏི;
མུདྡྷནི མུདྡྷཱདྷིཔཱཏེ ཙ, ཛིནཱནཾ ཧེཏྠ [མུདྡྷཾ མུདྡྷཱདྷིཔཱཏོ ཙ, ཛིནཱནཾ ཧེཏ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] དསྶནཾ’’.
‘‘ཨཐ ཀོ ཙརཧི ཛཱནཱཏི, ཨསྨིཾ པཐཝིམཎྜལེ [པུཐཝིམཎྜལེ (སཱི. པཱི.)];
མུདྡྷཾ མུདྡྷཱདྷིཔཱཏཉྩ, ཏཾ མེ ཨཀྑཱཧི དེཝཏེ’’.
‘‘པུརཱ ¶ ཀཔིལཝཏྠུམྷཱ, ནིཀྑནྟོ ལོཀནཱཡཀོ;
ཨཔཙྩོ ཨོཀྐཱཀརཱཛསྶ, སཀྱཔུཏྟོ པབྷངྐརོ.
‘‘སོ ཧི བྲཱཧྨཎ སམྦུདྡྷོ, སབྦདྷམྨཱན པཱརགཱུ;
སབྦཱབྷིཉྙཱབལཔྤཏྟོ, སབྦདྷམྨེསུ ཙཀྑུམཱ;
སབྦཀམྨཀྑཡཾ པཏྟོ, ཝིམུཏྟོ ཨུཔདྷིཀྑཡེ.
‘‘བུདྡྷོ སོ བྷགཝཱ ལོཀེ, དྷམྨཾ དེསེཏི ཙཀྑུམཱ;
ཏཾ ¶ ཏྭཾ གནྟྭཱན པུཙྪསྶུ, སོ ཏེ ཏཾ བྱཱཀརིསྶཏི’’.
སམྦུདྡྷོཏི ¶ ཝཙོ སུཏྭཱ, ཨུདགྒོ བཱཝརཱི ཨཧུ;
སོཀསྶ ཏནུཀོ ཨཱསི, པཱིཏིཉྩ ཝིཔུལཾ ལབྷི.
སོ བཱཝརཱི ཨཏྟམནོ ཨུདགྒོ, ཏཾ དེཝཏཾ པུཙྪཏི ཝེདཛཱཏོ;
‘‘ཀཏམམྷི གཱམེ ནིགམམྷི ཝཱ པན, ཀཏམམྷི ཝཱ ཛནཔདེ ལོཀནཱཐོ;
ཡཏྠ གནྟྭཱན པསྶེམུ [གནྟྭཱ ནམསྶེམུ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)], སམྦུདྡྷཾ དྭིཔདུཏྟམཾ’’ [དྭིཔདུཏྟམཾ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)],.
‘‘སཱཝཏྠིཡཾ ཀོསལམནྡིརེ ཛིནོ, པཧཱུཏཔཉྙོ ཝརབྷཱུརིམེདྷསོ;
སོ སཀྱཔུཏྟོ ཝིདྷུརོ ཨནཱསཝོ, མུདྡྷཱདྷིཔཱཏསྶ ཝིདཱུ ནརཱསབྷོ’’.
ཏཏོ ¶ ཨཱམནྟཡཱི སིསྶེ, བྲཱཧྨཎེ མནྟཔཱརགེ;
‘‘ཨེཐ མཱཎཝཱ ཨཀྑིསྶཾ, སུཎཱཐ ཝཙནཾ མམ.
‘‘ཡསྶེསོ ¶ དུལླབྷོ ལོཀེ, པཱཏུབྷཱཝོ ཨབྷིཎྷསོ;
སྭཱཛྫ ལོཀམྷི ཨུཔྤནྣོ, སམྦུདྡྷོ ཨིཏི ཝིསྶུཏོ;
ཁིཔྤཾ གནྟྭཱན སཱཝཏྠིཾ, པསྶཝ྄ཧོ དྭིཔདུཏྟམཾ’’.
‘‘ཀཐཾ ཙརཧི ཛཱནེམུ, དིསྭཱ བུདྡྷོཏི བྲཱཧྨཎ;
ཨཛཱནཏཾ ནོ པབྲཱུཧི, ཡཐཱ ཛཱནེམུ ཏཾ མཡཾ’’.
‘‘ཨཱགཏཱནི ¶ ཧི མནྟེསུ, མཧཱཔུརིསལཀྑཎཱ;
དྭཏྟིཾསཱནི ཙ [དྭིཏྟིཾསཱ ཙ (སཱི. སྱཱ. པཱི.), དྭིཏྟིཾས ཏཱནི (?)] བྱཱཀྑཱཏཱ, སམཏྟཱ ཨནུཔུབྦསོ.
‘‘ཡསྶེཏེ ཧོནྟི གཏྟེསུ, མཧཱཔུརིསལཀྑཎཱ;
དྭེཡེཝ ཏསྶ གཏིཡོ, ཏཏིཡཱ ཧི ན ཝིཛྫཏི.
‘‘སཙེ ཨགཱརཾ ཨཱཝསཏི [ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི (ཀ.)], ཝིཛེཡྻ པཐཝིཾ ཨིམཾ;
ཨདཎྜེན ཨསཏྠེན, དྷམྨེནམནུསཱསཏི.
‘‘སཙེ ¶ ཙ སོ པབྦཛཏི, ཨགཱརཱ ཨནགཱརིཡཾ;
ཝིཝཊྚཙྪདོ [ཝིཝཏྟཚདྡོ (སཱི.)] སམྦུདྡྷོ, ཨརཧཱ བྷཝཏི ཨནུཏྟརོ.
‘‘ཛཱཏིཾ གོཏྟཉྩ ལཀྑཎཾ, མནྟེ སིསྶེ པུནཱཔརེ;
མུདྡྷཾ མུདྡྷཱདྷིཔཱཏཉྩ, མནསཱཡེཝ པུཙྪཐ.
‘‘ཨནཱཝརཎདསྶཱཝཱི, ཡདི བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི;
མནསཱ པུཙྪིཏེ པཉྷེ, ཝཱཙཱཡ ཝིསྶཛེསྶཏི’’.
བཱཝརིསྶ ཝཙོ སུཏྭཱ, སིསྶཱ སོལ༹ས བྲཱཧྨཎཱ;
ཨཛིཏོ ཏིསྶམེཏྟེཡྻོ, པུཎྞཀོ ཨཐ མེཏྟགཱུ.
དྷོཏཀོ ¶ ཨུཔསཱིཝོ ཙ, ནནྡོ ཙ ཨཐ ཧེམཀོ;
ཏོདེཡྻཀཔྤཱ དུབྷཡོ, ཛཏུཀཎྞཱི ཙ པཎྜིཏོ.
བྷདྲཱཝུདྷོ ¶ ཨུདཡོ ཙ, པོསཱལོ ཙཱཔི བྲཱཧྨཎོ;
མོགྷརཱཛཱ ཙ མེདྷཱཝཱི, པིངྒིཡོ ཙ མཧཱཨིསི.
པཙྩེཀགཎིནོ སབྦེ, སབྦལོཀསྶ ཝིསྶུཏཱ;
ཛྷཱཡཱི ཛྷཱནརཏཱ དྷཱིརཱ, པུབྦཝཱསནཝཱསིཏཱ.
བཱཝརིཾ ¶ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ, ཀཏྭཱ ཙ ནཾ པདཀྑིཎཾ;
ཛཊཱཛིནདྷརཱ སབྦེ, པཀྐཱམུཾ ཨུཏྟརཱམུཁཱ.
ཨལ༹ཀསྶ པཏིཊྛཱནཾ, པུརིམཱཧིསྶཏིཾ [པུརིམཾ མཱཧིསྶཏིཾ (སཱི. པཱི.), པུརཾ མཱཧིསྶཏིཾ (སྱཱ.)] ཏདཱ;
ཨུཛྫེནིཉྩཱཔི གོནདྡྷཾ, ཝེདིསཾ ཝནསཝ྄ཧཡཾ.
ཀོསམྦིཉྩཱཔི སཱཀེཏཾ, སཱཝཏྠིཉྩ པུརུཏྟམཾ;
སེཏབྱཾ ཀཔིལཝཏྠུཾ, ཀུསིནཱརཉྩ མནྡིརཾ.
པཱཝཉྩ ¶ བྷོགནགརཾ, ཝེསཱལིཾ མཱགདྷཾ པུརཾ;
པཱསཱཎཀཾ ཙེཏིཡཉྩ, རམཎཱིཡཾ མནོརམཾ.
ཏསིཏོཝུདཀཾ ¶ སཱིཏཾ, མཧཱལཱབྷཾཝ ཝཱཎིཛོ;
ཚཱཡཾ གྷམྨཱབྷིཏཏྟོཝ, ཏུརིཏཱ པབྦཏམཱརུཧུཾ.
བྷགཝཱ ཏམྷི སམཡེ, བྷིཀྑུསངྒྷཔུརཀྑཏོ;
བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨཾ དེསེཏི, སཱིཧོཝ ནདཏཱི ཝནེ.
ཨཛིཏོ ཨདྡས བུདྡྷཾ, སཏརཾསིཾ [ཝཱིཏརཾསིཾཝ (སྱཱ.), སཏརཾསཱིཝ (ཀ.), པཱིཏརཾསཱིཝ (ནིདྡེས)] ཝ བྷཱཎུམཾ;
ཙནྡཾ ཡཐཱ པནྣརསེ, པཱརིཔཱུརིཾ ཨུཔཱགཏཾ.
ཨཐསྶ གཏྟེ དིསྭཱན, པརིཔཱུརཉྩ བྱཉྫནཾ;
ཨེཀམནྟཾ ཋིཏོ ཧཊྛོ, མནོཔཉྷེ ཨཔུཙྪཐ.
