📜

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ

ཁུདྡཀནིཀཱཡེ

ཐེརགཱཐཱ-ཨཊྛཀཐཱ

(པཋམོ བྷཱགོ)

གནྠཱརམྦྷཀཐཱ

མཧཱཀཱརུཎིཀཾ ནཱཐཾ, ཉེཡྻསཱགརཔཱརགུཾ;

ཝནྡེ ནིཔུཎགམྦྷཱིར-ཝིཙིཏྲནཡདེསནཾ.

ཝིཛྫཱཙརཎསམྤནྣཱ, ཡེན ནིཡྻནྟི ལོཀཏོ;

ཝནྡེ ཏམུཏྟམཾ དྷམྨཾ, སམྨཱསམྦུདྡྷཔཱུཛིཏཾ.

སཱིལཱདིགུཎསམྤནྣོ, ཋིཏོ མགྒཕལེསུ ཡོ;

ཝནྡེ ཨརིཡསངྒྷཾ ཏཾ, པུཉྙཀྑེཏྟཾ ཨནུཏྟརཾ.

ཝནྡནཱཛནིཏཾ པུཉྙཾ, ཨིཏི ཡཾ རཏནཏྟཡེ;

ཧཏནྟརཱཡོ སབྦཏྠ, ཧུཏྭཱཧཾ ཏསྶ ཏེཛསཱ.

ཡཱ ཏཱ སུབྷཱུཏིཨཱདཱིཧི, ཀཏཀིཙྩེཧི ཏཱདིཧི;

ཐེརེཧི བྷཱསིཏཱ གཱཐཱ, ཐེརཱིཧི ཙ ནིརཱམིསཱ.

ཨུདཱནནཱདཝིདྷིནཱ, གམྦྷཱིརཱ ནིཔུཎཱ སུབྷཱ;

སུཉྙཏཱཔཊིསཾཡུཏྟཱ, ཨརིཡདྷམྨཔྤཀཱསིཀཱ.

ཐེརགཱཐཱཏི ནཱམེན, ཐེརཱིགཱཐཱཏི ཏཱདིནོ;

ཡཱ ཁུདྡཀནིཀཱཡམྷི, སངྒཱཡིཾསུ མཧེསཡོ.

ཏཱསཾ གམྦྷཱིརཉཱཎེཧི, ཨོགཱཧེཏབྦབྷཱཝཏོ;

ཀིཉྩཱཔི དུཀྐརཱ ཀཱཏུཾ, ཨཏྠསཾཝཎྞནཱ མཡཱ.

སཧསཾཝཎྞནཾ ཡསྨཱ, དྷརཏེ སཏྠུ སཱསནཾ;

པུབྦཱཙརིཡསཱིཧཱནཾ, ཏིཊྛཏེཝ ཝིནིཙྪཡོ.

ཏསྨཱ ཏཾ ཨཝལམྦིཏྭཱ, ཨོགཱཧེཏྭཱན པཉྩཔི;

ནིཀཱཡེ ཨུཔནིསྶཱཡ, པོརཱཎཊྛཀཐཱནཡཾ.

སུཝིསུདྡྷཾ ཨསཾཀིཎྞཾ, ནིཔུཎཏྠཝིནིཙྪཡཾ;

མཧཱཝིཧཱརཝཱསཱིནཾ, སམཡཾ ཨཝིལོམཡཾ.

ཡཱསཾ ཨཏྠོ དུཝིཉྙེཡྻོ, ཨནུཔུབྦིཀཐཾ ཝིནཱ;

ཏཱསཾ ཏཉྩ ཝིབྷཱཝེནྟོ, དཱིཔཡནྟོ ཝིནིཙྪཡཾ.

ཡཐཱབལཾ ཀརིསྶཱམི, ཨཏྠསཾཝཎྞནཾ སུབྷཾ;

སཀྐཙྩཾ ཐེརགཱཐཱནཾ, ཐེརཱིགཱཐཱནམེཝ ཙ.

ཨིཏི ཨཱཀངྑམཱནསྶ, སདྡྷམྨསྶ ཙིརཊྛིཏིཾ;

ཏདཏྠཾ ཝིབྷཛནྟསྶ, ནིསཱམཡཐ སཱདྷཝོཏི.

ཀཱ པནེཏཱ ཐེརགཱཐཱ ཐེརཱིགཱཐཱ ཙ, ཀཐཉྩ པཝཏྟཱཏི, ཀཱམཉྩཱཡམཏྠོ གཱཐཱསུ ཝུཏྟོཡེཝ པཱཀཊཀརཎཏྠཾ པན པུནཔི ཝུཙྩཏེ – ཏཏྠ ཐེརགཱཐཱ ཏཱཝ སུབྷཱུཏིཏྠེརཱདཱིཧི བྷཱསིཏཱ. ཡཱ ཧི ཏེ ཨཏྟནཱ ཡཐཱདྷིགཏཾ མགྒཕལསུཁཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཀཱཙི ཨུདཱནཝསེན, ཀཱཙི ཨཏྟནོ སམཱཔཏྟིཝིཧཱརཔཙྩཝེཀྑཎཝསེན, ཀཱཙི པུཙྪཱཝསེན, ཀཱཙི པརིནིབྦཱནསམཡེ སཱསནསྶ ནིཡྻཱནིཀབྷཱཝཝིབྷཱཝནཝསེན ཨབྷཱསིཾསུ, ཏཱ སབྦཱ སངྒཱིཏིཀཱལེ ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཐེརགཱཐཱ’’ཨིཙྩེཝ དྷམྨསངྒཱཧཀེཧི སངྒཱིཏཱ. ཐེརཱིགཱཐཱ པན ཐེརིཡོ ཨུདྡིསྶ དེསིཏཱ.

ཏཱ པན ཝིནཡཔིཊཀཾ, སུཏྟནྟཔིཊཀཾ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀནྟི ཏཱིསུ པིཊཀེསུ སུཏྟནྟཔིཊཀཔརིཡཱཔནྣཱ. དཱིགྷནིཀཱཡོ, མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡོ, སཾཡུཏྟནིཀཱཡོ, ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡོ, ཁུདྡཀནིཀཱཡོཏི པཉྩསུ ནིཀཱཡེསུ ཁུདྡཀནིཀཱཡཔརིཡཱཔནྣཱ, སུཏྟཾ, གེཡྻཾ, ཝེཡྻཱཀརཎཾ, གཱཐཱ, ཨུདཱནཾ, ཨིཏིཝུཏྟཀཾ, ཛཱཏཀཾ, ཨབྦྷུཏདྷམྨཾ, ཝེདལླནྟི ནཝསུ སཱསནངྒེསུ གཱཐངྒསངྒཧཾ གཏཱ.

‘‘དྭཱསཱིཏི བུདྡྷཏོ གཎྷིཾ, དྭེསཧསྶཱནི བྷིཀྑུཏོ;

ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཱནི, ཡེ མེ དྷམྨཱ པཝཏྟིནོ’’ཏི.

ཨེཝཾ དྷམྨབྷཎྜཱགཱརིཀེན པཊིཉྙཱཏེསུ ཙཏུརཱསཱིཏིཡཱ དྷམྨཀྑནྡྷསཧསྶེསུ ཀཏིཔཡདྷམྨཀྑནྡྷསངྒཧཾ གཏཱ.

ཏཏྠ ཐེརགཱཐཱ ཏཱཝ ནིཔཱཏཏོ ཨེཀནིཔཱཏོ ཨེཀུཏྟརཝསེན ཡཱཝ ཙུདྡསནིཔཱཏཱཏི ཙུདྡསནིཔཱཏོ སོལ༹སནིཔཱཏོ ཝཱིསཏིནིཔཱཏོ ཏིཾསནིཔཱཏོ ཙཏྟཱལཱིསནིཔཱཏོ པཉྙཱསནིཔཱཏོ སཊྛིནིཔཱཏོ སཏྟཏིནིཔཱཏོཏི ཨེཀཝཱིསཏིནིཔཱཏསངྒཧཱ. ནིཔཱཏནཾ ནིཀྑིཔནནྟི ནིཔཱཏོ. ཨེཀོ ཨེཀེཀོ གཱཐཱནཾ ནིཔཱཏོ ནིཀྑེཔོ ཨེཏྠཱཏི ཨེཀནིཔཱཏོ. ཨིམིནཱ ནཡེན སེསེསུཔི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཏཏྠ ཨེཀནིཔཱཏེ དྭཱདས ཝགྒཱ. ཨེཀེཀསྨིཾ ཝགྒེ དས དས ཀཏྭཱ ཝཱིསུཏྟརསཏཾ ཐེརཱ, ཏཏྟིཀཱ ཨེཝ གཱཐཱ. ཝུཏྟཉྷི –

‘‘ཝཱིསུཏྟརསཏཾ ཐེརཱ, ཀཏཀིཙྩཱ ཨནཱསཝཱ;

ཨེཀཀམྷི ནིཔཱཏམྷི, སུསངྒཱིཏཱ མཧེསིབྷཱི’’ཏི.

དུཀནིཔཱཏེ ཨེཀཱུནཔཉྙཱས ཐེརཱ, ཨཊྛནཝུཏི གཱཐཱ; ཏིཀནིཔཱཏེ སོལ༹ས ཐེརཱ, ཨཊྛཙཏྟཱལཱིས གཱཐཱ; ཙཏུཀྐནིཔཱཏེ ཏེརས ཐེརཱ, དྭེཔཉྙཱས གཱཐཱ; པཉྩཀནིཔཱཏེ དྭཱདས ཐེརཱ, སཊྛི གཱཐཱ; ཚཀྐནིཔཱཏེ ཙུདྡས ཐེརཱ, ཙཏུརཱསཱིཏི གཱཐཱ; སཏྟཀནིཔཱཏེ པཉྩ ཐེརཱ, པཉྩཏིཾས གཱཐཱ; ཨཊྛཀནིཔཱཏེ ཏཡོ ཐེརཱ, ཙཏུཝཱིསཏི གཱཐཱ; ནཝཀནིཔཱཏེ ཨེཀོ ཐེརོ, ནཝ གཱཐཱ; དསནིཔཱཏེ སཏྟ ཐེརཱ, སཏྟཏི གཱཐཱ; ཨེཀཱདསནིཔཱཏེ ཨེཀོ ཐེརོ, ཨེཀཱདས གཱཐཱ; དྭཱདསནིཔཱཏེ དྭེ ཐེརཱ, ཙཏུཝཱིསཏི གཱཐཱ; ཏེརསནིཔཱཏེ ཨེཀོ ཐེརོ, ཏེརས གཱཐཱ; ཙུདྡསནིཔཱཏེ དྭེ ཐེརཱ, ཨཊྛཝཱིསཏི གཱཐཱ; པནྣརསནིཔཱཏོ ནཏྠི, སོལ༹སནིཔཱཏེ དྭེ ཐེརཱ, དྭཏྟིཾས གཱཐཱ; ཝཱིསཏིནིཔཱཏེ དས ཐེརཱ, པཉྩཙཏྟཱལཱིསཱདྷིཀཱནི དྭེ གཱཐཱསཏཱནི; ཏིཾསནིཔཱཏེ ཏཡོ ཐེརཱ, སཏཾ པཉྩ ཙ གཱཐཱ; ཙཏྟཱལཱིསནིཔཱཏེ ཨེཀོ ཐེརོ, དྭེཙཏྟཱལཱིས གཱཐཱ; པཉྙཱསནིཔཱཏེ ཨེཀོ ཐེརོ, པཉྩཔཉྙཱས གཱཐཱ; སཊྛིནིཔཱཏེ ཨེཀོ ཐེརོ, ཨཊྛསཊྛི གཱཐཱ; སཏྟཏིནིཔཱཏེ ཨེཀོ ཐེརོ, ཨེཀསཏྟཏི གཱཐཱ. སམྤིཎྜེཏྭཱ པན དྭེསཏཱནི ཙཏུསཊྛི ཙ ཐེརཱ, སཧསྶཾ ཏཱིཎི སཏཱནི སཊྛི ཙ གཱཐཱཏི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘སཧསྶཾ ཧོནྟི ཏཱ གཱཐཱ, ཏཱིཎི སཊྛི སཏཱནི ཙ;

ཐེརཱ ཙ དྭེ སཏཱ སཊྛི, ཙཏྟཱརོ ཙ པཀཱསིཏཱ’’ཏི.

ཐེརཱིགཱཐཱ པན ཨེཀནིཔཱཏོ ཨེཀུཏྟརཝསེན ཡཱཝ ནཝནིཔཱཏཱཏི ནཝནིཔཱཏོ ཨེཀཱདསནིཔཱཏོ, དྭཱདསནིཔཱཏོ, སོལ༹སནིཔཱཏོ, ཝཱིསཏིནིཔཱཏོ, ཏིཾསནིཔཱཏོ, ཙཏྟཱལཱིསནིཔཱཏོ, མཧཱནིཔཱཏོཏི སོལ༹སནིཔཱཏསངྒཧཱ. ཏཏྠ ཨེཀནིཔཱཏེ ཨཊྛཱརས ཐེརིཡོ, ཨཊྛཱརསེཝ གཱཐཱ; དུཀནིཔཱཏེ དས ཐེརིཡོ, ཝཱིསཏི གཱཐཱ; ཏིཀནིཔཱཏེ ཨཊྛ ཐེརིཡོ, ཙཏུཝཱིསཏི གཱཐཱ; ཙཏུཀྐནིཔཱཏེ ཨེཀཱ ཐེརཱི, ཙཏསྶོ གཱཐཱ; པཉྩཀནིཔཱཏེ དྭཱདས ཐེརིཡོ སཊྛི གཱཐཱ; ཚཀྐནིཔཱཏེ ཨཊྛ ཐེརིཡོ ཨཊྛཙཏྟཱལཱིས གཱཐཱ; སཏྟནིཔཱཏེ ཏིསྶོ ཐེརིཡོ, ཨེཀཝཱིསཏི གཱཐཱ; ཨཊྛ ནིཔཱཏཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ སོལ༹སནིཔཱཏཱ ཨེཀེཀཱ ཐེརིཡོ ཏཾཏཾནིཔཱཏཔརིམཱཎཱ གཱཐཱ; ཝཱིསཏིནིཔཱཏེ པཉྩ ཐེརིཡོ, ཨཊྛཱརསསཏགཱཐཱ; ཏིཾསནིཔཱཏེ ཨེཀཱ ཐེརཱི, ཙཏུཏྟིཾས གཱཐཱ; ཙཏྟཱལཱིསནིཔཱཏེ ཨེཀཱ ཐེརཱི, ཨཊྛཙཏྟཱལཱིས གཱཐཱ; མཧཱནིཔཱཏེཔི ཨེཀཱ ཐེརཱི, པཉྩསཏྟཏི གཱཐཱ. ཨེཝམེཏྠ ནིཔཱཏཱནཾ གཱཐཱཝགྒཱནཾ གཱཐཱནཉྩ པརིམཱཎཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ནིདཱནགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨེཝཾ པརིཙྪིནྣཔརིམཱཎཱསུ པནེཏཱསུ ཐེརགཱཐཱ ཨཱདི. ཏཏྠཱཔི –

‘‘སཱིཧཱནཾཝ ནདནྟཱནཾ, དཱཋཱིནཾ གིརིགབྦྷརེ;

སུཎཱཐ བྷཱཝིཏཏྟཱནཾ, གཱཐཱ ཨཏྠཱུཔནཱཡིཀཱ’’ཏི.

ཨཡཾ པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཱལེ ཨཱཡསྨཏཱ ཨཱནནྡེན ཏེསཾ ཐེརཱནཾ ཐོམནཏྠཾ བྷཱསིཏཱ གཱཐཱ ཨཱདི. ཏཏྠ སཱིཧཱནནྟི སཱིཧསདྡོ ‘‘སཱིཧོ, བྷིཀྑཝེ, མིགརཱཛཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༣༣) མིགརཱཛེ ཨཱགཏོ. ‘‘ཨཐ ཁོ སཱིཧོ སེནཱཔཏི ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༥.༣༤) པཉྙཏྟིཡཾ. ‘‘སཱིཧོཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༥.༩༩; ༡༠.༢༡) ཏཐཱགཏེ. ཏཏྠ ཡཐཱ ཏཐཱགཏེ སདིསཀཔྤནཱཡ ཨཱགཏོ, ཨེཝཾ ཨིདྷཱཔི སདིསཀཔྤནཱཝསེནེཝ ཝེདིཏབྦོ, ཏསྨཱ སཱིཧཱནཾཝཱཏི སཱིཧཱནཾ ཨིཝ. སནྡྷིཝསེན སརལོཔོ ‘‘ཨེཝཾས ཏེ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༢) ཝིཡ. ཏཏྠ ཨིཝཱཏི ནིཔཱཏཔདཾ. སུཎཱཐཱཏི ཨཱཁྱཱཏཔདཾ. ཨིཏརཱནི ནཱམཔདཱནི. སཱིཧཱནཾཝཱཏི ཙ སམྦནྡྷེ སཱམིཝཙནཾ. ཀཱམཉྩེཏྠ སམྦནྡྷཱི སརཱུཔཏོ ན ཝུཏྟོ, ཨཏྠཏོ པན ཝུཏྟོཝ ཧོཏི. ཡཐཱ ཧི ‘‘ཨོཊྛསྶེཝ མུཁཾ ཨེཏསྶཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ཨོཊྛསྶ མུཁཾ ཝིཡ མུཁཾ ཨེཏསྶཱཏི ཨཡམཏྠོ ཝུཏྟོ ཨེཝ ཧོཏི, ཨེཝམིདྷཱཔི ‘‘སཱིཧཱནཾཝཱ’’ཏི ཝུཏྟེ སཱིཧཱནཾ ནཱདོ ཝིཡཱཏི ཨཡམཏྠོ ཝུཏྟོ ཨེཝ ཧོཏི. ཏཏྠ མུཁསདྡསནྣིདྷཱནཾ ཧོཏཱིཏི ཙེ, ཨིདྷཱཔི ‘‘ནདནྟཱན’’ནྟི པདསནྣིདྷཱནཏོ, ཏསྨཱ སཱིཧཱནཾཝཱཏི ནིདསྶནཝཙནཾ. ནདནྟཱནནྟི ཏསྶ ནིདསྶིཏབྦེན སམྦནྡྷདསྶནཾ. དཱཋཱིནནྟི ཏབྦིསེསནཾ. གིརིགབྦྷརེཏི ཏསྶ པཝཏྟིཊྛཱནདསྶནཾ. སུཎཱཐཱཏི སཝནེ ནིཡོཛནཾ. བྷཱཝིཏཏྟཱནནྟི སོཏབྦསྶ པབྷཝདསྶནཾ. གཱཐཱཏི སོཏབྦཝཏྠུདསྶནཾ. ཨཏྠུཔནཱཡིཀཱཏི ཏབྦིསེསནཾ. ཀཱམཉྩེཏྠ ‘‘སཱིཧཱནཾ ནདནྟཱནཾ དཱཋཱིན’’ནྟི པུལླིངྒཝསེན ཨཱགཏཾ, ལིངྒཾ པན པརིཝཏྟེཏྭཱ ‘‘སཱིཧཱིན’’ནྟིཨཱདིནཱ ཨིཏྠིལིངྒཝསེནཱཔི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཀསེསཝསེན ཝཱ སཱིཧཱ ཙ སཱིཧིཡོ ཙ སཱིཧཱ, ཏེསཾ སཱིཧཱནནྟིཨཱདིནཱ སཱདྷཱརཎཱ ཧེཏཱ ཏིསྶོ ནིདཱནགཱཐཱ ཐེརགཱཐཱནཾ ཐེརཱིགཱཐཱནཉྩཱཏི.

ཏཏྠ སཧནཏོ ཧནནཏོ ཙ སཱིཧོ. ཡཐཱ ཧི སཱིཧསྶ མིགརཉྙོ བལཝིསེསཡོགཏོ སརབྷམིགམཏྟཝརཝཱརཎཱདིཏོཔི པརིསྶཡོ ནཱམ ནཏྠི, ཝཱཏཱཏཔཱདིཔརིསྶཡམྤི སོ སཧཏིཡེཝ, གོཙརཱཡ པཀྐམནྟོཔི ཏེཛུསྶདཏཱཡ མཏྟགནྡྷཧཏྠིཝནམཧིཾསཱདིཀེ སམཱགནྟྭཱ ཨབྷཱིརཱུ ཨཚམྦྷཱི ཨབྷིབྷཝཏི, ཨབྷིབྷཝནྟོ ཙ ཏེ ཨཉྙདཏྠུ ཧནྟྭཱ ཏཏྠ མུདུམཾསཱནི བྷཀྑཡིཏྭཱ སུཁེནེཝ ཝིཧརཏི, ཨེཝམེཏེཔི མཧཱཐེརཱ ཨརིཡབལཝིསེསཡོགེན སབྦེསམྤི པརིསྶཡཱནཾ སཧནཏོ, རཱགཱདིསཾཀིལེསབལསྶ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཧནནཏོ པཛཧནཏོ ཏེཛུསྶདབྷཱཝེན ཀུཏོཙིཔི ཨབྷཱིརཱུ ཨཚམྦྷཱི ཛྷཱནཱདིསུཁེན ཝིཧརནྟཱིཏི སཧནཏོ ཧནནཏོ ཙ སཱིཧཱ ཝིཡཱཏི སཱིཧཱ. སདྡཏྠཏོ པན ཡཐཱ ཀནྟནཏྠེན ཨཱདིཨནྟཝིཔལླཱསཏོ ཏཀྐཾ ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ ཧིཾསནཊྛེན སཱིཧོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཐཱ སཧནཊྛེན. པིསོདརཱདིཔཀྑེཔེན ནིརུཏྟིནཡེན པན ཝུཙྩམཱནེ ཝཏྟབྦམེཝ ནཏྠི.

ཨཐ ཝཱ ཡཐཱ མིགརཱཛཱ ཀེསརསཱིཧོ ཨཏྟནོ ཏེཛུསྶདཏཱཡ ཨེཀཙཱརཱི ཝིཧརཏི, ན ཀཉྩི སཧཱཡཾ པཙྩཱསཱིསཏི, ཨེཝམེཏེཔི ཏེཛུསྶདཏཱཡ ཝིཝེཀཱབྷིརཏིཡཱ ཙ ཨེཀཙཱརིནོཏི ཨེཀཙརིཡཊྛེནཔི སཱིཧཱ ཝིཡཱཏི སཱིཧཱ, ཏེནཱཧ – བྷགཝཱ ‘‘སཱིཧཾཝེཀཙརཾ ནཱག’’ནྟི (སཾ. ནི. ༡.༣༠; སུ. ནི. ༡༦༨).

ཨཐ ཝཱ ཨསནྟཱསནཛཝཔརཀྐམཱདིཝིསེསཡོགཏོ སཱིཧཱ ཝིཡཱཏི སཱིཧཱ, ཨེཏེ མཧཱཐེརཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘དྭེམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨསནིཡཱ ཕལནྟིཡཱ ན སནྟསནྟི, ཀཏམེཝ དྭེ? བྷིཀྑུ ཙ ཁཱིཎཱསཝོ སཱིཧོ ཙ མིགརཱཛཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༢.༦༠).

ཛཝོཔི སཱིཧསྶ ཨཉྙེཧི ཨསཱདྷཱརཎོ, ཏཐཱ པརཀྐམོ. ཏཐཱ ཧི སོ ཨུསབྷསཏམྤི ལངྒྷིཏྭཱ ཝནམཧིཾསཱདཱིསུ ནིཔཏཏི, པོཏཀོཔི སམཱནོ པབྷིནྣམདཱནམྤི མཏྟཝརཝཱརཎཱནཾ པཊིམཱནཾ བྷིནྡིཏྭཱ དནྟཀལཱི༹རཾཝ ཁཱདཏི. ཨེཏེསཾ པན ཨརིཡམགྒཛཝོ ཨིདྡྷིཛཝོ ཙ ཨཉྙེཧི ཨསཱདྷཱརཎོ, སམྨཔྤདྷཱནཔརཀྐམོ ཙ ནིརཏིསཡོ. ཏསྨཱ སཱིཧཱནཾཝཱཏི སཱིཧསདིསཱནཾ ཝིཡ. སཱིཧསྶ ཙེཏྠ ཧཱིནཱུཔམཏཱ དཊྛབྦཱ, ཨཙྩནྟཝིསིཊྛསྶ སཧནཱདིཨཏྠསྶ ཐེརེསྭེཝ ལབྦྷནཏོ.

ནདནྟཱནནྟི གཛྫནྟཱནཾ. གོཙརཔརཀྐམཏུཊྛིཝེལཱདཱིསུ ཧི ཡཐཱ སཱིཧཱ ཨཏྟནོ ཨཱསཡཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཝིཛམྦྷིཏྭཱ སཱིཧནཱདཾ ཨབྷཱིཏནཱདཾ ནདནྟི, ཨེཝཾ ཨེཏེཔི ཝིསཡཛ྄ཛྷཏྟཔཙྩཝེཀྑཎཨུདཱནཱདིཀཱལེསུ ཨིམཾ ཨབྷཱིཏནཱདཾ ནདིཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘སཱིཧཱནཾཝ ནདནྟཱན’’ནྟི. དཱཋཱིནནྟི དཱཋཱཝནྟཱནཾ. པསཊྛདཱཋཱིནཾ, ཨཏིསཡདཱཋཱནནྟི ཝཱ ཨཏྠོ. ཡཐཱ ཧི སཱིཧཱ ཨཏིཝིཡ དལ༹ྷཱནཾ ཏིཀྑཱནཉྩ ཙཏུནྣཾ དཱཋཱནཾ བལེན པཊིཔཀྑཾ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཨཏྟནོ མནོརཐཾ མཏྠཀཾ པཱུརེནྟི, ཨེཝམེཏེཔི ཙཏུནྣཾ ཨརིཡམགྒདཱཋཱནཾ བལེན ཨནཱདིམཏི སཾསཱརེ ཨནབྷིབྷཱུཏཔུབྦཔཊིཔཀྑཾ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཨཏྟནོ མནོརཐཾ མཏྠཀཾ པཱཔེསུཾ. ཨིདྷཱཔི དཱཋཱ ཝིཡཱཏི དཱཋཱཏི སདིསཀཔྤནཱཝསེནེཝ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

གིརིགབྦྷརེཏི པབྦཏགུཧཱཡཾ, སམཱིཔཏྠེ བྷུམྨཝཙནཾ. ‘‘གིརིགཝ྄ཧརེ’’ཏི ཀེཙི པཋནྟི. པབྦཏེསུ ཝནགཧནེ ཝནསཎྜེཏི ཨཏྠོ. ཨིདཾ པན ནེསཾ ཝིརོཙནཊྛཱནདསྶནཉྩེཝ སཱིཧནཱདསྶ ཡོགྱབྷཱུམིདསྶནཉྩ. ནདནྟཱནཾ གིརིགབྦྷརེཏི ཡོཛནཱ. ཡཐཱ ཧི སཱིཧཱ ཡེབྷུཡྻེན གིརིགབྦྷརེ ཨཉྙེཧི དུརཱསདཏཱཡ ཛནཝིཝིཏྟེ ཝསནྟཱ ཨཏྟནོ དསྶནེན ཨུཔྤཛྫནཀསྶ ཁུདྡཀམིགསནྟཱསསྶ པརིཧརཎཏྠཾ གོཙརགམནེ སཱིཧནཱདཾ ནདནྟི, ཨེཝམེཏེཔི ཨཉྙེཧི དུརཱསདགིརིགབྦྷརསདིསེཝ སུཉྙཱགཱརེཝསནྟཱ གུཎེཧི ཁུདྡཀཱནཾ པུཐུཛྫནཱནཾ ཏཎྷཱདིཊྛིཔརིཏྟཱསཔརིཝཛྫནཏྠཾ ཝཀྑམཱནགཱཐཱསངྑཱཏཾ ཨབྷཱིཏནཱདཾ ནདིཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘སཱིཧཱནཾཝ ནདནྟཱནཾ, དཱཋཱིནཾ གིརིགབྦྷརེ’’ཏི.

སུཎཱཐཱཏི སཝནཱཎཏྟིཀཝཙནཾ, ཏེན ཝཀྑམཱནཱནཾ གཱཐཱནཾ སནྣིཔཏིཏཱཡ པརིསཱཡ སོཏུཀཱམཏཾ ཨུཔྤཱདེནྟོ སཝནེ ཨཱདརཾ ཛནེཏི, ཨུསྶཱཧཾ སམུཊྛཱཔེནྟོ གཱརཝཾ བཧུམཱནཉྩ ཨུཔཊྛཔེཏི. ཨཐ ཝཱ ‘‘སཱིཧཱན’’ནྟིཨཱདཱིནཾ པདཱནཾ སདིསཀཔྤནཱཡ ཝིནཱ མུཁྱཝསེནེཝ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཏསྨཱ དལ༹ྷཏིཀྑབྷཱཝེན པསཊྛཱཏིསཡདཱཋཏཱཡ དཱཋཱིནཾ གིརིགབྦྷརེ ནདནྟཱནཾ སཱིཧགཛྫིཏཾ གཛྫནྟཱནཾ སཱིཧཱནཾ མིགརཱཛཱུནཾ ཝིཡ ཏེསཾ ཨབྷཱིཏནཱདསདིསཱ གཱཐཱ སུཎཱཐཱཏི ཨཏྠོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ‘‘ཡཐཱ སཱིཧནཱདཾ ནདནྟཱནཾ སཱིཧཱནཾ མིགརཱཛཱུནཾ ཀུཏོཙིཔི བྷཡཱབྷཱཝཏོ སོ ཨབྷཱིཏནཱདོ ཏདཉྙམིགསནྟཱསཀརོ, ཨེཝཾ བྷཱཝིཏཏྟཱནཾ ཨཔྤམཏྟཱནཾ ཐེརཱནཾ སཱིཧནཱདསདིསིཡོ སབྦསོ བྷཡཧེཏཱུནཾ སུཔྤཧཱིནཏྟཱ ཨབྷཱིཏནཱདབྷཱུཏཱ, པམཏྟཛནསནྟཱསཀརཱ གཱཐཱ སུཎཱཐཱ’’ཏི.

བྷཱཝིཏཏྟཱནནྟི བྷཱཝིཏཙིཏྟཱནཾ. ཙིཏྟཉྷི ‘‘ཨཏྟཱ ཧི ཀིར དུདྡམོ (དྷ. པ. ༡༥༩) ཡོ ཝེ ཋིཏཏྟོ ཏསརཾཝ ཨུཛྫཱུ’’ཏི (སུ. ནི. ༢༡༧) ཙ ‘‘ཨཏྟསམྨཱཔཎིདྷཱི’’ཏི (ཁུ. པཱ. ༥.༤; སུ. ནི. ༢༦༣) ཙ ཨེཝམཱདཱིསུ ཨཏྟཱཏི ཝུཙྩཏི, ཏསྨཱ ཨདྷིཙིཏྟཱནུཡོགེན སམཐཝིཔསྶནཱབྷིཝཌྜྷིཏཙིཏྟཱནཾ སམཐཝིཔསྶནཱབྷཱཝནཱམཏྠཀཾ པཱཔེཏྭཱ ཋིཏཱནནྟི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ བྷཱཝིཏཏྟཱནནྟི བྷཱཝིཏསབྷཱཝཱནཾ, སབྷཱཝབྷཱུཏསཱིལཱདིབྷཱཝིཏཱནནྟི ཨཏྠོ. གཱིཡཏཱིཏི གཱཐཱ, ཨནུཊྛུབྷཱདིཝསེན ཨིསཱིཧི པཝཏྟིཏཾ ཙཏུཔྤདཾ ཚཔྤདཾ ཝཱ ཝཙནཾ. ཨཉྙེསམྤི ཏཾསདིསཏཱཡ ཏཐཱ ཝུཙྩནྟི. ཨཏྟཏྠཱདིབྷེདེ ཨཏྠེ ཨུཔནེནྟི ཏེསུ ཝཱ ཨུཔནིཡྻནྟཱིཏི ཨཏྠཱུཔནཱཡིཀཱ.

ཨཐ ཝཱ བྷཱཝིཏཏྟཱནནྟི བྷཱཝིཏཏྟཱབྷཱཝཱནཾ, ཨཏྟབྷཱཝོ ཧི ཨཱཧིཏོ ཨཧཾ མཱནོ ཨེཏྠཱཏི ‘‘ཨཏྟཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི, སོ ཙ ཏེཧི ཨཔྤམཱདབྷཱཝནཱཡ ཨནཝཛྫབྷཱཝནཱཡ བྷཱཝིཏོ སམྨདེཝ གུཎགནྡྷཾ གཱཧཱཔིཏོ. ཏེན ཏེསཾ ཀཱཡབྷཱཝནཱ སཱིལབྷཱཝནཱ ཙིཏྟབྷཱཝནཱ པཉྙཱབྷཱཝནཱཏི ཙཏུནྣམྤི བྷཱཝནཱནཾ པརིཔུཎྞབྷཱཝཾ དསྶེཏི. ‘‘བྷཱཝནཱ’’ཏི ཙ སམྦོདྷིཔཊིཔདཱ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཱ. ཡཱཡཾ སཙྩསམྦོདྷི ཨཏྠི, སཱ དུཝིདྷཱ ཨབྷིསམཡཏོ ཏདཏྠཏོ ཙ. སམྦོདྷི པན ཏིཝིདྷཱ སམྨཱསམྦོདྷི པཙྩེཀསམྦོདྷི སཱཝཀསམྦོདྷཱིཏི. ཏཏྠ སམྨཱ སཱམཾ སབྦདྷམྨཱནཾ བུཛ྄ཛྷནཏོ བོདྷནཏོ ཙ སམྨཱསམྦོདྷི. སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཔདཊྛཱནཾ མགྒཉཱཎཾ མགྒཉཱཎཔདཊྛཱནཉྩ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ ‘‘སམྨཱསམྦོདྷཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏེནཱཧ –

‘‘བུདྡྷོཏི ཡོ སོ བྷགཝཱ སཡམྦྷཱུ ཨནཱཙརིཡཀོ པུབྦེ ཨནནུསྶུཏེསུ དྷམྨེསུ སཱམཾ སཙྩཱནི ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷི, ཏཏྠ ཙ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོ བལེསུ ཙ ཝསཱིབྷཱཝ’’ནྟི (མཧཱནི. ༡༩༢; ཙཱུལ༹ནི. པཱརཱཡནཏྠུཏིགཱཐཱནིདྡེས ༩༧; པཊི. མ. ༡.༡༦༡).

བོདྷནེཡྻབོདྷནཏྠོ ཧི བལེསུ ཝསཱིབྷཱཝོ. པཙྩེཀཾ སཡམེཝ བོདྷཱིཏི པཙྩེཀསམྦོདྷི, ཨནནུབུདྡྷོ སཡམྦྷཱུཉཱཎེན སཙྩཱབྷིསམཡོཏི ཨཏྠོ. སམྨཱསམྦུདྡྷཱནཉྷི སཡམྦྷཱུཉཱཎཏཱཡ སཡམེཝ པཝཏྟམཱནོཔི སཙྩཱབྷིསམཡོ སཱནུབུདྡྷོ ཨཔརིམཱཎཱནཾ སཏྟཱནཾ སཙྩཱབྷིསམཡསྶ ཧེཏུབྷཱཝཏོ. ཨིམེསཾ པན སོ ཨེཀསྶཱཔི སཏྟསྶ སཙྩཱབྷིསམཡཧེཏུ ན ཧོཏི. སཏྠུ དྷམྨདེསནཱཡ སཝནནྟེ ཛཱཏཱཏི སཱཝཀཱ. སཱཝཀཱནཾ སཙྩཱབྷིསམཡོ སཱཝཀསམྦོདྷི. ཏིཝིདྷཱཔེསཱ ཏིཎྞཾ བོདྷིསཏྟཱནཾ ཡཐཱསཀཾ ཨཱགམནཱིཡཔཊིཔདཱཡ མཏྠཀཔྤཏྟིཡཱ སཏིཔཊྛཱནཱདཱིནཾ སཏྟཏིཾསཱཡ བོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨཱནཾ བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ ཨིཏརཱབྷིསམཡཱནཾ ཏདཝིནཱབྷཱཝཏོ. ན ཧི སཙྪིཀིརིཡཱབྷིསམཡེན ཝིནཱ བྷཱཝནཱབྷིསམཡོ སམྦྷཝཏི, སཏི ཙ བྷཱཝནཱབྷིསམཡེ པཧཱནཱབྷིསམཡོ པརིཉྙཱབྷིསམཡོ ཙ སིདྡྷོཡེཝ ཧོཏཱིཏི.

ཡདཱ ཧི མཧཱབོདྷིསཏྟོ པརིཔཱུརིཏབོདྷིསམྦྷཱརོ ཙརིམབྷཝེ ཀཏཔུབྦཀིཙྩོ བོདྷིམཎྜཾ ཨཱརུཡ྄ཧ – ‘‘ན ཏཱཝིམཾ པལླངྐཾ བྷིནྡིསྶཱམི, ཡཱཝ ན མེ ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩིསྶཏཱི’’ཏི པཊིཉྙཾ ཀཏྭཱ ཨཔརཱཛིཏཔལླངྐེ ནིསིནྣོ ཨསམྤཏྟཱཡ ཨེཝ སཉྫྷཱཝེལཱཡ མཱརབལཾ ཝིདྷམིཏྭཱ པུརིམཡཱམེ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎེན ཨནེཀཱཀཱརཝོཀཱརེ པུབྦེ ནིཝུཏྠཀྑནྡྷེ ཨནུསྶརིཏྭཱ མཛ྄ཛྷིམཡཱམེ དིབྦཙཀྑུཝིསོདྷནེན ཙུཏཱུཔཔཱཏཉཱཎཨནཱགཏཾསཉཱཎཱནི ཨདྷིགནྟྭཱ པཙྪིམཡཱམེ ‘‘ཀིཙྪཾ ཝཏཱཡཾ ལོཀོ ཨཱཔནྣོ ཛཱཡཏི ཙ ཛཱིཡཏི ཙ མཱིཡཏི ཙ ཙཝཏི ཙ ཨུཔཔཛྫཏི ཙ, ཨཐ ཙ པནིམསྶ དུཀྑསྶ ནིསྶརཎཾ ནཔྤཛཱནཱཏི ཛརཱམརཎསྶཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༢.༥༧) ཛརཱམརཎཏོ པཊྛཱཡ པཊིཙྩསམུཔྤཱདམུཁེན ཝིཔསྶནཾ ཨབྷིནིཝིསིཏྭཱ མཧཱགཧནཾ ཚིནྡིཏུཾ ནིསདསིལཱཡཾ ཕརསུཾ ནིསེནྟོ ཝིཡ ཀིལེསགཧནཾ ཚིནྡིཏུཾ ལོཀནཱཐོ ཉཱཎཕརསུཾ ཏེཛེནྟོ བུདྡྷབྷཱཝཱཡ ཧེཏུསམྤཏྟིཡཱ པརིཔཱཀཾ གཏཏྟཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཱདྷིགམཱཡ ཝིཔསྶནཾ གབྦྷཾ གཎྷཱཔེནྟོ ཨནྟརནྟརཱ ནཱནཱསམཱཔཏྟིཡོ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཡཐཱཝཝཏྠཱཔིཏེ ནཱམརཱུཔེ ཏིལཀྑཎཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཨནུཔདདྷམྨཝིཔསྶནཱཝསེན ཨནེཀཱཀཱརཝོཀཱརསངྑཱརེ སམྨསནྟོ ཚཏྟིཾསཀོཊིསཏསཧསྶམུཁེན སམྨསནཝཱརཾ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ ཏཏྠ མཧཱཝཛིརཉཱཎསངྑཱཏེ ཝིཔསྶནཱཉཱཎེ ཏིཀྑེ སཱུརེ པསནྣེ ཝུཊྛཱནགཱམིནིབྷཱཝེན པཝཏྟམཱནེ ཡདཱ ཏཾ མགྒེན གྷཊེཏི, ཏདཱ མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ དིཡཌྜྷཀིལེསསཧསྶཾ ཁེཔེནྟོ ཨགྒམགྒཀྑཎེ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨདྷིགཙྪཏི ནཱམ, ཨགྒཕལཀྑཎཏོ པཊྛཱཡ ཨདྷིགཏོ ནཱམ. སམྨཱསམྦུདྡྷབྷཱཝཏོ དསབལཙཏུཝེསཱརཛྫཱདཡོཔི ཏསྶ ཏདཱ ཧཏྠགཏཱཡེཝ ཧོནྟཱིཏི ཨཡཾ ཏཱཝ ཨབྷིསམཡཏོ སམྨཱསམྦོདྷིཔཊིཔདཱ. ཏདཏྠཏོ པན མཧཱབྷིནཱིཧཱརཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཏུསིཏབྷཝནེ ནིབྦཏྟི, ཨེཏྠནྟརེ པཝཏྟཾ བོདྷིསམྦྷཱརསམྦྷརཎཾ. ཏཏྠ ཡཾ ཝཏྟབྦཾ, ཏཾ སབྦཱཀཱརསམྤནྣཾ ཙརིཡཱཔིཊཀཝཎྞནཱཡཾ ཝིཏྠཱརཏོ ཝུཏྟམེཝཱཏི ཏཏྠ ཝུཏྟནཡེནེཝ གཧེཏབྦཾ.

པཙྩེཀབོདྷིསཏྟཱཔི པཙྩེཀབོདྷིཡཱ ཀཏཱབྷིནཱིཧཱརཱ ཨནུཔུབྦེན སམྦྷཏཔཙྩེཀསམྦོདྷིསམྦྷཱརཱ ཏཱདིསེ ཀཱལེ ཙརིམཏྟབྷཱཝེ ཋིཏཱ ཉཱཎསྶ པརིཔཱཀགཏབྷཱཝེན ཨུཔཊྛིཏཾ སཾཝེགནིམིཏྟཾ གཧེཏྭཱ སཝིསེསཾ བྷཝཱདཱིསུ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ སཡམྦྷཱུཉཱཎེན པཝཏྟི པཝཏྟིཧེཏུཾ ནིཝཏྟི ནིཝཏྟིཧེཏུཉྩ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ‘‘སོ ‘ཨིདཾ དུཀྑ’ནྟི ཡོནིསོ མནསི ཀརོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཱགཏནཡེན ཙཏུསཙྩཀམྨཊྛཱནཾ པརིབྲཱུཧེནྟཱ ཨཏྟནོ ཨབྷིནཱིཧཱརཱནུརཱུཔཾ སངྑཱརེ པརིམདྡནྟཱ ཨནུཀྐམེན ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ ཨགྒམགྒཾ ཨདྷིགཙྪནྟཱ པཙྩེཀསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷནྟི ནཱམ, ཨགྒཕལཀྑཎཏོ པཊྛཱཡ པཙྩེཀསམྦུདྡྷཱ ནཱམ ཧུཏྭཱ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ ཨགྒདཀྑིཎེཡྻཱ ཧོནྟི.

སཱཝཀཱ པན སཏྠུ སབྲཧྨཙཱརིནོ ཝཱ ཙཏུསཙྩཀམྨཊྛཱནཀཐཾ སུཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ ཁཎེ ཀཱལནྟརེ ཝཱ ཏཛྫཾ པཊིཔཏྟིཾ ཨནུཏིཊྛནྟཱ གྷཊེནྟཱ ཝཱཡམནྟཱ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ, ཡདི ཝཱ པཊིཔདཱཡ ཝཌྜྷནྟིཡཱ, སཙྩཱནི པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟཱ ཨཏྟནོ ཨབྷིནཱིཧཱརཱནུརཱུཔསིདྡྷིཨགྒསཱཝཀབྷཱུམིཡཱ ཝཱ ཀེཝལཾ ཝཱ ཨགྒམགྒཀྑཎེ སཱཝཀསམྦོདྷིཾ ཨདྷིགཙྪནྟི ནཱམ. ཏཏོ པརཾ སཱཝཀབུདྡྷཱ ནཱམ ཧོནྟི སདེཝཀེ ལོཀེ ཨགྒདཀྑིཎེཡྻཱ. ཨེཝཾ ཏཱཝ ཨབྷིསམཡཏོ པཙྩེཀསམྦོདྷི སཱཝཀསམྦོདྷི ཙ ཝེདིཏབྦཱ.

ཏདཏྠཏོ པན ཡཐཱ མཧཱབོདྷིསཏྟཱནཾ ཧེཊྛིམཔརིཙྪེདེན ཙཏྟཱརི ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤཱནཾ སཏསཧསྶཉྩ བོདྷིསམྦྷཱརསམྦྷརཎཾ ཨིཙྪིཏབྦཾ མཛ྄ཛྷིམཔརིཙྪེདེན ཨཊྛ ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤཱནཾ སཏསཧསྶཉྩ, ཨུཔརིམཔརིཙྪེདེན སོལ༹ས ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤཱནཾ སཏསཧསྶཉྩ ཨེཏེ ཙ བྷེདཱ པཉྙཱདྷིཀསདྡྷཱདྷིཀཝཱིརིཡཱདྷིཀཝསེན ཝེདིཏབྦཱ. པཉྙཱདྷིཀཱནཉྷི སདྡྷཱ མནྡཱ ཧོཏི པཉྙཱ ཏིཀྑཱ, ཏཏོ ཙ ཨུཔཱཡཀོསལླསྶ ཝིསདནིཔུཎབྷཱཝེན ནཙིརསྶེཝ པཱརམིཡོ པཱརིཔཱུརིཾ གཙྪནྟི. སདྡྷཱདྷིཀཱནཾ པཉྙཱ མཛ྄ཛྷིམཱ ཧོཏཱིཏི ཏེསཾ ནཱཏིསཱིགྷཾ ནཱཏིསཎིཀཾ པཱརམིཡོ པཱརིཔཱུརིཾ གཙྪནྟི. ཝཱིརིཡཱདྷིཀཱནཾ པན པཉྙཱ མནྡཱ ཧོཏཱིཏི ཏེསཾ ཙིརེནེཝ པཱརམིཡོ པཱརིཔཱུརིཾ གཙྪནྟི. ན ཨེཝཾ པཙྩེཀབོདྷིསཏྟཱནཾ. ཏེསཉྷི སཏིཔི པཉྙཱདྷིཀབྷཱཝེ དྭེ ཨསངྑྱེཡྻཱནི ཀཔྤཱནཾ སཏསཧསྶཉྩ བོདྷིསམྦྷཱརསམྦྷརཎཾ ཨིཙྪིཏབྦཾ, ན ཏཏོ ཨོརཾ. སདྡྷཱདྷིཀཝཱིརིཡཱདྷིཀཱཔི ཝུཏྟཔརིཙྪེདཏོ པརཾ ཀཏིཔཡེ ཨེཝ ཀཔྤེ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ པཙྩེཀསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷནྟི, ན ཏཏིཡཾ ཨསངྑྱེཡྻནྟི. སཱཝཀབོདྷིསཏྟཱནཾ པན ཡེསཾ ཨགྒསཱཝཀབྷཱཝཱཡ ཨབྷིནཱིཧཱརོ, ཏེསཾ ཨེཀཾ ཨསངྑྱེཡྻཾ ཀཔྤཱནཾ སཏསཧསྶཉྩ སམྦྷཱརསམྦྷརཎཾ ཨིཙྪིཏབྦཾ. ཡེསཾ མཧཱསཱཝཀབྷཱཝཱཡ, ཏེསཾ ཀཔྤཱནཾ སཏསཧསྶམེཝ, ཏཐཱ བུདྡྷསྶ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨུཔཊྛཱཀསྶ པུཏྟསྶ ཙ. ཏཏྠ ཡཐཱ –

‘‘མནུསྶཏྟཾ ལིངྒསམྤཏྟི, ཧེཏུ སཏྠཱརདསྶནཾ;

པབྦཛྫཱ གུཎསམྤཏྟི, ཨདྷིཀཱརོ ཙ ཚནྡཏཱ;

ཨཊྛདྷམྨསམོཧཱནཱ, ཨབྷིནཱིཧཱརོ སམིཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི. (བུ. ཝཾ. ༢.༥༩) –

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཨཊྛ དྷམྨེ སམོདྷཱནེཏྭཱ ཀཏཔཎིདྷཱནཱནཾ མཧཱབོདྷིསཏྟཱནཾ མཧཱབྷིནཱིཧཱརཏོ པབྷུཏི སཝིསེསཾ དཱནཱདཱིསུ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟཱནཾ དིཝསེ དིཝསེ ཝེསྶནྟརདཱནསདིསཾ མཧཱདཱནཾ དེནྟཱནཾ ཏདནུརཱུཔསཱིལཱདིཀེ སབྦཔཱརམིདྷམྨེ ཨཱཙིནནྟཱནམྤི ཡཐཱཝུཏྟཀཱལཔརིཙྪེདཾ ཨསམྤཏྭཱ ཨནྟརཱ ཨེཝ བུདྡྷབྷཱཝཔྤཏྟི ནཱམ ནཏྠི. ཀསྨཱ? ཉཱཎསྶ ཨཔརིཔཙྩནཏོ. པརིཙྪིནྣཀཱལེ ནིཔྥཱདིཏཾ ཝིཡ ཧི སསྶཾ བུདྡྷཉཱཎཾ ཡཐཱཔརིཙྪིནྣཀཱལཝསེནེཝ ཝུདྡྷིཾ ཝིརུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ ཨཱཔཛྫནྟཾ གབྦྷཾ གཎྷནྟཾ པརིཔཱཀཾ གཙྪཏཱིཏི ཨེཝཾ –

‘‘མནུསྶཏྟཾ ལིངྒསམྤཏྟི, ཝིགཏཱསཝདསྶནཾ;

ཨདྷིཀཱརོ ཚནྡཏཱ ཨེཏེ, ཨབྷིནཱིཧཱརཀཱརཎཱ’’ཏི. (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟཝཎྞནཱ) –

ཨིམེ པཉྩ དྷམྨེ སམོདྷཱནེཏྭཱ ཀཏཱབྷིནཱིཧཱརཱནཾ པཙྩེཀབོདྷིསཏྟཱནཾ ‘‘ཨདྷིཀཱརོ ཚནྡཏཱ’’ཏི དྭངྒསམནྣཱགཏཱཡ པཏྠནཱཡ ཝསེན ཀཏཔཎིདྷཱནཱནཾ སཱཝཀབོདྷིསཏྟཱནཉྩ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝུཏྟཀཱལཔརིཙྪེདཾ ཨསམྤཏྭཱ ཨནྟརཱ ཨེཝ པཙྩེཀསམྦོདྷིཡཱ ཡཐཱཝུཏྟསཱཝཀསམྦོདྷིཡཱ ཙ ཨདྷིགམོ ནཏྠི. ཀསྨཱ? ཉཱཎསྶ ཨཔརིཔཙྩནཏོ. ཨིམེསམྤི ཧི ཡཐཱ མཧཱབོདྷིསཏྟཱནཾ དཱནཱདིཔཱརམཱིཧི པརིབྲཱུཧིཏཱ པཉྙཱཔཱརམཱི ཨནུཀྐམེན གབྦྷཾ གཎྷནྟཱི པརིཔཱཀཾ གཙྪནྟཱི བུདྡྷཉཱཎཾ པརིཔཱུརེཏི, ཨེཝཾ དཱནཱདཱིཧི པརིབྲཱུཧིཏཱ ཨནུཔུབྦེན ཡཐཱརཧཾ གབྦྷཾ གཎྷནྟཱི པརིཔཱཀཾ གཙྪནྟཱི པཙྩེཀབོདྷིཉཱཎཾ སཱཝཀབོདྷིཉཱཎཉྩ པརིཔཱུརེཏི. དཱནཔརིཙཡེན ཧེཏེ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཨལོབྷཛ྄ཛྷཱསཡཏཱཡ སབྦཏྠ ཨསངྒམཱནསཱ ཨནཔེཀྑཙིཏྟཱ ཧུཏྭཱ, སཱིལཔརིཙཡེན སུསཾཝུཏཀཱཡཝཱཙཏཱཡ སུཔརིསུདྡྷཀཱཡཝཙཱིཀམྨནྟཱ པརིསུདྡྷཱཛཱིཝཱ ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཱ བྷོཛནེ མཏྟཉྙུནོ ཧུཏྭཱ ཛཱགརིཡཱནུཡོགེན ཙིཏྟཾ སམཱདཧནྟི, སྭཱཡཾ ཏེསཾ ཛཱགརིཡཱནུཡོགོ གཏཔཙྩཱགཏིཀཝཏྟཝསེན ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཝཾ པན པཊིཔཛྫནྟཱནཾ ཨདྷིཀཱརསམྤཏྟིཡཱ ཨཔྤཀསིརེནེཝ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ པཉྩཱབྷིཉྙཱ ཚལ༹བྷིཉྙཱ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱུཏཱ པུབྦབྷཱགཝིཔསྶནཱ ཙ ཧཏྠགཏཱཡེཝ ཧོནྟི. ཝཱིརིཡཱདཡོ པན ཏདནྟོགདྷཱ ཨེཝ. ཡཉྷི པཙྩེཀབོདྷིཡཱ སཱཝཀབོདྷིཡཱ ཝཱ ཨཏྠཱཡ དཱནཱདིཔུཉྙསམྦྷརཎེ ཨབྦྷུསྶཧནཾ, ཨིདཾ ཝཱིརིཡཾ. ཡཾ ཏདནུཔརོདྷསྶ སཧནཾ, ཨཡཾ ཁནྟི. ཡཾ དཱནསཱིལཱདིསམཱདཱནཱཝིསཾཝཱདནཾ, ཨིདཾ སཙྩཾ. སབྦཏྠམེཝ ཨཙལསམཱདྷཱནཱདྷིཊྛཱནཾ, ཨིདཾ ཨདྷིཊྛཱནཾ. ཡཱ དཱནསཱིལཱདཱིནཾ པཝཏྟིཊྛཱནབྷཱུཏེསུ སཏྟེསུ ཧིཏེསིཏཱ, ཨཡཾ མེཏྟཱ. ཡཾ སཏྟཱནཾ ཀཏཝིཔྤཀཱརེསུ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑནཾ, ཨཡཾ ཨུཔེཀྑཱཏི. ཨེཝཾ དཱནསཱིལབྷཱཝནཱསུ སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱསུ ཙ སིཛ྄ཛྷམཱནཱསུ ཝཱིརིཡཱདཡོ སིདྡྷཱ ཨེཝ ཧོནྟི. སཱཡེཝ པཙྩེཀབོདྷིཨཏྠཱཡ སཱཝཀབོདྷིཨཏྠཱཡ ཙ དཱནཱདིཔཊིཔདཱ ཏེསཾ བོདྷིསཏྟཱནཾ སནྟཱནསྶ བྷཱཝནཏོ པརིབྷཱཝནཏོ བྷཱཝནཱ ནཱམ. ཝིསེསཏོ དཱནསཱིལཱདཱིཧི སྭཱབྷིསངྑཏེ སནྟཱནེ པཝཏྟཱ སམཐཝིཔསྶནཱཔཊིཔདཱ, ཡཏོ ཏེ བོདྷིསཏྟཱ པུབྦཡོགཱཝཙརསམུདཱགམསམྤནྣཱ ཧོནྟི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ –

‘‘པཉྩིམེ, ཨཱནནྡ, ཨཱནིསཾསཱ པུབྦཡོགཱཝཙརེ. ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷཱནནྡ, པུབྦཡོགཱཝཙརོ དིཊྛེཝ དྷམྨེ པཊིཀཙྩ ཨཉྙཾ ཨཱརཱདྷེཏི, ནོ ཙེ དིཊྛེཝ དྷམྨེ པཊིཀཙྩ ཨཉྙཾ ཨཱརཱདྷེཏི, ཨཐ མརཎཀཱལེ ཨཉྙཾ ཨཱརཱདྷེཏི, ཨཐ དེཝཔུཏྟོ སམཱནོ ཨཉྙཾ ཨཱརཱདྷེཏི, ཨཐ བུདྡྷཱནཾ སམྨུཁཱིབྷཱཝེ ཁིཔྤཱབྷིཉྙོ ཧོཏི, ཨཐ པཙྪིམེ ཀཱལེ པཙྩེཀསམྦུདྡྷོ ཧོཏཱི’’ཏི (སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.ཁགྒཝིསཱཎསུཏྟཝཎྞནཱ).

ཨིཏི པུབྦབྷཱགཔཊིཔདཱབྷཱུཏཱཡ པཱརམིཏཱཔརིབྷཱཝིཏཱཡ སམཐཝིཔསྶནཱབྷཱཝནཱཡ ནིརོདྷགཱམིནིཔཊིཔདཱབྷཱུཏཱཡ ཨབྷིསམཡསངྑཱཏཱཡ མགྒབྷཱཝནཱཡ ཙ བྷཱཝིཏཏྟབྷཱཝཱ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷབུདྡྷསཱཝཀཱ བྷཱཝིཏཏྟཱ ནཱམ. ཏེསུ ཨིདྷ བུདྡྷསཱཝཀཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ.

ཨེཏྠ ཙ ‘‘སཱིཧཱནཾཝཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཐེརཱནཾ སཱིཧསམཱནཝུཏྟིཏཱདསྶནེན ཨཏྟནོ པཊིཔཀྑེཧི ཨནབྷིབྷཝནཱིཡཏཾ, ཏེ ཙ ཨབྷིབྷུཡྻ པཝཏྟིཾ དསྶེཏི. ‘‘སཱིཧཱནཾཝ ནདནྟཱནཾ…པེ… གཱཐཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཐེརགཱཐཱནཾ སཱིཧནཱདསདིསཏཱདསྶནེན ཏཱསཾ པརཝཱདེཧི ཨནབྷིབྷཝནཱིཡཏཾ, ཏེ ཙ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ པཝཏྟིཾ དསྶེཏི. ‘‘བྷཱཝིཏཏྟཱན’’ནྟི ཨིམིནཱ ཏདུབྷཡསྶ ཀཱརཎཾ ཝིབྷཱཝེཏི. བྷཱཝིཏཏྟབྷཱཝེན ཐེརཱ ཨིདྷ སཱིཧསདིསཱ ཝུཏྟཱ, ཏེསཉྩ གཱཐཱ སཱིཧནཱདསདིསིཡོ. ‘‘ཨཏྠཱུཔནཱཡིཀཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཨབྷིབྷཝནེ པཡོཛནཾ དསྶེཏི. ཏཏྠ ཐེརཱནཾ པཊིཔཀྑོ ནཱམ སཾཀིལེསདྷམྨོ, ཏདབྷིབྷཝོ ཏདངྒིཝིཀྑམྦྷནཔྤཧཱནེཧི སདྡྷིཾ སམུཙྪེདཔྤཧཱནཾ. ཏསྨིཾ སཏི པཊིཔསྶདྡྷཱིཔྤཧཱནཾ ནིསྶརཎཔྤཧཱནཉྩ སིདྡྷམེཝ ཧོཏི, ཡཏོ ཏེ བྷཱཝིཏཏྟཱཏི ཝུཙྩནྟི. མགྒཀྑཎེ ཧི ཨརིཡཱ ཨཔྤམཱདབྷཱཝནཾ བྷཱཝེནྟི ནཱམ, ཨགྒཕལཀྑཎཏོ པཊྛཱཡ བྷཱཝིཏཏྟཱ ནཱམཱཏི ཝུཏྟོཝཱཡམཏྠོ.

ཏེསུ ཏདངྒཔྤཧཱནེན ནེསཾ སཱིལསམྤདཱ དསྶིཏཱ, ཝིཀྑམྦྷནཔྤཧཱནེན སམཱདྷིསམྤདཱ, སམུཙྪེདཔྤཧཱནེན པཉྙཱསམྤདཱ, ཨིཏརེན ཏཱསཾ ཕལཾ དསྶིཏཾ. སཱིལེན ཙ ཏེསཾ པཊིཔཏྟིཡཱ ཨཱདིཀལྱཱཎཏཱ དསྶིཏཱ, ‘‘ཀོ ཙཱདི ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ? སཱིལཉྩ སུཝིསུདྡྷཾ’’ (སཾ. ནི. ༥.༣༦༩), ‘‘སཱིལེ པཏིཊྛཱཡ’’ (སཾ. ནི. ༡.༢༣; ཝིསུདྡྷི. ༡.༡), ‘‘སབྦཔཱཔསྶ ཨཀརཎ’’ནྟི (དྷ. པ. ༡༨༣; དཱི. ནི. ༢.༩༠) ཙ ཝཙནཏོ སཱིལཾ པཊིཔཏྟིཡཱ ཨཱདིཀལྱཱཎཾཝ ཨཝིཔྤཊིསཱརཱདིགུཎཱཝཧཏྟཱ. སམཱདྷིནཱ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཏཱ དསྶིཏཱ, ‘‘ཙིཏྟཾ བྷཱཝཡཾ’’, ‘‘ཀུསལསྶ ཨུཔསམྤདཱ’’ཏི ཙ ཝཙནཏོ སམཱདྷིཔཊིཔཏྟིཡཱ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎོཝ, ཨིདྡྷིཝིདྷཱདིགུཎཱཝཧཏྟཱ. པཉྙཱཡ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎཏཱ དསྶིཏཱ, ‘‘སཙིཏྟཔརིཡོདཔནཾ’’ (དྷ. པ. ༡༨༣; དཱི. ནི. ༢.༩༠), ‘‘པཉྙཾ བྷཱཝཡ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༡.༢༣; ཝིསུདྡྷི. ༡.༡) ཙ ཝཙནཏོ པཉྙཱ པཊིཔཏྟིཡཱ པརིཡོསཱནཾཝ, པཉྙུཏྟརཏོ ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ སཱཝ ཀལྱཱཎཱ ཨིཊྛཱནིཊྛེསུ ཏཱདིབྷཱཝཱཝཧཏྟཱ.

‘‘སེལོ ཡཐཱ ཨེཀགྷནོ, ཝཱཏེན ན སམཱིརཏི; (མཧཱཝ. ༢༤༤);

ཨེཝཾ ནིནྡཱཔསཾསཱསུ, ན སམིཉྫནྟི པཎྜིཏཱ’’ཏི. (དྷ. པ. ༨༡) –

ཧི ཝུཏྟཾ.

ཏཐཱ སཱིལསམྤདཱཡ ཏེཝིཛྫབྷཱཝོ དསྶིཏོ. སཱིལསམྤཏྟིཉྷི ནིསྶཱཡ ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ པཱཔུཎནྟི. སམཱདྷིསམྤདཱཡ ཚལ༹བྷིཉྙཱབྷཱཝོ. སམཱདྷིསམྤཏྟིཉྷི ནིསྶཱཡ ཚལ༹བྷིཉྙཱ པཱཔུཎནྟི. པཉྙཱསམྤདཱཡ པབྷིནྣཔཊིསམྦྷིདཱབྷཱཝོ. པཉྙཱསམྤདཉྷི ནིསྶཱཡ ཙཏསྶོ པཊིསམྦྷིདཱ པཱཔུཎནྟི. ཨིམིནཱ ཏེསཾ ཐེརཱནཾ ཀེཙི ཏེཝིཛྫཱ, ཀེཙི ཚལ༹བྷིཉྙཱ, ཀེཙི པཊིསམྦྷིདཱཔཏྟཱཏི ཨཡམཏྠོ དསྶིཏོཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཏཐཱ སཱིལསམྤདཱཡ ཏེསཾ ཀཱམསུཁཱནུཡོགསངྑཱཏསྶ ཨནྟསྶ པརིཝཛྫནཾ དསྶེཏི. སམཱདྷིསམྤདཱཡ ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགསངྑཱཏསྶ, པཉྙཱསམྤདཱཡ མཛ྄ཛྷིམཱཡ པཊིཔདཱཡ སེཝནཾ དསྶེཏི. ཏཐཱ སཱིལསམྤདཱཡ ཏེསཾ ཝཱིཏིཀྐམཔྤཧཱནཾ ཀིལེསཱནཾ དསྶེཏི. སམཱདྷིསམྤདཱཡ པརིཡུཊྛཱནཔྤཧཱནཾ, པཉྙཱསམྤདཱཡ ཨནུསཡཔྤཧཱནཾ དསྶེཏི. སཱིལསམྤདཱཡ ཝཱ དུཙྩརིཏསཾཀིལེསཝིསོདྷནཾ, སམཱདྷིསམྤདཱཡ ཏཎྷཱསཾཀིལེསཝིསོདྷནཾ, པཉྙཱསམྤདཱཡ དིཊྛིསཾཀིལེསཝིསོདྷནཾ དསྶེཏི. ཏདངྒཔྤཧཱནེན ཝཱ ནེསཾ ཨཔཱཡསམཏིཀྐམོ དསྶིཏོ. ཝིཀྑམྦྷནཔྤཧཱནེན ཀཱམདྷཱཏུསམཏིཀྐམོ, སམུཙྪེདཔྤཧཱནེན སབྦབྷཝསམཏིཀྐམོ དསྶིཏོཏི ཝེདིཏབྦཾ.

‘‘བྷཱཝིཏཏྟཱན’’ནྟི ཝཱ ཨེཏྠ སཱིལབྷཱཝནཱ, ཙིཏྟབྷཱཝནཱ པཉྙཱབྷཱཝནཱཏི ཏིསྶོ བྷཱཝནཱ ཝེདིཏབྦཱ ཀཱཡབྷཱཝནཱཡ ཏདནྟོགདྷཏྟཱ. སཱིལབྷཱཝནཱ ཙ པཊིཔཏྟིཡཱ ཨཱདཱིཏི སབྦཾ པུརིམསདིསཾ. ཡཐཱ པན སཱིཧནཱདཾ པརེ མིགགཎཱ ན སཧནྟི, ཀུཏོ ཨབྷིབྷཝེ, ཨཉྙདཏྠུ སཱིཧནཱདོཝ ཏེ ཨབྷིབྷཝཏི ཨེཝམེཝ ཨཉྙཏིཏྠིཡཝཱདཱ ཐེརཱནཾ ཝཱདེ ན སཧནྟི, ཀུཏོ ཨབྷིབྷཝེ, ཨཉྙདཏྠུ ཐེརཝཱདཱཝ ཏེ ཨབྷིབྷཝནྟི. ཏཾ ཀིསྶ ཧེཏུ? ‘‘སབྦེ སངྑཱརཱ ཨནིཙྩཱ, སབྦེ སངྑཱརཱ དུཀྑཱ, སབྦེ དྷམྨཱ ཨནཏྟཱ’’ཏི (དྷ. པ. ༢༧༧-༢༧༩) ‘‘ནིབྦཱནདྷཱཏཱུ’’ཏི ཙ པཝཏྟནཏོ. ན ཧི དྷམྨཏོ སཀྐཱ ཀེནཙི ཨཉྙཐཱ ཀཱཏུཾ ཨཔྤཊིཝཏྟནཱིཡཏོ. ཡཾ པནེཏྠ ཝཏྟབྦཾ, ཏཾ པརཏོ ཨཱཝིབྷཝིསྶཏི. ཨེཝམེཏྠ སངྑེཔེནེཝ པཋམགཱཐཱཡ ཨཏྠཝིབྷཱཝནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

དུཏིཡགཱཐཱཡཾ པན ཨཡཾ སམྦནྡྷདསྶནམུཁེན ཨཏྠཝིབྷཱཝནཱ. ཏཏྠ ཡེསཾ ཐེརཱནཾ གཱཐཱ སཱཝེཏུཀཱམོ, ཏེ སཱདྷཱརཎཝསེན ནཱམཏོ གོཏྟཏོ གུཎཏོ ཙ ཀིཏྟེཏུཾ ‘‘ཡཐཱནཱམཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨསཱདྷཱརཎཏོ པན ཏཏྠ ཏཏྠ གཱཐཱསྭེཝ ཨཱཝིབྷཝིསྶཏི. ཏཏྠ ཡཐཱནཱམཱཏི ཡཾཡཾནཱམཱ, སུབྷཱུཏི མཧཱཀོཊྛིཀོཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ནཱམདྷེཡྻེན པཉྙཱཏཱཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱགོཏྟཱཏི ཡཾཡཾགོཏྟཱ, གོཏམོ ཀསྶཔོཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཀུལཔདེསེན ཡཱཡ ཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ པཉྙཱཏཱཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱདྷམྨཝིཧཱརིནོཏི ཡཱདིསདྷམྨཝིཧཱརིནོ, པརིཡཏྟིཔརམཏཱཡཾ ཨཊྛཏྭཱ ཡཐཱནུརཱུཔཾ སམཱཔཏྟིཝིཧཱརིནོ ཧུཏྭཱ ཝིཧརིཾསཱུཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཡཐཱདྷམྨཝིཧཱརིནོཏི ཡཐཱདྷམྨཱ ཝིཧཱརིནོ ཙ, ཡཱདིསསཱིལཱདིདྷམྨཱ དིབྦཝིཧཱརཱདཱིསུ ཨབྷིཎྷསོ ཝིཧརམཱནཱ ཡཱདིསཝིཧཱརཱ ཙཱཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱདྷིམུཏྟཱཏི ཡཱདིསཨདྷིམུཏྟིཀཱ སདྡྷཱདྷིམུཏྟིཔཉྙཱདྷིམུཏྟཱིསུ ཡཾཡཾཨདྷིམུཏྟིཀཱ སུཉྙཏམུཁཱདཱིསུ ཝཱ ཡཐཱ ཡཐཱ ནིབྦཱནཾ ཨདྷིམུཏྟཱཏི ཡཐཱདྷིམུཏྟཱ. ‘‘ནིབྦཱནཾ ཨདྷིམུཏྟཱནཾ, ཨཏྠཾ གཙྪནྟི ཨཱསཝཱ’’ཏི (དྷ. པ. ༢༢༦) ཧི ཝུཏྟཾ. ཨུབྷཡཉྩེཏཾ པུབྦབྷཱགཝསེན ཝེདིཏབྦཾ. ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཏོ པུབྦེཡེཝ ཧི ཡཐཱཝུཏྟམདྷིམུཙྩནཾ, ན པརཏོ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ –

‘‘ཨསྶདྡྷོ ཨཀཏཉྙཱུ ཙ, སནྡྷིཙྪེདོ ཙ ཡོ ནརོ’’ཏིཨཱདི. (དྷ. པ. ༩༧).

‘‘ཡཐཱཝིམུཏྟཱ’’ཏི ཝཱ པཱཋོ, པཉྙཱཝིམུཏྟིཨུབྷཏོབྷཱགཝིམུཏྟཱིསུ ཡཾཡཾཝིམུཏྟིཀཱཏི ཨཏྠོ. སཔྤཉྙཱཏི ཏིཧེཏུཀཔཊིསནྡྷིཔཉྙཱཡ པཱརིཧཱརིཀཔཉྙཱཡ བྷཱཝནཱཔཉྙཱཡ ཙཱཏི ཏིཝིདྷཱཡཔི པཉྙཱཡ པཉྙཝནྟོ. ཝིཧརིཾསཱུཏི ཏཱཡ ཨེཝ སཔྤཉྙཏཱཡ ཡཐཱལདྡྷེན ཕཱསུཝིཧཱརེནེཝ ཝསིཾསུ. ཨཏནྡིཏཱཏི ཨནལསཱ, ཨཏྟཧིཏཔཊིཔཏྟིཡཾ ཡཐཱབལཾ པརཧིཏཔཊིཔཏྟིཡཉྩ ཨུཊྛཱནཝནྟོཏི ཨཏྠོ.

ཨེཏྠ ཙ པན ནཱམགོཏྟགྒཧཎེན ཏེསཾ ཐེརཱནཾ པཀཱསཔཉྙཱཏབྷཱཝཾ དསྶེཏི. དྷམྨཝིཧཱརགྒཧཎེན སཱིལསམྤདཾ སམཱདྷིསམྤདཉྩ དསྶེཏི. ‘‘ཡཐཱདྷིམུཏྟཱ སཔྤཉྙཱ’’ཏི ཨིམིནཱ པཉྙཱསམྤདཾ. ‘‘ཨཏནྡིཏཱ’’ཏི ཨིམིནཱ སཱིལསམྤདཱདཱིནཾ ཀཱརཎབྷཱུཏཾ ཝཱིརིཡསམྤདཾ དསྶེཏི. ‘‘ཡཐཱནཱམཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཏེསཾ པཀཱསནནཱམཏཾ དསྶེཏི. ‘‘ཡཐཱགོཏྟཱ’’ཏི ཨིམིནཱ སདྡྷཱནུསཱརཱིདྷམྨཱནུསཱརཱིགོཏྟསམྤཏྟིསམུདཱགམཾ, ‘‘ཡཐཱདྷམྨཝིཧཱརིནོ’’ཏིཨཱདིནཱ སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱཝིམུཏྟིཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཾ སམྤཏྟིསམུདཱགམཾ, ‘‘ཨཏནྡིཏཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཨེཝཾ ཨཏྟཧིཏསམྤཏྟིཡཾ ཋིཏཱནཾ པརཧིཏཔཊིཔཏྟིཾ དསྶེཏི.

ཨཐ ཝཱ ‘‘ཡཐཱནཱམཱ’’ཏི ཨིདཾ ཏེསཾ ཐེརཱནཾ གརཱུཧི གཧིཏནཱམདྷེཡྻདསྶནཾ སམཉྙཱམཏྟཀིཏྟནཏོ. ‘‘ཡཐཱགོཏྟཱ’’ཏི ཨིདཾ ཀུལཔུཏྟབྷཱཝདསྶནཾ ཀུལཱཔདེས ཀིཏྟནཏོ. ཏེན ནེསཾ སདྡྷཱཔབྦཛིཏབྷཱཝཾ དསྶེཏི. ‘‘ཡཐཱདྷམྨཝིཧཱརིནོ’’ཏི ཨིདཾ ཙརཎསམྤཏྟིདསྶནཾ སཱིལསཾཝརཱདཱིཧི སམངྒཱིབྷཱཝདཱིཔནཏོ. ‘‘ཡཐཱདྷིམུཏྟཱ སཔྤཉྙཱ’’ཏི ཨིདཾ ནེསཾ ཝིཛྫཱསམྤཏྟིདསྶནཾ ཨཱསཝཀྑཡཔརིཡོསཱནཱཡ ཉཱཎསམྤཏྟིཡཱ ཨདྷིགམཔརིདཱིཔནཏོ. ‘‘ཨཏནྡིཏཱ’’ཏི ཨིདཾ ཝིཛྫཱཙརཎསམྤཏྟཱིནཾ ཨདྷིགམཱུཔཱཡདསྶནཾ. ‘‘ཡཐཱནཱམཱ’’ཏི ཝཱ ཨིམིནཱ ཏེསཾ པཀཱསནནཱམཏཾཡེཝ དསྶེཏི. ‘‘ཡཐཱགོཏྟཱ’’ཏི པན ཨིམིནཱ པཙྪིམཙཀྐདྭཡསམྤཏྟིཾ དསྶེཏི. ན ཧི སམྨཱཨཔྤཎིཧིཏཏྟནོ པུབྦེ ཙ ཨཀཏཔུཉྙསྶ སདྡྷཱནུསཱརཱིདྷམྨཱནུསཱརིནོ གོཏྟསམྤཏྟིསམུདཱགམོ སམྦྷཝཏི. ‘‘ཡཐཱདྷམྨཝིཧཱརིནོ’’ཏི ཨིམིནཱ ཏེསཾ པུརིམཙཀྐདྭཡསམྤཏྟིཾ དསྶེཏི. ན ཧི ཨཔྤཏིརཱུཔེ དེསེ ཝསཏོ སཔྤུརིསཱུཔནིསྶཡརཧིཏསྶ ཙ ཏཱདིསཱ གུཎཝིསེསཱ སམྦྷཝནྟི. ‘‘ཡཐཱདྷིམུཏྟཱ’’ཏི ཨིམིནཱ སདྡྷམྨསཝནསམྤདཱསམཱཡོགཾ དསྶེཏི. ན ཧི པརཏོགྷོསེན ཝིནཱ སཱཝཀཱནཾ སཙྩསམྤཊིཝེདྷོ སམྦྷཝཏི. ‘‘སཔྤཉྙཱ ཨཏནྡིཏཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཡཐཱཝུཏྟསྶ གུཎཝིསེསསྶ ཨབྱབྷིཙཱརིཧེཏུཾ དསྶེཏི ཉཱཡཱརམྦྷདསྶནཏོ.

ཨཔརོ ནཡོ – ‘‘ཡཐཱགོཏྟཱ’’ཏི ཨེཏྠ གོཏྟཀིཏྟནེན ཏེསཾ ཐེརཱནཾ ཡོནིསོམནསིཀཱརསམྤདཾ དསྶེཏི ཡཐཱཝུཏྟགོཏྟསམྤནྣསྶ ཡོནིསོམནསིཀཱརསམྦྷཝཏོ. ‘‘ཡཐཱདྷམྨཝིཧཱརིནོ’’ཏི ཨེཏྠ དྷམྨཝིཧཱརགྒཧཎེན སདྡྷམྨསཝནསམྤདཾ དསྶེཏི སདྡྷམྨསཝནེན ཝིནཱ ཏདབྷཱཝཏོ. ‘‘ཡཐཱདྷིམུཏྟཱ’’ཏི ཨིམིནཱ མཏྠཀཔྤཏྟཾ དྷམྨཱནུདྷམྨཔཊིཔདཾ དསྶེཏི. ‘‘སཔྤཉྙཱ’’ཏི ཨིམིནཱ སབྦཏྠ སམྤཛཱནཀཱརིཏཾ. ‘‘ཨཏནྡིཏཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཝུཏྟནཡེན ཨཏྟཧིཏསམྤཏྟིཾ པརིཔཱུརེཏྭཱ ཋིཏཱནཾ པརེསཾ ཧིཏསུཁཱཝཧཱཡ པཊིཔཏྟིཡཾ ཨཀིལཱསུབྷཱཝཾ དསྶེཏི. ཏཐཱ ‘‘ཡཐཱགོཏྟཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ནེསཾ སརཎགམནསམྤདཱ དསྶིཏཱ སདྡྷཱནུསཱརཱིགོཏྟཀིཏྟནཏོ. ‘‘ཡཐཱདྷམྨཝིཧཱརིནོ’’ཏི ཨིམིནཱ སཱིལཀྑནྡྷཔུབྦངྒམོ སམཱདྷིཀྑནྡྷོ དསྶིཏོ. ‘‘ཡཐཱདྷིམུཏྟཱ སཔྤཉྙཱ’’ཏི ཨིམིནཱ པཉྙཀྑནྡྷཱདཡོ. སརཎགམནཉྩ སཱཝཀགུཎཱནཾ ཨཱདི, སམཱདྷི མཛ྄ཛྷེ, པཉྙཱ པརིཡོསཱནནྟི ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནདསྶནེན སབྦེཔི སཱཝཀགུཎཱ དསྶིཏཱ ཧོནྟི.

ཨཱིདིསཱི པན གུཎཝིབྷཱུཏི ཡཱཡ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡཱ ཏེཧི ཨདྷིགཏཱ, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིཔསྶིཏྭཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཏཏྠཱཏི ཏེསུ ཏེསུ ཨརཉྙརུཀྑམཱུལཔབྦཏཱདཱིསུ ཝིཝིཏྟསེནཱསནེསུ. ཏཏྠ ཏཏྠཱཏི ཝཱ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཨུདཱནཱདིཀཱལེ. ཝིཔསྶིཏྭཱཏི སམྤསྶིཏྭཱ. ནཱམརཱུཔཝཝཏྠཱཔནཔཙྩཡཔརིགྒཧེཧི དིཊྛིཝིསུདྡྷིཀངྑཱཝིཏརཎཝིསུདྡྷིཡོ སམྤཱདེཏྭཱ ཀལཱཔསམྨསནཱདིཀྐམེན པཉྩམཾ ཝིསུདྡྷིཾ ཨདྷིགནྟྭཱ པཊིཔདཱཉཱཎདསྶནཝིསུདྡྷིཡཱ མཏྠཀཾ པཱཔནཝསེན ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཕུསིཏྭཱཏི པཏྭཱ སཙྪིཀཏྭཱ. ཨཙྩུཏཾ པདནྟི ནིབྦཱནཾ. ཏཉྷི སཡཾ ཨཙཝནདྷམྨཏྟཱ ཨདྷིགཏཱནཾ ཨཙྩུཏིཧེཏུབྷཱཝཏོ ཙ ནཏྠི ཨེཏྠ ཙུཏཱིཏི ‘‘ཨཙྩུཏཾ’’. སངྑཏདྷམྨེཧི ཨསམྨིསྶབྷཱཝཏཱཡ ཏདཏྠིཀེཧི པཊིཔཛྫིཏབྦཏཱཡ ཙ ‘‘པད’’ནྟི ཙ ཝུཙྩཏི. ཀཏནྟནྟི ཀཏསྶ ཨནྟཾ. ཡོ ཧི ཏེཧི ཨདྷིགཏོ ཨརིཡམགྒོ, སོ ཨཏྟནོ པཙྩཡེཧི ཨུཔྤཱདིཏཏྟཱ ཀཏོ ནཱམ. ཏསྶ པན པརིཡོསཱནབྷཱུཏཾ ཕལཾ ཀཏནྟོཏི ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཏཾ ཀཏནྟཾ ཨགྒཕལཾ. ཨཐ ཝཱ པཙྩཡེཧི ཀཏཏྟཱ ནིཔྥཱདིཏཏྟཱ ཀཏཱ ནཱམ སངྑཏདྷམྨཱ, ཏནྣིསྶརཎབྷཱཝཏོ ཀཏནྟོ ནིབྦཱནཾ. ཏཾ ཀཏནྟཾ. པཙྩཝེཀྑནྟཱཏི ‘‘ཨདྷིགཏཾ ཝཏ མཡཱ ཨརིཡམགྒཱདྷིགམེན ཨིདཾ ཨརིཡཕལཾ, ཨདྷིགཏཱ ཨསངྑཏཱ དྷཱཏཱུ’’ཏི ཨརིཡཕལནིབྦཱནཱནི ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནེན པཊིཔཏྟིཾ ཨཝེཀྑམཱནཱ. ཨཐ ཝཱ སཙྩསམྤཊིཝེདྷཝསེན ཡཾ ཨརིཡེན ཀརཎཱིཡཾ པརིཉྙཱདིསོལ༹སཝིདྷཾ ཀིཙྩཾ ཨགྒཕལེ ཋིཏེན ནིཔྥཱདིཏཏྟཱ པརིཡོསཱཔིཏཏྟཱ ཀཏཾ ནཱམ, ཨེཝཾ ཀཏཾ ཏཾ པཙྩཝེཀྑནྟཱ. ཨེཏེན པཧཱིནཀིལེསཔཙྩཝེཀྑཎཾ དསྶིཏཾ. པུརིམནཡེན པན ཨིཏརཔཙྩཝེཀྑཎཱནཱིཏི ཨེཀཱུནཝཱིསཏི པཙྩཝེཀྑཎཱནི དསྶིཏཱནི ཧོནྟི.

ཨིམམཏྠནྟི ཨེཏྠ ཨིམནྟི སཀལོ ཐེརཐེརཱིགཱཐཱནཾ ཨཏྠོ ཨཏྟནོ ཨིཏརེསཉྩ ཏཏྠ སནྣིཔཏིཏཱནཾ དྷམྨསངྒཱཧཀམཧཱཐེརཱནཾ བུདྡྷིཡཾ ཝིཔརིཝཏྟམཱནཏཱཡ ཨཱསནྣོ པཙྩཀྑོཏི ཙ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཨཏྠནྟི ‘‘ཚནྣཱ མེ ཀུཊིཀཱ’’ཏིཨཱདཱིཧི གཱཐཱཧི ཝུཙྩམཱནཾ ཨཏྟཱུཔནཱཡིཀཾ པརཱུཔནཱཡིཀཾ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཔཊིསཾཡུཏྟཾ ཨཏྠཾ. ཨབྷཱསིསུནྟི གཱཐཱབནྡྷཝསེན ཀཐེསུཾ, ཏཾདཱིཔནིཡོ ཨིདཱནི མཡཱ ཝུཙྩམཱནཱ ཏེསཾ བྷཱཝིཏཏྟཱནཾ གཱཐཱ ཨཏྟཱུཔནཱཡིཀཱ སུཎཱཐཱཏི ཡོཛནཱ. ཏེ ཙ མཧཱཐེརཱ ཨེཝཾ ཀཐེནྟཱ ཨཏྟནོ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཔཀཱསནཱིཧི གཱཐཱཧི སཱསནསྶ ཨེཀནྟནིཡྻཱནིཀཝིབྷཱཝནེན པརེཔི ཏཏྠ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡཾ ནིཡོཛེནྟཱིཏི ཨེཏམཏྠཾ དཱིཔེཏི ཨཱཡསྨཱ དྷམྨབྷཎྜཱགཱརིཀོ, ཏཐཱ དཱིཔེནྟོ ཙ ཨིམཱཧི གཱཐཱཧི ཏེསཾ ཐོམནཾ ཏཱསཉྩ ཏེསཾ ཝཙནསྶ ནིདཱནབྷཱཝེན ཋཔནཾ ཋཱནགཏམེཝཱཏི དསྶེཏཱིཏི དཊྛབྦཾ.

ནིདཱནགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡. ཨེཀཀནིཔཱཏོ

༡. པཋམཝགྒོ

༡. སུབྷཱུཏིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨིདཱནི ཚནྣཱ མེ ཀུཊིཀཱཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཱནཾ ཐེརགཱཐཱནཾ ཨཏྠཝཎྞནཱ ཧོཏི. སཱ པནཱཡཾ ཨཏྠཝཎྞནཱ ཡསྨཱ ཏཱསཾ ཏཱསཾ གཱཐཱནཾ ཨཊྛུཔྤཏྟིཾ པཀཱསེཏྭཱ ཝུཙྩམཱནཱ པཱཀཊཱ ཧོཏི སུཝིཉྙེཡྻཱ ཙ. ཏསྨཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཨཊྛུཔྤཏྟིཾ པཀཱསེཏྭཱ ཨཏྠཝཎྞནཾ ཀརིསྶཱམཱཏི.

ཏཏྠ ཚནྣཱ མེ ཀུཊིཀཱཏིགཱཐཱཡ ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཝུཙྩཏེ – ཨིཏོ ཀིར ཀཔྤསཏསཧསྶམཏྠཀེ ཨནུཔྤནྣེཡེཝ པདུམུཏྟརེ བྷགཝཏི ལོཀནཱཐེ ཧཾསཝཏཱིནཱམཀེ ནགརེ ཨཉྙཏརསྶ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལསྶ ཨེཀོ པུཏྟོ ཨུཔྤཛྫི. ཏསྶ ‘‘ནནྡམཱཎཝོ’’ཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཡོ ཝེདེ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ ཏཏྠ སཱརཾ ཨཔསྶནྟོ ཨཏྟནོ པརིཝཱརབྷཱུཏེཧི ཙཏུཙཏྟཱལཱིསཱཡ མཱཎཝཀསཧསྶེཧི སདྡྷིཾ པབྦཏཔཱདེ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ པཉྩ ཙ ཨབྷིཉྙཱཡོ ནིབྦཏྟེསི. ཨནྟེཝཱསིཀཱནམྤི ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཱཙིཀྑི. ཏེཔི ན ཙིརེནེཝ ཛྷཱནལཱབྷིནོ ཨཧེསུཾ.

ཏེན ཙ སམཡེན པདུམུཏྟརོ བྷགཝཱ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ཧཾསཝཏཱིནགརཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟོ ཨེཀདིཝསཾ པཙྩཱུསསམཡེ ལོཀཾ ཝོལོཀེནྟོ ནནྡཏཱཔསསྶ ཨནྟེཝཱསིཀཛཊིལཱནཾ ཨརཧཏྟཱུཔནིསྶཡཾ ནནྡཏཱཔསསྶ ཙ དྭཱིཧངྒེཧི སམནྣཱགཏསྶ སཱཝཀཊྛཱནནྟརསྶ པཏྠནཾ དིསྭཱ པཱཏོཝ སརཱིརཔཊིཛགྒནཾ ཀཏྭཱ པུབྦཎྷསམཡེ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཨཉྙཾ ཀཉྩི ཨནཱམནྟེཏྭཱ སཱིཧོ ཝིཡ ཨེཀཙརོ ནནྡཏཱཔསསྶ ཨནྟེཝཱསིཀེསུ ཕལཱཕལཏྠཱཡ གཏེསུ ‘‘བུདྡྷབྷཱཝཾ མེ ཛཱནཱཏཱུ’’ཏི པསྶནྟསྶེཝ ནནྡཏཱཔསསྶ ཨཱཀཱསཏོ ཨོཏརིཏྭཱ པཐཝིཡཾ པཏིཊྛཱསི. ནནྡཏཱཔསོ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཉྩེཝ ལཀྑཎཔཱརིཔཱུརིཉྩ དིསྭཱ ལཀྑཎམནྟེ སམྨསིཏྭཱ ‘‘ཨིམེཧི ལཀྑཎེཧི སམནྣཱགཏོ ནཱམ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསནྟོ རཱཛཱ ཧོཏི ཙཀྐཝཏྟཱི, པབྦཛནྟོ ལོཀེ ཝིཝཊཙྪདོ སབྦཉྙཱུ བུདྡྷོ ཧོཏི. ཨཡཾ པུརིསཱཛཱནཱིཡོ ནིསྶཾསཡཾ བུདྡྷོཏི ཉཏྭཱ པཙྩུགྒམནཾ ཀཏྭཱ, པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཝནྡིཏྭཱ, ཨཱསནཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ, ཨདཱསི. ནིསཱིདི བྷགཝཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ. ནནྡཏཱཔསོཔི ཨཏྟནོ ཨནུཙྪཝིཀཾ ཨཱསནཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི.

ཏསྨིཾ སམཡེ ཙཏུཙཏྟཱལཱིསསཧསྶཛཊིལཱ པཎཱིཏཔཎཱིཏཱནི ཨོཛཝནྟཱནི ཕལཱཕལཱནི གཧེཏྭཱ ཨཱཙརིཡསྶ སནྟིཀཾ སམྤཏྟཱ བུདྡྷཱནཉྩེཝ ཨཱཙརིཡསྶ ཙ ནིསིནྣཱསནཾ ཨོལོཀེནྟཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨཱཙརིཡ, མཡཾ ‘ཨིམསྨིཾ ལོཀེ ཏུམྷེཧི མཧནྟཏརོ ནཏྠཱི’ཏི ཝིཙརཱམ, ཨཡཾ པན པུརིསོ ཏུམྷེཧི མཧནྟཏརོ མཉྙེ’’ཏི. ནནྡཏཱཔསོ, ‘‘ཏཱཏཱ, ཀིཾ ཝདེཐ, སཱསཔེན སདྡྷིཾ ཨཊྛསཊྛིསཏསཧསྶཡོཛནུབྦེདྷཾ སིནེརུཾ ཨུཔམེཏུཾ ཨིཙྪཐ, སབྦཉྙུབུདྡྷེན སདྡྷིཾ མཱ མཾ ཨུཔམིཏྠཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐ ཏེ ཏཱཔསཱ ‘‘སཙེ ཨཡཾ ཨོརཀོ ཨབྷཝིསྶ, ན ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡོ ཨེཝཾ ཨུཔམཾ ཨཱཧརེཡྻ, ཡཱཝ མཧཱ ཝཏཱཡཾ པུརིསཱཛཱནཱིཡོ’’ཏི པཱདེསུ ནིཔཏིཏྭཱ སིརསཱ ཝནྡིཾསུ. ཨཐ ཏེ ཨཱཙརིཡོ ཨཱཧ – ‘‘ཏཱཏཱ, ཨམྷཱཀཾ བུདྡྷཱནཾ ཨནུཙྪཝིཀོ དེཡྻདྷམྨོ ནཏྠི, བྷགཝཱ ཙ བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཱཡཾ ཨིདྷཱགཏོ, ཏསྨཱ མཡཾ ཡཐཱབལཾ དེཡྻདྷམྨཾ དསྶཱམ, ཏུམྷེ ཡཾ ཡཾ པཎཱིཏཾ ཕལཱཕལཾ ཨཱནཱིཏཾ, ཏཾ ཏཾ ཨཱཧརཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ཧཏྠེ དྷོཝིཏྭཱ སཡཾ ཏཐཱགཏསྶ པཏྟེ པཏིཊྛཱཔེསི. སཏྠཱརཱ ཕལཱཕལེ པཊིགྒཧིཏམཏྟེ དེཝཏཱ དིབྦོཛཾ པཀྑིཔིཾསུ. ཏཱཔསོ ཨུདཀམྤི སཡམེཝ པརིསྶཱཝེཏྭཱ ཨདཱསི. ཏཏོ བྷོཛནཀིཙྩཾ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ ནིསིནྣེ སཏྠརི སབྦེ ཨནྟེཝཱསིཀེ པཀྐོསིཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ སཱརཎཱིཡཾ ཀཐཾ ཀཐེནྟོ ནིསཱིདི. སཏྠཱ ‘‘བྷིཀྑུསངྒྷོ ཨཱགཙྪཏཱུ’’ཏི ཙིནྟེསི. བྷིཀྑཱུ སཏྠུ ཙིཏྟཾ ཉཏྭཱ སཏསཧསྶམཏྟཱ ཁཱིཎཱསཝཱ ཨཱགནྟྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཾསུ.

ནནྡཏཱཔསོ ཨནྟེཝཱསིཀེ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཏཱཏཱ, བུདྡྷཱནཾ ནིསིནྣཱསནམྤི ནཱིཙཾ, སམཎསཏསཧསྶསྶཔི ཨཱསནཾ ནཏྠི, ཏུམྷེཧི ཨཛྫ ཨུལཱ༹རཾ བྷགཝཏོ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཙ སཀྐཱརཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི, པབྦཏཔཱདཏོ ཝཎྞགནྡྷསམྤནྣཱནི པུཔྥཱནི ཨཱཧརཐཱ’’ཏི. ཨཙིནྟེཡྻཏྟཱ ཨིདྡྷིཝིསཡསྶ མུཧུཏྟེནེཝ ཝཎྞགནྡྷསམྤནྣཱནི པུཔྥཱནི ཨཱཧརིཏྭཱ བུདྡྷཱནཾ ཡོཛནཔྤམཱཎཾ པུཔྥཱསནཾ པཉྙཱཔེསུཾ. ཨགྒསཱཝཀཱནཾ ཏིགཱཝུཏཾ, སེསབྷིཀྑཱུནཾ ཨཌྜྷཡོཛནིཀཱདིབྷེདཾ, སངྒྷནཝཀསྶ ཨུསབྷམཏྟཾ ཨཧོསི. ཨེཝཾ པཉྙཏྟེསུ ཨཱསནེསུ ནནྡཏཱཔསོ ཏཐཱགཏསྶ པུརཏོ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ ཋིཏོ, ‘‘བྷནྟེ, མཡ྄ཧཾ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡ ཨིམཾ པུཔྥཱསནཾ ཨབྷིརུཧཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ནིསཱིདི བྷགཝཱ པུཔྥཱསནེ. ཨེཝཾ ནིསིནྣེ སཏྠརི སཏྠུ ཨཱཀཱརཾ ཉཏྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ པཏྟཱསནེ ནིསཱིདིཾསུ. ནནྡཏཱཔསོ མཧནྟཾ པུཔྥཚཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཏཐཱགཏསྶ མཏྠཀེ དྷཱརེནྟོ ཨཊྛཱསི. སཏྠཱ ‘‘ཏཱཔསཱནཾ ཨཡཾ སཀྐཱརོ མཧཔྥལོ ཧོཏཱུ’’ཏི ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫི. སཏྠུ སམཱཔནྣབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ བྷིཀྑཱུཔི སམཱཔཛྫིཾསུ. ཏཐཱགཏེ སཏྟཱཧཾ ནིརོདྷཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ནིསིནྣེ ཨནྟེཝཱསིཀཱ བྷིཀྑཱཙཱརཀཱལེ སམྤཏྟེ ཝནམཱུལཕལཱཕལཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ སེསཀཱལེ བུདྡྷཱནཾ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ ཏིཊྛནྟི. ནནྡཏཱཔསོ པན བྷིཀྑཱཙཱརམྤི ཨགནྟྭཱ པུཔྥཚཏྟཾ དྷཱརེནྟོ སཏྟཱཧཾ པཱིཏིསུཁེནེཝ ཝཱིཏིནཱམེཏི.

སཏྠཱ ནིརོདྷཏོ ཝུཊྛཱཡ ཨརཎཝིཧཱརིཨངྒེན དཀྑིཎེཡྻངྒེན ཙཱཏི དྭཱིཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏཾ ཨེཀཾ སཱཝཀཾ ‘‘ཨིསིགཎསྶ པུཔྥཱསནཱནུམོདནཾ ཀརོཧཱི’’ཏི ཨཱཎཱཔེསི. སོ ཙཀྐཝཏྟིརཉྙོ སནྟིཀཱ པཊིལདྡྷམཧཱལཱབྷོ མཧཱཡོདྷོ ཝིཡ ཏུཊྛམཱནསོ ཨཏྟནོ ཝིསཡེ ཋཏྭཱ ཏེཔིཊཀཾ བུདྡྷཝཙནཾ སམྨསིཏྭཱ ཨནུམོདནཾ ཨཀཱསི. ཏསྶ དེསནཱཝསཱནེ སཏྠཱ སཡཾ དྷམྨཾ དེསེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ སབྦེ ཙཏུཙཏྟཱལཱིསསཧསྶཏཱཔསཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ. སཏྠཱ ‘‘ཨེཐ, བྷིཀྑཝོ’’ཏི ཧཏྠཾ པསཱརེསི. ཏེསཾ ཏཱཝདེཝ ཀེསམསྶུ ཨནྟརདྷཱཡི. ཨཊྛ པརིཀྑཱརཱ ཀཱཡེ པཊིམུཀྐཱཝ ཨཧེསུཾ སཊྛིཝསྶཏྠེརཱ ཝིཡ སཏྠཱརཾ པརིཝཱརཡིཾསུ. ནནྡཏཱཔསོ པན ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟཏཱཡ ཝིསེསཾ ནཱདྷིགཙྪི. ཏསྶ ཀིར ཨརཎཝིཧཱརིཏྠེརསྶ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སོཏུཾ ཨཱརདྡྷཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ‘‘ཨཧོ ཝཏཱཧམྤི ཨནཱགཏེ ཨུཔྤཛྫནཀབུདྡྷསྶ སཱསནེ ཨིམིནཱ སཱཝཀེན ལདྡྷདྷུརཾ ལབྷེཡྻ’’ནྟི ཙིཏྟཾ ཨུདཔཱདི. སོ ཏེན པརིཝིཏཀྐེན མགྒཕལཔཊིཝེདྷཾ ཀཱཏུཾ ནཱསཀྑི. ཏཐཱགཏཾ པན ཝནྡིཏྭཱ སམྨུཁེ ཋཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘བྷནྟེ, ཡེན བྷིཀྑུནཱ ཨིསིགཎསྶ པུཔྥཱསནཱནུམོདནཱ ཀཏཱ, ཀོ ནཱམཱཡཾ ཏུམྷཱཀཾ སཱསནེ’’ཏི. ‘‘ཨརཎཝིཧཱརིཨངྒེ དཀྑིཎེཡྻཨངྒེ ཙ ཨེཏདགྒཾ པཏྟོ ཨེསོ བྷིཀྑཱུ’’ཏི. ‘‘བྷནྟེ, ཡྭཱཡཾ མཡཱ སཏྟཱཧཾ པུཔྥཚཏྟཾ དྷཱརེནྟེན སཀྐཱརོ ཀཏོ, ཏེན ཨདྷིཀཱརེན ན ཨཉྙཾ སམྤཏྟིཾ པཏྠེམི, ཨནཱགཏེ པན ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ སཱསནེ ཨཡཾ ཐེརོ ཝིཡ དྭཱིཧངྒེཧི སམནྣཱགཏོ སཱཝཀོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠནམཀཱསི.

སཏྠཱ ‘‘སམིཛ྄ཛྷིསྶཏི ནུ, ཁོ ཨིམསྶ ཏཱཔསསྶ པཏྠནཱ’’ཏི ཨནཱགཏཾསཉཱཎཾ པེསེཏྭཱ ཨོལོཀེནྟོ ཀཔྤསཏསཧསྶཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ སམིཛ྄ཛྷནཀབྷཱཝཾ དིསྭཱ ནནྡཏཱཔསཾ ཨཱཧ – ‘‘ན ཏེ ཨཡཾ པཏྠནཱ མོགྷཱ བྷཝིསྶཏི, ཨནཱགཏེ ཀཔྤསཏསཧསྶཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི, ཏསྶ སནྟིཀེ སམིཛ྄ཛྷིསྶཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ དྷམྨཀཐཾ ཀཐེཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ ཨཱཀཱསཾ པཀྑནྡི. ནནྡཏཱཔསོ ཡཱཝ ཙཀྑུཔཐསམཏིཀྐམཱ སཏྠཱརཾ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ ཨུདྡིསྶ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ ཨཊྛཱསི. སོ ཨཔརབྷཱགེ ཀཱལེན ཀཱལཾ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཎི. ཨཔརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནོཝ ཀཱལངྐཏྭཱ བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟོ. ཏཏོ པན ཙུཏོ ཨཔརཱནིཔི པཉྩ ཛཱཏིསཏཱནི པབྦཛིཏྭཱ ཨཱརཉྙཀོ ཨཧོསི. ཀསྶཔསམྨཱསམྦུདྡྷཀཱལེཔི པབྦཛིཏྭཱ ཨཱརཉྙཀོ ཧུཏྭཱ གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ པཱུརེསི. ཨེཏཾ ཀིར ཝཏྟཾ ཨཔརིཔཱུརེཏྭཱ མཧཱསཱཝཀབྷཱཝཾ པཱཔུཎནྟཱ ནཱམ ནཏྠི. གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ པན ཨཱགམཊྛཀཐཱསུ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. སོ ཝཱིསཏིཝསྶསཧསྶཱནི གཏཔཙྩཱགཏཝཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ ཀཱལངྐཏྭཱ ཀཱམཱཝཙརདེཝལོཀེ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ ནིབྦཏྟི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༣.༡༥༡) –

‘‘ཧིམཝནྟསྶཱཝིདཱུརེ, ནིསབྷོ ནཱམ པབྦཏོ;

ཨསྶམོ སུཀཏོ མཡ྄ཧཾ, པཎྞསཱལཱ སུམཱཔིཏཱ.

‘‘ཀོསིཡོ ནཱམ ནཱམེན, ཛཊིལོ ཨུགྒཏཱཔནོ;

ཨེཀཱཀིཡོ ཨདུཏིཡོ, ཝསཱམི ནིསབྷེ ཏདཱ.

‘‘ཕལཾ མཱུལཉྩ པཎྞཉྩ, ན བྷུཉྫཱམི ཨཧཾ ཏདཱ;

པཝཏྟཾཝ སུཔཱཏཱཧཾ, ཨུཔཛཱིཝཱམི ཏཱཝདེ.

‘‘ནཱཧཾ ཀོཔེམི ཨཱཛཱིཝཾ, ཙཛམཱནོཔི ཛཱིཝིཏཾ;

ཨཱརཱདྷེམི སཀཾ ཙིཏྟཾ, ཝིཝཛྫེམི ཨནེསནཾ.

‘‘རཱགཱུཔསཾཧིཏཾ ཙིཏྟཾ, ཡདཱ ཨུཔྤཛྫཏེ མམ;

སཡཾཝ པཙྩཝེཀྑཱམི, ཨེཀགྒོ ཏཾ དམེམཧཾ.

‘‘རཛྫསེ རཛྫནཱིཡེ ཙ, དུསྶནཱིཡེ ཙ དུསྶསེ;

མུཡ྄ཧསེ མོཧནཱིཡེ ཙ, ནིཀྑམསྶུ ཝནཱ ཏུཝཾ.

‘‘ཝིསུདྡྷཱནཾ ཨཡཾ ཝཱསོ, ནིམྨལཱནཾ ཏཔསྶིནཾ;

མཱ ཁོ ཝིསུདྡྷཾ དཱུསེསི, ནིཀྑམསྶུ ཝནཱ ཏུཝཾ.

‘‘ཨགཱརིཀོ བྷཝིཏྭཱན, ཡདཱ པུཏྟཾ ལབྷིསྶསི;

ཨུབྷོཔི མཱ ཝིརཱདྷེསི, ནིཀྑམསྶུ ཝནཱ ཏུཝཾ.

‘‘ཚཝཱལཱཏཾ ཡཐཱ ཀཊྛཾ, ན ཀྭཙི ཀིཙྩཀཱརཀཾ;

ནེཝ གཱམེ ཨརཉྙེ ཝཱ, ན ཧི ཏཾ ཀཊྛསམྨཏཾ.

‘‘ཚཝཱལཱཏཱུཔམོ ཏྭཾ སི, ན གིཧཱི ནཱཔི སཉྙཏོ;

ཨུབྷཏོ མུཏྟཀོ ཨཛྫ, ནིཀྑམསྶུ ཝནཱ ཏུཝཾ.

‘‘སིཡཱ ནུ ཁོ ཏཝ ཨེཏཾ, ཀོ པཛཱནཱཏི ཏེ ཨིདཾ;

སདྡྷཱདྷུརཾ ཝཧིསི མེ, ཀོསཛྫབཧུལཱཡ ཙ.

‘‘ཛིགུཙྪིསྶནྟི ཏཾ ཝིཉྙཱུ, ཨསུཙིཾ ནཱགརིཀོ ཡཐཱ;

ཨཱཀཌྜྷིཏྭཱན ཨིསཡོ, ཙོདཡིསྶནྟི ཏཾ སདཱ.

‘‘ཏཾ ཝིཉྙཱུ པཝདིསྶནྟི, སམཏིཀྐནྟསཱསནཾ;

སཾཝཱསཾ ཨལབྷནྟོ ཧི, ཀཐཾ ཛཱིཝིཧིསི ཏུཝཾ.

‘‘ཏིདྷཱཔབྷིནྣཾ མཱཏངྒཾ, ཀུཉྫརཾ སཊྛིཧཱཡནཾ;

བལཱི ནཱགོ ཨུཔགནྟྭཱ, ཡཱུཐཱ ནཱིཧརཏེ གཛཾ.

‘‘ཡཱུཐཱ ཝིནིསྶཊོ སནྟོ, སུཁཾ སཱཏཾ ན ཝིནྡཏི;

དུཀྑིཏོ ཝིམནོ ཧོཏི, པཛ྄ཛྷཱཡནྟོ པཝེདྷཏི.

‘‘ཏཐེཝ ཛཊིལཱ ཏམྤི, ནཱིཧརིསྶནྟི དུམྨཏིཾ;

ཏེཧི ཏྭཾ ནིསྶཊོ སནྟོ, སུཁཾ སཱཏཾ ན ལཙྪསི.

‘‘དིཝཱ ཝཱ ཡདི ཝཱ རཏྟིཾ, སོཀསལླསམཔྤིཏོ;

དཡ྄ཧཏི པརིལཱ༹ཧེན, གཛོ ཡཱུཐཱཝ ནིསྶཊོ.

‘‘ཛཱཏརཱུཔཾ ཡཐཱ ཀཱུཊཾ, ནེཝ ཛྷཱཡཏི ཀཏྠཙི;

ཏཐཱ སཱིལཝཱིཧིནོ ཏྭཾ, ན ཛྷཱཡིསྶསི ཀཏྠཙི.

‘‘ཨགཱརཾ ཝསམཱནོཔི, ཀཐཾ ཛཱིཝིཧིསི ཏུཝཾ;

མཏྟིཀཾ པེཏྟིཀཉྩཱཔི, ནཏྠི ཏེ ནིཧིཏཾ དྷནཾ.

‘‘སཡཾ ཀམྨཾ ཀརིཏྭཱན, གཏྟེ སེདཾ པམོཙཡཾ;

ཨེཝཾ ཛཱིཝིཧིསི གེཧེ, སཱདྷུ ཏེ ཏཾ ན རུཙྩཏི.

‘‘ཨེཝཱཧཾ ཏཏྠ ཝཱརེམི, སཾཀིལེསགཏཾ མནཾ;

ནཱནཱདྷམྨཀཐཾ ཀཏྭཱ, པཱཔཱ ཙིཏྟཾ ནིཝཱརཡིཾ.

‘‘ཨེཝཾ མེ ཝིཧརནྟསྶ, ཨཔྤམཱདཝིཧཱརིནོ;

ཏིཾསཝསྶསཧསྶཱནི, ཝིཔིནེ མེ ཨཏིཀྐམུཾ.

‘‘ཨཔྤམཱདརཏཾ དིསྭཱ, ཨུཏྟམཏྠཾ གཝེསཀཾ;

པདུམུཏྟརསམྦུདྡྷོ, ཨཱགཙྪི མམ སནྟིཀཾ.

‘‘ཏིམྦརཱུསཀཝཎྞཱབྷོ, ཨཔྤམེཡྻོ ཨནཱུཔམོ;

རཱུཔེནཱསདིསོ བུདྡྷོ, ཨཱཀཱསེ ཙངྐམཱི ཏདཱ.

‘‘སུཕུལློ སཱལརཱཛཱཝ, ཝིཛྫཱུཝབྦྷགྷནནྟརེ;

ཉཱཎེནཱསདིསོ བུདྡྷོ, ཨཱཀཱསེ ཙངྐམཱི ཏདཱ.

‘‘སཱིཧརཱཛཱཝསམྦྷཱིཏོ, གཛརཱཛཱཝ དཔྤིཏོ;

ལཱསཱིཏོ བྱགྒྷརཱཛཱཝ, ཨཱཀཱསེ ཙངྐམཱི ཏདཱ.

‘‘སིངྒྷཱིནིཀྑསཝཎྞཱབྷོ, ཁདིརངྒཱརསནྣིབྷོ;

མཎི ཡཐཱ ཛོཏིརསོ, ཨཱཀཱསེ ཙངྐམཱི ཏདཱ.

‘‘ཝིསུདྡྷཀེལཱསནིབྷོ, པུཎྞམཱཡེཝ ཙནྡིམཱ;

མཛ྄ཛྷནྷིཀེཝ སཱུརིཡོ, ཨཱཀཱསེ ཙངྐམཱི ཏདཱ.

‘‘དིསྭཱ ནབྷེ ཙངྐམནྟཾ, ཨེཝཾ ཙིནྟེསཧཾ ཏདཱ;

དེཝོ ནུ ཁོ ཨཡཾ སཏྟོ, ཨུདཱཧུ མནུཛོ ཨཡཾ.

‘‘ན མེ སུཏོ ཝཱ དིཊྛོ ཝཱ, མཧིཡཱ ཨེདིསོ ནརོ;

ཨཔི མནྟཔདཾ ཨཏྠི, ཨཡཾ སཏྠཱ བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཨེཝཱཧཾ ཙིནྟཡིཏྭཱན, སཀཾ ཙིཏྟཾ པསཱདཡིཾ;

ནཱནཱཔུཔྥཉྩ གནྡྷཉྩ, སནྣིཔཱཏེསཧཾ ཏདཱ.

‘‘པུཔྥཱསནཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ, སཱདྷུཙིཏྟཾ མནོརམཾ;

ནརསཱརཐིནཾ ཨགྒཾ, ཨིདཾ ཝཙནམབྲཝིཾ.

‘‘ཨིདཾ མེ ཨཱསནཾ ཝཱིར, པཉྙཏྟཾ ཏཝནུཙྪཝཾ;

ཧཱསཡནྟོ མམཾ ཙིཏྟཾ, ནིསཱིད ཀུསུམཱསནེ.

‘‘ནིསཱིདི ཏཏྠ བྷགཝཱ, ཨསམྦྷཱིཏོཝ ཀེསརཱི;

སཏྟརཏྟིནྡིཝཾ བུདྡྷོ, པཝརེ ཀུསུམཱསནེ.

‘‘ནམསྶམཱནོ ཨཊྛཱསིཾ, སཏྟརཏྟིནྡིཝཾ ཨཧཾ;

ཝུཊྛཧིཏྭཱ སམཱདྷིམྷཱ, སཏྠཱ ལོཀེ ཨནུཏྟརོ;

མམ ཀམྨཾ པཀིཏྟེནྟོ, ཨིདཾ ཝཙནམབྲཝི.

‘‘བྷཱཝེཧི བུདྡྷཱནུསྶཏིཾ, བྷཱཝནཱནམནུཏྟརཾ;

ཨིམཾ སཏིཾ བྷཱཝཡིཏྭཱ, པཱུརཡིསྶསི མཱནསཾ.

‘‘ཏིཾསཀཔྤསཧསྶཱནི, དེཝལོཀེ རམིསྶསི;

ཨསཱིཏིཀྑཏྟུཾ དེཝིནྡོ, དེཝརཛྫཾ ཀརིསྶསི;

སཧསྶཀྑཏྟུཾ ཙཀྐཝཏྟཱི, རཱཛཱ རཊྛེ བྷཝིསྶསི.

‘‘པདེསརཛྫཾ ཝིཔུལཾ, གཎནཱཏོ ཨསངྑིཡཾ;

ཨནུབྷོསྶསི ཏཾ སབྦཾ, བུདྡྷཱནུསྶཏིཡཱ ཕལཾ.

‘‘བྷཝཱབྷཝེ སཾསརནྟོ, མཧཱབྷོགཾ ལབྷིསྶསི;

བྷོགེ ཏེ ཨཱུནཏཱ ནཏྠི, བུདྡྷཱནུསྶཏིཡཱ ཕལཾ.

‘‘ཀཔྤསཏསཧསྶམྷི, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;

གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཨསཱིཏིཀོཊིཾ ཚཌྜེཏྭཱ, དཱསེ ཀམྨཀརེ བཧཱུ;

གོཏམསྶ བྷགཝཏོ, སཱསནེ པབྦཛིསྶསི.

‘‘ཨཱརཱདྷཡིཏྭཱ སམྦུདྡྷཾ, གོཏམཾ སཀྱཔུངྒཝཾ;

སུབྷཱུཏི ནཱམ ནཱམེན, ཧེསྶསི སཏྠུ སཱཝཀོ.

‘‘བྷིཀྑུསངྒྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ, དཀྑིཎེཡྻགུཎམྷི ཏཾ;

ཏཐཱརཎཝིཧཱརེ ཙ, དྭཱིསུ ཨགྒེ ཋཔེསྶསི.

‘‘ཨིདཾ ཝཏྭཱན སམྦུདྡྷོ, ཛལཛུཏྟམནཱམཀོ;

ནབྷཾ ཨབྦྷུགྒམཱི ཝཱིརོ, ཧཾསརཱཛཱཝ ཨམྦརེ.

‘‘སཱསིཏོ ལོཀནཱཐེན, ནམསྶིཏྭཱ ཏཐཱགཏཾ;

སདཱ བྷཱཝེམི མུདིཏོ, བུདྡྷཱནུསྶཏིམུཏྟམཾ.

‘‘ཏེན ཀམྨེན སུཀཏེན, ཙེཏནཱཔཎིདྷཱིཧི ཙ;

ཛཧིཏྭཱ མཱནུསཾ དེཧཾ, ཏཱཝཏིཾསཾ ཨགཙྪཧཾ.

‘‘ཨསཱིཏིཀྑཏྟུཾ དེཝིནྡོ, དེཝརཛྫམཀཱརཡིཾ;

སཧསྶཀྑཏྟུཾ རཱཛཱ ཙ, ཙཀྐཝཏྟཱི ཨཧོསཧཾ.

‘‘པདེསརཛྫཾ ཝིཔུལཾ, གཎནཱཏོ ཨསངྑིཡཾ;

ཨནུབྷོམི སུསམྤཏྟིཾ, བུདྡྷཱནུསྶཏིཡཱ ཕལཾ.

‘‘བྷཝཱབྷཝེ སཾསརནྟོ, མཧཱབྷོགཾ ལབྷཱམཧཾ;

བྷོགེ མེ ཨཱུནཏཱ ནཏྠི, བུདྡྷཱནུསྶཏིཡཱ ཕལཾ.

‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཀམྨམཀརིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཱནུསྶཏིཡཱ ཕལཾ.

‘‘པཊིསམྦྷིདཱ ཙཏསྶོ, ཝིམོཀྑཱཔི ཙ ཨཊྛིམེ;

ཚལ༹བྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི. –

ཨིཏྠཾ སུདཾ ཨཱཡསྨཱ སུབྷཱུཏིཏྠེརོ ཨིམཱ གཱཐཱཡོ ཨབྷཱསིཏྠཱཏི.

ཨེཝཾ པན སོ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ ཨཔརཱཔརཾ ཨུཔྤཛྫནཝསེན དིབྦསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝིཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ མནུསྶལོཀེ ཨནེཀསཏཀྑཏྟུཾ ཙཀྐཝཏྟིརཱཛཱ ཙ པདེསརཱཛཱ ཙ ཧུཏྭཱ ཨུལཱ༹རཾ མནུསྶསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝིཏྭཱ ཨཐ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཀཱལེ སཱཝཏྠིཡཾ སུམནསེཊྛིསྶ གེཧེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཀནིཊྛོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི ‘‘སུབྷཱུཏཱི’’ཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི.

ཏེན ཙ སམཡེན ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཱ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ པཝཏྟཝརདྷམྨཙཀྐོ ཨནུཔུབྦེན རཱཛགཧཾ གནྟྭཱ ཏཏྠ ཝེལུ༹ཝནཔཊིགྒཧཎཱདིནཱ ལོཀཱནུགྒཧཾ ཀརོནྟོ རཱཛགཧཾ ཨུཔནིསྶཱཡ སཱིཏཝནེ ཝིཧརཏི. ཏདཱ ཨནཱཐཔིཎྜིཀོ སེཊྛི སཱཝཏྠིཡཾ ཨུཊྛཱནཀབྷཎྜཾ གཧེཏྭཱ ཨཏྟནོ སཧཱཡསྶ རཱཛགཧསེཊྛིནོ གྷརཾ གཏོ བུདྡྷུཔྤཱདཾ སུཏྭཱ སཏྠཱརཾ སཱིཏཝནེ ཝིཧརནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཋམདསྶནེནེཝ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱཡ སཏྠཱརཾ སཱཝཏྠིཾ ཨཱགམནཏྠཱཡ ཡཱཙིཏྭཱ ཏཏོ པཉྩཙཏྟཱལཱིསཡོཛནེ མགྒེ ཡོཛནེ ཡོཛནེ སཏསཧསྶཔརིཙྩཱགེན ཝིཧཱརེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ སཱཝཏྠིཡཾ རཱཛམཱནེན ཨཊྛཀརཱིསཔྤམཱཎཾ ཛེཏསྶ རཱཛཀུམཱརསྶ ཨུཡྻཱནབྷཱུམིཾ ཀོཊིསནྠཱརེན ཀིཎིཏྭཱ ཏཏྠ བྷགཝཏོ ཝིཧཱརཾ ཀཱརེཏྭཱ ཨདཱསི. ཝིཧཱརཔརིགྒཧཎདིཝསེ ཨཡཾ སུབྷཱུཏིཀུཊུམྦིཀོ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསེཊྛིནཱ སདྡྷིཾ གནྟྭཱ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སདྡྷཾ པཊིལབྷིཏྭཱ པབྦཛི. སོ ཨུཔསམྤཛྫིཏྭཱ དྭེ མཱཏིཀཱ པགུཎཱ ཀཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐཱཔེཏྭཱ ཨརཉྙེ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ མེཏྟཱཛྷཱནཔཱདཀཾ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. སོ དྷམྨཾ དེསེནྟོ ཡསྨཱ སཏྠཱརཱ དེསིཏནིཡཱམེན ཨནོདིསྶཀཾ ཀཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེཏི. ཏསྨཱ ཨརཎཝིཧཱརཱིནཾ ཨགྒོ ནཱམ ཛཱཏོ. པིཎྜཱཡ ཙརནྟོ གྷརེ གྷརེ མེཏྟཱཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ བྷིཀྑཾ པཊིགྒཎྷཱཏི ‘‘ཨེཝཾ དཱཡཀཱནཾ མཧཔྥལཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ཏསྨཱ དཀྑིཎེཡྻཱནཾ ཨགྒོ ནཱམ ཛཱཏོ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨརཎཝིཧཱརཱིནཾ ཡདིདཾ སུབྷཱུཏི, དཀྑིཎེཡྻཱནཾ ཡདིདཾ སུབྷཱུཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༡༩༨, ༢༠༡). ཨེཝམཡཾ མཧཱཐེརོ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱཡ ཨཏྟནཱ པཱུརིཏཔཱརམཱིནཾ ཕལསྶ མཏྠཀཾ པཏྭཱ ལོཀེ ཨབྷིཉྙཱཏོ ཨབྷིལཀྑིཏོ ཧུཏྭཱ བཧུཛནཧིཏཱཡ ཛནཔདཙཱརིཀཾ ཙརནྟོ ཨནུཔུབྦེན རཱཛགཧཾ ཨགམཱསི.

རཱཛཱ བིམྦིསཱརོ ཐེརསྶ ཨཱགམནཾ སུཏྭཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ཨིདྷེཝ, བྷནྟེ, ཝསཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ནིཝཱསནཊྛཱནཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི པཀྐནྟོ ཝིསྶརི. ཐེརོ སེནཱསནཾ ཨལབྷནྟོ ཨབྦྷོཀཱསེ ཝཱིཏིནཱམེསི. ཐེརསྶ ཨཱནུབྷཱཝེན དེཝོ ན ཝསྶཏི. མནུསྶཱ ཨཝུཊྛིཏཱཡ ཨུཔདྡུཏཱ རཉྙོ ནིཝེསནདྭཱརེ ཨུཀྐུཊྛིམཀཾསུ. རཱཛཱ ‘‘ཀེན ནུ ཁོ ཀཱརཎེན དེཝོ ན ཝསྶཏཱི’’ཏི ཝཱིམཾསནྟོ ‘‘ཐེརསྶ ཨབྦྷོཀཱསཝཱསེན མཉྙེ ན ཝསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཏསྶ པཎྞཀུཊིཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨིམིསྶཱ, བྷནྟེ, པཎྞཀུཊིཡཱ ཝསཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ པཀྐཱམི. ཐེརོ ཀུཊིཀཾ པཝིསིཏྭཱ ཏིཎསནྠཱརཀེ པལླངྐེན ནིསཱིདི. ཏདཱ པན དེཝོ ཐོཀཾ ཐོཀཾ ཕུསཱཡཏི, ན སམྨཱ དྷཱརཾ ཨནུཔྤཝེཙྪཏི. ཨཐ ཐེརོ ལོཀསྶ ཨཝུཊྛིཀབྷཡཾ ཝིསམིཏུཀཱམོ ཨཏྟནོ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀབཱཧིརཝཏྠུཀསྶ པརིསྶཡསྶ ཨབྷཱཝཾ པཝེདེནྟོ –

༡.

‘‘ཚནྣཱ མེ ཀུཊིཀཱ སུཁཱ ནིཝཱཏཱ, ཝསྶ དེཝ ཡཐཱསུཁཾ;

ཙིཏྟཾ མེ སུསམཱཧིཏཾ ཝིམུཏྟཾ, ཨཱཏཱཔཱི ཝིཧརཱམི ཝསྶ དེཝཱ’’ཏི. –

གཱཐམཱཧ.

ཏཏྠ ཚནྣ-སདྡོ ཏཱཝ ‘‘ཚནྣཱ སཱ ཀུམཱརིཀཱ ཨིམསྶ ཀུམཱརཀསྶ’’ (པཱརཱ. ༢༩༦) ‘‘ནཙྪནྣཾ ནཔྤཏིརཱུཔ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (པཱརཱ. ༣༨༣) པཏིརཱུཔེ ཨཱགཏོ. ‘‘ཚནྣཾ ཏྭེཝ, ཕགྒུཎ, ཕསྶཱཡཏནཱན’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཝཙནཝིསིཊྛེ སངྑྱཱཝིསེསེ. ‘‘ཚནྣམཏིཝསྶཏི, ཝིཝཊཾ ནཱཏིཝསྶཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨུདཱ. ༤༥; ཙཱུལ༹ཝ. ༣༨༥) གཧཎེ. ‘‘ཀྱཱཧཾ ཏེ ནཙྪནྣོཔི ཀརིསྶཱམཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ནིཝཱསནཔཱརུཔནེ ‘‘ཨཱཡསྨཱ ཚནྣོ ཨནཱཙཱརཾ ཨཱཙརཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཱརཱ. ༤༢༤) པཉྙཏྟིཡཾ. ‘‘སབྦཙྪནྣཾ སབྦཔརིཙྪནྣཾ (པཱཙི. ༥༢, ༥༤), ཚནྣཱ ཀུཊི ཨཱཧིཏོ གིནཱི’’ཏི (སུ. ནི. ༡༨) ཙ ཨཱདཱིསུ ཏིཎཱདཱིཧི ཚཱདནེ. ཨིདྷཱཔི ཏིཎཱདཱིཧི ཚཱདནེཡེཝ དཊྛབྦོ, ཏསྨཱ ཏིཎེན ཝཱ པཎྞེན ཝཱ ཚནྣཱ ཡཐཱ ན ཝསྶཏི ཝསྶོདཀཔཏནཾ ན ཧོཏི ན ཨོཝསྶཏི, ཨེཝཾ སམྨདེཝ ཚཱདིཏཱཏི ཨཏྠོ.

མེ-སདྡོ ‘‘ཀིཙྪེན མེ ཨདྷིགཏཾ, ཧལཾ དཱནི པཀཱསིཏུ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (མཧཱཝ. ༨; དཱི. ནི. ༢.༦༥; མ. ནི. ༡.༢༨༡; ༢.༣༣༧; སཾ. ནི. ༡.༡༧༢) ཀརཎེ ཨཱགཏོ, མཡཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཏསྶ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ སཾཁིཏྟེན དྷམྨཾ དེསེཏཱུ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༣.༡༨༢; ཨ. ནི. ༤.༢༥༧) སམྤདཱནེ, མཡ྄ཧནྟི ཨཏྠོ. ‘‘པུབྦེཝ མེ, བྷིཀྑཝེ, སམྦོདྷཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷསྶ བོདྷིསཏྟསྶེཝ སཏོ’’ཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༢༠༦; སཾ. ནི. ༤.༡༤) སཱམིཨཏྠེ ཨཱགཏོ. ཨིདྷཱཔི སཱམིཨཏྠེ ཨེཝ དཊྛབྦོ, མམཱཏི ཨཏྠོ. ཀིཉྩཱཔི ཁཱིཎཱསཝཱནཾ མམཱཡིཏབྦཾ ནཱམ ཀིཉྩི ནཏྠི ལོཀདྷམྨེཧི ཨནུཔལིཏྟབྷཱཝཏོ, ལོཀསམཉྙཱཝསེན པན ཏེསམྤི ‘‘ཨཧཾ མམཱ’’ཏི ཝོཧཱརམཏྟཾ ཧོཏི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘ཀིནྟི མེ སཱཝཀཱ དྷམྨདཱཡཱདཱ བྷཝེཡྻུཾ, ནོ ཨཱམིསདཱཡཱདཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༩).

ཀུཊིཀཱཏི པན མཱཏུཀུཙྪིཔི ཀརཛཀཱཡོཔི ཏིཎཱདིཙྪདནོ པཏིསྶཡོཔི ཝུཙྩཏི. ཏཐཱ ཧི –

‘‘མཱཏརཾ ཀུཊིཀཾ བྲཱུསི, བྷརིཡཾ བྲཱུསི ཀུལཱཝཀཾ;

པུཏྟེ སནྟཱནཀེ བྲཱུསི, ཏཎྷཱ མེ བྲཱུསི བནྡྷན’’ནྟི. (སཾ. ནི. ༡.༡༩) –

ཨཱདཱིསུ མཱཏུཀུཙྪི ‘‘ཀུཊིཀཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ.

‘‘ཨཊྛིཀངྐལཀུཊིཀེ, མཾསནྷཱརུཔསིབྦིཏེ;

དྷིརཏྠུ པཱུརེ དུགྒནྡྷེ, པརགཏྟེ མམཱཡསཱི’’ཏི. (ཐེརགཱ. ༡༡༥༣) –

ཨཱདཱིསུ ཀེསཱདིསམཱུཧབྷཱུཏོ ཀརཛཀཱཡོ. ‘‘ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ བྷགིནི ཀུཊི ཨོཝསྶཏི’’ (མ. ནི. ༢.༢༩༡) ‘‘ཀུཊི ནཱམ ཨུལླིཏྟཱ ཝཱ ཧོཏི ཨཝལིཏྟཱ ཝཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཱརཱ. ༣༤༩) ཏིཎཚདནཔཏིསྶཡོ. ཨིདྷཱཔི སོ ཨེཝ ཝེདིཏབྦོ པཎྞསཱལཱཡ ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱ. ཀུཊི ཨེཝ ཧི ཀུཊིཀཱ, ཨཔཱཀཊཀུཊི ‘‘ཀུཊིཀཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ.

སུཁ-སདྡོ པན ‘‘ཝིཔིཊྛིཀཏྭཱན སུཁཾ དུཁཉྩ, པུབྦེཝ ཙ སོམནསྶདོམནསྶ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༦༧) སུཁཝེདནཱཡཾ ཨཱགཏོ. ‘‘སུཁོ བུདྡྷཱནམུཔྤཱདོ, སུཁཱ སདྡྷམྨདེསནཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. པ. ༡༩༤) སུཁམཱུལེ. ‘‘སུཁསྶེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨདྷིཝཙནཾ ཡདིདཾ པུཉྙཱནཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༧.༦༢; ཨིཏིཝུ. ༢༢) སུཁཧེཏུམྷི. ‘‘ཡསྨཱ ཙ, ཁོ, མཧཱལི, རཱུཔཾ སུཁཾ སུཁཱནུཔཏིཏཾ སུཁཱཝཀྐནྟ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༣.༦༠) སུཁཱརམྨཎེ, ‘‘དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱ ཨེཏེ, ཙུནྡ, ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༨༢) ཨབྱཱཔཛྫེ. ‘‘ནིབྦཱནཾ པརམཾ སུཁ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༢.༢༡༥; དྷ. པ. ༢༠༣-༢༠༤) ནིབྦཱནེ. ‘‘ཡཱཝཉྩིདཾ, བྷིཀྑཝེ, ན སུཀརཾ ཨཀྑཱནེན པཱཔུཎིཏུཾ ཡཱཝ སུཁཱ སགྒཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༣.༢༢༥) སུཁཔྤཙྩཡཊྛཱནེ. ‘‘སོཝགྒིཀཾ སུཁཝིཔཱཀཾ སགྒསཾཝཏྟནིཀ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༡༦༣; སཾ. ནི. ༡.༡༣༠) ཨིཊྛེ, པིཡམནཱཔེཏི ཨཏྠོ. ཨིདྷཱཔི ཨིཊྛེ སུཁཔྤཙྩཡེ ཝཱ དཊྛབྦོ. སཱ ཧི ཀུཊི ཨནྟོ བཧི ཙ མནཱཔབྷཱཝེན སམྤཱདིཏཱ ནིཝཱསནཕཱསུཏཱཡ ‘‘སུཁཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ. ཏཐཱ ནཱཏིསཱིཏནཱཏིཨུཎྷཏཱཡ ཨུཏུསུཁསམྤཏྟིཡོགེན ཀཱཡིཀཙེཏསིཀསུཁསྶ པཙྩཡབྷཱཝཏོ.

ནིཝཱཏཱཏི ཨཝཱཏཱ, ཕུསིཏགྒལ༹པིཧིཏཝཱཏཔཱནཏྟཱ ཝཱཏཔརིསྶཡརཧིཏཱཏི ཨཏྠོ. ཨིདཾ ཏསྶཱ ཀུཊིཀཱ སུཁབྷཱཝཝིབྷཱཝནཾ. སཝཱཏེ ཧི སེནཱསནེ ཨུཏུསཔྤཱཡོ ན ལབྦྷཏི, ནིཝཱཏེ སོ ལབྦྷཏཱིཏི. ཝསྶཱཏི པཝསྶ སམྨཱ དྷཱརཾ ཨནུཔྤཝེཙྪ. དེཝཱཏི ཨཡཾ དེཝ-སདྡོ ‘‘ཨིམཱནི ཏེ, དེཝ, ཙཏུརཱསཱིཏི ནགརསཧསྶཱནི ཀུསཝཏཱིརཱཛདྷཱནིཔྤམུཁཱནི, ཨེཏྠ, དེཝ, ཚནྡཾ ཛནེཧི ཛཱིཝིཏེ ཨཔེཀྑ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༢.༢༦༦) སམྨུཏིདེཝེ ཁཏྟིཡེ ཨཱགཏོ. ‘‘ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱ དེཝཱ ཝཎྞཝནྟོ སུཁབཧུལཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༣.༣༣༧) ཨུཔཔཏྟིདེཝེསུ. ‘‘ཏསྶ དེཝཱཏིདེཝསྶ, སཱསནཾ སབྦདསྶིནོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིསུདྡྷིདེཝེསུ. ཝིསུདྡྷིདེཝཱནཉྷི བྷགཝཏོ ཨཏིདེཝབྷཱཝེ ཝུཏྟེ ཨིཏརེསཾ ཝུཏྟོ ཨེཝ ཧོཏི. ‘‘ཝིདྡྷེ ཝིགཏཝལཱཧཀེ དེཝེ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༤༨༦; སཾ. ནི. ༡.༡༡༠; ཨིཏིཝུ. ༢༧) ཨཱཀཱསེ. ‘‘དེཝོ ཙ ཀཱལེན ཀཱལཾ ན སམྨཱ དྷཱརཾ ཨནུཔྤཝེཙྪཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༧༠) མེགྷེ པཛྫུནྣེ ཝཱ. ཨིདྷཱཔི མེགྷེ པཛྫུནྣེ ཝཱ དཊྛབྦོ. ཝསྶཱཏི ཧི ཏེ ཨཱཎཱཔེནྟོ ཐེརོ ཨཱལཔཏི. ཡཐཱསུཁནྟི ཡཐཱརུཙིཾ. ཏཝ ཝསྶནེན མཡ྄ཧཾ བཱཧིརོ པརིསྶཡོ ནཏྠི, ཏསྨཱ ཡཐཱཀཱམཾ ཝསྶཱཏི ཝསྶཱུཔཛཱིཝིསཏྟེ ཨནུགྒཎྷནྟོ ཝདཏི.

ཨིདཱནི ཨབྦྷནྟརེ པརིསྶཡཱབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཙིཏྟ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཙིཏྟཾ མེ སུསམཱཧིཏནྟི མམ ཙིཏྟཾ སུཊྛུ ཨཏིཝིཡ སམྨཱ སམྨདེཝ ཨེཀགྒབྷཱཝེན ཨཱརམྨཎེ ཋཔིཏཾ. ཏཉྩ ཁོ ན ནཱིཝརཎཱདིཝིཀྑམྦྷནམཏྟེན; ཨཔི ཙ ཁོ ཝིམུཏྟཾ ཨོརམྦྷཱགིཡཨུདྡྷཾབྷཱགིཡསངྒཧེཧི སབྦསཾཡོཛནེཧི སབྦཀིལེསདྷམྨཏོ ཙ ཝིསེསེན ཝིམུཏྟཾ, སམུཙྪེདཔྤཧཱནཝསེན པཊིཔསྶདྡྷིཔྤཧཱནཝསེན ཏེ པཛཧིཏྭཱ ཋིཏནྟི ཨཏྠོ. ཨཱཏཱཔཱིཏི ཝཱིརིཡཝཱ. ཕལསམཱཔཏྟིཨཏྠཾ ཝིཔསྶནཱརམྦྷཝསེན དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཏྠཉྩ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཧུཏྭཱ ཝིཧརཱམི, དིབྦཝིཧཱརཱདཱིཧི ཨཏྟབྷཱཝཾ པཝཏྟེམི, ན པན ཀིལེསཔྤཧཱནཏྠཾ, པཧཱཏབྦསྶེཝ ཨབྷཱཝཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ‘‘ཡཐཱ པན བཱཧིརཔརིསྶཡཱབྷཱཝེན, དེཝ, མཡཱ ཏྭཾ ཝསྶནེ ནིཡོཛིཏོ, ཨེཝཾ ཨབྦྷནྟརཔརིསྶཡཱབྷཱཝེནཔཱི’’ཏི དསྶེནྟོ པུནཔི ‘‘ཝསྶ, དེཝཱ’’ཏི ཨཱཧ.

ཨཔརོ ནཡོ ཚནྣཱཏི ཚཱདིཏཱ པིཧིཏཱ. ཀུཊིཀཱཏི ཨཏྟབྷཱཝོ. སོ ཧི ‘‘ཨནེཀཱཝཡཝསྶ སམུདཱཡསྶ ཨཝིཛྫཱནཱིཝརཎསྶ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལསྶ ཏཎྷཱསཾཡུཏྟསྶ ཨཡཉྩེཝ ཀཱཡོ སམུདཱགཏོ, བཧིདྡྷཱ ཙ ནཱམརཱུཔ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༢.༡༩) ཀཱཡོཏི ཨཱགཏོ. ‘‘སིཉྩ, བྷིཀྑུ, ཨིམཾ ནཱཝཾ, སིཏྟཱ ཏེ ལཧུམེསྶཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. པ. ༦༦) ནཱཝཱཏི ཨཱགཏོ. ‘‘གཧཀཱརཀ དིཊྛོསི, གཧཀཱུཊཾ ཝིསངྑཏ’’ནྟི (དྷ. པ. ༡༥༤) ཙ ཨཱདཱིསུ གཧནྟི ཨཱགཏོ. ‘‘སཏྟོ གུཧཱཡཾ བཧུནཱབྷིཚནྣོ, ཏིཊྛཾ ནརོ མོཧནསྨིཾ པགཱལ༹ྷོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༧༧༨) གུཧཱཏི ཨཱགཏོ. ‘‘ནེལངྒོ སེཏཔཙྪཱདོ, ཨེཀཱརོ ཝཏྟཏཱི རཐོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨུདཱ. ༦༥) རཐོཏི ཨཱགཏོ. ‘‘པུན གེཧཾ ན ཀཱཧསཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (དྷ. པ. ༡༥༤) གེཧནྟི ཨཱགཏོ. ‘‘ཝིཝཊཱ ཀུཊི ནིབྦུཏོ གིནཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༡༩) ཀུཊཱིཏི ཨཱགཏོ. ཏསྨཱ ཨིདྷཱཔི སོ ‘‘ཀུཊིཀཱ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཨཏྟབྷཱཝོ ཧི ཀཊྛཱདཱིནི པཊིཙྩ ལབྦྷམཱནཱ གེཧནཱམིཀཱ ཀུཊིཀཱ ཝིཡ ཨཊྛིཨཱདིསཉྙིཏེ པཐཝཱིདྷཱཏུཨཱདིཀེ ཕསྶཱདིཀེ ཙ པཊིཙྩ ལབྦྷམཱནོ ‘‘ཀུཊིཀཱ’’ཏི ཝུཏྟོ, ཙིཏྟམཀྐཊསྶ ནིཝཱསབྷཱཝཏོ ཙ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨཊྛིཀངྐལཀུཊིཝེསཱ, མཀྐཊཱཝསཐོ ཨིཏི;

མཀྐཊོ པཉྩདྭཱརཱཡ, ཀུཊིཀཱཡ པསཀྐིཡ;

དྭཱརེནཱནུཔརིཡཱཏི, གྷཊྚཡནྟོ པུནཔྤུན’’ནྟི ཙ.

སཱ པནེསཱ ཨཏྟབྷཱཝཀུཊིཀཱ ཐེརསྶ ཏིཎྞཾ ཚནྣཾ ཨཊྛནྣཉྩ ཨསཾཝརདྭཱརཱནཾ ཝསེན སམཏི ཝིཛ྄ཛྷནཀསྶ རཱགཱདིཨཝསྶུཏསྶ པཉྙཱཡ སཾཝུཏཏྟཱ སམྨདེཝ པིཧིཏཏྟཱ ‘‘ཚནྣཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘སོཏཱནཾ སཾཝརཾ བྲཱུམི, པཉྙཱཡེཏེ པིདྷཱིཡརེ’’ཏི (སུ. ནི. ༡༠༤༡). ཝུཏྟནཡེན ཚནྣཏྟཱ ཨེཝ ཀིལེསདུཀྑཱབྷཱཝཏོ ནིརཱམིསསུཁསམངྒིཏཱཡ ཙ སུཁཱ སུཁཔྤཏྟཱ, ཏཏོ ཨེཝ ཙ ནིཝཱཏཱ ནིཧཏམཱནམདཐམྦྷསཱརམྦྷཏཱཡ ནིཝཱཏཝུཏྟིཀཱ. ཨཡཉྩ ནཡོ ‘‘མཡ྄ཧཾ ན སཾཀིལེསདྷམྨཱནཾ སཾཝརཎམཏྟེན སིདྡྷོ, ཨཐ ཁོ ཨགྒམགྒསམཱདྷིནཱ སུཊྛུ སམཱཧིཏཙིཏྟཏཱཡ ཙེཝ ཨགྒམགྒཔཉྙཱཡ སབྦསཾཡོཛནེཧི ཝིཔྤམུཏྟཙིཏྟཏཱཡ ཙཱ’’ཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཙིཏྟཾ མེ སུསམཱཧིཏཾ ཝིམུཏྟ’’ནྟི. ཨེཝཾབྷཱུཏོ ཙ ‘‘ཨིདཱནཱཧཾ ཀཏཀརཎཱིཡོ’’ཏི ན ཨཔྤོསྶུཀྐོ ཧོམི, ཨཐ ཁོ ཨཱཏཱཔཱི ཝིཧརཱམི, སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ ཧིཏསུཁཱུཔསཾཧཱརེ ཨུསྶཱཧཛཱཏོ བྷིཀྑཱཙཱརཀཱལེཔི ཨནུགྷརཾ བྲཧྨཝིཧཱརེནེཝ ཝིཧརཱམི. ཏསྨཱ ཏྭམྤི, དེཝ, པཛྫུནྣ མཡ྄ཧཾ པིཡཾ ཀཱཏུཀཱམཏཱཡཔི ཝསྶཱུཔཛཱིཝཱིནཾ སཏྟཱནཾ ཨནུཀམྤཱཡཔི ཝསྶ སམྨཱ དྷཱརཾ ཨནུཔྤཝེཙྪཱཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ.

ཨེཏྠ ཙ ཐེརོ ‘‘ཚནྣཱ མེ ཀུཊིཀཱ སུཁཱ ནིཝཱཏཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ལོཀིཡལོཀུཏྟརབྷེདཾ ཨཏྟནོ ཨདྷིསཱིལསིཀྑཾ དསྶེཏི. ‘‘ཙིཏྟཾ མེ སུསམཱཧིཏ’’ནྟི ཨིམིནཱ ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཾ. ‘‘ཝིམུཏྟ’’ནྟི ཨིམིནཱ ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཾ. ‘‘ཨཱཏཱཔཱི ཝིཧརཱམཱི’’ཏི ཨིམིནཱ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཾ. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཚནྣཱ མེ ཀུཊིཀཱ སུཁཱ ནིཝཱཏཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཨནིམིཏྟཝིཧཱརཾ དསྶེཏི ཀིལེསཝསྶཔིདྷཱནམུཁེན ནིཙྩཱདིནིམིཏྟུགྒྷཱཊནདཱིཔནཏོ. ‘‘ཙིཏྟཾ མེ སུསམཱཧིཏ’’ནྟི ཨིམིནཱ ཨཔྤཎིཧིཏཝིཧཱརཾ. ‘‘ཝིམུཏྟ’’ནྟི ཨིམིནཱ སུཉྙཏཝིཧཱརཾ. ‘‘ཨཱཏཱཔཱི ཝིཧརཱམཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ཏེསཾ ཏིཎྞཾ ཝིཧཱརཱནཾ ཨདྷིགམཱུཔཱཡཾ. པཋམེན ཝཱ དོསཔྤཧཱནཾ, དུཏིཡེན རཱགཔྤཧཱནཾ, ཏཏིཡེན མོཧཔྤཧཱནཾ. ཏཐཱ དུཏིཡེན པཋམདུཏིཡེཧི ཝཱ དྷམྨཝིཧཱརསམྤཏྟིཡོ དསྶེཏི. ཏཏིཡེན ཝིམུཏྟིསམྤཏྟིཡོ. ‘‘ཨཱཏཱཔཱི ཝིཧརཱམཱི’’ཏི ཨིམིནཱ པརཧིཏཔཊིཔཏྟིཡཾ ཨཏནྡིཏབྷཱཝཾ དསྶེཏཱིཏི དཊྛབྦཾ.

ཨེཝཾ ‘‘ཡཐཱནཱམཱ’’ཏི གཱཐཱཡ ཝུཏྟཱནཾ དྷམྨཝིཧཱརཱདཱིནཾ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ དསྶིཏཏྟཱ ཏཏྠ ཨདསྶིཏེསུ ནཱམགོཏྟེསུ ནཱམཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨིཏྠཾ སུད’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཡེ ཧི ཐེརཱ ནཱམམཏྟེན པཱཀཊཱ, ཏེ ནཱམེན, ཡེ གོཏྟམཏྟེན པཱཀཊཱ, ཏེ གོཏྟེན, ཡེ ཨུབྷཡཐཱ པཱཀཊཱ, ཏེ ཨུབྷཡེནཔི དསྶིསྶ’’ནྟི. ཨཡཾ པན ཐེརོ ནཱམེན ཨབྷིལཀྑིཏོ, ན ཏཐཱ གོཏྟེནཱཏི ‘‘ཨིཏྠཾ སུདཾ ཨཱཡསྨཱ སུབྷཱུཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨིཏྠནྟི ཨིདཾ པཀཱརཾ, ཨིམིནཱ ཨཱཀཱརེནཱཏི ཨཏྠོ. སུདནྟི སུ ཨིདཾ, སནྡྷིཝསེན ཨིཀཱརལོཔོ. སཱུཏི ཙ ནིཔཱཏམཏྟཾ, ཨིདཾ གཱཐནྟི ཡོཛནཱ. ཨཱཡསྨཱཏི པིཡཝཙནམེཏཾ གརུགཱརཝསཔྤཏིསྶཝཙནམེཏཾ. སུབྷཱུཏཱིཏི ནཱམཀིཏྟནཾ. སོ ཧི སརཱིརསམྤཏྟིཡཱཔི དསྶནཱིཡོ པཱསཱདིཀོ, གུཎསམྤཏྟིཡཱཔི. ཨིཏི སུནྡརཱཡ སརཱིརཱཝཡཝཝིབྷཱུཏིཡཱ སཱིལསམྤཏྟིཡཱདིཝིབྷཱུཏིཡཱ ཙ སམནྣཱགཏཏྟཱ སུབྷཱུཏཱིཏི པཉྙཱཡིཏྠ སཱིལསཱརཱདིཐིརགུཎཡོགཏོ ཐེརོ. ཨབྷཱསིཏྠཱཏི ཀཐེསི. ཀསྨཱ པནེཏེ མཧཱཐེརཱ ཨཏྟནོ གུཎེ པཀཱསེནྟཱིཏི? ཨིམིནཱ དཱིགྷེན ཨདྡྷུནཱ ཨནདྷིགཏཔུབྦཾ པརམགམྦྷཱིརཾ ཨཏིཝིཡ སནྟཾ པཎཱིཏཾ ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏཾ ལོཀུཏྟརདྷམྨཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཱིཏིཝེགསམུསྶཱཧིཏཨུདཱནཝསེན སཱསནསྶ ནིཡྻཱནིཀབྷཱཝཝིབྷཱཝནཝསེན ཙ པརམཔྤིཙྪཱ ཨརིཡཱ ཨཏྟནོ གུཎེ པཀཱསེནྟི, ཡཐཱ ཏཾ ལོཀནཱཐོ བོདྷནེཡྻཨཛ྄ཛྷཱསཡཝསེན ‘‘དསབལསམནྣཱགཏོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ ཙཏུཝེསཱརཛྫཝིསཱརདོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཏྟནོ གུཎེ པཀཱསེཏི, ཨེཝམཡཾ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎགཱཐཱ ཧོཏཱིཏི.

པརམཏྠདཱིཔནིཡཱ ཐེརགཱཐཱསཾཝཎྞནཱཡ

སུབྷཱུཏིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. མཧཱཀོཊྛིཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨུཔསནྟོཏི ཨཱཡསྨཏོ མཧཱཀོཊྛིཀཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཏསྶ ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི ཐེརོ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ མཧཱབྷོགཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨཙྩཡེན ཀུཊུམྦཾ སཎྛཔེཏྭཱ གྷརཱཝཱསཾ ཝསནྟོ ཨེཀདིཝསཾ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ དྷམྨདེསནཱཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརཝཱསིཀེ གནྡྷམཱལཱདིཧཏྠེ ཡེན བུདྡྷོ ཡེན དྷམྨོ ཡེན སངྒྷོ, ཏནྣིནྣེ ཏཔྤོཎེ ཏཔྤབྦྷཱརེ གཙྪནྟེ དིསྭཱ མཧཱཛནེན སདྡྷིཾ ཨུཔགཏོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ པཊིསམྦྷིདཱཔཏྟཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཀིར ཨིམསྨིཾ སཱསནེ པཊིསམྦྷིདཱཔཏྟཱནཾ ཨགྒོ, ཨཧོ ཝཏཱཧམྤི ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ སཱསནེ ཨཡཾ ཝིཡ པཊིསམྦྷིདཱཔཏྟཱནཾ ཨགྒོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ སཏྠུ དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཝུཊྛིཏཱཡ པརིསཱཡ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, སྭེ མཡ྄ཧཾ བྷིཀྑཾ གཎྷཐཱ’’ཏི ནིམནྟེསི. སཏྠཱ ཨདྷིཝཱསེསི. སོ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ སཀནིཝེསནཾ གནྟྭཱ སབྦརཏྟིཾ བུདྡྷསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཙ ནིསཛྫཊྛཱནཾ གནྡྷདཱམམཱལཱདཱམཱདཱིཧི ཨལངྐརིཏྭཱ པཎཱིཏཾ ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཾ པཊིཡཱདཱཔེཏྭཱ ཏསྶཱ རཏྟིཡཱ ཨཙྩཡེན སཀེ ནིཝེསནེ བྷིཀྑུསཏསཧསྶཔརིཝཱརཾ བྷགཝནྟཾ ཝིཝིདྷཡཱགུཁཛྫཀཔརིཝཱརཾ ནཱནཱརསསཱུཔབྱཉྫནཾ གནྡྷསཱལིབྷོཛནཾ བྷོཛེཏྭཱ བྷཏྟཀིཙྩཔརིཡོསཱནེ ཙིནྟེསི – ‘‘མཧནྟཾ, ཁོ, ཨཧཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེམི ན ཁོ པན མཡ྄ཧཾ ཡུཏྟཾ ཨེཀདིཝསམེཝ དཱནཾ དཏྭཱ ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེཏུཾ, ཨནུཔཊིཔཱཊིཡཱ སཏྟ དིཝསེ དཱནཾ དཏྭཱ པཏྠེསྶཱམཱི’’ཏི. སོ ཏེནེཝ ནིཡཱམེན སཏྟ དིཝསེ མཧཱདཱནཱནི དཏྭཱ བྷཏྟཀིཙྩཔརིཡོསཱནེ དུསྶཀོཊྛཱགཱརཾ ཝིཝརཱཔེཏྭཱ ཨུཏྟམཾ ཏིཙཱིཝརཔྤཧོནཀཾ སུཁུམཝཏྠཾ བུདྡྷསྶ པཱདམཱུལེ ཋཔེཏྭཱ བྷིཀྑུསཏསཧསྶསྶ ཙ ཏིཙཱིཝརཾ དཏྭཱ ཏཐཱགཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, ཡོ སོ བྷིཀྑུ ཏུམྷེཧི ཨིཏོ སཏྟམདིཝསམཏྠཀེ ཨེཏདགྒེ ཋཔིཏོ, ཨཧམྤི སོ བྷིཀྑུ ཝིཡ ཨནཱགཏེ ཨུཔྤཛྫནཀབུདྡྷསྶ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ པཊིསམྦྷིདཱཔཏྟཱནཾ ཨགྒོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི ཝཏྭཱ སཏྠུ པཱདམཱུལེ ནིཔཛྫིཏྭཱ པཏྠནཾ ཨཀཱསི. སཏྠཱ ཏསྶ པཏྠནཱཡ སམིཛ྄ཛྷནབྷཱཝཾ དིསྭཱ ‘‘ཨནཱགཏེ ཨིཏོ ཀཔྤསཏསཧསྶམཏྠཀེ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི, ཏསྶ སཱསནེ ཏཝ པཏྠནཱ སམིཛ྄ཛྷིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༤.༢༢༡-༢༥༠) –

‘‘པདུམུཏྟརོ ནཱམ ཛིནོ, སབྦལོཀཝིདཱུ མུནི;

ཨིཏོ སཏསཧསྶམྷི, ཀཔྤེ ཨུཔྤཛྫི ཙཀྑུམཱ.

‘‘ཨོཝཱདཀོ ཝིཉྙཱཔཀོ, ཏཱརཀོ སབྦཔཱཎིནཾ;

དེསནཱཀུསལོ བུདྡྷོ, ཏཱརེསི ཛནཏཾ བཧུཾ.

‘‘ཨནུཀམྤཀོ ཀཱརུཎིཀོ, ཧིཏེསཱི སབྦཔཱཎིནཾ;

སམྤཏྟེ ཏིཏྠིཡེ སབྦེ, པཉྩསཱིལེ པཏིཊྛཔི.

‘‘ཨེཝཾ ནིརཱཀུལཾ ཨཱསི, སུཉྙཏཾ ཏིཏྠིཡེཧི ཙ;

ཝིཙིཏྟཾ ཨརཧནྟེཧི, ཝསཱིབྷཱུཏེཧི ཏཱདིབྷི.

‘‘རཏནཱནཊྛཔཉྙཱསཾ, ཨུགྒཏོ སོ མཧཱམུནི;

ཀཉྩནགྒྷིཡསངྐཱསོ, བཱཏྟིཾསཝརལཀྑཎོ.

‘‘ཝསྶསཏསཧསྶཱནི, ཨཱཡུ ཝིཛྫཏི ཏཱཝདེ;

ཏཱཝཏཱ ཏིཊྛམཱནོ སོ, ཏཱརེསི ཛནཏཾ བཧུཾ.

‘‘ཏདཱཧཾ ཧཾསཝཏིཡཾ, བྲཱཧྨཎོ ཝེདཔཱརགཱུ;

ཨུཔེཙྩ སབྦལོཀགྒཾ, ཨསྶོསིཾ དྷམྨདེསནཾ.

‘‘ཏདཱ སོ སཱཝཀཾ ཝཱིརོ, པབྷིནྣམཏིགོཙརཾ;

ཨཏྠེ དྷམྨེ ནིརུཏྟེ ཙ, པཊིབྷཱནེ ཙ ཀོཝིདཾ.

‘‘ཋཔེསི ཨེཏདགྒམྷི, ཏཾ སུཏྭཱ མུདིཏོ ཨཧཾ;

སསཱཝཀཾ ཛིནཝརཾ, སཏྟཱཧཾ བྷོཛཡིཾ ཏདཱ.

‘‘དུསྶེཧཙྪཱདཡིཏྭཱན, སསིསྶཾ བུདྡྷིསཱགརཾ;

ནིཔཙྩ པཱདམཱུལམྷི, ཏཾ ཋཱནཾ པཏྠཡིཾ ཨཧཾ.

‘‘ཏཏོ ཨཝོཙ ལོཀགྒོ, པསྶཐེཏཾ དིཛུཏྟམཾ;

ཝིནཏཾ པཱདམཱུལེ མེ, ཀམལོདརསཔྤབྷཾ.

‘‘བུདྡྷསེཊྛསྶ བྷིཀྑུསྶ, ཋཱནཾ པཏྠཡཏེ ཨཡཾ;

ཏཱཡ སདྡྷཱཡ ཙཱགེན, སདྡྷམྨསྶཝནེན ཙ.

‘‘སབྦཏྠ སུཁིཏོ ཧུཏྭཱ, སཾསརིཏྭཱ བྷཝཱབྷཝེ;

ཨནཱགཏམྷི ཨདྡྷཱནེ, ལཙྪསེཏཾ མནོརཐཾ.

‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;

གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཏསྶ དྷམྨེསུ དཱཡཱདོ, ཨོརསོ དྷམྨནིམྨིཏོ;

ཀོཊྛིཀོ ནཱམ ནཱམེན, ཧེསྶཏི སཏྠུ སཱཝཀོ.

‘‘ཏཾ སུཏྭཱ མུདིཏོ ཧུཏྭཱ, ཡཱཝཛཱིཝཾ ཏདཱ ཛིནཾ;

མེཏྟཙིཏྟོ པརིཙརིཾ, སཏོ པཉྙཱ སམཱཧིཏོ.

‘‘ཏེན ཀམྨཝིཔཱཀེན, ཙེཏནཱཔཎིདྷཱིཧི ཙ;

ཛཧིཏྭཱ མཱནུསཾ དེཧཾ, ཏཱཝཏིཾསམགཙྪཧཾ.

‘‘སཏཱནཾ ཏཱིཎིཀྑཏྟུཉྩ, དེཝརཛྫམཀཱརཡིཾ;

སཏཱནཾ པཉྩཀྑཏྟུཉྩ, ཙཀྐཝཏྟཱི ཨཧོསཧཾ.

‘‘པདེསརཛྫཾ ཝིཔུལཾ, གཎནཱཏོ ཨསངྑིཡཾ;

སབྦཏྠ སུཁིཏོ ཨཱསིཾ, ཏསྶ ཀམྨསྶ ཝཱཧསཱ.

‘‘དུཝེ བྷཝེ སཾསརཱམི, དེཝཏྟེ ཨཐ མཱནུསེ;

ཨཉྙཾ གཏིཾ ན གཙྪཱམི, སུཙིཎྞསྶ ཨིདཾ ཕལཾ.

‘‘དུཝེ ཀུལེ པཛཱཡཱམི, ཁཏྟིཡེ ཨཐ བྲཱཧྨཎེ;

ནཱིཙེ ཀུལེ ན ཛཱཡཱམི, སུཙིཎྞསྶ ཨིདཾ ཕལཾ.

‘‘པཙྪིམེ བྷཝེ སམྤཏྟེ, བྲཧྨབནྡྷུ ཨཧོསཧཾ;

སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཔྤཀུལེ, པཙྩཱཛཱཏོ མཧདྡྷནེ.

‘‘མཱཏཱ ཙནྡཝཏཱི ནཱམ, པིཏཱ མེ ཨསྶལཱཡནོ;

ཡདཱ མེ པིཏརཾ བུདྡྷོ, ཝིནཡཱི སབྦསུདྡྷིཡཱ.

‘‘ཏདཱ པསནྣོ སུགཏེ, པབྦཛིཾ ཨནགཱརིཡཾ;

མོགྒལླཱནོ ཨཱཙརིཡོ, ཨུཔཛ྄ཛྷཱ སཱརིསམྦྷཝོ.

‘‘ཀེསེསུ ཚིཛྫམཱནེསུ, དིཊྛི ཚིནྣཱ སམཱུལིཀཱ;

ནིཝཱསེནྟོ ཙ ཀཱསཱཝཾ, ཨརཧཏྟམཔཱཔུཎིཾ.

‘‘ཨཏྠདྷམྨནིརུཏྟཱིསུ, པཊིབྷཱནེ ཙ མེ མཏི;

པབྷིནྣཱ ཏེན ལོཀགྒོ, ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི མཾ.

‘‘ཨསནྡིཊྛཾ ཝིཡཱཀཱསིཾ, ཨུཔཏིསྶེན པུཙྪིཏོ;

པཊིསམྦྷིདཱསུ ཏེནཱཧཾ, ཨགྒོ སམྦུདྡྷསཱསནེ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ, བྷཝཱ སབྦེ སམཱུཧཏཱ;

ནཱགོཝ བནྡྷནཾ ཚེཏྭཱ, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོ.

‘‘སྭཱགཏཾ ཝཏ མེ ཨཱསི, མམ བུདྡྷསྶ སནྟིཀེ;

ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསནཾ.

‘‘པཊིསམྦྷིདཱ ཙཏསྶོ, ཝིམོཀྑཱཔི ཙ ཨཊྛིམེ;

ཚལ༹བྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨེཝཾ སོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཉཱཎསམྦྷཱརཾ སམྦྷརནྟོ ཨཔརཱཔརཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟི. ཀོཊྛིཀོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཡོ ཝེདེ ཨུགྒཧེཏྭཱ བྲཱཧྨཎསིཔྤེ ནིཔྥཏྟིཾ གཏོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཨུཔསམྤནྣཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ པཊིསམྦྷིདཱསུ ཙིཎྞཝསཱི ཧུཏྭཱ ཨབྷིཉྙཱཏེ ཨབྷིཉྙཱཏེ མཧཱཐེརེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྷཾ པུཙྪནྟོཔི དསབལཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྷཾ པུཙྪནྟོཔི པཊིསམྦྷིདཱསུཡེཝ པཉྷཾ པུཙྪི. ཨེཝམཡཾ ཐེརོ ཏཏྠ ཀཏཱདྷིཀཱརཏཱཡ ཙིཎྞཝསཱིབྷཱཝེན ཙ པཊིསམྦྷིདཱཔཏྟཱནཾ ཨགྒོ ཛཱཏོ. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ མཧཱཝེདལླསུཏྟཾ (མ. ནི. ༡.༤༤༩ ཨཱདཡོ) ཨཊྛུཔྤཏྟིཾ ཀཏྭཱ པཊིསམྦྷིདཱཔཏྟཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི – ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ པཊིསམྦྷིདཱཔཏྟཱནཾ ཡདིདཾ མཧཱཀོཊྛིཀོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༢༠༩, ༢༡༨). སོ ཨཔརེན སམཡེན ཝིམུཏྟིསུཁཾ པཊིསཾཝེདེནྟོ ཨུདཱནཝསེན –

༢.

‘‘ཨུཔསནྟོ ཨུཔརཏོ, མནྟབྷཱཎཱི ཨནུདྡྷཏོ;

དྷུནཱཏི པཱཔཀེ དྷམྨེ, དུམཔཏྟཾཝ མཱལུཏོ’’ཏི. –

ཨིཏྠཾ སུདཾ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀོཊྛིཀཏྠེརོ གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨུཔསནྟོཏི མནཙྪཊྛཱནཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨུཔསམནེན ནིབྦིསེཝནབྷཱཝཀརཎེན ཨུཔསནྟོ. ཨུཔརཏོཏི སབྦསྨཱ པཱཔཀརཎཏོ ཨོརཏོ ཝིརཏོ. མནྟབྷཱཎཱིཏི མནྟཱ ཝུཙྩཏི པཉྙཱ, ཏཱཡ པན ཨུཔཔརིཀྑིཏྭཱ བྷཎཏཱིཏི མནྟབྷཱཎཱི, ཀཱལཝཱདཱིཨཱདིབྷཱཝཾ ཨཝིསྶཛྫེནྟོཡེཝ བྷཎཏཱིཏི ཨཏྠོ. མནྟབྷཎནཝསེན ཝཱ བྷཎཏཱིཏི མནྟབྷཱཎཱི, དུབྦྷཱསིཏཏོ ཝིནཱ ཨཏྟནོ བྷཱསནཝསེན ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏཾ སུབྷཱསིཏཾཡེཝ བྷཎཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཛཱཏིཨཱདིཝསེན ཨཏྟནོ ཨནུཀྐཾསནཏོ ན ཨུདྡྷཏོཏི ཨནུདྡྷཏོ ཨཐ ཝཱ ཏིཎྞཾ ཀཱཡདུཙྩརིཏཱནཾ ཝཱུཔསམནེན ཏཏོ པཊིཝིརཏིཡཱ ཨུཔསནྟོ, ཏིཎྞཾ མནོདུཙྩརིཏཱནཾ ཨུཔརམཎེན པཛཧནེན ཨུཔརཏོ, ཙཏུནྣཾ ཝཙཱིདུཙྩརིཏཱནཾ ཨཔྤཝཏྟིཡཱ པརིམིཏབྷཱཎིཏཱཡ མནྟབྷཱཎཱི, ཏིཝིདྷདུཙྩརིཏནིམིཏྟཨུཔྤཛྫནཀསྶ ཨུདྡྷཙྩསྶ ཨབྷཱཝཏོ ཨནུདྡྷཏོ. ཨེཝཾ པན ཏིཝིདྷདུཙྩརིཏཔྤཧཱནེན སུདྡྷེ སཱིལེ པཏིཊྛིཏོ, ཨུདྡྷཙྩཔྤཧཱནེན སམཱཧིཏོ, ཏམེཝ སམཱདྷིཾ པདཊྛཱནཾ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ དྷུནཱཏི པཱཔཀེ དྷམྨེ ལཱམཀཊྛེན པཱཔཀེ སབྦེཔི སཾཀིལེསདྷམྨེ ནིདྡྷུནཱཏི, སམུཙྪེདཝསེན པཛཧཏི. ཡཐཱ ཀིཾ? དུམཔཏྟཾཝ མཱལུཏོ, ཡཐཱ ནཱམ དུམསྶ རུཀྑསྶ པཏྟཾ པཎྜུཔལཱསཾ མཱལུཏོ ཝཱཏོ དྷུནཱཏི, བནྡྷནཏོ ཝིཡོཛེནྟོ ནཱིཧརཏི, ཨེཝཾ ཡཐཱཝུཏྟཔཊིཔཏྟིཡཾ ཋིཏོ པཱཔདྷམྨེ ཨཏྟནོ སནྟཱནཏོ ནཱིཧརཏི, ཨེཝམཡཾ ཐེརསྶ ཨཉྙཱཔདེསེན ཨཉྙཱབྱཱཀརཎགཱཐཱཔི ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨེཏྠ ཙ ཀཱཡཝཙཱིདུཙྩརིཏཔྤཧཱནཝཙནེན པཡོགསུདྡྷིཾ དསྶེཏི, མནོདུཙྩརིཏཔྤཧཱནཝཙནེན ཨཱསཡསུདྡྷིཾ. ཨེཝཾ པཡོགཱསཡསུདྡྷསྶ ‘‘ཨནུདྡྷཏོ’’ཏི ཨིམིནཱ ཨུདྡྷཙྩཱབྷཱཝཝཙནེན ཏདེཀཊྛཏཱཡ ནཱིཝརཎཔྤཧཱནཾ དསྶེཏི. ཏེསུ པཡོགསུདྡྷིཡཱ སཱིལསམྤཏྟི ཝིབྷཱཝིཏཱ, ཨཱསཡསུདྡྷིཡཱ སམཐབྷཱཝནཱཡ ཨུཔཀཱརཀདྷམྨཔརིགྒཧོ, ནཱིཝརཎཔྤཧཱནེན སམཱདྷིབྷཱཝནཱ, ‘‘དྷུནཱཏི པཱཔཀེ དྷམྨེ’’ཏི ཨིམིནཱ པཉྙཱབྷཱཝནཱ ཝིབྷཱཝིཏཱ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱདཡོ ཏིསྶོ སིཀྑཱ, ཏིཝིདྷཀལྱཱཎཾ སཱསནཾ, ཏདངྒཔྤཧཱནཱདཱིནི ཏཱིཎི པཧཱནཱནི, ཨནྟདྭཡཔརིཝཛྫནེན སདྡྷིཾ མཛ྄ཛྷིམཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ པཊིཔཛྫནཾ, ཨཔཱཡབྷཝཱདཱིནཾ སམཏིཀྐམནཱུཔཱཡོ ཙ ཡཐཱརཧཾ ནིདྡྷཱརེཏྭཱ ཡོཛེཏབྦཱ. ཨིམིནཱ ནཡེན སེསགཱཐཱསུཔི ཡཐཱརཧཾ ཨཏྠཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨཏྠམཏྟམེཝ པན ཏཏྠ ཏཏྠ ཨཔུབྦཾ ཝཎྞཡིསྶཱམ. ‘‘ཨིཏྠཾ སུདཾ ཨཱཡསྨཱ མཧཱཀོཊྛིཀོ’’ཏི ཨིདཾ པཱུཛཱཝཙནཾ, ཡཐཱ ཏཾ མཧཱམོགྒལླཱནོཏི.

མཧཱཀོཊྛིཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. ཀངྑཱརེཝཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

པཉྙཾ ཨིམཾ པསྶཱཏི ཨཱཡསྨཏོ ཀངྑཱརེཝཏསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི ཐེརོ པདུམུཏྟརབྷགཝཏོ ཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟོ. ཨེཀདིཝསཾ བུདྡྷཱནཾ དྷམྨདེསནཱཀཱལེ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེན མཧཱཛནེན སདྡྷིཾ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ པརིསཔརིཡནྟེ ཋིཏོ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཛྷཱནཱབྷིརཏཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ ‘‘མཡཱཔི ཨནཱགཏེ ཨེཝརཱུཔེན བྷཝིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ དེསནཱཝསཱནེ སཏྠཱརཾ ནིམནྟེཏྭཱ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེན མཧཱསཀྐཱརཾ ཀཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨཱཧ – ‘‘བྷནྟེ, ཨཧཾ ཨིམིནཱ ཨདྷིཀཱརཀམྨེན ཨཉྙཾ སམྤཏྟིཾ ན པཏྠེམི, ཡཐཱ པན སོ བྷིཀྑུ ཏུམྷེཧི ཨིཏོ སཏྟམདིཝསམཏྠཀེ ཛྷཱཡཱིནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔིཏོ, ཨེཝཾ ཨཧམྤི ཨནཱགཏེ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ སཱསནེ ཛྷཱཡཱིནཾ ཨགྒོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠནམཀཱསི. སཏྠཱ ཨནཱགཏཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ནིཔྥཛྫནབྷཱཝཾ དིསྭཱ ‘‘ཨནཱགཏེ ཀཔྤསཏསཧསྶཱཝསཱནེ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི, ཏསྶ སཱསནེ ཏྭཾ ཛྷཱཡཱིནཾ ཨགྒོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི བྱཱཀརིཏྭཱ པཀྐཱམི.

སོ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀལྱཱཎཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཀཔྤསཏསཧསྶཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརིཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཀཱལེ སཱཝཏྠིནགརེ མཧཱབྷོགཀུལེ ནིབྦཏྟོ པཙྪཱབྷཏྟཾ དྷམྨསྶཝནཏྠཾ གཙྪནྟེན མཧཱཛནེན སདྡྷིཾ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ པརིསཔརིཡནྟེ ཋིཏོ དསབལསྶ དྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཨུཔསམྤདཾ ལབྷིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐཱཔེཏྭཱ ཛྷཱནཔརིཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཛྷཱནལཱབྷཱི ཧུཏྭཱ ཛྷཱནཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. སོ ཡེབྷུཡྻེན དསབལེན སམཱཔཛྫིཏབྦསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫནྟོ ཨཧོརཏྟཾ ཛྷཱནེསུ ཙིཎྞཝསཱི ཨཧོསི. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཛྷཱཡཱིནཾ ཡདིདཾ ཀངྑཱརེཝཏོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༡༩༨, ༢༠༤) ཛྷཱཡཱིནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༥.༣༤-༥༣) –

‘‘པདུམུཏྟརོ ནཱམ ཛིནོ, སབྦདྷམྨེསུ ཙཀྑུམཱ;

ཨིཏོ སཏསཧསྶམྷི, ཀཔྤེ ཨུཔྤཛྫི ནཱཡཀོ.

‘‘སཱིཧཧནུ བྲཧྨགིརོ, ཧཾསདུནྡུབྷིནིསྶནོ;

ནཱགཝིཀྐནྟགམནོ, ཙནྡསཱུརཱདྷིཀཔྤབྷོ.

‘‘མཧཱམཏི མཧཱཝཱིརོ, མཧཱཛྷཱཡཱི མཧཱབལོ;

མཧཱཀཱརུཎིཀོ ནཱཐོ, མཧཱཏམཔནཱུདནོ.

‘‘ས ཀདཱཙི ཏིལོཀགྒོ, ཝེནེཡྻཾ ཝིནཡཾ བཧུཾ;

དྷམྨཾ དེསེསི སམྦུདྡྷོ, སཏྟཱསཡཝིདཱུ མུནི.

‘‘ཛྷཱཡིཾ ཛྷཱནརཏཾ ཝཱིརཾ, ཨུཔསནྟཾ ཨནཱཝིལཾ;

ཝཎྞཡནྟོ པརིསཏིཾ, ཏོསེསི ཛནཏཾ ཛིནོ.

‘‘ཏདཱཧཾ ཧཾསཝཏིཡཾ, བྲཱཧྨཎོ ཝེདཔཱརགཱུ;

དྷམྨཾ སུཏྭཱན མུདིཏོ, ཏཾ ཋཱནམབྷིཔཏྠཡིཾ.

‘‘ཏདཱ ཛིནོ ཝིཡཱཀཱསི, སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ཝིནཱཡཀོ;

མུདིཏོ ཧོཧི ཏྭཾ བྲཧྨེ, ལཙྪསེ ཏཾ མནོརཐཾ.

‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;

གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཏསྶ དྷམྨེསུ དཱཡཱདོ, ཨོརསོ དྷམྨནིམྨིཏོ;

རེཝཏོ ནཱམ ནཱམེན, ཧེསྶཏི སཏྠུ སཱཝཀོ.

‘‘ཏེན ཀམྨེན སུཀཏེན, ཙེཏནཱཔཎིདྷཱིཧི ཙ;

ཛཧིཏྭཱ མཱནུསཾ དེཧཾ, ཏཱཝཏིཾསམགཙྪཧཾ.

‘‘པཙྪིམེ ཙ བྷཝེ དཱནི, ཛཱཏོཧཾ ཀོལིཡེ པུརེ;

ཁཏྟིཡེ ཀུལསམྤནྣེ, ཨིདྡྷེ ཕཱིཏེ མཧདྡྷནེ.

‘‘ཡདཱ ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ, བུདྡྷོ དྷམྨམདེསཡི;

ཏདཱ པསནྣོ སུགཏེ, པབྦཛིཾ ཨནགཱརིཡཾ.

‘‘ཀངྑཱ མེ བཧུལཱ ཨཱསི, ཀཔྤཱཀཔྤེ ཏཧིཾ ཏཧིཾ;

སབྦཾ ཏཾ ཝིནཡཱི བུདྡྷོ, དེསེཏྭཱ དྷམྨམུཏྟམཾ.

‘‘ཏཏོཧཾ ཏིཎྞསཾསཱརོ, ཏདཱ ཛྷཱནསུཁེ རཏོ;

ཝིཧརཱམི ཏདཱ བུདྡྷོ, མཾ དིསྭཱ ཨེཏདབྲཝི.

‘‘ཡཱ ཀཱཙི ཀངྑཱ ཨིདྷ ཝཱ ཧུརཾ ཝཱ, སཝེདིཡཱ ཝཱ པརཝེདིཡཱ ཝཱ;

ཡེ ཛྷཱཡིནོ ཏཱ པཛཧནྟི སབྦཱ, ཨཱཏཱཔིནོ བྲཧྨཙརིཡཾ ཙརནྟཱ.

‘‘སཏསཧསྶེ ཀཏཾ ཀམྨཾ, ཕལཾ དསྶེསི མེ ཨིདྷ;

སུམུཏྟོ སརཝེགོཝ, ཀིལེསེ ཛྷཱཔཡིཾ མམ.

‘‘ཏཏོ ཛྷཱནརཏྟཾ དིསྭཱ, བུདྡྷོ ལོཀནྟགཱུ མུནི;

ཛྷཱཡཱིནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨགྒོ, པཉྙཱཔེསི མཧཱམཏི.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ, བྷཝཱ སབྦེ སམཱུཧཏཱ;

ནཱགོཝ བནྡྷནཾ ཚེཏྭཱ, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོ.

‘‘སྭཱགཏཾ ཝཏ མེ ཨཱསི, མམ བུདྡྷསྶ སནྟིཀེ;

ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསནཾ.

‘‘པཊིསམྦྷིདཱ ཙཏསྶོ, ཝིམོཀྑཱཔི ཙ ཨཊྛིམེ;

ཚལ༹བྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཏཐཱ ཀཏཀིཙྩོ པནཱཡཾ མཧཱཐེརོ པུབྦེ དཱིགྷརཏྟཾ ཨཏྟནོ ཀངྑཱཔཀཏཙིཏྟཏཾ ཨིདཱནི སབྦསོ ཝིགཏཀངྑཏཉྩ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ‘‘ཨཧོ ནཱུན མཡ྄ཧཾ སཏྠུནོ དེསནཱནུབྷཱཝོ, ཏེནེཏརཧི ཨེཝཾ ཝིགཏཀངྑོ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཝཱུཔསནྟཙིཏྟོ ཛཱཏོ’’ཏི སཉྫཱཏབཧུམཱནོ བྷགཝཏོ པཉྙཾ པསཾསནྟོ ‘‘པཉྙཾ ཨིམཾ པསྶཱ’’ཏི ཨིམཾ གཱཐམཱཧ.

༣. ཏཏྠ པཉྙནྟི པཀཱརེ ཛཱནཱཏི, པཀཱརེཧི ཉཱཔེཏཱིཏི ཙ པཉྙཱ. ཝེནེཡྻཱནཾ ཨཱསཡཱནུསཡཙརིཡཱདྷིམུཏྟིཨཱདིཔྤཀཱརེ དྷམྨཱནཾ ཀུསལཱདིཀེ ཁནྡྷཱདིཀེ ཙ དེསེཏབྦཔྤཀཱརེ ཛཱནཱཏི, ཡཐཱསབྷཱཝཏོ པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི, ཏེཧི ཙ པཀཱརེཧི ཉཱཔེཏཱིཏི ཨཏྠོ. སཏྠུ དེསནཱཉཱཎཉྷི ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཾ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨིམ’’ནྟི. ཏཉྷི ཨཏྟནི སིདྡྷེན དེསནཱབལེན ནཡགྒཱཧཏོ པཙྩཀྑཾ ཝིཡ ཨུཔཊྛིཏཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨིམ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཡདགྒེན ཝཱ སཏྠུ དེསནཱཉཱཎཾ སཱཝཀེཧི ནཡཏོ གཡ྄ཧཏི, ཏདགྒེན ཨཏྟནོ ཝིསཡེ པཊིཝེདྷཉཱཎམྤི ནཡཏོ གཡ྄ཧཏེཝ. ཏེནཱཧ ཨཱཡསྨཱ དྷམྨསེནཱཔཏི – ‘‘ཨཔིཙ མེ, བྷནྟེ, དྷམྨནྭཡོ ཝིདིཏོ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༡༤༦; ༣.༡༤༣). པསྶཱཏི ཝིམྷཡཔྤཏྟོ ཨནིཡམཏོ ཨཱལཔཏི ཨཏྟནོཡེཝ ཝཱ ཙིཏྟཾ, ཡཐཱཧ བྷགཝཱ ཨུདཱནེནྟོ – ‘‘ལོཀམིམཾ པསྶ; པུཐཱུ ཨཝིཛྫཱཡ པརེཏཾ བྷཱུཏཾ བྷཱུཏརཏཾ བྷཝཱ ཨཔརིམུཏྟ’’ནྟི (ཨུདཱ. ༣༠). ཏཐཱགཏཱནནྟི ཏཐཱ ཨཱགམནཱདིཨཏྠེན ཏཐཱགཏཱནཾ. ཏཐཱ ཨཱགཏོཏི ཧི ཏཐཱགཏོ, ཏཐཱ གཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐལཀྑཎཾ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐདྷམྨེ ཡཱཐཱཝཏོ ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐདསྶིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ, ཏཐཝཱདིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ, ཏཐཱཀཱརིཏཱཡ ཏཐཱགཏོ, ཨབྷིབྷཝནཊྛེན ཏཐཱགཏོཏི ཨེཝཾ ཨཊྛཧི ཀཱརཎེཧི བྷགཝཱ ཏཐཱགཏོ. ཏཐཱཡ ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐཱཡ གཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐལཀྑཎཾ གཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐཱནི ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐཱཝིདྷོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐཱ པཝཏྟིཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐེཧི ཨཱགཏོཏི ཏཐཱགཏོ, ཏཐཱ གཏབྷཱཝེན ཏཐཱགཏོཏི ཨེཝམྤི ཨཊྛཧི ཀཱརཎེཧི བྷགཝཱ ཏཐཱགཏོཏི ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ. ཝིཏྠཱརོ པན པརམཏྠདཱིཔནིཡཱ ཨུདཱནཊྛཀཐཱཡ (ཨུདཱ. ཨཊྛ. ༡༨) ཨིཏིཝུཏྟཀཊྛཀཐཱཡ (ཨིཏིཝུ. ཨཊྛ. ༣༨) ཙ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ.

ཨིདཱནི ཏསྶཱ པཉྙཱཡ ཨསཱདྷཱརཎཝིསེསཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨགྒི ཡཐཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཡཐཱ ཨགྒཱིཏི ཨུཔམཱཝཙནཾ. ཡཐཱཏི ཏསྶ ཨུཔམཱབྷཱཝདསྶནཾ. པཛྫལིཏོཏི ཨུཔམེཡྻེན སམྦནྡྷདསྶནཾ. ནིསཱིཐེཏི ཀིཙྩཀརཎཀཱལདསྶནཾ. ཨཡཉྷེཏྠ ཨཏྠོ – ཡཐཱ ནཱམ ནིསཱིཐེ རཏྟིཡཾ ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏེ ཨནྡྷཀཱརེ ཝཏྟམཱནེ ཨུནྣཏེ ཋཱནེ པཛྫལིཏོ ཨགྒི ཏསྨིཾ པདེསེ ཏཡགཏཾ ཝིདྷམནྟཾ ཏིཊྛཏི, ཨེཝམེཝ ཏཐཱགཏཱནཾ ཨིམཾ དེསནཱཉཱཎསངྑཱཏཾ སབྦསོ ཝེནེཡྻཱནཾ སཾསཡཏམཾ ཝིདྷམནྟཾ པཉྙཾ པསྶཱཏི. ཡཏོ དེསནཱཝིལཱསེན སཏྟཱནཾ ཉཱཎམཡཾ ཨཱལོཀཾ དེནྟཱིཏི ཨཱལོཀདཱ. པཉྙཱམཡམེཝ ཙཀྑུཾ དདནྟཱིཏི ཙཀྑུདདཱ. ཏདུབྷཡམྤི ཀངྑཱཝིནཡཔདཊྛཱནམེཝ ཀཏྭཱ དསྶེནྟོ ‘‘ཡེ ཨཱགཏཱནཾ ཝིནཡནྟི ཀངྑ’’ནྟི ཨཱཧ, ཡེ ཏཐཱགཏཱ ཨཏྟནོ སནྟིཀཾ ཨཱགཏཱནཾ ཨུཔགཏཱནཾ ཝེནེཡྻཱནཾ ‘‘ཨཧོསིཾ ནུ ཁོ ཨཧམཏཱིཏམདྡྷཱན’’ནྟིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཾ (མ. ནི. ༡.༡༨; སཾ. ནི. ༢.༢༠) སོལ༹སཝཏྠུཀཾ, ‘‘བུདྡྷེ ཀངྑཏི དྷམྨེ ཀངྑཏཱི’’ཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཾ (དྷ. ས. ༡༠༠༨) ཨཊྛཝཏྠུཀཉྩ ཀངྑཾ ཝིཙིཀིཙྪཾ ཝིནཡནྟི དེསནཱནུབྷཱཝེན ཨནཝསེསཏོ ཝིདྷམནྟི ཝིདྡྷཾསེནྟི. ཝིནཡཀུཀྐུཙྩསངྑཱཏཱ པན ཀངྑཱ ཏབྦིནཡེནེཝ ཝིནཱིཏཱ ཧོནྟཱིཏི.

ཨཔརོ ནཡོ – ཡཐཱ ཨགྒི ནིསཱིཐེ རཏྟིབྷཱགེ པཛྫལིཏོ པཊུཏརཛཱལོ སམུཛྫལཾ ཨུཙྩཱསནེ ཋིཏཱནཾ ཨོབྷཱསདཱནམཏྟེན ཨནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམིཏྭཱ སམཝིསམཾ ཝིབྷཱཝེནྟོ ཨཱལོཀདདོ ཧོཏི. ཨཙྩཱསནྣེ པན ཋིཏཱནཾ ཏཾ སུཔཱཀཊཾ ཀརོནྟོ ཙཀྑུཀིཙྩཀརཎཏོ ཙཀྑུདདོ ནཱམ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ ཏཐཱགཏོ ཨཏྟནོ དྷམྨཀཱཡསྶ དཱུརེ ཋིཏཱནཾ ཨཀཏཱདྷིཀཱརཱནཾ པཉྙཱཔཛྫོཏེན མོཧནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམིཏྭཱ ཀཱཡཝིསམཱདིསམཝིསམཾ ཝིབྷཱཝེནྟོ ཨཱལོཀདཱ བྷཝནྟི, ཨཱསནྣེ ཋིཏཱནཾ པན ཀཏཱདྷིཀཱརཱནཾ དྷམྨཙཀྑུཾ ཨུཔྤཱདེནྟོ ཙཀྑུདདཱ བྷཝནྟི. ཡེ ཨེཝཾབྷཱུཏཱ ཨཏྟནོ ཝཙཱིགོཙརཾ ཨཱགཏཱནཾ མཱདིསཱནམྤི ཀངྑཱབཧུལཱནཾ ཀངྑཾ ཝིནཡནྟི ཨརིཡམགྒསམུཔྤཱདནེན ཝིདྷམནྟི, ཏེསཾ ཏཐཱགཏཱནཾ པཉྙཾ ཉཱཎཱཏིསཡཾ པསྶཱཏི ཡོཛནཱ. ཨེཝམཡཾ ཐེརསྶ ཨཏྟནོ ཀངྑཱཝིཏརཎཔྤཀཱསནེན ཨཉྙཱབྱཱཀརཎགཱཐཱཔི ཧོཏི. ཨཡཉྷི ཐེརོ པུཐུཛྫནཀཱལེ ཀཔྤིཡེཔི ཀུཀྐུཙྩཀོ ཧུཏྭཱ ཀངྑཱབཧུལཏཱཡ ‘‘ཀངྑཱརེཝཏོ’’ཏི པཉྙཱཏོ, པཙྪཱ ཁཱིཎཱསཝཀཱལེཔི ཏཐེཝ ཝོཧརཡིཏྠ. ཏེནཱཧ – ‘‘ཨིཏྠཾ སུདཾ ཨཱཡསྨཱ ཀངྑཱརེཝཏོ གཱཐཾ ཨབྷཱསིཏྠཱ’’ཏི. ཏཾ ཝུཏྟཏྠམེཝ.

ཀངྑཱརེཝཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. པུཎྞཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

སབྦྷིརེཝ སམཱསེཐཱཏི ཨཱཡསྨཏོ པུཎྞཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ དསབལསྶ ཨུཔྤཏྟིཏོ པུརེཏརམེཝ ཧཾསཝཏཱིནགརེ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟོ ཨནུཀྐམེན ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཏྠརི ལོཀེ ཨུཔྤཛྫནྟེ ཨེཀདིཝསཾ བུདྡྷཱནཾ དྷམྨདེསནཱཀཱལེ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེན མཧཱཛནེན སདྡྷིཾ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ པརིསཔརིཡནྟེ ནིསཱིདིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ དྷམྨཀཐིཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ ‘‘མཡཱཔི ཨནཱགཏེ ཨེཝརཱུཔེན བྷཝིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ དེསནཱཝསཱནེ ཝུཊྛིཏཱཡ པརིསཱཡ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ནིམནྟེཏྭཱ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ མཧཱསཀྐཱརཾ ཀཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨེཝམཱཧ – ‘‘བྷནྟེ, ཨཧཾ ཨིམིནཱ ཨདྷིཀཱརཀམྨེན ནཱཉྙཾ སམྤཏྟིཾ པཏྠེམི. ཡཐཱ པན སོ བྷིཀྑུ ཨིཏོ སཏྟམདིཝསམཏྠཀེ དྷམྨཀཐིཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔིཏོ, ཨེཝཾ ཨཧམྤི ཨནཱགཏེ ཨེཀསྶ བུདྡྷསྶ སཱསནེ དྷམྨཀཐིཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨགྒོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠནཾ ཨཀཱསི. སཏྠཱ ཨནཱགཏཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཏསྶ པཏྠནཱཡ སམིཛ྄ཛྷནབྷཱཝཾ དིསྭཱ ‘‘ཨནཱགཏེ ཀཔྤསཏསཧསྶམཏྠཀེ གོཏམོ ནཱམ བུདྡྷོ ཨུཔྤཛྫིསྶཏི, ཏསྶ སཱསནེ ཏྭཾ པབྦཛིཏྭཱ དྷམྨཀཐིཀཱནཾ ཨགྒོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི.

སོ ཏཏྠ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀལྱཱཎདྷམྨཾ ཀཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ ཀཔྤསཏསཧསྶཾ པུཉྙཉཱཎསམྦྷཱརཾ སམྦྷརནྟོ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརིཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀཔིལཝཏྠུནགརསྶ ཨཝིདཱུརེ དོཎཝཏྠུནཱམཀེ བྲཱཧྨཎགཱམེ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལེ ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙཏྠེརསྶ བྷཱགིནེཡྻོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ནཱམགྒཧཎདིཝསེ ‘‘པུཎྞོ’’ཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ སཏྠརི ཨབྷིསམྦོདྷིཾ པཏྭཱ པཝཏྟཝརདྷམྨཙཀྐེ ཨནུཔུབྦེན རཱཛགཧཾ གནྟྭཱ ཏཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟེ ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙཏྠེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ལདྡྷཱུཔསམྤདོ སབྦཾ པུབྦཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ པདྷཱནམནུཡུཉྫནྟོ པབྦཛིཏཀིཙྩཾ མཏྠཀཾ པཱཔེཏྭཱཝ ‘‘དསབལསྶ སནྟིཀཾ གམིསྶཱམཱི’’ཏི མཱཏུལཏྠེརེན སདྡྷིཾ སཏྠུ སནྟིཀཾ ཨགནྟྭཱ ཀཔིལཝཏྠུསཱམནྟཱཡེཝ ཨོཧཱིཡིཏྭཱ ཡོནིསོམནསིཀཱརེ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡.༤༣༤-༤༤༠) –

‘‘ཨཛ྄ཛྷཱཡཀོ མནྟདྷརོ, ཏིཎྞཾ ཝེདཱན པཱརགཱུ;

པུརཀྑཏོམྷི སིསྶེཧི, ཨུཔགཙྪིཾ ནརུཏྟམཾ.

‘‘པདུམུཏྟརོ ལོཀཝིདཱུ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧོ;

མམ ཀམྨཾ པཀིཏྟེསི, སཾཁིཏྟེན མཧཱམུནི.

‘‘ཏཱཧཾ དྷམྨཾ སུཎིཏྭཱན, ཨབྷིཝཱདེཏྭཱན སཏྠུནོ;

ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱན, པཀྐམིཾ དཀྑིཎཱམུཁོ.

‘‘སཾཁིཏྟེན སུཎིཏྭཱན, ཝིཏྠཱརེན ཨབྷཱསཡིཾ;

སབྦེ སིསྶཱ ཨཏྟམནཱ, སུཏྭཱན མམ བྷཱསཏོ.

‘‘སཀཾ དིཊྛིཾ ཝིནོདེཏྭཱ, བུདྡྷེ ཙིཏྟཾ པསཱདཡུཾ;

སཾཁིཏྟེནཔི དེསེམི, ཝིཏྠཱརེན ཏཐེཝཧཾ.

‘‘ཨབྷིདྷམྨནཡཉྙཱུཧཾ, ཀཐཱཝཏྠུཝིསུདྡྷིཡཱ;

སབྦེསཾ ཝིཉྙཱཔེཏྭཱན, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོ.

‘‘ཨིཏོ པཉྩསཏེ ཀཔྤེ, ཙཏུརོ སུཔྤཀཱསཀཱ;

སཏྟརཏནསམྤནྣཱ, ཙཏུདཱིཔམྷི ཨིསྶརཱ.

‘‘པཊིསམྦྷིདཱ ཙཏསྶོ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཏསྶ པན པུཎྞཏྠེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏཱ ཀུལཔུཏྟཱ པཉྩསཏཱ ཨཧེསུཾ. ཐེརོ སཡཾ དསཀཐཱཝཏྠུལཱབྷིཏཱཡ ཏེཔི དསཧི ཀཐཱཝཏྠཱུཧི ཨོཝདི. ཏེ ཏསྶ ཨོཝཱདེ ཋཏྭཱ སབྦེཝ ཨརཧཏྟཾ པཏྟཱ. ཏེ ཨཏྟནོ པབྦཛིཏཀིཙྩཾ མཏྠཀཔྤཏྟཾ ཉཏྭཱ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཧཾསུ – ‘‘བྷནྟེ, ཨམྷཱཀཾ ཀིཙྩཾ མཏྠཀཔྤཏྟཾ, དསནྣཉྩམྷ ཀཐཱཝཏྠཱུནཾ ལཱབྷིནོ, སམཡོ, དཱནི ནོ དསབལཾ པསྶིཏུ’’ནྟི. ཐེརོ ཏེསཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘མམ དསཀཐཱཝཏྠུལཱབྷིཏཾ སཏྠཱ ཛཱནཱཏི ཨཧཾ དྷམྨཾ དེསེནྟོ དས ཀཐཱཝཏྠཱུནི ཨམུཉྩིཏྭཱཝ དེསེམི, མཡི གཙྪནྟེ སབྦེཔིམེ བྷིཀྑཱུ མཾ པརིཝཱརེཏྭཱ གཙྪིསྶནྟི, ཨེཝཾ གཎསངྒཎིཀཱཡ གནྟྭཱ པན ཨཡུཏྟཾ མཡ྄ཧཾ དསབལཾ པསྶིཏུཾ, ཨིམེ ཏཱཝ གནྟྭཱ པསྶནྟཱུ’’ཏི ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨཱཧ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཏུམྷེ པུརཏོ གནྟྭཱ ཏཐཱགཏཾ པསྶཐ, མམ ཝཙནེན ཙསྶ པཱདེ ཝནྡཐ, ཨཧམྤི ཏུམྷཱཀཾ གཏམགྒེནཱགམིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏེ ཐེརཱ སབྦེཔི དསབལསྶ ཛཱཏིབྷཱུམིརཊྛཝཱསིནོ སབྦེ ཁཱིཎཱསཝཱ སབྦེ དསཀཐཱཝཏྠུལཱབྷིནོ ཨཏྟནོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ ཨོཝཱདཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཐེརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན ཙཱརིཀཾ ཙརནྟཱ སཊྛིཡོཛནམགྒཾ ཨཏིཀྐམྨ རཱཛགཧེ ཝེལུ༹ཝནམཧཱཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ དསབལསྶ པཱདེ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ.

ཨཱཙིཎྞཾ ཁོ པནེཏཾ བུདྡྷཱནཾ བྷགཝནྟཱནཾ ཨཱགནྟུཀེཧི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ པཊིསམྨོདིཏུནྟི བྷགཝཱ ཏེཧི སདྡྷིཾ – ‘‘ཀཙྩི, བྷིཀྑཝེ, ཁམནཱིཡ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན མདྷུརཔཊིསནྠཱརཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཀུཏོ ཙ ཏུམྷེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཱགཙྪཐཱ’’ཏི པུཙྪི. ཨཐ ཏེཧི ‘‘ཛཱཏིབྷཱུམིཏོ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཀོ ནུ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཛཱཏིབྷཱུམིཡཾ ཛཱཏིབྷཱུམཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ཨེཝཾ སམྦྷཱཝིཏོ ‘ཨཏྟནཱ ཙ ཨཔྤིཙྪོ ཨཔྤིཙྪཀཐཉྩ བྷིཀྑཱུནཾ ཀཏྟཱ’’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༥༢) དསཀཐཱཝཏྠུལཱབྷིཾ བྷིཀྑུཾ པུཙྪི. ཏེཔི ‘‘པུཎྞོ ནཱམ, བྷནྟེ, ཨཱཡསྨཱ མནྟཱཎིཔུཏྟོ’’ཏི ཨཱརོཙཡིཾསུ. ཏཾ ཀཐཾ སུཏྭཱ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ཐེརསྶ དསྶནཀཱམོ ཨཧོསི. ཨཐ སཏྠཱ རཱཛགཧཏོ སཱཝཏྠིཾ ཨགམཱསི. པུཎྞཏྠེརོཔི དསབལསྶ ཏཏྠ ཨཱགཏབྷཱཝཾ སུཏྭཱ – ‘‘སཏྠཱརཾ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི གནྟྭཱ ཨནྟོགནྡྷཀུཊིཡཾཡེཝ ཏཐཱགཏཾ སམྤཱཔུཎི. སཏྠཱ ཏསྶ དྷམྨཾ དེསེསི. ཐེརོ དྷམྨཾ སུཏྭཱ དསབལཾ ཝནྡིཏྭཱ པཊིསལླཱནཏྠཱཡ ཨནྡྷཝནཾ གནྟྭཱ ཨཉྙཏརམྷི རུཀྑམཱུལེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ནིསཱིདི.

སཱརིཔུཏྟཏྠེརོཔི ཏསྶཱགམནཾ སུཏྭཱ སཱིསཱནུལོཀིཀོ གནྟྭཱ ཨོཀཱསཾ སལླཀྑེཏྭཱ ཏཾ རུཀྑམཱུལེ ནིསིནྣཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཐེརེན སདྡྷིཾ སམྨོདིཏྭཱ, ཏཾ སཏྟཝིསུདྡྷིཀྐམཾ པུཙྪི. ཐེརོཔིསྶ པུཙྪིཏཔུཙྪིཏཾ བྱཱཀརོནྟོ རཐཝིནཱིཏཱུཔམཱཡ ཙིཏྟཾ ཨཱརཱདྷེསི, ཏེ ཨཉྙམཉྙསྶ སུབྷཱསིཏཾ སམནུམོདིཾསུ. ཨཐ སཏྠཱ ཨཔརབྷཱགེ བྷིཀྑུསངྒྷམཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོ ཐེརཾ ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨཀཐིཀཱནཾ ཡདིདཾ པུཎྞོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༡༨༨, ༡༩༦) དྷམྨཀཐིཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི. སོ ཨེཀདིཝསཾ ཨཏྟནོ ཝིམུཏྟིསམྤཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ‘‘སཏྠཱརཾ ནིསྶཱཡ ཨཧཉྩེཝ ཨཉྙེ ཙ བཧཱུ སཏྟཱ སཾསཱརདུཀྑཏོ ཝིཔྤམུཏྟཱ, བཧཱུཔཀཱརཱ ཝཏ སཔྤུརིསསཾསེཝཱ’’ཏི པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ ཨུདཱནཝསེན པཱིཏིཝེགཝིསྶཊྛཾ ‘‘སབྦྷིརེཝ སམཱསེཐཱ’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༤. ཏཏྠ སབྦྷིརེཝཱཏི སཔྤུརིསེཧི ཨེཝ. སནྟོཏི པནེཏྠ བུདྡྷཱདཡོ ཨརིཡཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཏེ ཧི ཨནཝསེསཏོ ཨསཏཾ དྷམྨཾ པཧཱཡ སདྡྷམྨེ ཨུཀྐཾསགཏཏྟཱ སཱཏིསཡཾ པསཾསིཡཏྟཱ ཙ ཝིསེསཏོ ‘‘སནྟོ སཔྤུརིསཱ’’ཏི ཙ ཝུཙྩནྟི. སམཱསེཐཱཏི སམཾ ཨཱསེཐ སཧ ཝསེཡྻ. ཏེ པཡིརུཔཱསནྟོ ཏེསཾ སུསྶཱུསནྟོ དིཊྛཱནུགཏིཉྩ ཨཱཔཛྫནྟོ སམཱནཝཱསོ བྷཝེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. པཎྜིཏེཧཏྠདསྶིབྷཱིཏི ཏེསཾ ཐོམནཱ. པཎྜཱ ཝུཙྩཏི པཉྙཱ, སཱ ཨིམེསཾ སཉྫཱཏཱཏི པཎྜིཏཱ. ཏཏོ ཨེཝ ཨཏྟཏྠཱདིབྷེདཾ ཨཏྠཾ ཨཝིཔརཱིཏཏོ པསྶནྟཱིཏི ཨཏྠདསྶིནོ. ཏེཧི པཎྜིཏེཧི ཨཏྠདསྶཱིབྷི སམཱསེཐ. ཀསྨཱཏི ཙེ? ཡསྨཱ ཏེ སནྟོ པཎྜིཏཱ, ཏེ ཝཱ སམྨཱ སེཝནྟཱ ཨེཀནྟཧིཏབྷཱཝཏོ མགྒཉཱཎཱདཱིཧེཝ ཨརཎཱིཡཏོ ཨཏྠཾ, མཧཱགུཎཏཱཡ སནྟཏཱཡ ཙ མཧནྟཾ, ཨགཱདྷབྷཱཝཏོ གམྦྷཱིརཉཱཎགོཙརཏོ ཙ གམྦྷཱིརཾ, ཧཱིནཙྪནྡཱདཱིཧི དཊྛུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏྟཱ ཨིཏརེཧི ཙ ཀིཙྪེན དཊྛབྦཏྟཱ དུདྡསཾ, དུདྡསཏྟཱ སཎྷནིཔུཎསབྷཱཝཏྟཱ ནིཔུཎཉཱཎགོཙརཏོ ཙ ནིཔུཎཾ, ནིཔུཎཏྟཱ ཨེཝཾ སུཁུམསབྷཱཝཏཱཡ ཨཎུཾ ནིབྦཱནཾ, ཨཝིཔརཱིཏཊྛེན ཝཱ པརམཏྠསབྷཱཝཏྟཱ ཨཏྠཾ, ཨརིཡབྷཱཝཀརཏྟཱ མཧཏྟནིམིཏྟཏཱཡ མཧནྟཾ, ཨནུཏྟཱནསབྷཱཝཏཱཡ གམྦྷཱིརཾ, དུཀྑེན དཊྛབྦཾ ན སུཁེན དཊྛུཾ སཀྐཱཏི དུདྡསཾ, གམྦྷཱིརཏྟཱ དུདྡསཾ, དུདྡསཏྟཱ གམྦྷཱིརནྟི ཙཏུསཙྩཾ, ཝིསེསཏོ ནིཔུཎཾ ཨཎུཾ, ནིརོདྷསཙྩནྟི ཨེཝམེཏཾ ཙཏུསཙྩཾ དྷཱིརཱ སམདྷིགཙྪནྟི དྷིཏིསམྤནྣཏཱཡ དྷཱིརཱ ཙཏུསཙྩཀམྨཊྛཱནབྷཱཝནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ སམྨདེཝ ཨདྷིགཙྪནྟི. ཨཔྤམཏྟཱཏི སབྦཏྠ སཏིཨཝིཔྤཝཱསེན ཨཔྤམཱདཔཊིཔཏྟིཾ པཱུརེནྟཱ. ཝིཙཀྑཎཱཏི ཝིཔསྶནཱབྷཱཝནཱཡ ཚེཀཱ ཀུསལཱ. ཏསྨཱ སབྦྷིརེཝ སམཱསེཐཱཏི ཡོཛནཱ. པཎྜིཏེཧཏྠདསྶིབྷཱིཏི ཝཱ ཨེཏཾ ནིསྶཀྐཝཙནཾ. ཡསྨཱ པཎྜིཏེཧི ཨཏྠདསྶཱིབྷི སམུདཱཡབྷཱུཏེཧི དྷཱིརཱ ཨཔྤམཏྟཱ ཝིཙཀྑཎཱ མཧནྟཱདིཝིསེསཝནྟཾ ཨཏྠཾ སམདྷིགཙྪནྟི, ཏསྨཱ ཏཱདིསེཧི སབྦྷིརེཝ སམཱསེཐཱཏི སམྦནྡྷོ. ཨེཝམེསཱ ཐེརསྶ པཊིཝེདྷདཱིཔནེན ཨཉྙཱབྱཱཀརཎགཱཐཱཔི ཨཧོསཱིཏི.

པུཎྞཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. དབྦཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཡོ དུདྡམིཡོཏི ཨཱཡསྨཏོ དབྦཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པདུམུཏྟརབུདྡྷཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ དྷམྨདེསནཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ སེནཱསནཔཉྙཱཔཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ ཨདྷིཀཱརཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེཏྭཱ སཏྠཱརཱ བྱཱཀཏོ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརིཏྭཱ ཀསྶཔདསབལསྶ སཱསནོསཀྐནཀཱལེ པབྦཛི. ཏདཱ ཏེན སདྡྷིཾ ཨཔརེ ཚ ཛནཱཏི སཏྟ བྷིཀྑཱུ ཨེཀཙིཏྟཱ ཧུཏྭཱ ཨཉྙེ སཱསནེ ཨགཱརཝཾ ཀརོནྟེ དིསྭཱ – ‘‘ཨིདྷ ཀིཾ ཀརོམ ཨེཀམནྟེ སམཎདྷམྨཾ ཀཏྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི ནིསྶེཎིཾ བནྡྷིཏྭཱ ཨུཙྩཾ པབྦཏསིཁརཾ ཨཱརུཧིཏྭཱ, ‘‘ཨཏྟནོ ཙིཏྟབལཾ ཛཱནནྟཱ ནིསྶེཎིཾ ནིཔཱཏེནྟུ, ཛཱིཝིཏེ སཱལཡཱ ཨོཏརནྟུ, མཱ པཙྪཱནུཏཔྤིནོ ཨཧུཝཏྠཱ’’ཏི ཝཏྭཱ སབྦེ ཨེཀཙིཏྟཱ ཧུཏྭཱ ནིསྶེཎིཾ པཱཏེཏྭཱ – ‘‘ཨཔྤམཏྟཱ ཧོཐ, ཨཱཝུསོ’’ཏི ཨཉྙམཉྙཾ ཨོཝདིཏྭཱ ཙིཏྟརུཙིཀེསུ ཋཱནེསུ ནིསཱིདིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀཱཏུཾ ཨཱརབྷིཾསུ.

ཏཏྲེཀོ ཐེརོ པཉྩམེ དིཝསེ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ, ‘‘མམ ཀིཙྩཾ ནིཔྥནྣཾ, ཨཧཾ ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཀིཾ ཀརིསྶཱམི’’ཏི ཨིདྡྷིཡཱ ཨུཏྟརཀུརུཏོ པིཎྜཔཱཏཾ ཨཱཧརིཏྭཱ, ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨིམཾ པིཎྜཔཱཏཾ པརིབྷུཉྫཐ, བྷིཀྑཱཙཱརཀིཙྩཾ མམཱཡཏྟཾ ཧོཏུ, ཏུམྷེ ཨཏྟནོ ཀམྨཾ ཀརོཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ མཡཾ, ཨཱཝུསོ, ནིསྶེཎིཾ པཱཏེནྟཱ ཨེཝཾ ཨཝོཙུམྷ – ‘ཡོ པཋམཾ དྷམྨཾ སཙྪིཀརོཏི, སོ བྷིཀྑཾ ཨཱཧརཏུ, ཏེནཱབྷཏཾ སེསཱ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརིསྶནྟཱི’’’ཏི. ‘‘ནཏྠི, ཨཱཝུསོ’’ཏི. ཏུམྷེ ཨཏྟནོ པུབྦཧེཏུནཱ ལབྷིཏྠ, མཡམྤི སཀྐོནྟཱ ཝཊྚསྶནྟཾ ཀརིསྶཱམ, གཙྪཐ ཏུམྷེཏི. ཐེརོ ཏེ སཉྙཱཔེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཕཱསུཀཊྛཱནེ པིཎྜཔཱཏཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ གཏོ. ཨཔརོ ཐེརོ སཏྟམེ དིཝསེ ཨནཱགཱམིཕལཾ པཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ སུདྡྷཱཝཱསབྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟོ. ཨིཏརེ ཐེརཱ ཏཏོ ཙུཏཱ ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརིཏྭཱ ཏེསུ ཏེསུ ཀུལེསུ ནིབྦཏྟཱ. ཨེཀོ གནྡྷཱརརཊྛེ ཏཀྐསིལཱནགརེ རཱཛགེཧེ ནིབྦཏྟོ, ཨེཀོ མཛ྄ཛྷནྟིཀརཊྛེ པརིབྦཱཛིཀཱཡ ཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟོ, ཨེཀོ བཱཧིཡརཊྛེ ཀུཊུམྦིཡགེཧེ ནིབྦཏྟོ, ཨེཀོ བྷིཀྑུནུཔསྶཡེ ཛཱཏོ.

ཨཡཾ པན དབྦཏྠེརོ མལླརཊྛེ ཨནུཔིཡནགརེ ཨེཀསྶ མལླརཉྙོ གེཧེ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. ཏསྶ མཱཏཱ ཨུཔཝིཛཉྙཱ ཀཱལམཀཱསི, མཏསརཱིརཾ སུསཱནཾ ནེཏྭཱ དཱརུཙིཏཀཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཨགྒིཾ ཨདཾསུ. ཏསྶཱ ཨགྒིཝེགསནྟཏྟཾ ཨུདརཔཊལཾ དྭེདྷཱ ཨཧོསི. དཱརཀོ ཨཏྟནོ པུཉྙབལེན ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ དབྦཏྠམྦྷེ ནིཔཏི. ཏཾ དཱརཀཾ གཧེཏྭཱ ཨཡྻིཀཱཡ ཨདཾསུ. སཱ ཏསྶ ནཱམཾ གཎྷནྟཱི དབྦཏྠམྦྷེ པཏིཏྭཱ ལདྡྷཛཱིཝིཏཏྟཱ ‘‘དབྦོ’’ཏིསྶ ནཱམཾ ཨཀཱསི. ཏསྶ ཙ སཏྟཝསྶིཀཀཱལེ སཏྠཱ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝཱརོ མལླརཊྛེ ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ ཨནུཔིཡམྦཝནེ ཝིཧརཏི. དབྦཀུམཱརོ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ དསྶནེནེཝ པསཱིདིཏྭཱ པབྦཛིཏུཀཱམོ ཧུཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ དསབལསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཡྻིཀཾ ཨཱཔུཙྪི. སཱ ‘‘སཱདྷུ, ཏཱཏཱ’’ཏི དབྦཀུམཱརཾ ཨཱདཱཡ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, ཨིམཾ ཀུམཱརཾ པབྦཱཛེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. སཏྠཱ ཨཉྙཏརསྶ བྷིཀྑུནོ སཉྙཾ ཨདཱསི – ‘‘བྷིཀྑུ ཨིམཾ དཱརཀཾ པབྦཱཛེཧཱི’’ཏི. སོ ཐེརོ སཏྠུ ཝཙནཾ སུཏྭཱ དབྦཀུམཱརཾ པབྦཱཛེནྟོ ཏཙཔཉྩཀཀམྨཊྛཱནཾ ཨཱཙིཀྑི. པུབྦཧེཏུསམྤནྣོ ཀཏཱབྷིནཱིཧཱརོ སཏྟོ པཋམཀེསཝཊྚིཡཱ ཝོརོཔནཀྑཎེ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཧི, དུཏིཡཱཡ ཀེསཝཊྚིཡཱ ཨོརོཔིཡམཱནཱཡ སཀདཱགཱམིཕལེ, ཏཏིཡཱཡ ཨནཱགཱམིཕལེ, སབྦཀེསཱནཾ པན ཨོརོཔནཉྩ ཨརཧཏྟཕལསཙྪིཀིརིཡཱ ཙ ཨཔཙྪཱ ཨཔུརེ ཨཧོསི. སཏྠཱ མལླརཊྛེ ཡཐཱབྷིརནྟཾ ཝིཧརིཏྭཱ རཱཛགཧཾ གནྟྭཱ ཝེལུ༹ཝནེ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི.

ཏཏྲཱཡསྨཱ དབྦོ མལླཔུཏྟོ རཧོགཏོ ཨཏྟནོ ཀིཙྩནིཔྥཏྟིཾ ཨོལོཀེཏྭཱ སངྒྷསྶ ཝེཡྻཱཝཙྩཀརཎེ ཀཱཡཾ ཡོཛེཏུཀཱམོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཡཾནཱུནཱཧཾ སངྒྷསྶ སེནཱསནཉྩ པཉྙཱཔེཡྻཾ བྷཏྟཱནི ཙ ཨུདྡིསེཡྻ’’ནྟི. སོ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨཏྟནོ པརིཝིཏཀྐཾ ཨཱརོཙེསི. སཏྠཱ ཏསྶ སཱདྷུཀཱརཾ དཏྭཱ སེནཱསནཔཉྙཱཔཀཏྟཉྩ བྷཏྟུདྡེསཀཏྟཉྩ སམྤཊིཙྪི. ཨཐ ནཾ ‘‘ཨཡཾ དབྦོ དཧརོཝ སམཱནོ མཧནྟེ ཋཱནེ ཋིཏོ’’ཏི སཏྟཝསྶིཀཀཱལེཡེཝ ཨུཔསམྤཱདེསི. ཐེརོ ཨུཔསམྤནྣཀཱལཏོ པཊྛཱཡ རཱཛགཧཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟཱནཾ སབྦབྷིཀྑཱུནཾ སེནཱསནཱནི ཙ པཉྙཱཔེཏི, བྷིཀྑཉྩ ཨུདྡིསཏི. ཏསྶ སེནཱསནཔཉྙཱཔཀབྷཱཝོ སབྦདིསཱསུ པཱཀཊོ ཨཧོསི – ‘‘དབྦོ ཀིར མལླཔུཏྟོ སབྷཱགསབྷཱགཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨེཀཊྛཱནེ སེནཱསནཱནི པཉྙཱཔེཏི, ཨཱསནྣེཔི དཱུརེཔི སེནཱསནཾ པཉྙཱཔེཏི, གནྟུཾ ཨསཀྐོནྟེ ཨིདྡྷིཡཱ ནེཏཱི’’ཏི.

ཨཐ ནཾ བྷིཀྑཱུ ཀཱལེཔི ཝིཀཱལེཔི – ‘‘ཨམྷཱཀཾ, ཨཱཝུསོ, ཛཱིཝཀམྦཝནེ སེནཱསནཾ པཉྙཱཔེཧི, ཨམྷཱཀཾ མདྡཀུཙྪིསྨིཾ མིགདཱཡེ’’ཏི ཨེཝཾ སེནཱསནཾ ཨུདྡིསཱཔེཏྭཱ ཏསྶ ཨིདྡྷིཾ པསྶནྟཱ གཙྪནྟི. སོཔི ཨིདྡྷིཡཱ མནོམཡེ ཀཱཡེ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ ཨེཀེཀསྶ ཐེརསྶ ཨེཀེཀཾ ཨཏྟནཱ སདིསཾ བྷིཀྑུཾ དཏྭཱ ཨངྒུལིཡཱ ཛལམཱནཱཡ པུརཏོ གནྟྭཱ ‘‘ཨཡཾ མཉྩོ ཨིདཾ པཱིཋ’’ནྟིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ སེནཱསནཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ པུན ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནམེཝ ཨཱགཙྪཏི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརཏོ པནིདཾ ཝཏྠུ པཱལི༹ཡཾ ཨཱགཏམེཝ. སཏྠཱ ཨིདམེཝ ཀཱརཎཾ ཨཊྛུཔྤཏྟིཾ ཀཏྭཱ ཨཔརབྷཱགེ ཨརིཡགཎམཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོ ཐེརཾ སེནཱསནཔཉྙཱཔཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི – ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ སེནཱསནཔཉྙཱཔཀཱནཾ ཡདིདཾ དབྦོ མལླཔུཏྟོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༢༠༩; ༢༡༤). ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༤, ༡༠༨-༡༤༩) –

‘‘པདུམུཏྟརོ ནཱམ ཛིནོ, སབྦལོཀཝིདཱུ མུནི;

ཨིཏོ སཏསཧསྶམྷི, ཀཔྤེ ཨུཔྤཛྫི ཙཀྑུམཱ.

‘‘ཨོཝཱདཀོ ཝིཉྙཱཔཀོ, ཏཱརཀོ སབྦཔཱཎིནཾ;

དེསནཱཀུསལོ བུདྡྷོ, ཏཱརེསི ཛནཏཾ བཧུཾ.

‘‘ཨནུཀམྤཀོ ཀཱརུཎིཀོ, ཧིཏེསཱི སབྦཔཱཎིནཾ;

སམྤཏྟེ ཏིཏྠིཡེ སབྦེ, པཉྩསཱིལེ པཏིཊྛཔི.

‘‘ཨེཝཾ ནིརཱཀུལཾ ཨཱསི, སུཉྙཏཾ ཏིཏྠིཡེཧི ཙ;

ཝིཙིཏྟཾ ཨརཧནྟེཧི, ཝསཱིབྷཱུཏེཧི ཏཱདིབྷི.

‘‘རཏནཱནཊྛཔཉྙཱསཾ, ཨུགྒཏོ སོ མཧཱམུནི;

ཀཉྩནགྒྷིཡསངྐཱསོ, བཱཏྟིཾསཝརལཀྑཎོ.

‘‘ཝསྶསཏསཧསྶཱནི, ཨཱཡུ ཝིཛྫཏི ཏཱཝདེ;

ཏཱཝཏཱ ཏིཊྛམཱནོ སོ, ཏཱརེསི ཛནཏཾ བཧུཾ.

‘‘ཏདཱཧཾ ཧཾསཝཏིཡཾ, སེཊྛིཔུཏྟོ མཧཱཡསོ;

ཨུཔེཏྭཱ ལོཀཔཛྫོཏཾ, ཨསྶོསིཾ དྷམྨདེསནཾ.