‘‘ཨཱདིསྶ ཛམྨནཾ [ཛཔྤནཾ (ཀ.)] བྲཱུཧི, གོཏྟཾ བྲཱུཧི སལཀྑཎཾ [བྲཱུཧིསྶ ལཀྑཎཾ (ནིདྡེས)];
མནྟེསུ པཱརམིཾ བྲཱུཧི, ཀཏི ཝཱཙེཏི བྲཱཧྨཎོ’’.
‘‘ཝཱིསཾ ཝསྶསཏཾ ཨཱཡུ, སོ ཙ གོཏྟེན བཱཝརཱི;
ཏཱིཎིསྶ ལཀྑཎཱ གཏྟེ, ཏིཎྞཾ ཝེདཱན པཱརགཱུ.
‘‘ལཀྑཎེ ¶ ¶ ཨིཏིཧཱསེ ཙ, སནིགྷཎྜུསཀེཊུབྷེ;
པཉྩསཏཱནི ཝཱཙེཏི, སདྷམྨེ པཱརམིཾ གཏོ’’.
‘‘ལཀྑཎཱནཾ ¶ པཝིཙཡཾ, བཱཝརིསྶ ནརུཏྟམ;
ཀངྑཙྪིད [ཏཎྷཙྪིད (བཧཱུསུ)] པཀཱསེཧི, མཱ ནོ ཀངྑཱཡིཏཾ ཨཧུ’’.
‘‘མུཁཾ ཛིཝ྄ཧཱཡ ཚཱདེཏི, ཨུཎྞསྶ བྷམུཀནྟརེ;
ཀོསོཧིཏཾ ཝཏྠགུཡ྄ཧཾ, ཨེཝཾ ཛཱནཱཧི མཱཎཝ’’.
པུཙྪཉྷི ¶ ཀིཉྩི ཨསུཎནྟོ, སུཏྭཱ པཉྷེ ཝིཡཱཀཏེ;
ཝིཙིནྟེཏི ཛནོ སབྦོ, ཝེདཛཱཏོ ཀཏཉྫལཱི.
‘‘ཀོ ནུ དེཝོ ཝཱ བྲཧྨཱ ཝཱ, ཨིནྡོ ཝཱཔི སུཛམྤཏི;
མནསཱ པུཙྪིཏེ པཉྷེ, ཀམེཏཾ པཊིབྷཱསཏི.
‘‘མུདྡྷཾ མུདྡྷཱདྷིཔཱཏཉྩ, བཱཝརཱི པརིཔུཙྪཏི;
ཏཾ བྱཱཀརོཧི བྷགཝཱ, ཀངྑཾ ཝིནཡ ནོ ཨིསེ’’.
‘‘ཨཝིཛྫཱ མུདྡྷཱཏི ཛཱནཱཧི, ཝིཛྫཱ མུདྡྷཱདྷིཔཱཏིནཱི;
སདྡྷཱསཏིསམཱདྷཱིཧི, ཚནྡཝཱིརིཡེན སཾཡུཏཱ’’.
ཏཏོ ཝེདེན མཧཏཱ, སནྠམྦྷིཏྭཱན མཱཎཝོ;
ཨེཀཾསཾ ཨཛིནཾ ཀཏྭཱ, པཱདེསུ སིརསཱ པཏི.
‘‘བཱཝརཱི བྲཱཧྨཎོ བྷོཏོ, སཧ སིསྶེཧི མཱརིས;
ཨུདགྒཙིཏྟོ སུམནོ, པཱདེ ཝནྡཏི ཙཀྑུམ’’.
‘‘སུཁིཏོ ¶ བཱཝརཱི ཧོཏུ, སཧ སིསྶེཧི བྲཱཧྨཎོ;
ཏྭཉྩཱཔི སུཁིཏོ ཧོཧི, ཙིརཾ ཛཱིཝཱཧི མཱཎཝ.
‘‘བཱཝརིསྶ ¶ ཙ ཏུཡ྄ཧཾ ཝཱ, སབྦེསཾ སབྦསཾསཡཾ;
ཀཏཱཝཀཱསཱ པུཙྪཝ྄ཧོ, ཡཾ ཀིཉྩི མནསིཙྪཐ’’.
སམྦུདྡྷེན ཀཏོཀཱསོ, ནིསཱིདིཏྭཱན པཉྫལཱི;
ཨཛིཏོ པཋམཾ པཉྷཾ, ཏཏྠ པུཙྪི ཏཐཱགཏཾ.
ཝཏྠུགཱཐཱ ནིཊྛིཏཱ.
༡. ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱ
‘‘ཀེནསྶུ ¶ ¶ ནིཝུཏོ ལོཀོ, (ཨིཙྩཱཡསྨཱ ཨཛིཏོ)
ཀེནསྶུ ནཔྤཀཱསཏི;
ཀིསྶཱབྷིལེཔནཾ བྲཱུསི, ཀིཾསུ ཏསྶ མཧབྦྷཡཾ’’.
‘‘ཨཝིཛྫཱཡ ནིཝུཏོ ལོཀོ, (ཨཛིཏཱཏི བྷགཝཱ)
ཝེཝིཙྪཱ པམཱདཱ ནཔྤཀཱསཏི;
ཛཔྤཱབྷིལེཔནཾ བྲཱུམི, དུཀྑམསྶ མཧབྦྷཡཾ’’.
‘‘སཝནྟི ¶ སབྦདྷི སོཏཱ, (ཨིཙྩཱཡསྨཱ ཨཛིཏོ)
སོཏཱནཾ ཀིཾ ནིཝཱརཎཾ;
སོཏཱནཾ སཾཝརཾ བྲཱུཧི, ཀེན སོཏཱ པིདྷིཡྻརེ’’ [པིཐིཡྻརེ (སཱི. སྱཱ. པཱི.), པིཐཱིཡརེ (སཱི. ཨཊྛ.), པིདྷཱིཡརེ (?)].
‘‘ཡཱནི སོཏཱནི ལོཀསྨིཾ, (ཨཛིཏཱཏི བྷགཝཱ)
སཏི ཏེསཾ ནིཝཱརཎཾ;
སོཏཱནཾ སཾཝརཾ བྲཱུམི, པཉྙཱཡེཏེ པིདྷིཡྻརེ’’.
‘‘པཉྙཱ ཙེཝ སཏི ཡཉྩ [སཏཱི ཙེཝ (སཱི.), སཏཱི ཙ (སྱཱ.), སཏཱི ཙཱཔི (པཱི. ནིདྡེས), སཏི ཙཱཔི (ནིདྡེས)], (ཨིཙྩཱཡསྨཱ ཨཛིཏོ)
ནཱམརཱུཔཉྩ མཱརིས;
ཨེཏཾ ¶ མེ པུཊྛོ པབྲཱུཧི, ཀཏྠེཏཾ ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏི’’.
‘‘ཡམེཏཾ པཉྷཾ ཨཔུཙྪི, ཨཛིཏ ཏཾ ཝདཱམི ཏེ;
ཡཏྠ ནཱམཉྩ རཱུཔཉྩ, ཨསེསཾ ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏི;
ཝིཉྙཱཎསྶ ནིརོདྷེན, ཨེཏྠེཏཾ ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏི’’.
‘‘ཡེ ཙ སངྑཱཏདྷམྨཱསེ, ཡེ ཙ སེཁཱ པུཐཱུ ཨིདྷ;
ཏེསཾ མེ ནིཔཀོ ཨིརིཡཾ, པུཊྛོ པབྲཱུཧི མཱརིས’’.
‘‘ཀཱམེསུ ¶ ནཱབྷིགིཛ྄ཛྷེཡྻ, མནསཱནཱཝིལོ སིཡཱ;
ཀུསལོ སབྦདྷམྨཱནཾ, སཏོ བྷིཀྑུ པརིབྦཛེ’’ཏི.
ཨཛིཏམཱཎཝཔུཙྪཱ པཋམཱ ནིཊྛིཏཱ.
༢. ཏིསྶམེཏྟེཡྻམཱཎཝཔུཙྪཱ
‘‘ཀོདྷ ¶ ¶ སནྟུསིཏོ ལོཀེ, (ཨིཙྩཱཡསྨཱ ཏིསྶམེཏྟེཡྻོ)
ཀསྶ ནོ སནྟི ཨིཉྫིཏཱ;
ཀོ ཨུབྷནྟམབྷིཉྙཱཡ, མཛ྄ཛྷེ མནྟཱ ན ལིཔྤཏི [ལིམྤཏི (ཀ.)];
ཀཾ བྲཱུསི མཧཱཔུརིསོཏི, ཀོ ཨིདྷ སིབྦིནིམཙྩགཱ’’.
‘‘ཀཱམེསུ བྲཧྨཙརིཡཝཱ, (མེཏྟེཡྻཱཏི བྷགཝཱ)
ཝཱིཏཏཎྷོ སདཱ སཏོ;
སངྑཱཡ ¶ ནིབྦུཏོ བྷིཀྑུ, ཏསྶ ནོ སནྟི ཨིཉྫིཏཱ.
‘‘སོ ཨུབྷནྟམབྷིཉྙཱཡ, མཛ྄ཛྷེ མནྟཱ ན ལིཔྤཏི;
ཏཾ བྲཱུམི མཧཱཔུརིསོཏི, སོ ཨིདྷ སིབྦིནིམཙྩགཱ’’ཏི.
ཏིསྶམེཏྟེཡྻམཱཎཝཔུཙྪཱ དུཏིཡཱ ནིཊྛིཏཱ.
༣. པུཎྞཀམཱཎཝཔུཙྪཱ
‘‘ཨནེཛཾ མཱུལདསྶཱཝིཾ, (ཨིཙྩཱཡསྨཱ པུཎྞཀོ)
ཨཏྠི [ཨཏྠཱི (སྱཱ.)] པཉྷེན ཨཱགམཾ;
ཀིཾ ¶ ནིསྶིཏཱ ¶ ཨིསཡོ མནུཛཱ, ཁཏྟིཡཱ བྲཱཧྨཎཱ དེཝཏཱནཾ;
ཡཉྙམཀཔྤཡིཾསུ པུཐཱུདྷ ལོཀེ, པུཙྪཱམི ཏཾ བྷགཝཱ བྲཱུཧི མེ ཏཾ’’.
‘‘ཡེ ཀེཙིམེ ཨིསཡོ མནུཛཱ, (པུཎྞཀཱཏི བྷགཝཱ)
ཁཏྟིཡཱ བྲཱཧྨཎཱ དེཝཏཱནཾ;
ཡཉྙམཀཔྤཡིཾསུ པུཐཱུདྷ ལོཀེ, ཨཱསཱིསམཱནཱ པུཎྞཀ ཨིཏྠཏྟཾ [ཨིཏྠབྷཱཝཾ (སཱི. སྱཱ.)];
ཛརཾ སིཏཱ ཡཉྙམཀཔྤཡིཾསུ’’.
‘‘ཡེ ¶ ཀེཙིམེ ཨིསཡོ མནུཛཱ, (ཨིཙྩཱཡསྨཱ པུཎྞཀོ)
ཁཏྟིཡཱ བྲཱཧྨཎཱ དེཝཏཱནཾ;
ཡཉྙམཀཔྤཡིཾསུ ¶ པུཐཱུདྷ ལོཀེ, ཀཙྩིསྶུ ཏེ བྷགཝཱ ཡཉྙཔཐེ ཨཔྤམཏྟཱ;
ཨཏཱརུཾ ཛཱཏིཉྩ ཛརཉྩ མཱརིས, པུཙྪཱམི ཏཾ བྷགཝཱ བྲཱུཧི མེ ཏཾ’’.
‘‘ཨཱསཱིསནྟི ཐོམཡནྟི, ཨབྷིཛཔྤནྟི ཛུཧནྟི; (པུཎྞཀཱཏི བྷགཝཱ)
ཀཱམཱབྷིཛཔྤནྟི པཊིཙྩ ལཱབྷཾ, ཏེ ཡཱཛཡོགཱ བྷཝརཱགརཏྟཱ;
ནཱཏརིཾསུ ཛཱཏིཛརནྟི བྲཱུམི’’.
‘‘ཏེ ¶ ཙེ ནཱཏརིཾསུ ཡཱཛཡོགཱ, (ཨིཙྩཱཡསྨཱ པུཎྞཀོ)
ཡཉྙེཧི ཛཱཏིཉྩ ཛརཉྩ མཱརིས;
ཨཐ ཀོ ཙརཧི དེཝམནུསྶལོཀེ, ཨཏཱརི ཛཱཏིཉྩ ཛརཉྩ མཱརིས;
པུཙྪཱམི ཏཾ བྷགཝཱ བྲཱུཧི མེ ཏཾ’’.
‘‘སངྑཱཡ ལོཀསྨི པརོཔརཱནི [པརོཝརཱནི (སཱི. སྱཱ.)], (པུཎྞཀཱཏི བྷགཝཱ)
ཡསྶིཉྫིཏཾ ནཏྠི ཀུཧིཉྩི ལོཀེ;
སནྟོ ཝིདྷཱུམོ ཨནཱིགྷོ ནིརཱསོ, ཨཏཱརི སོ ཛཱཏིཛརནྟི བྲཱུམཱི’’ཏི.
པུཎྞཀམཱཎཝཔུཙྪཱ ཏཏིཡཱ ནིཊྛིཏཱ.
༤. མེཏྟགཱུམཱཎཝཔུཙྪཱ
‘‘པུཙྪཱམི ¶ ¶ ཏཾ བྷགཝཱ བྲཱུཧི མེ ཏཾ, (ཨིཙྩཱཡསྨཱ མེཏྟགཱུ)
མཉྙཱམི ཏཾ ཝེདགུཾ བྷཱཝིཏཏྟཾ;
ཀུཏོ ནུ དུཀྑཱ སམུདཱགཏཱ ཨིམེ, ཡེ ཀེཙི ལོཀསྨིམནེཀརཱུཔཱ’’.
‘‘དུཀྑསྶ ¶ ¶ ཝེ མཾ པབྷཝཾ ཨཔུཙྪསི, (མེཏྟགཱུཏི བྷགཝཱ)
ཏཾ ཏེ པཝཀྑཱམི ཡཐཱ པཛཱནཾ;
ཨུཔདྷིནིདཱནཱ པབྷཝནྟི དུཀྑཱ, ཡེ ཀེཙི ལོཀསྨིམནེཀརཱུཔཱ.
‘‘ཡོ ཝེ ཨཝིདྭཱ ཨུཔདྷིཾ ཀརོཏི, པུནཔྤུནཾ དུཀྑམུཔེཏི མནྡོ;
ཏསྨཱ པཛཱནཾ ཨུཔདྷིཾ ན ཀཡིརཱ, དུཀྑསྶ ཛཱཏིཔྤབྷཝཱནུཔསྶཱི’’.
‘‘ཡཾ ཏཾ ཨཔུཙྪིམྷ ཨཀིཏྟཡཱི ནོ, ཨཉྙཾ ཏཾ པུཙྪཱམ [པུཙྪཱམི (སཱི. པཱི.)] ཏདིངྒྷ བྲཱུཧི;
ཀཐཾ ནུ དྷཱིརཱ ཝིཏརནྟི ཨོགྷཾ, ཛཱཏིཾ ཛརཾ སོཀཔརིདྡཝཉྩ;
ཏཾ མེ མུནི སཱདྷུ ཝིཡཱཀརོཧི, ཏཐཱ ཧི ཏེ ཝིདིཏོ ཨེས དྷམྨོ’’.
‘‘ཀིཏྟཡིསྶཱམི ¶ ཏེ དྷམྨཾ, (མེཏྟགཱུཏི བྷགཝཱ)
དིཊྛེ དྷམྨེ ཨནཱིཏིཧཾ;
ཡཾ ཝིདིཏྭཱ སཏོ ཙརཾ, ཏརེ ལོཀེ ཝིསཏྟིཀཾ’’.
‘‘ཏཉྩཱཧཾ ཨབྷིནནྡཱམི, མཧེསི དྷམྨམུཏྟམཾ;
ཡཾ ཝིདིཏྭཱ སཏོ ཙརཾ, ཏརེ ལོཀེ ཝིསཏྟིཀཾ’’.
‘‘ཡཾ ཀིཉྩི སམྤཛཱནཱསི, (མེཏྟགཱུཏི བྷགཝཱ)
ཨུདྡྷཾ ཨདྷོ ཏིརིཡཉྩཱཔི མཛ྄ཛྷེ;
ཨེཏེསུ ¶ ནནྡིཉྩ ནིཝེསནཉྩ, པནུཛྫ ཝིཉྙཱཎཾ བྷཝེ ན ཏིཊྛེ.
‘‘ཨེཝཾཝིཧཱརཱི ¶ སཏོ ཨཔྤམཏྟོ, བྷིཀྑུ ཙརཾ ཧིཏྭཱ མམཱཡིཏཱནི;
ཛཱཏིཾ ཛརཾ སོཀཔརིདྡཝཉྩ, ཨིདྷེཝ ཝིདྭཱ པཛཧེཡྻ དུཀྑཾ’’.
‘‘ཨེཏཱབྷིནནྡཱམི ¶ ཝཙོ མཧེསིནོ, སུཀིཏྟིཏཾ གོཏམནཱུཔདྷཱིཀཾ;
ཨདྡྷཱ ཧི བྷགཝཱ པཧཱསི དུཀྑཾ, ཏཐཱ ཧི ཏེ ཝིདིཏོ ཨེས དྷམྨོ.
‘‘ཏེ ཙཱཔི ནཱུནཔྤཛཧེཡྻུ དུཀྑཾ, ཡེ ཏྭཾ མུནི ཨཊྛིཏཾ ཨོཝདེཡྻ;
ཏཾ ཏཾ ནམསྶཱམི སམེཙྩ ནཱག, ཨཔྤེཝ མཾ བྷགཝཱ ཨཊྛིཏཾ ཨོཝདེཡྻ’’.
‘‘ཡཾ ¶ བྲཱཧྨཎཾ ཝེདགུམཱབྷིཛཉྙཱ, ཨཀིཉྩནཾ ཀཱམབྷཝེ ཨསཏྟཾ;
ཨདྡྷཱ ཧི སོ ཨོགྷམིམཾ ཨཏཱརི, ཏིཎྞོ ཙ པཱརཾ ཨཁིལོ ཨཀངྑོ.
‘‘ཝིདྭཱ ཙ ཡོ [སོ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)] ཝེདགཱུ ནརོ ཨིདྷ, བྷཝཱབྷཝེ སངྒམིམཾ ཝིསཛྫ;
སོ ¶ ཝཱིཏཏཎྷོ ཨནཱིགྷོ ནིརཱསོ, ཨཏཱརི སོ ཛཱཏིཛརནྟི བྲཱུམཱི’’ཏི.
མེཏྟགཱུམཱཎཝཔུཙྪཱ ཙཏུཏྠཱི ནིཊྛིཏཱ.
༥. དྷོཏཀམཱཎཝཔུཙྪཱ
‘‘པུཙྪཱམི ཏཾ བྷགཝཱ བྲཱུཧི མེ ཏཾ, (ཨིཙྩཱཡསྨཱ དྷོཏཀོ)
ཝཱཙཱབྷིཀངྑཱམི མཧེསི ཏུཡ྄ཧཾ;
ཏཝ སུཏྭཱན ནིགྒྷོསཾ, སིཀྑེ ནིབྦཱནམཏྟནོ’’.
‘‘ཏེནཧཱཏཔྤཾ ཀརོཧི, (དྷོཏཀཱཏི བྷགཝཱ) ཨིདྷེཝ ནིཔཀོ སཏོ;
ཨིཏོ སུཏྭཱན ནིགྒྷོསཾ, སིཀྑེ ནིབྦཱནམཏྟནོ’’.
‘‘པསྶཱམཧཾ ¶ དེཝམནུསྶལོཀེ, ཨཀིཉྩནཾ བྲཱཧྨཎམིརིཡམཱནཾ;
ཏཾ ཏཾ ནམསྶཱམི སམནྟཙཀྑུ, པམུཉྩ ¶ མཾ སཀྐ ཀཐཾཀཐཱཧི’’.