‘‘སེནཱསནཱནི བྷིཀྑཱུནཾ, པཉྙཱཔེནྟཾ སསཱཝཀཾ;

ཀིཏྟཡནྟསྶ ཝཙནཾ, སུཎིཏྭཱ མུདིཏོ ཨཧཾ.

‘‘ཨདྷིཀཱརཾ སསངྒྷསྶ, ཀཏྭཱ ཏསྶ མཧེསིནོ;

ནིཔཙྩ སིརསཱ པཱདེ, ཏཾ ཋཱནམབྷིཔཏྠཡིཾ.

‘‘ཏདཱཧ ས མཧཱཝཱིརོ, མམ ཀམྨཾ པཀིཏྟཡཾ;

ཡོ སསངྒྷམབྷོཛེསི, སཏྟཱཧཾ ལོཀནཱཡཀཾ.

‘‘སོཡཾ ཀམལཔཏྟཀྑོ, སཱིཧཾསོ ཀནཀཏྟཙོ;

མམ པཱདམཱུལེ ནིཔཏི, པཏྠཡཾ ཋཱནམུཏྟམཾ.

‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;

གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.

‘‘སཱཝཀོ ཏསྶ བུདྡྷསྶ, དབྦོ ནཱམེན ཝིསྶུཏོ;

སེནཱསནཔཉྙཱཔཀོ, ཨགྒོ ཧེསྶཏིཡཾ ཏདཱ.

‘‘ཏེན ཀམྨེན སུཀཏེན, ཙེཏནཱཔཎིདྷཱིཧི ཙ;

ཛཧིཏྭཱ མཱནུསཾ དེཧཾ, ཏཱཝཏིཾསམགཙྪཧཾ.

‘‘སཏཱནཾ ཏཱིཎིཀྑཏྟུཉྩ, དེཝརཛྫམཀཱརཡིཾ;

སཏཱནཾ པཉྩཀྑཏྟུཉྩ, ཙཀྐཝཏྟཱི ཨཧོསཧཾ.

‘‘པདེསརཛྫཾ ཝིཔུལཾ, གཎནཱཏོ ཨསངྑིཡཾ;

སབྦཏྠ སུཁིཏོ ཨཱསིཾ, ཏསྶ ཀམྨསྶ ཝཱཧསཱ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཝིཔསྶཱི ནཱམ ནཱཡཀོ;

ཨུཔྤཛྫི ཙཱརུདསྶནོ, སབྦདྷམྨཝིཔསྶཀོ.

‘‘དུཊྛཙིཏྟོ ཨུཔཝདིཾ, སཱཝཀཾ ཏསྶ ཏཱདིནོ;

སབྦཱསཝཔརིཀྑཱིཎཾ, སུདྡྷོཏི ཙ ཝིཛཱནིཡ.

‘‘ཏསྶེཝ ནརཝཱིརསྶ, སཱཝཀཱནཾ མཧེསིནཾ;

སལཱཀཉྩ གཧེཏྭཱན, ཁཱིརོདནམདཱསཧཾ.

‘‘ཨིམམྷི བྷདྡཀེ ཀཔྤེ, བྲཧྨབནྡྷུ མཧཱཡསོ;

ཀསྶཔོ ནཱམ གོཏྟེན, ཨུཔྤཛྫི ཝདཏཾ ཝརོ.

‘‘སཱསནཾ ཛོཏཡིཏྭཱན, ཨབྷིབྷུཡྻ ཀུཏིཏྠིཡེ;

ཝིནེཡྻེ ཝིནཡིཏྭཱཝ, ནིབྦུཏོ སོ སསཱཝཀོ.

‘‘སསིསྶེ ནིབྦུཏེ ནཱཐེ, ཨཏྠམེནྟམྷི སཱསནེ;

དེཝཱ ཀནྡིཾསུ སཾཝིགྒཱ, མུཏྟཀེསཱ རུདམྨུཁཱ.

‘‘ནིབྦཱཡིསྶཏི དྷམྨཀྑོ, ན པསྶིསཱམ སུབྦཏེ;

ན སུཎིསྶཱམ སདྡྷམྨཾ, ཨཧོ ནོ ཨཔྤཔུཉྙཏཱ.

‘‘ཏདཱཡཾ པཐཝཱི སབྦཱ, ཨཙལཱ སཱ ཙལཱཙལཱ;

སཱགརོ ཙ སསོཀོཝ, ཝིནདཱི ཀརུཎཾ གིརཾ.

‘‘ཙཏུདྡིསཱ དུནྡུབྷིཡོ, ནཱདཡིཾསུ ཨམཱནུསཱ;

སམནྟཏོ ཨསནིཡོ, ཕལིཾསུ ཙ བྷཡཱཝཧཱ.

‘‘ཨུཀྐཱ པཏིཾསུ ནབྷསཱ, དྷཱུམཀེཏུ ཙ དིསྶཏི;

སདྷཱུམཱ ཛཱལཝཊྚཱ ཙ, རཝིཾསུ ཀརུཎཾ མིགཱ.

‘‘ཨུཔྤཱདེ དཱརུཎེ དིསྭཱ, སཱསནཏྠངྒསཱུཙཀེ;

སཾཝིགྒཱ བྷིཀྑཝོ སཏྟ, ཙིནྟཡིམྷ མཡཾ ཏདཱ.

‘‘སཱསནེན ཝིནཱམྷཱཀཾ, ཛཱིཝིཏེན ཨལཾ མཡཾ;

པཝིསིཏྭཱ མཧཱརཉྙཾ, ཡུཉྫཱམ ཛིནསཱསནེ.

‘‘ཨདྡསམྷ ཏདཱརཉྙེ, ཨུབྦིདྡྷཾ སེལམུཏྟམཾ;

ནིསྶེཎིཡཱ ཏམཱརུཡ྄ཧ, ནིསྶེཎིཾ པཱཏཡིམྷསེ.

‘‘ཏདཱ ཨོཝདི ནོ ཐེརོ, བུདྡྷུཔྤཱདོ སུདུལླབྷོ;

སདྡྷཱཏིདུལླབྷཱ ལདྡྷཱ, ཐོཀཾ སེསཉྩ སཱསནཾ.

‘‘ནིཔཏནྟི ཁཎཱཏཱིཏཱ, ཨནནྟེ དུཀྑསཱགརེ;

ཏསྨཱ པཡོགོ ཀཏྟབྦོ, ཡཱཝ ཋཱཏི མུནེ མཏཾ.

‘‘ཨརཧཱ ཨཱསི སོ ཐེརོ, ཨནཱགཱམཱི ཏདཱནུགོ;

སུསཱིལཱ ཨིཏརེ ཡུཏྟཱ, དེཝལོཀཾ ཨགམྷསེ.

‘‘ནིབྦུཏོ ཏིཎྞསཾསཱརོ, སུདྡྷཱཝཱསེ ཙ ཨེཀཀོ;

ཨཧཉྩ པཀྐུསཱཏི ཙ, སབྷིཡོ བཱཧིཡོ ཏཐཱ.

‘‘ཀུམཱརཀསྶཔོ, ཙེཝ, ཏཏྠ ཏཏྠཱུཔགཱ མཡཾ;

སཾསཱརབནྡྷནཱ མུཏྟཱ, གོཏམེནཱནུཀམྤིཏཱ.

‘‘མལླེསུ ཀུསིནཱརཱཡཾ, གབྦྷེ ཛཱཏསྶ མེ སཏོ;

མཱཏཱ མཏཱ ཙིཏཱརུལ༹ྷཱ, ཏཏོ ནིཔྤཏིཏོ ཨཧཾ.

‘‘པཏིཏོ དབྦཔུཉྫམྷི, ཏཏོ དབྦོཏི ཝིསྶུཏོ;

བྲཧྨཙཱརཱིབལེནཱཧཾ, ཝིམུཏྟོ སཏྟཝསྶིཀོ.

‘‘ཁཱིརོདནབལེནཱཧཾ, པཉྩཧངྒེཧུཔཱགཏོ;

ཁཱིཎཱསཝོཔཝཱདེན, པཱཔེཧི བཧུ ཙོདིཏོ.

‘‘ཨུབྷོ པུཉྙཉྩ པཱཔཉྩ, ཝཱིཏིཝཏྟོམྷི དཱནིཧཾ;

པཏྭཱན པརམཾ སནྟིཾ, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོ.

‘‘སེནཱསནཾ པཉྙཱཔཡིཾ, ཧཱསཡིཏྭཱན སུབྦཏེ;

ཛིནོ ཏསྨིཾ གུཎེ ཏུཊྛོ, ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི མཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ, བྷཝཱ སབྦེ སམཱུཧཏཱ;

ནཱགོཝ བནྡྷནཾ ཚེཏྭཱ, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོ.

‘‘སྭཱགཏཾ ཝཏ མེ ཨཱསི, བུདྡྷསེཊྛསྶ སནྟིཀེ;

ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསནཾ.

‘‘པཊིསམྦྷིདཱ ཙཏསྶོ…པེ…ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨེཝཾབྷཱུཏཾ པན ཏཾ ཡེན པུབྦེ ཨེཀསྶ ཁཱིཎཱསཝཏྠེརསྶ ཨནུདྡྷཾསནཝསེན ཀཏེན པཱཔཀམྨེན བཧཱུནི ཝསྶསཏསཧསྶཱནི ནིརཡེ པཙྩི, ཏཱཡ ཨེཝ ཀམྨཔིལོཏིཀཱཡ ཙོདིཡམཱནཱ མེཏྟིཡབྷཱུམཛཀཱ བྷིཀྑཱུ ‘‘ཨིམིནཱ མཡཾ ཀལྱཱཎབྷཏྟིཀསྶ གཧཔཏིནོ ཨནྟརེ པརིབྷེདིཏཱ’’ཏི དུགྒཧིཏགཱཧིནོ ཨམཱུལཀེན པཱརཱཛིཀེན དྷམྨེན ཨནུདྡྷཾསེསུཾ. ཏསྨིཉྩ ཨདྷིཀརཎེ སངྒྷེན སཏིཝིནཡེན ཝཱུཔསམིཏེ ཨཡཾ ཐེརོ ལོཀཱནུཀམྤཱཡ ཨཏྟནོ གུཎེ ཝིབྷཱཝེནྟོ ‘‘ཡོ དུདྡམིཡོ’’ཏི ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༥. ཏཏྠ ཡོཏི ཨནིཡམིཏནིདྡེསོ, ཏསྶ ‘‘སོ’’ཏི ཨིམིནཱ ནིཡམཏྟཾ དཊྛབྦཾ. ཨུབྷཡེནཔི ཨཉྙཾ ཝིཡ ཀཏྭཱ ཨཏྟཱནམེཝ ཝདཏི. དུདྡམིཡོཏི དུདྡམོ, དམེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻོ. ཨིདཉྩ ཨཏྟནོ པུཐུཛྫནཀཱལེ དིཊྛིགཏཱནཾ ཝིསཱུཀཱཡིཀཱནཾ ཀིལེསཱནཾ མདཱལེཔཙིཏྟསྶ ཝིཔྥནྡིཏཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨཝཱུཔསམནཉྩ ཙིནྟེཏྭཱ ཝདཏི. དམེནཱཏི ཨུཏྟམེན ཨགྒམགྒདམེན, ཏེན ཧི དནྟོ པུན དམེཏབྦཏཱབྷཱཝཏོ ‘‘དནྟོ’’ཏི ཝཏྟབྦཏཾ ཨརཧཏི, ན ཨཉྙེན. ཨཐ ཝཱ དམེནཱཏི དམཀེན པུརིསདམྨསཱརཐིནཱ དམིཏོ. དབྦོཏི དྲབྱོ, བྷབྦོཏི ཨཏྠོ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ ཨིམམེཝ ཐེརཾ སནྡྷཱཡ – ‘‘ན ཁོ, དབྦ, དབྦཱ ཨེཝཾ ནིབྦེཋེནྟཱི’’ཏི (པཱརཱ. ༣༨༤; ཙཱུལ༹ཝ. ༡༩༣). སནྟུསིཏོཏི ཡཐཱལདྡྷཔཙྩཡསནྟོསེན ཛྷཱནསམཱཔཏྟིསནྟོསེན མགྒཕལསནྟོསེན ཙ སནྟུཊྛོ. ཝིཏིཎྞཀངྑོཏི སོལ༹སཝཏྠུཀཱཡ ཨཊྛཝཏྠུཀཱཡ ཙ ཀངྑཱཡ པཋམམགྒེནེཝ སམུགྒྷཱཊིཏཏྟཱ ཝིགཏཀངྑོ. ཝིཛིཏཱཝཱིཏི པུརིསཱཛཱནཱིཡེན ཝིཛེཏབྦསྶ སབྦསྶཔི སཾཀིལེསཔཀྑསྶ ཝིཛིཏཏྟཱ ཝིདྷམིཏཏྟཱ ཝིཛིཏཱཝཱི. ཨཔེཏབྷེརཝོཏི པཉྩཝཱིསཏིཡཱ བྷཡཱནཾ སབྦསོ ཨཔེཏཏྟཱ ཨཔགཏབྷེརཝོ ཨབྷཡཱུཔརཏོ. པུན དབྦོཏི ནཱམཀིཏྟནཾ. པརིནིབྦུཏོཏི དྭེ པརིནིབྦཱནཱནི ཀིལེསཔརིནིབྦཱནཉྩ, ཡཱ སཨུཔཱདིསེསནིབྦཱནདྷཱཏུ, ཁནྡྷཔརིནིབྦཱནཉྩ, ཡཱ ཨནུཔཱདིསེསནིབྦཱནདྷཱཏུ. ཏེསུ ཨིདྷ ཀིལེསཔརིནིབྦཱནཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ, ཏསྨཱ པཧཱཏབྦདྷམྨཱནཾ མགྒེན སབྦསོ པཧཱིནཏྟཱ ཀིལེསཔརིནིབྦཱནེན པརིནིབྦུཏོཏི ཨཏྠོ. ཋིཏཏྟོཏི ཋིཏསབྷཱཝོ ཨཙལོ ཨིཊྛཱདཱིསུ ཏཱདིབྷཱཝཔྤཏྟིཡཱ ལོཀདྷམྨེཧི ཨཀམྤནཱིཡོ. ཧཱིཏི ཙ ཧེཏུཨཏྠེ ནིཔཱཏོ, ཏེན ཡོ པུབྦེ དུདྡམོ ཧུཏྭཱ ཋིཏོ ཡསྨཱ དབྦཏྟཱ སཏྠཱརཱ ཨུཏྟམེན དམེན དམིཏོ སནྟུསིཏོ ཝིཏིཎྞཀངྑོ ཝིཛིཏཱཝཱི ཨཔེཏབྷེརཝོ, ཏསྨཱ སོ དབྦོ པརིནིབྦུཏོ ཏཏོཡེཝ ཙ ཋིཏཏྟོ, ཨེཝཾབྷཱུཏེ ཙ ཏསྨིཾ ཙིཏྟཔསཱདོཝ ཀཱཏབྦོ, ན པསཱདཉྙཐཏྟནྟི པརནེཡྻབུདྡྷིཀེ སཏྟེ ཨནུཀམྤནྟོ ཐེརོ ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི.

དབྦཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. སཱིཏཝནིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཡོ སཱིཏཝནནྟི ཨཱཡསྨཏོ སམྦྷཱུཏཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨིཏོ ཀིར ཨཊྛཱརསཱདྷིཀསྶ ཀཔྤསཏསྶ མཏྠཀེ ཨཏྠདསྶཱི ནཱམ སམྦུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ སདེཝཀཾ ལོཀཾ སཾསཱརམཧོགྷཏོ ཏཱརེནྟོ ཨེཀདིཝསཾ མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ གངྒཱཏཱིརཾ ཨུཔགཙྪི. ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཨཡཾ གཧཔཏིཀུལེ ནིབྦཏྟོ ཏཏྠ བྷགཝནྟཾ པསྶིཏྭཱ པསནྣམཱནསོ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, པཱརཾ གནྟུཀཱམཏྠཱ’’ཏི པུཙྪི. བྷགཝཱ ‘‘གམིསྶཱམཱ’’ཏི ཨཝོཙ. སོ ཏཱཝདེཝ ནཱཝཱསངྒྷཱཊཾ ཡོཛེཏྭཱ ཨུཔནེསི. སཏྠཱ ཏཾ ཨནུཀམྤནྟོ སཧ བྷིཀྑུསངྒྷེན ནཱཝཾ ཨབྷིརུཧི. སོ སཡམྤི ཨབྷིརུཡ྄ཧ སུཁེནེཝ པརཏཱིརཾ སམྤཱཔེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩ དུཏིཡདིཝསེ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ ཨནུགནྟྭཱ པསནྣཙིཏྟོ ཝནྡིཏྭཱ ནིཝཏྟི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརིཏྭཱ ཨིཏོ ཏེརསཱདྷིཀཀཔྤསཏསྶ མཏྠཀེ ཁཏྟིཡཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ རཱཛཱ ཨཧོསི ཙཀྐཝཏྟཱི དྷམྨིཀོ དྷམྨརཱཛཱ. སོ སཏྟེ སུགཏིམགྒེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ ཨེཀནཝུཏིཀཔྤེ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ དྷུཏདྷམྨེ སམཱདཱཡ སུསཱནེ ཝསནྟོ སམཎདྷམྨཾ ཨཀཱསི. པུན ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེཔི ཏསྶ སཱསནེ ཏཱིཧི སཧཱཡེཧི སདྡྷིཾ པབྦཛིཏྭཱ ཝཱིསཏིཝསྶསཧསྶཱནི སམཎདྷམྨཾ ཀཏྭཱ ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ‘‘སམྦྷཱུཏོ’’ཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ ཝཡཔྤཏྟོ བྲཱཧྨཎསིཔྤེསུ ནིཔྥཏྟིཾ གཏོ. བྷཱུམིཛོ ཛེཡྻསེནོ ཨབྷིརཱདྷནོཏི ཏཱིཧི སཧཱཡེཧི སདྡྷིཾ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ གཏོ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛི. ཡེ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ –

‘‘བྷཱུམིཛོ ཛེཡྻསེནོ ཙ, སམྦྷཱུཏོ ཨབྷིརཱདྷནོ;

ཨེཏེ དྷམྨཾ ཨབྷིཉྙཱསུཾ, སཱསནེ ཝརཏཱདིནོ’’ཏི.

ཨཐ སམྦྷཱུཏོ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ ཀཱཡགཏཱསཏིཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ནིབདྡྷཾ སཱིཏཝནེ ཝསཏི. ཏེནེཝཱཡསྨཱ ‘‘སཱིཏཝནིཡོ’’ཏི པཉྙཱཡིཏྠ. ཏེན ཙ སམཡེན ཝེསྶཝཎོ མཧཱརཱཛཱ ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན ཛམྦུདཱིཔེ དཀྑིཎདིསཱབྷཱགཾ ཨུདྡིསྶ ཨཱཀཱསེན གཙྪནྟོ ཐེརཾ ཨབྦྷོཀཱསེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ མནསིཀརོནྟཾ དིསྭཱ ཝིམཱནཏོ ཨོརུཡ྄ཧ ཐེརཾ ཝནྡིཏྭཱ, ‘‘ཡདཱ ཐེརོ སམཱདྷིཏོ ཝུཊྛཧིསྶཏི, ཏདཱ མམ ཨཱགམནཾ ཨཱརོཙེཐ, ཨཱརཀྑཉྩསྶ ཀརོཐཱ’’ཏི དྭེ ཡཀྑེ ཨཱཎཱཔེཏྭཱ པཀྐཱམི. ཏེ ཐེརསྶ སམཱིཔེ ཋཏྭཱ མནསིཀཱརཾ པཊིསཾཧརིཏྭཱ ནིསིནྣཀཱལེ ཨཱརོཙེསུཾ. ཏཾ སུཏྭཱ ཐེརོ ‘‘ཏུམྷེ མམ ཝཙནེན ཝེསྶཝཎམཧཱརཱཛསྶ ཀཐེཐ, བྷགཝཏཱ ཨཏྟནོ སཱསནེ ཋིཏཱནཾ སཏིཨཱརཀྑཱ ནཱམ ཋཔིཏཱ ཨཏྠི, སཱཡེཝ མཱདིསེ རཀྑཏི, ཏྭཾ ཏཏྠ ཨཔྤོསྶུཀྐོ ཧོཧི, བྷགཝཏོ ཨོཝཱདེ ཋིཏཱནཾ ཨེདིསཱཡ ཨཱརཀྑཱཡ ཀརཎཱིཡཾ ནཏྠཱི’’ཏི ཏེ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཏཱཝདེཝ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཝིཛྫཱཏྟཡཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏཏོ ཝེསྶཝཎོ ནིཝཏྟམཱནོ ཐེརསྶ སམཱིཔཾ པཏྭཱ མུཁཱཀཱརསལླཀྑཎེནེཝསྶ ཀཏཀིཙྩབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ སཱཝཏྠིཾ གནྟྭཱ བྷགཝཏོ ཨཱརོཙེཏྭཱ སཏྠུ སམྨུཁཱ ཐེརཾ ཨབྷིཏྠཝནྟོ –

‘‘སཏིཨཱརཀྑསམྤནྣོ, དྷིཏིམཱ ཝཱིརིཡསམཱཧིཏོ;

ཨནུཛཱཏོ སཏྠུ སམྦྷཱུཏོ, ཏེཝིཛྫོ མཙྩུཔཱརགཱུ’’ཏི. –

ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ ཐེརསྶ གུཎེ ཝཎྞེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༢༡.༡༥-༢༠) –

‘‘ཨཏྠདསྶཱི ཏུ བྷགཝཱ, དྭིཔདིནྡོ ནརཱསབྷོ;

པུརཀྑཏོ སཱཝཀེཧི, གངྒཱཏཱིརམུཔཱགམི.

‘‘སམཏིཏྟི ཀཱཀཔེཡྻཱ, གངྒཱ ཨཱསི དུརུཏྟརཱ;

ཨུཏྟཱརཡིཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ, བུདྡྷཉྩ དྭིཔདུཏྟམཾ.

‘‘ཨཊྛཱརསེ ཀཔྤསཏེ, ཡཾ ཀམྨམཀརིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཏརཎཱཡ ཨིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཏེརསེཏོ ཀཔྤསཏེ, པཉྩ སབྦོབྷཝཱ ཨཧུཾ;

སཏྟརཏནསམྤནྣཱ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལཱ.

‘‘པཙྪིམེ ཙ བྷཝེ ཨསྨིཾ, ཛཱཏོཧཾ བྲཱཧྨཎེ ཀུལེ;

སདྡྷིཾ ཏཱིཧི སཧཱཡེཧི, པབྦཛིཾ སཏྠུ སཱསནེ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨཐཱཡསྨཱ སམྦྷཱུཏོ བྷགཝནྟཾ དསྶནཱཡ གཙྪནྟེ བྷིཀྑཱུ དིསྭཱ ‘‘ཨཱཝུསོ, མམ ཝཙནེན བྷགཝཏོ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཐ, ཨེཝཉྩ ཝདེཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ དྷམྨཱདྷིཀརཎཾ ཨཏྟནོ སཏྠུ ཨཝིཧེཋིཏབྷཱཝཾ པཀཱསེནྟོ ‘‘ཡོ སཱིཏཝན’’ནྟི གཱཐམཱཧ. ཏེ བྷིཀྑཱུ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ སམྦྷཱུཏཏྠེརསྶ སཱསནཾ སམྤཝེདེནྟཱ, ‘‘ཨཱཡསྨཱ, བྷནྟེ, སམྦྷཱུཏོ བྷགཝཏོ པཱདེ སིརསཱ ཝནྡཏི, ཨེཝཉྩ ཝདཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཾ གཱཐཾ ཨཱརོཙེསུཾ, ཏཾ སུཏྭཱ བྷགཝཱ ‘‘པཎྜིཏོ, བྷིཀྑཝེ, སམྦྷཱུཏོ བྷིཀྑུ པཙྩཔཱདི དྷམྨསྶཱནུདྷམྨཾ, ན ཙ མཾ དྷམྨཱདྷིཀརཎཾ ཝིཧེཋེཏི. ཝེསྶཝཎེན ཏསྶཏྠོ མཡ྄ཧཾ ཨཱརོཙིཏཱ’’ཏི ཨཱཧ.

༦. ཡཾ པན ཏེ བྷིཀྑཱུ སམྦྷཱུཏཏྠེརེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཡོ སཱིཏཝན’’ནྟི གཱཐཾ སཏྠུ ནིཝེདེསུཾ. ཏཏྠ སཱིཏཝནནྟི ཨེཝཾནཱམཀཾ རཱཛགཧསམཱིཔེ མཧནྟཾ བྷེརཝསུསཱནཝནཾ. ཨུཔགཱཏི ནིཝཱསནཝསེན ཨུཔགཙྪི. ཨེཏེན བྷགཝཏཱ ཨནུཉྙཱཏཾ པབྦཛིཏཱནུརཱུཔཾ ནིཝཱསནཊྛཱནཾ དསྶེཏི. བྷིཀྑཱུཏི སཾསཱརབྷཡསྶ ཨིཀྑནཏོ བྷིནྣཀིལེསཏཱཡ ཙ བྷིཀྑུ. ཨེཀོཏི ཨདུཏིཡོ, ཨེཏེན ཀཱཡཝིཝེཀཾ དསྶེཏི. སནྟུསིཏོཏི སནྟུཊྛོ. ཨེཏེན ཙཏུཔཙྩཡསནྟོསལཀྑཎཾ ཨརིཡཝཾསཾ དསྶེཏི. སམཱཧིཏཏྟོཏི ཨུཔཙཱརཔྤནཱབྷེདེན སམཱདྷིནཱ སམཱཧིཏཙིཏྟོ, ཨེཏེན ཙིཏྟཝིཝེཀབྷཱཝནཱམུཁེན བྷཱཝནཱརཱམཾ ཨརིཡཝཾསཾ དསྶེཏི. ཝིཛིཏཱཝཱིཏི སཱསནེ སམྨཱཔཊིཔཛྫནྟེན ཝིཛེཏབྦཾ ཀིལེསགཎཾ ཝིཛིཏྭཱ ཋིཏོ, ཨེཏེན ཨུཔདྷིཝིཝེཀཾ དསྶེཏི. བྷཡཧེཏཱུནཾ ཀིལེསཱནཾ ཨཔགཏཏྟཱ ཨཔེཏལོམཧཾསོ, ཨེཏེན སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡཱ ཕལཾ དསྶེཏི. རཀྑནྟི རཀྑནྟོ. ཀཱཡགཏཱསཏིནྟི ཀཱཡཱརམྨཎཾ སཏིཾ, ཀཱཡགཏཱསཏིཀམྨཊྛཱནཾ པརིབྲཱུཧནཝསེན ཨཝིསྶཛྫེནྟོ. དྷིཏིམཱཏི དྷཱིརོ, སམཱཧིཏཏྟཾ ཝིཛིཏཱཝིབྷཱཝཏཾ ཝཱ ཨུཔཱདཱཡ པཊིཔཏྟིདསྶནམེཏཾ. ཨཡཉྷེཏྠ སངྑེཔཏྠོ – སོ བྷིཀྑུ ཝིཝེཀསུཁཱནུཔེཀྑཱཡ ཨེཀོ སཱིཏཝནཾ ཨུཔཱགམི, ཨུཔཱགཏོ ཙ ལོལབྷཱཝཱབྷཱཝཏོ སནྟུཊྛོ དྷིཏིམཱ ཀཱཡགཏཱསཏིཀམྨཊྛཱནཾ བྷཱཝེནྟོ ཏཐཱདྷིགཏཾ ཛྷཱནཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཨཱརདྡྷཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨདྷིགཏེན ཨགྒམགྒེན སམཱཧིཏོ ཝིཛིཏཱཝཱི ཙ ཧུཏྭཱ ཀཏཀིཙྩཏཱཡ བྷཡཧེཏཱུནཾ སབྦསོ ཨཔགཏཏྟཱ ཨཔེཏལོམཧཾསོ ཛཱཏོཏི.

སཱིཏཝནིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. བྷལླིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཡོཔཱནུདཱིཏི ཨཱཡསྨཏོ བྷལླིཡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར ཨིཏོ ཨེཀཏིཾསེ ཀཔྤེ ཨནུཔྤནྣེ བུདྡྷེ སུམནསྶ ནཱམ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ པསནྣཙིཏྟོ ཕལཱཕལཾ དཏྭཱ སུགཏཱིསུ ཨེཝ སཾསརནྟོ སིཁིསྶ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཀཱལེ ཨརུཎཝཏཱིནགརེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟོ ‘‘སིཁིསྶ བྷགཝཏོ པཋམཱབྷིསམྦུདྡྷསྶ ཨུཛིཏ, ཨོཛིཏཱ ནཱམ དྭེ སཏྠཝཱཧཔུཏྟཱ པཋམཱཧཱརཾ ཨདཾསཱུ’’ཏི སུཏྭཱ ཨཏྟནོ སཧཱཡཀེན སདྡྷིཾ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ སྭཱཏནཱཡ ནིམནྟེཏྭཱ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ པཏྠནཾ ཨཀཾསུ – ‘‘ཨུབྷོཔི མཡཾ, བྷནྟེ, ཨནཱགཏེ ཏུམྷཱདིསསྶ བུདྡྷསྶ པཋམཱཧཱརདཱཡཀཱ བྷཝེཡྻཱམཱ’’ཏི. ཏེ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཀམྨཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟཱ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ གོཔཱལཀསེཊྛིསྶ པུཏྟཱ བྷཱཏརོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟཱ. བཧཱུནི ཝསྶཱནི བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཁཱིརབྷོཛནེན ཨུཔཊྛཧིཾསུ. ཨམྷཱཀཾ པན བྷགཝཏོ ཀཱལེ པོཀྑརཝཏཱིནགརེ སཏྠཝཱཧསྶ པུཏྟཱ བྷཱཏརོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟཱ. ཏེསུ ཛེཊྛོ ཏཕུསྶོ ནཱམ, ཀནིཊྛོ བྷལླིཡོ ནཱམ, ཏེ པཉྩམཏྟཱནི སཀཊསཏཱནི བྷཎྜསྶ པཱུརེཏྭཱ ཝཱཎིཛྫཱཡ གཙྪནྟཱ བྷགཝཏི པཋམཱབྷིསམྦུདྡྷེ སཏྟསཏྟཱཧཾ ཝིམུཏྟིསུཁདྷམྨཔཙྩཝེཀྑཎཱཧི ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཨཊྛམེ སཏྟཱཧེ རཱཛཱཡཏནམཱུལེ ཝིཧརནྟེ རཱཛཱཡཏནསྶ ཨཝིདཱུརེ མཧཱམགྒེན ཨཏིཀྐམནྟི, ཏེསཾ ཏསྨིཾ སམཡེ སམེཔི བྷཱུམིབྷཱགེ ཨཀདྡམོདཀེ སཀཊཱནི ནཔྤཝཏྟིཾསུ, ‘‘ཀིཾ ནུ, ཁོ, ཀཱརཎ’’ནྟི ཙ ཙིནྟེནྟཱནཾ པོརཱཎསཱལོཧིཏཱ དེཝཏཱ རུཀྑཝིཊཔནྟརེ ཨཏྟཱནཾ དསྶེནྟཱི ཨཱཧ – ‘‘མཱདིསཱ, ཨཡཾ བྷགཝཱ ཨཙིརཱབྷིསམྦུདྡྷོ སཏྟསཏྟཱཧཾ ཨནཱཧཱརོ ཝིམུཏྟིསུཁཱཔཊིསཾཝེདཱི ཨིདཱནི རཱཛཱཡཏནམཱུལེ ནིསིནྣོ, ཏཾ ཨཱཧཱརེན པཊིམཱནེཐ, ཡདསྶ ཏུམྷཱཀཾ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡཱ’’ཏི. ཏཾ སུཏྭཱ ཏེ ཨུལཱ༹རཾ པཱིཏིསོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེནྟཱ, ‘‘ཨཱཧཱརསམྤཱདནཾ པཔཉྩ’’ནྟི མཉྙམཱནཱ མནྠཉྩ མདྷུཔིཎྜིཀཉྩ བྷགཝཏོ དཏྭཱ དྭེཝཱཙིཀསརཎཾ གནྟྭཱ ཀེསདྷཱཏུཡོ ལབྷིཏྭཱ ཨགམཾསུ. ཏེ ཧི པཋམཾ ཨུཔཱསཀཱ ཨཧེསུཾ. ཨཐ བྷགཝཏི བཱརཱཎསིཾ གནྟྭཱ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན རཱཛགཧེ ཝིཧརནྟེ ཏཕུསྶབྷལླིཡཱ རཱཛགཧཾ ཨུཔགཏཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཾསུ. ཏེསཾ བྷགཝཱ དྷམྨཾ དེསེསི. ཏེསུ ཏཕུསྶོ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱཡ ཨུཔཱསཀོཝ ཨཧོསི. བྷལླིཡོ པན པབྦཛིཏྭཱ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༨.༦༦-༧༠) –

‘‘སུམནོ ནཱམ སམྦུདྡྷོ, ཏཀྐརཱཡཾ ཝསཱི ཏདཱ;

ཝལླིཀཱརཕལཾ གཡ྄ཧ, སཡམྦྷུསྶ ཨདཱསཧཾ.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཕལཾ ཨདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨཐེཀདིཝསཾ མཱརོ བྷལླིཡཏྠེརསྶ བྷིཾསཱཔནཏྠཾ བྷཡཱནཀཾ རཱུཔཾ དསྶེསི. སོ ཨཏྟནོ སབྦབྷཡཱཏིཀྐམཾ པཀཱསེནྟོ ‘‘ཡོཔཱནུདཱི’’ཏི གཱཐམབྷཱསི.

༧. ཏཏྠ ཡོཔཱནུདཱིཏི ཡོ ཨཔཱནུདི ཁིཔི པཛཧི ཝིདྡྷཾསེསི. མཙྩུརཱཛསྶཱཏི མཙྩུ ནཱམ མརཎཾ ཁནྡྷཱནཾ བྷེདོ, སོ ཨེཝ ཙ སཏྟཱནཾ ཨཏྟནོ ཝསེ ཨནུཝཏྟཱཔནཏོ ཨིསྶརཊྛེན རཱཛཱཏི མཙྩུརཱཛཱ, ཏསྶ. སེནནྟི ཛརཱརོགཱདིཾ, སཱ ཧིསྶ ཝསཝཏྟནེ ཨངྒབྷཱཝཏོ སེནཱ ནཱམ, ཏེན ཧེས མཧཏཱ ནཱནཱཝིདྷེན ཝིཔུལེན ‘‘མཧཱསེནོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘ན ཧི ནོ སངྒརཾ ཏེན, མཧཱསེནེན མཙྩུནཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༢༧༢; ཛཱ. ༢.༢༢.༡༢༡; ནེཏྟི. ༡༠༣). ཨཐ ཝཱ གུཎམཱརཎཊྛེན ‘‘མཙྩཱུ’’ཏི ཨིདྷ དེཝཔུཏྟམཱརོ ཨདྷིཔྤེཏོ, ཏསྶ ཙ སཧཱཡབྷཱཝཱུཔགམནཏོ ཀཱམཱདཡོ སེནཱ. ཏཐཱ ཙཱཧ –

‘‘ཀཱམཱ ཏེ པཋམཱ སེནཱ, དུཏིཡཱ ཨརཏི ཝུཙྩཏི;

ཏཏིཡཱ ཁུཔྤིཔཱསཱ ཏེ, ཙཏུཏྠཱི ཏཎྷཱ པཝུཙྩཏི.

‘‘པཉྩམཱི ཐིནམིདྡྷཾ ཏེ, ཚཊྛཱ བྷཱིརཱུ པཝུཙྩཏི;

སཏྟམཱི ཝིཙིཀིཙྪཱ ཏེ, མཱནོ མཀྑོ ཙ ཨཊྛམཱི’’ཏི. (སུ. ནི. ༤༣༨-༤༣༩; མཧཱནི. ༢༨;ཙཱུལ༹ནི. ནནྡམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༤༧);

ནལ༹སེཏུཾཝ སུདུབྦལཾ མཧོགྷོཏི སཱརཝིརཧིཏཏོ ནལ༹སེཏུསདིསཾ ཨཏིཝིཡ ཨབལབྷཱཝཏོ སུཊྛུ དུབྦལཾ སཾཀིལེསསེནཾ ནཝལོཀུཏྟརདྷམྨཱནཾ མཧཱབལཝབྷཱཝཏོ མཧོགྷསདིསེན ཨགྒམགྒེན ཡོ ཨཔཱནུདི ཝིཛིཏཱཝཱི ཨཔེཏབྷེརཝོ དནྟོ, སོ པརིནིབྦུཏོ ཋིཏཏྟོཏི ཡོཛནཱ. ཏཾ སུཏྭཱ མཱརོ ‘‘ཛཱནཱཏི མཾ སམཎོ’’ཏི ཏཏྠེཝནྟརདྷཱཡཱིཏི.

བྷལླིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. ཝཱིརཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཡོ དུདྡམིཡོཏི ཨཱཡསྨཏོ ཝཱིརཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར ཨིཏོ ཨེཀནཝུཏེ ཀཔྤེ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཝསནཨཱཝཱསཾ པཊིཛགྒི. ཨེཀདིཝསཉྩ སིནྡྷུཝཱརཔུཔྥསདིསཱནི ནིགྒུཎྛིཔུཔྥཱནི གཧེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ པཱུཛེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིཏོ པཉྩཏིཾསེ ཀཔྤེ ཁཏྟིཡཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ མཧཱཔཏཱཔོ ནཱམ རཱཛཱ ཨཧོསི ཙཀྐཝཏྟཱི. སོ དྷམྨེན སམེན རཛྫཾ ཀཱརེནྟོ སཏྟེ སགྒམགྒེ པཏིཊྛཱཔེསི. པུན ཨིམསྨིཾ ཀཔྤེ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ མཧཱཝིབྷཝོ སེཊྛི ཧུཏྭཱ ཀཔཎདྡྷིཀཱདཱིནཾ དཱནཾ དེནྟོ སངྒྷསྶ ཁཱིརབྷཏྟཾ ཨདཱསི. ཨེཝཾ ཏཏྠ ཏཏྠ དཱནམཡཾ པུཉྙསམྦྷཱརཾ ཀརོནྟོ ཨིཏརཉྩ ནིབྦཱནཏྠཾ སམྦྷརནྟོ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིནགརེ རཉྙོ པསེནདིསྶ ཨམཙྩཀུལེ ནིབྦཏྟི, ‘‘ཝཱིརོ’’ཏིསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ནཱམཱནུགཏེཧི པཏྟབལཛཝཱདིགུཎེཧི སམནྣཱགཏོ སངྒཱམསཱུརོ ཧུཏྭཱ མཱཏཱཔིཏཱུཧི ནིབནྡྷཝསེན ཀཱརིཏེ དཱརཔརིགྒཧེ ཨེཀཾཡེཝ པུཏྟཾ ལབྷིཏྭཱ པུབྦཧེཏུནཱ ཙོདིཡམཱནོ ཀཱམེསུ སཾསཱརེ ཙ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ སཾཝེགཛཱཏོ པབྦཛིཏྭཱ གྷཊེནྟོ ཝཱཡམནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༢༡.༢༡-༢༤) –

‘‘ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ, ཨཱསིམཱརཱམིཀོ ཨཧཾ;

ནིགྒུཎྛིཔུཔྥཾ པགྒཡ྄ཧ, བུདྡྷསྶ ཨབྷིརོཔཡིཾ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥམབྷིཔཱུཛཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘པཉྩཝཱིསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཨེཀོ ཨཱསིཾ ཛནཱདྷིཔོ;

མཧཱཔཏཱཔནཱམེན, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨེཝཾ པན ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཕལསམཱཔཏྟིསུཁེན ཝཱིཏིནཱམེནྟཾ ཐེརཾ པུརཱཎདུཏིཡིཀཱ ཨུཔྤབྦཱཛེཏུཀཱམཱ ཨནྟརནྟརཱ ནཱནཱནཡེཧི པལོབྷེཏུཾ པརཀྐམནྟཱི ཨེཀདིཝསཾ དིཝཱཝིཧཱརཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཨིཏྠིཀུཏྟཱདཱིནི དསྶེཏུཾ ཨཱརབྷི. ཨཐཱཡསྨཱ ཝཱིརོ ‘‘མཾ པལོབྷེཏུཀཱམཱ སིནེརུཾ མཀསཔཀྑཝཱཏེན ཙཱལེཏུཀཱམཱ ཝིཡ ཡཱཝ བཱལཱ ཝཏཱཡཾ ཨིཏྠཱི’’ཏི ཏསྶཱ ཀིརིཡཱཡ ནིརཏྠཀབྷཱཝཾ དཱིཔེནྟོ ‘‘ཡོ དུདྡམིཡོ’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༨. ཏཏྠ ཡོ དུདྡམིཡོཏིཨཱདཱིནཾ པདཱནཾ ཨཏྠོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟོཡེཝ. ཨིདཾ པནེཏྠ ཡོཛནཱམཏྟཾ ཡོ པུབྦེ ཨདནྟ ཀིལེསཏཱཡ པཙྩཏྠིཀེཧི ཝཱ སངྒམསཱིསེ དམེཏུཾ ཛེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏཱཡདུདྡམིཡོ, ཨིདཱནི པན ཨུཏྟམེན དམེན དནྟོ ཙཏུབྦིདྷསམྨཔྤམདྷཱནཝཱིརིཡསམྤཏྟིཡཱ ཝཱིརོ, ཝུཏྟནཡེནེཝ སནྟུསིཏོ ཝིཏིཎྞཀངྑོ ཝིཛིཏཱཝཱི ཨཔེཏལོམཧཾསོ ཝཱིརོ ཝཱིརནཱམཀོ ཨནཝསེསཏོ ཀིལེསཔརིནིབྦཱནེན པརིནིབྦུཏོ, ཏཏོ ཨེཝ ཋིཏསབྷཱཝོ, ན ཏཱདིསཱནཾ སཏེནཔི སཧསྶེནཔི ཙཱལནཱིཡོཏི. ཏཾ སུཏྭཱ སཱ ཨིཏྠཱི – ‘‘མཡ྄ཧཾ སཱམིཀེ ཨེཝཾ པཊིཔནྣེ ཀོ མཡ྄ཧཾ གྷརཱཝཱསེན ཨཏྠོ’’ཏི སཾཝེགཛཱཏཱ བྷིཀྑུནཱིསུ པབྦཛིཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཏེཝིཛྫཱ ཨཧོསཱིཏི.

ཝཱིརཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. པིལིནྡཝཙྪཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

སྭཱགཏནྟི ཨཱཡསྨཏོ པིལིནྡཝཙྪཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརབུདྡྷཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ མཧཱབྷོགཀུལེ ནིབྦཏྟོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ དེཝཏཱནཾ པིཡམནཱཔབྷཱཝེན ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ སུམེདྷསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ མནུསྶལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ བྷགཝཏི པརིནིབྦུཏེ སཏྠུ ཐཱུཔསྶ པཱུཛཾ ཀཏྭཱ སངྒྷེ ཙ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ དེཝམནུསྶེསུ ཨེཝ སཾསརནྟོ ཨནུཔྤནྣེ བུདྡྷེ ཙཀྐཝཏྟཱི རཱཛཱ ཧུཏྭཱ མཧཱཛནཾ པཉྩསུ སཱིལེསུ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ སགྒཔརཱཡཎཾ ཨཀཱསི. སོ ཨནུཔྤནྣེཡེཝ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏི སཱཝཏྠིཡཾ བྲཱཧྨཎགེཧེ ནིབྦཏྟི. ‘‘པིལིནྡོ’’ཏིསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. ཝཙྪོཏི པན གོཏྟཾ. ཏེན སོ ཨཔརབྷཱགེ ‘‘པིལིནྡཝཙྪོ’’ཏི པཉྙཱཡིཏྠ. སཾསཱརེ པན སཾཝེགབཧུལཏཱཡ པརིབྦཱཛཀཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཙཱུལ༹གནྡྷཱརཾ ནཱམ ཝིཛྫཾ སཱདྷེཏྭཱ ཏཱཡ ཝིཛྫཱཡ ཨཱཀཱསཙཱརཱི པརཙིཏྟཝིདཱུ ཙ ཧུཏྭཱ རཱཛགཧེ ལཱབྷགྒཡསགྒཔྤཏྟོ པཊིཝསཏི.

ཨཐ ཡདཱ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ ཧུཏྭཱ ཨནུཀྐམེན རཱཛགཧཾ ཨུཔགཏོ, ཏཏོ པཊྛཱཡ བུདྡྷཱནུབྷཱཝེན ཏསྶ སཱ ཝིཛྫཱ ན སམྤཛྫཏི, ཨཏྟནོ ཀིཙྩཾ ན སཱདྷེཏི. སོ ཙིནྟེསི – ‘‘སུཏཾ ཁོ པན མེཏཾ ཨཱཙརིཡཔཱཙརིཡཱནཾ བྷཱསམཱནཱནཾ ‘ཡཏྠ མཧཱགནྡྷཱརཝིཛྫཱ དྷརཏི, ཏཏྠ ཙཱུལ༹གནྡྷཱརཝིཛྫཱ ན སམྤཛྫཏཱི’ཏི, སམཎསྶ པན གོཏམསྶ ཨཱགཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ནཱཡཾ མམ ཝིཛྫཱ སམྤཛྫཏི, ནིསྶཾསཡཾ སམཎོ གོཏམོ མཧཱགནྡྷཱརཝིཛྫཾ ཛཱནཱཏི, ཡཾནཱུནཱཧཾ ཏཾ པཡིརུཔཱསིཏྭཱ ཏསྶ སནྟིཀེ ཏཾ ཝིཛྫཾ པརིཡཱཔུཎེཡྻ’’ནྟི. སོ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨཧཾ, མཧཱསམཎ, ཏཝ སནྟིཀེ ཨེཀཾ ཝིཛྫཾ པརིཡཱཔུཎིཏུཀཱམོ, ཨོཀཱསཾ མེ ཀརོཧཱི’’ཏི. བྷགཝཱ ‘‘ཏེན ཧི པབྦཛཱ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ‘‘ཝིཛྫཱཡ པརིཀམྨཾ པབྦཛྫཱ’’ཏི མཉྙམཱནོ པབྦཛི. ཏསྶ བྷགཝཱ དྷམྨཾ ཀཐེཏྭཱ ཙརིཏཱནུཀཱུལཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨདཱསི. སོ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣཏཱཡ ནཙིརསྶེཝ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཡཱ པན པུརིམཛཱཏིཡཾ ཏསྶོཝཱདེ ཋཏྭཱ སགྒེ ནིབྦཏྟཱ དེཝཏཱ, ཏཾ ཀཏཉྙུཏཾ ནིསྶཱཡ སཉྫཱཏབཧུམཱནཱ སཱཡཾ པཱཏཾ ཐེརཾ པཡིརུཔཱསིཏྭཱ གཙྪནྟི. ཏསྨཱ ཐེརོ དེཝཏཱནཾ པིཡམནཱཔཏཱཡ ཨགྒཏཾ པཏྟོ. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༢.༥༥-༦༧) –

‘‘ནིབྦུཏེ ལོཀནཱཐམྷི, སུམེདྷེ ཨགྒཔུགྒལེ;

པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, ཐཱུཔཔཱུཛཾ ཨཀཱསཧཾ.

‘‘ཡེ ཙ ཁཱིཎཱསཝཱ ཏཏྠ, ཚལ༹བྷིཉྙཱ མཧིདྡྷིཀཱ;

ཏེཧཾ ཏཏྠ སམཱནེཏྭཱ, སངྒྷབྷཏྟཾ ཨཀཱསཧཾ.

‘‘སུམེདྷསྶ བྷགཝཏོ, ཨུཔཊྛཱཀོ ཏདཱ ཨཧུ;

སུམེདྷོ ནཱམ ནཱམེན, ཨནུམོདིཏྠ སོ ཏདཱ.

‘‘ཏེན ཙིཏྟཔྤསཱདེན, ཝིམཱནཾ ཨུཔཔཛྫཧཾ;

ཚལཱ༹སཱིཏིསཧསྶཱནི, ཨཙྪརཱཡོ རམིཾསུ མེ.

‘‘མམེཝ ཨནུཝཏྟནྟི, སབྦཀཱམེཧི ཏཱ སདཱ;

ཨཉྙེ དེཝེ ཨབྷིབྷོམི, པུཉྙཀམྨསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘པཉྩཝཱིསམྷི ཀཔྤམྷི, ཝརུཎོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

ཝིསུདྡྷབྷོཛནོ ཨཱསིཾ, ཙཀྐཝཏྟཱི ཨཧཾ ཏདཱ.

‘‘ན ཏེ བཱིཛཾ པཝཔྤནྟི, ནཔི ནཱིཡནྟི ནངྒལཱ;

ཨཀཊྛཔཱཀིམཾ སཱལིཾ, པརིབྷུཉྫནྟི མཱནུསཱ.

‘‘ཏཏྠ རཛྫཾ ཀརིཏྭཱན, དེཝཏྟཾ པུན གཙྪཧཾ;

ཏདཱཔི ཨེདིསཱ མཡ྄ཧཾ, ནིབྦཏྟཱ བྷོགསམྤདཱ.

‘‘ན མཾ མིཏྟཱ ཨམིཏྟཱ ཝཱ, ཧིཾསནྟི སབྦཔཱཎིནོ;

སབྦེསམྤི པིཡོ ཧོམི, པུཉྙཀམྨསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཏིཾསཀཔྤསཧསྶམྷི, ཡཾ དཱནམདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, གནྡྷཱལེཔསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨིམསྨིཾ བྷདྡཀེ ཀཔྤེ, ཨེཀོ ཨཱསིཾ ཛནཱདྷིཔོ;

མཧཱནུབྷཱཝོ རཱཛཱཧཾ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘སོཧཾ པཉྩསུ སཱིལེསུ, ཋཔེཏྭཱ ཛནཏཾ བཧུཾ;

པཱཔེཏྭཱ སུགཏིཾཡེཝ, དེཝཏཱནཾ པིཡོ ཨཧུཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཏཐཱ དེཝཏཱཧི ཨཏིཝིཡ པིཡཱཡིཏབྦབྷཱཝཏོ ཨིམཾ ཐེརཾ བྷགཝཱ དེཝཏཱནཾ པིཡམནཱཔབྷཱཝེན ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི – ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ དེཝཏཱནཾ པིཡམནཱཔཱནཾ ཡདིདཾ པིལིནྡཝཙྪོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༢༠༩, ༢༡༥) སོ ཨེཀདིཝསཾ བྷིཀྑུསངྒྷམཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོ ཨཏྟནོ གུཎེ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཏེསཾ ཀཱརཎབྷཱུཏཾ ཝིཛྫཱནིམིཏྟཾ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ ཨཱགམནཾ པསཾསནྟོ ‘‘སྭཱགཏཾ ནཱཔགཏ’’ནྟི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༩. ཏཏྠ སྭཱགཏནྟི སུནྡརཾ ཨཱགམནཾ, ཨིདཾ མམཱཏི སམྦནྡྷོ. ཨཐ ཝཱ སྭཱགཏནྟི སུཊྛུ ཨཱགཏཾ, མཡཱཏི ཝིབྷཏྟི ཝིཔརིཎཱམེཏབྦཱ. ནཱཔགཏནྟི ན ཨཔགཏཾ ཧིཏཱབྷིཝུདྡྷིཏོ ན ཨཔེཏཾ. ནཡིདཾ དུམནྟིཏཾ མམཱཏི ཨིདཾ མམ དུཊྛུ ཀཐིཏཾ, དུཊྛུ ཝཱ ཝཱིམཾསིཏཾ ན ཧོཏི. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཾ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ མམཱགམནཾ, ཡཾ ཝཱ མཡཱ ཏཏྠ ཨཱགཏཾ, ཏཾ སྭཱགཏཾ, སྭཱགཏཏྟཱཡེཝ ན དུརཱགཏཾ. ཡཾ ‘‘བྷགཝཏོ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི མམ མནྟིཏཾ གདིཏཾ ཀཐིཏཾ, ཙིཏྟེན ཝཱ ཝཱིམཾསིཏཾ ཨིདམྤི ན དུམྨནྟིནྟི. ཨིདཱནི ཏཏྠ ཀཱརཎཾ དསྶེནྟོ ‘‘སཾཝིབྷཏྟེསཱུ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. སཾཝིབྷཏྟེསཱུཏི པཀཱརཏོ ཝིབྷཏྟེསུ. དྷམྨེསཱུཏི ཉེཡྻདྷམྨེསུ སམཐདྷམྨེསུ ཝཱ, ནཱནཱཏིཏྠིཡེཧི པཀཏིཨཱདིཝསེན, སམྨཱསམྦུདྡྷེཧི དུཀྑཱདིཝསེན སཾཝིབྷཛིཏྭཱ ཝུཏྟདྷམྨེསུ. ཡཾ སེཊྛཾ ཏདུཔཱགམིནྟི ཡཾ ཏཏྠ སེཊྛཾ, ཏཾ ཙཏུསཙྩདྷམྨཾ, ཏསྶ ཝཱ བོདྷཀཾ སཱསནདྷམྨཾ ཨུཔཱགམིཾ, ‘‘ཨཡཾ དྷམྨོ ཨཡཾ ཝིནཡོ’’ཏི ཨུཔགཙྪིཾ. སམྨཱསམྦུདྡྷེཧི ཨེཝ ཝཱ ཀུསལཱདིཝསེན ཁནྡྷཱདིཝསེན ཡཐཱསབྷཱཝཏོ སཾཝིབྷཏྟེསུ སབྷཱཝདྷམྨེསུ ཡཾ ཏཏྠ སེཊྛཾ ཨུཏྟམཾ པཝརཾ, ཏཾ མགྒཕལནིབྦཱནདྷམྨཾ ཨུཔཱགམིཾ, ཨཏྟཔཙྩཀྑཏོ ཨུཔགཙྪིཾ སཙྪཱཀཱསིཾ, ཏསྨཱ སྭཱགཏཾ མམ ན ཨཔགཏཾ སུམནྟིཏཾ ན དུམྨནྟིཏནྟི ཡོཛནཱ.

པིལིནྡཝཙྪཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. པུཎྞམཱསཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཝིཧརི ཨཔེཀྑནྟི ཨཱཡསྨཏོ པུཎྞམཱསཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོ ཀིར ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཙཀྐཝཱཀཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟོ བྷགཝནྟཾ གཙྪནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཨཏྟནོ མུཁཏུཎྜཀེན སཱལཔུཔྥཾ གཧེཏྭཱ པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིཏོ སཏྟརསེ ཀཔྤེ ཨཊྛཀྑཏྟུཾ ཙཀྐཝཏྟཱི རཱཛཱ ཨཧོསི. ཨིམསྨིཾ པན ཀཔྤེ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ ཨོསཀྐམཱནེ ཀུཊུམྦིཡཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིནགརེ སམིདྡྷིསྶ ནཱམ བྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ཛཱཏདིཝསེ ཏསྨིཾ གེཧེ སབྦཱ རིཏྟཀུམྦྷིཡོ སུཝཎྞམཱསཱནཾ པུཎྞཱ ཨཧེསུཾ. ཏེནསྶ པུཎྞམཱསོཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ ཝཡཔྤཏྟོ བྲཱཧྨཎཝིཛྫཱསུ ནིཔྥཏྟིཾ པཏྭཱ ཝིཝཱཧཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨེཀཾ པུཏྟཾ ལབྷིཏྭཱ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣཏཱཡ གྷརཱཝཱསཾ ཛིགུཙྪནྟོ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ལདྡྷཱུཔསམྤདོ པུབྦཀིཙྩསམྤནྣོ ཙཏུསཙྩཀམྨཊྛཱནེ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟོ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༧.༡༣-༡༩) –

‘‘སིནྡྷུཡཱ ནདིཡཱ ཏཱིརེ, ཙཀྐཝཱཀོ ཨཧཾ ཏདཱ;

སུདྡྷསེཝཱལབྷཀྑོཧཾ, པཱཔེསུ ཙ སུསཉྙཏོ.

‘‘ཨདྡསཾ ཝིརཛཾ བུདྡྷཾ, གཙྪནྟཾ ཨནིལཉྫསེ;

ཏུཎྜེན སཱལཾ པགྒཡ྄ཧ, ཝིཔསྶིསྶཱབྷིརོཔཡིཾ.

‘‘ཡསྶ སདྡྷཱ ཏཐཱགཏེ, ཨཙལཱ སུཔྤཏིཊྛིཏཱ;

ཏེན ཙིཏྟཔྤསཱདེན, དུགྒཏིཾ སོ ན གཙྪཏི.

‘‘སྭཱགཏཾ ཝཏ མེ ཨཱསི, བུདྡྷསེཊྛསྶ སནྟིཀེ;

ཝིཧངྒམེན སནྟེན, སུབཱིཛཾ རོཔིཏཾ མཡཱ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥམབྷིརོཔཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘སུཙཱརུདསྶནཱ ནཱམ, ཨཊྛེཏེ ཨེཀནཱམཀཱ;

ཀཔྤེ སཏྟརསེ ཨཱསུཾ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལཱ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨཐསྶ པུརཱཎདུཏིཡིཀཱ ཏཾ པལོབྷེཏུཀཱམཱ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཱ པུཏྟེན སདྡྷིཾ ཨུཔགནྟྭཱ པིཡཱལཱཔབྷཱཝཱདིཀེཧི བྷཱཝཝིཝརཎཀམྨཾ ནཱམ ཀཱཏུཾ ཨཱརབྷི. ཐེརོ ཏསྶཱ ཀཱརཎཾ དིསྭཱ ཨཏྟནོ ཀཏྠཙིཔི ཨལགྒབྷཱཝཾ པཀཱསེནྟོ ‘‘ཝིཧརི ཨཔེཀྑ’’ནྟི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༡༠. ཏཏྠ ཝིཧརཱིཏི ཝིསེསཏོ ཧརི ཨཔཧརི ཨཔནེསི. ཨཔེཀྑནྟི ཏཎྷཾ. ཨིདྷཱཏི ཨིམསྨིཾ ལོཀེ ཨཏྟབྷཱཝེ ཝཱ. ཧུརནྟི ཨཔརསྨིཾ ཨནཱགཏེ ཨཏྟབྷཱཝེ ཝཱ. ཨིདྷཱཏི ཝཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀེསུ ཨཱཡཏནེསུ. ཧུརནྟི བཱཧིརེསུ. ཝཱ-སདྡོ སམུཙྩཡཏྠོ ‘‘ཨཔདཱ ཝཱ དྭིཔདཱ ཝཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨིཏིཝུ. ༩༠; ཨ. ནི. ༤.༣༤; ༥.༣༢) ཝིཡ. ཡོཏི ཨཏྟཱནམེཝ པརཾ ཝིཡ དསྶེཏི. ཝེདགཱུཏི ཝེདེན གཏོ མགྒཉཱཎེན ནིབྦཱནཾ གཏོ ཨདྷིགཏོ, ཙཏྟཱརི ཝཱ སཙྩཱནི པརིཉྙཱཔཧཱནསཙྪིཀིརིཡཱབྷཱཝནཱབྷིསམཡཝསེན ཨབྷིསམེཙྩ ཋིཏོ. ཡཏཏྟོཏི མགྒསཾཝརེན སཾཡཏསབྷཱཝོ, སམྨཱཝཱཡཱམེན ཝཱ སཾཡཏསབྷཱཝོ. སབྦེསུ དྷམྨེསུ ཨནཱུཔལིཏྟོཏི སབྦེསུ ཨཱརམྨཎེསུ དྷམྨེསུ ཏཎྷཱདིཊྛིལེཔཝསེན ན ཨུཔལིཏྟོ, ཏེན ལཱབྷཱདིལོཀདྷམྨེ སམཏིཀྐམཾ དསྶེཏི. ལོཀསྶཱཏི ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཔཉྩཀསྶ. ཏཉྷི ལུཛྫནཔལུཛྫནཊྛེན ལོཀོ. ཛཉྙཱཏི ཛཱནིཏྭཱ. ཨུདཡབྦཡཉྩཱཏི ཨུཔྤཱདཉྩེཝ ཝཡཉྩ, ཨེཏེན ཡཐཱཝུཏྟགུཎཱནཾ པུབྦབྷཱགཔཊིཔདཾ དསྶེཏི. ཨཡཾ པནེཏྠ ཨཏྠོ – ཡོ སཀལསྶ ཁནྡྷཱདིལོཀསྶ སམཔཉྙཱསཱཡ ཨཱཀཱརེཧི ཨུདཡབྦཡཾ ཛཱནིཏྭཱ ཝེདགཱུ ཡཏཏྟོ ཀཏྠཙི ཨནུཔལིཏྟོ, སོ སབྦཏྠ ཨཔེཀྑཾ ཝིནེཡྻ སནྟུསིཏོ ཏཱདིསཱནཾ ཝིཔྤཀཱརཱནཾ ན ཀིཉྩི མཉྙཏི, ཏསྨཱ ཏྭཾ ཨནྡྷབཱལེ ཡཐཱགཏམགྒེནེཝ གཙྪཱཏི. ཨཐ སཱ ཨིཏྠཱི ‘‘ཨཡཾ སམཎོ མཡི པུཏྟེ ཙ ནིརཔེཀྑོ, ན སཀྐཱ ཨིམཾ པལོབྷེཏུ’’ནྟི པཀྐཱམི.

པུཎྞམཱསཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

པརམཏྠདཱིཔནིཡཱ ཐེརགཱཐཱསཾཝཎྞནཱཡ

པཋམཝགྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. དུཏིཡཝགྒོ

༡. ཙཱུལ༹ཝཙྪཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

པཱམོཛྫབཧུལོཏི ཨཱཡསྨཏོ ཙཱུལ༹ཝཙྪཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ དལིདྡཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ པརེསཾ བྷཏིཡཱ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེནྟོ བྷགཝཏོ སཱཝཀཾ སུཛཱཏཾ ནཱམ ཐེརཾ པཾསུཀཱུལཾ པརིཡེསནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝཏྠཾ དཏྭཱ པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཝནྡི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན ཏེཏྟིཾསཀྑཏྟུཾ དེཝརཛྫཾ ཀཱརེསི. སཏྟསཏྟཏིཀྑཏྟུཾ ཙཀྐཝཏྟཱི རཱཛཱ ཨཧོསི. ཨནེཀཝཱརཾ པདེསརཱཛཱ. ཨེཝཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ ཨོསཀྐམཱནེ པབྦཛིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀཏྭཱ ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ དེཝམནུསྶགཏཱིསུ ཨཔརཱཔརཾ པརིཝཏྟནྟོ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀོསམྦིཡཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟི. ཙཱུལ༹ཝཙྪོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ བྲཱཧྨཎསིཔྤེསུ ནིཔྥཏྟིཾ གཏོ བུདྡྷགུཎེ སུཏྭཱ པསནྣམཱནསོ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམི, ཏསྶ བྷགཝཱ དྷམྨཾ ཀཐེསི. སོ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ལདྡྷཱུཔསམྤདོ ཀཏཔུབྦཀིཙྩོ ཙརིཏཱནུཀཱུལཾ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ བྷཱཝེནྟོ ཝིཧརི. ཏེན ཙ སམཡེན ཀོསམྦིཀཱ བྷིཀྑཱུ བྷཎྜནཛཱཏཱ ཨཧེསུཾ. ཏདཱ ཙཱུལ༹ཝཙྪཏྠེརོ ཨུབྷཡེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ལདྡྷིཾ ཨནཱདཱཡ བྷགཝཏཱ དིནྣོཝཱདེ ཋཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ བྲཱུཧེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༠.༣༡-༤༠) –

‘‘པདུམུཏྟརབྷགཝཏོ, སུཛཱཏོ ནཱམ སཱཝཀོ;

པཾསུཀཱུལཾ གཝེསནྟོ, སངྐཱརེ ཙརཏཱི ཏདཱ.

‘‘ནགརེ ཧཾསཝཏིཡཱ, པརེསཾ བྷཏཀོ ཨཧཾ;

ཨུཔཌྜྷུདུསྶཾ དཏྭཱན, སིརསཱ ཨབྷིཝཱདཡིཾ.

‘‘ཏེན ཀམྨེན སུཀཏེན, ཙེཏནཱཔཎིདྷཱིཧི ཙ;

ཛཧིཏྭཱ མཱནུསཾ དེཧཾ, ཏཱཝཏིཾསམགཙྪཧཾ.

‘‘ཏེཏྟིཾསཀྑཏྟུཾ དེཝིནྡོ, དེཝརཛྫམཀཱརཡིཾ;

སཏྟསཏྟཏིཀྑཏྟུཉྩ, ཙཀྐཝཏྟཱི ཨཧོསཧཾ.

‘‘པདེསརཛྫཾ ཝིཔུལཾ, གཎནཱཏོ ཨསངྑིཡཾ;

ཨུཔཌྜྷདུསྶདཱནེན, མོདཱམི ཨཀུཏོབྷཡོ.

‘‘ཨིཙྪམཱནོ ཙཧཾ ཨཛྫ, སཀཱནནཾ སཔབྦཏཾ;

ཁོམདུསྶེཧི ཚཱདེཡྻཾ, ཨཌྜྷུདུསྶསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ དཱནམདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཨཌྜྷུདུསྶསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨཐ ཙཱུལ༹ཝཙྪཏྠེརོ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཀལཧཱབྷིརཏིཡཱ སཀཏྠཝིནཱསཾ དིསྭཱ དྷམྨསཾཝེགཔྤཏྟོ, ཨཏྟནོ ཙ པཏྟཝིསེསཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཱིཏིསོམནསྶཝསེན ‘‘པཱམོཛྫབཧུལོ’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༡༡. ཏཏྠ པཱམོཛྫབཧུལོཏི སུཔརིསུདྡྷསཱིལཏཱཡ ཝིཔྤཊིསཱརཱབྷཱཝཏོ ཨདྷིཀུསལེསུ དྷམྨེསུ ཨབྷིརཏིཝསེན པམོདབཧུལོ. ཏེནེཝཱཧ ‘‘དྷམྨེ བུདྡྷཔྤཝེདིཏེ’’ཏི. ཏཏྠ དྷམྨེཏི. སཏྟཏིཾསཱཡ བོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨེ ནཝཝིདྷེ ཝཱ ལོཀུཏྟརདྷམྨེ. སོ ཧི སབྦཉྙུབུདྡྷེན སཱམུཀྐཾསིཀཱཡ དེསནཱཡ པཀཱསིཏཏྟཱ སཱཏིསཡཾ བུདྡྷཔྤཝེདིཏོ ནཱམ. ཏསྶ པན ཨདྷིགམཱུཔཱཡབྷཱཝཏོ དེསནཱདྷམྨོཔི ཨིདྷ ལབྦྷཏེཝ. པདཾ སནྟནྟི ནིབྦཱནཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ཨེཝརཱུཔོ ཧི བྷིཀྑུ སནྟཾ པདཾ སནྟཾ ཀོཊྛཱསཾ སབྦསངྑཱརཱནཾ ཨུཔསམབྷཱཝཏོ སངྑཱརཱུཔསམཾ པརམསུཁཏཱཡ སུཁཾ ནིབྦཱནཾ ཨདྷིགཙྪཏི ཝིནྡཏིཡེཝ. པརིསུདྡྷསཱིལོ ཧི བྷིཀྑུ ཝིཔྤཊིསཱརཱབྷཱཝེན པཱམོཛྫབཧུལོ སདྡྷམྨེ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟོ ཝིམུཏྟིཔརིཡོསཱནཱ སབྦསམྤཏྟིཡོ པཱཔུཎཱཏི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཨཝིཔྤཊིསཱརཏྠཱནི ཁོ, ཨཱནནྡ, ཀུསལཱནི སཱིལཱནི, ཨཝིཔྤཊིསཱརོ པཱམོཛྫཏྠཱཡཱ’’ཏིཨཱདི (ཨ. ནི. ༡༠.༡). ཨཐ ཝཱ པཱམོཛྫབཧུལོཏི སམྨཱསམྦུདྡྷོ བྷགཝཱ, སྭཱཀྑཱཏོ དྷམྨོ, སུཔྤཊིཔནྣོ སངྒྷོཏི རཏནཏྟཡཾ སནྡྷཱཡ པམོདབཧུལོ. ཏཏྠ པན སོ པམོདབཧུལོ ཀིཾ ཝཱ ཀརོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘དྷམྨེ བུདྡྷཔྤཝེདིཏེ’’ཏིཨཱདི. སདྡྷཱསམྤནྣསྶ ཧི སཔྤུརིསསཾསེཝནསདྡྷམྨསྶཝནཡོནིསོམནསིཀཱརདྷམྨཱནུདྷམྨཔཊིཔཏྟཱིནཾ སུཁེནེཝ སམྦྷཝཏོ སམྤཏྟིཡོ ཧཏྠགཏཱ ཨེཝ ཧོནྟི, ཡཐཱཧ – ‘‘སདྡྷཱཛཱཏོ ཨུཔསངྐམཏི, ཨུཔསངྐམནྟོ པཡིརུཔཱསཏཱི’’ཏིཨཱདི (མ. ནི. ༢.༡༨༣).

ཙཱུལ༹ཝཙྪཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. མཧཱཝཙྪཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

པཉྙཱབལཱིཏི ཨཱཡསྨཏོ མཧཱཝཙྪཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཙ པཱནཱིཡདཱནམདཱསི. པུན སིཁིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཨུཔཱསཀོ ཧུཏྭཱ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ བཧུཾ པུཉྙཀམྨཾ ཨཀཱསི, སོ ཏེཧི པུཉྙཀམྨེཧི ཏཏྠ ཏཏྠ སུགཏཱིསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ མགདྷརཊྛེ ནཱལ༹ཀགཱམེ སམིདྡྷིསྶ ནཱམ བྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ མཧཱཝཙྪོཏི ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟསྶ བྷགཝཏོ སཱཝཀབྷཱཝཾ སུཏྭཱ ‘‘སོཔི ནཱམ མཧཱཔཉྙོ. ཡསྶ སཱཝཀཏྟཾ ཨུཔཱགཏོ, སོ ཨེཝ མཉྙེ ཨིམསྨིཾ ལོཀེ ཨགྒཔུགྒལོ’’ཏི བྷགཝཏི སདྡྷཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨནུཡུཉྫནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༠.༥༡-༥༦) –

‘‘པདུམུཏྟརབུདྡྷསྶ, བྷིཀྑུསངྒྷེ ཨནུཏྟརེ;

པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, པཱནཱིཡགྷཊམཔཱུརཡིཾ.

‘‘པབྦཏགྒེ དུམགྒེ ཝཱ, ཨཱཀཱསེ ཝཱཐ བྷཱུམིཡཾ;

ཡདཱ པཱནཱིཡམིཙྪཱམི, ཁིཔྤཾ ནིབྦཏྟཏེ མམ.

‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ དཱནམདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, དཀདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… བྷཝཱ སབྦེ སམཱུཧཏཱ;

ཚལ༹བྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨེཝཾ པན ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཝིམུཏྟིསུཁཾ ཨནུབྷཝནྟོ སཱསནསྶ ནིཡྻཱནིཀབྷཱཝཝིབྷཱཝནེན སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ཨུསྶཱཧཛནནཏྠཾ ‘‘པཉྙཱབལཱི’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༡༢. ཏཏྠ པཉྙཱབལཱིཏི པཱརིཧཱརིཡཔཉྙཱཡ ཝིཔསྶནཱཔཉྙཱཡ ཙ ཝསེན ཨབྷིཎྷསོ སཱཏིསཡེན པཉྙཱབལེན སམནྣཱགཏོ. སཱིལཝཏཱུཔཔནྣོཏི ཨུཀྐཾསགཏེན ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལེན, དྷུཏདྷམྨསངྑཱཏེཧི ཝཏེཧི ཙ ཨུཔཔནྣོ སམནྣཱགཏོ. སམཱཧིཏོཏི ཨུཔཙཱརཔྤནཱབྷེདེན སམཱདྷིནཱ སམཱཧིཏོ. ཛྷཱནརཏོཏི ཏཏོ ཨེཝ ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནེ ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནེ ཙ རཏོ སཏཏཱབྷིཡུཏྟོ. སབྦཀཱལཾ སཏིཡཱ ཨཝིཔྤཝཱསཝསེན སཏིམཱ. ཡདཏྠིཡནྟི ཨཏྠཏོ ཨནཔེཏཾ ཨཏྠིཡཾ, ཡེན ཨཏྠིཡཾ ཡདཏྠིཡཾ. ཡཐཱ པཙྩཡེ པརིབྷུཉྫནྟསྶ པརིབྷུཉྫནཾ ཨཏྠིཡཾ ཧོཏི, ཏཐཱ བྷོཛནཾ བྷུཉྫམཱནོ. སཱམིཔརིབྷོགེན ཧི ཏཾ ཨཏྠིཡཾ ཧོཏི དཱཡཛྫཔརིབྷོགེན ཝཱ, ན ཨཉྙཐཱ བྷོཛནནྟི ཙ ནིདསྶནམཏྟཾ དཊྛབྦཾ. བྷུཉྫིཡཏི པརིབྷུཉྫིཡཏཱིཏི ཝཱ བྷོཛནཾ, ཙཏྟཱརོ པཙྩཡཱ. ‘‘ཡདཏྠིཀ’’ནྟི ཝཱ པཱཋོ. ཡདཏྠཾ ཡསྶཏྠཱཡ སཏྠཱརཱ པཙྩཡཱ ཨནུཉྙཱཏཱ, ཏདཏྠཾ ཀཱཡསྶ ཋིཏིཨཱདིཨཏྠཾ, ཏཉྩ ཨནུཔཱདིསེསནིབྦཱནཏྠཾ. ཏསྨཱ ཨནུཔཱདཱཔརིནིབྦཱནཏྠཾ བྷོཛནཔཙྩཡེ བྷུཉྫམཱནོ ཏཏོ ཨེཝ ཀངྑེཐ ཀཱལཾ ཨཏྟནོ ཨནུཔཱདཱཔརིནིབྦཱནཀཱལཾ ཨཱགམེཡྻ. ཨིདྷ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ ཝཱིཏརཱགོ. བཱཧིརཀསྶ པན ཀཱམེསུ ཝཱིཏརཱགསྶ ཨིདཾ ནཏྠཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

མཧཱཝཙྪཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. ཝནཝཙྪཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ནཱིལབྦྷཝཎྞཱཏི ཨཱཡསྨཏོ ཝནཝཙྪཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོ ཀིར ཨཏྠདསྶིནོ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀཙྪཔཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟོ ཝིནཏཱཡ ནཱམ ནདིཡཱ ཝསཏི. ཏསྶ ཁུདྡཀནཱཝཔྤམཱཎོ ཨཏྟབྷཱཝོ ཨཧོསི. སོ ཀིར ཨེཀདིཝསཾ བྷགཝནྟཾ ནདིཡཱ ཏཱིརེ ཋིཏཾ དིསྭཱ, ‘‘པཱརཾ གནྟུཀཱམོ མཉྙེ བྷགཝཱ’’ཏི ཨཏྟནོ པིཊྛིཡཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ནེཏུཀཱམོ པཱདམཱུལེ ནིཔཛྫི. བྷགཝཱ ཏསྶ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཉཏྭཱ ཏཾ ཨནུཀམྤནྟོ ཨཱརུཧི. སོ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ སོཏཾ ཚིནྡནྟོ ཛིཡཱཡ ཝེགེན ཁིཏྟསརོ ཝིཡ ཏཱཝདེཝ པརཏཱིརཾ པཱཔེསི. བྷགཝཱ ཏསྶ པུཉྙསྶ ཕལཾ ཨེཏརཧི ནིབྦཏྟནཀསམྤཏྟིཉྩ བྱཱཀརིཏྭཱ པཀྐཱམི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨནེཀསཏཀྑཏྟུཾ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཉྙཝཱསཱིཡེཝ ཨཧོསི. པུན ཀསྶཔབུདྡྷཀཱལེ ཀཔོཏཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝིཧརནྟཾ མེཏྟཱཝིཧཱརིཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ དིསྭཱ ཙིཏྟཾ པསཱདེསི.

ཏཏོ པན ཙུཏོ བཱརཱཎསིཡཾ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ སཾཝེགཛཱཏོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ བཧུཾ པུཉྙཀམྨཾ ཨུཔཙིནི. ཨེཝཾ ཏཏྠ ཏཏྠ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀཔིལཝཏྠུནགརེ ཝཙྪགོཏྟསྶ ནཱམ བྲཱཧྨཎསྶ གེཧེ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. ཏསྶ མཱཏཱ པརིཔཀྐགབྦྷཱ ཨརཉྙཾ དསྶནཏྠཱཡ སཉྫཱཏདོཧལཱ༹ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ ཝིཙརཏི, ཏཱཝདེཝསྶཱ ཀམྨཛཝཱཏཱ ཙལིཾསུ, ཏིརོཀརཎིཾ པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཨདཾསུ. སཱ དྷཉྙཔུཉྙལཀྑཎཾ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡི. སོ བོདྷིསཏྟེན སཧ པཾསུཀཱིལི༹ཀསཧཱཡོ ཨཧོསི. ‘‘ཝཙྪོ’’ཏིསྶ ནཱམཉྩ ཨཧོསི. ཝནཱབྷིརཏིཡཱ ཝསེན ཝནཝཙྪོཏི པཉྙཱཡིཏྠ. ཨཔརབྷཱགེ མཧཱསཏྟེ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིཏྭཱ མཧཱཔདྷཱནཾ པདཧནྟེ, ‘‘ཨཧམྤི སིདྡྷཏྠཀུམཱརེན སཧ ཨརཉྙེ ཝིཧརིསྶཱམཱི’’ཏི ནིཀྑམིཏྭཱ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཧིམཝནྟེ ཝསནྟོ ཨབྷིསམྦུདྡྷབྷཱཝཾ སུཏྭཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ ཨུཔགནྟྭཱ པབྦཛིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝསམཱནོ ནཙིརསྶེཝ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༩-༡༤༨-༡༦༣) –

‘‘ཨཏྠདསྶཱི ཏུ བྷགཝཱ, སཡམྦྷཱུ ལོཀནཱཡཀོ;

ཝིནཏཱནདིཡཱ ཏཱིརཾ, ཨུཔགཙྪི ཏཐཱགཏོ.

‘‘ཨུདཀཱ ཨབྷིནིཀྑམྨ, ཀཙྪཔོ ཝཱརིགོཙརོ;

བུདྡྷཾ ཏཱརེཏུཀཱམོཧཾ, ཨུཔེསིཾ ལོཀནཱཡཀཾ.

‘‘ཨབྷིརཱུཧཏུ མཾ བུདྡྷོ, ཨཏྠདསྶཱི མཧཱམུནི;

ཨཧཾ ཏཾ ཏཱརཡིསྶཱམི, དུཀྑསྶནྟཀརོ ཏུཝཾ.

‘‘མམ སངྐཔྤམཉྙཱཡ, ཨཏྠདསྶཱི མཧཱཡསོ;

ཨབྷིརཱུཧིཏྭཱ མེ པིཊྛིཾ, ཨཊྛཱསི ལོཀནཱཡཀོ.

‘‘ཡཏོ སརཱམི ཨཏྟཱནཾ, ཡཏོ པཏྟོསྨི ཝིཉྙུཏཾ;

སུཁཾ མེ ཏཱདིསཾ ནཏྠི, ཕུཊྛེ པཱདཏལེ ཡཐཱ.

‘‘ཨུཏྟརིཏྭཱན སམྦུདྡྷོ, ཨཏྠདསྶཱི མཧཱཡསོ;

ནདིཏཱིརམྷི ཋཏྭཱན, ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསཐ.

‘‘ཡཱཝཏཱ ཝཏྟཏེ ཙིཏྟཾ, གངྒཱསོཏཾ ཏརཱམཧཾ;

ཨཡཉྩ ཀཙྪཔོ རཱཛཱ, ཏཱརེསི མམ པཉྙཝཱ.

‘‘ཨིམིནཱ བུདྡྷཏརཎེན, མེཏྟཙིཏྟཝཏཱཡ ཙ;

ཨཊྛཱརསེ ཀཔྤསཏེ, དེཝལོཀེ རམིསྶཏི.

‘‘དེཝལོཀཱ ཨིདྷཱགནྟྭཱ, སུཀྐམཱུལེན ཙོདིཏོ;

ཨེཀཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཀངྑཱསོཏཾ ཏརིསྶཏི.

‘‘ཡཐཱཔི བྷདྡཀེ ཁེཏྟེ, བཱིཛཾ ཨཔྤམྤི རོཔིཏཾ;

སམྨཱདྷཱརེ པཝེཙྪནྟེ, ཕལཾ ཏོསེཏི ཀསྶཀཾ.

‘‘ཏཐེཝིདཾ བུདྡྷཁེཏྟཾ, སམྨཱསམྦུདྡྷདེསིཏཾ;

སམྨཱདྷཱརེ པཝེཙྪནྟེ, ཕལཾ མཾ ཏོསཡིསྶཏི.

‘‘པདྷཱནཔཧིཏཏྟོམྷི, ཨུཔསནྟོ ནིརཱུཔདྷི;

སབྦཱསཝེ པརིཉྙཱཡ, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོ.

‘‘ཨཊྛཱརསེ ཀཔྤསཏེ, ཡཾ ཀམྨམཀརིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཏརཎཱཡ ཨིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨེཝཾ པན ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ བྷགཝཏི ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ ཝིཧརནྟེ ཏཏྠ གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ བྷིཀྑཱུཧི སམཱགཏོ པཊིསནྠཱརཝསེན ‘‘ཀིཾ, ཨཱཝུསོ, ཨརཉྙེ ཕཱསུཝིཧཱརོ ལདྡྷོ’’ཏི པུཊྛོ ‘‘རམཎཱིཡཱ, ཨཱཝུསོ, ཨརཉྙེ པབྦཏཱ’’ཏི ཨཏྟནཱ ཝུཊྛཔབྦཏེ ཝཎྞེནྟོ ‘‘ནཱིལབྦྷཝཎྞཱ’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༡༣. ཏཏྠ ནཱིལབྦྷཝཎྞཱཏི ནཱིལཝལཱཧཀནིབྷཱ ནཱིལཝལཱཧཀསཎྛཱནཱ ཙ. རུཙིརཱཏི རུཙིཡཱ སཀིརཎཱ པབྷསྶརཱ ཙ. སཱིཏཝཱརཱིཏི སཱིཏལསལིལཱ. སུཙིནྡྷརཱཏི སུཙིསུདྡྷབྷཱུམིབྷཱགཏཱཡ སུདྡྷཙིཏྟཱནཾ ཝཱ ཨརིཡཱནཾ ནིཝཱསནཊྛཱནཏཱཡ སུཙིནྡྷརཱ. གཱཐཱསུཁཏྠཉྷི སཱནུནཱསིཀཾ ཀཏྭཱ ནིདྡེསོ. ‘‘སཱིཏཝཱརིསུཙིནྡྷརཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, སཱིཏསུཙིཝཱརིདྷརཱ སཱིཏལཝིམལསལིལཱསཡཝནྟོཏི ཨཏྠོ. ཨིནྡགོཔཀསཉྪནྣཱཏི ཨིནྡགོཔཀནཱམཀེཧི པཝཱལ༹ཝཎྞེཧི རཏྟཀིམཱིཧི སཉྪཱདིཏཱ པཱཝུསྶཀཱལཝསེན ཨེཝམཱཧ. ཀེཙི པན ‘‘ཨིནྡགོཔཀནཱམཱནི རཏྟཏིཎཱནཱི’’ཏི ཝདནྟི. ཨཔརེ ‘‘ཀཎིཀཱརརུཀྑཱ’’ཏི. སེལཱཏི སིལཱམཡཱ པབྦཏཱ, ན པཾསུཔབྦཏཱཏི ཨཏྠོ. ཏེནཱཧ – ‘‘ཡཐཱཔི པབྦཏོ སེལོ’’ཏི (ཨུདཱ. ༢༤). རམཡནྟི མནྟི མཾ རམཱཔེནྟི, མཡ྄ཧཾ ཝིཝེཀཱབྷིརཏྟིཾ པརིབྲཱུཧེནྟི. ཨེཝཾ ཐེརོ ཨཏྟནོ ཙིརཀཱལཔརིབྷཱཝིཏཾ ཨརཉྙཱབྷིརཏིཾ པཝེདེནྟོ ཏིཝིདྷཾ ཝིཝེཀཱབྷིརཏིམེཝ དཱིཔེཏི. ཏཏྠ ཨུཔདྷིཝིཝེཀེན ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཾ དཱིཔིཏམེཝ ཧོཏཱིཏི.

ཝནཝཙྪཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. སིཝཀསཱམཎེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོཏི སིཝཀསྶ སཱམཎེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོ ཀིར ཨིཏོ ཨེཀཏིཾསེ ཀཔྤེ ཝེསྶབྷུསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན ཨརཉྙཾ པཝིཊྛོ ཏཏྠ པབྦཏནྟརེ ནིསིནྣཾ ཝེསྶབྷུཾ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པསནྣཙིཏྟོ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ ཨཊྛཱསི. པུན ཏཏྠ མནོཧརཱནི ཀཱསུམཱརིཀཕལཱནི དིསྭཱ ཏཱནི གཧེཏྭཱ བྷགཝཏོ ཨུཔནེསི, པཊིགྒཧེསི བྷགཝཱ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡ. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ མཱཏུལེ པབྦཛནྟེ ཏེན སདྡྷིཾ པབྦཛིཏྭཱ བཧུཾ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཝནཝཙྪཏྠེརསྶ བྷཱགིནེཡྻོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟོ, སིཝཀོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. ཏསྶ མཱཏཱ ཨཏྟནོ ཛེཊྛབྷཱཏིཀེ ཝནཝཙྪེ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ པབྦཛིཏཀིཙྩཾ མཏྠཀཾ པཱཔེཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝིཧརནྟེ ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ པུཏྟཾ ཨཱཧ – ‘‘ཏཱཏ སིཝཀ, ཐེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཐེརཾ ཨུཔཊྛཧ, མཧལླཀོ དཱནི ཐེརོ’’ཏི. སོ མཱཏུ ཨེཀཝཙནེནེཝ ཙ པུབྦེ ཀཏཱདྷིཀཱརཏཱཡ ཙ མཱཏུལཏྠེརསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ པབྦཛིཏྭཱ ཏཾ ཨུཔཊྛཧནྟོ ཨརཉྙེ ཝསཏི.

ཏསྶ ཨེཀདིཝསཾ ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན གཱམནྟཾ གཏསྶ ཁརོ ཨཱབཱདྷོ ཨུཔྤཛྫི. མནུསྶེསུ བྷེསཛྫཾ ཀརོནྟེསུཔི ན པཊིཔྤསྶམྦྷི. ཏསྨིཾ ཙིརཱཡནྟེ ཐེརོ ‘‘སཱམཎེརོ ཙིརཱཡཏི, ཀིཾ ནུ ཁོ ཀཱརཎ’’ནྟི ཏཏྠ གནྟྭཱ ཏཾ གིལཱནཾ དིསྭཱ ཏསྶ ཏཾ ཏཾ ཀཏྟབྦཡུཏྟཀཾ ཀརོནྟོ དིཝསབྷཱགཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ རཏྟིབྷཱགེ བལཝཔཙྩཱུསཝེལཱཡཾ ཨཱཧ – ‘‘སིཝཀ, ན མཡཱ པབྦཛིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ གཱམེ ཝསིཏཔུབྦཾ, ཨིཏོ ཨརཉྙམེཝ གཙྪཱམཱ’’ཏི. ཏཾ སུཏྭཱ སིཝཀོ ‘‘ཡདིཔི མེ, བྷནྟེ, ཨིདཱནི ཀཱཡོ གཱམནྟེ ཋིཏོ, ཙིཏྟཾ པན ཨརཉྙེ, ཏསྨཱ སཡཱནོཔི ཨརཉྙམེཝ གམིསྶཱམཱི’’ཏི, ཏཾ སུཏྭཱ ཐེརོ ཏཾ བཱཧཱཡཾ གཧེཏྭཱ ཨརཉྙམེཝ ནེཏྭཱ ཨོཝཱདཾ ཨདཱསི. སོ ཐེརསྶ ཨོཝཱདེ ཋཏྭཱ ཝིཔསྶིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༣༨.༥༣-༥༨) –

‘‘ཀཎིཀཱརཾཝ ཛོཏནྟཾ, ནིསིནྣཾ པབྦཏནྟརེ;

ཨདྡསཾ ཝིརཛཾ བུདྡྷཾ, ལོཀཛེཊྛཾ ནརཱསབྷཾ.

‘‘པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, ཀིརེ ཀཏྭཱན ཨཉྫལིཾ;

ཀཱསུམཱརིཀམཱདཱཡ, བུདྡྷསེཊྛསྶདཱསཧཾ.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཕལཾ ཨདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

སོ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡེན ཨཏྟནཱ ཙ ཝུཏྟམཏྠཾ སཾསནྡིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝིཝེཀཱབྷིརཏིཀཏཾ ཀཏཀིཙྩཏཉྩ པཝེདེནྟོ ‘‘ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ མཾ ཨཝཙཱ’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༡༤. ཏཏྠ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོཏི ཝཛྫཱཝཛྫཾ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡཏི ཧིཏེསིཏཾ པཙྩུཔཊྛཔེཏྭཱ ཉཱཎཙཀྑུནཱ པེཀྑཏཱིཏི ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ. མནྟི ཨཏྟཱནཾ ཝདཏི. ཨཝཙཱཏི ཨབྷཱསི. ཨིཏོ གཙྪཱམ སཱིཝཀཱཏི ཝུཏྟཱཀཱརདསྶནཾ, སིཝཀ, ཨིཏོ གཱམནྟཏོ ཨརཉྙཊྛཱནམེཝ ཨེཧི གཙྪཱམ, ཏདེཝ ཨམྷཱཀཾ ཝསནཡོགྒནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨེཝཾ པན ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡེན ཝུཏྟོ སིཝཀོ བྷདྲོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ ཝིཡ ཀསཱབྷིཧཏོ སཉྫཱཏསཾཝེགོ ཧུཏྭཱ ཨརཉྙམེཝ གནྟུཀཱམཏཾ པཝེདེནྟོ –

‘‘གཱམེ མེ ཝསཏི ཀཱཡོ, ཨརཉྙཾ མེ གཏཾ མནོ;

སེམཱནཀོཔི གཙྪཱམི, ནཏྠི སངྒོ ཝིཛཱནཏ’’ནྟི. –ཨཱཧ;

ཏསྶཏྠོ – ཡསྨཱ ཨིདཱནི ཡདིཔི མེ ཨིདཾ སརཱིརཾ གཱམནྟེ ཋིཏཾ, ཨཛ྄ཛྷཱསཡོ པན ཨརཉྙམེཝ གཏོ, ཏསྨཱ སེམཱནཀོཔི གཙྪཱམི གེལཉྙེན ཋཱནནིསཛྫཱགམནེསུ ཨསམཏྠཏཱཡ སཡཱནོཔི ཨིམིནཱ སཡིཏཱཀཱརེན སརཱིསཔོ ཝིཡ སརཱིསཔནྟོ, ཨེཐ, བྷནྟེ, ཨརཉྙམེཝ གཙྪཱམ, ཀསྨཱ? ནཏྠི སངྒོ ཝིཛཱནཏནྟི, ཡསྨཱ དྷམྨསབྷཱཝཱ ཀཱམེསུ སཾསཱརེ ཙ ཨཱདཱིནཝཾ, ནེཀྑམྨེ ནིབྦཱནེ ཙ ཨཱནིསཾསཾ ཡཱཐཱཝཏོ ཛཱནནྟསྶ ན ཀཏྠཙི སངྒོ, ཏསྨཱ ཨེཀཔདེནེཝ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ ཨཱཎཱ ཨནུཋིཏཱཏི, ཏདཔདེསེན ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི.

སིཝཀསཱམཎེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. ཀུཎྜདྷཱནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

པཉྩ ཚིནྡེ པཉྩ ཛཧེཏི ཨཱཡསྨཏོ ཀུཎྜདྷཱནཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ ཀུལགེཧེ ཨུཔྤནྣོ ཝཡཔྤཏྟོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཱ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ པཋམཾ སལཱཀཾ གཎྷནྟཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔིཡམཱནཾ དིསྭཱ ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེཏྭཱ ཏདནུརཱུཔཾ པུཉྙཾ ཀརོནྟོ ཝིཙརི. སོ ཨེཀདིཝསཾ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ ནིསིནྣསྶ མནོསིལཱཙུཎྞཔིཉྫརཾ མཧནྟཾ ཀདལིཕལཀཎྞིཀཾ ཨུཔནེསི, ཏཾ བྷགཝཱ པཊིགྒཧེཏྭཱ པརིབྷུཉྫི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན ཨེཀཱདསཀྑཏྟུཾ དེཝེསུ དེཝརཛྫཾ ཀཱརེསི. ཙཏུཝཱིསཏིཝཱརེ རཱཛཱ ཨཧོསི ཙཀྐཝཏྟཱི. ཨེཝཾ སོ པུནཔྤུནཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཀསྶཔབུདྡྷཀཱལེ བྷུམྨདེཝཏཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. དཱིགྷཱཡུཀབུདྡྷཱནཉྩ ནཱམ ན ཨནྭདྡྷམཱསིཀོ ཨུཔོསཐོ ཧོཏི. ཏཐཱ ཧི ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཚབྦསྶནྟརེ ཚབྦསྶནྟརེ ཨུཔོསཐོ ཨཧོསི. ཀསྶཔདསབལོ པན ཚཊྛེ ཚཊྛེ མཱསེ པཱཏིམོཀྑཾ ཨོསཱརེསི. ཏསྶ པཱཏིམོཀྑསྶ ཨོསཱརཎཀཱལེ དིསཱཝཱསིཀཱ དྭེ སཧཱཡཀཱ བྷིཀྑཱུ ‘‘ཨུཔོསཐཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི གཙྪནྟི.

ཨཡཾ བྷུམྨདེཝཏཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིམེསཾ དྭིནྣཾ བྷིཀྑཱུནཾ མེཏྟི ཨཏིཝིཡ དལ༹ྷཱ, ཀིཾ ནུ ཁོ, བྷེདཀེ སཏི བྷིཛྫེཡྻ, ན བྷིཛྫེཡྻཱ’’ཏི, སཱ ཏེསཾ ཨོཀཱསཾ ཨོལོཀཡམཱནཱ ཏེསཾ ཨཝིདཱུརེནེཝ གཙྪཏི. ཨཐེཀོ ཐེརོ ཨེཀསྶ ཧཏྠེ པཏྟཙཱིཝརཾ དཏྭཱ སརཱིརཝལ༹ཉྫནཏྠཾ ཨུདཀཕཱསུཀཊྛཱནཾ གནྟྭཱ དྷོཏཧཏྠཔཱདོ ཧུཏྭཱ གུམྦསམཱིཔཏོ ནིཀྑམཏི བྷུམྨདེཝཏཱ ཏསྶ ཐེརསྶ པཙྪཏོ ཨུཏྟམརཱུཔཱ ཨིཏྠཱི ཧུཏྭཱ ཀེསེ ཝིདྷུནིཏྭཱ སཾཝིདྷཱཡ སམྦནྡྷནྟཱི ཝིཡ པིཊྛིཡཾ པཾསུཾ པུཉྪམཱནཱ ཝིཡ སཱཊཀཾ སཾཝིདྷཱཡ ནིཝཱསཡམཱནཱ ཝིཡ ཙ ཧུཏྭཱ ཐེརསྶ པདཱནུཔདིཀཱ ཧུཏྭཱ གུམྦཏོ ནིཀྑནྟཱ. ཨེཀམནྟེ ཋིཏོ སཧཱཡཀཏྠེརོ ཏཾ ཀཱརཎཾ དིསྭཱཝ དོམནསྶཛཱཏོ ‘‘ནཊྛོ དཱནི མེ ཨིམིནཱ བྷིཀྑུནཱ སདྡྷིཾ དཱིགྷརཏྟཱནུགཏོ སིནེཧོ, སཙཱཧཾ ཨེཝཾཝིདྷབྷཱཝཾ ཛཱནེཡྻཾ, ཨེཏྟཀཾ ཨདྡྷཱནཾ ཨིམིནཱ སདྡྷིཾ ཝིསྶཱསཾ ན ཀརེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ ཨཱགཙྪནྟསྶེཝསྶ, ‘‘ཧནྡཱཝུསོ, ཏུཡ྄ཧཾ པཏྟཙཱིཝརཾ, ཏཱདིསེན པཱཔེན སདྡྷིཾ ཨེཀམགྒཾ ནཱགཙྪཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏཾ ཀཐཾ སུཏྭཱ ཏསྶ ལཛྫིབྷིཀྑུནོ ཧདཡཾ ཏིཁིཎསཏྟིཾ གཧེཏྭཱ ཝིདྡྷཾ ཝིཡ ཨཧོསི. ཏཏོ ནཾ ཨཱཧ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཀིཾ ནཱམེཏཾ ཝདསི, ཨཧཾ ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ དུཀྐཊམཏྟམྤི ཨཱཔཏྟིཾ ན ཛཱནཱམི. ཏྭཾ པན མཾ ཨཛྫ ‘པཱཔོ’ཏི ཝདསི, ཀིཾ ཏེ དིཊྛ’’ནྟི. ‘‘ཀིཾ ཨཉྙེན དིཊྛེན, ཀིཾ ཏྭཾ ཨེཝཾཝིདྷེན ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟེན མཱཏུགཱམེན སདྡྷིཾ ཨེཀཊྛཱནེ ཧུཏྭཱ ནིཀྑནྟོ’’ཏི. ‘‘ནཏྠེཏཾ, ཨཱཝུསོ, མཡ྄ཧཾ, ནཱཧཾ ཨེཝརཱུཔཾ མཱཏུགཱམཾ པསྶཱམཱི’’ཏི. ཏསྶ ཡཱཝཏཏིཡཾ ཀཐེནྟསྶཱཔི ཨིཏརོ ཐེརོ ཀཐཾ ཨསདྡཧིཏྭཱ ཨཏྟནཱ དིཊྛཀཱརཎཾཡེཝ བྷཱུཏཏྟཾ ཀཏྭཱ གཎྷནྟོ ཏེན སདྡྷིཾ ཨེཀམགྒེན ཨགནྟྭཱ ཨཉྙེན མགྒེན སཏྠུ སནྟིཀཾ གཏོ. ཨིཏརོཔི བྷིཀྑུ ཨཉྙེན མགྒེན སཏྠུ སནྟིཀཾཡེཝ གཏོ.

ཏཏོ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཨུཔོསཐཱགཱརཾ པཝིསནཝེལཱཡ སོ བྷིཀྑུ ཏཾ བྷིཀྑུཾ ཨུཔོསཐགྒེ སཉྫཱནིཏྭཱ, ‘‘ཨིམསྨིཾ ཨུཔོསཐགྒེ ཨེཝརཱུཔོ ནཱམ པཱཔབྷིཀྑུ ཨཏྠི, ནཱཧཾ ཏེན སདྡྷིཾ ཨུཔོསཐཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ནིཀྑམིཏྭཱ བཧི ཨཊྛཱསི. ཨཐ བྷུམྨདེཝཏཱ ‘‘བྷཱརིཡཾ མཡཱ ཀམྨཾ ཀཏ’’ནྟི མཧལླཀཨུཔཱསཀཝཎྞེན ཏསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘ཀསྨཱ, བྷནྟེ, ཨཡྻོ ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཋིཏོ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཨུཔཱསཀ, ཨིམཾ ཨུཔོསཐགྒཾ ཨེཀོ པཱཔབྷིཀྑུ པཝིཊྛོ, ‘ནཱཧཾ ཏེན སདྡྷིཾ ཨུཔོསཐཾ ཀརོམཱི’ཏི བཧི ཋིཏོམྷཱི’’ཏི. ‘‘བྷནྟེ, མཱ ཨེཝཾ གཎྷཐ, པརིསུདྡྷསཱིལོ ཨེས བྷིཀྑུ. ཏུམྷེཧི དིཊྛམཱཏུགཱམོ ནཱམ ཨཧཾ, མཡཱ ཏུམྷཱཀཾ ཝཱིམཾསནཏྠཱཡ ‘དལ༹ྷཱ ནུ ཁོ ཨིམེསཾ ཐེརཱནཾ མེཏྟི, ནོ དལ༹ྷཱ’ཏི བྷིཛྫནཱབྷིཛྫནབྷཱཝཾ ཨོལོཀེནྟེན ཏཾ ཀམྨཾ ཀཏ’’ནྟི. ‘‘ཀོ པན, ཏྭཾ སཔྤུརིསཱ’’ཏི? ‘‘ཨཧཾ ཨེཀཱ བྷུམྨདེཝཏཱ, བྷནྟེ’’ཏི དེཝཔུཏྟོ ཀཐེནྟོ དིབྦཱནུབྷཱཝེན ཋཏྭཱ ཐེརསྶ པཱདེསུ ནིཔཏིཏྭཱ ‘‘མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, ཁམཐ, ཨེཏཾ དོསཾ ཐེརོ ན ཛཱནཱཏི, ཨུཔོསཐཾ ཀརོཐཱ’’ཏི ཐེརཾ ཡཱཙིཏྭཱ ཨུཔོསཐགྒཾ པཝེསེསི. སོ ཐེརོ ཨུཔོསཐཾ ཏཱཝ ཨེཀཊྛཱནེ ཨཀཱསི, མིཏྟསནྠཝཝསེན པན པུན ཏེན སདྡྷིཾ ན ཨེཀཊྛཱནེ ཨཧོསཱིཏི. ཨིམསྶ ཐེརསྶ ཀམྨཾ ན ཀཐཱིཡཏི, ཙུདིཏཀཏྠེརོ པན ཨཔརཱཔརཾ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི.

བྷུམྨདེཝཏཱ ཏསྶ ཀམྨསྶ ནིསྶནྡེན ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ ཨཔཱཡབྷཡཏོ ན མུཙྩིཏྠ. སཙེ པན ཀིསྨིཉྩི ཀཱལེ མནུསྶཏྟཾ ཨཱགཙྪཏི, ཨཉྙེན ཡེན ཀེནཙི ཀཏོ དོསོ ཏསྶེཝ ཨུཔརི པཏཏི. སོ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཀཱལེ སཱཝཏྠིཡཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟི. ‘‘དྷཱནམཱཎཝོ’’ཏིསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཡོ ཝེདེ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ མཧལླཀཀཱལེ སཏྠུ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛི, ཏསྶ ཨུཔསམྤནྣདིཝསཏོ པཊྛཱཡ ཨེཀཱ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཱ ཨིཏྠཱི ཏསྨིཾ གཱམཾ པཝིསནྟེ སདྡྷིཾཡེཝ གཱམཾ པཝིསཏི, ནིཀྑམནྟེ ནིཀྑམཏི. ཝིཧཱརཾ པཝིསནྟེཔི སདྡྷིཾ པཝིསཏི, ཏིཊྛནྟེཔི ཏིཊྛཏཱིཏི ཨེཝཾ ནིཙྩཱནུབནྡྷཱ པཉྙཱཡཏི. ཐེརོ ཏཾ ན པསྶཏི. ཏསྶ པུན པུརིམཀམྨནིསྶནྡེན སཱ ཨཉྙེསཾ ཨུཔཊྛཱཏི. གཱམེ ཡཱགུཾ བྷིཀྑཉྩ དདམཱནཱ ཨིཏྠིཡོ ‘‘བྷནྟེ, ཨཡཾ ཨེཀོ ཡཱགུཨུལུ༹ངྐོ ཏུམྷཱཀཾ, ཨེཀོ ཨིམིསྶཱ ཨམྷཱཀཾ སཧཱཡིཀཱཡཱ’’ཏི པརིཧཱསཾ ཀརོནྟི. ཐེརསྶ མཧཏཱི ཝིཧེསཱ ཧོཏི. ཝིཧཱརགཏམྤི ནཾ སཱམཎེརཱ ཙེཝ དཧརཱ བྷིཀྑཱུ ཙ པརིཝཱརེཏྭཱ ‘‘དྷཱནོ ཀོཎྜོ ཛཱཏོ’’ཏི པརིཧཱསཾ ཀརོནྟི. ཨཐསྶ ཏེནེཝ ཀཱརཎེན ཀུཎྜདྷཱནཏྠེརོཏི ནཱམཾ ཛཱཏཾ. སོ ཨུཊྛཱཡ སམུཊྛཱཡ ཏེཧི ཀརིཡམཱནཾ ཀེལི༹ཾ སཧིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨུམྨཱདཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཏུམྷེ ཀོཎྜཱ, ཏུམྷཱཀཾ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ཀོཎྜོ, ཨཱཙརིཡོ ཀོཎྜོ’’ཏི ཝདཏི. ཨཐ ནཾ སཏྠུ ཨཱརོཙེསུཾ ‘‘ཀུཎྜདྷཱནོ, བྷནྟེ, དཧརསཱམཎེརེཧི སདྡྷིཾ ཨེཝཾ ཕརུསཝཱཙཾ ཝདཏཱི’’ཏི. སཏྠཱ ཏཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ‘‘སཙྩཾ ཀིར ཏྭཾ, དྷཱན, སཱམཎེརེཧི སདྡྷིཾ ཕརུསཝཱཙཾ ཝདསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེན ‘‘སཙྩཾ བྷགཝཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཀསྨཱ ཨེཝཾ ཝདེསཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘བྷནྟེ, ནིབདྡྷཾ ཝིཧེསཾ ཨསཧནྟོ ཨེཝཾ ཀཐེམཱི’’ཏི. ‘‘ཏྭཾ པུབྦེ ཀཏཀམྨཾ ཡཱཝཛྫདིཝསཱ ཛཱིརཱཔེཏུཾ ན སཀྐོསི, པུན ཨེཝརཱུཔཾ ཕརུསཾ མཱཝདཱི བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཱཧ –

‘‘མཱཝོཙ ཕརུསཾ ཀཉྩི, ཝུཏྟཱ པཊིཝདེཡྻུ ཏཾ;

དུཀྑཱ ཧི སཱརམྦྷཀཐཱ, པཊིདཎྜཱ ཕུསེཡྻུ ཏཾ.

‘‘སཙེ ནེརེསི ཨཏྟཱནཾ, ཀཾསོ ཨུཔཧཏོ ཡཐཱ;

ཨེས པཏྟོསི ནིབྦཱནཾ, སཱརམྦྷོ ཏེ ན ཝིཛྫཏཱི’’ཏི. (དྷ. པ. ༡༣༣-༡༣༤);

ཨིམཉྩ པན ཏསྶ ཐེརསྶ མཱཏུགཱམེན སདྡྷིཾ ཝིཙརཎབྷཱཝཾ ཀོསལརཉྙོཔི ཀཐཡིཾསུ. རཱཛཱ ‘‘གཙྪཐ, བྷཎེ, ཝཱིམཾསཐཱ’’ཏི པེསེཏྭཱ སཡམྤི མནྡེནེཝ པརིཝཱརེན ཐེརསྶ ཝསནཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཨེཀམནྟེ ཨོལོཀེནྟོ ཨཊྛཱསི. ཏསྨིཾ ཁཎེ ཐེརོ སཱུཙིཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནིསིནྣོ ཧོཏི, སཱཔི ཨིཏྠཱི ཨཝིདཱུརེ ཋཱནེ ཋིཏཱ ཝིཡ པཉྙཱཡཏི. རཱཛཱ དིསྭཱ ‘‘ཨཏྠིདཾ ཀཱརཎ’’ནྟི ཏསྶཱ ཋིཏཊྛཱནཾ ཨགམཱསི. སཱ ཏསྨིཾ ཨཱགཙྪནྟེ ཐེརསྶ ཝསནཔཎྞསཱལཾ པཝིཊྛཱ ཝིཡ ཨཧོསི. རཱཛཱཔི ཏཱཡ སདྡྷིཾ ཏམེཝ པཎྞསཱལཾ པཝིསིཏྭཱ སབྦཏྠ ཨོལོཀེནྟོ ཨདིསྭཱ ‘‘ནཱཡཾ མཱཏུགཱམོ, ཐེརསྶ ཨེཀོ ཀམྨཝིཔཱཀོ’’ཏི སཉྙཾ ཀཏྭཱ པཋམཾ ཐེརསྶ སམཱིཔེན གཙྪནྟོཔི ཐེརཾ ཨཝནྡིཏྭཱ ཏསྶ ཀཱརཎསྶ ཨབྷཱུཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཨཱགམྨ ཐེརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ‘‘ཀཙྩི, བྷནྟེ, པིཎྜཀེན ན ཀིལམཐཱ’’ཏི པུཙྪི. ཐེརོ ‘‘ཝཊྚཏི, མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཛཱནཱམཧཾ, བྷནྟེ, ཨཡྻསྶ ཀཐཾ, ཨེཝརཱུཔེན པརིཀྐིལེསེན སདྡྷིཾ ཙརནྟཱནཾ ཏུམྷཱཀཾ ཀེ ནཱམ པསཱིདིསྶནྟི, ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཝོ ཀཏྠཙི གམནཀིཙྩཾ ནཏྠི, ཨཧཾ ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི ཏུམྷེ ཨུཔཊྛཧིསྶཱམི, ཏུམྷེ ཡོནིསོ མནསིཀཱརེ མཱ པམཛྫིཏྠཱ’’ཏི ནིབདྡྷབྷིཀྑཾ པཊྛཔེསི. ཐེརོ རཱཛཱནཾ ཨུཔཏྠམྦྷཀཾ ལབྷིཏྭཱ བྷོཛནསཔྤཱཡེན ཨེཀགྒཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏཏོ པཊྛཱཡ སཱ ཨིཏྠཱི ཨནྟརདྷཱཡི.

ཏདཱ མཧཱསུབྷདྡཱ ཨུགྒནགརེ མིཙྪཱདིཊྛིཀཀུལེ ཝསམཱནཱ ‘‘སཏྠཱ མཾ ཨནུཀམྤཏཱུ’’ཏི ཨུཔོསཐཾ ཨདྷིཊྛཱཡ ནིརཱམགནྡྷཱ ཧུཏྭཱ ཨུཔརིཔཱསཱདཏལེ ཋིཏཱ ‘‘ཨིམཱནི པུཔྥཱནི ཨནྟརེ ཨཊྛཏྭཱ དསབལསྶ མཏྠཀེ ཝིཏཱནཾ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛནྟུ, དསབལོ ཨིམཱཡ སཉྙཱཡ སྭེ པཉྩཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ མཡ྄ཧཾ བྷིཀྑཾ གཎྷཏཱུ’’ཏི སཙྩཀིརིཡཾ ཀཏྭཱ ཨཊྛ སུམནཔུཔྥམུཊྛིཡོ ཝིསྶཛྫེསི. པུཔྥཱནི གནྟྭཱ དྷམྨདེསནཱཝེལཱཡ སཏྠུ མཏྠཀེ ཝིཏཱནཾ ཧུཏྭཱ ཨཊྛཾསུ. སཏྠཱ ཏཾ སུམནཔུཔྥཝིཏཱནཾ དིསྭཱ ཙིཏྟེནེཝ སུབྷདྡཱཡ བྷིཀྑཾ ཨདྷིཝཱསེཏྭཱ པུནདིཝསེ ཨརུཎེ ཨུཊྛིཏེ ཨཱནནྡཏྠེརཾ ཨཱཧ – ‘‘ཨཱནནྡ, མཡཾ ཨཛྫ དཱུརཾ བྷིཀྑཱཙཱརཾ གམིསྶཱམ, པུཐུཛྫནཱནཾ ཨདཏྭཱ ཨརིཡཱནཾཡེཝ སལཱཀཾ དེཧཱི’’ཏི. ཐེརོ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཱརོཙེསི – ‘‘ཨཱཝུསོ, སཏྠཱ ཨཛྫ དཱུརཾ བྷིཀྑཱཙཱརཾ གམིསྶཏི, པུཐུཛྫནཱ མཱ གཎྷནྟུ, ཨརིཡཱཝ སལཱཀཾ གཎྷནྟཱུ’’ཏི. ཀུཎྜདྷཱནཏྠེརོ ‘‘ཨཱཧར, ཨཱཝུསོ སལཱཀ’’ནྟི པཋམཾཡེཝ ཧཏྠཾ པསཱརེསི. ཨཱནནྡོ ‘‘སཏྠཱ ཏཱདིསཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ སལཱཀཾ ན དཱཔེཏི, ཨརིཡཱནཾཡེཝ དཱཔེཏཱི’’ཏི ཝིཏཀྐཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ གནྟྭཱ སཏྠུ ཨཱརོཙེསི. སཏྠཱ ‘‘ཨཱཧརཱཔེནྟསྶ སལཱཀཾ དེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཐེརོ ཙིནྟེསི – ‘‘སཙེ ཀུཎྜདྷཱནསྶ སལཱཀཱ དཱཏུཾ ན ཡུཏྟཱ, ཨཐ སཏྠཱ པཊིབཱཧེཡྻ, བྷཝིསྶཏི ཨེཏྠ ཀཱརཎ’’ནྟི ‘‘ཀུཎྜདྷཱནསྶ སལཱཀཾ དསྶཱམཱི’’ཏི གམནཾ ཨབྷིནཱིཧརི. ཀུཎྜདྷཱནོ ཏསྶ པུརེ ཨཱགམནཱ ཨེཝ ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཨིདྡྷིཡཱ ཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ ‘‘ཨཱཧརཱཝུསོ, ཨཱནནྡ, སཏྠཱ མཾ ཛཱནཱཏི, མཱདིསཾ བྷིཀྑུཾ པཋམཾ སལཱཀཾ གཎྷནྟཾ ན སཏྠཱ ནིཝཱརེཏཱི’’ཏི ཧཏྠཾ པསཱརེཏྭཱ སལཱཀཾ གཎྷི. སཏྠཱ ཏཾ ཨཊྛུཔྤཏྟིཾ ཀཏྭཱ ཐེརཾ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ པཋམཾ སལཱཀཾ གཎྷནྟཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི. ཡསྨཱ ཨཡཾ ཐེརོ རཱཛཱནཾ ཨུཔཏྠམྦྷཀཾ ལབྷིཏྭཱ སཔྤཱཡཱཧཱརལཱབྷེན སམཱཧིཏཙིཏྟོ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣཏཱཡ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༤.༡-༡༦) –

‘‘སཏྟཱཧཾ པཊིསལླཱིནཾ, སཡམྦྷུཾ ཨགྒཔུགྒལཾ;

པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, བུདྡྷསེཊྛཾ ཨུཔཊྛཧིཾ.

‘‘ཝུཊྛིཏཾ ཀཱལམཉྙཱཡ, པདུམུཏྟརཾ མཧཱམུནིཾ;

མཧནྟིཾ ཀདལཱིཀཎྞིཾ, གཧེཏྭཱ ཨུཔགཙྪཧཾ.

‘‘པཊིགྒཧེཏྭཱ བྷགཝཱ, སབྦཉྙཱུ ལོཀནཱཡཀོ;

མམ ཙིཏྟཾ པསཱདེནྟོ, པརིབྷུཉྫི མཧཱམུནི.

‘‘པརིབྷུཉྫིཏྭཱ སམྦུདྡྷོ, སཏྠཝཱཧོ ཨནུཏྟརོ;

སཀཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསཐ.

‘‘ཡེ ཙ སནྟི སམིཏཱརོ, ཡཀྑཱ ཨིམམྷི པབྦཏེ;

ཨརཉྙེ བྷཱུཏབྷབྱཱནི, སུཎནྟུ ཝཙནཾ མམ.

‘‘ཡོ སོ བུདྡྷཾ ཨུཔཊྛཱསི, མིགརཱཛཾཝ ཀེསརིཾ;

ཏམཧཾ ཀིཏྟཡིསྶཱམི, སུཎཱཐ མམ བྷཱསཏོ.

‘‘ཨེཀཱདསཉྩཀྑཏྟུཾ སོ, དེཝརཱཛཱ བྷཝིསྶཏི;

ཙཏུཝཱིསཏིཀྑཏྟུཉྩ, ཙཀྐཝཏྟཱི བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཀཔྤསཏསཧསྶམྷི, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;

གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཨཀྐོསིཏྭཱན སམཎེ, སཱིལཝནྟེ ཨནཱསཝེ;

པཱཔཀམྨཝིཔཱཀེན, ནཱམདྷེཡྻཾ ལབྷིསྶཏི.

‘‘ཏསྶ དྷམྨེ སུདཱཡཱདོ, ཨོརསོ དྷམྨནིམྨིཏོ;

ཀུཎྜདྷཱནོཏི ནཱམེན, སཱཝཀོ སོ བྷཝིསྶཏི.

‘‘པཝིཝེཀམནུཡུཏྟོ, ཛྷཱཡཱི ཛྷཱནརཏོ ཨཧཾ;

ཏོསཡིཏྭཱན སཏྠཱརཾ, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོ.

‘‘སཱཝཀེཧི པརིཝུཏོ, བྷིཀྑུསངྒྷཔུརཀྑཏོ;

བྷིཀྑུསངྒྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ, སལཱཀཾ གཱཧཡཱི ཛིནོ.

‘‘ཨེཀཾསཾ ཙཱིཝརཾ ཀཏྭཱ, ཝནྡིཏྭཱ ལོཀནཱཡཀཾ;

ཝདཏཾ ཝརསྶ པུརཏོ, པཋམཾ ཨགྒཧེསཧཾ.

‘‘ཏེན ཀམྨེན བྷགཝཱ, དསསཧསྶིཀམྤཀོ;

བྷིཀྑུསངྒྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི མཾ.

‘‘ཝཱིརིཡཾ མེ དྷུརདྷོརཡ྄ཧཾ, ཡོགཀྑེམཱདྷིཝཱཧནཾ;

དྷཱརེམི ཨནྟིམཾ དེཧཾ, སམྨཱསམྦུདྡྷསཱསནེ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨེཝཾབྷཱུཏསྶཔི ཨིམསྶ ཐེརསྶ གུཎེ ཨཛཱནནྟཱ ཡེ པུཐུཛྫནཱ བྷིཀྑཱུ ཏདཱ པཋམཾ སལཱཀགྒཧཎེ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཨེཏ’’ནྟི སམཙིནྟེསུཾ. ཏེསཾ ཝིམཏིཝིདྷམནཏྠཾ ཐེརོ ཨཱཀཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ ཨིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡཾ དསྶེཏྭཱ ཨཉྙཱཔདེསེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ ‘‘པཉྩ ཚིནྡེ’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༡༥. ཏཏྠ པཉྩ ཚིནྡེཏི ཨཔཱཡཱུཔཔཏྟིནིབྦཏྟནཀཱནི པཉྩོརམྦྷཱགིཡཱནི སཾཡོཛནཱནི པཱདེ བནྡྷནརཛྫུཀཾ ཝིཡ པུརིསོ སཏྠེན ཧེཊྛིམམགྒཏྟཡེན ཚིནྡེཡྻ པཛཧེཡྻ. པཉྩ ཛཧེཏི ཨུཔརིདེཝལོཀཱུཔཔཏྟིཧེཏུབྷཱུཏཱནི པཉྩུདྡྷམྦྷཱགིཡསཾཡོཛནཱནི པུརིསོ གཱིཝཱཡ བནྡྷནརཛྫུཀཾ ཝིཡ ཨརཧཏྟམགྒེན ཛཧེཡྻ, ཚིནྡེཡྻ ཝཱཏི ཨཏྠོ. པཉྩ ཙུཏྟརི བྷཱཝཡེཏི ཏེསཾཡེཝ ཨུདྡྷམྦྷཱགིཡསཾཡོཛནཱནཾ པཧཱནཱཡ སདྡྷཱདཱིནི པཉྩིནྡྲིཡཱནི ཨུཏྟརི ཨནཱགཱམིམགྒཱདྷིགམཏོ ཨུཔརི བྷཱཝེཡྻ ཨགྒམགྒཱདྷིགམཝསེན ཝཌྜྷེཡྻ. པཉྩསངྒཱཏིགོཏི ཨེཝཾབྷཱུཏོ པན པཉྩནྣཾ རཱགདོསམོཧམཱནདིཊྛིསངྒཱནཾ ཨཏིཀྐམནེན པཧཱནེན པཉྩསངྒཱཏིགོ ཧུཏྭཱ. བྷིཀྑུ ཨོགྷཏིཎྞོཏི ཝུཙྩཏཱིཏི སབྦཐཱ བྷིནྣཀིལེསཏཱཡ བྷིཀྑཱུཏི, ཀཱམབྷཝདིཊྛིཨཝིཛྫོགྷེ ཏརིཏྭཱ ཏེསཾ པཱརབྷཱུཏེ ནིབྦཱནེ ཋིཏོཏི ཙ ཝུཙྩཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཀུཎྜདྷཱནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. བེལཊྛསཱིསཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཡཐཱཔི བྷདྡོ ཨཱཛཉྙོཏི ཨཱཡསྨཏོ བེལཊྛསཱིསཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟོ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟིཡཱ ཨབྷཱཝེན ཝིསེསཾ ནིབྦཏྟེཏུཾ ནཱསཀྑི. ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ པན བཧུཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནིཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིཏོ ཨེཀཏིཾསེ ཀཔྤེ ཝེསྶབྷུཾ བྷགཝནྟཾ པསྶིཏྭཱ པསནྣཙིཏྟོ མཱཏུལུངྒཕལཾ ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝེསུ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ སུགཏིཏོ སུགཏིཾ ཨུཔགཙྪནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟོ བྷགཝཏོ ཨབྷིསམྦོདྷིཡཱ པུརེཏརམེཝ ཨུརུཝེལཀསྶཔསྶ སནྟིཀེ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨགྒིཾ པརིཙརནྟོ ཨུརུཝེལཀསྶཔདམནེ ཨཱདིཏྟཔརིཡཱཡདེསནཱཡ (མཧཱཝ. ༥༤; སཾ. ནི. ༤.༢༨) པུརཱཎཛཊིལསཧསྶེན སདྡྷིཾ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༡.༦༨-༧༣) –

‘‘ཀཎིཀཱརཾཝ ཛོཏནྟཾ, པུཎྞམཱཡེཝ ཙནྡིམཾ;

ཛལནྟཾ དཱིཔརུཀྑཾཝ, ཨདྡསཾ ལོཀནཱཡཀཾ.

‘‘མཱཏུལུངྒཕལཾ གཡ྄ཧ, ཨདཱསིཾ སཏྠུནོ ཨཧཾ;

དཀྑིཎེཡྻསྶ ཝཱིརསྶ, པསནྣོ སེཧི པཱཎིབྷི.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཕལཾ ཨདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨེཝཾ ཨདྷིགཏཱརཧཏྟོ ཨཱཡསྨཏོ དྷམྨབྷཎྜཱགཱརིཀསྶ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ ཨཡཾ ཐེརོ ཨེཀདིཝསཾ ཕལསམཱཔཏྟིཏོ ཨུཊྛཱཡ ཏཾ སནྟཾ པཎཱིཏཾ ནིརཱམིསཾ སུཁཾ ཨཏྟནོ པུབྦཡོགཉྩ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཱིཏིཝེགཝསེན ‘‘ཡཐཱཔི བྷདྡོ ཨཱཛཉྙོ’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༡༦. ཏཏྠ ཡཐཱཔཱིཏི ཨོཔམྨཔཊིཔཱདནཏྠེ ནིཔཱཏོ. བྷདྡོཏི སུནྡརོ ཐཱམབལསམཏྠཛཝཔརཀྐམཱདིསམྤནྣོ. ཨཱཛཉྙོཏི ཨཱཛཱནཱིཡོ ཛཱཏིམཱ ཀཱརཎཱཀཱརཎཱནཾ ཨཱཛཱནནཀོ. སོ ཏིཝིདྷོ ཨུསབྷཱཛཉྙོ ཨསྶཱཛཉྙོ ཧཏྠཱཛཉྙོཏི. ཏེསུ ཨུསབྷཱཛཉྙོ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏོ. སོ ཙ ཁོ ཚེཀཀསནཀིཙྩེ ནིཡུཏྟོ, ཏེནཱཧ ‘‘ནངྒལཱཝཏྟནཱི’’ཏི. ནངྒལསྶ ཕཱལསྶ ཨཱཝཏྟནཀོ, ནངྒལཾ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཨཱཝཏྟེཏྭཱ ཁེཏྟེ ཀསནཀོཏི ཨཏྠོ. ནངྒལཾ ཝཱ ཨཱཝཏྟཡཏི ཨེཏྠཱཏི ནངྒལཱཝཏྟཾ, ཁེཏྟེ ནངྒལཔཐོ, ཏསྨིཾ ནངྒལཱཝཏྟནི. གཱཐཱསུཁཏྠཉྷེཏྠ ‘‘ཝཏྟནཱི’’ཏི དཱིགྷཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ. སིཁཱིཏི མཏྠཀེ ཨཝཊྛཱནཏོ སིཁཱསདིསཏཱཡ སིཁཱ, སིངྒཾ. ཏདསྶ ཨཏྠཱིཏི སིཁཱི. ཨཔརེ པན ‘‘ཀཀུདྷཾ ཨིདྷ ‘སིཁཱ’ཏི ཨདྷིཔྤེཏ’’ནྟི ཝདནྟི, ཨུབྷཡཐཱཔི པདྷཱནངྒཀིཏྟནམེཏཾ ‘‘སིཁཱི’’ཏི. ཨཔྤཀསིརེནཱཏི ཨཔྤཀིལམཐེན. རཏྟིནྡིཝཱཏི རཏྟིཡོ དིཝཱ ཙ, ཨེཝཾ མམཾ ཨཔྤཀསིརེན གཙྪནྟཱིཏི ཡོཛནཱ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཐཱ ‘‘བྷདྡོ ཨུསབྷཱཛཱནཱིཡོ ཀསནེ ནིཡུཏྟོ གྷནཏིཎམཱུལཱདིཀེཔི ནངྒལཔཐེ ཏཾ ཨགཎེནྟོ ཨཔྤཀསིརེན ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ པརིཝཏྟེནྟོ གཙྪཏི, ཡཱཝ ཀསནཏིཎཱནཾ པརིསྶམཾ དསྶེཏི, ཨེཝཾ མམཾ རཏྟིནྡིཝཱཔི ཨཔྤཀསིརེནེཝ གཙྪནྟི ཨཏིཀྐམནྟཱི’’ཏི. ཏཏྠ ཀཱརཎམཱཧ ‘‘སུཁེ ལདྡྷེ ནིརཱམིསེ’’ཏི. ཡསྨཱ ཀཱམཱམིསལོཀཱམིསཝཊྚཱམིསེཧི ཨསམྨིསྶཾ སནྟཾ པཎཱིཏཾ ཕལསམཱཔཏྟིསུཁཾ ལདྡྷཾ, ཏསྨཱཏི ཨཏྠོ. པཙྩཏྟེ ཙེཏཾ བྷུམྨཝཙནཾ ཡཐཱ ‘‘ཝནཔྤགུམྦེ’’ (ཁུ. པཱ. ༦.༡༣; སུ. ནི. ༢༣༦) ‘‘ཏེན ཝཏ རེ ཝཏྟབྦེ’’ཏི (ཀཐཱ. ༡) ཙ. ཨཐ ཝཱ ཏཏོ པབྷུཏི རཏྟིནྡིཝཱ ཨཔྤཀསིརེན གཙྪནྟཱིཏི ཝིཙཱརཎཱཡ ཨཱཧ – ‘‘སུཁེ ལདྡྷེ ནིརཱམིསེ’’ཏི, ནིརཱམིསེ སུཁེ ལདྡྷེ སཏི ཏསྶ ལདྡྷཀཱལཏོ པཊྛཱཡཱཏི ཨཏྠོ.

བེལཊྛསཱིསཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. དཱསཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

མིདྡྷཱི ཡདཱཏི ཨཱཡསྨཏོ དཱསཀཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོ ཀིར ཨིཏོ ཨེཀནཝུཏེ ཀཔྤེ ཨནུཔྤནྣེ ཏཐཱགཏེ ཨཛིཏསྶ ནཱམ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ གནྡྷམཱདནཏོ མནུསྶཔཐཾ ཨོཏརིཏྭཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ གཱམེ པིཎྜཱཡ ཙརནྟསྶ མནོརམཱནི ཨམྦཕལཱནི ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ བཧུཾ པུཉྙཾ ཨཀཱསི. ཨེཝཾ ཀུསལཀམྨཔྤསུཏོ ཧུཏྭཱ སུགཏིཏོ སུགཏིཾ ཨུཔགཙྪནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟི. དཱསཀོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཨནཱཐཔིཎྜིཀེན གཧཔཏིནཱ ཝིཧཱརཔཊིཛགྒནཀམྨེ ཋཔིཏོ སཀྐཙྩཾ ཝིཧཱརཾ པཊིཛགྒནྟོ ཨབྷིཎྷཾ བུདྡྷདསྶནེན དྷམྨསྶཝནེན ཙ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛི. ཀེཙི པན བྷཎནྟི – ‘‘ཨཡཾ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཨཉྙཏརཾ ཁཱིཎཱསཝཏྠེརཾ ཨུཔཊྛཧནྟོ ཀིཉྩི ཀམྨཾ ཀཱརཱཔེཏུཀཱམོ ཐེརཾ ཨཱཎཱཔེསི. སོ ཏེན ཀམྨེན ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཀཱལེ སཱཝཏྠིཡཾ ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ དཱསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟོ ཝཡཔྤཏྟོ སེཊྛིནཱ ཝིཧཱརཔཊིཛགྒནེ ཋཔིཏོ ཝུཏྟནཡེནེཝ པཊིལདྡྷསདྡྷོ ཨཧོསི. མཧཱསེཊྛི ཏསྶ སཱིལཱཙཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཉྩ ཉཏྭཱ བྷུཛིསྶཾ ཀཏྭཱ ‘ཡཐཱསུཁཾ པབྦཛཱ’ཏི ཨཱཧ. ཏཾ བྷིཀྑཱུ པབྦཱཛེསུ’’ནྟི. སོ པབྦཛིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཀུསཱིཏོ ཧཱིནཝཱིརིཡོ ཧུཏྭཱ ན ཀིཉྩི ཝཏྟཔཊིཝཏྟཾ ཀརོཏི, ཀུཏོ སམཎདྷམྨཾ, ཀེཝལཾ ཡཱཝདཏྠཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ནིདྡཱབཧུལོ ཝིཧརཏི. དྷམྨསྶཝནཀཱལེཔི ཨེཀཾ ཀོཎཾ པཝིསིཏྭཱ པརིསཔརིཡནྟེ ནིསིནྣོ གྷུརུགྷུརུཔསྶཱསཱི ནིདྡཱཡཏེཝ. ཨཐསྶ བྷགཝཱ པུབྦཱུཔནིསྶཡཾ ཨོལོཀེཏྭཱ སཾཝེགཛནནཏྠཾ ‘‘མིདྡྷཱི ཡདཱ ཧོཏི མཧགྒྷསོ ཙཱ’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༡༧. ཏཏྠ མིདྡྷཱིཏི ཐིནམིདྡྷཱབྷིབྷཱུཏོ, ཡཉྷི མིདྡྷཾ ཨབྷིབྷཝཏི, ཏཾ ཐིནམྤི ཨབྷིབྷཝཏེཝ. ཡདཱཏི ཡསྨིཾ ཀཱལེ. མཧགྒྷསོཏི མཧཱབྷོཛནོ, ཨཱཧརཧཏྠཀཨལཾསཱཊཀཏཏྠཝཊྚཀཀཱཀམཱསཀབྷུཏྟཝམིཏཀཱནཾ ཨཉྙཏརོ ཝིཡ. ནིདྡཱཡིཏཱཏི སུཔནསཱིལོ. སམྤརིཝཏྟསཱཡཱིཏི སམྤརིཝཏྟཀཾ སམྤརིཝཏྟཀཾ ནིཔཛྫིཏྭཱ ཨུབྷཡེནཔི སེཡྻསུཁཾ པསྶསུཁཾ མིདྡྷསུཁཾ ཨནུཡུཏྟོཏི དསྶེཏི. ནིཝཱཔཔུཊྛོཏི ཀུཎྜཀཱདིནཱ སཱུཀརབྷཏྟེན པུཊྛོ བྷརིཏོ. གྷརསཱུཀརོ ཧི བཱལཀཱལཏོ པཊྛཱཡ པོསིཡམཱནོ ཐཱུལསརཱིརཀཱལེ གེཧཱ བཧི ནིཀྑམིཏུཾ ཨལབྷནྟོ ཧེཊྛཱམཉྩཱདཱིསུ སམྤརིཝཏྟེཏྭཱ སམྤརིཝཏྟེཏྭཱ སཡཏེཝ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡདཱ པུརིསོ མིདྡྷཱི ཙ ཧོཏི མཧགྒྷསོ ཙ ནིཝཱཔཔུཊྛོ མཧཱཝརཱཧོ ཝིཡ ཨཉྙེན ཨིརིཡཱཔཐེན ཡཱཔེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ནིདྡཱཡནསཱིལོ སམྤརིཝཏྟསཱཡཱི, ཏདཱ སོ ‘‘ཨནིཙྩཾ དུཀྑཾ ཨནཏྟཱ’’ཏི ཏཱིཎི ལཀྑཎཱནི མནསིཀཱཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཏེསཾ ཨམནསིཀཱརཱ མནྡཔཉྙོ པུནཔྤུནཾ གབྦྷཾ ཨུཔེཏི, གབྦྷཱཝཱསཏོ ན པརིམུཙྩཏེཝཱཏི. ཏཾ སུཏྭཱ དཱསཀཏྠེརོ སཾཝེགཛཱཏོ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༡.༧༤, ༨༠-༨༤) –

‘‘ཨཛིཏོ ནཱམ སམྦུདྡྷོ, ཧིམཝནྟེ ཝསཱི ཏདཱ;

ཙརཎེན ཙ སམྤནྣོ, སམཱདྷིཀུསལོ མུནི.

‘‘སུཝཎྞཝཎྞེ སམྦུདྡྷེ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧེ;

རཐིཡཾ པཊིཔཛྫནྟེ, ཨམྦཕལམདཱསཧཾ.

‘‘ཨེཀནཝུཏེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཕལཾ ཨདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཐེརོ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ མཾ བྷགཝཱ ཨོཝདི, ‘‘ཨཡཾ གཱཐཱ མཡ྄ཧཾ ཨངྐུསབྷཱུཏཱ’’ཏི ཏམེཝ གཱཐཾ པཙྩུདཱཧཱསི. ཏཡིདཾ ཐེརསྶ པརིཝཏྟཱཧཱརནཡེན ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཾ ཛཱཏཾ.

དཱསཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. སིངྒཱལཔིཏུཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨཧུ བུདྡྷསྶ དཱཡཱདོཏི སིངྒཱལཀཔིཏུཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོ ཀིར ཨིཏོ ཙཏུནཝུཏེ ཀཔྤེ སཏརཾསིཾ ནཱམ པཙྩེཀསམྦུདྡྷཾ པིཎྜཱཡ ཙརནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཝནྡིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཧཏྠགཏཾ ཏཱལཕལཾ ཨདཱསི. ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟོ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ སུགཏཱིསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ མནུསྶཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟོ སཱསནེ པཊིལདྡྷསདྡྷོ ཧུཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ ཨཊྛིཀསཉྙཾ བྷཱཝེསི. པུན ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ དཱརཔརིགྒཧཾ ཀཏྭཱ ཨེཀཾ པུཏྟཾ ལབྷིཏྭཱ ཏསྶ ‘‘སིངྒཱལཀོ’’ཏི ནཱམཾ ཨཀཱསི. ཏེན ནཾ སིངྒཱལཀཔིཏཱཏི ཝོཧརནྟི. སོ ཨཔརབྷཱགེ གྷརབནྡྷནཾ པཧཱཡ སཱསནེ པབྦཛི. ཏསྶ བྷགཝཱ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཨོལོཀེནྟོ ཨཊྛིཀསཉྙཱཀམྨཊྛཱནཾ ཨདཱསི. སོ ཏཾ གཧེཏྭཱ བྷགྒེསུ ཝིཧརཏི སུསུམཱརགིརེ བྷེསཀལཱ༹ཝནེ, ཨཐསྶ ཏསྨིཾ ཝནེ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ ཨུསྶཱཧཛནནཏྠཾ ‘‘བྷཱཝནཱཕལཾ ནཙིརསྶེཝ ཧཏྠགཏཾ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི ཨིམམཏྠཾ ཨཉྙཱཔདེསེན ཝིབྷཱཝེནྟཱི ‘‘ཨཧུ བུདྡྷསྶ དཱཡཱདོ’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༡༨. ཏཏྠ ཨཧཱུཏི ཧོཏི, ཝཏྟམཱནཏྠེ ཧི ཨིདཾ ཨཏཱིཏཀཱལཝཙནཾ. བུདྡྷསྶཱཏི སབྦཉྙུབུདྡྷསྶ. དཱཡཱདོཏི དྷམྨདཱཡཱདོ ནཝཝིདྷསྶ ལོཀུཏྟརདྷམྨདཱཡསྶ ཨཏྟནོ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡཱ ཨཱདཱཡཀོ གཎྷནཀོ. ཨཐ ཝཱ ཨཧཱུཏི ཨཧོསི. ཨེཝཾནཱམསྶ བུདྡྷསྶ དཱཡཱདབྷཱཝེ ཀོཙི ཝིབནྡྷོ ཨིདཱནེཝ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏེནཱཧ ‘‘མཉྙེཧཾ ཀཱམརཱགཾ སོ, ཁིཔྤམེཝ ཝཧིསྶཏཱི’’ཏི. བྷེསཀལཱ༹ཝནེཏི བྷེསཀེན ནཱམ ཡཀྑེན ལབྷིཏཏྟཱ པརིགྒཧིཏཏྟཱ, བྷེསཀལཱ༹ནཾ ཝཱ ཀཊྛཱདཱིནཾ བཧུལཏཱཡ ‘‘བྷེསཀལཱ༹ཝན’’ནྟི ལདྡྷནཱམེ ཨརཉྙེ. ཏསྶ བྷིཀྑུནོ བུདྡྷསྶ དཱཡཱདབྷཱཝེ ཀཱརཎཾ ཝདནྟོ ‘‘ཀེཝལཾ ཨཊྛིསཉྙཱཡ, ཨཕརཱི པཐཝིཾ ཨིམ’’ནྟི ཨཱཧ. ཏཏྠ ཀེཝལནྟི སཀལཾ ཨནཝསེསཾ. ཨཊྛིསཉྙཱཡཱཏི ཨཊྛིཀབྷཱཝནཱཡ. ཨཕརཱིཏི ‘‘ཨཊྛཱི’’ཏི ཨདྷིམུཙྩནཝསེན པཏྠརི. པཐཝིནྟི ཨཏྟབྷཱཝཔཐཝིཾ. ཨཏྟབྷཱཝོ ཧི ཨིདྷ ‘‘པཐཝཱི’’ཏི ཝུཏྟོ ‘‘ཀོ ཨིམཾ པཐཝིཾ ཝིཙྩེསྶཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. མཉྙེཧནྟི མཉྙེ ཨཧཾ. ‘‘མཉྙཱཧ’’ནྟིཔི པཱཋོ. སོཏི སོ བྷིཀྑུ. ཁིཔྤམེཝ ནཙིརསྶེཝ ཀཱམརཱགཾ པཧིསྶཏི པཛཧིསྶཏཱིཏི མཉྙེ. ཀསྨཱ? ཨཊྛིཀསཉྙཱཡ ཀཱམརཱགསྶ ཨུཛུཔཊིཔཀྑབྷཱཝཏོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡོ ཨེཀསྨིཾ པདེསེ ལདྡྷཱཡ ཨཏྠིཀསཉྙཱཡ སཀལཾ ཨཏྟནོ སབྦེསཾ ཝཱ ཨཏྟབྷཱཝཾ ‘‘ཨཊྛཱི’’ཏྭེཝ ཕརིཏྭཱ ཋིཏོ, སོ བྷིཀྑུ ཏཾ ཨཊྛིཀཛྷཱནཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ ནཙིརེནེཝ ཨནཱགཱམིམགྒེན ཀཱམརཱགཾ, སབྦཾ ཝཱ ཀཱམནཊྛེན ‘‘ཀཱམོ’’, རཉྫནཊྛེན ‘‘རཱགོ’’ཏི ཙ ལདྡྷནཱམཾ ཏཎྷཾ ཨགྒམགྒེན པཛཧིསྶཏཱིཏི. ཨིམཾ གཱཐཾ སུཏྭཱ སོ ཐེརོ ‘‘ཨཡཾ དེཝཏཱ མཡ྄ཧཾ ཨུསྶཱཧཛནནཏྠཾ ཨེཝམཱཧཱ’’ཏི ཨཔྤཊིཝཱནཝཱིརིཡཾ ཨདྷིཊྛཱཡ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༡.༨༥-༩༠) –

‘‘སཏརཾསཱི ནཱམ བྷགཝཱ, སཡམྦྷཱུ ཨཔརཱཛིཏོ;

ཝིཝེཀཱ ཨུཊྛཧིཏྭཱན, གོཙརཱཡཱབྷིནིཀྑམི.

‘‘ཕལཧཏྠོ ཨཧཾ དིསྭཱ, ཨུཔགཙྪིཾ ནརཱསབྷཾ;

པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, ཏཱལཕལམདཱསཧཾ.

‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཕལཾ ཨདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཏཱཡ དེཝཏཱཡ ཝུཏྟཝཙནཾ པཏིམཱནེནྟོ ཏམེཝ གཱཐཾ ཨུདཱནཝསེན ཨབྷཱསི. ཏདེཝསྶ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཾ ཨཧོསཱིཏི.

སིངྒཱལཔིཏུཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. ཀུལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨུདཀཉྷི ནཡནྟཱིཏི ཨཱཡསྨཏོ ཀུལཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར ཐེརོ པུབྦེཔི ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ བཧུཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནིཏྭཱ ཨདྷིཀཱརསམྤནྣོ ཝིཔསྶིཾ བྷགཝནྟཾ ཨཱཀཱསེ གཙྪནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ནཱལི༹ཀེརཕལཾ དཱཏུཀཱམོ ཨཊྛཱསི. སཏྠཱ ཏསྶ ཙིཏྟཾ ཉཏྭཱ ཨོཏརིཏྭཱ པཊིགྒཎྷི. སོ ཨཏིཝིཡ པསནྣཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ ཏེནེཝ སདྡྷཱཔཊིལཱབྷེན སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པབྦཛྫཾ ཡཱཙི, སཏྠཱ ཨཉྙཏརཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘ཨིམཾ པུརིསཾ པབྦཱཛེཧཱི’’ཏི. སོ པབྦཛིཏྭཱ ལདྡྷཱུཔསམྤདོ སམཎདྷམྨཾ ཀཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ ཚཔི བུདྡྷནྟརཱནི དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟི. ཀུལོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ སཱསནེ ལདྡྷཔྤསཱདོ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཀྑེཔབཧུལཏཱཡ ཝིསེསཾ ནིབྦཏྟེཏུཾ ནཱསཀྑི. ཨཐེཀདིཝསཾ གཱམཾ པིཎྜཱཡ པཝིསནྟོ ཨནྟརཱམགྒེ བྷཱུམིཾ ཁཎིཏྭཱ ཨུདཀཝཱཧཀཾ ཀཏྭཱ ཨིཙྪིཏིཙྪིཏཊྛཱནེ ཨུདཀཾ ནེནྟེ པུརིསེ དིསྭཱ ཏཾ སལླཀྑེཏྭཱ གཱམཾ པཝིཊྛོ ཨཉྙཏརཾ ཨུསུཀཱརཾ ཨུསུདཎྜཀཾ ཨུསུཡནྟེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཨཀྑིཀོཊིཡཱ ཨོལོཀེཏྭཱ ཨུཛུཾ ཀརོནྟཾ དིསྭཱ ཏམྤི སལླཀྑེཏྭཱ གཙྪནྟོ པུརཏོ གནྟྭཱ ཨརནེམིནཱབྷིཨཱདིཀེ རཐཙཀྐཱཝཡཝེ ཏཙྪནྟེ ཏཙྪཀེ དིསྭཱ ཏམྤི སལླཀྑེཏྭཱ ཝིཧཱརཾ པཝིསིཏྭཱ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩོ པཏྟཙཱིཝརཾ པཊིསཱམེཏྭཱ དིཝཱཝིཧཱརེ ནིསིནྣོ ཨཏྟནཱ དིཊྛནིམིཏྟཱནི ཨུཔམཱབྷཱཝེན གཧེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཙིཏྟདམནེ ཨུཔནེནྟོ ‘‘ཨཙེཏནཾ ཨུདཀམྤི མནུསྶཱ ཨིཙྪིཀིཙྪིཏཊྛཱནཾ ནཡནྟི ཏཐཱ ཨཙེཏནཾ ཝངྐམྤི སརདཎྜཾ ཨུཔཱཡེན ནམེནྟོ ཨུཛུཾ ཀརོནྟི, ཏཐཱ ཨཙེཏནཾ ཀཊྛཀལི༹ངྒརཱདིཾ ཏཙྪཀཱ ནེམིཨཱདིཝསེན ཝངྐཾ ཨུཛུཉྩ ཀརོནྟི. ཨཐ ཀསྨཱ ཨཧཾ སཀཙིཏྟཾ ཨུཛུཾ ན ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ གྷཊེནྟོ ཝཱཡམནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༡.༩༡-༩༩) –

‘‘ནགརེ བནྡྷུམཏིཡཱ, ཨཱརཱམིཀོ ཨཧཾ ཏདཱ;

ཨདྡསཾ ཝིརཛཾ བུདྡྷཾ, གཙྪནྟཾ ཨནིལཉྫསེ.

‘‘ནཱལི༹ཀེརཕལཾ གཡ྄ཧ, བུདྡྷསེཊྛསྶདཱསཧཾ;

ཨཱཀཱསེ ཋིཏཀོ སནྟོ, པཊིགྒཎྷི མཧཱཡསོ.

‘‘ཝིཏྟིསཉྫནནོ མཡ྄ཧཾ, དིཊྛདྷམྨསུཁཱཝཧོ;

ཕལཾ བུདྡྷསྶ དཏྭཱན, ཝིཔྤསནྣེན ཙེཏསཱ.

‘‘ཨདྷིགཙྪིཾ ཏདཱ པཱིཏིཾ, ཝིཔུལཉྩ སུཁུཏྟམཾ;

ཨུཔྤཛྫཏེཝ རཏནཾ, ནིབྦཏྟསྶ ཏཧིཾ ཏཧིཾ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཕལཾ ཨདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘དིབྦཙཀྑུ ཝིསུདྡྷཾ མེ, སམཱདྷིཀུསལོ ཨཧཾ;

ཨབྷིཉྙཱཔཱརམིཔྤཏྟོ, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨེཝཾ ཡཱནི ནིམིཏྟཱནི ཨངྐུསེ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི, ཏེཧི སདྡྷིཾ ཨཏྟནོ ཙིཏྟདམནཾ སཾསནྡིཏྭཱ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ ‘‘ཨུདཀཉྷི ནཡནྟི ནེཏྟིཀཱ’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༡༩. ཏཏྠ ཨུདཀཾ ཧཱིཏི ཧི-སདྡོ ནིཔཱཏམཏྟཾ. ནཡནྟཱིཏི པཐཝིཡཱ ཏཾ ཏཾ ཐལཊྛཱནཾ ཁཎིཏྭཱ ནིནྣཊྛཱནཾ པཱུརེཏྭཱ མཱཏིཀཾ ཝཱ ཀཏྭཱ རུཀྑདོཎིཾ ཝཱ ཋཔེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨིཙྪིཏིཙྪིཏཊྛཱནཾ ནེནྟི. ཏཐཱ ཏེ ནེནྟཱིཏི ནེཏྟིཀཱ. ཏེཛནནྟི ཀཎྜཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ནེཏྟིཀཱ ཨཏྟནོ རུཙིཡཱ ཨིཙྪིཏིཙྪིཏཊྛཱནཾ ཨུདཀཾ ནཡནྟི, ཨུསུཀཱརཱཔི ཏཱཔེཏྭཱ ཏེཛནཾ ནམཡནྟི ཨུཛུཾ ཀརོནྟི. ནམནཝསེན ཏཙྪཀཱ ནེམིཨཱདཱིནཾ ཨཏྠཱཡ ཏཙྪནྟཱ དཱརུཾ ནམཡནྟི ཨཏྟནོ རུཙིཡཱ ཨུཛུཾ ཝཱ ཝངྐཾ ཝཱ ཀརོནྟི. ཨེཝཾ ཨེཏྟཀཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ སུབྦཏཱ ཡཐཱསམཱདིནྣེན སཱིལཱདིནཱ སུནྡརཝཏཱ དྷཱིརཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒཱདཱིནཾ ཨུཔྤཱདེནྟཱ ཨཏྟཱནཾ དམེནྟི, ཨརཧཏྟཾ པན པཏྟེསུ ཨེཀནྟདནྟཱ ནཱམ ཧོནྟཱིཏི.

ཀུལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. ཨཛིཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

མརཎེ མེ བྷཡཾ ནཏྠཱིཏི ཨཱཡསྨཏོ ཨཛིཏཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོ ཀིར ཨེཀནཝུཏེ ཀཔྤེ ཝིཔསྶིཾ བྷགཝནྟཾ པསྶིཏྭཱ པསནྣཙིཏྟོ ཀཔིཏྠཕལཾ ཨདཱསི. ཏཏོ པརམྤི ཏཾ ཏཾ པུཉྙཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ ཀཔྤེ ཨནུཔྤནྣེ ཨེཝ ཨམྷཱཀཾ སཏྠརི སཱཝཏྠིཡཾ མཧཱཀོསལརཉྙོ ཨགྒཱསནིཡསྶ བྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ཨཛིཏོཏི ནཱམཾ ཨཧོསི. ཏསྨིཉྩ སམཡེ སཱཝཏྠིཝཱསཱི བཱཝརཱི ནཱམ བྲཱཧྨཎོ ཏཱིཧི མཧཱཔུརིསལཀྑཎེཧི སམནྣཱགཏོ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ སཱཝཏྠིཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ གོདྷཱཝརཱིཏཱིརེ ཀཔིཏྠཱརཱམེ ཝསཏི. ཨཐ ཨཛིཏོ ཏསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏོ ཨཏྠཀཱམཱཡ དེཝཏཱཡ ཙོདིཏེན བཱཝརིནཱ སཏྠུ སནྟིཀཾ པེསིཏོ ཏིསྶམེཏྟེཡྻཱདཱིཧི སདྡྷིཾ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ མནསཱཝ པཉྷེ པུཙྪིཏྭཱ ཏེསུ ཝིསྶཛྫིཏེསུ པསནྣཙིཏྟོ སཏྠུ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༢.༧-༡༡) –

‘‘སུཝཎྞཝཎྞཾ སམྦུདྡྷཾ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧཾ;

རཐིཡཾ པཊིཔཛྫནྟཾ, ཀཔིཏྠཾ ཨདདིཾ ཕལཾ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཕལཾ ཨདདིཾ དདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྟོ སཱིཧནཱདཾ ནདནྟོ ‘‘མརཎེ མེ བྷཡཾ ནཏྠཱི’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༢༠. ཏཏྠ མརཎེཏི མརཎནིམིཏྟཾ མརཎཧེཏུ. མེཏི མཡ྄ཧཾ, བྷཡཾ ནཏྠི ཨུཙྪིནྣབྷཝམཱུལཏཱཡ པརིཀྑཱིཎཛཱཏིཀཏྟཱ. ཨནུཙྪིནྣབྷཝམཱུལཱནཉྷི ‘‘ཀཱིདིསཱི ནུ ཁོ མཡ྄ཧཾ ཨཱཡཏིཾ ཨུཔྤཏྟཱི’’ཏི མརཎཏོ བྷཡཾ བྷཝེཡྻ. ནིཀནྟཱིཏི ཨཔེཀྑཱ ཏཎྷཱ, སཱ ནཏྠི ཛཱིཝིཏེ སུཔརིམདྡིཏསངྑཱརཏཱཡ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱནཾ དུཀྑཱསཱརཀཱདིབྷཱཝེན སུཊྛུ ཨུཔཊྛཧནཏོ. ཨེཝཾབྷཱུཏོ ཙཱཧཾ སནྡེཧཾ སརཱིརཾ, སཀཾ ཝཱ དེཧཾ དེཧསངྑཱཏཾ དུཀྑབྷཱརཾ ནིཀྑིཔིསྶཱམི ཚཌྜེསྶཱམི, ནིཀྑིཔནྟོ ཙ ‘‘‘ཨིམིནཱ སརཱིརཀེན སཱདྷེཏབྦཾ སཱདྷིཏཾ, ཨིདཱནི ཏཾ ཨེཀཾསེན ཚཌྜནཱིཡམེཝཱ’ཏི པཉྙཱཝེཔུལླཔྤཏྟིཡཱ སམྤཛཱནོ སཏིཝེཔུལླཔྤཏྟིཡཱ པཊིསྶཏོ ནིཀྑིཔིསྶཱམཱི’’ཏི. ཨིམཾ པན གཱཐཾ ཝཏྭཱ ཐེརོ ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཏདནནྟརཾ པརིནིབྦཱཡཱིཏི.

ཨཛིཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

དུཏིཡཝགྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. ཏཏིཡཝགྒོ

༡. ནིགྲོདྷཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ནཱཧཾ བྷཡསྶ བྷཱཡཱམཱིཏི ཨཱཡསྨཏོ ནིགྲོདྷཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར ཨིཏོ ཨཊྛཱརསེ ཀཔྤསཏེ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཀཱམེསུ ཨཱདཱིནཝཾ ནེཀྑམྨེ ཙ ཨཱནིསཾསཾ དིསྭཱ གྷརབནྡྷནཾ པཧཱཡ ཨརཉྙཱཡཏནཾ པཝིསིཏྭཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ སཱལཝནེ པཎྞསཱལཾ ཀཏྭཱ ཏཱཔསཔབྦཛཾ པབྦཛིཏྭཱ ཝནམཱུལཕལཱཧཱརོ ཝསཏི. ཏེན སམཡེན པིཡདསྶཱི ནཱམ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ དྷམྨཱམཏཝསྶེན ཀིལེསསནྟཱཔཾ ནིབྦཱཔེནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཏཱཔསེ ཨནུཀམྤཱཡ ཏཾ སཱལཝནཾ པཝིསིཏྭཱ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔནྣོ. ཏཱཔསོ ཝནམཱུལཕལཏྠཱཡ གཙྪནྟོ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ པུཔྥིཏསཱལདཎྜསཱཁཱཡོ གཧེཏྭཱ སཱལམཎྜཔཾ ཀཏྭཱ ཏཾ སབྦཏྠཀམེཝ སཱལཔུཔྥེཧི སཉྪཱདེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ པཱིཏིསོམནསྶཝསེནེཝ ཨཱཧཱརཏྠཱཡཔི ཨགནྟྭཱ ནམསྶམཱནོ ཨཊྛཱསི. སཏྠཱ ནིརོདྷཏོ ཝུཊྛཱཡ ཏསྶ ཨནུཀམྤཱཡ ‘‘བྷིཀྑུསངྒྷོ ཨཱགཙྪཏཱུ’’ཏི ཙིནྟེསི, ‘‘བྷིཀྑུསངྒྷེཔི ཙིཏྟཾ པསཱདེསྶཏཱི’’ཏི. ཏཱཝདེཝ བྷིཀྑུསངྒྷོ ཨཱགཏོ. སོ བྷིཀྑུསངྒྷམྤི དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཝནྡིཏྭཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ ཨཊྛཱསི. སཏྠཱ སིཏསྶ པཱཏུཀརཎཱཔདེསེན ཏསྶ བྷཱཝིནིཾ སམྤཏྟིཾ པཀཱསེནྟོ དྷམྨཾ ཀཐེཏྭཱ པཀྐཱམི སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེན. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ བཧུཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟི, ནིགྲོདྷོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཛེཏཝནཔཊིགྒཧཎདིཝསེ བུདྡྷཱནུབྷཱཝདསྶནེན སཉྫཱཏཔྤསཱདོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༩.༡༩༠-༢༢༠) –

‘‘ཨཛ྄ཛྷོགཱཧེཏྭཱ སཱལཝནཾ, སུཀཏོ ཨསྶམོ མམ;

སཱལཔུཔྥེཧི སཉྪནྣོ, ཝསཱམི ཝིཔིནེ ཏདཱ.

‘‘པིཡདསྶཱི ཙ བྷགཝཱ, སཡམྦྷཱུ ཨགྒཔུགྒལོ;

ཝིཝེཀཀཱམོ སམྦུདྡྷོ, སཱལཝནམུཔཱགམི.

‘‘ཨསྶམཱ ཨབྷིནིཀྑམྨ, པཝནཾ ཨགམཱསཧཾ;

མཱུལཕལཾ གཝེསནྟོ, ཨཱཧིནྡཱམི ཝནེ ཏདཱ.

‘‘ཏཏྠདྡསཱསིཾ སམྦུདྡྷཾ, པིཡདསྶིཾ མཧཱཡསཾ;

སུནིསིནྣཾ སམཱཔནྣཾ, ཝིརོཙནྟཾ མཧཱཝནེ.

‘‘ཙཏུདཎྜེ ཋཔེཏྭཱན, བུདྡྷསྶ ཨུཔརཱི ཨཧཾ;

མཎྜཔཾ སུཀཏཾ ཀཏྭཱ, སཱལཔུཔྥེཧི ཚཱདཡིཾ.

‘‘སཏྟཱཧཾ དྷཱརཡིཏྭཱན, མཎྜཔཾ སཱལཚཱདིཏཾ;

ཏཏྠ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ, བུདྡྷསེཊྛམཝནྡཧཾ.

‘‘བྷགཝཱ ཏམྷི སམཡེ, ཝུཊྛཧིཏྭཱ སམཱདྷིཏོ;

ཡུགམཏྟཾ པེཀྑམཱནོ, ནིསཱིདི པུརིསུཏྟམོ.

‘‘སཱཝཀོ ཝརུཎོ ནཱམ, པིཡདསྶིསྶ སཏྠུནོ;

ཝསཱིསཏསཧསྶེཧི, ཨུཔགཙྪི ཝིནཱཡཀཾ.

‘‘པིཡདསྶཱི ཙ བྷགཝཱ, ལོཀཛེཊྛོ ནརཱསབྷོ;

བྷིཀྑུསངྒྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ, སིཏཾ པཱཏུཀརཱི ཛིནོ.

‘‘ཨནུརུདྡྷོ ཨུཔཊྛཱཀོ, པིཡདསྶིསྶ སཏྠུནོ;

ཨེཀཾསཾ ཙཱིཝརཾ ཀཏྭཱ, ཨཔུཙྪིཏྠ མཧཱམུནིཾ.

‘‘ཀོ ནུ ཁོ བྷགཝཱ ཧེཏུ, སིཏཀམྨསྶ སཏྠུནོ;

ཀཱརཎེ ཝིཛྫམཱནམྷི, སཏྠཱ པཱཏུཀརེ སིཏཾ.

‘‘སཏྟཱཧཾ སཱལཙྪདནཾ, ཡོ མེ དྷཱརེསི མཱཎཝོ;

ཏསྶ ཀམྨཾ སརིཏྭཱན, སིཏཾ པཱཏུཀརིཾ ཨཧཾ.

‘‘ཨནོཀཱསཾ ན པསྶཱམི, ཡཏྠ པུཉྙཾ ཝིཔཙྩཏི;

དེཝལོཀེ མནུསྶེ ཝཱ, ཨོཀཱསོཝ ན སམྨཏི.

‘‘དེཝལོཀེ ཝསནྟསྶ, པུཉྙཀམྨསམངྒིནོ;

ཡཱཝཏཱ པརིསཱ ཏསྶ, སཱལཙྪནྣཱ བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཏཏྠ དིབྦེཧི ནཙྩེཧི, གཱིཏེཧི ཝཱདིཏེཧི ཙ;

རམིསྶཏི སདཱ སནྟོ, པུཉྙཀམྨསམཱཧིཏོ.

‘‘ཡཱཝཏཱ པརིསཱ ཏསྶ, གནྡྷགནྡྷཱི བྷཝིསྶཏི;

སཱལསྶ པུཔྥཝསྶོ ཙ, པཝསྶིསྶཏི ཏཱཝདེ.

‘‘ཏཏོ ཙུཏོཡཾ མནུཛོ, མཱནུསཾ ཨཱགམིསྶཏི;

ཨིདྷཱཔི སཱལཙྪདནཾ, སབྦཀཱལཾ དྷརིསྶཏི.

‘‘ཨིདྷ ནཙྩཉྩ གཱིཏཉྩ, སམྨཏཱལ༹སམཱཧིཏཾ;

པརིཝཱརེསྶནྟི མཾ ནིཙྩཾ, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨུགྒཙྪནྟེ ཙ སཱུརིཡེ, སཱལཝསྶཾ པཝསྶཏེ;

པུཉྙཀམྨེན སཾཡུཏྟཾ, ཝསྶཏེ སབྦཀཱལིཀཾ.

‘‘ཨཊྛཱརསེ ཀཔྤསཏེ, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;

གོཏམོ ནཱམ ནཱམེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཏསྶ དྷམྨེ སུདཱཡཱདོ, ཨོརསོ དྷམྨནིམྨིཏོ;

སབྦཱསཝེ པརིཉྙཱཡ, ནིབྦཱཡིསྶཏིནཱསཝོ.

‘‘དྷམྨཾ ཨབྷིསམེནྟསྶ, སཱལཙྪནྣཾ བྷཝིསྶཏི;

ཙིཏཀེ ཛྷཱཡམཱནསྶ, ཚདནཾ ཏཏྠ ཧེསྶཏི.

‘‘ཝིཔཱཀཾ ཀིཏྟཡིཏྭཱན, པིཡདསྶཱི མཧཱམུནི;

པརིསཱཡ དྷམྨཾ དེསེསི, ཏཔྤེནྟོ དྷམྨཝུཊྛིཡཱ.

‘‘ཏིཾསཀཔྤཱནི དེཝེསུ, དེཝརཛྫམཀཱརཡིཾ;

སཊྛི ཙ སཏྟཀྑཏྟུཉྩ, ཙཀྐཝཏྟཱི ཨཧོསཧཾ.

‘‘དེཝལོཀཱ ཨིདྷཱགནྟྭཱ, ལབྷཱམི ཝིཔུལཾ སུཁཾ;

ཨིདྷཱཔི སཱལཙྪདནཾ, མཎྜཔསྶ ཨིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨཡཾ པཙྪིམཀོ མཡ྄ཧཾ, ཙརིམོ ཝཏྟཏེ བྷཝོ;

ཨིདྷཱཔི སཱལཙྪདནཾ, ཧེསྶཏི སབྦཀཱལིཀཾ.

‘‘མཧཱམུནིཾ ཏོསཡིཏྭཱ, གོཏམཾ སཀྱཔུངྒཝཾ;

པཏྟོམྷི ཨཙལཾ ཋཱནཾ, ཧིཏྭཱ ཛཡཔརཱཛཡཾ.

‘‘ཨཊྛཱརསེ ཀཔྤསཏེ, ཡཾ བུདྡྷམབྷིཔཱུཛཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ, བྷཝཱ སབྦེ སམཱུཧཏཱ;

ནཱགོཝ བནྡྷནཾ ཚེཏྭཱ, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོ.

‘‘སྭཱགཏཾ ཝཏ མེ ཨཱསི, བུདྡྷསེཊྛསྶ སནྟིཀེ;

ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསནཾ.

‘‘པཊིསམྦྷིདཱ ཙཏསྶོ, ཝིམོཀྑཱཔི ཙ ཨཊྛིམེ;

ཚལ༹བྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨེཝཾ པན ཚལ༹བྷིཉྙོ ཧུཏྭཱ ཕལསུཁེན ཝཱིཏིནཱམེནྟོ སཱསནསྶ ནིཡྻཱནིཀབྷཱཝཝིབྷཱཝནཏྠཾ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཝསེན ‘‘ནཱཧཾ བྷཡསྶ བྷཱཡཱམཱི’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༢༡. ཏཏྠ བྷཱཡནྟི ཨེཏསྨཱཏི བྷཡཾ, ཛཱཏིཛརཱདི. བྷཡསྶཱཏི ནིསྶཀྐེ སཱམིཝཙནཾ, བྷཡཏོ བྷཱཡིཏབྦནིམིཏྟཾ ཛཱཏིཛརཱམརཎཱདིནཱ ཧེཏུནཱ ནཱཧཾ བྷཱཡཱམཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཏྠ ཀཱརཎམཱཧ ‘‘སཏྠཱ ནོ ཨམཏསྶ ཀོཝིདོ’’ཏི. ཨམྷཱཀཾ སཏྠཱ ཨམཏེ ཀུསལོ ཝེནེཡྻཱནཾ ཨམཏདཱནེ ཚེཀོ. ཡཏྠ བྷཡཾ ནཱཝཏིཊྛཏཱིཏི ཡསྨིཾ ནིབྦཱནེ ཡཐཱཝུཏྟཾ བྷཡཾ ན ཏིཊྛཏི ཨོཀཱསཾ ན ལབྷཏི. ཏེནཱཏི ཏཏོ ནིབྦཱནཏོ. ཝཛནྟཱིཏི ཨབྷཡཊྛཱནམེཝ གཙྪནྟི. ནིབྦཱནཉྷི ཨབྷཡཊྛཱནཾ ནཱམ. ཀེན པན ཝཛནྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘མགྒེན ཝཛནྟི བྷིཀྑཝོ’’ཏི, ཨཊྛངྒིཀེན ཨརིཡམགྒེན སཏྠུ ཨོཝཱདཀརཎཱ བྷིཀྑཱུ སཾསཱརེ བྷཡསྶ ཨིཀྑནཀཱཏི ཨཏྠོ. ཡཏྠཱཏི ཝཱ ཡཾ ནིམིཏྟཾ ཡསྶ ཨརིཡམགྒསྶ ཨདྷིགམཧེཏུ ཨཏྟཱནུཝཱདཱདིཀཾ པཉྩཝཱིསཏིཝིདྷམྤི བྷཡཾ ནཱཝཏིཊྛཏི པཏིཊྛཾ ན ལབྷཏི, ཏེན ཨརིཡེན མགྒེན ཝཛནྟི ཨབྷཡཊྛཱནཾ སཏྠུ སཱསནེ བྷིཀྑཱུ, ཏེན མགྒེན ཨཧམྤི གཏོ, ཏསྨཱ ནཱཧཾ བྷཡསྶ བྷཱཡཱམཱིཏི ཐེརོ ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི.

ནིགྲོདྷཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. ཙིཏྟཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ནཱིལཱསུགཱིཝཱཏི ཨཱཡསྨཏོ ཙིཏྟཀཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོ ཀིར པདུམུཏྟརབུདྡྷཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨཱཙིནནྟོ ཨིཏོ ཨེཀནཝུཏེ ཀཔྤེ མནུསྶཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏྟཾ པཏྟོ ཝིཔསྶིཾ བྷགཝནྟཾ པསྶིཏྭཱ པསནྣམཱནསོ པུཔྥེཧི པཱུཛཾ ཀཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘སནྟདྷམྨེན ནཱམ ཨེཏྠ བྷཝིཏབྦ’’ནྟི སཏྠརི ནིབྦཱནེ ཙ ཨདྷིམུཙྩི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན ཏཏོ ཙུཏོ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ ནིབྦཏྟོ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ ཝིབྷཝསམྤནྣསྶ བྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི ཙིཏྟཀོ ནཱམ ནཱམེན. སོ བྷགཝཏི རཱཛགཧཾ གནྟྭཱ ཝེལུ༹ཝནེ ཝིཧརནྟེ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཙརིཡཱནུཀཱུལཾ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཨརཉྙཱཡཏནཾ པཝིསིཏྭཱ བྷཱཝནཱནུཡུཏྟོ ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཛྷཱནཔཱདཀཾ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ནཙིརེནེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༠.༡-༧) –

‘‘ཀཎིཀཱརཾཝ ཛོཏནྟཾ, ནིསིནྣཾ པབྦཏནྟརེ;

ཨདྡསཾ ཝིརཛཾ བུདྡྷཾ, ཝིཔསྶིཾ ལོཀནཱཡཀཾ.

‘‘ཏཱིཎི ཀིངྐཎིཔུཔྥཱནི, པགྒཡ྄ཧ ཨབྷིརོཔཡིཾ;

སམྦུདྡྷཾ ཨབྷིཔཱུཛེཏྭཱ, གཙྪཱམི དཀྑིཎཱམུཁོ.

‘‘ཏེན ཀམྨེན སུཀཏེན, ཙེཏནཱཔཎིདྷཱིཧི ཙ;

ཛཧིཏྭཱ མཱནུསཾ དེཧཾ, ཏཱཝཏིཾསཾ ཨགཙྪཧཾ.

‘‘ཨེཀནཝུཏེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ བུདྡྷམབྷིཔཱུཛཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏུཾ རཱཛགཧཾ ཨུཔགཏོ ཏཏྠ བྷིཀྑཱུཧི ‘‘ཀིཾ, ཨཱཝུསོ, ཨརཉྙེ ཨཔྤམཏྟོ ཝིཧཱསཱི’’ཏི པུཊྛོ ཨཏྟནོ ཨཔྤམཱདཝིཧཱརནིཝེདནེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ ‘‘ནཱིལཱསུགཱིཝཱ’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༢༢. ཏཏྠ ནཱིལཱསུགཱིཝཱཏི ནཱིལསུགཱིཝཱ, གཱཐཱསུཁཏྠཉྷེཏྠ དཱིགྷོ ཀཏོ, རཱཛིཝནྟཏཱཡ སུནྡརཱཡ གཱིཝཱཡ སམནྣཱགཏོཏི ཨཏྠོ. ཏེ ཡེབྷུཡྻེན ཙ ནཱིལཝཎྞཏཱཡ ནཱིལཱ. སོབྷནཀཎྛཏཱཡ སུགཱིཝཱ. སིཁིནོཏི མཏྠཀེ ཛཱཏཱཡ སིཁཱཡ སསྶིརིཀབྷཱཝེན སིཁིནོ. མོརཱཏི མཡཱུརཱ. ཀཱརམྦྷིཡནྟི ཀཱརམྦརུཀྑེ. ཀཱརམྦྷིཡནྟི ཝཱ ཏསྶ ཝནསྶ ནཱམཾ. ཏསྨཱ ཀཱརམྦྷིཡནྟི ཀཱརམྦྷནཱམཀེ ཝནེཏི ཨཏྠོ. ཨབྷིནདནྟཱིཏི པཱཝུསྶཀཱལེ མེགྷགཛྫིཏཾ སུཏྭཱ ཀེཀཱསདྡཾ ཀརོནྟཱ ཨུཏུསམྤདཱསིདྡྷེན སརེན ཧཾསཱདིཀེ ཨབྷིབྷཝནྟཱ ཝིཡ ནདནྟི. ཏེཏི ཏེ མོརཱ. སཱིཏཝཱཏཀཱིལི༹ཏཱཏི སཱིཏེན མེགྷཝཱཏེན སཉྫཱཏཀཱིལི༹ཏཱ མདྷུརཝསྶིཏཾ ཝསྶནྟཱ. སུཏྟནྟི བྷཏྟསམྨདཝིནོདནཏྠཾ སཡིཏཾ, ཀཱཡཀིལམཐཔཊིཔསྶམྦྷནཱཡ ཝཱ ཨནུཉྙཱཏཝེལཱཡཾ སུཔནྟཾ. ཛྷཱཡནྟི སམཐཝིཔསྶནཱཛྷཱནེཧི ཛྷཱཡནསཱིལཾ བྷཱཝནཱནུཡུཏྟཾ. ནིབོདྷེནྟཱིཏི པབོདྷེནྟི. ‘‘ཨིམེཔི ནཱམ ནིདྡཾ ཨནུཔགནྟྭཱ ཛཱགརནྟཱ ཨཏྟནཱ ཀཏྟབྦཾ ཀརོནྟི, ཀིམངྒཾ པནཱཧ’’ནྟི ཨེཝཾ སམྤཛཉྙུཔྤཱདནེན སཡནཏོ ཝུཊྛཱཔེནྟཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཙིཏྟཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. གོསཱལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨཧཾ ཁོ ཝེལུ༹གུམྦསྨིནྟི ཨཱཡསྨཏོ གོསཱལཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོཔི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨཱཙིནནྟོ ཨིཏོ ཨེཀནཝུཏེ ཀཔྤེ ཨཉྙཏརསྨིཾ པབྦཏེ རུཀྑསཱཁཱཡཾ ཨོལམྦམཱནཾ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ པཾསུཀཱུལཙཱིཝརཾ དིསྭཱ ‘‘ཨརཧདྡྷཛོ ཝཏཱཡ’’ནྟི པསནྣཙིཏྟོ པུཔྥེཧི པཱུཛེཧི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ ནིབྦཏྟོ. ཏཏོ པཊྛཱཡ དེཝམནུསྶེསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ མགདྷརཊྛེ ཨིབྦྷཀུལེ ནིབྦཏྟོ གོསཱལོ ནཱམ ནཱམེན. སོཎེན པན ཀོཊིཀཎྞེན ཀཏཔརིཙཡཏྟཱ ཏསྶ པབྦཛིཏབྷཱཝཾ སུཏྭཱ ‘‘སོཔི ནཱམ མཧཱཝིབྷཝོ པབྦཛིསྶཏི, ཀིམངྒཾ པནཱཧ’’ནྟི སཉྫཱཏསཾཝེགོ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཙརིཡཱནུཀཱུལཾ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ སཔྤཱཡཾ ཝསནཊྛཱནཾ གཝེསནྟོ ཨཏྟནོ ཛཱཏགཱམསྶ ཨཝིདཱུརེ ཨེཀསྨིཾ སཱནུཔབྦཏེ ཝིཧཱསི. ཏསྶ མཱཏཱ དིཝསེ དིཝསེ བྷིཀྑཾ དེཏི. ཨཐེཀདིཝསཾ གཱམཾ པིཎྜཱཡ པཝིཊྛསྶ མཱཏཱ མདྷུསཀྑརཱབྷིསངྑཏཾ པཱཡཱསཾ ཨདཱསི. སོ ཏཾ གཧེཏྭཱ ཏསྶ པབྦཏསྶ ཚཱཡཱཡཾ ཨཉྙཏརསྶ ཝེལུ༹གུམྦསྶ མཱུལེ ནིསཱིདིཏྭཱ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ དྷོཝིཏཔཏྟཔཱཎཱི ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷི. བྷོཛནསཔྤཱཡལཱབྷེན ཀཱཡཙིཏྟཱནཾ ཀལླཏཱཡ སམཱཧིཏོ ཨུདཡབྦཡཉཱཎཱདིཀེ ཏིཀྑེ སཱུརེ ཝཧནྟེ ཨཔྤཀསིརེནེཝ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ བྷཱཝནཾ མཏྠཀཾ པཱཔེནྟོ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༠.༨-༡༤) –

‘‘ཧིམཝནྟསྶ ཨཝིདཱུརེ, ཨུདངྒཎོ ནཱམ པབྦཏོ;

ཏཏྠདྡསཾ པཾསུཀཱུལཾ, དུམགྒམྷི ཝིལམྦིཏཾ.

‘‘ཏཱིཎི ཀིངྐཎིཔུཔྥཱནི, ཨོཙིནིཏྭཱནཧཾ ཏདཱ;

ཧེཊྛཱ པཧཊྛེན ཙིཏྟེན, པཾསུཀཱུལཾ ཨཔཱུཛཡིཾ.

‘‘ཏེན ཀམྨེན སུཀཏེན, ཙེཏནཱཔཎིདྷཱིཧི ཙ;

ཛཧིཏྭཱ མཱནུསཾ དེཧཾ, ཏཱཝཏིཾསཾ ཨགཙྪཧཾ.

‘‘ཨེཀནཝུཏེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཀམྨམཀརིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, པཱུཛིཏྭཱ ཨརཧདྡྷཛཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན ཨདྷིགནྟྭཱ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཏྠཾ པབྦཏསཱནུམེཝ གནྟུཀཱམོ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཝེདེནྟོ ‘‘ཨཧཾ ཁོ ཝེལུ༹གུམྦསྨི’’ནྟི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༢༣. ཏཏྠ ཝེལུ༹གུམྦསྨིནྟི ཝེལུ༹གཙྪསྶ སམཱིཔེ, ཏསྶ ཚཱཡཱཡཾ. བྷུཏྭཱན མདྷུཔཱཡསནྟི མདྷུཔསིཏྟཔཱཡཱསཾ བྷུཉྫིཏྭཱ. པདཀྑིཎནྟི པདཀྑིཎགྒཱཧེན, སཏྠུ ཨོཝཱདསྶ སམྨཱ སམྤཊིཙྪནེནཱཏི ཨཏྠོ. སམྨསནྟོ ཁནྡྷཱནཾ ཨུདཡབྦཡནྟི པཉྩནྣཾ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱནཾ ཨུདཡབྦཡཉྩ ཝིཔསྶནྟོ, ཡདིཔི ཨིདཱནི ཀཏཀིཙྩོ, ཕལསམཱཔཏྟིཾ པན སམཱཔཛྫིཏུཾ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེནྟོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. སཱནུཾ པཊིགམིསྶཱམཱིཏི པུབྦེ མཡཱ ཝུཏྠཔབྦཏསཱནུམེཝ ཨུདྡིསྶ གཙྪིསྶཱམི. ཝིཝེཀམནུབྲཱུཧཡནྟི པཊིཔསྶདྡྷིཝིཝེཀཾ ཕལསམཱཔཏྟིཀཱཡཝིཝེཀཉྩ པརིབྲཱུཧཡནྟོ, ཏསྶ ཝཱ པརིབྲཱུཧནཧེཏུ གམིསྶཱམཱིཏི. ཨེཝཾ པན ཝཏྭཱ ཐེརོ ཏཏྠེཝ གཏོ, ཨཡམེཝ ཙ ཨིམསྶ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎགཱཐཱ ཨཧོསི.

གོསཱལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. སུགནྡྷཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨནུཝསྶིཀོ པབྦཛིཏོཏི ཨཱཡསྨཏོ སུགནྡྷཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོ ཀིར ཨིཏོ དྭཱནཝུཏེ ཀཔྤེ ཏིསྶསྶ ནཱམ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཀཱལེ མནུསྶཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ མིགབྱདྷནེན ཨརཉྙེ ཝིཙརཏི. སཏྠཱ ཏསྶ ཨནུཀམྤཱཡ པདཝལ༹ཉྫཾ དསྶེཏྭཱ གཏོ. སོ སཏྠུ པདཙེཏིཡཱནི དིསྭཱ པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརཏཱཡ ‘‘སདེཝཀེ ལོཀེ ཨགྒཔུགྒལསྶ ཨིམཱནི པདཱནཱི’’ཏི པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ ཀོརཎྜཀཔུཔྥཱནི གཧེཏྭཱ པཱུཛཾ ཀཏྭཱ ཙིཏྟཾ པསཱདེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུཊུམྦིཀོ ཧུཏྭཱ སཏྠུ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཙ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ གནྡྷཀུཊིཾ མཧགྒྷགོསིཏཙནྡནཾ པིསིཏྭཱ ཏེན པརིབྷཎྜཾ ཀཏྭཱ པཏྠནཾ པཊྛཔེསི – ‘‘ནིབྦཏྟནིབྦཏྟཊྛཱནེ མཡ྄ཧཾ སརཱིརཾ ཨེཝཾསུགནྡྷཾ ཧོཏཱུ’’ཏི. ཨེཝཾ ཨཉྙཱནིཔི ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ བཧཱུནི པུཉྙཀམྨཱནི ཀཏྭཱ སུགཏཱིསུ ཨེཝ པརིཝཏྟམཱནོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིབྷཝསམྤནྣསྶ བྲཱཧྨཎསྶ གེཧེ ནིབྦཏྟི. ནིབྦཏྟསྶ ཙ ཏསྶ མཱཏུཀུཙྪིགཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ མཱཏུ སརཱིརཾ སཀལམྤི གེཧཾ སུརབྷིགནྡྷཾ ཝཱཡཏི. ཛཱཏདིཝསེ པན ཝིསེསཏོ པརམསུགནྡྷཾ སཱམནྟགེཧེསུཔི ཝཱཡཏེཝ. ཏསྶ མཱཏཱཔིཏརོ ‘‘ཨམྷཱཀཾ པུཏྟོ ཨཏྟནཱཝ ཨཏྟནོ ནཱམཾ གཧེཏྭཱ ཨཱགཏོ’’ཏི སུགནྡྷོཏྭེཝ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ ཨནུཔུབྦེན ཝཡཔྤཏྟོ མཧཱསེལཏྠེརཾ དིསྭཱ ཏསྶ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ སཏྟཱཧབྦྷནྟརེ ཨེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༠.༡༥-༢༤) –

‘‘ཝནཀམྨིཀོ པུརེ ཨཱསིཾ, པིཏུམཱཏུམཏེནཧཾ;

པསུམཱརེན ཛཱིཝཱམི, ཀུསལཾ མེ ན ཝིཛྫཏི.

‘‘མམ ཨཱསཡསཱམནྟཱ, ཏིསྶོ ལོཀགྒནཱཡཀོ;

པདཱནི ཏཱིཎི དསྶེསི, ཨནུཀམྤཱཡ ཙཀྑུམཱ.

‘‘ཨཀྐནྟེ ཙ པདེ དིསྭཱ, ཏིསྶནཱམསྶ སཏྠུནོ;

ཧཊྛོ ཧཊྛེན ཙིཏྟེན, པདེ ཙིཏྟཾ པསཱདཡིཾ.

‘‘ཀོརཎྜཾ པུཔྥིཏཾ དིསྭཱ, པཱདཔཾ དྷརཎཱིརུཧཾ;

སཀོསཀཾ གཧེཏྭཱན, པདསེཊྛཾ ཨཔཱུཛཡིཾ.

‘‘ཏེན ཀམྨེན སུཀཏེན, ཙེཏནཱཔཎིདྷཱིཧི ཙ;

ཛཧིཏྭཱ མཱནུསཾ དེཧཾ, ཏཱཝཏིཾསམགཙྪཧཾ.

‘‘ཡཾ ཡཾ ཡོནུཔཔཛྫཱམི, དེཝཏྟཾ ཨཐ མཱནུསཾ;

ཀོརཎྜཀཚཝཱི ཧོམི, སུཔྤབྷཱསོ བྷཝཱམཧཾ.

‘‘དྭེནཝུཏེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཀམྨམཀརིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, པདཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ ‘‘ཨནུཝསྶིཀོ པབྦཛིཏོ’’ཏི ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༢༤. ཏཏྠ ཨནུཝསྶིཀོཏི ཨནུགཏོ ཨུཔགཏོ ཝསྶཾ ཨནུཝསྶོ, ཨནུཝསྶོཝ ཨནུཝསྶིཀོ. པབྦཛིཏོཏི པབྦཛྫཾ ཨུཔགཏོ, པབྦཛིཏོ ཧུཏྭཱ ཨུཔགཏཝསྶམཏྟོ ཨེཀཝསྶིཀོཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཨནུགཏཾ པཙྪཱགཏཾ ཨཔགཏཾ ཝསྶཾ ཨནུཝསྶཾ, ཏཾ ཨསྶ ཨཏྠཱིཏི ཨནུཝསྶིཀོ. ཡསྶ པབྦཛིཏསྶ ཝསྶཾ ཨཔརིཔུཎྞཏཱཡ ན གཎནཱུཔགཏཾ, སོ ཨེཝཾ ཝུཏྟོ, ཏསྨཱ ཨཝསྶིཀོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པསྶ དྷམྨསུདྷམྨཏནྟི ཏཝ སཏྠུ དྷམྨསྶ སུདྷམྨབྷཱཝཾ སྭཱཀྑཱཏཏཾ ཨེཀནྟནིཡྻཱནིཀཏཾ པསྶ, ཡཏྠ ཨནུཝསྶིཀོ ཏུཝཾ པབྦཛིཏོ. པུབྦེནིཝཱསཉཱཎཾ དིབྦཙཀྑུཉཱཎཾ ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎནྟི ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཏཡཱ ཨནུཔྤཏྟཱ སཙྪིཀཏཱ, ཏཏོ ཨེཝ ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསནཾ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སཱསནཾ ཨནུསིཊྛི ཨོཝཱདོ ཨནུསིཀྑིཏོཏི ཀཏཀིཙྩཏཾ ནིསྶཱཡ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ ཐེརོ ཨཏྟཱནཾ པརཾ ཝིཡ ཀཏྭཱ ཝདཏཱིཏི.

སུགནྡྷཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. ནནྡིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨོབྷཱསཛཱཏནྟི ཨཱཡསྨཏོ ནནྡིཡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ སཏྠརི པརིནིབྦུཏེ ཙེཏིཡེ ཙནྡནསཱརེན ཝེདིཀཾ ཀཱརེཏྭཱ ཨུལཱ༹རཾ པཱུཛཱསཀྐཱརཾ པཝཏྟེསི. ཏཏོ པཊྛཱཡ ཨཛ྄ཛྷཱསཡསམྤནྣོ ཧུཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ བཧུཾ པུཉྙཀམྨཾ ཨཱཙིནིཏྭཱ དེཝེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཙ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ སཀྱརཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ མཱཏཱཔིཏརོ ནནྡིཾ ཛནེནྟོ ཛཱཏོཏི ནནྡིཡོཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཨནུརུདྡྷཱདཱིསུ སཏྠུ སནྟིཀེ པབྦཛནྟེསུ སཡམྤི པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཀཏཱདྷིཀཱརཏཱཡ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༥.༡༥-༢༠) –

‘‘པདུམུཏྟརོ ནཱམ ཛིནོ, ལོཀཛེཊྛོ ནརཱསབྷོ;

ཛལིཏྭཱ ཨགྒིཁནྡྷོཝ, སམྦུདྡྷོ པརིནིབྦུཏོ.

‘‘ནིབྦུཏེ ཙ མཧཱཝཱིརེ, ཐཱུཔོ ཝིཏྠཱརིཀོ ཨཧུ;

དཱུརཏོཝ ཨུཔཊྛེནྟི, དྷཱཏུགེཧཝརུཏྟམེ.

‘‘པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, ཨཀཾ ཙནྡནཝེདིཀཾ;

དིསྶཏི ཐཱུཔཁནྡྷོ ཙ, ཐཱུཔཱནུཙྪཝིཀོ ཏདཱ.

‘‘བྷཝེ ནིབྦཏྟམཱནམྷི, དེཝཏྟེ ཨཐ མཱནུསེ.

ཨོམཏྟཾ མེ ན པསྶཱམི, པུབྦཀམྨསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘པཉྩདསཀཔྤསཏེ, ཨིཏོ ཨཊྛ ཛནཱ ཨཧུཾ;

སབྦེ སམཏྟནཱམཱ ཏེ ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལཱ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨནུརུདྡྷཏྠེརཱདཱིཧི སདྡྷིཾ པཱཙཱིནཝཾསམིགདཱཡེ ཝིཧརནྟེ ཨིམསྨིཾ ཐེརེ ཨེཀདིཝསཾ མཱརོ པཱཔིམཱ བྷིཾསཱཔེཏུཀཱམོ ཏསྶ བྷེརཝརཱུཔཾ དསྶེཏི. ཐེརོ ཏཾ ‘‘མཱརོ ཨཡ’’ནྟི ཉཏྭཱ ‘‘པཱཔིམ, ཡེ མཱརདྷེཡྻཾ ཝཱིཏིཝཏྟཱ, ཏེསཾ ཏཝ ཀིརིཡཱ ཀིཾ ཀརིསྶཏི, ཏཏོནིདཱནཾ པན ཏྭཾ ཨེཝ ཝིགྷཱཏཾ ཨནཏྠཾ པཱཔུཎིསྶསཱི’’ཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཨོབྷཱསཛཱཏཾ ཕལག’’ནྟི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༢༥. ཏཏྠ ཨོབྷཱསཛཱཏནྟི ཉཱཎོབྷཱསེན ཛཱཏོབྷཱསཾ ཨགྒམགྒཉཱཎསྶ ཨདྷིགཏཏྟཱ. ཏེན ཨནཝསེསཏོ ཀིལེསནྡྷཀཱརསྶ ཝིཧཏཝིདྡྷཾསིཏབྷཱཝཏོ ཨཏིཝིཡ པབྷསྶརནྟི ཨཏྠོ. ཕལགནྟི ཕལཾ གཏཾ ཨུཔགཏཾ, ཨགྒཕལཉཱཎསཧིཏནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཙིཏྟནྟི ཁཱིཎཱསཝསྶ ཙིཏྟཾ སཱམཉྙེན ཝདཏི. ཏེནཱཧ ‘‘ཨབྷིཎྷསོ’’ཏི. ཏཉྷི ནིརོདྷནིནྣཏཱཡ ཁཱིཎཱསཝཱནཾ ནིཙྩཀཔྤཾ ཨརཧཏྟཕལསམཱཔཏྟིསམཱཔཛྫནཏོ ‘‘ཕལེན སཧིཏ’’ནྟི ཝཏྟབྦཏཾ ཨརཧཏི. ཏཱདིསནྟི ཏཐཱརཱུཔཾ, ཨརཧནྟནྟི ཨཏྠོ. ཨཱསཛྫཱཏི ཝིསོདྷེཏྭཱ པརིབྷུཡྻ. ཀཎྷཱཏི མཱརཾ ཨཱལཔཏི, སོ ཧི ཀཎྷཀམྨཏྟཱ ཀཎྷཱབྷིཛཱཏིཏཱཡ ཙ ‘‘ཀཎྷོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. དུཀྑཾ ནིགཙྪསཱིཏི ཨིདྷ ཀུཙྪིཨནུཔྤཝེསཱདིནཱ ནིརཏྠཀཾ ཀཱཡཔརིསྶམཾ དུཀྑཾ, སམྤརཱཡེ ཙ ཨཔྤཏིཀཱརཾ ཨཔཱཡདུཀྑཾ ཨུཔགམིསྶསི པཱཔུཎིསྶསི. ཏཾ སུཏྭཱ མཱརོ ‘‘ཛཱནཱཏི མཾ སམཎོ’’ཏི ཏཏྠེཝནྟརདྷཱཡཱིཏི.

ནནྡིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. ཨབྷཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

སུཏྭཱ སུབྷཱསིཏཾ ཝཱཙནྟི ཨཱཡསྨཏོ ཨབྷཡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ དྷམྨཀཐིཀོ ཧུཏྭཱ དྷམྨཀཐནཀཱལེ པཋམཾ ཙཏཱུཧི གཱཐཱཧི བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཏྠཝིཏྭཱ པཙྪཱ དྷམྨཾ ཀཐེསི. ཏེནསྶ པུཉྙཀམྨབལེན ཀཔྤཱནཾ སཏསཧསྶཾ ཨཔཱཡཔཊིསནྡྷི ནཱམ ནཱཧོསི. ཏཐཱ ཧི ཝུཏྟཾ –

‘‘ཨབྷིཏྠཝིཏྭཱ པདུམུཏྟརཾ ཛིནཾ, པསནྣཙིཏྟོ ཨབྷཡོ སཡམྦྷུཾ;

ན གཙྪི ཀཔྤཱནི ཨཔཱཡབྷཱུམིཾ, སཏསཧསྶཱནི ཨུལཱ༹རསདྡྷོ’’ཏི. (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༥.༢༢༡)

ཁེཏྟསམྤཏྟིཡཱདཱིཧི ཏསྶ ཙ པུབྦཔཙྪིམསནྣིཊྛཱནཙེཏནཱནཾ ཨཏིཝིཡ ཨུལཱ༹རབྷཱཝེན སོ ཨཔརིམེཡྻོ པུཉྙཱབྷིསནྡོ ཀུསལཱབྷིསནྡོ ཏཱདིསོ ཨཧོསི. ‘‘ཨཙིནྟིཡེ པསནྣཱནཾ, ཝིཔཱཀོ ཧོཏི ཨཙིནྟིཡོ’’ཏི (ཨཔ. ཐེར ༡.༡.༨༢) ཧི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཏཏྠ ཧི བྷཝེ ཨུཔཙིཏཾ པུཉྙཾ ཏསྶ ཨུཔཏྠམྦྷཀམཧོསི. ཏཐཱ ཧི སོ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀེཏཀཔུཔྥེཧི པཱུཛམཀཱསི. ཨེཝཾ ཨུལཱ༹རེཧི པུཉྙཝིསེསེཧི སུགཏཱིསུ ཨེཝ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཉྙོ བིམྦིསཱརསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཨབྷཡོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. ཏསྶ ཨུཔྤཏྟི པརཏོ ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི. སོ ནིགཎྛེན ནཱཊཔུཏྟེན ཨུབྷཏོཀོཊིཀཾ པཉྷཾ སིཀྑཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨིམཾ པཉྷཾ པུཙྪིཏྭཱ སམཎསྶ གོཏམསྶ ཝཱདཾ ཨཱརོཔེཧཱི’’ཏི ཝིསྶཛྫིཏོ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏཾ པཉྷཾ པུཙྪིཏྭཱ ཏསྶ པཉྷསྶ ཨནེཀཾསབྱཱཀརཎབྷཱཝེ བྷགཝཏཱ ཀཐིཏེ ནིགཎྛཱནཾ པརཱཛཡཾ, སཏྠུ ཙ སམྨཱསམྦུདྡྷབྷཱཝཾ ཝིདིཏྭཱ ཨུཔཱསཀཏྟཾ པཊིཝེདེསི. ཏཏོ རཉྙེ བིམྦིསཱརེ ཀཱལངྐཏེ སཉྫཱཏསཾཝེགོ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཏཱལཙྪིགྒལཱུ༹པམསུཏྟདེསནཱཡ སོཏཱཔནྣོ ཧུཏྭཱ པུན ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༢.༡༧-༢༢) –

‘‘ཝིནཏཱནདིཡཱ ཏཱིརེ, ཝིཧཱསི པུརིསུཏྟམོ;

ཨདྡསཾ ཝིརཛཾ བུདྡྷཾ, ཨེཀགྒཾ སུསམཱཧིཏཾ.

‘‘མདྷུགནྡྷསྶ པུཔྥེན, ཀེཏཀསྶ ཨཧཾ ཏདཱ;

པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, བུདྡྷསེཊྛམཔཱུཛཡིཾ.

‘‘ཨེཀནཝུཏེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥམབྷིཔཱུཛཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཀིཏྟནེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ ‘‘སུཏྭཱ སུབྷཱསིཏཾ ཝཱཙ’’ནྟི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༢༦. ཏཏྠ སུཏྭཱཏི སོཏཾ ཨོདཧིཏྭཱ, སོཏདྭཱརཱནུསཱརེན ཨུཔདྷཱརེཏྭཱ. སུབྷཱསིཏནྟི སུཊྛུ བྷཱསིཏཾ, སམྨདེཝ བྷཱསིཏཾ, སམྨཱསམྦུདྡྷབྷཱཝཏོ མཧཱཀཱརུཎིཀཏཱཡ ཙ ཀིཉྩི ཨཝིསཾཝཱདེཏྭཱ ཡཐཱདྷིཔྤེཏསྶ ཨཏྠསྶ ཨེཀནྟཏོ སཱདྷནཝསེན བྷཱསིཏཾ ཙཏུསཙྩཝིབྷཱཝནཱིཡདྷམྨཀཐཾ. ན ཧི སཙྩཝིནིམུཏྟཱ བྷགཝཏོ དྷམྨདེསནཱ ཨཏྠི. བུདྡྷསྶཱཏི སབྦཉྙུབུདྡྷསྶ. ཨཱདིཙྩབནྡྷུནོཏི ཨཱདིཙྩཝཾསེ སམྦྷཱུཏཏྟཱ ཨཱདིཙྩོ བནྡྷུ ཨེཏསྶཱཏི ཨཱདིཙྩབནྡྷུ, བྷགཝཱ. ཏསྶ ཨཱདིཙྩབནྡྷུནོ. ཨཱདིཙྩསྶ ཝཱ བནྡྷཱུཏི ཨཱདིཙྩབནྡྷུ, བྷགཝཱ. ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨོརསཔུཏྟབྷཱཝཏོ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ –

‘‘ཡོ ཨནྡྷཀཱརེ ཏམསཱི པབྷངྐརོ, ཝེརོཙནོ མཎྜལཱི ཨུགྒཏེཛོ;

མཱ རཱཧུ གིལཱི ཙརམནྟལིཀྑེ, པཛཾ མམཾ རཱཧུ པམུཉྩ སཱུརིཡ’’ནྟི. (སཾ. ནི. ༡.༩༡);

པཙྩབྱདྷིནྟི པཊིཝིཛ྄ཛྷིཾ. ཧཱི-ཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ནིཔུཎནྟི སཎྷཾ པརམསུཁུམཾ, ནིརོདྷསཙྩཾ, ཙཏུསཙྩམེཝ ཝཱ. ཧཱི-ཏི ཝཱ ཧེཏུཨཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཡསྨཱ པཙྩབྱདྷིཾ ནིཔུཎཾ ཙཏུསཙྩཾ, ཏསྨཱ ན དཱནི ཀིཉྩི པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏབྦཾ ཨཏྠཱིཏི ཨཏྠོ. ཡཐཱ ཀིཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཝཱལགྒཾ ཨུསུནཱ ཡཐཱ’’ཏི. ཡཐཱ སཏྟདྷཱ བྷིནྣསྶ ཝཱལསྶ ཀོཊིཾ སུསིཀྑིཏོ ཀུསལོ ཨིསྶཱསོ ཨུསུནཱ ཀཎྜེན ཨཝིརཛ྄ཛྷནྟོ ཝིཛ྄ཛྷེཡྻ, ཨེཝཾ པཙྩབྱདྷིཾ ནིཔུཎཾ ཨརིཡསཙྩནྟི ཡོཛནཱ.

ཨབྷཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. ལོམསཀངྒིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

དབྦཾ ཀུསནྟི ཨཱཡསྨཏོ ལོམསཀངྒིཡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོ ཀིར ཨིཏོ ཨེཀནཝུཏེ ཀཔྤེ ཝིཔསྶིཾ བྷགཝནྟཾ པསྶིཏྭཱ པསནྣམཱནསོ ནཱནཱཔུཔྥེཧི པཱུཛེཏྭཱ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟོ པུན ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ སུགཏཱིསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོཏི. ཏེན ཙ སམཡེན སཏྠཱརཱ བྷདྡེཀརཏྟཔཊིཔདཱཡ ཀཐིཏཱཡ ཨཉྙཏརོ བྷིཀྑུ བྷདྡེཀརཏྟསུཏྟཝསེན ཏེན སཱཀཙྪཾ ཀརོཏི. སོ ཏཾ ན སམྤཱཡཱསི. ཨསམྤཱཡནྟོ ‘‘ཨཧཾ ཨནཱགཏེ ཏུཡ྄ཧཾ བྷདྡེཀརཏྟཾ ཀཐེཏུཾ སམཏྠོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཎིདྷཱནཾ ཨཀཱསི, ཨིཏརོ ‘‘པུཙྪེཡྻ’’ནྟི. ཨེཏེསུ པཋམོ ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརིཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ སཱཀིཡརཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ སུཁུམཱལབྷཱཝེན སོཎསྶ ཝིཡ པཱདཏལེསུ ལོམཱནི ཛཱཏཱནི, ཏེནསྶ ལོམསཀངྒིཡོཏི ནཱམཾ ཨཧོསི. ཨིཏརོ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཙནྡནོཏི པཉྙཱཡིཏྠ. ལོམསཀངྒིཡོ ཨནུརུདྡྷཱདཱིསུ སཀྱཀུམཱརེསུ པབྦཛནྟེསུ པབྦཛིཏུཾ ན ཨིཙྪི. ཨཐ ནཾ སཾཝེཛེཏུཾ ཙནྡནོ དེཝཔུཏྟོ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷདྡེཀརཏྟཾ པུཙྪི. ཨིཏརོ ‘‘ན ཛཱནཱམཱི’’ཏི. པུན དེཝཔུཏྟོ ‘‘ཨཐ ཀསྨཱ ཏཡཱ ‘བྷདྡེཀརཏྟཾ ཀཐེཡྻ’ནྟི སངྒརོ ཀཏོ, ཨིདཱནི པན ནཱམམཏྟམྤི ན ཛཱནཱསཱི’’ཏི ཙོདེསི. ཨིཏརོ ཏེན སདྡྷིཾ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ, ‘‘མཡཱ ཀིར, བྷནྟེ, པུབྦེ ‘ཨིམསྶ བྷདྡེཀརཏྟཾ ཀཐེསྶཱམཱི’ཏི སངྒརོ ཀཏོ’’ཏི པུཙྪི. བྷགཝཱ ‘‘ཨཱམ, ཀུལཔུཏྟ, ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཏཡཱ ཨེཝཾ ཀཏ’’ནྟི ཨཱཧ. སྭཱཡམཏྠོ ཨུཔརིཔཎྞཱསཀེ ཨཱགཏནཡེན ཝིཏྠཱརཏོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཐ ལོམསཀངྒིཡོ ‘‘ཏེན ཧི, བྷནྟེ, པབྦཱཛེཐ མ’’ནྟི ཨཱཧ. བྷགཝཱ ‘‘ན, ཁོ, ཏཐཱགཏཱ མཱཏཱཔིཏཱུཧི ཨནནུཉྙཱཏཾ པུཏྟཾ པབྦཱཛེནྟཱི’’ཏི པཊིཀྑིཔི. སོ མཱཏུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘ཨནུཛཱནཱཧི མཾ, ཨམྨ, པབྦཛིཏུཾ, པབྦཛིསྶཱམཧ’’ནྟི ཝཏྭཱ, མཱཏརཱ ‘‘ཏཱཏ, སུཁུམཱལོ ཏྭཾ ཀཐཾ པབྦཛིསྶསཱི’’ཏི ཝུཏྟེ, ‘‘ཨཏྟནོ པརིསྶཡསཧནབྷཱཝཾ པཀཱསེནྟོ ‘‘དབྦཾ ཀུསཾ པོཊཀིལ’’ནྟི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༢༧. ཏཏྠ དབྦནྟི དབྦཏིཎམཱཧ, ཡཾ ‘‘སདྡུལོ’’ཏིཔི ཝུཙྩཏི. ཀུསནྟི ཀུསཏིཎཾ, ཡོ ‘‘ཀཱསོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. པོཊཀིལནྟི སཀཎྚཀཾ ཨཀཎྚཀཉྩ གཙྪཾ. ཨིདྷ པན སཀཎྚཀམེཝ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཨུསཱིརཱདཱིནི སུཝིཉྙེཡྻཱནི. དབྦཱདཱིནི ཏིཎཱནི བཱིརཎཏིཎཱནི པཱདེཧི ཨཀྐནྟསྶཱཔི དུཀྑཛནཀཱནི གམནནྟརཱཡཀརཱནི ཙ, ཏཱནི ཙ པནཱཧཾ ཨུརསཱ པནུདིསྶཱམི ཨུརསཱཔི ཨཔནེསྶཱམི. ཨེཝཾ ཨཔནེནྟོ ཏཾ ནིམིཏྟཾ དུཀྑཾ སཧནྟོ ཨརཉྙཱཡཏནེ གུམྦནྟརཾ པཝིསིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀཱཏུཾ སཀྑིསྶཱམི. ཀོ པན ཝཱདོ པཱདེཧི ཨཀྐམནེཏི དསྶེཏི. ཝིཝེཀམནུབྲཱུཧཡནྟི ཀཱཡཝིཝེཀཾ ཙིཏྟཝིཝེཀཾ ཨུཔདྷིཝིཝེཀཉྩ ཨནུབྲཱུཧཡནྟོ. གཎསངྒཎིཀཉྷི པཧཱཡ ཀཱཡཝིཝེཀཾ ཨནུབྲཱུཧཡནྟསྶེཝ ཨཊྛཏིཾསཱཡ ཨཱརམྨཎེསུ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཙིཏྟཾ སམཱདཧནྟསྶ ཙིཏྟཝིཝེཀོ, ན སངྒཎིཀཱརཏསྶ. སམཱཧིཏསྶེཝ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟསྶ སམཐཝིཔསྶནཉྩ ཡུགནདྡྷཾ ཀརོནྟསྶ ཀིལེསཱནཾ ཁེཔནེན ཨུཔདྷིཝིཝེཀཱདྷིགམོ, ན ཨསམཱཧིཏསྶ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཝིཝེཀམནུབྲཱུཧཡནྟི ཀཱཡཝིཝེཀཾ ཙིཏྟཝིཝེཀཾ ཨུཔདྷིཝིཝེཀཉྩ ཨནུབྲཱུཧཡནྟོ’’ཏི. ཨེཝཾ པན པུཏྟེན ཝུཏྟེ མཱཏཱ ‘‘ཏེན ཧི, ཏཱཏ, པབྦཛཱ’’ཏི ཨནུཛཱནི. སོ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པབྦཛྫཾ ཡཱཙི. ཏཾ སཏྠཱ པབྦཱཛེསི. ཏཾ པབྦཛིཏྭཱ ཀཏཔུབྦཀིཙྩཾ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཝིསནྟཾ བྷིཀྑཱུ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨཱཝུསོ, ཏྭཾ སུཁུམཱལོ ཀིཾ སཀྑིསྶསི ཨརཉྙེ ཝསིཏུ’’ནྟི. སོ ཏེསམྤི ཏམེཝ གཱཐཾ ཝཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ བྷཱཝནཾ ཨནུཡུཉྫནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༢.༢༣-༢༧) –

‘‘སུཝཎྞཝཎྞཾ སམྦུདྡྷཾ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧཾ;

རཐིཡཾ པཊིཔཛྫནྟཾ, ནཱནཱཔུཔྥེཧི པཱུཛཡིཾ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥམབྷིཔཱུཛཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཐེརོ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ ཏཾཡེཝ གཱཐཾ ཨབྷཱསཱིཏི.

ལོམསཀངྒིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. ཛམྦུགཱམིཡཔུཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཀཙྩི ནོ ཝཏྠཔསུཏོཏི ཨཱཡསྨཏོ ཛམྦུགཱམིཡཔུཏྟཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོ ཀིར པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཧུཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨཱཙིནནྟོ ཨིཏོ ཨེཀཏིཾསེ ཀཔྤེ ཝེསྶབྷུསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཨེཀདིཝསཾ ཀིཾསུཀཱནི པུཔྥཱནི དིསྭཱ ཏཱནི པུཔྥཱནི གཧེཏྭཱ བུདྡྷགུཎེ ཨནུསྶརནྟོ བྷགཝནྟཾ ཨུདྡིསྶ ཨཱཀཱསེ ཁིཔནྟོ པཱུཛེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན ཏཱཝཏིཾསེསུ ནིབྦཏྟོ. ཏཏོ པརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཙམྤཱཡཾ ཛམྦུགཱམིཡསྶ ནཱམ ཨུཔཱསཀསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཏེན པུཉྙཀམྨེན ཏཱཝཏིཾསེསུ ནིབྦཏྟོ. ཏཏོ པརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཙམྤཱཡཾ ཛམྦུགཱམིཡསྶ ནཱམ ཨུཔཱསཀསྶ པུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཏེནསྶ ཛམྦུགཱམིཡཔུཏྟོཏྭེཝ སམཉྙཱ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསཾཝེགོ པབྦཛིཏྭཱ ཀཏཔུབྦཀིཙྩོ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ སཱཀེཏེ ཨཉྫནཝནེ ཝསཏི. ཨཐསྶ པིཏཱ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ མམ པུཏྟོ སཱསནེ ཨབྷིརཏོ ཝིཧརཏི, ཨུདཱཧུ ནོ’’ཏི ཝཱིམཾསནཏྠཾ ‘‘ཀཙྩི ནོ ཝཏྠཔསུཏོ’’ཏི གཱཐཾ ལིཁིཏྭཱ པེསེསི. སོ ཏཾ ཝཱཙེཏྭཱ, ‘‘པིཏཱ མེ པམཱདཝིཧཱརཾ ཨཱསངྐཏི, ཨཧཉྩ ཨཛྫཱཔི པུཐུཛྫནབྷཱུམིཾ ནཱཏིཝཏྟོ’’ཏི སཾཝེགཛཱཏོ གྷཊེནྟོ ཝཱཡམནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༠.༢༥-༣༠) –

‘‘ཀིཾསུཀཾ པུཔྥིཏཾ དིསྭཱ, པགྒཧེཏྭཱན ཨཉྫལིཾ;

བུདྡྷསེཊྛཾ སརིཏྭཱན, ཨཱཀཱསེ ཨབྷིཔཱུཛཡིཾ.

‘‘ཏེན ཀམྨེན སུཀཏེན, ཙེཏནཱཔཎིདྷཱིཧི ཙ;

ཛཧིཏྭཱ མཱནུསཾ དེཧཾ, ཏཱཝཏིཾསམགཙྪཧཾ.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཀམྨམཀརིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཉཱཏཱིནཾ ཝསནནགརཾ གནྟྭཱ སཱསནསྶ ནིཡྻཱནིཀབྷཱཝཾ པཀཱསེནྟོ ཨིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡཾ དསྶེསི. ཏཾ དིསྭཱ ཉཱཏཀཱ པསནྣམཱནསཱ བཧཱུ སངྒྷཱརཱམེ ཀཱརེསུཾ. ཐེརོཔི སཀཔིཏརཱ པེསིཏཾ གཱཐཾ ཨངྐུསཾ ཀཏྭཱ གྷཊེནྟོ ཝཱཡམནྟོ ཨརཧཏྟཾ སཙྪཱཀཱསི. ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོཔི པིཏུཔཱུཛནཏྠཾ ‘‘ཀཙྩི ནོ ཝཏྠཔསུཏོ’’ཏི ཏམེཝ གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༢༨. ཏཏྠ ཀཙྩཱིཏི པུཙྪཱཡཾ ནིཔཱཏོ. ནོཏི པཊིསེདྷེ. ཝཏྠཔསུཏོཏི ཝཏྠེ པསུཏོ ཝཏྠཔསུཏོ, ཙཱིཝརམཎྜནཱབྷིརཏོ. ནིདསྶནམཏྟཉྩེཏཾ པཏྟམཎྜནཱདིཙཱཔལླཔཊིཀྑེཔསྶཱཔི ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱ. ‘‘ཀཙྩི ན ཝཏྠཔསུཏོ’’ཏིཔི པཱཋོ, སོ ཨེཝཏྠོ. བྷཱུསནཱརཏོཏི ཨཏྟབྷཱཝཝིབྷཱུསནཱཡ རཏོ ཨབྷིརཏོ, ཡཐེཀཙྩེ པབྦཛིཏྭཱཔི ཙཔལཱ ཀཱཡདལ༹ྷིབཧུལཱ ཙཱིཝརཱདིཔརིཀྑཱརསྶ ཨཏྟནོ སརཱིརསྶ ཙ མཎྜནཝིབྷཱུསནཊྛཱནཱཡ ཡུཏྟཱ ཧོནྟི. ཀིམེཝ པརིཀྑཱརཔསུཏོ བྷཱུསནཱརཏོ ཙ ནཱཧོསཱིཏི ཨཡམེཏྠ པདདྭཡསྶཱཔི ཨཏྠོ. སཱིལམཡཾ གནྡྷནྟི ཨཁཎྜཱདིབྷཱཝཱཔཱདནེན སུཔརིསུདྡྷསྶ ཙཏུབྦིདྷསྶཔི སཱིལསྶ ཝསེན ཡྭཱཡཾ ‘‘ཡོ ཙ སཱིལཝཏཾ པཛཱཏི ན ཨིཏརཱ དུསྶཱིལཔཛཱ, དུསྶཱིལཏྟཱཡེཝ དུསྶིལྱམཡཾ དུགྒནྡྷཾ ཝཱཡཏི, ཨེཝཾ ཏྭཾ དུགྒནྡྷཾ ཨཝཱཡིཏྭཱ ཀཙྩི སཱིལམཡཾ གནྡྷཾ ཝཱཡསཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ནེཏརཱ པཛཱཏི ན ཨིཏརཱ དུསྶཱིལཔཛཱ, ཏཾ ཀཙྩི ན ཧོཏི, ཡཏོ སཱིལམཡཾ གནྡྷཾ ཝཱཡསཱིཏི བྱཏིརེཀེན སཱིལགནྡྷཝཱཡནམེཝ ཝིབྷཱཝེཏི.

ཛམྦུགཱམིཡཔུཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. ཧཱརིཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

སམུནྣམཡམཏྟཱནནྟི ཨཱཡསྨཏོ ཧཱརིཏཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོ ཀིར པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཧུཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ པུཉྙསམྦྷཱརཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཨེཀཏིཾསེ ཀཔྤེ སུདསྶནཾ ནཱམ པཙྩེཀསམྦུདྡྷཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཀུཊཛཔུཔྥེཧི པཱུཛཾ ཀཏྭཱ ཏེན པུཉྙཀམྨེན སུགཏཱིསུཡེཝ པརིཝཏྟེནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིནགརེ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཀུལེ ནིབྦཏྟི. ཧཱརིཏོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. ཏསྶ ཝཡཔྤཏྟསྶ མཱཏཱཔིཏརོ ཀུལརཱུཔཱདཱིཧི ཨནུཙྪཝིཀཾ ཀུམཱརིཀཾ བྲཱཧྨཎདྷཱིཏརཾ ཨཱནེསུཾ. སོ ཏཱཡ སདྡྷིཾ བྷོགསུཁཾ ཨནུབྷཝནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཨཏྟནོ ཏསྶཱ ཙ རཱུཔསམྤཏྟིཾ ཨོལོཀེཏྭཱ དྷམྨཏཱཡ ཙོདིཡམཱནོ ‘‘ཨཱིདིསཾ ནཱམ རཱུཔཾ ནཙིརསྶེཝ ཛརཱཡ མཙྩུནཱ ཙ ཨབྷིཔྤམདྡཱིཡཏཱི’’ཏི སཾཝེགཾ པཊིལབྷི. ཀཏིཔཡདིཝསཱཏིཀྐམེནེཝ ཙསྶ བྷརིཡཾ ཀཎྷསཔྤོ ཌཾསིཏྭཱ མཱརེསི. སོ ཏེན བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ སཉྫཱཏསཾཝེགོ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ གྷརབནྡྷནེ ཚིནྡིཏྭཱ པབྦཛི. ཏསྶ ཙ ཙརིཡཱནུཀཱུལཾ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཝིཧརནྟསྶ ཀམྨཊྛཱནཾ ན སམྤཛྫཏི, ཙིཏྟཾ ཨུཛུགཏཾ ན ཧོཏི. སོ གཱམཾ པིཎྜཱཡ པཝིཊྛོ ཨཉྙཏརཾ ཨུསུཀཱརཾ ཨུསུདཎྜཾ ཡནྟེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཨུཛུཾ ཀརོནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིམེ ཨཙེཏནམྤི ནཱམ ཨུཛུཾ ཀརོནྟི, ཀསྨཱ ཨཧཾ ཙིཏྟཾ ཨུཛུཾ ན ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཏཏོཝ པཊིནིཝཏྟིཏྭཱ དིཝཱཊྛཱནེ ནིསིནྣོ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷི. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཨུཔརི ཨཱཀཱསེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨོཝཱདཾ དེནྟོ ‘‘སམུནྣམཡམཏྟཱན’’ནྟི གཱཐཾ ཨབྷཱསི. ཨཡམེཝ ཐེརོ ཨཏྟཱནཾ པརཾ ཝིཡ ཨོཝདནྟོ ཨབྷཱསཱིཏི ཙ ཝདནྟི.

༢༩. ཏཏྠ སམུནྣམཡནྟི སམྨཱ ཨུནྣམེནྟོ, སམཱཔཏྟིཝསེན ཀོསཛྫཔཀྑེ པཏིཏུཾ ཨདཏྭཱ ཏཏོ ཨུདྡྷརནྟོ ཝཱིརིཡསམཏཾ ཡོཛེནྟོཏི ཨཏྠོ. ཨཏྟཱནནྟི ཙིཏྟཾ, ཨཐ ཝཱ སམུནྣམཡཱཏི ཀོསཛྫཔཀྑཏོ སམུནྣམེཧི. མ-ཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ. ཧཱིནཝཱིརིཡཏཱཡ ཏཝ ཙིཏྟཾ ཀམྨཊྛཱནཝཱིཐིཾ ནཔྤཊིཔཛྫཏི ཙེ, ཏཾ ཝཱིརིཡཱརམྦྷཝསེན སམྨཱ ཨུནྣམེཧི, ཨནོནཏཾ ཨནཔནཏཾ ཀརོཧཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨེཝཾ པན ཀརོནྟོ ཨུསུཀཱརོཝ ཏེཛནཾ. ཙིཏྟཾ ཨུཛུཾ ཀརིཏྭཱན, ཨཝིཛྫཾ བྷིནྡ ཧཱརིཏཱཏི. ཡཐཱ ནཱམ ཨུསུཀཱརོ ཀཎྜཾ ཨཱིསཀམྤི ཨོནཏཾ ཨཔནཏཉྩ ཝིཛ྄ཛྷནྟོ ལཀྑཾ བྷིནྡནཏྠཾ ཨུཛུཾ ཀརོཏི, ཨེཝཾ ཀོསཛྫཔཱཏཏོ ཨརཀྑཎེན ཨོནཏཾ ཨུདྡྷཙྩཔཱཏཏོ ཨརཀྑཎེན ཨཔནཏཾ ཝིཛ྄ཛྷནྟོ ཨཔྤནཱཔཏྟིཡཱ ཙིཏྟཾ ཨུཛུཾ ཀརིཏྭཱན སམཱཧིཏཙིཏྟོ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ སཱིགྷཾ ཨགྒམགྒཉཱཎེན ཨཝིཛྫཾ བྷིནྡ པདཱལེཧཱིཏི. ཏཾ སུཏྭཱ ཐེརོ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ནཙིརེནེཝ ཨརཧཱ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༣༥.༣༩-༤༣) –

‘‘ཧིམཝནྟསྶཱཝིདཱུརེ, ཝསལོ ནཱམ པབྦཏོ;

བུདྡྷོ སུདསྶནོ ནཱམ, ཝསཏེ པབྦཏནྟརེ.

‘‘པུཔྥཾ ཧེམཝནྟཾ གཡ྄ཧ, ཝེཧཱསཾ ཨགམཱསཧཾ;

ཏཏྠདྡསཱསིཾ སམྦུདྡྷཾ, ཨོགྷཏིཎྞམནཱསཝཾ.

‘‘པུཔྥཾ ཀུཊཛམཱདཱཡ, སཱིསེ ཀཏྭཱནཧཾ ཏདཱ;

བུདྡྷསྶ ཨབྷིརོཔེསིཾ, སཡམྦྷུསྶ མཧེསིནོ.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥམབྷིཔཱུཛཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, པུཔྥཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོཔི ཏམེཝ གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཧཱརིཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. ཨུཏྟིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨཱབཱདྷེ མེ སམུཔྤནྣེཏི ཨཱཡསྨཏོ ཨུཏྟིཡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོ ཀིར པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ པུཉྙཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཙཏུནཝུཏེ ཀཔྤེ སིདྡྷཏྠསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཙནྡབྷཱགཱཡ ནདིཡཱ མཧཱརཱུཔོ སུསུམཱརོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟོ. སོ པཱརཾ གནྟུཾ ནདིཡཱ ཏཱིརཾ ཨུཔགཏཾ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པསནྣཙིཏྟོ པཱརཾ ནེཏུཀཱམོ ཏཱིརསམཱིཔེ ནིཔཛྫི. བྷགཝཱ ཏསྶ ཨནུཀམྤཱཡ པིཊྛིཡཾ པཱདེ ཋཔེསི. སོ ཧཊྛོ ཨུདགྒོ པཱིཏིཝེགེན དིགུཎུསྶཱཧོ ཧུཏྭཱ སོཏཾ ཚིནྡནྟོ སཱིགྷེན ཛཝེན བྷགཝནྟཾ པརཏཱིརཾ ནེསི. བྷགཝཱ ཏསྶ ཙིཏྟཔྤསཱདཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཨིཏོ ཙུཏོ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏོ པཊྛཱཡ སུགཏཱིསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཨིཏོ ཙཏུནཝུཏེ ཀཔྤེ ཨམཏཾ པཱཔུཎིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀརིཏྭཱ པཀྐཱམི.

སོ ཏཐཱ སུགཏཱིསུཡེཝ པརིབྦྷམནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ ཨཉྙཏརསྶ བྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི ཨུཏྟིཡོ ནཱམ ནཱམེན. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ‘‘ཨམཏཾ པརིཡེསིསྶཱམཱི’’ཏི པརིབྦཱཛཀོ ཧུཏྭཱ ཝིཙརནྟོ ཨེཀདིཝསཾ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱཔི སཱིལཱདཱིནཾ ཨཝིསོདྷིཏཏྟཱ ཝིསེསཾ ནིབྦཏྟེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨཉྙེ བྷིཀྑཱུ ཝིསེསཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟེ དིསྭཱ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སངྑེཔེནེཝ ཨོཝཱདཾ ཡཱཙི. སཏྠཱཔི ཏསྶ ‘‘ཏསྨཱཏིཧ ཏྭཾ, ཨུཏྟིཡ, ཨཱདིམེཝ ཝིསོདྷེཧཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (སཾ. ནི. ༥.༣༦༩) སངྑེཔེནེཝ ཨོཝཱདཾ ཨདཱསི. སོ ཏསྶ ཨོཝཱདེ ཋཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷི. ཏསྶ ཨཱརདྡྷཝིཔསྶནསྶ ཨཱབཱདྷོ ཨུཔྤཛྫི. ཨུཔྤནྣེ པན ཨཱབཱདྷེ སཉྫཱཏསཾཝེགོ ཝཱིརིཡཱརམྦྷཝཏྠུཾ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༣.༡༦༩-༡༧༩) –

‘‘ཙནྡབྷཱགཱནདཱིཏཱིརེ, སུསུམཱརོ ཨཧཾ ཏདཱ;

སགོཙརཔསུཏོཧཾ, ནདིཏིཏྠཾ ཨགཙྪཧཾ.

‘‘སིདྡྷཏྠོ ཏམྷི སམཡེ, སཡམྦྷཱུ ཨགྒཔུགྒལོ;

ནདིཾ ཏརིཏུཀཱམོ སོ, ནདིཏིཏྠཾ ཨུཔཱགམི.

‘‘ཨུཔགཏེ ཙ སམྦུདྡྷེ, ཨཧམྤི ཏཏྠུཔཱགམིཾ;

ཨུཔགནྟྭཱན སམྦུདྡྷཾ, ཨིམཾ ཝཱཙཾ ཨུདཱིརཡིཾ.

‘‘ཨབྷིརཱུཧ མཧཱཝཱིར, ཏཱརེསྶཱམི ཨཧཾ ཏུཝཾ;

པེཏྟིཀཾ ཝིསཡཾ མཡ྄ཧཾ, ཨནུཀམྤ མཧཱམུནི.

‘‘མམ ཨུགྒཛྫནཾ སུཏྭཱ, ཨབྷིརཱུཧི མཧཱམུནི;

ཧཊྛོ ཧཊྛེན ཙིཏྟེན, ཏཱརེསིཾ ལོཀནཱཡཀཾ.

‘‘ནདིཡཱ པཱརིམེ ཏཱིརེ, སིདྡྷཏྠོ ལོཀནཱཡཀོ;

ཨསྶཱསེསི མམཾ ཏཏྠ, ཨམཏཾ པཱཔུཎིསྶཏི.

‘‘ཏམྷཱ ཀཱཡཱ ཙཝིཏྭཱན, དེཝལོཀཾ ཨགཙྪཧཾ;

དིབྦསུཁཾ ཨནུབྷཝིཾ, ཨཙྪརཱཧི པུརཀྑཏོ.

‘‘སཏྟཀྑཏྟུཉྩ དེཝིནྡོ, དེཝརཛྫམཀཱསཧཾ;

ཏཱིཎིཀྑཏྟུཾ ཙཀྐཝཏྟཱི, མཧིཡཱ ཨིསྶརོ ཨཧུཾ.

‘‘ཝིཝེཀམནུཡུཏྟོཧཾ, ནིཔཀོ ཙ སུསཾཝུཏོ;

དྷཱརེམི ཨནྟིམཾ དེཧཾ, སམྨཱསམྦུདྡྷསཱསནེ.

‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཏཱརེསིཾ ཡཾ ནརཱསབྷཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཏརཎཱཡ ཨིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནོ སམྨཱ པཊིཔཏྟིཡཱ པརིཔུཎྞཱཀཱརཝིབྷཱཝནམུཁེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ ‘‘ཨཱབཱདྷེ མེ སམུཔྤནྣེ’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༣༠. ཏཏྠ ཨཱབཱདྷེ མེ སམུཔྤནྣེཏི སརཱིརསྶ ཨཱབཱདྷནཏོ ‘‘ཨཱབཱདྷོ’’ཏི ལདྡྷནཱམེ ཝིསབྷཱགདྷཱཏུཀྑོབྷཧེཏུཀེ རོགེ མཡ྄ཧཾ སཉྫཱཏེ. སཏི མེ ཨུདཔཛྫཐཱཏི ‘‘ཨུཔྤནྣོ ཁོ མེ ཨཱབཱདྷོ, ཋཱནཾ ཁོ པནེཏཾ ཝིཛྫཏི, ཡདིདཾ ཨཱབཱདྷོ ཝཌྜྷེཡྻ. ཡཱཝ པནཱཡཾ ཨཱབཱདྷོ ན ཝཌྜྷཏི, ཧནྡཱཧཾ ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཱམི ‘ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱ ཨནདྷིགཏསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨསཙྪིཀཏསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡཱ’’’ཏི ཝཱིརིཡཱརམྦྷཝཏྠུབྷཱུཏཱ སཏི ཏསྶེཝ ཨཱབཱདྷསྶ ཝསེན དུཀྑཱཡ ཝེདནཱཡ པཱིལི༹ཡམཱནསྶ མཡ྄ཧཾ ཨུདཔཱདི. ཏེནཱཧ ‘‘ཨཱབོདྷོ མེ སམུཔྤནྣོ, ཀཱལོ མེ ནཔྤམཛྫིཏུ’’ནྟི. ཨེཝཾ ཨུཔྤནྣཉྷི སཏིཾ ཨངྐུསཾ ཀཏྭཱ ཨཡཾ ཐེརོ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོཏི.

ཨུཏྟིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཏཏིཡཝགྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. ཙཏུཏྠཝགྒོ

༡. གཧྭརཏཱིརིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཕུཊྛོ ཌཾསེཧཱིཏི ཨཱཡསྨཏོ གཧྭརཏཱིརིཡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོ ཀིར པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཨིཏོ ཨེཀཏིཾསེ ཀཔྤེ སིཁིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ མིགལུདྡོ ཧུཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝིཙརནྟོ ཨདྡས སིཁིཾ བྷགཝནྟཾ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ དེཝནཱགཡཀྑཱནཾ དྷམྨཾ དེསེནྟཾ, དིསྭཱ པན པསནྣམཱནསོ ‘‘དྷམྨོ ཨེས ཝུཙྩཏཱི’’ཏི སརེ ནིམིཏྟཾ ཨགྒཧེསི. སོ ཏེན ཙིཏྟཔྤསཱདེན དེཝལོཀེ ཨུཔྤནྣོ པུན ཨཔརཱཔརཾ སུགཏཱིསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ‘‘ཨགྒིདཏྟོ’’ཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ བྷགཝཏོ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ དིསྭཱ སཉྫཱཏཔྤསཱདོ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ གཧྭརཏཱིརེ ནཱམ ཨརཉྙཊྛཱནེ ཝསཏི. ཏེནསྶ གཧྭརཏཱིརཡོཏི སམཉྙཱ ཨཧོསི. སོ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༢.༤༤-༥༠) –

‘‘མིགལུདྡོ པུརེ ཨཱསི, ཨརཉྙེ ཝིཔིནེ ཨཧཾ;

ཨདྡསཾ ཝིརཛཾ བུདྡྷཾ, དེཝསངྒྷཔུརཀྑཏཾ.

‘‘ཙཏུསཙྩཾ པཀཱསེནྟཾ, དེསེནྟཾ, ཨམཏཾ པདཾ;

ཨསྶོསིཾ མདྷུརཾ དྷམྨཾ, སིཁིནོ ལོཀབནྡྷུནོ.

‘‘གྷོསེ ཙིཏྟཾ པསཱདེསིཾ, ཨསམཔྤཊིཔུགྒལེ;

ཏཏྠ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ, ཨུཏྟརིཾ དུཏྟརཾ བྷཝཾ.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ སཉྙམལབྷིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, གྷོསསཉྙཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཨགམཱསི. ཏསྶ ཨཱགཏབྷཱཝཾ སུཏྭཱ ཉཱཏཀཱ ཨུཔགནྟྭཱ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེསུཾ. སོ ཀཏིཔཡདིཝསེ ཝསིཏྭཱ ཨརཉྙམེཝ གནྟུཀཱམོ ཨཧོསི. ཏཾ ཉཱཏཀཱ, ‘‘བྷནྟེ, ཨརཉྙཾ ནཱམ ཌཾསམཀསཱདིཝསེན བཧུཔརིསྶཡཾ, ཨིདྷེཝ ཝསཐཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཏཾ སུཏྭཱ ཐེརོ ‘‘ཨརཉྙཝཱསོཡེཝ མཡ྄ཧཾ རུཙྩཏཱི’’ཏི ཝིཝེཀཱབྷིརཏིཀིཏྟནམུཁེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ ‘‘ཕུཊྛོ ཌཾསེཧཱི’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༣༡. ཏཏྠ ཕུཊྛོ ཌཾསེཧི མཀསེཧཱིཏི ཌཾསནསཱིལཏཱཡ ‘‘ཌཾསཱ’’ཏི ལདྡྷནཱམཱཧི ཨནྡྷཀམཀྑིཀཱཧི, མཀསནཉྙིཏེཧི ཙ སཱུཙིམུཁཔཱཎེཧི ཕུསྶིཏོ དཊྛོཏི ཨཏྠོ. ཨརཉྙསྨིནྟི ‘‘པཉྩདྷནུསཏིཀཾ པཙྪིམ’’ནྟི (པཱརཱ. ༦༥༤) ཝུཏྟཨརཉྙལཀྑཎཡོགཏོ ཨརཉྙེ. བྲཧཱཝནེཏི མཧཱརུཀྑགཙྪགཧནཏཱཡ མཧཱཝནེ ཨརཉྙཱནིཡཾ. ནཱགོ སངྒཱམསཱིསེཝཱཏི སངྒཱམཱཝཙརོ ཧཏྠིནཱགོ ཝིཡ སངྒཱམམུདྡྷནི པརསེནཱསམྤཧཱརཾ. ‘‘ཨརཉྙཝཱསོ ནཱམ བུདྡྷཱདཱིཧི ཝཎྞིཏོ ཐོམིཏོ’’ཏི ཨུསྶཱཧཛཱཏོ སཏོ སཏིམཱ ཧུཏྭཱ ཏཏྲ ཏསྨིཾ ཨརཉྙེ, ཏསྨིཾ ཝཱ ཌཾསཱདིསམྥསྶེ ཨུཔཊྛིཏེ ཨདྷིཝཱསཡེ ཨདྷིཝཱསེཡྻ སཧེཡྻ, ‘‘ཌཾསཱདཡོ མཾ ཨཱབཱདྷེནྟཱི’’ཏི ཨརཉྙཝཱསཾ ན ཛཧེཡྻཱཏི ཨཏྠོ.

གཧྭརཏཱིརིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. སུཔྤིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨཛརཾ ཛཱིརམཱནེནཱཏི ཨཱཡསྨཏོ སུཔྤིཡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཉྙཱཡཏནེ ཝསནྟོ ཏཏྠ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཕལཱཕལཾ ཨདཱསི, ཏཐཱ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཀསྶཔསྶ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཀཱལེ ཁཏྟིཡཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨནུཀྐམེན ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཀལྱཱཎམིཏྟསནྣིསྶཡེན ལདྡྷསཾཝེགོ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ བཧུསྶུཏོ ཨཧོསི. ཛཱཏིམདེན སུཏམདེན ཙ ཨཏྟཱནཾ ཨུཀྐཾསེནྟོ པརེ ཙ ཝམྦྷེནྟོ ཝིཧཱསི. སོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཏསྶ ཀམྨསྶ ནིསྶནྡེན སཱཝཏྠིཡཾ པརིབྷཱུཏརཱུཔེ སུསཱནགོཔཀཀུལེ ནིབྦཏྟི. སུཔྤིཡོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. ཨཐ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨཏྟནོ སཧཱཡབྷཱུཏཾ སོཔཱཀཏྠེརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏསྶ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསཾཝེགོ པབྦཛིཏྭཱ སམྨཱཔཊིཔཏྟིཾ པཱུརེཏྭཱ ‘‘ཨཛརཾ ཛཱིརམཱནེནཱ’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༣༢. ཏཏྠ ཨཛརནྟི ཛརཱརཧིཏཾ, ནིབྦཱནཾ སནྡྷཱཡཱཧ. ཏཉྷི ཨཛཱཏཏྟཱ ནཏྠི ཨེཏྠ ཛརཱ, ཨེཏསྨིཾ ཝཱ ཨདྷིགཏེ པུགྒལསྶ སཱ ནཏྠཱིཏི ཛརཱབྷཱཝཧེཏུཏོཔི ཨཛརཾ ནཱམ. ཛཱིརམཱནེནཱཏི ཛཱིརནྟེན, ཁཎེ ཁཎེ ཛརཾ པཱཔུཎནྟེན. ཏཔྤམཱནེནཱཏི སནྟཔྤམཱནེན, རཱགཱདཱིཧི ཨེཀཱདསཧི ཨགྒཱིཧི དཡ྄ཧམཱནེན. ནིབྦུཏིནྟི ཡཐཱཝུཏྟསནྟཱཔཱབྷཱཝཏོ ནིབྦུཏསབྷཱཝཾ ནིབྦཱནཾ. ནིམིཡནྟི པརིཝཏྟེཡྻཾ ཙེཏཱཔེཡྻཾ. པརམཾ སནྟིནྟི ཨནཝསེསཀིལེསཱབྷིསངྑཱརཔརིལཱ༹ཧཝཱུཔསམདྷམྨཏཱཡ ཨུཏྟམཾ སནྟིཾ. ཙཏཱུཧི ཡོགེཧི ཨནནུབནྡྷཏྟཱ ཡོགཀྑེམཾ. ཨཏྟནོ ཨུཏྟརིཏརསྶ ཀསྶཙི ཨབྷཱཝཏོ ཨནུཏྟརཾ. ཨཡཉྷེཏྠ སངྑེཔཏྠོ – ཁཎེ ཁཎེ ཛརཱཡ ཨབྷིབྷུཡྻམཱནཏྟཱ ཛཱིརམཱནེན, ཏཐཱ རཱགགྒིཨཱདཱིཧི སནྟཔྤམཱནེན གཏོ ཨེཝཾ ཨནིཙྩེན དུཀྑེན ཨསཱརེན སབྦཐཱཔི ཨནུཔསནྟསབྷཱཝེན སཨུཔདྡཝེན, ཏཔྤཊིཔཀྑབྷཱཝཏོ ཨཛརཾ པརམུཔསམབྷཱུཏཾ ཀེནཙི ཨནུཔདྡུཏཾ ཨནུཏྟརཾ ནིབྦཱནཾ ནིམིཡཾ པརིཝཏྟེཡྻཾ ‘‘མཧཱ ཝཏ མེ ལཱབྷོ མཧཱ ཨུདཡོ ཧཏྠགཏོ’’ཏི. ཡཐཱ ཧི མནུསྶཱ ཡཾ ཀིཉྩི བྷཎྜཾ པརིཝཏྟེནྟཱ ནིརཔེཀྑཱ གཡ྄ཧམཱནེན སམྦཧུམཱནཱ ཧོནྟི, ཨེཝམཡཾ ཐེརོ པཧིཏཏྟོ ཝིཧརནྟོ ཨཏྟནོ ཀཱཡེ ཙ ཛཱིཝིཏེ ཙ ནིརཔེཀྑཏཾ, ནིབྦཱནཾ པཊིཔེསིཏཏྟཉྩ པཀཱསེནྟོ ‘‘ནིམིཡཾ པརམཾ སནྟིཾ, ཡོགཀྑེམཾ ཨནུཏྟར’’ནྟི ཝཏྭཱ ཏམེཝ པཊིཔཏྟིཾ པརིབྲཱུཧཡནྟོ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༢.༥༡-༧༧) –

‘‘ཝརུཎོ ནཱམ ནཱམེན, བྲཱཧྨཎོ མནྟཔཱརགཱུ;

ཚཌྜེཏྭཱ དས པུཏྟཱནི, ཝནམཛ྄ཛྷོགཧིཾ ཏདཱ.

‘‘ཨསྶམཾ སུཀཏཾ ཀཏྭཱ, སུཝིབྷཏྟཾ མནོརམཾ;

པཎྞསཱལཾ ཀརིཏྭཱན, ཝསཱམི ཝིཔིནེ ཨཧཾ.

‘‘པདུམུཏྟརོ ལོཀཝིདཱུ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧོ;

མམུདྡྷརིཏུཀཱམོ སོ, ཨཱགཙྪི མམ ཨསྶམཾ.

‘‘ཡཱཝཏཱ ཝནསཎྜམྷི, ཨོབྷཱསོ ཝིཔུལོ ཨཧུ;

བུདྡྷསྶ ཨཱནུབྷཱཝེན, པཛྫལཱི ཝིཔིནཾ ཏདཱ.

‘‘དིསྭཱན ཏཾ པཱཊིཧཱིརཾ, བུདྡྷསེཊྛསྶ ཏཱདིནོ;

པཏྟཔུཊཾ གཧེཏྭཱན, ཕལེན པཱུཛཡིཾ ཨཧཾ.

‘‘ཨུཔགནྟྭཱན སམྦུདྡྷཾ, སཧཁཱརིམདཱསཧཾ;

ཨནུཀམྤཱཡ མེ བུདྡྷོ, ཨིདཾ ཝཙནམབྲཝི.

‘‘ཁཱརིབྷཱརཾ གཧེཏྭཱན, པཙྪཏོ ཨེཧི མེ ཏུཝཾ;

པརིབྷུཏྟེ ཙ སངྒྷམྷི, པུཉྙཾ ཏཝ བྷཝིསྶཏི.

‘‘པུཊཀཾ ཏཾ གཧེཏྭཱན, བྷིཀྑུསངྒྷསྶདཱསཧཾ;

ཏཏྠ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ, ཏུསིཏཾ ཨུཔཔཛྫཧཾ.

‘‘ཏཏྠ དིབྦེཧི ནཙྩེཧི, གཱིཏེཧི ཝཱདིཏེཧི ཙ;

པུཉྙཀམྨེན སཾཡུཏྟཾ, ཨནུབྷོམི སདཱ སུཁཾ.

‘‘ཡཾ ཡཾ ཡོནུཔཔཛྫཱམི, དེཝཏྟཾ ཨཐ མཱནུསཾ;

བྷོགེ མེ ཨཱུནཏཱ ནཏྠི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཡཱཝཏཱ ཙཏུརོ དཱིཔཱ, སསམུདྡཱ སཔབྦཏཱ;

ཕལཾ བུདྡྷསྶ དཏྭཱན, ཨིསྶརཾ ཀཱརཡཱམཧཾ.

‘‘ཡཱཝཏཱ ཡེ པཀྑིགཎཱ, ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏནྟི ཙེ;

ཏེཔི མེ ཝསམནྭེནྟི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཡཱཝཏཱ ཝནསཎྜམྷི, ཡཀྑཱ བྷཱུཏཱ ཙ རཀྑསཱ;

ཀུམྦྷཎྜཱ གརུལཱ༹ ཙཱཔི, པཱརིཙརིཡཾ ཨུཔེནྟི མེ.

‘‘ཀུམྨཱ སོཎཱ མདྷུཀཱརཱ, ཌཾསཱ ཙ མཀསཱ ཨུབྷོ;

ཏེཔི མཾ ཝསམནྭེནྟི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘སུཔཎྞཱ ནཱམ སཀུཎཱ, པཀྑིཛཱཏཱ མཧབྦལཱ;

ཏེཔི མཾ སརཎཾ ཡནྟི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཡེཔི དཱིགྷཱཡུཀཱ ནཱགཱ, ཨིདྡྷིམནྟོ མཧཱཡསཱ;

ཏེཔི མཾ ཝསམནྭེནྟི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘སཱིཧཱ བྱགྒྷཱ ཙ དཱིཔཱི ཙ, ཨཙྪཀོཀཏརཙྪཀཱ;

ཏེཔི མཾ ཝསམནྭེནྟི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨོསདྷཱི ཏིཎཝཱསཱི ཙ, ཡེ ཙ ཨཱཀཱསཝཱསིནོ;

སབྦེ མཾ སརཎཾ ཡནྟི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘སུདུདྡསཾ སུནིཔུཎཾ, གམྦྷཱིརཾ སུཔྤཀཱསིཏཾ;

ཕསྶཡིཏྭཱ ཝིཧརཱམི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཝིམོཀྑེ ཨཊྛ ཕུསིཏྭཱ, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོ;

ཨཱཏཱཔཱི ནིཔཀོ ཙཱཧཾ, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཡེ ཕལཊྛཱ བུདྡྷཔུཏྟཱ, ཁཱིཎདོསཱ མཧཱཡསཱ;

ཨཧམཉྙཏརོ ཏེསཾ, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨབྷིཉྙཱཔཱརམིཾ གནྟྭཱ, སུཀྐམཱུལེན ཙོདིཏོ;

སབྦཱསཝེ པརིཉྙཱཡ, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོ.

‘‘ཏེཝིཛྫཱ ཨིདྡྷིཔཏྟཱ ཙ, བུདྡྷཔུཏྟཱ མཧཱཡསཱ;

དིབྦསོཏཾ སམཱཔནྣཱ, ཏེསཾ ཨཉྙཏརོ ཨཧཾ.

‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཕལཾ ཨདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱཔི ཏམེཝ གཱཐཾ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཝསེན ཨབྷཱསི.

སུཔྤིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. སོཔཱཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཡཐཱཔི ཨེཀཔུཏྟསྨིནྟི ཨཱཡསྨཏོ སོཔཱཀཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོ ཀིར པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཧུཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཀཀུསནྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཨཉྙཏརསྶ ཀུཊུམྦིཀསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ པསནྣཙིཏྟོ བཱིཛཔཱུརཕལཱནི སཏྠུ ཨུཔནེསི. པཊིགྒཧེསི བྷགཝཱ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡ. སོ བྷིཀྑུསངྒྷེ ཙ ཨབྷིཔྤསནྣོ སལཱཀབྷཏྟཾ པཊྛཔེཏྭཱ སངྒྷུདྡེསཝསེན ཏིཎྞཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཁཱིརབྷཏྟཾ ཨདཱསི. སོ ཏེཧི པུཉྙཀམྨེཧི ཨཔརཱཔརཾ དེཝམནུསྶེསུ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝནྟོ ཨེཀདཱ མནུསྶཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟོ ཨེཀསྶ པཙྩེཀབུདྡྷསྶ ཁཱིརབྷཏྟཾ ཨདཱསི. ཨེཝཾ ཏཏྠ ཏཏྠ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ སུགཏཱིསུ ཨེཝ པརིབྦྷམནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ པུརིམཀམྨནིསྶནྡེན སཱཝཏྠིཡཾ ཨཉྙཏརཱཡ དུགྒཏིཏྠིཡཱ ཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. ཏསྶ མཱཏཱ དས མཱསེ ཀུཙྪིནཱ པརིཧརིཏྭཱ པརིཔཀྐེ གབྦྷེ ཝིཛཱཡནཀཱལེ ཝིཛཱཡིཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱི མུཙྪཾ ཨཱཔཛྫིཏྭཱ བཧུཝེལཾ མཏཱ ཝིཡ ནིཔཛྫི. ཏཾ ཉཱཏཀཱ ‘‘མཏཱ’’ཏི སཉྙཱཡ སུསཱནཾ ནེཏྭཱ ཙིཏཀཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ དེཝཏཱནུབྷཱཝེན ཝཱཏཝུཊྛིཡཱ ཨུཊྛིཏཱཡ ཨགྒིཾ ཨདཏྭཱ པཀྐམིཾསུ. དཱརཀོ པཙྪིམབྷཱཝིཀཏྟཱ དེཝཏཱནུབྷཱཝེན མཱཏུཀུཙྪིཏོ ཨརོགོ ནིཀྑམི. མཱཏཱ པན ཀཱལམཀཱསི. དེཝཏཱ ཏཾ གཧེཏྭཱ མནུསྶརཱུཔེན སུསཱནགོཔཀསྶ གེཧེ ཋཔེཏྭཱ ཀཏིཔཡཀཱལཾ པཏིརཱུཔེན ཨཱཧཱརེན པོསེསི. ཏཏོ པརཾ སུསཱནགོཔཀོ ཙ ནཾ ཨཏྟནོ པུཏྟཾ ཀཏྭཱ ཝཌྜྷེཏི. སོ ཏཐཱ ཝཌྜྷེནྟོ ཏསྶ པུཏྟེན སུཔིཡེན ནཱམ དཱརཀེན སདྡྷིཾ ཀཱིལ༹ནྟོ ཝིཙརཏི. ཏསྶ སུསཱནེ ཛཱཏསཾཝཌྜྷབྷཱཝཏོ སོཔཱཀོཏི སམཉྙཱ ཨཧོསི.

ཨཐེཀདིཝསཾ སཏྟཝསྶིཀཾ ཏཾ བྷགཝཱ པཙྩཱུསཝེལཱཡ ཉཱཎཛཱལཾ པཏྠརིཏྭཱ ཝེནེཡྻབནྡྷཝེ ཨོལོཀེཏྭཱ ཉཱཎཛལནྟོགདྷཾ དིསྭཱ སུསཱནཊྛཱནཾ ཨགམཱསི. དཱརཀོ པུབྦཧེཏུནཱ ཙོདིཡམཱནོ པསནྣམཱནསོ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨཊྛཱསི. སཏྠཱ ཏསྶ དྷམྨཾ ཀཐེསི. སོ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པབྦཛྫཾ ཡཱཙིཏྭཱ ‘‘པིཏརཱ ཨནུཉྙཱཏོསཱི’’ཏི ཝུཏྟོ པིཏརཾ སཏྠུ སནྟིཀཾ ནེསི. ཏསྶ པིཏཱ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘བྷནྟེ, ཨིམཾ དཱརཀཾ པབྦཱཛེཐཱ’’ཏི ཨནུཛཱནི. སཏྠཱ ཏཾ པབྦཱཛེཏྭཱ མེཏྟཱབྷཱཝནཱཡ ནིཡོཛེསི. སོ མེཏྟཱཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ སུསཱནེ ཝིཧརནྟོ ཙ ཙིརསྶེཝ མེཏྟཱཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཛྷཱནཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༥.༡-༧) –

‘‘ཀཀུསནྡྷོ མཧཱཝཱིརོ, སབྦདྷམྨཱན པཱརགཱུ;

གཎམྷཱ ཝཱུཔཀཊྛོ སོ, ཨགམཱསི ཝནནྟརཾ.

‘‘བཱིཛམིཉྫཾ གཧེཏྭཱན, ལཏཱཡ ཨཱཝུཎིཾ ཨཧཾ;

བྷགཝཱ ཏམྷི སམཡེ, ཛྷཱཡཏེ པབྦཏནྟརེ.

‘‘དིསྭཱནཧཾ དེཝདེཝཾ, ཝིཔྤསནྣེན ཙེཏསཱ;

དཀྑིཎེཡྻསྶ ཝཱིརསྶ, བཱིཛམིཉྫམདཱསཧཾ.

‘‘ཨིམསྨིཾཡེཝ ཀཔྤམྷི, ཡཾ མིཉྫམདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བཱིཛམིཉྫསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཱ ཧུཏྭཱ པན ཨཉྙེསཾ སོསཱནིཀབྷིཀྑཱུནཾ མེཏྟཱབྷཱཝནཱཝིདྷིཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཡཐཱཔི ཨེཀཔུཏྟསྨི’’ནྟི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༣༣. ཏཏྠ ཡཐཱཏི ཨོཔམྨཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཨེཀཔུཏྟསྨིནྟི པུནཱཏི ཙ ཀུལཝཾསཾ ཏཱཡཏི ཙཱཏི པུཏྟོ, ཨཏྲཛཱདིབྷེདོ པུཏྟོ. ཨེཀོ པུཏྟོ ཨེཀཔུཏྟོ, ཏསྨིཾ ཨེཀཔུཏྟསྨིཾ. ཝིསཡེ ཙེཏཾ བྷུམྨཝཙནཾ. པིཡསྨིནྟི པིཡཱཡིཏབྦཏཱཡ ཙེཝ ཨེཀཔུཏྟཏཱཡ ཙ རཱུཔསཱིལཱཙཱརཱདཱིཧི ཙ པེམཀརཎཊྛཱནབྷཱུཏེ. ཀུསལཱིཏི ཀུསལཾ ཝུཙྩཏི ཁེམཾ སོཏྠིབྷཱཝོ, ཏཾ ལབྷིཏབྦཾ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི ཀུསལཱི, སཏྟཱནཾ ཧིཏེསཱི མེཏྟཛ྄ཛྷཱསཡོ. སབྦེསུ པཱཎེསཱུཏི སབྦེསུ སཏྟེསུ. སབྦཏྠཱཏི སབྦཱསུ དིསཱསུ སབྦེསུ ཝཱ བྷཝཱདཱིསུ, སབྦཱསུ ཝཱ ཨཝཏྠཱསུ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཐཱ ཨེཀཔུཏྟཀེ པིཡེ མནཱཔེ མཱཏཱཔིཏཱ ཀུསལཱི ཨེཀནྟཧིཏེསཱི བྷཝེཡྻ, ཨེཝཾ པུརཏྠིམཱདིབྷེདཱསུ སབྦཱསུ དིསཱསུ, ཀཱམབྷཝཱདིབྷེདེསུ སབྦེསུ བྷཝེསུ དཧརཱདིབྷེདཱསུ སབྦཱསུ ཨཝཏྠཱསུ ཙ ཋིཏེསུ སབྦེསུ སཏྟེསུ ཨེཀནྟཧིཏེསིཏཱཡ ཀུསལཱི བྷཝེཡྻ, ‘‘མིཏྟོ ཨུདཱསཱིནོ པཉྩཏྠིཀོ’’ཏི སཱིམཾ ཨཀཏྭཱ སཱིམཱསམྦྷེདཝསེན སབྦཏྠ ཨེཀརསཾ མེཏྟཾ བྷཱཝེཡྻཱཏི. ཨིམཾ པན གཱཐཾ ཝཏྭཱ ‘‘སཙེ ཏུམྷེ ཨཱཡསྨནྟོ ཨེཝཾ མེཏྟཱབྷཱཝནཾ ཨནུཡུཉྫེཡྻཱཐ, ཡེ ཏེ བྷགཝཏཱ ‘སུཁཾ སུཔཏཱི’ཏིཨཱདིནཱ (ཨ. ནི. ༡༡.༡༥) ཨེཀཱདས མེཏྟཱནིསཾསཱ ཝུཏྟཱ, ཨེཀཾསེན ཏེསཾ བྷཱགིནོ བྷཝཐཱ’’ཏི ཨོཝཱདམདཱསི.

སོཔཱཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. པོསིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨནཱསནྣཝརཱཏི ཨཱཡསྨཏོ པོསིཡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོ ཀིར པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ བཧུཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནིཏྭཱ སུགཏཱིསུ ཨེཝ སཾསརནྟོ ཨིཏོ དྭེནཝུཏེ ཀཔྤེ ཏིསྶསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ མིགལུདྡོ ཧུཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝིཙརཏི. ཨཐ བྷགཝཱ ཏསྶ ཨནུགྒཧཾ ཀཱཏུཾ ཨརཉྙཾ གནྟྭཱ ཏསྶ ཙཀྑུཔཐེ ཨཏྟཱནཾ དསྶེསི. སོ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པསནྣཙིཏྟོ ཨཱཝུདྷཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ ཨཊྛཱསི. བྷགཝཱ ནིསཱིདིཏུཀཱམཏཾ དསྶེསི. སོ ཏཱཝདེཝ ཏིཎམུཊྛིཡོ གཧེཏྭཱ སམེ བྷཱུམིབྷཱགེ སཀྐཙྩཾ སནྠརིཏྭཱ ཨདཱསི. ནིསཱིདི ཏཏྠ བྷགཝཱ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡ. ནིསིནྣེ པན བྷགཝཏི ཨནཔྤཀཾ པཱིཏིསོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེནྟོ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ སཡམྤི ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཨཐ བྷགཝཱ ‘‘ཨེཏྟཀཾ ཝཊྚཏི ཨིམསྶ ཀུསལབཱིཛ’’ནྟི ཨུཊྛཱཡཱསནཱ པཀྐཱམི. ཨཙིརཔཀྐནྟེ བྷགཝཏི ཏཾ སཱིཧོ མིགརཱཛཱ གྷཱཏེསི. སོ ཀཱལངྐཏོ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟི. ‘‘སོ ཀིར བྷགཝཏི ཨནུཔགཙྪནྟེ སཱིཧེན གྷཱཏིཏོ ནིརཡེ ནིབྦཏྟིསྶཏཱི’’ཏི ཏཾ དིསྭཱ བྷགཝཱ སུགཏིཡཾ ནིབྦཏྟནཏྠཾ ཀུསལབཱིཛརོཔནཏྠཉྩ ཨུཔསངྐམི.

སོ ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཏཏོ དེཝལོཀཏོ ཙཝིཏྭཱ སུགཏཱིསུཡེཝ པརིཝཏྟེནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ ཨཉྙཏརསྶ མཧཱཝིབྷཝསྶ སེཊྛིནོ པུཏྟོ སངྒཱམཛིཏཏྠེརསྶ ཀནིཊྛབྷཱཏཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. པོསིཡོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ དཱརཔརིགྒཧཾ ཀཏྭཱ ཨེཀཾ པུཏྟཾ ལབྷིཏྭཱ ཨནྟིམབྷཝིཀཏཱཡ དྷམྨཏཱཡ ཙོདིཡམཱནོ ཛཱཏིཨཱདིཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤནྣསཾཝེགོ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ ཝཱུཔཀཊྛོ ཧུཏྭཱ ཙཏུསཙྩཀམྨཊྛཱནབྷཱཝནཾ ཨནུཡུཉྫནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༣.༡-༡༢) –

‘‘ཧིམཝནྟསྶཱཝིདཱུརེ, ལམྦཀོ ནཱམ པབྦཏོ;

ཏཏྠེཝ ཏིསྶོ སམྦུདྡྷོ, ཨབྦྷོཀཱསམྷི ཙངྐམི.

‘‘མིགལུདྡོ ཏདཱ ཨཱསིཾ, ཨརཉྙེ ཀཱནནེ ཨཧཾ;

དིསྭཱན ཏཾ དེཝདེཝཾ, ཏིཎམུཊྛིམདཱསཧཾ.

‘‘ནིསཱིདནཏྠཾ བུདྡྷསྶ, དཏྭཱ ཙིཏྟཾ པསཱདཡིཾ;

སམྦུདྡྷཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ, པཀྐཱམིཾ ཨུཏྟརཱམུཁོ.

‘‘ཨཙིརཾ གཏམཏྟསྶ, མིགརཱཛཱ ཨཔོཐཡི;

སོཧེན པོཐིཏོ, སནྟོ ཏཏྠ ཀཱལངྐཏོ ཨཧཾ.

‘‘ཨཱསནྣེ མེ ཀཏཾ ཀམྨཾ, བུདྡྷསེཊྛེ ཨནཱསཝེ;

སུམུཏྟོ སརཝེགོཝ, དེཝལོཀམགཙྪཧཾ.

‘‘ཡཱུཔོ ཏཏྠ སུབྷོ ཨཱསི, པུཉྙཀམྨཱབྷིནིམྨིཏོ;

སཧསྶཀཎྜོ སཏབྷེཎྜུ, དྷཛཱལུ ཧརིཏཱམཡོ.

‘‘པབྷཱ ནིདྡྷཱཝཏེ ཏསྶ, སཏརཾསཱིཝ ཨུགྒཏོ;

ཨཱཀིཎྞོ དེཝཀཉྙཱཧི, ཨཱམོདིཾ ཀཱམཀཱམིཧཾ.

‘‘དེཝལོཀཱ ཙཝིཏྭཱན, སུཀྐམཱུལེན ཙོདིཏོ;

ཨཱགནྟྭཱན མནུསྶཏྟཾ, པཏྟོམྷི ཨཱསཝཀྑཡཾ.

‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ནིསཱིདནམདཱསཧཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཏིཎམུཊྛེ ཨིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏུཾ སཱཝཏྠིཾ ཨཱགཏོ ཉཱཏིཾ ཨནུཀམྤཱཡ ཉཱཏིགེཧཾ ཨགམཱསི. ཏཏྠ ནཾ པུརཱཎདུཏིཡིཀཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨཱསནདཱནཱདིནཱ པཋམཾ ཨུཔཱསིཀཱ ཝིཡ ཝཏྟཾ དསྶེཏྭཱ ཐེརསྶ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཨཛཱནནྟཱི པཙྪཱ ཨིཏྠིཀུཏྟཱདཱིཧི པལོབྷེཏུཀཱམཱ ཨཧོསི. ཐེརོ ‘‘ཨཧོ ཨནྡྷབཱལཱ མཱདིསེཔི ནཱམ ཨེཝཾ པཊིཔཛྫཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཀིཉྩི ཨཝཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཨརཉྙམེཝ གཏོ. ཏཾ ཨཱརཉྙཀཱ བྷིཀྑཱུ ‘‘ཀིཾ, ཨཱཝུསོ, ཨཏིལཧུཾ, ནིཝཏྟོསི, ཉཱཏཀེཧི ན དིཊྛོསཱི’’ཏི པུཙྪིཾསུ. ཐེརོ ཏཏྠ པཝཏྟིཾ ཨཱཙིཀྑནྟོ ‘‘ཨནཱསནྣཝརཱ ཨེཏཱ’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༣༤. ཏཏྠ ཨནཱསནྣཝརཱཏི ཨེཏཱ ཨིཏྠིཡོ ན ཨཱསནྣཱ ཨནུཔགཏཱ, དཱུརེ ཨེཝ ཝཱ ཋིཏཱ ཧུཏྭཱ ཝརཱ པུརིསསྶ སེཊྛཱ ཧིཏཱཝཧཱ, ཏཉྩ ཁོ ནིཙྩམེཝ སབྦཀཱལམེཝ, ན རཏྟིམེཝ, ན དིཝཱཔི, ན རཧོཝེལཱཡཔི. ཝིཛཱནཏཱཏི ཝིཛཱནནྟེན. ‘‘ཨནཱསནྣཔརཱ’’ཏིཔི པཱལི༹, སོ ཨེཝཏྠོ. ཨཡཉྷེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཙཎྜཧཏྠིཨསྶམཧིཾསསཱིཧབྱགྒྷཡཀྑརཀྑསཔིསཱཙཱཔི མནུསྶཱནཾ ཨནུཔསངྐམནྟོ ཝརཱ སེཊྛཱ, ན ཨནཏྠཱཝཧཱ, ཏེ པན ཨུཔསངྐམནྟཱ དིཊྛདྷམྨིཀཾཡེཝ ཨནཏྠཾ ཀརེཡྻུཾ. ཨིཏྠིཡོ པན ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དིཊྛདྷམྨིཀཾ སམྤརཱཡིཀཾ ཝིམོཀྑནིསྶིཏམྤི ཨཏྠཾ ཝིནཱསེཏྭཱ མཧནྟཾ ཨནཏྠཾ ཨཱཔཱདེནྟི, ཏསྨཱ ཨནཱསནྣཝརཱ ཨེཏཱ ནིཙྩམེཝ ཝིཛཱནཏཱཏི. ཨིདཱནི ཏམཏྠཾ ཨཏྟཱུཔནཱཡིཀཾ ཀཏྭཱ དསྶེནྟོ ‘‘གཱམཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ གཱམཱཏི གཱམཾ. ཨུཔཡོགཏྠེ ཧི ཨེཏཾ ནིསྶཀྐཝཙནཾ. ཨརཉྙམཱགམྨཱཏི ཨརཉྙཏོ ཨཱགནྟྭཱ. མ-ཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ, ནིསྶཀྐེ ཙེཏཾ ཨུཔཡོགཝཙནཾ. ཏཏོཏི མཉྩཀཏོ. ཨནཱམནྟེཏྭཱཏི ཨནཱལཔིཏྭཱ པུརཱཎདུཏིཡིཀཾ ‘‘ཨཔྤམཏྟཱ ཧོཧཱི’’ཏི ཨེཏྟཀམྤི ཨཝཏྭཱ. པོསིཡོཏི ཨཏྟཱནམེཝ པརཾ ཝིཡ ཝདཏི. ཡེ པན ‘‘པཀྐཱམི’’ནྟི པཋནྟི, ཏེསཾ ཨཧཾ པོསིཡོ པཀྐཱམིནྟི ཡོཛནཱ. ཡེ པན ‘‘སཱ ཨིཏྠཱི ཐེརཾ གྷརཾ ཨུཔགཏཾ བྷོཛེཏྭཱ པལོབྷེཏུཀཱམཱ ཛཱཏཱ, ཏཾ དིསྭཱ ཐེརོ ཏཱཝདེཝ གེཧཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནེ མཉྩཀེ ནིསཱིདི. སཱཔི ཁོ ཨིཏྠཱི པཙྪཱབྷཏྟཾ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཱ ཝིཧཱརེ ཐེརསྶ ཝསནཊྛཱནཾ ཨུཔསངྐམི. ཏཾ དིསྭཱ ཐེརོ ཀིཉྩི ཨཝཏྭཱ ཨུཊྛཱཡ དིཝཱཊྛཱནམེཝ གཏོ’’ཏི ཝདནྟི, ཏེསཾ ‘‘གཱམཱ ཨརཉྙམཱགམྨཱ’’ཏི གཱཐཱཔདསྶ ཨཏྠོ ཡཐཱརུཏཝསེནེཝ ནིཡྻཏི. ཝིཧཱརོ ཧི ཨིདྷ ‘‘ཨརཉྙ’’ནྟི ཨདྷིཔྤེཏོ.

པོསིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. སཱམཉྙཀཱནིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

སུཁཾ སུཁཏྠོཏི ཨཱཡསྨཏོ སཱམཉྙཀཱནིཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོ ཀིར པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཧུཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཨེཀནཝུཏེ ཀཔྤེ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ མནུསྶཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟོ ཝིཔསྶིཾ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཨེཀཾ མཉྩཾ ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཨཉྙཏརསྶ པརིབྦཱཛཀསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. སཱམཉྙཀཱནཱིཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཏྠུ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཙརིཡཱནུཀཱུལཾ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཛྷཱནཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཛྷཱནཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༣༦.༣༠-༣༣) –

‘‘ཝིཔསྶིནོ བྷགཝཏོ, ལོཀཛེཊྛསྶ ཏཱདིནོ;

ཨེཀཾ མཉྩཾ མཡཱ དིནྣཾ, པསནྣེན སཔཱཎིནཱ.

‘‘ཧཏྠིཡཱནཾ ཨསྶཡཱནཾ, དིབྦཡཱནཾ སམཛ྄ཛྷགཾ;

ཏེན མཉྩཀ དཱནེན, པཏྟོམྷི ཨཱསཝཀྑཡཾ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ མཉྩམདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, མཉྩདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཐེརསྶ པན གིཧིསཧཱཡཀོ ཀཱཏིཡཱནོ ནཱམ པརིབྦཱཛཀོ བུདྡྷུཔྤཱདཏོ པཊྛཱཡ ཏིཏྠིཡཱནཾ ཧཏལཱབྷསཀྐཱརཏཱཡ གྷཱསཙྪཱདནམཏྟམྤི ཨལབྷནྟོ ཨཱཛཱིཝཀཱཔཀཏོ ཐེརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘ཏུམྷེ སཱཀིཡཔུཏྟིཡཱ ནཱམ མཧཱལཱབྷགྒཡསགྒཔྤཏྟཱ སུཁེན ཛཱིཝཐ, མཡཾ པན དུཀྑིཏཱ ཀིཙྪཛཱིཝིཀཱ, ཀཐཾ ནུ ཁོ པཊིཔཛྫམཱནསྶ དིཊྛདྷམྨིཀཉྩེཝ སམྤརཱཡིཀཉྩ སུཁཾ སམྤཛྫཏཱི’’ཏི པུཙྪི. ཨཐསྶ ཐེརོ ‘‘ནིཔྤརིཡཱཡཏོ སུཁཾ ནཱམ ལོཀུཏྟརསུཁམེཝ, ཏཉྩ ཏདནུརཱུཔཾ པཊིཔཏྟིཾ པཊིཔཛྫནྟསྶེཝཱ’’ཏི ཨཏྟནཱ ཏསྶ ཨདྷིགཏབྷཱཝཾ པརིཡཱཡེན ཝིབྷཱཝེནྟོ ‘‘སུཁཾ སུཁཏྠོ ལབྷཏེ ཏདཱཙར’’ནྟི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༣༥. ཏཏྠ སུཁནྟི ནིརཱམིསཾ སུཁཾ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཾ. ཏཉྩ ཕལསམཱཔཏྟི ཙེཝ ནིབྦཱནཉྩ. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཨཡཾ སམཱདྷི པཙྩུཔྤནྣསུཁོ ཙེཝ ཨཱཡཏིཉྩ སུཁཝིཔཱཀོ’’ (དཱི. ནི. ༣.༣༥༥; ཨ. ནི. ༥.༢༧; ཝིབྷ. ༨༠༤) ‘‘ནིབྦཱནཾ པརམཾ སུཁ’’ནྟི (དྷ. པ. ༢༠༣-༢༠༤) ཙ ཝུཏྟཾ. སུཁཏྠོཏི སུཁཔྤཡོཛནོ, ཡཐཱཝུཏྟེན སུཁེན ཨཏྠིཀོ. ལབྷཏེཏི པཱཔུཎཱཏི, ཨཏྠིཀསྶེཝེདཾ སུཁཾ, ན ཨིཏརསྶ. ཀོ པན ཨཏྠིཀོཏི ཨཱཧ ‘‘ཏདཱཙར’’ནྟི ཏདཏྠཾ ཨཱཙརནྟོ, ཡཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ ཏཾ པཊིཔཏྟིཾ པཊིཔཛྫནྟོཏི ཨཏྠོ. ན ཀེཝལཾ ཏདཱཙརཾ སུཁམེཝ ལབྷཏེ, ཨཐ ཁོ ཀིཏྟིཉྩ པཔྤོཏི ‘‘ཨིཏིཔི སཱིལཝཱ སུཔརིསུདྡྷཀཱཡཝཙཱིཀམྨནྟོ སུཔརིསུདྡྷཱཛཱིཝོ ཛྷཱཡཱི ཛྷཱནཡུཏྟོ’’ཏིཨཱདིནཱ ཀིཏྟིཾ པརམྨུཁཱ པཏྠཊཡསཏཾ པཱཔུཎཱཏི. ཡསསྶ ཝཌྜྷཏཱིཏི སམྨུཁེ གུཎཱབྷིཏྠཝསངྑཱཏོ པརིཝཱརསམྤདཱསངྑཱཏོ ཙ ཡསོ ཨསྶ པརིབྲཱུཧཏི. ཨིདཱནི ‘‘ཏདཱཙར’’ནྟི སཱམཉྙཏོ ཝུཏྟམཏྠཾ སརཱུཔཏོ དསྶེནྟོ – ‘‘ཡོ ཨརིཡམཊྛངྒིཀམཉྫསཾ ཨུཛུཾ, བྷཱཝེཏི མགྒཾ ཨམཏསྶ པཏྟིཡཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏསྶཏྠོ ཡོ པུགྒལོ ཀིལེསེཧི ཨཱརཀཏྟཱ པརིསུདྡྷཊྛེན པཊིཔཛྫནྟཱནཾ ཨརིཡབྷཱཝཀརཎཊྛེན ཨརིཡཾ, སམྨཱདིཊྛིཨཱདིཨཊྛངྒསམུདཱཡཏཱཡ ཨཊྛངྒིཀཾ, ཨནྟདྭཡརཧིཏམཛ྄ཛྷིམཔཊིཔཏྟིབྷཱཝཏོ ཨཀུཊིལཊྛེན ཨཉྫསཾ, ཀཱཡཝངྐཱདིཔྤཧཱནཏོ ཨུཛུཾ, ནིབྦཱནཏྠིཀེཧི མགྒནིཡཊྛེན ཀིལེསེ མཱརེནྟོ གམནཊྛེན ཙ ‘‘མགྒ’’ནྟི ལདྡྷནཱམཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནིཔཊིཔདཾ ཨམཏསྶ ཨསངྑཏཱཡ དྷཱཏུཡཱ པཏྟིཡཱ ཨདྷིགམཱཡ བྷཱཝེཏི ཨཏྟནོ སནྟཱནེ ཨུཔྤཱདེཏི ཝཌྜྷེཏི ཙ, སོ ནིཔྤརིཡཱཡེན ‘‘སུཁཏྠོ ཏདཱཙར’’ནྟི ཝུཙྩཏི, ཏསྨཱ ཡཐཱཝུཏྟཾ སུཁཾ ལབྷཏི. ཏཾ སུཏྭཱ པརིབྦཱཛཀོ པསནྣམཱནསོ པབྦཛིཏྭཱ སམྨཱ པཊིཔཛྫནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཨིདམེཝ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཾ ཨཧོསི.

སཱམཉྙཀཱནིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. ཀུམཱཔུཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

སཱདྷུ སུཏནྟི ཨཱཡསྨཏོ ཀུམཱཔུཏྟཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏི? སོ ཀིར པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཨིཏོ ཨེཀནཝུཏེ ཀཔྤེ ཨཛིནཙམྨཝསནོ ཏཱཔསོ ཧུཏྭཱ བནྡྷུམཏཱིནགརེ རཱཛུཡྻཱནེ ཝསནྟོ ཝིཔསྶིཾ བྷགཝནྟཾ པསྶིཏྭཱ པསནྣམཱནསོ པཱདབྦྷཉྫནཏེལཾ ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟོ. ཏཏོ པཊྛཱཡ སུགཏཱིསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཨཝནྟིརཊྛེ ཝེལུ༹ཀཎྚཀནགརེ གཧཔཏིཀུལེ ནིབྦཏྟོ. ‘‘ནནྡོ’’ཏིསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. མཱཏཱ པནསྶ ཀུམཱ ནཱམ, ཏེན ཀུམཱཔུཏྟོཏི པཉྙཱཡིཏྠ. སོ ཨཱཡསྨཏོ སཱརིཔུཏྟསྶ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ ལདྡྷཔྤསཱདོ པབྦཛིཏྭཱ ཀཏཔུབྦཀིཙྩོ པརིཡནྟཔབྦཏཔསྶེ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ ཝིསེསཾ ནིབྦཏྟེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ སོདྷེཏྭཱ སཔྤཱཡཊྛཱནེ ཝསནྟོ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༣.༢༤-༣༠) –

‘‘ནགརེ བནྡྷུམཏིཡཱ, རཱཛུཡྻཱནེ ཝསཱམཧཾ;

ཙམྨཝཱསཱི ཏདཱ ཨཱསིཾ, ཀམཎྜལུདྷརོ ཨཧཾ.

‘‘ཨདྡསཾ ཝིམལཾ བུདྡྷཾ, སཡམྦྷུཾ ཨཔརཱཛིཏཾ;

པདྷཱནཾ པཧིཏཏྟཾ ཏཾ, ཛྷཱཡིཾ ཛྷཱནརཏཾ ཝསིཾ.

‘‘སབྦཀཱམསམིདྡྷཉྩ, ཨོགྷཏིཎྞམནཱསཝཾ;

དིསྭཱ པསནྣསུམནོ, ཨབྦྷཉྫནམདཱསཧཾ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཨབྦྷཉྫནམདཱསཧཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཨབྦྷཉྫནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨརཉྙེ ཀཱཡདལ༹ྷིབཧུལེ བྷིཀྑཱུ, དིསྭཱ ཏེ ཨོཝདནྟོ སཱསནསྶ ནིཡྻཱནིཀབྷཱཝཾ པཀཱསེནྟོ ‘‘སཱདྷུ སུཏཾ སཱདྷུ ཙརིཏཀ’’ནྟི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༣༦. ཏཏྠ སཱདྷཱུཏི སུནྡརཾ. སུཏནྟི སཝནཾ. ཏཉྩ ཁོ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶིཏཾ ཝིསེསཏོ ཨཔྤིཙྪཏཱདིཔཊིསཾཡུཏྟཾ དསཀཐཱཝཏྠུསཝནཾ ཨིདྷཱདྷིཔྤེཏཾ. སཱདྷུ ཙརིཏཀནྟི ཏདེཝ ཨཔྤིཙྪཏཱདིཙརིཏཾ ཙིཎྞཾ, སཱདྷུཙརིཏམེཝ ཧི ‘‘ཙརིཏཀ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. པདདྭཡེནཱཔི བཱཧུསཙྩཾ ཏདནུརཱུཔཾ པཊིཔཏྟིཉྩ ‘‘སུནྡར’’ནྟི དསྶེཏི. སདཱཏི སབྦཀཱལེ ནཝཀམཛ྄ཛྷིམཐེརཀཱལེ, སབྦེསུ ཝཱ ཨིརིཡཱཔཐཀྑཎེསུ. ཨནིཀེཏཝིཧཱརོཏི ཀིལེསཱནཾ ནིཝཱསནཊྛཱནཊྛེན པཉྩཀཱམགུཎཱ ནིཀེཏཱ ནཱམ, ལོཀིཡཱ ཝཱ ཚལཱ༹རམྨཎདྷམྨཱ. ཡཐཱཧ – ‘‘རཱུཔནིམིཏྟནིཀེཏཝིསཱརཝིནིབནྡྷཱ ཁོ, གཧཔཏི, ‘ནིཀེཏསཱརཱི’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏིཨཱདི (སཾ. ནི. ༣.༣). ཏེསཾ ནིཀེཏཱནཾ པཧཱནཏྠཱཡ པཊིཔདཱ ཨནིཀེཏཝིཧཱརོ. ཨཏྠཔུཙྪནནྟི ཏཾ ཨཱཛཱནིཏུཀཱམསྶ ཀལྱཱཎམིཏྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠཔབྷེདསྶ པུཙྪནཾ, ཀུསལཱདིབྷེདསྶ ཝཱ ཨཏྠསྶ སབྷཱཝདྷམྨསྶ ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, ཀུསལཾ, ཀིཾ ཨཀུསལཾ, ཀིཾ སཱཝཛྫཾ, ཀིཾ ཨནཝཛྫ’’ནྟིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༣.༢༩༦) པུཙྪནཾ ཨཏྠཔུཙྪནཾ. པདཀྑིཎཀམྨནྟི ཏཾ པན པུཙྪིཏྭཱ པདཀྑིཎགྒཱཧིབྷཱཝེན ཏསྶ ཨོཝཱདེ ཨདྷིཊྛཱནཾ སམྨཱཔཊིཔཏྟི. ཨིདྷཱཔི ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི པདཾ ཨཱནེཏྭཱ ཡོཛེཏབྦཾ. ཨེཏཾ སཱམཉྙནྟི ‘‘སཱདྷུ སུཏ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཝུཏྟཾ ཡཾ སུཏཾ, ཡཉྩ ཙརིཏཾ, ཡོ ཙ ཨནིཀེཏཝིཧཱརོ, ཡཉྩ ཨཏྠཔུཙྪནཾ, ཡཉྩ པདཀྑིཎཀམྨཾ, ཨེཏཾ སཱམཉྙཾ ཨེསོ སམཎབྷཱཝོ. ཡསྨཱ ཨིམཱཡ ཨེཝ པཊིཔདཱཡ སམཎབྷཱཝོ, ན ཨཉྙཐཱ, ཏསྨཱ ‘‘སཱམཉྙ’’ནྟི ནིཔྤརིཡཱཡཏོ མགྒཕལསྶ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏསྶ ཝཱ པན ཨཡཾ ཨཔཎྞཀཔཊིཔདཱ, ཏཾ པནེཏཾ སཱམཉྙཾ ཡཱདིསསྶ སམྦྷཝཱཏི, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཀིཉྩནསྶཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨཔརིགྒཱཧཀསྶ, ཁེཏྟཝཏྠུཧིརཉྙསུཝཎྞདཱསིདཱསཱདིཔརིགྒཧཔཊིགྒཧཎརཧིཏསྶཱཏི ཨཏྠོ.

ཀུམཱཔུཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. ཀུམཱཔུཏྟསཧཱཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ནཱནཱཛནཔདཾ ཡནྟཱིཏི ཨཱཡསྨཏོ ཀུམཱཔུཏྟསཧཱཡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོ ཀིར པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཙཏུནཝུཏེ ཀཔྤེ སིདྡྷཏྠསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ བཧུཾ རུཀྑདཎྜཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཀཏྟརཡཊྛིཾ ཀཏྭཱ སངྒྷསྶ ཨདཱསི. ཨཉྙཉྩ ཡཐཱཝིབྷཝཾ པུཉྙཾ ཀཏྭཱ དེཝེསུ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏོ པཊྛཱཡ སུགཏཱིསུཡེཝ པརིཝཏྟེནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཝེལུ༹ཀཎྚཀནགརེ ཨིདྡྷེ ཀུལེ ནིབྦཏྟི. སུདནྟོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. ‘‘ཝཱསུལོ’’ཏི ཀེཙི ཝདནྟི. སོ ཀུམཱཔུཏྟསྶ པིཡསཧཱཡོ ཧུཏྭཱ ཝིཙརནྟོ ‘‘ཀུམཱཔུཏྟོ པབྦཛིཏོ’’ཏི སུཏྭཱ ‘‘ན ཧི ནཱུན སོ ཨོརཀོ དྷམྨཝིནཡོ, ཡཏྠ ཀུམཱཔུཏྟོ པབྦཛིཏོ’’ཏི ཏདནུབནྡྷེན སཡམྤི པབྦཛིཏུཀཱམོ ཧུཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀཾ ཨུཔསངྐམི. ཏསྶ སཏྠཱ དྷམྨཾ དེསེསི. སོ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ པབྦཛྫཱཡ སཉྫཱཏཚནྡོ པབྦཛིཏྭཱ ཀུམཱཔུཏྟེནེཝ སདྡྷིཾ པརིཡནྟཔབྦཏེ བྷཱཝནཱནུཡུཏྟོ ཝིཧརཏི. ཏེན ཙ སམཡེན སམྦཧུལཱ བྷིཀྑཱུ ནཱནཱཛནཔདེསུ ཛནཔདཙཱརིཀཾ ཙརནྟཱཔི གཙྪནྟཱཔི ཨཱགཙྪནྟཱཔི ཏཾ ཋཱནཾ ཨུཔགཙྪནྟི. ཏེན ཏཏྠ ཀོལཱཧལཾ ཧོཏི. ཏཾ དིསྭཱ སུདནྟཏྠེརོ ‘‘ཨིམེ བྷིཀྑཱུ ནིཡྻཱནིཀསཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཛནཔདཝིཏཀྐཾ ཨནུཝཏྟེནྟཱ ཙིཏྟསམཱདྷིཾ ཝིརཱདྷེནྟཱི’’ཏི སཾཝེགཛཱཏོ ཏམེཝ སཾཝེགཾ ཨཏྟནོ ཙིཏྟདམནསྶ ཨངྐུསཾ ཀརོནྟོ ‘‘ནཱནཱཛནཔདཾ ཡནྟཱི’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༣༧. ཏཏྠ ནཱནཱཛནཔདནྟི ཝིསུཾ ཝིསུཾ ནཱནཱཝིདྷཾ ཛནཔདཾ, ཀཱསིཀོསལཱདིཨནེཀརཊྛནྟི ཨཏྠོ. ཡནྟཱིཏི གཙྪནྟི. ཝིཙརནྟཱཏི ‘‘ཨསུཀོ ཛནཔདོ སུབྷིཀྑོ སུལབྷཔིཎྜོ, ཨསུཀོ ཁེམོ ཨརོགོ’’ཏིཨཱདིཝིཏཀྐཝསེན ཛནཔདཙཱརིཀཾ ཙརནྟཱ. ཨསཉྙཏཱཏི ཏསྶེཝ ཛནཔདཝིཏཀྐསྶ ཨཔྤཧཱིནཏཱཡ ཙིཏྟེན ཨསཾཡཏཱ. སམཱདྷིཉྩ ཝིརཱདྷེནྟཱིཏི སབྦསྶཔི ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨསྶ མཱུལབྷཱུཏཾ ཨུཔཙཱརཔྤནཱབྷེདཾ སམཱདྷིཉྩ ནཱམ ཝིརཱདྷེནྟི. ཙ-སདྡོ སམྦྷཱཝནེ. དེསནྟརཙརཎེན ཛྷཱཡིཏུཾ ཨོཀཱསཱབྷཱཝེན ཨནདྷིགཏཾ སམཱདྷིཾ ནཱདྷིགཙྪནྟཱ, ཨདྷིགཏཉྩ ཝསཱིབྷཱཝཱནཱཔཱདནེན ཛཱིརནྟཱ ཝཱིརཱདྷེནྟི ནཱམ. ཀིཾསུ རཊྛཙརིཡཱ ཀརིསྶཏཱིཏི སཱུཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ‘‘ཨེཝཾབྷཱུཏཱནཾ རཊྛཙརིཡཱ ཛནཔདཙཱརིཀཱ ཀིཾ ཀརིསྶཏི, ཀིཾ ནཱམ ཨཏྠཾ སཱདྷེསྶཏི, ནིརཏྠཀཱཝཱ’’ཏི གརཧནྟོ ཝདཏི. ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ ཨཱིདིསཱི དེསནྟརཙརིཡཱ བྷིཀྑུསྶ ན ཨཏྠཱཝཧཱ, ཨཔི ཙ ཁོ ཨནཏྠཱཝཧཱ སམྤཏྟཱིནཾ ཝིརཱདྷནཏོ, ཏསྨཱ. ཝིནེཡྻ སཱརམྦྷནྟི ཝསནཔདེསེ ཨརཏིཝསེན ཨུཔྤནྣཾ སཱརམྦྷཾ ཙིཏྟསཾཀིལེསཾ ཏདནུརཱུཔེན པཊིསངྑཱནེན ཝིནེཏྭཱ ཝཱུཔསམེཏྭཱ. ཛྷཱཡེཡྻཱཏི ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནེན ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནེན ཙཱཏི དུཝིདྷེནཔི ཛྷཱནེན ཛྷཱཡེཡྻ. ཨཔུརཀྑཏོཏི མིཙྪཱཝིཏཀྐེཧི ཏཎྷཱདཱིཧི ཝཱ ན པུརཀྑཏོཏི ཏེསཾ ཝསཾ ཨནུཔགཙྪནྟོ ཀམྨཊྛཱནམེཝ མནསི ཀརེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ པན ཝཏྭཱ ཐེརོ ཏམེཝ སཾཝེགཾ ཨངྐུསཾ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༣.༣༦-༤༡) –

‘‘ཀཱནནཾ ཝནམོགྒཡ྄ཧ, ཝེལུ༹ཾ ཚེཏྭཱནཧཾ ཏདཱ;

ཨཱལམྦནཾ ཀརིཏྭཱན, སངྒྷསྶ ཨདདིཾ བཧུཾ.

‘‘ཏེན ཙིཏྟཔྤསཱདེན, སུབྦཏེ ཨབྷིཝཱདིཡ;

ཨཱལམྦདཎྜཾ དཏྭཱན, པཀྐཱམིཾ ཨུཏྟརཱམུཁོ.

‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ དཎྜམདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, དཎྜདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཡཾ པནཏྠཾ ཨངྐུསཾ ཀཏྭཱ ཨཡཾ ཐེརོ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ, ཏམེཝཏྠཾ ཧདཡེ ཋཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོཔི ‘‘ནཱནཱཛནཔདཾ ཡནྟི’’ཏི ཨིདམེཝ གཱཐཾ ཨབྷཱསི. ཏསྨཱ ཏདེཝསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཾ ཨཧོསཱིཏི.

ཀུམཱཔུཏྟསཧཱཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. གཝམྤཏིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཡོ ཨིདྡྷིཡཱ སརབྷུནྟི ཨཱཡསྨཏོ གཝམྤཏིཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོ ཀིར པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཨིཏོ ཨེཀཏིཾསེ ཀཔྤེ སིཁིཾ བྷགཝནྟཾ པསྶིཏྭཱ པསནྣམཱནསོ པུཔྥེཧི པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ཨུཔྤནྣོ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀརོནྟོ ཀོཎཱགམནསྶ བྷགཝཏོ ཙེཏིཡེ ཚཏྟཉྩ ཝེདིཀཉྩ ཀཱརེསི. ཀསྶཔསྶ པན བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟོ. ཏསྨིཉྩ ཀུལེ བཧུཾ གོམཎྜལཾ ཨཧོསི. ཏཾ གོཔཱལཀཱ རཀྑནྟི. ཨཡཾ ཏཏྠ ཨནྟརནྟརཱ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟཾ ཝིཙཱརེནྟོ ཝིཙརཏི. སོ ཨེཀཾ ཁཱིཎཱསཝཏྠེརཾ གཱམེ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ བཧིགཱམེ དེཝསིཀཾ ཨེཀསྨིཾ པདེསེ བྷཏྟཀིཙྩཾ ཀརོནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡྻོ སཱུརིཡཱཏཔེན ཀིལམིསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཙཏྟཱརོ སིརཱིསདཎྜེ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ ཏེསཾ ཨུཔརི སིརཱིསསཱཁཱཡོ ཋཔེཏྭཱ སཱཁཱམཎྜཔཾ ཀཏྭཱ ཨདཱསི. ‘‘མཎྜཔསྶ སམཱིཔེ སིརཱིསརུཀྑཾ རོཔེསཱི’’ཏི ཙ ཝདནྟི. ཏསྶ ཨནུཀམྤཱཡ དེཝསིཀཾ ཐེརོ ཏཏྠ ནིསཱིདི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀེསུ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ པུརིམཀམྨསཾསཱུཙཀཾ ཝིམཱནདྭཱརེ མཧནྟཾ སིརཱིསཝནཾ ནིབྦཏྟི ཝཎྞགནྡྷསམྤནྣེཧི ཨཉྙེཧི པུཔྥེཧི སབྦཀཱལེ ཨུཔསོབྷཡམཱནཾ, ཏེན ཏཾ ཝིམཱནཾ ‘‘སེརཱིསཀ’’ནྟི པཉྙཱཡིཏྠ. སོ དེཝཔུཏྟོ ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ དེཝེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཙ སཾསརིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཡསཏྠེརསྶ ཙཏཱུསུ གིཧིསཧཱཡེསུ གཝམྤཏི ནཱམ ཧུཏྭཱ ཨཱཡསྨཏོ ཡསསྶ པབྦཛིཏབྷཱཝཾ སུཏྭཱ ཨཏྟནོ སཧཱཡེཧི སདྡྷིཾ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. སཏྠཱ ཏསྶ དྷམྨཾ དེསེསི. སོ དེསནཱཝསཱནེ སཧཱཡེཧི སདྡྷིཾ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༣.༤༢-༤༧) –

‘‘མིགལུདྡོ པུརེ ཨཱསིཾ, ཝིཔིནེ ཝིཙརཾ ཨཧཾ;

ཨདྡསཾ ཝིརཛཾ བུདྡྷཾ, སབྦདྷམྨཱན པཱརགུཾ.

‘‘ཏསྨིཾ མཧཱཀཱརུཎིཀེ, སབྦསཏྟཧིཏེ རཏེ;

པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, ནེལཔུཔྥཾ ཨཔཱུཛཡིཾ.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥམབྷིཔཱུཛཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཐེརོ ཝིམུཏྟིསུཁཾ པཊིསཾཝེདེནྟོ སཱཀེཏེ ཝིཧརཏི ཨཉྫནཝནེ. ཏེན ཙ སམཡེན བྷགཝཱ མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ སཱཀེཏཾ གནྟྭཱ ཨཉྫནཝནེ ཝིཧཱསི. སེནཱསནཾ ནཔྤཧོསི. སམྦཧུལཱ བྷིཀྑཱུ ཝིཧཱརསཱམནྟཱ སརབྷུཡཱ ནདིཡཱ ཝཱལིཀཱཔུལི༹ནེ སཡིཾསུ. ཨཐ ཨཌྜྷརཏྟསམཡེ ནདིཡཱ ཨུདཀོགྷེ ཨཱགཙྪནྟེ སཱམཎེརཱདཡོ ཨུཙྩཱསདྡམཧཱསདྡཱ ཨཧེསུཾ. བྷགཝཱ ཏཾ ཉཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ གཝམྤཏིཾ ཨཱཎཱཔེསི – ‘‘གཙྪ, གཝམྤཏི, ཛལོགྷཾ ཝིཀྑམྦྷེཏྭཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཕཱསུཝིཧཱརཾ ཀརོཧཱི’’ཏི. ཐེརོ ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི ཨིདྡྷིབལེན ནདཱིསོཏཾ ཝིཀྑམྦྷི, ཏཾ དཱུརཏོཝ པབྦཏཀཱུཊཾ ཝིཡ ཨཊྛཱསི. ཏཏོ པཊྛཱཡ ཐེརསྶ ཨཱནུབྷཱཝོ ལོཀེ པཱཀཊོ ཨཧོསི. ཨཐེཀདིཝསཾ སཏྠཱ མཧཏིཡཱ དེཝཔརིསཱཡ མཛ྄ཛྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེནྟཾ ཐེརཾ དིསྭཱ ལོཀཱནུཀམྤཱཡ ཏསྶ གུཎཱནཾ ཝིབྷཱཝནཏྠཾ ཏཾ པསཾསནྟོ ‘‘ཡོ ཨིདྡྷིཡཱ སརབྷུ’’ནྟི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༣༨. ཏཏྠ ཨིདྡྷིཡཱཏི ཨདྷིཊྛཱནིདྡྷིཡཱ. སརབྷུནྟི ཨེཝཾནཱམིཀཾ ནདིཾ, ཡཾ ལོཀེ ‘‘སརབྷུ’’ནྟི ཝདནྟི. ཨཊྛཔེསཱིཏི སནྡིཏུཾ ཨདེནྟོ སོཏཾ ནིཝཏྟེཏྭཱ པབྦཏཀཱུཊཾ ཝིཡ མཧནྟཾ ཛལརཱསིཾ ཀཏྭཱ ཋཔེསི. ཨསིཏོཏི ནསིཏོ, ཏཎྷཱདིཊྛིནིསྶཡརཧིཏོ, བནྡྷནསངྑཱཏཱནཾ ཝཱ སབྦསཾཡོཛནཱནཾ སམུཙྪིནྣཏྟཱ ཀེནཙིཔི བནྡྷནེན ཨབདྡྷོ, ཏཏོ ཨེཝ ཨེཛཱནཾ ཀིལེསཱནཾ ཨབྷཱཝཏོ ཨནེཛོ སོ, གཝམྤཏི, ཏཾ སབྦསངྒཱཏིགཏཾ ཏཱདིསཾ སབྦེཔི རཱགདོསམོཧམཱནདིཊྛིསངྒེ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ སབྦསངྒཱཏིགཏཾ, ཨསེཀྑམུནིབྷཱཝཏོ མཧཱམུནིཾ, ཏཏོ ཨེཝ ཀཱམཀམྨབྷཝཱདིབྷེདསྶ སཀལསྶཔི བྷཝསྶ པཱརཾ ནིབྦཱནཾ གཏཏྟཱ བྷཝསྶ པཱརགུཾ. དེཝཱ ནམསྶནྟཱིཏི དེཝཱཔི ཨིམསྶནྟི, པགེཝ ཨིཏརཱ པཛཱཏི.

གཱཐཱཔརིཡོསཱནེ མཧཏོ ཛནཀཱཡསྶ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཐེརོ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ ‘‘སཏྠཱརཾ པཱུཛེསྶཱམཱི’’ཏི ཨིམམེཝ གཱཐཾ ཨབྷཱསཱིཏི.

གཝམྤཏིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. ཏིསྶཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

སཏྟིཡཱ ཝིཡ ཨོམཊྛོཏི ཨཱཡསྨཏོ ཏིསྶཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏི? ཨཡམྤི ཀིར པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ པུཉྙཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཏིསྶསྶ བྷགཝཏོ བོདྷིཡཱ མཱུལེ པུརཱཎཔཎྞཱནི ནཱིཧརིཏྭཱ སོདྷེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀཔིལཝཏྠུནགརེ བྷགཝཏོ པིཏུཙྪཱཔུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི ཏིསྶོ ནཱམ ནཱམེན. སོ བྷགཝནྟཾ ཨནུཔབྦཛིཏྭཱ ཨུཔསམྤནྣོ ཧུཏྭཱ ཨརཉྙཱཡཏནེ ཝིཧརནྟོ ཛཱཏིཾ པཊིཙྩ མཱནཾ ཀརོནྟོ ཀོདྷཱུཔཱཡཱསབཧུལོ ཙ ཨུཛ྄ཛྷཱནབཧུལོ ཙ ཧུཏྭཱ ཝིཙརཏི, སམཎདྷམྨེ ཨུསྶུཀྐཾ ན ཀརོཏི. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ཨེཀདིཝསཾ དིཝཱཊྛཱནེ ཝིཝཊམུཁཾ ནིདྡཱཡནྟཾ དིབྦཙཀྑུནཱ ཨོལོཀེནྟོ སཱཝཏྠིཏོ ཨཱཀཱསེན གནྟྭཱ ཏསྶ ཨུཔརི ཨཱཀཱསེཡེཝ ཋཏྭཱ ཨོབྷཱསཾ ཕརིཏྭཱ ཏེནོབྷཱསེན པཊིབུདྡྷསྶ སཏིཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཨོཝཱདཾ དེནྟོ ‘‘སཏྟིཡཱ ཝིཡ ཨོམཊྛོ’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༣༩. ཏཏྠ སཏྟིཡཱཏི དེསནཱསཱིསམེཏཾ, ཨེཀཏོདྷཱརཱདིནཱ སཏྠེནཱཏི ཨཏྠོ. ཨོམཊྛོཏི པཧཏོ. ཙཏྟཱརོ ཧི པཧཱརཱ ཨོམཊྛོ ཨུམྨཊྛོ མཊྛོ ཝིམཊྛོཏི. ཏཏྠ ཨུཔརི ཋཏྭཱ ཨདྷོམུཁཾ དིནྣཔཧཱརོ ཨོམཊྛོ ནཱམ, ཧེཊྛཱ ཋཏྭཱ ཨུདྡྷམྨུཁཾ དིནྣཔཧཱརོ ཨུམྨཊྛོ ནཱམ, ཨགྒལ༹སཱུཙི ཝིཡ ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ གཏོ མཊྛོ ནཱམ, སེསོ སབྦོཔི ཝིམཊྛོ ནཱམ. ཨིམསྨིཾ པན ཋཱནེ ཨོམཊྛོ གཧིཏོ. སོ ཧི སབྦདཱརུཎོ དུརུདྡྷརཎསལློ དུཏྟིཀིཙྪོ ཨནྟོདོསོ ཨནྟོཔུབྦལོཧིཏོཝ ཧོཏི, པུབྦལོཧིཏཾ ཨནིཀྑམིཏྭཱ ཝཎམུཁཾ པརིཡོནནྡྷིཏྭཱ ཏིཊྛཏི. པུབྦལོཧིཏཾ ནཱིཧརིཏུཀཱམེཧི མཉྩེན སདྡྷིཾ བནྡྷིཏྭཱ ཨདྷོསིརོ ཀཱཏབྦོ ཧོཏི, མརཎཾ ཝཱ མརཎམཏྟཾ ཝཱ དུཀྑཾ པཱཔུཎནྟི. ཌཡ྄ཧམཱནེཏི ཨགྒིནཱ ཛྷཱཡམཱནེ. མཏྠཀེཏི སཱིསེ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཐཱ སཏྟིཡཱ ཨོམཊྛོ པུརིསོ སལླུབྦཱཧནཝཎཏིཀིཙྪནཱནཾ ཨཏྠཱཡ ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི ཏཱདིསཾ པཡོགཾ ཀརོཏི པརཀྐམཏི, ཡཐཱ ཙ ཌཡ྄ཧམཱནེ མཏྠཀེ ཨཱདིཏྟསཱིསོ པུརིསོ ཏསྶ ནིབྦཱཔནཏྠཾ ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷཏི ཏཱདིསཾ པཡོགཾ ཀརོཏི, ཨེཝམེཝཾ, བྷིཀྑུ, ཀཱམརཱགཔྤཧཱནཱཡ སཏོ ཨཔྤམཏྟོ ཨཏིཝིཡ ཨུསྶཱཧཛཱཏོ ཧུཏྭཱ ཝིཧརེཡྻཱཏི.

ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཏསྶ ཐེརསྶ ཀོདྷཱུཔཱཡཱསཝཱུཔསམཱཡ ཨོཝཱདཾ དེནྟོ ཏདེཀཊྛཏཱཡ ཀཱམརཱགཔྤཧཱནསཱིསེན དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི. ཐེརོ ཨིམཾ གཱཐཾ སུཏྭཱ སཾཝིགྒཧདཡོ ཝིཔསྶནཱཡ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟོ ཝིཧཱསི. ཏསྶ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཉཏྭཱ སཏྠཱ སཾཡུཏྟཀེ ཏིསྶཏྠེརསུཏྟཾ (སཾ. ནི. ༣.༨༤) དེསེསི. སོ དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༣.༦༦-༧༣) –

‘‘དེཝལོཀེ མནུསྶེ ཙེ, ཨནུབྷོཏྭཱ ཨུབྷོ ཡསེ;

ཨཝསཱནེ ཙ ནིབྦཱནཾ, སིཝཾ པཏྟོ ཨནུཏྟརཾ.

‘‘སམྦུདྡྷཾ ཨུདྡིསིཏྭཱན, བོདྷིཾ ཝཱ ཏསྶ སཏྠུནོ;

ཡོ པུཉྙཾ པསཝཱི པོསོ, ཏསྶ ཀིཾ ནཱམ དུལླབྷཾ.

‘‘མགྒེ ཕལེ ཨཱགམེ ཙ, ཛྷཱནཱབྷིཉྙཱགུཎེསུ ཙ;

ཨཉྙེསཾ ཨདྷིཀོ ཧུཏྭཱ, ནིབྦཱཡཱམི ཨནཱསཝོ.

‘‘པུརེཧཾ བོདྷིཡཱ པཏྟཾ, ཚཌྜེཏྭཱ ཧཊྛམཱནསོ;

ཨིམེཧི ཝཱིསཏངྒེཧི, སམངྒཱི ཧོམི སབྦཐཱ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཐེརོ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ སཏྠཱརཾ པཱུཛེཏུཾ ཏམེཝ གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏིསྶཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. ཝཌྜྷམཱནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

སཏྟིཡཱ ཝིཡ ཨོམཊྛོཏི ཨཱཡསྨཏོ ཝཌྜྷམཱནཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི ཀིར པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཨིཏོ དྭེནཝུཏེ ཀཔྤེ ཏིསྶསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཏིསྶཾ བྷགཝནྟཾ པིཎྜཱཡ ཙརནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ སུཔརིཔཀྐཱནི ཝཎྚཏོ མུཏྟཱནི ཨམྦཕལཱནི ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟོ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཀམྨཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཝེསཱལིཡཾ ལིཙྪཝིརཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟི, ཝཌྜྷམཱནོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ སདྡྷོ པསནྣོ དཱཡཀོ དཱནརཏོ ཀཱརཀོ སངྒྷུཔཊྛཱཀོ ཧུཏྭཱ ཏཐཱརཱུཔེ ཨཔརཱདྷེ སཏྠཱརཱ པཏྟནིཀྐུཛྫནཀམྨེ ཀཱརཱཔིཏེ ཨགྒིཾ ཨཀྐནྟོ ཝིཡ སངྒྷཾ ཁམཱཔེཏྭཱ ཀམྨཾ པཊིཔྤསྶམྦྷེཏྭཱ སཉྫཱཏསཾཝེགོ པབྦཛི, པབྦཛིཏྭཱ པན ཐིནམིདྡྷཱབྷིབྷཱུཏོ ཝིཧཱསི. ཏཾ སཏྠཱ སཾཝེཛེནྟོ ‘‘སཏྟིཡཱ ཝིཡ ཨོམཊྛོ’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༤༠. ཏཏྠ བྷཝརཱགཔྤཧཱནཱཡཱཏི བྷཝརཱགསྶ རཱུཔརཱགསྶ ཨརཱུཔརཱགསྶ ཙ པཛཧནཏྠཱཡ. ཡདིཔི ཨཛ྄ཛྷཏྟསཾཡོཛནཱནི ཨཔྤཧཱཡ བཧིདྡྷསཾཡོཛནཱནཾ པཧཱནཾ ནཱམ ནཏྠི, ནཱནནྟརིཀབྷཱཝཏོ པན ཨུདྡྷམྦྷཱགིཡསཾཡོཛནཔྤཧཱནཝཙནེན ཨོརམྦྷཱགིཡསཾཡོཛནཔྤཧཱནམྤི ཝུཏྟམེཝ ཧོཏི. ཡསྨཱ ཝཱ སམུཙྪིནྣོརམྦྷཱགིཡསཾཡོཛནཱནམྤི ཀེསཉྩི ཨརིཡཱནཾ ཨུདྡྷམྦྷཱགིཡསཾཡོཛནཱནི དུཔྤཧེཡྻཱནི ཧོནྟི, ཏསྨཱ སུཔྤཧེཡྻཏོ དུཔྤཧེཡྻམེཝ དསྶེནྟོ བྷགཝཱ བྷཝརཱགཔྤཧཱནསཱིསེན སབྦསྶཱཔི ཨུདྡྷམྦྷཱགིཡསཾཡོཛནསྶ པཧཱནམཱཧ. ཐེརསྶ ཨེཝ ཝཱ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཝསེནེཝཾ ཝུཏྟཾ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

ཝཌྜྷམཱནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཙཏུཏྠཝགྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. པཉྩམཝགྒོ

༡. སིརིཝཌྜྷཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཝིཝརམནུཔཏནྟི ཝིཛྫུཏཱཏི ཨཱཡསྨཏོ སིརིཝཌྜྷཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོཔི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཨེཀནཝུཏེ ཀཔྤེ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཝིཔསྶིཾ བྷགཝནྟཾ པསྶིཏྭཱ ཀིངྐཎིཔུཔྥེཧི པཱུཛཾ ཀཏྭཱ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟོ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ སུགཏཱིསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ ཝིབྷཝསམྤནྣསྶ བྲཱཧྨཎསྶ གེཧེ ནིབྦཏྟི, སིརིཝཌྜྷོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ བིམྦིསཱརསམཱགམེ སཏྠརི སདྡྷམྨེ ཙ ཨུཔྤནྣཔྤསཱདོ ཧེཏུསམྤནྣཏཱཡ པབྦཛི. པབྦཛིཏྭཱ ཙ ཀཏཔུབྦཀིཙྩོ ཝེབྷཱརཔཎྜཝཔབྦཏཱནཾ ཨཝིདཱུརེ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཨརཉྙཱཡཏནེ པབྦཏགུཧཱཡཾ ཀམྨཊྛཱནམནུཡུཏྟོ ཝིཧརཏི. ཏསྨིཉྩ སམཡེ མཧཱ ཨཀཱལམེགྷོ ཨུཊྛཧི. ཝིཛྫུལླཏཱ པབྦཏཝིཝརཾ པཝིསནྟིཡོ ཝིཡ ཝིཙརནྟི. ཐེརསྶ གྷམྨཔརིལཱ༹ཧཱབྷིབྷཱུཏསྶ སཱརགབྦྷེཧི མེགྷཝཱཏེཧི གྷམྨཔརིལཱ༹ཧོ ཝཱུཔསམི. ཨུཏུསཔྤཱཡལཱབྷེན ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ ཨཧོསི. སམཱཧིཏཙིཏྟོ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༢༡.༡༠-༡༤) –

‘‘ཀཉྩནགྒྷིཡསངྐཱསོ, སབྦཉྙཱུ ལོཀནཱཡཀོ;

ཨོདཀཾ དཧམོགྒཡ྄ཧ, སིནཱཡི ཨགྒཔུགྒལོ.

‘‘པགྒཡ྄ཧ ཀིངྐཎིཾ པུཔྥཾ, ཝིཔསྶིསྶཱབྷིརོཔཡིཾ;

ཨུདགྒཙིཏྟོ སུམནོ, དྭིཔདིནྡསྶ ཏཱདིནོ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥམབྷིརོཔཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘སཏྟཝཱིསཏིཀཔྤམྷི, རཱཛཱ བྷཱིམརཐོ ཨཧུ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཉྙཱཔདེསེན ཨཏྟསནྣིསྶཡཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེནྟོ ‘‘ཝིཝརམནུཔཏནྟི ཝིཛྫུཏཱ’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༤༡. ཏཏྠ ཝིཝརནྟི ཨནྟརཱ ཝེམཛ྄ཛྷཾ. ཨནུཔཏནྟཱིཏི ཨནུལཀྑཎེ པཏནྟི པཝཏྟནྟི, ཝིཛྫོཏནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཝིཛྫོཏནམེཝ ཧི ཝིཛྫུལླཏཱནཾ པཝཏྟི ནཱམ. ཨནུ-སདྡཡོགེན ཙེཏྠ ཨུཔཡོགཝཙནཾ, ཡཐཱ ‘‘རུཀྑམནུཝིཛྫོཏནྟཱི’’ཏི. ཝིཛྫུཏཱཏི སཏེརཏཱ. ཝེབྷཱརསྶ ཙ པཎྜཝསྶ ཙཱཏི ཝེབྷཱརཔབྦཏསྶ ཙ པཎྜཝཔབྦཏསྶ ཙ ཝིཝརམནུཔཏནྟཱིཏི ཡོཛནཱ. ནགཝིཝརགཏོཏི ནགཝིཝརཾ པབྦཏགུཧཾ ཨུཔགཏོ. ཛྷཱཡཏཱིཏི ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནེན ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནེན ཙ ཛྷཱཡཏི, སམཐཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེནྟོ བྷཱཝེཏི. པུཏྟོ ཨཔྤཊིམསྶ ཏཱདིནོཏི སཱིལཀྑནྡྷཱདིདྷམྨཀཱཡསམྤཏྟིཡཱ རཱུཔཀཱཡསམྤཏྟིཡཱ ཙ ཨནུཔམསྶ ཨུཔམཱརཧིཏསྶ ཨིཊྛཱནིཊྛཱདཱིསུ ཏཱདིལཀྑཎསམྤཏྟིཡཱ ཏཱདིནོ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཨོརསཔུཏྟོ. པུཏྟཝཙནེནེཝ ཙེཏྠ ཐེརེན སཏྠུ ཨནུཛཱཏབྷཱཝདཱིཔནེན ཨཉྙཱ བྱཱཀཏཱཏི ཝེདིཏབྦཾ.

སིརིཝཌྜྷཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. ཁདིརཝནིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཙཱལེ ཨུཔཙཱལེཏི ཨཱཡསྨཏོ ཁདིརཝནིཡརེཝཏཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ ཏིཏྠནཱཝིཀཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ མཧཱགངྒཱཡ པཡཱགཏིཏྠེ ཏིཏྠནཱཝཱཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཨེཀདིཝསཾ སསཱཝཀསངྒྷཾ བྷགཝནྟཾ གངྒཱཏཱིརཾ ཨུཔགཏཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ནཱཝཱསངྒྷཱཊཾ ཡོཛེཏྭཱ མཧནྟེན པཱུཛཱསཀྐཱརེན པརཏཱིརཾ པཱཔེཏྭཱ ཨཉྙཏརཾ བྷིཀྑུཾ སཏྠཱརཱ ཨཱརཉྙཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔིཡམཱནཾ དིསྭཱ ཏདཏྠཾ པཏྠནཾ པཊྛཔེཏྭཱ བྷགཝཏོ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཙ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེསི. བྷགཝཱ ཙ ཏསྶ པཏྠནཱཡ ཨཝཛ྄ཛྷབྷཱཝཾ བྱཱཀཱསི. སོ ཏཏོ པཊྛཱཡ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ མགདྷརཊྛེ ནཱལཀགཱམེ རཱུཔསཱརིཡཱ བྲཱཧྨཎིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ ནིབྦཏྟི. ཏཾ ཝཡཔྤཏྟཾ མཱཏཱཔིཏརོ གྷརབནྡྷནེན བནྡྷིཏུཀཱམཱ ཛཱཏཱ. སོ སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ པབྦཛིཏབྷཱཝཾ སུཏྭཱ ‘‘མཡ྄ཧཾ ཛེཊྛབྷཱཏཱ ཨཡྻོ ཨུཔཏིསྶོ ཨིམཾ ཝིབྷཝཾ ཚཌྜེཏྭཱ པབྦཛིཏོ, ཏེན ཝནྟཾ ཁེལ༹པིཎྜཾ ཀཐཱཧཾ པཙྪཱ གིལིསྶཱམཱི’’ཏི ཛཱཏསཾཝེགོ པཱསཾ ཨནུཔགཙྪནཀམིགོ ཝིཡ ཉཱཏཀེ ཝཉྩེཏྭཱ ཧེཏུསམྤཏྟིཡཱ ཙོདིཡམཱནོ བྷིཀྑཱུནཾ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ དྷམྨསེནཱཔཏིནོ ཀནིཊྛབྷཱཝཾ ནིཝེདེཏྭཱ ཨཏྟནོ པབྦཛྫཱཡ ཚནྡཾ ཨཱརོཙེསི. བྷིཀྑཱུ ཏཾ པབྦཱཛེཏྭཱ པརིཔུཎྞཝཱིསཏིཝསྶཾ ཨུཔསམྤཱདེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནེ ནིཡོཛེསུཾ. སོ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཁདིརཝནཾ པཝིསིཏྭཱ, ‘‘ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ བྷགཝནྟཾ དྷམྨསེནཱཔཏིཉྩ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི གྷཊེནྟོ ཝཱཡམནྟོ ཉཱཎསྶ པརིཔཱཀགཏཏྟཱ ནཙིརསྶེཝ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡.༦༢༨-༦༤༣) –

‘‘གངྒཱ བྷཱགཱིརཐཱི ནཱམ, ཧིམཝནྟཱ པབྷཱཝིཏཱ;

ཀུཏིཏྠེ ནཱཝིཀོ ཨཱསིཾ, ཨོརིམེ ཙ ཏརིཾ ཨཧཾ.

‘‘པདུམུཏྟརོ ནཱཡཀོ, སམྦུདྡྷོ དྭིཔདུཏྟམོ;

ཝསཱིསཏསཧསྶེཧི, གངྒཱཏཱིརམུཔཱགཏོ.

‘‘བཧཱུ ནཱཝཱ སམཱནེཏྭཱ, ཝཌྜྷཀཱིཧི སུསངྑཏཾ;

ནཱཝཱཡ ཚདནཾ ཀཏྭཱ, པཊིམཱནིཾ ནརཱསབྷཾ.

‘‘ཨཱགནྟྭཱན ཙ སམྦུདྡྷོ, ཨཱརཱུཧི ཏཉྩ ནཱཝཀཾ;

ཝཱརིམཛ྄ཛྷེ ཋིཏོ སཏྠཱ, ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསཐ.

‘‘ཡོ སོ ཏཱརེསི སམྦུདྡྷཾ, སངྒྷཉྩཱཔི ཨནཱསཝཾ;

ཏེན ཙིཏྟཔྤསཱདེན, དེཝལོཀེ རམིསྶཏི.

‘‘ནིབྦཏྟིསྶཏི ཏེ བྱམྷཾ, སུཀཏཾ ནཱཝསཎྛིཏཾ;

ཨཱཀཱསེ པུཔྥཚདནཾ, དྷཱརཡིསྶཏི སབྦདཱ.

‘‘ཨཊྛཔཉྙཱསཀཔྤམྷི, ཏཱརཀོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

ཙཱཏུརནྟོ ཝིཛིཏཱཝཱི, ཙཀྐཝཏྟཱི བྷཝིསྶཏི.

‘‘སཏྟཔཉྙཱསཀཔྤམྷི, ཙམྨཀོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

ཨུགྒཙྪནྟོཝ སཱུརིཡོ, ཛོཏིསྶཏི མཧབྦལོ.

‘‘ཀཔྤསཏསཧསྶམྷི, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;

གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཏིདསཱ སོ ཙཝིཏྭཱན, མནུསྶཏྟཾ གམིསྶཏི;

རེཝཏོ ནཱམ ནཱམེན, བྲཧྨབནྡྷུ བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཨགཱརཱ ནིཀྑམིཏྭཱན, སུཀྐམཱུལེན ཙོདིཏོ;

གོཏམསྶ བྷགཝཏོ, སཱསནེ པབྦཛིསྶཏི.

‘‘སོ པཙྪཱ པབྦཛིཏྭཱན, ཡུཏྟཡོགོ ཝིཔསྶཀོ;

སབྦཱསཝེ པརིཉྙཱཡ, ནིབྦཱཡིསྶཏིནཱསཝོ.

‘‘ཝཱིརིཡཾ མེ དྷུརདྷོརཡ྄ཧཾ, ཡོགཀྑེམཱདྷིཝཱཧནཾ;

དྷཱརེམི ཨནྟིམཾ དེཧཾ, སམྨཱསམྦུདྡྷསཱསནེ.

‘‘སཏསཧསྶེ ཀཏཾ ཀམྨཾ, ཕལཾ དསྶེསི མེ ཨིདྷ;

སུམུཏྟོ སརཝེགོཝ, ཀིལེསེ ཛྷཱཔཡཱི མམ.

‘‘ཏཏོ མཾ ཝནནིརཏཾ, དིསྭཱ ལོཀནྟགཱུ མུནི;

ཝནཝཱསིབྷིཀྑཱུནགྒཾ, པཉྙཔེསི མཧཱམཏི.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཚལ༹བྷིཉྙོ པན ཧུཏྭཱ ཐེརོ སཏྠཱརཾ དྷམྨསེནཱཔཏིཉྩ ཝནྡིཏུཾ སེནཱསནཾ སཾསཱམེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཨནུཔུབྦེན སཱཝཏྠིཾ པཏྭཱ ཛེཏཝནཾ པཝིསིཏྭཱ སཏྠཱརཾ དྷམྨསེནཱཔཏིཉྩ ཝནྡིཏྭཱ ཀཏིཔཱཧཾ ཛེཏཝནེ ཝིཧཱསི. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ ཨརིཡགཎམཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣོ ཨཱརཉྙཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི – ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨཱརཉྙཀཱནཾ ཡདིདཾ རེཝཏོ ཁདིརཝནིཡོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༡༩༨, ༢༠༣). སོ ཨཔརབྷཱགེ ཨཏྟནོ ཛཱཏགཱམཾ གནྟྭཱ ‘‘ཙཱལཱ, ཨུཔཙཱལཱ, སཱིསཱུཔཙཱལཱ’’ཏི ཏིསྶནྣཾ བྷགིནཱིནཾ པུཏྟེ ‘‘ཙཱལཱ, ཨུཔཙཱལཱ, སཱིསཱུཔཙཱལཱ’’ཏི ཏཡོ བྷཱགིནེཡྻེ ཨཱནེཏྭཱ པབྦཱཛེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནེ ནིཡོཛེསི. ཏེ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨནུཡུཏྟཱ ཝིཧརནྟི. ཏསྨིཉྩ སམཡེ ཐེརསྶ ཀོཙིདེཝ ཨཱབཱདྷོ ཨུཔྤནྣོ. ཏཾ སུཏྭཱ སཱརིཔུཏྟཏྠེརོ རེཝཏཾ ‘‘གིལཱནཔུཙྪནཾ ཨདྷིགམཔུཙྪནཉྩ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨུཔགཙྪི. རེཝཏཏྠེརོ དྷམྨསེནཱཔཏིཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ ཏེསཾ སཱམཎེརཱནཾ སཏུཔྤཱདནཝསེན ཨོཝདནྟོ ‘‘ཙཱལེ ཨུཔཙཱལེ’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༤༢. ཏཏྠ ཙཱལེ ཨུཔཙཱལེ སཱིསཱུཔཙཱལེཏི ཏེསཾ ཨཱལཔནཾ. ‘‘ཙཱལཱ, ཨུཔཙཱལཱ, སཱིསཱུཔཙཱལཱ’’ཏི ཧི ཨིཏྠིལིངྒཝསེན ལདྡྷནཱམཱ ཏེ ཏཡོ དཱརཀཱ པབྦཛིཏཱཔི ཏཐཱ ཝོཧརཱིཡནྟི. ‘‘‘ཙཱལཱི, ཨུཔཙཱལཱི, སཱིསཱུཔཙཱལཱི’ཏི ཏེསཾ ནཱམ’’ནྟི ཙ ཝདནྟི. ཡདཏྠཾ ‘‘ཙཱལཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཱམནྟནཾ ཀཏཾ, ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘པཏིསྶཏཱ ནུ ཁོ ཝིཧརཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཏྠ ཀཱརཎམཱཧ ‘‘ཨཱགཏོ ཝོ ཝཱལཾ ཝིཡ ཝེདྷཱི’’ཏི. པཏིསྶཏཱཏི པཏིསྶཏིཀཱ. ཁོཏི ཨཝདྷཱརཎེ. ཨཱགཏོཏི ཨཱགཙྪི. ཝོཏི ཏུམྷཱཀཾ. ཝཱལཾ ཝིཡ ཝེདྷཱིཏི ཝཱལཝེདྷཱི ཝིཡ, ཨཡཉྷེཏྠ སངྑེཔཏྠོ – ཏིཀྑཛཝནནིབྦེདྷིཀཔཉྙཏཱཡ ཝཱལཝེདྷིརཱུཔོ སཏྠུཀཔྤོ ཏུམྷཱཀཾ མཱཏུལཏྠེརོ ཨཱགཏོ, ཏསྨཱ སམཎསཉྙཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ སཏིསམྤཛཉྙཡུཏྟཱ ཨེཝ ཧུཏྭཱ ཝིཧརཐ, ‘‘ཡཐཱདྷིགཏེ ཝིཧཱརེ ཨཔྤམཏྟཱ བྷཝཐཱ’’ཏི.

ཏཾ སུཏྭཱ ཏེ སཱམཎེརཱ དྷམྨསེནཱཔཏིསྶ པཙྩུགྒམནཱདིཝཏྟཾ ཀཏྭཱ ཨུབྷིནྣཾ མཱཏུལཏྠེརཱནཾ པཊིསནྠཱརཝེལཱཡཾ ནཱཏིདཱུརེ སམཱདྷིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ནིསཱིདིཾསུ. དྷམྨསེནཱཔཏི རེཝཏཏྠེརེན སདྡྷིཾ པཊིསནྠཱརཾ ཀཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཏེ སཱམཎེརེ ཨུཔསངྐམི, ཏེ ཏཐཱཀཱལཔརིཙྪེདསྶ ཀཏཏྟཱ ཐེརེ ཨུཔསངྐམནྟེ ཨེཝ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨཊྛཾསུ. ཐེརོ ‘‘ཀཏརཀཏརཝིཧཱརེན ཝིཧརཐཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ཏེཧི ‘‘ཨིམཱཡ ཨིམཱཡཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘དཱརཀེཔི ནཱམ ཨེཝཾ ཝིནེནྟོ མཡ྄ཧཾ བྷཱཏིཀོ པཙྩཔཱདི ཝཏ དྷམྨསྶ ཨནུདྷམྨ’’ནྟི ཐེརཾ པསཾསནྟོ པཀྐཱམི.

ཁདིརཝནིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. སུམངྒལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

སུམུཏྟིཀོཏི ཨཱཡསྨཏོ སུམངྒལཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོཔི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ པུཉྙཾ ཨུཔཙིནནྟོ སིདྡྷཏྠསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ རུཀྑདེཝཏཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. སོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ ནྷཱཡིཏྭཱ ཨེཀཙཱིཝརཾ ཋིཏཾ དིསྭཱ སོམནསྶཔྤཏྟོ ཧུཏྭཱ ཨཔྥོཊེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཱ ཨཝིདཱུརེ ཨཉྙཏརསྨིཾ གཱམཀེ ཏཱདིསེན ཀམྨནིསྶནྡེན དལིདྡཀུལེ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ སུམངྒལོཏི ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཁུཛྫཀཱསིཏནངྒལཀུདྡཱལཔརིཀྑཱརོ ཧུཏྭཱ ཀསིཡཱ ཛཱིཝཏི. སོ ཨེཀདིཝསཾ རཉྙཱ པསེནདིཀོསལེན བྷགཝཏོ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཙ མཧཱདཱནེ པཝཏྟིཡམཱནེ དཱནོཔཀརཎཱནི གཧེཏྭཱ ཨཱགཙྪནྟེཧི མནུསྶེཧི སདྡྷིཾ དདྷིགྷཊཾ གཧེཏྭཱ ཨཱགཏོ བྷིཀྑཱུནཾ སཀྐཱརསམྨཱནཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིམེ སམཎཱ སཀྱཔུཏྟིཡཱ སུཁུམཝཏྠསུནིཝཏྠཱ སུབྷོཛནཱནི བྷུཉྫིཏྭཱ ནིཝཱཏེསུ སེནཱསནེསུ ཝིཧརནྟི, ཡཾནཱུནཱཧམྤི པབྦཛེཡྻ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ, ཨཉྙཏརཾ མཧཱཐེརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཏྟནོ པབྦཛྫཱདྷིཔྤཱཡཾ ནིཝེདེསི. སོ ཏཾ ཀརུཎཱཡནྟོ པབྦཱཛེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཱཙིཀྑི. སོ ཨརཉྙེ ཝིཧརནྟོ ཨེཀཝིཧཱརེ ནིབྦིནྣོ ཨུཀྐཎྛིཏོ ཧུཏྭཱ, ཝིབྦྷམིཏུཀཱམོ ཉཱཏིགཱམཾ གཙྪནྟོ ཨནྟརཱམགྒེ ཀཙྪཾ བནྡྷིཏྭཱ ཁེཏྟཾ ཀསནྟེ ཀིལིཊྛཝཏྠནིཝཏྠེ སམནྟཏོ རཛོཀིཎྞསརཱིརེ ཝཱཏཱཏཔེན ཕུསྶནྟེ ཀསྶཀེ དིསྭཱ, ‘‘མཧནྟཾ ཝཏིམེ སཏྟཱ ཛཱིཝིཀནིམིཏྟཾ དུཀྑཾ པཙྩནུབྷོནྟཱི’’ཏི སཾཝེགཾ པཊིལབྷི. ཉཱཎསྶ པརིཔཱཀཾ གཏཏྟཱ ཡཐཱགཧིཏཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨུཔཊྛཱསི. སོ ཨཉྙཏརཾ རུཀྑམཱུལཾ ཨུཔགནྟྭཱ ཝིཝེཀཾ ལབྷིཏྭཱ ཡོནིསོ མནསིཀརོནྟོ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༢.༡༡-༡༩) –

‘‘ཨཏྠདསྶཱི ཛིནཝརོ, ལོཀཛེཊྛོ ནརཱསབྷོ;

ཝིཧཱརཱ ཨབྷིནིཀྑམྨ, ཏལཱ༹ཀཾ ཨུཔསངྐམི.

‘‘ནྷཱཏྭཱ པིཏྭཱ ཙ སམྦུདྡྷོ, ཨུཏྟརིཏྭེཀཙཱིཝརོ;

ཨཊྛཱསི བྷགཝཱ ཏཏྠ, ཝིལོཀེནྟོ དིསོདིསཾ.

‘‘བྷཝནེ ཨུཔཝིཊྛོཧཾ, ཨདྡསཾ ལོཀནཱཡཀཾ;

ཧཊྛོ ཧཊྛེན ཙིཏྟེན, ཨཔྥོཊེསིཾ ཨཧཾ ཏདཱ.

‘‘སཏརཾསིཾཝ ཛོཏནྟཾ, པབྷཱསནྟཾཝ ཀཉྩནཾ;

ནཙྩགཱིཏེ པཡུཏྟོཧཾ, པཉྩངྒཏཱུརིཡམྷི ཙ.

‘‘ཡཾ ཡཾ ཡོནུཔཔཛྫཱམི, དེཝཏྟཾ ཨཐ མཱནུསཾ;

སབྦེ སཏྟེ ཨབྷིབྷོམི, ཝིཔུལོ ཧོཏི མེ ཡསོ.

‘‘ནམོ ཏེ པུརིསཱཛཉྙ, ནམོ ཏེ པུརིསུཏྟམ;

ཨཏྟཱནཾ ཏོསཡིཏྭཱན, པརེ ཏོསེསི ཏྭཾ མུནི.

‘‘པརིགྒཧེ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཧཱསཾ ཀཏྭཱན སུབྦཏེ;

ཨུཔཊྛཧིཏྭཱ སམྦུདྡྷཾ, ཏུསིཏཾ ཨུཔཔཛྫཧཾ.

‘‘སོལ༹སེཏོ ཀཔྤསཏེ, དྭིནཝཨེཀཙིནྟིཏཱ;

སཏྟརཏནསམྤནྣཱ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལཱ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ སམྤཏྟིཾ ཨཏྟནོ དུཀྑཝིམུཏྟིཉྩ ཀིཏྟནཝསེན ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེནྟོ ‘‘སུམུཏྟིཀོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ.

༤༣. ཏཏྠ སུམུཏྟིཀོཏི སུནྡརཱ ཨཙྩནྟིཀཏཱཡ ཨཔུནབྦྷཝིཀཱ མུཏྟི ཨེཏསྶཱཏི སུམུཏྟིཀོ. ཏསྶ པན ཝིམུཏྟིཡཱ པཱསཾསིཡཏཱཡ ཨཙྪརིཡཏཱཡ ཙ ཨཔྥོཊེནྟོ ཨཱཧ ‘‘སུམུཏྟིཀོ’’ཏི. པུན ཏཏྠ ཝིམུཏྟིཡཾ ཨཏྟནོ པསཱདསྶ དལ༹ྷབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘སཱཧུ སུམུཏྟིཀོམྷཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘སཱདྷུ སུཊྛུ མུཏྟིཀོ ཝཏམྷཱི’’ཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཀུཏོ པནཱཡཾ སུམུཏྟིཀཏཱ’’ཏི? ཀཱམཉྩཱཡཾ ཐེརོ སབྦསྨཱཔི ཝཊྚདུཀྑཏོ སུཝིམུཏྟོ, ཨཏྟནོ པན ཏཱཝ ཨུཔཊྛིཏཾ ཨཏིཝིཡ ཨནིཊྛབྷཱུཏཾ དུཀྑཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཏཱིཧི ཁུཛྫཀེཧཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཁུཛྫཀེཧཱིཏི ཁུཛྫསབྷཱཝེཧི, ཁུཛྫཱཀཱརེཧི ཝཱ. ནིསྶཀྐཝཙནཉྩེཏཾ མུཏྟསདྡཱཔེཀྑཱཡ. ཀསྶཀོ ཧི ཨཁུཛྫོཔི སམཱནོ ཏཱིསུ ཋཱནེསུ ཨཏྟཱནཾ ཁུཛྫཾ ཀཏྭཱ དསྶེཏི ལཱཡནེ ཀསནེ ཀུདྡཱལཀམྨེ ཙ. ཡོ ཧི པན ཀསྶཀོ ལཱཡནཱདཱིནི ཀརོཏི, ཏཱནིཔི ཨསིཏཱདཱིནི ཀུཊིལཱཀཱརཏོ ཁུཛྫཀཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ ‘‘ཏཱིཧི ཁུཛྫཀེཧཱི’’ཏི.

ཨིདཱནི ཏཱནི སརཱུཔཏོ དསྶེནྟོ ‘‘ཨསིཏཱསུ མཡཱ, ནངྒལཱསུ མཡཱ, ཁུདྡཀུདྡཱལཱསུ མཡཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏྠ ཨསིཏཱསུ མཡཱཏི ལཝིཏྟེཧི མཡཱ མུཏྟནྟི ཨཏྠོ. ནིསྶཀྐེ ཙེཏཾ བྷུམྨཝཙནཾ. སེསེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཔརེ པན ‘‘ཨསིཏཱསུ མཡཱཏི ལཝིཏྟེཧི ཀརཎབྷཱུཏེཧི མཡཱ ཁུཛྫིཏ’’ནྟི ཝདནྟི. ཏེསཾ མཏེན ཀརཎཏྠེ ཧེཏུམྷི ཝཱ བྷུམྨཝཙནཾ. ‘‘ནངྒལཱསཱུ’’ཏི ལིངྒཝིཔལླཱསཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ, ནངྒལེཧི ཀསིརེཧཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཏྟནཱ ཝལ༹ཉྫིཏཀུདྡཱལསྶ སབྷཱཝཏོ ཝལ༹ཉྫནེན ཝཱ ཨཔྤཀཏཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘ཁུདྡཀུདྡཱལཱསཱུ’’ཏི ‘‘ཀུཎྛཀུདྡཱལཱསཱུ’’ཏིཔི པཱལི༹. ཝལ༹ཉྫནེནེཝ ཨཏིཁིཎཁཎིཏྟེསཱུཏི ཨཏྠོ. ཨིདྷམེཝཱཏི མ-ཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ. ཨཐ ཝཱཔཱིཏི ཝཱ-སདྡོ ནིཔཱཏམཏྟཾ. གཱམཀེ ཋིཏཏྟཱ ཏཱནི ཨསིཏཱདཱིནི ཀིཉྩཱཔི ཨིདྷེཝ མམ སམཱིཔེཡེཝ, ཏཐཱཔི ཨལམེཝ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏུརིཏཝསེན ཙེཏཾ ཨཱམེཌིཏཝཙནཾ. ཛྷཱཡཱཏི ཕལསམཱཔཏྟིཛ྄ཛྷཱནཝསེན དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཏྠཾ དིབྦཝིཧཱརཱདིཝསེན ཙ ཛྷཱཡ. སུམངྒལཱཏི ཨཏྟཱནཾ ཨཱལཔཏི. ཛྷཱནེ པན ཨཱདརདསྶནཏྠཾ ཨཱམེཌིཏཾ ཀཏཾ. ཨཔྤམཏྟོ ཝིཧརཱཏི སཏིཔཉྙཱཝེཔུལླཔྤཏྟིཡཱ སབྦཏྠཀམེཝ ཨཔྤམཏྟོསི ཏྭཾ, ཏསྨཱ ཨིདཱནི སུཁཾ ཝིཧར, སུམངྒལ. ཀེཙི པན ‘‘ཨརཧཏྟཾ ཨཔྤཏྭཱ ཨེཝ ཝིཔསྶནཱཡ ཝཱིཐིཔཊིཔནྣཱཡ སཱསནེ སཉྫཱཏཱབྷིརཏིཡཱ ཡཐཱནུབྷཱུཏཾ གྷརཱཝཱསདུཀྑཾ ཛིགུཙྪནྟོ ཐེརོ ཨིམཾ གཱཐཾ ཝཏྭཱ པཙྪཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱི’’ཏི ཝདནྟི. ཏེསཾ མཏེན ‘‘ཛྷཱཡ ཨཔྤམཏྟོ ཝིཧརཱ’’ཏི པདཱནཾ ཨཏྠོ ཝིཔསྶནཱམགྒཝསེནཔི ཡུཛྫཏི ཨེཝ.

སུམངྒལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. སཱནུཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

མཏཾ ཝཱ ཨམྨ རོདནྟཱིཏི ཨཱཡསྨཏོ སཱནུཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོཔི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ པུཉྙཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཙཏུནཝུཏེ ཀཔྤེ སིདྡྷཏྠསྶ བྷགཝཏོ ཧཏྠཔཱདདྷོཝནམུཁཝིཀྑཱལནཱནཾ ཨཏྠཱཡ ཨུདཀཾ ཨུཔནེསི. སཏྠཱ ཧི བྷོཛནཀཱལེ ཧཏྠཔཱདེ དྷོཝིཏུཀཱམོ ཨཧོསི. སོ སཏྠུ ཨཱཀཱརཾ སལླཀྑེཏྭཱ ཨུདཀཾ ཨུཔནེསི. བྷགཝཱ ཧཏྠཔཱདེ དྷོཝིཏྭཱ བྷུཉྫིཏྭཱ མུཁཾ ཝིཀྑཱལེཏུཀཱམོ ཨཧོསི. སོ ཏམྤི ཉཏྭཱ མུཁོདཀཾ ཨུཔནེསི. སཏྠཱ མུཁཾ ཝིཀྑཱལེཏྭཱ མུཁདྷོཝནཀིཙྩཾ ནིཊྛཱཔེསི. ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡ ཏེན ཀརཱིཡམཱནཾ ཝེཡྻཱཝཙྩཾ སཱདིཡི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ ཨཉྙཏརསྶ ཨུཔཱསཀསྶ གེཧེ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. ཏསྨིཾ གབྦྷགཏེཡེཝ པིཏཱ པཝཱསཾ གཏོ, ཨུཔཱསིཀཱ དསམཱསཙྩཡེན པུཏྟཾ ཝིཛཱཡིཏྭཱ སཱནཱུཏིསྶ ནཱམཾ ཨཀཱསི. ཏསྨིཾ ཨནུཀྐམེན ཝཌྜྷནྟེ སཏྟཝསྶིཀཾཡེཝ ནཾ བྷིཀྑཱུནཾ སནྟིཀེ པབྦཱཛེསི, ‘‘ཨེཝམཡཾ ཨནནྟརཱཡོ ཝཌྜྷིཏྭཱ ཨཙྩནྟསུཁབྷཱགཱི བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ‘‘སོ སཱནུསཱམཎེརོ’’ཏི པཉྙཱཏོ པཉྙཝཱ ཝཏྟསམྤནྣོ བཧུསྶུཏོ དྷམྨཀཐིཀོ སཏྟེསུ མེཏྟཛ྄ཛྷཱསཡོ ཧུཏྭཱ དེཝམནུསྶཱནཾ པིཡོ ཨཧོསི མནཱཔོཏི སབྦཾ སཱནུསུཏྟེ ཨཱགཏནཡེན ཝེདིཏབྦཾ.

ཏསྶ ཨཏཱིཏཛཱཏིཡཾ མཱཏཱ ཡཀྑཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟི. ཏཾ ཡཀྑཱ ‘‘སཱནུཏྠེརསྶ ཨཡཾ མཱཏཱ’’ཏི གརུཙིཏྟིཀཱརབཧུལཱ ཧུཏྭཱ མཱནེནྟི. ཨེཝཾ གཙྪནྟེ ཀཱལེ པུཐུཛྫནབྷཱཝསྶ ཨཱདཱིནཝཾ ཝིབྷཱཝེནྟཾ ཝིཡ ཨེཀདིཝསཾ སཱནུསྶ ཡོནིསོ མནསིཀཱརཱབྷཱཝཱ ཨཡོནིསོ ཨུམྨུཛྫནྟསྶ ཝིབྦྷམིཏུཀཱམཏཱཙིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫི. ཏཾ ཏསྶ ཡཀྑིནིམཱཏཱ ཉཏྭཱ མནུསྶམཱཏུཡཱ ཨཱརོཙེསི – ‘‘ཏཝ པུཏྟོ, སཱནུ, ‘ཝིབྦྷམིསྶཱམཱི’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེསི, ཏསྨཱ ཏྭཾ –

‘‘སཱནུཾ པབུདྡྷཾ ཝཛྫཱསི, ཡཀྑཱནཾ ཝཙནཾ ཨིདཾ;

མཱཀཱསི པཱཔཀཾ ཀམྨཾ, ཨཱཝི ཝཱ ཡདི ཝཱ རཧོ.

‘‘སཙེ ཏྭཾ པཱཔཀཾ ཀམྨཾ, ཀརིསྶསི ཀརོསི ཝཱ;

ན ཏེ དུཀྑཱ པམུཏྱཏྠི, ཨུཔྤཙྩཱཔི པལཱཡཏོ’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༢༣༩; དྷ. པ. ཨཊྛ. ༢.༣༢༥ སཱནུསཱམཎེརཝཏྠུ) –

ཨེཝཾ བྷཎཱཧཱི’’ཏི. ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱ ཡཀྑིནིམཱཏཱ ཏཏྠེཝནྟརདྷཱཡི. མནུསྶམཱཏཱ པན ཏཾ སུཏྭཱ པརིདེཝསོཀསམཱཔནྣཱ ཙེཏོདུཀྑསམཔྤིཏཱ ཨཧོསི. ཨཐ སཱནུསཱམཎེརོ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ མཱཏུ སནྟིཀཾ ཨུཔགཏོ མཱཏརཾ རོདམཱནཾ དིསྭཱ ‘‘ཨམྨ, ཀིཾ ནིསྶཱཡ རོདསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ཏཾ ནིསྶཱཡཱ’’ཏི ཙ ཝུཏྟོ མཱཏུ ‘‘མཏཾ ཝཱ, ཨམྨ, རོདནྟི, ཡོ ཝཱ ཛཱིཝཾ ན དིསྶཏཱི’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༤༤. ཏསྶཏྠོ – ‘‘ཨམྨ, རོདནྟཱ ནཱམ ཉཱཏཀཱ མིཏྟཱ ཝཱ ཨཏྟནོ ཉཱཏཀཾ མིཏྟཾ ཝཱ མཏཾ ཨུདྡིསྶ རོདནྟི པརལོཀཾ གཏཏྟཱ, ཡོ ཝཱ ཉཱཏཀོ མིཏྟོ ཝཱ ཛཱིཝཾ ཛཱིཝནྟོ དེསནྟརཾ པཀྐནྟཏཱཡ ཙ ན དིསྶཏི, ཏཾ ཝཱ ཨུདྡིསྶ རོདནྟི, ཨུབྷཡམྤེཏཾ མཡི ན ཝིཛྫཏི, ཨེཝཾ སནྟེ ཛཱིཝནྟཾ དྷརམཱནཾ མཾ པུརཏོ ཋིཏཾ པསྶནྟཱི; ཀསྨཱ, ཨམྨ, རོདསི?མཾ ཨུདྡིསྶ ཏཝ རོདནསྶ ཀཱརཎམེཝ ནཏྠཱི’’ཏི.

ཏཾ སུཏྭཱ ཏསྶ མཱཏཱ ‘‘མརཎཉྷེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཡོ སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡ ཧཱིནཱཡཱཝཏྟཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༣.༦༣) སུཏྟཔདཱནུསཱརེན ཨུཔྤབྦཛནཾ ཨརིཡསྶ ཝིནཡེ མརཎནྟི དསྶེནྟཱི –

‘‘མཏཾ ཝཱ པུཏྟ རོདནྟི, ཡོ ཝཱ ཛཱིཝཾ ན དིསྶཏི;

ཡོ ཙ ཀཱམེ ཙཛིཏྭཱན, པུནརཱགཙྪཏེ ཨིདྷ.

‘‘ཏཾ ཝཱཔི པུཏྟ རོདནྟི, པུན ཛཱིཝཾ མཏོ ཧི སོ;

ཀུཀྐུལཱ༹ ཨུབྦྷཏོ ཏཱཏ, ཀུཀྐུལ༹ཾ པཏིཏུམིཙྪསཱི’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༢༣༩; དྷ. པ. ཨཊྛ. ༢.སཱནུསཱམཎེརཝཏྠུ) –

གཱཐཱདྭཡཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཀཱམེ ཙཛིཏྭཱནཱཏི ནེཀྑམྨཛ྄ཛྷཱསཡེན ཝཏྠུཀཱམེ པཧཱཡ, ཏཉྩ ཀིལེསཀཱམསྶ ཏདངྒཔྤཧཱནཝསེན ཝེདིཏབྦཾ. པབྦཛྫཱ ཧེཏྠ ཀཱམཔརིཙྩཱགོ ཨདྷིཔྤེཏོ. པུནརཱགཙྪཏེ ཨིདྷཱཏི ཨིདྷ གེཧེ པུནདེཝ ཨཱགཙྪཏི, ཧཱིནཱཡཱཝཏྟནཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ཏཾ ཝཱཔཱིཏི ཡོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིབྦྷམཏི, ཏཾ ཝཱཔི པུགྒལཾ མཏཾ ཝིཡམཱདིསིཡོ རོདནྟི. ཀསྨཱཏི ཙེ? པུན ཛཱིཝཾ མཏོ ཧི སོཏི ཝིབྦྷམནཏོ པཙྪཱ ཡོ ཛཱིཝནྟོ, སོ གུཎམརཎེན ཨཏྠཏོ མཏོཡེཝ. ཨིདཱནིསྶ སཝིསེསསཾཝེགཾ ཛནེཏུཾ ‘‘ཀུཀྐུལཱ༹’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏསྶཏྠོ – ‘‘ཨཧོརཏྟཾ ཨཱདིཏྟཾ ཝིཡ ཧུཏྭཱ ཌཧནཊྛེན ཀུཀྐུལ༹ནིརཡསདིསཏྟཱ ཀུཀྐུལཱ༹ གིཧིབྷཱཝཱ ཨནུཀམྤནྟིཡཱ མཡཱ ཨུབྦྷཏོ ཨུདྡྷཏོ, ཏཱཏ སཱནུ, ཀུཀྐུལ༹ཾ པཏིཏུཾ ཨིཙྪསི པཏིཏུཀཱམོསཱི’’ཏི.

ཏཾ སུཏྭཱ སཱནུསཱམཎེརོ སཾཝེགཛཱཏོ ཧུཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༢༡.༢༥-༢༩) –

‘‘བྷུཉྫནྟཾ སམཎཾ དིསྭཱ, ཝིཔྤསནྣམནཱཝིལཾ;

གྷཊེནོདཀམཱདཱཡ, སིདྡྷཏྠསྶ ཨདཱསཧཾ.

‘‘ནིམྨལོ ཧོམཧཾ ཨཛྫ, ཝིམལོ ཁཱིཎསཾསཡོ;

བྷཝེ ནིབྦཏྟམཱནསྶ, ཕལཾ ནིབྦཏྟཏེ སུབྷཾ.

‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཨུདཀཾ ཡམདཱསཧཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, དཀདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨེཀསཊྛིམྷིཏོ ཀཔྤེ, ཨེཀོཝ ཝིམལོ ཨཧུ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཐེརོ ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཝསེན ‘‘མཡ྄ཧཾ ཝིཔསྶནཱརམྦྷོ ཨརཧཏྟཔྤཏྟི ཙ ཛཱཏཱ’’ཏི ཨུདཱནཝསེན ཏམེཝ གཱཐཾ པཙྩུདཱཧཱསི.

སཱནུཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. རམཎཱིཡཝིཧཱརིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཡཐཱཔི བྷདྡོ ཨཱཛཉྙོཏི ཨཱཡསྨཏོ རམཎཱིཡཝིཧཱརིཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོཔི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཨེཀནཝུཏེ ཀཔྤེ ཝིཔསྶིཾ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཝནྡིཏྭཱ ཀོརཎྜཔུཔྥེཧི པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝེསུ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ ཨཉྙཏརསྶ སེཊྛིསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟོ ཡོབྦནམདེན ཀཱམེསུ མུཙྪཾ ཨཱཔནྣོ ཝིཧརཏི. སོ ཨེཀདིཝསཾ ཨཉྙཏརཾ པཱརདཱརིཀཾ རཱཛཔུརིསེཧི ཝིཝིདྷཱ ཀམྨཀཱརཎཱ ཀརཱིཡམཱནཾ དིསྭཱ སཾཝེགཛཱཏོ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པབྦཛི. པབྦཛིཏོ ཙ རཱགཙརིཏཏཱཡ ནིཙྩཀཱལཾ སུསམྨཊྛཾ པརིཝེཎཾ སཱུཔཊྛིཏཾ པཱནཱིཡཔརིབྷོཛནཱིཡཾ སུཔཉྙཏཾ མཉྩཔཱིཋཾ ཀཏྭཱ ཝིཧརཏི. ཏེན སོ རམཎཱིཡཝིཧཱརཱིཏྭེཝ པཉྙཱཡིཏྠ.

སོ རཱགུསྶནྣཏཱཡ ཨཡོནིསོ མནསི ཀརིཏྭཱ སཉྩེཏནིཀཾ སུཀྐཝིསྶཊྛིཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཛྫིཏྭཱ, ‘‘དྷིརཏྠུ, མཾ ཨེཝཾབྷཱུཏོ སདྡྷཱདེཡྻཾ བྷུཉྫེཡྻ’’ནྟི ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཧུཏྭཱ ‘‘ཝིབྦྷམིསྶཱམཱི’’ཏི གཙྪནྟོ ཨནྟརཱམགྒེ རུཀྑམཱུལེ ནིསཱིདི, ཏེན ཙ མགྒེན སཀཊེསུ གཙྪནྟེསུ ཨེཀོ སཀཊཡུཏྟོ གོཎོ པརིསྶམནྟོ ཝིསམཊྛཱནེ ཁལིཏྭཱ པཏི, ཏཾ སཱཀཊིཀཱ ཡུགཏོ མུཉྩིཏྭཱ ཏིཎོདཀཾ དཏྭཱ པརིསྶམཾ ཝིནོདེཏྭཱ པུནཔི དྷུརེ ཡོཛེཏྭཱ ཨགམཾསུ. ཐེརོ ཏཾ དིསྭཱ – ‘‘ཡཐཱཡཾ གོཎོ སཀིཾ ཁལིཏྭཱཔི ཨུཊྛཱཡ སཀིཾ དྷུརཾ ཝཧཏི, ཨེཝཾ མཡཱཔི ཀིལེསཝསེན སཀིཾ ཁལིཏེནཱཔི ཝུཊྛཱཡ སམཎདྷམྨཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཡོནིསོ ཨུམྨུཛྫནྟོ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཨུཔཱལིཏྠེརསྶ ཨཏྟནོ པཝཏྟིཾ ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ ཏེན ཝུཏྟཝིདྷིནཱ ཨཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཧིཏྭཱ སཱིལཾ པཱཀཏིཀཾ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༢༡.༣༥-༣༩) –

‘‘ཨཀྐནྟཉྩ པདཾ དིསྭཱ, ཙཀྐཱལངྐཱརབྷཱུསིཏཾ;

པདེནཱནུཔདཾ ཡནྟོ, ཝིཔསྶིསྶ མཧེསིནོ.

‘‘ཀོརཎྜཾ པུཔྥིཏཾ དིསྭཱ, སམཱུལཾ པཱུཛིཏཾ མཡཱ;

ཧཊྛོ ཧཊྛེན ཙིཏྟེན, ཨཝནྡིཾ པདམུཏྟམཾ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥམབྷིཔཱུཛཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘སཏྟཔཉྙཱསཀཔྤམྷི, ཨེཀོ ཝཱིཏམལོ ཨཧུཾ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཝིམུཏྟིསུཁཾ ཨནུབྷཝནྟོ ཨཏྟནོ པུབྦབྷཱགཔཊིཔཏྟིཡཱ སདྡྷིཾ ཨརིཡདྷམྨཱདྷིགམནདཱིཔནིཾ ‘‘ཡཐཱཔི བྷདྡོ ཨཱཛཉྙོ, ཁལིཏྭཱ པཏིཏིཊྛཏཱི’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༤༥. ཏཏྠ ཁལིཏྭཱཏི པཀྑལིཏྭཱ. པཏིཏིཊྛཏཱིཏི པཏིཊྛཧཏི, པུནདེཝ ཡཐཱཋཱནེ ཏིཊྛཏི. ཨེཝནྟི ཡཐཱ བྷདྡོ ཨུསབྷཱཛཱནཱིཡོ བྷཱརཾ ཝཧནྟོ པརིསྶམཔྤཏྟོ ཝིསམཊྛཱནཾ ཨཱགམྨ ཨེཀཝཱརཾ པཀྑལིཏྭཱ པཏིཏོ ན ཏཏྟཀེན དྷུརཾ ཚཌྜེཏི, ཐཱམཛཝཔརཀྐམསམྤནྣཏཱཡ པན ཁལིཏྭཱཔི པཏིཏིཊྛཏི, ཨཏྟནོ སབྷཱཝེནེཝ ཋཏྭཱ བྷཱརཾ ཝཧཏི, ཨེཝཾ ཀིལེསཔརིསྶམཔྤཏྟོ ཀིརིཡཱཔརཱདྷེན ཁལིཏྭཱ ཏཾ ཁལིཏཾ ཐཱམཝཱིརིཡསམྤཏྟིཏཱཡ པཊིཔཱཀཏིཀཾ ཀཏྭཱ མགྒསམྨཱདིཊྛིཡཱ དསྶནསམྤནྣཾ, ཏཏོ ཨེཝ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སཝནནྟེ ཨརིཡཱཡ ཛཱཏིཡཱ ཛཱཏཏཱཡ སཱཝཀཾ, ཏསྶ ཨུརེ ཝཱཡཱམཛནིཏཱབྷིཛཱཏིཏཱཡ ཨོརསཾ པུཏྟཾ བྷདྡཱཛཱནཱིཡསདིསཀིཙྩཏཱཡ ཨཱཛཱནཱིཡནྟི ཙ མཾ དྷཱརེཐ ཨུཔདྷཱརེཐཱཏི ཨཏྠོ.

རམཎཱིཡཝིཧཱརིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. སམིདྡྷིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

སདྡྷཱཡཱཧཾ པབྦཛིཏོཏི ཨཱཡསྨཏོ སམིདྡྷིཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏྟཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཙཏུནཝུཏེ ཀཔྤེ སིདྡྷཏྠཾ བྷགཝནྟཾ པསྶིཏྭཱ པསནྣམཱནསོ སཝཎྚཱནི པུཔྥཱནི ཀཎྞིཀབདྡྷཱནི གཧེཏྭཱ པཱུཛེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ སུགཏཱིསུཡེཝ པརིཝཏྟེནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ཛཱཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཏཾ ཀུལཾ དྷནདྷཉྙཱདཱིཧི ཝཌྜྷི, ཨཏྟབྷཱཝོ ཙསྶ ཨབྷིརཱུཔོ དསྶནཱིཡོ གུཎཝཱ ཨིཏི ཝིབྷཝསམིདྡྷིཡཱ ཙ གུཎསམིདྡྷིཡཱ ཙ སམིདྡྷཱིཏྭེཝ པཉྙཱཡིཏྠ. སོ བིམྦིསཱརསམཱགམེ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ བྷཱཝནཱཡ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟོ ཝིཧརནྟོ བྷགཝཏི ཏཔོདཱརཱམེ ཝིཧརནྟེ ཨེཀདིཝསཾ ཨེཝཾ ཙིནྟེསི – ‘‘ལཱབྷཱ ཝཏ མེ སཏྠཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ, སྭཱཀྑཱཏེ ཙཱཧཾ དྷམྨཝིནཡེ པབྦཛིཏོ, སབྲཧྨཙཱརཱི ཙ མེ སཱིལཝནྟོ ཀལྱཱཎདྷམྨཱ’’ཏི. ཏསྶེཝཾ ཙིནྟེནྟསྶ ཨུལཱ༹རཾ པཱིཏིསོམནསྶཾ ཨུདཔཱདི. ཏཾ ཨསཧནྟོ མཱརོ པཱཔིམཱ ཐེརསྶ ཨཝིདཱུརེ མཧནྟཾ བྷེརཝསདྡམཀཱསི, པཐཝིཡཱ ཨུནྡྲིཡནཀཱལོ ཝིཡ ཨཧོསི. ཐེརོ བྷགཝཏོ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི. བྷགཝཱ ‘‘མཱརོ ཏུཡ྄ཧཾ ཝིཙཀྑུཀམྨཱཡ ཙེཏེཏི, གཙྪ, བྷིཀྑུ ཏཏྠ ཨཙིནྟེཏྭཱ ཝིཧརཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཐེརོ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཝིཧརནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༢༡.༣༠-༣༤) –

‘‘ཀཎིཀཱརཾཝ ཛོཏནྟཾ, ནིསིནྣཾ པབྦཏནྟརེ;

ཨོབྷཱསེནྟཾ དིསཱ སབྦཱ, སིདྡྷཏྠཾ ནརསཱརཐིཾ.

‘‘དྷནུཾ ཨདྭེཛ྄ཛྷཾ ཀཏྭཱན, ཨུསུཾ སནྣཡ྄ཧཧཾ ཏདཱ;

པུཔྥཾ སཝཎྚཾ ཚེཏྭཱན, བུདྡྷསྶ ཨབྷིརོཔཡིཾ.

‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥམབྷིརོཔཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨེཀཔཉྙཱསིཏོ ཀཔྤེ, ཨེཀོ ཨཱསིཾ ཛུཏིནྡྷརོ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཝིཧརནྟསྶ ཐེརསྶ ཁཱིཎཱསཝབྷཱཝཾ ཨཛཱནནྟོ པུརིམནཡེནེཝ མཱརོ མཧནྟཾ བྷེརཝསདྡཾ ཨཀཱསི. ཏཾ སུཏྭཱ ཐེརོ ཨབྷཱིཏོ ཨཙྪམྦྷཱི ‘‘ཏཱདིསཱནཾ མཱརཱནཾ སཏམྤི སཧསྶམྤི མཡ྄ཧཾ ལོམམྤི ན ཀམྤེཏཱི’’ཏི ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ ‘‘སདྡྷཱཡཱཧཾ པབྦཛིཏོ’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༤༦. ཏཏྠ སདྡྷཱཡཱཏི དྷམྨཙྪནྡསམུཊྛཱནཱཡ ཀམྨཕལསདྡྷཱཡ ཙེཝ རཏནཏྟཡསདྡྷཱཡ ཙ. ཨཧནྟི ཨཏྟཱནཾ ནིདྡིསཏི. པབྦཛིཏོཏི ཨུཔགཏོ. ཨགཱརསྨཱཏི གེཧཏོ གྷརཱཝཱསཏོ ཝཱ. ཨནགཱརིཡནྟི པབྦཛྫཾ, སཱ ཧི ཡཾཀིཉྩི ཀསིཝཱཎིཛྫཱདིཀམྨཾ ‘ཨགཱརསྶ ཧིཏ’ནྟི ཨགཱརིཡཾ ནཱམ, ཏདབྷཱཝཏོ ‘‘ཨནགཱརིཡཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. སཏི པཉྙཱ ཙ མེ ཝུཌྜྷཱཏི སརཎལཀྑཎཱ སཏི, པཛཱནནལཀྑཎཱ པཉྙཱཏི ཨིམེ དྷམྨཱ ཝིཔསྶནཱཀྑཎཏོ པཊྛཱཡ མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ ཡཱཝ ཨརཧཏྟཱ མེ ཝུཌྜྷཱ ཝཌྜྷིཏཱ, ན དཱནི ཝཌྜྷེཏབྦཱ ཨཏྠི སཏིཔཉྙཱ ཝེཔུལླཔྤཏྟཱཏི དསྶེཏི. ཙིཏྟཉྩ སུསམཱཧིཏནྟི ཨཊྛསམཱཔཏྟིཝསེན ཙེཝ ལོཀུཏྟརསམཱདྷིཝསེན ཙ ཙིཏྟཾ མེ སུཊྛུ སམཱཧིཏཾ, ན དཱནི ཏསྶ སམཱདྷཱཏབྦཾ ཨཏྠི, སམཱདྷི ཝེཔུལླཔྤཏྟོཏི དསྶེཏི. ཏསྨཱ ཀཱམཾ ཀརསྶུ རཱུཔཱནཱིཏི པཱཔིམ མཾ ཨུདྡིསྶ ཡཱནི ཀཱནིཙི ཝིཔྤཀཱརཱནི ཡཐཱརུཙིཾ ཀརོཧི, ཏེཧི པན ནེཝ མཾ བྱཱདྷཡིསྶསི མམ སརཱིརཀམྤནམཏྟམྤི ཀཱཏུཾ ན སཀྑིསྶསི, ཀུཏོ ཙིཏྟཉྙཐཏྟཾ? ཏསྨཱ ཏཝ ཀིརིཡཱ ཨཔྤཊིཙྪིཏཔཧེནཀཾ ཝིཡ ན ཀིཉྩི ཨཏྠཾ སོདྷེཏི, ཀེཝལཾ ཏཝ ཙིཏྟཝིགྷཱཏམཏྟཕལཱཏི ཐེརོ མཱརཾ ཏཛྫེསི. ཏཾ སུཏྭཱ མཱརོ ‘‘ཛཱནཱཏི མཾ སམཎོ’’ཏི ཏཏྠེཝནྟརདྷཱཡི.

སམིདྡྷིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. ཨུཛྫཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ནམོ ཏེ བུདྡྷ ཝཱིརཏྠཱུཏི ཨཱཡསྨཏོ ཨུཛྫཡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཀརོནྟོ ཨིཏོ དྭཱནཝུཏེ ཀཔྤེ ཏིསྶཾ བྷགཝནྟཾ པསྶིཏྭཱ པསནྣམཱནསོ ཀཎིཀཱརཔུཔྥེཧི པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ ཨཉྙཏརསྶ སོཏྟིཡབྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, ཨུཛྫཡོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ ཧུཏྭཱ ཏཏྠ སཱརཾ ཨཔསྶནྟོ ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟིཡཱ ཙོདིཡམཱནོ ཝེལུ༹ཝནཾ གནྟྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཙརིཡཱནུཀཱུལཾ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝིཧརནྟོ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༢༡.༡-༤) –

‘‘ཀཎིཀཱརཾ པུཔྥིཏཾ དིསྭཱ, ཨོཙིནིཏྭཱནཧཾ ཏདཱ;

ཏིསྶསྶ ཨབྷིརོཔེསིཾ, ཨོགྷཏིཎྞསྶ ཏཱདིནོ.

‘‘དྭེནཝུཏེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥམབྷིརོཔཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘པཉྩཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཨརུཎཔཱཎཱིཏི ཝིསྶུཏོ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཏྭཱ བྷགཝཏོ ཐོམནཱཀཱརེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ ‘‘ནམོ ཏེ བུདྡྷ ཝཱིརཏྠཱུ’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༤༧. ཏཏྠ ནམོཏི པཎཱམཀིཏྟནཾ. ཏེཏི པཎཱམཀིརིཡཱཡ སམྤདཱནཀིཏྟནཾ, ཏུཡ྄ཧནྟི ཨཏྠོ. བུདྡྷ ཝཱིརཱཏི ཙ བྷགཝཏོ ཨཱལཔནཾ. བྷགཝཱ ཧི ཡཐཱ ཨབྷིཉྙེཡྻཱདིབྷེདསྶ ཨཏྠསྶ ཨབྷིཉྙེཡྻཱདིབྷེདེན སཡམྦྷཱུཉཱཎེན ཨནཝསེསཏོ བུདྡྷཏྟཱ ‘‘བུདྡྷོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ པཉྩནྣམྤི མཱརཱནཾ ཨབྷིཔྤམདྡནཝསེན པདཧནྟེན མཧཏཱ ཝཱིརིཡེན སམནྣཱགཏཏྟཱ ‘‘ཝཱིརོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཏྠཱུཏི ཧོཏུ, ཏསྶ ‘‘ནམོ’’ཏི ཨིམིནཱ སམྦནྡྷོ. ཝིཔྤམུཏྟོསི སབྦདྷཱིཏི སབྦེཧི ཀིལེསེཧི སབྦསྨིཉྩ སངྑཱརགཏེ ཝིཔྤམུཏྟོ ཝིསཾཡུཏྟོ ཨསི བྷཝསི, ན ཏཡཱ ཀིཉྩི ཨཝིཔྤམུཏྟཾ ནཱམ ཨཏྠི, ཡཏོཧཾ ཏུཡ྄ཧཱཔདཱནེ ཝིཧརཾ, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོཏི ཏུཡ྄ཧཾ ཏཝ ཨཔདཱནེ ཨོཝཱདེ གཏམགྒེ པཊིཔཏྟིཙརིཡཱཡ ཝིཧརཾ ཡཐཱསཏྟི ཡཐཱབལཾ པཊིཔཛྫནྟོ ཀཱམཱསཝཱདཱིནཾ ཙཏུནྣམྤི ཨཱསཝཱནཾ སུཔྤཧཱིནཏྟཱ ཨནཱསཝོ ཝིཧརཱམི, ཏཱདིསསྶ ནམོ ཏེ བུདྡྷ-ཝཱིརཏྠཱུཏི.

ཨུཛྫཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. སཉྫཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཡཏོ ཨཧནྟི ཨཱཡསྨཏོ སཉྫཡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོཔི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ པུཉྙཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ མཧཏི པཱུགེ སཾཀིཏྟིཝསེན ཝཏྠུཾ སངྒྷརིཏྭཱ རཏནཏྟཡཾ ཨུདྡིསྶ པུཉྙཾ ཀརོནྟོ སཡཾ དལིདྡོ ཧུཏྭཱ ནེསཾ གཎཱདཱིནཾ པུཉྙཀིརིཡཱཡ བྱཱཝཊོ ཨཧོསི. ཀཱལེན ཀཱལཾ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ པསནྣམཱནསོ བྷིཀྑཱུནཉྩ ཏཾ ཏཾ ཝེཡྻཱཝཙྩཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟོ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ སུགཏཱིསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ ཝིབྷཝསམྤནྣསྶ བྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི སཉྫཡོ ནཱམ ནཱམེན, སོ ཝཡཔྤཏྟོ བྲཧྨཱཡུཔོཀྑརསཱཏིཨཱདིཀེ ཨབྷིཉྙཱཏེ བྲཱཧྨཎེ སཱསནེ ཨབྷིཔྤསནྣེ དིསྭཱ སཉྫཱཏཔྤསཱདོ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམི. ཏསྶ སཏྠཱ དྷམྨཾ དེསེསི. སོ དྷམྨཾ སུཏྭཱ སོཏཱཔནྣོ ཨཧོསི. ཨཔརབྷཱགེ པབྦཛི. པབྦཛནྟོ ཙ ཁུརགྒེཡེཝ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསཱི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༠.༥༡-༥༥) –

‘‘ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ, མཧཱཔཱུགགཎོ ཨཧུ;

ཝེཡྻཱཝཙྩཀརོ ཨཱསིཾ, སབྦཀིཙྩེསུ ཝཱཝཊོ.

‘‘དེཡྻདྷམྨོ ཙ མེ ནཏྠི, སུགཏསྶ མཧེསིནོ;

ཨཝནྡིཾ སཏྠུནོ པཱདེ, ཝིཔྤསནྣེན ཙེཏསཱ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཝེཡྻཱཝཙྩཾ ཨཀཱསཧཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཝེཡྻཱཝཙྩསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨིཏོ ཙ ཨཊྛམེ ཀཔྤེ, རཱཛཱ ཨཱསིཾ སུཙིནྟིཏོ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཚལ༹བྷིཉྙོ པན ཧུཏྭཱ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ ‘‘ཡཏོ ཨཧཾ པབྦཛིཏོ’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༤༨. ཏཏྠ ཡཏོ ཨཧཾ པབྦཛིཏོཏི ཡཏོ པབྷུཏི ཡཏོ པཊྛཱཡ ཨཧཾ པབྦཛིཏོ. པབྦཛིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ནཱབྷིཛཱནཱམི སངྐཔྤཾ, ཨནརིཡཾ དོསསཾཧིཏནྟི རཱགཱདིདོསསཾཧིཏཾ ཏཏོ ཨེཝ ཨནརིཡཾ ནིཧཱིནཾ, ཨརིཡེཧི ཝཱ ཨནརཎཱིཡཏཱཡ ཨནརིཡེཧི ཨརཎཱིཡཏཱཡ ཙ ཨནརིཡཾ པཱཔཀཾ ཨཱརམྨཎེ ཨབྷཱུཏགུཎཱདིསངྐཔྤནཏོ ‘‘སངྐཔྤོ’’ཏི ལདྡྷནཱམཾ ཀཱམཝིཏཀྐཱདིམིཙྪཱཝིཏཀྐཾ ཨུཔྤཱདིཏཾ ནཱབྷིཛཱནཱམཱིཏི, ‘‘ཁུརགྒེཡེཝ མཡཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྟ’’ནྟི ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི.

སཉྫཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. རཱམཎེཡྻཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཙིཧཙིཧཱབྷིནདིཏེཏི ཨཱཡསྨཏོ རཱམཎེཡྻཀཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ སིཁིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ པུཔྥེཧི པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟོ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ སུགཏཱིསུ ཨེཝ པརིཝཏྟེནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ ཨིབྦྷཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཛེཏཝནཔཊིགྒཧཎེ སཉྫཱཏཔྤསཱདོ པབྦཛིཏྭཱ ཙརིཡཱནུཀཱུལཾ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝིཧརཏི. ཏསྶ ཨཏྟནོ སམྤཏྟིཡཱ པབྦཛིཏསཱརུཔྤཱཡ ཙ པཊིཔཏྟིཡཱ པཱསཱདིཀབྷཱཝཏོ རཱམཎེཡྻཀོཏྭེཝ སམཉྙཱ ཨཧོསི. ཨཐེཀདིཝསཾ མཱརོ ཐེརཾ བྷིཾསཱཔེཏུཀཱམོ བྷེརཝསདྡཾ ཨཀཱསི. ཏཾ སུཏྭཱ ཐེརོ ཐིརཔཀཏིཏཱཡ ཏེན ཨསནྟསནྟོ ‘‘མཱརོ ཨཡ’’ནྟི ཉཏྭཱ ཏཏྠ ཨནཱདརཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཙིཧཙིཧཱབྷིནདིཏེ’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༤༩. ཏཏྠ ཙིཧཙིཧཱབྷིནདིཏེཏི ཙིཧཙིཧཱཏི ཨབྷིཎྷཾ པཝཏྟསདྡཏཱཡ ‘‘ཙིཧཙིཧཱ’’ཏི ལདྡྷནཱམཱནཾ ཝཊྚཀཱནཾ ཨབྷིནཱདནིམིཏྟཾ, ཝིརཝཧེཏཱུཏི ཨཏྠོ. སིཔྤིཀཱབྷིརུཏེཧི ཙཱཏི སིཔྤིཀཱ ཝུཙྩནྟི དེཝཀཱ པརནཱམཀཱ གེལཉྙེན ཚཱཏཀིསདཱརཀཱཀཱརཱ སཱཁཱམིགཱ. ‘‘མཧཱཀལནྡཀཱ’’ཏི ཀེཙི, སིཔྤིཀཱནཾ ཨབྷིརུཏེཧི མཧཱཝིརཝེཧི, ཧེཏུམྷི ཙེཏཾ ཀརཎཝཙནཾ, ཏཾ ཧེཏཱུཏི ཨཏྠོ. ན མེ ཏཾ ཕནྡཏི ཙིཏྟནྟི མམ ཙིཏྟཾ ན ཕནྡཏི ན ཙཝཏི. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཨིམསྨིཾ ཨརཉྙེ ཝིརཝཧེཏུ སིཔྤིཀཱབྷིརུཏཧེཏུ ཝིཡ, པཱཔིམ, ཏཝ ཝིསྶརཀརཎཧེཏུ མམ ཙིཏྟཾ ཀམྨཊྛཱནཏོ ན པརིཔཏཏཱིཏི. ཏཏྠ ཀཱརཎམཱཧ ‘‘ཨེཀཏྟནིརཏཉྷི མེ’’ཏི. ཧི-སདྡོ ཧེཏུ ཨཏྠོ, ཡསྨཱ མམ ཙིཏྟཾ གཎསངྒཎིཀཾ པཧཱཡ ཨེཀཏྟེ ཨེཀཱིབྷཱཝེ, བཧིདྡྷཱ ཝཱ ཝིཀྑེཔཾ པཧཱཡ ཨེཀཏྟེ ཨེཀགྒཏཱཡ, ཨེཀཏྟེ ཨེཀསབྷཱཝེ ཝཱ ནིབྦཱནེ ནིརཏཾ ཨབྷིརཏཾ, ཏསྨཱ ཀམྨཊྛཱནཏོ ན ཕནྡཏི ན ཙཝཏཱིཏི, ཨིམཾ ཀིར གཱཐཾ ཝདནྟོ ཨེཝ ཐེརོ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༢༡.༥-༩) –

‘‘སུཝཎྞཝཎྞོ བྷགཝཱ, སཏརཾསཱི པཏཱཔཝཱ;

ཙངྐམནཾ སམཱརཱུལ༹ྷོ, མེཏྟཙིཏྟོ སིཁཱིསབྷོ.

‘‘པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, ཝནྡིཏྭཱ ཉཱཎམུཏྟམཾ;

མིནེལཔུཔྥཾ པགྒཡ྄ཧ, བུདྡྷསྶ ཨབྷིརོཔཡིཾ.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥམབྷིཔཱུཛཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨེཀཱུནཏིཾསཀཔྤམྷི, སུམེགྷགྷནནཱམཀོ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨཡམེཝ ཙ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎགཱཐཱ ཨཧོསི.

རཱམཎེཡྻཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. ཝིམལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

དྷརཎཱི ཙ སིཉྩཏི ཝཱཏི ཨཱཡསྨཏོ ཝིམལཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོཔི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ སངྑདྷམནཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཏསྨིཾ སིཔྤེ ནིཔྥཏྟིཾ གཏོ ཨེཀདིཝསཾ ཝིཔསྶིཾ བྷགཝནྟཾ པསྶིཏྭཱ པསནྣམཱནསོ སངྑདྷམནེན པཱུཛཾ ཀཏྭཱ ཏཏོ པཊྛཱཡ ཀཱལེན ཀཱལཾ སཏྠུ ཨུཔཊྛཱནཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ‘‘ཨནཱགཏེ མེ ཝིམལོ ཝིསུདྡྷོ ཀཱཡོ ཧོཏཱུ’’ཏི བོདྷིརུཀྑཾ གནྡྷོདཀེཧི ནྷཱཔེསི, ཙེཏིཡངྒཎབོདྷིཡངྒཎེསུ ཨཱསནཱནི དྷོཝཱཔེསི, བྷིཀྑཱུནམྤི ཀིལིཊྛེ སམཎཔརིཀྑཱརེ དྷོཝཱཔེསི.

སོ ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ དེཝེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཙ པརིཝཏྟེནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ ཨིབྦྷཀུལེ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ མཱཏུཀུཙྪིཡཾ ཝསནྟསྶ ནིཀྑམནྟསྶ ཙ ཀཱཡོ པིཏྟསེམྷཱདཱིཧི ཨསཾཀིལིཊྛོ པདུམཔལཱསེ ཨུདཀབིནྡུ ཝིཡ ཨལགྒོ པཙྪིམབྷཝིཀབོདྷིསཏྟསྶ ཝིཡ སུཝིསུདྡྷོ ཨཧོསི, ཏེནསྶ ཝིམལོཏྭེཝ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ ཝཡཔྤཏྟོ རཱཛགཧཔྤཝེསནེ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཀོསལརཊྛེ པབྦཏགུཧཱཡཾ ཝིཧརཏི. ཨཐེཀདིཝསཾ ཙཱཏུདྡཱིཔིཀམཧཱམེགྷོ སཀལཾ ཙཀྐཝཱལ༹གབྦྷཾ པཏྠརིཏྭཱ པཱཝསྶི. ཝིཝཊྚཊྛཱཡིམྷི བུདྡྷཱནཾ ཙཀྐཝཏྟཱིནཉྩ དྷརམཱནཀཱལེ ཨེཝ ཀིར ཨེཝཾ ཝསྶཏི. གྷམྨཔརིལཱ༹ཧཝཱུཔསམཏོ ཨུཏུསཔྤཱཡལཱབྷེན ཐེརསྶ ཙིཏྟཾ སམཱཧིཏཾ ཨཧོསི ཨེཀགྒཾ. སོ སམཱཧིཏཙིཏྟོ ཏཱཝདེཝ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༠.༥༦-༦༠) –

‘‘ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ, ཨཧོསིཾ སངྑདྷམྨཀོ;

ནིཙྩུཔཊྛཱནཡུཏྟོམྷི, སུགཏསྶ མཧེསིནོ.

‘‘ཨུཔཊྛཱནཕལཾ པསྶ, ལོཀནཱཐསྶ ཏཱདིནོ;

སཊྛི ཏཱུརིཡསཧསྶཱནི, པརིཝཱརེནྟི མཾ སདཱ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཨུཔཊྛཧིཾ མཧཱཨིསིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཨུཔཊྛཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཙཏུཝཱིསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, མཧཱནིགྒྷོསནཱམཀཱ;

སོལ༹སཱསིཾསུ རཱཛཱནོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལཱ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཀཏཀིཙྩཏཱཡ ཏུཊྛམཱནསོ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེནྟོ ‘‘དྷརཎཱི ཙ སིཉྩཏི ཝཱཏི མཱལུཏོ’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༥༠. ཏཏྠ དྷརཎཱིཏི པཐཝཱི, སཱ ཧི སཀལཾ དྷརཱདྷརཾ དྷཱརེཏཱིཏི ‘‘དྷརཎཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. སིཉྩཏཱིཏི སམནྟཏོ ནབྷཾ པཱུརེཏྭཱ ཨབྷིཔྤཝསྶཏོ མཧཱམེགྷསྶ ཝུཊྛིདྷཱརཱཧི སིཉྩཏི. ཝཱཏི མཱལུཏོཏི ཨུདཀཕུསིཏསམྨིསྶཏཱཡ སཱིཏལོ ཝཱཏོ ཝཱཡཏི. ཝིཛྫུཏཱ ཙརཏི ནབྷེཏི ཏཏྠ ཏཏྠ གཛྫཏཱ གལ༹གལཱ༹ཡཏཱ མཧཱམེགྷཏོ ནིཙྪརནྟིཡོ སཏེརཏཱ ཨཱཀཱསེ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཝིཙརནྟི. ཨུཔསམནྟི ཝིཏཀྐཱཏི ཨུཏུསཔྤཱཡསིདྡྷེན སམཐཝིཔསྶནཱདྷིགམེན པུབྦབྷཱགེ ཏདངྒཱདིཝསེན ཝཱུཔསནྟཱ ཧུཏྭཱ ཀཱམཝིཏཀྐཱདཡོ སབྦེཔི ནཝ མཧཱཝིཏཀྐཱ ཨརིཡམགྒཱདྷིགམེན ཨུཔསམནྟི. ཨནཝསེསཏོ སམུཙྪིཛྫནྟཱིཏི. ཝཏྟམཱནསམཱིཔཏཱཡ ཨརིཡམགྒཀྑཎཾ ཝཏྟམཱནཾ ཀཏྭཱ ཝདཏི. ཨཏཱིཏཏྠེ ཝཱ ཨེཏཾ པཙྩུཔྤནྣཝཙནཾ. ཙིཏྟཾ སུསམཱཧིཏཾ མམཱཏི ཏཏོ ཨེཝ ལོཀུཏྟརསམཱདྷིནཱ མམ ཙིཏྟཾ སུཊྛུ སམཱཧིཏཾ, ན དཱནི ཏསྶ སམཱདྷཱནེ ཀིཉྩི ཀཱཏབྦཾ ཨཏྠཱིཏི ཐེརོ ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི.

ཝིམལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

པཉྩམཝགྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. ཚཊྛཝགྒོ

༡. གོདྷིཀཱདིཙཏུཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཝསྶཏི དེཝོཏིཨཱདིཀཱ ཙཏསྶོ – གོདྷིཀོ, སུབཱཧུ, ཝལླིཡོ, ཨུཏྟིཡོཏི ཨིམེསཾ ཙཏུནྣཾ ཐེརཱནཾ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨིམེཔི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརཱ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟཱ ཨིཏོ ཙཏུནཝུཏེ ཀཔྤེ སིདྡྷཏྠསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྭཱ ཨཉྙམཉྙཾ སཧཱཡཱ ཧུཏྭཱ ཝིཙརིཾསུ. ཏེསུ ཨེཀོ སིདྡྷཏྠཾ བྷགཝནྟཾ པིཎྜཱཡ ཙརནྟཾ དིསྭཱ ཀཊཙྪུབྷིཀྑཾ ཨདཱསི. དུཏིཡོ པསནྣཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཝནྡིཏྭཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཎྷི. ཏཏིཡོ པསནྣཙིཏྟོ ཨེཀེན པུཔྥཧཏྠེན བྷགཝནྟཾ པཱུཛེསི. ཙཏུཏྠོ སུམནཔུཔྥེཧི པཱུཛམཀཱསི. ཨེཝཾ ཏེ སཏྠརི ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ པསུཏེན ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ པུན ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ སཧཱཡཀཱ ཧུཏྭཱ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཀཱལེ པཱཝཱཡཾ ཙཏུནྣཾ མལླརཱཛཱནཾ པུཏྟཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟིཾསུ. ཏེསཾ གོདྷིཀོ, སུབཱཧུ, ཝལླིཡོ, ཨུཏྟིཡོཏི ནཱམཱནི ཨཀཾསུ. ཨཉྙམཉྙཾ པིཡསཧཱཡཱ ཨཧེསུཾ. ཏེ ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན ཀཔིལཝཏྠུཾ ཨགམཾསུ. ཏསྨིཉྩ སམཡེ སཏྠཱ ཀཔིལཝཏྠུཾ གནྟྭཱ ནིགྲོདྷཱརཱམེ ཝསནྟོ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ དསྶེཏྭཱ སུདྡྷོདནཔྤམུཁེ སཀྱརཱཛཱནོ དམེསི. ཏདཱ ཏེཔི ཙཏྟཱརོ མལླརཱཛཔུཏྟཱ པཱཊིཧཱརིཡཾ དིསྭཱ ལདྡྷཔྤསཱདཱ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཀམྨཾ ཀརོནྟཱ ནཙིརསྶེཝ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༡.༡-༢༣) –

‘‘སུཝཎྞཝཎྞཾ སམྦུདྡྷཾ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧཾ;

པཝརཱ ཨབྷིནིཀྑནྟཾ, ཝནཱ ནིབྦནམཱགཏཾ.

‘‘ཀཊཙྪུབྷིཀྑཾ པཱདཱསིཾ, སིདྡྷཏྠསྶ མཧེསིནོ;

པཉྙཱཡ ཨུཔསནྟསྶ, མཧཱཝཱིརསྶ ཏཱདིནོ.

‘‘པདེནཱནུཔདཱཡནྟཾ, ནིབྦཱཔེནྟེ མཧཱཛནཾ;

ཨུལཱ༹རཱ ཝིཏྟི མེ ཛཱཏཱ, བུདྡྷེ ཨཱདིཙྩབནྡྷུནེ.

‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ དཱནམདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བྷིཀྑཱདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘སཏྟཱསཱིཏིམྷིཏོ ཀཔྤེ, མཧཱརེཎུསནཱམཀཱ;

སཏྟརཏནསམྤནྣཱ, སཏྟེཏེ ཙཀྐཝཏྟིནོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

གོདྷིཀོ ཐེརོ.

‘‘སུཝཎྞཝཎྞཾ སམྦུདྡྷཾ, ནིསབྷཱཛཱནིཡཾ ཡཐཱ;

ཏིདྷཱཔབྷིནྣཾ མཱཏངྒཾ, ཀུཉྫརཾཝ མཧེསིནཾ.

‘‘ཨོབྷཱསེནྟཾ དིསཱ སབྦཱ, ཨུལུ༹རཱཛཾཝ པཱུརིཏཾ;

རཐིཡཾ པཊིཔཛྫནྟཾ, ལོཀཛེཊྛཾ ཨཔསྶཧཾ.

‘‘ཉཱཎེ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ, པགྒཧེཏྭཱན ཨཉྫལིཾ;

པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, སིདྡྷཏྠམབྷིཝཱདཡིཾ.

‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཀམྨམཀརིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཉཱཎསཉྙཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཏེསཏྟཏིམྷིཏོ ཀཔྤེ, སོལ༹སཱསུཾ ནརུཏྟམཱ;

སཏྟརཏནསམྤནྣཱ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལཱ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

སུབཱཧུཏྠེརོ.

‘‘ཏིཝརཱཡཾ ནིཝཱསཱིཧཾ, ཨཧོསིཾ མཱལིཀོ ཏདཱ;

ཨདྡསཾ ཝིརཛཾ བུདྡྷཾ, སིདྡྷཏྠཾ ལོཀཔཱུཛིཏཾ.

‘‘པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, པུཔྥཧཏྠམདཱསཧཾ;

ཡཏྠ ཡཏྠུཔཔཛྫཱམི, ཏསྶ ཀམྨསྶ ཝཱཧསཱ.

‘‘ཨནུབྷོམི ཕལཾ ཨིཊྛཾ, པུབྦེ སུཀཏམཏྟནོ;

པརིཀྑིཏྟོ སུམལླེཧི, པུཔྥདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥམབྷིརོཔཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, པུཔྥཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཙཏུནྣཝུཏུཔཱདཱཡ, ཋཔེཏྭཱ ཝཏྟམཱནཀཾ;

པཉྩརཱཛསཏཱ ཏཏྠ, ནཛྫསམསནཱམཀཱ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཝལླིཡོ ཐེརོ.

‘‘སིདྡྷཏྠསྶ བྷགཝཏོ, ཛཱཏིཔུཔྥམདཱསཧཾ;

པཱདེསུ སཏྟ པུཔྥཱནི, ཧཱསེནོཀིརིཏཱནི མེ.

‘‘ཏེན ཀམྨེནཧཾ ཨཛྫ, ཨབྷིབྷོམི ནརཱམརེ;

དྷཱརེམི ཨནྟིམཾ དེཧཾ, སམྨཱསམྦུདྡྷསཱསནེ.

‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥམབྷིརོཔཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, པུཔྥཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘སམནྟགནྡྷནཱམཱསུཾ, ཏེརས ཙཀྐཝཏྟིནོ;

ཨིཏོ པཉྩམཀེ ཀཔྤེ, ཙཱཏུརནྟཱ ཛནཱདྷིཔཱ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི. (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༡.༡-༢༣);

ཨུཏྟིཡོ ཐེརོ.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨིམེ ཙཏྟཱརོཔི ཐེརཱ ལོཀེ པཱཀཊཱ པཉྙཱཏཱ རཱཛརཱཛམཧཱམཏྟེཧི སཀྐཏཱ གརུཀཏཱ ཧུཏྭཱ ཨརཉྙེ སཧེཝ ཝིཧརནྟི. ཨཐེཀདཱ རཱཛཱ བིམྦིསཱརོ ཏེ ཙཏྟཱརོ ཐེརེ རཱཛགཧཾ ཨུཔགཏེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཏེམཱསཾ ཝསྶཱཝཱསཏྠཱཡ ནིམནྟེཏྭཱ ཏེསཾ པཱཊིཡེཀྐཾ ཀུཊིཀཱཡོ ཀཱརེཏྭཱ སཏིསམྨོསེན ན ཚཱདེསི. ཐེརཱ ཨཙྪནྣཱསུ ཀུཊིཀཱསུ ཝིཧརནྟི. ཝསྶཀཱལེ དེཝོ ན ཝསྶཏི. རཱཛཱ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཀཱརཎཾ དེཝོ ན ཝསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེནྟོ, ཏཾ ཀཱརཎཾ ཉཏྭཱ, ཏཱ ཀུཊིཀཱཡོ ཚཱདཱཔེཏྭཱ, མཏྟིཀཱཀམྨཾ ཙིཏྟཀམྨཉྩ ཀཱརཱཔེཏྭཱ, ཀུཊིཀཱམཧཾ ཀརོནྟོ མཧཏོ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ དཱནཾ ཨདཱསི. ཐེརཱ རཉྙོ ཨནུཀམྤཱཡ ཀུཊིཀཱཡོ པཝིསིཏྭཱ མེཏྟཱསམཱཔཏྟིཡོ སམཱཔཛྫིཾསུ. ཨཐུཏྟརཔཱཙཱིནདིསཏོ མཧཱམེགྷོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཐེརཱནཾ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱནཀྑཎེཡེཝ ཝསྶིཏུཾ ཨཱརབྷི. ཏེསུ གོདྷིཀཏྠེརོ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ སཧ མེགྷགཛྫིཏེན –

༥༡.

‘‘ཝསྶཏི དེཝོ ཡཐཱ སུགཱིཏཾ, ཚནྣཱ མེ ཀུཊིཀཱ སུཁཱ ནིཝཱཏཱ;

ཙིཏྟཾ སུསམཱཧིཏཉྩ མཡ྄ཧཾ, ཨཐ ཙེ པཏྠཡསི པཝསྶ དེཝཱ’’ཏི. –

ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཝསྶཏཱིཏི སིཉྩཏི ཝུཊྛིདྷཱརཾ པཝེཙྪཏི. དེཝོཏི མེགྷོ. ཡཐཱ སུགཱིཏནྟི སུནྡརགཱིཏཾ ཝིཡ གཛྫནྟོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. མེགྷོ ཧི ཝསྶནཀཱལེ སཏཔཊལསཧསྶཔཊལོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཐནཡནྟོ ཝིཛྫུཏཱ ནིཙྪཱརེནྟོཝ སོབྷཏི, ན ཀེཝལོ. ཏསྨཱ སིནིདྡྷམདྷུརགམྦྷཱིརནིགྒྷོསོ ཝསྶཏི དེཝོཏི དསྶེཏི. ཏེན སདྡཏོ ཨནུཔཔཱིལི༹ཏཾ ཨཱཧ ‘‘ཚནྣཱ མེ ཀུཊིཀཱ སུཁཱ ནིཝཱཏཱ’’ཏི. ཡཐཱ ན དེཝོ ཝསྶཏི, ཨེཝཾ ཏིཎཱདཱིཧི ཚཱདིཏཱ ཨཡཾ མེ ཀུཊིཀཱ, ཏེན ཝུཊྛིཝསྶེན ཨནུཔཔཱིལི༹ཏཾ ཨཱཧ. པརིབྷོགསུཁསྶ ཨུཏུསཔྤཱཡཨུཏུསུཁསྶ ཙ སབྦྷཱཝཏོ སུཁཱ. ཕུསིཏགྒལ༹པིཧིཏཝཱཏཔཱནཏཱཧི ཝཱཏཔརིསྶཡརཧིཏཱ. ཨུབྷཡེནཔི ཨཱཝཱསསཔྤཱཡཝསེན ཨནུཔཔཱིལི༹ཏཾ ཨཱཧ. ཙིཏྟཾ སུསམཱཧིཏཉྩ མཡ྄ཧནྟི ཙིཏྟཉྩ མམ སུཊྛུ སམཱཧིཏཾ ཨནུཏྟརསམཱདྷིནཱ ནིབྦཱནཱརམྨཎེ སུཊྛུ ཨཔྤིཏཾ, ཨེཏེན ཨབྦྷནྟརཔརིསྶཡཱབྷཱཝཏོ ཨཔྤོསྶུཀྐཏཾ དསྶེཏི. ཨཐ ཙེ པཏྠཡསཱིཏི ཨཐ ཨིདཱནི པཏྠཡསི ཙེ, ཡདི ཨིཙྪསི. པཝསྶཱཏི སིཉྩ ཨུདཀཾ པགྒྷར ཝུཊྛིདྷཱརཾ པཝེཙྪ. དེཝཱཏི མེགྷཾ ཨཱལཔཏི.

གོདྷིཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. སུབཱཧུཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

༥༢. ཨིཏརེཧི ཝུཏྟགཱཐཱསུ ཏཏིཡཔདེ ཨེཝ ཝིསེསོ. ཏཏྠ སུབཱཧུནཱ ཝུཏྟགཱཐཱཡཾ ཙིཏྟཾ སུསམཱཧིཏཉྩ ཀཱཡེཏི མམ ཙིཏྟཾ ཀརཛཀཱཡེ ཀཱཡགཏཱསཏིབྷཱཝནཱཝསེན སུཊྛུ སམཱཧིཏཾ སམྨདེཝ ཨཔྤིཏཾ. ཨཡཉྷི ཐེརོ ཀཱཡགཏཱསཏིབྷཱཝནཱཝསེན པཊིལདྡྷཛྷཱནཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏཾ སནྡྷཱཡཱཧ ‘‘ཙིཏྟཾ སུསམཱཧིཏཉྩ ཀཱཡེ’’ཏི.

སུབཱཧུཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. ཝལླིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

༥༣. ཝལླིཡཏྠེརགཱཐཱཡཾ ཏསྶཾ ཝིཧརཱམི ཨཔྤམཏྟོཏི ཏསྶཾ ཀུཊིཀཱཡཾ ཨཔྤམཱདཔཊིཔཏྟིཡཱ མཏྠཀཾ པཱཔིཏཏྟཱ ཨཔྤམཏྟོ ཨརིཡཝིཧཱརཱུཔསཾཧིཏེན དིབྦཝིཧཱརཱདིསཾཧིཏེན ཙ ཨིརིཡཱཔཐཝིཧཱརེན ཝིཧརཱམི, ཨཏྟབྷཱཝཾ པཝཏྟེམཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཝལླིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ

༤. ཨུཏྟིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

༥༤. ཨུཏྟིཡཏྠེརེན ཝུཏྟགཱཐཱཡཾ ཨདུཏིཡོཏི ཨསཧཱཡོ, ཀིལེསསངྒཎིཀཱཡ གཎསངྒཎིཀཱཡ ཙ ཝིརཧིཏོཏི ཨཏྠོ.

ཨུཏྟིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཙཏུནྣཾ ཐེརཱནཾ གཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. ཨཉྫནཝནིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨཱསནྡིཾ ཀུཊིཀཾ ཀཏྭཱཏི ཨཱཡསྨཏོ ཨཉྫནཝནིཡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ སུདསྶནོ ནཱམ མཱལཱཀཱརོ ཧུཏྭཱ སུམནཔུཔྥེཧི བྷགཝནྟཾ པཱུཛེཏྭཱ ཨཉྙམྤི ཏཏྠ ཏཏྠ བཧུཾ པུཉྙཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཨཀཱསི. ཨཐ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཝེསཱལིཡཾ ཝཛྫིརཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏསྶ ཝཡཔྤཏྟཀཱལེ ཝཛྫིརཊྛེ ཨཝུཊྛིབྷཡཾ བྱཱདྷིབྷཡཾ ཨམནུསྶབྷཡནྟི ཏཱིཎི བྷཡཱནི ཨུཔྤཛྫིཾསུ. ཏཾ སབྦཾ རཏནསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ (ཁུ. པཱ. ཨཊྛ. རཏནསུཏྟཝཎྞནཱ; སུ. ནི. ཨཊྛ. ༡.རཏནསུཏྟཝཎྞནཱ) ཝུཏྟནཡེན ཝེདིཏབྦཾ. བྷགཝཏི པན ཝེསཱལིཾ པཝིཊྛེ བྷཡེསུ ཙ ཝཱུཔསནྟེསུ སཏྠུ དྷམྨདེསནཱཡ སམྦཧུལཱནཾ དེཝམནུསྶཱནཾ དྷམྨཱབྷིསམཡེ ཙ ཛཱཏེ ཨཡཾ རཱཛཀུམཱརོ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛི. ཡཐཱ ཙཱཡཾ ཨེཝཾ ཨནནྟརཾ ཝུཙྩམཱནཱ ཙཏྟཱརོཔི ཛནཱ. ཏེཔི ཧི ཨིམསྶ སཧཱཡབྷཱུཏཱ ལིཙྪཝིརཱཛཀུམཱརཱ ཨེཝཾ ཨིམིནཱཝ ནཱིཧཱརེན པབྦཛིཾསུ. ཀསྶཔསམྦུདྡྷཀཱལེཔི སཧཱཡཱ ཧུཏྭཱ ཨིམིནཱ སཧེཝ པབྦཛིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཨཀཾསུ, པདུམུཏྟརསྶཔི བྷགཝཏོ པཱདམཱུལེ ཀུསལབཱིཛརོཔནཱདིཾ ཨཀཾསཱུཏི. ཏཏྠཱཡཾ ཀཏཔུབྦཀིཙྩོ སཱཀེཏེ ཨཉྫནཝནེ སུསཱནཊྛཱནེ ཝསནྟོ ཨུཔཀཊྛཱཡ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཱཡ མནུསྶེཧི ཚཌྜིཏཾ ཛིཎྞཀཾ ཨཱསནྡིཾ ལབྷིཏྭཱ ཏཾ ཙཏཱུསུ པཱསཱཎེསུ ཋཔེཏྭཱ ཨུཔརི ཏིརིཡཉྩ ཏིཎཱདཱིཧི ཚཱདེཏྭཱ དྭཱརཾ ཡོཛེཏྭཱ ཝསྶཾ ཨུཔགཏོ. པཋམམཱསེཡེཝ གྷཊེནྟོ ཝཱཡམནྟོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༡.༢༤-༢༨) –

‘‘སུདསྶནོཏི ནཱམེན, མཱལཱཀཱརོ ཨཧཾ ཏདཱ;

ཨདྡསཾ ཝིརཛཾ བུདྡྷཾ, ལོཀཛེཊྛཾ ནརཱསབྷཾ.

‘‘ཛཱཏིཔུཔྥཾ གཧེཏྭཱན, པཱུཛཡིཾ པདུམུཏྟརཾ;

ཝིསུདྡྷཙཀྑུ སུམནོ, དིབྦཙཀྑུཾ སམཛ྄ཛྷགཾ.

‘‘ཨེཏིསྶཱ པུཔྥཔཱུཛཱཡ, ཙིཏྟསྶ པཎིདྷཱིཧི ཙ;

ཀཔྤཱནཾ སཏསཧསྶཾ, དུགྒཏིཾ ནུཔཔཛྫཧཾ.

‘‘སོལ༹སཱསིཾསུ རཱཛཱནོ, དེཝུཏྟརསནཱམཀཱ;

ཚཏྟིཾསམྷི ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལཱ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཝིམུཏྟིསུཁཾ པཊིསཾཝེདེནྟོ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ ཡཐཱལདྡྷཾ སམྤཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཱིཏིཝེགེན ཨུདཱནེནྟོ ‘‘ཨཱསནྡིཾ ཀུཊིཀཾ ཀཏྭཱ’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༥༥. ཏཏྠ ཨཱསནྡིཾ ཀུཊིཀཾ ཀཏྭཱཏི ཨཱསནྡཱི ནཱམ དཱིགྷཔཱདཀཾ ཙཏུརསྶཔཱིཋཾ, ཨཱཡཏཾ ཙཏུརསྶམྤི ཨཏྠིཡེཝ, ཡཏྠ ནིསཱིདིཏུམེཝ སཀྐཱ, ན ནིཔཛྫིཏུཾ ཏཾ ཨཱསནྡིཾ ཀུཊིཀཾ ཀཏྭཱ ཝཱསཏྠཱཡ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེན ཀུཊིཀཾ ཀཏྭཱ ཡཐཱ ཏཏྠ ནིསིནྣསྶ ཨུཏུཔརིསྶཡཱབྷཱཝེན སུཁེན སམཎདྷམྨཾ ཀཱཏུཾ སཀྐཱ, ཨེཝཾ ཀུཊིཀཾ ཀཏྭཱ. ཨེཏེན པརམུཀྐཾསགཏཾ སེནཱསནེ ཨཏྟནོ ཨཔྤིཙྪཏཾ སནྟུཊྛིཉྩ དསྶེཏི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ –

‘‘པལླངྐེན ནིསིནྣསྶ, ཛཎྞུཀེནཱབྷིཝསྶཏི;

ཨལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཱཡ, པཧིཏཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ’’ཏི. (ཐེརགཱ. ༩༨༥; མི. པ. ༦.༡.༡);

ཨཔརེ ‘‘ཨཱསནྡིཀུཊིཀ’’ནྟི པཱཋཾ ཝཏྭཱ ‘‘ཨཱསནྡིཔྤམཱཎཾ ཀུཊིཀཾ ཀཏྭཱ’’ཏི ཨཏྠཾ ཝདནྟི. ཨཉྙེ པན ‘‘ཨཱསནནིསཛྫཱདིགཏེ མནུསྶེ ཨུདྡིསྶ མཉྩཀསྶ ཨུཔརི ཀཏཀུཊིཀཱ ཨཱསནྡཱི ནཱམ, ཏཾ ཨཱསནྡིཾ ཀུཊིཀཾ ཀཏྭཱ’’ཏི ཨཏྠཾ ཝདནྟི. ཨོགྒཡ྄ཧཱཏི ཨོགཱཧེཏྭཱ ཨནུཔཝིསིཏྭཱ. ཨཉྫནཾ ཝནནྟི ཨེཝཾནཱམཀཾ ཝནཾ, ཨཉྫནཝཎྞཔུཔྥབྷཱཝཏོ ཧི ཨཉྫནཱ ཝུཙྩནྟི ཝལླིཡོ, ཏབྦཧུལཏཱཡ ཏཾ ཝནཾ ‘‘ཨཉྫནཝན’’ནྟི ནཱམཾ ལབྷི. ཨཔརེ པན ‘‘ཨཉྫནཱ ནཱམ མཧཱགཙྪཱ’’ཏི ཝདནྟི, ཏཾ ཨཉྫནཝནཾ ཨོགྒཡ྄ཧ ཨཱསནྡིཀཾ ཀུཊིཀཾ ཀཏྭཱ ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསནནྟི ཝིཧརཏཱ མཡཱཏི ཝཙནསེསེནེཝ ཡོཛནཱ. ཨིདམེཝ ཙ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཾ ཨཧོསཱིཏི.

ཨཉྫནཝནིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. ཀུཊིཝིཧཱརིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཀོ ཀུཊིཀཱཡནྟི ཨཱཡསྨཏོ ཀུཊིཝིཧཱརིཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཨཱཀཱསེན གཙྪནྟསྶ ‘‘ཨུདཀདཱནཾ དསྶཱམཱི’’ཏི སཱིཏལཾ ཨུདཀཾ གཧེཏྭཱ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ ཨུདྡྷམྨུཁོ ཧུཏྭཱ ཨུཀྑིཔི. སཏྠཱ ཏསྶ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཉཏྭཱ པསཱདསཾཝཌྜྷནཏྠཾ ཨཱཀཱསེ ཋིཏོཝ སམྤཊིཙྪི. སོ ཏེན ཨནཔྤཀཾ པཱིཏིསོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེསི. སེསཾ ཨཉྫནཝནིཡཏྠེརསྶ ཝཏྠུམྷི ཝུཏྟསདིསམེཝ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཨཡཾ ཀིར ཝུཏྟནཡེན པབྦཛིཏྭཱ ཀཏཔུབྦཀིཙྩོ ཝིཔསྶནཾ ཨནུཡུཉྫནྟོ སཱཡཾ ཁེཏྟསམཱིཔེན གཙྪནྟོ དེཝེ ཕུསཱཡནྟེ ཁེཏྟཔཱལཀསྶ པུཉྙཾ ཏིཎཀུཊིཾ དིསྭཱ པཝིསིཏྭཱ ཏཏྠ ཏིཎསནྠཱརཀེ ནིསཱིདི. ནིསིནྣམཏྟོཝ ཨུཏུསཔྤཱཡཾ ལབྷིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༡.༢༩-༣༥) –

‘‘སུཝཎྞཝཎྞཾ སམྦུདྡྷཾ, གཙྪནྟཾ ཨནིལཉྫསེ;

གྷཏཱསནཾཝ ཛལིཏཾ, ཨཱདིཏྟཾཝ ཧུཏཱསནཾ.

‘‘པཱཎིནཱ ཨུདཀཾ གཡ྄ཧ, ཨཱཀཱསེ ཨུཀྑིཔིཾ ཨཧཾ;

སམྤཊིཙྪི མཧཱཝཱིརོ, བུདྡྷོ ཀཱརུཎིཀོ ཨིསི.

‘‘ཨནྟལིཀྑེ ཋིཏོ སཏྠཱ, པདུམུཏྟརནཱམཀོ;

མམ སངྐཔྤམཉྙཱཡ, ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསཐ.

‘‘ཨིམིནཱ དཀདཱནེན, པཱིཏིཨུཔྤཱདནེན ཙ;

ཀཔྤསཏསཧསྶམྤི, དུགྒཏིཾ ནུཔཔཛྫཏི.

‘‘ཏེན ཀམྨེན དྭིཔདིནྡ, ལོཀཛེཊྛ ནརཱསབྷ;

པཏྟོམྷི ཨཙལཾ ཋཱནཾ, ཧིཏྭཱ ཛཡཔརཱཛཡཾ.

‘‘སཧསྶརཱཛནཱམེན, ཏཡོ ཏེ ཙཀྐཝཏྟིནོ;

པཉྩསཊྛིཀཔྤསཏེ, ཙཱཏུརནྟཱ ཛནཱདྷིཔཱ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཐེརེ ཏཏྠ ནིསིནྣེ ཁེཏྟཔཱལཀོ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀོ ཀུཊིཀཱཡ’’ནྟི ཨཱཧ. ཏཾ སུཏྭཱ ཐེརོ ‘‘བྷིཀྑུ ཀུཊིཀཱཡ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཡིདཾ ཁེཏྟཔཱལསྶ ཐེརསྶ ཙ ཝཙནཾ ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ཀཏྭཱ –

༥༦.

‘‘ཀོ ཀུཊིཀཱཡཾ བྷིཀྑུ ཀུཊིཀཱཡཾ, ཝཱིཏརཱགོ སུསམཱཧིཏཙིཏྟོ;

ཨེཝཾ ཛཱནཱཧི ཨཱཝུསོ, ཨམོགྷཱ ཏེ ཀུཊིཀཱ ཀཏཱ’’ཏི. –

ཏཐཱརཱུཔེན སངྒཱིཏིཾ ཨཱརོཔིཏཾ.

ཏཏྠ ཀོ ཀུཊིཀཱཡནྟི, ‘‘ཨིམིསྶཾ ཀུཊིཀཱཡཾ ཀོ ནིསིནྣོ’’ཏི ཁེཏྟཔཱལསྶ པུཙྪཱཝཙནཾ. ཏསྶ བྷིཀྑུ ཀུཊིཀཱཡནྟི ཐེརསྶ པཊིཝཙནདཱནཾ. ཨཐ ནཾ ཨཏྟནོ ཨནུཏྟརདཀྑིཎེཡྻབྷཱཝཏོ ཏཾ ཀུཊིཔརིབྷོགཾ ཨནུམོདཱཔེཏྭཱ ཨུལཱ༹རཾ ཏམེཝ པུཉྙཾ པཏིཊྛཱཔེཏུཾ ‘‘ཝཱིཏརཱགོ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏསྶཏྠོ – ཨེཀོ བྷིནྣཀིལེསོ བྷིཀྑུ ཏེ ཀུཊིཀཱཡཾ ནིསིནྣོ, ཏཏོ ཨེཝ སོ ཨགྒམགྒེན སབྦསོ སམུཙྪིནྣརཱགཏཱཡ ཝཱིཏརཱགོ ཨནུཏྟརསམཱདྷིནཱ ནིབྦཱནཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ སུཊྛུ སམཱཧིཏཙིཏྟཏཱཡ སུསམཱཧིཏཙིཏྟོ, ཨིམཉྩ ཨཏྠཾ, ཨཱཝུསོ ཁེཏྟཔཱལ, ཡཐཱཧཾ ཝདཱམི, ཨེཝཾ ཛཱནཱཧི སདྡཧ ཨདྷིམུཙྩསྶུ. ཨམོགྷཱ ཏེ ཀུཊིཀཱ ཀཏཱ ཏཡཱ ཀཏཱ ཀུཊིཀཱ ཨམོགྷཱ ཨཝཉྫྷཱ སཕལཱ སཨུདྲཡཱ, ཡསྨཱ ཨརཧཏཱ ཁཱིཎཱསཝེན པརིབྷུཏྟཱ. སཙེ ཏྭཾ ཨནུམོདསི, ཏཾ ཏེ བྷཝིསྶཏི དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡཱཏི.

ཏཾ སུཏྭཱ ཁེཏྟཔཱལོ ‘‘ལཱབྷཱ ཝཏ མེ, སུལདྡྷཾ ཝཏ མེ, ཡསྶ མེ ཀུཊིཀཱཡཾ ཨེདིསོ ཨཡྻོ པཝིསིཏྭཱ ནིསཱིདཏཱི’’ཏི པསནྣཙིཏྟོ ཨནུམོདནྟོ ཨཊྛཱསི. ཨིམཾ པན ཏེསཾ ཀཐཱསལླཱཔཾ བྷགཝཱ དིབྦཱཡ སོཏདྷཱཏུཡཱ སུཏྭཱ ཨནུམོདནཉྩསྶ ཉཏྭཱ ཏམྦྷཱཝིནིཾ སམྤཏྟིཾ ཝིབྷཱཝེནྟོ ཁེཏྟཔཱལཾ ཨིམཱཧི གཱཐཱཧི ཨཛ྄ཛྷབྷཱསི –

‘‘ཝིཧཱསི ཀུཊིཡཾ བྷིཀྑུ, སནྟཙིཏྟོ ཨནཱསཝོ;

ཏེན ཀམྨཝིཔཱཀེན, དེཝིནྡོ ཏྭཾ བྷཝིསྶསི.

‘‘ཚཏྟིཾསཀྑཏྟུཾ དེཝིནྡོ, དེཝརཛྫཾ ཀརིསྶསི;

ཙཏུཏྟིཾསཀྑཏྟུཾ ཙཀྐཝཏྟཱི, རཱཛཱ རཊྛེ བྷཝིསྶསི;

རཏནཀུཊི ནཱམ པཙྩེཀབུདྡྷོ, ཝཱིཏརཱགོ བྷཝིསྶསཱི’’ཏི.

ཀུཊིཀཱཡཾ ལདྡྷཝིསེསཏྟཱ པན ཐེརསྶ ཏཏོ པབྷུཏི ཀུཊིཝིཧཱརཱིཏྭེཝ སམཉྙཱ ཨུདཔཱདི. ཨཡམེཝ ཙ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎགཱཐཱཔི ཨཧོསཱིཏི.

ཀུཊིཝིཧཱརིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. དུཏིཡཀུཊིཝིཧཱརིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨཡམཱཧུ པུརཱཎིཡཱཏི ཨཱཡསྨཏོ ཀུཊིཝིཧཱརིཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ པསནྣམཱནསོ པརིལཱ༹ཧཀཱལེ ནལ༹ཝིལཱིཝེཧི ཝིརཙིཏཾ བཱིཛནིཾ ཨདཱསི. ཏཾ སཏྠཱ ཨནུམོདནགཱཐཱཡ སམྤཧཾསེསི. སེསཾ ཡདེཏྠ ཝཏྟབྦཾ, ཏཾ ཨཉྫནཝནིཡཏྠེརཝཏྠུམྷི ཝུཏྟསདིསམེཝ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཨཡཾ ཀིར ཝུཏྟནཡེན པབྦཛིཏྭཱ ཨཉྙཏརཱཡ པུརཱཎཀུཊིཀཱཡ ཝིཧརནྟོ སམཎདྷམྨཾ ཨཙིནྟེཏྭཱ, ‘‘ཨཡཾ ཀུཊིཀཱ ཛིཎྞཱ, ཨཉྙཾ ཀུཊིཀཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ནཝཀམྨཝསེན ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེསི. ཏསྶ ཨཏྠཀཱམཱ དེཝཏཱ སཾཝེགཛནནཏྠཾ ཨིམཾ ཨུཏྟཱནོབྷཱསཾ གམྦྷཱིརཏྠཾ ‘‘ཨཡམཱཧུ’’ཏི གཱཐམཱཧ.

༥༧. ཏཏྠ ཨཡནྟི ཨཱསནྣཔཙྩཀྑཝཙནཾ. ཨཱཧཱུཏི ཨཧོསཱིཏི ཨཏྠོ. གཱཐཱསུཁཏྠཉྷི དཱིགྷཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ. པུརཱཎིཡཱཏི པུརཱཏནཱི ཨདྡྷགཏཱ. ཨཉྙཾ པཏྠཡསེ ནཝཾ ཀུཊིནྟི ཨིམིསྶཱ ཀུཊིཡཱ པུརཱཎབྷཱཝེན ཛིཎྞཏཱཡ ཨིཏོ ཨཉྙཾ ཨིདཱནི ནིབྦཏྟནཱིཡཏཱཡ ནཝཾ ཀུཊིཾ པཏྠཡསེ པཏྠེསི ཨཱསཱིསསི. སབྦེན སབྦཾ པན ཨཱསཾ ཀུཊིཡཱ ཝིརཱཛཡ པུརཱཎིཡཾ ཝིཡ ནཝཱཡམྤི ཀུཊིཡཾ ཨཱསཾ ཏཎྷཾ ཨཔེཀྑཾ ཝིརཱཛེཧི, སབྦསོ ཏཏྠ ཝིརཏྟཙིཏྟོ ཧོཧི. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ དུཀྑཱ བྷིཀྑུ པུན ནཝཱ ནཱམ ཀུཊི བྷིཀྑུ པུན ཨིདཱནི ནིབྦཏྟིཡམཱནཱ དུཀྑཱཝཧཏྟཱ དུཀྑཱ, ཏསྨཱ ཨཉྙཾ ནཝཾ དུཀྑཾ ཨནུཔྤཱདེནྟོ ཡཐཱནིབྦཏྟཱཡཾ པུརཱཎིཡཾཡེཝ ཀུཊིཡཾ ཋཏྭཱ ཨཏྟནཱ ཀཏབྦཾ ཀརོཧཱིཏི. ཨཡཉྷེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, ‘‘ཨཡཾ པུརཱཎཱི ཏིཎཀུཊིཀཱ ཛིཎྞཱ’’ཏི ཨཉྙཾ ནཝཾ ཏིཎཀུཊིཀཾ ཀཱཏུཾ ཨིཙྪསི, ན སམཎདྷམྨཾ, ཨེཝཾ ཨིཙྪནྟོ པན བྷཱཝནཱཡ ཨནནུཡུཉྫནེན པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟིཡཱ ཨནཏིཝཏྟནཏོ ཨཱཡཏིཾ ཨཏྟབྷཱཝཀུཊིམྤི པཏྠེནྟོ ཀཱཏུཾ ཨིཙྪནྟོཡེཝ ནཱམ ཧོཏི. སཱ པན ནཝཱ ཏིཎཀུཊི ཝིཡ ཀརཎདུཀྑེན ཏཏོ བྷིཡྻོཔི ཛརཱམརཎསོཀཔརིདེཝཱདིདུཀྑསཾསཊྛཏཱཡ དུཀྑཱ, ཏསྨཱ ཏིཎཀུཊིཡཾ ཝིཡ ཨཏྟབྷཱཝཀུཊིཡཾ ཨཱསཾ ཨཔེཀྑཾ ཝིརཱཛཡ སབྦསོ ཏཏྠ ཝིརཏྟཙིཏྟོ ཧོཧི, ཨེཝཾ ཏེ ཝཊྚདུཀྑཾ ན བྷཝིསྶཏཱིཏི. དེཝཏཱཡ ཙ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ཐེརོ སཾཝེགཛཱཏོ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ གྷཊེནྟོ ཝཱཡམནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༡.༣༦-༤༦) –

‘‘པདུམུཏྟརབུདྡྷསྶ, ལོཀཛེཊྛསྶ ཏཱདིནོ;

ཏིཎཏྠརེ ནིསིནྣསྶ, ཨུཔསནྟསྶ ཏཱདིནོ.

‘‘ནལ༹མཱལཾ གཧེཏྭཱན, བནྡྷིཏྭཱ བཱིཛནིཾ ཨཧཾ;

བུདྡྷསྶ ཨུཔནཱམེསིཾ, དྭིཔདིནྡསྶ ཏཱདིནོ.

‘‘པཊིགྒཧེཏྭཱ སབྦཉྙཱུ, བཱིཛནིཾ ལོཀནཱཡཀོ;

མམ སངྐཔྤམཉྙཱཡ, ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསཐ.

‘‘ཡཐཱ མེ ཀཱཡོ ནིབྦཱཏི, པརིལཱ༹ཧོ ན ཝིཛྫཏི;

ཏཐེཝ ཏིཝིདྷགྒཱིཧི, ཙིཏྟཾ ཏཝ ཝིམུཙྩཏུ.

‘‘སབྦེ དེཝཱ སམཱགཙྪུཾ, ཡེ ཀེཙི ཝནནིསྶིཏཱ;

སོསྶཱམ བུདྡྷཝཙནཾ, ཧཱསཡནྟཉྩ དཱཡཀཾ.

‘‘ནིསིནྣོ བྷགཝཱ ཏཏྠ, དེཝསངྒྷཔུརཀྑཏོ;

དཱཡཀཾ སམྤཧཾསེནྟོ, ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསཐ.

‘‘ཨིམིནཱ བཱིཛནིདཱནེན, ཙིཏྟསྶ པཎིདྷཱིཧི ཙ;

སུབྦཏོ ནཱམ ནཱམེན, ཙཀྐཝཏྟཱི བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཏེན ཀམྨཱཝསེསེན, སུཀྐམཱུལེན ཙོདིཏོ;

མཱལུཏོ ནཱམ ནཱམེན, ཙཀྐཝཏྟཱི བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཨིམིནཱ བཱིཛནིདཱནེན, སམྨཱནཝིཔུལེན ཙ;

ཀཔྤསཏསཧསྶམྤི, དུགྒཏིཾ ནུཔཔཛྫཏི.

‘‘ཏིཾསཀཔྤསཧསྶམྷི, སུབྦཏཱ ཨཊྛཏིཾས ཏེ;

ཨེཀཱུནཏིཾསསཧསྶེ, ཨཊྛ མཱལུཏནཱམཀཱ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟེ པན པཏིཊྛིཏོ ‘‘ཨཡཾ མེ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཡཱ ཨངྐུསབྷཱུཏཱ’’ཏི ཏམེཝ གཱཐཾ པཙྩུདཱཧཱསི. སཱཡེཝ ཙ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎགཱཐཱ ཨཧོསི. ཀུཊིཨོཝཱདེན ལདྡྷཝིསེསཏྟཱ ཙསྶ ཀུཊིཝིཧཱརཱིཏྭེཝ སམཉྙཱ ཨཧོསཱིཏི.

དུཏིཡཀུཊིཝིཧཱརིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. རམཎཱིཡཀུཊིཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

རམཎཱིཡཱ མེ ཀུཊིཀཱཏི ཨཱཡསྨཏོ རམཎཱིཡཀུཊིཀཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོཔི ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུསལབཱིཛརོཔནཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིཏོ ཨཊྛཱརསཀཔྤསཏམཏྠཀེ ཨཏྠདསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ བུདྡྷཱརཧཾ ཨཱསནཾ བྷགཝཏོ ཨདཱསི. པུཔྥེཧི ཙ བྷགཝནྟཾ པཱུཛེཏྭཱ པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཝནྡིཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི. སེསཾ ཨཉྫནཝནིཡཏྠེརསྶ ཝཏྠུམྷི ཝུཏྟསདིསམེཝ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཨཡཾ ཀིར ཝུཏྟནཡེན པབྦཛིཏྭཱ ཀཏཔུབྦཀིཙྩོ ཝཛྫིརཊྛེ ཨཉྙཏརསྨིཾ གཱམཀཱཝཱསེ ཀུཊིཀཱཡཾ ཝིཧརཏི, སཱ ཧོཏི ཀུཊིཀཱ ཨབྷིརཱུཔཱ དསྶནཱིཡཱ པཱསཱདིཀཱ སུཔརིཀམྨཀཏབྷིཏྟིབྷཱུམིཀཱ ཨཱརཱམཔོཀྑརཎིརཱམཎེཡྻཱདིསམྤནྣཱ མུཏྟཱཛཱལསདིསཝཱལིཀཱཀིཎྞབྷཱུམིབྷཱགཱ ཐེརསྶ ཙ ཝཏྟསམྤནྣཏཱཡ སུསམྨཊྛངྒཎཏཱདིནཱ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ རམཎཱིཡཏརཱ ཧུཏྭཱ ཏིཊྛཏི. སོ ཏཏྠ ཝིཧརནྟོ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༡.༤༧-༥༢) –

‘‘ཀཱནནཾ ཝནམོགྒཡ྄ཧ, ཨཔྤསདྡཾ ནིརཱཀུལཾ;

སཱིཧཱསནཾ མཡཱ དིནྣཾ, ཨཏྠདསྶིསྶ ཏཱདིནོ.

‘‘མཱལཱཧཏྠཾ གཧེཏྭཱན, ཀཏྭཱ ཙ ནཾ པདཀྑིཎཾ;

སཏྠཱརཾ པཡིརུཔཱསིཏྭཱ, པཀྐཱམིཾ ཨུཏྟརཱམུཁོ.

‘‘ཏེན ཀམྨེན དྭིཔདིནྡ, ལོཀཛེཊྛ ནརཱསབྷ;

སནྣིབྦཱཔེམི ཨཏྟཱནཾ, བྷཝཱ སབྦེ སམཱུཧཏཱ.

‘‘ཨཊྛཱརསཀཔྤསཏེ, ཡཾ དཱནམདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, སཱིཧཱསནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨིཏོ སཏྟཀཔྤསཏེ, སནྣིབྦཱཔཀཁཏྟིཡོ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཐེརེ ཏཏྠ ཝིཧརནྟེ ཀུཊིཀཱཡ རམཎཱིཡབྷཱཝཏོ ཝིཧཱརཔེཀྑཀཱ མནུསྶཱ ཏཏོ ཏཏོ ཨཱགནྟྭཱ ཀུཊིཾ པསྶནྟི. ཨཐེཀདིཝསཾ ཀཏིཔཡཱ དྷུཏྟཛཱཏིཀཱ ཨིཏྠིཡོ ཏཏྠ གཏཱ ཀུཊིཀཱཡ རམཎཱིཡབྷཱཝཾ དིསྭཱ, ‘‘ཨེཏྠ ཝསནྟོ ཨཡཾ སམཎོ སིཡཱ ཨམྷེཧི ཨཱཀཌྜྷནཱིཡཧདཡོ’’ཏི ཨདྷིཔྤཱཡེན – ‘‘རམཎཱིཡཾ ཝོ, བྷནྟེ, ཝསནཊྛཱནཾ. མཡམྤི རམཎཱིཡརཱུཔཱ པཋམཡོབྦནེ ཋིཏཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨིཏྠིཀུཏྟཱདཱིནི དསྶེཏུཾ ཨཱརབྷིཾསུ. ཐེརོ ཨཏྟནོ ཝཱིཏརཱགབྷཱཝཾ པཀཱསེནྟོ ‘‘རམཎཱིཡཱ མེ ཀུཊིཀཱ, སདྡྷཱདེཡྻཱ མནོརམཱ’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༥༨. ཏཏྠ རམཎཱིཡཱ མེ ཀུཊིཀཱཏི ‘‘རམཎཱིཡཱ ཏེ, བྷནྟེ, ཀུཊིཀཱ’’ཏི ཡཾ ཏུམྷེཧི ཝུཏྟཾ, ཏཾ སཙྩཾ. ཨཡཾ མམ ཝསནཀུཊིཀཱ རམཎཱིཡཱ མནུཉྙརཱུཔཱ, སཱ ཙ ཁོ སདྡྷཱདེཡྻཱ, ‘‘ཨེཝརཱུཔཱཡ མནཱཔཾ ཀཏྭཱ པབྦཛིཏཱནཾ དིནྣཱཡ ཨིདཾ ནཱམ ཕལཾ ཧོཏཱི’’ཏི ཀམྨཕལཱནི སདྡཧིཏྭཱ སདྡྷཱཡ དྷམྨཙྪནྡེན དཱཏབྦཏྟཱ སདྡྷཱདེཡྻཱ, ན དྷནེན ནིབྦཏྟིཏཱ. སཡཉྩ ཏཐཱདིནྣཱནི སདྡྷཱདེཡྻཱནི པསྶནྟཱནཾ པརིབྷུཉྫནྟཱནཉྩ མནོ རམེཏཱིཏི མནོརམཱ. སདྡྷཱདེཡྻཏྟཱ ཨེཝ ཧི མནོརམཱ, སདྡྷཱདཱིཧི དེཡྻདྷམྨཾ སཀྐཙྩཾ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ དེནྟི, སདྡྷཱདེཡྻཉྩ པརིབྷུཉྫནྟཱ སཔྤུརིསཱ དཱཡཀསྶ ཨཝིསཾཝཱདནཏྠམྤི པཡོགཱསཡསམྤནྣཱ ཧོནྟི, ན ཏུམྷེཧི ཙིནྟིཏཱཀཱརེན པཡོགཱསཡཝིཔནྣཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ན མེ ཨཏྠོ ཀུམཱརཱིཧཱིཏི ཡསྨཱ སབྦསོ ཀཱམེཧི ཝིནིཝཏྟིཏམཱནསོ ཨཧཾ, ཏསྨཱ ན མེ ཨཏྠོ ཀུམཱརཱིཧི. ཀཔྤིཡཀཱརཀཀམྨཝསེནཔི ཧི མཱདིསཱནཾ ཨིཏྠཱིཧི པཡོཛནཾ ནཱམ ནཏྠི, པགེཝ རཱགཝསེན, ཏསྨཱ ན མེ ཨཏྠོ ཀུམཱརཱིཧཱིཏི. ཀུམཱརིགྒཧཎཉྩེཏྠ ཨུཔལཀྑཎཾ དཊྛབྦཾ. མཱདིསསྶ ནཱམ སནྟིཀེ ཨེཝཾ པཊིཔཛྫཱཧཱིཏི ཨཡུཏྟཀཱརིནཱིཧི ཡཱཝ ཨཔརདྡྷཉྩ ཏུམྷེཧི སམཱནཛ྄ཛྷཱསཡཱནཾ པུརཏོ ཨཡཾ ཀིརིཡཱ སོབྷེཡྻཱཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཡེསཾ ཨཏྠོ ཏཧིཾ གཙྪཐ ནཱརིཡོ’’ཏི. ཏཏྠ ཡེསནྟི ཀཱམེསུ ཨཝཱིཏརཱགཱནཾ. ཨཏྠོཏི པཡོཛནཾ. ཏཧིནྟི ཏཏྠ ཏེསཾ སནྟིཀཾ. ནཱརིཡོཏི ཨཱལཔནཾ. ཏཾ སུཏྭཱ ཨིཏྠིཡོ མངྐུབྷཱུཏཱ པཏྟཀྑནྡྷཱ ཨཱགཏམགྒེནེཝ གཏཱ. ཨེཏྠ ཙ ‘‘ན མེ ཨཏྠོ ཀུམཱརཱིཧཱི’’ཏི ཀཱམེཧི ཨནཏྠིཀབྷཱཝཝཙནེནེཝ ཐེརེན ཨརཧཏྟཾ བྱཱཀཏནྟི དཊྛབྦཾ.

རམཎཱིཡཀུཊིཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. ཀོསལཝིཧཱརིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

སདྡྷཱཡཱཧཾ པབྦཛིཏོཏི ཨཱཡསྨཏོ ཀོསལཝིཧཱརིཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུསལབཱིཛཾ རོཔེཏྭཱ ཏཾ ཏཾ པུཉྙཾ ཨཀཱསི. སེསཾ ཨཉྫནཝནིཡཏྠེརཝཏྠུསདིསམེཝ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཨཡཾ ཀིར ཝུཏྟནཡེན པབྦཛིཏྭཱ ཀཏཔུབྦཀིཙྩོ ཀོསལརཊྛེ ཨཉྙཏརསྨིཾ གཱམེ ཨེཀཾ ཨུཔཱསཀཀུལཾ ནིསྶཱཡ ཨརཉྙེ ཝིཧརཏི, ཏཾ སོ ཨུཔཱསཀོ རུཀྑམཱུལེ ཝསནྟཾ དིསྭཱ ཀུཊིཀཾ ཀཱརེཏྭཱ ཨདཱསི. ཐེརོ ཀུཊིཀཱཡཾ ཝིཧརནྟོ ཨཱཝཱསསཔྤཱཡེན སམཱདྷཱནཾ ལབྷིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༡.༥༣-༦༡) –

‘‘ཧིམཝནྟསྶཱཝིདཱུརེ, ཝསཱམི པཎྞསནྠརེ;

གྷཱསེསུ གེདྷམཱཔནྣོ, སེཡྻསཱིལོ ཙཧཾ ཏདཱ.

‘‘ཁཎནྟཱལུཀལམྦཱནི, བིལཱ༹ལིཏཀྐལཱནི ཙ;

ཀོལཾ བྷལླཱཏཀཾ བིལླཾ, ཨཱཧཏྭཱ པཊིཡཱདིཏཾ.

‘‘པདུམུཏྟརོ ལོཀཝིདཱུ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧོ;

མམ སངྐཔྤམཉྙཱཡ, ཨཱགཙྪི མམ སནྟིཀཾ.

‘‘ཨུཔཱགཏཾ མཧཱནཱགཾ, དེཝདེཝཾ ནརཱསབྷཾ;

བིལཱ༹ལིཾ པགྒཧེཏྭཱན, པཏྟམྷི ཨོཀིརིཾ ཨཧཾ.

‘‘པརིབྷུཉྫི མཧཱཝཱིརོ, ཏོསཡནྟོ མམཾ ཏདཱ;

པརིབྷུཉྫིཏྭཱན སབྦཉྙཱུ, ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསཐ.

‘‘སཀཾ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ, བིལཱ༹ལིཾ མེ ཨདཱ ཏུཝཾ;

ཀཔྤཱནཾ སཏསཧསྶཾ, དུགྒཏིཾ ནུཔཔཛྫསི.

‘‘ཙརིམཾ ཝཏྟཏེ མཡ྄ཧཾ, བྷཝཱ སབྦེ སམཱུཧཏཱ;

དྷཱརེམི ཨནྟིམཾ དེཧཾ, སམྨཱསམྦུདྡྷསཱསནེ.

‘‘ཙཏུཔཉྙཱསིཏོ ཀཔྤེ, སུམེཁལིཡ སཝ྄ཧཡོ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཝིམུཏྟིསུཁཔྤཊིསཾཝེདནེན ཨུཔྤནྣཔཱིཏིཝེགེན ཨུདཱནེནྟོ ‘‘སདྡྷཱཡཱཧཾ པབྦཛིཏོ’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༥༩. ཏཏྠ སདྡྷཱཡཱཏི བྷགཝཏོ ཝེསཱལིཾ ཨུཔགམནེ ཨཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ, ‘‘ཨེཀནྟནིཡྻཱནིཀཾ ཨིདཾ སཱསནཾ, ཏསྨཱ ཨདྡྷཱ ཨིམཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ ཛརཱམརཎཏོ མུཙྩིསྶཱམཱི’’ཏི ཨུཔྤནྣསདྡྷཱཝསེན པབྦཛིཏོ པབྦཛྫཾ ཨུཔགཏོ. ཨརཉྙེ མེ ཀུཊིཀཱ ཀཏཱཏི ཏསྶཱ པབྦཛྫཱཡ ཨནུརཱུཔཝསེན ཨརཉྙེ ཝསཏོ མེ ཀུཊིཀཱ ཀཏཱ, པབྦཛྫཱནུརཱུཔཾ ཨཱརཉྙཀོ ཧུཏྭཱ ཝཱུཔཀཊྛོ ཝིཧརཱམཱིཏི དསྶེཏི. ཏེནཱཧ ‘‘ཨཔྤམཏྟོ ཙ ཨཱཏཱཔཱི, སམྤཛཱནོ པཏིསྶཏོ’’ཏི. ཨརཉྙཝཱསལདྡྷེན ཀཱཡཝིཝེཀེན ཛཱགརིཡཾ ཨནུཡུཉྫནྟོ ཏཏྠ སཏིཡཱ ཨཝིཔྤཝཱསེན ཨཔྤམཏྟོ, ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡཏཱཡ ཨཱཏཱཔཱི, པུབྦབྷཱགིཡསཏིསམྤཛཉྙཔཱརིཔཱུརིཡཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཱདྷིགམེན པཉྙཱསཏིཝེཔུལླཔྤཏྟིཡཱ ཨཙྩནྟམེཝ སམྤཛཱནོ པཏིསྶཏོ ཝིཧརཱམཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཔྤམཏྟབྷཱཝཱདིཀིཏྟནེ ཙསྶ ཨིདམེཝ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཾ ཨཧོསི ཀོསལརཊྛེ ཙིརནིཝཱསིབྷཱཝེན པན ཀོསལཝིཧཱརཱིཏི སམཉྙཱ ཛཱཏཱཏི.

ཀོསལཝིཧཱརིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. སཱིཝལིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཏེ མེ ཨིཛ྄ཛྷིཾསུ སངྐཔྤཱཏི ཨཱཡསྨཏོ སཱིཝལིཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེན ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ པརིསཔརིཡནྟེ ཋིཏོ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ལཱབྷཱིནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ ‘‘མཡཱཔི ཨནཱགཏེ ཨེཝརཱུཔེན བྷཝིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི དསབལཾ ནིམནྟེཏྭཱ སཏྟཱཧཾ སཏྠུ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཙ མཧཱདཱནཾ དཏྭཱ ‘‘བྷགཝཱ ཨཧཾ ཨིམིནཱ ཨདྷིཀཱརཀམྨེན ཨཉྙཾ སམྤཏྟིཾ ན པཏྠེམི, ཨནཱགཏེ པན ཨེཀབུདྡྷསྶ སཱསནེ ཨཧམྤི ཏུམྷེཧི སོ ཨེཏདགྒེ ཋཔིཏབྷིཀྑུ ཝིཡ ལཱབྷཱིནཾ ཨགྒོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཏྠནཾ ཨཀཱསི. སཏྠཱ ཨནནྟརཱཡཾ དིསྭཱ – ‘‘ཨཡཾ ཏེ པཏྠནཱ ཨནཱགཏེ གོཏམབུདྡྷསྶ སནྟིཀེ སམིཛ྄ཛྷིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀརིཏྭཱ པཀྐཱམི. སོཔི ཀུལཔུཏྟོ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཝིཔསྶཱིབུདྡྷཀཱལེ བནྡྷུམཏཱིནགརཏོ ཨཝིདཱུརེ ཨེཀསྨིཾ གཱམཀེ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. ཏསྨིཾ སམཡེ བནྡྷུམཏཱིནགརཝཱསིནོ རཉྙཱ སདྡྷིཾ སཱཀཙྪིཏྭཱ དསབལསྶ དཱནཾ དེནྟི. ཏེ ཨེཀདིཝསཾ སབྦེཝ ཨེཀཏོ ཧུཏྭཱ དཱནཾ དེནྟཱ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཨམྷཱཀཾ དཱནམུཁེ ནཏྠཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༢༠༧) མདྷུཉྩ གུལ༹དདྷིཉྩ ན ཨདྡསཾསུ. ཏེ ‘‘ཡཏོ ཀུཏོཙི ཨཱཧརིསྶཱམཱ’’ཏི ཛནཔདཏོ ནགརཔཝིསནམགྒེ པུརིསཾ ཋཔེསུཾ. ཏདཱ ཨེས ཀུལཔུཏྟོ ཨཏྟནོ གཱམཏོ གུལ༹དདྷིཝཱརཀཾ གཧེཏྭཱ, ‘‘ཀིཉྩིདེཝ ཨཱཧརིསྶཱམཱི’’ཏི ནགརཾ གཙྪནྟོ, ‘‘མུཁཾ དྷོཝིཏྭཱ དྷོཏཧཏྠཔཱདོ པཝིསིསྶཱམཱི’’ཏི ཕཱསུཀཊྛཱནཾ ཨོལོཀེནྟོ ནངྒལསཱིསམཏྟཾ ནིམྨཀྑིཀཾ དཎྜཀམདྷུཾ དིསྭཱ ‘‘པུཉྙེན མེ ཨིདཾ ཨུཔྤནྣ’’ནྟི གཧེཏྭཱ ནགརཾ པཱཝིསི. ནཱགརེཧི ཋཔིཏཔུརིསོ ཏཾ དིསྭཱ, ‘‘བྷོ པུརིས, ཀསྶིམཾ ཨཱཧརསཱི’’ཏི པུཙྪི. ‘‘ན ཀསྶཙི, སཱམི, ཝིཀྐིཎིཏུཾ པན མེ ཨིདཾ ཨཱབྷཏ’’ནྟི. ‘‘ཏེན ཧི, བྷོ, ཨིདཾ ཀཧཱཔཎཾ གཧེཏྭཱ ཨེཏཾ མདྷུཉྩ གུལ༹དདྷིཉྩ དེཧཱི’’ཏི. སོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨིདཾ ན བཧུམཱུལཾ, ཨཡཉྩ ཨེཀཔྤཧཱརེནེཝ བཧུཾ དེཏི, ཝཱིམཾསིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. ཏཏོ ནཾ ‘‘ནཱཧཾ ཨེཀེན ཀཧཱཔཎེན དེམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཡདི ཨེཝཾ དྭེ གཧེཏྭཱ དེཧཱི’’ཏི. ‘‘དྭཱིཧིཔི ན དེམཱི’’ཏི. ཨེཏེནུཔཱཡེན ཝཌྜྷེཏྭཱ སཧསྶཾ པཱཔུཎི.

སོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཏིཝཌྜྷིཏུཾ ན ཝཊྚཏི, ཧོཏུ ཏཱཝ ཨིམིནཱ ཀཏྟབྦཀིཙྩཾ པུཙྪིསྶཱམཱི’’ཏི. ཨཐ ནཾ ཨཱཧ – ‘‘ཨིདཾ ན བཧུཾ ཨགྒྷནཀཾ, ཏྭཉྩ བཧུཾ དེསི, ཀེན ཀམྨེན ཨིདཾ གཎྷཱསཱི’’ཏི. ‘‘ཨིདྷ, བྷོ, ནགརཝཱསིནོ རཉྙཱ སདྡྷིཾ པཊིཝིརུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཝིཔསྶཱིདསབལསྶ དཱནཾ དེནྟཱ ཨིདཾ དྭཡཾ དཱནམུཁེ ཨཔསྶནྟཱ པརིཡེསནྟི, སཙེ ཨིདཾ དྭཡཾ ན ལབྷིསྶནྟི, ནཱགརཱནཾ པརཱཛཡོ བྷཝིསྶཏི, ཏསྨཱ སཧསྶཾ ཀཏྭཱ གཎྷཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཀིཾ པནེཏཾ ནཱགརཱནམེཝ ཝཊྚཏི, ཨཉྙེསཾ དཱཏུཾ ན ཝཊྚཏཱི’’ཏི. ‘‘ཡསྶ ཀསྶཙི དཱཏུཾ ཨཝཱརིཏམེཏ’’ནྟི. ‘‘ཨཏྠི པན ཀོཙི ནཱགརཱནཾ དཱནེ ཨེཀདིཝསཾ སཧསྶཾ དཱཏཱ’’ཏི? ‘‘ནཏྠི, སམྨཱ’’ཏི. ‘‘ཨིམེསཾ པན དྭིནྣཾ སཧསྶགྒྷནཀབྷཱཝཾ ཛཱནཱསཱི’’ཏི? ‘‘ཨཱམ, ཛཱནཱམཱི’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི གཙྪ, ནཱགརཱནཾ ཨཱཙིཀྑ ‘ཨེཀོ པུརིསོ ཨིམཱནི དྭེ མཱུལེན ན དེཏི སཧཏྠེནེཝ དཱཏུཀཱམོ, ཏུམྷེ ཨིམེསཾ དྭིནྣཾ ཀཱརཎཱ ནིབྦིཏཀྐཱ ཧོཐཱ’ཏི, ཏྭཾ པན མེ ཨིམསྨིཾ དཱནམུཁེ ཛེཊྛཀབྷཱཝསྶ ཀཱཡསཀྑཱི ཧོཧཱི’’ཏི. སོ པརིབྦཡཏྠཾ གཧིཏམཱསཀེན པཉྩཀཊུཀཾ གཧེཏྭཱ ཙུཎྞཾ ཀཏྭཱ དདྷིཏོ ཀཉྫིཡཾ གཧེཏྭཱ ཏཏྠ མདྷུཔཊལཾ པཱིལེ༹ཏྭཱ པཉྩཀཊུཀཙུཎྞེན ཡོཛེཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ པདུམིནིཔཏྟེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཏཾ སཾཝིདཧིཏྭཱ ཨཱདཱཡ དསབལསྶ ཨཝིདཱུརཊྛཱནེ ནིསཱིདི མཧཱཛནེན ཨཱཧརིཡམཱནསྶ སཀྐཱརསྶ ཨཝིདཱུརེ ཨཏྟནོ པཏྟཝཱརཾ ཨོལོཀཡམཱནོ, སོ ཨོཀཱསཾ ཉཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ བྷགཝཱ ཨཡཾ ཨུཔྤནྣདུགྒཏཔཎྞཱཀཱརོ, ཨིམཾ མེ ཨནུཀམྤཾ པཊིཙྩ པཊིགྒཎྷཐཱཏི. སཏྠཱ ཏསྶ ཨནུཀམྤཾ པཊིཙྩ ཙཏུམཧཱརཱཛདཏྟིཡེན སེལམཡཔཏྟེན ཏཾ པཊིགྒཧེཏྭཱ ཡཐཱ ཨཊྛསཊྛིཡཱ བྷིཀྑུསཏསཧསྶསྶ དིཡྻམཱནཾ ན ཁཱིཡཏི, ཨེཝཾ ཨདྷིཊྛཱསི. སོ ཀུལཔུཏྟོ ནིཊྛིཏབྷཏྟཀིཙྩཾ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཋིཏོ ཨཱཧ – ‘‘དིཊྛོ མེ, བྷགཝཱ, ཨཛྫ བནྡྷུམཏཱིནགརཝཱསིཀེཧི ཏུམྷཱཀཾ སཀྐཱརོ ཨཱཧརིཡམཱནོ, ཨཧམྤི ཨིམསྶ ཀམྨསྶ ནིསྶནྡེན ནིབྦཏྟནིབྦཏྟབྷཝེ ལཱབྷགྒཡསགྒཔྤཏྟོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི (ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༢༠༧). སཏྠཱ, ‘‘ཨེཝཾ ཧོཏུ, ཀུལཔུཏྟཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏསྶ ཙ ནགརཝཱསཱིནཉྩ བྷཏྟཱནུམོདནཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི.

སོཔི ཀུལཔུཏྟོ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སུཔྤཝཱསཱཡ རཱཛདྷཱིཏཱཡ ཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. པཊིསནྡྷིགྒཧཎཏོ པཊྛཱཡ སཱཡཾ པཱཏཉྩ པཎྞཱཀཱརསཏཱནི སཀཊེནཱདཱཡ སུཔྤཝཱསཱཡ ཨུཔནཱིཡནྟི. ཨཐ ནཾ པུཉྙཝཱིམཾསནཏྠཾ ཧཏྠེན བཱིཛཔཙྪིཾ ཕུསཱཔེནྟི. ཨེཀེཀབཱིཛཏོ སལཱཀསཏམྤི སལཱཀསཧསྶམྤི ནིགྒཙྪཏི. ཨེཀེཀཀརཱིསཁེཏྟེ པཎྞཱསམྤི སཊྛིཔི སཀཊཔྤམཱཎཱནི ཨུཔྤཛྫནྟི. ཀོཊྛེ པཱུརཎཀཱལེཔི ཀོཊྛདྭཱརཾ ཧཏྠེན ཕུསཱཔེནྟི. རཱཛདྷཱིཏཱཡ པུཉྙེན གཎྷནྟཱནཾ གཧིཏགཧིཏཊྛཱནཾ པུན པཱུརཏི. པརིཔུཎྞབྷཏྟབྷཱཛནཏོཔི ‘‘རཱཛདྷཱིཏཱཡ པུཉྙ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཡསྶ ཀསྶཙི དེནྟཱནཾ ཡཱཝ ན ཨུཀྐཌྜྷནྟི, ན ཏཱཝ བྷཏྟཾ ཁཱིཡཏི, དཱརཀེ ཀུཙྪིགཏེཡེཝ སཏྟཝསྶཱནི ཨཏིཀྐམིཾསུ.

གབྦྷེ པན པརིཔཀྐེ སཏྟཱཧཾ མཧཱདུཀྑཾ ཨནུབྷོསི. སཱ སཱམིཀཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ, ‘‘པུརེ མརཎཱ ཛཱིཝམཱནཱཝ དཱནཾ དསྶཱམཱི’’ཏི སཏྠུ སནྟིཀཾ པེསེསི – ‘‘གཙྪ, ཨིམཾ པཝཏྟིཾ སཏྠུ ཨཱརོཙེཏྭཱ སཏྠཱརཾ ནིམནྟེཧི, ཡཉྩ སཏྠཱ ཝདེཏི, ཏཾ སཱདྷུཀཾ ཨུཔལཀྑེཏྭཱ ཨཱགནྟྭཱ མཡ྄ཧཾ ཀཐེཧཱི’’ཏི. སོ གནྟྭཱ ཏསྶཱ སཱསནཾ བྷགཝཏོ ཨཱརོཙེསི. སཏྠཱ, ‘‘སུཁིནཱི ཧོཏུ སུཔྤཝཱསཱ ཀོལིཡདྷཱིཏཱ ཨརོགཱ, ཨརོགཾ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡཏཱུ’’ཏི (ཨུདཱ. ༡༨) ཨཱཧ. རཱཛཱ ཏཾ སུཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨཏྟནོ གཱམཱབྷིམུཁོ པཱཡཱསི. ཏསྶ པུརེ ཨཱགམནཱཡེཝ སུཔྤཝཱསཱཡ ཀུཙྪིཏོ དྷམཀརཎཱ ཨུདཀཾ ཝིཡ གབྦྷོ ནིཀྑམི, པརིཝཱརེཏྭཱ ནིསིནྣཛནོ ཨསྶུམུཁོཝ ཧསིཏུཾ ཨཱརདྡྷོ ཏུཊྛཔཧཊྛོ མཧཱཛནོ རཉྙོ སཱསནཾ ཨཱརོཙེཏུཾ ཨགམཱསི.

རཱཛཱ ཏེསཾ ཨཱགམནཾ དིསྭཱཝ, ‘‘དསབལེན ཀཐིཏཀཐཱ ནིཔྥནྣཱ བྷཝིསྶཏི མཉྙེ’’ཏི ཙིནྟེསི. སོ ཨཱགནྟྭཱ སཏྠུ སཱསནཾ རཱཛདྷཱིཏཱཡ ཨཱརོཙེསི. རཱཛདྷཱིཏཱ ཏཡཱ ནིམནྟིཏཾ ཛཱིཝིཏབྷཏྟམེཝ མངྒལབྷཏྟཾ བྷཝིསྶཏི, གཙྪ སཏྟཱཧཾ དསབལཾ ནིམནྟེཧཱིཏི. རཱཛཱ ཏཐཱ ཨཀཱསི. སཏྟཱཧཾ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ སངྒྷསྶ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟཡིཾསུ. དཱརཀོ སབྦེསཾ ཉཱཏཱིནཾ སནྟཏྟཾ ཙིཏྟཾ ནིབྦཱཔེནྟོ ཛཱཏོཏི སཱིཝལིདཱརཀོཏྭེཝསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ སཏྟཝསྶཱནི གབྦྷེ ཝསིཏཏྟཱ ཛཱཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ སབྦཀམྨཀྑམོ ཨཧོསི. དྷམྨསེནཱཔཏི སཱརིཔུཏྟོ སཏྟམེ དིཝསེ ཏེན སདྡྷིཾ ཀཐཱསལླཱཔཾ ཨཀཱསི. སཏྠཱཔི དྷམྨཔདེ གཱཐཾ ཨབྷཱསི –

‘‘ཡོམཾ པལིཔཐཾ དུགྒཾ, སཾསཱརཾ མོཧམཙྩགཱ;

ཏིཎྞོ པཱརངྒཏོ ཛྷཱཡཱི, ཨནེཛོ ཨཀཐཾཀཐཱི;

ཨནུཔཱདཱཡ ནིབྦུཏོ, ཏམཧཾ བྲཱུམི བྲཱཧྨཎ’’ནྟི. (དྷ. པ. ༤༡༤);

ཨཐ ནཾ ཐེརོ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཀིཾ པན ཏཡཱ ཨེཝརཱུཔཾ དུཀྑརཱསིཾ ཨནུབྷཝིཏྭཱ པབྦཛིཏུཾ ན ཝཊྚཏཱི’’ཏི? ‘‘ལབྷམཱནོ པབྦཛེཡྻཾ, བྷནྟེ’’ཏི. སུཔྤཝཱསཱ ནཾ དཱརཀཾ ཐེརེན སདྡྷིཾ ཀཐེནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ མེ པུཏྟོ དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ སདྡྷིཾ ཀཐེཏཱི’’ཏི ཐེརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པུཙྪི – ‘‘མཡ྄ཧཾ པུཏྟོ ཏུམྷེཧི སདྡྷིཾ ཀིཾ ཀཐེཏི, བྷནྟེ’’ཏི? ‘‘ཨཏྟནཱ ཨནུབྷཱུཏཾ གབྦྷཝཱསདུཀྑཾ ཀཐེཏྭཱ, ‘ཏུམྷེཧི ཨནུཉྙཱཏོ པབྦཛིསྶཱམཱི’ཏི ཝདཏཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ, པབྦཱཛེཐ ན’’ནྟི. ཐེརོ ཏཾ ཝིཧཱརཾ ནེཏྭཱ ཏཙཔཉྩཀཀམྨཊྛཱནཾ དཏྭཱ པབྦཱཛེནྟོ ‘‘སཱིཝལི, ན ཏུཡ྄ཧཾ ཨཉྙེན ཨོཝཱདེན ཀམྨཾ ཨཏྠི, ཏཡཱ སཏྟ ཝསྶཱནི ཨནུབྷཱུཏདུཀྑམེཝ པཙྩཝེཀྑཱཧཱི’’ཏི. ‘‘བྷནྟེ, པབྦཱཛནམེཝ ཏུམྷཱཀཾ བྷཱརོ, ཡཾ པན མཡཱ ཀཱཏུཾ སཀྐཱ, ཏམཧཾ ཛཱནིསྶཱམཱི’’ཏི. སོ པན པཋམཀེསཝཊྚིཡཱ ཨོཧཱརཎཀྑཎེཡེཝ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱསི, དུཏིཡཱཡ ཨོཧཱརཎཀྑཎེ སཀདཱགཱམིཕལེ, ཏཏིཡཱཡ ཨནཱགཱམིཕལེ སབྦེསཾཡེཝ པན ཀེསཱནཾ ཨོརོཔནཉྩ ཨརཧཏྟསཙྪིཀིརིཡཱ ཙ ཨཔཙྪཱ ཨཔུརིམཱ ཨཧོསི. ཏསྶ པབྦཛིཏདིཝསཏོ པཊྛཱཡ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཙཏྟཱརོ པཙྩཡཱ ཡཱཝཏིཙྪཀཾ ཨུཔྤཛྫནྟི. ཨེཝཾ ཨེཏྠ ཝཏྠུ སམུཊྛིཏཾ.

ཨཔརབྷཱགེ སཏྠཱ སཱཝཏྠིཾ ཨགམཱསི. ཐེརོ སཏྠཱརཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, མཡ྄ཧཾ པུཉྙཾ ཝཱིམཾསིསྶཱམི, པཉྩ མེ བྷིཀྑུསཏཱནི དེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘གཎྷ སཱིཝལཱི’’ཏི. སོ པཉྩསཏེ བྷིཀྑཱུ གཧེཏྭཱ ཧིམཝནྟཱབྷིམུཁཾ གཙྪནྟོ ཨཊཝིམགྒཾ གཙྪཏི, ཏསྶ པཋམཾ དིཊྛནིགྲོདྷེ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ སཏྟདིཝསཱནི དཱནཾ ཨདཱསི. ཨིཏི སོ –

‘‘ནིགྲོདྷཾ པཋམཾ པསྶི, དུཏིཡཾ པཎྜཝཔབྦཏཾ;

ཏཏིཡཾ ཨཙིརཝཏིཡཾ, ཙཏུཏྠཾ ཝརསཱགརཾ.

‘‘པཉྩམཾ ཧིམཝནྟཾ སོ, ཚཊྛཾ ཚདྡནྟུཔཱགམི;

སཏྟམཾ གནྡྷམཱདནཾ, ཨཊྛམཾ ཨཐ རེཝཏ’’ནྟི.

སབྦཊྛཱནེསུ སཏྟ སཏྟ དིཝསཱནེཝ དཱནཾ ཨདཾསུ. གནྡྷམཱདནཔབྦཏེ པན ནཱགདཏྟདེཝརཱཛཱ ནཱམ སཏྟསུ དིཝསེསུ ཨེཀདིཝསེ ཁཱིརཔིཎྜཔཱཏཾ ཨདཱསི, ཨེཀདིཝསེ སཔྤིཔིཎྜཔཱཏཾ. བྷིཀྑུསངྒྷོ ཨཱཧ – ‘‘ཨིམསྶ དེཝརཉྙོ ནེཝ དྷེནུཡོ དུཡ྄ཧམཱནཱ པཉྙཱཡནྟི, ན དདྷིནིམྨཐནཾ, ཀུཏོ ཏེ དེཝརཱཛ ཨིདཾ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི. ‘‘བྷནྟེ ཀསྶཔདསབལསྶ ཀཱལེ ཁཱིརསལཱཀབྷཏྟདཱནསྶེཏཾ ཕལ’’ནྟི དེཝརཱཛཱ ཨཱཧ. ཨཔརབྷཱགེ སཏྠཱ ཁདིརཝནིཡརེཝཏསྶ པཙྩུགྒམནཾ ཨཊྛུཔྤཏྟིཾ ཀཏྭཱ ཐེརཾ ཨཏྟནོ སཱསནེ ལཱབྷགྒཡསགྒཔྤཏྟཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི.

ཨེཝཾ ལཱབྷགྒཡསགྒཔྤཏྟསྶ པན ཨིམསྶ ཐེརསྶ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཾ ཨེཀཙྩེ ཨཱཙརིཡཱ ཨེཝཾ ཝདནྟི – ‘‘ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེན དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ ཨོཝཱདེ དིནྣེ ཡཾ མཡཱ ཀཱཏུཾ སཀྐཱ, ཏམཧཾ ཛཱནིསྶཱམཱིཏི པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཏཾ དིཝསཾཡེཝ ཨཉྙཏརཾ ཝིཝིཏྟཾ ཀུཊིཀཾ དིསྭཱ ཏཾ པཝིསིཏྭཱ མཱཏུཀུཙྪིསྨིཾ སཏྟ ཝསྶཱནི ཨཏྟནཱ ཨནུབྷཱུཏཾ དུཀྑཾ ཨནུསྶརིཏྭཱ ཏདནུསཱརེན ཨཏཱིཏཱནཱགཏེ ཏསྶ ཨཝེཀྑནྟསྶ ཨཱདིཏྟཱ ཝིཡ ཏཡོ བྷཝཱ ཨུཔཊྛཧིཾསུ. ཉཱཎསྶ པརིཔཱཀཾ གཏཏྟཱ ཝིཔསྶནཱཝཱིཐིཾ ཨོཏརི, ཏཱཝདེཝ མགྒཔྤཊིཔཱཊིཡཱ སབྦེཔི ཨཱསཝེ ཁེཔེནྟོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱི’’ཏི. ཨུབྷཡཐཱཔི ཐེརསྶ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཡེཝ པཀཱསིཏཱ. ཐེརོ པན པབྷིནྣཔཊིསམྦྷིདོ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༢.༣༡-༣༩) –

‘‘ཝརུཎོ ནཱམ ནཱམེན, དེཝརཱཛཱ ཨཧཾ ཏདཱ;

ཨུཔཊྛཧེསིཾ སམྦུདྡྷཾ, སཡོགྒབལཝཱཧནོ.

‘‘ནིབྦུཏེ ལོཀནཱཐམྷི, ཨཏྠདསྶཱིནརུཏྟམེ;

ཏཱུརིཡཾ སབྦམཱདཱཡ, ཨགམཾ བོདྷིམུཏྟམཾ.

‘‘ཝཱདིཏེན ཙ ནཙྩེན, སམྨཏཱལ༹སམཱཧིཏོ;

སམྨུཁཱ ཝིཡ སམྦུདྡྷཾ, ཨུཔཊྛིཾ བོདྷིམུཏྟམཾ.

‘‘ཨུཔཊྛཧིཏྭཱ ཏཾ བོདྷིཾ, དྷརཎཱིརུཧཔཱདཔཾ;

པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱན, ཏཏྠ ཀཱལངྐཏོ ཨཧཾ.

‘‘སཀཀམྨཱབྷིརདྡྷོཧཾ, པསནྣོ བོདྷིམུཏྟམེ;

ཏེན ཙིཏྟཔྤསཱདེན, ནིམྨཱནཾ ཨུཔཔཛྫཧཾ.

‘‘སཊྛིཏཱུརིཡསཧསྶཱནི, པརིཝཱརེནྟི མཾ སདཱ;

མནུསྶེསུ ཙ དེཝེསུ, ཝཏྟམཱནཾ བྷཝཱབྷཝེ.

‘‘ཏིཝིདྷགྒཱི ནིབྦུཏཱ མཡ྄ཧཾ, བྷཝཱ སབྦེ སམཱུཧཏཱ;

དྷཱརེམི ཨནྟིམཾ དེཧཾ, སམྨཱསམྦུདྡྷསཱསནེ.

‘‘སུབཱཧཱུ ནཱམ ནཱམེན, ཙཏུཏྟིཾསཱསུ ཁཏྟིཡཱ;

སཏྟརཏནསམྤནྣཱ, པཉྩཀཔྤསཏེ ཨིཏོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཝིམུཏྟིསུཁཔཊིསཾཝེདནེན པཱིཏིཝེགེན ཨུདཱནེནྟོ ‘‘ཏེ མེ ཨིཛ྄ཛྷིཾསུ སངྐཔྤཱ’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༦༠. ཏཏྠ ཏེ མེ ཨིཛ྄ཛྷིཾསུ སངྐཔྤཱ, ཡདཏྠོ པཱཝིསིཾ ཀུཊིཾ, ཝིཛྫཱཝིམུཏྟིཾ པཙྩེསནྟི ཡེ པུབྦེ མཡཱ ཀཱམསངྐཔྤཱདཱིནཾ སམུཙྪེདཀརཱ ནེཀྑམྨསངྐཔྤཱདཡོ ཨབྷིཔཏྠིཏཱཡེཝ ‘‘ཀདཱ ནུ ཁྭཱཧཾ ཏདཱཡཏནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིསྶཱམི, ཡདརིཡཱ ཨེཏརཧི ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརནྟཱི’’ཏི, ཝིམུཏྟཱདྷིཔྤཱཡསཉྙིཏཱ ཝིམུཏྟིཾ ཨུདྡིསྶ སངྐཔྤཱ མནོརཐཱ ཨབྷིཎྷསོ ཨཔྤམཏྟཱ ཡདཏྠོ ཡཾཔཡོཛནོ ཡེསཾ ནིཔྥཱདནཏྠཾ ཀུཊིཾ སུཉྙཱགཱརཾ ཝིཔསྶིཏུཾ པཱཝིསིཾ ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཕལཝིམུཏྟིཉྩ པཙྩེསནྟོ, གཝེསནྟོ ཏེ མེ ཨིཛ྄ཛྷིཾསུ ཏེ སབྦེཝ ཨིདཱནི མཡ྄ཧཾ ཨིཛ྄ཛྷིཾསུ སམིཛ྄ཛྷིཾསུ, ནིཔྥནྣཀུསལསངྐཔྤོ པརིཔུཎྞམནོརཐོ ཛཱཏོཏི ཨཏྠོ. ཏེསཾ སམིདྡྷབྷཱཝཾ དསྶེཏུཾ ‘‘མཱནཱནུསཡམུཛྫཧ’’ནྟི ཝུཏྟཾ. ཡསྨཱ མཱནཱནུསཡམུཛྫཧཾ པཛཧིཾ སམུཙྪིནྡིཾ, ཏསྨཱ ཏེ མེ སངྐཔྤཱ ཨིཛ྄ཛྷིཾསཱུཏི ཡོཛནཱ. མཱནཱནུསཡེ ཧི པཧཱིནེ ཨཔྤཧཱིནོ ནཱམ ཨནུསཡོ ནཏྠི, ཨརཧཏྟཉྩ ཨདྷིགཏམེཝ ཧོཏཱིཏི མཱནཱནུསཡཔྤཧཱནཾ ཡཐཱཝུཏྟསངྐཔྤསམིདྡྷིཡཱ ཀཱརཎཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ.

སཱིཝལིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཚཊྛཝགྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. སཏྟམཝགྒོ

༡. ཝཔྤཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

པསྶཏི པསྶོཏི ཨཱཡསྨཏོ ཝཔྤཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ‘‘ཨསུཀོ ཙ ཨསུཀོ ཙ ཐེརོ སཏྠུ པཋམཾ དྷམྨཔཊིགྒཱཧཀཱ ཨཧེསུ’’ནྟི ཐོམནཾ སུཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཏྠནཾ པཊྛཔེསི – ‘‘ཨཧམྤི བྷགཝཱ ཨནཱགཏེ ཏཱདིསསྶ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པཋམཾ དྷམྨཔཊིགྒཱཧཀཱནཾ ཨཉྙཏརོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི, སཏྠུ སནྟིཀེ སརཎགམནཉྩ པཝེདེསི. སོ ཡཱཝཛཱིཝཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ དེཝམནུསྶེསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ ཝཱསེཊྛསྶ ནཱམ བྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, ཝཔྤོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཨསིཏེན ཨིསིནཱ ‘‘སིདྡྷཏྠཀུམཱརོ སབྦཉྙཱུ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཏོ ཀོཎྜཉྙཔྤམུཁེཧི བྲཱཧྨཎཔུཏྟེཧི སདྡྷིཾ གྷརཱཝཱསཾ པཧཱཡ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ‘‘ཏསྨིཾ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟེ ཏསྶ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ ཨམཏཾ པཱཔུཎིསྶཱམཱི’’ཏི ཨུརུཝེལཱཡཾ ཝིཧརནྟཾ མཧཱསཏྟཾ ཚབྦསྶཱནི པདྷཱནཾ པདཧནྟཾ ཨུཔཊྛཧིཏྭཱ ཨོལཱ༹རིཀཱཧཱརཔརིབྷོགེན ནིབྦིཛྫིཏྭཱ ཨིསིཔཏནཾ གཏོ. ཨབྷིསམྦུཛ྄ཛྷིཏྭཱ སཏྠཱརཱ སཏྟསཏྟཱཧཱནི ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ ཨིསིཔཏནཾ གནྟྭཱ དྷམྨཙཀྐེ པཝཏྟིཏེ པཱཊིཔདདིཝསེ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛིཏོ པཉྩམིཡཾ པཀྑསྶ ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙཱདཱིཧི སདྡྷིཾ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༢.༢༠-༣༠) –

‘‘ཨུབྷིནྣཾ དེཝརཱཛཱུནཾ, སངྒཱམོ སམུཔཊྛིཏོ;

ཨཧོསི སམུཔབྱཱུལ༹ྷོ, མཧཱགྷོསོ ཨཝཏྟཐ.

‘‘པདུམུཏྟརོ ལོཀཝིདཱུ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧོ;

ཨནྟལིཀྑེ ཋིཏོ སཏྠཱ, སཾཝེཛེསི མཧཱཛནཾ.

‘‘སབྦེ དེཝཱ ཨཏྟམནཱ, ནིཀྑིཏྟཀཝཙཱཝུདྷཱ;

སམྦུདྡྷཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ, ཨེཀགྒཱསིཾསུ ཏཱཝདེ.

‘‘མཡ྄ཧཾ སངྐཔྤམཉྙཱཡ, ཝཱཙཱསབྷིམུདཱིརཡི;

ཨནུཀམྤཀོ ལོཀཝིདཱུ, ནིབྦཱཔེསི མཧཱཛནཾ.

‘‘པདུཊྛཙིཏྟོ མནུཛོ, ཨེཀཔཱཎཾ ཝིཧེཋཡཾ;

ཏེན ཙིཏྟཔྤདོསེན, ཨཔཱཡཾ ཨུཔཔཛྫཏི.

‘‘སངྒཱམསཱིསེ ནཱགོཝ, བཧཱུ པཱཎེ ཝིཧེཋཡཾ;

ནིབྦཱཔེཐ སཀཾ ཙིཏྟཾ, མཱ ཧཉྙིཏྠོ པུནཔྤུནཾ.

‘‘དྭིནྣམྤི ཡཀྑརཱཛཱུནཾ, སེནཱ སཱ ཝིམྷིཏཱ ཨཧུ;

སརཎཉྩ ཨུཔཱགཙྪུཾ, ལོཀཛེཊྛཾ སུཏཱདིནཾ.

‘‘སཉྙཱཔེཏྭཱན ཛནཏཾ, པདམུདྡྷརི ཙཀྑུམཱ;

པེཀྑམཱནོཝ དེཝེཧི, པཀྐཱམི ཨུཏྟརཱམུཁོ.

‘‘པཋམཾ སརཎཾ གཙྪིཾ, དྭིཔདིནྡསྶ ཏཱདིནོ;

ཀཔྤཱནཾ སཏསཧསྶཾ, དུགྒཏིཾ ནུཔཔཛྫཧཾ.

‘‘མཧཱདུནྡུབྷིནཱམཱ ཙ, སོལ༹སཱསུཾ རཐེསབྷཱ;

ཏིཾསཀཔྤསཧསྶམྷི, རཱཛཱནོ ཙཀྐཝཏྟིནོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནཱ པཊིལདྡྷསམྤཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑཎམུཁེན སཏྠུ གུཎམཧནྟཏཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ‘‘ཨཱིདིསཾ ནཱམ སཏྠཱརཾ བཱཧུལིཀཱདིཝཱདེན སམུདཱཙརིམྷ. ཨཧོ པུཐུཛྫནབྷཱཝོ ནཱམ ཨནྡྷཀརཎོ ཨཙཀྑུཀརཎོ ཨརིཡབྷཱཝོཡེཝ ཙཀྑུཀརཎོ’’ཏི དསྶེནྟོ ‘‘པསྶཏི པསྶོ’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༦༡. ཏཏྠ པསྶཏི པསྶོཏི པསྶཏི སམྨཱདིཊྛིཡཱ དྷམྨེ ཨཝིཔརཱིཏཾ ཛཱནཱཏི བུཛ྄ཛྷཏཱིཏི པསྶོ, དསྶནསམྤནྣོ ཨརིཡོ, སོ པསྶནྟཾ ཨཝིཔརཱིཏདསྶཱཝིཾ ‘‘ཨཡཾ ཨཝིཔརཱིཏདསྶཱཝཱི’’ཏི པསྶཏི པཉྙཱཙཀྑུནཱ དྷམྨཱདྷམྨཾ ཡཐཱསབྷཱཝཏོ ཛཱནཱཏི. ན ཀེཝལཾ པསྶནྟམེཝ, ཨཐ ཁོ ཨཔསྶནྟཉྩ པསྶཏི, ཡོ པཉྙཱཙཀྑུཝིརཧིཏོ དྷམྨེ ཡཐཱསབྷཱཝཏོ ན པསྶཏི, ཏམྤི ཨཔསྶནྟཾ པུཐུཛྫནཾ ‘‘ཨནྡྷོ ཝཏཱཡཾ བྷཝཾ ཨཙཀྑུཀོ’’ཏི ཨཏྟནོ པཉྙཱཙཀྑུནཱ པསྶཏི. ཨཔསྶནྟོ ཨཔསྶནྟཾ, པསྶནྟཉྩ ན པསྶཏཱིཏི ཨཔསྶནྟོ པཉྙཱཙཀྑུརཧིཏོ ཨནྡྷབཱལོ ཏཱདིསཾ ཨནྡྷབཱལཾ ཨཡཾ དྷམྨཱདྷམྨཾ ཡཐཱསབྷཱཝཏོ ན པསྶཏཱིཏི ཡཐཱ ཨཔསྶནྟཾ ན པསྶཏི ན ཛཱནཱཏི, ཨེཝཾ ཨཏྟནོ པཉྙཱཙཀྑུནཱ དྷམྨཱདྷམྨཾ ཡཐཱསབྷཱཝཏོ པསྶནྟཉྩ པཎྜིཏཾ ‘‘ཨཡཾ ཨེཝཾཝིདྷོ’’ཏི ན པསྶཏི ན ཛཱནཱཏི, ཏསྨཱ ཨཧམྤི པུབྦེ དསྶནརཧིཏོ སཀལཾ ཉེཡྻཾ ཧཏྠཱམལཀཾ ཝིཡ པསྶནྟཾ བྷགཝནྟཾ ཨཔསྶནྟམྤི པཱུརཎཱདིཾ ཡཐཱསབྷཱཝཏོ ན པསྶིཾ, ཨིདཱནི པན བུདྡྷཱནུབྷཱཝེན སམྤནྣོ ཨུབྷཡེཔི ཡཐཱསབྷཱཝཏོ པསྶཱམཱིཏི སེཝིཏབྦཱསེཝིཏབྦེསུ ཨཏྟནོ ཨཝིཔརཱིཏཔཊིཔཏྟིཾ དསྶེཏི.

ཝཔྤཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. ཝཛྫིཔུཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨེཀཀཱ མཡཾ ཨརཉྙེཏི ཨཱཡསྨཏོ ཝཛྫིཔུཏྟཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ པུཉྙཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཨེཀནཝུཏེ ཀཔྤེ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཝིཔསྶིཾ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ནཱགཔུཔྥཀེསརེཧི པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཨམཙྩཀུལེ ནིབྦཏྟི, ཝཛྫིཔུཏྟོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ བྷགཝཏོ ཝེསཱལིགམནེ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཀཏཔུབྦཀིཙྩོ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཝེསཱལིཡཱ ཨཝིདཱུརེ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཝནསཎྜེ ཝིཧརཏི. ཏེན ཙ སམཡེན ཝེསཱལིཡཾ ཨུསྶཝོ ཨཧོསི. ཏཏྠ ཏཏྠ ནཙྩགཱིཏཝཱདིཏཾ པཝཏྟཏི, མཧཱཛནོ ཧཊྛཏུཊྛོ ཨུསྶཝསམྤཏྟིཾ པཙྩནུབྷོཏི, ཏཾ སུཏྭཱ སོ བྷིཀྑུ ཨཡོནིསོ ཨུམྨུཛྫནྟོ ཝིཝེཀཾ ཝཛྫམཱནོ ཀམྨཊྛཱནཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨནབྷིརཏིཾ པཀཱསེནྟོ –

‘‘ཨེཀཀཱ མཡཾ ཨརཉྙེ ཝིཧརཱམ, ཨཔཝིདྡྷཾཝ ཝནསྨིཾ དཱརུཀཾ;

ཨེཏཱདིསིཀཱཡ རཏྟིཡཱ, ཀོ སུ ནཱམ ཨམྷེཧི པཱཔིཡོ’’ཏི. – གཱཐམཱཧ;

ཏཾ སུཏྭཱ ཝནསཎྜེ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ ཏཾ བྷིཀྑུཾ ཨནུཀམྤམཱནཱ ‘‘ཡདིཔི, ཏྭཾ བྷིཀྑུ, ཨརཉྙཝཱསཾ ཧཱིལེ༹ནྟོ ཝདསི, ཝིཝེཀཀཱམཱ པན ཝིདྡསུནོ ཏཾ བཧུ མཉྙནྟིཡེཝཱ’’ཏི ཨིམམཏྠཾ དསྶེནྟཱི –

‘‘ཨེཀཀོ ཏྭཾ ཨརཉྙེ ཝིཧརསི, ཨཔཝིདྡྷཾཝ ཝནསྨིཾ དཱརུཀཾ;

ཏསྶ ཏེ བཧུཀཱ པིཧཡནྟི, ནེརཡིཀཱ ཝིཡ སགྒགཱམིན’’ནྟི. –

གཱཐཾ ཝཏྭཱ, ‘‘ཀཐཉྷི ནཱམ ཏྭཾ, བྷིཀྑུ, ནིཡྻཱནིཀེ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཨནིཡྻཱནིཀཾ ཝིཏཀྐཾ ཝིཏཀྐེསྶསཱི’’ཏི སནྟཛྫེནྟཱི སཾཝེཛེསི. ཨེཝཾ སོ བྷིཀྑུ ཏཱཡ དེཝཏཱཡ སཾཝེཛིཏོ ཀསཱབྷིཧཏོ ཝིཡ བྷདྲོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ ཝིཔསྶནཱཝཱིཐིཾ ཨོཏརིཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༡.༦༢-༦༦) –

‘‘སུཝཎྞཝཎྞཾ སམྦུདྡྷཾ, སཏརཾསིཾཝ བྷཱཎུམཾ;

ཨོབྷཱསེནྟཾ དིསཱ སབྦཱ, ཨུལུ༹རཱཛཾཝ པཱུརིཏཾ.

‘‘པུརཀྑཏཾ སཱཝཀེཧི, སཱགརེཧེཝ མེདནིཾ;

ནཱགཾ པགྒཡ྄ཧ རེཎཱུཧི, ཝིཔསྶིསྶཱབྷིརོཔཡིཾ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ རེཎུམབྷིརོཔཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘པཎྞཏཱལཱིསིཏོ ཀཔྤེ, རེཎུ ནཱམཱསི ཁཏྟིཡོ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ མེ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཡཱ ཨངྐུསོ ཛཱཏོ’’ཏི ཨཏྟནོ དེཝཏཱཡ ཙ ཝུཏྟནཡཾ སཾཀཌྜྷིཏྭཱ –

༦༢.

‘‘ཨེཀཀཱ མཡཾ ཨརཉྙེ ཝིཧརཱམ, ཨཔཝིདྡྷཾཝ ཝནསྨིཾ དཱརུཀཾ;

ཏསྶ མེ བཧུཀཱ པིཧཡནྟི, ནེརཡིཀཱ ཝིཡ སགྒགཱམིན’’ནྟི. –

གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏསྶཏྠོ – ཨནཔེཀྑབྷཱཝེན ཝནེ ཚཌྜིཏདཱརུཀྑཎྜཾ ཝིཡ ཡདིཔི མཡཾ ཨེཀཀཱ ཨེཀཱཀིནོ ཨསཧཱཡཱ ཨིམསྨིཾ ཨརཉྙེ ཝིཧརཱམ, ཨེཝཾ ཝིཧརཏོ པན ཏསྶ མེ བཧུཀཱ པིཧཡནྟི མཾ བཧཱུ ཨཏྠཀཱམརཱུཔཱ ཀུལཔུཏྟཱ ཨབྷིཔཏྠེནྟི, ‘‘ཨཧོ ཝཏསྶ མཡམྤི ཝཛྫིཔུཏྟཏྠེརོ ཝིཡ གྷརབནྡྷནཾ པཧཱཡ ཨརཉྙེ ཝིཧརེཡྻཱམཱ’’ཏི. ཡཐཱ ཀིཾ? ནེརཡིཀཱ ཝིཡ སགྒགཱམིནཾ, ཡཐཱ ནཱམ ནེརཡིཀཱ ཨཏྟནོ པཱཔཀམྨེན ནིརཡེ ནིབྦཏྟསཏྟཱ སགྒགཱམཱིནཾ སགྒཱུཔགཱམཱིནཾ པིཧཡནྟི – ‘‘ཨཧོ ཝཏ མཡམྤི ནིརཡདུཀྑཾ པཧཱཡ སགྒསུཁཾ པཙྩནུབྷཝེཡྻཱམཱ’’ཏི ཨེཝཾསམྤདམིདནྟི ཨཏྠོ. ཨེཏྠ ཙ ཨཏྟནི གརུབཧུཝཙནཔྤཡོགསྶ ཨིཙྪིཏབྦཏྟཱ ‘‘ཨེཀཀཱ མཡཾ ཝིཧརཱམཱ’’ཏི པུན ཏསྶ ཨཏྠསྶ ཨེཀཏྟཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཏསྶ མེ’’ཏི ཨེཀཝཙནཔྤཡོགོ ཀཏོ. ‘‘ཏསྶ མེ’’, ‘‘སགྒགཱམིན’’ནྟི ཙ ཨུབྷཡམྤི ‘པིཧཡནྟཱི’ཏི པདཾ ཨཔེཀྑིཏྭཱ ཨུཔཡོགཏྠེ སམྤདཱནནིདྡེསོ དཊྛབྦོ. ཏཾ ཨབྷིཔཏྠེནྟཱིཏི ཙ ཏཱདིསེ ཨརཉྙཝཱསཱདིགུཎེ ཨབྷིཔཏྠེནྟཱ ནཱམ ཧོནྟཱིཏི ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཏསྶ མེཏི ཝཱ ཏསྶ མམ སནྟིཀེ གུཎེཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཝཛྫིཔུཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. པཀྑཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཙུཏཱ པཏནྟཱིཏི ཨཱཡསྨཏོ པཀྑཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོཔི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཀརོནྟོ ཨིཏོ ཨེཀནཝུཏེ ཀཔྤེ ཡཀྑསེནཱཔཏི ཧུཏྭཱ ཝིཔསྶིཾ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ དིབྦཝཏྠེན པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཀྐེསུ དེཝདཧནིགམེ སཱཀིཡརཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟི, ‘‘སམྨོདཀུམཱརོ’’ཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. ཨཐསྶ དཧརཀཱལེ ཝཱཏརོགེན པཱདཱ ན ཝཧིཾསུ. སོ ཀཏིཔཡཾ ཀཱལཾ པཱིཋསཔྤཱི ཝིཡ ཝིཙརི. ཏེནསྶ པཀྑོཏི སམཉྙཱ ཛཱཏཱ. པཙྪཱ ཨརོགཀཱལེཔི ཏཐེཝ ནཾ སཉྫཱནནྟི, སོ བྷགཝཏོ ཉཱཏིསམཱགམེ པཱཊིཧཱརིཡཾ དིསྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཀཏཔུབྦཀིཙྩོ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝིཧརཏི. ཨཐེཀདིཝསཾ གཱམཾ པིཎྜཱཡ པཝིསིཏུཾ གཙྪནྟོ ཨནྟརཱམགྒེ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ ནིསཱིདི. ཏསྨིཉྩ སམཡེ ཨཉྙཏརོ ཀུལལོ མཾསཔེསིཾ ཨཱདཱཡ ཨཱཀཱསེན གཙྪཏི, ཏཾ བཧཱུ ཀུལལཱ ཨནུཔཏིཏྭཱ པཱཏེསུཾ. པཱཏིཏཾ མཾསཔེསིཾ ཨེཀོ ཀུལལོ ཨགྒཧེསི. ཏཾ ཨཉྙོ ཨཙྪིནྡིཏྭཱ གཎྷི, ཏཾ དིསྭཱ ཐེརོ ‘‘ཡཐཱཡཾ མཾསཔེསི, ཨེཝཾ ཀཱམཱ ནཱམ བཧུསཱདྷཱརཎཱ བཧུདུཀྑཱ བཧུཔཱཡཱསཱ’’ཏི – ཀཱམེསུ ཨཱདཱིནཝཾ ནེཀྑམྨེ ཙ ཨཱནིསཾསཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ‘‘ཨནིཙྩ’’ནྟིཨཱདིནཱ མནསིཀརོནྟོ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩོ དིཝཱཊྛཱནེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༢.༡-༡༠) –

‘‘ཝིཔསྶཱི ནཱམ བྷགཝཱ, ལོཀཛེཊྛོ ནརཱསབྷོ;

ཨཊྛསཊྛིསཧསྶེཧི, པཱཝིསི བནྡྷུམཾ ཏདཱ.

‘‘ནགརཱ ཨབྷིནིཀྑམྨ, ཨགམཾ དཱིཔཙེཏིཡཾ;

ཨདྡསཾ ཝིརཛཾ བུདྡྷཾ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧཾ.

‘‘ཙུལླཱསཱིཏིསཧསྶཱནི, ཡཀྑཱ མཡ྄ཧཾ ཨུཔནྟིཀེ;

ཨུཔཊྛཧནྟི སཀྐཙྩཾ, ཨིནྡཾཝ ཏིདསཱ གཎཱ.

‘‘བྷཝནཱ ཨབྷིནིཀྑམྨ, དུསྶཾ པགྒཡ྄ཧཧཾ ཏདཱ;

སིརསཱ ཨབྷིཝཱདེསིཾ, ཏཉྩཱདཱསིཾ མཧེསིནོ.

‘‘ཨཧོ བུདྡྷོ ཨཧོ དྷམྨོ, ཨཧོ ནོ སཏྠུ སམྤདཱ;

བུདྡྷསྶ ཨཱནུབྷཱཝེན, ཝསུདྷཱཡཾ པཀམྤཐ.

‘‘ཏཉྩ ཨཙྪརིཡཾ དིསྭཱ, ཨབྦྷུཏཾ ལོམཧཾསནཾ;

བུདྡྷེ ཙིཏྟཾ པསཱདེམི, དྭིཔདིནྡམྷི ཏཱདིནེ.

‘‘སོཧཾ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ, དུསྶཾ དཏྭཱན སཏྠུནོ;

སརཎཉྩ ཨུཔཱགཙྪིཾ, སཱམཙྩོ སཔརིཛྫནོ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཀམྨམཀརིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨིཏོ པནྣརསེ ཀཔྤེ, སོལ༹སཱསུཾ སུཝཱཧནཱ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལཱ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཡདེཝ སཾཝེགཝཏྠུཾ ཨངྐུསཾ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨཉྙཱ ཨདྷིགཏཱ, ཏསྶ སཾཀིཏྟནམུཁེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ ‘‘ཙུཏཱ པཏནྟཱི’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༦༣. ཏཏྠ ཙུཏཱཏི བྷཊྛཱ. པཏནྟཱིཏི ཨནུཔཏནྟི. པཏིཏཱཏི ཙཝནཝསེན བྷཱུམིཡཾ པཏིཏཱ, ཨཱཀཱསེ ཝཱ སམྤཏནཝསེན པཏིཏཱ. གིདྡྷཱཏི གེདྷཾ ཨཱཔནྣཱ. པུནརཱགཏཱཏི པུནདེཝ ཨུཔགཏཱ. ཙ-སདྡོ སབྦཏྠ ཡོཛེཏབྦོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – པཏནྟི ཨནུཔཏནྟི ཙ ཨིདྷ ཀུལལཱ, ཨིཏརསྶ མུཁཏོ ཙུཏཱ ཙ མཾསཔེསི, ཙུཏཱ པན སཱ བྷཱུམིཡཾ པཏིཏཱ ཙ, གིདྡྷཱ གེདྷཾ ཨཱཔནྣཱ སབྦེཝ ཀུལལཱ པུནརཱགཏཱ. ཡཐཱ ཙིམེ ཀུལལཱ, ཨེཝཾ སཾསཱརེ པརིབྦྷམནྟཱ སཏྟཱ ཡེ ཀུསལདྷམྨཏོ ཙུཏཱ, ཏེ པཏནྟི ནིརཡཱདཱིསུ, ཨེཝཾ པཏིཏཱ ཙ, སམྤཏྟིབྷཝེ ཋིཏཱ ཏཏྠ ཀཱམསུཁཱནུཡོགཝསེན ཀཱམབྷཝེ རཱུཔཱརཱུཔབྷཝེསུ ཙ བྷཝནིཀནྟིཝསེན གིདྡྷཱ ཙ པུནརཱགཏཱ བྷཝཏོ ཨཔརིམུཏྟཏྟཱ ཏེན ཏེན བྷཝགཱམིནཱ ཀམྨེན ཏཾ ཏཾ བྷཝསཉྙིཏཾ དུཀྑཾ ཨཱགཏཱ ཨེཝ, ཨེཝཾབྷཱུཏཱ ཨིམེ སཏྟཱ. མཡཱ པན ཀཏཾ ཀིཙྩཾ པརིཉྙཱདིབྷེདཾ སོལ༹སཝིདྷམྤི ཀིཙྩཾ ཀཏཾ, ན དཱནི ཏཾ ཀཱཏབྦཾ ཨཏྠི. རཏཾ རམྨཾ རམིཏབྦཾ ཨརིཡེཧི སབྦསངྑཏཝིནིསྶཊཾ ནིབྦཱནཾ རཏཾ ཨབྷིརཏཾ རམྨཾ. ཏེན ཙ སུཁེནནྭཱགཏཾ སུཁཾ ཕལསམཱཔཏྟིསུཁེན ཨནུཨཱགཏཾ ཨུཔགཏཾ ཨཙྩནྟསུཁཾ ནིབྦཱནཾ, སུཁེན ཝཱ སུཁཱཔཊིཔདཱབྷཱུཏེན ཝིཔསྶནཱསུཁེན མགྒསུཁེན ཙ ཨནྭཱགཏཾ ཕལསུཁཾ ནིབྦཱནསུཁཉྩཱཏི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

པཀྑཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. ཝིམལཀོཎྜཉྙཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

དུམཝ྄ཧཡཱཡ ཨུཔྤནྣོཏི ཝིམལཀོཎྜཉྙཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ པུཉྙཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཨེཀནཝུཏེ ཀཔྤེ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཝིབྷཝསམྤནྣེ ཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཝིཔསྶིཾ བྷགཝནྟཾ མཧཏིཡཱ པརིསཱཡ པརིཝུཏཾ དྷམྨཾ དེསེནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཙཏཱུཧི སུཝཎྞཔུཔྥེཧི པཱུཛེསི. བྷགཝཱ ཏསྶ པསཱདསཾཝཌྜྷནཏྠཾ ཏཐཱརཱུཔཾ ཨིདྡྷཱབྷིསངྑཱརཾ ཨབྷིསངྑཱརེསི, ཡཐཱ སུཝཎྞཱབྷཱ སཀལཾ ཏཾ པདེསཾ ཨོཏྠརཏི. ཏཾ དིསྭཱ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ པསནྣམཱནསོ ཧུཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ཏཾ ནིམིཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཨཏྟནོ གེཧཾ གནྟྭཱ བུདྡྷཱརམྨཎཾ པཱིཏིཾ ཨཝིཛཧནྟོ ཀེནཙི རོགེན ཀཱལཾ ཀཏྭཱ ཏུསིཏེསུ ཨུཔཔནྣོ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛཱནཾ བིམྦིསཱརཾ པཊིཙྩ ཨམྦཔཱལིཡཱ ཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. རཱཛཱ ཧི བིམྦིསཱརོ ཏརུཎཀཱལེ ཨམྦཔཱལིཡཱ རཱུཔསམྤཏྟིཾ སུཏྭཱ སཉྫཱཏཱབྷིལཱསོ ཀཏིཔཡམནུསྶཔརིཝཱརོ ཨཉྙཱཏཀཝེསེན ཝེསཱལིཾ གནྟྭཱ ཨེཀརཏྟིཾ ཏཱཡ སཾཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཏདཱ ཨཡཾ ཏསྶཱ ཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧེསི. སཱ ཙ གབྦྷསྶ པཏིཊྛིཏབྷཱཝཾ ཏསྶ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱཔི ཨཏྟཱནཾ ཛཱནཱཔེཏྭཱ དཱཏབྦཡུཏྟཀཾ དཏྭཱ པཀྐཱམི. སཱ གབྦྷསྶ པརིཔཱཀམནྭཱཡ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡི, ‘‘ཝིམལོ’’ཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི, པཙྪཱ ཝིམལཀོཎྜཉྙོཏི པཉྙཱཡིཏྠ. སོ ཝཡཔྤཏྟོ བྷགཝཏོ ཝེསཱལིགམནེ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ པབྦཛིཏྭཱ ཀཏཔུབྦཀིཙྩོ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༢.༤༠-༤༨) –

‘‘ཝིཔསྶཱི ནཱམ བྷགཝཱ, ལོཀཛེཊྛོ ནརཱསབྷོ;

ནིསིནྣོ ཛནཀཱཡསྶ, དེསེསི ཨམཏཾ པདཾ.

‘‘ཏསྶཱཧཾ དྷམྨཾ སུཏྭཱན, དྭིཔདིནྣསྶ ཏཱདིནོ;

སོཎྞཔུཔྥཱནི ཙཏྟཱརི, བུདྡྷསྶ ཨབྷིརོཔཡིཾ.

‘‘སུཝཎྞཙྪདནཾ ཨཱསི, ཡཱཝཏཱ པརིསཱ ཏདཱ;

བུདྡྷཱབྷཱ ཙ སུཝཎྞཱབྷཱ, ཨཱལོཀོ ཝིཔུལོ ཨཧུ.

‘‘ཨུདགྒཙིཏྟོ སུམནོ, ཝེདཛཱཏོ ཀཏཉྫལཱི;

ཝིཏྟིསཉྫནནོ ཏེསཾ, དིཊྛདྷམྨསུཁཱཝཧོ.

‘‘ཨཱཡཱཙིཏྭཱན སམྦུདྡྷཾ, ཝནྡིཏྭཱན ཙ སུབྦཏཾ;

པཱམོཛྫཾ ཛནཡིཏྭཱན, སཀཾ བྷཝནུཔཱགམིཾ.

‘‘བྷཝནེ ཨུཔཝིཊྛོཧཾ, བུདྡྷསེཊྛཾ ཨནུསྶརིཾ;

ཏེན ཙིཏྟཔྤསཱདེན, ཏུསིཏཾ ཨུཔཔཛྫཧཾ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥམབྷིརོཔཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘སོལ༹སཱསིཾསུ རཱཛཱནོ, ནེམིསམྨཏནཱམཀཱ;

ཏེཏཱལཱིསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལཱ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཉྙཱཔདེསེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ ‘‘དུམཝ྄ཧཡཱཡཱ’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༦༤. ཏཏྠ དུམཝ྄ཧཡཱཡཱཏི དུམེན ཨམྦེན ཨཝ྄ཧཱཏབྦཱཡ, ཨམྦཔཱལིཡཱཏི ཨཏྠོ. ཨཱདྷཱརེ ཙེཏཾ བྷུམྨཝཙནཾ. ཨུཔྤནྣོཏི ཏསྶཱ ཀུཙྪིཡཾ ཨུཔྤནྣོ ཨུཔྤཛྫམཱནོ ཙ. ཛཱཏོ པཎྜརཀེཏུནཱཏི དྷཝལཝཏྠདྷཛཏྟཱ ‘‘པཎྜརཀེཏཱུ’’ཏི པཉྙཱཏེན བིམྦིསཱརརཉྙཱ ཧེཏུབྷཱུཏེན ཛཱཏོ, ཏཾ པཊིཙྩ ནིབྦཏྟོཏི ཨཏྠོ. ཨུཔྤནྣོཏི ཝཱ པཋམཱབྷིནིབྦཏྟིདསྶནཾ. ཏཏོ ཧི ཛཱཏོཏི ཨབྷིཛཱཏིདསྶནཾ. ཝིཛཱཡནཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཧི ལོཀེ ཛཱཏཝོཧཱརོ. ཨེཏྠ ཙ ‘‘དུམཝ྄ཧཡཱཡ ཨུཔྤནྣོ’’ཏི ཨིམིནཱ ཨཏྟུཀྐཾསནབྷཱཝཾ ཨཔནེཏི, ཨནེཀཔཏིཔུཏྟཱནམྤི ཝིསེསཱདྷིགམསམྦྷཝཉྩ དཱིཔེཏི. ‘‘ཛཱཏོ པཎྜརཀེཏུནཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཝིཉྙཱཏཔིཏིཀདསྶནེན པརཝམྦྷནཾ ཨཔནེཏི. ཀེཏུཧཱཏི མཱནཔྤཧཱཡཱི. མཱནོ ཧི ཨུཎྞཏིལཀྑཎཏྟཱ ཀེཏུ ཝིཡཱཏི ཀེཏུ. ཏཐཱ ཧི སོ ‘‘ཀེཏུཀམྱཏཱཔཙྩུཔཊྛཱནོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཀེཏུནཱཡེཝཱཏི པཉྙཱཡ ཨེཝ. པཉྙཱ ཧི ཨནཝཛྫདྷམྨེསུ ཨཙྩུགྒཏཊྛེན མཱརསེནཔྤམདྡནེན པུབྦངྒམཊྛེན ཙ ཨརིཡཱནཾ དྷཛཱ ནཱམ. ཏེནཱཧ ‘‘དྷམྨོ ཧི ཨིསིནཾ དྷཛོ’’ཏི (སཾ. ནི. ༢.༢༤༡; ཨ. ནི. ༤.༤༨; ཛཱ. ༢.༢༡.༤༩༤). མཧཱཀེཏུཾ པདྷཾསཡཱིཏི མཧཱཝིསཡཏཱཡ མཧནྟཱ, སེཡྻམཱནཛཱཏིམཱནཱདིབྷེདཏོ བཧཝོ ཙ མཱནཔྤཀཱརཱ, ཨིཏརེ ཙ ཀིལེསདྷམྨཱ སམུསྶིཏཊྛེན ཀེཏུ ཨེཏསྶཱཏི མཧཱཀེཏུ མཱརོ པཱཔིམཱ. ཏཾ བལཝིདྷམནཝིསཡཱཏིཀྐམནཝསེན ཨབྷིབྷཝི ནིབྦིསེཝནཾ ཨཀཱསཱིཏི. ‘‘མཧཱཀེཏུཾ པདྷཾསཡཱི’’ཏི ཨཏྟཱནཾ པརཾ ཝིཡ དསྶེནྟོ ཨཉྙཱཔདེསེན ཨརཧཏྟཾ བྱཱཀཱསི.

ཝིམལཀོཎྜཉྙཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. ཨུཀྑེཔཀཏཝཙྪཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨུཀྑེཔཀཏཝཙྪསྶཱཏི ཨཱཡསྨཏོ ཨུཀྑེཔཀཏཝཙྪཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོཔི ཀིར པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ པུཉྙཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཙཏུནཝུཏེ ཀཔྤེ སིདྡྷཏྠསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཏྠཱརཾ ཨུདྡིསྶ མཱལ༹ཾ ཀརོནྟསྶ པཱུགསྶ ཨེཀཏྠམྦྷཾ ཨལབྷནྟསྶ ཐམྦྷཾ དཏྭཱ སཧཱཡཀིཙྩཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ ཨཉྙཏརསྶ བྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, ཝཙྪོཏིསྶ གོཏྟཏོ ཨཱགཏནཱམཾ. སོ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཀོསལརཊྛེ གཱམཀཱཝཱསེ ཝསནྟོ ཨཱགཏཱགཏཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ སནྟིཀེ དྷམྨཾ པརིཡཱཔུཎཱཏི. ‘‘ཨཡཾ ཝིནཡོ ཨིདཾ སུཏྟནྟཾ ཨཡཾ ཨབྷིདྷམྨོ’’ཏི པན པརིཙྪེདཾ ན ཛཱནཱཏི. ཨཐེཀདིཝསཾ ཨཱཡསྨནྟཾ དྷམྨསེནཱཔཏིཾ པུཙྪིཏྭཱ ཡཐཱཔརིཙྪེདཾ སབྦཾ སལླཀྑེསི. དྷམྨསངྒཱིཏིཡཱ པུབྦེཔི པིཊཀཱདིསམཉྙཱ པརིཡཏྟིསདྡྷམྨེ ཝཝཏྠིཏཱ ཨེཝ, ཡཏོ བྷིཀྑཱུནཾ ཝིནཡདྷརཱདིཝོཧཱརོ. སོ ཏེཔིཊཀཾ བུདྡྷཝཙནཾ ཨུགྒཎྷནྟོ པརིཔུཙྪནྟོ ཏཏྠ ཝུཏྟེ རཱུཔཱརཱུཔདྷམྨེ སལླཀྑེཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ སམྨསནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༢.༡༣-༢༦) –

‘‘སིདྡྷཏྠསྶ བྷགཝཏོ, མཧཱཔཱུགགཎོ ཨཧུ;

སརཎཾ གཏཱ ཙ ཏེ བུདྡྷཾ, སདྡཧནྟི ཏཐཱགཏཾ.

‘‘སབྦེ སངྒམྨ མནྟེཏྭཱ, མཱལ༹ཾ ཀུབྦནྟི སཏྠུནོ;

ཨེཀཏྠམྦྷཾ ཨལབྷནྟཱ, ཝིཙིནནྟི བྲཧཱཝནེ.

‘‘ཏེཧཾ ཨརཉྙེ དིསྭཱན, ཨུཔགམྨ གཎཾ ཏདཱ;

ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱན, པཊིཔུཙྪིཾ གཎཾ ཨཧཾ.

‘‘ཏེ མེ པུཊྛཱ ཝིཡཱཀཾསུ, སཱིལཝནྟོ ཨུཔཱསཀཱ;

མཱལ༹ཾ མཡཾ ཀཏྟུཀཱམཱ, ཨེཀཏྠམྦྷོ ན ལབྦྷཏི.

‘‘ཨེཀཏྠམྦྷཾ མམཾ དེཐ, ཨཧཾ དསྶཱམི སཏྠུནོ;

ཨཱཧརིསྶཱམཧཾ ཐམྦྷཾ, ཨཔྤོསྶུཀྐཱ བྷཝནྟུ ཏེ.

‘‘ཏེ མེ ཐམྦྷཾ པཝེཙྪིཾསུ, པསནྣཱ ཏུཊྛམཱནསཱ;

ཏཏོ པཊིནིཝཏྟིཏྭཱ, ཨགམཾསུ སཀཾ གྷརཾ.

‘‘ཨཙིརཾ གཏེ པཱུགགཎེ, ཐམྦྷཾ ཨཧཱསཧཾ ཏདཱ;

ཧཊྛོ ཧཊྛེན ཙིཏྟེན, པཋམཾ ཨུསྶཔེསཧཾ.

‘‘ཏེན ཙིཏྟཔྤསཱདེན, ཝིམཱནཾ ཨུཔཔཛྫཧཾ;

ཨུབྦིདྡྷཾ བྷཝནཾ མཡ྄ཧཾ, སཏྟབྷཱུམཾ སམུགྒཏཾ.

‘‘ཝཛྫམཱནཱསུ བྷེརཱིསུ, པརིཙཱརེམཧཾ སདཱ;

པཉྩཔཉྙཱསཀཔྤམྷི, རཱཛཱ ཨཱསིཾ ཡསོདྷརོ.

‘‘ཏཏྠཱཔི བྷཝནཾ མཡ྄ཧཾ, སཏྟབྷཱུམཾ སམུགྒཏཾ;

ཀཱུཊཱགཱརཝརཱུཔེཏཾ, ཨེཀཏྠམྦྷཾ མནོརམཾ.

‘‘ཨེཀཝཱིསཏིཀཔྤམྷི, ཨུདེནོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

ཏཏྲཱཔི བྷཝནཾ མཡ྄ཧཾ, སཏྟབྷཱུམཾ སམུགྒཏཾ.

‘‘ཡཾ ཡཾ ཡོནུཔཔཛྫཱམི, དེཝཏྟཾ ཨཐ མཱནུསཾ;

ཨནུབྷོམི སུཁཾ སབྦཾ, ཨེཀཏྠམྦྷསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཐམྦྷམདདཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཨེཀཏྠམྦྷསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཀཏཀིཙྩཏྟཱ ཨཀིལཱསུབྷཱཝེ ཋིཏོ ཨཏྟནོ སནྟིཀཾ ཨུཔགཏཱནཾ གཧཊྛཔབྦཛིཏཱནཾ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡ ཏེཔིཊཀཾ བུདྡྷཝཙནཾ ཝཱིམཾསིཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེསི. དེསེནྟོ ཙ ཨེཀདིཝསཾ ཨཏྟཱནཾ པརཾ ཝིཡ ཀཏྭཱ དསྶེནྟོ –

༦༥.

‘‘ཨུཀྑེཔཀཏཝཙྪསྶ, སངྐལིཏཾ བཧཱུཧི ཝསྶེཧི;

ཏཾ བྷཱསཏི གཧཊྛཱནཾ, སུནིསིནྣོ ཨུལཱ༹རཔཱམོཛྫོ’’ཏི. – གཱཐཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཨུཀྑེཔཀཏཝཙྪསྶཱཏི ཀཏཨུཀྑེཔཝཙྪསྶ, བྷིཀྑུནོ སནྟིཀེ ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཨུགྒཧིཏཾ ཝིནཡཔདེསཾ སུཏྟཔདེསཾ ཨབྷིདྷམྨཔདེསཉྩ ཡཐཱཔརིཙྪེདཾ ཝིནཡསུཏྟཱབྷིདྷམྨཱནཾཡེཝ ཨུཔརི ཁིཔིཏྭཱ སཛ྄ཛྷཱཡནཝསེན ཏཏྠ ཏཏྠེཝ པཀྑིཔིཏྭཱ ཋིཏཝཙྪེནཱཏི ཨཏྠོ ཀརཎཏྠེ ཧི ཨིདཾ སཱམིཝཙནཾ. སངྐལིཏཾ བཧཱུཧི ཝསྶེཧཱིཏི བཧུཀེཧི སཾཝཙྪརེཧི སམྤིཎྜནཝསེན ཧདཡེ ཋཔིཏཾ. ‘‘སངྑལིཏ’’ནྟིཔི པཱཋོ, སངྑལིཏཾ ཝིཡ ཀཏཾ ཨེཀཱབདྡྷཝསེན ཝཱཙུགྒཏཾ ཀཏཾ. ཡཾ བུདྡྷཝཙནནྟི ཝཙནསེསོ. ཏནྟི ཏཾ པརིཡཏྟིདྷམྨཾ བྷཱསཏི ཀཐེཏི. གཧཊྛཱནནྟི ཏེསཾ ཡེབྷུཡྻཏཱཡ ཝུཏྟཾ. སུནིསིནྣོཏི ཏསྨིཾ དྷམྨེ སམྨཱ ནིཙྩལོ ནིསིནྣོ, ལཱབྷསཀྐཱརཱདིཾ ཨཔཙྩཱསཱིསནྟོ ཀེཝལཾ ཝིམུཏྟཱཡཏནསཱིསེཡེཝ ཋཏྭཱ ཀཐེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏེནཱཧ ‘‘ཨུལཱ༹རཔཱམོཛྫོ’’ཏི ཕལསམཱཔཏྟིསུཁཝསེན དྷམྨདེསནཱཝསེནེཝ ཙ ཨུཔྤནྣཨུལཱ༹རཔཱམོཛྫོཏི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཡཐཱ ཡཐཱཝུསོ བྷིཀྑུ, ཡཐཱསུཏཾ ཡཐཱཔརིཡཏྟཾ དྷམྨཾ ཝིཏྠཱརེན པརེསཾ དེསེཏི ཏཐཱ ཏཐཱ སོ ཏསྨིཾ དྷམྨེ ལབྷཏི ཨཏྠཝེདཾ, ལབྷཏི དྷམྨཝེདཾ, ལབྷཏི དྷམྨཱུཔསཾཧིཏཾ པཱམོཛྫ’’ནྟིཨཱདི (དཱི. ནི. ༣.༣༥༥).

ཨུཀྑེཔཀཏཝཙྪཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. མེགྷིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨནུསཱསི མཧཱཝཱིརོཏི ཨཱཡསྨཏོ མེགྷིཡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཀུསལབཱིཛཱནི རོཔེནྟོ ཨིཏོ ཨེཀནཝུཏེ ཀཔྤེ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཱཔུཎི. ཏསྨིཉྩ སམཡེ ཝིཔསྶཱི བྷགཝཱ བུདྡྷཀིཙྩསྶ པརིཡོསཱནམཱགམྨ ཨཱཡུསངྑཱརཾ ཨོསྶཛྫི. ཏེན པཐཝཱིཀམྤཱདཱིསུ ཨུཔྤནྣེསུ མཧཱཛནོ བྷཱིཏཏསིཏོ ཨཧོསི. ཨཐ ནཾ ཝེསྶཝཎོ མཧཱརཱཛཱ ཏམཏྠཾ ཝིབྷཱཝེཏྭཱ སམསྶཱསེསི. ཏཾ སུཏྭཱ མཧཱཛནོ སཾཝེགཔྤཏྟོ ཨཧོསི. ཏཏྠཱཡཾ ཀུལཔུཏྟོ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ སུཏྭཱ སཏྠརི སཉྫཱཏགཱརཝབཧུམཱནོ ཨུལཱ༹རཾ པཱིཏིསོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ སཱཀིཡརཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟི, ཏསྶ མེགྷིཡོཏི ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ སཏྠུ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཔཊྛཧནྟོ བྷགཝཏི ཛཱལིཀཱཡཾ ཝིཧརནྟེ ཀིམིཀཱལཱཡ ནདིཡཱ ཏཱིརེ རམཎཱིཡཾ ཨམྦཝནཾ དིསྭཱ ཏཏྠ ཝིཧརིཏུཀཱམོ དྭེ ཝཱརེ བྷགཝཏཱ ཝཱརེཏྭཱ ཏཏིཡཝཱརཾ ཝིསྶཛྫིཏོ ཏཏྠ གནྟྭཱ མིཙྪཱཝིཏཀྐམཀྑིཀཱཧི ཁཛྫམཱནོ ཙིཏྟསམཱདྷིཾ ཨལབྷིཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསི. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ‘‘ཨཔརིཔཀྐཱཡ, མེགྷིཡ, ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཱ པཉྩ དྷམྨཱ པརིཔཱཀཱཡ སཾཝཏྟནྟཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (ཨུདཱ. ༣༡) ཨོཝཱདཾ ཨདཱསི. སོ ཏསྨིཾ ཨོཝཱདེ ཋཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༢.༥༧-༦༥) –

‘‘ཡདཱ ཝིཔསྶཱི ལོཀགྒོ, ཨཱཡུསངྑཱརམོསྶཛི;

པཐཝཱི སམྤཀམྤིཏྠ, མེདནཱི ཛལམེཁལཱ.

‘‘ཨོཏཏཾ ཝིཏཏཾ མཡ྄ཧཾ, སུཝིཙིཏྟཝཊཾསཀཾ;

བྷཝནམྤི པཀམྤིཏྠ, བུདྡྷསྶ ཨཱཡུསངྑཡེ.

‘‘ཏཱསོ མཡ྄ཧཾ སམུཔྤནྣོ, བྷཝནེ སམྤཀམྤིཏེ;

ཨུཔྤཱདོ ནུ ཀིམཏྠཱཡ, ཨཱལོཀོ ཝིཔུལོ ཨཧུ.

‘‘ཝེསྶཝཎོ ཨིདྷཱགམྨ, ནིབྦཱཔེསི མཧཱཛནཾ;

པཱཎབྷཱུཏེ བྷཡཾ ནཏྠི, ཨེཀགྒཱ ཧོཐ སཾཝུཏཱ.

‘‘ཨཧོ བུདྡྷོ ཨཧོ དྷམྨོ, ཨཧོ ནོ སཏྠུ སམྤདཱ;

ཡསྨིཾ ཨུཔྤཛྫམཱནམྷི, པཐཝཱི སམྤཀམྤཏི.

‘‘བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ ཀིཏྟེཏྭཱ, ཀཔྤཾ སགྒམྷི མོདཧཾ;

ཨཝསེསེསུ ཀཔྤེསུ, ཀུསལཾ ཙརིཏཾ མཡཱ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ སཉྙམལབྷིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷསཉྙཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨིཏོ ཙུདྡསཀཔྤམྷི, རཱཛཱ ཨཱསིཾ པཏཱཔཝཱ;

སམིཏོ ནཱམ ནཱམེན, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ སཏྠུ སམྨུཁཱ ཨོཝཱདཾ ལབྷིཏྭཱ ‘‘མཡཱ ཨརཧཏྟཾ ཨདྷིགཏ’’ནྟི ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༦༦.

‘‘ཨནུསཱསི མཧཱཝཱིརོ, སབྦདྷམྨཱན པཱརགཱུ;

ཏསྶཱཧཾ དྷམྨཾ སུཏྭཱན, ཝིཧཱསིཾ སནྟིཀེ སཏོ;

ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི. – གཱཐཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཨནུསཱསཱིཏི ‘‘ཨཔརིཔཀྐཱཡ, མེགྷིཡ, ཙེཏོཝིམུཏྟིཡཱ པཉྩ དྷམྨཱ པརིཔཱཀཱཡ སཾཝཏྟནྟཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཨོཝདི ཨནུསིཊྛིཾ ཨདཱསི. མཧཱཝཱིརོཏི མཧཱཝིཀྐནྟོ, ཝཱིརིཡཔཱརམིཔཱརིཔཱུརིཡཱ ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏཝཱིརིཡཱདྷིཊྛཱནེན ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཙཏུབྦིདྷསམྨཔྤདྷཱནསམྤཏྟིཡཱ ཙ མཧཱཝཱིརིཡོཏི ཨཏྠོ. སབྦདྷམྨཱན པཱརགཱུཏི སབྦེསཉྩ ཉེཡྻདྷམྨཱནཾ པཱརཾ པརིཡནྟཾ ཉཱཎགམནེན གཏོ ཨདྷིགཏོཏི སབྦདྷམྨཱན པཱརགཱུ, སབྦཉྙཱུཏི ཨཏྠོ. སབྦེསཾ ཝཱ སངྑཏདྷམྨཱནཾ པཱརབྷཱུཏཾ ནིབྦཱནཾ སཡམྦྷཱུཉཱཎེན གཏོ ཨདྷིགཏོཏི སབྦདྷམྨཱན པཱརགཱུ. ཏསྶཱཧཾ དྷམྨཾ སུཏྭཱནཱཏི ཏསྶ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ སཱམུཀྐཾསིཀཾ ཏཾ ཙཏུསཙྩདྷམྨཾ སུཎིཏྭཱ. ཝིཧཱསིཾ སནྟིཀེཏི ཨམྦཝནེ མིཙྪཱཝིཏཀྐེཧི ཨུཔདྡུཏོ ཙཱལིཀཱ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ སཏྠུ སམཱིཔེཡེཝ ཝིཧཱསིཾ. སཏོཏི སཏིམཱ, སམཐཝིཔསྶནཱབྷཱཝནཱཡ ཨཔྤམཏྟོཏི ཨཏྠོ. ཨཧནྟི ཨིདཾ ཡཐཱ ‘‘ཨནུསཱསཱི’’ཏི ཨེཏྠ ‘‘མ’’ནྟི ཨེཝཾ ‘‘ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི ཨེཏྠ ‘‘མཡཱ’’ཏི པརིཎཱམེཏབྦཾ. ‘‘ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི ཙ ཨིམིནཱ ཡཐཱཝུཏྟཾ ཝིཛྫཱཏྟཡཱནུཔྤཏྟིམེཝ སཏྠུ ཨོཝཱདཔཊིཀརཎབྷཱཝདསྶནེན པརིཡཱཡནྟརེན པཀཱསེཏི. སཱིལཀྑནྡྷཱདིཔརིཔཱུརཎམེཝ ཧི སཏྠུ སཱསནཀཱརིཏཱ.

མེགྷིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. ཨེཀདྷམྨསཝནཱིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧནྟི ཨཱཡསྨཏོ ཨེཀདྷམྨསཝནཱིཡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ རུཀྑདེཝཏཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟོ ཀཏིཔཡེ བྷིཀྑཱུ མགྒམཱུལ༹ྷེ མཧཱརཉྙེ ཝིཙརནྟེ དིསྭཱ ཨནུཀམྤམཱནོ ཨཏྟནོ བྷཝནཏོ ཨོཏརིཏྭཱ ཏེ སམསྶཱསེཏྭཱ བྷོཛེཏྭཱ ཡཐཱདྷིཔྤེཏཊྛཱནཾ པཱཔེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཀསྶཔེ བྷགཝཏི ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ཀཏབུདྡྷཀིཙྩེ པརིནིབྦུཏེ ཏསྨིཾ ཀཱལེ བཱརཱཎསིརཱཛཱ ཀིཀཱི ནཱམ ཨཧོསི. ཏསྨིཾ ཀཱལངྐཏེ ཏསྶ པུཐུཝིནྡརཱཛཱ ནཱམ པུཏྟོ ཨཱསི. ཏསྶ པུཏྟོ སུསཱམོ ནཱམ. ཏསྶ པུཏྟོ ཀིཀཱིབྲཧྨདཏྟོ ནཱམ ཧུཏྭཱ རཛྫཾ ཀཱརེནྟོ སཱསནེ ཨནྟརཧིཏེ དྷམྨསྶཝནཾ ཨལབྷནྟོ, ‘‘ཡོ དྷམྨཾ དེསེཏི, ཏསྶ སཧསྶཾ དམྨཱི’’ཏི གྷོསཱཔེཏྭཱ ཨེཀམྤི དྷམྨཀཐིཀཾ ཨལབྷནྟོ, ‘‘མཡ྄ཧཾ པིཏུཔིཏཱམཧཱདཱིནཾ ཀཱལེ དྷམྨོ སཾཝཏྟཏི, དྷམྨཀཐིཀཱ སུལབྷཱ ཨཧེསུཾ. ཨིདཱནི པན ཙཏུཔྤདིཀགཱཐཱམཏྟམྤི ཀཐེནྟོ དུལླབྷོ. ཡཱཝ དྷམྨསཉྙཱ ན ཝིནསྶཏི, ཏཱཝདེཝ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི རཛྫཾ པཧཱཡ ཧིམཝནྟཾ ཨུདྡིསྶ གཙྪནྟཾ སཀྐོ དེཝརཱཛཱ ཨཱགནྟྭཱ, ‘‘ཨནིཙྩཱ ཝཏ སངྑཱརཱ’’ཏི གཱཐཱཡ དྷམྨཾ ཀཐེཏྭཱ ནིཝཏྟེསི. སོ ནིཝཏྟིཏྭཱ བཧུཾ པུཉྙཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སེཏབྱནགརེ སེཊྛིཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ བྷགཝཏི སེཏབྱནགརེ སིཾསཔཱཝནེ ཝིཧརནྟེ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཏསྶ སཏྠཱ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཨོལོཀེཏྭཱ, ‘‘ཨནིཙྩཱ ཝཏ སངྑཱརཱ’’ཏི ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ དྷམྨཾ དེསེསི. ཏསྶ ཏཏྠ ཀཏཱདྷིཀཱརཏཱཡ སོ ཨནིཙྩསཉྙཱཡ པཱཀཊཏརཾ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛིཏཱཡ པཊིལདྡྷསཾཝེགོ པབྦཛིཏྭཱ དྷམྨསམྨསནཾ པཊྛཔེཏྭཱ དུཀྑསཉྙཾ ཨནཏྟསཉྙཉྩ མནསིཀརོནྟོ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༢.༦༦-༧༡) –

‘‘པདུམུཏྟརབུདྡྷསྶ, སཱཝཀཱ ཝནཙཱརིནོ;

ཝིཔྤནཊྛཱ བྲཧཱརཉྙེ, ཨནྡྷཱཝ ཨནུསུཡྻརེ.

‘‘ཨནུསྶརིཏྭཱ སམྦུདྡྷཾ, པདུམུཏྟརནཱཡཀཾ;

ཏསྶ ཏེ མུནིནོ པུཏྟཱ, ཝིཔྤནཊྛཱ མཧཱཝནེ.

‘‘བྷཝནཱ ཨོརུཧིཏྭཱན, ཨགམིཾ བྷིཀྑུསནྟིཀཾ;

ཏེསཾ མགྒཉྩ ཨཱཙིཀྑིཾ, བྷོཛནཉྩ ཨདཱསཧཾ.

‘‘ཏེན ཀམྨེན དྭིཔདིནྡ, ལོཀཛེཊྛ ནརཱསབྷ;

ཛཱཏིཡཱ སཏྟཝསྶོཧཾ, ཨརཧཏྟམཔཱཔུཎིཾ.

‘‘སཙཀྑཱུ ནཱམ ནཱམེན, དྭཱདས ཙཀྐཝཏྟིནོ;

སཏྟརཏནསམྤནྣཱ, པཉྩཀཔྤསཏེ ཨིཏོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཏསྶ ཨེཀེནེཝ དྷམྨསྶཝནེན ནིཔྥནྣཀིཙྩཏྟཱ ཨེཀདྷམྨསཝནཱིཡོཏྭེཝ སམཉྙཱ ཨཧོསི. སོ ཨརཧཱ ཧུཏྭཱ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༦༧.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ, བྷཝཱ སབྦེ སམཱུཧཏཱ;

ཝིཀྑཱིཎོ ཛཱཏིསཾསཱརོ, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ’’ཏི. – གཱཐཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཀིལེསཱཏི ཡསྨིཾ སནྟཱནེ ཨུཔྤནྣཱ, ཏཾ ཀིལེསེནྟི ཝིབཱདྷེནྟི ཨུཔཏཱཔེནྟི ཝཱཏི ཀིལེསཱ, རཱགཱདཡོ. ཛྷཱཔིཏཱཏི ཨིནྡགྒིནཱ ཝིཡ རུཀྑགཙྪཱདཡོ ཨརིཡམགྒཉཱཎགྒིནཱ སམཱུལཾ དཌྜྷཱ. མཡ྄ཧནྟི མཡཱ, མམ སནྟཱནེ ཝཱ. བྷཝཱ སབྦེ སམཱུཧཏཱཏི ཀཱམཀམྨབྷཝཱདཡོ སབྦེ བྷཝཱ སམུགྒྷཱཊིཏཱ ཀིལེསཱནཾ ཛྷཱཔིཏཏྟཱ. སཏི ཧི ཀིལེསཝཊྚེ ཀམྨཝཊྚེན བྷཝིཏབྦཾ. ཀམྨབྷཝཱནཾ སམཱུཧཏཏྟཱ ཨེཝ ཙ ཨུཔཔཏྟིབྷཝཱཔི སམཱུཧཏཱ ཨེཝ ཨནུཔྤཏྟིདྷམྨཏཱཡ ཨཱཔཱདིཏཏྟཱ. ཝིཀྑཱིཎོ ཛཱཏིསཾསཱརོཏི ཛཱཏིཨཱདིཀོ –

‘‘ཁནྡྷཱནཉྩ པཊིཔཱཊི, དྷཱཏུཨཱཡཏནཱན ཙ;

ཨབྦོཙྪིནྣཾ ཝཏྟམཱནཱ, སཾསཱརོཏི པཝུཙྩཏཱི’’ཏི. –

ཝུཏྟལཀྑཎོ སཾསཱརོ ཝིསེསཏོ ཁཱིཎོ, ཏསྨཱ ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ. ཡསྨཱ ཨཱཡཏིཾ པུནབྦྷཝོ ནཏྠི, ཏསྨཱ ཝིཀྑཱིཎོ ཛཱཏིསཾསཱརོ. ཏསྨཱ ཙ པུནབྦྷཝོ ནཏྠི, ཡསྨཱ བྷཝཱ སབྦེ སམཱུཧཏཱཏི ཨཱཝཏྟེཏྭཱ ཝཏྟབྦཾ. ཨཐ ཝཱ ཝིཀྑཱིཎོ ཛཱཏིསཾསཱརོ, ཏཏོ ཨེཝ ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོཏི ཡོཛེཏབྦཾ.

ཨེཀདྷམྨསཝནཱིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. ཨེཀུདཱནིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨདྷིཙེཏསོ ཨཔྤམཛྫཏོཏི ཨཱཡསྨཏོ ཨེཀུདཱནིཡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ པུཉྙཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཨཏྠདསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཡཀྑསེནཱཔཏི ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟོ སཏྠརི པརིནིབྦུཏེ, ‘‘ཨལཱབྷཱ ཝཏ མེ, དུལླདྡྷཾ ཝཏ མེ, ཡོཧཾ སཏྠུདྷརམཱནཀཱལེ དཱནཱདིཔུཉྙཾ ཀཱཏུཾ ནཱལཏྠ’’ནྟི པརིདེཝསོཀམཱཔནྣོ ཨཧོསི. ཨཐ ནཾ སཱགརོ ནཱམ སཏྠུ སཱཝཀོ སོཀཾ ཝིནོདེཏྭཱ སཏྠུ ཐཱུཔཔཱུཛཱཡཾ ནིཡོཛེསི. སོ པཉྩ ཝསྶཱནི ཐཱུཔཾ པཱུཛེཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ ཏེན པུཉྙེན དེཝམནུསྶེསུ ཨེཝ སཾསརནྟོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཀཱལེན ཀཱལཾ སཏྠུ སནྟིཀཾ ཨུཔསངྐམི. ཏསྨིཉྩ སམཡེ སཏྠཱ ‘‘ཨདྷིཙེཏསོ’’ཏི གཱཐཱཡ སཱཝཀེ ཨབྷིཎྷཾ ཨོཝདི. སོ ཏཾ སུཏྭཱ སདྡྷཱཛཱཏོ པབྦཛི. པབྦཛིཏྭཱ ཙ པན ཏམེཝ གཱཐཾ པུནཔྤུནཾ པརིཝཏྟེཏི. སོ ཏཏྠ ཝཱིསཏིཝསྶསཧསྶཱནི སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ ཉཱཎསྶ ཨཔརིཔཀྐཏྟཱ ཝིསེསཾ ནིབྦཏྟེཏུ ནཱསཀྑི. ཏཏོ པན ཙུཏོ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ སུགཏཱིསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིབྷཝསམྤནྣསྶ བྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྭཱ ཛེཏཝནཔཊིགྒཧཎསམཡེ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཀཏཔུབྦཀིཙྩོ ཨརཉྙེ ཝིཧརནྟོ སཏྠུ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. ཏསྨིཉྩ སམཡེ སཏྠཱ ཨཱཡསྨནྟཾ སཱརིཔུཏྟཾ ཨཏྟནོ ཨཝིདཱུརེ ཨདྷིཙིཏྟམནུཡུཏྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཨདྷིཙེཏསོ’’ཏི ཨིམཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི. ཏཾ སུཏྭཱ ཨཡཾ ཙིརཀཱལཾ བྷཱཝནཱཡ ཨརཉྙེ ཝིཧརནྟོཔི ཀཱལེན ཀཱལཾ ཏམེཝ གཱཐཾ ཨུདཱནེཏི, ཏེནསྶ ཨེཀུདཱནིཡོཏི སམཉྙཱ ཨུདཔཱདི. སོ ཨཐེཀདིཝསཾ ཙིཏྟེཀགྒཏཾ ལབྷིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༢.༧༢-༨༡) –

‘‘ཨཏྠདསྶིམྷི སུགཏེ, ནིབྦུཏེ སམནནྟརཱ;

ཡཀྑཡོནིཾ ཨུཔཔཛྫིཾ, ཡསཾ པཏྟོ ཙཧཾ ཏདཱ.

‘‘དུལླདྡྷཾ ཝཏ མེ ཨཱསི, དུཔྤབྷཱཏཾ དུརུཊྛིཏཾ;

ཡཾ མེ བྷོགེ ཝིཛྫམཱནེ, པརིནིབྦཱཡི ཙཀྑུམཱ.

‘‘མམ སངྐཔྤམཉྙཱཡ, སཱགརོ ནཱམ སཱཝཀོ;

མམུདྡྷརིཏུཀཱམོ སོ, ཨཱགཙྪི མམ སནྟིཀཾ.

‘‘ཀིཾ ནུ སོཙསི མཱ བྷཱཡི, ཙར དྷམྨཾ སུམེདྷས;

ཨནུཔྤདིནྣཱ བུདྡྷེན, སབྦེསཾ བཱིཛསམྤདཱ.

‘‘ཡོ ཙེ པཱུརེཡྻ སམྦུདྡྷཾ, ཏིཊྛནྟཾ ལོཀནཱཡཀཾ;

དྷཱཏུཾ སཱསཔམཏྟམྤི, ནིབྦུཏསྶཱཔི པཱུཛཡེ.

‘‘སམེ ཙིཏྟཔྤསཱདམྷི, སམཾ པུཉྙཾ མཧགྒཏཾ;

ཏསྨཱ ཐཱུཔཾ ཀརིཏྭཱན, པཱུཛེཧི ཛིནདྷཱཏུཡོ.

‘‘སཱགརསྶ ཝཙོ སུཏྭཱ, བུདྡྷཐཱུཔཾ ཨཀཱསཧཾ;

པཉྩཝསྶེ པརིཙརིཾ, མུནིནོ ཐཱུཔམུཏྟམཾ.

‘‘ཏེན ཀམྨེན དྭིཔདིནྡ, ལོཀཛེཊྛ ནརཱསབྷ;

སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷོཏྭཱན, ཨརཧཏྟམཔཱཔུཎིཾ.

‘‘བྷཱུརིཔཉྙཱ ཙ ཙཏྟཱརོ, སཏྟཀཔྤསཏེ ཨིཏོ;

སཏྟརཏནསམྤནྣཱ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལཱ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཝིམུཏྟིསུཁེན ཝིཧརནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཨཱཡསྨཏཱ དྷམྨབྷཎྜཱགཱརིཀེན པཊིབྷཱནཾ ཝཱིམཾསིཏུཾ, ‘‘ཨཱཝུསོ, མཡ྄ཧཾ དྷམྨཾ བྷཎཱཧཱི’’ཏི ཨཛ྄ཛྷིཊྛོ ཙིརཀཱལཔརིཙིཏཏྟཱ –

༦༨.

‘‘ཨདྷིཙེཏསོ ཨཔྤམཛྫཏོ, མུནིནོ མོནཔཐེསུ སིཀྑཏོ;

སོཀཱ ན བྷཝནྟི ཏཱདིནོ, ཨུཔསནྟསྶ སདཱ སཏཱིམཏོ’’ཏི. (ཨུདཱ. ༣༧) –

ཨིམམེཝ གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨདྷིཙེཏསོཏི ཨདྷིཙིཏྟཝཏོ, སབྦཙིཏྟཱནཾ ཨདྷིཀེན ཨརཧཏྟཕལཙིཏྟེན སམནྣཱགཏསྶཱཏི ཨཏྠོ. ཨཔྤམཛྫཏོཏི ནཔྤམཛྫཏོ, ཨཔྤམཱདེན ཨནཝཛྫདྷམྨེསུ སཱཏཙྩཀིརིཡཱཡ སམནྣཱགཏསྶཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. མུནིནོཏི ‘‘ཡོ མུནཱཏི ཨུབྷོ ལོཀེ, མུནི ཏེན པཝུཙྩཏཱི’’ཏི (དྷ. པ. ༢༦༩; མཧཱནི. ༡༤༩; ཙཱུལ༹ནི. མེཏྟགཱུམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༢༡) ཨེཝཾ ཨུབྷཡལོཀམུནནེན ཝཱ, མོནཾ ཝུཙྩཏི ཉཱཎཾ, ཏེན ཨརཧཏྟཕལཔཉྙཱསངྑཱཏེན མོནེན སམནྣཱགཏཏཱཡ ཝཱ ཁཱིཎཱསཝོ མུནི ནཱམ, ཏསྶ མུནིནོ. མོནཔཐེསུ སིཀྑཏོཏི ཨརཧཏྟཉཱཎསངྑཱཏསྶ མོནསྶ པཐེསུ ཨུཔཱཡམགྒེསུ སཏྟཏིཾསབོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨེསུ, ཏཱིསུ ཝཱ སིཀྑཱསུ སིཀྑཏོ. ཨིདཉྩ པུབྦབྷཱགཔཊིཔདཾ གཧེཏྭཱ ཝུཏྟཾ. པརིནིཊྛིཏསིཀྑོ ཧི ཨརཧཱ, ཏསྨཱ ཨེཝཾ སིཀྑཏོ, ཨིམཱཡ སིཀྑཱཡ མུནིབྷཱཝཾ པཏྟསྶ མུནིནོཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཡསྨཱ ཙེཏདེཝཾ ཏསྨཱ ཧེཊྛིམམགྒཕལཙིཏྟཱནཾ ཝསེན ཨདྷིཙེཏསོ, ཙཏུསཙྩསམྦོདྷིཔཊིཔཏྟིཡཾ ཨཔྤམཱདཝསེན ཨཔྤམཛྫཏོ, ཨགྒམགྒཉཱཎསམནྣཱགམེན མུནིནོཏི ཨེཝམེཏེསཾ པདཱནཾ ཨཏྠོ ཡུཛྫཏིཡེཝ. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཨཔྤམཛྫཏོ སིཀྑཏོ’’ པདྷཱནཧེཏཱུ ཨཀྑཱཏཱཏི དཊྛབྦཱ. ཏསྨཱ ཨཔྤམཛྫནཧེཏུ སིཀྑནཧེཏུ ཙ ཨདྷིཙེཏསོཏི ཨཏྠོ.

སོཀཱ ན བྷཝནྟི ཏཱདིནོཏི ཏཱདིསསྶ ཁཱིཎཱསཝམུནིནོ ཨབྦྷནྟརེ ཨིཊྛཝིཡོགཱདིཝཏྠུཀཱ སོཀཱ ཙིཏྟསནྟཱཔཱ ན ཧོནྟི. ཨཐ ཝཱ ཏཱདིལཀྑཎཔྤཏྟསྶ ཨསེཀྑམུནིནོ སོཀཱ ན བྷཝནྟཱིཏི. ཨུཔསནྟསྶཱཏི རཱགཱདཱིནཾ ཨཙྩནྟཱུཔསམེན ཨུཔསནྟསྶ. སདཱ སཏཱིམཏོཏི སཏིཝེཔུལླཔྤཏྟིཡཱ ནིཙྩཀཱལཾ སཏིཡཱ ཨཝིརཧིཏསྶ.

ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཨདྷིཙེཏསོ’’ཏི ཨིམིནཱ ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱ, ‘‘ཨཔྤམཛྫཏོ’’ཏི ཨིམིནཱ ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱ, ‘‘མུནིནོ མོནཔཐེསུ སིཀྑཏོ’’ཏི ཨེཏེཧི ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱ. ‘‘མུནིནོ’’ཏི ཝཱ ཨེཏེན ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱ, ‘‘མོནཔཐེསུ སིཀྑཏོ’’ཏི ཨེཏེན ཏཱསཾ ལོཀུཏྟརསིཀྑཱནཾ པུབྦབྷཱགཔཊིཔདཱ, ‘‘སོཀཱ ན བྷཝནྟཱི’’ཏིཨཱདཱིཧི སིཀྑཱཔཱརིཔཱུརིཡཱ ཨཱནིསཾསཱ པཀཱསིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཾ ཨཡམེཝ ཙ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎགཱཐཱ ཨཧོསི.

ཨེཀུདཱནིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. ཚནྣཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

སུཏྭཱན དྷམྨཾ མཧཏོ མཧཱརསནྟི ཨཱཡསྨཏོ ཚནྣཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ པུཉྙཾ ཨུཔཙིནནྟོ སིདྡྷཏྠསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སིདྡྷཏྠཾ བྷགཝནྟཾ ཨཉྙཏརཾ རུཀྑམཱུལཾ ཨུཔགཙྪནྟཾ དིསྭཱ པསནྣཙིཏྟོ མུདུསམྥསྶཾ པཎྞསནྠརཾ སནྠརིཏྭཱ ཨདཱསི. པུཔྥེཧི ཙ སམནྟཏོ ཨོཀིརིཏྭཱ པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ པུནཔི ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ སུགཏཱིསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཀཱལེ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛསྶ གེཧེ དཱསིཡཱ ཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟི, ཚནྣོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི, བོདྷིསཏྟེན སཧཛཱཏོ. སོ སཏྠུ ཉཱཏིསམཱགམེ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ བྷགཝཏི པེམེན, ‘‘ཨམྷཱཀཾ བུདྡྷོ, ཨམྷཱཀཾ དྷམྨོ’’ཏི མམཏྟཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ སིནེཧཾ ཚིནྡིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ སམཎདྷམྨཾ ཨཀཏྭཱ སཏྠརི པརིནིབྦུཏེ སཏྠཱརཱ ཨཱཎཏྟཝིདྷིནཱ ཀཏེན བྲཧྨདཎྜེན སནྟཛྫིཏོ སཾཝེགཔྤཏྟོ ཧུཏྭཱ སིནེཧཾ ཚིནྡིཏྭཱ ཝིཔསྶནྟོ ནཙིརེནེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༠.༤༥-༥༠) –

‘‘སིདྡྷཏྠསྶ བྷགཝཏོ, ཨདཱསིཾ པཎྞསནྠརཾ;

སམནྟཱ ཨུཔཧཱརཉྩ, ཀུསུམཾ ཨོཀིརིཾ ཨཧཾ.

‘‘པཱསཱདེཝཾ གུཎཾ རམྨཾ, ཨནུབྷོམི མཧཱརཧཾ;

མཧགྒྷཱནི ཙ པུཔྥཱནི, སཡནེབྷིསཝནྟི མེ.

‘‘སཡནེཧཾ ཏུཝཊྚཱམི, ཝིཙིཏྟེ པུཔྥསནྠཏེ;

པུཔྥཝུཊྛི ཙ སཡནེ, ཨབྷིཝསྶཏི ཏཱཝདེ.

‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཨདཱསིཾ པཎྞསནྠརཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, སནྠརསྶ ཨིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཏིཎསནྠརཀཱ ནཱམ, སཏྟེཏེ ཙཀྐཝཏྟིནོ;

ཨིཏོ ཏེ པཉྩམེ ཀཔྤེ, ཨུཔྤཛྫིཾསུ ཛནཱདྷིཔཱ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཝིམུཏྟིསུཁསནྟཔྤིཏོ པཱིཏིཝེགཝིསྶཊྛཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེནྟོ –

༦༩.

‘‘སུཏྭཱན དྷམྨཾ མཧཏོ མཧཱརསཾ,

སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཝརེན དེསིཏཾ;

མགྒཾ པཔཛྫིཾ ཨམཏསྶ པཏྟིཡཱ,

སོ ཡོགཀྑེམསྶ པཐསྶ ཀོཝིདོ’’ཏི. – གཱཐཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ སུཏྭཱནཱཏི སུཎིཏྭཱ, སོཏེན གཧེཏྭཱ ཨོཧིཏསོཏོ སོཏདྭཱརཱནུསཱརེན ཨུཔདྷཱརེཏྭཱ. དྷམྨནྟི ཙཏུསཙྩདྷམྨཾ. མཧཏོཏི བྷགཝཏོ. བྷགཝཱ ཧི མཧནྟེཧི ཨུལཱ༹རཏམེཧི སཱིལཱདིགུཎེཧི སམནྣཱགཏཏྟཱ, སདེཝཀེན ལོཀེན ཝིསེསཏོ མཧནཱིཡཏཱཡ ཙ ‘‘མཧཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི, ཡཱ ཏསྶ མཧཱསམཎོཏི སམཉྙཱ ཛཱཏཱ. ནིསྶཀྐཝཙནཉྩེཏཾ ‘‘མཧཏོ དྷམྨཾ སུཏྭཱནཱ’’ཏི. མཧཱརསནྟི ཝིམུཏྟིརསསྶ དཱཡཀཏྟཱ ཨུལཱ༹རརསཾ. སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཝརེན དེསིཏནྟི སབྦཾ ཛཱནཱཏཱིཏི སབྦཉྙཱུ, ཏསྶ བྷཱཝོ སབྦཉྙུཏཱ. ཉཱཎམེཝ ཝརཾ, ཉཱཎེསུ ཝཱ ཝརནྟི ཉཱཎཝརཾ, སབྦཉྙུཏཱ ཉཱཎཝརཾ ཨེཏསྶཱཏི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཝརོ, བྷགཝཱ. ཏེན སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསངྑཱཏཨགྒཉཱཎེན ཝཱ ཀརཎབྷཱུཏེན དེསིཏཾ ཀཐིཏཾ དྷམྨཾ སུཏྭཱནཱཏི ཡོཛནཱ. ཡཾ པནེཏྠ ཝཏྟབྦཾ, ཏཾ པརམཏྠདཱིཔནིཡཾ ཨིཏིཝུཏྟཀཝཎྞནཱཡཾ ཝུཏྟནཡེན ཝེདིཏབྦཾ. མགྒནྟི ཨཊྛངྒིཀཾ ཨརིཡམགྒཾ. པཔཛྫིནྟི པཊིཔཛྫིཾ. ཨམཏསྶ པཏྟིཡཱཏི ནིབྦཱནསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨུཔཱཡབྷཱུཏཾ པཊིཔཛྫིནྟི ཡོཛནཱ. སོཏི སོ བྷགཝཱ. ཡོགཀྑེམསྶ པཐསྶ ཀོཝིདོཏི ཙཏཱུཧི ཡོགེཧི ཨནུཔདྡུཏསྶ ནིབྦཱནསྶ ཡོ པཐོ, ཏསྶ ཀོཝིདོ ཏཏྠ སུཀུསལོ. ཨཡཉྷེཏྠ ཨཏྠོ – བྷགཝཏོ ཙཏུསཙྩདེསནཾ སུཏྭཱ ཨམཏཱདྷིགམཱུཔཱཡམགྒཾ ཨཧཾ པཊིཔཛྫིཾ པཊིཔཛྫནམགྒཾ མཡཱ ཀཏཾ, སོ ཨེཝ པན བྷགཝཱ སབྦཐཱ ཡོགཀྑེམསྶ པཐསྶ ཀོཝིདོ, པརསནྟཱནེ ཝཱ པརམནེསུ ཀུསལོ, ཡསྶ སཾཝིདྷཱནམཱགམྨ ཨཧམྤི མགྒཾ པཊིཔཛྫིནྟི. ཨཡམེཝ ཙ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎགཱཐཱ ཨཧོསཱིཏི.

ཚནྣཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. པུཎྞཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

སཱིལམེཝཱཏི ཨཱཡསྨཏོ པུཎྞཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོཔི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཨེཀནཝུཏེ ཀཔྤེ བུདྡྷསུཉྙེ ལོཀེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ བྲཱཧྨཎསིཔྤེསུ ནིཔྥཏྟིཾ གནྟྭཱ ཀཱམེསུ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ གྷརཱཝཱསཾ པཧཱཡ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཧིམཝནྟཔྤདེསེ པཎྞཀུཊིཾ ཀཏྭཱ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི. ཏསྶ ཝསནཊྛཱནསྶ ཨཝིདཱུརེ ཨེཀསྨིཾ པབྦྷཱརེ པཙྩེཀབུདྡྷོ ཨཱབཱདྷིཀོ ཧུཏྭཱ པརིནིབྦཱཡི, ཏསྶ པརིནིབྦཱནསམཡེ མཧཱ ཨཱལོཀོ ཨཧོསི. ཏཾ དིསྭཱ སོ, ‘‘ཀཐཾ ནུ ཁོ ཨཡཾ ཨཱལོཀོ ཨུཔྤནྣོ’’ཏི ཝཱིམཾསནཝསེན ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཨཱཧིཎྜནྟོ པབྦྷཱརེ པཙྩེཀསམྦུདྡྷཾ པརིནིབྦུཏཾ དིསྭཱ གནྡྷདཱརཱུནི སཾཀཌྜྷིཏྭཱ སརཱིརཾ ཛྷཱཔེཏྭཱ གནྡྷོདཀེན ཨུཔསིཉྩི. ཏཏྠེཀོ དེཝཔུཏྟོ ཨནྟལིཀྑེ ཋཏྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘སཱདྷུ, སཱདྷུ, སཔྤུརིས, བཧུཾ ཏཡཱ པུཉྙཾ པསཝནྟེན པཱུརིཏཾ སུགཏིསཾཝཏྟནིཡཾ ཀམྨཾ ཏེན ཏྭཾ སུགཏཱིསུཡེཝ ཨུཔྤཛྫིསྶསི, ‘པུཎྞོ’ཏི ཙ ཏེ ནཱམཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སུནཱཔརནྟཛནཔདེ སུཔྤཱརཀཔཊྚནེ གཧཔཏིཀུལེ ནིབྦཏྟི, པུཎྞོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཝཱཎིཛྫཝསེན མཧཏཱ སཏྠེན སདྡྷིཾ སཱཝཏྠིཾ གཏོ. ཏེན ཙ སམཡེན བྷགཝཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི. ཨཐ སོ སཱཝཏྠིཝཱསཱིཧི ཨུཔཱསཀེཧི སདྡྷིཾ ཝིཧཱརཾ གཏོ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝཏྟཔཊིཝཏྟེཧི ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡེ ཨཱརཱདྷེནྟོ ཝིཧཱསི. སོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ, ‘‘སཱདྷུ མཾ, བྷནྟེ བྷགཝཱ, སཾཁིཏྟེན ཨོཝཱདེན ཨོཝདཏུ, ཡམཧཾ སུཏྭཱ སུནཱཔརནྟཛནཔདེ ཝིཧརེཡྻ’’ནྟི ཨཱཧ. ཏསྶ བྷགཝཱ, ‘‘སནྟི ཁོ, པུཎྞ, ཙཀྑུཝིཉྙེཡྻཱ རཱུཔཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༣.༣༩༥; སཾ. ནི. ༤.༨༨) ཨོཝཱདཾ དཏྭཱ སཱིཧནཱདཾ ནདཱཔེཏྭཱ ཝིསྶཛྫེསི. སོ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ སུནཱཔརནྟཛནཔདཾ གནྟྭཱ སུཔྤཱརཀཔཊྚནེ ཝིཧརནྟོ སམཐཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ སཙྪཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༤༡.༢༩-༤༤) –

‘‘པབྦྷཱརཀཱུཊཾ ནིསྶཱཡ, སཡམྦྷཱུ ཨཔརཱཛིཏོ;

ཨཱབཱདྷིཀོ ཙ སོ བུདྡྷོ, ཝསཏི པབྦཏནྟརེ.

‘‘མམ ཨསྶམསཱམནྟཱ, པནཱདོ ཨཱསི ཏཱཝདེ;

བུདྡྷེ ནིབྦཱཡམཱནམྷི, ཨཱལོཀོ ཨུདཔཛྫཐ.

‘‘ཡཱཝཏཱ ཝནསཎྜསྨིཾ, ཨཙྪཀོཀཏརཙྪཀཱ;

ཝཱལཱ༹ ཙ ཀེསརཱི སབྦེ, ཨབྷིགཛྫིཾསུ ཏཱཝདེ.

‘‘ཨུཔྤཱཏཾ ཏམཧཾ དིསྭཱ, པབྦྷཱརཾ ཨགམཱསཧཾ;

ཏཏྠདྡསཱསིཾ སམྦུདྡྷཾ, ནིབྦུཏཾ ཨཔརཱཛིཏཾ.

‘‘སུཕུལླཾ སཱལརཱཛཾཝ, སཏརཾསིཾཝ ཨུགྒཏཾ;

ཝཱིཏཙྩིཀཾཝ ཨངྒཱརཾ, ནིབྦུཏཾ ཨཔརཱཛིཏཾ.

‘‘ཏིཎཾ ཀཊྛཉྩ པཱུརེཏྭཱ, ཙིཏཀཾ ཏཏྠཀཱསཧཾ;

ཙིཏཀཾ སུཀཏཾ ཀཏྭཱ, སརཱིརཾ ཛྷཱཔཡིཾ ཨཧཾ.

‘‘སརཱིརཾ ཛྷཱཔཡིཏྭཱན, གནྡྷཏོཡཾ སམོཀིརིཾ;

ཨནྟལིཀྑེ ཋིཏོ ཡཀྑོ, ནཱམམགྒཧི ཏཱཝདེ.

‘‘ཡཾ པཱུརིཏཾ ཏཡཱ ཀིཙྩཾ, སཡམྦྷུསྶ མཧེསིནོ;

པུཎྞཀོ ནཱམ ནཱམེན, སདཱ ཧོཧི ཏུཝཾ མུནེ.

‘‘ཏམྷཱ ཀཱཡཱ ཙཝིཏྭཱན, དེཝལོཀཾ ཨགཙྪཧཾ;

ཏཏྠ དིབྦམཡོ གནྡྷོ, ཨནྟལིཀྑཱ པཝསྶཏི.

‘‘ཏཏྲཱཔི ནཱམདྷེཡྻཾ མེ, པུཎྞཀོཏི ཨཧཱུ ཏདཱ;

དེཝབྷཱུཏོ མནུསྶོ ཝཱ, སངྐཔྤཾ པཱུརཡཱམཧཾ.

‘‘ཨིདཾ པཙྪིམཀཾ མཡ྄ཧཾ, ཙརིམོ ཝཏྟཏེ བྷཝོ;

ཨིདྷཱཔི པུཎྞཀོ ནཱམ, ནཱམདྷེཡྻཾ པཀཱསཏི.

‘‘ཏོསཡིཏྭཱན སམྦུདྡྷཾ, གོཏམཾ སཀྱཔུངྒཝཾ;

སབྦཱསཝེ པརིཉྙཱཡ, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཀམྨམཀརིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཏནུཀིཙྩསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཐེརོ བཧཱུ མནུསྶེ སཱསནེ ཨབྷིཔྤསཱདེསི. ཡཏོ པཉྩསཏམཏྟཱ པུརིསཱ ཨུཔཱསཀཏྟཾ པཉྩསཏམཏྟཱ ཙ ཨིཏྠིཡོ ཨུཔཱསིཀཱབྷཱཝཾ པཊིཝེདེསུཾ. སོ ཏཏྠ རཏྟཙནྡནེན ཙནྡནམཱལ༹ཾ ནཱམ གནྡྷཀུཊིཾ ཀཱརཱཔེཏྭཱ, ‘‘སཏྠཱ པཉྩཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ མཱལ༹ཾ པཊིཙྪཏཱུ’’ཏི བྷགཝནྟཾ པུཔྥདཱུཏེན ནིམནྟེསི. བྷགཝཱ ཙ ཨིདྡྷཱནུབྷཱཝེན ཏཏྟཀེཧི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཙནྡནམཱལ༹ཾ པཊིགྒཧེཏྭཱ ཨརུཎེ ཨནུཊྛིཏེཡེཝ པཙྩཱགམཱསི. ཐེརོ ཨཔརབྷཱགེ པརིནིབྦཱནསམཡེ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༧༠.

‘‘སཱིལམེཝ ཨིདྷ ཨགྒཾ, པཉྙཝཱ པན ཨུཏྟམོ;

མནུསྶེསུ ཙ དེཝེསུ, སཱིལཔཉྙཱཎཏོ ཛཡ’’ནྟི. – གཱཐཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ སཱིལནྟི སཱིལནཊྛེན སཱིལཾ, པཏིཊྛཱནཊྛེན སམཱདྷཱནཊྛེན ཙཱཏི ཨཏྠོ. སཱིལཉྷི སབྦགུཎཱནཾ པཏིཊྛཱ, ཏེནཱཧ – ‘‘སཱིལེ པཏིཊྛཱཡ ནརོ སཔཉྙོ’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༢༣; པེཊཀོ. ༢༢; ཝིསུདྡྷི. ༡.༡). སམཱདཧཏི ཙ ཏཾ ཀཱཡཝཱཙཱཨཝིཔྤཀིཎྞཾ ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཡིདཾ སཱིལམེཝ ཨགྒཾ སབྦགུཎཱནཾ མཱུལབྷཱཝཏོ པམུཁབྷཱཝཏོ ཙ. ཡཐཱཧ – ‘‘ཏསྨཱཏིཧ, ཏྭཾ བྷིཀྑུ, ཨཱདིམེཝ ཝིསོདྷེཧི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ. ཀོ ཙཱདི ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ སཱིལཉྩ སུཝིསུདྡྷ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༥.༣༦༩), ‘‘པཱཏིམོཀྑནྟི མུཁམེཏཾ པམུཁམེཏ’’ནྟི (མཧཱཝ. ༡༣༥) ཙ ཨཱདི. ཨིདྷཱཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ. པཉྙཝཱཏི ཉཱཎསམྤནྣོ. སོ ཨུཏྟམོ སེཊྛོ པཝརོཏི པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱཡ གཱཐཱཡ པཉྙཱཡཡེཝ སེཊྛབྷཱཝཾ དསྶེཏི. པཉྙུཏྟརཱ ཧི ཀུསལཱ དྷམྨཱ. ཨིདཱནི ཏཾ སཱིལཔཉྙཱནཾ ཨགྒསེཊྛབྷཱཝཾ ཀཱརཎཏོ དསྶེཏི ‘‘མནུསྶེསུ ཙ དེཝེསུ, སཱིལཔཉྙཱཎཏོ ཛཡ’’ནྟི ཙ. སཱིལཔཉྙཱཎཧེཏུ པཊིཔཀྑཛཡོ ཀཱམཀིལེསཛཡོ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ.

པུཎྞཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

སཏྟམཝགྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. ཨཊྛམཝགྒོ

༡. ཝཙྪཔཱལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

སུསུཁུམནིཔུཎཏྠདསྶིནཱཏི ཨཱཡསྨཏོ ཝཙྪཔཱལཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨཱཙིནནྟོ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིཏོ ཨེཀནཝུཏེ ཀཔྤེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ བྲཱཧྨཎསིཔྤེསུ ནིཔྥཏྟིཾ གནྟྭཱ ཨགྒིཾ པརིཙརནྟོ ཨེཀདིཝསཾ མཧཏིཡཱ ཀཾསཔཱཏིཡཱ པཱཡཱསཾ ཨཱདཱཡ དཀྑིཎེཡྻཾ པརིཡེསནྟོ ཝིཔསྶིཾ བྷགཝནྟཾ ཨཱཀཱསེ ཙངྐམནྟཾ དིསྭཱ ཨཙྪརིཡབྦྷུཏཙིཏྟཛཱཏོ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ དཱཏུཀཱམཏཾ དསྶེསི. པཊིགྒཧེསི བྷགཝཱ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡ. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ ཝིབྷཝསམྤནྣསྶ བྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, ཝཙྪཔཱལོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ བིམྦིསཱརསམཱགམེ ཨུརུཝེལཀསྶཔཏྠེརེན ཨིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡཾ དསྶེཏྭཱ སཏྠུ པརམནིཔཙྩཀཱརེ ཀཏེ ཏཾ དིསྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ སཏྟཱཧཔབྦཛིཏོ ཨེཝ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༣.༢༦-༣༤) –

‘‘སུཝཎྞཝཎྞོ སམྦུདྡྷོ, བཱཏྟིཾསཝརལཀྑཎོ;

པཝནཱ ཨབྷིནིཀྑནྟོ, བྷིཀྑུསངྒྷཔུརཀྑཏོ.

‘‘མཧཙྩཱ ཀཾསཔཱཏིཡཱ, ཝཌྜྷེཏྭཱ པཱཡསཾ ཨཧཾ;

ཨཱཧུཏིཾ ཡིཊྛུཀཱམོ སོ, ཨུཔནེསིཾ བལིཾ ཨཧཾ.

‘‘བྷགཝཱ ཏམྷི སམཡེ, ལོཀཛེཊྛོ ནརཱསབྷོ;

ཙངྐམཾ སུསམཱརཱུལ༹ྷོ, ཨམྦརེ ཨནིལཱཡནེ.

‘‘ཏཉྩ ཨཙྪརིཡཾ དིསྭཱ, ཨབྦྷུཏཾ ལོམཧཾསནཾ;

ཋཔཡིཏྭཱ ཀཾསཔཱཏིཾ, ཝིཔསྶིཾ ཨབྷིཝཱདཡིཾ.

‘‘ཏུཝཾ དེཝོསི སབྦཉྙཱུ, སདེཝེ སཧམཱནུསེ;

ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡ, པཊིགྒཎྷ མཧཱམུནི.

‘‘པཊིགྒཧེསི བྷགཝཱ, སབྦཉྙཱུ ལོཀནཱཡཀོ;

མམ སངྐཔྤམཉྙཱཡ, སཏྠཱ ལོཀེ མཧཱམུནི.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ དཱནམདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, པཱཡཱསསྶ ཨིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨེཀཏཱལཱིསིཏོ ཀཔྤེ, བུདྡྷོ ནཱམཱསི ཁཏྟིཡོ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ སུཁེནེཝ ཨཏྟནཱ ནིབྦཱནསྶ ཨདྷིགཏབྷཱཝཾ ཝིབྷཱཝེནྟོ –

༧༡.

‘‘སུསུཁུམནིཔུཎཏྠདསྶིནཱ, མཏིཀུསལེན ནིཝཱཏཝུཏྟིནཱ;

སཾསེཝིཏཝུདྡྷསཱིལིནཱ, ནིབྦཱནཾ ན ཧི ཏེན དུལླབྷ’’ནྟི. –

ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ སུསུཁུམནིཔུཎཏྠདསྶིནཱཏི ཨཏིཝིཡ དུདྡསཊྛེན སུཁུམེ, སཎྷཊྛེན ནིཔུཎེ སཙྩཔཊིཙྩསམུཔྤཱདཱདིཨཏྠེ ཨནིཙྩཏཱདིཾ ཨོརོཔེཏྭཱ པསྶཏཱིཏི སུསུཁུམནིཔུཎཏྠདསྶཱི, ཏེན. མཏིཀུསལེནཱཏི མཏིཡཱ པཉྙཱཡ ཀུསལེན ཚེཀེན, ‘‘ཨེཝཾ པཝཏྟམཱནསྶ པཉྙཱ ཝཌྜྷཏི, ཨེཝཾ ན ཝཌྜྷཏཱི’’ཏི དྷམྨཝིཙཡསམྦོཛ྄ཛྷངྒཔཉྙཱཡ ཨུཔྤཱདནེ ཀུསལེན. ནིཝཱཏཝུཏྟིནཱཏི སབྲཧྨཙཱརཱིསུ ནིཝཱཏནཱིཙཝཏྟནསཱིལེན, ཝུཌྜྷེསུ ནཝེསུ ཙ ཡཐཱནུརཱུཔཔཊིཔཏྟིནཱ. སཾསེཝིཏཝུདྡྷསཱིལིནཱཏི སཾསེཝིཏཾ ཨཱཙིཎྞཾ ཝུདྡྷསཱིལཾ སཾསེཝིཏཝུདྡྷསཱིལཾ, ཏཾ ཡསྶ ཨཏྠི, ཏེན སཾསེཝིཏཝུདྡྷསཱིལིནཱ. ཨཐ ཝཱ སཾསེཝིཏཱ ཨུཔཱསིཏཱ ཝུདྡྷསཱིལིནོ ཨེཏེནཱཏི སཾསེཝིཏཝུདྡྷསཱིལཱི, ཏེན. ཧཱིཏིསདྡོ ཧེཏུཨཏྠོ. ཡསྨཱ ཡོ ནིཝཱཏཝུཏྟི སཾསེཝིཏཝུདྡྷསཱིལཱི མཏིཀུསལོ སུསུཁུམནིཔུཎཏྠདསྶཱི ཙ, ཏསྨཱ ནིབྦཱནཾ ན ཏསྶ དུལླབྷནྟི ཨཏྠོ. ནིཝཱཏཝུཏྟིཏཱཡ ཧི སཾསེཝིཏཝུདྡྷསཱིལིཏཱཡ ཙ པཎྜིཏཱ ཏཾ ཨོཝདིཏབྦཾ ཨནུསཱསིཏབྦཾ མཉྙནྟི, ཏེསཉྩ ཨོཝཱདེ ཋིཏོ སཡཾ མཏིཀུསལཏཱཡ སུསུཁུམནིཔུཎཏྠདསྶིཏཱཡ ཙ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ནིབྦཱནཾ ཨདྷིགཙྪཏཱིཏི, ཨཡམེཝ ཙ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎགཱཐཱ ཨཧོསཱིཏི.

ཝཙྪཔཱལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. ཨཱཏུམཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཡཐཱ ཀལཱི༹རོ སུསུ ཝཌྜྷིཏགྒོཏི ཨཱཡསྨཏོ ཨཱཏུམཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོཔི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ པུཉྙཾ ཨཱཙིནནྟོ ཨིཏོ ཨེཀནཝུཏེ ཀཔྤེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཝིཔསྶིཾ བྷགཝནྟཾ ཨནྟརཝཱིཐིཡཾ གཙྪནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ གནྡྷོདཀེན གནྡྷཙུཎྞེན ཙ པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟོ ཨཔརཱཔརཾ སུགཏཱིསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཨཀཱསི, ཉཱཎསྶ པན ཨཔརིཔཀྐཏྟཱ ཝིསེསཾ ནིབྦཏྟེཏུཾ ནཱསཀྑི. ཨཐ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ སེཊྛིཔུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, ཨཱཏུམོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. ཏསྶ ཝཡཔྤཏྟསྶ མཱཏཱ ‘‘པུཏྟསྶ མེ བྷརིཡཾ ཨཱནེསྶཱམཱ’’ཏི ཉཱཏཀེཧི སམྨནྟེསི. སོ ཏཾ ཨུཔདྷཱརེཏྭཱ ཧེཏུསམྤཏྟིཡཱ ཙོདིཡམཱནོ ‘‘ཀིཾ མཡ྄ཧཾ གྷརཱཝཱསེན, ཨིདཱནེཝ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི བྷིཀྑཱུནཾ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ པབྦཛི. པབྦཛིཏམྤི ནཾ མཱཏཱ ཨུཔྤབྦཱཛེཏུཀཱམཱ ནཱནཱནཡེཧི པལོབྷེཏི. སོ ཏསྶཱ ཨཝསརཾ ཨདཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ པཀཱསེནྟོ –

༧༢.

‘‘ཡཐཱ ཀལཱི༹རོ སུསུ ཝཌྜྷིཏགྒོ, དུནྣིཀྑམོ ཧོཏི པསཱཁཛཱཏོ;

ཨེཝཾ ཨཧཾ བྷརིཡཱཡཱནཱིཏཱཡ, ཨནུམཉྙ མཾ པབྦཛིཏོམྷི དཱནཱི’’ཏི. –

གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཀལཱི༹རོཏི ཨངྐུརོ, ཨིདྷ པན ཝཾསངྐུརོ ཨདྷིཔྤེཏོ. སུསཱུཏི ཏརུཎོ. ཝཌྜྷིཏགྒོཏི པཝཌྜྷིཏསཱཁོ. སུསུཝཌྜྷིཏགྒོཏི ཝཱ སུཊྛུ ཝཌྜྷིཏསཱཁོ སཉྫཱཏཔཏྟསཱཁོ. དུནྣིཀྑམོཏི ཝེལུ༹གུམྦཏོ ནིཀྑཱམེཏུཾ ནཱིཧརིཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻོ. པསཱཁཛཱཏོཏི ཛཱཏཔསཱཁོ, སཱཁཱནམྤི པབྦེ པབྦེ ཨུཔྤནྣཨནུསཱཁོ. ཨེཝཾ ཨཧཾ བྷརིཡཱཡཱནཱིཏཱཡཱཏི ཡཐཱ ཝཾསོ ཝཌྜྷིཏགྒོ ཝཾསནྟརེསུ སཾསཊྛ སཱཁཱཔསཱཁོ ཝེལུ༹གུམྦཏོ དུནྣཱིཧརཎཱིཡོ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཨཧམྤི བྷརིཡཱཡ མཡ྄ཧཾ ཨཱནཱིཏཱཡ པུཏྟདྷཱིཏཱདིཝསེན ཝཌྜྷིཏགྒོ ཨཱསཏྟིཝསེན གྷརཱཝཱསཏོ དུནྣཱིཧརཎཱིཡོ བྷཝེཡྻཾ. ཡཐཱ པན ཝཾསཀལཱི༹རོ ཨསཉྫཱཏསཱཁབནྡྷོ ཝེལུ༹གུམྦཏོ སུནཱིཧརཎཱིཡོཝ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཨཧམྤི ཨསཉྫཱཏཔུཏྟདཱརཱདིབནྡྷོ སུནཱིཧརཎཱིཡོ ཧོམི, ཏསྨཱ ཨནཱནཱིཏཱཡ ཨེཝ བྷརིཡཱཡ ཨནུམཉྙ མཾ ཨཏྟནཱཝ མཾ ཨནུཛཱནཱཔེཏྭཱ. པབྦཛིཏོམྷི དཱནཱིཏི, ‘‘ཨིདཱནི པན པབྦཛིཏོ ཨམྷི, སཱདྷུ སུཊྛཱུ’’ཏི ཨཏྟནོ ནེཀྑམྨཱབྷིརཏིཾ པཀཱསེསི, ཨཐ ཝཱ ‘‘ཨནུམཉྙ མཾ པབྦཛིཏོམྷི དཱནཱི’’ཏི མཱཏུ ཀཐེཏི. ཨཡཉྷེཏྠ ཨཏྠོ – ཡདིཔི ཏཱཡ པུབྦེ ནཱནུམཏཾ, ཨིདཱནི པན པབྦཛིཏོ ཨམྷི, ཏསྨཱ ཨནུམཉྙ ཨནུཛཱནཱཧི མཾ སམཎབྷཱཝེཡེཝ ཋཱཏུཾ, ནཱཧཾ ཏཡཱ ནིཝཏྟནཱིཡོཏི. ཨེཝཾ པན ཀཐེནྟོ ཡཐཱཋིཏོཝ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ ཀིལེསེ ཁེཔེཏྭཱ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༣.༣༥-༤༠) –

‘‘ནིསཛྫ པཱསཱདཝརེ, ཝིཔསྶིཾ ཨདྡསཾ ཛིནཾ;

ཀཀུདྷཾ ཝིལསནྟཾཝ, སབྦཉྙུཾ ཏམནཱསཀཾ.

‘‘པཱསཱདསྶཱཝིདཱུརེ ཙ, གཙྪཏི ལོཀནཱཡཀོ;

པབྷཱ ནིདྡྷཱཝཏེ ཏསྶ, ཡཐཱ ཙ སཏརཾསིནོ.

‘‘གནྡྷོདཀཉྩ པགྒཡ྄ཧ, བུདྡྷསེཊྛཾ སམོཀིརིཾ;

ཏེན ཙིཏྟཔྤསཱདེན, ཏཏྠ ཀཱལངྐཏོ ཨཧཾ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ གནྡྷོདཀམཱཀིརིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, སུགནྡྷོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཚལ༹བྷིཉྙོ པན ཧུཏྭཱ མཱཏརཾ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ ཏསྶཱ པེཀྑནྟིཡཱཡེཝ ཨཱཀཱསེན པཀྐཱམི. སོ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཡཱ ཨུཏྟརིཀཱལམྤི ཨནྟརནྟརཱ ཏམེཝ གཱཐཾ པཙྩུདཱཧཱསི.

ཏཏྠ ‘‘པབྦཛིཏོམྷཱི’’ཏི ཨིམིནཱཔདེསེན ཨཡམྤི ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎགཱཐཱ ཨཧོསི ཨཏྟནོ སནྟཱནེ རཱགཱདིམལསྶ པབྦཱཛིཏབྷཱཝདཱིཔནཏོ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘པབྦཱཛཡམཏྟནོ མལཾ, ཏསྨཱ ‘པབྦཛིཏོ’ཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི (དྷ. པ. ༣༨༨).

ཨཱཏུམཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. མཱཎཝཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཛིཎྞཉྩ དིསྭཱ དུཁིཏཉྩ བྱཱདྷིཏནྟི ཨཱཡསྨཏོ མཱཎཝཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཨེཀནཝུཏེ ཀཔྤེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ལཀྑཎདྷརོ ཧུཏྭཱ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཨབྷིཛཱཏིཡཱ ལཀྑཎཱནི པརིགྒཧེཏྭཱ པུབྦནིམིཏྟཱནི སཱཝེཏྭཱ, ‘‘ཨེཀཾསེན ཨཡཾ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀརིཏྭཱ ནཱནཱནཡེཧི ཐོམེཏྭཱ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན སུགཏཱིསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལསྶ གེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཡཱཝ སཏྟཝསྶཱནི, ཏཱཝ ཨནྟོགྷརེཡེཝ ཝཌྜྷིཏྭཱ སཏྟམེ སཾཝཙྪརེ ཨུཔནཡནཏྠཾ ཨུཡྻཱནཾ ནཱིཏོ ཨནྟརཱམགྒེ ཛིཎྞཱཏུརམཏེ དིསྭཱ ཏེསཾ ཨདིཊྛཔུབྦཏྟཱ ཏེ པརིཛནེ པུཙྪིཏྭཱ ཛརཱརོགམརཎསབྷཱཝཾ སུཏྭཱ སཉྫཱཏསཾཝེགོ ཏཏོ ཨནིཝཏྟནྟོ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ མཱཏཱཔིཏརོ ཨནུཛཱནཱཔེཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༣.༤༡-༦༤) –

‘‘ཛཱཡམཱནེ ཝིཔསྶིམྷི, ནིམིཏྟཾ བྱཱཀརིཾ ཨཧཾ;

ནིབྦཱཔཡིཉྩ ཛནཏཾ, བུདྡྷོ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཡསྨིཉྩ ཛཱཡམཱནསྨིཾ, དསསཧསྶི ཀམྤཏི;

སོ དཱནི བྷགཝཱ སཏྠཱ, དྷམྨཾ དེསེཏི ཙཀྑུམཱ.

‘‘ཡསྨིཉྩ ཛཱཡམཱནསྨིཾ, ཨཱལོཀོ ཝིཔུལོ ཨཧུ;

སོ དཱནི བྷགཝཱ སཏྠཱ, དྷམྨཾ དེསེཏི ཙཀྑུམཱ.

‘‘ཡསྨིཉྩ ཛཱཡམཱནསྨིཾ, སརིཏཱཡོ ན སནྡཡུཾ;

སོ དཱནི བྷགཝཱ སཏྠཱ, དྷམྨཾ དེསེཏི ཙཀྑུམཱ.

‘‘ཡསྨིཉྩ ཛཱཡམཱནསྨིཾ, ཨཝཱིཙགྒི ན པཛྫལི;

སོ དཱནི བྷགཝཱ སཏྠཱ, དྷམྨཾ དེསེཏི ཙཀྑུམཱ.

‘‘ཡསྨིཉྩ ཛཱཡམཱནསྨིཾ, པཀྑིསངྒྷོ ན སཉྩརི;

སོ དཱནི བྷགཝཱ སཏྠཱ, དྷམྨཾ དེསེཏི ཙཀྑུམཱ.

‘‘ཡསྨིཉྩ ཛཱཡམཱནསྨིཾ, ཝཱཏཀྑནྡྷོ ན ཝཱཡཏི;

སོ དཱནི བྷགཝཱ སཏྠཱ, དྷམྨཾ དེསེཏི ཙཀྑུམཱ.

‘‘ཡསྨིཉྩ ཛཱཡམཱནསྨིཾ, སབྦརཏནཱནི ཛོཏཡུཾ;

སོ དཱནི བྷགཝཱ སཏྠཱ, དྷམྨཾ དེསེཏི ཙཀྑུམཱ.

‘‘ཡསྨིཉྩ ཛཱཡམཱནསྨིཾ, སཏྟཱསུཾ པདཝིཀྐམཱ;

སོ དཱནི བྷགཝཱ སཏྠཱ, དྷམྨཾ དེསེཏི ཙཀྑུམཱ.

‘‘ཛཱཏམཏྟོ ཙ སམྦུདྡྷོ, དིསཱ སབྦཱ ཝིལོཀཡི;

ཝཱཙཱསབྷིམུདཱིརེསི, ཨེསཱ བུདྡྷཱན དྷམྨཏཱ.

‘‘སཾཝེཛཡིཏྭཱ ཛནཏཾ, ཐཝིཏྭཱ ལོཀནཱཡཀཾ;

སམྦུདྡྷཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ, པཀྐཱམིཾ པཱཙིནཱམུཁོ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ བུདྡྷམབྷིཐོམཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཐོམནཱཡ ཨིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨིཏོ ནཝུཏིཀཔྤམྷི, སམྨུཁཱཐཝིཀཝ྄ཧཡོ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘པཐཝཱིདུནྡུབྷི ནཱམ, ཨེཀཱུནནཝུཏིམྷིཏོ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཨཊྛཱསཱིཏིམྷིཏོ ཀཔྤེ, ཨོབྷཱསོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘སཏྟཱསཱིཏིམྷིཏོ ཀཔྤེ, སརིཏཙྪེདནཝ྄ཧཡོ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཨགྒིནིབྦཱཔནོ ནཱམ, ཀཔྤཱནཾ ཚལ༹སཱིཏིཡཱ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘གཏིཔཙྪེདནོ ནཱམ, ཀཔྤཱནཾ པཉྩསཱིཏིཡཱ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘རཱཛཱ ཝཱཏསམོ ནཱམ, ཀཔྤཱནཾ ཙུལླསཱིཏིཡཱ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘རཏནཔཛྫལོ ནཱམ, ཀཔྤཱནཾ ཏེཨསཱིཏིཡཱ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘པདཝིཀྐམནོ ནཱམ, ཀཔྤཱནཾ དྭེཨསཱིཏིཡཱ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘རཱཛཱ ཝིལོཀནོ ནཱམ, ཀཔྤཱནཾ ཨེཀསཱིཏིཡཱ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘གིརསཱརོཏི ནཱམེན, ཀཔྤེསཱིཏིམྷི ཁཏྟིཡོ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨདྷིགཏཱརཧཏྟོ པན བྷིཀྑཱུཧི, ‘‘ཀེན, ཏྭཾ ཨཱཝུསོ, སཾཝེགེན ཨཏིདཧརོཝ སམཱནོ པབྦཛིཏོ’’ཏི པུཙྪིཏོ ཨཏྟནོ པབྦཛྫཱནིམིཏྟཀིཏྟནཱཔདེསེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༧༣.

‘‘ཛིཎྞཉྩ དིསྭཱ དུཁིཏཉྩ བྱཱདྷིཏཾ, མཏཉྩ དིསྭཱ གཏམཱཡུསངྑཡཾ;

ཏཏོ ཨཧཾ ནིཀྑམིཏཱུན པབྦཛིཾ, པཧཱཡ ཀཱམཱནི མནོརམཱནཱི’’ཏི. –

གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཛིཎྞནྟི ཛརཱཡ ཨབྷིབྷཱུཏཾ, ཁཎྜིཙྩཔཱལིཙྩཝལིཏྟཙཏཱདཱིཧི སམངྒཱིབྷཱུཏཾ. དུཁིཏནྟི དུཀྑཔྤཏྟཾ. བྱཱདྷིཏནྟི གིལཱནཾ. ཨེཏྠ ཙ ‘‘བྱཱདྷིཏ’’ནྟི ཝུཏྟེཔི དུཀྑཔྤཏྟབྷཱཝོ སིདྡྷོ, ‘‘དུཁིཏ’’ནྟི ཝཙནཾ ཏསྶ བཱལ༹ྷགིལཱནབྷཱཝཔརིདཱིཔནཏྠཾ. མཏནྟི ཀཱལངྐཏཾ, ཡསྨཱ ཀཱལངྐཏོ ཨཱཡུནོ ཁཡཾ ཝཡཾ བྷེདཾ གཏོ ནཱམ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཝུཏྟཾ ‘‘གཏམཱཡུསངྑཡ’’ནྟི. ཏསྨཱ ཛིཎྞབྱཱདྷིམཏཱནཾ དིཊྛཏྟཱ, ‘‘ཨིམེ ཛརཱདཡོ ནཱམ ན ཨིམེསཾཡེཝ, ཨཐ ཁོ སབྦསཱདྷཱརཎཱ, ཏསྨཱ ཨཧམྤི ཛརཱདིཀེ ཨནཏིཝཏྟོ’’ཏི སཾཝིགྒཏྟཱ. ནིཀྑམིཏཱུནཱཏི ནིཀྑམིཏྭཱ, ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ. པབྦཛྫཱདྷིཔྤཱཡེན གྷརཏོ ནིགྒནྟྭཱ. པབྦཛིནྟི སཏྠུ སཱསནེ པབྦཛཾ ཨུཔགཏོ. པཧཱཡ ཀཱམཱནི མནོརམཱནཱིཏི ཨིཊྛཀནྟཱདིབྷཱཝཏོ ཨཝཱིཏརཱགཱནཾ མནོ རམེནྟཱིཏི མནོརམེ ཝཏྠུཀཱམེ པཛཧིཏྭཱ, ཏཔྤཊིབདྡྷསྶ ཚནྡརཱགསྶ ཨརིཡམགྒེན སམུཙྪིནྡནེན ནིརཔེཀྑབྷཱཝེན ཚཌྜེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཀཱམཱནཾ པཧཱནཀིཏྟནམུཁེན ཙེཏཾ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཾ ཨཧོསི. མཱཎཝཀཱལེ པབྦཛིཏཏྟཱ ཨིམསྶ ཐེརསྶ མཱཎཝོཏྭེཝ སམཉྙཱ ཛཱཏཱཏི.

མཱཎཝཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. སུཡཱམནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཀཱམཙྪནྡོ ཙ བྱཱཔཱདོཏི ཨཱཡསྨཏོ སུཡཱམནཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཨེཀནཝུཏེ ཀཔྤེ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ དྷཉྙཝཏཱིནགརེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ བྲཱཧྨཎསིཔྤེསུ ནིཔྥཏྟིཾ པཏྭཱ བྲཱཧྨཎམནྟེ ཝཱཙེཏི. ཏེན ཙ སམཡེན ཝིཔསྶཱི བྷགཝཱ མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ དྷཉྙཝཏཱིནགརཾ པིཎྜཱཡ པཝིཊྛོ ཧོཏི. ཏཾ དིསྭཱ བྲཱཧྨཎོ པསནྣཙིཏྟོ ཨཏྟནོ གེཧཾ ནེཏྭཱ ཨཱསནཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ ཏསྶཱུཔརི པུཔྥསནྠཱརཾ སནྠརིཏྭཱ ཨདཱསི, སཏྠརི ཏཏྠ ནིསིནྣེ པཎཱིཏེན ཨཱཧཱརེན སནྟཔྤེསི, བྷུཏྟཱཝིཉྩ པུཔྥགནྡྷེན པཱུཛེསི. སཏྠཱ ཨནུམོདནཾ ཝཏྭཱ པཀྐཱམི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཝེསཱལིཡཾ ཨཉྙཏརསྶ བྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, སུཡཱམནོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ པརམནིསྶམཡུཏྟོ ཧུཏྭཱ གེཧཝཱསཱིནཾ ཀཱམཱུཔབྷོགཾ ཛིགུཙྪིཏྭཱ ཛྷཱནནིནྣོ བྷགཝཏོ ཝེསཱལིགམནེ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཁུརགྒེཡེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༣.༦༥-༧༤) –

‘‘ནགརེ དྷཉྙཝཏིཡཱ, ཨཧོསིཾ བྲཱཧྨཎོ ཏདཱ;

ལཀྑཎེ ཨིཏིཧཱསེ ཙ, སནིགྷཎྜུསཀེཊུབྷེ.

‘‘པདཀོ ཝེཡྻཱཀརཎོ, ནིམིཏྟཀོཝིདོ ཨཧཾ;

མནྟེ ཙ སིསྶེ ཝཱཙེསིཾ, ཏིཎྞཾ ཝེདཱན པཱརགཱུ.

‘‘པཉྩ ཨུཔྤལཧཏྠཱནི, པིཊྛིཡཾ ཋཔིཏཱནི མེ;

ཨཱཧུཏིཾ ཡིཊྛུཀཱམོཧཾ, པིཏུམཱཏུསམཱགམེ.

‘‘ཏདཱ ཝིཔསྶཱི བྷགཝཱ, བྷིཀྑུསངྒྷཔུརཀྑཏོ;

ཨོབྷཱསེནྟོ དིསཱ སབྦཱ, ཨཱགཙྪཏི ནརཱསབྷོ.

‘‘ཨཱསནཾ པཉྙཔེཏྭཱན, ནིམནྟེཏྭཱ མཧཱམུནིཾ;

སནྠརིཏྭཱན ཏཾ པུཔྥཾ, ཨབྷིནེསིཾ སཀཾ གྷརཾ.

‘‘ཡཾ མེ ཨཏྠི སཀེ གེཧེ, ཨཱམིསཾ པཙྩུཔཊྛིཏཾ;

ཏཱཧཾ བུདྡྷསྶ པཱདཱསིཾ, པསནྣོ སེཧི པཱཎིབྷི.

‘‘བྷུཏྟཱཝིཾ ཀཱལམཉྙཱཡ པུཔྥཧཏྠམདཱསཧཾ;

ཨནུམོདིཏྭཱན སབྦཉྙཱུ, པཀྐཱམི ཨུཏྟརཱམུཁོ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥམདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, པུཔྥདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨནནྟརཾ ཨིཏོ ཀཔྤེ, རཱཛཱཧུཾ ཝརདསྶནོ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ནཱིཝརཎཔྤཧཱནཀིཏྟནམུཁེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༧༤.

‘‘ཀཱམཙྪནྡོ ཙ བྱཱཔཱདོ, ཐིནམིདྡྷཉྩ བྷིཀྑུནོ;

ཨུདྡྷཙྩཾ ཝིཙིཀིཙྪཱ ཙ, སབྦསོཝ ན ཝིཛྫཏཱི’’ཏི. – གཱཐཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཀཱམཙྪནྡོཏི ཀཱམེསུ ཚནྡོ, ཀཱམོ ཙ སོ ཚནྡོ ཙཱཏིཔི ཀཱམཙྪནྡོ, ཀཱམརཱགོ. ཨིདྷ པན སབྦོཔི རཱགོ ཀཱམཙྪནྡོ ཨགྒམགྒཝཛ྄ཛྷསྶཱཔི ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱ, ཏེནཱཧ ‘‘སབྦསོཝ ན ཝིཛྫཏཱི’’ཏི. སབྦེཔི ཧི ཏེབྷཱུམཀདྷམྨཱ ཀཱམནཱིཡཊྛེན ཀཱམཱ, ཏཏྠ པཝཏྟོ རཱགོ ཀཱམཙྪནྡོ, ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘ཨཱརུཔྤེ ཀཱམཙྪནྡནཱིཝརཎཾ པཊིཙྩ ཐིནམིདྡྷནཱིཝརཎཾ ཨུདྡྷཙྩནཱིཝརཎཾ ཨཝིཛྫཱནཱིཝརཎཾ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི (པཊྛཱ. ༣.༨.༨) བྱཱཔཛྫཏི ཙིཏྟཾ པཱུཏིབྷཱཝཾ གཙྪཏི ཨེཏེནཱཏི བྱཱཔཱདོ, ‘‘ཨནཏྠཾ མེ ཨཙརཱི’’ཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟོ (དྷ. ས. ༡༠༦༦; ཝིབྷ. ༩༠༩) ཨཱགྷཱཏོ. ཐིནཾ ཙིཏྟསྶ ཨཀལྱཏཱ ཨནུསྶཱཧསཾཧནནཾ, མིདྡྷཾ ཀཱཡསྶ ཨཀལྱཏཱ ཨསཏྟིཝིགྷཱཏོ, ཏདུབྷཡམྤི ཐིནཉྩ མིདྡྷཉྩ ཐིནམིདྡྷཾ, ཀིཙྩཱཧཱརཔཊིཔཀྑཱནཾ ཨེཀཏཱཡ ཨེཀཾ ཀཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཨུདྡྷཏབྷཱཝོ ཨུདྡྷཙྩཾ, ཡེན དྷམྨེན ཙིཏྟཾ ཨུདྡྷཏཾ ཧོཏི ཨཝཱུཔསནྟཾ, སོ ཙེཏསོ ཝིཀྑེཔོ ཨུདྡྷཙྩཾ. ཨུདྡྷཙྩགྒཧཎེནེཝ ཙེཏྠ ཀིཙྩཱཧཱརཔཊིཔཀྑཱནཾ སམཱནཏཱཡ ཀུཀྐུཙྩམྤི གཧིཏམེཝཱཏི དཊྛབྦཾ. ཏཾ པཙྪཱནུཏཱཔལཀྑཎཾ. ཡོ ཧི ཀཏཱཀཏཀུསལཱཀུསལཱུཔནིསྶཡོ ཝིཔྤཊིསཱརོ, ཏཾ ཀུཀྐུཙྩཾ. ཝིཙིཀིཙྪཱཏི, ‘‘ཨེཝཾ ནུ ཁོ ན ནུ ཁོ’’ཏི སཾསཡཾ ཨཱཔཛྫཏི, དྷམྨསབྷཱཝཾ ཝཱ ཝིཙིནནྟོ ཀིཙྪཏི ཀིལམཏི ཨེཏཱཡཱཏི ཝིཙིཀིཙྪཱ, བུདྡྷཱདིཝཏྠུཀོ སཾསཡོ. སབྦསོཏི ཨནཝསེསཏོ. ན ཝིཛྫཏཱིཏི ནཏྠི, མགྒེན སམུཙྪིནྣཏྟཱ ན ཨུཔལབྦྷཏི. ཨིདཉྩ པདདྭཡཾ པཙྩེཀཾ ཡོཛེཏབྦཾ ཨཡཉྷེཏྠ ཡོཛནཱ – ཡསྶ བྷིཀྑུནོ ཏེན ཏེན ཨརིཡམགྒེན སམུཙྪིནྣཏྟཱ ཀཱམཙྪནྡོ ཙ བྱཱཔཱདོ ཙ ཐིནམིདྡྷཉྩ ཨུདྡྷཙྩཀུཀྐུཙྩཉྩ ཝིཙིཀིཙྪཱ ཙ སབྦསོཝ ན ཝིཛྫཏི, ཏསྶ ན ཀིཉྩི ཀརཎཱིཡཾ, ཀཏསྶ ཝཱ པཏིཙཡོཏི ཨཉྙཱཔདེསེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོཏི. པཉྩསུ ཧི ནཱིཝརཎེསུ མགྒེན སམུཙྪིནྣེསུ ཏདེཀཊྛཏཱཡ སབྦེཔི ཀིལེསཱ སམུཙྪིནྣཱཡེཝ ཧོནྟི. ཏེནཱཧ – ‘‘སབྦེཏེ བྷགཝནྟོ པཉྩ ནཱིཝརཎེ པཧཱཡ ཙེཏསོ ཨུཔཀྐིལེསེ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༡༤༦).

སུཡཱམནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. སུསཱརདཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

སཱདྷུ སུཝིཧིཏཱན དསྶནནྟི ཨཱཡསྨཏོ སུསཱརདཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཛྫཱཔདེསུ ནིཔྥཏྟིཾ གནྟྭཱ ཀཱམེསུ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ གྷརཱཝཱསཾ པཧཱཡ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཧིམཝནྟཔྤདེསེ ཨརཉྙཱཡཏནེ ཨསྶམཾ ཀཱརེཏྭཱ ཝིཧཱསི. ཨཐ ནཾ ཨནུགྒཎྷནྟོ པདུམུཏྟརོ བྷགཝཱ བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཱཡཾ ཨུཔསངྐམི. སོ དཱུརཏོཝ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ པཙྩུགྒནྟྭཱ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ མདྷུརཱནི ཕལཱནི པཀྑིཔིཏྭཱ ཨདཱསི. བྷགཝཱ ཏཾ པཊིགྒཧེཏྭཱ ཨནུམོདནཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ དྷམྨསེནཱཔཏིནོ ཉཱཏིབྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ མནྡཔཉྙཏྟཱ སུསཱརདོཏི གཧིཏནཱམོ ཨཔརབྷཱགེ དྷམྨསེནཱཔཏིསྶ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༣.༧༥-༨༣) –

‘‘ཨཛ྄ཛྷཱཡཀོ མནྟདྷརོ, ཏིཎྞཾ ཝེདཱན པཱརགཱུ;

ཧིམཝནྟསྶཱཝིདཱུརེ, ཝསཱམི ཨསྶམེ ཨཧཾ.

‘‘ཨགྒིཧུཏྟཉྩ མེ ཨཏྠི, པུཎྜརཱིཀཕལཱནི ཙ;

པུཊཀེ ནིཀྑིཔིཏྭཱན, དུམགྒེ ལགྒིཏཾ མཡཱ.

‘‘པདུམུཏྟརོ ལོཀཝིདཱུ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧོ;

མམུདྡྷརིཏུཀཱམོ སོ, བྷིཀྑནྟོ མམུཔཱགམི.

‘‘པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, ཕལཾ བུདྡྷསྶདཱསཧཾ;

ཝིཏྟིསཉྫནནོ མཡ྄ཧཾ, དིཊྛདྷམྨསུཁཱཝཧོ.

‘‘སུཝཎྞཝཎྞོ སམྦུདྡྷོ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧོ;

ཨནྟལིཀྑེ ཋིཏོ སཏྠཱ, ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསཐ.

‘‘ཨིམིནཱ ཕལདཱནེན, ཙེཏནཱཔཎིདྷཱིཧི ཙ;

ཀཔྤཱནཾ སཏསཧསྶཾ, དུགྒཏིཾ ནུཔཔཛྫསི.

‘‘ཏེནེཝ སུཀྐམཱུལེན, ཨནུབྷོཏྭཱན སམྤདཱ;

པཏྟོམྷི ཨཙལཾ ཋཱནཾ, ཧིཏྭཱ ཛཡཔརཱཛཡཾ.

‘‘ཨིཏོ སཏྟསཏེ ཀཔྤེ, རཱཛཱ ཨཱསིཾ སུམངྒལོ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ སཔྤུརིསཱུཔནིསྶཡཱནིསཾསཀིཏྟནཱཔདེསེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༧༥.

‘‘སཱདྷུ སུཝིཧིཏཱན དསྶནཾ, ཀངྑཱ ཚིཛྫཏི བུདྡྷི ཝཌྜྷཏི;

བཱལམྤི ཀརོནྟི པཎྜིཏཾ, ཏསྨཱ སཱདྷུ སཏཾ སམཱགམོ’’ཏི. –

གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ སཱདྷཱུཏི སུནྡརཾ, བྷདྡཀནྟི ཨཏྠོ. སུཝིཧིཏཱན དསྶནནྟི སུཝིཧིཏཱནཾ དསྶནཾ. གཱཐཱསུཁཏྠཾ ཨནུསྭཱརལོཔོ ཀཏོ. སཱིལཱདིགུཎེཧི སུསཾཝིཧིཏཏྟབྷཱཝཱནཾ པརཱནུདྡཡཱཡ སུཊྛུ ཝིཧིཏདྷམྨདེསནཱནཾ ཨརིཡཱནཾ དསྶནཾ སཱདྷཱུཏི ཡོཛནཱ. ‘‘དསྶན’’ནྟི ནིདསྶནམཏྟཾ དཊྛབྦཾ སཝནཱདཱིནམྤི བཧུཀཱརཏྟཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘ཡེ ཏེ བྷིཀྑཱུ སཱིལསམྤནྣཱ སམཱདྷིསམྤནྣཱ པཉྙཱསམྤནྣཱ ཝིམུཏྟིསམྤནྣཱ ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནསམྤནྣཱ ཨོཝཱདཀཱ ཝིཉྙཱཔཀཱ སནྡསྶཀཱ སམཱདཔཀཱ སམུཏྟེཛཀཱ སམྤཧཾསཀཱ ཨལཾསམཀྑཱཏཱརོ སདྡྷམྨསྶ, དསྶནམྤཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ བཧཱུཔཀཱརཾ ཝདཱམི, སཝནཾ…པེ… ཨུཔསངྐམནཾ…པེ… པཡིརུཔཱསནཾ…པེ… ཨནུསྶརཎཾ…པེ… ཨནུཔབྦཛྫམྤཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ བཧཱུཔཀཱརཾ ཝདཱམཱི’’ཏི (ཨིཏིཝུ. ༡༠༤).

དསྶནམཱུལཀཏྟཱ ཝཱ ཨིཏརེསཾ དསྶནམེཝེཏྠ ཝུཏྟཾ, ཀངྑཱ ཚིཛྫཏཱིཏིཨཱདི ཏཏྠ ཀཱརཎཝཙནཾ. ཏཱདིསཱནཉྷི ཀལྱཱཎམིཏྟཱནཾ དསྶནེ སཏི ཝིཉྙུཛཱཏིཀོ ཨཏྠཀཱམོ ཀུལཔུཏྟོ ཏེ ཨུཔསངྐམཏི པཡིརུཔཱསཏི ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, ཀུསལཾ, ཀིཾ ཨཀུསལ’’ནྟིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༣.༢༩༦) པཉྷཾ པུཙྪཏི. ཏེ ཙསྶ ཨནེཀཝིཧིཏེསུ ཀངྑཱཊྛཱནཱིཡེསུ ཀངྑཾ པཊིཝིནོདེནྟི, ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཀངྑཱ ཚིཛྫཏཱི’’ཏི. ཡསྨཱ ཙ ཏེ དྷམྨདེསནཱཡ ཏེསཾ ཀངྑཾ པཊིཝིནོདེཏྭཱ པུབྦབྷཱགེ ཀམྨཔཐསམྨཱདིཊྛིཾ ཝིཔསྶནཱསམྨཱདིཊྛིཉྩ ཨུཔྤཱདེནྟི, ཏསྨཱ ཏེསཾ བུདྡྷི ཝཌྜྷཏི. ཡདཱ པན ཏེ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ སཙྩཱནི པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟི, ཏདཱ སོལ༹སཝཏྠུཀཱ ཨཊྛཝཏྠུཀཱ ཙ ཝིཙིཀིཙྪཱ ཚིཛྫཏི སམུཙྪིཛྫཏི, ནིཔྤརིཡཱཡེན པཉྙཱ བུདྡྷི ཝཌྜྷཏི. བཱལྱསམཏིཀྐམནཏོ ཏེ པཎྜིཏཱ ཧོནྟི. སོ ཏེཧི བུདྡྷིཾ ཝཌྜྷེཏི, བཱལམྤི ཀརོནྟི པཎྜིཏནྟི. ཏསྨཱཏིཨཱདི ནིགམནཾ, ཡསྨཱ སཱདྷཱུནཾ དསྶནཾ ཝུཏྟནཡེན ཀངྑཱ ཚིཛྫཏི བུདྡྷི ཝཌྜྷཏི, ཏེ བཱལཾ པཎྜིཏཾ ཀརོནྟི, ཏསྨཱ ཏེན ཀཱརཎེན སཱདྷུ སུནྡརཾ སཏཾ སཔྤུརིསཱནཾ ཨརིཡཱནཾ སམཱགམོ, ཏེཧི སམོདྷཱནཾ སམྨཱ ཝཌྜྷནནྟི ཨཏྠོ.

སུསཱརདཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. པིཡཉྫཧཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨུཔྤཏནྟེསུ ནིཔཏེཏི ཨཱཡསྨཏོ པིཡཉྫཧཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོཔི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ པུཉྙཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཨེཀནཝུཏེ ཀཔྤེ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཧིམཝནྟེ རུཀྑདེཝཏཱ ཧུཏྭཱ པབྦཏནྟརེ ཝསནྟོ དེཝཏཱསམཱགམེསུ ཨཔྤཱནུབྷཱཝཏཱཡ པརིསཔརིཡནྟེ ཋཏྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ སཏྠརི པཊིལདྡྷསདྡྷོ ཨེཀདིཝསཾ སུཝིསུདྡྷཾ རམཎཱིཡཾ གངྒཱཡཾ པུལིནཔྤདེསཾ དིསྭཱ སཏྠུ གུཎེ ཨནུསྶརི – ‘‘ཨིཏོཔི སུཝིསུདྡྷཱ སཏྠུ གུཎཱ ཨནནྟཱ ཨཔརིམེཡྻཱ ཙཱ’’ཏི, ཨེཝཾ སོ སཏྠུ གུཎེ ཨཱརབྦྷ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཝེསཱལིཡཾ ལིཙྪཝིརཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཡུདྡྷསོཎྜོ ཨཔརཱཛིཏསངྒཱམོ ཨམིཏྟཱནཾ པིཡཧཱནིཀརཎེན པིཡཉྫཧོཏི པཉྙཱཡིཏྠ. སོ སཏྠུ ཝེསཱལིགམནེ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝསམཱནོ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༣.༨༤-༩༠) –

‘‘པབྦཏེ ཧིམཝནྟམྷི, ཝསཱམི པབྦཏནྟརེ;

པུལིནཾ སོབྷནཾ དིསྭཱ, བུདྡྷསེཊྛཾ ཨནུསྶརིཾ.

‘‘ཉཱཎེ ཨུཔནིདྷཱ ནཏྠི, སངྑཱརཾ ནཏྠི སཏྠུནོ;

སབྦདྷམྨཾ ཨབྷིཉྙཱཡ, ཉཱཎེན ཨདྷིམུཙྩཏི.

‘‘ནམོ ཏེ པུརིསཱཛཉྙ, ནམོ ཏེ པུརིསུཏྟམ;

ཉཱཎེན ཏེ སམོ ནཏྠི, ཡཱཝཏཱ ཉཱཎམུཏྟམཾ.

‘‘ཉཱཎེ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ, ཀཔྤཾ སགྒམྷི མོདཧཾ;

ཨཝསེསེསུ ཀཔྤེསུ, ཀུསལཾ ཙརིཏཾ མཡཱ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ སཉྙམལབྷིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཉཱཎསཉྙཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨིཏོ སཏྟཏིཀཔྤམྷི, ཨེཀོ པུལིནཔུཔྥིཡོ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ‘‘ཨནྡྷཔུཐུཛྫནཱནཾ པཊིཔཏྟིཏོ ཝིདྷུརཱ ཨརིཡཱནཾ པཊིཔཏྟཱི’’ཏི ཨིམསྶ ཨཏྠསྶ དསྶནཝསེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༧༦.

‘‘ཨུཔྤཏནྟེསུ ནིཔཏེ, ནིཔཏནྟེསུ ཨུཔྤཏེ;

ཝསེ ཨཝསམཱནེསུ, རམམཱནེསུ ནོ རམེ’’ཏི. – གཱཐཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཨུཔྤཏནྟེསཱུཏི ཨུཎྞམནྟེསུ, སཏྟེསུ མཱནུདྡྷཙྩཐམྦྷསཱརམྦྷཱདཱིཧི ཨཏྟུཀྐཾསནེན ཨནུཔསནྟེསུ. ནིཔཏེཏི ནམེཡྻ, ཏེསཉྙེཝ པཱཔདྷམྨཱནཾ པརིཝཛྫནེན ནིཝཱཏཝུཏྟི བྷཝེཡྻ. ནིཔཏནྟེསཱུཏི ཨོཎམནྟེསུ, ཧཱིནཱདྷིམུཏྟིཀཏཱཡ ཀོསཛྫེན ཙ གུཎཏོ ནིཧཱིཡམཱནེསུ. ཨུཔྤཏེཏི ཨུཎྞམེཡྻ, པཎཱིཏཱདྷིམུཏྟིཀཏཱཡ ཝཱིརིཡཱརམྦྷེན ཙ གུཎཏོ ཨུསྶུཀྐེཡྻ. ཨཐ ཝཱ ཨུཔྤཏནྟེསཱུཏི ཨུཊྛཧནྟེསུ, ཀིལེསེསུ པརིཡུཊྛཱནཝསེན སཱིསཾ ཨུཀྑིཔནྟེསུ. ནིཔཏེཏི པཊིསངྑཱནབལེན ཡཐཱ ཏེ ན ཨུཔྤཛྫནྟི, ཏཐཱ ཨནུརཱུཔཔཙྩཝེཀྑཎཱཡ ནིཔཏེཡྻ, ཝིཀྑམྦྷེཡྻ ཙེཝ སམུཙྪིནྡེཡྻ ཙ. ནིཔཏནྟེསཱུཏི པརིཔཏནྟེསུ, ཨཡོནིསོམནསིཀཱརེསུ ཝཱིརིཡཔཡོགམནྡཏཱཡ ཝཱ ཡཐཱརདྡྷེསུ སམཐཝིཔསྶནཱདྷམྨེསུ ཧཱཡ མཱནེསུ. ཨུཔྤཏེཏི ཡོནིསོམནསིཀཱརེན ཝཱིརིཡཱརམྦྷསམྤདཱཡ ཙ ཏེ ཨུཔཊྛཱཔེཡྻ ཨུཔྤཱདེཡྻ ཝཌྜྷེཡྻ ཙ. ཝསེ ཨཝསམཱནེསཱུཏི སཏྟེསུ མགྒབྲཧྨཙརིཡཝཱསཾ ཨརིཡཝཱསཉྩ ཨཝསནྟེསུ སཡཾ ཏཾ ཝཱསཾ ཝསེཡྻཱཏི, ཨརིཡེསུ ཝཱ ཀིལེསཝཱསཾ དུཏིཡཀཝཱསཾ ཨཝསནྟེསུ ཡེན ཝཱསེན ཏེ ཨཝསམཱནཱ ནཱམ ཧོནྟི, སཡཾ ཏཐཱ ཝསེ. རམམཱནེསུ ནོ རམེཏི སཏྟེསུ ཀཱམགུཎརཏིཡཱ ཀིལེསརཏིཡཱ རམནྟེསུ སཡཾ ཏཐཱ ནོ རམེ ནཾ རམེཡྻ, ཨརིཡེསུ ཝཱ ནིརཱམིསཱཡ ཛྷཱནཱདིརཏིཡཱ རམམཱནེསུ སཡམྤི ཏཐཱ རམེ, ཏཏོ ཨཉྙཐཱ པན ཀདཱཙིཔི ནོ རམེ ནཱབྷིརམེཡྻ ཝཱཏི ཨཏྠོ.

པིཡཉྫཧཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. ཧཏྠཱརོཧཔུཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨིདཾ པུརེ ཙིཏྟམཙཱརི ཙཱརིཀནྟི ཨཱཡསྨཏོ ཧཏྠཱརོཧཔུཏྟཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོ ཀིར པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ པུཉྙཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏཾ ཝིཧཱརཏོ ནིཀྑནྟཾ དིསྭཱ པསནྣཙིཏྟོ པུཔྥེཧི པཱུཛཾ ཀཏྭཱ པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཝནྡིཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ ཧཏྠཱརོཧཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཧཏྠིསིཔྤེ ནིཔྥཏྟིཾ ཨགམཱསི. སོ ཨེཀདིཝསཾ ཧཏྠིཾ སིཀྑཱཔེནྟོ ནདཱིཏཱིརཾ གནྟྭཱ ཧེཏུསམྤཏྟིཡཱ ཙོདིཡམཱནོ ‘‘ཀིཾ མཡ྄ཧཾ ཨིམིནཱ ཧཏྠིདམནེན, ཨཏྟཱནཾ དམནམེཝ ཝར’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱཝ ཙརིཡཱནུཀཱུལཾ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཙིརཔརིཙཡེན ཀམྨཊྛཱནཏོ བཧིདྡྷཱ ཝིདྷཱཝནྟཾ ཙིཏྟཾ ཚེཀོ ཧཏྠཱཙརིཡོ ཝིཡ ཨངྐུསེན ཙཎྜམཏྟཝརཝཱརཎཾ པཊིསངྑཱནཨངྐུསེན ནིགྒཎྷནྟོ ‘‘ཨིདཾ པུརེ ཙིཏྟམཙཱརི ཙཱརིཀ’’ནྟི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༧༧. ཏཏྠ ཨིདནྟི ཝུཙྩམཱནསྶ ཙིཏྟསྶ ཨཏྟཔཙྩཀྑཏཱཡ ཝུཏྟཾ. པུརེཏི ནིགྒཧཀཱལཏོ པུབྦེ. ཨཙཱརཱིཏི ཝིཙརི, ཨནཝཊྛིཏཏཱཡ ནཱནཱརམྨཎེསུ པརིབྦྷམི. ཙཱརིཀནྟི ཡཐཱཀཱམཙརིཡཾ. ཏེནཱཧ ‘‘ཡེནིཙྪཀཾ ཡཏྠཀཱམཾ ཡཐཱསུཁ’’ནྟི. ཏནྟི ཏཾ ཙིཏྟཾ. ཨཛྫཱཏི ཨེཏརཧི. ནིགྒཧེསྶཱམཱིཏི ནིགྒཎྷིསྶཱམི, ནིབྦིསེཝནཾ ཀརིསྶཱམི. ཡོནིསོཏི ཨུཔཱཡེན. ཡཐཱ ཀིཾ? ཧཏྠིཔྤབྷིནྣཾ ཝིཡ ཨངྐུསགྒཧོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཨིདཾ མམ ཙིཏྟཾ ནཱམ ཨིཏོ པུབྦེ རཱུཔཱདཱིསུ ཨཱརམྨཎེསུ ཡེན ཡེན རམིཏུཾ ཨིཙྪཏི, ཏསྶ ཏསྶ ཝསེན ཡེནིཙྪཀཾ, ཡཏྠ ཡཏྠ ཙསྶ ཀཱམོ, ཏསྶ ཏསྶ ཝསེན ཡཏྠཀཱམཾ, ཡཐཱ ཡཐཱ ཝིཙརནྟསྶ སུཁཾ ཧོཏི, ཏཐེཝ ཙརཎཏོ ཡཐཱསུཁཾ དཱིགྷརཏྟཾ ཙཱརིཀཾ ཨཙརི, ཏཾ ཨཛྫཔཱཧཾ བྷིནྣམདམཏྟཧཏྠིཾ ཧཏྠཱཙརིཡསངྑཱཏོ ཚེཀོ ཨངྐུསགྒཧོ ཨངྐུསེན ཝིཡ ཡོནིསོམནསིཀཱརེན ནིགྒཧེསྶཱམི, ནཱསྶ ཝཱིཏིཀྐམིཏུཾ དསྶཱམཱིཏི. ཨེཝཾ ཝདནྟོ ཨེཝ ཙ ཐེརོ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༣.༩༡-༩༦) –

‘‘སུཝཎྞཝཎྞོ སམྦུདྡྷོ, ཝིཔསྶཱི དཀྑིཎཱརཧོ;

པུརཀྑཏོ སཱཝཀེཧི, ཨཱརཱམཱ ཨབྷིནིཀྑམི.

‘‘དིསྭཱནཧཾ བུདྡྷསེཊྛཾ, སབྦཉྙུཾ ཏམནཱསཀཾ;

པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, གཎྛིཔུཔྥཾ ཨཔཱུཛཡིཾ.

‘‘ཏེན ཙིཏྟཔྤསཱདེན, དྭིཔདིནྡསྶ ཏཱདིནོ;

ཧཊྛོ ཧཊྛེན ཙིཏྟེན, པུན ཝནྡིཾ ཏཐཱགཏཾ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥམབྷིརོཔཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨེཀཏཱལཱིསིཏོ ཀཔྤེ, ཙརཎོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨཡམེཝ ཙ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎགཱཐཱ ཨཧོསཱིཏི.

ཧཏྠཱརོཧཔུཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. མེཎྜསིརཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརནྟི ཨཱཡསྨཏོ མེཎྜསིརཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོཔི ཀིར པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཱནི པུཉྙཱནི ཀརོནྟོ ཨིཏོ ཨེཀནཝུཏེ ཀཔྤེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཀཱམེ པཧཱཡ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ མཧཏཱ ཨིསིགཎེན སདྡྷིཾ ཧིམཝནྟེ ཝསནྟོ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཨིསིགཎེན པདུམཱནི ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ སཏྠུ པུཔྥཔཱུཛཾ ཀཏྭཱ སཱཝཀེ ཨཔྤམཱདཔཊིཔཏྟིཡཾ ཨོཝདིཏྭཱ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟོ ཨཔརཱཔརཾ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཀེཏེ གཧཔཏིཀུལེ ནིབྦཏྟི, ཏསྶ མེཎྜསརིཀྑསཱིསཏཱཡ མེཎྜསིརོཏྭེཝ སམཉྙཱ ཨཧོསི. སོ བྷགཝཏི སཱཀེཏེ ཨཉྫནཝནེ ཝིཧརནྟེ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ སམཐཝིཔསྶནཱསུ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེཝ ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༣.༩༧-༡༠༥) –

‘‘ཧིམཝནྟསྶཱཝིདཱུརེ, གོཏམོ ནཱམ པབྦཏོ;

ནཱནཱརུཀྑེཧི སཉྪནྣོ, མཧཱབྷཱུཏགཎཱལཡོ.

‘‘ཝེམཛ྄ཛྷམྷི ཙ ཏསྶཱསི, ཨསྶམོ ཨབྷིནིམྨིཏོ;

པུརཀྑཏོ སསིསྶེཧི, ཝསཱམི ཨསྶམེ ཨཧཾ.

‘‘ཨཱཡནྟུ མེ སིསྶགཎཱ, པདུམཾ ཨཱཧརནྟུ མེ;

བུདྡྷཔཱུཛཾ ཀརིསྶཱམི, དྭིཔདིནྡསྶ ཏཱདིནོ.

‘‘ཨེཝནྟི ཏེ པཊིསྶུཏྭཱ, པདུམཾ ཨཱཧརིཾསུ མེ;

ཏཐཱ ནིམིཏྟཾ ཀཏྭཱཧཾ, བུདྡྷསྶ ཨབྷིརོཔཡིཾ.

‘‘སིསྶེ ཏདཱ སམཱནེཏྭཱ, སཱདྷུཀཾ ཨནུསཱསཧཾ;

མཱ ཁོ ཏུམྷེ པམཛྫིཏྠ, ཨཔྤམཱདོ སུཁཱཝཧོ.

‘‘ཨེཝཾ སམནུསཱསིཏྭཱ, ཏེ སིསྶེ ཝཙནཀྑམེ;

ཨཔྤམཱདགུཎེ ཡུཏྟོ, ཏདཱ ཀཱལངྐཏོ ཨཧཾ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥམབྷིརོཔཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨེཀཔཉྙཱསཀཔྤམྷི, རཱཛཱ ཨཱསིཾ ཛལུཏྟམོ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

སོ ཨཏྟནོ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརནྟོ –

༧༨.

‘‘ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརཾ, སནྡྷཱཝིསྶཾ ཨནིབྦིསཾ;

ཏསྶ མེ དུཀྑཛཱཏསྶ, དུཀྑཀྑནྡྷོ ཨཔརདྡྷོ’’ཏི. – གཱཐཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཨནེཀཛཱཏིསཾསཱརནྟི ཨནེཀཛཱཏིསཏསཧསྶསངྑྱཾ ཨིདཾ སཾསཱརཝཊྚཾ, ཨདྡྷུནོ ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱ ཨཙྩནྟསཾཡོགེཀཝཙནཾ. སནྡྷཱཝིསྶནྟི སཾསརིཾ, ཨཔརཱཔརཾ ཙཝནུཔྤཛྫནཝསེན པརིབྦྷམིཾ. ཨནིབྦིསནྟི ཏསྶ ནིཝཏྟཀཉཱཎཾ ཨཝིནྡནྟོ ཨལབྷནྟོ. ཏསྶ མེཏི ཨེཝཾ སཾསརནྟསྶ མེ. དུཀྑཛཱཏསྶཱཏི ཛཱཏིཨཱདིཝསེན ཨུཔྤནྣདུཀྑསྶ, ཏིསྶནྣཾ ཝཱ དུཀྑཏཱནཾ ཝསེན དུཀྑསབྷཱཝསྶ. དུཀྑཀྑནྡྷོཏི ཀམྨཀིལེསཝིཔཱཀཝཊྚཔྤཀཱརོ དུཀྑརཱསི. ཨཔརདྡྷོཏི ཨརཧཏྟམགྒཔྤཏྟིཏོ པཊྛཱཡ པརིབྦྷཊྛོ ཙུཏོ ན ཨབྷིནིབྦཏྟིསྶཏི. ‘‘ཨཔརཊྛོ’’ཏི ཝཱ པཱཋོ, ཨཔགཏསམིདྡྷིཏོ སམུཙྪིནྣཀཱརཎཏྟཱ ཨཔགཏོཏི ཨཏྠོ. ཨིདམེཝ ཙ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཾ ཨཧོསི.

མེཎྜསིརཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. རཀྑིཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

སབྦོ རཱགོ པཧཱིནོ མེཏི ཨཱཡསྨཏོ རཀྑིཏཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠུ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ པསནྣམཱནསོ དེསནཱཉཱཎཾ ཨཱརབྦྷ ཐོམནཾ ཨཀཱསི. སཏྠཱ ཏསྶ ཙིཏྟཔྤསཱདཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཨིཏོ སཏསཧསྶཀཔྤམཏྠཀེ གོཏམསྶ ནཱམ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ རཀྑིཏོ ནཱམ སཱཝཀོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀཱསི. སོ ཏཾ སུཏྭཱ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ པསནྣམཱནསོ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ དེཝདཧནིགམེ སཱཀིཡརཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟི, རཀྑིཏོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཡེ སཱཀིཡཀོལིཡརཱཛཱུཧི བྷགཝཏོ པརིཝཱརཏྠཱཡ དིནྣཱ པཉྩསཏརཱཛཀུམཱརཱ པབྦཛིཏཱ, ཏེསཾ ཨཉྙཏརོ. ཏེ པན རཱཛཀུམཱརཱ ན སཾཝེགེན པབྦཛིཏཏྟཱ ཨུཀྐཎྛཱབྷིབྷཱུཏཱ ཡདཱ སཏྠཱརཱ ཀུཎཱལདཧཏཱིརཾ ནེཏྭཱ ཀུཎཱལཛཱཏཀདེསནཱཡ (ཛཱ. ༢.༢༡.ཀུཎཱལཛཱཏཀ) ཨིཏྠཱིནཾ དོསཝིབྷཱཝནེན ཀཱམེསུ ཨཱདཱིནཝཾ པཀཱསེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནེ ནིཡོཛིཏཱ, ཏདཱ ཨཡམྤི ཀམྨཊྛཱནཾ ཨནུཡུཉྫནྟོ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༤.༡-༩) –

‘‘པདུམུཏྟརོ ནཱམ ཛིནོ, ལོཀཛེཊྛོ ནརཱསབྷོ;

མཧཏོ ཛནཀཱཡསྶ, དེསེཏི ཨམཏཾ པདཾ.

‘‘ཏསྶཱཧཾ ཝཙནཾ སུཏྭཱ, ཝཱཙཱསབྷིམུདཱིརིཏཾ;

ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱན, ཨེཀགྒོ ཨཱསཧཾ ཏདཱ.

‘‘ཡཐཱ སམུདྡོ ཨུདདྷཱིནམགྒོ, ནེརཱུ ནགཱནཾ པཝརོ སིལུཙྩཡོ;

ཏཐེཝ ཡེ ཙིཏྟཝསེན ཝཏྟརེ, ན བུདྡྷཉཱཎསྶ ཀལཾ ཨུཔེནྟི ཏེ.

‘‘དྷམྨཝིདྷིཾ ཋཔེཏྭཱན, བུདྡྷོ ཀཱརུཎིཀོ ཨིསི;

བྷིཀྑུསངྒྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསཐ.

‘‘ཡོ སོ ཉཱཎཾ པཀིཏྟེསི, བུདྡྷམྷི ལོཀནཱཡཀེ;

ཀཔྤཱནཾ སཏསཧསྶཾ, དུགྒཏིཾ ན གམིསྶཏི.

‘‘ཀིལེསེ ཛྷཱཔཡིཏྭཱན, ཨེཀགྒོ སུསམཱཧིཏོ;

སོབྷིཏོ ནཱམ ནཱམེན, ཧེསྶཏི སཏྠུ སཱཝཀོ.

‘‘པཉྙཱསེ ཀཔྤསཧསྶེ, སཏྟེཝཱསུཾ ཡསུགྒཏཱ;

སཏྟརཏནསམྤནྣཱ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལཱ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནོ པཧཱིནཀིལེསེ པཙྩཝེཀྑནྟོ ‘‘སབྦོ རཱགོ’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༧༩. ཏཏྠ ‘‘སབྦོ རཱགོ’’ཏི ཀཱམརཱགཱདིཔྤབྷེདོ སབྦོཔི རཱགོ. པཧཱིནོཏི ཨརིཡམགྒབྷཱཝནཱཡ སམུཙྪེདཔྤཧཱནཝསེན པཧཱིནོ. སབྦོ དོསོཏི ཨཱགྷཱཏཝཏྠུཀཱདིབྷཱཝེན ཨནེཀབྷེདབྷིནྣོ སབྦོཔི བྱཱཔཱདོ. སམཱུཧཏོཏི མགྒེན སམུགྒྷཱཊིཏོ. སབྦོ མེ ཝིགཏོ མོཧོཏི ‘‘དུཀྑེ ཨཉྙཱཎ’’ནྟིཨཱདིནཱ (དྷ. ས. ༡༠༦༧; ཝིབྷ. ༩༠༩) ཝཏྠུབྷེདེན ཨཊྛབྷེདོ, སཾཀིལེསཝཏྠུཝིབྷཱགེན ཨནེཀཝིབྷཱགོ སབྦོཔི མོཧོ མགྒེན ཝིདྡྷཾསིཏཏྟཱ མཡ྄ཧཾ ཝིགཏོ. སཱིཏིབྷཱུཏོསྨི ནིབྦུཏོཏི ཨེཝཾ མཱུལཀིལེསཔྤཧཱནེན ཏདེཀཊྛཏཱཡ སཾཀིལེསཱནཾ སམྨདེཝ པཊིཔྤསྶདྡྷཏྟཱ ཨནཝསེསཀིལེསདརཐཔརིལཱ༹ཧཱབྷཱཝཏོ སཱིཏིབྷཱཝཾ པཏྟོ, ཏཏོ ཨེཝ སབྦསོ ཀིལེསཔརིནིབྦཱནེན པརིནིབྦུཏོ ཨཧཾ ཨསྨི བྷཝཱམཱིཏི ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི.

རཀྑིཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. ཨུགྒཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཡཾ མཡཱ པཀཏཾ ཀམྨནྟི ཨཱཡསྨཏོ ཨུགྒཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཀརོནྟོ ཨིཏོ ཨེཀཏིཾསེ ཀཔྤེ སིཁིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སིཁིཾ བྷགཝནྟཾ པསྶིཏྭཱ པསནྣམཱནསོ ཀེཏཀཔུཔྥེཧི པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ སུགཏཱིསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀོསལརཊྛེ ཨུགྒནིགམེ སེཊྛིཔུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, ཨུགྒོཏྭེཝསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ བྷགཝཏི ཏསྨིཾ ནིགམེ བྷདྡཱརཱམེ ཝིཧརནྟེ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༤.༡༠-༡༦) –

‘‘ཝིནཏཱནདིཡཱ ཏཱིརེ, པིལཀྑུ ཕལིཏོ ཨཧུ;

ཏཱཧཾ རུཀྑཾ གཝེསནྟོ, ཨདྡསཾ ལོཀནཱཡཀཾ.

‘‘ཀེཏཀཾ པུཔྥིཏཾ དིསྭཱ, ཝཎྚེ ཚེཏྭཱནཧཾ ཏདཱ;

བུདྡྷསྶ ཨབྷིརོཔེསིཾ, སིཁིནོ ལོཀབནྡྷུནོ.

‘‘ཡེན ཉཱཎེན པཏྟོསི, ཨཙྩུཏཾ ཨམཏཾ པདཾ;

ཏཾ ཉཱཎཾ ཨབྷིཔཱུཛེམི, བུདྡྷསེཊྛ མཧཱམུནི.

‘‘ཉཱཎམྷི པཱུཛཾ ཀཏྭཱན, པིལཀྑུམདྡསཾ ཨཧཾ;

པཊིལདྡྷོམྷི ཏཾ པཉྙཾ, ཉཱཎཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥམབྷིརོཔཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཉཱཎཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨིཏོ ཏེརསཀཔྤམྷི, དྭཱདསཱསུཾ ཕལུགྒཏཱ;

སཏྟརཏནསམྤནྣཱ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལཱ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝཊྚཱུཔཙྪེདདཱིཔནེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༨༠.

‘‘ཡཾ མཡཱ པཀཏཾ ཀམྨཾ, ཨཔྤཾ ཝཱ ཡདི ཝཱ བཧུཾ;

སབྦམེཏཾ པརིཀྑཱིཎཾ, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ’’ཏི. – གཱཐཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཡཾ མཡཱ པཀཏཾ ཀམྨནྟི ཡཾ ཀམྨཾ ཏཱིཧི ཀམྨདྭཱརེཧི, ཚཧི ཨུཔྤཏྟིདྭཱརེཧི, ཨཊྛཧི ཨསཾཝརདྭཱརེཧི, ཨཊྛཧི ཙ སཾཝརདྭཱརེཧི པཱཔཱདིཝསེན དཱནཱདིཝསེན ཙཱཏི ཨནེཀེཧི པཀཱརེཧི ཨནཱདིམཏི སཾསཱརེ ཡཾ མཡཱ ཀཏཾ ཨུཔཙིཏཾ ཨབྷིནིབྦཏྟིཏཾ ཝིཔཱཀཀམྨཾ. ཨཔྤཾ ཝཱ ཡདི ཝཱ བཧུནྟི ཏཉྩ ཝཏྠུཙེཏནཱཔཡོགཀིལེསཱདཱིནཾ དུབྦལབྷཱཝེན ཨཔྤཾ ཝཱ, ཏེསཾ བལཝབྷཱཝེན ཨབྷིཎྷཔཝཏྟིཡཱ ཙ བཧུཾ ཝཱ. སབྦམེཏཾ པརིཀྑཱིཎནྟི སབྦམེཝ ཙེཏཾ ཀམྨཾ ཀམྨཀྑཡཀརསྶ ཨགྒམགྒསྶ ཨདྷིགཏཏྟཱ པརིཀྑཡཾ གཏཾ, ཀིལེསཝཊྚཔྤཧཱནེན ཧི ཀམྨཝཊྚཾ པཧཱིནམེཝ ཧོཏི ཝིཔཱཀཝཊྚསྶ ཨནུཔྤཱདནཏོ. ཏེནཱཧ ‘‘ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ’’ཏི. ཨཱཡཏིཾ པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟི མཡ྄ཧཾ ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘སབྦམྤེཏ’’ནྟིཔི པཱཋོ, སབྦམྤི ཨེཏནྟི པདཝིབྷཱགོ.

ཨུགྒཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཨཊྛམཝགྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. ནཝམཝགྒོ

༡. སམིཏིགུཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཡཾ མཡཱ པཀཏཾ པཱཔནྟི ཨཱཡསྨཏོ སམིཏིགུཏྟཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོཔི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ བྷགཝནྟཾ པསྶིཏྭཱ པསནྣཙིཏྟོ ཛཱཏིསུམནཔུཔྥེཧི པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན ཡཏྠ ཡཏྠ བྷཝེ ནིབྦཏྟི, ཏཏྠ ཏཏྠ ཀུལརཱུཔཔརིཝཱརསམྤདཱཡ ཨཉྙེ སཏྟེ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཨཊྛཱསི. ཨེཀསྨིཾ པན ཨཏྟབྷཱཝེ ཨཉྙཏརཾ པཙྩེཀབུདྡྷཾ པིཎྜཱཡ ཙརནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ མུཎྜཀོ ཀུཊྛཱི མཉྙེ, ཏེནཱཡཾ པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཝིཙརཏཱི’’ཏི ནིཊྛུབྷིཏྭཱ པཀྐཱམི. སོ ཏེན ཀམྨེན བཧུཾ ཀཱལཾ ནིརཡེ པཙྩིཏྭཱ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ མནུསྶལོཀེ ནིབྦཏྟོ པརིབྦཱཛཀཔབྦཛྫཾ ཨུཔགཏོ ཨེཀཾ སཱིལཱཙཱརསམྤནྣཾ ཨུཔཱསཀཾ དིསྭཱ དོསནྟརོ ཧུཏྭཱ, ‘‘ཀུཊྛརོགཱི བྷཝེཡྻཱསཱི’’ཏི ཨཀྐོསི, ནྷཱནཏིཏྠེ ཙ མནུསྶེཧི ཋཔིཏཱནི ནྷཱནཙུཎྞཱནི དཱུསེསི. སོ ཏེན ཀམྨེན པུན ནིརཡེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ བཧཱུནི ཝསྶཱནི དུཀྑཾ ཨནུབྷཝིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ ཨཉྙཏརསྶ བྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, སམིཏིགུཏྟོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ སཏྠུ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ སུཝིསུདྡྷསཱིལོ ཧུཏྭཱ ཝིཧརཏི. ཏསྶ པུརིམཀམྨནིསྶནྡེན ཀུཊྛརོགོ ཨུཔྤཛྫི, ཏེན ཏསྶ སརཱིརཱཝཡཝཱ ཡེབྷུཡྻེན ཚིནྣབྷིནྣཱ ཧུཏྭཱ པགྒྷརནྟི. སོ གིལཱནསཱལཱཡཾ ཝསཏི. ཨཐེཀདིཝསཾ དྷམྨསེནཱཔཏི གིལཱནཔུཙྪཾ གནྟྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ གིལཱནེ བྷིཀྑཱུ པུཙྪནྟོ ཏཾ བྷིཀྑུཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཱཝུསོ, ཡཱཝཏཱ ཁནྡྷཔྤཝཏྟི ནཱམ, སབྦཾ དུཀྑམེཝ ཝེདནཱ. ཁནྡྷེསུ པན ཨསནྟེསུཡེཝ ནཏྠི དུཀྑ’’ནྟི ཝེདནཱནུཔསྶནཱཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐེཏྭཱ ཨགམཱསི. སོ ཐེརསྶ ཨོཝཱདེ ཋཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཚལ༹བྷིཉྙཱ སཙྪཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༢.༨༢-༩༠) –

‘‘ཛཱཡནྟསྶ ཝིཔསྶིསྶ, ཨཱལོཀོ ཝིཔུལོ ཨཧུ;

པཐཝཱི ཙ པཀམྤིཏྠ, སསཱགརཱ སཔབྦཏཱ.

‘‘ནེམིཏྟཱ ཙ ཝིཡཱཀཾསུ, བུདྡྷོ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི;

ཨགྒོ ཙ སབྦསཏྟཱནཾ, ཛནཏཾ ཨུདྡྷརིསྶཏི.

‘‘ནེམིཏྟཱནཾ སུཎིཏྭཱན, ཛཱཏིཔཱུཛམཀཱསཧཾ;

ཨེདིསཱ པཱུཛནཱ ནཏྠི, ཡཱདིསཱ ཛཱཏིཔཱུཛནཱ.

‘‘སངྑརིཏྭཱན ཀུསལཾ, སཀཾ ཙིཏྟཾ པསཱདཡིཾ;

ཛཱཏིཔཱུཛཾ ཀརིཏྭཱན, ཏཏྠ ཀཱལངྐཏོ ཨཧཾ.

‘‘ཡཾ ཡཾ ཡོནུཔཔཛྫཱམི, དེཝཏྟཾ ཨཐ མཱནུསཾ;

སབྦེ སཏྟེ ཨབྷིབྷོམི, ཛཱཏིཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘དྷཱཏིཡོ མཾ ཨུཔཊྛེནྟི, མམ ཙིཏྟཝསཱནུགཱ;

ན ཏཱ སཀྐོནྟི ཀོཔེཏུཾ, ཛཱཏིཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པཱུཛམཀརིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཛཱཏིཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘སུཔཱརིཙརིཡཱ ནཱམ, ཙཏུཏྟིཾས ཛནཱདྷིཔཱ;

ཨིཏོ ཏཏིཡཀཔྤམྷི, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལཱ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཚལ༹བྷིཉྙོ པན ཧུཏྭཱ པཧཱིནཀིལེསཔཙྩཝེཀྑཎེན ཨེཏརཧི ཨནུབྷུཡྻམཱནརོགཝསེན པུརིམཛཱཏཱིསུ ཨཏྟནཱ ཀཏཾ པཱཔཀམྨཾ ཨནུསྶརིཏྭཱ ཏསྶ ཨིདཱནི སབྦསོ པཧཱིནབྷཱཝཾ ཝིབྷཱཝེནྟོ –

༨༡.

‘‘ཡཾ མཡཱ པཀཏཾ པཱཔཾ, པུབྦེ ཨཉྙཱསུ ཛཱཏིསུ;

ཨིདྷེཝ ཏཾ ཝེདནཱིཡཾ, ཝཏྠུ ཨཉྙཾ ན ཝིཛྫཏཱི’’ཏི. – གཱཐཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ པཱཔནྟི ཨཀུསལཾ ཀམྨཾ. ཏཉྷི ལཱམཀཊྛེན པཱཔནྟི ཝུཙྩཏི. པུབྦེཏི པུརཱ. ཨཉྙཱསུ ཛཱཏིསཱུཏི ཨིཏོ ཨཉྙཱསུ ཛཱཏཱིསུ, ཨཉྙེསུ ཨཏྟབྷཱཝེསུ. ཨཡཉྷེཏྠ ཨཏྠོ – ཡདིཔི མཡཱ ཨིམསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ ན ཏཱདིསཾ པཱཔཾ ཀཏཾ ཨཏྠི, ཨིདཱནི པན ཏསྶ སམྦྷཝོཡེཝ ནཏྠི. ཡཾ པན ཨིཏོ ཨཉྙཱསུ ཛཱཏཱིསུ ཀཏཾ ཨཏྠི, ཨིདྷེཝ ཏཾ ཝེདནཱིཡཾ, ཏཉྷི ཨིདྷེཝ ཨིམསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ ཝེདཡིཏབྦཾ ཨནུབྷཝིཏབྦཾ ཕལཾ, ཀསྨཱ? ཝཏྠུ ཨཉྙཾ ན ཝིཛྫཏཱིཏི ཏསྶ ཀམྨསྶ ཝིཔཙྩནོཀཱསོ ཨཉྙོ ཁནྡྷཔྤབནྡྷོ ནཏྠི, ཨིམེ པན ཁནྡྷཱ སབྦསོ ཨུཔཱདཱནཱནཾ པཧཱིནཏྟཱ ཨནུཔཱདཱནོ ཝིཡ ཛཱཏཝེདོ ཙརིམཀཙིཏྟནིརོདྷེན ཨཔྤཊིསནྡྷིཀཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟཱིཏི ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི.

སམིཏིགུཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. ཀསྶཔཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཡེན ཡེན སུབྷིཀྑཱནཱིཏི ཨཱཡསྨཏོ ཀསྶཔཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཱིསུ ཝེདེསུ ཨཉྙེསུ ཙ བྲཱཧྨཎསིཔྤེསུ ནིཔྥཏྟིཾ གཏོ, སོ ཨེཀདིཝསཾ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ སུམནཔུཔྥེཧི པཱུཛཾ ཨཀཱསི. ཀརོནྟོ ཙ སཏྠུ སམནྟཏོ ཨུཔརི ཙ པུཔྥམུཊྛིཡོ ཁིཔི. བུདྡྷཱནུབྷཱཝེན པུཔྥཱནི པུཔྥཱསནཱཀཱརེན སཏྟཱཧཾ ཨཊྛཾསུ. སོ ཏཾ ཨཙྪརིཡཾ དིསྭཱ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ པསནྣམཱནསོ ཨཧོསི. ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀརོནྟོ ཀཔྤསཏསཧསྶཾ སུགཏཱིསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ ཨཉྙཏརསྶ ཨུདིཙྩབྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, ཀསྶཔོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. ཏསྶ དཧརཀཱལེཡེཝ པིཏཱ ཀཱལམཀཱསི. མཱཏཱ ཏཾ པཊིཛགྒཏི. སོ ཨེཀདིཝསཾ ཛེཏཝནཾ གཏོ བྷགཝཏོ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ ཧེཏུསམྤནྣཏཱཡ ཏསྨིཾཡེཝ ཨཱསནེ སོཏཱཔནྣོ ཧུཏྭཱ མཱཏུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨནུཛཱནཱཔེཏྭཱ པབྦཛིཏོ སཏྠརི ཝུཊྛཝསྶེ པཝཱརེཏྭཱ ཛནཔདཙཱརིཀཾ པཀྐནྟེ སཡམྤི སཏྠཱརཱ སདྡྷིཾ གནྟུཀཱམོ ཨཱཔུཙྪིཏུཾ མཱཏུ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. མཱཏཱ ཝིསྶཛྫེནྟཱི ཨོཝཱདཝསེན –

༨༢.

‘‘ཡེན ཡེན སུབྷིཀྑཱནི, སིཝཱནི ཨབྷཡཱནི ཙ;

ཏེན པུཏྟཀ གཙྪསྶུ, མཱ སོཀཱཔཧཏོ བྷཝཱ’’ཏི. – གཱཐཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཡེན ཡེནཱཏི ཡཏྠ ཡཏྠ. བྷུམྨཏྠེ ཧི ཨེཏཾ ཀརཎཝཙནཾ, ཡསྨིཾ ཡསྨིཾ དིསཱབྷཱགེཏི ཨཏྠོ. སུབྷིཀྑཱནཱིཏི སུལབྷཔིཎྜཱནི, རཊྛཱནཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. སིཝཱནཱིཏི ཁེམཱནི ཨརོགཱནི. ཨབྷཡཱནཱིཏི ཙོརབྷཡཱདཱིཧི ནིབྦྷཡཱནི, རོགདུབྦྷིཀྑབྷཡཱནི པན ‘‘སུབྷིཀྑཱནི, སིཝཱནཱི’’ཏི པདདྭཡེནེཝ གཧིཏཱནི. ཏེནཱཏི ཏཏྠ, ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ དིསཱབྷཱགེཏི ཨཏྠོ. པུཏྟཀཱཏི ཨནུཀམྤནྟཱི ཏཾ ཨཱལཔཏི. མཱཏི པཊིསེདྷཏྠེ ནིཔཱཏོ སོཀཱཔཧཏོཏི ཝུཏྟགུཎརཧིཏཱནི རཊྛཱནི གནྟྭཱ དུབྦྷིཀྑབྷཡཱདིཛནིཏེན སོཀེན ཨུཔཧཏོ མཱ བྷཝ མཱཧོསཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཾ སུཏྭཱ ཐེརོ, ‘‘མམ མཱཏཱ མཡ྄ཧཾ སོཀརཧིཏཊྛཱནགམནཾ ཨཱསཱིསཏི, ཧནྡ མཡཾ སབྦསོ ཨཙྩནྟམེཝ སོཀརཧིཏཾ ཋཱནཾ པཏྟུཾ ཡུཏྟ’’ནྟི ཨུསྶཱཧཛཱཏོ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༣.༡-༩) –

‘‘ཨཛ྄ཛྷཱཡཀོ མནྟདྷརོ, ཏིཎྞཾ ཝེདཱན པཱརགཱུ;

ཨབྦྷོཀཱསེ ཋིཏོ སནྟོ, ཨདྡསཾ ལོཀནཱཡཀཾ.

‘‘སཱིཧཾ ཡཐཱ ཝནཙརཾ, བྱགྒྷརཱཛཾཝ ནིཏྟསཾ;

ཏིདྷཱཔབྷིནྣམཱཏངྒཾ, ཀུཉྫརཾཝ མཧེསིནཾ.

‘‘སེརེཡཀཾ གཧེཏྭཱན, ཨཱཀཱསེ ཨུཀྑིཔིཾ ཨཧཾ;

བུདྡྷསྶ ཨཱནུབྷཱཝེན, པརིཝཱརེནྟི སབྦསོ.

‘‘ཨདྷིཊྛཧི མཧཱཝཱིརོ, སབྦཉྙཱུ ལོཀནཱཡཀོ;

སམནྟཱ པུཔྥཙྪདནཱ, ཨོཀིརིཾསུ ནརཱསབྷཾ.

‘‘ཏཏོ སཱ པུཔྥཀཉྩུཀཱ, ཨནྟོཝཎྚཱ བཧིམུཁཱ;

སཏྟཱཧཾ ཚདནཾ ཀཏྭཱ, ཏཏོ ཨནྟརདྷཱཡཐ.

‘‘ཏཉྩ ཨཙྪརིཡཾ དིསྭཱ, ཨབྦྷུཏཾ ལོམཧཾསནཾ;

བུདྡྷེ ཙིཏྟཾ པསཱདེསིཾ, སུགཏེ ལོཀནཱཡཀེ.

‘‘ཏེན ཙིཏྟཔྤསཱདེན, སུཀྐམཱུལེན ཙོདིཏོ;

ཀཔྤཱནཾ སཏསཧསྶཾ, དུགྒཏིཾ ནུཔཔཛྫཧཾ.

‘‘པནྣརསསཧསྶམྷི, ཀཔྤཱནཾ པཉྩཝཱིསཏི;

ཝཱིཏམལཱསནཱམཱ ཙ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལཱ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ‘‘ཨིདམེཝ མཱཏུ ཝཙནཾ ཨརཧཏྟཔྤཏྟིཡཱ ཨངྐུསཾ ཛཱཏ’’ནྟི ཏམེཝ གཱཐཾ པཙྩུདཱཧཱསི.

ཀསྶཔཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. སཱིཧཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

སཱིཧཔྤམཏྟོ ཝིཧརཱཏི ཨཱཡསྨཏོ སཱིཧཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོ ཀིར པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཨིཏོ ཨཊྛཱརསཀཔྤསཏམཏྠཀེ ཨཏྠདསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཙནྡབྷཱགཱཡ ནདིཡཱ ཏཱིརེ ཀིནྣརཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟིཏྭཱ པུཔྥབྷཀྑོ པུཔྥནིཝསནོ ཧུཏྭཱ ཝིཧརནྟོ ཨཱཀཱསེན གཙྪནྟཾ ཨཏྠདསྶིཾ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པསནྣཙིཏྟོ པཱུཛེཏུཀཱམོ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ ཨཊྛཱསི. བྷགཝཱ ཏསྶ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཉཏྭཱ ཨཱཀཱསཏོ ཨོརུཡ྄ཧ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ པལླངྐེན ནིསཱིདི. ཀིནྣརོ ཙནྡནསཱརཾ གྷཾསིཏྭཱ ཙནྡནགནྡྷེན པུཔྥེཧི ཙ པཱུཛཾ ཀཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ མལླརཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟི, ཏསྶ སཱིཧོཏི ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. སཏྠཱ ཏསྶ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཨོལོཀེཏྭཱ དྷམྨཾ ཀཐེསི. སོ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝིཧརཏི. ཏསྶ ཙིཏྟཾ ནཱནཱརམྨཎེ ཝིདྷཱཝཏི, ཨེཀགྒཾ ན ཧོཏི, སཀཏྠཾ ནིཔྥཱདེཏུཾ ན སཀྐོཏི. སཏྠཱ ཏཾ དིསྭཱ ཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ –

༨༣.

‘‘སཱིཧཔྤམཏྟོ ཝིཧར, རཏྟིནྡིཝམཏནྡིཏོ;

བྷཱཝེཧི ཀུསལཾ དྷམྨཾ, ཛཧ སཱིགྷཾ སམུསྶཡ’’ནྟི. –

གཱཐཱཡ ཨོཝདི. སོ གཱཐཱཝསཱནེ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༤.༡༧-༢༥) –

‘‘ཙནྡབྷཱགཱནདཱིཏཱིརེ, ཨཧོསིཾ ཀིནྣརོ ཏདཱ;

པུཔྥབྷཀྑོ ཙཧཾ ཨཱསིཾ, པུཔྥནིཝསནོ ཏཐཱ.

‘‘ཨཏྠདསྶཱི ཏུ བྷགཝཱ, ལོཀཛེཊྛོ ནརཱསབྷོ;

ཝིཔིནགྒེན ནིཡྻཱསི, ཧཾསརཱཛཱཝ ཨམྦརེ.

‘‘ནམོ ཏེ པུརིསཱཛཉྙ, ཙིཏྟཾ ཏེ སུཝིསོདྷིཏཾ;

པསནྣམུཁཝཎྞོསི, ཝིཔྤསནྣམུཁིནྡྲིཡོ.

‘‘ཨོརོཧིཏྭཱན ཨཱཀཱསཱ, བྷཱུརིཔཉྙོ སུམེདྷསོ;

སངྒྷཱཊིཾ པཏྠརིཏྭཱན, པལླངྐེན ཨུཔཱཝིསི.

‘‘ཝིལཱིནཾ ཙནྡནཱདཱཡ, ཨགམཱསིཾ ཛིནནྟིཀཾ;

པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, བུདྡྷསྶ ཨབྷིརོཔཡིཾ.

‘‘ཨབྷིཝཱདེཏྭཱན སམྦུདྡྷཾ, ལོཀཛེཊྛཾ ནརཱསབྷཾ;

པཱམོཛྫཾ ཛནཡིཏྭཱན, པཀྐཱམིཾ ཨུཏྟརཱམུཁོ.

‘‘ཨཊྛཱརསེ ཀཔྤསཏེ, ཙནྡནཾ ཡཾ ཨཔཱུཛཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཙཏུདྡསེ ཀཔྤསཏེ, ཨིཏོ ཨཱསིཾསུ ཏེ ཏཡོ;

རོཧཎཱི ནཱམ ནཱམེན, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལཱ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཡཱ པན བྷགཝཏཱ ཨོཝཱདཝསེན ཝུཏྟཱ ‘‘སཱིཧཔྤམཏྟོ’’ཏི གཱཐཱ, ཏཏྠ སཱིཧཱཏི ཏསྶ ཐེརསྶ ཨཱལཔནཾ. ཨཔྤམཏྟོ ཝིཧརཱཏི སཏིཡཱ ཨཝིཔྤཝཱསེན པམཱདཝིརཧིཏོ སབྦིརིཡཱཔཐེསུ སཏིསམྤཛཉྙཡུཏྟོ ཧུཏྭཱ ཝིཧརཱཧི. ཨིདཱནི ཏཾ ཨཔྤམཱདཝིཧཱརཾ སཧ ཕལེན སངྑེཔཏོ དསྶེཏུཾ ‘‘རཏྟིནྡིཝ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏསྶཏྠོ – རཏྟིབྷཱགཾ དིཝསབྷཱགཉྩ ‘‘ཙངྐམེན ནིསཛྫཱཡ ཨཱཝརཎཱིཡེཧི དྷམྨེཧི ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༤.༢༣༩; ཨ. ནི. ༣.༡༦; ཝིབྷ. ༥༡༩) ཝུཏྟནཡེན ཙཏུསམྨཔྤདྷཱནཝསེན ཨཏནྡིཏོ ཨཀུསཱིཏོ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡོ ཀུསལཾ སམཐཝིཔསྶནཱདྷམྨཉྩ ལོཀུཏྟརདྷམྨཉྩ བྷཱཝེཧི ཨུཔྤཱདེཧི ཝཌྜྷེཧི ཙ, ཨེཝཾ བྷཱཝེཏྭཱ ཙ ཛཧ སཱིགྷཾ སམུསྶཡནྟི ཏཝ སམུསྶཡཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ པཋམཾ ཏཱཝ ཏཔྤཊིབདྡྷཚནྡརཱགཔྤཧཱནེན སཱིགྷཾ ནཙིརསྶེཝ པཛཧ, ཨེཝཾབྷཱུཏོ ཙ པཙྪཱ ཙརིམཀཙིཏྟནིརོདྷེན ཨནཝསེསཏོ ཙ པཛཧིསྶཏཱིཏི. ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཐེརོ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ ཏམེཝ གཱཐཾ པཙྩུདཱཧཱསཱིཏི.

སཱིཧཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. ནཱིཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

སབྦརཏྟིཾ སུཔིཏྭཱནཱཏི ཨཱཡསྨཏོ ནཱིཏཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ སུནནྡོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ ཧུཏྭཱ ཨནེཀསཏེ བྲཱཧྨཎེ མནྟེ ཝཱཙེནྟོ ཝཱཛཔེཡྻཾ ནཱམ ཡཉྙཾ ཡཛི, བྷགཝཱ ཏཾ བྲཱཧྨཎཾ ཨནུཀམྤནྟོ ཡཉྙཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཨཱཀཱསེ ཙངྐམི. བྲཱཧྨཎོ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ སིསྶེཧི པུཔྥཱནི ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ཁིཔིཏྭཱ པཱུཛཾ ཨཀཱསི. བུདྡྷཱནུབྷཱཝེན ཏཾ ཋཱནཾ སཀལཉྩ ནགརཾ པུཔྥཔཊཝིཏཱནིཀཾ ཝིཡ ཚཱདིཏཾ ཨཧོསི. མཧཱཛནོ སཏྠརི ཨུལཱ༹རཾ པཱིཏིསོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེསི. སུནནྡབྲཱཧྨཎོ ཏེན ཀུསལམཱུལེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ ཨཉྙཏརསྶ བྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, ནཱིཏོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ‘‘ཨིམེ སམཎཱ སཀྱཔུཏྟིཡཱ སུཁསཱིལཱ སུཁསམཱཙཱརཱ སུབྷོཛནཱནི བྷུཉྫིཏྭཱ ནིཝཱཏེསུ སེནཱསནེསུ ཝིཧརནྟི, ཨིམེསུ པབྦཛིཏྭཱ སུཁེན ཝིཧརིཏུཾ སཀྐཱ’’ཏི སུཁཱབྷིལཱསཱཡ པབྦཛིཏྭཱཝ སཏྠུ སནྟིཀེ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཀཏིཔཱཧམེཝ མནསིཀརིཏྭཱ ཏཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཡཱཝདཏྠཾ ཨུདརཱཝདེཧཀཾ བྷུཉྫིཏྭཱ དིཝསབྷཱགཾ སངྒཎིཀཱརཱམོ ཏིརཙྪཱནཀཐཱཡ ཝཱིཏིནཱམེཏི, རཏྟིབྷཱགེཔི ཐིནམིདྡྷཱབྷིབྷཱུཏོ སབྦརཏྟིཾ སུཔཏི. སཏྠཱ ཏསྶ ཧེཏུཔརིཔཱཀཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཨོཝཱདཾ དེནྟོ –

༨༤.

‘‘སབྦརཏྟིཾ སུཔིཏྭཱན, དིཝཱ སངྒཎིཀེ རཏོ;

ཀུདཱསྶུ ནཱམ དུམྨེདྷོ, དུཀྑསྶནྟཾ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི. – གཱཐཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ སབྦརཏྟིནྟི སཀལཾ རཏྟིཾ. སུཔིཏྭཱནཱཏི ནིདྡཱཡིཏྭཱ, ‘‘རཏྟིཡཱ པཋམཾ ཡཱམཾ ཙངྐམེན ནིསཛྫཱཡ ཨཱཝརཎཱིཡེཧི དྷམྨེཧི ཙིཏྟཾ པརིསོདྷེཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཝུཏྟཾ ཛཱགརིཡཾ ཨནནུཡུཉྫིཏྭཱ ཀེཝལཾ རཏྟིཡཱ ཏཱིསུཔི ཡཱམེསུ ནིདྡཾ ཨོཀྐམིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. དིཝཱཏི དིཝསཾ, སཀལཾ དིཝསབྷཱགནྟི ཨཏྠོ. སངྒཎིཀེཏི ཏིརཙྪཱནཀཐིཀེཧི ཀཱཡདལ༹ྷིབཧུལཔུགྒལེཧི སནྣིསཛྫཱ སངྒཎིཀོ, ཏསྨིཾ རཏོ ཨབྷིརཏོ ཏཏྠ ཨཝིགཏཙྪནྡོ ‘‘སངྒཎིཀེ རཏོ’’ཏི ཝུཏྟོ ‘‘སངྒཎིཀཱརཏོ’’ཏིཔི པཱལི༹. ཀུདཱསྶུ ནཱམཱཏི ཀུདཱ ནཱམ. ཨསྶཱུཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ, ཀསྨིཾ ནཱམ ཀཱལེཏི ཨཏྠོ. དུམྨེདྷོཏི ནིཔྤཉྙོ. དུཀྑསྶཱཏི ཝཊྚདུཀྑསྶ. ཨནྟནྟི པརིཡོསཱནཾ. ཨཙྩནྟམེཝ ཨནུཔྤཱདཾ ཀདཱ ནཱམ ཀརིསྶཏི, ཨེདིསསྶ དུཀྑསྶནྟཀརཎཾ ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘དུམྨེདྷ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརིསྶསཱི’’ཏིཔི པཱལི༹.

ཨེཝཾ པན སཏྠཱརཱ གཱཐཱཡ ཀཐིཏཱཡ ཐེརོ སཾཝེགཛཱཏོ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༤.༢༦-༣༣) –

‘‘སུནནྡོ ནཱམ ནཱམེན, བྲཱཧྨཎོ མནྟཔཱརགཱུ;

ཨཛ྄ཛྷཱཡཀོ ཡཱཙཡོགོ, ཝཱཛཔེཡྻཾ ཨཡཱཛཡི.

‘‘པདུམུཏྟརོ ལོཀཝིདཱུ, ཨགྒོ ཀཱརུཎིཀོ ཨིསི;

ཛནཏཾ ཨནུཀམྤནྟོ, ཨམྦརེ ཙངྐམཱི ཏདཱ.

‘‘ཙངྐམིཏྭཱན སམྦུདྡྷོ, སབྦཉྙཱུ ལོཀནཱཡཀོ;

མེཏྟཱཡ ཨཕརི སཏྟེ, ཨཔྤམཱཎེ ནིརཱུཔདྷི.

‘‘ཝཎྚེ ཚེཏྭཱན པུཔྥཱནི, བྲཱཧྨཎོ མནྟཔཱརགཱུ;

སབྦེ སིསྶེ སམཱནེཏྭཱ, ཨཱཀཱསེ ཨུཀྑིཔཱཔཡི.

‘‘ཡཱཝཏཱ ནགརཾ ཨཱསི, པུཔྥཱནཾ ཚདནཾ ཏདཱ;

བུདྡྷསྶ ཨཱནུབྷཱཝེན, སཏྟཱཧཾ ན ཝིགཙྪཐ.

‘‘ཏེནེཝ སུཀྐམཱུལེན, ཨནུབྷོཏྭཱན སམྤདཱ;

སབྦཱསཝེ པརིཉྙཱཡ, ཏིཎྞོ ལོཀེ ཝིསཏྟིཀཾ.

‘‘ཨེཀཱརསེ ཀཔྤསཏེ, པཉྩཏིཾསཱསུ ཁཏྟིཡཱ;

ཨམྦརཾསསནཱམཱ ཏེ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལཱ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཐེརོ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ ཏམེཝ གཱཐཾ པཙྩུདཱཧཱསི.

ནཱིཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. སུནཱགཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཙིཏྟནིམིཏྟསྶ ཀོཝིདོཏི ཨཱཡསྨཏོ སུནཱགཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཨེཀཏྟིཾསེ ཀཔྤེ སིཁིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ ཧུཏྭཱ ཨརཉྙཱཡཏནེ ཨསྶམེ ཝསནྟོ ཏཱིཎི བྲཱཧྨཎསཧསྶཱནི མནྟེ ཝཱཙེསི. ཨཐེཀདིཝསཾ ཏསྶ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ ལཀྑཎཱནི ཨུཔདྷཱརེཏྭཱ ལཀྑཎམནྟེ པརིཝཏྟེནྟསྶ, ‘‘ཨཱིདིསེཧི ལཀྑཎེཧི སམནྣཱགཏོ ཨནནྟཛིནོ ཨནནྟཉཱཎོ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བུདྡྷཉཱཎཾ ཨཱརབྦྷ ཨུལཱ༹རོ པསཱདོ ཨུཔྤཛྫི. སོ ཏེན ཙིཏྟཔྤསཱདེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟོ ཨཔརཱཔརཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ནཱལཀགཱམེ ཨཉྙཏརསྶ བྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, སུནཱགོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ དྷམྨསེནཱཔཏིསྶ གིཧིསཧཱཡོ ཐེརསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ དསྶནབྷཱུམིཡཾ པཏིཊྛིཏོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༤.༣༤-༤༠) –

‘‘ཧིམཝནྟསྶཱཝིདཱུརེ, ཝསབྷོ ནཱམ པབྦཏོ;

ཏསྨིཾ པབྦཏཔཱདམྷི, ཨསྶམོ ཨཱསི མཱཔིཏོ.

‘‘ཏཱིཎི སིསྶསཧསྶཱནི, ཝཱཙེསིཾ བྲཱཧྨཎོ ཏདཱ;

སཾཧརིཏྭཱན ཏེ སིསྶེ, ཨེཀམནྟཾ ཨུཔཱཝིསིཾ.

‘‘ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདིཏྭཱ, བྲཱཧྨཎོ མནྟཔཱརགཱུ;

བུདྡྷཝེདཾ གཝེསནྟོ, ཉཱཎེ ཙིཏྟཾ པསཱདཡིཾ.

‘‘ཏཏྠ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ, ནིསཱིདིཾ པཎྞསནྠརེ;

པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱན, ཏཏྠ ཀཱལངྐཏོ ཨཧཾ.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ སཉྙམལབྷིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཉཱཎསཉྙཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘སཏྟཝཱིསཏི ཀཔྤམྷི, རཱཛཱ སིརིདྷརོ ཨཧུ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨདེསནཱཔདེསེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༨༥.

‘‘ཙིཏྟནིམིཏྟསྶ ཀོཝིདོ, པཝིཝེཀརསཾ ཝིཛཱནིཡ;

ཛྷཱཡཾ ནིཔཀོ པཏིསྶཏོ, ཨདྷིགཙྪེཡྻ སུཁཾ ནིརཱམིས’’ནྟི. –

གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཙིཏྟནིམིཏྟསྶ ཀོཝིདོཏི བྷཱཝནཱཙིཏྟསྶ ནིམིཏྟགྒཧཎེ ཀུསལོ, ‘‘ཨིམསྨིཾ སམཡེ ཙིཏྟཾ པགྒཧེཏབྦཾ, ཨིམསྨིཾ སམྤཧཾསིཏབྦཾ, ཨིམསྨིཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑིཏབྦ’’ནྟི ཨེཝཾ པགྒཧཎཱདིཡོགྱསྶ ཙིཏྟནིམིཏྟསྶ གཧཎེ ཚེཀོ. པཝིཝེཀརསཾ ཝིཛཱནིཡཱཏི ཀཱཡཝིཝེཀསཾཝཌྜྷིཏསྶ ཙིཏྟཝིཝེཀསྶ རསཾ སཉྫཱནིཏྭཱ, ཝིཝེཀསུཁཾ ཨནུབྷཝིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘པཝིཝེཀརསཾ པིཏྭཱ’’ཏི (དྷ. པ. ༢༠༥) ཧི ཝུཏྟཾ. ཛྷཱཡནྟི པཋམཾ ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནེན པཙྪཱ ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནེན ཙ ཛྷཱཡནྟོ. ནིཔཀོཏི ཀམྨཊྛཱནཔརིཧརཎེ ཀུསལོ. པཏིསྶཏོཏི ཨུཔཊྛིཏསྶཏི. ཨདྷིགཙྪེཡྻ སུཁཾ ནིརཱམིསནྟི ཨེཝཾ སམཐནིམིཏྟཱདིཀོསལླེན ལབྦྷེ ཙིཏྟཝིཝེཀསུཁེ པཏིཊྛཱཡ སཏོ སམྤཛཱནོ ཧུཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཛྷཱནེནེཝ ཛྷཱཡནྟོ ཀཱམཱམིསཝཊྚཱམིསེཧི ཨསམྨིསྶཏཱཡ ནིརཱམིསཾ ནིབྦཱནསུཁཾ ཕལསུཁཉྩ ཨདྷིགཙྪེཡྻ སམུཔགཙྪེཡྻཱཏི ཨཏྠོ.

སུནཱགཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. ནཱགིཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨིཏོ བཧིདྡྷཱ པུཐུཨཉྙཝཱདིནནྟི ཨཱཡསྨཏོ ནཱགིཏཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ནཱརདོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ ཧུཏྭཱ ཨེཀདིཝསཾ མཱལ༹ཀེ ནིསིནྣོ བྷགཝནྟཾ བྷིཀྑུསངྒྷེན པུརཀྑཏཾ གཙྪནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཏཱིཧི གཱཐཱཧི ཨབྷིཏྠཝི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀཔིལཝཏྠུནགརེ སཀྱརཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟི, ནཱགིཏོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ བྷགཝཏི ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ ཝིཧརནྟེ མདྷུཔིཎྜིཀསུཏྟཾ (མ. ནི. ༡.༡༩༩ ཨཱདཡོ) སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༤.༤༧-༥༤) –

‘‘ཝིསཱལམཱལེ༹ ཨཱསཱིནོ, ཨདྡསཾ ལོཀནཱཡཀཾ;

ཁཱིཎཱསཝཾ བལཔྤཏྟཾ, བྷིཀྑུསངྒྷཔུརཀྑཏཾ.

‘‘སཏསཧསྶཱ ཏེཝིཛྫཱ, ཚལ༹བྷིཉྙཱ མཧིདྡྷིཀཱ;

པརིཝཱརེནྟི སམྦུདྡྷཾ, ཀོ དིསྭཱ ནཔྤསཱིདཏི.

‘‘ཉཱཎེ ཨུཔནིདྷཱ ཡསྶ, ན ཝིཛྫཏི སདེཝཀེ;

ཨནནྟཉཱཎཾ སམྦུདྡྷཾ, ཀོ དིསྭཱ ནཔྤསཱིདཏི.

‘‘དྷམྨཀཱཡཉྩ དཱིཔེནྟཾ, ཀེཝལཾ རཏནཱཀརཾ;

ཝིཀཔྤེཏུཾ ན སཀྐོནྟི, ཀོ དིསྭཱ ནཔྤསཱིདཏི.

‘‘ཨིམཱཧི ཏཱིཧི གཱཐཱཧི, ནཱརདོཝ྄ཧཡཝཙྪལོ;

པདུམུཏྟརཾ ཐཝིཏྭཱན, སམྦུདྡྷཾ ཨཔརཱཛིཏཾ.

‘‘ཏེན ཙིཏྟཔྤསཱདེན, བུདྡྷསནྠཝནེན ཙ;

ཀཔྤཱནཾ སཏསཧསྶཾ, དུགྒཏིཾ ནུཔཔཛྫཧཾ.

‘‘ཨིཏོ ཏིཾསཀཔྤསཏེ, སུམིཏྟོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ སཏྠུ ཨཝིཏཐདེསནཏཾ དྷམྨསྶ ཙ ནིཡྻཱནིཀཏཾ ནིསྶཱཡ སཉྫཱཏཔཱིཏིསོམནསྶོ པཱིཏིཝེགཔྤཝིསྶཊྛཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེནྟོ –

༨༦.

‘‘ཨིཏོ བཧིདྡྷཱ པུཐུཨཉྙཝཱདིནཾ, མགྒོ ན ནིབྦཱནགམོ ཡཐཱ ཨཡཾ;

ཨིཏིསྶུ སངྒྷཾ བྷགཝཱནུསཱསཏི, སཏྠཱ སཡཾ པཱཎིཏལེཝ དསྶཡ’’ནྟི. –

གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨིཏོ བཧིདྡྷཱཏི ཨིམསྨཱ བུདྡྷསཱསནཱ བཱཧིརཀེ སམཡེ, ཏེནཱཧ ‘‘པུཐུཨཉྙཝཱདིན’’ནྟི, ནཱནཱཏིཏྠིཡཱནནྟི ཨཏྠོ. མགྒོ ན ནིབྦཱནགམོ ཡཐཱ ཨཡནྟི ཡཐཱ ཨཡཾ ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ ཨེཀཾསེན ནིབྦཱནཾ གཙྪཏཱིཏི ནིབྦཱནགམོ, ནིབྦཱནགཱམཱི, ཨེཝཾ ནིབྦཱནགམོ མགྒོ ཏིཏྠིཡསམཡེ ནཏྠི ཨསམྨཱསམྦུདྡྷཔྤཝེདིཏཏྟཱ ཨཉྙཏིཏྠིཡཝཱདསྶ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ –

‘‘ཨིདྷེཝ, བྷིཀྑཝེ, སམཎོ, ཨིདྷ དུཏིཡོ སམཎོ, ཨིདྷ ཏཏིཡོ སམཎོ, ཨིདྷ ཙཏུཏྠོ སམཎོ, སུཉྙཱ པརཔྤཝཱདཱ སམཎེབྷི ཨཉྙེཧཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༢༡༤; མ. ནི. ༡.༡༣༩; ཨ. ནི. ༤.༢༤༡).