‘‘ནཱཧཾ ¶ སཧིསྶཱམི [སམིསྶཱམི (སྱཱ.), གམིསྶཱམི (སཱི.), སམཱིཧཱམི (པཱི.)] པམོཙནཱཡ, ཀཐཾཀཐིཾ དྷོཏཀ ཀཉྩི ལོཀེ;
དྷམྨཉྩ སེཊྛཾ ཨབྷིཛཱནམཱནོ [ཨཱཛཱནམཱནོ (སཱི. སྱཱ. པཱི.)], ཨེཝཾ ཏུཝཾ ཨོགྷམིམཾ ཏརེསི’’.
‘‘ཨནུསཱས བྲཧྨེ ཀརུཎཱཡམཱནོ, ཝིཝེཀདྷམྨཾ ཡམཧཾ ཝིཛཉྙཾ;
ཡཐཱཧཾ ¶ ཨཱཀཱསོཝ ཨབྱཱཔཛྫམཱནོ, ཨིདྷེཝ སནྟོ ཨསིཏོ ཙརེཡྻཾ’’.
‘‘ཀིཏྟཡིསྶཱམི ཏེ སནྟིཾ, (དྷོཏཀཱཏི བྷགཝཱ) དིཊྛེ དྷམྨེ ཨནཱིཏིཧཾ;
ཡཾ ཝིདིཏྭཱ སཏོ ཙརཾ, ཏརེ ལོཀེ ཝིསཏྟིཀཾ’’.
‘‘ཏཉྩཱཧཾ ཨབྷིནནྡཱམི, མཧེསི སནྟིམུཏྟམཾ;
ཡཾ ཝིདིཏྭཱ སཏོ ཙརཾ, ཏརེ ལོཀེ ཝིསཏྟིཀཾ’’.
‘‘ཡཾ ཀིཉྩི སམྤཛཱནཱསི, (དྷོཏཀཱཏི བྷགཝཱ)
ཨུདྡྷཾ ཨདྷོ ཏིརིཡཉྩཱཔི མཛ྄ཛྷེ;
ཨེཏཾ ཝིདིཏྭཱ སངྒོཏི ལོཀེ, བྷཝཱབྷཝཱཡ མཱཀཱསི ཏཎྷ’’ནྟི.
དྷོཏཀམཱཎཝཔུཙྪཱ པཉྩམཱི ནིཊྛིཏཱ.
༦. ཨུཔསཱིཝམཱཎཝཔུཙྪཱ
‘‘ཨེཀོ ¶ ཨཧཾ སཀྐ མཧནྟམོགྷཾ, (ཨིཙྩཱཡསྨཱ ཨུཔསཱིཝོ)
ཨནིསྶིཏོ ནོ ཝིསཧཱམི ཏཱརིཏུཾ;
ཨཱརམྨཎཾ བྲཱུཧི སམནྟཙཀྑུ, ཡཾ ནིསྶིཏོ ཨོགྷམིམཾ ཏརེཡྻཾ’’.
‘‘ཨཱཀིཉྩཉྙཾ ¶ པེཀྑམཱནོ སཏིམཱ, (ཨུཔསཱིཝཱཏི བྷགཝཱ)
ནཏྠཱིཏི ནིསྶཱཡ ཏརསྶུ ཨོགྷཾ;
ཀཱམེ ¶ པཧཱཡ ཝིརཏོ ཀཐཱཧི, ཏཎྷཀྑཡཾ ནཏྟམཧཱབྷིཔསྶ’’ [རཏྟམཧཱབྷིཔསྶ (སྱཱ.), རཏྟམཧཾ ཝིཔསྶ (ཀ.)].
‘‘སབྦེསུ ¶ ཀཱམེསུ ཡོ ཝཱིཏརཱགོ, (ཨིཙྩཱཡསྨཱ ཨུཔསཱིཝོ)
ཨཱཀིཉྩཉྙཾ ནིསྶིཏོ ཧིཏྭཱ མཉྙཾ;
སཉྙཱཝིམོཀྑེ པརམེ ཝིམུཏྟོ [དྷིམུཏྟོ (ཀ.)], ཏིཊྛེ ནུ སོ ཏཏྠ ཨནཱནུཡཱཡཱི’’ [ཨནཱནུཝཱཡཱི (སྱཱ. ཀ.)].
‘‘སབྦེསུ ཀཱམེསུ ཡོ ཝཱིཏརཱགོ, (ཨུཔསཱིཝཱཏི བྷགཝཱ)
ཨཱཀིཉྩཉྙཾ ནིསྶིཏོ ཧིཏྭཱ མཉྙཾ;
སཉྙཱཝིམོཀྑེ པརམེ ཝིམུཏྟོ, ཏིཊྛེཡྻ སོ ཏཏྠ ཨནཱནུཡཱཡཱི’’.
‘‘ཏིཊྛེ ཙེ སོ ཏཏྠ ཨནཱནུཡཱཡཱི, པཱུགམྤི ¶ ཝསྶཱནཾ སམནྟཙཀྑུ;
ཏཏྠེཝ སོ སཱིཏིསིཡཱ ཝིམུཏྟོ, ཙཝེཐ ཝིཉྙཱཎཾ ཏཐཱཝིདྷསྶ’’.
‘‘ཨཙྩཱི ཡཐཱ ཝཱཏཝེགེན ཁིཏྟཱ [ཁིཏྟཾ (སྱཱ.), ཁིཏྟོ (པཱི.)], (ཨུཔསཱིཝཱཏི བྷགཝཱ)
ཨཏྠཾ པལེཏི ན ཨུཔེཏི སངྑཾ;
ཨེཝཾ ¶ མུནཱི ནཱམཀཱཡཱ ཝིམུཏྟོ, ཨཏྠཾ པལེཏི ན ཨུཔེཏི སངྑཾ’’.
‘‘ཨཏྠངྒཏོ སོ ཨུད ཝཱ སོ ནཏྠི, ཨུདཱཧུ ཝེ སསྶཏིཡཱ ཨརོགོ;
ཏཾ མེ མུནཱི སཱདྷུ ཝིཡཱཀརོཧི, ཏཐཱ ཧི ཏེ ཝིདིཏོ ཨེས དྷམྨོ’’.
‘‘ཨཏྠངྒཏསྶ ¶ ན པམཱཎམཏྠི, (ཨུཔསཱིཝཱཏི བྷགཝཱ)
ཡེན ནཾ ཝཛྫུཾ ཏཾ ཏསྶ ནཏྠི;
སབྦེསུ དྷམྨེསུ སམཱུཧཏེསུ, སམཱུཧཏཱ ཝཱདཔཐཱཔི སབྦེ’’ཏི.
ཨུཔསཱིཝམཱཎཝཔུཙྪཱ ཚཊྛཱི ནིཊྛིཏཱ.
༧. ནནྡམཱཎཝཔུཙྪཱ
‘‘སནྟི ¶ ལོཀེ མུནཡོ, (ཨིཙྩཱཡསྨཱ ནནྡོ)
ཛནཱ ཝདནྟི ཏཡིདཾ ཀཐཾསུ;
ཉཱཎཱུཔཔནྣཾ ¶ ནོ མུནིཾ [མུནི ནོ (སྱཱ. ཀ.)] ཝདནྟི, ཨུདཱཧུ ཝེ ཛཱིཝིཏེནཱུཔཔནྣཾ’’.
‘‘ན དིཊྛིཡཱ ན སུཏིཡཱ ན ཉཱཎེན, (ན སཱིལབྦཏེན) [( ) ནཏྠི སཱི.-པཱི པོཏྠཀེསུ]
མུནཱིདྷ ནནྡ ཀུསལཱ ཝདནྟི;
ཝིསེནིཀཏྭཱ ¶ ཨནཱིགྷཱ ནིརཱསཱ, ཙརནྟི ཡེ ཏེ མུནཡོཏི བྲཱུམི’’.
‘‘ཡེ ཀེཙིམེ སམཎབྲཱཧྨཎཱསེ, (ཨིཙྩཱཡསྨཱ ནནྡོ)
དིཊྛསྶུཏེནཱཔི [དིཊྛེན སུཏེནཱཔི (སཱི.), དིཊྛེ སུཏེནཱཔི (སྱཱ. པཱི. ཀ.)] ཝདནྟི སུདྡྷིཾ;
སཱིལབྦཏེནཱཔི ཝདནྟི སུདྡྷིཾ, ཨནེཀརཱུཔེན ཝདནྟི སུདྡྷིཾ;
ཀཙྩིསྶུ ཏེ བྷགཝཱ ཏཏྠ ཡཏཱ ཙརནྟཱ, ཨཏཱརུ ཛཱཏིཉྩ ཛརཉྩ མཱརིས;
པུཙྪཱམི ཏཾ བྷགཝཱ བྲཱུཧི མེ ཏཾ’’.
‘‘ཡེ ¶ ཀེཙིམེ སམཎབྲཱཧྨཎཱསེ, (ནནྡཱཏི བྷགཝཱ)
དིཊྛསྶུཏེནཱཔི ཝདནྟི སུདྡྷིཾ;
སཱིལབྦཏེནཱཔི ཝདནྟི སུདྡྷིཾ, ཨནེཀརཱུཔེན ཝདནྟི སུདྡྷིཾ;
ཀིཉྩཱཔི ཏེ ཏཏྠ ཡཏཱ ཙརནྟི, ནཱརིཾསུ ཛཱཏིཛརནྟི བྲཱུམི’’.