ཨིཏཱིཏི ཨེཝཾ. ཨསྶཱུཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ. སངྒྷནྟི བྷིཀྑུསངྒྷཾ, ཨུཀྐཊྛནིདྡེསོཡཾ ཡཐཱ ‘‘སཏྠཱ དེཝམནུསྶཱན’’ནྟི. སངྒྷནྟི ཝཱ སམཱུཧཾ, ཝེནེཡྻཛནནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. བྷགཝཱཏི བྷཱགྱཝནྟཏཱདཱིཧི ཀཱརཎེཧི བྷགཝཱ, ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ. ཝིཏྠཱརོ པན པརམཏྠདཱིཔནིཡཾ ཨིཏིཝུཏྟཀཝཎྞནཱཡཾ ཝུཏྟནཡེན ཝེདིཏབྦོ. སཏྠཱཏི དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཔརམཏྠེཧི ཡཐཱརཧཾ ཨནུསཱསཏཱིཏི སཏྠཱ. སཡནྟི སཡམེཝ. ཨཡཉྷེཏྠ ཨཏྠོ – ‘‘སཱིལཱདིཀྑནྡྷཏྟཡསངྒཧོ སམྨཱདིཊྛིཨཱདཱིནཾ ཨཊྛནྣཾ ཨངྒཱནཾ ཝསེན ཨཊྛངྒིཀོ ནིབྦཱནགཱམཱི ཨརིཡམགྒོ ཡཐཱ མམ སཱསནེ ཨཏྠི, ཨེཝཾ བཱཧིརཀསམཡེ མགྒོ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི སཱིཧནཱདཾ ནདནྟོ ཨམྷཱཀཾ སཏྠཱ བྷགཝཱ སཡམེཝ སཡམྦྷཱུཉཱཎེན ཉཱཏཾ, སཡམེཝ ཝཱ མཧཱཀརུཎཱསཉྩོདིཏོ ཧུཏྭཱ ཨཏྟནོ དེསནཱཝིལཱསསམྤཏྟིཡཱ ཧཏྠཏལེ ཨཱམལཀཾ ཝིཡ དསྶེནྟོ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཝེནེཡྻཛནཏཾ ཨནུསཱསཏི ཨོཝདཏཱིཏི.

ནཱགིཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. པཝིཊྛཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཁནྡྷཱ དིཊྛཱ ཡཐཱབྷཱུཏནྟི ཨཱཡསྨཏོ པཝིཊྛཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ པུཉྙཾ ཀརོནྟོ ཨཏྠདསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀེསཝོ ནཱམ ཏཱཔསོ ཧུཏྭཱ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པསནྣམཱནསོ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ མགདྷརཊྛེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ཨནུཀྐམེན ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ནེཀྑམྨནིནྣཛ྄ཛྷཱསཡཏཱཡ པརིབྦཱཛཀཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཏཏྠ སིཀྑིཏབྦཾ སིཀྑིཏྭཱ ཝིཙརནྟོ ཨུཔཏིསྶཀོལིཏཱནཾ བུདྡྷསཱསནེ པབྦཛིཏབྷཱཝཾ སུཏྭཱ ‘‘ཏེཔི ནཱམ མཧཱཔཉྙཱ ཏཏྠ པབྦཛིཏཱ, ཏདེཝ མཉྙེ སེཡྻོ’’ཏི སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛི. ཏསྶ སཏྠཱ ཝིཔསྶནཾ ཨཱཙིཀྑི. སོ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༤.༥༥-༥༩) –

‘‘ནཱརདོ ཨིཏི མེ ནཱམཾ, ཀེསཝོ ཨིཏི མཾ ཝིདཱུ;

ཀུསལཱཀུསལཾ ཨེསཾ, ཨགམཾ བུདྡྷསནྟིཀཾ.

‘‘མེཏྟཙིཏྟོ ཀཱརུཎིཀོ, ཨཏྠདསྶཱི མཧཱམུནི;

ཨསྶཱསཡནྟོ སཏྟེ སོ, དྷམྨཾ དེསེཏི ཙཀྑུམཱ.

‘‘སཀཾ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ, སིརེ ཀཏྭཱན ཨཉྫལིཾ;

སཏྠཱརཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ, པཀྐཱམིཾ པཱཙིནཱམུཁོ.

‘‘སཏྟརསེ ཀཔྤསཏེ, རཱཛཱ ཨཱསི མཧཱིཔཏི;

ཨམིཏྟཏཱཔནོ ནཱམ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༨༧.

‘‘ཁནྡྷཱ དིཊྛཱ ཡཐཱབྷཱུཏཾ, བྷཝཱ སབྦེ པདཱལིཏཱ;

ཝིཀྑཱིཎོ ཛཱཏིསཾསཱརོ, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ’’ཏི. – གཱཐཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཁནྡྷཱཏི པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ, ཏེ ཧི ཝིཔསྶནུཔལཀྑཎཏོ སཱམཉྙལཀྑཎཏོ ཙ ཉཱཏཔརིཉྙཱདཱིཧི པརིཛཱནནཝསེན ཝིཔསྶིཏབྦཱ. དིཊྛཱ ཡཐཱབྷཱུཏནྟི ཝིཔསྶནཱཔཉྙཱསཧིཏཱཡ མགྒཔཉྙཱཡ ‘‘ཨིདཾ དུཀྑ’’ནྟིཨཱདིནཱ ཨཝིཔརཱིཏཏོ དིཊྛཱ. བྷཝཱ སབྦེ པདཱལིཏཱཏི ཀཱམབྷཝཱདཡོ སབྦེ ཀམྨབྷཝཱ ཨུཔཔཏྟིབྷཝཱ ཙ མགྒཉཱཎསཏྠེན བྷིནྣཱ ཝིདྡྷཾསིཏཱ. ཀིལེསཔདཱལནེནེཝ ཧི ཀམྨོཔཔཏྟིབྷཝཱ པདཱལིཏཱ ནཱམ ཧོནྟི. ཏེནཱཧ ‘‘ཝིཀྑཱིཎོ ཛཱཏིསཾསཱརོ, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟོཡེཝ.

པཝིཊྛཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. ཨཛྫུནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨསཀྑིཾ ཝཏ ཨཏྟཱནནྟི ཨཱཡསྨཏོ ཨཛྫུནཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ སཱིཧཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཨརཉྙེ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ ནིསིནྣཾ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཁོ ཨིམསྨིཾ ཀཱལེ སབྦསེཊྛོ པུརིསསཱིཧོ’’ཏི པསནྣམཱནསོ སུཔུཔྥིཏསཱལསཱཁཾ བྷཉྫིཏྭཱ སཏྠཱརཾ པཱུཛེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ སེཊྛིཀུལེ ནིབྦཏྟི. ཨཛྫུནོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ནིགཎྛེཧི ཀཏཔརིཙཡོ ཧུཏྭཱ ‘‘ཨེཝཱཧཾ ཨམཏཾ ཨདྷིགམིསྶཱམཱི’’ཏི ཝིཝཊྚཛ྄ཛྷཱསཡཏཱཡ དཧརཀཱལེཡེཝ ནིགཎྛེསུ པབྦཛིཏྭཱ ཏཏྠ སཱརཾ ཨལབྷནྟོ སཏྠུ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ དིསྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཱ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༤.༦༠-༦༥) –

‘‘མིགརཱཛཱ ཏདཱ ཨཱསིཾ, ཨབྷིཛཱཏོ སུཀེསརཱི;

གིརིདུགྒཾ གཝེསནྟོ, ཨདྡསཾ ལོཀནཱཡཀཾ.

‘‘ཨཡཾ ནུ ཁོ མཧཱཝཱིརོ, ནིབྦཱཔེཏི མཧཱཛནཾ;

ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨུཔཱསེཡྻཾ, དེཝདེཝཾ ནརཱསབྷཾ.

‘‘སཱཁཾ སཱལསྶ བྷཉྫིཏྭཱ, སཀོསཾ པུཔྥམཱཧརིཾ;

ཨུཔགནྟྭཱན སམྦུདྡྷཾ, ཨདཱསིཾ པུཔྥམུཏྟམཾ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥམབྷིརོཔཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, པུཔྥདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨིཏོ ཙ ནཝམེ ཀཔྤེ, ཝིརོཙནསནཱམཀཱ;

ཏཡོ ཨཱསིཾསུ རཱཛཱནོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལཱ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨནུཏྟརསུཁཱདྷིགམསམྦྷཱུཏེན པཱིཏིཝེགེན ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེནྟོ –

༨༨.

‘‘ཨསཀྑིཾ ཝཏ ཨཏྟཱནཾ, ཨུདྡྷཱཏུཾ ཨུདཀཱ ཐལཾ;

ཝུཡ྄ཧམཱནོ མཧོགྷེཝ, སཙྩཱནི པཊིཝིཛ྄ཛྷཧ’’ནྟི. – གཱཐཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཨསཀྑིནྟི སཀྐོསིཾ. ཝཏཱཏི ཝིམྷཡེ ནིཔཱཏོ. ཨཏིཝིམྷཡནཱིཡཉྷེཏཾ ཡདིདཾ སཙྩཔཊིཝེདྷོ. ཏེནཱཧ –

‘‘ཏཾ ཀིཾམཉྙཐ, བྷིཀྑཝེ, ཀཏམཾ ནུ ཁོ དུཀྐརཏརཾ ཝཱ དུརབྷིསམྦྷཝཏརཾ ཝཱ, ཡཾ སཏྟདྷཱ བྷིནྣསྶ ཝཱལསྶ ཀོཊིཡཱ ཀོཊིཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷེཡྻཱ’’ཏིཨཱདི (སཾ. ནི. ༥.༡༡༡༥)?

ཨཏྟཱནནྟི ནིཡཀཛ྄ཛྷཏྟཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ཡོ ཧི པརོ ན ཧོཏི སོ ཨཏྟཱཏི. ཨུདྡྷཱཏུནྟི ཨུདྡྷརིཏུཾ, ‘‘ཨུདྡྷཊ’’ནྟིཔི པཱཋོ. ཨུདཀཱཏི སཾསཱརམཧོགྷསངྑཱཏཱ ཨུདཀཱ. ཐལནྟི ནིབྦཱནཐལཾ. ཝུཡ྄ཧམཱནོ མཧོགྷེཝཱཏི མཧཎྞཝེ ཝུཡ྄ཧམཱནོ ཝིཡ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཐཱ ནཱམ གམྦྷཱིརཝིཏྠཏེ ཨཔྤཏིཊྛེ མཧཏི ཨུདཀོགྷེ ཝེགསཱ ཝུཡ྄ཧམཱནོ པུརིསོ ཀེནཙི ཨཏྠཀཱམེན ཨུཔནཱིཏཾ ཕིཡཱརིཏྟསམྤནྣཾ དལ༹ྷནཱཝཾ ལབྷིཏྭཱ སུཁེནེཝ ཏཏོ ཨཏྟཱནཾ ཨུདྡྷརིཏུཾ སཀྐུཎེཡྻ པཱརཾ པཱཔུཎེཡྻ, ཨེཝམེཝཱཧཾ སཾསཱརམཧོགྷེ ཀིལེསཱབྷིསངྑཱརཝེགེན ཝུཡ྄ཧམཱནོ སཏྠཱརཱ ཨུཔནཱིཏཾ སམཐཝིཔསྶནུཔེཏཾ ཨརིཡམགྒནཱཝཾ ལབྷིཏྭཱ ཏཏོ ཨཏྟཱནཾ ཨུདྡྷརིཏུཾ ནིབྦཱནཐལཾ པཏྟུཾ ཨཧོ ཨསཀྑིནྟི. ཡཐཱ པན ཨསཀྑི, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སཙྩཱནི པཊིཝིཛ྄ཛྷཧ’’ནྟི ཨཱཧ. ཡསྨཱ ཨཧཾ དུཀྑཱདཱིནི ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི པརིཉྙཱཔཧཱནསཙྪིཀིརིཡཱབྷཱཝནཱཔཊིཝེདྷེན པཊིཝིཛ྄ཛྷིཾ ཨརིཡམགྒཉཱཎེན ཨཉྙཱསིཾ, ཏསྨཱ ཨསཀྑིཾ ཝཏ ཨཏྟཱནཾ ཨུདྡྷཱཏུཾ ཨུདཀཱ ཐལནྟི ཡོཛནཱ.

ཨཛྫུནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. (པཋམ) དེཝསབྷཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨུཏྟིཎྞཱ པངྐཔལིཔཱཏི ཨཱཡསྨཏོ དེཝསབྷཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོཔི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ པུཉྙཾ ཨུཔཙིནནྟོ སིཁིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ པཱརཱཝཏཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ པིཡཱལཕལཾ ཨུཔནེསི. སཏྠཱ ཏསྶ པསཱདསཾཝཌྜྷནཏྠཾ ཏཾ པརིབྷུཉྫི. སོ ཏེན ཨཏིཝིཡ པསནྣཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟོ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཨཉྙཏརསྶ མཎྜལིཀརཉྙོ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟོ ཏརུཎཀཱལེཡེཝ རཛྫེ པཏིཊྛིཏོ རཛྫསུཁམནུབྷཝནྟོ ཝུདྡྷོ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམི, ཏསྶ སཏྠཱ དྷམྨཾ དེསེསི. སོ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ སཾཝེགཛཱཏོ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༤.༦༦-༧༢) –

‘‘པཱརཱཝཏོ ཏདཱ ཨཱསིཾ, པརཾ ཨནུཔརོདྷཀོ;

པབྦྷཱརེ སེཡྻཾ ཀཔྤེམི, ཨཝིདཱུརེ སིཁིསཏྠུནོ.

‘‘སཱཡཾ པཱཏཉྩ པསྶཱམི, བུདྡྷཾ ལོཀགྒནཱཡཀཾ;

དེཡྻདྷམྨོ ཙ མེ ནཏྠི, དྭིཔདིནྡསྶ ཏཱདིནོ.

‘‘པིཡཱལཕལམཱདཱཡ, ཨགམཾ བུདྡྷསནྟིཀཾ;

པཊིགྒཧེསི བྷགཝཱ, ལོཀཛེཊྛོ ནརཱསབྷོ.

‘‘ཏཏོ པརཾ ཨུཔཱདཱཡ, པརིཙཱརིཾ ཝིནཱཡཀཾ;

ཏེན ཙིཏྟཔྤསཱདེན, ཏཏྠ ཀཱལངྐཏོ ཨཧཾ.

‘‘ཨེཀཏྟིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཕལཾ ཨདདིཾ ཨཧཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨིཏོ པནྣརསེ ཀཔྤེ, ཏཡོ ཨཱསུཾ པིཡཱལིནོ;

སཏྟརཏནསམྤནྣཱ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལཱ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ པཧཱིནཀིལེསཔཙྩཝེཀྑཎཝསེན ཨུཔྤནྣསོམནསྶོ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེནྟོ –

༨༩.

‘‘ཨུཏྟིཎྞཱ པངྐཔལིཔཱ, པཱཏཱལཱ པརིཝཛྫིཏཱ;

མུཏྟོ ཨོགྷཱ ཙ གནྠཱ ཙ, སབྦེ མཱནཱ ཝིསཾཧཏཱ’’ཏི. – གཱཐཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཨུཏྟིཎྞཱཏི ཨུཏྟརིཏཱ ཨཏིཀྐནྟཱ. པངྐཔལིཔཱཏི པངྐཱ ཙ པལིཔཱ ཙ. པངྐོ ཝུཙྩཏི པཀཏིཀདྡམོ. ‘‘པལིཔོ’’ཏི གམྦྷཱིརཔུཐུལོ མཧཱཀདྡམོ. ཨིདྷ པན པངྐོ ཝིཡཱཏི པངྐོ, ཀཱམརཱགོ ཨསུཙིབྷཱཝཱཔཱདནེན ཙིཏྟསྶ མཀྑནཏོ. པལིཔོ ཝིཡཱཏི པལིཔོ, པུཏྟདཱརཱདིཝིསཡོ བཧལོ ཚནྡརཱགོ ཝུཏྟནཡེན སམྨཀྑནཏོ དུརུཏྟརཎཏོ ཙ. ཏེ མཡཱ ཨནཱགཱམིམགྒེན སབྦསོ ཨཏིཀྐནྟཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཨུཏྟིཎྞཱ པངྐཔལིཔཱ’’ཏི. པཱཏཱལཱཏི པཱཏཱཡཱལནྟི པཱཏཱལཱ, མཧཱསམུདྡེ ནིནྣཏརཔདེསཱ. ཀེཙི པན ནཱགབྷཝནཾ ‘‘པཱཏཱལ’’ནྟི ཝདནྟི. ཨིདྷ པན ཨགཱཧདུརཝགྒཱཧདུརུཏྟརཎཊྛེན པཱཏཱལཱ ཝིཡཱཏི པཱཏཱལཱ, དིཊྛིཡོ. ཏེ ཙ མཡཱ པཋམམགྒཱདྷིགམེནེཝ སབྦཐཱ ཝཛྫིཏཱ སམུཙྪིནྣཱཏི ཨཱཧ ‘‘པཱཏཱལཱ པརིཝཛྫིཏཱ’’ཏི མུཏྟོ ཨོགྷཱ ཙ གནྠཱ ཙཱཏི ཀཱམོགྷཱདིཨོགྷཏོ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཀཱཡགནྠཱདིགནྠཏོ ཙ ཏེན ཏེན མགྒེན མུཏྟོ པརིམུཏྟོ, པུན ཨནབྷིཀིརཎཨགནྠནཝསེན ཨཏིཀྐནྟོཏི ཨཏྠོ. སབྦེ མཱནཱ ཝིསཾཧཏཱཏི ནཝཝིདྷཱཔི མཱནཱ ཨགྒམགྒཱདྷིགམེན ཝིསེསཏོ སངྒྷཱཏཾ ཝིནཱསཾ ཨཱཔཱདིཏཱ སམུཙྪིནྣཱ ‘‘མཱནཝིདྷཱ ཧཏཱ’’ཏི ཀེཙི པཋནྟི, མཱནཀོཊྛཱསཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘མཱནཝིསཱ’’ཏི ཨཔརེ, ཏེསཾ པན མཱནཝིསསྶ དུཀྑསྶ ཕལཏོ མཱནཝིསཱཏི ཨཏྠོ དཊྛབྦོ.

(པཋམ) དེཝསབྷཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. སཱམིདཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

པཉྩཀྑནྡྷཱ པརིཉྙཱཏཱཏི ཨཱཡསྨཏོ སཱམིདཏྟཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཨཏྠདསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཏྠརི པརིནིབྦུཏེ ཏསྶ ཐཱུཔེ པུཔྥེཧི ཚཏྟཱཏིཚཏྟཾ ཀཏྭཱ པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ ཨཉྙཏརསྶ བྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, སཱམིདཏྟོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཨནུཀྐམེན ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ སུཏྭཱ ཨུཔཱསཀེཧི སདྡྷིཾ ཝིཧཱརཾ གཏོ སཏྠཱརཾ དྷམྨཾ དེསེནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. སཏྠཱ ཏསྶ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཏཐཱ དྷམྨཾ དེསེསི, ཡཐཱ སདྡྷཾ པཊིལབྷི སཾསཱརེ ཙ སཾཝེགཾ. སོ པཊིལདྡྷསདྡྷོ སཾཝེགཛཱཏོ པབྦཛིཏྭཱ ཉཱཎསྶ ཨཔརིཔཀྐཏྟཱ ཀཏིཔཡཀཱལཾ ཨལསབཧུལཱི ཝིཧཱསི. པུན སཏྠཱརཱ དྷམྨདེསནཱཡ སམུཏྟེཛིཏོ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཏཏྠ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟོ ཝིཧརནྟོ ནཙིརེནེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༥.༡-༤) –

‘‘པརིནིབྦུཏེ བྷགཝཏི, ཨཏྠདསྶཱིནརུཏྟམེ;

ཚཏྟཱཏིཚཏྟཾ ཀཱརེཏྭཱ, ཐཱུཔམྷི ཨབྷིརོཔཡིཾ.

‘‘ཀཱལེན ཀཱལམཱགནྟྭཱ, ནམསྶིཾ ལོཀནཱཡཀཾ;

པུཔྥཙྪདནཾ ཀཏྭཱན, ཚཏྟམྷི ཨབྷིརོཔཡིཾ.

‘‘སཏྟརསེ ཀཔྤསཏེ, དེཝརཛྫམཀཱརཡིཾ;

མནུསྶཏྟཾ ན གཙྪཱམི, ཐཱུཔཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ, བྷཝཱ སབྦེ སམཱུཧཏཱ;

ནཱགོཝ བནྡྷནཾ ཚེཏྭཱ, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོ.

‘‘སྭཱགཏཾ ཝཏ མེ ཨཱསི, བུདྡྷསེཊྛསྶ སནྟིཀེ;

ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

སོ ཨཔརབྷཱགེ བྷིཀྑཱུཧི ‘‘ཀིཾ ཏཡཱ, ཨཱཝུསོ, ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨོ ཨདྷིགཏོ’’ཏི པུཊྛོ སཱསནསྶ ནིཡྻཱནིཀབྷཱཝཾ ཨཏྟནོ ཙ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔཏྟིཾ ཏེསཾ པཝེདེནྟོ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཝསེན –

༩༠.

‘‘པཉྩཀྑནྡྷཱ པརིཉྙཱཏཱ, ཏིཊྛནྟི ཚིནྣམཱུལཀཱ;

ཝིཀྑཱིཎོ ཛཱཏིསཾསཱརོ, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ’’ཏི. – གཱཐཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ པཉྩཀྑནྡྷཱ པརིཉྙཱཏཱཏི མཡཱ ཨིམེ པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ ‘‘ཨིདཾ དུཀྑཾ, ཨེཏྟཀཾ དུཀྑཾ, ན ཏཏོ བྷིཡྻོ’’ཏི ཏཱིཧི པརིཉྙཱཧི པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཉཱཏཱ ཝིདིཏཱ པཊིཝིདྡྷཱ. ཏིཊྛནྟི ཚིནྣམཱུལཀཱཏི ཏཐཱ པརིཉྙཱཏཏྟཱཡེཝ མཱུལབྷཱུཏསྶ སམུདཡསྶ སབྦསོ པཧཱིནཏྟཱ ཏེ ཨིདཱནི ཡཱཝ ཙརིམཀཙིཏྟནིརོདྷོ ཏིཊྛནྟི ཚིནྣམཱུལཀཱ, ཙརིམཀཙིཏྟནིརོདྷེན པན ཨཔྤཊིསནྡྷིཀཱཝ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཝིཀྑཱིཎོ ཛཱཏིསཾསཱརོ, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟོཡེཝ.

སཱམིདཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནཝམཝགྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. དསམཝགྒོ

༡. པརིཔུཎྞཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ན ཏཐཱ མཏཾ སཏརསནྟི ཨཱཡསྨཏོ པརིཔུཎྞཀཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ དྷམྨདསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཏྠརི པརིནིབྦུཏེ སཏྠུ ཙེཏིཡེ པུཔྥཱདཱིཧི ཨུལཱ༹རཾ པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝེསུ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ སུགཏཱིསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ སཀྱརཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ པརིཔུཎྞཝིབྷཝཏཱཡ པརིཔུཎྞཀོཏི པཉྙཱཡིཏྠ. སོ ཝིབྷཝསམྤནྣཏཱཡ སབྦཀཱལཾ སཏརསཾ ནཱམ ཨཱཧཱརཾ པརིབྷུཉྫནྟོ སཏྠུ མིསྶཀཱཧཱརཔརིབྷོགཾ སུཏྭཱ ‘‘ཏཱཝ སུཁུམཱལོཔི བྷགཝཱ ནིབྦཱནསུཁཾ ཨཔེཀྑིཏྭཱ ཡཐཱ ཏཐཱ ཡཱཔེཏི, ཀསྨཱ མཡཾ ཨཱཧཱརགིདྡྷཱ ཧུཏྭཱ ཨཱཧཱརསུདྡྷིཀཱ བྷཝིསྶཱམ, ནིབྦཱནསུཁམེཝ པན ཨམྷེཧི པརིཡེསིཏབྦ’’ནྟི སཾསཱརེ ཛཱཏསཾཝེགོ གྷརཱཝཱསཾ པཧཱཡ སཏྠུ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ བྷགཝཏཱ ཀཱཡགཏཱསཏིཀམྨཊྛཱནེ ནིཡོཛིཏོ ཏཏྠ པཏིཊྛཱཡ པཊིལདྡྷཛྷཱནཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༥.༥-༩) –

‘‘ནིབྦུཏེ ལོཀནཱཐམྷི, དྷམྨདསྶཱིནརཱསབྷེ;

ཨཱརོཔེསིཾ དྷཛཏྠམྦྷཾ, བུདྡྷསེཊྛསྶ ཙེཏིཡེ.

‘‘ནིསྶེཎིཾ མཱཔཡིཏྭཱན, ཐཱུཔསེཊྛཾ སམཱརུཧིཾ;

ཛཱཏིཔུཔྥཾ གཧེཏྭཱན, ཐཱུཔམྷི ཨབྷིརོཔཡིཾ.

‘‘ཨཧོ བུདྡྷོ ཨཧོ དྷམྨོ, ཨཧོ ནོ སཏྠུ སམྤདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཐཱུཔཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཐཱུཔསཱིཁསནཱམཀཱ;

སོལ༹སཱསིཾསུ རཱཛཱནོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལཱ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ དྷམྨེ གཱརཝབཧུམཱནེན པཱིཏིཝེགཝིསྶཊྛཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེནྟོ ‘‘ན ཏཐཱ མཏཾ སཏརས’’ནྟི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༩༡. ཏཏྠ ན ཏཐཱ མཏཾ སཏརསཾ, སུདྷནྣཾ ཡཾ མཡཛྫ པརིབྷུཏྟནྟི ཏཐཱཏི ཏེན པཀཱརེན. མཏནྟི ཨབྷིམཏཾ. སཏརསནྟི སཏརསབྷོཛནཾ ‘‘སཏརསབྷོཛནཾ ནཱམ སཏཔཱཀསཔྤིཨཱདཱིཧི ཨབྷིསངྑཏཾ བྷོཛན’’ནྟི ཝདནྟི. ཨཐ ཝཱ ཨནེཀཏྠོ སཏསདྡོ ‘‘སཏསོ སཧསྶསོ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. ཏསྨཱ ཡཾ བྷོཛནཾ ཨནེཀསཱུཔཾ ཨནེཀབྱཉྫནཾ, ཏཾ ཨནེཀརསཏཱཡ ‘‘སཏརས’’ནྟི ཝུཙྩཏི, ནཱནཱརསབྷོཛནནྟི ཨཏྠོ. སུདྷཱ ཨེཝ ཨནྣཾ སུདྷཱབྷོཛནཾ དེཝཱནཾ ཨཱཧཱརོ. ཡཾ མཡཛྫ པརིབྷུཏྟནྟི ཡཾ མཡཱ ཨཛྫ ཨནུབྷུཏྟཾ. ‘‘ཡཾ མཡཱ པརིབྷུཏྟ’’ནྟི ཙ ཨིདཾ ‘‘སཏརསཾ སུདྷནྣ’’ནྟི ཨེཏྠཱཔི ཡོཛེཏབྦཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཾ མཡཱ ཨཛྫ ཨེཏརཧི ནིརོདྷསམཱཔཏྟིསམཱཔཛྫནཝསེན ཕལསམཱཔཏྟིསམཱཔཛྫནཝསེན ཙ ཨཙྩནྟམེཝ སནྟཾ པཎཱིཏཾ ནིབྦཱནསུཁཾ པརིབྷུཉྫིཡམཱནཾ, ཏཾ ཡཐཱ མཏཾ ཨབྷིམཏཾ སམྦྷཱཝིཏཾ ཏཐཱ རཱཛཀཱལེ མཡཱ པརིབྷུཏྟཾ སཏརསབྷོཛནཾ དེཝཏྟབྷཱཝེ པརིབྷུཏྟཾ སུདྷནྣཉྩ ན མཏཾ ནཱབྷིམཏཾ. ཀསྨཱ? ཨིདཉྷི ཨརིཡནིསེཝིཏཾ ནིརཱམིསཾ ཀིལེསཱནཾ ཨཝཏྠུབྷཱུཏཾ, ཏཾ པན པུཐུཛྫནསེཝིཏཾ སཱམིསཾ ཀིལེསཱནཾ ཝཏྠུབྷཱུཏཾ, ཏཾ ཨིམསྶ སངྑམྤི ཀལམྤི ཀལབྷཱགམྤི ན ཨུཔེཏཱིཏི. ཨིདཱནི ‘‘ཡཾ མཡཛྫ པརིབྷུཏྟ’’ནྟི ཝུཏྟདྷམྨཾ དེསེནྟོ ཨཔརིམིཏདསྶིནཱ གོཏམེན, བུདྡྷེན སུདེསིཏོ དྷམྨོ’’ཏི ཨཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཨཔརིམིཏཾ ཨཔརིཙྪིནྣཾ ཨུཔྤཱདཝཡཱབྷཱཝཏོ སནྟཾ ཨསངྑཏདྷཱཏུཾ སཡམྦྷཱུཉཱཎེན པསྶཱི, ཨཔརིམིཏསྶ ཨནནྟཱཔརིམེཡྻསྶ ཉེཡྻསྶ དསྶཱཝཱིཏི ཏེན ཨཔརིམིཏདསྶིནཱ གོཏམགོཏྟེན སམྨཱསམྦུདྡྷེན ‘‘ཁཡཾ ཝིརཱགཾ ཨམཏཾ པཎཱིཏ’’ནྟི (ཁུ. པཱ. ༦.༤; སུ. ནི. ༢༢༧) ཙ ‘‘མདནིམྨདནོ པིཔཱསཝིནཡོ’’ (ཨ. ནི. ༤.༣༤; ཨིཏིཝུ. ༩༠) ‘‘སབྦསངྑཱརསམཐོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༡༤༠; ༡༠.༦) ཙ ཨཱདིནཱ སུཊྛུ དེསིཏོ དྷམྨོ, ནིབྦཱནཾ མཡཱ ཨཛྫ པརིབྷུཏྟནྟི ཡོཛནཱ.

པརིཔུཎྞཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. ཝིཛཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཡསྶཱསཝཱ པརིཀྑཱིཎཱཏི ཨཱཡསྨཏོ ཝིཛཡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ པིཡདསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཝིབྷཝསམྤནྣེ ཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཏྠརི པརིནིབྦུཏེ ཏསྶ ཐཱུཔསྶ རཏནཁཙིཏཾ ཝེདིཀཾ ཀཱརེཏྭཱ ཏཏྠ ཨུལཱ༹རཾ ཝེདིཀཱམཧཾ ཀཱརེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན ཨནེཀསཏེ ཨཏྟབྷཱཝེ མཎིཨོབྷཱསེན ཝིཙརི. ཨེཝཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟི, ཝིཛཡོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ བྲཱཧྨཎཝིཛྫཱསུ ནིཔྥཏྟིཾ གཏོ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཉྙཱཡཏནེ ཛྷཱནལཱབྷཱི ཧུཏྭཱ ཝིཧརནྟོ བུདྡྷུཔྤཱདཾ སུཏྭཱ ཨུཔྤནྣཔྤསཱདོ སཏྠུ སནྟིཀཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཏསྶ སཏྠཱ དྷམྨཾ དེསེསི. སོ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༥.༡༠-༡༤) –

‘‘ནིབྦུཏེ ལོཀནཱཐམྷི, པིཡདསྶཱིནརུཏྟམེ;

པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, མུཏྟཱཝེདིམཀཱསཧཾ.

‘‘མཎཱིཧི པརིཝཱརེཏྭཱ, ཨཀཱསིཾ ཝེདིམུཏྟམཾ;

ཝེདིཀཱཡ མཧཾ ཀཏྭཱ, ཏཏྠ ཀཱལངྐཏོ ཨཧཾ.

‘‘ཡཾ ཡཾ ཡོནུཔཔཛྫཱམི, དེཝཏྟཾ ཨཐ མཱནུསཾ;

མཎཱི དྷཱརེནྟི ཨཱཀཱསེ, པུཉྙཀམྨསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘སོལ༹སིཏོ ཀཔྤསཏེ, མཎིཔྤབྷཱསནཱམཀཱ;

ཚཏྟིཾསཱསིཾསུ རཱཛཱནོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལཱ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ ‘‘ཡསྶཱསཝཱ པརིཀྑཱིཎཱ’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

༩༢. ཏཏྠ ཡསྶཱསཝཱ པརིཀྑཱིཎཱཏི ཡསྶ ཨུཏྟམཔུགྒལསྶ ཀཱམཱསཝཱདཡོ ཙཏྟཱརོ ཨཱསཝཱ སབྦསོ ཁཱིཎཱ ཨརིཡམགྒེན ཁེཔིཏཱ. ཨཱཧཱརེ ཙ ཨནིསྶིཏོཏི ཡོ ཙ ཨཱཧཱརེ ཏཎྷཱདིཊྛིནིསྶཡེཧི ཨནིསྶིཏོ ཨགདྷིཏོ ཨནཛ྄ཛྷཱཔནྣོ, ནིདསྶནམཏྟཾ, ཨཱཧཱརསཱིསེནེཏྠ ཙཏྟཱརོཔི པཙྩཡཱ གཧིཏཱཏི དཊྛབྦཾ. པཙྩཡཔརིཡཱཡོ ཝཱ ཨིདྷ ཨཱཧཱར-སདྡོ ཝེདིཏབྦོ. ‘‘སུཉྙཏོ ཨནིམིཏྟོ ཙཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཨཔྤཎིཧིཏཝིམོཀྑོཔི གཧིཏོཡེཝ, ཏཱིཎིཔི ཙེཏཱནི ནིབྦཱནསྶེཝ ནཱམཱནི. ནིབྦཱནཉྷི རཱགཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝེན སུཉྙཾ, ཏེཧི ཝིམུཏྟཉྩཱཏི སུཉྙཏཝིམོཀྑོ, ཏཐཱ རཱགཱདིནིམིཏྟཱབྷཱཝེན སངྑཱརནིམིཏྟཱབྷཱཝེན ཙ ཨནིམིཏྟཾ, ཏེཧི ཝིམུཏྟཉྩཱཏི ཨནིམིཏྟཝིམོཀྑོ, རཱགཱདིཔཎིདྷཱིནཾ ཨབྷཱཝེན ཨཔྤཎིཧིཏཾ, ཏེཧི ཝིམུཏྟཉྩཱཏི ཨཔྤཎིཧིཏོ ཝིམོཀྑོཏི ཝུཙྩཏི. ཕལསམཱཔཏྟིཝསེན ཏཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ ཝིཧརནྟསྶ ཨཡམྤི ཏིཝིདྷོ ཝིམོཀྑོ ཡསྶ གོཙརོ, ཨཱཀཱསེཝ སཀུནྟཱནཾ, པདཾ ཏསྶ དུརནྣཡནྟི ཡཐཱ ཨཱཀཱསེ གཙྪནྟཱནཾ སཀུཎཱནཾ ‘‘ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ པཱདེཧི ཨཀྐམིཏྭཱ གཏཱ, ཨིདཾ ཋཱནཾ ཨུརེན པཧརིཏྭཱ གཏཱ, ཨིདཾ སཱིསེན, ཨིདཾ པཀྑེཧཱི’’ཏི ན སཀྐཱ ཉཱཏུཾ, ཨེཝམེཝ ཨེཝརཱུཔསྶ བྷིཀྑུནོ ‘‘ནིརཡཔདཱདཱིསུ ཨིམིནཱ ནཱམ པདེན གཏོ’’ཏི ཉཱཔེཏུཉྩ ན སཀྐཱཏི.

ཝིཛཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. ཨེརཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

དུཀྑཱ ཀཱམཱ ཨེརཀཱཏི ཨཱཡསྨཏོ ཨེརཀཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ སིདྡྷཏྠསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ སཏྠུ ཀིཉྩི དཱཏབྦཡུཏྟཀཾ ཨལབྷནྟོ ‘‘ཧནྡཱཧཾ ཀཱཡསཱརཾ པུཉྙཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི སཏྠུ གམནམགྒཾ སོདྷེཏྭཱ སམཾ ཨཀཱསི. སཏྠཱ ཏེན ཏཐཱཀཏཾ མགྒཾ པཊིཔཛྫི. སོ ཏཏྠ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཝནྡིཏྭཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ པསནྣཙིཏྟོ ཡཱཝ དསྶནུཔཙཱརསམཏིཀྐམཱ བུདྡྷཱརམྨཎཾ པཱིཏིཾ ཨཝིཛཧནྟོ ཨཊྛཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟོ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ སུགཏཱིསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ སམྦྷཱཝནཱིཡསྶ ཀུཊུམྦིཡསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, ཨེརཀོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི ཨབྷིརཱུཔོ དསྶནཱིཡོ པཱསཱདིཀོ ཨིཏིཀཏྟབྦཏཱསུ པརམེན ཝེཡྻཏྟིཡེན སམནྣཱགཏོ. ཏསྶ མཱཏཱཔིཏརོ ཀུལེན རཱུཔེན ཨཱཙཱརེན ཝཡེན ཀོསལླེན ཙ ཨནུཙྪཝིཀཾ དཱརིཀཾ ཨཱནེཏྭཱ ཝིཝཱཧཀམྨཾ ཨཀཾསུ. སོ ཏཱཡ སདྡྷིཾ སཾཝཱསེན གེཧེ ཝསནྟོ པཙྪིམབྷཝིཀཏྟཱ ཀེནཙིདེཝ སཾཝེགཝཏྠུནཱ སཾསཱརེ སཾཝིགྒམཱནསོ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛི, ཏསྶ སཏྠཱ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨདཱསི. སོ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཀཏིཔཡདིཝསཱཏིཀྐམེན ཨུཀྐཎྛཱབྷིབྷཱུཏོ ཝིཧཱསི. ཨཐ སཏྠཱ ཏསྶ ཙིཏྟཔྤཝཏྟིཾ ཉཏྭཱ ཨོཝཱདཝསེན ‘‘དུཀྑཱ ཀཱམཱ ཨེརཀཱ’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི. སོ ཏཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨཡུཏྟཾ མཡཱ ཀཏཾ, ཡོཧཾ ཨེཝརཱུཔསྶ སཏྠུ སནྟིཀེ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཏཾ ཝིསྶཛྫེནྟོ མིཙྪཱཝིཏཀྐབཧུལོ ཝིཧཱསི’’ནྟི སཾཝེགཛཱཏོ ཝིཔསྶནཱཡ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༥.༣༢-༣༦) –

‘‘ཨུཏྟརིཏྭཱན ནདིཀཾ, ཝནཾ གཙྪཏི ཙཀྑུམཱ;

ཏམདྡསཱསིཾ སམྦུདྡྷཾ, སིདྡྷཏྠཾ ཝརལཀྑཎཾ.

‘‘ཀུདཱལཔིཊཀམཱདཱཡ, སམཾ ཀཏྭཱན ཏཾ པཐཾ;

སཏྠཱརཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ, སཀཾ ཙིཏྟཾ པསཱདཡིཾ.

‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཀམྨམཀརིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, མགྒདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘སཏྟཔཉྙཱསཀཔྤམྷི, ཨེཀོ ཨཱསིཾ ཛནཱདྷིཔོ;

ནཱམེན སུཔྤབུདྡྷོཏི, ནཱཡཀོ སོ ནརིསྶརོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཱ པན ཧུཏྭཱ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༩༣.

‘‘དུཀྑཱ ཀཱམཱ ཨེརཀ, ན སུཁཱ ཀཱམཱ ཨེརཀ;

ཡོ ཀཱམེ ཀཱམཡཏི, དུཀྑཾ སོ ཀཱམཡཏི ཨེརཀ;

ཡོ ཀཱམེ ན ཀཱམཡཏི, དུཀྑཾ སོ ན ཀཱམཡཏི ཨེརཀཱ’’ཏི. –

ཏམེཝ བྷགཝཏཱ ཝུཏྟགཱཐཾ པཙྩུདཱཧཱསི.

ཏཏྠ དུཀྑཱ ཀཱམཱཏི ཨིམེ ཝཏྠུཀཱམཀིལེསཀཱམཱ དུཀྑཝཏྠུཏཱཡ ཝིཔརིཎཱམདུཀྑསཾསཱརདུཀྑསབྷཱཝཏོ ཙ, དུཀྑཱ དུཀྑམཱ དུཀྑནིབྦཏྟིཀཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཨཔྤསྶཱདཱ ཀཱམཱ བཧུདུཀྑཱ བཧུཔཱཡཱསཱ, ཨཱདཱིནཝོ ཨེཏྠ བྷིཡྻོ’’ཏིཨཱདི (པཱཙི. ༤༡༧; མ. ནི. ༡.༢༣༤). ཨེརཀཱཏི པཋམཾ ཏཱཝ བྷགཝཱ ཏཾ ཨཱལཔཏི, པཙྪཱ པན ཐེརོ ཨཏྟཱནཾ ནཱམེན ཀཐེསི. ན སུཁཱ ཀཱམཱཏི ཀཱམཱ ནཱམེཏེ ཛཱནནྟསྶ སུཁཱ ན ཧོནྟི, ཨཛཱནནྟསྶ པན སུཁཏོ ཨུཔཊྛཧནྟི. ཡཐཱཧ – ‘‘ཡོ སུཁཾ དུཀྑཏོ ཨདྡ, དུཀྑམདྡཀྑི སལླཏོ’’ཏིཨཱདི (སཾ. ནི. ༤.༢༥༣; ཨིཏིཝུ. ༥༣; ཐེརགཱ. ༩༨༦). ཡོ ཀཱམེ ཀཱམཡཏི, དུཀྑཾ སོ ཀཱམཡཏཱིཏི ཡོ སཏྟོ ཀིལེསཀཱམེན ཝཏྠུཀཱམེ ཀཱམཡཏི, ཏསྶ ཏཾ ཀཱམནཾ སམྤཏི སཔརིལཱ༹ཧཏཱཡ, ཨཱཡཏིཾ ཨཔཱཡདུཀྑཧེཏུཏཱཡ ཙ ཝཊྚདུཀྑཧེཏུཏཱཡ ཙ དུཀྑཾ. ཝཏྠུཀཱམཱ པན དུཀྑསྶ ཝཏྠུབྷཱུཏཱ. ཨིཏི སོ དུཀྑསབྷཱཝཾ དུཀྑནིམིཏྟཾ དུཀྑཝཏྠུཉྩ ཀཱམཡཏཱིཏི ཝུཏྟོ. ཨིཏརཾ པཊིཔཀྑཝསེན ཏམེཝཏྠཾ ཉཱཔེཏུཾ ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ ཏསྶཏྠོ ཝུཏྟཝིཔརིཡཱཡེན ཝེདིཏབྦོ.

ཨེརཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. མེཏྟཛིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ནམོ ཧི ཏསྶ བྷགཝཏོཏི ཨཱཡསྨཏོ མེཏྟཛིཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོ ཀིར ཨནོམདསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཱསནེ ཨབྷིཔྤསནྣོ ཧུཏྭཱ བོདྷིརུཀྑསྶ ཨིཊྛཀཱཧི ཝེདིཀཾ ཙིནིཏྭཱ སུདྷཱཔརིཀམྨཾ ཀཱརེསི. སཏྠཱ ཏསྶ ཨནུམོདནཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ མགདྷརཊྛེ ཨཉྙཏརསྶ བྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, མེཏྟཛཱིཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཀཱམེསུ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝིཧརནྟོ བུདྡྷུཔྤཱདཾ སུཏྭཱ པུབྦཧེཏུནཱ ཙོདིཡམཱནོ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ པཝཏྟིནིཝཏྟིཡོ ཨཱརབྦྷ པཉྷཾ པུཙྪིཏྭཱ སཏྠཱརཱ པཉྷེ ཝིསྶཛྫིཏེ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༥.༢༦-༣༡) –

‘‘ཨནོམདསྶཱིམུནིནོ, བོདྷིཝེདིམཀཱསཧཾ;

སུདྷཱཡ པིཎྜཾ དཏྭཱན, པཱཎིཀམྨཾ ཨཀཱསཧཾ.

‘‘དིསྭཱ ཏཾ སུཀཏཾ ཀམྨཾ, ཨནོམདསྶཱི ནརུཏྟམོ;

བྷིཀྑུསངྒྷེ ཋིཏོ སཏྠཱ, ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསཐ.

‘‘ཨིམིནཱ སུདྷཀམྨེན, ཙེཏནཱཔཎིདྷཱིཧི ཙ;

སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷོཏྭཱན, དུཀྑསྶནྟཾ ཀརིསྶཏི.

‘‘པསནྣམུཁཝཎྞོམྷི, ཨེཀགྒོ སུསམཱཧིཏོ;

དྷཱརེམི ཨནྟིམཾ དེཧཾ, སམྨཱསམྦུདྡྷསཱསནེ.

‘‘ཨིཏོ ཀཔྤསཏེ ཨཱསིཾ, པརིཔུཎྞེ ཨནཱུནཀེ;

རཱཛཱ སབྦགྷནོ ནཱམ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཐོམེནྟོ –

༩༤.

‘‘ནམོ ཧི ཏསྶ བྷགཝཏོ, སཀྱཔུཏྟསྶ སིརཱིམཏོ;

ཏེནཱཡཾ ཨགྒཔྤཏྟེན, ཨགྒདྷམྨོ སུདེསིཏོ’’ཏི. – གཱཐཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ནམོཏི ནམཀྐཱརོ. ཧཱིཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ཏསྶཱཏི ཡོ སོ བྷགཝཱ སམཏྟིཾསཔཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ སབྦཀིལེསེ བྷཉྫིཏྭཱ ཨནུཏྟརཾ སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷོ, སཀྱརཱཛསྶ པུཏྟོཏི སཀྱཔུཏྟོ. ཨནཉྙསཱདྷཱརཎཱཡ པུཉྙསམྤཏྟིཡཱ ཙ སམྦྷཱཝིཏོ ཨུཏྟམཱཡ རཱུཔཀཱཡསིརིཡཱ དྷམྨཀཱཡསིརིཡཱ ཙ སམནྣཱགཏཏྟཱ སིརཱིམཱ, ཏསྶ བྷགཝཏོ སཀྱཔུཏྟསྶ སིརཱིམཏོ ནམོ ཨཏྠུ, ཏཾ ནམཱམཱིཏི ཨཏྠོ. ཏེནཱཏི ཏེན བྷགཝཏཱ. ཨཡནྟི ཏསྶ དྷམྨསྶ ཨཏྟནོ པཙྩཀྑཏཱཡ ཝདཏི. ཨགྒཔྤཏྟེནཱཏི ཨགྒཾ སབྦཉྙུཏཾ, སབྦེཧི ཝཱ གུཎེཧི ཨགྒབྷཱཝཾ སེཊྛབྷཱཝཾ པཏྟེན. ཨགྒདྷམྨོཏི ཨགྒོ ཨུཏྟམོ ནཝཝིདྷལོཀུཏྟརོ དྷམྨོ སུཊྛུ ཨཝིཔརཱིཏཾ དེསིཏོ པཝེདིཏོཏི.

མེཏྟཛིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. ཙཀྑུཔཱལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨནྡྷོཧཾ ཧཏནེཏྟོསྨཱིཏི ཨཱཡསྨཏོ ཙཀྑུཔཱལཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོཔི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཀརོནྟོ སིདྡྷཏྠསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ བྷགཝཏི པརིནིབྦུཏེ ཐཱུཔམཧེ ཀཡིརམཱནེ ཨུམཱཔུཔྥཾ གཧེཏྭཱ ཐཱུཔཾ པཱུཛེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ མཧཱསུཝཎྞསྶ ནཱམ ཀུཊུམྦིཀསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, ཏསྶ པཱལོཏི ནཱམམཀཾསུ. མཱཏཱ ཏསྶ ཨཱདྷཱཝིཏྭཱ པརིདྷཱཝིཏྭཱ ཝིཙརཎཀཱལེ ཨཉྙཾ པུཏྟཾ ལབྷི. ཏསྶ མཱཏཱཔིཏརོ ཙཱུལ༹པཱལོཏི ནཱམཾ ཀཏྭཱ ཨིཏརཾ མཧཱཔཱལོཏི ཝོཧརིཾསུ. ཨཐ ཏེ ཝཡཔྤཏྟེ གྷརབནྡྷནེན བནྡྷིཾསུ. ཏསྨིཾ སམཡེ སཏྠཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརཏི ཛེཏཝནེ. ཏཏྠ མཧཱཔཱལོ ཛེཏཝནཾ གཙྪནྟེཧི ཨུཔཱསཀེཧི སདྡྷིཾ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ ཀུཊུམྦབྷཱརཾ ཀནིཊྛབྷཱཏིཀསྶེཝ བྷཱརཾ ཀཏྭཱ སཡཾ པབྦཛིཏྭཱ ལདྡྷཱུཔསམྤདོ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡཱནཾ སནྟིཀེ པཉྩཝསྶཱནི ཝསིཏྭཱ ཝུཊྛཝསྶོ པཝཱརེཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ སཊྛིམཏྟེ སཧཱཡབྷིཀྑཱུ ལབྷིཏྭཱ ཏེཧི སདྡྷིཾ བྷཱཝནཱནུཀཱུལཾ ཝསནཊྛཱནཾ པརིཡེསནྟོ ཨཉྙཏརཾ པཙྩནྟགཱམཾ ནིསྶཱཡ གཱམཝཱསིཀེཧི ཨུཔཱསཀེཧི ཀཱརེཏྭཱ དིནྣཱཡ ཨརཉྙཱཡཏནེ པཎྞསཱལཱཡ ཝསནྟོ སམཎདྷམྨཾ ཀརོཏི. ཏསྶ ཨཀྑིརོགོ ཨུཔྤནྣོ. ཝེཛྫོ བྷེསཛྫཾ སམྤཱདེཏྭཱ ཨདཱསི. སོ ཝེཛྫེན ཝུཏྟཝིདྷཱནཾ ན པཊིཔཛྫི. ཏེནསྶ རོགོ ཝཌྜྷི. སོ ‘‘ཨཀྑིརོགཝཱུཔསམནཏོ ཀིལེསརོགཝཱུཔསམནམེཝ མཡ྄ཧཾ ཝར’’ནྟི ཨཀྑིརོགཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡཡེཝ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟོ ཨཧོསི. ཏསྶ བྷཱཝནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེནྟསྶ ཨཔུབྦཾ ཨཙརིམཾ ཨཀྑཱིནི ཙེཝ ཀིལེསཱ ཙ བྷིཛྫིཾསུ. སོ སུཀྑཝིཔསྶཀོ ཨརཧཱ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༥.༢༡-༢༥) –

‘‘ནིབྦུཏེ ལོཀམཧིཏེ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧེ;

སིདྡྷཏྠམྷི བྷགཝཏི, མཧཱཐཱུཔམཧོ ཨཧུ.

‘‘མཧེ པཝཏྟམཱནམྷི, སིདྡྷཏྠསྶ མཧེསིནོ;

ཨུམཱཔུཔྥཾ གཧེཏྭཱན, ཐཱུཔམྷི ཨབྷིརོཔཡིཾ.

‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥམབྷིརོཔཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཐཱུཔཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨིཏོ ཙ ནཝམེ ཀཔྤེ, སོམདེཝསནཱམཀཱ;

པཉྩཱསཱིཏིསུ རཱཛཱནོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལཱ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨཐ ཐེརེ ཨཀྑིརོགེན ཝིཧཱརེ ཨོཧཱིནེ གཱམཾ པིཎྜཱཡ གཏེ བྷིཀྑཱུ དིསྭཱ ཨུཔཱསཀཱ ‘‘ཀསྨཱ ཐེརོ ནཱགཏོ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ཏམཏྠཾ སུཏྭཱ སོཀཱབྷིབྷཱུཏཱ པིཎྜཔཱཏཾ ཨུཔནེཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, ཀིཉྩི མཱ ཙིནྟཡིཏྠ, ཨིདཱནི མཡམེཝ པིཎྜཔཱཏཾ ཨཱནེཏྭཱ ཨུཔཊྛཧིསྶཱམཱ’’ཏི ཏཐཱ ཀརོནྟི. བྷིཀྑཱུ ཐེརསྶ ཨོཝཱདེ ཋཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཝུཊྛཝསྶཱ པཝཱརེཏྭཱ, ‘‘སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏུཾ སཱཝཏྠིཾ གམིསྶཱམ, བྷནྟེ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཐེརོ, ‘‘ཨཧཾ དུབྦལོ ཨཙཀྑུཀོ, མགྒོ ཙ སཨུཔདྡཝོ, མཡཱ སདྡྷིཾ གཙྪནྟཱནཾ ཏུམྷཱཀཾ པརིསྶཡོ བྷཝིསྶཏི, ཏུམྷེ པཋམཾ གཙྪཐ, གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ མཧཱཐེརེ ཙ མམ ཝནྡནཱཡ ཝནྡཐ, ཙཱུལ༹པཱལསྶ མམ པཝཏྟིཾ ཀཐེཏྭཱ ཀཉྩི པུརིསཾ པེསེཡྻཱཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ པུནཔི ཡཱཙིཏྭཱ གམནཾ ཨལབྷནྟཱ ‘‘སཱདྷཱུ’’ཏི པཊིསྶུཎིཏྭཱ སེནཱསནཾ སཾསཱམེཏྭཱ ཨུཔཱསཀེ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ ཨནུཀྐམེན ཛེཏཝནཾ གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ མཧཱཐེརེ ཙ ཏསྶ ཝནྡནཱཡ ཝནྡིཏྭཱ དུཏིཡདིཝསེ སཱཝཏྠིཡཾ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཙཱུལ༹པཱལསྶ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཝཏྭཱ ཏེན ‘‘ཨཡཾ, བྷནྟེ, མཡ྄ཧཾ བྷཱགིནེཡྻོ པཱལིཏོ ནཱམ, ཨིམཾ པེསིསྶཱམཱི’’ཏི ཝུཏྟེ, ‘‘མགྒོ སཔརིསྶཡོ, ན སཀྐཱ ཨེཀེན གཧཊྛེན གནྟུཾ, ཏསྨཱ པབྦཱཛེཏབྦོ’’ཏི ཏཾ པབྦཱཛེཏྭཱ པེསེསུཾ. སོ ཨནུཀྐམེན ཐེརསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨཏྟཱནཾ ཏསྶ ཨོརོཙེཏྭཱ ཏཾ གཧེཏྭཱ ཨཱགཙྪནྟོ ཨནྟརཱམགྒེ ཨཉྙཏརསྶ གཱམསྶ སཱམནྟཱ ཨརཉྙཊྛཱནེ ཨེཀིསྶཱ ཀཊྛཧཱརིཡཱ གཱཡནྟིཡཱ སདྡཾ སུཏྭཱ པཊིབདྡྷཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ ཡཊྛིཀོཊིཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ‘‘ཏིཊྛཐ, བྷནྟེ, མུཧུཏྟཾ ཡཱཝཱཧཾ ཨཱགཙྪཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏསྶཱ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཏཏྠ སཱིལཝིཔཏྟིཾ པཱཔུཎི. ཐེརོ ཨིདཱནིམེཝ ཨིཏྠིཡཱ གཱིཏསདྡོ སུཏོ, སཱམཎེརོ ཙ ཙིརཱཡཏི, ནཱུན སཱིལཝིཔཏྟིཾ པཏྟོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེསི. སོཔི ཨཱགནྟྭཱ ‘‘གཙྪཱམ, བྷནྟེ’’ཏི ཨཱཧ. ཐེརོ ‘‘ཀིཾ པཱཔོ ཛཱཏོསཱི’’ཏི པུཙྪི. སཱམཎེརོ ཏུཎྷཱི ཧུཏྭཱ པུན པུཙྪིཏོཔི ན ཀཐེསི. ཐེརོ ‘‘ཏཱདིསེན པཱཔེན མཡ྄ཧཾ ཡཊྛིགཧཎཀིཙྩཾ ནཏྠི, གཙྪ ཏྭ’’ནྟི ཝཏྭཱ པུན ཏེན ‘‘བཧུཔརིསྶཡོ མགྒོ, ཏུམྷེ ཙ ཨནྡྷཱ, ཀཐཾ གམིསྶཐཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘བཱལ ཨིདྷེཝ མེ ནིཔཛྫིཏྭཱ མརནྟསྶཱཔི ཨཔརཱཔརཾ པརིཝཏྟེནྟསྶཱཔི ཏཱདིསེན གམནཾ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི ཨིམམཏྠཾ དསྶེནྟོ –

༩༥.

‘‘ཨནྡྷོཧཾ ཧཏནེཏྟོསྨི, ཀནྟཱརདྡྷཱནཔཀྑནྡོ;

སཡམཱནོཔི གཙྪིསྶཾ, ན སཧཱཡེན པཱཔེནཱ’’ཏི. – གཱཐཾ ཨབྷཱསིཏྠ;

ཏཏྠ ཨནྡྷོཏི ཙཀྑུཝིཀལོ. ཧཏནེཏྟོཏི ཝིནཊྛཙཀྑུཀོ, ཏེན ‘‘པཡོགཝིཔཏྟིཝསེནཱཧཾ ཨུཔཧཏནེཏྟཏཱཡ ཨནྡྷོ, ན ཛཙྩནྡྷབྷཱཝེནཱ’’ཏི ཡཐཱཝུཏྟཾ ཨནྡྷབྷཱཝཾ ཝིསེསེཏི. ཨཐ ཝཱ ‘‘ཨནྡྷོ’’ཏི ཨིདཾ ‘‘ཨནྡྷེ ཛིཎྞེ མཱཏཱཔིཏརོ པོསེཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༢.༢༨༨) ཝིཡ མཾསཙཀྑུཝེཀལླདཱིཔནཾ, ‘‘སབྦེཔིམེ པརིབྦཱཛཀཱ ཨནྡྷཱ ཨཙཀྑུཀཱ’’ (ཨུདཱ. ༥༤) ‘‘ཨནྡྷོ ཨེཀཙཀྑུ དྭིཙཀྑཱུ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༣.༢༩) ཝིཡ ན པཉྙཱཙཀྑུཝེཀལླདཱིཔནནྟི དསྶེཏུཾ ‘‘ཧཏནེཏྟོསྨཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏེན མུཁྱམེཝ ཨནྡྷབྷཱཝཾ དསྶེཏི. ཀནྟཱརདྡྷཱནཔཀྑནྡོཏི ཀནྟཱརེ ཝིཝནེ དཱིགྷམགྒཾ ཨནུཔཝིཊྛོ, ན ཛཱཏིཀནྟཱརཱདིགཧནཾ སཾསཱརདྡྷཱནཾ པཊིཔནྣོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏཱདིསཉྷི ཀནྟཱརདྡྷཱནཾ ཨཡཾ ཐེརོ སམཏིཀྐམིཏྭཱ ཋིཏོ, སཡམཱནོཔཱིཏི སཡནྟོཔི, པཱདེསུ ཨཝཧནྟེསུ ཨུརེན ཛཎྞུཀཱཧི ཙ བྷཱུམིཡཾ སཾསརནྟོ པརིཝཏྟེནྟོཔི གཙྪེཡྻཾ. ན སཧཱཡེན པཱཔེནཱཏི ཏཱདིསེན པཱཔཔུགྒལེན སཧཱཡབྷཱུཏེན སདྡྷིཾ ན གཙྪིསྶནྟི ཡོཛནཱ. ཏཾ སུཏྭཱ ཨིཏརོ སཾཝེགཛཱཏོ ‘‘བྷཱརིཡཾ ཝཏ མཡཱ སཱཧསིཀཀམྨཾ ཀཏ’’ནྟི བཱཧཱ པགྒཡ྄ཧ ཀནྡནྟོ ཝནསཎྜཾ པཀྑནྡོ ཙ ཨཧོསི. ཨཐ ཐེརསྶ སཱིལཏེཛེན པཎྜུཀམྦལསིལཱསནཾ ཨུཎྷཱཀཱརཾ དསྶེསི. ཏེན སཀྐོ ཏཾ ཀཱརཎཾ ཉཏྭཱ ཐེརསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ སཱཝཏྠིགཱམིཔུརིསཾ ཝིཡ ཨཏྟཱནཾ ཉཱཔེཏྭཱ ཡཊྛིཀོཊིཾ གཎྷནྟོ མགྒཾ སངྑིཔིཏྭཱ ཏདཧེཝ སཱཡནྷེ སཱཝཏྠིཡཾ ཐེརཾ ནེཏྭཱ ཏཏྠ ཛེཏཝནེ ཙཱུལ༹པཱལིཏེན ཀཱརིཏཱཡ པཎྞསཱལཱཡ ཕལཀེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ཏསྶ སཧཱཡཝཎྞེན ཐེརསྶ ཨཱགཏབྷཱཝཾ ཛཱནཱཔེཏྭཱ པཀྐཱམི; ཙཱུལ༹པཱལིཏོཔི ཏཾ ཡཱཝཛཱིཝཾ སཀྐཙྩཾ ཨུཔཊྛཱསཱིཏི.

ཙཀྑུཔཱལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. ཁཎྜསུམནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨེཀཔུཔྥཾ ཙཛིཏྭཱནཱཏི ཨཱཡསྨཏོ ཁཎྜསུམནཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཏྠརི པརིནིབྦུཏེ ཏསྶ ཐཱུཔསྶ སམནྟཏོ ཙནྡནཝེདིཀཱཡ པརིཀྑིཔིཏྭཱ མཧནྟཾ པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ ཨུལཱ༹རཾ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝནྟོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུཊུམྦིཀཀུལེ ནིབྦཏྟོ སཏྠརི པརིནིབྦུཏེ ཀནཀཐཱུཔཾ ཨུདྡིསྶ རཉྙཱ པུཔྥཔཱུཛཱཡ ཀཡིརམཱནཱཡ པུཔྥཱནི ཨལབྷནྟོ ཨེཀཾ ཁཎྜསུམནཔུཔྥཾ དིསྭཱ མཧཏཱ མཱུལེན ཏཾ ཀིཎིཏྭཱ གཎྷནྟོ ཙེཏིཡེ པཱུཛཾ ཀརོནྟོ ཨུལཱ༹རཾ པཱིཏིསོམནསྶཾ ཨུཔྤཱདེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨསཱིཏི ཝསྶཀོཊིཡོ སགྒསུཁཾ ཨནུབྷཝིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ པཱཝཱཡཾ མལླརཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ཛཱཏཀཱལེ གེཧེ ཁཎྜསཀྑརཱ སུམནཔུཔྥཱནི ཙ ཨུཔྤནྣཱནི ཨཧེསུཾ. ཏེནསྶ ཁཎྜསུམནོཏི ནཱམམཀཾསུ. སོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ བྷགཝཏི པཱཝཱཡཾ ཙུནྡསྶ ཨམྦཝནེ ཝིཧརནྟེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༥.༡༥-༢༠) –

‘‘པདུམུཏྟརོ ནཱམ ཛིནོ, ལོཀཛེཊྛོ ནརཱསབྷོ;

ཛལིཏྭཱ ཨགྒིཀྑནྡྷོཝ, སམྦུདྡྷོ པརིནིབྦུཏོ.

‘‘ནིབྦུཏེ ཙ མཧཱཝཱིརེ, ཐཱུཔོ ཝིཏྠཱརིཀོ ཨཧུ;

དཱུརཏོཝ ཨུཔཊྛེནྟི, དྷཱཏུགེཧཝརུཏྟམེ.

‘‘པསནྣཙིཏྟོ, སུམནོ, ཨཀཾ ཙནྡནཝེདིཀཾ;

དིསྶཏི ཐཱུཔཁནྡྷོ ཙ, ཐཱུཔཱནུཙྪཝིཀོ ཏདཱ.

‘‘བྷཝེ ནིབྦཏྟམཱནམྷི, དེཝཏྟེ ཨཐ མཱནུསེ;

ཨོམཏྟཾ མེ ན པསྶཱམི, པུབྦཀམྨསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘པཉྩདསཀཔྤསཏེ, ཨིཏོ ཨཊྛ ཛནཱ ཨཧུཾ;

སབྦེ སམཏྟནཱམཱ ཏེ ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལཱ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནོ པུརིམཛཱཏིཾ ཨནུསྶརནྟོ ཏཏྠ ཨཏྟནོ སུམནཔུཔྥཔརིཙྩཱགསྶ སགྒསམྤཏྟིནིམིཏྟཀཾ ནིབྦཱནཱུཔནིསྶཡཏཉྩ དིསྭཱ ཨུདཱནཝསེན ཏམཏྠཾ པཀཱསེནྟོ –

༩༦.

‘‘ཨེཀཔུཔྥཾ ཙཛིཏྭཱན, ཨསཱིཏི ཝསྶཀོཊིཡོ;

སགྒེསུ པརིཙཱརེཏྭཱ, སེསཀེནམྷི ནིབྦུཏོ’’ཏི. – གཱཐཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཨེཀཔུཔྥནྟི ཨེཀཾ ཀུསུམཾ, ཏཾ པན ཨིདྷ སུམནཔུཔྥཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཙཛིཏྭཱནཱཏི སཏྠུ ཐཱུཔཔཱུཛཱཀརཎཝསེན པརིཙྩཛིཏྭཱ པརིཙྩཱགཧེཏུ. ཨསཱིཏི ཝསྶཀོཊིཡོཏི མནུསྶགཎནཱཡ ཝསྶཱནཾ ཨསཱིཏི ཀོཊིཡོ, ཨཙྩནྟསཾཡོགེ ཙེཏཾ ཨུཔཡོགཝཙནཾ, ཨིདཉྩ ཚསུ ཀཱམསགྒེསུ དུཏིཡེ ཨཔརཱཔརུཔྤཏྟིཝསེན ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཏསྨཱ སགྒེསཱུཏི ཏཱཝཏིཾསསངྑཱཏེ སགྒལོཀེ, པུནཔྤུནཾ ཨུཔྤཛྫནཝསེན ཧེཏྠ བཧུཝཙནཾ. པརིཙཱརེཏྭཱཏི རཱུཔཱདཱིསུ ཨཱརམྨཎེསུ ཨིནྡྲིཡཱནི པརིཙཱརེཏྭཱ སུཁཾ ཨནུབྷཝིཏྭཱ, དེཝཙྪརཱཧི ཝཱ ཨཏྟཱནཾ པརིཙཱརེཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཔེཏྭཱ. སེསཀེནམྷི ནིབྦུཏོཏི པུཔྥཔཱུཛཱཡ ཝསེན པཝཏྟཀུསལཙེཏནཱསུ བྷཝསམྤཏྟི དཱཡཀཀམྨཏོ སེསེན ཡཾ ཏཏྠ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡབྷཱུཏཾ, ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. བཧཱུ ཧི ཏཏྠ པུབྦཱཔརཝསེན པཝཏྟཱ ཙེཏནཱ. སེསཀེནཱཏི ཝཱ ཏསྶེཝ ཀམྨསྶ ཝིཔཱཀཱཝསེསེན ཨཔརིཀྑཱིཎེཡེཝ ཏསྨིཾ ཀམྨཝིཔཱཀེ ནིབྦུཏོ ཨམྷི, ཀིལེསཔརིནིབྦཱནེན པརིནིབྦུཏོསྨི. ཨེཏེན ཡསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ ཋཏྭཱ ཨཏྟནཱ ཨརཧཏྟཾ སཙྪིཀཏཾ, སོཔི ཙརིམཏྟབྷཱཝོ ཏསྶ ཀམྨཝིཔཱཀོཏི དསྶེཏི. ཡཱདིསཾ སནྡྷཱཡ ཨཉྙཏྠཱཔི ‘‘ཏསྶེཝ ཀམྨསྶ ཝིཔཱཀཱཝསེསེནཱ’’ཏི (པཱརཱ. ༢༢༨; སཾ. ནི. ༡.༡༣༡) ཝུཏྟཾ.

ཁཎྜསུམནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. ཏིསྶཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཧིཏྭཱ སཏཔལཾ ཀཾསནྟི ཨཱཡསྨཏོ ཏིསྶཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཡཱནཀཱརཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཙནྡནཁཎྜེན ཕལཀཾ ཀཏྭཱ བྷགཝཏོ ཨུཔནཱམེསི, ཏཉྩ བྷགཝཱ པརིབྷུཉྫི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རོརུཝནགརེ རཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ པིཏརི ཀཱལངྐཏེ རཛྫེ པཏིཊྛིཏོ བིམྦིསཱརརཉྙོ ཨདིཊྛསཧཱཡོ ཧུཏྭཱ ཏསྶ མཎིམུཏྟཱཝཏྠཱདཱིནི པཎྞཱཀཱརཱནི པེསེསི. ཏསྶ རཱཛཱ བིམྦིསཱརོ པུཉྙཝནྟཏཾ སུཏྭཱ པཊིཔཱབྷཏཾ པེསེནྟོ ཙིཏྟཔཊེ བུདྡྷཙརིཏཾ སུཝཎྞཔཊྚེ ཙ པཊིཙྩསམུཔྤཱདཾ ལིཁཱཔེཏྭཱ པེསེསི. སོ ཏཾ དིསྭཱ པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརཏཱཡ པཙྪིམབྷཝིཀཏཱཡ ཙ ཙིཏྟཔཊེ དསྶེནྟཾ བུདྡྷཙརིཏཾ སུཝཎྞཔཊྚཀེ ལིཁིཏཾ པཊིཙྩསམུཔྤཱདཀྐམཉྩ ཨོལོཀེཏྭཱ པཝཏྟིནིཝཏྟིཡོ སལླཀྑེཏྭཱ སཱསནཀྐམཾ ཧདཡེ ཋཔེཏྭཱ སཉྫཱཏསཾཝེགོ ‘‘དིཊྛོ མཡཱ བྷགཝཏོ ཝེསོ, སཱསནཀྐམོ ཙ ཨེཀཔདེསེན ཉཱཏོ, བཧུདུཀྑཱ ཀཱམཱ བཧུཔཱཡཱསཱ, ཀིཾ དཱནི མཡ྄ཧཾ གྷརཱཝཱསེནཱ’’ཏི རཛྫཾ པཧཱཡ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཀཱསཱཡཱནི ཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེནྟོ བྷགཝནྟཾ ཨུདྡིསྶ པབྦཛིཏྭཱ མཏྟིཀཱཔཏྟཾ གཧེཏྭཱ རཱཛཱ པུཀྐུསཱཏི ཝིཡ མཧཱཛནསྶ པརིདེཝནྟསྶེཝ ནགརཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨནུཀྐམེན རཱཛགཧཾ གནྟྭཱ ཏཏྠ སཔྤསོཎྜིཀཔབྦྷཱརེ ཝིཧརནྟཾ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. སཏྠཱ དྷམྨཾ དེསེསི. སོ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟོ ཝིཧརནྟོ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༥.༣༧-༤༢) –

‘‘ཡཱནཀཱརོ པུརེ ཨཱསིཾ, དཱརུཀམྨེ སུསིཀྑིཏོ;

ཙནྡནཾ ཕལཀཾ ཀཏྭཱ, ཨདཱསིཾ ལོཀབནྡྷུནོ.

‘‘པབྷཱསཏི ཨིདཾ བྱམྷཾ, སུཝཎྞསྶ སུནིམྨིཏཾ;

ཧཏྠིཡཱནཾ ཨསྶཡཱནཾ, དིབྦཡཱནཾ ཨུཔཊྛིཏཾ.

‘‘པཱསཱདཱ སིཝིཀཱ ཙེཝ, ནིབྦཏྟནྟི ཡདིཙྪཀཾ;

ཨཀྑུབྦྷཾ རཏནཾ མཡ྄ཧཾ, ཕལཀསྶ ཨིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཕལཀཾ ཡམཧཾ དདིཾ;

དུགྒཏི ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལཀསྶ ཨིདཾ ཕལཾ.

‘‘སཏྟཔཉྙཱསཀཔྤམྷི, ཙཏུརོ ནིམྨིཏཱཝ྄ཧཡཱ;

སཏྟརཏནསམྤནྣཱ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལཱ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨུདཱནཝསེན ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ ཀཐེནྟོ –

༩༧.

‘‘ཧིཏྭཱ སཏཔལཾ ཀཾསཾ, སོཝཎྞཾ སཏརཱཛིཀཾ;

ཨགྒཧིཾ མཏྟིཀཱཔཏྟཾ, ཨིདཾ དུཏིཡཱབྷིསེཙན’’ནྟི. – གཱཐཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཧིཏྭཱཏི པརིཙྩཛིཏྭཱ. སཏཔལནྟི སཏཾ པལཱནི ཡསྶ, ཏཾ སཏཔལཔརིམཱཎཾ. ཀཾསནྟི ཐཱལཾ. སོཝཎྞནྟི སུཝཎྞམཡཾ. སཏརཱཛིཀནྟི བྷིཏྟིཝིཙིཏྟཏཱཡ ཙ ཨནེཀརཱུཔརཱཛིཙིཏྟཏཱཡ ཙ ཨནེཀལེཁཱཡུཏྟཾ. ཨགྒཧིཾ མཏྟིཀཱཔཏྟནྟི ཨེཝརཱུཔེ མཧཱརཧེ བྷཱཛནེ པུབྦེ བྷུཉྫིཏྭཱ བུདྡྷཱནཾ ཨོཝཱདཾ ཀརོནྟོ ‘‘ཨིདཱནཱཧཾ ཏཾ ཚཌྜེཏྭཱ མཏྟིཀཱམཡཔཏྟཾ ཨགྒཧེསིཾ, ཨཧོ, སཱདྷུ, མཡཱ ཀཏཾ ཨརིཡཝཏཾ ཨནུཋིཏ’’ནྟི བྷཱཛནཀིཏྟནཱཔདེསེན རཛྫཔརིཙྩཱགཾ པབྦཛྫཱུཔགམནཉྩ ཨནུམོདནྟོ ཝདཏི. ཏེནཱཧ ‘‘ཨིདཾ དུཏིཡཱབྷིསེཙན’’ནྟི. པཋམཾ རཛྫཱབྷིསེཙནཾ ཨུཔཱདཱཡ ཨིདཾ པབྦཛྫཱུཔགམནཾ མམ དུཏིཡཾ ཨབྷིསེཙནཾ. ཏཉྷི རཱགཱདཱིཧི སཾཀིལིཊྛཾ སཱསངྐཾ སཔརིསངྐཾ ཀམྨཾ ཨནཏྠསཉྷིཏཾ དུཀྑཔཊིབདྡྷཾ ནིཧཱིནཾ, ཨིདཾ པན ཏཾཝིཔརིཡཱཡཏོ ཨུཏྟམཾ པཎཱིཏནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཏིསྶཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. ཨབྷཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

རཱུཔཾ དིསྭཱ སཏི མུཊྛཱཏི ཨཱཡསྨཏོ ཨབྷཡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོཔི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ པུཉྙཾ ཨུཔཙིནནྟོ སུམེདྷསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སུམེདྷཾ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པསནྣཙིཏྟོ སལ༹ལཔུཔྥེཧི པཱུཛམཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝེསུ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ སུགཏཱིསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨབྷཡོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཧེཏུསམྤཏྟིཡཱ ཙོདིཡམཱནོ ཨེཀདིཝསཾ ཝིཧཱརཾ གཏོ སཏྠུ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཀཏཔུབྦཀིཙྩོ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཝིཧརཏི. ཨཐསྶ ཨེཀདིཝསཾ གཱམཾ པིཎྜཱཡ པཝིཊྛསྶ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཾ མཱཏུགཱམཾ དིསྭཱ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརཝསེན ཏསྶ རཱུཔཾ ཨཱརབྦྷ ཚནྡརཱགོ ཨུཔྤཛྫི, སོ ཝིཧཱརཾ པཝིསིཏྭཱ ‘‘སཏིཾ ཝིསྶཛྫིཏྭཱ ཨོལོཀེནྟསྶ རཱུཔཱརམྨཎེ མཡ྄ཧཾ ཀིལེསོ ཨུཔྤནྣོ, ཨཡུཏྟཾ མཡཱ ཀཏ’’ནྟི ཨཏྟནོ ཙིཏྟཾ ནིགྒཎྷནྟོ ཏཱཝདེཝ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༥.༤༣-༤༧) –

‘‘སུམེདྷོ ནཱམ ནཱམེན, སཡམྦྷཱུ ཨཔརཱཛིཏོ;

ཝིཝེཀམནུབྲཱུཧནྟོ, ཨཛ྄ཛྷོགཧི མཧཱཝནཾ.

‘‘སལ༹ལཾ པུཔྥིཏཾ དིསྭཱ, གནྠིཏྭཱན ཝཊཾསཀཾ;

བུདྡྷསྶ ཨབྷིརོཔེསིཾ, སམྨུཁཱ ལོཀནཱཡཀཾ.

‘‘ཏིཾསཀཔྤསཧསྶམྷི, ཡཾ པུཔྥམབྷིརོཔཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨཱུནཝཱིསེ ཀཔྤསཏེ, སོལ༹སཱསུཾ སུནིམྨིཏཱ;

སཏྟརཏནསམྤནྣཱ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལཱ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནོ ཀིལེསུཔྤཏྟིནིདསྶནེན ‘‘ཀིལེསེ ཨནུཝཏྟེནྟསྶ ཝཊྚདུཀྑཏོ ནཏྠེཝ སཱིསུཀྑིཔནཾ. ཨཧཾ པན ཏེ ནཱནུཝཏྟི’’ནྟི དསྶེནྟོ –

༩༨.

‘‘རཱུཔཾ དིསྭཱ སཏི མུཊྛཱ, པིཡཾ ནིམིཏྟཾ མནསིཀརོཏོ;

སཱརཏྟཙིཏྟོ ཝེདེཏི, ཏཉྩ ཨཛ྄ཛྷོས ཏིཊྛཏི;

ཏསྶ ཝཌྜྷནྟི ཨཱསཝཱ, བྷཝམཱུལོཔགཱམིནོ’’ཏི. – གཱཐཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ རཱུཔནྟི རཛྫནཱིཡཾ རཱུཔཱཡཏནཾ, ཏཾ པནེཏྠ ཨིཏྠིརཱུཔཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ. དིསྭཱཏི ཙཀྑུནཱ དིསྭཱ, ཙཀྑུདྭཱརཱནུསཱརེན ནིམིཏྟཱནུབྱཉྫནསལླཀྑཎཝསེན ཏཾ གཧེཏྭཱ, ཏསྶ ཏཐཱགཧཎཧེཏཱུཏི ཨཏྠོ. སཏི མུཊྛཱཏི ཨསུབྷསབྷཱཝེ ཀཱཡེ ‘‘ཨསུབྷ’’ནྟྭེཝ པཝཏྟནསཏི ནཊྛཱ. ཡཐཱ པན རཱུཔཾ དིསྭཱ སཏི ནཊྛཱ, ཏཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘པིཡཾ ནིམིཏྟཾ མནསིཀརོཏོ’’ཏི. ཡཐཱཨུཔཊྛིཏཾ ཨཱརམྨཎཾ ‘‘སུབྷཾ སུཁ’’ནྟིཨཱདིནཱ པིཡནིམིཏྟཾ ཀཏྭཱ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརེན མནསིཀརོཏོ སཏི མུཊྛཱཏི ཡོཛནཱ. ཏཐཱ བྷཱུཏོཝ སཱརཏྟཙིཏྟོ ཝེདེཏཱིཏི སུཊྛུ རཏྟཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ ཏཾ རཱུཔཱརམྨཎཾ ཨནུབྷཝཏི ཨབྷིནནྡཏི, ཨབྷིནནྡནྟོ པན ཏཉྩ ཨཛ྄ཛྷོས ཏིཊྛཏི ཨཛ྄ཛྷོསཱཡ ཏཾ ཨཱརམྨཎཾ གིལིཏྭཱ པརིནིཊྛཔེཏྭཱ ཝཏྟཏི ཙེཝ, ཨེཝཾབྷཱུཏསྶ ཙ ཏསྶ ཝཌྜྷནྟི ཨཱསཝཱ བྷཝམཱུལོཔགཱམིནོཏི བྷཝསྶ སཾསཱརསྶ མཱུལབྷཱཝཾ ཀཱརཎབྷཱཝཾ ཨུཔགམནསབྷཱཝཱ ཀཱམཱསཝཱདཡོ ཙཏྟཱརོཔི ཨཱསཝཱ ཏསྶ པུགྒལསྶ ཨུཔརཱུཔརི ཝཌྜྷནྟིཡེཝ, ན ཧཱཡནྟི. མཡ྄ཧཾ པན པཊིསངྑཱནེ ཋཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ སཙྩཱནི པཊིཝིཛ྄ཛྷནྟསྶ མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ ཏེ ཙཏྟཱརོཔི ཨཱསཝཱ ཨནཝསེསཏོ པཧཱིནཱ པརིཀྑཱིཎཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨབྷཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. ཨུཏྟིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

སདྡཾ སུཏྭཱ སཏི མུཊྛཱཏི ཨཱཡསྨཏོ ཨུཏྟིཡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ པུཉྙཾ ཨུཔཙིནནྟོ སུམེདྷསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ པསནྣཙིཏྟོ གོནཀཱདིཨཏྠཏཾ སཨུཏྟརཙྪདཾ བུདྡྷཱརཧཾ པལླངྐཾ གནྡྷཀུཊིཡཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ སཀྱརཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟི, ཏསྶ ཨུཏྟིཡོཏི ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ སཏྠུ ཉཱཏིསམཱགམེ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ནཱམཾ པིཎྜཱཡ པཝིཊྛོ ཨནྟརཱམགྒེ མཱཏུགཱམསྶ གཱིཏསདྡཾ སུཏྭཱ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརཝསེན ཏཏྠ ཚནྡརཱགེ ཨུཔྤནྣེ པཊིསངྑཱནབལེན ཏཾ ཝིཀྑམྦྷེཏྭཱ ཝིཧཱརཾ པཝིསིཏྭཱ སཉྫཱཏསཾཝེགོ དིཝཱཊྛཱནེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཏཱཝདེཝ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༥.༤༨-༥༢) –

‘‘སུམེདྷསྶ བྷགཝཏོ, ལོཀཛེཊྛསྶ ཏཱདིནོ;

པལླངྐོ ཧི མཡཱ དིནྣོ, སཨུཏྟརསཔཙྪདོ.

‘‘སཏྟརཏནསམྤནྣོ, པལླངྐོ ཨཱསི སོ ཏདཱ;

མམ སངྐཔྤམཉྙཱཡ, ནིབྦཏྟཏི སདཱ མམ.

‘‘ཏིཾསཀཔྤསཧསྶམྷི, པལླངྐམདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, པལླངྐསྶ ཨིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཝཱིསཀཔྤསཧསྶམྷི, སུཝཎྞཱབྷཱ ཏཡོ ཛནཱ;

སཏྟརཏནསམྤནྣཱ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལཱ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནོ ཀིལེསུཔྤཏྟིནིདསྶནེན ‘‘ཀིལེསེ ཨཛིགུཙྪནྟསྶ ནཏྠི ཝཊྚདུཀྑཏོ སཱིསུཀྑིཔནཾ, ཨཧཾ པན ཏེ ཛིགུཙྪིམེཝཱ’’ཏི དསྶེནྟོ –

༩༩.

‘‘སདྡཾ སུཏྭཱ སཏི མུཊྛཱ, པིཡཾ ནིམིཏྟཾ མནསིཀརོཏོ;

སཱརཏྟཙིཏྟོ ཝེདེཏི, ཏཉྩ ཨཛ྄ཛྷོས ཏིཊྛཏི;

ཏསྶ ཝཌྜྷནྟི ཨཱསཝཱ, སཾསཱར ཨུཔགཱམིནོ’’ཏི. – གཱཐཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ སདྡནྟི རཛྫནཱིཡཾ སདྡཱརམྨཎཾ, སཾསཱརཨུཔགཱམིནོཏི –

‘‘ཁནྡྷཱནཉྩ པཊིཔཱཊི, དྷཱཏུཨཱཡཏནཱན ཙ;

ཨབྦོཙྪིནྣཾ ཝཏྟམཱནཱ, སཾསཱརོཏི པཝུཙྩཏཱི’’ཏི. –

ཨེཝཾ ཝུཏྟསཾསཱརཝཊྚཀཱརཎཾ ཧུཏྭཱ ཨུཔགམེནྟཱིཏི སཾསཱརཨུཔགཱམིནོ, ‘‘སཾསཱརཱུཔགཱམིནོ’’ཏི ཝཱ པཱཋོ. སེསཾ ཨནནྟརགཱཐཱཡ ཝུཏྟནཡམེཝ.

ཨུཏྟིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. (དུཏིཡ) དེཝསབྷཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

སམྨཔྤདྷཱནསམྤནྣོཏི ཨཱཡསྨཏོ དེཝསབྷཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནནྟོ སིཁིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སིཁིཾ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ བནྡྷུཛཱིཝཀཔུཔྥེཧི པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ སཀྱརཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟི, ཏསྶ དེཝསབྷོཏི ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཙུམྦཊཀལཧཝཱུཔསམནཏྠཾ སཏྠརི ཨཱགཏེ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ སརཎེསུ པཏིཊྛིཏོ པུན ནིགྲོདྷཱརཱམེ སཏྠརི ཝིཧརནྟེ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཀཏཔུབྦཀིཙྩོ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༦.༡-༦) –

‘‘ཙནྡཾཝ ཝིམལཾ སུདྡྷཾ, ཝིཔྤསནྣམནཱཝིལཾ;

ནནྡཱིབྷཝཔརིཀྑཱིཎཾ, ཏིཎྞཾ ལོཀེ ཝིསཏྟིཀཾ.

‘‘ནིབྦཱཔཡནྟཾ ཛནཏཾ, ཏིཎྞཾ ཏཱརཡཏཾ ཝརཾ;

མུནིཾ ཝནམྷི ཛྷཱཡནྟཾ, ཨེཀགྒཾ སུསམཱཧིཏཾ.

‘‘བནྡྷུཛཱིཝཀཔུཔྥཱནི, ལགེཏྭཱ སུཏྟཀེནཧཾ;

བུདྡྷསྶ ཨབྷིརོཔཡིཾ, སིཁིནོ ལོཀབནྡྷུནོ.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཀམྨམཀརིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨིཏོ སཏྟམཀེ ཀཔྤེ, མནུཛིནྡོ མཧཱཡསོ;

སམནྟཙཀྑུནཱམཱསི, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནཱ ཨདྷིགཏཾ ཝིམུཏྟིསུཁཾ ནིསྶཱཡ ཨུཔྤནྣཔཱིཏིསོམནསྶོ ཨུདཱནཝསེན –

༡༠༠.

‘‘སམྨཔྤདྷཱནསམྤནྣོ, སཏིཔཊྛཱནགོཙརོ;

ཝིམུཏྟིཀུསུམསཉྪནྣོ, པརིནིབྦིསྶཏྱནཱསཝོ’’ཏི. – གཱཐཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ སམྨཔྤདྷཱནསམྤནྣོཏི སམྤནྣཙཏུབྦིདྷསམྨཔྤདྷཱནོ, ཏེཧི ཀཏྟབྦཀིཙྩཾ སམྤཱདེཏྭཱ ཋིཏོཏི ཨཏྠོ. སཏིཔཊྛཱནགོཙརོཏི ཀཱཡཱནུཔསྶནཱདཡོ སཏིཔཊྛཱནཱ གོཙརོ པཝཏྟིཊྛཱནཾ ཨེཏསྶཱཏི སཏིཔཊྛཱནགོཙརོ, ཙཏཱུསུ སཏིཔཊྛཱནེསུ པཏིཊྛིཏཙིཏྟོཏི ཨཏྠོ. གུཎསོབྷེན པརམསུགནྡྷཱ ཝིམུཏྟིཡེཝ ཀུསུམཱནི, ཏེཧི སབྦསོ སམྨདེཝ སཉྪནྣོ ཝིབྷཱུསིཏོ ཨལངྐཏོཏི ཝིམུཏྟིཀུསུམསཉྪནྣོ. པརིནིབྦིསྶཏྱནཱསཝོཏི ཨེཝཾ སམྨཱ པཊིཔཛྫནྟོ བྷིཀྑུ ནཙིརསྶེཝ ཨནཱསཝོ ཧུཏྭཱ པརིནིབྦིསྶཏི སཨུཔཱདིསེསཱཡ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ཙ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱཏི ཨཏྠོ. ཨིདམེཝ ཙ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཾ ཨཧོསི.

(དུཏིཡ) དེཝསབྷཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

དསམཝགྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༡. ཨེཀཱདསམཝགྒོ

༡. བེལཊྛཱནིཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཧིཏྭཱ གིཧིཏྟཾ ཨནཝོསིཏཏྟོཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ བེལཊྛཱནིཀཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཨིཏོ ཨེཀཏིཾསེ ཀཔྤེ ཝེསྶབྷུསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ བྲཱཧྨཎསིཔྤེསུ ནིཔྥཏྟིཾ གནྟྭཱ གྷརཱཝཱསཾ པཧཱཡ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨིསཱིཧི པརིཝུཏོ ཝིཙརནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཝེསྶབྷུཾ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ སཏྠུ ཉཱཎསམྤཏྟིཾ ནིསྶཱཡ པསནྣམཱནསོ ཉཱཎཾ ཨུདྡིསྶ པུཔྥེཧི པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ བེལཊྛཱནིཀོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཏྠུ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཀོསལརཊྛེ ཨརཉྙེ ཝིཧརནྟོ ཨལསོ ཀཱཡདལ༹ྷིབཧུལོ ཕརུསཝཱཙོ ཨཧོསི, སམཎདྷམྨེ ཙིཏྟཾ ན ཨུཔྤཱདེསི. ཨཐ ནཾ བྷགཝཱ ཉཱཎཔརིཔཱཀཾ ཨོལོཀེཏྭཱ –

༡༠༡.

‘‘ཧིཏྭཱ གིཧིཏྟཾ ཨནཝོསིཏཏྟོ, མུཁནངྒལཱི ཨོདརིཀོ ཀུསཱིཏོ;

མཧཱཝརཱཧོཝ ནིཝཱཔཔུཊྛོ, པུནཔྤུནཾ གབྦྷམུཔེཏི མནྡོ’’ཏི. –

ཨིམཱཡ ཨོབྷཱསགཱཐཱཡ སཾཝེཛེསི. སོ སཏྠཱརཾ པུརཏོ ནིསིནྣཾ ཝིཡ དིསྭཱ ཏཉྩ གཱཐཾ སུཏྭཱ སཾཝེགཛཱཏོ ཉཱཎསྶ པརིཔཱཀཾ གཏཏྟཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༤.༤༡-༤༦) –

‘‘ཀཎིཀཱརཾཝ ཛོཏནྟཾ, ནིསིནྣཾ པབྦཏནྟརེ;

ཨོབྷཱསེནྟཾ དིསཱ སབྦཱ, ཨོསདྷིཾ ཝིཡ ཏཱརཀཾ.

‘‘ཏཡོ མཱཎཝཀཱ ཨཱསུཾ, སཀེ སིཔྤེ སུསིཀྑིཏཱ;

ཁཱརིབྷཱརཾ གཧེཏྭཱན, ཨནྭེནྟི མམ པཙྪཏོ.

‘‘པུཊཀེ སཏྟ པུཔྥཱནི, ནིཀྑིཏྟཱནི ཏཔསྶིནཱ;

གཧེཏྭཱ ཏཱནི ཉཱཎམྷི, ཝེསྶབྷུསྶཱབྷིརོཔཡིཾ.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥམབྷིརོཔཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཉཱཎཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨེཀཱུནཏིཾསཀཔྤམྷི, ཝིཔུལཱབྷསནཱམཀོ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ སཏྠུ ཨོཝཱདཾ པཊིཔཱུཛེནྟོ བྱཏིརེཀམུཁེན ཙ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ ཏམེཝ གཱཐཾ པཙྩུདཱཧཱསི.

ཏཏྠ ཧིཏྭཱ གིཧིཏྟནྟི གཧཊྛབྷཱཝཾ པརིཙྩཛིཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨནཝོསིཏཏྟོཏི ཨནུརཱུཔཾ ཨཝོསིཏཏྟོ, ཡདཏྠཾ སཱསནེ པབྦཛནྟསྶ ཨནུརཱུཔཔརིཉྙཱདཱིནཾ ཨཏཱིརིཏཏྟཱ ཨཔརིཡོསིཏབྷཱཝོ ཨཀཏཀརཎཱིཡོཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཨནཝོསིཏཏྟོཏི ཨནུཨཝོསིཏསབྷཱཝོ, ཝིསུདྡྷཱིནཾ མགྒཱནཉྩ ཨནུཔཊིཔཱཊིཡཱ ཝསིཏབྦཝཱསསྶ ཨཀཏཱཝཱི, དསསུ ཨརིཡཝཱསེསུ ཨཝུསིཏཝཱཏི ཨཏྠོ. མུཁསངྑཱཏཾ ནངྒལཾ ཨིམསྶ ཨཏྠཱིཏི མུཁནངྒལཱི. ནངྒལེན ཝིཡ པཐཝིཾ པརེསུ ཕརུསཝཱཙཔྤཡོགེན ཨཏྟཱནཾ ཁནནྟོཏི ཨཏྠོ. ཨོདརིཀོཏི ཨུདརེ པསུཏོ ཨུདརཔོསནཏཔྤརོ. ཀུསཱིཏོཏི ཨལསོ, བྷཱཝནཾ ཨནནུཡུཉྫནྟོ. ཨེཝཾབྷཱུཏསྶ ནིཔྥཏྟིཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘མཧཱཝརཱཧོཝ ནིཝཱཔཔུཊྛོ, པུནཔྤུནཾ གབྦྷམུཔེཏི མནྡོ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟོཡེཝ. ཨེཏྠ ཙ ཡཐཱ པབྦཛིཏྭཱ ཨནཝོསིཏཱདིསབྷཱཝཏཱཡ པུནཔྤུནཾ གབྦྷམུཔེཏི མནྡོ, ན ཨེཝཾ མཱདིསོ པཎྜིཏོ. ཏབྦིཔརཱིཏསབྷཱཝཏཱཡ པན སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡཱ མཏྠཀཾ པཱཔིཏཏྟཱ པརིནིབྦཱཡཏཱིཏི བྱཏིརེཀམུཁེན ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསཱིཏི དཊྛབྦནྟི.

བེལཊྛཱནིཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. སེཏུཙྪཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

མཱནེན ཝཉྩིཏཱསེཏི ཨཱཡསྨཏོ སེཏུཙྪཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ པུཉྙཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཏིསྶསྶ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཏིསྶཾ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ སུམདྷུརཾ པནསཕལཾ ཨབྷིསངྑཏཾ ནཱལི༹ཀེརསཱལ༹ཝཾ ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཨཉྙཏརསྶ མཎྜལིཀརཉྙོ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, སེཏུཙྪོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ པིཏརི མཏེ རཛྫེ པཏིཊྛིཏོ ཨུསྶཱཧསཏྟཱིནཾ ཨབྷཱཝེན རཱཛཀིཙྩཱནི ཝིརཱདྷེནྟོ རཛྫཾ པརཧཏྠགཏཾ ཀཏྭཱ དུཀྑཔྤཏྟིཡཱ སཾཝེགཛཱཏོ ཛནཔདཙཱརིཀཾ ཙརནྟཾ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ པརིཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཏདཧེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༧.༡༣-༡༧) –

‘‘ཏིསྶསྶ ཁོ བྷགཝཏོ, པུབྦེ ཕལམདཱསཧཾ;

ནཱལི༹ཀེརཉྩ པཱདཱསིཾ, ཁཛྫཀཾ ཨབྷིསམྨཏཾ.

‘‘བུདྡྷསྶ ཏམཧཾ དཏྭཱ, ཏིསྶསྶ ཏུ མཧེསིནོ;

མོདཱམཧཾ ཀཱམཀཱམཱི, ཨུཔཔཛྫིཾ ཡམིཙྪཀཾ.

‘‘དྭེནཝུཏེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ དཱནམདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨིཏོ ཏེརསཀཔྤམྷི, རཱཛཱ ཨིནྡསམོ ཨཧུ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཀིལེསེ གརཧནྟོ –

༡༠༢.

‘‘མཱནེན ཝཉྩིཏཱསེ, སངྑཱརེསུ སཾཀིལིསྶམཱནཱསེ;

ལཱབྷཱལཱབྷེན མཐིཏཱ, སམཱདྷིཾ ནཱདྷིགཙྪནྟཱི’’ཏི. – གཱཐཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ མཱནེན ཝཉྩིཏཱསེཏི ‘‘སེཡྻོཧམསྨཱི’’ཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟེན མཱནེན ཨཏྟུཀྐཾསནཔརཝམྦྷནཱདིཝསེན ཀུསལབྷཎྜཙྪེདནེན ཝིཔྤལདྡྷཱ. སངྑཱརེསུ སཾཀིལིསྶམཱནཱསེཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀབཱཧིརེསུ ཙཀྑཱདཱིསུ ཙེཝ རཱུཔཱདཱིསུ ཙ སངྑཏདྷམྨེསུ སཾཀིལིསྶམཱནཱ, ‘‘ཨེཏཾ མམ, ཨེསོཧམསྨི, ཨེསོ མེ ཨཏྟཱ’’ཏི ཏཾནིམིཏྟཾ ཏཎྷཱགཱཧཱདིཝསེན སཾཀིལེསཾ ཨཱཔཛྫམཱནཱ. ལཱབྷཱལཱབྷེན མཐིཏཱཏི པཏྟཙཱིཝརཱདཱིནཉྩེཝ ཝཏྠཱདཱིནཉྩ ལཱབྷེན ཏེསཾཡེཝ ཙ ཨལཱབྷེན ཏཾནིམིཏྟཾ ཨུཔྤནྣེཧི ཨནུནཡཔཊིགྷེཧི མཐིཏཱ མདྡིཏཱ ཨབྷིབྷཱུཏཱ. ནིདསྶནམཏྟཉྩེཏཾ ཨཝསིཊྛལོཀདྷམྨཱནམྤེཏྠ སངྒཧོ དཊྛབྦོ. སམཱདྷིཾ ནཱདྷིགཙྪནྟཱིཏི ཏེ ཨེཝརཱུཔཱ པུགྒལཱ སམཱདྷིཾ སམཐཝིཔསྶནཱཝསེན ཙིཏྟེཀགྒཏཾ ཀདཱཙིཔི ན ཝིནྡནྟི ན པཊིལབྷནྟི ན པཱཔུཎནྟི སམཱདྷིསཾཝཏྟནིཀཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨབྷཱཝཏོ, ཨིཏརེསཉྩ བྷཱཝཏོ. ཨིདྷཱཔི ཡཐཱ མཱནཱདཱིཧི ཨབྷིབྷཱུཏཱ ཨཝིདྡསུནོ སམཱདྷིཾ ནཱདྷིགཙྪནྟི, ན ཨེཝཾ ཝིདྡསུནོ. ཏེ པན མཱདིསཱ ཏེཧི ཨནབྷིབྷཱུཏཱ སམཱདྷིཾ ཨདྷིགཙྪནྟེཝཱཏི བྱཏིརེཀམུཁེན ཨཉྙཱབྱཱཀརཎནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

སེཏུཙྪཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. བནྡྷུརཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ནཱཧཾ ཨེཏེན ཨཏྠིཀོཏི ཨཱཡསྨཏོ བནྡྷུརཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ སིདྡྷཏྠསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཨཉྙཏརསྶ རཉྙོ ཨནྟེཔུརེ གོཔཀོ ཧུཏྭཱ ཨེཀདིཝསཾ བྷགཝནྟཾ སཔརིསཾ རཱཛངྒཎེན གཙྪནྟཾ དིསྭཱ པསནྣཙིཏྟོ ཀཎཝེརཔུཔྥཱནི གཧེཏྭཱ སསངྒྷཾ ལོཀནཱཡཀཾ པཱུཛེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ སུགཏཱིསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱིལཝཏཱིནགརེ སེཊྛིཔུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, བནྡྷུརོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན སཱཝཏྠིཡཾ གཏོ ཨུཔཱསཀེཧི སདྡྷིཾ ཝིཧཱརཾ གཏོ སཏྠུ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཉཱཎསྶ པརིཔཱཀཏྟཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༧.༧-༡༢) –

‘‘སིདྡྷཏྠོ ནཱམ བྷགཝཱ, ལོཀཛེཊྛོ ནརཱསབྷོ;

པུརཀྑཏོ སཱཝཀེཧི, ནགརཾ པཊིཔཛྫཐ.

‘‘རཉྙོ ཨནྟེཔུརེ ཨཱསིཾ, གོཔཀོ ཨབྷིསམྨཏོ;

པཱསཱདེ ཨུཔཝིཊྛོཧཾ, ཨདྡསཾ ལོཀནཱཡཀཾ.

‘‘ཀཎཝེརཾ གཧེཏྭཱན, བྷིཀྑུསངྒྷེ སམོཀིརིཾ;

བུདྡྷསྶ ཝིསུཾ ཀཏྭཱན, ཏཏོ བྷིཡྻོ སམོཀིརིཾ.

‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥམབྷིཔཱུཛཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘སཏྟཱསཱིཏིམྷིཏོ ཀཔྤེ, ཙཏུརཱསུཾ མཧིདྡྷིཀཱ;

སཏྟརཏནསམྤནྣཱ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལཱ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཀཏཉྙུབྷཱཝེ ཋཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨུཔཀཱརསྶ རཉྙོ པཙྩུཔཀཱརཾ ཀཱཏུཾ སཱིལཝཏཱིནགརཾ གནྟྭཱ རཉྙོ དྷམྨཾ དེསེནྟོ སཙྩཱནི པཀཱསེསི. རཱཛཱ སཙྩཔརིཡོསཱནེ སོཏཱཔནྣོ ཧུཏྭཱ ཨཏྟནོ ནགརེ སུདསྶནཾ ནཱམ མཧནྟཾ ཝིཧཱརཾ ཀཱརེཏྭཱ ཐེརསྶ ནིཡྻཱཏེསི. མཧཱལཱབྷསཀྐཱརོ ཨཧོསི. ཐེརོ ཝིཧཱརཾ སབྦཉྩ ལཱབྷསཀྐཱརཾ སངྒྷསྶ ནིཡྻཱཏེཏྭཱ སཡཾ པུརིམནིཡཱམེནེཝ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཡཱཔེནྟོ ཀཏིཔཱཧཾ ཏཏྠ ཝསིཏྭཱ སཱཝཏྠིཾ གནྟུཀཱམོ ཨཧོསི. བྷིཀྑཱུ, ‘‘བྷནྟེ, ཏུམྷེ ཨིདྷེཝ ཝསཐ, སཙེ པཙྩཡེཧི ཝེཀལླཾ, མཡཾ ཏཾ པརིཔཱུརེསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཐེརོ, ‘‘ན མཡ྄ཧཾ, ཨཱཝུསོ, ཨུལཱ༹རེཧི པཙྩཡེཧི ཨཏྠོ ཨཏྠི, ཨིཏརཱིཏརེཧི པཙྩཡེཧི ཡཱཔེམི, དྷམྨརསེནེཝམྷི ཏིཏྟོ’’ཏི དསྶེནྟོ –

༡༠༣.

‘‘ནཱཧཾ ཨེཏེན ཨཏྠིཀོ, སུཁིཏོ དྷམྨརསེན ཏཔྤིཏོ;

པིཏྭཱ རསགྒམུཏྟམཾ, ན ཙ ཀཱཧཱམི ཝིསེན སནྠཝ’’ནྟི. –

གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ནཱཧཾ ཨེཏེན ཨཏྠིཀོཏི ཡེན མཾ ཏུམྷེ ཏཔྤེཏུཀཱམཱ ‘‘པརིཔཱུརེསྶཱམཱ’’ཏི ཝདཐ, ཨེཏེན ཨཱམིསལཱབྷེན པཙྩཡཱམིསརསེན ནཱཧཾ ཨཏྠིཀོ, མཡ྄ཧཾ ཨེཏེན ཨཏྠོ ནཏྠི, སནྟུཊྛི པརམཾ སུཁནྟི ཨིཏརཱིཏརེཧེཝ པཙྩཡེཧི ཡཱཔེམཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིདཱནི ཏེན ཨནཏྠིཀབྷཱཝེ པདྷཱནཀཱརཎཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘སུཁིཏོ དྷམྨརསེན ཏཔྤིཏོ’’ཏི. སཏྟཏིཾསབོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨརསེན ཙེཝ ནཝཝིདྷལོཀུཏྟརདྷམྨརསེན ཙ ཏཔྤིཏོ པཱིཎིཏོ སུཁིཏོ ཨུཏྟམེན སུཁེན སུཧིཏོཏི ཨཏྠོ. པིཏྭཱ རསགྒམུཏྟམནྟི སབྦརསེསུ ཨགྒཾ སེཊྛཾ ཏཏོཡེཝ ཨུཏྟམཾ ཡཐཱཝུཏྟཾ དྷམྨརསཾ པིཝིཏྭཱ ཋིཏོ, ཏེནཱཧ – ‘‘སབྦརསཾ དྷམྨརསོ ཛིནཱཏཱི’’ཏི (དྷ. པ. ༣༥༤). ན ཙ ཀཱཧཱམི ཝིསེན སནྠཝནྟི ཨེཝརཱུཔཾ རསུཏྟམཾ དྷམྨརསཾ པིཝིཏྭཱ ཋིཏོ ཝིསེན ཝིསསདིསེན ཝིསརསེན སནྠཝཾ སཾསགྒཾ ན ཀརིསྶཱམི, ཏཐཱཀརཎསྶ ཀཱརཎཾ ནཏྠཱིཏི ཨཏྠོ.

བནྡྷུརཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. ཁིཏཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ལཧུཀོ ཝཏ མེ ཀཱཡོཏི ཨཱཡསྨཏོ ཁིཏཀཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཡཀྑསེནཱཔཏི ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཡཀྑསམཱགམེ ནིསིནྣོ སཏྠཱརཾ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ ནིསིནྣཾ དིསྭཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཏསྶ སཏྠཱ དྷམྨཾ དེསེསི. སོ དྷམྨཾ སུཏྭཱ ཨུལཱ༹རཾ པཱིཏིསོམནསྶཾ པཝེདེནྟོ ཨཔྥོཊེནྟོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟི, ཁིཏཀོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརསྶ མཧིདྡྷིཀབྷཱཝཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨིདྡྷིམཱ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི པུབྦཧེཏུནཱ ཙོདིཡམཱནོ པབྦཛིཏྭཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ སམཐཝིཔསྶནཱསུ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༧.༡-༦) –

‘‘པདུམོ ནཱམ ནཱམེན, དྭིཔདིནྡོ ནརཱསབྷོ;

པཝནཱ ཨབྷིནིཀྑམྨ, དྷམྨཾ དེསེཏི ཙཀྑུམཱ.

‘‘ཡཀྑཱནཾ སམཡོ ཨཱསི, ཨཝིདཱུརེ མཧེསིནོ;

ཡེན ཀིཙྩེན སམྤཏྟཱ, ཨཛ྄ཛྷཱཔེཀྑིཾསུ ཏཱཝདེ.

‘‘བུདྡྷསྶ གིརམཉྙཱཡ, ཨམཏསྶ ཙ དེསནཾ;

པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, ཨཔྥོཊེཏྭཱ ཨུཔཊྛཧིཾ.

‘‘སུཙིཎྞསྶ ཕལཾ པསྶ, ཨུཔཊྛཱནསྶ སཏྠུནོ;

ཏིཾསཀཔྤསཧསྶེསུ, དུགྒཏིཾ ནུཔཔཛྫཧཾ.

‘‘ཨཱུནཏིཾསེ ཀཔྤསཏེ, སམལངྐཏནཱམཀོ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ སཝིསེསཾ ཨིདྡྷཱིསུ ཝསཱིབྷཱཝེན ཨནེཀཝིཧིཏཾ ཨིདྡྷིཝིདྷཾ པཙྩནུབྷོནྟོ ཨིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡེན ཨནུསཱསནཱིཔཱཊིཧཱརིཡེན ཙ སཏྟཱནཾ ཨནུགྒཧཾ ཀརོནྟོ ཝིཧརཏི. སོ བྷིཀྑཱུཧི, ‘‘ཀཐཾ ཏྭཾ, ཨཱཝུསོ, ཨིདྡྷི ཝལ༹ཉྫེསཱི’’ཏི པུཊྛོ ཏམཏྠཾ ཨཱཙིཀྑནྟོ –

༡༠༤.

‘‘ལཧུཀོ ཝཏ མེ ཀཱཡོ, ཕུཊྛོ ཙ པཱིཏིསུཁེན ཝིཔུལེན;

ཏཱུལམིཝ ཨེརིཏཾ མཱལུཏེན, པིལཝཏཱིཝ མེ ཀཱཡོ’’ཏི. –

གཱཐཾ ཨབྷཱསི. ‘‘ཨུདཱནཝསེནཱ’’ཏིཔི ཝདནྟིཡེཝ.

ཏཏྠ ལཧུཀོ ཝཏ མེ ཀཱཡོཏི ནཱིཝརཎཱདིཝིཀྑམྦྷནེན ཙུདྡསཝིདྷེན ཙིཏྟཔརིདམནེན ཙཏུརིདྡྷིཔཱདཀབྷཱཝནཱཡ སུཊྛུ ཙིཎྞཝསཱིབྷཱཝེན ཙ མེ རཱུཔཀཱཡོ སལླཧུཀོ ཝཏ, ཡེན དནྡྷཾ མཧཱབྷཱུཏཔཙྩཡམྤི ནཱམ ཨིམཾ ཀརཛཀཱཡཾ ཙིཏྟཝསེན པརིཎཱམེམཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཕུཊྛོ ཙ པཱིཏིསུཁེན ཝིཔུལེནཱཏི སབྦཏྠཀམེཝ ཕརནྟེན མཧཏཱ ཨུལཱ༹རེན པཱིཏིསཧིཏེན སུཁེན ཕུཊྛོ ཙ མེ ཀཱཡོཏི ཡོཛནཱ. ཨིདཉྩ ཡཐཱ ཀཱཡོ ལཧུཀོ ཨཧོསི, ཏཾ དསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. སུཁསཉྙོཀྐམནེན ཧི སདྡྷིཾཡེཝ ལཧུསཉྙོཀྐམནཾ ཧོཏི. སུཁསྶ ཕརཎཉྩེཏྠ ཏཾསམུཊྛཱནརཱུཔཝསེན དཊྛབྦཾ ཀཐཾ པན ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསམངྒིནོ པཱིཏིསུཁཕརཎཾ, སམཏིཀྐནྟཔཱིཏིསུཁཉྷི ཏནྟི ཙེ? སཙྩམེཏཾ, ཨིདཾ པན ན ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནལཀྑཎཝསེན ཝུཏྟཾ, ཨཐ ཁོ པུབྦབྷཱགཝསེན. ‘‘པཱིཏིསུཁེནཱ’’ཏི པན པཱིཏིསཧིཏསདིསེན སུཁེན, ཨུཔེཀྑཱ ཧི ཨིདྷ སནྟསབྷཱཝཏཱཡ ཉཱཎཝིསེསཡོགཏོ ཙ སུཁནྟི ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཏཐཱ ཧི ཝུཏྟཾ ‘‘སུཁསཉྙཉྩ ལཧུསཉྙཉྩ ཨོཀྐམཏཱི’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༠༡). པཱདཀཛ྄ཛྷཱནཱརམྨཎེན རཱུཔཀཱཡཱརམྨཎེན ཝཱ ཨིདྡྷིཙིཏྟེན སཧཛཱཏཾ སུཁསཉྙཉྩ ལཧུསཉྙཉྩ ཨོཀྐམཏི པཝིསཏི ཕུསཏི སམྤཱཔུཎཱཏཱིཏི ཨཡམྤི ཏཏྠ ཨཏྠོ. ཏཐཱ ཙཱཧ ཨཊྛཀཐཱཡཾ (པཊི. མ. ཨཊྛ. ༢.༣.༡༢) – ‘‘སུཁསཉྙཱ ནཱམ ཨུཔེཀྑཱསམྤཡུཏྟཱ སཉྙཱ. ཨུཔེཀྑཱ ཧི སནྟཾ སུཁནྟི ཝུཏྟཾ སཱཡེཝ སཉྙཱ ནཱིཝརཎེཧི ཙེཝ ཝིཏཀྐཱདིཔཙྩནཱིཀེཧི ཙ ཝིམུཏྟཏྟཱ ལཧུསཉྙཱཏིཔི ཝེདིཏབྦཱ. ཏཾ ཨོཀྐནྟསྶ པནསྶ ཀརཛཀཱཡོཔི ཏཱུལཔིཙུ ཝིཡ སལླཧུཀོ ཧོཏི. སོ ཨེཝཾ ཝཱཏཀྑིཏྟཏཱུལཔིཙུནོ ཝིཡ སལླཧུཀེན དིསྶམཱནེན ཀཱཡེན བྲཧྨལོཀཾ གཙྪཏཱི’’ཏི. ཏེནཱཧ ‘‘ཏཱུལམིཝ ཨེརིཏཾ མཱལུཏེན, པིལཝཏཱིཝ མེ ཀཱཡོ’’ཏི. ཏསྶཏྠོ – ཡདཱཧཾ བྲཧྨལོཀཾ ཨཉྙཾ ཝཱ ཨིདྡྷིཡཱ གནྟུཀཱམོ ཧོམི, ཏདཱ མཱལུཏེན ཝཱཡུནཱ ཨེརིཏཾ ཙིཏྟཾ ཏཱུལཔིཙུ ཝིཡ ཨཱཀཱསཾ ལངྒྷནྟོཡེཝ མེ ཀཱཡོ ཧོཏཱིཏི.

ཁིཏཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. མལིཏཝམྦྷཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨུཀྐཎྛིཏོཏི ཨཱཡསྨཏོ མལིཏཝམྦྷཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཧིམཝནྟཏོ ཨཝིདཱུརེ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཛཱཏསྶརེ སཀུཎོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, པདུམུཏྟརོ བྷགཝཱ ཏཾ ཨནུགྒཎྷནྟོ ཏཏྠ གནྟྭཱ ཛཱཏསྶརཏཱིརེ ཙངྐམཏི. སཀུཎོ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ སརེ ཀུམུདཱནི གཧེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ པཱུཛེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀུརུཀཙྪནགརེ ཨཉྙཏརསྶ བྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, མལིཏཝམྦྷོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ པཙྪཱབྷཱུམཧཱཐེརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏསྶ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཝིཧརཏི. ཏསྶ ཙ ཨཡཾ སབྷཱཝོ, ཡཏྠ བྷོཛནསཔྤཱཡོ དུལླབྷོ, ཨིཏརེ སུལབྷཱ, ཏཏོ ན པཀྐམཏི. ཡཏྠ པན བྷོཛནསཔྤཱཡོ སུལབྷོ, ཨིཏརེ དུལླབྷཱ, ཏཏྠ ན ཝསཏི པཀྐམཏེཝ. ཨེཝཾ ཝིཧརནྟོ ཙ ཧེཏུསམྤནྣཏཱཡ མཧཱཔུརིསཛཱཏིཀཏཱཡ ཙ ནཙིརསྶེཝ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༦.༥༡-༥༧) –

‘‘ཧིམཝནྟསྶཱཝིདཱུརེ, མཧཱཛཱཏསྶརོ ཨཧུ;

པདུམུཔྤལསཉྪནྣོ, པུཎྜརཱིཀསམོཏྠཊོ.

‘‘ཀུཀུཏྠོ ནཱམ ནཱམེན, ཏཏྠཱསིཾ སཀུཎོ ཏདཱ;

སཱིལཝཱ བུདྡྷིསམྤནྣོ, པུཉྙཱཔུཉྙེསུ ཀོཝིདོ.

‘‘པདུམུཏྟརོ ལོཀཝིདཱུ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧོ;

ཛཱཏསྶརསྶཱཝིདཱུརེ, སཉྩརིཏྠ མཧཱམུནི.

‘‘ཛལཛཾ ཀུམུདཾ ཚེཏྭཱ, ཨུཔནེསིཾ མཧེསིནོ;

མམ སངྐཔྤམཉྙཱཡ, པཊིགྒཧི མཧཱམུནི.

‘‘ཏཉྩ དཱནཾ དདིཏྭཱན, སུཀྐམཱུལེན ཙོདིཏོ;

ཀཔྤཱནཾ སཏསཧསྶཾ, དུགྒཏིཾ ནུཔཔཛྫཧཾ.

‘‘སོལ༹སེཏོ ཀཔྤསཏེ, ཨཱསུཾ ཝརུཎནཱམཀཱ;

ཨཊྛ ཨེཏེ ཛནཱདྷིཔཱ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལཱ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཨུདཱནེནྟོ –

༡༠༥.

‘‘ཨུཀྐཎྛིཏོཔི ན ཝསེ, རམམཱནོཔི པཀྐམེ;

ན ཏྭེཝཱནཏྠསཾཧིཏཾ, ཝསེ ཝཱསཾ ཝིཙཀྑཎོ’’ཏི. – གཱཐཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཨུཀྐཎྛིཏོཔི ན ཝསེཏི ཡསྨིཾ ཨཱཝཱསེ ཝསནྟསྶ མེ བྷོཛནསཔྤཱཡཱལཱབྷེན ཨདྷིཀུསལེསུ དྷམྨེསུ ཨུཀྐཎྛཱ ཨནབྷིརཏི ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཏྠ ཨུཀྐཎྛིཏོཔི ཝསཱམིཡེཝ ཨིཏརསཔྤཱཡལཱབྷེན ན པཀྐམེ ན པཀྐམཱམི. ན ཝསེཏི ཨེཏྠ ན-ཀཱརེནཔི པཀྐམེཏིཔདཾ སམྦནྡྷིཏབྦཾ. རམམཱནོཔི པཀྐམེཏི ཡསྨིཾ པན ཨཱཝཱསེ ཝསནྟསྶ མེ པཙྩཡཝེཀལླཱབྷཱཝེན ནཏྠི ཨུཀྐཎྛཱ, ཨཉྙདཏྠུ ཨབྷིརམཱམི, ཨེཝཾ ཨབྷིརམམཱནོཔི ཨཝསེསསཔྤཱཡཱལཱབྷེན ཏཏོ པཀྐམེ, ན ཝསེཡྻཾ. ཨེཝཾ པཊིཔཛྫནྟོཝཱཧཾ ནཙིརསྶེཝ སཀཏྠཾ པཙྩུཔཱདིནྟི. ཨཡཉྩེཏྠ ཨཏྟཔཊིཔཏྟིཔཙྩཝེཀྑཎཱཡཾ ཡོཛནཱ. པརསྶ ཨོཝཱདདཱནེ པན ཝསེཡྻ ན པཀྐམེཡྻཱཏི ཝིདྷཱནཝསེན ཡོཛེཏབྦཾ. ན ཏྭེཝཱནཏྠསཾཧིཏཾ, ཝསེ ཝཱསཾ ཝིཙཀྑཎོཏི ཡསྨིཾ ཨཱཝཱསེ པཙྩཡཱ སུལབྷཱ, སམཎདྷམྨོ ན པཱརིཔཱུརིཾ གཙྪཏི, ཡསྨིཉྩ ཨཱཝཱསེ པཙྩཡཱ དུལླབྷཱ, སམཎདྷམྨོཔི པཱརིཔཱུརིཾ ན གཙྪཏི, ཨེཝརཱུཔོ ཨཱཝཱསོ ཨིདྷ ཨནཏྠསཾཧིཏོ ནཱམ ཨཝཌྜྷིསཧིཏོཏི ཀཏྭཱ. ཨེཝརཱུཔཾ ཝཱསཾ ཝིཙཀྑཎོ ཝིཉྙུཛཱཏིཀོ སཀཏྠཾ པརིཔཱུརེཏུཀཱམོ ནཏྭེཝ ཝསེཡྻ. ཡཏྠ པན པཉྩངྒསམནྣཱགཏོ ཨཱཝཱསོ ལབྦྷཏི, སཏྟཔི སཔྤཱཡཱ ལབྦྷནྟི, ཏཏྠེཝ ཝསེཡྻཱཏི ཨཏྠོ.

མལིཏཝམྦྷཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. སུཧེམནྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

སཏལིངྒསྶ ཨཏྠསྶཱཏི ཨཱཡསྨཏོ སུཧེམནྟཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ པུཉྙཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ དྭཱནཝུཏེ ཀཔྤེ ཏིསྶསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཝནཙརོ ཧུཏྭཱ ཝནེ ཝསཏི, ཏཾ ཨནུགྒཧིཏུཾ བྷགཝཱ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ ཏསྶ ཨཱསནྣེ ཋཱནེ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ ནིསཱིདི. སོ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པསནྣཙིཏྟོ སུགནྡྷཱནི པུནྣཱགཔུཔྥཱནི ཨོཙིནིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ པཱུཛེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ པཱརིཡནྟདེསེ ཝིབྷཝསམྤནྣསྶ བྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, སུཧེམནྟོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སངྐསྶནགརེ མིགདཱཡེ ཝིཧརནྟཾ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཏེཔིཊཀོ ཧུཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཚལ༹བྷིཉྙོ པཊིསམྦྷིདཱཔཏྟོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༦.༤༦-༥༠) –

‘‘ཀཱནནཾ ཝནམོགཡ྄ཧ, ཝསཱམི ལུདྡཀོ ཨཧཾ;

པུནྣཱགཾ པུཔྥིཏཾ དིསྭཱ, བུདྡྷསེཊྛཾ ཨནུསྶརིཾ.

‘‘ཏཾ པུཔྥཾ ཨོཙིནིཏྭཱན, སུགནྡྷཾ གནྡྷིཏཾ སུབྷཾ;

ཐཱུཔཾ ཀརིཏྭཱ པུལིནེ, བུདྡྷསྶ ཨབྷིརོཔཡིཾ.

‘‘དྭེནཝུཏེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥམབྷིཔཱུཛཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨེཀམྷི ནཝུཏེ ཀཔྤེ, ཨེཀོ ཨཱསིཾ ཏམོནུདོ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨེཝཾ ཙིནྟེསི – ‘‘མཡཱ ཁོ ཡཾ སཱཝཀེན པཏྟབྦཾ, ཏཾ ཨནུཔྤཏྟཾ, ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨིདཱནི བྷིཀྑཱུནཾ ཨནུགྒཧཾ ཀརེཡྻ’’ནྟི. ཨེཝཾ ཙིནྟེཏྭཱ པབྷིནྣཔཊིསམྦྷིདཏཱཡ ཨཀིལཱསུཏཱཡ ཙ ཨཏྟནོ སནྟིཀཾ ཨུཔགཏེ བྷིཀྑཱུ ཡཐཱརཧཾ ཨོཝདནྟོ ཨནུསཱསནྟོ ཀངྑཾ ཚིནྡནྟོ དྷམྨཾ ཀཐེནྟོ ཀམྨཊྛཱནཾ ནིགྒུམྦཾ ནིཛྫཊཾ ཀཏྭཱ ཨཱཙིཀྑནྟོ ཝིཧརཏི. ཨཐེཀདིཝསཾ ཨཏྟནོ སནྟིཀཾ ཨུཔགཏཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཝིཉྙཱུནཉྩ པུགྒལཱནཾ ཝིསེསཾ ཨཱཙིཀྑནྟོ –

༡༠༦.

‘‘སཏལིངྒསྶ ཨཏྠསྶ, སཏལཀྑཎདྷཱརིནོ;

ཨེཀངྒདསྶཱི དུམྨེདྷོ, སཏདསྶཱི ཙ པཎྜིཏོ’’ཏི. – གཱཐཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ སཏལིངྒསྶཱཏི ལཱིནམཏྠཾ གམེནྟཱིཏི ལིངྒཱནི, ཨཏྠེསུ སདྡསྶ པཝཏྟིནིམིཏྟཱནི, ཏཱནི པན སཏཾ ཨནེཀཱནི ལིངྒཱནི ཨེཏསྶཱཏི སཏལིངྒོ. ཨནེཀཏྠོ ཧི ཨིདྷ སཏསདྡོ, ‘‘སཏཾ སཧསྶ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཝིཡ ན སངྑྱཱཝིསེསཏྠོ ཏསྶ སཏལིངྒསྶ. ཨཏྠསྶཱཏི ཉེཡྻསྶ, ཉེཡྻཉྷི ཉཱཎེན ཨརཎཱིཡཏོ ‘‘ཨཏྠོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. སོ ཙ ཨེཀོཔི ཨནེཀལིངྒོ, ཡཐཱ ‘‘སཀྐོ པུརིནྡདོ མགྷཝཱ’’ཏི, ‘‘པཉྙཱ ཝིཛྫཱ མེདྷཱ ཉཱཎ’’ནྟི ཙ. ཡེན ལིངྒེན པཝཏྟིནིམིཏྟེན ཏཱཝཏིཾསཱདྷིཔཏིམྷི ཨིནྡསདྡོ པཝཏྟོ, ན ཏེན ཏཏྠ སཀྐཱདིསདྡཱ པཝཏྟཱ, ཨཐ ཁོ ཨཉྙེན. ཏཐཱ ཡེན སམྨཱདིཊྛིམྷི པཉྙཱསདྡོ པཝཏྟོ, ན ཏེན ཝིཛྫཱདིསདྡཱ. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘སཏལིངྒསྶ ཨཏྠསྶཱ’’ཏི.

སཏལཀྑཎདྷཱརིནོཏི ཨནེཀལཀྑཎཝཏོ. ལཀྑཱིཡཏི ཨེཏེནཱཏི ལཀྑཎཾ, པཙྩཡབྷཱཝིནོ ཨཏྠསྶ ཨཏྟནོ ཕལཾ པཊིཙྩ པཙྩཡབྷཱཝོ, ཏེན ཧི སོ ཨཡཾ ཨིམསྶ ཀཱརཎནྟི ལཀྑཱིཡཏི. སོ ཙ ཨེཀསྶེཝ ཨཏྠསྶ ཨནེཀཔྤབྷེདོ ཨུཔལབྦྷཏི, ཏེནཱཧ ‘‘སཏལཀྑཎདྷཱརིནོ’’ཏི. ཨཐ ཝཱ ལཀྑཱིཡནྟཱིཏི ལཀྑཎཱནི, ཏསྶ ཏསྶ ཨཏྠསྶ སངྑཏཏཱདཡོ པཀཱརཝིསེསཱ ཏེ པན ཨཏྠཏོ ཨཝཏྠཱཝིསེསཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཏེ ཙ པན ཏེསཾ ཨནིཙྩཏཱདིསཱམཉྙལཀྑཎཾ ལིངྒེནྟི ཉཱཔེནྟཱིཏི ‘‘ལིངྒཱནཱི’’ཏི ཙ ཝུཙྩནྟི. ཏསྶིམེ ཨཱཀཱརཱ, ཡསྨཱ ཨེཀསྶཱཔི ཨཏྠསྶ ཨནེཀེ ཨུཔལབྦྷནྟི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘སཏལིངྒསྶ ཨཏྠསྶ, སཏལཀྑཎདྷཱརིནོ’’ཏི. ཏེནཱཧ ཨཱཡསྨཱ དྷམྨསེནཱཔཏི – ‘‘སབྦེ དྷམྨཱ སབྦཱཀཱརེན བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཉཱཎམུཁེ ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪནྟཱི’’ཏི (མཧཱནི. ༡༥༦; ཙཱུལ༹ནི. མོགྷརཱཛམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེས ༨༥; པཊི. མ. ༣.༥).

ཨེཀངྒདསྶཱི དུམྨེདྷོཏི ཨེཝཾ ཨནེཀལིངྒེ ཨནེཀལཀྑཎེ ཨཏྠེ ཡོ ཏཏྠ ཨེཀངྒདསྶཱི ཨཔུཐུཔཉྙཏཱཡ ཨེཀལིངྒམཏྟཾ ཨེཀལཀྑཎམཏྟཉྩ དིསྭཱ ཨཏྟནཱ དིཊྛམེཝ ‘‘ཨིདམེཝ སཙྩ’’ནྟི ཨབྷིནིཝིསྶ ‘‘མོགྷམཉྙ’’ནྟི ཨིཏརཾ པཊིཀྑིཔཏི, ཧཏྠིདསྶནཀཨནྡྷོ ཝིཡ ཨེཀངྒགཱཧཱི དུམྨེདྷོ དུཔྤཉྙོ ཏཏྠ ཝིཛྫམཱནཱནཾཡེཝ པཀཱརཝིསེསཱནཾ ཨཛཱནནཏོ མིཙྪཱ ཨབྷིནིཝིསནཏོ ཙ. སཏདསྶཱི ཙ པཎྜིཏོཏི པཎྜིཏོ པན ཏཏྠ ཝིཛྫམཱནེ ཨནེཀེཔི པཀཱརེ ཨཏྟནོ པཉྙཱཙཀྑུནཱ སབྦསོ པསྶཏི. ཡོ ཝཱ ཏཏྠ ལབྦྷམཱནེ ཨནེཀེ པཉྙཱཙཀྑུནཱ ཨཏྟནཱཔི པསྶཏི, ཨཉྙེསམྤི དསྶེཏི པཀཱསེཏི, སོ པཎྜིཏོ ཝིཙཀྑཎོ ཨཏྠེསུ ཀུསལོ ནཱམཱཏི. ཨེཝཾ ཐེརོ ཨུཀྐཾསགཏཾ ཨཏྟནོ པཊིསམྦྷིདཱསམྤཏྟིཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཝིབྷཱཝེསི.

སུཧེམནྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. དྷམྨསཝཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

པབྦཛིཾ ཏུལཡིཏྭཱནཱཏི ཨཱཡསྨཏོ དྷམྨསཝཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ སུཝཙྪོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ ཧུཏྭཱ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ གྷརཱཝཱསེ དོསཾ དིསྭཱ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཉྙཱཡཏནེ པབྦཏནྟརེ ཨསྶམཾ ཀཱརེཏྭཱ བཧཱུཧི ཏཱཔསེཧི སདྡྷིཾ ཝསི. ཨཐསྶ ཀུསལབཱིཛཾ རོཔེཏུཀཱམོ པདུམུཏྟརོ བྷགཝཱ ཨསྶམསམཱིཔེ ཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ ཨིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡཾ དསྶེསི. སོ ཏཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ པཱུཛེཏུཀཱམོ ནཱགཔུཔྥཱནི ཨོཙིནཱཔེསི. སཏྠཱ, ‘‘ཨལཾ ཨིམསྶ ཏཱཔསསྶ ཨེཏྟཀཾ ཀུསལབཱིཛ’’ནྟི པཀྐཱམི. སོ པུཔྥཱནི གཧེཏྭཱ སཏྠུ གམནམགྒཾ ཨོཀིརིཏྭཱ ཙིཏྟཾ པསཱདེནྟོ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ ཨཊྛཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ སུགཏཱིསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ མགདྷརཊྛེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ དྷམྨསཝོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཧེཏུསམྤཏྟིཡཱ ཙོདིཡམཱནོ གྷརཱཝཱསེ ཨཱདཱིནཝཾ པབྦཛྫཱཡ ཨཱནིསཾསཉྩ དིསྭཱ དཀྑིཎཱགིརིསྨིཾ ཝིཧརནྟཾ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༦.༣༩-༤༥) –

‘‘སུཝཙྪོ ནཱམ ནཱམེན, བྲཱཧྨཎོ མནྟཔཱརགཱུ;

པུརཀྑཏོ སསིསྶེཧི, ཝསཏེ པབྦཏནྟརེ.

‘‘པདུམུཏྟརོ ནཱམ ཛིནོ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧོ;

མམུདྡྷརིཏུཀཱམོ སོ, ཨཱགཙྪི མམ སནྟིཀཾ.

‘‘ཝེཧཱསམྷི ཙངྐམཏི, དྷཱུཔཱཡཏི ཛལཏེ ཏཐཱ;

ཧཱསཾ མམཾ ཝིདིཏྭཱན, པཀྐཱམི པཱཙིནཱམུཁོ.

‘‘ཏཉྩ ཨཙྪརིཡཾ དིསྭཱ, ཨབྦྷུཏཾ ལོམཧཾསནཾ;

ནཱགཔུཔྥཾ གཧེཏྭཱན, གཏམགྒམྷི ཨོཀིརིཾ.

‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥཾ ཨོཀིརིཾ ཨཧཾ;

ཏེན ཙིཏྟཔྤསཱདེན, དུགྒཏིཾ ནུཔཔཛྫཧཾ.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཀཔྤསཏེ, རཱཛཱ ཨཱསི མཧཱརཧོ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ སོམནསྶཔྤཏྟོ ཨུདཱནཝསེན –

༡༠༧.

‘‘པབྦཛིཾ ཏུལཡིཏྭཱན, ཨགཱརསྨཱནགཱརིཡཾ;

ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི. – གཱཐཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ པབྦཛིཾ ཏུལཡིཏྭཱནཱཏི ‘‘སམྦཱདྷོ གྷརཱཝཱསོ རཛཱཔཐོ’’ཏིཨཱདིནཱ (དཱི. ནི. ༡.༡༩༡; མ. ནི. ༢.༡༠; སཾ. ནི. ༢.༡༥༤) གྷརཱཝཱསེ, ‘‘ཨཔྤསྶཱདཱ ཀཱམཱ བཧུདུཀྑཱ བཧུཔཱཡཱསཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (པཱཙི. ༤༡༧; མ. ནི. ༡.༡༧༧) ཀཱམེསུ ཨཱདཱིནཝཾ ཏཔྤཊིཔཀྑཏོ ནེཀྑམྨེ ཙ ཨཱནིསཾསཾ ཏུལབྷཱུཏཱཡ པཉྙཱཡ ཝིཙཱརེཏྭཱ ཝཱིམཾསིཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སེསཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨིདམེཝ ཙ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཾ ཨཧོསཱིཏི.

དྷམྨསཝཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. དྷམྨསཝཔིཏུཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ས ཝཱིསཝསྶསཏིཀོཏི ཨཱཡསྨཏོ དྷམྨསཝཔིཏུཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ བུདྡྷསུཉྙེ ལོཀེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ བྷཱུཏགཎེ ནཱམ པབྦཏེ ཝིཧརནྟཾ པཙྩེཀསམྦུདྡྷཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཏིཎསཱུལཔུཔྥེཧི པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ སུགཏཱིསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ མགདྷརཊྛེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ དཱརཔརིགྒཧཾ ཀཏྭཱ དྷམྨསཝཾ ནཱམ པུཏྟཾ ལབྷིཏྭཱ ཏསྨིཾ པབྦཛིཏེ སཡམྤི ཝཱིསཝསྶསཏིཀོ ཧུཏྭཱ, ‘‘མམ པུཏྟོ ཏཱཝ ཏརུཎོ པབྦཛི, ཨཐ ཀསྨཱ ནཱཧཾ པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི སཉྫཱཏསཾཝེགོ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༦.༣༥-༣༨) –

‘‘ཧིམཝནྟསྶཱཝིདཱུརེ, བྷཱུཏགཎོ ནཱམ པབྦཏོ;

ཝསཏེཀོ ཛིནོ ཏཏྠ, སཡམྦྷཱུ ལོཀནིསྶཊོ.

‘‘ཏིཎསཱུལཾ གཧེཏྭཱན, བུདྡྷསྶ ཨབྷིརོཔཡིཾ;

ཨེཀཱུནསཏསཧསྶཾ, ཀཔྤཾ ན ཝིནིཔཱཏིཀོ.

‘‘ཨིཏོ ཨེཀཱདསེ ཀཔྤེ, ཨེཀོསིཾ དྷརཎཱིརུཧོ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ སཉྫཱཏསོམནསྶོ ཨུདཱནེནྟོ –

༡༠༨.

‘‘ས ཝཱིསཝསྶསཏིཀོ, པབྦཛིཾ ཨནགཱརིཡཾ;

ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི. – གཱཐཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ས ཝཱིསཝསྶསཏིཀོཏི སོ ཝཱིསཾཝསྶསཏིཀོ, སོ ཨཧཾ ཛཱཏིཡཱ ཝཱིསཱདྷིཀཝསྶསཏིཀོ སམཱནོ. པབྦཛིནྟི པབྦཛྫཾ ཨུཔགཙྪིཾ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨིདམེཝ ཙ ཨིམསྶ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཾ ཨཧོསི.

དྷམྨསཝཔིཏུཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. སངྒྷརཀྑིཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ན ནཱུནཱཡཾ པརམཧིཏཱནུཀམྤིནོཏི ཨཱཡསྨཏོ སངྒྷརཀྑིཏཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོཔི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཙཏུནཝུཏེ ཀཔྤེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ པབྦཏཔཱདེ ཝསནྟེ སཏྟ པཙྩེཀསམྦུདྡྷེ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཀདམྦཔུཔྥཱནི གཧེཏྭཱ པཱུཛེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ སུགཏཱིསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ ཨིབྦྷཀུལེ ནིབྦཏྟི, ཏསྶ སངྒྷརཀྑིཏོཏི ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཨཉྙཏརཾ བྷིཀྑུཾ སཧཱཡཾ ཀཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝིཧརཏི. ཐེརསྶ ཝསནཊྛཱནཏོ ཨཝིདཱུརེ ཝནགུམྦེ ཨེཀཱ མིགཱི ཝིཛཱཡིཏྭཱ ཏརུཎཾ ཚཱཔཾ རཀྑནྟཱི ཚཱཏཛ྄ཛྷཏྟཱཔི པུཏྟསིནེཧེན དཱུརེ གོཙརཱཡ ན གཙྪཏི, ཨཱསནྣེ ཙ ཏིཎོདཀསྶ ཨལཱབྷེན ཀིལམཏི. ཏཾ དིསྭཱ ཐེརོ, ‘‘ཨཧོ ཝཏཱཡཾ ལོཀོ ཏཎྷཱབནྡྷནབདྡྷོ མཧཱདུཀྑཾ ཨནུབྷཝཏི, ན ཏཾ ཚིནྡིཏུཾ སཀྐོཏཱི’’ཏི སཾཝེགཛཱཏོ ཏམེཝ ཨངྐུསཾ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༦.༣༠-༣༤) –

‘‘ཧིམཝནྟསྶཱཝིདཱུརེ, ཀུཀྐུཊོ ནཱམ པབྦཏོ;

ཏམྷི པབྦཏཔཱདམྷི, སཏྟ བུདྡྷཱ ཝསནྟི ཏེ.

‘‘ཀདམྦཾ པུཔྥིཏཾ དིསྭཱ, དཱིཔརཱཛཾཝ ཨུགྒཏཾ;

ཨུབྷོ ཧཏྠེཧི པགྒཡ྄ཧ, སཏྟ བུདྡྷེ སམོཀིརིཾ.

‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥམབྷིརོཔཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘དྭེནཝུཏེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, སཏྟཱསུཾ པུཔྥནཱམཀཱ;

སཏྟརཏནསམྤནྣཱ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལཱ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནོ དུཏིཡཀཾ བྷིཀྑུཾ མིཙྪཱཝིཏཀྐབཧུལཾ ཝིཧརནྟཾ ཉཏྭཱ ཏམེཝ མིགིཾ ཨུཔམཾ ཀརིཏྭཱ ཏཾ ཨོཝདནྟོ –

༡༠༩.

‘‘ན ནཱུནཱཡཾ པརམཧིཏཱནུཀམྤིནོ, རཧོགཏོ ཨནུཝིགཎེཏི སཱསནཾ;

ཏཐཱཧཡཾ ཝིཧརཏི པཱཀཏིནྡྲིཡོ, མིགཱི ཡཐཱ ཏརུཎཛཱཏིཀཱ ཝནེ’’ཏི. –

གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ན ནཱུནཱཡནྟི ན-ཨིཏི པཊིསེདྷེ ནིཔཱཏོ. ནཱུནཱཏི པརིཝིཏཀྐེ. ནཱུན ཨཡནྟི པདཙྪེདོ. པརམཧིཏཱནུཀམྤིནོཏི པརམཾ ཨཏིཝིཡ, པརམེན ཝཱ ཨནུཏྟརེན ཧིཏེན སཏྟེ ཨནུཀམྤནསཱིལསྶ བྷགཝཏོ. རཧོགཏོཏི རཧསི གཏོ, སུཉྙཱགཱརགཏོ ཀཱཡཝིཝེཀཡུཏྟོཏི ཨཏྠོ. ཨནུཝིགཎེཏཱིཏི ཨེཏྠ ‘‘ན ནཱུནཱ’’ཏི པདདྭཡཾ ཨཱནེཏྭཱ སམྦནྡྷིཏབྦཾ ‘‘ནཱནུཝིགཎེཏི ནཱུནཱ’’ཏི, ན ཙིནྟེསི མཉྙེ, ‘‘ནཱནུཡུཉྫཏཱི’’ཏི ཏཀྐེམཱིཏི ཨཏྠོ. སཱསནནྟི པཊིཔཏྟིསཱསནཾ, ཙཏུསཙྩཀམྨཊྛཱནབྷཱཝནནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏཐཱ ཧཱིཏི ཏེནེཝ ཀཱརཎེན, སཏྠུ སཱསནསྶ ཨནནུཡུཉྫནཏོ ཨེཝ. ཨཡནྟི ཨཡཾ བྷིཀྑུ. པཱཀཏིནྡྲིཡོཏི མནཙྪཊྛཱནཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཡཐཱསཀཾ ཝིསཡེསུ ཝིསྶཛྫནཏོ སབྷཱཝབྷཱུཏཨིནྡྲིཡོ, ཨསཾཝུཏཙཀྑུདྭཱརཱདིཀོཏི ཨཏྠོ. ཡསྶ ཏཎྷཱསངྒསྶ ཨཙྪིནྣཏཱཡ སོ བྷིཀྑུ པཱཀཏིནྡྲིཡོ ཝིཧརཏི, ཏསྶ ཨུཔམཾ དསྶེནྟོ ‘‘མིགཱི ཡཐཱ ཏརུཎཛཱཏིཀཱ ཝནེ’’ཏི ཨཱཧ. ཡཐཱ ཨཡཾ ཏརུཎསབྷཱཝཱ མིགཱི པུཏྟསྣེཧསྶ ཨཙྪིནྣཏཱཡ ཝནེ དུཀྑཾ ཨནུབྷཝཏི, ན ཏཾ ཨཏིཝཏྟཏི, ཨེཝམཡམྤི བྷིཀྑུ སངྒསྶ ཨཙྪིནྣཏཱཡ པཱཀཏིནྡྲིཡོ ཝིཧརནྟོ ཝཊྚདུཀྑཾ ནཱཏིཝཏྟཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ‘‘ཏརུཎཝིཛཱཏིཀཱ’’ཏི ཝཱ པཱཋོ. ཨབྷིནཝཔྤསུཏཱ བཱལཝཙྪཱཏི ཨཏྠོ. ཏཾ སུཏྭཱ སོ བྷིཀྑུ སཉྫཱཏསཾཝེགོ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི.

སངྒྷརཀྑིཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. ཨུསབྷཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ནགཱ ནགགྒེསུ སུསཾཝིརཱུལ༹ྷཱཏི ཨཱཡསྨཏོ ཨུསབྷཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཱནི པུཉྙཱནི ཀརོནྟོ ཨིཏོ ཨེཀཏིཾསེ ཀཔྤེ སིཁིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ དེཝཔུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ དིབྦཔུཔྥེཧི པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སཱ པུཔྥཔཱུཛཱ སཏྟཱཧཾ པུཔྥམཎྜཔཱཀཱརེན ཨཊྛཱསི. དེཝམནུསྶཱནཾ མཧཱསམཱགམོ ཨཧོསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀོསལརཊྛེ ཨིབྦྷཀུལེ ནིབྦཏྟི, ཏསྶ ཨུསབྷོཏི ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཛེཏཝནཔཊིགྒཧཎེ སཏྠརི ལདྡྷཔྤསཱདོ པབྦཛིཏྭཱ ཀཏཔུབྦཀིཙྩོ ཨརཉྙེ པབྦཏཔཱདེ ཝིཧརཏི. ཏེན ཙ སམཡེན པཱཝུསཀཱལམེགྷེ ཨབྷིཔྤཝུཊྛེ པབྦཏསིཁརེསུ རུཀྑགཙྪལཏཱཡ གྷནཔཎྞསཎྜིནོ ཧོནྟི. ཨཐེཀདིཝསཾ ཐེརོ ལེཎཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཏཾ ཝནརཱམཎེཡྻཀཾ པབྦཏརཱམཎེཡྻཀཉྩ དིསྭཱ ཡོནིསོམནསིཀཱརཝསེན ‘‘ཨིམེཔི ནཱམ རུཀྑཱདཡོ ཨཙེཏནཱ ཨུཏུསམྤཏྟིཡཱ ཝཌྜྷིཾ པཱཔུཎནྟི, ཨཐ ཀསྨཱ ནཱཧཾ ཨུཏུསཔྤཱཡཾ ལབྷིཏྭཱ གུཎེཧི ཝཌྜྷིཾ པཱཔུཎིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེནྟོ –

༡༡༠.

‘‘ནགཱ ནགགྒེསུ སུསཾཝིརཱུལ༹ྷཱ, ཨུདགྒམེགྷེན ནཝེན སིཏྟཱ;

ཝིཝེཀཀཱམསྶ ཨརཉྙསཉྙིནོ, ཛནེཏི བྷིཡྻོ ཨུསབྷསྶ ཀལྱཏ’’ནྟི. –

གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ནགཱཏི རུཀྑཱ, ‘‘ནཱགཱ’’ཏི ཀེཙི ཝདནྟི, ནཱགརུཀྑཱཏི ཨཏྠོ. ནགགྒེསཱུཏི པབྦཏསིཁརེསུ. སུསཾཝིརཱུལ༹ྷཱཏི སུཊྛུ སམནྟཏོ ཝིརཱུལ༹ྷམཱུལཱ ཧུཏྭཱ པརིཏོ ཨུཔརི ཙ སམྨདེཝ སཉྫཱཏསཱཁགྒཔལླཝཔྤསཱཁཱཏི ཨཏྠོ. ཨུདགྒམེགྷེན ནཝེན སིཏྟཱཏི པཋམུཔྤནྣེན ཨུལཱ༹རེན མཧཏཱ པཱཝུསམེགྷེན ཨབྷིཔྤཝུཊྛཱ. ཝིཝེཀཀཱམསྶཱཏི ཀིལེསཝིཝིཏྟཾ ཙིཏྟཝིཝེཀཾ ཨིཙྪནྟསྶ, ཨརཉྙཝཱསེན ཏཱཝ ཀཱཡཝིཝེཀོ ལདྡྷོ, ཨིདཱནི ཨུཔདྷིཝིཝེཀཱདྷིགམསྶ ནིསྶཡབྷཱུཏོ ཙིཏྟཝིཝེཀོ ལདྡྷབྦོཏི ཏཾ པཏྠཡམཱནསྶ, ཛཱགརིཡཾ ཨནུཡུཉྫནྟསྶཱཏི ཨཏྠོ, ཏེནཱཧ ‘‘ཨརཉྙསཉྙིནོ’’ཏི. ཨརཉྙཝཱསོ ནཱམ སཏྠཱརཱ ཝཎྞིཏོ ཐོམིཏོ. སོ ཙ ཁོ ཡཱཝདེཝ སམཐཝིཔསྶནཱབྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཡཱ, ཏསྨཱ སཱ མཡཱ ཧཏྠགཏཱ ཀཱཏབྦཱཏི ཨེཝཾ ཨརཉྙགཏསཉྙིནོ ནེཀྑམྨསངྐཔྤབཧུལསྶཱཏི ཨཏྠོ. ཛནེཏཱིཏི ཨུཔྤཱདེནྟི, པུཐུཏྟེ ཧི ཨིདཾ ཨེཀཝཙནཾ. ཀེཙི པན ‘‘ཛནེནྟཱི’’ཏི པཋནྟི. བྷིཡྻོཏི ཨུཔརཱུཔརི. ཨུསབྷསྶཱཏི ཨཏྟཱནམེཝ པརཾ ཝིཡ ཝདཏི. ཀལྱཏནྟི ཀལྱབྷཱཝཾ ཙིཏྟསྶ ཀམྨཉྙཏཾ བྷཱཝནཱཡོགྱཏཾ. སྭཱཡམཏྠོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟོཡེཝ. ཨེཝཾ ཐེརོ ཨིམཾ གཱཐཾ ཝདནྟོཡེཝ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༦.༢༥-༢༩) –

‘‘དེཝཔུཏྟོ ཨཧཾ སནྟོ, པཱུཛཡིཾ སིཁིནཱཡཀཾ;

མནྡཱརཝེན པུཔྥེན, བུདྡྷསྶ ཨབྷིརོཔཡིཾ.

‘‘སཏྟཱཧཾ ཚདནཾ ཨཱསི, དིབྦཾ མཱལཾ ཏཐཱགཏེ;

སབྦེ ཛནཱ སམཱགནྟྭཱ, ནམསྶིཾསུ ཏཐཱགཏཾ.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥམབྷིཔཱུཛཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨིཏོ ཙ དསམེ ཀཔྤེ, རཱཛཱཧོསིཾ ཛུཏིནྡྷརོ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨཡམེཝ ཙ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎགཱཐཱ ཨཧོསཱིཏི.

ཨུསབྷཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཨེཀཱདསམཝགྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༢. དྭཱདསམཝགྒོ

༡. ཛེནྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

དུཔྤབྦཛྫཾ ཝེ དུརདྷིཝཱསཱ གེཧཱཏི ཨཱཡསྨཏོ ཛེནྟཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནནྟོ སིཁིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ དེཝཔུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. སོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ པསནྣཙིཏྟོ ཀིཾཀིརཱཏཔུཔྥེཧི པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ མགདྷརཊྛེ ཛེནྟགཱམེ ཨེཀསྶ མཎྜལིཀརཱཛསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, ཛེནྟོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ དཧརཀཱལེཡེཝ ཧེཏུསམྤཏྟིཡཱ ཙོདིཡམཱནོ པབྦཛྫཱནིནྣམཱནསོ ཧུཏྭཱ པུན ཙིནྟེསི – ‘‘པབྦཛྫཱ ནཱམ དུཀྐརཱ, གྷརཱཔི དུརཱཝཱསཱ, དྷམྨོ ཙ གམྦྷཱིརོ, བྷོགཱ ཙ དུརདྷིགམཱ, ཀིཾ ནུ ཁོ ཀཏྟབྦ’’ནྟི ཨེཝཾ པན ཙིནྟཱབཧུལོ ཧུཏྭཱ ཝིཙརནྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ དྷམྨཾ སུཎི. སུཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ པབྦཛྫཱབྷིརཏོ ཧུཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ སུཁཱཡ པཊིཔདཱཡ ཁིཔྤཱབྷིཉྙཱཡ ཨརཧཏྟཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༦.༢༡-༢༤) –

‘‘དེཝཔུཏྟོ ཨཧཾ སནྟོ, པཱུཛཡིཾ སིཁིནཱཡཀཾ;

ཀཀྐཱརུཔུཔྥཾ པགྒཡ྄ཧ, བུདྡྷསྶ ཨབྷིརོཔཡིཾ.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥམབྷིརོཔཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨིཏོ ཙ ནཝམེ ཀཔྤེ, རཱཛཱ སཏྟུཏྟམོ ཨཧུཾ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑནྟོ, ‘‘ཨསཀྑིཾ ཝཏཱཧཾ ཨཱདིཏོ མཡ྄ཧཾ ཨུཔྤནྣཝིཏཀྐཾ ཚིནྡིཏུ’’ནྟི སོམནསྶཛཱཏོ ཝིཏཀྐསྶ ཨུཔྤནྣཱཀཱརཾ ཏསྶ ཙ སམྨདེཝ ཚིནྣཏཾ དསྶེནྟོ –

༡༡༡.

‘‘དུཔྤབྦཛྫཾ ཝེ དུརདྷིཝཱསཱ གེཧཱ, དྷམྨོ གམྦྷཱིརོ དུརདྷིགམཱ བྷོགཱ;

ཀིཙྪཱ ཝུཏྟི ནོ ཨིཏརཱིཏརེནེཝ, ཡུཏྟཾ ཙིནྟེཏུཾ སཏཏམནིཙྩཏ’’ནྟི. –

གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ དུཔྤབྦཛྫནྟི ཨཔྤཾ ཝཱ མཧནྟཾ ཝཱ བྷོགཀྑནྡྷཉྩེཝ ཉཱཏིཔརིཝཊྚཉྩ པཧཱཡ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ ཨུརཾ དཏྭཱ པབྦཛནསྶ དུཀྐརཏྟཱ དུཀྑཾ པབྦཛནཾ, དུཀྐརཱ པབྦཛྫཱཏི དུཔྤབྦཛྫཾ. ཝེཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ, དལ༹ྷཏྠོ ཝཱ ‘‘པབྦཛྫཱ དུཀྑཱ’’ཏི. གེཧཉྩེ ཨཱཝསེཡྻཾ, དུརདྷིཝཱསཱ གེཧཱ, ཡསྨཱ གེཧཾ ཨདྷིཝསནྟེན རཉྙཱ རཱཛཀིཙྩཾ, ཨིསྶརེན ཨིསྶརཀིཙྩཾ, གཧཔཏིནཱ གཧཔཏིཀིཙྩཾ ཀཏྟབྦཾ ཧོཏི, པརིཛནོ ཙེཝ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཙ སངྒཧེཏབྦཱ, ཏསྨིཾ ཏསྨིཉྩ ཀཏྟབྦེ ཀརིཡམཱནེཔི གྷརཱཝཱསོ ཚིདྡགྷཊོ ཝིཡ མཧཱསམུདྡོ ཝིཡ ཙ དུཔྤཱུརོ, ཏསྨཱ གེཧཱ ནཱམེཏེ ཨདྷིཝསིཏུཾ ཨཱཝསིཏུཾ དུཀྑཱ དུཀྐརཱཏི ཀཏྭཱ དུརདྷིཝཱསཱ དུརཱཝཱསཱཏི. པབྦཛྫཉྩེ ཨནུཏིཊྛེཡྻཾ དྷམྨོ གམྦྷཱིརོ, ཡདཏྠཱ པབྦཛྫཱ, སོ པབྦཛིཏེན ཨདྷིགནྟབྦོ པཊིཝེདྷསདྡྷམྨོ གམྦྷཱིརོ, གམྦྷཱིརཉཱཎགོཙརཏྟཱ དུདྡསོ, དུཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷོ དྷམྨསྶ གམྦྷཱིརབྷཱཝེན དུཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷཏྟཱ. གེཧཉྩེ ཨཱཝསེཡྻཾ, དུརདྷིགམཱ བྷོགཱ ཡེཧི ཝིནཱ ན སཀྐཱ གེཧཾ ཨཱཝསིཏུཾ, ཏེ བྷོགཱ དུཀྑེན ཀསིརེན ཨདྷིགནྟབྦཏཱཡ དུརདྷིགམཱ. ཨེཝཾ སནྟེ གྷརཱཝཱསཾ པཧཱཡ པབྦཛྫཾཡེཝ ཨནུཏིཊྛེཡྻཾ, ཨེཝམྤི ཀིཙྪཱ ཝུཏྟི ནོ ཨིཏརཱིཏརེན ཨིདྷ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷསཱསནེ ཨིཏརཱིཏརེན ཡཐཱལདྡྷེན པཙྩཡེན ཨམྷཱཀཾ ཝུཏྟི ཛཱིཝིཀཱ ཀིཙྪཱ དུཀྑཱ, གྷརཱཝཱསཱནཾ དུརདྷིཝཱསཏཱཡ བྷོགཱནཉྩ དུརདྷིགམཏཱཡ གེཧེ ཨིཏརཱིཏརེན པཙྩཡེན ཡཱཔེཏབྦཏཱཡ ཀིཙྪཱ ཀསིརཱ ཝུཏྟི ཨམྷཱཀཾ, ཏཏྠ ཀིཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི? ཡུཏྟཾ ཙིནྟེཏུཾ སཏཏམནིཙྩཏཾ སཀལཾ དིཝསཾ པུབྦརཏྟཱཔརརཏྟཉྩ ཏེབྷཱུམཀདྷམྨཛཱཏཾ ཨནིཙྩཏནྟི, ཏཏོ ཨུཔྤཱདཝཡཝནྟཏོ ཨཱདིཨནྟཝནྟཏོ ཏཱཝཀཱལིཀཏོ ཙ ན ནིཙྩནྟི ‘‘ཨནིཙྩ’’ནྟི ཙིནྟེཏུཾ ཝིཔསྶིཏུཾ ཡུཏྟཾ. ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱཡ སིདྡྷཱཡ ཨིཏརཱནུཔསྶནཱ སུཁེནེཝ སིཛ྄ཛྷནྟཱིཏི ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱཝ ཨེཏྠ ཝུཏྟཱ, ཨནིཙྩསྶ དུཀྑཱནཏྟཏཱནཾ ཨབྱབྷིཙརཎཏོ སཱསནིཀསྶ སུཁགྒཧཎཏོ ཙ. ཏེནཱཧ – ‘‘ཡདནིཙྩཾ ཏཾ དུཀྑཾ, ཡཾ དུཀྑཾ ཏདནཏྟཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༣.༡༥), ‘‘ཡཾ ཀིཉྩི སམུདཡདྷམྨཾ, སབྦཾ ཏཾ ནིརོདྷདྷམྨཾ’’ (མཧཱཝ. ༡༦; དཱི. ནི. ༢.༣༧༡; སཾ. ནི. ༥.༡༠༨༡), ‘‘ཝཡདྷམྨཱ སངྑཱརཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༢༡༨) ཙ ཏདམིནཱ ཨེཝཾ ཨཉྙམཉྙཾ པཊིཔཀྑཝསེན ཨཔརཱཔརཾ ཨུཔྤནྣེ ཝིཏཀྐེ ནིགྒཧེཏྭཱ ཨནིཙྩཏཱམུཁེན ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ཨིདཱནི ཀཏཀིཙྩོ ཛཱཏོཏི དསྶེཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟི’’ནྟིཨཱདི. ཨིདམེཝ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཾ ཨཧོསི.

ཛེནྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. ཝཙྪགོཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཏེཝིཛྫོཧཾ མཧཱཛྷཱཡཱིཏི ཨཱཡསྨཏོ ཝཙྪགོཏྟཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལབཱིཛཾ རོཔེནྟོ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ བནྡྷུམཏཱིནགརེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ རཉྙཱ ནཱགརེཧི ཙ སདྡྷིཾ བུདྡྷཔཱུཛཾ ཀཏྭཱ ཏཏོ པརཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ ཝིབྷཝསམྤནྣསྶ བྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, ཏསྶ ཝཙྪགོཏྟཏཱཡ ཝཙྪགོཏྟོཏྭེཝ སམཉྙཱ ཨཧོསི. སོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྭཱ བྲཱཧྨཎཝིཛྫཱསུ ནིཔྥཏྟིཾ གཏོ ཝིམུཏྟིཾ གཝེསནྟོ ཏཏྠ སཱརཾ ཨདིསྭཱ པརིབྦཱཛཀཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཙརནྟོ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྷཾ པུཙྪིཏྭཱ ཏསྨིཾ ཝིསྶཛྫིཏེ པསནྣམཱནསོ སཏྠུ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༦.༡༥-༢༠) –

‘‘ཨུདེནྟཾ སཏརཾསིཾཝ, པཱིཏརཾསིཾཝ བྷཱཎུམཾ;

པནྣརསེ ཡཐཱ ཙནྡཾ, ནིཡྻནྟཾ ལོཀནཱཡཀཾ.

‘‘ཨཊྛསཊྛིསཧསྶཱནི, སབྦེ ཁཱིཎཱསཝཱ ཨཧུཾ;

པརིཝཱརིཾསུ སམྦུདྡྷཾ, དྭིཔདིནྡཾ ནརཱསབྷཾ.

‘‘སམྨཛྫིཏྭཱན ཏཾ ཝཱིཐིཾ, ནིཡྻནྟེ ལོཀནཱཡཀེ;

ཨུསྶཱཔེསིཾ དྷཛཾ ཏཏྠ, ཝིཔྤསནྣེན ཙེཏསཱ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ དྷཛཾ ཨབྷིརོཔཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, དྷཛདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨིཏོ ཙཏུཏྠཀེ ཀཔྤེ, རཱཛཱཧོསིཾ མཧབྦལོ;

སབྦཱཀཱརེན སམྤནྣོ, སུདྷཛོ ཨིཏི ཝིསྶུཏོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཚལ༹བྷིཉྙོ པན ཧུཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ སོམནསྶཛཱཏོ ཨུདཱནཝསེན –

༡༡༢.

‘‘ཏེཝིཛྫོཧཾ མཧཱཛྷཱཡཱི, ཙེཏོསམཐཀོཝིདོ;

སདཏྠོ མེ ཨནུཔྤཏྟོ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི. – གཱཐཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཏེཝིཛྫོཧནྟི ཡདིཔི མཾ པུབྦེ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརཾ གཏཏྟཱ ‘‘བྲཱཧྨཎོ ཏེཝིཛྫོ’’ཏི སཉྫཱནནྟི, ཏཾ པན སམཉྙཱམཏྟཾ ཝེདེསུ ཝིཛྫཱཀིཙྩསྶ ཨབྷཱཝཏོ. ཨིདཱནི པན པུབྦེནིཝཱསཉཱཎཱདཱིནཾ ཏིསྶནྣཾ ཝིཛྫཱནཾ ཨདྷིགཏཏྟཱ པརམཏྠཏོ ཏེཝིཛྫོ ཨཧཾ, མཧནྟསྶ ཨནཝསེསསྶ སམུདཡཔཀྑིཡསྶ ཀིལེསགཎསྶ ཛྷཱཔནཏོ, མཧནྟེན མགྒཕལཛྷཱནེན མཧནྟསྶ ཨུལཱ༹རསྶ པཎཱིཏསྶ ནིབྦཱནསྶ ཛྷཱཡནཏོ ཙ མཧཱཛྷཱཡཱི. ཙེཏོསམཐཀོཝིདོཏི ཙིཏྟསངྑོབྷཀརཱནཾ སཾཀིལེསདྷམྨཱནཾ ཝཱུཔསམནེན ཙེཏསོ སམཱདཧནེ ཀུསལོ. ཨེཏེན ཏེཝིཛྫབྷཱཝསྶ ཀཱརཎམཱཧ. སམཱདྷིཀོསལླསཧིཏེན ཧི ཨཱསཝཀྑཡེན ཏེཝིཛྫཏཱ, ན ཀེཝལེན. སདཏྠོཏི སཀཏྠོ ཀ-ཀཱརསྶཱཡཾ ད-ཀཱརོ ཀཏོ ‘‘ཨནུཔྤཏྟསདཏྠོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༩; ཨ. ནི. ༣.༣༨) ཝིཡ. ‘‘སདཏྠོ’’ཏི ཙ ཨརཧཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཏཉྷི ཨཏྟཔཊིབནྡྷཊྛེན ཨཏྟཱནཾ ཨཝིཛཧནཊྛེན ཨཏྟནོ པརམཏྠཊྛེན ཨཏྟནོ ཨཏྠཏྟཱ ‘‘སཀཏྠོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. སྭཱཡཾ སདཏྠོ མེ མཡཱ ཨནུཔྤཏྟོ ཨདྷིགཏོ. ཨེཏེན ཡཐཱཝུཏྟཾ མཧཱཛྷཱཡིབྷཱཝཾ སིཁཱཔཏྟཾ ཀཏྭཱ དསྶེཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

ཝཙྪགོཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. ཝནཝཙྪཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨཙྪོདིཀཱ པུཐུསིལཱཏི ཨཱཡསྨཏོ ཝནཝཙྪཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལབཱིཛཾ རོཔེནྟོ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ པརསྶ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཛཱིཝནྟོ ཀསྶཙི ཨཔརཱདྷཾ ཀཏྭཱ མརཎབྷཡེན ཏཛྫིཏོ པལཱཡནྟོ ཨནྟརཱམགྒེ བོདྷིརུཀྑཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཏསྶ མཱུལཾ སམྨཛྫིཏྭཱ པིཎྜིབནྡྷེཧི ཨསོཀཔུཔྥེཧི པཱུཛཾ ཀཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ བོདྷིཾ ཨབྷིམུཁོ ནམསྶམཱནོ པལླངྐེན ནིསིནྣོ མཱརེཏུཾ ཨཱགཏེ པཙྩཏྠིཀེ དིསྭཱ ཏེསུ ཙིཏྟཾ ཨཀོཔེཏྭཱ བོདྷིཾ ཨེཝ ཨཱཝཛྫེནྟོ སཏཔོརིསེ པཔཱཏེ པཔཏི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ ཝིབྷཝསམྤནྣསྶ བྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, ‘‘ཝཙྪོ’’ཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ བིམྦིསཱརསམཱགམེ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡༦.༧-༡༤) –

‘‘པརཀམྨཱཡནེ ཡུཏྟོ, ཨཔརཱདྷཾ ཨཀཱསཧཾ;

ཝནནྟཾ ཨབྷིདྷཱཝིསྶཾ, བྷཡཝེརསམཔྤིཏོ.

‘‘པུཔྥིཏཾ པཱདཔཾ དིསྭཱ, པིཎྜིབནྡྷཾ སུནིམྨིཏཾ;

ཏམྦཔུཔྥཾ གཧེཏྭཱན, བོདྷིཡཾ ཨོཀིརིཾ ཨཧཾ.

‘‘སམྨཛྫིཏྭཱན ཏཾ བོདྷིཾ, པཱཊལིཾ པཱདཔུཏྟམཾ;

པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱན, བོདྷིམཱུལེ ཨུཔཱཝིསིཾ.

‘‘གཏམགྒཾ གཝེསནྟཱ, ཨཱགཙྪུཾ མམ སནྟིཀཾ;

ཏེ ཙ དིསྭཱནཧཾ ཏཏྠ, ཨཱཝཛྫིཾ བོདྷིམུཏྟམཾ.

‘‘ཝནྡིཏྭཱན ཨཧཾ བོདྷིཾ, ཝིཔྤསནྣེན ཙེཏསཱ;

ཨནེཀཏཱལེ པཔཏིཾ, གིརིདུགྒེ བྷཡཱནཀེ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥམབྷིརོཔཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བོདྷིཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨིཏོ ཙ ཏཏིཡེ ཀཔྤེ, རཱཛཱ སུསཉྙཏོ ཨཧཾ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཝིཝེཀཱབྷིརཏིཡཱ ཝནེཡེཝ ཝསི, ཏེན ཝནཝཙྪོཏི སམཉྙཱ ཨུདཔཱདི. ཨཐ ཀདཱཙི ཐེརོ ཉཱཏིཛནཱནུགྒཧཏྠཾ རཱཛགཧཾ གཏོ ཏཏྠ ཉཱཏཀེཧི ཨུཔཊྛིཡམཱནོ ཀཏིཔཱཧཾ ཝསིཏྭཱ གམནཱཀཱརཾ སནྡསྶེཏི. ཏཾ ཉཱཏཀཱ, ‘‘བྷནྟེ, ཨམྷཱཀཾ ཨནུགྒཧཏྠཾ དྷུརཝིཧཱརེ ཝསཐ, མཡཾ ཨུཔཊྛཧིསྶཱམཱ’’ཏི ཡཱཙིཾསུ. ཐེརོ ཏེསཾ པབྦཏརཱམཎེཡྻཀིཏྟནཱཔདེསེན ཝིཝེཀཱབྷིརཏིཾ ནིཝེདེནྟོ –

༡༡༣.

‘‘ཨཙྪོདིཀཱ པུཐུསིལཱ, གོནངྒུལམིགཱཡུཏཱ;

ཨམྦུསེཝཱལསཉྪནྣཱ, ཏེ སེལཱ རམཡནྟི མ’’ནྟི. – གཱཐཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཨཙྪོདིཀཱཏི ཨཙྪཾ ཨབཧལཾ སུཁུམཾ ཨུདཀཾ ཨེཏེསཱུཏི ‘‘ཨཙྪོདཀཱ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ལིངྒཝིཔལླཱསེན ཨཙྪོདིཀཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. ཨེཏེན ཏེསཾ ཨུདཀསམྤཏྟིཾ དསྶེཏི. པུཐུསིལཱཏི པུཐུལཱ ཝིཏྠཏཱ མུདུསུཁསམྥསྶཱ སིལཱ ཨེཏེསཱུཏི པུཐུསིལཱ. ཨེཏེན ནིསཛྫནཊྛཱནསམྤཏྟིཾ དསྶེཏི. གུནྣཾ ཝིཡ ནངྒུལཾ ནངྒུཊྛཾ ཨེཏེསནྟི གོནངྒུལཱ, ཀཱལ༹མཀྐཊཱ, ‘‘པཀཏིམཀྐཊཱ’’ཏིཔི ཝདནྟིཡེཝ. གོནངྒུལེཧི ཙ པསདཱདིཀེཧི མིགེཧི ཙ ཏཧཾ ཏཧཾ ཝིཙརནྟེཧི ཨཱཡུཏཱ མིསྶིཏཱཏི གོནངྒུལམིགཱཡུཏཱ. ཨེཏེན ཏེསཾ ཨམནུསྶཱུཔཙཱརིཏཱཡ ཨརཉྙལཀྑཎཱུཔེཏཏཾ དསྶེཏི. ཨམྦུསེཝཱལསཉྪནྣཱཏི པསཝནཏོ སཏཏཾ པགྒྷརམཱནསལིལཏཱཡ ཏཧཾ ཏཧཾ ཨུདཀསེཝཱལསཉྪཱདིཏཱ. ཏེ སེལཱ རམཡནྟི མནྟི ཡཏྠཱཧཾ ཝསཱམི; ཏེ ཨེདིསཱ སེལཱ པབྦཏཱ ཝིཝེཀཱབྷིརཏིཡཱ མཾ རམཡནྟི, ཏསྨཱ ཏཏྠེཝཱཧཾ གཙྪཱམཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨིདམེཝ ཙ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཾ ཨཧོསི.

ཝནཝཙྪཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. ཨདྷིམུཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཀཱཡདུཊྛུལླགརུནོཏི ཨཱཡསྨཏོ ཨདྷིམུཏྟཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? སོ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ བྲཱཧྨཎཝིཛྫཱསུ ནིཔྥཏྟིཾ གཏོ ཀཱམེསུ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ གྷརཱཝཱསཾ པཧཱཡ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝིཧརནྟོ བུདྡྷུཔྤཱདཾ སུཏྭཱ མནུསྶཱུཔཙཱརཾ ཨུཔགནྟྭཱ སཏྠཱརཾ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏཾ གཙྪནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཨཏྟནོ ཝཱཀཙཱིརཾ སཏྠུ པཱདམཱུལེ པཏྠརི. སཏྠཱ ཏསྶ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཉཏྭཱ ཏསྨིཾ ཨཊྛཱསི. ཏཏྠ ཋིཏཾ བྷགཝནྟཾ ཀཱལཱ༹ནུསཱརེན གནྡྷེན པཱུཛེཏྭཱ ‘‘སམུདྡྷརསིམཾ ལོཀ’’ནྟིཨཱདིཀཱཧི དསཧི གཱཐཱཧི ཨབྷིཏྠཝི. ཏཾ སཏྠཱ ‘‘ཨནཱགཏེ ཨིཏོ སཏསཧསྶཀཔྤམཏྠཀེ གོཏམསྶ ནཱམ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཚལ༹བྷིཉྙོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི བྱཱཀརིཏྭཱ པཀྐཱམི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏོ ཡཱཝཱཡཾ བུདྡྷུཔྤཱདོ, ཏཱཝ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨདྷིམུཏྟོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ བྲཱཧྨཎཝིཛྫཱསུ ནིཔྥཏྟིཾ གནྟྭཱ ཏཏྠ སཱརཾ ཨཔསྶནྟོ པཙྪིམབྷཝིཀཏྟཱ ནིསྶརཎཾ གཝེསནྟོ ཛེཏཝནཔཊིགྒཧཎེ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ སཏྠུ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༤༠.༣༠༤-༣༣༢) –

‘‘ཀཎིཀཱརཾཝ ཛལིཏཾ, དཱིཔརུཀྑཾཝ ཨུཛྫལཾ;

ཨོསདྷིཾཝ ཝིརོཙནྟཾ, ཝིཛྫུཏཾ གགནེ ཡཐཱ.

‘‘ཨསམྦྷཱིཏཾ ཨནུཏྟཱསིཾ, མིགརཱཛཾཝ ཀེསརིཾ;

ཉཱཎཱལོཀཾ པཀཱསེནྟཾ, མདྡནྟཾ ཏིཏྠིཡེ གཎེ.

‘‘ཨུདྡྷརནྟཾ ཨིམཾ ལོཀཾ, ཚིནྡནྟཾ སབྦསཾསཡཾ;

གཛྫནྟཾ མིགརཱཛཾཝ, ཨདྡསཾ ལོཀནཱཡཀཾ.

‘‘ཛཊཱཛིནདྷརོ ཨཱསིཾ, བྲཧཱ ཨུཛུ པཏཱཔཝཱ;

ཝཱཀཙཱིརཾ གཧེཏྭཱན, པཱདམཱུལེ ཨཔཏྠརིཾ.

‘‘ཀཱལཱ༹ནུསཱརིཡཾ གཡ྄ཧཾ, ཨནུལིམྤིཾ ཏཐཱགཏཾ;

སམྦུདྡྷམནུལིམྤེཏྭཱ, སནྠཝིཾ ལོཀནཱཡཀཾ.

‘‘སམུདྡྷརསིམཾ ལོཀཾ, ཨོགྷཏིཎྞ མཧཱམུནི;

ཉཱཎཱལོཀེན ཛོཏེསི, ནཱཝཊཾ ཉཱཎམུཏྟམཾ.

‘‘དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསི, མདྡསེ པརཏིཏྠིཡེ;

ཨུསབྷོ ཛིཏསངྒཱམོ, སམྤཀམྤེསི མེདནིཾ.

‘‘མཧཱསམུདྡེ ཨཱུམིཡོ, ཝེལནྟམྷི པབྷིཛྫརེ;

ཏཐེཝ ཏཝ ཉཱཎམྷི, སབྦདིཊྛཱི པབྷིཛྫརེ.

‘‘སུཁུམཙྪིཀཛཱལེན, སརམྷི སམྤཏཱནིཏེ;

ཨནྟོཛཱལཱིཀཏཱ པཱཎཱ, པཱིལི༹ཏཱ ཧོནྟི ཏཱཝདེ.

‘‘ཏཐེཝ ཏིཏྠིཡཱ ལོཀེ, པུཐུཔཱསཎྜནིསྶིཏཱ;

ཨནྟོཉཱཎཝརེ ཏུཡ྄ཧཾ, པརིཝཏྟནྟི མཱརིས.

‘‘པཏིཊྛཱ ཝུཡ྄ཧཏཾ ཨོགྷེ, ཏྭཉྷི ནཱཐོ ཨབནྡྷུནཾ;

བྷཡཊྚིཏཱནཾ སརཎཾ, མུཏྟིཏྠཱིནཾ པརཱཡཎཾ.

‘‘ཨེཀཝཱིརོ ཨསདིསོ, མེཏྟཱཀརུཎསཉྩཡོ;

ཨསམོ སུསམོ སནྟོ, ཝསཱི ཏཱདཱི ཛིཏཉྫཡོ.

‘‘དྷཱིརོ ཝིགཏསམྨོཧོ, ཨནེཛོ ཨཀཐཾཀཐཱི;

ཏུསིཏོ ཝནྟདོསོསི, ནིམྨལོ སཾཡཏོ སུཙི.

‘‘སངྒཱཏིགོ ཧཏམདོ, ཏེཝིཛྫོ ཏིབྷཝནྟགོ;

སཱིམཱཏིགོ དྷམྨགརུ, གཏཏྠོ ཧིཏཝབྦྷུཏོ.

‘‘ཏཱརཀོ ཏྭཾ ཡཐཱ ནཱཝཱ, ནིདྷཱིཝསྶཱསཀཱརཀོ;

ཨསམྦྷཱིཏོ ཡཐཱ སཱིཧོ, གཛརཱཛཱཝ དཔྤིཏོ.

‘‘ཐོམེཏྭཱ དསགཱཐཱཧི, པདུམུཏྟརཾ མཧཱཡསཾ;

ཝནྡིཏྭཱ སཏྠུནོ པཱདེ, ཏུཎྷཱི ཨཊྛཱསཧཾ ཏདཱ.

‘‘པདུམུཏྟརོ ལོཀཝིདཱུ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧོ;

བྷིཀྑུསངྒྷེ ཋིཏོ སཏྠཱ, ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསཐ.

‘‘ཡོ མེ སཱིལཉྩ ཉཱཎཉྩ, སདྡྷམྨཉྩཱཔི ཝཎྞཡི;

ཏམཧཾ ཀིཏྟཡིསྶཱམི, སུཎཱཐ མམ བྷཱསཏོ.

‘‘སཊྛི ཀཔྤསཧསྶཱནི, དེཝལོཀེ རམིསྶཏི;

ཨཉྙེ དེཝེབྷིབྷཝིཏྭཱ, ཨིསྶརཾ ཀཱརཡིསྶཏི.

‘‘སོ པཙྪཱ པབྦཛིཏྭཱན, སུཀྐམཱུལེན ཙོདིཏོ;

གོཏམསྶ བྷགཝཏོ, སཱསནེ པབྦཛིསྶཏི.

‘‘པབྦཛིཏྭཱན ཀཱཡེན, པཱཔཀམྨཾ ཝིཝཛྫིཡ;

སབྦཱསཝེ པརིཉྙཱཡ, ནིབྦཱཡིསྶཏིནཱསཝོ.

‘‘ཡཐཱཔི མེགྷོ ཐནཡཾ, ཏཔྤེཏི མེདནིཾ ཨིམཾ;

ཏཐེཝ ཏྭཾ མཧཱཝཱིར, དྷམྨེན ཏཔྤཡཱི མམཾ.

‘‘སཱིལཾ པཉྙཉྩ དྷམྨཉྩ, ཐཝིཏྭཱ ལོཀནཱཡཀཾ;

པཏྟོམྷི པརམཾ སནྟིཾ, ནིབྦཱནཾ པདམཙྩུཏཾ.

‘‘ཨཧོ ནཱུན ས བྷགཝཱ, ཙིརཾ ཏིཊྛེཡྻ ཙཀྑུམཱ;

ཨཉྙཱཏཉྩ ཝིཛཱནེཡྻུཾ, ཕུསེཡྻུཾ ཨམཏཾ པདཾ.

‘‘ཨཡཾ མེ པཙྪིམཱ ཛཱཏི, བྷཝཱ སབྦེ སམཱུཧཏཱ;

སབྦཱསཝེ པརིཉྙཱཡ, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོ.

‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ བུདྡྷམབྷིཐོམཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཀིཏྟནཱཡ ཨིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནཱ སཧ ཝསནྟེ ཀཱཡདལ༹ྷིབཧུལེ བྷིཀྑཱུ ཨོཝདནྟོ –

༡༡༤.

‘‘ཀཱཡདུཊྛུལླགརུནོ, ཧིཡྻམཱནམྷི ཛཱིཝིཏེ;

སརཱིརསུཁགིདྡྷསྶ, ཀུཏོ སམཎསཱདྷུཏཱ’’ཏི. – གཱཐཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཀཱཡདུཊྛུལླགརུནོཏི དུཊྛུལླཾ ཨསུབྷཡོགྱཏཱ, ཀཱཡསྶ དུཊྛུལླཾ ཀཱཡདུཊྛུལླཾ, ཀཱཡདུཊྛུལླཾ གརུ སམྦྷཱཝིཏཾ ཡསྶ སོ ཀཱཡདུཊྛུལླགརུ, ཨནིསྶརཎཔྤཉྙོ ཧུཏྭཱ ཀཱཡཔོསནཔྤསུཏོ ཀཱཡདལ༹ྷིབཧུལོཏི ཨཏྠོ, ཏསྶ ཀཱཡདུཊྛུལླགརུནོ. ཧིཡྻམཱནམྷི ཛཱིཝིཏེཏི ཀུནྣདཱིནཾ ཨུདཀཾ ཝིཡ ཛཱིཝིཏསངྑཱརེ ལཧུསོ ཁཱིཡམཱནེ. སརཱིརསུཁགིདྡྷསྶཱཏི པཎཱིཏཱཧཱརཱདཱིཧི ཨཏྟནོ ཀཱཡསྶ སུཁེན གེདྷཾ ཨཱཔནྣསྶ. ཀུཏོ སམཎསཱདྷུཏཱཏི ཨེཝརཱུཔསྶ པུགྒལསྶ སམཎབྷཱཝེན སཱདྷུཏཱ སུསམཎཏཱ ཀུཏོ ཀེན ཀཱརཎེན སིཡཱ, ཨེཀཾསཏོ པན ཀཱཡེ ཛཱིཝིཏེ ཙ ནིརཔེཀྑསྶ ཨིཏརཱིཏརསནྟོསེན སནྟུཊྛསྶ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡསྶེཝ སམཎསཱདྷུཏཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨདྷིམུཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. མཧཱནཱམཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨེསཱཝཧིཡྻསེ པབྦཏེནཱཏི ཨཱཡསྨཏོ མཧཱནཱམཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ སུམེདྷསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ བྲཱཧྨཎཝིཛྫཱསུ ནིཔྥཏྟིཾ གཏོ གྷརཱཝཱསཾ པཧཱཡ ཨཉྙཏརཱཡ ནདིཡཱ ཏཱིརེ ཨསྶམཾ ཀཱརེཏྭཱ སམྦཧུལེ བྲཱཧྨཎེ མནྟེ ཝཱཙེནྟོ ཝིཧརཏི. ཨཐེཀདིཝསཾ བྷགཝཱ ཏཾ ཨནུགྒཎྷིཏུཾ ཏསྶ ཨསམཔདཾ ཨུཔགཙྪི. སོ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པསནྣཙིཏྟོ ཨཱསནཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ ཨདཱསི. ནིསིནྣེ བྷགཝཏི སུམདྷུརཾ མདྷུཾ ཨུཔནཱམེསི. ཏཾ བྷགཝཱ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཧེཊྛཱ ཨདྷིམུཏྟཏྠེརཝཏྠུམྷི ཝུཏྟནཡེན ཨནཱགཏཾ བྱཱཀརིཏྭཱ པཀྐཱམི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ སུགཏཱིསུཡེཝ པརིཝཏྟེནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ མཧཱནཱམོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ནེསཱདཀེ ནཱམ པབྦཏེ ཝིཧརནྟོ ཀིལེསཔརིཡུཊྛཱནཾ ཝིཀྑམྦྷེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ‘‘ཀིཾ མེ ཨིམིནཱ སཾཀིལིཊྛཙིཏྟསྶ ཛཱིཝིཏེནཱ’’ཏི ཨཏྟབྷཱཝཾ ནིབྦིནྡནྟོ ཨུཙྩཾ པབྦཏསིཁརཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ ‘‘ཨིཏོ པཱཏེཏྭཱ ཏཾ མཱརེསྶཱམཱི’’ཏི ཨཏྟཱནཾ པརཾ ཝིཡ ནིདྡིསནྟོ –

༡༡༥.

‘‘ཨེསཱཝཧིཡྻསེ པབྦཏེན, བཧུཀུཊཛསལླཀིཀེན;

ནེསཱདཀེན གིརིནཱ, ཡསསྶིནཱ པརིཙྪདེནཱ’’ཏི. – གཱཐཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཨེསཱཝཧིཡྻསེཏི ཨེསོ ཏྭཾ མཧཱནཱམ ཨཝཧིཡྻསེ པརིཧཱཡསི. པབྦཏེནཱཏི ནིཝཱསཊྛཱནབྷཱུཏེན ཨིམིནཱ པབྦཏེན. བཧུཀུཊཛསལླཀིཀེནཱཏི བཧཱུཧི ཀུཊཛེཧི ཨིནྡསཱལརུཀྑེཧི སལླཀཱིཧི ཨིནྡསཱལརུཀྑེཧི ཝཱ སམནྣཱགཏེན. ནེསཱདཀེནཱཏི ཨེཝཾནཱམཀེན. གིརིནཱཏི སེལེན. སེལོ ཧི སནྡྷིསངྑཱཏེཧི པབྦེཧི ཋིཏཏྟཱ ‘‘པབྦཏོ’’ཏི, པསཝནཱདིཝསེན ཛལསྶ, སཱརབྷཱུཏཱནཾ བྷེསཛྫཱདིཝཏྠཱུནཉྩ གིརཎཏོ ‘‘གིརཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཏདུབྷཡཏྠསམྦྷཝཏོ པནེཏྠ ‘‘པབྦཏེནཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘གིརིནཱ’’ཏི ཙ ཝུཏྟཾ. ཡསསྶིནཱཏི སབྦགུཎེཧི ཝིསྶུཏེན པཀཱསེན. པརིཙྪདེནཱཏི ནཱནཱཝིདྷརུཀྑགཙྪལཏཱཧི སམནྟཏོ ཚནྣེན, ཝསནཊྛཱནཏཱཡ ཝཱ ཏུཡ྄ཧཾ པརིཙྪདབྷཱུཏེན. ཨཡཉྷེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ – མཧཱནཱམ, ཡདི ཀམྨཊྛཱནཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཝིཏཀྐབཧུལོ ཧོསི, ཨེཝཾ ཏྭཾ ཨིམིནཱ ཚཱཡཱུདཀསམྤནྣེན སཔྤཱཡེན ནིཝཱསནཊྛཱནབྷཱུཏེན ནེསཱདཀགིརིནཱ པརིཧཱཡསི, ཨིདཱནིཧཾ ཏཾ ཨིཏོ པཱཏེཏྭཱ མཱརེསྶཱམི, ཏསྨཱ ན ལབྦྷཱ ཝིཏཀྐཝསིཀེན བྷཝིཏུནྟི. ཨེཝཾ ཐེརོ ཨཏྟཱནཾ སནྟཛྫེནྟོཡེཝ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༤༠.༣༣༣-༣༥༢) –

‘‘སིནྡྷུཡཱ ནདིཡཱ ཏཱིརེ, སུཀཏོ ཨསྶམོ མམ;

ཏཏྠ ཝཱཙེམཧཾ སིསྶེ, ཨིཏིཧཱསཾ སལཀྑཎཾ.

‘‘དྷམྨཀཱམཱ ཝིནཱིཏཱ ཏེ, སོཏུཀཱམཱ སུསཱསནཾ;

ཚལ༹ངྒེ པཱརམིཔྤཏྟཱ, སིནྡྷུཀཱུལེ ཝསནྟི ཏེ.

‘‘ཨུཔྤཱཏགམནེ ཙེཝ, ལཀྑཎེསུ ཙ ཀོཝིདཱ;

ཨུཏྟམཏྠཾ གཝེསནྟཱ, ཝསནྟི ཝིཔིནེ ཏདཱ.

‘‘སུམེདྷོ ནཱམ སམྦུདྡྷོ, ལོཀེ ཨུཔྤཛྫི ཏཱཝདེ;

ཨམྷཱཀཾ ཨནུཀམྤནྟོ, ཨུཔཱགཙྪི ཝིནཱཡཀོ.

‘‘ཨུཔཱགཏཾ མཧཱཝཱིརཾ, སུམེདྷཾ ལོཀནཱཡཀཾ;

ཏིཎསནྠཱརཀཾ ཀཏྭཱ, ལོཀཛེཊྛསྶདཱསཧཾ.

‘‘ཝིཔིནཱཏོ མདྷུཾ གཡ྄ཧ, བུདྡྷསེཊྛསྶདཱསཧཾ;

སམྦུདྡྷོ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ, ཨིདཾ ཝཙནམབྲཝི.

‘‘ཡོ ཏཾ ཨདཱསི མདྷུཾ མེ, པསནྣོ སེཧི པཱཎིབྷི;

ཏམཧཾ ཀིཏྟཡིསྶཱམི, སུཎཱཐ མམ བྷཱསཏོ.

‘‘ཨིམིནཱ མདྷུདཱནེན, ཏིཎསནྠཱརཀེན ཙ;

ཏིཾས ཀཔྤསཧསྶཱནི, དེཝལོཀེ རམིསྶཏི.

‘‘ཏིཾསཀཔྤསཧསྶམྷི, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;

གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཏསྶ དྷམྨེསུ དཱཡཱདོ, ཨོརསོ དྷམྨནིམྨིཏོ;

སབྦཱསཝེ པརིཉྙཱཡ, ནིབྦཱཡིསྶཏིནཱསཝོ.

‘‘དེཝལོཀཱ ཨིདྷཱགནྟྭཱ, མཱཏུཀུཙྪིཾ ཨུཔཱགཏེ;

མདྷུཝསྶཾ པཝསྶིཏྠ, ཚཱདཡཾ མདྷུནཱ མཧིཾ.

‘‘མཡི ནིཀྑནྟམཏྟམྷི, ཀུཙྪིཡཱ ཙ སུདུཏྟརཱ;

ཏཏྲཱཔི མདྷུཝསྶཾ མེ, ཝསྶཏེ ནིཙྩཀཱལིཀཾ.

‘‘ཨགཱརཱ ཨབྷིནིཀྑམྨ, པབྦཛིཾ ཨནགཱརིཡཾ;

ལཱབྷཱི ཨནྣསྶ པཱནསྶ, མདྷུདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘སབྦཀཱམསམིདྡྷོཧཾ, བྷཝིཏྭཱ དེཝམཱནུསེ;

ཏེནེཝ མདྷུདཱནེན, པཏྟོམྷི ཨཱསཝཀྑཡཾ.

‘‘ཝུཊྛམྷི དེཝེ ཙཏུརངྒུལེ ཏིཎེ, སམྤུཔྥིཏེ དྷརཎཱིརུཧེ སཉྪནྣེ;

སུཉྙེ གྷརེ མཎྜཔརུཀྑམཱུལཀེ, ཝསཱམི ནིཙྩཾ སུཁིཏོ ཨནཱསཝོ.

‘‘མཛ྄ཛྷེ མཧནྟེ ཧཱིནེ ཙ, བྷཝེ སབྦེ ཨཏིཀྐམིཾ;

ཨཛྫ མེ ཨཱསཝཱ ཁཱིཎཱ, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ.

‘‘ཏིཾསཀཔྤསཧསྶམྷི, ཡཾ དཱནམདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, མདྷུདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨཡམེཝ ཙ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎགཱཐཱ ཨཧོསཱིཏི.

མཧཱནཱམཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. པཱརཱཔརིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཚཕསྶཱཡཏནེ ཧིཏྭཱཏི ཨཱཡསྨཏོ པཱརཱཔརིཡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ པིཡདསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ནེསཱདཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏསྶ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟསྶ ཝིཙརཎཊྛཱནེ ཨཉྙཏརསྨིཾ ཝནསཎྜེ པིཡདསྶཱི བྷགཝཱ ཏཾ ཨནུགྒཎྷིཏུཾ ནིརོདྷསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ནིསཱིདི. སོ ཙ མིགེ པརིཡེསནྟོ ཏཾ ཋཱནཾ གཏོ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ བྷགཝནྟཾ ཨནྟོ ཀཏྭཱ ཀཏཾ སཱཁཱམཎྜཔཾ པདུམཔུཔྥེཧི ཀཱུཊཱགཱརཱཀཱརེན སཉྪཱདེཏྭཱ ཨུལཱ༹རཾ པཱིཏིསོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདེནྟོ སཏྟཱཧཾ ནམསྶམཱནོ ཨཊྛཱསི. དིཝསེ དིཝསེ ཙ མིལཱཏམིལཱཏཱནི ཨཔནེཏྭཱ ཨབྷིནཝེཧི ཚཱདེསི. སཏྠཱ སཏྟཱཧསྶ ཨཙྩཡེན ནིརོདྷཏོ ཝུཊྛཧིཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཨནུསྶརི. ཏཱཝདེཝ ཨསཱིཏིསཧསྶམཏྟཱ བྷིཀྑཱུ སཏྠཱརཾ པརིཝཱརེསུཾ. ‘‘མདྷུརདྷམྨཀཐཾ སུཎིསྶཱམཱ’’ཏི དེཝཏཱ སནྣིཔཏིཾསུ, མཧཱ སམཱགམོ ཨཧོསི. སཏྠཱ ཨནུམོདནཾ ཀརོནྟོ ཏསྶ དེཝམནུསྶེསུ བྷཱཝིནིཾ སམྤཏྟིཾ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཀབོདྷིཉྩ བྱཱཀརིཏྭཱ པཀྐཱམི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ ཧུཏྭཱ པརཱཔརགོཏྟཏཱཡ པཱརཱཔརིཡོཏི ལདྡྷསམཉྙོ བཧཱུ བྲཱཧྨཎེ མནྟེ ཝཱཙེནྟོ སཏྠུ རཱཛགཧགམནེ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༤༠.༣༥༣-༣༨༥) –

‘‘པིཡདསྶཱི ནཱམ བྷགཝཱ, སཡམྦྷཱུ ལོཀནཱཡཀོ;

ཝིཝེཀཀཱམོ སམྦུདྡྷོ, སམཱདྷིཀུསལོ མུནི.

‘‘ཝནསཎྜཾ སམོགྒཡ྄ཧ, པིཡདསྶཱི མཧཱམུནི;

པཾསུཀཱུལཾ པཏྠརིཏྭཱ, ནིསཱིདི པུརིསུཏྟམོ.

‘‘མིགལུདྡོ པུརེ ཨཱསིཾ, ཨརཉྙེ ཀཱནནེ ཨཧཾ;

པསདཾ མིགམེསནྟོ, ཨཱཧིཎྜཱམི ཨཧཾ ཏདཱ.

‘‘ཏཏྠདྡསཱསིཾ སམྦུདྡྷཾ, ཨོགྷཏིཎྞམནཱསཝཾ;

པུཔྥིཏཾ སཱལརཱཛཾཝ, སཏརཾསིཾཝ ཨུགྒཏཾ.

‘‘དིསྭཱནཧཾ དེཝདེཝཾ, པིཡདསྶིཾ མཧཱཡསཾ;

ཛཱཏསྶརཾ སམོགྒཡ྄ཧ, པདུམཾ ཨཱཧརིཾ ཏདཱ.

‘‘ཨཱཧརིཏྭཱན པདུམཾ, སཏཔཏྟཾ མནོརམཾ;

ཀཱུཊཱགཱརཾ ཀརིཏྭཱན, ཚཱདཡིཾ པདུམེནཧཾ.

‘‘ཨནུཀམྤཀོ ཀཱརུཎིཀོ, པིཡདསྶཱི མཧཱམུནི;

སཏྟརཏྟིནྡིཝཾ བུདྡྷོ, ཀཱུཊཱགཱརེ ཝསཱི ཛིནོ.

‘‘པུརཱཎཾ ཚཌྜཡིཏྭཱན, ནཝེན ཚཱདཡིཾ ཨཧཾ;

ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱན, ཨཊྛཱསིཾ ཏཱཝདེ ཨཧཾ.

‘‘ཝུཊྛཧིཏྭཱ སམཱདྷིམྷཱ, པིཡདསྶཱི མཧཱམུནི;

དིསཾ ཨནུཝིལོཀེནྟོ, ནིསཱིདི ལོཀནཱཡཀོ.

‘‘ཏདཱ སུདསྶནོ ནཱམ, ཨུཔཊྛཱཀོ མཧིདྡྷིཀོ;

ཙིཏྟམཉྙཱཡ བུདྡྷསྶ, པིཡདསྶིསྶ སཏྠུནོ.

‘‘ཨསཱིཏིཡཱ སཧསྶེཧི, བྷིཀྑཱུཧི པརིཝཱརིཏོ;

ཝནནྟེ སུཁམཱསཱིནཾ, ཨུཔེསི ལོཀནཱཡཀཾ.

‘‘ཡཱཝཏཱ ཝནསཎྜམྷི, ཨདྷིཝཏྠཱ ཙ དེཝཏཱ;

བུདྡྷསྶ ཙིཏྟམཉྙཱཡ, སབྦེ སནྣིཔཏུཾ ཏདཱ.

‘‘སམཱགཏེསུ ཡཀྑེསུ, ཀུམྦྷཎྜེ སཧརཀྑསེ;

བྷིཀྑུསངྒྷེ ཙ སམྤཏྟེ, གཱཐཱ པབྱཱཧརཱི ཛིནོ.

‘‘ཐོམཾ སཏྟཱཧཾ པཱུཛེསི, ཨཱཝཱསཉྩ ཨཀཱསི མེ;

ཏམཧཾ ཀིཏྟཡིསྶཱམི, སུཎཱཐ མམ བྷཱསཏོ.

‘‘སུདུདྡསཾ སུནིཔུཎཾ, གམྦྷཱིརཾ སུཔྤཀཱསིཏཾ;

ཉཱཎེན ཀིཏྟཡིསྶཱམི, སུཎཱཐ མམ བྷཱསཏོ.

‘‘ཙཏུདྡསཱནི ཀཔྤཱནི, དེཝརཛྫཾ ཀརིསྶཏི;

ཀཱུཊཱགཱརཾ མཧནྟསྶ, པདྨཔུཔྥེཧི ཚཱདིཏཾ.

‘‘ཨཱཀཱསེ དྷཱརཡིསྶཏི, པུཔྥཀམྨསྶིདཾ ཕལཾ;

ཙཏུབྦཱིསེ ཀཔྤསཏེ, ཝོཀིཎྞཾ སཾསརིསྶཏི.

‘‘ཏཏྠ པུཔྥམཡཾ བྱམྷཾ, ཨཱཀཱསེ དྷཱརཡིསྶཏི;

ཡཐཱ པདུམཔཏྟམྷི, ཏོཡཾ ན ཨུཔལིམྤཏི.

‘‘ཏཐེཝཱིམསྶ ཉཱཎམྷི, ཀིལེསཱ ནོཔལིམྤརེ;

མནསཱ ཝིནིཝཊྚེཏྭཱ, པཉྩ ནཱིཝརཎེ ཨཡཾ.

‘‘ཙིཏྟཾ ཛནེཏྭཱ ནེཀྑམྨེ, ཨགཱརཱ པབྦཛིསྶཏི;

ཏཏོ པུཔྥམཡེ བྱམྷེ, དྷཱརེནྟེ ནིཀྑམིསྶཏི.

‘‘རུཀྑམཱུལེ ཝསནྟསྶ, ནིཔཀསྶ སཏཱིམཏོ;

ཏཏྠ པུཔྥམཡཾ བྱམྷཾ, མཏྠཀེ དྷཱརཡིསྶཏི.

‘‘ཙཱིཝརཾ པིཎྜཔཱཏཉྩ, པཙྩཡཾ སཡནཱསནཾ;

དཏྭཱན བྷིཀྑུསངྒྷསྶ, ནིབྦཱཡིསྶཏིནཱསཝོ.

‘‘ཀཱུཊཱགཱརེན ཙརཏཱ, པབྦཛྫཾ ཨབྷིནིཀྑམིཾ;

རུཀྑམཱུལེ ཝསནྟམྤི, ཀཱུཊཱགཱརཾ དྷརཱིཡཏི.

‘‘ཙཱིཝརེ པིཎྜཔཱཏེ ཙ, ཙེཏནཱ མེ ན ཝིཛྫཏི;

པུཉྙཀམྨེན སཾཡུཏྟོ, ལབྷཱམི པརིནིཊྛིཏཾ.

‘‘གཎནཱཏོ ཨསངྑེཡྻཱ, ཀཔྤཀོཊཱི བཧཱུ མམ;

རིཏྟཀཱ ཏེ ཨཏིཀྐནྟཱ, པམུཏྟཱ ལོཀནཱཡཀཱ.

‘‘ཨཊྛཱརསེ ཀཔྤསཏེ, པིཡདསྶཱི ཝིནཱཡཀོ;

ཏམཧཾ པཡིརུཔཱསིཏྭཱ, ཨིམཾ ཡོནིཾ ཨུཔཱགཏོ.

‘‘ཨིདྷ པསྶཱམི སམྦུདྡྷཾ, ཨནོམཾ ནཱམ ཙཀྑུམཾ;

ཏམཧཾ ཨུཔགནྟྭཱན, པབྦཛིཾ ཨནགཱརིཡཾ.

‘‘དུཀྑསྶནྟཀརོ བུདྡྷོ, མགྒཾ མེ དེསཡཱི ཛིནོ;

ཏསྶ དྷམྨཾ སུཎིཏྭཱན, པཏྟོམྷི ཨཙལཾ པདཾ.

‘‘ཏོསཡིཏྭཱན སམྦུདྡྷཾ, གོཏམཾ སཀྱཔུངྒཝཾ;

སབྦཱསཝེ པརིཉྙཱཡ, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོ.

‘‘ཨཊྛཱརསེ ཀཔྤསཏེ, ཡཾ བུདྡྷམབྷིཔཱུཛཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ སཉྫཱཏསོམནསྶོ ཨུདཱནཝསེན –

༡༡༦.

‘‘ཚཕསྶཱཡཏནེ ཧིཏྭཱ, གུཏྟདྭཱརོ སུསཾཝུཏོ;

ཨགྷམཱུལཾ ཝམིཏྭཱན, པཏྟོ མེ ཨཱསཝཀྑཡོ’’ཏི. – གཱཐཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཚཕསྶཱཡཏནེ ཧིཏྭཱཏི ཙཀྑུསམྥསྶཱདཱིནཾ ཚནྣཾ སམྥསྶཱནཾ ཨུཔྤཏྟིཊྛཱནཏཱཡ ‘‘ཕསྶཱཡཏནཱནཱི’’ཏི ལདྡྷནཱམཱནི ཙཀྑཱདཱིནི ཚ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀཱཡཏནཱནི ཏཔྤཊིབདྡྷསཾཀིལེསཔྤཧཱནཝསེན པཧཱཡ. གུཏྟདྭཱརོ སུསཾཝུཏོཏི ཏཏོ ཨེཝ ཙཀྑུདྭཱརཱདཱིནཾ གུཏྟཏྟཱ, ཏཏྠ པཝཏྟནཀཱནཾ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཱིནཾ པཱཔདྷམྨཱནཾ པཝེསནནིཝཱརཎེན སཏིཀཝཱཊེན སུཊྚུ པིཧིཏཏྟཱ གུཏྟདྭཱརོ སུསཾཝུཏོ. ཨཐ ཝཱ མནཙྪཊྛཱནཾ ཚནྣཾ དྭཱརཱནཾ ཝུཏྟནཡེན རཀྑིཏཏྟཱ གུཏྟདྭཱརོ, ཀཱཡཱདཱིཧི སུཊྛུ སཉྙཏཏྟཱ སུསཾཝུཏོཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨགྷམཱུལཾ ཝམིཏྭཱནཱཏི ཨགྷསྶ ཝཊྚདུཀྑསྶ མཱུལབྷཱུཏཾ ཨཝིཛྫཱབྷཝཏཎྷཱསངྑཱཏཾ དོསཾ, སབྦཾ ཝཱ ཀིལེསདོསཾ ཨརིཡམགྒསངྑཱཏཝམནཡོགཔཱནེན ཨུགྒིརིཏྭཱ སནྟཱནཏོ བཧི ཀཏྭཱ, བཧིཀརཎཧེཏུ ཝཱ. པཏྟོ མེ ཨཱསཝཀྑཡོཏི ཀཱམཱསཝཱདཡོ ཨཱསཝཱ ཨེཏྠ ཁཱིཡནྟི, ཏེསཾ ཝཱ ཁཡེན པཏྟབྦོཏི ཨཱསཝཀྑཡོ, ནིབྦཱནཾ ཨརཧཏྟཉྩ. སོ ཨཱསཝཀྑཡོ པཏྟོ ཨདྷིགཏོཏི ཨུདཱནཝསེན ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི.

པཱརཱཔརིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. ཡསཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

སུཝིལིཏྟོ སུཝསནོཏི ཨཱཡསྨཏོ ཡསཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཱནི པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ སུམེདྷསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ མཧཱནུབྷཱཝོ ནཱགརཱཛཱ ཧུཏྭཱ བུདྡྷཔྤམུཁཾ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཨཏྟནོ བྷཝནཾ ནེཏྭཱ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེསི. བྷགཝནྟཾ མཧགྒྷེན ཏིཙཱིཝརེན ཨཙྪཱདེསི, ཨེཀམེཀཉྩ བྷིཀྑུཾ མཧགྒྷེནེཝ པཙྩེཀདུསྶཡུགེན སབྦེན སམཎཔརིཀྑཱརེན ཨཙྪཱདེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ སིདྡྷཏྠསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ སེཊྛིཔུཏྟོ ཧུཏྭཱ མཧཱབོདྷིམཎྜཾ སཏྟཧི རཏནེཧི པཱུཛེསི. ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཨཀཱསི. ཨེཝཾ སུགཏཱིསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཀཱལེ བཱརཱཎསིཡཾ མཧཱཝིབྷཝསྶ སེཊྛིནོ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, ཡསོ ནཱམ ནཱམེན པརམསུཁུམཱལོ. ‘‘ཏསྶ ཏཡོ པཱསཱདཱ’’ཏི སབྦཾ ཁནྡྷཀེ (མཧཱཝ. ༢༥) ཨཱགཏནཡེན ཝེདིཏབྦཾ.

སོ པུབྦཧེཏུནཱ ཙོདིཡམཱནོ རཏྟིབྷཱགེ ནིདྡཱབྷིབྷཱུཏསྶ པརིཛནསྶ ཝིཔྤཀཱརཾ དིསྭཱ སཉྫཱཏསཾཝེགོ སུཝཎྞཔཱདུཀཱརཱུལ༹ྷོཝ གེཧཏོ ནིགྒཏོ དེཝཏཱཝིཝཊེན ནགརདྭཱརེན ནིཀྑམིཏྭཱ ཨིསིཔཏནསམཱིཔཾ གཏོ ‘‘ཨུཔདྡུཏཾ ཝཏ, བྷོ, ཨུཔསྶཊྛཾ ཝཏ, བྷོ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེན སམཡེན བྷགཝཏཱ ཨིསིཔཏནེ ཝིཧརནྟེན ཏསྶེཝ ཨནུགྒཎྷནཏྠཾ ཨབྦྷོཀཱསེ ཙངྐམནྟེན ‘‘ཨེཧི, ཡས, ཨིདཾ ཨནུཔདྡུཏཾ, ཨིདཾ ཨནུཔསྶཊྛ’’ནྟི ཝུཏྟོ, ‘‘ཨནུཔདྡུཏཾ ཨནུཔསྶཊྛཾ ཀིར ཨཏྠཱི’’ཏི སོམནསྶཛཱཏོ སུཝཎྞཔཱདུཀཱ ཨོརུཡ྄ཧ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ སཏྠཱརཱ ཨནུཔུབྦིཀཐཾ ཀཐེཏྭཱ སཙྩདེསནཱཡ ཀཏཱཡ སཙྩཔརིཡོསཱནེ སོཏཱཔནྣོ ཧུཏྭཱ གཝེསནཏྠཾ ཨཱགཏསྶ པིཏུ བྷགཝཏཱ སཙྩདེསནཱཡ ཀརིཡམཱནཱཡ ཨརཧཏྟཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༤༠.༤༥༦-༤༨༣) –

‘‘མཧཱསམུདྡཾ ཨོགྒཡ྄ཧ, བྷཝནཾ མེ སུནིམྨིཏཾ;

སུནིམྨིཏཱ པོཀྑརཎཱི, ཙཀྐཝཱཀཔཀཱུཛིཏཱ.

‘‘མནྡཱལཀེཧི སཉྪནྣཱ, པདུམུཔྤལཀེཧི ཙ;

ནདཱི ཙ སནྡཏེ ཏཏྠ, སུཔཏིཏྠཱ མནོརམཱ.

‘‘མཙྪཀཙྪཔསཉྪནྣཱ, ནཱནཱདིཛསམོཏྠཏཱ;

མཡཱུརཀོཉྩཱབྷིརུདཱ, ཀོཀིལཱདཱིཧི ཝགྒུཧི.

‘‘པཱརེཝཏཱ རཝིཧཾསཱ ཙ, ཙཀྐཝཱཀཱ ནདཱིཙརཱ;

དིནྡིབྷཱ སཱལི༹ཀཱ ཙེཏྠ, པམྨཀཱ ཛཱིཝཛཱིཝཀཱ.

‘‘ཧཾསཱ ཀོཉྩཱཔི ནདིཏཱ, ཀོསིཡཱ པིངྒལཱ བཧཱུ;

སཏྟརཏནསམྤནྣཱ, མཎིམུཏྟིཀཝཱལུཀཱ.

‘‘སབྦསོཎྞམཡཱ རུཀྑཱ, ནཱནཱགནྡྷསམེརིཏཱ;

ཨུཛྫོཏེནྟི དིཝཱརཏྟིཾ, བྷཝནཾ སབྦཀཱལིཀཾ.

‘‘སཊྛིཏཱུརིཡསཧསྶཱནི, སཱཡཾ པཱཏོ པཝཛྫརེ;

སོལ༹སིཏྠིསཧསྶཱནི, པརིཝཱརེནྟི མཾ སདཱ.

‘‘ཨབྷིནིཀྑམྨ བྷཝནཱ, སུམེདྷཾ ལོཀནཱཡཀཾ;

པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, ཝནྡཡིཾ ཏཾ མཧཱཡསཾ.

‘‘སམྦུདྡྷཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ, སསངྒྷཾ ཏཾ ནིམནྟཡིཾ;

ཨདྷིཝཱསེསི སོ དྷཱིརོ, སུམེདྷོ ལོཀནཱཡཀོ.

‘‘མམ དྷམྨཀཐཾ ཀཏྭཱ, ཨུཡྻོཛེསི མཧཱམུནི;

སམྦུདྡྷཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ, བྷཝནཾ མེ ཨུཔཱགམིཾ.

‘‘ཨཱམནྟཡིཾ པརིཛནཾ, སབྦེ སནྣིཔཏཱཐ ཝོ;

པུབྦཎྷསམཡཾ བུདྡྷོ, བྷཝནཾ ཨཱགམིསྶཏི.

‘‘ལཱབྷཱ ཨམྷཾ སུལདྡྷཾ ནོ, ཡེ ཝསཱམ ཏཝནྟིཀེ;

མཡམྤི བུདྡྷསེཊྛསྶ, པཱུཛཾ ཀསྶཱམ སཏྠུནོ.

‘‘ཨནྣཾ པཱནཾ པཊྛཔེཏྭཱ, ཀཱལཾ ཨཱརོཙཡིཾ ཨཧཾ;

ཝསཱིསཏསཧསྶེཧི, ཨུཔེསི ལོཀནཱཡཀོ.

‘‘པཉྩངྒིཀེཧི ཏཱུརིཡེཧི, པཙྩུགྒམནམཀཱསཧཾ;

སབྦསོཎྞམཡེ པཱིཋེ, ནིསཱིདི པུརིསུཏྟམོ.

‘‘ཨུཔརིཙྪདནཾ ཨཱསི, སབྦསོཎྞམཡཾ ཏདཱ;

བཱིཛནིཡོ པཝཱཡནྟི, བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཨནྟརེ.

‘‘པཧཱུཏེནནྣཔཱནེན, བྷིཀྑུསངྒྷམཏཔྤཡིཾ;

པཙྩེཀདུསྶཡུགལེ༹, བྷིཀྑུསངྒྷསྶདཱསཧཾ.

‘‘ཡཾ ཝདནྟི སུམེདྷོཏི, ལོཀཱཧུཏིཔཊིགྒཧཾ;

བྷིཀྑུསངྒྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསཐ.

‘‘ཡོ མེ ཨནྣེན པཱནེན, སབྦེ ཨིམེ ཙ ཏཔྤཡིཾ;

ཏམཧཾ ཀིཏྟཡིསྶཱམི, སུཎཱཐ མམ བྷཱསཏོ.

‘‘ཨཊྛཱརསེ ཀཔྤསཏེ, དེཝལོཀེ རམིསྶཏི;

སཧསྶཀྑཏྟུཾ རཱཛཱ ཙ, ཙཀྐཝཏྟཱི བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཨུཔཔཛྫཏི ཡཾ ཡོནིཾ, དེཝཏྟཾ ཨཐ མཱནུསཾ;

སབྦདཱ སབྦསོཝཎྞཾ, ཚདནཾ དྷཱརཡིསྶཏི.

‘‘ཏིཾསཀཔྤསཧསྶམྷི, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;

གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཏསྶ དྷམྨེསུ དཱཡཱདོ, ཨོརསོ དྷམྨནིམྨིཏོ;

སབྦཱསཝེ པརིཉྙཱཡ, ནིབྦཱཡིསྶཏིནཱསཝོ.

‘‘བྷིཀྑུསངྒྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ, སཱིཧནཱདཾ ནདིསྶཏི;

ཙིཏཀེ ཚཏྟཾ དྷཱརེནྟི, ཧེཊྛཱ ཚཏྟམྷི ཌཡ྄ཧཐ.

‘‘སཱམཉྙཾ མེ ཨནུཔྤཏྟཾ, ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡཱ;

མཎྜཔེ རུཀྑམཱུལེ ཝཱ, སནྟཱཔོ མེ ན ཝིཛྫཏི.

‘‘ཏིཾསཀཔྤསཧསྶམྷི, ཡཾ དཱནམདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, སབྦདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨཐ བྷགཝཱ ཨཱཡསྨནྟཾ ཡསཾ དཀྑིཎཾ བཱཧུཾ པསཱརེཏྭཱ ‘‘ཨེཧི བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཨཱཧ. ཝཙནསམནནྟརམེཝ དྭངྒུལམཏྟཀེསམསྶུ ཨཊྛཔརིཀྑཱརདྷརོ ཝསྶསཊྛིཀཏྠེརོ ཝིཡ ཨཧོསི. སོ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཨུདཱནེནྟོ ཨེཧིབྷིཀྑུབྷཱཝཔྤཏྟིཏོ པུརིམཱཝཏྠཝསེན –

༡༡༧.

‘‘སུཝིལིཏྟོ སུཝསནོ, སབྦཱབྷརཎབྷཱུསིཏོ;

ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨཛ྄ཛྷགམིཾ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི. – གཱཐཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ སུཝིལིཏྟོཏི སུནྡརེན ཀུངྐུམཙནྡནཱནུལེཔནེན ཝིལིཏྟགཏྟོ. སུཝསནོཏི སུཊྛུ མཧགྒྷཀཱསིཀཝཏྠཝསནོ. སབྦཱབྷརཎབྷཱུསིཏོཏི སཱིསཱུཔགཱདཱིཧི སབྦེཧི ཨཱབྷརཎེཧི ཨལངྐཏོ. ཨཛ྄ཛྷགམིནྟི ཨདྷིགཙྪིཾ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

ཡསཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. ཀིམིལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨབྷིསཏྟོཝ ནིཔཏཏཱིཏི ཨཱཡསྨཏོ ཀིམིལཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཀརོནྟོ ཀཀུསནྡྷསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ པརིནིབྦུཏེ སཏྠརི ཏསྶ དྷཱཏུཡོ ཨུདྡིསྶ སལ༹ལམཱལཱཧི མཎྜཔཱཀཱརེན པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན ཏཱཝཏིཾསེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀཔིལཝཏྠུནགརེ སཱཀིཡརཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟི, ཀིམིལོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ བྷོགསམྤཏྟིཡཱ སམྤནྣོ ཝིཧརཏི. ཏསྶ ཉཱཎཔརིཔཱཀཾ དིསྭཱ སཾཝེགཛནནཏྠཾ ཨནུཔིཡཱཡཾ ཝིཧརནྟོ སཏྠཱ པཋམཡོབྦནེ ཋིཏཾ དསྶནཱིཡཾ ཨིཏྠིརཱུཔཾ ཨབྷིནིམྨིནིཏྭཱ པུརཏོ དསྶེཏྭཱ པུན ཨནུཀྐམེན ཡཐཱ ཛརཱརོགཝིཔཏྟཱིཧི ཨབྷིབྷཱུཏཱ དིསྶཏི, ཏཐཱ ཨཀཱསི. ཏཾ དིསྭཱ ཀིམིལཀུམཱརོ ཨཏིཝིཡ སཾཝེགཾ པཀཱསེནྟོ –

༡༡༨.

‘‘ཨབྷིསཏྟོཝ ནིཔཏཏི ཝཡོ, རཱུཔཾ ཨཉྙམིཝ ཏཐེཝ སནྟཾ;

ཏསྶེཝ སཏོ ཨཝིཔྤཝསཏོ, ཨཉྙསྶེཝ སརཱམི ཨཏྟཱན’’ནྟི. –

གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨབྷིསཏྟོཝཱཏི ‘‘ཏྭཾ སཱིགྷཾ གཙྪ མཱ ཏིཊྛཱ’’ཏི དེཝེཧི ཨནུསིཊྛོ ཨཱཎཏྟོ ཝིཡ. ‘‘ཨབྷིསཊྛོ ཝཱ’’ཏིཔི པཱཋོ, ‘‘ཏྭཾ ལཧུཾ གཙྪཱ’’ཏི ཀེནཙི ཨབྷིལཱསཱཔིཏོ ཝིཡཱཏི ཨཏྠོ. ནིཔཏཏཱིཏི ཨཏིཔཏཏི ཨབྷིདྷཱཝཏི ན ཏིཊྛཏི, ཁཎེ ཁཎེ ཁཡཝཡཾ པཱཔུཎཱཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཝཡོཏི བཱལྱཡོབྦནཱདིཀོ སརཱིརསྶ ཨཝཏྠཱཝིསེསོ. ཨིདྷ པནསྶ ཡོབྦཉྙཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ, ཏཾ ཧིསྶ ཨབྷིཔཏནྟཾ ཁཱིཡནྟཾ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛིཏཾ. རཱུཔནྟི རཱུཔསམྤདཱཏི ཝདཏི. རཱུཔནྟི པན སརཱིརཾ ‘‘ཨཊྛིཉྩ པཊིཙྩ ནྷཱརུཉྩ པཊིཙྩ མཾསཉྩ པཊིཙྩ ཨཱཀཱསོ པརིཝཱརིཏོ རཱུཔཾཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༣༠༦) ཝིཡ. ཨཉྙམིཝ ཏཐེཝ སནྟནྟི ཨིདཾ རཱུཔཾ ཡཱདིསཾ, སཡཾ ཏཐེཝ ཏེནེཝཱཀཱརེན སནྟཾ ཝིཛྫམཱནཾ ཨཉྙཾ ཝིཡ མཡ྄ཧཾ ཨུཔཊྛཱཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ‘‘ཏདེཝ སནྟ’’ནྟི ཙ ཀེཙི པཋནྟི. ཏསྶེཝ སཏོཏི ཏསྶེཝ མེ ཨནཉྙསྶ སཏོ སམཱནསྶ. ཨཝིཔྤཝསཏོཏི ན ཝིཔྤཝསནྟསྶ, ཙིརཝིཔྤཝཱསེན ཧི སཏོ ཨནཉྙམྤི ཨཉྙཾ ཝིཡ ཨུཔཊྛཱཏི ཨིདམྤི ཨིདྷ ནཏྠཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨཉྙསྶེཝ སརཱམི ཨཏྟཱནནྟི ཨིམཾ མམ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཨཉྙསྶ སཏྟསྶ ཝིཡ སརཱམི ཨུཔདྷཱརེམི སཉྫཱནཱམཱིཏི ཨཏྠོ. ཏསྶེཝཾ ཨནིཙྩཏཾ མནསི ཀརོནྟསྶ དལ༹ྷཏརོ སཾཝེགོ ཨུདཔཱདི, སོ སཾཝེགཛཱཏོ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༦.༤༢-༤༨) –

‘‘ནིབྦུཏེ ཀཀུསནྡྷམྷི, བྲཱཧྨཎམྷི ཝུསཱིམཏི;

གཧེཏྭཱ སལ༹ལཾ མཱལཾ, མཎྜཔཾ ཀཱརཡིཾ ཨཧཾ.

‘‘ཏཱཝཏིཾསཾ གཏོ སནྟོ, ལབྷིམྷ བྱམྷམུཏྟམཾ;

ཨཉྙེ དེཝེཏིརོཙཱམི, པུཉྙཀམྨསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘དིཝཱ ཝཱ ཡདི ཝཱ རཏྟིཾ, ཙངྐམནྟོ ཋིཏོ ཙཧཾ;

ཚནྣོ སལ༹ལཔུཔྥེཧི, པུཉྙཀམྨསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨིམསྨིཾཡེཝ ཀཔྤམྷི, ཡཾ བུདྡྷམབྷིཔཱུཛཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱཔི ཐེརོ ཨཏྟནོ པུརིམུཔྤནྣཾ ཨནིཙྩཏཱམནསིཀཱརཾ ཝིབྷཱཝེནྟོ ཏམེཝ གཱཐཾ པཙྩུདཱཧཱསི. ཏེནེཏཾ ཨིམསྶ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎམྤི ཨཧོསི.

ཀིམིལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. ཝཛྫིཔུཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

རུཀྑམཱུལགཧནཾ པསཀྐིཡཱཏི ཨཱཡསྨཏོ ཝཛྫིཔུཏྟཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ པུཉྙཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཙཏུནཝུཏེ ཀཔྤེ ཨེཀཾ པཙྩེཀསམྦུདྡྷཾ བྷིཀྑཱཡ གཙྪནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཀདལིཕལཱནི ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཝེསཱལིཡཾ ལིཙྪཝིརཱཛཔུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, ཝཛྫིརཱཛཔུཏྟཏྟཱ ཝཛྫིཔུཏྟོཏྭེཝ ཙསྶ སམཉྙཱ ཨཧོསི. སོ དཧརོ ཧུཏྭཱ ཧཏྠིསིཀྑཱདིསིཀྑནཀཱལེཔི ཧེཏུསམྤནྣཏཱཡ ནིསྶརཎཛ྄ཛྷཱསཡོཝ ཧུཏྭཱ ཝིཙརནྟོ སཏྠུ དྷམྨདེསནཱཀཱལེ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ པརིསཔརིཡནྟེ ནིསིནྣོ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ སཏྠུ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༡.༥༧-༦༢) –

‘‘སཧསྶརཾསཱི བྷགཝཱ, སཡམྦྷཱུ ཨཔརཱཛིཏོ;

ཝིཝེཀཱ ཝུཊྛཧིཏྭཱན, གོཙརཱཡཱབྷིནིཀྑམི.

‘‘ཕལཧཏྠོ ཨཧཾ དིསྭཱ, ཨུཔགཙྪིཾ ནརཱསབྷཾ;

པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, ཨཝཊཾ ཨདདིཾ ཕལཾ.

‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཕལཾ ཨདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཚལ༹བྷིཉྙོ པན ཧུཏྭཱ ཨཔརབྷཱགེ ཨཙིརཔརིནིབྦུཏེ སཏྠརི དྷམྨཾ སངྒཱཡིཏུཾ སངྐེཏཾ ཀཏྭཱ མཧཱཐེརེསུ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིཧརནྟེསུ ཨེཀདིཝསཾ ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ སེཁཾཡེཝ སམཱནཾ མཧཏིཡཱ པརིསཱཡ པརིཝུཏཾ དྷམྨཾ དེསེནྟཾ དིསྭཱ ཏསྶ ཨུཔརིམགྒཱདྷིགམཱཡ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེནྟོ –

༡༡༩.

‘‘རུཀྑམཱུལགཧནཾ པསཀྐིཡ, ནིབྦཱནཾ ཧདཡསྨིཾ ཨོཔིཡ;

ཛྷཱཡ གོཏམ མཱ ཙ པམཱདོ, ཀིཾ ཏེ བིལི༹བིལི༹ཀཱ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི. –

གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ རུཀྑམཱུལགཧནནྟི རུཀྑམཱུལབྷཱུཏཾ གཧནཾ, གཧནཉྷི ཨཏྠི, ན རུཀྑམཱུལཾ, རུཀྑམཱུལཉྩ ཨཏྠི, ན གཧནཾ, ཏེསུ རུཀྑམཱུལགྒཧཎེན ཋཱནསྶ ཚཱཡཱསམྤནྣཏཱཡ ཝཱཏཱཏཔཔརིསྶཡཱབྷཱཝཾ དསྶེཏི. གཧནགྒཧཎེན ནིཝཱཏབྷཱཝེན ཝཱཏཔརིསྶཡཱབྷཱཝཾ ཛནསམྦཱདྷཱབྷཱཝཉྩ དསྶེཏི, ཏདུབྷཡེན ཙ བྷཱཝནཱཡོགྱཏཾ. པསཀྐིཡཱཏི ཨུཔགནྟྭཱ. ནིབྦཱནཾ ཧདཡསྨིཾ ཨོཔིཡཱཏི ‘‘ཨེཝཾ མཡཱ པཊིཔཛྫིཏྭཱ ནིབྦཱནཾ ཨདྷིགནྟབྦ’’ནྟི ནིབྦུཏིཾ ཧདཡེ ཋཔེཏྭཱ ཙིཏྟེ ཀརིཏྭཱ. ཛྷཱཡཱཏི ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནེན ཛྷཱཡ, ཝིཔསྶནཱབྷཱཝནཱསཧིཏཾ མགྒབྷཱཝནཾ བྷཱཝེཧི. གོཏམཱཏི དྷམྨབྷཎྜཱགཱརིཀཾ གོཏྟེན ཨཱལཔཏི. མཱ ཙ པམཱདོཏི ཨདྷིཀུསལེསུ དྷམྨེསུ མཱ པམཱདཾ ཨཱཔཛྫི. ཨིདཱནི ཡཱདིསོ ཐེརསྶ པམཱདོ, ཏཾ པཊིཀྑེཔཝསེན དསྶེནྟོ ‘‘ཀིཾ ཏེ བིལི༹བིལི༹ཀཱ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏྠ བིལི༹བིལི༹ཀཱཏི ཝིལི༹ཝིལི༹ཀིརིཡཱ, བིལི༹བིལཱི༹ཏི སདྡཔཝཏྟི ཡཐཱ ནིརཏྠཀཱ, ཨེཝཾ བིལི༹བིལི༹ཀཱསདིསཱ ཛནཔཉྙཏྟི ཀིཾ ཏེ ཀརིསྶཏི ཀཱིདིསཾ ཨཏྠཾ ཏུཡ྄ཧཾ སཱདྷེཏི, ཏསྨཱ ཛནཔཉྙཏྟིཾ པཧཱཡ སདཏྠཔསུཏོ ཧོཧཱིཏི ཨོཝཱདཾ ཨདཱསི.

ཏཾ སུཏྭཱ ཨཉྙེཧི ཝུཏྟཝིསགནྡྷཝཱཡནཝཙནེན སཾཝེགཛཱཏོ བཧུདེཝ རཏྟིཾ ཙངྐམེན ཝཱིཏིནཱམེནྟོ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ སེནཱསནཾ པཝིསིཏྭཱ མཉྩཀེ ནིཔནྣམཏྟོཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི.

ཝཛྫིཔུཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. ཨིསིདཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

པཉྩཀྑནྡྷཱ པརིཉྙཱཏཱཏི ཨཱཡསྨཏོ ཨིསིདཏྟཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ པུཉྙཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ བྷགཝནྟཾ རཐིཡཾ གཙྪནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ མདྷུརཾ ཨཱམོདཕལཾ ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཨཝནྟིརཊྛེ ཝཌྜྷགཱམེ ཨཉྙཏརསྶ སཏྠཝཱཧསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, ཨིསིདཏྟོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ མཙྪིཀཱསཎྜེ ཙིཏྟསྶ གཧཔཏིནོ ཨདིཊྛསཧཱཡོ ཧུཏྭཱ ཏེན བུདྡྷགུཎེ ལིཁིཏྭཱ པེསིཏསཱསནཾ པཊིལབྷིཏྭཱ སཱསནེ སཉྫཱཏཔྤསཱདོ ཐེརསྶ མཧཱཀཙྩཱནསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷིཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༡.༨༠-༨༤) –

‘‘སུཝཎྞཝཎྞཾ སམྦུདྡྷཾ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧཾ;

རཐིཡཾ པཊིཔཛྫནྟཾ, ཨཱམོདམདདིཾ ཕལཾ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཕལཾ ཨདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཚལ༹བྷིཉྙོ པན ཧུཏྭཱ ‘‘བུདྡྷུཔཊྛཱནཾ གམིསྶཱམཱི’’ཏི ཐེརཾ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ ཨནུཀྐམེན མཛ྄ཛྷིམདེསཾ གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ, ‘‘ཀཙྩི, བྷིཀྑུ, ཁམནཱིཡཾ, ཀཙྩི ཡཱཔནཱིཡ’’ནྟིཨཱདིནཱ སཏྠཱརཱ ཀཏཔཊིསནྠཱརོ པཊིཝཙནམུཁེན, ‘‘བྷགཝཱ ཏུམྷཱཀཾ སཱསནཾ ཨུཔགཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ མཡ྄ཧཾ སབྦདུཀྑཾ ཨཔགཏཾ, སབྦོ པརིསྶཡོ ཝཱུཔསནྟོ’’ཏི པཝེདནཝསེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༡༢༠.

‘‘པཉྩཀྑནྡྷཱ པརིཉྙཱཏཱ, ཏིཊྛནྟི ཚིནྣམཱུལཀཱ;

དུཀྑཀྑཡོ ཨནུཔྤཏྟོ, པཏྟོ མེ ཨཱསཝཀྑཡོ’’ཏི. – གཱཐཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ པཉྩཀྑནྡྷཱ པརིཉྙཱཏཱཏི པཉྩཔི མེ ཨུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ ཝིཔསྶནཱཔཉྙཱསཧིཏཱཡ མགྒཔཉྙཱཡ ‘‘ཨིདཾ དུཀྑཾ, ཨེཏྟཀཾ དུཀྑཾ, ན ཨིཏོ བྷིཡྻོ’’ཏི སབྦསོ པརིཙྪིཛྫ ཉཱཏཱ, ན ཏེསུ ཀིཉྩིཔི པརིཉྙཱཏབྦཾ ཨཏྠཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏིཊྛནྟི ཚིནྣམཱུལཀཱཏི སབྦསོ པརིཉྙཱཏཏྟཱ ཨེཝ ཏེསཾ ཨཝིཛྫཱཏཎྷཱདིཀསྶ མཱུལསྶ སམུཙྪིནྣཏྟཱ ཨརིཡམགྒེན པཧཱིནཏྟཱ ཡཱཝཙརིམཙིཏྟནིརོདྷཱ ཏེ ཏིཊྛནྟི. དུཀྑཀྑཡོ ཨནུཔྤཏྟོཏི ཚིནྣམཱུལཀཏྟཱཡེཝ ཙ ནེསཾ ཝཊྚདུཀྑསྶ ཁཡོ པརིཀྑཡོ ཨནུཔྤཏྟོ, ནིབྦཱནཾ ཨདྷིགཏཾ. པཏྟོ མེ ཨཱསཝཀྑཡོཏི ཀཱམཱསཝཱདཱིནཾ སབྦེསཾ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡནྟེ ཨབྷིགནྟབྦཏཱཡ ‘‘ཨཱསཝཀྑཡོ’’ཏི ལདྡྷནཱམཾ ཨརཧཏྟཾ པཏྟཾ པཊིལདྡྷནྟི ཨཏྠོ. ཀེཙི པན ཨནྟིམཱཡཾ སམུསྶཡོ’’ཏི པཋནྟི. ནིབྦཱནསྶ ཨདྷིགཏཏྟཱཡེཝ ཨཡཾ མམ སམུསྶཡོ ཨཏྟབྷཱཝོ ཨནྟིམོ སབྦཔཙྪིམཀོ, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོཏི ཨཏྠོ. ཡཾ པན ཏཏྠ ཏཏྠ ཨཝུཏྟཾ, ཏཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡཏྟཱ ཨུཏྟཱནཾཡེཝཱཏི.

ཨིསིདཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

དྭཱདསམཝགྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིཊྛིཏཱ ཙ པརམཏྠདཱིཔནིཡཾ ཐེརགཱཐཱཝཎྞནཱཡཾ

ཝཱིསཱདྷིཀསཏཏྠེརགཱཐཱཔཊིམཎྜིཏསྶ ཨེཀཀནིཔཱཏསྶ

ཨཏྠཝཎྞནཱ.

༢. དུཀནིཔཱཏོ

༡. པཋམཝགྒོ

༡. ཨུཏྟརཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

དུཀནིཔཱཏེ ནཏྠི ཀོཙི བྷཝོ ནིཙྩོཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཨུཏྟརཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ པུཉྙཾ ཨུཔཙིནནྟོ སུམེདྷསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཝིཛྫཱདྷརོ ཧུཏྭཱ ཨཱཀཱསེན ཝིཙརཏི. ཏེན ཙ སམཡེན སཏྠཱ ཏསྶ ཨནུགྒཎྷནཏྠཾ ཝནནྟརེ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ ནིསཱིདི ཚབྦཎྞབུདྡྷརཾསིཡོ ཝིསྶཛྫེནྟོ. སོ ཨནྟལིཀྑེན གཙྪནྟོ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པསནྣཙིཏྟོ ཨཱཀཱསཏོ ཨོརུཡ྄ཧ སུཝིསུདྡྷེཧི ཝིཔུལེཧི ཀཎིཀཱརཔུཔྥེཧི བྷགཝནྟཾ པཱུཛེསི, པུཔྥཱནི བུདྡྷཱནུབྷཱཝེན སཏྠུ ཨུཔརི ཚཏྟཱཀཱརེན ཨཊྛཾསུ, སོ ཏེན བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ པསནྣཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ ཨཔརབྷཱགེ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ ཏཱཝཏིཾསེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨུལཱ༹རཾ དིབྦསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝནྟོ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཏཏྠ ཋཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལཔུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, ཨུཏྟརོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ བྲཱཧྨཎཝིཛྫཱསུ ནིཔྥཏྟིཾ གནྟྭཱ ཛཱཏིཡཱ རཱུཔེན ཝིཛྫཱཡ ཝཡེན སཱིལཱཙཱརེན ཙ ལོཀསྶ སམྦྷཱཝནཱིཡོ ཛཱཏོ. ཏསྶ ཏཾ སམྤཏྟིཾ དིསྭཱ ཝསྶཀཱརོ མགདྷམཧཱམཏྟོ ཨཏྟནོ དྷཱིཏརཾ དཱཏུཀཱམོ ཧུཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨདྷིཔྤཱཡཾ པཝེདེསི. སོ ནིསྶརཎཛ྄ཛྷཱསཡཏཱཡ ཏཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཀཱལེན ཀཱལཾ དྷམྨསེནཱཔཏིཾ པཡིརུཔཱསནྟོ ཏསྶ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝཏྟསམྤནྣོ ཧུཏྭཱ ཐེརཾ ཨུཔཊྛཧཏི.

ཏེན ཙ སམཡེན ཐེརསྶ ཨཉྙཏརོ ཨཱབཱདྷོ ཨུཔྤནྣོ, ཏསྶ བྷེསཛྫཏྠཱཡ ཨུཏྟརོ སཱམཎེརོ པཱཏོཝ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཝིཧཱརཏོ ནིཀྑནྟོ ཨནྟརཱམགྒེ ཏལཱ༹ཀསྶ ཏཱིརེ པཏྟཾ ཋཔེཏྭཱ ཨུདཀསམཱིཔཾ གནྟྭཱ མུཁཾ དྷོཝཏི. ཨཐ ཨཉྙཏརོ ཨུམངྒཙོརོ ཨཱརཀྑཔུརིསེཧི ཨནུབདྡྷོ ཨགྒདྭཱརེནེཝ ནགརཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ པལཱཡནྟོ ཨཏྟནཱ གཧིཏཾ རཏནབྷཎྜིཀཾ སཱམཎེརསྶ པཏྟེ པཀྑིཔིཏྭཱ པལཱཡི. སཱམཎེརོ པཏྟསམཱིཔཾ ཨུཔགཏོ. ཙོརཾ ཨནུབནྡྷནྟཱ རཱཛཔུརིསཱ སཱམཎེརསྶ པཏྟེ བྷཎྜིཀཾ དིསྭཱ, ‘‘ཨཡཾ ཙོརོ, ཨིམིནཱ ཙོརིཡཾ ཀཏ’’ནྟི སཱམཎེརཾ པཙྪཱབཱཧཾ བནྡྷིཏྭཱ ཝསྶཀཱརསྶ བྲཱཧྨཎསྶ དསྶེསུཾ. ཝསྶཀཱརོ ཙ ཏདཱ རཉྙོ ཝིནིཙྪཡེ ནིཡུཏྟོ ཧུཏྭཱ ཚེཛྫབྷེཛྫཾ ཨནུསཱསཏི. སོ ‘‘པུབྦེ མམ ཝཙནཾ ནཱདིཡི, སུདྡྷཔཱསཎྜིཡེསུ པབྦཛཱི’’ཏི ཙ བདྡྷཱགྷཱཏཏྟཱ ཀམྨཾ ཨསོདྷེཏྭཱཝ ཛཱིཝནྟམེཝ ཏཾ སཱུལེ ཨུཏྟཱསེསི.

ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཉཱཎཔརིཔཱཀཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཏཾ ཋཱནཾ གནྟྭཱ ཝིཔྥུརནྟཧཏྠནཁམཎིམཡཱུཁསམྦྷིནྣསིཏཱབྷཏཱཡ པགྒྷརནྟཛཱཏིཧིངྒུལཀསུཝཎྞརསདྷཱརཾ ཝིཡ ཛཱལཱགུཎྛིཏམུདུཏལུནདཱིགྷངྒུལིཧཏྠཾ ཨུཏྟརསྶ སཱིསེ ཋཔེཏྭཱ, ‘‘ཨུཏྟར, ཨིདཾ ཏེ པུརིམཀམྨསྶ ཕལཾ ཨུཔྤནྣཾ, ཏཏྠ ཏཡཱ པཙྩཝེཀྑཎབལེན ཨདྷིཝཱསནཱ ཀཱཏབྦཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱནུརཱུཔཾ དྷམྨཾ དེསེསི. ཨུཏྟརོ ཨམཏཱབྷིསེཀསདིསེན སཏྠུ ཧཏྠསམྥསྶེན སཉྫཱཏཔྤསཱདསོམནསྶཏཱཡ ཨུལཱ༹རཾ པཱིཏིཔཱམོཛྫཾ པཊིལབྷིཏྭཱ ཡཐཱཔརིཙིཏཾ ཝིཔསྶནཱམགྒཾ སམཱརཱུལ༹ྷོ ཉཱཎསྶ པརིཔཱཀཾ གཏཏྟཱ སཏྠུ ཙ དེསནཱཝིལཱསེན ཏཱཝདེཝ མགྒཔཊིཔཱཊིཡཱ སབྦཀིལེསེ ཁེཔེཏྭཱ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༦.༥༥-༩༢) –

‘‘སུམེདྷོ ནཱམ སམྦུདྡྷོ, བཱཏྟིཾསཝརལཀྑཎོ;

ཝིཝེཀཀཱམོ བྷགཝཱ, ཧིམཝནྟམུཔཱགམི.

‘‘ཨཛ྄ཛྷོགཱཧེཏྭཱ ཧིམཝནྟཾ, ཨགྒོ ཀཱརུཎིཀོ མུནི;

པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱན, ནིསཱིདི པརིསུཏྟམོ.

‘‘ཝིཛྫཱདྷརོ ཏདཱ ཨཱསིཾ, ཨནྟལིཀྑཙརོ ཨཧཾ;

ཏིསཱུལཾ སུགཏཾ གཡ྄ཧ, གཙྪཱམི ཨམྦརེ ཏདཱ.

‘‘པབྦཏགྒེ ཡཐཱ ཨགྒི, པུཎྞམཱཡེཝ ཙནྡིམཱ;

ཝནཾ ཨོབྷཱསཏེ བུདྡྷོ, སཱལརཱཛཱཝ ཕུལླིཏོ.

‘‘ཝནགྒཱ ནིཀྑམིཏྭཱན, བུདྡྷརཾསཱིབྷིདྷཱཝརེ;

ནལ༹གྒིཝཎྞསངྐཱསཱ, དིསྭཱ ཙིཏྟཾ པསཱདཡིཾ.

‘‘ཝིཙིནཾ ཨདྡསཾ པུཔྥཾ, ཀཎིཀཱརཾ དེཝགནྡྷིཀཾ;

ཏཱིཎི པུཔྥཱནི ཨཱདཱཡ, བུདྡྷསེཊྛམཔཱུཛཡིཾ.

‘‘བུདྡྷསྶ ཨཱནུབྷཱཝེན, ཏཱིཎི པུཔྥཱནི མེ ཏདཱ;

ཨུདྡྷཾཝཎྚཱ ཨདྷོཔཏྟཱ, ཚཱཡཾ ཀུབྦནྟི སཏྠུནོ.

‘‘ཏེན ཀམྨེན སུཀཏེན, ཙེཏནཱཔཎིདྷཱིཧི ཙ;

ཛཧིཏྭཱ མཱནུསཾ དེཧཾ, ཏཱཝཏིཾསམགཙྪཧཾ.

‘‘ཏཏྠ མེ སུཀཏཾ བྱམྷཾ, ཀཎིཀཱརཱིཏི ཉཱཡཏི;

སཊྛིཡོཛནམུབྦེདྷཾ, ཏིཾསཡོཛནཝིཏྠཏཾ.

‘‘སཧསྶཀཎྜཾ སཏབྷེཎྜུ, དྷཛཱལུ ཧརིཏཱམཡཾ;

སཏསཧསྶནིཡྻཱུཧཱ, བྱམྷེ པཱཏུབྷཝིཾསུ མེ.

‘‘སོཎྞམཡཱ མཎིམཡཱ, ལོཧིཏངྐམཡཱཔི ཙ;

ཕལིཀཱཔི ཙ པལླངྐཱ, ཡེནིཙྪཀཱ ཡདིཙྪཀཱ.

‘‘མཧཱརཧཉྩ སཡནཾ, ཏཱུལིཀཱ ཝིཀཏཱིཡུཏཾ;

ཨུདྡྷལོམིཉྩ ཨེཀནྟཾ, བིམྦོཧནསམཱཡུཏཾ.

‘‘བྷཝནཱ ནིཀྑམིཏྭཱན, ཙརནྟོ དེཝཙཱརིཀཾ;

ཡཐཱ ཨིཙྪཱམི གམནཾ, དེཝསངྒྷཔུརཀྑཏོ.

‘‘པུཔྥསྶ ཧེཊྛཱ ཏིཊྛཱམི, ཨུཔརིཙྪདནཾ མམ;

སམནྟཱ ཡོཛནསཏཾ, ཀཎིཀཱརེཧི ཚཱདིཏཾ.

‘‘སཊྛིཏཱུརིཡསཧསྶཱནི, སཱཡཾ པཱཏཾ ཨུཔཊྛཧུཾ;

པརིཝཱརེནྟི མཾ ནིཙྩཾ, རཏྟིནྡིཝམཏནྡིཏཱ.

‘‘ཏཏྠ ནཙྩེཧི གཱིཏེཧི, ཏཱལེ༹ཧི ཝཱདིཏེཧི ཙ;

རམཱམི ཁིཌྜཱ རཏིཡཱ, མོདཱམི ཀཱམཀཱམཧཾ.

‘‘ཏཏྠ བྷུཏྭཱ པིཝིཏྭཱ ཙ, མོདཱམི ཏིདསེ ཏདཱ;

ནཱརཱིགཎེཧི སཧིཏོ, མོདཱམི བྱམྷམུཏྟམེ.

‘‘སཏཱནཾ པཉྩཀྑཏྟུཉྩ, དེཝརཛྫམཀཱརཡིཾ;

སཏཱནཾ ཏཱིཎིཀྑཏྟུཉྩ, ཙཀྐཝཏྟཱི ཨཧོསཧཾ;

པདེསརཛྫཾ ཝིཔུལཾ, གཎནཱཏོ ཨསངྑིཡཾ.

‘‘བྷཝེ བྷཝེ སཾསརནྟོ, མཧཱབྷོགཾ ལབྷཱམཧཾ;

བྷོགེ མེ ཨཱུནཏཱ ནཏྠི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘དུཝེ བྷཝེ སཾསརཱམི, དེཝཏྟེ ཨཐ མཱནུསེ;

ཨཉྙཾ གཏིཾ ན ཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘དུཝེ ཀུལེ པཛཱཡཱམི, ཁཏྟིཡེ ཙཱཔི བྲཱཧྨཎེ;

ནཱིཙེ ཀུལེ ན ཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཧཏྠིཡཱནཾ ཨསྶཡཱནཾ, སིཝིཀཾ སནྡམཱནིཀཾ;

ལབྷཱམི སབྦམེཝེཏཾ, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘དཱསཱིགཎཾ དཱསགཎཾ, ནཱརིཡོ སམལངྐཏཱ;

ལབྷཱམི སབྦམེཝེཏཾ, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀོསེཡྻཀམྦལིཡཱནི, ཁོམཀཔྤཱསིཀཱནི ཙ;

ལབྷཱམི སབྦམེཝེཏཾ, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ནཝཝཏྠཾ ནཝཕལཾ, ནཝགྒརསབྷོཛནཾ;

ལབྷཱམི སབྦམེཝེཏཾ, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨིམཾ ཁཱད ཨིམཾ བྷུཉྫ, ཨིམམྷི སཡནེ སཡ;

ལབྷཱམི སབྦམེཝེཏཾ, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘སབྦཏྠ པཱུཛིཏོ ཧོམི, ཡསོ ཨཙྩུགྒཏོ མམ;

མཧཱཔཀྑོ སདཱ ཧོམི, ཨབྷེཛྫཔརིསོ སདཱ;

ཉཱཏཱིནཾ ཨུཏྟམོ ཧོམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘སཱིཏཾ ཨུཎྷཾ ན ཛཱནཱམི, པརིལཱ༹ཧོ ན ཝིཛྫཏི;

ཨཐོ ཙེཏསིཀཾ དུཀྑཾ, ཧདཡེ མེ ན ཝིཛྫཏི.

‘‘སུཝཎྞཝཎྞོ ཧུཏྭཱན, སཾསརཱམི བྷཝཱབྷཝེ;

ཝེཝཎྞིཡཾ ན ཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘དེཝལོཀཱ ཙཝིཏྭཱན, སུཀྐམཱུལེན ཙོདིཏོ;

སཱཝཏྠིཡཾ པུརེ ཛཱཏོ, མཧཱསཱལེ སུཨཌྜྷཀེ.

‘‘པཉྩ ཀཱམགུཎེ ཧིཏྭཱ, པབྦཛིཾ ཨནགཱརིཡཾ;

ཛཱཏིཡཱ སཏྟཝསྶོཧཾ, ཨརཧཏྟམཔཱཔུཎིཾ.

‘‘ཨུཔསམྤཱདཡཱི བུདྡྷོ, གུཎམཉྙཱཡ ཙཀྑུམཱ;

ཏརུཎོ པཱུཛནཱིཡོཧཾ, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘དིབྦཙཀྑུ ཝིསུདྡྷཾ མེ, སམཱདྷིཀུསལོ ཨཧཾ;

ཨབྷིཉྙཱཔཱརམིཔྤཏྟོ, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘པཊིསམྦྷིདཱ ཨནུཔྤཏྟོ, ཨིདྡྷིཔཱདེསུ ཀོཝིདོ;

དྷམྨེསུ པཱརམིཔྤཏྟོ, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཏིཾསཀཔྤསཧསྶམྷི, ཡཾ བུདྡྷམབྷིཔཱུཛཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཚལ༹བྷིཉྙོ པུན ཧུཏྭཱ སཱུལཏོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ པརཱནུདྡཡཱཡ ཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ པཱཊིཧཱརིཡཾ དསྶེསི. མཧཱཛནོ ཨཙྪརིཡབྦྷུཏཙིཏྟཛཱཏོ ཨཧོསི. ཏཱཝདེཝསྶ ཝཎོ སཾརཱུལ༹ྷི, སོ བྷིཀྑཱུཧི, ‘‘ཨཱཝུསོ, ཏཱདིསཾ དུཀྑཾ ཨནུབྷཝནྟོ ཀཐཾ ཏྭཾ ཝིཔསྶནཾ ཨནུཡུཉྫིཏུཾ ཨསཀྑཱི’’ཏི པུཊྛོ, ‘‘པགེཝ མེ, ཨཱཝུསོ, སཾསཱརེ ཨཱདཱིནཝོ, སངྑཱརཱནཉྩ སབྷཱཝོ སུདིཊྛོ, ཨེཝཱཧཾ ཏཱདིསཾ དུཀྑཾ ཨནུབྷཝནྟོཔི ཨསཀྑིཾ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཝིསེསཾ ཨདྷིགནྟུ’’ནྟི དསྶེནྟོ –

༡༢༡.

‘‘ནཏྠི ཀོཙི བྷཝོ ནིཙྩོ, སངྑཱརཱ ཝཱཔི སསྶཏཱ;

ཨུཔྤཛྫནྟི ཙ ཏེ ཁནྡྷཱ, ཙཝནྟི ཨཔརཱཔརཾ.

༡༢༢.

‘‘ཨེཏམཱདཱིནཝཾ ཉཏྭཱ, བྷཝེནམྷི ཨནཏྠིཀོ;

ནིསྶཊོ སབྦཀཱམེཧི, པཏྟོ མེ ཨཱསཝཀྑཡོ’’ཏི. –

ཨིམཾ གཱཐཱདྭཡཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ནཏྠི ཀོཙི བྷཝོ ནིཙྩོཏི ཀམྨབྷཝོ ཨུཔཔཏྟིབྷཝོ ཀཱམབྷཝོ རཱུཔབྷཝོ ཨརཱུཔབྷཝོ སཉྙཱིབྷཝོ ཨསཉྙཱིབྷཝོ ནེཝསཉྙཱིནཱསཉྙཱིབྷཝོ ཨེཀཝོཀཱརབྷཝོ ཙཏུཝོཀཱརབྷཝོ པཉྩཝོཀཱརབྷཝོཏི ཨེཝཾབྷེདོ, ཏཏྠཱཔི ཧཱིནོ མཛ྄ཛྷིམོ ཨུཀྐཊྛོ དཱིགྷཱཡུཀོ སུཁབཧུལོ ཝོམིསྶསུཁདུཀྑོཏི ཨེཝཾཝིབྷཱགོ ཡོཀོཙི ནིཙྩོ དྷུཝོ ཐིརོ ཨཔལོཀིཡདྷམྨོ ནཏྠི ཏཾ ཏཾ ཀཱརཎཾ པཊིཙྩ སམུཔྤནྣཏྟཱ. ཡསྨཱ ཙ ཨེཏདེཝཾ, ཏསྨཱ སངྑཱརཱ ཝཱཔི སསྶཏཱ ནཏྠཱིཏི ཡོཛནཱ. པཙྩཡེཧི སངྑཏཏྟཱ ‘‘སངྑཱརཱ’’ཏི ལདྡྷནཱམེ ཧི པཉྩཀྑནྡྷེ ཨུཔཱདཱཡ བྷཝསམཉྙཱཡ སངྑཱརཱཝ ཧུཏྭཱ སམྦྷཱུཏཱ ཛརཱམརཎེན ཙ ཝིཔརིཎམནྟཱིཏི ཨསསྶཏཱ ཝིཔརིཎཱམདྷམྨཱ. ཏཐཱ ཧི ཏེ ‘‘སངྑཱརཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཏེནཱཧ ཨུཔྤཛྫནྟི ཙ ཏེ ཁནྡྷཱ, ཙཝནྟི ཨཔརཱཔརནྟི. ཏེ བྷཝཔརིཡཱཡེན སངྑཱརཔརིཡཱཡེན ཙ ཝུཏྟཱ པཉྩཀྑནྡྷཱ ཡཐཱཔཙྩཡཾ ཨཔརཱཔརཾ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཨུཔྤནྣཱ ཙ ཛརཱཡ པརིཔཱིལི༹ཏཱ ཧུཏྭཱ ཙཝནྟི པརིབྷིཛྫནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཏེན ‘‘བྷཝོ, སངྑཱརཱ’’ཏི ཙ ལདྡྷཝོཧཱརཱ པཉྩཀྑནྡྷཱ ཨུདཡབྦཡསབྷཱཝཱཏི དསྶེཏི. ཡསྨཱ ཏིལཀྑཎཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ སངྑཱརེ སམྨསནྟསྶ ཏཡོཔི བྷཝཱ ཨཱདིཏྟཾ ཝིཡ སངྑཏེ ཨཱདཱིནཝཾ དོསཾ པགེཝ ཝིཔསྶནཱཔཉྙཱཡ ཛཱནིཏྭཱ ཨནིཙྩལཀྑཎེཧི དིཊྛཱ སངྑཱརཱ དུཀྑཱནཏྟཱ ཝིབྷཱུཏཏརཱ ཨུཔཊྛཧནྟི, ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘ཡདནིཙྩཾ ཏཾ དུཀྑཾ, ཡཾ དུཀྑཾ ཏདནཏྟཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༣.༡༥).

ཡསྨཱ ཏིལཀྑཎཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ སངྑཱརེ སམྨསནྟསྶ ཏཡོཔི བྷཝཱ ཨཱདིཏྟཾ ཝིཡ ཨགཱརཾ སཔྤཊིབྷཡཱ ཨུཔཊྛཧནྟི, ཏསྨཱ ཨཱཧ ‘‘བྷཝེནམྷི ཨནཏྠིཀོ’’ཏི. ཨེཝཾ པན སབྦསོ བྷཝེཧི ཝིནིཝཏྟིཡམཱནསྶ ཀཱམེསུ ཨཔེཀྑཱཡ ལེསོཔི ན སམྦྷཝཏིཡེཝ, ཏེནཱཧ ‘‘ནིསྶཊོ སབྦཀཱམེཧཱི’’ཏི, ཨམྷཱིཏི ཡོཛནཱ. མཱནུསེཧི ཝིཡ དིབྦེཧིཔི ཀཱམེཧི ནིཝཏྟིཏཙིཏྟོསྨཱིཏི ཨཏྠོ. པཏྟོ མེ ཨཱསཝཀྑཡོཏི ཡསྨཱ ཨེཝཾ སུཔརིམཛྫིཏསངྑཱརོ བྷཝེསུ སུཔརིདིཊྛཱདཱིནཝོ ཀཱམེསུ ཙ ཨནཱསཏྟམཱནསོ ཏསྨཱ སཱུལམཏྠཀེ ནིསིནྣེནཱཔི མེ མཡཱ པཏྟོ ཨདྷིགཏོ ཨཱསཝཀྑཡོ ནིབྦཱནཾ ཨརཧཏྟཉྩཱཏི. ཨཉྙེཧི ཙ སབྲཧྨཙཱརཱིཧི ཨཔྤཏྟམཱནསེཧི ཏདདྷིགམཱཡ ཨུསྶཱཧོ ཀརཎཱིཡོཏི བྷིཀྑཱུནཾ ཨོཝཱདམདཱསི.

ཨུཏྟརཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. པིཎྜོལབྷཱརདྭཱཛཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ནཡིདཾ ཨནཡེནཱཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ པིཎྜོལབྷཱརདྭཱཛཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ སཱིཧཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟིཏྭཱ པབྦཏགུཧཱཡཾ ཝིཧརཏི. བྷགཝཱ ཏསྶ ཨནུགྒཧཾ ཀཱཏུཾ གོཙརཱཡ པཀྐནྟཀཱལེ སཡནགུཧཾ པཝིསིཏྭཱ ནིརོདྷཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ནིསཱིདི. སཱིཧོ གོཙརཾ གཧེཏྭཱ ནིཝཏྟོ གུཧཱདྭཱརེ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ ཧཊྛཏུཊྛོ ཛལཛཐལཛཔུཔྥེཧི པཱུཛཾ ཀཏྭཱ ཙིཏྟཾ པསཱདེནྟོ བྷགཝཏོ ཨཱརཀྑཏྠཱཡ ཨརཉྙེ ཝཱལ༹མིགེ ཨཔནེཏུཾ ཏཱིསུ ཝེལཱསུ སཱིཧནཱདཾ ནདནྟོ བུདྡྷགཏཱཡ སཏིཡཱ ཨཊྛཱསི. ཡཐཱ པཋམདིཝསཾ, ཨེཝཾ སཏྟཱཧཾ པཱུཛེསི. བྷགཝཱ སཏྟཱཧཙྩཡེན ནིརོདྷཱ ཝུཊྛཧིཏྭཱ ‘‘ཝཏྟིསྶཏི ཨིམསྶ ཨེཏྟཀོ ཨུཔནིསྶཡོ’’ཏི ཏསྶ པསྶནྟསྶེཝ ཨཱཀཱསཾ པཀྑནྡིཏྭཱ ཝིཧཱརམེཝ གཏོ. སཱིཧོ པཱལིལེཡྻཀཧཏྠཱི ཝིཡ བུདྡྷཝིཡོགདུཀྑཾ ཨདྷིཝཱསེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ ཧཾསཝཏཱིནགརེ མཧཱབྷོགཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ནགརཝཱསཱིཧི སདྡྷིཾ ཝིཧཱརཾ གཏོ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ སཏྟཱཧཾ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀོསམྦིཡཾ རཉྙོ ཨུཏེནསྶ པུརོཧིཏཔུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི བྷཱརདྭཱཛོ ནཱམ ནཱམེན. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཡོ ཝེདེ ཨུགྒཧེཏྭཱ པཉྩ མཱཎཝཀསཏཱནི མནྟེ ཝཱཙེནྟོ མཧགྒྷསབྷཱཝེན ཨནནུརཱུཔཱཙཱརཏྟཱ ཏེཧི པརིཙྩཛྫནྟོ རཱཛགཧཾ གནྟྭཱ བྷགཝཏོ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཙ ལཱབྷསཀྐཱརཾ དིསྭཱ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ བྷོཛནེ ཨམཏྟཉྙཱུ ཧུཏྭཱ ཝིཙརནྟོ སཏྠཱརཱ ཨུཔཱཡེན མཏྟཉྙུཏཱཡ པཏིཊྛཱཔིཏོ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༠.༡༠༤-༡༠༩) –

‘‘མིགལུདྡོ པུརེ ཨཱསིཾ, ཝིཔིནེ ཝིཙརཾ ཏདཱ;

ཨདྡསཾ ཝིརཛཾ བུདྡྷཾ, སབྦདྷམྨཱན པཱརགུཾ.

‘‘པིཡཱལཕལམཱདཱཡ, བུདྡྷསེཊྛསྶདཱསཧཾ;

པུཉྙཀྑེཏྟསྶ ཝཱིརསྶ, པསནྣོ སེཧི པཱཎིབྷི.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཕལཾ ཨདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཚལ༹བྷིཉྙོ པན ཧུཏྭཱ ‘‘བྷགཝཏོ སམྨུཁཱ ཡཾ སཱཝཀེཧི པཏྟབྦཾ, ཏཾ མཡཱ པཏྟ’’ནྟི, བྷིཀྑུསངྒྷེ ཙ ‘‘ཡསྶ མགྒེ ཝཱ ཕལེ ཝཱ ཀངྑཱ ཨཏྠི, སོ མཾ པུཙྪཏཱུ’’ཏི སཱིཧནཱདཾ ནདི. ཏེན ཏཾ བྷགཝཱ, ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ སཱིཧནཱདིཀཱནཾ ཡདིདཾ པིཎྜོལབྷཱརདྭཱཛོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༡༨༨, ༡༩༥) ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི. སོ ཨེཀདིཝསཾ ཨཏྟནོ སནྟིཀཾ ཨུཔགཏཾ གིཧིཀཱལེ སཧཱཡབྷཱུཏཾ མཙྪརིཾ མིཙྪཱདིཊྛིབྲཱཧྨཎཾ ཨནུཀམྤམཱནོ ཏསྶ དཱནཀཐཾ ཀཐེཏྭཱ ཏེན ཙ ‘‘ཨཡཾ མམ དྷནཾ ཝིནཱསེཏུཀཱམོ’’ཏི བྷཀུཊིཾ ཀཏྭཱཔི ‘‘ཏུཡ྄ཧཾ ཨེཀབྷཏྟཾ དེམཱི’’ཏི ཝུཏྟེ, ‘‘ཏཾ སངྒྷསྶ དེཧི མཱ མཡ྄ཧ’’ནྟི སངྒྷསྶ པརིཎཱམེསི. པུན བྲཱཧྨཎེན ‘‘ཨཡཾ མཾ བཧཱུནཾ དཱཔེཏུཀཱམོ’’ཏི ཨཔྤཙྩཡེ པཀཱསིཏེ དུཏིཡདིཝསཾ དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ སངྒྷགཏཱཡ དཀྑིཎཱཡ མཧཔྥལབྷཱཝཔྤཀཱསནེན ཏཾ པསཱདེཏྭཱ, ‘‘ཨཡཾ བྲཱཧྨཎོ ‘ཨཱཧཱརགེདྷེན མཾ དཱནེ ནཱིཡོཛེསཱི’ཏི མཉྙཏི, ཨཱཧཱརསྶ པན མཡཱ སབྦསོ པརིཉྙཱཏབྷཱཝཾ ན ཛཱནཱཏི, ཧནྡ ནཾ ཛཱནཱཔེམཱི’’ཏི –

༡༢༣.

‘‘ནཡིདཾ ཨནཡེན ཛཱིཝིཏཾ, ནཱཧཱརོ ཧདཡསྶ སནྟིཀོ;

ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀོ སམུསྶཡོ, ཨིཏི དིསྭཱན ཙརཱམི ཨེསནཾ.

༡༢༤.

‘‘པངྐོཏི ཧི ནཾ ཨཝེདཡུཾ, ཡཱཡཾ ཝནྡནཔཱུཛནཱ ཀུལེསུ;

སུཁུམཾ སལླཾ དུརུབྦཧཾ, སཀྐཱརོ ཀཱཔུརིསེན དུཛྫཧོ’’ཏི. –

གཱཐཱདྭཡཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ནཡིདཾ ཨནཡེན ཛཱིཝིཏནྟི ཨིདཾ མམ ཛཱིཝིཏཾ ཨནཡེན ཨཉཱཡེན ཝེལུ༹དཱནཔུཔྥདཱནཱདིཨནེསནཱཡ ན ཧོཏི ཛཱིཝིཏནིཀནྟིཡཱ ཨབྷཱཝཏོ. ནཱཧཱརོ ཧདཡསྶ སནྟིཀོཏི ཨཱཧཱརོ ཙ ཨཱཧརིཡམཱནོ མགྒཕལཉཱཎཾ ཝིཡ ཧདཡསྶ ཙིཏྟསྶ སནྟིཀརོ ན ཧོཏི, ཀེཝལཾ པན སཛྫུཀཾ ཁུདཱཔཊིགྷཱཏམཏྟཾ ཀརོཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨཐ ཝཱ ནཱཧཱརོ ཧདཡསྶ སནྟིཀོཏི ཨཱཧཱརོ རསཏཎྷཱཝཏྠུ མེ ཧདཡསྶ སནྟིཀོ ཨཱསཏྟོ ན ཧོཏི རསཏཎྷཱཡ ཨེཝ ཨབྷཱཝཏོ. ‘‘སནྟིཀེ’’ཏིཔི པཋནྟི. ཡོ ཧི ཨཱཧཱརགིདྡྷོ ལཱབྷསཀྐཱརཔྤསུཏོ ཝིཙརཏི, ཏསྶ ཨཱཧཱརོ ཧདཡསྶ སནྟིཀེ ནཱམ ཨབྷིཎྷཾ མནསིཀཱཏབྦཏོ. ཡོ པན པརིཉྙཱཏཱཧཱརོ, སོ ཏཏྠ པཧཱིནཙྪནྡརཱགོ, ན ཏསྶཱཧཱརོ ཧདཡསྶ སནྟིཀེ ནཱམ – ‘‘ཀཐཾ ནུ ཁོ ལབྷེཡྻ’’ནྟིཨཱདིམནསིཀརཎསྶེཝ ཨབྷཱཝཏོ. ཡདི ཧི ཛཱིཝིཏནིཀནྟི ཨཱཧཱརརསཏཎྷཱ ཙ ནཏྠི, ཨཐ ཀསྨཱ པིཎྜཱཡ ཙརསཱིཏི ཨནུཡོགཾ མནསི ཀཏྭཱ ཨཱཧ ‘‘ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀོ སམུསྶཡོ, ཨིཏི དིསྭཱན ཙརཱམི ཨེསན’’ནྟི. ཨཱཧཱརོ བྷོཛནཾ ཋིཏི ཋཱནཾ པཙྩཡོ ཨེཏསྶཱཏི ཨཱཧཱརཊྛིཏིཀོ. ‘‘ཨཱཧཱརཔཊིབདྡྷཝུཏྟིཀོ སམུསྶཡོ ཀཱཡོ’’ཨིཏི དིསྭཱན ཨེཝཾ ཉཏྭཱ ཨིམམཏྠཾ བུདྡྷིཡཾ ཋཔེཏྭཱ ཙརཱམི ཨེསནཾ, བྷིཀྑཱཔརིཡེསནཾ ཀརོམཱིཏི ཨཏྠོ.

པཙྩཡནིམིཏྟཾ ཀུལཱནི ཨུཔསངྐམནྟོ ཏཏྠ ཝནྡནཔཱུཛནཱཧི ལཱབྷསཀྐཱརེཧི ཙ བཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨེཝཾ མཱདིསེསུ ན ཙིནྟེཏབྦནྟི དསྶེནྟོ ‘‘པངྐོ’’ཏིགཱཐཾ ཨབྷཱསི. ཏསྶཏྠོ – ཡཱ ཨཡཾ པཙྩཡནིམིཏྟཾ ཨུཔགཏཱནཾ པབྦཛིཏཱནཾ ཀུལེསུ གེཧཝཱསཱིསུ པཝཏྟིསྶཏི གུཎསམྦྷཱཝནཱ པཱུཛནཱ ཙ, ཡསྨཱ ཏཾ ཨབྷཱཝིཏཏྟཱནཾ ཨོསཱིདཱཔནཊྛེན མལཱིནབྷཱཝཀརཎེན ཙ པངྐོ ཀདྡམོཏི བུདྡྷཱདཡོ ཨཝེདཡུཾ ཨབྦྷཉྙཱསུཾ པཝེདེསུཾ ཝཱ, ཏསྨཱ སཱ སཔྤུརིསཱནཾ བནྡྷཱཡ ན ཧོཏི སཀྐཱརཱསཱཡ པགེཝ པཧཱིནཏྟཱ. ཨསཔྤུརིསསྶ པན སཀྐཱརཱསཱ དུཝིཉྙེཡྻསབྷཱཝཏཱཡ པཱིལཱ༹ཛནནཏོ ཨནྟོ ཏུདནཏོ ཨུདྡྷརིཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏོ ཙ སུཁུམཾ སལླཾ དུརུབྦཧཾ. ཏཏོ ཨེཝ ཏེན སཀྐཱརོ ཀཱཔུརིསེན དུཛྫཧོ དུརུབྦཧེཡྻོ ཏསྶ པཧཱནཔཊིཔཏྟིཡཱ ཨཔྤཊིཔཛྫནཏོ, སཀྐཱརཱསཱཔཧཱནེན པཧཱིནོ ཧོཏཱིཏི. ཏཾ སུཏྭཱ བྲཱཧྨཎོ ཐེརེ ཨབྷིཔྤསནྣོ ཨཧོསི.

པིཎྜོལབྷཱརདྭཱཛཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. ཝལླིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

མཀྐཊོ པཉྩདྭཱརཱཡནྟིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཝལླིཡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཨེཀཏིཾསེ ཀཔྤེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན ཨརཉྙཾ གཏོ ཏཏྠ ནཱརདཾ ནཱམ པཙྩེཀསམྦུདྡྷཾ རུཀྑམཱུལེ ཝསནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ནལེ༹ཧི སཱལཾ ཀཏྭཱ ཏིཎེཧི ཚཱདེཏྭཱ ཨདཱསི. ཙངྐམནཊྛཱནཉྩསྶ སོདྷེཏྭཱ ཝཱལུཀཱ ཨོཀིརིཏྭཱ ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ བྲཱཧྨཎམཧཱསཱལསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, ཝལླིཡོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཡོབྦནམནུཔྤཏྟོ ཨིནྡྲིཡཝསིཀོ ཧུཏྭཱ ཝིཙརནྟོ ཀལྱཱཎམིཏྟསཾསགྒེན བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༠.༩༣-༡༠༣) –

‘‘ཧིམཝནྟསྶཱཝིདཱུརེ, ཧཱརིཏོ ནཱམ པབྦཏོ;

སཡམྦྷཱུ ནཱརདོ ནཱམ, རུཀྑམཱུལེ ཝསཱི ཏདཱ.

‘‘ནལཱ༹གཱརཾ ཀརིཏྭཱན, ཏིཎེན ཚཱདཡིཾ ཨཧཾ;

ཙངྐམཾ སོདྷཡིཏྭཱན, སཡམྦྷུསྶ ཨདཱསཧཾ.

‘‘ཏེན ཀམྨེན སུཀཏེན, ཙེཏནཱཔཎིདྷཱིཧི ཙ;

ཛཧིཏྭཱ མཱནུསཾ དེཧཾ, ཏཱཝཏིཾསམགཙྪཧཾ.

‘‘ཏཏྠ མེ སུཀཏཾ བྱམྷཾ, ནལ༹ཀུཊིཀནིམྨིཏཾ;

སཊྛིཡོཛནམུབྦེདྷཾ, ཏིཾསཡོཛནཝིཏྠཏཾ.

‘‘ཙཏུདྡསེསུ ཀཔྤེསུ, དེཝལོཀེ རམིཾ ཨཧཾ;

ཨེཀསཏྟཏིཀྑཏྟུཉྩ, དེཝརཛྫམཀཱརཡིཾ.

‘‘ཙཏུཏྟིཾསཏིཀྑཏྟུཉྩ, ཙཀྐཝཏྟཱི ཨཧོསཧཾ;

པདེསརཛྫཾ ཝིཔུལཾ, གཎནཱཏོ ཨསངྑིཡཾ.

‘‘དྷམྨཔཱསཱདམཱརུཡ྄ཧ, སབྦཱཀཱརཝརཱུཔམཾ;

ཡདིཙྪཀཱཧཾ ཝིཧརེ, སཀྱཔུཏྟསྶ སཱསནེ.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཀམྨམཀརིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ནལ༹ཀུཊིཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ པུཐུཛྫནཀཱལེ ཨཏྟནོ ཙིཏྟསྶ རཱུཔཱདིཨཱརམྨཎེསུ ཡཐཱཀཱམཔྤཝཏྟིཡཱ, ཨིདཱནི ཨརིཡམགྒེན ནིགྒཧིཏབྷཱཝསྶ ཙ ཝིབྷཱཝནེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༡༢༥.

‘‘མཀྐཊོ པཉྩདྭཱརཱཡཾ, ཀུཊིཀཱཡཾ པསཀྐིཡ;

དྭཱརེན ཨནུཔརིཡེཏི, གྷཊྚཡནྟོ མུཧུཾ མུཧུཾ.

༡༢༦.

‘‘ཏིཊྛ མཀྐཊ མཱ དྷཱཝི, ན ཧི ཏེ ཏཾ ཡཐཱ པུརེ;

ནིགྒཧཱིཏོསི པཉྙཱཡ, ནེཝ དཱུརཾ གམིསྶསཱི’’ཏི. – གཱཐཱདྭཡཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ གྷཊྚཡནྟོཏི ཨཏྟནོ ལོལབྷཱཝེན རུཀྑསྶ ཨཉྙཾ སཱཁཾ མུཉྩིཏྭཱ ཨཉྙསྶ གཧཎེན ཨནེཀཝཱརཾ ཏཏྠ རུཀྑཾ ཙཱལེནྟོ ཕལཱུཔབྷོགམཀྐཊོ ཝིཡ ཏེན ཏེན ཙཀྑཱདིདྭཱརེན རཱུཔཱདིཨཱརམྨཎེསུ ཨཉྙཾ མུཉྩིཏྭཱ ཨཉྙཾ གཎྷནྟོ ཙིཏྟསནྟཱནསྶ སམཱདཱནཝསེན ནིཙྩལཾ ཋཱཏུཾ ཨཔྤདཱནེན ཨབྷིཀྑཎཾ གྷཊྚཡནྟོ ཙཱལེནྟོ ཏསྨིཾཡེཝ རཱུཔཱདིཨཱརམྨཎེ ཨནུཔརིཝཏྟཏི ཡཐཱཀཱམཾ ཝིཙརཏི. ཝཏྟམཱནསམཱིཔཏཱཡ ཙེཏྠ ཝཏྟམཱནཝཙནཾ. ཨེཝཾ ཨནུཔརིཡནྟོ ཙ ཏིཊྛ, མཀྐཊ, མཱ དྷཱཝི ཏྭཾ, ཙིཏྟམཀྐཊ, ཨིདཱནི ཏིཊྛ མཱ དྷཱཝི, ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཏེ དྷཱཝིཏུཾ ན སཀྐཱ, ཏསྨཱ ན ཧི ཏེ ཏཾ ཡཐཱ པཱུརེ ཡསྨཱ ཏཾ ཨཏྟབྷཱཝགེཧཾ པུབྦེ ཝིཡ ན ཏེ སེཝིཏཾ པིཧིཏདྭཱརབྷཱཝཏོ, ཀིཉྩ ནིགྒཧཱིཏོསི པཉྙཱཡ སཡཉྩ ཨིདཱནི མགྒཔཉྙཱཡ ཀིལེསཱབྷིསངྑཱརསངྑཱཏཱནཾ པཱདཱནཾ ཚེདནེན ཨཙྩནྟིཀཾ ནིགྒཧཾ པཏྟོསི, ཏསྨཱ ནེཝ དཱུརཾ གམིསྶསི ཨིཏོ ཨཏྟབྷཱཝཏོ དཱུརཾ དུཏིཡཱདིཨཏྟབྷཱཝཾ ནེཝ གམིསྶསི ཡཱཝཙརིམཀཙིཏྟཾ ཨེཝ ཏེ གམནནྟི དསྶེཏི. ‘‘ནེཏོ དཱུར’’ནྟིཔི པཱཋོ, སོ ཨེཝཏྠོ.

ཝལླིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. གངྒཱཏཱིརིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཏིཎྞཾ མེ ཏཱལཔཏྟཱནནྟིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ གངྒཱཏཱིརིཡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཱསནེ ཨབྷིཔྤསནྣོ ཧུཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ པཱནཱིཡམདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ ཨཉྙཏརསྶ གཧཔཏིསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, ‘‘དཏྟོ’’ཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ གྷརཱཝཱསཾ ཝསནྟོ ཨགམནཱིཡཊྛཱནབྷཱཝཾ ཨཛཱནིཏྭཱ ཝཱིཏིཀྐམཾ ཀཏྭཱ པུན ཨགམནཱིཡཊྛཱནབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ སཾཝེགཛཱཏོ པབྦཛིཏྭཱ ཏཾ ཀམྨཾ ཛིགུཙྪིཏྭཱ ལཱུཁཔཊིཔཏྟིཾ ཨནུཏིཊྛནྟོ པཾསུཀཱུལཙཱིཝརཾ ཚཝསིཏྟསདིསཾ མཏྟིཀཱཔཏྟཉྩ གཧེཏྭཱ གངྒཱཏཱིརེ ཏཱིཧི ཏཱལཔཏྟེཧི ཀུཊིཀཾ ཀཏྭཱ ཝིཧཱསི, ཏེནེཝསྶ གངྒཱཏཱིརིཡོཏི སམཉྙཱ ཨཧོསི. སོ ‘‘ཨརཧཏྟཾ ཨཔྤཏྭཱ ན ཀེནཙི སལླཔིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨདྷིཊྛཱཡ པཋམཾ སཾཝཙྪརཾ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏོ ཝཙཱིབྷེདཾ ཨཀརོནྟོཝ ཝིཧཱསི. དུཏིཡེ སཾཝཙྪརེ གོཙརགཱམེ ཨཉྙཏརཱཡ ཨིཏྠིཡཱ ‘‘མཱུགོ ནུ ཁོ ནོ’’ཏི ཝཱིམཾསིཏུཀཱམཱཡ པཏྟེ ཁཱིརཾ ཨཱསིཉྩནྟིཡཱ ཧཏྠཝིཧཱརེ ཀཏེཔི ཨོཀིརིཏེ, ‘‘ཨལཾ, བྷགིནཱི’’ཏི ཝཱཙཾ ནིཙྪརི. ཏཏིཡེ པན སཾཝཙྪརེ ཨནྟརཝསྶེཝ གྷཊཡནྟོ ཝཱཡམནྟོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི, ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༠.༥༡-༥༦) –

‘‘པདུམུཏྟརབུདྡྷསྶ, བྷིཀྑུསངྒྷེ ཨནུཏྟརེ;

པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, པཱནཱིགྷཊམཔཱུརཡིཾ.

‘‘པབྦཏགྒེ དུམགྒེ ཝཱ, ཨཱཀཱསེ ཝཱཐ བྷཱུམིཡཾ;

ཡདཱ པཱནཱིཡམིཙྪཱམི, ཁིཔྤཾ ནིབྦཏྟཏེ མམ.

‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ དཱནམདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, དཀདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཱ པན ཧུཏྭཱ ཨཏྟནོ པུབྦབྷཱགཔཊིཔཏྟིཡཱ ཝིབྷཱཝནམུཁེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༡༢༧.

‘‘ཏིཎྞཾ མེ ཏཱལཔཏྟཱནཾ, གངྒཱཏཱིརེ ཀུཊཱི ཀཏཱ;

ཚཝསིཏྟོཝ མེ པཏྟོ, པཾསུཀཱུལཉྩ ཙཱིཝརཾ.

༡༢༨.

‘‘དྭིནྣཾ ཨནྟརཝསྶཱནཾ, ཨེཀཱ ཝཱཙཱ མེ བྷཱསིཏཱ;

ཏཏིཡེ ཨནྟརཝསྶམྷི, ཏམོཁནྡྷོ པདཱལིཏོ’’ཏི. – གཱཐཱདྭཡཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཏིཎྞཾ མེ ཏཱལཔཏྟཱནཾ, གངྒཱཏཱིརེ ཀུཊཱི ཀཏཱཏི ཏཱལརུཀྑཏོ པཧིཏེཧི ཏཱིཧི ཏཱལཔཎྞེཧི མཡ྄ཧཾ ཝསྶནཔརིཧརཎཏྠཾ གངྒཱཡ ནདིཡཱ ཏཱིརེ ཀུཊིཀཱ ཀཏཱ. ཏེན ཨཏྟནོ སེནཱསནསནྟོསཾ དསྶེཏི. ཝུཏྟཉྷི དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ –

‘‘པལླངྐེན ནིསིནྣསྶ, ཛཎྞུཀེ ནཱབྷིཝསྶཏི;

ཨལཾ ཕཱསུཝིཧཱརཱཡ, པཧིཏཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ’’ཏི. (ཐེརགཱ. ༩༨༥; མི. པ. ༦.༡.༡);

‘‘ཏཱལཔཏྟཱིན’’ནྟིཔི པཱཋོ, སོ ཨེཝཏྠོ. ཚཝསིཏྟོཝ མེ པཏྟོཏི མཡ྄ཧཾ པཏྟོ ཚཝསིཏྟསདིསོ, མཏཱནཾ ཁཱིརསེཙནཀུཎྜསདིསོཏི ཨཏྠོ. པཾསུཀཱུལཉྩ ཙཱིཝརནྟི ཙཱིཝརཉྩ མེ ཨནྟརམགྒསུསཱནཱདཱིསུ ཚཌྜིཏནནྟཀེཧི ཀཏཾ པཾསུཀཱུལཾ. པདདྭཡེན པརིཀྑཱརསནྟོསཾ དསྶེཏི.

དྭིནྣཾ ཨནྟརཝསྶཱནནྟི དྭཱིསུ ཨནྟརཝསྶེསུ པབྦཛིཏཏོ ཨརཧཏྟམཔྤཏྟསཾཝཙྪརེསུ. ཨེཀཱ ཝཱཙཱ མེ བྷཱསིཏཱཏི ཨེཀཱ, ‘‘ཨལཾ, བྷགིནཱི’’ཏི ཁཱིརཔཊིཀྑེཔཝཱཙཱ ཨེཝ མཡཱ ཝུཏྟཱ, ཨཉྙོ ཏཏྠ ཝཙཱིབྷེདོ ནཱཧོསི. ཏེན ཨུཀྐཾསགཏཾ ཀཱཡཝཙཱིསཾཡམཾ དསྶེཏི. ཏཏིཡེ ཨནྟརཝསྶམྷཱིཏི ཏཏིཡསྶ སཾཝཙྪརསྶ ཨབྦྷནྟརེ, ཏསྨིཾ ཨཔརིཔུཎྞེཡེཝ. ཏམོཁནྡྷོ པདཱལིཏོཏི ཨགྒམགྒེན ཏམོཁནྡྷོ བྷིནྣོ, ཨཝིཛྫཱནུསཡོ སམུཙྪིནྣོཏི ཨཏྠོ. ཏེན ཏདེཀཊྛཏཱཡ སབྦཀིལེསཱནཾ ཨནཝསེསཔྤཧཱནཾ ཝདཏི.

གངྒཱཏཱིརིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. ཨཛིནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨཔི ཙེ ཧོཏི ཏེཝིཛྫོཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཨཛིནཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ བུདྡྷསུཉྙེ ལོཀེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན ཨརཉྙཾ གཏོ ཏཏྠ སུཙིནྟིཏཾ ནཱམ པཙྩེཀསམྦུདྡྷཾ ཨཱབཱདྷེན པཱིལི༹ཏཾ ནིསིནྣཾ དིསྭཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ བྷེསཛྫཏྠཱཡ པསནྣམཱནསོ གྷཏམཎྜཾ ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ སུགཏཱིསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ ཨཉྙཏརསྶ དལིདྡབྲཱཧྨཎསྶ གེཧེ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. ཏཾ ཝིཛཱཡནཀཱལེ ཨཛིནཙམྨེན སམྤཊིཙྪིཾསུ. ཏེནསྶ ཨཛིནོཏྭེཝ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ བྷོགསཾཝཏྟནིཡསྶ ཀམྨསྶ ཨཀཏཏྟཱ དལིདྡཀུལེ ནིབྦཏྟོ ཝཡཔྤཏྟོཔི ཨཔྤནྣཔཱནབྷོཛནོ ཧུཏྭཱ ཝིཙརནྟོ ཛེཏཝནཔཊིགྒཧཎེ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༣.༧༨-༨༧) –

‘‘སུཙིནྟིཏཾ བྷགཝནྟཾ, ལོཀཛེཊྛཾ ནརཱསབྷཾ;

ཨུཔཝིཊྛཾ མཧཱརཉྙཾ, ཝཱཏཱབཱདྷེན པཱིལི༹ཏཾ.

‘‘དིསྭཱ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ, གྷཏམཎྜམུཔཱནཡིཾ;

ཀཏཏྟཱ ཨཱཙིཏཏྟཱ ཙ, གངྒཱ བྷཱགཱིརཐཱི ཨཡཾ.

‘‘མཧཱསམུདྡཱ ཙཏྟཱརོ, གྷཏཾ སམྤཛྫརེ མམ;

ཨཡཉྩ པཐཝཱི གྷོརཱ, ཨཔྤམཱཎཱ ཨསངྑིཡཱ.

‘‘མམ སངྐཔྤམཉྙཱཡ, བྷཝཏེ མདྷུསཀྐརཱ;

ཙཱཏུདྡཱིཔཱ ཨིམེ རུཀྑཱ, པཱདཔཱ དྷརཎཱིརུཧཱ.

‘‘མམ སངྐཔྤམཉྙཱཡ, ཀཔྤརུཀྑཱ བྷཝནྟི ཏེ;

པཉྙཱསཀྑཏྟུཾ དེཝིནྡོ, དེཝརཛྫམཀཱརཡིཾ.

‘‘ཨེཀཔཉྙཱསཀྑཏྟུཉྩ, ཙཀྐཝཏྟཱི ཨཧོསཧཾ;

པདེསརཛྫཾ ཝིཔུལཾ, གཎནཱཏོ ཨསངྑིཡཾ.

‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ དཱནམདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, གྷཏམཎྜསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱཔི པུརིམཀམྨནིསྶནྡེན ཨཔྤལཱབྷཱི ཨཔྤཉྙཱཏོཝ ཨཧོསི. ཨུདྡེསབྷཏྟསལཱཀབྷཏྟཱནིཔི ལཱམཀཱནེཝ པཱཔུཎནྟི. ཀམྨཕལེནེཝ ཙ ནཾ པུཐུཛྫནཱ བྷིཀྑཱུ སཱམཎེརཱ ཙ ‘‘ཨཔྤཉྙཱཏོ’’ཏི ཨཝམཉྙནྟི. ཐེརོ ཏེ བྷིཀྑཱུ སཾཝེཛེནྟོ –

༡༢༩.

‘‘ཨཔི ཙེ ཧོཏི ཏེཝིཛྫོ, མཙྩུཧཱཡཱི ཨནཱསཝོ;

ཨཔྤཉྙཱཏོཏི ནཾ བཱལཱ, ཨཝཛཱནནྟི ཨཛཱནཏཱ.

༡༣༠.

‘‘ཡོ ཙ ཁོ ཨནྣཔཱནསྶ, ལཱབྷཱི ཧོཏཱིདྷ པུགྒལོ;

པཱཔདྷམྨོཔི ཙེ ཧོཏི, སོ ནེསཾ ཧོཏི སཀྐཏོ’’ཏི. –

གཱཐཱདྭཡཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨཔཱིཏི སམྦྷཱཝནེ ནིཔཱཏོ. ཙེཏི པརིཀཔྤནེ. ཧོཏཱིཏི བྷཝཏི. ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨེཏསྶཱཏི ཏེཝིཛྫོ. མཙྩུཾ པཛཧཏཱིཏི མཙྩུཧཱཡཱི. ཀཱམཱསཝཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝེན ཨནཱསཝོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – དིབྦཙཀྑུཉཱཎཾ པུབྦེནིཝཱསཉཱཎཾ ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎནྟི ཨིམཱསཾ ཏིསྶནྣཾ ཝིཛྫཱནཾ ཨདྷིགཏཏྟཱ ཏེཝིཛྫོ ཏཏོ ཨེཝ སབྦསོ ཀཱམཱསཝཱདཱིནཾ པརིཀྑཱིཎཏྟཱ ཨནཱསཝོ ཨཱཡཏིཾ པུནབྦྷཝསྶ ཨགྒཧཎཏོ མརཎཱབྷཱཝེན མཙྩུཧཱཡཱི ཡདིཔི ཧོཏི, ཨེཝཾ སནྟེཔི ཨཔྤཉྙཱཏོཏི ནཾ བཱལཱ ཨཝཛཱནནྟི ཡསྶཏྠཱཡ ཀུལཔུཏྟཱ སམྨདེཝ ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛནྟི, ཏཾ སདཏྠཾ ཨནུཔཱཔུཎིཏྭཱ ཋིཏམྤི ནཾ ཨུཏྟམཾ པུརིསཾ ‘‘དྷུཏཝཱདོ བཧུསྶུཏོ དྷམྨཀཐིཀོ’’ཏི ཨུཔྤནྣལཱབྷསྶ ཨབྷཱཝཏོ ‘‘ན པཉྙཱཏོ ན པཱཀཊོ’’ཏི བཱལཱ དུམྨེདྷཔུགྒལཱ ཨཝཛཱནནྟི, ཀསྨཱ? ཨཛཱནཏཱ ཨཛཱནནཀཱརཎཱ གུཎཱནཾ ཨཛཱནནམེཝ ཏཏྠ ཀཱརཎནྟི དསྶེཏི.

ཡཐཱ ཙ གུཎཱནཾ ཨཛཱནནཏོ བཱལཱ ལཱབྷགརུཏཱཡ སམྦྷཱཝནཱིཡམྤི ཨཝཛཱནནྟི, ཨེཝཾ གུཎཱནཾ ཨཛཱནནཏོ ལཱབྷགརུཏཱཡ ཨེཝཾ ཨཝཛཱནིཏབྦམྤི སམྦྷཱཝེནྟཱིཏི དསྶེནྟོ དུཏིཡཾ གཱཐཾ ཨཱཧ. ཏཏྠ ཡོཏི ཨནིཡམཝཙནཾ. ཙ-སདྡོ བྱཏིརེཀེ, ཏེན ཡཐཱཝུཏྟཔུགྒལཏོ ཨིམསྶ པུགྒལསྶ ཝུཙྩམཱནཾཡེཝ ཝིསེསཾ ཛནེཏི. ཁོཏི ཨཝདྷཱརཎེ. ཨནྣཔཱནསྶཱཏི ནིདསྶནམཏྟཾ. ལཱབྷཱིཏི ལཱབྷཝཱ. ཨིདྷཱཏི ཨིམསྨིཾ ལོཀེ. ཛརཱམརཎེཧི ཏསྶ ཏསྶ སཏྟཱཝཱསསྶ པཱུརཎཏོ གལནཏོ ཙ པུགྒལོ. པཱཔདྷམྨོཏི ལཱམཀདྷམྨོ. ཨཡཉྷེཏྠ ཨཏྠོ – ཡོ པན པུགྒལོ ཙཱིཝརཱདིཔཙྩཡམཏྟསྶེཝ ལཱབྷཱི ཧོཏི, ན ཛྷཱནཱདཱིནཾ, སོ པཱཔིཙྪཏཱཡ དུསྶཱིལབྷཱཝེན ཧཱིནདྷམྨོཔི སམཱནོ ཨིདྷ ཨིམསྨིཾ ལོཀེ བཱལཱནཾ ལཱབྷགརུཏཱཡ སཀྐཏོ གརུཀཏོ ཧོཏཱིཏི.

ཨཛིནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. མེལ༹ཛིནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཡདཱཧཾ དྷམྨམསྶོསིནྟིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ མེལ༹ཛིནཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ སུམེདྷསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ བྷགཝནྟཾ པིཎྜཱཡ གཙྪནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ མདྷུརཾ ཨཱམོདཕལཾ ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ བཱརཱཎསིཡཾ ཁཏྟིཡཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ མེལ༹ཛིནོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝིཛྫཱསིཔྤེསུ ནིཔྥཏྟིཾ གཏོ པཎྜིཏོ བྱཏྟོ དིསཱསུ པཱཀཊོ ཨཧོསི. སོ བྷགཝཏི བཱརཱཎསིཡཾ ཨིསིཔཏནེ ཝིཧརནྟེ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཏདཧེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༡.༥༧-༦༢) –

‘‘སཧསྶརཾསཱི བྷགཝཱ, སཡམྦྷཱུ ཨཔརཱཛིཏོ;

ཝིཝེཀཱ ཝུཊྛཧིཏྭཱན, གོཙརཱཡཱབྷིནིཀྑམི.

‘‘ཕལཧཏྠོ ཨཧཾ དིསྭཱ, ཨུཔགཙྪིཾ ནརཱསབྷཾ;

པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, ཨཝཊཾ ཨདདིཾ ཕལཾ.

‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཕལཾ ཨདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཔརབྷཱགེ བྷིཀྑཱུཧི, ‘‘ཨཱཝུསོ, ཀིཾ ཏཡཱ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨོ ཨདྷིགཏོ’’ཏི པུཊྛོ སཱིཧནཱདཾ ནདནྟོ –

༡༣༡.

‘‘ཡདཱཧཾ དྷམྨམསྶོསིཾ, བྷཱསམཱནསྶ སཏྠུནོ;

ན ཀངྑམབྷིཛཱནཱམི, སབྦཉྙཱུ ཨཔརཱཛིཏེ.

༡༣༢.

‘‘སཏྠཝཱཧེ མཧཱཝཱིརེ, སཱརཐཱིནཾ ཝརུཏྟམེ;

མགྒེ པཊིཔདཱཡཾ ཝཱ, ཀངྑཱ མཡ྄ཧཾ ན ཝིཛྫཏཱི’’ཏི. – གཱཐཱདྭཡཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཡདཱཏི ཡསྨིཾ ཀཱལེ. ཨཧནྟི ཨཏྟཱནཾ ནིདྡིསཏི. དྷམྨནྟི ཙཏུསཙྩདྷམྨཾ. ཨསྶོསིནྟི སུཎིཾ. སཏྠུནོཏི དིཊྛདྷམྨིཀཱདིཨཏྠེཧི ཝེནེཡྻཱནཾ སཱསནཊྛེན སཏྠུནོ. ཀངྑནྟི སཾསཡཾ. སངྑཏམསངྑཏཉྩ ཨནཝསེསཏོ ཛཱནནཊྛེན སབྦཉྙཱུ. ཀུཏོཙིཔི པརཱཛིཏཱ བྷཱཝེན ཨཔརཱཛིཏེ. ཝེནེཡྻསཏྟཱནཾ སཾསཱརཀནྟཱརཏོ ནིབྦཱནཾ པཊིཝཱཧནཊྛེན སཏྠཝཱཧེ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཏོ པབྷུཏི ཨཧཾ སཏྠུནོ དྷམྨཾ དེསེནྟསྶ ཙཏུསཙྩདྷམྨཾ ཨསྶོསིཾ སོཏདྭཱརཱནུསཱརེན ཨུཔདྷཱརེསིཾ ཨུཔལབྷིཾ, ཏཏོ པཊྛཱཡ ཨནཝསེསསངྑཏཱསངྑཏསམྨུཏིདྷམྨཱནཾ སཡམྦྷཱུཉཱཎེན ཛཱནནཏོ སབྦཉྙཱུ ཨནཱཝརཎདསྶཱཝིམྷི, པཉྩནྣམྤི མཱརཱནཾ ཨབྷིབྷཝནཏོ ཏེཧི ཨཔརཱཛིཏཏྟཱ སདེཝཀེ ལོཀེ ཨཔྤཊིཧཏདྷམྨཙཀྐཏྟཱ ཙ ཨཔརཱཛིཏེ, ཝེནེཡྻསཏྟཱནཾ ལོབྷཀནྟཱརཱདིཏོ ཝཱཧནཊྛེན སཏྠཝཱཧེ, མཧཱཝིཀྐནྟཏཱཡ མཧཱཝཱིརེ, ཨཉྙེཧི དུདྡམཱནཾ པུརིསདམྨཱནཾ སརཎཏོ ཨཙྩནྟིཀེན དམཐེན དམནཏོ སཱརཐཱིནཾ པཝརབྷཱུཏེ ཨུཏྟམེ སམྨཱསམྦུདྡྷེ, ‘‘བུདྡྷོ ནུ ཁོ ནོ ནུ ཁོ’’ཏི ཀངྑཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི ཨཔརཔྤཙྩཡབྷཱཝཏོ. ཏཐཱརཱུཔེ དེསིཏེ ཨརིཡམགྒེ ཏདུཔཱདཱཡབྷཱུཏཱཡ ཙ སཱིལཱདིཔཊིཔདཱཡ ‘‘ནིཡྻཱནིཀོ ནུ ཁོ ན ནུ ཁོ’’ཏི ཀངྑཱ ཝིཙིཀིཙྪཱ ན ཝིཛྫཏི ནཏྠཱིཏི. ཨེཏྠ ཙ ཨརིཡདྷམྨེ སཾསཡཱབྷཱཝཀཐནེན ཨརིཡསངྒྷེཔི སཾསཡཱབྷཱཝོ ཀཐིཏོཡེཝཱཏི དཊྛབྦཾ ཏཏྠ པཏིཊྛིཏསྶ ཨནཉྙཐཱབྷཱཝཏོཏི.

མེལ༹ཛིནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. རཱདྷཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཡཐཱ ཨགཱརཾ དུཙྪནྣནྟིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ རཱདྷཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ སཏྠཱརཱ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ པཊིབྷཱནེཡྻཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔིཡམཱནཾ དིསྭཱ སཡཾ ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེཏྭཱ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེསི. སཏྠུ ཨུལཱ༹རཉྩ པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོ ཨེཝཾ ཀཏཔཎིདྷཱནོ ཏཏོ ཙུཏོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ པིཎྜཱཡ གཙྪནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ མདྷུརཱནི ཨམྦཕལཱནཱི ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཀཱལེ རཱཛགཧེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ རཱདྷོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ ཧུཏྭཱ གྷརཱཝཱསཾ ཝསནྟོ མཧལླཀཀཱལེ པུཏྟདཱརེཧི ཨཔསཱདིཏོ, ‘‘ཀིཾ མེ གྷརཱཝཱསེན, པབྦཛིསྶཱམཱི’’ཏི ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ཐེརེ བྷིཀྑཱུ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པབྦཛྫཾ ཡཱཙིཏྭཱ ཏེཧི ‘‘ཨཡཾ བྲཱཧྨཎོ ཛིཎྞོ ན སཀྐོཏི ཝཏྟཔཊིཝཏྟཾ པཱུརེཏུ’’ནྟི པཊིཀྑིཏྟོ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨཏྟནོ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ པཝེདེཏྭཱ སཏྠཱརཱ ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟིཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཨཱཎཏྟེན དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ པབྦཱཛིཏོ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༡.༦༣-༦༧) –

‘‘སུཝཎྞཝཎྞཾ སམྦུདྡྷཾ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧཾ;

རཐིཡཾ པཊིཔཛྫནྟཾ, པཱདཕལཾ ཨདཱསཧཾ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཕལཾ ཨདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀཱཝཙརོ ཧུཏྭཱ ཝིཙརནྟོ སཏྠུ དྷམྨདེསནཱཔཊིབྷཱནསྶ པཙྩཡབྷཱུཏཱནཾ པཊིབྷཱནཛཱནནཀཱནཾ ཨགྒོ ཛཱཏོ. ཐེརསྶ ཧི དིཊྛིསམུདཱཙཱརཉྩ ཨཱགམྨ དསབལསྶ ནཝནཝཱ དྷམྨདེསནཱ པཊིབྷཱཏི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ པཊིབྷཱནེཡྻཀཱནཾ ཡདིདཾ རཱདྷོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༢༡༩, ༢༣༣). སོ ཨེཀདིཝསཾ ‘‘ཨིམེ སཏྟཱ ཨབྷཱཝནཱཡ རཱགེན ཨབྷིབྷུཡྻནྟི, བྷཱཝནཱཡ སཏི ཏཾ ནཏྠཱི’’ཏི བྷཱཝནཾ ཐོམེནྟོ ‘‘ཡཐཱ ཨགཱར’’ནྟིཨཱདིནཱ གཱཐཱདྭཡམཱཧ.

༡༣༣-༤. ཏཏྠ ཨགཱརནྟི ཡཾཀིཉྩི གེཧཾ. དུཙྪནྣནྟི ཝིརལ༹ཙྪནྣཾ ཚིདྡཱཝཚིདྡཾ. སམཏིཝིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཝསྶཝུཊྛི ཝིནིཝིཛ྄ཛྷཏི. ཨབྷཱཝིཏནྟི ཏཾ ཨགཱརཾ ཝུཊྛི ཝིཡ བྷཱཝནཱཡ རཧིཏཏྟཱ ཨབྷཱཝིཏཾ ཙིཏྟཾ. རཱགོ སམཏིཝིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ན ཀེཝལཾ རཱགོཝ དོསམོཧམཱནཱདཡོཔི སབྦཀིལེསཱ ཏཐཱརཱུཔཾ ཙིཏྟཾ ཨཏིཝིཛ྄ཛྷནྟིཡེཝ. སུབྷཱཝིཏནྟི སམཐཝིཔསྶནཱབྷཱཝནཱཧི སུཊྛུ བྷཱཝིཏཾ, ཨེཝརཱུཔཾ ཙིཏྟཾ སུཙྪནྣཾ གེཧཾ ཝུཊྛི ཝིཡ རཱགཱདཡོ ཀིལེསཱ ཨཏིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ ན སཀྐོནྟཱིཏི.

རཱདྷཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. སུརཱདྷཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཁཱིཎཱ ཧི མཡ྄ཧཾ ཛཱཏཱིཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ སུརཱདྷཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ སིཁིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ མཱཏུལུངྒཕལཾ ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ སུགཏཱིསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཨནནྟརཾ ཝུཏྟསྶ རཱདྷཏྠེརསྶ ཀནིཊྛོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, སུརཱདྷོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཛེཊྛབྷཱཏརི རཱདྷེ པབྦཛིཏེ སཡམྤི པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༡.༦༨-༧༢) –

‘‘ཀཎིཀཱརཾཝ ཛལིཏཾ, པུཎྞམཱཡེཝ ཙནྡིམཾ;

ཛལནྟཾ དཱིཔརུཀྑཾཝ, ཨདྡསཾ ལོཀནཱཡཀཾ.

‘‘མཱཏུལུངྒཕལཾ གཡ྄ཧ, ཨདཱསིཾ སཏྠུནོ ཨཧཾ;

དཀྑིཎེཡྻསྶ ཝཱིརསྶ, པསནྣོ སེཧི པཱཎིབྷི.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཕལཾ ཨདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ སཱསནསྶ ནིཡྻཱནིཀབྷཱཝདསྶནཏྠཾ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ ‘‘ཁཱིཎཱ ཧཱི མཡ྄ཧ’’ནྟིཨཱདིནཱ གཱཐཱདྭཡམཱཧ.

༡༣༥-༦. ཏཏྠ ཁཱིཎཱཏི ཁཡཾ པརིཡོསཱནཾ གཏཱ. ཛཱཏཱིཏི བྷཝོ བྷཝནིབྦཏྟི ཝཱ. ཝུསིཏཾ ཛིནསཱསནནྟི ཛིནསྶ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སཱསནཾ མགྒབྲཧྨཙརིཡཾ ཝུཊྛཾ པརིཝུཊྛཾ. པཧཱིནོ ཛཱལསངྑཱཏོཏི སཏྟསནྟཱནསྶ ཨོཏྠརཎཏོ ནིསྶརིཏུཾ ཨཔྤདཱནཏོ ཙ ‘‘ཛཱལསངྑཱཏོ’’ཏི ཙ ལདྡྷནཱམཱ དིཊྛི ཨཝིཛྫཱ ཙ པཧཱིནཱ མགྒེན སམུཙྪིནྣཱ. བྷཝནེཏྟི སམཱུཧཏཱཏི ཀཱམབྷཝཱདིཀསྶ བྷཝསྶ ནཡནཏོ པཝཏྟནཏོ བྷཝནེཏྟིསཉྙིཏཱ ཏཎྷཱ སམུགྒྷཱཊིཏཱ. ཡསྶཏྠཱཡ པབྦཛིཏོཏི ཡསྶ ཨཏྠཱཡ ཡདཏྠཾ ཨཧཾ ཨགཱརསྨཱ གེཧཏོ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཾ པབྦཛིཏོ ཨུཔགཏོ. སོ སབྦེསཾ ཨོརམྦྷཱགིཡུདྡྷམྦྷཱགིཡཔྤབྷེདཱནཾ སཾཡོཛནཱནཾ བནྡྷནཱནཾ ཁཡབྷཱུཏོ ཨཏྠོ ནིབྦཱནསངྑཱཏོ པརམཏྠོ ཨརཧཏྟསངྑཱཏོ སདཏྠོ ཙ མཡཱ ཨནུཔྤཏྟོ ཨདྷིགཏོཏི ཨཏྠོ.

སུརཱདྷཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. གོཏམཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

སུཁཾ སུཔནྟཱིཏི ཨཱཡསྨཏོ གོཏམཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ པུཉྙཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཨཱམོདཕལམདཱསི. ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ སུགཏཱིསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ གོཏམོཏི ལདྡྷནཱམོ སཏྟཝསྶིཀཀཱལེ ཨུཔནཡནཾ ཀཏྭཱ རཏནབྷིཀྑཾ ཙརིཏྭཱ སཧསྶཾ ལབྷིཏྭཱ ཏཾ ཏཱདིསེ ཋཱནེ ཋཔེཏྭཱ ཝཏཾ ཙརནྟོ སོལ༹སསཏྟརསཝསྶུདྡེསིཀཀཱལེ ཨཀལྱཱཎམིཏྟེཧི ཀཱམེསུ པརིནཱིཡམཱནོ ཨེཀིསྶཱ རཱུཔཱུཔཛཱིཝིནིཡཱ ཏཾ སཧསྶབྷཎྜིཀཾ དཏྭཱ བྲཧྨཙརིཡཝིནཱསཾ པཏྭཱ ཏཱཡ ཙསྶ བྲཧྨཙཱརིརཱུཔཾ དིསྭཱ ཝིརཏྟཱཀཱརེ དསྶིཏེ ཨེཀརཏྟིཝཱསེནེཝ ནིབྦིནྣརཱུཔོ ཨཏྟནོ བྲཧྨཙརིཡནིཝཱསཾ དྷནཛཱནིཉྩ སརིཏྭཱ ‘‘ཨཡུཏྟཾ མཡཱ ཀཏ’’ནྟི ཝིཔྤཊིསཱརཱི ཨཧོསི. སཏྠཱ ཏསྶ ཧེཏུསམྤཏྟིཾ ཙིཏྟཱཙཱརཉྩ ཉཏྭཱ ཏསྶ ཨཱསནྣཊྛཱནེ ཨཏྟཱནཾ དསྶེསི. སོ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཨུཔསངྐམི, ཏསྶ བྷགཝཱ དྷམྨཾ དེསེསི. སོ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛནྟོ ཁུརགྒེཡེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༡.༨༠-༨༤) –

‘‘སུཝཎྞཝཎྞཾ སམྦུདྡྷཾ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧཾ;

རཐིཡཾ པཊིཔཛྫནྟཾ, ཨཱམོདམདདིཾ ཕལཾ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཕལཾ ཨདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཛྷཱནསུཁེན ཕལསུཁེན ཝཱིཏིནཱམེནྟཾ ཨེཀོ གིཧིསཧཱཡོ ཨུཔགནྟྭཱ, ‘‘ཨཱཝུསོ, ཏཡཱ རཏནབྷིཀྑཱཡ ལདྡྷཾ པབྦཛནྟོ ཀིཾ ཨཀཱསཱི’’ཏི པུཙྪི. ཏཾ སུཏྭཱ ཐེརོ ‘‘ཨིདཾ ནཱམ ཀཏ’’ནྟི ཨནཱཙིཀྑིཏྭཱ མཱཏུགཱམེ དོསཾ པཀཱསེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝཱིཏརཱགབྷཱཝེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ ‘‘སུཁཾ སུཔནྟཱི’’ཏིཨཱདིནཱ གཱཐཱདྭཡམཱཧ.

༡༣༧. ཏཏྠ སུཁཾ སུཔནྟི མུནཡོ, ཡེ ཨིཏྠཱིསུ ན བཛ྄ཛྷརེཏི ཡེ ཨིཏྠཱིསུ ཝིསཡབྷཱུཏཱསུ ནིམིཏྟབྷཱུཏཱསུ ཝཱ རཱགབནྡྷནེན ན བཛ྄ཛྷནྟི, ཏེ མུནཡོ ཏཔསྶིནོ སཾཡཏིནྡྲིཡཱ སུཁཾ སུཔནྟི སུཁཾ ཝིཧརནྟི, ནཏྠི ཏེསཾ དུཀྑནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ‘‘སུཔནྟཱི’’ཏི ཧི ནིདསྶནམཏྟམེཏཾ. སདཱ ཝེ རཀྑིཏབྦཱསཱུཏི ཨེཀཾསེན སབྦཀཱལཾ རཀྑིཏབྦཱསུ. ཨིཏྠིཡོ ཧི སཏྟབྷཱུམིཀེ ནིཔྤུརིསེ པཱསཱདེ ཨུཔརིབྷཱུམིཡཾ ཝསཱཔེཏྭཱཔི, ཀུཙྪིཡཾ པཀྑིཔིཏྭཱཔི ན སཀྐཱ རཀྑིཏུཾ, ཏསྨཱ ཏཱ ཀིཊྛཱདིགཱཝིཡོ ཝིཡ སབྦཀཱལཾ རཀྑཎཱིཡཱ ཧོནྟི. བཧུཙིཏྟཏཱཡ ཝཱ སཱམིཀེན ཝཏྠཱལངྐཱརཱནུཔྤདཱནཱདིནཱ ཙིཏྟཉྙཐཏྟཏོ སབྦཀཱལཾ རཀྑིཏབྦཱ. སརཱིརསབྷཱཝཾ ཝཱ མཱལཱགནྡྷཱདཱིཧི པཊིཙྪཱདནཝསེན རཀྑིཏབྦཙིཏྟཏཱཡ རཀྑིཏབྦཱཏི. ཡཱསུ སཙྩཾ སུདུལླབྷནྟི ཡཱསུ སཙྩཝཙནཾ ལདྡྷུཾ ན སཀྐཱ, ཨིཏྠིཡོ ཧི ཨགྒིམྤི པཝིསནྟི, ཝིསམྤི ཁཱདནྟི, སཏྠམྤི ཨཱཧརནྟི, ཨུབྦནྡྷིཏྭཱཔི ཀཱལཾ ཀརོནྟི, ན པན སཙྩེ ཋཱཏུཾ སཀྐོནྟི. ཏསྨཱ ཨེཝརཱུཔཱ ཨིཏྠིཡོ ཝཛྫེཏྭཱ ཋིཏཱ མུནཡོ སུཁིཏཱ ཝཏཱཏི དསྶེཏི.

༡༣༨. ཨིདཱནི ཡསྶ ཨཔྤཧཱིནཏྟཱ ཨེཝརཱུཔཱསུ ཨིཏྠཱིསུཔི བཛ྄ཛྷནྟི, ཏསྶ ཀཱམསྶ ཨཏྟནོ སུཔྤཧཱིནཏཾ ཨཙྩནྟནིཊྛིཏཏཉྩ དསྶེནྟོ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ. ཝདྷཾ ཙརིམྷ ཏེ ཀཱམཱཏི ཨམྦྷོ ཀཱམ, ཏཝ ཝདྷཾ ཨཙྩནྟསམུཙྪེདཾ ཨརིཡམགྒེན ཙརིམྷ, ‘‘ཝདྷཾ ཙརིམྷསེ’’ཏིཔི པཱཋོ, ཝདྷཱཡ པཧཱནཱཡ མགྒབྲཧྨཙརིཡཾ ཨཙརིམྷཱཏི ཨཏྠོ. ཨནཎཱ དཱནི ཏེ མཡནྟི ཨིདཱནི ཨགྒམགྒཔཏྟིཏོ པཊྛཱཡ ཨིཎབྷཱཝཀརཱཡ པཧཱིནཏྟཱ ཀཱམ ཏེ ཨནཎཱ མཡཾ, ན ཏུཡ྄ཧཾ ཨིཎཾ དྷཱརེམ. ཨཝཱིཏརཱགོ ཧི རཱགསྶ ཝསེ ཝཏྟནཏོ ཏསྶ ཨིཎཾ དྷཱརེནྟོ ཝིཡ ཧོཏི, ཝཱིཏརཱགོ པན ཏཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ པརམེན ཙིཏྟིསྶརིཡེན སམནྣཱགཏོ. ཨནཎཏྟཱ ཨེཝ གཙྪཱམ དཱནི ནིབྦཱནཾ, ཡཏྠ གནྟྭཱ ན སོཙཏི ཡསྨིཾ ནིབྦཱནེ གམནཧེཏུ སབྦསོ སོཀཧེཏཱུནཾ ཨབྷཱཝཏོ ན སོཙཏི, ཏཾ ཨནུཔཱདིསེསནིབྦཱནམེཝ ཨིདཱནི གཙྪཱམ ཨནུཔཱཔུཎཱམཱཏི ཨཏྠོ.

གོཏམཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. ཝསབྷཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

པུབྦེ ཧནཏི ཨཏྟཱནནྟི ཨཱཡསྨཏོ ཝསབྷཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ བུདྡྷསུཉྙེ ལོཀེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཝིཛྫཱསིཔྤེསུ ནིཔྥཏྟིཾ གནྟྭཱ ནེཀྑམྨཛ྄ཛྷཱསཡཏཱཡ གྷརཱཝཱསཾ པཧཱཡ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཙུདྡསསཧསྶཏཱཔསཔརིཝཱརོ ཧིམཝནྟསྶ ཨཝིདཱུརེ སམགྒེ ནཱམ པབྦཏེ ཨསྶམཾ ཀཱརེཏྭཱ ཝསནྟོ ཛྷཱནཱབྷིཉྙཱཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཏཱཔསཱནཾ ཨོཝཱདཱནུསཱསནིཡོ དེནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཨེཝཾ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཧཾ ཁོ དཱནི ཨིམེཧི ཏཱཔསེཧི སཀྐཏོ གརུཀཏོ པཱུཛིཏོ ཝིཧརཱམི, མཡཱ པན པཱུཛེཏབྦོ ན ཨུཔལབྦྷཏི, དུཀྑོ ཁོ པནཱཡཾ ལོཀེ ཡདིདཾ ཨགརུཝཱསོ’’ཏི. ཨེཝཾ པན ཙིནྟེཏྭཱ པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརཏཱཡ པུརིམབུདྡྷཱནཾ ཙེཏིཡེ ཨཏྟནཱ ཀཏཾ པཱུཛཱསཀྐཱརཾ ཨནུསྶརིཏྭཱ ‘‘ཡཾནཱུནཱཧཾ པུརིམབུདྡྷེ ཨུདྡིསྶ པུལིནཙེཏིཡཾ ཀཏྭཱ པཱུཛཾ ཀརེཡྻ’’ནྟི ཧཊྛཏུཊྛོ ཨིདྡྷིཡཱ པུལིནཐཱུཔཾ སུཝཎྞམཡཾ མཱཔེཏྭཱ སུཝཎྞམཡཱདཱིཧི ཏིསཧསྶམཏྟེཧི པུཔྥེཧི དེཝསིཀཾ པཱུཛཾ ཀརོནྟོ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཨཔརིཧཱིནཛ྄ཛྷཱནོ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟོ. ཏཏྠཔི ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ ཏཱཝཏིཾསེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཝེསཱལིཡཾ ལིཙྪཝིརཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝསབྷོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ བྷགཝཏོ ཝེསཱལིགམནེ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༠.༥༧-༩༢) –

‘‘ཧིམཝནྟསྶཱཝིདཱུརེ, སམགྒོ ནཱམ པབྦཏོ;

ཨསྶམོ སུཀཏོ མཡ྄ཧཾ, པཎྞསཱལཱ སུམཱཔིཏཱ.

‘‘ནཱརདོ ནཱམ ནཱམེན, ཛཊིལོ ཨུགྒཏཱཔནོ;

ཙཏུདྡསསཧསྶཱནི, སིསྶཱ པརིཙརནྟི མཾ.

‘‘པཊིསལླཱིནཀོ སནྟོ, ཨེཝཾ ཙིནྟེསཧཾ ཏདཱ;

སབྦོ ཛནོ མཾ པཱུཛེཏི, ནཱཧཾ པཱུཛེམི ཀིཉྩནཾ.

‘‘ན མེ ཨོཝཱདཀོ ཨཏྠི, ཝཏྟཱ ཀོཙི ན ཝིཛྫཏི;

ཨནཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡོ, ཝནེ ཝཱསཾ ཨུཔེམཧཾ.

‘‘ཨུཔཱསམཱནོ ཡམཧཾ, གརུཙིཏྟཾ ཨུཔཊྛཧེ;

སོ མེ ཨཱཙརིཡོ ནཏྠི, ཝནཝཱསོ ནིརཏྠཀོ.

‘‘ཨཱཡཱགཾ མེ གཝེསིསྶཾ, གརུཾ བྷཱཝནིཡཾ ཏཐཱ;

སཱཝསྶཡོ ཝསིསྶཱམི, ན ཀོཙི གརཧིསྶཏི.

‘‘ཨུཏྟཱནཀཱུལཱ ནདིཀཱ, སུཔཏིཏྠཱ མནོརམཱ;

སཾསུདྡྷཔུལིནཱཀིཎྞཱ, ཨཝིདཱུརེ མམསྶམཾ.

‘‘ནདིཾ ཨམརིཀཾ ནཱམ, ཨུཔགནྟྭཱནཧཾ ཏདཱ;

སཾཝཌྜྷཡིཏྭཱ པུལིནཾ, ཨཀཾ པུལིནཙེཏིཡཾ.

‘‘ཡེ ཏེ ཨཧེསུཾ སམྦུདྡྷཱ, བྷཝནྟཀརཎཱ མུནཱི;

ཏེསཾ ཨེཏཱདིསོ ཐཱུཔོ, ཏཾ ནིམིཏྟཾ ཀརོམཧཾ.

‘‘ཀརིཏྭཱ པུལིནཾ ཐཱུཔཾ, སོཝཎྞཾ མཱཔཡིཾ ཨཧཾ;

སོཎྞཀིངྐཎིཔུཔྥཱནི, སཧསྶེ ཏཱིཎི པཱུཛཡིཾ.

‘‘སཱཡཔཱཏཾ ནམསྶཱམི, ཝེདཛཱཏོ ཀཏཉྫལཱི;

སམྨུཁཱ ཝིཡ སམྦུདྡྷཾ, ཝནྡིཾ པུལིནཙེཏིཡཾ.

‘‘ཡདཱ ཀིལེསཱ ཛཱཡནྟི, ཝིཏཀྐཱ གེཧནིསྶིཏཱ;

སརཱམི སུཀཏཾ ཐཱུཔཾ, པཙྩཝེཀྑཱམི ཏཱཝདེ.

‘‘ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཾ, སཏྠཝཱཧཾ ཝིནཱཡཀཾ;

ཀིལེསེ སཾཝསེཡྻཱསི, ན ཡུཏྟཾ ཏཝ མཱརིས.

‘‘སཧ ཨཱཝཛྫིཏེ ཐཱུཔེ, གཱརཝཾ ཧོཏི མེ ཏདཱ;

ཀུཝིཏཀྐེ ཝིནོདེསིཾ, ནཱགོ ཏུཏྟཊྚིཏོ ཡཐཱ.

‘‘ཨེཝཾ ཝིཧརམཱནཾ མཾ, མཙྩུརཱཛཱབྷིམདྡཐ;

ཏཏྠ ཀཱལངྐཏོ སནྟོ, བྲཧྨལོཀམགཙྪཧཾ.

‘‘ཡཱཝཏཱཡུཾ ཝསིཏྭཱན, ཏིདིཝེ ཨུཔཔཛྫཧཾ;

ཨསཱིཏིཀྑཏྟུཾ དེཝིནྡོ, དེཝརཛྫམཀཱརཡིཾ.

‘‘སཏཱནཾ ཏཱིཎིཀྑཏྟུཉྩ, ཙཀྐཝཏྟཱི ཨཧོསཧཾ;

པདེསརཛྫཾ ཝིཔུལཾ, གཎནཱཏོ ཨསངྑིཡཾ.

‘‘སོཎྞཀིངྐཎིཔུཔྥཱནཾ, ཝིཔཱཀཾ ཨནུབྷོམཧཾ;

དྷཱཏཱིསཏསཧསྶཱནི, པརིཝཱརེནྟི མཾ བྷཝེ.

‘‘ཐཱུཔསྶ པརིཙིཎྞཏྟཱ, རཛོཛལླཾ ན ལིམྤཏི;

གཏྟེ སེདཱ ན མུཙྩནྟི, སུཔྤབྷཱསོ བྷཝཱམཧཾ.

‘‘ཨཧོ མེ སུཀཏོ ཐཱུཔོ, སུདིཊྛཱམརིཀཱ ནདཱི;

ཐཱུཔཾ ཀཏྭཱན པུལིནཾ, པཏྟོམྷི ཨཙལཾ པདཾ.

‘‘ཀུསལཾ ཀཏྟུཀཱམེན, ཛནྟུནཱ སཱརགཱཧིནཱ;

ནཏྠི ཁེཏྟཾ ཨཁེཏྟཾ ཝཱ, པཊིཔཏྟཱིཝ སཱདྷཀཱ.

‘‘ཡཐཱཔི བལཝཱ པོསོ, ཨཎྞཝཾཏརིཏུསྶཧེ;

པརིཏྟཾ ཀཊྛམཱདཱཡ, པཀྑནྡེཡྻ མཧཱསརཾ.

‘‘ཨིམཱཧཾ ཀཊྛཾ ནིསྶཱཡ, ཏརིསྶཱམི མཧོདདྷིཾ;

ཨུསྶཱཧེན ཝཱིརིཡེན, ཏརེཡྻ ཨུདདྷིཾ ནརོ.

‘‘ཏཐེཝ མེ ཀཏཾ ཀམྨཾ, པརིཏྟཾ ཐོཀཀཉྩ ཡཾ;

ཏཾ ཀམྨཾ ཨུཔནིསྶཱཡ, སཾསཱརཾ སམཏིཀྐམིཾ.

‘‘པཙྪིམེ བྷཝེ སམྤཏྟེ, སུཀྐམཱུལེན ཙོདིཏོ;

སཱཝཏྠིཡཾ པུརེ ཛཱཏོ, མཧཱསཱལེ སུཨཌྜྷཀེ.

‘‘སདྡྷཱ མཱཏཱ པིཏཱ མཡ྄ཧཾ, བུདྡྷསྶ སརཎཾ གཏཱ;

ཨུབྷོ དིཊྛཔདཱ ཨེཏེ, ཨནུཝཏྟནྟི སཱསནཾ.

‘‘བོདྷིཔཔཊིཀཾ གཡ྄ཧ, སོཎྞཐཱུཔམཀཱརཡུཾ;

སཱཡཔཱཏཾ ནམསྶནྟི, སཀྱཔུཏྟསྶ སམྨུཁཱ.

‘‘ཨུཔོསཐམྷི དིཝསེ, སོཎྞཐཱུཔཾ ཝིནཱིཧརུཾ;

བུདྡྷསྶ ཝཎྞཾ ཀིཏྟེནྟཱ, ཏིཡཱམཾ ཝཱིཏིནཱམཡུཾ.

‘‘སཧ དིསྭཱནཧཾ ཐཱུཔཾ, སརིཾ པུལིནཙེཏིཡཾ;

ཨེཀཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཨརཧཏྟམཔཱཔུཎིཾ.

‘‘གཝེསམཱནོ ཏཾ ཝཱིརཾ, དྷམྨསེནཱཔཏིདྡསཾ;

ཨགཱརཱ ནིཀྑམིཏྭཱན, པབྦཛིཾ ཏསྶ སནྟིཀེ.

‘‘ཛཱཏིཡཱ སཏྟཝསྶེན, ཨརཧཏྟམཔཱཔུཎིཾ;

ཨུཔསམྤཱདཡཱི བུདྡྷོ, གུཎམཉྙཱཡ ཙཀྑུམཱ.

‘‘དཱརཀེནེཝ སནྟེན, ཀིརིཡཾ ནིཊྛིཏཾ མཡཱ;

ཀཏཾ མེ ཀརཎཱིཡཛྫ, སཀྱཔུཏྟསྶ སཱསནེ.

‘‘སབྦཝེརབྷཡཱཏཱིཏོ, སབྦསངྒཱཏིགོ ཨིསི;

སཱཝཀོ ཏེ མཧཱཝཱིར, སོཎྞཐཱུཔསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ དཱཡཀཱནུགྒཧཾ ཀརོནྟོ ཏེཧི ཨུཔནཱིཏེ པཙྩཡེ ན པཊིཀྑིཔཏི, ཡཐཱལདྡྷེཡེཝ པརིབྷུཉྫཏི. ཏཾ པུཐུཛྫནཱ ‘‘ཨཡཾ ཀཱཡདལ༹ྷིབཧུལོ ཨརཀྑིཏཙིཏྟོ’’ཏི མཉྙམཱནཱ ཨཝམཉྙནྟི. ཐེརོ ཏཾ ཨགཎེནྟོཝ ཝིཧརཏི. ཏསྶ པན ཨཝིདཱུརེ ཨཉྙཏརོ ཀུཧཀབྷིཀྑུ པཱཔིཙྪོ སམཱནོ ཨཔྤིཙྪོ ཝིཡ སནྟུཊྛོ ཝིཡ ཨཏྟཱནཾ དསྶེནྟོ ལོཀཾ ཝཉྩེནྟོ ཝིཧརཏི. མཧཱཛནོ ཏཾ ཨརཧནྟཾ ཝིཡ སམྦྷཱཝེཏི. ཨཐསྶ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཉཏྭཱ ཐེརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, ཀིཾ ནཱམ ཀུཧཀོ ཀརོཏཱི’’ཏི པུཙྪི. ཐེརོ པཱཔིཙྪཾ གརཧནྟོ –

༡༣༩.

‘‘པུབྦེ ཧནཏི ཨཏྟཱནཾ, པཙྪཱ ཧནཏི སོ པརེ;

སུཧཏཾ ཧནྟི ཨཏྟཱནཾ, ཝཱིཏཾསེནེཝ པཀྑིམཱ.

༡༤༠.

‘‘ན བྲཱཧྨཎོ བཧིཝཎྞོ, ཨནྟོཝཎྞོ ཧི བྲཱཧྨཎོ;

ཡསྨིཾ པཱཔཱནི ཀམྨཱནི, ས ཝེ ཀཎྷོ སུཛམྤཏཱི’’ཏི. – གཱཐཱདྭཡམཱཧ;

ཏཏྠ པུབྦེ ཧནཏི ཨཏྟཱནནྟི ཀུཧཀཔུགྒལོ ཨཏྟནོ ཀུཧཀཝུཏྟིཡཱ ལོཀཾ ཝཉྩེནྟོ པཱཔིཙྪཏཱདཱིཧི པཱཔདྷམྨེཧི པཋམམེཝ ཨཏྟཱནཾ ཧནཏི, ཨཏྟནོ ཀུསལཀོཊྛཱསཾ ཝིནཱསེཏི. པཙྪཱ ཧནཏི སོ པརེཏི སོ ཀུཧཀོ པཋམཾ ཏཱཝ ཝུཏྟནཡེན ཨཏྟཱནཾ ཧནྟྭཱ པཙྪཱ པརེ ཡེཧི ‘‘ཨཡཾ བྷིཀྑུ པེསལོ ཨརིཡོ’’ཏི ཝཱ སམྦྷཱཝེནྟེཧི ཀཱརཱ ཀཏཱ, ཏེ ཧནཏི ཏེསཾ ཀཱརཱནི ཨཏྟནི ཀཏཱནི ཨམཧཔྥལཱནི ཀཏྭཱ པཙྩཡཝིནཱསནེན ཝིནཱསེཏི. སཏིཔི ཀུཧཀསྶ ཨུབྷཡཧནནེ ཨཏྟཧནནེ པན ཨཡཾ ཝིསེསོཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ སུཧཏཾ ཧནྟི ཨཏྟཱནནྟི. སོ ཀུཧཀོ ཨཏྟཱནཾ ཧནནྟོ སུཧཏཾ ཀཏྭཱ ཧནྟི ཝིནཱསེཏི, ཡཐཱ ཀིཾ? ཝཱིཏཾསེནེཝ པཀྑིམཱཏི, ཝཱིཏཾསོཏི དཱིཔཀསཀུཎོ, ཏེན. པཀྑིམཱཏི སཱཀུཎིཀོ. ཡཐཱ ཏེན ཝཱིཏཾསསཀུཎེན ཨཉྙེ སཀུཎེ ཝཉྩེཏྭཱ ཧནནྟོ ཨཏྟཱནཾ ཨིདྷ ལོཀེཔི ཧནཏི ཝིཉྙུགརཧསཱཝཛྫསབྷཱཝཱདིནཱ, སམྤརཱཡཾ པན དུགྒཏིཔརིཀྐིལེསེན ཧནཏིཡེཝ, ན པན ཏེ སཀུཎེ པཙྪཱ ཧནྟུཾ སཀྐོཏི, ཨེཝཾ ཀུཧཀོཔི ཀོཧཉྙེན ལོཀཾ ཝཉྩེཏྭཱ ཨིདྷ ལོཀེཔི ཨཏྟཱནཾ ཧནཏི ཝིཔྤཊིསཱརཝིཉྙུགརཧཱདཱིཧི, པརལོཀེཔི དུགྒཏིཔརིཀྐིལེསེཧི, ན པན ཏེ པཙྩཡདཱཡཀེ ཨཔཱཡདུཀྑཾ པཱཔེཏི. ཨཔིཙ ཀུཧཀོ དཀྑིཎཱཡ ཨམཧཔྥལབྷཱཝཀརཎེནེཝ དཱཡཀཾ ཧནཏཱིཏི ཝུཏྟོ, ན ནིཔྥལབྷཱཝཀརཎེན. ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ – ‘‘དུསྶཱིལསྶ མནུསྶབྷཱུཏསྶ དཱནཾ དཏྭཱ སཧསྶགུཎཱ དཀྑིཎཱ པཱཊིཀངྑིཏབྦཱ’’ཏི (མ. ནི. ༣.༣༧༩). ཏེནཱཧ ‘‘སུཧཏཾ ཧནྟི ཨཏྟཱན’’ནྟི.

ཨེཝཾ བཱཧིརཔརིམཛྫནམཏྟེ ཋིཏཱ པུགྒལཱ སུདྡྷཱ ནཱམ ན ཧོནྟི, ཨབྦྷནྟརསུདྡྷིཡཱ ཨེཝ པན སུདྡྷཱ ཧོནྟཱིཏི དསྶེནྟོ ‘‘ན བྲཱཧྨཎོ’’ཏི དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཨིརིཡཱཔཐསཎྛཔནཱདིབཧིསམྤཏྟིམཏྟེན བྲཱཧྨཎོ ན ཧོཏི. སམྤཏྟིཨཏྠོ ཧི ཨིདྷ ཝཎྞ-སདྡོ. ཨབྦྷནྟརེ པན སཱིལཱདིསམྤཏྟིཡཱ བྲཱཧྨཎོ ཧོཏི, ‘‘བཱཧིཏཔཱཔོ བྲཱཧྨཎོ’’ཏི ཀཏྭཱ. ཏསྨཱ ‘‘ཡསྨིཾ པཱཔཱནི ལཱམཀཱནི ཀམྨཱནི སཾཝིཛྫནྟི, ཨེཀཾསེན སོ ཀཎྷོ ནིཧཱིནཔུགྒལོ’’ཏི སུཛམྤཏི, དེཝཱནམིནྡ, ཛཱནཱཧི. ཏཾ སུཏྭཱ སཀྐོ ཀུཧཀབྷིཀྑུཾ ཏཛྫེཏྭཱ ‘‘དྷམྨེ ཝཏྟཱཧཱི’’ཏི ཨོཝདིཏྭཱ སཀཊྛཱནམེཝ གཏོ.

ཝསབྷཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

དུཀནིཔཱཏེ པཋམཝགྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. དུཏིཡཝགྒོ

༡. མཧཱཙུནྡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

སུསྶཱུསཱཏི ཨཱཡསྨཏོ མཧཱཙུནྡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུམྦྷཀཱརཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཀུམྦྷཀཱརཀམྨེན ཛཱིཝནྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཨེཀཾ མཏྟིཀཱཔཏྟཾ སྭཱབྷིསངྑཏཾ ཀཏྭཱ བྷགཝཏོ ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ མགདྷརཊྛེ ནཱལཀགཱམེ རཱུཔསཱརིཡཱ བྲཱཧྨཎིཡཱ པུཏྟོ སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ ཀནིཊྛབྷཱཏཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, ཙུནྡོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ དྷམྨསེནཱཔཏིཾ ཨནུཔབྦཛིཏྭཱ ཏཾ ནིསྶཱཡ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ གྷཊེནྟོ ཝཱཡམནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༡.༣༩-༥༠) –

‘‘ནགརེ ཧཾསཝཏིཡཱ, ཀུམྦྷཀཱརོ ཨཧོསཧཾ;

ཨདྡསཾ ཝིརཛཾ བུདྡྷཾ, ཨོགྷཏིཎྞམནཱསཝཾ.

‘‘སུཀཏཾ མཏྟིཀཱཔཏྟཾ, བུདྡྷསེཊྛསྶདཱསཧཾ;

པཏྟཾ དཏྭཱ བྷགཝཏོ, ཨུཛུབྷཱུཏསྶ ཏཱདིནོ.

‘‘བྷཝེ ནིབྦཏྟམཱནོཧཾ, སོཎྞཐཱལེ ལབྷཱམཧཾ;

རཱུཔིམཡེ ཙ སོཝཎྞེ, ཏཊྚིཀེ ཙ མཎཱིམཡེ.

‘‘པཱཏིཡོ པརིབྷུཉྫཱམི, པུཉྙཀམྨསྶིདཾ ཕལཾ;

ཡསཱནཉྩ དྷནཱནཉྩ, ཨགྒབྷཱུཏོ ཙ ཧོམཧཾ.

‘‘ཡཐཱཔི བྷདྡཀེ ཁེཏྟེ, བཱིཛཾ ཨཔྤམྤི རོཔིཏཾ;

སམྨཱདྷཱརཾ པཝེཙྪནྟེ, ཕལཾ ཏོསེཏི ཀསྶཀཾ.

‘‘ཏཐེཝིདཾ པཏྟདཱནཾ, བུདྡྷཁེཏྟམྷི རོཔིཏཾ;

པཱིཏིདྷཱརེ པཝསྶནྟེ, ཕལཾ མཾ ཏོསཡིསྶཏི.

‘‘ཡཱཝཏཱ ཁེཏྟཱ ཝིཛྫནྟི, སངྒྷཱཔི ཙ གཎཱཔི ཙ;

བུདྡྷཁེཏྟསམོ ནཏྠི, སུཁདོ སབྦཔཱཎིནཾ.

‘‘ནམོ ཏེ པུརིསཱཛཉྙ, ནམོ ཏེ པུརིསུཏྟམ;

ཨེཀཔཏྟཾ དདིཏྭཱན, པཏྟོམྷི ཨཙལཾ པདཾ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པཏྟམདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, པཏྟདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཚལ༹བྷིཉྙོ པན ཧུཏྭཱ ཨཏྟནཱ པཊིལདྡྷསམྤཏྟིཡཱ ཀཱརཎབྷཱུཏཾ གརཱུཔནིསྶཡཾ ཝིཝེཀཝཱསཉྩ ཀིཏྟེནྟོ –

༡༤༡.

‘‘སུསྶཱུསཱ སུཏཝདྡྷནཱི, སུཏཾ པཉྙཱཡ ཝདྡྷནཾ;

པཉྙཱཡ ཨཏྠཾ ཛཱནཱཏི, ཉཱཏོ ཨཏྠོ སུཁཱཝཧོ.

༡༤༢.

‘‘སེཝེཐ པནྟཱནི སེནཱསནཱནི, ཙརེཡྻ སཾཡོཛནཝིཔྤམོཀྑཾ;

སཙེ རཏིཾ ནཱདྷིགཙྪེཡྻ ཏཏྠ, སངྒྷེ ཝསེ རཀྑིཏཏྟོ སཏཱིམཱ’’ཏི. –

གཱཐཱདྭཡཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ སུསྶཱུསཱཏི སོཏབྦཡུཏྟསྶ སབྦསུཏསྶ སོཏུམིཙྪཱ, གརུསནྣིཝཱསོཔི. དིཊྛདྷམྨིཀཱདིབྷེདཉྷི ཨཏྠཾ སོཏུམིཙྪནྟེན ཀལྱཱཎམིཏྟེ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝཏྟཀརཎེན པཡིརུཔཱསིཏྭཱ ཡདཱ ཏེ པཡིརུཔཱསནཱཡ ཨཱརཱདྷིཏཙིཏྟཱ ཀཉྩི ཨུཔནིསཱིདིཏུཀཱམཱ ཧོནྟི, ཨཐ ནེ ཨུཔནིསཱིདིཏྭཱ ཨདྷིགཏཱཡ སོཏུམིཙྪཱཡ ཨོཧིཏསོཏེན སོཏབྦཾ ཧོཏཱིཏི གརུསནྣིཝཱསོཔི སུསྶཱུསཱཧེཏུཏཱཡ ‘‘སུསྶཱུསཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི. སཱ པནཱཡཾ སུསྶཱུསཱ སཙྩཔཊིཙྩསམུཔྤཱདཱདིཔཊིསཾཡུཏྟཾ སུཏཾ ཏཾསམངྒིནོ པུགྒལསྶ ཝཌྜྷེཏི བྲཱུཧེཏཱིཏི སུཏཝདྡྷནཱི, བཱཧུསཙྩཀཱརཱིཏི ཨཏྠོ. སུཏཾ པཉྙཱཡ ཝདྡྷནནྟི ཡཾ ཏཾ ‘‘སུཏདྷརོ སུཏསནྣིཙཡོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༣༣༩; ཨ. ནི. ༤.༢༢) ‘‘ཨིདྷེཀཙྩསྶ བཧུཀཾ སུཏཾ ཧོཏི སུཏྟཾ གེཡྻཾ ཝེཡྻཱཀརཎ’’ནྟི (ཨ. ནི. ༤.༦) ཙ ཨེཝམཱདིནཱ ནཡེན ཝུཏྟཾ བཱཧུསཙྩཾ, ཏཾ ཨཀུསལཔྤཧཱནཀུསལཱདྷིགམནཧེཏུབྷཱུཏཾ པཉྙཾ ཝདྡྷེཏཱིཏི སུཏཾ པཉྙཱཡ ཝདྡྷནཾ, ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ –

‘‘སུཏཱཝུདྷོ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཱཝཀོ ཨཀུསལཾ པཛཧཏི, ཀུསལཾ བྷཱཝེཏི, སཱཝཛྫཾ པཛཧཏི, ཨནཝཛྫཾ བྷཱཝེཏི, སུདྡྷཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༧.༦༧).

པཉྙཱཡ ཨཏྠཾ ཛཱནཱཏཱིཏི བཧུསྶུཏོ སུཏམཡཉཱཎེ ཋིཏོ ཏཾ པཊིཔཏྟིཾ པཊིཔཛྫནྟོ སུཏཱནུསཱརེན ཨཏྠཱུཔཔརིཀྑཱཡ དྷམྨནིཛ྄ཛྷཱནེན བྷཱཝནཱཡ ཙ ལོཀིཡལོཀུཏྟརབྷེདཾ དིཊྛདྷམྨཱདིཝིབྷཱགཾ དུཀྑཱདིཝིབྷཱགཉྩ ཨཏྠཾ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི ཙ པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི ཙ, ཏེནཱཧ བྷགཝཱ –

‘‘སུཏསྶ ཡཐཱཔརིཡཏྟསྶ ཨཏྠམཉྙཱཡ དྷམྨམཉྙཱཡ དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོ ཧོཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༦).

‘‘དྷཏཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨཏྠཾ ཨུཔཔརིཀྑཏི, ཨཏྠཾ ཨུཔཔརིཀྑཏོ དྷམྨཱ ནིཛ྄ཛྷཱནཾ ཁམནྟི, དྷམྨནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཡཱ སཏི ཚནྡོ ཛཱཡཏི, ཚནྡཛཱཏོ ཨུསྶཧཏི, ཨུསྶཧིཏྭཱ ཏུལེཏི, ཏུལཡིཏྭཱ པདཧཏི, པཧིཏཏྟོ སམཱནོ ཀཱཡེན ཙེཝ པརམསཙྩཾ སཙྪིཀརོཏི, པཉྙཱཡ ཙ ནཾ ཨཏིཝིཛ྄ཛྷ པསྶཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༢.༤༣༢) ཙ.

ཉཱཏོ ཨཏྠོ སུཁཱཝཧོཏི ཡཐཱཝུཏྟོ དིཊྛདྷམྨིཀཱདིཨཏྠོ ཙེཝ དུཀྑཱདིཨཏྠོ ཙ ཡཱཐཱཝཏོ ཉཱཏོ ཨདྷིགཏོ ལོཀིཡལོཀུཏྟརབྷེདཾ སུཁཾ ཨཱཝཧཏི ནིཔྥཱདེཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཋིཏཱཡ བྷཱཝནཱཔཉྙཱཡ སུཏམཏྟེནེཝ ན སིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཏསྶཱ པཊིཔཛྫནཝིདྷིཾ དསྶེནྟོ ‘‘སེཝེཐ…པེ…ཝིཔྤམོཀྑ’’ནྟི ཨཱཧ. ཏཏྠ སེཝེཐ པནྟཱནི སེནཱསནཱནཱིཏི ཀཱཡཝིཝེཀམཱཧ. ཏེན སཾཡོཛནཔྤཧཱནསྶ ཙ ཝཀྑམཱནཏྟཱ ཝིཝེཀཱརཧསྶེཝ ཝིཝེཀཝཱསོཏི སཱིལསཾཝརཱདཡོ ཨིདྷ ཨཝུཏྟསིདྡྷཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཙརེཡྻ སཾཡོཛནཝིཔྤམོཀྑནྟི ཡཐཱ སཾཡོཛནེཧི ཙིཏྟཾ ཝིཔྤམུཙྩཏི, ཏཐཱ ཝིཔསྶནཱབྷཱཝནཾ མགྒབྷཱཝནཉྩ ཙརེཡྻ པཊིཔཛྫེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. སཙེ རཏིཾ ནཱདྷིགཙྪེཡྻ ཏཏྠཱཏི ཏེསུ པནྟསེནཱསནེསུ ཡཐཱལདྡྷེསུ ཨདྷིཀུསལདྷམྨེསུ ཙ རཏིཾ པུབྦེནཱཔརཾ ཝིསེསསྶ ཨལཱབྷཏོ ཨབྷིརཏིཾ ན ལབྷེཡྻ, སངྒྷེ བྷིཀྑུསམཱུཧེ རཀྑིཏཏྟོ ཀམྨཊྛཱནཔརིགཎྷནཏོ རཀྑིཏཙིཏྟོ ཚསུ དྭཱརེསུ སཏིཨཱརཀྑཱཡ ཨུཔཊྛཔནེན སཏིམཱ ཝསེཡྻ ཝིཧརེཡྻ, ཨེཝཾ ཝིཧརནྟསྶ ཙ ཨཔི ནཱམ སཾཡོཛནཝིཔྤམོཀྑོ བྷཝེཡྻཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

མཧཱཙུནྡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. ཛོཏིདཱསཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཡེ ཁོ ཏེཏི ཨཱཡསྨཏོ ཛོཏིདཱསཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ སིཁིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ པིཎྜཱཡ གཙྪནྟཾ དིསྭཱ པསནྣཙིཏྟོ ཀཱསུམཱརིཀཕལཾ ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ པཱདིཡཏྠཛནཔདེ ཝིབྷཝསམྤནྣསྶ བྲཱཧྨཎསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, ཛོཏིདཱསོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྭཱ གྷརམཱཝསནྟོ ཨེཀདིཝསཾ མཧཱཀསྶཔཏྠེརཾ ཨཏྟནོ གཱམེ པིཎྜཱཡ ཙརནྟཾ དིསྭཱ པསནྣཙིཏྟོ བྷོཛེཏྭཱ ཐེརསྶ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ ཨཏྟནོ གཱམསམཱིཔེ པབྦཏེ མཧནྟཾ ཝིཧཱརཾ ཀཱརེཏྭཱ ཐེརཾ ཏཏྠ ཝཱསེཏྭཱ ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི ཨུཔཊྛཧནྟོ ཐེརསྶ དྷམྨདེསནཱཡ པཊིལདྡྷསཾཝེགོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༡.༥༡-༥༦) –

‘‘ཀཎིཀཱརཾཝ ཛོཏནྟཾ, ནིསིནྣཾ པབྦཏནྟརེ;

ཨདྡསཾ ཝིརཛཾ བུདྡྷཾ, ལོཀཛེཊྛཾ ནརཱསབྷཾ.

‘‘པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, སིརེ ཀཏྭཱན ཨཉྫལིཾ;

ཀཱསུམཱརིཀམཱདཱཡ, བུདྡྷསེཊྛསྶདཱསཧཾ.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཕལཾ ཨདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཚལ༹བྷིཉྙོ པན ཧུཏྭཱ ཏཱིཎི པིཊཀཱནི ཨུགྒཧེཏྭཱ ཝིསེསཏོ ཝིནཡཔིཊཀེ སུཀུསལབྷཱཝཾ པཏྭཱ དསཝསྶིཀོ པརིསུཔཊྛཱཀོ ཙ ཧུཏྭཱ བཧཱུཧི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏུཾ སཱཝཏྠིཾ གཙྪནྟོ ཨནྟརཱམགྒེ ཨདྡྷཱནཔརིསྶམཝིནོདནཏྠཾ ཏིཏྠིཡཱནཾ ཨཱརཱམཾ པཝིསིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཨེཀཾ པཉྩཏཔཾ ཏཔནྟཾ བྲཱཧྨཎཾ དིསྭཱ, ‘‘ཀིཾ, བྲཱཧྨཎ, ཨཉྙསྨིཾ ཏཔནཱིཡེ ཨཉྙཾ ཏཔཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏཾ སུཏྭཱ བྲཱཧྨཎོ ཀུཔིཏོ, ‘‘བྷོ, མུཎྜཀ, ཀིཾ ཨཉྙཾ ཏཔནཱིཡ’’ནྟི ཨཱཧ. ཐེརོ ཏསྶ –

‘‘ཀོཔོ ཙ ཨིསྶཱ པརཧེཋནཱ ཙ, མཱནོ ཙ སཱརམྦྷམདོ པམཱདོ;

ཏཎྷཱ ཨཝིཛྫཱ བྷཝསངྒཏཱི ཙ, ཏེ ཏཔྤནཱིཡཱ ན ཧི རཱུཔཁནྡྷོ’’ཏི. –

གཱཐཱཡ དྷམྨཾ དེསེསི. ཏཾ སུཏྭཱ སོ བྲཱཧྨཎོ ཏསྨིཾ ཏིཏྠིཡཱརཱམེ སབྦེ ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ ཙ ཐེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཾསུ. ཐེརོ ཏེཧི སདྡྷིཾ སཱཝཏྠིཾ གནྟྭཱ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏྭཱ ཀཏིཔཱཧཾ ཏཏྠ ཝསིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཛཱཏིབྷཱུམིཾཡེཝ གཏོ དསྶནཏྠཾ ཨུཔགཏེསུ ཉཱཏཀེསུ ནཱནཱལདྡྷིཀེ ཡཉྙསུདྡྷིཀེ ཨོཝདནྟོ –

༡༤༣.

‘‘ཡེ ཁོ ཏེ ཝེཋམིསྶེན, ནཱནཏྟེན ཙ ཀམྨུནཱ;

མནུསྶེ ཨུཔརུནྡྷནྟི, ཕརུསཱུཔཀྐམཱ ཛནཱ;

ཏེཔི ཏཏྠེཝ ཀཱིརནྟི, ན ཧི ཀམྨཾ པནསྶཏི.

༡༤༤.

‘‘ཡཾ ཀརོཏི ནརོ ཀམྨཾ, ཀལྱཱཎཾ ཡདི པཱཔཀཾ;

ཏསྶ ཏསྶེཝ དཱཡཱདོ, ཡཾ ཡཾ ཀམྨཾ པཀུབྦཏཱི’’ཏི. – གཱཐཱདྭཡཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཡེཏི ཨནིཡམུདྡེསོ. ཏེཏི ཨནིཡམཏོ ཨེཝ པཊིནིདྡེསོ. པདདྭཡསྶཱཔི ‘‘ཛནཱ’’ཏི ཨིམིནཱ སམྦནྡྷོ. ཁོཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ཝེཋམིསྶེནཱཏི ཝརཏྟཁཎྜཱདིནཱ སཱིསཱདཱིསུ ཝེཋདཱནེན. ‘‘ཝེདྷམིསྶེནཱ’’ཏིཔི པཱལི༹, སོ ཨེཝཏྠོ. ནཱནཏྟེན ཙ ཀམྨུནཱཏི ཧནནགྷཱཏནཧཏྠཔཱདཱདིཙྪེདནེན ཁུདྡཀསེལ༹དཱནཱདིནཱ ཙ ནཱནཱཝིདྷེན པརཱུཔགྷཱཏཀམྨེན. མནུསྶེཏི ནིདསྶནམཏྟཾ, ཏསྨཱ ཡེ ཀེཙི སཏྟེཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨུཔརུནྡྷནྟཱིཏི ཝིབཱདྷེནྟི. ཕརུསཱུཔཀྐམཱཏི དཱརུཎཔཡོགཱ, ཀུརཱུརཀམྨནྟཱཏི ཨཏྠོ. ཛནཱཏི སཏྟཱ. ཏེཔི ཏཏྠེཝ ཀཱིརནྟཱིཏི ཏེ ཝུཏྟཔྤཀཱརཱ པུགྒལཱ ཡཱཧི ཀམྨཀཱརཎཱཧི ཨཉྙེ བཱདྷིཾསུ. ཏཏྠེཝ ཏཱསུཡེཝ ཀཱརཎཱསུ སཡམྤི ཀཱིརནྟི པཀྑིཔཱིཡནྟི, ཏཐཱརཱུཔཾཡེཝ དུཀྑཾ ཨནུབྷཝནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཏཐེཝ ཀཱིརནྟཱི’’ཏི ཙ པཱཋོ, ཡཐཱ སཡཾ ཨཉྙེསཾ དུཀྑཾ ཨཀཾསུ, ཏཐེཝ ཨཉྙེཧི ཀརཱིཡནྟི, དུཀྑཾ པཱཔཱིཡནྟཱིཏི ཨཏྠོ, ཀསྨཱ? ན ཧི ཀམྨཾ པནསྶཏི ཀམྨཉྷི ཨེཀནྟཾ ཨུཔཙིཏཾ ཝིཔཱཀཾ ཨདཏྭཱ ན ཝིགཙྪཏི, ཨཝསེསཔཙྩཡསམཝཱཡེ ཝིཔཙྩཏེཝཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨིདཱནི ‘‘ན ཧི ཀམྨཾ པནསྶཏཱི’’ཏི སངྑེཔཏོ ཝུཏྟམཏྠཾ ཝིབྷཛིཏྭཱ སཏྟཱནཾ ཀམྨསྶཀཏཾ ཝིབྷཱཝེཏུཾ ‘‘ཡཾ ཀརོཏཱི’’ཏི གཱཐཾ ཨབྷཱསི. ཏསྶཏྠོ ཡཾ ཀམྨཾ ཀལྱཱཎཾ ཀུསལཾ, ཡདི ཝཱ པཱཔཀཾ ཨཀུསལཾ སཏྟོ ཀརོཏི, ཀརོནྟོ ཙ ཏཏྠ ཡཾ ཀམྨཾ ཡཐཱ ཕལདཱནསམཏྠཾ ཧོཏི, ཏཐཱ པཀུབྦཏི ཨུཔཙིནོཏི. ཏསྶ ཏསྶེཝ དཱཡཱདོཏི ཏསྶ ཏསྶེཝ ཀམྨཕལསྶ གཎྷནཏོ ཏེན ཏེན ཀམྨེན དཱཏབྦཝིཔཱཀསྶ བྷཱགཱི ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘ཀམྨསྶཀཱ, མཱཎཝ, སཏྟཱ ཀམྨདཱཡཱདཱ’’ཏིཨཱདི (མ. ནི. ༣.༢༨༩). ཨིམཱ གཱཐཱ སུཏྭཱ ཐེརསྶ ཉཱཏཀཱ ཀམྨསྶཀཏཱཡཾ པཏིཊྛཧིཾསཱུཏི.

ཛོཏིདཱསཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. ཧེརཉྙཀཱནིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨཙྩཡནྟི ཨཧོརཏྟཱཏི ཨཱཡསྨཏོ ཧེརཉྙཀཱནིཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ པརེསཾ བྷཏཀོ ཧུཏྭཱ ཛཱིཝནྟོ ཨེཀདིཝསཾ སུཛཱཏསྶ ནཱམ སཏྠུསཱཝཀསྶ པཾསུཀཱུལཾ པརིཡེསནྟསྶ ཨུཔཌྜྷདུསྶཾ པརིཙྩཛི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན ཏཱཝཏིཾསེསུ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀོསལརཉྙོ གཱམབྷོཛཀསྶ ཙོརཝོསཱསཀསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, ཧེརཉྙཀཱནཱིཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ པིཏུ ཨཙྩཡེན རཉྙཱ ཏསྨིཾཡེཝ གཱམབྷོཛཀཊྛཱནེ ཋཔིཏོ ཛེཏཝནཔཊིགྒཧཎེ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ ཨཏྟནོ ཀནིཊྛསྶ ཏཾ ཋཱནནྟརཾ དཱཔེཏྭཱ རཱཛཱནཾ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༠.༣༡-༤༠) –

‘‘པདུམུཏྟརབྷགཝཏོ, སུཛཱཏོ ནཱམ སཱཝཀོ;

པཾསུཀཱུལཾ གཝེསནྟོ, སངྐཱརེ ཙརཏེ ཏདཱ.

‘‘ནགརེ ཧཾསཝཏིཡཱ, པརེསཾ བྷཏཀོ ཨཧཾ;

ཨུཔཌྜྷདུསྶཾ དཏྭཱན, སིརསཱ ཨབྷིཝཱདཡིཾ.

‘‘ཏེན ཀམྨེན སུཀཏེན, ཙེཏནཱཔཎིདྷཱིཧི ཙ;

ཛཧིཏྭཱ མཱནུསཾ དེཧཾ, ཏཱཝཏིཾསམགཙྪཧཾ.

‘‘ཏེཏྟིཾསཀྑཏྟུཾ དེཝིནྡོ, དེཝརཛྫམཀཱརཡིཾ;

སཏྟསཏྟཏིཀྑཏྟུཉྩ, ཙཀྐཝཏྟཱི ཨཧོསཧཾ.

‘‘པདེསརཛྫཾ ཝིཔུལཾ, གཎནཱཏོ ཨསངྑིཡཾ;

ཨུཔཌྜྷདུསྶདཱནེན, མོདཱམི ཨཀུཏོབྷཡོ.

‘‘ཨིཙྪམཱནོ ཙཧཾ ཨཛྫ, སཀཱནནཾ སཔབྦཏཾ;

ཁོམདུསྶེཧི ཚཱདེཡྻཾ, ཨཌྜྷདུསྶསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ དཱནམདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཨཌྜྷདུསྶསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནོ ཀནིཊྛབྷཱཏརཾ ཏཏོ ཀམྨཏོ ནིཝཏྟེཏུཀཱམོ ཏསྨིཾཡེཝ ཀམྨེ ཨབྷིརཏཾ དིསྭཱ ཏཾ ཙོདེནྟོ –

༡༤༥.

‘‘ཨཙྩཡནྟི ཨཧོརཏྟཱ, ཛཱིཝིཏཾ ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏི;

ཨཱཡུ ཁཱིཡཏི མཙྩཱནཾ, ཀུནྣདཱིནཾཝ ཨོདཀཾ.

༡༤༦.

‘‘ཨཐ པཱཔཱནི ཀམྨཱནི, ཀརཾ བཱལོ ན བུཛ྄ཛྷཏི;

པཙྪཱསྶ ཀཊུཀཾ ཧོཏི, ཝིཔཱཀོ ཧིསྶ པཱཔཀོ’’ཏི. –

གཱཐཱདྭཡཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨཙྩཡནྟཱིཏི ཨཏིཀྐམནྟི, ལཧུཾ ལཧུཾ ཨཔགཙྪནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཧོརཏྟཱཏི རཏྟིནྡིཝཱ. ཛཱིཝིཏཾ ཨུཔརུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཛཱིཝིཏིནྡྲིཡཉྩ ཁཎིཀནིརོདྷཝསེན ནིརུཛ྄ཛྷཏི. ཝུཏྟཉྷི ‘‘ཁཎེ ཁཎེ, ཏྭཾ བྷིཀྑུ, ཛཱཡསི ཙ ཛིཡྻསི ཙ མིཡྻསི ཙ ཙཝསི ཙ ཨུཔཔཛྫསི ཙཱ’’ཏི. ཨཱཡུ ཁཱིཡཏི མཙྩཱནནྟི མརིཏབྦསབྷཱཝཏྟཱ མཙྩཱཏི ལདྡྷནཱམཱནཾ ཨིམེསཾ སཏྟཱནཾ ཨཱཡུ ‘‘ཡོ ཙིརཾ ཛཱིཝཏི, སོ ཝསྶསཏཾ ཨཔྤཾ ཝཱ བྷིཡྻོ’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༩༡; སཾ. ནི. ༢.༡༤༣; ཨ. ནི. ༧.༧༤) ཨེཝཾ པརིཙྪིནྣཀཱལཔརམཱཡུ ཁཱིཡཏི ཁཡཉྩ སམྦྷེདཉྩ གཙྪཏི, ཡཐཱ ཀིཾ? ཀུནྣདཱིནཾཝ ཨོདཀཾ ཡཐཱ ནཱམ ཀུནྣདཱིནཾ པབྦཏེཡྻཱནཾ ཁུདྡཀནདཱིནཾ ཨུདཀཾ ཙིརཾ ན ཏིཊྛཏི, ལཧུཏརཾ ཁཱིཡཏི, ཨཱགཏམཏྟཾཡེཝ ཝིགཙྪཏི, ཨེཝཾ སཏྟཱནཾ ཨཱཡུ ལཧུཏརཾ ཁཱིཡཏི ཁཡཾ གཙྪཏི. ཨེཏྠ ཙ ཨུདཀམེཝ ‘‘ཨོདཀ’’ནྟི ཝུཏྟཾ, ཡཐཱ མནོཡེཝ མཱནསནྟི.

ཨཐ པཱཔཱནི ཀམྨཱནི, ཀརཾ བཱལོ ན བུཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨེཝཾ སཾསཱརེ ཨནིཙྩེཔི སམཱནེ བཱལོ ལོབྷཝསེན ཝཱ ཀོདྷཝསེན ཝཱ པཱཔཱནི ཀམྨཱནི ཀརོཏི, ཀརོནྟོཔི ན བུཛ྄ཛྷཏི, པཱཔཾ ཀརོནྟོ ཙ ‘‘པཱཔཾ ཀརོམཱི’’ཏི ཨབུཛ྄ཛྷནཀོ ནཱམ ནཏྠི, ‘‘ཨིམསྶ ཀམྨསྶ ཨེཝརཱུཔོ དུཀྑོ ཝིཔཱཀོ’’ཏི པན ཨཛཱནནཏོ ‘‘ན བུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ. པཙྪཱསྶ ཀཊུཀཾ ཧོཏཱིཏི ཡདིཔི པཱཔསྶ ཀམྨསྶ ཨཱཡཱུཧནཀྑཎེ ‘‘ཨིམསྶ ཀམྨསྶ ཨེཝརཱུཔོ ཝིཔཱཀོ’’ཏི ན བུཛ྄ཛྷཏི, ཏཏོ པཙྪཱ པན ནིརཡཱདཱིསུ ནིབྦཏྟསྶ ཨསྶ བཱལསྶ ཀཊུཀཾ ཨནིཊྛཾ དུཀྑམེཝ ཧོཏི. ཝིཔཱཀོ ཧིསྶ པཱཔཀོ ཡསྨཱ ཨསྶ པཱཔཀམྨསྶ ནཱམ ཝིཔཱཀོ པཱཔཀོ ནིཧཱིནོ ཨནིཊྛོ ཨེཝཱཏི. ཨིམཾ པན ཨོཝཱདཾ སུཏྭཱ ཐེརསྶ ཀནིཊྛབྷཱཏཱ རཱཛཱནཾ ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ སདཏྠཾ ནིཔྥཱདེསི.

ཧེརཉྙཀཱནིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. སོམམིཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

པརིཏྟཾ དཱརུནྟི ཨཱཡསྨཏོ སོམམིཏྟཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ སིཁིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ བུདྡྷགུཎེ སུཏྭཱ པསནྣམཱནསོ ཨེཀདིཝསཾ ཀིཾསུཀརུཀྑཾ པུཔྥིཏཾ དིསྭཱ པུཔྥཱནི གཧེཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཨུདྡིསྶ ཨཱཀཱསེ ཁིཔིཏྭཱ པཱུཛེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ སོམམིཏྟོཏི ལདྡྷནཱམོ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ ཧུཏྭཱ ཝིམལེན ནཱམ ཐེརེན ཀཏཔརིཙཡཏྟཱ ཨབྷིཎྷཾ ཏསྶ སནྟིཀཾ གཙྪནྟོ དྷམྨཾ སུཏྭཱ སཱསནེ ལདྡྷཔྤསཱདོ པབྦཛིཏྭཱ ལདྡྷཱུཔསམྤདོ ཝཏྟཔཊིཝཏྟཾ པཱུརེནྟོ ཝིཙརཏི. ཝིམལཏྠེརོ པན ཀུསཱིཏོ མིདྡྷབཧུལོ རཏྟིནྡིཝཾ ཝཱིཏིནཱམེཏི. སོམམིཏྟོ ‘‘ཀུསཱིཏཾ ནཱམ ནིསྶཱཡ ཀོ གུཎོ’’ཏི ཏཾ པཧཱཡ མཧཱཀསྶཔཏྠེརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏསྶ ཨོཝཱདེ ཋཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༠.༢༥-༣༠) –

‘‘ཀིཾསུཀཾ པུཔྥིཏཾ དིསྭཱ, པགྒཧེཏྭཱན ཨཉྫལིཾ;

བུདྡྷསེཊྛཾ སརིཏྭཱན, ཨཱཀཱསེ ཨབྷིཔཱུཛཡིཾ.

‘‘ཏེན ཀམྨེན སུཀཏེན, ཙེཏནཱཔཎིདྷཱིཧི ཙ;

ཛཧིཏྭཱ མཱནུསཾ དེཧཾ, ཏཱཝཏིཾསམགཙྪཧཾ.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཀམྨམཀརིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ, བྷཝཱ སབྦེ སམཱུཧཏཱ;

ནཱགོཝ བནྡྷནཾ ཚེཏྭཱ, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོ.

‘‘སྭཱགཏཾ ཝཏ མེ ཨཱསི, མམ བུདྡྷསྶ སནྟིཀེ;

ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཝིམལཏྠེརཾ ཨོཝཱདེན ཏཛྫེནྟོ –

༡༤༧.

‘‘པརིཏྟཾ དཱརུམཱརུཡ྄ཧ, ཡཐཱ སཱིདེ མཧཎྞཝེ;

ཨེཝཾ ཀུསཱིཏམཱགམྨ, སཱདྷུཛཱིཝཱིཔི སཱིདཏི;

ཏསྨཱ ཏཾ པརིཝཛྫེཡྻ, ཀུསཱིཏཾ ཧཱིནཝཱིརིཡཾ.

༡༤༨.

‘‘པཝིཝིཏྟེཧི ཨརིཡེཧི, པཧིཏཏྟེཧི ཛྷཱཡིབྷི;

ནིཙྩཾ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡེཧི, པཎྜིཏེཧི སཧཱཝསེ’’ཏི. – གཱཐཱདྭཡཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ པརིཏྟཾ དཱརུམཱརུཡ྄ཧ, ཡཐཱ སཱིདེ མཧཎྞཝེཏི པེསལོཔི ཀུལཔུཏྟོ ཀུསཱིཏཾ ཨལསཔུགྒལཾ ནིསྶཱཡ སཱིདཏི སཾསཱརེ པཏཏི, ན ཏསྶ པཱརཾ ནིབྦཱནཾ གཙྪཏི. ཡསྨཱ ཨེཏདེཝཾ, ཏསྨཱ ཏཾ ཨདྷིཀུསལདྷམྨཝསེན སཱིསཾ ཨནུཀྑིཔིཏྭཱ ཀུཙྪིཏཾ སཱིདནཏོ ཀུསཱིཏཾ ཝཱིརིཡཱརམྦྷཱབྷཱཝཏོ ཧཱིནཝཱིརིཡཾ པུགྒལཾ སབྦཐཱ ཝཛྫེཡྻ, ན ཏསྶ དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫེཡྻཱཏི ཨཏྠོ.

ཨེཝཾ པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཱཡ གཱཐཱཡ ཀོསཛྫེ ཨཱདཱིནཝཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཝཱིརིཡཱརམྦྷེ ཨཱནིསཾསེ དསྶེཏུཾ ‘‘པཝིཝིཏྟེཧཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏསྶཏྠོ – ཡེ པན ཀཱཡཝིཝེཀསམྦྷཝེན པཝིཝིཏྟཱ, ཏཏོ ཨེཝ ཀིལེསེཧི ཨཱརཀཏྟཱ ཨརིཡཱ, ནིབྦཱནཾ པཏིཔེསིཏཏྟཏཱཡ པཧིཏཏྟཱ ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཝསེན ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཝསེན ཙ ཛྷཱཡིནོ, སབྦཀཱལཾ པགྒཧིཏཝཱིརིཡཏཱཡ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡཱ, ལོཀིཡལོཀུཏྟརབྷེདཱཡ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏཏྟཱ པཎྜིཏཱ, ཏེཧིཡེཝ སཧ ཨཱཝསེཡྻ སདཏྠཾ ནིཔྥཱདེཏུཀཱམོ སཾཝསེཡྻཱཏི. ཏཾ སུཏྭཱ ཝིམལཏྠེརོ སཾཝིགྒམཱནསོ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ སདཏྠཾ ཨཱརཱདྷེསི. སྭཱཡམཏྠོ པརཏོ ཨཱགམིསྶཏི.

སོམམིཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. སབྦམིཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཛནོ ཛནམྷི སམྦདྡྷོཏི ཨཱཡསྨཏོ སབྦམིཏྟཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ དྭཱནཝུཏེ ཀཔྤེ ཏིསྶསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ནེསཱདཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝནཙཱརིཀོ ཧུཏྭཱ ཝནེ མིགེ ཝདྷིཏྭཱ མཾསཾ ཁཱདནྟོ ཛཱིཝཏི. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཨནུགྒཎྷནཏྠཾ ཝསནཊྛཱནསམཱིཔེ ཏཱིཎི པདཙེཏིཡཱནི དསྶེཏྭཱ པཀྐཱམི. སོ ཨཏཱིཏཀཱལེ སམྨཱསམྦུདྡྷེསུ ཀཏཔརིཙཡཏྟཱ ཙཀྐངྐིཏཱནི དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཀོརཎྜཔུཔྥེཧི པཱུཛཾ ཀཏྭཱ ཏེན པུཉྙཀམྨེན ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ སུགཏཱིསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིནགརེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟི, སབྦམིཏྟོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཛེཏཝནཔཊིགྒཧཎེ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝིཧརནྟོ ཝསྶཾ ཨུཔགནྟྭཱ ཝུཊྛཝསྶོ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏུཾ སཱཝཏྠིཾ གཙྪནྟོ ཨནྟརཱམགྒེ མཱགཝིཀེཧི ཨོཌྜིཏེ པཱསེ མིགཔོཏཀཾ བདྡྷཾ ཨདྡས. མཱཏཱ པནསྶ མིགཱི པཱསཾ ཨཔྤཝིཊྛཱཔི པུཏྟསིནེཧེན དཱུརཾ ན གཙྪཏི, མརཎབྷཡེན པཱསསམཱིཔམྤི ན ཨུཔགཙྪཏི མིགཔོཏཀོ ཙ བྷཱིཏོ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ པརིཝཏྟེནྟོ ཀརུཎཾ ཝིལཔཏི, ཏཾ དིསྭཱ ཐེརོ, ‘‘ཨཧོ སཏྟཱནཾ སྣེཧཧེཏུཀཾ དུཀྑ’’ནྟི གཙྪནྟོ ཏཏོ པརཾ སམྦཧུལེ ཙོརེ ཨེཀཾ པུརིསཾ ཛཱིཝགཱཧཾ གཧེཏྭཱ པལཱལཝེཎིཡཱ སརཱིརཾ ཝེཋེཏྭཱ ཛྷཱཔེནྟེ, ཏཉྩ མཧཱཝིརཝཾ ཝིརཝནྟཾ དིསྭཱ ཏདུབྷཡཾ ནིསྶཱཡ སཉྫཱཏསཾཝེགོ ཏེསཾ ཙོརཱནཾ སུཎནྟཱནཾཡེཝ –

༡༤༩.

‘‘ཛནོ ཛནམྷི སམྦདྡྷོ, ཛནམེཝསྶིཏོ ཛནོ;

ཛནོ ཛནེན ཧེཋཱིཡཏི, ཧེཋེཏི ཙ ཛནོ ཛནཾ.

༡༥༠.

‘‘ཀོ ཧི ཏསྶ ཛནེནཏྠོ, ཛནེན ཛནིཏེན ཝཱ;

ཛནཾ ཨོཧཱཡ གཙྪཾ ཏཾ, ཧེཋཡིཏྭཱ བཧུཾ ཛན’’ནྟི. – གཱཐཱདྭཡཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཛནོཏི ཨནྡྷབཱལཛནོ. ཛནམྷཱིཏི ཨཉྙེ ཛནེ. སམྦདྡྷོཏི ཏཎྷཱབནྡྷནེན བདྡྷོ. ‘‘ཨཡཾ མེ པུཏྟོ, མཱཏཱ’’ཏིཨཱདིནཱ པཊིབདྡྷོ. ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ, ‘‘ཨིམེ མཾ པོསེནྟི, ཨཧཾ ཨིམེ ནིསྶཱཡ ཛཱིཝཱམཱི’’ཏི པཊིབདྡྷཙིཏྟོཏི ཨཏྠོ. ཛནམེཝསྶིཏོ ཛནོཏི ‘‘ཨཡཾ མེ པུཏྟོ, དྷཱིཏཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཉྙམེཝ ཛནཾ ཨཉྙོ ཛནོ ཨསྶིཏོ ཏཎྷཱཡ ཨལླཱིནོ པརིགྒཡ྄ཧ ཋིཏོ. ཛནོ ཛནེན ཧེཋཱིཡཏི, ཧེཋེཏི ཙ ཛནོ ཛནནྟི ཀམྨསྶཀཏཱཡ ཡཐཱབྷཱུཏཱཝབོདྷསྶ ཙ ཨབྷཱཝཏོ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑནཾ ཨཀཏྭཱ ལོབྷཝསེན ཡཐཱ ཛནོ ཛནཾ ཨསྶིཏོ, ཨེཝཾ དོསཝསེན ཛནོ ཛནེན ཧེཋཱིཡཏི ཝིབཱདྷཱིཡཏི. ‘‘ཏཡིདཾ མཡ྄ཧཾཝ ཨུཔརི ཧེཋནཕལཝསེན པརིཔཏིསྶཏཱི’’ཏི ཨཛཱནནྟོ ཧེཋེཏི ཙ ཛནོ ཛནཾ.

ཀོ ཧི ཏསྶ ཛནེནཏྠོཏི ཏསྶ ཨཉྙཛནསྶ ཨཉྙེན ཛནེན ཏཎྷཱཝསེན ཨསྶིཏེན དོསཝསེན ཧེཋིཏེན ཝཱ ཀོ ཨཏྠོ. ཛནེན ཛནིཏེན ཝཱཏི མཱཏཱཔིཏཱ ཧུཏྭཱ ཏེན ཨཉྙེན ཛནེན ཛནིཏེན ཝཱ ཀོ ཨཏྠོ. ཛནཾ ཨོཧཱཡ གཙྪཾ ཏཾ, ཧེཋཡིཏྭཱ བཧུཾ ཛནནྟི ཡསྨཱ སཾསཱརེ ཙརཏོ ཛནསྶ ཨཡམེཝཱནུརཱུཔཱ པཊིཔཏྟི, ཏསྨཱ ཏཾ ཛནཾ, ཏསྶ ཙ བཱདྷིཀཱ ཡཱ སཱ ཏཎྷཱ ཙ, ཡོ ཙ སོ དོསོ ཨེཝ བཧུཾ ཛནཾ བཱདྷཡིཏྭཱ ཋིཏོ, ཏཉྩ ཨོཧཱཡ སབྦསོ པཧཱཡ པརིཙྩཛིཏྭཱ གཙྪཾ, ཏེཧི ཨནུཔདྡུཏཾ ཋཱནཾ གཙྪེཡྻཾ པཱཔུཎེཡྻནྟི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ པན ཝཏྭཱ ཐེརོ ཏཱཝདེཝ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟམཔཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༠.༡༥-༢༤) –

‘‘ཝནཀམྨིཀོ པུརེ ཨཱསིཾ, པིཏུམཱཏུམཏེནཧཾ;

པསུམཱརེན ཛཱིཝཱམི, ཀུསལཾ མེ ན ཝིཛྫཏི.

‘‘མམ ཨཱསཡསཱམནྟཱ, ཏིསྶོ ལོཀགྒནཱཡཀོ;

པདཱནི ཏཱིཎི དསྶེསི, ཨནུཀམྤཱཡ ཙཀྑུམཱ.

‘‘ཨཀྐནྟེ ཙ པདེ དིསྭཱ, ཏིསྶནཱམསྶ སཏྠུནོ;

ཧཊྛོ ཧཊྛེན ཙིཏྟེན, པདེ ཙིཏྟཾ པསཱདཡིཾ.

‘‘ཀོརཎྜཾ པུཔྥིཏཾ དིསྭཱ, པཱདཔཾ དྷརཎཱིརུཧཾ;

སཀོསཀཾ གཧེཏྭཱན, པདསེཊྛམཔཱུཛཡིཾ.

‘‘ཏེན ཀམྨེན སུཀཏེན, ཙེཏནཱཔཎིདྷཱིཧི ཙ;

ཛཧིཏྭཱ མཱནུསཾ དེཧཾ, ཏཱཝཏིཾསམགཙྪཧཾ.

‘‘ཡཾ ཡཾ ཡོནུཔཔཛྫཱམི, དེཝཏྟཾ ཨཐ མཱནུསཾ;

ཀོརཎྜཀཚཝི ཧོམི, སུཔྤབྷཱསོ བྷཝཱམཧཾ.

‘‘དྭེནཝུཏེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཀམྨམཀརིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, པདཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཏེ པན ཙོརཱ ཐེརསྶ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ སཾཝེགཛཱཏཱ པབྦཛིཏྭཱ དྷམྨཱནུདྷམྨཾ པཊིཔཛྫིཾསཱུཏི.

སབྦམིཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. མཧཱཀཱལ༹ཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཀཱལཱི༹ ཨིཏྠཱིཏི ཨཱཡསྨཏོ མཧཱཀཱལ༹ཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཨེཀནཝུཏེ ཀཔྤེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན ཨརཉྙཾ གཏོ ཏཏྠ ཨཉྙཏརསྶ རུཀྑསྶ སཱཁཱཡ ཨོལམྦམཱནཾ པཾསུཀཱུལཙཱིཝརཾ དིསྭཱ ‘‘ཨརིཡདྡྷཛོ ཨོལམྦཏཱི’’ཏི པསནྣཙིཏྟོ ཀིངྐཎིཔུཔྥཱནི གཧེཏྭཱ པཾསུཀཱུལཾ པཱུཛེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སེཏབྱནགརེ སཏྠཝཱཧཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ མཧཱཀཱལོ༹ཏི ལདྡྷནཱམོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྭཱ གྷརཱཝཱསཾ ཝསནྟོ པཉྩཧི སཀཊསཏེཧི བྷཎྜཾ གཧེཏྭཱ ཝཱཎིཛྫཝསེན སཱཝཏྠིཾ གཏོ ཨེཀམནྟཾ སཀཊསཏྠཾ ནིཝེསེཏྭཱ ཨདྡྷཱནཔརིསྶམཾ ཝིནོདེཏྭཱ ཨཏྟནོ པརིསཱཡ སདྡྷིཾ ནིསིནྣོ སཱཡནྷསམཡཾ གནྡྷམཱལཱདིཧཏྠེ ཨུཔཱསཀེ ཛེཏཝནཾ གཙྪནྟེ དིསྭཱ སཡམྤི ཏེཧི སདྡྷིཾ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ སོསཱནིཀངྒཾ ཨདྷིཊྛཱཡ སུསཱནེ ཝསཏི. ཨཐེཀདིཝསཾ ཀཱལཱི༹ ནཱམ ཨེཀཱ ཨིཏྠཱི ཚཝཌཱཧིཀཱ ཐེརསྶ ཀམྨཊྛཱནཏྠཱཡ ཨཙིརམཏསརཱིརཾ ཨུབྷོ སཏྠཱི བྷིནྡིཏྭཱ ཨུབྷོ ཙ བཱཧཱུ བྷིནྡིཏྭཱ སཱིསཉྩ དདྷིཐཱལཀཾ ཝིཡ བྷིནྡིཏྭཱ སབྦཾ ཨངྒཔཙྩངྒཾ སམྦནྡྷམེཝ ཀཏྭཱ ཐེརསྶ ཨོལོཀེཏུཾ ཡོགྱཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི. ཐེརོ ཏཾ དིསྭཱ ཨཏྟཱནཾ ཨོཝདནྟོ –

༡༥༡.

‘‘ཀཱལཱི༹ ཨིཏྠཱི བྲཧཏཱི དྷངྐརཱུཔཱ, སཏྠིཉྩ བྷེཏྭཱ ཨཔརཉྩ སཏྠིཾ;

བཱཧཉྩ བྷེཏྭཱ ཨཔརཉྩ བཱཧཾ, སཱིསཉྩ བྷེཏྭཱ དདྷིཐཱལཀཾཝ;

ཨེསཱ ནིསིནྣཱ ཨབྷིསནྡཧིཏྭཱ.

༡༥༢.

‘‘ཡོ ཝེ ཨཝིདྭཱ ཨུཔདྷིཾ ཀརོཏི, པུནཔྤུནཾ དུཀྑམུཔེཏི མནྡོ;

ཏསྨཱ པཛཱནཾ ཨུཔདྷིཾ ན ཀཡིརཱ, མཱཧཾ པུན བྷིནྣསིརོ སཡིསྶ’’ནྟི. –

གཱཐཱདྭཡཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཀཱལཱི༹ཏི ཏསྶཱ ནཱམཾ, ཀཱལ༹ཝཎྞཏྟཱ ཝཱ ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ. བྲཧཏཱིཏི མཧཱསརཱིརཱ ཨཱརོཧཔརིཎཱཧཝཏཱི. དྷངྐརཱུཔཱཏི ཀཱལ༹ཝཎྞཏྟཱ ཨེཝ ཀཱཀསདིསརཱུཔཱ. སཏྠིཉྩ བྷེཏྭཱཏི མཏསརཱིརསྶ སཏྠིཾ ཛཎྞུབྷེདནེན བྷཉྫིཏྭཱ. ཨཔརཉྩ སཏྠིནྟི ཨིཏརཉྩ སཏྠིཾ བྷཉྫིཏྭཱ. བཱཧཉྩ བྷེཏྭཱཏི བཱཧཊྛིཉྩ ཨགྒབཱཧཊྛཱནེཡེཝ བྷཉྫིཏྭཱ. སཱིསཉྩ བྷེཏྭཱ དདྷིཐཱལཀཾཝཱཏི མཏསརཱིརསྶ སཱིསཾ བྷིནྡིཏྭཱ བྷིནྣཏྟཱ ཨེཝ ལེཌྜུདཎྜཱདཱིཧི པགྒྷརནྟཾ དདྷིཐཱལཀཾ ཝིཡ, པགྒྷརནྟཾ མཏྠལུངྒཾ ཀཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨེསཱ ནིསིནྣཱ ཨབྷིསནྡཧིཏྭཱཏི ཚིནྣབྷིནྣཱཝཡཝཾ མཏསརཱིརཾ ཏེ ཨཝཡཝེ ཡཐཱཋཱནེཡེཝ ཋཔནེན སནྡཧིཏྭཱ སཧིཏཾ ཀཏྭཱ མཾསཱཔཎཾ པསཱརེནྟཱི ཝིཡ ཨེསཱ ནིསིནྣཱ.

ཡོ ཝེ ཨཝིདྭཱ ཨུཔདྷིཾ ཀརོཏཱིཏི ཡོ ཨིམཱཡ ཨུཔཊྛཱཔིཏཾ ཀམྨཊྛཱནཾ དིསྭཱཔི ཨཝིདྭཱ ཨཀུསལོ ཀམྨཊྛཱནཾ ཚཌྜེཏྭཱ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརེན ཀིལེསཱུཔདྷིཾ ཨུཔྤཱདེཏི, སོ མནྡོ མནྡཔཉྙོ སཾསཱརསྶ ཨནཏིཝཏྟནཏོ པུནཔྤུནཾ ཨཔརཱཔརཾ ནིརཡཱདཱིསུ དུཀྑཾ ཨུཔེཏི. ཏསྨཱ པཛཱནཾ ཨུཔདྷིཾ ན ཀཡིརཱཏི ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ ཙེཏདེཝཾ, ཏསྨཱ. པཛཱནཾ ཨུཔདྷིནྟི ‘‘ཨིདྷ ཡཾ དུཀྑཾ སམྦྷོཏཱི’’ཏི པཛཱནནྟོ ཡོནིསོ མནསིཀརོནྟོ ཀིལེསཱུཔདྷིཾ ན ཀཡིརཱ ན ཨུཔྤཱདེཡྻ. ཀསྨཱ? མཱཧཾ པུན བྷིནྣསིརོ སཡིསྶནྟི ཡཐཡིདཾ མཏསརཱིརཾ བྷིནྣསརཱིརཾ སཡཏི, ཨེཝཾ ཀིལེསཱུཔདྷཱིཧི སཾསཱརེ པུནཔྤུནཾ ཨུཔྤཏྟིཡཱ ཀཊསིཝཌྜྷཀོ ཧུཏྭཱ བྷིནྣསིརོ ཨཧཾ མཱ སཡིསྶནྟི. ཨེཝཾ ཝདནྟོ ཨེཝ ཐེརོ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༠.༨-༡༤) –

‘‘ཧིམཝནྟསྶཱཝིདཱུརེ, ཨུདངྒཎོ ནཱམ པབྦཏོ;

ཏཏྠདྡསཾ པཾསུཀཱུལཾ, དུམགྒམྷི ཝིལམྦིཏཾ.

‘‘ཏཱིཎི ཀིངྐཎིཔུཔྥཱནི, ཨོཙིནིཏྭཱནཧཾ ཏདཱ;

ཧཊྛོ ཧཊྛེན ཙིཏྟེན, པཾསུཀཱུལམཔཱུཛཡིཾ.

‘‘ཏེན ཀམྨེན སུཀཏེན, ཙེཏནཱཔཎིདྷཱིཧི ཙ;

ཛཧིཏྭཱ མཱནུསཾ དེཧཾ, ཏཱཝཏིཾསམགཙྪཧཾ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཀམྨམཀརིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, པཱུཛིཏྭཱ ཨརཧདྡྷཛཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

མཧཱཀཱལ༹ཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. ཏིསྶཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

བཧཱུ སཔཏྟེ ལབྷཏཱིཏི ཨཱཡསྨཏོ ཏིསྶཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ པུཉྙཾ ཨུཔཙིནནྟོ པིཡདསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སིཔྤེསུ ནིཔྥཏྟིཾ གནྟྭཱ ཀཱམེསུ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ གྷརཱཝཱསཾ པཧཱཡ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཉྙཱཡཏནེ སཱལཝནེ ཨསྶམཾ ཀཱརེཏྭཱ ཝསཏི. བྷགཝཱ ཏསྶ ཨནུགྒཎྷནཏྠཾ ཨསྶམསྶ ཨཝིདཱུརེ སཱལཝནེ ནིརོདྷཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ནིསཱིདི. སོ ཨསྶམཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཕལཱཕལཏྠཱཡ གཙྪནྟོ བྷགཝནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཙཏྟཱརོ དཎྜེ ཋཔེཏྭཱ བྷགཝཏོ ཨུཔརི པུཔྥིཏཱཧི སཱལསཱཁཱཧི སཱཁཱམཎྜཔཾ ཀཏྭཱ སཏྟཱཧཾ ནཝནཝེཧི སཱལཔུཔྥེཧི བྷགཝནྟཾ པཱུཛེནྟོ ཨཊྛཱསི བུདྡྷཱརམྨཎཾ པཱིཏིཾ ཨཝིཛཧནྟོ. སཏྠཱ སཏྟཱཧསྶ ཨཙྩཡེན ནིརོདྷཏོ ཝུཊྛཧིཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཙིནྟེསི. ཏཱཝདེཝ སཏསཧསྶམཏྟཱ ཁཱིཎཱསཝཱ སཏྠཱརཾ པརིཝཱརེསུཾ. བྷགཝཱ ཏསྶ བྷཱཝིནིཾ སམྤཏྟིཾ ཝིབྷཱཝེནྟོ ཨནུམོདནཾ ཝཏྭཱ པཀྐཱམི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ སུགཏཱིསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏིསྶོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ ཧུཏྭཱ པཉྩམཏྟཱནི མཱཎཝཀསཏཱནི མནྟེ ཝཱཙེནྟོ ལཱབྷགྒཡསགྒཔྤཏྟོ ཧུཏྭཱ སཏྠུ རཱཛགཧགམནེ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༩.༡༩༠-༢༢༠) –

‘‘ཨཛ྄ཛྷོགཱཧེཏྭཱ སཱལཝནཾ, སུཀཏོ ཨསྶམོ མམ;

སཱལཔུཔྥེཧི སཉྪནྣོ, ཝསཱམི ཝིཔིནེ ཏདཱ.

‘‘པིཡདསྶཱི ཙ བྷགཝཱ, སཡམྦྷཱུ ཨགྒཔུགྒལོ;

ཝིཝེཀཀཱམོ སམྦུདྡྷོ, སཱལཝནམུཔཱགམི.

‘‘ཨསྶམཱ ཨབྷིནིཀྑམྨ, པཝནཾ ཨགམཱསཧཾ;

མཱུལཕལཾ གཝེསནྟོ, ཨཱཧིཎྜཱམི ཝནེ ཏདཱ.

‘‘ཏཏྠདྡསཱསིཾ སམྦུདྡྷཾ, པིཡདསྶིཾ མཧཱཡསཾ;

སུནིསིནྣཾ སམཱཔནྣཾ, ཝིརོཙནྟཾ མཧཱཝནེ.

‘‘ཙཏུདཎྜེ ཋཔེཏྭཱན, བུདྡྷསྶ ཨུཔརཱི ཨཧཾ;

མཎྜཔཾ སུཀཏཾ ཀཏྭཱ, སཱལཔུཔྥེཧི ཚཱདཡིཾ.

‘‘སཏྟཱཧཾ དྷཱརཡིཏྭཱན, མཎྜཔཾ སཱལཚཱདིཏཾ;

ཏཏྠ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ, བུདྡྷསེཊྛམཝནྡཧཾ.

‘‘བྷགཝཱ ཏམྷི སམཡེ, ཝུཊྛཧིཏྭཱ སམཱདྷིཏོ;

ཡུགམཏྟཾ པེཀྑམཱནོ, ནིསཱིདི པུརིསུཏྟམོ.

‘‘སཱཝཀོ ཝརུཎོ ནཱམ, པིཡདསྶིསྶ སཏྠུནོ;

ཝསཱིསཏསཧསྶེཧི, ཨུཔགཙྪི ཝིནཱཡཀཾ.

‘‘པིཡདསྶཱི ཙ བྷགཝཱ, ལོཀཛེཊྛོ ནརཱསབྷོ;

བྷིཀྑུསངྒྷེ ནིསཱིདིཏྭཱན, སིཏཾ པཱཏུཀརཱི ཛིནོ.

‘‘ཨནུརུདྡྷོ ཨུཔཊྛཱཀོ, པིཡདསྶིསྶ སཏྠུནོ;

ཨེཀཾསཾ ཙཱིཝརཾ ཀཏྭཱ, ཨཔུཙྪིཏྠ མཧཱམུནིཾ.

‘‘ཀོ ནུ ཁོ བྷགཝཱ ཧེཏུ, སིཏཀམྨསྶ སཏྠུནོ;

ཀཱརཎེ ཝིཛྫམཱནམྷི, སཏྠཱ པཱཏུཀརེ སིཏཾ.

‘‘སཏྟཱཧཾ སཱལཙྪདནཾ, ཡོ མེ དྷཱརེསི མཱཎཝོ;

ཏསྶ ཀམྨཾ སརིཏྭཱན, སིཏཾ པཱཏུཀརིཾ ཨཧཾ.

‘‘ཨནོཀཱསཾ ན པསྶཱམི, ཡཏྠ པུཉྙཾ ཝིཔཙྩཏི;

དེཝལོཀེ མནུསྶེ ཝཱ, ཨོཀཱསོཝ ན སམྨཏི.

‘‘དེཝལོཀེ ཝསནྟསྶ, པུཉྙཀམྨསམངྒིནོ;

ཡཱཝཏཱ པརིསཱ ཏསྶ, སཱལཙྪནྣཱ བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཏཏྠ དིབྦེཧི ནཙྩེཧི, གཱིཏེཧི ཝཱདིཏེཧི ཙ;

རམིསྶཏི སདཱ སནྟོ, པུཉྙཀམྨསམཱཧིཏོ.

‘‘ཡཱཝཏཱ པརིསཱ ཏསྶ, གནྡྷགནྡྷཱི བྷཝིསྶཏི;

སཱལསྶ པུཔྥཝསྶོ ཙ, པཝསྶིསྶཏི ཏཱཝདེ.

‘‘ཏཏོ ཙུཏོཡཾ མནུཛོ, མཱནུསཾ ཨཱགམིསྶཏི;

ཨིདྷཱཔི སཱལཙྪདནཾ, སབྦཀཱལཾ དྷརིསྶཏི.

‘‘ཨིདྷ ནཙྩཉྩ གཱིཏཉྩ, སམྨཏཱལ༹སམཱཧིཏཾ;

པརིཝཱརེསྶནྟི མཾ ནིཙྩཾ, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨུགྒཙྪནྟེ ཙ སཱུརིཡེ, སཱལཝསྶཾ པཝསྶཏི;

པུཉྙཀམྨེན སཾཡུཏྟཾ, ཝསྶཏེ སབྦཀཱལིཀཾ.

‘‘ཨཊྛཱརསེ ཀཔྤསཏེ, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;

གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཏསྶ དྷམྨེསུ དཱཡཱདོ, ཨོརསོ དྷམྨནིམྨིཏོ;

སབྦཱསཝེ པརིཉྙཱཡ, ནིབྦཱཡིསྶཏིནཱསཝོ.

‘‘དྷམྨཾ ཨབྷིསམེནྟསྶ, སཱལཙྪནྣཾ བྷཝིསྶཏི;

ཙིཏཀེ ཛྷཱཡམཱནསྶ, ཚདནཾ ཏཏྠ ཧེསྶཏི.

‘‘ཝིཔཱཀཾ ཀིཏྟཡིཏྭཱན, པིཡདསྶཱི མཧཱམུནི;

པརིསཱཡ དྷམྨཾ དེསེསི, ཏཔྤེནྟོ དྷམྨཝུཊྛིཡཱ.

‘‘ཏིཾསཀཔྤཱནི དེཝེསུ, དེཝརཛྫམཀཱརཡིཾ;

སཊྛི ཙ སཏྟཀྑཏྟུཉྩ, ཙཀྐཝཏྟཱི ཨཧོསཧཾ.

‘‘དེཝལོཀཱ ཨིདྷཱགནྟྭཱ, ལབྷཱམི ཝིཔུལཾ སུཁཾ;

ཨིདྷཱཔི སཱལཙྪདནཾ, མཎྜཔསྶ ཨིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨཡཾ པཙྪིམཀོ མཡ྄ཧཾ, ཙརིམོ ཝཏྟཏེ བྷཝོ;

ཨིདྷཱཔི སཱལཙྪདནཾ, ཧེསྶཏི སབྦཀཱལིཀཾ.

‘‘མཧཱམུནིཾ ཏོསཡིཏྭཱ, གོཏམཾ སཀྱཔུངྒཝཾ;

པཏྟོམྷི ཨཙལཾ ཋཱནཾ, ཧིཏྭཱ ཛཡཔརཱཛཡཾ.

‘‘ཨཊྛཱརསེ ཀཔྤསཏེ, ཡཾ བུདྡྷམབྷིཔཱུཛཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

སོ ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཝིསེསཏོ ལཱབྷགྒཡསགྒཔྤཏྟོ ཨཧོསི. ཏཏྠ ཀེཙི པུཐུཛྫནབྷིཀྑཱུ ཐེརསྶ ལཱབྷསཀྐཱརཾ དིསྭཱ བཱལབྷཱཝེན ཨསཧནཱཀཱརཾ པཝེདེསུཾ. ཐེརོ ཏཾ ཉཏྭཱ ལཱབྷསཀྐཱརེ ཨཱདཱིནཝཾ ཏཏྠ ཨཏྟནོ ཨལགྒབྷཱཝཉྩ པཀཱསེནྟོ –

༡༥༣.

‘‘བཧཱུ སཔཏྟེ ལབྷཏི, མུཎྜོ སངྒྷཱཊིཔཱརུཏོ;

ལཱབྷཱི ཨནྣསྶ པཱནསྶ, ཝཏྠསྶ སཡནསྶ ཙ.

༡༥༤.

‘‘ཨེཏམཱདཱིནཝཾ ཉཏྭཱ, སཀྐཱརེསུ མཧབྦྷཡཾ;

ཨཔྤལཱབྷོ ཨནཝསྶུཏོ, སཏོ བྷིཀྑུ པརིབྦཛེ’’ཏི. –

གཱཐཱདྭཡཾ ཨབྷཱསི.

ཏསྶཏྠོ – སིཁམྤི ཨསེསེཏྭཱ མུཎྜིཏཀེསཏཱཡ མུཎྜོ, ཚིནྡིཏྭཱ སངྒྷཱཊིཏཀཱསཱཝདྷཱརིཏཱཡ སངྒྷཱཊིཔཱརུཏོ, ཨེཝཾ ཝེཝཎྞིཡཾ ཨཛ྄ཛྷུཔགཏོ པརཱཡཏྟཝུཏྟིཀོ པབྦཛིཏོ སཙེ ཨནྣཔཱནཱདཱིནཾ ལཱབྷཱི ཧོཏི, སོཔི བཧཱུ སཔཏྟེ ལབྷཏི, ཏསྶ ཨུསཱུཡནྟཱ བཧཱུ སམྦྷཝནྟི. ཏསྨཱ ཨེཏཾ ཨེཝརཱུཔཾ ལཱབྷསཀྐཱརེསུ མཧབྦྷཡཾ ཝིཔུལབྷཡཾ ཨཱདཱིནཝཾ དོསཾ ཝིདིཏྭཱ ཨཔྤིཙྪཏཾ སནྟོསཉྩ ཧདཡེ ཋཔེཏྭཱ ཨནཝཛྫུཔྤཱདསྶཱཔི ཨུཔྤནྣསྶ ལཱབྷསྶ པརིཝཛྫནེན ཨཔྤལཱབྷོ, ཏཏོ ཨེཝ ཏཏྠ ཏཎྷཱཝསྶུཏཱབྷཱཝེན ཨནཝསྶུཏོ, སཾསཱརེ བྷཡསྶ ཨིཀྑནཏོ བྷིནྣཀིལེསཏཱཡ ཝཱ བྷིཀྑུ སནྟུཊྛིཊྛཱནཱིཡསྶ སཏིསམྤཛཉྙསྶ ཝསེན སཏོ ཧུཏྭཱ པརིབྦཛེ ཙརེཡྻ ཝིཧརེཡྻཱཏི. ཏཾ སུཏྭཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཏཱཝདེཝ ཐེརཾ ཁམཱཔེསུཾ.

ཏིསྶཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. ཀིམིལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

པཱཙཱིནཝཾསདཱཡམྷཱིཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཀིམིལཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཏསྶ པུབྦཡོགོ སཾཝེགུཔྤཏྟི པབྦཛྫཱ ཙ ཨེཀཀནིཔཱཏེ ‘‘ཨབྷིསཏྟོ’’ཏི གཱཐཱཡ སཾཝཎྞནཱཡཾ ཝུཏྟཱཡེཝ. ཏཱཡ ཙ གཱཐཱཡ ཐེརེན ཨཏྟནོ ཝིསེསཱདྷིགམསྶ ཀཱརཎཾ དསྶིཏཾ. ཨིདྷ པན ཨདྷིགཏཝིསེསསྶ ཨཏྟནོ ཨཱཡསྨཏཱ ཙ ཨནུརུདྡྷེན ཨཱཡསྨཏཱ ཙ ནནྡིཡེན སཧ སམགྒཝཱསོ དསྶིཏོཏི ཝེདིཏབྦཾ. སམགྒཝཱསཾ པན ཝསནྟཱ ཏེ ཡཐཱ ཙ ཝསིཾསུ, ཏཾ དསྶེནྟོ –

༡༥༥.

‘‘པཱཙཱིནཝཾསདཱཡམྷི, སཀྱཔུཏྟཱ སཧཱཡཀཱ;

པཧཱཡཱནཔྤཀེ བྷོགེ, ཨུཉྪེ པཏྟཱགཏེ རཏཱ.

༡༥༦.

‘‘ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡཱ པཧིཏཏྟཱ, ནིཙྩཾ དལ༹ྷཔརཀྐམཱ;

རམནྟི དྷམྨརཏིཡཱ, ཧིཏྭཱན ལོཀིཡཾ རཏི’’ནྟི. – གཱཐཱདྭཡཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ པཱཙཱིནཝཾསདཱཡམྷཱིཏི པཱཙཱིནཝཾསནཱམཀེ རཀྑིཏགོཔིཏེ སཧཔརིཙྪེདེ ཝནེ. ཏཉྷི ཝནཾ གཱམསྶ པཱཙཱིནདིསཱཡཾ ཋིཏཏྟཱ ཝཾསགུམྦཔརིཀྑིཏྟཏྟཱ ཙ ‘‘པཱཙཱིནཝཾསདཱཡོ’’ཏི ཝུཏྟོ, ཝཾསཝནབྷཱཝེན ཝཱཏི. སཀྱཔུཏྟཱཏི ཨནུརུདྡྷཏྠེརཱདཡོ སཀྱརཱཛཀུམཱརཱ. སཧཱཡཀཱཏི སཾཝེགུཔྤཏྟིཔབྦཛྫཱསམཎདྷམྨཀརཎསཾཝཱསེཧི སཧ ཨཡནཏོ པཝཏྟནཏོ སཧཱཡཀཱ. པཧཱཡཱནཔྤཀེ བྷོགེཏི ཨུལཱ༹རེན པུཉྙཱནུབྷཱཝེན ཨདྷིགཏེ ཀུལཔརམྤརཱགཏེ ཙ མཧནྟེ བྷོགཀྑནྡྷེ ཚཌྜེཏྭཱ. ‘‘སཧཱཡཱནཔྤཀེ’’ཏིཔི པཱལི༹. ཨུཉྪེ པཏྟཱགཏེ རཏཱཏི ཨུཉྪཱཙརིཡཱཡ ཨཱབྷཏཏྟཱ ཨུཉྪེ པཏྟེ ཨཱགཏཏྟཱ པཏྟཱགཏེ པཏྟཔརིཡཱཔནྣེ རཏཱ ཨབྷིརཏཱ, སངྒྷབྷཏྟཱདིཨཏིརེཀལཱབྷཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཛངྒྷབལཾ ནིསྶཱཡ བྷིཀྑཱཙརིཡཱཡ ལདྡྷེན མིསྶཀབྷཏྟེནེཝ སནྟུཊྛཱཏི ཨཏྠོ.

ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡཱཏི ཨུཏྟམཏྠསྶ ཨདྷིགམཱཡ ཨཱདིཏོཝ པགེཝ སམྤཱདིཏཝཱིརིཡཱ. པཧིཏཏྟཱཏི ནིནྣཔོཎཔབྦྷཱརབྷཱཝེན ཀཱལེན ཀཱལཾ སམཱཔཛྫནེན ཙ ནིབྦཱནཾ པཏིཔེསིཏཙིཏྟཱ. ནིཙྩཾ དལ༹ྷཔརཀྐམཱཏི ཝཏྟཔཊིཔཏྟཱིསུ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནུཡོགེན སབྦཀཱལཾ ཨསིཐིལཔརཀྐམཱ. རམནྟི དྷམྨརཏིཡཱ, ཧིཏྭཱན ལོཀིཡཾ རཏིནྟི ལོཀེ ཝིདིཏཏཱཡ ལོཀཔརིཡཱཔནྣཏཱཡ ཙ ལོཀིཡཾ རཱུཔཱརམྨཎཱདིརཏིཾ པཧཱཡ མགྒཔཉྙཱཡ པཛཧིཏྭཱ ལོཀུཏྟརདྷམྨརཏིཡཱ ཨགྒཕལནིབྦཱནཱབྷིརཏིཡཱ ཙ རམནྟི ཨབྷིརམནྟཱིཏི.

ཀིམིལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. ནནྡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨཡོནིསོ མནསིཀཱརཱཏི ཨཱཡསྨཏོ ནནྡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ སཡམྤི ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེནྟོ བྷགཝཏོ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཙ པཱུཛཱསཀྐཱརབཧུལཾ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེཏྭཱ, ‘‘ཨཧམྤི ཨནཱགཏེ ཏུམྷཱདིསསྶ བུདྡྷསྶ ཨེཝརཱུཔོ སཱཝཀོ བྷཝེཡྻ’’ནྟི པཎིདྷཱནཾ ཀཏྭཱ ཏཏོ པཊྛཱཡ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨཏྠདསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཝིནཏཱཡ ནཱམ ནདིཡཱ མཧནྟོ ཀཙྪཔོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ ནདིཡཱ པཱརཾ གནྟུཾ ཏཱིརེ ཋིཏཾ དིསྭཱ སཡཾ བྷགཝནྟཾ ཏཱརེཏུཀཱམོ སཏྠུ པཱདམཱུལེ ནིཔཛྫི. སཏྠཱ ཏསྶ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཨོལོཀེཏྭཱ པིཊྛིཾ ཨབྷིརུཧི. སོ ཧཊྛཏུཊྛོ ཝེགེན སོཏཾ ཚིནྡནྟོ སཱིགྷཏརཾ པརཏཱིརམེཝ པཱཔེསི. བྷགཝཱ ཏསྶ ཨནུམོདནཾ ཝདནྟོ བྷཱཝིནིཾ སམྤཏྟིཾ ཀཐེཏྭཱ པཀྐཱམི.

སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན སུགཏཱིསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ མཧཱཔཛཱཔཏིཡཱ གོཏམིཡཱ ཀུཙྪིམྷི ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ནཱམགྒཧཎདིཝསེ ཉཱཏིསངྒྷཾ ནནྡེནྟོ ཛཱཏོཏི ནནྡོཏྭེཝ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. ཏསྶ ཝཡཔྤཏྟཀཱལེ སཏྠཱ པཝཏྟཝརདྷམྨཙཀྐོ ལོཀཱནུགྒཧཾ ཀརོནྟོ ཀཔིལཝཏྠུཾ གནྟྭཱ ཉཱཏིསམཱགམེ པོཀྑརཝསྶཾ ཨཊྛུཔྤཏྟིཾ ཀཏྭཱ ཝེསྶནྟརཛཱཏཀཾ (ཛཱ. ༢.༢༢.༡༦༥༥ ཨཱདཡོ) ཀཐེཏྭཱ དུཏིཡདིཝསེ པིཎྜཱཡ པཝིཊྛོ ‘‘ཨུཏྟིཊྛེ ནཔྤམཛྫེཡྻཱ’’ཏི (དྷ. པ. ༡༦༨) གཱཐཱཡ པིཏརཾ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ནིཝེསནཾ གནྟྭཱ ‘‘དྷམྨཾ ཙརེ སུཙརིཏ’’ནྟི (དྷ. པ. ༡༦༩) གཱཐཱཡ མཧཱཔཛཱཔཏིཾ སོཏཱཔཏྟིཕལེ རཱཛཱནཾ སཀདཱགཱམིཕལེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཏཏིཡེ དིཝསེ ནནྡཀུམཱརསྶ ཨབྷིསེཀནིཝེསནཔྤཝེསནཝིཝཱཧམངྒལེསུ ཝཏྟམཱནེསུ པིཎྜཱཡ པཝིསིཏྭཱ ནནྡཀུམཱརསྶ ཧཏྠེ པཏྟཾ དཏྭཱ མངྒལཾ ཝཏྭཱ ཏསྶ ཧཏྠཏོ པཏྟཾ ཨགཧེཏྭཱཝ ཝིཧཱརཾ གཏོ ཏཾ པཏྟཧཏྠཾ ཝིཧཱརཾ ཨཱགཏཾ ཨནིཙྪམཱནཾཡེཝ པབྦཱཛེཏྭཱ ཏཐཱ པབྦཛིཏཏྟཱཡེཝ ཨནབྷིརཏིཡཱ པཱིལི༹ཏཾ ཉཏྭཱ ཨུཔཱཡེན ཏསྶ ཏཾ ཨནབྷིརཏིཾ ཝིནོདེསི. སོ ཡོནིསོ པཊིསངྑཱཡ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༩.༡༤༨-༡༦༣) –

‘‘ཨཏྠདསྶཱི ཏུ བྷགཝཱ, སཡམྦྷཱུ ལོཀནཱཡཀོ;

ཝིནཏཱནདིཡཱ ཏཱིརཾ, ཨུཔཱགཙྪི ཏཐཱགཏོ.

‘‘ཨུདཀཱ ཨབྷིནིཀྑམྨ, ཀཙྪཔོ ཝཱརིགོཙརོ;

བུདྡྷཾ ཏཱརེཏུཀཱམོཧཾ, ཨུཔེསིཾ ལོཀནཱཡཀཾ.

‘‘ཨབྷིརཱུཧཏུ མཾ བུདྡྷོ, ཨཏྠདསྶཱི མཧཱམུནི;

ཨཧཾ ཏཾ ཏཱརཡིསྶཱམི, དུཀྑསྶནྟཀརོ ཏུཝཾ.

‘‘མམ སངྐཔྤམཉྙཱཡ, ཨཏྠདསྶཱི མཧཱཡསོ;

ཨབྷིརཱུཧིཏྭཱ མེ པིཊྛིཾ, ཨཊྛཱསི ལོཀནཱཡཀོ.

‘‘ཡཏོ སརཱམི ཨཏྟཱནཾ, ཡཏོ པཏྟོསྨི ཝིཉྙུཏཾ;

སུཁཾ མེ ཏཱདིསཾ ནཏྠི, ཕུཊྛེ པཱདཏལེ ཡཐཱ.

‘‘ཨུཏྟརིཏྭཱན སམྦུདྡྷོ, ཨཏྠདསྶཱི མཧཱཡསོ;

ནདིཏཱིརམྷི ཋཏྭཱན, ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསཐ.

‘‘ཡཱཝཏཱ ཝཏྟཏེ ཙིཏྟཾ, གངྒཱསོཏཾ ཏརཱམཧཾ;

ཨཡཉྩ ཀཙྪཔོ རཱཛཱ, ཏཱརེསི མམ པཉྙཝཱ.

‘‘ཨིམིནཱ བུདྡྷཏརཎེན, མེཏྟཙིཏྟཝཏཱཡ ཙ;

ཨཊྛཱརསེ ཀཔྤསཏེ, དེཝལོཀེ རམིསྶཏི.

‘‘དེཝལོཀཱ ཨིདྷཱགནྟྭཱ, སུཀྐམཱུལེན ཙོདིཏོ;

ཨེཀཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཀངྑཱསོཏཾ ཏརིསྶཏི.

‘‘ཡཐཱཔི བྷདྡཀེ ཁེཏྟེ, བཱིཛཾ ཨཔྤམྤི རོཔིཏཾ;

སམྨཱདྷཱརཾ པཝེཙྪནྟེ, ཕལཾ ཏོསེཏི ཀསྶཀཾ.

‘‘ཏཐེཝིདཾ བུདྡྷཁེཏྟཾ, སམྨཱསམྦུདྡྷདེསིཏཾ;

སམྨཱདྷཱརཾ པཝེཙྪནྟེ, ཕལཾ མཾ ཏོསཡིསྶཏི.

‘‘པདྷཱནཔཧིཏཏྟོམྷི, ཨུཔསནྟོ ནིརཱུཔདྷི;

སབྦཱསཝེ པརིཉྙཱཡ, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོ.

‘‘ཨཊྛཱརསེ ཀཔྤསཏེ, ཡཾ ཀམྨམཀརིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཏརཎཱཡ ཨིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཝིམུཏྟིསུཁཾ ཨནུབྷཝནྟོ ‘‘ཨཧོ སཏྠུ ཨུཔཱཡཀོསལླཾ, ཡེནཱཧཾ བྷཝཔངྐཏོ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ནིབྦཱནཐལེ པཏིཊྛཱཔིཏོ’’ཏི ཨཏྟནོ པཧཱིནསཾཀིལེསཾ པཊིལདྡྷཉྩ སུཁཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ སཉྫཱཏསོམནསྶོ ཨུདཱནཝསེན –

༡༥༧.

‘‘ཨཡོནིསོ མནསིཀཱརཱ, མཎྜནཾ ཨནུཡུཉྫིསཾ;

ཨུདྡྷཏོ ཙཔལོ ཙཱསིཾ, ཀཱམརཱགེན ཨཊྚིཏོ.

༡༥༨.

‘‘ཨུཔཱཡཀུསལེནཱཧཾ, བུདྡྷེནཱདིཙྩབནྡྷུནཱ;

ཡོནིསོ པཊིཔཛྫིཏྭཱ, བྷཝེ ཙིཏྟཾ ཨུདབྦཧི’’ནྟི. – གཱཐཱདྭཡཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཨཡོནིསོ མནསིཀཱརཱཏི ཨནུཔཱཡམནསིཀཱརཏོ ཨསུབྷཾ ཀཱཡཾ སུབྷཏོ མནསི ཀརིཏྭཱ སུབྷཏོ མནསིཀཱརཧེཏུ, ཨསུབྷཾ ཀཱཡཾ སུབྷསཉྙཱཡཱཏི ཨཏྠོ. མཎྜནནྟི ཧཏྠཱུཔགཱདིཨཱབྷརཎེཧི ཙེཝ མཱལཱགནྡྷཱདཱིཧི ཙ ཨཏྟབྷཱཝསྶ ཨལངྐརཎཾ. ཨནུཡུཉྫིསནྟི ཨནུཡུཉྫིཾ, སརཱིརསྶ ཝིབྷཱུསནཔྤསུཏོ ཨཧོསིནྟི ཨཏྠོ. ཨུདྡྷཏོཏི ཛཱཏིགོཏྟརཱུཔཡོབྦནམདཱདཱིཧི ཨུདྡྷཏོ ཨཝཱུཔསནྟཙིཏྟོ. ཙཔལོཏི ཝནམཀྐཊོ ཝིཡ ཨནཝཊྛིཏཙིཏྟཏཱཡ ལོལོ, ཀཱཡམཎྜནཝཏྠམཎྜནཱདིཙཱཔལྱེ ཡུཏྟཏཱཡ ཝཱ ཙཔལོ ཙ. ཨཱསིནྟི ཨཧོསིཾ. ཀཱམརཱགེནཱཏི ཝཏྠུཀཱམེསུ ཚནྡརཱགེན ཨཊྚིཏོ པཱིལི༹ཏོ ཝིབཱདྷིཏོ ཨཱསིནྟི ཡོཛནཱ.

ཨུཔཱཡཀུསལེནཱཏི ཝིནེཡྻཱནཾ དམནཱུཔཱཡཙྪེཀེན ཀོཝིདེན བུདྡྷེན བྷགཝཏཱ ཧེཏུབྷཱུཏེན. ཧེཏུཨཏྠེ ཧི ཨེཏཾ ཀརཎཝཙནཾ. པལུཊྛམཀྐཊཱིདེཝཙྪརཱདསྶནེན ཧི ཨུཔཀྐིཏཝཱདཙོདནཱཡ ཨཏྟནོ ཀཱམརཱགཱཔནཡནཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. བྷགཝཱ ཧི ཨཱཡསྨནྟཾ ནནྡཏྠེརཾ པཋམཾ ཛནཔདཀལྱཱཎིཾ ཨུཔཱདཱཡ ‘‘ཡཐཱཡཾ མཀྐཊཱི, ཨེཝཾ ཀཀུཊཔཱདིནིཡོ ཨུཔཱདཱཡ ཛནཔདཀལྱཱཎཱི’’ཏི མཧཏིཡཱ ཨཱཎིཡཱ ཁུདྡཀཾ ཨཱཎིཾ ནཱིཧརནྟོ ཚཌྜཀོ ཝིཡ, སིནེཧཔཱནེན སརཱིརཾ ཀིལེདེཏྭཱ ཝམནཝིརེཙནེཧི དོསཾ ནཱིཧརནྟོ བྷིསཀྐོ ཝིཡ ཙ ཀཀུཊཔཱདིནིདསྶནེན ཛནཔདཀལྱཱཎིཡཾ ཝིརཏྟཙིཏྟཾ ཀཱརེཏྭཱ པུན ཨུཔཀྐིཏཝཱདེན ཀཀུཊཔཱདིནཱིསུཔི ཙིཏྟཾ ཝིརཱཛེཏྭཱ སམྨདེཝ སམཐཝིཔསྶནཱནུཡོགེན ཨརིཡམགྒེ པཏིཊྛཱཔེསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཡོནིསོ པཊིཔཛྫིཏྭཱ, བྷཝེ ཙིཏྟཾ ཨུདབྦཧི’’ནྟི. ཨུཔཱཡེན ཉཱཡེན སམྨདེཝ སམཐཝིཔསྶནཱཡ ཝིསུདྡྷིཔཊིཔདཾ པཊིཔཛྫིཏྭཱ བྷཝེ སཾསཱརཔངྐེ ནིམུགྒཉྩ མེ ཙིཏྟཾ ཨརིཡམགྒེན ཧཏྠེན ཨུཏྟཱརིཾ, ནིབྦཱནཐལེ པཏིཊྛཱཔེསིནྟི ཨཏྠོ.

ཨིམཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེཏྭཱ ཐེརོ པུནདིཝསེ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཡཾ མེ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ པཱཊིབྷོགོ པཉྩནྣཾ ཨཙྪརཱསཏཱནཾ པཊིལཱབྷཱཡ ཀཀུཊཔཱདཱནཾ, མུཉྩཱམཧཾ, བྷནྟེ, བྷགཝནྟཾ ཨེཏསྨཱ པཊིསྶཝཱ’’ཏི (ཨུདཱ. ༢༢). བྷགཝཱཔི, ‘‘ཡདེཝ ཁོ ཏེ, ནནྡ, ཨནུཔཱདཱཡ ཨཱསཝེཧི ཙིཏྟཾ ཝིམུཏྟཾ, ཨཐཱཧཾ མུཏྟོ ཨེཏསྨཱ པཊིསྶཝཱ’’ཏི (ཨུདཱ. ༢༢) ཨཱཧ. ཨཐསྶ བྷགཝཱ སཝིསེསཾ ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཏཾ ཉཏྭཱ ཏཾ གུཎཾ ཝིབྷཱཝེནྟོ, ‘‘ཨེཏདགྒཾ, བྷིཀྑཝེ, མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཱནཾ ཡདིདཾ ནནྡོ’’ཏི (ཨ. ནི. ༡.༢༡༩, ༢༣༠) ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརབྷཱཝེན ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི. ཐེརོ ཧི ‘‘ཡམེཝཱཧཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ ཨསཾཝརཾ ནིསྶཱཡ ཨིམཾ ཝིཔྤཀཱརཾ པཏྟོ, ཏམེཝཱཧཾ སུཊྛུ ནིགྒཧེསྶཱམཱི’’ཏི ཨུསྶཱཧཛཱཏོ བལཝཧིརོཏྟཔྤོ ཏཏྠ ཙ ཀཏཱདྷིཀཱརཏྟཱ ཨིནྡྲིཡསཾཝརེ ཨུཀྐཾསཔཱརམིཾ ཨགམཱསཱིཏི.

ནནྡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. སིརིམཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

པརེ ཙ ནཾ པསཾསནྟཱིཏི ཨཱཡསྨཏོ སིརིམཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ ཏུསིཏབྷཝནེ ཋིཏཀཱལེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཏིཎྞཾ ཝེདཱནཾ པཱརགཱུ སནིགྷཎྜུཀེཊུབྷཱནཾ སཀྑརཔྤབྷེདཱནཾ ཨིཏིཧཱསཔཉྩམཱནཾ པདཀོ ཝེཡྻཱཀརཎོ ལོཀཱཡཏམཧཱཔུརིསལཀྑཎེསུ ཨནཝཡོ ནེཀྑམྨཛ྄ཛྷཱསཡཏཱཡ ཀཱམེ པཧཱཡ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཙཏུརཱསཱིཏིསཧསྶཔརིམཱཎེན ཏཱཔསགཎེན པརིཝུཏོ ཧིམཝནྟཔྤདེསེ དེཝཏཱབྷིནིམྨིཏེ ཨསྶམེ ཛྷཱནཱབྷིཉྙཱཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ ཝསནྟོ པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརཏཱཡ ལཀྑཎམནྟེསུ ཨཱགཏནིཡཱམེན ཙ བུདྡྷགུཎེ ཨནུསྶརིཏྭཱ ཨཏཱིཏེ བུདྡྷེ ཨུདྡིསྶ ཨཉྙཏརསྨིཾ ནདཱིནིཝཏྟནེ པུལིནཙེཏིཡཾ ཀཏྭཱ པཱུཛཱསཀྐཱརཱབྷིརཏོ ཨཧོསི. ཏཾ དིསྭཱ ཏཱཔསཱ, ‘‘ཀཾ ཨུདྡིསྶ ཨཡཾ པཱུཛཱསཀྐཱརོ ཀརཱིཡཏཱི’’ཏི པུཙྪིཾསུ. སོ ཏེསཾ ལཀྑཎམནྟེ ཨཱཧརིཏྭཱ ཏཏྠ ཨཱགཏཱནི མཧཱཔུརིསལཀྑཎཱནི ཝིབྷཛིཏྭཱ ཏདནུསཱརེན ཨཏྟནོ བལེ ཋཏྭཱ བུདྡྷགུཎེ ཀིཏྟེསི. ཏཾ སུཏྭཱ ཏེཔི ཏཱཔསཱ པསནྣམཱནསཱ ཏཏོ པཊྛཱཡ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཨུདྡིསྶ ཐཱུཔཔཱུཛཾ ཀརོནྟཱ ཝིཧརནྟི.

ཏེན ཙ སམཡེན པདུམུཏྟརབོདྷིསཏྟོ ཏུསིཏཀཱཡཱ ཙཝིཏྭཱ མཱཏུཀུཙྪིཾ ཨོཀྐནྟོ ཧོཏི. ཙརིམབྷཝེ དྭཏྟིཾས པུབྦནིམིཏྟཱནི པཱཏུརཧེསུཾ, སབྦེ ཙ ཨཙྪརིཡབྦྷཱུཏདྷམྨཱ. ཏཱཔསོ ཏཱནི ཨནྟེཝཱསིཀཱནཾ དསྶེཏྭཱ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ སམྨཱསམྦུདྡྷེསུ ཏེསཾ པསཱདཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏེཧི ཨཏྟནོ སརཱིརསྶ པཱུཛཱཡ ཀརཱིཡམཱནཱཡ དིསྶམཱནརཱུཔོ ཨཱགནྟྭཱ, ‘‘ཨཧཾ ཏུམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡོ བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟོ, ཏུམྷེ ཨཔྤམཏྟཱ པུལིནཙེཏིཡཔཱུཛམནུཡུཉྫཐ, བྷཱཝནཱཡ ཙ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟཱ ཧོཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ བྲཧྨལོཀམེཝ གཏོ.

ཨེཝཾ སོ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ གཧཔཏིཀུལེ ནིབྦཏྟི, ཏསྶ ཛཱཏདིཝསཏོ པཊྛཱཡ ཏསྨིཾ ཀུལེ སིརིསམྤཏྟིཡཱ ཝཌྜྷམཱནཏྟཱ སིརིམཱཏྭེཝ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. ཏསྶ པདསཱ གམནཀཱལེ ཀནིཊྛབྷཱཏཱ ནིབྦཏྟི, ཏསྶ ‘‘ཨཡཾ སིརིཾ ཝཌྜྷེནྟོ ཛཱཏོ’’ཏི སིརིཝཌྜྷོཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ. ཏེ ཨུབྷོཔི ཛེཏཝནཔྤཊིགྒཧཎེ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷཱ པབྦཛིཾསུ. ཏེསུ སིརིཝཌྜྷོ ན ཏཱཝ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨསྶ ལཱབྷཱི ཨཧོསི, ཙཏུནྣཾ པཙྩཡཱནཾ ལཱབྷཱི, གཧཊྛཔབྦཛིཏཱནཾ སཀྐཏོ གརུཀཏོ, སིརིམཏྠེརོ པན པབྦཛིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཏཱདིསེན ཀམྨཙྪིདྡེན ཨཔྤལཱབྷཱི ཨཧོསི བཧུཛནཱསམྦྷཱཝིཏོ, སམཐཝིཔསྶནཱསུ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༩.༡༡༡-༡༤༧) –

‘‘པབྦཏེ ཧིམཝནྟམྷི, དེཝལོ ནཱམ ཏཱཔསོ;

ཏཏྠ མེ ཙངྐམོ ཨཱསི, ཨམནུསྶེཧི མཱཔིཏོ.

‘‘ཛཊཱབྷཱརེན བྷརིཏོ, ཀམཎྜལུདྷརོ སདཱ;

ཨུཏྟམཏྠཾ གཝེསནྟོ, ཝིཔིནཱ ནིཀྑམིཾ ཏདཱ.

‘‘ཙུལླཱསཱིཏིསཧསྶཱནི, སིསྶཱ མཡ྄ཧཾ ཨུཔཊྛཧུཾ;

སཀཀམྨཱབྷིཔསུཏཱ, ཝསནྟི ཝིཔིནེ ཏདཱ.

‘‘ཨསྶམཱ ཨབྷིནིཀྑམྨ, ཨཀཾ པུལིནཙེཏིཡཾ;

ནཱནཱཔུཔྥཾ སམཱནེཏྭཱ, ཏཾ ཙེཏིཡམཔཱུཛཡིཾ.

‘‘ཏཏྠ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ, ཨསྶམཾ པཝིསཱམཧཾ;

སབྦེ སིསྶཱ སམཱགནྟྭཱ, ཨེཏམཏྠཾ པུཙྪིཾསུ མཾ.

‘‘པུལིནེན ཀཏོ ཐཱུཔོ, ཡཾ ཏྭཾ དེཝ ནམསྶསི;

མཡམྤི ཉཱཏུམིཙྪཱམ, པུཊྛོ ཨཱཙིཀྑ ནོ ཏུཝཾ.

‘‘ནིདྡིཊྛཱ ནུ མནྟཔདེ, ཙཀྑུམནྟོ མཧཱཡསཱ;

ཏེ ཁོ ཨཧཾ ནམསྶཱམི, བུདྡྷསེཊྛེ མཧཱཡསེ.

‘‘ཀཱིདིསཱ ཏེ མཧཱཝཱིརཱ, སབྦཉྙཱུ ལོཀནཱཡཀཱ;

ཀཐཾཝཎྞཱ ཀཐཾསཱིལཱ, ཀཱིདིསཱ ཏེ མཧཱཡསཱ.

‘‘བཱཏྟིཾསལཀྑཎཱ བུདྡྷཱ, ཙཏྟཱལཱིསདིཛཱཔི ཙ;

ནེཏྟཱ གོཔཁུམཱ ཏེསཾ, ཛིཉྫུཀཱ ཕལསནྣིབྷཱ.

‘‘གཙྪམཱནཱ ཙ ཏེ བུདྡྷཱ, ཡུགམཏྟཉྩ པེཀྑརེ;

ན ཏེསཾ ཛཱཎུ ནདཏི, སནྡྷིསདྡོ ན སུཡྻཏི.

‘‘གཙྪམཱནཱ ཙ སུགཏཱ, ཨུདྡྷརནྟཱཝ གཙྪརེ;

པཋམཾ དཀྑིཎཾ པཱདཾ, བུདྡྷཱནཾ ཨེས དྷམྨཏཱ.

‘‘ཨསམྦྷཱིཏཱ ཙ ཏེ བུདྡྷཱ, མིགརཱཛཱཝ ཀེསརཱི;

ནེཝུཀྐཾསེནྟི ཨཏྟཱནཾ, ནོ ཙ ཝམྦྷེནྟི པཱཎིནཾ.

‘‘མཱནཱཝམཱནཏོ མུཏྟཱ, སམཱ སབྦེསུ པཱཎིསུ;

ཨནཏྟུཀྐཾསཀཱ བུདྡྷཱ, བུདྡྷཱནཾ ཨེས དྷམྨཏཱ.

‘‘ཨུཔྤཛྫནྟཱ ཙ སམྦུདྡྷཱ, ཨཱལོཀཾ དསྶཡནྟི ཏེ;

ཚཔྤཀཱརཾ པཀམྤེནྟི, ཀེཝལཾ ཝསུདྷཾ ཨིམཾ.

‘‘པསྶནྟི ནིརཡཉྩེཏེ, ནིབྦཱཏི ནིརཡོ ཏདཱ;

པཝསྶཏི མཧཱམེགྷོ, བུདྡྷཱནཾ ཨེས དྷམྨཏཱ.

‘‘ཨཱིདིསཱ ཏེ མཧཱནཱགཱ, ཨཏུལཱ ཙ མཧཱཡསཱ;

ཝཎྞཏོ ཨནཏིཀྐནྟཱ, ཨཔྤམེཡྻཱ ཏཐཱགཏཱ.

‘‘ཨནུམོདིཾསུ མེ ཝཱཀྱཾ, སབྦེ སིསྶཱ སགཱརཝཱ;

ཏཐཱ ཙ པཊིཔཛྫིཾསུ, ཡཐཱསཏྟི ཡཐཱབལཾ.

‘‘པཊིཔཱུཛེནྟི པུལིནཾ, སཀཀམྨཱབྷིལཱསིནོ;

སདྡཧནྟཱ མམ ཝཱཀྱཾ, བུདྡྷསཀྐཏམཱནསཱ.

‘‘ཏདཱ ཙཝིཏྭཱ ཏུསིཏཱ, དེཝཔུཏྟོ མཧཱཡསོ;

ཨུཔྤཛྫི མཱཏུཀུཙྪིམྷི, དསསཧསྶི ཀམྤཐ.

‘‘ཨསྶམསྶཱཝིདཱུརམྷི, ཙངྐམམྷི ཋིཏོ ཨཧཾ;

སབྦེ སིསྶཱ སམཱགནྟྭཱ, ཨཱགཙྪུཾ མམ སནྟིཀེ.

‘‘ཨུསབྷོཝ མཧཱི ནདཏི, མིགརཱཛཱཝ ཀཱུཛཏི;

སུསུམཱརོཝ སལ༹ཏི, ཀིཾ ཝིཔཱཀོ བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཡཾ པཀིཏྟེམི སམྦུདྡྷཾ, སིཀཏཱཐཱུཔསནྟིཀེ;

སོ དཱནི བྷགཝཱ སཏྠཱ, མཱཏུཀུཙྪིམུཔཱགམི.

‘‘ཏེསཾ དྷམྨཀཐཾ ཝཏྭཱ, ཀིཏྟཡིཏྭཱ མཧཱམུནིཾ;

ཨུཡྻོཛེཏྭཱ སཀེ སིསྶེ, པལླངྐམཱབྷུཛིཾ ཨཧཾ.

‘‘བལཉྩ ཝཏ མེ ཁཱིཎཾ, བྱཱདྷིནཱ པརམེན ཏཾ;

བུདྡྷསེཊྛཾ སརིཏྭཱན, ཏཏྠ ཀཱལངྐཏོ ཨཧཾ.

‘‘སབྦེ སིསྶཱ སམཱགནྟྭཱ, ཨཀཾསུ ཙིཏཀཾ ཏདཱ;

ཀལེ༹ཝརཉྩ མེ གཡ྄ཧ, ཙིཏཀཾ ཨབྷིརོཔཡུཾ.

‘‘ཙིཏཀཾ པརིཝཱརེཏྭཱ, སཱིསེ ཀཏྭཱན ཨཉྫལིཾ;

སོཀསལླཔརེཏཱ ཏེ, ཝིཀྐནྡིཾསུ སམཱགཏཱ.

‘‘ཏེསཾ ལཱལཔྤམཱནཱནཾ, ཨགམཾ ཙིཏཀཾ ཏདཱ;

ཨཧཾ ཨཱཙརིཡོ ཏུམྷཾ, མཱ སོཙིཏྠ སུམེདྷསཱ.

‘‘སདཏྠེ ཝཱཡམེཡྻཱཐ, རཏྟིནྡིཝམཏནྡིཏཱ;

མཱ ཝོ པམཏྟཱ ཨཧུཏྠ, ཁཎོ ཝོ པཊིཔཱདིཏོ.

‘‘སཀེ སིསྶེནུསཱསིཏྭཱ, དེཝལོཀཾ པུནཱགམིཾ;

ཨཊྛཱརས ཙ ཀཔྤཱནི, དེཝལོཀེ རམཱམཧཾ.

‘‘སཏཱནཾ པཉྩཀྑཏྟུཉྩ, ཙཀྐཝཏྟཱི ཨཧོསཧཾ;

ཨནེཀསཏཀྑཏྟུཉྩ, དེཝརཛྫམཀཱརཡིཾ.

‘‘ཨཝསེསེསུ ཀཔྤེསུ, ཝོཀིཎྞོ སཾསརིཾ ཨཧཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཨུཔྤཱདསྶ ཨིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཡཐཱ ཀོམུདིཀེ མཱསེ, བཧཱུ པུཔྥནྟི པཱདཔཱ;

ཏཐེཝཱཧམྤི སམཡེ, པུཔྥིཏོམྷི མཧེསིནཱ.

‘‘ཝཱིརིཡཾ མེ དྷུརདྷོརཡ྄ཧཾ, ཡོགཀྑེམཱདྷིཝཱཧནཾ;

ནཱགོཝ བནྡྷནཾ ཚེཏྭཱ, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོ.

‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ བུདྡྷམབྷིཀིཏྟཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཀིཏྟནཱཡ ཨིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཚལ༹བྷིཉྙཉྷི སམཱནཾ ཨཱཡསྨནྟཾ སིརིམཏྠེརཾ ‘‘ཨརིཡོ’’ཏི ཨཛཱནནྟཱ པུཐུཛྫནཱ བྷིཀྑཱུ སཱམཎེརཱ ཙ ཨཔྤལཱབྷིཏཱཡ ལོཀསྶ ཨནབྷིགཏབྷཱཝེན ཨསམྦྷཱཝེནྟཱ ཡཾཀིཉྩི ཀཐེཏྭཱ གརཧནྟི. སིརིཝཌྜྷཏྠེརཾ པན པཙྩཡཱནཾ ལཱབྷིབྷཱཝེན ལོཀསྶ སཀྐཏགརུཀཏབྷཱཝཏོ སམྦྷཱཝེནྟཱ པསཾསནྟི. ཐེརོ ‘‘ཨཝཎྞཱརཧསྶ ནཱམ ཝཎྞབྷཎནཾ, ཝཎྞཱརཧསྶ ཙ ཨཝཎྞབྷཎནཾ ཨསྶ པུཐུཛྫནབྷཱཝསྶ དོསོ’’ཏི པུཐུཛྫནབྷཱཝཉྩ གརཧནྟོ –

༡༥༩.

‘‘པརེ ཙ ནཾ པསཾསནྟི, ཨཏྟཱ ཙེ ཨསམཱཧིཏོ;

མོགྷཾ པརེ པསཾསནྟི, ཨཏྟཱ ཧི ཨསམཱཧིཏོ.

༡༦༠.

‘‘པརེ ཙ ནཾ གརཧནྟི, ཨཏྟཱ ཙེ སུསམཱཧིཏོ;

མོགྷཾ པརེ གརཧནྟི, ཨཏྟཱ ཧི སུསམཱཧིཏོ’’ཏི.

– གཱཐཱདྭཡམབྷཱསི.

ཏཏྠ པརེཏི ཨཏྟཏོ ཨཉྙེ པརེ ནཱམ, ཨིདྷ པན པཎྜིཏེཧི ཨཉྙེ བཱལཱ པརེཏི ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཏེསཉྷི ཨཛཱནིཏྭཱ ཨཔརིཡོགཱཧེཏྭཱ བྷཱསནཏོ གརཧཱ ཝིཡ པསཾསཱཔི ཨཔྤམཱཎབྷཱུཏཱ. ནནྟི ནཾ པུགྒལཾ. པསཾསནྟཱིཏི ཨཝིདྡསུབྷཱཝེན ཏཎྷཱཝིཔནྣཏཱཡ ཝཱ, ཨཐ ཝཱ ཨབྷཱུཏཾཡེཝ པུགྒལཾ ‘‘ཨསུཀོ བྷིཀྑུ ཛྷཱནལཱབྷཱི, ཨརིཡོ’’ཏི ཝཱ ཨབྷཱུཏགུཎརོཔནེན ཀིཏྟེནྟི ཨབྷིཏྠཝནྟི. ཡོ པནེཏྠ ཙ-སདྡོ, སོ ཨཏྟཱུཔནཡཏྠོ. ཏེན པརེ ནཾ པུགྒལཾ པསཾསནྟི ཙ, ཏཉྩ ཁོ ཏེསཾ པསཾསནམཏྟཾ, ན པན ཏསྨིཾ པསཾསཱཡ ཝཏྠུ ཨཏྠཱིཏི ཨིམམཏྠཾ དསྶེཏི. ཨཏྟཱ ཙེ ཨསམཱཧིཏོཏི ཡཾ པུགྒལཾ པརེ པསཾསནྟི, སོ ཙེ སཡཾ ཨསམཱཧིཏོ མགྒསམཱདྷིནཱ ཕལསམཱདྷིནཱ ཨུཔཙཱརཔྤནཱསམཱདྷིམཏྟེནེཝ ཝཱ ན སམཱཧིཏོ, སམཱདྷཱནསྶ པཊིཔཀྑབྷཱུཏཱནཾ ཀིལེསཱནཾ ཨཔྤཧཱིནཏྟཱ ཝིཀྑིཏྟོ ཝིབྦྷནྟཙིཏྟོ ཧོཏི ཙེཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཨསམཱཧིཏོ’’ཏི ཙ ཨེཏེན སམཱདྷིནིམིཏྟཱནཾ གུཎཱནཾ ཨབྷཱཝཾ དསྶེཏི. མོགྷནྟི བྷཱཝནཔུཾསཀནིདྡེསོ ‘‘ཝིསམཾ ཙནྡིམསཱུརིཡཱ པརིཝཏྟནྟཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ. པརེ པསཾསནྟཱིཏི ཡེ ཏཾ ཨསམཱཧིཏཾ པུགྒལཾ པསཾསནྟི, ཏེ མོགྷཾ མུདྷཱ ཨམཱུལཀཾ པསཾསནྟི. ཀསྨཱ? ཨཏྟཱ ཧི ཨསམཱཧིཏོ ཡསྨཱ ཏསྶ པུགྒལསྶ ཙིཏྟཾ ཨསམཱཧིཏཾ, ཏསྨཱཏི ཨཏྠོ.