‘‘ཡེ ¶ ཀེཙིམེ སམཎབྲཱཧྨཎཱསེ, (ཨིཙྩཱཡསྨཱ ནནྡོ)
དིཊྛསྶུཏེནཱཔི ཝདནྟི སུདྡྷིཾ;
སཱིལབྦཏེནཱཔི ཝདནྟི སུདྡྷིཾ, ཨནེཀརཱུཔེན ཝདནྟི སུདྡྷིཾ;
ཏེ ཙེ མུནི [སཙེ མུནི (སཱི.)] བྲཱུསི ཨནོགྷཏིཎྞེ, ཨཐ ¶ ཀོ ཙརཧི དེཝམནུསྶལོཀེ;
ཨཏཱརི ཛཱཏིཉྩ ཛརཉྩ མཱརིས, པུཙྪཱམི ཏཾ བྷགཝཱ བྲཱུཧི མེ ཏཾ’’.
‘‘ནཱཧཾ སབྦེ སམཎབྲཱཧྨཎཱསེ, (ནནྡཱཏི བྷགཝཱ)
ཛཱཏིཛརཱཡ ནིཝུཏཱཏི བྲཱུམི;
ཡེ ¶ སཱིདྷ དིཊྛཾཝ སུཏཾ མུཏཾ ཝཱ, སཱིལབྦཏཾ ཝཱཔི པཧཱཡ སབྦཾ;
ཨནེཀརཱུཔམྤི པཧཱཡ སབྦཾ, ཏཎྷཾ པརིཉྙཱཡ ཨནཱསཝཱསེ;
ཏེ ཝེ ནརཱ ཨོགྷཏིཎྞཱཏི བྲཱུམི’’.
‘‘ཨེཏཱབྷིནནྡཱམི ཝཙོ མཧེསིནོ, སུཀིཏྟིཏཾ གོཏམནཱུཔདྷཱིཀཾ;
ཡེ སཱིདྷ དིཊྛཾ ཝ སུཏཾ མུཏཾ ཝཱ, སཱིལབྦཏཾ ཝཱཔི པཧཱཡ སབྦཾ;
ཨནེཀརཱུཔམྤི ¶ པཧཱཡ སབྦཾ, ཏཎྷཾ པརིཉྙཱཡ ཨནཱསཝཱསེ;
ཨཧམྤི ཏེ ཨོགྷཏིཎྞཱཏི བྲཱུམཱི’’ཏི.
ནནྡམཱཎཝཔུཙྪཱ སཏྟམཱ ནིཊྛིཏཱ.
༨. ཧེམཀམཱཎཝཔུཙྪཱ
‘‘ཡེ ¶ མེ པུབྦེ ཝིཡཱཀཾསུ, (ཨིཙྩཱཡསྨཱ ཧེམཀོ)
ཧུརཾ ¶ གོཏམསཱསནཱ;
ཨིཙྩཱསི ཨིཏི བྷཝིསྶཏི, སབྦཾ ཏཾ ཨིཏིཧཱིཏིཧཾ;
སབྦཾ ཏཾ ཏཀྐཝཌྜྷནཾ, ནཱཧཾ ཏཏྠ ཨབྷིརམིཾ.
‘‘ཏྭཉྩ མེ དྷམྨམཀྑཱཧི, ཏཎྷཱནིགྒྷཱཏནཾ མུནི;
ཡཾ ཝིདིཏྭཱ སཏོ ཙརཾ, ཏརེ ལོཀེ ཝིསཏྟིཀཾ’’.
‘‘ཨིདྷ དིཊྛསུཏམུཏཝིཉྙཱཏེསུ, པིཡརཱུཔེསུ ཧེམཀ;
ཚནྡརཱགཝིནོདནཾ, ནིབྦཱནཔདམཙྩུཏཾ.
‘‘ཨེཏདཉྙཱཡ ཡེ སཏཱ, དིཊྛདྷམྨཱབྷིནིབྦུཏཱ;
ཨུཔསནྟཱ ཙ ཏེ སདཱ, ཏིཎྞཱ ལོཀེ ཝིསཏྟིཀ’’ནྟི.
ཧེམཀམཱཎཝཔུཙྪཱ ཨཊྛམཱ ནིཊྛིཏཱ.
༩. ཏོདེཡྻམཱཎཝཔུཙྪཱ
‘‘ཡསྨིཾ ¶ ¶ ཀཱམཱ ན ཝསནྟི, (ཨིཙྩཱཡསྨཱ ཏོདེཡྻོ)
ཏཎྷཱ ཡསྶ ན ཝིཛྫཏི;
ཀཐཾཀཐཱ ཙ ཡོ ཏིཎྞོ, ཝིམོཀྑོ ཏསྶ ཀཱིདིསོ’’.
‘‘ཡསྨིཾ ¶ ཀཱམཱ ན ཝསནྟི, (ཏོདེཡྻཱཏི བྷགཝཱ)
ཏཎྷཱ ཡསྶ ན ཝིཛྫཏི;
ཀཐཾཀཐཱ ཙ ཡོ ཏིཎྞོ, ཝིམོཀྑོ ཏསྶ ནཱཔརོ’’.
‘‘ནིརཱསསོ སོ ཨུད ཨཱསསཱནོ, པཉྙཱཎཝཱ སོ ཨུད པཉྙཀཔྤཱི;
མུནིཾ ཨཧཾ སཀྐ ཡཐཱ ཝིཛཉྙཾ, ཏཾ མེ ཝིཡཱཙིཀྑ སམནྟཙཀྑུ’’.
‘‘ནིརཱསསོ ¶ སོ ན ཙ ཨཱསསཱནོ, པཉྙཱཎཝཱ སོ ན ཙ པཉྙཀཔྤཱི;
ཨེཝམྤི ཏོདེཡྻ མུནིཾ ཝིཛཱན, ཨཀིཉྩནཾ ཀཱམབྷཝེ ཨསཏྟ’’ནྟི.
ཏོདེཡྻམཱཎཝཔུཙྪཱ ནཝམཱ ནིཊྛིཏཱ.
༡༠. ཀཔྤམཱཎཝཔུཙྪཱ
‘‘མཛ྄ཛྷེ ¶ སརསྨིཾ ཏིཊྛཏཾ, (ཨིཙྩཱཡསྨཱ ཀཔྤོ)
ཨོགྷེ ཛཱཏེ མཧབྦྷཡེ;
ཛརཱམཙྩུཔརེཏཱནཾ, དཱིཔཾ པབྲཱུཧི མཱརིས;
ཏྭཉྩ མེ དཱིཔམཀྑཱཧི, ཡཐཱཡིདཾ ནཱཔརཾ སིཡཱ’’.
‘‘མཛ྄ཛྷེ ¶ ¶ སརསྨིཾ ཏིཊྛཏཾ, (ཀཔྤཱཏི བྷགཝཱ)
ཨོགྷེ ཛཱཏེ མཧབྦྷཡེ;
ཛརཱམཙྩུཔརེཏཱནཾ, དཱིཔཾ པབྲཱུམི ཀཔྤ ཏེ.
‘‘ཨཀིཉྩནཾ ཨནཱདཱནཾ, ཨེཏཾ དཱིཔཾ ཨནཱཔརཾ;
ནིབྦཱནཾ ཨིཏི [ནིབྦཱནམཱིཏི (སཱི.)] ནཾ བྲཱུམི, ཛརཱམཙྩུཔརིཀྑཡཾ.
‘‘ཨེཏདཉྙཱཡ ཡེ སཏཱ, དིཊྛདྷམྨཱབྷིནིབྦུཏཱ;
ན ཏེ མཱརཝསཱནུགཱ, ན ཏེ མཱརསྶ པདྡྷགཱུ’’ཏི [པཊྛགཱུཏི (སྱཱ. ཀ.)].
ཀཔྤམཱཎཝཔུཙྪཱ དསམཱ ནིཊྛིཏཱ.
༡༡. ཛཏུཀཎྞིམཱཎཝཔུཙྪཱ
‘‘སུཏྭཱནཧཾ ཝཱིརམཀཱམཀཱམིཾ, (ཨིཙྩཱཡསྨཱ ཛཏུཀཎྞི)
ཨོགྷཱཏིགཾ པུཊྛུམཀཱམམཱགམཾ;
སནྟིཔདཾ བྲཱུཧི སཧཛནེཏྟ, ཡཐཱཏཙྪཾ ¶ བྷགཝཱ བྲཱུཧི མེ ཏཾ.
‘‘བྷགཝཱ ¶ ཧི ཀཱམེ ཨབྷིབྷུཡྻ ཨིརིཡཏི, ཨཱདིཙྩོཝ པཐཝིཾ ཏེཛཱི ཏེཛསཱ;
པརིཏྟཔཉྙསྶ མེ བྷཱུརིཔཉྙ, ཨཱཙིཀྑ དྷམྨཾ ཡམཧཾ ཝིཛཉྙཾ;
ཛཱཏིཛརཱཡ ཨིདྷ ཝིཔྤཧཱནཾ’’.
‘‘ཀཱམེསུ ¶ ཝིནཡ གེདྷཾ, (ཛཏུཀཎྞཱིཏི བྷགཝཱ) ནེཀྑམྨཾ དཊྛུ ཁེམཏོ;
ཨུགྒཧཱིཏཾ ནིརཏྟཾ ཝཱ, མཱ ཏེ ཝིཛྫིཏྠ ཀིཉྩནཾ.
‘‘ཡཾ པུབྦེ ཏཾ ཝིསོསེཧི, པཙྪཱ ཏེ མཱཧུ ཀིཉྩནཾ;
མཛ྄ཛྷེ ཙེ ནོ གཧེསྶསི, ཨུཔསནྟོ ཙརིསྶསི.
‘‘སབྦསོ ¶ ནཱམརཱུཔསྨིཾ, ཝཱིཏགེདྷསྶ བྲཱཧྨཎ;
ཨཱསཝཱསྶ ན ཝིཛྫནྟི, ཡེཧི མཙྩུཝསཾ ཝཛེ’’ཏི.
ཛཏུཀཎྞིམཱཎཝཔུཙྪཱ ཨེཀཱདསམཱ ནིཊྛིཏཱ.
༡༢. བྷདྲཱཝུདྷམཱཎཝཔུཙྪཱ
‘‘ཨོཀཉྫཧཾ ཏཎྷཙྪིདཾ ཨནེཛཾ, (ཨིཙྩཱཡསྨཱ བྷདྲཱཝུདྷོ)
ནནྡིཉྫཧཾ ཨོགྷཏིཎྞཾ ཝིམུཏྟཾ;
ཀཔྤཉྫཧཾ ཨབྷིཡཱཙེ སུམེདྷཾ, སུཏྭཱན ¶ ནཱགསྶ ཨཔནམིསྶནྟི ཨིཏོ.
‘‘ནཱནཱཛནཱ ཛནཔདེཧི སངྒཏཱ, ཏཝ ཝཱིར ཝཱཀྱཾ ཨབྷིཀངྑམཱནཱ;
ཏེསཾ ཏུཝཾ སཱདྷུ ཝིཡཱཀརོཧི, ཏཐཱ ཧི ཏེ ཝིདིཏོ ཨེས དྷམྨོ’’.
‘‘ཨཱདཱནཏཎྷཾ ཝིནཡེཐ སབྦཾ, (བྷདྲཱཝུདྷཱཏི བྷགཝཱ)
ཨུདྡྷཾ ཨདྷོ ཏིརིཡཉྩཱཔི མཛ྄ཛྷེ;
ཡཾ ¶ ཡཉྷི ལོཀསྨིམུཔཱདིཡནྟི, ཏེནེཝ མཱརོ ཨནྭེཏི ཛནྟུཾ.
‘‘ཏསྨཱ ¶ པཛཱནཾ ན ཨུཔཱདིཡེཐ, བྷིཀྑུ སཏོ ཀིཉྩནཾ སབྦལོཀེ;
ཨཱདཱནསཏྟེ ཨིཏི པེཀྑམཱནོ, པཛཾ ཨིམཾ མཙྩུདྷེཡྻེ ཝིསཏྟ’’ནྟི.
བྷདྲཱཝུདྷམཱཎཝཔུཙྪཱ དྭཱདསམཱ ནིཊྛིཏཱ.
༡༣. ཨུདཡམཱཎཝཔུཙྪཱ
‘‘ཛྷཱཡིཾ ¶ ཝིརཛམཱསཱིནཾ, (ཨིཙྩཱཡསྨཱ ཨུདཡོ) ཀཏཀིཙྩཾ ཨནཱསཝཾ;
པཱརགུཾ སབྦདྷམྨཱནཾ, ཨཏྠི པཉྷེན ཨཱགམཾ;
ཨཉྙཱཝིམོཀྑཾ པབྲཱུཧི, ཨཝིཛྫཱཡ པབྷེདནཾ’’.
‘‘པཧཱནཾ ¶ ཀཱམཙྪནྡཱནཾ, (ཨུདཡཱཏི བྷགཝཱ) དོམནསྶཱན ཙཱུབྷཡཾ;
ཐིནསྶ ཙ པནཱུདནཾ, ཀུཀྐུཙྩཱནཾ ནིཝཱརཎཾ.
‘‘ཨུཔེཀྑཱསཏིསཾསུདྡྷཾ, དྷམྨཏཀྐཔུརེཛཝཾ;
ཨཉྙཱཝིམོཀྑཾ པབྲཱུམི, ཨཝིཛྫཱཡ པབྷེདནཾ’’.
‘‘ཀིཾསུ ¶ སཾཡོཛནོ ལོཀོ, ཀིཾསུ ཏསྶ ཝིཙཱརཎཾ;
ཀིསྶསྶ ཝིཔྤཧཱནེན, ནིབྦཱནཾ ཨིཏི ཝུཙྩཏི’’.
‘‘ནནྡིསཾཡོཛནོ ལོཀོ, ཝིཏཀྐསྶ ཝིཙཱརཎཾ;
ཏཎྷཱཡ ཝིཔྤཧཱནེན, ནིབྦཱནཾ ཨིཏི ཝུཙྩཏི’’.
‘‘ཀཐཾ སཏསྶ ཙརཏོ, ཝིཉྙཱཎཾ ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏི;
བྷགཝནྟཾ པུཊྛུམཱགམྨ, ཏཾ སུཎོམ ཝཙོ ཏཝ’’.
‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཉྩ བཧིདྡྷཱ ཙ, ཝེདནཾ ནཱབྷིནནྡཏོ;
ཨེཝཾ སཏསྶ ཙརཏོ, ཝིཉྙཱཎཾ ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི.
ཨུདཡམཱཎཝཔུཙྪཱ ཏེརསམཱ ནིཊྛིཏཱ.
༡༤. པོསཱལམཱཎཝཔུཙྪཱ
‘‘ཡོ ¶ ¶ ཨཏཱིཏཾ ཨཱདིསཏི, (ཨིཙྩཱཡསྨཱ པོསཱལོ) ཨནེཛོ ཚིནྣསཾསཡོ;
པཱརགུཾ སབྦདྷམྨཱནཾ, ཨཏྠི པཉྷེན ཨཱགམཾ.
‘‘ཝིབྷཱུཏརཱུཔསཉྙིསྶ ¶ , སབྦཀཱཡཔྤཧཱཡིནོ;
ཨཛ྄ཛྷཏྟཉྩ བཧིདྡྷཱ ཙ, ནཏྠི ཀིཉྩཱིཏི པསྶཏོ;
ཉཱཎཾ སཀྐཱནུཔུཙྪཱམི, ཀཐཾ ནེཡྻོ ཏཐཱཝིདྷོ’’.
‘‘ཝིཉྙཱཎཊྛིཏིཡོ ¶ སབྦཱ, (པོསཱལཱཏི བྷགཝཱ) ཨབྷིཛཱནཾ ཏཐཱགཏོ;
ཏིཊྛནྟམེནཾ ཛཱནཱཏི, ཝིམུཏྟཾ ཏཔྤརཱཡཎཾ.
‘‘ཨཱཀིཉྩཉྙསམྦྷཝཾ ཉཏྭཱ, ནནྡཱི སཾཡོཛནཾ ཨིཏི;
ཨེཝམེཏཾ ཨབྷིཉྙཱཡ, ཏཏོ ཏཏྠ ཝིཔསྶཏི;
ཨེཏཾ [ཨེཝཾ (སྱཱ. ཀ.)] ཉཱཎཾ ཏཐཾ ཏསྶ, བྲཱཧྨཎསྶ ཝུསཱིམཏོ’’ཏི.
པོསཱལམཱཎཝཔུཙྪཱ ཙུདྡསམཱ ནིཊྛིཏཱ.
༡༥. མོགྷརཱཛམཱཎཝཔུཙྪཱ
‘‘དྭཱཧཾ སཀྐཾ ཨཔུཙྪིསྶཾ, (ཨིཙྩཱཡསྨཱ མོགྷརཱཛཱ)
ན མེ བྱཱཀཱསི ཙཀྑུམཱ;
ཡཱཝཏཏིཡཉྩ དེཝཱིསི, བྱཱཀརོཏཱིཏི མེ སུཏཾ.
‘‘ཨཡཾ ལོཀོ པརོ ལོཀོ, བྲཧྨལོཀོ སདེཝཀོ;
དིཊྛིཾ ཏེ ནཱབྷིཛཱནཱཏི, གོཏམསྶ ཡསསྶིནོ.
‘‘ཨེཝཾ ¶ ¶ ¶ ཨབྷིཀྐནྟདསྶཱཝིཾ, ཨཏྠི པཉྷེན ཨཱགམཾ;
ཀཐཾ ལོཀཾ ཨཝེཀྑནྟཾ, མཙྩུརཱཛཱ ན པསྶཏི’’.
‘‘སུཉྙཏོ ¶ ལོཀཾ ཨཝེཀྑསྶུ, མོགྷརཱཛ སདཱ སཏོ;
ཨཏྟཱནུདིཊྛིཾ ཨཱུཧཙྩ, ཨེཝཾ མཙྩུཏརོ སིཡཱ;
ཨེཝཾ ལོཀཾ ཨཝེཀྑནྟཾ, མཙྩུརཱཛཱ ན པསྶཏཱི’’ཏི.
མོགྷརཱཛམཱཎཝཔུཙྪཱ པནྣརསམཱ ནིཊྛིཏཱ.
༡༦. པིངྒིཡམཱཎཝཔུཙྪཱ
‘‘ཛིཎྞོཧམསྨི ཨབལོ ཝཱིཏཝཎྞོ, (ཨིཙྩཱཡསྨཱ པིངྒིཡོ)
ནེཏྟཱ ན སུདྡྷཱ སཝནཾ ན ཕཱསུ;
མཱཧཾ ནསྶཾ མོམུཧོ ཨནྟརཱཝ
ཨཱཙིཀྑ དྷམྨཾ ཡམཧཾ ཝིཛཉྙཾ;
ཛཱཏིཛརཱཡ ཨིདྷ ཝིཔྤཧཱནཾ’’.
‘‘དིསྭཱན རཱུཔེསུ ཝིཧཉྙམཱནེ, (པིངྒིཡཱཏི བྷགཝཱ)
རུཔྤནྟི རཱུཔེསུ ཛནཱ པམཏྟཱ;
ཏསྨཱ ཏུཝཾ པིངྒིཡ ཨཔྤམཏྟོ,
ཛཧསྶུ རཱུཔཾ ཨཔུནབྦྷཝཱཡ’’.
‘‘དིསཱ ཙཏསྶོ ཝིདིསཱ ཙཏསྶོ, ཨུདྡྷཾ ¶ ཨདྷོ དས དིསཱ ཨིམཱཡོ;
ན ¶ ཏུཡ྄ཧཾ ཨདིཊྛཾ ཨསུཏཾ ཨམུཏཾ [ཨསུཏཾ ཨམུཏཾ ཝཱ (སཱི.), ཨསུཏཱམུཏཾ ཝཱ (སྱཱ.), ཨསུཏཾ’མུཏཾ ཝཱ (པཱི.)], ཨཐོ ཨཝིཉྙཱཏཾ ཀིཉྩནམཏྠི [ཀིཉྩི མཏྠི (སྱཱ.), ཀིཉྩི ནཏྠི (པཱི.), ཀིཉྩིནམཏྠི (ཀ.)] ལོཀེ;
ཨཱཙིཀྑ དྷམྨཾ ཡམཧཾ ཝིཛཉྙཾ, ཛཱཏིཛརཱཡ ཨིདྷ ཝིཔྤཧཱནཾ’’.