དུཏིཡགཱཐཱཡཾ གརཧནྟཱིཏི ཨཏྟནོ ཨཝིདྡསུབྷཱཝེན དོསནྟརཱཡ ཝཱ ཨརིཡཾ ཛྷཱནལཱབྷིཉྩ སམཱནཾ ‘‘ཨསུཀོ བྷིཀྑུ ཛཱགརིཡཾ ནཱནུཡུཉྫཏི ཨནྟམསོ གོདུཧནམཏྟམྤི ཀཱལཾ ཀེཝལཾ ཀཱཡདལ༹ྷིབཧུལོ ནིདྡཱརཱམོ བྷསྶཱརཱམོ སངྒཎིཀཱརཱམོ ཝིཧརཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཨཔྤཊིཔཛྫམཱནཏཱཝིབྷཱཝནེན ཝཱ གུཎཔརིདྷཾསནེན ཝཱ གརཧནྟི ནིནྡནྟི, ཨུཔཀྐོསནྟི ཝཱཏི ཨཏྠོ. སེསཾ པཋམགཱཐཱཡ ཝུཏྟཔརིཡཱཡེན ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཝཾ ཐེརེན ཨིམཱཧི གཱཐཱཧི ཨཏྟནོ ནིཀྐིལེསབྷཱཝེ སིརིཝཌྜྷསྶ ཙ སཀིལེསབྷཱཝེ པཀཱསིཏེ ཏཾ སུཏྭཱ སིརིཝཌྜྷོ སཾཝེགཛཱཏོ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ སདཏྠཾ པརིཔཱུརེསི, གརཧཀཔུགྒལཱ ཙ ཐེརཾ ཁམཱཔེསུཾ.

སིརིམཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

དུཏིཡཝགྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. ཏཏིཡཝགྒོ

༡. ཨུཏྟརཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཁནྡྷཱ མཡཱ པརིཉྙཱཏཱཏི ཨཱཡསྨཏོ ཨུཏྟརཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཙཏུནཝུཏེ ཀཔྤེ སིདྡྷཏྠསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཱསནེ ལདྡྷཔྤསཱདོ ཧུཏྭཱ ཨུཔཱསཀཏྟཾ པཊིཝེདེསི. སོ སཏྠརི པརིནིབྦུཏེ ཨཏྟནོ ཉཱཏཀེ སནྣིཔཱཏེཏྭཱ བཧུཾ པཱུཛཱསཀྐཱརཾ སམྦྷརིཏྭཱ དྷཱཏུཔཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཀེཏེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨུཏྟརོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན སཱཝཏྠིཾ གཏོ ཀཎྜམྦམཱུལེ ཀཏཾ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ དིསྭཱ པསཱིདིཏྭཱ པུན ཀཱལ༹ཀཱརཱམསུཏྟདེསནཱཡ (ཨ. ནི. ༤.༢༤) ཨབྷིཝཌྜྷམཱནསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ སཏྠཱརཱ སདྡྷིཾ རཱཛགཧཾ གནྟྭཱ ཨུཔསམྤཛྫིཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཝསནྟོ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༩.༡༠༦-༡༡༠) –

‘‘ནིབྦུཏེ ལོཀནཱཐམྷི, སིདྡྷཏྠེ ལོཀནཱཡཀེ;

མམ ཉཱཏཱི སམཱནེཏྭཱ, དྷཱཏུཔཱུཛཾ ཨཀཱསཧཾ.

‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ དྷཱཏུམབྷིཔཱུཛཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, དྷཱཏུཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཚལ༹བྷིཉྙོ པན ཧུཏྭཱ སཏྠརི སཱཝཏྠིཡཾ ཝིཧརནྟེ བུདྡྷུཔཊྛཱནཏྠཾ རཱཛགཧཏོ སཱཝཏྠིཾ ཨུཔགཏོ བྷིཀྑཱུཧི ‘‘ཀིཾ, ཨཱཝུསོ, པབྦཛྫཱཀིཙྩཾ ཏཡཱ མཏྠཀཾ པཱཔིཏ’’ནྟི པུཊྛོ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༡༦༡.

‘‘ཁནྡྷཱ མཡཱ པརིཉྙཱཏཱ, ཏཎྷཱ མེ སུསམཱུཧཏཱ;

བྷཱཝིཏཱ མམ བོཛ྄ཛྷངྒཱ, པཏྟོ མེ ཨཱསཝཀྑཡོ.

༡༦༢.

‘‘སོཧཾ ཁནྡྷེ པརིཉྙཱཡ, ཨབྦཧིཏྭཱན ཛཱལིནིཾ;

བྷཱཝཡིཏྭཱན བོཛ྄ཛྷངྒེ, ནིབྦཱཡིསྶཾ ཨནཱསཝོ’’ཏི. – གཱཐཱདྭཡཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཁནྡྷཱཏི པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ. པརིཉྙཱཏཱཏི ‘‘ཨིདཾ དུཀྑཾ, ན ཨིཏོ བྷིཡྻོ’’ཏི པརིཙྪིཛྫ ཉཱཏཱ བྷཱཝིཏཱ. ཏེན དུཀྑསྶ ཨརིཡསཙྩསྶ པརིཉྙཱབྷིསམཡམཱཧ. ཏཎྷཱཏི ཏསཏི པརིཏསཏཱིཏི ཏཎྷཱ. སུསམཱུཧཏཱཏི སམུགྒྷཱཊིཏཱ. ཨེཏེན སམུདཡསཙྩསྶ པཧཱནཱབྷིསམཡཾ ཝདཏི. བྷཱཝིཏཱ མམ བོཛ྄ཛྷངྒཱཏི བོདྷིསངྑཱཏཱཡ སཏིཨཱདིདྷམྨསཱམགྒིཡཱ, ཏཾསམངྒིནོ ཝཱ བོདྷིསངྑཱཏསྶ ཨརིཡཔུགྒལསྶ ཨངྒཱཏི བོཛ྄ཛྷངྒཱ. སཏིདྷམྨཝིཙཡཝཱིརིཡཔཱིཏིཔསྶདྡྷིསམཱདྷིཨུཔེཀྑཱསངྑཱཏཱ མགྒཔརིཡཱཔནྣཱ དྷམྨཱ མཡཱ བྷཱཝིཏཱ ཨུཔྤཱདིཏཱ ཝཌྜྷིཏཱ. བོཛ྄ཛྷངྒགྒཧཎེནེཝ ཙེཏྠ ཏཾསཧཙརིཏཏཱཡ སབྦེ མགྒདྷམྨཱ, སབྦེ ཙ བོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨཱ གཧིཏཱཏི དཊྛབྦཱ. ཨེཏེནེཝ མགྒསཙྩསྶ བྷཱཝནཱབྷིསམཡཾ དསྶེཏི. པཏྟོ མེ ཨཱསཝཀྑཡོཏི ཀཱམཱསཝཱདཡོ ཨཱསཝཱ ཁཱིཡནྟི ཨེཏྠཱཏི ཨཱསཝཀྑཡོཏི ལདྡྷནཱམོ ཨསངྑཏདྷམྨོ མཡཱ པཏྟོ ཨདྷིགཏོ. ཨེཏེན ནིརོདྷསཙྩསྶ སཙྪིཀིརིཡཱབྷིསམཡཾ ཀཐེཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨཏྟནོ སཨུཔཱདིསེསནིབྦཱནསམྤཏྟིཾ དསྶེཏི.

ཨིདཱནི པན ཨནུཔཱདིསེསནིབྦཱནསམྤཏྟིཾ དསྶེནྟོ ‘‘སོཧ’’ནྟིཨཱདིནཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – སོཧཾ ཨེཝཾ ཝུཏྟནཡེན ཁནྡྷེ པརིཉྙཱཡ པརིཛཱནིཏྭཱ, ཏཐཱ པརིཛཱནནྟོ ཨེཝ སཀཨཏྟབྷཱཝཔརཨཏྟབྷཱཝེསུ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀབཱཧིརཱཡཏནེསུ ཨཏཱིཏཱདིབྷེདབྷིནྣེསུ སཾསིབྦནཱཀཱརཾ པུནཔྤུནཾ པཝཏྟིསངྑཱཏཾ ཛཱལཾ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི ཛཱལིནཱིཏི ལདྡྷནཱམཾ ཏཎྷཾ ཨབྦཧིཏྭཱན མམ ཙིཏྟསནྟཱནཏོ ཨུདྡྷརིཏྭཱ, ཏཐཱ ནཾ ཨུདྡྷརནྟོཡེཝ ཝུཏྟཔྤབྷེདེ བོཛ྄ཛྷངྒེ བྷཱཝཡིཏྭཱན ཏེ བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཾ པཱཔེཏྭཱ ཏཏོ ཨེཝ ཨནཱསཝོ ཧུཏྭཱ ཋིཏོ ཨིདཱནི ཙརིམཀཙིཏྟནིརོདྷེན ཨནུཔཱདཱནོ ཝིཡ ཛཱཏཝེདོ ནིབྦཱཡིསྶཾ པརིནིབྦཱཡིསྶཱམཱིཏི.

ཨུཏྟརཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. བྷདྡཛིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

པནཱདོ ནཱམ སོ རཱཛཱཏི ཨཱཡསྨཏོ བྷདྡཛིཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཝིཛྫཱསིཔྤེསུ པཱརཾ གནྟྭཱ ཀཱམེ པཧཱཡ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཉྙཱཡཏནེ ཨསྶམཾ ཀཱརེཏྭཱ ཝསནྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ ཨཱཀཱསེན གཙྪནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ ཨཊྛཱསི. སཏྠཱ ཏསྶ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཉཏྭཱ ཨཱཀཱསཏོ ཨོཏརི. ཨོཏིཎྞསྶ པན བྷགཝཏོ མདྷུཉྩ བྷིསམུལཱ༹ལཉྩ སཔྤིཉྩ ཁཱིརཉྩ ཨུཔནཱམེསི, ཏསྶ ཏཾ བྷགཝཱ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡ པཊིགྒཧེཏྭཱ ཨནུམོདནཾ ཝཏྭཱ པཀྐཱམི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན ཏུསིཏེ ནིབྦཏྟོ ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཏཏོ ཨཔརཱཔརཾ སུགཏཱིསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ མཧདྡྷནོ སེཊྛི ཧུཏྭཱ ཨཊྛསཊྛིབྷིཀྑུསཧསྶཾ བྷོཛེཏྭཱ ཏིཙཱིཝརེན ཨཙྪཱདེསི.

ཨེཝཾ བཧུཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཏཏོ ཙཝིཏྭཱ མནུསྶེསུ ཨུཔྤནྣོ བུདྡྷསུཉྙེ ལོཀེ པཉྩ པཙྩེཀབུདྡྷསཏཱནི ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི ཨུཔཊྛཧིཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ རཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ རཛྫཾ ཨནུསཱསནྟོ པུཏྟཾ པཙྩེཀབོདྷིཾ ཨདྷིགནྟྭཱ ཋིཏཾ ཨུཔཊྛཧིཏྭཱ ཏསྶ པརིནིབྦུཏསྶ དྷཱཏུཡོ གཧེཏྭཱ ཙེཏིཡཾ ཀཏྭཱ པཱུཛེསི. ཨེཝཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཏཱནི པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ བྷདྡིཡནགརེ ཨསཱིཏིཀོཊིཝིབྷཝསྶ བྷདྡིཡསེཊྛིསྶ ཨེཀཔུཏྟཀོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, བྷདྡཛཱིཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. ཏསྶ ཀིར ཨིསྶརིཡབྷོགཔརིཝཱརཱདིསམྤཏྟི ཙརིམབྷཝེ བོདྷིསཏྟསྶ ཝིཡ ཨཧོསི.

ཏདཱ སཏྠཱ སཱཝཏྠིཡཾ ཝསྶཾ ཝསིཏྭཱ བྷདྡཛིཀུམཱརཾ སངྒཎྷིཏུཾ མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ བྷདྡིཡནགརཾ གནྟྭཱ ཛཱཏིཡཱཝནེ ཝསི ཏསྶ ཉཱཎཔརིཔཱཀཾ ཨཱགམཡམཱནོ. སོཔི ཨུཔརི པཱསཱདེ ནིསིནྣོ སཱིཧཔཉྫརཾ ཝིཝརིཏྭཱ ཨོལོཀེནྟོ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སོཏུཾ གཙྪནྟཾ མཧཱཛནཾ དིསྭཱ ‘‘ཀཏྠཱཡཾ མཧཱཛནོ གཙྪཏཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ཏཾ ཀཱརཎཾ སུཏྭཱ སཡམྤི མཧཏཱ པརིཝཱརེན སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སབྦཱབྷརཎཔཊིམཎྜིཏོཝ སབྦཀིལེསེ ཁེཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༦.༩༨-༡༡༦) –

‘‘ཨོགྒཡ྄ཧ ཡཾ པོཀྑརཎིཾ, ནཱནཱཀུཉྫརསེཝིཏཾ;

ཨུདྡྷརཱམི བྷིསཾ ཏཏྠ, གྷཱསཧེཏུ ཨཧཾ ཏདཱ.

‘‘བྷགཝཱ ཏམྷི སམཡེ, པདུམུཏྟརསཝ྄ཧཡོ;

རཏྟམྦརདྷརོ བུདྡྷོ, གཙྪཏེ ཨནིལཉྫསེ.

‘‘དྷུནནྟོ པཾསུཀཱུལཱནི, སདྡཾ ཨསྶོསཧཾ ཏདཱ;

ཨུདྡྷཾ ནིཛ྄ཛྷཱཡམཱནོཧཾ, ཨདྡསཾ ལོཀནཱཡཀཾ.

‘‘ཏཏྠེཝ ཋིཏཀོ སནྟོ, ཨཱཡཱཙིཾ ལོཀནཱཡཀཾ;

མདྷུཾ བྷིསེཧི སཧིཏཾ, ཁཱིརཾ སཔྤིཾ མུལཱ༹ལིཀཾ.

‘‘པཊིགྒཎྷཱཏུ མེ བུདྡྷོ, ཨནུཀམྤཱཡ ཙཀྑུམཱ;

ཏཏོ ཀཱརུཎིཀོ སཏྠཱ, ཨོརོཧིཏྭཱ མཧཱཡསོ.

‘‘པཊིགྒཎྷི མམཾ བྷིཀྑཾ, ཨནུཀམྤཱཡ ཙཀྑུམཱ;

པཊིགྒཧེཏྭཱ སམྦུདྡྷོ, ཨཀཱ མེ ཨནུམོདནཾ.

‘‘སུཁཱི ཧོཏུ མཧཱཔུཉྙ, གཏི ཏུཡ྄ཧཾ སམིཛ྄ཛྷཏུ;

ཨིམིནཱ བྷིསདཱནེན, ལབྷསྶུ ཝིཔུལཾ སུཁཾ.

‘‘ཨིདཾ ཝཏྭཱན སམྦུདྡྷོ, ཛལཛུཏྟམནཱམཀོ;

བྷིཀྑམཱདཱཡ སམྦུདྡྷོ, ཨཱཀཱསེནཱགམཱ ཛིནོ.

‘‘ཏཏོ བྷིསཾ གཧེཏྭཱན, ཨཱགཙྪིཾ མམ ཨསྶམཾ;

བྷིསཾ རུཀྑེ ལགྒེཏྭཱན, མམ དཱནཾ ཨནུསྶརིཾ.

‘‘མཧཱཝཱཏོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ, སཉྩཱལེསི ཝནཾ ཏདཱ;

ཨཱཀཱསོ ཨབྷིནཱདིཏྠ, ཨསནཱི ཙ ཕལཱི ཏདཱ.

‘‘ཏཏོ མེ ཨསནཱིཔཱཏོ, མཏྠཀེ ནིཔཏཱི ཏདཱ;

སོཧཾ ནིསིནྣཀོ སནྟོ, ཏཏྠ ཀཱལངྐཏོ ཨཧཾ.

‘‘པུཉྙཀམྨེན སཉྙུཏྟོ, ཏུསིཏཾ ཨུཔཔཛྫཧཾ;

ཀལེ༹ཝརཾ མེ པཏིཏཾ, དེཝལོཀེ རམཱམཧཾ.

‘‘ཚལ༹སཱིཏིསཧསྶཱནི, ནཱརིཡོ སམལངྐཏཱ;

སཱཡཾ པཱཏཾ ཨུཔཊྛནྟི, བྷིསདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘མནུསྶཡོནིམཱགནྟྭཱ, སུཁིཏོ ཧོམཧཾ ཏདཱ;

བྷོགེ མེ ཨཱུནཏཱ ནཏྠི, བྷིསདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨནུཀམྤིཏཀོ ཏེན, དེཝདེཝེན ཏཱདིནཱ;

སབྦཱསཝཱ པརིཀྑཱིཎཱ, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ.

‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ བྷིསཾ ཨདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བྷིསདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟེ པན ཏེན ཨདྷིགཏེ སཏྠཱ བྷདྡིཡསེཊྛིཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཏཝ པུཏྟོ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟོ དྷམྨཾ སུཎནྟོ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཱསི, ཏེནསྶ ཨིདཱནེཝ པབྦཛིཏུཾ ཡུཏྟཾ, ནོ ཙེ པབྦཛཏི, པརིནིབྦཱཡིསྶཏཱི’’ཏི. སེཊྛི ‘‘ན མཡ྄ཧཾ པུཏྟསྶ དཧརསྶེཝ སཏོ པརིནིབྦཱནེན ཀིཙྩཾ ཨཏྠི, པབྦཱཛེཐ ན’’ནྟི ཨཱཧ. ཏཾ སཏྠཱ པབྦཱཛེཏྭཱ ཨུཔསམྤཱདེཏྭཱ ཏཏྠ སཏྟཱཧཾ ཝསིཏྭཱ ཀོཊིགཱམཾ པཱཔུཎི, སོ ཙ གཱམོ གངྒཱཏཱིརེ. ཀོཊིགཱམཝཱསིནོ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེསུཾ. བྷདྡཛིཏྠེརོ སཏྠཱརཱ ཨནུམོདནཱཡ ཨཱརདྡྷམཏྟཱཡ བཧིགཱམཾ གནྟྭཱ ‘‘གངྒཱཏཱིརེ མགྒསམཱིཔེ སཏྠུ ཨཱགཏཀཱལེ ཝུཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི སམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ནིསཱིདི. མཧཱཐེརེསུ ཨཱགཙྪནྟེསུཔི ཨཝུཊྛཧིཏྭཱ སཏྠུ ཨཱགཏཀཱལེཡེཝ ཝུཊྛཧི. པུཐུཛྫནབྷིཀྑཱུ, ‘‘ཨཡཾ ཨདྷུནཱ པབྦཛིཏོ མཧཱཐེརེསུ ཨཱགཙྪནྟེསུ མཱནཏྠདྡྷོ ཧུཏྭཱ ན ཝུཊྛཱསཱི’’ཏི ཨུཛ྄ཛྷཱཡིཾསུ. ཀོཊིགཱམཝཱསིནོ སཏྠུ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཙ བཧཱུ ནཱཝཱསངྒྷཱཊེ བནྡྷིཾསུ, སཏྠཱ ‘‘ཧནྡསྶ ཨཱནུབྷཱཝཾ པཀཱསེམཱི’’ཏི ནཱཝཱསངྒྷཱཊེ ཋཏྭཱ, ‘‘ཀཧཾ, བྷདྡཛཱི’’ཏི པུཙྪི. བྷདྡཛིཏྠེརོ ‘‘ཨེསོཧཾ, བྷནྟེ’’ཏི སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཉྫལིཾ ཀཏྭཱ ཨཊྛཱསི. སཏྠཱ, ‘‘ཨེཧི, བྷདྡཛི, ཨམྷེཧི སདྡྷིཾ ཨེཀནཱཝཾ ཨབྷིརུཧཱ’’ཏི. སོ ཨུཔྤཏིཏྭཱ སཏྠུ ཋིཏནཱཝཱཡཾ ཨཊྛཱསི. སཏྠཱ གངྒཱམཛ྄ཛྷཾ གཏཀཱལེ, ‘‘བྷདྡཛི, ཏཡཱ མཧཱཔནཱདརཱཛཀཱལེ ཨཛ྄ཛྷཱཝུཊྛརཏནཔཱསཱདོ ཀཧ’’ནྟི ཨཱཧ. ‘‘ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ནིམུགྒོ’’ཏི. ‘‘ཏེན ཧི, བྷདྡཛི, སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ ཀངྑཾ ཚིནྡཱ’’ཏི. ཏསྨིཾ ཁཎེ ཐེརོ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨིདྡྷིབལེན གནྟྭཱ པཱསཱདཐཱུཔིཀཾ པཱདངྒུལནྟརེན སནྣིརུམྦྷིཏྭཱ པཉྩཝཱིསཏིཡོཛནཾ པཱསཱདཾ གཧེཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ཨུཔྤཏི, ཨུཔྤཏནྟོ ཙ པཉྙཱས ཡོཛནཱནི པཱསཱདཾ ཨུདཀཏོ ཨུཀྑིཔི. ཨཐསྶ པུརིམབྷཝེ ཉཱཏཀཱ པཱསཱདགཏེན ལོབྷེན མཙྪཀཙྪཔམཎྜཱུཀཱ ཧུཏྭཱ ཏསྨིཾ པཱསཱདེ ཨུཊྛཧནྟེ པརིཝཏྟིཏྭཱ ཨུདཀེ པཏིཾསུ. སཏྠཱ ཏེ པཏནྟེ དིསྭཱ ‘‘ཉཱཏཀཱ ཏེ, བྷདྡཛི, ཀིལམནྟཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཐེརོ སཏྠུ ཝཙནེན པཱསཱདཾ ཝིསྶཛྫེསི. པཱསཱདོ ཡཐཱཋཱནེ ཨེཝ པཏིཊྛཧི. སཏྠཱ པཱརངྒཏོ བྷིཀྑཱུཧི ‘‘ཀདཱ, བྷནྟེ, བྷདྡཛིཏྠེརེན ཨཡཾ པཱསཱདོ ཨཛ྄ཛྷཱཝུཊྛོ’’ཏི པུཊྛོ མཧཱཔནཱདཛཱཏཀཾ (ཛཱ. ༡.༣.༤༠-༤༡) ཀཐེཏྭཱ མཧཱཛནཾ དྷམྨཱམཏཾ པཱཡེསི. ཐེརོ པན ཨཏྟནོ ཨཛ྄ཛྷཱཝུཊྛཔུབྦཾ སུཝཎྞཔཱསཱདཾ དསྶེཏྭཱ –

༡༦༣.

‘‘པནཱདོ ནཱམ སོ རཱཛཱ, ཡསྶ ཡཱུཔོ སུཝཎྞཡོ;

ཏིརིཡཾ སོལ༹སུབྦེདྷོ, ཨུབྦྷམཱཧུ སཧསྶདྷཱ.

༡༦༤.

‘‘སཧསྶཀཎྜོ སཏགེཎྜུ, དྷཛཱལུ ཧརིཏཱམཡོ;

ཨནཙྩུཾ ཏཏྠ གནྡྷབྦཱ, ཚ སཧསྶཱནི སཏྟདྷཱ’’ཏི. –

དྭཱིཧི གཱཐཱཧི ཝཎྞེནྟོ ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི.

ཏཏྠ པནཱདོ ནཱམ སོ རཱཛཱཏི ཨཏཱིཏེ པནཱདོ ནཱམ སོ རཱཛཱ ཨཧོསཱིཏི ཨཏྟབྷཱཝཨནྟརཧིཏཏཱཡ ཨཏྟཱནཾ པརཾ ཝིཡ ནིདྡིསཏི. སོ ཨེཝ ཧི རཛྫེ ཋིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ སདཱ ཨུསྶཱཧསམྤཏྟིཨཱདིནཱ མཧཏཱ རཱཛཱནུབྷཱཝེན མཧཏཱ ཙ ཀིཏྟིསདྡེན སམནྣཱགཏཏྟཱ ‘‘རཱཛཱ མཧཱཔནཱདོ’’ཏི པཉྙཱཡིཏྠ. ཡསྶ ཡཱུཔོ སུཝཎྞཡོཏི ཡསྶ རཉྙོ ཨཡཾ ཡཱུཔོ པཱསཱདོ སུཝཎྞམཡོ. ཏིརིཡཾ སོལ༹སུབྦེདྷོཏི ཝིཏྠཱརཏོ སོལ༹སཀཎྜཔཱཏཔྤམཱཎོ. སོ པན ཨཌྜྷཡོཛནམཏྟོ ཧོཏི. ཨུབྦྷཱམཱཧུ སཧསྶདྷཱཏི ཨུབྦྷཾ ཨུཙྩཾ ཨེཝམསྶ པཱསཱདསྶ སཧསྶདྷཱ སཧསྶཀཎྜཔྤམཱཎམཱཧུ. སོ པན ཡོཛནཏོ པཉྩཝཱིསཏིཡོཛནཔྤམཱཎོ ཧོཏི. ཀེཙི པནེཏྠ གཱཐཱསུཁཏྠཾ ‘‘ཨཱཧཱུ’’ཏི དཱིགྷཾ ཀཏཾ. ཨཱཧུ ཨཧོསཱིཏི ཨཏྠཾ ཝདནྟི.

སཧསྶཀཎྜོཏི སཧསྶབྷཱུམིཀོ. སཏགེཎྜཱུཏི ཨནེཀསཏནིཡྻཱུཧཀོ. དྷཛཱལཱུཏི ཏཏྠ ཏཏྠ ནིཡྻཱུཧསིཁརཱདཱིསུ པཏིཊྛཱཔིཏེཧི ཡཊྛིདྷཛཔཊཱཀདྷཛཱདིདྷཛེཧི སམྤནྣོ. ཧརིཏཱམཡོཏི ཙཱམཱིཀརསུཝཎྞམཡོ. ཀེཙི པན ‘‘ཧརིཏཛཱཏིམཎིསརིཀྑཀོ’’ཏི ཝདནྟི. གནྡྷབྦཱཏི ནཊཱ. ཚ སཧསྶཱནི སཏྟདྷཱཏི ཚམཏྟཱནི གནྡྷབྦསཧསྶཱནི སཏྟདྷཱ ཏསྶ པཱསཱདསྶ སཏྟསུ ཋཱནེསུ རཉྙོ ཨབྷིརམཱཔནཏྠཾ ནཙྩིཾསཱུཏི ཨཏྠོ. ཏེ ཨེཝཾ ནཙྩནྟཱཔི རཱཛཱནཾ ཧཱསེཏུཾ ནཱསཀྑིཾསུ. ཨཐ སཀྐོ དེཝརཱཛཱ དེཝནཊེ པེསེཏྭཱ སམཛྫཾ ཀཱརེསི, ཏདཱ རཱཛཱ ཧསཱིཏི.

བྷདྡཛིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. སོབྷིཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

སཏིམཱ པཉྙཝཱཏི ཨཱཡསྨཏོ སོབྷིཏཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ སཏྠུ དྷམྨདེསནཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ པུབྦེནིཝཱསཉཱཎལཱབྷཱིནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ སཡམྤི ཏཾ ཋཱནནྟརཾ ཨུདྡིསྶ པཏྠནཾ ཀཏྭཱ པུཉྙཱནི ཀཏྭཱ སུགཏཱིསུཡེཝ སཾསརནྟོ སུམེདྷསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཝིཛྫཱསིཔྤེསུ ནིཔྥཏྟིཾ གནྟྭཱ ནེཀྑམྨཱདྷིམུཏྟོ གྷརཱཝཱསཾ པཧཱཡ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཧིམཝནྟསྶ སམཱིཔེ ཨརཉྙཱཡཏནེ ཨསྶམཾ ཀཱརེཏྭཱ ཝནམཱུལཕལཱཕལེན ཡཱཔེནྟོ བུདྡྷུཔྤཱདཾ སུཏྭཱ སབྦཏྠ ཨེཀརཏྟིཝཱསེནེཝ བྷདྡཝཏཱིནགརེ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པསནྣམཱནསོ ‘‘ཏུཝཾ སཏྠཱ ཙ ཀེཏུ ཙཱ’’ཏིཨཱདཱིཧི ཚཧི གཱཐཱཧི ཨབྷིཏྠཝི, སཏྠཱ ཙསྶ བྷཱཝིནིཾ སམྤཏྟིཾ པཀཱསེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟི. སོབྷིཏོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ ཨཔརེན སམཡེན སཏྠུ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. པུབྦེནིཝཱསཉཱཎེ ཙིཎྞཝསཱི ཙ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༩.༤༦-༧༤) –

‘‘དཀྑིཎེ ཧིམཝནྟསྶ, སུཀཏོ ཨསྶམོ མམ;

ཨུཏྟམཏྠཾ གཝེསནྟོ, ཝསཱམི ཝིཔིནེ ཏདཱ.

‘‘ལཱབྷཱལཱབྷེན སནྟུཊྛོ, མཱུལེན ཙ ཕལེན ཙ;

ཨནྭེསནྟོ ཨཱཙརིཡཾ, ཝསཱམི ཨེཀཀོ ཨཧཾ.

‘‘སུམེདྷོ ནཱམ སམྦུདྡྷོ, ལོཀེ ཨུཔྤཛྫི ཏཱཝདེ;

ཙཏུསཙྩཾ པཀཱསེཏི, ཨུདྡྷརནྟོ མཧཱཛནཾ.

‘‘ནཱཧཾ སུཎོམི སམྦུདྡྷཾ, ནཔི མེ ཀོཙི སཾསཏི;

ཨཊྛཝསྶེ ཨཏིཀྐནྟེ, ཨསྶོསིཾ ལོཀནཱཡཀཾ.

‘‘ཨགྒིདཱརུཾ ནཱིཧརིཏྭཱ, སམྨཛྫིཏྭཱན ཨསྶམཾ;

ཁཱརིབྷཱརཾ གཧེཏྭཱན, ནིཀྑམིཾ ཝིཔིནཱ ཨཧཾ.

‘‘ཨེཀརཏྟིཾ ཝསནྟོཧཾ, གཱམེསུ ནིགམེསུ ཙ;

ཨནུཔུབྦེན ཙནྡཝཏིཾ, ཏདཱཧཾ ཨུཔསངྐམིཾ.

‘‘བྷགཝཱ ཏམྷི སམཡེ, སུམེདྷོ ལོཀནཱཡཀོ;

ཨུདྡྷརནྟོ བཧཱུ སཏྟེ, དེསེཏི ཨམཏཾ པདཾ.

‘‘ཛནཀཱཡམཏིཀྐམྨ, ཝནྡིཏྭཱ ཛིནསཱགརཾ;

ཨེཀཾསཾ ཨཛིནཾ ཀཏྭཱ, སནྠཝིཾ ལོཀནཱཡཀཾ.

‘‘ཏུཝཾ སཏྠཱ ཙ ཀེཏུ ཙ, དྷཛོ ཡཱུཔོ ཙ པཱཎིནཾ;

པརཱཡནོ པཏིཊྛཱ ཙ, དཱིཔོ ཙ དྭིཔདུཏྟམོ.

‘‘ནེཔུཉྙོ དསྶནེ ཝཱིརོ, ཏཱརེསི ཛནཏཾ ཏུཝཾ;

ནཏྠཉྙོ ཏཱརཀོ ལོཀེ, ཏཝུཏྟརིཏརོ མུནེ.

‘‘སཀྐཱ ཐེཝེ ཀུསགྒེན, པམེཏུཾ སཱགརུཏྟམེ;

ན ཏྭེཝ ཏཝ སབྦཉྙུ, ཉཱཎཾ སཀྐཱ པམེཏཝེ.

‘‘ཏུལདཎྜེ ཋཔེཏྭཱན, མཧིཾ སཀྐཱ དྷརེཏཝེ;

ནཏྭེཝ ཏཝ པཉྙཱཡ, པམཱཎམཏྠི ཙཀྑུམ.

‘‘ཨཱཀཱསོ མིནིཏུཾ སཀྐཱ, རཛྫུཡཱ ཨངྒུལེན ཝཱ;

ནཏྭེཝ ཏཝ སབྦཉྙུ, སཱིལཾ སཀྐཱ པམེཏཝེ.

‘‘མཧཱསམུདྡེ ཨུདཀཾ, ཨཱཀཱསོ ཙ ཝསུནྡྷརཱ;

པརིམེཡྻཱནི ཨེཏཱནི, ཨཔྤམེཡྻོསི ཙཀྑུམ.

‘‘ཚཧི གཱཐཱཧི སབྦཉྙུཾ, ཀིཏྟཡིཏྭཱ མཧཱཡསཾ;

ཨཉྫལིཾ པགྒཧེཏྭཱན, ཏུཎྷཱི ཨཊྛཱསཧཾ ཏདཱ.

‘‘ཡཾ ཝདནྟི སུམེདྷོཏི, བྷཱུརིཔཉྙཾ སུམེདྷསཾ;

བྷིཀྑུསངྒྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསཐ.

‘‘ཡོ མེ ཉཱཎཾ པཀིཏྟེསི, ཝིཔྤསནྣེན ཙེཏསཱ;

ཏམཧཾ ཀིཏྟཡིསྶཱམི, སུཎཱཐ མམ བྷཱསཏོ.

‘‘སཏྟསཏྟཏི ཀཔྤཱནི, དེཝལོཀེ རམིསྶཏི;

སཧསྶཀྑཏྟུཾ དེཝིནྡོ, དེཝརཛྫཾ ཀརིསྶཏི.

‘‘ཨནེཀསཏཀྑཏྟུཉྩ, ཙཀྐཝཏྟཱི བྷཝིསྶཏི;

པདེསརཛྫཾ ཝིཔུལཾ, གཎནཱཏོ ཨསངྑིཡཾ.

‘‘དེཝབྷཱུཏོ མནུསྶོ ཝཱ, པུཉྙཀམྨསམཱཧིཏོ;

ཨནཱུནམནསངྐཔྤོ, ཏིཀྑཔཉྙོ བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཏིཾསཀཔྤསཧསྶམྷི, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;

གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཨགཱརཱ ཨབྷིནིཀྑམྨ, པབྦཛིསྶཏིཀིཉྩནོ;

ཛཱཏིཡཱ སཏྟཝསྶེན, ཨརཧཏྟཾ ཕུསིསྶཏི.

‘‘ཡཏོ སརཱམི ཨཏྟཱནཾ, ཡཏོ པཏྟོསྨི སཱསནཾ;

ཨེཏྠནྟརེ ན ཛཱནཱམི, ཙེཏནཾ ཨམནོརམཾ.

‘‘སཾསརིཏྭཱ བྷཝེ སབྦེ, སམྤཏྟཱནུབྷཝིཾ ཨཧཾ;

བྷོགེ མེ ཨཱུནཏཱ ནཏྠི, ཕལཾ ཉཱཎསྶ ཐོམནེ.

‘‘ཏིཡགྒཱི ནིབྦུཏཱ མཡ྄ཧཾ, བྷཝཱ སབྦེ སམཱུཧཏཱ;

སབྦཱསཝཱ པརིཀྑཱིཎཱ, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ.

‘‘ཏིཾསཀཔྤསཧསྶམྷི, ཡཾ ཉཱཎམཐཝིཾ ཨཧཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལཾ ཉཱཎསྶ ཐོམནེ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

སོ ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནོ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུཔཊིཔཱཊིཡཱ ཨནུསྶརནྟོ ཡཱཝ ཨསཉྙབྷཝེ ཨཙིཏྟཀཔཊིསནྡྷི, ཏཱཝ ཨདྡས. ཏཏོ པཉྩ ཀཔྤསཏཱནི ཙིཏྟཔྤཝཏྟིཾ ཨདིསྭཱ ཨཝསཱནེཝ དིསྭཱ ‘‘ཀིམེཏ’’ནྟི ཨཱཝཛྫེནྟོ ནཡཝསེན ‘‘ཨསཉྙབྷཝོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ནིཊྛཾ ཨགམཱསི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, ཨསཉྙསཏྟཱ ནཱམ དཱིགྷཱཡུཀཱ དེཝཱ, ཏཏོ ཙུཏོ སོབྷིཏོ ཨིདྷཱུཔཔནྣོ, སོ ཨེཏཾ བྷཝཾ ཛཱནཱཏི, སོབྷིཏོ ཨནུསྶརཏཱི’’ཏི (པཱརཱ. ༢༣༢ ཨཏྠཏོ སམཱནཾ). ཨེཝཾ ནཡཝསེན ཨནུསྶརནྟསྶ ཨནུསྶརཎཀོསལླཾ དིསྭཱ སཏྠཱ ཐེརཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརནྟཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི. ཏཏོ ཨེཝ ཙཱཡཾ ཨཱཡསྨཱ སཝིསེསཾ ཨཏྟནོ པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎཾ ཏསྶ ཙ པཙྩཡབྷཱུཏཾ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ སོམནསྶཛཱཏོ ཏདཏྠདཱིཔནཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེནྟོ –

༡༦༥.

‘‘སཏིམཱ པཉྙཝཱ བྷིཀྑུ, ཨཱརདྡྷབལཝཱིརིཡོ;

པཉྩ ཀཔྤསཏཱནཱཧཾ, ཨེཀརཏྟིཾ ཨནུསྶརིཾ.

༡༦༦.

‘‘ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནེ, སཏྟ ཨཊྛ ཙ བྷཱཝཡཾ;

པཉྩ ཀཔྤསཏཱནཱཧཾ, ཨེཀརཏྟིཾ ཨནུསྶརི’’ནྟི. – གཱཐཱདྭཡཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ སཏིམཱཏི སཡཾ སམུདཱགམནསམྤནྣཱཡ སཏིཔཊྛཱནབྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཡཱ སཏིཝེཔུལླཔྤཏྟིཡཱ ཙ སཏིམཱ. པཉྙཝཱཏི ཚལ༹བྷིཉྙཱཔཱརིཔཱུརིཡཱ པཉྙཱཝེཔུལླཔྤཏྟིཡཱ ཙ པཉྙཝཱ. བྷིནྣཀིལེསཏཱཡ བྷིཀྑུ. སདྡྷཱདིབལཱནཉྩེཝ ཙཏུབྦིདྷསམྨཔྤདྷཱནཝཱིརིཡསྶ ཙ སཾསིདྡྷིཔཱརིཔཱུརིཡཱ ཨཱརདྡྷབལཝཱིརིཡོ. སདྡྷཱདཱིནཉྷེཏྠ བལགྒཧཎེན གཧཎཾ སཏིཔི སཏིཨཱདཱིནཾ བལབྷཱཝེ, ཡཐཱ ‘‘གོབལིབདྡྷཱ པུཉྙཉཱཎསམྦྷཱརཱ’’ཏི. པཉྩ ཀཔྤསཏཱནཱཧཾ, ཨེཀརཏྟིཾ ཨནུསྶརིནྟི ཨེཀརཏྟིཾ ཝིཡ ཨནུསྶརིཾ. ཝིཡ-སདྡོ ཧི ཨིདྷ ལུཏྟནིདྡིཊྛོ, ཨེཏེན པུབྦེནིཝཱསཱནུསྶཏིཉཱཎེ ཨཏྟནོ ཉཱཎཝསཱིབྷཱཝཾ དཱིཔེཏི.

ཨིདཱནི ཡཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ ཨཏྟནོ སཏིམནྟཱདིབྷཱཝོ སཱཏིསཡཾ པུབྦེནིཝཱསཉཱཎཉྩ སིདྡྷཾ, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཙཏྟཱརོ’’ཏིཨཱདིནཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནེཏི ཀཱཡཱནུཔསྶནཱདིཀེ ཨཏྟནོ ཝིསཡབྷེདེན ཙཏུབྦིདྷེ ལོཀིཡལོཀུཏྟརམིསྶཀེ སཏིསངྑཱཏེ སཏིཔཊྛཱནེ. སཏྟཱཏི སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒེ. ཨཊྛཱཏི ཨཊྛ མགྒངྒཱནི. སཏིཔཊྛཱནེསུ ཧི སུཔྤཏིཊྛིཏཙིཏྟསྶ སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒཱ བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཾ གཏཱ ཨེཝ ཧོནྟི, ཏཐཱ ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ. ཏེནཱཧ དྷམྨསེནཱཔཏི – ‘‘ཙཏཱུསུ སཏིཔཊྛཱནེསུ སུཔྤཏིཊྛིཏཙིཏྟཱ སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒེ ཡཐཱབྷཱུཏཾ བྷཱཝེཏྭཱ’’ཏིཨཱདཱིཧི (དཱི. ནི. ༣.༡༤༣) སཏྟཀོཊྛཱསིཀེསུ སཏྟཏིཾསཱཡ བོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨེསུ ཨེཀསྨིཾ ཀོཊྛཱསེ བྷཱཝནཱཔཱརིཔཱུརིཾ གཙྪནྟེ ཨིཏརེ ཨགཙྪནྟཱ ནཱམ ནཏྠཱིཏི. བྷཱཝཡནྟི བྷཱཝནཱཧེཏུ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

སོབྷིཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. ཝལླིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཡཾ ཀིཙྩཾ དལ༹ྷཝཱིརིཡེནཱཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཝལླིཡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ སུམེདྷསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཝིཛྫཱསིཔྤེསུ ནིཔྥཏྟིཾ གཏོ ཨསཱིཏིཀོཊིཝིབྷཝཾ པཧཱཡ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ པབྦཏཔཱདེ ཨརཉྙཱཡཏནེ ཨེཀིསྶཱ ནདིཡཱ ཏཱིརེ ཨསྶམཾ ཀཱརེཏྭཱ ཝིཧརནྟོ ཨཏྟནོ ཨནུགྒཎྷནཏྠཾ ཨུཔགཏཾ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཨཛིནཙམྨཾ པཏྠརིཏྭཱ ཨདཱསི. ཏཏྠ ནིསིནྣཾ བྷགཝནྟཾ པུཔྥེཧི ཙ ཙནྡནེན ཙ པཱུཛེཏྭཱ ཨམྦཕལཱནི དཏྭཱ པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཝནྡི. ཏསྶ བྷགཝཱ ནིསིནྣཱསནསམྤཏྟིཾ པཀཱསེནྟོ ཨནུམོདནཾ ཝཏྭཱ པཀྐཱམི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཝེསཱལིཡཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ‘‘ཀཎྷམིཏྟོ’’ཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ སཏྠུ ཝེསཱལིགམནེ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ མཧཱཀཙྩཱནཏྠེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཛི. སོ མནྡཔཉྙོ དནྡྷཔརཀྐམོ ཙ ཧུཏྭཱ ཙིརཾ ཀཱལཾ ཝིཉྙུཾ སབྲཧྨཙཱརིཾ ནིསྶཱཡེཝ ཝསཏི. བྷིཀྑཱུ ‘‘ཡཐཱ ནཱམ ཝལླི རུཀྑཱདཱིསུ ཀིཉྩི ཨནིསྶཱཡ ཝཌྜྷིཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཨེཝམཡམྤི ཀཉྩི པཎྜིཏཾ ཨནིསྶཱཡ ཝཌྜྷིཏུཾ ན སཀྐོཏཱི’’ཏི ཝལླིཡོཏྭེཝ སམུདཱཙརིཾསུ. ཨཔརབྷཱགེ པན ཝེཎུདཏྟཏྠེརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏསྶ ཨོཝཱདེ ཋཏྭཱ སཏོ སམྤཛཱནོ ཧུཏྭཱ ཝིཧརནྟོ ཉཱཎསྶ པརིཔཱཀཾ གཏཏྟཱ པཊིཔཏྟིཀྐམཾ ཐེརཾ པུཙྪནྟོ –

༡༦༧.

‘‘ཡཾ ཀིཙྩཾ དལ༹ྷཝཱིརིཡེན, ཡཾ ཀིཙྩཾ བོདྡྷུམིཙྪཏཱ;

ཀརིསྶཾ ནཱཝརཛ྄ཛྷིསྶཾ, པསྶ ཝཱིརིཡཾ པརཀྐམཾ.

༡༦༨.

‘‘ཏྭཉྩ མེ མགྒམཀྑཱཧི, ཨཉྫསཾ ཨམཏོགདྷཾ;

ཨཧཾ མོནེན མོནིསྶཾ, གངྒཱསོཏོཝ སཱགར’’ནྟི. – གཱཐཱདྭཡཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཡཾ ཀིཙྩཾ དལ༹ྷཝཱིརིཡེནཱཏི དལ༹ྷེན ཝཱིརིཡེན ཐིརེན པརཀྐམེན, དལ༹ྷཝཱིརིཡེན ཝཱ པུརིསདྷོརཡ྄ཧེན ཡཾ ཀིཙྩཾ ཀཱཏབྦཾ པཊིཔཛྫིཏབྦཾ. ཡཾ ཀིཙྩཾ བོདྡྷུམིཙྪཏཱཏི ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི ནིབྦཱནམེཝ ཝཱ བོདྡྷུཾ བུཛ྄ཛྷིཏུཾ ཨིཙྪནྟེན པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཀཱམེན ཡཾ ཀིཙྩཾ ཀརཎཱིཡཾ. ཀརིསྶཾ ནཱཝརཛ྄ཛྷིསྶནྟི ཏམཧཾ དཱནི ཀརིསྶཾ ན ཝིརཱདྷེསྶཾ, ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཛྫིསྶཱམི. པསྶ ཝཱིརིཡཾ པརཀྐམནྟི ཡཐཱ པཊིཔཛྫམཱནེ དྷམྨེ ཝིདྷིནཱ ཨཱིརཎཏོ ‘‘ཝཱིརིཡཾ’’, པརཾ པརཾ ཋཱནཾ ཨཀྐམནཏོ ‘‘པརཀྐམོ’’ཏི ཙ ལདྡྷནཱམཾ སམྨཱཝཱཡཱམཾ པསྶ ན སདྡྷམེཝཱཏི ཨཏྟནོ ཀཏྟུཀཱམཏཾ དསྶེཏི.

ཏྭཉྩཱཏི ཀམྨཊྛཱནདཱཡཀཾ ཀལྱཱཎམིཏྟཾ ཨཱལཔཏི. མེཏི མཡ྄ཧཾ. མགྒམཀྑཱཧཱིཏི ཨརིཡམགྒཾ ཀཐེཧི, ལོཀུཏྟརམགྒསམྤཱཔཀཾ ཙཏུསཙྩཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐེཧཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཉྫསནྟི ཨུཛུཀཾ མཛ྄ཛྷིམཔཊིཔདཱབྷཱཝེན ཨནྟདྭཡསྶ ཨནུཔགམནཏོ. ཨམཏེ ནིབྦཱནེ སམྤཱཔཀབྷཱཝེན པཏིཊྛིཏཏྟཱ ཨམཏོགདྷཾ. མོནེནཱཏི ཉཱཎེན མགྒཔཉྙཱཡ. མོནིསྶནྟི ཛཱནིསྶཾ ནིབྦཱནཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིསྶཾ པཱཔུཎིསྶཾ. གངྒཱསོཏོཝ སཱགརནྟི ཡཐཱ གངྒཱཡ སོཏོ སཱགརཾ སམུདྡཾ ཨཝིརཛ྄ཛྷནྟོ ཨེཀཾསཏོ ཨོགཱཧཏི, ཨེཝཾ ‘‘ཨཧཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨནུཡུཉྫནྟོ མགྒཉཱཎེན ནིབྦཱནཾ ཨདྷིགམིསྶཱམི, ཏསྨཱ ཏཾ ཀམྨཊྛཱནཾ མེ ཨཱཙིཀྑཐཱ’’ཏི ཐེརཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཡཱཙི.

ཏཾ སུཏྭཱ ཝེཎུདཏྟཏྠེརོ ཏསྶ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨདཱསི. སོཔི ཀམྨཊྛཱནཾ ཨནུཡུཉྫནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༩.༧༥-༡༠༥) –

‘‘པཉྩ ཀཱམགུཎེ ཧིཏྭཱ, པིཡརཱུཔེ མནོརམེ;

ཨསཱིཏི ཀོཊིཡོ ཧིཏྭཱ, པབྦཛིཾ ཨནགཱརིཡཾ.

‘‘པབྦཛིཏྭཱན ཀཱཡེན, པཱཔཀམྨཾ ཝིཝཛྫཡིཾ;

ཝཙཱིདུཙྩརིཏཾ ཧིཏྭཱ, ནདཱིཀཱུལེ ཝསཱམཧཾ.

‘‘ཨེཀཀཾ མཾ ཝིཧརནྟཾ, བུདྡྷསེཊྛོ ཨུཔཱགམི;

ནཱཧཾ ཛཱནཱམི བུདྡྷོཏི, ཨཀཱསིཾ པཊིསནྠཱརཾ.

‘‘ཀརིཏྭཱ པཊིསནྠཱརཾ, ནཱམགོཏྟམཔུཙྪཧཾ;

དེཝཏཱནུསི གནྡྷབྦོ, ཨདུ སཀྐོ པུརིནྡདོ.

‘‘ཀོ ཝཱ ཏྭཾ ཀསྶ ཝཱ པུཏྟོ, མཧཱབྲཧྨཱ ཨིདྷཱགཏོ;

ཝིརོཙེསི དིསཱ སབྦཱ, ཨུདཡཾ སཱུརིཡོ ཡཐཱ.

‘‘སཧསྶཱརཱནི ཙཀྐཱནི, པཱདེ དིསྶནྟི མཱརིས;

ཀོ ཝཱ ཏྭཾ ཀསྶ ཝཱ པུཏྟོ, ཀཐཾ ཛཱནེམུ ཏཾ མཡཾ.

‘‘ནཱམགོཏྟཾ པཝེདེཧི, སཾསཡཾ ཨཔནེཧི མེ;

ནམྷི དེཝཱ ན གནྡྷབྦོ, ནམྷི སཀྐོ པུརིནྡདོ.

‘‘བྲཧྨབྷཱཝོ ཙ མེ ནཏྠི, ཨེཏེསཾ ཨུཏྟམོ ཨཧཾ;

ཨཏཱིཏོ ཝིསཡཾ ཏེསཾ, དཱལཡིཾ ཀཱམབནྡྷནཾ.

‘‘སབྦེ ཀིལེསེ ཛྷཱཔེཏྭཱ, པཏྟོ སམྦོདྷིམུཏྟམཾ;

ཏསྶ ཝཱཙཾ སུཎིཏྭཱཧཾ, ཨིདཾ ཝཙནམབྲཝིཾ.

‘‘ཡདི བུདྡྷོསི སབྦཉྙཱུ, ནིསཱིད ཏྭཾ མཧཱམུནེ;

ཏམཧཾ པཱུཛཡིསྶཱམི, དུཀྑསྶནྟཀརོ ཏུཝཾ.

‘‘པཏྠརིཏྭཱཛིནཙམྨཾ, ཨདཱསི སཏྠུནོ ཨཧཾ;

ནིསཱིདི ཏཏྠ བྷགཝཱ, སཱིཧོཝ གིརིགབྦྷརེ.

‘‘ཁིཔྤཾ པབྦཏམཱརུཡ྄ཧ, ཨམྦསྶ ཕལམགྒཧིཾ;

སཱལཀལྱཱཎིཀཾ པུཔྥཾ, ཙནྡནཉྩ མཧཱརཧཾ.

‘‘ཁིཔྤཾ པགྒཡ྄ཧ ཏཾ སབྦཾ, ཨུཔེཏྭཱ ལོཀནཱཡཀཾ;

ཕལཾ བུདྡྷསྶ དཏྭཱན, སཱལཔུཔྥམཔཱུཛཡིཾ.

‘‘ཙནྡནཾ ཨནུལིམྤིཏྭཱ, ཨཝནྡིཾ སཏྠུནོ ཨཧཾ;

པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, ཝིཔུལཱཡ ཙ པཱིཏིཡཱ.

‘‘ཨཛིནམྷི ནིསཱིདིཏྭཱ, སུམེདྷོ ལོཀནཱཡཀོ;

མམ ཀམྨཾ པཀིཏྟེསི, ཧཱསཡནྟོ མམཾ ཏདཱ.

‘‘ཨིམིནཱ ཕལདཱནེན, གནྡྷམཱལེཧི ཙཱུབྷཡཾ;

པཉྩཝཱིསེ ཀཔྤསཏེ, དེཝལོཀེ རམིསྶཏི.

‘‘ཨནཱུནམནསངྐཔྤོ, ཝསཝཏྟཱི བྷཝིསྶཏི;

ཚབྦཱིསཏིཀཔྤསཏེ, མནུསྶཏྟཾ གམིསྶཏི.

‘‘བྷཝིསྶཏི ཙཀྐཝཏྟཱི, ཙཱཏུརནྟོ མཧིདྡྷིཀོ;

ཝེབྷཱརཾ ནཱམ ནགརཾ, ཝིསྶཀམྨེན མཱཔིཏཾ.

‘‘ཧེསྶཏི སབྦསོཝཎྞཾ, ནཱནཱརཏནབྷཱུསིཏཾ;

ཨེཏེནེཝ ཨུཔཱཡེན, སཾསརིསྶཏི སོ བྷཝེ.

‘‘སབྦཏྠ པཱུཛིཏོ ཧུཏྭཱ, དེཝཏྟེ ཨཐ མཱནུསེ;

པཙྪིམེ བྷཝེ སམྤཏྟེ, བྲཧྨབནྡྷུ བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཨགཱརཱ ཨབྷིནིཀྑམྨ, ཨནགཱརཱི བྷཝིསྶཏི;

ཨབྷིཉྙཱཔཱརགཱུ ཧུཏྭཱ, ནིབྦཱཡིསྶཏིནཱསཝོ.

‘‘ཨིདཾ ཝཏྭཱན སམྦུདྡྷོ, སུམེདྷོ ལོཀནཱཡཀོ;

མམ ནིཛ྄ཛྷཱཡམཱནསྶ, པཀྐཱམི ཨནིལཉྫསེ.

‘‘ཏེན ཀམྨེན སུཀཏེན, ཙེཏནཱཔཎིདྷཱིཧི ཙ;

ཛཧིཏྭཱ མཱནུསཾ དེཧཾ, ཏཱཝཏིཾསམགཙྪཧཾ.

‘‘ཏུསིཏཏོ ཙཝིཏྭཱན, ནིབྦཏྟིཾ མཱཏུཀུཙྪིཡཾ;

བྷོགེ མེ ཨཱུནཏཱ ནཏྠི, ཡམྷི གབྦྷེ ཝསཱམཧཾ.

‘‘མཱཏུཀུཙྪིགཏེ མཡི, ཨནྣཔཱནཉྩ བྷོཛནཾ;

མཱཏུཡཱ མམ ཚནྡེན, ནིབྦཏྟཏི ཡདིཙྪཀཾ.

‘‘ཛཱཏིཡཱ པཉྩཝསྶེན, པབྦཛིཾ ཨནགཱརིཡཾ;

ཨོརོཔིཏམྷི ཀེསམྷི, ཨརཧཏྟམཔཱཔུཎིཾ.

‘‘པུབྦཀམྨཾ གཝེསནྟོ, ཨོརེན ནཱདྡསཾ ཨཧཾ;

ཏིཾསཀཔྤསཧསྶམྷི, མམ ཀམྨམནུསྶརིཾ.

‘‘ནམོ ཏེ པུརིསཱཛཉྙ, ནམོ ཏེ པུརིསུཏྟམ;

ཏཝ སཱསནམཱགམྨ, པཏྟོམྷི ཨཙལཾ པདཾ.

‘‘ཏིཾསཀཔྤསཧསྶམྷི, ཡཾ བུདྡྷམབྷིཔཱུཛཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ ཐེརོ ཨིམཱཡེཝ གཱཐཱ ཨབྷཱསཱིཏི.

ཝལླིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. ཝཱིཏསོཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཀེསེ མེ ཨོལིཁིསྶནྟཱིཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ ཝཱིཏསོཀཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ སིདྡྷཏྠསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཝིཛྫཱསིཔྤེསུ ནིཔྥཏྟིཾ གཏོ ཀཱམེ པཧཱཡ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ མཧཏཱ ཨིསིགཎེན པརིཝུཏོ ཨརཉྙེ ཝསནྟོ བུདྡྷུཔྤཱདཾ སུཏྭཱ ཧཊྛཏུཊྛོ ‘‘ཨུདུམྦརཔུཔྥསདིསཱ དུལླབྷདསྶནཱ བུདྡྷཱ བྷགཝནྟོ, ཨིདཱནེཝ ཨུཔགནྟབྦཱ’’ཏི མཧཏིཡཱ པརིསཱཡ སདྡྷིཾ སཏྠཱརཾ དཊྛུཾ གཙྪནྟོ དིཡཌྜྷཡོཛནེ སེསེ བྱཱདྷིཀོ ཧུཏྭཱ བུདྡྷགཏཱཡ སཉྙཱཡ ཀཱལངྐཏོ དེཝེསུ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ཨཔརཱཔརཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཨཊྛཱརསཝསྶཱདྷིཀཱནཾ དྭིནྣཾ ཝསྶསཏཱནཾ མཏྠཀེ དྷམྨཱསོཀརཉྙོ ཀནིཊྛབྷཱཏཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, ཏསྶ ཝཱིཏསོཀོཏི ནཱམ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཁཏྟིཡཀུམཱརེཧི སིཀྑིཏབྦཝིཛྫཱསིཔྤེསུ ནིཔྥཏྟིཾ གཏོ གིརིདཏྟཏྠེརཾ ནིསྶཱཡ གིཧིབྷཱུཏོ སུཏྟནྟཔིཊཀེ ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀེ ཙ ཝིསཱརདོ ཧུཏྭཱ ཨེཀདིཝསཾ མསྶུཀམྨསམཡེ ཀཔྤཀསྶ ཧཏྠཏོ ཨཱདཱསཾ གཧེཏྭཱ ཀཱཡཾ ཨོལོཀེནྟོ ཝལིཏཔལིཏཱདཱིནི དིསྭཱ སཉྫཱཏསཾཝེགོ ཝིཔསྶནཱཡ ཙིཏྟཾ ཨོཏཱརེཏྭཱ བྷཱཝནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཏསྨིཾཡེཝ ཨཱསནེ སོཏཱཔནྣོ ཧུཏྭཱ གིརིདཏྟཏྠེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༩.༩-༢༦) –

‘‘ཨཛ྄ཛྷཱཡཀོ མནྟདྷརོ, ཏིཎྞཾ ཝེདཱན པཱརགཱུ;

ལཀྑཎེ ཨིཏིཧཱསེ ཙ, སནིགྷཎྜུསཀེཊུབྷེ.

‘‘ནདཱིསོཏཔཊིབྷཱགཱ, སིསྶཱ ཨཱཡནྟི མེ ཏདཱ;

ཏེསཱཧཾ མནྟེ ཝཱཙེམི, རཏྟིནྡིཝམཏནྡིཏོ.

‘‘སིདྡྷཏྠོ ནཱམ སམྦུདྡྷོ, ལོཀེ ཨུཔྤཛྫི ཏཱཝདེ;

ཏམནྡྷཀཱརཾ ནཱསེཏྭཱ, ཉཱཎཱལོཀཾ པཝཏྟཡི.

‘‘མམ ཨཉྙཏརོ སིསྶོ, སིསྶཱནཾ སོ ཀཐེསི མེ;

སུཏྭཱན ཏེ ཨེཏམཏྠཾ, ཨཱརོཙེསུཾ མམཾ ཏདཱ.

‘‘བུདྡྷོ ལོཀེ སམུཔྤནྣོ, སབྦཉྙཱུ ལོཀནཱཡཀོ;

ཏསྶཱནུཝཏྟཏི ཛནོ, ལཱབྷོ ཨམྷཾ ན ཝིཛྫཏི.

‘‘ཨདྷིཙྩུཔྤཏྟིཀཱ བུདྡྷཱ, ཙཀྑུམནྟོ མཧཱཡསཱ;

ཡཾནཱུནཱཧཾ བུདྡྷསེཊྛཾ, པསྶེཡྻཾ ལོཀནཱཡཀཾ.

‘‘ཨཛིནཾ མེ གཧེཏྭཱན, ཝཱཀཙཱིརཾ ཀམཎྜལུཾ;

ཨསྶམཱ ཨབྷིནིཀྑམྨ, སིསྶེ ཨཱམནྟཡིཾ ཨཧཾ.

‘‘ཨོདུམྦརིཀཔུཔྥཾཝ, ཙནྡམྷི སསཀཾ ཡཐཱ;

ཝཱཡསཱནཾ ཡཐཱ ཁཱིརཾ, དུལླབྷོ ལོཀནཱཡཀོ.

‘‘བུདྡྷོ ལོཀམྷི ཨུཔྤནྣོ, མནུསྶཏྟམྤི དུལླབྷཾ;

ཨུབྷོསུ ཝིཛྫམཱནེསུ, སཝནཉྩ སུདུལླབྷཾ.

‘‘བུདྡྷོ ལོཀེ སམུཔྤནྣོ, ཙཀྑུཾ ལཙྪཱམ ནོ བྷཝཾ;

ཨེཐ སབྦེ གམིསྶཱམ, སམྨཱསམྦུདྡྷསནྟིཀཾ.

‘‘ཀམཎྜལུདྷརཱ སབྦེ, ཁརཱཛིནནིཝཱསིནོ;

ཏེ ཛཊཱབྷཱརབྷརིཏཱ, ནིཀྑམུཾ ཝིཔིནཱ ཏདཱ.

‘‘ཡུགམཏྟཾ པེཀྑམཱནཱ, ཨུཏྟམཏྠཾ གཝེསིནོ;

ཨཱསཏྟིདོསརཧིཏཱ, ཨསམྦྷཱིཏཱཝ ཀེསརཱི.

‘‘ཨཔྤཀིཙྩཱ ཨལོལུཔྤཱ, ནིཔཀཱ སནྟཝུཏྟིནོ;

ཨུཉྪཱཡ ཙརམཱནཱ ཏེ, བུདྡྷསེཊྛམུཔཱགམུཾ.

‘‘དིཡཌྜྷཡོཛནེ སེསེ, བྱཱདྷི མེ ཨུཔཔཛྫཐ;

བུདྡྷསེཊྛཾ སརིཏྭཱན, ཏཏྠ ཀཱལངྐཏོ ཨཧཾ.

‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ སཉྙམལབྷིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷསཉྙཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༡༦༩.

‘‘ཀེསེ མེ ཨོལིཁིསྶནྟི, ཀཔྤཀོ ཨུཔསངྐམི;

ཏཏོ ཨཱདཱསམཱདཱཡ, སརཱིརཾ པཙྩཝེཀྑིསཾ.

༡༧༠.

‘‘ཏུཙྪོ ཀཱཡོ ཨདིསྶིཏྠ, ཨནྡྷཀཱརེ ཏམོ བྱགཱ;

སབྦེ ཙོལཱ༹ སམུཙྪིནྣཱ, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ’’ཏི. – གཱཐཱདྭཡཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཀེསེ མེ ཨོལིཁིསྶནྟི, ཀཔྤཀོ ཨུཔསངྐམཱིཏི གིཧིཀཱལེ མསྶུཀམྨསམཡེ ‘‘མམ ཀེསེ ཨོལིཁིསྶཾ ཀཔྤེམཱི’’ཏི ཀེསཱདཱིནཾ ཚེདནཱདིཝསེན ཀཔྤནཏོ ཀཔྤཀོ ནྷཱཔིཏོ མཾ ཨུཔགཙྪི. ཏཏོཏི ཀཔྤཀཏོ. སརཱིརཾ པཙྩཝེཀྑིསནྟི སབྦཀཱཡིཀེ ཨཱདཱསེ པལིཏཝལིཏམུཁནིམིཏྟཱདིདསྶནམུཁེན ‘‘ཨབྷིབྷཱུཏོ ཝཏ ཛརཱཡ མེ ཀཱཡོ’’ཏི ཛརཱབྷིབྷཱུཏཾ ཨཏྟནོ སརཱིརཾ པཙྩཝེཀྑིཾ. ཨེཝཾ པཙྩཝེཀྑཏོ ཙ ཏུཙྪོ ཀཱཡོ ཨདིསྶིཏྠ ནིཙྩདྷུཝསུཁསབྷཱཝཱདཱིཧི རིཏྟོ ཧུཏྭཱ མེ ཀཱཡོ ཨདིསྶཐ པཉྙཱཡི. ཀསྨཱ? ཨནྡྷཀཱརེ ཏམོ བྱགཱ ཡེན ཨཡོནིསོམནསིཀཱརསངྑཱཏེན ཏམསཱ ཨཏྟནོ ཀཱཡེ ཨནྡྷགཏཱ ཝིཛྫམཱནམྤི ཨསུབྷཱདིསབྷཱཝཾ ཨཔསྶནྟཱ ཨཝིཛྫམཱནཾ སུབྷཱདིཨཱཀཱརཾ གཎྷནྟི, ཏསྨིཾ ཨནྡྷཀཱརེ ཨནྡྷཀརཎཊྛཱནེ ཀཱཡེ ཡོནིསོམནསིཀཱརསངྑཱཏེན ཉཱཎཱལོཀེན ཨཝིཛྫཱཏམོ ཝིགཏོ, ཏཏོ ཨེཝ སབྦེ ཙོལཱ༹ སམུཙྪིནྣཱ ཙོརཱ ཝིཡ ཀུསལབྷཎྜཙྪེདནཏོ, སཱདྷཱུཧི ཨལཱཏབྦཏོ ཨསངྒཧེཏབྦཏོ སངྐཱརཀཱུཊཱདཱིསུ ཚཌྜིཏཔིལོཏིཀཁཎྜཾ ཝིཡ ཨིསྶརཛནེན ཨརིཡཛནེན ཛིགུཙྪིཏབྦཏཱཡ ཙོལཱ༹ ཝིཡཱཏི ཝཱ ‘‘ཙོལཱ༹’’ཏི ལདྡྷནཱམཱ ཀིལེསཱ སམུཙྪིནྣཱ. ཨགྒམགྒེན སམུགྒྷཱཊིཏཏྟཱ ཨེཝ ཙ ནེསཾ ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ ཨཱཡཏིཾ པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟི ནཏྠཱིཏི.

ཝཱིཏསོཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. པུཎྞམཱསཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

པཉྩ ནཱིཝརཎེ ཧིཏྭཱཏིཨཱདིཀཱ ཨཱཡསྨཏོ པུཎྞམཱསཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཏིསྶསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠརི ཨརཉྙེ ཝིཧརནྟེ པཾསུཀཱུལཙཱིཝརཾ དུམསཱཁཱཡ ལགྒེཏྭཱ གནྡྷཀུཊིཾ པཝིཊྛེ དྷནུཧཏྠོ གཧནཾ པཝིཊྛོ སཏྠུ པཾསུཀཱུལཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ དྷནུཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱ བུདྡྷགུཎེ ཨནུསྶརིཏྭཱ པཾསུཀཱུལཾ ཝནྡི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ ཀུཊུམྦིཡཀུལེ ནིབྦཏྟི. ཏསྶ ཀིར ཛཱཏདིཝསེ ཏསྨིཾ གེཧེ སབྦབྷཱཛནཱནི སུཝཎྞརཏནམཡེཧི མཱསེཧི པརིཔུཎྞཱནེཝ ཨཧེསུཾ. ཏེནསྶ པུཎྞམཱསོཏྭེཝ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ ཝཡཔྤཏྟོ དཱརཔརིགྒཧཾ ཀཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ པུཏྟེ ཨུཔྤནྣེ གྷརཱཝཱསཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ གཱམཀཱཝཱསེ ཝསནྟོ གྷཊེནྟོ ཝཱཡམནྟོ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༩.༡-༨) –

‘‘ཏིསྶོ ནཱམཱསི བྷགཝཱ, སཡམྦྷཱུ ཨགྒཔུགྒལོ;

པཾསུཀཱུལཾ ཋཔེཏྭཱན, ཝིཧཱརཾ པཱཝིསཱི ཛིནོ.

‘‘ཝིནཏཾ དྷནུམཱདཱཡ, བྷཀྑཏྠཱཡ ཙརིཾ ཨཧཾ;

མཎྜལགྒཾ གཧེཏྭཱན, ཀཱནནཾ པཱཝིསིཾ ཨཧཾ.

‘‘ཏཏྠདྡསཾ པཾསུཀཱུལཾ, དུམགྒེ ལགྒིཏཾ ཏདཱ;

ཙཱཔཾ ཏཏྠེཝ ནིཀྑིཔྤ, སིརེ ཀཏྭཱན ཨཉྫལིཾ.

‘‘པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, ཝིཔུལཱཡ ཙ པཱིཏིཡཱ;

བུདྡྷསེཊྛཾ སརིཏྭཱན, པཾསུཀཱུལཾ ཨཝནྡཧཾ.

‘‘དྭེནཝུཏེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, པཾསུཀཱུལམཝནྡཧཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཝནྡནཱཡ ཨིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཚལ༹བྷིཉྙོ པན ཧུཏྭཱ སཱཝཏྠིཾ ཨུཔགནྟྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ སུསཱནེ ཝསཏི, ཏསྶ ཙ ཨཙིརཱགཏསྶེཝ སཏོ པུཏྟོ ཀཱལམཀཱསི. དཱརཀམཱཏཱ ཐེརསྶ ཨཱགཏབྷཱཝཾ སུཏྭཱ, ‘‘མཱ ཨིདཾ ཨཔུཏྟཀཾ སཱཔཏེཡྻཾ རཱཛཱནོ ཧརེཡྻུ’’ནྟི ཏཾ ཨུཔྤབྦཱཛེཏུཀཱམཱ མཧཏཱ པརིཝཱརེན ཐེརསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ པཊིསནྠཱརཾ ཀཏྭཱ པལོབྷེཏུཾ ཨཱརབྷི. ཐེརོ ཨཏྟནོ ཝཱིཏརཱགབྷཱཝཛཱནཱཔནཏྠཾ ཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཀིཏྟནམུཁེན ཏསྶཱ དྷམྨཾ དེསེནྟོ –

༡༧༡.

‘‘པཉྩ ནཱིཝརཎེ ཧིཏྭཱ, ཡོགཀྑེམསྶ པཏྟིཡཱ;

དྷམྨཱདཱསཾ གཧེཏྭཱན, ཉཱཎདསྶནམཏྟནོ.

༡༧༢.

‘‘པཙྩཝེཀྑིཾ ཨིམཾ ཀཱཡཾ, སབྦཾ སནྟརབཱཧིརཾ;

ཨཛ྄ཛྷཏྟཉྩ བཧིདྡྷཱ ཙ, ཏུཙྪོ ཀཱཡོ ཨདིསྶཐཱ’’ཏི. –

གཱཐཱདྭཡཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ པཉྩ ནཱིཝརཎེ ཧིཏྭཱཏི ཀཱམཙྪནྡཱདིཀེ པཉྩ ནཱིཝརཎེ པཧཱཡ ཛྷཱནཱདྷིགམེན ཝིདྡྷཾསེཏྭཱ. ཡོགཀྑེམསྶ པཏྟིཡཱཏི ཀཱམཡོགཱདཱིཧི ཙཏཱུཧི ཡོགེཧི ཁེམསྶ ཨནུཔདྡུཏསྶ ནིབྦཱནསྶ ཨདྷིགམཱཡ. དྷམྨཱདཱསནྟི དྷམྨབྷཱུཏཾ ཨཱདཱསཾ. ཡཐཱ ཧི ཨཱདཱསོ ཨོལོཀེནྟསྶ རཱུཔཀཱཡེ གུཎཱགུཎཾ ཨཱདཾསེཏི, ཨེཝཾ ཝིཔསྶནཱསངྑཱཏོ དྷམྨཱནཾ སཱམཉྙཝིསེསཱཝབོདྷནཏོ ཉཱཎདསྶནབྷཱུཏོ དྷམྨཱདཱསོ ཝིཔསྶནྟསྶ ཝོདཱནསཾཀིལེསདྷམྨཝིབྷཱཝནེན ཏཔྤཧཱནསཱདྷནེན ཙ ཝིསེསཏོ ནཱམཀཱཡེ གུཎཾ ཨཱདཾསེཏི. ཏེནཱཧ –

‘‘དྷམྨཱདཱསཾ གཧེཏྭཱན, ཉཱཎདསྶནམཏྟནོ;

པཙྩཝེཀྑིཾ ཨིམཾ ཀཱཡཾ, སབྦཾ སནྟརབཱཧིར’’ནྟི. –

ཨིམཾ ཀཱཡཾ དྷམྨསམཱུཧཾ མམ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཨཛ྄ཛྷཏྟིཀབཱཧིརཱཡཏནབྷཱཝཏོ སནྟརབཱཧིརཾ སབྦཾ ཨནཝསེསཾ དྷམྨཱདཱསཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨནིཙྩ’’ནྟིཔི ‘‘དུཀྑ’’ནྟིཔི ‘‘ཨནཏྟཱ’’ཏིཔི པཏིཨཝེཀྑིཾ ཉཱཎཙཀྑུནཱ པསྶིཾ. ཨེཝཾ པསྶཏཱ ཙ མཡཱ ཨཛ྄ཛྷཏྟཉྩ བཧིདྡྷཱ ཙཱཏི ཨཏྟནོ སནྟཱནེ པརསནྟཱནེ ཙ ཏུཙྪོ ཀཱཡོ ཨདིསྶཐ ནིཙྩསཱརཱདིཝིརཧིཏོ ཏུཙྪོ ཁནྡྷཔཉྩཀསངྑཱཏོ ཨཏྟབྷཱཝཀཱཡོ ཉཱཎཙཀྑུནཱ ཡཱཐཱཝཏོ ཨཔསྶིཏྠ. སཀལམྤི ཧི ཁནྡྷཔཉྩཀཾ ‘‘ཨཝིཛྫཱནིཝུཏསྶ, བྷིཀྑཝེ, བཱལསྶ ཏཎྷཱསཾཡུཏྟསྶ ཨེཝམཡཾ ཀཱཡོ སམུདཱགཏོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༢.༡༩) ‘‘ཀཱཡོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ‘‘ཨདིསྶཐཱ’’ཏི ཙ ཨིམིནཱ ཡདེཝ ཀཱཡེ དཊྛབྦཾ, ཏཾ དིཊྛཾ, ན དཱནིསྶ ཀིཉྩི མཡཱ པསྶིཏབྦཾ ཨཏྠཱིཏི ཀཏཀིཙྩཏཾ དསྶེནྟོ ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི. ཨེཝཾ ཐེརོ ཨིམཱཧི གཱཐཱཧི པུརཱཎདུཏིཡིཀཱཡ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ ཏཾ སརཎེསུ ཙ སཱིལེསུ ཙ སམྤཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཨུཡྻོཛེསི.

པུཎྞམཱསཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. ནནྡཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཡཐཱཔི བྷདྡོ ཨཱཛཉྙོཏི ཨཱཡསྨཏོ ནནྡཀཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཀརོནྟོ སིཁིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ པཙྩནྟདེསེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཝནཙཱརིཀོ ཧུཏྭཱ ཝིཙརནྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠུ ཙངྐམནཊྛཱནཾ དིསྭཱ པསནྣཙིཏྟོ ཝཱལུཀཱ ཨོཀིརི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཙམྤཱཡཾ གཧཔཏིཀུལེ ནིབྦཏྟི, ཏསྶ ནནྡཀོཏི ནཱམཾ ཨཀཾསུ. ཛེཊྛཀབྷཱཏཱ པནསྶ བྷརཏོ ནཱམ. ཏསྶ པུབྦཡོགོ ཨནནྟརཝཏྠུསྨིཾ ཨཱཝིབྷཝིསྶཏི. ཏེ ཨུབྷོཔི ཝིཉྙུཏཾ པཏྭཱ ཨཱཡསྨནྟཾ སོཎཾ ཀོལི༹ཝིསཾ པབྦཛིཏཾ སུཏྭཱ ‘‘སོཎོཔི ནཱམ ཏཐཱསུཁུམཱལོ པབྦཛི, ཀིམངྒཾ པན མཡ’’ནྟི པབྦཛིཾསུ. ཏེསུ བྷརཏོ ནཙིརསྶེཝ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ནནྡཀོ པན ཀིལེསཱནཾ བལཝབྷཱཝེན ཏཱཝ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏུཾ ནཱསཀྑི, ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོཏི ཨེཝ. ཨཐསྶ བྷརཏཏྠེརོ ཨཱསཡཾ ཉཏྭཱ ཨཝསྶཡོ བྷཝིཏུཀཱམོ ཏཾ པཙྪཱསམཎཾ ཀཏྭཱ ཝིཧཱརཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ མགྒསམཱིཔེ ནིསིནྣོ ཝིཔསྶནཱཀཐཾ ཀཐེསི.

ཏེན ཙ སམཡེན སཀཊསཏྠེ གཙྪནྟེ ཨེཀོ སཀཊེ ཡུཏྟོ གོཎོ ཙིཀྑལླཊྛཱནེ སཀཊཾ ཨུདྡྷརིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ པརིཔཏི. ཏཏོ ནཾ སཏྠཝཱཧོ སཀཊཱ མོཙེཏྭཱ ཏིཎཉྩ པཱནཱིཡཉྩ དཏྭཱ པརིསྶམཾ ཨཔནེཏྭཱ པུན དྷུརེ ཡོཛེསི. ཏཏོ གོཎོ ཝཱུཔསནྟཔརིསྶམོ ལདྡྷབལོ ཏཾ སཀཊཾ ཙིཀྑལླཊྛཱནཏོ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཐལེ པཏིཊྛཱཔེསི. ཨཐ བྷརཏཏྠེརོ ནནྡཀསྶ ‘‘པསྶསི ནོ ཏྭཾ, ཨཱཝུསོ ནནྡཀ, ཨིམསྶ ཀམྨ’’ནྟི ཏཾ ནིདསྶེཏྭཱ ཏེན ‘‘པསྶཱམཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཨིམམཏྠཾ སུཊྛུ ཨུཔདྷཱརེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨིཏརོ ‘‘ཡཐཱཡཾ གོཎོ ཝཱུཔསནྟཔརིསྶམོ པངྐཊྛཱནཏོ བྷཱརཾ ཨུབྦཧཏི, ཨེཝཾ མཡཱཔི སཾསཱརཔངྐཏོ ཨཏྟཱ ཨུདྡྷརིཏབྦོ’’ཏི ཏམེཝཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༨.༩༠-༩༥) –

‘‘མིགལུདྡོ པུརེ ཨཱསིཾ, ཨརཉྙེ ཀཱནནེ ཨཧཾ;

ཝཱཏམིགཾ གཝེསནྟོ, ཙངྐམཾ ཨདྡསཾ ཨཧཾ.

‘‘ཨུཙྪངྒེན པུལིནཾ གཡ྄ཧ, ཙངྐམེ ཨོཀིརིཾ ཨཧཾ;

པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, སུགཏསྶ སིརཱིམཏོ.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, པུལིནཾ ཨོཀིརིཾ ཨཧཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, པུལིནསྶ ཨིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནོ ཛེཊྛབྷཱཏིཀསྶ བྷརཏཏྠེརསྶ སནྟིཀེ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༡༧༣.

‘‘ཡཐཱཔི བྷདྡོ ཨཱཛཉྙོ, ཁལིཏྭཱ པཏིཏིཊྛཏི;

བྷིཡྻོ ལདྡྷཱན སཾཝེགཾ, ཨདཱིནོ ཝཧཏེ དྷུརཾ.

༡༧༤.

‘‘ཨེཝཾ དསྶནསམྤནྣཾ, སམྨཱསམྦུདྡྷསཱཝཀཾ;

ཨཱཛཱནཱིཡཾ མཾ དྷཱརེཐ, པུཏྟཾ བུདྡྷསྶ ཨོརས’’ནྟི. – གཱཐཱདྭཡཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ བྷིཡྻོ ལདྡྷཱན སཾཝེགཾ, ཨདཱིནོ ཝཧཏེ དྷུརནྟི ‘‘མཡ྄ཧཾ ཛཱཏིབལཝཱིརིཡཱནཾ ཨནནུཙྪཝིཀམེཏཾ ཡདིདཾ ཨཱགཏསྶ བྷཱརསྶ ཨཝཧན’’ནྟི སཾཝེགཾ ལབྷིཏྭཱ ཨདཱིནོ ཨདཱིནམཱནསོ ཨལཱིནཙིཏྟོ. ‘‘ཨལཱིནོ’’ཏི ཝཱ པཱཋོ, སོ ཨེཝ ཨཏྠོ. བྷིཡྻོ པུནཔྤུནཾ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ཨཏྟནོ དྷུརཾ བྷཱརཾ ཝཧཏེ ཨུབྦཧཏི. སེསཾ ཧེཊྛཱ རམཎཱིཡཝིཧཱརིཏྠེརསྶ གཱཐཱཝཎྞནཱཡཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

ནནྡཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. བྷརཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨེཧི, ནནྡཀ, གཙྪཱམཱཏི ཨཱཡསྨཏོ བྷརཏཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར ཨནོམདསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ མནུཉྙདསྶནཾ མུདུསུཁསམྥསྶཾ ཨུཔཱཧནདྭཡཾ གཧེཏྭཱ གཙྪནྟོ སཏྠཱརཾ ཙངྐམནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཨུཔཱཧནཱ ཨུཔནཱམེཏྭཱ, ‘‘ཨབྷིརུཧཏུ བྷགཝཱ ཨུཔཱཧནཱ, ཡཾ མམ ཨསྶ དཱིགྷརཏྟཾ ཧིཏཱཡ སུཁཱཡཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨབྷིརུཧི བྷགཝཱ ཏསྶ ཨནུགྒཎྷནཏྠཾ ཨུཔཱཧནཱ. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཙམྤཱནགརེ གཧཔཏིཀུལེ ནིབྦཏྟི, བྷརཏོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སོཎཏྠེརསྶ པབྦཛིཏབྷཱཝཾ སུཏྭཱ ‘‘སོཔི ནཱམ པབྦཛཱི’’ཏི སཉྫཱཏསཾཝེགོ པབྦཛིཏྭཱ ཀཏཔུབྦཀིཙྩོ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༨.༧༡-༨༩) –

‘‘ཨནོམདསྶཱི བྷགཝཱ, ལོཀཛེཊྛོ ནརཱསབྷོ;

དིཝཱཝིཧཱརཱ ནིཀྑམྨ, པཐམཱརུཧི ཙཀྑུམཱ.

‘‘པཱནདྷིཾ སུཀཏཾ གཡ྄ཧ, ཨདྡྷཱནཾ པཊིཔཛྫཧཾ;

ཏཏྠདྡསཱསིཾ སམྦུདྡྷཾ, པཏྟིཀཾ ཙཱརུདསྶནཾ.

‘‘སཀཾ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ, ནཱིཧརིཏྭཱན པཱནདྷིཾ;

པཱདམཱུལེ ཋཔེཏྭཱན, ཨིདཾ ཝཙནམབྲཝིཾ.

‘‘ཨབྷིརཱུཧ མཧཱཝཱིར, སུགཏིནྡ ཝིནཱཡཀ;

ཨིཏོ ཕལཾ ལབྷིསྶཱམི, སོ མེ ཨཏྠོ སམིཛ྄ཛྷཏུ.

‘‘ཨནོམདསྶཱི བྷགཝཱ, ལོཀཛེཊྛོ ནརཱསབྷོ;

པཱནདྷིཾ ཨབྷིརཱུཧིཏྭཱ, ཨིདཾ ཝཙནམབྲཝི.

‘‘ཡོ པཱནདྷིཾ མེ ཨདཱསི, པསནྣོ སེཧི པཱཎིབྷི;

ཏམཧཾ ཀིཏྟཡིསྶཱམི, སུཎཱཐ མམ བྷཱསཏོ.

‘‘བུདྡྷསྶ གིརམཉྙཱཡ, སབྦེ དེཝཱ སམཱགཏཱ;

ཨུདགྒཙིཏྟཱ སུམནཱ, ཝེདཛཱཏཱ ཀཏཉྫལཱི.

‘‘པཱནདྷཱིནཾ པདཱནེན, སུཁིཏོཡཾ བྷཝིསྶཏི;

པཉྩཔཉྙཱསཀྑཏྟུཉྩ, དེཝརཛྫཾ ཀརིསྶཏི.

‘‘སཧསྶཀྑཏྟུཾ རཱཛཱ ཙ, ཙཀྐཝཏྟཱི བྷཝིསྶཏི;

པདེསརཛྫཾ ཝིཔུལཾ, གཎནཱཏོ ཨསངྑིཡཾ.

‘‘ཨཔརིམེཡྻེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;

གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཏསྶ དྷམྨེསུ དཱཡཱདོ, ཨོརསོ དྷམྨནིམྨིཏོ;

སབྦཱསཝེ པརིཉྙཱཡ, ནིབྦཱཡིསྶཏིནཱསཝོ.

‘‘དེཝལོཀེ མནུསྶེ ཝཱ, ནིབྦཏྟིསྶཏི པུཉྙཝཱ;

དེཝཡཱནཔཊིབྷཱགཾ, ཡཱནཾ པཊིལབྷིསྶཏི.

‘‘པཱསཱདཱ སིཝིཀཱ ཝཡ྄ཧཾ, ཧཏྠིནོ སམལངྐཏཱ;

རཐཱ ཝཱཛཉྙསཾཡུཏྟཱ, སདཱ པཱཏུབྷཝནྟི མེ.

‘‘ཨགཱརཱ ནིཀྑམནྟོཔི, རཐེན ནིཀྑམིཾ ཨཧཾ;

ཀེསེསུ ཚིཛྫམཱནེསུ, ཨརཧཏྟམཔཱཔུཎིཾ.

‘‘ལཱབྷཱ མཡ྄ཧཾ སུལདྡྷཾ མེ, ཝཱཎིཛྫཾ སུཔྤཡོཛིཏཾ;

དཏྭཱན པཱནདྷིཾ ཨེཀཾ, པཏྟོམྷི ཨཙལཾ པདཾ.

‘‘ཨཔརིམེཡྻེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པཱནདྷིམདཱསཧཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, པཱནདྷིསྶ ཨིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཚལ༹བྷིཉྙོ པན ཧུཏྭཱ ཨཏྟནོ ཀནིཊྛབྷཱཏིཀེན ནནྡཀཏྠེརེན ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེན ཨཉྙཱབྱཱཀརཎེ ཀཏེ ‘‘ཨིདཱནི ནནྡཀོཔི ཨརཧཱ ཛཱཏོ, ཧནྡ མཡཾ ཨུབྷོཔི སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཝུསིཏབྲཧྨཙརིཡཏཾ ནིཝེདེསྶཱམཱཏི ཨུཔྤནྣཾ པརིཝིཏཀྐཾ ནནྡཀཏྠེརསྶ ཀཐེནྟོ –

༡༧༥.

‘‘ཨེཧི ནནྡཀ གཙྪཱམ, ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶ སནྟིཀཾ;

སཱིཧནཱདཾ ནདིསྶཱམ, བུདྡྷསེཊྛསྶ སམྨུཁཱ.

༡༧༦.

‘‘ཡཱཡ ནོ ཨནུཀམྤཱཡ, ཨམྷེ པབྦཱཛཡཱི མུནི;

སོ ནོ ཨཏྠོ ཨནུཔྤཏྟོ, སབྦསཾཡོཛནཀྑཡོ’’ཏི. – གཱཐཱདྭཡཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ནནྡཀཱཏི ཨཱལཔནཾ. ཨེཧཱིཏི ཏསྶ ཨཏྟནོ སནྟིཀཀརཎཾ. གཙྪཱམཱཏི ཏེན ཨཏྟནཱ ཙ ཨེཀཛ྄ཛྷཾ ཀཱཏབྦཀིརིཡཱཝཙནཾ, ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡསྶཱཏི སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ, སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཧི སམནྟཙཀྑུནཱ བུདྡྷཙཀྑུནཱ ཙ སཏྟཱནཾ ཨཱསཡཱནུསཡཙརིཏཱདཱིནཾ ཡཐཱབྷཱུཏཝིལོཀནེན སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ ཝཛྫཱཝཛྫཾ ཨུཔནིཛ྄ཛྷཱཡཏཱིཏི ཝིསེསཏོ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོཏི ཝཏྟབྦཏཾ ཨརཧཏི. ཡདཏྠཾ གམནཾ, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘སཱིཧནཱདཾ ནདིསྶཱམ, བུདྡྷསེཊྛསྶ སམྨུཁཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཡཐཱབྷུཙྩགུཎཱབྷིབྱཱཧཱརཏཱཡ ཨབྷཱིཏནཱདབྷཱཝཏོ སཱིཧནཱདཾ བུདྡྷསྶ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཏཏོ ཨེཝ སབྦསཏྟུཏྟམཏཱཡ སེཊྛསྶ, བུདྡྷཱནཾ ཝཱ སཱཝཀབུདྡྷཱདཱིནཾ སེཊྛསྶ སམྨུཁཱ པུརཏོ ནདིསྶཱམཱཏི ཨཏྠོ.

ཡཐཱ པན སཱིཧནཱདཾ ནདིཏུཀཱམོ, ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཡཱཡཱ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཡཱཡཱཏི ཡདཏྠཾ, ཡཱཡ ཡདཏྠཱནུཔྤཏྟིཡཱཏི ཨཏྠོ. ནོཏི ཨམྷཱཀཾ. ཨནུཀམྤཱཡཱཏི ཨནུགྒཎྷནེན ཨམྷེ དྭེཔི པབྦཱཛཡི པབྦཱཛེསི. མུནཱིཏི བྷགཝཱ. སོ ནོ ཨཏྠོ ཨནུཔྤཏྟོཏི སོ ཨཏྠོ སབྦེསཾ སཾཡོཛནཱནཾ ཁཡབྷཱུཏཾ ཨརཧཏྟཕལཾ ནོ ཨམྷེཧི ཨནུཔྤཏྟོ, ཨདྷིགཏོཏི ཨཏྠོ.

བྷརཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. བྷཱརདྭཱཛཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ནདནྟི ཨེཝཾ སཔྤཉྙཱཏི ཨཱཡསྨཏོ བྷཱརདྭཱཛཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཨེཀཏིཾསེ ཀཔྤེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སུམནཾ ནཱམ པཙྩེཀབུདྡྷཾ པིཎྜཱཡ ཙརནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ པརིཔཀྐཾ ཝལླིཀཱརཕལཾ ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ གོཏྟནཱམེན བྷཱརདྭཱཛོཏྭེཝ པཉྙཱཡིཏྠ. སོ ཝཡཔྤཏྟོ གྷརཱཝཱསཾ ཝསནྟོ ཨེཀཔུཏྟཾ ལབྷི. ཏསྶ ‘‘ཀཎྷདིནྣོ’’ཏི ནཱམཾ ཨཀཱསི. ཏསྶ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟཀཱལེ ‘‘ཏཱཏ, ཨསུཀསྶ ནཱམ ཨཱཙརིཡསྶ སནྟིཀེ སིཔྤཾ སིཀྑིཏྭཱ ཨེཧཱི’’ཏི ཏཾ ཏཀྐསིལཾ པེསེསི. སོ གཙྪནྟོ ཨནྟརཱམགྒེ སཏྠུ སཱཝཀཾ ཨཉྙཏརཾ མཧཱཐེརཾ ཀལྱཱཎམིཏྟཾ ལབྷིཏྭཱ ཏསྶ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཀཏཔུབྦཀིཙྩོ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༨.༦༦-༧༠) –

‘‘སུམནོ ནཱམ སམྦུདྡྷོ, ཏཀྐརཱཡཾ ཝསཱི ཏདཱ;

ཝལླིཀཱརཕལཾ གཡ྄ཧ, སཡམྦྷུསྶ ཨདཱསཧཾ.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཕལཾ ཨདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨཐསྶ པིཏཱ བྷཱརདྭཱཛོ ཝེལུ༹ཝནེ ཝིཧརནྟཾ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པབྦཛིཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ སཙྪཱཀཱསི. ཨཐ པུཏྟོ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏུཾ རཱཛགཧཾ ཨཱགཏོ སཏྠུ སནྟིཀེ ནིསིནྣཾ པིཏརཾ དིསྭཱ ཏུཊྛཙིཏྟོ ‘‘པིཏཱཔི ཁོ མེ པབྦཛིཏོ, ཀིཾ ནུ ཁོ ཏེན པབྦཛྫཱཀིཙྩཾ མཏྠཀཾ པཱཔིཏ’’ནྟི ཝཱིམཾསནྟོ ཁཱིཎཱསཝབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཏཾ སཱིཧནཱདཾ ནདཱཔེཏུཀཱམོ, ‘‘སཱདྷུ, ཁོ ཏུམྷེཧི ཀཏཾ པབྦཛནྟེཧི, པབྦཛྫཱཀིཙྩཾ པན མཏྠཀཾ པཱཔིཏ’’ནྟི པུཙྪི. བྷཱརདྭཱཛོ པུཏྟསྶ ཨདྷིགམཾ དཱིཔེནྟོ –

༡༧༧.

‘‘ནདནྟི ཨེཝཾ སཔྤཉྙཱ, སཱིཧཱཝ གིརིགབྦྷརེ;

ཝཱིརཱ ཝིཛིཏསངྒཱམཱ, ཛེཏྭཱ མཱརཾ སཝཱཧནཾ.

༡༧༨.

‘‘སཏྠཱ ཙ པརིཙིཎྞོ མེ, དྷམྨོ སངྒྷོ ཙ པཱུཛིཏོ;

ཨཧཉྩ ཝིཏྟོ སུམནོ, པུཏྟཾ དིསྭཱ ཨནཱསཝ’’ནྟི. – གཱཐཱདྭཡཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ནདནྟཱིཏི ཡཐཱབྷུཙྩགུཎཱབྷིབྱཱཧཱརཝསེན ཨབྷཱིཏནཱདཾ ནདནྟི གཛྫནྟི. ཨེཝནྟི ཨིདཱནི ཝཏྟབྦཱཀཱརདསྶནཾ. སཔྤཉྙཱཏི ཨགྒམགྒཔཉྙཱདྷིགམེན སབྦཔཉྙཱདྷིགམེན སབྦཔཉྙཱཝེཔུལླཔྤཏྟཱ. ཝཱིརཱཏི ཙཏུབྦིདྷསམྨཔྤདྷཱནཝཱིརིཡསམྤནྣཏཱཡ ཝཱིརཱ, ཏཏོ ཨེཝ ཨནཝསེསསཾཀིལེསཔཀྑནིམྨཐནེན སཝཱཧནཾ ཀིལེསམཱརཾ ཨབྷིསངྑཱརམཱརཾ དེཝཔུཏྟམཱརཉྩ ཛེཏྭཱ སབྦསོ ཝིཛིཏསངྒཱམཱ ནདནྟི སཔྤཉྙཱཏི སམྦནྡྷོ.

ཨེཝཾ ཝིཛེཏབྦཝིཛཡེན སཱིཧནཱདཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཱརཱདྷེཏབྦསམཱརཱདྷནེན ཨིཙྪིཏབྦསིདྡྷིཡཱ ཙ ཏཾ དསྶེཏུཾ, ‘‘སཏྠཱ ཙ པརིཙིཎྞོ མེ’’ཏི དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ སཏྠཱ ཙ པརིཙིཎྞོ མེཏི མམ སཏྠཱ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཡཐཱནུསིཊྛཾ ཨོཝཱདཱནུསཱསནཱིཀརཎེན མཡཱ པརིཙིཎྞོ ཨུཔཱསིཏོ, ན དྷམྨཱདྷིཀརཎཾ ཝིསོསིཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. དྷམྨོ སངྒྷོ ཙ པཱུཛིཏོཏི ནཝཝིདྷོཔི ལོཀུཏྟརདྷམྨོ, ཡཐཱཔཊིཔཏྟིཡཱགཏམགྒཱནུཔྤཏྟིཡཱ སཱིལདིཊྛིསཱམཉྙགམནེན ཨརིཡསངྒྷོ ཙ མཡཱ པཱུཛིཏོ མཱནིཏོ. ཨཧཉྩ ཝིཏྟོ སུམནོ, པུཏྟཾ དིསྭཱ ཨནཱསཝནྟི མམ པུཏྟཾ ཨནཱསཝཾ སབྦསོ ཁཱིཎཱསཝཾ དིསྭཱ དསྶནཧེཏུ ཨཧམྤི ཝིཏྟོ ནིརཱམིསཱཡ པཱིཏིཡཱ ཏུཊྛོ, ཏཏོཡེཝ ནིརཱམིསེན སོམནསྶེན སུམནོ ཛཱཏོཏི ཨཏྠོ.

བྷཱརདྭཱཛཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. ཀཎྷདིནྣཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨུཔཱསིཏཱ སཔྤུརིསཱཏི ཨཱཡསྨཏོ ཀཎྷདིནྣཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཙཏུནཝུཏེ ཀཔྤེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སོབྷིཏཾ ནཱམ པཙྩེཀབུདྡྷཾ དིསྭཱ པསནྣཙིཏྟོ པུནྣཱགཔུཔྥེཧི པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཀཎྷདིནྣོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ ཨུཔནིསྶཡསམྤཏྟིཡཱ ཙོདིཡམཱནོ དྷམྨསེནཱཔཏིཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༨.༦༡-༦༥) –

‘‘སོབྷིཏོ ནཱམ སམྦུདྡྷོ, ཙིཏྟཀཱུཊེ ཝསཱི ཏདཱ;

གཧེཏྭཱ གིརིཔུནྣཱགཾ, སཡམྦྷུཾ ཨབྷིཔཱུཛཡིཾ.

‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ བུདྡྷམབྷིཔཱུཛཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༡༧༩.

‘‘ཨུཔཱསིཏཱ སཔྤུརིསཱ, སུཏཱ དྷམྨཱ ཨབྷིཎྷསོ;

སུཏྭཱན པཊིཔཛྫིསྶཾ, ཨཉྫསཾ ཨམཏོགདྷཾ.

༡༨༠.

‘‘བྷཝརཱགཧཏསྶ མེ སཏོ, བྷཝརཱགོ པུན མེ ན ཝིཛྫཏི;

ན ཙཱཧུ ན ཙ མེ བྷཝིསྶཏི, ན ཙ མེ ཨེཏརཧི ཝིཛྫཏཱི’’ཏི. –

གཱཐཱདྭཡཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨུཔཱསིཏཱཏི པརིཙརིཏཱ པཊིཔཏྟིཔཡིརུཔཱསནཱཡ པཡིརུཔཱསིཏཱ. སཔྤུརིསཱཏི སནྟེཧི སཱིལཱདིགུཎེཧི སམནྣཱགཏཱ པུརིསཱ, ཨརིཡཔུགྒལཱ སཱརིཔུཏྟཏྠེརཱདཡོ. ཨེཏེན པུརིམཙཀྐདྭཡསམྤཏྟིམཏྟནོ དསྶེཏི. ན ཧི པཏིརཱུཔདེསཝཱསེན ཝིནཱ སཔྤུརིསཱུཔནིསྶཡོ སམྦྷཝཏི. སུཏཱ དྷམྨཱཏི སཙྩཔཊིཙྩསམུཔྤཱདཱདིཔཊིསཾཡུཏྟདྷམྨཱ སོཏདྭཱརཱནུསཱརེན ཨུཔདྷཱརིཏཱ. ཨེཏེན ཨཏྟནོ བཱཧུསཙྩཾ དསྶེནྟོ པཙྪིམཙཀྐདྭཡསམྤཏྟིཾ དསྶེཏི. ཨབྷིཎྷསོཏི བཧུསོ ན ཀཱལེན ཀཱལཾ. ཨིདཉྩ པདཾ ‘‘ཨུཔཱསིཏཱ སཔྤུརིསཱ’’ཏི ཨེཏྠཱཔི ཡོཛེཏབྦཾ. སུཏྭཱན པཊིཔཛྫིསྶཾ, ཨཉྫསཾ ཨམཏོགདྷནྟི ཏེ དྷམྨེ སུཏྭཱ ཏཏྠ ཝུཏྟརཱུཔཱརཱུཔདྷམྨེ སལཀྑཎཱདིཏོ པརིགྒཧེཏྭཱ ཨནུཀྐམེན ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨམཏོགདྷཾ ནིབྦཱནཔཏིཊྛཾ ཏཾསམྤཱཔཀཾ ཨཉྫསཾ ཨརིཡཾ ཨཊྛངྒིཀཾ མགྒཾ པཊིཔཛྫིཾ པཱཔུཎིཾ.

བྷཝརཱགཧཏསྶ མེ སཏོཏི བྷཝརཱགེན བྷཝཏཎྷཱཡ ཨནཱདིམཏི སཾསཱརེ ཧཏསྶ ཨུཔདྡུཏསྶ མམ སཏོ སམཱནསྶ, ཨགྒམགྒེན ཝཱ ཧཏབྷཝརཱགསྶ. བྷཝརཱགོ པུན མེ ན ཝིཛྫཏཱིཏི ཏཏོ ཨེཝ པུན ཨིདཱནི བྷཝརཱགོ མེ ནཏྠི. ན ཙཱཧུ ན མེ བྷཝིསྶཏི, ན ཙ མེ ཨེཏརཧི ཝིཛྫཏཱིཏི ཡདིཔི པུབྦེ པུཐུཛྫནཀཱལེ སེཀྑཀཱལེ ཙ མེ བྷཝརཱགོ ཨཧོསི, ཨགྒམགྒཔྤཏྟིཏོ པན པཊྛཱཡ ན ཙཱཧུ ན ཙ ཨཧོསི, ཨཱཡཏིམྤི ན མེ བྷཝིསྶཏི, ཨེཏརཧི ཨདྷུནཱཔི ན ཙ མེ ཝིཛྫཏི ན ཙ ཨུཔལབྦྷཏི, པཧཱིནོཏི ཨཏྠོ. བྷཝརཱགཝཙནེནེཝ ཙེཏྠ ཏདེཀཊྛཏཱཡ མཱནཱདཱིནམྤི ཨབྷཱཝོ ཝུཏྟོཏི སབྦསོ པརིཀྑཱིཎབྷཝསཾཡོཛནཏཾ དསྶེཏི.

ཀཎྷདིནྣཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཏཏིཡཝགྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. ཙཏུཏྠཝགྒོ

༡. མིགསིརཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཡཏོ ཨཧཾ པབྦཛིཏོཏི ཨཱཡསྨཏོ མིགསིརཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ པསནྣཙིཏྟོ ཀུསཊྛཀཾ ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀོསལརཊྛེ བྲཱཧྨཎཀུལེ པཊིསནྡྷིཾ གཧེཏྭཱ མིགསིརནཀྑཏྟེན ཛཱཏཏྟཱ མིགསིརོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཝིཛྫཱསིཔྤེསུ ནིཔྥཏྟིཾ གཏོ ཚཝསཱིསམནྟཾ ནཱམ སིཀྑི, ཡཾ པརིཛཔྤེཏྭཱ ཏིཝསྶམཏྠཀེ མཏཱནམྤི སཱིསཾ ནཁེན ཨཱཀོཊེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ སཏྟོ ཨསུཀཊྛཱནེ ནིབྦཏྟོ’’ཏི ཛཱནཱཏི.

སོ གྷརཱཝཱསཾ ཨནིཙྪནྟོ པརིབྦཱཛཀཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཏཾ ཝིཛྫཾ ནིསྶཱཡ ལོཀེན སཀྐཏོ གརུཀཏོ ལཱབྷཱི ཧུཏྭཱ ཝིཙརནྟོ སཱཝཏྠིཾ ཨུཔགཏོ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝཾ པཀཱསེནྟོ – ‘‘ཨཧཾ, བྷོ གོཏམ, མཏཱནཾ ནིབྦཏྟཊྛཱནཾ ཛཱནཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ, ‘‘ཀཐཾ པན ཏྭཾ ཛཱནཱསཱི’’ཏི ཝུཏྟེ, ‘‘ཚཝསཱིསཱནི ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ མནྟཾ པརིཛཔྤེཏྭཱ ནཁེན སཱིསཾ ཨཱཀོཊེནྟོ ནིརཡཱདིཀཾ ཏེཧི ཏེཧི ནིབྦཏྟཊྛཱནཾ ཛཱནཱམཱི’’ཏི ཀཐེསི. ཨཐསྶ བྷགཝཱ པརིནིབྦུཏསྶ བྷིཀྑུནོ སཱིསཀཔཱལཾ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ, ‘‘ཀཐེཧི ཏཱཝ ཏསྶ གཏིཾ, ཡསྶིདཾ སཱིསཀཔཱལ’’ནྟི ཨཱཧ. སོ ཏཾ ཀཔཱལཾ མནྟཾ པརིཛཔྤེཏྭཱ ནཁེན ཨཱཀོཊེཏྭཱ ནེཝ ཨནྟཾ ན ཀོཊིཾ པསྶཏི. ཨཐ སཏྠཱརཱ, ‘‘ན སཀྐོསི པརིབྦཱཛཀཱ’’ཏི ཝུཏྟེ, ‘‘ཨུཔཔརིཀྑིསྶཱམི ཏཱཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ པུནཔྤུནཾ པརིཝཏྟེནྟོཔི ན པསྶཏེཝ. བཱཧིརཀམནྟེན ཧི ཁཱིཎཱསཝསྶ གཏིཾ ཀཐཾ ཛཱནིསྶཏི, ཨཐསྶ མཏྠཀཏོ ཀཙྪེཧི ཙ སེདོ མུཙྩི. སོ ལཛྫིཏྭཱ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏོ ཨཊྛཱསི. སཏྠཱ ‘‘ཀིལམསི པརིབྦཱཛཀཱ’’ཏི ཨཱཧ. སོ ‘‘ཨཱམ, ཀིལམཱམི, ན ཨིམསྶ གཏིཾ ཛཱནཱམི, ཏུམྷེ པན ཛཱནཱཐཱ’’ཏི. ‘‘ཨཧཾ ཨེཏཾ ཛཱནཱམི, ཨིཏོ ཨུཏྟརིཏརམྤི ཛཱནཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ནིབྦཱནཾ གཏོ སོ’’ཏི ཨཱཧ. པརིབྦཱཛཀོ ‘‘ཨིམཾ ཝིཛྫཾ མཡ྄ཧཾ དེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘ཏེན ཧི པབྦཛཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཾ པབྦཱཛེཏྭཱ པཋམཾ སམཐཀམྨཊྛཱནེ ནིཡོཛེཏྭཱ ཛྷཱནཱབྷིཉྙཱསུ པཏིཊྛིཏསྶ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཨུཔདིསི. སོ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༨.༥༦-༦༠) –

‘‘ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ, བྲཱཧྨཎསྶ ཝུསཱིམཏོ;

པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, ཀུསཊྛཀམདཱསཧཾ.

‘‘ཨིམསྨིཾཡེཝ ཀཔྤསྨིཾ, ཀུསཊྛཀམདཱསཧཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཀུསཊྛཀསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༡༨༡.

‘‘ཡཏོ ཨཧཾ པབྦཛིཏོ, སམྨཱསམྦུདྡྷསཱསནེ;

ཝིམུཙྩམཱནོ ཨུགྒཙྪིཾ, ཀཱམདྷཱཏུཾ ཨུཔཙྩགཾ.

༡༨༢.

‘‘བྲཧྨུནོ པེཀྑམཱནསྶ, ཏཏོ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩི མེ;

ཨཀུཔྤཱ མེ ཝིམུཏྟཱིཏི, སབྦསཾཡོཛནཀྑཡཱ’’ཏི. – གཱཐཱདྭཡཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཡཏོ ཨཧཾ པབྦཛིཏོ, སམྨཱསམྦུདྡྷསཱསནེཏི ཡཏོ པབྷུཏི ཨཧཾ པབྦཛིཏོ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ, པབྦཛིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ. ཝིམུཙྩམཱནོ ཨུགྒཙྪིནྟི སཾཀིལེསཔཀྑཏོ པཋམཾ ཏཱཝ སམཐཝིཔསྶནཱཧི ཝིམུཙྩམཱནོ ཝོདཱནདྷམྨསཝནེན ཨུཊྛཧིཾ. ཨེཝཾ ཨུགྒཙྪནྟོ ཀཱམདྷཱཏུཾ ཨུཔཙྩགཾ ཨནཱགཱམིམགྒེན ཨཙྩནྟམེཝ ཀཱམདྷཱཏུཾ ཨཏིཀྐམིཾ.

བྲཧྨུནོ པེཀྑམཱནསྶ, ཏཏོ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩི མེཏི སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ ཨགྒབྷཱུཏཏྟཱ སེཊྛཊྛེན བྲཧྨུནོ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ མཧཱཀརུཎཱཡོགེན ‘‘ཨཡཾ ཀུལཔུཏྟོ མམ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཀཐཾ ནུ ཁོ པཊིཔཛྫཏཱི’’ཏི པེཀྑནྟསྶ ཏཏོ ཨནཱགཱམིམགྒཱདྷིགམཏོ པཙྪཱ ཨགྒམགྒཱདྷིགམེན མམ ཙིཏྟཾ སབྦསཾཀིལེསཏོ ཨཙྩནྟམེཝ མུཙྩི. ཨཀུཔྤཱ མེ ཝིམུཏྟཱིཏི, སབྦསཾཡོཛནཀྑཡཱཏི ཏཐཱཝིམུཏྟཙིཏྟཏྟཱ ཨེཝ སབྦེསཾ སཾཡོཛནཱནཾ ཁཡཱ པརིཀྑཡཱ ཨིཏི ཨེཝཾ ཨཀུཔྤཱ མེ ཝིམུཏྟཱིཏི ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི.

མིགསིརཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. སིཝཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨནིཙྩཱནི གཧཀཱནཱིཏི ཨཱཡསྨཏོ སིཝཀཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ བྷགཝནྟཾ པིཎྜཱཡ ཙརནྟཾ པསྶིཏྭཱ པསནྣམཱནསོ པཏྟཾ ཨཱདཱཡ ཀུམྨཱསསྶ པཱུརེཏྭཱ ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟི, སིཝཀོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཝིཛྫཱསིཔྤེསུ ནིཔྥཏྟིཾ གཏོ ནེཀྑམྨཛ྄ཛྷཱསཡཏཱཡ ཀཱམེ པཧཱཡ པརིབྦཱཛཀཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཙརནྟོ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༦.༡༡༧-༡༢༡) –

‘‘ཨེསནཱཡ ཙརནྟསྶ, ཝིཔསྶིསྶ མཧེསིནོ;

རིཏྟཀཾ པཏྟཾ དིསྭཱན, ཀུམྨཱསཾ པཱུརཡིཾ ཨཧཾ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ བྷིཀྑམདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཀུམྨཱསསྶ ཨིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༡༨༣.

‘‘ཨནིཙྩཱནི གཧཀཱནི, ཏཏྠ ཏཏྠ པུནཔྤུནཾ;

གཧཀཱརཾ གཝེསནྟོ, དུཀྑཱ ཛཱཏི པུནཔྤུནཾ.

༡༨༤.

‘‘གཧཀཱརཀ དིཊྛོསི, པུན གེཧཾ ན ཀཱཧསི;

སབྦཱ ཏེ ཕཱསུཀཱ བྷགྒཱ, ཐཱུཎིཀཱ ཙ ཝིདཱལིཏཱ;

ཝིམརིཡཱདིཀཏཾ ཙིཏྟཾ, ཨིདྷེཝ ཝིདྷམིསྶཏཱི’’ཏི. – གཱཐཱདྭཡཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཨནིཙྩཱནི གཧཀཱནི, ཏཏྠ ཏཏྠ པུནཔྤུནནྟི ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ བྷཝེ པུནཔྤུནཾ ནིབྦཏྟམཱནཱནི གཧཀཱནི ཨཏྟབྷཱཝགེཧཱནི ན ནིབྦཱནི ཨནཝཊྛིཏཱནི ཨིཏྟརཱནི པརིཏྟཀཱལཱནི. གཧཀཱརཾ གཝེསནྟོཏི ཨིམསྶ ཨཏྟབྷཱཝགེཧསྶ ཀཱརཀཾ ཏཎྷཱཝཌྜྷཀིཾ པརིཡེསནྟོ ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ ཨནུཝིཙརིནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. དུཀྑཱ ཛཱཏི པུནཔྤུནནྟི ཨིདཾ གཧཀཱརཀགཝེསནསྶ ཀཱརཎཝཙནཾ. ཡསྨཱ ཛརཱབྱཱདྷིམརཎམིསྶཏཱཡ ཛཱཏི ནཱམེསཱ པུནཔྤུནཾ ཨུཔགནྟུཾ དུཀྑཱ, ན ཙ སཱ ཏསྨིཾ ཨདིཊྛེ ནིཝཏྟཏི, ཏསྨཱ ཏཾ གཝེསནྟོ ཝིཙརིནྟི ཨཏྠོ.

གཧཀཱརཀ དིཊྛོསཱིཏི ཨིདཱནི པན ཡེན སོ སཀྐཱ དཊྛུཾ, ཏེན ཨརིཡམགྒཉཱཎཙཀྑུནཱ གཧཀཱརཀ དིཊྛོ ཨསི. པུན གེཧནྟི པུན ཨིམསྨིཾ སཾསཱརཝཊྚེ ཨཏྟབྷཱཝསངྑཱཏཾ མམ གེཧཾ ན ཀཱཧསི ན ཀརིསྶསི. སབྦཱ ཏེ ཕཱསུཀཱ བྷགྒཱཏི ཏཝ སབྦཱ ཨནཝསེསཀིལེསཕཱསུཀཱ མཡཱ བྷགྒཱ. ཐཱུཎིཀཱ ཙ ཝིདཱལིཏཱཏི ཨིདཱནི ཏཡཱ ཀཱཏབྦསྶ ཨཏྟབྷཱཝགེཧསྶ ཨཝིཛྫཱསངྑཱཏཱ ཀཎྞིཀཱ ཙ བྷིནྣཱ. ཝིམརིཡཱདིཀཏཾ ཙིཏྟནྟི མམ ཙིཏྟཾ ཝིགཏནྟཾ ཀཏཾ, ཨཱཡཏིཾ ཨནུཔྤཏྟིདྷམྨཏཾ ཨཱཔཱདིཏཾ. ཏཏོ ཨེཝ ཨིདྷེཝ ཝིདྷམིསྶཏི ཨིམསྨིཾཡེཝ བྷཝེ ཝིདྡྷཾསིསྶཏི, ཙརིམཀཙིཏྟནིརོདྷེན ནིརུཛ྄ཛྷིསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ.

སིཝཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. ཨུཔཝཱཎཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨརཧཾ སུགཏོཏི ཨཱཡསྨཏོ ཨུཔཝཱཎཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ དལིདྡཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ བྷགཝཏི པརིནིབྦུཏེ ཏསྶ དྷཱཏུཾ གཧེཏྭཱ མནུསྶདེཝནཱགགརུལ༹ཀུམྦྷཎྜཡཀྑགནྡྷབྦེཧི སཏྟརཏནམཡེ སཏྟཡོཛནིཀེ ཐཱུཔེ ཀཏེ ཏཏྠ སུདྷོཏཾ ཨཏྟནོ ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཝེལ༹གྒེ ཨཱབནྡྷིཏྭཱ དྷཛཾ ཀཏྭཱ པཱུཛཾ ཨཀཱསི. ཏཾ གཧེཏྭཱ ཨབྷིསམྨཏཀོ ནཱམ ཡཀྑསེནཱཔཏི དེཝེཧི ཙེཏིཡཔཱུཛཱརཀྑཎཏྠཾ ཋཔིཏོ ཨདིསྶམཱནཀཱཡོ ཨཱཀཱསེ དྷཱརེནྟོ ཙེཏིཡཾ ཏིཀྑཏྟུཾ པདཀྑིཎཾ ཨཀཱསི. སོ ཏཾ དིསྭཱ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ པསནྣམཱནསོ ཨཧོསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨུཔཝཱཎོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ ཛེཏཝནཔཊིགྒཧཎེ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༦.༡༢༢-༡༧༨) –

‘‘པདུམུཏྟརོ ནཱམ ཛིནོ, སབྦདྷམྨཱན པཱརགཱུ;

ཛལིཏྭཱ ཨགྒིཀྑནྡྷོཝ, སམྦུདྡྷོ པརིནིབྦུཏོ.

‘‘མཧཱཛནཱ སམཱགམྨ, པཱུཛཡིཏྭཱ ཏཐཱགཏཾ;

ཙིཏྟཾ ཀཏྭཱན སུགཏཾ, སརཱིརཾ ཨབྷིརོཔཡུཾ.

‘‘སརཱིརཀིཙྩཾ ཀཏྭཱན, དྷཱཏུཾ ཏཏྠ སམཱནཡུཾ;

སདེཝམནུསྶཱ སབྦེ, བུདྡྷཐཱུཔཾ ཨཀཾསུ ཏེ.

‘‘པཋམཱ ཀཉྩནམཡཱ, དུཏིཡཱ ཙ མཎིམཡཱ;

ཏཏིཡཱ རཱུཔིཡམཡཱ, ཙཏུཏྠཱི ཕལིཀཱམཡཱ.

‘‘ཏཏྠ པཉྩམིཀཱ ཙེཝ, ལོཧིཏངྐམཡཱ ཨཧུ;

ཚཊྛཱ མསཱརགལླསྶ, སབྦཾ རཏནམཡཱུཔརི.

‘‘ཛངྒྷཱ མཎིམཡཱ ཨཱསི, ཝེདིཀཱ རཏནཱམཡཱ;

སབྦསོཎྞམཡོ ཐཱུཔོ, ཨུདྡྷཾ ཡོཛནམུགྒཏོ.

‘‘དེཝཱ ཏཏྠ སམཱགནྟྭཱ, ཨེཀཏོ མནྟཡུཾ ཏདཱ;

མཡམྤི ཐཱུཔཾ ཀསྶཱམ, ལོཀནཱཐསྶ ཏཱདིནོ.

‘‘དྷཱཏུ ཨཱཝེཎིཀཱ ནཏྠི, སརཱིརཾ ཨེཀཔིཎྜིཏཾ;

ཨིམམྷི བུདྡྷཐཱུཔམྷི, ཀསྶཱམ ཀཉྩུཀཾ མཡཾ.

‘‘དེཝཱ སཏྟཧི རཏྣེཧི, ཨཉྙཾ ཝཌྜྷེསུཾ ཡོཛནཾ;

ཐཱུཔོ དྭིཡོཛནུབྦེདྷོ, ཏིམིརཾ བྱཔཧནྟི སོ.

‘‘ནཱགཱ ཏཏྠ སམཱགནྟྭཱ, ཨེཀཏོ མནྟཡུཾ ཏདཱ;

མནུསྶཱ ཙེཝ དེཝཱ ཙ, བུདྡྷཐཱུཔཾ ཨཀཾསུ ཏེ.

‘‘མཱ ནོ པམཏྟཱ ཨསྶུམྷ, ཨཔྤམཏྟཱ སདེཝཀཱ;

མཡམྤི ཐཱུཔཾ ཀསྶཱམ, ལོཀནཱཐསྶ ཏཱདིནོ.

‘‘ཨིནྡནཱིལཾ མཧཱནཱིལཾ, ཨཐོ ཛོཏིརསཾ མཎིཾ;

ཨེཀཏོ སནྣིཔཱཏེཏྭཱ, བུདྡྷཐཱུཔཾ ཨཚཱདཡུཾ.

‘‘སབྦཾ མཎིམཡཾ ཨཱསི, ཡཱཝཏཱ བུདྡྷཙེཏིཡཾ;

ཏིཡོཛནསམུབྦེདྷཾ, ཨཱལོཀཀརཎཾ ཏདཱ.

‘‘གརུལཱ༹ ཙ སམཱགནྟྭཱ, ཨེཀཏོ མནྟཡུཾ ཏདཱ;

མནུསྶཱ དེཝནཱགཱ ཙ, བུདྡྷཔཱུཛཾ ཨཀཾསུ ཏེ.

‘‘མཱ ནོ པམཏྟཱ ཨསྶུམྷ, ཨཔྤམཏྟཱ སདེཝཀཱ;

མཡམྤི ཐཱུཔཾ ཀསྶཱམ, ལོཀནཱཐསྶ ཏཱདིནོ.

‘‘སབྦཾ མཎིམཡཾ ཐཱུཔཾ, ཨཀརུཾ ཏེ ཙ ཀཉྩུཀཾ;

ཡོཛནཾ ཏེཔི ཝཌྜྷེསུཾ, ཨཱཡཏཾ བུདྡྷཙེཏིཡཾ.

‘‘ཙཏུཡོཛནམུབྦེདྷོ, བུདྡྷཐཱུཔོ ཝིརོཙཏི;

ཨོབྷཱསེཏི དིསཱ སབྦཱ, སཏརཾསཱིཝ ཨུགྒཏོ.

‘‘ཀུམྦྷཎྜཱ ཙ སམཱགནྟྭཱ, ཨེཀཏོ མནྟཡུཾ ཏདཱ;

མནུསྶཱ ཙེཝ དེཝཱ ཙ, ནཱགཱ ཙ གརུལཱ༹ ཏཐཱ.

‘‘པཙྩེཀཾ བུདྡྷསེཊྛསྶ, ཨཀཾསུ ཐཱུཔམུཏྟམཾ;

མཱ ནོ པམཏྟཱ ཨསྶུམྷ, ཨཔྤམཏྟཱ སདེཝཀཱ.

‘‘མཡམྤི ཐཱུཔཾ ཀསྶཱམ, ལོཀནཱཐསྶ ཏཱདིནོ;

རཏནེཧི ཚཱདེསྶཱམ, ཨཱཡཏཾ བུདྡྷཙེཏིཡཾ.

‘‘ཡོཛནཾ ཏེཔི ཝཌྜྷེསུཾ, ཨཱཡཏཾ བུདྡྷཙེཏིཡཾ;

པཉྩཡོཛནམུབྦེདྷོ, ཐཱུཔོ ཨོབྷཱསཏེ ཏདཱ.

‘‘ཡཀྑཱ ཏཏྠ སམཱགནྟྭཱ, ཨེཀཏོ མནྟཡུཾ ཏདཱ;

མནུསྶཱ དེཝནཱགཱ ཙ, གརུལཱ༹ ཙ ཀུམྦྷཎྜཀཱ.

‘‘པཙྩེཀཾ བུདྡྷསེཊྛསྶ, ཨཀཾསུ ཐཱུཔམུཏྟམཾ;

མཱ ནོ པམཏྟཱ ཨསྶུམྷ, ཨཔྤམཏྟཱ སདེཝཀཱ.

‘‘མཡམྤི ཐཱུཔཾ ཀསྶཱམ, ལོཀནཱཐསྶ ཏཱདིནོ;

ཕལིཀཱ ཚཱདཡིསྶཱམ, ཨཱཡཏཾ བུདྡྷཙེཏིཡཾ.

‘‘ཡོཛནཾ ཏེཔི ཝཌྜྷེསུཾ, ཨཱཡཏཾ བུདྡྷཙེཏིཡཾ;

ཚཡོཛནིཀམུབྦེདྷོ, ཐཱུཔོ ཨོབྷཱསཏེ ཏདཱ.

‘‘གནྡྷབྦཱ ཙ སམཱགནྟྭཱ, ཨེཀཏོ མནྟཡུཾ ཏདཱ;

མནུཛཱ དེཝཏཱ ནཱགཱ, ཀུམྦྷཎྜཱ གརུལཱ༹ ཏཐཱ.

‘‘སབྦེ ཨཀཾསུ བུདྡྷཐཱུཔཾ, མཡམེཏྠ ཨཀཱརཀཱ;

མཡམྤི ཐཱུཔཾ ཀསྶཱམ, ལོཀནཱཐསྶ ཏཱདིནོ.

‘‘ཝེདིཡོ སཏྟ ཀཏྭཱན, དྷཛཾ ཚཏྟཾ ཨཀཾསུ ཏེ;

སབྦསོཎྞམཡཾ ཐཱུཔཾ, གནྡྷབྦཱ ཀཱརཡུཾ ཏདཱ.

‘‘སཏྟཡོཛནམུབྦེདྷོ, ཐཱུཔོ ཨོབྷཱསཏེ ཏདཱ;

རཏྟིནྡིཝཱ ན ཉཱཡནྟི, ཨཱལོཀོ ཧོཏི སབྦདཱ.

‘‘ཨབྷིབྷོནྟི ན ཏསྶཱབྷཱ, ཙནྡསཱུརཱ སཏཱརཀཱ;

སམནྟཱ ཡོཛནསཏེ, པདཱིཔོཔི ན པཛྫལི.

‘‘ཏེན ཀཱལེན ཡེ ཀེཙི, ཐཱུཔཾ པཱུཛེནྟི མཱནུསཱ;

ན ཏེ ཐཱུཔཾ ཨཱརུཧནྟི, ཨམྦརེ ཨུཀྑིཔནྟི ཏེ.

‘‘དེཝེཧི ཋཔིཏོ ཡཀྑོ, ཨབྷིསམྨཏནཱམཀོ;

དྷཛཾ ཝཱ པུཔྥདཱམཾ ཝཱ, ཨབྷིརོཔེཏི ཨུཏྟརིཾ.

‘‘ན ཏེ པསྶནྟི ཏཾ ཡཀྑཾ, དཱམཾ པསྶནྟི གཙྪཏོ;

ཨེཝཾ པསྶིཏྭཱ གཙྪནྟཱ, སབྦེ གཙྪནྟི སུགྒཏིཾ.

‘‘ཝིརུདྡྷཱ ཡེ པཱཝཙནེ, པསནྣཱ ཡེ ཙ སཱསནེ;

པཱཊིཧཱིརཾ དཊྛུཀཱམཱ, ཐཱུཔཾ པཱུཛེནྟི མཱནུསཱ.

‘‘ནགརེ ཧཾསཝཏིཡཱ, ཨཧོསིཾ བྷཏཀོ ཏདཱ;

ཨཱམོདིཏཾ ཛནཾ དིསྭཱ, ཨེཝཾ ཙིནྟེསཧཾ ཏདཱ.

‘‘ཨུལཱ༹རོ བྷགཝཱ ནེསོ, ཡསྶ དྷཱཏུགྷརེ དིསཾ;

ཨིམཱ ཙ ཛནཏཱ ཏུཊྛཱ, ཀཱརཾ ཀུབྦཾ ན ཏཔྤརེ.

‘‘ཨཧམྤི ཀཱརཾ ཀསྶཱམི, ལོཀནཱཐསྶ ཏཱདིནོ;

ཏསྶ དྷམྨེསུ དཱཡཱདོ, བྷཝིསྶཱམི ཨནཱགཏེ.

‘‘སུདྷོཏཾ རཛཀེནཱཧཾ, ཨུཏྟརེཡྻཾ པཊཾ མམ;

ཝེལ༹གྒེ ཨཱལགྒེཏྭཱན, དྷཛཾ ཨུཀྑིཔིམམྦརེ.

‘‘ཨབྷིསམྨཏཀོ གཡ྄ཧ, ཨམྦརེ ཧཱསི མེ དྷཛཾ;

ཝཱཏེརིཏཾ དྷཛཾ དིསྭཱ, བྷིཡྻོ ཧཱསཾ ཛནེསཧཾ.

‘‘ཏཏྠ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ, སམཎཾ ཨུཔསངྐམིཾ;

ཏཾ བྷིཀྑུཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ, ཝིཔཱཀཾ པུཙྪཧཾ དྷཛེ.

‘‘སོ མེ ཀཐེསི ཨཱནནྡཱི, པཱིཏིསཉྫནནཾ མམ;

ཏསྶ དྷཛསྶ ཝིཔཱཀཾ, ཨནུབྷོསྶསི སབྦདཱ.

‘‘ཧཏྠིཨསྶརཐཱཔཏྟཱི, སེནཱ ཙ ཙཏུརངྒིནཱི;

པརིཝཱརེསྶནྟི ཏཾ ནིཙྩཾ, དྷཛདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘སཊྛིཏཱུརིཡསཧསྶཱནི, བྷེརིཡོ སམལངྐཏཱ;

པརིཝཱརེསྶནྟི ཏཾ ནིཙྩཾ, དྷཛདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཚལ༹སཱིཏི སཧསྶཱནི, ནཱརིཡོ སམལངྐཏཱ;

ཝིཙིཏྟཝཏྠཱབྷརཎཱ, ཨཱམུཀྐམཎིཀུཎྜལཱ.

‘‘ཨལཱ༹རཔམྷཱ ཧསུལཱ, སུསཉྙཱ ཏནུམཛ྄ཛྷིམཱ;

པརིཝཱརེསྶནྟི ཏཾ ནིཙྩཾ, དྷཛདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཏིཾསཀཔྤསཧསྶཱནི, དེཝལོཀེ རམིསྶསི;

ཨསཱིཏིཀྑཏྟུཾ དེཝིནྡོ, དེཝརཛྫཾ ཀརིསྶསི.

‘‘སཧསྶཀྑཏྟུཾ རཱཛཱ ཙ, ཙཀྐཝཏྟཱི བྷཝིསྶཏི;

པདེསརཛྫཾ ཝིཔུལཾ, གཎནཱཏོ ཨསངྑིཡཾ.

‘‘ཀཔྤསཏསཧསྶམྷི, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;

གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.

‘‘དེཝལོཀཱ ཙཝིཏྭཱན, སུཀྐམཱུལེན ཙོདིཏོ;

པུཉྙཀམྨེན སཉྙུཏྟོ, བྲཧྨབནྡྷུ བྷཝིསྶསི.

‘‘ཨསཱིཏིཀོཊིཾ ཚཌྜེཏྭཱ, དཱསེ ཀམྨཀརེ བཧཱུ;

གོཏམསྶ བྷགཝཏོ, སཱསནེ པབྦཛིསྶསི.

‘‘ཨཱརཱདྷཡིཏྭཱ སམྦུདྡྷཾ, གོཏམཾ སཀྱཔུངྒཝཾ;

ཨུཔཝཱཎོཏི ནཱམེན, ཧེསྶསི སཏྠུ སཱཝཀོ.

‘‘སཏསཧསྶེ ཀཏཾ ཀམྨཾ, ཕལཾ དསྶེསི མེ ཨིདྷ;

སུམུཏྟོ སརཝེགོཝ, ཀིལེསེ ཛྷཱཔཡིཾ མམ.

‘‘ཙཀྐཝཏྟིསྶ སནྟསྶ, ཙཱཏུདྡཱིཔིསྶརསྶ མེ;

ཏཱིཎི ཡོཛནཱནི སཱམནྟཱ, ཨུསྶཱིཡནྟི དྷཛཱ སདཱ.

‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཀམྨམཀརིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, དྷཛདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨཐཱཡསྨཱ ཨུཔཝཱཎོ བྷགཝཏོ ཨུཔཊྛཱཀོ ཨཧོསི. ཏེན ཙ སམཡེན བྷགཝཏོ ཝཱཏཱབཱདྷོ ཨུཔྤཛྫི. ཐེརསྶ ཙ གིཧིསཧཱཡོ དེཝཧིཏོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ སཱཝཏྠིཡཾ པཊིཝསཏི. སོ ཐེརཾ ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི པཝེདེསི. ཨཐཱཡསྨཱ ཨུཔཝཱཎོ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཏསྶ བྲཱཧྨཎསྶ ནིཝེསནཾ ཨུཔགཙྪི. བྲཱཧྨཎོ ‘‘ཀེནཙི ཨཉྙེན པཡོཛནེན ཐེརོ ཨཱགཏོ’’ཏི ཉཏྭཱ, ‘‘ཝདེཡྻཱཐ, བྷནྟེ, ཀེནཏྠོ’’ཏི ཨཱཧ. ཐེརོ ཏསྶ བྲཱཧྨཎསྶ པཡོཛནཾ ཨཱཙིཀྑནྟོ –

༡༨༥.

‘‘ཨརཧཾ སུགཏོ ལོཀེ, ཝཱཏེཧཱབཱདྷིཀོ མུནི;

སཙེ ཨུཎྷོདཀཾ ཨཏྠི, མུནིནོ དེཧི བྲཱཧྨཎ.

༡༨༦.

‘‘པཱུཛིཏོ པཱུཛནེཡྻཱནཾ, སཀྐརེཡྻཱན སཀྐཏོ;

ཨཔཙིཏོཔཙེཡྻཱནཾ, ཏསྶ ཨིཙྪཱམི ཧཱཏཝེ’’ཏི. – གཱཐཱདྭཡཾ ཨབྷཱསི;

ཏསྶཏྠོ – ཡོ ཨིམསྨིཾ ལོཀེ པཱུཛནེཡྻཱནཾ པཱུཛེཏབྦེཧི སཀྐཱདཱིཧི དེཝེཧི མཧཱབྲཧྨཱདཱིཧི ཙ བྲཧྨེཧི པཱུཛིཏོ, སཀྐརེཡྻཱནཾ སཀྐཱཏབྦེཧི བིམྦིསཱརཀོསལརཱཛཱདཱིཧི སཀྐཏོ, ཨཔཙེཡྻཱནཾ ཨཔཙཱཡིཏབྦེཧི མཧེསཱིཧི ཁཱིཎཱསཝེཧི ཨཔཙིཏོ, ཀིལེསེཧི ཨཱརཀཏྟཱདིནཱ ཨརཧཾ, སོབྷནགམནཱདིནཱ སུགཏོ སབྦཉྙཱུ མུནི མཡ྄ཧཾ སཏྠཱ དེཝདེཝོ སཀྐཱནཾ ཨཏིསཀྐོ བྲཧྨཱནཾ ཨཏིབྲཧྨཱ, སོ དཱནི ཝཱཏེཧི ཝཱཏཧེཏུ ཝཱཏཀྑོབྷནིམིཏྟཾ ཨཱབཱདྷིཀོ ཛཱཏོ. སཙེ, བྲཱཧྨཎ, ཨུཎྷོདཀཾ ཨཏྠི, ཏསྶ ཝཱཏཱབཱདྷཝཱུཔསམནཏྠཾ ཏཾ ཧཱཏཝེ ཨུཔནེཏུཾ ཨིཙྪཱམཱིཏི. ཏཾ སུཏྭཱ བྲཱཧྨཎོ ཨུཎྷོདཀཾ ཏདནུརཱུཔཾ ཝཱཏཱརཧཉྩ བྷེསཛྫཾ བྷགཝཏོ ཨུཔནཱམེསི. ཏེན ཙ སཏྠུ རོགོ ཝཱུཔསམི. ཏསྶ བྷགཝཱ ཨནུམོདནཾ ཨཀཱསཱིཏི.

ཨུཔཝཱཎཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. ཨིསིདིནྣཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

དིཊྛཱ མཡཱཏི ཨཱཡསྨཏོ ཨིསིདིནྣཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཀརོནྟོ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ བཱིཛནིཾ གཧེཏྭཱ བོདྷིཡཱ པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སུནཱཔརནྟཛནཔདེ སེཊྛིཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨིསིདིནྣོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ སཏྠུ ཙནྡནམཱལ༹པཊིགྒཧཎེ པཱཊིཧཱརིཡཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ སོཏཱཔནྣོ ཧུཏྭཱ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི. ཏསྶ ཧིཏཱནུཀམྤིནཱི དེཝཏཱ ཏཾ ཙོདེནྟཱི –

༡༨༧.

‘‘དིཊྛཱ མཡཱ དྷམྨདྷརཱ ཨུཔཱསཀཱ, ཀཱམཱ ཨནིཙྩཱ ཨིཏི བྷཱསམཱནཱ;

སཱརཏྟརཏྟཱ མཎིཀུཎྜལེསུ, པུཏྟེསུ དཱརེསུ ཙ ཏེ ཨཔེཀྑཱ.

༡༨༨.

‘‘ཨདྡྷཱ ན ཛཱནནྟི ཡཏོདྷ དྷམྨཾ, ཀཱམཱ ཨནིཙྩཱ ཨིཏི ཙཱཔི ཨཱཧུ;

རཱགཉྩ ཏེསཾ ན བལཏྠི ཚེཏྟུཾ, ཏསྨཱ སིཏཱ པུཏྟདཱརཾ དྷནཉྩཱ’’ཏི. –

གཱཐཱདྭཡམབྷཱསི.

ཏཏྠ དིཊྛཱ མཡཱ དྷམྨདྷརཱ ཨུཔཱསཀཱ, ཀཱམཱ ཨནིཙྩཱ ཨིཏི བྷཱསམཱནཱཏི ཨིདྷེཀཙྩེ པརིཡཏྟིདྷམྨདྷརཱ ཨུཔཱསཀཱ མཡཱ དིཊྛཱ, པརིཡཏྟིདྷམྨདྷརཏྟཱ ཨེཝ ‘‘ཀཱམཱ ནཱམེཏེ ཨནིཙྩཱ དུཀྑཱ ཝིཔརིཎཱམདྷམྨཱ’’ཏི ཀཱམེསུ ཨཱདཱིནཝཔཊིསཾཡུཏྟཾ དྷམྨཾ བྷཱསམཱནཱ, སཡཾ པན སཱརཏྟརཏྟཱ མཎིཀུཎྜལེསུ, པུཏྟེསུ དཱརེསུ ཙ ཏེ ཨཔེཀྑཱཏི སཱརཏྟཱ ཧུཏྭཱ བཧལརཱགརཏྟཱ མཎཱིསུ ཀུཎྜལེསུ ཙ, མཎིཙིཏེསུ ཝཱ ཀུཎྜལེསུ, པུཏྟེསུ པུཏྟདྷཱིཏཱསུ དཱརེསུ ཙ ཨདྷིགཏསྣེཧཱ, ཨཉྙཾ བྷཎནྟཱ ཨཉྙཾ ཀརོནྟཱ དིཊྛཱ མཡཱཏི ཨཏྠོ.

ཡཏོཏི ཡསྨཱ ཏེ ཨུཔཱསཀཱ སཱརཏྟརཏྟཱ མཎིཀུཎྜལེསུ པུཏྟེསུ དཱརེསུ ཙ ཨཔེཀྑཝནྟོ, ཏསྨཱ ཨིདྷ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷསཱསནེ དྷམྨཾ ཡཱཐཱཝཏོ ཨདྡྷཱ ཨེཀཾསེན ན ཛཱནནྟི. ཨེཝཾ བྷཱུཏཱ ཙ ‘‘ཀཱམཱ ཨནིཙྩཱ’’ཨིཏི ཙཱཔི ཨཱཧུ ཨཧོསི, སཏྟཔཀཏི ཝིཙིཏྟསབྷཱཝཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. རཱགཉྩ ཏེསཾ ན བལཏྠི ཚེཏྟུནྟི ཏེསཾ ཨུཔཱསཀཱནཾ ཡསྨཱ རཱགཾ ཚེཏྟུཾ སམུཙྪིནྡིཏུཾ ཏཱདིསཾ ཉཱཎབལཾ ནཏྠི, ཏསྨཱ ཏེན ཀཱརཎེན སིཏཱ ཏཎྷཱཝསེན ནིསྶིཏཱ པུཏྟདཱརཾ དྷནཉྩ ཨལླཱིནཱ ན ཝིསྶཛྫེནྟཱིཏི སབྦམེཏཾ དེཝཏཱ ཏཾཡེཝ ཨུཔཱསཀཾ ཨུདྡིསྶ ཨཉྙཱཔདེསེན ཀཐེསི. ཏཾ སུཏྭཱ ཨུཔཱསཀོ སཾཝེགཛཱཏོ པབྦཛིཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༨.༤༦-༥༠) –

‘‘ཝིཔསྶིནོ བྷགཝཏོ, བོདྷིཡཱ པཱདཔུཏྟམེ;

སུམནོ བཱིཛནིཾ གཡ྄ཧ, ཨབཱིཛིཾ བོདྷིམུཏྟམཾ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཨབཱིཛིཾ བོདྷིམུཏྟམཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བཱིཛནཱཡ ཨིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ ཨིམཱ ཨེཝ གཱཐཱ ཨབྷཱསཱིཏི.

ཨིསིདིནྣཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. སམྦུལཀཙྩཱནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

དེཝོ ཙཱཏི ཨཱཡསྨཏོ སམྦུལཀཙྩཱནཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཀརོནྟོ ཨིཏོ ཙཏུནཝུཏིཀཔྤམཏྠཀེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏརཾསིཾ ནཱམ པཙྩེཀབུདྡྷཾ ནིརོདྷཱ ཝུཊྛཧིཏྭཱ པིཎྜཱཡ ཙརནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཏཱལཕལཾ ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ མགདྷརཊྛེ གཧཔཏིཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ‘‘སམྦུལོ’’ཏི ལདྡྷནཱམོ ཀཙྩཱནགོཏྟཏཱཡ སམྦུལཀཙྩཱནོཏི པཉྙཱཡིཏྠ.

སོ ཝཡཔྤཏྟོ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཧིམཝནྟསམཱིཔེ བྷེརཝཱཡ ནཱམ པབྦཏགུཧཱཡཾ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཝིཧརཏི. ཨཐེཀདིཝསཾ མཧཱ ཨཀཱལམེགྷོ སཏཔཊལསཧསྶཔཊལོ ཐནེནྟོ གཛྫནྟོ ཝིཛྫུལླཏཱ ནིཙྪཱརེནྟོ གལ༹གལཱ༹ཡནྟོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཝསྶིཏུཾ ཨཱརབྷི, ཨསནིཡོ ཕལིཾསུ. ཏཾ སདྡཾ སུཏྭཱ ཨཙྪཏརཙྪུཝནམཧིཾསཧཏྠིཨཱདཡོ བྷཱིཏཏསིཏཱ བྷཱིཏརཝཾ ཝིརཝིཾསུ. ཐེརོ པན ཨཱརདྡྷཝིཔསྶནཏྟཱ ཀཱཡེ ཛཱིཝིཏེ ཙ ནིརཔེཀྑོ ཝིགཏལོམཧཾསོ ཏཾ ཨཙིནྟེནྟོ ཝིཔསྶནཱཡམེཝ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ གྷམྨཱཔགམེན ཨུཏུསཔྤཱཡལཱབྷེན སམཱཧིཏཙིཏྟོ ཏཱཝདེཝ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ སཧ ཨབྷིཉྙཱཧི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༡.༨༥-༩༠) –

‘‘སཏརཾསཱི ནཱམ བྷགཝཱ, སཡམྦྷཱུ ཨཔརཱཛིཏོ;

ཝིཝེཀཱ ཝུཊྛཧིཏྭཱན, གོཙརཱཡཱབྷིནིཀྑམི.

‘‘ཕལཧཏྠོ ཨཧཾ དིསྭཱ, ཨུཔགཙྪིཾ ནརཱསབྷཾ;

པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, ཏཱལཕལཾ ཨདཱསཧཾ.

‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཕལཾ ཨདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ སོམནསྶཛཱཏོ ཨུདཱནཝསེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༡༨༩.

‘‘དེཝོ ཙ ཝསྶཏི, དེཝོ ཙ གལ༹གལཱ༹ཡཏི,

ཨེཀཀོ ཙཱཧཾ བྷེརཝེ བིལེ ཝིཧརཱམི;

ཏསྶ མཡ྄ཧཾ ཨེཀཀསྶ བྷེརཝེ བིལེ ཝིཧརཏོ,

ནཏྠི བྷཡཾ ཝཱ ཚམྦྷིཏཏྟཾ ཝཱ ལོམཧཾསོ ཝཱ.

༡༩༠.

‘‘དྷམྨཏཱ མམེསཱ ཡསྶ མེ, ཨེཀཀསྶ བྷེརཝེ བིལེ;

ཝིཧརཏོ ནཏྠི བྷཡཾ ཝཱ, ཚམྦྷིཏཏྟཾ ཝཱ ལོམཧཾསོ ཝཱ’’ཏི. –

གཱཐཱདྭཡཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ དེཝོ ཙ ཝསྶཏི, དེཝོ ཙ གལ༹གལཱ༹ཡཏཱིཏི དེཝོ མེགྷོ ཝསྶཏི ཙ, ‘‘གལ༹གལཱ༹’’ཏི ཙ ཀརོནྟོ གཛྫཏཱིཏི ཨཏྠོ. གཛྫནྟསྶ ཧི ཨནུཀརཎམེཏཾ. ཨེཀཀོ ཙཱཧཾ བྷེརཝེ བིལེ ཝིཧརཱམཱིཏི ཨཧཉྩ ཨེཀཀོ ཨསཧཱཡོ སཔྤཊིབྷཡཱཡཾ པབྦཏགུཧཱཡཾ ཝསཱམི, ཏསྶ མཡ྄ཧཾ ཨེཝཾབྷཱུཏསྶ མེ སཏོ ནཏྠི བྷཡཾ ཝཱ ཚམྦྷིཏཏྟཾ ཝཱ ལོམཧཾསོ ཝཱཏི ཙིཏྟུཏྲཱསསཉྙིཏཾ བྷཡཾ ཝཱ ཏཾནིམིཏྟཀཾ སརཱིརསྶ ཚམྦྷིཏཏྟཾ ཝཱ ལོམཧཾསནམཏྟཾ ཝཱ ནཏྠི.

ཀསྨཱཏི ཏཏྠ ཀཱརཎམཱཧ ‘‘དྷམྨཏཱ མམེསཱ’’ཏི. ཨཔརིཉྙཱཏཝཏྠུཀསྶ ཧི ཏཏྠ ཨཔྤཧཱིནཙྪནྡརཱགཏཱཡ བྷཡཱདིནཱ བྷཝིཏབྦཾ, མཡཱ པན སབྦསོ ཏཏྠ པརིཉྙཱཏཾ, ཏཏྠ ཙ ཚནྡརཱགོ སམུཙྪིནྣོ, ཏསྨཱ བྷཡཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝོ དྷམྨཏཱ མམེསཱ མམ དྷམྨསབྷཱཝོ ཨེསོཏི ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི.

སམྦུལཀཙྩཱནཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. ནིཏཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཀསྶ སེལཱུཔམཾ ཙིཏྟནྟི ཨཱཡསྨཏོ ནིཏཀཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཀརོནྟོ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ བནྡྷུམཏཱིནགརེ ཨཱརཱམགོཔཀོ ཧུཏྭཱ ཛཱིཝནྟོ ཨེཀདིཝསཾ བྷགཝནྟཾ ཨཱཀཱསེན གཙྪནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ནཱལི༹ཀེརཕལཾ དཱཏུཀཱམོ ཨཧོསི. སཏྠཱ ཏཾ ཨནུགྒཎྷནྟོ ཨཱཀཱསེཡེཝ ཋཏྭཱ པཊིགྒཎྷི. སོ ཏཾ དཏྭཱ ཨུལཱ༹རཾ པཱིཏིསོམནསྶཾ པཊིསཾཝེདི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀོསལརཊྛེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ནིཏཀོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝིཧརནྟོ གྷཊེནྟོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༡.༩༡-༩༩) –

‘‘ནགརེ བནྡྷུམཏིཡཱ, ཨཱརཱམིཀོ ཨཧཾ ཏདཱ;

ཨདྡསཾ ཝིརཛཾ བུདྡྷཾ, གཙྪནྟཾ ཨནིལཉྫསེ.

‘‘ནཱལི༹ཀེརཕལཾ གཡ྄ཧ, བུདྡྷསེཊྛསྶདཱསཧཾ;

ཨཱཀཱསེ ཋིཏཀོ སནྟོ, པཊིགྒཎྷི མཧཱཡསོ.

‘‘ཝིཏྟིསཉྫནནོ མཡ྄ཧཾ, དིཊྛདྷམྨསུཁཱཝཧོ;

ཕལཾ བུདྡྷསྶ དཏྭཱན, ཝིཔྤསནྣེན ཙེཏསཱ.

‘‘ཨདྷིགཙྪིཾ ཏདཱ པཱིཏིཾ, ཝིཔུལཉྩ སུཁུཏྟམཾ;

ཨུཔྤཛྫཏེཝ རཏནཾ, ནིབྦཏྟསྶ ཏཧིཾ ཏཧིཾ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཕལཾ ཨདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘དིབྦཙཀྑུ ཝིསུདྡྷཾ མེ, སམཱདྷིཀུསལོ ཨཧཾ;

ཨབྷིཉྙཱཔཱརམིཔྤཏྟོ, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཐེརེ ཕལསུཁེན ནིབྦཱནསུཁེན ཝིཧརནྟེ པདྷཱནཔརིགྒཱཧཀོ ཐེརོ ཏཾ ཨཱརཉྙཱཡཏནཾ གནྟྭཱ ཏཏྠ ཝསནྟཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ པརིགྒཎྷནཏྠཾ ‘‘ཀསྶ སེལཱུཔམ’’ནྟིཨཱདིནཱ པཋམཾ གཱཐམཱཧ.

༡༩༡. ཏཏྠ ཀསྶ སེལཱུཔམཾ ཙིཏྟཾ, ཋིཏཾ ནཱནུཔཀམྤཏཱིཏི ཨིམསྨིཾ ཨརཉྙཱཡཏནེ ཝསནྟེསུ ཀསྶ བྷིཀྑུནོ ཙིཏྟཾ ཨགྒཕལཱདྷིགམེན ཨེཀགྷནསིལཱམཡཔབྦཏཱུཔམཾ སབྦེསཾ ཨིཉྫནཱནཾ ཨབྷཱཝཏོ ཝསཱིབྷཱཝཔྤཏྟིཡཱ ཙ ཋིཏཾ སབྦེཧིཔི ལོཀདྷམྨེཧི ནཱནུཀམྤཏི ན ཝེདྷཏི. ཨིདཱནིསྶ ཨཀམྤནཱཀཱརཾ སདྡྷིཾ ཀཱརཎེན དསྶེཏུཾ ‘‘ཝིརཏྟ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཝིརཏྟཾ རཛནཱིཡེསཱུཏི ཝིརཱགསངྑཱཏེན ཨརིཡམགྒེན རཛནཱིཡེསུ རཱགུཔྤཏྟིཧེཏུབྷཱུཏེསུ ཏེབྷཱུམཀདྷམྨེསུ ཝིརཏྟཾ, ཏཏྠ སབྦསོ སམུཙྪིནྣརཱགནྟི ཨཏྠོ. ཀུཔྤནཱིཡེཏི པཊིགྷཊྛཱནཱིཡེ, སབྦསྨིམྤི ཨཱགྷཱཏཝཏྠུསྨིཾ. ན ཀུཔྤཏཱིཏི ན དུསྶཏི ན ཝིཀཱརཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཡསྶེཝཾ བྷཱཝིཏཾ ཙིཏྟནྟི ཡསྶ ཨརིཡཔུགྒལསྶ ཙིཏྟཾ མནོ ཨེཝཾ ཝུཏྟནཡེན ཏཱདིབྷཱཝེན བྷཱཝིཏཾ, ཀུཏོ ཏཾ དུཀྑམེསྶཏཱིཏི ཏཾ པུགྒལཾ ཀུཏོ སཏྟཏོ སངྑཱརཏོ ཝཱ དུཀྑཾ ཨུཔགམིསྶཏི, ན ཏཱདིསསྶ དུཀྑཾ ཨཏྠཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༩༢. ཨེཝཾ ཨནིཡམཝསེན པུཙྪིཏམཏྠཾ ནིཏཀཏྠེརོ ཨཏྟཱུཔནཱཡིཀཾ ཀཏྭཱ ཝིསྶཛྫེནྟོ ‘‘མམ སེལཱུཔམཾ ཙིཏྟ’’ནྟིཨཱདིནཱ དུཏིཡགཱཐཱཡ ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི. ཏཾ ཝུཏྟཏྠམེཝ.

ནིཏཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. སོཎཔོཊིརིཡཔུཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ན ཏཱཝ སུཔིཏུཾ ཧོཏཱིཏི ཨཱཡསྨཏོ སོཎསྶ པོཊིརིཡཔུཏྟསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ སིཁིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཝནཙརོ ཧུཏྭཱ ཛཱིཝནྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ པསནྣཙིཏྟོ ཀུརཉྫིཡཕལཾ སཏྠུནོ ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ པོཊིརིཡསྶ ནཱམ གཱམབྷོཛཀསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, སོཎོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. སོ ཝཡཔྤཏྟོ བྷདྡིཡསྶ སཱཀིཡརཉྙོ སེནཱཔཏི ཨཧོསི. ཨཐ བྷདྡིཡརཱཛེ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེན པབྦཛིཏེ, སེནཱཔཏི ‘‘རཱཛཱཔི ནཱམ པབྦཛི, ཀིཾ མཡ྄ཧཾ གྷརཱཝཱསེནཱ’’ཏི པབྦཛི? པབྦཛིཏྭཱ པན ནིདྡཱརཱམོ ཝིཧརཏི, ན བྷཱཝནམནུཡུཉྫཏི. ཏཾ བྷགཝཱ ཨནུཔིཡཱཡཾ ཨམྦཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨཏྟནོ ཨོབྷཱསཾ ཕརཱཔེཏྭཱ ཏེནསྶ སཏིཾ ཛནེཏྭཱ ཨིམཱཡ གཱཐཱཡ ཏཾ ཨོཝདནྟོ –

༡༩༣.

‘‘ན ཏཱཝ སུཔིཏུཾ ཧོཏི, རཏྟི ནཀྑཏྟམཱལིནཱི;

པཊིཛགྒིཏུམེཝེསཱ, རཏྟི ཧོཏི ཝིཛཱནཏཱ.

༡༩༤.

‘‘ཧཏྠིཀྑནྡྷཱཝཔཏིཏཾ, ཀུཉྫརོ ཙེ ཨནུཀྐམེ;

སངྒཱམེ མེ མཏཾ སེཡྻོ, ཡཉྩེ ཛཱིཝེ པརཱཛིཏོ’’ཏི. – གཱཐཱདྭཡཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ན ཏཱཝ སུཔིཏུཾ ཧོཏི, རཏྟི ནཀྑཏྟམཱལིནཱིཏི ཨཊྛཧི ཨཀྑཎེཧི ཝཛྫིཏཾ ནཝམཾ ཁཎཾ ལབྷིཏྭཱ ཋིཏསྶ ཝིཉྙུཛཱཏིཀསྶ ཡཱཝ ན ཨརཧཏྟཾ ཧཏྠགཏཾ ཧོཏི, ཏཱཝ ཨཡཾ ནཀྑཏྟམཱལིནཱི རཏྟི སུཔིཏུཾ ནིདྡཱཡིཏུཾ ན ཧོཏི, སུཔནསྶ ཀཱལོ ན ཧོཏི. ཨཔིཙ ཁོ པཊིཛགྒིཏུམེཝེསཱ, རཏྟི ཧོཏི ཝིཛཱནཏཱཏི ཨེསཱ རཏྟི ནཱམ མནུསྶཱནཾ མིགཔཀྑཱིནཉྩ ནིདྡཱུཔགམནེན ཝིསེསཏོ ནིསྶདྡཝེལཱབྷཱུཏཱ པཊིཔཏྟིཾ ཨཏྟནི སཉྫགྒིཏུཾ ཛཱགརིཡཱནུཡོགམནུཡུཉྫིཏུམེཝ ཝིཛཱནཏཱ ཝིཉྙུནཱ ཨིཙྪིཏཱ ཧོཏཱིཏི.

ཏཾ སུཏྭཱ སོཎོ སཾཝིགྒཏརམཱནསོ ཧིརོཏྟཔྤཾ པཙྩུཔཊྛཔེཏྭཱ ཨབྦྷོཀཱསིཀངྒཾ ཨདྷིཊྛཱཡ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ‘‘ཧཏྠིཀྑནྡྷོཝ པཏིཏ’’ནྟི དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨཝཔཏིཏནྟི ཨཝམུཁཾ པཏིཏཾ ཨུདྡྷཾཔཱདཾ ཨདྷོམུཁཾ པཏིཏཾ. ཀུཉྫརོ ཙེ ཨནུཀྐམེཏི ཀུཉྫརོ ཨནུཀྐམེཡྻ ཙེ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡདཱཧཾ ཧཏྠིམཱརུཧིཏྭཱ སངྒཱམཾ པཝིཊྛོ ཧཏྠིཀྑནྡྷཏོ པཏིཏོ, ཏདཱཧཾ སངྒཱམེ ཏེན ཧཏྠིནཱ མདྡིཏོ མཏོ ཨཧོསིཾ ཙེ, ཏཾ མེ མརཎཾ སེཡྻོ, ཡཉྩེ ཨིདཱནི ཀིལེསེཧི པརཱཛིཏོ ཛཱིཝེཡྻཾ, ཏཾ ན སེཡྻོཏི. ཨིམཾ གཱཐཾ ཝདནྟོཡེཝ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༢.༡-༦) –

‘‘མིགལུདྡོ པུརེ ཨཱསིཾ, ཝིཔིནེ ཝིཙརཾ ཨཧཾ;

ཨདྡསཾ ཝིརཛཾ བུདྡྷཾ, སབྦདྷམྨཱན པཱརགུཾ.

‘‘ཀུརཉྫིཡཕལཾ གཡ྄ཧ, བུདྡྷསེཊྛསྶདཱསཧཾ;

པུཉྙཀྑེཏྟསྶ ཏཱདིནོ, པསནྣོ སེཧི པཱཎིབྷི.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཕལཾ ཨདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ‘‘སཏྠཱརཱ ཝུཏྟཾ, ཨཏྟནཱ ཝུཏྟ’’ནྟི ཨུབྷཡཉྷི གཱཐཾ ‘‘ཧཏྠིཀྑནྡྷཱཝཔཏིཏ’’ནྟིཨཱདིནཱ པཙྩུདཱཧཱསི. ཏེན ཨིདམེཝ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཾ ཨཧོསཱིཏི.

སོཎཔོཊིརིཡཔུཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. ནིསབྷཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

པཉྩ ཀཱམགུཎེ ཧིཏྭཱཏི ཨཱཡསྨཏོ ནིསབྷཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ པིཎྜཱཡ ཙརནྟཾ དིསྭཱ པསནྣཙིཏྟོ ཀཔིཏྠཕལམདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན སུགཏཱིསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀོལིཡཛནཔདེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ནིསབྷོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ སཱཀིཡཀོལིཡཱནཾ སངྒཱམེ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཏདཧེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༢.༧-༡༡) –

‘‘སུཝཎྞཝཎྞཾ སམྦུདྡྷཾ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧཾ;

རཐིཡཾ པཊིཔཛྫནྟཾ, ཀཔིཏྠཾ ཨདདིཾ ཕལཾ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཕལཾ ཨདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

སོ ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནོ སཧཱཡབྷིཀྑཱུ པམཱདཝིཧཱརེན ཀཱལཾ ཝཱིཏིནཱམེནྟེ དིསྭཱ ཏེ ཨོཝདནྟོ –

༡༩༥.

‘‘པཉྩ ཀཱམགུཎེ ཧིཏྭཱ, པིཡརཱུཔེ མནོརམེ;

སདྡྷཱཡ གྷརཱ ནིཀྑམྨ, དུཀྑསྶནྟཀརོ བྷཝེ’’ཏི. –

པཋམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསི.

ཏསྶཏྠོ – བཱལཔུཐུཛྫནསྶ པིཡཱཡིཏབྦསབྷཱཝཏཱཡ པིཡརཱུཔེ མནུཉྙསབྷཱཝཏཱཡ མནོརམེ རཱུཔཱདིཀེ པཉྩ ཀཱམགུཎེ ཀཱམཀོཊྛཱསེ ཧིཏྭཱ པཧཱཡ པརིཙྩཛིཏྭཱ ཀམྨཕལསདྡྷཱཡ རཏནཏྟཡསདྡྷཱཡ ཙ ཝསེན གྷརཱ གྷརབནྡྷནཏོ ནིཀྑམྨ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛྫཾ ཨུཔགཏོ ཝིཉྙུཛཱཏིཀོ པབྦཛིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ གྷཊེནྟོ ཝཱཡམནྟོ ཝཊྚདུཀྑསྶ ཨནྟཀརོ བྷཝེ བྷཝེཡྻཱཏི. ཨེཝཾ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨོཝདིཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ པརེ ཨེཝ སཉྙཱཔེནྟོ ཝིཧརཏི, ‘‘སཡཾ པན ཨཀཱརཀོ’ཏི མཱ ཙིནྟཡིཏྠཱ’’ཏི ཏེསཾ ཨཏྟནོ པཊིཔནྣབྷཱཝཾ པཀཱསེནྟོ –

༡༩༦.

‘‘ནཱབྷིནནྡཱམི མརཎཾ, ནཱབྷིནནྡཱམི ཛཱིཝིཏཾ;

ཀཱལཉྩ པཊིཀངྑཱམི, སམྤཛཱནོ པཏིསྶཏོ’’ཏི. –

དུཏིཡགཱཐཱཡ ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི. ཏཏྠ ནཱབྷིནནྡཱམི མརཎནྟི མརཎཾ ན ཨབྷིཀངྑཱམི. ནཱབྷིནནྡཱམི ཛཱིཝིཏནྟི ཨིདཾ པན ཏསྶ ཀཱརཎཝཙནཾ, ཡསྨཱ ནཱབྷིནནྡཱམི ཛཱིཝིཏཾ, ཏསྨཱ ནཱབྷིནནྡཱམི མརཎནྟི. ཡོ ཧི ཨཱཡཏིཾ ཛཱཏིཛརཱམརཎཱཡ ཀིལེསཱབྷིསངྑཱརེ ཨཱཙིནོཏི ཨུཔཙིནོཏི, སོ པུནབྦྷཝཱབྷིནིབྦཏྟིཾ ཨབྷིནནྡནྟོ ནཱནྟརིཡཀཏཱཡ ཨཏྟནོ མརཎམྤི ཨབྷིནནྡཏི ནཱམ ཀཱརཎསྶ ཨཔྤཧཱིནཏྟཱ, ཁཱིཎཱསཝོ པན སབྦསོ ཨཱཙཡགཱམིདྷམྨེ པཧཱཡ ཨཔཙཡགཱམིདྷམྨེ པཏིཊྛིཏོ པརིཉྙཱཏཝཏྠུཀོ སབྦསོ ཛཱིཝིཏཾ ཨནབྷིནནྡནྟོ མརཎམྤི ཨནབྷིནནྡཏི ནཱམ ཀཱརཎསྶ ཨེཝ སུཔྤཧཱིནཏྟཱ. ཏེནཱཧ – ‘‘ནཱབྷིནནྡཱམི མརཎཾ, ནཱབྷིནནྡཱམི ཛཱིཝིཏ’’ནྟི. ཡདི ཨེཝཾ ཁཱིཎཱསཝསྶ པརིནིབྦཱནཱབྷིཀངྑཱ, ཡཱཝ པརིནིབྦཱནཱ ཨཝཊྛཱནཉྩ ཀཐནྟི ཨཱཧ ‘‘ཀཱལཉྩ པཊིཀངྑཱམི, སམྤཛཱནོ པཏིསྶཏོ’’ཏི, ཀིལེསཔརིནིབྦཱནེ སིདྡྷེ སཏིཔཉྙཱཝེཔུལླཔྤཏྟིཡཱ སཏོ སམྤཛཱནོ ཀེཝལཾ ཁནྡྷཔརིནིབྦཱནཀཱལཾ པཊིཀངྑཱམི, ཏཾ ཨུདིཀྑམཱནོ ཨཱགམཡམཱནོ ཝིཧརཱམི, ན པན མེ མརཎེ ཛཱིཝིཏེ ཝཱ ཨབྷིནནྡནཱ ཨཏྠི ཨརཧཏྟམགྒེནེཝ ཏསྶ སམུགྒྷཱཊིཏཏྟཱཏི.

ནིསབྷཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. ཨུསབྷཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨམྦཔལླཝསངྐཱསནྟི ཨཱཡསྨཏོ ཨུསབྷཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཀརོནྟོ སིཁིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ པིཎྜཱཡ ཙརནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཀོསམྦཕལཾ ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ སཱཀིཡརཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨུསབྷོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ སཏྠུ ཉཱཏིསམཱགམེ བུདྡྷཱནུབྷཱཝཾ དིསྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛི. སོ པབྦཛིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ སམཎདྷམྨཾ ཨཀཏྭཱ དིཝཱ སངྒཎིཀཱརཱམོ སཀལརཏྟིཾ ནིདྡཱཡམཱནོ ཝཱིཏིནཱམེཏི. སོ ཨེཀདིཝསཾ མུཊྛསྶཏི ཨསམྤཛཱནོ ནིདྡཾ ཨོཀྐནྟོ སུཔིནེ ཀེསམསྶུཾ ཨོཧཱརེཏྭཱ ཨམྦཔལླཝཝཎྞཾ ཙཱིཝརཾ པཱརུཔིཏྭཱ ཧཏྠིགཱིཝཱཡཾ ནིསཱིདིཏྭཱ ནགརཾ པིཎྜཱཡ པཝིཊྛཾ ཏཏྠེཝ མནུསྶེ སམྤཏྟེ དིསྭཱ ལཛྫཱཡ ཧཏྠིཀྑནྡྷཏོ ཨོརུཡ྄ཧ ཨཏྟཱནཾ དིསྭཱ པཊིབུདྡྷོ, ‘‘ཨཱིདིསཾ ནཱམ སུཔིནཾ མུཊྛསྶཏིནཱ ཨསམྤཛཱནེན ནིདྡཱཡམཱནེན མཡཱ དིཊྛ’’ནྟི ཨུཔྤནྣསཾཝེགོ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༢.༡༢-༡༦) –

‘‘ཀཀུདྷཾ ཝིལསནྟཾཝ, དེཝདེཝཾ ནརཱསབྷཾ;

རཐིཡཾ པཊིཔཛྫནྟཾ, ཀོསམྦཾ ཨདདིཾ ཏདཱ.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཕལཾ ཨདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨཐ ཐེརོ ཡཐཱདིཊྛཾ སུཔིནཾ ཨངྐུསཾ ཀཏྭཱ ཨརཧཏྟསྶ ཨདྷིགཏཏྟཱ ཏསྶེཝ སུཔིནསྶ ཀིཏྟནཝསེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༡༩༧.

‘‘ཨམྦཔལླཝསངྐཱསཾ, ཨཾསེ ཀཏྭཱན ཙཱིཝརཾ;

ནིསིནྣོ ཧཏྠིགཱིཝཱཡཾ, གཱམཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསིཾ.

༡༩༨.

‘‘ཧཏྠིཀྑནྡྷཏོ ཨོརུཡ྄ཧ, སཾཝེགཾ ཨལབྷིཾ ཏདཱ;

སོཧཾ དིཏྟོ ཏདཱ སནྟོ, པཏྟོ མེ ཨཱསཝཀྑཡོ’’ཏི. – གཱཐཱདྭཡམཱཧ;

ཏཏྠ ཨམྦཔལླཝསངྐཱསཾ, ཨཾསེ ཀཏྭཱན ཙཱིཝརནྟི ཨམྦཔལླཝཱཀཱརཾ པཝཱལ༹ཝཎྞཾ ཙཱིཝརཾ ཁནྡྷེ ཀརིཏྭཱ ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཀརིཏྭཱ. གཱམནྟི ཨཏྟནོ རཱཛདྷཱནིཾ ཧཏྠིཀྑནྡྷེ ནིསིནྣོ པིཎྜཱཡ པཱཝིསིཾ, པཝིཊྛམཏྟོཝ མཧཱཛནེན ཨོལོཀིཡམཱནོ ཧཏྠིཀྑནྡྷཏོ ཨོརུཡ྄ཧ ཋིཏོ པཊིབུཛ྄ཛྷིཾ, པབུདྡྷོཝ སཾཝེགཾ ཨལབྷིཾ ཏདཱ ‘‘མུཊྛསྶཏི ཨསམྤཛཱནོ ཧུཏྭཱ ནིདྡཱཡོཀྐམནེན ཨེཏཾ ཛཱཏ’’ནྟི. ཨཔརེ པན ‘‘རཱཛཱཝ ཧུཏྭཱ རཏྟིབྷཱགེ ཨེཝརཱུཔཾ སུཔིནཾ དིསྭཱ ཝིབྷཱཏཱཡ རཏྟིཡཱ ཧཏྠིཀྑནྡྷཾ ཨཱརུཡ྄ཧ ནགརཝཱིཐིཡཾ ཙརནྟོ ཏཾ སུཔིནཾ སརིཏྭཱ ཧཏྠིཀྑནྡྷཏོ ཨོརུཡ྄ཧ སཾཝེགཾ ལབྷིཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེནྟོ ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསཱི’’ཏི ཝདནྟི. དིཏྟོཏི ཏསྨིཾ རཱཛཀཱལེ ཛཱཏིམདབྷོགམདཱདིཔརིདཔྤིཏོ སམཱནོ སཾཝེགམལབྷིནྟི ཡོཛནཱ.

ཨུསབྷཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. ཀཔྤཊཀུརཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨཡམིཏི ཀཔྤཊོཏི ཨཱཡསྨཏོ ཀཔྤཊཀུརཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི. ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ བྷགཝནྟཾ ཝིནཏཱཡ ནཱམ ནདིཡཱ ཏཱིརེ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ ནིསིནྣཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཀེཏཀཔུཔྥེཧི པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ དུགྒཏཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཡཱཝ ཝཡཔྤཏྟི, ཏཱཝ ཨཉྙཾ ཨུཔཱཡཾ ཨཛཱནནྟོ ཀཔྤཊཁཎྜནིཝཱསནོ སརཱཝཧཏྠོ ཏཏྠ ཏཏྠ ཀུརཾ པརིཡེསནྟོ ཝིཙརི, ཏེན ཀཔྤཊཀུརོཏྭེཝ པཉྙཱཡིཏྠ. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཏིཎཾ ཝིཀྐིཎིཏྭཱ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཏིཎལཱཝནཏྠཾ ཨརཉྙཾ གཏོ ཏཏྠ ཨཉྙཏརཾ ཁཱིཎཱསཝཏྠེརཾ དིསྭཱ ཏཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ནིསཱིདི. ཏསྶ ཐེརོ དྷམྨཾ ཀཐེསི. སོ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ ‘‘ཀིཾ མེ ཨིམཱཡ ཀིཙྪཛཱིཝིཀཱཡཱ’’ཏི པབྦཛིཏྭཱ ཨཏྟནོ ནིཝཏྠཀཔྤཊཙོལ༹ཾ ཨེཀསྨིཾ ཋཱནེ ནིཀྑིཔི. ཡདཱ ཙསྶ ཨནབྷིརཏི ཨུཔྤཛྫཏི, ཏདཱ ཏཾ ཀཔྤཊཾ ཨོལོཀེནྟསྶ ཨནབྷིརཏི ཝིགཙྪཏི, སཾཝེགཾ པཊིལབྷི. ཨེཝཾ ཀརོནྟོ སཏྟཀྑཏྟུཾ ཨུཔྤབྦཛི. ཏསྶ ཏཾ ཀཱརཎཾ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ ཨཱརོཙེསུཾ. ཨཐེཀདིཝསཾ ཀཔྤཊཀུརོ བྷིཀྑུ དྷམྨསབྷཱཡཾ པརིསཔརིཡནྟེ ནིསིནྣོ ནིདྡཱཡཏི, ཏཾ བྷགཝཱ ཙོདེནྟོ –

༡༩༩.

‘‘ཨཡམིཏི ཀཔྤཊོ ཀཔྤཊཀུརོ, ཨཙྪཱཡ ཨཏིབྷརིཏཱཡ;

ཨམཏགྷཊིཀཱཡཾ དྷམྨཀཊམཏྟོ, ཀཏཔདཾ ཛྷཱནཱནི ཨོཙེཏུཾ.

༢༠༠.

‘‘མཱ ཁོ ཏྭཾ ཀཔྤཊ པཙཱལེསི, མཱ ཏྭཾ ཨུཔཀཎྞམྷི ཏཱལེ༹སྶཾ;

ན ཧི ཏྭཾ ཀཔྤཊ མཏྟམཉྙཱསི, སངྒྷམཛ྄ཛྷམྷི པཙལཱཡམཱནོ’’ཏི. –

གཱཐཱདྭཡཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨཡམིཏི ཀཔྤཊོ ཀཔྤཊཀུརོཏི ཀཔྤཊཀུརོ བྷིཀྑུ ‘‘ཨཡཾ མམ ཀཔྤཊོ, ཨིམཾ པརིདཧིཏྭཱ ཡཐཱ ཏཐཱ ཛཱིཝཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨུཔྤནྣམིཙྪཱཝིཏཀྐོ ཨཙྪཱཡ ཨཏིབྷརིཏཱཡ ཨམཏགྷཊིཀཱཡཾ མམ ཨམཏགྷཊེ ཏཧཾ ཏཧཾ ཝསྶནྟེ ‘‘ཨམཏམདྷིགཏཾ ཨཧམནུསཱསཱམི, ཨཧཾ དྷམྨཾ དེསེམི’’ (མཧཱཝ. ༡༢; མ. ནི. ༡.༢༨༦; ༢.༣༤༢). ‘‘ཨནྡྷཱིབྷཱུཏསྨིཾ ལོཀསྨིཾ, ཨཱཧཉྪཾ ཨམཏདུནྡུབྷི’’ནྟིཨཱདིནཱ (མཧཱཝ. ༡༡; མ. ནི. ༡.༢༨༥; ༢.༣༤༡) གྷོསེཏྭཱ མཡཱ དྷམྨཱམཏེ པཝསྶིཡམཱནེ ཀཏཔདཾ ཛྷཱནཱནི ཨོཙེཏུཾ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཛ྄ཛྷཱནཱནི ཨུཔཙེཏུཾ བྷཱཝེཏུཾ ཀཏཔདཾ ཀཊམགྒཝིཧིཏབྷཱཝནཱམགྒཾ ཨིདཾ མམ སཱསནཾ, ཏཐཱཔི དྷམྨཀཊམཏྟོ མམ སཱསནདྷམྨཏོ ཨུཀྐཎྛཙིཏྟོ ཨཔགཏམཱནསོ ཀཔྤཊཀུརོཏི ཏཾ ཙོདེཏྭཱ པུནཔིསྶ སཧོཌྜྷཾ ཙོརཾ གཎྷནྟོ ཝིཡ པམཱདཝིཧཱརཾ དསྶེནྟོ ‘‘མཱ ཁོ ཏྭཾ, ཀཔྤཊ, པཙཱལེསཱི’’ཏི གཱཐམཱཧ.

ཏཏྠ མཱ ཁོ ཏྭཾ, ཀཔྤཊ, པཙཱལེསཱིཏི ཏྭཾ, ཀཔྤཊཀུར, ‘‘མམ དྷམྨཾ སུཎིསྶཱམཱི’’ཏི ནིསཱིདིཏྭཱ མཱ ཁོ པཙཱལེསི མཱ པཙལཱཧི མཱ ནིདྡཾ ཨུཔགཙྪི. མཱ ཏྭཾ ཨུཔཀཎྞམྷི ཏཱལེ༹སྶནྟི ཏཾ ནིདྡཱཡམཱནཾ ཨུཔཀཎྞམྷི ཀཎྞསམཱིཔེ དེསནཱཧཏྠེན ཨཧཾ མཱ པཏཱལེ༹སྶཾ. ཡཐཱ ཨིཏོ པརཾ ཀིལེསཔྤཧཱནཱཡ ཨཧཾ ཏཾ ན ཨོཝདེཡྻཾ, ཏཐཱ པཊིཔཛྫཱཧཱིཏི ཨཏྠོ. ན ཧི ཏྭཾ, ཀཔྤཊ, མཏྟམཉྙཱསཱིཏི ཏྭཾ, ཀཔྤཊ, སངྒྷམཛ྄ཛྷམྷི པཙལཱཡམཱནོ མཏྟཾ པམཱཎཾ ན ཝཱ མཉྙསི, ‘‘ཨཡམཏིདུལླབྷོ ཁཎོ པཊིལདྡྷོ, སོ མཱ ཨུཔཛ྄ཛྷགཱ’’ཏི ཨེཏྟཀམྤི ན ཛཱནཱསི, པསྶ ཡཱཝ ཙ ཏེ ཨཔརདྡྷནྟི ཙོདེསི.

ཨེཝཾ བྷགཝཏཱ དྭཱིཧི གཱཐཱཧི གཱལ༹ྷཾ ཏཾ ནིགྒཡ྄ཧ ཙོདནཱཡ ཀཏཱཡ ཨཊྛིཝེདྷཝིདྡྷོ ཝིཡ ཙཎྜགཛོ མགྒཾ ཨོཏརནྟོ ཝིཡ ཙ སཉྫཱཏསཾཝེགོ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༢.༡༧-༢༢) –

‘‘ཝིནཏཱནདིཡཱ ཏཱིརེ, ཝིཧཱསི པུརིསུཏྟམོ;

ཨདྡསཾ ཝིརཛཾ བུདྡྷཾ, ཨེཀགྒཾ སུསམཱཧིཏཾ.

‘‘མདྷུགནྡྷསྶ པུཔྥེན, ཀེཏཀསྶ ཨཧཾ ཏདཱ;

པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, བུདྡྷསེཊྛམཔཱུཛཡིཾ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥམབྷིཔཱུཛཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ སཏྠཱརཱ ཝུཏྟགཱཐཱདྭཡམེཝ ཨཏྟནོ ཨརཧཏྟཱདྷིགམནསྶ ཨངྐུསབྷཱུཏནྟི པཙྩུདཱཧཱསི. ཏེནསྶ ཏདེཝ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཾ ཨཧོསཱིཏི.

ཀཔྤཊཀུརཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཙཏུཏྠཝགྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. པཉྩམཝགྒོ

༡. ཀུམཱརཀསྶཔཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨཧོ བུདྡྷཱ ཨཧོ དྷམྨཱཏི ཨཱཡསྨཏོ ཀུམཱརཀསྶཔཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཱཔུཎི. ‘‘ཀུལགེཧེ’’ཏི པན ཨངྒུཏྟརཊྛཀཐཱཡཾ (ཨ. ནི. ཨཊྛ. ༡.༡.༢༡༧) ཝུཏྟཾ. སོ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཙིཏྟཀཐིཀཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ སཡམྤི ཏཾ ཋཱནནྟརཾ ཨཱཀངྑནྟོ པཎིདྷཱནཾ ཀཏྭཱ ཏདནུརཱུཔཱནི པུཉྙཱནི ཀརོནྟོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ སམཎདྷམྨཾ ཀཏྭཱ སུགཏཱིསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ སེཊྛིདྷཱིཏཱཡ ཀུཙྪིམྷི པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི. སཱ ཀིར ཀུམཱརིཀཱཀཱལེཡེཝ པབྦཛིཏུཀཱམཱ ཧུཏྭཱ མཱཏཱཔིཏརོ ཡཱཙིཏྭཱ པབྦཛྫཾ ཨལབྷམཱནཱ ཀུལགྷརཾ གཏཱཔི གབྦྷསཎྛིཏམྤི ཨཛཱནནྟཱི སཱམིཀཾ ཨཱརཱདྷེཏྭཱ ཏེན ཨནུཉྙཱཏཱ བྷིཀྑུནཱིསུ པབྦཛིཏཱ. ཏསྶཱ གབྦྷིནིབྷཱཝཾ དིསྭཱ བྷིཀྑུནིཡོ དེཝདཏྟཾ པུཙྪིཾསུ. སོ ‘‘ཨསྶམཎཱི’’ཏི ཨཱཧ. པུན དསབལཾ པུཙྪིཾསུ. སཏྠཱ ཨུཔཱལིཏྠེརཾ པཊིཙྪཱཔེསི. ཐེརོ སཱཝཏྠིནགརཝཱསཱིནི ཀུལཱནི ཝིསཱཁཉྩ ཨུཔཱསིཀཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ སརཱཛིཀཱཡ པརིསཱཡ ཝིནིཙྪིནནྟོ ‘‘པུརེ ལདྡྷོ གབྦྷོ, པབྦཛྫཱ ཨརོགཱ’’ཏི ཨཱཧ. སཏྠཱ ‘‘སུཝིནིཙྪིཏཾ ཨདྷིཀརཎ’’ནྟི ཐེརསྶ སཱདྷུཀཱརཾ ཨདཱསི.

སཱ བྷིཀྑུནཱི སུཝཎྞབིམྦསདིསཾ པུཏྟཾ ཝིཛཱཡི. ཏཾ རཱཛཱ པསེནདིཀོསལོ པོསེསི. ‘‘ཀསྶཔོ’’ཏི ཙསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. ཨཔརབྷཱགེ ཨལངྐརིཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀཾ ནེཏྭཱ པབྦཱཛེསི. ཀུམཱརཀཱལེ པབྦཛིཏཏྟཱ བྷགཝཏཱ ‘‘ཀསྶཔཾ པཀྐོསཐ, ཨིདཾ ཕལཾ ཝཱ ཁཱདནཱིཡཾ ཝཱ ཀསྶཔསྶ དེཐཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཀཏརཀསྶཔསྶཱ’’ཏི. ‘‘ཀུམཱརཀསྶཔསྶཱ’’ཏི. ཨེཝཾ གཧིཏནཱམཏྟཱ རཉྙོ པོསཱཝནིཀཔུཏྟཏྟཱ ཙ ཝུཌྜྷཀཱལེཔི ཀུམཱརཀསྶཔོཏྭེཝ པཉྙཱཡིཏྠ.

སོ པབྦཛིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཝིཔསྶནཱཡ ཙེཝ ཀམྨཾ ཀརོཏི, བུདྡྷཝཙནཉྩ ཨུགྒཎྷཱཏི. ཨཐ ཏེན སདྡྷིཾ པབྦཏམཏྠཀེ སམཎདྷམྨཾ ཀཏྭཱ ཨནཱགཱམཱི ཧུཏྭཱ སུདྡྷཱཝཱསེ ནིབྦཏྟོ མཧཱབྲཧྨཱ ‘‘ཝིཔསྶནཱཡ མུཁཾ དསྶེཏྭཱ མགྒཕལཔྤཏྟིཡཱ ཨུཔཱཡཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི པཉྩདས པཉྷེ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ ཨནྡྷཝནེ ཝསནྟསྶ ཐེརསྶ ‘‘ཨིམེ པཉྷེ སཏྠཱརཾ པུཙྪེཡྻཱསཱི’’ཏི ཨཱཙིཀྑིཏྭཱ གཏོ. སོ ཏེ པཉྷེ བྷགཝནྟཾ པུཙྪི. བྷགཝཱཔིསྶ བྱཱཀཱསི. ཐེརོ སཏྠཱརཱ ཀཐིཏནིཡཱམེནེཝ ཏེ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ གབྦྷཾ གཎྷཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༤.༡༥༠-༡༧༧) –

‘‘ཨིཏོ སཏསཧསྶམྷི, ཀཔྤེ ཨུཔྤཛྫི ནཱཡཀོ;

སབྦལོཀཧིཏོ ཝཱིརོ, པདུམུཏྟརནཱམཀོ.

‘‘ཏདཱཧཾ བྲཱཧྨཎོ ཧུཏྭཱ, ཝིསྶུཏོ ཝེདཔཱརགཱུ;

དིཝཱཝིཧཱརཾ ཝིཙརཾ, ཨདྡསཾ ལོཀནཱཡཀཾ.

‘‘ཙཏུསཙྩཾ པཀཱསེནྟཾ, བོདྷཡནྟཾ སདེཝཀཾ;

ཝིཙིཏྟཀཐིཀཱནགྒཾ, ཝཎྞཡནྟཾ མཧཱཛནེ.

‘‘ཏདཱ མུདིཏཙིཏྟོཧཾ, ནིམནྟེཏྭཱ ཏཐཱགཏཾ;

ནཱནཱརཏྟེཧི ཝཏྠེཧི, ཨལངྐརིཏྭཱན མཎྜཔཾ.

‘‘ནཱནཱརཏནཔཛྫོཏཾ, སསངྒྷཾ བྷོཛཡིཾ ཏཧིཾ;

བྷོཛཡིཏྭཱན སཏྟཱཧཾ, ནཱནགྒརསབྷོཛནཾ.

‘‘ནཱནཱཙིཏྟེཧི པུཔྥེཧི, པཱུཛཡིཏྭཱ སསཱཝཀཾ;

ནིཔཙྩ པཱདམཱུལམྷི, ཏཾ ཋཱན པཏྠཡིཾ ཨཧཾ.

‘‘ཏདཱ མུནིཝརོ ཨཱཧ, ཀརུཎེཀརསཱསཡོ;

པསྶཐེཏཾ དིཛཝརཾ, པདུམཱནནལོཙནཾ.

‘‘པཱིཏིཔཱམོཛྫབཧུལཾ, སམུགྒཏཏནཱུརུཧཾ;

ཧཱསམྷིཏཝིསཱལཀྑཾ, མམ སཱསནལཱལསཾ.

‘‘པཏིཏཾ པཱདམཱུལེ མེ, ཨེཀཱཝཏྠསུམཱནསཾ;

ཨེས པཏྠེཏི ཏཾ ཋཱནཾ, ཝིཙིཏྟཀཐིཀཏྟནཾ.

‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;

གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཏསྶ དྷམྨེསུ དཱཡཱདོ, ཨོརསོ དྷམྨནིམྨིཏོ;

ཀུམཱརཀསྶཔོ ནཱམ, ཧེསྶཏི སཏྠུ སཱཝཀོ.

‘‘ཝིཙིཏྟཔུཔྥདུསྶཱནཾ, རཏནཱནཉྩ ཝཱཧསཱ;

ཝིཙིཏྟཀཐིཀཱནཾ སོ, ཨགྒཏཾ པཱཔུཎིསྶཏི.

‘‘ཏེན ཀམྨེན སུཀཏེན, ཙེཏནཱཔཎིདྷཱིཧི ཙ;

ཛཧིཏྭཱ མཱནུསཾ དེཧཾ, ཏཱཝཏིཾསམགཙྪཧཾ.

‘‘པརིབྦྷམཾ བྷཝཱབྷཝེ, རངྒམཛ྄ཛྷེ ཡཐཱ ནཊོ;

སཱཁམིགཏྲཛོ ཧུཏྭཱ, མིགིཡཱ ཀུཙྪིམོཀྐམིཾ.

‘‘ཏདཱ མཡི ཀུཙྪིགཏེ, ཝཛ྄ཛྷཝཱརོ ཨུཔཊྛིཏོ;

སཱཁེན ཙཏྟཱ མེ མཱཏཱ, ནིགྲོདྷཾ སརཎཾ གཏཱ.

‘‘ཏེན སཱ མིགརཱཛེན, མརཎཱ པརིམོཙིཏཱ;

པརིཙྩཛིཏྭཱ སཔཱཎཾ, མམེཝཾ ཨོཝདཱི ཏདཱ.

‘‘ནིགྲོདྷམེཝ སེཝེཡྻ, ན སཱཁམུཔསཾཝསེ;

ནིགྲོདྷསྨིཾ མཏཾ སེཡྻོ, ཡཉྩེ སཱཁམྷི ཛཱིཝིཏཾ.

‘‘ཏེནཱནུསིཊྛཱ མིགཡཱུཐཔེན, ཨཧཉྩ མཱཏཱ ཙ ཏཐེཏརེ ཙ;

ཨཱགམྨ རམྨཾ ཏུསིཏཱདྷིཝཱསཾ, གཏཱ པཝཱསཾ སགྷརཾ ཡཐེཝ.

‘‘པུནོ ཀསྶཔཝཱིརསྶ, ཨཏྠམེནྟམྷི སཱསནེ;

ཨཱརུཡ྄ཧ སེལསིཁརཾ, ཡུཉྫིཏྭཱ ཛིནསཱསནཾ.

‘‘ཨིདཱནཱཧཾ རཱཛགཧེ, ཛཱཏོ སེཊྛིཀུལེ ཨཧུཾ;

ཨཱཔནྣསཏྟཱ མེ མཱཏཱ, པབྦཛི ཨནགཱརིཡཾ.

‘‘སགབྦྷཾ ཏཾ ཝིདིཏྭཱན, དེཝདཏྟམུཔཱནཡུཾ;

སོ ཨཝོཙ ཝིནཱསེཐ, པཱཔིཀཾ བྷིཀྑུནིཾ ཨིམཾ.

‘‘ཨིདཱནིཔི མུནིནྡེན, ཛིནེན ཨནུཀམྤིཏཱ;

སུཁིནཱི ཨཛནཱི མཡ྄ཧཾ, མཱཏཱ བྷིཀྑུནུཔསྶཡེ.

‘‘ཏཾ ཝིདིཏྭཱ མཧཱིཔཱལོ, ཀོསལོ མཾ ཨཔོསཡི;

ཀུམཱརཔརིཧཱནེན, ནཱམེནཱཧཉྩ ཀསྶཔོ.

‘‘མཧཱཀསྶཔམཱགམྨ, ཨཧཾ ཀུམཱརཀསྶཔོ;

ཝམྨིཀསདིསཾ ཀཱཡཾ, སུཏྭཱ བུདྡྷེན དེསིཏཾ.

‘‘ཏཏོ ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩི མེ, ཨནུཔཱདཱཡ སབྦསོ;

པཱཡཱསིཾ དམཡིཏྭཱཧཾ, ཨེཏདགྒམཔཱཔུཎིཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཙིཏྟཀཐིཀབྷཱཝེན སཏྠཱརཱ ཨེཏདགྒེ ཋཔིཏོ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ རཏནཏྟཡགུཎཝིབྷཱཝནམུཁེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༢༠༡.

‘‘ཨཧོ བུདྡྷཱ ཨཧོ དྷམྨཱ, ཨཧོ ནོ སཏྠུ སམྤདཱ;

ཡཏྠ ཨེཏཱདིསཾ དྷམྨཾ, སཱཝཀོ སཙྪིཀཱཧིཏི.

༢༠༢.

‘‘ཨསངྑེཡྻེསུ ཀཔྤེསུ, སཀྐཱཡཱདྷིགཏཱ ཨཧཱུ;

ཏེསམཡཾ པཙྪིམཀོ, ཙརིམོཡཾ སམུསྶཡོ;

ཛཱཏིམརཎསཾསཱརོ, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ’’ཏི. – གཱཐཱདྭཡཾ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཨཧོཏི ཨཙྪརིཡཏྠེ ནིཔཱཏོ. བུདྡྷཱཏི སབྦཉྙུབུདྡྷཱ, གཱརཝཝསེན བཧུཝཙནཾ, ཨཧོ ཨཙྪརིཡཱ སམྦུདྡྷཱཏི ཨཏྠོ. དྷམྨཱཏི པརིཡཏྟིདྷམྨེན སདྡྷིཾ ནཝ ལོཀུཏྟརདྷམྨཱ. ཨཧོ ནོ སཏྠུ སམྤདཱཏི ཨམྷཱཀཾ སཏྠུ དསབལསྶ ཨཧོ སམྤཏྟིཡོ. ཡཏྠཱཏི ཡསྨིཾ སཏྠརི བྲཧྨཙརིཡཝཱསེན. ཨེཏཱདིསཾ དྷམྨཾ, སཱཝཀོ སཙྪིཀཱཧིཏཱིཏི ཨེཏཱདིསཾ ཨེཝརཱུཔཾ སུཝིསུདྡྷཛ྄ཛྷཱནཱབྷིཉྙཱཔརིཝཱརཾ ཨནཝསེསཀིལེསཀྑཡཱཝཧཾ སནྟཾ པཎཱིཏཾ ཨནུཏྟརཾ དྷམྨཾ སཱཝཀོཔི ནཱམ སཙྪིཀརིསྶཏི, ཏསྨཱ ཨེཝཾཝིདྷགུཎཝིསེསཱདྷིགམཧེཏུབྷཱུཏཱ ཨཧོ ཨཙྪརིཡཱ བུདྡྷཱ བྷགཝནྟོ, ཨཙྪརིཡཱ དྷམྨགུཎཱ, ཨཙྪརིཡཱ ཨམྷཱཀཾ སཏྠུ སམྤཏྟིཡོཏི རཏནཏྟཡསྶ གུཎཱདྷིམུཏྟིཾ པཝེདེསཱིཏི. དྷམྨསམྤཏྟིཀིཏྟནེནེཝ ཧི སངྒྷསུཔྤཊིཔཏྟི ཀིཏྟིཏཱ ཧོཏཱིཏི.

ཨེཝཾ སཱདྷཱརཎཝསེན དསྶིཏཾ དྷམྨསྶ སཙྪིཀིརིཡཾ ཨིདཱནི ཨཏྟུཔནཱཡིཀཾ ཀཏྭཱ དསྶེནྟོ ‘‘ཨསངྑེཡྻེསཱུ’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ ཨསངྑེཡྻེསཱུཏི གཎནཔཐཾ ཝཱིཏིཝཏྟེསུ མཧཱཀཔྤེསུ. སཀྐཱཡཱཏི པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ. ཏེ ཧི པརམཏྠཏོ ཝིཛྫམཱནདྷམྨསམཱུཧཏཱཡ ‘‘སཀྐཱཡཱ’’ཏི ཝུཙྩནྟི. ཨཧཱུཏི ནིཝཏྟནཱུཔཱཡསྶ ཨནདྷིགཏཏྟཱ ཨནཔགཏཱ ཨཧེསུཾ. ཏེསམཡཾ པཙྪིམཀོ ཙརིམོཡཾ སམུསྶཡོཏི ཡསྨཱ ཨཡཾ སབྦཔཙྪིམཀོ, ཏཏོ ཨེཝ ཙརིམོ, ཏསྨཱ ཛཱཏིམརཎསཧིཏོ ཁནྡྷཱདིཔཊིཔཱཊིསཉྙིཏོ སཾསཱརོ ཨིདཱནི ཨཱཡཏིཾ པུནབྦྷཝཱབྷཱཝཏོ པུནབྦྷཝོ ནཏྠི, ཨཡམནྟིམཱ ཛཱཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཀུམཱརཀསྶཔཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. དྷམྨཔཱལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཡོ ཧཝེ དཧརོ བྷིཀྑཱུཏི ཨཱཡསྨཏོ དྷམྨཔཱལཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཨཏྠདསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན ཝནནྟཾ ཨུཔགཏོ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ པིལཀྑཕལམདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཏྠརི པརིནིབྦུཏེ ཨཝནྟིརཊྛེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ དྷམྨཔཱལོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཀྐསིལཾ གནྟྭཱ སིཔྤཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ པཊིནིཝཏྟེནྟོ ཨནྟརཱམགྒེ ཨེཀསྨིཾ ཝིཧཱརེ ཨཉྙཏརཾ ཐེརཾ དིསྭཱ ཏསྶ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༣༩.༢༡-༢༥) –

‘‘ཝནནྟརེ བུདྡྷཾ དིསྭཱ, ཨཏྠདསྶིཾ མཧཱཡསཾ;

པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, པིལཀྑསྶཱདདིཾ ཕལཾ.

‘‘ཨཊྛཱརསེ ཀཔྤསཏེ, ཡཾ ཕལམདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཚལ༹བྷིཉྙོ པན ཧུཏྭཱ སམཱཔཏྟིསུཁེན ཝཱིཏིནཱམེནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཏསྨིཾ ཝིཧཱརེ དྭེ སཱམཎེརེ རུཀྑགྒེ པུཔྥཱནི ཨོཙིནནྟེ ཨཱརཱུལ༹ྷསཱཁཱཡ བྷགྒཱཡ པཏནྟེ དིསྭཱ ཐེརོ ཨིདྡྷཱནུབྷཱཝེན ཧཏྠེན གཧེཏྭཱ ཨརོགེཡེཝ བྷཱུམིཡཾ ཋཔེཏྭཱ ཏེསཾ སཱམཎེརཱནཾ དྷམྨཾ དེསེནྟོ –

༢༠༣.

‘‘ཡོ ཧཝེ དཧརོ བྷིཀྑུ, ཡུཉྫཏི བུདྡྷསཱསནེ;

ཛཱགརོ ས ཧི སུཏྟེསུ, ཨམོགྷཾ ཏསྶ ཛཱིཝིཏཾ.

༢༠༤.

‘‘ཏསྨཱ སདྡྷཉྩ སཱིལཉྩ, པསཱདཾ དྷམྨདསྶནཾ;

ཨནུཡུཉྫེཐ མེདྷཱཝཱི, སརཾ བུདྡྷཱན སཱསན’’ནྟི. – ཨིམཱ དྭེ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཡོཏི ཨནིཡམཝཙནཾ. ཧཝེཏི དལ༹ྷཏྠེ ནིཔཱཏོ. དཧརོཏི ཏརུཎོ. བྷིཀྑཏཱིཏི བྷིཀྑུ. ཡུཉྫཏཱིཏི གྷཊཏི ཝཱཡམཏི. ཛཱགརོཏི ཛཱགརཎདྷམྨསམནྣཱགཏོ. སུཏྟེསཱུཏི སུཔནྟེསུ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི ཡོ བྷིཀྑུ དཧརོཝ སམཱནོ ཏརུཎོ ‘‘ཏཐཱཧཾ པཙྪཱ ཝུཌྜྷཀཱལེ ཛཱནིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཙིནྟེཏྭཱ བུདྡྷཱནཾ སཱསནེ ཨཔྤམཱདཔཊིཔཏྟིཡཾ ཡུཉྫཏི སམཐཝིཔསྶནཱབྷཱཝནཱཡ ཡོགཾ ཀརོཏི, སོ སུཏྟེསུ ཨཝིཛྫཱནིདྡཱཡ སུཏྟེསུ པམཏྟེསུ སདྡྷཱདིཛཱགརདྷམྨསམནྣཱགམེན ཛཱགརོ, ཏཏོ ཨེཝ ཨཏྟཧིཏཔརཧིཏཔཱརིཔཱུརིཡཱ ཨམོགྷཾ ཨཝཉྫྷཾ ཏསྶ ཛཱིཝིཏཾ, ཡསྨཱ ཙ ཨེཏདེཝཾ, ཏསྨཱ སདྡྷཉྩ ‘‘ཨཏྠི ཀམྨཾ ཨཏྠི ཀམྨཝིཔཱཀོ’’ཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཾ ཀམྨཕལསདྡྷཉྩ, སདྡྷཱུཔནིབནྡྷཏྟཱ སཱིལསྶ ཏདུཔནིསྶཡཾ ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཉྩ, ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ བྷགཝཱ, སྭཱཁཱཏོ དྷམྨོ, སུཔྤཊིཔནྣོ སངྒྷོ’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟརཏནཏྟཡཔྤསཱདཉྩ, ཝིཔསྶནཱཔཉྙཱསཧིཏཱཡ མགྒཔཉྙཱཡ པརིཉྙཱདིཝསེན ཙཏུསཙྩདྷམྨདསྶནཉྩ མེདྷཱཝཱི དྷམྨོཛཔཉྙཱཡ སམནྣཱགཏོ བྷིཀྑུ བུདྡྷཱནཾ སཱསནཾ ཨོཝཱདཾ ཨནུསིཊྛིཾ ཨནུསྶརནྟོ ཨཱདིཏྟམྤི ཨཏྟནོ སཱིསཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑིཏྭཱ ཨནུཡུཉྫེཐ, ཏཏྠ ཨནུཡོགཾ ཨཱཏཔྤཾ ཀརེཡྻཱཏི ཨཏྠོ.

དྷམྨཔཱལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. བྲཧྨཱལིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཀསྶིནྡྲིཡཱནི སམཐངྒཏཱནཱིཏི ཨཱཡསྨཏོ བྲཧྨཱལིཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ པིཎྜཱཡ ཙརནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཝནྡིཏྭཱ པཱདཕལཾ ཨདཱསི. སཏྠཱ ཨནུམོདནཾ ཝཏྭཱ པཀྐཱམི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀོསལརཊྛེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ བྲཧྨཱལཱིཏི ལདྡྷནཱམོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཧེཏུསམྤཏྟིཡཱ ཙོདིཡམཱནོ སཾསཱརེ སཉྫཱཏསཾཝེགོ ཏཱདིསེན ཀལྱཱཎམིཏྟསནྣིསྶཡེན བུདྡྷསཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ པཏིརཱུཔཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝིཧརནྟོ ཉཱཎསྶ པརིཔཱཀགཏཏྟཱ ནཙིརསྶེཝ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༥༡.༦༣-༦༧) –

‘‘སུཝཎྞཝཎྞཾ སམྦུདྡྷཾ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧཾ;

རཐིཡཾ པཊིཔཛྫནྟཾ, པཱདཕལཾ ཨདཱསཧཾ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཕལཾ ཨདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཚལ༹བྷིཉྙོ པན ཧུཏྭཱ མགྒསུཁེན ཕལསུཁེན ཝཱིཏིནཱམེནྟོ ཨེཀདིཝསཾ པདྷཱནཔརིགྒཱཧཀེན ཐེརེན ཏསྨིཾ ཨརཉྙཱཡཏནེ བྷིཀྑཱུ ཨུདྡིསྶ ཝུཏྟཾ པདྷཱནཱནུཡོགཾ པརིགྒཎྷནྟོ –

༢༠༥.

‘‘ཀསྶིནྡྲིཡཱནི སམཐངྒཏཱནི, ཨསྶཱ ཡཐཱ སཱརཐིནཱ སུདནྟཱ;

པཧཱིནམཱནསྶ ཨནཱསཝསྶ, དེཝཱཔི ཀསྶ པིཧཡནྟི ཏཱདིནོ.

༢༠༦.

‘‘མཡ྄ཧིནྡྲིཡཱནི སམཐངྒཏཱནི, ཨསྶཱ ཡཐཱ སཱརཐིནཱ སུདནྟཱ;

པཧཱིནམཱནསྶ ཨནཱསཝསྶ, དེཝཱཔི མཡ྄ཧཾ པིཧཡནྟི ཏཱདིནོ’’ཏི. –

གཱཐཱདྭཡཾ ཨབྷཱསི.

ཏསྶཏྠོ – ཨིམསྨིཾ ཨརཉྙཱཡཏནེ ཝསནྟེསུ བྷིཀྑཱུསུ ཀསྶ བྷིཀྑུནོ ཐེརསྶ ཝཱ ནཝསྶ ཝཱ མཛ྄ཛྷིམསྶ ཝཱ ཚེཀེན སཱརཐིནཱ སུདནྟཱ ཨསྶཱ ཝིཡ མནཙྪཊྛཱནི ཨིནྡྲིཡཱནི སམཐཾ དནྟབྷཱཝཾ ནིབྦིསེཝནབྷཱཝཾ གཏཱནི. ཀསྶ ནཝཝིདྷམྤི མཱནཾ པཧཱཡ ཋིཏཏྟཱ པཧཱིནམཱནསྶ ཙཏུནྣམྤི ཨཱསཝཱནཾ ཨབྷཱཝེན ཨནཱསཝསྶ ཨིཊྛཱདཱིསུ ཏཱདིལཀྑཎཔྤཏྟིཡཱ ཏཱདིནོ དེཝཱཔི པིཧཡནྟི མནུསྶཱཔི སམྨཱཔཊིཔཏྟིདསྶནཱདིནཱ ཙ ཨཱདརེན པཏྠེནྟཱིཏི.

ཏཏྠ ཙ གཱཐཱཡཾ པུརིམཌྜྷེན ཨནཱགཱམིམགྒཱདྷིགམོ པུཊྛོ, ཨནཱགཱམིནོཔི ཧི ཨིནྡྲིཡཱནི པཧཱིནཀཱམརཱགབྱཱཔཱདཏཱཡ སམཐཾ ནིབྦིསེཝནཏཾ གཏཱནི ཧོནྟི. ཨིཏརེན ཨརཧཏྟམགྒཔཊིལཱབྷོ, ཨརཧཱ ཧི ‘‘པཧཱིནམཱནོ ཨནཱསཝོ ཏཱདཱི’’ཏི ཙ ཝུཙྩཏི.

ཨཐཱཡསྨཱ བྲཧྨཱལི པདྷཱནཔརིགྒཱཧཀེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཀསྶིནྡྲིཡཱནཱི’’ཏི གཱཐཾ པཙྩནུབྷཱསི. ཏདཏྠཾ ཨཏྟཱུཔནཱཡིཀཝསེན ཝིསྶཛྫེནྟོ ‘‘མཡ྄ཧིནྡྲིཡཱནཱི’’ཏིཨཱདིཀཱཡ དུཏིཡགཱཐཱཡ ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི, ཏཏྠ མཡ྄ཧིནྡྲིཡཱནཱིཏི མམ ཙཀྑཱདཱིནི ཨིནྡྲིཡཱནི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

བྲཧྨཱལིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. མོགྷརཱཛཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཚཝིཔཱཔཀ ཙིཏྟབྷདྡཀཱཏི ཨཱཡསྨཏོ མོགྷརཱཛཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ལཱུཁཙཱིཝརདྷརཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ ཏཾ ཋཱནནྟརཾ ཨཱཀངྑནྟོ པཎིདྷཱནཾ ཀཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཀརོནྟོ ཨཏྠདསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཝིཛྫཱསིཔྤེསུ ནིཔྥཏྟིཾ གཏོ བྲཱཧྨཎམཱཎཝེ ཝིཛྫཱསིཔྤཱནི སིཀྑཱཔེནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཨཏྠདསྶིཾ བྷགཝནྟཾ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏཾ གཙྪནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཝནྡིཏྭཱ སིརསི ཨཉྫལིཾ ཀཏྭཱ ‘‘ཡཱཝཏཱ རཱུཔིནོ སཏྟཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཚཧི གཱཐཱཧི ཨབྷིཏྠཝིཏྭཱ བྷཱཛནཾ པཱུརེཏྭཱ མདྷུཾ ཨུཔནཱམེསི. སཏྠཱ མདྷུཾ པཊིགྒཧེཏྭཱ ཨནུམོདནཾ ཨཀཱསི.

སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀཊྛཝཱཧནསྶ ནཱམ རཉྙོ ཨམཙྩོ ཧུཏྭཱ ཏེན སཏྠུ ཨཱནཡནཏྠཾ པུརིསསཧསྶེན པེསིཏོ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝཱིསཏིཝསྶསཧསྶཱནི སམཎདྷམྨཾ ཀཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ སུགཏཱིསུཡེཝ པརིཝཏྟེནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ མོགྷརཱཛཱཏི ལདྡྷནཱམོ བཱཝརཱིབྲཱཧྨཎསྶ སནྟིཀེ ཨུགྒཧིཏསིཔྤོ སཾཝེགཛཱཏོ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཏཱཔསསཧསྶཔརིཝཱརོ ཨཛིཏཱདཱིཧི སདྡྷིཾ སཏྠུ སནྟིཀཾ པེསིཏོ ཏེསཾ པནྣརསམོ ཧུཏྭཱ པཉྷེ པུཙྪིཏྭཱ པཉྷཝིསྶཛྫནཔརིཡོསཱནེ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༤.༦༤-༨༣) –

‘‘ཨཏྠདསྶཱི ཏུ བྷགཝཱ, སཡམྦྷཱུ ཨཔརཱཛིཏོ;

བྷིཀྑུསངྒྷཔརིབྱཱུལ༹ྷོ, རཐིཡཾ པཊིཔཛྫཐ.

‘‘སིསྶེཧི སམྤརིཝུཏོ, གྷརམྷཱ ཨབྷིནིཀྑམིཾ;

ནིཀྑམིཏྭཱནཧཾ ཏཏྠ, ཨདྡསཾ ལོཀནཱཡཀཾ.

‘‘ཨབྷིཝཱདིཡ སམྦུདྡྷཾ, སིརེ ཀཏྭཱན ཨཉྫལིཾ;

སཀཾ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ, སནྠཝིཾ ལོཀནཱཡཀཾ.

‘‘ཡཱཝཏཱ རཱུཔིནོ སཏྟཱ, ཨརཱུཔཱི ཝཱ ཨསཉྙིནོ;

སབྦེ ཏེ ཏཝ ཉཱཎམྷི, ཨནྟོ ཧོནྟི སམོགདྷཱ.

‘‘སུཁུམཙྪིཀཛཱལེན, ཨུདཀཾ ཡོ པརིཀྑིཔེ;

ཡེ ཀེཙི ཨུདཀེ པཱཎཱ, ཨནྟོཛཱལེ བྷཝནྟི ཏེ.

‘‘ཡེསཉྩ ཙེཏནཱ ཨཏྠི, རཱུཔིནོ ཙ ཨརཱུཔིནོ;

སབྦེ ཏེ ཏཝ ཉཱཎམྷི, ཨནྟོ ཧོནྟི སམོགདྷཱ.

‘‘སམུདྡྷརསིམཾ ལོཀཾ, ཨནྡྷཀཱརསམཱཀུལཾ;

ཏཝ དྷམྨཾ སུཎིཏྭཱན, ཀངྑཱསོཏཾ ཏརནྟི ཏེ.

‘‘ཨཝིཛྫཱནིཝུཏེ ལོཀེ, ཨནྡྷཀཱརེན ཨོཏྠཊེ;

ཏཝ ཉཱཎམྷི ཛོཏནྟེ, ཨནྡྷཀཱརཱ པདྷཾསིཏཱ.

‘‘ཏུཝཾ ཙཀྑཱུསི སབྦེསཾ, མཧཱཏམཔནཱུདནོ;

ཏཝ དྷམྨཾ སུཎིཏྭཱན, ནིབྦཱཡཏི བཧུཛྫནོ.

‘‘པུཊཀཾ པཱུརཡིཏྭཱན, མདྷུཁུདྡམནེལ༹ཀཾ;

ཨུབྷོ ཧཏྠེཧི པགྒཡ྄ཧ, ཨུཔནེསིཾ མཧེསིནོ.

‘‘པཊིགྒཎྷི མཧཱཝཱིརོ, སཧཏྠེན མཧཱ ཨིསི;

བྷུཉྫིཏྭཱ ཏཉྩ སབྦཉྙཱུ, ཝེཧཱསཾ ནབྷམུགྒམི.

‘‘ཨནྟལིཀྑེ ཋིཏོ སཏྠཱ, ཨཏྠདསྶཱི ནརཱསབྷོ;

མམ ཙིཏྟཾ པསཱདེནྟོ, ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསཐ.

‘‘ཡེནིདཾ ཐཝིཏཾ ཉཱཎཾ, བུདྡྷསེཊྛོ ཙ ཐོམིཏོ;

ཏེན ཙིཏྟཔྤསཱདེན, དུགྒཏིཾ སོ ན གཙྪཏི.

‘‘ཙཏུདྡསཉྩ ཁཏྟུཾ སོ, དེཝརཛྫཾ ཀརིསྶཏི;

པཐབྱཱ རཛྫཾ ཨཊྛསཏཾ, ཝསུདྷཾ ཨཱཝསིསྶཏི.

‘‘པཉྩེཝ སཏཀྑཏྟུཉྩ, ཙཀྐཝཏྟཱི བྷཝིསྶཏི;

པདེསརཛྫཾ ཨསངྑེཡྻཾ, མཧིཡཱ ཀཱརཡིསྶཏི.

‘‘ཨཛ྄ཛྷཱཡཀོ མནྟདྷརོ, ཏིཎྞཾ ཝེདཱན པཱརགཱུ;

གོཏམསྶ བྷགཝཏོ, སཱསནེ པབྦཛིསྶཏི.

‘‘གམྦྷཱིརཾ ནིཔུཎཾ ཨཏྠཾ, ཉཱཎེན ཝིཙིནིསྶཏི;

མོགྷརཱཛཱཏི ནཱམེན, ཧེསྶཏི སཏྠུ སཱཝཀོ.

‘‘ཏཱིཧི ཝིཛྫཱཧི སམྤནྣཾ, ཀཏཀིཙྩམནཱསཝཾ;

གོཏམོ སཏྠཝཱཧགྒོ, ཨེཏདགྒེ ཋཔེསྶཏི.

‘‘ཧིཏྭཱ མཱནུསཀཾ ཡོགཾ, ཚེཏྭཱན བྷཝབནྡྷནཾ;

སབྦཱསཝེ པརིཉྙཱཡ, ཝིཧརཱམི ཨནཱསཝོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ སཏྠལཱུཁཾ སུཏྟལཱུཁཾ རཛནལཱུཁནྟི ཝིསེསེན ཏིཝིདྷེནཔི ལཱུཁེན སམནྣཱགཏཾ པཾསུཀཱུལཾ དྷཱརེསི. ཏེན ནཾ སཏྠཱ ལཱུཁཙཱིཝརདྷརཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི. ཨཔརབྷཱགེ པུརིམཀམྨཔྤཙྩཡཱ པརིཧཱརསྶ ཨཀརཎཏོ ཐེརསྶ སརཱིརེ དདྡུཔཱིལ༹ཀཱདཱིནི ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ ཝཌྜྷིཾསུ. སོ ‘‘སེནཱསནཾ དུསྶཏཱི’’ཏི ཧེམནྟེཔི མགདྷཀྑེཏྟེསུ པལཱལསནྠཱརཱནི ཨཏྠརིཏྭཱ སེཏི. ཏཾ ཨེཀདིཝསཾ ཨུཔཊྛཱནཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣཾ སཏྠཱ པཊིསནྠཱརཝསེན ‘‘ཚཝིཔཱཔཀཱ’’ཏིཨཱདིནཱ པཋམགཱཐཱཡ པུཙྪི.

༢༠༧. ཏཏྠ ཚཝིཔཱཔཀཱཏི དདྡུཀཙྪུཔཱིལ༹ཀཱཧི བྷིནྣཙྪཝིབྷཱཝཏོ ཧཱིནཙྪཝིཀ དུཊྛཙྪཝིཀ. ཙིཏྟབྷདྡཀཱཏི ཨནཝསེསཀིལེསཔྤཧཱནེན བྲཧྨཝིཧཱརསེཝནཱཡ ཙ བྷདྡཙིཏྟ སུནྡརཙིཏྟ. མོགྷརཱཛཱཏི ཏསྶ ཨཱལཔནཾ. སཏཏཾ སམཱཧིཏོཏི ཨགྒཕལསམཱདྷིནཱ ནིཙྩཀཱལཾ ཨབྷིཎྷཾ སམཱཧིཏམཱནསོ. ཧེམནྟིཀསཱིཏཀཱལརཏྟིཡོཏི ཧེམནྟསམཡེ སཱིཏཀཱལརཏྟིཡོ. ཨཙྩནྟསཾཡོགེ ཙེཏཾ ཨུཔཡོགཝཙནཾ. ‘‘ཧེམནྟིཀཱ སཱིཏཀཱལརཏྟིཡོ’’ཏིཔི པཱལི༹. ཏཏྠ ཧེམནྟིཀཱཏི ཧེམནྟོགདྷཱ ཧེམནྟཔརིཡཱཔནྣཱཏི ཨཏྠོ. བྷིཀྑུ ཏྭཾ སཱིཏི བྷིཀྑུ ཀོ ཏྭཾ ཨསི, ཨེཝཾབྷཱུཏོ པརེསུ ཏཝ སེནཱསནཾ ཀཏྭཱ ཨདེནྟེསུ སངྒྷིཀཉྩ སེནཱསནཾ ཨཔཝིསནྟོ. ཀཐཾ ཀརིསྶསཱིཏི ཡཐཱཝུཏྟེ སཱིཏཀཱལེ ཀཐཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ པཝཏྟེསཱིཏི སཏྠཱ པུཙྪི. ཨེཝཾ པན པུཊྛོ ཐེརོ སཏྠུ ཏམཏྠཾ ཀཐེནྟོ –

༢༠༨.

‘‘སམྤནྣསསྶཱ མགདྷཱ, ཀེཝལཱ ཨིཏི མེ སུཏཾ;

པལཱལཙྪནྣཀོ སེཡྻཾ, ཡཐཉྙེ སུཁཛཱིཝིནོ’’ཏི. – གཱཐམཱཧ;

ཏཏྠ སམྤནྣསསྶཱཏི ནིཔྥནྣསསྶཱ. མགདྷཱཏི མགདྷརཊྛཾ ཝདཏི. མགདྷཱ ནཱམ ཛཱནཔདིནོ རཱཛཀུམཱརཱ, ཏེསཾ ནིཝཱསོ ཨེཀོཔི ཛནཔདོ རུལ༹ྷཱིཝསེན ‘‘མགདྷཱ’’ཏྭེཝ བཧུཝཙནེན ཝུཙྩཏི. ཀེཝལཱཏི ཨནཝསེསཱ. ཨིཏི མེ སུཏནྟི ཨེཝཾ མཡཱ སུཏཾ. ཏཏྠ ཡོ ཨདིཊྛོ པདེསོ, ཏསྶ ཝསེན སུཏནྟི ཝུཏྟཾ. ཏེན ཨེདིསེ ཀཱལེ མགདྷེསུ ཡཏྠ ཀཏྠཙི མཡཱ ཝསིཏུཾ སཀྐཱཏི དསྶེཏི. པལཱལཙྪནྣཀོ སེཡྻཾ, ཡཐཉྙེ སུཁཛཱིཝིནོཏི ཡཐཱ ཨཉྙེ སུཁཛཱིཝིནོ བྷིཀྑཱུ སེནཱསནསཔྤཱཡཾ ལདྡྷཱ སུནྡརེཧི ཨཏྠརཎཔཱཝུརཎེཧི སུཁེན སཡནྟི, ཨེཝཾ ཨཧམྤི པལཱལསནྠཱརམེཝ ཧེཊྛཱ སནྠརིཏྭཱ ཨུཔརི ཏིརིཡཉྩ པལཱལཙྪདནེནེཝ ཚཱདིཏསརཱིརཏཱཡ པལཱལཙྪནྣཀོ སེཡྻཾ སཡིཾ, སེཡྻཾ ཀཔྤེསིནྟི ཨཏྟནོ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསཾ ཝིབྷཱཝེཏི.

མོགྷརཱཛཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. ཝིསཱཁཔཉྩཱལཔུཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ན ཨུཀྑིཔེ ནོ ཙ པརིཀྑིཔེ པརེཏི ཨཱཡསྨཏོ ཝིསཱཁསྶ པཉྩཱལཔུཏྟསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ པུཉྙཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཙུདྡསེ ཀཔྤེ པཙྩནྟགཱམེ དལིདྡཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཕལཔརིཡེསནཾ ཙརནྟེཧི ཏསྨིཾ གཱམེ མནུསྶེཧི སདྡྷིཾ ཨརཉྙཾ གཏོ ཏཏྠ ཨེཀཾ པཙྩེཀབུདྡྷཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཝལླིཕལཾ ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ མགདྷརཊྛེ མཎྜལིཀརཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིསཱཁོཏི ལདྡྷནཱམོ པཉྩཱལརཱཛདྷཱིཏུཡཱ པུཏྟབྷཱཝཏོ པཙྪཱ པཉྩཱལཔུཏྟོཏི པཉྙཱཡིཏྠ. སོ པིཏརི མཏེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟོ སཏྠརི ཨཏྟནོ གཱམསམཱིཔགཏེ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ སཏྠཱརཱ སདྡྷིཾ སཱཝཏྠིཾ གཏོ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༣༩.༣༡-༣༦) –

‘‘སབྦེ ཛནཱ སམཱགམྨ, ཨགམིཾསུ ཝནཾ ཏདཱ;

ཕལམནྭེསམཱནཱ ཏེ, ཨལབྷིཾསུ ཕལཾ ཏདཱ.

‘‘ཏཏྠདྡསཱསིཾ སམྦུདྡྷཾ, སཡམྦྷུཾ ཨཔརཱཛིཏཾ;

པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, ཝལླིཕལམདཱསཧཾ.

‘‘ཙཏུདྡསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཕལམདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཚལ༹བྷིཉྙོ པན ཧུཏྭཱ ཐེརོ ཉཱཏཱིནཾ ཨནུཀམྤཱཡ ཛཱཏིབྷཱུམིཾ ཨགམཱསི. ཏཏྠ མནུསྶཱ ཐེརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཀཱལེན ཀཱལཾ དྷམྨཾ སུཎནྟཱ ཨེཀདིཝསཾ ‘‘ཀཏིཧི ནུ ཁོ, བྷནྟེ, ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ དྷམྨཀཐིཀོ ཧོཏཱི’’ཏི དྷམྨཀཐིཀལཀྑཎཾ པུཙྪིཾསུ. ཐེརོ ཏེསཾ དྷམྨཀཐིཀལཀྑཎཾ ཀཐེནྟོ –

༢༠༩.

‘‘ན ཨུཀྑིཔེ ནོ ཙ པརིཀྑིཔེ པརེ, ན ཨོཀྑིཔེ པཱརགཏཾ ན ཨེརཡེ;

ན ཙཏྟཝཎྞཾ པརིསཱསུ བྱཱཧརེ, ཨནུདྡྷཏོ སམྨིཏབྷཱཎི སུབྦཏོ.

༢༡༠.

‘‘སུསུཁུམནིཔུཎཏྠདསྶིནཱ, མཏིཀུསལེན ནིཝཱཏཝུཏྟིནཱ;

སཾསེཝིཏབུདྡྷསཱིལིནཱ, ནིབྦཱནཾ ན ཧི ཏེན དུལླབྷ’’ནྟི. –

གཱཐཱདྭཡཾ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ན ཨུཀྑིཔེཏི ཨཏྟཱནཾ ན ཨུཀྑིཔེཡྻ, ཛཱཏིཨཱདཱིཧི བཱཧུསཙྩཱདཱིཧི ཙ ཨཏྟུཀྐཾསནཾ ན ཀརེཡྻ. ནོ ཙ པརིཀྑིཔེ པརེཏི པརེ པརཔུགྒལེ ཏེཧེཝ ཛཱཏིཨཱདཱིཧི ནོ པརིཀྑིཔེ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ན ཁིཔེཡྻ གུཎཔརིདྷཾསནཝསེན ཝཱ ན ཁིཔེཡྻ. ན ཨོཀྑིཔེ པརེ ཨིཙྩེཝཾ སམྦནྡྷོ. པརེ ཨོཛ྄ཛྷཱཔནཝསེན ན ཨོཀྑིཔེ ཧེཊྛཏོ ཀཏྭཱ པརེ ན ཨོལོཀཱཔེཡྻ, ན ཨོཛ྄ཛྷཱཔེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ན ཨུཀྑིཔེ’’ཏི ཀེཙི པཋནྟི, སོ ཨེཝཏྠོ. པཱརགཏནྟི སཾསཱརཔཱརཾ ཝིཡ ཝིཛྫཱཡ པཱརཾ གཏཾ ཁཱིཎཱསཝཾ ཏེཝིཛྫཾ ཚལ༹བྷིཉྙཾ ཝཱ ན ཨེརཡེ ན གྷཊྚཡེ ན ཨཱསཱདེཡྻ. ན ཙཏྟཝཎྞཾ པརིསཱསུ བྱཱཧརེཏི ཨཏྟནོ ཝཎྞཾ གུཎཾ ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀཾ ནིཀཱམཡམཱནོ ཁཏྟིཡཔརིསཱདཱིསུ ན བྷཱསེཡྻ. ཨནུདྡྷཏོཏི ཨུདྡྷཙྩརཧིཏོ. ཨུདྡྷཏསྶ ཧི ཝཙནཾ ནཱདིཡནྟི. སམྨིཏབྷཱཎཱིཏི སམྨདེཝ མིཏབྷཱཎཱི, ཀཱལེན སཱཔདེསཾ པརིཡནྟཝཏིཾ ཨཏྠསཉྷིཏམེཝ ཝཱཙཾ བྷཱསནསཱིལོཏི ཨཏྠོ. ཨིཏོ ཨཉྙཐཱ ཝདནྟསྶ ཝཙནཾ ཨགཧཎཱིཡཾ ཧོཏི. སུབྦཏོཏི སུནྡརཝཏོ སཱིལསམྤནྣོ. ‘‘སིཡཱ’’ཏི ཀིརིཡཱཔདཾ ཨཱནེཏྭཱ ཡོཛེཏབྦཾ.

ཨེཝཾ ཐེརོ སངྑེཔེནེཝ དྷམྨཀཐིཀལཀྑཎཾ ཝཏྭཱ ཏེསཾ གུཎཱནཾ ཨཏྟནི ལབྦྷམཱནཏཾ ཨདྷིམུཙྩིཏྭཱ བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ཨབྷིཔྤསནྣཾ མཧཱཛནཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཨེཝཾཝིདྷསྶ དྷམྨཀཐིཀསྶ ཝིམུཏྟཱཡཏནསནྣིསྶིཏསྶ ན ནིབྦཱནཾ དུལླབྷཾ, ཨཐ ཁོ སུལབྷམེཝཱ’’ཏི དསྶེནྟོ ‘‘སུསུཁུམནིཔུཎཏྠདསྶིནཱ’’ཏི དུཏིཡགཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟོཡེཝ.

ཝིསཱཁཔཉྩཱལཔུཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. ཙཱུལ༹ཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ནདནྟི མོརཱ སུསིཁཱ སུཔེཁུཎཱཏི ཨཱཡསྨཏོ ཙཱུལ༹ཀཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཨེཀཏིཾསེ ཀཔྤེ སིཁིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཚཏྟཔཎྞིཕལཾ ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཙཱུལ༹ཀོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ དྷནཔཱལདམནེ སཏྠརི ལདྡྷཔྤསཱདོ པབྦཛིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ ཨིནྡསཱལགུཧཱཡཾ ཝསཏི, སོ ཨེཀདིཝསཾ གུཧཱདྭཱརེ ནིསིནྣོ མགདྷཀྑེཏྟཾ ཨོལོཀེསི. ཏསྨིཾ ཁཎེ པཱཝུསཀཱལམེགྷོ གམྦྷཱིརམདྷུརནིགྒྷོསོ སཏཔཊལསཧསྶཔཊལོ ཨཉྫན སིཁརསནྣིཀཱསོ ནབྷཾ པཱུརེཏྭཱ པཝསྶཏི, མཡཱུརསངྒྷཱ ཙ མེགྷགཛྫིཏཾ སུཏྭཱ ཧཊྛཏུཊྛཱ ཀེཀཱསདྡཾ མུཉྩིཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ པདེསེ ནཙྩནྟཱ ཝིཙརནྟི. ཐེརསྶཔི ཨཱཝཱསགབྦྷེ མེགྷཝཱཏཕསྶེཧི ཨཔགཏདྷམྨཏྟཱ པསྶདྡྷཀརཛཀཱཡེ ཀལླཏཾ པཏྟེ ཨུཏུསཔྤཱཡལཱབྷེན ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ ཨཧོསི, ཀམྨཊྛཱནཝཱིཐིཾ ཨོཏརི, སོ ཏཾ ཉཏྭཱ ཀཱལསམྤདཱདིཀིཏྟནམུཁེན ཨཏྟཱནཾ བྷཱཝནཱཡ ཨུསྶཱཧེནྟོ –

༢༡༡.

‘‘ནདནྟི མོརཱ སུསིཁཱ སུཔེཁུཎཱ, སུནཱིལགཱིཝཱ སུམུཁཱ སུགཛྫིནོ;

སུསདྡལཱ ཙཱཔི མཧཱམཧཱི ཨཡཾ, སུབྱཱཔིཏམྦུ སུཝལཱཧཀཾ ནབྷཾ.

༢༡༢.

‘‘སུཀལླརཱུཔོ སུམནསྶ ཛྷཱཡཏཾ, སུནིཀྐམོ སཱདྷུ སུབུདྡྷསཱསནེ;

སུསུཀྐསུཀྐཾ ནིཔུཎཾ སུདུདྡསཾ, ཕུསཱཧི ཏཾ ཨུཏྟམམཙྩུཏཾ པད’’ནྟི. –

དྭེ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ནདནྟི མོརཱ སུསིཁཱ སུཔེཁུཎཱ, སུནཱིལགཱིཝཱ སུམུཁཱ སུགཛྫིནོཏི ཨེཏེ མཏྠཀེ ཨུཊྛིཏཱཧི སུནྡརཱཧི སིཁཱཧི སམནྣཱགཏཏྟཱ སུསིཁཱ, ནཱནཱཝཎྞེཧི ཨནེཀེཧི སོབྷནེཧི བྷདྡཀཔིཉྪེཧི སམནྣཱགཏཏྟཱ སུཔེཁུཎཱ, རཱཛཱིཝཝཎྞསངྐཱསཱཡ སུནྡརཱཡ ནཱིལཝཎྞཱཡ གཱིཝཱཡ སམནྣཱགཏཏྟཱ སུནཱིལགཱིཝཱ, སུནྡརམུཁཏཱཡ སུམུཁཱ, མནུཉྙཝཱདིཏཱཡ སུགཛྫིནོ, མོརཱ སིཁཎྜིནོ ཚཛྫསཾཝཱདཱི ཀེཀཱསདྡཾ མུཉྩནྟཱ ནདནྟི རཝནྟི. སུསདྡལཱ ཙཱཔི མཧཱམཧཱི ཨཡནྟི ཨཡཉྩ མཧཱཔཐཝཱི སུསདྡལཱ སུནྡརཧརིཏཏིཎཱ. སུབྱཱཔིཏམྦཱུཏི ཨབྷིནཝཝུཊྛིཡཱ ཏཧཾ ཏཧཾ ཝིསྶནྡམཱནསལིལཏཱཡ སུཊྛུ བྱཱཔིཏཛལཱ ཝིཏཏཛལཱ. ‘‘སུསུཀྐཏམྦཱུ’’ཏིཔི པཱཋོ, སུཝིསུདྡྷཛལཱཏི ཨཏྠོ. སུཝལཱཧཀཾ ནབྷནྟི ཨིདཉྩ ནབྷཾ ཨཱཀཱསཾ ནཱིལུཔྤལདལསནྣིབྷེཧི སམནྟཏོ པཱུརེཏྭཱ ཋིཏེཧི སུནྡརེཧི ཝལཱཧཀེཧི མེགྷེཧི སུཝལཱཧཀཾ.

སུཀལླརཱུཔོ སུམནསྶ ཛྷཱཡཏནྟི ཨིདཱནི ཨུཏུསཔྤཱཡལཱབྷེན སུཊྛུ ཀལླརཱུཔོ ཀམྨནིཡསབྷཱཝོ ཏྭཾ, ནཱིཝརཎེཧི ཨནཛ྄ཛྷཱརཱུལ༹ྷཙིཏྟཏཱཡ སུནྡརམནསྶ ཡོགཱཝཙརསྶ ཡཾ ཨཱརམྨཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཝསེན ལཀྑཎཱུཔནིཛ྄ཛྷཱནཝསེན ཙ ཛྷཱཡཏཾ. སུནིཀྐམོ…པེ… ཨཙྩུཏཾ པདནྟི ཨེཝཾ ཛྷཱཡནྟོ ཙ སཱདྷུ སུབུདྡྷསྶ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སཱསནེ སུནྡརནིཀྐམོ ཧུཏྭཱ སུཔརིསུདྡྷསཱིལཏཱཡ སུསུཀྐཾ, ཝིསུདྡྷསབྷཱཝཏཱཡ སབྦསྶཔི སཾཀིལེསསྶ གོཙརབྷཱཝཱནུཔགམནཏོ སུཀྐཾ, ནིཔུཎཉཱཎགོཙརཏཱཡ ནིཔུཎཾ, པརམགམྦྷཱིརཏཱཡ སུདུདྡསཾ, པཎཱིཏབྷཱཝེན སེཊྛབྷཱཝེན ཙ ཨུཏྟམཾ, ནིཙྩསབྷཱཝཏཱཡ ཨཙྩུཏཾ པདཾ ཏཾ ནིབྦཱནཾ ཕུསཱཧི ཨཏྟཔཙྩཀྑཀརཎེན སམྨཱཔཊིཔཏྟིཡཱ སཙྪིཀརོཧཱིཏི.

ཨེཝཾ ཐེརོ ཨཏྟཱནཾ ཨོཝདནྟོཝ ཨུཏུསཔྤཱཡལཱབྷེན སམཱཧིཏཙིཏྟོ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༣༩.༣༧-༤༢) –

‘‘ཀཎིཀཱརཾཝ ཛལིཏཾ, པུཎྞམཱཡེཝ ཙནྡིམཾ;

ཛལནྟཾ དཱིཔརུཀྑཾཝ, ཨདྡསཾ ལོཀནཱཡཀཾ.

‘‘ཀདལིཕལཾ པགྒཡ྄ཧ, ཨདཱསིཾ སཏྠུནོ ཨཧཾ;

པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, ཝནྡིཏྭཱན ཨཔཀྐམིཾ.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཕལམདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཐེརོ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པཱིཏིསོམནསྶཛཱཏོ ‘‘ནདནྟི མོརཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཏཱཡེཝ གཱཐཱ པཙྩུདཱཧཱསི. ཏེནསྶ ཨིདམེཝ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཾ ཨཧོསཱིཏི.

ཙཱུལ༹ཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. ཨནཱུཔམཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ནནྡམཱནཱགཏཾ ཙིཏྟཱཏི ཨཱཡསྨཏོ ཨནཱུཔམཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ པུཉྙཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཨེཀཏིཾསེ ཀཔྤེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ པདུམཾ ནཱམ པཙྩེཀབུདྡྷཾ པིཎྜཱཡ ཙརནྟཾ རཐིཡཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཨངྐོལཔུཔྥེཧི པཱུཛེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀོསལརཊྛེ ཨིབྦྷཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ རཱུཔསམྤཏྟིཡཱ ཨནཱུཔམོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ ཨུཔནིསྶཡསམྤནྣཏཱཡ ཀཱམེ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཨརཉྙེ ཝིཧརཏི. ཏསྶ ཙིཏྟཾ བཧིདྡྷཱ རཱུཔཱདིཨཱརམྨཎེསུ ཝིདྷཱཝཏི. ཀམྨཊྛཱནཾ པརིཝཊྚཏི. ཐེརོ ཝིདྷཱཝནྟཾ ཙིཏྟཾ ནིགྒཎྷནྟོ –

༢༡༣.

‘‘ནནྡམཱནཱགཏཾ ཙིཏྟཾ, སཱུལམཱརོཔམཱནཀཾ;

ཏེན ཏེནེཝ ཝཛསི, ཡེན སཱུལཾ ཀལིངྒརཾ.

༢༡༤.

‘‘ཏཱཧཾ ཙིཏྟཀལིཾ བྲཱུམི, ཏཾ བྲཱུམི ཙིཏྟདུབྦྷཀཾ;

སཏྠཱ ཏེ དུལླབྷོ ལདྡྷོ, མཱནཏྠེ མཾ ནིཡོཛཡཱི’’ཏི. –

ཨིམཱཧི དྭཱིཧི གཱཐཱཧི ཨོཝདི.

ཏཏྠ ནནྡམཱནཱགཏཾ ཙིཏྟཱཏི ནནྡམཱན ཨབྷིནནྡམཱན ཙིཏྟ ཨབྷིནནྡམཱནཾ ཨཱགཏཾ ཨུཔྤནྣཾ. སཱུལམཱརོཔམཱནཀནྟི དུཀྑུཔྤཏྟིཊྛཱནཏཱཡ སཱུལསདིསཏྟཱ སཱུལཾ ཏཾ ཏཾ བྷཝཾ ཀམྨཀིལེསེཧི ཨེཏྟཀཾ ཀཱལཾ ཨཱརོཔིཡམཱནཾ. ཏེན ཏེནེཝ ཝཛསི, ཡེན སཱུལཾ ཀལིངྒརནྟི ཡཏྠ ཡཏྠ སཱུལསངྑཱཏཱ བྷཝཱ ཀལིངྒརསངྑཱཏཱ ཨདྷིཀུཊྚནཀཱ ཀཱམགུཎཱ ཙ ཏེན ཏེནེཝ, པཱཔཙིཏྟ, ཝཛསི, ཏཾ ཏདེཝ ཋཱནཾ ཨུཔགཙྪསི, ཨཏྟནོ ཨནཏྠཾ ན སལླཀྑེསི.

ཏཱཧཾ ཙིཏྟཀལིཾ བྲཱུམཱིཏི ཏཾ ཏསྨཱ པམཏྟབྷཱཝཏོ ཙིཏྟཀལིཾ ཙིཏྟཀཱལཀཎྞིཾ ཨཧཾ ཀཐཡཱམི. པུནཔི ཏཾ བྲཱུམི ཀཐེམི ཙིཏྟདུབྦྷཀཾ ཙིཏྟསངྑཱཏསྶ ཨཏྟནོ བཧཱུཔཀཱརསྶ སནྟཱནསྶ ཨནཏྠཱཝཧནཏོ ཙིཏྟདུབྦྷིཾ. ‘‘ཙིཏྟདུབྦྷགཱ’’ཏིཔི པཋནྟི. ཙིཏྟསངྑཱཏཨལཀྑིཀཨཔྤཔུཉྙཱཏི ཨཏྠོ. ཀིནྟི བྲཱུཧཱིཏི ཙེ? ཨཱཧ ‘‘སཏྠཱ ཏེ དུལླབྷོ ལདྡྷོ, མཱནཏྠེ མཾ ནིཡོཛཡཱི’’ཏི. ཀཔྤཱནཾ ཨསངྑྱེཡྻམྤི ནཱམ བུདྡྷསུཉྙོ ལོཀོ ཧོཏི, སཏྠརི ཨུཔྤནྣེཔི མནུསྶཏྟསདྡྷཱཔཊིལཱབྷཱདཡོ དུལླབྷཱ ཨེཝ, ལདྡྷེསུ ཙ ཏེསུ སཏྠཱཔི དུལླབྷོཡེཝ ཧོཏི. ཨེཝཾ དུལླབྷོ སཏྠཱ ཨིདཱནི ཏཡཱ ལདྡྷོ, ཏསྨིཾ ལདྡྷེ སམྤཏིཔི ཨནཏྠེ ཨཧིཏེ ཨཱཡཏིཉྩ ཨནཏྠཱཝཧེ དུཀྑཱཝཧེ ཨཀུསལེ མཾ མཱ ནིཡོཛེསཱིཏི. ཨེཝཾ ཐེརོ ཨཏྟནོ ཙིཏྟཾ ཨོཝདནྟོ ཨེཝ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༣༧.༡༦-༡༩) –

‘‘པདུམོ ནཱམ སམྦུདྡྷོ, ཙིཏྟཀཱུཊེ ཝསཱི ཏདཱ;

དིསྭཱན ཏཾ ཨཧཾ བུདྡྷཾ, སཡམྦྷུཾ ཨཔརཱཛིཏཾ.

‘‘ཨངྐོལཾ པུཔྥིཏཾ དིསྭཱ, ཨོཙིནིཏྭཱནཧཾ ཏདཱ;

ཨུཔགནྟྭཱན སམྦུདྡྷཾ, པཱུཛཡིཾ པདུམཾ ཛིནཾ.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥམབྷིཔཱུཛཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨནཱུཔམཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. ཝཛྫིཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

སཾསརཾ དཱིགྷམདྡྷཱནནྟི ཨཱཡསྨཏོ ཝཛྫིཏཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ པཉྩསཊྛིམེ ཀཔྤེ ཨེཀསྨིཾ པཙྩནྟགཱམེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཝནཙརཀོ ཧུཏྭཱ ཝིཙརནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཨུཔསནྟཾ ནཱམ པཙྩེཀབུདྡྷཾ པབྦཏགུཧཱཡཾ ཝིཧརནྟཾ ཨདྡས. སོ ཏསྶ ཨུཔསམཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཙམྤཀཔུཔྥེན པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀོསལརཊྛེ ཨིབྦྷཀུལེ ནིབྦཏྟོ ཛཱཏདིཝསཏོ པཊྛཱཡ མཱཏུགཱམཧཏྠཾ གཏོ རོདཏི. བྲཧྨལོཀཏོ ཀིར ཙཝིཏྭཱ ཨིདྷཱགཏོ ཡསྨཱ མཱཏུགཱམསམྥསྶཾ ན སཧཏི, ཏསྨཱ མཱཏུགཱམསམྥསྶཝཛྫནཏོ ཝཛྫིཏོཏྭེཝ ནཱམཾ ཛཱཏཾ. སོ ཝཡཔྤཏྟོ སཏྠུ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ དིསྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཏདཧེཝ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༣༧.༢༧-༣༠) –

‘‘ཨུཔསནྟོ ཙ སམྦུདྡྷོ, ཝསཏཱི པབྦཏནྟརེ;

ཨེཀཙམྤཀམཱདཱཡ, ཨུཔགཙྪིཾ ནརུཏྟམཾ.

‘‘པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, པཙྩེཀམུནིམུཏྟམཾ;

ཨུབྷོ ཧཏྠེཧི པགྒཡ྄ཧ, པཱུཛཡིཾ ཨཔརཱཛིཏཾ.

‘‘པཉྩསཊྛིམྷིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥམབྷིཔཱུཛཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཚལ༹བྷིཉྙོ པན ཧུཏྭཱ ཨཏྟནོ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརིཏྭཱ དྷམྨསཾཝེགེན –

༢༡༥.

‘‘སཾསརཾ དཱིགྷམདྡྷཱནཾ, གཏཱིསུ པརིཝཏྟིསཾ;

ཨཔསྶཾ ཨརིཡསཙྩཱནི, ཨནྡྷབྷཱུཏོ པུཐུཛྫནོ.

༢༡༦.

‘‘ཏསྶ མེ ཨཔྤམཏྟསྶ, སཾསཱརཱ ཝིནལཱི༹ཀཏཱ;

སབྦཱ གཏཱི སམུཙྪིནྣཱ, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ’’ཏི. – དྭེ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ སཾསརནྟི སཾསརནྟོ, ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ བྷཝེ ཨཱདཱནནིཀྑེཔཝསེན ཨཔརཱཔརཾ སནྡྷཱཝནྟོ. དཱིགྷམདྡྷཱནནྟི ཙིརཀཱལཾ ཨནཱདིམཏི སཾསཱརེ ཨཔརིམཱཎཀཱལཾ. གཏཱིསཱུཏི སུཀཏདུཀྐཊཱནཾ ཀམྨཱནཾ ཝསེན སུགཏིདུགྒཏཱིསུ. པརིཝཏྟིསནྟི གྷཊཱིཡནྟཾ ཝིཡ པརིབྦྷམནྟོ ཙཝནུཔཔཛྫནཝསེན ཨཔརཱཔརཾ པརིཝཏྟིཾ. ཏསྶ པན པརིཝཏྟནསྶ ཀཱརཎམཱཧ ‘‘ཨཔསྶཾ ཨརིཡསཙྩཱནི, ཨནྡྷབྷཱུཏོ པུཐུཛྫནོ’’ཏི. དུཀྑཱདཱིནི ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི ཉཱཎཙཀྑུནཱ ཨཔསྶནྟོ ཨཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷནྟོ, ཏཏོ ཨེཝ ཨཝིཛྫནྡྷཏཱཡ ཨནྡྷབྷཱུཏོ པུཐཱུནཾ ཛནནཱདཱིཧི ཀཱརཎེཧི པུཐུཛྫནོ ཧོནྟོ གཏཱིསུ པརིཝཏྟིསནྟི ཡོཛནཱ, ཏེནེཝཱཧ བྷགཝཱ –

‘‘ཙཏུནྣཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡསཙྩཱནཾ ཨནནུབོདྷཱ ཨཔྤཊིཝེདྷཱ ཨེཝམིདཾ དཱིགྷམདྡྷཱནཾ སནྡྷཱཝིཏཾ སཾསརིཏཾ མམཉྩེཝ ཏུམྷཱཀཉྩཱ’’ཏི (མཧཱཝ. ༢༨༧; དཱི. ནི. ༢.༡༥༥; སཾ. ནི. ༥.༡༠༩༡; ནེཏྟི. ༡༡༤).

ཏསྶ མཡ྄ཧཾ ཝུཏྟནཡེན པུབྦེ པུཐུཛྫནསྶེཝ སཏོ ཨིདཱནི སཏྠཱརཱ དིནྣནཡེན ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཔྤམཱདཔཊིཔཏྟིཡཱ སམཐཝིཔསྶནཱབྷཱཝནཾ མཏྠཀཾ པཱཔེཏྭཱ ཋིཏསྶ. སཾསཱརཱ ཝིནལཱི༹ཀཏཱཏི སཾསརནྟི སཏྟཱ ཨེཏེཧཱིཏི ‘‘སཾསཱརཱ’’ཏི ལདྡྷནཱམཱ ཀམྨཀིལེསཱ ཨགྒམགྒེན སམུཙྪིནྣཏྟཱ ཝིགཏནལཱ༹ ནིམྨཱུལཱ ཀཏཱ. སབྦཱ གཏཱི སམུཙྪིནྣཱཏི ཨེཝཾ ཀམྨཀིལེསཝཊྚཱནཾ ཝིནལཱི༹ཀཏཏྟཱ ནིརཡཱདིཀཱ སབྦཱཔི གཏིཡོ སམྨདེཝ ཨུཙྪིནྣཱ ཝིདྡྷཾསིཏཱ, ཏཏོ ཨེཝ ནཏྠི དཱནི ཨཱཡཏིཾ པུནབྦྷཝོཏི ཨིདམེཝ ཙ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཾ ཨཧོསཱིཏི.

ཝཛྫིཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. སནྡྷིཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨསྶཏྠེ ཧརིཏོབྷཱསེཏི ཨཱཡསྨཏོ སནྡྷིཏཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཨེཀཏིཾསེ ཀཔྤེ སིཁིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཨེཀོ གོཔཱལཀོ ཨཧོསི. སོ སཏྠརི པརིནིབྦུཏེ ཨཉྙཏརཾ ཐེརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏསྶ སནྟིཀེ བུདྡྷགུཎཔཊིསཾཡུཏྟཾ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པསནྣམཱནསོ ‘‘ཀུཧིཾ བྷགཝཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ པརིནིབྦུཏབྷཱཝཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨེཝཾ མཧཱནུབྷཱཝཱ བུདྡྷཱཔི ནཱམ ཨནིཙྩཏཱཝསཾ གཙྪནྟི, ཨཧོ སངྑཱརཱ ཨདྡྷུཝཱ’’ཏི ཨནིཙྩསཉྙཾ པཊིལབྷི. ཏཾ ཐེརོ བོདྷིཔཱུཛཱཡ ཨུསྶཱཧེསི. སོ ཀཱལེན ཀཱལཾ བོདྷིརུཀྑསམཱིཔཾ གནྟྭཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ བུདྡྷགུཎེ ཨནུསྶརནྟོ བོདྷིཾ ཝནྡཏི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀོསལརཊྛེ ཨིབྦྷཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ སནྡྷིཏོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ ཨནིཙྩཏཱཔཊིསཾཡུཏྟཾ དྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ སཾཝེགཛཱཏོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཉཱཎསྶ པརིཔཱཀཾ གཏཏྟཱ ནཙིརསྶེཝ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. སོ ཨཏྟནོ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརནྟོ སིཁིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ བོདྷིཝནྡནཾ བུདྡྷཱནུསྶཏིཾ ཨནིཙྩསཉྙཱཔཊིལཱབྷཉྩ ཨནུསྶརིཏྭཱ ཏདུཔནིསྶཡེན ཨཏྟནོ ཝིསེསཱདྷིགམཾ པཀཱསེནྟོ –

༢༡༧.

‘‘ཨསྶཏྠེ ཧརིཏོབྷཱསེ, སཾཝིརཱུལ༹ྷམྷི པཱདཔེ;

ཨེཀཾ བུདྡྷགཏཾ སཉྙཾ, ཨལབྷིཏྠཾ པཏིསྶཏོ.

༢༡༨.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ སཉྙམལབྷིཾ ཏདཱ;

ཏསྶཱ སཉྙཱཡ ཝཱཧསཱ, པཏྟོ མེ ཨཱསཝཀྑཡོ’’ཏི. –

དྭེ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨསྶཏྠེཏི ཨསྶཏྠཊྛཱནཱིཡེ, ཡྭཱཡཾ ཨེཏརཧི ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ བོདྷིརུཀྑོ ཨསྶཏྠོ, ཨེཏསྶ ཋཱནེ ཏདཱ སིཁིསྶ བྷགཝཏོ བོདྷིརུཀྑོ པུཎྜརཱིཀོ ཋིཏོཏི སོ ཨསྶཏྠཊྛཱནཱིཡཏཱཡ ‘‘ཨསྶཏྠེ’’ཏི ཝུཏྟཾ. སཏྟཱནཾ ཨསྶཱསཛནནཏོ ཝཱ. ཨཔརེ པན ‘‘ཨསྶཏྠརུཀྑམཱུལེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཏདཱ བུདྡྷཱནུསྶཏིཡཱ བྷཱཝིཏཏྟཱ ཐེརོ ‘ཨསྶཏྠེ’ཏི ཨཝོཙཱ’’ཏི ཝདནྟི. ཧརིཏོབྷཱསེཏི ཧརིཏེཧི སཱརམཎིཝཎྞེཧི ཨོབྷཱསམཱནེ. སཾཝིརཱུལ༹ྷམྷཱིཏི སུཊྛུ ཝིརཱུལ༹ྷེ སུཔྤཏིཊྛིཏེ, སུགྷནནིཙིཏཔཏྟཔལཱསཔལླཝེཧི ཝིརཱུལ༹ྷསཉྪནྣེཏི ཙ ཝདནྟི. པཱདཔེཏི རུཀྑེ. ཨེཀཾ བུདྡྷགཏཾ སཉྙཾ, ཨལབྷིཏྠཾ པཏིསྶཏོཏི བུདྡྷཱརམྨཎཾ ཨཱརམྨཎསྶ ཨེཀཛཱཏིཡཏྟཱ ཨེཀཾ ‘‘ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཾ བུདྡྷཱནུསྶཏིསཧགཏཾ སཉྙཾ བུདྡྷགུཎཱནཾ པཏིཔཏིསརཎཏོ པཏིསྶཏོ ཧུཏྭཱ ཨལབྷིཾ.

ཀདཱ པན སཱ སཉྙཱ ལདྡྷཱ, ཀཱིཝཏཱཡ སིདྡྷཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ’’ཏིཨཱདི. ཨིཏོ བྷདྡཀཔྤཏོ ཨུདྡྷཾ ཨཱརོཧནཝསེན ཨེཀཏིཾསེ ཀཔྤེ. ཡཾ སཉྙནྟི ཡཾ བུདྡྷཱནུསྶཏིསཧགཏཾ སཉྙཾ, ཡཾ ཝཱ བུདྡྷཱནཾ ཨནིཙྩཏཾ དིསྭཱ ཏདནུསཱརེན སབྦཱསངྑཱརེསུ ཏདཱ ཨནིཙྩསཉྙཾ ཨལབྷིཾ. ཏསྶཱ སཉྙཱཡ ཝཱཧསཱཏི ཏསྶཱ ཡཐཱཝུཏྟཱཡ སཉྙཱཡ ཀཱརཎབྷཱཝེན ཏཾ ཨུཔནིསྶཡཾ ཀཏྭཱ. པཏྟོ མེ ཨཱསཝཀྑཡོཏི ཨིདཱནི མཡཱ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡོ ནིརོདྷོ ཨདྷིགཏོཏི ཨིམཱཡེཝ ཙ ཨིམསྶ ཐེརསྶ ཨཔདཱནགཱཐཱཔི. ཡཐཱཧ (ཨཔ. ཐེར ༡.༢༢.༢༧-༣༠) –

‘‘ཨསྶཏྠེ ཧརིཏོབྷཱསེ…པེ… པཏྟོ མེ ཨཱསཝཀྑཡོ.

‘‘ཨིཏོ ཏེརསཀཔྤམྷི, དྷནིཊྛོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

སནྡྷིཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

པཉྩམཝགྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནིཊྛིཏཱ ཙ དུཀནིཔཱཏཝཎྞནཱ.

༣. ཏིཀནིཔཱཏོ

༡. ཨངྒཎིཀབྷཱརདྭཱཛཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཏིཀནིཔཱཏེ ཨཡོནི སུདྡྷིམནྭེསནྟི ཨཱཡསྨཏོ ཨངྒཎིཀབྷཱརདྭཱཛཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ པུཉྙཾ ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཨེཀཏིཾསེ ཀཔྤེ སིཁིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ པིཎྜཱཡ ཙརནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ཝནྡིཏྭཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཎྷི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཧིམཝནྟསམཱིཔེ ཨུཀྐཊྛེ ནཱམ ནགརེ ཝིབྷཝསམྤནྣསྶ བྲཱཧྨཎསྶ གེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨངྒཎིཀབྷཱརདྭཱཛོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ ཝིཛྫཱསིཔྤེསུ ནིཔྥཏྟིཾ གཏོ ནེཀྑམྨཛ྄ཛྷཱསཡཏཱཡ པརིབྦཱཛཀཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཨམརཾ ཏཔཾ ཙརནྟོ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝིཙརནྟོ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཛནཔདཙཱརིཀཾ ཙརནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ ཏཾ མིཙྪཱཏཔཾ པཧཱཡ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༢༣.༤༨-༥༡) –

‘‘ཨུསབྷཾ པཝརཾ ཝཱིརཾ, ཝེསྶབྷུཾ ཝིཛིཏཱཝིནཾ;

པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, བུདྡྷསེཊྛམཝནྡཧཾ.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཀམྨམཀརིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཝནྡནཱཡ ཨིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཙཏུཝཱིསཏིཀཔྤམྷི, ཝིཀཏཱནནྡནཱམཀོ;

སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཚལ༹བྷིཉྙོ པན ཧུཏྭཱ ཝིམུཏྟིསུཁེན ཝིཧརནྟོ ཉཱཏཱིནཾ ཨནུཀམྤཱཡ ཨཏྟནོ ཛཱཏིབྷཱུམིཾ གནྟྭཱ བཧཱུ ཉཱཏཀེ སརཎེསུ ཙ སཱིལེསུ ཙ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཏཏོ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཀུརུརཊྛེ ཀུཎྜིཡསྶ ནཱམ ནིགམསྶ ཨཝིདཱུརེ ཨརཉྙེ ཝསནྟོ ཀེནཙིདེཝ ཀརཎཱིཡེན ཨུགྒཱརཱམཾ གཏོ ཨུཏྟརཱཔཐཏོ ཨཱགཏེཧི སནྡིཊྛེཧི བྲཱཧྨཎེཧི སམཱགཏོ ཏེཧི, ‘‘བྷོ བྷཱརདྭཱཛ, ཀིཾ དིསྭཱ བྲཱཧྨཎཱནཾ སམཡཾ པཧཱཡ ཨིམཾ སམཡཾ གཎྷཱི’’ཏི པུཙྪིཏོ ཏེསཾ ཨིཏོ བུདྡྷསཱསནཏོ བཧིདྡྷཱ སུདྡྷི ནཏྠཱིཏི དསྶེནྟོ –

༢༡༩.

‘‘ཨཡོནི སུདྡྷིམནྭེསཾ, ཨགྒིཾ པརིཙརིཾ ཝནེ;

སུདྡྷིམགྒཾ ཨཛཱནནྟོ, ཨཀཱསིཾ ཨམརཾ ཏཔ’’ནྟི. – པཋམཾ གཱཐམཱཧ;

ཏཏྠ ཨཡོནཱིཏི ཨཡོནིསོ ཨནུཔཱཡེན. སུདྡྷིནྟི སཾསཱརསུདྡྷིཾ བྷཝནིསྶརཎཾ. ཨནྭེསནྟི གཝེསནྟོ. ཨགྒིཾ པརིཙརིཾ ཝནེཏི ‘‘ཨཡཾ སུདྡྷིམགྒོ’’ཏི ཨདྷིཔྤཱཡེན ཨརཉྙཱཡཏནེ ཨགྒིཧུཏསཱལཱཡཾ ཨགྱཱགཱརཾ ཀཏྭཱ ཨཱཧུཏིཾ པགྒཎྷནྟོ ཨགྒིདེཝཾ པརིཙརིཾ ཝེདེ ཝུཏྟཝིདྷིནཱ པཱུཛེསིཾ. སུདྡྷིམགྒཾ ཨཛཱནནྟོ, ཨཀཱསིཾ ཨམརཾ ཏཔནྟི སུདྡྷིཡཱ ནིབྦཱནསྶ མགྒཾ ཨཛཱནནྟོ ཨགྒིཔརིཙརཎཾ ཝིཡ པཉྩཏཔཏཔྤནཱདིཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགཾ ‘‘སུདྡྷིམགྒོ’’ཏི མཉྙཱཡ ཨཀཱསིཾ ཨཙརིཾ པཊིཔཛྫིཾ.

ཨེཝཾ ཐེརོ ཨསྶམཏོ ཨསྶམཾ གཙྪནྟོ ཝིཡ ཝེདེ ཝུཏྟཝིདྷིནཱ ཨགྒིཔརིཙརཎཱདིནཱ ཨནུཊྛཱཡ སུདྡྷིཡཱ ཨཔྤཏྟབྷཱཝེན བཧིདྡྷཱ སུདྡྷིཡཱ ཨབྷཱཝཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨིམསྨིཾཡེཝ སཱསནེ སུདྡྷི ཙ མཡཱ ཨདྷིགཏཱཏི དསྶེནྟོ –

༢༢༠.

‘‘ཏཾ སུཁེན སུཁཾ ལདྡྷཾ, པསྶ དྷམྨསུདྷམྨཏཾ;

ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི. – དུཏིཡགཱཐམཱཧ;

ཏཏྠ ཏནྟི ཡསྶཏྠཱཡ སུདྡྷིཾ ཨནྭེསནྟོ ཏསྶ མགྒཾ ཨཛཱནནྟོ ཨགྒིཾ པརིཙརིཾ ཨམརཾ ཏཔཾ ཨཙརིཾ, ཏཾ ནིབྦཱནསུཁཾ སུཁེན སམཐཝིཔསྶནཱཡ སུཁཱཡ པཊིཔདཱཡ ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགཾ ཨནུཔགམྨ མཡཱ ལདྡྷཾ པཏྟཾ ཨདྷིགཏཾ. པསྶ དྷམྨསུདྷམྨཏནྟི སཏྠུ སཱསནདྷམྨསྶ སུདྷམྨཏཾ ཨཝིཔརཱིཏནིཡྻཱནིཀདྷམྨསབྷཱཝཾ པསྶ ཛཱནཱཧཱིཏི དྷམྨཱལཔནཝསེན ཝདཏི, ཨཏྟཱནཾ ཝཱ ཨཱལཔཏི. ཏསྶ ལདྡྷབྷཱཝཾ པན དསྶེནྟོ –

‘‘ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི. –

ཨཱཧ, ཏཾ ཝུཏྟཏྠམེཝ. ཨེཝཾ སུདྡྷིཡཱ ཨདྷིགཏཏྟཱ ‘‘ཨིཏོ པཊྛཱཡཱཧཾ པརམཏྠཏོ བྲཱཧྨཎོ’’ཏི དསྶེནྟོ –

༢༢༡.

‘‘བྲཧྨབནྡྷུ པུརེ ཨཱསིཾ, ཨིདཱནི ཁོམྷི བྲཱཧྨཎོ;

ཏེཝིཛྫོ ནྷཱཏཀོཙམྷི, སོཏྟིཡོ ཙམྷི ཝེདགཱུ’’ཏི. – ཏཏིཡཾ གཱཐམཱཧ;

ཏསྶཏྠོ – ཨིཏོ པུབྦེ ཛཱཏིམཏྟེན བྲཱཧྨཎབྷཱཝཏོ བྲཱཧྨཎཱནཾ སམཉྙཱཡ བྲཧྨབནྡྷུ ནཱམ ཨཱསིཾ. བཱཧིཏཔཱཔཏྟཱ པན ཨིདཱནི ཁོ ཨརཧཏྟཱདྷིགམེན པརམཏྠཏོ བྲཱཧྨཎོ ཙ ཨམྷི. ཨིཏོ པུབྦེ བྷཝསཉྩཡཀརཱནཾ ཏིསྶནྣཾ ཝེདསངྑཱཏཱནཾ ཝིཛྫཱནཾ ཨཛ྄ཛྷཡནེན སམཉྙཱམཏྟེན ཏེཝིཛྫོ ནཱམ ཧུཏྭཱ ཨིདཱནི བྷཝཀྑཡཀརཱཡ ཝིཛྫཱཡ ཝསེན ཏིསྶནྣཾ ཝིཛྫཱནཾ ཨདྷིགཏཏྟཱ པརམཏྠཏོ ཏེཝིཛྫོ ཙ ཨམྷི. ཏཐཱ ཨིཏོ པུབྦེ བྷཝསྶཱདགདྷིཏཱཡ ནྷཱཏཀཝཏནིཔྥཏྟིཡཱ སམཉྙཱམཏྟེན ནྷཱཏཀོ ནཱམ ཧུཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཊྛངྒིཀམགྒཛལེན སུཝིཀྑཱལིཏཀིལེསམལཏཱཡ པརམཏྠཏོ ནྷཱཏཀོ ཙམྷི. ཨིཏོ པུབྦེ ཨཝིམུཏྟབྷཝསྶཱདམནྟཛ྄ཛྷཱནེན ཝོཧཱརམཏྟཏོ སོཏྟིཡོ ནཱམ ཧུཏྭཱ ཨིདཱནི སུཝིམུཏྟབྷཝསྶཱདདྷམྨཛ྄ཛྷཱནེན པརམཏྠཏོ སོཏྟིཡོ ཙམྷི. ཨིཏོ པུབྦེ ཨཔྤཊིནིསྶཊྛཔཱཔདྷམྨཱནཾ ཝེདཱནཾ གཏམཏྟེན ཝེདགཱུ ནཱམ ཧུཏྭཱ ཨིདཱནི ཝེདསངྑཱཏེན མགྒཉཱཎེན སཾསཱརམཧོགྷསྶ ཝེདསྶ ཙཏུསཙྩསྶ ཙ པཱརཾ གཏཏྟཱ ཨདྷིགཏཏྟཱ ཉཱཏཏྟཱ པརམཏྠཏོ ཝེདགཱུ ཛཱཏོཏི. ཏཾ སུཏྭཱ བྲཱཧྨཎཱ སཱསནེ ཨུལཱ༹རཾ པསཱདཾ པཝེདེསུཾ.

ཨངྒཎིཀབྷཱརདྭཱཛཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༢. པཙྩཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

པཉྩཱཧཱཧཾ པབྦཛིཏོཏི ཨཱཡསྨཏོ པཙྩཡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཨིཏོ ཨེཀནཝུཏེ ཀཔྤེ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ ཝིནཏཱཡ ནཱམ ནདིཡཱ ཏཱིརེ གཙྪནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ མནུཉྙདསྶནཱནི མཧནྟཱནི ཨུདུམྦརཕལཱནི ཨོཙིནིཏྭཱ ཨུཔནཱམེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན སུགཏཱིསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བྷདྡཀཔྤེ ཀསྶཔེ བྷགཝཏི ལོཀེ ཨུཔྤཛྫིཏྭཱ པཝཏྟཝརདྷམྨཙཀྐེ ཝེནེཡྻཛནཱནུགྒཧཾ ཀརོནྟེ ཏསྶ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ བྷཱཝནམནུཡུཉྫནྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཾསཱརདུཀྑཾ ཙིནྟེཏྭཱ

ཨཏིཝིཡ སཉྫཱཏསཾཝེགོ ཝིཧཱརེ ནིསིནྣོ ‘‘ཨརཧཏྟཾ ཨཔྤཏྭཱ ཨིཏོ ན ནིཀྑམིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨདྷིཊྛཱཡ ཝཱཡམནྟོ ཉཱཎསྶ ཨཔརིཔཀྐཏྟཱ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏུཾ ནཱསཀྑི. སོ ཀཱལངྐཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རོཧིཏནགརེ ཁཏྟིཡཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ པཙྩཡོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ པིཏུ ཨཙྩཡེན རཛྫེ པཏིཊྛིཏོ ཨེཀདིཝསཾ མཧཱརཱཛབལིཾ ཀཱཏུཾ ཨཱརབྷི. ཏཏྠ མཧཱཛནོ སནྣིཔཏི. ཏསྨིཾ སམཱགམེ ཏསྶ པསཱདཉྫནནཏྠཾ སཏྠཱ མཧཱཛནསྶ པེཀྑནྟསྶེཝ ཨཱཀཱསེ ཝེསྶཝཎེན ནིམྨིཏེ རཏནམཡཀཱུཊཱགཱརེ རཏནམཡསཱིཧཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེསི. མཧཏོ ཛནཀཱཡསྶ དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧོསི. ཏཾ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཙྩཡརཱཛཱཔི རཛྫཾ པཧཱཡ པུརིམཧེཏུསཉྩོདིཏོ པབྦཛི. སོ ཡཐཱ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ པཊིཉྙཾ ཨཀཱསི, ཨེཝཾ པཊིཉྙཾ ཀཏྭཱ ཝིཧཱརཾ པཝིསིཏྭཱ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེནྟོ ཉཱཎསྶ པརིཔཱཀཾ གཏཏྟཱ ཏཱཝདེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༣༩.༡༥-༢༠) –

‘‘ཝིནཏཱནདིཡཱ ཏཱིརེ, ཝིཧཱསི པུརིསུཏྟམོ;

ཨདྡསཾ ཝིརཛཾ བུདྡྷཾ, ཨེཀགྒཾ སུསམཱཧིཏཾ.

‘‘ཏསྨིཾ པསནྣམཱནསོ, ཀིལེསམལདྷོཝནེ;

ཨུདུམྦརཕལཾ གཡ྄ཧ, བུདྡྷསེཊྛསྶདཱསཧཾ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཕལམདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཨིམམྷི བྷདྡཀེ ཀཔྤེ, སཾཝིགྒམཱནམཱནསོ;

ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ, སཱསནེ པབྦཛིཾ ཨཧཾ.

‘‘ཏཐཱ པབྦཛིཏོ སནྟོ, བྷཱཝནཾ ཨནུཡུཉྫིསཾ;

ན ཝིཧཱརཱ ནིཀྑམིསྶཾ, ཨིཏི ཀཏྭཱན མཱནསཾ.

‘‘ཨུཏྟམཏྠཾ ཨསམྤཏྟོ, ན ཙ པཏྟོམྷི ཏཱཝདེ;

ཨིདཱནི པན ཉཱཎསྶ, པརིཔཱཀེན ནིབྦུཏོ;

པཏྟོམྷི ཨཙལཾ ཋཱནཾ, ཕུསིཏྭཱ ཨཙྩུཏཾ པདཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཀིཏྟནམུཁེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༢༢༢.

‘‘པཉྩཱཧཱཧཾ པབྦཛིཏོ, སེཁོ ཨཔྤཏྟམཱནསོ;

ཝིཧཱརཾ མེ པཝིཊྛསྶ, ཙེཏསོ པཎིདྷཱི ཨཧུ.

༢༢༣.

‘‘ནཱསིསྶཾ ན པིཝིསྶཱམི, ཝིཧཱརཏོ ན ནིཀྑམེ;

ནཔི པསྶཾ ནིཔཱཏེསྶཾ, ཏཎྷཱསལླེ ཨནཱུཧཏེ.

༢༢༤.

‘‘ཏསྶ མེཝཾ ཝིཧརཏོ, པསྶ ཝཱིརིཡཔརཀྐམཾ;

ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི. –

ཨིམཱ ཏིསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ པཉྩཱཧཱཧཾ པབྦཛིཏོཏི པཉྩཱཧོ ཨཧཾ, པབྦཛིཏོ ཧུཏྭཱ པཉྩཱཧོ, པབྦཛིཏདིཝསཏོ པཉྩམོ ཨཧོ ནིཊྛིཏོཏི ཨཏྠོ. སེཁོ ཨཔྤཏྟམཱནསོཏི ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱདཱིནཾ སིཀྑནཏོ སེཁོ. ཨནཝསེསཏོ མཱནཾ སིཡཏི སམུཙྪིནྡཏཱིཏི མཱནསོ, ཨགྒམགྒོ, ཏཾནིབྦཏྟིཏོ མཱནསཏོ ཨཱགཏཾ མཱནསཾ, ཨརཧཏྟཾ, ཏཾ, སོ ཝཱ ཨཔྤཏྟོ ཨེཏེནཱཏི ཨཔྤཏྟམཱནསོ. ཝིཧཱརཾ མེ པཝིཊྛསྶ, ཙེཏསོ པཎིདྷཱི ཨཧཱུཏི ཨེཝཾ སེཁསྶ མེ ཝསནཀཝིཧཱརཾ ཨོཝརཀཾ པཝིཊྛསྶ སཏོ ཨེཝརཱུཔོ ཨིདཱནི ཝུཙྩམཱནཱཀཱརོ ཙེཏོཔཎིདྷི ཨཧོསི, ཨེཝཾ མཡཱ ཙིཏྟཾ པཎིཧིཏནྟི ཨཏྠོ.

ནཱསིསྶནྟིཨཱདིནཱ ཙིཏྟཔཎིདྷིཾ དསྶེཏི. ཏཏྠ ནཱསིསྶནྟི ཡཾཀིཉྩི བྷོཛནཾ ན བྷུཉྫིསྶཾ ན བྷུཉྫིསྶཱམི ཏཎྷཱསལླེ མམ ཧདཡགཏེ ཨནཱུཧཏེ ཨནུདྡྷཏེཏི ཨེཝཾ སབྦཔདེསུ ཡོཛེཏབྦཾ. ན པིཝིསྶཱམཱིཏི ཡཾཀིཉྩི པཱཏབྦཾ ན པིཝིསྶཱམི. ཝིཧཱརཏོ ན ནིཀྑམེཏི ཨིམསྨཱ ཨིདཱནི མཡཱ ནིསིནྣགབྦྷཏོ ན ནིཀྑམེཡྻཾ. ནཔི པསྶཾ ནིཔཱཏེསྶནྟི མམ སརཱིརསྶ དྭཱིསུ པསྶེསུ ཨེཀམྤི པསྶཾ ཀཱཡཀིལམཐཝིནོདནཏྠཾ ན ནིཔཱཏེསྶཾ, ཨེཀཔསྶེནཔི ན ནིཔཛྫིསྶཱམཱིཏི ཨཏྠོ.

ཏསྶ མེཝཾ ཝིཧརཏོཏི ཏསྶ མེ ཨེཝཾ ཙིཏྟཾ པཎིདྷཱཡ དལ༹ྷཝཱིརིཡཱདྷིཊྛཱནཾ ཀཏྭཱ ཝིཔསྶནཱནུཡོགཝསེན ཝིཧརཏོ. པསྶ ཝཱིརིཡཔརཀྐམནྟི ཝིདྷིནཱ ཨཱིརཡིཏབྦཏོ ‘‘ཝཱིརིཡཾ’’ པརཾ ཋཱནཾ ཨཀྐམནཏོ ‘‘པརཀྐམོ’’ཏི ཙ ལདྡྷནཱམཾ ཨུསྶོལ༹ྷཱིབྷཱུཏཾ ཝཱཡཱམཾ པསྶ ཛཱནཱཧི. ཡསྶ པནཱནུབྷཱཝེན མཡཱ ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཨནུཔྤཏྟཱ, ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསནནྟི ཝུཏྟཏྠམེཝ.

པཙྩཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༣. བཱཀུལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཡོ པུབྦེ ཀརཎཱིཡཱནཱིཏི ཨཱཡསྨཏོ བཱཀུལཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི ཀིར ཨཏཱིཏེ ཨིཏོ ཀཔྤསཏསཧསྶཱདྷིཀསྶ ཨསངྑྱེཡྻསྶ མཏྠཀེ ཨནོམདསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཨུཔྤཏྟིཏོ པུརེཏརམེཝ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཡོ ཝེདེ ཨུགྒཧེཏྭཱ ཏཏྠ སཱརཾ ཨཔསྶནྟོ ‘‘སམྤརཱཡིཀཏྠཾ གཝེསིསྶཱམཱི’’ཏི ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ པབྦཏཔཱདེ ཝིཧརནྟོ པཉྩཱབྷིཉྙཱཨཊྛསམཱཔཏྟིལཱབྷཱི ཧུཏྭཱ ཝིཧརནྟོ བུདྡྷུཔྤཱདཾ སུཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ སརཎེསུ པཏིཊྛིཏོ སཏྠུ ཨུདརཱབཱདྷེ ཨུཔྤནྣེ ཨརཉྙཏོ བྷེསཛྫཱནི ཨཱཧརིཏྭཱ ཏཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ ཏཏྠ པུཉྙཾ ཨཱརོགྱཏྠཱཡ པརིཎཱམེཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨེཀཾ ཨསངྑྱེཡྻཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ པདུམུཏྟརབུདྡྷཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཨཔྤཱབཱདྷཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ སཡཾ ཏཾ ཋཱནནྟརཾ ཨཱཀངྑནྟོ པཎིདྷཱནཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཨུཔཙིནིཏྭཱ སུགཏཱིསུཡེཝ སཾསརནྟོ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ནིབྦཏྟིཏོ པུརེཏརམེཝ བནྡྷུམཏཱིནགརེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟོ པུརིམནཡེནེཝ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཛྷཱནཱབྷིཉྙཱལཱབྷཱི ཧུཏྭཱ པབྦཏཔཱདེ ཝསནྟོ བུདྡྷུཔྤཱདཾ སུཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ སརཎེསུ པཏིཊྛིཏོ བྷིཀྑཱུནཾ ཏིཎཔུཔྥཀརོགེ ཨུཔྤནྣེ ཏཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨེཀནཝུཏིཀཔྤེ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ བཱརཱཎསིཡཾ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ གྷརཱཝཱསཾ ཝསནྟོ ཨེཀཾ ཛིཎྞཾ ཝིནསྶམཱནཾ མཧཱཝིཧཱརཾ དིསྭཱ ཏཏྠ ཨུཔོསཐཱགཱརཱདིཀཾ སབྦཾ ཨཱཝསཐཾ ཀཱརེཏྭཱ ཏཏྠ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ སབྦཾ བྷེསཛྫཾ པཊིཡཱདེཏྭཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཏོ ཨུཔྤཏྟིཏོ པུརེཏརམེཝ ཀོསམྦིཡཾ སེཊྛིགེཧེ ནིབྦཏྟི. སོ ཨརོགབྷཱཝཱཡ མཧཱཡམུནཱཡ ནྷཱཔིཡམཱནོ དྷཱཏིཡཱ ཧཏྠཏོ མཙྪེན གིལིཏོ མཙྪེ ཀེཝཊྚཧཏྠགཏེ བཱརཱཎསིསེཊྛིབྷརིཡཱཡ ཝིཀྐིཎིཏྭཱ གཧིཏེ ཕཱལིཡམཱནེཔི པུཉྙབལེན ཨརོགོཡེཝ ཧུཏྭཱ ཏཱཡ པུཏྟོཏི གཧེཏྭཱ པོསིཡམཱནོ ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ ཛནཀེཧི མཱཏཱཔིཏཱུཧི ‘‘ཨཡཾ ཨམྷཱཀཾ པུཏྟོ, དེཐ ནོ པུཏྟ’’ནྟི ཨནུཡོགེ ཀཏེ རཉྙཱ ‘‘ཨུབྷཡེསམྤི སཱདྷཱརཎོ ཧོཏཱུ’’ཏི དྭིནྣཾ ཀུལཱནཾ དཱཡཱདབྷཱཝེན ཝིནིཙྪཡཾ ཀཏྭཱ ཋཔིཏཏྟཱ བཱཀུལོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ ཧུཏྭཱ མཧཏིཾ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝནྟོ ཨཱསཱིཏིཀོ ཧུཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ སཏྟཱཧམེཝ པུཐུཛྫནོ ཨཧོསི, ཨཊྛམེ ཨརུཎེ སཧ པཊིསམྦྷིདཱཧི ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༤༠.༣༨༦-༤༡༡) –

‘‘ཧིམཝནྟསྶཱཝིདཱུརེ, སོབྷིཏོ ནཱམ པབྦཏོ;

ཨསྶམོ སུཀཏོ མཡ྄ཧཾ, སཀསིསྶེཧི མཱཔིཏོ.

‘‘མཎྜཔཱ ཙ བཧཱུ ཏཏྠ, པུཔྥིཏཱ སིནྡྷུཝཱརཀཱ;

ཀཔིཏྠཱ ཙ བཧཱུ ཏཏྠ, པུཔྥིཏཱ ཛཱིཝཛཱིཝཀཱ.

‘‘ནིགྒུཎྜིཡོ བཧཱུ ཏཏྠ, བདརཱམལཀཱནི ཙ;

ཕཱརུསཀཱ ཨལཱབཱུ ཙ, པུཎྜརཱིཀཱ ཙ པུཔྥིཏཱ.

‘‘ཨཱལ༹ཀཱ བེལུཝཱ ཏཏྠ, ཀདལཱི མཱཏུལུངྒཀཱ;

མཧཱནཱམཱ བཧཱུ ཏཏྠ, ཨཛྫུནཱ ཙ པིཡངྒུཀཱ.

‘‘ཀོསམྦཱ སལ༹ལཱ ནིམྦཱ, ནིགྲོདྷཱ ཙ ཀཔིཏྠནཱ;

ཨེདིསོ ཨསྶམོ མཡ྄ཧཾ, སསིསྶོཧཾ ཏཧིཾ ཝསིཾ.

‘‘ཨནོམདསྶཱི བྷགཝཱ, སཡམྦྷཱུ ལོཀནཱཡཀོ;

གཝེསཾ པཊིསལླཱནཾ, མམསྶམམུཔཱགམི.

‘‘ཨུཔེཏམྷི མཧཱཝཱིརེ, ཨནོམདསྶིམཧཱཡསེ;

ཁཎེན ལོཀནཱཐསྶ, ཝཱཏཱབཱདྷོ སམུཊྛཧི.

‘‘ཝིཙརནྟོ ཨརཉྙམྷི, ཨདྡསཾ ལོཀནཱཡཀཾ;

ཨུཔགནྟྭཱན སམྦུདྡྷཾ, ཙཀྑུམནྟཾ མཧཱཡསཾ.

‘‘ཨིརིཡཉྩཱཔི དིསྭཱན, ཨུཔལཀྑེསཧཾ ཏདཱ;

ཨསཾསཡཉྷི བུདྡྷསྶ, བྱཱདྷི ནོ ཨུདཔཛྫཐ.

‘‘ཁིཔྤཾ ཨསྶམམཱགཉྪིཾ, མམ སིསྶཱན སནྟིཀེ;

བྷེསཛྫཾ ཀཏྟུཀཱམོཧཾ, སིསྶེ ཨཱམནྟཡིཾ ཏདཱ.

‘‘པཊིསྶུཎིཏྭཱན མེ ཝཱཀྱཾ, སིསྶཱ སབྦེ སགཱརཝཱ;

ཨེཀཛ྄ཛྷཾ སནྣིཔཏིཾསུ, སཏྠུགཱརཝཏཱ མམ.

‘‘ཁིཔྤཾ པབྦཏམཱརུཡ྄ཧ, སབྦོསདྷམཧཱསཧཾ;

པཱནཱིཡཡོགཾ ཀཏྭཱན, བུདྡྷསེཊྛསྶདཱསཧཾ.

‘‘པརིབྷུཏྟེ མཧཱཝཱིརེ, སབྦཉྙུལོཀནཱཡཀེ;

ཁིཔྤཾ ཝཱཏོ ཝཱུཔསམི, སུགཏསྶ མཧེསིནོ.

‘‘པསྶདྡྷཾ དརཐཾ དིསྭཱ, ཨནོམདསྶཱི མཧཱཡསོ;

སཀཱསནེ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཨིམཱ གཱཐཱ ཨབྷཱསཐ.

‘‘ཡོ མེ པཱདཱསི བྷེསཛྫཾ, བྱཱདྷིཉྩ སམཡཱི མམ;

ཏམཧཾ ཀིཏྟཡིསྶཱམི, སུཎཱཐ མམ བྷཱསཏོ.

‘‘ཀཔྤསཏསཧསྶཱནི, དེཝལོཀེ རམིསྶཏི;

ཝཱདིཏེ ཏཱུརིཡེ ཏཏྠ, མོདིསྶཏི སདཱ ཨཡཾ.

‘‘མནུསྶལོཀམཱགནྟྭཱ, སུཀྐམཱུལེན ཙོདིཏོ;

སཧསྶཀྑཏྟུཾ རཱཛཱ ཙ, ཙཀྐཝཏྟཱི བྷཝིསྶཏི.

‘‘པཉྩཔཉྙཱསཀཔྤམྷི, ཨནོམོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

ཙཱཏུརནྟོ ཝིཛིཏཱཝཱི, ཛམྦུམཎྜསྶ ཨིསྶརོ.

‘‘སཏྟརཏནསམྤནྣོ, ཙཀྐཝཏྟཱི མཧབྦལོ;

ཏཱཝཏིཾསེཔི ཁོབྷེཏྭཱ, ཨིསྶརཾ ཀཱརཡིསྶཏི.

‘‘དེཝབྷཱུཏོ མནུསྶོ ཝཱ, ཨཔྤཱབཱདྷོ བྷཝིསྶཏི;

པརིགྒཧཾ ཝིཝཛྫེཏྭཱ, བྱཱདྷིཾ ལོཀེ ཏརིསྶཏི.

‘‘ཨཔརིམེཡྻེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;

གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཏསྶ དྷམྨེསུ དཱཡཱདོ, ཨོརསོ དྷམྨནིམྨིཏོ;

སབྦཱསཝེ པརིཉྙཱཡ, ནིབྦཱཡིསྶཏིནཱསཝོ.

‘‘ཀིལེསེ ཛྷཱཔཡིཏྭཱན, ཏཎྷཱསོཏཾ ཏརིསྶཏི;

བཱཀུལོ ནཱམ ནཱམེན, ཧེསྶཏི སཏྠུ སཱཝཀོ.

‘‘ཨིདཾ སབྦཾ ཨབྷིཉྙཱཡ, གོཏམོ སཀྱཔུངྒཝོ;

བྷིཀྑུསངྒྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཨེཏདགྒེ ཋཔེསྶཏི.

‘‘ཨནོམདསྶཱི བྷགཝཱ, སཡམྦྷཱུ ལོཀནཱཡཀོ;

ཝིཝེཀཱནུཝིལོཀེནྟོ, མམསྶམམུཔཱགམི.

‘‘ཨུཔཱགཏཾ མཧཱཝཱིརཾ, སབྦཉྙུཾ ལོཀནཱཡཀཾ;

སབྦོསདྷེན ཏཔྤེསིཾ, པསནྣོ སེཧི པཱཎིབྷི.

‘‘ཏསྶ མེ སུཀཏཾ ཀམྨཾ, སུཁེཏྟེ བཱིཛསམྤདཱ;

ཁེཔེཏུཾ ནེཝ སཀྐོམི, ཏདཱ ཧི སུཀཏཾ མམ.

‘‘ལཱབྷཱ མམ སུལདྡྷཾ མེ, ཡོཧཾ ཨདྡཀྑི ནཱཡཀཾ;

ཏེན ཀམྨཱཝསེསེན, པཏྟོམྷི ཨཙལཾ པདཾ.

‘‘སབྦམེཏཾ ཨབྷིཉྙཱཡ, གོཏམོ སཀྱཔུངྒཝོ;

བྷིཀྑུསངྒྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི མཾ.

‘‘ཨཔརིམེཡྻེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཀམྨམཀརིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བྷེསཛྫསྶ ཨིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཱ ཨཏྟནོ སཱཝཀེ པཊིཔཱཊིཡཱ ཋཱནནྟརེ ཋཔེནྟེན ཨཔྤཱབཱདྷཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔིཏོ སོ པརིནིབྦཱནསམཡེ སངྒྷམཛ྄ཛྷེ བྷིཀྑཱུནཾ ཨོཝཱདམུཁེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༢༢༥.

‘‘ཡོ པུབྦེ ཀརཎཱིཡཱནི, པཙྪཱ སོ ཀཱཏུམིཙྪཏི;

སུཁཱ སོ དྷཾསཏེ ཋཱནཱ, པཙྪཱ ཙ མནུཏཔྤཏི.

༢༢༦.

‘‘ཡཉྷི ཀཡིརཱ ཏཉྷི ཝདེ, ཡཾ ན ཀཡིརཱ ན ཏཾ ཝདེ;

ཨཀརོནྟཾ བྷཱསམཱནཾ, པརིཛཱནནྟི པཎྜིཏཱ.

༢༢༧.

‘‘སུསུཁཾ ཝཏ ནིབྦཱནཾ, སམྨཱསམྦུདྡྷདེསིཏཾ;

ཨསོཀཾ ཝིརཛཾ ཁེམཾ, ཡཏྠ དུཀྑཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏཱི’’ཏི. – གཱཐཱཏྟཡམབྷཱསི;

ཏཏྠ ཡོ པུབྦེ ཀརཎཱིཡཱནི, པཙྪཱ སོ ཀཱཏུམིཙྪཏཱིཏི ཡོ པུགྒལོ པུབྦེ པུརེཏརཾ ཛརཱརོགཱདཱིཧི ཨནབྷིབྷཱུཏཀཱལེཡེཝ ཀཱཏབྦཱནི ཨཏྟནོ ཧིཏསུཁཱཝཧཱནི ཀམྨཱནི པམཱདཝསེན ཨཀཏྭཱ པཙྪཱ སོ ཀཱཏབྦཀཱལཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཀཱཏུཾ ཨིཙྪཏི. སོཏི ཙ ནིཔཱཏམཏྟཾ. ཏདཱ པན ཛརཱརོགཱདཱིཧི ཨབྷིབྷཱུཏཏྟཱ ཀཱཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཨསཀྐོནྟོ ཙ སུཁཱ སོ དྷཾསཏེ ཋཱནཱ, པཙྪཱ ཙ མནུཏཔྤཏཱིཏི སོ པུགྒལོ སུཁཱ ཋཱནཱ སགྒཏོ ནིབྦཱནཏོ ཙ ཏདུཔཱཡསྶ ཨནུཔྤཱདིཏཏྟཱ པརིཧཱཡནྟོ ‘‘ཨཀཏཾ མེ ཀལྱཱཎ’’ནྟིཨཱདིནཱ (མ. ནི. ༣.༢༤༨; ནེཏྟི. ༡༢༠) པཙྪཱ ཙ ཨནུཏཔྤཏི ཝིཔྤཊིསཱརཾ ཨཱཔཛྫཏི. མ-ཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ. ཨཧཾ པན ཀརཎཱིཡཾ ཀཏྭཱ ཨེཝ ཏུམྷེ ཨེཝཾ ཝདཱམཱིཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཡཉྷི ཀཡིརཱ’’ཏི དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ.

ཏཏྠ པརིཛཱནནྟཱིཏི ‘‘ཨེཏྟཀོ ཨཡ’’ནྟི པརིཙྪིཛྫ ཛཱནནྟི ན བཧུཾ མཉྙནྟཱིཏི ཨཏྠོ. སམྨཱཔཊིཔཏྟིཝསེན ཧི ཡཐཱཝཱདཱི ཏཐཱཀཱརཱི ཨེཝ སོབྷཏི, ན ཏཏོ ཨཉྙཐཱ. ཀརཎཱིཡཔརིཡཱཡེན སཱདྷཱརཎཏོ ཝུཏྟམཏྠཾ ཨིདཱནི སརཱུཔཏོ དསྶེཏུཾ ‘‘སུསུཁཾ ཝཏཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཏཏིཡཾ གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ – སམྨཱ སཱམཾ སབྦདྷམྨཱནཾ བུདྡྷཏྟཱ སམྨཱསམྦུདྡྷེན བྷགཝཏཱ དེསིཏཾ སབྦསོ སོཀཧེཏཱུནཾ ཨབྷཱཝཏོ ཨསོཀཾ ཝིགཏརཱགཱདིརཛཏྟཱ ཝིརཛཾ ཙཏཱུཧི ཡོགེཧི ཨནུཔདྡུཏཏྟཱ ཁེམཾ ནིབྦཱནཾ སུཊྛུ སུཁཾ ཝཏ, ཀསྨཱ? ཡཏྠ ཡསྨིཾ ནིབྦཱནེ སཀལཾ ཝཊྚདུཀྑཾ ནིརུཛ྄ཛྷཏི ཨཙྩནྟམེཝ ཝཱུཔསམཏཱིཏི.

བཱཀུལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༤. དྷནིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

སུཁཉྩེ ཛཱིཝིཏུཾ ཨིཙྪེཏི ཨཱཡསྨཏོ དྷནིཡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ སིཁིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ནལ༹མཱལཱཡ པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ རཱཛགཧེ ཀུམྦྷཀཱརཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ དྷནིཡོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ ཀུམྦྷཀཱརཀམྨེན ཛཱིཝཏི. ཏེན ཙ སམཡེན སཏྠཱ དྷནིཡསྶ ཀུམྦྷཀཱརསྶ སཱལཱཡཾ ནིསཱིདིཏྭཱ པུཀྐུསཱཏིསྶ ཀུལཔུཏྟསྶ ཚདྷཱཏུཝིབྷངྒསུཏྟཾ (མ. ནི. ༣.༣༤༢ ཨཱདཡོ) དེསེསི. སོ ཏཾ སུཏྭཱ ཀཏཀིཙྩོ ཨཧོསི. དྷནིཡོ ཏསྶ པརིནིབྦུཏབྷཱཝཾ སུཏྭཱ ‘‘ནིཡྻཱནིཀཾ ཝཏ བུདྡྷསཱསནཾ, ཡཏྠ ཨེཀརཏྟིཔརིཙཡེནཱཔི ཝཊྚདུཀྑཏོ མུཉྩིཏུཾ སཀྐཱ’’ཏི པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཀུཊིམཎྜནཱནུཡུཏྟོ ཝིཧརནྟོ ཀུཊིཀརཎཾ པཊིཙྩ བྷགཝཏཱ གརཧིཏོ སངྒྷིཀེ སེནཱསནེ ཝསནྟོ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༨.༡-༧) –

‘‘སུཝཎྞཝཎྞཾ སམྦུདྡྷཾ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧཾ;

ཝིཔིནགྒེན གཙྪནྟཾ, ཨདྡསཾ ལོཀནཱཡཀཾ.

‘‘ནལ༹མཱལཾ གཧེཏྭཱན, ནིཀྑམནྟོ ཙ ཏཱཝདེ;

ཏཏྠདྡསཱསིཾ སམྦུདྡྷཾ, ཨོགྷཏིཎྞམནཱསཝཾ.

‘‘པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, ནལ༹མཱལམཔཱུཛཡིཾ;

དཀྑིཎེཡྻཾ མཧཱཝཱིརཾ, སབྦལོཀཱནུཀམྤཀཾ.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ མཱལམབྷིརོཔཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བུདྡྷཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཡེ བྷིཀྑཱུ དྷུཏངྒསམཱདྷཱནེན ཨཏྟཱནཾ ཨུཀྐཾསེཏྭཱ སངྒྷབྷཏྟཱདིཾ སཱདིཡནྟེ ཨཉྙེ བྷིཀྑཱུ ཨཝཛཱནནྟི, ཏེསཾ ཨོཝཱདདཱནམུཁེན ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ –

༢༢༨.

‘‘སུཁཉྩེ ཛཱིཝིཏུཾ ཨིཙྪེ, སཱམཉྙསྨིཾ ཨཔེཀྑཝཱ;

སངྒྷིཀཾ ནཱཏིམཉྙེཡྻ, ཙཱིཝརཾ པཱནབྷོཛནཾ.

༢༢༩.

སུཁཉྩེ ཛཱིཝིཏུཾ ཨིཙྪེ, སཱམཉྙསྨིཾ ཨཔེཀྑཝཱ;

ཨཧི མཱུསིཀསོབྦྷཾཝ, སེཝེཐ སཡནཱསནཾ.

༢༣༠.

སུཁཉྩེ ཛཱིཝིཏུཾ ཨིཙྪེ, སཱམཉྙསྨིཾ ཨཔེཀྑཝཱ;

ཨིཏརཱིཏརེན ཏུསྶེཡྻ, ཨེཀདྷམྨཉྩ བྷཱཝཡེ’’ཏི. – ཏིསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ སུཁཉྩེ ཛཱིཝིཏུཾ ཨིཙྪེ, སཱམཉྙསྨིཾ ཨཔེཀྑཝཱཏི སཱམཉྙསྨིཾ སམཎབྷཱཝེ ཨཔེཀྑཝཱ སིཀྑཱཡ ཏིབྦགཱརཝོ ཧུཏྭཱ སུཁཾ ཛཱིཝིཏུཾ ཨིཙྪེཡྻ ཙེ, ཨནེསནཾ པཧཱཡ སཱམཉྙསུཁེན སཙེ ཛཱིཝིཏུཀཱམོཏི ཨཏྠོ. སངྒྷིཀཾ ནཱཏིམཉྙེཡྻ, ཙཱིཝརཾ པཱནབྷོཛནནྟི སངྒྷཏོ ཨཱབྷཏཾ ཙཱིཝརཾ ཨཱཧཱརཾ ན ཨཝམཉྙེཡྻ, སངྒྷསྶ ཨུཔྤཛྫནཀལཱབྷོ ནཱམ པརིསུདྡྷུཔྤཱདོ ཧོཏཱིཏི ཏཾ པརིབྷུཉྫནྟསྶ ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷིསམྦྷཝེན སཱམཉྙསུཁཾ ཧཏྠགཏམེཝཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨཧི མཱུསིཀསོབྦྷཾཝཱཏི ཨཧི ཝིཡ མཱུསིཀཱཡ ཁཏབིལཾ སེཝེཐ སེཝེཡྻ སེནཱསནཾ. ཡཐཱ ནཱམ སཔྤོ སཡམཏྟནོ ཨཱསཡཾ ཨཀཏྭཱ མཱུསིཀཱཡ ཨཉྙེན ཝཱ ཀཏེ ཨཱསཡེ ཝསིཏྭཱ ཡེན ཀཱམཾ པཀྐམཏི, ཨེཝམེཝཾ བྷིཀྑུ སཡཾ སེནཱསནཀརཎཱ སཾཀིལེསཾ ཨནཱཔཛྫིཏྭཱ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཝསིཏྭཱ པཀྐམེཡྻཱཏི ཨཏྠོ.

ཨིདཱནི ཝུཏྟེ ཨཝུཏྟེ ཙ པཙྩཡེ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསེནེཝ སཱམཉྙསུཁཾ ཧོཏི, ན ཨཉྙཐཱཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨིཏརཱིཏརེན ཏུསྶེཡྻཱ’’ཏི, ཡེན ཀེནཙི ཧཱིནེན ཝཱ པཎཱིཏེན ཝཱ ཡཐཱལདྡྷེན པཙྩཡེན སནྟོསཾ ཨཱཔཛྫེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཀདྷམྨནྟི ཨཔྤམཱདབྷཱཝཾ, ཏཉྷི ཨནུཡུཉྫནྟསྶ ཨནཝཛྫཾ སབྦཾ ལོཀིཡསུཁཾ ལོཀུཏྟརསུཁཉྩ ཧཏྠགཏམེཝ ཧོཏི. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ – ‘‘ཨཔྤམཏྟོ ཧི ཛྷཱཡནྟོ, པཔྤོཏི ཝིཔུལཾ སུཁ’’ནྟི (མ. ནི. ༢.༣༥༢; དྷ. པ. ༢༧).

དྷནིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༥. མཱཏངྒཔུཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨཏིསཱིཏནྟི ཨཱཡསྨཏོ མཱཏངྒཔུཏྟཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཧིམཝནྟསམཱིཔེ མཧཏོ ཛཱཏསྶརསྶ ཧེཊྛཱ མཧཏི ནཱགབྷཝནེ མཧཱནུབྷཱཝོ ནཱགརཱཛཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ ནཱགབྷཝནཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཝིཙརནྟོ སཏྠཱརཾ ཨཱཀཱསེན གཙྪནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཨཏྟནོ སཱིསམཎིནཱ པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀོསལརཊྛེ མཱཏངྒསྶ ནཱམ ཀུཊུམྦིཀསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟོ མཱཏངྒཔུཏྟོཏྭེཝ པཉྙཱཡིཏྠ. སོ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨལསཛཱཏིཀོ ཧུཏྭཱ ཀིཉྩི ཀམྨཾ ཨཀརོནྟོ ཉཱཏཀེཧི ཨཉྙེཧི ཙ གརཧིཏོ ‘‘སུཁཛཱིཝིནོ ཨིམེ སམཎཱ སཀྱཔུཏྟིཡཱ’’ཏི སུཁཛཱིཝིཏཾ ཨཱཀངྑནྟོ བྷིཀྑཱུཧི ཀཏཔརིཙཡོ ཧུཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཨཉྙེ བྷིཀྑཱུ ཨིདྡྷིམནྟེ དིསྭཱ ཨིདྡྷིབལཾ པཏྠེཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ བྷཱཝནཾ ཨནུཡུཉྫནྟོ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༨.༨-༢༩) –

‘‘པདུམུཏྟརོ ནཱམ ཛིནོ, སབྦདྷམྨཱན པཱརགཱུ;

ཝིཝེཀཀཱམོ སམྦུདྡྷོ, གཙྪཏེ ཨནིལཉྫསེ.

‘‘ཨཝིདཱུརེ ཧིམཝནྟསྶ, མཧཱཛཱཏསྶརོ ཨཧུ;

ཏཏྠ མེ བྷཝནཾ ཨཱསི, པུཉྙཀམྨེན སཾཡུཏཾ.

‘‘བྷཝནཱ ཨབྷིནིཀྑམྨ, ཨདྡསཾ ལོཀནཱཡཀཾ;

ཨིནྡཱིཝརཾཝ ཛལིཏཾ, ཨཱདིཏྟཾཝ ཧུཏཱསནཾ.

‘‘ཝིཙིནཾ ནདྡསཾ པུཔྥཾ, པཱུཛཡིསྶནྟི ནཱཡཀཾ;

སཀཾ ཙིཏྟཾ པསཱདེཏྭཱ, ཨཝནྡིཾ སཏྠུནོ ཨཧཾ.

‘‘མམ སཱིསེ མཎིཾ གཡ྄ཧ, པཱུཛཡིཾ ལོཀནཱཡཀཾ;

ཨིམཱཡ མཎིཔཱུཛཱཡ, ཝིཔཱཀོ ཧོཏུ བྷདྡཀོ.

‘‘པདུམུཏྟརོ ལོཀཝིདཱུ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧོ;

ཨནྟལིཀྑེ ཋིཏོ སཏྠཱ, ཨིམཾ གཱཐཾ ཨབྷཱསཐ.

‘‘སོ ཏེ ཨིཛ྄ཛྷཏུ སངྐཔྤོ, ལབྷསྶུ ཝིཔུལཾ སུཁཾ;

ཨིམཱཡ མཎིཔཱུཛཱཡ, ཨནུབྷོཧི མཧཱཡསཾ.

‘‘ཨིདཾ ཝཏྭཱན བྷགཝཱ, ཛལཛུཏྟམནཱམཀོ;

ཨགམཱསི བུདྡྷསེཊྛོ, ཡཏྠ ཙིཏྟཾ པཎཱིཧིཏཾ.

‘‘སཊྛིཀཔྤཱནི དེཝིནྡོ, དེཝརཛྫམཀཱརཡིཾ;

ཨནེཀསཏཀྑཏྟུཉྩ, ཙཀྐཝཏྟཱི ཨཧོསཧཾ.

‘‘པུབྦཀམྨཾ སརནྟསྶ, དེཝབྷཱུཏསྶ མེ སཏོ;

མཎི ནིབྦཏྟཏེ མཡ྄ཧཾ, ཨཱལོཀཀརཎོ མམཾ.

‘‘ཚལ༹སཱིཏིསཧསྶཱནི, ནཱརིཡོ མེ པརིགྒཧཱ;

ཝིཙིཏྟཝཏྠཱབྷརཎཱ, ཨཱམུཀྐམཎིཀུཎྜལཱ.

‘‘ཨལཱ༹རཔམྷཱ ཧསུལཱ, སུསཉྙཱ ཏནུམཛ྄ཛྷིམཱ;

པརིཝཱརེནྟི མཾ ནིཙྩཾ, མཎིཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘སོཎྞམཡཱ མཎིམཡཱ, ལོཧིཏངྐམཡཱ ཏཐཱ;

བྷཎྜཱ མེ སུཀཏཱ ཧོནྟི, ཡདིཙྪསི པིལ༹ནྡྷནཱ.

‘‘ཀཱུཊཱགཱརཱ གཧཱ རམྨཱ, སཡནཉྩ མཧཱརཧཾ;

མམ སངྐཔྤམཉྙཱཡ, ནིབྦཏྟནྟི ཡདིཙྪཀཾ.

‘‘ལཱབྷཱ ཏེསཾ སུལདྡྷཉྩ, ཡེ ལབྷནྟི ཨུཔསྶུཏིཾ;

པུཉྙཀྑེཏྟཾ མནུསྶཱནཾ, ཨོསདྷཾ སབྦཔཱཎིནཾ.

‘‘མཡ྄ཧམྤི སུཀཏཾ ཀམྨཾ, ཡོཧཾ ཨདཀྑི ནཱཡཀཾ;

ཝིནིཔཱཏཱ པམུཏྟོམྷི, པཏྟོམྷི ཨཙལཾ པདཾ.

‘‘ཡཾ ཡཾ ཡོནཱུཔཔཛྫཱམི, དེཝཏྟཾ ཨཐ མཱནུསཾ;

དིཝསཉྩེཝ རཏྟིཉྩ, ཨཱལོཀོ ཧོཏི མེ སདཱ.

‘‘ཏཱཡེཝ མཎིཔཱུཛཱཡ, ཨནུབྷོཏྭཱན སམྤདཱ;

ཉཱཎཱལོཀོ མཡཱ དིཊྛོ, པཏྟོམྷི ཨཙལཾ པདཾ.

‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ མཎིཾ ཨབྷིཔཱུཛཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, མཎིཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཚལ༹བྷིཉྙོ པན ཧུཏྭཱ པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཝསེན ཀོསཛྫཾ གརཧནྟོ ཨཏྟནོ ཙ ཝཱིརིཡཱརམྦྷཾ ཀིཏྟེནྟོ –

༢༣༡.

‘‘ཨཏིསཱིཏཾ ཨཏིཨུཎྷཾ, ཨཏིསཱཡམིདཾ ཨཧུ;

ཨིཏི ཝིསྶཊྛཀམྨནྟེ, ཁཎཱ ཨཙྩེནྟི མཱཎཝེ.

༢༣༢.

‘‘ཡོ ཙ སཱིཏཉྩ ཨུཎྷཉྩ, ཏིཎཱ བྷིཡྻོ ན མཉྙཏི;

ཀརཾ པུརིསཀིཙྩཱནི, སོ སུཁཱ ན ཝིཧཱཡཏི.

༢༣༣.

‘‘དབྦཾ ཀུསཾ པོཊཀིལཾ, ཨུསཱིརཾ མུཉྫཔབྦཛཾ;

ཨུརསཱ པནུདིསྶཱམི, ཝིཝེཀམནུབྲཱུཧཡ’’ནྟི. – གཱཐཱཏྟཡམཱཧ;

ཏཏྠ ཨཏིསཱིཏནྟི ཧིམཔཱཏཝདྡལཱདིནཱ ཨཏིཝིཡ སཱིཏཾ, ཨིདཾ ཨཧཱུཏི ཨཱནེཏྭཱ སམྦནྡྷོ. ཨཏིཨུཎྷནྟི དྷམྨཔརིཏཱཔཱདིནཱ ཨཏིཝིཡ ཨུཎྷཾ, ཨུབྷཡེནཔི ཨུཏུཝསེན ཀོསཛྫཝཏྠུམཱཧ. ཨཏིསཱཡནྟི དིཝསསྶ པརིཎཏིཡཱ ཨཏིསཱཡཾ, སཱཡགྒཧཎེནེཝ ཙེཏྠ པཱཏོཔི སངྒཡ྄ཧཏི, ཏདུབྷཡེན ཀཱལཝསེན ཀོསཛྫཝཏྠུམཱཧ. ཨིཏཱིཏི ཨིམིནཱ པཀཱརེན. ཨེཏེན ‘‘ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུནཱ ཀམྨཾ ཀཏྟབྦཾ ཧོཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ (ཨ. ནི. ༨.༨༠; དཱི. ནི. ༣.༣༣༤) ཝུཏྟཾ ཀོསཛྫཝཏྠུཾ སངྒཎྷཱཏི. ཝིསྶཊྛཀམྨནྟེཏི པརིཙྩཏྟཡོགཀམྨནྟེ. ཁཎཱཏི བུདྡྷུཔྤཱདཱདཡོ བྲཧྨཙརིཡཝཱསསྶ ཨོཀཱསཱ. ཨཙྩེནྟཱིཏི ཨཏིཀྐམནྟི. མཱཎཝེཏི སཏྟེ. ཏིཎཱ བྷིཡྻོ ན མཉྙཏཱིཏི ཏིཎཏོ ཨུཔརི ན མཉྙཏི, ཏིཎཾ ཝིཡ མཉྙཏི, སཱིཏུཎྷཱནི ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཨཏྟནཱ ཀཏྟབྦཾ ཀརོཏི. ཀརནྟི ཀརོནྟོ. པུརིསཀིཙྩཱནཱིཏི ཝཱིརཔུརིསེན ཀཏྟབྦཱནི ཨཏྟཧིཏཔརཧིཏཱནི. སུཁཱཏི སུཁཏོ, ནིབྦཱནསུཁཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཏཏིཡགཱཐཱཡ ཨཏྠོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟོཡེཝ.

མཱཏངྒཔུཏྟཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༦. ཁུཛྫསོབྷིཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཡེ ཙིཏྟཀཐཱི བཧུསྶུཏཱཏི ཨཱཡསྨཏོ ཁུཛྫསོབྷིཏཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ བྷགཝནྟཾ མཧཏཱ བྷིཀྑུསངྒྷེན སདྡྷིཾ གཙྪནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ དསཧི གཱཐཱཧི ཨབྷིཏྠཝི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ པཱཊལིཔུཏྟནགརེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟི, ‘‘སོབྷིཏོ’’ཏིསྶ ནཱམཾ ཨཧོསི. ཐོཀཾ ཁུཛྫདྷཱཏུཀཏཱཡ པན ཁུཛྫསོབྷིཏོཏྭེཝ པཉྙཱཡིཏྠ. སོ ཝཡཔྤཏྟོ སཏྠརི པརིནིབྦུཏེ ཨཱནནྡཏྠེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༧.༤༩-༥༨) –

‘‘ཀཀུདྷཾ ཝིལསནྟཾཝ, དེཝདེཝཾ ནརཱསབྷཾ;

རཐིཡཾ པཊིཔཛྫནྟཾ, ཀོ དིསྭཱ ན པསཱིདཏི.

‘‘ཏམནྡྷཀཱརཾ ནཱསེཏྭཱ, སནྟཱརེཏྭཱ བཧུཾ ཛནཾ;

ཉཱཎཱལོཀེན ཛོཏནྟཾ, ཀོ དིསྭཱ ན པསཱིདཏི.

‘‘ཝསཱིསཏསཧསྶེཧི, ནཱིཡནྟཾ ལོཀནཱཡཀཾ;

ཨུདྡྷརནྟཾ བཧཱུ སཏྟེ, ཀོ དིསྭཱ ན པསཱིདཏི.

‘‘ཨཱཧནནྟཾ དྷམྨབྷེརིཾ, མདྡནྟཾ ཏིཏྠིཡེ གཎེ;

སཱིཧནཱདཾ ཝིནདནྟཾ, ཀོ དིསྭཱ ན པསཱིདཏི.

‘‘ཡཱཝཏཱ བྲཧྨལོཀཏོ, ཨཱགནྟྭཱན སབྲཧྨཀཱ;

པུཙྪནྟི ནིཔུཎེ པཉྷེ, ཀོ དིསྭཱ ན པསཱིདཏི.

‘‘ཡསྶཉྫལིཾ ཀརིཏྭཱན, ཨཱཡཱཙནྟི སདེཝཀཱ;

ཏེན པུཉྙཾ ཨནུབྷོནྟི, ཀོ དིསྭཱ ན པསཱིདཏི.

‘‘སབྦེ ཛནཱ སམཱགནྟྭཱ, སམྤཝཱརེནྟི ཙཀྑུམཾ;

ན ཝིཀམྤཏི ཨཛ྄ཛྷིཊྛོ, ཀོ དིསྭཱ ན པསཱིདཏི.

‘‘ནགརཾ པཝིསཏོ ཡསྶ, རཝནྟི བྷེརིཡོ བཧཱུ;

ཝིནདནྟི གཛཱ མཏྟཱ, ཀོ དིསྭཱ ན པསཱིདཏི.

‘‘ཝཱིཐིཡཱ གཙྪཏོ ཡསྶ, སབྦཱབྷཱ ཛོཏཏེ སདཱ;

ཨབྦྷུནྣཏཱ སམཱ ཧོནྟི, ཀོ དིསྭཱ ན པསཱིདཏི.

‘‘བྱཱཧརནྟསྶ བུདྡྷསྶ, ཙཀྐཝཱལ༹མྤི སུཡྻཏི;

སབྦེ སཏྟེ ཝིཉྙཱཔེཏི, ཀོ དིསྭཱ ན པསཱིདཏི.

‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ བུདྡྷམབྷིཀིཏྟཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཀིཏྟནཱཡ ཨིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཚལ༹བྷིཉྙོ པན ཧུཏྭཱ པཋམམཧཱསངྒཱིཏིཀཱལེ རཱཛགཧེ སཏྟཔཎྞིགུཧཱཡཾ སནྣིཔཏིཏེན སངྒྷེན ‘‘ཨཱཡསྨནྟཾ ཨཱནནྡཾ ཨཱམནྟེཧཱི’’ཏི ཨཱཎཏྟོ པཐཝིཡཾ ནིམུཛྫིཏྭཱ ཐེརསྶ པུརཏོ ཨུཊྛཧིཏྭཱ སངྒྷསྶ སཱསནཾ ཨཱརོཙེཏྭཱ སཡཾ པུརེཏརཾ ཨཱཀཱསེན གནྟྭཱ སཏྟཔཎྞིགུཧཱདྭཱརཾ སམྤཱཔུཎི. ཏེན ཙ སམཡེན མཱརསྶ མཱརཀཱཡིཀཱནཉྩ པཊིསེདྷནཏྠཾ དེཝསངྒྷེན པེསིཏཱ ཨཉྙཏརཱ དེཝཏཱ སཏྟཔཎྞིགུཧཱདྭཱརེ ཋིཏཱ ཧོཏི, ཏསྶཱ ཁུཛྫསོབྷིཏོ ཐེརོ ཨཏྟནོ ཨཱགམནཾ ཀཐེནྟོ –

༢༣༤.

‘‘ཡེ ཙིཏྟཀཐཱི བཧུསྶུཏཱ, སམཎཱ པཱཊལིཔུཏྟཝཱསིནོ;

ཏེསཉྙཏརོཡམཱཡུཝཱ, དྭཱརེ ཏིཊྛཏི ཁུཛྫསོབྷིཏོ’’ཏི. – པཋམཾ གཱཐམཱཧ;

ཏཏྠ ཙིཏྟཀཐཱིཏི ཝིཙིཏྟདྷམྨཀཐིཀཱ, སངྑིཔནཾ, ཝིཏྠཱརཎཾ གམྦྷཱིརཀརཎཾ ཨུཏྟཱནཱིཀརཎཾ ཀངྑཱཝིནོདནཾ དྷམྨཔཏིཊྛཱཔནནྟི ཨེཝམཱདཱིཧི ནཱནཱནཡེཧི པརེསཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱནུརཱུཔཾ དྷམྨསྶ ཀཐནསཱིལཱཏི ཨཏྠོ. བཧུསྶུཏཱཏི པརིཡཏྟིཔཊིཝེདྷབཱཧུསཙྩཔཱརིཔཱུརིཡཱ བཧུསྶུཏཱ. སབྦསོ སམིཏཔཱཔཏཱཡ སམཎཱ. པཱཊལིཔུཏྟཝཱསིནོ, ཏེསཉྙཏརོཏི པཱཊལིཔུཏྟནགརཝཱསིཏཱཡ པཱཊལིཔུཏྟཝཱསིནོ, ཏེསཾ ཨཉྙཏརོ, ཨཡཾ ཨཱཡུཝཱ དཱིགྷཱཡུ ཨཱཡསྨཱ. དྭཱརེ ཏིཊྛཏཱིཏི སཏྟཔཎྞིགུཧཱཡ དྭཱརེ ཏིཊྛཏི, སངྒྷསྶ ཨནུམཏིཡཱ པཝིསིཏུནྟི ཨཏྠོ. ཏཾ སུཏྭཱ སཱ དེཝཏཱ ཐེརསྶ ཨཱགམནཾ སངྒྷསྶ ནིཝེདེནྟཱི –

༢༣༥.

‘‘ཡེ ཙིཏྟཀཐཱི…པེ… དྭཱརེ ཏིཊྛཏི མཱལུཏེརིཏོ’’ཏི. – དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ;

ཏཏྠ མཱལུཏེརིཏོཏི ཨིདྡྷིཙིཏྟཛནིཏེན ཝཱཡུནཱ ཨེརིཏོ, ཨིདྡྷིབལེན ཨཱགཏོཏི ཨཏྠོ.

ཨེཝཾ ཏཱཡ དེཝཏཱཡ ནིཝེདིཏེན སངྒྷེན ཀཏོཀཱསོ ཐེརོ སངྒྷསྶ སནྟིཀཾ གཙྪནྟོ –

༢༣༦.

‘‘སུཡུདྡྷེན སུཡིཊྛེན, སངྒཱམཝིཛཡེན ཙ;

བྲཧྨཙརིཡཱནུཙིཎྞེན, ཨེཝཱཡཾ སུཁམེདྷཏཱི’’ཏི. –

ཨིམཱཡ ཏཏིཡགཱཐཱཡ ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི.

ཏཏྠ སུཡུདྡྷེནཱཏི པུབྦབྷཱགེ ཏདངྒཝིཀྑམྦྷནཔྤཧཱནཝསེན ཀིལེསེཧི སུཊྛུ ཡུཛ྄ཛྷནེན. སུཡིཊྛེནཱཏི ཨནྟརནྟརཱ ཀལྱཱཎམིཏྟེཧི དིནྣསཔྤཱཡདྷམྨདཱནེན. སངྒཱམཝིཛཡེན ཙཱཏི སམུཙྪེདཔྤཧཱནཝསེན སབྦསོ ཀིལེསཱབྷིསངྑཱརནིམྨཐནེན ལདྡྷསངྒཱམཝིཛཡེན ཙ. བྲཧྨཙརིཡཱནུཙིཎྞེནཱཏི ཨནུཙིཎྞེན ཨགྒམགྒབྲཧྨཙརིཡེན. ཨེཝཱཡཾ སུཁམེདྷཏཱིཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟཔྤཀཱརེན ཨཡཾ ཁུཛྫསོབྷིཏོ ནིབྦཱནསུཁཾ ཕལསམཱཔཏྟིསུཁཉྩ ཨེདྷཏི, ཨནུབྷཝཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཁུཛྫསོབྷིཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༧. ཝཱརཎཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཡོདྷ ཀོཙི མནུསྶེསཱུཏི ཨཱཡསྨཏོ ཝཱརཎཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཀརོནྟོ ཨིཏོ དྭཱནཝུཏེ ཀཔྤེ ཏིསྶསྶ བྷགཝཏོ ཨུཔྤཏྟིཏོ པུརེཏརམེཝ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ བྲཱཧྨཎཱནཾ ཝིཛྫཱསིཔྤེསུ པཱརགཱུ ཧུཏྭཱ ཨིསིཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཙཏུཔཎྞཱསསཧསྶཱནཾ ཨནྟེཝཱསིཀཱནཾ མནྟེ ཝཱཙེནྟོ ཝསཏི. ཏེན ཙ སམཡེན ཏིསྶསྶ བྷགཝཏོ བོདྷིསཏྟབྷཱུཏསྶ ཏུསིཏཱ ཀཱཡཱ ཙཝིཏྭཱ ཙརིམབྷཝེ མཱཏུཀུཙྪིཾ ཨོཀྐམནེན མཧཱཔཐཝིཀམྤོ ཨཧོསི. ཏཾ དིསྭཱ མཧཱཛནོ བྷཱིཏོ སཾཝིགྒོ ནཾ ཨིསིཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཐཝིཀམྤནཀཱརཎཾ པུཙྪི. སོ ‘‘མཧཱབོདྷིསཏྟོ མཱཏུཀུཙྪིཾ ཨོཀྐམི, ཏེནཱཡཾ པཐཝིཀམྤོ, ཏསྨཱ མཱ བྷཱཡཐཱ’’ཏི བུདྡྷུཔྤཱདསྶ པུབྦནིམིཏྟབྷཱཝཾ ཀཐེཏྭཱ སམསྶཱསེསི, བུདྡྷཱརམྨཎཉྩ པཱིཏིཾ པཊིཝེདེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀོསལརཊྛེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཱརཎོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ ཨཉྙཏརསྶ ཨཱརཉྙཀསྶ ཐེརསྶ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ ལདྡྷཔྤསཱདོ པབྦཛིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོཏི. སོ ཨེཀདིཝསཾ བུདྡྷུཔཊྛཱནཾ གཙྪནྟོ ཨནྟརཱམགྒེ ཨཧིནཀུལེ ཨཉྙམཉྙཾ ཀལཧཾ ཀཏྭཱ ཀཱལངྐཏེ དིསྭཱ ‘‘ཨིམེ སཏྟཱ ཨཉྙམཉྙཝིརོདྷེན ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཏྟཱ’’ཏི སཾཝིགྒམཱནསོ ཧུཏྭཱ བྷགཝཏོ སནྟིཀཾ གཏོ, ཏསྶ བྷགཝཱ ཙིཏྟཱཙཱརཾ ཉཏྭཱ ཏདནུརཱུཔམེཝ ཨོཝཱདཾ དེནྟོ –

༢༣༧.

‘‘ཡོདྷ ཀོཙི མནུསྶེསུ, པརཔཱཎཱནི ཧིཾསཏི;

ཨསྨཱ ལོཀཱ པརམྷཱ ཙ, ཨུབྷཡཱ དྷཾསཏེ ནརོ.

༢༣༨.

‘‘ཡོ ཙ མེཏྟེན ཙིཏྟེན, སབྦཔཱཎཱནུཀམྤཏི;

བཧུཉྷི སོ པསཝཏི, པུཉྙཾ ཏཱདིསཀོ ནརོ.

༢༣༩.

‘‘སུབྷཱསིཏསྶ སིཀྑེཐ, སམཎཱུཔཱསནསྶ ཙ;

ཨེཀཱསནསྶ ཙ རཧོ, ཙིཏྟཝཱུཔསམསྶཱ ཙཱ’’ཏི. – ཏིསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ ཡོདྷ ཀོཙི མནུསྶེསཱུཏི ཨིདྷ མནུསྶེསུ ཡོ ཀོཙི ཁཏྟིཡོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཝེསྶོ ཝཱ སུདྡོ ཝཱ གཧཊྛོ ཝཱ པབྦཛིཏོ ཝཱ. མནུསྶགྒཧཎཉྩེཏྠ ཨུཀྐཊྛསཏྟནིདསྶནནྟི དཊྛབྦཾ. པརཔཱཎཱནི ཧིཾསཏཱིཏི པརསཏྟེ མཱརེཏི ཝིབཱདྷཏི ཙ. ཨསྨཱ ལོཀཱཏི ཨིདྷ ལོཀཏོ. པརམྷཱཏི པརལོཀཏོ. ཨུབྷཡཱ དྷཾསཏེཏི ཨུབྷཡཏོ དྷཾསཏི, ཨུབྷཡལོཀཔརིཡཱཔནྣཧིཏསུཁཏོ པརིཧཱཡཏཱིཏི ཨཏྠོ. ནརོཏི སཏྟོ.

ཨེཝཾ པརཔཱིལཱ༹ལཀྑཎཾ པཱཔདྷམྨཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི པརཔཱིལཱ༹ནིཝཏྟིལཀྑཎཾ ཀུསལཾ དྷམྨཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཡོ ཙ མེཏྟེནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ མེཏྟེན ཙིཏྟེནཱཏི མེཏྟཱསམྤཡུཏྟེན ཙིཏྟེན ཨཔྤནཱཔཏྟེན ཨིཏརཱིཏརེན ཝཱ. སབྦཔཱཎཱནུཀམྤཏཱིཏི སབྦེ པཱཎེ ཨཏྟནོ ཨོརསཔུཏྟེ ཝིཡ མེཏྟཱཡཏི. བཧུཉྷི སོ པསཝཏི, པུཉྙཾ ཏཱདིསཀོ ནརོཏི སོ ཏཐཱརཱུཔོ མེཏྟཱཝིཧཱརཱི པུགྒལོ བཧུཾ མཧནྟཾ ཨནཔྤཀཾ ཀུསལཾ པསཝཏི པཊིལབྷཏི ཨདྷིགཙྪཏི.

ཨིདཱནི ཏཾ སསམྦྷཱརེ སམཐཝིཔསྶནཱདྷམྨེ ནིཡོཛེནྟོ ‘‘སུབྷཱསིཏསྶཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཏཏིཡཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ སུབྷཱསིཏསྶ སིཀྑེཐཱཏི ཨཔྤིཙྪཀཐཱདིབྷེདཾ སུབྷཱསིཏཾ པརིཡཏྟིདྷམྨཾ སཝནདྷཱརཎཔརིཔུཙྪཱདིཝསེན སིཀྑེཡྻ. སམཎཱུཔཱསནསྶ ཙཱཏི སམིཏཔཱཔཱནཾ སམཎཱནཾ ཀལྱཱཎམིཏྟཱནཾ ཨུཔཱསཀཱནཾ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཡིརུཔཱསནཉྩེཝ པཊིཔཏྟིཡཱ ཏེསཾ སམཱིཔཙརིཡཉྩ སིཀྑེཡྻ. ཨེཀཱསནསྶ ཙ རཧོ ཙིཏྟཝཱུཔསམསྶ ཙཱཏི ཨེཀསྶ ཨསཧཱཡསྶ ཀཱཡཝིཝེཀཾ ཨནུབྲཱུཧནྟསྶ རཧོ ཀམྨཊྛཱནཱནུཡོགཝསེན ཨཱསནཾ ནིསཛྫཾ སིཀྑེཡྻ. ཨེཝཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨནུཡུཉྫནྟོ བྷཱཝནཉྩ མཏྠཀཾ པཱཔེནྟོ སམུཙྪེདཝསེན ཀིལེསཱནཾ ཙིཏྟསྶ ཝཱུཔསམཉྩ སིཀྑེཡྻ. ཡཱཧི ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱདཱིཧི ཀིལེསཱ ཨཙྩནྟམེཝ ཝཱུཔསནྟཱ པཧཱིནཱ ཧོནྟི, ཏཱ མགྒཕལསིཀྑཱ སིཀྑནྟསྶ ཨཙྩནྟམེཝ ཙིཏྟཾ ཝཱུཔསནྟཾ ནཱམ ཧོཏཱིཏི. གཱཐཱཔརིཡོསཱནེ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༧.༥༩-༧༢) –

‘‘ཨཛ྄ཛྷོགཱཧེཏྭཱ ཧིམཝཾ, མནྟེ ཝཱཙེམཧཾ ཏདཱ;

ཙཏུཔཉྙཱསསཧསྶཱནི, སིསྶཱ མཡ྄ཧཾ ཨུཔཊྛཧུཾ.

‘‘ཨདྷིཏཱ ཝེདགཱུ སབྦེ, ཚལ༹ངྒེ པཱརམིཾ གཏཱ;

སཀཝིཛྫཱཧུཔཏྠདྡྷཱ, ཧིམཝནྟེ ཝསནྟི ཏེ.

‘‘ཙཝིཏྭཱ ཏུསིཏཱ ཀཱཡཱ, དེཝཔུཏྟོ མཧཱཡསོ;

ཨུཔྤཛྫི མཱཏུཀུཙྪིསྨིཾ, སམྤཛཱནོ པཏིསྶཏོ.

‘‘སམྦུདྡྷེ ཨུཔཔཛྫནྟེ, དསསཧསྶི ཀམྤཐ;

ཨནྡྷཱ ཙཀྑུཾ ཨལབྷིཾསུ, ཨུཔྤཛྫནྟམྷི ནཱཡཀེ.

‘‘སབྦཱཀཱརཾ པཀམྤིཏྠ, ཀེཝལཱ ཝསུདྷཱ ཨཡཾ;

ནིགྒྷོསསདྡཾ སུཏྭཱན, ཨུབྦིཛྫིཾསུ མཧཱཛནཱ.

‘‘སབྦེ ཛནཱ སམཱགམྨ, ཨཱགཙྪུཾ མམ སནྟིཀཾ;

ཝསུདྷཱཡཾ པཀམྤིཏྠ, ཀིཾ ཝིཔཱཀོ བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཨཝཙཱསིཾ ཏདཱ ཏེསཾ, མཱ བྷེཐ ནཏྠི ཝོ བྷཡཾ;

ཝིསཊྛཱ ཧོཐ སབྦེཔི, ཨུཔྤཱདོཡཾ སུཝཏྠིཀོ.

‘‘ཨཊྛཧེཏཱུཧི སམྥུསྶ, ཝསུདྷཱཡཾ པཀམྤཏི;

ཏཐཱ ནིམིཏྟཱ དིསྶནྟི, ཨོབྷཱསོ ཝིཔུལོ མཧཱ.

‘‘ཨསཾསཡཾ བུདྡྷསེཊྛོ, ཨུཔྤཛྫིསྶཏི ཙཀྑུམཱ;

སཉྙཱཔེཏྭཱན ཛནཏཾ, པཉྩསཱིལེ ཀཐེསཧཾ.

‘‘སུཏྭཱན པཉྩསཱིལཱནི, བུདྡྷུཔྤཱདཉྩ དུལླབྷཾ;

ཨུབྦེགཛཱཏཱ སུམནཱ, ཏུཊྛཧཊྛཱ ཨཧཾསུ ཏེ.

‘‘དྭེནཝུཏེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ནིམིཏྟཾ ཝིཡཱཀརིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, བྱཱཀརཎསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཝཱརཎཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༨. ཝསྶིཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨེཀོཔི སདྡྷོ མེདྷཱཝཱིཏི ཨཱཡསྨཏོ ཝསྶིཀཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཀརོནྟོ ཨཏྠདསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ པསནྣཙིཏྟོ པིལཀྑཕལཱནི ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀོསལརཊྛེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝསྶིཀོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ སཏྠུ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ དིསྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོནྟོ ཨཱབཱདྷིཀོ ཨཧོསི. ཨཐ ནཾ ཉཱཏཀཱ ཝེཛྫཔརིདིཊྛེན བྷེསཛྫཝིདྷིནཱ ཨུཔཊྛཧིཏྭཱ ཨརོགམཀཾསུ. སོ ཏམྷཱ ཨཱབཱདྷཱ ཝུཊྛིཏོ སཾཝེགཛཱཏོ བྷཱཝནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༧.༤༠-༤༤) –

‘‘ཝནནྟརེ བུདྡྷཾ དིསྭཱ, ཨཏྠདསྶིཾ མཧཱཡསཾ;

པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, པིལཀྑསྶ ཕལཾ ཨདཱ.

‘‘ཨཊྛཱརསེ ཀཔྤསཏེ, ཡཾ ཕལཾ ཨདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཚལ༹བྷིཉྙོ པན ཧུཏྭཱ ཨཱཀཱསེན ཉཱཏཀཱནཾ སནྟིཀེ གནྟྭཱ ཨཱཀཱསེ ཋིཏོ དྷམྨཾ དེསེཏྭཱ ཏེ སརཎེསུ སཱིལེསུ ཙ པཏིཊྛཱཔེསི. ཏེསུ ཀེཙི ཀཱལངྐཏཱ སརཎེསུ སཱིལེསུ ཙ པཏིཊྛིཏཏྟཱ སགྒེ ནིབྦཏྟིཾསུ. ཨཐ ནཾ སཏྠཱ བུདྡྷུཔཊྛཱནཾ ཨུཔགཏཾ ‘‘ཀིཾ ཏེ, ཝསྶིཀ, ཉཱཏཱིནཾ ཨཱརོགྱ’’ནྟི པུཙྪི. སོ ཉཱཏཱིནཾ ཨཏྟནཱ ཀཏཾ ཨུཔཀཱརཾ སཏྠུ ཀཐེནྟོ –

༢༤༠.

‘‘ཨེཀོཔི སདྡྷོ མེདྷཱཝཱི, ཨསྶདྡྷཱནཱིདྷ ཉཱཏིནཾ;

དྷམྨཊྛོ སཱིལསམྤནྣོ, ཧོཏི ཨཏྠཱཡ བནྡྷུནཾ.

༢༤༡.

‘‘ནིགྒཡ྄ཧ ཨནུཀམྤཱཡ, ཙོདིཏཱ ཉཱཏཡོ མཡཱ;

ཉཱཏིབནྡྷཝཔེམེན, ཀཱརཾ ཀཏྭཱན བྷིཀྑུསུ.

༢༤༢.

‘‘ཏེ ཨབྦྷཏཱིཏཱ ཀཱལངྐཏཱ, པཏྟཱ ཏེ ཏིདིཝཾ སུཁཾ;

བྷཱཏརོ མཡ྄ཧཾ མཱཏཱ ཙ, མོདནྟི ཀཱམཀཱམིནོ’’ཏི. –

ཏིསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠཱཡཾ པཋམགཱཐཱཡ ཨཏྠོ – ཡོ ཀམྨཕལསདྡྷཱཡ ཙ རཏནཏྟཡསདྡྷཱཡ ཙ ཝསེན སདྡྷོ, ཏཏོ ཨེཝ ཀམྨསྶཀཏཉཱཎཱདིཡོགཏོ མེདྷཱཝཱི, སཏྠུ ཨོཝཱདདྷམྨེ ནཝལོཀུཏྟརདྷམྨེ ཙ ཋིཏཏྟཱ དྷམྨཊྛོ, ཨཱཙཱརསཱིལསྶ མགྒསཱིལསྶ ཕལསཱིལསྶ ཙ ཝསེན སཱིལསམྤནྣོ, སོ ཨེཀོཔི ཡཐཱཝུཏྟཱཡ སདྡྷཱཡ ཨབྷཱཝེན ཨསྶདྡྷཱནཾ ཨིདྷ ཨིམསྨིཾ ལོཀེ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨིམེ’’ཏི ཉཱཏབྦཊྛེན ཉཱཏཱིནཾ, ཏཐཱ པེམབནྡྷནེན བནྡྷནཊྛེན ‘‘བནྡྷཱུ’’ཏི ཙ ལདྡྷནཱམཱནཾ བནྡྷཝཱནཾ ཨཏྠཱཡ ཧིཏཱཡ ཧོཏཱིཏི.

ཨེཝཾ སཱདྷཱརཎཏོ ཝུཏྟམཏྠཾ ཨཏྟཱུཔནཱཡིཀཾ ཀཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘ནིགྒཡ྄ཧཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨིཏརགཱཐཱ ཝུཏྟཱ. ཏཏྠ ནིགྒཡ྄ཧ ཨནུཀམྤཱཡ, ཙོདིཏཱ ཉཱཏཡོ མཡཱཏི ཨིདཱནིཔི དུགྒཏཱ ཀུསལཾ ཨཀཏྭཱ ཨཱཡཏིཾ པརིཀྐིལེསཾ པུན མཱནུབྷཝིཏྠཱཏི ནིགྒཧེཏྭཱ ཉཱཏཡོ མཡཱ ཨོཝདིཏཱ. ཉཱཏིབནྡྷཝཔེམེན ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨཡཾ བནྡྷཝོ’’ཏི ཨེཝཾ པཝཏྟེན པེམེན མམ ཨོཝཱདཾ ཨཏིཀྐམིཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ ཀཱརཾ ཀཏྭཱན བྷིཀྑཱུསུ པསནྣཙིཏྟཱ ཧུཏྭཱ ཙཱིཝརཱདིཔཙྩཡདཱནེན ཙེཝ ཨུཔཊྛཱནེན ཙ བྷིཀྑཱུསུ སཀྐཱརསམྨཱནཾ ཀཏྭཱ ཏེ ཨབྦྷཏཱིཏཱ ཀཱལངྐཏཱ ཧུཏྭཱ ཨིམཾ ལོཀཾ ཨཏིཀྐནྟཱ. པུན ཏེཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ཏིདིཝཾ སུཁནྟི དེཝལོཀཔརིཡཱཔནྣསུཁཾ, སུཁཾ ཝཱ ཨིཊྛཾ ཏིདིཝཾ ཨདྷིགཏཱ. ‘‘ཀེ པན ཏེ’’ཏི ཨཱཧ. ‘‘བྷཱཏརོ མཡ྄ཧཾ མཱཏཱ ཙ, མོདནྟི ཀཱམཀཱམིནོ’’ཏི. ཨཏྟནཱ ཡཐཱཀཱམིཏཝཏྠུཀཱམསམངྒིནོ ཧུཏྭཱ ཨབྷིརམནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

ཝསྶིཀཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༩. ཡསོཛཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཀཱལཔབྦངྒསངྐཱསོཏི ཨཱཡསྨཏོ ཡསོཛཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཨཱརཱམགོཔཀཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཝིཔསྶིཾ བྷགཝནྟཾ ཨཱཀཱསེན གཙྪནྟཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ལབུཛཕལཾ ཨདཱསི.

སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིནགརདྭཱརེ ཀེཝཊྚགཱམེ པཉྩཀུལསཏཛེཊྛཀསྶ ཀེཝཊྚསྶ པུཏྟོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི, ཡསོཛོཏིསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཨཏྟནོ སཧཱཡེཧི ཀེཝཊྚཔུཏྟེཧི སདྡྷིཾ མཙྪགཧཎཏྠཾ ཨཙིརཝཏིཡཾ ནདིཡཾ ཛཱལཾ ཁིཔི. ཏཏྠེཀོ སུཝཎྞཝཎྞོ མཧཱམཙྪོ ཨནྟོཛཱལཾ པཱཝིསི. ཏཾ ཏེ རཉྙོ པསེནདིསྶ དསྶེསུཾ. རཱཛཱ ‘‘ཨིམསྶ སུཝཎྞཝཎྞསྶ མཙྪསྶ ཝཎྞཀཱརཎཾ བྷགཝཱ ཛཱནཱཏཱི’’ཏི མཙྪཾ གཱཧཱཔེཏྭཱ བྷགཝཏོ དསྶེསི. བྷགཝཱ ‘‘ཨཡཾ ཀསྶཔསྶ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ སཱསནེ ཨོསཀྐམཱནེ པབྦཛིཏྭཱ མིཙྪཱ པཊིཔཛྫནྟོ སཱསནཾ ཨོསཀྐཱཔེཏྭཱ ནིརཡེ ནིབྦཏྟོ ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ ནིརཡེ པཙྩིཏྭཱ ཏཏོ ཙུཏོ ཨཙིརཝཏིཡཾ མཙྪོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏསྶ བྷགིནཱིནཉྩ ནིརཡེ ནིབྦཏྟབྷཱཝཾ, ཏསྶ བྷཱཏིཀཏྠེརསྶ པརིནིབྦུཏབྷཱཝཉྩ ཏེནེཝ ཀཐཱཔེཏྭཱ ཨིམིསྶཱ ཨཊྛུཔྤཏྟིཡཱ ཀཔིལསུཏྟཾ དེསེསི.

སཏྠུ དེསནཾ སུཏྭཱ ཡསོཛོ སཾཝེགཛཱཏོ སདྡྷིཾ ཨཏྟནོ སཧཱཡེཧི བྷགཝཏོ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ པཏིརཱུཔེ ཋཱནེ ཝསནྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཔརིསོ བྷགཝནྟཾ ཝནྡིཏུཾ ཛེཏཝནཾ ཨགམཱསི. ཏསྶ ཨཱགམནེ སེནཱསནཔཉྙཱཔནཱདིནཱ ཝིཧཱརེ ཨུཙྩཱསདྡམཧཱསདྡོ ཨཧོསི. ཏཾ སུཏྭཱ ‘‘བྷགཝཱ སཔརིསཾ ཡསོཛཾ པཎཱམེསཱི’’ཏི (ཨུདཱ. ༢༣) སབྦཾ ཨུདཱནེ ཨཱགཏནཡེན ཝེདིཏབྦཾ. པཎཱམིཏོ པན ཨཱཡསྨཱ ཡསོཛོ ཀསཱབྷིཧཏོ བྷདྡོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ ཝིཡ སཾཝིགྒམཱནསོ སདྡྷིཾ པརིསཱཡ ཝགྒུམུདཱཡ ནདིཡཱ ཏཱིརེ ཝསནྟོ གྷཊེནྟོ ཝཱཡམནྟོ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨནྟོཝསྶེཡེཝ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༧.༣༢-༣༩) –

‘‘ནགརེ བནྡྷུམཏིཡཱ, ཨཱརཱམིཀོ ཨཧཾ ཏདཱ;

ཨདྡསཾ ཝིརཛཾ བུདྡྷཾ, གཙྪནྟཾ ཨནིལཉྫསེ.

‘‘ལབུཛཾ ཕལམཱདཱཡ, བུདྡྷསེཊྛསྶདཱསཧཾ;

ཨཱཀཱསེཝ ཋིཏོ སནྟོ, པཊིགྒཎྷི མཧཱཡསོ.

‘‘ཝིཏྟིསཉྫཱནནོ མཡ྄ཧཾ, དིཊྛདྷམྨསུཁཱཝཧོ;

ཕལཾ བུདྡྷསྶ དཏྭཱན, ཝིཔྤསནྣེན ཙེཏསཱ.

‘‘ཨདྷིགཉྪིཾ ཏདཱ པཱིཏིཾ, ཝིཔུལཾ སུཁམུཏྟམཾ;

ཨུཔྤཛྫཏེཝ རཏནཾ, ནིབྦཏྟསྶ ཏཧིཾ ཏཧིཾ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ ཕལཾ ཨདདིཾ ཏདཱ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཕལདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཚལ༹བྷིཉྙཾ པན སམཱནཾ སཔརིསཾ ཨཱཡསྨནྟཾ ཡསོཛཾ སཏྠཱ པཀྐོསིཏྭཱ ཨཱནེཉྫསམཱཔཏྟིནཱ པཊིསནྠཱརམཀཱསི. སོ སབྦེཔི དྷུཏངྒདྷམྨེ སམཱདཱཡ ཝཏྟཏི. ཏེནསྶ སརཱིརཾ ཀིསཾ ཨཧོསི ལཱུཁཾ དུབྦཎྞཾ, ཏཾ བྷགཝཱ པརམཔྤིཙྪཏཱཡ པསཾསནྟོ –

༢༤༣.

‘‘ཀཱལཔབྦངྒསངྐཱསོ, ཀིསོ དྷམནིསནྠཏོ;

མཏྟཉྙཱུ ཨནྣཔཱནམྷི, ཨདཱིནམཱནསོ ནརོ’’ཏི. – པཋམཾ གཱཐམཱཧ;

ཏཏྠ ཀཱལཔབྦངྒསངྐཱསོཏི མཾསཱུཔཙཡཝིགམེན ཀིསདུསཎྛིཏསརཱིརཱཝཡཝཏཱཡ དནྟིལཏཱཔབྦསདིསངྒོ, ཏེནཱཧ ‘‘ཀིསོ དྷམནིསནྠཏོ’’ཏི. ཀིསོཏི མོནེཡྻཔཊིཔདཱཔཱུརཎེན ཀིསསརཱིརོ. དྷམནིསནྠཏོཏི དྷམནཱིཧི སནྠཏགཏྟོ ཨཔྤམཾསལོཧིཏཏཱཡ པཱཀཊཱིཧི ཀཎྜརསིརཱཧི ཝིཏཏསརཱིརོ. མཏྟཉྙཱུཏི པརིཡེསནཔཊིགྒཧཎཔརིབྷོགཝིསྶཛྫནེསུ པམཱཎཉྙཱུ. ཨདཱིནམཱནསོཏི ཀོསཛྫཱདཱིཧི ཨནབྷིབྷཱུཏཏྟཱ ཨལཱིནཙིཏྟོ ཨཀུསཱིཏཝུཏྟི. ནརོཏི པུརིསོ, པོརིསསྶ དྷུརསྶ ཝཧནཏོ པོརིསལཀྑཎསམྤནྣོ པུརིསདྷོརཡ྄ཧོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཨེཝཾ ཐེརོ སཏྠཱརཱ པསཊྛོ པསཊྛབྷཱཝཱནུརཱུཔཾ ཨཏྟནོ ཨདྷིཝཱསནཁནྟིཝཱིརིཡཱརམྦྷཝིཝེཀཱབྷིརཏིཀིཏྟནམུཁེན བྷིཀྑཱུནཾ དྷམྨཾ ཀཐེནྟོ –

༢༤༤.

‘‘ཕུཊྛོ ཌཾསེཧི མཀསེཧི, ཨརཉྙསྨིཾ བྲཧཱཝནེ;

ནཱགོ སངྒཱམསཱིསེཝ, སཏོ ཏཏྲཱདྷིཝཱསཡེ.

༢༤༥.

‘‘ཡཐཱ བྲཧྨཱ ཏཐཱ ཨེཀོ, ཡཐཱ དེཝོ ཏཐཱ དུཝེ;

ཡཐཱ གཱམོ ཏཐཱ ཏཡོ, ཀོལཱཧལཾ ཏཏུཏྟརི’’ནྟི. –

ཨིམཱ དྭེ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ནཱགོ སངྒཱམསཱིསེཝཱཏི ཡཐཱ ནཱམ ཨཱཛཱནེཡྻོ ཧཏྠིནཱགོ ཡུདྡྷམཎྜལེ ཨསིསཏྟིཏོམརཱདིཔྤཧཱརེ ཨདྷིཝཱསེཏྭཱ པརསེནཾ ཝིདྡྷཾསེཏི, ཨེཝཾ བྷིཀྑུ ཨརཉྙསྨིཾ བྲཧཱཝནེ ཨརཉྙཱནིཡཾ ཌཾསཱདིཔརིསྶཡེ སཏོ སམྤཛཱནོ ཨདྷིཝཱསེཡྻ, ཨདྷིཝཱསེཏྭཱ ཙ བྷཱཝནཱབལེན མཱརབལཾ ཝིདྷམེཡྻ.

ཡཐཱ བྲཧྨཱཏི ཡཐཱ བྲཧྨཱ ཨེཀཀོ ཙིཏྟཔྤཀོཔརཧིཏོ ཛྷཱནསུཁེན ནིཙྩམེཝ སུཁིཏོ ཝིཧརཏི ཏཐཱ ཨེཀོཏི བྷིཀྑུཔི ཨེཀོ ཨདུཏིཡོ ཝིཝེཀསུཁམནུབྲཱུཧེནྟོ སུཁཾ ཝིཧརཏི. ཨེཀསྶ སཱམཉྙསུཁཾ པཎཱིཏནྟི ཧི ཝུཏྟཾ. ཨེཏེན ཨེཀཝིཧཱརཱི བྷིཀྑུ ‘‘བྲཧྨསམོ’’ཏི ཨོཝཱདཾ དེཏི. ཡཐཱ དེཝོ ཏཐཱ དུཝེཏི ཡཐཱ དེཝཱནཾ ཨནྟརནྟརཱ ཙིཏྟཔྤཀོཔོཔི སིཡཱ, ཏཐཱ དྭིནྣཾ བྷིཀྑཱུནཾ སཧཝཱསེ གྷཊྚནཱཔི བྷཝེཡྻཱཏི སདུཏིཡཝཱསེན བྷིཀྑུ ‘‘དེཝསམོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཡཐཱ གཱམོ ཏཐཱ ཏཡོཏི ཨསྨིམེཝ པཱཋེ ཏིཎྞཾ བྷིཀྑཱུནཾ སཧཝཱསོ གཱམཝཱསསདིསོ ཝིཝེཀཝཱསོ ན ཧོཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཀོལཱཧལཾ ཏཏུཏྟརིནྟི ཏཏོ ཏཡཏོ ཨུཔརི ཙ བཧཱུནཾ སཾཝཱསོ ཀོལཱཧལཾ ཨུཙྩཱསདྡམཧཱསདྡམཧཱཛནསནྣིཔཱཏསདིསོ, ཏསྨཱ ཨེཀཝིཧཱརིནཱ བྷཝིཏབྦནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོཏི.

ཡསོཛཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༠. སཱཊིམཏྟིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཨཧུ ཏུཡ྄ཧཾ པུརེ སདྡྷཱཏི ཨཱཡསྨཏོ སཱཊིམཏྟིཡཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ སིདྡྷཏྠསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ པསནྣམཱནསོ ཏཱལཝཎྚཾ ཨདཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ མགདྷརཊྛེ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ སཱཊིམཏྟིཡོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ ཧེཏུསམྤནྣཏཱཡ ཨཱརཉྙཀབྷིཀྑཱུནཾ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༣༨.༤༣-༤༧) –

‘‘སིདྡྷཏྠསྶ བྷགཝཏོ, ཏཱལཝཎྚམདཱསཧཾ;

སུམནེཧི པཊིཙྪནྣཾ, དྷཱརཡཱམི མཧཱརཧཾ.

‘‘ཙཏུནྣཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཏཱལཝཎྚམདཱསཧཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཏཱལཝཎྚསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཚལ༹བྷིཉྙོ པན ཧུཏྭཱ བྷིཀྑཱུ ཨོཝདཏི ཨནུསཱསཏི བཧཱུ ཙ སཏྟེ དྷམྨཾ ཀཐེཏྭཱ སརཎེསུ ཙ སཱིལེསུ ཙ པཏིཊྛཱཔེསི. ཨཉྙཏརཉྩ ཀུལཾ ཨསྶདྡྷཾ ཨཔྤསནྣཾ སདྡྷཾ པསནྣཾ ཨཀཱསི. ཏེན ཏསྨིཾ ཀུལེ མནུསྶཱ ཐེརེ ཨབྷིཔྤསནྣཱ ཨཧེསུཾ. ཏཏྠེཀཱ དཱརིཀཱ ཨབྷིརཱུཔཱ དསྶནཱིཡཱ ཐེརཾ པིཎྜཱཡ པཝིཊྛཾ སཀྐཙྩཾ བྷོཛནེན པརིཝིསཏི. ཨཐེཀདིཝསཾ མཱརོ ‘‘ཨེཝཾ ཨིམསྶ ཨཡསོ ཝཌྜྷིསྶཏི, ཨཔྤཏིཊྛོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཐེརསྶ རཱུཔེན གནྟྭཱ ཏཾ དཱརིཀཾ ཧཏྠེ ཨགྒཧེསི. དཱརིཀཱ ‘‘ནཱཡཾ མནུསྶསམྥསྶོ’’ཏི ཙ ཨཉྙཱསི, ཧཏྠཉྩ མུཉྩཱཔེསི. ཏཾ དིསྭཱ གྷརཛནོ ཐེརེ ཨཔྤསཱདཾ ཛནེསི. པུནདིཝསེ ཐེརོ ཏཾ ཀཱརཎཾ ཨནཱཝཛྫེནྟོ ཏཾ གྷརཾ ཨགམཱསི. ཏཏྠ མནུསྶཱ ཨནཱདརཾ ཨཀཾསུ. ཐེརོ ཏཾ ཀཱརཎཾ ཨཱཝཛྫེནྟོ མཱརསྶ ཀིརིཡཾ དིསྭཱ ‘‘ཏསྶ གཱིཝཱཡཾ ཀུཀྐུརཀུཎཔཾ པཊིམུཉྩཏཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ ཏསྶ མོཙནཏྠཾ ཨུཔགཏེན མཱརེན ཨཏཱིཏདིཝསེ ཀཏཀིརིཡཾ ཀཐཱཔེཏྭཱ ཏཾ ཏཛྫེཏྭཱ ཝིསྶཛྫེསི. ཏཾ དིསྭཱ གྷརསཱམིཀོ ‘‘ཁམཐ, བྷནྟེ, ཨཙྩཡ’’ནྟི ཁམཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨཛྫཏགྒེ ཨཧམེཝ, བྷནྟེ, ཏུམྷེ ཨུཔཊྛཧཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཐེརོ ཏསྶ དྷམྨཾ ཀཐེནྟོ –

༢༤༦.

‘‘ཨཧུ ཏུཡ྄ཧཾ པུརེ སདྡྷཱ, སཱ ཏེ ཨཛྫ ན ཝིཛྫཏི;

ཡཾ ཏུཡ྄ཧཾ ཏུཡ྄ཧམེཝེཏཾ, ནཏྠི དུཙྩརིཏཾ མམ.

༢༤༧.

‘‘ཨནིཙྩཱ ཧི ཙལཱ སདྡྷཱ, ཨེཝཾ དིཊྛཱ ཧི སཱ མཡཱ;

རཛྫནྟིཔི ཝིརཛྫནྟི, ཏཏྠ ཀིཾ ཛིཡྻཏེ མུནི.

༢༤༨.

‘‘པཙྩཏི མུནིནོ བྷཏྟཾ, ཐོཀཾ ཐོཀཾ ཀུལེ ཀུལེ;

པིཎྜིཀཱཡ ཙརིསྶཱམི, ཨཏྠི ཛངྒྷབལཾ མམཱ’’ཏི. –

ཏིསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ ཨཧུ ཏུཡ྄ཧཾ པུརེ སདྡྷཱ, སཱ ཏེ ཨཛྫ ན ཝིཛྫཏཱིཏི, ཨུཔཱསཀ, ཨིཏོ པུབྦེ ཏཝ མཡི ‘‘ཨཡྻོ དྷམྨཙཱརཱི སམཙཱརཱི’’ཏིཨཱདིནཱ སདྡྷཱ ཨཧོསི, སཱ སདྡྷཱ ཏེ ཏཝ ཨཛྫ ཨིདཱནི ན ཨུཔལབྦྷཏི. ཏསྨཱ ཡཾ ཏུཡ྄ཧཾ ཏུཡ྄ཧམེཝེཏནྟི ཙཏུཔཙྩཡདཱནཾ, ཏུཡ྄ཧམེཝ ཨེཏཾ ཧོཏུ, ན ཏེན མཡ྄ཧཾ ཨཏྠོ, སམྨཱ པསནྣཙིཏྟེན ཧི དཱནཾ ནཱམ དཱཏབྦནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨཐ ཝཱ ཡཾ ཏུཡ྄ཧཾ ཏུཡ྄ཧམེཝེཏནྟི ཡཾ ཏཝ མཡི ཨཛྫ ཨགཱརཝཾ པཝཏྟཾ, ཏཾ ཏུཡ྄ཧམེཝ, ཏསྶ ཕལཾ ཏཡཱ ཨེཝ པཙྩནུབྷཝིཏབྦཾ, ན མཡཱཏི ཨཏྠོ. ནཏྠི དུཙྩརིཏཾ མམཱཏི མམ པན དུཙྩརིཏཾ ནཱམ ནཏྠི མགྒེནེཝ དུཙྩརིཏཧེཏཱུནཾ ཀིལེསཱནཾ སམུཙྪིནྣཏྟཱ.

ཨནིཙྩཱ ཧི ཙལཱ སདྡྷཱཏི ཡསྨཱ པོཐུཛྫནིཀཱ སདྡྷཱ ཨནིཙྩཱ ཨེཀནྟིཀཱ ན ཧོཏི, ཏཏོ ཨེཝ ཙལཱ ཨསྶཔིཊྛེ ཋཔིཏཀུམྦྷཎྜཾ ཝིཡ, ཐུསརཱསིམྷི ནིཁཱཏཁཱཎུཀཾ ཝིཡ ཙ ཨནཝཊྛིཏཱ. ཨེཝཾ དིཊྛཱ ཧི སཱ མཡཱཏི ཨེཝཾ བྷཱུཏཱ ཙ སཱ སདྡྷཱ མཡཱ ཏཡི དིཊྛཱ པཙྩཀྑཏོ ཝིདིཏཱ. རཛྫནྟིཔི ཝིརཛྫནྟཱིཏི ཨེཝཾ ཏསྶཱ ཨནཝཊྛིཏཏྟཱ ཨེཝ ཨིམེ སཏྟཱ ཀདཱཙི ཀཏྠཙི མིཏྟསནྠཝཝསེན རཛྫནྟི སིནེཧམྤི ཀརོནྟི, ཀདཱཙི ཝིརཛྫནྟི ཝིརཏྟཙིཏྟཱ ཧོནྟི. ཏཏྠ ཀིཾ ཛིཡྻཏེ མུནཱིཏི ཏསྨིཾ པུཐུཛྫནཱནཾ རཛྫནེ ཝིརཛྫནེ ཙ མུནི པབྦཛིཏོ ཀིཾ ཛིཡྻཏི, ཀཱ ཏསྶ ཧཱནཱིཏི ཨཏྠོ.

‘‘སཙེ མམ པཙྩཡེ ན གཎྷཐ, ཀཐཾ ཏུམྷེ ཡཱཔེཐཱ’’ཏི ཨེཝཾ མཱ ཙིནྟཡཱིཏི དསྶེནྟོ ‘‘པཙྩཏཱི’’ཏི གཱཐམཱཧ. ཏསྶཏྠོ མུནིནོ པབྦཛིཏསྶ བྷཏྟཾ ནཱམ ཀུལེ ཀུལེ ཨནུགྷརཾ དིཝསེ དིཝསེ ཐོཀཾ ཐོཀཾ པཙྩཏེ, ན ཙ ཏུཡ྄ཧཾ ཨེཝ གེཧེ. པིཎྜིཀཱཡ ཙརིསྶཱམི, ཨཏྠི ཛངྒྷབལཾ མམཱཏི ཨཏྠི མེ ཛངྒྷབལཾ, ནཱཧཾ ཨོབྷགྒཛངྒྷོ ན ཁཉྫོ ན ཙ པཱདརོགཱི, ཏསྨཱ པིཎྜིཀཱཡ མིསྶཀབྷིཀྑཱཡ ཙརིསྶཱམི, ‘‘ཡཐཱཔི བྷམརོ པུཔྥ’’ནྟིཨཱདིནཱ (དྷ. པ. ༤༩; ནེཏྟི. ༡༢༣) སཏྠཱརཱ ཝུཏྟནཡེན པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཡཱཔེསྶཱམཱིཏི དསྶེཏི.

སཱཊིམཏྟིཡཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༡. ཨུཔཱལིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

སདྡྷཱཡ ཨབྷིནིཀྑམྨཱཏི ཨཱཡསྨཏོ ཨུཔཱལིཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཧཾསཝཏཱིནགརེ ཀུལགྷརེ ནིབྦཏྟོ ཨེཀདིཝསཾ སཏྠུ དྷམྨཾ སུཎནྟོ སཏྠཱརཾ ཨེཀཾ བྷིཀྑུཾ ཝིནཡདྷརཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེནྟཾ དིསྭཱ ཨདྷིཀཱརཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཏཾ ཋཱནནྟརཾ པཏྠེསི. སོ ཡཱཝཛཱིཝཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཀཔྤཀགེཧེ པཊིསནྡྷིཾ གཎྷི, ཨུཔཱལཱིཏིསྶ ནཱམཾ ཨཀཾསུ. སོ ཝཡཔྤཏྟོ ཨནུརུདྡྷཱདཱིནཾ ཚནྣཾ ཁཏྟིཡཱནཾ པསཱདཀོ ཧུཏྭཱ ཏཐཱགཏེ ཨནུཔིཡམྦཝནེ ཝིཧརནྟེ པབྦཛནཏྠཱཡ ནིཀྑམནྟེཧི ཚཧི ཁཏྟིཡེཧི སདྡྷིཾ ནིཀྑམིཏྭཱ པབྦཛི. ཏསྶ པབྦཛྫཱཝིདྷཱནཾ པཱལི༹ཡཾ ཨཱགཏམེཝ (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༣༠).

སོ པབྦཛིཏྭཱ ཨུཔསམྤནྣོ སཏྠུ སནྟིཀེ ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ ‘‘མཡ྄ཧཾ, བྷནྟེ, ཨརཉྙཝཱསཾ ཨནུཛཱནཱཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. བྷིཀྑུ ཏཝ ཨརཉྙེ ཝསནྟསྶ ཨེཀམེཝ དྷུརཾ ཝཌྜྷིསྶཏི, ཨམྷཱཀཾ པན སནྟིཀེ ཝསནྟསྶ གནྠདྷུརཉྩ ཝིཔསྶནཱདྷུརཉྩ པརིཔཱུརེསྶཏཱིཏི. ཐེརོ སཏྠུ ཝཙནཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༡.༡.༤༤༡-༥༩༥) –

‘‘ནགརེ ཧཾསཝཏིཡཱ, སུཛཱཏོ ནཱམ བྲཱཧྨཎོ;

ཨསཱིཏིཀོཊིནིཙཡོ, པཧཱུཏདྷནདྷཉྙཝཱ.

‘‘ཨཛ྄ཛྷཱཡཀོ མནྟདྷརོ, ཏིཎྞཾ ཝེདཱན པཱརགཱུ;

ལཀྑཎེ ཨིཏིཧཱསེ ཙ, སདྷམྨེ པཱརམིཾ གཏོ.

‘‘པརིབྦཱཛཱ ཨེཀསིཁཱ, གོཏམཱ བུདྡྷསཱཝཀཱ;

ཙརཀཱ ཏཱཔསཱ ཙེཝ, ཙརནྟི མཧིཡཱ ཏདཱ.

‘‘ཏེཔི མཾ པརིཝཱརེནྟི, བྲཱཧྨཎོ ཝིསྶུཏོ ཨིཏི;

བཧུཛྫནོ མཾ པཱུཛེཏི, ནཱཧཾ པཱུཛེམི ཀིཉྩནཾ.

‘‘པཱུཛཱརཧཾ ན པསྶཱམི, མཱནཏྠདྡྷོ ཨཧཾ ཏདཱ;

བུདྡྷོཏི ཝཙནཾ ནཏྠི, ཏཱཝ ནུཔྤཛྫཏེ ཛིནོ.

‘‘ཨཙྩཡེན ཨཧོརཏྟཾ, པདུམུཏྟརནཱམཀོ;

སབྦཾ ཏམཾ ཝིནོདེཏྭཱ, ལོཀེ ཨུཔྤཛྫི ཙཀྑུམཱ.

‘‘ཝིཏྠཱརིཀེ བཱཧུཛཉྙེ, པུཐུབྷཱུཏེ ཙ སཱསནེ;

ཨུཔཱགམི ཏདཱ བུདྡྷོ, ནགརཾ ཧཾསསཝ྄ཧཡཾ.

‘‘པིཏུ ཨཏྠཱཡ སོ བུདྡྷོ, དྷམྨཾ དེསེསི ཙཀྑུམཱ;

ཏེན ཀཱལེན པརིསཱ, སམནྟཱ ཡོཛནཾ ཏདཱ.

‘‘སམྨཏོ མནུཛཱནཾ སོ, སུནནྡོ ནཱམ ཏཱཔསོ;

ཡཱཝཏཱ བུདྡྷཔརིསཱ, པུཔྥེཧཙྪཱདཡཱི ཏདཱ.

‘‘ཙཏུསཙྩཾ པཀཱསེནྟེ, སེཊྛེ ཙ པུཔྥམཎྜཔེ;

ཀོཊིསཏསཧསྶཱནཾ, དྷམྨཱབྷིསམཡོ ཨཧུ.

‘‘སཏྟརཏྟིནྡིཝཾ བུདྡྷོ, ཝསྶེཏྭཱ དྷམྨཝུཊྛིཡོ;

ཨཊྛམེ དིཝསེ པཏྟེ, སུནནྡཾ ཀིཏྟཡཱི ཛིནོ.

‘‘དེཝལོཀེ མནུསྶེ ཝཱ, སཾསརནྟོ ཨཡཾ བྷཝེ;

སབྦེསཾ པཝརོ ཧུཏྭཱ, བྷཝེསུ སཾསརིསྶཏི.

‘‘ཀཔྤསཏསཧསྶམྷི, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;

གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཏསྶ དྷམྨེསུ དཱཡཱདོ, ཨོརསོ དྷམྨནིམྨིཏོ;

མནྟཱཎིཔུཏྟོ པུཎྞོཏི, ཧེསྶཏི སཏྠུ སཱཝཀོ.

‘‘ཨེཝཾ ཀིཏྟཡི སམྦུདྡྷོ, སུནནྡཾ ཏཱཔསཾ ཏདཱ;

ཧཱསཡནྟོ ཛནཾ སབྦཾ, དསྶཡནྟོ སཀཾ བལཾ.

‘‘ཀཏཉྫལཱི ནམསྶནྟི, སུནནྡཾ ཏཱཔསཾ ཛནཱ;

བུདྡྷེ ཀཱརཾ ཀརིཏྭཱན, སོདྷེསི གཏིམཏྟནོ.

‘‘ཏཏྠ མེ ཨཧུ སངྐཔྤོ, སུཏྭཱན མུནིནོ ཝཙཾ;

ཨཧམྤི ཀཱརཾ ཀསྶཱམི, ཡཐཱ པསྶཱམི གོཏམཾ.

‘‘ཨེཝཱཧཾ ཙིནྟཡིཏྭཱན, ཀིརིཡཾ ཙིནྟཡིཾ མམ;

ཀྱཱཧཾ ཀམྨཾ ཨཱཙརཱམི, པུཉྙཀྑེཏྟེ ཨནུཏྟརེ.

‘‘ཨཡཉྩ པཱཋིཀོ བྷིཀྑུ, སབྦཔཱཋིསྶ སཱསནེ;

ཝིནཡེ ཨགྒནིཀྑིཏྟོ, ཏཾ ཋཱནཾ པཏྠཡེ ཨཧཾ.

‘‘ཨིདཾ མེ ཨམིཏཾ བྷོགཾ, ཨཀྑོབྷཾ སཱགརཱུཔམཾ;

ཏེན བྷོགེན བུདྡྷསྶ, ཨཱརཱམཾ མཱཔཡེ ཨཧཾ.

‘‘སོབྷནཾ ནཱམ ཨཱརཱམཾ, ནགརསྶ པུརཏྠཏོ;

ཀིཎིཏྭཱ སཏསཧསྶེན, སངྒྷཱརཱམཾ ཨམཱཔཡིཾ.

‘‘ཀཱུཊཱགཱརེ ཙ པཱསཱདེ, མཎྜཔེ ཧམྨིཡེ གུཧཱ;

ཙངྐམེ སུཀཏེ ཀཏྭཱ, སངྒྷཱརཱམཾ ཨམཱཔཡིཾ.

‘‘ཛནྟཱགྷརཾ ཨགྒིསཱལཾ, ཨཐོ ཨུདཀམཱལ༹ཀཾ;

ནྷཱནགྷརཾ མཱཔཡིཏྭཱ, བྷིཀྑུསངྒྷསྶདཱསཧཾ.

‘‘ཨཱསནྡིཡོ པཱིཋཀེ ཙ, པརིབྷོགེ ཙ བྷཱཛནེ;

ཨཱརཱམིཀཉྩ བྷེསཛྫཾ, སབྦམེཏཾ ཨདཱསཧཾ.

‘‘ཨཱརཀྑཾ པཊྛཔེཏྭཱན, པཱཀཱརཾ ཀཱརཡིཾ དལ༹ྷཾ;

མཱ ནཾ ཀོཙི ཝིཧེཋེསི, སནྟཙིཏྟཱན ཏཱདིནཾ.

‘‘སཏསཧསྶེནཱཝཱསཾ, སངྒྷཱརཱམེ ཨམཱཔཡིཾ;

ཝེཔུལླཾ ཏཾ མཱཔཡིཏྭཱ, སམྦུདྡྷཾ ཨུཔནཱམཡིཾ.

‘‘ནིཊྛཱཔིཏོ མཡཱརཱམོ, སམྤཊིཙྪ ཏུཝཾ མུནི;

ནིཡྻཱདེསྶཱམི ཏཾ ཝཱིར, ཨདྷིཝཱསེཧི ཙཀྑུམ.

‘‘པདུམུཏྟརོ ལོཀཝིདཱུ, ཨཱཧུཏཱིནཾ པཊིགྒཧོ;

མམ སངྐཔྤམཉྙཱཡ, ཨདྷིཝཱསེསི ནཱཡཀོ.

‘‘ཨདྷིཝཱསནམཉྙཱཡ, སབྦཉྙུསྶ མཧེསིནོ;

བྷོཛནཾ པཊིཡཱདེཏྭཱ, ཀཱལམཱརོཙཡིཾ ཨཧཾ.

‘‘ཨཱརོཙིཏམྷི ཀཱལམྷི, པདུམུཏྟརནཱཡཀོ;

ཁཱིཎཱསཝསཧསྶེཧི, ཨཱརཱམཾ མེ ཨུཔཱགམི.

‘‘ནིསིནྣཾ ཀཱལམཉྙཱཡ, ཨནྣཔཱནེན ཏཔྤཡིཾ;

བྷུཏྟཱཝིཾ ཀཱལམཉྙཱཡ, ཨིདཾ ཝཙནམབྲཝིཾ.

‘‘ཀཱིཏོ སཏསཧསྶེན, ཏཏྟཀེནེཝ ཀཱརིཏོ;

སོབྷནོ ནཱམ ཨཱརཱམོ, སམྤཊིཙྪ ཏུཝཾ མུནི.

‘‘ཨིམིནཱརཱམདཱནེན, ཙེཏནཱཔཎིདྷཱིཧི ཙ;

བྷཝེ ནིབྦཏྟམཱནོཧཾ, ལབྷཱམི མམ པཏྠིཏཾ.

‘‘པཊིགྒཧེཏྭཱ སམྦུདྡྷོ, སངྒྷཱརཱམཾ སུམཱཔིཏཾ;

བྷིཀྑུསངྒྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཨིདཾ ཝཙནམབྲཝི.

‘‘ཡོ སོ བུདྡྷསྶ པཱདཱསི, སངྒྷཱརཱམཾ སུམཱཔིཏཾ;

ཏམཧཾ ཀིཏྟཡིསྶཱམི, སུཎཱཐ མམ བྷཱསཏོ.

‘‘ཧཏྠཱི ཨསྶཱ རཐཱ པཏྟཱི, སེནཱ ཙ ཙཏུརངྒིནཱི;

པརིཝཱརེསྶནྟིམཾ ནིཙྩཾ, སངྒྷཱརཱམསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘སཊྛི ཏཱུརསཧསྶཱནི, བྷེརིཡོ སམལངྐཏཱ;

པརིཝཱརེསྶནྟིམཾ ནིཙྩཾ, སངྒྷཱརཱམསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཚལ༹སཱིཏིསཧསྶཱནི, ནཱརིཡོ སམལངྐཏཱ;

ཝིཙིཏྟཝཏྠཱབྷརཎཱ, ཨཱམུཏྟམཎིཀུཎྜལཱ.

‘‘ཨལཱ༹རཔམྷཱ ཧསུལཱ, སུསཉྙཱ ཏནུམཛ྄ཛྷིམཱ;

པརིཝཱརེསྶནྟིམཾ ནིཙྩཾ, སངྒྷཱརཱམསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཏིཾསཀཔྤསཧསྶཱནི, དེཝལོཀེ རམིསྶཏི;

སཧསྶཀྑཏྟུཾ དེཝིནྡོ, དེཝརཛྫཾ ཀརིསྶཏི.

‘‘དེཝརཱཛེན པཏྟབྦཾ, སབྦཾ པཊིལབྷིསྶཏི;

ཨནཱུནབྷོགོ ཧུཏྭཱན, དེཝརཛྫཾ ཀརིསྶཏི.

‘‘སཧསྶཀྑཏྟུཾ ཙཀྐཝཏྟཱི, རཱཛཱ རཊྛེ བྷཝིསྶཏི.

པཐབྱཱ རཛྫཾ ཝིཔུལཾ, གཎནཱཏོ ཨསངྑིཡཾ.

‘‘ཀཔྤསཏསཧསྶམྷི, ཨོཀྐཱཀཀུལསམྦྷཝོ;

གོཏམོ ནཱམ གོཏྟེན, སཏྠཱ ལོཀེ བྷཝིསྶཏི.

‘‘ཏསྶ དྷམྨེསུ དཱཡཱདོ, ཨོརསོ དྷམྨནིམྨིཏོ;

ཨུཔཱལི ནཱམ ནཱམེན, ཧེསྶཏི སཏྠུ སཱཝཀོ.

‘‘ཝིནཡེ པཱརམིཾ པཏྭཱ, ཋཱནཱཋཱནེ ཙ ཀོཝིདོ;

ཛིནསཱསནཾ དྷཱརེནྟོ, ཝིཧརིསྶཏིནཱསཝོ.

‘‘སབྦམེཏཾ ཨབྷིཉྙཱཡ, གོཏམོ སཀྱཔུངྒཝོ;

བྷིཀྑུསངྒྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཨེཏདགྒེ ཋཔེསྶཏི.

‘‘ཨཔརིམེཡྻུཔཱདཱཡ, པཏྠེམི ཏཝ སཱསནཾ;

སོ མེ ཨཏྠོ ཨནུཔྤཏྟོ, སབྦསཾཡོཛནཀྑཡོ.

‘‘ཡཐཱ སཱུལཱཝུཏོ པོསོ, རཱཛདཎྜེན ཏཛྫིཏོ;

སཱུལེ སཱཏཾ ཨཝིནྡནྟོ, པརིམུཏྟིཾཝ ཨིཙྪཏི.

‘‘ཏཐེཝཱཧཾ མཧཱཝཱིར, བྷཝདཎྜེན ཏཛྫིཏོ;

ཀམྨསཱུལཱཝུཏོ སནྟོ, པིཔཱསཱཝེདནཊྚིཏོ.

‘‘བྷཝེ སཱཏཾ ན ཝིནྡཱམི, ཌཡ྄ཧནྟོ ཏཱིཧི ཨགྒིབྷི;

པརིམུཏྟིཾ གཝེསཱམི, ཡཐཱཔི རཱཛདཎྜིཏོ.

‘‘ཡཐཱ ཝིསཱདོ པུརིསོ, ཝིསེན པརིཔཱིལི༹ཏོ;

ཨགདཾ སོ གཝེསེཡྻ, ཝིསགྷཱཏཱཡུཔཱལནཾ.

‘‘གཝེསམཱནོ པསྶེཡྻ, ཨགདཾ ཝིསགྷཱཏཀཾ;

ཏཾ པིཝིཏྭཱ སུཁཱི ཨསྶ, ཝིསམྷཱ པརིམུཏྟིཡཱ.

‘‘ཏཐེཝཱཧཾ མཧཱཝཱིར, ཡཐཱ ཝིསཧཏོ ནརོ;

སམྤཱིལི༹ཏོ ཨཝིཛྫཱཡ, སདྡྷམྨཱགདམེསཧཾ.

‘‘དྷམྨཱགདཾ གཝེསནྟོ, ཨདྡཀྑིཾ སཀྱསཱསནཾ;

ཨགྒཾ སབྦོསདྷཱནཾ ཏཾ, སབྦསལླཝིནོདནཾ.

‘‘དྷམྨོསདྷཾ པིཝིཏྭཱན, ཝིསཾ སབྦཾ སམཱུཧནིཾ;

ཨཛརཱམརཾ སཱིཏིབྷཱཝཾ, ནིབྦཱནཾ ཕསྶཡིཾ ཨཧཾ.

‘‘ཡཐཱ བྷཱུཏཊྚིཏོ པོསོ, བྷཱུཏགྒཱཧེན པཱིལི༹ཏོ;

བྷཱུཏཝེཛྫཾ གཝེསེཡྻ, བྷཱུཏསྨཱ པརིམུཏྟིཡཱ.

‘‘གཝེསམཱནོ པསྶེཡྻ, བྷཱུཏཝིཛྫཱསུ ཀོཝིདཾ;

ཏསྶ སོ ཝིཧནེ བྷཱུཏཾ, སམཱུལཉྩ ཝིནཱསཡེ.

‘‘ཏཐེཝཱཧཾ མཧཱཝཱིར, ཏམགྒཱཧེན པཱིལི༹ཏོ;

ཉཱཎཱལོཀཾ གཝེསཱམི, ཏམཏོ པརིམུཏྟིཡཱ.

‘‘ཨཐདྡསཾ སཀྱམུནིཾ, ཀིལེསཏམསོདྷནཾ;

སོ མེ ཏམཾ ཝིནོདེསི, བྷཱུཏཝེཛྫོཝ བྷཱུཏཀཾ.

‘‘སཾསཱརསོཏཾ སཉྪིནྡིཾ, ཏཎྷཱསོཏཾ ནིཝཱརཡིཾ;

བྷཝཾ ཨུགྒྷཱཊཡིཾ སབྦཾ, བྷཱུཏཝེཛྫོཝ མཱུལཏོ.

‘‘གརུལོ༹ ཡཐཱ ཨོཔཏཏི, པནྣགཾ བྷཀྑམཏྟནོ;

སམནྟཱ ཡོཛནསཏཾ, ཝིཀྑོབྷེཏི མཧཱསརཾ.

‘‘པནྣགཾ སོ གཧེཏྭཱན, ཨདྷོསཱིསཾ ཝིཧེཋཡཾ;

ཨཱདཱཡ སོ པཀྐམཏི, ཡེནཀཱམཾ ཝིཧངྒམོ.

‘‘ཏཐེཝཱཧཾ མཧཱཝཱིར, ཡཐཱཔི གརུལོ༹ བལཱི;

ཨསངྑཏཾ གཝེསནྟོ, དོསེ ཝིཀྑཱལཡིཾ ཨཧཾ.

‘‘དིཊྛོ ཨཧཾ དྷམྨཝརཾ, སནྟིཔདམནུཏྟརཾ;

ཨཱདཱཡ ཝིཧརཱམེཏཾ, གརུལོ༹ པནྣགཾ ཡཐཱ.

‘‘ཨཱསཱཝཏཱི ནཱམ ལཏཱ, ཛཱཏཱ ཙིཏྟལཏཱཝནེ;

ཏསྶཱ ཝསྶསཧསྶེན, ཨེཀཾ ནིབྦཏྟཏེ ཕལཾ.

‘‘ཏཾ དེཝཱ པཡིརུཔཱསནྟི, ཏཱཝདཱུརཕལེ སཏི;

དེཝཱནཾ སཱ པིཡཱ ཨེཝཾ, ཨཱསཱཝཏཱི ལཏུཏྟམཱ.

‘‘སཏསཧསྶུཔཱདཱཡ, ཏཱཧཾ པརིཙརེ མུནི;

སཱཡཾ པཱཏཾ ནམསྶཱམི, དེཝཱ ཨཱསཱཝཏིཾ ཡཐཱ.

‘‘ཨཝཉྫྷཱ པཱརིཙརིཡཱ, ཨམོགྷཱ ཙ ནམསྶནཱ;

དཱུརཱགཏམྤི མཾ སནྟཾ, ཁཎོཡཾ ན ཝིརཱདྷཡི.

‘‘པཊིསནྡྷིཾ ན པསྶཱམི, ཝིཙིནནྟོ བྷཝེ ཨཧཾ;

ནིརཱུཔདྷི ཝིཔྤམུཏྟོ, ཨུཔསནྟོ ཙརཱམཧཾ.

‘‘ཡཐཱཔི པདུམཾ ནཱམ, སཱུརིཡརཾསེན པུཔྥཏི;

ཏཐེཝཱཧཾ མཧཱཝཱིར, བུདྡྷརཾསེན པུཔྥིཏོ.

‘‘ཡཐཱ བལཱཀཡོནིམྷི, ན ཝིཛྫཏི པུམོ སདཱ;

མེགྷེསུ གཛྫམཱནེསུ, གབྦྷཾ གཎྷནྟི ཏཱ སདཱ.

‘‘ཙིརམྤི གབྦྷཾ དྷཱརེནྟི, ཡཱཝ མེགྷོ ན གཛྫཏི;

བྷཱརཏོ པརིམུཙྩནྟི, ཡདཱ མེགྷོ པཝསྶཏི.

‘‘པདུམུཏྟརབུདྡྷསྶ, དྷམྨམེགྷེན གཛྫཏོ;

སདྡེན དྷམྨམེགྷསྶ, དྷམྨགབྦྷཾ ཨགཎྷཧཾ.

‘‘སཏསཧསྶུཔཱདཱཡ, པུཉྙགབྦྷཾ དྷརེམཧཾ;

ནཔྤམུཙྩཱམི བྷཱརཏོ, དྷམྨམེགྷོ ན གཛྫཏི.

‘‘ཡདཱ ཏུཝཾ སཀྱམུནི, རམྨེ ཀཔིལཝཏྠཝེ;

གཛྫསི དྷམྨམེགྷེན, བྷཱརཏོ པརིམུཙྩཧཾ.

‘‘སུཉྙཏཾ ཨནིམིཏྟཉྩ, ཏཐཱཔྤཎིཧིཏམྤི ཙ;

ཙཏུརོ ཙ ཕལེ སབྦེ, དྷམྨེཝཾ ཝིཛནཡིཾ ཨཧཾ.

‘‘ཨཔརིམེཡྻུཔཱདཱཡ, པཏྠེམི ཏཝ སཱསནཾ;

སོ མེ ཨཏྠོ ཨནུཔྤཏྟོ, སནྟིཔདམནུཏྟརཾ.

‘‘ཝིནཡེ པཱརམིཾ པཏྟོ, ཡཐཱཔི པཱཋིཀོ ཨིསི;

ན མེ སམསམོ ཨཏྠི, དྷཱརེམི སཱསནཾ ཨཧཾ.

‘‘ཝིནཡེ ཁནྡྷཀེ ཙཱཔི, ཏིཀཙྪེདེ ཙ པཉྩཀེ;

ཨེཏྠ མེ ཝིམཏི ནཏྠི, ཨཀྑརེ བྱཉྫནེཔི ཝཱ.

‘‘ནིགྒཧེ པཊིཀམྨེ ཙ, ཋཱནཱཋཱནེ ཙ ཀོཝིདོ;

ཨོསཱརཎེ ཝུཊྛཱཔནེ, སབྦཏྠ པཱརམིཾ གཏོ.

‘‘ཝིནཡེ ཁནྡྷཀེ ཝཱཔི, ནིཀྑིཔིཏྭཱ པདཾ ཨཧཾ;

ཨུབྷཏོ ཝིནིཝེཋེཏྭཱ, རསཏོ ཨོསརེཡྻཧཾ.

‘‘ནིརུཏྟིཡཱ སུཀུསལོ, ཨཏྠཱནཏྠེ ཙ ཀོཝིདོ;

ཨནཉྙཱཏཾ མཡཱ ནཏྠི, ཨེཀགྒོ སཏྠུ སཱསནེ.

‘‘རཱུཔདཀྑོ ཨཧཾ ཨཛྫ, སཀྱཔུཏྟསྶ སཱསནེ;

ཀངྑཾ སབྦཾ ཝིནོདེམི, ཚིནྡཱམི སབྦསཾསཡཾ.

‘‘པདཾ ཨནུཔདཉྩཱཔི, ཨཀྑརཉྩཱཔི བྱཉྫནཾ;

ནིདཱནེ པརིཡོསཱནེ, སབྦཏྠ ཀོཝིདོ ཨཧཾ.

‘‘ཡཐཱཔི རཱཛཱ བལཝཱ, ནིགྒཎྷིཏྭཱ པརནྟཔེ;

ཝིཛིནིཏྭཱན སངྒཱམཾ, ནགརཾ ཏཏྠ མཱཔཡེ.

‘‘པཱཀཱརཾ པརིཁཉྩཱཔི, ཨེསིཀཾ དྭཱརཀོཊྛཀཾ;

ཨཊྚཱལཀེ ཙ ཝིཝིདྷེ, ཀཱརཡེ ནགརེ བཧཱུ.

‘‘སིངྒྷཱཊཀཾ ཙཙྩརཉྩ, སུཝིབྷཏྟནྟརཱཔཎཾ;

ཀཱརཡེཡྻ སབྷཾ ཏཏྠ, ཨཏྠཱནཏྠཝིནིཙྪཡཾ.

‘‘ནིགྒྷཱཏཏྠཾ ཨམིཏྟཱནཾ, ཚིདྡཱཚིདྡཉྩ ཛཱནིཏུཾ;

བལཀཱཡསྶ རཀྑཱཡ, སེནཱཔཙྩཾ ཋཔེཏི སོ.

‘‘ཨཱརཀྑཏྠཱཡ བྷཎྜསྶ, ནིདྷཱནཀུསལཾ ནརཾ;

མཱ མེ བྷཎྜཾ ཝིནསྶཱིཏི, བྷཎྜརཀྑཾ ཋཔེཏི སོ.

‘‘མམཏྟོ ཧོཏི ཡོ རཉྙོ, ཝུདྡྷིཾ ཡསྶ ཙ ཨིཙྪཏི;

ཏསྶཱདྷིཀརཎཾ དེཏི, མིཏྟསྶ པཊིཔཛྫིཏུཾ.

‘‘ཨུཔྤཱཏེསུ ནིམིཏྟེསུ, ལཀྑཎེསུ ཙ ཀོཝིདཾ;

ཨཛ྄ཛྷཱཡཀཾ མནྟདྷརཾ, པོརོཧིཙྩེ ཋཔེཏི སོ.

‘‘ཨེཏེཧངྒེཧི སམྤནྣོ, ཁཏྟིཡོཏི པཝུཙྩཏི;

སདཱ རཀྑནྟི རཱཛཱནཾ, ཙཀྐཝཱཀོཝ དུཀྑིཏཾ.

‘‘ཏཐེཝ ཏྭཾ མཧཱཝཱིར, ཧཏཱམིཏྟོཝ ཁཏྟིཡོ;

སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ, དྷམྨརཱཛཱཏི ཝུཙྩཏི.

‘‘ཏིཏྠིཡེ ནིཧནིཏྭཱན, མཱརཉྩཱཔི སསེནཀཾ;

ཏམནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམིཏྭཱ, དྷམྨནགརཾ ཨམཱཔཡི.

‘‘སཱིལཾ པཱཀཱརཀཾ ཏཏྠ, ཉཱཎཾ ཏེ དྭཱརཀོཊྛཀཾ;

སདྡྷཱ ཏེ ཨེསིཀཱ ཝཱིར, དྭཱརཔཱལོ ཙ སཾཝརོ.

‘‘སཏིཔཊྛཱནམཊྚཱལཾ, པཉྙཱ ཏེ ཙཙྩརཾ མུནེ;

ཨིདྡྷིཔཱདཉྩ སིངྒྷཱཊཾ, དྷམྨཝཱིཐི སུམཱཔིཏཱ.

‘‘སུཏྟནྟཾ ཨབྷིདྷམྨཉྩ, ཝིནཡཉྩཱཔི ཀེཝལཾ;

ནཝངྒཾ བུདྡྷཝཙནཾ, ཨེསཱ དྷམྨསབྷཱ ཏཝ.

‘‘སུཉྙཏཾ ཨནིམིཏྟཉྩ, ཝིཧཱརཉྩཔྤཎཱིཧིཏཾ;

ཨཱནེཉྫཉྩ ནིརོདྷོ ཙ, ཨེསཱ དྷམྨཀུཊཱི ཏཝ.

‘‘པཉྙཱཡ ཨགྒོ ནིཀྑིཏྟོ, པཊིབྷཱནེ ཙ ཀོཝིདོ;

སཱརིཔུཏྟོཏི ནཱམེན, དྷམྨསེནཱཔཏཱི ཏཝ.

‘‘ཙུཏཱུཔཔཱཏཀུསལོ, ཨིདྡྷིཡཱ པཱརམིཾ གཏོ;

ཀོལིཏོ ནཱམ ནཱམེན, པོརོཧིཙྩོ ཏཝཾ མུནེ.

‘‘པོརཱཎཀཝཾསདྷརོ, ཨུགྒཏེཛོ དུརཱསདོ;

དྷུཏཝཱདཱིགུཎེནགྒོ, ཨཀྑདསྶོ ཏཝཾ མུནེ.

‘‘བཧུསྶུཏོ དྷམྨདྷརོ, སབྦཔཱཋཱི ཙ སཱསནེ;

ཨཱནནྡོ ནཱམ ནཱམེན, དྷམྨཱརཀྑོ ཏཝཾ མུནེ.

‘‘ཨེཏེ སབྦེ ཨཏིཀྐམྨ, པམེསི བྷགཝཱ མམཾ;

ཝིནིཙྪཡཾ མེ པཱདཱསི, ཝིནཡེ ཝིཉྙུདེསིཏཾ.

‘‘ཡོ ཀོཙི ཝིནཡེ པཉྷཾ, པུཙྪཏི བུདྡྷསཱཝཀོ;

ཏཏྠ མེ ཙིནྟནཱ ནཏྠི, ཏཉྙེཝཏྠཾ ཀཐེམཧཾ.

‘‘ཡཱཝཏཱ བུདྡྷཁེཏྟམྷི, ཋཔེཏྭཱ ཏཾ མཧཱམུནི;

ཝིནཡེ མཱདིསོ ནཏྠི, ཀུཏོ བྷིཡྻོ བྷཝིསྶཏི.

‘‘བྷིཀྑུསངྒྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཨེཝཾ གཛྫཏི གོཏམོ;

ཨུཔཱལིསྶ སམོ ནཏྠི, ཝིནཡེ ཁནྡྷཀེསུ ཙ.

‘‘ཡཱཝཏཱ བུདྡྷབྷཎིཏཾ, ནཝངྒཾ སཏྠུསཱསནཾ;

ཝིནཡོགདྷཾ ཏཾ སབྦཾ, ཝིནཡམཱུལཔསྶིནོ.

‘‘མམ ཀམྨཾ སརིཏྭཱན, གོཏམོ སཀྱཔུངྒཝོ;

བྷིཀྑུསངྒྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ, ཨེཏདགྒེ ཋཔེསི མཾ.

‘‘སཏསཧསྶུཔཱདཱཡ, ཨིམཾ ཋཱནཾ ཨཔཏྠཡིཾ;

སོ མེ ཨཏྠོ ཨནུཔྤཏྟོ, ཝིནཡེ པཱརམིཾ གཏོ.

‘‘སཀྱཱནཾ ནནྡིཛནནོ, ཀཔྤཀོ ཨཱསཧཾ པུརེ;

ཝིཛཧིཏྭཱན ཏཾ ཛཱཏིཾ, པུཏྟོ ཛཱཏོ མཧེསིནོ.

‘‘ཨིཏོ དུཏིཡཀེ ཀཔྤེ, ཨཉྫསོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

ཨནནྟཏེཛོ ཨམིཏཡསོ, བྷཱུམིཔཱལོ མཧདྡྷནོ.

‘‘ཏསྶ རཉྙོ ཨཧཾ པུཏྟོ, ཙནྡནོ ནཱམ ཁཏྟིཡོ;

ཛཱཏིམདེནུཔཏྠདྡྷོ, ཡསབྷོགམདེན ཙ.

‘‘ནཱགསཏསཧསྶཱནི, སབྦཱལངྐཱརབྷཱུསིཏཱ;

ཏིདྷཱཔབྷིནྣཱ མཱཏངྒཱ, པརིཝཱརེནྟི མཾ སདཱ.

‘‘སབལེཧི པརེཏོཧཾ, ཨུཡྻཱནཾ གནྟུཀཱམཀོ;

ཨཱརུཡ྄ཧ སིརིཀཾ ནཱགཾ, ནགརཱ ནིཀྑམིཾ ཏདཱ.

‘‘ཙརཎེན ཙ སམྤནྣོ, གུཏྟདྭཱརོ སུསཾཝུཏོ;

དེཝལོ ནཱམ སམྦུདྡྷོ, ཨཱགཙྪི པུརཏོ མམ.

‘‘པེསེཏྭཱ སིརིཀཾ ནཱགཾ, བུདྡྷཾ ཨཱསཱདཡིཾ ཏདཱ;

ཏཏོ སཉྫཱཏཀོཔོ སོ, ནཱགོ ནུདྡྷརཏེ པདཾ.

‘‘ནཱགཾ རུཎྞམནཾ དིསྭཱ, བུདྡྷེ ཀོདྷཾ ཨཀཱསཧཾ;

ཝིཧེསཡིཏྭཱ སམྦུདྡྷཾ, ཨུཡྻཱནཾ ཨགམཱསཧཾ.

‘‘སཱཏཾ ཏཏྠ ན ཝིནྡཱམི, སིརོ པཛྫལིཏོ ཡཐཱ;

པརིལཱ༹ཧེན ཌཡ྄ཧཱམི, མཙྪོཝ བལི༹སཱདཀོ.

‘‘སསཱགརནྟཱ པཐཝཱི, ཨཱདིཏྟཱ ཝིཡ ཧོཏི མེ;

པིཏུ སནྟིཀུཔཱགམྨ, ཨིདཾ ཝཙནམབྲཝིཾ.

‘‘ཨཱསཱིཝིསཾཝ ཀུཔིཏཾ, ཨགྒིཀྑནྡྷཾཝ ཨཱགཏཾ;

མཏྟཾཝ ཀུཉྫརཾ དནྟིཾ, ཡཾ སཡམྦྷུམསཱདཡིཾ.

‘‘ཨཱསཱདིཏོ མཡཱ བུདྡྷོ, གྷོརོ ཨུགྒཏཔོ ཛིནོ;

པུརཱ སབྦེ ཝིནསྶཱམ, ཁམཱཔེསྶཱམ ཏཾ མུནིཾ.

‘‘ནོ ཙེ ཏཾ ནིཛ྄ཛྷཱཔེསྶཱམ, ཨཏྟདནྟཾ སམཱཧིཏཾ;

ཨོརེན སཏྟདིཝསཱ, རཊྛཾ མེ ཝིདྷམིསྶཏི.

‘‘སུམེཁལོ ཀོསིཡོ ཙ, སིགྒཝོ ཙཱཔི སཏྟཀོ;

ཨཱསཱདཡིཏྭཱ ཨིསཡོ, དུགྒཏཱ ཏེ སརཊྛཀཱ.

‘‘ཡདཱ ཀུཔྤནྟི ཨིསཡོ, སཉྙཏཱ བྲཧྨཙཱརིནོ;

སདེཝཀཾ ཝིནཱསེནྟི, སསཱགརཾ སཔབྦཏཾ.

‘‘ཏིཡོཛནསཧསྶམྷི, པུརིསེ སནྣིཔཱཏཡིཾ;

ཨཙྩཡཾ དེསནཏྠཱཡ, སཡམྦྷུཾ ཨུཔསངྐམིཾ.

‘‘ཨལླཝཏྠཱ ཨལླསིརཱ, སབྦེཝ པཉྫལཱིཀཏཱ;

བུདྡྷསྶ པཱདེ ནིཔཏིཏྭཱ, ཨིདཾ ཝཙནམབྲཝུཾ.

‘‘ཁམསྶུ ཏྭཾ མཧཱཝཱིར, ཨབྷིཡཱཙཏི ཏཾ ཛནོ;

པརིལཱ༹ཧཾ ཝིནོདེཧི, མཱ ནོ རཊྛཾ ཝིནཱསཡ.

‘‘སདེཝམཱནུསཱ སབྦེ, སདཱནཝཱ སརཀྑསཱ;

ཨཡོམཡེན ཀཱུཊེན, སིརཾ བྷིནྡེཡྻུ མེ སདཱ.

‘‘དཀེ ཨགྒི ན སཎྛཱཏི, བཱིཛཾ སེལེ ན རཱུཧཏི;

ཨགདེ ཀིམི ན སཎྛཱཏི, ཀོཔོ བུདྡྷེ ན ཛཱཡཏི.

‘‘ཡཐཱ ཙ བྷཱུམི ཨཙལཱ, ཨཔྤམེཡྻོ ཙ སཱགརོ;

ཨནནྟཀོ ཙ ཨཱཀཱསོ, ཨེཝཾ བུདྡྷཱ ཨཁོབྷིཡཱ.

‘‘སདཱ ཁནྟཱ མཧཱཝཱིརཱ, ཁམིཏཱ ཙ ཏཔསྶིནོ;

ཁནྟཱནཾ ཁམིཏཱནཉྩ, གམནཾ ཏཾ ན ཝིཛྫཏི.

‘‘ཨིདཾ ཝཏྭཱན སམྦུདྡྷོ, པརིལཱ༹ཧཾ ཝིནོདཡཾ;

མཧཱཛནསྶ པུརཏོ, ནབྷཾ ཨབྦྷུགྒམཱི ཏདཱ.

‘‘ཏེན ཀམྨེནཧཾ ཝཱིར, ཧཱིནཏྟཾ ཨཛ྄ཛྷུཔཱགཏོ;

སམཏིཀྐམྨ ཏཾ ཛཱཏིཾ, པཱཝིསིཾ ཨབྷཡཾ པུརཾ.

‘‘ཏདཱཔི མཾ མཧཱཝཱིར, ཌཡ྄ཧམཱནཾ སུསཎྛིཏཾ;

པརིལཱ༹ཧཾ ཝིནོདེསི, སཡམྦྷུཉྩ ཁམཱཔཡིཾ.

‘‘ཨཛྫཱཔི མཾ མཧཱཝཱིར, ཌཡ྄ཧམཱནཾ ཏིཧགྒིབྷི;

ནིབྦཱཔེསི ཏཡོ ཨགྒཱི, སཱིཏིབྷཱཝཉྩ པཱཔཡིཾ.

‘‘ཡེསཾ སོཏཱཝདྷཱནཏྠི, སུཎཱཐ མམ བྷཱསཏོ;

ཨཏྠཾ ཏུཡ྄ཧཾ པཝཀྑཱམི, ཡཐཱ དིཊྛཾ པདཾ མམ.

‘‘སཡམྦྷུཾ ཏཾ ཝིམཱནེཏྭཱ, སནྟཙིཏྟཾ སམཱཧིཏཾ;

ཏེན ཀམྨེནཧཾ ཨཛྫ, ཛཱཏོམྷི ནཱིཙཡོནིཡཾ.

‘‘མཱ ཝོ ཁཎཾ ཝིརཱདྷེཐ, ཁཎཱཏཱིཏཱ ཧི སོཙརེ;

སདཏྠེ ཝཱཡམེཡྻཱཐ, ཁཎོ ཝོ པཊིཔཱདིཏོ.

‘‘ཨེཀཙྩཱནཉྩ ཝམནཾ, ཨེཀཙྩཱནཾ ཝིརེཙནཾ;

ཝིསཾ ཧལཱཧལཾ ཨེཀེ, ཨེཀཙྩཱནཉྩ ཨོསདྷཾ.

‘‘ཝམནཾ པཊིཔནྣཱནཾ, ཕལཊྛཱནཾ ཝིརེཙནཾ;

ཨོསདྷཾ ཕལལཱབྷཱིནཾ, པུཉྙཀྑེཏྟཾ གཝེསིནཾ.

‘‘སཱསནེན ཝིརུདྡྷཱནཾ, ཝིསཾ ཧལཱཧལཾ ཡཐཱ;

ཨཱསཱིཝིསོ དིཊྛཝིསོ, ཨེཝཾ ཛྷཱཔེཏི ཏཾ ནརཾ.

‘‘སཀིཾ པཱིཏཾ ཧལཱཧལཾ, ཨུཔརུནྡྷཏི ཛཱིཝིཏཾ;

སཱསནེན ཝིརུཛ྄ཛྷིཏྭཱ, ཀཔྤཀོཊིམྷི ཌཡ྄ཧཏི.

‘‘ཁནྟིཡཱ ཨཝིཧིཾསཱཡ, མེཏྟཙིཏྟཝཏཱཡ ཙ;

སདེཝཀཾ སོ ཏཱརེཏི, ཏསྨཱ ཏེ ཨཝིརཱདྷིཡཱ.

‘‘ལཱབྷཱལཱབྷེ ན སཛྫནྟི, སམྨཱནནཝིམཱནནེ;

པཐཝཱིསདིསཱ བུདྡྷཱ, ཏསྨཱ ཏེ ན ཝིརཱདྷིཡཱ.

‘‘དེཝདཏྟེ ཙ ཝདྷཀེ, ཙོརེ ཨངྒུལིམཱལཀེ;

རཱཧུལེ དྷནཔཱལེ ཙ, སབྦེསཾ སམཀོ མུནི.

‘‘ཨེཏེསཾ པཊིགྷོ ནཏྠི, རཱགོམེསཾ ན ཝིཛྫཏི;

སབྦེསཾ སམཀོ བུདྡྷོ, ཝདྷཀསྶོརསསྶ ཙ.

‘‘པནྠེ དིསྭཱན ཀཱསཱཝཾ, ཚཌྜིཏཾ མཱིལ༹ྷམཀྑིཏཾ;

སིརསྨིཾ ཨཉྫལིཾ ཀཏྭཱ, ཝནྡིཏབྦཾ ཨིསིདྡྷཛཾ.

‘‘ཨབྦྷཏཱིཏཱ ཙ ཡེ བུདྡྷཱ, ཝཏྟམཱནཱ ཨནཱགཏཱ;

དྷཛེནཱནེན སུཛ྄ཛྷནྟི, ཏསྨཱ ཨེཏེ ནམསྶིཡཱ.

‘‘སཏྠུཀཔྤཾ སུཝིནཡཾ, དྷཱརེམི ཧདཡེནཧཾ;

ནམསྶམཱནོ ཝིནཡཾ, ཝིཧརིསྶཱམི སབྦདཱ.

‘‘ཝིནཡོ ཨཱསཡོ མཡ྄ཧཾ, ཝིནཡོ ཋཱནཙངྐམཾ;

ཀཔྤེམི ཝིནཡེ ཝཱསཾ, ཝིནཡོ མམ གོཙརོ.

‘‘ཝིནཡེ པཱརམིཔྤཏྟོ, སམཐེ ཙཱཔི ཀོཝིདོ;

ཨུཔཱལི ཏཾ མཧཱཝཱིར, པཱདེ ཝནྡཏི སཏྠུནོ.

‘‘སོ ཨཧཾ ཝིཙརིསྶཱམི, གཱམཱ གཱམཾ པུརཱ པུརཾ;

ནམསྶམཱནོ སམྦུདྡྷཾ, དྷམྨསྶ ཙ སུདྷམྨཏཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཏཏྠ ཧི ནཾ སཏྠཱ སཡམེཝ སཀལཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ ཨུགྒཎྷཱཔེསི. སོ ཨཔརབྷཱགེ བྷཱརུཀཙྪཀཝཏྠུཾ (པཱརཱ. ༧༨) ཨཛྫུཀཝཏྠུཾ (པཱརཱ. ༡༥༨) ཀུམཱརཀསྶཔཝཏྠུནྟི ཨིམཱནི ཏཱིཎི ཝཏྠཱུནི ཝིནིཙྪཡི. སཏྠཱ ཨེཀེཀསྨིཾ ཝིནིཙྪིཏེ སཱདྷུཀཱརཾ དཏྭཱ ཏཡོཔི ཝིནིཙྪཡེ ཨཊྛུཔྤཏྟིཾ ཀཏྭཱ ཐེརཾ ཝིནཡདྷརཱནཾ ཨགྒཊྛཱནེ ཋཔེསི. སོ ཨཔརབྷཱགེ ཨེཀསྨིཾ ཨུཔོསཐདིཝསེ པཱཏིམོཀྑུདྡེསསམཡེ བྷིཀྑཱུ ཨོཝདནྟོ –

༢༤༩.

‘‘སདྡྷཱཡ ཨབྷིནིཀྑམྨ, ནཝཔབྦཛིཏོ ནཝོ;

མིཏྟེ བྷཛེཡྻ ཀལྱཱཎེ, སུདྡྷཱཛཱིཝེ ཨཏནྡིཏེ.

༢༥༠.

‘‘སདྡྷཱཡ ཨབྷིནིཀྑམྨ, ནཝཔབྦཛིཏོ ནཝོ;

སངྒྷསྨིཾ ཝིཧརཾ བྷིཀྑུ, སིཀྑེཐ ཝིནཡཾ བུདྷོ.

༢༥༡.

‘‘སདྡྷཱཡ ཨབྷིནིཀྑམྨ, ནཝཔབྦཛིཏོ ནཝོ;

ཀཔྤཱཀཔྤེསུ ཀུསལོ, ཙརེཡྻ ཨཔུརཀྑཏོ’’ཏི. – ཏིསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ སདྡྷཱཡཱཏི སདྡྷཱནིམིཏྟཾ, ན ཛཱིཝིཀཏྠནྟི ཨཏྠོ. སདྡྷཱཡཱཏི ཝཱ ཀམྨཕལཱནི རཏནཏྟཡགུཎཉྩ སདྡཧིཏྭཱ. ཨབྷིནིཀྑམྨཱཏི གྷརཱཝཱསཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ. ནཝཔབྦཛིཏོཏི ནཝོ ཧུཏྭཱ པབྦཛིཏོ, པཋམཝཡེ ཨེཝ པབྦཛིཏོ. ནཝོཏི སཱསནེ སིཀྑཱཡ ཨབྷིནཝོ དཧརོ. མིཏྟེ བྷཛེཡྻ ཀལྱཱཎེ སུདྡྷཱཛཱིཝེ ཨཏནྡིཏེཏི ‘‘པིཡོ གརུ བྷཱཝནཱིཡོ’’ཏིཨཱདིནཱ (ཨ. ནི. ༧.༣༧) ཝུཏྟལཀྑཎེ ཀལྱཱཎམིཏྟེ, མིཙྪཱཛཱིཝཝིཝཛྫནེན སུདྡྷཱཛཱིཝེ, ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡཏཱཡ ཨཏནྡིཏེ བྷཛེཡྻ ཨུཔསངྐམེཡྻ, ཏེསཾ ཨོཝཱདཱནུསཱསནཱིཔཊིགྒཧཎཝསེན སེཝེཡྻ. སངྒྷསྨིཾ ཝིཧརནྟི སངྒྷེ བྷིཀྑུསམཱུཧེ ཝཏྟཔཊིཝཏྟཔཱུརཎཝསེན ཝིཧརནྟོ. སིཀྑེཐ ཝིནཡཾ བུདྷོཏི བོདྷཉཱཎཏཱསུཀུསལོ ཧུཏྭཱ ཝིནཡཔརིཡཏྟིཾ སིཀྑེཡྻ. ཝིནཡོ ཧི སཱསནསྶ ཨཱཡུ, ཏསྨིཾ ཋིཏེ སཱསནཾ ཋིཏཾ ཧོཏི. ‘‘བུདྡྷོ’’ཏི ཙ པཋནྟི, སོ ཨེཝཏྠོ. ཀཔྤཱཀཔྤེསཱུཏི ཀཔྤིཡཱཀཔྤིཡེསུ ཀུསལོ སུཏྟཝསེན སུཏྟཱནུལོམཝསེན ཙ ནིཔུཎོ ཚེཀོ. ཨཔུརཀྑཏོཏི ན པུརཀྑཏོ ཏཎྷཱདཱིཧི ཀུཏོཙི པུརེཀྑཱརཾ ཨཔཙྩཱསཱིསནྟོ ཧུཏྭཱ ཝིཧརེཡྻ.

ཨུཔཱལིཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༢. ཨུཏྟརཔཱལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

པཎྜིཏཾ ཝཏ མཾ སནྟནྟི ཨཱཡསྨཏོ ཨུཏྟརཔཱལཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཝིཔསྶིསྶ བྷགཝཏོ གམནམགྒེ སེཏུཾ ཀཱརཱཔེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨུཏྟརཔཱལོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ ཡམཀཔཱཊིཧཱརིཡཾ དིསྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ སམཎདྷམྨཾ ཀརོཏི. ཏསྶ ཨེཀདིཝསཾ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརཝསེན ཨནུབྷཱུཏཱརམྨཎཾ ཨནུསྶརནྟསྶ ཀཱམརཱགོ ཨུཔྤཛྫི. སོ ཏཱཝདེཝ སཧོཌྜྷཾ ཙོརཾ གཎྷནྟོ ཝིཡ ཨཏྟནོ ཙིཏྟཾ ནིགྒཧེཏྭཱ སཾཝེགཛཱཏོ པཊིཔཀྑམནསིཀཱརེན ཀིལེསེ ཝིཀྑམྦྷེཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ བྷཱཝནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༧.༡༦-༢༠) –

‘‘ཝིཔསྶིནོ བྷགཝཏོ, ཙངྐམནྟསྶ སམྨུཁཱ;

པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, སེཏུཾ ཀཱརཱཔཡིཾ ཨཧཾ.

‘‘ཨེཀནཝུཏིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ སེཏུཾ ཀཱརཡིཾ ཨཧཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, སེཏུདཱནསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནོ པཊིཔཏྟིཾ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ སཱིཧནཱདཾ ནདནྟོ –

༢༥༢.

‘‘པཎྜིཏཾ ཝཏ མཾ སནྟཾ, ཨལམཏྠཝིཙིནྟཀཾ;

པཉྩ ཀཱམགུཎཱ ལོཀེ, སམྨོཧཱ པཱཏཡིཾསུ མཾ.

༢༥༣.

‘‘པཀྑནྡོ མཱརཝིསཡེ, དལ༹ྷསལླསམཔྤིཏོ;

ཨསཀྑིཾ མཙྩུརཱཛསྶ, ཨཧཾ པཱསཱ པམུཙྩིཏུཾ.

༢༥༤.

‘‘སབྦེ ཀཱམཱ པཧཱིནཱ མེ, བྷཝཱ སབྦེ པདཱལིཏཱ;

ཝིཀྑཱིཎོ ཛཱཏིསཾསཱརོ, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོ’’ཏི. –

ཏིསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ པཎྜིཏཾ ཝཏ མཾ སནྟནྟི སུཏཙིནྟཱམཡཱཡ པཉྙཱཡ ཝསེན པཉྙཱསམྤནྣམྤི ནཱམ མཾ སམཱནཾ. ཨལམཏྠཝིཙིནྟཀནྟི ཨཏྟནོ ཙ པརེསཉྩ ཨཏྠཾ ཧིཏཾ ཝིཙིནྟེཏུཾ སམཏྠཾ, ཨལཾ ཝཱ པརིཡཏྟཾ ཨཏྠསྶ ཝིཙིནྟཀཾ, ཀིལེསཝིདྡྷཾསནསམཏྠཾ ཨཏྠདསྶིནཾ ཝཱ, སབྦམེཏཾ ཨཏྟནོ ཨནྟིམབྷཝིཀཏཱཡ ཐེརོ ཝདཏི. པཉྩ ཀཱམགུཎཱཏི རཱུཔཱདཡོ པཉྩ ཀཱམཀོཊྛཱསཱ. ལོཀེཏི ཏེསཾ པཝཏྟིཊྛཱནདསྶནཾ. སམྨོཧཱཏི སམྨོཧནིམིཏྟཾ ཨཡོནིསོམནསིཀཱརཧེཏུ. སམྨོཧཱཏི ཝཱ སམྨོཧནཱ སམྨོཧཀརཱ. པཱཏཡིཾསཱུཏི དྷཱིརབྷཱཝཏོ པཱཏེསུཾ, ལོཀཏོ ཝཱ ཨུཏྟརིཏུཀཱམཾ མཾ ལོཀེ པཱཏཡིཾསཱུཏི ཨཏྠོ.

པཀྑནྡོཏི ཨནུཔཝིཊྛོ. མཱརཝིསཡེཏི ཀིལེསཝིསཡེ ཀིལེསམཱརསྶ པཝཏྟིཊྛཱནེ, ཏསྶ ཝསཾ གཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. དེཝཔུཏྟམཱརསྶ ཝཱ ཨིསྶརིཡཊྛཱནེ ཏཾ ཨནུཔཝིསིཏྭཱ ཋིཏོ. དལ༹ྷསལླསམཔྤིཏོཏི དལ༹ྷཾ ཐིརཾ, དལ༹ྷེན ཝཱ སལླེན སམཔྤིཏོ, རཱགསལླེན ཧདཡཾ ཨཱཧཙྩ ཝིདྡྷོ. ཨསཀྑིཾ མཙྩུརཱཛསྶ, ཨཧཾ པཱསཱ པམུཙྩིཏུནྟི ཨགྒམགྒསཎྜཱསེན རཱགཱདིསལླཾ ཨནཝསེསཏོ ཨུདྡྷརནྟོཡེཝ རཱགབནྡྷནསངྑཱཏཱ མཙྩུརཱཛསྶ པཱསཱ ཨཧཾ པརིམུཙྩིཏུཾ ཨསཀྑིཾ, ཏཏོ ཨཏྟཱནཾ པམོཙེསིཾ.

ཏཏོ ཨེཝ ཙ སབྦེ ཀཱམཱ པཧཱིནཱ མེ, བྷཝཱ སབྦེ པདཱལིཏཱཏི ཝཏྠཱརམྨཎཱདིབྷེདེན ཨནེཀབྷེདབྷིནྣཱ སབྦེ ཀིལེསཀཱམཱ ཨརིཡམགྒེན སམུཙྪེདཝསེན མཡཱ པཧཱིནཱ. ཀིལེསཀཱམེསུ ཧི པཧཱིནེསུ ཝཏྠུཀཱམཱཔི པཧཱིནཱ ཨེཝ ཧོནྟི. ཏཐཱ ཀཱམབྷཝཀམྨབྷཝཱདཡོ བྷཝཱ སབྦེ མགྒཉཱཎཱསིནཱ པདཱལིཏཱ ཝིདྡྷཾསིཏཱ. ཀམྨབྷཝེསུ ཧི པདཱལིཏེསུ ཨུཔཔཏྟིབྷཝཱ པདཱལིཏཱ ཨེཝ ཧོནྟི. ཨེཝཾ ཀམྨབྷཝཱནཾ པདཱལིཏཏྟཱ ཨེཝ ཝིཀྑཱིཎོ ཛཱཏིསཾསཱརོ, ནཏྠི དཱནི པུནབྦྷཝོཏི. ཏསྶཏྠོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟོཡེཝ. ཨིདམེཝ ཙ ཐེརསྶ ཨཉྙཱབྱཱཀརཎཾ ཨཧོསི.

ཨུཏྟརཔཱལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༣. ཨབྷིབྷཱུཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

སུཎཱཐ ཉཱཏཡོ སབྦེཏི ཨཱཡསྨཏོ ཨབྷིབྷཱུཏཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཨུཔཙིནནྟོ ཝེསྶབྷུསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ ཏཱདིསེན ཀལྱཱཎམིཏྟསནྣིསྶཡེན སཱསནེ ཨབྷིཔྤསནྣོ ཨཧོསི. སོ སཏྠརི པརིནིབྦུཏེ ཏསྶ དྷཱཏུཾ གཧེཏུཾ མཧཱཛནེ ཨུསྶཱཧཾ ཀརོནྟེ སཡཾ སབྦཔཋམཾ གནྡྷོདཀེན ཙིཏཀཾ ནིབྦཱཔེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ ཝེཋཔུརནགརེ རཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨབྷིབྷཱུཏོཏི ལདྡྷནཱམོ པིཏུ ཨཙྩཡེན རཛྫཾ ཀཱརེཏི. ཏསྨིཉྩ སམཡེ བྷགཝཱ ཛནཔདཙཱརིཀཾ ཙརནྟོ ཨནུཔུབྦེན ཏཾ ནགརཾ པཱཔུཎི. ཏཏོ སོ རཱཛཱ ‘‘བྷགཝཱ ཀིར མམ ནགརཾ ཨནུཔྤཏྟོ’’ཏི སུཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ དུཏིཡདིཝསེ མཧཱདཱནཾ པཝཏྟེསི. བྷགཝཱ བྷུཏྟཱཝཱི ཏསྶ རཉྙོ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱནུརཱུཔཾ ཨནུམོདནཾ ཀརོནྟོཡེཝ ཝིཏྠཱརཏོ དྷམྨཾ དེསེསི. སོ དྷམྨཾ སུཏྭཱ ལདྡྷཔྤསཱདོ རཛྫཾ པཧཱཡ པབྦཛིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ སཙྪཱཀཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༧.༡༡-༡༥) –

‘‘དཡ྄ཧམཱནེ སརཱིརམྷི, ཝེསྶབྷུསྶ མཧེསིནོ;

གནྡྷོདཀཾ གཧེཏྭཱན, ཙིཏཾ ནིབྦཱཔཡིཾ ཨཧཾ.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཙིཏཾ ནིབྦཱཔཡིཾ ཨཧཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, གནྡྷོདཀསྶིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཝིམུཏྟིསུཁེན ཝིཧརནྟེ ཏསྨིཾ ཏསྶ ཉཱཏཀཱ ཨམཙྩཱ པཱརིསཛྫཱ ནཱགརཱ ཛཱནཔདཱཏི སབྦེ སམཱགནྟྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, ཀསྨཱ ཏྭཾ ཨམྷེ ཨནཱཐེ ཀཏྭཱ པབྦཛིཏོ’’ཏི པརིདེཝིཾསུ. ཐེརོ ཏེ ཉཱཏིཔམུཁེ མནུསྶེ པརིདེཝནྟེ དིསྭཱ ཏེསཾ ཨཏྟནོ པབྦཛྫཀཱརཎཝིབྷཱཝནམུཁེན དྷམྨཾ ཀཐེནྟོ –

༢༥༥.

‘‘སུཎཱཐ ཉཱཏཡོ སབྦེ, ཡཱཝནྟེཏྠ སམཱགཏཱ;

དྷམྨཾ ཝོ དེསཡིསྶཱམི, དུཀྑཱ ཛཱཏི པུནཔྤུནཾ.

༢༥༦.

‘‘ཨཱརམྦྷཐ ནིཀྐམཐ, ཡུཉྫཐ བུདྡྷསཱསནེ;

དྷུནཱཐ མཙྩུནོ སེནཾ, ནལཱ༹གཱརཾཝ ཀུཉྫརོ.

༢༥༧.

‘‘ཡོ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ, ཨཔྤམཏྟོ ཝིཧསྶཏི;

པཧཱཡ ཛཱཏིསཾསཱརཾ, དུཀྑསྶནྟཾ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི. – ཏིསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི;

ཏཏྠ སུཎཱཐཱཏི ནིསཱམེཐ, ཨིདཱནི མཡཱ ཝུཙྩམཱནཾ ཨོཧིཏསོཏཱ སོཏདྭཱརཱནུསཱརེན ཨུཔདྷཱརེཐཱཏི ཨཏྠོ. ཉཱཏཡོཏི ཉཱཏཱི པམུཁེ ཀཏྭཱ ཏེསཾ སབྦེསཾ ཨཱལཔནཾ, ཏེནཱཧ ‘‘སབྦེ ཡཱཝནྟེཏྠ སམཱགཏཱ’’ཏི, ཡཱཝནྟོ ཡཏྟཀཱ ཨེཏྠ སམཱགམེ, ཨེཏིསྶཾ ཝཱ མམ པབྦཛྫཱཡ སམཱགཏཱཏི ཨཏྠོ.

ཨིདཱནི ཡཾ སནྡྷཱཡ ‘‘སུཎཱཐཱ’’ཏི སཝནཱཎཏྟིཀཝཙནཾ ཀཏཾ, ཏཾ ‘‘དྷམྨཾ ཝོ དེསཡིསྶཱམཱི’’ཏི པཊིཛཱནིཏྭཱ ‘‘དུཀྑཱ ཛཱཏི པུནཔྤུན’’ནྟིཨཱདིནཱ དེསེཏུཾ ཨཱརབྷི. ཏཏྠ དུཀྑཱ ཛཱཏི པུནཔྤུནནྟི ཛཱཏི ནཱམེསཱ གབྦྷོཀྐནྟིམཱུལཀཱདིབྷེདསྶ ཛརཱདིབྷེདསྶ ཙ ཨནེཀཝིཧིཏསྶ དུཀྑསྶ ཨདྷིཊྛཱནབྷཱཝཏོ དུཀྑཱ. སཱ པུནཔྤུནཾ པཝཏྟམཱནཱ ཨཏིཝིཡ དུཀྑཱ.

ཏསྶཱ པན ཛཱཏིཡཱ སམཏིཀྐམནཏྠཾ ཨུསྶཱཧོ ཀརཎཱིཡོཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨཱརམྦྷཐཱ’’ཏིཨཱདི. ཏཏྠ ཨཱརམྦྷཐཱཏི ཨཱརམྦྷདྷཱཏུསངྑཱཏཾ ཝཱིརིཡཾ ཀརོཐ. ནིཀྐམཐཱཏི ཀོསཛྫཔཀྑཏོ ནིཀྑནྟཏྟཱ ནིཀྐམདྷཱཏུསངྑཱཏཾ ཏདུཏྟརིཾ ཝཱིརིཡཾ ཀརོཐ. ཡུཉྫཐ བུདྡྷསཱསནེཏི ཡསྨཱ སཱིལསཾཝརོ ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརཏཱ བྷོཛནེ མཏྟཉྙུཏཱ སཏིསམྤཛཉྙནྟི ཨིམེསུ དྷམྨེསུ པཏིཊྛིཏཱནཾ ཛཱགརིཡཱནུཡོགཝསེན ཨཱརམྦྷནིཀྐམདྷཱཏུཡོ སམྤཛྫནྟི, ཏསྨཱ ཏཐཱབྷཱུཏཱ སམཐཝིཔསྶནཱསངྑཱཏེ ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱདིསངྑཱཏེ ཝཱ བྷགཝཏོ སཱསནེ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟཱ ཧོཐ. དྷུནཱཐ མཙྩུནོ སེནཾ, ནལཱ༹གཱརཾཝ ཀུཉྫརོཏི ཨེཝཾ པཊིཔཛྫནྟཱ ཙ ཏེདྷཱཏུཨིསྶརསྶ མཙྩུརཱཛསྶ ཝསཾ སཏྟེ ནེཏཱིཏི ཏསྶ སེནཱསངྑཱཏཾ ཨབལཾ དུབྦལཾ ཡཐཱ ནཱམ ཐཱམབལཱུཔཔནྣོ ཀུཉྫརོ ནལེ༹ཧི ཀཏཾ ཨགཱརཾ ཁཎེནེཝ ཝིདྡྷཾསེཏི, ཨེཝམེཝ ཀིལེསགཎཾ དྷུནཱཐ ཝིདྷམཐ ཝིདྡྷཾསེཐཱཏི ཨཏྠོ.

ཨེཝཾ པན བུདྡྷསཱསནེ ཨུསྶཱཧཾ ཀརོནྟསྶ ཨེཀཾསིཀོ ཛཱཏིདུཀྑསྶ སམཏིཀྐམོཏི དསྶེནྟོ ‘‘ཡོ ཨིམསྨི’’ནྟིཨཱདིནཱ ཏཏིཡཾ གཱཐམཱཧ. ཏཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ.

ཨབྷིབྷཱུཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༤. གོཏམཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

སཾསརནྟི ཨཱཡསྨཏོ གོཏམཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡཾ ཀིར པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ པུཉྙཱནི ཀརོནྟོ སིཁིམྷི བྷགཝཏི པརིནིབྦུཏེ ཏསྶ ཙིཏཀཾ དེཝམནུསྶེསུ པཱུཛེནྟེསུ ཨཊྛཧི ཙམྤཀཔུཔྥེཧི ཙིཏཀཾ པཱུཛེསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཀྱརཱཛཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ གོཏམོཏི གོཏྟཝསེནེཝ ཨབྷིལཀྑིཏནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ སཏྠུ ཉཱཏིསམཱགམེ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏྭཱ ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཚལ༹བྷིཉྙོ ཨཧོསི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༧.༦-༡༠) –

‘‘ཛྷཱཡམཱནསྶ བྷགཝཏོ, སིཁིནོ ལོཀབནྡྷུནོ;

ཨཊྛ ཙམྤཀཔུཔྥཱནི, ཙིཏཀཾ ཨབྷིརོཔཡིཾ.

‘‘ཨེཀཏིཾསེ ཨིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥམབྷིརོཔཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཙིཏཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཚལ༹བྷིཉྙོ པན ཧུཏྭཱ ཝིམུཏྟིསུཁེན ཝིཧརནྟོ ཨེཀདིཝསཾ ཉཱཏཀེཧི ‘‘ཀསྨཱ, བྷནྟེ, ཨམྷེ པཧཱཡ པབྦཛིཏོ’’ཏི པུཊྛོ སཾསཱརེ ཨཏྟནཱ ཨནུབྷཱུཏདུཀྑཉྩེཝ ཨིདཱནི ཨདྷིགཏཾ ནིབྦཱནསུཁཉྩ པཀཱསེནྟོ –

༢༥༨.

‘‘སཾསརཉྷི ནིརཡཾ ཨགཙྪིསྶཾ, པེཏལོཀམགམཾ པུནཔྤུནཾ;

དུཀྑམམྷིཔི ཏིརཙྪཱནཡོནིཡཾ, ནེཀདྷཱ ཧི ཝུསིཏཾ ཙིརཾ མཡཱ.

༢༥༩.

‘‘མཱནུསོཔི ཙ བྷཝོབྷིརཱདྷིཏོ, སགྒཀཱཡམགམཾ སཀིཾ སཀིཾ;

རཱུཔདྷཱཏུསུ ཨརཱུཔདྷཱཏུསུ, ནེཝསཉྙིསུ ཨསཉྙིསུཊྛིཏཾ.

༢༦༠.

‘‘སམྦྷཝཱ སུཝིདིཏཱ ཨསཱརཀཱ, སངྑཏཱ པཙལིཏཱ སདེརིཏཱ;

ཏཾ ཝིདིཏྭཱ མཧམཧཏྟསམྦྷཝཾ, སནྟིམེཝ སཏིམཱ སམཛ྄ཛྷག’’ནྟི. –

ཏཱིཧི གཱཐཱཧི ཏེསཾ དྷམྨཾ དེསེསི.

ཏཏྠ སཾསརནྟི ཨནཱདིམཏི སཾསཱརེ སཾསརནྟོ ཀམྨཀིལེསེཧི པཉྩསུ གཏཱིསུ ཙཝནུཔཔཱཏཝསེན ཨཔརཱཔརཾ སཾསརནྟོཏི ཨཏྠོ. ཧཱིཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ནིརཡཾ ཨགཙྪིསྶནྟི སཉྫཱིཝཱདིཀཾ ཨཊྛཝིདྷཾ མཧཱནིརཡཾ, ཀུཀྐུལཱ༹དིཀཾ སོལ༹སཝིདྷཾ ཨུསྶདནིརཡཉྩ པཊིསནྡྷིཝསེན ཨུཔགཙྪིཾ. ‘‘པུནཔྤུན’’ནྟི ཨིདཾ ཨིདྷཱཔི ཨཱནེཏབྦཾ. པེཏལོཀནྟི པེཏྟིཝིསཡཾ, ཁུཔྤིཔཱསཱདིབྷེདཾ པེཏཏྟབྷཱཝནྟི ཨཏྠོ. ཨགམནྟི པཊིསནྡྷིཝསེན ཨུཔགཙྪིཾ ཨུཔཔཛྫིཾ. པུནཔྤུནནྟི ཨཔརཱཔརཾ. དུཀྑམམྷིཔཱིཏི ཨཉྙམཉྙཾ ཏིཁིཎཀསཱཔཏོདཱབྷིགྷཱཏཱདིདུཀྑེཧི དུསྶཧཱཡཔི. ལིངྒཝིཔལླཱསེན ཧེཏཾ ཝུཏྟཾ ‘‘དུཀྑམམྷིཔཱི’’ཏི. ཏིརཙྪཱནཡོནིཡནྟི མིགཔཀྑིཨཱདིབྷེདཱཡ ཏིརཙྪཱནཡོནིཡཾ. ནེཀདྷཱ ཧཱིཏི ཨོཊྛགོཎགདྲབྷཱདིཝསེན ཙེཝ ཀཱཀབལཱཀཀུལལཱདིཝསེན ཙ ཨནེཀཔྤཀཱརཾ ཨནེཀཝཱརཉྩ ཙིརཾ དཱིགྷམདྡྷཱནཾ མཡཱ ཝུསིཏཾ ནིཙྩཾ ཨུཏྲསྟམཱནསཏཱདིཝསེན དུཀྑཾ ཨནུབྷཱུཏཾ. ཏིརཙྪཱནཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟསཏྟོ མཧཱམཱུལ༹ྷཏཱཡ ཙིརཏརཾ ཏཏྠེཝ ཨཔརཱཔརཾ པརིཝཏྟཏཱིཏི དསྶནཏྠཾ ཨིདྷ ‘‘ཙིར’’ནྟི ཝུཏྟཾ.

མཱནུསོཔི ཙ བྷཝོབྷིརཱདྷིཏོཏི མནུསྶཏྟབྷཱཝོཔི མཡཱ ཏཱདིསེན ཀུསལཀམྨུནཱ སམཝཱཡེན ཨབྷིརཱདྷིཏོ སཱདྷིཏོ ཨདྷིགཏོ. ཀཱཎཀཙྪཔོཔམསུཏྟམེཏྠ (མ. ནི. ༣.༢༥༢; སཾ. ནི. ༥.༡༡༡༧) ཨུདཱཧརིཏབྦཾ. སགྒཀཱཡམགམཾ སཀིཾ སཀིནྟི སགྒགཏིསངྑཱཏཾ ཀཱམཱཝཙརདེཝཀཱཡཾ སཀིཾ སཀིཾ ཀདཱཙི ཀདཱཙི ཨུཔཔཛྫནཝསེན ཨགཙྪིཾ. རཱུཔདྷཱཏུསཱུཏི པུཐུཛྫནབྷཝགྒཔརིཡོསཱནེསུ རཱུཔབྷཝེསུ ཨརཱུཔདྷཱཏུསཱུཏི ཨརཱུཔབྷཝེསུ. ནེཝསཉྙིསུ ཨསཉྙིསུཊྛིཏནྟི རཱུཔཱརཱུཔདྷཱཏཱུསུ ཙ ན ཀེཝལཾ སཉྙཱིསུ ཨེཝ, ཨཐ ཁོ ནེཝསཉྙཱིནཱསཉྙཱིསུ ཨསཉྙཱིསུ ཙ ཨུཔཔཛྫ ཋིཏཾ མཡཱཏི ཨཱནེཏྭཱ ཡོཛེཏབྦཾ. ནེཝསཉྙིགྒཧཎེན ཧེཏྠ ནེཝསཉྙཱིནཱསཉྙཱིབྷཝོ གཧིཏོ. ཡདིཔིམེ དྭེ བྷཝཱ རཱུཔཱརཱུཔདྷཱཏུགྒཧཎེནེཝ གཡ྄ཧནྟི, ཡེ པན ཨིཏོ བཱཧིརཀཱ ཏཏྠ ནིཙྩསཉྙིནོ བྷཝཝིམོཀྑསཉྙིནོ ཙ, ཏེསཾ ཏསྶཱ སཉྙཱཡ མིཙྪཱབྷཱཝདསྶནཏྠཾ ཝིསུཾ གཧིཏཱཏི དཊྛབྦཾ.

ཨེཝཾ དྭཱིཧི གཱཐཱཧི བྷཝམཱུལསྶ ཨནུཔཙྪིནྣཏྟཱ ཨནཱདིམཏི སཾསཱརེ ཨཏྟནོ ཝཊྚདུཀྑཱནུབྷཝཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏདུཔཙྪེདེན ཝིཝཊྚསུཁཱནུབྷཝཾ དསྶེནྟོ ‘‘སམྦྷཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཏཏིཡཾ གཱཐམཱཧ. ཏཏྠ སམྦྷཝཱཏི བྷཝཱ. ཀཱམབྷཝཱདཡོ ཨེཝ ཧི ཧེཏུཔཙྩཡསམཝཱཡེན བྷཝནྟཱིཏི ཨིདྷ སམྦྷཝཱཏི ཝུཏྟཱ. སུཝིདིཏཱཏི ཝིཔསྶནཱཔཉྙཱསཧིཏཱཡ མགྒཔཉྙཱཡ སུཊྛུ ཝིདིཏཱ. ཨསཱརཀཱཏིཨཱདི ཏེསཾ ཝིདིཏཱཀཱརདསྶནཾ. ཏཏྠ ཨསཱརཀཱཏི ནིཙྩསཱརཱདིསཱརརཧིཏཱ. སངྑཏཱཏི སམེཙྩ སམྦྷུཡྻ པཙྩཡེཧི ཀཏཱ. པཙལིཏཱཏི སངྑཏཏྟཱ ཨེཝ ཨུཔྤཱདཛརཱདཱིཧི པཀཱརཏོ ཙལིཏཱ ཨནཝཊྛིཏཱ. སདེརིཏཱཏི སདཱ སབྦཀཱལཾ བྷངྒེན ཨེརིཏཱ, ཨིཏྟརཱ བྷངྒགཱམིནོ པབྷངྒུནོཏི ཨཏྠོ. ཏཾ ཝིདིཏྭཱ མཧམཏྟསམྦྷཝནྟི ཏཾ ཡཐཱཝུཏྟཾ སངྑཏསབྷཱཝཾ ཨཏྟསམྦྷཝཾ ཨཏྟནི སམྦྷཱུཏཾ ཨཏྟཱཡཏྟཾ ཨིསྶརཱདིཝསེན ཨཔརཱཡཏྟཾ པརིཉྙཱབྷིསམཡཝསེན ཨཧཾ ཝིདིཏྭཱ ཏཔྤཊིཔཀྑབྷཱུཏཾ སནྟིམེཝ ནིབྦཱནམེཝ མགྒཔཉྙཱསཏིཡཱ སཏིམཱ ཧུཏྭཱ སམཛ྄ཛྷགཾ ཨདྷིགཙྪིཾ ཨརིཡམགྒབྷཱཝནཱཡ ཨནུཔྤཏྟོཏི. ཨེཝཾ ཐེརོ ཉཱཏཀཱནཾ དྷམྨདེསནཱམུཁེན ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི.

གོཏམཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༥. ཧཱརིཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

ཡོ པུབྦེ ཀརཎཱིཡཱནཱིཏི ཨཱཡསྨཏོ ཧཱརིཏཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཏྠརི པརིནིབྦུཏེ ཏསྶ ཙིཏཀཔཱུཛཱཡ ཀཡིརམཱནཱཡ གནྡྷེན པཱུཛཾ ཨཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ སཱཝཏྠིཡཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཧཱརིཏོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ ཛཱཏིམཱནཾ ནིསྶཱཡ ཨཉྙེ ཝསལཝཱདེན སམུདཱཙརཏི. སོ བྷིཀྑཱུནཾ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ དྷམྨཾ སུཏྭཱ པཊིལདྡྷསདྡྷོ པབྦཛིཏོཔི ཙིརཔརིཙིཏཏྟཱ ཝསལསམུདཱཙཱརཾ ན ཝིསྶཛྫི. ཨཐེཀདིཝསཾ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ སཉྫཱཏསཾཝེགོ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཙིཏྟཔྤཝཏྟིཾ ཨུཔཔརིཀྑནྟོ མཱནུདྡྷཙྩཝིགྒཧིཏཏཾ དིསྭཱ ཏཾ པཧཱཡ ཝིཔསྶནཾ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༦.༦༣-༦༧) –

‘‘ཙིཏཱསུ ཀུརུམཱནཱསུ, ནཱནཱགནྡྷེ སམཱཧཊེ;

པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, གནྡྷམུཊྛིམཔཱུཛཡིཾ.

‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཙིཏཀཾ ཡམཔཱུཛཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, ཙིཏཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཱ པན ཧུཏྭཱ ཝིམུཏྟིསུཁཾ ཨནུབྷཝནྟོ ‘‘ཡོ པུབྦེ ཀརཎཱིཡཱནཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཏཱིཧི གཱཐཱཧི བྷིཀྑཱུནཾ ཨོཝཱདདཱནམུཁེན ཨཉྙཾ བྱཱཀཱསི. ཏཱསཾ ཨཏྠོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟོཡེཝ.

ཧཱརིཏཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

༡༦. ཝིམལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ

པཱཔམིཏྟེཏི ཨཱཡསྨཏོ ཝིམལཏྠེརསྶ གཱཐཱ. ཀཱ ཨུཔྤཏྟི? ཨཡམྤི པུརིམབུདྡྷེསུ ཀཏཱདྷིཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཝེ ཝིཝཊྚཱུཔནིསྶཡཾ པུཉྙཾ ཨུཔཙིནནྟོ པདུམུཏྟརསྶ བྷགཝཏོ ཀཱལེ ཀུལགེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིཉྙུཏཾ པཏྟོ སཏྠརི པརིནིབྦུཏེ སཱདྷུཀཱིལ༹ནདིཝསེསུ ཝཱིཏིཝཏྟེསུ སཏྠུ སརཱིརཾ གཧེཏྭཱ ཨུཔཱསཀེསུ ཛྷཱཔནཊྛཱནཾ གཙྪནྟེསུ སཏྠུ གུཎེ ཨཱཝཛྫིཏྭཱ པསནྣམཱནསོ སུམནཔུཔྥེཧི པཱུཛམཀཱསི. སོ ཏེན པུཉྙཀམྨེན དེཝམནུསྶེསུ སཾསརནྟོ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷུཔྤཱདེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཱཧྨཎཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝིམལོཏི ལདྡྷནཱམོ ཝཡཔྤཏྟོ སོམམིཏྟཏྠེརཾ ནིསྶཱཡ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ཏེནེཝ ཨུསྶཱཧིཏོ ཝིཔསྶནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཔདཱནེ (ཨཔ. ཐེར ༢.༤༦.༥༨-༦༢) –

‘‘ནཱིཧརནྟེ སརཱིརམྷི, ཝཛྫམཱནཱསུ བྷེརིསུ;

པསནྣཙིཏྟོ སུམནོ, པཊྚིཔུཔྥམཔཱུཛཡིཾ.

‘‘སཏསཧསྶིཏོ ཀཔྤེ, ཡཾ པུཔྥམབྷིཔཱུཛཡིཾ;

དུགྒཏིཾ ནཱབྷིཛཱནཱམི, དེཧཔཱུཛཱཡིདཾ ཕལཾ.

‘‘ཀིལེསཱ ཛྷཱཔིཏཱ མཡ྄ཧཾ…པེ… ཀཏཾ བུདྡྷསྶ སཱསན’’ནྟི.

ཨརཧཏྟཾ པན པཏྭཱ ཨཏྟནོ སཧཱཡསྶ བྷིཀྑུསྶ ཨོཝཱདཾ དེནྟོ –

༢༦༤.

‘‘པཱཔམིཏྟེ ཝིཝཛྫེཏྭཱ, བྷཛེཡྻུཏྟམཔུགྒལཾ;

ཨོཝཱདེ ཙསྶ ཏིཊྛེཡྻ, པཏྠེནྟོ ཨཙལཾ སུཁཾ.

༢༦༥.

‘‘པརིཏྟཾ དཱརུམཱརུཡ྄ཧ, ཡཐཱ སཱིདེ མཧཎྞཝེ;

ཨེཝཾ ཀུསཱིཏམཱགམྨ, སཱདྷུཛཱིཝཱིཔི སཱིདཏི;

ཏསྨཱ ཏཾ པརིཝཛྫེཡྻ, ཀུསཱིཏཾ ཧཱིནཝཱིརིཡཾ.

༢༦༦.

‘‘པཝིཝིཏྟེཧི ཨརིཡེཧི, པཧིཏཏྟེཧི ཛྷཱཡིབྷི;

ནིཙྩཾ ཨཱརདྡྷཝཱིརིཡེཧི, པཎྜིཏེཧི སཧཱཝསེ’’ཏི. –

ཏིསྶོ གཱཐཱ ཨབྷཱསི.

ཏཏྠ པཱཔམིཏྟེཏི ཨཀལྱཱཎམིཏྟེ ཨསཔྤུརིསེ ཧཱིནཝཱིརིཡེ. ཝིཝཛྫེཏྭཱཏི ཏཾ ཨབྷཛནཝསེན དཱུརཏོ ཝཛྫེཏྭཱ. བྷཛེཡྻུཏྟམཔུགྒལནྟི སཔྤུརིསཾ པཎྜིཏཾ ཀལྱཱཎམིཏྟཾ ཨོཝཱདཱནུསཱསནཱིགཧཎཝསེན སེཝེཡྻ. ཨོཝཱདེ ཙསྶ ཏིཊྛེཡྻཱཏི ཨསྶ ཀལྱཱཎམིཏྟསྶ ཨོཝཱདེ ཨནུསིཊྛིཡཾ ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཛྫནཝསེན ཏིཊྛེཡྻ. པཏྠེནྟོཏི ཨཱཀངྑནྟོ. ཨཙལཾ སུཁནྟི ནིབྦཱནསུཁཾ ཕལསུཁཉྩ. ཏམྤི ཧི ཨཀུཔྤབྷཱཝཏོ ‘‘ཨཙལ’’ནྟི ཝུཙྩཏི. སེསཾ ཝུཏྟཏྠམེཝ.

ཝིམལཏྠེརགཱཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ཏིཀནིཔཱཏཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

པཋམོ བྷཱགོ ནིཊྛིཏོ.