‘‘ཏཎྷཱདྷིཔནྣེ ¶ མནུཛེ པེཀྑམཱནོ, (པིངྒིཡཱཏི བྷགཝཱ)
སནྟཱཔཛཱཏེ ཛརསཱ པརེཏེ;
ཏསྨཱ ཏུཝཾ པིངྒིཡ ཨཔྤམཏྟོ, ཛཧསྶུ ཏཎྷཾ ཨཔུནབྦྷཝཱཡཱ’’ཏི.
པིངྒིཡམཱཎཝཔུཙྪཱ སོལ༹སམཱ ནིཊྛིཏཱ.
པཱརཱཡནཏྠུཏིགཱཐཱ
ཨིདམཝོཙ ¶ བྷགཝཱ མགདྷེསུ ཝིཧརནྟོ པཱསཱཎཀེ ཙེཏིཡེ, པརིཙཱརཀསོལ༹སཱནཾ [པརིཙཱརཀསོལ༹སནྣཾ (སྱཱ. ཀ.)] བྲཱཧྨཎཱནཾ ཨཛ྄ཛྷིཊྛོ པུཊྛོ པུཊྛོ པཉྷཾ [པཉྷེ (སཱི. པཱི.)] བྱཱཀཱསི. ཨེཀམེཀསྶ ཙེཔི པཉྷསྶ ཨཏྠམཉྙཱཡ དྷམྨམཉྙཱཡ དྷམྨཱནུདྷམྨཾ པཊིཔཛྫེཡྻ, གཙྪེཡྻེཝ ཛརཱམརཎསྶ པཱརཾ. པཱརངྒམནཱིཡཱ ཨིམེ དྷམྨཱཏི, ཏསྨཱ ཨིམསྶ དྷམྨཔརིཡཱཡསྶ པཱརཱཡནནྟེཝ [པཱརཱཡཎཾཏྭེཝ (སཱི. ཨཊྛ.)] ཨདྷིཝཙནཾ.
ཨཛིཏོ ཏིསྶམེཏྟེཡྻོ, པུཎྞཀོ ཨཐ མེཏྟགཱུ;
དྷོཏཀོ ཨུཔསཱིཝོ ཙ, ནནྡོ ཙ ཨཐ ཧེམཀོ.
ཏོདེཡྻ-ཀཔྤཱ ¶ དུབྷཡོ, ཛཏུཀཎྞཱི ཙ པཎྜིཏོ;
བྷདྲཱཝུདྷོ ཨུདཡོ ཙ, པོསཱལོ ཙཱཔི བྲཱཧྨཎོ;
མོགྷརཱཛཱ ¶ ཙ མེདྷཱཝཱི, པིངྒིཡོ ཙ མཧཱཨིསི.
ཨེཏེ བུདྡྷཾ ཨུཔཱགཙྪུཾ, སམྤནྣཙརཎཾ ཨིསིཾ;
པུཙྪནྟཱ ནིཔུཎེ པཉྷེ, བུདྡྷསེཊྛཾ ཨུཔཱགམུཾ.
ཏེསཾ བུདྡྷོ པབྱཱཀཱསི, པཉྷེ པུཊྛོ ཡཐཱཏཐཾ;
པཉྷཱནཾ ཝེཡྻཱཀརཎེན, ཏོསེསི བྲཱཧྨཎེ མུནི.
ཏེ ཏོསིཏཱ ཙཀྑུམཏཱ, བུདྡྷེནཱདིཙྩབནྡྷུནཱ;
བྲཧྨཙརིཡམཙརིཾསུ, ཝརཔཉྙསྶ སནྟིཀེ.
ཨེཀམེཀསྶ ¶ པཉྷསྶ, ཡཐཱ བུདྡྷེན དེསིཏཾ;
ཏཐཱ ཡོ པཊིཔཛྫེཡྻ, གཙྪེ པཱརཾ ཨཔཱརཏོ.
ཨཔཱརཱ པཱརཾ གཙྪེཡྻ, བྷཱཝེནྟོ མགྒམུཏྟམཾ;
མགྒོ སོ པཱརཾ གམནཱཡ, ཏསྨཱ པཱརཱཡནཾ ཨིཏི.
པཱརཱཡནཱནུགཱིཏིགཱཐཱ
‘‘པཱརཱཡནམནུགཱཡིསྶཾ, (ཨིཙྩཱཡསྨཱ པིངྒིཡོ)
ཡཐཱདྡཀྑི ཏཐཱཀྑཱསི, ཝིམལོ བྷཱུརིམེདྷསོ;
ནིཀྐཱམོ ནིབྦནོ [ནིབྦུཏོ (སྱཱ.)] ནཱགོ, ཀིསྶ ཧེཏུ མུསཱ བྷཎེ.
‘‘པཧཱིནམལམོཧསྶ ¶ ¶ , མཱནམཀྑཔྤཧཱཡིནོ;
ཧནྡཱཧཾ ཀིཏྟཡིསྶཱམི, གིརཾ ཝཎྞཱུཔསཉྷིཏཾ.
‘‘ཏམོནུདོ བུདྡྷོ སམནྟཙཀྑུ, ལོཀནྟགཱུ སབྦབྷཝཱཏིཝཏྟོ;
ཨནཱསཝོ སབྦདུཀྑཔཧཱིནོ, སཙྩཝ྄ཧཡོ ¶ བྲཧྨེ ཨུཔཱསིཏོ མེ.
‘‘དིཛོ ཡཐཱ ཀུབྦནཀཾ པཧཱཡ, བཧུཔྥལཾ ཀཱནནམཱཝསེཡྻ;
ཨེཝཾ པཧཾ ཨཔྤདསྶེ པཧཱཡ, མཧོདདྷིཾ ཧཾསོརིཝ ཨཛ྄ཛྷཔཏྟོ.
‘‘ཡེམེ པུབྦེ ཝིཡཱཀཾསུ, ཧུརཾ གོཏམསཱསནཱ;
ཨིཙྩཱསི ཨིཏི བྷཝིསྶཏི;
སབྦཾ ཏཾ ཨིཏིཧིཏིཧཾ, སབྦཾ ཏཾ ཏཀྐཝཌྜྷནཾ.
‘‘ཨེཀོ ཏམནུདཱསིནོ, ཛུཏིམཱ སོ པབྷངྐརོ;
གོཏམོ བྷཱུརིཔཉྙཱཎོ, གོཏམོ བྷཱུརིམེདྷསོ.
‘‘ཡོ ¶ མེ དྷམྨམདེསེསི, སནྡིཊྛིཀམཀཱལིཀཾ;
ཏཎྷཀྑཡམནཱིཏིཀཾ ¶ , ཡསྶ ནཏྠི ཨུཔམཱ ཀྭཙི’’.
‘‘ཀིཾནུ ¶ ཏམྷཱ ཝིཔྤཝསསི, མུཧུཏྟམཔི པིངྒིཡ;
གོཏམཱ བྷཱུརིཔཉྙཱཎཱ, གོཏམཱ བྷཱུརིམེདྷསཱ.
‘‘ཡོ ཏེ དྷམྨམདེསེསི, སནྡིཊྛིཀམཀཱལིཀཾ;
ཏཎྷཀྑཡམནཱིཏིཀཾ, ཡསྶ ནཏྠི ཨུཔམཱ ཀྭཙི’’.
‘‘ནཱཧཾ ཏམྷཱ ཝིཔྤཝསཱམི, མུཧུཏྟམཔི བྲཱཧྨཎ;
གོཏམཱ བྷཱུརིཔཉྙཱཎཱ, གོཏམཱ བྷཱུརིམེདྷསཱ.
‘‘ཡོ མེ དྷམྨམདེསེསི, སནྡིཊྛིཀམཀཱལིཀཾ;
ཏཎྷཀྑཡམནཱིཏིཀཾ, ཡསྶ ནཏྠི ཨུཔམཱ ཀྭཙི.
‘‘པསྶཱམི ¶ ནཾ མནསཱ ཙཀྑུནཱཝ, རཏྟིནྡིཝཾ བྲཱཧྨཎ ཨཔྤམཏྟོ;
ནམསྶམཱནོ ཝིཝསེམི རཏྟིཾ, ཏེནེཝ མཉྙཱམི ཨཝིཔྤཝཱསཾ.
‘‘སདྡྷཱ ཙ པཱིཏི ཙ མནོ སཏི ཙ, ནཱཔེནྟི མེ གོཏམསཱསནམྷཱ;
ཡཾ ཡཾ དིསཾ ཝཛཏི བྷཱུརིཔཉྙོ, ས ཏེན ཏེནེཝ ནཏོཧམསྨི.
‘‘ཛིཎྞསྶ ¶ མེ དུབྦལཐཱམཀསྶ, ཏེནེཝ ཀཱཡོ ན པལེཏི ཏཏྠ;
སཾཀཔྤཡནྟཱཡ [སཾཀཔྤཡཏྟཱཡ (སཱི.)] ཝཛཱམི ནིཙྩཾ, མནོ ཧི མེ བྲཱཧྨཎ ཏེན ཡུཏྟོ.
‘‘པངྐེ སཡཱནོ པརིཕནྡམཱནོ, དཱིཔཱ དཱིཔཾ ཨུཔཔླཝིཾ [ཨུཔལླཝིཾ (སྱཱ. ནིདྡེས)];
ཨཐདྡསཱསིཾ སམྦུདྡྷཾ, ཨོགྷཏིཎྞམནཱསཝཾ’’.
‘‘ཡཐཱ ཨཧཱུ ཝཀྐལི མུཏྟསདྡྷོ, བྷདྲཱཝུདྷོ ཨཱལ༹ཝི གོཏམོ ཙ;
ཨེཝམེཝ ཏྭམྤི པམུཉྩསྶུ སདྡྷཾ,
གམིསྶསི ཏྭཾ པིངྒིཡ མཙྩུདྷེཡྻསྶ པཱརཾ’’ [མཙྩུདྷེཡྻཔཱརཾ (སཱི.)].
‘‘ཨེས བྷིཡྻོ པསཱིདཱམི, སུཏྭཱན མུནིནོ ཝཙོ;
ཝིཝཊྚཙྪདོ ¶ སམྦུདྡྷོ, ཨཁིལོ པཊིབྷཱནཝཱ.
‘‘ཨདྷིདེཝེ ¶ ཨབྷིཉྙཱཡ, སབྦཾ ཝེདི ཝརོཝརཾ [པརོ ཝརཾ (སཱི. སྱཱ.), པརོ པརཾ (ནིདྡེས)];
པཉྷཱནནྟཀརོ སཏྠཱ, ཀངྑཱིནཾ པཊིཛཱནཏཾ.
‘‘ཨསཾཧཱིརཾ ¶ ཨསངྐུཔྤཾ, ཡསྶ ནཏྠི ཨུཔམཱ ཀྭཙི;
ཨདྡྷཱ གམིསྶཱམི ན མེཏྠ ཀངྑཱ, ཨེཝཾ མཾ དྷཱརེཧི ཨདྷིམུཏྟཙིཏྟ’’ནྟི.
པཱརཱཡནཝགྒོ པཉྩམོ ནིཊྛིཏོ.
སུཏྟུདྡཱནཾ –
ཨུརགོ ¶ [ཨིམཱ ཨུདྡཱནགཱཐཱཡོ སཱི. པཱི. པོཏྠཀེསུ ན སནྟི] དྷནིཡོཔི ཙ, ཁགྒཝིསཱཎོ ཀསི ཙ;
ཙུནྡོ བྷཝོ པུནདེཝ, ཝསལོ ཙ ཀརཎཱིཡཉྩ;
ཧེམཝཏོ ཨཐ ཡཀྑོ, ཝིཛཡསུཏྟཾ མུནིསུཏྟཝརནྟི.
༢.
པཋམཀཊྛཝརོ ཝརཝགྒོ, དྭཱདསསུཏྟདྷརོ སུཝིབྷཏྟོ;
དེསིཏོ ཙཀྑུམཏཱ ཝིམལེན, སུཡྻཏི ཝགྒཝརོ ཨུརགོཏི.
༣.
རཏནཱམགནྡྷོ ཧིརིམངྒལནཱམོ, སུཙིལོམཀཔིལོ ཙ བྲཱཧྨཎདྷམྨོ;
ནཱཝཱ [ནཱཐ (ཀ.)] ཀིཾསཱིལཨུཊྛཧནོ ཙ, རཱཧུལོ ¶ ཙ པུནཔི ཝངྒཱིསོ.
༤.
སམྨཱཔརིབྦཱཛནཱིཡོཔི ཙེཏྠ, དྷམྨིཀསུཏྟཝརོ སུཝིབྷཏྟོ;
ཙུདྡསསུཏྟདྷརོ དུཏིཡམྷི, ཙཱུལ༹ཀཝགྒཝརོཏི ཏམཱཧུ.
༥.
པབྦཛྫཔདྷཱནསུབྷཱསིཏནཱམོ, པཱུརལཱ༹སོ པུནདེཝ མཱགྷོ ཙ;
སབྷིཡཾ ཀེཎིཡམེཝ སལླནཱམོ, ཝཱསེཊྛཝརོ ཀཱལིཀོཔི ཙ.
༦.
ནཱལཀསུཏྟཝརོ སུཝིབྷཏྟོ, ཏཾ ཨནུཔསྶཱི ཏཐཱ པུནདེཝ;
དྭཱདསསུཏྟདྷརོ ཏཏིཡམྷི, སུཡྻཏི ཝགྒཝརོ མཧཱནཱམོ.
༧.
ཀཱམགུཧཊྛཀདུཊྛཀནཱམཱ ¶ , སུདྡྷཝརོ པརམཊྛཀནཱམོ;
ཛརཱ མེཏྟིཡཝརོ སུཝིབྷཏྟོ, པསཱུརམཱགཎྜིཡཱ པུརཱབྷེདོ.
༨.
ཀལཧཝིཝཱདོ ¶ ཨུབྷོ ཝིཡུཧཱ ཙ, ཏུཝཊཀཨཏྟདཎྜསཱརིཔུཏྟཱ;
སོལ༹སསུཏྟདྷརོ ཙཏུཏྠམྷི, ཨཊྛཀཝགྒཝརོཏི ¶ ཏམཱཧུ.
༩.
མགདྷེ ཛནཔདེ རམཎཱིཡེ, དེསཝརེ ཀཏཔུཉྙནིཝེསེ;
པཱསཱཎཀཙེཏིཡཝརེ སུཝིབྷཏྟེ, ཝསི བྷགཝཱ གཎསེཊྛོ.
༡༠.
ཨུབྷཡཝཱསམཱགཏིཡམྷི [ཨུབྷཡཾ ཝཱ པུཎྞསམཱགཏཾ ཡམྷི (སྱཱ.)], དྭཱདསཡོཛནིཡཱ པརིསཱཡ;
སོལ༹སབྲཱཧྨཎཱནཾ ཀིར པུཊྛོ, པུཙྪཱཡ སོལ༹སཔཉྷཀམྨིཡཱ;
ནིཔྤཀཱསཡི དྷམྨམདཱསི.
༡༡.
ཨཏྠཔཀཱསཀབྱཉྫནཔུཎྞཾ, དྷམྨམདེསེསི པརཁེམཛནིཡཾ [ཝརཾ ཁམནཱིཡཾ (ཀ.)];
ལོཀཧིཏཱཡ ཛིནོ དྭིཔདགྒོ, སུཏྟཝརཾ བཧུདྷམྨཝིཙིཏྲཾ;
སབྦཀིལེསཔམོཙནཧེཏུཾ, དེསཡི སུཏྟཝརཾ དྭིཔདགྒོ.
༡༢.
བྱཉྫནམཏྠཔདཾ སམཡུཏྟཾ [བྱཉྫནམཏྠཔདསམཡུཏྟཾ (སྱཱ.)], ཨཀྑརསཉྙིཏཨོཔམགཱལ༹ྷཾ;
ལོཀཝིཙཱརཎཉཱཎཔབྷགྒཾ, དེསཡི སུཏྟཝརཾ དྭིཔདགྒོ.
༡༣.
རཱགམལེ ¶ ཨམལཾ ཝིམལགྒཾ, དོསམལེ ཨམལཾ ཝིམལགྒཾ;
མོཧམལེ ཨམལཾ ཝིམལགྒཾ, ལོཀཝིཙཱརཎཉཱཎཔབྷགྒཾ;
དེསཡི སུཏྟཝརཾ དྭིཔདགྒོ.
༡༤.
ཀླེསམལེ ¶ ཨམལཾ ཝིམལགྒཾ, དུཙྩརིཏམལེ ཨམལཾ ཝིམལགྒཾ;
ལོཀཝིཙཱརཎཉཱཎཔབྷགྒཾ, དེསཡི སུཏྟཝརཾ དྭིཔདགྒོ.
༡༥.
ཨཱསཝབནྡྷནཡོགཱཀིལེསཾ, ནཱིཝརཎཱནི ཙ ཏཱིཎི མལཱནི;
ཏསྶ ཀིལེསཔམོཙནཧེཏུཾ, དེསཡི སུཏྟཝརཾ དྭིཔདགྒོ.
༡༦.
ནིམྨལསབྦཀིལེསཔནཱུདཾ, རཱགཝིརཱགམནེཛམསོཀཾ;
སནྟཔཎཱིཏསུདུདྡསདྷམྨཾ, དེསཡི ¶ སུཏྟཝརཾ དྭིཔདགྒོ.
༡༧.
རཱགཉྩ ¶ དོསཀམབྷཉྫིཏསནྟཾ [དོསཉྩ བྷཉྫིཏསནྟཾ (སྱཱ.)], ཡོནིཙཏུགྒཏིཔཉྩཝིཉྙཱཎཾ;
ཏཎྷཱརཏཙྪདནཏཱཎལཏཱཔམོཀྑཾ [ཏཎྷཱཏལརཏཙྪེདནཏཱཎཔམོཀྑཾ (སྱཱ.)], དེསཡི སུཏྟཝརཾ དྭིཔདགྒོ.
༡༨.
གམྦྷཱིརདུདྡསསཎྷནིཔུཎཾ, པཎྜིཏཝེདནིཡཾ ནིཔུཎཏྠཾ;
ལོཀཝིཙཱརཎཉཱཎཔབྷགྒཾ, དེསཡི སུཏྟཝརཾ དྭིཔདགྒོ.
༡༩.
ནཝངྒཀུསུམམཱལགཱིཝེཡྻཾ, ཨིནྡྲིཡཛྷཱནཝིམོཀྑཝིབྷཏྟཾ;
ཨཊྛངྒམགྒདྷརཾ ཝརཡཱནཾ, དེསཡི སུཏྟཝརཾ དྭིཔདགྒོ.
༢༠.
སོམུཔམཾ ¶ ཝིམལཾ པརིསུདྡྷཾ, ཨཎྞཝམཱུཔམརཏནསུཙིཏྟཾ;
པུཔྥསམཾ རཝིམཱུཔམཏེཛཾ, དེསཡི སུཏྟཝརཾ དྭིཔདགྒོ.
༢༡.
ཁེམསིཝཾ སུཁསཱིཏལསནྟཾ, མཙྩུཏཏཱཎཔརཾ པརམཏྠཾ;
ཏསྶ སུནིབྦུཏདསྶནཧེཏུཾ, དེསཡི སུཏྟཝརཾ དྭིཔདགྒོཏི.
སུཏྟནིཔཱཏཔཱལི༹ ནིཊྛིཏཱ.